Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAratrama dilIyo vimAH dvitIya-caturthI chan /
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstrAnA praNetA kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja tathA paramArhata gurjarezvara kumArapAla bhUpAla zrI hemacandrasUrIzvarajI mahArAjano janma : vikrama saMvat 1145 kArtika zukla pUrNimA, zanivAra svargavAsa : vikrama saMvat 1229
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 645250 pUjyapAda saMghasthavira AcArya bhagavAna zrI vijayasiddhisUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra pU. pA. A. ma. zrI vijayameghasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya pUjya gurudeva munirAja zrI bhuvanavijayajI mahArAja. janmaH vi. saM. 1951 zrAvaNa vadi 5, tA. 10-8-1895 zanivAra, mAMDala dIkSA : vi. saM. 1988 jeTha vadi 6, tA. 24-6-1932 zukravAra, ahamadAbAda svargavAsa : vi. saM. 2015, mAgha zudi 8, tA. 16-2-1959 somavAra, zrI. zaMkhezvarajI tIrtha.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ paramAhatakumArapAlabhUpAlaprArthanayA kalikAlasarvajJazrIhemacandrAcAryapraNItaM svopajJavRttivibhUSitam yogazAstram dvitIyo vibhAgaH [tRtIya-caturthoM prakAzau] sampAdaka: pUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarapaTTAlaGkArapUjyapAdAcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvaraziSyapUjyapAdamunirAjazrIbhuvanavijayAntevAsI muni jambUvijayaH sahAyaka:-muni dharmacandravijayaH prakAzakam -jaina sAhitya vikAsa maNDala, muMbaI-56.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa granthAnukramaH CONTENTS granthAnukramaH // 2 // vRtti prakAzaka: caMdrakAnta amRtalAla dozI, me. TrasTI-jaina sAhitya vikAsa maMDala, 96-bI svAmI vivekAnaMda mArga, irlA, vile pArlA, bambaI-400056. pRSThAni vibhUSitaM yogazAstram // 2 // Publishers: C.A.DOSHI Mg-Trustee-JAIN SAHITYA VIKAS MANDAL, 96-B, S. V. Road, IRLA, Bombay-400 056, India. CELETERIALREEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEIRE prakAzakIya nivedana prastAvanA 1-60 purovacanam 61-68 Indo-Iranian Journal bhAbhApe Review 69-70 yogazAstradvitIyavibhAgasya viSayAnukramaH 71-81 sampAdanopayuktagranthamUciH saGketavivaraNaM ca 82-90 viziSTaTippaNAtmakaM vRddhipatrakam 91-100 zuddhipatrakam 101-106 yogazAstram [tatIya-caturthaprakAzAtmakam] 425-968 WERRENTIREMENTERTERSNEHCHEHCHEICHEETEHEHEHCHER mudraka : svastika prinTarI, 396, svAtaMtryavIra sAvarakara mArga, prabhAdevI, bambaI-400 025 mUlyaM 65 rupyakAH vi. saM. 2038, * vIra ni. saM. 2508, * isvI sana 1981 * prathama saMskaraNam, pratayaH 750 Jain Education Intem |
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ kiagallia-asalaaBhaNAmAkANA prakAzakIya nivedana A saMsthAnA saMsthApaka sva. zeThazrI amRtalAlabhAI jainadarzana ane AdhyAtmika sAhityanA bathata vidvAna hatA. teo vilupta thatA ane anupalabdha zrutajJAnane saMzodhana karI chapAvI samAja (saMgha)ne pahoMcADavuM ema icchatA hatA. A hetuthI temaNe sana 1948mAM "jaina sAhitya vikAsa maMDaLanI sthApanA karI ane saMzodhanakAryanI zarUAta karI. | pitAnI dekharekha nIce keTalAya graMtha saMsthA dvArA prakAzita thayA. ga, matra ane dhyAna Adi viSayamAM teozrInI vizeSa ruci hatI. A kAryamAM temane vidvAna AcArya bhagavaMta ane anya sAdhu bhagavaMtane sAga maLato rahyo. gazAstranA saMzodhana ane saMpAdana kArya mATe teozrIne pUjyapAda gurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanA ziSya tathA A viSayanA prakAMDa vidvAna munirAjazrI jaimUvijayajI mahArAjane saMpUrNa sahAre maLe ane cAra varSa pahelAM sana 1977mAM zrI hemacaMdrAcAryakRta thogazAstra (svapajJavRttiyukta) prathama bhAga be prakAza prakAzita thayo. Aje have bIjo bhAga jemAM trIjo ane e prakAza che te prakAzita karatAM atyaMta prasannatA ja nahi paraMtu zrI amRtalAlabhAI dvArA prajita kAryane eka bIjo tabakko pUro thAya che tene saMtoSa anubhavIe chIe. trIjo bhAga jemAM bAkInA ATha prakAza Avaze, tenuM mudraNakArya cAlu che. AzA rAkhIe chIe ke TUMka samayamAM trIjo bhAga prakAzita thaI jaze. A rIte zrI hemacaMdrAcArya kRta (pattavRttiyukta) thaga zAstranuM prakAzana pUrNa thaze. ne rU Jain Education Intera *** ww.jainelibrary.org
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ copana vRttivibhuussitN yogazAstram || 4 || Jain Education Inter BBE parama pUjaya munirAjazrI jayUvijayajI mahArAje saMzAdhana saMpAdana kAryamAM je parizrama uThAyaiA che, tene mATe kayA zabdothI AbhAra vyakta karavA te zabdo zeAdhyA maLatA nathI. teozrInA A mahAna kArya mATe ame teozrInA atyaMta RNI chIe ane ghaNA AbhAra mAnIe chIe ane icchIe chIe ke AvA zrutasevAnA kAryamAM zAsanadeva teone vizeSa sahAyaka thAya. AzA rAkhIe chIe ke caiAgazAstra-prathama bhAganI jema vidvAna varga A bIjA bhAgane paNa AdarapUrvaka AvakAraze. mudraNamAM pramAdavaza ane jiMdoSathI rahI gayela azuddhio mATe zuddhipatraka joi sujJajane sudhArIne upayoga karaze. e abhyarthanA. 'jayota', IlA, svAmI vivekAnaMda mArga, muMbaI-56. Aso vada 11 zuka tA. 23-10-81 nivedaka me. TrasTIcandrakAnta amRtalAla dozI jaina sAhitya vikAsa maMDaLa, prakAzakIya nivedana // 4 //
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApanavRttisahita yoga zAstranA [ 1 ] Jain Education Internationa zrI RSabhadevasvAmine namaH / zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // 6 'dhAmA ' maNDanazrI zAntinAthAya namaH // AcArya mahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvarajIpAdapadmebhyo namaH // AcArya mahArAja zrImadvijayameghasUrIzvarajIpAdapadmebhyo namaH // sadgurudevamunirAja zrIbhuvanavijayajIpAdapadmabhyo namaH / / prastAvanA paramakRpALu ariha'ta paramAtmA tathA sadgurUdevanI parama kRpAthI kalikAlasarvajJa AcArya bhagavAn zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAje paramA ta mahArAjA kumArapAlanI vinatithI racelA strApajJavRttisahita yogazAstranA bIjA vibhAgane yAgapremI jagata samakSa rajI karatAM amane atyaMta AnaMdano anubhava thAya che. TIkAsahita cAgazAstra ghaNA moTA graMtha hovAne lIdhe tenu' prakAzana traNa vibhAgamAM karavAnuM ame vicAryuM... che. yogazAstramAM khAra prakaraNA che, A prakaraNAnuM graMthakAre prakAza' evuM nAma rAkhyu che. te paikI pahelA ane bIjo prakAza yogazAstranA prathama vibhAgamAM AjathI cAra varSa pUrve prakAzita thaI cUkathA che. A bIjA 1 dvitIya vibhAganI prastAvanA www.jainelibrary.ctg
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ svarNavRttisahita yAgazAstranA Jain Education Inten vibhAgamAM trIjo ane cAthA prakAza prakAzita thAya che. trIjA vibhAgamAM pAMcamAthI khAramA prakAza sudhInA AThe ca prakAze| prakAzita karavA amArI bhAvanA che. jaina sAhitya vikAsama'DaLanA sthApaka sva. zeTha amRtalAla kALIdAsa dozI yAga ane maMtra- sAhityanA khAsa premI hatA. Asiatic Society of Bengal tathA jainadharma prasAraka sabhA (bhAvanagara)thI prakAzita thayelu saTIka yAgazAstra ghaNA ja samayathI durlabha thaI gayu hatu. eTale saTIka yAgazAstra pharIthI chapAvavA mATe amRtalAlabhAie kAI lekhaka pAse tenI suMdara nakala karAvI rAkhI hatI ane khaMbhAtanA zrI zAMtinAtha jaina derAsaramAM AvelA tADapatra graMthabhaDAramAM rahelI yogazAstra saTIkanI ghaNI prAcIna e tADapatra prati maMgAvIne temAM rahelA pADabhedonI noMdha paNa temaNe te samaye sarathAmAM kArya karatAM. suryodhacaMdrabhAI nAnAlAla pAse karAvI rAkhI hatI. pahelAMnAM prakAzanAmAM je pAThA taddana azuddha chapAyelA che, tenA sthAne A e tADapatrIya pratimAM aneka aneka sthaLe suMdara ane zuddha pATho che. eTale saTIka yAgazAstranu punaH saMzAdhana ane sa`pAdana atyaMta jarUrI hatuM. amRtalAlabhAI sAthe mAre ghaNA AtmIyatAnA saMbadha eTale jyAre temane koI kArya karanAra na maLe tyAre te kA` chevaTe mane seAMpI detA. yAgazAstra mATe paNa ema ja banyuM. mArA anaMta upakArI paramapUjya pitAzrI tathA sadgurUdeva munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAjanA cogazAstra atyaMta priya graMtha. mArI dIkSAnA prAraMbhamAM ja mane teozrI taraphathI A graMtha maLyA hatA, eTale dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 2 ] www.jainlibrary.org
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavRtti sahita bIjAM aneka kAryomAM huM rokAyelA hatA, chatAM yogazAstranA saMzodhana-saMpAdananuM kArya deva-gurU kRpAnA bharose meM atyaMta AnaMdathI svIkAryuM hatuM. graMthakAra zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja tathA paramahaMta mahArAjA kumArapAlanA jIvanacaritranuM saMkSepamAM varNana tathA yogazAstranA bAre ya prakAzamAM AvatA vividha viSayonuM saMkSepamAM nirUpaNa yegazAstranA prathama vibhAganI prastAvanAmAM ame karyuM che. A bIjA vibhAgamAM AvatA trIjA-cethA prakAzanA viSayonuM nirUpaNa kaMIka vizeSatA sAthe ahIM karavAmAM Ave che. [ yogazAstranA prathama prakAzanA prAraMbhamAM ginAtha bhagavAna mahAvIra paramAtmAne namaskAra karIne, pachI yoganuM mAhAmya tathA yoganA bhedenuM varNana karIne, pachI sAdhugya pAMca mahAvratanuM atyaMta vistArathI varNana karIne, zrAvakogya dharmanuM varNana karatAM pahelAM zrAvakadharma mATe adhikArI keNa hoI zake e jaNAvatAM dvitIya mArgAnusArInA pAMtrIza guNonuM vistArathI varNana prathama prakAzamAM karyuM che. te pachI bIjA prakAzamAM zrAvakadharmanA ISAvibhAganI mULabhUta samyaktvanuM varNana karIne zrAvakadharma rUpa bAra vratanuM varNana karatAM, te paikI pahelAM pAMca avratanuM prastAvanA varNana bIjA prakAzamAM vistArathI karavAmAM AvyuM che. bAkI rahelAM sAta vratonuM varNana trIjA prakAzamAM Ave che.] trIjA prakAzamAM zrAvakanAM 3 guNatranuM tathA 4 zikSAtratenuM vistArathI varNana che. 1 lA diviramaNa guNavrata pachI bIjA bhegapabhegaviramaNa guNavratanuM ghaNA vistArathI nirUpaNa che. varjavAyogya vastuomAM madirApAnanA yoga zAsanA [3] Jain Education Internet
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApagavRttisahita yoga zAstranA Jain Education Inter tyAganA aneka prakAre upadeza ApyA che. mAMsAhAranA doSA darzAvI tenA AhAranA niSedha karyA che. devapUjA tathA pitRpUjA nimitte mAMsAhArane vidheya varNavatA tathA mAMsAhAramAM koI doSa nathI' ema kahetA bIjA zAsrakAranA matAntaranu' khaMDana karyuM che. mAkhaNa, madha tathA pAMca prakAranAM ugnummara leAnuM bhakSaNa, ana'takAya tathA ajJAta phalanu' bhakSaNa, rAtribhojana, tathA kAcA gArasathI mizrita dvidala ane jaMtumizra phula-phUla-patra' Adi abhakSya vastuenuM bhakSaNa tyajavA upadeza ApyA che. 3 jA anartha DaviramaNa nAmanA guNuvratanu' svarUpa samajAvatAM A-raudra nAmanA durdhyAnane tyajavA, pApApadeza ane vividha prakAranA pramAdane pariharavA samajAvela che. tyAra pachI cAra zikSAtrAmAM 1 lA sAmAyika zikSAvratanuM svarUpa tathA vidhi jaNAvIne tenAthI thatI karmanirjarA tathA e saMbaMdhamAM caMdrAvata`sakanI kathA varNavelI che. 2 jA dezAvakAzika zikSAvratanuM' svarUpa varNavIne pauSadha nAmanA 3 jA zikSAvratanu svarUpa tathA vidhi samajAvIne culanIpitAnI kathA ApelI che. tathA 4 thA atithisa vibhAga zikSAvratanuM svarUpa vividha rIte vistArathI samajAvIne supAtradAnamAM zAlibhadranA pUrvabhavanA jIva sagamanI kathA kahelI che. zrAvakanAM bAre yatAnA aticArA vistArathI samajAvatAM, pa`dara prakAranA karmAdAnanA vepAra-dhadhAno tyAga karavA mATe upadeza ApyA che. 1. chara mA zlokamAM A vAta che. AnA uparanI TIkAmAM 'taMtra pravRtti sa-sTrIyala ye: ' A zabdothI cAmAsAmAM tAMdaLajA AdinI bhAjIne abhAjya gaNAvI che. e pR. 467. dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 4 ]
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahAzrAvakanI vyAkhyA samajAvatAM, pitAnuM zubha dravya vAvavAnAM sAta kSetro (1 jinabiMba, 2 jinamaMdira, 3 jinAgama, 4 sAdhu, 5 sAdhvI, 6 zrAvaka, 7 zrAvikA)ne vistArathI samajAvyAM che. prAsaMgika digambara matanI mAnyatAnuM khaMDana karIne strIone paNa saMyama tathA mekSamAM adhikAra che e vAta siddha karI che. mahAzrAvakanI dinacaryAmAM, caityapUjA ane jinacaMdananI vidhi samajAvI che. utkRSTa cityavaMdana prasaMge, IriyAvahi" Adi, "natthaNuM', "arihaMtaceIANuM" "legasTa" "pukharavaradIva" "siddhANaM buddhANaM' "jayavIyarAya' Adi prAkRta sUtrone artha vistArathI samajAvyuM che. gurUvaMdanavidhi tathA madhyAhana ane saMdhyAnI pUjA varNavIne pratikramaNanI vidhi darzAvatAM, vaMdanaka sUtrone artha, gurUvaMdanA 32 de, ziSyanA prazna ane gurUnA uttare, gurUnI 33 AzAtanAo, pratikramaNanI vyAkhyA, kAyotsargavidhi, kAyotsarga mAM tyajavAnA 21 de tathA pratyAkhyAnanuM vistRta svarUpa samajAvyuM che. AmAM A. zrI haribhadrasUriviracita lalitavistarA dvitIya tathA AvazyakavRttine ghaNo AdhAra graMthakAre lIdhela che. tyAra pachI rAtrikRtya samajAvatAM strIonAM aMgenI IibhAganI vairAgyAtmaka tAtvika vicAraNA prasaMge sthUlabhadranI, ane vrata pAlananI dRDhatA viSe kAmadeva zrAvakanI kathA prastAvanA ApI che. avazya karavA lAyaka uttama mAra vaNavIne zrAvakanI 11 pratimAonuM svarUpa batAvyuM che. chevaTe samAdhi maraNa mATe karavAnI vidhi tathA te prasaMge AnaMda zrAvakanI kathA ApI che. trIjA prakAzane aMtamAM zrAvaka dharmanuM pAlana karanArA cha kevI uttama gati pAme che tathA ke uttarottara vikAsa prApta kare che, te jaNAvyuM che. pavRtti sahita yogazAstranA [5]. Jain Education Intem
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUNAvRtti sahita gazAstranA vibhAganI prastAvanA cAthA prakAzamAM, ganAM mukhya aMga jJAna-darzana-AritranuM AdhyAtmika draSTie abheda (nizcaya) nayanI daSTie nirUpaNa karatAM AtmAnuM jJAna-darzana-cAritra sAthe aikaya varNavIne, "AtmajJAnathI ja mokSanI prApti thAya che. e rIte AtmajJAnanI stuti karIne, AtmajJAnanI prApti mATe avazya karavA lAyaka kaSAyajaya ane idriyajayane varNavatAM, vistArathI kedhAdi cAra kaSAya tathA idrinuM svarUpa varNavIne, 'Idriyo upara vijaya meLavavA mATe manaHzuddhi atyaMta jarUrI che, kAraNa ke manaHzaddhi vinA game teTalAM tapa Adi karavAmAM Ave te paNa te mekSarUpI phaLa ApI zakatAM nathI" ema varNavyuM che. mananI zuddhi mATe vezyAzuddhi jarUrI che te jaNAvatAM legyAonuM svarUpa vistArathI samajAvyuM che. (pR. 819-8ra6 mAM TippaNamAM leNyA saMbaMdhamAM pUrvAcAryonAM vividha maMtavya vistArathI ame ApyAM che.) manaHzuddhi mATe rAga-dveSa upara vijaya meLavavA atyaMta jarUrI che e samajAvatAM, rAga-dveSanuM bhayaMkara svarUpa samajAvyuM che. rAga-dveSa upara vijaya meLavavA mATe samatA (samabhAva) atyaMta jarUrI che e jaNAvIne samatAno prabhAva varNavyA che. samatA prApta karavA mATe mamatA dUra karavI joIe. te mATe anitya, azaraNa Adi bAra bhAvanAonuM (anuprekSAonuM) vistArathI svarUpa varNavatAM, te 1. cAra kapAyenA varNanamAM je bleka yogazAstra mULa tathA TIkAmAM che te ja lagabhaga bleka triSaSTizalAkApurUSacaritanA cothA parvamAM bhinna bhinna tIrthakara bhagavAnanI dezanAmAM graMthakAre laI lIdhA che. 2. bAra bhAvanAonA varNanamAM yogazAstra mULa tathA TIkAmAM je bleke AvelA che te ja lagabhaga badhA kSeke triSaSTirAlAkApurUSacaritanA bIjA-trIjA-cothA parvamAM bhina bhinna tIrthakara bhagavAnanI denAmAM zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje laI lIdhA che. Jain Education Inter
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApAvRttihita yeAgazAstranA [ 9 ] Jain Education Inte prasaMge cAra gatinAM du:khA, karmAMnA AzravA, AzravAne rokavAnA upAyA, bAra prakAranA tapa, daza prakAranA yatidharma tathA cauda rAjaleAkanuM svarUpa ghaNA vistArathI samajAvyuM che. tapa tathA yatidharmanA nirUpaNamAM tattvA sUtra uparanI siddhasenagaNiviracita vRttinA ghaNA AdhAra levAmAM AvyA che. lAkanA nirUpaNamAM (pR. 907 -941) vistArathI kSetrasamAsa AvI jAya che. khAra bhAvanAo dvArA samatA prApta karIne meAkSanA kAraNabhUta AtmajJAnanI prApti mATe yAgIoe dhyAnanA prAraMbha karavA joie ema jaNAvIne jIvanamAM dharma dhyAnanI siddhi mATe atyaMta jarUrI maitrI Adi cAra bhAvanAe vistArathI varNavI che. A cAra bhAvanAnu varNana jIvanamAM darekane atyaMta mArgadarzaka bane tevu' che. jIvananA maulika ghaDataramAM A cAre ya bhAvanAe atyata jarUrI che. A rIte dhyAna mATe paddhatisara bhUmikA racIne, te mATe jarUrI yAgAsanAnuM varNana cAthA prakAzanA atamAM Apelu che. aneka ceAgAsanAnA varNanamAM mahiSa pataMjalie racelA ceAgasUtra upara vyAse racelA bhASya upara paoNMDita vAcaspatimizra racelI tattvavaizAradI vyAkhyAnA ghaNA AdhAra levAmAM AvyA che. tattvavaizAradInA A badhA pATha pR. 9pa6 nA TippaNamAM ame ApelA che. 1. karUNA bhAvanAnA varNa`namAM A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje mAtra lukhkhI ja vAto vana hitopadeza-jAhApekjhAnnAnA-DaDazraya-vastra-meSajJaSi tAnanujIjJAsIsa [ karUNAno upadeza paNa ApyA che. karI nathI, paNa pasajja [AhALyuM] 9pa2 5, 7] ema kahIne sakriya dvitIya vibhAganI | prastAvana
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya pa maharSi pataMjalie, saMkSepamAM darzAvelAM keganAM ATha aMge 1 yama, 2 niyama, 3 Asana, 4 prANayAma, 5 pratyAhAra, 6 dhAraNA, 7 cAna, 8 samAdhi paikI traNa aMge yama-niyama-AsanenuM varNana paNa A cAra prakAzamAM vistArathI, sUkamatAthI tathA vizadatAthI AvI jAya che. A yogazAstramAM aneka viSayanuM pUrvAcArya praNIta graMthamAMthI dahana kareluM che chatAM viSayanA AyojanamAM, tenA vivecanamAM, pUrvAcAryonA aneka mate hoya tyAM kayA matane svIkAra karIne sthAna ApavuM ityAdi aneka bAbatamAM A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjanI svataMtra pratibhA sarvatra pade pade jaNAI Ave che. bhASAmAM daivI prAsAdikatA te sarvatra bharelI che ja. kAladravyane svataMtra chaThTha dravya mAnavuM ke jIva, pudgala, dharma, adharma, AkAza A pAMca astikAyanA paryAya rUpe samajavuM, A bAbatamAM tAMbara graMthamAM pUrvAcAryonA judA judA abhiprAyo che. tattvArthasUtra upara gaMdhahastI A. zrI siddhasena gaNIe racelI TIkAmAM (adhyAya 4, sUtra 15, pR. 290, adhyAya 5, sUtra 22, pR. 348, adhyAya 5, sUtra 38-39, pR. 429 thI 434) vistArathI Ane ulekha jovA maLe che. tyAM muvavRtaramAithaLAva sasTamanuSyakSetra thAva samaya ho vartamardia: (pR. 289-290) ema jaNAvyuM che. "gA 4- tAnyAnuparavyApI hosti samaya ja rA ekatvAcca sa kAyo na bhavati kAyo hi samudAyaH // 1 // A rIte kaI pUrvagraMthakArane abhiprAya paNa A. zrI siddhasenagaNue pR0 340 mAM TAMko che. vibhAganI prastAvanA vRtti sahita cAgazAnA [ 8 ] Jain Education Interie For Private & Personal use only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ paraMtu digaMbara graMthamAM kAlane AgurUpa mAnya che ane A Asu lekAkAzanA pradeza pradeze vidyamAna che, tethI kAkAzanA pradeza jeTalA kAla Azuo che, tema jaNAvyuM che. digaMbarAcArya akalaMkadeve racelA tatvArtharAjavArtikamAM jaNAvyuM che ke dvividhaH kAla:-paramArthakAlaH vyabahArarUpazceti / tatra paramArthakAlaH vartanAliGgaH gatyAdInAM dharmAdivat vartanAyA upakArakaH / sa kiMsvarUpa iti cet ? ucyate - yAvanto lokAkAze pradezAH tAvantaH kAlANavaH parasparaM prati abandhAH ekaikasminnAkAzapradeze ekaikavRttyA lokavyApinaH mukhyopcaarprdeshklpnaa'bhaavaannivAvA .......vinAzadevAmAvAn niyA...zravadArA pariNAnasiT: !.. tatra paramArtha che bhUtAdivyavahAro gauNaH, vyavahArakAle mukhyH| [ 'tattvArtharAjavArtika 5 / 22, pR0482] A0 zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje temanI svataMtra pratibhA pramANe gazAstraTIkAmAM (pR. 111) tathA | trizaSTizalAkApurUSacaritamAM (pR. 373) A matane svIkAra karIne kAladravyanuM svarUpa nIce pramANe jaNAvyuM cheH lokAkAzapradezasthA bhinnAH kAlANavastu ye / bhAvAnAM parivartAya mukhya kAlaH sa ucyate // 52 // 1. A vAta tattvArtharAjavArtikamAM adhyAya 5 sUtra 39-40 pR. 501-502 mAM paNa prakArAMtare spaSTa karI che. 2. juo prathama prakAzanA 16 mAM lekanI TIkA. 3. juo cethA parvane cethA sargamAM bleka 274-75. svapajJavRtti sahita yogazAsanA. _dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 9 ] Jain Education Internal
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ pavRtti sahita yoga (dvitIyu vibhAganI prastAnanA - zAstranA - jyotiHzAstre yasya mAnamucyate samayAdikam / ja vyAvahArika jAta jAtimirAmataH | 13 || A0 zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjanI A paNa eka moTI vizeSatA che ke prasaMgAnuprasaMgavazAt bIjI paNu ghaNI ghaNI zAstrIya vAtane e kahI de che, jethI eka graMtha vAMcatAM aneka graMthanuM jJAna saraLatAthI thaI jAya che. udAharaNa tarIke prathama prakAzane 16 mA zlekanI TIkAmAM (pR. 107-114) samyaktvanA prasaMgamAM jIvavicAra, navatatva, karmagraMthanI ghaNI ghaNI vAta kahI dIdhI che. cothA prakAzanA 104 mAM zlekanI TIkAmAM (pR. 907-941) lekabhAvanAnA prasaMgamAM A kSetrasamAsa' graMtha raju karI dIdhuM che. aneka aitihAsika ullekho paNa AmAM che. bhinna bhinna prasaMge AvI ghaNI ghaNI vAta Ave che. 1. triSaSTizalAkApurUSacaritanA bIjA parvanA trIjA sargamAM (leka 470-800) paramAtmA zrI ajitanAtha bhagavAnanI dezanAmAM paNa A rIte kSetrasamAsa graMtha ApI dIdhuM che. 2. egazAstra TIkAmAM pR0 80 mAM aMgArakA rakanI vAtamAM anitaio ullekha Ave che. triSazilAkApurUSacaritanA prathama parvamAM cothA sargamAM 839 mAM le kama tathA pariziSTanA bIjA sagamAM 435 mA kalekamAM paNa anitaiTane ullekha A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje karyo che. A ullekha aitihAsika che. AnA upara bhegIlAla je. sAMDesarAe "jaina Agama sAhityamAM khanija telane ullekha" A lekha lakhele che. juo |rjara graMtharatna kAryAlaya-amadAvAdathI sana 1966 mAM prakAzita 'itihAsa ane sAhitya" pR 117 -121 tathA jue Studies in Indian Literary History by P K Gode. For Private & Personal use only [ 10 ] - - - - - Jain Education Inter -
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ . pa- vRttisahuta thAgazAstrano AjathI lagabhaga 74 varSa pUrve kalakattAnA Bibliothera Indica graMthamALAmAM collection of Oriental WorksmAM Asiatic Society of Bengal, Calcutta taraphathI zAstravizArada jainAcArya pU. zrI vijaya dhamasurijI mahArAjanI dekharekha nIce saTIka yegazAstranuM ghaNA ja parizramapUrvaka saMzodhana-saMpAdana thaIne prakAzana zarU thayuM hatuM. tene 1 le aMza (Fasciculus 1) No. 1181 rUpe IsvIsana 1907mAM prakAzita thayo hate. te pachI eka pachI eka nAnA nAnA aMze IsavI sana 1909, 1910, 1916, 1918 mAM prakAzita thayA. hatA. chevaTe cha aMza1 (Fasciculas 6) No. 1444 rUpe (pR. 793 thI 888) IsvIsana 1921 mAM prakAzita 18 thayo hate. A badhA aMzamAM pahelA prakAzathI mAMDIne cothA prakAzanA 105 mA zlokanI TIkAne prAraMbha keTaleka bhAga ja prakAzita thayo che. te pachI AgaLa bhAga tyAMthI prakAzita thayAnuM jANavAmAM AvyuM nathI. dvitIya paNa tyAra pachI IsvIsana 1926mAM (vikramasaMvat 1982 mAM) A. zrI vijaya dharmasUrijI mahArAjanI dekharekha vibhAganI prastAvatA nIce taiyAra thayelA saTIka yogazAstranuM saMpUrNa prakAzana bhAvanagaranI jainadharma prasAraka sabhA taraphathI thayuM che. A baMne pUrva mudrita graMthanI ame muLa evI saMjJA rAkhI che. paraMtu te pachI te yogazAstranI tADapatra upara lakhelI ghaNI prAcIna pratie prakAzamAM AvI che. tene 1. A cho aMza pR0 793 mAM cothA prakAzanA 22 mA zlekanI TIkAnA (amArA prakAzanamAM pR0 804-paM. 2 ) 464nAtha grchInavaH thI zarU thAya che ane pR0 888 mAM levaM manuSyoztro vAtaM pUrNAnaM 4 mavati | sadAti (amArA prakAzanamAM pR0 913 paM. 2, 3) A pATha pAse samApta thAya che. [ 11 ] Jain Education Inter
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - paNavRtti sahita upayoga karIne mu0mAM rahI gayelA ghaNuM ghaNuM azuddha pAThone zuddha karIne A saMkaraNumAM ame ApyAM che. ane mudramAM chapAyele azuddha pATha TippaNumAM muLa evA saMketathI ame darzAvyo che. muhamAM chapAyele taddana azuddha pATha paNa ame TippaNamAM eTalA mATe ja jaNAvyuM che ke vAcakone khyAla Ave ke A sthaLe mu0mAM ke pATha chapAyeluM hatuM. traNa prakAza sudhI ja mU0mAM chapAyelA azuddha pATha ame TippaNumAM darzAvyA che. cAthA prakAzathI te AvA khoTA pAThone ame TipUNemAM khAsa nedhyA paNa nathI. mAtra muLa saMketathI je je pATha ame TippaNumAM darzAvyA che te moTA bhAge azuddha pATho che. azuddha pAThanuM aneka rIte nirmANa thatuM hoya che. lekhakanI asAvadhAnIthI ghaNI vAra azuddha pATho lakhAI jAya che. keTalIka vAra lakhatAM lakhatAM pATho paDI jatA hoya che. keTalIka vAra AdhArabhUta AdarzomAM lakhelA akSarene maraDa athavA artha na samajI zakavAthI paNa lekhakonA hAthe azuddha pATho lakhAtA hoya che. eTale aneka hastalikhita pratiene sAme rAkhIne judA judA pAThabhedamAMthI zuddha pATha zedhI kADhIne nakkI karavAnA hoya che. zuddha pATha nakkI karatI vakhate arthasaMgati, lipisAdazya, vyAkaraNanA niyame, anya 1. pR0 48 paM. 1 mAM za, pratimAM natAttinA ghare rAmazira pATha che. ahIM mu. (50 15 zloka 19)mAM re pATha chapAyelo che. ahIM prAde ne azuddha samajIne parokSa bhUtakALanuM re 25 banAvI devAmAM AvyuM che. paNa arthanI dRSTie e ahIM asaMgata che, paganA agrabhAgane pAtra kahevAmAM Ave che, " prabhunA paganA agrabhAgamAM raheluM cakranuM cihna namana karanArAonAM du:khene chevA mATe che ' evI graMthakAre upekSA karI che. dvitIyu vibhAganI prastAvanA thAga zAstranA I[ 12 ] Jain Education Intem
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthamAM maLatA ullekha tathA pUrvAparasaMgati vagere vagere ghaNI ghaNI vAto dhyAnamAM rAkhavAnI hoya che. keTalIka vAra evuM paNa bane che ke hastalikhitamAM taddana zuddha pATha hoya chatAM saMpAdaka tene artha barAbara na samajI zakavAthI zuddhapAThAnA sthAne pitAnI ka95nA pramANe azuddha pATho karI detA hoya che. AvA amane aneka anubhava saMzodhanakSetramAM thayA che. udAharaNa tarIke - pR0 6 5. 6 mAM badhI hastalikhita pratiomAM tamavstAvita pATha che. tyAM muTha (pR. 2)mAM namaH puratAludritAtha pATha chapAyela che. te ane na hastalikhitamAM lagabhaga sarakhA lakhAya che. eTale tamane badale 1. mana niriri...A pAMca gAthAnI sajajhAya jaina saMdhamAM atyaMta pracalita che. AmAM 5Tha azuddha che evI bhAgye ja keine kalpanA paNa Ave. paraMtu makanada, jida, ghAda A padonI, AgaLa AvatA ho sAthe koI ja saMgati nathI. hakIkatamAM A pAMce ya gAthAo A. zrI haribhadrasUriviracita saMdhaprakaraNamAM zrAvakadharmAdhikAramAM che. ( pAMcamI gAthAnA uttarArdhamAM mAtra pAThabheda che.) mana jiNANamANa miccha pariharai dharai sammattaM / chavihaAvassayammi ujjutto hoi pAdivasaM // A pramANe pATha joine amane Azcarya sAthe atiAnaMda thaze. A pATha zuddha ane pUrvAparasaMgata che. hastalikhita AdarzomAM 6 ane 4 amuka rIte sarakhA lakhAya che, tethI mana vageremAM koI samaye kaI ke 6 nA sthAne da vAMe ke lakhe haze temAMthI manada, di tathA bAda A azuddha pATha zarU thaI gaye haze ema lAge che. A azuddha pATha Aje jaina saMdhamAM saMpUrNa rIte pracalita thaI gayuM che. vasati pha, dvitIya rAsanA vibhAganI prastAvanA [ 17 ] Jain Education Intematon
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ . paNavRttisahita yoga zAjanA namaH vAMcavAthI, namaH pAThanI saMgati karavA mATe pUratA ne badale puratA ema pATha sudhAravAmAM Avyo che. upaniSada, bhaktAmarastetra, vItarAgastotra vagere aneka graMthamAM paramAtmAnuM tamaH pUratAr evuM varNana Ave che. eTale ahI tamAratA A hastalikhita pATha sAce hovA chatAM tene badalIne namaH purasatAna chApavAmAM AvyA che. pR0 para paM. 9mAM vaghupurnajannAre revano jathomuvaH pATha badhI hastalikhita pratiomAM che. ahIM muLa (pR. 17 0 36 )mAM reDho pATha chapAyelA che. paraMtu ahIM vastra uchALavAnI koI vAta ja nathI. "vastra, bhIMjAya te rIte mee maMDapanA dvAramAM (jharamara jharamara ) vRSTi karI" e tene artha che. vesTaropaM zabda kevI rIte vyAkaraNanA AdhAre bane che te ame TippaNamAM darzAvyuM che. pR0 135 paM. 12 mAM badhI hastalikhita pratiomAM bAramayvonu pATha che. hastalikhatamAM 1 ane 2 lagabhaga sarakhA lakhAya che. eTale ahIM jayo pATha mAnIne pachI temAMthI sudhArIne garamAvavAnues' pATha mu. (pR. 46)mAM chApavAmAM Avela che. kharekhara te, potAnI tathA paranI vayane-uMmarane anurUpa saMbaMdha joDIne je bhikSA levAmAM Ave tene pUrva maMtavapive kahevAmAM Ave che, A vAta TippaNImAM piMDaniryaktine pATha ApIne paNa ame spaSTa karI che; eTale maravAnuag' nahIM paNa bAhmaparAyonuws pATha ja ahI sAco pATha che. pR0 159 5. 12 mAM duryodhano kyAM ja badhI hastalikhita pratiomAM pATha che. chatAM mu. (pR0 pa6) mAM nA cArjaze ja evo pATha chapAyeluM che. A pATha tana asaMgata che. "parastrI pAchI na ApavAthI rAvaNa dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 18 ] Jain Education Internatio ww.jainelibrary.org
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ hepa* vRttisahita - ga zAsana [ 15 ] nAza pAmyo ane rAjyamAMthI pAMDavone cheDo paNa bhAga na ApavAthI duryodhana nAza pAmyo' A tene sAce artha che. ane A badhA ja pATha A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje cANakayanA arthazAstramAMthI cA evA ullekhathI udUdhUta karela che. cANakyanA arthazAstramAM (kauTilIya arthazAstramAM) paNa jAze e ja pATha che, e ame tapAsI joyuM che. pra7 pa76 paM. 5 mAM phUga vaLIyAra, vAtsaceM rAtAM naLIcam evo pATha badhI ja hastalikhita pratiemAM che. paraMtu A sthaLe muva (pR. 209)mAM dUraLa na raLIyAH evo pATha chapAyele che. kharekhara A ! sthaLe TULa vaLiyA, vatsatyaM vANAM zALA" ema lakhIne bhagavAna hemacaMdrAcArye mAnasazAstra ane dharma Ika, dvitIya zAstranI ajoDa vidvattAne ApaNane paricaya karAvyo che. vibhAganI I prastAvanA pra0 720 5. 6 mAM jovAhanAM pATha badhI ja hastalikhita pratimAM che, paNa guo (pR. 256)mAM A sthaLe rojagAunAM pATha chapAyeluM che. ahIM saMpUrNa pATha A pramANe che- yata tApikAyAM ghRtAdipUrNAyAM calAcalaM khAdyakAdi pacyate tasyAmeva tApikAyAM tenaiva ghatena dvitIyaM utIya ca khAdyakAdi vikRtiH, tataH paraM pakvAnnAni ayogavAhinAM nirvikRtipratyAkhyAne'pi kalpante / ghI AdithI bharelI tAvaDImAM calAcala khAjA vagere taLavAmAM Ave pachI te ja tAvaDImAM navuM ghI pUryA 1. "tAra-caDhAvasa-garuta-vAva-ghanAghana-ghATUDha vA" [4--23]- sinAnujAtanam | Jain Education Internal wwjainelibrary.org
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ strAjJavruttisahita cAgagAmanA Jain Education Intem vinA te ja ghIthI khIjuM ane trIjI (khIjI ane trIjI vAra) khAju Adi taLavAmAM Ave tyAM sudhI vigaI kahevAya che, paNa te pachI je pakavAnA taLavAmAM Ave te gogAdinAM= yAgavahana na karatA hAya temane nIvInA paccakkhANamAM paNa kalpe che. paraMtu atyAre cAlu praNAlikA evI che ke ceAgavahana karanArA sAdhu, traNa ghANu pachInuM nivIyAtuM ceAgamAM kalpya che ema samajIne sArI rIte vApare che. zrAvakAnAM upAdhAna paNa namaskAra mahAmaMtra Adi sUtronA yAgavahana rUpa ja che, eTale upadhAna karanArA zrAvako paNa traNa ghANa pachI taLelA pakavAnane sArI rIte vApare chaeN, ane ayAgavAhI (chUTI nIvI karanArA) sAdhu ke zrAvake traNa ghANa pachI taLelu. pakavAna temane mATe akalpya che ema samajIne letA nathI. A rIte zAstramAM vadhu velI vAtathI ulaTI ja praNAlikA atyAre cAlI rahI che. amane lAge che ke A jAtanI vartamAna praNAlikA joine sapAdakAe AyoganAM pAThamAM ne azuddha samajIne kADhI nAkhIne copAtinAM pADa chApyA che. zarUAtamAM ame paNa jyAre ayovAhinAM pATha eka hastalikhita pratimAM vAMcyA tyAre amane lAgyuM azuddha pATha haze. eTale bIjI hastalikhita pratimAM joyu te temAM paNa govAdinAM pATha hatA. hatu ke 2. e paNa sa`bhava che ke koIka hastalikhita pratimAM koI vAcake potAnI kalpanAthI coLAddinAM pATha karyA hAya ane tevI pratinA sa'pAdakoe ahI AdhAra lIdho hoya. ajJoza evA prAkRta pAThamAM paNa e jJoza evA khATA padaccheda sapAdakoe ja karyAM che. dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 16 ]
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApAvRttisahita cAga zAstranA [ 17 ] Jain Education Internat amane vicAra AvyA ke eka pratinA lekhaka pramAdathI coLavadanAM ne badale ayovavAAiM lakhI nAkhe evu ane, paNa badhI ja judI judI prati lakhanArA judA judA gAmanA badhA lekhake govAAiM lakhI de e na ane. eTale A aMge kharekhara hakIkata zI che enI ame tapAsa karavA mAMDI teA jANavAmAM AvyuM ke A viSayanu varNana jemAM Ave che te AvazyakacUrNi, AvazyakahAribhadrIvRtti, pacavastuka, pa'cavastukanI A0 zrI abhayadevasUriviracita TIkA, A. zrI siddhasenasUriviracita pravacanasArAdvAravRtti, yogazAstra Adi graMthAne AdhAre vikrama savat 1731 mAM upAdhyAyazrI mAnavijayajIe racelI dharmasa'grahavRtti Adi sarva granthAmAM goLavAdanAM evA ja pADe che. eTale yAvahinAM pATha ja sAcA che, e viSe amane kaze ja sarha rahyo nahi. A AvazyakaNi Adi graMthonA badhA pATho ekatra karIne rR. 720 tathA 721 nA TippaNamAM ame ApyA che. te vAMcIne vAcakA svaya' khAtrI karI le. devacaMdabhAI lAlacaMdabhAI pustAdvAra krU'Da (surata)thI prakAzita thayelI pravacanasArAhAravRttimAM je ke coLAdinAM pATha chapAyelA che, te paNa tenI prAcIna hastalikhita pratimAM ayogadinAM pATha ja che. A vAta piDavADAnI bhAratIya prAcyatattvaprakAzana samitie hamaNAM prakAzita karelA saTIka pravacanasAroddhAranA sapAdaka munizrI municaMdravijayajIe (pR. 140mAM) tenA TippaNamAM spaSTa jaNAvI che. AcAryazrI bhAvadevasUrie prAkRta bhASAmAM racelA yatidinacaryA nAmanA 154 gAthAnA eka graMtha che. tenI chellI gAthA (pR090 mAM ) A pramANe che-- pa dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavara sirikAlayasUrINaM vaMmumbhavabhAvadevasUrIhi / saMkaliyA diNacariyA esA thovamaijaijoggA // 154 // * vepAvRtti sahita) | dvitIyuM vibhAganI prastAvanA roga zAstranA A gAthAne AdhAre AnA kartA A. zrI bhAvadevasUri kAlakAcAryanA vaMzamAM thayelA che, e nizcita che. A bhAgadevasUrie zrI pArzvanAthacaritranI racanA vikrama saMvat 1214 mAM karI che. bRhathripanikAmAM paNa tene racanA samaya vikrama saMvat 1214 jaNAvela che. eTale yatidinacaryAnI racanA paNa te AsapAsanI gaNAya, AnA upara pratisAgarasUrie TIkA racelI che. AgAme ddhAraka pU. A. zrI sAgarAnaMdasUrijI mahArAjanA hAthe saMpAdita thayele saTIka yatidinacaryA graMtha ratalAmanI zrI aSabhadevajI kezarImalajI peDhI taraphathI vi. saM. 1993 mAM prakAzita thayela che. mahisAgarasUri kayAre thayA tenI amane kazI khabara nathI, paraMtu 19mI gAthAnI vyAkhyAmAM (pR. 19 mAM) bAda 2 ema kahIne sajIva mukyate : sa mojo. | A yegazAstrane ( rU/) zloka temaNe udhUta karyo che, eTale hemacaMdrasUrijI mahArAja pachI te thayA che e cokkasa che. vaLI TIkAnA prAraMbhamAM nIce pramANe be leke che. [ 18 ] ******** yatrAbhRd gaNabhRt prabhAvanidhibhat kezI pradezIlasatsatsamyaktvaguNAptipadakRta svargasiMyacchakaH / tasyaitada dinakRtyametadakhi gacchasya cAnyasya ca vyAkhyAM bodhinibandhana gaNivarasyAhaM naye sUtrataH // 3 // SABHA Jain Education Internation ww.jainelibrary.org
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ gathAra thatapuryA tavAna zrI mAvavAvarA sukarAM tanute ramyAM matisAgara eSa tadvartI(tadvRttim ? ) // 4 // A zleka uparathI A. zrI matisAgarasUri kezigaNadharanI paraMparAmAM thayA hoya tema lAge che, eTale teo potAne pArzvanAthasaMtAnIya kahevarAvatA haze tema lAge che. yatidinacaryAnI matisAgarasUriviracita TIkAmAM (pR. 19-20 mAM) A jAtane nIce pramANene pATha chapAyele che - 'aagAhimam ' AgAhena snehabolanena nivRttamavagAhimaM pakvAnnam , pAka dimaH (bhAvAdimaH-siddhahema0 6-4-21) pakvAnnamiti rUDham, snehapUrNAyAM tApikAyAmanyasnehAkSepe yAvaJcalAcalaM khAdhakAdi triH pacyate tAvad vikRtiH, tataH paraM pakvAnnAni yogavAhinAM nirvikRtipratyAkhyAne'pi kalpanne, tAni tu nirvikRtipratyAkhyAne'pi AgADhakaraNe kalyante / atha ekenaiva pUpakenApi tApikA pUryate tadA dvayamapi kalpate iti vRddhsmaacaarii| supa. vRtti sahita yegazAnA dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 18 ] ahIM yojavAdinAM pATha chapAyeluM che. paraMtu tenI prAcIna hastalikhita pratiomAM jevuM joIe. saMbhava che ke prAcIna hastalikhita pratiomAM acAvAdinAM pATha hoya ane pAchaLathI vAMcanArAoe temAMthI 1 kADhI nAkhIne coLavAhinAM pATha banAvI dIdhuM hoya. rAdhanapuranA bhaMDAramAM ame yegazAstranI TIkAnI hastalikhita prati Jain Education Intemat
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ SSCASSEROLOC** dvitIya joI hatI. temAM thoLadinAM pATha spaSTa hovA chatAM paNa vartamAna praNAlikA pramANe yogavAhie traNa ghANa pachInuM ka9pya che" ema samajI chUTathI vApare che, tethI kaMIka arvAcIna vAcake na upara cheka lagAvIne (haDatAla lagAvIne) cAhanAM pATha banAvI dIdhuM che A ame najare joyuM che. amane tapAsa karatAM vikrama saMvat 1950 AsapAsa lakhAyelI yatidinacaryAnI TIkAnI be hastalikhita pratio ja maLI che, temAM te coravadinAM pATha ja che. paraMtu yatidinacaryAnI TIkAnI prAcIna hastalikhita prati maLe te ja TIkAkAra matisAgarasUrijIne ka pATha kharekhara ISTa che tene saMpUrNa nirNaya karI zakAya. bIjI paNa eka zakyatA che ke "gavAhiene traNa ghANa pachInuM nIvImAM kapya che" e jAtanI paraMparA zarU thayA pachI je matisAgarasUrijI thayA hoya te govAdinAM pATha e pote paNa lakhe te samajI zakAya che. tethI yatidinacaryAnI TIkAnA paThanA ja AdhAre, vartamAna praNAlikAne prAcIna zAstrasiddha pramANita kahI zakAya nahi, kAraNa ke ApaNI pAse AvazyakacUrNithI mAMDIne dharma saMgraha sudhInA badhA ja graMthamAM ayojavAnAM pATha ja maLe che. karmagraMtha Adi vividha graMthanA racayitA prasiddha AcAryazrI devendrasUrie viracita pratyAkhyAnabhASyamAM nivikRtika padArtho viSe viratArathI vicAraNA karelI che. A bhAga upara vikramanI paMdaramI zatAbdInA prasiddha AcAryazrI semasuMdarasUrie avasUri racelI che. avacUrisahita traNa bhAga jena AtmAnaMda sabhA-bhAvanagarathI vibhAganI prastAvanA vepAvRtti sahita yogazAstranA RI [ 20] Jain Education Internatic
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ svaasvRtti sahita yogzAstranA vikrama saMvata 1969 mAM prakAzita thayAM che. temAM nIce mujaba avacUrisahita bhASya gAthAo che. pakvAnnanirvikRtikAnyAha-- pUriyatavapUyA bIapUa tanneha turiyaghANAI / gulahANI jalalappasi // paMcamo puttikayapuo // 35 / / prakSiptaghRtAdike tApake ekenaiva pRpakena sakale pUrite dvitIyapUpakAdistatra prakSipto nirvikRtikameva 1 / tathA trayANAM ghANAnAmupari akSiptAparaghRtaM yattenaiva patena pakvaM tacca 2 / tathA guDadhAnikA 3 / tathA samutsArite mukumArikAdau pazcAdvaritaghRtAdikharaNTitAyAM tApikAyAM jalena middhA lapanazrIH, ''lahiMgaTau' ityarthaH 4 / snehadigdhatApikAyAM paripakvaH potakRtaH pUpaH paJcamaM vikRtigatam 5 / atha nirvikRtikAnyAzritya sAmpratikagacchasAmAcArIgataH prasaGgagato yogeSu kalpyAkalpyavibhAgo likhyate-lahucuI( lahubaI-pAThAntare)-pUpikApotakRtapUpaka-veSTikA-tadinakRtakarambha-gholAdiphUlavaghArita( taM-pAThAntare)-pUraNavagArikA paTIraDI takrAdi ca kasminnapi yogena kalpante / lahiMgaTauM-pralepa-ThuAriA-gulavANI-vagAraka-vaDI-ghAraDI-sAjyapakvakSArI-sevaI-vaghAritacaNakAdIni zrI uttarAdhyayanayogeSu zrI AcArAGgamadhyagatasaptakAdhyayaneSu camarodazakAnujJAM 1 ahIM varNavelAM ghaNAM khAdya padArthonAM nAme Aje paNa bhAravADamAM pracalita che. vibhAgI Ligda prastAvanA [21] Jain Education Interation W w.janelibrary.org
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopjnyvRttisahita yoga zAstranA Jain Education Inter yAvat zrI bhagavatIyo'pi na kalpante / etaiH spRSTamanyadapi cAyuktapAnake puDhogarI - phUkaraDauM (phUDa-pAThAntare ) UkalaghauM - vAsIkarambha-tilavaTTi - kulari-nirvikR tikamodaka- khaNDA- varasolA - vAsIguDapAka - kAkariyAManutkAlitekSurasa - dinatrayAvadhiprasUtagodugdhAdivalahI aGgArAdutAryAjyAdinA mizritA pAzcAtyadinapakvA tilavaTTiH guDAdyamizritataddinakRta tiLapaTala cetyAdIni zrI Avazyaka - dazavaikA likottarAdhyayanAdisarva yogeSu prAyaH kalpante / iti prasaGgAgatamuktam / nirvikRtikaprakAraM sAmAnyata Aha davyA vigaI vigar3agayaM puNo teNa taM hayaM davtraM / uate tattammiya udanvaM imaM canne || 37 || dravyaiH kalama - zAlitaNDulAdibhirhatA bhinnA satI vikRtiH kSIrAdikA vikRtigatamityucyate, tena punaH kAraNena taNDulAdihataM tat kSIrAdikaM dravyameva' / tathA pAkabhAjanAt sukumArikAdAvuddhRte sati pazcAdudvaritaM yat ghRtAdi tasmin cullIta uttArite zIte ca jAte yadi kaNikAdi prakSipyate tadeva vikRtigatamu-kRSTadravyamidaM cAhuranye / atra pAThAntaram - " davvahayA vigaigayaM vigaI puNa tIi taM hayaM davvaM / uddha0 ukki0 / " tatreyaM I 1. amadAvAdamAM lAlabhAi dalapatabhAi bhAratIya sarakRti vidyAmaMdiramAM vidyamAna eka prAcIna pratimAM (na. 995) 11 mA patra dravyameva pachI 'na vikRtigatam ' yebha DAbhI mAnA DAMsiyAmAM (Marjin bhAM) aThaDe pANathI umeyu che. dvitIya vibhAganI prastAvanA [22]
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ Best sthApana vRtti sahita yogzAstranA vyAkhyA-dravyahatA vikRtivikRtigataM syAta, kSIrAnnavat / vikRtiH punarbhavati tayA vikRtyA tad dravyaM hataM sat, modakavat / uddhRte ghANatrikopari tasmin tapte ghRte yat pacyate tat pUgAdikaM vikRtigatam / anye tu nAmAntaram 'utkRSTadravyam' ityAhuH // 37 vigaigayA 1 saMsaTThA 2 uttamadavyA ya 3 nivvagaiyaMni / kAraNajAyaM muttuM kappaMti na bhuttuM jaM vutaM // 39 // pUrvoktAni vikRtigatAni nirvikRtika nItyarthaH 1, saMsRSTAni 2, uttamadravyANi ca 3nirvikRtipratyAkhyAne kAraNajAtaM vizeSavAtAdipuSTAlambanaM muktvA bhoktana kalpante, yaduktaM nizIthabhASye // 39 // tadgatAmeva gAthAmAha vigaI vigaIbhIo vigaigayaM jo u muMjae sAhU / vigaI vigaisahAvA vigaI vigaI balA nei // 40 // (pR. 64-67) ahIM A. zrI devendrasUrijI mahArAje traNa ghANa pachI taLelAne vikatigata athavA anyamate utkRSTa dravya kahyuM che ane vikRtagata tathA utkRSTa dravyane nivInA paccakakhANamAM vizeSa kAraNa vinA levAne niSedha dhyo che. [23] dvitIya, vibhAganI prastAvanA Ji Jain Education Internat
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ pAvRtti sahita yogazAstranA navAMgIvRttikAra zrI abhayadevasUri mahArAje vikrama saMvata 1120 mAM racelI sthAnAMgavRttimAM vigaI che. enuM svarUpa jaNAvatI aneka gAthAo paMcavaDuka graMthamAMthI udhUta karelI che. tyAM (pR. 205 mAM) jaNAvyuM che ke "garUra rini ina gogAdina 2 vikAro | * AdimAni trINi calacaletyevaM (calacalaM ti-jesalamerasthapratau pAThAntaram ) pakvAni vikRtirityarthaH / | "sesA na hoti vigaI ajogavAhoNa te u kppNtii| paribhujati na pAyaM jaM nicchayo na najjati // egeNa ceva tavao pUrijati pUyaeNa jo tAo / bIo vi puNa kappaI nivigaI levaDo navaraM // " ityAdi vikrama saMvata 1182 mAM yazodevasUrie racelA pratyAhavAnararUpa nAmanA graMthamAM (pR. 16mAM) paNa nIce mujaba be gAthAo che - tiNhaM ghANANa parao ee vigaI na hu~ti jai na khive / anna pi tattha nehaM to te kappaMti ja bhaNiya // 179 // 1 paMcavastuka gAthA 375, 376, 377. 2. A graMtha zrI RSabhadevajI kezarImalajI saMsthA, ratalAma taraphathI vikrama saMvat 1984 (I. sa. 1927)mAM prakAzita thayo che. hiraNa. . vibhAga prastAvanA [ 24] Jain Education Internati
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJavRtti sahita " sesA na hu~ti vigaI ajogavAhINa te u kappati / paribhujaMti na pAyaM ja nicchayao na najaMti // 180 // " A jAtanA badhA ja prAcIna pATho joIne amArA manamAM prazna UThayo ke vartamAnakALamAM yogavAhI sAdhu-sAdhvIo tathA namaskAra mahAmaMtra Adi sUtranA gavAhI upadhAna karanArA zrAvaka-zrAvikAo traNa ghANa pachI taLeluM pakavAna nIvImAM chUTathI vApare che temAM tathya zuM che? keTalAka AcArya mahArAja Adi sAdhu mahAtmAo pAse ame A vAta mUkI. te keTalAka to A pAThone AdhAre vegamAM tathA upadhAnamAM traNa ghANa pachInuM taLeluM ka9pe nahi A vAtane tarata svIkAra kare che. jyAre keTalAka A vAtane svIkAra karatAM tathA cAlu praNAlikAne pheravatAM aneka kAraNe saMkaica anubhave che. amAre te prayatna sAcA pAThe raju karavAnuM che. keTalAMka varSothI pracalita thayelI vartamAna praNAlikAne keravavI ke kema te te gItArthoe vicAravAnuM che. zAstrapAThAne vAraMvAra AgaLa karatA mahAnubhAva A viSe paNa gaMbhIra rIte vicAra kare eTalI ja amArI vinaMti che. cAga sAranA dvitIya vibhAganI prastAvanA F25 ] 1. A paMcavartukanI 376 mI gAthA che. 2. traNa dhANa pachI taLeluM pakavAne nIvImAM vAparavAnuM baMdha karavAthI yoga ke upadhAnamAM koI moTI agavaDa UbhI thAya che evuM kaMI ja nathI. bIjI ghaNI vastuo nIvImAM vAparI zakAya che. pAka zAstranA jANakAre bIjI aneka rIte paNa vastuo banAvI jANe che, Jain Education Internal R ww.jainelibrary.org
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ tti sahita dvitIya vibhAganI prastAvanA paga zamanA vividha TippaNe A saTIka yogazAstramAM aneka prakAranAM TippaNo ame ApelAM che. 1. pAThabhedAtmaka TippaNa, 2. tulanAtmaka TippaNa tathA 3. vivecanAtmaka TipaNe. traNenuM svarUpa A pramANe che - (1) gazAstra mULa tathA vRttimAM ame je pATha svIkAryo che te uparAMta paNa, hastalikhita pratiomAM je sAcA ke beTA pAThabhedo maLe che tathA mutramAM te sthAne je sAcA ke khoTA pAThabhedo chapAyelA che te ame A TipamAM darzAvyA che. ame svIkArelA pAThonI zuddhatA athavA zreSThatAnA pramANa tarIke bIjA graMthanA AdhAre paNa TippAmAM aneka sthaLe ame ApelA che. eTale vAMcakene amArI khAsa bhalAmaNa che ke te te TippaNo vAMce ane pATho upara svayaM vicAra kare. tethI te te pAThano sAco artha samajavAmAM paNa ghaNI saraLatA thaze. pAThabhedonuM nirmANa pAThabhedanuM nirmANa aneka rIte thatuM hoya che. keTalIka vAra lahiyAonA hAthe pAThabhede thAya che, [ 26 ] Jain Education Internet
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ GOOGLE keTalIka vAra vidvAna vAcakenA hAthe paNa pAThabhedo thAya che, to keTalIka vAra graMthakAronA hAthe paNa pAThabhedo thAya che. graMthakAre eka graMtha lakhyo hoya, tenI nakala (kepIo) thaIne bhaMDAromAM pahoMcI paNa gaI hoya, te pachI graMthakArane lAge ke pAThamAM sudhArovadhAro karavA jevo che, eTale graMthakAra ekAda graMthamAM sudhArA-vadhArA kare, tenA uparathI je bIjI nakale thAya temAM judA ja pATha Ave. A rIte paNa ghaNI vAra pAThabheda thAya che. AmAM graMthakAre pahelAM kayo pATha lakhyo hato ane pachI sudhArIne ka pATha lakhyo che te nakkI karavAnuM kAma ghaNu ja duSkara hoya che. graMthakAranA hAthanI sudhArelI prati maLe te ja pAThAnI pUrvAparatA samajI zakAya. svApattisahita pAga amAre hamaNAM saTIka dravyAlaMkAra' graMthanuM kAma cAle che. mArA anaMta upakArI pUjyapAda gurUdeva (munirAjazrI bhuvanavijayajI mahArAja) sAthe jyAre mAruM punAmAM comAsuM hatuM tyAre AjathI lagabhaga 35 varSa pUrve (vi. saM. 2002) AgamaprabhAkara pUjyapAda munirAjazrI puNyavijayajI mahArAje AcArya zrI mahalavAdikSamAzramaNapraNIta dvAdazAra nayacakanA saMpAdanamAM kadAca kaMIka upayogI thaI zake te mATe A graMthanA phoTA mokalyA hatA. A graMthanA kartA kalikAlasarvajJa AcArya zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjanA paTTaziSya A. zrI rAmacaMdra tathA guNacaMdra che. dravyAlaMkAra mULa sUtrarUpe che ane tenA upara temaNe ja vistArathI svapajJavRtti racelI che. vaDadravya tathA dvitIya [ 17 ] vibhAganI prastAvanA 1. A graMtha pAlitANAnI bharata prinTarImAM chapAya che ane amadAvAdanA lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdirathI prakAzita thavAne che. lagabhaga 250 pAnAne A graMtha che. Jain Education Intenso
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApajJavRttisahita cAgarAjAnA Jain Education Inter pAMca astikAya upara dAnika dRSTie A eka ja graMtha jainasAhityanA itihAsamAM lakhAyA che ema graMthakAre peAte ja lakhyuM che. A. zrI rAmacaMdra atiprakhara vidvAn ane graMthakAra hovA uparAMta mahAn nATyakAra paNa hatA. temaNe svApavRtti sahita nATayapaNu graMtha lakhyA che tema ja aneka dhArmika saskRta nATako paNa temaNe lakhelAM che ke je te samaye pATaNamAM jAhera rIte dharmasthAnAmAM bhajavavAmAM AvatAM hatAM. dravyAla kAragraMthamAM emanI prakhara dArzanikatA ane ajoDa vidvattA paktie pAktie jaNAI Ave che. dravyAlaMkAra ApyA ye dArzanika graMtha che. tenA traNa prakAza che. 1 jIvaprakAza, 2 puddagalaprakAza, 3 aka'paprakAza. 1 lo prakAzamAM jIvanA svarUpanuM varNana che. khIjA prakAzamAM pudgalanA svarUpanuM varNana che. trIjA aka'paprakAzamAM bAkInAM dharmAstikAya Adi dravyAnuM varNana che. A graMtha temaNe pahelAM mULa sUtrarUpe lakhyA che. te pachI tenA upara svApanna TIkA lakhI che. 1. graMthakAre TIkAnA aMtamAM jaNAvyu che ke-- pUrvairyasya samuddhRtirna vihitA dhIraiH kuto'pyAzayAdAvAbhyAM sa samuddhRtaH zrutanidherdravyotro durlabhaH / panaM yUyamanantakAryanipuNaM gRhIta tat kovidAH svAtantryaprasavAM yadIcchata ciraM sarvArthasiddhi hRdi // 1 // madhyaM bauddhAmRtajalanidhergADhavAn bhrAntavAMzca nyAyATavyAM vacanazaThatAprocchvasatkaNTakAyAm / AmnAtI vA viSamaviphalaprakriye yo vizeSe zAstrArambhe yadi paramasau dakSatAM lakSayennau // 2 // dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 28 ]
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ dravyAlaMkAranI traNa hastalikhita prati maLe che. eka vikrama saMvata 1492mAM kAgaLa upara lakhAyelI che ane te amadAvAdanI hAjA paTelanI poLamAM AvelA saMvegInA upAzrayanA bhaMDAramAM che. AmAM mAtra dravyAlaMkAra mULa ja che, TIkA nathI. bIjI kAgaLa upara hastalikhita prati rAjasthAnanA beDAnA bhaMDAramAM che. A pratimAM lekhana saMvata nathI, paNa prati ghaNI arvAcIna lAge che. AmAM paNa mAtra mULa ja che, TIkA nathI. trIjI tADapatra upara lakhAyelI vyAlaMkAra svapajJaTIkAnI prati che. A prati jesalameranA jinabhadrasUri saMsthApita graMthabhaMDAramAM che. jo ke AmAM mAtra TIkA ja che, svataMtra mULa nathI, chatAM graMthakAre AmAM aneka aneka TippaNe lakhelAM che temAM te te sthaLe mULane jaNAvanArAM TipaNe paNa ghaNI jagyAe che. eTale tenA AdhAre dravyAlaMkAra mULanuM Ayojana aneka sthaLe karI zakAya tevuM che. vepavRtti sahita yega zAzvanA A pratinI eka vizeSatA e che ke dravyAlaMkAra TakAnI A eka ja prati jagatamAM maLe che. ghaNA duHkhanI vAta che ke AmAM atimahattvane prathama prakAza che ja nahi, mAtra bIjo ane trIjo prakAza ja maLe che. bIjA prakAzamAM 1-197 patra che. trIjA prakAzamAM 1-113 patra che. TIkAne bIjo ane trIjo prakAza maLe che. Iii dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 29 ] . New Catalogue of Sanskrit and Prakrit Manuscripts JESALMER COLLECTION (L.D. Series 36, L, D. Institute of Indology, Ahmedabad 9, 1979) A keTaloga pramANe Ane kramAMka Jain Education Inter
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNavRtti sahita gazAstranA e paNa ApaNuM ghaNuM ghaNuM sadabhAgya che. bIjI mahatvanI vizeSatA e che ke vikrama saMvata 1202 mAM A prati lakhAyelI che. A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjane svargavAsa vikrama saMvata 1229mAM thayo che. te pachI Is thoDA samaye mahArAjA kumArapALa svargavAsI thayA che. te pachI tarata A. zrI rAmacaMdrasUrine svargavAsa lagabhaga vi. sa. 1230 mAM thayo che. eTale A prati A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAja tathA graMthakAra A. zrI rAmacaMdra ane guNacaMdranA samayamAM ja lakhAyelI che ane graMthakAre pote ja ThAma-ThAma sudhArelI A prati che. dvitIya vibhAganI banyuM ema ke mULa ane TIkA lakhyA pachI kALAMtare graMthakArane ema lAgyuM ke A TIkAmAM aneka sthaLe prastAvanA sudhAravA jevuM che, eTale pahelAM lakhelI TIkAmAM aneka aneka sthaLe cheThA cheka karIne temaNe aneka aneka sudhArA [ 30 ] vadhArA karyA che. te pachI sudhArelI TIkA sAthe susaMgata karavA mATe mULane paNa keTalIka vAra sudhAravuM paDyuM che. A sudhAreluM mULa TippaNamAM te te sthaLe temaNe jaNAveluM che. paraMtu te pUrve lakhAyelA dravyAlaMkAra mULa uparathI je bIjI nakale thaIne bhaMDAromAM pahoMcI gaI hatI temAM te june ja dravyAlaMkArano mULa pATha kAyama rahI gayo. sudhArele mULano pATha temAM AvI zake nahi. amane je dravyAlaMkAra mULanI be pratio maLI che temAM dravyAlaMkAra mULane juno pATha sacavAyele che. TIkAmAM je sudhArA-vadhArA graMthakAre karyA che te keTalIka vAra juno pATha bhUMsIne karyA che, to keTalIka vAra june pATha ema ne ema kAyama rahevA daIne tenI AgaLa-pAchaLa (.) AvI nizAnI karIne junA pATho rada Jain Education Interne
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJavRttihita cAgazAstranA [ 31 ] Jain Education Inter karIne navA pATho lakhyA che. AvA rada karelA aneka pA| Aje paNa spaSTa vAMcI zakAya che. AvA da karelA TIkApAThA je mULane anusare che te mULa amadAvAdanA savegInA upAzrayamAMthI maLelI tathA rAjasthAnanA beDA gAmamAMthI maLelI dravyAlakAra mULanI pratimAM prAyaH kharAbara maLe che. graMthakAre pAchaLathI sudhAreluM je mULa che te teA mAtra temanAM TippaNeAmAM ja atyAre sacavAI raheluM che. eTale dravyAlaMkAramAM pahelAMnA pATha kayA ane pachInA pATha kayA te spaSTa dekhAI Ave che. ce!gazAstramAM paNa AvA be jAtanA pAThonA amane anubhava thayA che, paraMtu emAM pahelAMnA pATha kayA ane graMthakAre pAchaLathI sudhArelA pATha kayA te ame nakkI karI zakayA nathI. sAmAnya rIte yogazAstranI badhI pratimAM lagabhaga eka ja jAtanA pATha maLe che. zleAkeAmAM kAika koika sthaLe nyUnAdhika zrloko tathA khudAM judAM caraNA maLe che. A pAThabhedo graMthakAre pAte karelA che. te uparAMta pATaNanA zrI hemaca drAcArya jJAnama`diramAM rahelI zrIsa`ghanA bhaMDAranI tADapatra upara sa. 1292 mAM lakhelI ( DAbhaDA naM.37 pAthI na. 37 ) prati gayA varSe ja huM lAvyA hatA. A pratinI. ame chhe. ( = hemacaMdrAcAya - jJAnama'diranI prati ) saMjJA rAkhI che. temAM cAthA prakAzanA sapAdana-sa'zAdhana samaye najara nAkhatAM hamaNAM e 1. AnA nirdeza pR0 68 Ti 4, pR0 69 Ti 1, pR. 71 Ti 1, pR. 9 Ti. 1, pR. 81 Ta 1 vagere sthaLe ame TippaNomAM karyAM che. dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ - - sthaLe taddana judA judA pATha jovA maLyA che. saMpUrNa prati haju ame tapAsI nathI. saMbhava che ke saMpUrNa prati jotAM bIjA paNa ghaNA mahattvanA pAThabhede maLI Ave. je mahattvanA be pAThabhedo amane maLyA che te nIce mujaba che. pR. 7ra6 thI ame de ne upayoga ahIM zarU karyo che. eTale pR. 726 thI dezamAM AvatA pAThabhede ame noMdhyA te che, chatAM paNa bAkI rahI gayelA tathA pR. 725 sudhI mAM AvatA mahattvanA pAThabhedanI ne trIjA vibhAgamAM svataMtra rIte koI pariziSTamAM ApavAnI amArI bhAvanA che. gazAaTIkAmAM pR0 878 5. 9 mAM chapAyele pracalita pATha A pramANe che - - - - vepavRtti sahita yegazAstranA dvitIya sAvibhAganI prastAvanA I[ 32 ] 1 A uparAMta, pR. 70 mAM 274 mA leka pachI varadAmAdhisthAtha sa cakre'STAhnikotsavam / loke mahattvadAnAya mahantyAtmIyamIzvarAH // A pramANe eka zleka hai. mAM vadhAre maLe che. pR0 70 mAM 275 mo zloka je chapAyeluM che te sthAne nIce pramANe be zloka che mAM maLe che. attarNayanANA # Teraifpaura ntA aima kRti raka bhajanamItaDha: 1 tatrApi pUrvavidhinA * prabhAsAbhimukhaM zaram / jAjvalyamAnaM bharatastaDiddaNDamivANDavat // AmAM * * A cikra vacce je bhAga che. te de mAM vadhAre che. A vadhAre be leke jeTale pATha mAtra che. mAM ja amane maLyo che. Jain Education Internete VII
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ aunodaryam / tacca caturdhA-alpAhAraunodaryam, upAdhInodaryam, adhauMnodaryam, pramANaprAptAt kizcidUnauPI nodarya ca / tatrAhAraH puMso dvAtriMzatkavalapramANaH .............pramANaprAptAhAro dvAtriMzat kavalAH, sa caikAdi kavalairUnazcaturviMzatikavalAn yAvat pramANaprAptAt kizcidUnaudaryam / caturvidhe'pyasminnekaikakavalahAnena bahUni sthAnAni jAyante / mA sthaNe he. bha. pAnI pramANe - aunodaryam / tacca paJcadhA-alpAhAraunodartham, upAdhauMnodaryam, ardhI nodaryam, pramANaprAptaunodaryam, svAsa-6 kizcidUnaunodarya ca / tatrAhAraH puMso dvAtriMzatkavalapramANaH.........pramANaprAptAhAro dvAtriMzat kavalAH, sa vRttisahita ca caturviMzatikavalaizcaturbhAgonatvAt prApta iva prAptaH, sa cAsAvaunodarya ca prAptaunodaryam / kizcanaunodaryame Xiali katriMzat kavalA:, yadAgamaH vibhAganI zAstranA prastAvanA [33] " appAhAra avaDDe(DhA) dubhiA]ga pattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahikatIsA ya // " iti paJcavidhe'pyasminnekaikakavalahAnena bahani sthAnAni jAyante /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopvRtti sahita yogzAstranA dazavaikAlika sUtranI hAribhadrI vRttimAM (pR. ra7) nIce pramANe pATha maLe che tenI sAthe sarakhAvo- UnodaratA alpAhArAdibhedataH paJcavidhA bhavati, uktaM ca appAhAra avaDDhA dubhAga pattA taheva kiMcUNA / aTTa duvAlasa solasa cauvIsa tahekatIsA ya // ayamatra bhAvArthaH-alyAhAronodaratA nAmaikakavalAdArabhya yAvadaSTau kavalA iti / atra caikakavalamAnA dvitIya jaghanyA, aSTakavalamAnA punarutkRSTA, zeSabhedA madhyamA ca / evaM navabhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapA |vimAnI prastAvanA dhonodaratA, jaghanyAdibhedA bhAvanIyA iti / evaM trayodazabhya SoDaza yAvat tAvad dvibhAgonodaratA, evaM saptadazabhya Arabhya yAvaccaturviMza tastAvat prAptA, evaM paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzat tAvat kizcidUnodaratA, [34 ] jaghanyAdibhedAH sudhiyaa'vseyaaH| tathA sthAnAMga sUtranI (tristhAnaka adhyayana, uddezaka 3, sUtra 182, pR0 149 mAM) A0 zrI abhaya- | devasUriviracitavRttimAM A rIte ullekha che- ' bhaktapAnAvamodaratA punarAtmIyAhAramAnaparityAgato veditvyaa|...... iyaM ca aSTa 1 dvAdaza 2 poDaza 3 caturviza 4 tyekatriMzadantaiH kavalaiH 5 krameNa alpAhArAdisaMjJitA paJcadhA bhavati, ukta ca Jain Education Inter
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApajJavRttisahita yogazAstranA [ 35 ] Jain Education Intern appAhAra 1 avaDDhA 2 dubhAga 3 pattA aTTha 1 dubAlasa 2 solasa 3 cauvIsa 66 4 taheva kiMcUNA 5 / 4 takatIsA ya 5 // yogazAstraTIkAmAM pR0 889 5deg 3 mAM pracalita pATha nIce pramANe che-- I atha vyutsargaH / vyutsarjanIyasya parityAgo vyutsargaH / sa dvividhaH - bAhyaH Abhyantarazca / tatra bAhyo dvAdazAdibhedasyopadheratiriktasya anepaNIyasya saMsaktasya vA'nnapAnAdeva tyAgaH / AbhyantaraH kAyANAm, mRtyuATe zarIrasya ca caoNH | navu zrutta ......| A sthaLe haiM. mAM pATha nIce pramANe che-- atha vyutsargaH / vyutsarjanIyAnepaNIyAdiSu tyakteSu gamanAgamana - sAvadyasvapnadarzana - nausantaraNozcAra - prazravaNeSu 2 viziSTaH raLidhAnapUrvaSThAyAmanovyApAtyALa | navu vyutsu ...... | 1. AbhyaMtara tapanA prAyazcitta nAmanA bhedamAM paNa yulsanA adhikAra Ave che. tyAM (pR0 882 50 7 ) paNa Ane ja maLato lagabhaga akSarazaH pATha che. tattvArthanI siddhasena[viracita TIkAmAM paNa (hA22, pR. 25ra ) Ane maLatA pATha che. eTale saMbhava che ke hemacaMdrasUrijI mahArAje pahelAM hai pratimAM maLe che tevI vyutsarganI A jAtanI vyAkhyA ahIM lakhI hAya ane pachI punaruktidoSa AvavAthI vyutsaganI vyAkhyA badalI nAkhI hAya ke je bIjI badhI pratimAM maLe che. dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJavRttisahita cAgazAstranA Jain Education Internat AvazyakaniyuktimAM kAryAtsaga nAmanA pAMcamA adhyayananI niyuktimAM nIce mujaba gAthA maLe che tenI sAthe sarakhAveza-- gamAgamaNa vihAre sute vA sumiNa saNe nAvAna saMtAre iriyAvahiyApaDikamaNaM / / tyAM ja bhASyamAM nIce pramANe gAthA che-- rAo / 1547 // bhatte pANe sayaNAsaNe ya arihaMtasamaNasijjAnu / uccAre pAsavaNe paNavIsaM huti usAsA // 234 // phe.mAM maLatA A be mahattvanA pAThabhedo graMthakAranA peAtAnA ja hAthe thayelA che. A uparAMta haiM, mAM bIjA paNa vicAraNIya pAThA maLe che. yogazAstraTIkAmAM pR0 78 mAM 370 mA zlAka pachI ane 371 nA zloka pahelAM pAMca vadhAre zloka mu0 mAM nIce pramANe chapAyelA che-- kurvatA svakuTumbasya sAro ca'dadRze kRzAm / sundarIM cAsthibhUtAM ca cukopa bharatezvaraH || 371 // Uce praharikAn kiM re mad gehe nAsti bhojanam / yadevamIdRzI jAtA asthicarmamayI katham // 372 // 2 varaze zI / surI sAsthyamUtAM ca-Ave che. mAM pADe vaMcAya che. temAM paNa be akSaro atijhAMkhA hovAne lIdhe ghaNI mahenata karavA chatAM paNa pArtha ke sAsthya te barAbara nakkI karI zakAtu nathI. // 2 matyude ke. // dvitIya vibhAganI prastAvanI [ 3 ]
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ svAmin vijayayAtrA'bhUt taka tAvatprabhRtyapi / 'AcAmAmlAnyavizrAntamakArSIt sundarI yataH // 372 // atrAntare ca bhagavAn vihRtya vasudhAtale / bhagavAn samavAsAparSIdaSTApadagirau tataH // 374 // zrutvA ca bharatAdhIzaH svAmivandanahetave / 'AgAt taddezanAM zrutvA vrataM jagrAha sundarI // 375 // vibha savat 1251 mA mesI zAM. prati, vi. sa. 1274 mA samesI saMpU. prati, vi. sa. 1264 mAM lakhelI che. prati, vi. saM. 1303 AsapAsa lakhAyelI . prati A cAra prAcIna tADapatrIya pratio ame joI che. temAM A pAMca zleka eke ya tADapatrIya pratimAM nathI. mAtra che. pratimAM pR. 26 B mAM A pAMce ya ke upara-nIce koIke pAchaLathI jhINA akSarothI cheDA pAThabhedathI = AvI nizAnI karIne lakhelA che. pR. 81 mAM paNa 393 mA zloka pachI nava vadhAre ke 0 mAM nIce pramANe chapAyelA che-- tat zrutvA bharatasteSAM rAjyAni jagRhe svayam / lAbha t vivardhito lobho rAjadharmo hyasau sadA // atha vijJapayAmAsa senAnIbharatezvaram / na cakra cakrazAlAyAM vizatyadyApi naH prabho // "svAmin digvijaye kazcidAjJAbAhyo nRpaH kvacit / vivartate Dola iva gharaTTe bhramati prabho // 1 AcAMmlAnya-he. // 2 Agatya dezanA-he. // 3 vivardhate-he. // 4 svAmidigvijaye-he. // dvitIya vibhAganI prastAvanA svaajvRtti sahita yogzAsanA [ 7] Jain Education Internat Mi
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ ttisahita baagrAjanA 'A jJAtaM bharato'vAdIllokottara parAkramaH / asmadvandhurmahAbAhureko bAhubalirbalI // ekato garuDazcaiko'nyato'pyahikulAni ca / 'mRgArireko yat kuryAnmRgakulA ...... // ekataH saMhatAH sarve devadAnavamAnavAH / tathAnyato bAhubaliH pratimallo na vidyate // e rutazcakrazAlAyAM cakraM na pravizatyadaH / necchatyAjJAmanyato(mito) bAhuH saMkaTe patito'smyaham // kiMvA bAhubaliH so'yamAjJAM kasyApi manyate / sahate nAma paryANaM kesarI ki kadAcana // evaM vimRzatastasya 'senAnIrjagade hyadaH / 'svAmistvadda(stava ba)lasyAgre trailokyaM ca tRNAyate // A nava zloko paNa amArI joyelI eke ya tADapatrIya pratimAM nathI. mAtra che. pratimAM A nava ke 1 AH jJAtaM-he. // 2 mRgArireko......vA kuryAnmRgakulAni......he. / anI he. bhA 21 akssre| chene bhUsI nAbhavAmA sAyA tathA ati in 20 gayA cha tethI thI mahenata 521 ta 254 vAyA zAtA nathA. mRgArirekato yad vA kuryAnmRgakulAni na me paDesAMnA junI pAhAya hAya sebha gre| 52thA 465nA thAya che. 241 sthaNe mu. bhATipaybhA 'mRgArireko yat kuryAt kuryAnmRgakula na tat // ' iti saMbhavati abha sapA kAvyu cha. 3 soddhatAH -he.|| 4 patito'smi ho-he.|| 5 senAnI jagAda khadaH-he. // 6 svAmin. [bh]vdblsyaagre-he.|| dvitIya vibhAganI prastAvanA [30] Jain Education Interatis allww.jainelibrary.org
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJavRttisahita cAgazAyanA [ 32 ] Jain Education Internati pR. 27 A mAM nIce kAI ke pAchaLathI jhINA akSarothI thoDA pADabhedathI = 'AvI nizAnI karIne lakhelA che. eka'dara A cauda zleAkeA hai. mAM kANe kayAre kAnA AdhAre lakhyA che ke umeryA che te ame kaI ja kahI zakatA nathI. prathama vibhAganI prastAvanAmAM pR0 20 Ti0 1 mAM sva. pa. lAlacaMdabhAI bhagavAnadAsa gAMdhInA je zabdo TAMkayA che te pramANe mu. nA saAAdhana mATe 27 prati ekatrita karavAmAM AvI hatI. paraMtu mu. mAM A cauda zlokA kai pratimAM maLe che ane kaI pratimAM nathI maLatA' e viSe kazuM TIkATippaNa karavAmAM AvyuM nathI. A 27 pratie kAgaLa upara ja lakhelI temaNe ekatrita karI haze. kAraNa ke nahAtI. eTale kAgaLa upara lakhelI kaI te yugamAM tADapatra upara lakhelI pratie temane maLe e zakacatA kaI pratinA AdhAre mu. mAM A cauda zleAkeA chApavAmAM AvelA che e aMge ame kaI ja kahI zakatA nathI. A cauda zlokAnI racanAmAM kaMIka zithilatA tathA azuddhi paNa amane lAge che. A. zrI hemaca'drasUrijI mahArAje sthUla svarUpamAM pahelAM A zloko racyA hoya ane pachI rada karyA hoya ane tethI ja ame joyelI prAcIna tADapatrIya pratimAM A zlokA na AvyA hoya A paNa eka sabhAvanA che. ? sAmAnya rIte hastalikhatamAM khUTato pATha umeravA mATe x AvI nizAnI karAya che. vizeSa spaSTIkaraNa mATe ja = AvI nizAnI karAya che. dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya vibhAganI prastAvanA RRUGIESISCH vepavRtti sahita che. mAM pR0 28 B mAM upara-nIcenA khAlI bhAgamAM tathA jamaNI bAjunA hAMsiyAmAM = AvI nizAnI karIne nIce jaNAvelA cha zloko jhINA akSarothI pAchaLathI kaI ke lakhelA che. A leke bIjI koI tADapatrIya pratimAM nathI, temaja mu. mAM paNa chapAyelA nathI. A zlokomAM keTalAka akSare ati jhAMkhA paDI gayA che, tethI barAbara vaMcAtA nathI. keIka akSara vaMcAya che to tene artha baMdha besatuM nathI-samajAto nathI. AvA akSaronA sthAne ahIM nIce ame TippaNI karelI che. A zloko nIce mujaba chepR0 85 mAM 435 mA bleka pachI de mAM nIcene bleka umerele lAge che. vAra ra AjA()zira www Haware dIkRtyaiSa dadhe tribhuvanabhavanottambhanastambhazobhaH / vaMpho( ko ? )'nyo'pi trilokodaravivaracaraH khecarI bhUcaro vA devo vA dAnavo vA ninamayiSubhujo yo'sti so'stvagravartI / / pR0 85 mAM pR0 437 mA leka pachI nIcenA cAra kaleka umerelA lAge che. hI hI yAyAvara janma yazo'sya mama cAyazaH / ime tu sthAsnunI nUnaM kalpakoTizatAnyapi // [ 40 ] yogazAsanA Jain Education Internat
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopvRtti sahita yogzAnsane so'haM saiva tanustadeva ca vayaH tad vaibhavaM tad balaM saiveyaM bhunamaNDalI sapaTimA tad dhairyaurya ca tat / 'hA hA ca kya savikramA surajaya zrIvaMdetAdocchaNa ( vanditA doHzramAt ? ? ) 'kvAyanyanuSa (cAnuja ?)to'dhunA paribhavaH dhig dhiga vidhevikRtam / / atrAntare takSazilAdhirAje muzliSTavarNA guNagumphabhAjaH / mAlA karebhyaH stutayo mukhebhyaH samaM nipetutri(stri)divAzrayANAm // iha vizve'pi yasyAjJA visphura(Ta)ntI na vIkSyate / sa vizva kzamAnetuM mA(nA)rabhetAtisAhasam // cakre vidhau para kRtovalatA(?)nitAntakarSatparaHzatamahIpatigarbhapAtaH / yeneha caNDavidhidaNDahataH sa epa eraNDatAMDita ha hA mama bAhudaNDaH // __ hA hA yakva yAne bhagata yA2 akssre| mI vayAya 2. 2 zrI vaMdetAdocchaNa mAvA aura akSare mI vayAya che. 3 kyAyanyanuvato'dhunA mAne bhagatA pAya akSare sADI vayAya . 4 mADI me asaranA sthAne pratibhA AhavAne sIdhe eraM tAM meTa vayAya che. | dvitIya #vibhAganI prastAvanA [4 ] For Private & Personal use only
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJavRttisahita yAgazAstranA Jain Education Internati pR0 85 mAM 441 mA zlAka pachI nIcenA zleAka umerelA lAge che, ziraHsarojenaitasya pUjite samarAjire / Prasai faravAhamiti vArtA viraMsyate // pR0 85 mAM reDatha sar // 442 / AnA upara saMkhyA = vighna viSNu maniruttitAnuM A rIte TippaNI che. phe. mAM pR0 28 B mAM je zlokA upara-nIce lakhelA che te badhA judA judA chaMdamAM che. anuSTupamAM ekadhArUM lakhANa cAlyuM Ave che. temAM judA judA chaMdo Ave te kharAkhara lAgatu nathI. eTale A cha zlokA TippaNI rUpe che ke mULamAM khUTatA pATha umeravA mATe A cha zleAkeA lakhelA che A vAta vicAraNA mAge che, upara jaNAvelA badhA thaI vIsa zlokA mATe patranI aMdara tathA bahAra = AvI nizAnI karelI che. sAmAnya rIte khUTatA pATha umeravA mATe hastalikhittAmAM x AvI nizAnI patranI aMdara tathA bahAra karavAmAM Ave che A paNa hakIkata dhyAnamAM levA jevI che. (2) A0 zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje prAcIna graMthAmAMthI dohana karIne yAgazAstranI racanA karI che. A vAta temaNe ja spaSTa rIte graMthanA prAraMbhamAM dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 42 ]
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrutAmbhodheradhigamya sampradAyAcca sadguroH / svasaMvedanatazcApi yogazAstra viracyate // 4 // A zabdathI jaNAvI che. tethI prAcIna graMthonuM AmAM ThAma ThAma pratibiMba jovA maLe te svAbhAvika ja che. trIjA ane cothA prakAzanI vRttimAM Avazyakaniryukti, AvazyakacUrNi, A0 zrI haribhadrasUriviracita lalitavistarA, paMcAzaka, paMcavastuka, dharma bindu, Avazyaka hAribhadrIvRtti, Ai zrI municaMdrasUriviracita dharmabiMduTIkA, A. zrI abhayadevasUriviracita paMcAzakavRtti, paMcavastukaTIkA, A0 zrI siddhasenagaNita gaMdhahasti )viracitatattvArthaTIkA, tathA zrAvakaprajJaptiprakaraNaTIkA, navapadaMprakaraNa Adi aneka graMthanI chAyA jovAmAM Ave che. keTalIka vAra gheDA ja pheraphAra sAthe ghaNA ghaNA maLatA pATha paNa jovAmAM Ave che. tethI te te graMtha sAthe kyAM kyAM tulanA karavA jevuM che te ame TippaNamAM aneka sthaLe jaNAvyuM che. yogazAavRttinI chAyA pravacanasAroddhAravRtti tathA dharmasaMgrahanI vRttimAM paNa aneka rathaLe paDelI che. te sthaLane paNa TippAmAM ame aneka sthAne nirdeza karyo che. yogazAavRttimAM AvatA keTalAye kaleka temaNe pite ja racelA triSaSTizalAkApurUSacaritamAM jovAmAM Ave che. tene paNa ullekha ame TippaNAmAM karyo che. vepavRtti sahita ciMgazAstranA dvitIya |vibhAganI | prastAvanA [ 3 ]. 1. pR. 434mAM ghauM TrLaRI : evA ullekhapUrvaka (9thI 1rasudhInA) cAra zleke gazAstraTIkAmAM che. A bleka koIka purANamAM hovA joIe, paNa kayA purANamAM A zloko che tenI amane khabara nathI. paNa vikrama saMvata 1165 mAM yazodeva upAdhyAyaviracita navapadaprakaraNabahavRttimAM (pR. 196 ) akSarazaH A leko jovA maLe che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapajJa vRtti sahita yega zAnA A tulanAtmaka TippaNee amane pAzuddhi karavAmAM ane pAThe nakkI karavAmAM ghaNI ghaNI sahAya karI che. A rIte tulanAtmaka adhyayana dvArA ekasAthe aneka graMthanuM adhyayana thAya che, temaja te te viSaya atyaMta sugama ane vizada thAya che. tethI tulanAtmaka TippaNe khAsa dhyAnapUrvaka vAMcavAnI ame vAcakane vinaMti karIe chIe. saMpUrNa yogazAstranI digaMbarAcArya zubhacaMdraviracita jJAnAva sAthe tulanA karavAnuM kArya haju bAkI ja che. A tulanA svataMtra pariziSTarUpe yogazAstranA trIjA bhAgamAM ApavAnI amArI bhAvanA che. (3) bhagavAna mahAvIra paramAtmAne saMgama je aneka upasargo karelA che temAM chevaTe anukuLa upasargomAM devAMganAonA upasargonI vAta (pR. 27-30 mAM) Ave che. temAM karaNa, abhinaya, hAva-bhAva vagere aneka prakAre upasargo devAMganAoe karelA che. emAM nATyazAstrane lagatA aneka pAribhASika zabdono upayoga A0 zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje karyo che. tenuM spaSTIkaraNa karavA mATe bharatamunie racelA nATayazAstramAMthI aneka pATha ame TippAmAM ApyA che. pR. 819 mAM lezyAnuM varNana Ave che. A legyA viSe aneka prakAranA judA judA ulebo ane matabhedo zvetAMbara-digaMbara graMthamAM maLe che. A aMge mahattvanA aneka prakAranA prAcIna ullekha bane teTalA zodhI kADhIne ame eka ja sthaLe ahIM lagabhaga sAta pAnAM jeTalA TippaNamAM (pR. 81-826) ApyA che, dvitIya vibhAganI prastAvanA 8[44] Jain Education Internal che
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ jethI vezyAnuM svarUpa pUrvAcAryoe je judI judI rIte varNavyuM che ane eka-bIjAnuM khaMDana karyuM che tenuM ekasAthe adhyayana karavAnI taka maLe ane leDyA viSe koIne svataMtra nibaMdha lakha hoya te paNa kAma lAge. pR. 936-938 mAM lekAMtika de aMge je pATha Ave che temAM lekAMtika dene jyAM ullekha che tyAM ATha lekAMtikanAM ja nAma amArA pAsenI badhI hastalikhita prAcIna tADapatranI pratiomAM maLe che. jo ke viSaSTizalAkApurUSacaritanA bIjA parvamAM trIjA samAM 763 mA zlokamAM A ja graMthakAre nava nAmane ullekha karela che. chatAM ATha nAmonA ullekhavALI pAThaparaMparA paNa AcArAMga sUtra vageremAM maLe che. A aMge tattvArthaTIkAkAra gaMdhahastI siddhasena gaNIe uhApoha paNa karyo che. Ane lagatA judA judA pATho ame (pR. 936938) TippaNamAM ApyA che. pR. 956-962mAM dhyAnamAM upayogI aneka AsananuM varNana Ave che. A prasaMgamAM maharSi pataMjalie racelA gasutra upara maharSi vyAse racelA bhASya upara paMDita vAcaspati mithe racelI navazAradI TIkAne lagabhaga akSarazaH AdhAra laIne ghaNuM AsanenuM varNana hemacaMdrasUrijI mahArAje karyuM che. A sthaLe lagabhaga cAra pAnAM jeTalA TippaNamAM jaina-ajaina graMthanA pATho ApIne AsananA ravarUpanuM spaSTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. 1. jo ke mu.mAM (pR. 331) A sthaLe sAraravataviyavadayAto turatAthAvAMdhanatadANyA pATha che, paraMtu ame joyelI gazAstraTIkAnI badhI hastalikhita pratiomAM jatA rahyAghAto turatAthAvANAthAH pATha ja che. pAvRtti sahita yogazAstranA dvitIya vibhAganI prastAvanA [ pa ] Jain Education Internat
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ pasvRtti sahita dvitIya vibhAganI prastAvanA cAga zAstranA graMthamAM keTaleya sthaLe prAkRta graMthamAMthI pAThe udhUta karIne ApelA che, AvA udadhRta karelA prAkRta pAThonI saMskRtamAM chAyA karIne paNa TippaNamAM prAyaH ApelI che jethI prAkRta nahIM jANanAra abhyAsIone paNa te te pATha samajavAmAM saraLatA rahe. graMthamAM saMzodhana karatAM jyAM keIka sthaLe pATha sudhAravA jevo che evuM amane lAgyuM che tyAM amArI kalpanAne sudhArele pATha ( ) AvA goLa kASThakamAM mUkele che, jyAM koIka pATha umeravA jevo che evuM amane lAgyuM che tyAM te umeravA jevo pATha [ ] AvA cerasa keSThakamAM mUkelo che. graMthamAM A gha, carA vagere ullekhapUrvaka bIjA graMthamAMthI aneka sthaLe pATho uddadhRta karelA che. AvA uddadhRta karelA pAThonAM mULasthAne zodhI kADhavA amArAthI zakya prayatna ame karyo che. ane te mULasthAnene nirdeza [ ] AvA corasa keSThakamAM ame karyo che. jyAM mULasthAne amane jaDyAM nathI tyAM uddata pATho pachI [ ] AvAM khAlI cerasa kASThaka mUkyAM che. prathama vibhAga tathA dvitIya vibhAgamAM AvatA sAkSipAThonAM je mULa sthAne 1. jyAM amane mULasthAne nathI jaDavyAM tyAM ame bIjAne paNa pUchayuM che. jemake pR. 586-587 mAM udhRta karelAM traNa padyo vA jevuM citA re......... pataz hiM kiri......... / uttijhAtAne . ...... II aMgenI mAhitI mArA nyAyazAstranA adhyApaka mahAmahopAdhyAya paMDitajI zrI durgAnAthajI jhA (amadAvAda) pAsethI meLavIne meM TipaNamAM ApI che. A mATe paMDitajIne aneka: dhanyavAda che. [ 46 ] Jain Education Interne INH
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApajJavRttisahita cAga zAstranA [ 47 ] Jain Education Inter amane graMtha chapAI gayA pachI maLyAM che te ame zuddhipatrakamAM jaNAvyAM che. pR 181 5, 3 tathA pR 614 5. 9mAM je sAkSipAThA che te anukrame pramANasamuccaya tathA pramANavinizcaya A be prathAmAMthI uddhRta karelA che. A pramANasamuccaya svApannavRtti sahita bauddhanyAyanA pitA ( Father of the Buddhist Logic) tarIke gaNAtA auddhAcAya dinAge racelA che. pramANavinizcaya mahAtArkika bauddhAcAya dhamakItie racele che. A baMne graMthA atyAre saMskRta bhASAmAM maLatA 1. pR0 169 50 1 jharaNI kasamAcAro...nuM mULasthAna sthAnAMgastranuM navasthAnaka che. pR0 445 50 8 mAsu 1 vAstu ........ pR0 454 50 9 mahiti mAMya....... pR0 456 50 9-10 me vIyiAtro....... vAjo sarala maM.....|| pR0 457 50 3 jhIyALa vRMdyumAna......! pR0 471 50 1 4 krRtriya-layaLA ....... A gAthAonuM mULasthAna A. zrI haribhadrasuriviracita sa'bAdhaprakaraNa che. pR. 448 50 11 kSuddo tusthi.... AnuM mULasthAna pANinIya vyAkaraNa (24-8 upara jayAditye racelI kAzikA vRtti che. pR0 922 5'0 7 rAzida mA...... vagere cha gAthAeAnu' mULasthAna prajJApanAsUtranu prathama pada che. A tathA bIjA aneka avataraNAnAM mULasthAne amane graMtha chapAI gayA pachI maLyAM che ke je ame zuddhipatrakamAM jaNAvyAM che. pR. 469 5. 1 zramanuLA...... pR0470 50 1 sutta....... vagereda za gAthA dhyAnazatakanI jema sAdhuprakaraNamAM paNa maLe che, kAraNa ke lagabhaga saMpUrNa dhyAnazataka graMtha A. zrI haribhadrasUrijI mahArAje sabodhaprakaraNamAM lagabhaga akSarazaH laI lIdhA che. dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA vRtti sahita piMga ja nathI. paraMtu tenAM cha-sAta varSo pUrve bheTa bhASAmAM je bhASAMtara thayelAM che te bhASAMtaramAM joIne tenAM mULasthAne ame ahIM jaNAvelAM che. pR0 586 5. 9mAM je 1 matha...... glaeNka uddhata kare che te bhAratIya aneka aneka kathAonA AdhAraAkararUpa gaNAtA guNADhaya kavie paizAcI bhASAmAM racelA bRhatkathA graMthanA maMgalAcaraNane zloka che. A vAta bheje racelA sarasvatIThAbharaNanI prAcIna vyAkhyAmAM AjaDe jaNAvI che. AjaDe vyAkhyAmAM zrI pArzvanAtha bhagavAnane ullekha karela che. tathA bIjA paNa emAM aneka ulekhe ame jAte joyA che ke jenA AdhAre AjaDa kaI jaina vidvAna che ane te hemacaMdrasUrijI mahArAja pachI thayo che, ema amane jarUra lAge che. A AjaDe racelI sarasvatIkaThAkaraNanI vyAkhyAnI tADapatrIya prAcIna prati pATaNanA saMghavI pADAnA bhaMDAramAM che. tene kamAMka 102/1 che. atyAre A bhaMDAra pATaNanA zrI hemacaMdrAcArya janajJAnamaMdiramAM che. A tADapatrIya pratimAM (pR. 51 A) pUnamatha ghanatyAAi vRthAyAmAyanagwoDayam | maMtra paizAcI mAvA Avo ullekha che. 1. TibeTanI bhASAne bheTa bhASA kahevAmAM Ave che. A boTa bhASAMtaranI Choni editionnI mAIkrophilma The Library of Congress, Washington, U. s. A. amerikAthI A. zrI madbhavAdimAzamaNuviracita dvAdazAra nayacakenA zuddhIkaraNa mATe ame meLavI hatI. tenA uparathI sva. AgamaprabhAkara pU. munirAjazrI puNyavijayajI mahArAje karAvI A pelA pheTAone AmAM upayoga karyo che. te pachI The Tibetan Tripitaka Research Institute, Tokyo jApAnathI paNa A TibeTana mathenA Peking editionnA pheTAo prakAzita thayA che, tene paNa upayoga A mAM karyo che. zAjanA dvitIya vibhAganI prastAvanA All [ 48 ] Jain Education Intematte
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogazAstraTIkAmAM pR0 670-676 mAM vaMdanakavidhi saMbaMdhI 30 gAthAo udadhRta karelI che. "zrI RSabhadevajI kezarImalajI jainatAMbara peDhI, ratalAma' taraphathI vikrama saMvat 1985 mAM paripALanaMdoda nAmane 44 pAnAnA eka graMtha prakAzita thayela che. temAM prAcIna bhinna bhinna graMthakAree racelAM nAnAM-moTAM 28 prakaraNane saMgraha chapAyela che. temAM pR0 19-21 mAM 33 gAthAnuM vR6 vanamALa chapAyeluM che. tenA aMtamAM # rUti kRt vanamALuM samApta, zrImadmabhUSiAH kRtam ja e ullekha che. A abhayadevasUriviracita zRMdu maLa mAMthI 1, 2, tathA 33 mI gAthA sivAya bAkInI tamAma 30 gAthAo yogazAstraTIkAmAM uddadhRta karelI che. svapajJavRtti sahita gazAsanA _dvitIya vibhAganI | prastAvanA te ja pramANe yegazAstraTIkAmAM pR0 935 mAM naMdIzvaradvIpanuM varNana karatI 64 gAthAo udadhRta karelI che. upara jaNAvelA siriyANakSetromAM ja pR0 12-13 mAM nazvarataMtra nAmanuM ra5 gAthAonuM eka prakaraNa chapAyeluM che. tenA aMtamAM ja kRti zrI nIcAta: 3ema lakheluM che. kartAne keI nAlekha jovAmAM Avato nathI. A naMdIzvarastavamAM pahelI gAthA A pramANe che-- [ 49 ] vaMdiya naMdiyaloya jiNavisara vimalakevala loy| naMdIsaraceiyasaMthaveNa thosAmi ta ceva // 1 // A prathama gAthA pachInI badhI ja 24 gAthAo gazAstraTIkAmAM udhRta karelI che. For Private & Personal use only Jain Education Inte
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ A baMne prakaraNamAM kavacit pAThabheda tathA azuddha pATho che. jyAre A baMne prakaraNanuM hastalikhita Adarzone AdhAre punarmudraNa karavAmAM Ave tyAre sAcA artha samajavA mATe tathA pAThazuddhi mATe yogazAstraTIkAmAM udadhRta karelI gAthAo atyaMta upayogI thAya tema che. prastAvanA cogazAstranA saMzodhanane lagatI vividha vAtanA jijJAsuone mATe varga gujarAtI bhASAmAM lakhelA lakhANane sahelAIthI vAMcavA TevAyela che. saMskRtamAM lakhelI prastAvanAone ghaNA vAMcatA paNa nathI, ane keTalAka zrAvake Adi vAMcI zakatA paNa nathI. eTale saMzodhakone ane abhyAsIone amAre je khAsa kahevAnuM che te temanA kAna sudhI bhAgye ja pahoMcavA pAme. ethI jANI joIne vistArathI A prastAvanA ame gujarAtI bhASAmAM lakhI che. chatAM je gujarAtI bhASAthI aparicita che te paNa gazAstra aMgenI mahattvanI jANakArIthI vaMcita rahI na jAya e mATe purovacanam rUpe saMskRtamAM paNa ame prastAvanA ApI che. aMgrejIthI ati paricita varganI jANakArI mATe The Australian National University Faculty of Asian studies, Canberra, A. C, T. 2600, AustralianA prophesara J. W. de Jong nAmanA osTreliyAnA vidvAne gazAstranA prathama vibhAga upara je rIvyu (samAcanA) aMgrejImAM lakhe che ane je lAMDathI prakAzita thatA Indo-Iranian JournalmAM chapAyo che te paNa saMskRta puravAra pachI ahIM Apyo che. dvitIya vibhAganI prastAvanA pAvRtti sahita yoga [ 50 ] zAstranA Jain Education Inter
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ svApajJavRttihita yogazAsranA [ 56 ] Jain Education Inter sa'zAdhanamAM AdhArabhUta hastalikhita prati A graMthanA saMzAdhana-sapAdanamAM nIce jaNAvelI hastalikhita pAMca atiprAcIna tADapatrIya pratinA upayAga karavAmAM AvyeA che. zAM.-zrI zAMtinAtha tADapatrIya jaina jJAnabhaMDAra, khaMbhAtanI A prati che. tenA kramAMka 160 che. A prati zrI hemacaMdrasUrijI mahArAjanA svargavAsa pachI 22mA varSamAM (vikrama saMvat 1251 mAM ) lakhAyelI che. rU.--A prati paNa zrI zAMtinAtha tADapatrIya jaina jJAnabhaMDAra kha'bhAtanI che. tenA kramAMka 161 che. vikrama savat 1303 AsapAsa A prati lakhAyelI che. A baMne pratinA vistArathI paricaya ame yAgazAstranA prathama vibhAganI gujarAtI tathA saMskRta prastAvanAmAM ApelA che. jijJAsuoe tyAM joI levuM. A baMne tADapatrIya pratimAM rahelAM sa'pUrNa saTIka cAgazAstranAM pAThAMtaronI noMdha sva. zeTha amRtalAla kALIdAsa dozIe te samaye jainasAhitya vikAsamaMDaLamAM kArya karatA paM. sukhAdhacaMdra nAnAlAla pAse karAvI rAkhI hatI tenA ja ame upayAga karyo che. bIjA prakAzathI yAgazAstranA sapAdanamAM jyAM jyAM ame zAM. tathA rUM pratinAM pAThAMtA TippaNAmAM ApyAM che tyAM A jUnI nAMdhanA ja ame upayoga karyA che. jyAM pAThAMtaromAM ma.nI sAthe ja zAM. ke nA ame nirdeza karyAM che tyAM zake . pratinA pAThabhedanI kAI nAMdha nathI eTaleA ja tenA artha che. eTale mu. jevA temAM paNa pATha haze ema kalpIne mu. sAthe zAM. ke chaeN.nA ame nirdeza karyAM dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvepa vRtti sahita) cAga dvitIya vibhAganI ID prastAvanA zAstranA che. paraMtu kharekhara mu. karatAM zAM, ke dhaM.mAM judo pATha hoya to paNa pramAda AdithI e pAThabheda neMdhavAne rahI gayo hoya e paNa banavA joga che. keTaleka rathaLe amane evuM kharekhara lAgyuM paNa che. saM.A prati pATaNanA saMghavI pADAnA mahAna tADapatrIya jJAnabhaMDAranI che. atyAre A saMpUrNa bhaMDAra pATaNanA zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiramAM AvI gayela che. zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdirathI chapAyelA lisTamAM Ane kamAMka 71/2 che. AmAM mAtra trIjA prakAzanI ja TIkA che. AnI patrasaMkhyA 1-ra06 che. laMbAIpahoLAI lagabhaga 13" x 2" IMca che. AmAM lekhana saMvata lakhyo nathI, paNa vikramanA lagabhaga teramA-caudamAM zatakanI A prati che. A pratine trIjA prakAzanA saMzodhanamAM saMpUrNa rIte upayoga ame karyo che. saMpU- A prati paNa pATaNanA saMghavI mahAna pADAnA tADapatrIya jJAnabhaMDAranI che. Ane kramAMka 73 che. saMghavI pADAnA bhaMDAranI A pUrNa prati hovAne lIdhe ame AnI saMpU, evI saMjJA rAkhI che. AnI patra saMkhyA 1-365 che. cothA prakAzanA aMte tathA pAMcamAM prakAzanA prAraMbhamAM AnAM keTalAMka pAnAM tUTI gayelAM che, eTale temAM keTalAka pATha cAlyA gayA che. A pratinAM pAnAMnI laMbAI-pahoLAI 294 2" IMca che. A prati vikrama saMvat 1274 mAM lakhAyelI che. A graMthanA saMzodhanamAM A pratine kharekhara upayoga karavAnuM ame pR. 704 thI ja zarU karyuM che. -A prati pATaNanA zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiramAM AvelA saMghanA bhaMDAranI prati che. Ane | [ para ] Jain Education Internal For Private & Personal use only
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ - DAbhaDI naMbara tathA pithInaMbara 37 che. A prati vikrama saMvat 1294 mAM lakhAyelI che. patrasaMkhyA 1-319 che. laMbAI-pahoLAI 30" x rA" iMca che. A prati khUba suMdara hAlatamAM che. ema lAge ke bhUtakALamAM bhAgye ja koI mANase A pratine vAMcana mATe upayoga karyo haze. A graMthanA saMzodhanamAM A pratine upaga karavAnuM ame kharekhara pR. 726 thI ja zarU karyuM che. A che. pratimAM aneka ativiziSTa pAThe che. A aMge A ja prastAvanAmAM pR. 31-42 mAM ame pahelAM vistArathI jaNAvI gayA chIe. - - pagavRtti sahita yegazAstranA saMpU. tathA Te. A be pratine upayoga A graMthanA saMzodhanamAM trIjo prakAza ghaNo chapAI gayA pachI zarU karavAmAM Avyo che. eTale temAM AvatA pAThabhedone TippaNamAM nirdeza trIjA prakAzane ghaNe bhAga gayA pachI ja jovA maLaze. saMpU. tathA deza mAM rahelA je viziSTa pAThabhedo prathama vibhAga tathA dvitIya vibhAgamAM ApavAnA rahI gayA che tenI noMdha trIjA vibhAgamAM svataMtra rIte kaika pariziSTamAM ApavAnI amArI bhAvanA che. _dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 53 ] A rIte A bIjA vibhAganA saMzodhanamAM tADapatra upara lakhelI atiprAcIna pAMca pratione upayoga karavAmAM AvyA che. uparAMta, mu. eTale Asiatic Society of Bengal, Calcutta tathA jainadharma prasAraka sabhA-bhAvanagarathI Jain Education Inter M
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJavRtti sahita gazAstranA prakAzita mudrita yogazAstrano paNa AmAM upayoga karavAmAM Avyo che. mu.mAM maLatA sAcA ke khoTA aneka pAThabhedo ame mu. evA saMketathI ahIM jaNAvyA che. keTalIka vAra kaI paNa hastalikhita AdarzamAM na hovA chatAM saMpAdake e pitAnI samaja pramANe kalpanAthI cheTA pATho chApyA che evuM paNa jyAM amane lAgyuM che tyAM paNa kevA khoTA pAThabhedo mu. mAM chapAyA che e jaNAvavA mATe ame mu. nA beTA pAThabhede paNa TippaNamAM ApyA che. trIjA prakAza sudhI AvA khoTA lAgatA . nA pAThabhedo ApyA che. cethA prakAzathI te evA beTA pAThabheda TippaNamAM ApavAnuM ame ghaNA bhAge choDI ja dIdhuM che. A uparAMta vagere saMketethI paNa ame pAThabhedo jaNAvelA che. Asiatic Society of Bengal taraphathI thayelA prakAzanamAM ja rA ja gha vagere saMketathI keTalAMka pAThAMtare TippaNamAM ApelAM che. A 4 vagere pratie kaI che ane kyAMnI che vagere bAbatamAM ame kazuM ja jANatA nathI, kAraNa ke Asiatic Society of Bengal nuM A prakAzana apUrNa hevAne lIdhe temAM prationo paricaya Adi kaMI ja jovA maLatuM nathI. ame te temAM ApelA pAThAMtarone upayoga ja A amArA saMzodhanamAM karI lIdhe che. emAM paddhati evI rAkhI che je pATha ame zAM. hai. vagere prationA AdhAre mULamAM svIkAryo che tene ja maLato je pATha ja gha vageremAM maLatuM hoya to TippaNamAM prAraMbhamAM - AvI lITI karIne jI 1 jue che. 3 ki. 3, pR. para 2, 8, pR. 134 ki. 4, pR. 576 2i. 4 vagere. dvitIya vibhAganI prastAvanA | [ 54 ] Jain Education Internal DIww.jainelibrary.org
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApAvRttisahita yogazAyanA [ 55 ] Jain Education Inte vagerenA nirdeza karelA che, ane te pachI mu. mAM Avatu pAThAMtara Apelu' che. (jue pR. 3 Ti. 2, pR. 5 ki. 1 vagere). jemake pR. 2 paM. 9 mAM pUrvamayamUta pATha . maiM pratimAM maLe che. mumAM pUrvamasthita pADa che. paraMtu Asiatic Society of Bengal nA prakAzanamAM pUrvamavamUta -- rU. 7. / / evu' pAThAMtara Apelu che. ame svIkArelA pUrvamaMtramUla pAThane ja e pAThAMtara samarthana Ape che. eTale zAM. huM. mAM maLatA pUrvamamUta pATha ame mULamAM laI lIdhA che ane tene rU. 7. prati paNa TakA Ape che te jaNAvavA mATe TippaNamAM prAraMbhamAM -- ca, 1. ema jaNAvyuM che. ane te pachI sthita. - mu. 5 ema mu.mAM raheluM pAThAMtara jaNAvyuM che. A pramANe anyatra paNa samajI levuM. paraMtu jyAM paga mAM ame svIkArelA pAThathI judo pADabheda maLe che tyAM te te te pAThabheda ApIne ja . va. vagerenA ullekha karelA che, jemake pR. 520 5. 4 mAM tene jovA pATha che. tyAM tat jodhA pATM. mAM che. eTale TippaNamAM tat joyA. -- 5 ema ame jaNAvyuM che. A pramANe anyatra paNa samajI levuM. A pramANe zAM. va. sa. maMjU. thai. sivAya je bIjA pAThabhedo paNa Asiatic Society of Bengal nA prakAzanamAM ApelA che tenA paNa yathAyAgya nirdeza A amArA sapAdanamAM AvI jAya che. A uparAMta keTalIka vA2e evu paNa jovAmAM Ave che ke hastalikhita pratimAM pahelAM eka pA lakhyA hoya ane te pachI koIka vAMcanAre tene peAtAnI rIte sudhAryAM hoya. AmAM keTalIka vAra pahelAMnA pATha dvitIya vibhAganI prastAvanA
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApajJavRttisahita cAgazAztranA Jain Education Inter mahattvanA hoya che to keTalIka vAra sudhArelA pATha mahattvanA hoya che. AvA pahelAM lakhelA ane pachI sudhArelA pADabhedo jyAre amAre TippaNamAM jaNAvavA hoya tyAre je pratinA e pATha hAya te pratinA sa'ketanI sAthe mU ane saM. evA saMketa joDIne paNa pAThAMtare ame ApyAM che. jema ke - saMmU.1 eTale haiM pratimAM mULamAM arthAt pahelAM lakhele pATha. sa. eTale sa.mAM saMzASita karelA arthAt pAchaLathI sudhArelA pATha. A rIte saMmUra ane saMpUryAM. tathA mU. ane la. saketAnA artha paNa samajI levA. viSayAnukrama Adi te te viSaya kayA kayA pAnAmAM Ave che te jaNAvavA mATe saskRtamAM viSayAnukrama ApelA che. te pachI saMzodhanovayu prathasUcimAM A bIjA vibhAganA sapAdanamAM je lagabhaga ekaso ATha graMthAnA upayAga karavAmAM AvyA che te graMthAnAM nAmAnI yAdI ApelI che ane je graMthAnA ame sakSipta saketarUpa nAmeA ApyAM che tenu spaSTIkaraNa ApyuM che. saMvAnodyuta graMthasUtti pachI viziSTaTigAma vRddhipatra ame Apelu che. graMtha chapAI gayA pachI 1. jue pR. 73 Ti. 2, vagere. 2. jIgme rR. 85. Ti. 3, dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 56 ]
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ keTalAMka sthaLanI triSaSTizalAkApurUSacarita sAthe tulanA karavA jevuM che ema amArA khyAlamAM AvyuM. pR. 721 mAM TippaNamAM, atyAdinAM pATha aMgenA keTalAka prAcIna ulekha amArA dhyAnamAM pAchaLathI AvyA. pR. 819 mAM lezyA aMgenA TippaNamAM, A. zrI haribhadrasUrijI mahArAje saMdhaprakaraNamAM karelI vistRta vicAraNA paNa pAchaLathI amArA jevAmAM AvI. pR. 937 mAM lokAMtika viSenA TippaNamAM, keTalAka mahattvanA ulekhe pAchaLathI amArA dhyAnamAM AvyA. tathA bIje keTaleka sthaLe paNa TippaNI karavAnAM rahI gayAM che ema amArA khyAlamAM AvyuM. AvI avaziSTa rahI gayelI bAbatone TippaNamAM samAveza karavA mATe A vRtripatra ame ApyuM che. Ane paNa A graMtha vAMcatI vakhate upaga karI levA amArI abhyAsIone vinaMti che. pavRtti sahita ga zAnA dvitIya vibhAganI prastAvanA [ 17 ] te pachI zuddhipatraka ApeluM che. presamAMthI AvatAM dareka prakSene vinayapravara munizrI dharmacaMdravijayajI tathA huM khUba ja khUba kALajIthI tapAsIe chIe. chatAM saratacUkathI keTalIka bhUlo rahI ja jAya che je amane ghaNI khaTake che. sAmAnya najara nAkhatAM je je bhUle amArA dhyAnamAM pAchaLathI AvI che tenuM zuddhipatraka banAvyuM che. prathama vibhAgamAM rahI gayelI je keTalIka azuddhio amArA dhyAnamAM pAchaLathI AvI che tenuM paNa zuddhipatraka A vibhAgane zuddhipatrakamAM ame laI lIdhuM che. gazAstrane vAMcanArA A zuddhi patrakane avazya upayoga karIne vAMce evI amArI khAsa vinaMti che. keTalIka vAra TAIpa barAbara na UThavAthI athavA chApatI vakhate TAipa UDI ja Jain Education Interior
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pannavRtti sahita yegazAzvanA javAthI ke AghApAchA thaI javAthI paNa azuddha pATho thAya che.' zuddhipatraka ApavA chatAM paNa AvI amArA dhyAna bahAra rahI gayelI azuddhio kaI sUcavaze te kRtajJatApUrvaka ame tene trIjA bhAgamAM samAveza karavA jarUra khyAla rAkhIzuM. dhanyavAda A yogazAstra graMthanA saMzodhana-saMpAdana uparAMta, mArA pAse cAlatA bIjA paNa aneka graMthanA saMzodhanasaMpAdanamAM aMgata sevA-suzraSA uparAMta praphavAMcana, vicAravinimaya Adi rUpe munizrI dharmacaMdravijayajI varSothI khaDepage sahAya karI rahyA che. te mATe temane mArA aMtaranA AzIrvAda che. zeTha zrI amRtalAla kALIdAsa dozInI protsAhaka preraNAthI A saTIka yogazAstra graMthanuM saMzodhana meM hAthamAM lIdhuM hatuM. tene prathama vibhAga prakAzita thavAnI taiyArImAM hatuM te pUrve ja temane devayoge svargavAsa thayo hato. te pachI temane ciraMjIva caMdrakAntabhAI temanA pitAzrInA kAryane AgaLa vadhAravA mATe nabaLI tabiyate paNa ghaNe ghaNo rasa laI rahyA che. A zrutabhakti mATe A baMne pitA-putrane anekazaH dhanyavAda ghaTe che. 1. keTalIkavAra pATha sudhAravA mATe mumAM sUcanA ApavA chatAM paNa samaja phera Adi kAraNe azuddha pATho rahI jAya che. pR0 427 5. 6 mAM A kAraNe ja suDhAravA A zuddha pAThane sthAne sukAvA Ave azuddha pATha chapAI gayA che. jI, dvitIyu vibhAganI prastAvanA [ 18 ] Jain Education Internat For Private & Personal use only
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATaNanA saMdhavI pADAnA tADapatrIya jJAnabhaMDAranI pratie, Aja sudhI jemaNe A bhaMDAra ghaNI kALajIthI sAcavI rAkhyo hato te sva. paTavA sevaMtilAla choTAlAlanA suputra narendrabhAI, bipinabhAI tathA dIpakabhAInA saujanyathI tathA zrI hemacaMdrAcArya jJAnamaMdiranA mukhya kAryavAhaka che. sevaMtilAla mehanalAlanA saujanyathI ja amane prApta thaI che. tethI temane paNa amArA anekazaH dhanyavAda che. pavRtti sahita yogazAstrano dvitIya vibhAganI prastAvanA [ ] prabhu-prArthanA A yogazAstranA bhaviSyamAM prakAzita thanArA trIjA vibhAgamAM 5 thI 10 prakAzamAM prANAyAma-dhAraNA-dhyAna Adi ghaNu ghaNu aparicita viSayonuM varNana Ave che. A. zrI hemacaMdrasUrijI mahArAje bhAratIya kayA kayA sAhitya ane saMpradAyamAMthI A bAbatane saMgraha karyo che enI zodha karavI e eka samudramaMthana jevuM kArya che. bhagavAna ane gurudevanA bharose e kArya ame zarU karyuM che ane emanI kRpAthI ja e kArya pAra paDaze evI amane zraddhA che. A viSayanAM tulanAtmaka lakhANe tathA bIjA paNa aneka pariziSTothI samRddha karIne trIjo vibhAga prakAzita karavAnI amArI bhAvanA che. paramAtmAnI kRpAthI A kArya sargopAMga siddha thaIne vidvAnenA hAthamAM zIdhra pahoce e mATe ame prabhune prArthanA karIe chIe. Jain Education Intera
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabhupUjana ane gurupUjana zrI zaMkhezvarajI tIrthathI 9 mAIla dUra AdariyANA gAmamAM paramAtmA zrI zAMtinAtha bhagavAnanI chatrachAyAmAM A bIjA vibhAganA prAraMbhanA bhAganA saMzodhana saMpAdana ane mudraNane prAraMbha thaye hatA. te pachI ahIM dhAmA (zrI zaMkhezvara tIrthathI 13 mAIla dUra) gAmamAM svayaMbhU (svayaM prakaTa thayelA) pragaTa prabhAvI paramAtmA zrI zAMtinAtha bhagavAnanI chatrachAyAmAM bAkInA badhA bhAganuM saMzodhana-saMpAdana ane mudra paripUrNa thayuM che. je anaMta upakArI parama kRpALu paramAtmAnI chatrachAyAmAM A kArya siddha thayuM che te paramAtmA tathA mArA anaMta upakArI kRpALu sadagurUdeva ane pitAzrI parama pUjya munirAja zrI bhuvanavijayajI mahArAjanA karakamaLamAM A graMtharUpI puSpane arpaNa karIne ane e rIte deva-gurUpUjana karIne Aje dhanyatA anubhavuM chuM. pAvRtti sahita yogazAstranA kI, dvitIya avibhAganI prastAvanA I[ 60 ] * * vikrama saMvat 2037 caitra vadi 10 pUjyapAda AcArya mahArAja zrImavijaya sidhisUrIzvara paTTAlaMkAramu. dhAmA pUjyapAda AcArya mahArAja zrImadavijaya meghasUrIzvaraziSa(vAyA-viramagAma) pUjyapAda gurudeva munirAjazrI bhuvanavijayA tevAsI (zrI naminAthamekSakalyANakadina) muni jaMbUvijaya * * Jain Education Intem For Private & Personal use only >
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopatravRttivibhU vitasya yogazAstra zrI RSabhadevasvAmine nmH|| zrI zaklezvarapArzvanAthAya namaH // dvitIya'dhAmA maNDana zrI zAntinAthAya nmH|| vibhAgasya AcAryamahArAjazrImadvijayasiddhinarIzvarapAdapadmabhyo namaH / / purovacanam AcAryamahArAjazrImadvijayameghasUrIzvarapAdapadmebhyo namaH // sadgurudevamunirAjazrIbhuvanavijayajIpAdapadmabhyo namaH // purovacanam paramakRpAloH paramAtmanaH sadgurudevAnAM ca kRpayA, paramAItazrIkumArapAlanRpateH prArthanayA kali-4 kAlasarva yogIzvaraiH zrI hemacandrAcAryaviracitasya svopajJavRttivibhUpitasya dvAdazaprakAzAtmakasya yogazAstrasya prathama-dvitIyaprakAzAtmakaH prathamo vibhAgaH prAcInatamahastalikhitAdarzAdivividhasAmagrImupajIvya yathAmati saMzodhya sampAdya ca varSacatuSTayAt prAgeva prakAzitaH, samprati tRtIya-caturthaprakAzAtmako dvitIyo vibhAgastathaiva yogarasikAnAM purata upadhIyate /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIya tRtIyavibhAge ApaJcamaprakAzam A dvAdazAt prakAzAt sarvAnapyavaziSTAn prakAzAn vividhaiH pariziSTairalaM-13 svopjnyvRttivibh-4|| kRtya prakAzayituM samIhAmahe / vibhAgasya Sitasya / zAkhakRtAM tatra bhavatAM zrIhemacandramUripAdAnAM kumArapAlanRpatezca caritraM saMkSepeNa prathamavibhAgasya prastAvanAyAM purovicanam yogazAstra- pUrIvacane cAbhihitaM tatraiva vilokanIyam / dvAdazAnAM prakAzAnAM viSayo'pi tatraiva saMkSepeNa varNitaH / zAstravizAradai nAcAyaH zrImadvijayadharmasaribhiH bahubhyo varSebhyaH prAka vividhAn hastalikhitAnAdarzAn // 62 // saMcitya asya savRttikasya granthasya saMzodhanaM sampAdanaM ca strIyacchAtrANAM sAhAyakena vihitam / tacca caturtha prakAzasya 105 tamazlokaTIkAyA 'aSTAzIti' [pR0 913 paM0 3] iti padaparyantaM 'kalikAtA' nagare vidyamAnayA Asiatic Society of Bengal ityanayA saMsthayA Orientel Works ityantaH Bibliotheca Indica madhye isavIyeSu 1907, 1909, 1910, 1916, 1918, 1921 varSeSu pRthak pRthak SaTsa vibhAgeSu [pR0 1 taH pR0 888 paryantameva ] prakAzitam / ___ avaziSTastu granthastayA saMsthayA prakAzito na dRSTo na vA zruto'smAbhiH / kintu zrImadvijayadharmasUriziSyANAM PH zrImadvijayabhaktisarINAmupadezena sampUrNo'pyayaM grantho vi0 saM0 1982 varSe bhAvanagarasthayA jainadharmaprasArakasabhayA | prakAzitaH / adya yAvat asyaiva granthasya bAhulyena prcaarH| | // 6 // SAEHREAKER ALA Jain Education Intel ba
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitasya yogazAstrasya // 63 // ALLAHALALAAAA kalikAtA-bhAvanagaraprakAzite pustakadvaye saMzodhakaiH saMzodhanAya kRte'pi mahati parizrame, santi khalu || dvitIyatAdRzAH para zatAH pAThA yatra pAThazuddhirapekSyate / asya granthasya punaH saMzodhanAya prakAzanAya ca jainasAhitya- vibhAgasya vikAsamaNDalAdhyakSaiH 'zreSThizrI amRtalAla kAlIdAsa dosI' ityebhirmahodayaiH khambhAtanagare zrI zAntinAtha- da purovacanam tAlapatrIyajJAnabhANDAgAre vidyamAnaM tAlapatropari likhitamatiprAcInamAdarzadvayamadhigatama', tainiyuktena ca subodhacandrAbhidhena paNDitena tatratyAH pAThabhedAH likhitAH / prAdhAnyena etAn pAThabhedAnavalambyaiva savRttikasya yogazAkhasya prathama-dvitIyaprakAzAtmakaH prathamo vibhAgaH saMzodhitaH sampAditazcAsmAbhiH, sa ca prAgeva prakAzito jainasAhityavikAsamaNDalena / tataH paraM dvitIyavibhAgasya saMzodhanAvasare saM. saMpU. he. iti tAlapatropari likhitamaparamapi pratitrayamasmAbhiH pattananagarAdAsAditam / eteSAM hastalikhitAdarzAnAM saMkSepeNa svarUpamitthaM vartate zAM0-khambhAtanagare zrI zAntinAthatAlapatrIyajainajJAnabhANDAgAre vidyamAnA prtiH| khaM0- , anayoH zAM. khaM. pratyorvistareNa svarUpaM prathamavibhAgasya purovacane'smAbhinidiSTam , ato jijJAsubhistatraiva || vilokanIyam / 1. asya Adarzadvapaspa zAM. khaM. iti saMjJA'smAbhirvihitAsti / zAM. AdarzaH vikramasaMvat 1251 varSe likhitaH, khaM, Adarzastu vikramasaMvat 1303 varSasya samIpe likhito bhAti / atrAtheM prathamavibhAgasya purovacanaM vilokanIyam / // 63 // SARKARISTOTROLOGERVA Jain Education in
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ saM0-aNahilapattanA=pATaNa]nagare zrIhemacandrAcAryajanajJAnamandire vidyamAnA 'saMghavIpADAbhaNDAra'satkA dvitIyasvopajJavRttivibha-M pratiH / kramAkaH 71 / 2 / patrasaMkhyA 1-206 / atra lekhanavarSasya nirdezo nAsti, tathApi vaikrame caturdaze zatake || vibhAgasya Sitasya pratiriyaM likhiteti bhAti / asyAM yogazAstrasya pratau kevalaM tRtIyaprakAzasyaiva vRttivartate / sampUrNeyaM pratiratra purovacanam yogazAstra-4 saMzodhane upyuktaa'smaabhiH|| ___saMpU0-aNahilapattana[ pATaNa]nagare zrIhemacandrAcAryajanajJAnamandire vidyamAnA 'saMghavIpADAbhaNDAra'satkeyaM // 6 // pratiH / asyAH kramAGkaH 73 / patrasaMkhyA 1-365 / caturthaprakAzasyAnte pazcamaprakAzasya prArambhe ca kAnicit / patrANi truTitAni santi / vikramasaMvat 1274 varSe likhiteyaM prtiH| asyAH praterupayogaH pR0 704 ta evAsmAbhirasmin granthe praarbdhH|| he0-aNahilapurapattana[pATaNa]nagare zrIhemacandrAcAryajJAnamandire vidyamAnA 'saMghabhaNDAra'satkeyaM pratiH / asyAH kramAGka: 37 / patrasaMkhyA 1-319 / vikramasaMvata 1294 varSe likhiteyaM prtiH| asyAH praterupayogaH pR0 726 ta evAsmin granthe'smAbhiH praarbdhH| anyAsu kAsucidapi pratiSvavidyamAnAH viziSTAH pAThabhedA asyAmekasyAM pratau vartante / dRzyatAM pR0 878 Ti02, pR0 879 Ti. 2, pR0 889 Ti01 / ato'tiviziSTeyaM prtiH| // 64 // etAsAM paJcAnAM tAlapatropari likhitAnAM pratInAmatra granthe saMzodhane TippaNAdau cAsmAbhirupayogo vihitH| 55Ura Jain Education Intem
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 pitasya / tA sya 'kalikAtA' mudrite Asiatic Society of Bengal, Calcutta ityataH prakAzite yogazAkhapustake ka. kha. svopajJa- ga. gha. Ga. ca. ityAdi saMketabahavaH pAThabhedA ullikhitaaH| ka. kha. ityAdisaMketaH ke hastalikhitAdarzA dvitIyavRttivibhU- 5 vivakSitA iti tu vayaM na jAnImaH, tathApi te pAThabhedA api asmAbhirasmin granthe ka. kha. ityAdi saMketairevA vibhAgasya TippaNeSu nirdiSTAH, dRzyatAM pR0 520 Ti0 2 ityAdi / yatra tu asmAbhiH granthe svIkRtaH zAM. khaM. purovacanam yogazAstra prabhRtipratisatkaH pAThaH ka. kha. prabhRtipratibhirapi samarthitaH tatra vinA pAThabhedanirdeza'---ka. kh.|' ityAyeva TippaNeSu likhitam, dRzyatAM pR. 3 di0 2, pR0 5 Ti. 1 ityAdi / // 65 // Asiatic Society of Bengal ityanayA saMsthayA jainadharmaprasArakasabhayA ca mudrite prakAzite ca granthe ye pAThabhedAH santi te samIcInA asamIcInA vA bahavaH pAThabhedA atra mu. iti saMketena TippaNeSu drshitaaH| tRtIyaprakAzaM yAvat bhUyAMso'samIcInAH pAThA api mu. iti saMketena TippaNeSu darzitAH, kintu caturthaprakAzata Arabhya | mu0 madhye vidyamAnA azuddhAH bhUyAMso'pi pAThASTippaNeSu nAsmAbhinidiSTA iti dhyeyam / ___ yatra kvacidazuddhaH pATha ityasmAkaM mataM tatra asmAbhiH sambhAvitaH zuddhapAThaH ( ) etAdRze koSThake vinivezitaH / yatra tu kazcana pAThaH pUraNIya ityasmAkamabhiprAyaH tatra tAdRzaH pAThaH[ ] etAdRze koSTake viniveshitH| 'Aha ca, yadAha ityAdi likhitvA granthAntarebhya uddhRtAnAM pAThAnAM mUlasthAnAni api [ ] etAdRze koSThake'smAbhirdazitAni / kRtAyAmapi mahatyAM gaveSaNAyAM yatra mUlasthAnAni nAsmAbhirlabdhAni tatra [ ] // 65 // AAAAA 5555A5%25A Jain Education Internation For Private & Personal use only
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ stropajJavRttivibhUSitasya yogazAstra dvitIyavibhAgasya purovacanam sya // 66 // etAdRzAni koSThakAni riktAni sthApitAni / pR0 181 paM0 3, pR0 614 paM09 madhye uddhRtasya pAThadvayasya mUlasthAnaM bauddhAcAryadiGnAgaviracitasya pramANasamuccayasya bauddhAcAryadharmakIrtiviracitasya pramANavinizcayasya bhoTabhASAnuvAdaM [Tibetan translation ] dRSTrAsmAbhinirNItama, yataH sampratIdaM granthadvayaM saMskRtabhASAyAM nopalabhyate, para zatebhyo varSebhyaH pUrva bhoTabhASAyAM [ Tibetan language madhye ] kenacida vihito'nuvAda evaM samprati labhyate / viSayAnukrame vistareNa tRtIya-caturthaprakAzayoviSayo varNitaH / tataH saMzodhanopayukta granthasUcyAM saMkSinAnAM saMketAnAM vivaraNaM vartate / tadanantaraM viziSTaTippaNAtmakaM vRddhipatrakaM vartate / asya granthasya mudraNAnantaraM caturthaprakAzAntargatA bahavaH zlokAH zrIhemacandrasUribhiH triSaSTizalAkApuruSacarite pRthaka pRthaka sthAneSu tIrthakaradezanAyAM saMgRhItA iti asmadRSTipathamAyAtam / atastAdRzAnAM zlokAnAM triSaSTizalAkApuruSacaritAntargataiH zlokaiH | tulA asmin vRddhipatrake prAdhAnyena upadarzitA / pR0 721 madhye 'ayogavAhinA' pAThasya TippaNe, pR0 819 madhye lezyATippaNe, pR0 937 madhye lokAntikadevasambandhini TippaNe tathA anyatra ca anyadapi kizcid viziSTaM valavyaM tadapi eteSu TippaNeSu aspAbhiH saMgRhItam / vizeSajijJAsubhiravazyaM paThanIyamidaM vRddhipatrakam / mahatA parizrameNa sUkSmekSikayA ca saJcitAkSara =apha ]patrANi vayaM vilokayAmaH, tathApi dRSTibhramAdinA kAzcidazuddhaya avaziSyanta eva / mudraNasamaye'kSaravicalanAdinApi kAzcidazuddhayo jAyante / IdRzA ye'zuddha Jain Education Interneti
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ dvitIyavibhAgasya / purovacanam sya RI pAThA asmAkaM dRSTipathamAyAtAH teSAM sthAne grAhyANAM zuddhapAThAnAmupadarzanArtha zuddhipatrakamapi atra yojitam / khopajJa kAidaM zuddhipatrakamavazyameva sarvairapi adhyetAbhiH paThanIyamiti sajjanAn prati abhyarthayAmahe / vRttivibhUpitasya I vineyapravarA munizrI dharmacandravijayA madIyeSu saMzodhanAdikAryeSu anavarataM sAhAyakamanutiSThanti, asminnapi yogazAstra- granthe vividhaiH prakAraistairmahan sAhAyakamanuSThitamiti tebhyo bhUyo bhUyo dhanyavAdAna vitarAmi / ___ atidurlabhasyAtyupayoginazcAsya pranyasya punaH saMzodhana prakAzanaM cAvazyakaM matvA etat puNya prAya jainasAhitya vikAsamaNDalasya tadAnIntanaira-yakSaiH vividhazAkhopAsanArasikaiH zreSTizrI 'amRtalAla kAlIdAsa dAsI mhody||67|| rmA pradattam / asya granthasya prathamavibhAgasya mudraNAnantaraM te zreSThino divaMgatAH, tataH param idAnIM jainasAhityavikAsamaNDalasya kArya teSAM supuraiH pita makaiH zrI candrakAntabhAI' mahodayaiH samyag vidhIyata itImI pitAputrAvane kazo dhnyvaadmrhtH| ____ asya granthasya prAkanAH saMzodhakAH AcArya zrIvijayadharmasUrimahodayAdayo'pi bhUyaso dhanyavAdAnahanti / asya dvitIpanimAnasya mahatAMzena saMzodhana mudraNaM ca zrIzaGakhezvaratIrthasamIpavartini asmin 'dhAmA' bhidhe grAme paramakapAloH paramezvarasya bhagavataH zrI zAntinAthasya sAnnidhye tatkRpayA sampannam / ato yeSAM paramezvarAgAM mama paramapUjyAnAM pitRcaraNAnAM sadgurudevAnAM ca munirAjazrI bhuvanavijayajImahArAjAnAM paramakRpayA sAhAyyena ca kAryamidaM sampannaM teSAmanantopakAriNAM devAdhidevAnAM sadgurudevAnAM ca caraNeSu anantazaH praNi // 67 // BCCESSAR Jain Education Intens
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUpitasya yogazAstra stha // 68 // Jain Education Internation pAtaM vidhAya teSAM karakamalayoH puSparUpamenaM granthaM nidhAya ca antaM gurudevaM ca mahayAmyetena kusumena dhAmA ( via - viramagAma ) vikramasaMvat 2037 caitra hudazamI ( prabhunaminAthamokSa kalyANakadinam ) pUjyapAdAcArya mahArAjazrImadvijayasiddhisUrIzvara paTTAlaMkArapUjyapAdAcArya mahArAjazrImadvijaya meghasUrIzvara ziSyapUjyapAdagurudevamunirAja zrIbhuvanavijayAntevAsI muni jambU vijayaH / dvitIyavibhAgasya purovacanam // 68 //
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 811 teleelelalelelelalelelaleler THE AUSTRALIAN NATIONAL UNIVERSITY, CANBERRA, ACT 2600, AUSTRALIA - FACULTY OF ASIAN STUDIES CELL CSH PROF. DR. J. W. DE JONG EN INDO-IRANIAN JOURNAL, HOLLAND - 1979 avril 21 ml withi bag 21021122 497 facut (REVIEW) 2442 Edited by Muni? Hemacandra, Yogasastram. Prathamo vibhagah [prathama-dvitiyau prakasau]. Jambuvijaya, Bombay, Sri Jainasahityavikasamandala, 1977, pp. 68 + 424, Rs. 20. Hemacandra's Yogasastra describes in great detail the duties of Jain laymen and ascetics. It consists of 12 $? prakasa-s containing altogether 1009 slokas. Hemacandra's commentary (svopajnavrtti) is a voluminous work written mainly in verse. The first four chapters belong to the daily reading of the Jaina monks. In 1874 Ernst Windisch published text and translation of these chapters. F. Belloni-Filippi undertook to publish a complete edition of both text and commentary for the Jainadharmaprasarakasabha but he abandoned his plan when he heard of the publication of Hemacandra's work by Muni Maharaja Dharmavijaya in the Bibliotheca Indica. However, he completed his edition of the first prakasa.2 Dharmavijaya's edition is * incomplete. Six fascicles were published between 1907 and 1921. In 1926 a complete edition of the Yogasastravrtti was published by Vijayabhakti for the Jainadharmaprasarakasabha. BloeseBoleslegendeloseshaselor 1. Ernst Windisch, 'Hemacandra's Yogasastra'. Ein Beitrag zur Kenntnis der Jaina-Lehre, ZDMG, 28(1874), 185-262 2. Ferdinando Belloni-Filippi, 'La Yogacastravytti', GSAI, 21 (1908), 123-222; 22(1909), 113-154; 23(1910). 171-208; 26 (1913 14), 97-131. $2 3. Belloni-Filippi mentions an edition by Hiralal (Bombay, 1899), which he had been unable to obtain Jain Education in 202nal TA Il S11 ww.ainelibrary.org 2
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1190 11 Muni Jambuvijaya's edition is based upon two old palmleaf manuscripts in the possession of the Santinath bhandar in Cambay. The first is dated Vikr. 1251 and was already mentioned by Peterson in his Third Report (p. 74). The second carries no date but according to Muni Jambuvijaya it contains the same prasasti as a manuscript, dated Vikr. 1303, of the Acarangacurni in the Santinath bhandar and must therefore have been written about the same time by the same scribe. Belloni-Filippi's oldest manuscript was written in Vikr. 1260 and belongs to the Deccan College. In his notes Muni Jambuvijaya gives the readings of the manuscripts used by him and variants of the two printed editions. Hemacandra quotes often from his Trisastisalakapurusacaritra and from many other works written by himself and other authors such as Haribhadrasuri. Muni Jambuvijaya has tried to identify his sources as far as possible. His careful edition of this important work will be extremely useful. It is to be hoped that it will prompt a scholar to undertake a translation. Williams remarked: "In view of its very full picture of the life of a layman in twelfth-century Gujarat, it is unfortunate that no translation of the work in a western language exists." Belloni-Filippi's translation does not go beyond the first five verses and their commentary and Windisch's translation of the first four prakasa-s suffers from the fact that he had not been able to use the commentary.7 4. For manuscripts of the Yogasastra and the vrtti. See H. D. Velankar, Jinaratnakosa (Poona, 1944), pp. 323-324. 5. R. Williams, Jaina Yoga (London, 1963), p. 12. On the Yogasastra see further M. Winternitz, A History of Indian Literature, Vol. II (Calcutta, 1933), pp. 567-570. 6. GSAI. 21 (1908), 142-213. 7. Cf. Belloni-Filippi, GSAI, 21(1908), 135-137. Jain Education Inthal 00000 11 90 11
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 71 // Jain Education Inte Hodedook acces svopajJavRttivibhUSitasya yogazAstradvitIya vibhAgasya viSayAnukramaH tRtIyaH prakAzaH triSu guNavrateSu digviratinAmakaprathamaguNavratasvarUpam digvirateH phalam bhogopabhogamAnAkhyadvitIya guNavratasvarUpam bhoge varjyAni madya-mAMsAdIni madyapAne doSAH mAMsAzane doSAH, tatra ca manusmRtevicAraNA navanItabhakSaNe doSAH madhumakSaNe doSAH paJcodumbaraphalabhakSaNe doSAH anantakAyAnabhidhAya tadbhakSaNatyAgopadezaH ajJAtaphala bhakSaNavarjanAyopadezaH rAtribhojane doSAH, tatra ca sambodhaprakaraNa-nizIyabhASya purANA''yurvedAdeH sAkSyam rAtribhojanatyAge guNAH ::::::::::::: ::::::::::::: :::::: pR0 425-780 425-426 426-428 428 429 430-434 435-447 447 448-450 451-452 452 - 453 453-454 454-465 465-466 daaaaaaaaaa // 71 // ww.jainelibrary.org
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti 466-467 467 vibhUSitaM yogazAstram // 72 // dvitIya vibhAgasya viSayAnu kramaH // 72 // BACHCHEHREHICHCHHEHEYEHEYECORRHORRISHCHEMORE AmagorasasaMpRktadvidalAdibhojananiSedhaH jantumizraphala-puSpa-patrAdibhakSaNaniSedhaH anarthadaNDaviramaNAkhyatRtIyaguNavatasvarUpam anarthadaNDasya prathame bhede'padhyAne Arta-raudradhyAnasvarUpam anarthadaNDadvitIyabhedasya pApopadezasya svarUpam anarthadaNDatRtIyabhedasya hisopakAridAnasya svarUpam anarthadaNDacaturthabhedasya pramAdAcaraNasya svarUpam caturSu zikSAvrateSu sAmAyikAkhyaprathamazikSAvatasvarUpam sAmAyikAd mahatI karmanirjaretyatra candrAvataMsakakathA dezAvakAzikAkhyadvitIyazikSAvratasvarUpam poSadhAkhyatRtIyazikSAvratasvarUpam poSadhavrate culanIpituH kathAnakam atithisaMvibhAgAcyacaturthazikSAvratasvarUpam sAdhubhyo vastra-pAtrAdidAnasya niSedhakAnAM digambarANAM matasya nirAsaH atithisaMvibhAgavate saGgamakasya [zAlibhadrasya] kathA prativatamaticArapaJcakatyAgAyopadezaH paJcasvaNuvrateSu prathamavatAticArAH dvitIyavratAticArAH 468-476 468-471 471-472 472 472-474 476-483 483-484 484-485 485-487 487-495 495-507 497-500 508-518 518 519-523 523-526 BHEHEREHEREHEREHEATRETCHEMEHEREHEHEHECHEMICHHETRICK Jain Education Int Eklww.jainelibrary.org
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 73 // HARIENCHEHRETRETCHEHRIRAHMEHEREHETEHEHENEVETEREHEYE tRtIyavratAticArAH caturthavratAticArAH paJcamavatAticArAH triSu guNavateSu prathamaguNavatAticArAH dvitIyaguNavatAticArAH dvitIyaguNavratasya lakSaNAntaraM tatra ca paJcadaza aticArAH tRtIyaguNavatAticArAH caturSu zikSAvrateSu prathamazikSAvatAticArAH dvitIyazikSAvatAticArAH tRtIyazikSAvratAticArAH caturthazikSAvatAticArAH mahAzrAvakalakSaNam jinabimbAdiSu saptasu kSetreSu dhanavapanasya varNanam trividhajinapratimAsvarUpam jinabhavanAnAM vidhApana samAracanaM samuddharaNaM ca vividhaiH prakAjinAgamabahumAnam vividhaH prakAraiH sAdhubhaktiH vividhaH prakAraH sAdhvIbhaktyA varNanaM tatra ca 'strINAM mokSe nAdhikAraH' iti digambaramatanirAptaH zrAvaka-zrAvikAsu dhanavapanaprakAraH tatra ca strIguNa-doSANAM varNanam 526-528 529-534 534-538 538-540 540-543 543-553 553-555 555-559 559-561 561-562 562-564 564 564-576 ETENCIENCIENCETRICTERIERREETETCHEENETRIEVEREHEE 566 567-569 569-572 572 573-574 574-576 // 73 Jain Education C onal
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram 1108 11 Jain Education zrAvaka-mahAzrAvakayorbhedaH saptakSetryAM dhanavapanasya mahattvam mahAzrAvakasya dinacaryA gRhe jinapUjAvidhiH devagRhamana devagRhapraveza - jina pUjAvidhiH stotraprakArAH caityavandanavidhiH 'iriyAvahiyAe' sUtravyAkhyA 'tassa uttarIkaraNeNaM' sUtravyAkhyA 'annattha' sUtravyAkhyA jaghanya madhyamotkRSTacaitya vandanAsvarUpam 'namo'tyu NaM' sUtravyAkhyA 'arihaMtaceiyANaM' sUtravyAkhyA 'logassa' sUtravyAkhyA 'savvaloe arihaMtaceiyANaM' sUtravyAkhyA 'kkharavaradIvaDDhe ' sUtravyAkhyA 'siddhANaM buddhANaM' sUtravyAkhyA :::::: pR0 dvitIya vibhAgasya 577-578 viSayAnu 579-571 580-581 581 582-584 585-588 577 aaaaaa 588-589 590-593 593-594 594-597 597-598 598- 618 618-621 622-632 632-633 633-637 638-647 kramaH // 74 // Steww.jainelibrary.org
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 75 // HELVERTERESERVEERRRRRRRRRECTRERACHER tIrthakarIsiddhe siddhaprAbhRtaprAmANyam yApanIyatantraprAmANyaM strInirvANe 'vayAvaccagarANaM sUtravyAkhyA 'jaya vIyarAyasUtravyAkhyA guruNAM samIpe pratipattipUrvakaM pratyAkhyAnaprakAzanam gurupratipattiH arthacintana-mAdhyAhnikopUjA-bhojana-zAstrArtharahasyavicAraNAdi sandhyAsamaye pUjA SaDvidhAvazyakaM ca SaTsu AvazyakeSu bandanakasUtrasya vistareNa vyAkhyA bandanake paJcaviMzatirAvazyakAni vandanake dvAtriMzad doSAH bandanake ziSyasya gurozca SaD bacanAni vandanake vidhivizeSasaMvAdikAH pUrvAcArya[ abhavadevasUri praNItagAthAH vandanake trayastrizadAzAtanAstatsaMvAdikA gAthAzca zrAvako'pi dvAdazAvartavandanakAdhikArI 'icchAkAreNa saMdisaha devasiyaM Aloemi'sUtravyAkhyA 'savvassa vi'sUtravyAkhyA 'icchAkAreNa saMdisaha ityAdikSamaNasUtravyAkhyA bandanakaphalam al 642-644 646 647-648 648-650 650 651 652-653 653 654-681 654-655 656-661 661-662 670-676 676-681 681 681-684 684-685 685-687 687-688 RELIEREICHEREMEHRCHCHEMECHEREHEHEHERCHEHEREHEME kaa||75|| Jain Education Int h ww.jainelibrary.org
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstrama // 76 // Jain Education Inter pratikramaNasyArtho bhedAzca pratikramaNavidhirdAzikAH pUrvAcAryapraNItagAthAH kAyotsargasya svarUpaM bhedAzca prakArAntareNa kAyotsargabhedAH kAyotsarge parihAryA ekadizatirdoSAH pratyAkhyAnasvarUpaM vividhAzca pratyAkhyAnabhedAH vikRtInAM varNanam nivikRtipratyAkhyAne kalpyA-'kalpyavarNanam pratyAkhyAne kartavyA guNAH pratyAkhyAnaphalam zrAvaNApyAvazyakaM kartavyam zrAvakeNa kartavyaH svAdhyAyaH nidrAvidhiH nidrAcchede kartavyaM yoSidaGgasvarUpacintanaM tatra ca sthUlabhadrakathA yoSidaGgasvarUpam nidrAcchede kartavyAni vividhAni cintanAni upasargeSvapi dRDhavratatve kAmadeva zrAvakakathA nidrAcchede kartavyA manorathAH ::: ::::: ::::::: ::: 691-701 pR0 688-690 vibhAgasya 702-703 703 703-706 707-723 719-720 720-722 723-724 724-725 725 725-726 726-727 727-745 746-747 747-756 Taaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa 750-755 756-761 dvitIya viSayAnu kramaH // 76 //
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 77 / / Jain Education Inte ekAdaza upAsakapratimAH zrAvakasya paryantArAdhanA tIrthakRtAM janma-dIkSA jJAna- mokSasthAnAni namaskArAnusmaraNaM catuHzaraNAzrayaNaM ca AhAraparihAre paJcAticArAH dvAviMzatiH parISahAH samAdhimaraNe AnandazrAvakakathA zrAvakasya uttarA gatiH kAhAra caturthaH prakAzaH abhedanayena Atmano ratnatrayeNakatvam AtmajJAnasya mAhAtmyam kaSAyendriyanirjita AtmA saMsAra iti kaSAyavivaraNam catvAraH kaSAyAH kaSAyeSu krodhasya doSAH krodhajayopAyaH mAnasya svarUpaM bhedAzca mAnajayopAyaH al ::::::::: :::::::: :::::::: ::::::::: :::::::: 761-764 764-772 766-768 768 769 769-772 772-777 778-779 779-780 781-968 781-782 782-785 785 785-787 787-789 789-791 792-794 795-796 adddddddddddddddddddddeeeee 11 66 11 ww.jainelibrary.org
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRt vibhUSitaM yogazAstram / / 78 // Jain Education Inte 201 mAyAsvarUpam mAyAjayopAyaH lobhasvarUpam lobhajayopAyaH kaSAyajayopAyAnAM saMgrahaH indriyajayaH kaSAyajaya hetuH indriyANAmajitatve dobAH manaH zuddhirindriyajayahetuH aniyantrite manasi doSAH manaH zuddho guNAH lezyAsvarUpam manaH zuddheSakara upAyo rAgadveSajayaH rAgAdInAM durjayatvam - sAmyaM rAgadveSajayopAyaH sAmyaprabhAvaH sAmyopAyo nirmamatvam, nirmamatvopAyo dvAdaza bhAvanA: ( anuprekSAH ) anityatAbhAvanAvarNanam azaraNa bhAvanAvarNanam :::::::: : : : pR0 797-798 799-801 viSayAnu 801-803 803-805 805 806 806-811 811-813 814-816 816-819 819-830 830 831-833 833-836 836-839 839-840 840-842 843-845 dvitIya vibhAgasya aaaaaaaaaaaai kramaH // 78 //
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 79 // TEEHERELEHEHERRIEHEHEREHEHEHEHEREHEHREHEREHELEHERE bhavabhAvanAvarNanam ekatvabhAvanAvarNanam anyatvabhAvanAvarNanam azucitvabhAvanAvarNanam AzravabhAvanAvarNanam vistareNAzravANAM varNanam saMvarabhAvanAvarNanam dravyasaMvara-bhAvasaMvarI azubhakarmAzravANAM kaSAyAdInAM pratipakSAH guNasthAneSu saMvaraH nirjarAbhAvanAvarNanam sakAmA-'kAmabhedena dvadhA nirjarA sakAmanirjarAhetustapo bAhyAbhyantarabhedena dvadhA bAhyatapasaH SaD bhedAH AbhyantaratapasaH SaDa bhedAH dharmasvAkhyAtatAbhAvanA dazavidhayatidharmavarNanam dharmamAhAtmyam anyatIthikAbhihatadharmANAmasvAkhyAtatA 846-855 855-857 857-859 860-861 862-870 865-869 870-874 870-871 871-873 874 874-891 874-876 876-877 877-880 880-889 891-905 892-898 899-902 902-905 MOHCHICHHATEMEHEHEREHEHEREHEMETHEREHMEHEHEMEREKELETER // 79 // Jain Education Inte w ww.jainelibrary.org
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 8 // dvitIya vibhAgasya viSayAnu 905-942 906-907 907-909 910 911-912 912-913 // 80 // 914 SHARMERICHEHRELETEHELEHENGEECHEHCHCHCHEHEHEHCHS lokabhAvanA lokasvarUpam saptAnAM pRthivInAM svarUpam lokasya AkRtiH bhavanapati-vyantaradevAnAM sthAnaM nAma indrAdi ca jyotiSAM sthAnaM bhedAH saMkhyAdi ca madhyaloke dvIpa-samudra svarUpam jambUdvIpe meru-varSa-varSadharaparvata-hada-tatsthadevI-devakuruttarakuru-vaitADhyajagatyAdisvarUpam lavaNasamudravarNanam dhAtakIkhaNDa-kAlodasamudra-puSkaravaradvIpArdhavarNanam mAnuSottaraparvatavarNanam prajJApanAsUtroktAnAM sArdhapaJcaviMzaterAryadezAnAM tannagarANAM ca nAmAni mlecchAnAM nAmAni SaTpaJcAzadantaradvIpAH mAnuSottaraparvatAt parato vartamAnA dvIpa-samudrAH pUrvAcAryapraNItanandIzvarastavagAthAbhiH vistareNa nandIzvaradvIpavarNanam jambUdvIpe tIrthakRccakravAMvisaMkhyA 914-919 919-920 920-921 921-922 922-925 925-926 926-927 928-935 928-935 HEREHEHEYECEMEREHENGERRHERRIERRECRBarera 935 Jain Education Intel iww.jainelibrary.org
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 81 // saudharmAdidevalokAnAM vistareNa varNanam svayaM siddho nirAdhArazca lokaH bodhidurlabhatva bhAvanAvarNanam bhAvanAnAM sAmyasya ca phalam sAmyamavalambya dhyAnArambhaH dhyAnamAtmahitam sAmya-dhyAnayoranyonyakAraNatvam dhyAnasvarUpam dhayaMdhyAnamupaskartuM maMtryAdayazcatatro bhAvanAH Jain Education Intern maMtrIsvarUpam pramodasvarUpam kAruNyasvarUpam mAdhyasthyasvarUpam dhyAnasAdhanayogyaM sthAnam dhyAnasAdhanAya upayogIni AsanAni dhyAnAdhikArI ::::::: 1 ::::::: ::::: 936 936-941 941-942 942 - 945 945 - 946 946 947 947 948- 949 949 950 950-951 951-952 952-953 953-954 955-967 967 1888888888888eeeeeeeeeeeeda // 81 // w.jainelibrary.org
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 82 // Jain Education Inter aadalalel granthanAma anuyogadvArasUtram anuyogadvAraTIkA anekArthasaMgrahaH anyayogavyavacchedadvAtriMzikA AcArAGgasUtram Avazyaka sUtram sampAdanopayukta granthasUciH saGketavivaraNaM ca AcArAGgasUtraniryuktiH AcArAGgasUtravRttiH zIlA GkAcAryakRtA, Avazyaka niryuktiH AvazyakabhASyam Avazyaka sUtrasya hAribhadrI vRttiH AvazyakacUrNa: prakAzakAdi zrImahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI, vikrama saM. 2024 AgamodayasamitiH caukhambA saMskRta sIrija, banArasa siTI, isavIya sana 1929 jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara zrImahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI, vikrama saM. 2033 AgamodayasamitiH, tathA motIlAla banArasIdAsa, dilhI isavI sana 1978 AgamacarefmatiH AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma. 11 sampAdano|payuktagrantha sUciH saGketavivaraNaM ca // 82 //
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 83 // prakAzakAdi BISHEHCHEHEICHEHREEREHETERIEEEEEEEETENCHEHETE granthanAma uNAdi hamauNAdisUtrANi uttarAdhyayananiyuktiH uttarAdhyayanabRhadvattiH upadezamAlA upAsakadazAGgam upAsakadazAGgavRttiH oghani0 oghaniyuktiH oghaniyuktivRttiH droNAcAryakRtA aupapAtikasUtram karmaprakRtiH kalpabhASyam kAvyamImAMsA devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH HETATEMETERANTERATEHEYENERRERENERGRCHIGHCHCHOKERENCHISE AgamodayasamitiH muktAbAI jJAnamaMdira, DabhoI jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara gAyakavADa orieNTala sIrIja, BARODA isavIya sana 1916 gA=gAthA // 83 // Jain Education Inte ww.jainelibrary.org
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ pranyanAma prakAzakAdi rAyacandra zAstramAlA, muMbaI. svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 84 // sampAdano payuktagrantha hi sUciH saGke tavivaraNaM ca // 84 // jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH EVERENEURREHENEVEREVERERHEHEREHEREHEMEcare gommaTasAraH caityavandanabhASyam caityavandanamahAbhASyam jIvasamAsaH jJAtAdharmakathAvRttiH tattvArthasUtram tattvArthabhASyam tattvArthabhASyasambandhakArikA tattvArthabhASyaantimakArikA tattvArthaTIkA siddhasenagaNikRtA tattvArthasarvArthasiddhiH tattvArtharAjavAtikam tattvArthazlokavArtikam devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata devacaMda lAlabhAI pustakoddhAra phaMDa, surata bhAratIya jJAnapITha, kAzI bhAratIya jJAnapITha, kAzI nirNayasAgara presa, muMbaI. BREHEHEHREMEICHEREIRCTCHEREIGHCHEHRECEMBIRHOEACHE Jain Education Infos EAlw.jainelibrary.org
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 185 // MEHCHERRHEHREEHEHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH pranyanAma prakAzakAdi triSaSTi0-triSaSTizalAkApuruSacaritam parva 1-4 jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara triSaSTizalAkApuruSacaritam parva 5-10 janadharmaprasArakasabhA, bhAvanagara dazavai0 dazavakAlikasUtram devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata dazava0 dazavakAlikasUtrasya hAribhadrI vRttiH devacaMda lAlabhAI pu. kaM., surata dazAzrutaskandhaH niyukti-cUNisahitaH maNivijayagaNigranthamAlA, lauMca, vikrama saM. 2011 dharmabinduH AgamodayasamitiH, muMbaI, isavIya sana 1924 dharmabinduTIkA AgamodayasamitiH, muMbaI, isavIya sana 1924 dharmaratnamAlA dharmasaMgrahavRttiH devacaMda lAlabhAI pu. paM., surata dhA0 pA0 dhAtupArAyaNam zAhIbAga gIradharanagara jaina zve. mU.saMgha, ahamadAbAda, vikrama saM. 2035 dhyAnazatakam AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau vyAkhyAtam nandIsUtram AgamodayasamitiH nandIsUtrasya hAribhadrI vRttiH .. RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma TEHCHECCHCHECHEHCHERCENSHEHREECHEMEGHalal Jain Education Inte // 85 // w.jainelibrary.org ka
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ granyanAma prakAzakAdi | sampAdano svopajJavRttivibhUSitaM kopayukta grantha yogazAstram sUciH saGketavivaraNaca // 86 // // 86 // HEHEREHEREHEKCHERERENEURELETEHCHEHEREHEKSHEKSHEKSHEK nandIzvarastavaH navapadaprakaraNam navapadaprakaraNabRhadRttiH nizIthabhASyam paJcavastukam paJcavastukaTIkA paJcasUtram paJcAzakam paJcAzakavRttiH payaraNasaMdoho payaraNasaMdohe mudritaH devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata devacaMda lAlabhAI pu. pha., surata sanmati jJAnapITha, AgarA devacaMda lAlabhAI pu. paM., surata devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata jaina AtmAnaMdasabhA, bhAvanagara jainadharmaprasArakasabhA, bhAvanagara jainadharmaprasArakasabhA, bhAvanagara 28 prakaraNasamuccayaH, RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma, vikrama saM. 1985 gaMgAbAI jaina ceriTebala TrasTa, muMbaI, vikrama saM. 2036 devacaMda lAlabhAI pu. kaM., surata motIlAla banArasIdAsa, dilhI HEREHEREHEREHEHCHEREMEHEKHEHEHHHHerestarai pariziSTaparva pAkSikasUtram pAtaJjalamahAbhASyam, pANinIyavyAkaraNabhASyam Jain Education Inte SEw.jainelibrary.org
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 87 // prakAzakAdi caukhambA saMskRta sIrIja, vArANasI caukhambA saMskRta sIrIja; vArANasI caukhambA saMskRta sIrIja; vArANasI caukhambA saMskRta sIrIja; vArANasI devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata jainadharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara UCHCHEELECHETRIEVEHETRIERREHENEHCHCHEACHEICHEELERK granthanAma pAtaJjalayogasUtram pAtaJjalayogasUtrabhASyam pAtaJjalayogasUtravaizAradI pAtaJjalayogasUtrasya yogavArtikam piNDaniyuktiH pUjApaJcAzakam pR0 pRSTham / paM0 pddiktH| prajJApanAsUtram prajJApanAsUtrasya hAribhadrI vRttiH pratyAkhyAnasvarUpam pramANavA0=pramANavAtikam pravacanasAroddhAraH pravacanasAroddhAravRttiH bRhatkalpabhASyam ARECTOHEHEREETCHENETELECTECTRICICHEHEREICHETATE zrI mahAbIra jaina vidyAlaya, muMbaI RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma, saMvat 2003 RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma bauddhabhAratI granthamAlA, vArANasI 1968 A.D. devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata devacaMda lAlabhAI pu. paM., surata jaina AtmAnanda sabhA, bhAvanagara .. // 87 // Cow.jainelibrary.org Jain Education Inter
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 88 // Jain Education Inte dadeed granthanAma bRhatkSetrasamAsaH bRhatsaMgrahaNI bRhadAraNyakopaniSad bRhad vandanakabhASyam bhagavatIsUtram bRhatkSetramA TIkA bhagavatIsUtraTIkA bhASyatrayam manusmRtiH mahAbhArata- AraNyakaparva mahAbhArata- vanaparva mudrArAkSasa, vizAkhadattaviracitaM nATakam yatidinacaryA yogadRSTisamuccayaH prakAzakAdi jainadharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara jainadharmaprasAraka sabhA, bhAvanagara jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara payaraNasaMdohe mudritam, abhayadevasUriviracitam AgamodayasamitiH AgamodayasamitiH jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara caukhambA saMskRta sIrIja, kAzI bhaNDArakara insTITayUTa, puNe. bhANDArakara insTITayUTa, puNe. Bombay Sanskrit Series RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma, vikrama saM. 1993 janagranthaprakAzakasabhA, ahamadAbAda sampAdano|payuktagranthasUciH saGketavivaraNa ca // 88 // .
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 89 // Jain Education Inte granthanAma lalitavistarA vicArasAraprakaraNam vi0 bhA0 = vizeSAvazyakabhASyam vItarAgastotram vaizeSikasUtram vyavahArabhASyam zivamahApurANam zrAddhapratikramaNa sUtraTIkA zrAvakaprajJaptiH zrAvakaprajJaptivRttiH zrAvakavratabhaGgaprakaraNam SoDazakaprakaraNam sanmatitarkaH sambodhaprakaraNam prakAzakAdi devacaMda lAlabhAI pu. kaM., surata pradyumnasUriviracitam AgamodayasamitiH yazovijaya jaina granthamAlA, kAzI jaina AtmAnanda sabhA, bhAvanagara gAyakavADa orieNTala sIrIja, BARODA vakIla kezabalAla premacaMda paNDita pustakAlaya, kAzI devacaMda lAlabhAI pu. phaM., surata jaina jJAnaprasAraka maMDala, muMbaI, isavI sana 1905 jaina jJAnaprasAraka maMDala, muMbaI, isavIya sana 1905 jaina AtmAnanda sabhA, bhAvanagara, vikrama saM. 1969 RSabhadevajI kesarImalajI, ratalAma gujarAta vidyApITha, ahamadAbAda jaina granthaprakAzaka sabhA, ahamadAbAda, tathA virATa prakAzana, muMbaI reeier // 89 //
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstrama // 90 // Jain Education Int aaaaaaaaalee 109888aee granthanAma sarasvatIkaNThAbharaNam sarasvatIkaNThAbharaNavRttiH AjaDakRtA siddhaprAbhRtam siddha0 dvA0 = siddhasenadivAkaraviracitA dvAtriMzikA: si0 siddhahemazabdAnuzAsanam siddha hemazabdAnuzAsana bRhadvRttiH subhASitaratnabhANDAgAram sU0=sUtram / sUtrakRtAGgam sUtrakRtAGgaTIkA strIni0 = strInirvANakevali bhuktiprakaraNe sthAnAGgasUtram sthAnAGgaTIkA haimaliGgAnuzAsanam haimaliGgAnuzAsanaavacUriH prakAzakAdi nirNayasAgara presa, muMbaI hastalikhitA, pATaNa jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara nirNayasAgara presa, muMbaI zrImahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI, vikrama saM. 2034 AgamodayasamitiH jaina AtmAnandasabhA, bhAvanagara, vikrama saM. 2030 zrImahAvIra jaina vidyAlaya, muMbaI AgamodayasamitiH yazovijaya jainagranthamAlA, kAzI yazovijaya jaina granthamAlA, kAzI For Private Personal Use Only sampAdano payukta granthasUciH saGgatavivaraNaM ca // 90 //
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 91 // Jain Education I Boor pa. pR. pa. 70 70 70 paM. 8 / / 274 / / itaH paraM he. madhye eko'dhikaH zloko vartate pU. 105 paM. 10 caturvarge'graNIrmokSo pU. 114 paM. 7 rucijinokta pU. 116 paM. 6 sarvasAdya pU. 129 paM. 4 lokAtivAhite pU. 144 paM. 2 sarvAtmanA pR. 144 paM. 11 nyAyasampanna viziSTaTippaNAtmakaM vRddhipatrakam / paM. 9 'mAtmasAt kRtvA / atra he madhye "mAtmasAt kRtya' iti pAThaH / paM. 10 aparArNava // 276 // // // "varadAmAdhipasyAtha sa cakre'STA hinakotsavam / loke mahattvadAnAya mahantyAtmIyamIzvarAH // " atra ekaH zlokaH, he. madhye tu zlokadvayamitthaM vartateaparArNavamAsAdya prabhAsAdhipatiM prati / aSTamaM nRpatizcakre cakrAkrAntamahItalaH // tatrApi pUrvavidhinA prabhAsAbhimukhaM zaram / jAjvalyamAnaM bharatastaDiddaNDamivAkSipat // // 35 // * tulA- triSaSTi0 4 / 5 / 220 // 17 // tulA triSaSTi0 1 / 3 / 582 | 4 / 5 / 220 / 18 // tulA- triSaSTi0 / / 36 - 54 / / kathaJcit tulA- triSaSTi0 2 / 1 / 266 - 275 // tulA triSaSTi0 1 / 3 / 624 / 46 // / / 47-56 / / tulA -triSaSTi0 6 / 7 / 180 - 189 // * yatra tiSaSTizalAkApuruSacarite prAya: sampUrNA samAnatA vartate tatra 'tulA' iti likhitamasmAbhiH yatra tu aMzata eva samAnatvaM vartate tatra 'kathaJcit tulA' iti likhitamastIti dhyeyam // adedladaaee // 91 //
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa viziSTaTippaNAtmaka vRtti vRddhi vibhUSitaM yogazAstram // 92 // ptrkm| // 92 // CHEHREVEREERIERREERESEREEEEEEEEEEEEEERIE pR. 161 paM. 4 samyaktva ... // 1 // tulA-triSaSTi0 113 / 625 / / 6 / 7 / 179 / pR. 189 paM. 1 puvvpurisaa....| AcAryazrIharibhadrasUriviracite zrAvakadharmavidhiprakaraNe 56 tamIyaM gaathaa| pR. 194 paM. 11 paGgu... // 19 // tulA-triSaSTiH 1 / 3 / 626 // pR. 275 paM. 11 manmanatvaM... // 53 // tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 627 / pR. 276 paM. 8 kanyA ... // 54 // tulA-triSaSTi0 1131628 // pR. 293 paM. 8 daurbhAgyaM... // 65 // tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 629 // pR. 330 paM. 7 SaNDhatva... // 76 // tulA-triSaSTi0 1131630 // pR. 387 paM. 8 asantoSa... // 106 // tulA-triSaSTi. 113 / 631 // pR. 425 paM. 10 dshsvpi...||1|| tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 632 // pR. 428 paM. 5 bhogopabhogayoH... // 4 // tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 633 / pR. 429 paM. 5 madyaM... // 6-16 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 305-315 / pU. 429 paM. 6 doSANAM... // 17-20 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 322-325 / pR. 437 paM. 8 ye bhakSayantya ... // 23-24 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 326-327 / pR. 440 paM. 2 mAMsAsvAdana... // 27-29 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 328-330 / pR. 445 paM. 4 sadyaH... // 33-40 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 333-340 / pR. 451 paM. 3 udumbara... // 42-53 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 341-352 // pa. 461 paM. 8 sNsj...||61, 65, 67,69-72 // tulA-triSaSTi0 8 / 9 / 353-362 / pR. 468 paM. 2 AtaM. . . // 73 / / 74 // tulA-triSaSTi0 113 / 634-635 // pa. 476 paM. 7 tyaktAtaM... // 82 // tulA-triSaSTiH 113636 // Jain Education Intel sow.jainelibrary.org
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ . CHEHEREITCHICKEHCHCHEMEHEYENCYCHERCHCHEHEYEHENSIKCHRISHCHS 484 paM. 9 digvte...||84|| tulA-triSaSTi0 1 / 3637 / 485 paM. 4 catuSpA ... // 85 // tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 638 // 495 paM. 7 dAnaM... // 87 // tulA-triSaSTi0 1 / 3 / 639 / pa. 518 paM. 5 vratAni... // 89-118 // tulA-triSaSTi0 9 / 3 / 324-353 / pa. 610 paM. 4 AyArassa u muulN...||shrii RSabhadevajI kesarImalajI jainazvetAmbarapeDhI, ratalAma, ityataH vikrama saM. 1985 madhye prakAzite siripayaraNasaMdohe pUrvAcAryakRtAnAmaSTAviMzataH prakaraNAnAM samuccayo vartate, tatra pa017-11 madhye zrI abhayadevasUriviracitaM 33 gAthAtmakaM baMdaNayabhAsaM (bRhad vandanakabhASyaM) vartate, tataH sarvA apImAH (3-32) 30 gAthA atroddhRtAH / pR07295011... abhayadevasUriviracitAyAm pR062-63 / itaH paramayaM pATho'tra pUraNIyaH "iha vikRtiprastAvAd vikRtayo vRddhagAthAbhiH prarUpyantekhIraM 5 dahi 4 NavaNIyaM 4 ghayaM 4 tahA tellameva 4 guDa 2 majjaM 2 / mahu 3 maMsaM 3 ceva tahA ogAhibhagaM ca dasamI u||1|| gomahisuTTipasUrNa elagakhIrANi paMca, cttaari| dahimAiyAI, jamhA uTTINaM tANi No huMti // 2 // cattAri hoti tellA tila-ayasi-kusuMbha-sarisavANaM c| vigaio, sesAI DolAINaM na vigiio||3|| dabagula-piMDagulA bo, majja puNa kaTTa-piTuniSphannaM / macchiya-kottiya-bhAmarabheyaM ca tihA mahaM hoi // 4 // jala-thala-khahayaramaMsaM cammaM vasa soNiyaM tiheyaM yi| Ailla tinni calacala ogAhimagaM ca vigiio||5|| AdimAni trINi calacaletyevaM (calacalaMti-pAThAntaraM jesalamerasthapratI) pakyAni vikRtirityarthaH / sesA na hoti bigaI, ajogavAhINa te u kappaMti / paribhujjati na pAyaM, jaM nicchayao na najjati // 6 // egeNa ceva tabao pUrijjati pUyaeNa jo taao| bIo vi sa puNa kappai nivigaI levaDo navaraM // 7 // " [paJcavastuke gA0 371-377] HAHCINEHEREHEYENEVEREMEHEHEHEREHEHEHEREHEMEHEMEREHEREHEHE // 93 // Oww.jainelibrary.org Jain Education Inte
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 94 // viziSTaTippaNAtmaka vRddhipatrakam / // 94 // BHBHISHEKSHIBHISHEIGHBHIBHBHISHEHERENCYCMOUSINGHCISHCHICK ityAdi" iti 1120 vikramasaMvatsare abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgaTIkAyAma, pR0 205 / / ___"tiNhaM ghANANa parao ee vigaI na hu~ti jai na khive| annaM pi tattha nehaM to te kappati jaM bhaNiyaM / / 179 // "sesA na hu~ti vigaI ajogavAhINa te u kappaMti / paribhujaMti na pAyaM jaM nicchayao na najjati // 180 // " (paJcavastuke gA. 376) iti 1182 vikramasaMvatsare yazodevasUriviracite pratyAkhyAnasvarUpe // pR0746 paM02 yakRccha... / tulA-"majjJAmasthanAmatha plIhnAM yakRtAM zakRtAmapi / pUrNAH snAyuzirAsyUtAH striyazcarmaprasevikAH // " iti vAcaspatimizraviracitAyAM nyAyavAtikatAtparyaTIkAyAm // 4 / 2 / 3 / / pa. 746 paM. 2 yakRcchakRnmala... // 133-136 // tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 37-40 // pR. 770 paM. 1 kssudaatH...| kathaJcit tulA-triSaSTi0 2 / 1 / 276-298 // paM. 9 Atmaiva... // 1-10 // tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 221-230 // pa. 788 paM. 10 ajitN...| tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 231-238 // pa. 789 paM. 9 krodhvte...| tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 239 / pR. 790 paM. 10 apakAri... tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 240-253 / pR. 792 paM. 2 vinaya... // 12 // jAtilAbha... // 13 // tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 255-256 / 793 paM. 6 jaatibhedaan...| tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 257-272 / pR. 795 paM. 7 utsarpayan . .. / tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 273 / pR. 796 paM. 2 maardvN...| tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 274-280 / pR. 796 paM. 11 asUnRtasya... // 15 // kauTilyapaTavaH... // 16 // tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 281-282 / pR. 797 paM. 12 kUTaSAguNya ... / tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 283-298 // pR. 797 paM. 7 tdaarjb...| tulA-triSaSTi0 4 / 5 / 299 / For Private & Personal use only BREACHEHRENCHEHEHEREHEERENERREHCHEMETRIKHRELETEENET Jain Education Intel sw.jainelibrary.org
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 95 / / Headlidar aaaaaalek Jain Education Intehal pR. 700 paM. 2 ArjavaM 4 Akara pR. 803 paM. pa. 802 paM. 6 hiMseba... pR. 803 paM. 10 lobhsaagr| pR. 804 paM. pR. 806 paM. pR. 809 paM. pR. 809 paM. pR. 810 paM. pa. 812 paM. 5 yathA nRNAM 3 vinendriya 3 indriyaiH 14 zAM. hai. / / tulA - triSaSTi0 4 / 5 / 300 - 310 / / / 18-21 / / tulA - triSaSTi0 4 / 5 / 312 - 315 // tulA triSaSTi0 4 / 5 / 316- 3300 tulA - triSaSTi0 4|5|331| tulA - triSaSTi0 4 / 5 / 332-346 / / ++ // 24-27 // tulA triSaSTi0 5 / 5 / 323- 326 / / tulA - triSaSTi0 5 / 5 / 327-338 / triSaSTi0 5 / 5 / 333 madhye'pi zAM. he. sadRza eva pAThaH / ... *** 3 vazAsparza // 28-34 / / tulA - triSaSTi0 5 / 5 / 339-345 // 8 anijitendriya tulA-triSaSTi0 5 / 5 / 346- 358 / pR. 814 paM. 4 manaHkSayA // 35-44 // tulA- triSaSTi0 6 / 1 / 106, 107, 108 - 110, 102-105, 111-112 // pR0 819 paM0 15 hAribhadrayAM vRttau pR0 645 / itaH param AcArya zrI haribhadrasUriviracitasambodhaprakaraNAntargato'yaM lezyA vicAraH pUraNIyaH"sannANaM sANaM bheo vA attaveyaNA ( bheo NA attaceyaNA - pAThAntaram ) saNNA / sA duvihA jIvANaM suddhAsuddhAyaviribhavA // 1 // tattha pariNAmaNiyA silesadavvapyakammagayabhAvA / kaNhAidavvasaivA phalihassiva davvao appA // 2 // *** ... yahA diTThI Aha kimamhe (?) te biti jaMbU bhakkhemo // 3 // ditassovaNao chiMdaha mUlAo beDa jo evaM havai pasAhA kAU gucchA teU phalAI pamhAe corA gAmavatthaM viNiggA egu bei ghAeha / / so vaTTai kiNhAe sAha mahallA ya nIlAe // 4 // paDiyAI sukkalesA ahavA annaM imAharaNaM / / 5 / / jaM picchaha taM savvaM dupayaM cauppayaM vA vi // 6 // Hadeeee / / 95 / /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 96 // Jain Education Inte elelelelelelelelek saleex bIo mANusa, purise taio, vaha sAuhe cauttho u| paMcamao jujjhate, chaTTo puNa tatthimaM bhaNai // 7 // ikkaM tA haraha dhaNaM bIyaM mAreha mA kuNaha evaM / kevalaM haraha dhaNaM tA uvasaMhAro imo tesi // 8 // savve mAhitI ( tA-pAThAntaram) baTTai so kiNhalesapariNAmo evaM kameNa sesA jA caramo sukkalesAe // 9 // ( saMgrahaNI ceyaM) mUlaM 1 sAha 2 pasAhA 3 guccha 4 phale chiMda 5 paDiyabhakkhaNayA 6 / savvaM 1 mANusa 2 purisA 3 sAuha 4 jujjhata 5 dhaNaharaNA 6 / / 10 / / vereNa niraNukaMpo aDacaMDo dummuho kharo pharuso / kivhAi aNajjhappo bahakaraNarao ya takkAlaM / / 11 / / mAyA daMbha kusala ukkoDAladdhacavalacala citto / mehuNativyAbhirao aliyamalAvI ya nIlAe / / 12 / / mUDho AraMbhapio pAvaM na gaNei savvakajjesu / na gaNei hANivuDDhI kohajuo kAulesAe / / 13 / / dakkho saMvarasIlo rijubhAvo dANasIlaguNakusalo / dhammammi hoi buddhI arusaNo teulesAe / / 14 / / sattaNukaMpa ya thiro dANaM khalu dei sabbajIvANaM / aikusala buddhimaMto dhiimaMto pahale sAe // 15 // dhammammi hoi buddhI pAvaM vajjeda savvakajjesu / AraMbhesu na rajjai apakkhavAI va sukkAe // 16 // kaNhAidavvajoeNa phalihassiva appaNo ya pariNAmo jAyai kajjapavittI dalAo sA bhave lesA // 17 // pariNAma savvatya vi jAyai ma (ya) samattakajjasaMpattI / sA yA bhAvalesA kammanissaMdarUvA ya / / 18 / / sANaM pariNAmA tiga-nava-igasIi dusayateyAlaM / bahu vA bahuvihaM vA huMti ya jA sukkalesAo / / 19 / / patteyaM lesAo anaMtavaggaNamaIo paNNattA / tahANaMtAsaMkhijjappaesagADhAo savvAo / / 20 // ajAvasAyaTThANANi tAsi saMkhAiyANi savvAsi / khittao asaMkhalogAgA saramANi ppamattAi / / 21 / / asaMkhijjANa ussappiNINa osappiNINa je samayA / saMkhAIyA logA lessANaM huti ThANAI / / 22 / / jogagadavasA ke vi bhAMti jAva jogINaM / to Na ajogitte vi hu najjai tA juttivayaNamiNaM / / 23 / seeeeee viziSTaTippaNAtmakaM buddhi patrakam / // 96 //
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHBHISHEK // 97 // H AREHEREHEARCHESHBHISHEHEHCHEHDHICHCHE tA na kasAyasahAyA lesA jamhA annnnnnvttiryaa| jujjai akasAyANaM kasAyasaMbIvaNe tAsi // 24 // jai lesA nissaMdo kammANaM tA havijja kesi vaa| jai ghAikammajaNiyA tA kebaliNaM na jujjai ya // 25 // jai bhavakammaniruddhA na bhave tA'jogikevaloNaM ca / jamhA lesAIyaM sukkajjhANaM cautthaM jaM // 26 // lesA kasAyapuTTikArayA paramaNubhAgANa baMdhaheU ya / ThiimaNubhAgaM kasAyA paDipaesANa jogA ya / / 27 // kammasahacArikAraNaaNubhAgaguNassa heUNo bhnniyaa| lesANa sadhvamevappayAra vinnANa uddiSTra // 28 // suvisuddhA supasatthA lesA suhajhANasohiNI bhnniyaa| avisuddhA apasatthA duhajhANajaNiyasabbhAvA // 29 // aNubhAgaheurUvA bhAvA puNa kammajharaNao dvvaa| karaNapavittinimittA jogANaM sarUvameyAsi // 30 // iti sambodhaprakaraNe lezyAdhikAre pR094-96 // pR. 831 paM. 2 AtmAyatta... // 46-48 // tulA-triSaSTi0 6 / 277-79 / pR. 832 paM. 8 drvyaadissu...| tulA-triSaSTi0 6 / 2 / 80-92 / 833 paM. 10 astatandra . . . // 49 // tulA-triSaSTi0 6 / 2 / 93 / 840 paM. 4 yat praat...| tulA-pariziSTaparvaNi 1 / 409 / 840 paM. 12 svto...| tulA-triSaSTi0 3 / 1 / 352-370 / 843 paM. 2 indropendrA... // 61-64 // tulA-triSaSTi0 3 / 2 / 140 / 843 paM. 11 aSTAGganA... / 3, 4, 5, 8 zlokAn vihAya tulA-triSaSTi0 3 / 2 / 144-150 / 846 paM. 2 zrotriyaH... // 65-67 // tulA-triSaSTi0 3 / 4183-85 / pR. 847 paM. 12 ajJo jntu...| tulA-ajJo janturanIzo'yamAtmanaH sukhduHkhyoH| Izvaraprerito gacchet svarga vA zvabhrameva vaa|| 63 // iti zivamahApurANe saptamyAM vAyavIyasaMhitAyAM paJcame'dhyAye zlokaH / MEHEHETRETRIEREHEHCHCHCHEMISTREETCHEHEREHENSTEHEREEN w. w. w. w. w. . q. ., // 97 // Jain Education |
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 98 // viziSTaTippaNAtmaka vRddhipatrakam / // 98 // SHIKSHCHCHEMEHICHKISHEHEREHEHREMEHEMEHEREMEHICISHBHEEL *********** pR. 848 paM. 6 sNsaarinn...| tulA-triSaSTi0 3 / 4 / 86-174 / 855 paM. 11 eka utpdyte...||68-69 // 856 paM. 10 duHkhdaavaagni...| tulA-triSaSTi0 3 / 3 / 232-240 / 856 pa. 2 ityAdi // 68 // atra 'ityAdi' nAsti saMpU. mu.| 858 paM. 13 yatrAnyatvaM... // 70-71 // tulA-triSaSTi0 3 / 5 / 94-95 / 858 paM. 12 ihAnyatvaM . . . / tulA-triSaSTi0 3 / 5 / 96-102 // 860 paM. 2 rasAsug... // 72-73 // tulA-triSaSTi0 3 / 6 / 92-93 / 861 paM. 4 zukra-zoNita ... / tulA-triSaSTi0 3 / 6 / 94-102 // paM. 5 mno...||74-77|| tulA-triSaSTi0 3 / 1 / 80-84 // paM. 5 yaH krm...| tulA-triSaSTi0 317185-133 / paM. 7 sarveSA... // 79-85 // tulA-triSaSTi0 318091-97 / paM. 7 yathA catuSpatha. . . / tulA-triSaSTi0 3 / 8198-106 / 874 paM. 8 saMsAra... // 86-91 // tulA-triSaSTi0 4 / 1 / 829-834 / 890 paM. 10 yayA hi...| tulA-triSaSTi0 4 / 1 / 835-844 // 891 paM. 12 svAkhyAtaH... // 92-102 // tulA-triSaSTi0 4 / 2 / 309-318 / pR. 902 paM. 10 ayaM dshvidho...| ita Arabhya 34 zlokA munisundarasUriviracitAyAm upadezaratnAkaravRttAvapi (pR0 37-38) uddhRtAH / 9,10,29, 30, 31 zlokAn vihAya tulA-triSaSTi0 4 / 2 / 319-349 / pR. 903 paM. 15 he. mu.| upadezaratnAkaravRttAvapi (pR0 37) 'sAdhurdharmaH' iti pAThaH / / REHREEMEHERECTRIRELEHENGERBERGRacrameer Jain Education Intel $ 21 ww.jainelibrary.org
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ pR. 904 paM. 15 zloka 39 madhye upadezaratnAkaravRttAvapi svargaloka 0 iti pAThaH / 29 zlokamadhye upadezaratnAkaravRttAvapi 'pataM vratam' iti paatthH| pR. 905 paM. 14 kaTistha... // 103, 105, 104 // tulA-triSaSTi0 2 / 3 / 478-480 / pa. 930 paM. 5 joyaNakoDisaya... / 'zrIRSabhadevajI kesarImalajI jainazvetAmbarapeDhI ratalAma' ityata: vikrama saM. 1985 madhye prakAzite siripayaraNasaMdohe aSTAviMzateH prakaraNAnAM samuccayo vartate, tatra pR0 12-13 madhye 25 gAthAtmako nandIzvarastavo vartate / "baMdiya naMdiyaloyaM jivisaraM vimlkevlaaloyN| naMdIsaraceiyasaMthaveNa thosAmi taM ceva // 1 // " iti prathamA gAthA tatra / tataH paraM sarvA api catuvizatirgAthA atroddhRtAH // pa. 942 paM. 12 akAma... // 107-109 // tulA-triSaSTi0 4 / 3 / 201-203 / pR. 944 paM. 7 rAjyaM vA... / tulA-triSaSTi0 4 / 3 / 204-213 / "etAsi NaM aduhaM kaNharAtINaM advasu ovAsaMtaresu aTTha logaMtitavimANA pannattA, taMjahA-accI accimAlI vatiroyaNe pabhaMkare caMdAbhe sUrAbhe supaiTThAbhe aggiccAbhe / etesu NaM aTThasu logaMtitavimANesu avidhA logaMtitadevA pannattA, taMjahA sArassatamAiccA vaNhI varuNA ya gaddatoyA ya / tusitA avvAbAhA aggiccA ceva bodhavvA // 96 // etesi NamaDhaNhaM logatitadevANaM ajahaNNamaNukkoseNaM aTTha sAgarobamAI ThitI pnnnnttaa|" iti sthAnAGgasUtre navasthAnake sU. 625 / "etAsAmaSTAnAM kRSNarAjInAmaSTasvavakAzAntareSu rAjIdvayamadhyalakSaNeSu aSTau lokAntikavimAnAni bhavanti, etAni caivaM prajJaptyAmucyante-abhyantarapUrvAyA agre accivimAnaM tatra sArasvatA devAH, pUrvayoH kRSNarAjyormadhye acciAlIvimAne AdityA devAH, abhyantaradakSiNAyA agre vairocane vimAne vahnayaH, dakSiNayormadhye zubhakare vimAne varuNAH, abhyantarapazcimAyA agne candrAbhe gaItoyAH, aparayo madhye sUrAbhe tuSitAH, abhyantarottarAyA agre aGkAbheDa1 'zubhaGkara'sthAne (prabhaGkara) iti 'aGkAbha'sthAne ca 'zukrAbha' iti bhagavatIsUtre pAThaH / / For Private & Personal use only Jain Education Inte
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 100 // Jain Education Inte vyAbAdhAH, uttarayormadhye supratiSThAne AgneyAH, bahumadhyabhAge riSTAbhe vimAne riSTA devA iti / sthApanA ceyam uttarA "nava devanikAyA pannattA, taMjahA-sArassaya mAiccA vaNhIvaruNA ya gadatoyA ya / tusitA abbAbAdhA aggiccA caiva riTThA ya // " iti sthAnAGgasUtre navasthAnake sU. 0 684 / "sArassaya0 gAhA, sArasvatAH 1 AdityAH 2, vahnayaH 3, varuNAH 4, garddatoyAH 5, tuSitAH 6, avyAbAdhAH 7, AgneyAH 8, ete kRSNarAjyantareSvaSTAsu parivasanti / riSTAstu kRSNarAjimadhyabhAgavartini riSTAbhavimAnaprasta parivasanti " iti abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgavRttI pR0 453 / " sArassaya mAiccA vahI varuNA ya gaddatoyAya / tusiyA avvAbAhA aggiccAceva riTThA ya / / 214 / / ee devanikAyA bhayavaM Unk bohiti jiNarvAridaM tu / savvajagajjIvahiyaM bhayavaM titthaM pavatehi // 215 // " iti Avazyakaniryuktau / "sArasyamAdicca tti sArasvatAdityAH, anusvArastvalAkSaNikaH, vaNhI varuNA yatti prAkRtazailyA vakAralopAd vahnacaruNAzca gardatoyAzca tuSitA avyA bAdhAH aggiccA ceva riTThA yatti agnayaH saMjJAntarato maruto'pyabhidhIyante, riSTAzceti 'tAtsthyAt tadvayapadezaH' brahmalokasthariSTaprastarAdhA rASTra kRSNarAjinivAsina ityarthaH " iti Avazyakasya hAribhadrayAM vRttau pR0 135 B / "sArasvatAH, makArastu alAkSaNika : 1, AdityAH 2, vahnayaH 3, varuNAH 4, gardatoyAH 5, caH samuccaye, tuSitAH 6, avyA7, agnayaH 8, eta eva saMjJAntarato maruto'pyabhidhIyante, riSTAzceti tAtsthyAt tadvayapadezaH brahmalokasthariSTaprastaTAdhArA riSTA iti" iti Avazyaka sUtrasya malayagirisUriviracitAyAM vRttau pR0 202 // HRIBOR b () ajahannukko seNaM ti jaghanyatvotkarSAbhAvenetyarthaH / brahmaloke hi jaghanyataH sapta sAgaropamANi utkRSTatastu dazeti, lokAntikAnAM tvssttaaviti|" iti abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgaTIkAyAm, pR0 432-433 / / * viziSTa - TippaNAtmakaM vRddhi patrakam / // 100 //
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 101 // 208 KHEHRENERATEHRETRIEVELEVELEHENGHEHEREHEREHENSHEHENER zuddhipatrakam pR0 paM0 zuddhaH pAThaH pR0 pa. zuddhaH pAThaH 3 2 yogino'vadhi 197 6 vipratipattRbhyaH 13 'rthatazca prabhUtaM dADhAhiM gahito 55 7,8,10 khaM. he. madhye 252 1. jahA sulso|" [upadezamAlA 445] adhisvarmukti (adhisvaHkRta-he)nizreNi zAM. khaM. saMpU. pratiSvayaM bhave // 3 // " [ // 62 // khaM. he. ka. cha. ovalaMbhAo 1 itaH pUrva paJca 10 micchaddihissa zakrAdibhiH 336 11 paipAvaM / svAmino tRSNAkhani indriyagrAmo 404 14 triSaSTi' kutra ca mati 409 14 kumAro 89 2 [zrAvakadharmavidhiprakaraNe gA0 56] 426 14 [pR0 294] 194 6 [zrAvakavatamaGgaprakaraNe (?) gA08] 427 6 durlaGghatvAdvAridhiH 1 atra zuddha eva pAThaH tatra tatra pRSThe paGktau ca nirdiSTaH / azuddhastu pAThaH yastatra tatra pRSThe paGktau ca mudritastatsthAne'yaM zuddhaH pATho jJAtavyaH / / prastAvanA pR. 17 50 4-5 paMcavatukanI pazTIkaal Use Only HERCHCHCHCHBICHRISHIRIDIHDIKCHRISHCHIRIDIHDHIDHIKSHCHEREHEHERE // 101 // Diww.jainelibrary.org Jain Education Inte
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram / / 102 / / Jain Education Inte 431 435 442 445 1 10 3 4 9 453 2 454 10 14 456 10 457 4 459 9 33 5 1 33 461 468 469 12 hetumAha [ si0 3/4/24 ] parAnapi" [ J sadyaH saMmUcchitA [sambodhaprakaraNe 7/75 ] vajrakanda - haridrA-kaiccUra [sambodhaprakaraNe 7/82 ] 'TIkAyAm / 'te vihu chalaMti hu phuDa' iti sambodhaprakaraNe // [ sambodhaprakaraNe 7/80-81] [sambodhaprakaraNe 7183 ] mandIbhUte naktaM tadvijA-saM. / sUryasyApA athAnarthadaNDa [ virameNa ? ] sya tRtIya etaccatuvidhaM 470 471 11 473 = = = = " 477 11 " 478 11 " 479 480 482 6 2 9 6 9 7 13 14 2 9 11 11 7 10 4 19-24] [sambodhaprakaraNe 798 ] kRSa ghaNTaya vAtsAyanAdikRte puSpa vacayAdi nAdhikAraH sAmAyike kRte pUjAbI - mu. he. // sevaNaM ca [ Avazyake pratyAkhyAne sU. 9/ uvautto bhaMte pajjuvAsAmiti pakkima mi pratyAkhyAmIti pratikrAmati 1 atra he. madhye 'athArthadaNDasya' iti pATho vartate, kintu arthadaNDasya tRtIyaguNavratatvaM kuvApi na prasiddham, anarthadaNDasya tRtIyaguNa vratatvamapi na saMgatam, ata: 'athAnarthadaNDa [viramaNa] sya' iti pAThosa AvazyakaH / Beelee zuddhi patrakam // 102 // ww.jainelibrary.org
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 103 / / aeeeeee 25 -2 - 2 2 - pR0 482 489 511 "1 516 521 " 537 pa0 21 517 3 518 6 11 3 7 538 Jain Education Innal 7 11 3 535 9 5 15 1 3 12 2 7 2 zuddhaH pAThaH pAdAta ratha hAribhadrI vRttiH disAya ''pRcchaca zAM. // zAlibhadro zAlibhadraM vaibhArAdri dvAdaza saM. // zlokaH tatrAnarthaka gaura ca pAThaH bandhanAdayazca 'malanena vRtti - - ====== pu0 540 541 542 543 546 pa0 10 11 16 4 4 8-9 9 8 8 11 13 5 12 5 2 555 560 561 11 562 14 zuddhaH pAThaH [ 7 / 30] smRtyantardhAnAt [ 730 ] gundAdiH pakvaphalAdirvA sarvota yathA - Ardraka - dADima... yavadhAnAdirvA 'khAdyasya vA dRzyatAM pR0 540 Ti07 komalagA 'laoNlyena vargIkaraNAma vadha-bandhAdi nipAtaH, sacetanAdi AdAnaM grahaNAdi "midaM 38888888 // 103 //
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstrama / / 104 / / Jain Education I 564 12 33 565 567 31 568 576 582 " 584 585 586 586 596 7 11 12 10 6 7 10 3 2 4 3 6 12 1 596 3 599 9 603 12 'janabimba' vidruma anyathA tu laGkaraNA "tavatsura karoti tasya [ hAribhadrASTake ( ? ) 46 ] apazcimA 122 123 123 'ruttamakavi' 123 "vizAkhadatta' bhaGgaH, apari0 sAdhvAdI Avazyaka niyuktI samuddhAta 615 618 14 31 621 5 623 3 623 6 624 2 624 * 10 4 625 9 626 9 627 6 640 6 71 643 11 644 10 1 8 8 [ yogadRSTisamuccaye zloka : 183 ] navabhiH bAsapujjaM kAyotsargam 'majiyaM ca vaMde vaMdAmi prakarSeNa abhinandyate "jayati [ iti ] suvrataH / 20 / sumiNami ego zitAyAM notitthayairasiddhA * 'sUriviraci 1 notitthayarasiddhAo - mu. notitthaya risiddhAo - saMpU. // 'fera 11 647 3 * ana 'notitthayarasiddhA' iti khaM. saM. hai. binA zAM. saMpU. mu. madhye pAThaH / mu. madhye 'titthayarititthe' iti pUrvapadasthAne 'titthayaratittha' iti pATho vartate iti vizeSaH || zuddhi patrakam / / 104 // MAT.
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 105 // 681 oleelelaleleleelelaleleledelelelalelelseleder zuddhaH pAThaH pR0 pa. "AyArassa 783 14 'sarvadoSaH 787 4 676 8 hu~ti // 30 // " bRhadvandanakabhASye gA03-32) 803 1 | 680 2 "purao 680 15 808 dei-saM. 14 tettIsaM // 6 // "[ 682 'mAkarNya 812 14 706 13 bhjNti-sNpuu.|| 814 12 721 4 sesA Na huMti 815 13 725 11 bahvapAyaH 816 3 726 14 8206 728 13 andha 10 vatinyo 826 9-12 mu. madhye 766 15 __ ceja pR0721 paM0 11 iti paJcavastukaTIkAyAM svopakSAyAm 'bora 7806 'trayoktA For Private & Personal use only zuddhaH pAThaH niSAdi caturthe kASThA-asthi [vizeSAva03537-3538] ekAmivAbhilASaNa saptame bAhubalini vidhAnArtha doSAnAhamanaskasya aniruddhamanaskasya tato yathaiva bandhazataka samuddiDheM // 490 // vnnnnodyenn.....||494|| naTThakasAye lessA uccadi sA bhuudpuvvgdinnaayaa| ahavA jogapauttI mukkho tti tahiM have lessA // 532 / / ICHCHEKSHCHEKCHEHEREHCHEICHEMEIGHCISHCHEHEICHEMEHCHEK saMpU. // 105 // Jain Education Interna aslainelibrary.org
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaja 826 13 zuddhipatrakam vRtti 12 vibhUSitaM yogazAstram 907 912 920 12 14 12 tvadAjJA bhASye [31] ca sthitvetyarthaH gostUpa-zivaka-zaGkha "rAyagiha // 6 // " [prajJApanAsUtre prathamapade gA0 112-117] kaa||106|| 925 840 10 841 848 12 10 925 // 536 / / narakAvaTe sarvajIvAnAmapi tatsannidhau kliSTa // 838 // mityAdizloke jarjarIbhavat laghuArAd bakadRSTvAnyeSAM lomibhiH ityAdi // 6 // khaM. he. // 3 ityAdi-nAsti saMpU. mu.|| avaDDhA dubhA]ga pattA pUrako bhaNitaH 'dazakameNa 'jvalanaM vAyoM HEREHEREHEHEHEHEREHENRELEHREHCHEHERETRIEVETEHSHEKSHE 926 GETHELEMEGHEHEHCHHEHSHEKHCHEHEKEHCHEHEREKASICE 931 2 856 13 938 944 // 4 // "[ ] dvIpavidikSu [ / pUrvAdikramAt nAmAni puSkariNInAM [ nandIzvarastave gA0 2-25] paramparAnusAreNa ' ariSTa' iti varNanam tatsvAbhA dhyAnasantatirbhavet / muhUrtA nindantItyevaMzIlAH 13 8 879 13 949 15 14 953 1 Jain Education Int w ww.jainelibrary.org
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 425 // // zrIRSabhadevasvAmine namaH // // zrIzaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // // zrIsadgurudevebhyo nmH|| paramArhatakumArapAlabhUpAlapratibodhaka-kalikAlasarvajJa-zrIhemacandrAcAryapraNItaM svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram / NCHEHREEEEEEEEEERHREVEACHEMEERERNMENEURI // aham // tRtIyaH prakAzaH aNuvratavyAvarNanAnantaraM guNavatAnAmavasaraH / tatrApi prathamaM guNavatamAha dazasvapi kRtA dikSu yatra sImA na ladhyate / khyAtaM digviratiriti prathamaM tad guNavratam // 1 // aindrI, AgneyI, yAmyA, nairRtI, vAruNI, vAyavyA, kauverI, aizAnI, nAgau, brAjhIti daza dizastAsu, 1 d0|| arha // mu. vinA // 2 athANuvata. mulagA // 425 // Jain Education Inter jainelibrary.org
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopahavRttivibhUSita vatIya: prakAzaH slokaH2 yogazAstram // 416 // RSHURMEERHIGHERCIENTRIENTIREMIRCHIKETCHEHRADHEIGH apizabdAdekadvitryAdidikSvapi, sImA maryAdA, kRtA pratipannA, yatra vrate sati, na laGghayate nAtikramyate, tat prathamaM guNavratam , , uttaraguNarUpaM vrataM guNavratam , guNAya vopakArAya aNuvratAnAM vrataM guNavratam , khyAtaM prasiddham , tasyAmidhAnaM digviratiriti // 1 // nanu hiMsAdipApasthAnaviratirUpANi yuktAnyaNuvratAni, digvrate tu kasya pApasthAnasya nivRttiryenAsya vratatvamucyate ? | hai ucyate--atrApi hiMsAdInAmeva pApasthAnAnAM viratiH / etadevAha carAcarANAM jIvAnAM vimardananivarttanAt taptAyogolakalpasya sadvataM gRhiNo'pyadaH // 2 // carAstrasA dvIndriyAdayaH, acarAH sthAvarA ekendriyAH, teSAM niyamitasImAvahirvatinAM jIvAnAM, yadvimardanaM| yAtAyAtAdinA hiMsA, tasya nivarttanAddhetoridamapi hiMsApratiSedhaparameva gRhasthasyApi sadratam / hiMsApratiSedhaparatve ca / asatyAdipratiSedhaparatA'pi suvacaiva / ___yadyeyaM, sAdhUnAmapi digvirativrataprasaGga ityAha-taptAyogolakalpasyeti / gRhastho bArambhaparigrahaparatvAdyatra yatra yAti bhukte zete vyApArAntaraM vA kurute, taMtra tatra taptAyogolaka iva jIvopamadaM karoti / gRhiNo'pItyapizabdastaptAyogolakalpasyetyatra sambanyate, tptaayogolklpsyaapiityrthH| yadAha "tattAyagolakappo pmnjiivo'nnivaariyppsro| 1 copa0 mu. / / 2 tatra taptA0 mu.|| 3 AvazyakacUrNAvapi pratyAkhyAnAdhyayane (pR. 294) gAthe razyate / ___ saptAyogolakalpaH pramattajIvo'nivAritaprasaraH / sarvatra kina phuryAt pApaM ttkaarnnaanugtH| BlalalavaraHHHHHHHHHHHHHCHCHCHEClete Jain Education inte w.jainelibrary.org
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 427 // HERMERCISISCHEMEHEIRECTRENEHCHECHERRCHEHREE savvatya kiM na kujjA pAvaM takAraNANugao // 1 // " [zrAvakaprajJaptau 281] sAdhUnAM tu samiti-guptipradhAnavratazAlinAM nAyaM doSa iti na teSAM digvirativratam // 2 // lobhalakSaNapApasthAnaviratiparamapi caitad vratamityAha jagadAkramamANasya prasarallobhavAridheH / skhalanaM vidadhe tena yena digviratiH kRtA // 3 // lobha eva durlakyatvAdvAridhiH samudraH, prasaraMzvAsau nAnAvikalpakallolAkulatayA lobhavAridhizva, tasya vizeSaNaM , jagadAkramamANasya / vAridhipakSe jagallokaH, lobhapakSe tu niHzeSameva bhuvanatrayam / lobhavazago hi UrdhvalokaMgatAM surasampadaM madhyalokagatA ra cakravAdisampadamadholokagatAM ca pAtAlaprabhutvAdisampadamamilaSaMtribhuvanamapi manorathairAkrAmatIti lobhasya jagadAkramaNam / tena skhalanaM prasaranirodhaH, tadvidaghe, yena kiM? yena puruSeNa digviratirvihitA / digvirato hi pratijJAtasImAtaH parato'gacchaMstatsthasuvarNa-rUpya-dhana-dhAnyAdiSu prAyeNa lobhaM na kurute iti lobhalakSaNapApasthAnaviratiparatA'sya vratasya / atrAntaralokAH tadetadyAvajjIvaM vA sadvataM gRhamedhinAm / caturmAsAdiniyamAdayavA svalpakAlikam // 1 // 10gatAM ca devendrAdisaMpada-saM0 / 2 madhyamaloka 0-shaaN| matryalokagatAnAM ca-khaM // 3 catusImAdi0-70 // HCHHHHHHHHHHHHETERRACHCHEHEHHREEHEHEHaHaven Jain Education 16nal
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 428 // Jain Education Inte sadA sAmAyikasthAnAM yatInAM tu yetAtmanAm / na dizi kvacana syAtAM viratyaviratI ime // 2 // cAraNAnAM hi gamanaM yadUrdhvaM merumUrddhani / tiryag rucakazaile ca naiSAM digbiratistataH // 3 // gantuM sarvAsu yo dikSu vidadhyAdavadhi sudhIH / svargAdau niravadhayo jAyante tasya sampadaH // 4 // 3 // dvitIyaM guNavratamAha bhogopabhogayoH saMkhyA zaktyA yatra vidhIyate / bhogopabhogamAnaM tad dvaitIyIkaM guNavratam // 4 // bhogopabhoga yorvakSyamANalakSaNayoH saMkhyA parimANaM yatra vrate vidhIyate, kayA ? zaktyA zarIramanasoranAcAdhayA, tad bhogopabhogamAnaM nAma guNatratam, .dvitIyameva dvaitIyIkam, khArthe TIkaN // 4 // bhogopabhoga yorlakSaNamAha sakRdeva bhujyate yaH sa bhogo'nnakhagAdikaH / punaH punaH punarbhogya upabhogo'GganAdikaH // 5 // 1 jitAtmanAm - mu. // 2 dvaitIyakam khaM0 / "tIyATTIkan na vidyA cet " - si0 7 / 2 / 153 // 17000 tRtIya : prakAzaH zlokAH 4-5 // 428 // 5 10
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 429 // sakRdeva ekavArameva, bhujyate sevyate iti bhogaH, annamodanAdi, srag mAlyam , zrAdizabdAttAmbUla-vilepanodvartanadhUpana-snAna-pAnAdiparigrahaH / punaH punaranekavAraM bhogyaH sevyaH, aGganA vanitA, AdizandAdvastrAlaGkAra-gRha-zayanAsana-vAhanAdiparigrahaH // 5 // idaM ca bhogopabhogavrataM bhoktuM yogyeSu parimANakaraNena bhavati, itareSu tu varjaneneti zlokadvayena berjanIyAnAha madyaM mAMsaM navanItaM madhUdumbarapaJcakam / anantakAyamajJAtaphalaM rAtrau ca bhojanam // 6 // AmagorasasaMpRktadvidalaM puSpitaudanam / dadhyahatiyAtItaM kuthitAnnaM ca varjayet // 7 // tatra madyaM dvidhA kASTaniSpanna piSTaniSpannaM ca / mAMsaM vidhA-jala-sthala-khacaramAMsamedena / mAMsagrahaNena carma rudhira medomajjAnaH parigRhyante / navanItaM go mahinyajA-'visambandhena caturdA / madhu tredhA- mAkSikaM bhrAmaraM kauttikaM ca / udumbarapaJcakAdayo yathAsthAnaM vyAkhyAsyante // 6 // 7 // 1 trjnii-mu.|| 2 0ktaM dvidlN-mu.|| NECHERRRRENCHCHCHCHECHEHRECERMECHERRRRHEN // 429 // Jain Education Int Jww.jainelibrary.org
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ svovevRpti vibhUSitaM yogazAstram // 430 // Jain Education Inter tatra madyasya varjanIyatve hetUn doSAn zlokadazakenAha-- madirApAnamAtreNa buddhirnazyati dUrataH / vaidagdhIbandhurasyApi daurbhAgyeNeva kAminI // 8 // vaidagdhIbandhurasyApi chekasyApi puMso madirApAnamAtreNa buddhirnazyati kSayaM yAti dUrato dUraM yAvat sarvathA vinazyatItyarthaH / atropamAnaM daurbhAgyeNeva kAminIti / vaidagdhIbandhurasyApi dUrata iti cAtrApi sambadhyate / tena yathA vidagdhasyApi | daurbhAgyadoSeNa kAminI nazyati palAyate dUrato dUrAdapi // 8 // tathA pApAH kAdambarIpAnavivazIkRtacetasaH / jananIM hA priyayanti jananIyanti ca priyAm // 9 // kAdambarI madirA / jananIM mAtaram, hA iti khede, priyIyanti priyAmiva jAyAmivAcaranti, priyAM ca jananIyanti jananImivAcaranti / madirAmada vihvalatvAjjananI - jAyayorAcAravyatyayena vyavaharantItyarthaH // 9 // tathA -- na jAnAti paraM svaM vA madyAccalitacetanaH / svAmIyati varAkaH svaM svAminaM kiGkarIyati // 10 // 1 varjanIyatvahetUn - saM0 / varjanIyasya hetUna khaM0 // aalalacadadladaladadecadaadaalat aalaa tRtIya : prakAzaH lokAH 8-9-10 // 430 // 5 10
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 432 // Jain Education Inter madyAddhetoH calitacetano naSTacaitanyaH san svamAtmAnaM paraM vA AtmavyatiriktaM na jAnAti / atra hetunAha -- pata | AtmAnamajAnan svaM svAminamivAcarati, varAkazcaitanyahInatvAdanukampanIyaH / paramajAnan svAminaM nAthaM kiGkaramivAcarati // 10 // tathA madyapasya zabasyeva luThitasya catuSpathe / mUtrayanti mukhe khAno vyAtte vivarazaGkayA // 11 // spaSTaH / / 11 / / tathA madyapAnarase magno namaH svapiti catvare / gUDhaM ca svamabhiprAyaM prakAzayati lIlayA // 12 // sya pAnaM tatra rasa Asaktistatra magno niSaNNaH madyapAnavyasanItyarthaH / ata eva vastramapi srastamajAnan nagnaH svapiti catvare, na tu gRha eva / doSAntaraM ca - gUDhaM kenApyaviditaM svamabhiprAyaM rAjadrohAdikaM prakAzayati prakaTIkaroti lIlayA bandhanatADanAdivyatirekeNApi // 12 // tathA vAruNIpAnato yAntikAntikIrtimatizriyaH / vicitrAzvitraracanA viluThatkajjalAdiva // 13 // 1 doSAntaraM ca - nAsti khaM. // 10 // 431 //
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopatra vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 432 // Jain Education Inte eeeeee vAruNIpAnato madyapAnAt, yAntyapagacchanti, kAntiH zArIraM tejaH kIrttiryazaH, matistAtkAlikI pratibhA, zrIH sampat / vicitrA ityAdyupamAnaM spaSTam / / 13 / / tathA bhUtAttavanna nartti rAraTIti sazokavat / dAhajvarArttavad bhUmau surApo loluThIti ca // 14 // bhUtAtto vyantaravizeSaparigRhItaH, trINyapi kriyApadAni bhRzAbhIkSNayoryaGlubantAni // 14 // tathA vidadhatyaGgazaithilyaM glapayantIndriyANi ca / mUrcchAmatucchAM yacchantI hAlA hAlAhalopamA // 15 // hAlA surA, hAlAhalopamA, hAlAhalo viSavizeSastatsadRzI / sAdhAraNadharmAnAha - vidadhatI kurvANA aGgazaithilyaM zarIravizaMsthulatvam / glapayantI kAryAkSamANi kurvvatI, indriyANi cakSurAdIni / mUrcchA caitanyAbhAvastAmatucchAM pracurAM yacchantI / aGgazaithilyAdayo hAlAhAlAhalayoH sAdhAraNA dharmAH / / 15 / / tathA 1 visaMsthula0 khaM0 / "kumula- tumula- nicula- vaJjula - pRthula- vizaMsthulA - 'Ggula- mukula- zaSkulAdayaH // 487 // ete ulapratyayAntA nipAtyante vipUrvAt zaMsestho'ntazca vizaMsthulo vyagraH" iti saTIke haime uNAdisUtre / / 2 kurvatI - zAM0 // Bedes 886330388 tRtIya : prakAzAH lokA: 14-15 // 432 // 5 10
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 433 // elelelelelele dardaralee Jain Education Inter vivekaH saMyamo jJAnaM satyaM zaucaM dayA kSamA / madyAt pralIyate sarvaM tRNyA vahnikaNAdiva // 16 // viveko heyopAdeyajJAnam, saMyama indriyavazIkAraH, jJAnaM zAstrAvabodhaH, satyaM tathyA bhASA, zaucamAcArazuddhiH, dayA karuNA, kSamA krodhasyAnutpAda utpannasya vA viphalIkaraNam / madyAnmadyapAnAt pralIyate nAzamupayAti sarvaM vivekAdi / yathA bahnikaNAt tRNyA tRNasamUhaH / tRNAnAM samUhastRNyA, pAzAditvAlyaH // 16 // tathA doSANAM kAraNaM madyaM madyaM kAraNamApadAm / rogAtura ivApathyaM tasmAnmadyaM vivarjayet // 17 // doSANAM caurya pAradArikatvAdInAM kAraNaM hetuH, madyapAnarato hi kiM kimakAryaM na kurute ? dopakAraNatvAdeva cApadAM vadhabandhAdInAM kAraNam, tasmAnmadyaM vivarjayedityupasaMhAraH / rogAtura ivApathyamityupamAnam / atrAntarazlokAH-- rasodbhavAzca bhUyAMso bhavanti kila jantavaH / tasmAnmadyaM na pAtavyaM hiMsApAtakabhIruNA // 1 // dattaM na dattamAttaM ca nAttaM kRtaM ca no kRtam / mRSodyarAjyAdiva hA svairaM vadati madyapaH // 2 // 1" pAzAdezva lyaH " - si0 6 / 25 / addeeaaaaaaaaaaaa ooooooosee 10 // 433 // ww.jainelibrary.org
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH svopana vRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH // 434 // // 434 // gRhe bahirvA mArge vA paradravyANi mUDhadhIH / vadha-bandhAdinirbhIko gRhNAtyAcchidya madyapaH // 3 // bAlikA yuvatIM vRddhA brAhmaNI zvapacImapi / bhuGkte parastriyaM sadyo madyonmAdakadarthitaH // 4 // raTan gAyana luThana dhAvan kupyaMstuSyan rudan hasan / staMbhannaman bhramaMstiSThan surApaH pAparAT naTaH // 5 // zrUyate kila zAmbena madyAdandhambhaviSNunA / hataM vRSNikulaM sarva ploSitA ca purI pituH // 6 // pibannapi muhurmayaM madyapo naiva tRpyati / jantujAtaM kavalayan kRtAnta iba sarvadA // 7 // laukikA api madyasya bahudoSatvamAsthitAH / yattasya parihAryatvamevaM paurANikA jaguH // 8 // kazcidRSistapastepe mIta indraH surastriyaH / kSobhAya preSayAmAsa tasthAgatya ca tAstakam // 9 // vinayena samArAdhya varadAmimukhaM sthitam / jagurmayaM tathA mAMsa sevaskhAbrahma cecchayA // 10 // sa evaM gaditastAmiyornarakahetutAm / Alocya madyarUpaM ca zuddhakAraNapUrvakam // 11 // madyaM prapadya teMdrogAnaSTadharmasthitirmadAt / vidaMzArthamajaM hatvA sarvameva cakAra saH // 12 // . avadyamUlaM narakasya paddhati, sarvApadAM sthAnamakIrttikAraNam / abhavyasevyaM guNimirvigarhitaM, vivajayenmadyamupAsakaH sadA // 13 // // 17 // 1 starjayan bhrama-khaM0 // 2 pituH purI-kha. ca ||30maashritaaH-kh. c.m.||4 tadbhogAd naSTadharmasthitirityarthaH / BEHCHEHEENCHECCHEEREEMEHREENSHEEEEEECHEVCHCHE Jain Education inte Plw.jainelibrary.org
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 435 // 35 // atha mAMsadoSAnAha cikhAdiSati yo mAMsaM prANiprANApahArataH / unmUlayatyasau mUlaM dayAravyaM dharmazAkhinaH // 18 // cikhAdiSati khAditumicchati, yaH kazcit , mAMsaM pizitam , asau pumAn , unmUlayati utkhanati, kiM tat ? mUlaM dayAsaMjJakam , kasya ? dharmazAkhinaH puNyavRkSasya / mAMsakhAdane kathaM dharmatarordayAkhyaM mUlamunmUlyate ? ityAha prANiprANApahArataH prANiprANApahArAddhetoH, na hi prANiprANApahAramantareNa mAMsaM saMbhavatIti // 18 // atha mAMsa cikhAdipannapi prANidayAM kariSyatItyAha azanIyan sadA mAMsaM dayAM yo hi cikIrSati / jvalati jvalane vallIM sa ropayitumicchati // 19 // sadA sarvadA, mAMsamazanIyan mAMsamazanamivAcaran , putrIyati cchAtramitivat 'AdhArAcopamAnAdAcAre' [si03|4|24|| iti kyani rUpam , dayAM kRpAm , yaH kazcit , hi sphuTam , cikIrSati kartumicchati / jvalatItyAdinA nidarzanam , yathA jvalatyagnau vallIropaNamazakyaM tathA mAMsamazanIyatA dayA'pi kartumazakyetyarthaH // 19 // nanvanyaH prANinAM ghAtako'nyazca mAMsabhakSaka iti kathaM mAMsabhakSakasya prANiprANApaharaNamiti ? ucyate-bhakSako'pi ghAtaka evetyAha Jain Education Intem jainelibrary.org
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokAH 20-21 // 436 // hantA palasya vikretA saMskartA bhksskstthaa| kretA'numantA dAtA ca ghAtakA eva yanmanuH // 20 // hantA zastrAdinA prANinAM prANApahArakaH, palasya vikretA yo mAMsa vikrINIte, palasyetyuttareSvapi padeSu sambandhanIyam , saMskartA yo mAMsaM saMskaroti, bhakSakaH khAdakaH, kretA yo mAMsaM krINAti, anumantA yaH prANihiMsayA mAMsamutpAdyamAnamanumodate, dAtA yo mAMsamatithyAdibhyo dadAti, ete sAkSAt pAramparyeNa vA ghAtakA eva prANiprANApahArakA eva, yanmanuriti saMvAdArtham // 20 // mAnavamevoktaM darzayati " anumantA vizasitA nihantA kryvikryii| saMskartA copahartA ca khAdakazceti ghAtakAH // 21 // " [ manusmRti 551 ] | anumantA anumodakaH, vizasitA hatasyAGgavibhAgakaraH, nihantA vyApAdakaH, krayavikrayI krayavikrayo vidyate yasya sa tathA, kretA vikretA cetyarthaH, saMskartA mAMsapAcakaH, upaha" pariveSTA, khAdako bhakSakaH, ete sarve / ghAtakAH // 21 // 10 Jain Education Inte Servw.jainelibrary.org
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 437 // Jain Education dvitIyamapi mAnavaM zlokamAha "" 'nAkRtvA prANinAM hiMsAM mAMsamutpadyate kacit / na ca prANivadhaH svargyastasmAnmAMsaM vivarjayet // 22 // " [ manusmRti 5 |48 ] yAvat prANino na hatAstAvanmAMsaM notpadyate, hiMsA cAtizayena duHkhAvahA, tasmAnmAMsaM vivarjayet / utpadyata iti mAMsasya hiMsAnimittatvAt kartRvyapadeza iti samAnakartRkatvamabiruddham / na ca svargya iti na svargAnutpattimAtramabhipretam, api tu narakAdiduHkhahetutA || 22 // tional idAnImanyaparihAreNa bhakSakasyaiva vadhakatvamAha ye bhakSayantyanyapalaM svakIyapalaMpuSTaye / taeva ghAtakA yanna vadhako bhakSakaM vinA // 23 // anyapalamanyamA'saM svamAMsapR'STaye ye bhakSayanti ta eva paramArthato ghAtakA ne tu indra-vikretuprabhRtayaH / atra yuktimAhayad yasmAnna makSakaM vinA vadhako bhavati, tato hantuprabhRtibhyo bhakSakaH pApIyAn / svakIyapalapuSTaya iti sAbhiprAyam, | svapalapoSaNamAtraprayojanaH katipayadinajIvitaH parajIvitaprahANaM kuryAt / yadAha -- 0 yabala0 - zAM. // 2 ghAtakA nanu hantu0-zAM / ghAtakA nu hantR0 saM0 // 3 iti hiMsAmiprAgaM mu. // aaaaaaaa aalaaaaaa 10 // 437 /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ datIpa: svopakavRttivibhUSita pogazAstram prakAzaH zlokAH // 438 // // 438 // NDICINEHEHENBHEHCHCHHETEHSHRESTEHSICHCHEIGHBHBHECEM "haMtUNaM parapANe appANaM je kuNaMti sappANaM / appANaM divasANaM karaNa nAseMti appANaM // 1" // [ ] tathA "ekassa kae niyajIviyassa bahuyAu jiivkoddiio| dukkhe ThavaMti je kevi tANa kiM sAsayaM jIyaM // 1 // "[ ] 23 // etadeva sajugupsamAha bhRSTAnnAnyapi viSThosAdamRtAnyapi mUtrasAt / syuryasminnaGgakasyAsya kRte kaH pApamAcaret ? // 24 // mRSTAnnAni zAli-mud-bhASa-godhUmAdIni, tAnyapi viSThAsAd viSThAtvena syuH saMpagheran / amRtAni payaHprabhRtIni, tAnyapi mutrasAd, mutratvena syuH saMpagheran / yasmin asya pratyakSasya aGgakasya kutsitasya zarIrasa kRte nimirca kA sacetanaH pApaM prANighAtalakSaNamAcaret vidadhIta ? // 24 // idAnIM mAMsabhakSaNaM na doSAyeti vadato nindati mAMsAzane na doSo'stItyucyate yairdurAtmabhiH / vyAdha-gRdhra-vRka-vyAghra-zRgAlAstairgurUkRtAH // 25 // 1ye-khaM. saM. // hatvA paraprANAn AtmAnaM ye kurvanti saprANam / alpAnAM divasAnAM kRtena nAzaya nti AtmAnam // ekasya kRte nijajIvitasya bahukA jiivkottiiH| duHkhe sthApayanti ye ke'pi teSAM kiM zAzvataM jIvitam // 2 bhuaar-mu.| guyaao-khN0|| sAsagaM jI-khaM. / sAsao appaa-d.|| 4-6 miSTA0 mu.|| 5,7,8 hastalikhitAdarzeSu viSTA* iti pAThaH // TCHEHEHEREHENGEETCHEHEREHCHEELETELETENCHEHEENCHET Jain Education Intem For Private Personal use only Elainelibrary.org
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 439 // ENSHEETEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEVE ___ mAMsabhakSaNe na doSo'stIti yairucyate durAtmabhirduHsvabhAvaiH, yathA "na mAMsabhakSaNe doSo na maye na ca maithune / pravRttireSA bhUtAnAM nivRttistu mahAphalA // 1 // " [manusmRtau 5 / 56] iti, 3 tairvyAdhA lubdhakAH, gRdhrA hiMsrAH pakSivizeSAH, vRkA araNyazvAnaH, vyAghrAH zArdUlAH, zRgAlA jambukAH, gurUkRtAH / ke upadezakAH kRtAH, na hi vyAdhAdIn gurUn vinA kazcidevaMvidhaM zikSayati, na cAzikSitaM mahAjanapUjyA evamupadizanti / ke api ca, nivRttistu mahAphaleti vadadbhiryeSAM nivRttirmahAphalA teSAM pravRttirna doSavatIti svayameva svavacanavirodha AviSkRta iti kimanyad brUmahe // 25 // niruktabalenApi mAMsasya parihAryatvamAha " mAM sa bhakSayitA'mutra yasya mAMsamihAmyaham / " [ manusmRti 555 ] etanmAMsasya mAMsatve niruktaM manurabravIt // 26 // mAM sa bhakSayiteti atra sa iti sarvanAma sAmAnyApekSaM yogyenArthena nirAkAGkSIkaroti-yasya mAMsamahamachi / iheti haiihaloke, amutreti paraloke, etadmAsasya mAMsatve mAMsarUpatAyAM niruktaM nAmadhezanirvacanaM manurabravIt // 26 // 1 "etanmAMsasya mAMsatvaM pravadanti mniissinnH||" iti uttarArdha manusmRtau // 2 maaNsruuptve-shaaN.|| TENEERIEEEEEEEEEEEEEEEEEERREEN Jain Education Intema ainelibrary.org
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ khopabapativibhUSitaM tRtIyaH prakAza zlokAH 27-28 // 440 // // won HEREHEHREETECTEHEHRISTRETCHENDICHETHEREHERETCHETEK mAMsabhakSaNe mahAdoSamAha mAMsAsvAdanalubdhasya dehinaM dehinaM prati / hantuM pravarttate buddhiH zAkinyA iva durdhiyaH // 27 // mAMsabhakSaNalampaTasya dehinaM dehinaM prati yaM yaM pazyati jalacaraM matsyAdikam, sthalacaraM mRgavarAhAdi ajA'vikAdi ca, khacaraM tittira-lAvakAdi, antato mUSikAdyapi, taM taM prati hantuM hananAya buddhiH pravartate; durdhiyo durbuddheH / zAkinyA iva-yathA / hi zAkinI yaM yaM puruSaM striyamanyaM vA prANinaM pazyati taM taM hantuM tasyA buddhiH pravartate, tathA mAMsAsvAdanalundhasyApIti // 27 // api ca mAMsabhakSiNAmuttamapadArthaparihAreNa nIcapadArthopAdAnaM mahad buddhivaiguNyaM darzayatIti darzayabAha ye bhakSayanti pizitaM divyabhojyeSu satsvapi / sudhArasaM parityajya bhuJjate te halAhalam // 28 // divyabhojyeSu sakaladhAtubRhakeSu sarvendriyaprItipradeSu kSIra-kSareyI-kilATI-karcikA-rasAlA-dacyAdiSu modaka maNDakamaNDikA-khAdyaka-parpaTikA-ghRtapUrAdiSu iNDerikA-pUraNa-vaTaka-vaTikA-parpaTAdiSu ikSu-guDa-khaNDa-zarkarAdiSu drAkSA-sahakAra rkhecrN-mu.|| 2 tittiri0 mu.|| kilATa--saM. vaM. / " ume kSIrasya vikRtI kilATI karcikA'pi ca // 3-69 // " iti amidhAnacintAmaNau // MalelelalenamaROHTTERTCHENapavelamaare Jain Education Inte Jw.jainelibrary.org
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 441 // // 44 // BACHEICHEICHEREHEHEREICHERECEICHCHEHREMEHEKHEHCHEMENT kadala dADima nAlikera-nAraGga-khajUrA-'kSoTa-rAjAdana-panasAdiSu ca satsvapi tAnyanAdRtya ye mRdA visragandhi jugupsAkara zUkApradhAnAnAM vAntikaraM mAMsaM bhakSayanti te jIvitavRddhihetvamRtarasaparihAreNa jIvitAntakaraM halAhalaM viSamedaM bhuJjate / bAlo'pi hi dRSatparihAreNa suvarNamevAdatta iti bAlAdapi mAMsabhakSiNo bAlAH // 28 // bhaGgayantareNa mAMsabhakSaNadoSamAha-- na dharmo nirdayasyAsti palAdasya kuto dyaa| . palalubdho na tavatti vidyAdvopadizenna hi // 29 // nirdayasya kRpArahitasya dharmo nAsti, dharmasya dayA mUlamiti hyAmananti / tataH prastute kimAyAtamata Aha-palAdasya kuto dayA ? palAdasya mAMsopajIvinaH kuto dayA? naiva dayetyarthaH, bhakSakasya vadhakatvenoktatvAt, vadhakazca kathaM sadayo nAma iti palAdasya nirdharmatAlakSaNo doSaH / / nanu sacetanaH kathamAtmani dharmAbhAvaM saheta ? ucyate-palalubdho na tadvetti, mAMsalomena na tatpUrvArdhoktaM jAnAti / atha kathaJcidvidyAjAnIyAttarhi svayaM mAMsalubdho mAMsanivRtti kartumazaknuvan sarve'pi matsadRzA bhavantviti parebhyo mAMsaniSedhaM nopadizedAjiNakavat / zrUyate hi kazcidAjiNako mArge gacchannekayA sarpiNyA bhakSitastat sarve'pi bhakSyantAmanayeti | 1 mama srshaa-mu.|| HalHDHDHHHHHHHHHHHHHHCHCHCHENDICHET Jain Education Inter For Private Personal use only w.jainelibrary.org
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaca vRti vibhUSitaM yogazAstram // 442 // Jain Education Inter Bade lalele buddhayA parebhyo nAkhyAtavAniti dvitIyo'pi tathaiva daSTo nAnyeSAM kathitavAn evaM yAvat sapta daSTAH / mAMsabhakSako'pi mAMsabhakSaNAtsvayaM narake patan " svayaM naSTA durAtmAno nAzayanti parAnapi " iti na parebhya upadizati // 29 // idAnIM mAMsabhakSakANAM mUDhatAmupadarzayati kecinmAMsaM mahAmohAdaznanti na paraM svayam / deva - pitnatithibhyo'pi kalpayanti yadUcire // 30 // kecit kuzAstravipralabdhA mahato mohAca kevalaM svayaM mAMsamaznanti, kintu devebhyaH pitRbhyo'tithibhyazca kalpayanti, yad yasmAdUcire taddharmazAstrakArAH / / 30 / / uktamevAha 66 'krItvA svayaM vA'pyutpAdya paropahRtameva vA / devAn pitRRn samabhyarcya khAdan mAMsaM na duSyati // 31 // " [ manusmRti 5 / 32 ] 1 tayaiva - mu. // Helelek tRtIya prakAzaH lokAH 30-31 // 442 // 5 10 w.jainelibrary.org
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 443 // TELECRETSHRELEHRRHETRIERRRRRRRRRHEHRCHEHEHEN mRga-pakSimAMsaviSayametacchAstram, tena khanApaNamAMsaM vinA vyAdha-zAkunikAdibhyaH krItvA mUlyena, sanApaNamAMse tu hai| devapUjAdAvanadhikRte, tathA svayamutpAdya brAhmaNo yAayA, kSatriyo mRgayAkarmaNA, athavA pareNopahRtaM daukitam , tena mAMsena / devAnAM pitRRNAM cArcanaM kRtvA mAMsaM khAdana dussyti| etacca mahAmohAditi vadadbhirasmAbhirdUSitameva / svayamapi hi prANighAtahetukaM mAMsa bhakSayitumayuktaM kiM punardevAdibhyaH kalpayitum / devA hi sukRtasambhAralabdhAtmAno'dhAtukazarIrA akAvalikAhArAH . kathaM mAMsa bhakSayeyuH 1 abhakSayayazca tatkalpanaM moha eva / pitarazca svamukuta-duSkRtavazena prAptagativizeSAH svakarmaphala manubhavanto na putrAdikRtenApi sukatena tAryante kiM punAsaDhaukanaduSkRtena / na ca putrAdikRtaM sukRtaM teSAmupatiSThate / na yAneSu sekaH kovidAreSu phalaM datte / atithimyazca satkArArhebhyo narakapAtahetomAsasya DhaukanaM mahate adharmAya / evaM pareSAM mahAmohaceSTitam / zruti-smRtivihitatvAdanodyametaditi cet, na zrutibhASiteSvaprAmANikeSu pratyayasya kartumazakyatvAt / zrUyante hi zrutirvacAMsi bhUyAMsi- yathA pApanno gosparzaH drumANAM ca pUjA, chAgAdInAM vadhaH svargAH, bAkhaNabhojanaM pitRprINanam , mAyAvInyadhidaivatAni, vahnau hutaM devaprItipradam / ' tadevaMvidheSu zrutibhASiteSu yuktikuzalAH kathaM zraddadhIran ? / yadAha TREENERRIERRENERGREENERRCHECEIRECHEHERCHEHEHEN " sparzo'medhyabhujAM gavAmaghaharo banyA visaMjJA drumAH, svargazchAgavadhAddhinoti ca pitRRn vipropabhuktAzanam / 1 mAMsena deva0. khN.|| 2kteH-mu.|| 3 vyysttk0-1.|| // 443 // vAMsi pthaa-.|| Jain Education Inte ww.jainelibrary.org
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopatravRttivibhUSita bogazAlAm datIca: prakAza zloka:32 // 444 // // 444 // NEHCHEIRRHEHEMECHHATRNETRICITRUCHCHCICIRICIRIDHANE AptAzchadmaparAH surAH zikhihutaM prINAti devAn haviH, sphItaM phalgu ca valgu ca zrutigirAM ko vetti lIlAyitam ? // 1 // " [ tasmAnmahAmoha evAyaM mAMsena devapUjA''dikamityalaM vistareNa // 31 // nanu maMtrasaMskRto bahirna dahati pacati vA, tad mantra-saMskRtaM mAMsa na doSAya syAt / yanmanuH-- "asaMskRtAn pazUn mantrai dhAdvipraH kathazana / mantraistu saMskRtAnadyAcchAzvataM vidhimAsthitaH // 1 // " [manusmRti 5 / 36 ] zAzvato nityo vaidika ityarthaH / / atrAha-- mantrasaMskRtamapyadyAdyavAlpamapi no palam / bhavejIvitanAzAya hAlAhalalavo'pi hi // 32 // mantrasaMskRtamapi mantrapUtamapi palaM nAdyAt, na hi mantrA agnerdahanazaktivannarakAdiprApaNazakti mAMsasya pratibaghnanti / / tathA sati sarvapApAni kRtvA pApanamantrAnusmaraNamAtrAt kRtArthA bhaveyuH / evaM ca sarvapApapratiSedho'pi nirarthakaH syAt , sarvapApAnA mantrAdeva naashprsktH| 1 kRtArthIbhaveyuH khaM. mu.| katArtha / bhveyuH-sN.| WalenciawaaaaaaaalCHCHCHCHEHCHCHECHEHENare Jain Education Int %Elww.jainelibrary.org
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 445 // RCHESHCHECHCHEHRENCHAHEENCHAHEECHEHREENERATEE atha yathA stokaM madyaM na madayati tathA svalpaM mAMsa na pApAya syAt / ucyate--yavAlpamapi yavatulyapramANamapi nAdyAt palabhiti saMbadhyate, tadapi doSAya, atrottarArddhana nidarzanam // 32 // idAnImanuttaraM mAMsasya doSamupadarzayannupasaMharati sadyaH saMmUJchitAnantajantusantAnadUSitam / narakAdhvani pAtheyaM ko'znIyAt pizitaM sudhIH ? // 33 // sadyo jantuvizasanakAla eva saMmUJchitA utpannA anantA nigodarUpA ye jantavasteSAM santAnaH punaH punarbhavanaM tena dUSitam / yadAhuH "AmAsu a pakkAsu avipaccamANAsu mNspesiiraa|| sayayaM ciya uvavAo bhaNio u nigoajIvANaM // 1 // " [ ] ___ tata eva narakAdhvani pAtheyam, pizitabhakSaNasya pAtheyatve pizitamapi pAtheyamuktam, ko'znIyAt pizitaM sudhiirityupsNhaarH| atrAntarazlokAH-- mAMsalubdhairamaryAdairnAstikaiH stokadarzibhiH / kuzAstrakAyAtyAdgaditaM mAMsabhakSaNam // 1 // 1 yadAha-saM. mu.|| 2 nigoya. saM. ||-aamaasu ca pakvAsu ca vipacyamAnAsu mAMsapezISu / satatameSa upapAto bhaNitastu nigodajIvAnAm // ClalRELETECEBHECHEHREENETELEHENECTRETEHRICHE // 445 // Jain Education in 4ww.jainelibrary.org
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaba vRttivibhUSitaM bonazAsam hatIcaH prakAza zlokaH 33 // 446 // // 446 // HEADHEHERBTRIBHRTCHINCHHETERESTERTISTRICTETS nAnyastato gataghRNo narakArciSmadindhanam / svamAMsaM paramAMsena yaH poSayitumicchati // 2 // svAGgaM puSNan nRgUthena varaM hi gRhasaMkaraH / prANighAtodbhavaimAsana punarniNo naraH // 3 // niHzeSajantumAMsAni bhakSyANIti ye Ucire / nRmAMsaM varjitaM zaGke svavadhAzaGkayaiva taiH // 4 // vizeSa yo na manyeta nRmAMsa-paghumAMsayoH / dhArmikastu tato nAnyaH pApIyAnapi naaprH||5|| zukrazoNitasambhUtaM viSTArasavivaditam / lohitaM styAnatAmAptaM ko'znIyAdakRmiH palam // 6 // aho dvijAtayo dharma zaucamUlaM vadanti ca / saptadhAtukadehotthaM mAMsamaznanti cAdhamAH // 7 // yeSAM tu tulye mAMsAme sataNAbhyavahAriNAm / viSAmRte same teSAM mRtyu-jIvitadAyinI // 8 // bhakSaNIyaM satAM mAMsa prANyaGgatvena hetunA / odanAdivadityevaM ye cAnumimate jeddaaH||9|| gosambhavatvAtte mUtraM payovanna pibanti kim / / prANyaGgatAnimittA ca naudanAdiSu bhakSyatA // 10 // zaGkhAdi zuci nAsthyAdi prANyaGgatve same yathA / odanAdi tathA bhakSyamabhakSyaM pizitAdikam // 11 // yastu prANyaGgamAtratvAt prAha mAMsaudane same / strItvamAtrAnmArtRpatnyoH sa kiM sAmyaM na kalpayet ? // 12 // | pazcendriyasyaikasyApi vaghe tanmAMsabhakSaNAt / yathA hi narakaprAptirna tathA dhAnyabhojanAt // 13 // na hi dhAnyaM bhavenmAMsaM rasaraktavikArajam / amAMsabhojinastasmAna pApA dhAnyabhojinaH // 14 // 1 yo vardhayitu-kha. ca. ma. na. // 2 puSNan svgthen-khN.| 3 0zUkara:-saM. vinA // 4 yacire-khaM. // 5 janAH khaM / 60mAtR-puthyo: BrelalalalaaEERRENalalalaaEEEEEEEEELA Jain Education Inte sow.jainelibrary.org
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 4 // Ikaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa dhAnyapAke prANivadhaH parameko'vaziSyate / gRhiNAM devayaminAM sa tu nAtyantabAdhakaH // 15 // mAMsakhAdakagatiM vimRzantaH sassabhojanaratA iha santaH / prApnuvanti surasampadamuccaijainazAzanajuSo gRhiNo'pi // 16 // // 33 // kramaprAptaM navanItamakSaNadoSamAha antarmuhUrtAt parataH susUkSmA jnturaashyH| __ yatra mUrcchanti tannAdyaM navanItaM vivekibhiH // 34 // antarmadhyaM muhUrttasya antarmuhUryam , tasmAt parata Urdhvam, atizayena sUkSmAH sukSmAH , janturAjayo jantusamhAH, yasmibhavanI, mUrcchanti utpadyante, tanmavanItaM, nAyaM na bhakSaNIyaM, vivekimiH // 34 // enamevArtha bhAvayati ekasyApi hi jIvasya hiMsane kimaghaM bhavet / jantujAtamayaM tat ko navanItaM niSevate ? // 35 // ekasyApi hi jantorvadhe kiM nirdeSTumazakyamaghaM pApaM bhavet , tattasmAjjantujAtaM prakRtamasmiMstanjantujAtamayaM navanItaM ko niSevate kaH saviveko'nAti ? // 35 // 1vtinaaN-shaaN|| 2 shaasn| 3,4 antmu0-khN0|| CHEHRELETERENCHEHERETREETIREMEETEHEHCHEENCHERE JainEducation Int ww.jainelibrary.org
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopA vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokAH // 448 // // 448 // HEIGHCHCHRISMISHREEKSHISHISHEREHEHEREHEHEREHENBHBHIGHE kramaprAptAna pradoSAnAha anekajantusaGghAtanighAtanasamudbhavam / jugupsanIyaM lAlAvat kaH svAdayati mAkSikam ? // 36 // anekasya jantusaGghAtasya yavidhAtanaM vinAzastasmAt samudbhavo yasya tattathA / nighAtanamiti " hantyazca " [dhAtupA0 10 / 169] iti hantezrurAdipAThAt Nijantasya rUpam / ayaM paralokavirodho dossH| jugupsanIyaM kutsanIyaM, ke lAlAvallAlAmiba, ayamihalokavirodho doSaH / kaH sacetanaH, khAdayati bhakSayati, madhikAmiH kRtaM mAkSikaM madhu / etacca bhrAmarAdInAmupalakSaNam // 36 // idAnIM madhubhavakANAM pApIyastA darzayati bhakSayanmAkSikaM kSudrajantulakSakSayodbhavam / stokajantunihantRbhyaH saunikebhyo'tiricyate // 37 // nakhiH syAdathavA kSudra eva yaH / zataM vA prasUtiryeSAM kecidA nakulAdapi // 1 // " [ 1"119 ghaTa saMghAte........ | hantyardhAma, ye'nyatra hantyA hiMsAH paThyante te'nyatra curAdau veditamyAH" itihamadhAtupArAyaNe curAdigaNe // 2 zaunike-muH // 3 zloko'yaM pANinIyavyAkaraNasya 2 / 4 / 8 sUtrasya vyAkhyAyAM | kAzikAyAM rakSyate / / MERELETEHCHEHRENCHEICHCHEHRECHETERESHETRICHEHREN Jain Education Inter !
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 449 // KHEHETHERRHETHICHCHCHERSHISHEHEKSHERMERHIGHEHROHSKCHER teSAM kSudrajantUnAM lakSANi, lakSagrahaNaM bahutvopalakSaNam / teSAM kSayo vinAzaH, tasmAdudbhavo yasya tattavA, tadbhakSayan stokapazvAdijantanihantRbhyaH saunikebhyaH khaDikebhyo'tiricyate adhikIbhavati bhakSako'pi ghAtaka ityuktaprAyam // 37 // ___laukikAnAmapyucchiSTabhojanatyAjinAmucchiSTatvAnmadhu parihartavyamevetyAha ekaikakusumakroDAdrasamApIya mkssikaaH| yadvamanti madhUcchiSTaM tadananti na dhArmikAH // 38 // ekaikasya kusumasya yaH kroDa utsaGgastasmAdrasaM makarandamApIya pItvA, makSikA yadvamanti udviranti, tacchiSTaM madhu, dharma caranti dhArmikAste nAznanti / anucchiSTabhojanaM hi dharmo laukikAnAm // 38 // nanu tridoSazamanaM madhu, nAtaH paramauSadhamastIti rogopazAntaye madhumakSaNe ko doSa ityAha ayoSadhakRte jagdhaM madhu zvabhranibandhanam / bhakSitaH prANanAzAya kAlakUTakaNo'pi hi // 39 // AstA rasAsvAdalAmpaTathena, yAvadauSadhakRte'pi auSadhanimittamapi madhu jagdhaM yadyapi rogApahArakaM tavApi zvanasya narakasya nibandhanam ; hiryasmAt pramAdAjIvitArthitayA vA kAlakUTasya viSasya kaNo'pi lavo'pi bhakSitaH san prANanAzAya bhavati // 39 // TCHCHEHEHICHCHCHEESHBHICISCHEMECIRCBIBIBIGuaran // 449 // Jan Education Inte 1 prANi0-khaM0 / w.jainelibrary.org
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSita yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokAH 40-41 // 450 // // 450 // nanu khara-drAkSAdirasavanmadhu madhuramiti sarvendriyApyAyakatvAt kathaM parihArya sthAdityAha madhuno'pi hi maadhurymbodhairhhocyte| AsAdyante yadAsvAdAcciraM narakavedanAH // 40 // satyamasti madhuno mAdhurya vyavahArataH, paramArthastu narakavedanAhetRtvAdatyantakaTukatvameva / abodhairiti paramArthaparizIlanAvikalaiH, 'narakavedanAhetorapi madhuno mAdhuryavarNanamabodhAnAm' iti ahahetyanena viSAdo dyotyate / yasya madhuna AkhAdAmarakavedanAviramAsAdyante prApyante // 40 // pavitratvAt madhu devasnAnopayogIti ye manyante tAnupahasati makSikAmukhaniSTyUtaM jantughAtodbhavaM madhu / aho pavitraM manvAnA devasnAne prayuJjate // 41 // makSikANAM mukhAni tairniSThayUtaM vAntaM jantudhAtAt prANighAtAdudbhavo yasya tattAdRzamapavitraM madhu pavitraM bhUci mannAnA abhimanyamAnAH, devAnAM zaGkarAdInAM, snAne snAnanimittaM, prayuJjate vyApArayanti / aho ityupahAse, yathA 1 aashvaacnte-khN|| 1 abodharapi para0-khaM0 // HOMEHCHEREMEHCHCHEREHEREMEIGHCHCHEHRETCHEHEHEYEHEHEHER Jain Education Inter Ww.jainelibrary.org
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ "karabhANAM vivAhe tu rAsabhAstatra gAyanAH / parasparaM prazaMsanti aho rUpamaho mvaniH // 1 // "41 // [ kramaprAptAna pazcodumbaradoSAnAha udumbara-vaTa-plakSa kAkodumbarazAkhinAm / pippalasya ca nAznIyAt phalaM kRmikulAkulam // 42 // udumbara-vaTa-plakSa-kAkodumbarikA-pippalAnAM paJcodumbarasaMnitAnAM phalaM nAbhIyAt / anazane kAraNamAhakRmikulAkulama , ekasmimapi phale tAvantaH kumayaH sambhavanti ye parisaMkhyAtumapi na zasyante / yallaukikA api peTha: "ko'pi kvApi kuto'pi kasyacidado cetasyakasmAjjanaH, kenApi pravizatyudumbaraphalaprANikrameNa kSaNAt / nAsminnapi pATite vighaTite visphoTite troTite, nippiSTe parigAlite vidalite niryAtyaso vA na vA // 1 // " [ ] iti // 42 // pazcodumbaraphalaviratAnAM stutimAha aprApnuvannanyabhakSyamapi kSAmo bubhukssyaa| na bhakSayati puNyAtmA paJcodumbarajaM phalam // 43 // 1 vivaahec-khN0|| 2vitrAsite sphottite-mu0|| Jain Education Inte ka ww.jainelibrary.org
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokAH 44-45-46 // 452 // // 452 // yaH puNyAtmA pavitrAtmA puruSaH sa paJcodumbarajaM phalaM na bhakSayati, AstAM mulabhadhAnyaphalasamRddhe deze kAle vA, yAvaddezadoSAda kAladoSAdvA aprApnuvamapyanyabhakSyaM dhAnyaphalAdibhakSyam , apizabda uttaratrApi sambadhyate, bubhukSayA kSAmo'pi kazo'pi / abuzakSitasya svasthasya vratapAlanaM nAtidumkaram , yastu aprAptabhojyaH kSutkSAmazca vrataM pAlayati sa puNyAtmeti | prazasyate // 13 // kramaprAptamanantakAyaniyamaM lokatrayeNa darzayati ArdraH kandaH samagro'pi sarvaH kizalayo'pi ca / snuhI lavaNavRkSatvak kumArI girikarNikA // 44 // zatAvarI virUDhAni guDUcI komalAmlikA / pallyako'mRtavallI ca vallaH sUkarasaMjJitaH // 45 // anantakAyAH sUtroktA apare'pi kRpAparaiH / mithyAdRzAmavijJAtA varjanIyAH prayatnataH // 46 // 1 kisana0 saM0 / evamagre'pi // 2 dhUkara --mu. // evamagre'pi // Jain Education Inte For Frivate & Personal Use Only Faxw.jainelibrary.org
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 453 // 5 ____Ao'zuSkaH, zuSkasya tu nijIMvatvAdanantakAyatvaM na bhavati, kando bhUmadhyago vRkSAvayavaH samagro'pi, sarve kandA ityrthH| te ca sUraNa-AIka lazuna-vajrakanda-haridrA-karcura-palAzakanda gRJjana loDha-kaseruka-mudgara-mustA mUlaka-AlukapiNDAluka-hastikanda-manuSyakandaprabhRtayaH / kizalayaH patrAdarvAg vIjasyocchnAvasthA, sarvo na tu kazcideva / snuhI vajrataH / lavaNanAmno vRkSasya tvak, tvageva na tvanye avyvaaH| kumArI maaNslprnnaalaakaarptraa| girikarNikA vlliivishessH| zatAvarI ballIvizeSa eva / virUDhAni aGkuritAni dvidldhaanyaani| guDUcI vlliivishessH| komalA'mlikA komalA abaddhAthikA amlikA cishcinnikaa| palyaGkaH zAkamedaH / amRtavallI vallIvizeSaH / vallaH sakarasaMjJitaH, sUkaravalla ityarthaH, sUkarasaMjJitagrahaNaM dhAnyavallaniSedhArtham / ete AryaprasiddhAH / mlecchaprasiddhAstu anye'pi sUtroktAH, sUtraM jIvAbhigamaH, apare'pi kRpaapraiH| sushraavkairvrjniiyaaH| te ca mithyAdRSTInAmavijJAtAH; mithyAdRzo hi vanaspatInapi jIvatvena na manyante, kutaH ke punaranantakAyAn // 44 // 45 // 46 // atha kramaprAptamajJAtaphalaM varjayitumAha svayaM pareNa vA jJAtaM phlmdyaadvishaardH| niSiddhe viSaphale vA mA bhUdasya pravartanam // 47 // 1 bhuumimdhygo--mu.|| 2 lazona0 saM0 / lasona-khaM0 // 30kaccUra0-kha0 sN0|| 4 loddhkkseruk0--mu.|| 5 sarvAtu kaacidev-mu.|| 6 ciNcnnikaa-khN|| 7 dRzyatAM prathamAyAM prtipttii|| Jain Education Inte w ww.jainelibrary.org
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIya: prakAzaH zlokaH 48 // 454 // // 454 // | ajJAtamiti saMvandhivizeSAnirdezAt , svayamAtmanA pareNa vA anyena, jJAtaM phalamadyAdbhakSayedvizArado dhImAn, yattu svayaM pareNa vA na jJAtaM tadajJAtaphalaM varjayet / ajJAtaphalabhakSaNe doSo'yam-niSiddhe phale viSaphale vA annAnAdasya vizAradasya mA bhUt prvRttiH| aMjAnato hi pratiSiddhe phale pravarSamAnasya vratabhaGgaH, viSaphale tu jIvitanAzaH // 47 // ___ atha kramaprAptaM rAtribhojanaM niSerdUmAha annaM preta-pizAcAdyaiH snycrdbhinirngkushaiH| ucchiSTaM kriyate yatra tatra nAdyAd dinAtyaye // 48 // pretA adhamA vyantarAH, pizAcA vyantarA eva, AdyagrahaNAdrAkSasAdiparigrahaH, nizAcaratvAnniraGkazaiH sarvatra sazvaradbhiH sparzAdinocchiSTamabhonyaM kriyate patra dinAtyaye rAtrau tatra nAyAma bhajIta / yadAhuH " mAliMti mahiyelaM jAmiNIsu rayaNIyarA samaMveNaM / te vidvAliMti phaDaM ramaNIe bhuMjamANaM tu // 1 // " // [ ] 48 tathA1 "amantakAyamajhAtaphalaM rAtrau ca bhojanam // 6 // " iti pUrvamuktaM tadatra 'abAtam' iti zabdena parAmRzyate // 2-ka... / / bhavAnato-mu. zAM. vaM. // 3 nissedhyitu-shaaN.|| 4 mhianN-mu.|| mAtrayanti mahItalaM bAminISu rajanIcarAH samantAt / te vidyAlayanti sphuTa rajamyAM bhuJjAnaM tu|| 5rvnniimraa-mu.|| 6 te vi ulaMti hu phuDaM-iti ratnazekharasariviracitAvAM zrAddhapratikramaNasUtraTIkAvAm // BHOHSHRIERSIKERMERSHISHCHEARRIEREICHEREIGNERISHCHIDIYOHE Jain Education Inte w .jainelibrary.org
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghorAndhakAraruddhAkSaiH patanto yatra jantavaH / naiva bhojye nirIkSyante tatra bhuJjIta ko nizi? // 49 // prabalAndhakAraniruddhalocanaiH kami-pipIlikA-makSikAdayaH patanto ghRta-taila-takrAdau bhojye na dRzyante yatra tatra tayAM nizi sacetanaH ko mujIta // 19 // rAtribhojane dRSTAn doSAn zlokatrayeNAha medhAM pipIlikA hanti yUkA kuryAjalodaram / kurute makSikA vAnti kuSTharogaM ca kolikaH // 50 // kaNTako dArukhaNDaM ca vitanoti galavyathAm / vyaJjanAntanipatitastAlu vidhyati vRzcikaH // 51 // vilagnazca gale vAlaH kharabhaGgAya jAyate / ityAdayo dRSTadoSAH sarveSAM nizi bhojane // 52 // 1 dRssttdossaan-khN.|| RRHETHEMISHRTCHEMEHCHEMSHCHHIGHCHROHIBHISHIRIDHEEREHREE // 455 // Jain Education Intel Relww.jainelibrary.org
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopana vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokAH 50-51-52 // 456 // vibhUSitaM yogazAstram // 456 // pipIlikA kITikA anAdimadhye bhuktA satI medhAM buddhivizeSaM hanti, pipIliketi jAtavekavacanam / tathA yUkA jalodaramudararogavizeSaM kuryAt / tathaiva makSikA vAntiM vamanaM karoti / tathaiva koliko markaTakaH kuSTharogaM karoti / kaNTako daryAdisaMbandhI dArukhaNDaM ca kASThazakalaM tathaiva galavyavAM vitanoti / vyaJjanAni zAkAdIni, teSAM madhye nipatito| idhikastAlu vidhyti| nanu pipIlikAdayaH sUkSmatvAnna dRzyante, vRzcikastu sthUlatvAd dRzyata eva, tatkathamayaM bhojye nivizeta ? ucyatevyaJjanamiha vArtAkazAkarUpamabhipretaM tadvantaM ca vRzcikAkArameva bhavatIti vRzcikasya tanmadhyapatitassAlakSyatvAdbhojyatA sambhavati / vilagnazca gale vAla ityAdi spaSTam / evamAdayo rAtribhojane dRSTA doSAH sarveSAM mithyAdRzAmapi / yadAhuH"mehaM pipIliyAo haNaMti bamaNaM va macchiyA kuNai / jUyA jaloyarattaM koliyao koDharogaM ca // 1 // pAlo sarassa bhaGgaM kaNTo laggai gammi dAraM ca / tAlummi vidhai alI baMjaNamajhammi bhuMjato // 2 // " [ api ca nizAbhojane kriyamAce avazyaM pAkaH saMbhavI, tatra ca SaDjIvanikAyabadho'vazyaMbhAvI, bhAjanadhAvanAdau 1 vAMtIka0--zAM0 / vaartaaku-mu.|| 2 0vtiiti--mu.|| 3 medhAM pipIlikA ghnanti vamanaM ca makSikA kroti| yUkA jalodaratvaM kolikaH kuSTharogacA vAlaH svarasva bhaGga kaNTako | lagati gale dAru ca / tAluni vizvati aliyaJjanamadhye bhujymaanH|| 4 nizi bho.--khaM // n Jain Education in ow.iainelibrary.org
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ un ERRENCHEMEMBERSHISHEKSHEHRENCYCHEMEHEYEHCHCHEHEYEHEHEA jalagatajantuvinAzaH, jalojhane va bhUmigatakunthu-pipIlikAdijantupAtazca bhavati, tatprANirakSaNakAsayA api nizAbhojanaM na karttavyam / yadAhuH "jIvANa kuMthumAINa ghAyaNaM bhANadhoyeNAIsu / emAirayaNibhoyaNadose ko sAhiuM taraha ? // 1 // " [ ] 50 // 51 // 52 // nanu yatrAnnasya na pAko na vA bhAjanabhAvanAdisaMbhavastat siddha modakAdi khajUra-drAkSAdi ca bhakSayataH ka iva doSa ityAha noprekSyasUkSmajantuni nizyadyAt prAsukAnyapi / apyudyatkevalajJAnairnAdRtaM yannizAzanam // 53 // prAnukAnyapi acetanAnyapi upalakSaNatvAttadAnImapakvAnyapi modaka-phalAdIni na nizyadyAt / kutaH ? aprekSyamukSmajantUni, aprekSyAH prekSitumazakyAH sUkSmAH kunthu-panakAdayo jantavo yatra tAni, vizeSaNadvAreNa hetuvacanam , aprekSyamUkSmajantutvAdityarthaH yad yasmAdutpannakevalajJAnaiH kevalajJAnavalenAdhigatasUkSmetarajantusaMpAtairnirjantukasyAhArasyAbhAvAnnAdRtaM / nizAbhojanam / yaduktaM nizIthabhASye 1 jalojjhamena bhuumik-mu.|| 2 jIvAnAM kunthvAdInAM ghAtanaM bhAjanaghAvanAdiSu / evamAdirajanIbhojanadoSAn kaH kathayituM zaknoti // 3 bhaaynn--mu.|| 4 dhoannaao-.|| 5maapreksssuu-sN.|| 6 apreksssuu-sN.|| // 457 // Jain Education Interne diww.jainelibrary.org
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya: sndhaay' zlokaH "jei vi hu phAsugadavyaM kuMthu-paNagAvi(gAdi) taha vi duppassA / paJcakkhanANiNo vi hu rAIbhattaM pariharati // 1 // svopakSa jai vi hu pivIligAI dIsaMti paIvamAiujoe / taha vi khalu aNAinnaM mUlavayavirAhaNA jeNa // 2 // 53 // " vRttivibhUSitaM __ [nizIthabhAgye gA0 3411,3412 bRhatkalpabhASye gA0 2863,2864 ] laukikasaMvAdadarzanenApi rAtribhojanaM pratiSedhatiyogazAstram dharmavinaiva bhuJjIta kadAcana dinAtyaye / // 458 // bAhyA api nizAbhojyaM yadabhojyaM pracakSate // 54 // dharmavit zrutadharmavedI na kadAcignizi zuJjIta, bAhyA jinazAsanabahirbhUtA laukikAste'pi yat yasmAt nizAbhojyamabhojyaM pracakSate // 54 // yena zAstreNa bAyA nizAbhojyamabhojyaM pracakSate tacchAyopadarzanArtha tadyatheti tacchAstrameva paThati "trayItejomayo bhAnuriti vedavido viduH / tatkaraiH pUtamakhilaM zubhaM karma samAcaret // 55 // 1 yadyapi khalu prAsukadravya kunthu-panakA api (panakAdayaH) sthApi durdrshaaH| pratyakSazAnino'pi khalu rAtribhavaM pariharanti // | yadyapi khalu pipIlikAdayo dRzyante prdiipaayuyote| tathApi khatvanAcI mUlavatavirAdhanA yena // 2 mA ya taha pa du0-zAM. jagA vi taha ya du0--saM. khN.| 'gAdi taha vi' iti nizIthabhASye paatthH|| 3 nizi bhojyaa-mu.|| Jain Education Inte F w.jainelibrary.org
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 459 // // 459 // trayI prAg-yajuH-sAmalakSaNA, tasyAstejaH prakRtaM prastutamasmin trayItejomayo bhAnurAdityaH, gayItanuriti dhAdityasya iti vedavido jAnanti / tata iti zeSaH, tatkarairbhAnukaraiH pUtaM pavitrIkRtamakhilaM samastaM zubhaM karma samAcaret, tadabhAve zubhaM karma na kuryAt // 55 // etadevAha naivAhatirna ca snAnaM na zrAddhaM devatArcanam / dAnaM vA vihitaM rAtrI bhojanaM tu vizeSataH // 56 // Ahutiragnau samidAyAdhAnam , snAnamaGgakSAlanam , zrAddhaM pitRkarma, devatArcanaM devapUjA, dAnaM vizrANanam , na vihitasamiti sarvatra nako yogaH, bhojanaM tu vizeSato na vihitamiti / nanu naktabhojanaM zreyase zrUyate, na ca rAtribhojanaM vinA tadbhavati ? ucyate-naktazabdArthAparijJAnAdevamucyate // 56 // tadevAha divasasyASTame bhAge mandImUte divAkare / naktaM taddhi vijAnIyAna naktaM niAza bhojanam // 57 // " [ ] divasasya dinasyASTame bhAge pAzcAtye'rddhaprahare yadbhojanaM tannaktamiti vijAnIyAt / dvividhA hi zabdasya pravRttirmukhyA gauNI ca; tatra kvacinmukhyayA vyavahAraH kvacinmukhyArthavAdhAyAM satyAM gauNyA; naktazabdasya rAtribhojanalakSaNamukhyArthabAdhA, 1 mNgprkssaa-mu.|| 1 naktaM tdvijaa.-sN.vN.| naktaM tu tdvijaa-mu.|| EHEHIMIRROREIGHBHISHIRIDHHHHHHHHHHHHHHHHISHES Jain Education in 1982 For Private & Personal use only wwe jainelibrary.org
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ svova vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 460 // | rAtribhojanasya tatra tatra pratiSidvatvAditi gauNArtha eva naktazabda ityasau divasazeSabhojane varttate / tatra nimittamuktaM mandIbhUte divAkare, mukhyArthapratiSedhAcca na nizi bhojanaM naktam // 57 // rAtribhojanapratiSedhameva parakIyeNa lokadvayenAha-- addaleerei Jain Education Inte " devaistu bhuktaM pUrvAddaNe madhyAhne RSibhistathA / aparAhNe ca pitRbhiH sAyAhne daityadAnavaiH // 58 // sandhyAyAM yakSarakSobhiH sadA bhuktaM kulodvaha ! | sarvavelAM vyatikramya rAtrau bhuktamabhojanam // 59 // " [ ] pUrvamaGghaH pUrvAddaNaH, tasmin devairbhuktam / madhyamaho madhyAhnaH, tasminnRSibhirbhuktam / aparamaho aparAhNaH, tasmin pitRbhirbhuktam / sAyamahaH sAyAhno vikAla:, tasmin daityaiditijairdAnavaidanujairbhuktam / sandhyA rajanIdinayoH pravezaniSkAzI, tasyAM yakSairguhyakai rakSobhI rAkSasairbhuktam / kulodvaheti yudhiSThirasyAmantraNam / sarveSAM devAdInAM velA avasaraH, tAM vyatikramya rAtrau yuktamabhojanameva / / 58 / / 59 / / 10kAsI - khaM. // 2 * bhojanam // 58 // 59 // evaM purANena -- mu. // deeeeee tRtIya prakAzaH zlokAH 58-59 // 460 // 5 10
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 461 // SHCHCHCHCCCCCHERCYCHICHCHENDENCHEYENEHRENISH purANena rAtribhojanapratiSedhasya saMvAdamabhidhAyAyurvedena saMvAdamAha-Ayurvede'pyuktamityanena / Ayurvedastu hRnnaabhipdmsngkocshcnnddrocirpaaytH| ato naktaM na bhoktavyaM sUkSmajIvAdanAdapi // 60 // iha zarIre dve padme-hRtpadmaM ca yadadhomukhaM, nAbhipadmaM ca yadUrdhvamukham / dvayorapi ca padmayo rAtrau saGkocaH, kutaH ? caNDarociSaH sUryAspApAyAdastamayAt , ato hRtpadmanAbhipadmasaGkocAvetornaktaM rAtrau na bhoktavyam / sUkSmajIvAdanAdapIti dvitIyaM nizAbhojanapratiSedhakAraNam / sUkSmA ye jIvAsteSAmadanaM bhakSaNam , tasmAdapi rAtrau na bhoktavyam // 6 // parapakSasaMvAdamabhidhAya svapakSaM samarthayate saMsajajjIvasaGghAtaM bhuJjAnA nizi bhojanam / rAkSasebhyo viziSyante mUDhAtmAnaH kathaM nu te ? // 61 // saMbadhyamAnajIvasamUha bhojanaM bhojyaM bhuJjAnA nizi rAtrI, rAkSasebhyaH RvyAdebhyaH, kathaM nu kathaM nAma, viziSyante / bhidyante ? rAkSasA eva te ityarthaH / mRDhAtmAno jddaaH| apica, labdhe mAnuSatve jinadharmapariSkRte viratireva kartumucitA, viratihInastu zRGga-pucchahInaH pazureva // 61 // al nizi bhojn-mu.|| 2 bhakSaNa karaNaM tsmaa-ch.||3 agaaH-c.|| WISHEHEHEHEMEENCHEHEHREEMEHEREHEHCHEHREHCHEENCHEK w.jainelibrary.org
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM tRtIyaH prakAza zlokaH yogazAstram 62-63 // 42 // // 462 // EMEHEHEREICHERRHECHEREHENREEEEEEEEEEEEEEK etadevAha vAsare ca rajanyAM ca yaH khAdanneva tiSThati / zRGga-pucchaparibhraSTaH spaSTaM sa pazureva hi // 62 // spaSTam // 62 // rAtribhojananivRttebhyo'pi savizeSapuNyavato darzayati aho mukhe'vasAne ca yo dve dve ghaTike tyajan / nizAbhojanadoSajJo'znAtyaso puNyabhAjanam // 63 // aho mukhe Aramme, avasAne pazcime bhAge, dve dve ghaTike muhUrta muhUrNa rAtreH pratyAsanaM tyajan pariharan , yo'znAti sa puNyabhAjanam / nizAbhojanadoSajJa iti, nizAbhojane sampAtimajantusampAtalakSaNA ye doSAstAna jAnana rAtribhatyAsanamapi muhUrta muhUrta sadoSatvena jAnAti; ata evAgame sarvajaSanyaM pratyAkhyAnaM muhUrttapramANaM namaskArasahitamucyate / pAzcAtyamuhUrttAdaparvAk zrAvako bhojanaM karoti, tadanantaraM rAtribhojanaM pratyAkhyAti // 63 // 1 tyajet-zAM. // 2 muha sdossH-shaaN.|| CHCHEHEHEREHEHEREHECHEHEHENGEECHEIGHBHEHEREHETEHE Jain Education Inte w.jainelibrary.org
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 463 // RTERENCHEHETELEHEEREIRRIGIMEREMEHEIKHIHINDI nanu yo divaiva bhukte tassa rAtribhojanapratyAkhyAne phalaM nAsti, phalavizeSo vA kazciducyatAmityAha akRtvA niyamaM dossaabhojnaadinbhojypi| phalaM bhajenna nirvyAjaM na vRddhirbhASitaM vinA // 64 // niyamaM nivRtti, rAtribhojanAdakRtvA dine bhoktuM zIlamasyAsau dinabhojI so'pi nizAbhojanavirateH phalaM nirvyAja |nizchadma, na bhajet na lameta / kuta ityAha-na vRddhiASitaM vinA, vRddhiH kalAntaraM, bhASitaM jalpitaM vinA na syAt / laukikametad , yathA bhASitameva kalAntaraM bhavediti // 64 // pUrvoktasya viparyayamAha ye vAsaraM parityajya rajanyAmeva bhuJjate / te parityajya mANikyaM kAcamAdadate jaDAH // 65 // divasaM parityajya tacchIlatayA rAtrAveva ye bhuJjate; dRSTAntaH spaSTaH // 65 // nanu niyamaH sarvatra phalabAn , tato yasya 'rAnAveva mayA bhoktavyaM, na divase' iti niyamastasya kA gatirityAha vAsare sati ye zreyaskAmyayA nizi bhuJjate / te vapantyUSarakSetre zAlIn satyapi palvale // 66 // ELECTRETCHEHCHRTCHEHREETBHEHEREHEHREHEHCHCHHI // 43 // Jain Education Inte205 Faw.jainelibrary.org
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokAH 67-68 // 464 // // 464 // HOLETEHRISHCHCHCHEHICHCHEHCHEHREHEHEHERENCHHEIGHBHISE zreyohetau vAsarabhojane satyapi kuzAstrasaMskArAnmohAdA zreyaskAmyayA ye rAtrAveva bhuJjate te zAlivapanayogye palvale satyapi UparakSetre zAlIn vapanti / yathA dveSarakSetra zAlivapanaM nirarthaka tathA rAtrAveva mayA bhoktavyamiti niSphalo niyamaH / adharmanivRttirUpo hi niyamaH phalavAn, ayaM tu dharmanivRttirUpa ityaphalo viparItaphalo vA // 66 // rAtribhojanasya phalamAha uluuk-kaak-maarjaar-gRdhr-shrvr-suukraaH| ahi-vRzcika-godhAzca jAyante rAtribhojanAt // 67 // rAtribhojanAdulUkAdiSu janma bhavati / ulUkAdaya upalakSaNam , tenAnyeSvapyadhamatiryakSu rAtribhojino jAyante / / 67 // vanamAlodAharaNena rAtribhojanadoSasya mahattAM darzayati zrayate hyanyazapathAnanAdRtyaiva lakSmaNaH / nizAbhojanazapathaM kArito vanamAlayA // 68 // 1 Upare kssetre-mu.|| 2 ghussre-mu.|| 30mArjArA-zAM. khN.|| 4 saMvarasUkarAH-saM. khN.| "zaM vRNotIti zaMvaraH, alpo hariNaH" iti amidhAnacintAmaNeH svopajJavRttau 41359 // Jain Education inte 92 wjainelibrary.org
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ SHEHSHREEHCHHBHECHCHHEERREESEARREST zrUyate rAmAyaNe dazarathanandano lakSmaNaH pitRnidezAt saha rAmeNa sItayA ca dakSiNApathe prasthito'ntarA kUrvaranagare mahIdhararAjatanayAM vanamAlAmupayeme; tatazca rAmeNa saha parato dezAntaraM yiyAsan svabhAryA vanamAlAM pratimocayati sma; sA tu tadvirahakAtarA punarAgamanamasambhAvayantI lakSmaNaM zapathAnakArayat, yathA-priye! rAma manISite deze paristhApya yadyahaM abhavatI svadarzanena na prINayAmi, tadA prANAtipAtAdipAtakinAM gatiM yAmIti; sA tu taiH zapathairatuSyantI 'yadi rAtribhojana kAriNAM zapathaM karoSi, tadA tvAM pratimuJcAmi, nAnyathA' iti tamuvAca sa tathetyamyupagatya dezAntaraM prasthitavAn / evamanyazapathAnanAdRtya lakSmaNo vanamAlayA rAtribhojanazapathaM kAritaH / vizeSacaritaM tu granthagauravamayAbeha likhyate // 68 // zAstraM nidarzanaM ca vinA sakalajanAnubhavasiddha rAtribhojanavirateH phalamAha karoti viratiM dhanyo yaH sadA nizi bhojanAt / so'rddha puruSAyuSasya syAdavazyamupoSitaH // 69 // yaH kazciddharmadhanA) rAtribhojanasya viratiM karoti so'ddhaM puruSAyuSasyopoSitaH syAt / upavAsasya caikasyApi nirjarAkAraNatvAnmahAphalatvam , paJcAzadvarSasammitAnAM tUpavAsAnAM kiyatphalaM sambhAvyate? idaM ca zatavarSAyuSaH puruSAnadhikRtyoktam / pUrvakoTIjIvinastu prati tadarddhamupavAsAnAM nyAyasiddhameva / / 69 // 10nirdeshaat-khN.| nivershaat-sN.| 2 kUbaranagare-mu. shaaN.| "te kAmantaH pratidinaM jAnakIrAmalakSamaNAH / tyaktvAraNyAni vijayapuraM sandhyAkSaNe yayuH // 168 ||.......pure ca tasminnabhavad rAjA nAmnA mahIdharaH / indrANI nAma tatpatnI vanamAleti tatsutA // 170 // " iti triSaSTizalAkApuruSacaritre saptame parvaNi paJcame sarge // 3 yugAn-khaM.. KaMREKHEKSHREMIERENCHEHEREHEHERSHEKSHEKSHREYSICICHCHHANE ___Jain Education IntelSET i m For Private & Personal use only alw.jainelibrary.org
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza tRtIya: vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 466 // prakAzaH zlokAH 70-71 5 . . CHEMEHCHEMENCYRICSEREBERRREECHEHCHCHEHEHEI tadevaM rAtribhojanasya bhUyAMso doSAH, tatparivarjane tu ye guNAstAn vaktumasmAkamazaktirevetyAha rajanIbhojanatyAge ye guNAH parito'pi tAn / na sarvajJAhate kazcidaparo vaktumIzvaraH // 70 // spaSTam / / 70 // atha kramaprAptamAmagorasasaMpRktadvidalAdibhojanapratiSedhamAha- . AmagorasasaMpRktadvidalAdiSu jantavaH / dRSTAH kevalibhiH sUkSmAstasmAcAni vivarjayet // 71 // iha hIyaM sthitiH kecidbhAvA hetugamyAH, kecittvAgamagamyAH, tatra ye yathA hetvAdigamyAste tathaiva pravacanadharaiH prtipaadniiyaaH| AgamagamyeSu hetun , hetugamyeSu tyAgamamAtraM pratipAdayatrAjJAvirAdhakaH syAt / yadAha "jo heuvAyapakkhammi heuo Agame ye aagmio| so sasamayapadmavao siddhatavirAhao anno // 1 // " [ sanmati0 142 ] iti / AmagorasasaMpRktadvidalAdau na hetugamyo jIvasadbhAvaH, kintvAgamagamya eva / tathAhi--AmagorasasaMpRkte dvidale, 1 a-saM. khaM. / yo hetuvAdapakSe hetuka Agame ca AgamikaH / sa svasamayaprajJApakaH siddhaantviraadhko'nyH|| Jain Education Ins tal fww.jainelibrary.org
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 467 // AdizabdAt puSpitaudane, ahatiyAtIte dadhni, kuthitAnne ca, ye jantavaste kevalajJAnimidRSTA iti jantumizrAmagorasamizradvidalAdibhojanaM varjayet / tadbhojanAddhi prANAtipAtalakSaNo dossH| na ca kevalinAM nirdoSatvenA''tAnAM vacanAni vipariyanti / / 71 // ___apica, na madyAdIni kuthitAnnaparyavasAnAnyevAbhojyAni, kintvanyAnyapi jIvasaMsaktibahulAnyAgamAdupalabhya varjanIyAnItyAha jantumizraM phalaM puSpaM patraM cAnyadapi tyajet / sandhAnamapi saMsaktaM jinadharmaparAyaNaH // 72 // ___ jantumirmizraM phalaM madhUka-bilvAdeH, puSpamaraNi-zigru-madhUkAdeH, patraM prAvRSi taNDulIyakAdeH, anyadapi mUlAdi tyajet / / sandhAnamAmraphalAdInAM yadi saMsaktaM bhavet tadA jinadharmaparAyaNaH kRpAlutyAttyajediti saMbandhaH // idaM bhojanato bhogopabhogayovratamuktam ; bhogopabhogakAraNaM dhanopArjanamapi bhogopabhoga ucyate upacArAt / tatparimANamapi bhogopabhogavratam , yathA / zrAvakasya kharakarmaparihAreNa karmAntareNa jiivikaa| etacca saGkepArthamaticAraprakaraNa eva kssyti| avasitaM bhogopabhogavratam // 72 // 1 vipaja(ya)yanti-khaM. // 2 bahalA shaaN.|| 3 idaM ca bhojnto-mu.|| 4 vkssyti-mu.|| HEHREETEHRICEIGHEMEMORRHSHRRIGHTSHCHIGHCIENCE // 467 // Jain Education Inte For Private & Personal use only Alww.jainelibrary.org
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram // 468 // athAnarthadaNDasya tRtIyaguNavatasthAvasaraH, taJcaturddhati zlokadvayenAha-- Arta rodramapadhyAnaM paapkrmopdeshitaa| prakAzA hiMsopakAridAnaM ca pramAdAcaraNaM tathA // 73 // zlokAH 73-74 zarIrAdyarthadaNDasya pratipakSatayA sthitaH / // 468 // yo'narthadaNDastattyAgastRtIyaM tu guNavratam 74 // apakRSTaM dhyAnamapadhyAnam , tadanarthadaNDasya prathamo bhedaH / tacca dvedhA--Arta raudraM ca, tatra RtaM duHkham , tatra bhavamAryam , yadi vA atiH pIDA yAcanaM ca, tatra bhvmaatm| taccaturddhA-amanojJAnAM zabdAdInAM saMprayoge tadviprayogacintanamasaMprayogaprArthanA ca prathamam / zUlAdirogasambhave ca tadviyogapraNidhAnaM tadasaMprayogacintA ca dvitIyam / iSTAnAM ca / zabdAdInAM viSayANAM sAtavedanAyAzcAviyogAdhyavasAnaM saMyogAbhilASazca tRtIyam / devendra-cakravartyAdibhavaprArthanArUpaM nidAna / caturtham / yadAGaH yAtanaM c-mu.||"301 arda gtiyaacnyoH|...| avidUre'meH [ si0 4 / 6 / 65] abhyaNe sene, avidUrAdanyatra abhyarditazcauraH pIDita ityarthaH / ata eva yAcanasthAne yAtanetyeke ptthnti| arditaH khedita ityarthaH / " iti haime dhAtuparAyaNe bhvAdigaNe / 2 sNpryogaa-mu.|| 10 Jain Education Intel Sew.jainelibrary.org
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 469 // 5 RSHEMOREHREMOHICHKIRTHDHEHEHEHERCHCHETICHHCHEHRISHNA " amaNuNNANaM saddAivisayavatthUNa dosamailassa / dhaNiaM vioyaciMtaNamasaMpaogAzasaraNaM ca // 1 // taha mUlasIsarogAiveyaNAe vioyapaNihANaM / tadasaMpaogaciMtA tappaDiyArAulamaNassa // 2 // idvANaM visayAINa veyaNAe a rAgarattassa / aviogajjhavasANaM taha saMyogAbhilAso yaM // 3 // deviMda-cakvaTTittaNAiguNariddhipatthaNAmaiyaM / ahamaM niyANaciMtaNamaNNANANugayamaccataM // 4 // eyaM cauvvihaM rAgadosamohaMkiyassa jIvassa / achU jhANaM saMsAravaddhaNaM tiriyagaimUlaM // 5 // " [dhyAnazataka 6-10] rodayatyaparAniti rudro duHkhahetuH, tena kRtaM tasya vA karma raudram / taccaturdA-hiMsAnubandhi mRSAnuvandhi steyAnuvandhi dhanasaMrakSaNAnubandhi ca / yadAhu: amanojJAnAM zamdAdiviSayavastUnAM dveSamalinasya / atyatheviyogacintanamasamprayogAnusmaraNaM c|| tathA zUla-zIrSarogAdi| vedanAyA viyogapraNidhAnam / tadasamprayogacintA ttprtiikaaraakulmnsH|| iSTAnAM viSayAdInAM vedanAyAzca rAgaraktasya / aviyogAdhyavasAnaM tathA saMyogAbhilASazca // devendra-cakravartitvAdiguNaddhiprArthanAmayam / adharma nidAnacintanamajJAnAnugata. matyantam // etazcacaturvidha rAgadveSamohAGkitasya jIvasya / Arta dhyAnaM saMsAravardhanaM tiryaggatimUlam // 1 dhnniyN-sN.|| 2 vioa-mu.|| 3 vecnnaa-sN.|| 4 viobhaa-mu.|| 5 0payoga.-. // 6 y-sN.|| 7 sNjogaa-mu.|| 8 a-mu.|| 9 macatya-saM. khN.|| CHENEHCHEECHCHEICHERCHEHRECHCHEHREECHEENCHEME // 469 // Jain Education in 17 ! Lu.jainelibrary.org
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 470 // Jain Education Inter 388888888888888eedeeeeeeee " saMvaha vaha baMdhaNa-dahaNaMkaNa mAraNAipaNihANaM / aikoha - gahaghatthaM nigviNamaNaso'hamavivAgaM // 1 // pisuNAsanbhAsanbhUyaghAyAivayaNapaNihANaM / mAyAviNo'isaMdhaNaparassa pacchannapAvassa // 2 // taha tivvako lohAulassa bhUovaghAyaNamaNajaM / paradavvaharaNacittaM paralogAvAya nirabekkhaM // 3 // saddAibisayasAhaNadhaNasaMrakkhaNaparAyaNamaNi / savvAbhisaMkaNaparovaghAyakalusAulaM cittaM // 4 // eyaM cavvihaM rAgadosamohaMkiyessa jIvassa / roddaM jhANaM saMsAravaNaM nirayagaimUlaM // 5 // " [ dhyAnazataka 18-24 ] evamArttaraudradhyAnAtmakamapadhyAnamanarthadaNDasya prathamo bhedaH / pApakarmopadezitA vakSyamANA dvitIyaH / hiMsopakAriNAM zastrAdInAM dAnamiti tRtIyaH / pramAdAnAM gIta-nRttAdInAmAcaraNaM caturthaH / zarIrAdinimittaM yaH prANinAM daNDaH so'rthAya prayojanAya daNDo'rthadaNDaH, tasya zarIrAdyarthadaNDasya yaH pratipakSarUpo'narthadaNDo niSprayojano daNDa iti yAvat, tasya | tyAgo'narthadaNDaviratistRtIyaM guNavratam / yadAha- 1 sattvavadha-vedha-bandhana- vahanA-kUna-mAraNAdipraNidhAnam / atikrodha-grahagrastaM nirghRNamanaso'dhamavipAkam | pizunA -'sabhyA'sadbhUta-bhUtaghAtAdivacanapraNidhAnam / mAyAvino'tisandhAnaparasya pracchannapApasya || tathA tIvrakrodha-lobhAkulasya bhUtopaghAtanamanAryam / paradravyaharaNacittaM paralokApAyanirapekSam || zabdAdiviSayasAdhanadhana saMrakSaNaparAyaNamaniSTam / sarvAbhizaGkanaparopaghAtakaluSAkulaM cittam // etaccaturvidhaM rAga-dveSamohAGkitasya jIvasya / raudraM dhyAnaM saMsArabardhanaM niracagatimUlam // 2 0parihANaM-khaM. // / 3 0kiassa-khaM. // 40ghaDhaNaM-khaM. // aalee Jeeeeeeeeeeeeee tRtIya : prakAzaH zlokaH 73 || 800 || 5 10 w.jainelibrary.org
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 471 // Jain Education Inter " jaM iMdiya-sayaNAI pacca pAvaM kareja so hoi / atthe daMDo eto anno u aNatthadaMDo u // 1 // " [ apadhyAnasya svarUpaM parimANaM cAha- ] // 73 // 74 // vairighAto narendratvaM puraghAtA - 'gnidIpane / khacaratvAdyapadhyAnaM muhUrttAt paratastyajet // 75 // vairighAta puraghAtA'gnidIpanAdiviSayaM raudradhyAnamapadhyAnam / narendratvaM khacaratvam, AdizabdAdapsaro - vidyAdharIparibhogAdi, teSvArttadhyAnarUpamapadhyAnaM tasya tatparimANarUpaM vrataM - muhUrtAt paratastyajediti // 75 // atha pApopadezasvarUpaM tadviratiM cAha vRSabhAn damaya kSetraM kRSaSaNDhaya vAjinaH / dAkSiNyAviSaye pApopadezo'yaM na kalpate // 76 // vRSabhAn vatsatarAn prasaGgAdinA damaya dAntAn kuru, pratyAsIdati khalu varSAkAlaH / tathA kSetraM bIjAvApabhuvaM kRSa, 1 yadindriya- zayanAdi pratItya pApaM kuryAt sa bhavati / arthe daNDaH, ito'nyastu anarthadaNDastu // 2 tasya nAsti zAM. // 3 prasa0 - mu. // 10 // 471 // w.jainelibrary.org
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokAH // 472 // // 472 // vRSTaH khalu meghaH, yAsyati vApakAlaH, bhRtA vA kedArA gAyantAM, sAddhadinatrayamadhye upyantAM ca vrIhayaH, tathA nediiyo'shvaiH| prayojanaM rAjJAmiti SaNDhaya varddhitakAn kuru vAjino'zvAn / upalakSaNaM caitadanyeSAM grISme davAgnidAnAdInAm / ayaM pAparUpa upadezaH zrAvakANAM na kalpate na yujyte| sarvatra pApopadezaniyamaM kartumazaktebhyo'pavAdo'yamucyate-dAkSiNyAviSaya iti / bandhu-putrAdiviSayadAkSiNyavataH pApopadezo'zakyaparihAraH / dAkSiNyAbhAve tu yathA tathA maukharyeNa pApopadezo na kalpate // 76 / / atha hiMsopakArINi taddAnaparihAraM cAha yantra-lAGgala-zastrA-'gni-muzalodUkhalAdikam / dAkSiNyAviSaye hiMsra nArpayetkaruNAparaH // 77 // yantraM zakaTAdi, lAGgalaM halam , zastraM khaDgAdi, agnirvaviH, muzalamayo'yam , udUkhalamulUkhalam , aadishbdaanurbhkhaadiprigrhH| hiMsraM vastu karuNAparaH zrAvako naarpyet| dAkSiNyAviSaya iti pUrvavat // 77 // atha pramAdAcaraNamanarthadaNDasya caturtha bhedaM tatparihAraM ca zlokatrayeNAha kutUhalAd gIta-nRtta-nATakAdinirIkSaNam / kAmazAstraprasaktizca dyUta-madyAdisevanam // 78 // 1 graahyntaaN-khN.|| ELETEENSNEHREEEEEEEEEEEEEEEEEICHEREHEREHEHRET Aw.jainelibrary.org Jain Education Interlo
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 473 // jalakrIDA-'ndolanAdivinodo jantuyodhanam / ripoH sutAdinA vairaM bhakta-strI-deza-rAkathA // 79 // roga-mArgazramau muktvA svApazca sakalAM nizAm / evamAdi pariharet pramAdAcaraNaM sudhIH // 8 // ___ kutUhalAt kautukAddhetogItasya nRttasya nATakasya AdizabdAt prakaraNAdenirIkSaNaM tena tenendriyeNa yathocitaM viSayIkaraNam / kutRhalagrahaNAjinayAtrAdau prAsaGgikani kSaNe ca na pramAdAcaraNam / tathA kAmazAstre vAtsyAyanA dakRte prasaktiH / punaH punaH parizIlanam / tathA dyUtamakSAdibhiH krIDanam , madhaM surA, AdizandAgapAdi. teSAM sevanaM parizIlanam / tathA hai| jalakrIDA taDAga-jalayantrAdiSu majanonmajana-zRGgikA chottnaadiruupaa| tathA andAla vRkSazA sAdau dolAkhelanam, AdizabdAta hai. puSpAvacayAdi / tathA jantUnAM kukkuTAdInAM yodhanaM paraspareNAbhyAghAtanam / tathA ripAH zatroH sambandhinA putra-pautrAdinAka varam, ayamarthaH-yena tAvat kathaJcidAyAtaM vairaM tadyaH parihartuM na zaknoti tasyApi putra-pautrAdinA yadvairaM tat pramAdAcaraNam / tathA hai bhaktakathA, yathA 'idaM cedaM ca mAMspAka-mApa-modakAdi sAdhu bhojyam , sAdhvanena bhujyate, ahamapi vA idaM bhokSye' ityaadiruupaa|| dika tathA strIkathA, strINAM nepathyA-'GgahAra-hAva-bhAvAdivarNanarUpA "kaNATI suratopacAracaturA lATI vidagdhatriyA" [ ] 1 kthaaH-mu.|| 2 0makSakAdibhiH-mu. // mkssikaadibhiH-khN.|| 3 aandolnN-mu.|| "126 dulaN utkSepe / dolayati / 'andolayatIti tu rUDheH" iti haimadhAtupArAyaNe // 4 0bhyaahnnN-mu.|| REHCHEREHENSHEHEHENSENSHEHEYEHCHCHEMEMBBraveeasy // 43 // Jain Education Intem jainelibrary.org
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ khopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram // 474 // Jain Education Intern ityAdirUpA vA / tathA dezakathA, yathA 'dakSiNApathaH pracurAnnapAnaH strIsambhogapradhAnaH pUrvadezo vicitravastra- guDa| khaNDa-zAli - madyAdipradhAnaH; uttarApathe zUrAH puruSAH, javino vAjinaH, godhUmapradhAnAni dhAnyAni, sulabhaM kuGkumaM, madhurANi | drAkSA-dADima - kapitthAdIni; pazcimadeze sukhasparzAni vastrANi, sulabhA ikSavaH, zItaM vAri' ityevamAdi / rAkathA rAjakathA, yathA 'zUro'smadIyo rAjA, sadhanacauDaH, gajapatirgauDaH, azvapatisturuSkaH' ityAdi / evaM pratikUlA api bhaktAdikathA vAcyAH / tathA rogo jvarAdiH, mArgazramo mArgakhedaH, tau muktvA sakalAM nizAM svApo nidrA / roga - mArgazramayostu na pramAdAcaraNam / evamAdi pUrvoktasvarUpaM pramAdAcaraNaM pariharet / sudhIH zramaNopAsakaH / pramAdAcaritaM ca " maijjaM visayakasAyA niddA vigahA ya paMcamI bhaNiyA / ee paMca pamAyA jIvaM pADeMti saMsAre // 1 // " iti paJcavidhasya pramAdasya prapaJcaH // 78 // 79 // / 80 / / dezavizeSe pramAdaparihAramAha [ uttarAdhyayananiyukti 180 ] vilAsa-hAsa-niSThyUtaM-nidrA- kalaha- duSkathAH / jinendra bhavanasyAntarAhAraM ca caturvidham // 81 // 1 madyaM viSaya-kapAyA nidrA vikathA ca paJcamI bhaNitA / ete paJca pramAdA jIva pAtavanti saMsAre // 20taM nidrA0-khaM. // adalales aaaaaas tRtIya : prakAzaH zlokaH 81 // 474 // 5 10
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 475 // jinendrabhavanasyAntarityAdita Arabhya saMbadhyate; tena jinendrabhavanasya madhye vilAsaM kAmaceSTAm , hAsaM kahakahadhvAnaM hasanam , niSThayUtaM niSThIvanam , nidrAM khApam , kalahaM rATIm , duSkathAM caura-pAradArikAdikathAm , caturvidhaM cAhAram | azana-pAna-khAdya-svAdharUpaM pariharet / pariharediti pUrvataH sambandhanIyam / tatrAzanaM zAlyAdi mudgAdi saktvAdi peyAdi |modakAdi kSIrAdi sUraNAdi maNDakAdi ca / yadAha "asaNaM oyaNa-sattuga-mugga-jagArAdi khajagavihI y| khIrAi mUraNAi maMDagapabhiI a vissnney||1||" [paJcAzaka 5 / 27] pAnaM sauvIraM yavAdidhAvanaM surAdi sarvazvApkAyaH karkaTakajalAdikaM ca / yadAha-- "pANaM sovIra-javodagAi cittaM surAiyaM ceva / AukAo savvo kakkaDagajalAiyaM ca tahA // 1 // " [ pazcAzaka 5 / 28]] khAdyaM bhRSTadhAnyaM gulaparpaTikA-khajUra-nAlikera-drAkSA-karkaTyAmra-panasAdi / yadAha-- 10dysvruupN-mu.|| 2 asaNaM oaNa0 mu.| "odana-saktuka-mudga-jagAryAdi azanaM bhavati, vijJeyamiti yogaH || iha 'jagArI' zabdaH samayasiddhaH, odanAdayastu lokaruDhAH / AdizabdAt kSaireyI-karambakAdigrahaH / khAdyakavidhizca azokavRttimodakAdilakSaNo bhojanaprakAraH / tathA kSIrAdi..."sUraNAdi....."maNDakaprabhRti ca maNDakA-'pUpa-polikAdi ca vijJeyam / " iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcAzakavRttau pR. 100 // 3 0jgaaraai-mu.|| 4 vinnnneaN-mu.|| 5 krkttjlaa-sN.|| 6. "pAnaM .......sauvIra-yavodakAdi / sauvIraM kAJjikaM, yavodakaM yavadhAvanajalam |.."citrN bahuvidhaM..."surAdikaM caiv"| kA akAyaH zastrAnupahatodakam, sarvaH samastaH"""""tathA"""""kakaTakajalAdikaM kakaTAkhyaphalavizeSarasamithodakAdikam"""cazabdaH samuccaye / pAnamiti vartate / " iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcAzakavRttI pR. 101 // 70jalAirga-khaM. sN.|| 8 mRsstt-khN.|| For Private & Personal use only // 47 // Jain Education Inte Oww.jainelibrary.org
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH maahaaH zlokaH // 476 // // 476 // " bhattosaM daMtAI khajjUraM naaliker-dkkhaaii| kaeNkkaDi-aMga-phaNasAi bahuvihaM khAimaM NeyaM // 1 // " [paJcAzaka 5 / 29] svAdyaM dantakASThaM tAmbUlaM tulasikA-piNDArjaka-madhu-pippalI-suNThI-marica-jIraka harItakI-vibhItakyAmalakyAdi / yadAha-- ___" daMtavaNaM taMbolaM cittaM tulasIkaheDagAI ya / mahu-pippali-suMThAI aNegahA sAimaM hoi // 1 // " [paJcAzaka 5 / 30]81 // uktAni trINi guNavratAni / atha catvAri zikSAvratAnyucyante, tatrApi sAmAyika dezAvakAzika-pauSadhopavAsA-'tithisaMvibhAgalakSaNeSu caturpu zikSAvrateSu prathamaM sAmAyikAkhyaM zivAvratamAha syaktAta-raudradhyAnasya tyaktasAvadyakarmaNaH / muhUrtaM samatA yA tAM viduH sAmAyikavratam // 82 // 7 "bhaktaM ca tad bhojanam osaM ca dAhyam bhaktoSam , rUDhitaH pribhRssttcnk-godhuumaadi| dantAdi guDasaMskRtadantapabanAdi dezavizeSaprasiddham / khajUraM prasiddhaM / nAlikera-drAkSAdi pratItameva / ... 'karkaTakA-''mraka-panasAdi prasiddham / bahuvidhaM bahuprakAraM khAdanena khAdanAya nivRttaM khAdima jJeyam" iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcAzakavRttau pR. 101 // 2 naalier0-mu.|| 3 dakkhAI-khaM. saM. // 4 kakkaDigaMvaga-saM. vinA / / 5 taambuultulsikaal-mu.|| 6" dantAH pUyante'neneti dantapavanaM dazananilepanakASThaM yapTImadhvAdi / tAmbUlaM pratItam, taJca citraM bahuprakAram | tulasIkA surasA, kuheDakaH piNDAryakaH, I... . ' 'madhu mAkSika, pippalI kRSNA, suMThyAdi nAgaraprabhRti""ityevamanekadhA svAdanena svAdanAya nivRttaM svAdimaM bhavati" iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcAzakavRttau pR. 101 // 70gAIyaM-khaM. vinA // 8 piMpalI0-saM. khaM. // 9 possdho-khN.|| "2..01 // Jain Education Inte l Galw.jainelibrary.org
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 477 // muharta muhUrtakAlaM yA samatA rAgadvepahetupu madhyasthatA tAM sAmayikavrataM viduH| samasya rAga-dveSavimuktasya sataH Ayo / jJAnAdInAM lAbhaH prazamasukharUpaH smaayH| samAya eva sAmAyikam , vinayAditvAdikaN / samAyaH prayojanamasyeti vA| sAmAyikam / tacca sAmAyikaM manovAkAyaceSTAparihAraM vinA na bhavatIti tyaktAtaraudradhyAnasyetyuktaM tyaktasAvadyakarmaNa iti ca: tyataM sAvadhaM vAcikaM kAyikaM ca karma yena tasya / sAmAyikasthazca zrAvakaH gRhastho'pi yatiriva bhavati / yadAha "sAmAiyammi u kae samaNo iva sAvao havai jmhaa| eeNa kAraNeNaM bahuso sAmAiyaM kujA / / 1 // " [Ava0 ni0 801 vi0 bhA0 2690 ] ata eva tasya devasnAtrapUjanAdau nAdhikAraH / nanvagarhitaM karma kurvANasya devasnAtrAdau ko doSaH, sAmAyikaM hi sAvadyavyApAraniSedhAtmakaM niravadyavyApAravidhAnAtmakaM ca, tat svAdhyAya-paThana-parivartanAdiyat devapUjAdau ko doSaH ? naivam , yateriva devasnAtrapUjanAdau nAdhikAraH / bhAvastavArthaM ca dravyastavopAdAnam ; sAmAyike ca sati saMprApto bhAvastava iti kiM dravyastavakaraNena ? / yadAha-- " daivvatthao ye bhAvatthao ya davvathao bahuguNo tti buddhi siyA / aNiuNajaNavayaNamiNaM chajjIvahiyaM jiNA viti // 1 // " [AvazyakabhASya gA0 194] iti / 10vinimuktasya-mu. // 2 sAmAyike vRtte zramaNa iva zrAvako bhavati yasmAt / etena kAraNena bahuzaH sAmayikaM kuryAt / / 30puujaadau-mu.|| 4 dravyastavazca bhAvastavazca dravyastavo bahuguNa iti vuddhiH syAt / anipuNajanavacanamidaM SaDjIvahitaM jinA kabruvanti / / 5 a-khaM. sN.|| // 477 // Jain Education in zonal Beww.jainelibrary.org
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ cati, paMcasamio tigutA khelasiMghANe Na bigicati, iha zrAvakaH sAmAyikakartA dvividho bhavati-RddhimAnanRddhikazca yo'sAvanRddhikaH sa caturyu sthAneSu sAmAyika svopakSa tRtIya: vRtti1sAmAtiyaM nAma sAvajajogaparivajaNaM jiravajajogaparisevaNaM ca / taM sAvaraNa kahaM kAyadhvaM ? so duviho ihiM ke prakAzaH vibhUSita patto aNaDhi patto y| jo so aNiDhipatto so ceiyaghare vA sAdhusamIce vA ghare vA posahasAlAe vA jattha vA vIsamati , zlokaH 82 yogazAstram acchati vA NivvAvAro sapattha kareti savvaM (tastha-hA0), causu ThANesu vA (vA-nAsti hA0) NiyamA kAyamvaM, taMjahA cetiyaghare / // 478 // sAhumUle posahasAlAe vA ghare vA AvAsaM kareMtotti, tattha jadi sAhusagAse kareti tattha kA vihI!, jadi pAraM (paraM-hA0) // 478 // viparabhayaM Natthi jaivi ya keNai samaM vivAdoNasthi jadi kassati Na dhareti mA teNa aMchaviyaMchiya kahijati (kajihiti-hA0), jadi hai dhAraNaga daLUNa Na giNhati mA paDibhajjihi, jati ya vAvAraM Na vAvAreti tAhe ghare ceva sAmAtiyaM kAUNa, mauvAhaNAto mottUNa sacittadavvavirahito / vaccati, paMcasamio tigutto iriyAe uvaupo jahA sAhU bhAsAe sAvajjaM pariharaMto, esaNAe kaTuM / leTuM vA paDilehittu pamajittu, evaM AdANaNikkhevaNe. khelasiMghANe Na vigicati, vigiMcinto vA paDilehiya pamajjiya thaMDile, jattha ciTThati tattha guttiNirodhaM kareti, etAe vihIe gaMtA (gattA-hA0) tiviheNa NamiUNa sAdhuNo pacchA sAdhusakkhiyaM sAmAtiyaM kareti-karemi bhaMte / sAmAiyaM0 duvihaM tiviheNaM jAva sAhU pajjuvAsAmiti kAUNaM, majai cetiyAI asthi to paDhama vaMdati, sAhaNaM sagAsAto ravaharaNaM niseja vA maggati, aha ghare to se oggahitaM rayaharaNaM atthi, tassa asati pottassa aMteNaM, pacchA-iriyA-12 haivahiyAe paDikamai, pacchA AloittA vaMdai AyariyAdI jahArAyaNiyAe, puNovi guruM vaMdittA paDilehettA NiviTTho pucchai paDhai vA, evaM ceiesu vi, asai sAhUceiyANaM posahasAlAe sagihe vA, evaM sAmAiyaM vA Avassaya vA karei tattha, navari gamaNaM nasthiLa bhaNai-jAva NiyamaM samANemi / jo iDipatto so kira eMto savviDDIe ei to jaNassa atthA hoti, ADhitA ya sAhuNo sappurisapariggaheNaM, jati so kayasAmAtito eti tAe Asa-hatthimAdi NA-hA0] jaNeNa ya ahigaraNaM pavaTTati tAhe Na kareti, kayasAmAtieNa ya pAehiM AgaMtavvaM teNa Na kareti, Agato sAhusamIve kareti, jadi so sAvato, Na koti uTheti, aha ahAbhaddau tti pUyA kayA hohi tti bhaNati tAhe pujvaratiyaM AsaNaM kIrati, AyariyA udvitA acchaMti, tattha uThetamaNuTuMte dosA bhAsiyavvA kA For Private & Personal use only sAdhuNo pacchA sAdhu
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 479 // karoti-jinagRhe, sAdhusamIpe, poSadhazAlAyAm , svagRhe vA, yatra vA vizrAmyati niyAparo vA Aste tatra ca / tatra yadA. sAdhusamIpe karoti tadAya vidhiH-yadi kasmAcidapi bhayaM nAsti, kenacidvivAdo nAsti, RNa vA na dhArayati, mA bhUta tatkRtA-kA zAkarSaNApakarSaNanimittazcittasaMklezaH, tadA svagRhe'pi sAmAyikaM kRtvA IyAM zodhayan , sAvadyA bhASAM pariharana , kASThaleSThavAdinA yadi kArya tadA tatsvAminamanujJApya pratilikhya pramAya' ca gRhNan , khela-sicANakAdIMzcAvivecayan vivecayaMzca sthaNDilaM hai| pratyupekSya pramRjya ca, evaM paJcasamitisamitastriguptiguptaH sAdhyAzrayaM gatvA sAdhUnnamaskRtya sAmAyikaM karoti yathA| karemi bhaMte ! sAmAiyaM sAvajaM jogaM paJcakkhAmi jAva sAhU pajjuvAsAmi, davihaM tiviheNa maNeNaM vAyAe kAraNa na kakaremi na kAravemi tassa bhaMte paDimakkAmi niMdAmi garihAmi appANaM bosirAmi / | sAmAyikasatrasyAyamarthaH-karemi abhyupagacchAmi, bhaMte iti gurorAmantraNam , he bhadanta ! bhandate sukhavAn kalyANavAMzca | bhavati; "bhadaGa sukhakalyANayoH" [ thA. pA. 722], asya auNAdikAntapratyayAntasya nipAtanAta rUpam / AmantraNaM ca 1 pauSadha mu.|| 2 pratyapekSya-zAM. khN.|| 3 bhdte-sN.| bhdnte-jaimu.|| " uditvAd ne bhandate / " iti haime dhaatupaaraaynne| "sImanta-hemanta-bhadanta-duSyantAdayaH // 222 // " iti haime uNAdisUtre // |pacchA so iDhipatto sAmAtiya kAUNa paDikkato vaMdittA pucchati, so ya kira sAmAtiyaM kareMto mauDaM Na avaNeti, kaMDalANi NAmamuI pupphataMbolapAvAragamAdi vosirati, aNNe bhaNati-mauDapi avaNei, esA vidhI sAmAtiyassa" iti AvazyakasUtrasya prtyaakhyaanaadhyyncuunn| pR0299-300| ayameva vidhiH AvazyakasUtrasya haribhadrasUriviracitAyAM vRttI [ 10832] api kAkvacit kizcicchabdabhedena varNito'sti / etAdRzacihnAntargataH pATho hAribhadrayAM vRttI nAsti, ye ta viziSTAH pAThabheTAste hA0 iti saMketena ( ) etAdRze [ ] etAdRze vA koSTake nivezitAH // // 479 // Jain Education anal |
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAza: zlokaH 82 // 48 // // 480 // pratyakSasya gurostadabhAve parokSasyApi buddhyA pratyakSIkRtasya bhavati; yathA jinAnAmabhAve jinapratimAyA AropitajinatvAyAH / svopajJa stuti-pUjA-sambodhanAdikaM bhavati / gurovAbhimukhIkaraNaM 'tadAyattaH sarvo dharmaH' iti pradarzanArtham / yadAhavRttivibhUSitaM nANassa hoi bhAgI thirayarao dasaNe caritte y| yogazAstram dhannA AvakahAe gurukulavAsaM na muMcaMti // 1 // [vi0 bhA0 3459] athavA bhavAntahetutvAdbhavAntaH, bhaMte ityArSatvAt madhyamavyaJjanalope rUpaM, bhaMte iti " ata etsau puMsi mAgadhyAm " [si0 8 / 4 / 287] ityekaaro'rddhmaagdhtvaadaarsssy| sAmAyikamuktanirvacanam / aMbadyaM pApam , sahAvayena sAvadyaH, yujyate iti yogo vyApArastaM pratyAkhyAmiH pratIti pratiSedhe, ADAbhimukhye, 'khyAMk prakathane' [dhA. pA. 1071 ], tatazca pratIpama bhimukhaM khyApanaM sAvadhayogasya kromiityrthH| athavA paJcakkhAmIti pratyAcakSe, "cakSika vyaktAyAM vAci" hai. dhA. 1122 hai ityasya pratyApUrvasya rUpam / pratiSedhasyAdareNAbhidhAnaM karomItyarthaH / jAva sAhU pajjuvAsAmi; yAvacchabdaH parimANamaryAdA-'vadhAraNavacanaH, tatra parimANe yAvat sAdhuparyupAsanaM mama tAvat pratyAkhyAmiti; maryAdAyAM sAdhuparyupAsanAdarvAka, I avadhAraNe yAvatsAdhuparyupAsanaM tAvadeva, na tasmAtparata ityrthH| duvihaM tiviheNaM; dve vidhe yasya sa dvividhaH sAvadyo yogaH ca pratyAkhyeyatvena kama sampadyate; atastaM dvividhaM yoga karaNa-kAraNalakSaNam , anumatipratiSedhasya gRhasthena katumazakyatvAta hai| 1 jJAnasya bhavati bhAgI sthiratarako darzane cAritre c| dhanyA yAvatkathayA gurukulavAsaM na muJcanti // hai| tulanA-AvazyakavRttiH hAribhadrI pR. 455 B. // 3 prathane-khaM. // "13 khyAMka prthne| prakathane ityanye" iti haime dhAtupArAyaNe adAdigaNe // 4 khyaapkN-mu.|| 5 gRhsthaiH-mu.|| Jain Education Inte 6 w.jainelibrary.org
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 481 // putra-bhRtyAdikRtasya vyApArasya svayamakaraNe'pyanumodanAt / trividheneti karaNe tRtIyA / maNeNaM vAyAe kAraNaM iti trividhasyaiva / / sUtropAttaM vivaraNaM manasA vAcA kAyena ceti trividhena karaNena / na karomi na kArayAmIti sUtropAttameva dvividhamityasya / vivaraNam / kiM punaH kAraNamuddezakramamatilaGghanya vyatyAsena nirdezaH kRtaH ? ucyate-yogasya karaNAdhInatopadarzanArtham / hai| karaNAdhInatA hi yogAnAm , karaNabhAve bhAvAttadabhAve cAbhAvAdyogasya / tasseti tasya, atrAdhikRto yogaH saMbadhyate. . avayavAvayavibhAvalakSaNasamvandhe paSThI, yo'yaM yogastrikAlaviSayastasyAtItamavayavaM pratikAmAmi nivarte pratIpaM kAmAmItyarthaH / nindAmi jugupse, garhAmi sa evArthaH; kevalamAtmasAkSikI nindA, gurusAkSikI gardA / bhante iti punargurorAmantraNa bhaktyatizayakhyApArthamapunaruktam ; athavA sAmAyikakriyApretyarpaNAya punarguroH sambodhanam / anena caitat jJApitaM bhavati, sarvakriyAvasAne guroH pratyarpaNaM kAryamiti / uktaM ca bhASyakAreNa "sAmAiyapaJcappaNavayaNo vA'yaM bhayaMtasaddo ti / savvakiriyAvasANe bhaNiyaM paJcappaNamaNeNa // 1 // " [vi.bhA.3571 ]] appANamiti AtmAnamatItakAlasAvadyayogakAriNam , bosirAmIti vyutsRjAmi, vizabdo vividhArtho vizeSArtho vA, ucchabdo bhRzArthaH, vividhaM vizeSeNa vA bhRzaM sRjAmi tyajAmItyarthaH / 1 tulanA-AvazyakasUtrasya hArIbhadrI vRttiH pR. 480 // 2 smbndhisssstthii-sN.| tulanA-AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR. 484,456 // 3 iti guroraa0-khN.|| 4 nArtha na pun0-mu.|| 5 tulanA-AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR. 484 B. | 386 B, 455 // 6 sAmAyikapratyarpaNavacano yA'yaM bhadantazabda iti / sabaikriyAvasAne bhaNitaM pratyarpaNamanena // // 481 // Jain Education
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza-' vRttivibhUSitaM yogazAstram // 482 // Jain Education atra ca karemi bhaMte sAmAiyamiti varttamAnasya sAvadyayogasya pratyAkhyAnam, sAvajjaM jogaM paccakkhAmItyanAgatasya, tassa bhaMte paDikamAmItyatItasyeti traikAlikaM pratyAkhyAnamuktamiti trayANAM vAkyAnAM na paunarumyam / uktaJca - "aIyaM niMdAmi par3apannaM saMvaremi aNAgayaM paMccakkhAmi " / [ pAkSikasUtre ] iti / evaM kRtasAmAyika IryApathikAyAH pratikAmati, pazcAdAgamanamAlocya yathAjyeSThamAcAryAdIn bandate, punarapi guru vanditvA pratyupekSya niviSTaH zRNoti, paThati, pRcchati vA / evaM caityabhavane'pi draSTavyaM / yadA tu svagRhe poSadhazAlAyAM vA | sAmAyikaM gRhItvA tatraivA''ste tadA gamanaM nAsti / yastu rAjAdirmaharddhikaH sa gandhasindhuraskandhAdhirUDha chatracAmarAdirAjAlaGkaraNAlaGkRto hAstikA -'zvIya- pAdAti-ratha| kaTyAparikarito bherIbhAGkArabharitAmbaratalo bandivRndakolAhalAkulIkRta nabhastalo'nekasAmantamaNDalezvarAhamahamikAsaMprekSya| mANapAdakamalaH paurajanaiH sazraddha maGgulyo pardarzyamAno manorathairuSaspRzyamAnasteSAmevAJjalibandhAn lAjAJjalipAtAn ziraHpraNAmAnanumodamAnaH 'aho dhanyo dharmo ya evaMvidhairapyupasevyaH' iti prAkRtajanairapi zlAdhyamAno'kRtasAmAyika eva jinAlayaM 1 tulanA - AvazyakasUtrasya haribhadrIvRttiH pR. 483 B. // 2 aiyaM - saM. khaM. // 3 atItaM nindAmi pratyutpannaM saMvRNomi | anAgataM pratyAkhyAmi // 4 rAjAdimaha0 - khaM. saM. // 5 pAdAti0- mu. // "SaSThyAH samUhe 6 219 | kavacihastyacittAcce kaN 6 / 2 / 14 / / | vAzvAdIyaH 642119 / gorathavAtAt tral-kaTcalam 612224 // " iti siddhahemazabdAnuzAsane // 6 0darya manomanorathai0 - saM. // 7 0JjaliM bandhAn - khaM. saM. // 8 sevyata iti - zAM // tRtIyaprakAzaH lokaH 82 // 482 // 5 10
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 483 // sAdhuvasatiM vA gacchati, tatra gato rAjakakudAni chatra-cAmaropAnad-mukuTa khaDgarUpANi pariharati, jinArcanaM sAdhuvandanaM vA karoti / yadi tvasau kRtasAmAyika eva gacchet tadA gajA-'zvAdibhiradhikaraNaM syAt ; tacca na yujyate kartum / tathA kRtasAmAyikena pAdAbhyAmeva gantavyam , taccAnucitaM bhUpatInAmiti / Agatasya ca yadyasau zrAvako bhavati tadA na ko'pyabhyutthAnAdi karoti / atha yathAbhadrakastadA pUjA kRtA bhavatviti pUrvamevAsanaM racyate, AcAyAzca pUrvamevotthitA Asate mA utthAnAnutthAnakRtA doSA bhUvanniti, AgatazcAsau sAmAyikaM karotItyAdi pUrvavat / / 82 / / sAmAyikasthitazca mahAnirjaro bhavatIti dRSTAntadvAreNAha sAmAyikavratasthasya gRhiNo'pi sthirAtmanaH / candrAvataMsakasyeva kSIyate karma saJcitam // 83 // gRhasthasyApi kRtasAmAyikasya karmanirjarA bhavatIti candrAvataMsaka udAharaNam / tacca sampadAyagamyam / sa cAyamasti sAketanagaraM zrIsaGketaniketanam / hasitendrapurazrIkaM sitArhacaityaketanaiH // 1 // tatra lokadRgAnando dvitIya iva candramAH / candrAvataMso rAjA'sIdavataMsa ivAvaneH // 2 // sa yathA dhArayAmAsa zastrANi trANahetave / tIkSNAni zikSAvazato vratAnyapi tathA sudhIH // 3 // mAghamAse vibhAvayAM so'nyadA vAsavezmani / AdIpajvalanaM sthAsyAmIti sAmayika sthitH||4|| 10ksthshc-mu.|| Jain Educatiot ational
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopa vRttivibhUSita yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 84 // 484 // // 484 // tacchayyApAlikA dhvAntaM svAmino mA sma bhUditi / yAte prAgyAminIyAme pradIpe tailamakSipat // 5 // gate yAme dvitIyasminnapi sA bhaktamAninI / jAgratI dIpake kSINataile tailaM nyadhAt punaH // 6 // triyAmAyAstRtIyasminnapi yAme vyatIyuSi / mallikAyAM pradIpasya tailaM cikSepa sA punaH // 7 // vibhAtAyAM vibhAvaryAmavasAnamathAsadata / zramotpannavyathAklAnto rAjA sa iva dIpakaH // 8 // sAmAyikaM samadhigabhya nihatya karma, candrAvataMsanRpatitridivaM tato'gAt / sAmAyikavratajuSo gRhiNo'pi sadyaH, / kSIyeta karma nicita sugatirbhavecca // 9 // 83 / / [ // iti candrAvataMsarAjarSikathAnakam // ] dvitIyaM zikSAvratamAha digavrate parimANaM yattasya saMkSepaNaM punH| dine rAtrau ca dezAvakAzikavratamucyate // 84 // digtrate prathamaguNavate yaddazasvapi dikSu gamanaparimANaM tasya divA rAtrau copalakSaNatvAt praharAdau ca yat saGkepaNaM sAtaddezAvakAzikavatam / deze digbatagRhItaparimANasya vibhAge avakAzo'vasthAnaM dezAvakAzaH, so'trAstIti dezAvakAzikama, " ato'nekasvarAt" [si0 7 / 2 / 6 ] itIkaH / [ ] etandatargataH pATho mu0 vinA nAsti // Jain Education Inte kara REww.jainelibrary.org
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 485 // digbatasaMkSepakaraNamaNuvratAdisaMkSepakaraNasyApyupalakSaNaM draSTavyam , eSAmapi saMkSepasyAvazyaM kartavyatvAt / prativrataM ca saMkSepakaraNasya bhinnavratatve dvAdaza vratAnIti saMkhyAvirodhaH syAt // 84 // __ atha tRtIyaM zikSAvratamAha catuSpA caturthAdi kuvyApAraniSedhanam / brahmacaryakriyA snAnAdityAgaH poSadhavratam // 85 // catuSpavIM aSTamI-caturdazI-pUrNimA-amAvAsyAlakSaNA, caturNA parvANAM smaahaarshctusspviiN| parvazabdo'kArAnto'pyasti / / tasyAM caturthAdikaM tapaH, kuvyApArasya sAvadhavyApArasya niSedhaH, brahmacaryakriyA brahmacaryasya karaNam , snAnAdeH zarIrasatkArasya tyAgaH / AdizadvAdudvartana-varNaka-vilepana-puSpa-gandha-viziSTavastrA-''bharaNAdiparigrahaH / poSaM puSTiM prakramAddharmasya / dhatte poSadhaH, sa eva vrataM poSadhavratam , sarvataH podha ityrthH| | 1 tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 25, dharmabinduTIkA pR0 44, dharmasaMgrahavRttiH pR0 87 // 2 vibhinn-mu.||3 paussdhH-khN.|| kA " posaho caubviho sarIre posaho 2 (=sarIraposaho? ) / dese amugaM hANAdi na kareti, samve NhANa-maddaNa-vannagazavilevaNa-puppha-gaMdhANaM tathA AbharaNANa ya priccaato| abvAvAraposaho NAma dese ya savve y| dese amurga vA vAvAraMNa karemi, sanve vavahAra-sevA-hala-sagaDa-gharaparikammamAtito Na kareti / baMbhaceraM 2 (baMbhacere posaho baMbhaceraposaho? ) / dese divA zarattiM vA ekkasi do vA, sabve ahorattaM baMbhayArI / AhAre 2 (posaho AhAra posho!)| dese amugA vigatI AyaMbilaM vA ekasiM vA, sabve cauvviho AhAro ahorttN| jo dese posahaM karei so sAmAtiyaM kareti vA Na vA / jo savvaposahaM kareti so Jain Education in Falvww.jainelibrary.org
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram // 486 // // 486 // svarUpam | dvividhaM hi poSadhavataM dezataH sarvatazca / tatrAhArapoSadho dezato vivakSitavikRteravikRterAcAmAmlasya vA sakRdeva dvireya hai| tRtIyaH vA bhojanamiti / sarvatastu caturvidhasyApyAhArasyAhorAtraM yAvat prtyaakhyaanm| kuvyApAraniSedhapoSadhastu dezata ekatarasya / prakAzaH zlokaH kasyApi kuvyApArasyAkaraNam , sarvatastu sarveSAmapi kRSi sevA-vANijya-pAzupAlya gRhakamAdInAmakaraNam / brahmacaryayoSadho'pi dezato divaiva rAtrAveva vA sakadeva dvireva vA strIsevA muktyA brahmacaryakaraNam , sarvatastu ahorAtraM yAvat brahmacaryapAlanam / hai| dezataH snAnAdeH zarIrasatkArasyaikatarasyAkaraNam , sarvatastu sarvasyApi tasyAkaraNam / iha ca dezataH kuvyApAraniSedhapoSadhaM yadA karoti tadA sAmAyikaM karoti vA na vA, yadA tu sarvataH karoti tadA / poSadhavratasAmAyika niyamAt karoti, akaraNe tu tatphalena baJcyate / sarvataH poSadhavrataM ca caityagRhe vA, sAdhumUle vA, gRhe vA, popadhazAlAyAM vA tyaktamaNisuvarNAdyalaGkAro vyapagatamAlA-vilepana-varNakaH parihatapraharaNaH pratipadyate / tatra ca kRte paThati, pustakaM vAcayati, dharmadhyAnaM dhyAyati yathaitAn sAdhuguNAnahaM mandabhAgyo na samartho dhArayitumiti / iha ca yadyAhAra-zarIrasatkArabrahmacaryapoSadhavat kuvyApArapoSadhamapi * anyatrAnAbhogena' ityAdyAkArocAraNapUrvakaM pratipadyate tadA sAmAyikamapi sArthaka 1 pauSadho-khaM. // tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 25, navapadaprakaraNabRhadvattiH pR0 271, dharmasaMgrahavRttiH pR0 88 / 2.nissedhstu--khN.|| 3 paussdhmpi-khN.| possdhvtmpi-mu.|| 4 sArthakaM syaat-mu.|| niyamA kareti, jadi Na kareti vaMcijjati / taM kahiM ! cetiyaghare sAdhumUle ghare vA posahasAlAe vA tommukkamaNi-suvaSNo par3hato potthagaM vA vAyaMto dhammajjhANaM jhiyAyati, jathA ete sAhuguNA ahaM maMdabhaggo asamattho tti vibhAsA" iti AvazyakasUtrasya pratyAkhyAnacUrNI pR. 304 / etAdRzameva varNana kizcicchabdabhedena kramamedena ca AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttAvapi vartate pR. 835 // Jain Education Inte 61 78w.jainelibrary.org
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 487 // acceedaare Jain Education Inter bhavati, sthUlatvAt poSadhapratyAkhyAnasya sUkSmatvAcca sAmAyikasyeti / tathA poSadhayatA'pi sAvadyavyApArA na kAryA eva / tataH sAmAyikamakurvvastallAbhAd bhrazyatIti / yadi punaH sAmAcArIvizeSAt sAmAyikamiva 'dvividhaM trividhena' ityevaM popadhaM pratipadyate tadA sAmAyikArthasya poSadhenaiva gatatvAnna sAmAyikamatyantaM phalavat / yadi paraM poSadha-sAmAyikalakSaNaM vratadvayaM pratipanaM mayetyabhiprAyAt phalavaditi / / 85 / / idAnIM poSadhavratakartRRn prazaMsati--- gRhiNo'pi hi dhanyAste puNyaM ye poSadhavratam / duSpAlaM pAlayantyeva yathA sa culanIpitA // 86 // yatayastAvad dhanyA eva, gRhiNo'pi gRhasthA api te dhanyAH dharmadhanaM labdhAraH ye niHsacvajanaduSpAlaM puNyaM pavitraM poSadhavrataM pAlayanti, yathA sa culanIpiteti dRSTAntaH sa ca sampradAyagamyaH / sa cAyam- asti vArANasI nAmAnuga nagarI varA / vicitraracanAramyA tilakazrIrivAvaneH // 1 // sutrAmevAmarAvatyAmavisUtritavikramaH / jitazatrurabhUttatra dharitrIdhavapuGgavaH || 2 || AsId gRhapatistasyAM mahebhyazculanI pitA / prApto manuSyadharmeva manuSyatvaM kuto'pi hi // 2 // 1 pauSa0 - zAM. // 2 pauSa0 - zAM. // 3 ityeva khaM. // 4 pauSa0 - zAM. khaM. // 5 dRzyatAmupAsakadazAGge tRtIyamadhyayanam / ita Aramya aSTAdaza zlokAH triSaSTizalAkApuruSacaritre dazame parvaNi prAyo'kSarazo vartante 8/276 - 292 / / 6 manuSyadharmA kuberaH // 5 10 // 487 //
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopanavRttivibhUSita pogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 86 // 488 // // 488 // jagadAnandinastasthAnurUpA rUpazAlinI / zyAmA nAmAbhavadbhAryA zyAmeva tuhinadyuteH // 4 // aSTau nidhAne'STau vRddhAvaSTau ca vyavahAragAH / iti tasyAbhavana hemnazcaturviMzatikoTayaH // 5 // ekaikazo gosahasrardazabhiH pramitAni tu / tasyAsan gokulAnyaSTau kulavezmAni sampadAm // 6 // tasyAM puryAmathAnyedhurudhAne koSThakAbhidhe / bhagavAn samavasRto viharezvaramo jinaH // 7 // tato bhagavataH pAdavandanAya surAsurAH / sendrAH samAyayustatra jitazatruzca bhUpatiH // 8 // padbhayAM cacAla culanIpitA'pyucitabhUSaNaH / vandituM nanditamanAH zrIvIraM trijagatpatim / / 9 / / bhagavantaM tato natvopavizya culniipitaa| zuzrAva parayA bhaktyA prAJjalidharmadezanAm // 10 // athotthitAyAM sadasi praNamya caraNau prabhoH / iti vijJapayAmAsa vinItazculanIpitA // 11 // khAminnasmAdRzAM bodhahetIviharase mahIm / jagadodha vinA nAnyo yathazcakramaNa raveH // 12 // sarvo'pi yAcyate gatvA sa datte yadi vA na vaa| AgatyAyAcito dharma datse hetuH kRpA'tra te // 13 // jAnAmi yatidharma cet gRNAmi svAmino'ntike / yogyatA paramiyatI mandabhAgyasya nAsti me // 14 // yAce zrAvakadharma tu svAmin ! dehi prasIda me| Adatte'bdhAvapyudako bharaNaM nijameva hi // 15 // yathAsukhaM gRhANeti svAminA'numatastataH / sa pratyAkhyat sthUlAM hiMsAM mRpAvAdaM ca caurikAm // 16 // pratyAkhyacca svabhAyAH zyAmAyA aparastriyam / aSTASTakoTyabhyadhikaM svarNa nidhyAdiSu triSu // 17 // vrajebhyo'nyAnathASTAbhyaH pratyAcakhyo vrajAnapi / halapazcazatIto'nyAM kRSiyogyAM mahImapi // 18 // poSadhavrate |culanIpituH kathAnakam Jain Education Inte hiw.jainelibrary.org
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 489 // anaHzatebhyaH paJcabhyo digyAyibhyo'paraM tvanaH / saMvahadbhayazca paJcabhyaH pratyAcakhyau mahAmatiH // 19 // | 1 tulanA-" tayANaMtaraM ca NaM sagaDavihiparimANaM karei-nannattha paMcahiM sagaDasahiM disAyattiehiM paMcahiM sagaDasaehiM saMvAhaNiehi, avasesaM savvaM sagaDavihiM pnyckkhaami| tayANaMtaraM ca NaM vAhaNavihiparimANaM karei-nannattha cauhiM vAhaNehi disAyattiehiM cauhiM vAhaNehiM saMvAhaNiehiM, avasesa savvaM vAhaNavihiM pnyckkhaami| tayANaMtaraM ca NaM uvabhogaparibhogavihiM paJcakkhAemANe ullaNiyAvihiparimANaM kareDa--nannattha egAe gaMdhakAsAie, avasesaM savvaM ullaNiyAvihiM pnyckkhaami| tayANataraM ca NaM daMtavaNavihiparimANaM karei-nannattha egeNaM allalaTThImahueNaM, avasesaM daMtavaNavihiM paccakkhAmi / tayANaMtaraM ca NaM phalavihiparimANaM karei-nannattha egeNa khIrAmalaeNaM, avasesaM phalavihiM paJcakkhAmi / tayANaMtaraM ca NaM abhaMgaNavihiparimANaM karei-nannattha hai sayapAga-sahassapAgehiM tellehiM, avasesaM abhaMgaNavihiM paccakkhAmi |.......nnntth egeNaM surahiNA gaMdhaTTaeNaM, avasesaM uvvadRNavihiM paJcakkhAmi !.......nannattha aTTahiM uTTiehiM udagassa ghaDaehiM, avasesa majaNavihiM paccakkhAmi |...........nnntth egeNaM khomajuyaleNaM, avasesaM vatthavihiM paJcakkhAmi |.......nnntth aguru-kuMkuma-caMdaNamAdiehiM, avasesaM vilevaNavihiM paJcakkhAmi / ......nannattha egeNaM suddhapaumeNaM mAlaikusumadAmeNa vA, avasesaM puSphavihiM paccakkhAmi |......nnntth maTukaNNejaehiM nAmamuddAe kAya, avasesaM AbharaNavihiM pnyckkhaami|......nnntth aguru-turukka dhUvamAdiehiM, avasesaM dhUvaNavihiM paJcakkhAmi |.......nnntth egAe kaTTapejAe, avasesa pejavihiM paJcakkhAmi |......nnntth egehiM ghayapuNNehiM khaMDakhajaehiM vA, avasasaM bhakkhavihiM paccamakkhAmi |......nnntth kalamasAliodaNeNaM, avasesaM odaNavihiM paccakkhAmi |...nnntth kalAyasUveNa vA mugga-mAsasUveNa vA, avasesaM sUvavihiM paJcakkhAmi |.......nnntth sAraieNaM goghayamaMDeNaM, avasesaM ghayavihiM paJcakkhAmi / ....... nannattha vatthusAeNa vA sutthiyasAeNa vA maMDukkiyasAraNa vA, avasesa sAgavihiM paJcakkhAmi |.....nnntth egeNa pAlaMgAmAhuraeNaM, avasesa mAhurayavihiM . paJcakkhAmi |......nnnth sehaMva-dAliyaMbehiM, avasesaM jemaNavihiM paJcakkhAmi |......nnntth egeNaM aMtalikkhodaeNaM, avasesaM pANiyavihiM pcckkhaami|... nannattha paMcasogaMdhieNaM taMboleNaM, avasesa muhavAsavihiM pnyckkhaami|" iti upAsakadazAGge prathame // 489 // ka w.jainelibrary.org
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 490 // Jain Education digyAtrikANi catvAri catvAri pravahanti ca / vahanAni vinA so'tha pratyAkhyAditarANi tu // 20 // 1 ita Arabhya 30 zlokaM yAvat kathaJcit samAnatvaM triSaSTi0 10/8/248-257 // 2 vAhanAni - mu. / dRzyatAM pR0 489 Ti0 1 // 3 pratyAkhyadi0- mu. // dhyayane / asya abhayadevasUriviracitA vRttiH-- " disAyattiehiM ti digyAtrA - dezAntaragamanaM prayojanaM yeSAM tAni digyAtrikAni tebhyo'nyatra, 'saMvAhaNiehiM ' ti saMvAhanaM kSetrAdibhyastRNakASThadhAnyAdergRhAdAvAnayanaM tatprayojanAni sAMvAhanikAni tebhyo'nyatra, 'vAhaNehiM' ti yAnapAtrebhyaH, 'uvabhogaparibhoga' tti upabhujyate-paunaH punyena sevyata ityupabhogo-bhavanavasanavanitAdiH, paribhujyate sakRdAsevyata iti paribhoga AhArakusumavilepanAdiH, vyatyayo vA vyAkhyeya iti / 'ullaNiya'tti snAnajalAIzarIrasya jalalUSaNavastraM ' 'gandhakAsAIe' tti gandhapraghAnA kaSAyeNa raktA zATikA gandhakASAyI tasyAH, 'dantavaNa' ti dantapAvanaM dantamalApakarSaNakASTam, 'allalaTThImahupaNaM' ti AdreNa yaSTImadhunA - madhurarasavanaspativizeSeNa, 'khIrAmalaeNaM 'ti abaddhAsthikaM kSIramiva madhuraM vA yadAmalakaM tasmAdanyatra, 'sayapAgasahassapAgehiM' ti dravyazatasya satkaM kvAthazatena saha yat pacyate kArSApaNazatena vA tacchatapAkam evaM sahasrapAkamapi, 'gandhaTTaeNaM' ti gandhadravyANAmupalakuSThAdInAM 'aTTao' tti cUrNa godhUmacUrNa vA gaMdhayuktaM tasmAdanyatra, 'uTTiehiM udgassa ghaDaehiM ' ti uSTrikA - bRhanmRnmayabhANDaM, tatpUraNaprayojanA ye ghaTAsta uSTrikAH, ucitapramANA | nAtilaghavo mahAnto vetyarthaH / iha ca sarvatrAnyatreti zabdaprayoge'pi prAkRtatvAt paJcamyarthe tRtIyA draSTavyeti / 'khomajuyaleNaM' ti kArpAsikavastrayugalAdanyatra, 'agaru' tti agururgandhadravyavizeSaH, 'suddhapaumeNaM' ti kusumAntaraviyutaM puNDarIkaM vA zuddhapadmaM tato'nyatra, 'mAlai kusumadAma' tti jAtipuSpamAlA, 'maTThakaNNejjaehiM ' ti mRSTAbhyAm acitravadbhayAM karNAbharaNavizeSAbhyAM 'nAmamudda' ti | nAmAGkitA mudrA - aGgulIyakaM nAmamudrA, 'turukkadhUva' tti selhakalakSaNo dhUpaH, 'pejavihiM ti peyAhAraprakAraM 'kaTTapeja' tti mudgAdiyUSo | ghRtatalitataNDulapeyA vA, 'bhakkha 'tti kharavizadamabhyavahArya bhakSamityanyatra rUDham iha tu pakkAnnamAtraM tadvivakSita, 'ghayapuNNa'tti vRtIya : prakAzaH zlokaH 86 11880 11 5 poSadhavrate culanIpituH kathAnakam 10
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 491 // Jain Education I Bee anyatra gandhakASAyyAH pratyAkhyAdaGgapuMsanam / ArdrAyA madhukayaSTeritaraddantadhAvanam // 21 // anyataH kSIrAmalakAt pratyAcakhyau phalAnyapi / sahasra - zatapAkAbhyAM tailAbhyAM prakSaNAntaram // 22 // gaindhATTAdanyataH pratyAcakhyAvudvarttanAnyapi / aSTAbhya auSTrikebhyo'mbhaH kumbhebhyo'dhikamajjanam // 23 // vastraM pratyAkhyadanyacca kArpAsAdvakhayugmakAt / vilepanAni cAnyatra kuGkumAgarucandanAt // 24 // puSpaM pratyAkhyadanyacca padmAjjAtisrajo'pi ca / karNikA - nAmamudrAbhyAmanyAni bhUSaNAni ca // 25 // mumoca dhUpamagaru turuSkAbhyAmathAparam / anyAzca kASThapeyAyAH peyA api samantataH / / 26 / / khaNDakhAdyAd ghRtapUrAccetarat khAdyamatyajat / odanAnyapi niHzeSANyanyataH kalamaudanAt // 27 // 1 0 kASAyAt-khaM. // 2 pratyAkhyada0 - mu. // 3 gandhADhyAda0 - mu.| dRzyatAM pR0 489 Ti0 1 // 4 turaSkA0-khaM. // ghRtapUrAH prasiddhAH, 'khaNDakhajja 'tti khaNDaliptAni khAdyAni azokavarttayaH khaNDakhAdyAni, 'odaNa'tti odanaH - krUraM, 'kalatta (ma) - sAli' tti pUrvadezaprasiddhaH, 'sUpa' tti sUpaH kUrasya dvitIyAzanaM prasiddha eva, 'kalAyasUve' ti kalAyAH caNakAkArA dhAnyavizeSA mudgA mASAzca prasiddhAH, 'sAraieNaM goghayamaNDeNaM' ti zAradikena zaratkAlotpannena goghRtamaNDena - goghRtasAreNa, 'sAga'nti zAko vastulAdi:, 'cUcusAe' tti cUcuzAkaH, sauvastikazAko maNDUkikAzAkazca lokaprasiddhA eva, 'mAhuraya' tti anamlarasAni zAlanakAni, 'pAlaGga' tti vallIphalavizeSaH, 'jemaNa' tti jemanAni vaTakapUraNAdIni, 'sehaMbadAliyaMbehiM' ti sedhe siddhau sati yAni amlena | tImanAdinA saMskriyante tAni sedhAmlAni yAni dAlyA muddrAdimayyA niSpAditAni amlAni ca tAni dAlikAmlAnIti sambhAvyante, | 'antalikkhodya' ti yajjalamAkAzAt patadeva gRhyate tadantarikSodakam 'paJcasogandhipaNaM ti paJcabhiH - elA- lavaGga-karpUra-kakkolajAtIphalalakSaNaiH sugandhibhirdravyairabhisaMskRtaM paJcasaugandhikam // " nal 5 10 // 491 //
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 492 // Jain Education I kalAya-mudra-mASebhya itaraM supamatyajat / zaratkAlabhavAt sarvaM goghRtAdaparaM ghRtam // 28 // zAkaM palyaGka- maNDUkIzAkAbhyAmanyamatyajat / vinA snehAmla -dAlyamle tImanAnyapi sarvataH / / 29 / / antarikSodakAdanyadudakaM paryavarjayat / mukhavAsaM ca tAmbUlAt paJcasaugandhikAhate // 30 // apadhyAnaM hiMsradAnaM pramAdAcaritaM tathA / pApakamopadezaM cAnarthadaNDAnavarjayat // 31 // evaM zrAvakadharmaM sa samyak samyaktvapUrvakam / sarvAticArarahitaM prapede purataH prabhoH // 32 // bhagavantaM tato natvA gatvA ca nijavezmani / pratipannaM tathA dharma svabhAryAyai nyavedayat / / 33 / / tenAtha sA'pyanujJAtA rathamAruhya tatkSaNam / upetya bhagavatpArzve gRhidharmamazizriyat // 34 // taMdAca gautamo natvA papraccheti jagatpatim / mahAvratadharaH kiM syAnna vA'yaM culanI pitA ? / / 35 / / athoce svAminA naiSa yatidharma prapatsyate / gRhidharmarataH kiM tu mRtvA saudharmameSyati // 36 // aruNAbhe vimAne ca catuSpalyopamasthitiH / tatazcyutvA videheSUtpadya nirvANameSyati // 37 // [ yugmam ] gRhabhAraM jyeSThaputre nyasyAtha culanIpitA / tasthau poSadhazAlAyAM pAlayan poSadhavratam // 38 // tasyAtha poSadhasthasya mAyAmithyAtvavAn sura: / nizIthe kathidAgacchat pArzva vratajighAMsayA // 39 // ghorAkAraH purobhUya khaDgamAkRSya bhISaNam / sa ityUce tamatyuccaizculanIpitaraM suraH // 40 // 1 idaM zlokatrayaM samAnaM triSaSTi0 10/8/294 - 296 // 2 pauSadha0 - khaM. // 3 pauSadha0 - zAM. // Beeeeeeeee tRtIyaH prakAzaH zlokaH 86 // 492 // 5 poSadhatrate culanIpituH kathAnakam 10
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 493 // aprArthitaprArthaka re! zramaNopAsakavratam / tvayA kimidamArabdhaM madAdezena mucyatAm // 41 // muzcasIdaM na cette'ye jyeSThaputramahaM tadA / kUSmANDamiva khaDgena khaNDayiSyAmi khaNDazaH // 42 // bhavataH prekSamANasya purastAt pizitAnyaham / kSiptyA kaTAhe pakSyAmi zUlairdhakSyAmi ca kSaNAt // 43 // AcamiSyAmi tanmAMsazoNitAni tathA'dhunA / prekSamANo yathA hi tvaM khayameva vipatsyase // 44 // devabruve vibruvati tatraivaM culanIpitA / na cakampe kesarIva garjatyUrjitamambude // 45 // akSobhaM prekSamANastu culanIpitaraM surH| vibhISayitukAmastaM tathaivoce punaH punaH // 46 // evaM vibhASamANasya surasya culniipitaa| na sanmukhamapi prekSAJcake zuna iva dvipaH // 47 // sa vikRtya puro jyeSThatanayaM culanIpituH / nistriMzena nRzaMsAtmA pazuvad vyazasattataH // 48 // chittvA kSiptvA kaTAhAntastanmAMsAni papAca ca / babhrajja ca zitaiH zUlairAcacAma ca so'maraH // 49 // adhisehe ca tatsarva tattvajJaH culanIpitA / anyatvabhAvanAbhAjAM svAGgacchedo'pi nAtaye // 50 // athoce sa suro re re ! vratamadyApi nojjhasi / tad jyeSThamiva te putraM hanmi madhyamamapyaham // 51 // tato'han madhyamaM putraM tathaivoce punaH punaH / nirIkSyAkSabhitaM taM ca kaniSThaM cAvadhIta sutam // 52 // 1 tava-khaM. saM. vinA // 2 prekSyamA0-khaM. saM. // 3 bhakSyAmi-saM. / bhakSyAmi ttkssnnaat-mu0|| 4 prekssymaanno-mu.|| lain Educational nistUMzena-kha. saM. // // 493 //
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ svova vRttivibhUSitaM yogazAstram // 494 // aaaaaaaecede aaleeleelaaree Jain Education In Sal tatrApyAlokya niSkampaM taM kruddhaH sa suro'bravIt / nAdyApyujjhasi pAkhaNDaM mAtaraM te vihanmi tat / / 53 / / bhadrAM nAmAtha culanIpiturmAtaramAturAm / vikaroti sma rudatIM karuNaM kurarImiva // 54 // sasuraH punarapyUce mucyatAM prakRtaM tvayA / svakuTumbamaNAzAya kRtyAtulyamidaM vratam // 55 // anyathA kulameDhiM te mAtaraM hariNImiva / hatvA bhrakSyAmi pakSyAmi bhakSayiSyAmi ca kSaNAt // 56 // tato'pyabhItaM culanIpitaraM vIkSya so'maraH / bhadrAmArATayattAraM sUnAnyastAmajAmiva / / 57 / / yA bhAra ivoDhastvamudareNodaraMbhariH / mAtaraM hanyamAnAM tAM pazyetyUce punaH suraH // 58 // athaivaM cintayAmAsa cetasA culanIpitA / aho durAtmA ko'pyeSa paramAdhArmikopamaH / / 59 / / putratrayaM me purato jaghAna ca cakhAda ca / kravyAdiva mamAmbAmapyadhunA hantumudyataH // 60 // yAvanna hantyamUM tAvadrakSAmIti cacAla saH / kurvANena mahAzabdamutpete ca sureNa khe // 61 // taM ca kolAhalaM zrutvA bhadrA drutamupetya tam / kimetaditi cApRcchat so'zaMsatadazeSataH // 62 // tato'bhASiSTa bhadraivaM mithyAdRk ko'pyayaM suraH / poSadhavratavighnaM te cakre kRtrimabhISaNaiH // 63 // poSadhavratabhaGgasya kuruSvAlocanAM tataH / pApAya vratabhaGgasya syAdanAlocanaM yataH // 64 // tathaiva pratipede'tha tadvAcaM culanIpitA / cakArAlocanAM tasya vratabhaGgasya zuddhadhIH // 65 // athaikAdaza bheje'sau zrAvakapratimAH kramAt / sopAnAnIva sa svargasaudhArohaNa karmaNe // 66 // 1 0mutya - mu. // 2 0 canaM- mu. // dediodeo tRtIya : prakAzaH lokaH 86 / / 494 / / 5 poSadhavrate culanIpituH kathAnakam 10
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 495 // nistriMzadhArAnizitaM sa evaM zrAvakavatam / suciraM pAlayAmAsa bhagavadvacanocitam // 67 // tataH saMlekhanApUrva prapadyAnazanaM sudhiiH| mRtvA saudharma utpede vimAne so'runnprbhe||68|| duSpAlamevaM culanIpitA yathA, tat pAlayAmAsa sa poSadhavratam / ye pAlayantyeva tathA pare'pyado, dRDhavratAste khalu muktigAminaH // 69 // - [iti culanIpituH kathAnakam ]' // 86 // idAnIM caturtha zikSAvratamAha dAnaM caturvidhAhAra-pAtrA-''cchAdana-sadmanAm / atithibhyo'tithisaMvibhAgavratamudIritam // 87 // atithibhyastithi-parvAdyutsavarahitebhyo bhikSArtha bhojanakAle upasthitebhyaH sAdhubhyo dAnaM vizrANanaM caturvidhasyAzanapAna-khAdya-svAdharUpasyAhArasya, pAtrasyAlAnvAdeH, AcchAdanasya vastrasya kambalasya vA, sabano vasateH, upalakSaNAta hai| pITha-phalaka-zayyAsaMstArakAdInAmapi / anena hiraNyAdidAnaniSedhaH, teSAM yateranadhikArAt / tadetadatithisaMvibhAgavratamucyate / atitheH saGgato nirdoSo vibhAgaH pazcAtkarmAdidoSaparihArAyAMzadAnarUpo'tithisaMvibhAgaH, tadrUpaM vratamatithisaMvibhAgavatam / [ ] etadantargataH pATho mu. vinA nAsti // 2 ita Arabhya tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 27, dharmasaMgrahavRttiH maa094-95| // 495 // Jain Education Enational
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH zlokaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram AhArAdInAM ca nyAyArjitAnAM prAsukaiSaNIyAnAM kalpanIyAnAM ca deza-kAla-zraddhA-satkArapUrvakamAtmAnugrahabuddhayA yatibhyo daanmtithisNvibhaagH| yadUcuH __ "nAyAgayANaM kappaNijjANaM annapANAINaM davvANaM deza-kAla-saddhA-sakAra-kamajuaM parAe bhattIe AyANuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM atihisNvibhaago|" [Ava0 prtyaa0]| ___anUditaM caitat-" prAyaH zubaitrividhavidhinA prAsukaireSaNIyaiH, kalpyamAyaiH svayamupahitairvastubhiH pAnakAdyaiH / kAle prAptAna sadanamasamazraddhayA sAdhuvargAn , dhanyAH kecit paramavahitA hanta ! saMmAnayanti // 1 // 1"atihisaMvibhAgo nAma nAyAgayANaM kappaNijANaM annapANAINaM davANaM desakAlasaddhAsakArakamajuyaM parAe bhattIe AyANuggahabuddhIe saMjayANaM dANaM / " iti AvazyakasUtre pratikramaNAdhyayane / asya hAribhadrI vyAkhyA-' iha bhojanArtha bhojanakAlopasthAyI atithirucyate, tatrAtmArtha niSpAditAhArasya gRhivatinaH mukhyaH sAdhurevAtithiH, tasya saMvibhAgo'tithisaMvibhAgaH, saMvibhAgagrahaNAt pazcAtkarmAdidoSaparihAramAha, nAmazabdaH pUrvavat , nyAyAgatAnAmiti nyAyaH dvija-kSatriya-viTa-zUdrANAM svavRttyanuSThAnam , svasvavRttizca prasiddhava prAyo lokaheA, tena tAdRzena nyAyenAgatAnAM prAptAnAm , anenAnyAyAgatAnAM pratiSedhamAha / kalpanIyAnAmudgamAdidoSaparivarjitAnAm, anenA'kalpanIyAnAM niSedhamAha / annapAnAdInAM dravyANAm , AdigrahaNAda vastra-pAtrauSadha. -meSajAdiparigrahaH, anena hirnnyaadivyvcchedmaah| deza-kAla-zraddhA-satkAra-kramayuktam , tatra nAnAbIhi-kodrava-kaGga-godhUmAdi. niSpattibhAg dezaH, subhikSadurbhikSAdiH kAlaH, vizuddhazcittapariNAmaH zraddhA, abhyutthAnA-''sanadAna-vandanA-'nubrajanAdiH satkAraH, kApAkasya peyAdiparipATyA pradAna kramaH, ebhirdezAdibhiryuktaM samanvitam , anenApi vipakSavyavacchedamAha / parayA pradhAnayA bhaktyeti, anena phalaprAptau bhaktikRtamatizayamAha / AtmAnugrahabuddhayA, na punaryatyanugrahabuddhayeti, tathAhi-AtmaparAnugrahaparA eva ytyH| saMyatA mUlaguNottaraguNasampannAH sAdhavaH tebhyo dAnamiti sUtrArthaH |"-pR. 837 // 2 0mupahate-saM. vinA // 3 snmaan0-shaaN.|| dharmasaMgrahavRttau ca pR095 // For Private & Personal use only atithisaMvibhAgavratasvarUpam Jain Education in Iww.jainelibrary.org
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 497 // 5 azanamakhilaM khAdyaM svAdyaM bhavedatha pAnakaM, yatijanahitaM vastraM pAtraM sakambala-proJchanam / vasati-phalakaprakhyaM mukhyaM caritravivarddhanaM, nijakamanasaH prItyAdhAyi prdeymupaaskaiH||2||" [ tathA"sAhUNa kappaNijjaM jaM na vi dinnaM kahiMci kiMci tahiM / dhIrA jaMhuttakArI susAvagA taM na bhuMjaMti // 1 // vshii-synnaa-''snn-bhtt-paann-bhesjj-vtth-paaaaii| jai vi na pajjattadhaNo thovA vi hu thovayaM dei // 2 // " [ upadezamAlA gA0 239-240] ke vAcakamukhyastvAha"kizcicchuddhaM kalpyamakalapyaM syAt syAdakalpyamapi kalpyam / piNDaH zayyA vastraM pAtraM yA bheSajAya vA // 1 // dezaM kAlaM puruSamavasthAmupayogazuddhipariNAmAn / prasamIkSya bhavati kalpyaM naikAntAt kalpate kalpyam // 2 // " / [prazamarati0146-147] nanu yathA zAstre AhAradAtAraH zrUyante na tathA vastrAdidAtAraH, na ca vastrAdidAnasya phalaM zrUyate, tanna vastrAdidAnaM / yuktam / naivam / bhagavatyAdau vastrAdidAnasya sAkSAduktatvAt / yathA 1 sAdhUnAM kalpanIyaM yad nApi dattaM kasmiMzcit kiJcit tasmin / dhIrA yathoktakAriNaH suzrAvakAH tad na bhuJjate // vasati-zayanA-''sana-bhakta-pAna-bhaiSajya-vastra-pAtrAdi / yadyapi na paryAptadhanaH stokAdapi stokaM dadAti // 20ttagArI-khaM. sN.|| 30pttaaii-mu.| 0pattAI-iti upadezamAlAyAm // 4 thovAu vi thovayaM-khaM. sN.| thovAo vi thovyN-mu.|| 5bhaiss0-shaaN.||kaa 6 vstraadedaansy-khN.|| // 497 / 1992 Jain Education Internatio library.org
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAza zlokaH 87 // 498 // 5 // 498 // __"samaNe niggaMthe phAsuaesaNijjeNaM asaNa-pANa-khAima-sAimeNaM vattha-paDiggaha-kaMbala-pAyapuMchaNeNaM pIDha-phalaga-senjAsaMthAraeNaM paDilAbhemANe viharai / " [ bhagavatI0 ] ityAhAravata saMyamAdhArazarIropakArakatvAdvastrAdayo'pi sAdhubhyo deyAH / saMyamopakAritvaM ca vastrasya tAvata tRNagrahaNA-'nalasevAnivAraNArthatvena, dharma-zukladhyAnasAdhanArthatvena, glAnapIDAparihArArthatvena, mRtakapariSThApanArthatvena ca, yadAhuH " teNagahaNA-'nalasevAnivAraNA dhamma-sukkajhANahA / didaM kappaggahaNaM gilANa-maraNaTThayA ceva // 1 // " [oghani0 706] yAcako'pyAha " zIta-vAtA-''tapairdazairmazakaizcApi kheditaH / mA samyaktvAdiSu dhyAnaM na samyak saMvidhAsyati // 1 // "[ ityaadi| pAtrasyApyupayogaH-azuddhasyAnAdehaNe tatpariSThApanam, saMsaktAnnasyAvirAdhanA, pramAdAt pUtarakasahitasya taNDulodakAdegrahaNe sati tatpariSThApanAsukhaM ca / evamAdayo'nye'pi pAtragrahaNe guNAH / yadAhuH* 1samaNe aniggaMthe-zAM. khaM. // zramaNAn nigranthAn prAsukaipaNIyena azana-pAna-khAdima-svAdimena vastra-patadgraha kambala-pAdanoJchanena-pITha-phalaka-zayyA-saMstArakena pratilambhayan vihrti| "tuMgiyAe nayarIe bahave samaNAvAsayA parivasaMti.......samaNe niggaMthe phAsuesaNijjeNaM asaNapANakhAimasAimeNaM vatthapaDiggahakaMvalapAyapuMchaNeNaM pIDhaphalagasejjA saMthAraeNaM osaha sajjeNa ya paDilAmemANA ahApaDiggahiehiM tavokammehi appANaM bhAvemANA viharaMti" iti bhagavatIsUtre | hama dvitIye zatake pazcama uddezake suu0107|| 2 phaasuesnnijjennN-sN0| phAsueNaM esnnijjennN-mu.|| 3 tRNagrahaNAnalasevAnivAraNAya dharmazukladhyAnArtham / dRSTaM kalpagrahaNaM glAna-maraNArtha caiva // 4 0grahaNena ttprik-mu.|| 5 raadhnaat-mu.|| 6 taMdulo0-khaM. sN.|| atithisaMvibhAga vratasvarUpama 10 Jain Education Interna For Private & Personal use only Mjainelibrary.org
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 499 // 5 "chakkAyarakkhaNaTThA pAyaggahaNaM jiNehiM paNNattaM / je a guNA saMbhoe havaMti te pAyagahaNe vi // 1 // ataraMta-cAla-cUr3A sehA-''esA gurU asahavaggo / sAhAraNoggahA'laddhikAraNA pAyagahaNaM tu // 2 // " __ [oghani0 691-692] nanu tIrthakarANAM vastrapAtraparibhogo na zrUyate, tIrthakaracaritAnukArazca tacchiSyANAM yuktaH / vadanti hi "jArisayaM guruliMgaM sIseNa vi tAriseNa haiviyavyaM / " [ ] iti / __ maivaM vocH| acchidrapANayastIrthakarAH, api candrAdityau yAvacchikhA gacchati na tu pAnIyabindurapyadhaH patati' caturvidhajJAnabalAca te saMsaktAsaMsaktamannaM satrasamatrasaM ca jalAdi jJAtvA nirdoSamevopAdadate, iti naipAM pAtradhAraNe guNaH / vastra kAta dIkSAkAle tIrthakarA api gRhaNanti / yadAhaH "savve vi egadaseNa niggayA jiNavarA cauvvIsaM / na ya nAma annaliMge na ya gihiliMge kuliMge vA // 1 // " [Avazyakani0 227 ] 1 SaTkAyarakSaNArtha pAtragrahaNaM jinaiH praaptm| ye ca guNAH saMbhoge bhavanti te pAtragrahaNe'pi // atarada-bAla-vRddhAH zaikSakA|''dezAH guruH asahavargaH / sAdhAraNAvagrahAd alabdhikAraNAt pAtragrahaNaM tu // 2 yAdRzaM guruliGgaM ziSyeNApi tAdRzena bhvitvym| na hi bhavati buddhaziSyaH zvetapaTo nagnazramaNo vA // 3 "Na hi hoI buddhasIso seyavaDoNaggasamaNo vaa|" iti uttarArdham // 4 sarve'pi ekadRSyeNa nirgatA jinvraashcturvishtiH| na ca nAma anyaliGgena ca gRhiliGge kuliGge vA // Jain Education Interna For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram paramArthaM ca tRtIyaH " se bemi-je aIyA je aNAgayA je a vaTTamANA te savve sovahI dhammo desiyavvo tti kaTTa egaM devadUsamAdAya hai prakAzaH nikkhamiMsu nikkhamaMti nikkhamissaMti vA / " [ ] zlokaH 87 | // 500 // pravrajyottarakAlaM ca sarvabAdhAsahatvAnna vastreNa prayojanamiti yathAkathaJcittadapaitu nAma / guruliGgAnuvarttanaM ca tacchiSyANAM yaduktaM tadairAvaNAnukaraNamiva sAmAnyakariNAm / kiM ca, tIrthakarAnukAramicchadbhirmaThe nivasanamAdhAkarmikAdiparibhogastailA- 5 sabhyaGgo'GgArazakaTIsevanaM tRNapaTIparidhAna kamaNDaludhAraNaM bahusAdhumadhye nivAsa chadmasthAnAM dharmadezanAyAH karaNaM ziSyaziSyA atithidIkSAdikaM sarvamavidheyaM syAt , tacca kurvanti / saMvibhAga___kambalasya ca varSAsu bahirnigatAnAM tAtkAlikavRSTAvapkAyarakSaNamupayogaH, bAla-vRddha-glAnanimittaM varSatyapi jaladhare / vratasvarUpama bhikSAyai niHsaratAM kambalAvRtadehAnAM na tathAvidhApakAyavirAdhanA, uccAra-prasravaNAdipIDitAnAM kambalAvRtadehAnAM gacchatAmapi na tathAvidhA viraadhnaa| chatrAdyAcchAditAnAM kambalamantareNApi gacchatAM ko doSa iti cet , na, " chattassa ya / / dhAraNaDhAe " [ dazavai0 3 / 4 ] ityAgamena chatrasya pratiSiddhatvAt / rajoharaNaM punaH sAkSAjIvarakSArtha pratilekhanAkAritvA 1 saH [ahaM] bravImi-ye'tItA ye'nAgatA ye ca vartamAnAste sarve sopadhirdhamo dezitavya iti kRtvA ekaM devadUSyamAdAya nirakramiSuH niSkAmanti niSkamiSyanti vA / / 2 aiiaa-khN.|| 3 sovhidhmmo-mu.|| 4 nikkhimiMsu-zAM. khN.| nikhimNsu-sN|| 5 nikkhamaMti-zAM. / nikkhimiti-khaM. / 6 nikkhimissaMti-zAM. khaM. saM. // 7 " tathA cAgamaH" ityullekhapurassaraM pATho'yaM kiJcicchabdabhedena AcArAGgasUtrasya navamAdhyayane prathamoddezake dvitIyagAthAyA vRttau zIlAGkAcAryairapi uddhRtaH pR0 301 // Jain Education Inter !
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 501 // dupayogIti kastatra vivAdaM kuryAt ? / mukhavastramapi sampAtimajIvarakSaNAduSNamukhavAtavirAdhyamAnabAhyavAyukAyajIvarakSaNAnmukhe / dhuuliprveshrkssnnaaccopyogi| pITha-phalakayorvarSAsu panaka-kunthvAdisaMsaktAyAM bhuvi bhUzayanasya pratiSiddhatvAcchayanAsanAdAvupayogaH / zayyA-saMstArakayozca zItoSNakAlayoH zayanAdAvupayogaH / vasatizca nivAsArtha ytiinaamtyntopkaarinnii| yadAha-- "jo dei uvassayaM muNivarANa NegaguNajogadhArINaM / teNaM diNNA vattha-'nna-pANa-sayaNA-''saNavikappA // 1 // ja tattha ThiANa bhave savvesi teNa tesimuvogo| rakkhaparipAlaNA vi a, to diNNA eva te savve // 2 // sIyA-''yava-corANaM daMsANaM taha ya vAla-masagANaM / rakkhaMto muNivasame suralogasuhaM samaJjiNai // 3 // " [ evaM yadanyadapyaudhikamopagrahikaM vA dharmopakaraNaM tat sAdhUnAM dhArayatAM na doSaH, taddAtRNAM tu sutarAM guNa eva / upakaraNamAnaM tu-- " jiNA vArasarUvA u, therA coddasarUviNo / ajjANaM paNNavIsaM tu, ao uDDhaM upaggaho // 1 // " [oghani0 671] ityAdyAgamAdavagantavyam , iha tu granthagauravabhayAna pratanyate / joadei-khN.| yo dadAtyupAzrayaM munivarebhyo'nekaguNayogadhAribhyaH / tena dattA vstraa-'nn-paan-shynaa-''snviklpaaH|| | yat tatra sthitAnAM bhavet sarveSAM tena tessaamupyogH| rakSA paripAlanA'pi ca tato dattA eva te sarve / / zItA-''tapa-caurebhyo dazebhyo tathA ca vyAla-mazakebhyaH / rakSan munivRSabhAna suralokasukhaM samarjayati // 2 jinA dvAdazarUpAH, sthavirAH cturdshruupaaH| saAryANAM paJcaviMzatiH, ata UrdhvamupagrahaH // 3 0ruuvaaii-ogh0| jinAnAM "jinakalpikAnAM dvAdaza rUpANi......sthavirANAM caturdaza rUpANi......, AryANAM bhikSuNInAM paJcaviMzatyavayava oghataH......., ata UrdhvamupagrahaH pramANAt sarveSAmeva ya upadhirbhavati sa upagraho veditavyaH" iti odhniyuktivRttii|| . "pattaM 1 pattAbaMdho 2 pAyaTravaNaM ca 3 pAyakesariyA 4 / paDalAI 5 rayattANaM 6 gucchao 7 paaynijjogo|| 668 // tinneva ya pacchAgA 10 rayaharaNaM ceva 11 hoI muhapattI 12 / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu // 669 // ee ceva For Private & Personal use only // 501 // Jain Education Inter Srijainelibrary.org
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 87 | // 502 // atithisaMvibhAgavratasvarUpam svopakSa iha vRddhoktA sAmAcArI-zrAvakeNa poSadhaM pArayatA niyamAta sAdhubhyo dattvA bhoktavyam / katham ? yadA meM bhavati tadA Atmano vibhUSAM kRtvA pratizrayaM gatvA sAdhUna nimantrayate bhikSAM gRhIteti / / vibhUSitaM 1 tulanA-paJcAzakavR0 pR027| zrAvakaprajJaptivRttiH haribhadrasUriviracitA] [gAthA 326] / dharmasaMgrahavRttiH pR0 95 // yogazAstram | "ettha sAmAcArI-sAvageNa posadhaM pAreteNa NiyamA sAdhUNamadAtuM Na pAreyabvaM, annadA puNa aniyamo-dAtuM vA pAreti, pArito vA dei tti / tamhA puvvaM sAdhUNaM dAtuM pacchA pAretabvaM, kadhaM?, jAdhe dezakAlo tAdhe appaNo sarIrassa vibhUsaM kAuM sAdhupaDi lassayaM gaMtuM NimaMteti-bhikkhaM gehadha tti / sAdhUNa kA paDivattI?, tAghe aNNo paDalaM aNNo muhaNatayaM aNNo bhANaM paDileheti, hemA aMtarAiyadosA ThaviMtagadosA ya bhavissaMti / so jati paDhamAe porusIe NimaMteti, asthi NamokArasahitAito to gejjhati, adhava Natthi Na gejjhati, taM vahitavvayaM hoti, jati ghaNaM lagejA tAdhe gejjhati, saMcikkhAvijJati, jo vA ugghADAe porisIe pAreti pAraNaitto aNNo vA tassa dijati, pacchA teNa sAvageNa samagaM gammati, saMghADago vaJcati, ego Na vaTTati |pesituM, sAdhU purao, sAvago mggto| gharaM NeUNa AsaNeNa uvaNimaMtijati, jati NiviTugA to laTTayaM, adha Na NivesaMti tadhA vi viNayo pautto, tAdhe bhattaM pANaM sayaM ceva deti, bhANaM dhareti bhanjA deti, athavA ThitIo acchati jAva diNNaM, sAdhU vi |sAvasesaM davaM geNhati, pacchAkammapariharaNaTTA, dAtUNa vaMdittuM visajjeti, visajjettA aNugacchati, pacchA sayaM bhuMjati, jaM ca kira sAdhUNa Na diNNaM taM sAvageNa Na bhotavvaM, jati puNa sAdhU Natthi tAdhe desakAlavelAe disAlogo kAtavvo, visuddhabhAveNa ciMtiyavaM-jati sAdhuNo hotA to NitthArito hoto tti vibhaasaa|" iti haribhadrasUriviracitAyAm AvazyakasUtravRttI pratyAkhyAnAdhyayane pR0 837-838 / etadeva AvazyakacUrNAvapi kvacit kizcicchabdabhedena varNitamasti pR0 305-306 // |duvAlasa, mattaga 13 airega colapaTTo ya 14 / eso cauddasaviho uvahI puNa therakappammi // 670 ||.........pttN 1 pattAbaMdhora pAyaTravaNaM ca 3 paaykesriyaa4| paDalAI 5 rayattANaM ca 6 gocchao7 pAyanijjogo // 677 // tinneva ya pacchAgA 10 rayaharaNaM ceva 11 hoha muhapattI 12 / tatto ya mattago khalu 33 caudasamo kamaDhago ceva 14 // 675 / / uggaNaMtaga 15 paTTo 16 adhoruga 17 calaNiyA ya boddhavvA 18 / abhitara 19bAhiriyaMsaNiyaM 20 taha kaMcuge ceva 21 // 676 // ukkacchiya 22 vekacchI 23 saMghADI ceva 24 khaMdhakaraNI ya 25 // ohovahimmi ee ajjANaM pannavIsaM tu // 677 // " iti oghaniryuktau // Jain Education Intem K w .jainelibrary.org
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAdhUnAM ca taM prati kA pratipattiH ? ucyate-tadaikaH paTalakamanyo mukhAnantakamaparo bhAjanaM pratyavekSate, mA'ntarAyaaldopAH sthApanAdopA vA bhavanniti / sa ca yadi prathamAyAM pauruSyAM nimantrayate, asti ca namaskArasahitapratyAkhyAnI, tatastad gRhyate / atha nAstyasau tadA na gRhyate, yatastadvoDhavyaM bhavati / yadi punarghanaM lageta , tadA gRhyate saMsthApyate ca; yo vA udghATapauruSyAM pArayati pAraNakavAnanyo vA tasmai taddIyate / pazcAttena zrAvakeNa samaM saGghATako vrajati, eko na vartate / preSayituM, sAdhU purataH, zrAvakastu mArgato gacchati / tato'sau gRhaM nItvA tAvAsanenopanimantrayate; yadi nivizete tadA bhavyam / atha na nivizete tathApi vinayaH prayukto bhavati / tato'sau bhaktaM pAnaM ca svayameva dadAti, bhAjanaM vA dhArayati, sthita eva haivA''ste yAvadIyate / sAdhU api pazcAtkarmapariharaNArtha sAvazeSaM gRhnniitH| tato vanditvA visarjayati, anugacchati ca / katicit padAni, tataH svayaM bhuGkte / ___ yadi punastatra grAmAdau sAdhayo na bhavanti tadA bhojanavelAyAM dvArAvalokanaM karoti, vizuddhabhAvena ca cintayatiyadi sAdhavo'bhaviSyan tadA nistArito'hamabhaviSyamiti / eSa poSadhapAraNake vidhiH / anyadA tu dattvA bhuGkte, bhuktvA vA dadAtIti / atrAntarazlokAHannAdInAmidaM dAnamuktaM dharmopakAriNAm / dharmopakArabAhyAnAM svarNAdInAM na tanmatam // 1 // 1 pAraNake dAtavyo vA tasmai-kha. c.|| 2 atraantre-khN.| // 503 / / / Jain Education Intem SAw.jainelibrary.org
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 87 // 504 // | 5 // 504 // dattena yena dIpyante krodh-lobh-mraadyH| na tat svarNa caritribhyo dadyAcAritranAzanam // 2 // yasyAM vidAryamANAyAM mriyante janturAzayaH / kSitestasyAH prazaMsanti na dAnaM karuNAparAH // 3 // yadyacchastraM mahAhiMsraM tattadyena vidhIyate / tadahisramanA lohaM kathaM dadyAdvicakSaNaH // 4 // saMmRcchanti sadA yatra bhUyAMsastrasajantavaH / teSAM tilAnAM ko dAnaM manAgapyanumanyate // 5 // dadyAdIprasUtAM gAM yo hi puNyAya parvaNi / mriyamANAmiva hahA ! varNyate so'pi dhArmikaH // 6 // yasyA apAne tIrthAni mukhenAnAti yA'zucim / tAM manvAnAH pavitrAM gAM dharmAya dadate jaDAH // 7 // pratyahaM duhyamAnAyAM yasyAM vatsaH prapIDyate / khurAdibhirjantughnIM tAM dadyAda gAM zreyase katham ? // 8 // svarNamayI rUpyamayI tilamayyAjyamayyapi / vibhajya bhujyate dhenustadAtuH kiM phalaM bhavet ? // 9 // kAmagarddhakarI bandhusnehadrumadavAnalaH / kaleH kalitarurdurgadurgatidvArakuJcikA // 10 / / mokSadvArAgalA dharmadhanacaurI vipatkarI / yA kanyA dIyate sA'pi zreyase ko'yamAgamaH ? // 11 // vivAhasamaye mUDhaidharmabuddhathA vidhIyate / yattu yautakadAnaM tat syAd bhasmani hutopamam // 12 // yat saMkrAntI vyatIpAte vaidhRte parvaNorapi / dAnaM pravartitaM lubdhairmugdhasaMmohanaM hi tat // 13 // mRtasya tRptyai ye dAnaM tanvanti tanubuddhayaH / te hi siJcanti musalaM salilaiH pallavecchayA // 14 // 1 " yautakaM yutayordeyam..yutayorvadhUvarayorida yautakam " iNi savRttike'bhidhAnacintAmaNau zlo0 520 // atithisaMvibhAgavatasvarUpam Jain Education Interne amlaw.jainelibrary.org
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 505 // viprebhyo bhojane datte prIyante pitaro yadi / ekasmin bhuktavatyanyaH puSTaH kiM na bhavediha 1 // 15 // apatyadattaM cedAnaM pitRRNAM pApamuktaye / putreNa tapte tapasi tadA muktiM pitA''pnuyAt // 16 // gaGgA-gayAdau dAnena taranti pitaro yadi / taMtrokSyantAM prarohAya gRhe dagdhA dramAstadA // 17 // gatAnugatikaiH kluptaM na dadyAdupayAcitam / phalanti hanta ! puNyAni, puNyAbhAve mudhaiva tat // 18 // na ko'pi zakyate trAtuM pUNe kAle surairapi / dattopayAcitaisteSAM vimbaistrANaM mahAdbhatam // 19 // mahokSaM vA mahAjaM vA zrotriyAyopakalpayan / dAtA'tmAnaM ca pAtraM ca pAtayennarakAvaTe // 20 // dadaddharmadhiyA dAtA na tathA'dhena lipyate / jAnannapi yathA dopaM grahItA mAMsalolupaH // 21 // apAtrapANino hatvA[5]pAtraM puSNanti ye punaH / anekabhekaghAtena te prINanti bhujaGgamam // 22 // na svarNAdIni dAnAni deyAnItyarhatAM matam / annAdInyapi pAtrebhyo dAtavyAni vipazcitA / / 23 // jnyaan-drshn-caaritrruuprtntryaanvitaaH| samitIH paJca vibhrANA guptitritayazAlinaH // 24 // mahAvratamahAbhAradharaNakadhurandharAH / parISahopasagAricamUjayamahAbhaTAH // 25 // nirmamatvAH zarIre'pi kimutAnyeSu vastuSu ? / dharmopakaraNaM muktvA parityaktaparigrahAH // 26 // dvicatvAriMzatA doSairaduSTaM bhaikSamAtrakam / AdadAnA vapurdharmayAtrAmAtrapravRttaye // 27 // navaguptisanAthena brahmacaryeNa bhUSitAH / dantazodhanamAtre'pi parasve vigataspRhAH // 28 // 1 putreNA0-khaM // 2 tatropyantAM ka kha ca // 3 vhnidgdhaa-kaa|| WHICHRISTSHENETBHEHECHEHEICHEHREVERESISTRISHSHAR // 505 // Jain Education in For Private & Personal use only |
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram zlokAH || 506 // patha mAnA-apamAnayorlAbhA-'lAbhayoH sukha-duHkhayoH / prazaMsA-nindayoharSa-zokayostulyavRttayaH // 29 // kRta-kAritA-'numatiprabhedArambhavarjitAH / mokSakatAnamanaso yatayaH pAtramuttamam // 30 // samyagdarzanavantastu dezacAritrayoginaH / yatidharmecchavaH pAtraM madhyamaM gRhamedhinaH // 31 // samyaktvamAtrasaMtuSTA vrata-zIleSu niHsahAH / tIrthaprabhAvanodyuktA jaghanyaM pAtraplucyate // 32 / / kuzAstrazravaNotpannavairAgyA niSparigrahAH / brahmacaryaratAH steya-mRSA-hiMsAparAGmukhAH // 33 // ghoravratA maunajuSaH kanda-mUla-phalAzinaH / ziloJchavRttayaH patrabhojino bhaikSajIvinaH // 34 // kaSAyavatrA nirvastrAH zikhA-mauNDya-jaTAdharAH / ekadaNDAstridaNDA vA gahA-'raNyanivAsinaH // 35 // pazcAgnisAdhakA grISme galantIdhAriNo hime / bhasmAGgarAgAH khaTvAGga-kapAlA-'sthivibhUSaNAH // 36 // svabuddhayA dharmavanto'pi mithyAdarzanadUSitAH / jinadharmadviSo mUDhAH kupAtraM syuH kuMtIrthinaH // 37 // prANiprANApaharaNA mRSAvAdaparAyaNAH / parasvaharaNoyuktAH prakAma kAmagardabhAH // 38 // parigrahArambharatA na santuSTAH kadAcana / mAMsAzino madyaratAH kopanAH kalahapriyAH / / 39 // kuzAstramAtrapAThena sadA paNDitamAninaH / tattvato nAstikaprAyA apAtramiti zaMsitAH // 40 // ityapAtra kupAtraM ca parihatya vivekinaH / pAtradAne pravartante sudhiyo mokSakAviNaH / / 41 // dAnaM syAt saphalaM pAtre kuMpAtrA-'pAtrayorapi / pAtre dharmAya taca syAdadharmAya tadanyayoH // 42 // 1 niHspRhAH-ga Na // 2 gyAnniSpa-saM. mu.|| 3 kutIrthikAH-kha ca / / 4 na tvapAtrakupAtrayoH-jaNa // atithisaMvibhAgavratasvarUpam Jain Education Internal |
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 507 // BHEENCHCHEIGHERCTCHEEEEEEECHEHRECHARGENE payaHpAnaM pannagAnAM yathA viSavivRddhaye / kupAtrA-'pAtrayordAnaM tadvad bhavavivRddhaye // 43 // svAdu kSIraM yathA kSiptaM kaTvalAvuni duSyati / dAnaM dattaM zuddhamapi kupAtrA-'pAtrayostathA // 44 // dattA kupAtrA-pAtrAbhyAM sarvoyapi phalAya na / pAtrAya datto grAso'pi zraddhayA syAnmahAphalaH // 45 // iyaM mokSaphale dAne pAtrApAtravicAraNA / dayAdAnaM tu tattvajJaiH kutrApi na niSidhyate // 46 // zuddhayazudvikRtA bhaGgAzcatvAraH paatr-daanyoH| AdyaH zuddho dvitIyastu pAkSiko'nyau tu niSphalau // 47 // dAnena bhogAnAmotItyavimRzyaiva bhASyate / anarghyapAtradAnasya kSudrA bhogAH kiyat phalam ? // 48 // pAtradAne phalaM mukhyaM mokSaH saMsyaM kRperiva / palAlamiva bhogastu phalaM syAdAnuSaGgikam // 49 // jinAnAM dAnadAtAraH prathame mokSagAminaH / dhanAdayo dAnadharmAda bodhivIjamupArjayan // 50 // jinAnAM pAraNe bhikSAdAtRNAM mandirAjire / sugandhyudaka-puSpasrag-ratnavRSTiM vyadhuH surAH // 51 // ityatithisaMvibhAgavatametadudIritaM prapaJcena / deyAdeye pAtrApAtre jJAtvA yathocitaM kuryAt // 52 // 87 // yadyapi vivekinaH zraddhAvataH satpAtradAne sAkSAt pAramparyeNa vA mokSaH phalaM, tathApi mugdhajanAnugrahArtha pAtradAnasya prAsaGgikaM phalamAha 1 bhujnggaanaaN-mu.|| 2 tathA bh0-shaaN.| tadvat bhavati pApmane-ka // 3-gnn|| dvitIyo vaiklpiko'nyau-mu.|| ki zasya-zAM. // 5 prthmaa-khN.|| 6-ka ga ma Da Na // harSotkarSaparAH sadyaH pusspvRssttiN-mu.|| REHEIRETRIEVEMEHRARRRRRRRRRCHCHCHCHE // 5.7 // Jain Education Inte For Private & Personal use only 2 ww.jainelibrary.org
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH zlokaH 88 // 508 // pazya saGgamako nAma sampadaM vatsapAlakaH / svopazavRtti camatkArakarI prApa munidAnaprabhAvataH // 88 // vibhUSitaM pazyetyanena mugdhbuddhimbhimukhyti| saGgamako nAmeti saGgamakAbhidhAnaH, vatsapAlo vatsapAlanajIvikaH, camatkArakarI yogazAstram sampadaM prApa, kutaH ? munidAnaprabhAvataH / atra saGgamakasya pAramparyeNa mokSo'pi phalamasti tathApi prAsaGgikaphalAbhidhAnarabhasena // 508 // sa noktH| saGgamakacaritaM ca sampradAyagamyam / sa cAyama magadheSvasti niHsImaratnaprAgbhArabhAsuram / puraM samudravad rAjagRhaM kulagRhaM zriyaH // 1 // rAjA puraM tadaparairanullacitazAsanaH / zazAsa zreNikaH pAkazAsanaH svaHpurImiva // 2 // zAligrAme'tha dhanyeti kAcidducchannavaMzikA / bAlaM saGgamakaM nAma samAdAya samAyayau // 3 // vasaMstatra sa paurANAM vatsarUpANyacArayat / anurUpA hyasau roravAlAnAM mRdajIvikA // 4 // athApareAH saMjAte tatra kasmiMzcidutsave / pAyasaM saGgamo'pazyad bhujyamAnaM gRhe gRhe // 5 // gatvA svagehe jananIM yayAce sopi pAyasam / sA'pyuvAca daridrA'smi madgehe pAyasaM kutaH 1 // 6 // bAlena tenAjJatayA yAcyamAnA muhurmuhuH / smarantI pUrvavibhavaM tAratAraM ruroda sA // 7 // 10jiivkH-mu.|| 20ducchinna0-mu. trisssstti010|10|57 // 3 ita Arabhya 125 zlokaparyantaM prAyaH samAnAH zlokAH katriSaSTizalAkApuruSacarite 1010059-280 // 4 tAraM tAraM-kha. ga ca dd|| atithisaMvibhAgavate saGgamakasya [zAlibhadrasya ] kathA 10 Jain Education inte vww.jainelibrary.org
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 509 // tasyA ruditaduHkhenAnuviddhahRdayA iva / Agatya prativezinyaH papracchurduHkhakAraNam // 8 // tAbhyo'bhyadhatta sA duHkhakAraNaM gadgadAkSaraiH / kSIrAdyaduzca tAstasyai sA'pacat pAyasaM tataH // 9 // khaNDAjyapAyasaibhRtvA sthAlaM bAlasya tasya sA / Arpayat prayayau cAntargRhaM kAryeNa kenacit // 10 // atrAntare ca ko'pyAgAnmunirmAsamupoSitaH / pAraNAya bhavodanvattAraNAyAsya nauriva // 11 // so'cintayadidaM cintAmANikyamiva cetanam / jaGgamaH kalpazAkhIva kAmadhenurivApazuH // 12 // sAdhu sAdhu mahAsAdhurmadbhAgyairayamAyayau / kuto'nyathA varAkasya mamedRkpAtrasaGgamaH // 13 // bhAgyodayena kenApi mamAdya samapadyata / cittaM vittaM ca pAtraM ca triveNIsaGgamo hyayam // 14 // ityasau sthAlamutpATya pAyasaM sAdhave dadau / jagrAhAnugrahAyAsya mahAkAruNiko muniH // 15 // yayau ca sa munirgehAnmadhyAd dhanyA'pi niryayau / manye bhuktamaneneti dadau sA pAyasaM punaH // 16 // tatpAyasamatRptaH sannAkaNThaM bubhuje'tha saH / tadajIrNana yAminyAM smarana sAdhuM vyapadyata // 17 // tena dAnaprabhAveNa so'tha rAjagRhe pure| gobhadrebhyasya bhAryAyA bhadrAyA udare'bhavata // 18 // zAlikSetra suniSpannaM svapne'pazyacca sA ttH| bhatuH zazaMsa so'pyasyAH sUnuH syAdityacIkathata // 19 // ceddAnadharmakarmANi karomIti babhAra saa| dohadaM taM tu gobhadraH pUrayAmAsa bhadradhIH // 20 // pUNe kAle tato bhadrA dyutiyotitadigmukham / asta tanayaM ratnaM vidUragiribhUriva // 21 // 1 prtiveshnyH-sN.|| prtiveshminyH-muH| triSaSTiH 11063 // prAtivezminyaH ka kha ca // BHEHETRIGHCHCHEHCHCHCHEIGHCHEHORICHETRICHEHEIGHBHEN Jain Education Inter Jw.jainelibrary.org
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 510 // Jain Education Interna dRSTavanAnusAreNa sanostasya zubhe dine / cakratuH pitarau zAlibhadra ityabhidhAM zubhAm // 22 // bhaH paJcabhiH pAlyamAnaH sa vavRdhe kramAt / kiJcidUnASTavarSaH san pitrA'pyadhyApitaH kalAH // 23 // saMprAptayauvanazcAsau yuvatIjanavallabhaH / savayobhiH samaM reme pradyumna iva nUtanaH // 24 // tatpurazreSTho'thaitya kanyA dvAtriMzataM nijAH / pradAtuM zAlibhadrAya bhadrAnAthaM yayAcire // 25 // atha prahRSTo gobhadraH zAlibhadreNa sAdaram / sarvalakSaNasaMpUrNAH kanyakAH paryaNAyayat // 26 // zAlibhadrastato ramye vimAna iva mandire / vilalAsa samaM tAbhiH patirdiviSadAmiva // 27 // vivedAnandamagno'yaM na rAtriM na ca vAsaram / tasyApUrayatAM bhogasAmagrIM pitarau svayam // 28 // zrIvIrapAdamUle'tha gobhadro vratamagrahIt / kRtvA cAnazanaM mRtvA devalokaM jagAma // 29 // avadhijJAnato jJAtvA zAlibhadraM nijAtmajam / tatpuNyAvarjitaH so'bhUt putravAtsalyatatparaH / / 30 / / divyAni vastranepathyAdInyasya prativAsaram / sabhAryasyArpayAmAsa kalpazAkhIva so'maraH // 31 // citaM kAryaM bhadrA tattadasAdhayat / pUrvadAnaprabhAveNa bhogAn so'bhuGkta kevalam // 32 // - vaNigbhiH kaizcidanyedyugRhItvA ratnakambalAn / zizriye zreNikastAMca mahArghatvena nAgrahIt // tataste vaNijo jagmuH zAlibhadraniketanam / taduktArgheNa tAn bhadrA'pyagrahId ratnakambalAn // 34 // 33 // 1 pAlyamAnaH sa dhAtrIbhiH paJcabhirvavRdhe kramAt zAM. khaM. // 2sa prApta0 - zAM. khaM. // 3 sa - zAM. / saH ka // adeeeeeeeeaaaaaaaaaaaaaaaat tRtIya : prakAzaH zlokaH 88 / / 510 // 5 atithisaMvi bhAgavate saGgamakasya zAli bhadrasya ] kathA 10 wjainelibrary.org
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ madyogyo gRhyatAmeko mahAmUlyo'pi kambalaH / ityUce cellaNAdevyA tadA ca zreNiko nRpaH / / 35 // rAjJA'pi mUlyapUrva te kambalaM vaNijo'rthitAH / bhadrA jagrAha tAn sarvAn kambalAnityacIkathan // 36 // zreNikaH prAhiNodekaM pravINaM puruSaM tataH / bhadrApArzve mUlyadAnAt kambalAdAnahetave // 37 / / yAcitA tena bhadroce chittvA tAn ratnakambalAn / zAlibhadrapriyApArdaproJchanIkRtavatyaham // 38 // kArya niSpadyate kizcijjINaizcedratnakambalaiH / tad gacchA''pRcchaya rAjAnamAgacchAmUn gRhANa ca // 39 // Akhyad gatvA sa taMdrAjJe rAjyUce cellaNA'pyadaH / pazyAsmAkaM vaNijAM ca rIti-henorivAntaram // 40 // tameva puruSaM preSya zreNikena kutUhalAt / AkArite zAlibhadre bhadropetya vyajijJapat // 41 // bahirnahi mahInAtha ! jAtu yAti madAtmajaH / prasAdaH kriyatAM deva ! tad gRhAgamanena me // 42 // kautUhalAcchreNiko'pi tattathA pratyapadyata / taM ca kSaNaM pratIkSyAtha sA'gre bhUtvA gRhaM yayau / / 43 // vicitravastra-mANikya-citrakatvamayIM tataH / ArAjaharmya svagRhAdaTTazobhA vyadhatta sA // 44 // tayA'hUtastato rAjA kRtAM sadyaH surairiva / vibhAvayan haTTazobhA zAlibhadragRhaM yayau // 45 // svarNastambhopari preDadindranIlAzmatoraNam / mauktikasvastikazreNidanturadvArabhUtalam // 46 // divyavasvakRtollocaM sugandhidravyadhRpitam / bhuvi divyavimAnAnAM pratimAnamiva sthitam // 47 // 10muulyepi-khN.| mUlyena-triSaSTi0 10 / 10 / 90 // 2 procchanI0-vaM. // 3 tad gatvA''pR0-triSaSTi0 1110-94 // tad rAzo-zAM. CHCHCHRITERNETRICHEHEREHEREETERRIERRESTERRHETERRENCHORT Jain Education Inters For Private & Personal use only w.jainelibrary.org/
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 88 // 512 // // 512 // tadviveza vizAmIzo vismayasmeralocanaH / bhUmikAyAM caturthyAM tu siMhAsana upAvizat // 48 // saptamyAM bhuvi bhedaitya zAlibhadraM tato'vadat / ihAyAtaH zreNiko'sti taM draSTuM kSaNamehi tat // 49 // amba ! tvameva yaM vetsi tamadha kAraya svayam / kiM mayA tatra karttavyaM sa bhadrAmityabhASata // 50 // tato bhadrA'pyuvAcainaM kretavyaM vastu na hyadaH / kintvasau sarvalokAnAM yuSmAkamapi ca prabhuH // 51 // tacchRtvA zAlibhadro'pi saviSAdamacintayat / dhik sAMsArikamaizvarya yanmamApyaparaH prabhuH // 52 // bhogibhogairivabhirme bhogairalamataH param / dIkSA maJju grahISyAmi zrIvIracaraNAntike // 53 // evaM saMvegayukto'pi sa mAturuparodhataH / sabhAryo'bhyetya rAjAnamanamadvinayAnvitaH // 54 // sasvaje zreNikenAtha svAGke suta ivAsitaH / snehAcchirasi cAghrAtaH kSaNAcAzrUNi so'mucat / / 55 // tato bhadrA jagAdaivaM devAyaM mucyatAM yataH / manuSyamAlyagandhena manuSyo'pyeSa bAdhyate // 56 // devabhUyaM gataH zreSThI sabhAryasyAsya yacchati / divyanepathyavasvAGgarAgAdIn prativAsaram // 57 // tato rAjJA visRSTo'sau yayau saptamabhUmikAm / ihaiva bhoktavyamiti vijJapto bhadrayA nRpaH // 58 // bhadrAdAkSiNyato rAjA pratyapadyata tattathA / sadyaH sA'sAdhayat sarva zrImatAM kiM na sidhyati ? // 59 // sasnau snAnIyatailAmbucUrNestUrNaM tato nRpaH / aGgulIyaM tadaGgulyAH krIDAvApyAM papAta ce // 6 // 1 bhadretya-zAM. / triSaSTi0 10010104 // 2 0vAcaivaM-kha ca // 3.vANi -shaaN.|| 4 tat-ka / HCHEHEHEENCHEHCHEHCHCHEICHEREHEIRECHCHCHEHEHEICHEHE bhatithisaMdhibhAgavrate saGgamakastha [zAli bhadrasya] kathA Jain Education Inten w.jainelibrary.org
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 513 // BHINETRINITIHEROHIBICHETHEROHOCHHHHHHHHHI yAvadanveSayAmAsa bhUpatistaditastataH / tAvadbhadrA''dizaddAsI vApyambho'nyatra nAyyatAm // 61 // tathA kRte tayA citradivyAbharaNamadhyagam / aGgArAbhaM khAGgulIyaM dRSTvA rAjA visiSmiye // 62 // kimetaditi rAjJoktA dAsyavocadihAnvaham / nirmAlyaM zAlibhadrasya sabhAryasya nidhIyate // 63 // sarvathA dhanya evaiSa dhanyo'hamapi saMprati / rAjye yasyedRzAH santi vimamarzeti bhUpatiH // 64 // bubhuje saparIvAro bhuubhujaamgrnniisttH| citrAlaGkAravastrAdyairarcitazca gRhaM yayau // 65 // zAlibhadro'pi saMsAravimokSaM yAvadicchati / abhyetya dharmasahRdA vijJaptastAvadIdRzama // 66 / AgAccaturjJAnadharaH surAsuranamaskRtaH / muuto dharma iyodyAne dharmaghoSAbhidho muniH // 67 // zAlibhadrastato harSAdadhiruhya rathaM yayau / AcAryapAdAn vanditvA sAdhUMthopAvizat puraH // 68 // sa sarirdezanAM kurvan natvA tenetyapRcchayata / bhagavan ! karmaNA kena prabhuranyo na jAyate ? // 69 // bhagavAnapyuvAcedaM dIkSAM gRhNanti ye jainAH / azeSasyApi jagataH svAmibhAvaM bhajanti te // 70 // yadyevaM nAtha ! tad gatvA nijAmApRcchaya mAtaram / grahISyAmi vratamiti zAlibhadro vyajijJapat // 71 // na pramAdo vidhAtavya ityuktaH mUriNA tataH / zAlibhadro gRhaM gatvA bhadrAM natvetyabhASata // 72 // dharmaH zrIdharmaghoSasya sUreradya mukhAmbujAta / vizvaduHkhavimokSasyopAyabhUto mayA zrutaH // 73 // akArSIH sAdhvidaM vatsa ! pitustasyAsi nandanaH / prazazaMseti bhadrA'pi zAlibhadraM pramodataH // 74 // 1.hmiti-khN.|| 2 narAH-kha ca // HOMEHEYEHCHCHCHCHEIGHBHENRELEHEHENGEMEHEYEHDHDHDHOTO // 513 // Jain Education Interne 205 v.jainelibrary.org
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSita yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 88 // 514 // so'pyavocadidaM mAtarevaM cettat prasIda me / grahISyAmi vratamahaM nanu tasya pituH sutaH // 75 // sA'pyavAdIdidaM vatsa ! yuktaste'sau vratodyamaH / kintvatra lohacaNakAzcarvaNIyA nirantaram // 76 // sukumAraH prakRtyA'pi divyabhogaizca lAlitaH / syandanaM tarNaka iva kathaM tvaM vakSyasi vratam ? // 77 // zAlibhadro'pyuvAcaivaM pumAMso bhogalAlitAH / asahA vratakaSTAnAM kAtarA eva netare // 78 // tyaja bhogAn kramAnmartyamAlyagandhAna sahasva ca / ityabhyAsAd vrataM vatsa ! gRhNIyA ityuvAca sA // 79 // zAlibhadrastato bhadrAvacanaM pratipadya tat / bhAyomekAM tUlikAM ca muJcati sma dine dine // 8 // itazca tasmin nagare dhanyo nAma mahAdhanaH / babhUva zAlibhadrasya kaniSThabhaginIpatiH // 81 // zAlibhadrasvasA sAzru snapayantI tu taM tadA / kiM rodiSIti tenoktA jagAdeti sagadgadam / / 82 // vrataM grahItuM me bhrAtA tyajatyekAM dine dine / bhAryA ca tUlikAM cAhaM hetunA tena rodimi // 83 // ya evaM kurute pheruriva bhiirustpsvysau| hInasattvastava bhrAtetyUce dhanyaH sanarmakam // 84 // sukaraM cedvataM nAtha ! kriyate kiM na hi tvayA / evaM sahAsamanyAbhirbhAryAbhirjagade'tha saH // 85 // dhanyo'pyUce vrate vighno bhavatyastAzca puNyataH / anumantryo'dya me'bhUvan pravrajiSyAmi tad drutam // 86 // tA apyUcuH prasIdedamasmAbhirnarmaNoditam / mA sma tyAkSIH zriyo'smAMzca manakhin ! nityalAlitAH // 87 // anityaM strI-dhanAdyetat projjhya nitypdecchyaa| avazyaM pravrajiSyAmItyAlapan dhanya utthitaH // 88 // 1 sAsnu-zAM. khaM, / sAbhuH-saMkha ca, trisssstti010|101137 // dhy-2|| 2 projjhan sc|| BHRTCHENERACHCHEHCHEHRIENCETRICHCHHORORSCIRCHCHCHINCIYE atithisaMvibhAgavate saGgamakasya zAlibhadrasya] kA kathA w.jainelibrary.org Jain Education Interna
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 515 // eleteleteksteISISISISIS Jain Education Internat tvAmanu pravajiSyAma evamuktavatIzca tAH / anvamanyata dhanyo'pi dhanyaMmanyo mahAmanAH // 89 // itazca vaibhAragirau zrIvIraH samavAsarat / vidAJcakAra taM sadyo dhanyo dharmasuhRdbhirA // 90 // dattadAnaH sadAro'sAvAruhya zibikAM tataH / bhavabhIto mahAvIracaraNau zaraNaM yayau // 91 // sadAraH so'grahId dIkSAM tato bhagavadantike / tacchrutvA zAlibhadro'pi jitaMmanyaH pratatvare // 92 // so'nvIyamAnastadanu zreNikena mahIbhujA / upetya zrImahAvIrapAdamUle'grahId vratam // 93 // tataH saparivAro'pi svAmI siddhArthanandanaH / viharannanyato'gacchat sayUtha iva hastirAd // 94 // dhanyazca zAlibhadrazca tAvabhUtAM bahuzrutau / mahattatpazca tepAte khaDgadhArAsahodaram // 95 // pakSAd mAsAd dvimAsAt trimAsyA mAsacatuSTayAt / zarIranirapekSau tau cakratuH pAraNaM munI // 96 // tapasA samajAyetAM nirmAMsa-rudhirAGgakau / carmabhastropamau zAlibhadra - dhanyau mahAmunI // 97 // anyedyuH zrImahAvIrasvAminA saha tau munI / AjagmatU rAjagRhaM puraM janmabhuvaM nijAm // 98 // tataH samavasaraNasthitaM nantuM jagatpatim / zraddhA'tizayayogenAcchinnamIyurjanAH purAt // 99 // mAsapAraNake zAlibhadra-dhanyAvubhAvapi / kAle vihartuM mikSArthaM bhagavantaM praNematuH // 100 // 1 dvimAsAt trimAsAnmAsa0 - zAM. / dvimAsyAstrimAsyA mAsa0 - mu. / " pAtrAdivarjitAdantottarapadaH samAhAre dviguH " | iti haime liGgAnuzAsane / " pAtrAdivarjitamakArAntamuttarapadaM yasya sa dviguH samAhAre strI paJcapUlI / pAtrAdivarjita iti kim ? dvipAtraM dvimAsaM tribhuvanaM caturyugam" iti tasya avacUrau // Doooooo Beeeeee 10 // 515 // jainelibrary.org
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopavRttivibhUSitaM pogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 88 NCHCHHCHEMERCHOICICICIRICIENCYCHCHCHCRECICICIRMIRICHE mAtRpAzrvAt pAraNaM te'dyetyuktaH svAminA tataH / icchAmIti bhaNan zAlibhadro dhanyayuto yayau // 1.1 // gatvA bhadrAgRhadvAri tAvubhAvapi tasthatuH / tapaHkSAmatayA tau ca na kenApyupalakSitau // 102 // zrIvIraM zAlibhadraM ca dhanyamapyadya vanditum / yAmIti vyAkulA bhadrA'pyajJAsIdutsukA na tau // 103 // kSaNamekamavasthAya tatra to jgmtusttH| maharSI nagaradvAramatolyA ca nirIyatuH // 104 // tadA''yAntI pure tasminvikretuM ddhi-srpissii| zAlibhadrasya prAgjanmamAtA dhnyaa'bhvtpurH|| 105 // zAlibhadraM tu sA prekSya saJjAtapresravastanI / vanditvA caraNau bhaktyA dvAbhyAmapi dadau dadhi // 106 // zrIvIrayAntike gatvA tadAlocya kRtAJjaliH / zAlibhadro'vadat svAmin mAtRtaH pAraNaM katham ? // 107 // sarvajJo'pyAcacakSe'tha zAlibhadramahAmuneH / prAgjanmamAtaraM dhanyAmanyadapyanyajanmajam // 108 // kRtvA pAraNakaM dadhnA''pRcchaya ca svAminaM tataH / vaibhArAdi yayau zAlibhadro dhanyasamanvitaH // 109 // zilAtale zAlibhadraH sadhanyaH pratilekhite / pAdapopagamaM nAma tatrAnazanamAzrayata // 110 // tadA ca bhadrA tanmAtA zreNikazca mahIpatiH / Ajagmaturbhaktiyuktau zrIvIracaraNAntikam // 111 // tato bhadrA'vadaddhanya-zAlibhadrau va tau munI ? / bhikSArtha nAgatau kasmAdasmadvezma jagatpate ! // 112 // sarvajJo'pi vabhASe tau tvadvezmani munI gatau / jJAtau na tu bhavatyehAgamanavyagracittayA // 113 // prAgjanmamAtA tvatsUnordhanyA yAntI puraM prati / dadau dadhi tayostena pAraNaM cakratuzca tau // 114 // MEHCHERENCHEHEHCHEHENGERRIERRENESHAREHEARTERE atithisaMvibhAgavate saGgamakasya [zAlibhadrasya] kathA 1 prsnv-dd|| Jain Education Inte 22 ww.jainelibrary.org
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 517 // ubhAvatha mahAsattvau satvarau bhavamujjhitum / vaibhAraparvate gatvA'nazanaM tau pracakratuH // 115 // zreNikena samaM bhadrA vaimArAdi yayau ttH| tathAsthitAvapazyacca tAvazmaghaTitAviva // 116 // tatkaSTamaya pazyantI smarantI tatasakhAni ca / sArodIdrodayantIva vaibhArAdri pratisvanaiH // 117 // AyAto'pi gRhaM vatsa ! mayA tu svalpabhAgyayA / na jJAto'si pramAdenAprasAdaM mA kRthA mayi // 118 // yadyapi tyaktavAnnastvaM tathApi nijadarzanAt / AnandayiSyasi dRzau puretyAsInmanorathaH // 119 / / ArambheNAmunA putra ! shriirtyaaghetunaa| manorathaM tamapi me bhatumasyudyato'dhunA // 120 // prArabdhaM yattapastatra na te vighnIbhavAmyaham / kintvetat karkazatamaM zilAtalamito bhava // 121 // athoce zreNiko harSasthAne kiM nAma rodiSi ? / IdRg yasyAH sutaH strISu tvaM saikA putravatyasi // 122 / / tattvajJo'yaM mahAsattvastyaktvA tRNamiva zriyam / prapede svAminaH pAdAn sAkSAdiva paraM padam // 133 // asau jagatsvAmiziSyAnurUpaM tapyate tapaH / mudhA'nutapyate mugdhe ! kiM tvayA strIsvabhAvataH // 124 // . bhadrevaM bodhitA rAjJA vanditvA tau mahAmunI / vimanaskA nijaM dhAma jagAma zreNikastathA // 125 // mRtvA tatastau sarvArthasiddhasvarge babhUvatuH / surottamau trayastriMzatsAgarapramitAyuSau // 126 // 1 satvaraM-kha ca // 2 mayA tvN-shaaN.| mayakA-triSaSTi0 2010 / 174 // 30mbhyudyto-sN.|| 4 vighno bha. khaM. // 5 zamima-zAM. // 6-kaga ca // kimamba ro-mu.|| 7. Da... tvamekA-saM. mu.| sakA tvaM-triSaSTi0 10 / 10 / 177 / / 10 7 ww.jainelibrary.org
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ svApo vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 518 // Jain Education I satpAtradAnaphalasampadamadvitIyAM sa prApa saGgamaka AyatibarddhamAnAm / kAryo narairavitathAtithisaMvibhAge, bhAgyArthibhirnanu tataH satataM prayatnaH // 127 // 88 // [ iti saGgamakakathAnakam ] uktAni dvAdaza vratAni, atha taccheSamaticArarakSaNalakSaNaM prastotumAha- tAni sAticArANi sukRtAya bhavanti na / aticArAstato heyAH paJca paJca vrate vrate // 89 // aticAro mAlinyaM, tadyuktAni vratAni na sukRtAya bhavanti, tadarthamevaikaikasmin paJca paJcAticArAH pariharaNIyAH / nainu sarvaviratAvevAticArA bhavanti, saMjvalanodaya eva teSAmabhidhAnAt / yadAha -- " saivve vi a aiyArA saMjalaNANaM tu udayato huMti / mUlacchitraM puNa hoi bArasahaM kasAyANaM // 1 // " [ Ava0 ni0 112 ] 1 narairapi tathA0 - zAM. // 2 [ ] etadantargataH pATho nAsti zAM. khaM. saM. // 3 sarvametat prAyo'kSarazaH paJcAzakavRttau [pRSTha08-9] vartate, tathA dharmasaMgrahaTIkAyAM pR0 96-97 / / 4 sarve'pi ca aticArAH sajvalanAnAM tUdayato bhavanti / mUlacchedyaM punarbhavati dvAdazAnAM kaSAyANAm // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 89 // 518 // 5 dvAdaza vratAticAra nirUpaNam 10
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 saMjvalanodayazca sarvaviratAnAmeva, dezaviratAnAM tu pratyAkhyAnAvaraNodaya iti na dezaviratAvaticArasambhavaH / / yujyate caitat , alpIyastvAttasyAH, kunthuzarIre vraNAdyabhAvavat / tathAhi-prathamANuvrate sthUla-saGkalpa-niraparAdha-dvividhaMtrividhenetyAdivikalpairvizeSitatvenAtisUkSmatAM gate dezAbhAvAt kathaM dezavirAdhanArUpA aticArA bhavantu ? ataH sarvanAza eva tasyopapadyate / mahAvrateSu tu te saMbhavanti, mahattvAdeva, hastizarIre vraNapaTTabandhAdivaditi / ucyate-dezaviratAvaticArA na saMbhavantItyasaGgatam / upAzakadazAdiSu prativratamaticArapaJcakAbhidhAnAta / atha bhaGgA eva te, na tvaticArAH / naivam , bhaGgA denAticArasyAgame saMmatatvAt / yaccoktam 'sarve'pyaticArAH saMjvalanodaya eva' tat satyam / kevalaM sarvaviraticAritramevAzritya taducyate, na tu smyktv-deshvirtii| yataH "savve vi a aiyArA" ityAdi gAthAyA evaM vyAkhyA-saMjvalanAnAmevodaye sarvaviratAvaticArA bhavanti, zeSodaye tu mUlacchedyameva tasyAm / evaM cana dezaviratAvaticArAbhAvaH 89 // tatra prathamavrate tAnAha krodhAd bandhazchavicchedo'dhikabhArAdhiropaNam / prahAro'nnAdirodhazcAhiMsAyAM parikIrtitAH // 90 // ahiMsAyAM prathamANuvrate amI pazcAticArAH-bandho rajjvAdinA go-manuSyAdInAM niyantraNam ; svaputrAdInAmapi | vinayagrAhaNArtha kriyate, ataH krodhAdityuktam / krodhAt prabalakaSAyodayAdyo bandhaH sa prathamo'ticAraH 1 / 1 sthUlaM saGkalpaM nirpraadhN-mu0|| 2 gomahinyAdInAM mu0|| Jain Education Inte 2 ww.jainelibrary.org
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 520 // ___ chaviH zarIraM tvag vA, tasyAH chedo dvaidhIkaraNam ; sa ca pAdavalmIkopahatapAdasya putrAderapi kriyate iti krodhAditya tRtIya nuvartate / krodhAdyaH chavicchedaH sa dvitIyo'ticAraH 2 / prakAza ___adhikasya voDhumazakyasya bhArasyAropaNaM go-karabha-rAsabha-manuSyAdeH skandhe pRSThe zirasi vA vahanAyAdhiropaNam , zlokAH 90 ihApi krodhAdityanuvartate, tena krodhAtadupalakSitAllobhAdvA yadadhikabhArAropaNaM sa tRtIyo'ticAraH 3 / // 520 // prahAro laguDAdinA tADanaM krodhAdeveti caturtho'ticAraH / / annAdirodho bhojana-pAnAdeniSedhaH krodhAdeveti paJcamo'ticAraH 5 / prathamavratAatra cAyamAvazyakacUAdyukto vidhiH-baeNndho dvipadAnAM catuSpadAnAM vA syAt , so'pi sArthako'narthako vaa| tatrAnarthaka ticArAH 1 vartyate-khaM // 2 tat krodhA-ka // 3 varNana midaM samAnaprAyaM dharmabinduTIkAyAM vartate pR0 36-37, tathA paJcAzakavRttI api pR0 10-11 / pravacanasAroddhAravRttI pR071| navapadaprakaraNabRhadvRttau pR0 102 // 4"baMdho duviho-dupadANaM catuSpadANaM ca, aTThAe aNaTAe ya / aNaTThAe Na vahati / aTThAe sAvekkho Niravekkho saya, Niravekkho NiccalaM dhaNitaM bajjhati, sAvikkho jaM saMcarapAsaeNa AlIvaNagAdisu ya jaM sakketi muMcituM vA dAmagaThiNA, evaM ctuppdaannN| dupadANaM dAsI vA coro vA putto vA Na padaMtao, teNa savikamANi taM baMdhetabvANi rakkhitavvANi ya jattha aggibhayAdisu Na viNassaMti, tArisayANi kira duppayacauppayANi sAvaeNa geNhitabvANi jANi abaddhANi ceva acchaMtIti / vaho vi taheva, aNaTTAe Niravekkho NiddayatteNaM, sAvikkho purva bhItapariseNa meM hotavvaM, jadi Na karejA tAhe mamme mottaNa galitAe (latAe) doreNa vA ekaM do tinni vAre tAlejA, evamAdi vibhaasnnN| chavicchedo aNadvAe Niravekkho hattha-pAya-kaNNa-NakANaM NiiyattAe, sAvikkho gaMDaM vA aratiM (aruyaM Jain Education in For.Private &Personal use Only
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 521 // Jain Education Inter stAvad vidhAtuM na yujyate / sArthakaH punarasau dvividhaH - sApekSo nirapekSazca / tatra sApekSo yo dAmagranthinA zithilena yaca pradIpanAdiSu mocayituM chettuM vA zakyate / nirapekSo yat nizcalamatyarthaJca badhyate / evaM tAvat catuSpadAnAM bandhaH / dvipadAnA| mapi dAsa-dAsI-caura- pAThAdipramattaputrAdInAM yadi bandhastadA savikramaNA eva bandhanIyA rakSaNIyAzca yathA'gnibhayAdiSu na vinazyanti, tathA dvipada-catuSpadAH zrAvakeNa ta eva saMgRhItavyA ye abaddhA evAsate iti / chavicchedo'pi tathaiva, navaraM nirapekSo hasta-pAda-karNa-nAsikAdi yannirdayaM chinatti, sApekSa: punargaNDaM vA aruva chindyAdvA dahedveti / tathA'dhikabhAro'pi nAropayitavyaH pUrvameva hi yA dvipadAdivAhanena jIvikA sA zrAvakeNa moktavyA, athAnyA'sau na bhavet tadA dvipado'yaM bhAraM svayamutkSipati avatArayati ca taM vAhyate, catuSpadasya tu yathocitabhAraH kiJcidUnaH kriyate, hala- zakaTAdiSu punarucitavelAyAmasau mucyata iti / aaaaaaaaaded hA0 ) vA chiMdejjA dahejja vA, catuSpado kaNNe laMchijjati, evamAdi vibhaasaa| atibhAro Na Arovetabvo, puvyaM tAva (ceva - hA0 ) jA vahaNAra jIvitA sA mottavvA, aha Na hojjA aNNA jIvitA dupae jathA sataM ukkhiveti oyAreti evaM vAhijjati, baillAdINaM jathA sAbhAviyAo vi bharAo UNao kIrati, hala-sagaDesu vi velAe, muyati, Asa- hatthIsu vi esa vidhI | bhattapANavocchedo Na kAtavvo, tibvachuhAe vA (mA-hA0 ) marejjA, tAhe ( taheva - hA0 ) aNaTTAe dose pariharejjA, sAvekkho vA (puNa - hA0 ) rogaNimittaM, vAyAe vA bhaNejjA- 'ajja te Na demi', saMtiNimittaM vA uvavAse kArAvejjA, savvattha vijayaNA, jadhA thUlagassa pANAtipAtaveramaNassa atiyAro Na bhavati tathA payatitavvaM / " iti AvazyakacUrNaiau pratyAkhyAnAdhyayane pR0 284285 / AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttAvapi ayameva pAThaH kvacit kiJcicchandabhedena vartate pR0 820 / IdRzAH kecit pAThabhedAH hA0 iti saGketenAtra darzitAH / tulanA-tattvArthasUtrasya siddhasena gaNiviracitAyAM TIkAyAm 7/20, pR0 103 - 104 // // 521 // 5 10
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhUSitaM // 522 // prahAro'pi tathaiva, navaraM nirapekSaH prahAro nirdayatADanA, sApekSaH punaH zrAvakeNA''dita eva bhItaparSadA bhavitavyam , svopajJa tRtIyaH yadi punaH ko'pi na karoti vinayaM tadA taM marmANi muktvA latayA davarakeNa vA sakRd dvirvA taaddyediti| vRtti prakAzaH tathA anna-pAnAdirodho na kasyApi kartavyaH, tIkSNabubhukSo hyevaM sati mriyete; svabhojanavelAyAM tu jvaritAdIna zlokaH 90 yogazAstram vinA niyamata evAnyAn vidhRtAn bhojayitvA svayaM bhuJjIta / annAdirodho'pi sArthakA'narthakabhedo bandhavat draSTavyaH, navaraM sApekSo rogacikitsArtha syAta. aparAdhakAriNi ca vAcaiva vadeda-adya te na dAsyate bhojanAdi / zAntinimittaM co kArayet / kiMbahunA ? mUlaguNasyAhiMsAlakSaNasyAticAro yathA na bhavati tathA yatanayA vartanIyam / prathamavratAnanu hiMsaiva zrAvakeNa pratyAkhyAtA, tato bandhAdikaraNe'pi na doSaH, hiMsAviraterakhaNDitatvAt / atha bandhAdayo'pi / ticArAH pratyAkhyAtAstadA tatkaraNe vratabhaGga eva, viratikhaNDanAt / kizca, bandhAdInAM pratyAkhyeyatve vrateyattA vizIryaMta, prtivrt-hai| | maticAravratAnAmAdhikyAditi / evaM ca na bandhAdInAmaticArateti / / ucyate-satyam , hiMsaiva pratyAkhyAtA nabandhAdayaH, kevalaM tatpratyAkhyAne arthataste'pi pratyAkhyAtA draSTavyAH, hiMsopAyatvAttepAma / na ca bandhAdikaraNe'pi vratabhaGgaH, kintvaticAra eva / katham iha dvividhaM vara ca / tatra mArayAmIti vikalpAbhAvena yadA kopAdyAvezAt paraprANaprahANamavigaNayan bandhAdau pravarttate, na ca hiMsA bhavati, hai tadA nirdayatA-viratyanapekSapravRttatvenAntavRttyA vratasya bhaGgaH, hiMsAyA abhAvAcca bahivRttyA pAlanamiti dezasya bhaJjanAdezasyaiva pAlanAdaticAravyapadezaH pravartate, taduktam 1-dd| mriyte-mu.|| 2 vAcaitra-ka0 // 3 vishiiryte-k0|| Jain Education Inter Cow.jainelibrary.org.
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ " na mArayAmIti kRtavratasya, vinaiva mRtyuM ka ihAticAraH ? / nigadyate yaH kupito vadhAdIn , karotyasau syAnniyame'napekSaH // 1 // mRtyorabhAvAnniyamo'sti tasya, kopAyAhInatayA tu bhagnaH / dezasya bhaGgAdanupAlanAca, pUjyA atIcAramudAharanti // 2 // " [ ] yaccoktaM-'vrateyattA vizIryeta' iti, tadayuktam , vizuddhAhiMsAsadbhAve hi bandhAdInAmabhAva eva / tata sthitametad bandhAdayo'ticArA ev| bandhAdigrahaNasya copalakSaNatvAnmantra-tantraprayogAdayo'nye'pyaticAratayA jJeyAH // 90 // atha dvitIyasya vratasyAticArAnAha mithyopadezaH sahasA'bhyAkhyAnaM guhyabhASaNam / vizvastamantrabhedazca kUTalekhazca sUnRte // 91 // 1 niymaanpekssH-mu0| navapadaprakaraNabRhadvattau pR0 103, pravacanasAroddhAravRttau pR0 72, dharmavinduTIkAyAM pR0 37, upAsakadazAGgaTIkAyAM, paJcAzakavRttau pR0 10 dharmasaMgrahavRttau pR0 101 uddhatamidam // 2 vizIryata-ka030 saM. // 3 "thUlagassa musAvAyaveramaNassa paMca aiyArA jANiyavvA, na samAyariyavvA, taMjahA-sahasA abbhakkhANe 1, rahasA abbhakkhANe 2, sadArasamaMtabhee 3, mosovaese 4, kUDalehakaraNe 5" iti upaaskdshaangge| AvazyakasUtre pratyAkhyAnAdhyayane, paJcAzake pravacanasAro ddhArAdau ca eta eva paJcAticArA nirdissttaaH| mithyopadeza-rahasyAbhyAkhyAna kUTalekhakriyA-nyAsApahAra-sAkAramantrabhedAH"[721] ke iti tattvArthasUtre / "mithyopadeza-rahasyAbhyAkhyAna-kUTalekhakriyA-nyAsApahAra-svadAramantrabhedAH" 3 / 24 / iti tu dharmabindau / Jain Education Intemats O w.jainelibrary.org
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ mithyopdesho'sdupdeshH| pratipannasatyavratasya hi parapIDAkaraM vacanamasatyameva, tataH pramAdAt parapIDAkaraNe upadeze svopakSa tRtIyaH vRttiaticAro yathA-vAhyantAM kharoSTrAdayaH, hanyantAM dasyava iti / yadvA yathA sthito'rthastathopadezaH sAdhIyAn , viparItastu prakAzaH vibhUSitaM ayathArthopadezo yathA-pareNa sandehApannena pRSTe na tathopadezaH / yadvA vivAde svayaM pareNa vA anyatarAtisandhAnopAyopadeza hai zlokaH 91 yogazAstram iti prthmo'ticaarH1| // 524 // sahasA anAlocyAbhyAkhyAnamasaddoSAdhyAropaNaM, yathA-caurastvaM pAradAriko vetyaadi| anye tu shsaa'bhyaakhyaan||524|| sthAne rahasyAbhyAkhyAnaM paThanti vyAcakSate ca-raha ekAntaH, tatra bhavaM rahasyam , rahasyenAbhyAkhyAnamabhizaMsanamasadadhyAropaNaM dvitIyavratAhai rahasyAbhyAkhyAnaM, yathA-yadi vRddhA strI tatastasyai kathayati-ayaM tava bhartA taruNyAmatiprasaktaH, atha taruNI tata evamAha-ayaM te bhartI prauDhaceSTitAyAM madhyamavayasi yoSiti prasaktaH, tathA'yaM kharakAmo mRdukAma iti vA parihasati / tathA striyamabhyAkhyAti / yathA-patnI te kathayati evamayaM mAM rahasi kAmagardabhaH khalIkaroti, athavA dampatyoranyasya vA puMsaH striyA vA rAgaprakarSa utpadyate tena tAdRzA rahasye nAnekaprakAreNAbhizaMsanaM hAsyakrIDAdinA, na tvabhinivezena, tathA sati vratabhaGga eva syAt / yadAha tulanA-tattvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH 7 / 21, pR0 105 | dharmasaMgrahavRttiH pR0 102 // 2 "vaJcanaM tu pratAraNaM vyalIkamatisandhAnam" iti abhidhAnacintAmaNau zlo0 379 / "atisandhAnaM chalanam" iti tattvArthasUtrabhASyasya siddhasenagaNiviracitAyAM vRttau 121, pR0 105 // 3 tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 11 // 4 dRzyatAM tattvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH 121, pR0 105 / tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0 102 // 5 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 38, paJcAzakavRttiH pR0 12, navapadaprakaraNavRhadvattiH pR0 115, dharmasaMgrahavRttiH pR0 102 / Jain Education Inte92 For Private & Personal use only Selw.jainelibrary.org
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 525 // Jain Education Inte Bicicletelek 'sahasabhakkhANAI jANato jar3a kareja to bhNgo| jai puNa'NAbhogAIhiMto to hoi aiyAro // 1 // " [ iti dvitIyo'ticAraH 2 / tathA guhyaM gUhanIyaM, na sarvasmai yat kathanIyaM rAjAdikAryyasaMbaddhaM tasyAnadhikRtenaivA''kAreGgitAdibhirjJAtvA'nyasmai prakAzanaM guhyabhASaNaM, yathA- ete hIdamidaM ca rAjaviruddhAdikaM mantrayante / athavA guhyabhASaNaM paizunyaM, yathA-dvayoH prItau satyAmekasyAkArAdinopalabhyAbhiprAyamitarasya tathA kathayati yathA prItiH praNazyati / iti tRtIyo'ticAraH 3 / 46 tathA vizvastA vizvAsamupagatA ye mitra - kalatrAdayasteSAM mantro mantraNaM, tasya bheda: prakAzanam / tasyAnuvAdarUpatvena satyatvAd yadyapi nAticAratA ghaTate tathApi mantritArthaprakAzanajanitalajjAdito mitra - kalatrAdermaraNAdisambhavena paramArthato'syAsatyatvAt kathaJcidbhaGgarUpatvenAticArataiva / guhyabhASaNe guhyamAkArAdinA vijJAyAnadhikRta eva guhyaM prakAzayati, iha tu svayaM mantrayitaiva mantraM bhinattItyanayorbhedaH / iti caturtho'ticAraH 4 / tathA kUTamasadbhUtam, tasya lekho lekhanaM kUTalekhaH, anyasarUpAkSaramudrAkaraNam / etacca yadyapi 'kAyenAsatyAM vAcaM na vadAmi' ityasya, na vadAmi na vAdayAmi' ityasya vA vratasya bhaGga eva, tathApi sahasAkArAnAbhogAdinA atikramAdinA 1 sahasAbhyAkhyAnAdi jAnan yadi kuryAd vratabhaGgaH / yadi punaranAbhogAdibhiH tadA bhavati aticAraH // 2 dRzyatAM tattvArtha sUtrasya siddhasenIyA vRttiH 7/21, pR0 106 / tulanA - pravacanasAroddhAravRtti: pR0 72, dharmasaMgrahavRttiH pR0 102 // | 3 tulanA-dharmavinduTIkA pR0 38, paJcAzaka vRttiH pR0 12, navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 115, pravacanasArodvAravRtti: pR0 72, dharmasaMgrahavRttiH 102 - 103 // 4 mantrayitvaiva - mu0 // 5 tulanA - dharmavinduTIkA pR0 38, paJcAzakavRttiH pR0 12, navapadaprakaraNavRhadvRttiH pR0 115, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 72, dharmasaMgrahavRttiH pR0 102 // 10 // 525 //
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram vaaticaarH| athavA 'asatyamityasatyabhaNanaM mayA pratyAkhyAtam , idaM punarlekhanam' iti bhAvanayA vratasavyapekSasyAticAra tRtIyaH eveti paJcamo'ticAraH 5 // 91 // prakAzaH atha tRtIyavratAticArAnAha zlokaH 92 // 526 // stenAnujJA tadAnItAdAnaM dvirAjyalacanam / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM cAsteyasaMzritAH // 92 // tRtIyavratAstenAzcaurAH, teSAmanujJA-harata yUyamiti haraNakriyAyAM prernnaa| athavA stenopakaraNAni kuzikA-kartarikA-gharikA ticArAH dIni, teSAmarpaNaM vikrayaNaM vA stenAnujJA / atra ca yadyapi ' caurya na karomi na kArayAmi' ityevaM pratipannavratasya stenAnujJA vratabhaGga eva, tathApi 'kimadhunA yUyaM nirvyApArAstiSThata ? yadi vo bhaktAdi nAsti tadA'haM taddadAmi, bhavadAnItamoSasya vA yadi vikrAyako na vidyate tadA'haM vikreSye' ityevaMvidhavacanecaurAn vyApArayataH svakalpanayA tadvyApAraNaM pariharato hai vrtsaapeksssyaasaavticaarH| iti prathamo'ticAraH 1 / ma 1 cAticAraH-zAM. lN.|| 2 dRzyatAM tattvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH // 22, pR0 106 / tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 13 navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 139, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 73, dharmasaMgrahavRttiH pR0 103 // 3 'tiSThatha' iti dharmabinduTIkAyAM [pR. 38 ], pazcAzakavRttau [pR013] pravacanasAroddhAravRttau [pR073] ca / dharmasaMgrahavRttau tu tiSThata' ityeva kIvartate // "kiM bhavanto nirvyApArAstiSThanti" iti navapadaprakaraNavRhadvRttI pR. 129 // HEHEROHIGHEHRISHCHICHICHCHHEROCHEHEMSHEHARSHCH Jain Education Intem ijainelibrary.org
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA tacchabdena stenpraamrshH| stenairAnItamAhRtaM kanaka-vastrAdi, tasyAdAnaM grahaNaM mUlyena mudhikayA vA tadAnItAdAnam , stenAnItaM hi kANakrayeNa mudhikayA vA pracchannaM gRhaMcoro bhavati, tatazcauryakaraNAgatabhaGgaH, vANijyameva mayA kriyate na cauriketyadhyavasAyena vratasApekSatvAccAbhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'ticAraH / iti dvitIyaH 2 / tathA dviSoviruddhayo rAjJoriti zeSaH, rAjyaM niyamitA bhUmiH kaTakaM vA, tasya laGghanaM vyavasthAtikramaH, vyavasthA ca parasparaviruddharAjakRtaiva, tallaGghanaM cAnyatararAjyanivAsina ItararAjye pravezaH itararAjyanivAsino vA anyatararAjye pravezaH / dviDrAjyalaGghanasya yadyapi svasvAminA ananujJAtasya "sAmI-jIvAdattaM titthayareNaM taheva ya gurUhi / " [navapadaprakaraNe gA0 38] ityadattAdAnalakSaNayogena tatkAriNAM ca cauryyadaNDayogena adattAdAnarUpatvAdtabhaGga eva, tathApi dviDrAjyalaGghanaM kurvatA mayA vANijyameva kRtaM, na cauryam' iti bhAvanayA vratasApekSatvAlloke ca cauro'yamiti vyApadezAbhAvAdaticAratA / iti tRtIyaH 3 / tathA pratirUpaM sadRzam , bIhINAM palajiH, ghRtasya vasA, hiGgoH khadirAdiveSTaH, tailasya mUtram , jAtyasuvarNarUpyayoyuktisuvarNarUpye ityAdipratirUpeNa kriyA vyavahAraH, vrIhyAdiSu palaJjyAdi prakSipya tattadvikrINIte / yadvA apahRtAnAM gavA 10tvAnna tdbhngg-muH| tvAnna vA bhaGga-kha0 c0|| 2 saami-mu0|| svAmi-jIvAdattaM tIrthakareNa tathaiva ca gurubhiH| / 3 diveSTa-saM. / diviSTa-khaM. // 40rUpA kriyaa-khN.|| 5 tattadvikrINAti-saM. // // 527 // Jain Education Inter Ab elw.jainelibrary.org
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa tRtIyaH prakAzaH vRttivibhUSitaM yogazAstram zlokaH 92 // 528 // dInAM sazRGgANAmagnipakvakAliGgIphalasvedAdinA zRGgANyadhomukhAni praguNAni tiryagvalitAni vA yathAruci vidhAyAnyatvamiva teSAmApAdya sukhena dhAraNa-vikrayAdi karoti / iti caturthaH 4 / ____ tathA mIyate'neneti mAnaM kuDavAdi palAdi hastAdi, tasyAnyatvaM hInAdhikatvam , hInamAnena dadAti, adhikamAnena | gRhNAti / iti paJcamaH 5 / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM ca paravyaMsanena paradhanagrahaNarUpatvAdbhaGga eva, kevalaM 'khAtrakhananAdikameva caurya prasiddham | mayA tu vaNikkalaiva kRtA' iti bhAvanayA vratarakSaNodyatatvAdatiArAveveti / athavA stenAnujJAdayaH pazcApyamI vyaktacauryarUpA eva, kevalaM sahasAkArAdinA atikrama-vyatikramAdinA yA prakAreNa vidhIyamAnA aticAratayA vyapadizyante / na caite rAja-rAjasevakAdInAM na sambhavanti, tathAhi-AdyayoH spaSTa eva smbhvH| dviDrAjyalaGghanaM tu yadA sAmantAdiH | kazcit svasvAmino vRttimupajIvati, tadviruddhasya ca sahAyo bhavati, tadA'syAticAro bhavati / pratirUpakriyA mAnAnyatvaM ca cha 1-ka0 Da0 / nyavidhatvamiva-mu0 dharmasaMgrahavRttau [pR0 104] ca // 2 0vyasanena saM. mu0| "vyaMsayati cchalayati vyasakaH" ityabhidhAnacintAmaNau zlo0 377 / tulanA-dharmabinduTIkA pR0 38, paJcAzakavRttiH pR0 13, navapadaprakaraNabRhavRttiH pR0 139, pravacanasAroddhAravRttiH pR073, dharmasaMgrahavRttiH pR0 104 // 3 pratiSiddhaM-saM. / pravacanasAroddhAravRttI [pR073] c| 4 *caartaiveti-khN.|| 5 caite raajse-muH| dRzyatAM paJcAzakavRttiH pR0 13 // 6 bhavatIti-zAM. // tRtIyatratAticArAH Jain Education in loww.jainelibrary.org
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 529 // Jain Education I yadA rAjA bhANDAgAre dravyANAM vinimayaM mAnAnyatvaM ca kArayati tadA rAjJo'pyaticAro bhavati / ete ca paJcApyasteyavratAzritA aticArAH // 92 // atha caturthatratAticArAnAha-- itvarAttAgamo'nAttAgatiranyavivAhanam / madanAtyAgraho 'naGgakrIDA ca brahmaNi smRtAH // 93 // 3 brahmaNi brahmacaryavrate, ete'ticArAH / itvarI pratipuruSamayanazIlA, vezyA ityarthaH, sA cAsAvAttA ca kaJcit kAlaM | bhATI pradAnAdinA saMgRhItA, puMvadbhAve itvarAttA / athavA itvaraM stokamapyucyate, itvaraM stokamalpamAttA itvarAttA, vispaSTapaTuvat samAsaH / athavA itvarakAlamAttA itvarAttA, maiyUravyaMsakAditvAt samAsaH, kAlazabdalopazca / tasyAM gama Asevanam / iyaM cAtra bhAvanA - bhATIpradAnAditvarakAlasvIkAreNa svakalatrIkRtya vezyAM sevamAnasya svabuddhikalpanayA svadAratvena 1 0 cArAH smRtAH- mu. // 2' parataH strI puMvat, stryekArthe'nUG ' si0 3|1|49 // 3 " nAma nAmnaikAyai samAso bahulam | 3|1|18 / bahuvrIhyAdivizeSasaMjJA'bhAve yatraikArthatA dRzyate tatrAnenaiva samAsasaMjJA bhavati - vispaSTaM paTuH vispaSTapaTuH" iti siddhama0 vRhdvRtto| dRzyatAM tatvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH, 7 23, pR0 108 // 4 " mayUravyaMsaketyAdayaH " si0 3|1|116 // 5 tulanA - dharmavinduTIkA pR0 39, paJcAzakavRttiH pR0 14, pravacanasArodvAravRttiH pR0 74, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105 // nal 10 // 529 //
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH zlokA 93 caturthavratAticArAH vratasApekSacittatvAnna bhaGgaH, alpakAlaparigrahAcca vastuto'nyakalatratvAdbhaGgaH, iti bhaGgAbhaGgarUpatvAditvarAttAgamo'ticAraH svopajJavRtti hai iti prathamaH 1 / vibhUSitaM ___tathA anAttA aparigRhItA vezyA, svairiNI, proSitabhartRkA, kulAGganA vA'nAthA, tasyAM gatirAsevanam / iyaM cAnAyogazAstram bhogAdinA atikramAdinA vA aticAraH / imau cAticArau svadArasantoSiNa eva, na tu paradAravarjakasya, itvarAttAyA // 530 // vezyAtvena anAttAyAstvanAthatayaivAparadAratvAt, zeSAstvaticArA dvayorapi, idaM ca suutraanupaati| yadAhuH "sadArasaMtosassa ime paMca aiyArA jANiyavvA na samAyariyavvA / " [upAsakadazAGge] ___ anye tyAhuH-itvarAttAgamaH svadArasantoSavato'ticAraH, tatra bhAvanA kRtaiva, anAttAgatistu prdaarvrjinH| anAttA hi vezyA, yadA tAM gRhItAnyasatkabhATikAmabhigacchati tadA paradAragamanajanyadoSasambhavAt kathaJcit paradAratvAcca kAbhaGgatvena vezyAtvAcAbhaGgatvena bhnggaabhnggruupo'ticaarH| iti dvitIyaH 2 / 1 vastuto'svakalatra-dharmabinduTIkA, paJcAzakavRttiH // 2 dRzyatAM tattvArthasUtrasya siddhasenasUriviracitA vRttiH | 123, pR0 108 // 3 ayN-shaaN.| iyam-anAttAgatiH // 4 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 39, paJcAzakavRttiH pR0 14, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105 // "sadArasaMtuTThassa aMtillA tiNNi, paradAravivajagassa paMca vi sayapariggahiya-apariggahiyAto aNNe bhaNaMti-sadArasaMtuTThassa aMtillA tinni, sadAraNiyattassa paMca vi" -AvazyakacUrNiH pR0 291 / "AdillA do atiyArA sadArasaMtuTussa bhavaMti, No paradAravivajjagassa, sesA puNa doNha vi bhavaMti" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 825 // 5 anAttAyAH svnaath-mu.|| 6 svadArasantoSasya ime paJcAticArA jJAtavyAH, na samAcaritavyAH // tulanA-pravacanasAro kaddhAravRttiH pR0 73 // 70dAratvAccAbhaGgatvena bhaGgAbhaGga-mu. // 80bhnggtvmveshyaa0-shaaN.|| Jain Education Inter ji Calww.jainelibrary.org
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 531 // Jain Education Inte lalalalalalala tathA'nyeSAM svasvApatyavyatiriktAnAM vivAhanaM vivAhakaraNaM kanyAphalalipsayA, snehasambandhAdinA vA pariNayanavidhAnam / idaM ca svaMdArasantoSavatA svakalatrAt paradAravarjakena ca svakalatra - vezyAbhyAmanyatra manovAkkAyaimaithunaM na kAryyaM na ca kAraNIyamiti yadA pratipannaM vrataM bhavati tadA anyavivAhakaraNaM maithunakAraNamarthataH pratiSiddhameva bhavati, tadvratI tu manyate - 'vivAha evA'yaM mayA vidhIyate, na maithunaM kAryyate ' iti vratasApekSatvAdaticAra iti / kanyAphalalipsA ca samyagdRSTeravyutpannAvasthAyAM sambhavati, midhyAdRSTestu bhadrakAvasthAyAmanugrahArthaM vratadAne sA sambhavati / nanvanyavivAhanavat khApatyavivAhane'pi samAna eva doSaH ? satyam, yadi svakanyAyA vivAho na kAryate tadA svacchandacAriNI syAt, tatazca zAsanopaghAtaH syAt vihitavivAhA tu patiniyantritatvena na tathA syAt / pare'pyAhuH - " pitA rakSati kaumAre, bharttA rakSati yauvane / putrastu sthAvire bhAve, na strI svAtantryamarhati // 1 // " [ manusmRtau 9 3 ] yastu dAzArhasya kRSNasya ceTakarAjasya ca svApatyeSvapi vivAhaniyamaH zrUyate sa cintakAntarasadbhAve draSTavyaH / anye tvAhuH----anyasya kalatrAntarasya viziSTasantoSAbhAvAt svayaM vivAhanamanyavivAhanam / ayaM svadArasantuSTa - syA'ticAraH / iti tRtIyaH 3 / 1 svApatya0 - dharmavinduTIkA pR0 39 / svasvApatya0-paJcAzakavRttiH pR0 14, dharmasaMgrahavRttiH pR0 104, pravacanasArodvAravRtti pR0 74 // 2 dharmabinduTIkA pR0 40, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 104, pravacanasArodvAravRttiH pR0 74 // navapadaprakaraNavRhadvRttiH pR0 168 // 3 vratAdAne - mu. // 4 'putrAzca' iti pravacanasArodvAravRttau pR0 74 // 5 tulanA - dharmavinduTIkA pR0 40, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 104 // 10 // 531 //
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 532 // addeledeesia Jain Education Inte madane kAme'tyAgrahaH parityaktAnyasakalavyApArasya tadadhyavasAyatA / yoSAmukhakakSopasthAntareSvavitRptatayA prakSipya prajananaM mahatIM velAM nizvalo mRta vAste, caTaka iva caTakAyAM muhurmuhuryoSAyAmArohati, jAtabalakSayazca vAjIkaraNAnupayuGkte 'anena khalvauSadhaprayogeNa gajaprasekI turagAvamerdI ca puruSo bhavati' iti buddhayA / iti caturthaH 4 / tathA anaGgaH kAmaH, sa ca puMsaH strI-puM- napuMsakeSu sevanecchA hastakarmAdIcchA vA vedodayAt, yoSito'pi yoSinnapuMsakapuruSAsevanecchA hastakarmAdIcchA vA, napuMsakasyApi napuMsaka - puruSa-strIsevanecchA hastakarmAdIcchA vA / eSo'naGgo nAnyaH kazcit / tena tasmin vA krIDA ramaNamanaGgakrIDA / yadvA AhAyyaiH kASTha-pusta - phala- mRttikA - carmAdibhirghaTitaiH prajananaiH svaliGgena kRtakRtyo'pi yoSitAmavAcyadezaM bhUyo bhUyaH kunAti, kezAkarSaNa-prahAradAna- dantanakhakadarthanAdiprakAraizca mohanIyakarmAvezAt tathA krIDati yathA balavAn rAgaH prasUyate / athavA'GgaM dehAvayavo maithunApekSayA yonirmahanaM caM, tadvyatiriktAnyanaGgAni kuca - kakSorUvadanAdIni teSu krIDA anaGgakrIDA / iha ca zrAvako'tyantapApabhIrutayA brahmacaryaM cikIrSurapi yadA vedodayAsahiSNutayA 1 tulanA - tattvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH 7 23, pR0 109, pravacanasArodvAra vRtti: pR0 74, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105 / / 2 0 sAyataH yoSAmukhakakSorupasthA0-mu0 // 3 tRSNatayA - zAM. / 0tRptitayA - khaM. // 4 evAste - mu. // 50 mardIva puruSo - mu. // 6 tulanA - tavArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH 7 23, pR0 108 - 109, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105, pravacanasArodvAra vRttiH pR0 74 // 7 vA vedodayAt, zAM. // 8 tulanA- dharmabinduTIkA, pR0 39, paJcAzakavRttiH pu0 14, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105, pravacanasArodvAravRttiH pR0 74 // 9 vA - mu. dharmabinduTIkA, pravacanasArodvAravRttiH // 10 0nyaGgAni - mu. // / 11 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 39, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105, pravacanasArodvAravRttiH pR0 74 / / tRtIyaH prakAzaH zlokaH 93 // 532 // 5 caturthavratA ticArAH 10
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 533 // Jain Education Internat tadvidhAtuM na zaknoti, tadA yApanAmAtrArthaM khadArasantoSAdi pratipadyate / maithunamAtreNaiva ca yApanAyAM sambhavantyAM madanAtyA| grahA - naGgakrIDe arthataH pratiSiddhe / tatsevane ca na kazcid guNaH, pratyutai tAtkAlikI chidA rAjayakSmAdayazca rogA doSA eva | bhavanti / evaM pratiSiddhAcaraNAd bhaGgo niyamAbAdhanAccAbhaGga ityaticArAvetau / anye tvanyathA'ticAradvayamapi bhAvayanti - se hi khadArasantoSI maithunameva mayA pratyAkhyAtamiti svakalpanayA vezyAdau tat pariharati, nAliGganAdi; paradAravarjako'pi paradAreSu maithunaM pariharati, nAliGganAdi; iti kathaJcid vratasApekSatvAdaticArau / evaM svadAra santoSiNaH paJcAticArAH / paradAravarjakasya tUttare traya eveti sthitam / anye tvanyathA'ticArAn vicArayanti, yathA "paradAravajiNo paMca huMti tiSNi u sadArasaMtuTTe / itthIu tiNi paMca va bhaMgavigappehi aiyArA // 1 // " [navapadaprakaraNe gA0 54, sambodhaprakaraNe 741, gA0 1157] 1 saMbhavatyAM - saM. dharmasaMgrahavRttiH pR0 105 | 2 na ca mu. // 3 siddhasenIyA tattvArthavRttiH 7 23, pR0 109 / / 4 tAtkAlicchidA-saM. // / 5 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 39-40, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105, pravacanasAroddhAravRtiH pR0 74 // 6 tulanA - dharmavinduTIkA pR0 39, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 105 / 7 paradAravarjinaH paJca bhavanti trayastu svadAra santuSTe / striyAH trayaH paJca vA bhaGgavikalpairaticArAH // / 8 itthIe iti dharmavinduTIkAdau pAThaH // 9 paMca vi saM. // 10 0 vigappehiM aiArA- zAM. 0 vigappehiM nAyavvA - iti sambodhaprakaraNe paJcAzakavRttau dharmavinduTIkAyAM ca pAThaH // Halaak 10 // 533 // ainelibrary.org
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram 5 itvarakAlaM yA pareNa bhATyAdinA parigRhItA vezyA tAM gacchataH paradAravarjino bhaGgaH, kathaJcit paradAratvAttasyAH, hara loke tu paradAratvArUDhena bhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpo'ticAraH / aparigRhItAyAmanAthakulAGganAyAM yA gatiH paradAravarjinaH prakAzaH so'pyaticAraH, tatkalpanayA parasya bharturabhAvenAparadAratvAdabhaGgaH, loke ca paradAratayA rUDhebhaGga iti pUrvavadaticAraH / zeSAstu / zlokaH 94 trayo dvayorapi bhveyuH| / / 534 // striyAstu khapuruSasantoSa-parapuruSavarjanayona bhedaH, svapuruSavyatirekeNA'nyeSAM parapuruSatvAt / anyavivAhanAdayastu trayaH / svadArasantopiNa iva svapuruSaviSayAH syuriti paJca yaa| katham ? AdyastAvadyadA svakIyapativArakadine sapatnyA parigRhIto bhavati tadA sapatnIvArakaM vilupya taM paribhuJjAnAyA aticAraH, dvitIyastvatikramAdinA parapuruSamAbhisarantyA aticAraH, dezaviratau dazAvarata brahmacAriNaM yA svapatimatikramAdinA'bhisarantyA aticAraH / zeSAstrayaH striyAH pUrvavat // 94 // paJcamavratA ticArAH atha paJcamavratasyAticArAnAha dhana-dhAnyasya kupyasya gavAdeH kSetra-vAstunaH / hiraNya-hemnazca saMkhyAtikramo'traoNparigrahe // 94 // atra zrAvakadharmocite, aparigrahavate yaH saMkhyAtikramaH so'ticAraH / kasya kasyetyAha-dhanaM gaNima-dharima-meya-parIkSyalakSaNam / yadAha 1 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 40, paJcAzakavRttiH pR0 15, dharmasaMgrahavRttiH pR0 106, pravacanasAroddhAravRttiH pR074 // 28Sa-varjanayo0-khaM. saM. // 3 nA vaabhi-khN.|| 40tra pri-mu0|| 5 mocite pri0-mu0|| Jain Education Interes Bew.jainelibrary.org
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 535 // " gaNimaM jAIphala-phopphalAi dharimaM tu kuNkumguddaaii| mejjaM coppaDa-loNAi rayaNa-vasthAi paricchejjaM // 1 // " [ sambodhaprakaraNe 753, gA0 1169 ] dhAnyaM saptadazavidham / yadAha-- " brIhiryavo masaro godhUmo mudga-mApa-tila-caNakAH / aNavaH priyaGgu-kodrava-mayuSTa(Ta)kAH zAlirADhakyaH / / 1 // kiJca kalAya-kulatthau saiNasaptadazAni dhAnyAni / " [ ] iti / dhanaM ca dhAnyaM ca dhana-dhAnyam , tasya, atrottaratra ca samAhAranirdezaH parigrahasya paJcavidhatvajJApanArthaH / tathA sati hyaticArapaJcakaM suyojaM bhavati / kuMpyaM rUpya-suvarNavyatiriktaM kAMsya-loha-tAmra-sIsaka-trapu-mRdbhANDa-tvaMcisAravikArodaGkikAkASThamaJcaka-maJcikA-masUraka-ratha-zakaTa halaprabhRti dravyam , tasya kupyasya / gauranavAnanaDvAhI ca, sa Adiryasya dvipada-catuSpada 1 phophalAi-zAM. khN.||2 guddaai-mu0||3 copaDa0 saM. // 4 pricheyN-khN.| prichej-dhrmsNgrhvRttiH|| 5 gaNimaM jAtiphalapUgaphalAdi dharimaM tu kungkm-guddaadi| meyaM ghRta-lavaNAdi ratna-vastrAdi paricchedyam // tulanA-pravacanasAroddhAravRttiH pR075, dharmasaMgrahavRttiH pR0 106 // 6 zaNa0 iti abhidhAnacintAmaNI tavRttau ca, pAThaH zlo0 1179, 1968 // 7 tasya dhndhaanysy-mu.|| 8 suyojyaM-kha. // 9 tulanA-tattvArthasUtrasya siddhasenIyA vRttiH 124, pR0 110 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 106 / pravacanasAroddhAravRttiH pR0 7 // 10 tvacisAro vaMzaH, tasya vikaarH|| 11 rodaGkikASTha0-mu. dhrmsNgrhvRttiH| rodanti( daGki? )kAkASThatattvArthavRttiH siddhseniiyaa|| 'udako'nudake // 3 / 3 / 123 ||......."ghRtodkshcmmyN bhANDam' iti siddhAntakaumudyAm // Jain Education Internal Soarjainelibrary.org
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM tRtIyaH prakAzaH zlokaH 95 // 536 // 5 dezaviratau paJcamavratA vargasya sa gvaadiH| AdizabdAnmahipa-meSA-'vika-karabha-rAsabha-turaga-hastyAdicatuSpadAnAM haMsa-mayUra-kukkuTa-zuka-sArikApArApata-cakorAdipakSidvipadAnAM patnI-uparuddhA-dAsI-dAsa-karmakara-padAtyAdimanuSyANAM ca saMgrahaH / kSetraM sasyotpattibhUmiH, tat trividhaM setuketUbhayabhedAt / tatra setukSetraM yadaraghaTTAdijalena sicyate, ketukSetramAkAzodakapAtaniSpAdyasasyam , ubhayamubhayajalaniSpAdyasasyam / vAstu gRhAdi grAmanagarAdi ca / tatra gRhAdi trividham-khAtaM bhUmigRhAdi, ucchritaM prAsAdAdi, khAto- cchritaM bhUmigRhasyopari gRhAdisannivezaH / kSetraM ca vAstu ceti smaahaardvndvH| tathA hiraNyaM rajataM ghaTitamaghaTitaM cAneka- prakAraM pAnyAdi, evaM suvarNamapi, hiraNyaM ca hema cetyatrApi smaahaarH| saMkhyA vratakAle yAvajIvaM caturmAsAdikAlAvadhi vA yat parimANaM gRhItaM tasyA atikrama ullaGghanaM saMkhyAtikramo'ticAraH // 94 // ____ nanu pratipannasaMkhyAtikramo bhaGga eva syAt , kathamaticAraH ? ityAha bandhanAd bhAvato garbhAd yojanAd daantstthaa| pratipannavratasyaiSa paJcadhA'pi na yujyate // 95 // 10kurkuTa-mu. tattvArthavRttiH siddhasenIyA // 2 0pakSiNAM dvipadAnAM-khaM. // 3 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 40, paJcAzakavRttiH pR0 16, dharmasaMgrahavRttiH pR0 106, pravacanasArovRttiH pR074, siddhasenIyA tattvArthavRttiH // 24 pR0 110 / / 4 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0 106 / 5 tasya atikrm0-sN.| tsyaatikrm0-shaaN.|| 6 prtipnnvrtsNkhyaa-mu.| tulanAdharmasaMgrahavRttiH pR0 107 / / ticArAH Jain Education Internal EMAjainelibrary.org
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 537 // na sAkSAt saMkhyAtikramaH, kintu vratasApekSasya bandhanAdibhiH paJcabhirhetubhiH svabuddhayA vratabhaGgamakurvata evAticAro bhavati / vandhanAdayazca yathAsaMkhyena dhana-dhAnyAdInAM parigrahaviSayANAM sambadhyante / tatra dhanadhAnyasya bandhanAt saMkhyAtikramo yathA--kRtadhanadhAnyaparimANasya ko'pi labhyamanyadvA dhanaM dhAnyaM vA dadAti, tacca vratabhaGgabhayAt 'caturmAsyAdiparato gRhagatadhanAdivikraye vA kRte grahISyAmi' iti bhAvanayA bandhanAt niyantraNAt , rajjvAdisaMyamanAt , satyaGkAradAnAdirUpAdvA svIkRtya tadgRha eva tat sthApayato'ticAraH 1 / | kupyasya bhAvataH saMkhyAtikramo yathA--kupyasya yA saMkhyA kRtA tasyAH kathaJcid dviguNatve sati vratabhaGgabhayAd bhAvato dvayordvayormIlanena ekIkaraNarUpAta paryAyAntarAt svAbhAvikasaMkhyAvAdhanAt sNkhyaamaatrpuurnnaacaaticaarH| athavA bhAvato'bhimAyAdarthitvalakSaNAd 'vivakSitakAlAvadheH parato grahISyAmi, ato nAnyasmai deyam' iti parApradeyatayA vyavasthApayato'ticAraH 2 / tathA go-mahipI-baDavAdevivakSitasaMvatsarAdyavadhimadhya eva prasave adhikagavAdibhAvAd vratabhaGgaH syAditi tadbhayAt / / kiyatyapi kAle gate garbhato garbhagrAhaNAd garbhasthagavAdibhAvena bahistadabhAvena kathaJcid vratabhaGgAd vratino'ticAraH 3 / 1 tulanA-dharmabinduTIkA pR040-41, paJcAzakavRttiH pR0 16, dharmasaMgrahabRttiH pR0 107, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 75, hai navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 185 // 2 bhAvanAyA-zAM. sN.|| 3, 4 tulanA-dharmavinduTIkA pR0 41, paJcAzakavRttiH pR0 17, kaa||537|| dharmasaMgrahavRttiH pR0 107, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 75, 5 0grhnnaad-mu.|| HIRUSHEHEREHEREHERRCHEHEREHEHEHEHENEVEMEERENCE Jain Education Inter For Privale & Personal use only vw.jainelibrary.org
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 538 // tathA kSetra-vAstuno yojanAt kSetra-vAstvantaramIlanA gRhItasaMkhyAyA atikramo'ticAraH / tathAhi--kilaikameva kSetraM ka svopaza tRtIyaH vivRttivAstu cetyabhigrahavato'dhikataratadabhilASe sati vratabhaGgabhayAt prAktanakSetra-vAstupratyAsannaM tad gRhItvA pUrveNa saha tasyaikatya prakAzaH veti-bhityAdyapanayanena tattatra yojayato vratasApekSatvAt kathaJcidviratibAdhanAcAticAraH 4 / vibhUSitaM zlokaH 96 yogazAstram tathA hiraNyahemnordAnAdvitaraNAd gRhItasaMkhyAyA atikramaH / yathA kenApi caturmAsAdyavadhinA hiraNyAdisaMkhyA pratipannA, // 538 // tena ca tuSTarAjAdeH sakAzAt tadadhikaM tallabdham , tadanyasmai vratabhaGgabhayAd dadAti ' pUrNe'vadhau grahISyAmi' ityabhiprAyeNeti hai| vrtsaapeksstvaadticaarH| dezavirato eSa gRhItasaMkhyAtikramaH, paJcadhA'pi paJcabhirapi prakAraiH, pratipannavratasya bhAgakasya na yujyate, kartumiti zeSaH, paSTavatAtivratamAlinyahetutvAt / paJcadhetyupalakSaNamanyeSAM sahasAkArA-'nAbhogAdInAm / uktA aNuvratAnAM pratyekaM paJca paJcAticArAH 5 // 95 // __ atha guNavatAnAmavasaraH / tatrApi prathamaguNavratamya digviratilakSaNasyAticArAnAha smRtyantardhAnamUrdhvAdhastiryagbhAgavyatikramaH / kSetravRddhizca paJceti smRtA digvirativrate // 96 // 1 tulanA-dharmabinduTIkA pR040, paJcAzakavRttiH pR0 16, dharmasaMgrahavRttiH pR0 107, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 75 // 2 vATe prAcInAveSTako vRtiH' iti abhidhAnacintAmaNau zlo0 982 // 3 0rtebaaNdhnn-khN.|| 4 tulanA-dharmabinduTIkA | hai pR0 40, paJcAzakavRttiH pR0 16, dharmasaMgrahavRttiH pR0 107, pravacanasAroddhAravRttiH pR076|| 5 dharmasaMgrahavRttiH pR0 107 // cArAH Jain Education Inter Selw.jainelibrary.org
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 539 // digvirativrate paJcAticArAH, ityanena rUpeNa, smRtAH pUrvAcAryaiH / tadyathA smRteryojanazatAdirUpadikparimANaviSayAyA ativyAkulatva-pramAditva-matyapATavAdinA'ntardhAnaM bhrNshH| tathAhikenacit pUrvasyAM dizi yojanazatarUpaM parimANaM kRtamAsIt , gamanakAle ca spaSTatayA na smarati, kiM zataM parimANaM kRtamuta hai| paJcAzat ? tasya caivaM paJcAzatamatikramato'ticAraH, zatamatikrAmato bhaGgaH, sApekSatvAnnirapekSatvAceti / tasmAt smartavyameva / gRhItavratam , smRtimUlaM hi sarvamanuSThAnamiti prathamo'ticAraH 1 / | tathA Urdhva parvata-taruzikharAdeH, adho'dhogrAma-bhUmigRha-kUpAdeH, tiryak pUrvAdidikSu, yo'sau bhAgo niyamitaH / / pradezaH tasya vyatikramaH; aite tryo'ticaaraaH| yatsUtram- 'uDDhadisipamANAikkame ahodisipamANAikkame tiriyadisipamANAikkame' [upAsakadazAGge] iti / ete ca anAbhogA'tikramAdibhirevA'ticArA bhavanti, anyathA pravRttau tu bhaGgA hai| ev| yastu nai karomi na kArayAmIti vA niyamaM karoti sa vivakSitakSetrAt parataH svayaM gamanataH pareNa nayanAnayanAbhyAM ca / dikjhamANAtikramaM pariharati, tadanyasya tu tathAvidhapatyAkhyAnAbhAvAt pareNa nayanAnayanayorna doSaH 2 / 3 / 4 / 1 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 41, paJcAzakavRttiH pR0 18, dharmasaMgrahavRttiH pR0 108, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 76, navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 193 // 2 tulanA-tattvArthavRttiH siddhasenIyA 125, pR0 111 // 3 adhograam0-mu.| adhazca adholaukikagrAma-tattvArthavRttiH siddhasanIyA pR0 111 // 4 tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 17-18 // 5AvazyakasUtre'pi sUtramidaM vartate / / UrdhvadikpramANAtikramaH adhodikpramANAtikramaH, tirygdikprmaannaatikrmH|| 6 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0 108 // 7 tulanAdharmabinduTIkA pR0 41, paJcAzakavRttiH pR0 18 // 8 prennaanynnynaabhyaaN-shaaN.|| 9 pareNAnayanAnayanayo0-khaM. zAM. // // 539 // Jain Education Interna elainelibrary.org
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti svopakSatathA kSetrasya pUrvAdidezasya digvrataviSayasya hrasvasya sataH vRddhirvardhanaM pazcimAdikSetrAntaraparimANaprakSepeNa dIghIMkaraNaM tRtIyaH kSetravRddhiriti paJcamo'ticAraH / tathAhi-kenApi pUrvAparadizoH pratyekaM yojanazataM gamanaparimANaM kRtam , sa cotpannaprayojana vibhUSita prakAzaH ekasyAM dizi navatiM yojanAni vyavasthApya anyasyAM tu dazottaraM yojanazataM karoti, ubhAbhyAmapi prakArAbhyAM yojanazatadvaya zlokaH 97 yogazAstram kI rUpasya parimANasyAvyAhatatvAdityevamekatra kSetraM vardhayato vratasApekSatvAdaticAra iti / yadi cAnAbhogAt kssetrprimaannmti||540|| krAnto bhavati tadA nivartitavyaM, jJAte vA na gantavyam , anyo'pi na visarjanIyaH / athAnAjJayA ko'pi gato bhavet tadA / yat tena labdhaM svayaM vA vismRtito gatena labdhaM tat parihartavyam // 96 // __ atha dvitIyaguNavratasya bhogopabhogamAnarUpasyAticArAnAha dezaviratau bhojanamAsacittastena sambaddhaH sammizro'bhiSavastathA / kAzritya duSpakkAhAra ityete bhogopabhogamAnagAH // 97 // saptamavatA1 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 41, paJcAzakavRttiH pR0 18, dharmasaMgravRttiH pR0 108, pravacanasAroddhAravRttiH pR076, navapada- ticArAH prakaraNabRhadvRttiH pR0 193 // 2 anyasyAM dizi tu dshottryojnshtN-mu.|| 3 yadi vaanaa-mu.|| 'yadi ca smRtyantardhAt parimANamatikrAnto bhavet tadA jJAte nivartitavyaM paratazca na gantavyam-dharmabinduTIkA pR0 41 // 4Ate vA na gantavyamnAsti saM. // 5 sanmizrI-saM. mu.|| atredaM bodhyam-"bhoyaNao samaNovAsaeNaM paMca aiyArA jANiyadhvA na samAyariyavvA, ke |taMjahA-sacittAhAre 1, sacittapaDibaddhAhAre 2, appauliosahibhakkhaNayA 3, duppauliosahibhakkhaNayA 4, tucchosahibhakkhaNayA 5" iti upaaskdshaangge| AvazyakasUtra-paJcAzakAdau pata eva pazcAticArA nirdissttaaH| 'sacitta-sambaddha-sammizrA-'bhiSavaduSpakvAhArAH' [7/3] iti tttvaarthsuutre| dharmabindu-yogazAstra-dharmasaMgrahAdau tu ete paJca nirdiSTAH // 'apakvauSadhabhakSaNatvam , idaM pratItam , sacittasaMmizrAhAra iti vA pAThAntaram' iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 828 // RRRRRREHEHECHAHERICHEHEARCHEREHEREHERECENS Jain Education Inter 2 ww.jainelibrary.org
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 541 // Jain Education I saMha cittena cetanayA vartate yaH sa sacitta AhAra eva, AhArastu duSpakvAhAra ityasmAdAkRSya sambadhyate, evamuttareSvapyAhArazabdo yojanIyaH / sacittastu keMndamUlaphalAdiH pRthivIkAyAdiva / iha ca nivRttiviSayIkRtapravRttau bhaGgasadbhAve'pyaticArAbhidhAnaM vratasApekSasyAnAbhogA - 'tikramAdinA pravRttau draSTavyam 1 | tena sacittena sambaddhaH pratibaddhaH sacittasaMbaddhaH, sacetanavRkSAdisambaddho gundAdiH, pakkaphalAdirvA, sacittAntavajaH kharjUrAmrAdiH, tadAhAro hi sacittAhAra varjakasyAnAbhogAdinA sAvadyAhArapravRttirUpatvAdaticAraH / athavA bIjaM tyakSyAmi tasyaiva / sacetanatvAt, kaTAhaM tu bhakSayiSyAmi tasyAcetanatvAditi buddhayA pakvaM kharjUrAdiphalaM mukhe prakSipataH sacittavarjakasya sacitta| pratibaddhAhAro dvitIyaH 2 / tathA sacittena mizraH zabalaM AhAraH sammizrAhAraH / yathA- 30 Ardraka- dADima-bIjaku-cirbhiTAdimizraH pUraNAdiH, tilamizro yakdhAnAdirvA, ayamapyanAbhogA 'tikramAdinA'ticAra: : 1 dRzyatAM tattvArthavRttiH siddhasenIyA 7/30, pR0 114 / tulanA - dharmasaMgrahavRttiH pR0 108 // 2 tulanA - tattvArthavRttiH siddha| senIyA 7 / 30 pR0 115 / 3 pRthvI0 - mu. // 4, 5 tulanA- dharmabinduTIkA pR0 42, paJcAzakavRttiH pR0 19, dharmasaMgrahavRttiH pR0 108, pravacanasAroddhAra vRttiH pR0 76, navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 224 // 60kSAdinA sa. mu. // 7 goMdAdiH - zAM. saM. // 8 savala-saM. // 9 sammizrA0 mu0 // / 10 0bIjakulikAcirbhaTikAdimizraH- mu. / vIjapUrakaciTikAdimizraH - dharma saMgrahavRttiH pR0 109 / | karkaTakavIja kaulikAkulasya ( karkaTa kabIjako kilikAkulAdinA pratyantare ) ". -tattvArthavRttiH siddhasenIyA 7 / 30, pR0 115 / / 0bIjakaravandakAdimizraH- pravacanasArodhAravRttiH pR0 77 // 5 10 // 541 //
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa tRtIyaH prakAzaH zlokaH 97 vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 542 // 5 dezaviratau bhojanamA athavA saMbhavatsacittAvayavasyApakkakaNikAdeH piSTatvAdinA acetanamiti buddhayA AhAraH sammizrAhAraH vratasApekSatvAdaticAra iti tRtIyaH 3 / ___ abhiSayo'nekadravyasaMdhAnaniSpannaH surA-sauvIrakAdiH mAMsaprakArakhaNDAdirvA, surA-madhvAdyabhisyandivRSyadravyopayogo vA, ayamapi sAvadyAhAravarjakasyAnAbhogA-atikramAdinA'ticAra iti caturthaH 4 / | tathA duSpakro mandapakkaH, sa cAsAyAhArazca duSpakkAhAraH, sa cArdhasvinnapRthuka-taNDula-yava-godhUma-sthUla-maNDaka- kaTukaphalAdiraihikapratyavAyakArI yAvatA cAMzena sacetanastAvatA paralokamapyupahanti / pRthukAde?SpakvatayA sambhavatsacetanAvayatvAt pakvatvenAcetana iti bhuJjAnasyA'ticAra iti paJcamaH 5 / / tulanA-"saccittena sammizrAhAraH puSpa-phala-vrIhi-tilAnAM vyatimizramodakAdikhAdyasyavA kunthu-pipIlikAdisUkSmajantuvyatimizrasyAbhyavahAraH" -tattvArthavRttiH siddhasenIyA 30 pR0 115 / "sammizram ardhapariNataphalAdi sadyaHpiSTakaNikkAdi vaa"--dhrmbinduttiikaa| " nanvapakvauSadhayo yadi sacetanAstadA 'sacittam' ityAdyapadenaivoktArthatvAt punarvacanamasaMgatam , athAcetanAstadA ko'ticAraH, niravadyatvAt tadbhakSaNasya ? iti / satyam , kintu AdyAvaticArI sacetanakandaphalAdiviSayau, itare tu zAlyoSadhiviSayA iti viSayakRto bhedH| ata eca mUlasUtre "apauliosabhikkhaNayA" [upAsakadazAGge ityA dyuktam / tato'nAbhogAtikramAdinA'pakvauSadhibhakSaNamaticAraH / athavA kaNikAderapakvatayA saMbhavA(va)tsacittAvayavasya piSTatvAdinA'cetanamidamiti buddhayA bhakSaNaM vrtsaapeksstvaadticaarH|"-pnycaashkvRttiH pR0 19-20 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 109, pravacanasAroddhAravRttiH pR076 // 20karkaTaka0-mu. / -kttuk-k.| 0kaMkaDuka0-dharmasaMgrahavRttiH pR0 109 / 0kaNDukAdi-tattvArthavRttiH |siddhasenIyA 130, pR0 115 // 3 tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 20 // zritya saptamavratA . Jain Education Inte Www.jainelibrary.org
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ kecit tvapakkAhAramapyaticAratvena varNayanti / apakkaM cAgnyAdinA yadasaMskRtam / eSa ca sacittAhAre prathamAticAre'ntarbhavati / tucchauSadhIbhakSaNamapi kecidaticAramAhuH / tucchauSadhayazca mudgAdikomalazimbIrUpAH, tAzca yadi sacittAstadA hai sacittAticAra evAntabhavanti, atha agnipAkAdinA acittAstarhi ko doSaH ? iti / evaM rAtribhojanamadyAdinivRttiSvapi anAbhogA-'tikramAdibhiraticArA bhAvanIyAH / ete paJcAticArA bhogopabhogaparimANagatA boddhavyAH // 97 // | atha bhogopabhogAticArAnupasaMharan bhogopabhogavratasya lakSaNAntaraM tadgatAMzvAticArAnupadarzayitumAha-- amI bhojanatastyAjyAH karmataH kharakarma tu| tasmin paJcadaza malAna karmAdAnAni saMtyajet // 98 // 1 dRzyatAM pR0 541 Ti0 10 // 20ssdhi-mu.|| 3 " nanu tucchauSadhayo'pakvA duHpakvAH samyakpakvA vA syuH ? yadyAdyau tadA tRtIya-caturthAticArAbhyAmevAsyoktatvAt punrukttvdossH| atha samyakpakkAstadA niravadyatvAdeva kAticAratA tadbhakSaNasyeti ? satyam , kintu'......."sacetanatvauSadhityAbhyAM samAnatve'pi atucchatva-tucchatvakRto vizeSo dRshyH| tatra ca komalamudgAdiphalIviziSTatRptyakArakatvena tucchAH sacetanA eva anAbhogAtikramAdinA bhuJjAnasya tucchaussdhibhkssnnmticaarH| athavA hai atyantAvadyabhIrutayA'cittAhAratA'bhyupagatA, tatra ca yat tRptikArakaM tadacetanIkRtyApi bhakSayatu sacetanasyaiva varjanIyatvAbhyupagamAt / yat punastRptisampAdanAsamarthA apyoSadhIlaulyenAcetanIkRtya bhuGkte tat tucchauSadhibhakSaNamaticAraH, tatra bhAvato viratevirAdhitatvAd dravyatastu pAlitatvAditi / evaM rAtribhojana-mAMsAdivateSvapi anAbhogAtikramAdibhiraticArA bhAvanIyAH"-paJcAzakavRttiH pR0 20 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 109, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 76 // For Private & Personal use only Jain Education Inter %3DC w.iainelibrary.org
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH | svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram kA 5 amI uktasvarUpAH paJcAticArAH, bhojanato bhojanamAzritya, tyAjyA vrjniiyaaH| bhogopabhogamAnasya ca vyAkhyAnAtaram--bhogopabhogasAdhanaM yad dravyaM tadupArjanAya yat karma vyApArastadapi bhogopabhogazabdenocyate, kAraNe kAryopacArAt / / prakAzaH tatazca karmataH karmAzritya kharaM kaToraM prANivAdhakaM yat karma koTapAla-guptipAlana-vItapAlanAdirUpaM tatyAjyam / tasmin zlokAH kharakarmatyAgalakSaNe bhogopabhogavrate, paJcadaza malAnaticArAn saMtyajet / te ca karmAdAnazabdenocyante, karmaNAM pApaprakRtInAmAdAnAni kAraNAnIti kRtvA // 98 // / tAneva nAmataH zlokadvayena darzayati dezaviratau aGgAra-cana-zakaTa-bhATaka-sphoTajIvikA [:] / karmAzritya danta-lAkSA-rasa-keza-viSavANijyakAni ca // 99 // saptamavratA ticArAH yantrapIDA nirlAJchanamasatIpoSaNaM tthaa| davadAnaM saraHzoSa iti paJcadaza tyajet // 100 // jIvikAzabdaH pratyekaM sambadhyate / aGgArajIvikA 1, vanajIvikA 2, zakaTajIvikA 3, bhATakajIvikA 4, sphoTajIvikA 5 / uttarArdhe'pi vANijyazabdaH pratyekamabhisambadhyate / dantavANijyaM 6, lAkSAvANijyaM 7, rasavANijyaM 8, 1 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0110||2 "vItaM phalgu haya dvipm"|| 1252 iti abhidhAnacintAmaNau // 3 rasavANijyaM nAsti zAM. sN.|| Jain Education in
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ EMORRHOKHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHORE kezavANijyaM 9, viSavANijyaM 10, yantrapIDA 11, nirlAJchanam 12, asatIpoSaNaM 13, dabadAnaM 14, saraHzoSaH |15 ityetAn paJcadazAticArAn tyajet // 99 // 10 // krameNa paJcadazAticArAn vyAcaSTe / tatrAGgArajIvikAmAha aGgAra-bhrASTrakaraNaM kumbhaa-'yH-svrnnkaaritaa| ThaThAratveSTakApAkAviti hyagArajIvikA // 101 // aGgArakaraNaM kASThadAhenAGgAraniSpAdanaM tadvikrayazca, aGgArakaraNe hi SaNNAM jIvanikAyAnAM virAdhanAsambhavaH / evaM ca ye ye'gnivirAdhanArUpA ArambhAste te'GgArakarmaNyantarbhavanti, prapaJcArtha tu bheda uktH| bhrASTrasya caNakAdibharjanasthAnasya karaNaM bhrASTrakaraNam, bhraassttrjiiviketyrthH| tathA kumbhakAritA kumbhakaraNa-pAcana-vikrayanimittA jiivikaa| tathA ayo loham , tasya | karaNa-ghaTanAdinA jiivikaa| svarNakAritA suvarNa-rUpyayorgAlana-ghaTanAdinA jIvikA / kumbhA-'yaH-svarNAni karotItyevaM zIlaH, tasya bhaavstttaa| tathA ThaThAratvaM zulva-nAga-vaGga-kAMsya-pittalAdInAM karaNa-ghaTanAdinA jIvikA, iSTakApAkaH iSTakAkavellukAdInAM pAkaH, tena jiivikaa| ityevaMprakArA aGgArajIvikA // 101 // // 54 // 1 viSavANijyaM nAsti saM. // 2 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0 110 // zulvaM tAmram , mAgaH sIsam , vana trpu||
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram dezaviratau atha vanajIvikAmAha-- chinnAcchinnavana-patra-prasUna-phalavikrayaH / prakAzaH kaNAnAM dalanAt peSAd vRttizca vanajIvikA // 102 // zloko ka. 102-103 chinasya dvidhAkRtasya acchinnasya ca vanasya vanaspatisamUhasya patrANAM prasUnAnAM phalAnAM ca chinnAcchinnAnAM vikrayo| vanajIviketyuttareNa smbndhH| kaNAnAM ca gharaTTAdinA dalanAd dvaidhIkaraNAt , zilA-zilAputrakAdinA peSAt cUNIkaraNAd 5 yA vRttiH sA vnjiivikaa| vanajIvikA ce vanaspatikAyavidhAtasambhavA // 102 / / atha zakaTajIvikAmAha paJcadaza karmAdAnazakaTAnAM tadaGgAnAM ghaTanaM kheTanaM tthaa| ke rUpAH saptamavikrayazceti zakaTajIvikA parikIrtitA // 103 // cArAH zakaTAnAM catuSpadayAhyAnAM vAhanAnAm , tadaGgAnAM zakaTAGgAnAM cakrAdInAm , ghaTanaM svayaM pareNa vA niSpAdanam , kheTanaM vAhanam , tacca zakaTAnAmeva sambhavati svayaM pareNa vA, vikrayazca zakaTAnAM tadaGgAnAM ca, iti sakalabhUtopamardajananI gavAdInAM ca badha-bandhAdihetuH zakaTajIvikA prakIrtitA // 103 // 1 uddhRto'yaM zlokaH pravacanasAroddhAravRttI [pR0 62 matAntararUpeNa // 2-nAsti vaM. // 3 kaayaadidhaat0--mu.|| 4 pravacanasArodAravRttI zloko'yamuddhataH pR0 62 // 5 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH pR0 110 // BHENEVEREHENSHEHEICHERSHCHEHCHCHCHCHEMICCCCCTETCHE kavratAti in Education Inter nal For Private & Personal use only 2ww.jainelibrary.org
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 547 // atha bhATakajIvikAmAha zakaTokSa-lulAyoSTra-kharA-'zvatara-vAjinAm / bhArasya vAhanAd vRttirbhaved bhATakajIvikA // 104 // zakaTazabda uktArthaH, ukSANo balIvardAH, lulAyA mahiSAH, uSTrAH karabhAH, kharA rAsabhAH, azvatarA vesarAH, vAjino'zvAH, aiSAM bhATakanimittaM yadbhAravAhanaM tasmAd yA vRttiH sA bhATakajIvikA // 104 // atha sphoTajIvikAmAha-- saraH-kUpAdikhanana-zilAkuTTanakarmabhiH / pRthivyArambhasambhUtairjIvanaM sphoTajIvikA // 105 // sarasaH kUpasya, AdigrahaNAd vApI dIrghikAdeH, khananamoDDukarma, halAdinA vA kSetrA vidAraNaM, zilAkuTTanakarma pASANaghaTanakarma, etaiH, pRthivyAH pRthivIkAyasya ya Arambha upamardastasya sambhUtaM sambhavo yebhyastaiH pRthivyArambhasambhUtaiH, upalakSaNaM / caitad bhUmikhanane vanaspati-trasAdijantughAtAnAm / ebhirjIvanaM sphoTajIvikA, sphoTaH pRthivyA vidAraNam , tena jIvikA sphoTajIvikA // 105 // 1 eteSAM-mu. // 2 tulanA-dharmabinduTIkA pR0 42, paJcAzakavRttiH pR0 20, navapadaprakaraNabRhadvRttiH pR0 200 // 13 0stadartha saMbhUtaiH pRthivyArambhasambhUtaiH-zAM. vaM. // 4 pRthivyaadividaarnnN-shaaN.|| RELATEHEHRENCHEHEHREETENCHEHREEVANAGaya Jain Education Inte Ser
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSita yogazAstram tRtIya : prakAzaH zloko 106-107 atha dantavANijyamAha danta-keza-nakhA-'sthi-tvaga-romNo grahaNamAkare / trasAGgasya vaNijyAtha dantavANijyamucyate // 106 // ___ dantA hastinAm, upalakSaNatvAdanye'pi trasajIvAvayavA dantagrahaNena gRhyante, tadevAha-kezAcamaryAdInAM, nakhA ghukAdInAm , asthIni zaGkhAdInAm , tvak citrakAyAdInAm , romANi haMsAdInAm, teSAM grahaNaM mUlyAdinA svIkAraH, romNa ityekavacanaM prANyaGgatvAt / Akare tadutpattisthAne, asAGgasya trasajIvAvayavasya, vaNijyArtha vaiNijyanimittam / Akare hi dantAdigrahaNArtha pulindAnAM yadA dravyaM dadAti tadA tatpratikrayArtha hastyAdivadhaM te kurvanti, AkaragrahaNaM cAnAkare dantAdehaNe vikraye ca na doSa iti jJApanArtham // 106 // atha lAkSAvANijyamAha lAkSA-manaHzilA-nIlI-dhAtakI-TakaNAdinaH vikrayaH pApasadanaM lAkSAvANijyamucyate // 107 // 1citrkaadiinaaN-mu.| citrakAyo gyAghraH // 2 "prANitUryAGgANAm" si0 311137 // 3 vANijyanimittam-zAM. saM. vinA // kA dibNdhN-khN.|| dezaviratau paJcadazakarmAdAnarUpAH saptamavratAticArAH Jain Education in
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 549 // BHEELERIEEEEEEEEEEEEEEEEEERREHEHEN lAkSA jatu, atrApi lAkSAgrahaNamupalakSaNamanyeSAM sAvadyAnAM manaHzilAdInAm / tAnyevAha-manaHzilA kuMnaTI, nIlI hai gulikA, dhAtakI vRkSavizeSaH, tasya tvak puSpaM ca madyasandhAnaheturdhAtakI, TaGkaNaH kSAravizeSaH; AdizabdAt sakUDAdayo / gRhyante, eSAM vikrayaH / sa ca pApasadanaM TaGkaNa-manaHzilayorbAhyajIvaghAtakatvena, nIlyA jantughAtAvinAbhAvena, dhAtakyA / madyatatvena, tatkalkasya ca kRmihetutvena pApasadanatvam , tatastadvikrayasyApi pApasadanatvam / tadetad lAkSAvANijyamucyate // 107 // ___ atha rasa-kezavANijye ekenaiva zlokenAha nvniit-csaa-kssaudr-mdyprbhRtivikryH| dvipAccatuSpAdvikrayo vANijyaM rasa-kezayoH // 108 // navanItaM dadhisAraM, vasA medaH, kSaudraM madhu, madyaM surA, prabhRtigrahaNAt majjAdigrahaH / eSAM vikrayo rasavANijyam , dvipadA manuSyAdInAM catuSpadA gavAzcAdInAM vikrayaH kezavANijyam , sajIvAnAM vikrayaH kezavANijyamajIvAnAM tu jIvAGgAnAM hai vikrayo dantavANijyamiti vivekH| rasa-kezayoriti yathAsaMkhyena yogH| doSAstu navanIte jantusaMmUrchanaM, vasA-kSaudrayorjantughAtodbhavatvaM, madyasya maidajananaM tadgatakRmividhAtazceti, dvipAcatuSpAdrikraye tu teSAM pAravazyaM vadha-bandhAdayaH kSutpipAsApIDA ceti // 108 // mA 1 kuttnttii-sN.|| 2 tsyaaH-mu.|| 3 sNkuuttaadyo-mu.| tulanA-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 63 // 4 maanussyaadiinaaN-sN.|| 5 mdnjnnN-mu.|| CTEHEEREHEREHEIRREGNEERIERRRRRRRRRHEHREERENE For Private & Personal use only w.jainelibrary.org
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zloko 109-110 NCHCHCHEREKSHEHEREHEHEREHEMEREMIEREMEMEHEHEATREIGNORIES atha viSavANijyamAha vissaa-'str-hl-yntraa-'yo-hritaalaadivstunH| vikrayo jIvitaghrasya viSavANijyamucyate // 109 // viSaM zRGgikAdi, taccopalakSaNaM jIvaghAtahetUnAmastrAdInAm / tAnyevAha-astraM khaDgAdi, halaM lAGgalam , yantramaraghaTTAdi, kuzI-kuddAlAdirUpam, haritAlaM vrnnkvishessH| AdizabdAdanyeSAmupaviSANAM grahaNam / evamAdivastuno vikrayo viSavANijyam / viSAdevizeSaNaM 'jIvitaghnasya', amISAM jIvitanatvaM prasiddhameva // 109 // ___atha yantrapIDAkarmAha tilekSu-sarpaperaNDa-jalayantrAdipIDanam / dalatailasya ca kRtiryantrapIDA prakIrtitA // 110 // yantrazabdaH pratyekamabhisambadhyate / tilayantraM tilapIlanopakaraNam , ikSuyantra kolhukAdi, sarSapairaNDayantre tatpIlanopakaraNe, jalayantramaraghaTTAdi, dalatailaM yatra dalaM tilAdi dIyate tailaM ca pratigRhyate, tasya kRtividhaanmiti| yantrapIDA yntrpiiddnm| 1 abhidhAnacintAmaNau 1195-1199 zlokeSu sthAvarAsu viSajAtiSu zrRniko'pi parigaNitaH // 2 0te taddalatailaM tasya-mu., dharmasaMgrahavRttiH pR0 112 // dezaviratau | paJcadazakAdAnarUpAH saptamavratAticArAH Jain Education in nal
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ yantrapIDAkarmaNazva pIDanIyatilAdivodAt tadgatatrasajIvavadhAcca sadoSatvam , laukikA api hyAcakSate-" dezasUnAsamaM cakram [ manusmRtau 4 / 85 ] iti // 110 // ____ atha nirlAJchanakarmAha nAsAvedho'GkanaM muSkacchedanaM pRSThagAlanam / karNa-kambalavicchedo nirlAJchanamudIritam // 111 // nitarAM lAJchanamagAvayavacchedaH, tena karma jIvikA nirbAJchanakarma / tadbhedAnAha-nAsAvedho go-mahiSAdInAm , aGkanaM gavAzvAdInAM cihnakaraNam , muSko'NDastasya cchedanaM vardhitakIkaraNaM gavAzvAdInAmeva, pRSThagAlanaM karabhANAm , gavAM ca karNa-kambalacchedaH / eSu jantubAdhA vyaktaiva // 111 // athAsatIpoSaNamAha sArikA-zuka-mArjAra-zva-kukkuTa-kalApinAm / poSo dAsyAzca vittArthamasatIpoSaNaM viduH // 112 // asatyo duHzIlAstAsAM poSaNam , liGgamatantram , zukAdInAM puMsAmapi poSaNamasatIpoSaNam , sArikA vyaktavAk haiN| 1 "dazasUnAsamaM cakraM dazacakrasamo dhvjH| dazadhvajasamo vezo dazavezasamo nRpaH // " iti sampUrNaH zlokaH / / kNblvicchedH-mu.|| Jain Education Intera Jww.jainelibrary.org
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 svopajJapakSivizeSaH, zukaH kIraH, mArjAro biDAlaH, zvA kukkuraH, kukkuMTastAmracUDaH, kalApI mayUraH, eSAM tiravAM poSaH poSaNam , tRtIyaH vRttidAsyAzca poSa iti vartate, sa ca bhATIgrahaNArthamasatIpoSaH / eSAM ca duHzIlAnAM poSaNaM pApahetureva // 112 // prakAzaH vibhUSitaM __ atha davadAna-saraHzoSAvekena zlokenAha zlokaH 113 yogazAstram vyasanAt puNyabuddhyA vA davadAnaM bhaved dvidhaa| saraHzoSaH saraH-sindhu-hRdAderambusaMplavaH // 113 // dezaviratI davasya davAgneH tRNAdidahananimittaM dAnaM vitaraNaM davadAnam / tacca dvidhA saMbhavati-vyasanAt phalanirapekSatAtparyAt , yathA paJcadazavanecarA evamevAgni jvAlayanti; puNyabuddhathA vA, yethA me maraNakAle iyanto mama zreyo'rtha dharmadIpotsavAH karaNIyA iti / athavA karmAdAna rUpAH saptama10kurkuTa0 mu.|| 2 etessaaN-mu.|| 3 jvala-saM. // 4 atredaM dhyeyam-hastalikhitapratiSu atraivaMvidhAH pAThA upalabhyante vratAtikA-yathA medA mrnnkaale-khN.| yathA maMdA maraNakAle-zAM. / yathA medhA maraNakAle-saM. / aNahilapurapattane [-'pATaNa'nagare ] tAla-12 cArAH patropari likhitaM prAcIna pratitrayaM vidyate, tatrApi ekasyAM pratau 'yathA medA maraNakAle' iti pAThaH, aparasmin pratidvaye tu hai kayathA me maraNakAle' iti pATho labhyate, ayaM ca pAThaH sugamatvAdasmAbhirmUle sviikRtH| 'yathA me davA deyA maraNakAle' iti | pAThastu mumadhye eva dRzyate / idaM punaratrAvadheyam-yadi tu 'yathA medA maraNakAle' iti pATho'trAdriyate tadA 'meda'jAtau jAtA lokA 'meda'zabdenAtra vivakSitAH, iyaM hi jAtiH 'meda'zabdena 'meta'zabdena vA zAstreSu nirdiSTA, dRzyatAM sthAnAGgasUtre kasU0 553, anuyogadvArasUtre sU0 260 / tulanA-" mama zreyo'rtha maraNakAle iyanto dharmadIpotsavAH karaNIyAH"-dharmasaMgrahavRttiH | pR0 112 / "yathA madIyamaraNasamaye iyanto mama zreyo'rthe dharmadIpotsavAH karaNIyAH"-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 63 / / BHEHEREHEHEREHENSHEHEHRISHISHISHEREHEREHCHHEHRISHCHCHI BHEHDVISHEIKHEMEMORCHEMERGICHRISTENSHISHEHERENCHCHE 10 Jain Education Inte l
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 553 // HSHEEMEHEMEMESNEHICKEICHECHERSNECHECHEHEREHEHREHE tRNadAhe sati navatRNAGkurodbhedAd gAvazcarantIti, kSetre vA sasyasampattivRddhaye'gnijvAlanam / atra jIvakoTInAM vadhaH syAt / / sarasaH zoSaH saraHzoSaH, sarograhaNamupalakSaNaM jalAzayAntarANAm / tadevAha-saraH-sindhu-hRdAdibhyo'myuno jalasya saMplavaH sAraNI... karSaNa dhAnyavapanArtham , AdizabdAt taDAgAdiparigrahaH / tatrA'khAtaM saraH, khAtaM taDAgam / saraHzoSe cai jalasya tadgatAnAM / trasAnAM tatplAvitAnAM ca SaNNAM jIvanikAyAnAM vadha iti sara zoSe dossaiH| ityuktAni paJcadaza krmaadaanaani| dinAnaM cedam / / evaMjAtIyAnAM bahUnAM sAvadyakarmaNAm , na punaH prignnnmiti| iha caivaM viMzatisaMkhyAticArAbhidhAnamanyatrApi paJcAticArasaMkhyayA tajjAtIyAnAM vratapariNAmakAluSyanibandhanavidhInAM saMgraha iti jJApanArtham / tena smRtyantardhAnAdayo yathAsambhavaM sarvavrateSvaticArA dRshyaaH| nanyaGgArakarmAdayaH kathaM kharakarmaNyaticArAH 1 kharakarmarUpA eva hyete| satyam , kharakarmarUpA evaite, kintvanAbhogAdinA , kriyamANA aticArAH, upetya kriyamANAstu bhaGgA eveti // 113 // athAnarthadaNDavirativratasyAticArAnAha saMyuktAdhikaraNatvamupabhogAtiriktatA // maukharyamatha kautkucyaM kandarpo'narthadaNDagAH // 114 // 10dibhyo yo'mbuno-mu.|| 2 saraH0-nAsti saM. // 3 ca-nAsti zAM. // 4 doSAH-zAM. khaM. // 5 digmAtraM-zAM khaM. sN.| tulanA-dharmabinduTIkA pR0 42 / paJcAzakavRttiH pR0 20-21 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 112 // 6 vidhInAmapareSAM saMgraha-mu., dhrmbinduttiikaa| // 553 // Jain Education Inte ww.jainelibrary.org
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 554 // ___ anarthadaNDagA ityanarthadaNDavirativratagAmina ete pshcaaticaaraaH| tadyathA-adhikriyate durgatAvAtmA'nenetyadhikaraNamu tRtIyaH dUkhalAdisaMyuktam , udUkhalena muzalam , halena phAlaH, zakaTena yugam , dhanuSA zarAH, evamekamadhikaraNamadhikaraNAntareNa saMyuktaM prakAzaH saMyuktAdhikaraNam , tasya bhAvastattvam / iha ca zrAvakeNa saMyuktamadhikaraNaM na dhAraNIyam / tathA sati hi yaH kazcit saMyukta- zlokaH 114 madhikaraNamAdadIta, viyuktAdhikaraNatAyAM tu sukhena paraH pratiSedhituM zakyate / etacca hiMsramadAnarUpasyAnarthadaNDasyAticAraH 1 / | tathA upabhogasyopalakSaNatvAd bhogasya coktanirvacanasya yadatiriktatvamatirekaH sA upabhogAtiriktatA / ayaM pramAdA- 5 critsyaaticaarH| iha ca snaan-paan-bhojn-cndn-kungkum-kstuurikaa-vstraa-''bhrnnaadiinaamtiriktaanaamaarmbho'nrthdnnddH| vinA __atrApi vRddhasampradAyaH-atiriktAni bahUni tailAmalakAni yadi gRhNAti tadA tallolyena bahavaH snAnArthaM taDAgAdau / aSTamavratAvajanti, tatazca pUtarakApkAyAdivadho'dhikaH syAt , na cai kalpate, tataH ko vidhiH ? tatra snAne tAvad gRha eva snaatvym| ticArAH | 1 tulanA-paJcAzakavRttiH pR0 21, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 77 / 'saMyuktAdhikaraNa'sthAne 'asamIkSyAdhikaraNam' aticAratvena tattvArthasUtre [27] dharmabindau [pR043] ca varNitam / "asamIkSya anAlocya prayojanamAtmano'rthamadhikaraNam ucitAdupabhogAdatirekakaraNam asamIkSyAdhikaraNaM musala-dAtra-zilAputraka-zastra-godhUmayantrakazilA-'gnyAdidAnalakSaNam asamIkSya kurvANaH svAtmAnaM narakAdiSvadhikaroti yena tadadhikaraNam"-tattvArthavRttiH siddhasenIyA [127] pR0 112-113 / / 2 sarAH-zAM. khN.| zaraH-dharmasaMgrahavRtti: pR0 113 // 3 tulanA-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 77, dharmabinduTIkA pR0 43 // 4 pratiSedhayituM-mu. // 5 snAnecchunA tAvad-mu0 dharmasaMgrahavRttiH pR0 113 / dharmabinduTIkAyAM [ pR0 43] paJcAzakavRttau [pR0 22] pravacanasAroddhAravRttau [pR0 77 ] navapadaprakaraNahadattau [pR0 239] cApi 'snAne tAvad' ityeva paatthH|| Jain Education Inte For Private & Personal use only Alww.jainelibrary.org
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 555 / / Jain Education Interna tadabhAve tu tailAmalakairgRha eva ziro gharSayitvA tAni sarvANi zATayitvA taDAgAdInAM taTe niviSTo'JjalibhiH snAti / tathA yeSu puSpAdiSu saMsaktiH sambhavati tAni pariharati, evaM sarvatra vAcyamiti dvitIyo'ticAraH 2 / tathA mukhamasyAstIti mukharo'nAlocitabhASI vAcATaH, tasya bhAvo maukharyaM dhASTaryaprAyamasabhyAsambaddhabahupralApitvam, ayaM ca pApopadezasyAticAraH, maukharye sati pApopadezasambhavAditi tRtIyaH 3 / tathA kuditi kutsAyAM nipAto, nipAtAnAmAnantyAt / kut kutsitaM kucati bhrU nayanoSTha-nAsA-kara-caraNa-mukhavikAraiH | saGkucatIti kutkucaH, tasya bhAvaH kautkucyam, anekaprakArA bhaNDAdiviDambanakriyA ityarthaH / athavA kaukucyamiti pAThaH, tatra kutsitaH kucaH kukucaH saGkocAdikriyAbhAk, tadbhAvaH kaukucyam, atra ca yena paro hasati Atmanazca lAghavaM bhavati na tAdRzaM vaktuM ceSTituM vA kalpate, premAdAttathAcaraNe cAticAra iti caturthaH 4 / tathA kandarpaH kAmaH, taddhetustatpradhAno vA vAkprayogo'pi kandarpaH / iha ca sAmAcArI - zrAvakeNa na tAdRzaM vaktavyaM yena svasya parasya vA mohodreko bhavatIti paJcamaH 5 / rat dvApi pramAdAcaritasyAticArau ityavasitA guNavatAticArAH // 114 // atha zikSAvatAticArAvasaraH / tatrApi sAmAyikasya tAvadaticArAnAhakAyavAGmanasAM duSTapraNidhAnamanAdaraH / smRtyanupasthApanaM ca smRtAH sAmAyikate // 115 // 1 pramAdena tayA-khaM. // 2 vA ati0-khaM / cAti0 - mu0. pravacanasAroddhAravRttiH pR0 77 / / aleeeeeeeedaaraarcadiadelaaaaaaaee 10 // 555 // w.jainelibrary.org
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH kAyasya vAco manasazca praNihitiH praNidhAnam , duSTaM ca tat praNidhAnaM ca duSTapraNidhAnaM sAvadye pravartanam , kAyaduSpaNidhAnaM vAgduSpaNidhAnaM manoduSpaNidhAna cetyarthaH / tatra zarIrAvayavAnAM pANi-pAdAdInAmanibhRtatAvasthApanaM kAyaduSpaNidhAnam , varNasaMskArAbhAvo'rthAnavagamazcApalaM ca vAgduSpaNidhAnam , krodha-lobha-drohA-'bhimAneAdayaH kAryavyAsaGgasambhramazca manoduSpaNidhAnam , ete trayo'ticArAH / yadAhuH " anirikkhiyApamaJjiya thaMDille ThANamAi sevNto| hiMsAbhAve vi na so kaDasAmaio pamAyAo // 1 // [zrAvakaprajJaptau 315] "kaDasAmaio puci buddhIe pehiUNa bhAsijjA / sei niravajjaM vayaNaM annaha sAmAiyaM na have // 2 // " [zrAvakamajJaptI 314 ] sAmAiyaM tu kAuM gharacitaM jo u ciMtae sddddho| aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 3 // " [zrAvakaprajJaptau 313, sambodhaprakaraNe 7 / 109 gA0 1226]] 1 duHpra0-khaM. sN.|| 2 anirIkSyApramRjya sthaNDile sthAnAdi sevamAnaH / hiMsA'bhAve'pi na sa kRtasAmAyikA pramAdAt // kRtasAmAyikaH pUrva buddhayA prekSya bhASeta / sakRd niravadyaM vacanamanyathA sAmAyikaM na bhavet // sAmAyikaM tu kRtvA gRhacintAM yastu cintayecchAddhaH / ArtavazAteMpagato nirarthakaM tasya sAmAyikam // etAstrayo gAthAH paJcAzakavRttau [pR0 23] navapadaprakaraNabRhadvattau pR0 262] pravacanasAroddhAravRttau [pR0 78] dharmasaMgrahavRttau [ pR0 114 ] cApi uddhatAH // 3-4. sAmAio-saM. mu.|| saya ni-saM. // 6 'sAmAiyaM tu kAuM gihakaja jo ya' iti sambodhaprakaraNe paatthH|| 7 sAmAiya-saM. mu., sambodhaprakaraNe ca // For Private & Personal use only MMERCISHEHEREMIERRIERGARHEIGIRIGINEMIEREMOREHatailal dezaviratI navamavratAticArAH hai Jain Education Inte l J
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 557 // Jain Education raleereidoere tathA'nAdaro'nutsAhaH - pratiniyatavelAyAM sAmAyikasyAkaraNam, yathAkathaJcidvA karaNam, karaNAntarameva pAraNaM ca / yadAhu:-- " kAUNa takkhaNaM ciMa pAreha karei vA jahicchAe / aNavaDiyasAmaiyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 1 // [ zrAvakaprajJaptau 317 ] / iti caturthaH // 4 // smRtau smaraNe sAmAyikasyA'nupasthApanaM smRtyanupasthAnam, 'sAmAyikaM mayA karttavyaM na kartavyam' iti vA 'sAmAyikaM mayA kRtaM na kRtam' iti vA pravalamamAdAdyadA na smarati tadA aticAraH, smRtimUlatvAnmokSasAdhanAnuSThAnasya / yadAhu:"na~ saraha pamAyajutto jo sAmaiyaM kayA ya kAyavvaM / aarai a tassa hu kayaM pi vihalaM tayaM neyaM // 1 // [ zrAvakaprajJaptau 316, sambodhaprakaraNe 7 110 gA0 1226] kAya duSpraNidhAnAdau sAmAyikasya nirarthakatvAdipratipAdanena vastuto'bhAva evoktaH, aticArazca mAlinyarUpa eva bhavatIti kathaM sAmAyikAbhAve sa bhavet ? ato bhaGgA evaite nAticArA "iti / ucyate - anAbhogato'ticAratvam / 10karaNaM prabalapramAdAdidoSAt karaNAnantarameva- mu. // 2 kRtvA tatkSaNameva pArayati karoti vA yadRcchayA / anavasthita| sAmAyikam anAdarAd na tacchuddham // gAtheyaM paJcAzakavRttau [pR0 24, ] navapadaprakaraNavRhadvattau [pR0 262,], pravacanasArodvAravRttI [go] 78 ], dharmasaMgrahavRttau [ pR0 114 ] cApi uddhRtA // 3 ciya-khaM. // 4 sAmAiyaM-saM. mu. // 50sthAnaM sAmAyikasyAnupasthApanaM khaM / / 6' smRtyanupasthAnaM nAsti saM. mu. vinA // 7 na smarati pramAdayukto yaH sAmAyikaM kadA ca kartavyam / kRtamakRtaM vA tasya hu kRtamapi viphalaM takaM jJeyam // uddhateyaM gAthA paJcAzakavRttau [ pR0 23], navapadaprakaraNavRhadvRttau [ 10 262 ], pravacanasArodvAravRttI [ pR0 78 ], dharmasaMgrahavRttI [ pR0 114] ca / 8 sAmAiyaM-saM. khaM. mu. // 9 tulanA-dharmavinduTIkA pR0 43, paJcAzakavRttiH pR0 24, dharmasaMgrahavRttiH pR0 114 // 10 iti cet-mu. // Balaeededaradaaerosenee000000 5 10 // 557 //
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram nanu dvividhaM trividhena sAvadhapatyAkhyAnaM sAmAyikam / tatra ca kAyaduSpraNidhAnAdau pratyAkhyAnabhaGgAt sAmAyikA tRtIyaH bhAva eva. tadbhaGgajanitaM ca prAyazcittaM vidheyaM syAt , manoduaNidhAnaM cAzakyaparihAraM manaso'navasthitatvAd / ataH sAmAyikapratipatteH sakAzAttadapratipattireva shreysii| yadAhuH-"avidhikRtAd varamakRtam"[ ] iti / naivam , yataH sAmAyika | prakAzaH zlokaH 115 | dvividhaM trividhena pratipannam , tatra ca manasA vAcA kAyena sAvA na karomi na kArayAmIti SaT pratyAkhyAnAni ityekatarapratyA - // 558 // khyAnabhaGge'pi zeSasadbhAvAnmithyAduSkRtena manoduSpraNidhAnamAtrazuddhezcana saamaayiksyaatyntaabhaavH| sarvaviratisAmAyike'pi ca 5 tathA'bhyupagatam, yato guptibhaGge mithyAduSkRtaM prAyazcittamuktam / kiJca, sAticArAdapyanuSThAnAdabhyAsataH kAlena niraticAra dezaviratau manuSThAnaM bhvti| yadAhu hyA api-" abhyAso hi karmaNAM kauzalamAvahati, na hi sakRnnipAtamAtreNodavindurapi grANi navamavratAnimnatAmAdadhAti "[ ] / na cAvidhikRtAd varamakRtamiti yuktam , asuuyaavcntvaadsy| yadAhaH ticArAH | "avihikayA varamakayaM asUyavayaNaM bhaNanti smynnnnuu| pAyacchittaM jamhA akae garuaM kae lahuaM // 1 // "[ ] kecittu poSadhazAlAyAM sAmAyikamekenaiva kArya na bahubhiH, 'eMge avIe' [ ] iti vacanaprAmANyA-11 dityAhuH / nAyamekAnto vacanAntarasyA'pi zravaNAt / vyavahArabhASye'pyuktam 1 tulanA-" praayshcittmuktm| yadAha-bIo u asamio mi tti kIsa sahasA agutto vA" [ dvitIyo'. ticAraH samityAdibhaGgarUpo'nutApena zuddhayatItyarthaH / iti na pratipattarapratipattirgarIyasIti"-dharmavinduTIkA pR043-44, paJcAzakavRttiH pR0 24, dharmasaMgrahavRttiH pR0 114 // 2 avidhikRtAd varamakRtamasUyAvacanaM bhaNanti samayajJAH / prAyazcittaMka | yasmAdakRte gurukaM kRte laghukam // uddhateyaM gAthA dharmasaMgrahavRttau pR0 114 // 3 guruaN-mu.|| 4 eke-saM. khaM / ekaH advitIyaH ! paJcAzakavRttAvapi [ pR0 24 ] uddhRtamidam Agamavacanatvena // Jain Education Inte FarPrivate & Personal use only Olvww.jainelibrary.org
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 559 // Jain Education Inte 46 royasuyAI paMca vi posahasAlAi saMmiliA " [ ityalaM prasaGgena // 115 // ete paJcAticArAH sAmAyikatrate uktAH, idAnIM dezAvakAzikavatAticArAnAha preSyaprayogAnayane pudgalakSepaNaM tathA / zabda-rUpAnupAtau ca vrate dezAvakAzike / / 116 // ] / digvatavizeSa evaM dezAvakAzikatratam, iyAMstu vizeSaH -- digvataM yAvaJjIvaM saMvatsara- caturmAsIparimANaM vA, dezAvakAzikaM tu divasa - prahara- muhUrtAdiparimANam / tasya ca paJcAticArAH / tadyathA- teressdezyasyai prayogo vivakSitakSetrAdvahiH prayojanAya vyApAraNam, svayaM gamane hi vratabhaGgaH syAditi preSya| prayogaH / dezAvakAzikavataM hi mA bhUd gamanAgamanAdivyApArajanitaH prANyupamarda ityabhiprAyeNa gRhyate sa tu svayaM kRto'nyena kArita iti na kazcit phale vizeSaH pratyuta svayaM gamane IryApathavizuddherguNaH parasya punaranipuNatvAdIya samityabhAve doSa iti prathamo'ticAraH 1 / 1 rAjasutAdayaH paJcApi poSadhazAlAyAM saMmilitAH // uddhRtamidaM paJcAzakattau pR0 24 // 2 preSyasya dAsasya khaM. // 3 tulanA-dharmavinduTIkA pR0 44, paJcAzakavRttiH pR0 24 - 25, dharmasaMgrahavRttiH pR0 115, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 78-79, | navapadaprakaraNavRhadvattiH pR0 269 // 10 // 559 //
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ svapakSavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 560 // Jain Education Inte AnayanaM vivakSitakSetrAd bahiH sthitasya sacetanAdidravyasya vivakSitakSetre prApaNaM sAmarthyAt preSyeNa svayaM gamane hi vratabhaGgaH syAt pareNa tu Anayane na vratabhaGgaH syAditi buddhayA preSyeNa yadA''nAyayati sacetAnAdi dravyaM tadA'ticAra iti dvitIyaH 2 / tathA pudgalAH paramANavaH, tatsaMghAtasamudbhavA cAdarapariNAmaM prAptA loSTeSTakA - kASThazalAkAdayo'pi pudgalAH, teSAM kSepaNaM preraNam / viziSTadezAbhigrahe hi sati kAryArthI parato gamananiSedhAdyadA loSTAdIn pareSAM bodhanAya kSipati, tadA loSTAdipAta| samanantarameva te tatsamIpamanudhAvantiH tatazca tAn vyApArayataH svayamenupamardakasyApyaticAro bhavatIti tRtIyaH 3 / zabda-rUpAnupAtau ceti zabdAnupAto rUpAnupAtazca / tatra svagRhavRti-prAkArAdivyavacchinnabhUdezAbhigrahaH prayojane utpanne | svayamagamanAd vRti-prAkArapratyAsannavartI bhUtvA abhyutkAsitAdizabdaM karoti, AhvAnIyAnAM zrotre'nupAtayati, te ca tacchandazravaNAttatsamIpamAgacchanti iti zabdAnupAto'ticAraH / tathA rUpaM svazarIrasambandhi utpannaprayojanaH zabdamanuccArayan AhvAnIyAnAM dRSTAvanupAtayati, taddarzanAcca te tatsamIpamAgacchantIti rUpAnupAtaH / iyamatra bhAvanA-vivakSita kSetrAd bahiH sthitaM | kazcana naraM vratabhaGgabhayAdAhrAtumazaknuvan yadA svakIyazabdazravaNa-rUpadarzanavyAjena tamAkArayati tadA vratasApekSatvAcchandA|nupAta-rUpAnupAtAvaticArAviti caturtha - paJcamau 4-5 / iha cAdyAticAradvayama vyutpannabuddhitayA sahasAkArAdinA vA antyatrayaM tu mAyAvitayA aticAratAM yAti / 10 manupadarzakasyA0 zAM. // 2 ceti nAsti zAM. // 3 vRtti0 - zAM. // 4 0zravaNa0 khaM. // needeoas tRtIya : prakAzaH zlokaH 116 / / 560 / / 5 dezaviratI dazamatratA ticArAH 10
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ atra digavratasaMkSepakaraNavad vratAntarANAmapi saMkSepakaraNaM dezAvakAzikavratamiti vRddhaaH| aticArAca digavratasaMkSepakaraNasyaiva zrRyante na vratAntarasaMkSepakaraNasya, tat kathaM vratAntarasaMkSepakaraNaM dezAvakAzikavatam ? atrocyate-prANAtipAtAdibantAtarasaMkSepakaraNeSu vaidha-bandhAdaya evAticArAH, digbatasaMkSepakaraNe tu saMkSiptatvAt kSetrasya pressypryogaadyo'ticaaraaH| |bhinnAticArasambhavAcca digbatasaMkSepakaraNasyaiva dezAvakAzikatvaM sAkSAdaktamiti // 116 // atha poSadhavratasyAticArAnAha-- utsargAdAnasaMstArA anavekSyApramRjya ca / anAdaraH smRtyanupasthApanaM ceti poSadhe // 117 // utsarjanamutsargastyAga ucAra-prasravaNa-khela siMghANakAdInAmavekSya pramRjya ca sthaNDilAdau utsargaH kAryaH / avekSaNaM cakSuSA nirIkSaNam / pramArjanaM vastraprAntAdinA sthaNDilAdereva vizuddhIkaraNam / athAnavekSyApramRjya cotsarga karoti tadA poSadhavratamaticaratIti prathamo'ticAraH 1 / ___AdAnagrahaNaM yaSTi-pITha-phalakAdInAm , tadapyavekSya pramRjya ca kAryam , anavekSitasyApramArjitasya caadaanmticaarH| AdAnagrahaNena nikSepo'pyupalakSyate yaSTayAdInAm , tena so'pyavekSya pramAjyaM ca kAryyaH, anavekSyApramAjyaM ca nikSepo'ticAra iti dvitIyaH 2 / 1 tulanA-dharmabinduTIkA-pR0 44, paJcAzakavRttiH pR0 25, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 79, dharmasaMgrahavRttiH pR0 115 // kA praannaatipaataadivirmnnvrtaantr-mu.|| 3 bandhavadhAdaya-zAM. // 4 0stArAnanavekSyAra-mu. // 5shiNghaa0-khN.|| 6 botsarga || 7 vaadaan0-shaaN.|| Jain Education in Pl
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 562 // tathA saMstIyate yaH pratipannapoSadhanatena darbha-kuza-kambalIvastrAdiH sa saMstAraH, sa cAvekSya pramAya ca kartavyaH, tRtIyaH anavekSyApramRjya ca karaNe'ticAraH / iha cAnavekSaNena duravekSaNam , apramArjanena duSpamArjanaM saMgRhyate, naJaH kutsArthasyA'pi prakAzaH darzanAt , yathA kutsito brAhmaNo'brAhmaNaH / yat sUtram zlokaH 118 appaDilehiyaduppaDilehiyasejjAsaMthArae, appamajjiyaduppamajjiyasejjAsaMthArae, appaDilehiyaTuppaDilehiyauccArapAsavaNabhUmI, appamajjiyaduppamajjiyauccArapAsavaNabhUmI // " [upAsakadazAGge sU0 7 ] iti tRtIyaH 3 / tathA anAdaraH poSadhavratapratipattikartavyatAyAmiti caturthaH 4 / ke dezaviratau tathA smRtyanupasthApanaM tadviSayameveti paJcamaH 5 / ekAdazapoSadhe sarvataH poSadhe, dezataH poSadhe tu nAyaM vidhiH // 117 / / dvAdazavratAathAtithisaMvibhAgavatasyAticArAnAha- . ticArAH sacitte kSepaNaM tena pidhAnaM kAlalavanam / matsaro'nyApadezazca turyazikSAvrate smRtAH // 118 // sUtramidam AvazyakasUtre pratyAkhyAnAdhyayane'pi vrtte| apratilekhita-duSpatilekhitazayyAsaMstArakaH, apramArjitaduSpramArjitazayyAsaMstArakaH, apratilekhita-duSpatilekhitocAraprasavaNabhUmiH, apramArjita-duSpramArjitoccAraprasravaNabhUmiH / uddhatamida sUtraM paJcAzakavRttI [ pR0 26 ] dharmasaMgrahavRttI [ pR0 116 ] navapadaprakaraNavRhadvattau [pR0 283 ] c|| ra apa0-zAM. saM. // 3 dup0-shaaN.|| 4 apa0-saM. // . Jain Education in For Private & Personal use only |
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ sacitte sajIve pRthvI-jalakumbhopacullI-dhAnyAdau kSepaNaM nikSepo deyasya vastunaH, tacca adAnabuddhayA nikSipati, etajjAnAtyaso tucchabuddhiH yat sacittanikSiptaM na gRhNate sAdhava ityato deyaM copasthApyate na cAdadate sAdhava iti lAbho'yaM mameti hai| prathamo'ticAraH 1 / tathA tena sacittena sUraNakanda-patra-puSpa-phalAdinA tathAvidhayaiva buddhyA pidhatte iti dvitIyaH 2 / tathA kAlasya sAdhUnAmucitabhikSAsamayasya laGghanamatikramaH, ayamarthaH-ucito yo bhikSAkAlaH sAdhanAM taM lavayitvA, 15 anAgataM vA bhuGkte possdhvrtii| iti tRtIyaH 3 / ___ tathA matsaraH kopaH yathA mArgitaH san kupyati, sadapi mArgitaM na dadAti / athavA'nena tAvad ,makeNa mArgitena dattam , kimahaM tato'pi hIna iti mAtsaryAddadAti, atra paronnativaimanasyaM mAtsaryyam , yaduktamasmAbhirevA'nekArthasaMgrahe " matsaraH parasampattyakSamAyAM tadvati krudhi / " [anekArthasaMgrahe 3 / 621] / iti caturthaH 4 / tathA anyasya parasya sambandhIdaM guDakhaNDAdIti vyapadezo vyAjo'nyApadezaH, yadanekArthasaMgrahe" apadezastu kAraNe vyAje lakSye'pi / " [anekArthasaMgrahe 4 / 323] / iti paJcamaH 5 / 1 scitte-mu.|| 2 sacittena pidhatte-khaM. // 3 degmupcit0-shaaN|| 4 drumakeNa-saM. / tulanA-tattvArthavRttiH siddhasenIyA 31 pR0 115, pravacanasAroddhAravRttiH pR0 79 // 5 dharmasaMgrahavRttau [pR0 116] api uddhatamidam / / 6 karaNe' // 563 // -dharmasaMgrahavRttau pR0 116 // 7 lksse-sN.|| Jain Education Int sww.jainelibrary.org
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaca vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 119 ete paJcAticArAsturyazikSArate atithisaMvibhAganAmni smRtAH / aticArabhAvanA punariyam-yaMdA anAbhogAdinA aticaranti tadA aticArAH, anyathA tu bhaGgAH, ityavasitAni samyaktvamUlAni dvAdaza batAni, tdticaaraashcaabhihitaaH||11|| idAnImuktazeSa nirdizan zrAvakasya mahAzrAvakatvamAha evaM vratasthito bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan / dayayA cAtidIneSu mahAzrAvaka ucyate // 119 // evaM pUrvoktaprakAreNa samyaktvamUleSvaticAravizuddheSu dvAdazasu vrateSu sthito nizcalacittatvena nilInaH, saptAnAM kSetrANAM samAhAraH saptakSetrI jainabimba-jinabhavanA-''gama-sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAlakSaNA, tasyAM nyAyopAttaM dhanaM vapan nikSipan , makSetre hi vIjasya vapanamucitamityuktaM vapaviti, vapanamapi kSetre ucitaM nAkSetre iti saptakSetryAmityuktam / kSetratvaM ca santAnAM rUDhameva / vapanaM ca saptakSetryAM yathocitasya dravyasya bhaktyA zraddhayA, tathAhi jinabimbasya tAvadviziSTalakSaNalakSitasya prasAdanIyasya vavendranIlA-'Jjana-candrakAnta sUryakAnta-riSTA-'Gka-karketanavidrama-suvarNa-rUpya-candanopala-mRdAdibhiH sAradravyaividhApanam / yadAha-- tulanA-"yadA anAbhogAdinA atikramAdinA vA etAnAcarati tadA aticAraH, anyadA tu bhaGgaH"--dharmabinduTIkA pR0 45, paJcAzakavRttiH pR028, navapadaprakaraNabRhadvattiH pR0 308, dharmasaMgrahavRttiH pR0 117 // 2 dvAdazavateSu-khaM // jainavimbabhavanA-zAM. vinA / jinavimyabhavanA-dharmasaM0 vR0 pR0 118 / ita Arabhya dharmasaMgrahavRttau bhUyasAMzena samAnaH pATho varIvRtyate // HEHEREHENSHISHCHEHRIEVENEVERESTHETICKETCHEMEHCHEHEHENSE saptakSetryAM dhanavapanasya Jain Education in l
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 565 // Jain Education " sanmRttikA-'malazilAtala-rUpya - dAru- sauvarNa-ratna- maNi- candanacAru bimbam / kurvanti jainamiha ye svadhanAnurUpaM, te prApnuvanti nRsureSu mahAsukhAni // 1 // " [ tathA - " pIsAIA paDimA lakkhaNajuttA samattalaMkaraNA / jaha palhAe maNaM, taha nijjara mo viANAhi // 1 // " [ sambodhaprakaraNe 1 | 322 ] tathA nirmitasya jinabimbasya zAstroktavidhinA pratiSThApanam, aSTAbhizca prakArairabhyarcanam, yAtrAvidhAnam, viziSTAbharaNavicitravastraiH paridhApanamiti jinabimbe dhanavapanam / yadAha- bhUSaNam, ] "gandhairmAlyairviniryaddhahala parimalairakSatairdhUpadIpaiH sAnnAyyaiH prAjyabhedaizvarubhirupahitaiH pAkapUtaiH phalaizca / ambhaHsampUrNapAtrairiti hi jinapaterarcanAmaSTabhedAM, kurvANA vezmabhAjaH paramapadasukhastomamArAllabhante // 1 // " [] nanu jinabimbAnAM pUjAdikaraNe na kacidupayogaH, na hi pUjAdibhistAni tRpyanti tRSyanti vA na cAtRptatuSTAbhyo 1 tathAhi - mu. // / 2 prAsAdikA pratimA lakSaNayuktA samastAlaGkakaraNA / yathA prahlAdayati manaH tathA nirjarAM vijAnIhi // " lakkhaNajuttA paDimA pAsAdIyA samattalaMkArA / palhAyati jaha vayaNaM taha nijara mo viyANAhi / / 189 / / " iti vyavahArabhASye paSThoddezake gAthA // 3 nirmApitasya- zAM. // 4 sAnnAjyaiH prAjyabhedaizcarubhirupahataiH - mu.| "saMpUrvAd nayaterhaviSi samo dIrghatvaM ca sAnnAyyaM haviH" iti siddhamavRhadvRttau 5|1|24 / " haviH sAnnAyyam...... ' // 839 // ...... 'havyapAkaH punazcaruH || 833 / / havyasya pAko havyapAkaH / caryate bhakSyate cayaH pakvaM hotavyam " - iti svopazavRttisahite abhidhAnacintAmaNI // 5 tRpyanti ca tu0 - zAM. // ional laleeleeeeeeeeeeeeeeee 5 10 // 565 //
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopa vRtti vibhUSitaM pogazAstram // 566 // devatAbhyaH phalamApyate / naivam , cintAmaNyAdibhya ibAtRptatuSTebhyo'pi phalaprAptyavirodhAt / yaduktaM vItarAgastotre'smAbhiH tRtIyaH " aprasannAt kathaM prApyaM phalametadasaGgatam / prakAzaH cintAmaNyAdayaH kiM na phalantyapi vicetanAH // 1 // " [ vItarAgastotre 1963 ] zlokaH 119 tathA--" uvagArAbhAvammi vi pujjANaM pUyagassa uvgaaro| maMtAisaraNa-jalaNAdisevaNe jaha tahehaM pi // 1 // " [zrAvakaprajJaptau 348, pUjApaJcAzake gA0 4 / 44] eSa tAvata svakAritAnAM vimbAnAM pUjAdividhiruktaH, anyakAritAnAmapi akAritAnAM ca zAzvatapratimAnAM yathArha jinabimbe pUjana-vandanAdividhiranuSTheyaH / dhanavapanasya svarUpam trividhA hi jinapratimAH-- bhaktikAritAH svayaM pareNa vA caityeSu kAritAH, yA idAnImapi manuSyAdibhirvidhApyante / maGgalyakAritA yA gRheSu / dvArapatreSu maGgalAya kAryante / zAzvatyastu akAritA eva adhastiryagUrdhvalokAvasthiteSu jinabhavaneSu vartanta iti / na hi lokatraye'pi tata sthAnamasti yanna pAramezvarIbhiH pratimAbhiH pavitritamiti / jinapratimAnAM ca vItarAgasvarUpAdhyAropeNa pUjAdividhirucita iti / 1 upakArAbhAve'pi pUjyAnAM pUjakasya upkaarH| mantrAdismaraNa-jvalanAdisevane yathA tathehApi // 2 va-saM. 3 puujnaavndnaadi0-khN.| pUjanavardhanAdi0-khaM. vinA || For Private & Parsonal use only HEREHSRISHCHEHETISHGREHEIGHCHEIGHEHEKHEREHEKSHEHEMENTER Jain Education
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 567 // Jain Education jinabhavanakSetre svadhanavapanaM yathA - zalyAdirahitabhUmau svayaMsiddhasyopala- kASThAdidalasya grahaNena sUtrakArAdibhRtakAnati|sandhAnena bhRtyAnAmadhikamUlyavitaraNena SaDjIva nikAyarakSAyatanApUrvakaM jinabhavanasya vidhApanam / sati vibhave bharatAdivad ratnazilAbhirvaddhacAmIkarakuTTimasya maNimayastambhasopAnasya ratnamayatoraNazatAlaGkRtasya vizAlazAlAbalAnakasya zAlabhaJjikAbhaGgibhUSitastambhAdipradezasya dahyamAnakarpUra-kastUrikA-garuprabhRti dhUpasamucchaladdhUmapaTalajAta jaladazaGkAnRtyatkalakaNThakulakolAhalasya caturvidhAtodya-nAndIninAdanAditarodasIkasya devAGgaprabhRti vicitra vastrollocakhacitamuktAvacUlAlaGkRtasya utpatanipatadgAyannRtyadvalgatsiMhAdinAditavatsurasamUha mahimAnumodanapramodamAnajanasya vicitracitra citrIpitasakalalokasya cAmara| dhvajacchatrAdyalaGkAravibhUSitasya mUrdhAropitavijayavaijayantInibaddhakiGkiNIraNatkAramukharitadigantasya kautukAkSiptasurAsura kinnarInivahAhamahamikAprArabdhasaGgItasya gandharvagItadhvanitiraskRtatumburumahino nirantaratAlArAsaka haillIsa kapramukhaprabandhanAnAbhi| nayanavyagrakulAGganAcamatkAritabhavyalokasyA'bhinIyamAnanATakako TirasAkSiptarasikajanasya jinabhavanasyottuGgagirizRGgeSu jinAnAM janma-dIkSA - jJAna-nirvANasthAneSu sampratirAjavacca pratipuraM pratigrAmaM pade pade vidhApanam asati tu vibhave tRNakuyyAdi - rUpasyA'pi / yadAha- " yastRNamayImapi kuTIM kuryyAd dadyAtathaikapuSpamapi / bhaktyA paramagurubhyaH puNyonmAnaM kutastasya // 1 // 10 pUrva jina0 - saM. // 20 bhibaddha0 - saM. // 3 0 tracitrIyatasaka0 - khaM. saM. // 4 tAlArasarAsaka0 - mu. // 5 " maNDalena tu yannRttaM strINAM hallIsakaM hi tat // 289 // " iti abhidhAnacintAmaNI 6 0koTirasika0 - saM. // 7 pratipuragrAmaM saM. // elelelelelelelelelelelo eleteteleteteleretetelSISISIGHE Jonal 1100 // 567 // .
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaprakAzaH zlokaH 119 5 kiM punarupacitadRDhaghanazilAsamudghAtaghaTitajinabhavanam / svopaza ye kArayanti zubhamatividhAyinaste mhaadhnyaaH||2||" [ vRttivibhUSitaM rAjAdestu vidhApayituH pracuratarabhANDAgAra-grAma-nagara-maNDala-gokulAdipradAnaM jinabhavanakSetre vapanam , tathA jIrNazIrNAnAM yogazAstram caityAnAM samAracanam , naSTabhraSTAnAM samuddharaNaM ceti| nanu niravadyajinadharmasamAcaraNacaturANAM jinabhavana bimbapUjAdikaraNamanucitamiya pratibhAsate SaDjIvanikAyavirAdhanAhetutvAttasya, bhUmIkhanana-dalapATakAnayana-gartApUraNeSTakAcayana-jalaplAvana-vanaspatitrasakAyavirAdhanAmantareNa na hi tad bhavati / ucyate-ya ArambhaparigrahaprasaktaH kuTumbaparipAlananimittaM dhanopArjanaM karoti, tasya dhanopArjanaM viphalaM mA bhUditi jinabhavanAdau dhanavyayaH zreyAneya / na ca dharmArtha dhanopArjanaM yuktam , yataH-- ___ "dharmArtha yasya vittehA tasyAnIhA griiysii| prakSAlanAddhi paGkasya dUrAdasparzanaM varam // 1 // " [ mahAbhArate vanaparvaNi 2 / 49 (1) ] ityuktameva / na ca vApI-kUpa-taDAgAdikhananavadazubhodakaM jinabhavanAdikaraNam , api tu saGghasamAgama-dharmadezanAkaraNa-vratapatipacyAdikaraNena zubhodakameva / paDjIvanikAyavirAdhanA ca yatanAkAriNAmagAriNAM kRpAparavazatvena jantana rakSayatAmavirAdhanaiva / 1 sa. vinaa-vimaannste-khN.| vimAninaste-mu. shaaN.| dharmasaMgrahavRttAvapi [pR0 119] 'vidhAyinaste' iti pAThaH // kaa2jinbimbpuujaadi0-sN.|| 30sktkuttu0-cN.|| 4 mahAbhArate vanaparvaNi dvitIye'dhyAye IdRzaH zloka upalabhyate-"dharmArtha ki yasya vittahA varaM tasya niriihtaa| prakSAlanAddhi paMkasya zreyo na sparzanaM nRNAm / / 49 // " // 5 dRzyatAM pR0 391 pN01|| jinabhavane dhanavapanasya svarUpam HCHCHCHEENCEMEENETBHEHREEHBHISHEISTEHSHEIGINEER Jain Education a l Ri
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 569 // 5 yadAhuH-- "jA jayamANassa bhave virAhaNA suttvihismggss| sA hoi nijjaraphalA ajjhatthavisohijuttassa // 1 // paramarahassamisINaM samattagaNipiDagajhariasArANaM / pariNAmiaM pamANaM nicchayamavalaMbamANANaM // 2 // " [oghaniyuktau gA0 760-761] yastu nijakuTumbArthamapi nArambhaM karoti pratimApratipannAdiH tasya mA bhUjinabimbAdividhApanamapi / yadAhuH " dehAinimittaM pi hu je kAyavahammi iha payaTTanti / jiNapUAkAyavahammi tesimapavattaNaM moho // 1 // " [paJcAzake 4 / 45] ityalaM prasaGgena / jinAgamakSetre ca svadhanavapanaM yathA-jinAgamo hi kuzAstrajanitasaMskAravipasamucchedanamahAmantrAyamANo dharmAdharma kRtyAkRtya-bhakSyAbhakSya-peyApeya-gamyAgamya-sArAsArAdivivecanahetuH santamase dIpa iva samudre dvIpamiva marau kalpataruriva saMsAre durApaH, jinAdayo'pyetatprAmANyAdeva nizcIyante / yadabocAma stutiSu 1 yA yatamAnasya bhaveda virAdhanA sUtravidhisamagrasya / sA bhavati nirjarAphalA adhyAtmavizodhiyuktasya / / 1 // paramarahasyamRSINAM samastagaNipiTakakSaritasArANAm / pAriNAmikaM pramANa nizcayamavalambamAnAnAm // 2 // 2 piNDaniyuktarante'pi gAtheyaM [gA0671 ] vrtte|| 3 vidhAnamapi-khaM. saM. // 4 dehAdinimittamapi ye kAyavadhe iha pravartante / jinapUjAkAyavadhe teSAmapravartanaM mohH|| 5 "taha pavaTuMti........"tesiM paDisehaNaM moho" iti pAThabhedena zrAvakAzaptI [gA0 349] ka api gAtheyaM vartate // 10
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstrama // 570 // Jain Education 'yadIyasamyaktvabalAt pratImo bhavAdRzAnAM paramAptabhAvam / kuvAsanApAzavinAzanAya namo'stu tasmai tava zAsanAya || " [ ayogavyavacchedadvAtriMzikAyAm 21 ] iti / 64 jinAgamabahumAninA ca deva-guru- dharmAdayo'pi bahumatA bhavanti / kiJca kevalajJAnAdapi jinAgama eva prAmANyenA | tiricyate / yadAhu: 64 oho suovautto suyaNANI jai hu giNhaha asuddhaM / taM kevalI vi bhuMjai apamANaM suaM bhave iharA // 1 // " [ piNDaniryuktau gA0 524 ] ekamapi ca jinAgamavacanaM bhavinAM bhavanAzahetuH / yadAhuH -- " ekamapi ca jinavacanAdyasmAnnirvAhakaM padaM bhavati / zrUyante cAnantAH sAmAyikamAtrapada siddhAH // 1 // " [ tattvArthasambandhakArikAyAm 27] iti / yadyapi ca mithyAdRSTibhya Aturebhya iva padhyAnnaM na rocate jinavacanam, tathApi nAnyat svargApavargamArgaprakAzana - samartham iti samyagdRSTibhistadAdareNa zraddhAtavyam, yataH kalyANabhAgina evaM jinavacanaM bhAvato bhAvayanti, itareSAM tu 10 mAninAM ca saM. mu.| dharmasaMgrahavRttau [ pR0 120 ] api " 0 mAninA " ityeva pAThaH // 2 oghaH zrutopayuktaH zrutajJAnI yadi gRhNAti azuddham / tat kevalyapi bhuGkte apramANaM zrutaM bhaveditarathA // 3 ekamapi jinA0 - mu. // 4 bhavavinAza0 -khaM. // onal Use Only Beeeeeeee Bedceo tRtIya : prakAzaH zloka 119 // 570 // 5 jinabimbAdi saptakSetryAM dhanavapanasyavarNanam
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 571 // Jain Education karNazUlakAritvenA'mRtamapi viSAyate / yadi cedaM jinavacanaM nAbhaviSyat tadA dharmAdharmavyavasthAzUnyaM bhavAndhakUpe bhuvanamapatiSyat / yathA ca ' harItakIM bhakSayed virekakAmaH' iti vacanAddharItakI bhakSaNaprabhavavirekalakSaNena pratyayena sakalasyApyAyurvedasya prAmANyamavasIyate, tathA aSTAGganimitta - kevalikA - candrArkagraha cAra-dhAtuvAda-rasa-rasAyanAdibhirapyAgamopadiSTairdRSTArthavAkyAnAM prAmANya nizcayenA'dRSTArthAnAmapi vAkyAnAM prAmANyaM mandadhIbhirnizretavyam / jinavacanaM ca duHpamAkAlavazAducchannaprAyamiti matvA bhagavadbhinIgArjuna - skandilAcAryyaprabhRtibhiH pustakeSu nyastam / tato jinavacanabahumAninA tat pustakeSu lekhanIyaM vastrAdibhirabhyarcanIyaM ca / yadAha- ational " na te narA durgatimApnuvanti, na mUkatAM naiva jaDasvabhAvam / nAndhatAM buddhivihInatAM ca ye lekhayantIha jinasya vAkyam // 1 // lekhayanti narA dhanyA ye jinAgamapustakam / J " te sarvaM vAGmayaM jJAtvA siddhiM yAnti na saMzayaH // 2 // [ jinAgamapAThakAnoM bhaktipUrvakaM saMmAnanaM ca / yadAha- " paThati pAThayate paThatAmasau vasana- bhojana- pustakavastubhiH / pratidinaM kurute ya upagrahaM sa iha sarvavideva bhavennaraH // 1 // " [ ] 1 0ducchinna0 - mu. // / 20kAnAM vastrAdibhirabhyarcanaM bhaktipUrva saMmAnanaM ca- mu. // 5 10 // 571 //
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram likhitAnAM ca pustakAnAM saMvignagItArthebhyo bahumAnapUrvakaM vyAkhyAnArtha dAnam , vyAkhyAyamAnAnAM ca pratidinaM / tRtIyaH pUjApUrvakaM zrevaNaM ceti| prakAzaH sAdhUnAM ca jinavacanAnusAreNa samyak cAritramanupAlayatAM durlabhaM manuSyajanma saphalIkurvatAM svayaM tIrNAnAM paraM zlokaH 119 tArayitumudyatAnAmA tIrthakaragaNadharebhya A ca tadinadIkSitebhyaH sAmAyikasaMyatebhyo yathocitapratipacyA svadhanavapanaM yathAupakAriNAM prAsukaiSaNIyAnAM kalpanIyAnAM cAzanAdInAM, rogApahAriNAM ca bheSajAdInAM, zItAdivAraNArthAnAM ca vastrAdInAM, 5 pratilekhanAheto rajoharaNAdInAM, bhojanAdyarthaM pAtrANAm , aupagrAhikANAM ca daNDakAdInAM, nivAsArthamAzrayANAM dAnam / na hi / janavimbAdi tadasti yad dravya-kSetra-kAla-bhAvApekSayA'nupakArakaM nAma, tat sarvasvasyApi dAnam , sAdhudharmodyatasya svaputra-putryAderapi samarpaNaM laptakSetryAM ca / kiM bahunA ? yathA yathA munayo nirAbAdhavRttyA svamanuSThAnamanutiSThanti tathA tathA mahatA prayatnena sampAdanam , dhanavapanasya ji pravacanapratyanIkAnAM ca sAdhudharmanindAparANAM yathAzakti nivAraNam / yadAha "taMmhA sai sAmatthe ANAbhaTTammi no khalu uvehA / aNukUlehiarehi a aNusaTThI hoi dAyavyA // 1 // " [ 1 zrAvaNaM-saM. // 2 saM. vinA-bhya Avetaddina0-zAM. / bhya adytndin0-khN.| bhya A caitadina-mu. / dharmasaMgrahavRttAvapi [pR0 120] 'bhya A ca taddina0' ityeva pAThaH // 3 srvsyaapi-khN.|| 4 ca-nAsti sN.|| 5 svym0-mu.|| 6 tathA mahatA-zAM. // 7 jinavacana-mu. // 8 0praaynnaaN-khN.|| "0parAyaNAnAm" iti dharmasaMgrahavRttau pR0 120 // 9 tasmAt sati sAmarthya AjJAbhraSTe no khalu upekssaa| anukUlairitaraizca anuzAstirbhavati dAtavyA // 10 pratiSu pAThA:-0kRlehiarehi a aNu0-zAM. / 0kUlehiMarehiM aNu0-khaM. / kUlehiirohi ya aNu0-saM, / kUlageyarehi a annu0-mu.|| varNanam Jain Education sal For Private & Personal use only
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA ratnatrayadhAriNISu sAdhvISu sAdhuSviva yathocitAhArAdidAnaM svadhanavapanam / nanu strINAM niHsattvatayA daHzIlatyAdinA ca mokSe'nadhikAraH, tat kathametAbhyo dAnaM sAdhudAnatulyam ? / ucyate-niHsattvamasiddham , brAhmIprabhRtInAM sAdhvInAM gRhavAsaparityAgena yatidharmamanutiSThantInAM mahAsattvAnAM nAsattvasambhavaH / yadAha "brAhmI sundaryAryA rAjImatI candanA gaNadharA'nyA [B] / api deva-manujamahitA vikhyAtAH zIla-sattvAbhyAm // 1 // gArhasthye'pi susattvA vikhyAtAH zIlavatitamA jagati / sItAdayaH, kathaM tAstapasi visattvA vizIlAzca ? // 2 // santyajya rAjyalakSmI pati-putra-bhrAtR-bandhusambandham / pArivrAjyavahAyAH kimasamattvaM satyabhAmAdeH 1 // 3 // " [strInirvANa0 34-36] nanu mahApApena mithyAtvasahAyena strItvamayate; na hi samyagdRSTiH strItvaM kadAcid badhnAti iti kathaM strIzarIravartina Atmano muktiH syAt ? maivaM vocaH, samyaktvapratipatikAla evA'ntaHkoTIkoTIsthitikAnAM sarvakarmaNAM bhAvena , mithyAtvamohanIyAdInAM kSayAdisambhavAnmithyAtvasahitapApakarmasambhavatvamakAraNam , mokSakAraNavaikalyaM tu tAsu vaktumucitam , 12 tacca nAsti, yataH 1-20tA zIlavati0-khaM. saM. // 3 0tAH shiilvtii-mu.|| 4 naiva-zAM. // 5 kottikottii0-sN.| kottikotti-mu.|| // 573 // Jain Education Inter kAw.jainelibrary.org
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 574 // 5 "jAnIte jinapacana zraddhate carati cA''ryikA[s]zabalam / svopakSa tRtIyaH vRttinAsyAstyasambhavo'syAM nAdRSTavirodhagatirasti // 1 // " [strInirvANa0 4 ] iti / prakAzaH vibhUSitaM __tat siddhametad muktisAdhanadhanAsu sAdhvISu sAdhuvad dhanavapanamucitamiti / etaccAdhikaM yat sAdhvInAM duHzIlebhyo / zlokaH 119 yogazAstram nAstikebhyo gopanam , svagRhapratyAsattau ca samantato guptAyA guptadvArAyA vasaterdAnam , svastrIbhizca tAsAM parica-vidhAnam , svaputrikANAM ca tatsannidhau dhAraNam , vratodyatAnAM svaputryAdInAM pratyarpaNaM ca, tathA vismRtakaraNIyAnAM tatsmAraNam , anyAyapravRttisambhave tannivAraNam , sakRdanyAyapravRttau zikSaNam , punaH punaH pravRttau niSThurabhASaNAdinA tADanam , ucitenaji jinabimbAdi vastunopacaraNaM ceti| saptakSetryAM zrAvakeSu svadhanavapanaM yathA--sAdharmikAH khalu zrAvakasya zrAvakAH, samAnadhArmikANAM ca saGgamo'pi mahate puNyAya, dhanavapanasya varNanam kiM punastadanurUpA pratipattiH / sA ca svaputrAdijanmotsave vivAhe'nyasminnapi tathAvidhe prakaraNe sAdharmikANAM nimantraNam , viziSTabhojana-tAmbUla-vastrAbharaNAdidAnam , ApannimagnAnAM ca svadhanavyayenApyabhyuddharaNam , antarAyadoSAcca vibhavakSaye punaH pUrvabhUmikAprApaNam , dharma ca viSIdatAM tena tena prakAreNa dharme sthairyAropaNam , pramAdyatAM ca smAraNa-vAraNa-codana-prati mu. vinA-syA nAdRSTa-iti zAM. kha. saM. madhye dharmasaMgrahavRttau [pR0 121] ca vartate / mu. madhye strInirvANaprakaraNe ca kAsyAM nAdRSTaH' iti pAThaH // 20vidhaapnm-mu.|| 30pacAraNaM-mu. // 0pakaraNa-ca. // 4-dd| 0codn-prcodnaadi-sN.| preraNa-pratipreraNAdi0-zAM. // 0codnaaprticodnaadi-mu.|| . Jain Education Intel or Private & Personal Use Only
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 575 // codanAdikaraNam , vAcanA-pracchanA-parivartanA-'nuprekSA-dharmakathAdiSu yathAyogyaM viniyojanam , viziSTadharmAnuSThAnakaraNArtha ca sAdhAraNapoSadhazAlAdeH karaNamiti / zrAvikAsu dhanavapanaM zrAvakavadanyUnAtiriktamunnetavyam / tacca jJAna-darzana-cAritravatyaH zIla-santoSapradhAnAH sadhavA vidhavA vA jinazAsanAnaraktamanasaH sAdharmikatvena maanniiyaaH| / nanu strINAM kutaH zIlazAlitvaM kuto vA ratnatrayayuktatvam ? striyo hi nAma loke lokottare cAnubhavAcca dopabhAjanatvena / kA prasiddhAH / etAH khalvabhUmikA viSakandalyaH, anabhrasambhavA bajrAzanayaH, asaMjJakA vyAdhayaH, akAraNo mRtyuH, akandarAka vyAdhyaH, pratyakSA rAkSasyaH; asatyavacanasya sAhasasya bandhusnehavighAtasya santApahetutvasya nirvivekatvasya ca paramaM kAraNamiti dUrataH parihAryAH, tat kathaM dAna-sanmAna-vAtsalyavidhAnaM tAsu yuktiyuktam / ___ucyate--anekAnta eSa yat strINAM doSabahulatvamucyate, puruSeSvapi hi samAnametat / te'pi krUrAzayA dopabahulA nAstikAH kRtanAH svAmidrohiNo deva guruvaJcakAzca dRzyante / tadarzanena ca mahApuruSANAmavajJA kartuM na yujyate, evaM strINAmapi / / hai yadyapi kAsAzcid dopabahulatvamupalabhyate tathApi kAsAzcid guNabahulatvamapyasti / tIrthakarAdijananyo hi strItve'pi tattadgaNa garimayogitayA surendrairapi pUjyante, munibhirapi stUyante / laukikA apyAhuH___ "niratizayaM garimANaM, tena yuvatyA vadanti vidvaaNsH| taM kamapi vahati garbha, jagatAmapi yo gururbhvti||1||"[ ] iti / / 1-dd.tt.||0praav-mu. shaaN.|| 2 tacca-iti zAM. saM. khaM. madhye vartate / tatra-iti mu.madhye vartate / dharmasaMgrahavRttI [pR. 121 tu 'tadvacca' iti vrtte| atra tacca' ityanena 'dhanavapanaM ca' iti vivakSitaM pratIyate // 30bhuumijaa-mu.|| 4 sNmaan0-mu.|| BHIBHIBHIBHIBHERIHSHIBHBHISHEKHEHCHHHHHHHESEaze Jain Education Intem ar.jainelibrary.org
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa___ kAzcana svazIlaprabhAvAdagniM jalamiva, viSadharaM rajjumiva, saritaH sthalamiva, viSamamRtamiya kurvanti / caturvarNe ca hai| tRtIyaH vRttisaGgha caturthamaGgaM gRhamedhistriyo'pi / sulasAprabhRtayo hi zrAvikAstIrthakarairapi prazasyaguNAH, surendrairapi svargabhUmiSu punaH prakAzaH vibhUSitaM yogazAstram punarbahumatacAritrAH, prabalamithyAtvairapyakSobhyasamyaktvasampadaH, kAzciccaramadehAH, kAzcid dvitrabhavAntaritamokSagamanAH zAstreSu / zlokaH 119 zrUyante / tadAsAM jananInAmiva bhaginInAmiva svaputrINAmiva vAtsalyaM yuktiyuktamevotpazyAmaH / dusssh-ykssinnii-naagilaa|| 576 // khyavati-vratinI-zrAvakavadapazcimA styshriiH| tat kathaM zrAvikAH pApavadvanitAnidarzanena dUSyante / tasmAd (reNa pariharaNIyAH, vAtsalyaM cAsAM karaNIyamityalaM prasaGgena / jinabimbAdi saptakSetryAM na kevalaM saptakSetryAM dhanaM vapana mahAzrAvaka ucyate, kintyatidIneSvapi niHsvA-'ndha-badhira-paGga-rogArtaprabhRtiSu kRpayA dhanavanasya hai kevalayA dhanaM vapan , na tu bhktyaa| bhaktipUrvakaM hi saptakSetryAM yathocitaM dAnam / atidIneSu tvavicAritapAtrApAtramavimRSTa varNanam kalpanIyAkalpanIyaprakAra kevalayaiva karuNayA svadhanasya vapanaM nyAyyam / bhagavanto'pi hi niSkramaNakAle'napekSitapAtrApAtravibhAgaM karuNayA sAMvatsarikadAnaM dattavanta iti / tadevaM bhaktyA saptakSetryAM dhanaM vapan dayayA cautidIneSu mahAzrAvaka ucyate / 1 sritN-mu.|| 2 0thyAtvibhirakSo-khaM. // 3 "duppasaho samaNANaM phaggusirI sAhuNINa pacchimayA / nAilla sAvayANa saccasirI sAviyANaM ca // 534 // " iti vicaarsaarprkrnne|| "AcAryoM duHprasahAkhyaH phalguzrIriti saavypi| zrAvako nAgilo nAma satyazrIH zrAvikA punaH // 146 / vimalavAhana itirANa mantrI sumukhaamidhH| apavizcimA bhAvino'mI duSamAyAM hi bhArate // 147 ||"-trisssstti0 10 // 13 // 4 dUreNa na pri-mu.|| 50kSetryAM dIneSu cAtidayayA dhanaM vapan mhaa-mu.|| 6 cA-nAsti shaaN.|| AHEHRCHEHREECHEMECHECRETREEN Jain Education Inte w w w.jainelibrary.org
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 577 // Jain Education nanu zrAvaka ityucyatAm, mahAzrAvaka iti tu mahattvavizeSaNaM kimartham ! ucyate - zrAvakatvamaviratAnAmekAdyaNuvratadhAriNAM ca zRNotIti vyutpacyocyate; yadAha- 'saMpettadaMsaNAI paidiyahaM jaijaNA suNeI ya / sAmAyAriM paramaM jo khalu taM sAvayaM vaiti // 1 // " [ sambodhaprakaraNe 51 gA0 969, zrAvakamajJaptau gA0 2] 16 tional " " zraddhAlutAM zrAti padArthacintanAd dhanAni pAtreSu vapatyanAratam / kiratyapuNyAni susAdhusevanAdathApi taM zrAvakamAhuraJjasA // 2 // " [ ] iti niruktAcca zrAvakatvaM sAmAnyasyApi prasiddham / vivakSitastu niraticArasakalatratadhArI saptakSetrIlakSaNe kSetre dhanavapanAddarzana| prabhAvakatAM paramAM dadhAno dIneSu cAtyantakRpAparo mahAzrAvakazabdenocyata ityadoSaH // 119 // saptakSetryAM dhanavapanaM vyatirekadvAreNa samarthayate- yaH sad bAhyamanityaM ca kSetreSu na dhanaM vapet / kathaM varAkazcAritraM duzvaraM sa samAcaret // 120 // 1 " tathA ca zrAvakazabdasyaivaM vyutpattiH zrAvakaprajJaptyAdiSu" ityullekhapuraHsaramuddhateyaM gAthA navapadaprakaraNavRhadvattau pR0 307 / " ata evAnyatra pUjyairevoktam" ityulekhena paJcAzakavRttau [pR0 3] uddhRteyaM gAthA / samprAptadarzanAdiH pratidivasaM yatijanAcchRNoti ca / sAmAcArIM paramAM yaH khalu taM zrAvakaM bruvanti // 2 0dadyApi mu., dharmasaMgrahavRttI [ pR0 122 ] ca // 10 11 55% 11
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ saditi vidyamAnam , asato hi dhanasya kathaM dAnaM bhavet ? sadapi bAhyaM zarIrAdahibhUtam , Antarasya tu kasyacidAnaM svopaza tRtIyaH haina zakyaM kartum , bAhyamapi yadi nityamAkAlasthAyi bhavet tadA na dIyetApi, idaM tvanityaM caura-jala-jvalana-dAyAda-pArthivA-2 vRtti prakAzaH vibhUSitaM diharaNIyaM prayatnagopitamapi puNyakSaye'vazyaM vinazyati; yadasmadguravaH-- zlokaH 120 yogazAstram " atthaM corA vilupati, uddAlaMti ya daaiyaa| rAyA vA saMvarAvei, balAmoDIi katthai // 1 // / / 578 // jalaNo vA viNAsei, pANiyaM vA palAvae / avadAreNa niggacche, vasaNovahayassa vA // 2 // bhUmIsaMgoviyaM ceva, haraMti vaMtarA suraa| ujjhittA jAi savvaM pi, maraMto vA paraM bhavaM // 3 // " jinabimbAdi | saptakSetryAM anityamapi svadhanaM kiJcit kSeptuM na zakyate, na hi bahu tailamastIti parvatA abhyajyanta ityuktam-kSetreSviti, kSetrANi dhanavapanasya hai yeSaptaM dhanaM zata-sahasra-lakSa-koTiguNaM bhavati / evaMvidhAyAmapi sAmagrayAM yaH svadhanaM na vapet sa varAkaH niHsattvazcAritraM mahA- varNanam sattvasevanIyamata eva dRzcaraM kathaM samAcaret ? dhanamAtralubdho niHsattvaH kathaM sarvasaGgatyAgarUpaM cAritraM vidadhIta? anArAdhitacAritrazca kathaM sadgati prApnuyAt ?, sarvaviratipratipattikalazAropaNo hi zrAvakadharmaprAsAda iti // 120 // 1 artha caurA vilampanti Acchindanti ca daayaadaaH| rAjA vA saMvArayati balAtkAreNa kutracit // jvalano vA vinAzayati pAnIyaM vA plaavyet| apadvAreNa nirgacched vyasanopahatasya vaa| bhUmisaMgopitaM caiva haranti vyantarAH surAH / ujjhitvA yAti kI sarvamapi mriyamANaH paraM bhavam // 2 kSeptuM shkyte-mu.|| 30kalasAropaNo hi-zAM. khaM. saM. // kalazAropaNaphalo hi-mu.|| kA For Private Personal ,
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ idAnIM mahAzrAvakasya dinacaryAmAha-- brAhma muhUrta uttiSThet parameSThistutiM paThan / kiMdharmA kiMkulazcAsmi kiMvato'smIti ca smaran // 121 // paJcadazamuhUrtA rajanI, tasyAM caturdazo muhUrto brAhmaH, tasminnuttiSThet nidrAM jahyAt , parame tiSThantIti parameSThinaH pazcA'rhadAdayaH; teSAM stuti ' namo arahatANaM' ityAdirUpAmAtyantikatadbahumAnakAryabhUtAM paramamaGgalArtha vA paThannavyaktavarNAmiti zeSaH / yadAha-- "parameTiciMtaNaM mANasammi sejjAgaeNa kAyavvaM / suttAviNayapavittInivAriyA hoi evaM tu // 1 // "[ anye tvavizeSeNaiva namaskArapAThamAhuH 'na sA kAcidavasthA yasyAM paJcanamaskArasyAnadhikAraH' iti mnvaanaaH|| na kevalaM paThan , ko dharmo yasyA'sau kiMdharmA, kiM kulaM yasyA'sau kiMkulaH, kiM vrataM yasyA'sau kiMvato'smItyahamiti ca smaran , idaM bhAvataH smaraNam / upalakSaNatvAt ke guravo mameti dravyataH, kutra grAme nagarAdau vA vasAmIti kSetrataH, kaH kAlaH prabhAtAdiriti kAlatazcetyAdi smaran , dharmasya jainAdeH kulasyekSvAkkAdeH vratAnAmaNuvratAdInAM smaraNe tadviruddhaparihArasyeSatkaratvAt // 121 // 1 arihNtaannN-mu.|| 2 gAtheyaM paJcAzakavRttau [pR0 31] dharmasaMgrahavRttau pR0 123] ca uddhtaa|| 3 parameSThicintanaM mAnase zayyAgatena kartavyam / sUtrA( suptA!)vinayapravRttiH nivAritA bhavati evaM tu // HOMHEMERCHRISTIBIEBHEIGHBHEHRESERVERRRRRREN Jain Education nal
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram tathA-- tRtIyazuciH puSpA-''miSa-stotrairdevamabhyarcya vezmani / prakAzaH pratyAkhyAnaM yathAzakti kRtvA devagRhaM vrajet // 122 // zlokaH 122 zuciriti malotsarga-dantadhAvana-jihvAlekhana-mukhaprakSAlana-gaNDUSakaraNa-snAnAdinA zuciH sannityanuvAdaparam , lokasiddho hyayamartha iti nopadezaparam , aprApte hi zAstramarthavat , 'na hi malinaH snAyAt , bubhukSito'znIyAt' ityatra zAstramupayujyate / aprApte tvAmuSmike mArge naisargikamohAndhatamasaviluptAlokasya lokasya zAstrameva paramaM cakSurityevamuttaratrA mahAzrAva pyaprApte viSaye upadezaH saphala iti cintanIyam / na ca sAvadyArambheSu zAstRNAM vAcanikyapyanumodanA yuktA / yadAhuH kasya " sAyajjaNavajjANaM vayaNANaM jo na jANai visesaM / dinacaryAyA vottaM pi tassa na khamaM kimaMga! puNa desaNaM kAuM // 1 // " [ varNanam iti zucitvamanUdya puSpA-''mipa-stotrarityAdyupadizati / / vezmani gRhe devaM maGgalacaityarUpaM bhagavantamarhantamabhyarcya pUjayitvA / pUjAprakArAnAha--puSpAmiSastotrairiti, puSpANi / kusumAni, puSpagrahaNaM sarveSAM sugandhidravyANAM vilepana-dhUpa-gandhavAsa-vastrA-''bharaNAdInAmupalakSaNam / AmiSaM bhakSya peyaM ca, 1 vAcanikApyanu0-zAM. khaM. // 2 yadAhu-khaM / yadAha-zAM. // 3 sAvadhAnavadyAnAM yo na jAnAti vizeSam / vaktumapi tasya ke na kSamaM ( yuktaM ) kimaGga punardezanAM kartum // 4 vuttaM pi-mu.|| 5 bhkssN-sN.|| Jain Education in $2 kA
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 581 // taJca pakvAnna-phalA-'kSata-dIpa-jala-ghRtapUrNapAtrAdirUpam / stotraM zakrastavAdi sadbhutaguNotkIrtanarUpam / tataH pratyAkhyAnaM namaskArasahitAdyaddhArUpaM saGketarUpaM ca granthisahitAdi kRtvA yathAzaktIti zaktyanatikrameNa, "zaktitastyAgatapasI" [tattvArtha 623] iti suprasiddhameva, devagRhaM bhakticaityarUpaM vrajed gacchet / atra ca snAna-vilepana-varNaka-viziSTa vastrA-''bharaNA-'laGkAra-zastraparigraha-viziSTavAhanAdhirohaNaprabhRtInAM svataH siddhAnAM nopdeshH| aprApte zAstramarthavadityuktameva / devagRhavrajanavidhiH punarayam-yadi rAjA bhavati tadA " sevyAe iDDhIe savvAe dittIe savvAe juIe savvavaleNaM savvaporiseNaM "[ ] 1 suddhmev-sN.|| 2 sarvayA RddhayA sarvayA dIptyA sarvayA dhutyA sarvabalena srvpaurussenn| tulanA--"savviDDIe savvajuttIe savvabaleNaM savvasamudaeNaM.........caMpAe NayarIe majhamajheNa Niggacchai" iti pAThaH koNikasya prabhumahAvIravandanAya ugamanaprasaGge aupapAtikasUtre dRshyte| "tatra yAne vidhiH-'savvAe iDDIe savAe dittIe, savvAe juttIe, savasamudaeNaM' ityAdiH" iti paJcAzakavRttI pR0 32 // tulanA-dharmasaMgrahabRttiH pR0 136 // tulanA-"yadi rAjAdistadA savvAe iDDIe savvAe zAdittIe savvAe juIe savvabaleNaM savvaporiseNaM' ityAdivacanAta zAsanaprabhAvanAnimittaM maharyA caityAdiSu yAti / atha sAmAnyavibhavastadA auddhatyAdiparihAreNa lokopahAsa pariharan vrajatIti / tatra caityapraveze'yaM vidhiH-puSpatAmbUlAdisacittadravyANAM parihAreNa kaTaka-kuNDala-keyUra-hArAdyucitAcittadravyANAmaparihAreNa ekavastraparidhAnaH ekena coparitanavastreNa kRtottarAsaGgaH...... ''jinapratimAdarzane zirasyaJjalikaraNena manasa ekAgratAkaraNena ceti paJcavidhAbhigamanena naSedhikIpUrva pravizati, yaduktaM bhagavatyAM-'sacittANaM davvANaM viusaraNayAe acittANa davANaM aviusaraNayAe egallasADaeNaM uttarAsaMgeNaM |cakkhuphAse aMjalippaggaheNa maNaso pagattIkaraNeNaM' ti| kvacit 'acittANaM davvANaM viusaraNayAe' tti pAThaH, atra acittAnAM dravyANAM chatrAdInAM vyavasaraNena vyutsarjanena parihAreNetyarthaH, yastu rAjAdizcaityaM pravizati sa tatkAlaM rAjacihnAni mukuTacAmarAdIni pariharati, tathA ca siddhAnta:--"avahaTTa rAyakakuhAI paMca crraaykkuhruuvaaii| khaggaM chattovANaha mauDa taha cAmarAo ya // " ityAdi" iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 13 / dharmasaMgrahAttiH pR0 136 // Jain Education Internal For Private & Personal use only
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti ityAdivacanAt prabhAvanAnimittaM mahaddharyA yAti / atha sAmAnyavibhavastadA auddhatyaparihAreNa lokopahAsaM pariharan svopajhavrajati // 123 // tataH tRtIyaH prakAzaH vibhUSitaM pravizya vidhinA tatra triH pradakSiNayojanam / zlokaH 124 yogazAstram puSpAdibhistamabhyarcya stavanairuttamaiH stuyAt // 124 // // 582 // // 582 // ___ tatra devagRhe vidhinA vidhipUrvakaM pravizya tristrIn vArAn pradakSiNayet pradakSiNIkuryAt , jinamarhadbhaTTArakam pravezavidhizvAyam-puSpa-tAmbUlAdisacitadravyANAM kSurikA-pAdukAdyacittadravyANAM ca parihAreNa kRtottarAsaGgo jinabimbadarzane'- devagRhaalibandhaM zirasyAropayana manasazca tatparatAM kurvaniti paJcavidhAbhigamena naipedhikIpUrva pravizati / yadAha vajana jinapUjAdi___"sacittANaM davyANaM viosaraNayAe, acittANaM davyANaM viyosaraNayAe, egallasADieNaM uttarAsaMgeNaM, cakSuphAse vidhiH 1 khaM. mu. vinA-aviosaraNayAe-zAM. sN.| yadyapi bhagavatyAdiSu 'aviosaraNayAe' iti pATha upalabhyate, tathApi jJAtAdharmakathAvRttau 'viyosaraNayAe' ityapi pAThAntaram abhayadevasUribhiH, pravacanasAroddhAravRttau [pR0 13 ] ca siddhasenamasUribhinirdiSTam / atra ca hemacandrasUribhiH 'kSurikA-pAdukAdyacittadravyANAM ca parihAreNa' ityuktam [paM06], ataH 'viyosaraNayAe iti pATho hemacandrasUrINAmiSTa iti matvA so'trAsmAbhimUle sthApita iti sudhIbhirvibhAvanIyam / dRzyatAmatra pR0 58118 paM015, pR0 583 paM0 10 // 20saaddenn-sN.| dharmasaMgrahavRttI ca pR0 136 // 3 uttraasNgkrnnenn-mu0| atra bhagavatIsUtre 'uttarAsaMgakaraNeNaM' iti pAThaH, kvacit pratI 'uttarAsaMgaNa' ityapi pAThaH / jJAtAdharmakathAGge 'egasADiyauttarAsaMgakaraNeNaM' iti paatthH| aupapAtikasUtre 'egasADiya uttarAsaMgakaraNeNaM' iti pAThaH // REMEERRRRRRRRENESHCHIGHEIGHEISHEHERERENCHEHEHEIKH Jain Education
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 583 // 5 BHOHIREHEIGHBHIGHBHISHERBIRHIROHIBHIBHISHEHORE aMjalipaggaheNaM, maNaso aigattIkaraNeNaM " [ bhagavatIsUtre 2 / 5, jJAtAdharmakathAGge prathamAdhyayane ] ti / ____ yastu rAjAdiH caityabhavanaM pravizati sa tatkAlaM rAjacihnAni pariharati / yadAhaa "avahaTTa rAyakakuhAI paMca vararAyakaMuharUvAI / khaggaM chattovANaha mauDaM taha cAmarAo y||1||" [vicArasAre gA0665] hai| 1 egttiibhaavkrnnennN-mu.| aupapAtikasUtre 'egattabhAvakaraNeNaM' iti paatthH|| 2 "abhigameNaM ti pratipattyA abhigacchanti tatsamIpam abhigacchanti / saccittANaM ti puSpatAmbUlAdInAM viusaraNayAe tti vyasarjanatayA tyAgena, accittANaM ti vastramudrikAdInAm aviusaraNayAe tti atyAgena, egasADieNaM ti anekottarIyazATakAnAM niSedhArthamuktam , uttarAsaMgakaraNeNaM ti | uttarAsaGgaH uttarIyasya dehe nyAsavizeSaH, caznuHsparze dRSTipAte, egattIkaraNeNaM ti anekatvasya anekAlambanatvasya ekatvakaraNam hai |ekAlamvanatvakaraNam ekatrIkaraNam , tena" iti bhagavatIsUtrasya abhayadevasUriviracitAyAM vRttii| " sacittetyAdi, sacittAnAM dravyANAM puSpa-tAmbUlAdInAM viusaraNayAe ti vyavasaraNena vyutsarjanena, acittAnAM dravyANAmalaGkAravastrAdInAmavyavasaraNena avyutsarjanena, kvacid viyosaraNayeti pAThaH, tatra acetanadravyANAM chatrAdInAM vyutsarjanena prihaarenn| uktaM ca-'avaNei paMca kakuhANi raayvrvsbhciNdhbhuuyaanni| chattaM khaggovAhaNa mauDaM taha cAmarAo y|| tti / ekA zATikA yasmiMstat tathA, tacca mataduttarAsaMgakaraNaM ca uttarIyasya nyAsavizeSaH, tena, cakSusparza darzane aJjalipragraheNa hstjottnen| manasa ekatvakaraNena ekAgratva. vidhAneneti bhAvaH, kvacid egattabhAveNaM ti pAThaH, abhigacchatIti prakramaH" iti jJAtAdharmakathAsUtrasya abhayadevasUriviracitAyAM vyAkhyAyAm, pR0 46 / " sacittANaM davvANaM visaraNAyAe tti puSpAdisacetanadravyatyAgena, acittANaM davvANaM aviusaraNayAe tti vastrAbharaNAdyacetanadravyANAmatyajanena, cakkhuphAse tti bhagavati dRSTipAte" iti aupapAtikasUtravRttau // 3 parityajati-khaM. sN.| ke tyajati' iti dharmasaMgrahavRttau pR0 136 // 4 apahRtya rAjakakudAni paJca vrraajkkudruupaanni| khaDgaM chatram upAnahI mukuTaM tathA cAmarANi c| 5 kauhAi-khaM. saM. / kuaaii-mu.|| 6 kauharUvAi-khaM. saM. / kuaaruuvaaii-mu.|| Jain Education
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 584 // tRtIya : svopakSa _____ puSpAdibhiriti puSpagrahaNaM madhyagrahaNe Adyantayorapi grahaNamiti nyAyapradarzanArtham / tathAhi-nityaM vizeSatazca parvaNi vRtti prakAzaH snAtrapUrvaka pUjAkaraNamiti snAtrakAle prathamaM sugandhizrIkhaNDena jinavimbasya tilakakaraNam / tataH-- kAzlokaH 124 vibhUSitaM " mInakuraGgamadAgurusAraM, sArasugandhinizAkaratAram / yogazAstram tAramilanmalayotthavikAra, lokagurordaha dhUpamudAram // 1 // " [ arhadabhiSekavidhau 377 ] // 584 // hai| iti vacanAd dhUpotkSepaNam / tataH sarvoSadhyAdidravyANAM jalapUrNakalaze kSepaNam / pazcAt kusumAJjalikSepapUrvakaM sauSadhi karpUra-kuGkuma-zrIkhaNDA-'guruprabhRtibhirjalamitrairghata-dugdhaprabhRtibhizca snaatrkrnnm| tataH surabhiNA malayajarasAdinA vilepana- devagRhavidhAnam / tataH sugandhijAti-campaka-zatapatra-vicakila-kamalAdimAlAbhirbhagavato'bhyarcanam , ratnasuvarNamuktAbharaNAdi vajana jinapUjAdi. bhiralaGkaraNam , vastrAdibhiH paridhApanam , puratazca siddhArthaka-zAli-taNDulAdibhiraSTamAGgalikAlekhanam , tatpuratazca bali-maGgala vidhiH dIpa-dadhi-ghRtAdInAM Dhaukanam , bhagavatazca bhAlasthale gorocanayA tilakakaraNam , tata ArAtrikAdyuttAraNam / yadAha-- "gaMdhavara-dhUva-savvosahIhi uagAiehi cittehiM / surahivilevaNa-varakusumadAma-bali-dIvaehiM ca // 1 // sarvoSadhyA-zAM. sN.|| 2" yadAhuH pUrvagaNabhRtaH" ityullekhena imAstisro gAthAH pravacanasAroddhAravRttau [pR0 13] api uddhatAH // 3 gandhavara-dhUpa-sarvoSadhibhirudakAdikaizca citraiH| surabhivilepana-varakusumadAma-bali dIpakaizca / siddhArthaka-dadhyakSata hai| gorocanAdikairyathAlAbham / kAJcanamauktikaratnAdidAmabhizca vividhaiH / pravaraiH sAdhanaiH prAyo bhAvo'pi jAyate prvrH| na ca anya upayoga eteSAM svakAnAM lsstttrH|| 40dhUpa0-khaM. saM. // 50shiihi-mu.|| 6 uagiphi-shaaN.| uugaaehiN-khN.|| NEKHERISHCHICKERCISEMEENEMIEREHEREHEHEKSHEHDHEN Jan Education Int2 nal For Private & Personal use only
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 585 // Badalaledee Jain Education Int siddhatthaya-dahi- akkhaya- goroaNamAiehiM jahalAbhaM / kaMcana - motiya- rayaNAidAmaehiM ca vivihehiM // 2 // " [ " pavarehiM sAhaNehiM pAyaM bhAvo vi jAyae pavaro / ] naya anna ubaogo eesi saMyANa laTThayaro // 1 // " [ sambodhaprakaraNe 167 ]tti / evaM bhagavantamabhyarcya pUjayitvA airyApathikIpratikramaNapUrvakaM zakrastavAdibhirdaNDakai caityavandanaM kRtvA stavanaiH stotrairuttamai - ruttama kaviracitaiH stuyAd guNotkIrtanaM kuryAt / stotrANAM cottamatvamidamuktam, yathA- " piNDakriyAguNagatairgambhIrairvividhavarNasaMyuktaiH / Azaya vizuddhijanakaiH saMvegaparAyaNaiH puNyaiH // 1 // pApanivedanagarbhaiH praNidhAna purassarairvicitrAthaiH / askhalitAdiguNayutaiH stotraizca mahAmatigrathitaiH // 2 // " [ SoDazaka0 9 / 6,7 ] iti / na punarevaMvidhaiH --- " ekaM dhyAnanimIlanAnmukulitaM cakSurdvitIyaM punaH, pArvatyA vipule nitambaphalake zRGgArabhArAlasam / 1 siyA Na- mu. // 2 stUyAd- mu. // 1100 // 585 //
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 586 / / Jain Education Int anyaddaravikRSTacApamadanakrodhAnaloddIpitaM, tathA- zambhormarasaM samAdhisamaye netratrayaM pAtu vaH // 1 // " [ 64 dhanyA keyaM sthitA te zirasi zazikalA kiM nu nAmaitadasyA, nAmaivAsyAstadetat paricitamapi te vismRtaM kasya hetoH / nArIM pRcchAmi nenduM kathayatu vijayA na pramANaM yadIndu tathA- ] devyA nihnotumicchoriti surasaritaM zAvyamavyAdvibhorvaH // 3 / / " [ mudrArAkSase ] 46 painamatha panayappakupita golI calanaggalaggapaitibiMbaM / "" tasa nakhatapane ekAtasatanuthalaM luI || 1 || [ bRhatkathAyAm ] 1 " sakhyau tu vijayA jayA // 205 // goryAH sakhyau vijayate vijayA, jayati jayA" iti svopajJavRttisahite'bhidhAnacintAmaNau // 2 mahAkavivizAkhadatrttAviracitasya mudrArAkSasanATakasya maGgalAcaraNe'yaM prathamaH zlokaH / / 3 panamata panayappakupita-saM. vinA // zloko'yaM siddhahemazabdAnuzAsanasya vRttau aSTame'dhyAye'pi [ 8/4/326 ] AcAryazrI hemacandrasUribhiruddhataH / tatra ca ' panamatha panayapakuppita' iti pAThaH / praNamata praNayaprakupitagaurIcaraNalagnapratibimbam / dazasu nakhadarpaNeSu ekAdazatanudharaM rudram // 4 paDibiMbaM mu. // 5 mahAkavinA guNADhayena paizAcIbhASAyAM viracitAyA bRhatkathAyA maGgalAcaraNe'yaM zloka iti bhojaviracitasya sarasvatIkaNThAbharaNavyAkaraNasya AjaDaviracitAyAM prAcInAyAM vyAkhyAyAM nirdiSTam / tathAhi - " nAtyuttamapAtra tRtIya : prakAzaH zlokaH 124 // 586 // 5 devagRha vrajana - jinapUjAdi vidhiH 10 Www.jainelibrary.org
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 587 // Baaleeleelaaleelak Jain Education Inte tathA- 66 etat kiM zirasi sthitaM mama pituH khaNDaM sudhAdIdhitelalATaM kimidaM vilocanamidaM haste'sya kiM pannagaH / itthaM krauJca ripoH kramAdupagate digvAsasaH zUlinaH, prazne vAmakaroparodhasubhagaM devyAH smitaM pAtu vaiH // 1 // " tathA- " uttiSThantyA ratAnte bharamuragapatau pANinaikena kRtvA, dhRtvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMsaM vahantyAH / bhUyastatkAlakAntidviguNitasurataprItinA zauriNA vaH, www zayyAmAliGganya nItaM vapuralasalasadvAhu lakSmyAH punAtu // 1 // " [ ] 1 sUlinaH - khaM. saM. // 2 mahAkavirAjazekharaviracitAyAM kAvyamImAMsAyAM paJcame'dhyAye'pi uddhRto'yaM zlokaH // 3 sauriNA - khaM / nizAnArAyaNakaviviracito'yaM zlokaH subhASitaratnabhANDAgAre lakSmIstutiprakaraNe upalabhyate // prayojyA paizAcI zuddhA, yathA - " panamata' "luddam // " iti sarasvatIkaNThAbharaNe vartate / asya vyAkhyAyAm | mAdinamaskAro'yam / atra paizAcI bhASA iti" iti AjaDena uktam / AjaDena viraciteyaM vyAkhyA aNahilapurapattane [pATaNanagare ] hastalikhitAdarzarUpA vidyate // "6 bRhatkathAyA ] Balale 10 // 587 //
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtti vibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 124 // 588 // // 588 // anena ca sampUrNo vandanAvidhirupalakSitaH / yathA"tiNi nisIhiya tiSNi ya payAhiNA tiNi ceya ya paNAmA / tivihA pUA ya tahA abasthatiyabhAvaNaM ceva // 1 // tidisinirakkhaNaviraI bhUmIi pamajaNaM ca tikkhutto| vaNNAitiyaM muddAtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 2 // "[ ] " eNpphAmisathuibheA tivihA pUA avatthatiyagaM tu| chaumattha-kevalittaM siddhattaM bhuvaNanAhassa // 3 // 1 etena-ca. // 2 idamatra dhyeyayam-idaM gAthAdvayaM paJcAzakavRttau [ pR0 56] uddhRtm| zrI zAntisUriviracite caityavandanamahAbhASye'pi gAthAdvayamidam [gA0 180-181] uddhatam, kintu " eyAsiM gAhANaM AyariyaparaMpareNa pattANa" [gA0 182] ityanena asya gAthAdvayasya pUrvAcAryaparamparayA prAptatvaM tatra nirdiSTam / pravacanasAroddhAre'pi gAthAdvayamidaM dRzyate bhagA. 66-67, pR0 12], kintu tatrApi tasya vivaraNadarzanAt uddhatameva tat prtiiyte| vicArasAraprakaraNe'pi gAthAdvayamidaM dRzyate pR0 133, gA. 694-695], kintu tatrApi pravacanasAroddhAravadeva sarvaH pAThaH, atastatrApi uddhatameva tat pratIyate / devendrasUriviracite'pi caityavandanabhASye gAthAdvayamidaM vartate [gaa06-7]| etad gAthAcatuSTayamapi dharmasaMgrahavRttau [pR0 141] uddhatam / 3 tisro naipedhikyastistrazca pradakSiNAstrayazcaiva ca praNAmAH / trividhA pUjA ca tathA'vasthAtrikabhAvanaM caiva // hai| ya-nAsti khN.|| 5 tridignirIkSaNavirati me pramArjanaM ca trikRtvH| varNAditrikaM mudrAtrikaM ca trividhaM ca praNidhAnam // 'payabhUmipamajjaNaM ca tikkhutto'-paJcAzakavRttau caityavandanamahAbhASye c| 'tivihaM bhUmIpamajjaNaM ceva'-pravacanasArodvAre vicArasAre ca // 7 muddAitiaM-khaM. // 8 puSpA-''miSa-stutibhedA trividhA pUjA avasthAtrikaM tu| chadmasthakevalitvaM siddhatvaM bhuvananAthasya // varNAditrikaM tu punarvIrthAlambanasvarUpaM tu / manovacanakAyajanitaM trividhaM praNidhAnamapi bhavati // devagRhavajanajinapUjAdi vidhiH Jain Education anal
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 589 // 1-2 vaNNAitiyaM tu puNo vaNNatthAlambaNassarUvaM tu / maNavayaNakAyajaNiaMtivihaM paNihANamavi hoi // 4 // " [ tathApaMcaMgo paNivAo thayapADho hoi jogmuddaae| baMdaNa jiNamuddAe paNihANaM muttasuttIe // 1 // do jANU donni karA paMcamayaM hoi uttamaMgaM tu / sammaM saMpaNivAo neo paMcaMgapaNivAo // 2 // aNNoNNaMtariaMgulikosAgArahiM dohiM hatthehiM / peTTovarikopparasaMThiehiM taha jogamudda tti // 3 // cattAri aMgulAI purao UNAI jattha pcchimo| pAyANaM ussaggo esA khalu hoi jiNamuddA // 4 // muttAsuttI muddA samA jahiM dovi ganbhiyA hatthA / te puNa NiDAladese laggA anne alagga tti // 5 // " [paJcAzaka0 317-21] ityAdi / 1 etA gAthAzcaityavandanamahAbhASyaM [gA0236-240] pravacanasAroddhAraH [gA0 72-76 ] vicArasAraH [gA0698-674699 700,701 ] caityavandanabhASyaM [ gA0 15-18] dharmasaMgrahavRttiH [pR0 141 ] ityAdigrantheSvapi dRzyante / 2 paJcAGgaH praNipAtaH / stavapATho bhavati yogamudrayA / vandanaM jinamudrayA praNidhAnaM muktizuktyA // dve jAnunI dvau karau paJcamakaM bhavatyuttamAGgaM tu / samyak sampraNipAto jJeyaH pnycaanggprnnipaatH|| anyonyAntaritAgulikozAkArAbhyAM dvAbhyAM hstaabhyaam| udaropari kUrparasaMsthitAbhyAM tathA yogmudreti|| 3 uttik-mu.|| 4 piTTo-saM. vinaa|| 5 catvAri agulAni purata UnAni yatra pshcimtH|| pAdayorutsargaH | eSA khalu bhavati jinmudraa|| 6 uunnaai-sN.|| 7-kha. ga. dd.| esA puNa hoi-mu., paJcAzakAdau c|| 8 muktAzuktirmudrA yatra samau dvAvapi garbhitI hstau| tau punarlalATadeze lagnau anye'lagnAviti ||9-k.g.dd. / jattha samA do vi-mu.|| 10 nilADa-zAM. HAMREKEHEHEREHEREHEMEMEHEREHEHEREHEHEREHEREHEHEREHERE Jain Education Inte Tww.jainelibrary.org
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram / / 590 // Jain Education airyApathikIpratikramaNapUrvakaM caityavandanamityuktam / tata airyApathikIsUtraM vyAkhyAyate tacca ' icchAmi paMDikamiu' - mityAdi ' tassa micchAmi dukkaDa' mityantam / 'icchAmi paDikamiuM iriyAvahiyAe virAhaNAe', icchAmi abhilaSAmi pratikramituM pratIpaM kramitum, IraNamIryA gamanamityarthaH, tatpradhAnaH panthA IryApathaH, tatra bhavA airyApathikI, kA'sau ? 'virAdhanA' jantubAdhA, tasyA airyApathikyA virAdhanAyAH sakAzAt pratikramitumicchAmIti sambandhaH / asmizca vyAkhyAne IrSyApathanimittAyA eva virAdhanAyAH pratikramaNaM syAd, na tu zayanAderutthitasya kRtalocAdervA, | tasmAdanyathA vyAkhyAyate - IryApathaH sAdhvAcAraH, yadAha - " IryApatho dhyAna- maunAdikaM bhikSuvratam " [ airyApathikI, kA'sau ? virAdhanA sAdhvAcArAtikramarUpA, tasyA icchAmi pratikramitumiti sambandhaH / sAdhvAcArAtikramazca | prANAtipAtAdirUpaH / tatra ca prANAtipAtasyaiva garIyastvam, zeSANAM tu pApasthAnAnAmatraivAntarbhAvaH, ata eva prANAtipAtavirAdhanAyA evottaraH prapaJcaH / tatra bhavA vasati virAdhanA ? 'gamaNAgamaNe,' gamanaM cAgamanaM ca samAhAradvandvastasmin / gamanaM prayojane sati vahiryAnam, | AgamanaM prayojanasamAptau svasthAna eNvAgamanam / gamanAgamane'pi kathaM virAdhanA ? ityAha-' pANakamaNe ' prANyAkramaNe, 1 paDikami iriyA ityAdi saM. // 2 tulanA-dharmasaMgrahavRttiH, pR0 142 // 3 i0 - saM. // 4 mauna dhyAnAdikaM - mu. // 5 eva gamanam-mu. // tional Bleepedeeeeeeeeeeeeeeeeeeel tRtIya prakAzaH zlokaH 124 // 590 // 5 caityavandana vidhau airyApathikI sUtravyAkhyA 10
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 591 // Jain Education Int zrINino dvIndriyAdayasteSAmAkramaNaM pAdena pIDanaM prANyAkramaNam, tatra / tathA 'vIakamaNe' bIjAkramaNe, anena bIjAnAM jIvatvamAha, tathA 'heriyakamaNe' haritAkramaNe, anena sakalavanaspateH / tathA 'osADA taMgapaNagadagamaTTImakaDAsaMtANAsaMkamaNe, ' avazyAyo jalavizeSaH iha cAvazyAyagrahaNamatizayataH zeSajalasambhogapariharaNArtham, uttiMgA gardabhAkRtayo jIvAH, te hi 3 bhUmau vivarANi kurvanti, kITikAnagarANi vA uttiMgAH, panakaH paJcavarNoliH, dakamRttikA anupahatabhUmau cikkhalaH, athavA | dakzabdenApakAyo gRhyate mRttikAzabdena tu pRthvIkAya iti markaTaH kolikaH, tasya santAno jAlakam, tatazcAvazyAyazrottiGgavetyAdidvandvaH, teSAM saMkramaNamAkramaNaM, tasmin / kiyanto vA bhedenAkhyAtuM zakyante ? ityAha-' je me jIvA virAhiyA, ' ye kecana sarvathA mayA jIvA virAdhitA duHkhe sthApitAH / te ca egiMdiyA, eka spairzanamindriyaM yeSAM te ekendriyAH pRthivyaptejovAyuvanaspatilakSaNAH / beiMdiyA, dve sparzana- rasane indriye yeSAM te dvIndriyAH kRmyAdayaH / taiiMdiyA, trINi sparzana- rasana-prANAni indriyANi yeSAM te zrIndriyAH pipIlikAdayaH / cauriMdiyA, catvAri sparzana-rasana-prANa-cakSurlakSaNAnIndriyANi yeSAM te caturindriyA bhramarAdayaH / paMceMdiyA, paJca zrotrAntAni indriyANi yeSAM te paJcendriyA mUSakAdayaH / dharma saMgrahavRttiH pR0 142 // 2 hariakka0mu0 // 6 paMciMdiyA- mu. // / 1 tulanA - AvazyakasUtre pratikramaNAdhyayanasya hAribhadrIM vRttiH pR0 573 3 cikkhila:- mu. // 4 sparzanamAtramindriyaM - mu. // 5 teiMdiA zAM. khaM. // 5 10 // 591 //
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ vopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram _5 TRISHCHETCHEHRISHISHISHISHEHSHRIKHRISHISHEKHABHEEMENOR virAdhanAprakAramAha-abhihayA' abhimukhAgatA hatAvaraNena ghaTTitAH, ukSipya kSiptA vA / vattiA' vartitAH tRtIyaH puJjIkRtAH dhUlicikhallAdinA vA sthgitaaH| 'lesiA' zleSitAH piSTA bhUmyAdiSu vA lgitaaH| 'saMghAiyA' saMghAtitAH / prakAza zlokaH 124 anyonyagAtrairekA lgitaaH| 'saMghaTTiyA' saMghaTTitAH manAk spRSTAH / pariAviA' paritApitAH samantataH piidditaaH| // 592 // kilAmiA' klamitA glAnimApAditA mAraNAntikaM samudghAtaM nItA ityrthH| 'uddaviA' avadrAvitA uttrAsitAH / / ThANAo ThANaM saMkAmiyA' svasthAnAt parasthAnaM nItAH / jIviyAo vavaroviyA' jIvitAd vyaparopitA mAritA ityarthaH / ___'tassa' tasya 'abhihayA' ityArabhyoktasya virAdhanAprakArasya sarvasya, 'micchA mi dukkaDaM' mithyA me duSkRtam, etad caityavandanaduSkRtaM mithyA me bhavatu, viphalaM bhavatvityarthaH / micchA mi dukkaDa'mityasya pUrvAcAryA niruktavidhimupadarzayanti, tadyathA vividhau 'tassa uttarI'sUtra"mi tti miumaddavatte, cha tti ya dosANa chAyaNe hoi / mi tti a merAe Thio du ti durgucchAmi appANaM // 1 // . 1 gatA-nAsti mu.|| 2 cikkhillAdinA-saM. // 3 saMghAiA-zAM. khN.|| 4 sNghttttiaa-shaaN.|| 5 priyaaviaa-shaaN.|| 6 kilaamiyaa-sN.|| 7 uddviyaa-sN.|| 8 sNkaamiaa-khN.|| 9 jIviAo vavaroviA-zAM. khN.|| 10 ityArabhyoktavirA0-| -muH| ityaarmbhoktviraa0-jaimu.|| 11 mi iti mRdumArdavatve chA iti ca doSANAM chAdane bhavati / mi iti maryAdAyAM sthitaH du |iti jugupsAmi AtmAnam / 12 vvatthe-muH // 13 me tti-zAM. khaM. // 14 durgcchaami-mu.|| REHRISHISHISHEHEICHEREHEHEREHEHEREHAHERCHEMEHCHEHEHCHEHET vyAkhyA Jain Education Inte For Private & Personal use only |
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 593 // addedceon Jain Education Inter ke tti kaDaM me pAvaM Da tti a Devemi taM uvasameNaM / " eso micchAdukkaDapayakkharattho samAseNaM // 2 // [ Avazyaka niryukta 686 - 687; 1519-1520 ] aivamAlocanA-pratikramaNarUpaM dvividhaM prAyazcitaM pratipadya kAyotsargalakSaNaM prAyazcitaM pratipitsuridaM sUtraM paThati-tassa uttarIkaraNeNaM pAyacchittakaraNeNaM visohIkaraNeNaM visallIkaraNeNaM pAvANaM kammANaM nigdhAyaNaTThAe ThAmi kAussaggaM / / tasyAlocitapratikrAntasya virAdhanAprakArasya uttarIkaraNAdinA hetubhUtena ThAmi kAussaggamiti yogaH / taMtrottarakaraNaM punaH saMskAradvAreNoparikaraNamanuttarasyottarasya karaNamuttarIkaraNam ayaM bhAvaH - virAdhanasya hi pUrvamAlocanAdikaM kRtaM tasyaiva kAyotsargakaraNamuttarakaraNam tena pApakarmanirghAtanA bhavati / uttarIkaraNaM ca prAyazcittakaraNadvAreNa bhavati ityAha- 'pAyacchitta karaNeNaM,' prAyo bAhulyena citaM jIvaM mano vA zodhayati prAyazcittam, yadvA pApaM chinattIti pApacchit, ArSatvAt pAyacchittaM, tasya karaNena hetubhUtena / prAyazcittakaraNaM ca vizuddhi - dvAreNa bhavatItyAha -- ' visohIkaraNeNaM', vizodhanaM 'vizuddhiH', aparAdhamalinasyAtmano nirmalIkaraNam, vizuddheH karaNaM vizuddhikaraNam, tena hetubhUtena / 1 ka iti kRtaM mayA pApaM Da itica lakSyAmi tdupshmen| eSa mithyAduSkRtapadAkSarArthaH samAsena // / 2 dharmasaMgraha vRttiH pR0 144 // 3 kAusaggaM-saM. mu.|| 4 atro-khaM. // ita Arabhya tulanA AvazyakasUtre kAyotsargAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR0 779 AvazyakacUrNiH pR0 250 - 251 // 50dvAreNa pariSkaraNa0 - mu // 10 // 593 //
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 594 // Jain Education Inter eeeeee vizuddhikaraNaM ca vizalyakaraNadvAreNa bhavati, ata Aha-' visallIkaraNeNaM', vigatAni zalyAni mAyAdIni yasyAsau vizalyaH, avizalyasya vizalyasya karaNam tena hetubhUtena / kimityAha - 'pAvANaM kammANaM nigaAyagaDAe', pApAnAM saMsAranibandhanabhUtAnAM karmaNAM jJAnAvaraNIyAdInAM nirghAtanArthAya nirghAtanamucchedaH, sa evArthaH prayojanam, tasmai, 'ThAmi kAussaggaM', anekArthatvAddhAtUnAM ' ThAmi' karomi, | kAyasya utsargo vyApAravataH parityAgaH, tam / kiM sarvathA ? netyAhai--- annattha UsasieNaM' anyatrocchvasitAt, tRtIyA paJcamyarthe, UrdhvaM prabalaM vA zvasita mucchrusitaM tanmuktvA yo'nyo vyApArastena vyApAravattaH kAyasya utsarga ityarthaH, ucchvasitaM hi niroddhumazakyam, tannirodhe sadyaH prANavighAtAdyApatteH / yadAha- " UsAsaM na niruMbhai, abhiggahio vi kimua ciTThAe / samaraNaM nirohe, suhumussAsaM tu jayaNAe // 1 // " [ Avazyaka niryukta 1524 ] evaM niHshvsitaadypi| 'nIsasieNaM,' adhaH zvasitaM niHzvasitam, tasmAt / 'khAsieNaM' kAzitAt / 'chieNaM' zrutAt / 'jaMbhAIeNaM,' vivRtavadanasya prabalapavananirgamo jRmbhitam tasmAt / 'uDDa eNaM 'udgAritAt / 'vAyanisaggeNaM' apAnena pavananirgamo 1. nigdhAaNa0- zAM. khaM. // 2. ita Arabhya lalitavistarAyAM tulanA draSTavyA // 3. pralambaM- mu. // 4. abhi0 - mu. // 5. suhamu0 - zAM. khaM. // 6. nizva0-khaM. // 7. 'lIpaNaM' iti AvazyakasUtrAdau pAThaH // 8. uDDuiNaM-khaM. saM. // Beet tRtIyaH prakAzaH lokaH 123 // 594 // 5 'annattha- ' sUtravyAkhyA
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 595 // HEVCHEIRVEERICHETRICICICISHCHEHEMICHICHIEVEMEHRISMISHel vAtanisargaH, tasmAt / 'bhamalIe' shriirbhrmeraaksmikyaaH| pittamucchAe', pittaprAbalyAnmanAgmoho mUrchA, tsyaaH| 'suhumehiM aMgasaMcAlahiM' sUkSmebhyo lakSyAlakSyebhyo'GgasaJcArebhyo gAtravicalanaprakArebhyo romodgmaadibhyH| 'suhumehiM khelasaMcAlehiM', he sUkSmebhyaH khelasya zleSmaNaH, saJcArebhyaH Atmano hi vIryayuktadravyatayA antaH sUkSmazleSmasaJcAraH sambhavatItyato'nyatretyucyate / / muhumehiM dihisaMcAlehiM' sUkSmebhyo dRSTisaJcArebhyo nimeSAdibhyaH, sUkSmA hi dRSTisaJcArrAstadA sarvathA niroDhuM zakyante hai| yadA ekasmin dravye dRSTinivezaH sthirIkartuM zakyate, na ca zakyate katumiti / / debhyo'nyatra kAyotsarga karomItyetAvatA kimuktaM bhavati ? 'evamAiehiM AgArehiM abhaggo avirAhio hoja me kAussaggo,' evamAdibhirucchasitaniHzvasitAdibhiH pUrvoktairAkArairapavAdarUpairabhagno'virAdhito me kAyotsargo bhUyAditi sambandhaH, AdizabdAdanyairapi, yadA agnervidyuto vA jyotiH spRzati tadA prAvaraNAyopadhigrahaNaM kurvato na kaayotsrgbhnggH|| / nanu namaskAramevAbhidhAya kimiti tadgrahaNaM na karoti yena tadbhaGgo na bhavati ? / ucyate--nAtra namaskAreNa pAraNamevAviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate, kintu yo yatparimANaH kAyotsarga uktastAvantaM kAlaM pratIkSya tata Urdhva namaskAramapaThitvA 1. bhmlie-mu.|| 2, 3. suhmehi-khN.|| 5. nytrocyte-mu.|| 5. sUkSmo hi-khN.|| 6. rastadA-khaM. // Fil7. shkyte-khN.|| 8. hujj-mu.|| 9. agni-khN.|| 10. vaavshissttkaayo-mu.| dRzyatAm AvazyakasUtre kAyokatsargAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR0 784 / llitvistraa|| Jain Education Inter T iw.jainelibrary.org
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopana vRtti vibhUSitaM yogazAstram BHEREKHEHERCHOICHEHRENCHEHREMEHEKCHEMICHEHEREHENSI pArayato bhaGga, aparisamApte'pi ca paThato bhaGga eva, tasmAdyo yatparimANaH kAyotsargastasmin pUrNa eva 'namo arahaMtANaM' iti tRtIyaH kA vaktavyama / tathA mArjAra-marSakAdeH parato gamane'grataH sarato'pi na bhaGgaH, tathA caurasaMbhrame rAjasaMbhrame vA asthAne'pi namaskAra prakAzaH muccArayato na bhnggH| tathA sarpadaSTe Atmani pare vA sAdhvAdau sahasA uccArayato na bhaGgaH / yadAhuH zlokaH 123 "agaNI ucchidijja va bohIkhobhAi dIhaDako vA / __ AgArehi abhaggo ussaggo evamAIhiM // 1 // " [Avazyakaniyuktau 1530] Akriyante AgRhyante ityAkArAH kAyotsargApavAdaprakArA ityarthaH, tairAkArairvidyamAnairapi, bhagnaH sarvathA vinAzitaH, na hai| bhagno'bhagnaH, virAdhito dezabhagnaH, na virAdhito'virAdhito bhavenmama kaayotsrgH| kiyantaM kAlaM yAvadityAha-'jAva arihaMtANaM 'annatthabhagavaMtANaM namokAreNaM na pAremi,' yAvaditi kAlAvadhAraNam, yAvadahatAM bhagavatAM sambandhinA namaskAreNa 'namo arahaMtANa sUtravyAkhyA yAma na pAraM gacchAmi, tAvat kimityAha-'tAva kArya ThANeNaM moNeNaM jhANeNaM appANaM vosirAmi tAvat tAvantaM kAlaM kAyaM dehaM sthAnenovasthAnena hetubhUtena, UrdhvasthAnamabhigRhya kAyaprasaraniSedhenetyarthaH, monena vAgnirodha 1. arihN0-mu.|| 2. muussikaa-mu.|| 3. agaNi-ucchindijja-bohiyakhobhAi-dIhaDakko vA aagaarehi-mu.|' agaNIo chidijja va bohiyakhobhAi' iti mudritAyAmAvazyakaniyuktI paatthH| 'agaNI u chidijja' iti lalitavistarAyAM paatthH|| "evamAdiehiM evaMprakArehi aNNehi vi jathA agaNI bohibhayaM vA tiriyA vA majjArAdI ochidejA pavaDejA, dIhajAtiDakko chAvA sataM vA aNNe veti" iti AvazyakacUrNI kAyotsargAdhyayane pR0251|| "agaNi ti yadA jyotiH spRzati tadA ....... chiMdija va tti mArjArImUSakAdibhivA......bohiyakhobhAi tti bodhikAstenAH, tebhyaH kSobhaH sambhramaH......dIhaDako veti sarpadaSTe cAtmani pare vA" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttI pR0784|| 40raNe mu. // 5 ari0-mu.|| HEHSILEHENEVEREICHERENET Jain Education Intele For Private & Personal use only 32 ww.jainelibrary.org
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 597 // ETEHEHREERICHESTEENSHETRIGHEHRISHCHHEHEHENSHEETA lakSaNena, dhyAnena zubhena, sadviSaye cintAmabhigRhyetyarthaH, 'appANaM' ApatvAdAtmIyaM kAyaM vosirAmi' vyutsRjAmi kuvyApAranirAkaraNena parityajAmi / anye tu appANamiti na paThanti / ayamarthaH-paJcaviMzatyucchrAsamAnaM kAlaM yAvadUrdhvasthAnasthitaH pralambabhujo niruddhavAkmasaraH prazastadhyAnAnugatastiSThAmi sthAna-mauna-dhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsadvAreNa vyutsRjAmi / paJcaviMzatyucchrAsAzca caturviMzatistavena 'caMdesu nimmalayarA' ityantena cintitena pUryante, "pAyasamA UsAsA" ol[ Avazyakaniyuktau 1553] iti vacanAt / saMpUrNakAyotsargazca 'namo arahaMtANaM' iti namaskArapUrvakaM pArayitvA catuviMzatistavaM sampUrNa paThati / evaM sannihite gurau tatsamakSaM guruvirahe tu gurusthApanA manasi kRtvA IyApathapratikramaNaM nirvartya caityavandanamutkRSTa|mArabhyate, jaghanya-madhyame tu caityavandane aipithikIpratikramaNamantareNApi bhavataH / taMtra namaskAreNa * namo arahaMtANaM' ityanena "vapureva tavAcaSTe bhagavan ! vItarAgatAm / na hi koTarasaMsthe'gnau tarurbhavati zAdvalaH // 1 // " [ ] 1"anye tu na paThantyevainamAlApakam"-AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR0 780 // 2 arihNtaa-mu.| 3 atr-mu.|| 14 ari-mu.|| 5 zAivalaH-mu. / "naDa-zAdAd vala: "-si. 6 / 2 / 75 // MOHEHEHRHCHCHEHRCHCHCHCIRCTCHENSIONEETECHHIBISHE // 597 // Jain Education Inter For Private & Personal use only S w w.jainelibrary.org
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vibhUSitaM yogazAstram // 598 // TECHERRRRRRRRRHEHREHEREHEHEHEHCHEHCHEHRIENCHE ityAdinA vA kavikRtena jaghanyA caityavandanA bhavati / anye tu praNAmamAtrarUpAM jaghanyAM caityavandanAM vdnti| praNAmastu tRtIyaH paJcadhA prakAzaH " ekAGgaH ziraso nAme sa dvayaGgaH kryordvyoH| trayANAM namane vyaGgaH karayoH zirasastathA // 1 // kazlokaH 123 catuNAM karayorjAnvonamane cturnggkH| zirasaH karayorjAnyoH paJcAGgaH paJcake nate // 2 // "[ // 598 // madhyamA tu sthApanArhatstavadaNDakena stutyA caikayA bhavati / yadAha " navakAreNa jahannA daMDagathuirjuala majjhimA NeyA / saMpuNNA ukkosA vihiNA khalu vaMdaNA tivihA // 1 // " [ paJcAzaka0 3 / 2] caityavandana sUtravyAkhyA ___ ityutkRSTayA vandanayA vanditukAmo virataH sAdhuH zrAvakazca aviratasamyagdRSTirapunarbandhako vA yadvA bhadrako yathocitaM patilekhitapramArjitasthaNDilo bhuvanagurau vinivezitanayanamAnasaH saMvegavairAgyavazAdutpannaromAJcakaJcuko muMdAzrupUrNalocanaH atidurlabhaM bhagavatpAdavandanamiti bahu manyamAno yogamudrayA askhalitAdiguNopetaM tadarthAnusmaraNagarbha paNipAtadaNDakasUtraM paThati / tatra ca trayastriMzadAlApakA AlApakadvikAdipramANAzca vizrAmabhUmirUpA nava sampado bhavanti / yadAha HEHORSHIVCHCHEIRCTCHEMERHHHHHHHHHCHEHER 1 ityAdinA ca kvi0-khN.| ityAdinA kavikRtena ca jaghanyA-mu. // 2 nArhataH stv0-mu.|| 3 namaskAreNa jaghanyA daNDakastutiyugalaM madhyamA jnyeyaa| sampUrNA utkRSTA vidhinA khalu vandanA trividhaa| 4 jugl-mu.| jubalA-saM. // 5 a-shaaN.| 6 0payA caityvndnyaa-mu.|| 7 yathAbhadko -mu.|| 8 mukthu0-mu., lalitavistarAyAM ca // Jain Education in
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ C K HEREMIEREHENSIOHINDISISTEREDICHEHCHCHCHCHHE "do tia caura ti paMcA, doni acauro ya iMti tine ya / sakkathae nava saMpaya, tettIsaM hoti AlAvA // 1 // " [ etAzca yathAsthAnaM nAmataH pramANatazca kathayiSyante / vyAkhyA-namo tthu NaM arahaMtANaM bhagavaMtANaM / tatra nama iti naipAtikaM padaM pUjArtham , pUjA ca dravya-bhAvasaGkocaH / tatra kara-ziraH pAdAdidravyasaMnyAso dravyasaGkocaH, bhAvasaGkocastu vizuddhasya manaso niyogaH, astviti bhavatu / prArthanaiSA dharmavIjamAzayavizuddhijanakatvAt / Namiti vAkyAlaGkAre atizayapUjAmarhantIti arhantaH / yadAhuH___" arihaMti vaMdaNa-namaMsaNAiM arihaMti pUyasakAraM / siddhigamaNaM ca arihA arihaMtA teNa vuccaMti // 1 // " [ Avayazkaniyuktau 921 ] 1 dvau 2, trayaH 3, catvAraH4,trayaH paJca 15, dvauca 2, catvArazca 4,bhavanti trayaH ca / zakrastave nava sampadaH, trayastriMzad bhavanti se aalaapkaaH|| 2 asyAstulA haribhadrasUriviracitAyAM lalitavistarAyAM tatra tatra draSTavyA // 3 ari-zAM. // 4 ydaah-mu.|| 5 arhNti-mu.| 6 0NAi-zAM. khN.|| 7 arhNti-su.|| 8 arhNtaa-mu.|| 'arahaMtA' iti mudritAyAmAvazyakaniyuktI |pAThaH / "arha pUjAyAm' [pA0 dhA0 740 ] arhantIti pacAdyac , kartari arhAH, kimarhanti ! vandananamaskaraNe, tatra vandanaM zirasA, namaskaraNaM vaacaa| tathA'rhanti pUjAsatkAram, tatra vastra-mAlyAdijanyA pUjA, abhyutthAnAdisambhramaH satkAraH, tathA siddhigamanaM| cAhanti........."siddhiH lokAntakSetralakSaNA.........tadgamanaM ca pratyahI iti, arahaMtA teNa vuccaMti, prAkRtazailyA ahastinocyante, athavA arhantItyarhanta iti gaathaarthH|" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 406 // DESHBHIBIHEROICORDIGICHHETROHORITERNKHETRICT Jain Education Intel
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 600 // CURREEEEEEERRIEREBERRRRRECERENCE " sudviSAhaH satrizatrastutye "[ si0 5 / 2 / 26] iti vartamAnakAle atRz / kathaM vartamAnakAlatvamiti cet , bI . pUjArambhasyA'nuparamAt / eSa eva hi nyAyyo vartamAnaH kAlo yatrArabdhasyApavargo nAsti / prakAzaH tathA arihananAdahantaH, arayazca mohAdayaH sAmpairAyikakarmabandhahetavaH, teSAmarINAmanekabhavagahanavyasanaprApaNakAraNAnAM zlokaH 123 hananArdahantaH / tathA rajohananArdaihantaH, rajazca ghAtikarmacatuSTayaM yenAvRtasyAtmanaH satyapi jJAnAdiguNasvabhAvatve dhanasamUha- // 600 // sthagitagabhastimaNDalasya vivasvata iva tadguNAnAmabhivyaktirna bhavati, tasya hnnaadhntH| tathA rahasyAbhAvArdahantaH, 25 tathAhi-bhagavatAM nirastaniravazeSajJAnAvaraNAdikarmapAratantryANAM kevalamapratihatamanantamadbhutaM jJAnaM darzanaM cAsti, tAbhyAM jagadanavarataM yugapat pratyakSato jAnatAM pazyatAM ca rahasyaM nAsti, tasmAd rahasyAbhAvAdahantaH / eSu trivartheSu pRSodarAditvA caityavandanadahaditi siddhayati / sUtravyAkhyA ___ athavA avidyamAnaM raha ekAntarUpo dezo'ntazca madhyaM giriguhAdInAM sarvaveditayA pracchannasya kasyApyabhAvena yeSAM / te'raho'ntaraH, tebhyo'raho'ntarvyaH / athavA arahadbhyaH kSINarAgatvAt kvacidapyAsaktimagacchadbhayaH / athavA arahadbhyo hai| rAgadveSahetubhUtamanojJetaraviSayasaMparke'pi vItarAgatvAdikaM svaM khabhAvamatyajadbhayaH / 10mAnakAlo-mu. zAM. // 2 sAmparAyakakarma-saM. kh.|| 3,4,5,6 0drhtH-khN.|| 70rhoNtebhyH-khN.| rhaaNtbhyHsN.|| 8 "rahi gato" [ pA0 dhA0 732] iti dhAtumAzritya arthamabhidhatte // 9 raha tyAge [pA0 dhA0 731] iti dhAtumAzritya arthamAha // 10 svaM sv-khN.| svaM bhAva0 sN.|| HEHEREHEHEACHEREICHCHOICHCHERSHISHCHE anumabhitra anizcita kI tyAne tyA kA Jain Education Internal ww.jainelibrary.org
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 601 // Jain Education I addealer arihaMtANamiti pAThAntaraM vA, tatra karmArihantRbhyaH / Aha ca 66 'aTThavihaM pi hu kammaM aribhUyaM hoi sayalajIvANaM / taM kammaraM haMtA arihaMtA teNa vuJcati // 1 // " [ Avazyaka niyuktau 929] aruhaMtANamityapi pAThAntaram / tatra arohad dbhyo'nupajAyamAnebhyaH, kSINakarmabIjatvAt / uktazca" dagdhe bIje yathAtyantaM prAdurbhavati nAGkuraH / karmabIje tathA dagdhe naM rohati bhavAGkuraH || 1 || " [ tattvArthasatrasya antimakArikAsu kA0 8 ] zAbdikAstu cchandasyaiva prAkRtaM rupatrayamicchanti yadvayamavocAma -- " uccArhati " [ si0 8 2 111 ], | cakArAdaiditAvapi / tebhyo'bhyo namo'stviti namaH zabdayogAccaturthI, "caturthyAH SaSThI " [ si0 8|3 | 131] iti prAkRtasUtrAccaturthyAH sthAne SaSThI / bahuvacanaM cAdvaitavyavacchedenA'rhadra hutvakhyApanArtham, viSayabahutvena namaskartuH phalAtizayajJApanArthaM ca / ete cAnto nAmAdyanekabhedA iti bhAvArhatsamparigrahArthamAha-bhagavadbhayaH / 1 kammamarI haMtA-saM. / kammamarihaMtA mu. // aSTavidhamapi hu karma aribhUtaM bhavati sakalajIvAnAm / tatkamarihantAra: arhantastenocyante // 2 nArohati - mu. // 3 0dati tAvapi khaM // 4 tulA- lalitavistarA // aleeeeee 10 // 601 //
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtti vibhUSitaM yogazAstram "bhago'rka-jJAna-mAhAtmya-yazo-vairAgya-muktiSu / tRtIyaH rUpa-vIrya prayatnecchA-zrI-dharmezvarya-yoniSu // 1 // " [anekArthasaMgrahe 2 / 36] prakAzaH iti vacanAdarka yonivarjamiha dvAdazadhA bhagazabdasyArthaH / sa vidyate yeSAM te bhagavantaH, nindAvarja bhUmAdiSvartheSu matuH / / zlokaH 123 ___jJAnaM tAvad garbhanivAsAt prabhRti A dIkSAto matizrutAghadhilakSaNam , dIkSAnantaraM tu A ghAtikarmacatuSTayakSayAn | // 602 // manaHparyayajJAnasahitam , ghAtikSaye cAnantamanantaviSayaM niHzeSabhAvAbhAvasvabhAvAvabhAsakaM kevalajJAnam 1 / mAhAtmyaM prabhAvAtizayaH, tacca sarvakalyANakeSu nArakANAmapi sukhotpAdakatvena, nityasantamaseSvapi narakeSu prakAzajanakatvena, garbhanivAsAta prabhRti kulasya dhanAdivardhanena, agraNatasAmantAnAM ca praNatyA, ItimArivairopahativarjitarAjyakaraNena,* caityavandana|ativRSTayanAvRSTiprabhRtyupadravarahitajanapadatvena, calitAsanasakalasurAsurapraNatapAdapadmatvena cAvaseyam 2 / sUtravyAkhyA ___yazastu rAga-dveSa-parISahopasargaparAkramasamutthamAkAlapratiSThaM yat sarvadA divi suramundarIbhiH pAtAle nAgakanyAbhigIyate surAsunityamabhiSTrayate ca 3 / / vairAgyaM marunnarendralakSmImanubhavatAmapi yatra tatra ratinAma, yadA tu sarvaviSayatyAgapUrvakaM pravrajyAM pratipadyante tadA'lamebhiriti, yadA tu kSINakarmANo bhavanti tadA sukha-duHkhayorbhava-mokSayoraudAsInyamiti trividhamapyatizAyi bhavati / yadavocAma vItarAgastotre 1 bhuumyaadi-mu.|| 20pryym-sN.| 0pryaayshaanshitm-mu.|| 3 bhAsakevala0-kha. // 4 0tvenAvaseyam-khaM. / 5 0krmnno-mu.|| Jain Education in
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 603 // " yadA marunnarendrazrIstvayA naathopbhujyte| yatra tatra ratirnAma viraktatvaM tadApi te // 1 // nityaM viraktaH kAmebhyo yadA yogaM prpdyse| alamebhiriti prAjyaM tadA vairAgyamasti te // 2 // sukhe duHkhe bhave mokSe ydaudaasiinymiishisse| tadA vairAgyameveti kutra nAsi virAgavAn // 3 // " [vItarAga0 12 // 4-6] iti / / muktizca sakalaklezaprahANalakSaNA sannihitaiveti 5 / rUpaM tu "sevvasurA jai rUvaM, aMguTThapamANayaM vikugvijaa| jiNapAyaMguTuM pai, na sohae taM jahiMgAlo // 1 // " [Avazyakaniyuktau 569 ] iti nidarzanasiddhaM sarvAtizAyi 6 / vIryaM ca merordaNDarUpatAM dharitryAzca chatrarUpatAM kartuM sAmarthyam , zrUyate hi tatkAlajAtenaiva zrImahAvIreNa zakrazaGkApanodAya vAmapAdAGguSThena meruparvataH prakampitaH 7 / prayatnaH paramavIryasamuttha ekarAtrikyAdimahApatimAbhAvahetuH samuddhAtazailezyavasthAvyaGgyaH 8 / ___icchA tu janmAntare surajanmani tIrthakarajanmani ca duHkhapaGkamagnasya jagata uddidhIrSA'tizayavatI 9 / 1 sarvasurA yadi rUpamaGgaSTapramANakaM vikurvIran / jinapAdAGgaSTha prati na zobhate tad ythaanggaarH|| 2 nidarzanAt siddhN-mu.|| HCHEHENSIBICHRIRICHEIRCLERLEEHRISHCHCHEHCHCHCHECHCHCH // 603 // Jain Education Inte
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopana vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 vibhUSitaM yogazAstram // 604 // // 604 // BREMEMEMEMORRENESHISHEKSHISHEKSHREYSISROHICHCHCHOICICK zrIrghAtikarmocchedavikramAvAptakevalAlokasampattiH, atizayasukhasampaccAnupamA 10 / dharmaH punaranAzravo mahAyogAtmako nirjarAphalo'tizreyAn 11 / aizvayaM tu bhaktibharAvanamratridazapativihitasamavasaraNaprAtihAryAdirUpam 12 / evambhUtA eva prekSavatAM stotavyA ityAbhyAmAlApakAbhyAM stotavyasampaduktA / sAmpratamasyA hetusampaducyate-AigarANaM titthagarANaM sayaMsaMbuddhANaM / AdikaraNazIlA AdikaraNahetavo vA AdikarAH sakalanItinibandhanasya zrutadharmasyeti sAmarthyAd gamyate, tebhyH| yadyapi " saiSA dvAdazAGgI na kadAcinnAsIt , na kadAcinna bhavati, na kadAcina bhaviSyati, abhUcca bhavati ca bhaviSyati ca" [naindIsUtre sU0 118] iti vacanAd nityA dvAdazAGgI, tathApyarthApekSayA nityatvaM zabdApekSayA tu svasvatIrtheSu zrutadharmAdikaratvamaviruddham / ____ ete'pi kaivalyAnantarApavargavAdibhiratIrthakarA eveSyante "akRtsnakSaye kaivalyAbhAvAt " [ ] iti vacanAditi tadvathapohArthamAha-tIrthakarebhyaH / tIyate saMsArasamudro'neneti tIrtham , tacca pravacanAdhArazcaturvidhaH saGghaH prathamagaNadharo vA; HEHEHERRORRECHEHENGERREHCHITEHRISHCHEIGHBHEET caityavandanasUtravyAkhyA yadAhu: 10saraNe prAti0-zAM. // 2 " icchaiyaM duvAlasaMgaM gaNipiDagaM Na kayAi NAsI, Na kayAi Na bhavati, Na kayAi Na bhavissati, bhuviM ca bhavati ya bhavissati ya" iti nandIsUtre paatthH| Jain Education in
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 605 // Jain Education titthaM bhaMte ! titthaM, titthayare titthaM ? goyamA ! arihA tAva niyamA titthaMkare, titthaM puNa cAuvaNNe samaNasaMghe paDhamagaNahare vA [ bhagavatI0 2018 ] / tatkaraNazIlAstIrthakarAH / na cAkRtsnakSaye kaivalyaM na bhavati, ghAtikarmakSaye aghAtikarmabhiH kaivalyasyAvAdhanAt / evaM ca jJAnakaivalye tIrthakaratvamupapadyate, muktakaivalye tu tIrthakaratvamasmAbhirapi neSyate / 3 ete'pi sadAzivAnugrahAt kaizcidbodhavanta iSyante, yadAha -- " mahezAnugrahAd bodhaniyamau " [ ] iti, tannirAkaraNArthamAha-svayaMsaMbuddhebhyaH, svayamAtmanA tathAbhavyatvAdisAmagrIparipAkAnna tu paropadezAt samyagaviparyayeNa buddhA avagatattattvAH svayaM saMbuddhAH; tebhyaH / yadyapi bhavAntareSu tathAvidhagurusannidhAnAyattabodhAste'bhUvan tathApi tIrthakarajanmani | paropadezanirapekSA eva buddhAH / yadyapi ca tIrthakarajanmanyapi laukAntikatridazayacanAt "bhaiyavaM titthaM pavatehi " [[ Avazyaka niyuktau 215 ] ityevaMlakSaNAd dIkSAM pratipadyante tathApi vaitAlikavacanAnantarapravRttanarendrayAtrAvat svayameva pravrajyAM pratipadyante / idAnIM stotavyasampada eva hetuvizeSasampaducyate-- purisottamANaM purisasIhANaM purisavarapuMDarIyANaM purisavaragaMdha 1 tIrtha bhadanta ! tIrtham tIrthakarastIrtham ? gautama ! arhastAvad niyamAt tIrthaGkaraH, tIrtha punazcaturvarNaH zramaNa saMghaH prathamagaNadharo vA / "titthaM bhaMte! titthaM titthagare titthaM ? goyamA ! arahA tAva niyamaM titthagare, titthaM puNa cAuvaNNAiNNo samaNasaMgho taMjahA-samaNA samaNIo sAvagA sAvigAo" iti bhagavatIsUtre pATho dRzyate // 2 evaM jJAna- mu. zAM. // 3 bhagavaMstIrtha pravartaya // 4 pavatteha - zAM. binA / / 50sampad- mu. // 6 purisutta0 - mu. // For Privah & Personal Use Only 5 10 // 605 //
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ vibhUSitaM htthiinnN| puri zarIre zayanAt puruSA viziSTakarmodayAdviziSTasaMsthAnavaccharIravAsinaH sattvAH, teSAmuttamAH sahajatathAbhavyasvopajJa tRtIyaH vRttityAdibhAvataH zreSThAH puruSottamAH, tathAhi-AsaMsAramete parArthavyasanina upasarjanIkRtasvArthA ucitakriyAvanto'dInabhAvAH prakAzaH saphalArambhiNo'dRDhAnuzayAH kRtajJatApatayo'nupahatacittA devagurubahumAnino gambhIrAzayA iti| na khalvasamAracitamapi zlokaH 123 yogazAstram jAtyaratnaM samAnamitaraNa, na ca samAracito'pi kAcAdirjAtyaratnIbhavati / evaM ca yadAhuH saugatAH-"nAstIha kazcida- / // 606 // bhAjanaM sattyaH" [ ] iti " sarve buddhA bhaviSyanti"[ ] iti ca, tat pratyuktam / ete ca bAhyArthasaMvAdisatyavAdibhiH saMkRtAcAryaziSyanirupamAnastavArhA eveSyante " hInAdhikAbhyAmupamA mRSA" caityavandana sUtravyAkhyA ] iti vacanAt , tadvayavacchedArthamAha--puruSasiMhebhyaH / puruSAH siMhA iva praMdhAnazauryAdiguNabhAvena purusssiNhaaH| yathA siMhAH zauryAdiguNayoginaH tathA bhagavanto'pi karmazatrUn prati zUratayA, taducchedaM prati krUratayA, krodhAdIn pratyasahanatayA, rAgAdIn prati vIyayogena, tapaHkarma prati vIratayA khyaataaH| tathA eSAmavajJA parISaheSu, na bhayamupasargebhyaH, na cintA'pi indriyavarga, na khedaH saMyamAdhvani, na prakampo dhyaane| na caivamupamA mRSA, taddvAreNa hai tadasAdhAraNaguNAbhidhAnAditi / / ete ca sucAruziSyaiH sajAtIyopamAyogina eveSyante, vijAtIyenopamAyAM tatsadRzadharmApattyA puruSatvAdyabhAvaprApteH 1 upcit0-mu.|| 2 rammiNo dRddhaa-muH| dRzyatAM llitvistraa|| 3 saMvAdasatyavAdibhiH saMskRtA0-mu. hai| pradhAnAH shauryaa-mu.|| 50praaptiH-mu.|| Jain Education in al
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 607 // yadAhuste-" viruddhopamAyoge taddhApatyA tadavastutvam " [ ] iti| tadvayapohAyAha-puruSavarapuNDarIkebhyaH / puruSA varapuNDarIkANIva saMsArajalAsaGgAdinA dharmakalApena puruSavarapuNDarIkANi, tebhyaH / yathA hi puNDarIkANi paGke jAtAni jalena vardhitAni tadubhayaM vihAyopari vartante, prakRtisundarANi ca bhavanti, nivAso bhuvanalakSmyAH , AyatanaM cakSurAdyAnandasya, pravaraguNayogato viziSTatiyanarAmaraiH sevyante, sukhahetavo bhavanti, tathA bhagavanto'pi karmapaGke jAtA divyabhogajalena vardhitA ubhayaM vihAya vartante, sundarAzcAtizayayogena, nivAso guNasampadaH, hetavaH paramAnandasya, kevalAdiguNabhAvena tiryagnarAmaraiH 815 sevyante, nivRttisukhahetavazca jAyante, iti bhinnajAtIyopamAyoge'pyarthato virodhAbhAvena yathoditadoSAsambhavaH / yadi tu ke vijAtIyopamAyoge taddharmApattirApadyate tarhi siMhAdisajAtIyopamAyoge taddharmANAM pazutvAdInAmapyApattiH syAditi / ete'pi yathottaraM guNakramAbhidhAnavAdibhiH suraguruvineyahInaguNopamApUrvakamadhikaguNopamAre iSyante, "abhidhAnakramAbhAve abhidheyamapi tadvadakramavadasat" [ ] iti vacanAt / etnniraasaayaah-purussvrgndhhstibhyH| puruSA varagandhahastina iva varagajendrA iva puruSavaragandhahastinaH, yathA gandhahastinAM gandhenaiva taddezavihAriNaH kSudragajA bhajyante tadva paracakra-durbhikSa-mAriprabhRtayaH sarva evopadravagajA bhagavatAmacintyapuNyAnubhAvAnAM vihArapavanagandhAdeva bhjynte| na caivama bhidhAnakramAbhAve'bhidheyamakramavadasaditi vAcyam , sarvaguNAnAmekatrA'nyonyasaMvalitatvenAvasthAnAt , teSAM ca yathAruci he stotrAbhidhAne na doSaH / / sNsaarijlaa-khN.|| 20mAyogena tddhaa-mu.|| 3 rApAdyate-mu. shaaN.|| 4 surgurovineyai0-mu.|| 5 tadvaditi kopr-mu.|| 6 vyamapi krmv0-mu.| 0yakramava0-saM. // 7 teSAM ythaa-mu.|| BHIMHEHEREHEROEICHESHERLENCHCCCCCCCCCCHCH // 607 // Jain Education Inte 2
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram / / 608 // Jain Education Inte evaM puruSottamatvAdinA prakAreNa stotavyasampada eva hetuvizeSasampat tRtIyA 3 / idAnIM stotavyasampada eva sAmAnyenopayoga sampadamAha - logottamANaM loganAhANaM logahiANaM logapaIvANaM logapaJjaagarANaM / samudAyeSvapi pravRttAH zabdA anekadhA avayaveSvapi pravartante iti nyAyAdyadyapi lokazabdena tattvataH paJcAstikAyA | ucyante, elelaledodaee "dharmAdInAM vRttirdravyANAM bhavati yatra tat kSetraM / taidravyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyam // " [ ] iti vacanAt / tathApIha lokazabdena bhavyasacvaloka eva parigRhyate, sajAtIyotkarSa evottamatvopapatteH / anyathA |abhavyApekSayA sarvabhavyAnAmapyuttamatvAnnaiSAmatizaya uktaH syAt / tatazca bhavyasattvalokasya sakalakalyANanibandhanaeNtathAbhavyatvabhAvenottamA lokottamAH, tebhyaH / tathA lokanAthebhyaH / iha lokazabdena bIjAdhAnAdinA saMvibhakto rAgAdyupadravebhyo rakSaNIyo viziSTo bhavyalokaH parigRhyate, asminneva nAthatvopapatteH " yogakSemakRnnAthaH " "[ ] iti vacanAt / tadiha yeSAmeva bIjAdhAnodbhedapopayogaH, kSemaM ca tattadupadravarakSaNena, te eva bhavyA lokazabdena gRhyante / na caite yoga-kSeme sakalabhavyasattvaviSaye kasyacit | sambhavataH sarveSAmeva muktiprasaGgAt / tasmAduktasyaiva lokasya nAthA iti / 2 logu0 - mu. // 3 pajjoyaga0- zAM. // 4 0natayA bhavya0 - mu. // 1 heturvizeSa0 - saM. / hetuM vizeSa0-khaM. // 5 tathA nAsti mu. // 6 tasminneva khaM. // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 || 608 // 5 caityavandanasUtravyAkhyA 10 .
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 609 // tathA lokahitebhyaH / iha lokazabdena sakala eva sAMvyavahArikAdibhedabhinnaH prANivargo gRhyate, tasmai samyagdarzanamarUpaNarakSaNayogena hitA lokhitaaH| tathA lokapradIpebhyaH / atra lokazabdena viziSTa eva dezanAyaMzubhirmithyAtvatamo'panayanena yathArha prakAzitajJeyabhAyaH maMjilokaH parigRhyate. taM pratyeva bhagavatAM pradIpatvopapatteH / na hyandhaM prati pradIpaH pradIpo nAma / tadevaMvidhaM lokaM prati pradIpA lokprdiipaaH| | tathA lokprdyotkrebhyH| iha lokazabdena viziSTacaturdazapUrvavillokaH parigRhyate, tatraiva tattvataH pradyotakaratvopapatteH, pradyotyaM ca saptamakAraM jIvAdivastutattvam , tatpradyotakaraNazca viziSTAnAmeva pUrvavidAM bhavati, te'pi SaTsthAnapatitA eva zrUyante, na ca teSAM sarveSAmapi pradyotaH sambhavati, pradyoto hi viziSTA tattvasaMvedanayogyatA, sA ca viziSTAnAmeva bhavati / tena viziSTacaturdazapUrvavillokApekSayA prdyotkraaH| evaM lokottamatvAdibhiH paJcabhiH prakAraiH parArthakaraNAt stotavyasampadaH sAmAnyenopayogasampaJcaturthI 4 / idAnImupayogasampada eva hetusampaducyate-abhayadayANaM cakkhudayANaM maggadayANaM saraNadayANaM bohidayANaM / iha bhayaM saptadhA ih-prlokaa-''daanaa-'ksmaadaa-''jiiv-mrnn-shlaaghaabheden| etatpratipakSato'bhayaM viziSTamAtmanaH svAsthyaM niHzreyasadharmabhUmikAnibandhanabhUtaM dhRtirityanyeSAm / taditthaMbhUtamabhayaM guNaprakarSayogAdacintyazaktiyuktatvAt sarvathA parArthakAritvAd / bhagavanta eva dadatItyabhayadAH, tebhyH| 1 prdyotN-mu.|| 2 vishisstttttv0-mu.|| 3 0karaNAH stot0-mu.|| 4 iha abhyN-mu.|| 5 niHzreyase dhrm-mu.|| // 609 // Jain Education Intel PEww.jainelibrary.org
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA cakSurdebhyaH / iha cakSurviziSTamAtmadharmarUpaM tathAvabodhanibandhanaM gRhyate, tacca zraddhetyanyeSAm , tdvihiinsyaackssussmt| tRtIyaH svopakSa prakAzaH vRttiiva vastutattvadarzanAyogAd / na ca mArgAnusAriNI zraddhA sukhenAvApyate / satyAM cAsyAM kalyANacakSuSIva bhavati vastutattva zlokaH 123 vibhUSitaM darzanam / tadiyaM dharmakalpadrumasyAvandhyabIjabhUtA bhagavadbhaya eva bhavatIti cakSurdadatIti ckssurdaaH| yogazAstram tathA maargdebhyH| iha mArgo bhujaGgamanalikAyAmatulyo viziSTaguNasthAnAvAptipravaNaH svarasavAhI kSayopazamavizeSo // 610 // yamamumanye sukhetyaacksste| asminnasati na yathocitaguNasthAnAvAptimArgaviSamatayA cetaHskhalanena pratibandhopapatteH / mArgazca / bhagavadbhaya eveti mArga dadatIti maargdaaH| hai tathA zaraNadebhyaH / iha zaraNaM bhayArtatrANam , tacca saMsArakAntAragatAnAmatiprabalarAgAdipIDitAnAM samAzvAsanasthAnakalpaM caityavandanatattvacintArUpamadhyavasAnaM vividiSetyanyeSAm / asmiMzca sati tattvagocarAH zuzrUSA-zravaNa-grahaNa-dhAraNA-vijJAno-hApoha-tattvAbhi sUtravyAkhyA nivezAH prajJAguNA bhavanti, tattvacintAmantareNa teSAmabhAvAt / sambhavanti tuM tAmantareNApi tadAbhAsAH, na punaH / svArthasAdhakatvena bhaavsaaraaH| tattvacintArUpaM ca zaraNaM bhagavadbhaya eva bhavatIti zaraNaM dadatIti shrnndaaH| na tathA bodhidebhyH| iha bodhirjinapraNItadharmaprAptiH, iyaM punaryathApravRtta-apUrva-anivRttikaraNatrayavyApArAbhivyaGgyamabhinnahe pUrvagranthibhedataH prazama-saMvega-nirvedA-'nukampA-''stikyAbhivyaktilakSaNaM tattvArthazraddhAnaM samyagdarzanamucyate, vijJaptiritya tattvAvabo-mu., llitvistraa|| 2 0cakSuSo bhvti-mu.|| 3 vishesso'ymmu0-mu.|| 4 dhaarnn-mu.|| 5 nu-khN.|| 6 rUpatvaM ca-khaM. // rUpaM shrnnN-mu.|| 7 dharmAvAptiH -mu.|| Jain Education Inten For Private & Personal use only 9 w.jainelibrary.org
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 611 // nyeSAm / paJcakamapyetadapunarbandhakasya, punarbandhake ythocitsyaasyaabhaavaat| ete ca yathottaraM pUrvapUrvaphalabhUtAH, tathAhi-abhayaphalaM cakSuH, cakSuHphalaM mArgaH, mArgaphalaM zaraNam , zaraNaphalaM bodhiH, sA ca bhagavadbhaya eva bhavatIti bodhi dadatIti bodhidaaH|| evamabhayadAna-cakSurdAna-mArgadAna-zaraNadAna-bodhidAnebhyo yathoditopayogasiddharupayogasampada eva hetusmpduktaa| __sAmprataM stotavyasampada eva vizeSeNopayogasampaducyate-dhammadayANaM dhammadesayANaM dhammanAyagANaM dhammasArahINaM dhammavaracAuraMtacakkavaTTINaM / dharmadebhyaH, iha dharmazcAritradharmo gRhyate, sa ca yati-zrAvakasambandhibhedena dvedhA / yatidharmaH sarvasAyadyayogaviratilakSaNaH, zrAvakadharmastu dezaviratirUpaH / sa cAyamubhayarUpo'pi bhagavadbhaya eva, hetvantarANAM sadbhAve'pi bhagavatAmeva / pradhAnahetutvAditi dharma dadatIti dharmadAH / ___dharmadatvaM ca dharmadezanAdvAreNaiva bhavati, nAnyathetyAha-dharmadezakebhyaH, dharma prastutaM yathAbhavyamavandhyatayA dezayanti dhrmdeshkaaH| tathA dhrmnaaykebhyH| dharmo'dhikRta eva, tasya nAyakAH svAminaH, tadvazIkaraNabhAvAt tadutkarSAvAptestatprakRSTaphalabhogAt dvidhAtAnupapattezca dhrmnaaykaaH| tathA dharmasArathibhyaH / prastutasya dharmasya svaparApekSayA samyakpravartana-pAlana-damanayogataH sArathayo dharmasArathayaH / tathA dhrmvrcturntckrvrtibhyH| dharmaH prastutaH, sa eva trikoTiparizuddhatvena sugatAdipraNItadharmacakrApekSayA ubhaya1 vishessopyog-mu.|| 2 deshyntiiti-mu.|| 3 tvyaaghaataa-mu.|| 4 shuddhityaa-mu.|| Jain Education Intem jainelibrary.org
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 vRtti caityavandana sUtravyAkhyA lokahitatvena cakravartyAdicakrApekSayA ca varaM pradhAnaM catasRNAM gatInAM nAraka-tiryag-narA-'maralakSaNAnAmanto yasmAt taccaturanta svopajJa cakramiva cakraM raudramithyAtvAdibhAvazatrulavanAt , tena vartante ityevaMzIlA dhrmvrcturntckrvrtinH| cAuranteti / vibhUSitaM samRddhayAditvAdAtvam / yogazAstram ____ evaM dharmadatvAdibhiH paJcabhiH stotavyasampada eva vizeSopayogasampaduktA / 6 / idAnIM " sarvaM pazyatu vA mA vA tattvamiSTaM tu pshytu| // 612 // kITasaMkhyAparijJAnaM tasya naH kvopayujyate ? // 1 // " [pramANavA0 133] iti sarvadarzanapratikSepeNeSTatattvadarzanavAdinaH saugatAn pratikSipati-appaDihayavaranANadaMsaNadharANaM viaTTachaumANaM / apratihate sarvatrApatiskhalite vare kSAyikatvAt pradhAne jJAnadarzane vizeSasAmAnyAvabodharUpe dhArayantIti apratihatavarajJAnadarzanadharAH, tebhyH| apratihatavarajJAnadarzanadharatvaM ca nirAvaraNatvena sarvajJAnadarzanasvabhAvatayA c| jJAnagrahaNaM cAdau 'sarvA labdhayaH | sAkAropayogopayuktasya bhavanti' iti jnyaapnaarthmiti| 1 "ataH samRddhayAdI vA" [si081144] iti sUtreNa Atvam ityarthaH // 2 0sampadeva vishe0-mu.|| 3"tasmAdakAnuSTheyagataM jJAnamasya vicAryatAm / kITasaMkhyAparijJAnaM tasya naH kvopayujyate / / 33 // heyopAdeyatattvasya sAbhyupAyasya vedkH| prAyaH pramANamasAviSTo na tu sarvasya vedakaH // 34 // dUraM pazyatu vA mA vA tattvamiSTaM tu pazyatu / pramANaM dUradarzI cedeta gRdhrAnu paasmhe||35||" iti bauddhAcAryadharmakIrtiviracite pramANavArtike pramANasiddhiparicde pAThaH // 4 saamaanyvishessaavbodh0-shaaN.|| 50Natve srv-sN.|| 6 yuktasyeti jhApa0-mu., lalitavistarA / / Jain Education Interna For Private & Personal use only ch.jainelibrary.org
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ ete ca kaizcit tattvataH khalvavyAvRttacchamAna eveSyante / yadAha "jJAnino dharmatIrthasya kartAraH paramaM padam / gatvA''gacchanti bhUyo'pi bhavaM tIrthanikArataH // 1 // " [ ] tathA" dagdhendhanaH punarupaiti bhavaM pramathya, nirvANamapyanavadhAritabhIruniSTham / muktaH svayaM kRtabhavazca parArthazUrastvacchAsanapratihateSviha moharAjyam // 1 // " [siddha0 dvA0 2018] hai iti| tnnivRttyrthmaah-vyaavRttcchdmbhyH| chAdayatIti chadma jJAnAvaraNAdighAtikarma tadvandhayogyatAlakSaNo bhavAdhikArazca, vyAvRttaM nivRttaM chadma yebhyaste tthaavidhaaH| nA'kSINe saMsAre apavargaH kSINe ca janmaparigraha ityasata , hetvabhAvAta na ca tIrthanikArajanmA parAbhavo hetuH, teSAM mohAbhAvAd, mohe vA apavarga iti pralApamAtram / evamapratihatavarajJAnadarzana-2 dharatvena vyAvRttacchadmatayA ca stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampat / ete ca kailpitAvidyAvAdibhiH paramArthenAjinAdaya eveSyante "bhrAntimAtramasadavidyA"[ ] iti vacanAt / etadvayapohAya Aha-jiNANaM jAvayANaM / raagaadijetRtvaajinaaH| na ca rAgAdInAmasattvam , pratiprANyanubhavasiddhatvAt / na cAnubhavo'pi bhrAntaH, sukhaduHkhAdyanubhaveSvapi bhrAntiprasaGgAt / evaM ca jeyasambhavAjjinatvamaviruddham / evaM rAgAdIneva sadupadezAdinA jApayantIti jApakAH, tebhyH|| 1 jnmpraa0-mu.|| 2 kalpitAvidyAvAdibhiH paramArthato jinAdaya eveSyante bhraantimaatrmsdvidyeti-mu.|| // 613 // Jain Education Ional
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ' ma ete'pi kAlakAraNavAdibhiranantaziSyairbhAvato'tIrNAdaya eveSyante " kAla eva kRtsnaM jagadAvartayati" [ svopakSa tRtIyaH vRttiiti vacanAt / etannirAsAyAha-tiNNANaM tArayANaM / samyagjJAnadarzanacAritrapotena bhavArNavaM tIrNavantaH tiirnnaaH| na prakAzaH vinIta caiSAM tIrNAnAM pAragatAnAmAvartaH sambhavati, tadbhAve muktysiddheH| evaM ca na muktaH punarbhave bhavatIti tiirnntvsiddhiH| evaM zlokaH 123 pogazAstram tArayanti anyAnapIti tArakAH, tebhyH| // 614 // ete'pi parokSajJAnavAdibhirmImAMsakabhedairabuddhAdaya eveSyante " apratyakSA hi no buddhiH, pratyakSo'rthaH" [zAbarabhA0] iti vacanAt / etadvathavacchedArthamAha-yuddhANaM bohyaannN| ajJAnanidrAprasupte jagatyaparopadezena jIvAjIvAdirUpaM tattvaM svasaMvi ditena jJAnena buddhavanto buddhAH / na cAsvasaMviditena jJAnenArthajJAnaM sambhavati / na hyadRSTapradIpo bAhyamarthaM pratyakSIkaroti / na / caityavandanahai cendriyavadasvasaMviditasyApi jJAnasyArthapratyakSIkaraNam , indriyasya bhAvendriyatvAt tasya ca svasaMviditarUpatvAt / yadAha sUtravyAkhyA " apratyakSopalambhasya nArthadRSTiH prasidhyati / " [pramANavi0 ] ___ evaM ca siddhaM buddhatyam / evamaparAnapi bodhayantIti bodhakAH, tebhyH| ____ete'pi jagatkartRlInamuktavAdimiH santapanavineyaistattvato'muktAdaya eveSyate, "brahmavad brahmasaGgatAnAM sthitiH" [[ ] iti vacanAt / etannirAcikIrSayA''ha-muttANaM moagaannN| caturgativipAkacitrakarmabandhamuktatvAt muktAH kRta 1"sahopalambhaniyamAdabhedo niiltddhiyoH| apratyakSopalambhasya nArthadRSTiH prsidhyti||" iti bauddhAcAryadharmakIrtiviracite pramANavinizcaye prathamaparicchade // 2 mukkANaM-zAM. sN.|| Jain Education Lional
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 615 // kRtyA niSThitArthA ityarthaH, na ca jagatkartari laye niSThitArthatvaM sambhavati, jagatkaraNena kRtakRtyatvAyogAt , hInAdikaraNe rAgadveSAnupaGgaH / na cAnyatrA'nyasya layaH sambhavati, ekatarAbhAvaprasaGgAt / evaM ca jagatkartari layAbhAvAd mukttvsiddhiH| ka evaM mocayantyanyAnapIti mocakAH, tebhyaH / ___evaM ca jinatva-jApakatva-tIrNatva-tArakatva-buddhatva-bodhakatva-muktatva mocakatvaiH sva-parahitasiddharAtmatulyapara-phalakartRtvasampadaSTamI // 8 // ete'pi buddhiyogajJAnavAdibhiH kApilairasarvajJA asarvaderzinazceSyante " buddhayadhyavasitamartha puruSazcetayate" [ iti vacanAt / etannirAkaraNAyAha-savvaNNUNaM savvadarisINaM / sarva jAnantIti sarvajJAH, sarva pazyantItyevaMzIlAH sarvadarzinaH, tatsvabhAvatve nirAvaraNatvAt / uktaM ca "sthitaH zItAMzuvajjIvaH, prakRtyA bhaavshuddhyaa| candrikAvacca vijJAnaM, tadAvaraNamabhravat // 1 // "[ ] ___na karaNAbhAve kartA tatphalasAdhaka ityapyanaikAntikam , pairiniSThitaplavakasya tarakANDAbhAve'pi plavanadarzanAt / iti / buddhilakSaNaM karaNamantareNApi AtmanaH sarvajJatvasarvadarzitvasiddhiH / ___ anyastyAha-jJAnasya vizeSaviSayatvAd darzanasya ca sAmAnyaviSayatvAt tayoH sarvArthaviSayatvamayuktaM tadubhayasya sarvArthaviSayatvAditi / ucyate-na hi sAmAnyavizeSayorbheda eva, kintu te eva padArthAH samaviSamatayA saMprajJAyamAnAH sAmAnya 1 AtmatulyaphalakartRtvaM smp0-mu.|| 2 0darzina evessynte-mu.|| 3 paraniSThitaplavakasya trnnddkaabhaave-mu.|| // 615 // Jain Education in 202nal |
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 // 616 // // 616 // vizeSazabdAbhidheyatAM pratipadyante, tatazca te eya jJAyante te eva ca dRzyante iti yuktaM jJAnadarzanayoH sarvArthaviSayatvamiti / nanu jJAnena viSamatAdharmaviziSTA eva gamyante na samatAdharmaviziSTA api, darzanena ca samatAdharmaviziSTA eva gamyante vibhUSitaM na viSamatAdharmaviziSTA api, tatazca jJAnadarzanAbhyAM samatA-viSamatAlakSaNadharmadvayAgrahaNAdayuktameva tayoH sarvArthaviSayatvamiti / yogazAstram na, dharmadharmiNoH sarvathA bhedAnabhyupagamAt / tatazvAbhyantarIkRtasamatAkhyadharmANa eva viSamatAdharmaviziSTA jJAnena gamyante, abhyantarIkRtaviSamatAkhyadharmANa eva samatAdharmaviziSTA darzanena gamyante iti jJAnadarzanayo sarvArthaviSayatvamiti sarvajJAH | sarvadarzinazca, tebhyaH / ete ca sarvagatAtmavAdibhirmuktatve sati na niyatasthAnasthA evessynte| yadAhuste"muktAH sarvatra tiSThanti vyomvttaapvrjitaaH|" [ ] iti| tannirAkaraNArthamAha-sivamayalamaruyamaNaMtamakkhayamavvAbAhamapuNavatti siddhigainAmadheyaM ThANaM saMpattANaM / zivaM sarvopadravarahitatvAt / acalaM svAbhAvika-prAyogikacalanakriyArahitatvAt / arujaM vyAdhivedanArahitam , tannibandhanayoH zarIramanasorabhAvAt / anantamanantajJAnaviSayatvayuktatvAt / akSayaM vinAzakAraNAbhAvAt / avyAvAdhamakarmakatvAt / apunarAvRtti, na punarAvRttiH saMsAre'vatAro yasmAt / siddhigatinAmadheyam , siddhayanti niSThitArthA bhavantyasyo jantava iti sidvilokAntaaina 1 eva dRshynte-mu.|| 2 taahvdhrmaann-khN.|| 3 0mruam0-mu.||. 4 0raavitti-mu.|| 5 mkrmtvaat-mu.|| 6 vRttiH-zAM. saM. // 7 bhavantyasyA-khaM. // caityavandanasUtravyAkhyA Jain Education
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSetralakSaNA, saiva gamyamAnatvAd gatiH, siddhigatireva nAmadheyaM yasya tattathA / sthAnam , tiSThantyasminniti sthAnaM vyavahArataH siddhikSetram / yadAhuH ___ " ihaM budi caittANaM tattha gaMtUNa sijhi| [Avazyakaniyuktau 959] iti| nizcayatastu svasvarUpameva, " sarve bhAvA AtmabhAve tiSThanti" [ ] iti vacanAt / vizeSaNAni ca nirupacaritatvena yadyapi muktAtmanyeva bhUyasA sambhavanti tathApi sthAnasthAninorabhedopacArAdevaM vypdeshH| tadevaMvidhaM sthAnaM| samprAptAH samyagazeSakarmavicyutyA svarUpagamanena pariNAmAntarApacyA prAptAH, tebhyH| na hi vibhUnAmevaMvidhaprAptisambhavaH, sarvagatatve sati sadaikasvabhAvatvAt , nityAnAM caikarUpatayA avasthAnaM tadbhAvAvyayasya nityatvAt / ataH kSetrAsarvagatapariNAminAmevaivaM prAptisambhava iti, ata eva kAyapramANe Atmeti susthitaM vacanam / tebhyo nama iti kriyaayogH| evaMbhUtA evaM |prekSAvatAM namaskArArhAH, AdyantasaGgatazca namaskAro mdhyvyaapiiti|| jitabhayA apyete eva nAnye iti pratipAdayitumupasaMharannAha-namo jiNANaM jiabhayANaM, namo jinebhyo jitabhayebhya iti / tadevaM 'savvaNNUNa saMvadarisINaM' ityata Arabhya 'namo jiNANaM jiyabhayANaM' ityevamantastribhirAlApakaH pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalAvAptirUpA sampannavamI / 9 / 1 iha-mu. // iha zarIraM tyaktvA tatra gatvA sidhyati // 2 sijhaI-khaM // 3 sadaikasvabhAvAt-khaM // tdeksvbhaavaat-sN.|| kssetrto'srvgt-mu.|| dRzyatAM llitvistraa|| 5 prAptiH smbhvti-mu.|| 6 0nnmaatmeti-mu.|| "madhyavyApIti bhaavnaa"-llitvistraa|| 8 savvadaMsINaM-khaM. sN.|| Jain Education Intel w w.jainelibrary.org
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram atra stutiprastAvAnna paunaruktyazaGkA karaNIyA, yadAha tRtIyaH " sajjhAya-jjhANa-tava-osahesu uvaesa-thui-paiyANesu / prakAzaH saMtaguNakittaNesu ya na hoMti puNaruttadosA u // " [ Avazyakaniyuktau 1518] zlokaH 123 etAbhirnavamiH sampadbhiH praNipAtadaNDaka ucyate, tatpAThAnantaraM praNipAtakaraNAt , jinajanmAdiSu svavimAneSu tIrtha- // 18 // pravRtteH pUrvamapi zakro'nena bhagavataH stautIti shkrstvo'pyucyte| ayazca prAyeNa bhAvAhaviSayo bhAvArhadadhyAropAcca sthApanA-25 tAmapi puraH paThyamAno na doSAya / praNipAtadaNDakAnantaraM cA'tItAnAgatavartamAnajinavandanArtha kecidetAM gAthAM paThanti-- caityavandanaje a aIA siddhA, je a bhavissaMta'NAgae kAle / masUtravyAkhyA saMpai a vaTTamANA, sabve tiviheNa vaMdAmi // 1 // sugamA ceyam / tatazcotthAya sthApanArhadvandanAtha jinamudrayA 'arihaMtaceIyANaM' ityAdisUtraM paThati / arhatAM pUrvoktasvarUpANAM caityAni / / pratimAlakSaNAni arhcaityaani| cittamantaHkaraNam , tasya bhAvaH karma vA varNadRDhAditvAt vyaNi caityam , bahuviSayatve caityAni / tatrArhatA pratimAH prazastasamAdhicittotpAdakatvAdarhacaityAni bhaNyante, teSAM kim ? vandanAdipratyayaM kAyotsarga 10pamANesu-khaM // 2 svrvimaa0-mu.|| 3 aiA-khaM. / aiyaa-sN.|| 4 bhvissNti-nnaage-mu.|| 5 arahaMta0-zAM. / / 6 ceiANa-khaM. // 7 pttti-khN.|| 8 " varNadRDhAdibhyaSTayaNa ca vA" [si071|59] // 9 pratimA hi prsh-mu.|| Jain Education Inter
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ karomIti sambandhaH-kAyasya zarIrasya utsargaH kRtAkArasya sthAna-mauna-dhyAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarAdhyAsamadhikRtya ke parityAgaH, taM kromi| 'vaMdaNavattiyAe' vandanapratyayam , vandanamabhivAdanaM prazastakAyavAGmanaHpravRttirityarthaH, tatpratyayaM tannimittaM 'kathaM nAma kAyotsargAdeva mama vandanaM syAt ' iti / vattiyAe ityArSatvAtsiddham, evaM sarvatra drssttvym| tathA ' pUaNavattihaiyAe', pUjanapratyayaM pUjananimittam , pUjanaM gandhamAlyAdibhirabhyacarnam / tathA ' sakAravattiAe', satkArapratyayaM satkAra nimittam , satkAraH pravaravastrAbharaNAdibhirabhyarcanam / nanu yateH pUjanasatkArAvanucitau dravyastavatvAt , zrAvakasya tu sAkSAt pUjAsatkArakartuH kAyotsargadvAreNa tatprArthanA niSphalA, ucyate sAdhovyastavapratiSedhaH karaNamadhikRtya, na punaH kAraNAnumatI, yata upadezadAnataH kAraNasadbhAvo bhagavatAM ca pUjAsatkAradarzanAt pramodenAnumatirapi / yadAha _"suvvai a vairarisiNA kAravaNaM pi a aNuTThiyamimassa / vAyagagaMthesu tahA eagayA dekhaNA cea||1||" [ paJcavastuke 1227] 1 vttiaae-mu.| evamagre'pi sarvatra / / 2 pUyaNa shaaN.|| nanu ca yate:-mu. zAM. // 4 "zrUyate ca varSiNA pUrvadhareNa hai kAraNamapi, tattvataH karaNamapi, anuSThitametasya dravyastavasya 'mAhesarIu [sesA] puriaM' [Avazyakaniyuktau 772] | ityAdivacanAt , vAcakagrantheSu tathA dharmaratnamAlAdiSu etadgatA jinabhavanAdidravyastavagatA dezanA caiva zrUyate 'jinbhvnm| ] ityAdivacanAditi gAthArthaH // " iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcavastukaTIkAyAm // 5 tahA aagyaa-mu.|| 6 ceva-mu., paJcavastu // // 619 // Jw.jainelibrary.org Jain Education Intem
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ Teeeeee svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram / / 620 // Jain Education Inter alederce zrAvastu sampAdayannapi etau bhAvAtizayAdadhikasampAdanArtha pUjAsatkArau prArthayamAno na niSphalArambhaH tathA 'sammANavattiyAe', sammAnapratyayaM sammAnanimittam, sammAnaH stutyAdibhirguNonnatikaraNam, mAnasaH prItivizeSa ityanye / atha vandanAdayaH kiMnimittamityAha - 'bohilAbhavattiyAe,' bodhilAbho'rhatmaNItadharmaprAptiH, tatpratyayaM tannimitam / bodhilAbho'pi kiMnimittamityAha - ' niruvasaggavattiyAe,' janmAdyupasargAbhAvena nirupasargo mokSaH, tatpratyayaM tannimittam nanu sAdhu zrAvakayoboMdhilAbho'styeva, tatkiM satastasya prArthanayA ? bodhilAbhamUlo mokSo'pyanabhilaSaNIya eva / ucyatekliSTakarmodayavazena bodhilAbhasya pratipAtasambhavAd janmAntare ca tasyArthyamAnatvAnnirupasargo'pi taddvAreNa prArthyata eveti yukto'nayorupanyAsaH / ayaM ca kAyotsargaH kriyamANo'pi zraddhAdivikalasya nAbhilaSitArthaprasAdhanAyAlamityAha - ' sAe mehAe thiIe dhAraNAe aNuppehAe vaDUmANIe ThAmi kAusamgaM' / zraddhA mithyAtvamohanIya karmakSayopazamAdijanyodakaprasAdakamaNivazcetasaH prasAdajananI, tathA zraddhayA, na tu balAbhiyogAdinA, evaM medhayA, na jaDatvena, medhA ca sacchAstragrahaNapaTuH pApazrutAvajJAkArI | jJAnAvaraNIyakSayopazamajazcittadharmaH, athavA medhayA maryAdAvartitayA, nAsamaJjasatvena / evaM dhRtyA manaHsamAdhilakSaNayA, | rAgadveSAdyAkulatayA / [ evaM ] dhAraNayA arhaguNAvismaraNarUpayA, na tu tacchranyatayA / evamanuprekSayA'rhadguNAnAmeva muhurmuhuranu1 sanmAna0- mu.| evamagre'pi sarvatra // 2 mAnasaprIti0- mu. // 30dharmAvAptiH- mu. // 4 evaM nAsti mu. vinA / / tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 // 620 // 5 'arihaMta ceiyANaM ' sUtravyAkhyA 10 ww.jainelibrary.org.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 621 // Jain Education Inter Bawaalek smaraNena na tadvaikalyena / vardhamAnayeti zraddhAdibhiH pratyekamabhisambadhyate / zraddhAdInAM kramopanyAso lAbhApekSayA zraddhAyAM hi satyAM medhA, tadbhAve dhRtiH, tato dhAraNA, tadanvanuprekSA, vRddhirapyAsAmevameva / ' tiSThAmi' karomi kAyotsargam / nanu prAk 'karomi kAyotsargam' ityuktam, sAmprataM ' tiSThAmi' iti kimarthamucyate ? satyam, saitsAmIpye sadvat pratyayo bhavatIti karomi kariSyAmi iti kriyAbhimukhyaM pUrvamuktam, idAnIM tvAsannataratvAt kriyAkAla-niSThAkAlayoH kathazcidabhedAt tiSThAmyevAhamiti / kiM sarvathA tiSThAmi kAyotsargaMm ? netyAha--- annattha UsasieNamityAdi vyAkhyAtapUrvam / kAyotsargazcASTocchvAsamAtraH, na tvatra dhyeyaniyamo 'sti / kAyotsargAnte ca yadyeka eva tato 'namo arahaMtANaM' iti namaskAreNa pArayitvA yatra caityavandanAM kurvannasti tatra yasya bhagavataH sannihitaM sthApanArUpaM tasya stutiM paThati, atha bahavastata eka eva stutiM paThati anye tu kAyotsargasthitA eva zRNvanti yAvat stutisamAptiH, tataH sarve'pi namaskAreNa pArayantIti / tadanantaraM tasyAmevAvasarpiNyAM ye bhArate varSe tIrthakRto abhUvan teSAmevaikakSetra nivAsAdinA AsannopakAritvena kIrtanAya caturviMzatistavaM paThati, paThanti vIM 3" satsAmIpye sadvA" - si. 5 / 1 / 1 // 4 vyAkhyAtaM - mu. 5 0mAnaH7 atra 'tvasyAmeva ' iti pAThaH samIcIno bhAti / tulanA" - lalitavistarA // 8 0kSetre - zAM. / / 90 nivAsinAmAsa0 - mu. // madhye nAsti / zAM. khaM. madhye kimasti tad na zAyate / " paThati paThanti 1 vardhamAnatayeti - mu. // 20 sAmeva / mu. // zAM. // tulanA-lalitavistarA // 6 arihaMtA - mu. // punaratrAntare'sminnevAvasarpiNIkAle ye bhArate 10 vA tathA logassa - mu. // ayaM ' tathA ' iti pAThaH saM. vA / sa cAyam-logassa " - lalitavistarA // ita Arabhya tulanA AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR0 491-510 // 10 // 621 //
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJalogassa ujjoyagare dhammatitthayare jinne| arihaMte kittaisa cauvIsaM pi kevalI // 1 // tRtIyaH vRttivibhUSitaM arihaMta iti vizeSyapadam , arhata uktanirvacanAn kIrtayiSyAmi nAmoccAraNapUrvakaM stoSye / te ca rAjyAdyavasthAsu mA 13 yogazAstram | dravyAhanto bhavantIti bhAvArhattvapratipAdanAyAha-kevalinaH, utpannakevalajJAnAn bhAvArhata ityarthaH, anena jJAnAtizaya uktH| // 622 // // 622 // tatsaMkhyAmAha-caturviMzatimapi, apishbdaadnyaanpi| kiMviziSTAn ? lokasyoddayotakarAn / lokyate pramANena dRzyata iti 5 lokaH paJcAstikAyAtmakaH / tasyoddayotakaraNazIlAn, kevalAlokadIpena sarvalokaprakAzakaraNazIlAn ityrthH| nanu / 'logassa'hai kevalina ityanenaiva gatArthametat, lokoddayotakaraNazIlA eMva hi kevalinaH / satyam , vijJAnAdvaitanirAsenoddayortakAduddayo- sUtradhyAkhya tyasya bhedadarzanArtham / hai lokoddayotakaratvaM ca tatstAvakAnAmupakArAya, na cAnupakAriNaH ko'pi stauti ityupakArakatvapradarzanAyAha dharmatIrthakarAn / dharma uktasvarUpaH, tIryyate'nena tIrtham , dharmapradhAnaM tIrtha dharmatIrtham, dharmagrahaNAd dravyatIrthasya ndyaadeH| zAkyAdisambandhinazca adharmapradhAnasya parihAraH / tatkaraNazIlA dharmatIrthakarAH, tAn, sadevamanujAsurAyAM parSadi sarvabhASApariNAminyA vAcA dharmatIrthapravartakAnityarthaH / anena pUjAtizayo vaagtishyshcoktH| BHEREICHERRHEREMEDIERSHERDICHCHIKEKOLE MCHOHIBHETRIBHEROHSHEL SHEHEROHIBHEHEREMEMBINIKHISHISHKSHI 1 arahate-zAM. khNH|| 2 kittyssN-sN.|| 3 cubbiisN-khN.|| 4 arhNt-sN.|| 5 kiirtyissye-mu.|| 6 jnyaanaadbhaavaa0-mu.|| 7 npiiti-khN.|| 8 eva keva0-zAM. // 9 0takarAH uddyotysy-mu.|| 10 naadyaadeH-khN.|| Jain Education Inten For Private & Personal use only Jw.jainelibrary.org
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 623 // Jain Education Intem diddialare apAyApagamAtizayamAha-jinAn rAgadveSAdijetRRnityarthaH / yaduktaM 'kIrtayiSyAmi ' iti tatkIrtanaM kurvannAha - usabhamaMjiyaM ja vaMde, saMbhavamabhinaMdeNaM ca sumaI ca / paumappahaM supAsaM, jiNaM ca caMdappahaM vaMde // 2 // suvihiM ca puSkadaMtaM, sIyala sejjaMsa vAsupUjjaM ca / vimalamaNataM ca jiNaM, dhammaM saMti ca vaMdAmi // 3 // kuMthuM araM ca malli, vaMde muNisuvvayaM namijiNaM ca / vaMdAmi rinemiM pAsaM taha vaddhamANaM ca // 4 // 1 samudAyArthaH sugamaH / padArthastu vibhajyate, sa ca sAmAnyato vizeSatazca / tatra sAmAnyataH RSati gacchati paramapadamiti RSabhaH, " uddatvAdau " [ si0 8|1| 131] ityutve usho| vRSabha ityapi varSati siJcati dezanAjalena duHkhAgninA dagdhaM / jagat ityasyAnvarthaH, "vRSabhe vA vA " [ si0 8|1| 133] iti vakAreNa Rta utve'syApi usa ho / vizeSatastu UrvovRSabho lAJchanamabhUdbhagavataH, jananyA ca caturdazAnAM svamAnAmAdAvRSabho dRSTastena RSabho vRSabho vA / 1 / 1 0majiaM- mu. // 2 0danaM - zAM. // 3 sumayaM khaM. // 4 6 seyaMsa- zAM / seyaMca-khaM. // sijaMsa-mu. 7 vAsapUjaM khaM. saM. // 'vRSabho' iti pATho nAsti / 'vRSabho RSabho vA' ityapi pATho'tra puSpadaMtaM - zAM. khaM / 8 aruM khaM // 9 sambhavati // puSpadaMtaM - saM. // 5 sIala - mu. // RSabho vA khaM. saM. / khaM. saM. madhye 10 // 623 // w.jainelibrary.org
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram // 624 // // 624 // HEIRTERTEREHEYENEMIEREHERETERMSHERSNEHEATRIKSHEKEHCHE parIpahAdibhirna jita iti ajitH| tathA garbhasthe bhagavati jananI dyUte rAjJA na jitA ityjitH|2| tRtIyaH sambhavanti prakarSeNa bhavanti catustriMzadatizayaguNA asminniti sambhavaH, zaM sukhaM bhavatyasmin stute iti zambhavo vA, prakAzaH tatra "zaSoH saH" [si0 8 // 1 / 260] iti satve sNbhvo| tathA garbhagate'pyasmin abhyadhikasasyasambhavAt sambhavaH / 3 / / zlokaH 123 abhinyante devendrAdibhirityabhinandanaH, tathA garbhAt prabhRti evAbhIkSNaM zakrAghabhinandanAt abhinandanaH / 4 / su zobhanA matirasyeti sumatiH, tathA garbhasthe jainanyAH sunizcitA matirabhUditi sumtiH| 5 / niSpakatAmaGgIkRtya padmasyeya prabhA yasyAsau padmaprabhaH, tathA padmazayanadohado mAturdevatayA pUrita iti padmavarNazca / 'logassa'bhagavAniti padmaprabhaH / 6 / sUtravyAkhyA zobhanAH pArthA asyeti supaarshvH| tathA garbhasthe bhagavati jananyapi supArthA jAteti supArzvaH / 7 / / ___ candrasyeva prabhA jyotsnA saumyalezyAvizeSo'syeti cndrprbhH| tathA devyAzcandrapAnadohado'bhUt candrasamavarNazca bhagavAniti candraprabhaH / 8 / zobhano vidhiH sarvatra kauzalamasyeti suvidhiH, tathA garbhasthe bhagavati jananyapyevamiti suvidhiH / puSpakalikAmanoharadantatvAt puSpadanta iti dvitIyaM nAma / 9 / 1 rAzAmajitA-khaM. // 2 smbhvH-mu.|| 3 jananyA-zAM. khN.|| 4 zobhanA pArthA-khaM. sN.|| HEHEHCHCHEHEHEREHEHEHEHREHEENCHEMEHCHEHRESHCHCHCHE Jain Education Intelsat
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 625 // sakalasattvasantApaharaNAcchItalaH, tathA garbhasthe bhagavati pituH pUrvotpannAcikitsyapittadAho jananIkarasparzAdupazAnta hai iti zItalaH / 10 / ___sakalabhuvanasyApi prazasyatamatvena zreyAn , zreyAMsAvaMsAvasyeti pRSodarAditvAt zreyAMso vaa| tathA garbhasthe'smin | kenApyanAkrAntapUrvA devatAdhiSThitazayyA jananyA AkrAnteti zreyo jAtamiti zreyAMsaH / 10 / vasavo devavizeSAH, teSAM pUjyo vasupUjyaH, prajJAditvAdaNi vAsupUjyaH / tathA garbhasthe''smin vasu hiraNyaM tena vAsavo rAjakulaM pUjitavAniti vaasupuujyH| vasupUjyasya rAjJo'yamiti vA "tsyedm"| [si0 6 // 3 // 60] ityaNi hai| vAsupUjyaH / 12 / vigatamalo vimalAni vA jJAnAdInyasyeti vimalaH / tathA garbhasthe mAturmatistanuzca vimalA jAteti vimalaH / 13 / anantakAzAn jayati, anantairvA jJAnAdibhirjayati anantajit / tathA garbhasthe jananyA anantaratnaM dAma dRSTam , jayati ca tribhuvane'pIti anantajit , bhImo bhImasena iti nyAyAdananta iti / 14 / durgatI prapatantaM sattvasaGghAtaM dhArayatIti dharmaH / tathA garbhasthe jananI dAnAdidharmaparA jAteti dharmaH / 15 / zAntiyogAt tadAtmakatvAt tatkartRtvAdvA zAntiriti / tathA garbhasthe pUrvotpannAzivazAntirabhUditi zAntiH / 16 / 1 prAjJAditvAdaNi vaaspuujyH-sN.| "prazAdibhyo'Na" si0 7 / 2 / 165 // 2 vigatamalo vimalaH, vimalAni vaa-mu.|| 3 rtndaam-mu.|| // 625 // Jain Education into 92ww.jainelibrary.org
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH svopaza vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 626 // // 626 // kuH pRthvI tasyAM sthitavAniti niruktAt kunthuH / tathA garbhasthe jananI ratnAnAM kunthu rAziM dRSTavatIti kunthuH / 17 prakAzaH " sarvo nAma mahAsattvaH kule ya upajAyate / zlokaH 123 tasyA'bhivRddhaye vRddhairasAvara udAhRtaH // 1 // " [ iti vacanAdaraH / tathA garbhasthe jananyA svapne sarvaratnamayo'ro dRSTa ityrH| 18 / / parIpahAdimallajayAnniruktAnmalliH, tathA garbhasthe mAtuH surabhikusumamAlyazayanIyadohado devatayA pUrita iti / malliH / 19 / manyate jagatastrikAlAvasthAmiti muniH, "manerudetau cAsya vA" [uNAdi0 612] iti ipratyaye upAntyasyotvam / 'logassa'zobhanAni vratAnyasyeti suvrtH| munizvAsau suvratazca munisuvrataH, tathA garbhasthe jananI munivat suvratA jAteti muni- sUtravyAkhyA suvrataH / 2 / parIpahopasargAdinAmanAd "namestu vA" [uNAdi0 613] iti vikalpenopAntyasyekArAbhAvapakSe namiH, tathA garbhasthe bhagavati paracakranRpairapi praNatiH kRteti namiH / 21 / dharmacakrasya nemivannemiH, tathA garbhasthe bhagavati jananyA riSTaratnamayo mahAnemidRSTa iti riSTanemiH, apazcimAdizabdavat napUrvatve'riSTanemiH / 22 / 1 kunthurAzi-zAM. khaM. // 2 tasyAtivRddhaye-khaM. // 3 mAtuH ekaRtau srvrtusurbhikusum-mu.|| 4 nmnaad-shaaN.|| Jain Education 2nal
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 627 // Jain Education Inte pazyati sarvabhAvAniti niruktAt pArzvaH / tathA garbhasthe jananyA nizi zayanIyasthA'ndhakAre sarpo dRSTa iti garbhAnubhAvo'yamiti matvA pazyatIti pArzvaH / pArzvo'sya vaiyAvRttyakaraH, tasya nAthaH pArzvanAthaH, bhImo bhImasena itivat pArzvaH / 23 / utpatterArabhya jJAnAdibhirvardhata iti vardhamAnaH / tathA garbhasthe bhagavati jJAtakulaM dhanadhAnyAdibhirvardhata iti vardhamAnaH // 24 // vizeSAbhidhAnArthasaMgrAhikAzcemA : zrIbhadrabAhusvAmipraNItA gAthA: " UrUsu usahalaMchaNamusabhaM sumiNammi teNa usahajiNo / akkhe jeNa ajiA jaNaNI ajio jiNo tamhA // 1 // abhibhUA sAsa tti saMbhavo teNa buccai bhayavaM / abhinaMdaI abhikkhaM sakko abhinaMdaNo teNa // 2 // jaNaNI savvattha viNicchaesa sumai tti teNa sumaijiNo / paumasayaNammi jaNaNIi Dohalo teNa paumAbho // 3 // 1 bhagavati garbhasthe - mu. // 2 0 dhAnyAdi ca vardhata - mu. // 3 Urvor RSabhalAJchanamRSabhaM svapne tena RSabhajinaH / akSeSu yenAjitA jananI ajito jinastasmAt // 1 // abhisambhUtAni sasyAnIti sambhavastenocyate bhagavAn / abhinandatyabhIkSNaM zakro'bhinandanastena // 2 // jananI sarvatra vinizcayeSu sumatiriti tena sumatijinaH / padmazayane jananyA dohadastena padmAbhaH // 3 // 4 abhinaMda - mu. // 5 jaNaNIe saM. // 6 dohalo- zAM. // 5 10 // 627 // w
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 // 628 // // 628 // logassasUtravyAkhyA gabhagae jaM jaNaNI jAya supAsA tao supaasjinno| jaNaNIi caMdapiyaNammi Dohalo teNa caMdAbho // 4 // savvavihIsu a kusalA gabhagae jeNa hoi suvihijiNo / piuNo dAhovasamo gabbhagae sIyalo teNaM // 5 // maharihasejAruhaNammi Dohalo hoi teNa sejjNso| pUei vAsavo jaM abhikkhaNaM teNa vasupuJjo // 6 // vimalataNubuddhi jaNaNI gabbhagae teNa hoI vimljinno| rayaNavicittamaNataM dAmaM sumiNe tao'NaMto // 7 // gambhagae jaM jaNaNI jAya sudhammatti teNa dhmmjinno| jAo asivopesamo gabhagae teNa saMtijiNo // 8 // garbhagate yajjananI jAtA supAcI tataH supArzvajinaH / jananyA candrapAne dohadastena candrAbhaH // 4 // sarvavidhiSu ca kuzalA garbhagate yena bhavati suvidhijinH| piturdAhopazamo garbhagate zItalastena // 5 // mahAhaMzayyArohaNe dohado bhavati tena shreyaaNsH| pUjayati vAsavo yadabhIkSNaM tena vAsupUjyaH // 6 // vimalatanubuddhirjananI garbhagate tena bhavati vimljinH| ratnavicitramanantaM dAma svapne tato'nantaH // 7 // garbhagate yajjananI jAtA sudharmeti tena dhrmjinH| jAto'zivopazamo garbhagate tena zAntijinaH // 8 // 2 jaNaNIe-zAM. // 3 sijA-mu. saM. // 4 sijjNso-mu.|| 5 0vsmo-mu.|| HEHEHEHREHEREHREHENEVEREMEHEREHEREHEHREENSHEETE Jain Education Inter ww.jainelibrary.org
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 629 // Jain Education harayaNavicittaM kuMthuM sumiNammi teNa kuMthujiNo / sumiNe araM maharihaM pAsai jaNaNI aro tamhA // 9 // varasurahimallasayaNammi Dohalo teNa hoi mallijiNo / jAyA jaNaNI jaM suvvayatti muNisubbao tamhA // 10 // paNayA paJcaMtanivA daisiyamitte jiNammi teNa namI / riharayaNaM ca nemiM uppayamANaM tao nemI // 11 // sappaM sayaNe jaNaNI jaM pAsa tamasi teNa pAsajiNo / 4 bai nAyakulaM ti a teNa jiNo baddhamANoti // 12 // [ Avazyakaniryuktau 1093-1104 ] 1 stupaM ratnavicitraM kunthuM svapne tena kunthujinaH / svapne'raM mahArha pazyati jananI arastasmAt // 9 // varasurabhimAlyazayane dohadastena bhavati mallijinaH / jAtA jananI yat suvrateti munisuvratastasmAt // 10 // praNatAH pratyantanRpA darzitamAtre jine | tena namiH / riTaratnaM ca nemimutpatantaM tato nemiH // 11 // sarpa zayane jananI yat pazyati tamasi tena pArzvajinaH / varddhate jJAta| kulamiti ca tena jino varddhamAna iti // 12 // 2 0 suvbAi tti-khaM. saM. // 3 desiya0 khaM. / / 4 vaDDhai ya nAyakulaM- mu. vaDDhai nAikulaM saM. // 5. itaH paramekA adhikA gAthA saM. pratau adhastAt paripUritAsti - "navaphaNa sattaphaNoM vA nAgo lIlA| vee ( lIlAvae ? ) jiNaM pAsaM / paMcai phaNI supAso bhaNio paDhamANujogAo || " Celelelelelele 10 // 629 // * .
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRti vibhUSitaM yogazAstram / / 630 / / Jain Education Inter kIrtanaM kRtvA caitaH zuddhayarthaM praNidhAnamAha - evaM mae abhiyA viyarayamalA pahINajara maraNA / cauvIsaM pi jiNavarA titthayarA me pasIyaMtu // 5 // evamanantaroditena vidhinA, mayetyAtmanirdezaH, abhiSTutA Abhimukhyena stutAH svanAmabhiH kIrtitA ityarthaH / kiMviziSTAste ? vidhUtarajomalAH, rajazca malaM ca rajomale, vidhUte prakampite anekArthatvAdapanIte vA rajomale yaiste vidhRtarajomalAH, badhyamAnaM ca karma rajaH, pUrvabaddhaM tu malam, athavA baddhaM rajaH, nikAcitaM malam, athavA airyApathaM rajaH, sAmparAyikaM malamiti / yatazcaivaMbhUtA ata eva prakSINajarAmaraNAH kAraNAbhAvAt / caturviMzatirapi, apizabdAdanye'pi, jinavarA: zrutA| dijinebhyaH prakRSTAH, te ca tIrthakarA iti pUrvavat me mama, kim ? prasIdantu prasAdaparA bhavantu / te ca vItarAgatvAdyadyapi stutAH toSam, ninditAzca dveSaM na yAnti, tathApi stotA stutiphalaM nindakazca nindAphalamApnotyeva yathA cintAmaNi - mantrAdyArAdhakaH, yadavocAma vItarAgastotre- aprasannAt kathaM prApyaM phalametadasaGgatam / 15 cintAmaNyAdayaH kiM na phalantyapi vicetanAH 1 // 1 // [ vItarAga0 19 / 3 ] 1 ityuktameva / atha yadi na prasIdanti tat kiM prasIdantviti vRthA pralApena / naivam / bhaktyatizayata evamabhidhAne'pi na doSaH 1 iti kIrtanaM- mu. // 2 abhi0 khaM. saM. // 3 0 stave - mu. IIonal Use Only 66 aaaaaaake tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 // 630 // 5 'logassa ' sUtravyAkhyA 0
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadAha // 631 // "kSINaklezA ete na hi prasIdanti nai stavo'pi vRthaa| tatastavabhAvavizuddheH prayojanaM kamavigama iti // 1 // " [ tathA-- " kittiya vaMdiya mahiyA je e logassa uttamA siddhA / ArugabohilAbhaM samAhivaramuttamaM ditu // 6 // kIrtitAH svanAmamiH proktAH, vanditAstrividhayogena samyak stutAH, mahitAH puSpAdibhiH puujitaaH| maiA iti / pAThAntaram , tatra mayakA mayA / ke ete ? ityAha-ye ete lokasya pANivargasya karmamalakalaGkAbhAvenottamAH prakRSTAH, siddhayanti hai| sma siddhAH kRtakRtyA ityarthaH, arogasya bhAva ArogyaM siddhatvam , tadartha bodhilAbhaH arhatpraNItadharmaprAptirArogyabodhilAbhaH, sa hyanidAno mokSAyaiva bhavati, tam / tadartha ca samAdhivaraM varasamAdhi paramasvAsthyarUpaM bhAvasamAdhimityarthaH / asAvapi tAratamyabhedAdanekadhaiva, ata Aha-uttamaM sarvotkRSTam , dadatu prayacchantu, etacca bhaktyocyate / yata uktam "bhAsA asaccamosA navaraM bhattIi bhAsiA esA / na hu khINapijadosA diti samAhiM ca bohiM ca // 1 // " [Avazyakaniyuktau 1108] iti / 1 idaM vacanaM lalitavistarAyAm "uktaM ca" ityabhidhAyoddhatam // 2 na ttstvo-mu.|| 3 je te lo0-sN.| jittima kologassa uttimaa-khN.|| 4 Aroga-zAM. sN.| aarogg-khN.|| 50muttim-khN.|| Jain Education Internal
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 632 // Jain Education Inte tathA- caMde nimmalayarA Aicesu ahiyaM payAsayarA / sAgaravaragaMbhIrA siddhA siddhiM mama disaMtu // 7 // " paJcamyAstRtIyA ca " [ si0 8 | 3 | 136 ] iti paJcamyarthe saptamI, atacandrebhyo nirmalatarAH sakalakarmamalApa - gamAta, pAThAntaraM vA 'caMdehiM nimmalayarA' / evamAdityebhyo'dhikaM prakAzakarAH kevalodyotena lokAlokaprakAzakatvAt uktaM ca "caMdAca gahANaM pahA payAsei parimiyaM khitaM / kevalianAgalaMbho loAloyaM payAsei // 1 // " [ Avazyaka niryuktau 1102] sAgaravaraH svayambhUramaNAkhyaH samudraH, parISahopasargAdyakSobhyatvAt tasmAdapi gambhIrAH, siddhAH, karmavigamAt kRtakRtyAH, siddhiM paramapadaprAptim mama dizantu prayacchantu / evaM caturviMzatistavamuktvA sarvaloka evArhacaityAnAM vandanAdyarthaM kAyotsargakaraNAyedaM paThati paThanti vA - savvaloe arahaMta cer3a ANaM karemi kI ussaggamityAdi vosirAmIti yAvat / vyAkhyA pUrvavat / navaram, sarvazvAsau loka adhastiryagUrdhvabhedaH, tAsmaMstrailokye ityarthaH, adholoke hi camarAdibhavaneSu, tiryagloke dvIpA 'cala - jyotiSka vimAnAdiSu, Urdhvaloke 10ndrebhyo'pi nirma0 - mu. // 20mAdityebhyo'pyadhikaM mu. // 3 loAloaM-mu. // 40khyasamudraH khaM. // 5 arihaMta0-mu. // 6 kAusagga0- mu. // 7 dRzyatAm Avazyaka sUtrasya kAyotsargAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR0 787 / AvazyakacUrNiH pR0 257 | lalitavistarA / dharmasaMgrahavRttiH pR0 158 // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 123 // 632 // 5 'logassa' sUtravyAkhyA 10
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ saudharmAdiSu sntyevaarhcaityaani| tatazca maulacaityaM samAdhikAraNamiti mUlapratimAyAH prAk stutiruktA / idAnIM sarve'rhantastadgaNA iti sarvalokagrahaH, tadanusAreNa sarvatIrthakarasAdhAraNI stutiH| anyathA anyakAyotsarge anyA stutiriti na samyak , atiprasaGgAt, iti sarvatIrthakarANAM stutiruktA / | idAnI yena te bhagavantastadabhihitAzca bhAvAH sphuTamupalabhyante tat pradIpasthAnIyaM samyak zrutamarhati kIrtanam , tatrApi tatpraNetRn bhagavataH prathamaM stauti pukkharayaradIvar3e dhAyaisaMDe ya jaMbuddIve ya / bharaheravayavidehe dhammAigare namasAmi // 1 // / bharataM bharatakSetram , airavatamairavatakSetram , videhamiti bhImo bhImasena iti nyAyAd mahAvidehakSetram , evaM samAhAradvandvaH, teSu bharataravatavideheSu dharmasya zrutadharmasyAdikarAn sUtrataH prathamakaraNazIlAn , namasyAmi stuve / kva yAni bharatairavatamahAvi-10 dehakSetrANi ? ityAha-puSkarANi padmAni, taivaraH puSkaravaraH, sa cAsau dvIpazca puSkararadvIpaH tRtIyo dvIpaH, tasyA mAnuSottarAcalAdarvAgbhAgavarti, tatra dve bharate dve airavate dve mhaavidehe| tathA dhAtakInAM khaNDAni vanAni yasmin sa dhAtakIkhaMNDo dvIpaH, tasmin dve bharate dve airavate dve mhaavidehe| jambvA upalakSitaH tatpradhAno vA dvIpo jambUdvIpaH, atraikaM bharatamekamairavatamekaM ca mahAvidehamityetAH paJcadaza krmbhuumyH| shessaastvkrmbhuumyH| yadAhu-" bharatairavatavidehAH karmabhUmayo'nyatra 1 AvazyakasUtrasya kAyotsargAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR0 788 / AvazyakacUrNiH pR0 258 / llitvistraa| dharmasaMgrahavRttiH pR0 158-159 // 2 dhAIsaMDe-khaM. / dhaaiysNdde-sN.|| 3 tairAvata0-zAM. khaM. // 4 varadvIpadvIpastRtIyo dviipH-khN.|| 5 ssnnddaani-khN.|| 6 0SaNDo-khaM. // 7 tasmin dhAtukISaNDe-khaM. // 8 zeSAstvakarmabhUmayaH-nAsti shaaN.|| // 633 // Jain Education Inte rnal l
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ devakurUttarakurubhyaH" [tattvArtha0 3 / 16] / mahattarakSetraprAdhAnyAGgIkaraNAcca pazcAnupUrvyA nirdeshH| dharmAdikaratvaM yathA ! svopakSa tRtIyaH vRttibhagavatAM bhavati tathA apauruSeyavAdanirAkaraNAvasare prAg niNItam / prakAzaH vibhUSitaM | nanvevamapi kathaM dharmAdikaratvaM bhagavatAm , " tappubviA arahayA" [Avazyakaniyuktau gA0 567 ] iti vacanAd / zlokaH 123 yogazAstram vacanasyAnAditvAt ? naivam , bIjAGkuravattadupapatteH, bIjAdvi aGkuro bhavati aGkurAcca bIjamiti / evaM bhagavatAM pUrvajanmani / // 634 // zrutadharmAbhyAsAt tIrthakaratvaM tIrthakRtAM ca zrutadharmAdikaratvamaduSTameva / na cAyaM niyamaH zrutadharmapUrvakamevAhettyamiti, marudevyAdInAM zrutadharmapUrvakatvAbhAve'pi kevalajJAnazravaNAdityalaM prasaGgena / | evaM zrutadharmAdikarANAM stutiruktaa| idAnIM zrutadharmasyAha-- 'pukkharatamatimirapaDalaviddhaMsaNassa suragaNanariMdamahiyassa / varadIvaDesImAdharassa vaMde papphoDiyamohajAlassa // 2 // sUtravyAkhyA tamo'jJAnam , tadeva timiram , athavA baddha-spRSTa-nidhattaM jJAnAvaraNIyaM karma tamaH; nikAcitaM timiram , tatastamastimirasya tamastimirayorvA paTalaM vRndam / tadvidhvaMsayati vinAzayatIti nainyAditvAdane tamastimirapaTalavidhvaMsanaH, tasya, ajJAna 10NAt pshcaa0-mu.|| 20vAdinirA0-saM. khN|| 3 "tappubviyA arahayA pUiyapUyA ya viNayakammaM ca / kayakiJco |vi jaha kahaM kahei namae tahA titthaM / / 567 // " iti sampUrNA gaathaa| tatpUrvikA arhattA pUjitapUjA ca vinayakarma c| kRtakA kRtyo'pi yathA kathAM kathayati namati tathA tIrtham // 4 "nandyAdibhyo'naH"-si0 51152 // ETENCHHEHDHIREHENETBHEHRIRISHCHEHEREISHEHEREHEKSHEHICH HOICHCHCHCHHEICHEHRISIERREEMEHETRIERMERICHEMERICHEREHE Jain Education Inte rnal For Private & Personal use only M w w.jainelibrary.org
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 635 // nirAsenaivAsya prvRtteH| suragaNaizcaturvidhAmanikAyairnarendraizcakravAdibhirmahitaH pUjitaH, tasya / AgamamahimAM hi kurvantyeva / / surAdayaH / sImAM maryAdAm , sImAyAM vA dhArayatIti sImAdharastasya, zrutadharma iti vizeSyam , tataH karmaNi dvitIyA, tasyAzca "cida dvitIyAdeH" [si0 8 / 3 / 134] iti prAkRtasUtrAt SaSThI, atastaM vande / tasya vA yanmAhAtmyaM tadvande iti sambandhe SaSThI, athavA tasya vande vandanaM karomIti / prakarSaNa sphoTitaM vidAritaM mohajAlaM mithyAtvAdirUpaM yena sa tathA tsy| zrutadharme hi sati vivekino mohajAlaM vilayamupayAtyeva / itthaM zrutamabhivandya tasyaiva guNopadarzanadvAreNApramAdagocaratAM pratipAdayannAha jAIjarAmaraNasogapaNAsaNassa, kallANapukkhalavisAlasuhAvahassa / ko devadANavanariMdagaNaciyassa, dhammassa sAramuklabbha kare pamAyaM 1 // 3 // kaH sacetanaH, dharmasya zrutadharmasya, sAraM sAmarthyam , upalabhya vijJAya, zrutadhoMdite'nuSThAne pramAdamanAdaraM kuryAt na kazcit kuryAdityarthaH / kiMviziSTasya zrutadharmasya ? jAtirjanma, jarA vizrasA, maraNaM prANanAzaH, zoko mAnaso duHkhavizeSaH, 2010 tAna praNAzayati apanayati jAtijarAmaraNazokapraNAzanaH, tasya / zrutadharmoktAnuSThAnAddhi jAtyAdayaH praNazyantyeva, anenAsyAnarthapratighAtitvamuktam / kalyamArogyamaNati zabdayati iti kalyANam , puSkalaM sampUrNam , na ca tadalpaM kintu vizAlaM 1 surAsurAdayaH-mu. khN.| lalitavistarAyAmapi 'surAdayaH' iti paatthH|| 2 mohajAlaM mithyAtvAdirUpaM vilayaM-ma. // 635 // 3 visrasA-khaM. HEHEHRISHCHCHCHEICHCHEHRCHCHERRICHECHEHREETCHEHERE JainEducation Inseenal |
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ vistIrNamevambhUtaM sukhamAvahati prApayatIti kalyANapuSkalavizAlasukhAvahaH, tasya, tathA ca zrutadharmoktAnuyanAduktalakSaNamapasvopajJa tRtIyaH vargasukhamavApyata eva, anena cAsya vishissttaarthpraapktvmaah| devAnAM dAnavAnAM narendrANAM ca gaNairaciMtasya prajitasya / vRtti prakAzaH muragaNanarendramahitasya' ityasyaiva nigamanam-devadANavetyAdi / yatazcaivamataH--- vibhUSitaM zlokaH 123 siddhe bho ! payao namo jiSNamae naMdI sayA saMjame, devanAgasuvannakinnaragaNassabbhUyabhAvaccie / yogazAstram logo jattha paiDio jagamiNaM telokamaccAsuraM, dhammo vaTTau sAsayaM vijayao dhammuttaraM vaDau // 4 // siddhaH phalAvyabhicAreNa pratiSThitaH, athavA siddhaH sakalanayavyApakatvena trikoTiparizuddhatvena ca prakhyAtaH, tasmin / bhI ityatizayinAmAmantraNam , pazyantu bhavantaH, prayato'haM yathAzaktyetAvantaM kAlaM prakarSeNa yataH, itthaM parasAkSikaM prayato bhUtvA | |'pukkharavarakApUnamaskaroti-namo jiNamae, namo jinamatAya, prAkRtatvAcaturthyAH sptmii| asmiMzca sati nandiH samRddhiH, sadA sarvakAlam , dIvaDDhe'. saMyame cAritre bhUyAt / uktaM ca--'pa~DhamaM nANaM tao dayA' [ dazavai0 4 / 10] kiMviziSTe saMyame ?, devanAga(parNa sUtravyAkhyA kinnaragaNaiH sadbhatabhAvenAciMte, devA vimAninaH, nAgA dharaNAdayaH, suparNA garuDAH, kinnarA vyantaravizeSAH, upalakSaNaM lk-m.|| 2 saaso-khN.|| 3 vijayau-saM. khaM. // 4 dhammottaraM-khaM. saM. // 5 trikottii0-vN.sN.| atra: zazAMmadhye'dhaslATripaNarUpeNavaM likhitamasti-"tisraH kottystaap-cched-ksslkssnnaaH| yadAha-tApaH syAt saMgatArthatvaM he do baadhkbaadhnm| pUrvAparAvirodhitvaM nighaSaH tu nigIyate // " 6 jinmte-shaaN.|| 7prathamaM zAnaM tato dyaa| atra dazavakAlikakAsatre catarthAdhyayane prAntavartinIsu gAthAsu "paDhamaM nANaM tao dayA evaM ciTThai svvsNje| annANI kiM kAhI kiMvA nAhIi cheapAvagaM // " iti sampUrNA gAthA // 80suvrnn-sN.|| 9 suvaNA-khaM. sN.|| Jain Education in nal For Private & Personal use only 7 w w.jainelibrary.org
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 637 // zeSANAm , devamityanusvAraH chandaHpUraNe, tathA ca saMyamavanto'ya'nta eva devAdibhiH / yatra jinamate, kiM yatra ? lokanaM loko | jJAnam , pratiSThitaH tadvazIbhUtaH, tathA jagadidaM jJeyatayA pratiSThitamiti yogH| kecinmanuSyalokameva jaganmanyate, ata AhatralokyamAsuramAdhArAdheyarUpam / ayamitthambhUto dharmaH zrutadharmo vardhatAM vRddhimupayAtu, zAzvatamiti kriyAvizeSaNaM zAzvatamatracyutyA vardhatAmiti, vijayataH parapravAdivijayena, dharmottaraM cAritradharmottaraM vardhatAm, punarvRddhayabhidhAnaM mokSArthinA pratyahaM jJAnavRddhiH kAyyA iti pradarzanArtham / tathA ca tIthakaranAmakamehetUn prAMtapAdayatoktam| "arpavvanANagahaNe" [Avazyakaniyuktau gA0 181 ] iti / praNidhAnametad mokSabIjakalpaM paramArthato'nAzaMsArUpameveti praNidhAnaM kRtvA zrutasyaiva vandanAdyartha kAyotsargArthaM paThati paThanti vA / -- suassa bhagavao karemi kAusaMggamityAdi vosirAmIti yAvat , arthaH pUrvavat , navaraM zrutasyeti pravacanasya sAmAyikAdevindusAraparyantasya, bhagavato yazomAhAtmyAdiyuktasya / tataH kAyotsargakaraNam , pUrvavat pArayitvA zrutasya stuti hai| paThati / tatazca anuSThAnaparamparAphalabhUtebhyaH siddhebhyo namaskaraNAyedaM paThati paThanti vA 1 lokanaM-nAsti shaaN.|| 20mupyaat-khN.| mupAyAt-saM. // 3 prvaadi0-mu.|| 4 "appubvanANagahaNe 18 suyabhattI 19 pavayaNe pabhAvaNayA 20 / eehiM kAraNehiM titthayarattaM lahai jIvo // 181 // " iti saMpUrNA gaathaa| pravacanasAroddhAre [gA 312] vicArasAre'pi ca gA. 53] gAtheyaM vartate / / 5 paTanti ca-zAM. saM. saM. / lalitavistarAyAmapi 'paThanti vA' ityeca kaapaatthH| 6 0sggN-shaaN.|| 7 nmskaarkrnnaayedN-mu.||...... // 637 // Jain Education |
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 638 // siddhANaM buddhANaM pAragayANaM paramparagayANaM / tRtIyaH loyaggamuvagayANaM namo sayA savvasiddhANaM // 1 // prakAzaH siddhayanti sma siddhA ye yena guNena niSpannAH pariniSThitAH, siddhaudanavad na punaH sAdhanIyA ityarthaH, tebhyo nama zlokaH 123 iti yogH| te ca sAmAnyataH karmAdisiddhA api bhavanti, yathoktam // 638 // "kamme sippe ya vijjAe mate joge ya aagme| attha jattA abhippAe tave kammakkhae iya // " [Avazyakaniyuktau gA0 927] 'siddhANaM tatra karma AcAryopadezarahitaM bhAravahana-kRSi-vANijyAdi, tatra siddhaH, pariniSThitaH sahyagirisiddhavat / zilpaM hai| tyAcAryopadezajaM tatra siddhaH, kokAsavardhakivat / vidyA japa-homAdinA phaladA, mantro japAdirahitaH pAThamAtrasiddhaH / strIdevatAdhiSThAnA vA vidyA, puruSadevatAdhiSThAnastu mantraH / tatra vidyAsiddha AryakhapuTavat , mantrasiddhaH stambhAkarSakavat / yoga ke auSadhasaMyogaH, tatra siddho yogasiddhaH Aryasamitavat / Agamo dvAdazAGgaM pravacanam, tatrAsAdhAraNArthAvagamAt siddhaH Agama- 10 1 dRzyatAm AvazyakasUtrasya kAyotsargAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR.78 / AvazyakacUrNiH pR0 262 / llitvistraa| dharmasaMgrahavRttiH pR0 160-163 // 2 loggg0-khN.| logamagga-saM // loagg-muH|| 3 vijAya-zAM. kh.| vijaaa-mu.|| vistareNa jijJAsubhiH haribhadrasUri-malayagirisUriprabhRtibhirviracitA AvazyakavRttayo vilokniiyaaH|| 50vhnn-sN.|| vA6 vnni0-khN.|| 7 ThAnA vidyaa-mu.|| 8 aussdhi0-mu.|| REETEHRELEHELETEHSHEREHENEVEREHEHEHEREREHERECTE buddhANaM'. sUtravyAkhyA Jain Education anal
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 639 // Jain Education Int siddho gautamavat / artho dhanam, sa itarAsAdhAraNo yasya so'rthasiddho mammaNavaNigvat / jale sthale vA yasyAvinA yAtrA sa yAtrAsiddhastuNDikavat / yamarthamabhipraiti tamarthaM tathaiva yaH sAdhayati so'bhiprAyasiddho'bhaya kumAravat / yasya sarvokRSTaM tapaH sa tapaH siddho dRDhaprahArivat / yaH karmakSayeNa jJAnAvaraNIyAdyaSTakarmanirmUlanena siddhaH sa karmakSayasiddho marudevIvat / ataH karmAdisiddhavyapohena karmakSayasiddhaparigrahArthamAha-- buddhebhyaH, ajJAnanidrAprasupte jagati aparopadezena jIvAdirUpaM tattvaM buddhavanto buddhAH, buddhatvAnantaraM karmakSayaM kRtvA siddhA ityarthaH tebhyaH / ete ca saMsAra- nirvANobhayaparityAgasthitimantaH kaizcidiSyante" na saMsAre na nirvANe sthito bhuvanabhUtaye / acintyaH sarvalokAnAM cintAratnAdhiko mahAn // 1 // " ] | iti vacanAt / etannirAsAyAha - pAragatebhyaH pAraM paryantaM saMsArasya prayojanavAtasya vA gatAH pAragatAH, tebhyaH / ete ca yadRcchAvAdibhiH kaizciddaridrarAjyAptivadakramasiddhatvenAbhidhIyante, tadvyudAsArthamAha-paramparagayANaM, paramparayA caturdazaguNasthAnakramAroharUpayA, athavA kathaJcit karmakSayopazamAdisAmagrayA samyagdarzanaM tasmAt samyagjJAnaM tasmAt | samyak cAritramityevambhUtayA gatA muktisthAnaM prAptAH paramparAgatAH tebhyaH / 10 sArthamAha- mu. // 5 10 // 639 //
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 640 // Jain Education Inte ete ca kaizvidaniyatadezA abhyupagamyante, 46 'yatra zakSayastatra vijJAnamavatiSThate / bAdhA ca sarvathA'syeha tadabhAvAnna jAtucit // 1 // " [ ] iti vacanAt / etannirAsAyAha - lokAgramupagatebhyaH lokAgramISatprAgbhArAkhyAyAH pRthivyA uparikSetraM tadupa sAmIpyena tadaparAbhinnadezatayA niHzeSakarmakSayapUrvakaM gatAH prAptAH / uktaM ca " jattha ya eggo siddho tattha aNatA bhavakkhayavimukkA / anonnamaNAbAhaM citi suhI suhaM pattA // 1 // " [ Avazyaka niryuktau gA0 975 ] tebhyaH / 1 0 stadvijJAna0 - zAM. khaM. // 2 tatthaya anaMtA - mu.|| 3 gAtheyaM lalitavistarAyAmitthamevoddhRtA, kintu divyadarzana| sAhityasamityA prakAzitAya lalitavistarAyAm "annonnasamogADhA puTThA savve ya logaMte / " iti uttarArdhaM pratyantarapAThatvena nirdiSTaM vartate ityapi dhyeyam / gAtheyam AcAryazrI haribhadrasUriviracite viMzativiMzikAprakaraNe 19 tamyAM siddhavibhaktiviMzikAyAM [ gA0 20 ], 20 tamyAM siddhasukhaviMzikAyAm [gA. 18] api vartate / Avazyakarniyuktau tu "jattha ya ego siddho tattha anaMtA bhavakkhayavimukkA / annunnasamogADA puTThA sacve a logaMte // 975 // ..... ia savvakAlatittA aDalaM nivvANamucagayA siddhA / sAsayamavvAbAhaM ciTThati suhI suhaM pattA // 986 // " iti pAThaH // ... deaadee mL tRtIyaH prakAza: zlokaH 123 // 640 // 'siddhANaM buddhANaM ' sUtravyAkhyA 10
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 41 // nanu kSINakarmaNo jIvasya kathaM lokAgraM yAvad gatiH ? ucyate-pUrvaprayogAdiyogAt / yadAha pUrvaprayogasiddhabandhacchedAdasaGgabhAvAcca / gatipariNAmAcca tathA siddhasyocaM gatiH siddhA // 1 // [prazamaratau 295 ] nanu siddhikSetrAt parato'dhastiryag vA kasmAnna gacchanti ? atrApyuktam "nAdho gauravavigamAdasaGgabhAvAcca gacchati vimuktH| lokAntAdapi na paraM plavaka ivopagrahAbhAvAt // 1 // yogaprayogayozvAbhAvAttiryag na tasya gatirasti / tasmAt siddhasyordhva hyA lokAntAdgatirbhavati // 2 // " [prazamaratau 293-94 ] iti / namaH sadA srvsiddhebhyH| namo namo'stu, sadA sarvakAlam , sarvasiddhebhyaH sarva sAdhyaM siddhaM yeSAM te sarvasiddhAH, tebhyH| athavA sarvasiddhebhyaH tIrthasiddhAdibhedebhyaH, yathoktam "titthasiddhA 1, atitthasiddhA 2, titthayarasiddhA 3, atitthayarasiddhA 4, sayaMyuddhasiddhA 5, patteyabuddhasiddhA 6, buddhabohiasiddhA 7, thIliMgasiddhA 8, purisaliMgasiddhA 9, napuMsakaliMgasiddhA 10, saliMgasiddhA 11, annaliMgasiddhA 12, gihiliMgasiddhA 13, egasiddhA 14, aNegasiddhA 15 / " [prajJApanAsUtre prathamapade sU0 16] TERRRECHARGHEHEVCHATERIEVEHICHOTICIENCHHETROOK // 641 // Jain Education Inter A Sillainelibrary.org
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 642 // Jain Education Inte tatra tIrthe caturvidhazramaNasace utpanne sati ye siddhAH te tIrthasiddhAH / 1 / atIrthe jinAntare sAdhuvyavacchede sati jAtismaraNAdinA'vAptApavargamArgAH siddhAH atIrthasiddhAH, marudevIprabhRtayo vA, tadA tIrthasyA'nutpannatvAt / 2 / tIrthakara siddhAH tIrtha karatvamanubhUya siddhAH / 3 / atIrthakarasiddhAH sAmAnyakevalitve sati siddhAH / 4 / svayaM buddhAH santo ye siddhAH te svayaM buddhasiddhAH | 5 | pratyekabuddhAH santo ye siddhAH te pratyekabuddhasiddhAH | 6 | svayaM buddha - pratyekabuddhayotha bodhyupadhi - zruta - liGgakRto vizeSaH -svayaMbuddhA hi bAhyapratyayamantareNa budhyante, pratyekabuddhAstu bAhyapratyayena vRSabhAdinA karakaNDrAdivat / upadhistu svayaMbuddhAnAM pAtrAdirdvAdazadhA, pratyekabuddhAnAM prAvaraNavarjI navavidhaH / svayaM buddhAnAM pUrvAdhItazrute'niyamaH, pratyekabuddhAnAM tu niyamato bhavatyeva / liGgapratipattistu svayaMbuddhAnAM gurusannidhAvapi bhavati, pratyekabuddhAnAM tu devatA liGgaM prayacchati / buddhA AcAryA avagatattattvAH, tairbodhitAH santo ye siddhAH te buddhabodhitasiddhAH / 7 / ete ca sarve'pi kecit strIliGgasiddhAH kecit pulliGgasiddhAH kecit napuMsakaliGgasiddhAH / nanu tIrthakarA api kiM strIliGgasiddhA bhavanti ? bhavantyeva yaduktaM siddhamAbhRte 1 puliMga0-khaM. saM. / puliMga0- zAM. // 2 bhavanti ucyate bhavantyeva mu0 // eeeeee tRtIyaH prakAzaH zloka 123 / / 642 / / 5 'siddhANaM buddhANaM 'sUtravyAkhyA 10
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 643 // Jain Education Inter "savvatthovA titthayarisiddhA, titthayarititthe notitthayarisiddhA (notitthasiddhA ? ) asaMkheJjaguNA, titthayarititthe 1 atredamavadheyam - nimnadarzitarUpA vividhAH pAThabhedA atropalabhyante / "titthadAramAha-thovA titthagarIo atittha| siddhA ya sAhUNI saah| kamaso saMkhA titthaMkarA aNatA puNo saMkhA // 100 // [ TIkA - ] titthadAraM // thovA titthagarIo0 gAhA / savvatthovA titthagari siddhA 1, titthagarititthe NotitthasiddhA saMkhejjaguNA 2, titthagarititthe NotitthagarisiddhAo saMkhejjaguNA 3, titthagarititthe Notitthagara siddhA saMkhejjaguNA 4 / tehiMto titthagarA anaMtaguNA, puNo saMkhaguNA tiSNi bhaMgA | jahakkameNaM ti dAraM // 100 // " iti saTIke siddhaprAbhRte pAThaH pR0 23 // " yata uktaM siddhaprAbhRte- 'savvatthovA titthayarisiddhA, titthayarititthe NotitthayarasiddhA asaMkhejjaguNA, titthayarititthe NotitthayarisiddhA asaMkhejaguNAo' [ iti" iti AcAryazrIharibhadrasUri viracitAyAM lalitavistarAyAM pAThaH / "yata uktaM siddhaprAmRte- savvatthovA titthagarIsiddhA, | titthagarititthe NotitthasiddhA saMkhejjaguNA, titthagara ( ri ? ) titthe NotitthagarisiddhAo saMkhejjaguNAo, titthagarititthe gotitthagarasiMddhA saMkhejjaguNA' [ ] iti" iti AcArya zrI haribhadrasUriviracitAyAM nandIvRttau pAThaH / " ihAnantarasiddhAH satpadprarUpaNA 1 dravyapramANa 2 kSetra 3 sparzanA 4 kAlA 5 antara 6 bhAvA 7 'lpabahutva 8 rUpairaSTabhiranuyogadvAraiH, paramparasiddhAH satpadaprarUpaNA 1 dravyapramANa 2 kSetra 3 sparzanA 4 kAlA 5 'ntara 6 bhAvA 7 'lpabahutva 8 sanni | karSa 9 rUpairnavabhiranuyogadvAraiH kSetrAdiSu paJcadazasu dvAreSu siddhaprAbhRte cintitAH, tatastadanusAreNa vayamapi vineyajanAnugrahArtha lezatazcintayAmaH [ pR0 113 ] notIrtha siddhAH pratyekabuddhA: [ pR0 122 ] .........tIrthadvAre sarvastokAH tIrthakarIsiddhAH, tataH tIrthakarItIrthe pratyekabuddhasiddhAH saMkhyeyaguNAH, tebhyo'pi tIrthakarItIrthe'tIrthakarIsiddhAH saMkhyeyaguNAH, tebhyo'pi tIrthakarItIrthe evAtIrthakara siddhAH saMkhyeyaguNAH, tebhyaH tIrthakarasiddhA anantaguNAH, tebhyo'pi tIrthakaratIrthe pratyekabuddhasiddhAH saMkhyeyaguNAH, tebhyo'pi tIrthakara tIrtha eva sAdhvIsiddhAH saMsyeyaguNAH, tebhyo'pi tIrthakaratIrthe evAtIrthakara siddhAH saMkhyeyaguNAH 10 // 643 // Www.jainelibrary.org
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa- notitthayarisiddhAo asaMkhejaguNAo, titthayarititthe notitthayarasiddhA asaMkhejaguNA" [ ] iti / / tRtIyaH vRttinapuMsakaliGgasiddhAstu tIrthakarasiddhA na bhavantyeva, pratyekabuddhasiddhAstu puMliGgasiddhA eva / 8 / 9 / 10 / prakAza vibhUSitaM zlokaH 123 yogazAstram skhaliGgena rajoharaNAdinA dravyaliGgena siddhAH skhaliGgasiddhAH / 11 / anyeSAM parivrAjakAdInAM linena siddhA anyaliGgasiddhAH / 12 / gRhiliGgasiddhA marudevyAdayaH / 13 / ekaikasmin samaye ekAkinaH siddhAH ekasiddhAH / 14 / 'siddhANaM ekasmin samaye aSTottarazataM yAvat siddhA anekasiddhAH / 15 / yata uktam-- sUtravyAkhyA 1 vyrsiddhaao-mu.|| 2 titthytitthe-khN.| 'titthayaratitthe NotitthayarasiddhA saMkhejjaguNA' iti dharmasaMgrahavRttau , ko pR0 161] paatthH| dRzyatAM pR0 644 pN011|| 3 puliMga-khaM. sN.|| pR0 126]" iti malayagirisUriviracitAyAM nndiisuutrttiikaayaam| "yata uktaM siddhaprAbhRte-savvatthovA titthayarisiddhA, titthayarititthe notitthayarasiddhA asaMkhejaguNA, titthayarititthe notitthayarisiddhAo asaMkhejjaguNAo, titthayaratitthe NotitthaH | heyarasiddhA saMkhejjaguNA [ ]" iti dharmasaMgrahavRttau pR0 161 / 2 notitthayarisiddhA-khaM. saM. | "NotitthasiddhA" iti tu siddhaprAbhRtAdau paatthH| dRzyatAmuparitanaM TippaNam // 3 vyrtitthe-khN.| vyretitthe-sN.|| HEHCHHORIGHCHEMICHHHHHUCHEREHENEMIERMERICHERCHCHEHORE buddhANaM' vw.sainelibrary.org Jain Education Inter
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 645 // " battIsA aDayAlA saTThI bAvattarI a bodhavvA / culasII chaNNauI durahiyaaTThottarasayaM ca // 1 // " [jIvasamAse 249, bRhatsaMgrahaNyAm 333] nanvete siddhabhedA AdyayostIrthasiddhA-'tIrthasiddhayorevAntarbhavanti, tIrthakarasiddhAdayo hi tIrthasiddhA vA syuratIrthasiddhA veti| satyam , satyapyantarbhAve pUrvabhedadvayAdevottarottarabhedApatipatterajJAtajJApanArtha bhedaabhidhaanmdussttmiti| itthaM sAmAnyena sarvasiddhanamaskAraM kRtvA AsanopakAritvAdvartamAnatIrthAdhipateH zrImanmahAvIravardhamAnasvAminaH stutiM karoti jo devANa vi devo jaM devA paMjalI namasati / taM devadevamahiaM sirasA vaMde mahAvIraM // 2 // yo bhagavAn mahAvIro devAnAmapi bhavanavAsyAdInAM pUjyatvAd devaH, ata evAha-yaM devAH pAJjalayo vinayaracitakarapuTAH santo namasyanti praNamanti taM bhagavantaM devadevaiH zakrAdibhirmahitaM pUjitaM vande zirasA uttamAGgena, AdarapradarzanArtha caitat / taM kam ? mahAvIram , vizeSeNa Irayati karma gamayati yAti vA zivamiti vIraH, mahAMzcAsau vIrazca mahAvIrastam / dvAtriMzadaSTAcatvAriMzat SaSTiH dvAsaptatizva boddhvyaa| caturazItiH SaNNavatiH dvayadhikamaSTottarazataM ca // 2 boddhnvaa-mu.|| ma culsiiy| ach0-shaaN.| culasI ach0-sN.|| 4 durhiamttttho-mu.|| 5 ttara 2 medaa-khN.| etadanusAreNa ttarottarameda0-iti pAThaH pratIyate, lalitavistarAyAmapyayameva paatthH| ato'yaM paattho'traasmaabhiraahtH| ttrmedaa0-shaaN.sN.mu.|| 16 0krsmputtaa:-mu.|| HISHETRIOTISHCHCHEHEHRESHEHRESHETROHSINHEICHEHEHER 645 // Jain Education inte |
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 itthaM stutiM kRtyA punaH paropakArAya AtmabhAvavRddhaye ca phalapradarzanaparamidaM paThati tRtIyaH / svopacaekko vi namokAro jiNavaravasahassa baddhamANassa / prakAzaH vRttivibhUSitaM zlokaH 123 saMsArasAgarAo tArei naraM va nAri vA // 3 // yogazAstram eko'pyAsatAM bahavaH, namaskAro dravyabhAvasaMkocalakSaNaH, jinavaravRSabhAya, jinAH zrutAvadhijinAdayaH, teSAM varAH, // 646 // kevalinaH, teSAM vRSabhaH tIrthakaranAmakarmodayAduttamo jinavaravRSabhaH, tasmai / sa ca RSabhAdirapi bhavatItyAha-vardhamAnAya / hai yatnAt kRtaH sanniti zeSaH / kim ? saMsaraNaM saMsArastiyanaranArakAmarabhavAnubhavalakSaNaH, sa eva bhavasthiti-kAyasthitibhyAmanekadhAvasthAnenAlabdhapAratvAt sAgara iva saMsArasAgaraH, tasmAt tArayati pAraM nayatItyarthaH / kamityAha-naraM vA nArI vaa|| 'siddhANaM naragrahaNaM puruSottamadharmapratipAdanArtham , nArIgrahaNaM tAsAmapi tadbhava eva saMsArakSayo bhavatIti jJApanArtham / yathoktaM yApanIyatantre sUtravyAkhyA | "no khalu itthI ajIvo, na yAvi abhavvA, na yAvi daMsaNavirohiNI, no amANusA, no aNAyariuppannA, no asaMkhejAuA, no aikUramaI, no na uvasaMtamohA, no na suddhAcArA, no amuddhabuMdI, no vavasAyavajiA, no apuvvakaraNavirohiNI, no navaguNaTThANarahiA, no ajoggA laddhIe, no akallANabhAyaNaM ti kahaM na uttamadharmasAhagA ?" [ ] iti / 1 ikko vi nmu0-mu.|| 2 0sAyarAo-zAM. saM. // 3 degnubhaav0-mu.|| 4 asya yApanIyatantrapAThasya vistareNa vyAkhyA : lalitavistarAyAM vartate // 5 amaannussaa-mu.|| 6 annaayriyuppnnaa-mu.| 'annaariuppttii'-llitvistraa| 7 no aNuvasantamohA no asuddhAcArA no asuddhboNdii-bhu.|| 8 dhammassa saah-mu.| "dhammasAhiga ti"-llitvistraa| HEHEREHEREICHEHCHEHRISTRICTCHEHEHEHEREHSHEHEMESHOTSTE BACHERENCHEHEACHEICICICICICIENCIRCISISNCHEHSHESHSAKCISHCHK buddhANaM'. Jain Education
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 647 // ayamatra bhAvaH-sati samyagdarzane parayA bhAvanayA kriyamANa eko'pi namaskArastathAbhUtasyAdhyavasAyasya heturbhavati yathAbhUtAt zreNimavApya nistarati bhavodadhimiti, ataH kArye kAraNopacArAdevamucyate / na ca cAritrasya vaiphalyam , tathAbhUtAdhyavasAyasyaiva cAritrarUpatvAditi / etAstistraH stutayo gaNadharakRtatvAd niymenocynte| kecittu anye api stutI paThanti, yathA-- ujjiMtaselasihare dikkhA nANaM nisIhiyA jss| taM dhammacakvavaTTi ariTTanemi namasAmi // 4 // cattAri aTTha dasa do ya vaMdiyA jiNavarA cauvIsaM / paramaTThaniTiaTThA siddhA siddhiM mama disaMtuM // 5 // sugme| evametat paThitvopacitapuNyasambhAra ucitepvaucityena pravRttiriti jJApanArtha paThati paThanti vA-- ___ veyAyacegarANaM saMtigarANaM sammadivisamAhigarANaM karemi kAussaggaM / vaiyAvRtyakarANAM pravacanArtha vyApRtabhAvAnAM gomukhayakSA-praticakrAprabhRtInAm , zAntikarANAM sarvalokasya, samyagdRSTiviSaye samAdhikarANAm , eSAM sambandhinaM SaSThayAH saptamyarthatvAdetadviSayametAn vA Azritya karomi kaayotsrgm| kA 1 do vNdiaa-khN.|| 2 cuvviisN-shaaN.|| 3 prmtthni0-.|| 4 disNti-shaaN.|| 5 0JcakarANaM-zAM. khN.|| 6 0ndhinaaN-mu.|| REACHECHEHREEEEEEECHCHEHEREHEHEHCHEHCHEHCHESH w.jainelibrary.org
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram aMtra ca vandanAdipratyayamityAdi na paThyate, api tu anyatrocchusitenetyAdi, teSAmaviratatvAt / itthameva tadbhAvavRddha tRtIyaH rupakAradarzanAt / etadvyAkhyA ca pUrvavat / navaraM stutiyAvRtyarkarANAm / prakAzaH zlokaH 123 punaH sa te vA vidhinA upavizya pUrvavat praNipAtadaNDakaM paThitvA muktAzuktimudrayA praNidhAnaM karoti kurvanti vA / yathA // 648 // jaya vIyarAya ! jaMgaguru ! hou maihaM tuha pahAvao bhayavaM ! / bhavanivveo maggANusAriyA iTTaphalasiddhI // 1 // logaviruddhaccAo gurujaNapUoM paratthakaraNaM ca / / 'siddhANaM suhagurujogo tavvayaNasevaNA AbhavamakhaMDA // 2 // buddhANaM'. jaya vItarAga ! jagadgaro! iti bhagavatastrilokanAthasya buddhau sannidhApanArthamAmantraNam , bhavatu jAyatAm , mametyAtmanirdezaH, tava prabhAvataH tava sAmarthena, bhagavanniti punaH sambodhanaM bhaktyatizayakhyApanArtham / kiM tadityAha-bhavanirvedaH / / saMsAranirvedaH / na hi bhavAdanirviSNo mokSAya yatate, anirviSNasya tatpratibandhAnmokSe yatno'yatna eva, nirjIvakriyAtulyatvAt / HEHREERRIERRHETRIEEEEEEEEEEEEEEEEERE sUtravyAkhyA 1 atra vndnaa0-mu.|| 2 kArANAm-khaM. // 3 punaH sa te nA vidhinaa-khN.| punastenaiva vidhinA-mu. shaaN.| "punaH sa te vA saMvegabhAvitamatayo vidhinA upavizya .............."praNidhAnaM karoti kurvanti baa"-llitvistraa|| 4 0dhAnaM kurvnti| ythaa-mu.|| 5 jayaguru-zAM. khN.|| 6 mmN-mu.|| 7 pabhAvao-mu. 8 puuyaa-shaaN|| 9 buddhayAM snnidhaanaarth-mu.|| For Private & Personal use only Jain Education Intel Earww.jainelibrary.org
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 649 // REHEHEHEHEHEHEHEHEHEHEHCHCHEHCHEHEHREHEREHEHEHEHEHEHE tathA mArgAnusAritA asagRhavijayena tattvAnusAritA, tathA iSTaphalasiddhirabhimatArthaniSpattiH aihalaukikI, yayopagRhItasya cittasvAsthyaM bhavati tsmaaccopaadeyprvRttiH| tathA lokaviruddhatyAgaH sarvajananindAdilokavirudAnuSThAnavarjanam / yadAha " savvassa ceva niMdA visesao taha ya guNasamiddhANaM / ujudhammakaraNahasaNaM rIDhA jaNapUNijANaM // 1 // bahujaNaviruddhasaMgo desAdAcAralaMghaNaM cev| uvvaNabhoo a tahA dANAi vi payaDamanne u // 2 // sAhuvasaNammi toso sai sAmathammi apaDiyAro j| aimAiyAiM itthaM logaviruddhAI NeAI // 3 // " [ paJcAzake 2 / 8-10] gurujanasya pUjA ucitapratipattirgurujanapUjA, guravazva yadyapi dharmAcAryA evocyante tathApIha mAtApitrAdayo'pi gRhyante / yaduktam 1 sarvasya caiva nindA vizeSatastathA ca guNasamRddhAnAm / RjudharmakaraNahasanaM hIlA janapUjanIyAnAm // 1 // bahujanaviruddhasaGgo dezAdyAcAralAnaM caiv| utkhaNabhogazca tathA dAnAdyapi prakaTamanye tu // 2 // sAdhuvyasane toSaH sati sAmarthya - pratikArazca / evamAdikAni atra lokaviruddhAni jJeyAni // 3 // 20vANa-khaM. sN.|| 3 desAcArassa laMghaNaM ceva-mu. shaaN.|| 4 daannaaibiyddmnneo-mu0|| 5 emAiyAi-saM. khN.|| 6 ddhAya nneaai-khN.|| KEHCHEHEHCHEHREHESHESHEHEHESHCHEICHEREHEHEREHEHSHCHEHER // 649 // Jain Education in 1795
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 650 // Helelelelek " mAtA pitA kalAcArya eteSAM jJAtayastathA / vRddhA dharmopadeSTAro guruvargaH satAM mataH // 1 // " [ yogabindau gA0 110 ] parArtha karaNaM sattvArthakaraNaM jIvalokasAraM pauruSacihnametat / satyetAvati laukike saundarye lokottaradharmAdhikArI bhavatI| tyAha- zubhaguruyogo viziSTacAritrayuktAcAryasambandhaH, tathA tadvacanasevA sadguruvacanasevanA, na jAtucidayamahitamupadizati, AbhavamA saMsAramakhaNDA sampUrNA / idaM ca praNidhAnaM na nidAnarUpam, prAyeNa nissaGgAbhilASarUpatvAt / etaccApramattasaMyatAdavaka kartavyam, apramattAdInAM mokSe'pyanabhilASAt / tadevaMvidhazubhaphalapraNidhAnaparyantaM caityavandanam // 123 // idAnImanantarakaraNIyamAha - tato gurUNAmabhyarNe pratipattipuraHsaram / vidadhIta vizuddhAtmA pratyAkhyAnaprakAzanam // 124 // , tato'nantaraM gurUNAM dharmAcAryyANAM devavandanArthamAgatAnAM snAtrAdidarzanadharmakathAdyarthaM tatraiva sthitAnAmabhyarNe ucite samIpe, ucitatvaM cArdhacaturthahastapramANAt kSetrAd vahiravasthAnam pratipattirvyAkhyAsyamAnA vandanakAdirUpA vA, tatpuraHsaraM tatpUrvakam vidadhIta kuryyAt, vizuddhAtmA nirmalacito na tu dambhAdiyuktaH, pratyAkhyAnasya devasamIpe kRtasya prakAzanaM guroH purataH prakaTanam trividhaM hi pratyAkhyAnavidhAnamAtmasAkSikaM devasAkSikaM gurusAkSikaM ca // 124 // 1 devasAkSikapratyAkhyAnasya - khaM. // Jain Education Monal eeeeee deeeeex tRtIyaH prakAzaH zlokaH 124 // 650 // 5 pratyAkhyAnavidhiH 10
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratipattipuraHsaramityuktamiti gurupatipattiM zlokadvayena darzayati-- abhyutthAnaM tadAloke'bhiyAnaM ca tadAgame / zirasyaJjalisaMzleSaH svayamAsanaDhaukanam // 125 // AsanAbhigraho bhaktyA vandanA paryupAsanam / tadyAne'nugamazceti pratipattiriyaM guroH // 126 // abhyutthAnaM sasambhramamAsanatyAgaH tadAloke gurUNAmAlokane sati, abhiyAnamabhimukhaM gamanaM tadAgame gurvAgamane, zirasi mastake gurudarzanasamakAlamaJjalisaMzleSaH karakorakakaraNaM 'namo khamAsamaNANaM' ti vacanocArapUrvakam , svayamityAtmanA na tu parapreSaNena AsanaDhaukanamAsanasannidhApanam // 125 // AsanAbhigrahaH Asana upaviSTeSu guruSu svayamAsitavyamityabhigrahaH AsanAbhigrahaH, bhaktyA bhaktipUrvakaM vandanA paJcaviMzatyAvazyakavizaddhaM vandanakama , sthAnasthitAnAM ca gamanAdivyAkulatvAbhAve paryApAsanaM sevA. teSAM gurUNAM yAne gamane' nugamanaM pRSThataH katipayapadAnyanusaraNam / iyaM pratipattirupacAravinayarUpA gurordharmAcAryasya // 126 // 1 gurvAgame-mu. shaaN.|| 2 vandanam-mu. // 3 0padAdyanu0-zAM. / 0pdaanu0-mu.|| SHCHHCHCHICICICHERSHISHISHEHEHOREHEROHIBHEHEREHEHERE // 65 // Jain Education Intemational
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH . zloko // 652 // tato gurupArzve dharmadezanAM zrutvA tRtIyaH tataH pratinivRttaH san sthAnaM gatvA yathocitam / sudhIdharmAvirodhena vidadhItArthacintanam // 127 // ki 127-128 tato devagRhAt pratinivRtto vyAvRttaH san yathocitaM sthAnaM gatvA, yathocitamiti yadA rAjAdistadA dhavalagRhaM yadyamAtyA // 652 // distadA karaNam atha vaNigAdistadA ApaNamiti, sudhIrbuddhimAn vidadhIta arthacintanamarthopAyacintAM dharmAvirodheneti dharmasya / jinadharmasya avirodhena abaadhyaa| atra cArthacintanamityanuvAdyaM tasya khataHsiddhatvAt, dharmAvirodheneti vidheyamaprAptatvAt / dharmAvirodhazca rAjJAM daridrezvarayormAnyA-'mAnyayoruttama-nIcayormAdhyasthyena nyAyadarzanAt , niyoginAM ca rAjArtha-prajArthasAdhanena, kizrAddhadinavaNijAM ca kUTatulAkUTamAnAdiparihAreNa paJcadazakarmAdAnaparihAreNa ca boddhavyaH // 127 // tato mAdhyAhnikI pUjAM kuryAt kRtvA ca bhojanam / tadvidbhiH saha zAstrArtharahasyAni vicArayet // 128 // tatastadanantaraM mAdhyAhnikI madhyAhnakAlabhAvinI pUjAM jinasaparyA kuryAt , kRtvA vidhAya ca bhojnmitynuvaadH| mAdhyAhnikIpUjA-bhojanayozca na kaalniymH| tIvrabubhukSorhi bubhukSAkAlo bhojanakAla iti rUDhemadhyAhlAdagipi gRhIta 10bubhukSohi-zAM. khaM. sN.|| caryA Jain Education in
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ pratyAkhyAnaM tIrayitvA devapUjApUrvakaM bhojanaM kurvanna duSyati / atra cAyaM vidhiH "jiNapUociyadANaM pariyaNasaMbhAlaNA uciyakiccaM / ___ThANuvaeso ya tahA paccakkhANassa saMbharaNaM // 1 // " [ ] tathA bhojanAnantaraM sambhavato granthisahitAdeH pratyAkhyAnasya karaNam , pramAdaparijihIrSorhi pratyAkhyAnaM vinA na yukta kSaNamapyAsitum / zAstrArthAnAM rahasyAni aidaMparyANi vicArayeta idamitthaM bhavati neti vA sampradhArayet , kathaM? saha sArdham kaiH? tadvidbhiH, tacchAstrArtharahasyaM vidanti ye taiH, gurumukhAt zrutAnyapi zAstrArtharahasyAni parizIlanAvikalAni na cetasi sudRDhapratiSThAni bhavantIti kRtvA // 128 // tatazca sandhyAsamaye kRtvA devArcanaM punaH / kRtAvazyakakarmA ca kuryAt svAdhyAyamuttamam // 129 // tatastadanantaraM yo dvirbhuGkte sa vikAlasamaye antyamuhUrtAdarvAg bhojanaM kRtvA sandhyAsamaye punastRtIyavAraM devArcanaM / kRtvA sAdhusamIpaM gatvA bhUmikaucityena SaDvidhAvazyakaM sAmAyika-caturviMzatistava-vandanaka-pratikramaNa-kAyotsarga-pratyAkhyAnalakSaNaM kuryAt / tatra sAmAyikamArtaraudradhyAnaparihAreNa dharmadhyAnakaraNena zatru-mitra-tRNa-kAzcanAdiSu samatA, tacca pUrvamevoktam / / 1 jinapUjocitadAnaM parijanasambhAlanA ucitakRtyam / sthAnopadezazca tathA pratyAkhyAnasya saMsmaraNam // 2 antrmuhuu-mu.|| 213 dhyaanprikrnnen-mu.|| 4 pR0476 pN08|| // 653 // S Jain Education Intec ial ww.jainelibrary.org
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturviMzatestIrthakarANAM nAmotkIrtanapUrvakaM stavo guNakIrtanam , tasya ca kAyotsaMga manasA'nudhyAnam , zeSakAlaM vyaktavarNa / svopajJa tRtIyaH vRtti pAThaH / ayamapi puurvmuktH| bandanaM vandanayogyAnAM dharmAcAryANAM paJcaviMzatyAvazyakavizuddhaM dvAtriMzadoSavirahitaM namaskaraNam , prakAza: vibhUSitaM tatra paJcaviMzatirAvazyakAni yathA zlokaH 129 yogazAstram "duoNayaM ahAjAyaM kIkammaM bArasAyayaM / // 654 // causiraM tiguttaM ca dupavesaM eganikkhamaNaM // 1 // " [Avazyakaniyuktau 1216 ] iti // | avanamane -- icchAmi khamAsamaNo baMdiuM jAvaNijjAe nisIhiyAe' ityabhidhAya guro chandAnujJApanAya prathama- vandanakamavanamanam / 1 / 10tsrgenn-khNH|| 20varNapAThaH-saM. mu.|| 3 pR0 622 paM. 1 // 4 vndnaayo-mu.|| 5 0ssrhitN-mu.|| vistareNa 6 vyavanataM yathAjAtaM kRtikarma dvAdazAvartam / catuHziraH triguptaM ca dvipravezam ekaniSkramaNam // 7 kiykmm-mu.| kiikamma- vyAkhyA aavshykniyuktau|| 8 ita Arabhya sarvasya vandanakaprakaraNasya tulA AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau [pR0542-549], dharmasaMgrahavRttau [pR0 170-179], AvazyakacUrNau [pR0 41-49] ca yathAyoga draSTavyA / pravacanasAroddhAre'pi [gA0 98]] gAtheyamuddhatA tadvatto vyAkhyAtA c| vicArasAre'pi gAtheyaM 725 kramAGke vrtte|| 9 jaavnnjaae-khN.| jaavnnijaae-shaaN.|| 10 atredamavadheyam-atra vandanakaprakaraNe haribhadrasUripAdaiH sarvatra 'chandas' zabda evaM pryuktH| hemacandrasUripAdAstu 'chanda' zabdaM prAyazaH prayuJjanti, svopATIkAyute abhidhAnacintAmaNau api "chando'bhiprAya AkRtaM matabhAvAzayA api| ............ // 1383 // candati AhlAdayati chandaH "ac [si05|1149]" ityac , pRSodarAditvAt chatvam" ityatra akArAntaM kachanda' zabdaM nirdizanti ca // INCHCHEHEHCHEHCHCHEHEREICHEIGHCHCHEHEHCHDIGHBHISHEISHON sUtrasya Jain Education inte
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ yadA punaH kRtAvatoM niSkrAnta icchAmItyAdisUtramabhidhAya punazchando'nujJApanAyaiva tadA dvitIyam / 2 / tathA yathAjAtam , jAtaM janma, tacca dvedhA-presavaH pravrajyAgrahaNaM ca / tatra prasavakAle racitakarasaMpuTo jAyate pravrajyAkAle / ca gRhItarajoharaNamukhavatrika iti yathA jAtamasya sa yathAjAtastathAbhUta eva vandate iti vandanamapi yathAjAtam // 3 // tathA dvAdazAvartAH kAyaceSTAvizeSA gurucaraNanyastahastaziraHsthApanarUpA yasmiMstad dvAdazAvartam / iha ca prathamapraviSTasya ahokAyaM' ityAdi sUtroccAraNagarbhAH SaDAvartAH, niSkramya punaH praviSTasyA'pi ta eva SaDiti dvAdaza // 15 // catvAri zirAMsi yasmin taccatuHziraH, prathamapraveze kSAmaNAkAle ziSyAcAryayoravanamacchirodvayam , niSkramya punaH praveze tathaiva ca zirodvayam / 19 / triguptaM manovAkkAyakarmabhirguptam / 22 / ___ tathA prathamo'nujJApya pravezo dvitIyaH punarnirgatya praveza iti dvau pravezau yatra tad dvipravezam / 24 / ekaM niSkramaNamAvezyikyA nirgacchato yatra tadekaniSkramaNam / 25 / 1 hastalikhitAdarzaSu atra 'punazchando'nuzApanAyaiva' ityeva paatthH| anyatra tu sarvatra 'chanda'zabda eva prayukto hemcndrsuuripaadaiH| dRzyatAM pR0654 Ti0 10 // 2 prbhvH-mu.|| 3 sthApanArUpA-mu. shaaN.| dharmasaMgrahavRttau [pR0 170] AvazyakahAribhadrayAM [pR0 543] ca // 1 0vazyakyA-saM. mu. AvazyakahAribhadrayAM ca pR0543 / D iainelibrary.org Jain Education Interatis
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram dvAtriMzadoSA yathA tRtIyaH "aNADhiyaM ca tha9 ca paviddhaM paripiMDiyaM / prakAzaH zlokaH 129 Tolagai aMkusaM cea tahA kacchabhariMgiaM // 1 // // 656 // macchovvattaM maNasA paulu taha ya veiyAbaddhaM / bhayasA ceva bhayaMta mettI-gArava-kAraNA // 2 // teNi parDaNi ceva ruTuM tajjiyameva ya / vandanaka sUtrasya saDhaM ca hIliaM ceva tahA vipaliuMciaM // 3 // vistareNa diTThamadiTuM ca tahA siMgaM ca karamoaNaM / vyAkhyA AliddhamaNAliddhaM UNaM uttaracUliyaM // 4 // 1 etad gAthApaJcakaM pravacanasAroddhAre'pi [ gA0 150-154 ] vatate, caturdazabhigAthAbhiH [gA0 155-173 ] tatraiva tayAra khyApi vartate; tadvRttAvapi vistareNa [pR0 3.-38] vyAkhyAtamasti / vicArasAre'pi gA0 741-745 // 2 Tolaggai-khaM / kaattolgaai-sN.|| 3 ceva-mu. AvazyakaniyuktI c|| 4 mcchovttN-sN|| 5 maNasA ya puttuN-mu.| 6 paDiNi-saM.15 Avazyakaniyuktau ca / pddnniiaN-mu.|| 7 vippali0-khaM. sN.|| 8 rabhUmiaM-zAM. // 10 Jain Education Inte For Private & Personal use only Rwww.jaintentbrary.org
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ THEHEREIGHEREHCHEHEHENSIBHEHEREHEHEHREMEMEHEHERESED mUaM ca DhaDDharaM ceva cuDuliM ca apacchimaM / battIsadosaparisuddhaM kir3akammaM pauMjae // 5 // " [AvazyakaniyuktI 1221-1225] anAdRtam , sambhramarahitaM vandanam / 1 / / stabdham , madASTakavazIkRtasya vandanam / 2 / praviddham , vandanaM dadata eva palAyanam / 3 / paripiNDitam , prabhUtAnAM yugapadvandanam , yadvA kukSyorupari hastau vyavasthApya paripiNDitakaracaraNasyA'vyaktasUtroccAraNapuraHsaraM vandanam / 4 / Tolagati, tiDDavadutplutyotplutya visaMsthulaM vandanam / 5 / aGkazam , upakaraNe colapaTTakakalpAdau haste vA avajJayA samAkRSya aGkazena gajasyevAcAryasyordhvasthitasya zayitasya prayojanAntaravyagrasya vA vandanakArthamAsane upavezanam / na hi pUjyAH kadAcidapyAkarSaNamarhanti, avinytvaadsy| yadvA rajoharaNamaGkazavat karadvayena gRhItvA vandanam / yadi vAGkuzAkrAntasya hastina iva zironamanonamane kurvANasya vandanam / 6 / / 1 cea-sN|| 2 cuiliN-khN.|| Avazyakaniyuktau 'cuDuliM' iti pAThaH, hAribhadrayAM vRttau tu [pR0544] "cuilI ti ulkAmiva" iti vyAkhyAtam // 'cuDaliyaM ca' iti dharmasaMgrahavRttI [pR0 172] pAThaH // 'cuDulIyaM ca' iti pravacanasArodvAre gA0 154] paatthH|| 3 hAribhadrIvRttiyute tvAvazyakaniyuktipranthe 1207-2211 gaathaangkaani|| 4 kuksserupri-mu.|| 5 vizaMsthulaM-khaM. sN.|| 6 0pttttklpaadau-mu.|| CHETCHCHCHCHEHCHCHEHEREHCHERCHCHICHCHCHCHEVCHEREHEHEHave // 657 // Jain Education Inte ra For Private & Personal use only El
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJakacchapariGgitam , Urdhvasthitasya tettIsannayarAe' ityAdisUtramuccArayata upaviSTasya vA 'ahokAyaM' ityAdisUtra tRtIyaH vRtti- muccArayato'grato'bhimukhaM pazcAdabhimukhaM ca riGgatazcalato vandanam / 7 / prakAzaH vibhUSitaM matsyodvattam , uttiSThannivizamAno vA jalamadhye matsya ivodvartate udvellati yatra tat / yadvA ekaM vanditvA dvitIyasya sAdhotaM |shlokH 129 yogazAstram // 658 // dvitIyapArzvena recakAvartena matsyavat parAvRtya vandanam / 8 / he manasA praduSTam , ziSyastatsambandhI vA guruNA kizcit paruSamabhihito yadA bhavati tadA manaso dUSitatvAd manasA 5 praduSTam / yadvA banyo hInaH kenacidgaNena, tato'hamevaMvidhenA'pi vandanaM dApayitumArabdha iti cintayato vandanam / 9 / vandanakavedikAbaddham , jAnunorupari hastau nivezya adho vA pArzvayorvA utsaGge vA jAnu karadvayAntaH kRtvA vA iti paJcabhivaidikAbhirbaddhaM yuktaM vandanam / 10 / vistareNa bibhyat , 'saGghAt kulAt gacchAta kSetrAdvA niSkAsayiSye'ham' iti bhayAd vandanam / 11 / vyAkhyA bhajamAnam ' bhajate mAm , sevAyAM patito mama, agre vA mama bhajanaM kariSyati, ato'hamapi vandanasatkaM nihorakaM , 10 nivezayAmi' iti buddhayA vandanam / 12 / maitrItaH, mama mitramAcArya iti AcAryeNedAnI maitrI bhavatviti vA vandanam / 13 / 1 tittisannayarA ityaadi-mu.| tetIsannayarA ityaadi-sN.|| 2 kArya kAya ityaadi-mu.|| 3 udvelte-mu.|| 4 niHkAkhaM. sN.|| 5 mama-nAsti shaaN.|| 6 tto-gu.|| Jain Education Intel For Private & Personal use only W w w.jainelibrary.org
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 659 / / Jain Education Inter ralalaladar gauravAt, bandanakasAmAcArIkuzalo'hamiti garvAdanye'pyavagacchantu mAmiti yathAvadAvartAdInArAdhayato vandanam / 14 / kAraNAd jJAnAdivyatiriktAdvakhAdilAbha hetorvandanam, yadvA jJAnAdinimittamapi lokapUjyo'nyebhyo vA'dhikataro bhavAmItyabhiprAyato vandanam, yadvA vandanakamUlyavazIkRto mama prArthanAbhaGgaM na kariSyatIti buddhayA vandanam / 15 / stenikam, mA me lAghavaM bhaviSyatIti parebhya AtmAnaM nigUhayato vandanam / ayamarthaH - evaM nAma zIghraM vandate yathA | stenavat kenacid dRSTaH kenacineti / 16 / pratyanIkam, AhArAdikAle vandanam / 17 / yadAha " vakkhittaparAhutte a pamate mA kayA vi vaMdekhA / AhAraM ca kariMte nIhAraM vA jai karei // 1 // " [ Avazyakaniryuktau 1212] ruSTam, krodhAdhmAtasya gurrovandanamAtmanA vA kruddhena vandanam / 18 / 1 stenakaM-saM. / stainikaM mama lAghavaM mu. dharmasaMgrahavRttau [ pR0 173 ] ca / " stainyamiti parebhyaH khalvAtmAnaM gRhayan | stenaka iva bandate mA me lAghavaM bhaviSyati" - AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR0 544 // 2 0parAhutte pamatte-saM. mu. dharmasaMgrahavRttau [ 10 172 ] pravacana sAroddhAre vicAra sAre ca / "vyAkSiptaM dharmakathAdinA 'parAhutte ya' parAGmukham, cazabdAdudbhU (tthi )tAdiparigrahaH, pramattaM krodhAdipramAdena mA kadAcid vandeta, AhAraM vA kurvantam, nIhAraM vA yadi karoti" iti AvazyakasUtrasya | hAribhadrayAM vRttau pR0 541 // gAtheyaM pravacanasAroddhAre 124, vicArasAre 736 // leeeeeeee 10 // 659 //
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAza zlokaH 129 // 660 // ma tarjitam , ' avandhamAno na kupyasi, bandhamAnazcAvizeSajJatayA na masIdasi' iti nirbhayato yA 'bahujanamadhye mAM svopa hai vandanaM dApayastiSThasi, jJAsyate mayA tavaikAkinaH' iti dhiyA tarjanyA zirasA vA tarjayato vandanam / 19 / vRttivibhUSitaM zaTham , zAThayena vizrambhArthaM vandanam , glAnAdivyapadezaM vA kRtvA na samyag vandanam / 20 / yogazAstram hIlitam , he gaNin vAcaka ! kiM bhavetA vanditenetyAdinA avajAnato vandanam / 21 / // 66 // viparikuJcitam , ardhavandita eva dezAdikathAkaraNam / 22 / dRSTAdRSTam , tamasi sthitaH kenacidantarita evamevAste dRSTastu vandata iti / 23 / zRGgam , ' aho kAya kAya' ityAdyAvartAnuccArayato lalATamadhyadezamaspRzataH ziraso vAmadakSiNe zRGge spRzato hai vandanam / 24 / karaH, 'kara iva rAjadeyabhAga iva arhatmaNIto vandanakakaro'zyaM dAtavyaH' iti dhiyA vandanam / 25 / mocanam , laukikakarAd vayaM muktA na mucyAmahe vandanakarAditi buddhayA vandanam / 26 / mizima atra catarbhaDI. sAca 'aho kAya kAya' ityAdyAvartakAle bhavati / rajoharaNamya zirasana karAbhyA mAzleSaNama, rajoharaNasya na zirasaH, ziraso na rajoharaNasya, na rajoharaNasya nApi shirsH| atra prathamaH zuddhaH zeSAsta duSTAH / 27 / 1 bhvtaaN-shaaN.|| 2 0dkssinnshNge-khN.|| 3 vndnkrnnm-mu.|| 40vshydaatvy-mu.|| 5 kAya-nAsti zAM. TERRBHOICKETERMISHRIRRIERRIGINARGISTERESHERCH CHEHCHEMEHCHCHERCHCHRIAGNENETICHENEVETENCHCHANCHETERTAINE vandanakasUtrasya vistareNa vyAkhyA 10 Jain Education anal For Private & Personal use only I
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 661 // 5 nyUnam , vyaJjanAbhilApAvazyakairasampUrNam / 28 / uttaracUDam , yandanaM dattvA mahatA zabdena mastakena vande ityabhidhAnam / 29 / mUkam , AlApAnanuccArayato vandanam / 30 / DhaDDharam , mahatA zabdenoccArayato vandanam / 31 / / cuDulI ulmukam , yatholmukaM gRhyate tathA rajoharaNaM gRhItvA vandanam , yadvA dIrghahastaM prasArya vande iti bhaNato vandanam , athavA hastaM bhramayitvA sarvAna vande iti vadato yandanam / 32 / vandanake ca ziSyasya SaDabhilopA bhavanti, tadyathA-icchA, anujJApanA, avyAvAdham , yAtrA, yApanA, aparAdhakSAmaNA ca / yadAha " icchA ya aNuNNavaNA avvAbAhaM ca jatta javaNA ya / ___ avarAhakhAmaNA vi ya chaTThANA huMti vaMdaNae // 1 // " [ Avazyakaniyuktau 1232 ] 1 cuulN-mu.|| 2 cuddlii-mu.|| 'cUDalI' iti dharmasaMgrahavRttau pR0 174 // 3 yadvA yatra diirghhstN-mu.|| 4 dIrgha hstN-khN.|| 50laassaa-sN.|| 6 0kssmnnaa-khN.| 0ksspnnaa-sN|| 7 "icchA ca anujJApanA avyAvAdhaM ca yAtrA yApanA c| aparAdhakSAmaNApi ca SaT sthAnAni bhavanti vndnke||" iti Avazyakasya hAribhadryAM vRttI pR0548|| gAtheyaM pravacanasAroddhAre 99, vicArasAre 727 / / // 661 // Jain Education Inte For Pfisate & Personal use only
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti // 662 // guruvacanAnyapi SaDeva yathA-chandena, anujAnAmi, tatheti, tubhyamapi vartate, evam , ahamapi kssmyaamiiti| yadAhasvopajJa tRtIyaH " chaideNa aNujANAmi taha tti tumbhaM pi baTTai evaM / prakAzaH vibhUSitaM zlokaH 129 ___ ahamavi khAmemi tume AlAvA vaMdaNarihassa // 1 // " [ Avazyakaniyuktau 1238 ] pogazAstram ete ca dvaye yathAsthAnaM sUtravyAkhyAyAM darzayiSyante / sUtraM c|| 662 // icchAmi khamAsamaNo ! yadiuM jAvaNijjAe nisIhiyAe, aNujANaha me miuggahaM, nisIhI, ahokAyaM kAyasaMphAsa, hai khamaNijjo bhe kilAmo, appakilaMtANa bahusubheNa bhe divaso vaikvaMto, jattA bhe, javaNijjaM ca bhe, khAmemi khamAsa~maNo devsi| vaikkama, AvasiyAe paDikamAmi, khamAsamaNANaM devasiyAe AsAyaNAe tettIsannayarAe jaM kiMci micchAe maNadukkaDAe vayadu sUtrasya kaDAe kAyadukaDAe kohAe mANAe mAyAe lobhAe savvakAliyAe savvamicchovayArAe savvadhammAikkamaNAe AsAyaNAe vistareNa jo me aiyAro ko tassa khamAsamaNo ! paDikvamAmi niMdAmi garihAmi appANaM vosirAmi / vyAkhyA | 1 chNdennN-khN.| 'chaMdaNa'NujANAmi' iti AvazyakaniyuktI, pravacanasAroddhAre [ gA0 101], vicArasAre [gA0730] |ca // "chandasA, anujAnAmi, tatheti, yuSmAkamapi vartate, evam , ahamapi kSamayAmi tvAm' vacanAni vandanArhasya vandana kAyogyasya" iti Avazyakasya hAribhadrayAM vRttau pR0 549 // 2 0jANAmi ya thtti-shaaN.|| 3 tume vayaNAI vaMdaNa AvazyakaniyuktI pravacanasAroddhAre vicArasAre c|| 4 jaavnnjaae-khN.| dRzyatAM pR0 654 tti.9|| 5 nisiihi-mu.|| 60taann-mu.|| 70savaNo-khaM. // 8 tittii-mu.|| 90dhammAekka-khaM. sN.|| 10 rA o aiiaaro-khN.|| SHEHEREHEHEREIKHEKCIENCHEMERAMETERELEEKEKCIRIRIKEACHE vandanaka Jain Education Inte l ww.jainelibrary.org
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ HEREHICHEMEHEMEMOREHICHCHICEIGHBHISHETHERCHEMEHEREHEREHES ___ atra hi ziSyo guru vandanena vanditukAmaH pUrva laghuvandanapuraHsaraM sandezako pramRjyopaviSTa eva mukhavastrikAM paJcaviMzatikRtvaH pratyupekSate, tayA ca zarIraM paJcaviMzatikRtva eva pramRjya pareNa vinayena manovAkkAyasaMzuddho guroH sakAzA-| dAtmapramANAt kSetrAd bahiHsthito'dhijyacApavadavanatakAyaH karadvayagRhItarajoharaNAdirvandanAyodyata evamAha-- icchAmi abhilaSAmi, anena balAbhiyogaH parihRtaH, kSamAzramaNa ! "kSamUSi sahane" [dhA0 pA0 788 ], pittvAdaGi kSamA, sahanamityarthaH, zrAmyati saMsAraviSaye khinno bhavati tapasyatIti ce, nendyAditvAt kartari ane zramaNaH, kSamApradhAnaH zramaNaH kSamAzramaNaH, tasya sambodhane prAkRte 'khamAsamaNo !' " Do dI? vaa"| [siddhahema0 8 / 3 / 38] / iti Amantrye seDoMkAraH, kSamAgrahaNena mArdavAdayo guNAH suucitaaH| tatazca 'kSamAdiguNopalakSitayatipradhAna !', anena vandanArhatvaM tasyaiva / sacitam / kiM kartum ? vandituM namaskartum , bhavantamiti gmyte| kayA? yApanIyayA naipedhikyA, atra naipedhikyeti vizeSyam , yApanIyayeti vizeSaNam / 'pidhU gatyAm' [dhA0 pA0 320 ] ityasya nipUrvasya patri niSedhaH, prANAtipAtAdinivRttiH, | 1 guruvndnen-mu.|| 2 shrvnn-khN.|| 3 haime dhAtupArAyaNe tu atra "kSamauSi sahane" iti paatthH| kintu 'kSamauca sahane' [dhA0 pA0 4 / 92, 1235] ityasya vRttau "Udidayamityeke kSAntvA kSamitvA" ityapi haimadhAtupArAyaNe'bhihitamiti dhyeyam / pANinIye dhAtupAThe tu "kSamUSa sahane" [pA0 dhA0 442] iti paatthH|| 4 "pito'ng"-si05|3|107|| kA5 vaa-mu.| "zramUca khedatapasoH"-dhA0 pA0 1233 // 6 "nandyAdibhyo'naH"-si0 5 / 1152 // 7 shrvnnH-khN.|| 8 maardvaarjvaadyo-mu.|| 9 prdhaanH-shaaN.|| // 663 // Jain Education Inter ww.jainelibrary.org
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopa vRttivibhUSita yogazAstram sa prayojanamasyA naipedhikI tanuH, tyaa| kIdRzyA ? yApanIyayA, 'yAMka prApaNe' [dhA0 pA0 2 / 4, 1062 ], asya tRtIyaH Nigantasya pvAgame yApayatIti yApanIyA, pravacanIyAditvAt kartaryanIyaH, tayA, zaktisamanvitayA ityarthaH / prakAzaH | ayaM samudAyArthaH-he zramaNaguNayukta ! ahaM zaktisamanvitazarIraH pratiSiddhapApakriyazca tvAM vnditumicchaami| atra vishraamH| zlokaH 129 | atra cAntare guruyadi vyAkSepabAdhAyuktastadA bhnnti-prtiiksssveti| tacca bAdhAdikAraNaM yadi kathanayogyaM bhavati tadA // 664 // kathayati, anyathA tu neti cUrNikAramatam , vRttikArasya tu mataM trividheneti bhaNati manasA vacasA kAyena pratiSiddho'sItyarthaH / tataH ziSyaH saMkSepavandanaM kroti| vyAkSepAdirahitazced guruH tadA vandanamanujJAtukAmaH chandeneti vadati, chandenA'bhiprAyeNa, kAvandanakamamApi etadabhipretamityarthaH / tato vineyo'vagrahAd bahiHsthita evaivamAha-'anujAnIta' anumanyadhvam , 'me' iti Atmanirdeze, sUtrasya 1 "atirIblIhIknUyikSmAyyAtAM puH"-si04|2|21|| 2 "prvcniiyaadyH"-si05|18|| 3 "kahiM kahiM puNa vistareNa ettha uvaramo? bhaNNati-'icchAmi khamAsavaNo! vaMditu jAvaNijjAe nisIhiyAe' esa ekko phuDaviyaDasuddhavaMjaNo uccAretabvo vyAkhyA smvvidhiie| tattha jadi bAdhA asthi kAi to bhaNati-accha tAva, jadi taM akkhAitavvaM to akkhAti, aha rahassaM to rahakassa ceva kajjati / jadi paDicchitukAmo tAhe bhnnti-'chdennN'| chaMdeNaM nAma abhippAeNaM, mmaabhipretmityrthH|" iti AvazyakacUrNI vandanakAdhyayane pR04|| 46 "atrAntare guruAkSepAdiyuktaH 'trividhena' iti bhaNati, tataH ziSyaH saMkSepavandanaM kroti| vyAkSepAdivikalastu 'chandasA' iti bhaNati" itiAvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttI pR0547|| 5"tAhe sIso bhaNati-'aNujANaha kAme mitogghN| ettha uggaho Ayariyassa AtappamANaM khattaM, taM Ayarioggaho, taM aNaNuNNavettA na caTTati pavisetuM, to vaMditukAmotaM aNuNNAveti jathA mama parimita uggahaM aNujANaha / tAhe Ayario bhnnti-annujaannaami| tAhe sIso Ayariya| uggahaM pvisti| pavisittA samma rayaharaNaM bhUmIe ThAvettA taM niDAlaM ca phusaMto bhaNati-' ahokAyaM kAyasaMphAsaM, khamaNijjo 10 Jain Education intonal ol
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ kim ? mitavAsAvavagrahazca mitaavgrhH| ihAcAryasya catasRSu dikSu AtmapramANaM kSetramavagrahaH, tasminnAcAryAnujJAM vinA praveSTuM na kalpate, yadAha "AyappamANamitto cauddisiM hoI'vaggaho gurunno| aNaNuNNAyassa sayA na kappae tattha paviseuM // 1 // [ ] 1 AtmapramANamAtrazcaturdizaM bhavati avagraho guroH| ananujJAtasya sadA na kalpate tatra praveSTum // 2 hoi avagga-zAM. vinaa| hoi ugga-pravacanasAroddhAre gA0 126, vicArasAre gA0 734, dharmasaMgrahavRttau pR0 175 / / me kilAmo, appakilaMtANaM bahusumeNa divaso vtikto'1| rAyaNiyassa saMphAso vi aNaNuNNavettA Na vaTTati kAtuM, to evamAha-ahokAyaM Asa(ni)tya mama kAyasaMphAsaM, 'aNujANaha' tti pattha vi sNbjjhti| ahokAyo pAdAH, te hi rayaharaNe jANivesittA appaNo kAyeNa hatthehiM phusissAmi, taM ca me aNujANaha tti, bhaNati ya-khamaNijjo me kilAmo', "kSamUS sahane" [pA0 dhA0 442] sahitabbo tubmehiM kilAmo, "klamu glAnau" [pA0 dhA0 1207], saMphAse sati vedaNArUve" iti / AvazyakacUrNI pR047| "tato vineyastatrastha evamAha-'anujAnIta' anujAnIdhvam anujJAM prayacchatha, 'mama' ityAtmanirdeze, hai kam ? mitazcAsAvavagrahazceti mitAvagrahastam , caturdizamihAcAryasya AtmapramANaM kSetramavagrahaH, tamanujJAM vihAya praveSTuM na kalpate, tato gururbhnnti-anujaannaami| tataH ziSyo naiSadhikyA pravizya gurupAdAntika nidhAya tatra rajoharaNaM tad lalATaM ca / karAbhyAM saMspRzannidaM bhaNati-adhastAt kAyaH adhaHkAyaH pAdalakSaNaH, tamadhaHkArya prati kAyena nijadehena saMsparzaH kAyasaMsparzaH, kA 15 taM karomi, etccaanujaaniit| tathA kSamaNIyaH sahyo bhavatAm adhunA klamo dehaglAnirUpaH" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 547 // Jain Education Inte $2 ww.jainelibrary.org
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 666 // ___ tato gururbhaNati-anujAnAmi / tataH ziSyo bhuvaM pramRjya naiSedhikI kurvan gurvavagrahe pravizati / nisIhIti niSiddha tRtIyaH prakAzaH sarvAzubhavyApAraH san prvishaamyhmityrthH| tataH sandezapramArjanapUrvakamupavizati / gurupAdAntike ca bhUmau nidhAya rajoharaNaM zlokaH 129 tanmadhye ca gurucaraNayugalaM saMsthApya mukhavastrikayA vAmakarNAdArabhya vAmahastena dakSiNakarNa yAvallalATamavicchinnaM ca yAmaM jAnu hai triH pramRjya mukhavastrikA vAmajAnUpari sthaapyti| tato'kArocAraNasamakAlaM rajoharaNaM karAbhyAM saMspRzya hokAroccAraNasamakAlaM lalATaM spRzati tataH kAkAroccAraNasamakAlaM rajoharaNaM spRSTA yaMkAroccAraNasamakAlaM lalATaM spRzati / punazca kAkAroccAkAraNasamakAlaM rajoharaNaM spRSTvA yakAroccAraNasamakAlaM lalATaM spRshti| tataH saMphAsamiti vadana zirasA pANibhyAM SaTsu ca rajoharaNaM spRzati / tataH zirasi baddhAJjaliH 'khamaNijo bhe kilAmo' ityArabhya 'divaso vaikato' iti yAvad / AvazyakeSu gurumukhe niviSTadRSTiH paThati / adhastAt kAyo'dhaHkAyaH pAdalakSaNastaM prati kAyena nijadehena hasta-lalATalakSaNena saMsparza vandanakasya AmarzastaM karomi' iti gamyate / etadapi mamAnujAnIdhvam' ityanena yogH| AcAryamananujJApya hi saMsparzo na kAryaH ____ tato vakti---khamaNijo' kSamaNIyaH soDhavyaH, 'bhe' bhavadbhiH, 'kilAmo' klamaH saMsparze sati dehglaaniruupH| tathA 10 - appakilaMtANa', alpaM stoka klAntaM klamo yeSAM te'lpaklAntAH, teSAmalpavedanAnAmityarthaH / 'bahusubheNa ,' bahu ca tacchubhaM / ca bahuzubham , tena bahusukhenetyarthaH, 'bhe' bhavatAm , 'divaso vaikkato' divaso vytikraantH| atra divasagrahaNaM rAtri-pakSAdInAmupalakSaNaM draSTavyaM / 1 nisIhI nissiddh-sN.|| 2 iti-nAsti mu.|| 3 taann-mu.|| dRzyatAM pR0 662 pN06|| vyAkhyA Jain Education Intel Jnww.jainelibrary.org
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 667 // ___ evaM yojitakarasampuTaM guroH prativacanamIkSamANaM ziSyaM pratyAha guru:--'taha tti' tatheti, pratizravaNe'tra tathAkAraH, yathA bhavAn bravIti tthetyrthH| evaM tAvadAcAryazarIravArtA pRSTA / ____ atha taponiyamaviSayAM vArtA pRcchannAha -jattA bhe, 'ja' ityanudAttasvareNoccArayan rajoharaNaM karAbhyAM spRSTvA rajoharaNa-lalATayorantarAle 'tA' iti svaritena svareNocArya, udAttasvareNa bhe' ityuccArayan gurumukhaniviSTadRSTilalATaM spRzati, yAtrA saMyama-tapo-niyamAdilakSaNA kSAyika-kSAyopazamikaupazamikabhAvalakSaNA vA 'bhe' bhavatAm 'utsarpati' iti gamyate / / atrAntare guroH prativacanam 'tubbhaM pi vaTTai', mama tAvadutsarpati, bhavato'pyutsarpati ? ___adhunA niyantraNIyapadArthaviSayAM vArtA pRcchan punarapyAha vineyaH-'javaNijaM ca bhe', 'ja' ityanudAttasvareNa rajoharaNaM spRSTyA 'va' iti svaritasvareNa rajoharaNa-lalATayorantarAle uccArya 'Ni' zabdamudAttasvareNoccArayan karAbhyAM lalATaM spRzati, na punaH prativacanaM pratIkSate, ardhasamAptatvAt praznasya, tato 'jaM' ityanudAttasvareNoccArya karAbhyAM rajoharaNaM spRzan punareva rajoharaNa-lalATAntarAle 'ca' iti svaritasvareNoccArya 'bhe' ityudAttasvareNoccArayan karAbhyAM lalATaM spRSTvA prativacanaM zuzrUSamANa- stathaivAste / 'javaNijjaM ca' yApanIyamindriya-noindriyopazamAdinA prakAreNAbAdhitaM ca 'bhe' bhavatAM 'zarIram' iti gamyam / evaM parayA bhaktyA pRcchatA vineyena vinayaH kRto bhavati / atrAntare gururAha-'evaM' AmaM, 'yApanIyaM ca me' ityrthH| 1 Ama-zAM. vinaa| AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 547 ] 'Ama' iti vartate, dharmasaMgrahavRttau tu [pR0 176 | ko 'Ama' iti vrtte| abhidhAnacintAmaNau SaSThe kANDe tu " syAdA auM parame mate // 176 // " iti vartate / 10 Jain Education Interna Sen.jainelibrary.org
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ idAnImaparAdhakSAmaNAM kurvan rajoharaNoparinyastahasta-mastako vineya idamAha-'khAmemi khamAsamaNo! devasiyaM vaikama svopajJa tRtIyaH kSamayAmi kSamAzramaNa ! divase bhavo daivasikastaM vyatikramamavazyakaraNIyayogavirAdhanArUpamaparAdham / vRtti prakAzaH vibhUSitaM atrAntare ca gururvadati- ahamavi khAmemi' ahamapi kSamayAmi daivasikaM vyatikramaM pramAdodbhavam / zlokaH 129 pogazAstram ___ tato vineyaH praNaman kSamayitvA -- AvasiyAe' ityAdi 'jo me aiyAro kao' ityantaM svakIyAticAranivedanapara-10 // 668 // // 668 // mAlocanAhaprAyazcittasUcakaM sUtraM 'tassa khamAsamaNo paDikkamAmi' ityAdikaM ca pratikramaNArhaprAyazcittAbhidhAyakaM punarakaraNenA-15 bhyutthita AtmAnaM zodhayiSyAmIti buddhayA'vagrahAd niHsRtya paThati / avazyaM kartavyeSu caraNakaraNeSu bhavA kriyA SaTsu AvazyikI, tayA AsevanAdvAreNa hetubhUtayA yedasAdhvanuSThitaM tasmAt 'pratikrAmAmi' nivrte| itthaM sAmAnyenAbhidhAya AvazyakeSu |vizeSeNAbhidhatte-kSamAzramaNAnAM saMbandhinyA daivasikyA jJAnAdyAsyasya zAtanA khaNDanA AzAtanA, tyaa| kiMviziSTayA? traya vandanakasya vizadanyatarayA, trayastriMzatsaMkhyAnAmAzAtanAnAmanyatarayA kayAcit , upalakSaNatvAd dvAbhyAM tisRbhirapi, yato divasamadhye vyAkhyA savA api saMbhavanti, tAzca vakSyante / yat kizcit kadAlambanamAzritya mithyayA mithyAyuktena kRtayetyarthaHmithyAbhAvo kI trAstItyabhrAditvAdakAre mithyA, evaM krodhayetyAdAvapi / manasA daSkRtA manodaSkRtA, tayA, prdvessnimittyetyrthH| vAga- 1 nystmstko-mu.|| 2 devasikaM svaM vytikrm-mu0|| 3 ca puna0-khaM // 4 aavshykii-mu.|| 5 yat saadhvnmnusstthit-sN.| aya pAThaH samIcInataro yadyapi bhAti tathApi AvazyakahAribhadrayAM [pR0 547] dharmasaMgrahavRttI [pR0 176 ] api ca yadasAdhvanuSThitam' iti pAThasya darzanAt sa evADhato'tra mUle'smAbhiriti dhyeyam // 6 prtikrmaami-mu.|| ki "abhraadibhyH"-si07|2|46|| Jain Education Inter ! T ww.jainelibrary.org
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 669 // dRSkRtayA asbhyprussaadivcnnimittyaa| kAyaduSkRtayA aasnngmn-sthaanaadinimittyaa| krodhayA krodhyuktyaa| mAnayA maanyuktyaa| mAyayA maayaayuktyaa| lobhayA lobhyuktyaa| ayaM bhAvaH-krodhAdyanugatena yA kAcid vinayabhraMzAdilakSaNA''zAtanA kRtA tayeti / evaM daivasikyAzAtanoktA / / adhunA pakSa-caturmAsa-saMvatsara kAlakRtA ihabhavAnyabhavagatA'tItAnAgatakAlakRtA ca yA AzAtanA tasyAH saMgrahArtha mAha- savvakAliyAe', sarvakAleSu bhavA sArvakAlikI, tyaa| anAgatakAle kathamAzAtanAsaMbhavaH ? iti ceta , ucyatekAzvo'sya guroridamidaM vAniSTaM kA'smi' iti cintyaa| itthaM bhavAntare'pi tadvadhAdinidAnakaraNena saMbhavatyeva / sarva eva hai mithyopacArA mAtRsthAnagarbhAH kriyAvizeSA yasyAM sA sarvamithyopacArA tyaa| sarve dharmA aSTau pravacanamAtaraH sAmAnyena / karaNIyavyApArA vA, teSAmatikramaNaM laGghanaM virAdhanaM yasyAM sA sarvadharmAtikramaNA, evaMbhUtayA''zAtanayA yo mayAticAroparAdhaH kRto vihitastasyAticArasya he kSamAzramaNa ! yuSmatsAkSika pratikrAmAmi, apunaHkaraNena nivarte / tathA duSTakarmakAriNaM hai| nindAmyAtmAnaM bhavodvignena prazAntena cetsaa| tathA gardai AtmAnaM duSTakarmakAriNaM yuSmatsAkSikam / vyutsRjAmyAtmAnaM daSTakarmakAriNaM tadanumatityAgena / | 1 caatu0-mu.|| 2 ihbhvaanybhvaatiitaanaagt-sN.| ihabhavAnyabhavakRtA'tItAnAgata0-dharmasaMgrahavRttI pR0 178 // "adhunA ihabhavAnyabhavagatAtItAnAgatakAlasaMgrahArthamAha-sarvakAlena atItAdinA nirvRttA sArvakAlikI, tayA"-AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0548|| 3 sarva-khaM. saM. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 178 / sArva0 iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM hai vRttau pR0 548 // 4 prtikrmaami-mu0|| Jain Education Inter Jww.jainelibrary.org
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram / / 670 / / Jain Education evaM tatrastha evAvanatakAyaH punarevaM bhaNati -' icchAmi khamAsamaNo' ityArabhya yAvad ' vosirAmi' iti / paramayaM | vizeSaH - avagrahAd vahirniSkramaNarahita AvaizyikIvirahitaM daNDakasUtraM paThati / candanaka vidhivizeSasaMvAdikAzvemA gAthAH -- yArasa u mUlaM viNao so guNavao a paDivattI / sAya viviMdaNAo vihI imo bArasAvate // 1 // houmahAjAobahi saiMDAsa pamaja ukku aThANo / paDilehiyamuhapauttIpamaJjiovarimadehaddho // 2 // 1 AvazyakI0 - mu.| 2 AcArasya tu mUlaM vinayaH sa guNavatazca pratipattiH / sA ca vidhivandanAt vidhirayaM dvAdazAvate // 1 // bhUtvA yathAjAtopadhiH sandezaM pramRjya utkuTukasthAnaH / pratilekhitamukhavastri kApramArjitoparimadehArdhaH // 2 // so-khaM. // 4 vvatto- mu. // 5 0jA uvahi-zAM. saM. // 0jAo bahi-mu. // mu0 anusAreNa 'yathAjAto bahiH' ityartho bhavati // " yathA| jAtaM zramaNatvamAzritya yoniniSkramaNaM ca tatra rajoharaNa-mukhavastrikA colapaTTamAtrayA zramaNo jAtaH, racitakarapuTastu yonyA nirgataH " iti AvazyakasUtrasya hAribhadryAM vRttau pR0 542 // 6 saMDAsaM - mu. // 7 ukkuDuaThANe - zAM. saM. / ukkuTTuaTThANomu. // 8 paDilehIya0 - saM. // 9 0pattI0-mu. // 10 0jjiDava0- zAM. // nal Iddadaaeeddedealcare tRtIyaH prakAza: zlokaH 129 // 6 // AvazyakeSu vandana kasya vyAkhyA 10 1726
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 671 // uTheuM parisaMThiyakupparaThiyapaTTago namiakAo / juttipihiapaccharo pavayaNakucchA jaha na hoI // 3 // vAmaMgulimuhapottIkarajuyalatalatthajuttarayaharaNo / avaNiya jahottadosaM gurusamuhaM bhaNai payaDamiNaM // 4 // icchAmi khamAsamaNo iMcAI jA nisIhiyAe tti / chaMdeNaM ti suNeuM guruvayaNaM uggahaM jAe // 5 // aNujANaha me miuggahamaNujANAmi tti bhAsie guruNA / uggahakhettaM pavisai pamaja saMDAsae nisie // 6 // 1 uddheyN-khN.|| 2 utthAya parisaMsthitakUparasthitapaTTako ntkaayH| yuktipihitapazcAdhaH pravacanakutsA yathA na bhavati // 3 // vaamaangglimukhvtrikaakryugltlsthyuktrjohrnnH| apanIya yathoktadoSaM gurusaMmukhaM bhaNati prakaTamidam // 4 // 3 saMmuha m0|| sAicchAmi khamAsamaNo' ityAdi yAvat 'nisIhiyAe' iti| 'chaMdeNaM' iti zrutvA guruvacanamavagraha yAceta // 5 // 'aNajANaha me miuggaha', 'aNujANAmi' iti bhASite gurunnaa| avagrahakSetra pravizati pramRjya sandaMzakI niSIdet // 6 // 5 iccAI-saM. kA nisiie-mu.|| Jain Education Interna b.jainelibrary.org
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 672 // Jain Education Inter vAmadasaM rayaharaNaM paJja bhUmIe saMThaveNa / sIsaphusaNeNa hohI kati tao paDhamameva // 7 // vAmakara gahi apotI ega deseNa vAmakannAo / ArabhiUNa DAlaM pamaJja jA dAhiNo kaNNo // 8 // avvocchinnaM vAmayajANuM nasiUNa tattha muhapottiM / rayaharaNamajjha sammi ThAva puJjapAyajugaM // 9 // supasAriyabAhujuo UrujuyalaMtaraM aphusamANo / malaaiggapANI 'a' kAramuccArayaM phusai // 10 // antarapariaTTiyakarayalamubaNIya sIsaphusaNaMtaM / to karajuyalaM niJjA 'ho' kAroccaraNasamakAlaM // 11 // 1 vAmadazaM rajoharaNaM pramRjya bhUmau saMsthApya zIrSasparzanena bhaviSyati kAryamiti tataH prathamameva // 7 // vAmakaragRhItamukhavastraikadezena vaamkrnnaat| Arabhya lalATaM pramRjya yAvad dakSiNaM karNam // 8 // avyavacchinnaM vAmakajAnu nyasya tatra mukhavastrikAm / | rajoharaNamadhyadeze sthApayet pUjyapAdayugam // 9 // suprasAritabAhuyuga UruyugalAntaram aspRzan / yamalasthitAgrapANi: 'a'kAramuccArayan spRzati // 10 // abhyantaraparivartitakaratalamupanIya zIrSasparzanAntam / tataH karayugala nayat 'ho' kArocAraNa| samakAlam // 11 // 20UNaM-khaM. // 3 AraMbhi0 - mu. // 4 NiDAlaM- mu. // 5 abbu- mu. // 6 jamalaTThaagga0-saM. // 7 pariyaTTiya0 - saM. // 8 hokAro0- khaM. saM. / 0hokAroccArasamakAlaM- mu. // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129. / / 672 / / 5 SaTsu AvazyakeSu vandanakasya vyAkhyA 10
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 673 // Jain Education Intem 28 to heDa muhara kAkArasamaM chivi rayaharaNaM / 'yaM' saddeNaM samayaM puNo vi sIsaM taha cea // 12 // 'kA' kArasamuccAraNasamayaM rayaharaNamAluheUNa / 'ya' ti asaddeNa samaM puNo vi sIsaM taha cea // 13 // saMphAsaM ti bhaNato sIseNaM paNamiUNa rayaharaNe / unnAmayamuddhaMjali acvAcAhaM tao pucche // 14 // khamaNio meM kilAmo appa kitINa bahusubheNa me / di pakkho vaso vA vahakaMto iya tao tusiNI / / 15 / / guruNA taha ti bhaNi jattA javaNA ya pucchiyavvA ya / parisaMThieNa INamo sarANa joeNa kAyavvaM // 16 // 1 punaradhomukhakaratalaH 'kA' kArasamaM spRzed rajoharaNam / ''zabdena samakaM punarapi zIrSa tathaiva // 12 // 'kA' kArasa muccAraNasamaM rajoharaNam AspRzya / 'ya' iti ca zabdena samaM punarapi zIrSa tathaiva // 13 // 'saMphAsaM' iti bhaNana zIrSeNa praNamya rjohrnne| unnamitamUrdhAJjaliH avyAbAdhaM tataH pRcchet // 14 // khamaNijo me kilAmo appakilaMtANa bahusubheNa bhe / diNa pakkho variso vA vaikkaMto iti tataH tUSNIkaH // 15 // guruNA 'taha tti' bhaNite yAtrA yA panA ca praSTavyA / parisaMsthitena idaM svarANAM yogena kartavyam // 16 // 2 heTThomuha0 - saM. // 3 0yalaM - kAkArasamaM Thavijja-mu. // 4 tahaceya-saM. // 5 ceyazAM. // 60tANaM bahusubheNa bhe- mu. // 7 i tao-saM. // 8 imo - saM. // Bardereddere 10 // 673 // w.jainelibrary.org
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM mogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 | || 674 // 5 . // 674 // tattha ya paribhAsemo maMdamaiviNeagAhaNaDhAe / nIuccamajjhimAo sarajuttIo ThaveyavyA // 17 // nIo tatthaNudatto rayaharaNe uccao udatto u / sIse nidaMsaNIo tadaMtarAlammi sario ya // 18 // aNudatto a 'ja'kAro 'ttA' sario hoi bhe' udattasaro / puNaravi -- jaivaNi saddA aNudattAI muNeyavyA // 19 // ja' aNudatto a puNo 'ca' ssario 'bhe' udttsrnnaamo| evaM rayaharaNAisu tisu ThANesuM sarA NeyA / / 20 // paDhamaM AvattatigaM vaNNadugeNaM tu raiyamaNukamaso / bIyAvattANa tigaM tihi tihiM vaNNehi niSphannaM // 21 // 1 tatra ca paribhASAmahe mndmtivineygraahnnaarthm| nIcoccamadhyamAH svarayuktayaH sthaapyitvyaaH||17|| nIcastatrAnudAtto rajoharaNe, uccaka udaattstu| zIrSe nidarzanIyastadantarAle svaritazca // 18 // anudAttazca 'ja'kAraH 'tA' svarito bhavati bhe | udaattsvrH| punarapi 'ja-va-Ni' zabdA anudAttAdayo jnyaatvyaaH|| 19 // 'jja' anudAttazca punaH 'ca' svarito 'bhe' udaattsvrnaamaa| evaM rajoharaNAdiSu triSu sthAneSu svarA jJeyAH // 20 / prathamamAvartatrikaM varNadvikena tu rcitmnukrmshH| dvitIyAvartAnAM trikaM tribhistribhirvarNaniSpannam // 21 // 2 paribhAsesA-dharmasaMgrahavRttau pR0 179 // 3 javaNI-khaM. saM. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 179 // 4 jaM-zAM. sN.|| 5 udttprinnaamo-sN.| ayamapi pATho yadyapi samIcInastathApi dharmasaMgrahavRttAvapi 'udAttasaraNAmo' iti pAThadarzanAt sa eva mUle aaito'smaabhiH|| | SaTsu AvazyakeSu vandanakasya vyAkhyA Jain Education Inte
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 175 // 5 yaharaNammi 'ja'kAraM 'ttAkAraM karajueNa majjhammi / 'bhe'kAraM sIsammi a kAuM guruNo vayaM suNasu // 22 // tubhaM pi vaTTai tti ya guruNA bhaNiyammi sesaavttaa| duNNi vi kAuM tusiNI jA guruNA bhaNiyamevaM ti // 23 // aha sIso rayaharaNe kayaMjalI bhaNai saviNayaM sirsaa| khAmemi khamAsamaNo! devasiAIvaikkamaNaM // 24 // ahamavi khAmemi tume guruNA'NuNNAe khAmaNe siiso| nikkhamai uggahAo AvasiyAe bhaNeUNa // 25 // oNayadeho avarAhakhAmaNaM savvamuccareUNa / niMdiyagarahiyavosaTThasavvadoso paDikaMto // 26 // 1 rajoharaNe 'ja'kAraM 'ttA'kAra karayugena mdhye| 'bhe kAraM zIrSe ca kRtvA gurorvacaH zRNu // 22 // 'tumbhaM pi baTTai' | iti ca guruNA bhaNite zeSau aavau| dvAvapi kRtvA tUSNIkaH yAvad guruNA bhaNitam 'evaM' iti // 23 // atha ziSyo rajoharaNe | kRtAJjalirbhaNati savinayaM shirsaa| khAmemi khamAsamaNoM! daivasikAdivyatikramaNam // 24 // 'ahamavi khAmemi tume' guruNA'nuzAte kSAmaNe shissyH| niSkAmati avagrahAt 'AvasiyAe' bhaNitvA // 25 // avanatadehaH aparAdhakSAmaNaM srvmuccaary| ninditagarhita-vyutsRthsavadoSaH pratikrAntaH // 26 // 2 vii-sN.|| 3 Ai-mu. khaM. // 4 stttt-mu.|| // 675 // Jain Education Inters For Private & Personal use only lww.jainelibrary.org
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM bogazAstram khAmittA viNaeNaM tigutto teNa puNaravi tahea / tRtIyaH uggahajAyaNa-pavisaNa duoNayaM dopavesaM ca // 27 // prakAzaH paDhame chaccAvattA bIyapavesammi hu~ti chacceva / zlokaH 129 te a 'aho' iccAI asaMkaraNaM pauttavvA // 28 // // 676 // paDhamapavese siranAmaNaM duhA vIae a taha cea / teNea causiraM taM bhaNiyamiNaM eganikkhamaNaM // 29 // Sadsu evamahAjAegaM 'tigutta'sahiaM ca huMti cattAri / AvazyakeSu sesesuM khittesuM paNavIsAvassayA huMti // 30 // vandanakasya 'tettIsannayarAe' ityuktamiti trayastriMzadAzAtanA vivecyante vyAkhyA guroH purato gamanaM ziSyasya niSkAraNaM vinayabhaGgahetutvAdAzAtanA, mArgadarzanAdikAraNe tu na doSaH / guroH pArthAbhyAmapi ke 1 kSamayitvA vinayena triguptaH tena punarapi tathaiva / avagrahayAcana-pravezane dvayavanataM dvipravezaM ca // 27 // prathame SaT cAvartA dvitIyapraveze bhavanti SaT caiv| te ca 'aho' ityAdayaH asaGkareNa prayoktavyAH // 28 // prathamapraveze zironAmanaM dvidhA dvitIye ca tathaiva / tenaiva catuHziraH tad bhaNitamidam ekaniSkamaNam // 29 // evaM yathAjAtaikaM triguptasahitaM ca bhavanti ctvaari| zeSeSu mAkSetreSu paJcaviMzatirAvazyakA bhavanti // 30 // 2 sirinaamnn-sN.|| 3 tahA cea-khN.| taha ceva-mu. zAM. dhrmsNgrhvRttii| pR0 179 // 4tigutti-saM vinaa| dRzyatAM pR0 654 pN05|| 5 tittii0-mu.|| 6 trayastriMzadAzAtanAsvarUpaM pravacanasAroddhAre tadvattI [pR031-34] ca vistareNa varNitam / dharmasaMgrahavRttI [pR0 176-177 ] AvazyakasUtrasya pratikramaNAdhyayanasya hAribhadrayAM vRttI [ pR0 725-727 ] AvazyakacUrNI dazAzrutaskandhAdau cApi vistareNa varNitaM dRzyate // Jain Education Inte For Pilate & Personal Use Only forww.jainelibrary.org
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ THEHORORCHCHCHEHEREHEHEREMIEREHENSIBIHIROHIMSHISHEHRIST gamanam , pRSThato'pyAsannagamanam , niHzvAsa-kSuta-zleSmapAtAdidoSaprasaGgAt / tatazca yAvatA bhUbhAgena gacchata AzAtanA na bhavati tAvatA gantavyam / 1 / 2 / 3 / evaM purataH pArzvataH pRSThatazca sthAnam / 4 / 5 / 6 / tathA purataH pArzvataH pRSThato vA niSadanam / 7 / 8 / 9 / AcAryeNa sahoccArabhUmiM gatasyAcAryAt prathamamevAcamanam / 10 / gurorolapanIyasya kasyacicchiSyeNa prathamamAlapanam / 11 / ziSyasyAcAryeNa saha bahirgatasya punarnivRttasyAcAryAt prathamameva gamanAgamanAlocanam / 12 / bhikSAmAnIya ziSyeNa guroH pUrva zaikSasya kasyacit purata Alocya pazcAd gurorAlocanam / 13 / bhikSAmAnIya prathamaM zaikSasya kasyacidupadarya gurordarzanam / 14 / bhikSAmAnIya gurumanApRcchaya zaikSANAM yathAruci prabhUtabhaikSadAnam / 15 / bhikSAmAnIya zaikSaM kazcana nimantrya pazcAd gurorupanimantraNam / 16 / 10rAlApa0-saM. mu. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 177 / pravacanasAroddhAravRttau [pR0 33] rAlapa0 iti paatthH|| 2 0mAlApanam-saM. dharmasaMgrahavRttau ca / dRzyatAmuparitanaM TippaNam // 3 bhaikssydaanN-mu.|| shaikss-khN.|| zaikSakaM kNcn-sN.| TKICHEHEIGHBHEHCHHEHCHEHENSHISHETBHEHEHEHEHREEHICH // 677 // Jain Education Intema jainelibrary.org.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 vibhUSitaM pogazAstram // 678 // ziSyeNa bhikSAmAnIyAcAryAya yat kizcid datvA snigdha-madhura-manojJAhAra-zAkAdInAM varNa-gandha-rasa-sparzavatAM ca dravyANAM svayamupabhogaH / 17 / rAtrau * AryAH! kaH khapiti jAgarti vA ? ' iti guroH pRcchato'pi jAgratA'pi ziSyeNApatizravaNam / 18 / zeSakAle'pi gurau vyAharati yatra tatra sthitena zayitena vA ziSyeNa prativacanadAnam / 19 / __ AhUtenAsanaM zayanaM vA tyaktyA saMnihitIbhUya 'mastakena bande ' iti vadatA guruvacanaM zrotavyam , tadakurvata AzAtanA / 20 / guruNA AhUtasya ziSyasya 'kim' iti vacanam , bhaNitavyaM ca 'mastakena vande' iti / 21 / guruM prati ziSyasya tvaMkAraH / 22 / guruNA glAnAdivaiyAvRttyAdihetoH 'idaM kuru' ityAdiSTaH 'tvameva kiM na kuruSe' iti ' tvamalasaH' ityukte 'tvamapyalasaH' iti ca ziSyasya tajjAtavacanam / 23 / guroH purato bahoH karkazasyoccaiHsvarasya ca ziSyeNa vadanam / 24 / gurau kathAM kathayati 'evametata' ityantarAle ziSyasya vacanam / 25 / gurau dharmakathAM kathayati 'na smarasi tvametamartham , nAyamarthaH saMbhavati' iti ziSyasya vacanam / 26 / 10sparzarasavatAM-khaM. saM. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 177 / pravacanasAroddhAravRttau [pR0 33] 'rasa-sparzavatAm' iti pAThaH / / kA2 ca-nAsti mu.|| AvazyakeSu vandanakasya vyAkhyA Jain Education Inter
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 679 // Jain Education Internati leleleis gurau dharmaM kathayati saumanasyarahitasya gurUktamananumodamAnasya ' sAdhUktaM bhavadbhiH' ityaprazaMsataH ziSyasyopahatamanastvam / 27 / gurau dharmaM kathayati 'iyaM bhikSAvelA, sUtrapaurupIvelA, bhojanavelA, ' ityAdinA ziSyeNa parSadbhedanam / 28 / gurau dharmaari kathayati 'ahaM kathayiSyAmi ' iti ziSyeNa kathAcchedanam / 29 / tathA AcAryeNa dharmakathAyAM kRtAyAmanutthitAyAmeva parSadi svasya pATavAdijJApanAya ziSyeNa savizeSaM dharmakathanam ||30| guroH purata uccAsane samAsane vA ziSyasyopavezanam / 31 / guroH zayyAsaMstArakAdikasya pAdena ghaTTanam, ananujJApya hastena vA sparzanam, ghaTTayitvA spRSTvA vA'kSAmaNam ; yadAha 'saMghaTTahattA kAyeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAhaM me, baija na puNa tti a // 1 // " [ dazacai0 9 / 2 / 18 ] / 32 / 44 guroH zayyA - saMstArakAdau sthAnaM niSadanaM zayanaM ceti / 33 / 1 " " saMghaTTiya 'kAna' dehena kathaMcit tathAvidhapradezopaviSTamAcArya tathA 'upadhinA' kalpAdinA kathaMcit saMghaTTaya mithyAduSkRtapuraHsaramabhivandya ' kSamasva' sahasva 'aparAdhaM ' doSaM me mandabhAgyasyaiva 'vaded' brUyAt, 'na punariti ca nAhamenaM bhUyaH kariSyAmIti sUtrArthaH " iti dazavaikAlikasUtrasya haribhadrasUriracitAyAM vRttau pR0 250 // 2 niSIdanaM- mu. // arelaal 10 // 679 // ainelibrary.org
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 // 680 // vibhUSitaM yogazAstram etadarthasaMvAdinyo gAthAH parao1 pakkhA 2 sanne 3 gamaNaM 3 ThANaM 3 nisIaNaM 3 ti nava / sehe puvvaM Ayamai 10 Alavai 11 taha ya Aloe 12 // 1 // asaNAiamAloai 13 paDidaMsaha 14 deI 15 uvanimaMtei 16 / sehassa tahA''hArai luddho niddhAi gurupurao 17 // 2 // rAo gurussa vayao tusiNI suNiro vi 18 sesakAle vi 19 / tatthagao vA paDisuNai 20 beDa kiM ti va 21 tumaM ti guru 22 // 3 // tajjAeNaM paDihaNai 23 bei bahu 24 taha kahatare vayai / evamimaM ti 25 na sarasi 26 no sumaNe 27 bhiMdaI parisaM 28 // 4 // // 680 // SaTsu BHISHEHETHEREHEHEHCHECHEICHEHCHEHREENSHCHESH SHEMEHCHEMEHANDICINEHEHEIGHBHEHECHEHBHBHEEMBER AvazyakeSu vandanakasya vyAkhyA 1 purataH pakSata Asanne gamanaM 3 sthAnaM 3 niSadanam 3 iti nv| zaikSaH pUrvamAcAmati 10, Alapati 11 tathA ca Alocayati 12 // 1 // azanAdikamAlocayati 13 pratidarzayati 14 dadAti 15 upnimntryti| zaikSasya 16 tathA AhArayati lubdhaH snigdhAdi gurupurataH 17 // 2 // rAtrI gurorvadataH tUSNIkaH zRNvannapi 18 zeSakAle'pi 19 / tatragato vA pratizRNoti 20 bravIti haikim' iti vA 21 'tvam' iti gurum 22 // 3 // tajAtena pratihanti 23 bravIti bahu 24 tathA kathAntare vdti| 'evamidam'ka kA iti 25 na smarasi 26 na sumanAH 27 bhinatti parSadam 28 // 4 // 2 dei-sa. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 177 // 3 niddhaaii-shaaN.|| Jain Education Interne Daw.jainelibrary.org
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ chiMdai kahaM 29 tahANuTTiyAi parisAi kahai savisesaM 30 / gurupurao vi nisIyai ThAi samuccAsaNe seho 31 // 5 // saMghaTTai pAeNaM sejjAsaMthArayaM gurussa tahA 32 / 'tattheva ThAi nisiai suai va seho 33 tti tettIsaM // 6 // iha yadyapi yatireva vandanakakartAkto na zrAvakaH, tathApi yateH karturbhaNanAt zrAvako'pi kartA vijJeyaH, pAyeNa yatikriyAnusAreNaiva zrAvakakriyApravRtteH, zrUyate ca kRSNavAsudevenA'STAdazAnAM yatisahasrANAM dvAdazAvartavandanamadAyi, ityAzAtanA api yatyanusAreNa yathAsaMbhavaM zrAvakasya vaacyaaH| | evaM vandanakaM dattvA'vagrahamadhyasthita eva vineyo'ticArAlocanaM kartukAmaH kizcidavanatakAyo guruM pratIdamAha icchAkAreNa saMdisaha devasiyaM Aloemi' iti / icchAkAreNa nijecchayA, saMdizata AjJAM daitta, devasikaM divasabhavam | aticAram' iti gamyam / evaM rAtrika-pAkSikAdikamapi draSTavyam, AlocayAmi maryAdayA sAmastyena vA prakAzayAmi / iha ca devasikAdInAmayaM kAlaniyamo yathA-daivasikaM madhyAhnAdArabhya nizIthaM yAvad bhavati, rAtrikaM nizIthAdArabhya madhyAhna mAyAvad bhavati, pAkSika cAturmAsika-sAMvatsarikANi pakSAdyante bhavanti / chinatti kathAma 29 tathA'nutthitAyAM parSadi kathayati savizeSam 30 / gurupurato'pi niSIdati tiSThati samuccAsane zaikSaH 31 // 5 // saMghaTTayati pAdena zayyAsaMstArakaM gurostathA 32 / tatraiva tiSThati niSIdati svapiti vA zaikSaH 33 iti trayastriMzat // 6 // 2 suyai-zAM. sN.| suai avseho-mu.|| 3 ita Arabhya tulA dharmasaMgrahavRttI pR0 179-182 // 4 dadata-mu. dharmasaMgrahavRttau ca // GENERARMEREMICHELEMENREEkakakakaka ka // 681 // al Jain Education in www.iainelibrary.org
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopa vRttivibhUSitaM pogazAstram // 682 // HESHETRIEVICHEHSHOBHEHREETBHEHEVCHEHRISHA atrAntare 'Aloaha' iti guruvacanamAkaNya etadeva ziSyaH samarthayannAha-'icchaM Aloemi,' icchAmyabhyupa-5 tRtIyaH gacchAmi guruvacaH, AlocayAmi pUrvamabhyupagatamartha kriyayA prkaashyaamiiti| prakAzaH itthaM prastAvanAmabhidhAyAlocanAmeva sAkSAtkAreNAha zlokaH 129 __'jo me devasio aiyAro kao kAio vAio mANasio ussutto ummaggo akappo akaraNijjo dujjhAo / dunviciMtio aNAyAro aNicchiyavvo asAvagapAuggo nANe daMsaNe carittAcarite mue sAmAie tihaM guttINaM cauNhaM! kasAyANAM paMcaNhamaNuvvayANaM tiNhaM guNabayANaM cauNhaM sikkhAvayANaM bArasavihassa sAvagadhammassa jaM khaMDiyaM jaM virohiyaM / tassa micchA mi dukddN'| AvazyakeSu kI vyAkhyA-yo mayA divase bhavo daivasiko'ticAro'tikramaH kRto nirvartitaH, sa punaraticAra upAdhibhedenAnekadhA hai| aticArA bhavati, ata evAha-'kAio' kAyaH prayojanaM prayojako'syAticArasyeti kAyikaH, evaM 'vAio' vAk prayojanamasya vAcikaH, locanam evaM manaH prayojanamasyeti mAnasikaH, 'usmutto' sUtrAdutkrAnta utsUtraH, sUtramatikramya kRta ityrthH| "ummaggo,' mAgaH / kSAyopazamiko bhAvaH, tamatikrAnta unmArgaH, kSAyopazamikabhAvatyAgenaudayikabhAvasaMmakRta ityarthaH / 'akappo,' kalpo kI nyAyo vidhirAcArazcaraNakaraNavyApAra iti yAvat , na kalpo'kalpo'tadrapa ityrthH| karaNIyaH sAmAnyena karttavyaH, na krnniibhyo'krnniiyH| hetuhetumadbhAvazcAtra yata evotsUtro'ta evonmArga ityaadi| uktastAvat kAyiko vAcikazca / 1 umaggo-khaM. sN.|| 2 0pAogo-zAM.vaM. sN.|| 3 viraahiiyN-rtN.|| 4 tulA-AvazyakasUtrasya pratikramaNAdhyayanasya hAribhadrI vRttiH pR0 571-572 / / 5 umutto-sN.|| 6 umggo-mu.|| 7 saMkramaH kRt-mu.|| Jain Education Inter
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 683 // BENESIRECIREHENEVERNMEHEIRRRIERENCHEHEREHERE adhunA mAnasikamAha-'dujjhAo,' duSTo dhyAto durdhyAta ekaagrcitttyaa''traudrlkssnnH| 'dunviciMtio,' duSTo vicintito durvicintitaH, azubha eva calacittatayA / "jaM thiramajjhavasANaM taM jhANaM jaM calaM tayaM cittaM / " [ dhyAnazatake gA0 2] iti vacanAt / yata evetthaMbhUtastata eva 'aNAyAro,' AcaraNIyaH zrAvakANAmAcAraH, na aacaaro'naacaarH| yata caraNIyo'ta eva 'aNicchiyavvo,' aneSTavyaH, manAgapi manasApi na eSTavyaH, AstAM tAvat kartavyaH / yata evetthaMbhUto'ta eva 'asAvagapAuggo,' azrAvakamAyogyaH-abhyupetasamyaktvaH pratipannANuvratazca pratidivasaM yatibhyaH sakAzAt sAdhUnAmagAriNAM ca sAmAcArI zRNotIti zrAvakaH, tasya prAyogya ucitaH zrAvakaSAyogyaH, na tathA, zrAvakAnucita ityrthH| ayaM cAticAraH kva viSaye bhavatItyAha-' gANe daMsaNe carittAcaritte' iti / jJAnaviSaye, darzanaviSaye, sthUlasAvadya-hai yoganivRttibhAvAcAritraM ca sUkSmasAvadyayoganivRtyabhAvAdacAritraM ca cAritrAcAritram , tasmin , dezavirativiSaye ityrthH|| adhunA bhedena vyAcaSTe-'sue' zrutaviSaye, zrutagrahaNaM matyAdinAnopalakSaNam , tatra viparItaprarUpaNA akaalkhaadhyaaykvaaticaarH| 'sAmAie' sAmAyikaviSaye, sAmAyikagrahaNAt samyaktvasAmAyika-dezaviratisAmAyikayohaNam / 1 duviH-khN.|| 2 'taM huja bhAvaNA vA aNupehA vA ahava ciNtaa||' iti uttraardhm| 3 yat sthiramadhyavasAnaM tad dhyAnaM yaJcalaM takaM cittam / tad bhaved bhAvanA vA anuprekSA vA athavA cintaa|| 4 pAogo-zAM. sN.| dRzyatAM pR0 682 tti02|| 5 na shraavk-shaaN.|| 6 prayogya-khaM. sN.|| 70ayogyH-khN.|| tatra Jain Education Interna SAjainelibrary.org
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRti vibhUSitaM yogazAstram / / 684 // Jain Education Inte Seedecceeder samyaktva sAmAyikAticAraH zaGkAdiH / dezaviratisAmAyikAticAraM tu bhedenAha - tinhaM guttINaM' tisRNAM guptInAM 'yat khaNDitam' ityAdinA sarvatra yogaH / manovAkkAyagopanAtmikAstisro guptayo vyAkhyAtAH, tAsAM cAzraddhAna-viparIta| prarUpaNAbhyAM khaNDanA virAdhanA ca / caturNAM krodha-mAna- mAyA - lobhalakSaNAnAM kaSAyANAM pratiSiddhAnAM karaNenA'zraddhAna-viparItaprarUpaNAbhyAM ca / paJcAnAmaNutratAnAM trayANAM guNatratAnAM caturNA zikSAtratAnAmuktasvarUpANAm, aNuvratAdimIlanena dvAdazavidhasya zrAvakadharmasya yat khaNDitaM dezato bhagnam, yad virAdhitaM sutarAM bhagnam na punarekAntato'bhAvamApAditam 'tassa micchAmi dukkaDaM, ' tasya daivasikAdyaticArasya jJAnAdigocarasya, tathA guptInAM kaSAyANAM dvAdazavidhazrAvakadharmasya ca yat | khaNDanaM virAdhanaM cAticArarUpaM tasya mithyeti pratikrAmAmi, duSkRtametat, akartavyamidaM mametyarthaH / 1 atrAntare vineyaH punarapyardhAvanatakAyaH pravardhamAnasaMvego mAyAmadavipramukta AtmanaH sarvAticAravizuddhayarthaM sUtramidaM | paThati -- savyassa vi devasiya duccitiya dubbhAsiyai ducciTThiyai icchAkAreNa saMdisaha / sarvANyapi luptaSaSThIkAni padAni tato'yamarthaH - sarvasyApi daivasikasyANutratAdiviSaye pratiSiddhAcaraNAdinA jAtasyAticArasyeti gamyate; punaH kIdRzasya ? duzcintitasya, duSTamArtaraudra dhyAnatayA cintitaM yatra sa tathA, tasya, duzcintitodbhavasyetyarthaH, anena mAnasamatIcAramAha / duSTaM | sAvadyavAgrUpaM bhASitaM yatra sa tathA tasya, durbhASitotpannasyetyarthaH, anena vAcikaM sUcayati / duSTaM pratiSiddhaM dhAvana - valganAdikAyakriyArUpaM ceSTitaM yatra sa tathA tasya, duzceSTitodbhavasyetyarthaH, anena kAyikamAha / asyAticArasya kimityAha - icchAkAreNa saMdisaheti, AtmIyecchayA mama pratikramaNAjJAM prayacchata, ityuktvA tRSNIko gurumukhaM prekSamANa Aste / 10kramAmi - mu. // 2, 3, 4, 5 khaM. madhye sarvatra 'ya' sthAne 'a' iti pAThaH / 6, 7 yatra tat tathA-mu. // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 // 684 // 5 SaTsu AvazyakeSu aticArA locanam 10
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ _tato gururAha-'paDikkamaha' prtikraamt| tataH ziSyaH pAha-'icchaM' icchAmyetad bhagavadvacaH, 'tassa ' tasya devasikAticArasya 'micchA mi dukkaDaM ' AtmIyaM duSkRtaM mithyeti jugupsa ityarthaH / | tathA, dvitIyaccha(va)ndanake'vagrahAntaHsthita eva vineyordhAvanatakAyaH khAparAdhakSamaNAM cikIrSurguruM pratIdamAha'icchAkAreNa saMdisaha ' iti, icchAkAreNa svakIyAbhilASeNa na punarbalAbhiyogAdinA, saMdizata AjJA prayacchata yUyam / AjJAdAnasyaiva viSayamupadarzayannidamAha 'abbhuDio mhi abhaMtaradevasiaM khAmemi' abhyutthito'smi prArabdho'smi aham , anenAbhilASamAtrasya vyapohena / kSamaNAkriyAyAH prArambhamAha-'abbhaMtaradevasiaM' iti divasAbhyantarasaMbhavam aMticAram' iti gamyate, kSamayAmi marSayAmi hai| ityekA vAcanA ___ anye tvevaM paThanti--' icchAmi khamAsamaNo abhuDhio mhi abhaMtaradevasiaM khAmeuM' iti, icchAmi abhilapAmi kSamayitum iti yogaH, he kSamAzramaNa !, na kevalamicchAmi, kintu ' a Dio mhi ' ityAdi pUrvavadeva / 1 dvitIyacchanda-ityeva sarvAsu hastalikhitapratiSu mu. madhye ca paatthH| saM. madhye 'dvitIyecchandanake' iti paatthH| dharma-125 saMgrahavRttau [pR0 181] 'dvitIyacchandanake' iti paatthH| 20danakAvagraha-mu. zAM. khN.|| 3 0kSAmaNAM-saM. khaM. mu.| 4 dio amhi-mu0 TThiamhi-khaM. // 5 abhitr-mu.|| 6 siyaM-khaM. saM. // 7 ambhi-mu.|| 8 siyN-sN.|| 9 atii0-mu.|| he 10 TThio amhi-mu.| tttthiymhi0-khN.|| 11 abhi-mu.|| 12 siyN-shaaN.-sN.|| 13 shrvnn-khN.|| 14 Tio| amhi-mu.| tttthiamhi-khN.|| Jain Education Internal
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH ___ evaM svAbhiprAyaM prakAzya tUSNImAste yAvad gururAha--'khAmeha' iti kSamayasvetyarthaH / tataH sa guruvacanaM bahu manyamAna svopakSavRttiAha- icchaM khAmemi' iti, 'icchaM' icchAmi bhagavadAjJAm , 'khAmemi' kSamayAmi ca svAparAdham / anena kSamaNakriyAyAH prakAzaH vibhUSitaM prArambhamAha / tato vidhivat paJcabhiraGgaH spRSTadharaNItalo mukhavatrikayA sthagitavadanadeza idamAha-- zlokaH 129 yogazAstram jaM kiMci apattiaM parapattiaM bhatte pANe viNae veyAvacce AlAve salAve uccAsaNe samAsaNe aMtarabhAsAe uvaribhAsAe // 686 // // 686 // jaM kiMci majjha viNayaparihINaM muhumaM vA bAyaraM vA tumbhe jANaha ahaM na yANAmi tassa micchA mi dukaDaM / ' ___vyAkhyA-'jaM kiMci' yat kiJcit sAmAnyato niravazeSaM vA, 'apattiya' ApatvAdaprItikamaprItimAtram , 'parapatti prakRSTamagrItikaM parapratyayaM vA parahetukam , upalakSaNatvAdasyAtmapratyayaM ceti draSTavyam , yuSmadviSaye mama jAtaM yuSmAbhirvA mama SaTsu hai janitamiti vAkyazeSaH, tassa micchA mi ityuttareNa saMbandhaH tathA, 'bhatte' bhakte bhojanavipaye, 'pANe' pAnaviSaye, 'vinne'| AvazyakeSu vinaye'bhyutthAnAdirUpe, 'veAvacce' vaiyAptye vaiyAvRtye vA auSadhapathyAdinA'vaSTambharUpe, 'AlAve' AlApe sakujalparUpe, kSamaNam saMlAve' saMlApe mithaHkathArUpe, 'uccAsaNe' gurorAsanAduccairAsane, 'samAsaNe' gurvAsanena tulye Asane, 'aMtarabhAsAe' antarabhASAyAM gurorbhASamANasya vicAlabhASaNarUpAyAm , ' uvaribhAsAe , upari bhASAyAM gurorbhASaNAnantarameva vizeSabhASaNarUpAyAm / eSu bhaktAdiSu 'jaM kiMci' yat kiJcit samastaM sAmAnyato vA, 'majjha' mama, 'viNayaparihINaM' vinayaparihINa zikSA. 1 icchaM-nAsti shaaN.|| 2 suhm-khN.|| 3 (veti?)|| 40vRttye-saM. // 5 antarbhASAyAM-mu. // 6 'vacalaM bhASaNa-vacamA kA bolavu' iti gujarAtIbhASAyAm // 7 vizeSarUpAyAm-zAM. // 8 0prihiinN-mu.|| BHETHEREHEHREHENSIGHERAISHISHEHHHHIGHEHEKCHEREINEHEAK Jain Education F ional For Private & Personal Use
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 687 / / Jain Education Inte aleeleelone viyuktaM ' saMjAtam ' iti zeSaH / vinayaparihINasyaiva dvaividhyamAha -- ' muhumaM vA bAyaraM vA ' sUkSmamalpaprAyazcittavizodhyam, bAdaraM bRhatprAyazcittavizodhyam, vAzabdau dvayorapi mithyAduSkRtaviSayatvatulya todbhAvanArthI, 'tubbhe jANahe 'ti yUyaM jAnItha sakalabhAvavedakatvAt, 'ahaM na yANAmi' ahaM punarna jAnAmi, mUDhatvAt / tathA 'yUyaM na jAnItha pracchannakRtatvAdinA, ahaM jAnAmi svayaM kRtatvAt, tathA yUyaM na jAnItha pareNa kRtatvAdinA, ahaM na jAnAmi vismaraNAdinA, tathA yUyamapi jAnItha ahamapi jAnAmi dvayoH pratyakSatvAt etadapi draSTavyam / ' tassa' tasya SaSThIsaptamyorabhedAt tasminnaprItika viSaye vinayaparihINaviSaye ca 'micchAmi dukarDa' mithyA me duSkRtamiti svaduzcaritAnutApasUcakaM svadoSapratipattisUcakaM vA | pratikramaNamiti pAribhASikaM vAkyaM prayacchAmIti zeSaH, athavA tasyeti vibhaktipariNAmAt tadaprItikaM vinayapairihINaM ca mithyA, mokSasAdhana viparyayabhUtaM vartate me mama ; tathA duSkRtaM pApamiti svadoSapratipattirUpamaparAdhakSamaNamiti / vandanapUrvake cAlocanakSamaNe bhavata iti kRtvA vandanakAnantaraM te vyAkhyAte, anyathA pratikramaNe tayoravasaraH, bandanakasya ca phalaM karmanirjarA, yadAhu:-- "1 'vaMdaNaeNaM bhaMte! jIve kiM ajjigaha ? goamA ! aTTha kammapayaDIo niviDavaMdhaNabaddhAo siDhilabaMdhaNabaddhAo 1 0 parihIna0- mu. // 2 0nupAttasU0 mu0 // 3 parihInaM- mu. // 4 vaMdaNeNaM-khaM. // 5 vandanakena bhadanta ! jIvaH kimarjayati ? gotama ! aSTa karmaprakRtInibiDabandhanabaddhAH zithilabandhanabaddhAH karoti, cirakAlasthitikAH alpakAlasthitikAH karoti, | tIvrAnubhAvA mandAnubhAvAH karoti, bahupradezAtrA alpapradezAgrAH karoti, anAdikaM ca anavadagraM saMsArakAntAraM na paryaTati / 10 // 687 //
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 688 // Beeeeeeee Jain Education Inter karei, cirakAlaDioo appakAlaDihaAo karei, tivbANubhAvAo maMdANubhAvAo kareI, bahuppaesaMggAo appapae saMggAo karei, aNAiaM ca NaM aNavadaggaM saMsArakaMtAraM no pariaDDaD / " ] [ tathA--" vaidaNaerNe bhaMte ! jIve kiM ajjiNai ? / goamA ! vaMdaNaeNaM nIyAgottaM kammaM khavei, uccAgottaM nibaMdha, sohaggaM ca NaM appaDihayaM ANAphalaM nivvattei / " [ uttarAdhyayane 30 | 10 ] tathA -- " viNaovayAra mANassa bhaMjaNA pUaNA gurujaNassa / [Avazyaka niryukta 1229] atha pratikramaNam -- pratItyupasargaH pratIpe prAtikUlye vA; " kramR pAdavikSepe, " [ dhA0 pA0 385 ], asya | pratipUrvasya bhAvAnaDantasya pratIpaM kramaNaM pratikramaNam / ayamarthaH - zubhayogebhyo'zubhayogAntaraM krAntasya zubheSveva kramaNAt pratIpaM kramaNam, yadAha- tityarANa ya ANA suadhammArAhaNA'kiriyA || 1 // " 1,2 0 lagAo - zAM. // 3 vaMdaNeNaM khaM // 4 vandanakena bhadanta ! jIvaH kimarjayati ? gautama ! vandanakena nIcaitriM karma kSapayati, uccairgotraM nibadhnAti, saubhAgyaM ca apratihatamAjJAphalaM nirvartayati / 5 " vinayopacAraH kRto bhavati' 'mAnasya bhaJjanA......... pUjanA gurujanasya tIrthakarANAM cAjJA'nupAlitA bhavati 'zrutadharmArAdhanA kRtA bhavati ...... pAramparyeNa akriyA bhavati, yato'kriyaH siddhaH " - AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH pR0 545 // 6 tulA - Avazyaka sUtrasya prati|kramaNAdhyayanasya hAribhadrIvRttiH pR0 551, AvazyakacUrNiH pR052 | pravacanasAroddhAravRttiH pR0 39 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 208 // tRtIyaH prakAzaH zloka 129. // 688 // 5 SaTsu AvazyakeSu aticArA locanam 10
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 689 // " svasthAnAd yat perasthAnaM pramAdasya vazAd gataH / tatraiva kramaNaM bhUyaH pratikramaNamucyate // 1 // " [ pratikUlaM vA gamanaM pratikramaNam , yadAha-- "kSAyopazamikAd bhAvAdaudayikavazaM gtH| tatrApi ca sa evArthaH pratikUlagamAta smRtaH // 1 // " [ prati prati kramaNaM vA pratikramaNam ; uktaM ca, "prati prati pravartanaM yA zubheSu yogeSu mokssphldessu| niHzalyasya yateryat tad vA jJeyaM pratikramaNam // 1 // " [ tccaatiitaa-'naagt-vrtmaankaaltryvissym| nanvatItaviSayameva pratikramaNam , yata uktam--" aIyaM paMDikamAmi, haipaDappannaM saMvaremi, aNAgayaM paJcakkhAmi" [ ] iti, tat kathaM trikAlaviSayatA ? ucyate--atra pratikramaNazabdo'zubhayoganivRttimAtrArthaH 1 paraM sthAnaM-saM. AvazyakacUA~ pratikramaNAdhyayane [pR052] pravacanasAroddhAravRttI [pR0 39] ca // 2 "kSAyopazamikAdvApi bhAvAdaudayika gtH| tatrApi hi s...||" iti AvazyakacUrNI [pR0 52] paatthH|| 3 prati-nAsti khN.|| 4 "uktaM kaca-pati pati pavattaNaM vA subhesu jogesu mokkhphldesu| nissallassa jatissA jaM teNaM taM paDikkamaNaM // " iti AvazyakacUrNI Jain Education Inte1981 |
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram 5 ISISTEHSICORRENERCISISTERCHCHEHEREHEREHEATREHENSISTER " micchattapaDikkamaNaM taheva assaMjame paDikkamaNaM / tRtIyaH ___ kasAyANa paDikkamaNaM jogANa ya appasatthANaM // 1 // " [Avazyakaniyuktau 1264 ] prakAzaH tatazca nindAdvAreNAzubhayoganivRttirUpamatItaviSayaM pratikramaNam , pratyutpannaviSayamapi saMvaradvAreNa, anAgatamapi / zlokaH 129 pratyAkhyAnadvAreNeti na kazcid doSaH / // 690 // tacca daivasikAdi paJcadhA-divasasyAnte daivasikam , rAtrerante rAtrikam , pakSasyAnte pAkSikam , caturNA mAsAnAmante / cAturmAsikam , saMvatsarasyAnte sAMvatsarikam / punadvaidhA-dhruvam adhruvaM c| dhruvaM bharatairAvateSu prathamacaramatIrthakaratIrtheSu, aparAdho kASaTsu bhavatu vA mA vA, ubhayakAlaM pratikramaNam / adhruvaM madhyamatIrthakaratIrtheSu videheSu ca kAraNajAte pratikramaNam / yadAha AvazyakeSu "saMpaDikkamaNo dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / pratikramaNamajjhimayANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 1 // " [ Avazyakaniyuktau 1258 ] |svarUpam 1 mithyAtvapratikramaNaM tathaivAsaMyame prtikrmnnm| kaSAyANAM pratikramaNaM yogAnAM cAprazastAnAm // 2 sapratikramaNo dharmaH purimasya ca pazcimasya ca jinsy| madhyamakAnAM jinAnAM kAraNajAte pratikramaNam / / pratikramaNAdhyayane pR0 52 // 5 tad vijnyyN-mu0|| 6 aiyaM-mu. zAM. khN.| atItaM pratikrAmAmi, pratyutpannaM saMvRNomi, anAgataM prtyaakhyaami| 7 AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttI [pR0 551] pravacanasAroddhAravRttau [pR0 39] cedRza eva pATha uddhtH| yogazAstraTIkAyAmapi [pR0 482] pUrvamuddhatamidam, idaM vacanaM pAkSikasUtre'pi vartate, kintu tatra 'aIyaM niMdAmi' iti pAThaH / Jain Education Inter21
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 691 // BHEHERCISHEHEHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH pratikramaNavidhizcaitAbhyo gAthAbhyo'vaseyaH,-- " paMcavihAyAravisuddhiheumiha sAhU sAvago vA vi / paDikkamaNaM saha guruNA guruvirahe kuNai iko vi // 1 // 1 paJcavidhAcAravizuddhihetoriha sAdhuH zrAvako vaapi| pratikramaNaM saha guruNA guruvirahe karoti eko'pi||1|| 2 iyamekA gAthA pravacanasAroddhAravRttau [pR0 39] uddhtaa| dharmasaMgrahavRttau [pR0238-239] imAstrayastriMzadapi gAthA uddhRtaaH| "ciivaMdaNa ussaggo pottiyapaDileha vNdnnaaloe| suttaM vaMdaNa khAmaNa vaMdaNaya carittaussaggo // 175 / / dasaNanANu ssaggo suyadevayakhettadevayANaM c| puttiyavaMdaNa thuitiya sakkathaya thotta devasiya / / 176 // iti pravacanasAroddhAre devsikprtiskrmnnvidhidrshitH| asya vyAkhyA-"daivasikapratikramaNavidhiH-ciivaMdaNetyAdi / basa-sthAvarajanturahite prekSitapramArjite sthaNDile IryApathikI pratikramya prathama caityavandanaM vidheyam / tadanu AcAryAdInAM kSamAzramaNAni dattvA bhUbhinihitazirAH sakaladaivasikAticArANAM mithyAduSkRtaM dattvA sAmAyikapUrvakam 'icchAmi ThAiuM kAussagaM' ityAdisUtraM bhaNitvA devasikAticAracintanArtha kAyotsarga karoti'.....tataH pArayitvA 'logassujjoyagare' ityAdi bhaNitvA upavizya 'pottiyapaDileha' tti potikAyA mukhapotikAyAH pratilekhaH pratilekhanam......"tadanu 'vaMdaNa' tti vandanakaM daatvym| 'Aloe' tti tata AlocanaM kAryama | kAyotsargacintitAticArAMzca guroH kthyti| tadanUpavizya 'suttaM' ti sAmAyikAdisUtra bhaNati sAdhuH svakIyaM dhAvakastu svakI| yam , yAvad 'vaMdAmi jiNe cauvIsaM' iti / 'vaMdaNa' tti tadanu vandanakaM dadAti / 'khAmaNa' tti tadanu kSAmaNakaM kurute gurvAdInAm , tatra cAyaM vidhiH-gurumAdiM kRtvA jyeSThAnukrameNa sarvAn kSAmayati, AcIrNa tu-yadA paJcakAdirgaNo bhavati tadA tritayaM. kSamayati, atha paJcakamadhye tadA jyeSThamevaikamiti, evaM praabhaatikprtikrmnnaadissvpi| tadanu 'vaMdaNaya' tti vandanakaM dadAti, caH ke samuccaye, idaM ca vandanakam 'alliyAvaNavaMdaNaya' ityucyate, aacaaryaadiinaamaashrynnaayetyrthH| 'carittaussaggo' tti tadanu cAritra // 69 %ECww.jainelibrary.org ___ JainEducation Intell
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaMdittu ceiAI dAuM caurAie khamAsamaNe / svopakSabhUnihiasiro sayalAiAramicchokaDaM dei // 2 // tRtIyaH vRtti prakAzaH vibhUSitaM sAmAiapuvvamicchAmi ThAiu~ kAussargamiccAi / zlokaH 129 yogazAstram suttaM bhaNia plNbiabhuykupprdhriyphirnno||3|| // 692 // 1 vanditvA caityAni dattvA catura AdI kssmaashrmnnaan| bhUnihitazirAH sakalAticAramithyAduSkRtaM dadAti // 2 // // 692 // ___ sAmAyikapUrvam 'icchAmi ThAiuM kAussaggaM' ityaadi| sUtraM bhaNitvA pralambitabhujakRparadhRtaparidhAnakaH // 3 // 2 tthaaiyN-kh.|| 3 0shcaaii-mu.|| 30prihrnno-sN.|| pratikramaNa vidhiH vizuddhayartha kAyotsargaH kAryaH, tatrodyotakaradvayaM cintniim| dasaNetyAdi, tato darzanazuddhinimittamutsargaH, tatraikodyotakara cintanam / tadanu jJAnazuddhinimittamutsargaH, ttraikodyotkrcintnm| suyadevaya-khettadevayANaM ca tti zrutasamRddhinimittaM zrutadevajatAyAH kAyotsargamekanamaskAracintana ca kRtvA tadIyAM stuti dadAti anyena dIyamAnAM zRNoti vaa| tataH sarvavighnanirdalananimittaM kSetradevatAyAH kAyotsargaH kAryaH, ekanamaskAracintanaM kRtvA tadIyAM stutiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zRNoti, caH samuccaye, tadanu namaskAramabhidhAya upavizya 'puttiya' tti mukhapotikAyAH pratyupekSaNam , tadanu 'vaMdaNa' tti maGgalAdinimittaM | vandanakaM deyam / tadanu 'icchAmo aNusaTuiM' iti bhaNitvA upavizya gurubhirekasyAM stutau bhaNitAyAM 'thuitiya' tti pravardhamAna stutitrayaM pravardhamAnasvareNa bhnnniiym| tadanu 'sakkathayaM' ti zakrastavo bhnnniiyH| 'thotta' ti tadanu stotraM bhnnniiym| tadanu ra divasAticAravizuddhaye kAyotsargaH karaNIyaH, logasyodyotakaracatuSTayaM ca cintniiym| idaM ca gAthAyAmaNitamapi vijJeyam / devasiyaM' ti idaM sandhyAyAM devasikaM pratikramaNaM vijJeyam / " iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 106 // 3 sAhu-khaM. saM. pravacanasAroddhAravRttau [pR0 39] dharmasaMgrahavRttI [pR. 218] c|| 4 eko-khaM. sN.|| Jain Education Intel ja |
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghoDagamAIdosehiM virahiaM to karei ussaggaM / nAhiaho jANuddhaM curNgultthiakddiptttto||4|| tattha ya dharei hiae jahakkama diNakae aIAre / pAritu namokkAreNa paDhai cauvIsathaiyadaMDaM // 5 // saMDAsage pamaJjiya uvavisiya alggviaybaahujuo| muhaNatagaM ca kAyaM ca pehae ca paMcavIsaihA // 6 // udviya Thio saviNayaM vihiNA guruNo karei kIkammaM / / battIsadosarahiaM paNavIsAvassagavisuddhaM // 7 // 1 ghoTakAdidoSavirahitaM tataH karoti utsargam / nAbhyadho jAnUz2a caturagulaM sthApitakaTIpaTTaH // 4 // tatra ca dhArayati hRdaye yathAkrama dinakRtAnatIcArAn / pArayitvA namaskAreNa paThati catuviMzatistavadaNDakam // 5 // sandaMzako pramRjya upavizya algitbaahuyugH| mukhavastrikAM ca kAyaM ca prekSate paJcaviMzatidhA // 6 // utthAya sthitaH savinayaM vidhinA guroH karoti kRtikrm| dvAtriMzaddoSarahitaM paJcaviMzatyAvazyakavizuddham // 7 // 2 tthviy0-mu.|| 3 aiaare-khN.| 4 vyidNdd-khN.| thuidaMDaM-saM. // 5 gavAviaya0 khN.| 6 mahuNaMtarga-zAM. khN.|| utthtthiyttrio-mu.|| 8 kiikamma-saM. mu.|| IREHEREHEHEERERARRRRRRENEURTELEGREHEHCHEHEN // 693 // hai Jain Education in |
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 | // 694 // kramaNa svopakSa aha sammamavaNaaMgo krjuavihidhriaputti-ryhrnno| vRtti pariciMtia aiAre jahakkamaM gurupuro viyaDe // 8 // vibhUSitaM aha uvavisittu suttaM sAmAiyamAiyaM paDhiya pyo| yogazAstram 'abbhuTTio mhi' iccAi paDhai duha uDhio vihiNA // 9 // // 694 // dAUNa vaMdaNaM to paNagAisu jaisu khAmae tiNNi / kIkammaM kari AyariamAigAhAtigaM paDhai saiddho // 10 // iya sAmAiyaussaggamuttamuccariya kaaussggtthio| citai ujjoyadurga carittaaiyArasuddhikae // 11 // 1 atha samyagavanatAGgaH kryugvidhidhRtmukhpotikaarjohrnnH| paricintya aticArAn guroH purataH prkttyet||8|| atha upavizya sUtraM sAmAyikAdikaM paThitvA prytH| 'anbhuTio mhi' ityAdi paThati dvidhA utthito vidhinA // 9 // dattvA vandanaM tataH paJcakAdiSu yatiSu kSamayet trIn / kRtikarma kRtvA 'Ayariya' Adi gAthAtrikaM paThati shraaddhH||10|| iti sAmAyikautsargasUtramuccArya kaayotsrgsthitH| cintayati udyotadvikaM caaritraaticaarshuddhikRte||11|| 2 abbhuTThiyao mhi-mu.|| abbhuTThiyamhi-zAM. khaM. // 3 taha-khaM. // 4 kiikmm-mu.|| 5 kare-mu. khN.|| 6 saddho ka-nAsti mu.|| 7 ciMtai ya ujjo0-saM. // INSHCHOICICIENCHEHEREHEREHEHEREICHEREHRUBHECHEICHCHERE WRIOHDHDHDHDHDHDHDHDHDHDHDHCHCHHETRIEHDHDHDHDHDHDHere Jain Education Inte .
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ REHEHOREIGHBHISHESHBHEHEIGHBHEHRIENRICHEHEHOSHSHEHEN bihiNA pAriya sammatta suddhiheuM ca padai ujjo| taha savvaloyaarahaMtaceiyArAhaNosaggaM // 12 // kAuM ujjoyagaraM ciMtiya pArei suddhasammatto / pukkharavaradIvaDDhe kaDDhai suasohaNanimittaM // 13 // puNa peNavIsossAsaM ussaggaM kuNai pArae vihiNA / to sayalakusalakiriyAphalANa siddhANa paDhai thayaM // 14 // aha suasamiddhiheuM suadevIe karei ussaggaM / ciMtei namokAraM suNai va dei vva tIi thuiM // 15 // evaM khettasurAe ussaggaM kuNai suNai dei thuii| paDhiUNa paMcamaMgalamuvavisai pamaja saMDAse // 16 // 1 vidhinA pArayitvA samyaktvazuddhihetozca paThati uddyotam / tathA sarvalokArhaccaityArAdhanotsargam // 12 // kRtvA udyotakara cintayitvA pArayati shuddhsmyktvH| 'pukkharavaradIvaDDhaM' karSati [kathayati] zrutazodhananimittam // 13 // punaH paJcaviMzatyucchAsam utsarga karoti pArayati vidhinaa| tataH sakalakuzalakriyAphalAnAM siddhAnAM paThati stavam // 14 // atha zrutasamRddhihetoH zrutadevyAH karoti utsargam / cintayati namaskAraM zRNoti vA dadAti vA tasyAH stutim // 15 // evaM kSetrasuryA utsarga karoti zRNoti dadAti stutim| paThitvA paJcamaGgalamupavizati pramRjya sandazakau // 16 // 2 paNavIsosAsaM-zAM. saM. // 3 surIe-mu. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 30 // SHCHACHCHHETCHEHCHCHHEKSHCHCHCHCHCHCHCHCHCHERSHEHENS tyati zuddhasyati vidhinAya namaskAra samupavizati // 695 // Jain Education Intel SEw.jainelibrary.org
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIya prakAza zlokaH 129 punvavihiNeva pehiya puttiM dAUNa vaMdaNaM gurunno| svopajJa icchAmo aNusahi ti bhaNiya jANU hiM to ThAi // 17 // vRttivibhUSitaM guruthuigahaNe thui tinni vaddhamANakkharassaro paDhai / yogazAstram sakatthavaM thavaM paDhiya kuNai pacchittaussaggaM // 18 // evaM tA devasi rAiyamavi evameva navari tahiM / / paDhamaM dAuM micchA mi dukkaDaM paDhai sakathayaM // 19 // 1 pUrvavidhinaiva prekSya mukhapotikAM dattvA vandanaM guroH| 'icchAmo aNusaTuiM' iti bhaNitvA jAnubhiH tataH tiSThati // 17 // gurustutigrahaNe stutIH tisro vardhamAnAkSarasvaraH ptthti| zakastavaM stavaM paThitvA karoti prAyazcittotsargam // 18 // evaM tAvad daivasikaM rAtrikamapi evameva navaraM tatra / prathama tAvad dattvA 'micchA mi dukkaDaM' paThati zakrastavam // 19 // 2 jAgRhi-khaM. sN.|| 3 sakkathayaM-khaM. // 4 dRzyatAm AvazyakacUrNI kAyotsargAdhyayane prAbhAtika-pAkSika-cAturmAsikasAMvatsarikapratikramaNavidhiH pR0263-266| AvazyakahAribhadrayAM pR0 790-794 // 5 sakkathaya-saM. mu.|| degA "micchAdakkaDa paNivAyadaMDayaM kaausggtiykrnnN| puttiya vaMdaNa Aloya sutta vaMdaNaya khAmaNayaM // 177 // caMdaNayaM gAhAkatiyapADho chammAsiyassa ussggo| puttiya vaMdaNa niyamo thuitiya ciivaMdaNA rAo / / 178 / / navaraM paDhamo caraNe daMsaNasuddhIya bIya ussggo| suanANassa taIo navaraM ciMtei tattha imaM / / 179 // taie nisAiAraM ciMtai carimammi kiM tavaM kaahN| chammAssA jAegadiNAi hANi jA porisi namo vA // 18 // " iti pravacanasAroddhAre raatrikprtikrmnnvidhidrshitH| asya vyAkhyA-"atha praabhaatikprtikrmnnmbhidhiiyte| tatrAha-micchAdukkaDa paNivAyetyAdi, tatra bhUmitalanivezitazira kamalaH sakalanizAticArANAM For Private & Personal use only EHCHCHCHCHEIGHBHISHEHCHEHRESCENEVEREHENSIBITESHESH pratikramaNa vidhiH Jain Education in
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 697 // pArayitvAsa, pArayitvA siddhAdistuti vadAmi jiNe cauvvIsa nAthAtrikasya paatthH| tadata tapaH WELCHEHREEEEEEEENAMECHEREHCHEENCHEHERE udviya karei vihiNA ussaggaM ciMtae a ujjoaN| bIyaM dasaNasuddhIe ciMtae tattha imameva // 20 // 1 utthAya karoti vidhinA utsarga cintayecca uddyotm| dvitIyaM darzanazuddhaH cintayet tatra imameva // 20 // mithyAduSkRtaM dattvA praNipAtadaNDakaM zakrastavamabhidhAya utthAya sAmAyikAdisUtraM bhaNitvA cAritrazuddhinimittaM kAyotsarga karoti |ekodyotakaracintanaM kRtvA pArayitvA ca darzanazuddhinimittaM 'logassujjoyagaraM' bhaNitvA punaH kAyotsarga karoti, tatrApi ekamuddyotakaraM cintayati, pArayitvA jhAnazuddhinimittaM pukkharavaritti bhaNitvA punaH kAyotsarga vidhatte, tatra ca nizAticArAMzci. ntayati iti kAyotsargatritayakaraNam , pArayitvA siddhAdistuti paThitvA upavizya 'puttiya' tti mukhapotikA pratyupekSya vandanakamAlocanaM ca kRtvA upavizya namaskArapUrva sAmAyikAdi sUtraM 'vaMdAmi jiNe cauvvIsaM' iti paryantaM bhaNitvA candanakaM dadAti, tadanu kSAmaNaM kurute // 177 / / vaMdaNayamityAdi, punarvandanam / 'AyariyauvajjhAe' ityAdigAthAtrikasya paatthH| tadanu pUrvavat sAmAyikAdisUtraM bhaNitvA pANmAsikatapasazcintanAya kaayotsrgH| tatra ca-yena saMyamayogAnAM hAniH kApi na jaayte| tat tapaH pratipadye'hamiti bhaavitmaansH||1|| zrImahAvIratIrthe'sminnupavAsatapaH kila / SaNmAsAna yAvadAdiSTamutkRSTaM gaNadhAribhiH // 2 // tato jIva! zakto'si tvaM saMyamayogAnAbAdhayA pANmAsikaM tapaH kartum ? iti vicintya na zaknomIti pribhaavyti| ekadinamahInAn SaNmAsAn zaknoSi kartum 1 ekonatriMzad dinAni paJca maasaaNshcetyrthH| na zaknomIti pUrvavat / punadvAdidinahInAn / yAvadekonatriMzadinahInAn ssnnmaasaaniti| evaM paJca mAsAn caturastrIn dvau ca ekAdidinahInAMzca cintayet , ekaM ca mAsamekAdidinahInaM yAvat trayodazadinahInam tatazcatustriMzad dvAtriMzAdikaM dvikadvikahAnyA cintayet yAvat caturtham , tadanu AcAmlanirvikRtika-pUrvArddha-ekAzanAdi namaskArasahitAntaM yAvat kartuM zaknoti tad manasi kRtvA kAyotsarga paaryti| caturviMzatistavaM ca bhaNitvA upavizya puttiya tti mukhapotikA pratyupekSate / vaMdaNa tti tato vandanakaM dtte| niyama tti tato niyamaH-pratyAkhyAnam / thuitiya tti tataH stutitritayaM pravardhamAnAkSaraM gRhagodhikAdisatvotthApanaparihArAyAlpasvareNa bhnnti| ciivaMdaNa tti tatazcaitya For Private & Personal use only // zrImahAkAya kaayotsrgH| vajjhAe' ityAyintaM bhaNityA va kitAvAsatapaH kilA saMyamayogAnoM hAnikasya pAThaH / // 697 // Jain Education in anal
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSita yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 // 698 // pratikramaNa vidhiH teie nisAiAraM jahakamaM ciMtiUNa pArei / siddhatthayaM paDhittA pamaja saMDAsamuvavisai // 21 / / puvvaM va puttipehaNavaMdaNamAloyasuttapaDhaNaM ca / / vaMdaNakhAmaNavaMdaNagAhAtigapaDhaNamussaggo // 22 / / tattha ya ciMtai saMjamajogANa na hoi jeNa me hANI / taM paDivajAmi tavaM chammAsaM tA na kAumalaM // 23 // egAiIgUNatIsUNayaM pi na saho na paMcamAsamavi / evaM cau-ti-dumAsaM na samattho egamAsaM pi / / 24 // 1 tRtIye nizAticAraM yathAkramaM cintayitvA paaryti| siddhastavaM paThitvA pramRjya sandaMzakamupavizati // 21 // pUrvamiva mukhavastrikAprekSaNa-vandane AlocanAsUtrapaThanaM c| vandana-kSamaNa-vandana-gAthAtrikapaThanamutsargaH // 22 // tatra ca cintayati saMyamayogAnAM na bhavati yena me haaniH| taM pratipadye tapaH SaNmAsaM tAvad na kartumalam // 23 // ekAghekonatriMzadUnakamapi na saho na paJcamAsamapi / evaM catuH-tri-dvimAsaM na samartha ekamAsamapi // 24 // 2 nisaaai0-mu.|| 3 igunn-sN.|| vandanaM vidhatte rAoM tti rAtripratikramaNe // 178 // navaramityAdi, navaraM kevalaM prathama utsargaH caraNeti cAritrazuddhinimittam , darzanazaddhinimittaM ca dvitIyaH utsargaH, ekaikodyotkrcintnm| zrutajJAnasya zuddhikRte tRtiiyH| navaraM kevalaM tada vakSyamANaM cintayati // 179 // tadevAha-taie nisetyAdi, tRtIye utsarge nizAticAraM cintyti| carime kAyotsarge kiM tapaH kariSyAmIti ! SaNmAsAn ekadinAdihAnyA yAvat pauruSI namo veti namaskArasahitaM vA yAvaJcintayediti .........." iti prAbhAtikapratikramaNavidhiH" iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 107-109 // Jain Education Int h a For Private & Personal use only www.jaineirtarary.org
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ MERHICHHETROHIBHEHEREHEHEREHENGHIRONMENGINK jA taM pi teramUNaM cautIsaimAio duhANIe / jAva cautthaM to jA AyaMbilAi porisi namo vA // 25 // jaM sakkaM taM hiyae dharettu pAretu pehae pottiM / dAuM vaMdaNamasaDho taM ciya pacakkhae vihiNA // 26 // icchAmo aNusaTTi ti bhaNiya uvavisia paDhai tiNNi thuI / miusaddeNaM sakatthayAi to ceie vaMde // 27 // aha pakSiyaM cauddasidiNammi puvvaM va tattha devsi| suttaMtaM paDikamiuM to sammamimaM kama kuNai // 28 // 1 yAvat tadapi trayodazonaM catustriMzadAdito dvihaanyaa| yAvat caturtha tata AcAmlAdi yAvat pauruSI namaskAra sahitaM vA // 25 // yat zakyaM tad hRdaye dhRtvA pArayitvA prekSate mukhpotikaam| dattvA vandanamazaThaH tadeva pratyAkhyAti vidhinA // 26 // 'icchAmo aNusaTuiM' iti bhaNitvA upavizya paThati tisraH stutiiH| mRduzabdena zakrastavAdi tatazcaityAn vandate // 27 / / atha pAkSika caturdazIdine pUrvamiva tatra devsikm| sUtrAntaM pratikramya tataH samyagimaM kramaM karoti // 28 // 20mAiaM-mu. dharmasaMgrahavRttau ca pR0 219 // 3 jA cu0-khN.|| 40laaii-sN.|| 5 thuii-sN.|| 6 paDikamiu-khaM. vinaa| Jain Education Inter Alw.jainelibrary.org
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti vidhiH muhapottI vaMdaNayaM saMbuddhAkhAmaNaM taihaaloe| svopaza tRtIyaH vaMdaNa patteyakkhAmaNaM ca vaMdaNayamaha suttaM // 29 // prakAzaH vibhUSita 1 mukhavastrikA vandanakaM saMbuddhakSamaNaM tthaa''locH| vandanaM pratyekakSamaNaM ca vandanakamatha sUtram // 29 // zlokaH 129 pogazAstram 2 muhpotti-mu0|| 3 tdaaloe-mu.|| // 700 // "muhapottI vaMdaNaya saMvuddhAkhAmaNaM thaaloe| vaMdaNapatteyaM khAmaNANi vaMdaNayasuttaM ca // 181 // suttaM abbhuTThANaM ussaggo putti vaMdaNaM taha y| pajaMte khAmaNayaM esa vihI pakkhipaDikkamaNe // 182 // cattAri do duvAlasa vIsaM cattA ya huMti ujjoyaa| desiMga rAiya pakkhiya cAummAse varise yaa||183||" iti pravacanasAroddhAre paakssikprtikrmnnvidhiH| asya vyAkhyA--" idAnIM pAkSikapratikramaNavidhimAha--muhapattI vNdnnyetyaadi| tatra caturdazIparvaNi devAsikaM pratikramaNaM 'tiviheNa paDikkato baMdAmi jiNe pratikramaNacauvIsaM' ityetadantaM vidhAya 'devasiyaM Aloiya paDikata, icchAkAreNa saMdisaha bhagavan ! pakkhiyamuhapattI paDile hu~ / 'guruNA haipaDileha' tti bhaNite kSamAzramaNaM dattvA mukhapottikAM pratyupekSate / tadanu vandanakaM dadAti, tataH sambuddhAnAM gItArthAnAM paJcAnA 10 kakSAmaNakaM vidhatte, tatheti samuccaye, tata AlocanaM kurvanti, tatra ca guruzcaturtha datte, cAturmAsikasaMvatsarayozca SaSThASTame, tataH punarvandanakam , tataH pratyekaM yatInAM kSAmaNAni kurvanti, tataH punarvandanakam, tataH pAkSikasUtra trizataM gurorAdezAdUrdhva sthito bhaNatyekaH, zeSAco sthitA eva vikathAdirahitAH zRNvanti, yadi ca bAlavRddhAdayo vA tAvatI velAmU sthitA na zaknuvanti sthAtuM tadA kSamAzramaNaM dattvA gurUnanujJApya upavizya nidrAdirahitAH pravardhamAnazubhabhAvAH zRNvanti // 181 // sUtrasamAptau punarupazApavizya suttaM ti pratikramaNasUtraM bhaNanti / tato'bhyutthAnaM kRtvA sAmAyikAdisUtraM ca bhaNitvA dvAdazodyotakaracintanamutsarga karoti pArayitvA ca 'potti'tti mukhapotikApratyupekSaNam , tato vandanakam , tathA ceti samuccaye, pajate tti vandanakaparyante kSAmaNakapaJcaka hai, hAkurvantIti paakssikprtikrmnnvidhiH| cAturmAsike vArSike'pi ca pratikramaNe'yameva vidhiH, kevalamatra sapta sambuddhakSAmaNAni ke kakriyante, mahati ca cAturmAsike kAyotsarge viMzatiruyotakarAzcintyante, vArSike ca catvAriMzadeko nmskaarshceti| tadanu 15 ASHSHISHEKSHIEVEN Jain Education Inte
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 701 // HEHETEREHENREVEHENEVERTERRCHEHEREHEHREHENSTERELEHEN suttaM abbhuTThANaM ussaggo putti baMdaNaM taha y| pajjatiyakhAmaNaya taha cauro chobhavaMdaNayA // 30 // puvvavihiNeva savvaM devasiyaM baMdaNAi to kuNai / sejjarserAussagge bheo saMtitheyapaDhaNe a||31|| evaM ciya caumAse varise a jahakkamaM vihI nneo| pakkha-caumAsa-varisesu navari nAmammi nANattaM // 32 // taha ussaggojjoA bArasa bIsA saMmaMgalaga cttaa| saMbuddhakhAmaNaM ti-paNa-satta sAhUNa jahasaMkhaM // 33 // " [. 1 sUtram abhyutthAnam utsargaH potikA vandanaka tathA ca / paryantikakSamaNakaM tathA catvAri stobhavandanAni // 30 // pUrvavidhinaiva sarva daivasikaM vandanAdi tataH karoti / zayyAsuryutsarge medaH zAntistavapaThane ca // 31 // evameva caturmAse varSe ca yathAkramaM vidhijnyeyH| pakSa-caturmAsa-varSeSu navaraM nAmni nAnAtvam / / 32 // tathA utsargoddyotA dvAdaza viMzatiH samaGgalakAH catvAriMzat / sambuddhakSamaNaM tri-pazca-saptAnAM sAdhUnAM yathAsaGkhyam // 33 // 2 khaamnn-mu.|| 3 thobh0-mu.|| 4 suriiu0-mu.|| 50thaya-saM. // 6smNglig-mu.|| pUrvapratikrAntadaivasikAccheSaM pratikramaNaM kurvnti| pAkSikAdiSu triSu zrutadevatAkAyotsargasthAne bhuvanadevatAkAyotsargaH kriyte|... ............"catvAro dvAdaza viMzatizcatvAriMzat, caH samuccaye, bhavanti udyotAH lokasyodyotakarAH devasike rAtrike pAkSike cAturmAsike vArSike ca pratikramaNe yathAsaMkhyena cintyante 'caMdesu nimmalayarA' ityetadantA iti // 183 // " iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 109-211 // EHHREECHEHEHEEQRHCHCHEHRTCHEHEIGHBHEREHEHEN // 701 // 731 ww.jainelibrary.org Jain Education Intels al
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram || 702 // MAHEBHATEHSHOBHEERICCHEHEHEHOTCHOTEEEEEEET pratikramaNasUtravivaraNaM tu granthavistarabhayAd noktam / tRtIya aMtha kaayotsrgH| kAyasya zarIrasya sthAna-mauna-dhyAnakriyAvyatirekeNAnyatrocchusitAdibhyaH kriyAntarAdhyAsamadhi prakAzaH kRtya ya utsargastyAgo 'namo arahaMtANaM' iti vacanAt prAk sa kaayotsrgH| sa ca dvividhaH, ceSTAyAmabhibhave ca / ceSTAyAM zlokaH 129 gamanAgamanAdAvIryApathikAdipratikramaNabhAvI, abhibhave upasargajayArtham , yadAhuH "so ussaggo duviho ceTTAe abhibhave a naaybvo| bhikkhAyariyA paDhamo uvasaggabhiuMjaNe bIo // 1 // " [Avazyakaniyuktau gA0 1466] tulA-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 157 // dharmasaMgrahavRttiH pR0 220 // 2 "sa kAyotsargo dvividhaH .......... ceSTAyAmabhi- kAyotsargabhave ca jJAtavyaH, tatra 'bhikkhAyariyAdi paDhamo', bhikSAcaryAdI viSaye prathamaH kAyotsargaH, tathAhi-ceSTAviSaya evAsau bhavati |uvasagga'bhiuMjaNe biio', upasargA divyAdayaH, tairabhiyojanamupasargAbhiyojanam , tasmin upasargAbhiyojane dvitIyaH, abhibhava. kAyotsarga ityrthH| divyAdyabhibhUta eva mahAmunistadaivAyaM karotIti hRdym| athavA upasargANAmabhiyojanaM 'soDhavyA mayopasargAH, tadbhayaM na kAryam' ityevaMbhUtam , tasmin dvitIya ityarthaH ......... saMvatsaramutkRSTa kAlapramANam , tathA ca bAhubalinA saMvatsaraM kAyotsargaH kRta iti| aMtomuhuttaM ca abhibhavakAyotsarge antyaM jaghanyaM kaalprimaannm| ceSTAkAyotsargasya tu kAlaparimANamanekabhedabhinnam" iti AvazyakasUtrasya kAyotsargAdhyayane hAribhadrayAM vRttau pR0 771-772 / "so puNa kAussaggo duvidho-ceTTAkAusaggo ya abhibhavakAussaggo y| abhibhavo NAma abhibhUto vA pareNaM paraM vA abhibhUya kunnti| pareNAbhibhUto yathA hRNAdIhiM . abhibhUto savvaM sarIrAdi vosirAmi tti kAussaggaM kreti| paraM vA abhibhUya kAussaggaM kareti jathA titthagaro devamaNuyAdiNoM aNulomapaDilomakAriNo bhayAdI paMca abhibhUya kAussaggaM kAtuM pratijJAM puureti| ceTTAussaggo ceTTAto niSphaNNo jathA gamaNA KHEREMEHEHEHEIGHBHEHEREMICICICISMEERCHOREEMEIGHSH Jain Education Inte l
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 703 // SELEHEICHERECHEHRESTHENGERSEEECHEHEHEHENSI 2 tatra ceSTAkAyotsargo'STa-paJcaviMzati-saptaviMzati-trizatI-paJcazatI-aSTottarasahasrocchAsAna yAvad bhavati, abhibhavakAyotsargastu muhUrtAdArabhya saMvatsaraM yAvad bAhubaleriva bhavati / sa ca kAyotsarga ucchrita-niSaNNa-zayitabhedena tredhaa| ekaikazcaturdhA-ucchritocchrito dravyata ucchrita UrdhvasthAnaM bhAvata hai| ko ucchrito dharmadhyAna-zukladhyAne iti prthmH| tathA dravyata ucchrita UrdhvasthAnaM bhAvato'nucchritaH kRSNAdilezyApariNAma iti / dvitiiyH| dravyato nocchito nordhvasthAnaM bhAvata ucchrito dharmadhyAna-zukladhyAne iti tRtIyaH / na dravyato nApi bhAvata ucchrita iti cturthH| evaM niSaNNa-zayitayorapi caturbhaGgI vaacyaa| na doSarahitazca kAyotsargaH kaaryH| doSAzcaikaviMzatiH AkuzcitaikapAdasya ghoTakasyeva sthAnaM ghoTakadoSaH / 1 / 1" usiussio ataha ussio a ussiyanisannao cev| nisanussio nisanno nisannaganisannao ceva / / 1473 // nivaNussio nivanno nivannanivannago a naaybvo| eesiM tu payANaM patteya parUvaNaM vucchaM // 1474 // ussianisannaga nivannage ya ikkikagammi u pymmi| daveNa ya bhAveNa ya caukkamayaNA u kAyavvA / / 1475 // " iti Avazyakaniyuktau / / 2 tulA-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 155-161 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 145 / AvazyakacUrNI kAyotsargAdhyayane pR0 268-269 / AvazyakasUtraspa hAribhadrayAM vRttau api [pR0 798 ] prAkRtagAthAmirete doSA vrnnitaaH| gamaNAdiSu kAussaggo kIrati, ahavA jadi uvasaggo anno bhavati chiditi vA to calati joeso cettttaakaaussggo| esa aNegavidho purato vnnnnihijti| ........."abhibhavakAussaggassa imaM kAlapamANaM-jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM saMvatsaraM jathA baahubliss|"-aavshykcuurnniH pR0248-249 / / // 703 // Jain Education Inter Alw.jainelibrary.org
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ svova vRtti vibhUSitaM yogazAstram 11 805 11 // Jain Education I kharavAtaprakampitAyA latAyA iva kampanaM latAdoSaH / 2 / stambhamavaSTabhya sthAnaM stambhadoSaH / 3 / kuDyamavaSTabhya sthAnaM kuDyadoSaH / 4 / mAle zirosvaSTabhya sthAnaM mAladoSaH / 5 / hastau guhyadeze sthApayitvA zabaryA iva sthAnaM zabarIdoSaH | 6 | zirosaimya kulavadhvA iva sthAnaM vadhUdoSaH / 7 / nigaDitasyeva vivRtapAdasya militapAdasya vA sthAnaM nigaDadoSaH / 8 / nAbheruparyAjAnu colapaTTakaM nibadhya sthAnaM lambottaradoSaH / 9 / daMzAdivAraNArthamajJAnAd vA stane colapaTTakaM nivadhya sthAnaM stanadoSa:, ' dhAtrIvad bAlArthaM stanAvunnamayya sthAnaM vA' ityeke / 10 / pASNIM mIlayitvA'gracaraNau vistArya, aGgaSThau vA mIlayitvA pASNIM vistArya sthAnaM zarkaToddhikAdoSaH / 11 / tinIvat paTena zarIramAcchAdya sthAnaM saMyaMtIdoSaH / 12 / khalInamiva rajoharaNaM puraskRtya sthAnaM khalInadoSaH, anye khalInArtahayava dUrdhvAdhaH kampanaM khalInadoSamAhuH | 13 | bAyasasyevetastato nayanagolakabhramaNa dirgevekSaNaM vA vAyasadoSaH / 14 / 3 saMyatAdoSaH - khaM. saM. // 10 namaya ( yya ? ) - zAM. // 2 0ToddhikA - khaM. saMpU. // khaM. saM. / dinirIkSaNaM-pravacanasAroddhAravRttau pR0 159 // 4 digapekSaNaM- saMpU. mu. vinA zAM. addddddddeer Meldierelelelelelelelele tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 // 704 // 5 kAyotsarga svarUpam ..... .. www.jaigelibrary.dig
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 705 / / aaaaaaaaaa Jain Education Intem padapadikAbhayena kapitthavaccolapaTTaM saMvRtya muSTau gRhItvA sthAnaM kaMpitthadoSaH, 'evameva muSTiM baddhvA sthAnam' | ityanye / 15 / bhUtAviSTasyeva zIrSa kampayataH sthAnaM zIrSotkampitadoSaH / 16 / mUkasyevAvyaktazabdaM kurvataH sthAnaM mUkadoSaH / 17 / AlApakagaNanArthamaGgalIzvAlayataH sthAnamaGgulidoSaH / 18 / vyApArAntaranirUpaNArthaM saMjJAmevameva vA anRtaM kurvataH sthAnaM bhrUdoSaH / 19 / niSpadyamAnavAruNyA iva buDabuDArAveNa sthAnaM vAruNIdoSaH, 'vAruNImattasyeva ghUrNamAnasya sthAnaM vAruNIdoSaH ' ityanye / 20 / anuprekSamANasyevauSThapuTe calayataH sthAnamanuprekSAdoSaH | 21 | " ghoDaga layA ya khaMbhe kuDDe mAle ya savAra bahu Niale / laMbottara thaNa UddhI saMjai khaliNe ya vAyasa kaviTThe // 1 // sIsokaMpia mUi aMgulI bhamuhA ya vAruNI pehA / " [ Avazyakaniyuktau gA0 1560 - 15613 ] iti / yadAhu:-- 1 kapittho doSaH - saM. // 2 0 tAdoSaH - zAM. khaM. saMpU. // 3 ghoTakaH latA ca stambhaH kuDyaM mAlazca zabarI vadhUH nigaDaH / lambottaraH stanaH UddhiH saMyatI khalInaM vAyasaH kapitthaH // zIrSotkampitaH mUkaH aGgulI bhrUH vAruNI prekSA / lalaladala 5 10 / / 705 / /
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyaH svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 129 // 706 // // 706 // 5 eke tvanyAnapi kAyotsargadoSAnAhuH, yathA " niSThIyanaM vapuHsparzaH prapaJcabahulA sthitiH / sUtroditavidheyUMnaM vayo'pekSASivarjanam // 1 // kAlApekSAvyatikrAntiAkSepArsektacittatA / lobhAkulitacittatvaM pApakAryodyamaH prH||2|| kRtyAkRtyavimUDhatvaM paiTTakAdyupari sthitiH|" [ kAyotsargasyApi phalaM nirjaraiva / yadAhuH " kAussagge jaha saMThiassa bhajati aNgmNgaaii| iya bhaMjaMti suvihiyA aTTavihaM kammasaMdhAyaM // 1 // 5 [Avazyakaniyuktau gA0 1565 ] 1 prapaJcA b0-sN.|| 2 0vidheyUno-pravacanasAroddhAravRttau pR0 160 // 3 jvo'pekssaa-shaaN.|| 4 saktici0-saM. paTTikA0-saM. vinaa|| 6 aNguvNgaaii| iya bhiNdti-mu.| "kAyotsarge susthitasya bhajyante aGgopAGgAni 'iya' evaM cittanirodhena 'bhindanti' vidArayanti munivarAH sAdhayaH aSTavidham maSTaprakAra karmasaMghAta sAnAvaraNIyAdilakSaNamiti gAthArtha:-" AvazyakahAribhadrI pR0 801 // 7 bhjjNti-paa.|| kAyotsargasvarUpam Jain Education Inte Klww.jainelibrary.org.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 707 // kAyotsargasUtrArthaH prAg vyAkhyAta eva / atha pratyAkhyAnama-pati pravRttipratikUlatayA A maryAdayA khyAnaM prakathanaM pratyAkhyAnam / tacca dvedhA-mUlaguNarUpamuttaragaNarUpaM c| mUlaguNA yatInAM mahAvratAni, zrAvakANAmaNuvratAni / uttaraguNAstu yatInAM piNDavizuddhathAdayaH, zrAvakANAM tu gunnvrt-shikssaavrtaani| mUlaguNAnAM tu pratyAkhyAnatvaM hiMsAdinivRttirUpatvAt , uttaraguNAnAM tu piNDavizuddhayAdInAM digvatAdInAM ca pratipakSanivRttirUpatvAt / tatra svayaM kRtabhatyAkhyAnaH kAle vinayapUrvakaM samyagupayukto guruvacanamanUccArayan svayaM jAnan jJasyaiva guroH pArzve pratyAkhyAnaM karoti / jJatve cai caturbhaGgI-dvayorkhatve prathamo bhaGgaH zuddhaH 1 / murorjatve ziSyasyAjJatve dvitiiyH| tatra tatkAlaM ziSyaM saMkSepataH prabodhya yadA guruH pratyAkhyAnaM kArayati tadA'yamapi zuddhaH, anyathA tvazuddhaH 2| zagurorajJatve ziSyasya jJatve tRtiiyH| ayamapi tathAvidhagurorapAto gurubahumAnAd guroH pita-pitRvya-mAtula-jyeSabhrAtrAdikA sAkSiNaM kurvatastRtIyaH zuddhaH, anyathA tvazuddhaH 3 / dvaimoraGgatve azuddha eva 4 / hai uttaraguNapratyAkhyAnaM pratidinopayogi dvividha-saMketapratyAkhyAnamaddhApratyAkhyAnaM c| tatra saMketapratyAkhyAna zrAvakaH pauruNyAdipratyAkhyAnaM kRtvA kSetrAdau gato gRhe vA tiSThan 'bhojanamApteH prAk pratyAkhyAnarahito mA bhUvam' 1 tulA-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 114 / dharmasaMgrahavRttiH pR0182 // AvazyakahAribhadrI pR0 803 // 2 0manUcarankakha.mu. pravacanasAroddhAravRttau [pR0 114 ] dharmasaMgrahavRttI [pR0 183] c|| 3 ca-nAsti mu0|| 4 ttkaalshissy-sN.|| 5 tulA-paJcAzake 5 / 2-7 // 6 dvayorasatve caturthaH, asAcazuddha ev-bhu.|| 7dRzyatAM pravacanasAroddhAravRttiH pR0 120 / dharmasaMgrahavRttiH pR0 183 / HDHESHBHEHERDIBHBHBICHCHHERCHOKHOREHERBACHCHCHEME // 707 // For Private & Personal use only w.jainelibrary.org
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 129 vibhUSitaM yogazAstram // 708 // // 708 // pratyAkhyAna MEHCHCHCHEHICHCHCHIEVEICHERCHOICEKHBHBHISHMISHRAICHICHCHEMIST ityaGgaSThAdisaMketaM karoti-' yAvadaGguSThaM muSTi granthi vA na muzvAmi, gRhaM vA na pravizAmi, khedabindavo vA yAvad na zuSyanti, etAvanto vocchAsA yAvad na bhavanti, jalAdimazcikAyAM yAvadete bindavo na zuSyanti, dIpo vA yAvad na nirvAti tAvad na bhuJje' iti, yadAhuH " aMguTThamuDhigaMThIgharaseUsAsathivugajoikkhe / eaM saMkeya bhaNiyaM dhIrehiM arthatanANIhiM // 1 // " [ Avazyakaniyuktau gA0 1578 ] dikaM saMketaM-mu. shaaN.|| 2 vA nAsti-khaM. saM. sNpuu.|| dharmasaMgrahavRttau [pR0 183] ca // 3 jlaam-mu.|| 4 "agukAThazca muSTizcetyAdidvandvaH aGguSTha-muSTi-granthi-gRha-svedAcchAsa-stibuka-jyotiSkAn tAn cihnaM kRtvA yat kriyate pratyAkhyAnaM tada bhaNitamuktam saketametat , kaiH dhIraiH anantajJAnibhiriti gaathaasmaasaarthH|| avayavattho puNa ke nAma ciMdhaM, saha ketana saketaM sacihnamityarthaH"-AvazyakahAribhadrI pR0 845 // sAkeyaM NAma keyamiti gRhavyAkhyA, gRhavAsinAM pratyAkhyAnamityuktaM bhavati / sadvitIyo'rthaH keyaM NAma ciNhaM paJcakkhANe jAva evaM tAva Na jememi ti| tattha gaathaa-aNguttu|" iti AvazyakacUNoM pratyAkhyAnAdhyayanasya] pR0 310 / "saaketmidaaniimaah-keymityaadi| "kita nivAse" [pA.dhA. 993] ityasya dhAtoH kityate uSyate asminniti ghabhi keto gRhamucyate, saha tena vartante iti sahasya sabhAve saketA gRhasthAH , teSAmidam ' tasyedam' [pA0 4 / 3 / 20] ityaNi sAketaM pratyAkhyAnaM prAyeNa gRhasthAnAmevedaM bhavatIti / athavA ketaM cihnamucyate, saha ketena cihnana vartata iti saketam saketameva prajJAditvAt svArthe'Ni saaketmaahurmunyH| ....."aMguTThI ityaadi| aGguSThazca granthizca muSThizca gRhaM ca svedazca ucchAsazca stibukazca joikkhazceti samAhAro dvandvaH, 'johakkha' zabdazca dezyo dIpe vartate, tadviSayA kriyA sarvatra yathocitA yojanIyA, pratyAkhyAnavicAle kRtyamidam" iti pravacanasAroddhAra[gA. 199] vRsau pR0 120-121 // REHRISGARHETRIOSISTERESISTEREHEREHENSHCHOTE svarUpam zyakahAribhadrI pR0 pa tAva Na jememiti navAse" (pA.dhA. 9 Jain Education Inten For Private & Personal use only
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 709 // addhA kAlastadviSayaM pratyAkhyAnamaddhApatyAkhyAnam / tacca namaskArasahitam , pauruSI, dinapUrvArdhaH, ekAzanam , ekasthAnakam , AcAmAmlam , upavAsaH, caramam , abhigrahaH, vikRtiniSedhazceti dshvidhm| yadAhuH " navakAra porisIe purimaDDhekkAsaMNegaThANe y| AyaMbila'bhattaDhe carame a abhiggahe vigaI // 1 // " [ Avazyakaniyuktau gA0 1611 ] nanvekAzanAdipratyAkhyAnaM kathamaddhApratyAkhyAnam , na hi tatra kAlaniyamo'sti ? satyam , addhApatyAkhyAnapUrvANyekAzanAdIni prAyeNa kriyanta ityaddhApratyAkhyAnatvenocyante / pratyAkhyAnaM cApavAdarUpAkArasahitaM kartavyam, anyathA tu bhaGgaH syAt , sa ca doSAya; yadAha "vaiyabhaMge gurudoso thevassa vi pAlaNA guNakarI / gurulAghavaM ca NeyaM dhammammi ao a AgArA // 1 // " [paJcAzake 5 / 12, paJcavastuke 512] 10snneytthaa0-shaaN.khN.| "namaskAra ityupalakSaNAt namaskArasahite pauruSyAM purimArdai ekAzane ekasthAne ca AcAmle abhaktArthe carame ca abhigrahe vikRtau| kim ? yathAsaGkhyamete AkArAH" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 852 / "tacca paJcakkhANaM dasavidhaM-NamokkAra porisI.........." iti AvazyakacUrNau pR0 315 // 2 tulA-paJcAzakavRttiH pR0 88|| pravacanasAroddhAravRttiH pR0 123 // 3 ydaahuH-mu.|| tulA-dharmasaMgrahavRtti pR0 184 // 4 batabhane gurudoSaH stokasyApi pAlanA guNakarI tu| gurulAghavaM ca jJeyaM dhrme'tshcaakaaraaH|| 5 o-mu.|| ... MECHEENCHEHEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEERUT " iti AvazyakacUrNI AvazyakasUtrasya hAribhadrayoM para AcAmle / // 709 // gurumA 10123 // 3 yadAhuH- Jain Education Intel For Pra Personal use only Eklww.jainelibrary.org.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti zlokaH 129 // 10 // te ca namaskArasahitAdiSu yAvanto bhavanti tAvanta upadaya'nte / tatra namaskArasahite muhUrtamAtrakAle namaskAroccAraNAsvopajJa tRtIyaH vasAne pratyAkhyAne dvAvAkArau bhavataH / Akriyate vidhIyate pratyAkhyAnabhaGgaparihArArthamityAkAraH prtyaakhyaanaapbaadH| prakAzaH vibhUSitaM | nenu kAlasyAnuktatvAt saMketapatyAkhyAnamevedam / naivam , sahitazabdena muhUrtasya vizeSaNAt / atha muhUrtazabdo na yogazAstram // 10 // zrUyate, tat kathaM tasya vizeSyatvam ? / ucyate --addhApatyAkhyAnamadhye'sya pAThAt , pauruSIpatyAkhyAnasya ca vakSyamANatvAdivazyaM tadarvAg muhUrta evaavshissyte| atha muhUrttadvayAdikamapi kuto na labhyate ? / ucyate -alpaakaartvaadsy| pauruSyAM | hi SaDAkArAH, tadasmin pratyAkhyAne AkAradvayavati svalpa eva kAlo'vaziSyate / sa ca namaskAreNa sahitaH, pUrNe'pi kAle | namaskArapAThamantareNa pratyAkhyAnasyApUryamANatvAt ; satyapi namaskArapAThe muhUrttAbhyantare pratyAkhyAnabhaGgAt / tat siddhametat-muhUrtamAnakAlaM namaskArasahitaM prtyaakhyaanmiti| ___ atha prathama eva muhUrta iti kuto labhyate ? sUtraprAmANyAt , pauruSIvat / sUtraM cedam uggae sUre namokArasahiaM paJcakkhAi cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM BACHCHEHEHETICHEHEREHICHRISHITEHSHEIGHEMSHEMSHISHEIGHaa pratyAkhyAnasvarUpam vosirh| 1 tulA-paJcamapaJcAzakavRttiH pR0 90-95 / pravacanasAroddhAravRttiH pR0 124, dharmasaMprahavRttiH pR0 185 // 2 0sya ca vakSa0-saM. khN.| 0sya vkssy-mu.|| 3 ttstsmin-khN.|| 4 nmukkaa0-shaaN.|| nal For Private & Personal use only Jain Education in a
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ __vyAkhyA-udgate sUre sUryodmAdArabhyetyarthaH, namaskAreNa parameSThistavena sahitaM yuktaM namaskArasahitaM pratyAkhyAti, sarve dhAtavaH karotyarthena vyAptAH' iti nyAyAd namaskArasahitaM pratyAkhyAnaM karoti / idaM guroranuvAdabhaGgayA vacanam / ziSyastu 'pratyAkhyAmi' ityetadAha / evaM 'vyutsRjati' ityatrApi vAcyam / katham ? caturvidhamiti, na punarekavidhAdikam / AhAramabhyavahAryam , 'vyutsRjati' ityuttareNa yogaH / idaM caturvidhAhArasyaiva bhavatIti saMpradAyaH, rAtribhojanavratatIraNaprAyatyAdasya / azanamityAdyAhAracAturvidhyakIrtanam / azanAdaya AhArAH pUrvaM vyAkhyAtAH / | atra niyamabhaGgabhayAdAkArAvAha-annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM, atra paJcamyarthe tRtIyA, anyatrAnAbhogAt sahasAkArAca; etau vrjyitvetyrthH| ttraanaabhogo'tyntvismRtiH| sahasAkAro'tipravRttayogAnivartanam / vyutsRjati pariharati / | atha pauruSIpratyAkhyAnam porisiM paccakkhAi uggae sUre cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM pacchanneNaM kAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha / 1 ita Arabhya tulA-paJcAzakavRttiH pR0 91-95 / paJcavastukavRttiH pR0 83-84 / pravacanasAroddhAravRttiH pR0 124-131 / / dharmasaMgrahavRttiH pR0 184-289 // 2 namaskAreNa shitN-mu.|| 3 "atipravRttiyogAdanivartanam "-AvazyakahAribhadrI pR0 850 / "atipravRttayogAnivartanam"-paJcavastukavRttiH pR0 83; paJcAzakavRttiH pR0 91 / "atipravRttiyogAnivartanam"-pravacanasAroddhAravRttiH pR0 125 // Jain Education Intel Kl
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram / / 712 // pratyAkhyAna ___puruSaH pramANamasyAH pauruSI chAyA, tadyuktaH kAlo'pi pauruSI prahara ityarthaH, tAM pratyAkhyAti pauruSIpratyAkhyAnaM karotI tRtIyaH tyarthaH / katham ? caturvidharmazana-khAdya-svAdya-pAnalakSaNaM 'vyutsRjati' ityuttareNa yogH| atra ca ssddaakaaraaH| prathamau dvau prakAzaH pUrvavat / anyatra pracchannakAlAt , digmohAt , sAdhuvacanAt , srvsmaadhiprtyyaakaaraacc| pracchannatA ca kAlasya yadA meghena rajasA zlokaH 129 giriNA vAntaritatvAt saro na dRzyate, tatra pauruSI pUrNA jJAtvA bhuJjAnasyApUrNAyAmapi tasyAM na bhaGgaH; jJAtvA tvardhabhuktenApi // 712 / / tathaiva sthAtavyaM yAvat pauruSI pUrNA bhavati, pUrNAyAM tataH paraM bhoktavyam , na pUrNeti jJAte tu bhuJjAnasya bhaGga eva / digmohastu 25 yadA pUrvAmapi pazcimeti jAnAti tadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM mohAd bhuJjAnasya na bhaGgaH, mohavigame tu pUrvavadardhabhuktenApi | sthAtavyam ; nirapekSatayA bhuJjAnasya bhaGga eveti| sAdhuvacanaM 'udghATA pauruSI' ityAdikaM vibhramakAraNam , tat zrutvA / bhuJjAnasya na bhaGgaH, bhuJjAnena tu jJAte anyena vA kathite pUrvavat tathaiva sthAtavyam / tathA kRtapauruSIpratyAkhyAnasya samutpannatIvrazUlAdiduHkhatayA saMjAtayorAta-raudradhyAnayoH sarvathA nirAsaH sarvasamAdhistasya pratyayaH kAraNaM sa evAkAraH | pratyAkhyAnApavAdaH sarvasamAdhimatyayAkAraH, samAdhinimittamauSadhapathyAdimavRttAvapUrNAyAmapi pauruSyAM na bhaGga ityarthaH / / vaidyAdirvA kRtapauruSIpratyAkhyAno'nyasyAturasya samAdhinimittaM yadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM bhuGkte tadA na bhaGgaH, ardhabhukte tyAturasya samAdhau maraNe votpanne jJAte sati tathaiva bhojanasya tyaagH|| | sArdhapauruSIpratyAkhyAnaM pauruSIpratyAkhyAna evAntarbhUtam / / 1 0mshnpaankhaadysvaadylkssnn-mu.|| 2 ca-nAsti mu.|| 3 cAntaritam-zAM. khN.| cttaarit-s.|| 4 pauruSyAM bhuGkte tadA na bhngg-mu.|| 5 zAte-nAsti sN.|| svarUpam MCHRIENCHCHENCHCHEHINDISISHTRICKEKSISTENKEWISHEHEYENER Jain Education Inte !
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ ere HECHCHCHCHEMEHCHEHCHCHCHCHEEHCHCHEHEYEHCHCHEHEHEHEHE atha pUrvArdhapatyAkhyAnam sUre uggae purimaDDhaM paJcakkhAi cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM pacchanneNaM kAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiri| | pUrva ca tadardhaM ca pUrvArdha dinasyAdyaM praharadvayam , pUrvAdhaM pratyAkhyAti pUrvArdhamatyAkhyAnaM kroti| SaDAkArAH pUrvavat / 'mahattarAgAreNaM' iti, mahattaraM pratyAkhyAnAnupAlanalabhyanirjarApekSayA bRhattaranirjarAlAbhahetubhRtaM puruSAntarAsAdhyaM glAna-caityasaMghAdiprayojanam , tadevAkAraH pratyAkhyAnApavAdo mahattarAkAraH, tasmAt 'anyatra' iti yogH| yaccAtraiva mahattarAkArasyA|bhidhAnaM na namaskArasahitAdau tatra kAlasyAlpatvaM mahattvaM ca kAraNamAcakSate / athaikAzanapratyAkhyAnam / tatrASTAvAkArAH, yat sUtram-- ekAsaNagaM paJcakkhAi cauvvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM sAgAriAgAreNaM AuMTaNapasAraNeNaM guruabbhuTThANeNaM pAriTThAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha / ekaM sakRdazanaM bhojanam , ekaM vA''sanaM putAcalanato yatra tadekAzanamekAsanaM ca, prAkRte dvayorapi 'egAsaNaM' iti / rUpam , tat pratyAkhyAti, ekAzanapratyAkhyAnaM krotiityrthH| atrAdyAvantyau ca dvAvAkArau pUrvavat / sAgAriAgAreNaM, saha agAreNa vartate iti sAgAraH, sa eva sAgAriko gRhasthaH, sa evAkAraH pratyAkhyAnApavAdaH sAgArikAkAraH, tasmAdanyatra / gRhasthasamakSaM hi sAdhUnAM bhoktuM na kalpate, pravacanopaghAtasaMbhavAt , ata evoktam 1 ekkA0-saM. mu.|| CHCHEHRIMEHBHISHEHEHCHEHICHCHRISHCHEVCHH // 713 // Jain Education in 100 Diww.jainelibrary.org
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM pogazAstram // 714 // " chakAyadayAvaMto vi saMjao dullahaM kuNai bohiM / tRtIyaH AhAre nIhAre duguchie piMDagahaNe ya // 1 // " [oghaniyuktau gA0 441] prakAzaH ___ tatazca bhuJjAnasya yadA sAgArikaH samAyAti, sa yadi calastadA kSaNaM pratIkSate, atha sthirastadA svAdhyAyAdivyAghAto / zlokaH 129 // 714 // mA bhUditi tataH sthAnAdanyatropavizya bhuJjAnasyApi na bhnggH| gRhasthasya tu yena dRSTaM bhojanaM na jIryati tadAdiH saagaarikH| AuMTaNapasAraNeNaM, AuMTaNaM AkuJcanaM jakcAdeH saMkocanam , prasAraNaM ca tasyaivAkuJcitasya RjUkaraNam , AkuJcane meM prasAraNe cAsahiSNutayA kriyamANe kizcidAsanaM calati, tato'nyatra pratyAkhyAnam / prtyaakhyaan| guruabbhuTThANeNaM, gurorabhyutthAnArhasyAcAryasya prAghuNakasya vA'bhyutthAnaM taM pratItyAsanatyajanaM gurvabhyutthAnam, tato' nyatra / abhyutthAnaM cAvazyakarttavyatvAd bhuJjAnenApi kartavyamiti na tatra pratyAkhyAnabhaGgaH / oil pAriTThAvaNiAgAreNaM, pariSThApanaM sarvathA tyajanaM prayojanamasya pAriSThApanikamannam , tadevAkAraH pAriSThApanikAkAraH, tato'nyatra / tatra hi tyajyamAne bahudoSasaMbhavAt , AzrIyamANe cAgamikanyAyena guNasaMbhavArca, gurvAjJayA punarbhuJjAnasya na bhnggH| bosirai iti anekAsanamazanAdyAhAraM ca pariharati / 1 SaTakAyadayAvAnapi saMyato durlabhAM karoti bodhim / AhAre nIhAre jugupsite piNDagrahaNe ca // 2 duguNchiypiNdd0-mu.|| 3 tadAdisAgArikaH-saM. shaaN.| sa saagaarikaa-mu.|| 4 praaghuksy-sN.| praaghurnnksy-mu.|| 5 taM-nAsti mu. khaM. // 6 0cca tasya gurvA0-zAM. sNpuu.|| svarUpam Jain Education in 22w.jainelibrary.org
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 715 // HIMSHISIKHISHCHCHHEMERRIEREMIEREHERRIEREHEMREHEHORE athaikasthAnakama / tatra sptaakaaraaH| atra sUtram'ekaTThANaM paJcakkhAi' ityAyekAzanavata AkuJcanaprasAraNAkAravarjam / ekamadvitIyaM sthAnamaGgavinyAsarUpaM yatra tadekasthAnaM pratyAkhyAnam / yad yathA bhojanakAle'GgopAGgaM sthApita tasmiMstathAsthita eva bhoktavyam / mukhasya pANezvAzakyaparihAratvAJcalanaM na pratiSiddham / AkuJcanaprasAraNAkAravarjanaM] caikAzanato bhedajJApanArtham , anyathaikAzanameva syAt / athAcAmAmlam / tatrASTAvAkArAH / atra sUtram AyaMbilaM pacakkhAi annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM ukkhittavivegeNaM gihatthasaMsadveNaM pAridvAvaNiAgAraNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha / ___AcAmo'vasrAvaNam , amlaM caturtho rasaH, te eva prAyeNa vyaJjane yatra bhojane odana-kulmApa-saktuprabhRtike tadAcAmAmlaM samayabhASayocyate, tata pratyAkhyAti-AcAmAmlapatyAkhyAnaM krotiityrthH| AdyAvantyAzca traya AkArAH pUrvavata / kA 10vazrAvaNam-saM. khN.|| 2 ete ca praayenn-mu.|| tulA-"iyANiM AyaMbilaM, tAva na jANAmo ki AyaMbilaM kiM aNAryabilaM ca bhavati! AyaMbilamiti tassa goNNaM nAma, aha samayakkataM? AyAmeNaM AMbileNa ya AhAro kIrati tamhA AyaMbilaM ti goNaM nAma, taM tiviha-odaNaM kummAsA sattugA" iti AvazyakacUrNI pratyAkhyAnAdhyayane pR0 317 / "gonaM nAmaM tivihaM oaNa kummAsa sattuA cev| ikkikkaM pi ya tivihaM jahannayaM majjhimukkosa // [Avazyakaniyuktau 1603], AyAmAmla miti goNNaM nAma, AyAmaH-avazAyanam , Amle-caturtharasam , tAbhyAM nirvRttaM AyAmAmlam , idaM copAdhibhedAt trividhaM bhavati-odanaH // 715 // Jain Education Inter Faujainelibrary.org
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM pogazAstram // 716 // CHECCHEHCHECHEHCHCHCHCHCHCHCHEMICCTCURRCHCHRISHISHEME hai| levAleveNaM, lepo bhojanabhAjanasya vikRtyA tImanAdinA vA''cAmAmlapratyAkhyAturakalpanIyena liptatA, alepo tRtIyaH vikRtyAdinA liptapUrvasya bhojanabhAjanasyaiva hastAdinA saMlekhanato'liptatA, lepazcAlepazca lepAlepam , tasmAdanyatra, bhAjane prakAzaH vikRtyAdyavayavasadbhAve'pi na bhaGga ityarthaH / / kazlokaH 129 | ukkhittavivegeNaM, zuSkaudanAdibhakte patitapUrvasyAcAmAmlapratyAkhyAnavatAmayogyasyAdravavikRtyAdidravyasyotkSiptasyo- // 726 // tasya viveko niHzeSatayA tyAga utkSiptaviveka utkSiptatyAga ityarthaH, tasmAdanyatra, bhoktavyadravyasyAbhoktavyadravyasparzenApi / na bhaGga iti bhAvaH / yattUtkSeptuM na zakyaM tasya bhojane bhaGgaH / gihatthasaMsaTeNaM, gRhasthasya bhaktadAyakasya saMbandhi karoTikAdibhAjanaM vikRtyAdidravyeNopaliptaM gRhasthasaMsRSTam , pratyAkhyAnatato'nyatra / vikRtyAdisaMsRSTabhAjanena hi dIyamAnabhaktamakalpyadravyAvayavamitraM bhavati, na ca tad bhuJjAnasyApi bhaGgaH, yadya- svarUpam kalpyadravyaraso bahu na jnyaayte| vosirai iti anAcAmAmla vyutsRjati / athAbhaktArthapratyAkhyAnam / tatra paJcAkArAH, yat sUtram1 alepo-nAsti saM. khN.|| dharmasaMgrahavRttau [pR0 188] vrtte|| 2 anAcAmAmlaM caturvidhAhAraM ca byutsRjati-mu. dharma saMgrahavRttau ca pR0 188 // kulmASAH saktavazceti, odanamadhikRtya kulmASAn saktUMzceti"-iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttI pR0 854-855 // "AyAmamavazrAvaNam, amlaM ca sauvIrakam, te eva prAyeNa vyaJjane yatra bhojane odana-kulmASa-saktuprabhRtike tadAyAmAmlaM samayabhASayocyate / tadgataM pratyAkhyAnamapi tadeveti" iti paJcAzakavRttau pR093 // HEREINSTEISHEKSHCISHCHEHENSITIENCREAKHEREHEKSHCHEICHE Jain Education in s
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 717 // SHOHIBIGISTEHETISHHHHETRICIRCHCHCHHAHEHEREKHA sUre uggae aMbhattadvaM paJcakkhAi caubvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAima annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNa pAri-19 DAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM bosirh|| jA sUra udgate sUryodmAdArabhya, anena ca bhojanAnantaraM pratyAkhyAnasya niSedha ityAha / bhaktena bhojanenArthaH prayojana bhaktArthaH, na bhaktArtho'bhaktArthaH, athavA na vidyate bhaktArtho yasmin pratyAkhyAnavizeSe so'bhaktArtha upavAsa ityarthaH / AkArAH pUrvavat / navaraM pAriSThApanikAkAre vishessH| yadi trividhAhArasya pratyAkhyAti tadA pAriSThApanika kalpate, yadi tu caturvidhAhArasya pratyAkhyAti pAnakaM ca nAsti tadA na kalpate, pAnake tadvarite klpte| vosiraha iti bhaktArthamazanAdi ca vyutsRjati / atha pAnakam / tatra pauruSI-pUrvArdhaMkAzanakasthAnA-''cAmAmlA-'bhaktArthapatyAkhyAne tsargatazcaturvidhAhArasya pratyAkhyAnaM nyAyyam / yadi tu trividhAhArasya pratyAkhyAnaM karoti tadA pAnakamAzritya paDAkArA bhavanti, yat sUtram pANassa levADeNa vA alevADeNa vA accheNa vA baeNhaleNa vA sasittheNa vA asittheNa vA vosiraha / iha 'anyatra' ityasyAnuvRttestRtIyAyAH paJcamyarthatvAt levADeNa veti kRtalepAd vA picchilatvena bhAjanAdInAmupa- 10 lepakArakAt khajUrAdipAnakAdanyatra, tad vrjyitvetyrthH| trividhAhAraM 'vyutsRjati' iti yogH| vaashbdo'lepkRtpaankaa-hai| 1 abbht?-mu.|| 2 bhaktArtho asmin-saM. sNpuu.| "bhaktArtho yasmin" iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 129, dharmasaMgrahavRttI ca pR0 189 // 3 tu-nAsti shaaN.|| 4 ca-nAsti khaM. // "azanAdi vastu vyutsRjati" iti pravacanasAroddhAravRttau pR0 129 // 7 // 5 bhulenn-mu.|| 6 picchala-kha. saMpU. vinaa| picchila-dharmasaMgrahavRttI pR0 189 // zvonkreviuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiu Jain Education Inter For Private & Personal use only 23/ww.jainelibrary.org
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa tRtIyaH prakAzaH zlokaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 718 // / / 718 // MEHEHEHDHDHENHEICHCHHETRIEVEMESTEHCHETRIEVENTEING pekSayA'varjanIyatvAvizeSadyotanArthaH, alepakAriNeva lepakAriNApyupavAsAderna bhaGga iti bhaavH| evamalepakRtAd vA'picchilAt , acchAd vA nirmalAduSNodakAdeH, bahulAd vA gaDDalAt tila-tanduladhAvanAdeH, sasikthAd vA bhaktapulAkopetAdavanASaNAdeH, asikthAd vA sikthavarjitAt pAnakAhArAt / / atha caramam / caramo'ntimo bhaagH| sa ca divasasya bhavasya ceti dvidhA / tadviSayaM pratyAkhyAnamapi caramam / iha ca bhavacaramaM yAvaJjIvam / tatra dvividhe'pi catvAra AkArA bhavanti, yatsUtram divasacarimaM bhavacarimaM vA paJcakkhAi caunvihaM pi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM anatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNa savvasamAhivattiyAgAreNaM vosirh| nanu divasacaramapratyAkhyAnaM niSphalam , ekAzanAdimatyAkhyAnenaiva gatArthatvAt / naivam , ekAzanAdikaM aSTAdyAkArametacca caturAkAram , ata AkArANAM saMkSepakaraNAt saphalameva / ata evaikAzanAdikaM daivasikameva bhavati, rAtribhojanasya trividhaM trividhena yAvajIvaM pratyAkhyAtatvAt / gRhasthApekSayA punaridamAdityodgamAntam , divasasyAhorAtrapa-yatayApi darzanAt / tatra yeSAM rAtribhojananiyamo'sti teSAmapIdaM sArthakam , anuvAdakatvena smArakatvAt / bhavacaramaM tu dvathAkAramapi bhavati / yadA jAnAti mahattara-sarvasamAdhipratyayarUpAbhyAmAkArAbhyAM na prayojanam tadA'nAbhoga-sahasAkArAkArau bhavataH, aGgalyAderanAbhogena sahasAkAreNa vA mukhe prakSepasaMbhavAt / ata evedamanAkAramapyucyate, AkAradvayasyAparihAryatvAt / / 1 0picchlaat-mu.| pravacanasAroddhAravRttau ca pR0 130 // 2 bahalAt-paJcAzakavRttI, pravacanasAroddhAravRttau pR0 130 // 3 vdhaav-sN.|| 40carimaM vA bhv0-khN.|| 5 carima-gu.saMpU. shaaN.| crim-sN.|| 6 trividha mAsti sH|| WeveralwwewaleHTEHSICHCHERENCYCHCHCHCHEHCHCHCHCHER pratyAkhyAnasvarUpam Jain Education Inter S w jainelibrary.org
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 719 // 5 KEVERESEARCHCHERLECTRICICHCHCHEHDHDHDHDHDHEIRBHBIEL athAmigrahapratyAkhyAnam / tacca daNDapramArjanAdiniyamarUpam / tatra catvAra AkArA bhavanti, yathA-- annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiAgAreNaM vosirh| yadA tvaMprAvaraNAbhigrahaM gRhNAti tadA 'colapaTTagAgAreNaM' iti paJcama AkAro bhavati, colapaTTakAkArAdanyatretyarthaH / atha vikRtipratyAkhyAnam / tatra nava aSTau yA''kArAH, yat sUtram vigaIo paJcakkhAi annatthaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM gihatthasaMsaTeNaM ukkhittavivegeNaM paDuzcamakkhieNaM pAridyAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhittiyAgAreNaM bosirai / manaso vikRtihetutvAd vikRtayaH, tAzca daza, yadAhuH choraM dahi navaNIaM ghayaM tahA tellameva guDa majjaM / mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca vigaIo // 1 // [paJcavastuke 371 ] / tatra paJca kSIrANi, gomahiSyajoSTrayelakAsaMbandhabhedAt / dadhi-navanIta-ghRtAni tu caturbhedAni, uSTrINAM tadabhAvAt / / tailAni catvAri, tilA-'tasI laTTA-sarSapasaMbandhabhedAt / zeSatailAni tu na vikRtayaH, lepakRtAni tu bhvnti| guDa ikSu 1 yadA caapraav0-shaaN.|| 2 kSIraM dadhi navanItaM ghRtaM tathA telameva guDo mdym| madhu mAMsaM caiva tathA avagAhimakaM ca vikRtyH|| 30saMbandhi-dharmasaMgrahavRttau pR0 190 // evmpre'pi|| MOHCHCHCHCHEHCHCHICHCHRISHCHICHCHCHCHCHEHCHCHCHEICHEICHE Jain Education Inter Saw.jainelibrary.org
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRtti svopakSarasakvAthaH / sa dvidhA-piNDo drvshc| madya dvedhA-kASTha-piSTodbhavatvAt / madhu tredhA-mAkSikam kautikaM bhrAmaraM c| mAMsa tRtIyaH trividham , jala-sthala-khaMcarajantudbhavatvAt / athavA mAMsaM trividhaM, carma-rudhira-mAMsabhedAt / prakAza vibhUSitaM __ avagAhena snehabolanena nivRttamavagAhimaM pakvAnnam "bhAvAdimaH" [siddhahema0 6 / 4 / 21] itImaH, yat tApikAyAM zlokaH 129 pogazAstram ghRtAdipUrNAyAM calAcalaM khAdyakAdi pacyate, tasyAmeva vApikAyAM tenaiva ghRtena dvitIyaM tRtIyaM ca khAdyakAdi vikRtiH, tataH paraM // 720 // // 720 // pakkAmAni ayogavAhinA nirvikRtipratyAkhyAne'pi klpnte| athaikeneva pUpakena tApikA pUryate tadA dvitIyaM pakkAnaka nirvikRtipatyAkhyAne'pi kalpate, lepakRtaM tu bhvti| ityeSA vRddhsaamaacaarii| kautik-sN.| kautik-khN.| kauntikaM-dharmasaMgrahavRttau pR. 190 / "kuttikAkRtam "-pravacanasAroddhAravRttau pR0 140 // pratyAravAna2 khecr-mu.|| 3 nivRtt-sN.khN.|| "NibdhitIe Nava aagaaraa| bhahavA tattha vigati caiva na jANAmo kA ya vigati ti| maba vigatIto, taMjahA-sIraM dadhi navanItaM sapi telaM maha majjaM gulo puggala ti"...."eyAto nadha vigtiito| ogAhimarga ca dasama, taM jAhe kapallI adahiyA katAhe erga ogAhimagaM calaMtaM paJcati sappheNaM, teNeva dhAraNa vitiya tatiya ti| sesANi ajogavAhiNivItANaM kappati yadi jti| aha ega ceva jAhe tavarga saba pUreti tato bitiyaM ca kappati levADANi ya"-AvazyakacUrNI pratyAsyAnAdhyayane 10 319 / "tattha dasa vigatIo-khIraM dadhi NavaNIrya ghayaM tellaM guDo madhu majja maMsaM ogAhimarga ca.. ogAhimagaM dasama kItAviyAe adahiyAe erga ogAhimagaM calacaleMtaM paJcati sapheNaM bitiiyttiyN| sesANi ajogavAhINa kappati jati jti| ahaegeNa ceva praaeNa samyoceva tAvago bharito to bitIyaM caiva kampati, NibdhigatiyapazcakkhANAitassa levArDa hoti, esA AyariyaparaMparAgatA sAmAyArI" iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau pR0 854 / "sAmprataM vikRtisvarUpamAha-khIraM CHCHEHETICHEIRETRIGHEHERELECTETCHEHERCHOICHRISHCOOK ETEHCHCHCHCHRISHCHEHEHERENCHERSICHCHCHCHCHEHEHCHCHHel svarUpam Jain Education Intem nelibrary.org
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ H721 // etAsu ca dazasu vikRtiSu madya-mAMsa-madhu-navanItalakSaNAzcatasro vikRtyo'bhkssyaaH| zeSAstu SaD bhkssyaaH| tatra bhakSyAsu vikRtiSvekAdivikRtipratyAkhyAnaM SaDvikRtipratyAkhyAnaM ca nirvikRtikasaMjJaM vikRtipratyAkhyAnena saMgRhItam / AkArAH pUrvavata / dahi NavaNIyaM ghayaM tahA tillameva guDa mjj| mahu maMsaM ceva tahA ogAhimagaM ca dasamI tu // 37 // .............."Ailla tiNNi kacalacala ogAhimagAI vigaio // 376 // sesANa hu~ti vigaI ajogavAhINa te u kppti| paribhujaMti Na pAyaM jaM nicchayao ke mana najati // 377 // egeNa ceva tavao pUrijjai pUbhaeNa jo taao| bIo vi sa puNa kappai nimvigai a levaDo navaraM // 378 // [paJcavastuke 375-378] kSIraM dadhi navanItaM ghRtaM tathA tailameva guDo madyaM madhu mAMsameva ca tathA udgrAhimakaM ca dazamIti eSA vikRtisaMkhyeti gaathaapdaani| ......"tathA AdyatrayacalacalogrAhimakAni ca mrakSaNabhRtatavakapakvAni trINyeva dhArikA-vaTakAdIni hai| vikRtiriti gaathaarthH| zeSANi caturthadhAnAdArabhya na bhavanti vikRtayaH, ayogavAhinAM sAdhUnAmavizeSato nirvikRtikaparibhoktRNAM / katAni kalpante / na tatra kazcid dossH| paribhujyante na tathApi anena kAraNena yad nizcayato na zAyante kathametAni vyavasthitAni' iti gaathaarthH| ekena eva tavakaH pUryate pUpakena yat tataH pUpakAd dvitIyopi nirvikRtikasya kalpate, asI levATako navaramitika gaathaarthH|" iti paJcavastukaTIkAyAm abhayadevasUriviracitAyAm pR062-63 // "avagAhimakaM punaghRtena vA tailena vA bhRtAyAM taapihai| kAyAM calacaleti zabdaM kurvANaM sukumArikAdi yadA pacyate tadaiko ghANaH punastenaiva ghRtatailena dvitIyaH, punastenaiva tRtIyo vikRti bhavati / yadi punastenaiva ghRtena tailena vA caturtho ghANaH pacyate tadAsau vikRtirna bhavati, ayogavAhinAM nirvikRtikapratyAkhyAne'pi kalpate / atha tApikA ekenaiva pUpakena khajakena vA sakalApi bhRtA tadA tatraiva dvitIyaH pUpakAdiH kSipto na vikRtirbhavati, nirvikRtikAnAmapi kalpata eva saH, paraM yadi samyag jJAyate 'ayaM caturthaH, ayaM dvitIyo ghANaH, prathamakSiptaghRtAdinA pakvaH' iti / yadA punarvitIyAdighANeSu tApikAyAmaparaM ghRtAdi prakSiptam , 'caturthAdivA ayaM ghANaH' iti samyag na zAtaM tadA na kalpata eveti" iti pravacanasArodhAravRttau pR0 140 / dharmasaMgrahavRttau pR0 189-190 // yadyapi jainadharmaprasArakasabhayA Asiatic Society of Bengal ityatazca prakAzitAyAM hai yogazAstra-svopazavRttau devacanda-lAlabhAIprakAzitAyAM pravacanasAroddhAravRttau ca 'yogavAhinAm' iti pATho mudritastathApi prAcIneSu hastalikhitAdarzeSu sarvatra 'ayogavAhinAm' ityeva pATha upalabhyate, ato 'yogavAhinAm' iti azuddha eva pATha iti dhyeyam // GREHEROINEHEHEHCHEHEMERICIENSHSHEHDHDHDHDHICHCHHHHHI / / 721 // Jain Education Inter ! w.jainelibrary.org
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 722 // Jain Education navaraM 'gihatthasaMsadveNaM' iti gRhasthena khaprayojanAya dugdhena saMsRSTa odano dugdhaM ca tamatikramyotkarSatacatvAryaGgulAni yAvadupari vartate tadA tad dugdhamavikRtiH, paJcamAGgulArambhe tuM vikRtireva / anena nyAyenAnyAsAmapi vikRtInAM gRhasthasaMsRSTatvamAgamAdavaseyam / ukkhittavivegeNaM iti, uttkSaptaviveka AcAmAmlavaduddhartuM zakyAsu vikRtiSu draSTavyaH, dravavikRtiSu tu nAsti / paccamakkhiNaM iti, pratItya sarvathA rUkSa maNDakAdikamapekSya prakSitaM snehitamISatsaukumAryotpAdanAt zrakSaNakRta viziSTa| khAdutAyAzcAbhAvAd grakSitamiva yad vartate tat pratItyamrakSitaM prakSitAbhAsamityarthaH / iha cAyaM vidhiH--yadyaGgulyA tailAdi gRhItvA maNDakAdi prakSitaM tadA kalpate nirvikRtikasya dhArayA tu na kalpate / vyutsRjati vikRtiM tyajatItyarthaH / iha ca yAsu vikRtipUtkSiptavivekaH saMbhavati tAsu navAkArAH, anyAsu tu dravarUpAkhaSTau / etadarthasaMvAdinyo gAthAH -- do ceva namokAre, AgArA chacca porisIe u / satteva ya purimaDDhe, eNkAsaNagammi aTTheba // 1 // sattegaDANassa u, adveva ya aMbilamma AgArA / paMce 1 tu nAsti mu0 // 6 0nAya bhrakSa0 mu0 // ational abhatta, chappANe carima cAri // 2 // 2 0sthAsaM0 mu0 // 7 ekAsa0 - zAM. // 8 aalaalaaaaaaaaaaaaaaaaeededel 3 AcAmla0 - zAM. khaM. saMpU. // 4 tu nAsti mu. khaM. // 5 rUkSa mu. zAM. // paMceva abha0 - mu. zAM. khN| paMceva yabha0 saM // tRtIyaH prakAzaH lokaH 129 // 722 // 5 pratyAkhyAna svarUpama 10 . a
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 723 // SUCHARISHCHICHIERENCHCHEREHEKEKHAHISHEHENSHISHEHAT paMca cauro'bhiggahe, nivvIe aTTa nava ya AgArA / appAuraNe paMca u, havaMti sesesu cattAri // 3 // [Avazyakaniyuktau gA0 1612-1614 ] nanu nirvikRtika evAkArAbhidhAnAd vikRtiparimANapatyAkhyAne kuta AkArA avagamyante ? / ucyate-nirvikRtikahai grahaNe vitiparimANasyApi saMgraho bhavati, ta eva cAkArA bhavanti, yathA ekAsanasya pauruSyAH pUrvArdhasyaiva ca sUtre'bhidhAne 'pi dvayAsanakasya sArdhapauruSyA apArdhasya ca pratyAkhyAnamaduSTam, apramAdavRddhaH saMbhavAt / AkArA apyekAsanAdisaMbandhina evAnyeSvapi nyAyyAH, AsanAdizabdasAmyAt , caturvidhAhArapAThe'pi dvividhatrividhAhArapatyAkhyAnavat / nanu dvayAsanAdIni | kA abhigrahapratyAkhyAnAni, tatasteSu catvAra evAkArAH praapnuvnti| na, ekAsanAdibhistulyayogakSematvAta / ____ anye tu manyante-evaM hi pratyAkhyAne saMkhyA vishiiryet| tata ekAsanAdInyeva pratyAkhyAnAni, tadazaktastu yAvat |sahiSNustAvat pauruSyAdikaM pratyAkhyAti, tadupari granthisahitAdikamiti / pratyAkhyAnaM ca sparzanAdiguNopetaM supratyAkhyAnaM bhavati, yadAhuH "phAsi pAliyaM ceva sohiaM tIriyaM thaa| kiTTiyamArAhiyaM ceva erisaryammI paMyaiavvaM // 1 // " [Avazyakaniyuktau gA0 1607] 1 cauro abhiggahe-saM. vinA // 2 0kRtaka-zAM. khaM. saMmU. sNpuu.|| 3 0kRtigrhnne-sN.|| 4 vikRtp0-khN.|| 5 evA| kaaraa-khN.|| 6 dvividhaahaar0-khN.|| 7 spRSTaM pAlitaM caiva zobhita tIritaM tthaa| kIrtitamArAdhitaM caiva IdRze prayatitavyam // 8 vymmi-mu.|| 9 paiyavvaM-zAM. sNpuu.|| TERREEHREHEREIGNETELETELEVERIERENCERTREEEEK Jain Education Intel O ww.jainelibrary.org
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtivibhUSitaM yogazAstram // 724 // Baalaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaa Jain Education Inte tatra spRSTaM pratyAkhyAnakAle vidhinA prAptam / 1 / pAlitaM punaH punarupayogapratijAgaraNena rakSitam / 2 / zobhitaM gurvAdipradattazeSa bhojanAsevanena / 3 / ripUrNasamraat kiJcitkAlAvasthAnena / 4 / kIrtitaM bhojanavelAyAmanukaM mayA pratyAkhyAtamadhunA pUrNa bhokSya ityuccAraNena / 5 / ArAdhitamebhiH prakAraiH saMpUrNairniSThAM nItamiti / 6 / pratyAkhyAnasya cAnantaryeNa pAramparyeNa ca phalamidam -- " paiMccakkhANammi kae AsavadArAI huMti pihiyAI / AsavadArrepihANe taNhAvuccheaNaM hor3a // 1 // hAvuccheNa ya aulovasamo bhave maNussANaM / alovarameNa puNo paJcakkhANaM havai suddhaM || 2 || 1 tulA - AvazyakahAribhadrI pR0 851 // 2 " pratyAkhyAtam, tat pUrNam, adhunA bhokSye' ityuccAraNena " - AvazyakahAri bhadrI pR0 851 / / 3 pratyAkhyAne kRte sravadvArANi bhavanti pihitAni / AsravadvArapidhAne tRSNAvyavacchedanaM bhavati // 1 // 4 0ppihaNe - saM. / 0ppihANe-khaM. // 5 tRSNAvyavacchedena ca atulopazamo bhaved manuSyANAm / atulopazamena ca punaH pratyAkhyAnaM bhavati zuddham // 2 // aiaalek tRtIyaH prakAzaH lokaH 129 // 724 // LIF pratyAkhyAnasvarUpam 10 7
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 725 // Jain Education Int ladderelacEO Seeeeeee tetto carittadhammo kammavivego apuvvakaraNaM ca / tatto kevalaNANaM sAsayasokkho tao mokkho // 3 // [ Avazyakaniryuktau gA0 1608-1610 ] na cAvazyakartavyamAvazyakaM caityavandanAdyeva zrAvakasya, na SaDvidhamiti vaktuM yuktam, " saMmaNeNa sAvaeNa ya avassakAyavvayaM havai jamhA / aMto aho -nisissa ya tamhA AvastrayaM nAma // 1 // " [ anuyogadvArasUtre gA0 3 ] ityAgame zrAvakaM pratyAvazyakasyoktatvAt / na cAtra caityavandanAdyevAvazyakaM vaktumucitam ' aMto aho -nisissa ya' iti kAladvayAbhidhAnAt caitya vandanasya ca traikAlikatvenoktatvAt / anuyogadvAreSvapi " jaM naM samaNe vA samaNI vA sAvae vA sAviyA vA taccitte tammaNe tallese tadaTThovautte tadappiyakaraNe tabbhAvaNAbhAvie ubhaokAlaM AvassayaM karei, se taM louttariaM bhAvAvassayaM " [ anuyogadvArasUtre sU0 28 ] iti vacanAt zrAvakasyApyAvazyakamuktameva / tataH kRtaSaDvidhAvazyakakarmA svAdhyAyam aNuvratavidhyAdeH paJcanamaskArasya vA parivartanaM kuryAt ; athavA svAdhyAyaM paJcavidhaM vAcana - prazna - parivartanA'nuprekSAdharmakathArUpaM kuryAt / yastu sAdhUpAzrayamAgantumazakto rAjAdirvA maharddhiko vA vahnapAyaH sa svagRha evAvazyakaM svAdhyAyaM ca | karoti / uttamamityuttamanirjarAhetum yadAha " 1 tatazcAritradharmaH karmaviveko'pUrvakaraNaM ca / tataH kevalajJAnaM zAzvatasaukhyastato mokSaH // 3 // 2 zramaNena zrAvakeNa ca avazyakartavyaM bhavati yasmAt / anto'honizasya tasmAdAvazyakaM nAma // 4 // 3 vAcanA0 - mu. khaM. // aalalalalala 10 // 725 //
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA-- " bArasavihammi vi tave, sabmitarabAhire kusaladiTe / svopakSa tRtIyaH vRttina vi atthi na vi ya hohI, sajjhAyasamaM tavokammaM ||1||"[pshcvstuke gA0 562 ], prakAzaH vibhUSitaM kazlokaH 130 yogazAstram "sajjhAeNa pasatthaM jhANaM jANai a savvaparamatthaM / // 726 // // 26 // sajjhAe vaTuMto khaNe khaNe jAi veraggaM // 1 // " [ upadezamAlAyAM gA0 338 ] ityAdi // 129 // nyAyye kAle tato deva gurusmRtipvitritH| svAdhyAyanidrAmalpAmupAsati prAyeNAbrahmavarjakaH // 130 // vidhAnonyAyyo nyAyAdanapetaH kAlaH, sa ca rAtreH prathamayAmordharAtraM vA zarIrasAtmyena / tata iti svAdhyAyakaraNAnantaram , padezaH nidrAmalpAmupAsIteti kriyaa| kathambhUtaH san ? deva-gurusmRtipavitritaH, devA arhaTTArakAH, guravo dharmAcAryAH, teSAMka smRtirmanasyAropaNam , tayA pavitrito nirmliibhuutaatmaa| upalakSaNaM caitaccatuHzaraNagamana-duSkRtagarhA-sukRtAnumodanA-paJcanamahaiMskArasmaraNaprabhRtInAm / na hyetatsmaraNamantareNa pavitratA bhavati / 1dvAdazavidhe'pi tapasi sAbhyantarabAhya kuzaladRSTe / nApyasti nApi ca bhaviSyati svAdhyAyasamaM tapaHkarma // 2 sambhaMtakakhaM. he.|| 3 svAdhyAyena prazastaM dhyAnaM jAnAti ca srvprmaarthm| svAdhyAye vartamAnaH kSaNe kSaNe yAti vairAgyam // 4 pavitritA-ke mAhe. mu. vinA saM. khaM. sp.|| HCHCHICHCHEHRISHCHIEXDESICHCHEICHEICHEHEREBERRIBLE Jain Education Anal Al
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 727 // sancA HEENCHHEHEHREHEREHEHEROREHECHEHEREHRSHIGHCHEICHE tatra devasmRtiH--"namo vIyarAyANaM savaNNUNaM telokapUiANaM jahaTiavatthuvAiNaM" [paJcasUtre ] ityaadi| gurusmRtizca--dhanyAste grAma-nagara-janapadAdayo yeSu madIyA dharmAcAryA viharanti / __nidrAmalpAmiti / nidrAmiti vizeSyam , alpAmiti vizeSaNam / vizeSaNasya cAtra vidhiH, "savizeSaNe hi vidhiniSedhau vizeSaNamupasaMkrAmataH" [ ] iti nyAyAt / nidrAmiti ca vizeSyamiti na tatra vidhiH, darzanAvaraNIyakarmodayena nidrAyAH svataH siddhatvAt , 'aprApte hi zAstramarthavat' [ ] ityuktaprAyam / abrahma maithunam , tad varjayati abrahmavarjakaH, prAyeNeti bAhulyena, gRhasthatvAdasya // 130 // punazca nidrAcchede yoSidaGgasatattvaM paricintayet / sthUlabhadrAdisAdhUnAM tannivRtti parAmRzan // 131 // pariNatAyAM rAtrau nidrAyA chede sati yoSidaGgAnAM strIzarIrANAM satattvaM svarUpaM paritazcintayet / kiM kurvan ? ke sthUlabhadrAdInAM sAdhUnAM tannivRtti yoSidaGganivRtti parAmRzan anusmaran / sthUlabhadracaritaM saMpradAyagamyam / sa cAyam asti saudhnbhaajaaldhuupdhuumairnirntraiH| jitagaGgA-jAsaGga pATalIputrapattanam // 1 // taMtra trikhaNDapRthivIpatiH patiriya zriyaH / samutkhAtadviSatkando nando nAmAbhavad nRpaH // 2 // 1 dRzyatAM pR0 580 pN.5|| 2 arkajA yamunA ityrthH|| 3 ita Arabhya 189 zlokaparyantaM sarve'pi zlokAH prAyo'kSarazaH pariziSTaparvaNi vartante 8 / 3-193 // // 727 // Jain Education Internal SAjainelibrary.org
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti vibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 131 // 728 // // 728 // visaMkaTaH zriyAM vAso'saMkaTaH zakaTo dhiyAm / zakaTAla iti tasya babhUvAmAtyapuGgavaH // 3 // tasyAbhUjjyeSThatanayo vinayAdiguNAspadam / asthUladhIH sthUlabhadro bhadrAkAranizAkaraH // 4 // bhaktiniSThaH kaniSTho'sya zrIyakojani nandanaH / nandarAhRdayAmandAnandagozIrSacandanaH // 5 // babhUva tatra kozeti vezyA rUpazriyorvazI / vazIkRtajagacetAzcetobhUjIvanauSadhiH // 6 // bhuJjAno vividhAn bhogAn sthUlabhadro divAnizam / uvAsAvasathe tasyA dvAdazAbdAni tanmanAH // 7 // zrIyakastvaGgarakSo'bhUd bhUrivizrambhabhAjanam / dvitIyamiva hRdayaM nandasya pRthivIpateH // 8 // tatra cAsId vararucirnAma dvijavarAgraNIH / kavInAM vAdinAM vaiyAkaraNAnAM ziromaNiH // 9 // svayaMkRtairnavanavairaSTottarazatena saH / vRttaiH pravRtto'nudinaM nRpAvalagane sudhIH // 10 // mithyAgiti taM mantrI prazazaMsa na jAtucit / tuSTo'pyasmai tuSTidAnaM na dadau nRpatistataH // 11 // jJAtvA vararucistatra dAnAmApaNakAraNam / ArAdhayitumArebhe gRhiNIM tasya mantriNaH // 12 // saMtuSTayA tayA'nyedyuH kArya pRSTo'bravIdidam / rAjJaH purastAd matkAvyaM tava bhartA prazaMsatu // 13 // tayA taduparodhena tadvijJapto'vadat ptiH| mithyAdRSTeramuSyAhaM prazaMsAmi kathaM vacaH // 14 // tayoktaH sAgrahaM mantrI tat tathA pratyapadyata / andha-strI-bAla-mUrkhANAmAgraho balavAn khalu // 15 // sthUlabhadracaritram HEICHETECHEHEREICHEREHEHEREINHEICHRTEHRIRICISION CHCHEHEREEMERGICHEICIRRICHERCHCHRIDIHEICHCHEHEREICHE TO Jain Education Intem Swew.jainelibrary.org
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 729 // HOTELETEHEHEHEHEREHEHEREICHEENCHCHSHEHCHCHCHCHCHCHEHER rAjJaH purastAt paThataH kAvyaM vararustataH / aho ! subhASitamiti varNayAmAsa mantrirAT // 16 // dInArazatamaSTAgraM tato'smai nRpatirdadau / rAjamAnyasya vAcA'pi jIvyate dhanukUlayA // 17 // dInArASTottarazate dIyamAne dine dine| kimetad dIyata iti bhUpaM mantrI vyajijJapat // 18 // athoce nRpatirmantrin dadmo'smai tvtmshNsyaa| vayaM yadi svayaM dayo dayaH kiM na purA tataH // 19 // mantryapyUce mayA deva ! prazaMsA nAsya nirmame / kAvyAni parakIyAni prezazaMsa tadA tvaham // 20 // puro naH parakAvyAni svakIkRtya paThatyayam / kimetat satyabhAvenetyabhASata nRpastataH // 21 // etatpaThitakAvyAni paThantI|likA api / darzayiSyAmi vaH prAtarityUce sacivo'pi ca // 22 // yakSA yakSadattA bhUtA bhUtadattA tathaiNikA / veNA reNeti saptAsan prAjJAH putryo'sya mantriNaH // 23 // gRhNAti jyAyasI tAsAM sakRduktaM tathetarAH / dvitryAdivArakramato gRhNanti sma yathAkramam // 24 // rAjJaH samIpaM sacivo dvitIye'si ninAya taaH| tiraskariNyantaritAH samupAvezayacca saH // 25 // aSTottarazataM zlokAn svayaM nirmAya naityikAn / Uce vararucistA apyanujyeSThamacire // 26 // tato vararuce ruSTo rAjA dAnaM nyavArayat / upAyAH sacivAnAM hi nigrahAnugrahakSamAH // 27 // tato vararucirgatvA yantraM gaGgAjale nyadhAt / tanmadhye vastrabaddhaM ca dInArazatamaSTayuk // 28 // 1 prazaMsirSa-khaM. // 2 'tadA vaham' ityapi saM. madhye ptthyet|| 3 paThanti baalikaa-mu.|| 4 jgraah-mu.|| SCHEHENSHOTSHEICHEHCHCHEHCHCHEHDHDHERAICHEICHCHCHCHHI // 729 // Jain Education Interna For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM datIyaH prakAza lokaH 131 // 730 // yogazAstram // 730 // sthUlabhadra caritram BHETBHETECHEETENCIENCHCHCHRISHCHCHEHEACHEREIGICROICE prAtargaGgAmasau stutvA yantramAkrAmadaMhniNA / dInArAste ca tatpANAvutpatya nyapatastataH // 29 // sa evaM vidadhe nityaM janastena visiSmiye / tacca zrutvA janazrutyA rAjA'zaMsacca mantriNe // 30 // idaM yadyasti satyaM tat prAta:kSAmahe svayam / ityukto mantriNA rAjA tattathA pratyapadyata // 31 // dattvA zikSAM caraH sAyaM preSitastatra mantriNA / zarastambanilIno'sthAt pakSIvAnupalakSitaH // 32 // tadA vararucirgatvA channaM mandAkinIjale / dInArASTottarazatagranthiM nyasya yayau gRhe // 33 // tajIvitamivAdAya dInAragranthimeSa tu / caraH samarpayAmAsa pracchannaM varamantriNe // 34 // atha guptAttadInAragranthimantrI nizAtyaye / yayau rAjJA samaM gaGgAmAgAd vararucistadA // 35 // draSTukAmaM nRpaM dRSTvotkRSTamAnI savistaram / stotuM pravavRte gaGgA mUDho vararucistataH // 36 // stutyante'cAlayad yantraM paidA vararuciH param / dInAragranthirutpatya nApatat pANikoTare // 37 // dravyaM so'nveSayAmAsa pANinA taJjale tataH / tasthApazyaMstUSNIko dhRto ghRSTo hi maunabhAk // 38 // ityUce ca mahAmAtyaH kiM te datte na jaahcii| nyAsIkRtamapi dravyamanveSayasi yad muhuH // 39 // upalakSya gRhANedaM nijadravyamiti grupan / so'rpayAmAsa dInArapranthi vararuceH kare // 40 // dInAragrandhinA tenotsarpidvanthineva sH| dazAmAsAdayAmAsa maraNAdapi dussahAma // 41 // 1 0maakrm-mu.|| 2 evaM ca viddhe-c.|| 3 badA-saM. mu.|| 4 pdaa-mu.|| 5 vavazyaM tuussnniiko-dh..|| 6 dussaham-saM. khaM. sNpuu.|| MAHEHEHCHEHEMEHCHEHEHEHCHCHENEHAHEHEYEHEHEHEYEHEYEHR Jain Education Inter For Private & Personal use only How.jainelibrary.org
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 731 // EHICHCHEHENRICHEHEROTECHERRCHCHCHCHCHCHCHCHEHCHCHCHE vipratArayituM lokaM sAyamatra kSipatyasau / dravyaM prAtaH punargRhAtItyUce sacivo nRpam // 42 // sAdhu jJAtamidaM chotyAlapana mantripuGgavam / vismayasmeranayanaH svavezmAgAd mahIpatiH // 43 // amarSaNo vararuciH pratikAraM vicintayan / gRhasvarUpaM sacivasyApRcchacceTikAdikam // 44 // tasyAtha kathayAmAsa kAcit scivcevydH| bhUpatiH zrIyakodvAhe bhokSyate mantrivazmani // 45 // sajyate cAtra zastrAdi dAtuM nandAya mantriNA / zastrapriyANAM rAjJAM hi zastramAdyamupAyanam // 46 // samAsAdya chalabastacchalaM vrrucisttH| caNakAdi pradAyeti DimbharUpANyapAThayat // 47 // na vetti rAjA yadasau zakaTAlaH kariSyati / vyApAdya nandaM tadrAjye zrIyakaM sthApayiSyati / / 48 // sthAne sthAne ca paThato DimbhAnevaM dine dine / janazrutyA tadoSIditi cAcintayad nRpH||49|| bAlakA yacca bhASante bhASante yacca yoSitaH / autpAtikI ce bhASA yA sA bhavatyanyathA na hi||50|| taspatyayArtha rAjJAtha preSito mantrivezmani / puruSaH sarvamAgatya yathAdRSTaM vyajijJapat // 51 // tatazca sevAvasare mantriNaH smupeyussH| praNAma kurvato rAjA kopAt tasthau parAGmukhaH // 52 // tadbhAvajJo'tha vezmaityAmAtyaH zrIyakamabravIt / rAjJo'smi jJApitaH kenApyabhakto vidviSanniva // 53 // asAvakasmAdasmAkaM kulakSaya upasthitaH / rakSyate vatsa ! kuruSe yadyAdezamimaM mama // 54 // namayAmi yadA rAje ziragchinyAstadAsinA / abhaktaH svAmino vadhyaH pitA'pIti vadestataH // 55 // 1 0kAdikAm-saMpU. vinA // 2 ca yA bhaassaa-mu.|| 3 0stavAsinA-khaM. // BISHCHCHEHREECHCHCHCHEHCHHCHCHOTHDCHCHCHCHONDHEHONE 10 Jain Education Intern Surjainelibrary.org
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ tRtIyA svopakSavRttivibhUSitaM pogazAstram prakAzaH zlokaH 131 // 732 // // 732 // sthUlabhadra CHCHERRRRRRRRENEHEREHREEEEEEEETCHEHEN jarasApa yiyAsoM mayyeva yAte parAsutAm / tvaM matkulagRhastambho nandiSyasi ciraM ttH||56|| zrIyako'pi rudabhavamavadad gadgadasvaram / tAta ! ghoramidaM karma zvapaco'pi karoti kim ? // 57 // amAtyo'pyabravIdevamevaM kurvana vicAraNAm / manorathAn pUrayasi vairiNAmeva kevalam // 58 // rAjA yama ivoddaNDaH sakuTumba na hanti mAm / yAvat tAvanmamaikasya kSayAd rakSa kuTumbakam // 59 // mukhe viSaM tAlapuTaM nyasya nasyAmi bhUpatim / ziraH parAsorme chinyAH pitRhatyA na te tataH // 6 // pitraivaM bodhitastat sa pratipede cakAra ca / zubhodAya dhImantaH kurvantyApAtadAruNam // 61 // bhavatA kimidaM vatsa vidadhe karma duSkaram ? / sasaMbhramamiti prokto nRpeNa zrIyako'vadat // 62 // ... yadaiva svAminA jJAto drohyayaM nihatastadA / bhartRcittAnusAreNa bhRtyAnAM hi pravartanam // 63 // bhRtyAnAM yujyate doSe svayaM jJAte vicaarnnaa| svAmijJAte pratIkAro yujyate na vicAraNA // 64 // kRtauladahikaM nandastataH zrIyakamabravIt / sarvavyApArasahitA mudreyaM gRhyatAmiti // 65 // atha vijJapayAmAsa praNamya zrIyako nRpam / sthUlamadrAbhidhAnAsti pittulyo mmaagrjH||66|| pitRprasAdAd nirbAdhaM kozAyAstu niketane / bhogAnupabhuJjAnasya tasyAbdA dvAdazAgaman // 67 // AhUyAtha sthUlabhadrastamartha bhUbhujoditaH / paryAlocyAmumAdezaM kariSyAmItyabhASata // 68 // adyaivAlocayetyuktaH sthUlabhadro mahIbhujA / azokavanikAM gatvA vimamarzeti cetasA / / 69 / / 1 puuyse-mu.|| SHOHCHEHCHEHORSHCHEHEHCHEHCHCHEHRENCHCHCHCHCHCHCHCHER Jain Education Internat For Private & Personal use only Emalainelibrary.org
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ / 733 // HEHCHCHCHEHEHECHCHCHCHCHEHCHCHCHCHEICHEHREEHEIRE zayanaM bhojanaM snAnaM yaccAnyat sukhasAdhanam / kAle'pi nAnubhUyante rorairiva niyogibhiH // 70 // niyoginAM svAnyarASTracintAvyagre ca cetasi / preyasInAM nAvakAzaH pUrNakumme'mbhasAmiva // 71 // tyaktvA sarvamapi svArtha rAjJo'thaM kurvatAmapi / upadravanti pizunA udbaddhAnAmiva dvikAH // 72 // yathA svadehadraviNavyayenApi prayatyate / rAjArthe tadvadAtmArthe yatyate kiM na dhImatA ? // 73 / / vimRzyaivaM vyadhAt kezotpATanaM paJcamuSTi sH| ratnakambaladazAmI rajoharaNamapyatha // 74 // tatazca sa mahAsattvo gatvA sadasi pArthivam / AlocitamidaM dharmalAbhaH stAdityavocata / / 75 // tataH sa rAjasadanAd guhAyA iva kesrii| niHsasAra mahAsAraH saMsArakariroSaNaH // 76 // kimeSa kapaTaM kRtvA yAyAd vezyAgRhaM punaH / ityapratyayataH kSamApo gavAkSeNa niraikSata // 77 // pradeze zabadurgandhe'pyavikUNitanAsikam / yAntaM dRSTvA sthUlabhadraM narendro'dhUnayacchiraH // 78 // bhagavAn bItarAgo'sAvasmin dhig me kucintitam / ityAtmAnaM ninindocairnandastamabhinandayan // 79 // sthUlabhadro'pi gatvA zrIsaMbhUtavijayAntike / dIkSAM sAmAyikoccArapUrvikAM pratyapadyata // 8 // gRhItvA zrIyakaM doSNi tato nandaH sagauravam / mudrAdhikAre niHzeSavyApArasahite nyadhAt / / 81 // cakAra zrIyako rAjyacintAmavahitaH sadA / sAkSAdiva zakaTAlaH prakRSTanayapATavAt // 82 // 1 bhuuyte-khN.|| 2 pUrNe kumme-ca. he.|| 3 mussttinaa-khN.|| 40sNbhuuti0-mu.|| EHCHCHEHICHCHCHERSHISHSITERTISHSHEHEHEHEHEHEHCHEHCHER // 733 // Jain Education in nal
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstrama // 734 // Jain Education Saalaat sa nityamapi kozAyA vinItaH sadane yayau / snehAd bhrAtustatpriyApi kulInairbahu manyate // 83 // sthUlabhadraviyogArtA zrIyakaM prekSya sArudat / iSTe dRSTe hi duHkhArtA na duHkhaM dhartumIzate // 84 // tatastAM zrIkosvocadAyeM ! kiM kurmahe vayam / asau vararuciH pApo'ghAtayaJjanakaM hi naH // 85 // akANDotthitavajrAgnipradIpanasahodaram / sthUlabhadraviyogaM ca bhavatyA akarodayam // 86 // tvAmyAmupakozAyAM yAvad rakto'styasau khalaH / tAvat pratikriyAM kAJcid vicintaya manakhini ! // 87 // tadAdizopakozAM yat pratArya kathamapyasau / vidhIyatAM vararucirmadyapAnarucistvayA // 88 // preyoviyojanAd vairAd dAkSiNyAd devarasya ca / tat pratijJAya sA sadyo'pyupakozAM samAdizat // 89 // kozAyAzca nidezenopakozA taM tathA vyadhAt / yathA papau surAmeSa strIvazaiH kriyate na kim // 90 // surApANaM vararuciH svairaM bhaTTo'ya kAritaH / upakozeti kozAyai zazaMsAtha nizAtyaye // 91 // atha kozAmukhAt sarvaM zuzrAva zrIyako'pi tat / mene ca pitRvairasya vihitaM pratiyAtanam // 92 // zakaTAlamahAmAtyAtyayAt prabhRti so'pyabhUt / bhaTTo vararucirbhUpasevAvasaratatparaH // 93 // sa pratyahaM rAjakule sevAkAle samApatan / rAjJA ca rAjalokaizva sagauravamadRzyata // 94 // anyadA nandarAD mantriguNasmaraNavihvalaH / sadasi zrIyakAmAtyaM jagAdaivaM sagadgadam // 95 // bhaktimAn zaktimAn nityaM zakaTAlo mahAmatiH / abhavad me mahAmAtyaH zakrasyeva bRhaspatiH // 96 // 1 surApAnaM-mu. // adalalel tRtIya prakAzaH zlokaH 131 // 734 // 5 sthUlabhadracaritram 10
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 735 // CHECHCHEHETERNEERIENCETRICTETBHEHEREICHETEHETRICT evameva vipanno'sau daivAdadya karomi kim ? / manye zUnyamivAsthAnamahaM tena vinAtmanaH // 97 // uvAca zrIyako'pyevaM kiM deveha vidadhmahe / idaM vararuciH sarva pApaM vyadhita madyapaH // 98 // satyameSa surAM bhaTTaH pibatIti nRpodite / zvo'muM darzayitAsmIti zrIyakaH pratyavocata // 99 // zrIyakastu dvitIye'si sarveSAmIyuSAM sadaH / vapuMsA zikSitenA'yaM padmamekaikamArpayat // 10 // tatkAlaM madanaphalarasabhAvanayA'zcitam / durAtmano vararucerarpayAmAsa paGkajam // 101 // kutastyamadbhatAmodamidamityabhivarNinaH / ghAtuM rAjAdayo ninyurnAsAgre vasvamambujam // 10 // so'pi bhaTTo'nayad ghAtuM prANAgre paGkajaM nijam / candrAhAsamurAM sadyo rAtripItAM tato'vamat // 103 // dhigamuM sIdhupaM brahmabandhu bandhayadhocitam / sarvairityAkruzyamAno niryayau sadaso'tha saH // 104 // brAmaNA yAcitAstena prAyazcittamacIkathan / tApitatrapuNaH pAnaM surApANAghaghAtakam // 105 // mUSayA tApitamatha papau vararucistraSu / prANaizca mumuce sadyastatmadAhabhayAdiva // 106 // sthUlabhadro'pi saMbhUtavijayAcAryasanidhau / pravajyAM pAlayAmAsa pAradRzvA zrutAmbudheH // 107 // varSAkAle'nyadA''yAte saMbhUtavijayaM gurum / praNamya mUrnA munaya ityagRhNannabhigrahAn // 108 // ahaM siMhaguhAdvAre kRtotsarga upoSitaH / avasthAsye caturmAsImekaH pratyazRNodidam // 10 // 1 svaM sva-saMpU. mu.|| 2 zIdhupaM-zAM. khaM. he.|| 3 gRhNanabhi0-zAM. khN.|| HCHCHCHCHCHHSHSHCHCHEIGHBHIGHCHEHEHEROHIBHISHEKHKOMAL / / 735 // Jain Education Inter Daw.jainelibrary.org
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza tRtIyaH prakAzaH zlokaH 131 // 736 // vibhUSitaM yogazAstram // 736 // sthUlabhadra caritrama MEHEYENCIENCHEHDHDHDHEHCHCHEHENSIDHISHEDCHCHCHHere hagviSAhibiladvAre caturmAsImupoSitaH / sthAsyAmi kAyotsargeNa dvitIyo'bhyagrahIditi // 110 // utsargI kUpamaNDUkAsane mAsacatuSTayam / sthAsyAmyupoSita iti tRtIyaH pratyapadyata // 111 // yogyAn matvA guruH sAdhUna yAvat tAnanyamanyata / sthUlabhadraH purobhUya natvaivaM tAvadabravIt // 112 // kozAbhidhAyA vezyAyA gRhe yA citrazAlikA / vicitrakAmazAstroktakaraNAlekhyazAlinI // 113 // tatrAkRtatapaHkarmavizeSaH ssddrsaashnH| sthAsyAmi caturo mAsAniti me'bhigrahaH prbho!||11|| jJAtvopayogAd yogyaM taM gurustatrAnvamanyata / sAdhavazca yayuH sarve svaM svaM sthAnaM pratizrutam // 115 / / sthUlabhadro'pi saMpApa kozAvezyAnivezanam / abhyuttasthau tataH kozA'pyAhitAJjaliragrataH // 116 // sukumAraH prakRtyAsau rambhAstambha ivoruNA / vratabhAreNa vidhuro'trAgAditi vicintya sA // 117 // uvAca svAgataM svAmin ! samAdiza karomi kim ? / vapurdhanaM parijanaH sarvametat tavaiva hi // 118 // yugmam // caturmAsI vasatya me citrazAleyamarpyatAm / ityUce sthUlabhadro'pi sA tUce gRhyatAmiti // 119 // tayA ca tasyAM praguNIkRtAyAM bhagavAnapi / kAmasthAne'vizad dharma iva svabalavattayA // 120 // atha sA SaDrasAhArabhojanAnantaraM muneH / vizeSakRtazRGgArA kSobhAya samupAyayau // 121 // sopaviSTA purastasyotkRSTA kaacidivaapsraaH| caturaM racayAmAsa bhAva-hAvAdikaM muhuH // 122 // karaNAnubhavakrIDoddAmAni suratAni ca / tAni tAni prAktanAni smArayAmAsa sA'sakRt // 123 // 1 niketnm-mu.|| 2 0rmAsIvasatyai-saM. khN.|| 3 sA'nUce-zAM. khN.|| saapyuuce-he.|| 4 haavbhaavaadik-mu.|| HEREHENRELEHEIGHEHERCHCHEIGHIGHCHHIGHEHICHCHHEHCHEHEHER Jain Education Inte2 ka w.jainelibrary.org
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 737 // yad yat kSobhAya vidadhe tayA tatra mahAmunI / tat tad mudhA'bhavad yadvad vaje nakhavilekhanam // 124 // prativAsaramapyevaM tatkSobhAya cakAra sA / jagAma sa tu na kSobhaM manAgapi mahAmanAH // 125 // tayopasargakAriNyA pratyutAsya mhaamuneH| adIpyata dhyAnavahirmeghavahirivAmbhasA // 126 // tvayi pUrvamiyAjJAnAd rantukAmAM dhigIza ! mAm / AtmAnamiti nindantI sA'patat tasya pAdayoH // 127 / / munestasyendriyajayaprakarSeNa camatkRtA / prapede zrAvakatvaM sA'grahIJcaivamabhigraham // 128 // tuSTaH kadApi kasmaicid dadAti yadi mAM nRpH| vinA pumAMsamekaM tamanyatra niyamo mama // 129 // gate tu varSAsamaye te trayo'pi hi sAdhavaH / niyUDhAbhigrahA eyurgurupAdAntikaM kramAt // 130 // AyAn siMhaguhAsAdhuraho! duSkarakAraka! tava svAgatamityUce kizcidutthAya mUriNA // 131 // mUriNA bhASitau tadvadAyAntAvitarAvapi / same pratijJAnirvAhe samA hi svAmisakriyA // 132 // athAyAntaM sthUlabhadramutthAya gururabravIt / duSkaraduSkarakAra ! mahAtman ! svAgataM tava // 133 // sAsUyAH sAdhavaste'thAcintayannityaho! guroH / idamAmantraNaM mantriputratAheturka nanu // 134 // yadyasau SaDrasAhArAt kRtaduSkaraduSkaraH / idaM varSAntare tarhi pratijJAsyAmahe vayam // 135 // evaM manasi saMsthApya sAmarSAste maharSayaH / kurvANAH saMyama mAsAmaSTAvagamayan kramAt // 136 // uttamarNa iva prApte kAle hRSTaH puro guroH| sAdhuH siMhaguhAvAsI cakAreti pratizravam // 137 // 1-ga.Da. th.| sA gRhiitvaiv0-b.|| 2 0kArakaH-saM. khaM. saMpU. // 3 kaarN-khN.| kAraka-he // 4 tataH-zAM. // dila 50hAraH kRt-mu.|| BHATTERISHTERSHEETERMIRISHCHESTRICHERSHISMOKI BHECHEHENGHBHISHEHDHDHDHDHCHCHCHCHCHEVCHCHHHHHHEN // 737 // JainEducation Intense w.jainelibrary.org
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 132 / // 738 // vibhUSitaM pogazAstram // 738 // sthUlabhadracaritram BHBHBHIBHBHERSHISHEHBHIBHIBHBHOICEKHAMICHHHHHOICE kozAvezyAgRhe nityaM ssddrsaahaarbhojnH| bhagavan ! samavasthAsye caturmAsImimAmaham // 138 // sthUlabhadreNa mAtsaryAdetadaGgIkarotyayam / vicAryetyupayogena jJAtvA ca gururAdizat / / 139 // vatsa! mAbhigrahaM kArSIratiduSkaraduSkaram / sthUlabhadraH kSamaH kartumadrirAja iva sthiraH // 140 // na hi me duSkaro'pyeSa kathaM dusskrdusskrH?| tadavazyaM kariSyAmItyuvAca sa munirgurum // 141 // gururUce'munA bhAvI bhraMzaH pAktapaso'pi te| Aropito'tibhAro hi gAtrabhaGgAya jAyate // 142 // gurorvaco'vamanyAtha vIraMmanyo muniH sa ca / unmInaketanaM mApa kozAyAstu niketanam // 143 // sthUlabhadraspardhayehAyAti manye tapasvyasau / bhave patan rakSaNIya ityutthAya nanAma sA // 144 // vasatyai yAcitAM tena muninA citrazAlikAm / kozA samarpayAmAsa sa munistatra cAvizat // 145 // taM bhuktaSaDrasAhAraM madhyAhne'tha parIkSitum / kozApi tatra lAvaNyakozabhUtA samAyayau // 146 / / cukSobha sa munirmakSu paGkajAkSImudIkSya tAm / strI tAdRg bhojanaM tAdRg vikArAya na kiM bhavet 1 // 147 // smarAA yAcamAnaM taM koshaapyevmvoct| vayaM hi bhagavan ! vezyA vazyAH smo dhanadAnataH // 148 // na muniyojahArAtha prasIda mRglocne!| asmAsu bhavati dravyaM kiM tailaM vAlukAsviva? // 149 // nepAlabhUpo'pUrvasmai sAdhave ratnakambalam / datte tamAnayetyUce sA nirvedayituM munim // 150 // tatazcacAla nepAlaM pratyakAle'pi bAlavat / paGkilAyAmilAyAM sa nijavrata iva skhalan // 151 // 1 sa tu-mu. khaM. saMpU. // 2 vrssaakaale'pi-khN.|| CHCHCHEHECHEHEHEHEICHCHEHEHEHONEICHEICHEHEHCHEHENREL Jain Education Intem Aw.jainelibrary.org
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 739 // TECHEHCHEHREHCHCHCHCHCHEHCHECHECEIGHEHRISHCHECREEK tatra gatvA mahIpAlAd ratnakambalamApya ca / sa munirvalito vartmanyAsaMstatra ca dasyavaH // 152 // AyAti lakSamityAkhyad dasyUnAM shkunsttH| kimAyAtItyapRcchacca dasyurAD drusthitaM naram // 153 // Agacchan bhikSureko'sti na kazcit tAdRzo'paraH / ityazaMsad drumArUDhacaurasenApateH sa tu // 154 // sAdhustanAtha saMprAptastairvidhRtya nirUpitaH / kamapyarthamapazyadbhirmumuce ca malimlucaiH // 155 // etallakSaM prayAtIti vyAharacchakunaH punaH / muni caurapatiH proce satyaM brUhi kimasti te ? // 156 // vezyAkRte'sya vaMzasyAntaH kSipto ratnakambalaH / astItyukte munizcaurarAjena mumuce ca saH // 157 // sa samAgatya kozAyai pradadau ratnakambalam / cikSepa sA gRhasrotaHpaGke niHzaGkameva tam // 158 // ajalpad munirapyevaM nyakSepyazucikardame / mahAmUlyo hyasau ratnakambalaH kambukaNThi ! kim ? // 159 // atha kozApyuvAcaivaM kambalaM mUDha ! zocasi / guNaratnamayaM zvaghra patantaM straM na zocasi // 160 // tat zrutvA jAtasaMvego munistAmityavocata / bodhito'smi tvayA sAdhu saMsArAt sAdhu rakSitaH // 161 // aghAnyatIcArabhavAnyunmUlayitumAtmanaH / yAsyAmi gurupAdAnte dharmalAbhastavAnaghe // 162 // kozApi tamuvAcaivaM mithyA me duSkRtaM tvayi / brahmavratasthayApyevaM mayA yadasi kheditH||163 // AzAtaneyaM yuSmAkaM bodhahetomayA kRtA / kSantavyA sA guruvacaH zrayadhvaM yAta satvaram // 164 // icchAmIti bhaNitvA ca gurvantikamapetya sH| gRhItvAlocanAM tIkSNamAcacAra punastapaH // 165 // 1 mumuce'tha saH-mu. shaaN.|| TECHCHEMICHCHIDISHEIKHEREHENCHEHRISHCHEHEREHENGHBHBHBHBHI // 739 // Jain Education Inter w.jaihelibrary.org
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopa vRtti vibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 132 // 740 // // 740 // sthUlabhadracaritram KRETENERIEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEET rAjJA pradattA kozApi tuSTena rathine'nyadA / rAjAyatteti zizrAya vinA rAgeNa sA tu tam // 166 // sthUlabhadraM vinA nAnyaH pumAn ko'pItyaharnizam / sA tasya rathino'bhyaNe varNayAmAsa varNinI // 167 // rathI gatvA gRhodyAne paryaGke ca niSadya saH / tanmanoraJjanAyeti khavijJAnamadarzayat // 168 // mAkandalumbI bANena vivyAdha tamapIpuNA / puDhe'nyena tamapyanyenetyAhastaM zarAlyabhUta // 169 // vRntaM chittvA kSurapreNa vANazreNimukhasthitAm / lumbI svapANinA''kRSyAsInastasyai sa Arpayat // 170 // idAnIM mama vijJAnaM pazyetyAlapya sApi hi / vyadhatta sArSapaM rAziM tasyopari nanarta ca // 171 // sUcI kSiptvA tatra rAzau puSpapatraiH pidhAya tAm / sA nanarta ca no mUcyA viddhA rAzizca na kSataH // 172 / / tataH sa Uce tuSTo'smi duSkaraNAmunA tava / yAcasva yad mamAyattaM dadAmi tadahaM dhruvama // 173 // sovAca kiM mayA'kAri duSkaraM yena raJjitaH / idamabhyadhikaM cAsmAt kimabhyAsena duSkaram ? // 174 // kizcAmalambIcchedo'yaM nRtyaM cedaM na duSkaram / azikSitaM sthUlabhadro yaccake tattu duSkaram // 175 // dvAdazAbdAni bubhuje bhogAn yatra samaM myaa| tatraiva citrazAlAyAM tasthau so'khnndditvrtH|| 176 // dugdhaM nakulasaMcArAdiva strINAM prcaartH| yoginAM dUSyate cetaH sthUlabhadramuni vinA // 177 // dinamekamapi sthAtuM ko'laM strIsaMnidhau tathA ? / caturmAsIM yathA tasthau sthUlabhadro'kSatagrataH // 178 // AhAraH ssddrsshcitrshaalaavaaso'nggnaantike| apyekaM vratalopAyAnyasya lauhatanorapi // 179 // 1 paryaka-khaM. he.|| 2 idmpydhikN-mu.|| 3 vaasmaat-shaaN.|| 4 loha-zAM. vinA / / DIENCTRICICISTOHETEHEEHENSTRETCHEHEHEHRTCHENRICHETER Jain Education Inte26 For Private & Personal use only ka ww.jainelibrary.org..
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 741 // vilIyante dhAtumayAH pArve vaheriva striyaaH| sa tu vajramayo manye sthUlabhadramahAmuniH // 180 // sthUlabhadraM mahAsattvaM kRtaduSkaraduSkaram / vyAvarNya yuktA mudraiva mukhe varNayituM param // 181 // rathiko'pyatha papraccha ya evaM varNyate tvyaa| ko nAma sthUlabhadro'yaM mahAsattvaziromaNiH // 182 // sA'pyUce zakaTAlasya nandabhUpAlamantriNaH / tanayaH sthUlabhadro'yaM tavAgre varNayAmi yam // 183 // tacchrutvA so'pi saMbhrAnta ityuvAca kRtaanyjliH| eSo'smi kiGkarastasya sthUlabhadramahAmuneH // 184 / / saMvignaM sA'tha taM jJAtvA vidadhe dharmadezanAm / pratyabudhyata sadbuddhirmohanidrAmapAsya saH // 185 // pratibuddhaM ca taM buddhvA sA''khyad nijamabhigraham / tat zrutvA vismayotphullalocanaH so'bravIdidam // 186 // bodhito'haM tvayA bhadre ! sthuulbhdrgunnoktibhiH| yAsyAmi tasya panthAnaM bhavatyaivAdya darzitam / / 187 // kalyANamastu te bhadre! pAlaya svabhabhigraham / uktvaivaM sadguroH pAdyaM gatvA dIkSAM sa Adade // 188 // bhagavAn sthUlabhadro'pi tIvra vratamapAlayat / dvAdazAbdapramANazca duSkAlaH samabhUttadA // 189 // tIraM nIranidhergatvA sAdhusaMgho'khilo'pyatha / gamayAmAsa duSkAlaM karAlaM kAlarAtrivat // 19 // aguNyamAnaM tu tadA sAdhUnAM vismRtaM zrutam / anabhyasanato nazyatyadhItaM dhImatAmapi // 191 // saMgho'tha pATalIputre samavAyaM vinirmame / yadaGgAdhyayanoddezAdyAsId yasya tadAdade // 192 // 1 -Da. th.|| bhdro-mu.|| 2 ita 'Arabhya 240 zlokaparyantaM sarve'pi zlokAH prAyo'kSarazaH pariziSTaparvaNi vartante 9 / 56-111 // HEHCHHEHICHCHHETCHCHEHEHCHCHCHEHRISHCHEHEHEHHHHHHI mariawamania // 741 // Jain Education Inten w.jainelibrary.org
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vR vibhUSitaM yogazAstram / / 742 // Jain Education Inter tatacaikAdazAGgAni zrIsaMgho'melayattadA / dRSTivAdanimittaM ca tasthau kiJcid vicintayan // 193 / / saMgho'smarad bhadrabAhordRSTivAdabhRtastataH / tadAnayanahetozca prajighAya munidvayam // 194 // gatvA natvA munI tau tamityucAte kRtAJjalI / samAdizati vaH saMghastatrAgamanahetave / / 195 // sospyuvAca mahAprANaM dhyAnamArabdhamasti yat / bhaviSyati tato hetorna tatrAgamanaM mama // 196 // tadvacastau munI gatvA saMghasyAzaMsatAmatha / saMgho'pyaparamAhUyAdidezeti munidvayam // 197 // gatvA vAcyaH sa AcAryo yaH zrIsaMghasya zAsanam / na karoti bhavet tasya daNDaH ka iti zaMsa naH / / 198 // saMghabAhyaH sa karttavya iti vakti yadA sa tu / tarhi taddaNDayogyo'sItyAcAryo vAcya uccakaiH // 199 // tAbhyAM gatvA tathaivokta AcAryo'pyevamUcivAn / maivaM karotu bhagavAn saMghaH kintu karotvadaH || 200 // mayi prasAdaM kurvANaH zrIsaMghaH prahiNotviha / ziSyAn medhAvinastebhyaH sapta dAsyAmi vAcanAH // 201 // tatraikAM vAcanAM dAsye bhikSAcaryAta AgataH / anyAM ca kAlavelAyAM bahirbhUmyAgato'parAm // 202 // anyAM vikAlavelAyAM tisra Avazyake punaH / setsyatyevaM saMghakAryaM matkAryasyAvidyAdhayA // 203 // tAbhyAmetya tathAsskhyAte zrIsaMgho'pi prasAdabhAk / prAhiNot sthUlabhadrAdisAdhupaJcazatIM tataH // 204 // tAn sUrivacayAmAsa te'pyalpA vAcanA iti / udbhajyeyurnijaM sthAnaM sthUlabhadrastvavAsthita // 205 // nodbhajyase kimityuktaH sUriNA so'bravIdidam / nodbhajye bhagavan ! kintu mamAlpA eva vAcanAH / / 206 / / 1 0 prANadhyAna0 mu0 // 2 naivaM khaM. // addleeladeeeeeeeeeeeeeeeeeen tRtIyaH prakAzaH zlokaH 132 / / 742 / / 5 sthUlabhadracaritram 10 welibrary.org
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 743 // MEHEHEACHEHREENEERIERRIERRHEIRTERRHEICHEREHEARTE mUrirUce mama dhyAnaM pUrNamAyamidaM ttH| tadante vAcanAstubhyaM pradAsyAmi tvadicchayA // 207 // pUrNe dhyAne tataH sariricchayA tamavAcayat / dvivastUnAni pUrvANi daza yAvat papATha saH // 208 // vihArakramayogena pATalIputrapattanam / zrIbhadravAhurAgatya bAhyodyAnamazizriyat // 209 // vihArakramayogena bAtenyonAntare tu taaH| bhaginyaH sthUlabhadrasya vandanAya samAyayuH // 210 // vanditvA gurumacustAH sthUlabhadraH kanu prabho! / ihApavarake'stIti tAsAM mUriH zazaMsa ca // 21 // tatastamabhicelustAH samAyAntIvilokya saH / AzcaryadarzanakRte siMharUpaM vinirmame // 212 // dRSTA siMhaM tu bhItAstAH sUrimetya vyajijJapan / jyeSThArya jagrase siMhastatra so'dyApi tiSThati // 213 // jJAtvopayogAdAcAryo'pyAdidezeti gacchata / vandadhvaM tatra vaH so'sti jyeSThAryoM na tu kesarI // 214 // tato'yustAH punastatra kharUpasthaM nirUpya ca / vavandire sthUlabhadraM jyeSThA cAkhyad nijAM kathAm // 215 // zrIyakaH samamasmAbhirdIkSAM jagrAha kintvasau / kSudhAvAn sarvadA kartuM naikabhaktamapi kSamaH / / 216 / / mayoktaH paryuSaNAyAM pratyAkhyAhyadya pauruSIm / sa pratyAkhyAtayAnukto mayA pUrNe'vadhau punaH // 217 // tvaM pratyAkhyAhi pUrvAdha parvedamatidurlabham / iyAn kAlaH sukhaM caityapariSAvyApi yAsyati // 218 // 1 ayaM 209 tamaH zloko nAsti mu. vinaa|| 2 etatsthAne "pratIkSasva kSaNaM pratyAkhyAhi puurvaardhmpyyi| adya yAvat tvayA caityaparipATI vidhIyate // 218 // " iti mu.-madhye paatthH|| #HaHaRIGHCHHHHHHHHHICISHEKSIKHISMISHCHICHOICE Jain Education Inte 2ww.jainelibrary.org
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM pogazAstram // 744 // Jain Education Inter deeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee tathaiva pratipede'sau samaye'bhihitaH punaH / tiSThedAnImastvapArdhamiti cakre tathaiva saH // 219 // pratyAsannA'dhunA rAtriH sukhaM suptasya yAsyati / tatpratyAkhyAyabhaktArthamityuktaH so'karot tathA // 220 // tato nizIthe saMprApte smaran devagurUnasau / kSutpIDayA prasarantyA viSadya tridivaM yayau // 221 // RSighAto mayA'kArItyuttAmyantI tatastvaham / puraH zramaNa saMghasya prAyazcittAya DhaukitA / / 222 // ghosyUce vyadhAyIdaM bhavatyA zuddhabhAvayA / prAyazcittaM tato neha kartavyaM kiJcidasti te // 223 // tato'hamityavocaM ca sAkSAdAkhyAti cejinaH / tato hRdayasaMvittirjAyate mama nAnyathA // 224 // atrA sakalaH saMghaH kAyotsarga dadAvatha / etya zAsanadevyUce brUta kArya karomi kim 1 // 225 // saMgho'pyevamabhASiSTa jinapArzvamimAM naya / soce nirvighnagatyartha kAyotsargeNa tiSThata // 226 // saMghe tatpratipedAne mAMsASnaipIjinAntike / tataH sImandharasvAmI vandito bhagavAn mayA // 227 // bharatAdAgatA''ryeyaM nirdoSetyavadaJjinaH / kRpayA mannimittaM ca vyAcakre cUlikAdvayam // 228 // tato'haM chinnasaMdehA devyAnItA nijAzrayam / zrIsaMghasyArpitavatI cUlikAdvitayaM ca tat // 229 // ityAkhyAya sthUlabhadrAnujJAtA nijamAzrayam / tA yayuH sthUlabhadro'pi vAcanArthamagAd gurum // 230 // nau vAcanAM tasyAyogyo'sItyAdizan guruH / dIkSAdinAt prabhRtyeSo'pyaparAdhAn vyacintayat // 239 // 1 yathAzrayam - mu.| ya yathAzrayam-saM. // / 2 nyapAtat khaM / / Bidecided leake tRtIyaH prakAzaH zloka 132 // 744 // 5 sthUlabhadracaritram 10 ww.jainelibrary.org
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 745 // HERENCHEHREEHETCHECHEHENSEVEREHEELEVENESHEHENSIVE cintayitvA ca na hyAgaH smarAmIti jagAda ca / kRtvA na manyase zAntaM pApamityavad guruH // 232 // sthUlabhadrastataH smRtvA paMpAta gurupaadyoH| na kariSyAmi bhUyo'daH kSamyatAmiti cAbravIt // 233 // na kariSyasi bhUyastvamakArSIyadidaM punH| na dAsye vAcanAM tenetyAcAryAstamanUcire // 234 // sthUlabhadrastataH sarvasaMghenAmAnayad gurum / mahatAM kupitAnAM hi mahAnto'laM prasAdane // 235 // sUriH saMgha babhASe'tha vicakre'sau yathAdhunA / tathA'nye vikariSyante mandasattvA ataH param // 236 // avaziSTAni pUrvANi santu matpArzva eva tat / asyAstu doSadaNDo'yamanyazikSAkRte'pi hi // 237 // sa saMghenAgrahAdukto vivedetyupayogataH / na mattaH zeSapUrvANAmucchedo bhAvyatastu saH // 238 // anyasya zeSapUrvANi pradeyAni tvayA nahi / ityabhigrAhya bhagavAn sthUlabhadramavAcayat // 239 // sarvapUrvadharo'thAsIt sthUlabhadramahAmuniH / prApya cAcAryakaM bhadrabhavinaH pratyabodhayat // 24 // strIbhyo nivRttimadhigamya samAdhilInaH, zrIsthUlabhadramunirApa divaM krameNa / evaMvidhapravarasAdhujanasya savasaMsArasaukhyaviratiM vimRzed manISI // 241 // 132 // BHBHISHEKCHCHEHENRELEHERENCERIENCETRIEVEREICHEHCHCHEIK [iti zrIsthUlabhadrakathAnakam ] 1 -u. th.| bhdro-mu.|| 2 [ ] etadantagataH pATho nAsti-mu. vinA // ww.jainelibrary.org
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 746 // yoSidaGgasatatvaM kalApakenAha tRtIyaH ykRcchkRnmlshlessmmjaasthipripuuritaaH| prakAzaH snAyusyUtA vahI ramyAH striyazcarmaprasevikAH // 133 // zlokA ___ yakRt kAlakhaNDam , zakUd viSThA, malA dantAyupalepAH, zleSmA kaphaH, majjA SaSTho dhAtuH, asthIni paJcamo dhAtuH | 133-234 // 746 // ebhiH paripUritAH striyaH strIzarIrANi carmaprasevikA bhatrAH, ata eva bahireva rmyaaH| bhasvA hi madhye pUtidravyapUritA api bAhye ramyA bhavanti, striyo'pyevam ; bhastrAzca syUtA bhavanti, ata Aha--snAyusyUtAH, snAyubhiH snasAbhiH syUtA iva kAmajayo|syUtAH // 133 // pAyavarNanam tathA bahirantarviparyAsaH strIzarIrasya ced bhavet / tasyaiva kAmukaH kuryAd gRdhra-gomAyugopanam // 134 // bahizcAntazca, tayopiyAso vinimayaH-bahirbhAgo'ntarbhavet antarbhAgo vA bahiH, strIzarIrasya strIdehasya ced yadi bhavet , tadA tasyaiva strIzarIrasya kAmukaH kAmI gRdha-gomAyugopanaM gRdhra-gomAyubhyo rakSaNaM kuryAt / gRdhra-gomAyugrahaNaM hai. 1 ata eva snaayu0-mu.|| 2 snasAdibhiH mu.| snaabhiH-sN.| "snasA snAyuH" iti abhidhAnacintAmaNau zlo0 631 // 3 bahirantavipa0-zAM. saM. khaM. he.|| Jain Education in 2 nal |
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 757 // Jain Education Inten divAnizaM rakSaNIyatApratipAdanArtham ; gRdhA hi divA prabhaviSNavaH, gomAyavazca rAtrau / tat strIzarIrasya viparyAse naktaMdinaM kAmuko gRdha-gomAyurakSaNavyAkula eva syAt, dUre tatparibhogaH / / 134 / / tathA strIzastreNApi cet kAmo jagadetajjagISati / tucchapicchamayaM zastraM kiM nAdatte sa mUDhadhIH ? // 135 // stryeva zastraM strIzastraM tena jagadvijayArthamupAttena, apItyanAdare, ced yadi, kAmo manmathaH, etajjagat trilokyAtmakam, jigISati jetumicchati, tadA sa mUDhadhIH kAmaH tucchaM kAkAdInAM yat picchaM tanmayaM zastraM kiM nAdase kuto hetorna gRhNAti ? / ayamarthaH yadyasAreNa rasAsRgmAMsamedo'sthimajjazukrapUritena bahuprayAsalabhyena strIrUpeNa zastreNa jigISatyayam, tadA tucchaM picchameva sulabhamapUti ca kiM nAdatte ? idaM hi vismRtamasya mUDhadhiyaH, yalaukikAH paThanti - ] // 135 // saGkalpayoninAnena hahA ! vizvaM viDambitam / tadutkhanAmi saGkalpaM mUlamasyeti cintayet // 136 // "arke ced madhu vindeta kimarthaM parvataM vrajet / iSTasyArthasya saMsiddhau ko vidvAn yatnamAcaret ? // 1 // " [ tathA idamapi nidrAcchede cintayet * 1 ** etadantargataH pATho nAsti zAM. saM. saMpU. he. / / 5 10 // 747 //
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 748 // saGkalpaH kalpanAmAtraM yoniH kAraNaM yasya, na tu vAstavaM kizcit kAraNamityarthaH, tena, anena sakalajagatsaMvedanasiddhena, tRtIyaH hahA iti khede, vizvaM jagad brahma-hari-hara-saMkrandanaprabhRtikaM kITaparyavasAnaM taistaiH strIdarzanA-''liGgana-smaraNAdibhiH prakAra prakAzaH viDambitaM vigopitam / zlokaH 137 zrUyate hi purANeSu-hara-gaurIvivAhotsave purohitIbhUtaH pitAmahaH, gaurImaNayaprArthanAsu haraH, gopIcATukarmaNA zrIpatiH, // 748 // gautamabhAryAyAM ramamANaH sahasralocanaH, bRhaspaterbhAryAyAM tArAyAM candraH, azvAyAmapyAdityo viDambanA paapitH| tadanenAsAreNAsArahetRdbhavena ca yad vizvaM viDambyate tadasAmmatam / tat tasmAdidAnImasyaiva jagadviDambanakartuH saGkalpalakSaNaM mUla kAmajayo mutkhanAmi unmUlayAmi / iti strIzarIrasyAzucitvamasAratvaM saGkalpayonyupakaraNatvaM ca vicintayediti prakRtayojanA // 136 // pAyavarNanam tathA, idamapi nidrAcchede cintayet yo yaH syAdvAdhako doSastasya tasya pratikriyAm / cintayed doSamukteSu pramodaM yatiSu vrajana // 137 // yo yo rAga-dveza-krodha-mAna-mAyA-lobha-moha-manmathA-'sUyA-matsarAdirdoSo bAdhakazcittamazAntivAhikAyAH tasya tasya / doSasya pratikriyAM pratIkAraM cintayet , tathAhi-rAgasya vairAgyam , dveSasya maitrI, krodhasya kSamA, mAnasya mArdavam , mAyAyA / 1 cintniiyN-sN.|| 2 "maitrI....kSamA ... santoSaM... "vivekaM... bhAvanAm"""bAdhAM ca pratikriyAm" ityevaM asaM. madhye sarvatra dvitIyAntAni padAni / / SHERCICICICICICICICICKETEICHEREICICICICICICIRCKETEACTSIK Jain Education in nal
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 749 // HEREHCHEHEREHENHEICHEHENSIONERSHEREDICICIRCTCHEHEME Arjavam , lobhasya santoSaH, mohasya vivekaH, manmathasya strIzarIrAzaucabhAvanA, asUyAyA anabhyasUyatvam , matsarasya parasaMpadutkarSe'pi cittAnAbAMdhA ca pratikriyA / idaM cAzakyamiti nAzaGkanIyam , dRzyante hi munayastattadoSaparihAreNa guNamayamAtmAnaM bibhrtH| ata evAha-doSamukteSu yatiSu pramodaM vrajan / sukaraM hi doSamuktamunidarzanena pramodAdAtmanyapi doSamokSaNam // 137 // tathA duHsthAM bhavasthitiM sthemnA sarvajIveSu cintayan / nisargasukhasagaM teSvapavarga vimArgayet // 138 // duHsthAM duHkhahetum , bhavasthitiM saMsArAvasthAnam , cintayan vimRzan , sarvajIveSu tiryag-nAraka-narA-'mareSu, tathAhi ke -tirazvAM vadha-bandha-tADana-pAravazya-kSut-pipAsA-'tibhArAropaNA-'GgacchedAdimiH, nArakANAM ca svAbhAvika-parasparodIrita-18 paramAdhArmikakRta-kSetrAnubhAva vedanAmanubhavatAM krakacadAraNa-kumbhIpAka-kUTazAlmalIsamAzleSa-vaitaraNItaraNAdibhiH, narANAM ca / dAridraya-vyAdhi-pAravazya-vadha-bandhAdibhiH, surANAM ceA-viSAda-vipakSasaMpadarzana-maraNaduHkhAnucintanAdibhirduHsthaiva bhavasthitiH, tA sthemnA sthairyeNa cintayaMsteSu sarvajIveSvapavarga mokSam , kiMviziSTam ? nisargasukhasarga nisargeNa sukhasaMsargo yatra | tam , vimArgayedAzaMset-kathaM nu nAma sarve saMsAriNaH sakaladuHkhavimokSeNa mokSeNa saMyujyeraniti // 138 // kA 10bhaavnaam-khN.|| 2 ansuuytvm-mu.|| 30bAdhaM ca pratikriyAm-khaM. // 4 kriyA mtaa-mu.|| 5 dusthAM-zAM. saM. he.|| 6 jAM ved0-khN.|| 7 nu-nAsti khN.|| 8 mokSeNa-nAsti saM. khaM. sNpuu.|| HEHEYENERMEHEHEREHENSIONERSHSHCHCHCHCHEHECCHEHREE // 749 // Eelw.jainelibrary.org Jain Education Inter For Private & Personal use-Only 12
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH kAzlokaH 139 // 750 // // 750 // 5 THERCHBHBHBHIBHEHEREHEMEIGHEERIESICHHETBHETRICICHCHER idamapi nidrAcchede cintayet-- saMsarge'pyupasargANAM dRddhvrtpraaynnaaH| dhanyAste kAmadevAdyAH zlAghyAstIrthakRtAmapi // 139 // saMsarge'pi saMbandhe'pi, upasargANAM surAdikRtAnAm , dRDhavrataparAyaNAH pratipannavratapAlanaparAH kAmadevAdyAH kAmadevaprabhRtayaH, dhanyA dharmadhanaM labdhAraH, ta iti bhagavadupAsakatvena prasiddhAH / dhanyatve vizeSahetumAha-zlAdhyAH prazasyAstIrthakRtAM zrImanmahAvIrasya, pUjAyAM bahuvacanam / kAmadevakathAnakaM ca saMpradAyagamyam / sa cAyam anugaGgaM paMtaddhaMsazreNIbhiriva caarubhiH| caityadhvajai rAjamAnA campetyasti mahApurI // 1 // bhogibhogAyatabhujastambhaH kulagRhaM zriyaH / jitazatruriti nAmnA tasyAmAsIn mahIpatiH // 2 // abhUd gRhapatistasyAM kAmadevAbhidhaH sudhiiH| Azrayo'nekalokAnAM mahAtarurivAdhvani // 3 // lakSmIriva sthirIbhUtA ruuplaavnnyshaalinii| abhUd bhadrAkRtirbhadrA nAma tasya sadharmiNI // 4 // nidhau SaT svarNakoTyaH SaD vRddhau SaD vyvhaargaaH| bajAH SaT cAsya dazagosahasramitayo'bhavan // 5 // tadA ca viharannurvI ttroviiNmukhmnnddne| puNyabhadrAbhidhodyAne zrIvIraH samavAsarat // 6 // 1 ptdvNsh-mu0| " itazca jAhnavIhaMsazreNibhiriva"-iti triSaSTizalAkApuruSacarite paatthH| ita Arabhya sarve'pi mAnava zlokAH prAyo'kSarazaH triSaSTizalAkApuruSacaritre dazame parvaNi vartante 8 / 265-273 // BEMETERRIENCETURDERRIERRENEURRENERRCHE kAmadevakathAnakam Jain Education Int or Private & Personal Use Only Baww.jainelibrary.org
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 751 // BHEHCHEHEREHEHEYENEHCHCHICIRBIRCISEHREMEHCHERSIIMCHERDICHE kAmadevo'tha pAdAbhyAM bhagavantamupAgamat / zuzrAva ca zrotrasudhAM svAmino dharmadezanAm // 7 // kAmadevastato devanarAsuraguroH purH| prapede dvAdazavidhaM gRhidharma vizuddhadhIH // 8 // pratyAkhyAta sa vinA bhadrAM strI-jAna SaDavrajI vinaa| nidhau vRddhau vyavahAre SaTa SaTa koTIvinA vasa // 9 // halapaJcazatIM muktvA'tyAkSIt kSetrANyanAMsi tu / digyAtrikANi voDhaNi paJca paJca zatAnyate // 10 // digyAtrikANi catvAri catvAri pravahanti ca / vihAya bahanAnyeSa pratyAkhyAd vahanAnyapi // 11 // vinaikAM gandhakASAyIM sa tatyAjAGgamArjanam / dantadhAvanamapyAAmapAsya madhuyaSTikAm // 12 // Rte ca kSIrAmalakAt phalAnyanyAni so'mucat / abhyaGgaM ca vinA taile sahasra-zatapAkime // 13 // vinA sugandhigandhATTAdudvartanakamatyajat / vinASTAvauSTrikAnambhaskumbhAn maJjanakarma ca // 14 // Rte ca kSaumayugalAd vastraM sarvamavarjayat / candanAgurusRNAnapAsyAnyad vilepanam // 15 // jAtIsrajaM ca padmaM ca vinA kusumamatyajat / karNikAM nAmamudrAM ca vihAyAbharaNAnyapi // 16 // turuSkA-gurudhUpebhya Rte dhUpavidhi jhau| ghRtapUrAt khaNDakhAdyAdanyad bhakSyamavarjayat // 17 // kASThapeyAM vinA peyAmodanaM kalamaM vinaa| mASa-mudga-kalAyebhya Rte sUpaM ca so'mucat // 18 // 1 pratyAkhyat-khaM he. saMpU. // ita Arabhya tulA pR0 488 paM0 14 // 2 pratyAkhyad-mu.he. saMpU. // 3 gandhATTamudra-saM. saMpU. he. / andhaaddhymud0-mu.| dRzyatAM pR0491 pN03|| 40ghusRNAnyapA0-saM. vinA // 5 ghRta-pUrNAt-saM. khN.|| dRzyatAM pR0491 pN07|| HEHEREMEHEKSHERSHBHBHISHEKSHEERSHISHEKSHEREYSICATEGREHE // 751 // Jain Education Intem For Private & Personal use only Jw.jainelibrary.org
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 752 // Jain Education Inter aaaaaaaaak tatyAja ca ghRtaM sarvamRte zAradagoghRtAt / zAkaM svastikamaNDUkyAH palyaGkAccAparaM jahau // 19 // anyat snehAmla-dAlyamlAt tImanaM vAri khAmbhasaH / jahA~ sugandhitAmbUlAd mukhavAsamathAparam || 20 || tataH prabhuM sa vanditvA yayau nijaniketanam / tadbhAryApyetya jagrAha svAmyagre zrAvakavratam // 21 // kuTumbabhAramAropya jyeSThaputre tataH svayam / tasthau poSadhazAlAyAmapramAdI vrateSu saH // 22 // tasthuSastasya tatrAtha nizIthe kSobhahetave / pizAcarUpabhRd midhyAdRSTiH ko'pyAyayau suraH // 23 // ziroruhAH zirasyasya karkazAH kapizatviSaH / cakAsAmAsurApakkAH kedAra iva zAlayaH // 24 // bhANDabhittanibhaM bhAlaM babhrupucchopame bhruvau / karNau sUrpAkRtI yugmaculItulyA ca nAsikA / / 25 / / uSTrauSThalambinAvoSThau dazanAH phAlasannibhAH / jihvA sarpopamA zmazru vAjivAladhisodaram // 26 // taptamUSAnibhe netre hanU siMhahanUpamau / halAsyatulyaM cibukaM grIvoSTragrIvayA samA // / 27 // uraH purakapAToru bhujau bhujagabhISaNau / pANI zilAbhAvaGgulyaH zilAputrakasannibhAH || 28 // pAtAlatulyamudaraM nAbhiH kUpa shodraa| zinaM cAjagaraprAyaM vRSaNau kutupopamau // 29 // 1 pauSadha0 - mu. zAM. hai. // 2 uSTroSTha0 - khaM. saM. // 3 kutapo0- zAM. khaM. saM. saMpU. he. // "kutvA DupaH " - si0 713249 // atredaM dhyeyam-mu. vinA 'kutapopamau' iti pAThaH / " kutapaH chAgalomnAM kambalaH AstaraNam " iti uNAdisUtra [sU0 305 ]vivaraNe hemacandrAcAryAH / " hasvA kutaH kutupaH / kutUriti carmamayaM tailAdyAvapanamucyate " iti siddhamavRhadvattau hemacandrAcAryAH evaM ca atra kaH pATha ucitatara iti sudhIbhireva vicAraNIyam // acceleroice dlalalalalaaaaaa tRtIyaH prakAzaH zlokaH 139 / / 752 / / 5 kAmadevakathAnakam 10
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 753 // ROMOTHEHEREHEHEROICHEREICHEECHRIREHENSHEHENSTRICHE jaGgha tAladrumAkAre pAdau shailshilopmau| kolAhalaravo'kANDAzanidhvanibhayAnakaH // 30 // sa mAkhusrajaM bibhrata kaNThe ca saraTasrajam / nakulAn karNikAsthAne'GgadasthAne ca pannagAn // 31 // kruddhAntakasamutkSiptatarjanAGgalidAruNam / udasyannapakozAsiM kAmadevaM jagAda saH // 32 // aprArthitaprArthaka ! re ! kimArabdhamidaM tvyaa| kiM svargamapavarga vA varAka ! tvamapIcchasi ? / / 33 // muzcArabdhamidaM no cedanena nishitaasinaa| taroriva phalaM skandhAt pAtayiSyAmi te ziraH // 34 // tarjayatyapi tatraivaM samAdherna cacAla sH| zarabhaH sairibhArAvaiH kiM kSubhyati kadAcana ? // 35 // kAmadevaH zubhadhyAnAd na cacAla yadA tdaa| vyAjahAra tathaivAyaM dvistristridazapAMsanaH // 36 // tatrApyakSubhyataH so'sya kSobhAyeM vapurvyadhAt / khazaktyantamanAlokya viramanti khalA na hi // 37 / / so'dhatta vigrahaM tuGgaM sajalAmbhodasodaram / sarvato'pyetya mithyAtvaM rAzIbhUtamivaikataH // 38 // sa dIrghadAruNAkAraM viSANadvandvamunnatam / dhArayAmAsa kInAzabhujadaNDaviDambakam // 39 // kiJcidAkuzcitAM zuNDA kAlapAzamivodvahan / kAmadevaM jagAdevaM devaH kUTaikadaivatam // 40 // mAyAvin ! mucyatAM mAyA sukhaM tiSTha mdaajnyyaa| pAkhaNDaguruNA kena tvamasyevaM vimohitaH ? // 41 // na ced muzcasyamuM dharma zuNDAdaNDena tad dhruvam / krakSyAmi tvAmitaH sthAnAd neSyAmi ca namo'GgaNe // 42 // 10hArasthAne-khaM. // 2 zairibhA0-he. vinA // 3 viddmbnm-mu.|| 4 paashaa-mu0|| 5 drutm-mu0|| HOMENEMIERIEHDHINICHIEVEMEMERIMEHCHEICHEHREHCHCHETEve // 753 // Jain Education Intel ww.jainelibrary.org
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokaH 139 // 754 // vibhUSitaM yogazAstram // 754 // TELEICHEHEICHEHRISHCHCHHEIGHBHEXERCISHCHCHHCHEMISHRSHS vyomnaH patantaM dantAbhyAM pratyeSiSyAmi caantraa| avanamya tatastAbhyAM dArayiSyAmi dAruvat / / 43 // pAdaiH kardamamadaM ca tvAM mardiSyAmi nirdayam / ekapiNDIkariSyAmi tilapiSTimiva kSaNAt // 44 // unmattasyeva tasyaivaM ghoraM vyAharato'pi hi / nottaraM kAmadevo'dAd dhyAnasaMlInamAnasaH // 45 // asaMkSubhitamIkSitvA kAmadevaM dRddhaashym| dvistrizcaturabhASiSTa tathaiva sa duraashyH||46|| tato'pyabhItaM taM prekSya zuNDAdaNDena so'grahIta / vyomanyucchAlayAmAsa pratIyeSa ca pUlavat // 47 // dalayAmAsa dantAbhyAM pAdanyAsairmamarda c| dharmakarmaviruddhAnAM kimakRtyaM durAtmanAm ? // 48 // adhisehe ca tat sarva kAmadevo mhaamnaaH| manAgapi ca na sthairya jahau giririva sthiraH // 49 // tasminnacalite dhyAnAdIdRzenApi krmnnaa| sadarpaH sarparUpaM sa vidadhe vibudhAdhamaH // 50 // davaH pUrvavadavAce sa ta bhApayituM ttH| kAmadevastu nAbhaiSId dhyAnasaMvarmitaH sudhIH // 51 // bhUyo bhUyastathoktyA taM nirbhIkaM prekSya duHsuraH / Atodyamiva vagheNa svabhogenAbhyaveSTayat // 52 // niHzUkameva dazanairdaidazako dadaMza tam / sa tu dhyAnasudhAmagno na tadvAdhAmajIgaNat // 53 // divyarUpaM tataH kRtvA dyutiyotitadiGmukham / suraH poSadhazAlAyAM vivezaivamuvAca ca // 54 // dhanyo'si kAmadeva ! tvaM devarAjena sNsdi| prazaMsA'kAri bhavato'sahiSNustAmihAgamam // 55 // 1 pressyissyaami-mu.|| 2 duHsvaraH-zAM. he.|| 3 vdhenn-mu.khN.| vaddheNa-saM. / vrddhnn-he.|| 4 pauSadha-mu.he. shaaN.|| MEXIHSHISHEHEREHICHEHERERAKESHEHEREHEHEHEHEREHEHEHCHCHI kAmadevakathAnakam Jain Education Inter For Private & Personal use on KAw.jainelibrary.org
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 755 // NEETCHEHCHEHRCHEHEHEHERCHRICHEHERBTCHEHENEVE prabhavaH prAbhaveNApi varNavanti jhavastvapi / ataH parIkSito'si tvaM nAnArUpabhRtA mayA // 56 // tyAM yathA'varNayacchakrastathaivAsi na sNshyH| kSamyatAmaparAdho me parIkSaNabhavastvayA // 57 // prayayAvabhidhAyaivaM sa devo devasadani / kAmadevo'pi zuddhAtmA pratimA tAmapArayat // 58 // upasargasahiSNaM tamazlAdhiSTa svayaM prbhuH| sabhAyAM bhagavAn vIro guravo guNavatsalAH // 59 // kAmadevo dvitIyasminnahni paaritpossdhH| trijagatsvAminaH pAdavandanArthamathAgamat // 6 // jagadgururabhASiSTa gautamaprabhRtIniti / gRhidharme'pyasAvevamupasargAn visoDhavAn // 61 // sarvasaGgaparityAgAd ytidhrmpraaynnaiH| tadvizeSeNa soDhavyA upasargA bhavAdRzaiH // 62 // karmanirmUlanopAyAn zrAvakapratimAstataH / ekAdazApi zizrAya kAmadevaH krameNa tAH // 63 // so'tha saMlekhanAM kRtvA prapede'nazanavratam / paraM samAdhimApannaH kAladharmamupAyayau // 64 // so'ruNAbhe vimAne'bhUd catuSpalyasthitiH surH| cyutvA tato videheSUtpadya siddhiM brajiSyati / / 65 / / yathopasarge'pi nisargadhairyAt sa kAmadevo vratatatparaH san / zlAghyo'bhavat tIrthakRtAM tathA'nye'pyevaMvidhA dhanyatamAH pumAMsaH // 66 // 139 // - [iti kAmadevakathAnakaM saMpUrNam / ] . 1 vissoddh0-shaaN.|| 2 [ ] etadantargataH pATho nAsti-mu. vinA // // 755 //
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa tRtIya vRtti vibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zloko 140-141 HCHCHCHISHEKHCHCHEICHECHHETRICHEREREHEICHEHREETal idamapi nidrAcchede cintayet jino devaH kRpA dharmo gurakho yatra sAdhavaH / zrAvakatvAya kastasmai na zlAghetAvimUDhadhIH ? // 140 // . zrAvakA uktanirvacanAH, teSAM bhAvaH zrAvakatvam , tasmai zrAvakatvAya ko na zlAgheta ? sarvaH zlAghetaiva, muktvA mohamUDhAn / ata evAha-avimUDhadhIH, mUDhabuddhInAM yatattvadarzinAM taimirikANAmiva candradvitaya-zaGkhapItimadarzinAM mA bhUta nidrAcchedazrAvakatvAya zlAghA, amRDhabuddhayastu tattvadarzitvAt zlAghanta eva / / kAkAle zrAvatasmai iti tatsaMbandhinaM yacchabdamAha, yatra zrAvakatve jino rAgAdidopajetA devaH pUjyo na tu rAgAdimAn , kRpA keNa kartavyA duHkhitaduHkhamahANecchA dharmo'nuSTheyarUpo na tu hiMsAtmako yAgAdiH, sAdhavaH paJcamahAvrataratAH guravo dharmopadeSTAro na tu manorathAH parigrahArambhasaktAH // 140 // tathA nidrAcchede tAMstAn manorathAn saptabhiH zlokairAha jinadharmavinirmukto mA bhUvaM cakravartyapi / syAM ceTo'pi daridro'pi jinadharmAdhivAsitaH // 141 // 10tayaM-zAM. khN.|| HCHCHEHENSHOTSHEHEHCHEHEICHEHEHEHCHEHDHDHENSHISHEDHE 4 1915. 1111: 10 Jain Education Inte S4w.jainelibrary.org
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 757 / / Jain Education Inte alololololocerie jinadharmeNa jJAna-darzana-cAritrarUpeNa vinirmukto rahitazcakravartyapi sArvabhaumo'pi mA bhUvaM mA janiSi, tasya narakamUlatvAt, kintu syAM bhaveyaM ceTo'pi dAso'pi daridro'pi duHsthito'pi kathaMbhUtaH ? jinadharmeNoktakharUpeNAdhivAsitaH // 141 // tathA- tyaktasaGgo jIrNavAsA malaklinnakalevaraH / bhajana mAdhukarIM vRttiM municaryA kadA zraye ? // 142 // tyaktA gRha-gRhiNIprabhRtayaH saGgA yena sa tyaktasaGgaH, jIrNa jarad vAso yasya sa jIrNavAsAH, malena klinnaM kalevaraM yasya sa malaklinakalevara:, madhukarasyeyaM mAdhukarI, mAdhukarIva mAdhukarI vRttirbhikSA, tAM bhajan sevamAnaH, yahAhuH ;" jaihA dumassa pupphesru bhamaro Aviai rasaM / na ya puSkaM kilAmei so ya pINeha appayaM // 1 // emee samaNA muttA je loe saMti sAhuNo / vihaMgamA va puSphesu dANabhattesaNe rayA // 2 // vayaM ca vittiM labbhAmo na ya ko buvahammai / ahAgaDe rIyaMte pupphesu bhamarA jahA // 3 // [ dazavai0 112-4 ] " 10 bhaumo mA-saM. khaM. saMpU. he. // 2 janiSaM-khaM. // 3 yathA drumasya puSpeSu bhramara Apibati rasam / na ca puSpaM kramayati sa ca prINayatyAtmAnam // 1 // evamete zramaNA muktA ye loke santi sAdhavaH / vihaGgamA iva puSpeSu dAnabhataiSaNe ratAH // 2 // vayaM ca vRttiM labhAmahe na ca ko'pyupahanyate / yathAkRteSu rIyante puSpeSu bhramarA yathA // 3 // 4 koi uva0 - saM. // 50mmaI hai. // 10 / / 757 //
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ munInAM caryA mUlaguNottaraguNarUpA, tAM kadA karhi zraye zrayiSyAmi, " kadAkornavA" [si0 5 / 3 / 8] iti svopakSa tRtIyaH vRttivaya'ti vartamAnA // 142 // prakAzaH vibhUSitaM tathA zloko yogazAstram tyajana duHzIlasaMsarga gurupAdarajaH spRzan / // 758 // / / 758 // kadAhaM yogamabhyasyan prabhaveyaM bhavacchide // 143 // duHzIlA laukikA lokottarAzca / tatra laukikA duHzIlA viTa-bhaTTa-bhaNDa-gaNikAdayaH, lokottarAstu pArzvasthA-'vasanna- nidrAccheda kazIla-saMsakta-yathAcchandAH, taiH saMsarga saMvAsAdirUpaM tyajana pariharana / na ca tanmAtreNa bhavatItyAha-gurupAdarajaH spRzana kAle zrAva hai| anena satasaMsargamAha / na caitAvatApyalamityAha-yogamabhyasyan , yogo ratnatrayaM dhyAnaM vA, tamabhyasyan punaH punaH parizIlayan / keNa kartavyA kadAhaM prabhaveyaM prabhaviSyAmi / kasyai ? bhavacchide saMsArocchedAya // 143 // manorathAH tathA mahAnizAyAM prakRte kAyotsarge purAd bhiH| stambhavat skandhakaSaNaM vRSAH kuryuH kadA mayi // 144 // 1 mtt-mu.|| 2 kadA kuryuva'SA mayi dd|| Jain Education internal |
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 759 // BHIMROHHHHHHHHHINCHEMEHEYEKHEREHERSISTEREST mahAnizAyAM nizIthe kAyotsarge prakRte prArabdhe purAd bahirnagarAd bAhyapadeze stambha iva stambhavad mayi skandhakaSaNaM / skandhakaNDUyanaM kadA vRSA utsRSTapazavaH kuryaH kariSyanti / idaM ca pratimApratipannazrAvakaviSayam , tasyaiva purAd bahiH kRtakAyotsargasya zilAstambhabhrAntyA vRSabhaiH skandhakaSaNasaMbhavaH; prepsitayatyavasthApekSaM vA, yatInAM jinakalpikAdInAM sarvadA kAyotsagasaMbhavAt // 144 // tathA-- vane padmAsanAsInaM kroDasthitamRgArbhakam / kadA''ghAsyanti vaktre mAM jaranto mRgyuuthpaaH||145|| vane'raNye padmAsanaM vakSyamANaM tenAsInamupaviSTam , ahiMsratvena kroDa utsaGge sthitA mRgArbhakA mRgaDimbhA yasya taM kroDasthitamRgArbhakam , evaMvidhaM mAmaparikarmazarIraM kadA vaktre AghrAsyanti, ke ? mRgayUthapA mRgayUthAdhipatayaH, kiMviziSTAH ? jaranto vRddhAH / jaranto hi yathAkathaJcit na vizvasanti, paramasamAdhinizcalatAsaMdarzanAt te'pi vizvastAH santo jAtisvabhAvAd | 10 vaktre Ajighranti // 145 // tathA-- zatrau mitre tRNe straiNe svarNe'zmani maNau mRdi| mokSe bhave bhaviSyAmi nirvizeSamatiH kadA // 146 // // 799 // Jain Education in Relvww.jainelibrary.org.
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zlokaH 147 // 760 // // 760 // zatrau ripau, mitre suhRdi, tRNe zaSpAdau, vaiNe strIsamRhe, svarNe kAzcane, azmanyupale, maNau ratne, mRdi mRttikAyAm , mokSa kamaviyogalakSaNe, bhave karmasaMbandhalakSaNe, nirvizeSamatistulyamatiH kadA bhaviSyAmi / zatru-mitrAdiSu nirvizeSamatitvamanyasyApi bhavet , asau tu paramavairAgyopagato mokSa-bhavayorapi nirvizeSatvamarthayate, yadAhuH-- "mokSe bhave ca sarvatra niHspRho munisttmH|" [ ] iti / ete ca manorathAH krameNottarottaraprakarSavantaH, tathAhi--prathame zloke jinadharmAnurAgamanorathaH, dvitIye tu yatidharmaparigrahamanorathaH, tRtIye tu yaticaryAkASThAdhirohamanorathaH, caturthe tu kAyotsargAdimanorathaH, paJcame tu giri-guhAdyavasthitamunicaryAmanorathaH, SaSThe tu paramasAmAyikaparipAkamanorathaH // 146 // idAnImupasaMharati-- adhiroDhuM guNazreNiM niHzreNI muktiveshmnH| parAnandalatAkandAna kuryAditi manorathAn // 147 // adhiroDhamAroDhaM guNazreNimuttarottaraguNasthAnakarUpAm , kiMviziSTAm ? niHzreNImiva niHzreNIm , kasya ? muktilakSaNasya vezmano mandirasya, kuryAd vidadhyAt , iti zlokaSadkenoktAn manorathAn , kiMviziSTAn ? parAnandalatAkandAn , 10mpyny0-mu.|| EHHRTCHESHETHEREHENRELEHETERARIETHEIGHETHEREKETER nidrAcchedakAle zrAvakeNa kartavyA manorathAH Jain Education in |
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 761 // 5 BHBIRCTRICICICICICICICICICICICICICICICICICIRCTCHETRIBE parazvAsAvAnandazca sa eva latA, tasyAH kandAn kandabhUtAn / yathA hi kandAllatA prabhavati tathaitebhyo'pi manorathebhyaH paro ya AnandaH paramasAmAyikarUpaH sa prabhavati / saptabhiH kulakam // 147 // athopasaMharati ityAhorAtrikI caryAmapramattaH samAcaran / yathAvaduktavRttastho gRhastho'pi vizudhyati // 148 // iti pUrvoktakrameNa, ahorAtre bhavAmAhorAtrikI cayAM samAcArarUpAmapramattaH pramAdarahitaH samAcaran samyak kurvan , uktaM jinAgame'bhihitaM yad vRttaM pratimAdilakSaNaM tatra tiSThatItyuktavRttasthaH, katham ? yathAvat samyagvidhinA, gRhastho'pi yatitvamaprApnuvannapi vizudhyati kSINapApo bhavati / atha punaH kAH pratimAH, yAsu sthito gRhastho'pi vizudhyati ? ucyate zaGkAdidoSarahitaM prazamAdiliGgaM sthairyAdibhUSaNaM mokSamArgaprAsAdapIThabhUtaM samyagdarzanaM bhaya-lobha-lajjAdibhirapyanaticaran mAsamAtraM samyaktvamanupAlayati, ityeSA prathamA pratimA / 1 / dvau mAsau yAvadakhaNDitAnyavirAdhitAni ca pUrvapratimAnuSThAnasahitAni dvAdazApi vratAni pAlayatIti dvitIyA / 2 / trIn mAsAnubhayakAlamapramattaH pUrvoktapratimAnuSThAnasahitaH sAmAyikamanupAlayatIti tRtIyA / 3 / Jain Education Intem jainelibrary.org
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRttivibhUSitaM pogazAstram CENEIGHBHEHENSIHDHDHDHSICHCHCHENDICHEHRISHCHEHEREHENSIK caturo mAsAMzcatuSpavyA pUrvapratimAnuSThAnasahito'khaNDitaM poSadhaM pAlayatIti caturthI / 4 / tRtIyaH paJca mAsAMzcatuSpA gRhe taddvAre catuSpathe vA parISahopasargAdiniSkampakAyotsargaH pUrvoktamatimAnuSThAnaM pAlayan prakAzaH sakalAM rAtrimAsta iti paJcamI / 5 / / kAzlokaH 148 evaM vakSyamANAsvapi pratimAsu pUrvapUrvapratimAnuSThAnaniSThatA avaseyA, navaraM SaNmAsAn brahmacArI bhavatIti SaSThI / 6 / // 762 // sapta mAsAn sacittAhArAn pariharatIti saptamI / 7 / aSTau mAsAn svayamArambhaM na karotItyaSTamI / 8 / nava mAsAna preSyairapyArambhaM na kArayatIti nvmii|9| zrAvakadaza mAsAnAtmArthaniSpannamAhAraM na bhukta iti dshmii| 10 / pratimAekAdaza mAsAn tyaktasaGgo rajoharaNAdimuniveSadhArI kRtakezotpATaH svAyatteSu gokulAdiSu vasan 'pratimApatipannAya zramaNopAsakAya bhikSAM datta' iti vadan dharmalAbhazabdoccAraNarahitaM susAdhuvat samAcaratItyekAdazI / 11 / uktaM hi " dasaiNapaDimA neA sammattajuassa jA ihaM buNdii| kuggahakalaMkarahiA micchattakhaovasamabhAvA // 1 // " [paJcAzake 1014] 1 darzanapratimA jJeyA samyaktvayutasya yeha bondiH| kugrahakalaGkarahitA mithyAtvakSayopazamabhAvAt // svarUpama T Jain Education Intel ww.jainelibrary.org
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 763 // HEHEHEREIGNETICHCHHMIRMIRCHCHHORIGHIMIMICHHCHHOICIA "bIA ya paDimA NeyA suddhANuvvayadhAraNaM / sAmAiapaDimA u suddhaM sAmAiyaM pi a|| 2 // aTThamImAipavvesu samma posahapAlaNaM / sesANuTThANajuttassa cautthI paDimA imA // 3 // nikaMpo kAusaggaM tu puvvuttgunnsNjuo| karei pavvarAIsu paMcami pddivaao||4|| chaTThIe baMbhayArI so phAsuyAhAra sttmii| vajje sAvajjamAraMbhaM aTThami paDivamao // 5 // 1 dvitIyA ca pratimA jJeyA zuddhANuvratapAlanam / sAmAyikapratimA tu zuddha sAmAyikamapi ca // 2 // aSTamyAdiparvasu samyak poSadhapAlanam / zeSAnuSThAnayuktasya caturthI pratimA iyam // 3 // niSkampaH kAyotsarga tu pUrvoktaguNasaMyutaH / karoti parvarAtriSu paJcamI pratipannakaH // 4 // SaSThayAM brahmacArI sa prAsukAhAraH saptamyAm / varjayet sAvadyamArambhamaSTamI pratipannakaH // 5 // 2 U-he. sNpuu.|| 3 pi ia-shaaN.| pi A-khaM. he.|| // 763 // Jain Education Intern jainelibrary.org
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram HEREINDICHEHRISHCHOTENCTERISHCHEHDHDHDHDHCHCHCHEHCHEN avareNAvi AraMbha navamI no karAvae / tRtIyaH dasamIe puNoddiSTaM phAsuyaM pi na bhuMjae // 6 // prakAzaH ekkArasIi nissaMgo dhare liMgaM paDiggahaM / zlokAH kayaloo musAhu vva puvvuttaguNasAyaro // 7 // " [ ] // 148 // 149-151 // 752 // idAnIM paJcabhiH zlokaividhizeSamAhaso'thAvazyakayogAnAM bhaGge mRtyorathAgame / kAzrAvakasya kRtvA saMlekhanAmAdau pratipadya ca saMyamam // 149 // paryantAjanma-dIkSA-jJAna-mokSasthAneSu zrImadarhatAm / rAdhanA tadabhAve gRhe'raNye sthaNDile jantuvarjite // 150 // tyaktvA caturvidhAhAraM namaskAraparAyaNaH / ArAdhanAM vidhAyocaizcatuHzaraNamAzritaH // 151 // 1 apareNApyArambhaM navamyAM no kaaryet| dazamyAM punaruddiSTaM prAsukamapi na bhuJjIta // 6 // ekAdazyAM niHsaGgo dharelliGgaM prtigrhm| kRtalocaH susAdhuriva pUrvoktaguNasAdaraH (saagrH?)||7|| 2 puNodiTTha-he. sNpuu.|| KCHRISHISHEKSHISHEHCHHEKSHISHSHISHISHISHISHISHCHCHEHRSHISHEHE Jain Education Inter For Private & Personal use only 30w.jainelibrary.org
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 765 / / Jain Education Inter eBeeeex ihaloke paraloke jIvite maraNe tathA / tyaktvAzaMsAM nidAnaM ca samAdhisudhayokSitaH // 152 // popasargebhyo nirbhIko jinabhaktibhAk / pratipadyeta maraNamanandaH zrAvako yathA // 153 // sa zrAvakaH, athAnantaram, AvazyakA avazyakaraNIyA ye yogAH saMyamavyApArAsteSAM bhaGge kartumazaktAvityekaM kAraNam / atha dvitIyam - mRtyorAgame mRtyusamaye saMprApte, saMlikhyate tanUkriyate zarIraM kaSAyAzvAnayeti saMlekhanA, tatra zarIrasaMlekhanA | krameNa bhojanatyAgaH, kaSAyasaMlekhanA tu krodhAdikaSAyaparihAraH / tatra prathamAyAH kAraNamidam-" dehammi asaMlihie sahasA dhAUhiM khijjamANehiM / jAya aTTajjhANaM sarIriNo caramakAlammi // 1 // " dvitIyAyAH punaH - "na~ te eyaM pasaMsAmi kisaM sAhu sarIrayaM / kIsa te aMgulI bhaggA ? bhAvaM saMliha, mA tura // 1 // " [ paJcavastuke 1577 ] [ vyavahArabhASye 10mAnandadhAvako-saM. saMpU. // 2 avazyaM saMpU. he. mu. khaM. // 3 krameNa krameNa khaM. saMpU. // dhAtubhiH kssiiymaannaiH| jAyata ArtadhyAnaM zarIriNazcaramakAle // 5 carima0 - saM. // 6 -- ga. Da. tha. etat prazaMsAmi kRzaM sAdho zarIrakam / kasmAt tvayA aGgulirbhagnA ! bhAvaM saMlikha, mA tvarasva // / 10 / 463 ] eediodecededadeeas 4 dehe'saMlikhite sahasA punaridam - mu. // 7 na te 8 bhAvasaMlehamAvara-saM. // 10 // 765 // jainelibrary.org
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAza zlokAH 149-253 // 766 // 5 HEREHSHERRENCHHETRIEVESHIBHIBHEHEHREETBHETE ityAdinA prabandhenoktam / | saMyamaM ca yathaucityena prtipdy| tatreyaM sAmAcArI-zrAvakaH kila sakalasya zrAvakadharmasyodyApanArthamivAnte saMyama pratipadyate, tasya sAdhudharmazeSabhUtaiva saMlekhanA, yadAha-- "saMlehaNA u aMte, na nioA jeNa pavvayai koii|" [ paJcAzake 1140] tato yaH saMyama pratipadyate sa saMyamAnantaraM kAle saMlekhanAM kRtvA maraNaM pratipadyate; yastu na saMyama pratipadyate taM prati sakalo granthaH 'AnandaH zrAvako yathA' itiparyantaH saMbadhyate // 149 // zrImadarhadbhaTTArakANAM janma-dIkSA-jJAna-mokSasthAneSu; tatra janmasthAnAni " ikkhAgubhUmi ujjhA, sAvatthi viNIya kosalapuraM ca / kosaMbI vANArasi, caMdANaNa taha ya kAyaMdI // 1 // bhadilapura sIhapuraM, caMpA kaMpella ujjha rayaNapuraM / tinneva gayapurammI, mihilA taha ceva rAyagihaM // 2 // prtipdyte-mu.||2 saMlekhanA tu ante na niyogAt yena pravrajati ko'pi // 3 pabvai koI-saM. khN.|| 4 Ananda-mu.vinA / / 5 ikSvAkubhUbhirayodhyA zrAvastI vinItA kozalapuraM ca / kauzAmbI vANArasI candrAnanA tathA ca kAka dii||1|| bhahilapuraM siMhapuraM campA kAmpilyam ayodhyA ratnapuram / trINyeva gajapure mithilA tathaiva rAjagRham // 2 // 6 kaMpilla-mu. he // 7 caa-mukhaM. saM. sNpuu.|| aCHCHETBHEHCHOTELEHEHEREHISHERCISISHEHSIGIRHIGHSHORSHISH zrAvakasya paryantA rAdhanA Jain Education Inter ww.jainelibrary.org
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 767 // Jain Education Inter mihilA soriyanayaraM, vANArasi taha ya caiva kuMDapuraM / usabhAINa jiNANaM, jammaNabhUmI jahAsaMkhaM // 3 // dIkSAsthAnAni dr [ Avazyakaniyukta 382-384 ] "usabhI a viNIAe, bAravaIe arivaranemI / avasesA titthayarA, nikkhatA jammabhUmIsu // 1 // usabhI siddhatthavaNammi, vAsupujjo vihAragihagammi / dhammo apagAe, nIlaguhAe muNInAmo || 2 || Asamapayammi pAso, vIrajiNiMdo anAryasaMDammi | avasesA nikkhaMtA, sehasaMbavaNammi ujjANe // 3 // " [ Avazyakaniryuktau 229 - 231] 1 mithilA zaurikanagaraM vANArasI tathA caiva kuNDapuram / RSabhAdInAM jinAnAM janmabhUmiryathAsaGkhyam // 3 // 2 a - mu. khaM. sNpuu.| ceya-saM. / / 3 RSabhazca vinItAyAM dvAravatyAmariSTavaranemiH / avazeSAstIrthakarA niSkrAntA janmabhUmiSu // 1 // RSabhaH siddhArthavane vAsupUjyo vihAragRhake / dharmazca vapragAyAM nIlaguhAyAM muninAmA // 2 // Azramapade pAzrva vIra jinendrazca jJAtapaNDe / avazeSA niSkrAntA sahasrAmravane udyAne // 3 // 5 sahassaM0- zAM. // 4 0 khaMDammi - khaM. saMpU // aaee 5 10 // 767 // w.jainelibrary.org
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzaH zloko 149-253 // 768 // // 768 // jJAnasthAnAni-- "usabhassa purimatAle, viirssujuvaaliaaniitiire|| sesANa kevalAI, jemujjANesu pavvaiA // 1 // " [Avazyakaniyuktau 254 ] mokSasthAnAni-- " aTThAvarya-caMpojjila-pAvA-sammeyaselasiharesu / usabha vasupujja nemI, vIro sesA ya siddhigayA // 1 // " [Avazyakaniyuktau 307] tadabhAve janma-dIkSA-jJAna-mokSasthAnaprAptyabhAve gRhe yativasatyAdau, araNye zatruJjayAdiSu siddhakSetreSu, teSvapi bhuvaM / nirIkSya pramRjya ca jantuvivarjite sthaNDile, idaM ca janmAdisthAneSvapi draSTavyam // 150 // tyaktvA parityajya caturvidhAhAramazana-pAna-khAdya-svAdyarUpam , namaskAraH paJcaparameSThistavaH, tatparAyaNastadanusmaraNaparaH, ArAdhanA jJAnAcArAdhanA, tAmaticAraparihAreNa vidhAya caturNAmarhata-siddha-sAdhu-dharmANAM zaraNaM teSu svAtmasamarpaNaM catuHzaraNaM tadAzritaH, yadAhuH 1 RSabhasya purimatAle bIrasya Rjuvaalukaandiitiire| zeSANAM kevalAni yeSUdyAneSu prvrjitaaH||1|| 20ssa ujuvaa0-sN.| ssojuvA-saMpU. / ssojju vaa0-mu.|| 3 assttaapd-cmpojynt-paapaa-smmetshailshikhressu| RSabho vAsupUjyo nemiH vIraH zeSAzca siddhigtaaH|| 4 "campA nagarI, ujjila tti ujjayantaH parvatavizeSa eva" iti abhayadevasUriviracitAyAM paJcAzakavRttI 19:17 // caMpojiMta-Avazyakaniyuktau // 5 siddhi-zAM. vinA // zrAvakasya paryantA CHHIBHEHICHHETHEROHHHHHIGHEIGHCHINCHOROHDHIKHIHEN rAdhanA Jain Education Inter 15w.jainelibrary.org
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 769 "arahate saraNaM paivajjAmi, siddhe saraNaM pavaijjAmi, sAhU saraNaM paivajjAmi, kevalipanattaM dhamma saraNaM pavajjAmi [[AvazyakasU0 ] tti // 151 // ___ AhAraparihAramatipattizca paJcavidhAticAraparihAreNa kAryA, tadevAha-ihaloke ihalokaviSaye dhana-pUjA-kIrtyAdiSvA zaMsA, paralokaviSaye svargAdAvAzaMsA, jIvitaM prANadhAraNam , tetra pUjAvizeSadarzanAt prabhUtaparivArAvalokanAt srvlokhai| zlAghAzravaNAccai manyate 'jIvitameva zreyaH, pratyAkhyAtacaturvidhAhArasyApi yata evaMvidhA maduddezeneyaM vibhUtirvartate' ityA shNsaa| maraNaM prANatyAgaH, tatra yadA na kazcit taM pratipannAnazanaM prati saparyayA Adriyate na ca kazcit zlAdhate tadA tasyaividhazcittapariNAmo jAyate 'yadi zIghraM mriyeya' ityAzaMsA, tAM tyaktvA / nidAnaM ca 'asmAt tapaso duranucarAjjanmAntare| cakravartI, vAsudevaH, mahAmaNDalezvaraH, subhagaH, rUpavAn syAm' ityAdiprArthanAM tyktvaa| punaH kiMviziSTaH ? samAdhisudhayokSitaH, samAdhiH paramasvAsthyam , sa eva sudhA'mRtam , tayokSitaH siktaH // 152 // parISahebhyo nirbhayo jitaparIpaha ityrthH| tatra mArgAcyavana-nirjarArthaM pariSahyanta iti parISahAH, te ca dvAviMzatiH, tadyathA-kSuta-pipAsA zItoSNa-daMza-mazaka-nAgnyA- rati-strI-cA-niSadyA-zayyA-''kroza-vadha-yAcyA- lAbha-roga-taNasparza-malahai stkaarpurskaar-prjnyaa[-5]jnyaan-drshnlkssnnaaH| teSAM jayazcaivam 1 arhataH zaraNaM prapadye, siddhAn zaraNaM prapadye, sAdhUna zaraNaM prapadye, kevaliprajJaptaM dharma zaraNaM prapadye // 2 pabva-zAM. khaM. // 3 pavva0-zAM. // 4 pvv0-khN.|| 5 tatra yadi bahukAlaM jIviyaM puujaa-khN.|| 6 puujaadivi0-mu.|| 7 naatttprbhuut0-sN.|| 8 mriyapetyAzaMsA-khaM. // mriytetyaashNsaa-shaaN.| mriye ityaashNsaa-mu.|| 9 priiss0-sN.|| 100puraskAra-nAsti mu.|| BHEHEHENDIBHBHISHEHCHIEVEMEHRIHSHEMSHEHCHCHCHEHHere . 769 / / Jain Education Inter SEww.jainelibrary.org
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram tRtIyaH prakAzA zlokAH 149-253 // 770 // REMEHEHESHBHISHEREHEHEREMIEREIGHEREKARMEREUSICHCHI kSudAtaH zaktibhAk sAdhureSaNAM nAtilaGghayet / adInAvihvalo vidvAn yAtrAmAtrodyatazcaret // 1 // pipAsitaH pathistho'pi tatvavid dainyvrjitH| na zItamudakaM vAJchedeSayet prAsukodakam / // 2 // bAdhyamAno'pi zItena tvg-vstrtraannvrjitH| vAso'kalpyaM nAdadIta jvalanaM jyAlayed na ca // 3 // uSNena tapto naivoSNaM nindecchAyAM ca na smaret / vIjanaM majjanaM gAtrAbhiSekAdi ca yajayet // 4 // daSTo'pi daMzairmazakaiH sarvAhArapriyatvavit / trAsaM dveSaM nirAsaM na kuryAt kuryAdupekSaNam // 5 // nAsti vAso'zubhaM caitad tannecchet sAdhvasAdhu vA / nAgnyena vipluto jAnana lAbhAlAbhavicitratAm // 6 // na kadApyaratiM kuryAd dharmArAmaratiryatiH / gacchaMstiSThannathAsInaH svAsthyameva samAzrayet // 7 // durdhAvasaGgapaGkA hi mokSadvArArgalAH striyH| cintitA dharmanAzAya cintayediti naiva tAH // 8 // grAmAdyaniyatasthAyI sthaanaavndhvivrjitH| caryAmeko'pi kurvIta vividhAbhigrahaiyutaH // 9 // zmazAnAdau niSadyAyAM stryAdikaNTakavarjite / iSTAniSTAnupasargAn nirIho nirbhayaH sahet // 10 // zubhAzubhAyAM zayyAyAM viSaheta sukhAsukhe / rAga-dveSo na kurvIta prAtastyAjyeti cintayet // 11 // AkruSTo'pi hi nAkrozet kSamAzramaNatAM vidan / pratyutAkroSTari yatizcintayedupakAritAm // 12 // 1 kssudhaatH-khN.|| 2 adIno vihvlo-mu.|| 3 di vivrj0-khN.|| 4 0TastathA0-mu. shaaN.|| 5 durvAdhasa-saMpU. / durdhyaans-mu.|| 6 0shrvnntaaN-khN.|| CHEHEHEHEREHETHEREHHHHHHHHHHHHHHHHHCHCHCHCHE svarUpam Jain Education Int
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 779 // Jain Education Inte Beeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee na saheta hanyamAno'pi pratihanyAd munirna tu / jIvAnAzAt, krudho dauSTayAt, kSamayA ca guNArjanAt // 13 // nAyAcitaM yatInAM yat paradattopajIvinAm / yAcJAduHkhaM pratIcchet tad necchet punaragAritAm // 14 // parAt parArthaM svArthaM vA labhetAnnAdi nApi vA / mAdyed na lAbhAd nAlAbhAd nindet svamathavA param / / 15 / udvijeta na rogebhyo na ca kAzcikitsitam / adInastu sahed dehAjjAnAno bhedamAtmanaH // 16 // abhUtA'lpA- 'Nucelatve saMstRteSu tRNAdiSu / saheta duHkhaM tatsparzabhavamicched na tAn mRdUn // 17 // grISmAtapapariklinnAt sarvAGgINAd malAd muniH / nodvijeta na sisnAsed nodvartayet saMheta tu // 18 // utthAne pUjane dAne na bhavedabhilASukaH / asatkAre na dInaH syAt satkAre syAnna harSavAn // 19 // prajJAM prajJAvatAM pazyannAtmanyaprAjJatAM vidan / viSIded na vA mAdyet prajJotkarSamupAgataH / / 20 / / jJAna- cAritrayukto'smi cchadmastho'haM tathApi hi ityajJAnaM viSaheta jJAnasya kamalAbhavat // 21 // jinAstaduktaM jIvo vA dharmAdharmau bhavAntaram / parokSatvAd mRSA naiva cintayet prAptadarzanaH // 22 // zArIra-mAnasAnevaM svapara preritAn muniH / parISahAn sahetAbhIrvAkAyamanasAM vazI // 23 // jJAnAvaraNIye vedye mohanIyA - 'ntarAyayoH / karmasRdayamApteSu saMbhavanti parISahAH / / 24 / / vedyAt syAt kSuttRSA zIta puSNaM daMzAdayastathA / caryA zayyA vadho rogastRNasparza- malAvapi / / 25 / / prajJA-jJAne tu vijJeyau jJAnAvaraNasaMbhavau / antarAyAdalAbho'mI cchadmasthasya caturdaza // 26 // kSut pipAsAzItamuSNaM daMzAcaryA vadho malaH / zayyA rogastRNasparzo jine vedyasya saMbhavAt // 27 // 1 sahe tat-saM. khaM. // / 10 // 771 / /
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 772 // // 772 // tathA upasargabhyo nirbhIkaH / tatropa sAmIpyena sarjanAdupasRjyata ebhiriti vA upasRjyanta iti vopasargAH, te ca tRtIyaH divya-mAnuSa-tairazcA-''tmasaMvedanabhedataH / catuSprakArAH pratyekamapi te syuzcaturvidhAH // 1 // prakAzaH hAsyAd dveSAd vimarzAcca tanmizratvAcca daivtaaH| hAsyAd dveSAd vimarzAd duHzIlasaGgAcca mAnuSAH // 2 // zlokAH tairazvAstu bhaya-krodhA-''hArA-'patyAdirakSaNAt / ghaTTana-stambhana-zleSa-apAtAdAtmavedanAH // 3 // 149-153 yadvA vAta-pitta-kapha-saMnipAtodbhavA amii| parISahopasargANAmeSAM soDhA bhavedabhIH // 4 // jineSvArAdhanAkAriSu bhaktibhAk bahumAnabhAk, 'jinairapi hi saMsArapArAvArapArINaiH paryantArAdhanA'nuSThitA' iti AnandabahumAnAt / tathA ca |zrAvaka"nivvANamaMtakiriyA sA codasameNa paDhamanAhassa / kakathAnakam sesANa mAsieNaM vIrajiNidassa chadreNa // 1 // " [ Avazyakaniyuktau 306 ] evaMbhUtaH san maraNaM samAdhimaraNaM pratipadyeta, AnandaH zrAvako yatheti saMpradAyagamyam / sa cAyam-- astyapAstAparapuraM prmaabhirvibhuutibhiH| nAmnA vANijakagrAma iti khyAtaM mahApuram // 1 // 1 upsrjnaa0-mu.|| 2 tulA-sthAnAGgasUtre sU0 361 // 3 devtaaH-mu.|| 4 nirvANamantakriyA sA caturdazena prthmnaathsy| zeSANAM mAsikena vIrajinendrasya SaSThena // 5 AnandadhAvako-saM. saMpU. mu. khN.|| 6 tulA-pR0 487 paM. 10 // 7 ita Arabhya 30 paryantaM sarve'pi zlokAH kA prAyo'kSarazaH triSaSTizalAkApuruSacarite dazame parvaNi vartante 8 / 235-264 // RIGHBHICHHETHEHRESHEHEREHEHREEHRIRRIGHEHCHEHEHE Sel Jain Education In n al
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 773 // CHETRIERRIEICHETECHERRIENCHEHRECIRCTCHEHETETS tatra prajAnAM vidhivata piteva pripaalkH| jitazatrariti khyAto babhUva pRthivIpatiH // 2 // AsId gRhapatistasmin nynaanndidrshnH| Anando nAma medinyAmAyAta iva candramAH // 3 // sadharmacAriNI tasya ruuplaavnnyhaarinnii| babhUva zivanandeti zazAGkasyeva rohiNI // 4 // nidhau vRddhau vyavahAre catasro'sya pRthak pRthak / hiraNyakoTayo'bhUvaMzcatvArazca vajA gavAm // 5 // tatpurAduttaramAcyA kollaakaakhyoppttne| AnandasyAtibahavo bandhusaMbandhino'bhavan // 6 // tadA ca pRthvIM viharan jinaH siddhaarthnndnH| tatpuropavane dUtipalAze samavAsarat // 7 // jitazatrurmahInAthastrijagannAthamAgatam / zrutvA sasaMbhramo'gacchad vandituM saparicchadaH // 8 // Anando'pi yayau paddhayAM pAdamUle jgtpteH| karNapIyUSagaNDUSakalpAM zuzrAva dezanAm // 9 // athAnandaH praNamyAMhI trijagatsvAminaH purH| jagrAha dvAdazavidhaM gRhidharma mahAmanAH // 10 // zivanandAmantareNa strIH sa tatyAja hema tu| catasrazcatasraH svarNakoTInidhyAdigA vinA // 11 // pratyAcakhyau bajAneSa Rte ca caturo vrajAn / kSetratyAgaM ca vidadhe halapaJcazatIM vinA // 12 // zakaTAn varjayAmAsa paJca paJca zatAnyante / digyAtrAvyApUtAnAM ca vahatAM cAnasAmasau // 13 // digyAtrikANi catvAri sa savihanikAni c| vihAya vahanAnyanyavahanAni vyavarjayata // 14 // BHEHEHEREHEHEHEREMORRISHTHEHERHHORakamanakaHISHEICH // 773 // 1 kolaakaa0-shaaN.|| 2 saaNvaah0-khN.|| Jain Education Internat nelibrary.org
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 774 / Jain Education Inte Bideseeeeeek eeeeeeeeen aparaM gandhakASAyyAH sa tatyAjAGgapuMsanam / dantadhAvanamArdrAyA madhuyaSTerRte jahau // 15 // varjayAmAsa ca kSIrAmalakAdaparaM phalam / abhyaGgaM ca vinA taile sahasra - zatapAkime // 16 // anyat surabhirgandhATTAdudvartanakamatyajat / aSTabhya auSTrikapayaskumbhebhyo'nyacca majjanam // 17 // aparaM kSaumayugalAd vAsaH sarvamavarjayat / zrIkhaNDAgurughusRNAnyapAsyAnyad vilepanam / / 18 / / Rte ca mAlatImAlyAt padmAcca kusumaM jahau / karNikA - nAmamudrAbhyAmanyaccAzeSabhUSaNam // 19 // turuSkAgurudhUpebhya Rte dhUpavidhiM jahau / ghRtapUrAt khaNDakhAdyAdaparaM bhakSyamatyajat // 20 // kASThapeyAM vinA peyAM kalamAdanyadodanam / mASa- muga-kalAyebhya Rte sUpamapAkarot // 21 // ghRtaM ca varjayAmAsa vinA zAradagoghRtAt / zAkaM svastikamaNDUkIM pAlakyAM ca vinA jahA~ // 22 // Rte snehAmla - dAlyamlAt tImanaM cAmbu khAmbunaH / paJcasugandhitAmbUlAd mukhavAsaM ca so'mucat // 23 // zivAya zivanandApi yAnamAruhya tatkSaNam / tatra praNamya caraNau jagatrayaguroH puraH / prapede abhiruhya tato yAnaM vimAnamiva bhAsuram / AnandaH zivanandAyA upetyAtha sasaMmadaH / azeSaM kathayAmAsa gRhidharmaM pratizrutam // 24 // bhagavatpAdamUle'gAd gRhidharmArthinI tataH / / 25 / / zivanandApi gRhidharma samAhitA // 26 // bhagavadvAksudhApAna muditA sA gRhaM yayau || 27 // 1 gandhADhyA-mu0 | dRzyatAM pR0 491 paM0 3 // 2 tulA pR0 751 paM0 9 // 3 pAlakyaM - khaM. // aadiadiat tRtIyaH prakAzaH zlokAH 149-153 // 774 // 5 Ananda zrAvaka kathAnakam 10 .
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 775 // RECENTRENCHEHREHENRIEHRESIDHSICHOICISIGHCHCHICH atha praNamya sarvajJamiti papraccha gautmH| mahAtmAyaM kimAnando yatidharma grahISyati ? // 28 // trikAladazI bhagavAn kathayAmAsivAniti / zrAvakavratamAnandaH suciraM pAlayiSyati // 29 // tataH saudharmakalpe'sau vimAne caarunnprbhe| bhaviSyatyamaravarazcatuSpalyopamasthitiH // 30 // satataM jAgarUkasya dvaadshvrtpaalne| Anandasya tato'tIyurhAyanAni caturdaza // 31 // nizAnte cintayAmAsa so'nyedyariti zuddhadhIH / AzrayaH zrImatAmasmi bhUyasAmiha pattane // 32 // vikSiptazcintayA teSAM mA sma skhalamahaM kvacita / aGgIkRte'smin sarvajJaprajJapte dharmakarmaNi // 33 // tato manasikRtyaivaM prAtarutthAya kRtyavit / kollAke poSadhazAlA suvizAlAmacIkarat // 34 // nimantrya mitrasaMbandhibAndhavAdInasAvatha / bhojayitvA'khilaM jyeSThe bhAraM putre'pyaropayat // 35 // tatazca putramitrAdIn sarvAnapyanumAnya sH| yayau poSedhazAlAyAM dharmakarmavidhitsayA // 36 // tasthau tatra mahAtmAsauM karmeva krazayan vpuH| dharma bhagavadAdiSTamAtmAnamiva pAlayan // 37 // niHzreNikalpAM svrgaapvrgsaudhaadhirohnne| zrAvakapratimApaGimAruroha krameNa saH // 38 // tapasA tena tIvraNa shusskaasRpishitaanggkH| carmaveSTitayaSTayAbho mahAsattvo babhUva saH // 39 // dharmajAgayayA jaagrnnishiithsmye'nydaa| abhagnastapasAnandazcetasyevamacintayata // 40 // yAvadutthAtumIzo'smi shbdaayitumpiishvrH| dharmAcAryazca bhagavAn yAvad viharate mama // 41 // 1 pauSadha0-mu. shaaN.|| 2 kRsh0-mu.|| Jain Education Inter w.jainelibrary.org
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopana vRtti tRtIyaH prakAzaH zlokAH 149-153 // 776 // vibhUSitaM yogazAstram / / 776 // VIEDESECHCHERERRIERRENCERTEBERRIEHEHEK saMlekhanAmubhayathApi kRtvA mAraNAntikIm / tAvaccaturvidhAhAramatyAkhyAnaM karomyaham // 42 // cintayitvaivamAnandastathaiva vidadhe'pi ca / visaMvadati cintAyAzceSTitaM na mahAtmanAm // 43 // nirAkAsasya kAle'pi smtvaadhyvsaayinH| tasya jajJe'vadhijJAnaM tadAvaraNazuddhitaH // 44 // tatrAjagAma bhagavAn zrIvIro vihrNstdaa| dUtipalAze samavAsaracakre ca dezanAm // 45 // gautamazca tadA mikSAcaryayA prAvizat pure| AttAnapAnaH kollAke yayAvAnandabhUSite // 46 // militaM tatra bhUyAMsa lokaM saMjAtavismayam / IkSAMcakre gaNadharo'nyonyamityabhibhASiNam // 47 // ziSyo jagadagurovIrasyAnando nAma punnydhiiH| prapannAnazano'stIha nirIhaH sarvathApi hi // 48 // gautamastu tadAkarNya pazyAmyamumupAsakam / iti buddhayA jagAmAtha tatpoSadhaniketanam // 49 // akasmAd ratnavRSTayAma tamacintitamAgatam / dRSTvA sAnandamAnando'vandataivamuvAca ca // 50 // bhagavan ! tapasA'nena kliSTa utthaatumkssmH| ihaihyanabhiyogena yathA pAdau spRzAmi te // 51 // upetya puratastasya tasthuSo'sya mhaamuneH| avandata tridhA''nandazcaraNau zirasA spRzan // 52 // kiM bhavatyavadhijJAnaM bhagavan gRhamedhinaH / ityAnandena pRSTaH sannAmetyUce mahAmuniH // 53 // Anando'thAvadat svAmin ! tarhi me gRhmedhinH| avadhijJAnamutpede gurupAdaprasAdataH // 54 // 1 kolAke-zAM. // 2 tatpauSadha0-zAM. // CHENEVERGREEEEEEEEEEEERIORRHORELES AnandazrAvakakathAnakam Jain Education Interna For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ || 1999 || Jain Education Inter Brararaok o paJca yojanazatyAH pUrvAbdhau dakSiNodadhau / pazcimAbdhau ca vIkSe'hamudIcyAM tvA himAcalAt // 55 // UrdhvaM saudharmakalpAdA pazyAmi bhagavannaham / adho ratnaprabhAyAstu pRthvyA A lolupoddhRtAt // 56 // munirUce'vadhijJAnaM jAyate gRhamedhinaH / na tviyanmAtraviSayaM sthAnasyAlocayAsya tat // 57 // Anando'pyabravIdetadasti me, tat satAmapi / bhAvAnAmabhidhAne kiM bhavedAlocanA kvacit 1 // 58 // bhavedAlocanA no ced nanu tad yUyameva hi / AlocanAmAdadIdhvaM sthAnasyAmuSya saMprati // 59 // Anandenetyabhihite sAzaGko gautamastataH / yayau zrIvIrapAdAnte bhaktapAnAdyadarzayat / / 60 / AnandasyAvadhijJAnamAnavipratipattijam / vAdaM cAvedayAJcakre gautamastaM jagadguroH || 61 / / AlocanIyaM tadiha kimAnandena kiM mayA / gautameneti vijJapte bhavatetyAdizat prabhuH / / 62 / / tathaiva pratipede tad vidadhe ca tathaiva saH / kSamayAmAsa cAnandaM kSamiNaM kSamiNAM varaH // 63 // varSANi viMzatimiti pratipAlya dharmamAnanda AsadadathAnazanena mRtyum / jajJe suro'ruNavimAnava videheSUtpadya yAsyati padaM paramaM tatazca / / 64 / / 153 / / [iti AnandazrAddhakathAnakam ] 1 ApaM ca yojanazata- mu0 / A paMcayojanazatIM - khaM. saMpU. he. // 4 etadantargataH pATho nAsti - mu0 vinA / / 2 lolupAd vnaat-mu.|| 3 0nadharo vi0-Da. tha. // Belak 5 10 // 777 //
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 778 // Jain Education aaaaa atha prakRtasya zrAvakasyottarAM gatiM zlokadvayenAha prAptaH sa kalpeSvindratvamanyadvA sthAnamuttamam / modate'nuttaraprAjyapuNyasaMbhArabhAk tataH // 154 // 1 atha-mu. cyutvotpadya manuSyeSu bhuktvA bhogAn sudurlabhAn / virakto muktimApnoti zuddhAtmA'ntarbhavASTakam // 155 // "sa zrAvako yathoktazrAvakadharmaparipAlanAt kalpeSu saudharmAdiSu samyagdRSTInAmanyatrotpAdAbhAvAt indratvaM zakratvam, anyad vA sAmAnika trAyastriMza- pAriSadya-lokapAlAdisaMvandhi sthAnaM padaM prAptaH, uttamamityAbhiyogyAdisthAnavyavacchedArtham, tatrotpannazca modate prAptaratnavimAna-mahodyAna -majjanavApI - vicitraratna-vastrA''bharaNaH surasundarIcAmaravyajanavyAjavAryamANamaulimandAramAlyamadhukaro'hamahamikA sevAsamAyAta tridazakoTIcATukArajayajayadhvanipratidhvanitanabho'GgaNo manomAtraparizrama| saMmilita sakalavaiSayikasukhalAlito nAnAsiddhAyatanayAtrAsamutpannaharSaprakarSaH san pramodabhAg bhavati / atra hetumAha - anuttarA ananyasAdhAraNAH prAjyA bahavo ye puNyasaMbhArAstAn bhajate tadbhAk // 154 // tRtIyaH prakAzaH loko 154-155 / / 778 // 5 zrAvakasya | siddhiM yAvad gatervarNanam 10
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 779 / / Jain Education Inte Beeeeeeeeeek tataH kalpebhyazcyutvA manuSyAyurnibandhena cyavanamanubhUya manuSyeSu viziSTadeza-jAti-kulaizvarya-rUpavatsUtpadyaudArikazarIratvena janma labdhvA bhuktvA'nubhUya bhogAn zabda-rUpa-rasa-mandha-sparzalakSaNAnakRtapuNyairatizayena durlabhAn, yat kiJcid nimittamavApya sAMsArikebhyaH sukhebhyo virakto vairAgyasyaiva paramaprakarSayogena sarvaviratiM pratipadya tatraiva janmani kSapakazreNyAkramaNakrameNa kevalajJAnamutpAdya niHzeSakarmanirmUlanena zuddhAtmA muktimApnoti / atha na tatraiva janmani muktistadA kiyatsu janmAntareSu muktiH syAdityAha - ' antarbhavASTakam' iti, bhavASTakAbhyantara ityarthaH // 155 // prakAzatrayoktamarthamupasaMharati iti saMkSepataH samyag ratnatrayamudIritam / sarvo'pi yadanAsAdya nAsAdayati nirvRtim // 156 // iti prakAzatrayeNa ratnatrayaM jJAnadarzanacAritrAtmakaM yogatvena khyAtamudIritaM kathitam / katham ? samyag jinAgamAvirodhena / vistarasyAsarvavidA vaktumazakyatvAdAha -- saMkSepataH / ratnatrayaM vinA'nyato'pi kAraNAd nirvANaprAptiM zaGkamAnaM 3 kiJcana - khaM. he. Da. tha. // 4 pratyAkhyAta0 - saM. mu. // 1 0 rnibandhanacyavana0- zAM. // 2 0kulabalai0 - mu.|| 5 0 nAtivistarasyA0 -khaM. // 5 10 // 779 //
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM pogazAstram pratyAha-sarvo'pi, AstAM kazcidekaH, yad ratnatrayamanAsAdya kAkatAlIyenApi nyAyena nApnoti nirvRti mokSam / na hyajJAtatattvo'zraddadhAno navaM karma nivaghnan pUrvopAttAni karmANi zukladhyAnabalenAkSapayan saMsArabandhanAd muktimAnamotIti sarva samaJjasam // 156 // tRtIyaH prakAzaH zlokaH 156 // 780 // iti paramAhatazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcArya zrIhemacandraviracite'dhyAtmopaniSannAmni SUSHERPRETERATEHSHREEKRISHCHEHENCYCHEHREMEDIENCE prakAzatrayoktArthoMpasaMhAraH saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajJaM tRtIyaprakAzavivaraNam // Beleeelelaleleleeeeeeeeeeeeeeelelalele 10bandhe dvAdazaprakAze shrii0-shaaN.|| 20m / / granthAgraM 3800|-sN.| m // cha / graMtha 3800 // ch||-khN. sNpuu.he.|| m // cha / granthAgraM 3800 // yogazAstra samAptaM // cha / maMgala mahAzrI ||ch / ch|-shaaN.|| Jain Education Inte For Private & Personal use only $2ww.jainelibrary.org
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIRSabhadevasvAmine nmH|| zrIzaGkezvarapArzvanAthAya nmH|| 'dhAmA' maNDana zrIzAntinAthAya namaH / / Namo'tthu NaM samaNassa bhagavao mahaimahAvIravaddhamANasAmissa / / zrIgautamasvAmine nmH|| zrIsadgurudevebhyo nmH|| EHEREHENSHBHEHEREICHEHEHEREMEHEREHEREHENSISTEHSHOTSHERE atha caturthaH prakAzaH / - // ahaM // dharma-dharmiNormedanayamadhikRtyAtmano ratnatrayaM muktikAraNatvenoktam / idAnImabhedanayAzrayeNAtmano ratnatrayeNaikatvamAha Atmaiva darzana-jJAna-cAritrANyathavA yteH| yattadAtmaka evaiSa zarIramadhitiSThati // 1 // athaveti bhedanayApekSayA prakArAntarasyAbhedanayasya prakAzanArtham / Atmaiva, na tato minnAni darzana-jJAna-cAritrANi / yateriti saMbandhipadam / 1 aii-khN.|| HINDIBHBHISHEHEICHEREICHEHEHERCHCHCHCHEHICHCHECHCHENER // 781 // Jain Education Inter962 row.jainelibrary.org
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokau 2-3 // 782 / / // 782 // KHERRIERRENCHEREHSHREEGREEKRISIGNGIGISTERECHIKHES atropapattimAha-yad yasmAt tadAtmaka eva darzana-jJAna-cAritrAtmaka eva tadabhedamApanna evaiSa AtmA shriirmdhi|tisstthti| AtmabhinnAnAM hi darzanAdInAM nAtmani muktihetutvaM syAta, devadattasaMbandhinAmiva yajJadatte // 1 // abhedameva samarthayitumAha-- AtmAnamAtmanA vetti mohatyAgAdya Atmani / tadeva tasya cAritraM tajjJAnaM tacca darzanam // 2 // AtmAnaM karmatApanamAtmanyAdhArabhUte AtmanA svayameva yo vetti jaaniite| etacca jJAnaM na mRDhAnAM bhavatItyAha-- mohtyaagaat| tadevAtmajJAnameva tasyAtmanazcAritram , anAsravarUpatvAt / tajjJAnaM tadeva jJAnam , bodharUpatvAt / tacca darzanam , tadeva darzanaM zraddhAnarUpatvAt // 2 // AtmajJAnameva stauti AtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmajJAnena hnyte| tapasApyAtmavijJAnahInazchettuM na zakyate // 3 // iha sarva duHkhamanAtmavidAM bhavati, tadAtmAjJAnabhavaM pratipakSabhUtenAtmajJAnena zAmyati kSayamupayAti tama iva prakAzena nanu karmakSayahetuH pradhAnaM tapa uktam , yadAhuH1 bodhi0-khaM. sNpuu.|| abhedanayAzrayeNa ratnatrayyAH svarUpam Jain Education
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pubbi duJcinnANaM kaDANaM kammANaM veaittA mokkho, natthi aveyaittA, tavasA yA jhosaittA" [dazavai0 cuulikaa]| ityAha--tapasApi, AstAmanyenAnuSThAnena, tadAtmAjJAnabhavaM duHkhamAtmavijJAnahInai cchettuM zakyate, jJAnamantareNa tapaso'lpaphalatvAt , yadAha "jaM annANI kammaM khavei bahayAhi vAsakoDIhiM / / taNNANI tihiM gutto khavei UsAsametteNa // 1 // " [bRhatkalpabhASye gA0 1170 ] tat sthitametat-bAhyaviSayavyAmohamapahAya ratnatrayasarvasvabhUte AtmajJAne prayatitavyam , yadAhurbAhyA api-- ___"AtmA re zrotavyo mantavyo nididhyAsitavyaH" [bRhadAraNyakopaniSadi 4 / 5 / 6 ] iti / AtmajJAnaM ca nAtmanaH karmabhUtasya pRthak kizcit , api tvAtmanazcidrUpasya svasaMvedanemeva, nAto'nyadAtmajJAnaM nAma 1 pUrva duzcIrNAnAM kRtAnAM karmaNAM vedayitvA mokSaH, nAsti avedayitvA, tapasA vA shossyitvaa| 2 puci duccinnANaM saduppaDikaMtANaM kaDANaM kammANaM veaittaa-muH| puTiva kaDANaM kammANaM ducciNNANaM duppaDikkatANaM veaitaa-he.| "pAvANaM ca bho khalu kaDANaM kammANa puci ducciNNANaM duppaDikaMtANaM veyaittA mokkho, natthi aveittA, tavasA vA jhosayittA, aTThArasamaM piyaM bhavai" iti dazavaikAlikasUtrasya prathamAyAM cUlikAyAm // 3 yadajJAnI karma kSapayati bhukaabhirvrsskottiibhiH| tajjJAnI hai tribhirguptaH kSapayati ucchaasmaatrenn|| 4 "AtmA vA are draSTavyaH zrotavyo mantavyo nididhyAsitavyo maitreyyAtmani khalbare dRSTe zrute mate vijJAta idaM sarva viditam" iti bRhadAraNyakopaniSadicaturthe'dhyAye paJcame brAhmaNe SaSThaM suutrm|| 5 0meva mRgyate | mnaato-mu.|| // 783 // Jain Education Inte W w w.jainelibrary.org
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopazapati- vibhUSitaM yogazAstram HEHEREHEMEHEHCHERMERRRRRRMERICHCHECKRRCHCHHOMHENDE evaM darzana-cAritre api nAtmano bhinne| evaM ce cidrUpo'yaM jJAnAdyAkhyAbhirabhidhIyate / nanu viSayAntaravyudAsena kimi caturthaH tyAtmajJAnameva mRgyate ? viSayAntarajJAnameva hyajJAnarUpaM duHkhaM chinyaat| naivam , sarvaviSayebhya Atmana eva pradhAnatvAt , prakAzaH tasyaiva karmanivandhanazarIraparigrahe duHkhitatvAt karmakSaye ca siddhasvarUpatvAt // 3 // zloko 4-5 etadevAha // 784 // ayamAtmaiva cidrapaH zarIrI karmayogataH / dhyAnAgnidagdhakarmA tu siddhAtmA syAnniraJjanaH // 4 // abhedanayAayamiti sakalapramANapratiSThitazcidrapazcetanasvabhAvaH, upayogalakSaNatvAjjIvasya, tathA sa eva zarIrI bhavati karmayogAt , zrayeNa saMsArana tvanye viSayAH, tena na viSayAntarajJAnaM mRgyte| Atmaiva ca zukladhyAnAgnidagdhakarmA'zarIraH san muktasvarUpo bhavati / mokSayoH niraJjano nirmlH| ato'pi kAraNAdAtmajJAnaM mRgyate // // 4 // kAsvarUpam tathA ayamAtmaiva saMsAraH kssaayendriynirjitH| tameva tadvijetAraM mokSamAhurmanISiNaH // 5 // 1 ca-nAsti sNpuu.|| 10 Jain Education Inten ww.jainelibrary.org
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 785 // HETCHEHEHCHEHEHEREHEHEHEHEREICHERCHCHCHEVCHCHEHEARCHER 'ayamAtmaiva' iti pUrvavat / saMsAro naark-tiryg-nraa-'mrruuptyaa| kiMviziSTaH san ? kaSAyendriyanirjitaH kaSAyairindriyaizca praabhuutH| tameva cAtmAnaM tadvijetAraM kaSAyendriyajetAraM mokssmaahuH| na hi svarUpalAbhAdanyo mokSaH / yA'pyAnandarUpatA sA'pi svarUpalAbharUpaiva / tasmAdAtmajJAnamupAsanIyam , darzana-cAritrAderata eva siddheriti // 5 // 'kaSAyendriyanirjitaH' ityuktam , tatra kaSAyAn vivRNoti syuH kaSAyAH krodha-mAna-mAyA-lobhAH zarIriNAm / caturvidhAste pratyekaM bhedaiH saMjvalanAdibhiH // 6 // krodha-mAna-mAyA-lobhAH kaSAyazabdavAcyA bhavanti, kaSyante hiMsyante prANino'sminnaneneti vA kaSaH saMsAraH karma vA, tasyA''yA lAbhAH prAptaya iti kRtvaa| athavA kaSaM saMsAramayanta ebhiriti kRtvA / te ca zarIriNAM saMsAriNAM na tu muktAnAm / te ca krodhAdayaH pratyekaM caturvidhAzcatuSprakArAH sNjvlnaadibhirmedaiH| tatra krodhaH saMjvalanaH, pratyAkhyAnAvaraNaH, apratyAkhyAnAvaraNaH, anantAnubandhI c| evaM mAno mAyA lobhazceti // 6 // saMjvalanAdInAM lakSaNamAha pakSaM saMjvalanaH pratyAkhyAno mAsacatuSTayam / apratyAkhyAnako varSa janmAnantAnubandhakaH // 7 // Jain Education Intem w w.jainelibrary.org
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 786 // Jain Education Inter pakSaM mAsArdhamabhivyApya saMjvalanaH krodho mAno mAyA lobhazca bhavati / saMjvalana iti tRNAgnivadIpajjvalanAtmakaH, | parISahAdisaMpAte sapadi jvalanAtmako vA / pratyAkhyAno 'bhImo bhImasenaH' iti nyAyena pratyAkhyAnAvaraNaH, pratyAkhyAnaM sarva| viratimAvRNotIti kRtvA / sa mAsacatuSTayamabhivyApya bhavati / apratyAkhyAno'pratyAkhyAnAvaraNaH, naJo'lpArthatvAdalpamapi pratyAkhyAnamAvRNotIti kRtvA / sa varSa saMvatsaramabhivyApya bhavati / anantaM bhavamanubabhAtItyanantAnubandhakaH, midhyAtvasaha| caritatvAdsyAnantabhavAnubandhitvam / sa janma jIvitakAlamabhivyApya bhavati // 7 // prasannacandrAdeH kSaNamAtrasthitInAmapi kaSAyANAmanantAnubandhitvam, anyathA narakayogyakarmopArjanAbhAvAt / iti kAlaniyamakRte saMjvalanAdilakSaNe'parituSyalakSaNAntaramAha- vItarAga-yati-zrAddha-samyagdRSTitvaghAtakAH / te devatva - manuSyatva - tiryaktva narakapradAH // 8 // zabdaH pratyekamabhisaMbadhyate, tena vItarAgatvasya yatitvasya zrAvakatvasya samyagdRSTitvasya ca krameNa ghAtakAH / tathAhi--saMjvalanodaye yatitvaM bhavati na punarvItarAgatvam, pratyAkhyAnAvaraNodaye zrAvakatvaM bhavati na punaryatitvam, apratyAkhyAnAvaraNodaye samyagdRSTitvaM bhavati na punaH zrAvakatvam, anantAnubandhyudaye samyagdRSTitvaM na bhavati / evaM vItarAgatvaghAtakatvaM saMjvalanasya, yatitvaghAtakatvaM pratyAkhyAnAvaraNasya, zrAvakatvaghAtakatvamapratyAkhyAnAvaraNasya, samyagdRSTitvaghAtakatvamanantAnubandhinaH sthitaM lakSaNaM bhavati / caturtha prakAzaH lokaH 8 // 786 // 5 kaSAyabheda svarUpa varNanam 10 16ww.jainelibrary.org
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 787 // uttarArdhenAmISAM phaladAyakatvamAha-te saMjvalanAdayo devtvaadiphldaaykaaH| tathAhi--saMjvalanAH krodhAdayo devagatim , pratyAkhyAnAvaraNA manuSyagatim , apratyAnAvaraNAstiryaggatim , anantAnubandhino narakagatiM prayacchantIti / eteSAM hai| ca saMjvalanAdibhedAnAM caturNAM kaSAyANAM spaSTadRSTAntakathanena svarUpamucyate - jalarAji-reNurAji-pRthivIrAji-parvatarAjisaMdRzAcatvAraH krodhAH saMjvalanAdibhedAH, tinizalatA-kASThA'sthi-zailastambhasadRzAzcatvAro mAnAH, avalekhana-gomUtrikA meSazRGga hai| vaMzamUlasamAzvatamro mAyAH, haridrA-khajana-kardama-kRmirAgasadRzAzvatvAro lobhAH, yadAha "jala-reNu-puDhavi-pavyayarAIsario cauvviho koho / tiNisalayA-kaTTha-TThiya-selatthaMbhovamo mANo // 1 // mAyA'valeha-gomutti-miDhasiMga-ghaNavaMsamUlasamA / lobho halidda-khaMjaNa-kaddama-kimirAgasAriccho // 2 // "[ ] iti // 8 // atha kaSAyANAM jetavyatvamupadarzayituM doSAnAha-- tatropatApakaH krodhaH krodho vairasya kAraNam / durgatervartanI krodhaH krodhaH zamasukhArgalA // 9 // 1 sadRzAH krodhAH-khaM. vinA // 2 jala-reNu-pRthivI-parvatarAjisadRzazcaturvidhaH krodhH| tinizalatA-kASThA-'sthi-zailastambhopamo maanH||1|| maayaa-'vlekh-gomuutrikaa-messshRngg-dhnvNshmuulsmaa| lobho hridraa-khnyjn-krdm-kRmiraagsdRshH||2|| // 787 // Jain Education Intem W w .jainelibrary.org
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM caturtha prakAzaH zlokaH 10 // 788 // yogazAstram 88 tatreti teSu kaSAyeSu krodhaH prathamaH kaSAya upatApayati zarIramanasI ityupatApakaH, tathA vairasya parasparopaghAtAtmano . virodhasya subhUma-parazurAmayoriva kAraNam , tathA durgatenairakalakSaNAyAstayoriva vartanI mArgaH krodhaH, tathA zamasukhasya prazamAnandasyAtmani pravizato'rgalevArgalA, taduparodhakAritvAt / punaH punaH krodhagrahaNaM tasyAtidauSTayajJApanArtham // 9 // | kha-paropatApakAritve'pi krodhasya kRzAnudRSTAntena svopatApakatvaM samarthayate, utpadyamAnaH prathamaM dahatyeva svamAzrayam / krodhaH kRzAnuvat pazcAdanyaM dahati vA na vA // 10 // tathAvidhakAraNasaMpAte utpadyamAnaH krodhaH kRzAnuvat svaM svakIyamAzrayaM yatra sa utpadyate taM niyamena dahati, pazcAta hai kRzAnuvadevAnyaM dAhyAntaraM dahati vA na vA, parasya kSamAzIlatvAdinA sAndradumAdivat dagdhumazakyatvAt / __ atrAntarazlokAH arjitaM pUrvakoTyA yad vrsserssttbhiruunyaa| tapastat tatkSaNAdeva dahati krodhapAvakaH // 1 // 1 dRzyatAM pR0203-210|| 2 " niviDaM tu nirantaram // 1446 // nibirIsaM ghanaM sAndraM nIrandhra bahalaM dRDhaM gADhamaviralaM ca" iti abhidhAnacintAmaNau // 30mazaktatvAt-zAM. khaM. sNpuu.| 4 tulA- ajjiyaM samIkhallaehiM tava niym-bNbhmiehiN| taM kadANi paccha nAhisi, chaiiMto sAgapattehiM // 2714 // jaM ajjiyaM caritaM, desUNAe vi puvkoddiie| taM pi kasAiyametto, nAsei ke naro muhutteNa // 2715 // iti bRhatkalpabhASye // doSavarNanam Jain Education Intel Flww.jainelibrary.org
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 789 // Jain Education Internatio Gales zamarUpaM payaH prAjyapuNyasaMbhArasaMcitam / amarSaviSasaMparkAdasevyaM tatkSaNAd bhavet // 2 // cAritracitraracanAM vicitraguNadhAriNIm / samutsarpan krodhadhUmo zyAmalI kurutetarAm // 3 // yo vairAgyazamIpatra puTaiH zamaraso'rjitaH / zAkapatrapuTAbhena krodhenotsRjyate sa kim ? // 4 // vardhamAnaH krodho'yaM kimakAryaM karoti na ? / jajJe hi dvArakA dvaipAyanakrodhAnale samit // 5 // krudhyataH kAryasiddhiryAna sA krodhanibandhanA / janmAntarArjitorjasvikarmaNaH khalu tatphalam // 6 // svastha lokadvayocchiyai nAzAya svaparArthayoH / dhigaho ! dadhati krodhaM zarIreSu zarIriNaH // 7 // pazya nimnanti pitaraM mAtaraM gurum / suhRdaM sodaraM dArAnAtmAnapi nirghRNAH // 8 // 10 // krodhasya svarUpamuktvA tajjayopAyamupadizati vahnestadahnAya zamanAya zubhAtmabhiH / zrayaNIyA kSamaikaiva saMyamArAmasAraNiH // 11 // yasmAt krodha evaMvidhastat tasmAt krodhavahnerahnAya jhaTiti zamanAya zAntaye zubhAtmabhiH puNyAtmabhiH / ahnAyagrahaNaM jhaTiti krodhopazamopadezArtham, krodho hi prathamamevApratihataH san vivardhamAno davAnala iva pazcAt nivArayitumazakyaH, 1 dRzyatAM pR0 788 Ti0 4 // 2 dvArikA - khaM. // yeeeeelakakak aalaanaaa 10 // 789 // inelibrary.org
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 720 // / / 790 // yadAha" aNathovaM vaNathovaM aggIthovaM kasAyathovaM c| prakAzaH na hu bhe vIsasiyavvaM thovaM pi hu taM bahuM hoI // 1 // " [ Avazyakaniyuktau gA0 120] zlokaH 11 zrayaNIyA AzrayitavyA ekaiva kssmaa| na hi kSamAmantareNa krodhopazamopAyo jagatyasti, krodhaphalasaMpAdanaM tu vairahetutvena pratyuta krodhavRddhihetuH, na tu tatpazamAya, ityekgrhnnm| kSamA vizinaSTi- saMyamArAmasAraNiH, saMyama eva navanavAnAM hai| saMyamasthAnatarUNAmAropahetutvena tadvaddhihetutvena cArAmo vicitratarusamUhAtmakaH, tasya sAraNiH kulyA saMyamArAmavRddhihetutayA / / krodhopapuSpaphalaprAptihetutayA ca / kSamA hi prazAntavAhitArUpA cittapariNatiH, sA sAraNitvena rUpitA, navanavaprazamaparamparA- zamopAyavAharUpatvAt varNanam atrAntarazlokAHapakArijane kopo niroddhaM zakyate katham ? / zakyate sattvamAhAtmyAd yadvA bhAvanayA'nayA // 1 // aGgIkRtyAtmanaH pApaM yo mAM baadhitumicchti| svakarmanihatAyAsmai kaH kupyed bAlizo'pi san // 2 // prakuSyAmyapakAribhya iti cedAzayastava / tat kiM na kupyasi svasya karmaNe duHkhahetave // 3 // 1 RNastokaM vraNastokamagnistokaM kaSAyastokaM c| na hu bhavadbhirvizvasitavyam , stokamapi tad bahu bhavati // 2 sNprdaanN-mu.|| 3 sthAnAmAropahetutvena-khaM. saMpU. // 4 nihitA0-zAM. he // Jain Education Inte
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 791 // upekSya loSTakSeptAraM loSTaM dazati mnnddlH| mRgAriH zaramaprekSya zarakSeptAramRcchati // 4 // yaiH paraH preritaH raimA kupyati krmbhiH| tAnyupekSya pare Rdhyan kiM zraye bhaSaNazriyam // 5 // zrUyate zrImahAvIraH kSAntyai mleccheSu jagmivAn / ayatnenAgatAM kSAntiM voDhuM kimiva necchasi // 6 // trailokyapralayatrANakSamAzcedAzritAH kSamAm / kadalItulyasattvasya kSamA tava na kiM kSamA // 7 // tathA kiM nAkRthAH puNyaM yathA ko'pi na bAdhate / svapramAdamidAnIM tu zocannaGgIkuru kSamAm // 8 // krodhAndhasya munezcaNDacaNDAlasya ca nAntaram / tasmAt krodhaM parityajya bhajojjvaladhiyAM padam // 9 // maharSiH krodhasaMyukto niSkrodhaH kuurgddddukH| RSi muktvA devatAbhirvavande kUragaDDakaH // 10 // arunturdaivacaHzastraistudyamAno vicintayet / cet tathyametat kaH kopo'tha mithyonmattabhASitam // 11 // vadhAyopasthite'nyasmin hased vismitmaansH| vadhe matkarmasaMsAdhye vRthA nRtyati vAlizaH // 12 // nihantumudyate dhyAyedAyuSaH kSaya eSa nH| tadasau nirbhayaH pApAt karoti mRtamAraNam // 13 // sarvapuruSArthacaure kopaH kope na cet tava / dhik tvAM svalpAparAdhe'pi pare kopaparAyaNam // 14 // ___ sarvendriyaglAnikaraM vijetuM, kopaM prasarpantamivograsarpam / vidyAM sudhIrjAGgalikImivAnavadyAM kSamAM saMtatamAdriyeta // 15 // 11 // 1 bngguli0-mu.|| Jain Education Intema 392ainelibrary.org
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM pogazAstram caturtha prakAzaH zlokaH 12 // 792 // // 792 // mAnadoSa mAnakaSAyasya svarUpamAha vinaya-zruta-zIlAnAM trivargasya ca ghAtakaH / vivekalocanaM lumpana mAno'ndhaGkaraNo nRNAm // 12 // vinayazca gurvAdiSUpacAralakSaNaH, zrutaM ca vidyA, zIlaM ca susvabhAvatA, teSAM ghaatkH| jAtyAdimadAdhmAto hi pizAcakimAyo na gurvAdInAM vinIto bhvti| avinItazca gurUnazuzrUSamANo na vidyAM pratilabhate / ata eva sarvajanAvajJAkArI svasya duHsvabhAvatAM prkttyti| na kevalaM vinayAdInAmeva ghAtako mAno yAvat trivargasya dharmA-'rtha-kAmalakSaNasya / madAvaliptasya hi nendriyajayaH, tadadhInazca dharmaH kathaM syAt ? artho'pi rAjAdisevAparAyattavRttirmAnastabdhasya kathaM syAt ? kAmastu mArdavamUla eva, tat kathaM mAnastabdhe sthANAviva bhavet ? kiJca anandho'dhaH kriyate'nenetyandhaGkaraNo maanH| keSAm ? nRNAm / kiM kurvan ? lumpan / kiM tat ? vivekalocanam , vivekaH kRtyAkRtyavicAraNam , sa eva locana " ekaM hi cakSuramalaM sahajo vivekaH" [ iti vacanAt / mAnavato hi vRddhasevAmakurvANasya vivekalocanalopanamavazyaMbhAvi, tasmiMzca satyandhakaraNatvaM mAnasya suvacameva // 12 // 1 0dhakaraNo-zAM. sNpuu.|| 2 "ekaM hi cakSuramalaM sahajo vivekastadvadbhireva saha saMvasatirdvitIyam / etad dvayaM bhuvi na yasya sa tattvato'ndhastasyApamArgacalane khalu ko'praadhH||" iti sampUrNaH zlokaH / / HEREHICHCHEREURNERISTICHEMERICHHETRIENTISTRICHCHCHEH HEHEREHEHEREHEEREHEHREATRETCHEMEHEHEREMEMEEEEE varNanam 7 Jain Education Inten ww.jainelibrary.org
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 793 // idAnIM mAnasya bhedAnupadarzayaMstatphalamAha jaatilaabhkulaishvryblruuptpHshrutaiH| kurvan madaM punastAni hInAni labhate janaH // 13 // jAtizca lAbhazcetyAdidvandvaH, tairmadamavaliptacittatAM kurvan , tAnyeva jAtyAdIni janmAntare hInAni labhate / atrAntarazlokAHjAtibhedAn naikavidhAnuttamA-'dhama-madhyamAn / dRSTA ko nAma kurvIta jAtu jAtimadaM sudhIH // 1 // uttamA jAtimAmoti hInAmAmoti krmtH| tatrAzAzvatikI jAti ko nAmAsAdya mAdyatu // 2 // antarAyakSayAdeva lAbho bhavati nAnyathA / tatazca vastutatvajJo na lAbhamadamudvaheta // 3 // paraprasAdazaktyAdibhave lAbhe mahatyapi / na lAbhamadamRcchanti mahAtmAnaH kathazcana // 4 // akulInAnapi prekSya prajJAzrIzIlazAlinaH / na kartavyaH kulamado mahAkulabhavairapi // 5 // kiM kulena kuzIlasya suzIlasyApi tena kim / evaM vidan kulamadaM vidadhyAd na vicakSaNaH // 6 // zrutvA tribhuvanaizvaryasaMpadaM vjrdhaarinnH| pura-grAma-dhanAdInAmaizvaryaiH kIdRzo madaH // 7 // guNotvalAdapi bhramapad doSaSamtamapi zrayet / kuzIlastrIyadaizvarya na madAya vivekinAm // 8 // BHEREHMICHEMEIREMEHEHEREHEICHEREHEREHERDHEIREICHEMICHKHERIES // 793 // Jain Education Intel For Private & Personal use only w.jainelibrary.org
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturtha svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 13 / / 794 // // 794 // mahAbalo'pi rogAdyairavalaH kriyate kSaNAt / ityanitye bale puMsAM yukto balamado na hi // 9 // balavanto'pi jarasi mRtyau krmphlaantre| abalAzcet , tato hanta! teSAM balamado mudhA // 10 // saptadhAtumaye dehe cyaapcydhrmnnH| jarA-rujAbhibhAvyasya ko rUpasya madaM vahat // 11 // sanatkumArasya rUpaM tatkSayaM ca vicArayan / ko vA sakarNaH svapne'pi kuryAd rUpamadaM kila // 12 // nAbheyasya taponiSThAM zrutvA vIrajinasya c| ko nAma svalpatapasi svakIye madamAzrayet // 13 // yenaiva tapasA truTayet tarasA krmsNcyH| tenaiva madadigdhena vardhate karmasaMcayaH // 14 // svabuddhayA racitAnyanyaiH zAstrANyAghrAya liilyaa| sarvajJo'smIti madavAna svakIyAGgAni khAdati // 15 // zrImadgaNadharendrANAM zrutvA nirmaann-dhaarnne| kaH zrayeta zrutamadaM sakarNa-hRdayo janaH // 16 // kecittu aizvarya-tapasoH sthAne vAllabhya-buddhimadau paThanti upadizanti ca "dramakairiva caTukarmakamupakAranimittakaM parajanasya / kRtvA yad vAllabhyakamavApyate ko madastena // 1 // garva paraprasAdAtmakena vAllabhyakena yaH kuryAt / tadvAllabhyakavigame zokasamudayaH parAmRzati // 2 // " [prazamaratau 93-94] varNanam 1 -th.dh.| dhrmnni-khN.| 0dharmiNi -mu.|| Jain Education in Forpivate & Personal use only
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA // 795 // " grahaNodgrAhaNanavakRtivicAraNArthAvadhAraNAyeSu / buddhayaGgavidhivikalpeSvanantaparyAyavRddheSu // 1 // pUrvapuruSasiMhAnAM vijJAnAtizayasAgaramanantam / zrutvA sAMpratapuruSAH kathaM svabuddhayA madaM yAnti ? // 2 // " [mazamaratau 91-92 ] // 13 // mAnasya svarUpaM bhedAMzca pratipAdya, idAnIM mAnapratipakSabhUtaM mArdavaM mAnajayopAyamupadizati, utsarpayan doSazAkhA guNamUlAnyadho nayan / unmUlanIyo mAnadrastanmArdavasAratplaveH // 14 // mAna eva ma unntivishessdhaaritven| mAna-dramayoH sAdharmyamAha-utsarpayannUla nayan , doSA eva prasaraNazIlatvena / zAkhA doSazAkhAstAH, guNA eva mUlAni, guNamUlAni, tAnyadho nayan nyakkurvan / kairunmUlanIyaH 1 mArdavasaritsavaiH, mArdavameva satatavAhitayA sarit , tasyAH plavaiH prsraiH| madadrumo hi yathA yathA vardhate tathA tathA guNamUlAni tirodadhAti, doSazAkhAzca vistaaryti| tadayaM kuThArAdibhirunmUlayitumazakyo mArdavabhAvanAsaritpravAheNa samUlamunmUlanIya ityrthH|| 1 grhnnodgraahnvkRti0-khN.|| 2 sttN-khN.|| 10 // 795 // Jain Education Inte For Private & Personal use only 2 ww.jainelibrary.org
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 796 // Jain Education Inte atrAntarazlokAH --- mArdavaM nAma mRdutA taccauddhatyaniSedhanam / mAnasya punarauddhatyaM svarUpamanupAdhikam // 1 // antaH spRzed yatra yatrauddhatyaM jAtyAdigocaram / tatra tasya pratIkArahetormArdavamAzrayet // 2 // sarvatra mArdavaM kuryAt pUjyeSu tu vizeSataH / yena pApAd vimucyeta pUjyapUjAvyatikramAt // 3 // mArdavAt tatkSaNaM muktaH sadyaH saMtrApa kevalam // 4 // bhikSAyai yAtyaho ! mAnacchedAyAmRdu mArdavam // 5 // namasyati tyaktamAnazviraM ca varivasyati // 6 // evaM ca mAnaviSayaM parimRzya doSaM jJAtvA ca mArdavaniSevaNajaM guNaugham / mAnaM vihAya yatidharmavizeSarUpaM, sadyaH samAzrayata mArdavamekatAnAH // 7 // 14 // / mAnAd bAhubalirbaddho latAbhiriva pApmabhiH cakravartI tyaktasaGgo vairiNAmapi vezmasu / cakravartyapi tatkAladIkSito raGkasAdhave / idAnIM mAyAkaSAyasvarUpamAha - asUnRtasya jananI parazuH zIlazAkhinaH / janmabhUmiravidyAnAM mAyA durgatikAraNam // 15 // asUnRtasyAnRtasya jananIva jananI, mAyAmantareNa prAyeNAsUnRtasyAbhAvAt, 'mAyA' iti vakSyamANaM saMbadhyate, mAyA 1 saMjAta kevala:- saMpU. mu. // Bleeleela caturtha prakAzaH zloka : 15 / / 796 / / 5 mAnajayo | pAyavarNanam 10
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 797 // SHETCHEHREETISTERIENCHEMESHBHEEMETECHCHEHEHICKS vaJcanAtmakaH prinnaamH| tathA parazuH kuThAraH, zIlaM susvabhAvatA, tadeva zAkhI, tasya parazuriva parazuH, chedakatvAt / tathA janmabhUmirutpattisthAnam , kAsAm ? avidyAnAM mithyAjJAnAnAm / sA ca durgateH kAraNamiti pradhAnaphalanirdezaH // 15 // paravaJcanArtha prayuktAyA mAyAyAH paramArthataH svavacanameva phalamityAha kauTilyapaTavaH pApA mAyayA bkvRttyH| bhuvanaM vaJcayamAnA vaJcayante svameva hi // 16 // mAyayA tRtIyakaSAyeNa bhuvanaM jagad vaJcayamAnAH pratArayantaH svamevAtmAnameva vazcayante, ke ? pApAH paapkrmkaarinnH| pApakarmanivArthameva bakavRttayaH, yathA bako matsyAdivazvanAthaM mandaM mandaM viceSTate tathA te'pi jagadvaJcanArtha tathA tathA ceSTante yathA bakasadRzA bhavanti / nanu mAyayA jagadvazcanam , tasyAzca nivaH, iti kuta iyantaM bhAraM te voDhuM samarthA ityAhakauTilyapaTavaH kauTilye paTavaH, kauTilyapATavarahito hi na kadAcit paraM vaJcayate, na vA kadAcid nihnata iti / kauTilyapATave tu dvayaM bhavati paravazcanaM vaJcanAcchAdanaM ceti / atrAntarazlokAHkUTapADguNyayogena cchalAd vizvastaghAtanAt / arthalobhAca rAjAno vazcayante'khilaM jagat // 1 // 1 iti-nAsti zAM. khaM. he.|| 2 arthalAbhAca-khaM. sNpuu.|| 3 janam-mu. khN.|| kA // 797 // Jain Education Intel Polww.jainelibrary.org
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRtti caturthaH prakAzaH zlokaH 16 // 798 // vibhUSitaM yogazAstram // 798 mAyAdoSavarNanam tilakairmudrayA mantraiH kSAmatAdarzanena c| antaH zUnyA bahiH sArA vaJcayante dvijA janam // 2 // kUTAH kuutttulaa-maanaa-''shukriyaa-saatiyogtH| vaJcayante janaM mugdhaM mAyAmAjo vaNigjanAH // 3 // jttaa-maunnddy-shikhaa-bhsm-vlk-naagnyaadidhaarnnaiH| mugdhaM zrAddha gardhayante pAkhaNDA hRdi naastikaaH||4|| arktaabhibhov-haav-liilaa-gti-viloknaiH| kAmino raJjayantIbhirvezyAbhirvaJcyate jagat // 5 // pratArya kUTaiH zapathaiH kRtvA kUTakapardikAm / dhanavantaH pratAryante durodaraparAyaNaiH // 6 // dampatI pitaraH putrAH sodAH suhRdo nijaaH| IzA bhRtyAstathAnye'pi mAyayA'nyonyavaJcakAH // 7 // arthalubdhA gataghRNA bndkaarmlimlucaaH| aharnizaM jAgarUkAzchalayanti pramAdinam // 8 // kAravazcAntyajAzcaiva khkrmphljiivinH| mAyayA'lIkazapathaiH kurvate sAdhuvacanam // 9 // vyantarAdikuyonisthA dRSTvA prAyaH prmaadinH| krUrA chalaibahuvidhai dhante mAnavAn pazUna // 10 // matsyAdayo jalacarAzchalAt khaaptybhksskaaH| badhyante dhIvaraiste'pi mAyayA''nAyapANibhiH // 11 // naanopaayaiZgyubhirvshcnprvnnairjddaaH| nibadhyante vinAzyante pANinaH sthalacAriNaH // 12 // 10kriyaakaariyogtH-mu.|| dRzyatAM sUtrakRtAGge pR0 176 paM. 4, pR0 181 paM. 1 / "utkuJcana-vacana-mAyA-nikRti-kUTa-kapaTAdibhiH sahAtisamprayogo gAya'm [pR0 329] ............. sAtizayena dravyeNAparasya hInaguNasya dravyasya saMyogaH sAtiH [[pR0 331]" iti zIlAGkAcAryaviracitAyAM suutrkRtaanggttiikaayaam|| 2 bandakArA mlimlucaaH-mu.|| 3 "AnAyastu matsya jAlam ........" // 929 // " iti abhidhAnacintAmaNI Menonal use only Jain Education Inter Coww.janentbrary.org
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ nabhazvarA bhUribhedA varAkA laavkaadaayH| badhyante mAyayA'tyugraiH svlpkgraasgRdhnubhiH|| 13 // tadevaM sarvaloke'pi paravaJcakatAparAH / svasya dharma sadgatiM ca nAzayantaH svavazcakAH // 14 // HIGHEREHEHREMEICHEHERERCHEREMEHCHEHREMICHERCHCHEMENT tathAtiryagjAteH paraM biijmpvrgpuraarglaa| vizvAsadramadAvAgnirmAyA heyA manISibhiH // 15 // mallinAthaH pUrvabhave kRtvA mAyAM tanIyasIm / mAyAzalyamanutkhAya strItvaM mApa jagatpatiH // 16 // 16 // idAnIM mAyAjayAya tatpratipakSabhUtamArjavamupadizannAha tadArjavamahauSadhyA jgdaanndhetunaa| jayejjagadrohakarI mAyAM viSadharImiva // 17 // yato mAyA evaMvidhA tat tasmAd mAyAM viSadharImiva jayet / mAyA-viSadharyoH sAdharmyamAha-jagadrohakarIm , jagato hai jaGgamalokasya droho'pakArastaM karotItyevaMzIlA jagadrohakarI, tAm / kena jayet ? ArjavamahauSadhyA, ArjavamakauTilyaM tadeva / / mahAnubhAvA aussdhirmhaussdhistyaa| ubhayoH sAdharmyamAha- jagadAnandahetunA, jagato jaGgamalokasya yathAyathaM ya AnandaH kAyArogyaprabhavaH prItivizepo vaJcakatvaparihAreNa kaSAyajayAd mokSarUpazca tasya hetunA kAraNena / Jain Education Interna For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 17 // 800 // // 800 // CHEHENERREEDURELEHREETELEVEHICLEHEHRELETEREEK atrAntarazlokAHArjavaM saralaH panthA muktipuryAH prkiirtitH| AcAryavistaraH zeSo bAhyA api yadUcire // 1 // sarva jilaM mRtyupadamArjavaM brahmaNaH padam / etAvAJAnaviSayaH pralApaH kiM kariSyati // 2 // iti // bhaveyurArjavajuSo loke'pi prItikAraNam / kuTilAdudvijante hi jantavaH pannagAdiva // 3 // ajihmacittavRttInAM bhavavAsaspRzAmapi / akRtrimaM muktisukhaM svasaMvedyaM mahAtmanAm // 4 // kauTilyazaGkunA kliSTamanasAM vaJcakAtmanAm / paravyApAdaniSThAnAM svame'pi syAt kutaH sukham // 5 // samagravidyAvaiduSye'dhigatAsu kalAsu ca / dhanyAnAmupajAyeta bAlakAnAmivArjavam // 6 // ajJAnAmapi bAlAnAmArjavaM priitihetve| kiM punaH sarvazAstrArthapariniSThitacetasAm // 7 // svAbhAvikI hi RjutA kRtrimA kuttilaatmtaa| tataH svAbhAvikaM dharma hitvA kA kRtrimaM zrayet 1 // 8 // chala-paizunya-vakrokti-vaJcanApravaNe jne| dhanyAH kecid nirvikArAH suvarNapratimA iva // 9 // zrutAbdhipAraprApto'pi gautamo gnnbhRdvrH| aho! zaikSa ivAzrauSIdArjavAd bhagavadgiraH // 10 // azeSamapi duSkarma RjvAlocanayA kSipet / kuTilAlocanAM kurvanalpIyo'pi vivardhayet // 11 // kAye vacasi citte ca samantAt kuTilAtmanAm / na mokSaH kintu mokSaH syAt sarvatrAkuTilAtmanAm // 12 // 1 aacaarvistrH-mu.|| BHBHEENCHETHERCENEHEREHEHCHEHREERIEREHEICHEET mAyAjayo pAyaH Jain Education Internal ainelibrary.org.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 801 // SHREEHEHIGHERECHEHECHECHEENCHCHCHCHCHCHECHES iti nigaditamugraM karma kauTilyabhAjAmRjupariNatibhAjAM cAnavadyaM caritram / tadubhayamapi buddhayA saMspRzan muktikAmo nirupamamRjubhAvaM saMzrayecchuddhabuddhiH // 13 // 17 // idAnIM lobhakaSAyasvarUpamAha AkaraH sarvadoSANAM gunngrsnraaksssH| kando vyasanavallInAM lobhaH sarvArthavAdhakaH // 18 // AkaraH khAniH sarvadoSANAM prANAtipAtAdInAM 'lohAdInAmiva' iti gamyate / guNAnAM jJAnAdInAM prANinAmiva yad / AsanaM kavalanaM tatra rAkSasa iva raaksssH| tathA kando mUlAdho'vayavaH, kAsAm ? vyasanavallInAm , vyasanAni duHkhAni tAnyeva | vllystaasaam| lobhazcaturthaH kssaayH| tasya svarUpasaMgrahamAha-sarvArthabAdhakaH, sarveSAmarthyanta ityarthA dharmA-'rtha-kAma-mokSalakSaNAsteSAM bAdhakaH pratikUlaH / lobhasya sarvadoSAkaratvaM guNaghAtakatvaM vyasanahetusvaM sarvapuruSArthaghAtakatvaM ca prasiddhameva // 18 // lobhasya durjayatvaM zlokatrayeNAha-- dhanahInaH zatamekaM sahasraM zatavAnapi / sahasrAdhipatirlakSaM koTiM lakSezvaro'pi ca // 19 // 1 shcturthkssaayH-mu.|| BHEHEHORSHIBHEHEHEHEREHEREHEREHEHEREHEREHCHHHHHHORE // 801 // Jain Education Interna Pelainelibrary.org
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokAH 19-20-21 // 802 // // 802 // | 5 koTIzvaro narendratvaM narendrazcakravartitAm / cakravartI ca devatvaM devo'pIndratvamicchati // 20 // indratve'pi hi saMprApte yadicchA na nivrtte|| mUle laghIyAMstallobhaH zarAva iva vardhate // 21 // spaSTam / atrAntarazlokAHhiMseva sarvapApAnAM mithyAtvamiva karmaNAm / rAjayakSmeva rogANAM lobhaH sarvAgasAM guruH||1|| aho ! lobhasya sAmrAjyamekacchatraM mahItale / taravo'pi nidhi prApya pAdaiH pacchAdayanti yat // 2 // api draviNalobhena te dvi-tri-caturindriyAH / svakIyAnyadhitiSThanti prAnidhAnAni mUrcchayA // 3 // bhujaGga-gRhagodhA-''khumukhyAH paJcendriyA api / dhanalobhena lIyante nidhAnasthAnabhUmiSu // 4 // pizAca-mudgala-preta-bhUta-yakSAdayo dhanam / svakIyaM parakIyaM vA'pyadhitiSThanti lobhataH // 5 // bhUSaNodyAna-vApyAdau macchitAstridazA api / cyutvA tatraiva jAyante pRthvIkAyAdiyoniSu // 6 // prApyopazAntamohatvaM krodhAdivijaye sati / lobhAMzamAtradoSeNa patanti yatayo'pi hi // 7 // 1 shaantkrodhtvN-khN.|| INEMSHEREHEREHEREHEKCHHOMEHEKHERHOIKREKRISHCHOTE lobhadoSa varNanama Jain Education Intem 6w.jainelibrary.org
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 203 11 Jain Education Intem ekAmiSAmilASeNa sArameyA iva drutam / sodaryA api yudhyante dhanalezajighRkSayA // 8 // lobhAd grAmAdisImAnamuddizya gatasauhRdAH / grAmyA niyuktA rAjAno vairAyante parasparam // 9 // hAsa-zoka-dveSa- harSA nasato'pyAtmani sphuTam / svAmino'gre lobhavanto nATayanti naTA iva // 10 // Arabhyate pUrayituM lobhagarto yathA yathA / tathA tathA mahaccitraM muhureSa vivardhate // 11 // api nAmaiSa pUryeta payobhiH payasAM patiH / na tu trailokyarAjye'pi prApte lobhaH prapUryate // 12 // anantA bhojanA - SScchAda - viSaya - dravyasaMcayAH / bhuktAstathApi lobhasya nAMzo'pi paripUryate // 13 // lobhastyakto yadi tadA tapobhiraphalairalam / lobhastyakto na cet tarhi tapobhiraphalairalam // 14 // mRditvA zAstrasarvasvaM mayaitadavadhAritam / lobhasyaikasya hAnAya prayateta mahAmatiH // 15 // 19 // 20 // 21 // lobhasvarUpaM nirUpya tajjayopAyamupadizati- lobhasAgaramudvelamativelaM mahAmatiH / saMtoSasetubandhena prasarantaM nivArayet // 22 // lobha evAprAptaparatIratvena sAgarastam, udvelamudgatavelaM tattadutkalikAvanyena vivRddhocchrAyam, ativelaM bhRzam, 1 grAmAdrisI0 - mu. // 2 0ptaparapAratvena - saMpU. // taparatvena - mu. // etacca eeeeeee 10 // 803 // wjainelibrary.org
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 804 // Jain Education Interna nivArayet' iti kriyAyA vizeSaNam / prasarantam' iti lobhasAgarasya vizeSaNam / mahAmatirmuniH / nivAraNakAraNamupadizati -- saMtoSasetubandhena, saMtoSo lobhapratipakSabhUto manodharmaH, sa eva setubandho jalaskhalanArthaM pAlIbandhaH, tena pratipakSabhUtena saMtoSeNa lobhakaSAyaM nirundhyAditi bhAvaH / atrAntarazlokAH- / yathA nRNAM cakravartI surANAM pAkazAsanaH / tathA guNAnAM sarveSAM saMtoSaH pravaro guNaH // 1 // saMtoSayuktasya yaterasaMtuSTasya cakriNaH / tulayA saMmito manye prakarSaH sukha-duHkhayoH // 2 // svAdhInaM rAjyamutsRjya saMtoSAmRtatRSNayA / nissaGgatvaM prapadyante tatkSaNAJcakravarttinaH // 3 // nivRttAyAM dhanecchAyAM pArzvasthA eva saMpadaH aGgulyA pihite karNe zabdadvaitaM hi jRmbhate // 4 // saMtoSasiddhau saMsiddhAH prativastu viraktayaH / akSNoH pidhAne pihitaM nanu vizvaM carAcaram // 5 // kimindriyANAM damanaiH kiM kAyaparipIDanaiH 9 / nanu saMtoSamAtreNa muktizrIrmukhamIkSate || 6 || jIvanto'pi vimuktAste ye muktisukhazAlinaH / kiM vA vimukteH zirasi zRGgaM kimapi varttate ? // 7 // kiM rAga-dveSasaMkIrNaM kiM vA viSayasaMbhavam / yena saMtoSajaM saukhyaM hIyeta zivasaukhyataH ? parapratyAyanAsAraiH kiM vA zAstrasubhASitaiH / mIlitAkSA vimRzantu saMtoSAvAdajaM sukham // 9 // *raNakaraNakAraNamu0 - zAM. // 20 dvaitaM vijRmbhate - mu. // 2 zivazarmaNaH - zAM. khaM. he // TeddeduceeeeeeeAbAba caturthaH prakAza: zlokaH 22 // 804 // 5 lobhajayo pAyaH jainelibrary.org
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 805 // cet kAraNAnukArINi kAryANi prtipdyse| saMtoSAnandajanmA tanmokSAnandaH pratIyatAm // 10 // nanu tIvra tapaHkarma karmanirmUlanaM jguH| satyaM tadapi saMtoSarahitaM viphalaM viduH // 11 // kRSi-sevA-pAzupAlya-vANijyaiH kiM sukhArthinAm / nanu saMtoSapAnAt kiM nAtmA nivRtimApyate ? // 12 // yat saMtoSavatAM saukhyaM tRNasaMstarazAyinAm / kva tat saMtoSavandhyAnAM tUlikAzAyinAmapi // 13 // asaMtuSTAstRNAyante dhanino'pIzinAM purH| Izino'pi tRNAyante saMtuSTAnAM puraH sthitAH // 14 // AyAsamAtraM nshvryshckri-shkraadisNpdH| anAyAsaM ca nityaM ca sukhaM saMtoSasaMbhavam // 15 // iti pratyAdeSTuM nikhilamapi lobhasya lalitaM, mayoktaH saMtoSaH paramasukhasAmrAjyasubhagaH / kurudhvaM lobhAgniprasaraparitApaM zamayituM, tadasmin saMtoSAmRtarasamaye vezmani ratim // 16 // 22 // 'evaM ca' ityanena vakSyamANasaMgrahazlokasyAvasaramAha-- kSAntyA krodho mRdutvena mAno mAyArjavena ca / lobhavAnIhayA jeyAH kaSAyA iti saMgrahaH // 23 // pUrvoktasyArthasya saMgrahaNAt saMgrahaH // 23 // 1 str-.|| MOHDHDSCHCHCHCHCHEHOSHINEHENDISHONCHCHEHCHCHEHDIKK // 805 // Jain Education Intere 1703 ainelibrary.org
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 806 // 24-25 // 806 // yadyapi tulyayogitayA kaSAyendriyajayau mokSarUpatvenoktI, tathApyanayoH kaSAyajayaH pradhAnam , taddhetustu indriyajayaH, tadevAha-- prakAzaH vinendriyajayaM naiva kaSAyAotumIzvaraH / zlokI hanyate haimanaM jADyaM na vinA jvalitAnalam // 24 // ___ samakAlasaMbhavinorapi kaSAyajayendriyajayayoH pradIpa-prakAzayorivAsti kArya-kAraNabhAvaH, ata uktam-indriyajayaM vinA na kssaayjyH| hanyate ityAdinA dRssttaantH| haimanajADyasadRzAH kaSAyAH, jvlitaanlpaayshcendriyjyH| hemante bhavaM / indriyANAhaimanam , " hemantAd vA taluk ca" [si0 6 / 361] ityanenA'Ni talope vRddhau ca siddham // 24 // majitatve indriyajayaH kaSAyajayahetutvenoktaH, ajitAnAM tvindriyANAM na kaSAyajayahetutvam , pratyutApAyahetutvamevetyAha doSAH adaantairindriyhyaishclairpthgaamibhiH| AkRSya narakAraNye jantuH sapadi nIyate // 25 // indriyANyeva hayA azvA indriyahayAH, taizcalairekatrAnavasthAyibhiH prakRtyA, adAntairajitaiH sadbhirapathagAmibhirunmArga-| cAribhirAkRSya balAtkAreNa kRSThA jantuH prANI, naraka evAraNyaM vividhabhItihetutvAd narakAraNyaM tasmina, sapadi tatkSaNAdkA HIRSHISHEHARISHMIRCHISHEKSHITISHHHHHHHINCIEN Jain Education Inter 13 w.jainelibrary.org
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 807 // THEMERGICHHERHOICROREHICKETCHICHIHIGHERCISHMISHEHORE nIyate prApyate / yathA'dAnto hayo'pathagAmitvena svamArohamaraNye nayati tathaivAjitairindriyairjanturvividhApAyabahale narake nIyata ityarthaH // 25 / / kathamajitAnIndriyANi narakaM nayantItyAha-- indriyairvijito jantuH kssaayairbhibhuuyte| vIraiH kRSTeSTakaH pUrvaM vapraH kaiH kairna khaNDayate // 26 // indriyANi jetumazakto'ta eva tairvijitaH, yAn jetumindriyajaya upadizyate taireva pratyuta kaSAyairabhibhUyate / kaSAyA| bhibhUtazca narakaM yAtIti suprasiddhameva / nanu yadIndriyajaye'zakto jantuH, tahIndriyajanitaiva bAdhA'stu, ko'vasaraH kaSAya| bAdhAyAH? ityAzaGkAmapanetuM dRSTAntamAha--vIrairvikrAntaiH kRSTA iSTakA yasmAt sa kRSTeSTakaH vapraH prAkAraH, pUrva prathamam , hai pazcAt kaiH kairavIrairapi ekaikeSTakAzakalakarSaNena na khaNDyate na khaNDazaH kriyte?| ayamarthaH-yathA vIrapuruSapAtitacchidraH / | prAkAraH karmakaramAyANAmapi gamyo bhavati tathaiva vapraprAyaH prANI vIramAyairindriyairbhagnaprAya itarapuruSamAyaiH kaSAyairvAdhyate, he indriyAnusAritvAt kaSAyANAm / / 26 // 11807 // ___1 0maarohkm0-mu.|| 2 khaNDazoM nIyate-saMpU. mu.|| Jain Education Intematonal ww.jainelibrary.org
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prakAzaH zloka: 27 // 808 // svopaza- na kevalamanirjitairindriyaiH kaSAyAbhibhUto janturnarake nIyate, yAvadihaloke'pi anirjitAnIndriyANyapAyakAraNAnyevevRtti- tyAha-- kulaghAtAya pAtAya bandhAya ca vadhAya c| vibhUSitaM anirjitAni jAyante karaNAni zarIriNAma // 27 // yogazAstram zarIriNAM jantUnAM karaNAnIndriyANi anirjitAni adAntAni jAyante / kasmai ? kulaghAtAya, kulaghAto vNshocchedH| // 808 // pAtAya, pAto rAjyAdibhraMzaH / bandhAya, bandho niymnm| vadhAya, vadhaH praannnigrhH| tatra kulaghAtAyendriyANi raavnnsyev| tasya hyanirjitendriyasya paradArAn riraMsamAnasya rAma-lakSmaNAbhyAM kulakSayaH kRta | ityuktapUrvam / | pAtAyendriyANi sodaassyev| sa hi rAjyaM pAlayan mAMsapriyatayA nAnAvidhairmAsairAtmAnaM prINayannekadA sUpakAraiH | saMskRte mAMse viDAlAdibhirbhakSite sati tasmin dine dhArmikaiH zrAvakajanai rAjAnaM prasAdyAmAripaTahe dApite jIvavadhAbhAvA danyamAMsAprAptau sulabhasya kasyaciDDimbhasya mAMsaM pariveSya rAjA pritossitH| sa caikAnte sUpakArAn zapathadAnapUrvakaM pprcch| hai taizca yathAsthite kathite mAnuSamAMsamRddhayA sakalanagare DimbhamAnuSagrahaNAya svapuruSAn niyuktvaan| etacca jJAtvA paura-jAna padairmantribhizca bhItabhItairekamatIbhUya madyapAnapramatto baddhvA'raNye vimuktH| sa ca rAjyAt kulAt parivArAcca patito'raNye zvApada iva duHkhamanubabhUva / 1 tasya nirjite0-mu.|| 2 sodAsasya caritraM triSaSTizalAkApuruSacarite saptame parvaNi rAmAyaNe caturthe sarge vistareNa vartate shlo086-97|| 3 prINayate, kadAcit suupkaaraiH-shaaN.|| 4 janapadai0-khaM. saMpU. he. // HEREMETHEREIGRIHIREMEHNDISISHEIGHCHEHEREICHEREIGINE indriyANAmajitatve doSAH Jain Education Inter For Private & Personal use only Sow.jainelibrary.org
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 809 // RREENSHEREHCHEHCHEHCHEHCHHETRIEVE bandhAyendriyANi cnnddprdyotsyev| vadhAya mRtyave indriyANi rAvaNasyevetyuktapUrvam / atrAntarazlokAH-- indriyaiH svArthavivazaiH kasko naiva viDambyate / api vijJAtazAstrArthAzceSTante bAlakA iva // 1 // kimato'pi ghRNAsthAnamindriyANAM prakAzyate / yad bandhau bAhulini bharato'pyaskhamakSipat // 2 // jayo yad bAhubalini bharate ca parAjayaH / jitA-jitAnAM tat sarvamindriyANAM vijRmbhitam // 3 // yacchanAzastri yudhyante carame'pi bhave sthitaaH| durantAnAmindriyANAM mahimnAnena lajjitAH // 4 // daNDyantAM caNDacaritairindriyaiH pazavo jnaaH| zAntamohAH pUrvavido daNDyante yat tadadbhatam // 5 // jitA hRSIkairatyantaM dev-daanv-maanvaaH| jugupsitAni karmANi hI ! tanvanti tapasvinaH // 6 // akhAdyAnyapi khAdantyapeyAnyapi pibanti ca / agamyAnyapi gacchanti hapIkavazagA narAH // 7 // vezyAnAM nIcakarmANi dAsyAnyapi ca kurvate / kula-zIlojjhitAstyaktakaruNaiH karaNairhatAH // 8 // paradravye parastrISu mohAndhamanasAM nRNAm / yA pravRttiH sendriyANAmatantrANAM vijRmbhitam // 9 // pANi-pAdendriyaccheda-maraNAni zarIribhiH / prApyante yadvazAt temyaH karaNebhyo namo namaH // 10 // vinayaM grAhayantyanyAn ye svayaM krnnairjitaaH| pidhAya pANinA vaktraM tAn hasanti vivekinaH // 11 // 1 dRzyatAM pra0 58 // 2 dRzyatAM pR0 365 // 3 khAdanti cApyapeyaM pibanti c| agamya cApi gcchnti-yaaN.|| E Jain Education Internal bakha nelibrary.org
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 810 // seeeeeeeee Jain Education Interna A viraJcAdA ca kITAd ye kecidiha jantavaH / vimucyaikaM vItarAgaM te sarve'pIndriyairjitAH // 12 // 27 // evaM sAmAnyenendriyadoSAnabhidhAya sparzanAdIndriyANAM zlokapaJcakena doSAnAha - vazAsparzasukhAsvAdaprasAritakaraH karI / AlAnabandhanaklezamAsAdayati tatkSaNAt // 28 // payasyagAdhe vicarana gilan galagatAmiSam / mainikasya kare dIno mInaH patati nizcitam // 29 // nipatan mattamAtaGgakapole gandhalolupaH / karNatAlatalAghAtAd mRtyumApnoti SaTpadaH // 30 // kanakacchedasaMkAzazikhAlokavimohitaH / rabhasena patan dIpe zalabho labhate mRtim // 31 // 1 virinycaa0-mu.|| 2 doSamAha - zAM. / doSAmAha-khaM. // aaaaaaaaaaaaa caturthaH prakAzaH zlokAH 28 29-30-31 11 280 11 5 indriyadoSavarNanam 10 w.jainelibrary.org
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 811 // HIREMEDIESERENCERENCHEMERICHRISHCHEHRIMARCHRIST hariNo hAriNIM gItimAkarNayitumudhuraH / AkarNAkRSTacApasya yAti vyAdhasya vedhyatAm // 32 // spssttaaH| navaraM vazA hastinI, galo rajjubaddho lohakaNTakaH, mInAn hantIti mainiko dhIvaraH, karNatAla eva talacapeTastenAghAtaH, gItirgItam // 28 // 29 // 30 // 31 // 32 // upasaMharati evaM viSaya ekaikaH paJcatvAya niSevitaH / kathaM hi yugapat paJca paJcatvAya bhavanti na ? // 33 // _ viSaya indriyasya gocaraH, indriyaprakaraNe'pi yad viSayasya doSadarzanaM tad viSayadvAreNaivendriyANAM doSajanakatvamiti darzanArtham / ekaiko viSayo gajAdInAM paJcatvAya mrnnaay| yastu pumAn sarveSu viSayeSvAsaktastaM pratyAha-kathaM hi yugapat | pazcApi viSayAH sevitAH paJcatvAya na bhavanti ? api tu bhvntyeveti| yadAha-- " paJcasu saktAH paJca vinaSTA yatrAgRhItaparamArthAH / ekaH paJcasu saktaH prayAti bhasmAntatAM mUDhaH // 1 // " [ ] // 33 // 10muddharaH-khaM. sNpuu.|| CURREARRIERIENCINEHEREBERRHEIGHBHISHEHRSHEK // 811 // Jain Education Intel vw.jainelibrary.org
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa caturthaH vRtti vibhUSitaM pogazAstram // 812 // indriyadoSAnabhidhAya tajjayopadezamAhatadindriyajayaM kuryAd manaHzuddhayA mahAmatiH / prakAzaH yAM vinA yamaniyamaiH kAyaklezo vRthA nRNAm // 34 // zlokaH 34 yasmAdevaMvidhAnArthasArthasamarthakAnIndriyANi tat tasmAdindriyANAM bhAvendriyANAM jayaM kuryAt / dvividhAni hIndriyANidravyendriyANi bhAvendriyANi ca / tatra dravyendriyANi sparzendriyAdyAkArapariNatAni pudgaladravyANi, bhAvendriyANi sparzAdiSva 215 bhilASopAyarUpANi, teSAM jayo laulyaparihAreNAvasthAnam / indriyajayo__ atrAntarazlokAHanirjitendriyagrAmo yato duHkhaiH pravAdhyate / tasmAjjayedindriyANi sarvaduHkhavimuktaye // 1 // varNanam na cendriyANAM vijayaH sarvathaivApravartanam / rAgadveSavimuktyA tu pravRttirapi tajjayaH // 2 // azakyo viSayo'spaSTumindriyaiH svasamIpagaH / rAgadveSau punastatra matimAn parivarjayeta // 3 // hatAhatAnIndriyANi sadA saMyamayoginAm / ahatAni hitArtheSu hatAnyahitavastuSu // 4 // jitAnyakSANi mokSAya saMsArAyAjitAni tu / tadetadantaraM jJAtvA yad yuktaM tat samAcara // 5 // sparze mRdau ca tulyAderupalAdezca krkshe| bhava ratyaratI hitvA jetA sparzanamindriyam // 6 // 1 sparzAdiSvapi abhiH-zAM. // 2 pravRttiriti tjjyH-shaaN.|| 3 htvaa-shaaN.|| pAyAdi Jain Education Inter For Private & Personal use only jainelibrary.org
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 813 / / Jain Education Intern rase svAdau ca bhakSyAderitasminnathApi vA / prItyaprItI vimucyoccairjihvendriyajayI bhava // 7 // ghrANadezamanuprApte zubhe gaMdhe paratra vA / jJAtvA vastuparINAmaM ghrANendriyajayaM kuru // 8 // maino rUpamAlokya yadi vA tadvilakSaNam / svare zravye ca vINAdeH kharoSTrAdezca duHzrave kospi nAstIha viSayo manojJa itaro'pi vA zubhAzubhAyante zubhAyante'zubhA api / sa eva rucyo dveSyo vA viSayo yadi hetutaH / / / tyajan harSa jugupsAM ca jaya tvaM cakSurindriyam // 9 // ratiM jugupsAM ca jayan zrotrendriyajayI bhava // 10 // ya indriyairnopabhuktastatsvAsthyaM kiM na sevyate 1 // 11 // viSayAstat kva rajyeta virajyeta kva cendriyaiH // 12 // zubhAzubhatvaM bhAvAnAM tanna tatvena jAtucit // 13 // evaM vimRzya viSayeSu zubhAzubhatvamaupAdhikaM tadadhimuktiviraktacetAH / hantendriyArthamadhikRtya jahIhi rAgaM dveSaM tathendriyajayAya kRtAbhilASaH // 14 // athaivaM durjayendriyaM prati ko'sAdhAraNa upAya ityAha-- manaH zuddhayA, manaso nirmalatvena / santyanyAnyapi yama-niyamavRddhasevA-zAstrAbhyAsAdInIndriyajayakAraNAni, kintu sAdhakatamaM manaH zuddhireva / anyAni tu naikAntikAnyAtyantikAni vA | avizuddhe hi manasi yama-niyamAdIni santyapi nendriyajayanibandhanAni, etadevAha - yAM binA yametyAdi / yAM manaHzuddhiM vinA 2 gandhe'paratra - mu. // 3 manojJarUpa0 - zAM. // 4 tyaja harSa - khaM. // 5 0zubhAyAnte zubhA api-khaM. // 7 0 tadavimukti0 - mU / / 80karaNAni-zAM // 9 0kAni nAtyantikAni - zAM. // T 1 ca khaM. // 6 bhavyo- zAM. // ddddddde 10 // 813 // w.jainelibrary.org
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH kAyamA mUlaguNA niyamA uttaraguNAstairupalakSaNatvAd vRddhasevAdibhizca yaH kAyaklezaH sa nRNAM puruSANAM vRthaa| sA ca manaHzuddhiH svopajJa kepAzcit svabhAvata eva bhavati marudevyAdInAm / keSAJcit tu yama-niyamAdyupAyabalAd niyantrite manasi bhavati // 34 // vRtti prakAzaH vibhUSitaM ___ aniyantritaM mano yat karoti tadAha-- zloko yogazAstram manaHkSapAcaro bhrAmyannapazaGka niraGkuzaH / 35-36 // 814 // prapAtayati saMsArAvartagarte jagattrayIm // 35 // kaa||814|| ___iha dvividhaM manaH-dravyamano bhAvamanazca / tatra dravyamano viziSTAkArapariNatAH pudglaaH| bhAvamanastu tadrvyopAdhiH saMkalpAtmaka AtmaparINAmaH / mana eva saMkalparUpaM kSapAcaro rAkSasaH, aviSaye'pi pravRttizIlatvAta , bhrAmyan tatra tatra viSaye aniyantrite sthairymnvlmbmaanH| kathaM bhrAmyan ? apazakaM nirbhayaM yathA bhavati / tadapi kutaH ? nirgatastattvabhAvanAdinivArakatvAt aGkazo yasmAt sa tthaa| prapAtayati prakarSeNa pAtayati saMsAra evA''varttapradhAno gartastatra jagattrayImiti, na sa kazcid doSAH janturjagattraye'pyasti, yo niraGkazena manasA saMsArAvarttagarne na paatyte| jagattrayagatAnAM jantUnAM saMsArAvartagarte pAtanAd jagattrayIM pAtayatIti upacArAduktam // 35 // ____ punaraniyantrite manasi doSAmAha tapyamAnAMstapo muktau gantukAmAn zarIriNaH / vAtyeva taralaM cetaH kSipatyanyatra kutracit // 36 // 04iainelibrary.org Jain Education Intem
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 815 // tapyamAnAn kurvANAn , kiM tat ? tpH| tathA muktI mokSe gantukAmAn gantumadhyavasitAn zarIriNo jantUn taralamekatrAnavasthAyi ceto bhAvamanaH kartu kSipatyanyatra kutracit mokSAdanyatra nrkaadau| kiMvad ? vAtyeva, yathAnyatra gantukAmAn manuSyAdIn vAtasamUho vivakSitAt dezAt anyatra nayati evaM taralaM ceto'pi // 36 // punaraniyantritasya manaso doSamAha aniruddhamanaskaH san yogazraddhAM dadhAti yaH / padbhyAM jigamiSugrAma sa paGgariva hasyate // 37 // na niruddha cApalAt cyAvitaM mano yena so'niruddhamanaskaH san yogazraddhAm ahaM yogItyabhimAnaM yo dadhAti dhArayati / sa hasyate vivekibhiH| ka iva kathambhUtaH ? paGguriva padbhyAM pAdAbhyAM grAmAntaraM jigamiSuH / pAdapracArarUpo hi manorodhaH, tadabhAve kathaM paGguaAmAntarajigamiSAtulyA yogazraddheti // 37 // | na kevalamaniruddhamanaskasya yogazraddhA viphalA, yAvadazubhakarmANi bahutarANyasya prAduHpantItyuttarArddhana pratipAdayituM / pUrvArddhana kAkkA manorodhamupadizati-- manorodhe nirudhyante karmANyapi samantataH / aniruddhamanaskasta prasaranti hi tAnyapi // 38 // BHEHREENAHATEVEREHEIRTERMIRECRCHCHCHHEHERCICICICICINE // 815 // Jain Education Interna 2 For Privale & Personal Use Only 2lainelibrary.org
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram // 816 // Jain Education Intem manaso rodho viSayebhyo nivAraNaM tasmin sati nirudhyante pratibAdhyante AzravanirodhAt karmANyapi jJAnAvaraNAdInyatipracalAni samantataH sAmastyena / manorovAyattatvAt karmarodhasya / prakRte yojayati-- aniruddhamanakasya puMsastAnyapi karmANi prasaranti vivarddhante manaHprasarAdhInatvAt karmaprasarasya // 38 // tadetannizcitya mano niyantraNAya yatnaH kArya ityetadAha-manaHkapirayaM vizvaparibhramaNalampaTaH / niyantraNIyo yatnena muktimicchubhirAtmanaH // 39 // mano bhAvamana eva kapirmarkaTaH / ayamiti sarveSAM svasaMvedanasiddhaH / kapitvaMrUpaNe sAdharmyamAha - vizvasmin | jagati paribhramaNamanyAnya viSayagraharUpamanavasthAnaM tatra lampaTo lolupastadevaMvidho manaHkapiniyantraNIyo niroddhavyaH cApalaM parityAjyocite viSaye pariSThApyaH / yatnena tattvAbhyAsarUpeNa / kiM kurvadbhiH ? mukti nirmokSamicchantItyevaMzIlAstairAtmanaH svasya / manazcApalanirodhasAdhyA hi muktiriti // 39 // idAnImindriyajayahetuM manaH zuddhiM prastauti- dIpikA khalvanirvANA nirvANapathadarzinI / ekaiva manasaH zuddhiH samAmnAtA manISibhiH // 40 // 1 prarUpaNe he / rUpeNa - mu. // 2 paristhApyaH - mu. // / 3 mukti mokSa0- mu. zAM. // addeeeee caturthaH prakAzaH zlokau 39-40 / / 816 // 5 manaH zuddhau lAbhAH 10 w.jainelibrary.org
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ akoleka k ekaiva yamaniyamAdirahitApi manaHzuddhiH dIpikeva dIpikA, kiMviziSTA ? anirvANA avidhyAtA, nirvANasya mokSasya panthA nirvANapathastaM darzayatItyevaMzIlA nirvANapathadarzinI, 'mumukSoH' iti zeSaH, samAmnAtA pAramparyeNa kathitA, kaiH ? manISibhiH pUrvAcAyaH, yadAha " jJAne dhyAne dAne mAne maune sadodyato bhavatu / yadi nirmalaM na cittaM tadA hutaM bhasmani samagram // 1 // " 40 // [ ] manaHzuddharanvaya-vyatirekAmyAM guNAntaradarzanenopadezamAha-- satyAM hi manasaH zuddhau santyasanto'pi ydgunnaaH| santo'pyasatyAM no santi saiva kAryA budhaistataH // 41 // yad yasmAt satyAM vidyamAnAyAM manasaH zuddhAvasanto'pyavidyamAnA api santIva tatphalasadbhAvAd guNAH kssaantyaadyH| santo'pi vidyamAnA api guNA asatyAM manasaH zuddhau no santi na santIva, tatkalAbhAvAt / tataH kAraNAdanvaya-vyati|rekAbhyAM nizcitaphalA saiva manaHzuddhiH kAryA budhairvivekibhiH // 41 // ye tu 'AstAmepA manaHzuddhiH, tapobalenaiva muktiM vayaM sAdhayiSyAmaH' iti pratipadyante tAn pratyAha-- manaHzuddhimabibhrANA ye tapasyanti muktaye / tyaktvA nAvaM bhujAbhyAM te titIrSanti mahArNavam // 42 // eSHEREDIBIDIOBADISIBIDIERROREHRE // 817 // Jain Education Interes 22w.jainelibrary.org
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 818 // Jain Education idealere manaH zuddhimavibhrANA adhArayanto ye muktaye muktinimittaM tapasyanti tapaH klezamanubhavanti, te durgrahagrahilAH saMnihitAM nAvaM parityajya mahArNavaM bhujAbhyAM tarItumicchanti / yathA nAvamantareNa mahArNavo bhujAbhyAM dustaraH tathA manaH zuddhimantareNa tapasA muktirduSprApA // 42 // ye 'dhyAnaM tapaH sahitaM muktidam' iti vadanto manaH zuddhimupekSante, 'dhyAnameva tu karmakSayakAraNam' iti prati tu pannAstAn pratyAha- tapasvino manaHzuddhivinAbhUtasya sarvathA / dhyAnaM khalu mudhA cakSurvikalasyeva darpaNaH // 43 // tapakhino'pi dhyAnaM khalu nizcayena sudhA / kiMviziSTasya ! sarvathA manaH zuddhivinA bhUtasya lezenApi manaHzuddhi| rahitasya / yadyapi manaHzuddhirahitAnAmapi tapodhyAnavalena navamagraiveyakaM yAvad gatiH zrUyate tathApi tat prAyikam, na ca tat phalatvena vivakSitam, mokSasyaiva phalarUpatvAt / ato dhyAnaM mudhA / yathA darpaNo rUpanirUpaNakAraNamapi cakSurvikalasya sudhA tathA dhyAnamapIti bhAvaH // 43 // upasaMharati tadavazyaM manaH zuddhiH kartavyA siddhimicchatA / tapaH zruta-yamaprAyaiH kimanyaiH kAyadaNDanaiH // 44 // adalaleladeeeeeeeeeeeeeeeeeeee caturthaH prakAzaH zlokau 43-44 // 818 // manaH zuddhau lAbhAH 10
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 819 // Jain Education Inte Badaledaeo tat tasmAt avazyaM nizcayena manaH zuddhiH karttavyA siddhiM mokSamabhilaSatA / Avazyakatve hetumAha - kimanyaiH kAyadaNDanaiH ? | kAyo daNDyata ebhiriti kAyadaNDanAstaiH kaiH ? tapaH zruta-yamamAyaiH, tapo'nazanAdi, zrutamAgamaH, yamA mahAvratAni / prAyagrahaNAd niyamAdayo gRhyante / atredamanuyoktavyam-keyaM manasaH zuddhiH ? lezyAvizuddhayA manaso nirmalatvam / kAH punarlezyAH 1 kRSNa - nIla- kApota| teja:-padma-zuklavarNadravyasAcivyAdAtmanastadanurUpaH pariNAmaH, yadAha " kRSNAdidravyasAcivyAt pariNAmo ya AtmanaH / sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH pravarttate // 1 // " [ ] 1 lezyAsvarUpaviSaye vibhinnA abhiprAyAH zAstreSu dRzyante / tatrAdau zvetAmbaragranthAnusAreNa lezyAsvarUpamupadarzyate ""liza saMzleSaNe' [pA0 dhA0 1575 ] saMlipyate AtmA taistaiH pariNAmAntaraiH, yathA zleSeNa varNasaMbandho bhavati evaM lezyAbhirAtmani karmANi saMlipyante, yogapariNAmoM lesyA, jamhA ayogikevalI alesso / tattha kaNhalessA iti dvipadamidaM vacanaM, kRSNoM dravyaparyAyo varNaH, lezyA yoga pariNAmaH, kRSNadravyasAcivyAdyaH yogapariNAmaH sa kRSNalezyA, evaM nIlalezyAdIyAo vi vibhAsitavvAoM / aNNe bhaNati - kRSNavarNa iva lezyA kRSNalezyA evaM jAva sukkalessA, navaraM pasatthataro pariNAmo / " iti | AvazyakasUtrasya pratikramaNAdhyayane AvazyakacUrNau pR. 112-113 / [ ] / "kRSNAdidravyasAcivyAt, pariNAmo ya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM, lezyAzabdaH prayujyate // 1 // kRSNAdidravyANi tu sakalaprakRtiniSyandabhUtAni " - iti AvazyakasUtrasya pratikramaNAdhyayane hAribhadrayAM vRttau pR. 645 / 10 // 819 //
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtivibhUSitaM yogazAstram / / 820 // Jain Education Inte Seedenenerala "iha ca karmadravyazyeti sAmAnyAbhidhAne'pi zarIranAmakarmadravyANyeva karmadravyaleiyA, yaduktaM prajJApanAvRttikRtA"yogapariNAmo leiyA, kathaM punaryogapariNAmo lezyA ! yasmAt sayogikevalI zuklalezyApariNAmena vihRtyAntarmuhUrte zeSe yoganirodhaM karoti, tato'yogitvamalezyatvaM ca prApnoti, ato'vagamyate - yogapariNAmo lezyeti, sa punaryogaH zarIranAmakarmapariNativizeSaH, yasmAduktaM " karma hi kArmaNasya kAraNamanyeSAM ca zarIrANAm " [ ] iti, tasmAdau dArikAdizarIrayuktasyAtmano vIryapariNativizeSaH kAyayogaH, tathaiaudArikavaikriyAhAra kazarIravyApArAhRtavAgdravyasamUhasAcivyAjIkavyapAro yaH sa vAgyogaH, tathaivaudArikAdizarIravyApArAhRtamanodravyasamUha sAcivyAjIvavyApAro yaH sa manoyoga iti, tatau yathaiva kAyAdikaraNayuktasyAtmano vIryapariNatiryoga ucyate tathaiva lezyA'pi " [ hAribhadrI prajJApanAvRttiH pR0 110-111] iti / guravastu vyAcakSate - karmanisyando lezyA, yataH karmasthitihetavo lezyAH, yathoktam-- " tAH kRSNanIlakApotataijasI padmazuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAtryaH // 1 // " [prazamaratau 38 ] iti / yogapariNAmatve tu lezyAnAM "yogA payaDipaesaM ThiiaNubhAgaM kasAyao | kuNati " [vandha zataka gA0 99] tti vacanAt prakRtipradezabandhahetutvameva syAt na tu karmasthitihetutvaM, karmanisyandarUpatve tu yAvat | kaSAyodayastAvattannisyandasyApi sadbhAvAt karmasthitihetutvamapi yujyata eva, ata evopazAnta kSINamohayoH karmabandhasadbhAve'pi na | sthitisambhavaH, yaduktam - " taM paDhamasamaye baddhaM bIyasamaye veiyaM tatiyasamae nijjiNNaM " [ ]ti / Aha-yadi karmanisyando lezyA tadA samucchinnakriyaM zukladhyAnaM dhyAyataH karmacatuSTayasadbhAve tannisyandasambhavena kathaM na lezyAsadbhAvaH 1 / ucyate, nAyaM | niyamo yaduta nisyandavato nisyandena sadA bhAvyaM, kadAcinnisyandavatsvapi vastuSu tathAvidhAvasthAyAM tadabhAvadarzanAt / yazcoktamayogino yogapariNAmAbhAve lezyA pariNAmAbhAva iti nizcinumaH - yogapariNAma eva lezyeti, tadapyasAdhakaM yato razmyAdayaH sUryAdyabhAve na bhavanti, na ca te tadrUSA eva, yata uktam - " yacca candraprabhAdyatra zAtaM tajjJAtamAtrakam / prabhA punalarUpA yattaddhama nopapadyate // 1 // " [ ] / anye tvAhuH - kArmaNazarIravat pRthageva karmASTakAt karmavargaNAniSpannAni karmalezyAdravyANIti, tattvaM punaH kevalino vidanti / ityuktA dravyalezyA / bhAvalezyAmAha - dvividhA ca bhAvalezyA- 'vizuddhalezyA' akaluSadravya| saMparka jAtma pariNAmarUpA tathaiva 'avizuddhA' ityavizuddhalezyA / tatra dvividhA vizuddhalezyA kaSAyopazamajA kaSAyakSayajA aleleases caturthaH prakAzaH zlokaH 44 / / 820 / / 5 lezyA svarUpam 10 15 20 ww.jainelibrary.org
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 821 // Jain Education Int aarale dialeeel c| .......... bhAvalezyA udayo vipAkaH, iha tUpacArAdudayajanitapariNAmo bhaNitaH SaNNAM lezyAnAM jIveSu " iti vAdivetAlazrIzAntisUriviracitAyAmuttarAdhyayanaTIkAyAM lezyAdhyayane catustriMzattame pR0 650-651 // "lesAsu pugvovavaNNA visuddhlesaa| kahaM ? jeNa tesi appasatthakammale sANaM kiNha-nIla-kAUNaM asubho tivvANubhAgodaoM bhvaavekkho| jati vi jIvavipAki lessAkammaM tahA vi 'jogapariNAmo lessA' iti viggahe vi kammatiyakAyajogo atthi ti dhuvodayattaM, dhuvodayattAto ya bhavAvekkho ityuktam / tassa vANubhAvo pugvovavaNNarahiM bahuM nijjario ti teNa visuddhalessA" iti AcAryazrI haribhadrasUriviracitAyAM prajJApanAvRttau pR0 107-108 / / "gati-kaSAya-liGga-mithyAdarzanA-jJAnA'saMyatA- siddhatva lezyAzcatuzcatustryekaikaikaSaDbhedAH || 2 | 6 ||" iti tattvArthasUtre / " lezyAH SaDbhedAH- kRSNalezyA, nIlalezyA, kApotaleiyA, tejolezyA, padmalezyA, zuklalezyA / " iti tattvArthabhASye / " nanu ca karmaprakRtibhedAnAM dvAviMzatyuttarazataM prakRtigaNanayA prasiddhamAmnAye / na ca tatra lezyAH paThitAH, tat katham ? ucyate nAmakarmaNi manaH paryAptirnAma paryAptizca karaNavizeSo yena manoyogyAn pudgalAnAdAya cintayati / te ca manyamAnAH pudgalAH saha karaNena manoyoga ucyate / manoyogapariNAmazca lezyAH / tAzca nopAttAH sUtrabhASyayorihottarottarabhedatvAditi / | apare manyante - karmASTakodayAdasiddhatva eva lezyA grAhyAH / tadetat sarva sUtrakAreNa lAghavamicchatA lezata upAttaM na sAkSAt " iti tatvArthasUtrasya gandhaha stivRttitvenAbhimatAyAM siddhasenagaNiviracitAyAM vRttau 26 // 'tatra dravyalezyAH | " lizyanta iti lezyA manoyogAvaSTambhajanitapariNAmaH, AtmanA saha lizyate ekIbhavatItyarthaH kRSNAdivarNamAtram / bhAvalezyAstu kRSNAdivarNadravyAvaSTambhajanitAH pariNAmAH karmabandhanasthitervidhAtAraH zleSadravyavad varNakasya | citrAdyarpitasyeti / tatrAvizuddhotpanna [tva ? ]meva kRSNavarNaH, tatsambaddhadravyAvaSTambhAdavizuddhapariNAma upajAyamAnaH kRSNalezyeti vyapadizyate " iti tattvArthasUtrasya siddhasenagaNiviracitAyAM vRttau 26 / 10 15 / / 821 //
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 822 // Jain Education Inte " tRtIyaH pItalezyaH / 4 / 2 / " iti tattvArthasUtre / "jyotiSkadevanikAyastRtIyaH ityuktam / pItA lezyA yasyAsau pIta| lezyaH / iha ca dravyalezyA zarIravarNaH pratiniyamyate, nAdhyavasAyavizeSaH, lezyAH SaDapISyante devAnAM pratinikAyamiti" iti | siddhasenagaNiviracitAyAM tattvArthasUtrasya vRttau / " pItAntalezyAH / 4 / 7 / " iti tattvArthasUtre / "pItA ante yAsAM lezyAnAM tAH pItAntAH kRSNa-nIla kApota- taijasyaH / 32 pItAntA lezyA yeSAM te pItAntalezyAH pUrvayornikAyayordevA bhavanti / zarIravarNamAtratvAd dravyalezyA etAH, bhAvalezyAstu paDapi bhaveyuriti" iti siddhasenagaNiviracitAyAM tattvArthasUtrasya vRttau / "lizyate prANI karmaNA yayA sA lezyA / yadAha-'zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAtryaH / ' [prazamaratau 37] / tatha "kRSNAdidravyasAcivyAt pariNAmo ya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH prayujyate // " [ ] iti / iyaM ca | zarIranAmakarmapariNatirUpA yogapariNatirUpatvAt, yogasya ca zarIranAmakarmapariNativizeSatvAt, yata uktaM prajJApanAvRttikRtA "yoga pariNAmo lezyA / kathaM punaryoga pariNAmo lezyA ! yasmAt sayogikevalI zuklalezyApariNAmena vihRtya antarmuhUrte zeSe yoganirodhaM karoti tato'yogitvamalezyatvaM ca prApnoti, ato'vagamyate 'yogapariNAmo lezyA' iti / sa punaryogaH zarIranAmakarmapariNativizeSaH, yasmAduktam - " karma hi kArmaNasya kAraNamanyeSAM ca zarIrANAm " ] iti / tasmAdaudArikAdizarIrayuktasyAtmano vIryapariNativizeSaH kAyayogaH 1, tathA audArika-vaikriyA -''hAraka zarIravyApArAhRtavAgdravyasamUha sAcivyAt jIvavyApAro yaH sa vAgyogaH 2, tathA audArikAdi zarIravyApArAhRtamanodravyasamUha sAcivyA jIvavyApAro yaH sa manoyoga iti 3 / tato yathaiva kAyAdikaraNayuktasyAtmano vIryapariNatiryoga ucyate tathaiva lezyA'pi " [ hAribhadrI prajJApanAvRttiH pR0 110-111] iti / anye tu vyAcakSate - " karmanisyando lezyeti / sA ca dravyabhAvabhedAd dvidhA / tatra dravyalezyA kRSNAdidravyANyeva, bhAvalezyA tu tajjanyo jIvapariNAmaH" [ uttarAdhyayanasUtra bRhadvRttau pR0 651 ] iti " iti abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgasUtraTIkAyAm pR0 31-32 // caturthaH prakAzaH zloka: 44 // 822 // 05 lezyA svarUpam 15 .
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 823 / / Jain Education Inte aaaaaaaa "lezyA kRSNAdidravyasAnnidhyajanito jIvapariNAmaH / " iti bhagavatIsUtre prathame zatake prathama uddezake abhayadevasUriviracitAyAM TIkAyAm / " kRSNAdidravyasAcivyajanitAtmapariNAmarUpAM bhAvalezyAm" iti bhagavatIsUtre prathame zatake dvitIye uddeza ke abhayadevasUriviracitAyAM TIkAyAm / "Atmani karmapudgalAnAM lezanAt saMzleSaNAt lezyAH, yogapariNAmazcaitAH, yoganirodhe lezyAnAmabhAvAt, yogazca zarIranAmakarmapariNativizeSaH" iti bhagavatIsUtre prathame zatake dvitIya uddezake abhayadevasUriviracitAyAM TIkAyAm / " karmaNaH sakAzAdyA lezyA jIvapariNatiH sA karmalezyA bhAvalezyetyarthaH, tAmeva pratipatati, dravyato'vasthitalezyatvAddevAnAmiti" iti bhagavatIsUtre caturdaze zatake prathama uddezake abhayadevasUriviracitAyAM TIkAyAm / " AtmanaH sambandhinIM, karmaNo yogyA lezyA kRSNAdikA karmaNo vA lezyA " liz leSaNe " [ pA0 dhA0 1175 ] iti vacanAt sambandhaH karmalezyA, tAM na jAnAti" iti bhagavatIsUtre caturdaze zatake navame uddezake abhayadevasUriviracitAyAM TIkAyAm, " aparastvAha- nanu karmodayajanitAnAM nArakatvAdInAM bhavatvihopanyAsaH, lezyAstu kasyacit karmaNa udaye bhavantItyetanna prasiddham, tat kimitIha tadupanyAsaH ? satyam, kintu yogapariNAmo lezyA, yogastu trividho'pi karmodayajanya eva, tato | lezyAnAmapi tadudayajanyatvaM na vihanyate / anye tu manyante karmASTakodayAt saMsArasthatvA 'siddhatvavallezyAvattvamapi bhAvanIyamityalaM vistareNa, tadarthinA tu gandhahastivRttiranusartavyeti " - iti maladhAri hemacandrasUriviracitAyAm anuyogadvArasUtravRttau sU0 126 // " atha lezyeti kaH zabdArthaH ? ucyate- lipyate zliSyate AtmA karmaNA saha anayeti lezyA, kRSNAdidravyasAcivyAdAtmanaH pariNAmavizeSaH / uktaM ca- " kRSNAdidravyasAcivyAt pariNAmo ya aatmnH| sphaTikasyeva tatrAyaM lezyAzabdaH pravartate // " ] | atha kAni kRSNAdIni dravyANi ! ucyate- iha yoge sati lezyA bhavati, yogAbhAve ca na bhavati, tato yogena 10 15 // 823 //
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram / / 824 / / Jain Education Inte sahAnvayavyatirekadarzanAd yoganimittA lezmeti nizcIyate, sarvatrApi tannimittatvanizcayasyAnvaya- vyatirekadarzana mUlatvAt / | yoganimittAyAmapi vikalpadvayamavatarati - kiM yogAntargatadravyarUpA yoganimittakarmadravyarUpA vA ? tatra na tAvad yoganimitta karmadravyarUpA, vikalpadvayAnatikramAt tathAhi - yoganimittakarmadravyarUpA satI ghAtikarmadravyarUpA aghAtikarmadravyarUpA vA ? na tAvad ghAtikarmadravyarUpA, teSAmabhAve'pi sayogikevalini lezyAyAH sadbhAvAt / nApi aghAtikarmarUpA, tatsadbhAve'pi ayogi| kevalini lezyAyA abhAvAt / tataH pArizeSyAd yogAntargatadravyarUpA pratyeyA / tAni ca yogAntargatAni dravyANi yAvat kaSAyA|stAvat teSAmabhyudayopabRMhakANi bhavanti / dRSTuM ca yogAntargatadravyANAM kaSAyodayopabRMhaNasAmarthyam, yathA pittadravyasya / tathAhi| pittaprakopavazAdupalakSyate mahAn pravardhamAnaH kopaH / anyacca, bAhyAnyapi dravyANi karmaNAmudaya-kSayopazamAdihetava upalabhyante, yathA brAhmyoSadhirjJAnAvaraNakSayopazamasya, surApAnaM jJAnAvaraNodayasya, kathamanyathA yuktAyuktavivekavikalatopajAyate, dadhibhojanaM | nidrArUpadarzanAvaraNodayasya tat kiM yogadravyANi na bhavanti / tena yaH sthitipAkavizeSo lezyAvazAdupagIyate zAstrAntare sa samyagupapannaH, yataH sthitipAko nAmAnubhAga ucyate, tasya nimittaM kaSAyodayAntargatakRSNAdi lezyApariNAmAH, te ca paramArthataH kaSAyasvarUpA eva tadantargatatvAt, kevalaM yogAntargatadravya sahakArikAraNa bhedavaicitryAbhyAM te kRSNAdimedairbhinnAH tAratamya medena vicitrAzcopajAyante, tena yad bhagavatA karmaprakRtikRtA zivazarmAcAryeNa zatakArUye granthe'bhihitam - " ThiiaNubhAgaM kasAyao | kuNai " [ bandhazatake gA0 99 ] iti, tadapi samIcInameva kRSNAdilezyApariNAmAnAmapi kaSAyodayAntargatAnAM kaSAyarUpatvAt / tena yaducyate kaizcid "yogapariNAmatve lezyAnAM "jogA payaDipaesaM ThiiaNubhAgaM kasAyao kuNai " [ bandhazatake gA0 99 ] | iti vacanAt prakRti-pradezabandhahetutvameva syAt, na karmasthitihetutvam" [uttarAdhyayanasUtrabRhadvRttau pR0 651] iti tadapi na samIcInaM | yathoktabhAvArthAparijJAnAnAt / api ca, na lezyAH sthitihetavaH, kintu kaSAyAH / lezyAstu kaSAyodayAntargatAH anubhAgahetavaH / ata eva ca "sthitipAkavizeSastasya bhavati lezyAvizeSeNa // " [prazamaratau 37 ] ityatra anubhAgapratipatyarthaM pAkagrahaNam / etacca sunizcitaM karmaprakRtiTIkAdiSu / tataH siddhAntaparijJAnamapi na samyak teSAmasti / yadapyuktam "karmaniSyando lezyA, niSyandarUpatve caturthaH prakAzaH zlokaH ra / / 824 / / 5 lezyA svarUpam 10 15
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 825 // hi yAvat kaSAyodayastAvanniSyandasyApi sadbhAvAt karmasthitihetutvamapi yujyata eva" [uttarAdhyayanasUtrabRhadvattau pR0 651 ]] ityAdi, tadapi azlIlam , lezyAnAmanubhAgabandhahetutayA sthitibndhhetutvaayogaat| anyaJca, karmaniSyandaH kiM karmakalka uta karmasAraH? na tAvat karmakalkaH, tasyAsAratayotkRSTAnubhAgabandhahetutvAnupapattiprasaktaH, kalko hi asAro bhavati, asArazca kathamutkRSTAnubhAgabandhahetuH? atha cotkRSTAnubhAgabandhahetavo'pi lezyA bhvnti| atha karmasAra iti pakSaH tarhi kasya karmaNaH sAra iti vAcyam / yathAyogamaSTAnAmapIti cet, aSTAnAmapi karmaNAM zAstre vipAkA varNyante, na ca kasyApi karmaNo lezyArUpo vipAka upadarzitaH, tataH kathaM karmasArapakSamaMgIkurmahe! tasmAt pUrvokta eva pakSaH zreyAnityaGgIkartavyaH, tasya haribhadrasUriprabhRtibhirapi tatra tatra pradeze aGgIkRtatvAditi" iti prajJApanAsUtre saptadaze lezyApade malayagirisUriviracitAyAM TIkAyAm pR0 330-331 // "dravyalezyA nAma jIvasya zubhAzubhapariNAmarUpAyAM bhAvalejhyAyAM pariNamamAnasyopaSTambhajanakAni kRSNAdIni pudgldrvyaanni| tAbhizca dravyalezyAbhiH bhAvaH zubhAzubhAdhyavasAyarUpaH sAdhyate // 1644 // " iti bRhatkalpabhASyaTIkAyAm pR0 483 // ___ atha digambaragranthAnusAreNa lezyAsvarUpamupadarzyate "bhAvalezyA kaSAyodayaraJjitA yogapravRttiriti kRtvA audayikItyucyate" iti pUjyapAdAcAryadevanandikRtAyAM tattvArthavyAkhyAyAM sarvArthasiddhau 2 / 6 // "kaSAyodayaraJjitA yogprvRttirleshyaa| dvividhA lezyA-dravyalezyA bhAvalezyA ceti| tatra dravyalezyA pudgalavipAkikarmodayApAditeti sA neha parigRhyate, Atmano bhAvaprakaraNAt / bhAvalezyA kaSAyodayaraJjitA yogapravRttiriti kRtvA audyikiityucyte| nanu ca yogapravRttirAtmapradezaparispandakriyA, sA ca vIryalabdhiriti kSAyopazamikI vyAkhyAtA, kaSAyazcaudayiko vyAkhyAtaH, tato lezyA'narthAntarabhUteti, naiSa doSaH, kaSAyatIvramandAvasthApekSAbhedAd arthaantrtvm| sA SaDvidhA-kRSNalezyA nIlalezyA / kapotalezyA tejolezyA padmalezyA zuklalezyA ceti / tasyAtmapariNAmasyAzuddhiprakarSAprakarSApekSayA kRSNAdizabdopacAraH kriyte| // 825 // Jain Education Inter 2 28 jainelibrary.org
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram / / 826 // Jain Education Inte Baddaleelaar caturthaH nanu ca upazAntakaSAye kSINakaSAye sayogikevalini ca zuklA lezyAstIti AgamaH, tatra kaSAyAnuraJjanAbhAvAdaudayikItvaM nopapadyate ; naiSa doSaH, pUrvabhAvaprajJApananayApekSayA yAsau yogapravRttiH kaSAyAnurakSitA 'saiveyam' ityupacArAdau dayikItyucyate / prakAzaH tadabhAvAdayogikevalI alezyaH " iti tattvArtharAjavArtike 26, pR0 107 // "kAyukta yoga [pra ] vRttirlezyA / sA SaDvidhA kRSNa - nIla- kapota- tejaH - padma- shuklviklpaat| zarIranAmo| dayApAditA dravyalezyA " iti tattvArtharAjavArtike 917, pR0 604 // Baidaidioaaraaaaaaaa "lipas appIkIras padIpa NiyaapuNNapuNNaM ca / jIvo ti hodi lessA lessAguNajANayakkhAdA || 489 / / jogapattI lessA kasAya udayAnuraMjiyA hoi| tatto doNNaM kajjaM baMdhacaukaM samuddinaM // 490 // nakasAye lessA uccadi sA bhUdapuvvagadiNAyA / vaNNodayeNa jaNido sarIravaNNo du davvado lessaa| so soDhA kiNhAdI aNeyabheyA sabheyeNa // 494 // ahavA jogapauttI mukkho tti tahiM have lessA // 532 // vaNNodaya saMpAdita sarIravaNNo du davvado lessaa| mohudayakhaovasamovasamakhayajajIvaphaMdaNaM bhAvo // 535 // " | iti nemicandrAcAryaviracite gommaTasAre jIvakANDe / Private & Personal Use Only zlokaH 44 5 " kaSAyodayato yogapravRttirupadarzitA / lezyA jIvasya kRSNAdiSaDbhedA bhAvato'nayaiH // 11 // " iti vidyaanndivircite| lezyAtatvArthazlokavArtike 26 | Balalala // 826 // svarUpam 10
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 827 // Jain Education Inter tatra kRSNavarNapudgalasannidhAne ya Atmano'zuddhatamaH pariNAmaH sA kRSNalezyA / nIladravyasannidhAne ya Atmano'zuddhataraH pariNAmaH sA nIlalezyA / kApotavarNadravyasAnnidhyAttadanurUpo'zuddha AtmapariNAmaH kApotalezyA / tejovarNadravya| sAnnidhyAttadanurUpaH zuddha AtmapariNAmastejolezyA / padmavarNadravyasAnnidhyAttadanurUpaH zuddhatara AtmapariNAmaH padmalezyA / zuklavarNadravyasAnnidhyAcchuddhatama AtmapariNAmaH zukkalezyA / kRSNAdidravyANi ca sakalakarmaprakRtiniH syandabhUtAni, tadupAdhijanmAno bhAvalezyAH karmasthitihetavaH / yadAha -- " tAH kRSNa-nIla- kApota- taijasI - padma- zuklanAmAnaH / zleSa iva varNabandhasya karmabandhasthitividhAtryaH // 2 // " [prazamaratau 38 ] etAzvA'zuddhatamA-zuddhatarA-zuddha-zuddha-zuddhatara- zuddhatamAtmapariNAmarUpA jambUphalakhAdakadRSTAntAd grAmaghAtakadRSTAntAcAvaseyA: / AgamagAthAcAtra - 44 jaiha jambutaruvarego supakaphalabhariyanamiyasAlaggo / diTTho chahi purasehiM te biMtI jaMbu bhakrakheo // 1 // hi puNa te biteko AruhamANANa jIasaMdeho / tA chiMdiUNa mUle pADeuM tAhi bhakkhemo || 2 || 1 etA gAthA AvazyakasUtre pratikramaNAdhyayanasya hAribhadrayAM vRttau [ pR0 645 ] api kvacit kiJcitpAThabhedena uddhRtAH // 2 yathA jambUtaruvara ekaH supakkaphalabhRtanamitazAkhAgraH / dRSTaH pabhiH puruSaiH te bruvanti jambUH bhakSayAmaH // 1 // kathaM punastAn ? bravItyekaH ArohatAM jIvasandehaH / tasmAt chittvA mUle pAtayitvA tAn bhakSayAmaH // 2 // 5 10 // 827 // w.jainelibrary.org
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram / / 828 // Jain Education Intern aaaaaa bIyA''ha eddaheNaM kiM chinneNa taruNA u ahaM ti / sAhA mahala chiMdaha tahao beI pasAhAo || 3 | gucche utthao puNa paMcamao bei geNhaha phalAI / chaTTo beI paDiyA eicciya khAyaha padhetuM // 4 // di MtassovaNao jo beI taruM tu chiMda mUlAo / sohi sAla hallA u nIlAe // 5 // havai paiMsAhA kAU gucche teU phalANi pahAe / paDiyANi sukkalesA ahavA annaM uAharaNaM || 6 || corA gAmavahRtthaM viNiggayA egu bei ghAha / jaM pecchaha taM savvaM dupayaM ca caupyayaM vA vi // 7 // 1 dvitIya Aha- etAvatA kiM chinnena taruNA tu asmAkam iti ? / zAkhA mahatI: chinta tRtIyo bravIti prazAkhAH // 3 // gucchAn caturthaH punaH paJcamo bravIti gRhNIta phalAni / SaSTho bravIti patitAn etAn eva khAdatha pragRhya // 4 // tasyopanayo yo bravIti taraM tu chinta mUlAt / sa vartate kRSNAyAM zAkhA mahatIstu nIlAyAm // 5 // bhavati prazAkhAH kApotI, gucchAn taijasI, phalAni padmAyAm / patitAni zuklezyA, athavA'nyadudAharaNam // 6 // caurA grAmavadhArthaM vinirgatA eko bravIti ghAtayata / yaM prekSadhve taM sarvaM dvipadaM catuSpadaM vApi // 7 // 2 khAyaha ya ghettuM mu. // 3 mahallAo nIlApa-mu. // 4 pasAlA - zAM. khaM. saMpU, // 5 bea - saMpU. / beya-khaM. // eeeeeeeeee deeeeeeee caturthaH prakAzaH lokaH 44 // 828 // 5 lezyAsvarUpam 10 vjainelibrary.org
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 829 // Jain Education Int addeeox o mANUsa purise ataio sAuhe cauttho a / paMcamao jujyaMte chaTTo uNa tatthimaM bhaNai // 8 // ekaM tA haraha dhaNaM bIaM mAreha mA kuha eyaM / kevala haraha dhaNaM tI uvasaMhAro imo tesiM // 9 // sacce mArehaM tI vaTTaiso kiNhale sapariNAme / evaM kameNa sesA jA caramo sukkalesAe 10 // " [ etAsvAdyAstisro'prazastAH, uttarAH prazastAH / etAzca manuSyANAM parivarttamAnA bhavanti / tatazca yadA uttarAstisra Atmano bhavanti tadA vizuddhirityAkhyAyate / yadA caitA maraNakAle bhavanti, tadA tadanurUpAsu gatiSvAtmA prayAti / tatra kRSNa-nIla-kApotalezyApariNato narakeSu tiryakSu cotpadyate / pIta-padma-zuklalezyApariNatastu manuSyeSu deveSu cotpadyate / 1. dvitIyo manuSyAn puruSAMzca tRtIyaH sAyudhAn caturthazca / paJcamo yudhyataH, SaSThaH punaH tatredaM bhaNati // 8 // ekaM tAvad haratha dhanaM dvitIyaM mArayatha mA kuruta etat / kevalaM harata dhanamiti upasaMhAraH ayaM teSAm // 9 // sarvAn mArayata iti vartate kRSNalezyApariNAme / evaM krameNa zeSA yAvaccaramaH zuklalezyAyAm // 10 // 2 mArehiM tI vaTTa - saMpU. / mAreha ti-mu. // 3 eva kameNaM - zAM. saMpU. he. // 5 10 // 829 / /
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // / 830 // Jain Education Inte yadAhurbhagavantaH laukikAstvAhu:-- " ante ca bharatazreSTha ! yA matiH sA gatirnRNAm // " [ ] iti / atra yadi maticetanAmAtraM tadA yA matiH sA gatiriti kiM kena saMgatam / athA'zuddhatamAdipariNAmayuktA matirvyAkhyAyate tadameva pAramarSaM vacanaM sAdhvityalaM prasaGgena / evaM tAvadazuddhalezyAtyAgena vizuddhalezyAparigraheNa ca manasaH zuddhiruktA / / 44 / / 41 'jalase maraha tallesesu uvavajjai / idAnIM manaHzuddhinimittamIpatkaramupAyAntaramupadizati-- [ ] manaH zuddhayai ca kartavyo rAga-dveSavinirjayaH / kAluSyaM yena hitvAss mA svasvarUpe'vatiSThate // 45 // manaso bhAvamanasa AtmarUpasya zuddhihetave kartavyo rAga-dveSayoH prItyaprItyAtmakayorvinirjayo nirodhaH, uditayorviphalIkaraNena anuditayozcAnutpAdanena / tathA sati kiM syAt ? kAluSyamazuddhatvaM hitvA AtmA bhAvamanorUpaH svakIye svarUpe | paramazuddhilakSaNe'vatiSThate sthiro bhavati / / 45 / / 1 yallezyo mriyate tallezyeSu upapadyate / "jallesAI davvAiM pariyAittA kAlaM karei tallessesu uvavajaha " iti bhagavatIsUtre tRtIye zatake caturtha uddezake // 2 0pariNAmAdiyuktA- zAM. saMpU. // aladaaee00898e Helelelelek caturthaH prakAzaH zlokaH 45 / / 830 / / 5 rAgAdidoSavarNanam 10
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 831 // atha rAga-dveSayordurjayatvaM zlokatrayeNAha AtmAyattamapi svAntaM kurvatAmatra yoginAm / rAgAdibhiH samAkramya parAyattaM vidhIyate // 46 // AtmAyattamapi Atmani nimagnamapi vAntaM manaH kurvatAM yoginAmatra jagati rAgAdibhI rAga-dveSAbhyAM tadavinAbhUtena ca mohena samAkramya raktaM dviSTaM maDhaM ca kRtvA parAyattamAtmano'nadhInaM kriyate // 46 // tathA rakSyamANamapi svAntaM samAdAya manAg miSam / pizAcA iva rAgAdyAzchalayanti muhurmuhuH // 47 // ___ rakSyamANamapi gopyamAnamapi yama-niyamAdibhirmantra-tantramAyaiH svAntaM bhAvamanaH samAdAya puraskRtya manAra miSaM svalpaM chalaM pramAdarUpaM chalayanti AtmavazaM kurvnti| ka ete ? raagaadyH| ka iva ? pizAcA iv| muhurmuhuriti yadA yadA pramAdalezo bhavati tadA tadA chalayanti / yathA hi pizAcA mantrAdikRtarakSamapi sAdhakaM chalaM prApyA''tmavazaM kurvanti tathA rAgAdayo'pi yogimana iti // 47 // // 83 10lesho'pi-mu.|| Jain Education Inte ww.jainelibrary.org
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 832 // tathA caturthaH rAgAditimiradhvastajJAnena manasA janaH / prakAzaH andhenAndha ivA''kRSTaH pAtyate narakAvaTe // 48 // zlokaH 48 rAgAdaya eva samyagdarzanavighAtahetutvAt timiramakSNoviplavaH, tena dhvastaM jJAnaM tattvAloko yasya tena tathAvidhena / // 832 // manasA AkRSTo jano narakAvaTe narakakUpe paatyte| kena ka iva ? andhenA'ndha iv| rAgAdibhirandhIkRtena manasA jano'pyandhaH / tasyaiva mArgadarzakatvAt / tato yathA'ndhenA'ndhaH samAkRSyA'vaTe pAtyate tathA'ndhena manasA andho jano narakATe paatyte| atrAntarazlokAHdravyAdiSu rati-prItI rAga itybhidhiiyte| teSvevA'ratimaprItiM cAhudveSaM mniissinnH||1|| doSavarNanam ubhAvetau dRDhataraM bandhanaM sarvajanminAm / sarvaduHkhAnokahAnAM mUlakandau prakIrtito // 2 // kaH mukhe vismayasmero duHkhe kaH kRpaNo bhaveta / mokSaM ko nApnuyAda rAga-dvaiSau syAtAM na cediha ? // 3 // rAgeNa hyavinAbhAvI dveSo dveSeNa cetrH| tayorekataratyAge parityaktAvubhAvapi // 4 // doSAH smaraprabhRtayo rAgasya pricaarkaaH| mithyAbhimAnapramukhA dveSasya tu pricchdH||5|| tayormohaH pitA bIjaM nAyakaH prmeshvrH| tAbhyAmabhinnastaMdrakSaH sarvadoSapitAmahaH // 6 // 10vaTe narakakUpe paatyte-shaaN.|| 2 'tayo rakSA asti yasya sa tadrakSaH' ityrthH| mumadhye tu 'tadrakSyaH' iti pAThaH // rAgAdiH Jain Education in |
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 833 // evamete trayo doSA nAto doSAntaraM kvacit / tairamI jantavaH sarve bhramyante bhavavAridhau // 7 // khabhAvena hi jIvo'yaM sphaTikopalanirmalaH / upAdhibhUtairetaistu tAdAtmyenA'vabhAsate // 8 // arAjakamaho ! vizvaM yadebhiH pshytohraiH| hriyate jJAnasarvasvaM svarUpamapi janminAm // 9 // ye jantavo nigodeSu ye'pi caasnnmuktyH| sarvatrAspRSTakaruNA patatyeSAM patAkinI // 10 // muktyA vairaM kimeteSAM muktikAmaiH shaathvaa| yenobhayasamAyogastairbhavan pratiSidhyate // 11 // doSakSayakSamANAM hi kimupekSA kSamA'rhatAm / jagaddAhakaraM yanna zAntaM doSapradIpanam // 12 // vyAghra-vyAla-jalA-'gnibhyo na bibheti tathA muniH| lokadvayApakAribhyo rAgAdibhyo bhRzaM yathA // 13 // vA'tisaMkaTamaho ! yogibhiH samupAzritam / rAga-dveSo vyAghra-siMhau pArzvato yasya tiSThataH // 14 // 48 // atha rAga-dveSajayopAyamupadizati-- astatannairataH puMbhirnirvANapadakAGkSibhiH / vidhAtavyaH samatvena raag-dvessdvissjjyH|| 49 // ___ yata evaMvidhau rAgadveSau ataH kAraNAdastatandranirastapramAdaiH puMbhiH puruSadharmopetaiyogibhiH, kiMviziSTaiH ? nirvANapadakAnibhiH, nirvAnti rAga-dveSopataptAH zItIbhavantyasminniti nirvANam , tadeva padyamAnatvAt padam , tatkAGkSaNazIlA nirvANa padakAniNaH, tairvidhAtavyo vidheyo rAga-dveSAvevopatApakAritvAd dviSantau tayorjayo'bhibhavaH, kenopAyenetyAhU-samatvena, hairAgahetuSu dveSahetuSu ca mAdhyasthyenaudAsInyeneti yAvat / / 49 // 10 Jain Education Inte2 For Private & Personal use only Elw.jainelibrary.org
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 834 // yathA sAmyaM rAga-dveSajayopAyastathA''ha caturthaH amandAnandajanane sAmyavAriNi majjatAm / prakAzaH zloko jAyate sahasA puMsAM rAga-dveSamalakSayaH // 50 // sAmyamevAtizItIbhAvajanakatvAd vAri, tatra / kiMviziSTe ? amandastIvo ya Anando AhlAdastasya janane, majjatAM | tanmadhyamavagAhamAnAnAm , sahasA akasmAt / keSAM ? puNsaaN| rAga-dveSAveva malastasya kssyH| prasiddhametad yathA vAriNi majjatAM malakSayo bhavati, evaM sAmye mejjatAM lIyamAnAnAM rAga-dveSakSayo bhavati / / 50 // ____ na paraM rAga-dveSayorevApanAyakaM sAmyam , api tu sarvakarmaNAmapItyAha-- rAgAdijayo pAyavarNanam praNihanti kSaNArdhena sAmyamAlambya karma tat / yanna hanyAnnarastIvratapasA janmakoTibhiH // 51 // praNihanti hanti kSaNArdhanAntarmuhartana sAmyamuktalakSaNamAlambyAzritya tat karma jJAnAvaraNIyAdi, yat kim ? yat karma, na hanyAd nApanayed naraH pumAn tIvratapasA tIvraNa zarIramanasoH saMtApahetunA'nazanAdirUpeNArthAt sAmyarahitena / janmakoTibhirbahubhirapi janmabhiH // 51 / / 1 nimjtaaN-mu.|| HEHSHEHEREMIERENEMIERENCIENCHEICHEMEREMIERENCHEHEHEHEK Jain Education Intem EClw.jainelibrary.org
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 835 // TECHEHEYESTEHSHSHEHEHEHEREMEMEHEEREYEHEHEREMICHEHCHIEVE kathamantarmuhUrttamAtreNa sAmyaM sarvakarmApanAyakamityAha-- karma jIvaM ca saMzliSTaM parijJAtAtmanizcayaH / vibhinnIkurute sAdhuH sAmAyikazalAkayA // 52 // sAmAyikameva samatvameva zalAkA vaMzAdimayI, tayA vibhinnIkurute pRthak karoti sAdhuryatiH / kiM vibhinnIkurute ? karma jIvaM ca saMzliSTaM saMpRktam , yathA zleSadravyasaMpRktAnAM patrAdInAM zalAkayA pRthagbhAvaH kriyate tathA jIva-karmaNorapi tAdAtmyena saMvaddhayoH sAmAyikeneti / ayameva krmkssyH| na hi karmapudgalAnAmAtyantikaH kSayaH saMbhavati, nityatvAt teSAm , Atmanastu pRthagbhUtAni karmANi kSINAni ityucyante / nanu vAGmAtrametad yat sAmAyikazalAkayA sAdhuH karmANi pRthak karotItyAha--parijJAtAtmanizcayaH, parijJAtaH punaH punaH saMvidita Atmanizcaya AtmanirNayo yena sa tathA / ayamarthaH--AtmajJAnamabhyasyaMstathAvidhAvaraNApagamena tathA punaH punaH svasaMvedanenAtmanizcayaM dRDhaM karoti yathAtmarUpAd bhinnarUpANi AtmarUpAvArakANi ca karmANi paramasAmAyikabalena | nirjarayati // 52 // na kevalamAtmanizcayavalena karmANi pRthak karoti yAvadAtmani paramAtmadarzanamapi bhavatItyAha-- rAgAdidhvAntavidhvaMse kRte sAmAyikAMzunA / svasmin svarUpaM pazyanti yoginaH paramAtmanaH // 53 // Jain Education Intem w.jainelibrary.org
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 836 // rAgAdaya eva svarUpatirodhAyakatvAd dhvAntam , tasya vidhvaMsaH, tasmin kRte / kena? sAmAyikamevAMzurAdityastena / / caturthaH tataH kiM syAt ? svasminnAtmani paramAtmanaH svarUpaM yoginaH pazyanti / sarve'pi hyAtmAnastattvataH paramAtmAna eva, kevala prakAzaH jJAnasya yena tenAMzena sarvatra bhAvAt , yat paramArSam-- zlokaH 54 "sevvajIvANaM pi a NaM akkharassANaMtabhAgo niccugdhADiyao ceva" [nandIsUtre sU0 77] / / / 836 // hai kevalaM rAgadveSAdidoSakaluSitatvAd na sAkSAt prmaatmsvruupaabhivyktiH| sAmAyikAMzumatprakAzanena tu rAgAditimire'pagate / Atmanyeva paramAtmakharUpamabhivyaktaM bhavati // 53 // sasAmyaprabhAvaidAnIM sAmyaprabhAvaM vyanakti-- varNanam snihyanti jantavo nityaM vairiNo'pi parasparam / api svArthakRte sAmyabhAjaH sAdhoH prabhAvataH // 54 // api svArthakRte svArthanimittamapi sAmyavataH sAdhoH prabhAvAd nityavairiNo'pyahi-nakulAdayaH snihyanti parasparaM maitrI 10 kurvanti / 1 paarmrssm-mu.|| 2 sarvajIvAnamapi ca akSarasyAnantabhAgo nityodghATita eva // 30ssaNaMta-zAM. khaM. sNpuu.|| Jain Education Intel Elww.jainelibrary.org
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 837 // BHEHEREHEREHEREHEHEKHETHEHREHEREHEARTHEHETRIBHEHCHCHET ayamarthaH-IdRzaH sAmyasya mahimA yadetat svanimittaM kRtamapi pareSu nityavairiSu paryavasyati, yat stuvanti vidvAMsaH " devAkRSya kareNa kezaripadaM dantI kapolasthalI kaNDUyatyahireSa babhrupurato mArga nirudhya sthitaH / vyAghravyAttavizAlavaktrakuharaM jighratyajasraM mRgo yatraivaM pazavaH prazAntamanasastAmarthaye tvadbhuvam // 1 // " [ laukikA api sAmyavatAM yoginAM stutimAhuryathA-- "tatsannidhau vairatyAgaH" [ pAtaJjalayogadarzane 2 / 35 ] iti / atrAntarazlokAH-- cetanAcetanabhAvariSTAniSTatayA sthitaiH| na muhyati mano yasya tasya sAmyaM pracakSate // 1 // gozIrSacandanAlepe vAsIcchede ca vaahyoH| abhinnA cittavRttizcet tadA sAmyamanuttaram // 2 // abhiSTotari ca prIte roSAndhe caabhishptri| yasyAvizeSaNaM cetaH sa sAmyamavagAhate // 3 // HCHCHEIGHSHSHISHEHICHCHIGHSHISHERSHISHEKSHEKSHISHISHMISHERE // 837 // 1 "ahiMsApratiSThAyAM tatsAnnadhau vairatyAgaH" iti sampUrNa sUtram // 2 0cchedethvaanyoH-shaaN.| "bhujo bAhuH praveSTo kadorvAhA........ / / 589 // " iti abhidhaancintaamnnii|| Jain Education Intemats jainelibrary.org
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 54 | // 838 // // 338 // sAmyaprabhAva varNanam hRyate na tapyate na dIyate vA na kiJcana / aho ! amUlyakrItIyaM sAmyamAtreNa nirvRtiH // 4 // prayatnakRSaiH kliauzca rAgAdyaiH kimupAsitaiH / ayatnalabhyaM hRdyaM ca zraya sAmyaM sukhAvaham // 5 // parokSArthapratikSepAta svarga-mokSAvapahRtAm / sAmyazarma svasaMvedyaM nAstiko'pi na nihate // 6 // kavipralAparUDhe'sminnamRte kiM vimuhyasi ? svasaMvedyarasaM mUDha ! piba sAmyarasAyanam // 7 // khAdya-lehya-cUSya-peyarasebhyo vimukhA api / pibanti yatayaH svairaM sAmyAmRtarasaM mahaH // 8 // kaNThapIThe luThan bhogibhogo mandAradAma c| yasyAprItyai na vA no vA prItyai sa samatApatiH // 9 // na gUDhaM kiJcanAcAryamuSTiH kAcinna caapraa| bAlAnAM sudhiyAM caikaM sAmyaM bhavarujauSadham // 10 // atikrUrataraM karma zAntAnAmapi yoginAm / yad ghnanti sAmyazastreNa rAgAdInAM kulAnyapi // 11 // ayaM prabhAvaH paramaH samatvasya pratIyatAm / yat pApinaH kSaNenApi padamiyUti zAzvatam // 12 // yasmin sati saphalatAmasatyaphalatAM vrajet / ratnatrayaM namastasmai samatvAya mahojase // 13 // vigAhya sarvazAstrArthamidamuccaistarAM bruve / ihAmutra kha-parayornAnyat sAmyAt sukhAkaram // 14 // saMsarge'pyupasargANAmapi mRtyAvupasthite / na tatkAlocitaM kiJcit sAmyAdaupayikaM varam / / 15 // 1 na hUyate na tapyate diiyte-sNpuu.| na hUyate tapyate na diiyte-mu.|| 2 nivRttiH-shaaN.|| 3 kulAni te-mu.|| prm-mu.|| he Jain Education Inter T rainelibrary.org
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 839 // Jain Education Internat rAgadveSAdizatrupratihatinipuNAM sAmyasAmrAjyalakSmI, bhuktvA bhuktvA nirantAH zubhagatipadavIM lebhire prANabhAjaH / tenaitad mAnuSatvaM sapadi saphalatAM netukAmairnikAmaM, sAmye nissImasaukhyapracayaparicite na pramAdo vidheyaH // 16 // 54 // navavagatametat sarvadoSanivAraNakAraNaM samatvam, prItAH smaH, yadi tu sAmyaM pratyapyupAyaH kazcana syAt, tadupAye'|pyupAyAntaramISatkaraM syAt tadA nirAkAGkSAH pramodAmahe, ityated manasi kRtvA zlokadvayamAha-sAmyaM syAd nirmamatvena tatkRte bhAvanAH zrayet / anityatAmazaraNaM bhavamekatvamanyatAm // 55 // azaucamAzravavidhiM saMvaraM karmanirjarAm / dharmasvAkhyAtatAM lokaM dvAdazIM bodhibhAvanAm // 56 // sAmyaM yathoktasvarUpaM nirmamatvenopAyena syAt / nanu sAmya - nirmamatvayoH ko bhedaH ? yorubhayorapi pratipakSabhUtam, nirmamatvaM tu rAgasyaikasya pratipakSabhUtam / taddoSadvayanivAraNAya sAmye cikIrSite bhavati balavatta| rasya rAgasya pratipakSabhUtaM nirmamatvamupAyaH / yathA hi balavatyAM senAyAM calavattarasya kasyacid vinAza itareSAM vinAzAya tathA rAganigrahaheturnirmamatvaM hInabalAnAM dveSAdInAM vinAzAyeti alaM prasaGgena / ucyate-- sAmyaM rAga-dveSa Blalalalalalalalalaladde 5 10 // 839 // jainelibrary.org
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza caturthaH vRtti prakAzaH zlokAH 57 vibhUSitaM yogazAstram // 840 // // 840 // BIHSHORIGIMERCISHMISSIOHERSIONRCHCHEATRIGHEREHSIL nirmamatvasyApyupAyaM darzayati--tatkRte nirmamatvanimittaM bhAvanA anuprekSAH zrayed yogIti prkRtm| bhAvanA nAmataH kathayati-anityatAmityAdi, spaSTaM caitat // 55 // 56 // / tadyathA ityupaskArapUrvakamanityatAkhyAM prathamA bhAvanAM darzayati-- yat prAtastanna madhyAhne yanmadhyAhne na tnishi| nirIkSyate bhave'smin hI! padArthAnAmanityatA // 57 // zarIraM dehinAM sarvapuruSArthanibandhanam / pracaNDapavanoddhRtaghanAghanavinazvaram // 58 // kallolacapalA lakSmIH saMgamAH svmsNnibhaaH| vAtyAvyatikarotkSiptatUlatulyaM ca yauvanam // 59 // zlokatrayaM spaSTam , navaraM zarIramityAdi zloke pUrvAH yaditi zeSaH, uttarArddha taditi zeSaH // atrAntarazlokAHkhato'nyatazca sarvAbhyo digbhyshcaagcchdaapdH| kRtAntadantayantrasthAH kaSTaM jIvanti jantavaH // 1 // vajrasAreSu deheSu ydyaaskndtynitytaa| rambhAgarbhasagarbheSu kA kathA tarhi dehinAm // 2 // THEREHEHEHEREHENSHCHECHEHEHESHEHEREIN dvAdaza bhAvanAnirUpaNam Jain Education Intem For Private & Personal use only Charary.org
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ HEIGHERRHEMERGINEERINGINEERI asAreSu zarIreSu sthemAnaM yazcikIrSati / jIrNazIrNapalAlotthe cazcApuMsi karotu saH // 3 // na mantra-tantra-bhaiSajyakaraNAni zarIriNAm / trANAya maraNavyAghramukhakoTaravAsinAm // 4 // pravarddhamAnaM puruSaM prathamaM grasate jraa| tataH kRtAntastvarate dhigaho ! janma dehinAm // 5 // yadyAtmAnaM vijAnIyAt kRtAntavazavartinam / ko grAsamapi gRhNIyAt pApakarmasu kA kathA ? // 6 // samutpadya samutpadya vipadyante'psu buddhdaaH| yathA tathA kSaNenaiva zarIrANi zarIriNAm // 7 // ADhayaM niHsvaM nRpaM rakaM jJaM mUrkha sajjanaM khalam / avizeSeNa saMhartuM samavartI pravartate // 8 // na guNeSvasya dAkSiNyaM dveSo doSeSu cAsti na / davAgnivadaraNyAnIM vilumpatyantako janam // 9 // idaM tu mA sma zakiSThAH kuzAstrairapi mohitH| kuto'pyupAyataH kAyo nirapAyo bhavediti // 10 // ye meruM daNDasAt kartuM pRthvIM vA chatrasAt kssmaaH| te'pi trAtuM svamanyaM vA na mRtyoH prabhaviSNavaH // 11 // A kITAdA ca devendrAt prbhaavntkshaasne| anunmatto na bhASeta kathaJcit kAlavaJcanam // 12 // pUrveSAM cet kvacit kazvijjIvan dRzyeta tad vayam / manorathAtItamapi pratImaH kAlavaJcanam // 13 // anityaM yauvanamapi pratiyantu manISiNaH / balarUpApahAriNyA jarasA jarjarIbhavet // 14 // yauvane kAminIbhirye kAmyante kaamliilyaa| nikAmakRtathUtkAraM tyajyante te'pi vAIke // 15 // yadarjitaM bahuklezairabhuktvA yacca pAlitam / tad yAti kSaNamAtreNa nidhanaM dhaninAM dhanam // 16 // VERaaaaaEETENCERTRENEHEHCHCHCHEHERREE 10.2 Jain Education Intel 28
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 842 // Jain Education I upamAnepadaM kiM syAt phena-budbuda-vidyutAm / samAgamAH sApagamAH suhRdbhirbandhubhirnijaiH / dhyAyannanityatAM nityaM mRtaM na zocati / 1 dhanasya nazyato'vazyaM pazyatAmapi tadvatAm // 17 // svasya vA'nyasya vA nAze vikRte'pakRte'pi vA // 18 // nityatAgraha mUDhastu kuDyabhaGge'pi roditi // 19 // etaccharIradhanayauvanabAndhavAdi, tAvad na kevalamanityamihAsubhAjAm / vizvaM sacetanamacetanamapyazeSamutpattidharmakamanityamuzanti santaH // 20 // 57 // 58 // 59 // anityatAbhAvanAmupasaMharannupadarzayati ityanityaM jagadvRttaM sthiracittaH pratikSaNam / tRSNAkRSNAhimantrAya nirmamatvAya cintayet // 60 // iti pUrvoktaprakAreNa jagadvattaM jagatsvarUpamanityaM pratikSaNaM cintayedavadhArayet, sthiracitto nizcalacittaH san / kimartham ? | nirmamatvAya, anityatvAdibhAvanAsAdhyavItarAgatvanimittam / kiMviziSTAya ? tRSNAkRSNAhimantrAya, tRSNA rAgaH, saiva kRSNAhiH, tasyA mantrAya mantrasvarUpAya / ahizabdaH strIliGgo'pyastIti nopamAnopameyayorbhinnaliGgatvam / anityatA // 1 // 60 // 1 0 namidaM khaM. // Beeded caturthaH prakAzaH zlokaH 60 // 842 // 5 anitya bhAvanA varNanam 10
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 483 11 Jain Education Inte adeeeeeeeeeeeee dacodaiadiade athAzaraNabhAvanAmupadizati- indropendrAdayo'pyete yanmRtyoryAnti gocaram / aho ! tadantakAtaGke kaH zaraNyaH zarIriNAm ? // 61 // indraH suranAthaH, upendro vAsudevaH, tAvAdI yeSAM sura- manuSyAdInAm, cakravartiparihAreNopendragrahaNaM loke mRtyukAle zaraNatvopahAsaparam, te'pi yad yasmAd mRtyorgocaraM vazaM yAnti, aho iti vismaye, tat tasmAdantakAtaGke mRtyubhaye | upasthite kaH zaraNyaH zaraNe sAdhuH zarIriNAM jantUnAm ? ko'pi nAstItyarthaH // 61 // tathApiturmAtuH svasurbhrAtustanayAnAM ca pazyatAm / atrANo nIyate jantuH karmabhiryamasadmani // 62 // pitrAdInAM pazyatAM tAnanAdRtyaivAtrANo'zaraNo jantuH karmabhiH parabhavavedanIyaiH zubhAzubhairyamasadmani yamAlaye nIyate etacca lokaprasiddhayapekSam, na punaryamasadmani kazcida nIyate, api tu caturgatisvarUpe saMsAre tattadgatyucitaiH karmabhistatra tatra nIyata iti paramArthaH / / 62 / / tathA- zocanti svajanAnantaM nIyamAnAn svakarmabhiH / neSyamANaM tu zocanti nAtmAnaM mUDhabuddhayaH // 63 // acade 5 10 // 843 //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 844 // Jain Education Int zocanti zokaviSayatAM nayanti svajanAn bandhUn, antamavasAnaM nIyamAnAn svakarmabhirbhavAntarabhedanIyaiH 'mUDhabuddhayaH ' | ityuttareNa yogaH / AtmAnaM tu svakarmabhirevAntaM neSyamANaM na zocanti / saMnihitaparityAge hi vyavahitaM prati kAraNaM vAcyam, saMnihitazrAtmA, tasya zocanIyatAM muktvA vyavahitasya svajanAdeH zocanaM buddhimohanibandhanameva // 63 // azaraNabhAvanAmupasaMharati- saMsAre duHkhadAvAgnijvalajjvAlAkarAlite / vane mRgArbhakasyeva zaraNaM nAsti dehinaH // 64 // saMsAre zaraNaM dehino nAsti / kasyeva kutra ? vane mRgArbhakasyeva / kiMviziSTe saMsAre ? duHkhameva dAvAgnistasya jvalantyo yA jvAlA duHkhasyaiva prabhedAstaiH karAlite raudre / vane kiMviziSTe ? duHkho duHkhaheturyo dAvAgnistasya jvalantyo yA jvAlAstAbhiH karAlite / arbhakagrahaNamatimaugdhyakhyApanArtham / azaraNabhAvanA / nal atrAntarazlokAH aSTAGgenAyurvedena jIvAtubhirathAgaMdaiH / mRtyuMjayAdibhirmantraistrANaM naivAsti mRtyutaH // 1 // khaDgapaJjaramadhyasthazcaturaGgacamRvRtaH / raGkavat kRSyate rAjA haThena yamakiGkaraiH // 2 // jalamadhyasthitastambhamUrdhapaJjaramadhyagam / rAjJaH priyasutaM mRtyuzvakarSA'nyasya kA kathA ? // 3 // 1 0 mUrdhvapa0- mu. // Heeeeeeeeeedaaaaaaaaaaaaaaaa caturthaH prakAzaH zlokaH 64 11 288 11 5 azaraNa bhAvanA varNanam 10
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 845 / / Beeeeee vye Jain Education Interio SaSTiM putrasahasrANi sagarasyApi cakriNaH / tRNavat trANarahitAnyadahajjvalanaprabhaH // 4 // Askandya skandakAcArya munipaJcazatIM nataH / na kazcidabhavat trAtA pAlakAdantakAdiva // 5 // yathA mRtyupratIkAraM pazavo naiva jAnate / vipazcito'pi hi tathA dhik pratikAramUDhatAm || 6 || ye'simAtropakaraNAH kurvate kSmAmakaNTakAm / yamabhrUbhaGgabhItAste'pyasye nidadhate'GgulIH // 7 // snehAdAzliSya zakreNArddhAsane'dhyAsyate sma yaH / zreNikaH so'pyazaraNo'zrotavyAM prApa tAM dazAm // 8 // munInAmapyapApAnAmasidhAropamairvrataiH / na zakyate kRtAntasya pratikartu kadAcana // 9 // azaraNyamaho ! vizvamarAjakamanAyakam / yadetadapratIkAraM grasyate yamarakSasA // 10 // yospi dharmaH pratIkAro na so'pi maraNaM prati / zubhAM gatiM dadAnastu pratikarteti kIrtyate // 11 // evaM vizvamanAkulaH kavalayanAbrahma kITAvadhi, zrAntiM yAti kathaJcanApi na khalu trailokyabhImo yamaH / naivAsya pratikArakarmaNi surAdhIzo'pyalaM bhUSNutA 1 dRzyatAM pR0 397 // 3 dharmapratIkAro - saMpU. he. mu. // mAlambeta zaraNyavarjitamidaM hA ! hA ! jagat tAmyati // 12 // azaraNabhAvanA // 2 // 64 // 2 dRzyatAM triSazilA kApuruSacaritre saptame parvaNi jainarAmAyaNe paJcame sarge zlo0 335-362 / / eeeeee 10 // / 845 //
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram REHEICHERRIERRECTETCHEIRIGHREHEHOREGIENETEL aMtha bhavabhAvanAM zlokatrayeNAha-- zrotriyaH zvapacaH svAmI pattirbrahmA kRmizca saH / prakAzaH saMsAranATye naTavat saMsArI hanta ! ceSTate // 65 // zloko saMsAro nAnAyoniSu saJcaraNaM sa eva nATayaM naTakarma tatra naTavan nartakavat saMsArI jantuceSTate vividhAM ceSTAM / / 846 // / hntetyaamntrnne| kenollekhena ceSTate ? zrotriyo vedapAragaH sa eva zvapaco bhavati. svAmI prabhuH sa eva pattirbhavatika brahmA prajApatiH sa eva kRmirbhavati / yatheSTaM ca vidhyanuvAdo, tena zvapacaH zrotriyaH, pattiH svAmI, kRmibrahmA, ityapi draSTavyam / yathA hi nATathe vividhavarNakAdiyogAd bhUmikAntaraM naTAH pratipadyante tathaiva saMsArI vividhakarmopAdheH zrotriyAditAM pratipadyate, bhavabhAvanAna punarasya tathAvidhaM paramArthato rUpamasti / / 65 // tathA-- svarUpam na yAti katamAM yoni katamAM vA na muJcati / saMsArI karmasambandhAdavakrayakuTImiva // 66 // yonimekendriyAdilakSaNAM katamAM na yAti ? sarvAmapi yAtItyarthaH, katamA vA yoni na muJcati ? sarvAmapi muJcatItyarthaH, saMsArI jantuH / kuto hetorityAha-karmasambandhAt , avakrayakuTImiva bhATakakuTImiva / yathA hi tathAvidhoyogahetoya'hamedhI ekA kuTIM pravizati, upayogAbhAve tAM muzcati; upayogAntarAJca kuTyantaramAdatte pariharati ca, evaM niyatakarmopabhogahetorekA 1 atha saMsArabhAvanAM-saMpU. mu.|| 2 krotiiti-mu.|| 3 0pAdhiH-zAM. vinA // 4 0payogAddheto0-khaM. he. // MEHEHCHEHREACHEHERRIERREHEREHEHEHREEHCHEHETEST Jain Education Inten FEww.jainelibrary.org
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 847 // CIENCHSEECHEHEHEHEHENGEREHEHEHCHEHEHREEHCHEHENET yoni jantuH pravizati, tadyogyakarmopabhogAnantaraM tu tAM vimuJcati, yonyantara copAdatte punazca pariharati, na punarniyataH ko'pi yoniparigraho'stIti // 66 // tathA samastalokAkAze'pi nAnArUpaiH svakarmataH / vAlAgramapi tannAsti yanna spRSTaM zarIribhiH // 67 // ihAkAzaM dvividham-lokAkAzamalokAkAzaM c| yatra dharmA-'dharma-jIva-pudgalAnAM sambhavo'sti tallokAkAzam , itarattvalokAkAzam , yadAha "dhamAdInAM vRttivyANAM yatra bhavati tat kSetram / / taivyaiH saha lokastadviparItaM hyalokAkhyam / / 1 // " [ tataH samagre'pi lokAkAze caturdazarajjvAtmake vAlAgramapi vAlAgrapramANamapi tat kSetraM nAsti yat zarIribhirutpadyamAnarvipadyamAnaizca na spRSTam / atra hetumAha-kiMviziSTaiH zarIribhiH? sUkSma-bAdara-pratyeka-sAdhAraNaikendriyabhedato dvi-tri-catu- paJcendriyabhedatazca yathAyogyaM naanaaruupaiH| nAnArUpatvamapi kutaH ? svakarmataH, na tvIzvarAdipreraNayA, yathAhuH pare-- " ajJo janturanIzaH syAdAtmanaH sukhduHkhyoH|| Izvaraprerito gacchet svarga vA zvabhrameva vA // 1 // " [mahAbhArate AraNyakaparvaNi 31-27] 1 yathAyogyanAnArUpaiH-zAM. khN.|| 2 "azo janturanIzo'yamAtmanaH sukhduHkhyoH| Izvaraprerito gacchet svarga narakameva c||" iti mahAbhArate pAThaH / / HEHEREHENSICICISHCHCHEHCHCHRISIONEVEREHENSHISHCHERENCE 10 // 847 // Jain Education Internal jainelibrary.org
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram 11 282 11 Taaaaaaaa Jain Education Inter tatrezvarapreraNA yadi karmanirapekSA tadA vizvasya vaizvarUpyaM vilIyeta / karmasApekSatAyAM tvIzvarasyAsvAtantryaM vaiphalyaM vA syAditi karmaivAstu prerakam, kimIzvareNa ? yadavocAma vItarAgastotre " karmApekSaH sa cet tarhi na svatantro'smadAdivat / karmajanye ca vaicitrye kimanena zikhaNDinA 1 // 1 // " [ vItarAgastotre 7 / 5 ] atrAntarazlokAH saMsAriNacaturbhedAH zri-tiryag - narA-marAH / prAyeNa duHkha bahulAH karmasambandhavAdhitAH // 1 // AdyeSu triSu narakeSUSNaM zItaM pareSu ca / caturthe zItamuSNaM ca duHkhaM kSetrodbhavaM tvidam // 2 // narakeSuSNazIteSu cet patellohaparvataH / vilIyeta vizIryeta tadA bhuvamanApnuvan // 3 // udIritamahAduHkhA anyonyenA'suraizva te / iti trividhaduHkhArttA vasanti narakAvanau // 4 // samutpannA ghaTIyantreSvadhArmikasurairbalAt / AkRSyante laghudvArAd yathA sIsazalAkikA / / 5 / / gRhItvA pANi-pAdAdau vajrakaNTakasaGkaTe / AsphAlyante zilApRSThe vAsAMsi rajakairiva // 6 // dArudAraM vidAryante dAruNaiH krakacaiH kvacit tilapeSaM ca piSyante citrayantraiH kvacit punaH // 7 // pipAsArttAH punastaptatrapu-sIsakavAhinIm / nadIM vaitaraNIM nAmA'vatAryante varAkakAH // 8 // chAyAbhikAGkSiNaH kSipramasipatravanaM gatAH / patrazastraiH patadbhiste chidyante tilazo'sakRt // 9 // 1 preraNApi - zAM. // 2 vairUpyaM zAM. // 3 zvabhra0 - saMpUsaM. mu. // 40dvArA yathA-saMpU. // / alelecticide caturthaH prakAzaH zlokaH 67 / / 848 / / 5 bhavabhAvanAsvarUpam 10 ww.jainelibrary.org
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 849 // Jain Education I alalele Baaraart / saMzleSyante ca zAlmalyo vajrakaNTakasaGkaTAH / taptAyaH putrikAH kvApi smAritAnyavadhUratam // 10 // saMsmArya mAMsalolatvamAzyante mAMsamaGgajam / prakhyApya madhulaulyaM ca pAyyante tApitaM trapu // 11 // bhrASTra-kandu- mahAzUla-kumbhIpAkAdivedanAH / azrAntamanubhAvyante bhRjyante ca bhaTitravat // 12 // chinnabhinnazarIrANAM bhUyomilitavarSmaNAm / netrAdyaGgAni kRSyante vaka kaGkAdipakSibhiH // 13 // evaM mahAduHkhahatAH sukhAMzenApi varjitAH / gamayanti bahuM kAlamAtraiyastrizisAgaram // 14 // tiryaggatimapi prAptAH samprApyai kendriyAditAm tatrApi pRthivIkAyarUpatAM samupAgatAH / / 15 / / halAdizastraiH pAThyante mRdyante'zva-gajAdibhiH / vAripravAhaiH plAvyante dahyante ca davAgninA // 16 // vyathyante lavaNA-''cAma-mUtrAdisalilairapi / lavaNakSAratAM prAptAH kathyante coSNavAriNi // 17 // pacyante kumbhakArAdyaiH kRtvA kumbheSTakAdisAt / cIyante bhittimadhye ca prAptAH kardamarUpatAm // 18 // kecicchANairnighRSyante vipacya kSAramRtpuTaiH / TeGkAndukairvidAryante pAThyante'drisaritplavaiH // 19 // akAyatAM punaH prAptAstApyante tapanAMzubhiH / ghanIkriyante tuhinaiH saMzoSyante ca pAMzubhiH // 20 // kSAretararasAzleSAd vipadyante parasparam / sthAlyantaHsthA vipacyante pIyante ca pipAsitaiH // 21 // tejaskAyatvamAptAzca vidhyApyante jalAdibhiH / ghanAdibhiH prakuTyante jvAlyante cendhanAdibhiH // 22 // 1 AzleSyante saMpU. mu. // 20rANAM punarmilita0 - mu. // 3 0 trayastriMzasA0 - saMpU. mu. // 4 lavaNAcAmlamUtrA0 - mu. // 5 prAptA kardama0 - zAM. saMpU. / kRtvA kardama0 - mu. // 6 TaMkAMDukai 0 - zAM. khaM. // 70 tasthA saMpU. mu. // Cididicisicicia CiccicicK reeeeeeeeee 10 // 849 //
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokaH 67 // 850 // // 850 // bhavabhAvanA SHENEMIEKHIHEREHENSHEREKHEHEREHCHEHEROHIBHEMEMEENSHES vAyukAyatvamapyAptA hanyante vyjnaadibhiH| zItoSNAdidravyayogAd vipadyante kSaNe kSaNe // 23 // prAcInAdyAstu sarve'pi virAdhyante parasparam / mukhAdivAtairvAdhyante pIyante coragAdibhiH // 24 // vanaspatitvaM dazadhA prAptAH kndaadibhedtH| chidyante cAtha bhidyante pacyante cAgniyogataH // 25 // saMzoSyante nipiSyante plussynte'nyonydhrssnnaiH| kSArAdibhizca dahyante saMdhIyante ca bhoktRbhiH // 26 // sarvAvasthAsu khAdyante bhajyante ca prbhnyjnaiH| kriyante bhasmasAd dAvairunmUlyante saritplavaiH // 27 // sarve'pi vanaspatayaH sarveSAM bhojyatAM gtaaH| sarvaiH zastraiH sarvadA'nubhavanti klezasantatim / / 28 // dvIndriyatve ca tApyante pIyante puutraadyH| cUrNyante kRmayaH pAdairbhakSyante caTakAdibhiH // 29 // zaGkhAdayo nikhanyante niHkRSyante jlauksH| gaNDUpadAdyAH pAtyante jaTharAdauSadhAdibhiH // 30 // zrIndriyatve'pi samprApte ssttpdii-mtkunnaadyH| vimRdyante zarIreNa tApyante coSNavAriNA // 31 // pipIlikAstu tudyante pAdaiH sammArjanena ca / adRzyamAnAH kunthvAdyA mathyante cAsanAdibhiH // 32 // caturindriyatAbhAjaH sNrghaa-bhrmraadyH| madhumakSairvirAdhyante yaSTi-loSTAditADanaiH // 33 // tADyante tAlavRntAyaiAg daMza-mazakAdayaH / grasyante gRhagodhAyairmakSikA-markaTAdayaH // 34 // paJcendriyA jalacarAH khaadntynyonymutsukaaH| dhIvaraiH parigRhyante gilyante ca bakAdibhiH // 35 // nikRSyante-mu. zAM. khaM. // 2 "saraghA madhumakSikA // 1213 // " iti abhidhAnacintAmaNau // 3 galyante-zAM. sNpuumu.|| HONEYCHERMISHCHCHEHRIDHSHEHCHCHCHCHCHCHRISHCRevera svarUpam |
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 851 / / Jain Education Inte 3888888GE utkIlyante tvacayadbhiH prApyante ca bhaTitratAm / bhoktukAmairvipacyante nigAlyante vaisArthibhiH // 36 // sthalacAriSu cotpannA abalA balavattaraiH / mRgAdyAH siMhapramukhairmAyante mAMsakAGkSibhiH // 37 // mRgayAsaktacittaizca krIDayA mAMsakAmyayA / naraistattadupAyena hanyante'naparAdhinaH // 38 // kSudhA pipAsA - zItoSNA'tibhArAropaNAdinA / kaMsA-'Gkuza-pratodaizca vedanAM prasahantyamI / / 39 / / khecarAstittira-zuka-kapota-caTakAdayaH / zyena - sizcAna-gRdhAdyairgrasyante mAMsagRdhnubhiH // 40 // mAMsalubdhaiH zAkunikairnAnopAyaprapaJcataH / saMgRhya pratihanyante nAnArUpaiviDambanaiH // 41 // jalA-'gni-zastrAdibhavaM tiravAM sarvato bhayam / kiyad vA varNyate svasvakarmabandhanibandhanam // 42 // manuSyatve'nAryadeze samutpannAH zarIriNaH / tat tat pApaM prakurvanti yad vaktumapi na kSamam // 43 // utpannA Aryadeze'pi caNDAla-zvapacAdayaH / pApakarmANi kurvanti duHkhAnyanubhavanti ca // 44 // AryavaMzasamudbhatA apyanAryaviceSTitAH / duHkha-dAridrya daurbhAgyanirdagdhA duHkhamAsate || 45 // parasampatprakarSeNApakarSeNa svasampadAm / parapreSyatayA dagdhA duHkhaM jIvanti mAnavAH / / 46 / / rug-jarA-maraNaistA nIcakarmakadarzitAH / tAM tAM duHkhadazAM dInAH prapadyante dayAspadam // 47 // jarA rujA mRtirdAsyaM na tathA duHkhakAraNam / garbhe vAso yathA voranarake vAsasannibhaH // 48 // 1 vazArthibhiH- zAM. saMpU. he. // 2 kazA0 - mu.|| 3 0DambitaiH - khaM. saMpU. // 4 duHkhaM svasvakarmanibandhanam - mu. // 5 garbhavAso - mu. // alalala 10 / / 851 / /
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaza vRi vibhUSitaM yogazAstram // 852 // Jain Education Inter aaaaaaaa aadaaeele sUcIbhiragnivarNAbhirbhinnasya pratiroma yat / duHkhaM narasyASTaguNaM tad bhaved garbhavAsinaH || 49 // yoniyantrAd viniSkrAman yad duHkhaM labhate bhavI / garbhavAsabhavAd duHkhAt tadanantaguNaM khalu // 50 // bAlye mUtra-purISAbhyAM yauvane rataceSTitaiH / vArddhake zvAsa- kAsAdyairjano jAtu na lajjate // 51 // purISasUkaraH pUrvaM tato madana gardabhaH / jarAjaradbhavaH pazcAt kadApi na pumAn pumAn // 52 // syAcchaizave mAtRmukhastAruNye taruNImukhaH / vRddhabhAve sutamukho mUrkho nAntarmukhaH kvacit // 53 // sevA - karSaNa-vANijya-pAzupAlyAdikarmabhiH / kSapayatyaphalaM janma dhanAzAvihalo janaH // 54 // kaciccaryaM kvacid dyUtaM kvacid nIcairbhujaGgatA / manuSyANAmaho ! bhUyo bhavabhramanibandhanam // 55 // sukhitve kAmalalitairduHkhitve dainyarodanaiH / nayanti janma mohAndhA na punardharmakarmabhiH // 56 // anantakarmapracayakSayakSamamidaM kSaNAt / mAnuSatvamapi prAptAH pApAH pApAni kurvate // 57 // jJAna- darzana - cAritraratnatritayabhAjane / manujatve pApakarma svarNabhANDe suropamam // 58 // saMsArasAgaragataiH zamilAyugayogavat / labdhaM kathaJcid mAnuSyaM hA ! ratnamiva hAryate // 59 // labdhe mAnuSyake svarga- mokSaprAptinibandhane / hA! narakAptyupAyeSu karmasUttiSTate janaH // 60 // AzAsyate yat prayatnAdanuttarasurairapi / tat samprAptaM manuSyatvaM pApaiH pApeSu yojyate // parokSaM narake duHkhaM pratyakSaM narajanmani / tatprapaJcaH prapaJcena kimarthamupavarNyate // 62 // 61 // 1 sUcibhiragnivarNA0 - mu.| sUcIbhiraktavarNA0 - saMpU. // caturthaH prakAzaH zlokaH 67 // 852 // 5 bhavabhAvanA svarUpam 10
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 8.3 // zokAmarSaviSAdeAdainyAdihatabuddhiSu / amareSvapi duHkhasya sAmrAjyamanuvartate // 63 // dRSTA parasya mahatIM zriyaM prAgjanmajIvitam / arjitasvalpasukRtaM zocanti suciraM surAH // 64 // virAddhA balinAnyena pratikartuM tmkssmaaH| tIkSNenAmarSazalyena dodUyante nirantaram // 65 / / na kRtaM sukRtaM kiJcidAbhiyogyaM tato hi nH| dRSTottarottarazrIkA viSIdantIti nAkinaH // 66 // dRSTAnyeSAM vimAna-strI-ratnopavanasampadam / yAvajjIvaM vipacyante jvaladAnalomimiH // 67 / / hA prANeza ! prabho ! deva ! prasIdeti sagadgadam / parairmuSitasarvasvA bhASante dInavRttayaH // 68 // prApte'pi puNyataH svarge kaamkrodhbhyaaturaaH| na svasthatAmaznuvate surAH kAndarpikAdayaH // 69 // atha cyavanacihnAni dRSTA dRSTA vimRzya ca / vilIyante'tha jalpanti kka nilIyAmahe vayam ? // 70 // tathAhi-- amlAnA api hi mAlAH suradrumasamudbhavAH / mlAnIbhavanti devAnAM vadanAmbhoruhaiH samam // 71 // hRdayena samaM viSvag vishlissytsndhibndhnaaH| mahAbalairapyakampyAH kampante kalpapAdapAH // 72 // AkAlapratipannAbhyAM priyAbhyAM ca sahaiva hi / zrI-hIbhyAM parimucyante kRtAgasa ivaamraaH||73|| ambarazrIrapamalA malinIbhavati kSaNAt / apyakasmAdvisamarairaghaudhairmalinaghanaiH // 74 // adInA api dainyena vinidrA api nidryaa| AzrIyante mRtyukAle pakSAbhyAmiva kITikAH // 75 // EMIERCISHEHEHEHEREISHEHEREHISHEHEREHEHEKSHISHEROIGHCHCHERE // 853 // Jain Education in nal
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // / 854 // Jain Education I Beeeeeee viSayeSvatirajyante nyAyadharmavibAdhayA / apadhyAnyapi yatnena spRhayanti mumUrSavaH // 76 // nIrujAmapi bhajyante sarvAGgopAGgasandhayaH / bhAvi durgatipAtotthavedanAvivazA iva // 77 // padArthagrahaNe'smAdbhavantyapaTudRSTayaH / pareSAM sampadutkarSamiva prekSitumakSamAH // 78 // garbhAvAsanivAsotthaduHkhAgamabhayAdiva / prakampataralairaGgairbhAyayanti parAnapi // 79 // nizcitacyavanAzvidvairlabhante na ratiM kvacit / vimAne nandane vApyAmaGgArAliGgitA iva // 80 // hA ! priyA ! hA ! vimAnAni ! hA vApyo ! hA ! suradrumAH ! / ka draSTavyAH punaryU hatadaivaviyojitAH 1 // 81 // aho ! smitaM sudhAvRSTiraho ! bimbAdharaH sudhA / aho ! vANI sudhAvarSiNyaho ! kAntA sudhAmayI // 82 // hA ! ratnaghaTitAH stambhAH ! hA ! zrImanmaNikuTTima ! | hA ! vedikA ratnamayyaH ! kasya yAsyatha saMzrayam 1 || 83 // hI ! ratnasopAnacitAH kamalotpalamAlitAH / bhaviSyantyupabhogAya kasyemAH pUrNavApayaH 1 // 84 // ! pArijAta ! mandAra ! santAna ! haricandana ! kalpadruma ! vimoktavyaH kiM bhavadbhirayaM janaH ? // 85 // 1 0rbhAparyAnti saMpU. he / 0rbhApayante mu. khaM / 0rbhISayanti zAM. / "bimeterbhIp ca / 3 / 3 / 92 / prayoktaH sakAzAt svArthe / vartamAnANNyantAd vimeteH kartaryAtmanepadaM bhavati, asya ca bhISAdezaH / pakSe'ntasya AkArazca akartaryapi bhavati / muNDo bhISayate / muNDo bhApayate / prayokkuH svArtha ityeva, kuJcikayA bhAyayati" iti siddhahemazabdAnuzAsanavRhadvattau / yadyapi saMpU. he. madhye 'bhApayanti' iti pATho'tra dRzyate tathApi hastalikhitAdarzeSu 'pa-ya' - ityakSarayorbahuSu sthaleSu vyatyAsadarzanAt 'bhAyayanti' iti pATho'tra samIcIno bhAti / / 2 hA mu. // caturthaH prakAzaH lokaH 67 // 854 // 5 bhavabhAvanA svarUpam 10
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 855 / / deeeeeeeeeeeeee Jain Education Inter hA ! strI garbhanarake vastavyamavazasya me / hahA'zucirasAsvAdaH kartavyo mayakA muhuH // 86 // hA hA ! jaTharAGgArazakaTIpAkasambhavam / mayA duHkhaM visoDhavyaM baddhena nijakarmaNA // 87 // teriva nidhAnAni kvatAstAH surayoSitaH ? / kA'zucisyandabIbhatsA bhoktavyA narayoSitaH 1 // 88 // evaM svarlokavastUni smAraM smAraM divaukasaH / vilapantaH kSaNasyAntarvidhyAyanti pradIpavat // 89 // navabhiH kulakam / / evaM nAsti sukhaM caturgatijuSAmapyatra saMsAriNAM, duHkhaM kevalameva mAnasamatho zArIramatyAyatam / jJAtvaivaM mamatAnirAsavidhaye dhyAyantu zuddhAzayA azrAntaM bhavabhAvanAM bhavabhayacchedonmukhatvaM yadi // 90 // // bhavabhAvanA 3 // 67 // arrantari lokadvayenAha- eka utpadyate jantureka eva vipadyate / karmANyanubhavatyekaH pracitAni bhavAntare // 68 // eko'sahAya utpadyate zarIrasambandhamanubhavati jantuH prANI, vipadyate zarIreNa viyujyate, karmANi jJAnAvaraNIyAdIni 1 hA hA ha. mu. // 2 saMsArabhAvanA - saMpU. mu. // 10 // 855 //
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti caturthaH prakAzaH zlokaH 69 // 856 // vibhUSitaM pogazAstram bhavAntare pUrvajanmani pracitAni kRtAni anubhavati vedayate, bhavAntaragrahaNamupalakSaNam , ihajanmakRtAnAmapyanubhavAt , yadAhubhagavantaH-" paraloakaDA kammA ihaloe veijjati, ihaloakaDA kammA Ihaloe veijjati" [ ] ityAdi // 68 // tathA anyaistenArjitaM vittaM bhUyaH saMbhUya bhujyate / sa tveko narakakoDe klizyate nijakarmabhiH // 69 // tenaikena jantunA'rjitaM mahArambhaparigrahAdinopArjita vittamanyaiH sambandhi-bandhu-bhRtyaprabhRtibhiH sambhUya militvA bhUya punaH punarbhujyate vittasya viniyogaH kriyate / sa tu vittasyArjayitA eko bhoktRlokavirahito narakakroDe narakotsaGge klizyate vAdhyate nijakarmabhirdhanArjanakAlapracitaiH pApakarmabhiH // atrAntarazlokAHduHkhadAvAgnibhISme'smin vitate bhvkaanne| bambhramItyeka evAsau jantuH karmavazIkRtaH // 1 // nanu jIvasya mA bhUvan sahAyA baandhvaadyH| zarIraM tu sahAyo'stu sukhaduHkhAnubhUtidam // 2 // nAyAti pUrvabhavato na yAti ca bhavAntaram / tataH kAyaH sahAyaH syAt saMpheTamilitaH katham // 3 // 1 paralokakRtAni karmANi ihaloke vedyante, ihalokakRtAni karmANi ihaloke vedyante // 2 prloe-khN.|| RSNEHEHREMEMERGREHERPREMIERRENCHERRHETRACHCHEMISHCHEIK ekatva bhAvanA svarUpam Jain Education Inte
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ H // 857 // SHCHEMEHEHEHEHCHCHEHEENCHEHEHCHEHEREHEHEHEREHEENCHE dharmAdharmo samAsannau sahAyAviti ced mtiH| naiSA satyA na mokSe'sti dharmAdharmasahAyatA // 4 // tasmAdeko bambhramIti bhave kurvan shubhaashubhe| janturvedayate caitadanurUpe zubhAzubhe // 5 // eka eva samAdatte mokSazriyamanuttarAm / sarvasambandhivirahAd dvitIyasya na sambhavaH // 6 // yad duHkhaM bhavasambandhi yat sukhaM mokSasambhavam / eka evopabhur3e tad na sahAyo'sti kazcana // 7 // yathaivaikastaran sindhuM pAraM vrajati tatkSaNAt / na tu hRt-pANi-pAdAdisaMyojitaparigrahaH // 8 // tathaiva dhn-dehaadiprigrhpraangmukhH| svastha eko bhavAmbhodhipAramAsAdayatyasau // 9 // ekaH pApAt patati narake yAti puNyAt svarekaH, puNyApuNyapacayavigamAda mokSamekaH prayAti / evaM jJAtvA ciramavitathA nirmamatvasya hetorekatvAkhyAmavahitadhiyo bhAvanAM bhAvayantu // 10 // // ekatvabhAvanA 4 // 69 // athAnyatvabhAvanAmAha yatrAnyatvaM zarIrasya vaisadRzyAccharIriNaH / dhana-bandhu-sahAyAnAM tatrAnyatvaM na durvacam // 70 // 1 bhavAmbhogheH paar0-mu.|| OMHEMIEREHICHHEHCHCHEHRENCYCHEHCHEMEHENOMICHRONICE // 857 // Jain Education Internal hinelibrary.org
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 858 // // 858 // ma yatreti prakramArthamavyayam / anyatvaM bhedaH zarIrasya kAyasya / kasmAd bhedaH? zarIriNa AtmanaH sakAzAt / kuto hetoH / svopa caturthaH vRttivaisadRzyAt / pratItameva hi vaisadRzyaM zarIra-zarIriNormUrtatvA-'mUrtatvAbhyAm , acetanatva-cetanatvAbhyAm , anityatva-nityatvA | prakAzaH vibhUSitaM bhyAm , bhavAntareSvagamana-gamanAbhyAM c| toti prakramopasaMhAre, zarIriNaH sakAzAdanyatvaM na durvacaM na durbhaNam / keSAm ? zlokaH 71 yogazAstram hai dhana-bandhu-sahAyAnAM dhanAnAM dhana-dhAnyAdibhedairnavavidhAnAm , bandhUnAM mAtR-pitR-putrAdInAm , sahAyAnAM suhRt-sevakapatyAdInAm / ayamarthaH-yo jIvAt zarIrasyopapattyA bhedaM grAhitaH sa dhanAdibhyo bhedaM grAhayituM suzaka eveti // 70 // na kevalamanyatvabhAvanAyA nirmamatvameva phalam , kintu phalAntaramapyasti, tadevAha anyatvayo deha-dhana-bandhubhyo bhinnmaatmaanmiiksste| bhAvanAka zokazaGkunA tasya hantAtaGkaH pratanyate // 71 // savarNanam yaH prANI dehAd dhanAd bandhubhyazca bhinnamanyamAtmAnaM svamIkSate vivekAlokena, tasya bhedaprekSituH, ka? naivetyarthaH, zokazaGkanA zokazalyena, hanteti hArthamavyayam , AtaGkaH pIDA, prasanyate kriyate / atrAntarazlokAHihAnyatvaM bhaved bhedaH sa vailakSaNyalakSaNaH / Atma-dehAdibhAvAnAM sAkSAdeva pratIyate // 1 // dehAdyA indriyagrAhyA aatmaa'nubhvgocrH| tadeteSAmananyatvaM kathaM nAmopapadyate // 2 // HENDISHCHHEHEREHENSHOICICIREHSHRISHCHCHCHCHCHSHBHSHDVISH Jain Education Intel ww.jainelibrary.org
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 859 // Jain Education sees onal Atma-dehAdibhAvAnAM yadyanyatvaM sphuTaM nanu / tato dehamahArAdau kathamAtmA prapIDyate // 3 // satyaM yeSAM zarIrAdau bhedabuddhirna vidyate / teSAM dehamahArAdAvAtmapIDopajAyate // 4 // ye tu dehAtmanorbhedaM samyageva prpedire| teSAM dehaprahArAdAvapi nAtmA prapIDyate // 5 // tathAhi lohacakreNa kSaireyI pacanena ca / dehabAdhe'pyabAdhAtmA tadbhedajJo'ntimo jinaH // 6 // nemirdhanA-''tmabhedajJaH pUrdAhe'pIndramatravIt / dAhe'pi mithilApuryA na me kimapi dahyate // 7 // bhedaM vidvAn na pIDayeta pitRduHkhe'pyupasthite / AtmIyatvAbhimAnena bhRtyaduHkhe'pi muhyati // 8 // asvatvena gRhItaH san putro'pi para eva hi / svakIyatvena bhRtyo'pi svaputrAdatiricyate // 9 // mameti matimAzritAH paratare'pi vastunyaho !, nivadhya dadhatetarAM khamiha kozakArA iva / vivicya tadidaM muhurvitathabhAvanAvarjanAd, bhajeta mamatAcchide satatamanyatAbhAvanAm // 10 // || anyatvabhAvanA 5 // 71 // 1 dRzyatAm uttarAdhyayanasUtre navame namipravrajyAdhyayane gAthA 14 / / ] 2 0 manyatvabhA0- mu. // 5 10 // / 859 / /
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM pogazAstram caturthaH prakAzaH zloko 72-73 // 860 // KHMIRICISHISHEHEREHICHCHCHCHEHEHEREHEHENSI athAzucitvabhAvanAmAha rasA-'sRg-mAMsa-medo'sthi majjA-zukrA-'ntra-varcasAm / azucInAM padaM kAyaH zucitvaM tasya tat kutaH ? // 72 // raso bhuktapItAnna-pAnapariNAmajo nisyandaH, asRg raktaM rasasambhavo dhAtuH, mAMsaM pizitamasRgbhavam , medo vapA mAMsasambhavam , asthi kIkasaM medaHsambhavam , majjA sAro'sthisambhavaH, zukraM reto majjasambhavam , antraM purItat , va! viSTA, eteSAmazucidravyANAM padaM sthAnaM kaayH| tat tasmAt tasya kAyasya kathaM zucitvam ? na kathazcidityarthaH // 72 // ye tvatrApi zucitvamAninastAnupAlabhate navasrotaHsravadvikharasaniHsyandapicchile / dehe'pi zaucasaGkalpo mahanmohavijRmbhitam // 73 // navabhyo netra 2-zrotra 2 nAsA 2-mukha-pAyUpasthebhyaH srotobhyo nirgamadvArebhyaH sravan kSaran visra Amagandhiryo'sau 1 "majA tu kauzikaH ........... // 628 / / majati asthani majA " ukSi-takSi-" [uNAdi0 900] ityan , nantaH puMsi ayam / vAcaspatistu "atha majA dvayoH" [ ] iti striyAmapyAha" iti amidhAnacintAmaNau svopajJavRttisahite // ra vsaa-mu.|| 3 "zukraM reto balaM bIjaM vIrya majjasamudbhavam ................ // 629 // " iti abhidhAnacintAmaNau // kA picchle-shaaN.|| 5 naashaa0-he.|| RECERENCRELEHREEEEEEEEEEEEEEECHEESE azucitvabhAvanAvarNanam Jain Education Inter 7 ww.jainelibrary.org
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 861 // alaale Jain Education Internat | rasastasya niHsyando niryAsastena picchilo vijivilo yaH kAyastasminnapi zaucasaGkalpaH zucitvAbhimAno yaH sa mahad gurutaraM mohasya vijRmbhitam / Goo atrAntarazlokAH zukrazoNitasambhUto malaniH syandavardhitaH / garbhe jarAyusaMchannaH zuciH kAyaH kathaM bhavet 1 // 1 // mAtRjagdhAnnapAnottharasaM nADIkramAgatam / pAyaM pAyaM vivRddhaH san zaucaM manyeta kastanoH 1 // 2 // doSadhAtumalAkIrNe kRmigaNDUpadAspadam / rogabhogigaNairjagdhaM zarIraM ko vadet zuci // 3 // sukhAnyannapAnAni kSIrekSuvikRtI api / bhuktAni yatra viSTAyai taccharIraM kathaM zuci 1 // 4 // vilepanArthamAsaktaH sugandhiryakSakardamaH / malIbhavati yatrAzu kva zaucaM tatra varSmaNi ? // 5 // jagdhvA sugandhi tAmbUlaM supto nizyutthitaH prage / jugupsate vaktragandhaM yatra tat kiM vapuH zuci 1 / / 6 / svataH sugaindhayo gandha-dhUpa-puSpasragAdayaH / yatsaGgAd yAnti daurgandhyaM so'pi kAyaH zucIyate // 7 // abhyakto'pi vilipto'pi dhauto'pi ghaTakoTibhiH / na yAti zucitAM kAyaH zuNDAghaTa ivAzuciH // 8 // mRjjalAnalavAtAMzusnAnaiH zaucaM vadanti ye / gatAnugatikaistaistu vihitaM tuSakaNDanam // 9 // 1 vijilo-he / "picchilaM tu vijibilaM vijilaM ca tat / // 414 // " iti abhidhAnacintAmaNau // 2 kastanau - mu. // 3 sugandhino- zAM. // daaaaaa 10 // 861 // jainelibrary.org
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 862 // Jain Education Int sealedeese zarIrakasyaivamazaucabhAvanAM, madAbhimAnasmarasAdadAyinIm / vibhAvayan nirmamatAmahAbharaM, voDhuM dRDhaH syAd bahunoditena kim 1 // 10 // azaucabhAvanA / / 6 / / 73 // athAzravabhAvanAmAha manovAkkAyakarmANi yogAH karma zubhAzubham / yadAsravanti jantUnAmAtravAstena kIrtitAH // 74 // manazca vAk ca kAyazca manovAkkAyAH, teSAM karmANi vyApArA yogazabdenocyante / tatrAtmanA zarIravatA sarvapradezai - gRhItA manoyogyAH pudgalAH zubhAdimananArthaM karaNabhAvamAlambante, tatsambandhAdAtmanaH parAkramavizeSo manoyogaH, sa ca paJcendriyANAM samanaskAnAM bhavati / tathA AtmanA zarIravatA vAgyogyaM pudgalA gRhItA visRjyamAnA vAktvena karaNatAmApadyante, tena vAkaraNena sambandhAdAtmano bhASaNazaktirvAgyogaH / sA ca dvIndriyAdInAm / kAyaH zarIramAtmano nivAsaH, | tadyogAjjIvasya vIryapariNAmaH kAyayogaH / te cAmI trayo'pi manovAkkAya sambandhAdagnisambandhAdiSTakAde raktatevA''tmano / vIryapariNativizeSA yogA ityucyante, yadAha " yogo vIriaM thAmo ucchAha parakamo tahA ceTThA | sattI sAmatthaM ciya jogassa havaMti pajjAyA // 1 // " 2 yogo vIrya sthAmotsAhaH parAkramastathA ceSTA / zaktiH sAmarthyameva yogasya bhavanti paryAyAH // [ paJcasaMgrahe gA0 396 ] 10gyA pudgalA - zAM. // caturthaH prakAzaH zlokaH 74 // / 862 // 5 Asrava bhAvanA varNanam 10
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 863 // BREMEHIHEREHEREHENSIREHERRIGHERCHCHHHHHHHHHHOTE ____ete ca sthavirasya durbalasya vA aalmbnyssttyaadivjjiivsyopgraahkaaH| tatra mananayogyapudgalAtmapradezapariNAmo manoyogaH, bhASAyogyapudgalAtmapradezapariNAmo vAgyogaH, kAyAtmapradezapariNAmo gamanAdikriyAhetuH kaayyogH| ete yogAH, yad yasmAt zubhaM sadvadyAdi azubhamasadvadyAdi kAsravanti presuvanti, tena kAraNenAravA iti kIrtitAH, Amrayate kamaibhiri-1 tyaashrvaaH| eteSAM ca karaNabhUtAnAmapi kartRtvamihoktaM svAtantryavivakSaNAt , yathA asinchinatti iti // 74 // ___yogAH karma zubhAzubhamAzravanti' ityuktam , kAryANAM ca kAraNAnukAritvaM dRSTam , iti zubhAnAM zubhakarmahetutvam / azubhAnAmazubhakarmahetutvaM ca vivekena darzayati-- maitryAdivAsitaM cetaH karma sUte zubhAtmakam / kaSAyaviSayAkrAntaM vitanotyazubhaM punaH // 75 // 'maitrI-muditA-karuNopekSAlakSaNAbhizcatasRbhirbhAvanAbhirvAsita bhAvitaM ceto manaH kartR, zubhAtmakaM karma sUte / tacca sadvedya-samyaktva-hAsya-rati-puruSaveda-zubhAyu-rnAma-gotralakSaNam / tadeva manaH, kaSAyAH krodhAdayaH, viSiNvanti badhnanti saMsAriNaM kAmyamAnAH santaH indriyArthAH sparzAdayo viSayAH, kaSAyAzca viSayAzca, tairAkrAntaM vazIkRtaM vitanoti karotyazubhamasadvadyAdi karma // 75 // 1 kaayyogypudglaatmprdesh-mu.|| 2 prasuvanti-zAM. he.|| prasuvate-saMpU. mu.| "puMk prasavaizvaryayoH" dhA0 paa02|20| asya 'prasuvanti' iti ruupm| "ghuDok prANigarbhavimocane"-dhA0 paa02|49 / asya 'prasuvate' iti ruupm| atra prANigarbhavimocanasyAbhAvAt 'prasuvanti' iti zAM. he. pATha aahto'smaabhiH|| EHCHERRIERRENERGREHHHHHHHHHHHHHHHHEME Jain Education in For Private Personal Use Only
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 864 // caturthaH zubhArjanAya nirmithyaM zrutajJAnAzritaM vacaH / prakAzaH viparItaM punarjeyamazubhArjanahetave // 76 // zloko 76-77 nirmithyamavitatham , tacca jainameva vacanaM bhavatItyAha--zrutajJAnAzritaM vacaH, zrutajJAnaM dvAdazAGgaM gaNipiTakam , tadA / / 864 // zritaM tadavirodhena vartamAnaM vaco vAgyogaH sa zubhasya karmaNo'rjanAya / tadeva vaco viparItaM mithyA zrutajJAnavirodhi cAzubhasya karmaNo'rjanAya // 76 // AsravazarIreNa suguptena zarIrI cinute zubham / bhAvanA varNanam satatArambhiNA jantughAtakenAzubhaM punaH // 77 // zarIreNa kAyena muguptenAsacceSTArahitena kAyotsargAdyavasthAyAM nizceSTena ca zarIrI jantuzcinute karoti zubhaM sadvadyAdi krm| satatArambhiNA punamahArambheNa ata eva jantughAtakena prANivyApAdakenAzubhaM karmAsadvedyAdi cinoti / iti zubhAzubhayogamUlatvena zubhAzubhakarmaNAM janmapratipAdanAd na kAryakAraNabhAvavirodhaH // 77 // 1 mithyAzrutajJAnaM virodhi-sNpuu.|| 2 rmbhinnaa-mu.|| tathA-- Jain Education Interna Sr.jainelibrary.org
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ // / 865 / / Jain Education zubhayogAnAM zubhaphalahetutvaM prasaGgAduktam / bhAvanAprakaraNe tvazubhayogAnAmazubhaphalahetutvaM vairAgyotpAdanAya pratipAdanIyam, ityuktAnuktAna zubhahetUna saMgRhNAti -- kaSAyA viSayA yogAH pramAdA- viratI tathA / mithyAtvamArta- raudre cetyazubhaM prati hetavaH // 78 // kaSAyAH krodha-mAna- mAyA -lobhalakSaNAH, nokaSAyAzca kaSAyasahacaritA hAsya- ratyarati-bhaya-zoka- jugupsA-puM-strInapuMsaka vedalakSaNA nava kaipAyazabdena gRhyante, viSayAH kAmyamAnAH sparzAdayaH, yogA manovAkkAyakarmalakSaNAH, pramAdo'jJAna-saMzaya-viparyaya-rAga-dveSa-smRtibhraMza-dharmAnAdara-yogaduSpraNidhAnabhedairaSTadhA, aviratirniyamAbhAvaH, midhyAtvaM mithyAdarzanam, Arta-raudre ca dhyAnabhedAyuktapUrvI, ityete'zubhaM karma prati hetavaH / aaleideodeedeeodeocoodaedeode nanvete bandhaM prati hetutvenoktAH, yad vAcakamukhyaH -- " mithyAdarzanA - 'virati - pramAda - kaSAya-yogA bandhahetavaH " [ tatvArtha0 811] iti, tat kimAsravabhAvanAyAM bandhahetunAmeteSAmabhidhAnam ? satyam, AsravabhAvaneva bandhabhAvanApi na | maharSibhirbhAvanAtvenoktA, AsravabhAvanayaiva gatArthatvAt / AsraveNa hyupAttAH karmapudgalA AtmanA sambadhyamAnA bandha ityabhidhIyate, yadAha -- " sakaSAyatvAjjIvaH karmaNo yogyAn pudgalAnAdatte sa bandhaH " [ tattvArtha0 8|2| 3 ] iti / tatazca bandhA''sravayorbhedo na vivakSitaH / nanu karmapudgalaiH saha kSIranIranyAyenAtmanaH sambandho bandha ucyate, tat kathamAsrava eva 1 1 nokaSAya0- zAM. // 5 10 // 865 //
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 866 // Jain Education bandhaH 1 yuktametat, tathApyAstraveNAnupAttAnAM karmapudgalAnAM kathaM bandhaH syAt ? / ityato'pi karmapudgalAdAnahetAvAtrave bandhahetUnAmabhidhAnamaduSTam / nanu tathApi bandhahetunAM pATho nirarthakaH / naivam, bandhA''sruvayorekatvenoktatvAt Asravahetu - nAmevAyaM pATha iti sarvamavadAtam / atrAntarazlokAH- yaH karma pudgalAdAnahetuH proktaH sa AsravaH / karmANi cASTadhA jJAnAvaraNIyAdibhedataH // 1 // jJAna-darzanayostadvat taddhetUnAM ca ye kila / vighna-nihnava-paizUnyA''zAtanA- ghAta-matsarAH // 2 // te jJAna-darzanAvArakarmahetava AsravAH / devapUjA gurUpAstiH pAtradAnaM dayA kSamA // 3 // sarAgasaMyamo dezasaMyamo'kAmanirjarA / zaucaM bAlatapazceti sadyasya syurAsravAH // 4 // duHkha-zoka-vadhAstApA''krandane paridevanam / svAnyobhayasthAH syurasadvedyasyAmI ihAzravAH // 5 // avarNavAditA tIvramithyAtvapariNAmatA // 6 // unmArgadezanA'narthAgraho 'saMyata pUjanam // 7 // ityAdayo dRSTimohasyAsravAH parikIrtitAH // 8 // cAritramohanIyasya sa Asrava udIritaH // 9 // bahupralApo dainyoktirhAsasyAmI syurAsravAH // 10 // vItarAge zrute saMghe dharme sarvasureSu ca / sarvajJa-siddha-devApahnavo dhArmika duussnnm| asamIkSitakAritvaM gurvAdiSvavamAnanA / kaSAyodayatastItraH pariNAmo ya AtmanaH utpAsanaM sakandarpopahAso hAsazIlatA / / anal 1 0pariNAmitA - saMpU. mu. // Bediadaieeeeeeeeeeeeeeeeededicat caturthaH prakAzaH zlokaH 78 // 866 // 5 Asrava bhAvanA varNanam 10
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 867 // dezAdidarzanotsukyaM citre rmnn-khelne| paracittAvarjanaM cetyAnavAH kIrtitA rteH||11|| asUyA pApazIlatvaM pareSAM ratinAzanam / akuzalaprotsAhanaM cAraterAsravA amI // 12 // svayaM bhayaparINAmaH pareSAmatha bhApanam / trAsanaM nirdayatvaM ca bhayaM pratyAsravA amI // 13 // parazokAviSkaraNaM khshokotpaad-shocne| rodanAdiprasaktizca zokasyaite syurAsravAH // 14 // caturvarNasya saGghasya privaad-jugupsne| sadAcArajugupsA ca jugupsAyAH syurAstravAH // 15 // IrSyA-viSayagAddharthe ca mRssaavaado'tivkrtaa| paradAraratAsaktiH strIvedasyAsravA ime // 16 // khadAramAtrasantoSo'nIrSyA mndkssaaytaa| avakrAcArazIlatvaM puMvedasyAsravA iti // 17 // strIpuMsAnaGgasevogrAH kssaayaastiivkaamtaa| pAkhaNDastrIvratabhraMzaH SaNDhavedAsravA amI // 18 // sAdhUnAM garhaNA dharmonmukhAnAM vighnkaaritaa| madhu-mAMsaviratAnAmaviratyabhivarNanam // 19 // viratAviratAnAM cAntarAyakaraNaM muhuH| acAritraguNAkhyAnaM tathA cAritradUSaNam // 20 // kaSAya-nokaSAyANAmanyasthAnAmudIraNam / cAritramohanIyasya sAmAnyenAsravA amI // 21 // paJcendriyaprANivadho bhvaarmbh-prigrhau| niranugrahatA mAMsabhojanaM sthiravairatA // 22 // raudradhyAnaM mithyaatvaa-'nntaanubndhikssaaytaa| kRSNa-nIla-kapotAzca lezyA anRtabhASaNam // 23 // paradravyApaharaNa muhumaithunasevanam / avazendriyatA ceti narakAyuSa AsravAH // 24 // 1 sevogrA-khaM. sNpuu.|| 2 0kaapo0-mu.|| Jain Education Inte
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaca vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokaH 78 // 868 // // 868 // BHBEHCHCHECHHETRIEVEHICHCHHETRIEVEMEHEHREEHEHEHER unmArgadezanA mArgapraNAzo guuddhcitttaa| ArtadhyAnaM sazalyatvaM mAyA''rambha-parigrahau // 25 // zIlavate sAticAre niil-kaapotleshytaa| apratyAkhyAnAH kaSAyAstiryagAyuSa AsravAH // 26 // alpau parigrahA-''rambhau sahaje mArdavA-''rjave / kApota-pItalezyatvaM dharmadhyAnAnurAgitA // 27 // pratyAkhyAnakaSAyatvaM pariNAmazca mdhymH| saMvibhAgavidhAyitvaM devatA-gurupUjanam // 28 // pUrvAlApa-priyAlApau sukhprjnyaapniiytaa| lokayAtrAsu mAdhyasthyaM mAnuSAyuSa AsravAH // 29 // sarAgasaMyamo deshsNymo'kaamnirjraa| kalyANamitrasamparko dharmazravaNazIlatA // 30 // pAtre dAnaM tapaHzraddhA rtntryaaviraadhnaa| mRtyukAle pariNAmo lezyayoH padma-pItayoH // 31 // cAlaM tapo'gni-toyAdisAdhanollambanAni c| avyaktasAmAyikatA devasyAyuSa AsravAH // 32 // manovAkakAyavakratvaM pareSAM vipratAraNam / mAyAprayogo mithyAtvaM paizunyaM calacittatA // 33 // suvarNAdipraticchandakaraNaM kuuttsaakssitaa| varNa-gandha-rasa-sparzAdyanyathApAdanAni ca // 34 // aGgopAGgacyAvanAni yantrapaJjarakarma ca / kUTamAnatulAkarmA'nyanindA''tmaprazaMsanam // 35 // hiNsaa-'nRt-steyaa-'brhm-mhaarmbh-prigrhaaH| paruSAsabhyavacanaM zuciveSAdinA mdH|| 36 // maukharyA-''krozau saubhAgyopaghAtaH kaarmnnkriyaa| parakautUhalotpAdaH parahAsa-viDambane // 37 // 1 muuddh-mu.|| 2 ratnatrayyA viraa-mu.|| 3 baaltpo-mu.|| NCHCHEHEACHERSHSHEHEHCHEHCHESHSHCHCHEHEHCHRISHCHHeal | AsvabhAvanAvarNanam Javrww.jainelibrary.org Jain Education Inte
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 869 // vezyAdInAmalaGkAradAnaM dAvAgnidIpanam / devAdivyAjAd gandhAdicaurya tIvrakaSAyatA // 38 // caitya-pratizrayA-''rAma-pratimAnAM vinAzanam / aGgArAdikriyA cetyazubhasya nAmna AsravAH // 39 // ete evAnyathArUpAstathA sNsaarbhiirtaa| pramAdahAnaM sadbhAvArpaNaM kSAntyAdayo'pi ca // 40 // darzane dhArmikANAM ca saMbhramaH svaagtkriyaa| AsravAH zubhanAmno'tha tIrthakannAmna AsravAH // 41 // bhaktirarhatsu siddheSu guruSu sthavireSu ca / bahuzruteSu gacche ca zrutajJAne tapasviSu // 42 // Avazyake vratazIleSvapramAdo viniittaa| jJAnAbhyAsastapastyAgau muhurSyAnaM prabhAvanA // 43 // saMdhe samAdhijananaM vaiyApRtyaM ca sAdhuSu / apUrvajJAnagrahaNaM vizuddhirdarzanasya ca // 44 // AdyantatIrthanAthAbhyAmete viNshtiraashrvaaH| eko dvau vA trayaH sarve vA'nyaH spRSTA jineshvraiH|| 45 // parasya nindA-'vajJopahAsAH sadguNalopanam / sadasaddoSakathanamAtmanastu prazaMsanam // 46 // sadasadgaNazaMsA ca sadoSAcchAdanaM tathA / jAtyAdibhirmadazceti nIce!trAsravA amI // 47 // nIce!trAsravaviparyAso vigtgrvtaa| vAk-kAya-cittairvinaya uccairgotrAsravA amI // 48 // dAne lAbhe ca vIrye ca tathA bhogopbhogyoH| savyAjA-'vyAjavighno'ntarAyakarmaNa AsravAH // 49 // 1 vaiyaavRtyN-he.|| ETRIEVEMEMEREMEHEIREMEMEHEREMEEREMEMEHEMEHEHEROERENCH // 86 Jain Education Intem ww.jainelibrary.org
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zloko 79-80 // 870 // // 870 // saMvara prastAvataH khalu zubhAsrava eSa ukto vairAgyakAraNamasau na tu dehabhAjAm / jJAtvA tadevamazubhAsrava eva bhAvyo bhavyairjanaiH sapadi nirmamatAnimittam // 50 // // AsravabhAvanA // 7 // 78 // atha saMvarabhAvanAmAha sarveSAmAzrayANAM tu nirodhaH saMvaraH smRtH| sa punarbhidyate dvedhA dravya-bhAvavibhedataH // 79 // sarveSAM pUrvoktAnAmAzravANAM nirudhyante'neneti nirodhaH saMvaraH smRtaH, saMviyate'neneti kRtvaa| sa cAyogikevalijInAmeva / idaM ca sarvasaMvarasya svarUpam / eka-dvi-tryAdyAsravanirodhastu sAmarthyAd deshsNvrH| sa cAyogikevalinaH prAgguNa sthAnakeSu / sarvasaMvaro dezasaMvarazca pratyekaM dravya-bhAvabhedena dvividhaH // 79 // dvaividhyamevAha yaH karmapudgalAdAnacchedaH sa dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAtyAgaH sa punarbhAvasaMvaraH // 8 // 1 saMvara uktaH-zAM. vinA // SHBHEHETRIEURICHEIGHERISTRICKETCHERCHOICIRCEIGHSSCREEK bhAvanA varNanama Jain Education Int
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ karmapudgalAnAmAsravadvAreNAdAnaM pravezanaM tasya yanchidyate'neneti cchedaH sa dravyANAM saMvaro dravyasaMvaraH / bhAvasaMvarastu saMsArakAraNabhUtAyAH kriyAyA AtmavyApArarUpAyAstyAga iti // 8 // idAnIM 'kaSAyA viSayA yogAH' [4 / 78] ityAdinA'bhihitAnAmazubhakarmahetUnAM pratipakSabhUtAnupAyAn prastauti yena yena hyupAyena rudhyate yo ya AsravaH / tasya tasya nirodhAya sa sa yojyo manISibhiH // 81 // MOHIBHISHEHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHETHER spssttH||81|| upAyAnAha kSamayA mRdubhAvena Rjutvenaa'pyniihyaa| krodhaM mAnaM tathA mAyAM lobhaM rundhyAd yathAkramam // 82 // kSamayA pratipakSabhUtayA krodham , mRdubhAvena mAnam , Rjutvena mAyAm , anIhayA lobhaM rundhyAt 'saMvarArtha kRtodyamaH' bol[4 / 85] iti caturthazlokapadena yogaH // 82 // 10 // 871 // Jain Education Internal ainelibrary.org
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zloko 83-84 // 872 // // 872 // RORESCENCERNETEHRIRRRRRRRRRREEN kapAyANAM pratipakSataH kSayamuktvA viSayANAmAha asaMyamakRtotsekAna viSayAn viSasaMnibhAn / nirAkuryAdakhaNDena saMyamena mahAmatiH // 83 // asaMyamenendriyonmAdena kRta utsekaH svakAryajananaM prati sAmarthya yeSAM tAn viSayAn sparzAdIn , kiMviziSTAn ? viSasannibhAn, ApAtaramyatvena pariNAmadAruNatvena ca viSatulyAn , nirAkuryAd nivArayet / kena ? sNymenendriyjyen| kiviziSTena ? akhaNDenA'pratihatena // 83 // idAnIM yoga-pramAdA-viratInAM pratipakSAnAha tisRbhirguptibhiyogAna pramAdaM caaprmaadtH| sAvadyayogahAnenA'viratiM cApi sAdhayet // 84 // guptibhirmano-cAk-kAyarakSaNalakSaNAbhiH, tisRbhiriti tAsAM saMkhyAvacanam , yogAn mano-vAk-kAyavyApAralakSaNAn , pramAdaM madya-viSaya-kaSAya-nidrA-vikathAlakSaNaM paJcavidham , ajJAna-saMzaya-viparyaya-rAga-dveSa-smRtibhraMza-dharmAnAdara-yogadapraNidhAnarUpatayA'STavidhaM vA'pramAdena tatpratipakSabhUtena sAdhayeva; sAvadyA ye yogA vyApArAsteSAM hAnena tyAgenA'viratimaniyamaM sAdhayet jayet / / 84 // BHEHRECEICHERCHEHRTCHEICHESISEISHEHEIGHBHISHEKSHEHE saMvara bhAvanA varNanam Jain Education Intel For.Private &Personal use only ki
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 873 // idAnIM mithyAtvA-''rta-raudradhyAnAnAM pratipakSAnAha sadarzanena mithyAtvaM zubhasthairyeNa cetasaH / vijayetA''rtaraudre ca saMvarArthaM kRtodyamaH // 85 // saddarzanena samyagdarzanena mithyAtvaM mithyAdarzanaM vijayeta, zubhaM dharma-zukladhyAnarUpaM yaccetasaH sthairya tenA''rta-raudradhyAne vijayeta, saMvarArtha saMvaranimittaM kRtodyamaH prayatnavAn yogii| BMatkaHEREISHEIRGHAKHISHEHHRISHMIREMEHREHEHERE atrAntarazlokAH-- yathA catuSpathasthasya bahudvArasya veshmnH| anAvRteSu dvAreSu rajaH pravizati dhruvam / / 1 // praviSTaM snehayogAcca tanmayatvena badhyate / na vizena ca badhyeta dvAreSu sthagiteSu tu // 2 // yathA vA sarasi kvApi saIdvArairvizejjalam / teSu tu pratiruddheSu pravized na manAgapi // 3 // yathA vA yAnapAtrasya madhye randhairvizejjalam / kRte randhrapidhAne tu na stokamapi tad vizet // 4 // yogAdiSvAsravadvAreSvevaM rudveSu sarvataH / karmadravyapravezo na jIve saMvarazAlini // 5 // saMvarAdAsravadvAranirodhaH saMvaraH punH| kSAntyAdibhedAd bahudhA tathaiva pratipAditaH // 6 // 1 yathA c-khN.|| HETCHEHEHREERREVERENEURRENEVEREARREENERRHEARLERICH // 873 // Jain Education Intern w.jainelibrary.org
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 86 // 874 // // 874 // nirjarA guNasthAneSu yo yaH syAt saMvaraH sa sa ucyte| mithyAtvAnudayAduttareSu mithyAtvasaMbaraH // 7 // tathA dezaviratyAdau syaadvirtisNvrH| apramattasaMyatAdau pramAdasaMvaro mataH // 8 // prazAntakSINamohAdI bhavet kssaaysNvrH| ayogyAkhyakevalini sampUrNo yogsNvrH||9|| evamAzravanirodhakAraNa, saMvaraH prakaTitaH prapaJcataH / bhAvanAgaNaziromaNistvayaM, bhAvanIya iha bhavyajantubhiH // 10 // // saMvarabhAvanA // 8 // 85 // atha nirjarAbhAvanAmAha-- saMsArabIjabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdiha / nirjarA sA smRtA dvedhA sakAmA kAmavarjitA // 86 // jantUnAM caturgatibhramaNarUpasya saMsArasya bIjabhUtAnAM kAraNabhUtAnAM karmaNAM jaraNAdAtmapradezebhyo'nubhUtarasakarmapudgalaparizaTanAdiha pravacane nirjarocyate / sA nirjarA dvedhA-saha kAmena 'nirjarA me bhUyAt ' ityabhilASeNa yuktA sakAmA, na punarihaloka-paralokaphalAdikAmena yuktA, tasya pratiSiddhatvAt , yadAhuH-"-no ihalogaTThayAe tavamahidvijjA, no paraloga 1 ayogAkhya0-he. mu.|| RIBICHCHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHE bhAvanAvarNanam Jain Education Intem vw.jainelibrary.org
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 875 // yAe tavamahidvijjA, no kittivaNNasaddasilogaTTayAe tavamahiDijjA naNNattha nijjaraTThayAe tavamahidvijjA" [dazavakAlike 9 / 4] ityekA nirjraa| dvitIyA tu kAmavarjitA, kAmena pUrvoktena vrjitaa| atra cakAramantareNApi samuccayo gamyate iti | cakAro noktaH, yathA-- "aharahanayamAno gAmazvaM puruSaM pazum / vaivasvato na tRpyati surAyA iva durmadI // 1 // " [pAtaJjalamahAbhASye 2 / 2 / 29] // 86 // ubhayImapi nirjarAM vyAcaSTe jJeyA sakAmA yaminAmakAmA tvanyadehinAm / karmaNAM phalavat pAko yadupAyAt svato'pi ca // 87 // sakAmA nirjarA'bhilASavatI yaminAM yatInAM vijnyeyaa| te hi karmakSayArtha tapastapyante / akAmA tu karmakSayalakSaNaphalanirapekSA nirjarA'nyadehinAM yativyatiriktAnAmekendriyAdInAM mANinAm ; tathAhi-ekendriyAH pRthivyAdayo vanaspatiparyantAH hai| zItoSNa-varSa-jalA-'gni-zastrAdyAbhighAta-ccheda-bhedAdinA'sadvedyaM karmAnubhUya nIrasaM karma svadezebhyaH prishaattynti| vikalendriyAzca kSut-pipAsA-zItoSNAdibhiH, paJcendriyatiryazcazca cheda-bheda-dAha-zastrAdibhiH, nArakAzca trividhayA vedanayA, manuSyAzca / kSut-pipAsA-vyAdhi-dAridrayAdinA, devAzca parAbhiyoga-kilbiSakatvAdinA'sadvedyaM karmAnubhUya svapradezebhyaH parizATayanti / hai 1 svato'pi hi-mu.|| 2 vrssaa-mu.|| 30kilbissik0-khN.|| HRIENCERRHEEHEIRTEECHNICHEHEHRECENEHEYENEETS // 875 // Jain Education Inter w.jainelibrary.org
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 876 // Jain Education Inter | ityeSAmakAmA nirjarA / nanu sakAmatvA-kAmatvarUpeNa nirjarAyA dvaividhyaM kutra dRSTam ? iti prazne spaSTaM dRSTAntamAha -- karmaNAmasadyAdInAM phalavat phalAnAmiva yad yasmAt pAka upAyAd nivAtapradeza-palAlAcchAdanAdirUpAt svato'pi vA vRkSasthAnAmeva / tadevaM phalAnAM pAkasya svata upAyatazca dvaividhyaM dRzyate tadvat karmaNAmapi ityuktam - - sakAmA kAmavarjitA ca nirjarA iti / nanu phalapAkasya dvaividhye karmaNAM pAkasya kimAyAtam ? naivam, pAkasya nirjarArUpatvAt / tato yathA phalapAko dvedhA | bhavati tathA karmanirjarApi // 87 // atha sakAmanirjarAyA hetuM speSTaM dRSTAntenAha sadoSamapi dIptena suvarNa vahninA yathA / taponinA tapyamAnastathA jIvo vizudhyati // 88 // sadoSamapi kiTTikAdidoSayuktamapi suvarNa dIptena vahninA tapyamAnaM yathA vizudhyati tathA jIvo'pyasadvedhAdikarma| doSayuktastapo'gninA tapyamAno vizudhyati / tapastu tapyante rasAdidhAtavaH karmANi cAnenetyanvayAt, yadAha- " rasa- rudhira-mAMsa - medossthi-majja- zukrANyanena tapyante / karmANi cAzubhAnItyatastapo nAma nairuktam // 1 // ' [ 1 spaSTadRSTAntenAha-mu. // ] caturthaH prakAzaH zloka 88 // 876 // 5 nirjarA bhAvanA varNanam 10
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1877 // NEETECHHETRIGHEHREECHESHCHRICHEHREERICHETE tacca nirjarAhetuH, yadAha " yad vizoSaNAdupacito'pi yatnena jIryate dossH| tadvat karmopacitaM nirjarayati saMvRtastapasA // 1 // " [prazamaratau 159] // 88 // tacca bAhyAbhyantaraMbhedena dvividham / tatra bAhyaM tapastAvad bhedenAha-- anazanamaunodarya vRtteH saMkSepaNaM tathA / rasatyAgastanuklezo lInatati bahistapaH // 89 // azanamAhAraH, tatparityAgo'nazanam / tad dvidhA-itvaraM yAvajjIvikaM ca / itvaraM namaskArasahitAdi zrImanmahAvIratIrthe paNmAsaparyantam , zrInAbheyatIrthe tu saMvatsaraparyantam , madhyamatIrthakaratIrtheSu tvaSTau mAsAn yAvat / yAvajjIvikaM tu pAdapopagamaneGginIbhaktapratyAkhyAnabhedAt trividham / / tatra pAdapopagamanaM dvidhA-savyAghAtamavyAghAtaM ca / tatra sato'pyAyuSaH samupajAtavyAdhividhureNotpannamahAvedanena vA dehinA yadutkrAntiH kriyate tat savyAghAtam / nirvyAghAtaM tu "nipphAiA ya sIsA gaccho paripAlio mhaabhaago| abbhujjao vihAro ahavA abbhujjayaM maraNaM // 1 // [ 10rayogena-khaM. // 2 niSpAditAzca ziSyA gacchaH paripAlito mhaabhaagH| abhyudyato vihAraH athavA abhyudyataM maraNam // Jain Education in 2nal |
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH vRtti iti dezA-vayaHpariNAme sati trasa-sthAvaravirahite sthaNDile pAdapavad nizceSTasya yena tena saMsthAnena prazastadhyAnavyApRtAntaHsvopakSakaraNasya prANotkrAntiM yAvadavasthitiriti / tadetad dvividhamapi pAdapopagamanam / prakAzaH vibhUSitaM | iGginI zrutavihitaH kriyAvizeSaH, tdvishissttmnshnmingginii| asya pratipattA tenaiva krameNAyuSaH parihANimavabudhya zlokaH 89 yogazAstram tathAvidha eva sthaNDile ekAkI kRtacaturvidhAhArapratyAkhyAna chAyAta uSNamuSNAcchAyAM saMkrAman saceSTaH samyagdhyAnaparAyaNaH / / 878 // / / 878 // prANAn jahAti ityetadiGginIrUpamanazanam / | yastu gacchamadhyavartI samAzritamRdRsaMstArakaH samutsRSTazarIropakaraNamamatvastrividhaM caturvidhaM vA''hAraM pratyAkhyAya svaya nirjarAmevodrAhitanamaskAraH samIpavartisAdhudattanamaskAro vodvartana-parivartanAdi kurvANaH samAdhinA kAlaM karoti, tasya bhaktamatyA bhAvanAyAM bAhyatapaHkhyAnamanazanam / svarUpam hai athaunodaryam-UnamavamamudaraM yasya sa UnodaraH, tasya bhAva aunodrym| tacca caturdhA-alpAhAraunodaryam , upAdhauM nodaryyam , anodaryam , pramANaprAptAt kizcidUnaunodayaM c*| tatrAhAraH puMso dvaatriNshtkvlprmaannH| kavalazcotkRSTAvakRSTau / varjayitvA madhyama iha gRhyate / sa cAvikRtasvamukhavivarapramANaH / tatra kavalASTakAbhyavahAro'lpAhArInodaryyam / ardhasya samIpamupAdhaM dvAdaza kavalAH, yataH kavalacatuSTayaprakSepAt sampUrNamadhaM bhavati, tato dvAdaza kavalA upAdhaunodaryam / SoDaza kavalA hai 1 dizAvayaH-khaM. saMpU. he.|| 2 * * etadantargatapAThasthAne he. madhye IdRzaH pATha upalabhyate-'taJca paJcadhA alpAhAraubinodaryam , upAdhaunodaryam , adhaunodaryam , pramANaprAptaunodaryam , kiJcidUnaunodarya ca'-he. // 3 0ttaapkRssttau-mu.|| Jain Education Inten 4w.jainelibrary.org
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 879 // Jain Education Inte OBEDAAR adhauMnodaryyam / pramANaprAptAhAro dvAtriMzat kavalAH *se caikAdikavalairUna caturviMzatika valAn yAvat pramANaprAptAt kiJcidUnaunodaryyam / caturvidhe'pyasminnekaikakavalahAnena bahUni sthAnAni jAyante / sarvANi cAmRnyaunAdaryyavizeSAH / yoSitastu aSTAviMzatiH kavalA AhArapramANam, yadAha :I " battIsaM khalu kavalA AhAro kucchipUrao bhaNio / purisasa mahiliyA aTThAvIsaM bhave kavalA // 1 // " [ piNDaniryuktau gA0 642 ] tasyAH puruSAnusAreNa nyUnAhArAdikaM bhAvanIyam / tathA vartate'nayeti vRttirbhaikSam, tasyAH saMkSepaNaM hrAsaH / tacca dattiparimANa karaNarUpam eka-dvi- tryAdyagAraniyamo rathyAgrAmArdha - grAmaniyamazca / atraiva dravya-kSetra - kAla- bhAvAbhigrahA antarbhUtAH / tathA rasAnAM matulopAd viziSTarasavatAM vRSyANAM vikArahetunAm ata eva vikRtizabdavAcyAnAM madya-mAMsa-madhu-navanItAnAM dugdha-dadhi ghRta-taila-guDA'vagAhyAdInAM ca tyAgo varjanaM rasatyAgaH / 1 pramANaprApta AhAro-muH // 2 ** etadarntagatapAThasthAne he madhye IdRzaH pATha upalabhyate ' sa ca caturviMzatikavalaizcaturbhAgonatvAt prApta iva prAptaH sa cAsAvaunoMdarya ca prAptaunodaryam / kiJcadUnaunodaryamekatriMzat kavalAH, yadAgamaH- "appAhAra avaDhe dugapattA taheva kiMcUNA / aTTha duvAlasa solasa caDavIsa tahikkatIsA ya // " [ iti / paJcavidhe'pyasminnekaikakavalahAnena bahUni sthAnAni jAyante ' - he. // 3 0 viMzatikava0 - hai, vinA // 4 dvAtriMzat khalu kavalA AhAraH kukSipUrako maNitaH / puruSasya mahilAyA aSTAviMzatirbhaveyuH kavalAH // 10 // 879 //
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 880 // Jain Education Inter tathA tanuH kAyaH tasya klezaH zAstrAvirodhena bAdhanaM tanuklezaH / nanu tanoracetanatvAt kathaM klezasambhavaH ? ucyate| zarIra- zarIriNoH kSIra- nIranyAyenAbhedAdAtmakleze tanuklezasyApi sambhavAt tanukleza ityuktam / sa ca viziSTAsa na karaNenA| pratikarmazarIratva- kezolluzcanAdinA cAvaseyaH / nanu paraSahebhyaH ko'sya vizeSaH ? ucyate - svakRtaklezAnubhavarUpastanuklezaH, parISahAstu svaparakRtaklezarUpA iti vizeSaH / tathA lInatA viviktazayyAsanatA / sA caikAnte'nAvAdhe'saMsakte strI-pazu-paNDakavivarjite zUnyAgAra - devakula-sabhA| parvata- guhAdInAmanyatamasmin sthAne'vasthAnaM mano- vAk- kAya - kaSAyendriyasaMvRtatA ca / iti SaTdmakAraM bahistapo bAhyaM tapaH / vAhyatvaM ca bAhyadravyApekSatvAt, parapratyakSatvAt, kutIrthikairgRhasthaizca kAryyatvAcca / asmAt SaDvidhAdapi bAhyAt tapasaH saGgatyAga - zarIralAghave-ndriyavijaya-saMyamarakSaNa-karmanirjarA bhavanti // 89 // AbhyantaraM tapa Aha- prAyazcittaM vaiyApRtyaM svAdhyAyo vinayo'pi ca / vyutsargo'tha zubhaM dhyAnaM SoDhetyAbhyantaraM tapaH // 90 // mUlottaraguNeSu svalpo'pyatIcArazcittaM malinayatIti tacchuddhyarthaM prAyazcittam, prakarSeNa ayate gacchatyasmAdAcAradharma iti prAyo munilokastena cintyate smaryyate'ticAravizuddhayarthamiti niruktAt prAyazcittamanuSThAnavizeSaH / athavA prAyo bAhulyena 1 dRzyatAM tattvArthasUtre [ 9/19 ] tadbhASye siddhasenagaNiviracitAyAM tadvRttau ca // 2 vaiyAvRtyaM zAM. he / vaiyaavRttyN-mu.|| 3 vicintyate - mu. // caturthaH prakAzaH zlokaH 90 // 880 // 5 nirjarA bhAvanAyAM bAhyatapaH svarUpam 10
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 881 // SHEEHRISESERECENERGRICHEECHEHEHEHREHENSHOT vratAtikramaM cetati saJjAnIte cetaMzca na punarAcaratItyataH praayshcittm| athavA prAyo'parAdha ucyate, sa yena cetati vizudhyati tat prAyazcittam / bhImasenAt pUrve AcAryAH 'cita'dhAtuM vizuddhAvapi paThanti, yadAhuH-- "ciMtI saMjJAna-vizuddhayoH" [tattvArthabhASye 9 / 22 ] / prAyazcittaM ca dazavidham-Alocanam , pratikramaNam , mizram , vivekaH, vyutsargaH, tapaH, chedaH, mUlam , anavasthApyatA, pArAzcikamiti / tatrAlocanaM guroH purataH svAparAdhasya prakaTanam / taccAsevanAnulomyena prAyazcittAnulomyena c| AsevanAnulomyaM yena krameNAticAra Asevitastenaiva krameNa guroH purataH prakaTanam / prAyazcittAnulomyaM ca gItArthasya ziSyasya bhavati / sa hi | 1 cetshc-mu.|| 2 "citai saMjJAne"-dhA. pA. 278 / 3 tulA-"citI saMjJAne"-pA. dhA. 39 // 4 "citI saMjJAnavizuddhayoH dhaatuH| tasya cittamiti bhavati niSThAntamauNAdikaM c| evamebhirAlocanAdibhiH kRc,stapovizeSainitApramAdaH taM ke vyatikramaM prAyazcetayati, cetayaMzca na punarAcaratIti ataH praayshcittm| aparAdho vA prAyastena vizudhyata iti atazca prAyazcikattamiti" iti tattvArthabhASye 9 / 22 / "citI sNjnyaan-vishuddhyordhaaturityaadi| bhImasenAt parato'nyairvaiyAkaraNairarthadvaye paThito dhAtuH saMjJAne vizuddhau c| iha vizuddhayarthasya saha saMjJAnena grhnnm| .................atazca asmAJca hetoH prAyazcittamiti" iti ke siddhasenagaNiviracitAyAM tatvArthabhASyaTIkAyAm pR0 254 // 5 prAyazcittAdeH paDvidhasya AbhyantaratapasaH kiJcit samAna svarUpa tattvArthabhASye [9 / 29] siddhasenagaNiviracitAyAM tavRttau [pR0 220-260] ca vilokanIyam // For Private & Personal use only // 881 // Jain Education in nal |
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopa vRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 90 // 882 // // 882 // HEMETREMEMARRIERRIERMERICHEHEREIGICHRISHBHISHESH paJcaka-dezaka-paJcadazakakrameNa prAyazcittAni guru-laghvaparAdhAnurUpANi vijJAya yo yo'parAdho gurustaM taM prathamamAlocayati, pazcAllaghu laghutaraM c| atIcArAbhimukhyaparihAreNa pratIpaMkramaNamapasaraNaM pratikramaNaM mithyAduSkRtasaMprayuktena pazcAttApena 'punarevaM na kariSyAmi' iti pratyAkhyAnam / mizramAlocana-pratikramaNarUpam, prAgAlocanaM pazcAd gurusandiSTena pratikramaNam / vivekaH sNsktaan-paano-pkrnn-shyyaadivissystyaagH| vyutsargo'neSaNIyAdiSu tyakteSu gamanAgamana-sAvadya-svapnadarzana-nausantaraNoccAra-prasravaNeSu ca viziSTaH praNidhAnapUrvakaH kaayvaangmnovyaapaartyaagH| tapastu cchedagranthAnusAreNa jItakalpAnusAreNa vA yena kenacit tapasA pizuddhirbhavati tat tad deyamAsevanIyaM ca / chedastapasA durdamasyAhorAtrapaJcakAdinA krameNa zramaNaparyAyacchedanam / mUlaM mahAvratAnAM mUlata AropaNam / tathA avasthApyata ityavasthApyaH, taniSedhAdanavasthApyaH, tasya bhAvo'navasthApyatA duSTatarapariNAmasyA'kRtatapovizeSasya batAnAmanAropaNam , tapaHkarma cAsyotthAna-niSadanAdikarmakaraNAzaktiparyantam / sa hi yadotthAnAdyapi kartumazaktastadA'nyAna prArthayate--'AyAH! utthAtumicchAmi' ityaadi| te tu tena saha saMbhASaNamakurvANAstatkRtyaM kurvanti, yadAha 1 dazakakrameNa-zAM. sNpuu.|| 2 vishissttprnni-mu.|| nirjarAbhAvanAyAmAbhyantaratapAsvarUpam Jain Education Intel 70w.jainelibrary.org
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ "udvijja nisIajja va bhikkhaM hiMDijja mattagaM pehe| kuviapiabaMdhavassa va karei iyaro vi tusiNIo // 1 // " [vyavahArabhASye prathame uddezake gAthA 368 ] etAvati tapasi kRte tasyotthApanA kriyate / tathA pAramantaM prAyazcittAnAM tata utkRSTataramAyazcittAbhAvAt , aparAdhAnAM vA pAramaJcati gacchatItyevaMzIlaM pArAzci, tadeva pArAzcikam / tacca mahatyaparAdhe liGga-kula-gaNa-saMghebhyo bahiSkaraNam / etacca chedaparyantaM prAyazcittaM vraNacikitsAtulyaM pUrvasaribhirabhihitam / tatra tanuratIkSNamukho rudhiramaprAptastvaglagnaH zalyo dehAduddhiyate, na tatra vraNasya mardanaM vidhIyate zalyAlpatvena vraNasyAlpatvAt / dvitIye tu lagnoddhatazalye mardanaM kriyate na tu karNamalena puuryte| tRtIye tu dUrataragatazalye zalyoddhAra-malana-karNamalapUraNAni kriynte| caturthe tu zalyakarSaNa-mardana rudhiragAlanAni vedanApahArArtha kriyante / paJcame tu gADhatarAvagADhazalyoddharaNam , tato gamanAdiceSTA nivaaryte| SaSThe hita-mitabhojyabhojano vA zalyoddhArAnantaraM bhavati / saptame tu zalyoddhArAnantaraM yAvacchalyena mAMsAdi dUSitaM tAvat chidyate, gonasabhakSitAdau pAdavalmIke vA pUrvokta kriyAbhiranupazamAd visarpati aGgacchedaH sahAsthnA zeSarakSArtha vidhIyate ca / evaM // 883 // ma 1 uttiSTheda niSIdedvA bhikSAM hiNDet mAtrakaM preksset| kupitapriyabAndhavasyeva karoti itaro'pi tUSNIkaH // tusiinniio-shaaN.| tusnniio-khN.|| 3 'hitamitabhojI abhojano vA' iti bhaavH|| 4 zeSarakSaNArtha vidhiiyte| evN-mu.|| For Private & Personal use only Jain Education Inter 2 ww.jainelibrary.org
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopaca vRttivibhUSitaM yogazAstram dravyavraNadRSTAntena mUlottaraguNarUpasya cAritrapuruSasyAparAdharUpo vraNa AlocanAdinA chedAntena prAyazcittavidhinA zodhanIyaH, yadAhurbhagavadbhadrabAhusvAmipAdAH;-- " taNuo atikkhatuMDo asoNio kevalaM tyaalggo| uddhariu avayajjhai sallo na malijjai vaNo u // 1 // caturthaH prakAzaH zlokaH 90 nirjarAbhAvanAyAmAbhyantaratapaHsvarUpam // 884 // // 884 // BHERCISHEIKCHROMEREMORSEENETICKETRICKSHEKSHEELERStevel 1 "taNuo atikkhatuMDo' iti tanureva tanukaM kazamityarthaH, na tIkSNatuNDamatIkSNamukhamiti bhaavnaa| nAsmin zoNita vidyata ityazoNitam , kevalaM navaraM tvaglagnam, uddhRtya avaujjhati sallo tti parityajyate zalyam , prAkRtazailyA tu pulliGganirdeza: masalo, na malijA vaNo ya', na ca mRdyate vraNaH alpatvAt zalyasyeti gaathaarthH| prathamazalyaje ayaM vidhiH, dvitIyAdi zalyaje punarayama-lagguddhiyammi, lagnamuddhRtaM lagnoddhRtam, tasmin dvitIye, kasmin ? adUragate zalya iti yogaH, manAga dRDhalagna iti bhaavnaa| atra 'malijai paraM' ti mRdyate yadi paraM vraNa iti uddharaNaM zalyasya, mardanaM vraNasya, pUraNaM karNamalAdinA tasyaivatAni kriyante dUragate tRtIye zalya iti gAthArthaH / 'mA veyaNA u to uddharettu gAlaMti soNiya cutthe| rujjhau lahu~ ti ciTThA vArijjai' iti mA vedanA bhaviSyatIti tata uddhatya zalyaM gAlayanti zoNitaM caturthe zalya iti| tathA ruhyatAM zIghramiti ceSTA parispandAdilakSaNA vAryate nissidhyte| paJcame zalye uddhate vraNo'syAstIti vaNI, tasya vraNinaH rodrataratvAcchalyasyeti gAthArthaH // 'rohei varNa chaTTe' iti rohayati vraNaM SaSThe zalye uddhate sati hitamitabhojI, hitaM pathyaM mitaM stokam , abhuJjana veti| yAvacchalyena dUSitaM tattiyamittaM ti tAvanmAnaM chidyate saptame zalye uddhate, kim ? pUtimAMsAdIti gAthArthaH / tahavi ya aThAyeti tathApi ca aTTAyamANe tti atiSThati sati visarpati ityarthaH, gonasabhakSitAdau ruSka rumpha)kaivApi, kriyate tadaGgacchedaH sahAsthikaH zeSarakSArthamiti gAthArthaH / evaM tAvad dravyavaNastacikitsA ca prtipaaditaa| adhunA bhAvaNaH pratipAdyate-'mUluttaraguNaruvassa' gaahaa| iya Jain Education Internet ww.jainelibrary.org
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 885 // lagguddhiyammi bIe malijjhai paraM adUrage salle / uddharaNa-malaNa-pUraNa dUrayaragae taiyagammi // 2 // mA veyaNA u to uddharittu gAliMti soNia cautthe / rujjhau lahuM ti ceTThA vArijjai paMcame vaNiNo // 3 // 1 rujjhi-mu.|| 5 MCHCHCHCHEHEHEREHREHCHEHEHDHEHCHCHCHCHCHEHICHCHHER ke manyakartRkI sopayogA ceti vyaakhyaayte| mUlaguNAH prANAtipAtAdiviramaNalakSaNAH, piNDavizuddhayAdayastu uttaraguNAH, ete eva karUpaM yasya sa mUlaguNottaraguNarUpastasya, tAyinaH, paramazcAsau caraNapuruSazceti samAsaH, tasya aparAdhAH gocarAdigocarAH, ta eva zalyAni, tebhyaH prabhavaH sambhavo yasya sa tathAvidhaH bhAvavraNo bhavati jJAtavyaH iti gaathaarthH| sAmpratamasya anekamedabhinnasya bhAvavraNasya vicitraprAyazcittabhaiSajena cikitsA pratipAdyate, tatra 'bhikkhAyariyAi' bhikSAcaryAdiH zudhyatyaticAraH kazcid vikaTaka nayaiva AlocanayaivetyarthaH, AdizabdAd vicArabhUmigamanajo gRhyate, iha cAticAra eva vaNaH 2 = aticAravraNaH?], evaM sarvatra yojyam / bitiutti dvitIyo vraNaH apratyupekSite khelavivekAdau hA asamito'smIti sahasA agupto vA mithyAduSkRtamiti vicikitsetyayaM gaathaarthH| zabdAdiSu iSTAniSTeSu rAga dveSaM vA manasA gataH, atra taio tRtIyo vraNaH mizrabhaiSajavicikitsyaH, AlocanApratikramaNazodhya ityarthaH / jJAtyA aneSaNIyaM bhaktAdivigizcanA caturtha iti gAthArthaH / ussaggeNa vi sujjhai, kAyoM matsargeNApi zuddhayati aticAraH kazcit , kazcit tapasA pRthivyAdisaMghaTTanAdijanyo nirvigatikAdinA SaNmAsAntena, tenApyazuddhaya mAnastathAbhUtaM gurutaraM chedavizeSA vizodhayantIti gAthArthaH" - iti AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttI pR0 765-766 // 14 avujjhi-mu.|| CHCHEHENSISTRICIENCYCYCreverRISHCHEMICHEHINDICHEHEIGN Jain Education in
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 90 // 886 // ETCHEHEHCHHETETTEHEICHEHEREIGRIEVEMEMOREHEHREHENDHI rohei vaNaM chaThe hiamiabhoI ajamANo vA / tattiyamettaM chijjai sattamae pUimaMsAi // 4 // taha vi aThAyamANe goNasakhaDyAi rapphae vA vi / kIrai tayaMgacheo saaTio sesaraksaTThA // 5 // mRlottaraguNarUvassa tAiNo paramacaraNapurisassa / avarAhasallapahavo bhAvavaNo hoi nAyavvo // 6 // bhikkheriyAi sujjhai aiyAro koi viyaDaNAe u / vIo hA'samio mi tti kIsa sahasA agutto a||7|| saddAiesu rAga dosaM ca maNe gao tiagmmi| nAuM aNesaNijjaM bhattAivigiMcaNa cautthe // 8 // HEHREENSHEREHENEVEREMETRIEVESHCHCHEREMEHEHCHEHEHEYE nirjarAbhAvanAyAmAbhyantaratapaHsvarUpam 1 tittiy-shaaN.|| 2 mNsaaii-mu.|| 3 aTThAya0-saMpU. mu.|| 4 bhikkhaayriyaai-mu.|| bhikkhaariyaai-he.|| 5 aiiyaaro-he.|| 6 bIo u asamio ti kiis-sNpuu.| bIo u tti samio u kiis-shaaN.| bIo u ti samio cha u ti kiis-kh.| bIo ha asamio mi tti kiis-mu.|| 7 agutto vaa-mu.|| 8 mnnaa-mu.|| Jain Education Inte l |
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11 249 11 Jain Education Inter ussaggeNa vi sujjhai aiyAro koi koi u taveNaM / teNa vi amujjhamANe cheryAvasesA bisorhiti // 9 // " [ Avazyakaniryuktau gAthAH 1434-1442 ] pramAdadoSavyudAsa- bhAvaprasAda -naiH zalyA 'navasthAvyAvRtti maryAdAatyAga-saMyamadADharyA -''rAdhanAdi prAyazcittaphalam / atha vaiyatyam / vyApRto vyApArapravRttaH pravacanoditakriyAnuSThAnaparaH, tasya bhAvaH karma vA vaiyAvRtyam / vyAdhi- parISaha| mithyAtvAdyupanipAte tatpratIkAro vAhyadravyAsaMbhave svakAyena tadAnukUlyAnuSThAnaM ca / taccAcAryopAdhyAya-sthavira-tapasvi-zaikSaglAna-sAdharmika-kula- gaNa - saGghalakSaNa viSayabhedena dazadhA / tatra svayamAcarati parAMcAcArayati, Acaryate sevyata iti vA''cAryaH / sa paJcadhA - pravrAjakAcArya:, digAcArya:, uddezAcAryaH, samuddezAnujJAcAryaH, AmnAyArthavAcakAcArya iti / tatra sAmAyika| vratAderAropayitA pravrAjakAcAryaH / sacittAcittamizravastvanujJAyI digAcAryaH / prathamata eva zrutamuddizati yaH sa uddezAcAryaH / | uddeSTRgurvabhAve tadeva zrutaM samuddizatyanujAnIte vA yaH sa samuddezAnujJAcAryaH / AmnAyamutsargA - 'pavAdalakSaNamarthaM vakti yaH sa pravacanArthakathane nAnugrAhako'kSaniSadyAdyanujJAyI AmnAyArthavAcakaH / AcAragocaravinayaM svAdhyAyaM cAcAryAIllabdhAnujJAH sAdhava 10mANaM- mu. // 2 visohaMti - khaM. // 3 maryAdAtyAga0 - saMpU0 vinA // 4 vaiyAvRtyam-he. // 'vaiyAnRtyam-mu. // 5 vyAvRto he / vyAvRtto- mu. // dRzyatAM tattvArthabhASye [ 9 / 24 ] siddhasenagaNiviracitAyAM tadvRttau ca pR0 256 // 6 vaiyAvRtyam - he / vaiyAvRttyam - mu. // tatvArthabhASye [9 / 7] siddhasenagaNiviracitAyAM tadvRttau ca pR0 208 // 8 uddezakAcArya:- mu. // 9 samuddeSTR 0-khaM. // 7 yatAM 5 10 // 887 //
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 888 // Jain Education Inter lelelelelels | upa samIpe'dhIyate'smAdityupAdhyAyaH / sthaviro vRddhaH / sa zruta- paryAya - vayo bhedAt trividhaH / zrutasthaviraH samavAyAGgaM yAvadadhyetA, paryAyastha viro yasya dIkSitasya viMzatyAdIni varSANi vayaHsthaviraH saptatyAdivarSajIvitaH / vikRSTaM dazamAdi kiJcinnyUnaSaNmAsAntaM tapaH kurvastapasvI / acirapravrajitaH zikSAhaH zaikSaH / rogAdikliSTazarIro glAnaH / sAdharmikAH samAnadharmANo dvAdazavidhasambhogavantazca / bahUnAM gacchAnAmekajAtIyAnAM samUhaH kulaM cAndrAdi / gacchastvekAcAryapraNeyaH sAdhusamUhaH / kula| samudAyo gaNaH koTikAdiH / sAdhu-sAdhvI zrAvaka-zrAvikAsamudAyaH saGghaH / eSAmAcAryAdInAmanna-pAna-vastra- pAtra -pratizrayapITha- phalaka-saMstAra kAdibhirdharmasAdhanairupagrahaH zuzrUSA bhaiSajakriyA kAntArarogopasargeSu paripAlanam evamAdi vaiyApRtyam / atha svAdhyAyaH / suSThu maryAdayA kAlavelAparihAreNa pauruSyapekSayA vA'dhyayanaM svAdhyAyaH / sa paJcavidhaH - vAcanam, pracchanam, anuprekSA, AmnAyaH, dharmopadezazceti / tatra vAcanaM ziSyAdhyApanam / pracchanaM granthArthayoH sandehacchedAya nizcitabalAdhAnAya vA parAnuyogaH / anuprekSA granthArthayoreva manasA'bhyAsaH / AmnAyo ghoSavizuddhaM parivartanam guNanam, rUpAdAnamiti yAvat / dharmopadezo'rthopadezo vyAkhyAnamanuyogo varNanamiti yAvat / atha vinyH| vinIyate kSipyate'STaprakAraM karmAneneti vinayaH / sa caturdhA jJAna-darzana- cAritropacArabhedAt / tatra sabahumAnaM jJAnagrahaNA - SbhyAsa - smaraNAdijJAna vinayaH / sAmAyikAdau lokabindusAraparyante zrute bhagavatprakAzitapadArthAnyathAtvAsambhavAt tattvArthazraddhAniH zaGkitatvAdinA darzanavinayaH / cAritravatazcAritre samAhitacittatA cAritravinayaH, pratyakSeSvAcAryAdi1 candrAdi - saMpU. mu. // 2 phalaka- zayyA saMstArakA0 zAM0 // 3 vaiyAvRtyam - he. / vaiyaavRttym-mu.|| adddd8! caturthaH prakAza: zlokaH 90 11 666 11 5 nirjarA bhAvanAyAmAbhyantara tapaH svarUpam 10
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 889 // BHISHCHOICHERCHOICHCHHUCHCHEHEHEREHEHEHEREHENSHEHERE pvabhyutthAnA-'bhigamanA-'JjalikaraNAdirupacAravinayaH, parokSeSvapi kaay-vaag-mnobhirjlikriyaa-gunnsNkiirtnaa-'nusmrnnaadirupcaarvinyH| | * atha vyutsargaH / vyutsarjanIyasya parityAgo vyutsrgH| sa dvividhaH-bAhya aabhyntrshc| tatra bAhyo dvAdazAdibhedasyopadheratiriktasya, aneSaNIyasya saMsaktasya vA'nna-pAnAdervA tyaagH| AbhyantaraH kaSAyANAm , mRtyukAle zarIrasya ca tyAgaH / nanu vyutsargaH prAyazcittamadhya evoktastat kiM punaratra vacanena ? satyam , so'ticAravizuddhayartha uktaH, ayaM tu sAmAnyena nirjarArtha ityapaunaruktyam / atha zubhadhyAnam / zubhamArta-raudravivekena zubharUpaM dharmya-zuklarUpaM dhyAnaM zubhadhyAnam / atrAta-raudradhyAne uktapUrve, dhayaM zuklaM ca zubhadhyAne vkssyete| ityanena prakAreNa poDhA''bhyantaraM tpH| idaM cAbhyantarasya karmaNastApakatvAt , abhyantarairevAntarmukhaibhagavadbhiAyamAnatvAccAbhyantaram / dhyAnasya sarveSAM tapasAmupari pATho mokSasAdhaneSvasya prAdhAnyakhyApanArthaH, yadAha "saMvara-viNijjarAo mokkhassa paho tavo paho tAsi / jjhANaM ca pahANaMgaM tavassa to mokkhaheU taM // 1 // " [dhyAnazatake gA0 96 ] // 90 // ** etadantargatapAThasthAne he. madhye IdRzaH pAThaH-'atha vyutsrgH| vyutsarjanIyAneSaNIyAdiSu tyakteSu gamanAgamana-0 sAvadyasvadhanadarzana-nausantaraNo-cAra-prazravaNeSu ca viziSTaH praNidhAnapUrvakaH kAyavAGmanovyApAratyAgaH'-he. // 2 dharmyazukladhyAna 1 shubhdhyaanm-shaaN.|| 3 saMghara-vinirjarAH mokSasya panthAH tapaH pnthaastaasaam| dhyAnaM ca pradhAnAGgaM tapasastato mokSahetustat / / WHEREARSHISHEHEHEREKEHEIGHEIRECHEHEHESHCHEIGHCHEMEHERE 9 // Jain Education Intel Elww.jainelibrary.org
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 890 // Jain Education Int atha tapaso nirjarAhetutvaM prakaTayannAha- aaaaaa dIpyamAne tapovA cAbhyantare'pi ca / yamI jarati karmANi durjarANyapi tatkSaNAt // 91 // tapa eva bahiH pApavanadAhakatvAt tapovahniH, tasmin dIpyamAne mabalIbhUte / kiMviziSTe ? bAhye'nazanAdau, Abhyantare prAyazcittAdau sati / yamI saMyamavAn jarati bhasmasAt karoti / antarbhUtaNyarthatvAt sakarmakatA / karmANi jJAnAvaraNIyAdIni durjarANyapi duHkhakSayyANyapi / nirjarAhetutvaM tapasa upalakSaNam, saMvarahetutvAdapyasya yadAha vAcakamukhya: - " tapasA nirjarA ca " [ tattvArtha0 914], tapasA nirjarA saMvaratha bhavatItyarthaH / tapazca saMvaratvAdabhinavakarmopacayapratiSedhakam, nirjaraNa| phalatvAccirantanakarmanirjarakam, tathA ca nirvANaprApakamiti / atrAntarazlokAH-- yathA hi pihitadvAramupAyaiH sarvataH saraH / navairnavairjalApUraiH pUryate naiva sarvathA // 1 // tathaivAvarodhena karmadravyai navairnavaiH / ayaM na pUryate jIvaH saMvareNa samAvRtaH // 2 // yathaiva sarasastoyaM saMzuSyati purA citam / divAkarakarAlAtapAtasantApitaM mruhuH / / 3 / / 1 0kSayyAnyapi khaM. // 2 divAkarakarA evaM alAtAni teSAM pAtena santApitamityarthaH // dailadaaaaaaaaaaaaaaaa caturthaH prakAzaH zlokaH 91 // 890 // 5 nirjarA bhAvanA varNanam 10
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 SHEHICHCHECERECEREMEHEREHEREHEHEREHCHEHEREHEREHREK tathaiva pUrvasambaddhaM sarvakarma zarIriNAm / tapasA tApyamAnaM sat kSayamAyAti tatkSaNAt // 4 // nirjarAkaraNe bAhyAcchreSThamAbhyantaraM tapaH / tatrApyekAtapatratvaM dhyAnasya munayo jaguH // 5 // cirArjitAni bhUyAMsi prabalAnyapi tatkSaNAta / karmANi nirjarantyeva yogino dhyaanshaalinH||6|| yathaivopacito doSaH zoSamAyAti laGghanAt / tathaiva tapasA karma kSIyate pUrvasaJcitam // 7 // yathA vA meghasaGghAtAH prcnnddpvnairhtaaH| itastato vizIryante karmANi tapasA tathA // 8 // pratikSaNaM prebhavantyAvapi sNvr-nirjre| prakRSyete yadA mokSaM prasuvAte tadA dhruvam // 9 // nirjarAM nirjarAM kurvastapobhirdvividhairapi / sarvakarmavinirmokSaM mokSamAmoti zuddhadhIH // 10 // evaM tapobhirabhitaH paricIyamAnA sthAnirjarA sakalakarmavighAtahetuH / seturbhavodadhisamuttaraNe mamatvavyAghAtakAraNamataH khalu bhAvayet tAm // 11 // ||nirjraabhaavnaa 9 // 91 // atha dharmakhAkhyAtatAbhAvanA svAkhyAtaH khalu dharmo'yaM bhagavadbhirjinottamaiH / yaM samAlambamAno hi na majjed bhavasAgare // 92 // 1 smbhvntyaavpi-mu.|| HEHEREHEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEEHEREHCHEEN O Jain Education Inte
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 892 // Jain Education Inte aaaa Bleededaeecele suSThu tIrthakApekSayA prAdhAnyena, A vidhi pratiSedhamaryAdayA khyAtaH kathitaH khalu nizcayena dharmo vakSyamANalakSaNaH, ayaM vipazcitAM cetasi vivarttamAnaH / kaiH ? jinottamairavadhijinAdibhyaH prakRSTaiH kevalibhiH / kathambhUtaiH ? bhagavadbhirvyAkhyAta| svarUpairarhadbhiriti yAvat / svAkhyAtatAmevAha--yaM dharma samAlambamAno durgatipAtabhayAdAzrayana, janturiti gamyate, na majjed na bruDed bhavasamudre // 92 // svAkhyAtaM dharmamAha- saMyamaH sUnRtaM zaucaM brahmA' kiJcanatA tapaH / kSAntirmArdavamRjutA muktizca dazadhA sa tu // 93 // sa tu dharmo dazadhA dazaprakAraH / tatra saMyamaH prANidayA, sa saptadazavidhaH / taMtra pRthivyaptejovAyuvanaspatidvitricatuSpazcendriyANAM mano-vAk kAyakarmabhiH karaNa- kAraNAnumatibhizca saMrambha- samArambhA - ''rambhavarjanamiti navadhA / ajIvarUpANyapi pustakAdIni duHSamAdoSAt prajJAbalahIna ziSyAnugrahArthaM yatanayA pratilekhanA - pramArjanApUrvaM dhArayato'jIvasaMyamaH / tathA prekSya cakSuSA sthaNDilaM bIja-jantu - haritAdirahitaM tatra zayanAsanAdIni kurvIteti prekSAsaMyamaH / gRhasthAn sAvadyavyApAraprasaktAnavyApAraNenopekSamANasyopekSAsaMyamaH / prekSite'pi sthaNDile rajoharaNAdinA pramRjya zayanAsanAdIn kurvataH sthaNDilA1 kutIrthikA0 - mu. // 2 tathA pRthi0 - zAM. // dRzyatAM tattvArthabhASye [ 9/6 ] siddhasenagaNiviracitAyAM tadvRttau pR0 197-198 // 3 zayanAdIni - zAM. // / 4 zayanAdIn khaM. // ca adaaek caturthaH prakAzaH zlokaH 93 // 892 // 5 nirjarA bhAvanA varNanam 10
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 813 // HENGHerHHHORTCHCHEHRTCHRISHCHISHEHCHEHCHEHENGICHE dasthaNDilamasthaNDilAcca sthaNDilaM saMkrAmataH sacittA-'citta-mizrAsu pRthivISu rajo'vaguNThitau caraNau pramAya gacchato vA / prmaarjnaasNymH| bhakta pAnAdikamaneSaNIyaM vastra pAtrAdikaM cAnupakArakaM saMsaktaM vA nirjantuke sthaNDile pariSThApayataH prisstthaapnaasNymH| manaso'bhidrohA-'bhimAneAdibhyo nivRttidharmadhyAnAdiSu ca prvRttirmnHsNymH| vAco hiMsra-paruSAdibhyo nivRttiH zubhabhASAyAM ca prvRttirvaasNymH| kAyasya dhAvana-valganAdibhyo nivRttiH zubhakriyAsu ca pravRttiH kAyasaMyama iti / evaM saptadazaprakAraH prANAtipAtanivRttirUpaH saMyamaH, yadAhuH-- " puDhavidagaagaNimAruyayaNassaibiticaupaNiMdiajjIve / pehopehapamajjaNapariTThavaNamaNobaikAe // 1 // " [ AvazyakasaM0 ] tathA "UnaN parihANe" [dhA0 pA0 10 // 320 ], asya dhAtoH suSTu unyate'priyaparihAreNa priyamAtrAzrayaNAd mitIkriyate iti sUn , sUn ca tadRtaM ca sUnRtaM priyaM satyaM ca / tacca pAruSya-paizunyA-'sabhyatva-cApalA-''vilatvaviralatva-saMbhrAntatva-sandigdhatva-grAmyatva-rAgadveSayuktatvo-padhA-'vadya-vikatthanaparihAreNa mAdhuyaudArya-sphuTatvA-''bhijAtya 1 prussaadivcobhyo-mu.|| 2 saMyamAdidazavidhadharmasvarUpaM tattvArthabhASye [9 / 6] siddhasenagaNiviracitAyAM tadvattI ca[pR0 189-208 ] vistareNa vilokanIyam // 3 pRthivyudkaagnimaarutvnsptidvitrictuHpnycendriyaajiive| prekSopekSApramArjana-10 pariSThApanamanovacaHkAye // 4 0paNidiajIve-zAM. / pnnidiyajjiivo-khN.| paNidiajIvA-iti AvazyakasUtrasya saMgrahaNIgAthAyAm // 5 0baI0-saMpU. vinaa|| 6 AvazyakasUtre pratikramaNAdhyayane 'sattarasavihe asaMjame' iti sUtrasya saMgrahaNIgAthA | iyam / // 823 // Jain Education Intera 75 ainelibrary.org
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopana vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokaH 93 // 894 // HEENETBHEMORRHEMEICHERCISHERSXEHRIRIKCHRIKRISHCHIKERSIS padArthAbhivyAhArA-'rhadvacanAnusArA-'rthyatvA-rthijanabhAvagrAhakatva-dezakAlopapannatva-yata-mita-hitatvairyuktaM yAcana-pracchanapraznavyAkaraNAdirUpamiti mRSAvAdaparihArarUpaM sUnRtam / zaucaM saMyama prati nirupleptaa| sA caadttaadaanprihaarruupaa| lobhaato hi paradhanaM jighRkSan saMyamaM malinayati / laukikA apyAhu: "sarveSAmeva zaucAnAmarthazaucaM paraM smRtam / yo'rtheSu zuciH sa zucirna mRdvArizuciH shuciH||1||" [ manusmRtau 5 / 106] ___ azucirhi bhAvakalmaSasaMyukta ihAmutra cAzumaM karmopacinoti, upadizyamAnamapi ca zreyo na pratipadyate, ityadattAdAnaparihArarUpaM zaucam / navabrahmacaryaguptisanAthamupasthasaMyamo brahma 'bhImo bhImasenaH' iti nyAyAd brahmacaryam / bRhattvAd brahmAtmA, tatra caraNaM brhmcrymaatmaaraamtetyrthH| tadartha gurukulasevanamapi brahmacaryamityabrahmanivRttirUpaM brhmcrym| 10sArArthatvA0-saMpU. vinA / sArArthitvA0-zAM. // "satyarthe bhavaM vacaH satyam / tadananRtam aparuSam apizunam anasabhyam acapalam anAvilam aviralam abhrAntam madhuram abhijAtam asandigdham sphuTam audAryayuktam agrAmyapadArthAbhivyAhArama asIbharam arAgadveSayuktam sUtramArgAnusArapravRttArtham ayam arthijanabhAvagrahaNasamartham AtmaparArthAnugrAhakaM nirupadhaM deza-kAlopa pannam anavadyam arhacchAsanaprazastaM yataM mitaM yAcanapracchanaM praznavyAkaraNamiti satyadharmaH" iti tattvArthabhASye [9 / 6] / vizeSAjarthibhiH siddhasenagaNiviracitA tattvArthabhASyaTIkA vilokanIyA pR0 196-197 // 2 vaacn0-mu.|| 3 brhmgupti-mu.|| dharmasvAkhyAtatAbhAvanAyAM dazavidhayatidharmavarNanam Jain Education Inter 2ww.jainelibrary.org
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 895 // Jain Education Interna nAsya kiJcanaM dravyamastItyakiJcanaH, tasya bhAvo'kiJcanatA / upalakSaNaM caitat tena zarIra-dharmopakaraNAdiSvapi nirmamatvamakiJcanatvam / zarIramapi dhArayanto munayo nirmamatvAt tatparigraharahitA bhojanAdikamapi saMyamayAtrArthaM zakaTAkSalepa navat kurvanti, na mUrcchayA / upakaraNamapi ca rajoharaNAdikaM saMyamarakSArthaM vastra pAtrAdikaM tu saMyamazarIra paritrANArthaM dhArayanti, na punarlobhAdinA iti niSparigrahA eva / iti parigrahaparihArarUpA'kiJcanatA / tapa ukta nirvacanam, uktasya saMyamAdervakSyamANasya ca kSAntyAdeH saMvara- hetordharmasya madhye paThitam, saMvara- nirjarAhetutvAt tacca dvAdazaprakAraM pUrvamuktam / prakIrNakaM cedamanekavidham, tadyathA - yavamadhyaM vajramadhyaM ca cAndrAyaNaM kanaka- ratna- muktAvalyastisraH siMhavikrIDite dve, saptasaptamikAdyAH pratimAzcatasraH, sarvatobhadram, bhadrottaram, AcAmlavardhamAnamityevamAdi / tathA dvAdaza bhikSupratimA mAsikyAdyA A saptamAsikyAH sapta saptarAtrikyastisraH, ahorAtrikI, ekarAtrikI ca / kSAntiH kSamA zaktasyAzaktasya vA sahanapariNAmaH, sA ca krodhanimittasyAtmani bhAvAbhAvacintanAt, krodhadoSacintanAt, bAlasvabhAva cintanAt svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanAt, kSamAguNAnuprekSaNAcca / , tatra yena doSeNa mAmAkrozati paraH sa doSo mayi yadyasti tadasya sadbhUtamartha prakAzayataH ko'parAdha: ? / atha nAsti, tarhi mRSA'sau vadatIti bhAvAbhAvacintanAt kSamitavyameva, yadAha- " AkruSTena matimatA tattvArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopaH syAdanRtaM kiM nu kopena // 1 // "1 1 kiJcanadravya0 - mu. // 2 0dika va saMyama0 - mu. / 3 bhAvavicintanAt - mu. // [ ] 10 / / 895 // ww.jainelibrary.org
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ krodhadoSacintanAdapi kssmitvymev| kruddhasya tAvad dhruvaH karmabandhaH, tataH parAbhighAtaH, tato'pyahiMsAvratalopaH, svopakSa caturthaH vRttikruddhasya cApavadataH sUnRtavratalopaH, vismRtapravrajyApratipattizcAdattamapi gRhNIyAt tato'steyavratalopaH, dveSAt parapAkhaNDinI prakAzaH vibhUSitaM vibrahmAsevamAnasya brahmacaryavratalopaH, pradviSTasyAvirateSu gRhastheSu sahAyabuddhayA mUrchApi syaadityprigrhvrtlopH| uttaraguNa zlokaH 93 yogazAstram bhaGgaprasaGge tu kA kathA ? kruddhazca gurUnapyAsAtayedadhikSiped vaa| iti krodhadoSacintanam / bAlasvabhAvacintanAcca kssntvym| bAlo'jJaH, tatsvabhAvacintanaM punarvAlaH kadAcit parokSamAkrozati kadAcit / prtykssm| Akrozannapi kazcit tADayati, kazcid mArayati, kazcid dharmabhraMzamapi cikIrSati, tad diSTayA vardhAmahe mAmeSa / dharmasvAkhyA. parokSamAkrozati na pratyakSama, pratyakSaM vA''krozati na tADayati, tADayati vA na mArayati, mArayati vA na dharmAda tatAbhAva manAyAM dazabhraMzayati, ityuttarasyottarasyAbhAve lAbha eSa mameti manyate, yadAhuH vidhayati"akosa-haNaNa-mAraNa-dhammabhaMsANa bAlasulahANa / dharmavarNanam lAbhaM mannai dhIro jahottarANaM abhAvammi // 1 // iti bAlasvabhAvacintanam / svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanAdapi kSamitavyameva / pUrvakRtakarmaNAM phalAbhyAgama eSaH, phalabhogaM tapo vA vinA na nikAcitasya karmaNaH kSaya ityavazyabhoktavye phale nimittamAtrameva paraH, yadAhuH-- 10sAdayeda-zAM. khaM. sNpuu.|| 2 kazcicca dhrm-shaaN.|| 3 Akroza-hanana-mAraNa-dharmabhraMzAnA bAlasulabhAnAm / lAbhaM manyate dhIro yathottarANAmabhAve || 4 kssntvymev-mu.|| 10 Jain Education Inte ! For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 897 // dialeeeeeee Jain Education Inter 16 'sevvo puvvakayANaM kammANaM pAvae phalavivAgaM / Bea avarAhesu guNesu animittamittaM paro hoi // 1 // " [ | iti svakRtakarmaphalAbhyAgamacintanam / J kSamAguNAnuprekSaNAcca kSantavyam / anAyAsaH krodhanimittaprAyazcitAbhAvaH, zubhadhyAnAdhyavasAyaH, parasamAdhAnotpAdanam, stimitaprasannAntarAtmatvam, praharaNasahAyAnveSaNAbhAva:, asaMrambhaH, prasannamukhatA, dhavalavilocanatA, asvedatA, niSkampatA, paraprahAravedanA'bhAva iti kSamAguNAH / iti krodhapratipakSaH kSamAdharmaH / atha mArdavam / mRdurastabdhaH, tasya bhAvaH karma vA mArdavaM nIcairvRttiranutsekaztha, tadubhayamapi madanigrahAd bhavati | madAzra jAtimadAdayaH pUrvamuktAH / tatazca " jAti-kula- rUpa-bala-lAbha-buddhi-vAllabhyaka- zrutamadAndhAH / klavAH paratra ceha ca hitamapyarthaM na pazyanti / / " [ prazamaratau 80 ] |ityAdimadadoSaparihAraheturmAnapratipakSo mArdavam / atha RjutA / RjuravakramanovAkkAyakarmA, tasya bhAvaH karma vA RjutA, manovAkkAyavikriyAviraha ityarthaH, mAyArahitatvamiti yAvat / mAyAvI hi sarvAtisandhAnaparatayA sarvAbhizaGkanIyo bhavati, yadAha- 1 sarvaH pUrvakRtAnAM karmaNAM prApnoti phalavipAkam / aparAdheSu guNeSu ca nimittamAtraM paro bhavati // Meletele! 5 10 11 28911
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 898 // Jain Education Inter " mAyAzIlaH puruSo yadyapi na karoti kAJcadaparAdham / " sarpa ivAvizvAsyo bhavati tathAhyA (pyA)tmadopahataH // 1 // [prazamaratau 28 ] | iti mAyApratipakSabhUtA RjutA / atha muktiH / sA ca bAhyAbhyantaravastuSu tRSNAvicchedarUpA lobhAbhAva ityarthaH / lobhAbhibhUto hi krodha-mAna-mAyA| hiMsA nRta- steyA'brahma-parigrahadoSajAlenopaMcIyate, yadAha- " sarvavinAzAzrayiNaH sarvavyasanaikarAjamArgasya / lobhasya ko mukhagataH kSaNamapi duHkhAntaramupeyAt ! // 1 // " [prazamaratau 30 ] iti lobhaparihArarUpA nirbhayatva - svaparahitAtmapravRttimattva - mamatvAbhAva- nissaGgatA'paradrohakatvAdiguNayuktA rajoharaNAdikeSva|pyupakaraNeSvanabhiSvaGgasvabhAvA muktiH / iti dazavidho dharmaH / tu saMyama sUnRta zauca-brahma- kizcanatAnAM mahAtrateSu kSamA mArdavA''rjava muktInAM saMvaraprakaraNe, tapasazca saMvaranirjarAhetutvenoktatvAd dharmapratipAdanaprakaraNe punaruktatvameva / ucyate-nAtra saMyamAdInAM punarbhaNanaM prakRtam, kintu saMyamAdidazavidhadharmapratipAdanaprakAreNa bhagavatAmarhatAM svAkhyAtadharmatvAnuprekSaNameva iti dharmANAM guNabhAvena tadAkhyAtRRNAM bhagavatA - manuprekSAnimittaM stutiriti sarvaM samaJjasam // 93 // 1 0padhIyate-khaM. // 2 doSAntara0 - saMpU. // caturthaH prakAzaH zloka : 93 // 898 // 5 dharmasvAkhyA. tatAbhAva nAyAM daza | vidhayati | dharmavarNanam 10
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ athAsya dharmasya mAhAtmyamAha dharmaprabhAvataH kalpadramAdyA dadatIpsitam / gocare'pi na te yat syuradharmAdhiSThitAtmanAm // 94 // REHCHEMEHEHREMEHCHEHRIGHEHEHREICHETACHEHRTCHRCH kalpadrumaH kalpavRkSaH, AdizabdAcintAmaNyAdayaH parigRhyante, te vanaspatirUpA upalarUpAzca dharmavadbhayaH suSamAdikAlabhAvibhyo'bhISTaphaladAyino bhavanti / te eva ca dharmahInAnAM duHpamAdikAlabhAvinAm , AstAmabhISTaM na dadati, gocare'pi na / bhvnti| atrArthaprAptiH phalam // 94 // tathA-- apAre vyasanAmbhodhau patantaM pAti dehinam / sadA savidhavatyekabandhurdharmo'tivatsalaH // 95 // spssttH| atrAnarthaparihAraH phalam // 95 // 1 ca-nAsti saMpU. mu.|| 899 // Jain Education Interna v.jainelibrary.org
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 900 // Jain Education Inter alalalarial tathA- AplAvayati nAmbhodhirAzvAsayati cAmbudaH / yanmahIM sa prabhAvo'yaM dhruvaM dharmasya kevalaH // 96 // spaSTaH / atrAnarthaparihAro'rthaprAptizca phalam // 96 // idAnIM sAdhAraNasya dharmasya sAdhAraNaM phalamAha na jvalatyanalastiryag yadUrdhvaM vAti nAnilaH / acintyamahimA tatra dharma eva nibandhanam // 97 // spssttH| mithyAdRzo'pyAhuH- " agnerUrdhvajvalanaM, vAyostiryak pavanamadRSTakAritam " [vaize0 5 / 2 / 14] iti // 97 // tathA nirAlambA nirAdhArA vizvAdhAro vasundharA / yaccAvatiSThate tatra dharmAdanyad na kAraNam // 98 // 1 "agnerUrdhvajvalanaM vAyozca tiryak pavanamaNu-manasozcAdyaM karmetyadRSTakAritAni" iti vaizeSikadarzane sUtrapAThaH // eeeee8888 caturthaH prakAzaH zlokAH 96-97-98 // 900 // 5 dharmasvAkhyA tatAbhAva nAyAM dharma mAhAtmya varNanam 10
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 909 // Jain Education Keteldieretet nirAlambA Alambanasya rajjvAderabhAvAt, nirAdhArA AdhArasya zeSa - kUrma - varAha - dik kuJjarAdeH pramANAnupapannatvenAbhAvAt, vizvasya carAcarabhedasya jagata AdhAraH, vasundharA pRthvI yadavatiSThate, nAdhaH patati, tatra dharmAnyad na kAraNam, | anvayavyatirekAbhyAmanyasya kasyacidavasthAnahetorabhAvAt // 98 // tathA- sUryAcandramasAvetau vizvopakRtihetave / udayete jagatyasmin nUnaM dharmasya zAsanAt // 99 // spaSTaH / / 99 / / tathA- abandhUnAmasau bandhurasakhInAmasau sakhA / anAthAnAmasau nAtha dharmo vizvaikavatsalaH // 100 // andhUnAM bandhurahitAnAmasau dharmo bandhuH bandhukAryasya vipaduttAraNAdeH karaNAt / asakhInAM mitrarahitAnAmasau sakhA, prItyutpAdakatvAt / anAthAnAmasvAmikAnAmasau nAthaH, yogakSemakAritvAt, yadAha -- " yogakSemakRd nAthaH " [[ lalitavistarA ] iti / atra hetuH - vizvaikavatsalaH / vatsaM lAti snehenAdatte vatsalA gauH, tadvat sakalajagatprItihetutvAd dharmo'pi vatsalaH // 100 // anal 10 // 909 //
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM yogazAstram // 902 // Jain Education Int addle idAnImanarthanivRtteH prAkRtairapyAkAGkSayamANatvAd dharmaphalatvamAha-rakSo-yakSoraga-vyAghra vyAlA- 'nala-garAdayaH / nApakartumalaM teSAM yairdharmaH zaraNaM zritaH // 101 // spaSTaH / / 101 / / idAnIM pradhAnabhUtAmanarthanivRttimarthaprAptiM ca dharmasya phalamAha-dharmo narakapAtAlapAtAdavati dehinaH / dharmo nirupamaM yacchatyapi sarvajJavaibhavam // 102 // narakapAtarakSaNalakSaNA anarthanivRttiH sarvajJavaibhavaprAptizcArthaprAptiH pradhAnabhUtA dharmasya phalam zeSaM tvAnuSaGgikamuktamiti / atrAntarazlokAH- ayaM dazavidho dharmo mithyAdRgbhirna vIkSitaH / yo'pi kazcit kvacit proce so'pi vAGmAtra nartanam // 1 // tattvArtho vAci sarveSAM keSAJcana manasyapi / kriyAyAmapi narnarti nityaM jinamataspRzAm // 2 // 10 mAtravartanam - khaM. / 0mAtradarzanam - saMpU. / 0 mAtravarNanam - mu. // 2 kriyayApi narInati-khaM. saMpU. mu.|| dalaldar 888888 caturthaH prakAzaH lokau 101-102 // 902 // 5 dharmasvAkhyA tatAbhAva nAyAM dharma mAhAtmya varNanam .
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 903 // un vedazAstraparAdhInabuddhayaH suutrknntthkaaH| na lezamapi jAnanti dharmaratnasya tttvtH||3|| gomedha-naramedhA-'zvamedhAdyadhvarakAriNAma / yAjJikAnAM kuto dharmaH pANidhAtavidhAyinAm // 4 // azraddheyamasadbhUtaM parasparavirodhi c| vastu pralapatAM dharmaH kaH purANavidhAyinAm // 5 // asadbhUtavyavasthAbhiH parAd dravyaM jighRkSatAm / mRtpAnIyAdibhiH zaucaM smAtAdInAM kuto nanu ? // 6 // RtukAle vyatikrAnte bhraNahatyAvidhAyinAma / brAhmaNAnAM kuto brahma brahmacaryApalApinAm // 7 // aditsato'pi sarvasvaM yjmaanaajighRksstaam| arthArthe tyajatAM prANAn kA''kiJcanyaM dvijanmanAm ? // 8 // divase ca rajanyAM ca mukhamApRcchaya khAdatAm / bhakSyAbhakSyAvivekAnAM saugatAnAM kutastapaH ? // 9 // mRdvI zayyA prAtaH peyA madhye bhaktaM sAyaM pAnam / drAkSAkhaNDaM rAtremadhye zAkyopajJaH saadhudhrmH|| 10 // khalpeSvapyaparAdheSu kSaNAt zApaM prayacchatAm / laukikAnAmRSINAM na kSamAlezo'pi dRzyate // 11 // jAtyAdimadadurvRttaparinartitacetasAm / kva mArdavaM dvijAtInAM caturAzramavartinAm // 12 // dambhasaMrambhagarbhANAM bakavRttijuSAM bhiH| bhavedArjavalezo'pi pASaNDavratinAM katham ? // 13 // gRhiNI-gRha-putrAdiparigrahavatAM sdaa| dvijanmanAM kathaM muktiomaikakulavezmanAm ? // 14 // araktadviSTamUDhAnAM kevalajJAnazAlinAm / tato bhagavatAmeSA dharmasvAkhyAtatArhatAm // 15 // rAgAd dveSAt tathA mohAd bhaved vitthvaaditaa| tadabhAve kathaM nAmA'rhatAM vitathavAditA ? // 16 // 1 bhksstaam-mu.|| 2 sAdhurdharma:-he. mu.|| 30grtaanaaN-khN.|| 4 paassnnddi0-shaaN.|| 5 vitathA vAditA-zAM. khN.|| // 903 // Jain Education Inter For Private & Personal use only Relww.jainelibrary.org
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 904 // Jain Education I ye tu rAgAdibhirdoSaiH kaluSIkRtacetasaH / na teSAM sUnRtAH vAcaH prasaranti kadAcana // 17 // tathAhi yA homAdikarmANISTAni kurvatAm / vApI-kUpa-taDAgAdInyapi pUrvAnyanekazaH // 18 // pazUpaghAtataH svargilokasaukhyaM vimArgatAm / dvijebhyo bhojanairdattaiH pitRtRptiM cikIrSatAm // 19 // ghRtayonyAdikaraNaiH prAyazcittavidhAyinAm / pazcasvApatsu nArINAM punarudvAhakAriNAm // 20 // apatyAsambhave strISu kSetrajApatyavAdinAm / sadoSANAmapi strINAM rajasA zuddhivAdinAm // 21 // zreyobuddhayA'dhvarahatacchAgazinopajIvinAm / sautrAmaNyAM saptatantau sIdhupAnavidhAyinAm // 22 // guthAzinInAM ca gavAM sparzataH pUtamAninAm / jalAdisnAnamAtreNa pApazuyabhidhAyinAm // 23 // vaTAzvatthAmalakyAdidrumapUjAvidhAyinAm / vahnau hutena havyena devaprINanamAninAm || 24 // godoharaNAd riSTazAntikamAninAm / yoSidviDambanAprAyatratadharmopadezinAm / / 25 / / tathA jaTApaTala-bhasmA-'GgarAga-kaupInadhAriNAm / arka-dhatUra - mAlUrairdevapUjAvidhAyinAm // 26 // kurvatAM gIta-nRtAditau vAdayatAM muhuH / muhurvadananAdenAtodyanAdavidhAyinAm || 27 // asatyabhASApUvvaM ca munIn devAn janAn pratAm / vidhAya vratabhaGgaM ca dAsIdAsatvamicchatAm / / 28 / / gRhatAM muJcatAM bhUyo bhUyaH pAzupatavratam / bheSajAdiprayogeNa yUkAlikSaM praNitAm // 29 // 1 svagaloka0 - mu. hemU. // 20malakAdi0 zAM0 // 30pataM vratam - mu. // aaaaaaaaaaaaakee aaeededaaraat caturthaH prakAzaH zlokaH 102 // 904 // 5 dharmasvAkhyA tatAbhAvanA 10
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 905 // aaaa Jain Education Inter narAsthibhUSaNabhRtAM zUla- khaTvAGgavAhinAm / kapAlabhAjanabhujAM ghaNTA-nUpuradhAriNAm // 30 // madya-mAMsA 'GganAbhogaprasaktAnAM nirantaram / putAnubaddhaghaNTAnAM gAyatAM nRtyatAM muhuH // 31 // tathA- anantakAyakandAdi-phala-mUla- dalAzinAm / kalatra- putrayuktAnAM vanavAsajuSAmapi // 32 // tathA- bhakSyA-'bhakSye peyA-'peye gamyA - gamye samAtmanAm / yoginAmnA prasiddhAnAM kaulAcAryAntavAsinAm || 33 || anyeSAmapi jainendrazAsanAspRSTacetasAm / kva dharmaH kva phalaM tasya tasya svAkhyAtatA katham // 34 // jainendrasyApi dharmasya yadatrAmutra vA phalam / AnuSaGgikamevedaM mukhyaM mokSaM pracakSate // 35 // sasyahetau kRSau yadvat palAlAdyAnuSaGgikam / apavargaphale dharme tadvat sAMsArikaM phalam || 36 // svAkhyAtatAmiti jinAdhipatipraNItadharmAzritAmasakRdeva vibhAvayantaH / muktA mamatvaviSavegavikAradoSaiH, sAmyaM prakarSapadavIM paramAM nayanti // 37 // dharmasvAkhyAtatAbhAvanA 10 // 102 // atha lokabhAvanAmAha- kaTisthakaravaizAkhasthAnakasthanarAkRtim / dravyaiH pUrNaM smarellokaM sthityutpattivyayAtmakaiH // 103 // Only deeeeeeex 10 // 905 //
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa caturthaH vRtti vibhUSitaM pozAsa prakAzaH zlokaH 104 // 906 // // 906 // 5 CICICHRISHCHCHCHCHCHEHICHCHHICHCHRISHCHEICHERCICISINDURIK ____ kaTiH zroNiH, tatra tiSThata iti kaTisthau karau yasyAsau kaTisthakaraH, vaizAkhaM prasAritapAdaM tacca tat sthAnakaM ca tatra tiSThati tatsthaH, sa cAsau narazca, tadvadAkRtiryasya taM lokamAkAzakSetraM caturdazarajjupramANaM smaredanuprekSeta / kiMviziSTam ? dravyairdharmA-'dharma-kAla-jIva-pudgalaiH pUrNam , kiMviziSTairdravyaiH ? sthityutpattivyayAtmakaiH, sthitidhauvyam , utpattirutpAdaH, vyayo vinAzaH, te AtmAnaH svarUpaM yeSAM tAni tathA / sarvamapi hi vastu sthityutpAdavyayAtmakam , yadAha-- " utpAda-vyaya-dhrauvyayuktaM sat " [tattvArtha0 5 / 29] / AkAzAdayo'pi hi nityatvena prasiddhAH pratikSaNaM tena tena paryAyeNotpadyante vipadyante c| pradIpAdayo'pyutpAdavinAzayogino'vatiSThante, na punaraikAntikasthitiyogi utpAda-vinAzayogi vA kizcidasti, yadavocAma "AdIpamAvyoma samasvabhAvaM syAdvAdamudrAnatibhedi vastu / tannityamevaikamanityamanyaditi tvAdAjJAdviSatAM prlaapaaH|| 1 // " [anyayogavyavacchedadvAtriMzikA 5] iti // 103 // . lokasvarUpamevAha loko jagattrayAkIrNo bhuvaH saptAtra veSTitAH / __ ghanAmbhodhi mahAvAta-tanuvAtairmahAbalaiH // 104 // BHEHEKSHEKSHEKSHEKCHEREICHEREMEMOREMCHEMIEREHEKCIRCHCHER bhAvanAvarNanam Jain Education Inter
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ BHENEMIERENCHCHCHEMEHENSHCHCHEMEICHEHCHCHEHENSIBICHHI ___ loka uktasvarUpo jagatAM lokadezAnAM trayeNA'dhastiryagUrdhvarUpeNA''kIrNo vyAptaH, vadanti hi 'adholokaH, tiryaglokaH, UrdhvalokaH' iti / atra loke saptasaMkhyA bhuvaH pRthivyo ratnaprabhA-zarkarAprabhA-vAlukAprabhA-paGkaprabhA-dhUmaprabhA-tamaHprabhA-mahAtamaHprabhA yathArthAbhidhAnAH, anAdikAlaprasiddhA'nanvarthasaMjJAzca tadyathA-dharmA, vaMzA, zailA, aJjanA, riSTA, mAdhavyA, mAdhavI ca / tAzca pratyekaM ratnaprabhAdyA adho'dhaH pRthutraaH| tAsu triMzat , paJcaviMzatiH, paJcadaza, daza, trINi, ekaM paJconaM narakAvAsazatasahasram , paJcaiva nArakAvAsA yathAkramam / tAzca veSTitAH parivRtA adhaH pArzvatazca / kaiH ? ghano nibiDo na tu dravo yo'sAvambhodhiH, mahAMzcAsau vAtazca mahAvAto ghanavAtaH, tanuzvAsau vAtazca tanuvAtaH, taiH| kiMviziSTaiH ? mahAbalaiH pRthvIdhAraNasamarthaiH / tatra sarvAsAM pRthivInAmadho ghanodadhayaH madhyotsedhe viMzatiyojanasahasrANi, mahAvAtAH utsedhe ghanodadhitosaMkhyAni yojanasahasrANi, tanuvAtAzca mahAvAtebhyo'saMkhyAni yojanasahasrANi, tato'pyasaMkhyeyAni yojanasahasrANyAkAzam , etacca madhye utsedhamAnam / tataH paraM krameNa hIyamAnaM prAnte valayatulyamAnamiti / ghanodadhivalayaviSkambhamAnaM ratnaprabhAyAH | SaD yojanAni, dhanavAtavalayaviSkambhamAnamardhapaJcamayojanAni, tanuvAtavalayaviSkambhamAnaM sArdha yojanam / ratnaprabhAvalayamAnA 1 ttr-mu.|| 2 riSTA maghA mAdhavatI c-he.|| ariSTA mAghavyA mAdhavI c-mu.| atredaM dhyeyam-mu. madhye tattvArthabhASye ca 'mAghaSyA mAdhavI' iti nAmollekho dRzyate tathApi asmatsamIpavartiSu prAcInatAlapatrAtmakeSu caturpu hastalikhitAdarzaSu 'mAdhavyA mAdhavI' iti pAThadarzanAt sa pATho'smAbhiratra mUle sthaapitH|| 3 prabhAyA-zAM. vinaa|| 4 nrkaa-mu.|| For Private & Personal use only // 907 // Jain Education Intema
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prakAzaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram zlokaH 104 // 908 // // 908 // loka HEHEREHENSHINDICHICHCHCHCHCHCHCHCHHEHENSHCHCHCHEHRIME dupari yojanavibhAgo ghanodadhau, ghanavAte gavyUtam , tanuvAte ca gavyUtatribhAgo vartate / etaccharkarAmabhAyAM valayamAnam / evaM zarkarAprabhAvalayamAnAduparyayameva prakSepaH / evaM pUrvapUrvavalayamAnAduparyayameva prakSepaH saptamapRthvI yAvat , yadAha "tibhAgo gAuyaM ceva tibhAgo gAuyassa ya / Aidhuve pakkhevo aho aho jAva sattamiA // 1 // " [ bRhatsaMgrahaNI gA0 245 ] prakSepe sati valayaviSkambhamAnamAbhyo gAthAbhyo'vaseyam , tadyathA-- "chassatibhAga pauNA ya paMca valayANa joaNapamANaM / egaM bArasabhAgA satta kamA bIyapuDhavIe // 1 // joaNa satta tibhAgoNa paMca ega ca valayaparimANaM / bArasa bhAgA aTTha u taiyAi jahakkama neyaM // 2 // 1 pRthiviiN-mu.|| 2 tribhAgo gavyUtaM caiva tribhAgo gabyUtasya ca / Adidhruve prakSepaH adho'dho yAvat sptmii| 3 SaT satribhAgAH pAdonAH paJca valayAnAM yojnprmaannm| ekaM dvAdazabhAgAH sapta krameNa dvitIyapRthivyAm // yojanAni sapta tribhAgonAni paJcaikaM ca vlyprimaannm| dvAdazabhAgA aSTa tu tRtIyAyAM yathAkramaM jJeyam // 4 bhAgA pauNA pNc-sNpuu.| bhAgA pauNA yaM pNc-khN.|| bhAvanAyAM lokasvarUpavarNanam Jain Education Inten 22 ww.jainelibrary.org
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 909 // BEHCHCHEHEHEENCHHETRICHCHEIGHEHEIGHCHCHCHCHEHCHCHEH satta savAyA paMca u pauNA do joaNA cautthIe / ghaNauahimAiyANaM valayANaM mANameyaM tu // 3 // satibhAga satta taha addhachaTa valayANa mANameyaM tu / joaNamegaM bArasabhAgA dasa paMcamAi tahA // 4 // aTTha tibhAgoNAI pauNAI chacca valayamANaM tu / chaTThIe joaNaM taMha bArasabhAgA ya ekkArA // 5 // aTTha ya cha cciya du ciya ghaNoahImAiyANa mANaM tu / sattamamahIe neyaM jahAsaMkheNa tiNhaM pi // 6 // " [bRhatsaMgrahaNI gA0 246-251] etAni ca valayAni pRthivyAdhArabhUtaghanodadhyAdibhyaH pRthivIparyantaparidhiprAnteSu valayAkAratayA etAvadviSkambhANika pRthivyutsedhasamotsedhAni ca // 104 // 1 sapta sapAdAH paJca tu pAdone dve yojane cturthyaam| ghanodadhyAdikAnAM valayAnAM mAnametattu // satribhAgAH sapta tathA ardhaSaSThAni valayAnAM mAnametattu / yojanamekaM dvAdazabhAgAH daza paJcamyAM tthaa|| aSTa tribhAgonAni pAdonAni Sad ca valayamAnaM tu| SaSThayAM yojanaM tathA dvAdazabhAgAzca ekaadsh| aSTa ca SaDeva dvAveva ghanodadhyAdikAnAM mAnaM tu| saptamapRthivyAM jJeyaM yathAsaGgrena tryaannaampi|| 2 yarddha ch?-shaaN.|| 3 pNcmiie-mu.|| BHBHBHBHIBHEIGHBHBICHCHCHACHCHCHCHCHCHCHEHICHCHISHETCH // 909 // Jain Education Inter! For Private & Personal use only w.jainelibrary.org
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokaH 105 // 910 // loka BISTRIBROTEIGHHETHERSHERCHOIROMCHHORIGHEHICHCHHO punarlokasvarUpamAha-- vetrAsanasamo'dhastAnmadhyato jhllriinimH| agre murajasaGkAzo lokaH syAdevamAkRtiH // 105 // adhastAdadhobhAge vetrAsanamadhastAd vistIrNamuparyuparisaGkocavat tatsamastadAkAraH, madhyato madhye jhallarI vAdyavizeSastasadRzaH, agre madhyalokAdupari muraja Urdhvamadhazca saMkucito madhyabhAge vistRto vaadyvishesssttsdRshH| evamadhomadhyoddheSu AkAratrayayogI lokH| yadAhuH-- " tatrAdhomukhamallakasaMsthAnaM varNayantyadholokam / sthAlamiva ca tiryaglokamUrdhvamatha mallakasamudgam // 1 // " [prazamaratau 211 ] ___ iha cAdhastiryagUrdhvalokA ruckaapekssyaa| rucakazca merumadhye gostanAkAracaturAkAzapradezapramANo'dhaH, tAdRza evordhvam , evamaSTapradezaH, yadAhuH-- " aTThapaeso ruago tiriyalogassa majjhayArammi / esa pavo disANaM eseva bhave aNudisANaM // 1 // " [ AcArAGganiyuktau gA0 42] / 1 aSTapradezo rucakastiryaglokasya mdhye| eSa prabhavo dizAm eSa eva bhvednuvishaam|| 2 tiriyalo0-90 / / TECHCHHEMERCISTRICISISNEHEIGHCISHCHEREIGRICHEICHERE bhAvanAyAM lokasvarUpavarNanam Jain Education Inten For Private & Personal use only ww.jainelibrary.org
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 911 // Jain Education Interna tatra rucakAdadha upari ca nava nava yojanazatAni tiryagloka ityutsedhe'STAdazayojanazatapramANaH, tiryaglokAdadho navayojanazatonasaptarajjupramANo'dholokaH / tatra sapta pRthivya uktarUpAH / tatra ratnaprabhAyAM pRthivyAmazItisahasrAdhikayojanalakSabAhalyAyAmuparyadhazca yojanasahasraM muktvA madhye'STasaptatisahasrAdhike yojanalakSe bhavanapatInAM bhavanAni / te cAsura-nAgavidyut-suparNA'gni-vAta- stanitodadhi - dvIpa - dikkumArAH / te ca cUDAmaNi- phaNi-vajra - garuDa - ghaTA-'zva-vardhamAna-makara-siMha- hasti| cihnAH / tatra bhavanapatayo dakSiNottaradigvyavasthitAH / tatrAsurakumArANAM dvAvindrau camaro balizca / nAgakumArANAM dharaNo bhUtAnandazca / vidyutkumArANAM hariharasaha / suparNakumArANAM veNudevo veNudArI c| agnikumArANAmagnizikho'gnimANavazca / vAtakumArANAM velambaH prabhaJjana / stanitakumArANAM sughoSo mahAghoSazca / udadhikumArANAM jalakAnto jalamabhazca / dvIpa - kumArANAM pUrNo vaziSThazca / dikkumArANAmamito mitavAhanazca / asyAmeva ratnaprabhAyAmuparitanayojanasahasrasyAdha upari ca yojanazataM muktvA madhye'STAsu yojanazateSvaSTavidhAnAM pizAca-bhUta-yakSa-rAkSasa - kinnara - kimpuruSa- mahoraga- gandharvANAM kadambavRkSa- mulasavRkSa-vaTavRkSa-khaTTAGga-zokavRkSa- campakavRkSa- nAgavRkSa-tumbaruvRkSacihnAnAM tiryaglokavAsinAM vyantarANAM nagarANi / teSvapi dakSiNottara digvyavasthiteSu dvau dvAvindrau / tatra pizAcAnAmindrau kAlo mahAkAlava / bhUtAnAM surUpaH pratirUpazca / yakSANAM pUrNabhadro mANibhadrazca / rAkSasAnAM bhImo mahAbhImazca / kinnarANAM kinnaraH kimpuruSazca / kimpuruSANAM satpuruSo mahApuruSazca / | mahoragANAmatikAyo mahAkAyazca / gandharvANAM gItaratirgItayazAzca / 1 0dAlI ca khaM / 0dAlizca mu.| "veNudArI ca" iti tattvArthabhASye 4 | 6 // 2 tumburavRkSa0 - zAM. saMpU. he. // 3 0rgItarasAzca - saMpU. // alalalalalalaaaaaaaaaaaan 5 10 // 911 // ainelibrary.org
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopar3a vRttivibhUSitaM yogazAstram // 912 // BHBHICHCHHCHEHREHRUBHBHICHCHCHIRIDDEHCHCHCHCHEHCHCHOTION ratnaprabhAyAmeva prathamasya zatasyAdha upari ca daza daza yojanAni muktvA madhye'zItau yojaneSu aNapannidha-paNapanni caturthaH prabhRtayastathaiva dakSiNottaravyavasthitA aSTau vyantaranikAyAH tathaiva dvau dvAvindrau / prakAzaH tathA ratnaprabhAyAH pRthivyAH samatalAdupari saptasu navatyadhikeSu jyotiSAmadhastalapadezaH, tadupari dazayojaneSu sUryaH | zlokaH 105 taduparyazItiyojaneSu candraH, tadupari viMzatiyojaneSu tArA grhaashc| evamayaM jyotirloko dazottaraM yojanazataM bAhalyena / | // 912 // ekAdazabhiryojanazatairekaviMzatyuttarairjambUdvIpakamerumaspRzan sarvAsu dikSu maNDalikayA vyavasthitaM jyotizcakraM dhruvavaja bhrAmyati, lokAntaM ca ekAdazabhiryojanazatairekAdazottarairaspRzad maNDalikayA tiSThati, yadAha loka" ekArasekavIsA sayamekkArAhiA ya ekkaaraa|| bhAvanAyAM meru-alogAbAhaM joisacakaM carai ThAi // 1 // " [bRhatsaMgrahaNI gA0 105] lokasvarUpaatra sarvopari kila svAtinakSatram , sarveSAmadho bharaNinakSatram , sarvadakSiNo mUlaH, srvottrshcaabhiiciH|| varNanam tatra jambUdvIpe dvau candrau dvau ca suuryo| lavaNasamudre catvArazcandrAH sUryAzca / dhAtakIkhaNDe dvAdaza candrAH sUryAzca / 1 0shiitiyoj0-khN.|| 2,30pattia0-saMpU. khN.|| 4 ekkArameka-khaM. sNpuu.| ekkAramikavIsA ya smekkaaraa0-shaaN.| "iha yathAsaGgrena padAnAM yojanA, sA caivam-ekAdaza yojanazatAni ekaviMzatyadhikAni meroravAdhAmapAntarAlarUpAM kRtvA manuSyalokavarti caraM jyotizcakraM crti| tathA ekAdaza yojanazatAni ekAdazAdhikAni alokAkAzasyAbAdhAmapAntarAlarUpAM kRtvA etAvadbhiryojanazatairalokAkAzAdarvAka sthitvetyathaH sthiraM jyotizcakraM tiSThati" iti malayagirisUriviracitAyAM vRhtsNgrhnniivRttau|| Noriuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiuiu 10 Jain Education Intel For Private & Personal use only Sww.jainelibrary.org
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 993 // Jain Education Inte kAlode dvicatvAriMzaccandrAH sUryAzca / puSkarArdhe dvisaptatizcandrAH sUryAzca / ityevaM manuSyaloke dvAtriMzaM candrazataM sUryazataM ca bhavati / aSTAzItirgrahAH, aSTAviMzatirnakSatrANi, SaTSaSTisahasrANi nava zatAni paJcasaptatyadhikAni tArakAkoTIkoTInAmekaikasya candramasaH parigrahaH / tatra ekaSaSTibhAgIkRtasya yojanasya SaTpaJcAzadbhAgA AyAmaviSkambhAbhyAM candravimAnam, aSTacatvA riMzat sUryavimAnam, grahANAmardhayojanam, nakSatrANAM gavyUtam, AyuSA sarvotkRSTAyAstArAyA ardhakrozaH, sarvajaghanyAyAH paJca dhanuHzatAni, bAhalyaM tu sarveSAmAyAmArdhena / ete ca paJcacatvAriMzallakSayojanapramite manuSyakSetre bhavanti / candrAdivimAna vAhanAni ca purataH siMhAH, dakSiNato gajAH, aparato vRSabhAH, uttarato'zvAH / te cAbhiyogikA | devAzcandra-sUryayoH SoDaza sahasrANi grahANAmaSTau nakSatrANAM catvAri, tArakANAM dve, svarasamavRttagatInAmapi candrAdInAmAbhiyogyakarmavazAttatropatiSThante / mAnuSottarAt parataH paJcAzatA yojana sahasraiH parasparamantaritAH sUryAntaritA candrAH candrAntaritAH sUryAH manuSyakSetrIyacandra-sUryapramANAdardhapramANA yathottaraM kSetraparidhivRddhayA saMkhyayA vardhamAnAH zubhalezyA graha-nakSatra - tArAparivArA ghaNTAkArA asaMkhyeyA A svayaMbhUramaNAllakSayojanAntaritAbhiH paGktibhistiSThanti / 1 puSkaravarArdhe - mu. // 2 dvAsaptati0 - mu. khaM* // 3 0 tina0-khaM. // 0 saptAdhikAni he // 60kAkoTInAme0-khaM. // 7 paJcAzatyojana0 - zAM0 // 4 0 SaSTiH saha0 mu0 // 50saptatAni - saMpU. khaM. // 10 // 993 //
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH prakAzaH zlokaH 105 // 914 // // 914 // madhyaloke tu jambUdvIpa-lavaNAdayaH zubhanAmAno dvIpa-samudrA asaGkhyAtA dviguNadviguNavistArAH pUrvapUrvaparikSepiNo svopakSa hai vlyaakRtyH| antyaH svayaMbhUramaNaH smudrH|| vRttivibhUSitaM ___jambUdvIpamadhye meruH kAJcanasthAlamiva vRtto yojanasahasramadho dharaNitalamavagADhaH, navanavatiyojanasahasrocchritaH, daza yogazAstram yojanasahasrANi sAtirekanavatyadhikAni kande vistRtaH, dharaNitale daza yojanasahasrANi vistRtaH, upari yojanasaMhasravistRtaH trikANDaH, trilokapravibhaktamUrtiH, caturbhirvanairbhadrazAla-nandana saumanasa-pANDakaiH privRtH| tatra zuddhapRthivyupala-vajra-zarkarAbahulaM yojanasahasramekaM prathamaM kANDam , dvitIyaM triSaSTiyojanasahasrANi rajata-jAtarUpA-ka-sphaTikabahulam , tRtIyaM SaTtriMzayojana- sahasrANi jAmbUnadabahulam , vaiDUryabahulA'sya cUlikA catvAriMzayojanAni ucchrAyeNa, mUle dvAdaza viSkambheNa, madhyeSTI, upari ctvaariiti| merormUle bhUmau valayAkRti bhadrazAlavanaM / bhadrazAlavanAt paJcabhyo yojanazatebhya UvaM paJcayojanazatavistAraM mekhalAyAM valayAkRti nandanavanam , tataH sArdhadviSaSTiyojanasahasrebhya Urdhva dvitIyamekhalAyAM pazcayojanazatavistAra valayAkRti saumanasaM vanam , tato'pi SaTtriMzadyojanasahasrebhya Urdhva tRtIyamekhalAyAM caturnavatyadhikacaturyojanazatavistAra valayAkRti meroH zirasi pANDakavanam / tatra jambUdvIpe sapta varSANi / 'tatra dakSiNato bharatakSetram , taduttarato haimavatam , tato'pi harivarSam , tato'pi videhAH, tato'pi ramyakakSetram , tato'pi hairaNyavatam, tato'pyairAvatamiti / kSetravibhAgakAriNastu himavanmahAhimavaniSadhanIlarukmi 1 shsr-mu||. 2 trissssttiyoj0-mu0|| 3 merormUlabhUmau-nu- Mnal use only SSIGHEHEIGHEHEREIGNETBHERCISHCHEHEREHENSIKCAKCHEHERENCIES lokabhAvanAyAM lokasvarUpavarNanam Jain Education in |
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 915 / / Jain Education Inter seeeeeeeeeeeeeee aederedeliaSH zikhariNo varSadharaparvatAH, te ca yathAkramaM hemA-'rjuna- tapanIya baiDUrya-rajata- tapanIyamayA maNivicitrapArzvA mUlopari tulyavistArAH / tatra paJcaviMzatiyojanAnyavagADho yojanazatocchrAyo himavAn, tadviguNo mahAhimavAn, tato'pi dviguNo niSadhaH, tatsamo nIlaH, mahAhimavatsamo rukmI, himavatsamaH zikharI / tadupari padma- mahApadma-tirgicchi kesari-mahApuNDarIka-puNDarIkA hRdAH / yojanasahasrAyAmastadarddhavistIrNaH prathamaH, tadviguNadviguNAyAmavistArau parau, uttare puNDarIkAdayo dakSiNatulyAH / sarveSvapi ca 1 hemArjunarajatavaiDUryarajatatapanIyamayA - khaM. saMpU. / " hemArjuna tapanI yavaidUryarajatahemamayAH 3 / 12 / ta ete himavadAdayaH parvatA | hemAdimayA veditavyAH / mayaT pratyekaM parisamApyate / yathAkramaM himavadAdayaH sambadhyante / hemamayo himavAn cInapaTTavarNaH / arjunamayo mahAhimavAn zuklaH / tapanIyamayo niSadhaH taruNAdityavarNaH / vaidUryamayo nIlaH mayUragrIvAbhaH / rajatabhayo rukmI zuklaH / | hemamayaH zikharI cInapaTTavarNa iti / " iti digambarAcAryeNa akalaGkadevena viracite tattvArtharAjavArtike / 3 / 12 // rukma " joyaNasaya muvviddhA kaNagamayA siharicullahimavaMtA / ruppimahAhimavaMtA dusauccA ruSpakaNagamayA // 130 // catAri joaNa|sae ubviddhA nisahanIlavaMtA vi / siho tavaNijjamao verulio nIlavaMtagirI // 131 // " iti jinabhadragaNikSamAzramaNaviracite bRhat kSetrasamAse / "kanakamayau pItasuvarNamayau zikhari kSullahimavantau rukmimahAhimavantau | kanakamayau / rukmaM zvetaM kanakam, pItaM suvarNam, tanmayau / kimuktaM bhavati / zvetasuvarNamayo rukmI, pItasuvarNamayo mahAhimavAn / kecit punaH rukmiparvataM rukmamayamicchanti, apare mahAhimavantaM sarvaratnamayam / ...... niSadhastapanIyamayaH | AraktacchAya suvarNamayaH / nIlavannAmA ca girirvaiDUryaratnamayaH " - iti malayagirisUriviracitAyAM bRhatkSetra samAsavRttau // 2 tiMgicchi0 - zAM. saMpU. / tigicchi0-mu. // 5 10 // 915 //
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopajJa- vRttivibhUSitaM yogazAstram KEHARSICHEMISHRSHIRKHEREHERENCHEHREHEHERE padmAni dshyojnaavgaahaani| tannivAsinyaH krameNa zrI-hI-dhRti-kIrti-buddhi-lakSmyaH palyopamasthitayaH sAmAnika-pAri mA pdyaa-''tmrkssaa-'niikprivRtaaH| prakAza tatra bharate gaGgAsindhU mahAnadyau, haimavate rohitA-rohitAMze, harivarSe hariddharikAnte, mahAvidehe zItA-zItode, ramyake zlokaH 105 nara-nArIkAnte, hairaNyavate suvrnnkuulaa-ruupykuule| airAvate rktaa-rktode| prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pshcimgaaH| tatra caturdaza- // 916 // 10tmarakSaparivRtAH-khaM. sNpuu.|| 2 atra hastalikhitAdarzaSu mu. madhye ca vividhAH pAThA upalabhyante haimavate rohitA-rohitAMze, harivarSe hariddharikAnte, mahAvidehe sItA-zItode, ramyake nara-nArIkAnte, hairaNyavate suvarNakalA cha rUpyakale, airAvate rktaa-rktode| prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pshcimgaaH| tatra caturdazanadIsahasraparivRte pratyekaM gaGgA-sindhU, lokayathottaraM dviguNa-dviguNanadIparivRte dve dve nadyau sItAsItodAbhyAmak / te tu pratyekaM dvaatriNshtshsraadhikpnyclkssprivRte| bhAvanAyAM uttarAstu dkssinnaabhistulyaaH-he.| loksvruup| haimavate rohitAMzA-rohite, harivarSe harikAntAharitau mahAvidehe zItodA-zIte ramyake nArI-narakAnte haraNyavate rUpyakala varNanam suvarNakale airavate rktaa-rktode| prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pshcimgaaH| tatra caturdazanadIsahasraparivRte pratyekaM gaGgA-sindhU yathottara dviguNadviguNanadIparivRte dve dve nadyau zItodA-zIte yaavt| uttarAstu dakSiNAbhistulyAH-khaM. sNpuu.| / haimavate rohitAMzA-rohito, harivarSe harikAntA-haritau, mahAvidehe zItodA-zIte, ramyake nArI-narakAnte, hairaNyavate rUpyakulasuvarNakale, airavate rktaa-rktode| prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pshcimgaaH| tatra caturdazanadIsahasraparivRte pratyekaM gaGgA-sindhU yathottaraMka dviguNadviguNanadIparivRte he he nadyau zItodA-zIte yAvat teSu pratyekaM dvaatriNshtshsraadhikpnyclkssndiiprivRte| uttarAstu dkssinnaabhistulyaaH-shaaN.| Jain Education Int3622 For Private & Personal use only
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 917 // haimavate rohitAMzA-rohite, harivarSe harikAntA-harite, mahAvidehe zItA-zItode, ramyake nArI-narakAnte, hairaNyavate suvarNakUlA-rUpyakUle, airavate rktaa-rktode| prathamAH pUrvagAH, dvitIyAH pshcimgaaH| tatra caturdazanadIsahasraparivRte pratyekaM gaGgA-siMdhU yathottaraM dviguNanadIparivRte dve dve nadyau zItA-zItodAbhyAmarvAk / te tu pratyeka dvaatriNshtshsraadhikpnyclkssndiiprivRte| uttarAstu dkssinnaabhistulyaaH-mu.| eteSu he. pATho'smAbhirmUle svIkRto'sti / "gnggaasindhuurohidrohitaasyaahriddhrikaantaasiitaasiitodaanaariinrkaantaasuvrnnkuulaaruupykuulaarktaarktodaasritstnmdhygaaH| 3 / 20 / dvayoddhayoH pUrvAH pUrvagAH 3 / 21 / zeSAstvaparagAH / 3 / 22 / caturdazanadIsahasraparivRtA gaGgAsindhvAdayo nadyaH / 3 / 26 / " iti digambaraparamparAsammate tattvArthasUtre paatthH|| zvetAmbaraparamparAyAM tvetAni sUtrANi naiva santi tattvArthasUtre // | "gaGgA ......... pUrvAbhimukhI, ...... / sindhU ...... pazcimAbhimukhaM gcchti| ........" rohitAMzA ........ 'pazcimAbhimukhaM praavrtte| .........raktA ...... puurvenn| raktavatI apareNa ......... / suvarNakUlA ...... pUrvadigbhAgenodadhi samavagADhA ........." / rohitA ......... pUrvAbhimukhaM parAvartate .......... | harikAntA ......... pazcimAbhimukhaM parAvartate ........ | | rUpyakUlA ...... pazcimadigbhAgenodadhiM lavaNasamudra gtaa| narakAntApi ....... pUrvadigbhAgena smudrmaadhigtaa| ..... harisalilA......... pUrvadigbhAgena lavaNasamudra praaptaa| ........."zItodA ........... pazcimadigbhAgena udadhiM lvnnsmudrmnupraaptaa| zItA ..... pUrveNa digbhAgena lvnnsmudrmbhyeti| ... nArIkAntA . . pazcimAbhimukhaM praavrtte|" iti kamalayagirisUriviracitAyAM bRhatkSetrasamAsaTIkAyAm pR0 92-107, gA0 212-251 // // 917 // Jain Education Inter Salww.jainelibrary.org
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopaza vRttivibhUSitaM yogazAstram // 918 // nadIsahasraparivRte pratyekaM gaGgA-sindhU / yathottaraM dviguNa-dviguNanadIparivRte dve dve nadyau shiitaa-shiitodaabhyaamk|i te tu pratyekaM / dvaatriNshtshsraadhikpnyclkssndiiprivRte| uttarAstu dkssinnaabhistulyaaH| prakAzaH tatra bharatakSetraM viSkambhataH paJca yojanazatAni SaDviMzAni ekonaviMzatIbhAgIkRtasya yojanasya paD bhAgAH, tad- zlokaH 105 dviguNadviguNaviSkambhA yathottaraM varSadhara-varSA videhaantaaH| uttarA dakSiNatulyAH / videheSu niSadhasyottarato merodakSiNato vidyutmabha-saumanasAbhyAM pazcimapUrvAbhyAM niSadha-mentarvartibhyAM gajadantAkRtibhyAM parvatAbhyAmAvRtAH zItodAbhinnahradapaJcakobhayapArzvavyavasthitairdazamirdazamiH kAJcanaparvatairvirAjitAH zItodAnadIpUrvAparakUlasthitAbhyAM yojanasahasroccAbhyAM tAvadadhovistRtAbhyAM tadoparivistRtAbhyAM ca vicitrakUTa-citrakUTAbhyAM zobhitAzca hai bhAvanAyAM devakuravaH viSkambheNaikAdaza yojanasahasrANi aSTau ca zatAni dvicatvAriMzAni / tiyaglokameroruttarato nIlAdakSiNato gandhamAdana-mAlyavatparvatAbhyAM gajadantAkRtibhyAM meru-nIlAntarasthAbhyAmAvRtAH zItAnadI svarUpam vibhinnahradapaJcakobhayapArzvasthitakAJcanaparvatazatena zItAnadyubhayakUlasthAbhyAM kAJcanAbhyAM yamakaparvatAbhyAM vicitrakUTa-citrakUTamAnAbhyAM ca virAjitA uttarAH kuravaH / devakurUttarakurubhyaH pUrvataH pUrvavidehAH, pshcimto'prvidehaaH| pUrvavideheSu cakravartivijetavyA nadI-parvatavibhaktAH parasparamagamyAH SoDaza vijayAH, evamaparavideheSvapi // 10ntv0-sNpuu.|| 2 0daandiibhinn-mu.|| BHEHCHEHEREHENRICHEMOIREMIEREHEIGHCHCHEICHEREHENSIBHBIEl Jain Education Inter Jww.jainelibrary.org
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharatakSetramadhye ca pUrvAparAyata ubhayataH samudramavagADho dakSiNottarArdhavibhAgakArI tamisrA-khaNDaprapAtAguhAdvayoSazobhitaH SaD yojanAni sakrozAni dharaNitalamavagADhaH pazcAzayojanavistRtaH paJcaviMzatiyojanocchrito vaitaaddhyprvtH| atra ca dakSiNottarapArzvabhyAM bhUmito dazayojanebhya Urdhva dazayojanavistRte vidyaadhrshrennyau| tatra dakSiNasyAM sajanapadAni paJcAzanagarANi uttarasyAM tu ssssttiH| vidyAdharazreNibhyAmUrdhvamubhayato dazayojanAnte vyantarazreNyau, tyorvyntraavaasaaH| vyantarazreNyopari paJcasu yojaneSu nava kuuttaani| vaitADhyavaktavyatA airavatakSetre'pi samAnA vktvyaa| jambUdvIpasya ca prAkArabhUtA vajramayI aSTayojanocchrAyA jagatI, dvAdaza yojanAnyasyA mUle viSkambhaH, madhye'STau / yojanAni, upari catvAri yojanAni, tadupari dvigavyUtyucchAyo jAlakaTako vidyaadhrkriiddaasthaanm| tasyApyupari padmavara*vedikA devbhogbhuumiH| asyAzca jagatyAH pUrvAdiSu dikSu vijaya-vaijayanta-jayantA-'parAjitAkhyAni catvAri dvArANi, himavanmahAhimavatorantare zabdApAtI nAma vRttvtaatthyprvtH| rukmi-zikhariNormadhye vikttaapaatii| mahAhimavanniSadhayorantare / gndhaapaatii| nIla rukmiNorantare mAlyavAn / sarve'pi yojanasahasrocchrAyAH plyaakRtyH| tathA jambUdvIpaparikSepI tadviguNavistAro yojanasahasrAvagADho mAtrayA pazcanavatiyojanasahasrANi yAvadubhayata ucchayeNa pravardhamAnajalo madhye dazasahasravistAre poDazayojanasahasrocchyazikhaH tadupari kAladvaye'pi gavyUtadvitayaM yAvat hrAsa-vRddhimAn lavaNodaH smudrH| tatra madhye caturdizi yojanalakSapramANAH prAkkramAt vaDavAmukha-keyUpa-yUpaka IzvarAkhyAH sAhasravajramayakuDyA 1 airaavt0-mu0|| 2 dishe-khN.| dishN-mu.|| 3 sahasra0-mu. khaM. // EHSHISHEICHEHEREMEHEHEREHEREHEREMECHEHEREMEHEREMBHEHREE Jain Education Intem SAww.jainelibrary.org
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram / / 920 // dazayojanasahasrANyadho mukhe ca vistRtAH kAla-mahAkAla-velamba-prabhaJjanasurAvAsA vAyudhRtatribhAgajalA mahAlaJjarAkRtayaH paataalklshaaH| kSullakAzcAnye sAhasrAH, adho mukhe ca zatyAH, dazayojanakuDyAH, vAyUnnAmitamadhyamizroparijalAH, caturazItyadhikASTa jAprakAzaH zatAnvitasaptasahasrasaGkhyAH (7884 ) / tathA dvicatvAriMzatsahasrasaGkhyA (42000 ) nAgakumArA antarvelAdhAriNaH, zlokaH 105 | dvisaptatisahasrANi (72000) bAhyavelAdhAriNaH, SaSTisahasrANi (60000) shikhaavelaadhaarinnH| gostUpodakAbhAsa // 920 // zaGkhodakasImAno velAdhArIndragirayaH kanakA-'Gka-rajata-sphaTikamayA gostUpa-zivaka-zaGkha-mainoidAvAsAH dvicatvAriMzadyojanasahasreSu dishyaaH| ekaviMzasaptadazayojanazatoccAH (1721), adho dvAviMzatyadhikayojanasahasravistArAH (1022), upari caturviMzacatuHzatayojanAH (424 ) tadupari praasaadaaH| karkoTaka-kArdama-kailAsA-'ruNaprabhA aNuvelAdhArIndragirayaH sarvaratna bhAvanAyAM mayAH krkott-vidyujihn-kailaasaa-'runnprbhaavaasaaH| tathA vidikSu dvAdazayojanasahasreSu prAcyAmindudvIpau tAvadvistArAyAmo, tiryaglokatAvatpareNa svitroH| tathA gautamadvIpaH susthitaavaasstaavti| tathA antarbAhyalAvaNakacandrasUryANAM sarveSu ca praasaadaaH| lavaNo lvnnrsH| lavaNodadhiparikSepI tadviguNo dhaatkiikhnnddH| ya ete meru varSadhara-varSAdayo jambUdvIpe'bhihitA ete dviguNA dhAtakI 1 mnshilaavaasaaH-sNpuu.| mnHshilaavaasaa-mu.|| "gostUpa-zaGkha-manoha(hdasurAzrayAH" iti triSaSTizalAkApuruSacarite dvitIye parvaNi tRtIye sarge zlo0 632 // "gotthubha sivae saMkhe maNosile nAgarAyANo" iti jinabhadragaNikSamAzramaNaviracite bRhatkSetrasamAse // 419 // "dakasImno manaHzilaH" iti malayagirisUriviracitAyAM bRhatkSetrasamAsaTIkAyAm pR0 189 // 2 laavnnik-mu.|| MEACHERSKRISHISHNICISTERIENCHEIRISHCHEMERGREENSHERSIK svarUpam Jain Education Inter Eaw.jainelibrary.org
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 921 // khaNDe dvAbhyAmiSvAkAraparvatAbhyAM dakSiNottarAyatAbhyAM vibhktaaH| ebhireva nAmabhirjambUdvIpakasamasaGkhyAH , pUrvArdhe cAparArdhe ca cakrArasaMsthitA niSadhasamocchrAyAH kAloda-lavaNajalasparzino varSadharAH seSvAkAraparvatAH, aravivarasaMsthitAzca varSA iti / ___ dhAtakIkhaNDaparikSepI aSTayojanalakSaviSkambhaH kAlodaH samudraH / / kAlodaparikSepI tadviguNavistAraH puSkaravaradvIpaH, tadardhaM yAvanmAnuSaM kssetrm| yazca dhAtakIkhaNDe mervAdInAM seSvAkAra-2 parvatAnAM saGkhyAviSayaniyamaH sa eva puSkarA veditavyaH, dhAtakIkhaNDakSetrAdivibhAgato dvigunnkssetraadivibhaagshc| dhaatkii-hai| khaNDa-puSkarArdhayozca kSudrameravazcatvAro'pi mahAmeroH paJcadazabhiryojanasahahInocchrAyAH (85000) SaDbhiryojanazatairdharaNitale hiinvisskmbhaaH| teSAM prathama kANDaM mahAmerutulyam (1000), dvitIyaM saptabhiryojanasahasrahInam (56000), tatIyamaSTAbhiH (2800) / bhadrazAla-nandanavane mahAmeruvat / sArdhapaJcapaJcAzayojanasahasropari paJcayojanazatavistRtaM saumnsm| tatosTAviMzatiyojanasahasropari caturNavatyadhikacaturyojanazatavistRtaM paannddkvnm| upari cAdhazca viSkambho'vagAhazca (100010000-1000 ) tulyo mahAmeruNA, cUlikA ceti / tadevaM mAnuSaM kSetramardhatRtIyA dvIpAH, samudradvayam , paJca meravaH, paJcatriMzat kSetrANi, triMzadvarSadharaparvatAH, paJca devakuravaH, paJcottarAH kuravaH, zataM SaSTayadhikaM vijayAnAmiti / tataH paraM mAnuSottaro nAma parvato mAnuSalokaparikSepI mahAnagaraprAkAravRttaH puSkaravaradvIpArdhaviniviSTaH kAJcanamayaH saptadaza yojanazatAnyekaviMzAnyucchritaH, catvAri yojanazatAni triMzAni krozaM cAdho dharaNitalamavagADhaH, yojanasahasraM dvAviMza 1 tadeva-khaM. sNpuu.|| // 921 // Jain Education Inte2 21 ww.jainelibrary.org
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti vibhUSitaM yogazAstram // 922 // madhastAdvistRtaH, sapta yojanazatAni trayoviMzatAni madhye, catvAri yojanazatAni cturviNshaanyupriiti| na kadAcidasmAt parato caturthaH manuSyA jAyante vA mriyante vaa| ye'pi cAraNavidyAdhararddhimAptA manuSyAstamullaGdhya parato gatAste'pi tatra na mriyante, ata hai| prakAzaH eva mAnuSottara ityucyte| na ca tatparato bAdarAgni megh-vidyumndii-kaal-privessaadyH| mAnuSottarAdAk punaH paJcaviMzati / zlokaH 105 kSetreSu sAntaradvIpeSu janmato manuSyA bhavanti, saMharaNavidyarddhiyogAttu sarveSvardhatRtIyeSu dvIpeSu samevAdizikhareSu samudradvaye ceti| // 922 // ___bhAratakA haimavatakA ityevamAdayaH kSetravibhAgena, jambUdvIpakA lavaNakA ityAdayo dvIpa-samudravibhAgena manuSyA iti / 25 te ca dvividhA AryA mlecchAzca / tatrAryAH sArdhapazcaviMzatijanapadaprabhavAH / janapadAstu viziSTanagaropalakSitA ime, tadyathA-- lokarAyagiha magaha 1 caMpA aMgA 2 taha tAmalitti vaMgA ya 3 / bhAvanAyAM tiryaglokakaMcaNapuraM kaliMgA 4 vANArasI ceva kAsI a 5 // 1 // sAkeya kosalA 6 gayapuraM ca kuru 7 soriaM kusaTTA ya 8 / kaMpillaM paMcAlA 9 ahichattA jaMgalA 10 ceva // 2 // 1 imAH SaD gAthAH sUtrakRtAGgavRtti [pR0 1230]-bRhatkalpasUtravRtti [pR0 913] prabhRtigrantheSvapi uddhRtaaH| pravacanasAroddhAre'pi [gA0 1586-1592] sNgRhiitaaH|| "rAjagRhaM nagaram , magadho dezaH, campAnagarI, anggdeshH| tathA tAmaliptI nagarI, vaGgA janapadaH / kAJcanapuraM nagaram , klinggdeshH| vANArasI nagarI, kAzayo deshH| sAketaM nagaram , kozalA jnpdH| gajapuraM nagaram , kurabo deshH| saurikaM nagaram , kuzA" deshH| kAmpilyaM nagaram , pAJcAlo deshH| ahicchatrA nagarI, jaGgalo deshH| Jain Education Inten "ma " "Ba w.jainelibrary.org
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 923 // Jain Education Interna bAravaI asuraTThA 11 mihila videhA ya 12 vaccha kosaMbI 13 / naMdipuraM saMDillA 14 bhaddilapurameva malayA ya 15 / / 3 / / vairADa maccha 16 varaNA acchA 17 taha mittiyAvai dasaNNA 18 / suttImaI ya cedI 19 vIabhayaM siMdhusovIrA 20 // 4 // mahurA ya saraseNA 21 pAvA bhaMgI a 22 mAsapuri baTTA 23 / sAthI kuNAlA 24 koDIvarisaM ca lADhA ya 25 // 5 // 1 vIrabhayaM - mu. vinA / / dvAravatI nagarI, surASTro dezaH / mithilA nagarI, videhA janapadaH / vatsA dezaH, kauzAmbI nagarI / nandipuraM nagaram, zaNDilyo zANDilyA vA dezaH / bhaddilapuraM nagaram, malayA dezaH / vairATo dezaH, vatsA rAjadhAnI / anye tu vatsA dezaH, vairATaM puraM nagaramityAhuH / varuNA nagaram, acchA deza: / anye tu varuNeSu acchapurItyAhuH / tathA mRttikAvatI nagarI, dazArNo deza / zuktimatI nagarI, cedayo dezaH / vItabhayaM nagaram, sindhusauvIrA janapadaH / mathurA nagarI, sUrasenAkhyo dezaH / pApA nagarI bhaGgayo dezaH / mAsapurI nagarI, varto dezaH / anye tvAhuH - cediSu sauktikAvatI, vItabhayaM sindhuSu, sauvIreSu mathurA, sUrasenepu pApA, bhaGgiSu mAsapurIvaTTeti / tadativyavahRtam, paraM bahuzrutasampradAyaH prmaannm| tathA zrAvastI nagarI, kuNAlA dezaH / koTI varSa nagaram, lADhA deshH| zvetambikA nagarI, kekayajanapadasyArdham / etAvadardhaSaDviMzatijanapadAtmakaM kSetramA bhaNitam / kuta ityAha- jatthuSpattItyAdi / yasmAdatra eteSu ardhaSaDviMzatisaGghayeSu janapadeSu utpattirjinAnAM tIrthakarANAM cakriNAM cakravartinAM rAmANAM baladevAnAM kRSNAnAM vAsudevAnAM ca tata Aryam" iti siddhasenasUriviracitAyAM pravacanasAroddhAravRttau // | triSaSTizalAkApuruSacarite dvitIye parvaNi tRtIye sarge AryadezAnAM mlecchadezAnAM ca nAmAni AcAryazrI hemacandrasUribhiritthaM S 10 // 923 // vjainelibrary.org
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ | caturthaH prakAzaH zlokaH 105 // 924 // lokabhAvanAyAM tiryaglokasvarUpam svopaza- varNitAnivRtti "dvidhA''ya-mlecchabhedAt te, tatrAryAH SaDDidhA iha / kSetra-jAti-kula-karma-zilpa-bhASAvibhedataH // 664 / / vibhUSitaM kSetrAryAH paJcadazasu jAyante krmbhuumissu| tatreha bhArate sArdhapaJcaviMzatidezajAH // 665 // yogazAstram te cAryadezA nagarairupalakSyA ime ythaa| rAjagRheNa magadhA aGgadezastu campayA // 666 // // 924 // vaGgAH punastAmraliptyA, vArANasyA ca kaashyH| kAJcanapuryA kaliGgAH, sAketena ca kosalAH // 667 // kuravo gajapureNa, zauryeNa ca kushaartkaaH| kAmpIlyena ca pazcAlA ahicchatreNa jAGgalAH // 668 // videhAstu mithilayA, dvAravatyA suraassttrkaaH| vatsAzca kauzAmbIpuryA, malayA bhadrilena tu // 669 // nAndIpureNa sandarbhA varuNAH punaracchyA / cairATena punarmatsyAH , zuktimatyA ca cedayaH // 670 // dazArNA mRttikAvatyA, vItabhayena sindhvH| sauvIrAstu mathurayA, sUrasenAstu pApayA // 671 / / bhaGgayA mAsapurIvartAH, zrAvastyA ca kunnaalkaaH| koTIvarSeNa lATAzca zvetavyA ketakArdhakam // 672 // AryadezA amI ebhingrairuplkssitaaH| tIrthakaccakrabhRt-kRSNa-balAnAM janma yeSu hi // 673 // mlecchAstu zAkA yavanAH zabarA barbarA api| kAyA muruNDA uDrAzca goDrAH pakvaNakA api / / 679 // arapAkAzca eNAzca, romakAH pArasA api| khasAzca khAsikA DombilikAzca lakusA api // 680 / / bhillA andhrA bukkasAzca pulindAH krIJcakA api| bhramararUtAH kuzcAzca, cIna-caJcuka-mAlavAH / / 681 // draviDAzca kulakSAzca, kirAtAH kaikayA api| hayamukhA gajamukhAsturagA-jamukhA api // 682 // hayakarNA gajakarNA anAryA apare'pi hi| mAM yeSu na jAnanti dharma ityakSarANyapi / / 683 // " 12 tAmalatti-mu. vinA / / 3 0rasi-khaM. saMpU. he.|| 4 cea-zAM. saM. puu.|| Jain Education Inter 22ww.jainelibrary.org
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 925 // seyaviyA vi ya nayarI keayaaddhaM ca 26 AriaM bhaNiaM / jatthoppatti jiNANaM cakkINaM rAma-kaNhANaM // 6 // zaka-yavanAdayastu mlecchAH / tadyathA sNg-jvnn-sbr-bbbr-kaay-muruddodd-godd-pkknnyaa| aravAga-hUNa-romasa-pArasa-khasa khAsiA ceva // 1 // Dumbilia-usa-bukkasa bhillNgh-puliNd-kuNc-bhmrruaa| kuMcA ya cINa-caMcua-mAlava-damilA kulakkhA ya // 2 // kekaya kirAya heyamuha gayamuha taha turaga-meMDhagamuhA ya / hayakaNNA gayakaNNA aNNe a aNAriA bahave // 3 // 1 seaviaa-shaaN.| seaviiaa-he.|| 2 jatthopatti-saMpU. he.|| 3 imAzcatasro gAthAH sUtrakRtAGgavRttau pR0 123, 277] api uddhtaaH| pravacanasAroddhAre'pi [gA0 1583-1586] sNgRhiitaaH| "zakAH yavanAH zabarAH barbarAH kAyAH muruNDAH uDDA: gauDAH pakkaNagAH aravAgAH haNAH romakAH pArasAH khasAH khAsikAH dumbilakAH lakuzAH bokasAH bokkazAH bhillAH andhrAH pulindrAH kuJcAH bhramararucAH korpakAH cInAH caJcukAH mAlavA draviDAH kulAghoMH kekayAH kirAtAH hayamukhAH kharamukhAH gajamukhAH |turaGgamukhAH miNDhakamukhAH hayakarNA gajakarNAzcetyete dezA anAryAH " " apare'pi evaMprakArA bahavo'nAryA dezAH praznavyAkara WATCHCHHETRIEVEMEHEREHEHENRICHEICHERRICHEHEHEHRTEHRIST // 925 // Jain Education Inteze |
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH vRtti loka svopajJa pAvA ya caMDakammA aNAriA nidhiNA niraNutAvA / dhammo tti akkharAiM jattha na najaMti siviNe vi // 4 // prakAzaH vibhUSitaM zlokaH 105 yogazAstram tathA'ntaradvIpajA api mlecchaaH| antaradvIpAca SaTpaJcAzat / tadyathA-- // 926 // himavataH prAgbhAge pazcAdbhAge ca vidikSu pUrvottarAdikAsu catasRSu trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya pUrvottarasyAM / // 926 // dizi yojanazatatrayAyAmaviSkambhaH prathamo'ntaradvIpaH ekorukAbhidhAnaH sthitaH, sa caikorukapuruSANAmadhivAsaH, dvIpanAmatazca / puruSanAmAni, puruSAstu sarvAGgopAGgasundarA naikorukA eva, evaM zeSA api / dakSiNapUrvasyAM trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya yojanatrizatAyAmaviSkambha AbhASikapuruSAdhivAsaH aabhaassiko'ntrdviipH| tathA dakSiNAparasyAM trINi yojana bhAvanAyAM tiryagloka1 pAva ya cNdddNddaa-khN.| pAvA ya cNddkmmaa-mu.|| 2 niraNukaMpA-zAM. khaM. he.|| 3 suviNe vi na najae taann-mu.|| svarUpam 4 suviNe vi-khN.|| 5 vAsaH prathama aabhaa0-mu.|| haNAdigranthoktA vijJeyAH / ... ete sarve'pyanAryadezAH pApAH ......" caNDaM kopotkaTatayA raudrAbhidhAnarasavizeSapravartitatvA datiraudraM karma samAcaraNaM yeSAM te caNDakarmANaH . .. nighRNAH ...."niranutApinaH ." yeSu dharma ityakSarANi svapne'pi sarvathA na zAyante" iti siddhasenasUriviracitAyAM prvcnsaaroddhaarvRttii|| 4 murNddo-sNpuu0|| 5 romaya-zAM. / gomy-shaaN.|| 6 dduvilia-sNpuu.|| 70ruaM-zAM. // 8 kApoa ciinn-mu.|| 9 dviddaa-mu.|| 10 kultthaa-mu.|| 'kkhA' ityasya adhastAt | |'gyA' iti he0 madhye likhitmsti|| 11 kekaya-khaM. saMpU. he.|| 12 hayamuha kharamuha gayaturagamaDhapamuhA ya / -mu.|| 13 anne hai ya a annaa-mu.|| Jain Education Intel Hirww.jainelibrary.org
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 927 // zatAni lavaNajaladhimayagAhya trizatAyAmaviSkambho lAGgulikamanuSyAvAso lAGghalAbhidhAnaH prathamo'ntaradvIpaH / tathottarA parasyAM trINi yojanazatAni lavaNajaladhimavagAhya trizatAyAmaviSkambho vaiSANikamanuSyAvAso vaiSANikAbhidhAnaH prthmo'ntrdviipH| tatazcatvAri yojanazatAnyavagAhya caturyojanazatAyAmaviSkambhA evameva hayakarNAnAM gajakarNAnAM gokarNAnAM zakulikarNAnAM ctvaaro'ntrdviipaaH| tataH paJca zaitAnyavagAhya paJcayojanazatAyAmaviSkambhA AdarzamukhAnAM meSamukhAnAM hayamukhAnAM gajamukhAnAmantaradvIpAH / tataH SaT yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA azvamukhAnAM hastimukhAnAM siMhamukhAnAM vyAghramukhANAmantaradvIpAH / tataH sapta yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA azvakarNAnAM siMhakarNAnAM hastikarNAnAM karNabhAvaraNAnAmantaradvIpAH / tato'STau yojanazatAnyavagAhya tAvadAyAmaviSkambhA ulkAmukhAnAM vidyujjihvAnAM meSamukhANAM vidyudantAnAmantaradvIpAH / tato nava yojanazatAnyavagAva tAvadAyAmaviSkambhA ghanadantAnAM gUDhadantAnAM zreSThadantAnAM shuddhdntaanaamntrdviipaaH| eteSu ca manuSyA yugmaprasavAH palyopamAsaGkhyeyabhAgAyuSo'STadhanuHzatoccA bhavanti / tathairAvatakSetravibhAgakAriNaH zikhariNo'pi pUrvottarAdividikSu amanaiva krameNa nAmakalApena cAntaradvIpakAnAmaSTAviMzatirbhavati, militAH SaTpaJcAzadantaradvIpakA bhavanti / 1 yojntrishtaa-mu.|| 2 yojntrishtaa-mu.|| 3 yojnshtaa0-mu.|| // 927 // Jain Education Inter pw.jainelibrary.org
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 928 // laki THEHREERIEHENERRIERTEREHENSIBIRTERRISHCH mAnuSottarAt paratastu puSkarabaradvIpasya dvitIyamardham / puSkaradvIpAt paratastatparikSepI dvIpadviguNavistAraH puSkarodaH / smudrH| tato vAruNivaradvIpa-samudrau, kSIravaradvIpa-samudrau, ghRtavaradvIpa-samudrau, ikSuvaradvIpa-samudrau ca bhvtH| caturthaH prakAzaH aSTamo nandIzvaradvIpaH, sa ca caturazItilakSopetatriSaSTikoTyadhikayojanakoTizatapramANavalayaviSkambho vividhavinyAso zlokaH 105 dyAnavAn devalokapratispardhI jinendrapUjAvyApRtadevasaMpAtAbhiruciraH svecchAvividhakriyAdevasaMbhogaramyaH / tatra tasya madhyabhAge / // 928 // catusRSu dikSu catvAro'Jjanagirayo'JjanavarNA bAhyamerusamucchyAH (84000), dazayojanasahasrAtiriktavistArA mRle, sAhasrAH / te ca krmaaddevrmnn-nityodyot-svyNprbh-rmnniiynaamaanH| teSu jinAyatanAni yojanazatAyAmAni tadardhavistArANi dvispttiyojnocaani| tatra SoDazayojanoccAni aSTayojanavistArANi aSTayojanapravezAni devA-'sura-nAgasuparNAkhyAmaranivAsAni tannAmAni ca catvAri dvArANi, tanmadhye maNipIThikAH SoDazayojanAyAmavistArA aSTayojanotsedhAH, bhAvanAyA tiryaglokatadupari devacchandakAH sAdhikAryAmoccAH, teSu pratyekamRSabhA-vardhamAnA-vAriSeNA-candrAnanAbhikhyAnAM zAzvatajinapratimAnAM svarUpam paryaGkaniSaNNAnAM svaparivAravRtAnAmaSTottaraM zatam / pratipratimaM ca dve nAgapratime yakSapratime bhUtapratime kuNDadharamatime cAmaradharapratime ca bhavataH, pRSThata chtrdhrprtimaikaa| tAni ca dAma-ghaNTA-dhUpaTikA-'STamaGgalaka-toraNa-dhvaja-puSpacaGgerikA-paTala cchatrA sanAdimanti tapanIyarucirarajovAlukApraistRtAni SoDazapUrNakalazAdibhUSitAni AyAtanamAnamukhamaNDapa-prekSAmaNDapA-'kSavATaka-maNipIThikA-stUpa-pratimA-caityavRkSendradhvaja-puSkariNIkramaracanAni / 1 vrdviipaat-mu.|| 2 0pAtAtirucira:-mu. khN|| 3 0cchaayaa-mu.|| 4 mockaaH-mu.|| 5 0dhUpaghaMTikA-he. mu. vinA // 6 prmRssttaani-shaaN.|| 7 piThikA0-saMpU. khN.| 0piitthkaa0-shaaN.|| Jain Education InteSu2 For Private & Personal use only FAlww.jainelibrary.org
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 929 // HREEHOMEHEHENSHEHCHEHENGEEHETCHEHEREICHERRIERREVE ___ aJjanagirINAM catusRSu dikSu pratyekaM pratyekaM lakSayojanamAnAH puSkariNyaH, tadyathA-nandiSeNA, amoghA, gostUpA, sudrshnaa| nandottarA, nandA, sunandA, nndivrdhnaa| bhadrA, vizAlA, kumudA, punnddriikinnii| vijayA, vaijayantA, jayantA, apraajitaa| prAkkramAd gnnyaaH| tAsAM ca pratyekaM paJcayojanazatyAH parato lakSayojanAyAmAni paJcayojanazatIpRthUni azokasaptacchada-campaka-cUtAbhidhAnAnyudyAnAni / vApInAM ca madhye sphATikA dadhimukhA lalAmavedikodyAnAdilAJchanAzcatuHSaSTiyojanasahasrocA yojanasahasramavagADhA deza adho vistRtAH tAvadupari plyaakRtyH| kecittu puSkariNInAmantare dvau dvau ratikara prvtaavaahuH| te ca dvAtriMzadbhavanti / dadhimukheSu ratikareSu cAJjanavadAyatanAni / dvIpavipikSu ratikarAzcatvAro dazayojanahai. sahasrAyAmaviSkambhA yojanasahasroccAH sarvaratnamayA jhallAkRtayaH / tatra dakSiNayoH zakrasya uttarayorIzAnasya aSTASTAnAM mahAdevInAM yojanazatasahasrAbAdhasthAnA dikSu jambUdvIpasamAH pratyekaM jinAyatanabhUSitA aSTASTa rAjadhAnyaH-sujAtA saumanasA acirmAlI prabhAkarA padmA zivA zuciraJjanA, cUtA cUtAvataMsA gostUpA sudarzanA amalA apsarA rohiNI navamI ceti, tathA ratnA ratnoccayA sarvaratnA ratnasaMcayA vasuH vasumitrA vasubhAgA vasundharA, nandottarA nandA uttarakuruH devakuruH kRSNA kRSNarAjI rAmA rAmarakSitA ceti prAgadakSiNakramAt / tatra devAH sarvasampadvantaH khaparivArAnugatAH puNyatithiSu surAsuravidyAdharAdi RCHEHEEHHETRIEVESHETROHCHETHERHETEHRISHERE 1 pratyeka lkss0-mu.|| 2 baijayantI-zAM. he. vinA / / 3 jyntii-mu.|| 4 dshyojnshsraadhovistRtaaH-mu.|| 5 sAbAdhAsthAnA0-zAM. khN.|| 6 bhUtA bhuutaavtNsaa-mu.|| 7 kuru devakuru-zAM. vinaa|| / / 929 // Jain Education Intem $2 w .jainelibrary.org
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram // 930 // Jain Education Inter aaaaaaaaaak pUjyAnAM jinAnAmAyataneSu pramuditamanaso'STAhikIH pUjAH kurvanti / iha cAJjaneSu ( 4 ) dadhimukheSu (16) ca viMzatirjinAyatanAni, ratikareSu dvAtriMzat / evaM girizikhareSu dvipaJcAzat / rAjadhAnISu dvAtriMzajinAyatanAni, kecittu SoDaza manyate / etadarthasaMvAdinyo gAthAH -- 'joyaNakoDisayatisaGghacaurI sIlakkhavalayavikkhaMbho / ahamadIvo naMdIsaro'tthi saha vilasirasuroho // 1 // tattha hu majjhe cauro disAsu aMjaNagirI gavalavannA / joyaNasahassa culasI mUsiyA sahasamavagADhA || 2 || 66 bhUmitale dasa sahasA (10000) caunaui sayA ca (9400) sahasamuvaritale (1000) / pihulA aDavIsaMsattigaM (3) dasaMso vai khayavuDDhI || 3 | 5 ya kSaya0 - mu. // 10 hikIpUjA:- saMpU. su. / 0hikI pUjA he / hikIpUjAM khaM. // 2 0sI0 - saMpU. he // 3 tattha majjhe-mu. // 4 va zAM. khaM / ya-mu. // dRzyatAM sthAnAGgavRttau pR0 231 B paM0 11 / / yojanakoTizatatriSaSTicaturazItilakSavalayaviSkambhaH / aSTamadvIpo nandIzvaro'sti sadA vilasatsuraughaH // 1 // tatra hu madhye catvAro dikSu aJjanagirayo gavalavarNAH / yojanasahasracaturazItimucchritAH sahasramavagADhAH // 2 // bhUmitale daza sahasrAH caturnavatiH zatAni ca sahasramuparitale / pRthulA aSTAviMzAMzatrikaM dazAMzazca kSayavRddhI // 3 // * heleelacier aererere caturthaH prakAzaH zlokaH 105 // 930 // 5 loka bhAvanAyAM tiryagloka svarUpam 10 15 w.jainelibrary.org
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 931 / 5 MEHETRICHRCHCHCHEHCHEREHEICHETCHETCHENEVERENCHCHCHHA puvvadisi devaramaNo niccujjoo a dAhiNadisAe / avaradisAe sayaMpabha ramaNijjo uttare pAse // 4 // aMjaNayANa caudisi joyaNalakkhammi lkkhvikhNbhaa| puskhariNIu sahassovehA nimmacchasacchajalA // 5 // naMdiseNA 1 amohA ya 2 gotthubhA ya 3 sudaMsaNA 4 / naMduttarA ya 1 naMdA 2 munaMdA 3 naMdivaddhaNA 4 // 6 // bhaddA 1 visAlA 2 kumuyA 3 bArasI puMDariMgiNI 4 / vijayA 1 vejayaMtI ya 2 jayaMtI 3 aparAjiyA 4 // 7 // puvvAikamA nAmA pukkhariNINaM tao a paMca se| gaMtUNa lakkhadIhA vaNasaMDA paMcasayapihulA // 8 // 1 nNdvddhnnaa-shaaN.|| 2 puNddriiginnii-mu.|| 3 vijyNtii-sNpuu.|| * pUrvadizi devaramaNo nityodyotazca dkssinndishi| aparadizi svayaMprabho ramaNIya uttare pArthe // 4 // aJjanakAnAM caturdikSu yojanalale lkssvisskmbhaaH| puSkariNyaH sahasrodvedhA nirmatsyasvacchajalAH // 5 // nandiSeNA amoghA ca gostUpA ca sudrshnaa| nandottarA ca nandA sunandA nandivardhanA // 6 // bhadrA vizAlA kumudA dvAdazI punnddriikinnii| vijayA vaijayantI ca jayantI aparAjitA // 7 // pUrvAdikramAt puSkariNInAM tatazca pazca shtaani| gatvA lakSadIrghA vanakhaNDAH paJcazatapRthulAH // 8 // // 931 // Jain Education Internat 2 Lainelibrary.org
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ svovavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 932 // Jain Education Inter puveNa asogavaNaM dakkhiNao tANa sattivannavaNaM / 'caMpagavaNamavareNuttareNa savvANa cUavaNaM // 9 // palasamA joyaNadasasahassapihulA sahassamogADhA / causasihassuccA phalihamayA pukkhariNimajjhe // 10 // solasa dahimuhagiriNo aMjaNadahimuhana govaritale / jo sayadIha tayaddhavitthaDA dugasayarimuccA // 11 // bahuviviharUvarUvaga vicittavicchittibhattisayakaliyA / patteyaM jiNabhavaNA toraNajhayamaMgelAijuA // 12 // devAsuranAgasuvaNNanAmagA nAmasamamurArakkhA / dArA solaDaDuccapihupavesA ya caiuro siM // 13 // 1 0Nao vA sattavanna0 - mu. // 2 0galANijuA-khaM. // 3 cauresu- mu. // * pUrveNa azokavanaM dakSiNato vA sptprnnvnm| campakavanamapareNottareNa sarveSAM cUtavanam // 9 // palyasamA yojanadazasahasrapRthulAH sahasramavagADhAH / catuHSaSTisahasroccAH sphaTikamayAH puSkariNImadhye // 10 // SoDaza dadhimukhagirayaH akhanadadhimukhanagoparitaleSu / yojanazatadIrghatadardhavistRtAni dvAsaptatimuccAni // 11 // bahuvividharUparUpakavicitravicchintibhaktizatakalitAni / pratyekaM jinabhavanAni toraNadhvajamaGgalAdiyutAni // 12 // devAsuranAgasuparNanAmakAni nAmasamasurArakSyANi / dvArANi SoDazASTASTocca pRthupravezAni ca catvAri eSAm // 13 // Baalalalaladddddd caturthaH prakAzaH lokaH 105 // 932 // 5 lokabhAvanAyAM tiryagloka. svarUpam 10 w.jainelibrary.org
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 933 // paidAraM klsaaii-muhmNddv-pecchmNddv-'kkhaaddaa| maNipIDha-dhUbha-paDimA-ciitaru-jjhaya-puskhariNio a|| 14 // aTTaccasolasAyayapiDulA maNipIDhiyA jinnhrNto| taduvari devacchaMdA rayaNamayA sAhiyapamANA // 15 // tatthusabha-vaddhamANaya-caMdANaNa-vAriseNanAmANaM / sAsayajiNapaDimANaM paliyaMkanisaNNamaTThasayaM // 16 // paDapaDima puro do do nAgapaDima-jakkha-bhaya-kaMDadharA / dahao do camaradharA piTe chattadharapaDimegA // 17 // taha ghNttaacNdnnghddbhiNgaaraayrisyaaisupitttthaa| pupphAiNegacaMgeripaDalacchattAsaNAi iha // 18 // 1 kalasAI-zAM. khN.|| * pratidvAraM klshaadimukhmnnddpprekssaamnnddpaakssvaattaaH| maNipITha-stUpa pratimA-caityataru-dhvaja-puSkariNyazca // 14 // aToccaSoDazAyatapRthulA maNipIThikA jingRhaantH| tadupari devacchandA ratnamayAH sAdhikapramANAH // 15 // tatra RSabha-vardhamAna-candrAnana-vAriSeNanAmnAm / zAzvatajinapratimAnAM paryaGkaniSaNNamaSTazatam // 16 // pratipratima purodvau dvau naagprtimaa-ykss-bhuut-kunndddhraaH| ubhayatoM dvI cAmaradharI pRSThe chatradharapratimaikA // 17 // tathA ghaNTA-candana-ghaTa bhRnggaaraa-''drshkaadisuprtissttaaH| puSpAdyanekacaGgerIpaTalacchavAsanAdi iha // 18 // For Private & Personal use only // 933 // Jain Education Inte 22ww.jainelibrary.org
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram caturthaH prakAzaH zlokaH 105 // 934 // // 934 // loka iya muttavRttamAesao dapukkhariNiaMtare do do| raikaraganagA battIsamesu puvvaM va jiNabhavaNA // 19 // vaMdaMtanamaMtaabhitthuguMtapUryataiMtajaMtehiM / khayarasurehiM arahiA punnatihimahAmahakarehiM // 20 // taha joyaNasahasuccA vikkhNbhaayaamsmdsshssaa| jhallarinibhA raikarA rayaNamayA vidisi dIvaMto // 21 // tesu cauNha disAsuM joyaNalakkhammi jaMbudIvasamA / aTTha rAyahANI sakesANaggamahisINaM // 22 // vimalamaNisAlavalayANa tANa majjhe puDho jiNAyayaNA / jiNapaDimA pavvamiveha aNuvamA paramaramaNijjA // 23 // 1 iha-he. mu.|| 2 puuiNtiNt0-sNpuu.|| * iti sUtroktAdezato dvipuSkariNyantare dvau dvau| ratikarakanagI dvAtriMzat eSu pUrvavajinabhavanAni // 19 / / vndmaan-nmdbhistuvt-puujyd-aagcchd-gcchdbhiH| khacarasuraiH arahitAH puNyatithI mahAmahakaraiH / / 20 / / tathA yojanasahasroccA visskmbhaayaamsmdshshsraaH| jhallarInibhA ratikarA ratnamayA vidikSu dvIpAntaH // 21 // teSAM caturNA dikSu yojanalakSe jmbuudviipsmaaH| aSTASTa rAjadhAnyaH zakrezAnAgramahiSINAm // 22 // vimalamaNizAlavalayAnAM tAsAM madhye pRthak jinaaytnaani| jinapratimAH pUrvamiveha anupamAH paramaramaNIyAH // 23 // bhAvanAyAM tiryaglokasvarUpam 10 Jain Education Inte X w.jainelibrary.org
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ iya vIsaM bAvannaM ca jiNahare girisiresu sNthunnimo| iMdANirAyahANisu battIsa solasa va vaMde // 24 // " [ nandIzvaradvIpaparikSepI nandIzvaraH samudraH / tataH paramaruNo dvIpaH, aruNodaH smudH| tato'ruNavaro dvIpaH, aruNavaraH / / smudrH| tato'ruNAbhAso dvIpaH, aruNAbhAsaH smudrH| tathA kuNDalo dvIpaH, kuNDalodaH smudrH| tato rucako dvIpaH, rucakaH samudraH / evaM prazastanAmAno dviguNadviguNamAnA dviip-smudraaH| antyaH svayambhUramaNaH smudrH| eSAM ca madhye'rdhatRtIyadvIpeSu bhairatairAvatavidehAH karmabhUmayo'nyatra devkuruuttrkuruubhyH| kAloda-puSkara-svayaMbhUramaNA udkrsaaH| lavaNodo lvnnrsH| vAruNodazcitrapAnavat / kSIrodaH khaNDAdimizraghRtacaturbhAgagokSIrarasavAn / ghRtodaH sukkthitsdyovisynditgoghRtrsH| shessaashcturjaatkyuktNtribhaagcchinnekssursvjjlaaH| lavaNa-kAloda-svayaMbhUramaNA bahumatsya-kacchapAH, netre| tathA jambUdvIpe jaghanyena catvArastIrthakRtaH cakravartino baladevA vAsudevAzca sadA bhavanti / utkarSeNa catustriMzajjinAH triMzaca kssitiishaaH| dhAtakIkhaNDe puSkarAdhe ca dviguNAH // 1 iti viMzatiM dvipaJcAzataM ca jinagRhANi giriziraHsu sNstuviimH| indrANIrAjadhAnISu dvAtriMzataM SoDaza vA vande // 24 // 2 solasaM ca vaMde-zAM. // 3 nandIzvarasamudraH-khaM. // 4 bhrtairvt0-mu.|| 5 0paanvaan-mu.|| 60tribhaagtribhaagcchinne0-khN.|| Jain Education Intemos Ww.jainelibrary.org
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ tiryaglokAdUrdhvaM navayojanazatonasaptarajjupramANa UrdhvalokaH / tatra saudharmezAna - sanatkumAra- mAhendra-brahmaloka lAntaka-mahAzukra -sahasrArA ''nata-prANatA-''raNA'cyutA dvAdaza kalpAH / tadupari nava graiveyakAH / tadupari vijaya - vaijayanta-jayantAvibhUSitaM | sparAjitAni vimAnAni prAkkramAt, madhye sarvArthasiddham / tadupari dvAdazasu yojaneSu paJcacatvAriMzadyo janalakSAyAmaviSkambhA ISatprAgbhArA nAma pRthvI, sA siddhazilA / tato'pyupari gavyUtatrayAdUrdhvaM caturthagavyUtapaSThabhAge A lokAntAt siddhAH / yogazAstram // 936 // svopajJa vRtti Bleeeeer Jain Education Inte zlokaH 105 // 936 // 5 loka saudharmezAnI vRttau candramaNDalAkArau / tatra dakSiNArdhe zakra indraH, uttarArdhe IzAnaH / sanatkumAra- mAhendrAvapyevam, tatra he bhAvanAyAM dakSiNAdheM sanatkumAra uttarArdhe mAhendraH / tata UrdhvaM lokamadhyabhAge lokapuruSakUrparasamapradeze brahmalokaH, tannAmendraH, tadekai tiryagloka svarUpam 10 tatra dharaNitalAt samabhAgAt saudharmezAnau yAvat sArdhA rajjuH / sanatkumAra- mAhendrau yAvat sArdhaM rajjudvayam / sahasrAraM yAvat paJca rajjavaH / acyutaM yAvat paT rajjavaH / lokAntaM yAvat sapta rajjavaH / 1 sArdharajjuH - he. mu. // 2 0 mahendrA0 -khaM. // 3 " prAnte sArasvatA-SS-dityA 'gnyaruNa-gardatoyakAH / tuSitA'vyAbAdha| marud- riSTA lokAntikAmarAH // 763 // " iti tripaTizalAkApuruSacarite dvitIye parvaNi tRtIye sarge // caturthaH prakAzaH atredamavadheyam-mu0 vinA yogazAstra vRtteH sarveSvapi hastalikhitAdarzeSu 'sArasvatA''ditya - vahnayaruNa-gardatoya-tuSitA'vyAbAdha-riSTAnAm' iti aSTAnAmeva laukAntikAnAM nAmollekho dRzyate / yadyapi 'nava lokAntikA:' iti prasiddhirasti, tathApi aSTAnAmapi kathaJcidullekho dRzyate / tathAhi " baMbhammi ya kappammi boddhavvA kaNharAiNo mjjhe| logaMtiyA vimANA aTTasu vatthA asaMkhejA // " iti AcArAGgasUtre dvitIye zrutaskandhe paJcadaze'dhyayane sU0 7.1, pR0 267 /
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 937 // "etesi NaM aTuNhaM kaNharAiNaM aTThasu uvAsaMtaresu aTTha logaMtiyavimANA paNNattA, taMjahA- 1 aJcI, 2 accimAlI, 3 vairoyaNe, 4 pabhaMkare, 5 caMdAme, 6 sUrAme, 7 sukkAme, 8 supatiTThAme, 9 majhe rittaame| kahi NaM bhaMte ! accIvimANe paNNatte? goyamA! uttarapuracchimeNaM / kahi NaM bhaMte! azcimAlIvimANe paNNate? goyamA! puracchimeNaM, evaM parivADIe neyavvaM jAva kahiNa bhaMte ! riTe vimANe paNNatte? goymaa| bhumjjhdesbhaage| eesu NaM aTThasu logaMtiyavimANesu aTTavihA logaMtiyadevA | parivasaMti, taMjahA-sArassayamAiccA vahI varuNA ya gaddatoyA y| tusiyA abvAbAhA aggiccA ceva rihA y||1||" iti bhagavatIsUtre SaSThe zatake paJcame uddezake sU0 243 / | "iha cAvakAzAntaravartivaSTAsu aJciHprabhRtiSu vimAneSu vAcyeSu yat kRSNarAjInAM madhyabhAgavarti riSTaM vimAnaM navama muktaM tdvimaanprstaavaadvseym|" iti abhayadevasUriviracitAyAM bhgvtiisuutrvRttau| tattvArthasUtrasya digambarasammatapAThaparampamarAyAM "brahmalokAlayA laukAntikAH 4 / 24 / sArasvatA-''ditya-vahnayaruNa-gardatoya-tuSitA-'vyAyAdhA-'riSTAzca 4 / 25" iti paatthH| zvetAmbarasammatapAThaparamparAyAM tu "brahmalokAlayA lo(lau-pratyantare)kAntikAH 4 / 25 / sArasvatA-''ditya-cahnayaruNa gardatoya-tuSitA-'vyAvAdha-maruto'riSTAzca (-'vyAbAdhA-ariSTA marutaH-pratyantare) 4 / 26" iti paatthH| "brahmalokAlayA lokAkantikAH 4 / 25 / brahmalokAlayA eva lokAntikA bhavanti, nAnyakalpeSu, nApi prtH| brahmalokaM parivRtyASTAsu dikSa aSTavikalpA bhvnti| tadyathA-sArasvatA''ditya-vahnayaruNa-gardatoya-tuSitA-'vyAyAdha-maruto-'riNAzca / ete sArasvatAdayo'dhavidhA devA brahmalokasya pUrvottarAdiSu dikSu pradakSiNaM bhavanti ythaasngkhym| tadyathA-pUrvottarasyAM dizi sArasvatAH, pUrvasyAmAdityA ityevaM, zeSAH" iti sasUtre tattvArthasUtrabhASye paatthH| "brahmalokaM parivRtya aSTAsu dikSu aSTavikalpA bhvnti| atra diggrahaNaM sAmAnyena ke digvidikpratipattyartham / brahmalokAdhovyavasthitarievimAnaprastAravartinyo'kSapATakasaMsthitA aruNavarasAgare samudbhatA ativahalatamaHkAyaprabhavAH kRSNarAjyo'STau bhavanti yAsAM madhyena prayAn devo'pyekaH sNkssobhmaapdyteti| tatra dvayordvayoH kRSNarAjyormadhyabhAge pate bhvnti| ........."vimAnasAhacaryAda devAnAM saarsvtaadisNjnyaaH| ete sArasvatAdayo'STavidhA devA ityAdi sugamam / pUrvo O vantiNa gardatoya-tuSitA alpeSu, nApi parataH / 26 " iti pA // 937 // Jain Education Internal Onlyww.jainelibrary.org
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH loka svopajJa hai dezavAsinaH sArasvatAdityavahayaruNagardatoyatuSitAvyAbAdhariSTAkhyA laukAntikA devaaH| tato'pyupari lAntakaH, tannAmendraH / vRtti- tato'pyupari mahAzukraH, tannAmendraH / tato'pyupari sahasrAraH, tnnaamendrH| tato'pyupari saudharmezAnavaccandrAkArAvAnata-prANato / prakAzaH vibhUSitaM kalpo, tatra prANatavAsI tannAmA tayoreka indrH| tato'pyupari prAgvaccandrAkArAvAraNA-'cyuto, tatrAcyutanivAsI tannAmA zlokaH 105 yogazAstram tayoreka indraH / tataH paramahamindrA devAH / // 938 // // 938 // 10yaabaadhmrutaarissttaakhyaa-mu.|| 2 lokA-zAM. he. vinaa|| tarasyAM dizi sArasvatAH, pUrvasyAmAdityAH, pUrvadakSiNasyAM vahnayaH, dakSiNasyAmaruNAH, dakSiNAparasyAM gardatoyAH, aparasyAM tuSitAH, bhAvanAyAm aparottarasyAmavyAbAdhAH, uttarasyAM marutaH, mdhye'rissttaaH| nanvevamete navabhedA bhavanti, bhASyakRtA cASTavidhA iti mudritAH, ucyate urvalokalokAntavartina ete'STabhedAH sUriNopAttAH, ridhavimAnaprastAravartibhinavadhA bhavantItyadoSaH" iti siddhasenagaNiviracitAyAM svarUpam tattvArthabhASyaTIkAyAm pR0 306-307 // "pUrvottarakoNe sArasvatavimAnam , pUrvasyAM dizi AdityavimAnam , pUrvadakSiNasyAM vahnivimAnam , dakSiNasyAmaruNavimAnam , dakSiNAparakoNe gardatoyavimAnam , aparasyAM dizi tuSitavimAnam , uttarAparasyAmavyAbAdhavimAnam , uttarasyAmarievimAnam" iti digambarAcAryeNa akalaGkadevena viracite tattvArthagajavArtike 4 / 25 // idamapyatra bodhyam---digambaraparamparAnusAre ariSTa iti pAThaH, zvetAmbaragrantheSvapi tattvArthaTIkAdiSu ariSTa iti zabdo yadyapi mudritaH tathApi tatratyavarNanAnusAreNa riSTa iti pATho granthakRtAM sammata iti prtibhaati| tattvArthaTIkAyAm 'riSTha iti avagrahastu sampAdakakalpanayA mudrito bhavedityapi sambhAvyate // 10 Jain Education Interesha For Private & Personal use only
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 939 // tatra prathamau kalpau ghnoddhiprtisstthaanau| tadupari trayo vaayuprtisstthaanaaH| tataH paraM trayo ghnoddhi-ghnvaatprtisstthaanaaH|| taduparyAkAzapratiSThAnAH teSvindra-sAmAnika-trAyastriMza-pAriSadyA-''tmarakSa-lokapAlA-'nIka-prakIrNakA-''bhiyogya-kilbiSikA devaaH| tatrendrAH sAmAnikAdibhedAnAM nvaanaamdhiptyH| indrasamAnAH sAmAnikA amAtya-pitR-gurUpAdhyAya-mahattaravat / kevalamindratvahInAH 1 / bAyastriMzA mantri-purohitasthAnIyAH 2 / pAriSadyA vayasyasthAnIyAH 3 / AtmarakSA aGgarakSasthAnIyAH 4 / lokapAlA ArakSikArthacarasthAnIyAH 5 / anIkAnyanIkasthAnIyAni, tadadhipatayo daNDanAyakasthAnIyA apyanIkAni 6 / prakIrNakAH paura-janapadasthAnIyAH 7 / AbhiyogyA dAsasthAnIyAH 8 / killiSikA antasthasthAnIyAH 9 / trAyastriMza-lokapAlavarjA vyntr-jyotisskaaH| saudharma vimAnAnAM dvaatriNshllkssaaH| aishaane'ssttaaviNshtiH| sanatkumAre dvaadsh| maahendre'ssttau| brahmaloke ctvaarH| lAntake paJcAzat sahasrANi / mahAzukre catvAriMzat sahasrANi, sahasrAre SaT / Anata-prANatayozcatvAri zatAni, aarnnaa-'cyutyostriinni| prathame graiveyakatrike ekAdazottaraM zatam / madhyamatrike saptottaram / uparitrike ekameva zatam / anuttaravimAnAni pazcaiva iti| 1 kilbiSA devAH-khaM. // 2 aarksskaarth-muH| tattvArthabhASye [4 / 4] 'ArakSikArthacarasthAnIyAH' ityeva paatthH| "lokapAlA ArakSakArthacarasthAnIyAH, svaviSayasandhirakSaNanirUpitA ArakSakAH, arthacarAzcauroddharaNikarAjasthAnIyAdayaH, tatsadRzA lokapAlAH" iti tu siddhasenagaNiviracitAyAM tattvArthaTIkAyAm pR0 276 // 3 antjsthaaniiyaaH-shaaN.| "antasthAH caNDAlAdayaH, tadvat kilbiSikA devAnAM madhye" iti tattvArthaTIkAyAM siddhasenagaNiviracitAyAm 4 // 4 // 4 madhyame trike-mu. shaaN.|| // 939 // Jain Education Intem e ww.jainelibrary.org
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ vRttivibhUSitaM yogazAstram // 940 // loka evaM vimAnAnAM caturazItirlakSAH saptanavatizca sahasrANi tryoviNshaaniiti| vijayAdiSu caturkhanuttaravimAneSu dvicaramA devaaH|| caturthaH sarvArthasiddhe tvekcrmaaH| prakAzaH ___eteSu ca saudharmAdArabhya sarvArthasiddhaM yAvaddevAH sthityA prabhAveNa sukhena dIptyA lezyayA vizuddhayA indriyaviSayeNa zlokaH 105 avadhijJAnaviSayeNa ca pUrvapUrvebhya uttarottare'dhikAH, gatyA zarIreNa parigraheNAbhimAnena ca hiinhiintraaH| ucchrAsaH // 940 // sarvajaghanyasthitInAM bhavanapatyAdInAM devAnAM saptastokAnte, AhArazvaturthAnte / palyopamasthitInAmantardivasasyocchrAsaH, divspRthktvtshcaahaarH| yasya yAvanti sAgaropamANi tasya tAvatsvardhamAsepUcchrAsaH, tAvatsveva vrssshsressvaahaarH| devAzca sadvedanAH / prAyeNa bhavanti, yadi cAsadvedanA bhavanti tato'ntarmuhUrtameva, na prtH| bhAvanAyAm urvaloka___utpattirdevInAmA IzAnAt , gamanaM ca A acyutAt / tApasAnAmA jyotisskaadutpttiH| A brahmalokAcarakaparibAja svarUpam kAnAm / paJcendriyatirazvAmA shsraaraat| manuSyazrAvakANAmA acyutAt / mithyAdRSTInAM pratipannajinaliGgAnAM yathoktasAmAcArIparipAlakAnAmA navamagraiveyakAt / caturdazapUrvadharANAM brahmalokAdUrdhvamA sarvArthasiddhAt / avirAdhitavratAnAM sAdhUnAM zrAvakANAM ca jaghanyena saudharme / ___bhavanavAsyAdayo devA A aizAnAt kaaymviicaaraaH| te hi saMkliSTakarmANo manuSyavanmaithunasukhamanupralIyamAnAstItrAnuzayAH kAyasaMklezajaM sarvAGgINaM sparzasukhamavApya prItimupalabhante iti| zeSAH sparza-rUpa-zabdapravIcArA dvayordvayoH, caturpa 1 hInA hiintraa:-khN.|| 2 iishaanaat-mu.|| 3 iti-nAsti khN.|| Jain Education Internal For Private & Personal use only
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 941 / / Jain Education Int | manaHpravIcArAH pareSyapravIcArAH pravIcAravadbhyo devebhyo'nantaguNamukhA iti / ayamadhastiryagUrdhvabhedo lokaH / asya ca madhye | rajjupramANAyAmaviSkambhA UrdhvAdhacaturdazarajjvAtmikA trasanADI, vasA: sthAvarAzca jIvA atra bhavantIti kRtvA / trasanAbyA bahi: sthAvarA eva jIvA bhavantIti // 10 // lokasyaiva svarUpavizeSamAha- niSpAdito na kenApi na dhRtaH kenacicca saH / svayaMsiddha nirAdhAro gagane kiM tvavasthitaH / / 106 // niSpAditaH kRto na kenApi prakRtI - vara - viSNu-brahma- puruSaprabhRtInAmanyatamena / prakRteracetanatvAt kartutvAnupapatteH / IzvarAdInAM ca na kartRtvaM prayojanAbhAvAt / krIDA prayojanamiti cet na, krIDAyAH kumArakANAmiva rAgiNAmeva saMbhavAt, krIDAsAdhyAyAzca prItesteSAM zAzvatikatvAt, krIDAnimittAyAM tu prItau teSAM pUrvamatRptatvamasaGgaH / kRpayA pravRttiriti cet tarhi mukhyeva sargaH syAt, na duHkhI / karmApekSaH sukha-duHkhamayaH sarga iti cet tarhi karmaiva kAraNamastu / karmApekSatve caiSAM | svAtantryavighAtaH / karmajanye ca vaicitrye kimIzvarAdibhiH prayojanam ? / atha prayojanamantareNaiva teSAM sargakramaH, tadayuktam, na hi prayojanamantareNa bAlo'pi kiJcit karoti, tasmAnna kenacidayaM loko niSpAdita iti / 1 etaca lokasvarUpaM trizalAkApuruSacarite'pi dvitIye pavaNi tRtIye sarge [ zlo0 479-800 ] prAya Izameva varNita masti / jijJAsubhistatra dravyam // 2 vishesssvruupmaah-mu.|| & Personal Use Only 10 || 3.82 ||
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram // 942 // reeeeeeeee coeelee 1 na ca kenacidayaM dhiyate, zeSa- kUrma - varAhAdayastasya dhArakA iti cet teSAmapi kiM dhArakamiti vAcyam, AkAzamiti cet tasyApi kiM dhArakam ? svapratiSThamevedamiti cet, loko'pi tathAstu / evaM ca sati kenacidanutpAditatvAt svayaMsiddhaH, kenacidadhRtatvAnnirAdhAraH / nanu nirAdhArasyApi tasya kutrAvasthAnam ? ityAha- gagane kiM tvavasthitaH, AkAzarUpa evAyamAkAze ca pratiSThitaH ityarthaH / atrAntarazlokAH- sukhahetau kvacidbhAve mano rajyanmuhurmuhuH / bhU-dvIpa-sAgarAdIni dharmadhyAnasya gocaraH / jinokte lokarUpe ca saMvAdini vinizcite / nanu lokabhAvanAyA bhAvanAtvaM kathaM bhavet / ucyate nirmamatvaM syAdito'pi hi nizamyatAm // 1 // lokabhAvanayA'tyarthaM viprakIrNaM vidhIyate // 2 // ityuktaM dhyAnazatake narte tallokabhAvanAm || 3 // atIndriye mokSamArge'pyAdhatte pratyayaM janaH // 4 // lokabhAvanA // 11 // 106 // atha bodhidurlabhatvabhAvanAM zlokatrayeNAha- akAmanirjarArUpAt puNyAjjantoH prajAyate / sthAvaratvAt trasatvaM vA tiryaktvaM vA kathaJcana // 107 // 1 " khiivalayadIva sAgaranaraya vimANabhavaNAisaThANaM / vomAiparaTThANaM niyayaM logaTThiivihANaM // 54 // " iti dhyAnazatake // Jain Education Inter 2 iti lokabhAvanA - mu.|| sedeat caturthaH prakAzaH lokaH 100 // 942 // 5 bodhidurlabha tvabhAvanA varNanam 10 .
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 943 // Jain Education Internation eeeeeee akAmanirjarA yathApravRttikaraNena girisaridupalagholanAkalpenAkAmasya nirabhilASasya yA nirjarA karmapradeza vicaTanarUpA saiva rUpaM yasya tasmAt / puNyAditi puNyaM na puNyaprakRtirUpam, kintu karmalAghavarUpam, tasmAt / jantoH zarIriNaH prajAyate | bhavati / kiM tadityAha - sthAvaratvAdekendriyajAtisaha cAristhAvaranAmakarmodayakRtAt paryAyavizeSAt trasatvaM vA trasanAmakarmA| dayajaM dvIndriyatvAdisahacAri tiryaktvaM vA paJcendriyatiryagrUpatA, kathaJcana viziSTAt karmalAghavAt // 107 // tathA- mAnuSyamAryadezazca jAtiH sarvAkSapATavam / Ayu prApyate tatra kathaJcit karmalAghavAt // 108 // mAnuSasya bhAvo mAnuSyaM kuto'pi karmalAghavAt yugacchidre zamilA pravezanyAyena / tato'pi zaka- yavanAdyanAryadezapari| hAreNA''ryadezo magadhAdiH / tato'pyAryadezaprAptAvapi jAti: antyajAdiparihAreNottamajAtiH, jAtyA kulamupalakSyate / jAtikula prAptAvapi sarvAkSapATavamahInapaJcendriyatA / tatra sarvAkSapATave'pi dIrghamAyuH kathaJcitkarmalAghavAt azubhasya karmaNo lAghavAt apacayAt, upalakSaNAt puNyasyopacayAcca prApyate, na hyalpAyuH kiJcanaihikAmuSmikaM vA kArya kartuM zaktaH, bhagavanto'pi vItarAgA " he AyuSman ! gautama !" ityAdi vadanto dIrghAyuSTuM sarvaguNebhyo'dhikamAcacakSire // 108 // tathA- prApteSu puNyataH zraddhA kathaka - zravaNeSvapi / tattvanizcayarUpaM tadbodhiratnaM sudurlabham // 109 // daaraalaaicode Belodiese 10 // 943 // ainelibrary.org
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopazavRttivibhUSitaM yogazAstram // 944 // puNyataH karmalAghavalakSaNAt zubhakarmodayalakSaNAcca prApteSvAsAditeSu / keSu? ityAha--zraddhA dharmAbhilASaH, kathako hai| dharmopadeSTA guruH, zravaNaM tadvacanAkarNanam , eteSu satsvapi / taditi prasiddham, bodhiratnaM sudurlabham , bodhistu tattvanizcayaH, prakAzaH tattvasya deva-guru-dharmarUpasya nizcayo dRDho'bhinivezaH, tadeva rUpaM yasya tat tattvanizcayarUpam / sthAvaratvAt trasatvAdInyapi durla zlokaH 109 bhAni, tebhyo'pi bodhiratnaM darlabhamiti 'su'shbdenaah| yato mithyAdRzo'pi trasatvAdIni zravaNAntAnyanantazaH prApnuvanti, // 944 // bodhiratnaM tu na labhante, taccAvighnaM mokSataruvIjamiti / atrAntarazlokAH-- bodhidurlabharAjyaM vA cakrabhRttvaM vA zakratvaM vA na durlabham / yathA jinapravacane bodhiratyantadurlabhA // 1 // tvabhAvanAsarve bhAvAH sarvajIvaiH prAptapUrvA anntshH| bodhirna jAtucita prAptA bhavabhramaNadarzanAt // 2 // varNaNam pudgalAnAM parAvarteSvananteSu gateSviha / upAdhaM pudgalAvarte zeSe sarvazarIriNAm // 3 // sarveSAM karmaNAM zeSe koTIkoTIpramANake / granthibhedAt kazcideva labhate bodhimuttamAm // 4 // yathApravRttikaraNAdanye tu granthisImani / prAptA apyavasIdanti bhramanti ca punarbhavam // 5 // kuzAstrazravaNaM saGgo mithyAdRgbhiH kuvAsanA / pramAdazIlatA ceti syudheiH paripanthinaH // 6 // caritrasyApi saMprAptirdulabhA ydypiiritaa| tathApi bodhiprAptI sA saphalA niSphalA'nyathA // 7 // 10rtnsudurlbh0-shaaN|| 2 upaadhpudglaa-mu.|| 3 kottikottyntrsthitii-mu.|| 4 caaritr-mu.|| MEHCHEHCHCHRISHCHCHEMERGENCERRIERRECTREETEHRIST Jain Education Inter For Private & Personal use only 2w.jainelibrary.org
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 945 // Jain Education Inter elaieeeet abhavyA api cAritraM prApya graiveyakAdiSu / utpadyante vinA bodhiM tvApnuvanti na nirvRtim // 8 // asaMprApte bodhiratne cakravartyapi raGkavat / saMprAptabodhiratnastu raGko'pi syAttato'dhikaH // 9 // saMprAptabodhayo jIvA na rajyante bhave kvacit / nirmamatvA bhajantyekaM muktimArgamanargalAH // 10 // ye prAptAH paramaM padaM tadapare prApsyanti ye ke'pi vA, ye vA kecidavApnuvanti vikasatpuNyarddhayaH saMprati / sarve'pyapratimaprabhAvavibhavAM bodhiM samAsAdya te, tasmAdbodhirupAsyatAM kimaparaM saMstUyatAM stUyatAm // 11 // bhAvanA 12 // 109 // // bhAvanAM nirmamatvahetukAmupasaMharan prakRte samatve yojayati--- bhAvanAbhiravizrAntamiti bhAvitamAnasaH / nirmamaH sarvabhAveSu samatvamavalambate // 110 // spaSTaH // 110 // sAmyasyaiva phalamAha -- viSayebhyo viraktAnAM sAmyavAsitacetasAm / upazAmyet kaSAyAbhirbodhadIpaH samunmiSet // 111 // 1 nivRtim - saMpU. / nivRttim-he . // 2 stUyatAM nAsti khaM / zrUyatAm mu. // iti bodhi0 - mu. // 4 0 badhidIpa:-mu. // 10 119.84 11
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopajJabRttivibhUSitaM yogazAstram // 946 // BEHCHEHERSHERMELEHREACHERCHRISHCHETHERENCHHEHENSIK sAmyavAsitacetasAM yoginAmata eva viSayebhyo viraktAnAmupazAmyet kaSAyAgnirityanarthaniSedhaH, bodhadIpaH samunmiSedityarthaprAptiH // 111 // prakAzaH tadevaM kaSAyajayamindriyajayena, indriyajayaM manaHzuddhayA, manaHzuddhiM rAga-dveSajayena, rAga-dveSajayaM samatvena, samatvaM ca isa zlokaH 112 bhAvanAhetukanirmamatvena pratipAdyottaraM prakaraNaM prakramate // 946 // samatvamavalambyAtha dhyAnaM yogI samAzrayet / vinA samatvamArabdhe dhyAne svAtmA viDambyate // 112 // sAmyaphalA bhidhAnam ___ athAnantaraM yogI muniH samatyamavalambya dRDhaM cetasi vyavasthApya dhyAnaM vakSyamANalakSaNaM samAzrayet kuryAt / yadyapi hai| dhyAnamapi samatvarUpameva, tathApi viziSTataraM sAmyaM dhyAnamucyate, dhyAnarUpatAyogyaM tvAbhyAsikaM sAmyamiti na paunaruktyam / vyatirekamAha--anuprekSAdibalalabdhaM samatvaM vinA''rabdhe dhyAne svakIya evAtmA viDambyate / tathAhi-- indriyANi na guptAni manaHzuddhirna vA kRtaa| rAga-dveSau na ca jitau nirmamatvaM na nirmitam // 1 // ___ nAbhyastA samatA kintu gtaanugtiktvtH| mUDharArabhyate dhyAnaM lokadvayapathacyutaiH // 2 // yathAvidhi tu dhyAnaM vidhIyamAnaM na viDambanAya, pratyutAtmahitAya // 112 // 1 bodhidIpaH-hesaM. mu.|| 2 kuryAt-nAsti mu.|| 3 smtvmev-mu.|| 4 rAgadveSau jitau naiv-mu.|| 5 yathAvidhi dhyAnaM tu vidhIyamAnaM na viDambanA, prtyutaatmhitaay-mu.|| Jain Education Inter ww.jainelibrary.org
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 947 // etadevAha mokSaH karmakSayAdeva sa cAtmajJAnato bhavet / dhyAnasAdhyaM mataM tacca taddhayAnaM hitamAtmanaH // 113 // mokSaH kharUpalAbhalakSaNaH karmaNAM kharUpAvaraNIyAnAM kSayAdeva, nAnyathA ityetadavivAdasiddham / sa ca karmakSaya AtmajJAnAdeva bhvtiitytraapyvivaadH| taccAtmajJAnaM dhyAnasAdhyaM 'dhyAnenaiva sAdhyate, dhyAnasya sAdhyameva' ityanyayogavyavacchedasvayogavyavasthAbhyAM dhyaansaadhytaa| tat tasmAddhetordhyAnamAtmano hitamiti prakRtam // 113 // nanu pUrvamarthaprAptaye'narthaparihArAya ca sAmyamuktam , idAnIM tu dhyAnasyAtmahitatvamucyate, tat kasya prAdhAnyam ? ucyatedvayorapi prAdhAnyaM nAntarIyakatvAt // 113 // etadevAha-- na sAmyena vinA dhyAnaM na dhyAnena vinA ca tat / niSkampaM jAyate tasmAd dvayamanyonyakAraNam // 114 // sAmyaM vinA na dhyAnaM bhavati, na ca dhyAnaM vinA sAmyaM bhavati / evaM taha-taretarAzrayam ? naivam , sAmyamantareNa hai dhyAnaM na bhavatyeva, dhyAnaM tu vinA sAmyaM bhavadapi niSkampaM na bhavatIti itretraashrydopaabhaavH| evaM ca sati dvayamanyonyasya hetutvenAvatiSThate // 114 // // 947 // Jain Education Intera Sewjainelibrary.org
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti caturthaH sAmyaM pUrvameva vyAkhyAtam , idAnIM dhyAnasya svarUpaM vyAkhyAyate___ muhUrtAntarmanaHsthairya dhyAnaM chadmasthayoginAm / endhaahaa: vibhUSitaM dhamyaM zuklaM ca tad dvedhA yogarodhastvayoginAm // 115 // zloko yogazAstram iha dvaye dhyAtAraH-sayogA ayoginazca / saMyogA api dvividhAH-chamasthAH kevlinshc| tatra chadmasthayoginAM dhyAnasya hai| 115-16 lakSaNametat- yadutAntarmuhUrta kAlamekasminnAlambane cetasaH sthitiH, yadAha--" uttamasaMhananasyaikAgracintAnirodho 15 dhyAnamA muhUrtAt " [ tattvArtha0 9 / 27-28] / tacca chadmasthayoginAM dhyAnaM dvedhA-dhayaM zuklaM ca / tatra dharmAd dazavidhA // 948 // danapetaM dharmeNa prApyaM vA dharmyam / zuklaM zuci nirmalaM sakalakarmamalakSayahetutvAta / yadvA zuga duHkhaM tatkAraNaM vASTavidhaM karma, zucaM klamayatIti zuklam / ayoginAM tu ayogikevalinAM dhyAnaM yoganirodhaH, yogAnAM manovAkAyAnAM nirodho nigrhH| dhyAna svarUpAbhihai sayogikevalinAM tu yoganirodhakAla eva dhyAnasaMbhava iti pRthag noktaM, te hi dezonapUrvakoTI yAvanmanovAkkAyavyApAra- dhAnam yaktA eva viharanti / apavargakAle tu yoganirodhaM kurvantIti // 115 // 10 nanu chadmasthayoginAM yadi muhUrttakAlaM dhyAnaM tarhi tataH paraM kiM syAdityAha-- muhUrtAt paratazcintA yadvA dhyAnAntaraM bhavet / bahvarthasaMkrame tu syAdIrghA'pi dhyAnasaMtatiH // 116 // 1 0maantrmuhurtaat-mu.|| 2 tatra-khaM. // 3 kottiN-mu.| 4 sNgme-shaaN.| saMjJame-kha. // Jain Education Inte
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11:388 11 Jain Education Int muhUrttAt parato muhUrtottarakAlaM cintA bhavet, yadvA dhyAnAntaraM Alambanamedena bhinnaM dhyAnaM bhavet na punarekameva dhyAnaM muhUrttAt parato bhavati tatsvAbhAvyAditi / evaM caikasmAdarthAd dvitIyamarthamAlambamAnasya punastRtIyaM caturthaM ca dIrghA'pi dIrghakAlA'pi dhyAnasaMtatirbhavet, muhUrttAnantaraM ca prathame dhyAne samAptaprAye AlambanAntare tadvivRddhayarthaM dhyAnabhAvanAH kurvIta // 116 // tadevAha -- maitrI pramoda - kAruNya- mAdhyasthyAni niyojayet / dharmyadhyAnamupaskartuM taddhi tasya rasAyanam // 117 // 64 jimidAca snehane " [ dhA0 pA0 4 37 ], medyati snihyatIti mitram tasya bhAvaH samastasattvaviSayaH sneha| pariNAmo maitrI / pramodanaM pramodo vaMdanaprasAdAdibhirguNAdhikeSvabhivyajyamAnAntarbhaktiranurAgaH / karuNaiva kAruNyaM dInAdiSva - | nukampA rAgadveSayorantarAlaM madhyam, tatra sthito madhyasthaH arAgadveSavRttiH, tadbhAvo mAdhyasthyamupekSA / tAni Atmani niyojayet / kimartham ? dharmyadhyAnamupaskartuM truTyato dhyAnasya punardhyAnAntareNa sandhAnaM kartum / kuta ityAha- taddhi tasya rasAyanam, tat maitryAdiniyojanaM hiryasmAttasya dhyAnasya jarAjarjarasyeva zarIrasya truyyato rasAyanamiva rasAyanam // 117 // 1 manaHprasAdA0 - zAM. // 2 dharmadhyAna0 - zAM. // aaaaaaaaaaan 10 // 949 //
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH / / 950 // tatra maitrIsvarUpamAhasvopa mA kArSIt ko'pi pApAni mA ca bhUt ko'pi duHkhitaH / vRtti prakAzaH vibhUSitaM mucyatAM jagadapyeSA matimaitrI nigadyate // 118 // . zloko yogazAstram ___ ko'pi janturupakAryanupakArI yA pApAni duHkhanibandhanAni mA kAt,i pApakaraNaniSedhAt mA ca bhUt ko'pi 118-119 // 950 // duHkhitH| jagaditi tAMstAn deva-mAnuSa-tiryaga-nArakaparyAyAnatyartha gacchatIti jagat prANijAtam / apizabdAnnaikaH kazcit , 15 kintu sakalaM jagat mucyatAM mokSamApnuyAdityarthaH / eSA uktasvarUpA mtimaitriishbdenocyte| na hi kasyacidekasya mitraM / dharmadhyAnArtha mitraM bhavati, vyAghrAderapi svApatyAdau maitrIdarzanAt , tasmAdazeSasatvaviSayA maitrI maitrii| evaM 'kRtApakArANAmapi sarvasattvAnAM matryAdikAmitratAM vyavasthApya kSame'haM samyagmanovAkAyairyeSAM ca mayA'pakAraH kRtastAnapi sarvAn kSamaye'ham' iti maitrIbhAvanA // 118 // bhAvanA catuSTayasya atha pramodasvarUpamAha | svarUpam apAstAzeSadoSANAM vastutattvAvalokinAm / guNeSu pakSapAto yaH sa pramodaH prItitaH // 119 // apAstA azeSA doSAH prANivadhAdayo yasteSAm / tathA vastutattvamavalokanta ityevaMzIlAsteSAm / anena jJAna-kriyAdvayaM mokSahetumAha, yadAha bhASyakAraH 1 davizeSatayA maitrI maitrI-zAM. // HOMENSIGHCHCHEREMCHOICHCHEHREECEREMIRREGISTEREMEEN 10 Jain Education in 22nal
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 951 // "nANakiriyAhi mokkho" [vizeSAvazyakabhASye gA0 3] iti / evaMvidhAnAM munInAM guNeSu kSAyopazamikAdibhAvAvarjiteSu zama-damaucitya-gAmbhIrya-dhairyAdiSu yaH pakSapAto vinayaprayoga-vandana-stuti-varNavAda-vaiyApRtyakaraNAdibhiH parAtmobhayakRtapUjAjanitazca sarvendriyAbhivyakto manaHpraharSaH sa pramodaH / maprakIrtitaH // 119 // atha kAruNyasvarUpamAha dIneSvArteSu bhIteSu yAcamAneSu jIvitam / pratIkAraparA buddhiH kAruNyamabhidhIyate // 120 // ____dIneSu matizrutAjJAna-vibhaGgabalena pravartitakuzAstreSu svayaM naSTeSu parAnapi nAzayatsu ata eva dayAspadatvAddIneSu / tathA''rteSu navanavaviSayArjana-pUrjitaparibhogajanitatRSNAgninA dandahyamAneSu, hitAhitaprAptiparihAraviparItavRttiSu arthArjanarakSaNa-vyaya-nAzapIDAvatsu c| tathA bhIteSu vividhaduHkhapIDitatayA anAtha-kRpaNa-bAla-vRddha-preSyAdiSu sarvato vibhyatsu / tathA vairibhirAkrAntepu rogapIDiteSu mRtyumukhamadhizayiteSviva yAcamAneSu pArthayamAneSu jIvitaM prANatrANam / eSu dInAdiSu 'aho hai| kuzAstrapraNetAraH tapasvino yadi kumArgapraNayanAnmocyeran , bhagavAnapi hi bhuvanaguruH unmArgadezanAt sAgaropamaikoTIkoTI yAvadbhave bhrAntaH, tat kA'nyeSAM svapApapratIkAraM kartumazaknuvatAM gatiH?,' tathA ' dhigamI viSayArjanabhogataralahRdayA anantake 1 jJAnakriyAbhyAM mokssH|| 2 vaiyaavRty0-he| vaiyaavRtty-mu.|| 3 vRttiSu rogapIDiteSu arthaarjn0-shaaN.|| 4 0bAla-nAsti mu. // 5 etessu-mu.|| 6 0kottikottiN-mu.|| Jain Education Inten For Private & Personal use only Jww.jainelibrary.org
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopakSa caturthaH vRtti vibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 121 // 952 // / 5 // 952 // bhavAnabhUteSvapi viSayeSvasaMtRptamanasaH kathaM nAma prazamAmRtatRptatayA vItarAgadazAM netuM zakyAH ?' iti, tathA 'bAla-vRddhAdayo'pi vividhabhayahetubhyo bhItamanasaH kathaM nAmaikAntikAtyantikabhayaviyogabhAjanIkariSyante? ' iti, tathA 'mRtyumukhamadhizayitAH svadhana-dAra-putrAdiviyogamutprekSamANA mAraNAntikI pIDAnubhavantaH sakalabhayarahitena pAramezvaravacanAmRtena siktAH kathamajarAmarIkariSyante ?' ityevaM pratIkAraparA yA buddhiH, na tu sAkSAtmatIkAra eva, tasya sarveSvazakyakriyatvAt , sA kaarunnymbhidhiiyte| yA tu azakyapratIkAreSu 'sarvAn jantUn mocayitvA mokSaM yAsyAmi' iti saugatAnAM karuNA na sA karuNA, vAmAtratvAt , na hyevaM zakyaM bhavituM 'sarvasaMsAriSu mukteSu mayA moktavyam' iti, saMsArocchedaprasaGgena sarvasaMsAriNAM muktyabhAvAt , tasmAdvAmAtrametat mugdhajanapratArakaM saugatAnAM kAruNyam / etacca kurvan hitopadeza-kAlApekSAna-pAnA-''zraya-vastrabheSajairapi tAnanugRhNAtIti // 120 // atha mAdhyasthyasvarUpamAha krUrakarmasu niHzaGkaM devatA-gurunindiSu / AtmazaMsiSu yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // 121 // krUrANi abhakSyabhakSaNA-'peyapAnA-agamyAgamana-RSibAlastrIbhrUNaghAtAdIni karmANi yeSAM teSu, te'pi kadAcidavAptasaMvegA nopekSaNIyAH syurata Aha- devatA-gurunindiSu, devatAzcatustriMzadatizayAdiyuktA vItarAgAH, guravaH taduktAnuSThAnasya pAlakA 1 bhaiSajai0-zAMkhaM. // MOHCHHTHHHHEGHEHEHEHEHEREHEHREHEHENGHEHCHERENCHEHER dharmadhyAnArtha maitryAdibhAvanAcatuSTayasya svarUpam 10 Jain Education in
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 953 // upadeSTArazca, tAn rakta-dviSTa-mUDha-pUrvavyudgrAhitatayA nindantItyavaMzIlAH teSu, tathAvidhA api kathaJcana vairAgyadazApannA AtmadoSadarzino nopekSaNIyAH syurityAha-AtmazaMsiSu, AtmAnaM sadoSamapi zaMsanti prazaMsantItyevaMzIlA AtmabahumAnina ityarthaH, teSu mudgazaileSviva puSkarAvarttavAribhirmUdUkartumazakyeSu dezanAbhiH yopekSA tanmAdhyasthyamudIritam // 121 // __ atha yaduktaM 'dharmadhyAnamupaskartum' [4 / 117] iti tadvivecayati AtmAnaM bhaavynnaabhirbhaavnaabhirmhaamtiH| truTitAmapi saMdhatte vizuddhadhyAnasaMtatim // 122 // spaSTam // 122 // dhyAnasAdhanAya sthAnaM nirdizati tIrthaM vA svasthatAhetuM yattadvA dhyAnasiddhaye / kRtAsanajayo yogI viviktaM sthAnamAzrayet // 123 // tIrtha tIrthakRtAM janma-dIkSA-jJAna-nirvANabhUmim , tadabhAve svAsthyahetuM yattadvA giriguhAdi viviktaM strI-pazu-paNDakAdikarahitaM sthaanmaashryet| yadAhahe 10tatiprasaMsayA nindantI0-zAM. // 2 lhAmuniH-khaM. // 3 nirvANahetuM-khaM. // // 953 // Jain Education Int For Private & Personal soww.jainelibrary.org
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 954 // Jain Education Internal " niccaM cia juvai-panU-napuMsaga-kusIlavajjiyaM jaiNo / ThANaM viaNaM bhaNiaM visesao jhANakAlammi // 1 // thirakayajogANaM puNa muNINa jhANe suniccalamaNANaM / gAmammi jANe sunne'raNe va na viseso // 2 // to jattha samAhANaM hoi maNo-vayaNa-kAyajogANaM / oroharahio so deso jhAyamANassa // 3 // " [ dhyAnazatake gA0 35-37] sthAnagrahaNena kAlo'pyupalakSyate / yadAha "kAlo vi socciya jahiM jogasamahANamuttamaM lahai / na u divasanisAvelAe niamaNaM jhAiNo bhaNiaM // 1 // " [ dhyAnazatake gA0 38 ] 1 nityameva yuvati-pazu-napuMsaka - kuzIlavarjitaM yateH / sthAnaM vijanaM bhaNitaM vizeSato dhyAnakAle / sthirakRtayogAnAM punarmunInAM dhyAne sunizcalamanasAm / grAme janAkIrNe zUnye'raNye vA na vizeSaH // tato yatra samAdhAnaM bhavati manovacanakAyayogAnAm / bhUtoparodharahitaH sa dezo dhyAyataH || 2 jo jastha - khaM. // 3 kAlo'pi sa eva yatra yogasamAdhAnamuttamaM labhate / na tu divasani zAvelAyA niyamanaM dhyAyino bhaNitama // awasee caturthaH prakAzaH zlokaH 123 / / 954 / / 5 dhyAnopa yogi sthAna | svarUpam 10
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ / / 955 // dhyAnasiddhaye yogI sthAnamAzrayediti saMbandhaH / kiMviziSTaH kRtAsanajayaH, kRta AsanAnAM kAyasannivezavizeSANAM vakSyamANasvarUpANAM jayo'bhyAso yena sa tathA // 123 // athAsanAnyevAha paryaka-vIra-cA'bja-bhadra-daNDAsanAni ca / utkaTikA godohikA kAyotsargastathAsanam // 124 // paryaGkAdiSu pratyekamAsanazabdaH saMbadhyate // 124 / / krameNAsanAni vyAcaSTe syAjjavayoradhobhAge pAdopari kRte sati / paryaGko nAbhigottAnadakSiNottarapANikaH // 125 // jaGghanyoradhobhAge pAdopari kRte sati pANidvayaM nAbhyAsannamuttAnaM dakSiNottaraM yatra, dakSiNa uttara uparivartI yatra tattathA, etat paryaGko nAma zAzvatapratimAnAM zrImahAvIrasya ca nirvANakAle Asanam , yathA-paryaGkaH pAdopari bhavati tathA'yamapIti paryaH / "jAnuprasAritabAhoH zayanaM paryaGkaH" [ pAtaJjala0 tattvavaizAradI 2 / 46] iti pAtaJjalAH // 125 // 1 dkssinnottroprivrtii-mu.|| dakSiNa uttaraparivartI-khaM. he. // 2 "sthirasukhamAsanam // 2 // 46 // " iti paatnyjlyogsuutre| // 55 // Jain Education Internal
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ caturthaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram prakAzaH zlokaH 125 // 956 // // 956 // dhyAnasAdhanopayogi "uktAH saha siddhibhirymniymaaH| AsanAdIni vakSyAmaH / tatra-sthirasukhamAsanam // 2146 / tadyathA-padmAsanaM vIrAsanaM bhadrAsanaM svastikaM daNDAsanaM sopAzrayaM paryata kauJcaniSadanaM hastiniSadanamuSTraniSadanaM samasaMsthAnaM sthirasukhaM yathAsukhaM cetyevamAdIni // 2 // 46 // " iti pAtaJjalayogadarzanasya vyAsapraNIte bhaassye| "uttarasUtramavatArayati-uktAH saha siddhibhirymniymaaH| AsanAdIni vakSyAma iti| tatra sthirsukhmaasnm| sthiraM nizcalaM yat sukhaM sukhAvahaM tadAsanamiti suutraarthH| Asyate'tra Aste vAnenetyAsanam / tasya prbhedaanaah-tdytheti| padmAsanaM prsiddhm| sthitasyaikataraH pAdo bhUnyasta ekatarazcAkuJcitajAnorupari nyasta itye tad viiraasnm| pAdatale vRSaNasamIpe saMpuTIkRtya tasyopari pANikacchapikAM kuryAt tad bhadrAsanam / savyamAkuJcitaM caraNaM dakSiNajajorvantare nikSipet , dakSiNaM cAkuzcitaM caraNaM vAmajaGghorvantare nikSipet , etat svastikam / upavizya zliSTAGguliko zliSTagulphI bhUmizlipRjaGghorupAdau prasArya daNDAsanamabhyaset / yogapaTTakayogAt sopAzrayam / jAnuprasAritabAhoH zayanaM pryngkH| krauJcaniSadanAdIni krauJcAdInAM niSaNNAnAM saMsthAnadarzanAt prtyetvyaani| pANipAdAgrAbhyAM dvayorAkuJcitayoranyonyasaMpIDanaM smsNsthaanm| yena saMsthAnenAvasthitasya sthairya sukhaM ca sidhyati tadAsanaM sthirsukhm| tadetattatrabhagavataH sUtrakArasya saMmatam / tasya vivaraNam-yathAsukhaM ceti // 2 // 46 // " iti pAtaJjalayogadarzanabhASyasya vAcaspatimizraviracitAyAM tattvavaizAradyAM ttiikaayaam| "sUtrAntaramavatArayati-uktA iti / sthirsukhmaasnm| sthiraM nizcalaM sukhakaraM ca yattadAsanam , Asyate'nena prkaarennetyaasnmityrthH|" NEHEHEYENERRHEHEREMEENARRHEHCHEHHHHHHHHHHHHere nAmA sanAnAM svarUpam 10 Jain Education anal
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 957 // Asanasya bhedaanaah--tdytheti| tatra padmAdyAsanacatuSTayasya lakSaNaM vasiSThenoktam"aguSThau sannibadhnIyAd hastAbhyAM vyutkrameNa tu| Urvorupari viprendra ! kRtvA pAdatale ume|| padmAsanaM bhavedetat sarveSAmeva pUjitam / ekapAdamathaikasmin vinyasyorau ca sNsthitH|| itarasmiMstathA pAdaM viiraasnmudaahRtm|" [ ] asyaivArddhama snmpyucyte| tathA"gulphI ca vRSaNasyAdhaH sIvanyAH pArzvayoH kssipet| pArzvapAdau ca pANibhyAM dRr3ha baddhA sunishclH|| bhadrAsanaM bhavedetat srvvyaadhivissaaphm| jAnUUrantare samyak kRtvA pAdatale ume|| RjukAyaH sukhAsInaH svastikaM ttprcksste|" [ ] itarANyAsanAni yogapradIpAyuktAni saMkSepAt kathyante daNDAsanam = upavizya kliSTAGguliko zliSTagulpho bhUmizliSTajavorupAdau prasArya daNDavacchayanam , sopAzrayaM yogapaTTayogenopavezanam, paryaDhuMca jAnuprasAritabAhoH zayanam , krauJcaniSadanAdIni krauJcAdInAM niSaNNAnAM saMsthAnadarzanAt pratyeta. vyAni, jAnunorupari hastau kRtvA kAyazirogrIvasyAvakrabhAvenAvasthAnaM samavasthAnam , sthirasukhaM ca suutropaattm| tasya vyAkhyAnaM kAyathAsukhamiti / Adizabdena mAyUrAdyAsanAni grAhyANi / yAvatyo jIvajAtayastAvantyevAsanAnIti saMkSepaH // 2 // 46 // " iti kapAtaJjalayogadarzanabhASyasya vijJAnabhikSuviracite yogvaartike|| "anazanA-'vamaudarya vRttiparisaGkhyAna-rasaparityAga-viviktazayanAsana-kAyaklezA bAhya tpH||9.19||" iti tttvaarthsuutre|| "kaayklesho'nekvidhH| tadyathA-sthAna-vIrAsanotkaTukAsanaikapArzvadaNDAyatazayanA-''tApanA-'prAvRtAdIni // " iti tattvArthabhASye // // 957 // Jain Education Internatio ainelibrary.org
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ | caturthaH svopakSavRttivibhUSitaM yogazAstram / 958 // nAmA ____ "kAyaklezo'nekavidha ityaadi| kAyaH zarIram, tasya klezo bAdhanam ... tadyathetyAdinA tadanekavidhatvaM drshyti-sthaanviiraasnetyaadi| sthaangrhnnaaduurdhvsthaanlkssnnkaayotsrgprigrhH| tasya cAbhigrahavizeSAt svazaktyapekSAtaH prakAzaH kaalniymshcndraavtNsknRpterivaavgntvyH| vIrAsanaM tu jAnupramANAsanasanniviSTasyAdhastAt samAkRSyate tadAsanam , niveSTA - zlokaH 125 |ca tadavastha evAste yadA tadA kAyaklezAkhyaM tapo bhvti| tatrApyabhigrahavizeSAdeva svasAmarthyApekSAtaH kaalniymH| // 958 // | utkaTukAsanaM tu prasiddhameva binA''sanena bhUmau vA prAptasphiradvayasya bhvti| ekapArzvazAyitvaM tvadhomukha uttAnamukhastiryagvyavasthito kI havA kAlaniyamabhedena yadavatiSThate tat tapaH kaaykleshaakhym| tathA daNDAyatazAyitvaM nAma tapaH RjukRtazarIraH prasAritajaGghAddhaya- dhyAnasAdha calanarahitastiSThati yadA tadA tad bhavati / tathA AtApanamapi UrdhvabAhorUrvasthitasya niviSTasya niSaNNasya vA prajvalitagabhasti nopayogijAlasya saviturabhimukhasthitasya bhvti| aprAvaraNAbhigrahaH zizirasamaye praavrnnaagrhnnm| AdigrahaNAt hemante'pi |sanAnAMrajanISvAtApanaM santApanamAtmanaH, shiitaartisdnmityrthH| tathA salagaNDazAyitvamapratikarmazarIratvamasnAnaka kezolluJcana mityevametAni sthAna-cIrAsanAdIni // " iti AcAryazrI siddhasenagaNiviracitAyAM tattvArthasUtraTIkAyAm // ____paMca ThANAI jAva bhavaMti, taMjahA-ThANAtite ukkuDuAsaNite paDimaTThAtI vIrAsaNie Nesajjite / paMca ThANAI jAva bhavaMti, taMjahA-daMDAyatite lagaMDasAtI AtAvate avAuDate akNdduyte|" iti sthAnAGgasUtre paJcasthAne prathame uddezake sU. 396 // | | "ThANAie'tti sthAnaM - kAyotsargaH tamatidadAti-prakaroti atigacchati veti sthAnAtidaH sthAnAtigo veti: utkuTukAsanaM-pIThAdau putAlaganenopavezanarUpamabhigrahato yasyAsti sa utkuTukAsanikaH, tathA pratimayA-ekarAtrikyAdikayA kAyotsargavizeSeNaiva tiSThatItyevaMzIlo yaH sa pratimAsthAyI 'vIrAsanaM' bhUnyastapAdasya siMhAsane upaviSTasya tadapanayane yA | kAyAvasthA tadrUpam , duSkaraM ca taditi, ata eva vIrasya-sAhasikasyAsanamiti bIrAsanamuktam , tadasyAstIti vIrAsanikaH, tathA niSadyA-upavezanavizeSaH, sA ca paJcadhA, tatra yasyAM samaM pAdau putau ca spRzataH sA samapAdaputA 1 yasyAM tu gorivopa- ke vezana sA goniSadyikA 2 yatra tu putAbhyAmupaviSTaH san ekaM pAdamutpATyAste sA hastisuNDikA 3 paryaGkA'rddhaparyaGkA ca prasiddhA, BENEMIERIKNICIRMIREHEHEHERRIERESHMIRRORSCHEHREHEN ICCHECHCHETERIENCHCHEMEERCHCHCHEHCHCHCHACHCHEHENS) 10 Jain Education Interat
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 959 / / niSadyayA carati naiSadhika iti, daNDasyevAyatiH-dIrghatvaM pAdaprasAraNena yasya sa daNDAyatikaH, tathA lagaNDaM kila duHsaMsthita kASThaM tadvanmastakapASNikAnAM bhuvi laganena pRSThasya cAlaganenetyarthaH yaH zete tathAvidhAbhigrahAt sa lagaNDazAyI, tathA AtApayatiAtApanAM zItA-''tapAdisahanarUpAM karotItyAtApakaH, tathA na vidyate prAvRtaM-prAvaraNam asyetyaprAvRtakaH, tathA na kaNDUyata ityakaNDUyakaH, 'sthAnAtiga' ityAdipadAnAM kalpabhASyavyAkhyeyam "uddhaThANaM ThANAiyaM tu paDimA ya hoMti maasaaii| paMceva NisejAo tAsi vibhAsA u kAyavvA // 1 // vIrAsaNaM tu sIhAsaNevva jhmukhjaannugnnivittttho| DaMDe lagaNDauvamA Ayayakujje ya doNhapi // 2 // AyAvaNA ya tivihA ukkosA majjhimA jahannA y| ukkosA u nivannA nisanna majjhA Thiya jahannA // 3 // tivihA hoi nivannA omaMthiya pAsa taiya uttaannaa|" [bRhatkalpabhASye gA0 5953-54-45-46 ] iti / niSaNNApi trividhA-"goduha ukkuDa paliyaMkamesa tivihA ya majjhimA hoi| taiyA u hatthisoMDagapAyasamapAiyA ceva // " iti" iti AcArya zrI abhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgasUtraTIkAyAm / ___ "sattavidhe kAyakilese pannate, taMjahA-ThANAtite, ukkuDuyAsaNite, paDimaTThAtI, vIrAsaNite, Nesajite, daMDAyatie, lgNddsaatii"| iti sthAnAGgasUtre saptasthAne sU. 554 // __ "sattavihetyAdi... kAyasya-zarIrasya klezaH-khedaH pIDA kAyaklezo bAhyatapovizeSaH, sthAnAyatikaH sthAnAtiga: sthAnAtido vA kAyotsargakArI, ....... utkaTukAsanikaH pratItaH, tathA pratimAsthAyI bhikSupratimAkArI, vIrAsaniko yaH siMhAsananiviSTamivAste, naiSadhikaH-samapAdaputAdiniSadyopavezI, daNDAyatikaH-prasAritadehaH, lagaNDazAyI bhuumylgnpRsstthH|" ke iti AcAryazrIabhayadevasUriviracitAyAM sthAnAGgasUtraTIkAyAm // CHEETEVELCCEEEEEEEEECHCHCHEHEHEHCHEHREE // 959 // Jain Education Intem ODIw.jainelibrary.org
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRtti vibhUSitaM yogazAstram // 960 // Jain Education Interna atha vIrAsanam- vAmoM'hrirdakSiNorUrdhvaM vAmorUpari dakSiNaH / kriyate yatra tadvIrocitaM vIrAsanaM smRtam // 126 // 1 bAma'hnirvAmapAdo dakSiNororUrdhvaM vAmasya cororupari dakSiNo'hniryatra kriyate tadvIrANAM tIrthakaraprabhRtInAmucitam na kAtarANAm, vIrAsanaM smRtam / agrahastanyAsaH paryaGkavat / idaM padmAsanamityeke / ekasyaiva pAdasya UrAvAropaNe'rdhapadmAsanam / / 126 // atha vajrAsanam- mityanye / / 127 / / pRSThe vajrAkRtIbhUte dorbhyAM vIrAsane sati / gRhaNIyAt pAdayoryatrAGguSThau vajrAsanaM tu tat // 127 // uktasvarUpe vIrAsane sati pRSThe vajrAkArAbhyAM dorbhyAM pAdayoryatrAGguSThau gRhNIyAt tad vajrAsanam / idaM vetAlAsana 1 dakSiNorUrdhva-mu. Baaladala mall-bol: prakAzaH 126-127 // 960 // dhyAnasAdha nopayogi deeeeeeeeeeel (c) svarUpam ww.jainelibrary.org
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ matAntareNa vIrAsanamAha-- siMhAsanAdhirUDhasyAsanApanayane sati / tathaivAvasthiti tAmanye vIrAsanaM viduH // 128 // siMhAsanamadhirUDhasya bhUminyastapAdasya siMhAsanApanayane sati tathaivAvasthAnaM vIrAsanam / anye iti saiddhAntikAH kAyaklezatapaHprakaraNe vyaakhyaatvntH| pAtaJjalAstvAhuH--" UrdhvasthitasyaikataraH pAdo bhUnyasta ekazcAkuzcitajAnurUrdhvamityetad vIrAsanam / " [ pAtaJjala0 tattvavaizAradI 2 / 46 ] iti // 128 // atha padmAsanam javAyA madhyabhAge tu saMzleSo yatra javayA / padmAsanamiti proktaM tadAsanavicakSaNaiH // 129 // jaGghAyA vAmAyA dakSiNAyA vA dvitIyayA jaGghayA madhyabhAge saMzleSo yatra tat padmAsanam // 129 // atha bhadrAsanam-- saMpuTIkRtya muSkAgre talapAdau tathopari / pANikacchapikAM kuryAdyatra bhadrAsanaM tu tat // 130 // 1 dRzyatAM pR0957-958|| 2 dRzyatAM pR0956 / / BHEHEREHEHEHREHEHEHCHEHCHEHSHEHEMEHSHCHHEHSICHESTER 10 // 961 / Jain Education Inte Diw.jainelibrary.org
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJavRttivibhUSitaM caturthaH prakAzaH yogazAsram zloko 131-132 ||962 // // 962 // AGRICHRISHBHBIRHEHEREHEREHEHEROHIBIGISTRICICIETIE spaSTam / yat pAtaJjalAH-" pAdatale vRSaNasamIpe saMpuTIkRtya tasyopari pANikacchapikA kuryAt , etad bhadrAsanam " [pAtaJjala0 tattvavaizAradI 2 / 46 ] // 130 // atha daNDAsanam zliSTAGgulI zliSTagulpho bhUzliSTorU prasArayet / yatropavizya pAdau tad daNDAsanamudIritam // 131 // spaSTam / yat pAtaJjalAH-"upavizya zliSTAGgulIko zliSTagulpho bhUmizliSTajacau ca pAdau prasArya daNDAsanamabhya syet" [pAtaJjala0 tattvavaizAradI 2 / 46 ] // 131 // athotkaTikAsana-godohikAsane-- putapANisamAyoge prAhurutkaTikAsanam / pANibhyAM tu bhuvastyAge tat syAdgodohikAsanam // 132 // putayoH pANibhyAM bhUmisaMlagnAbhyAM yoge utkaTikAsanaM prAhuH, yatra bhagavataH zrIvIrasya kevalajJAnamutpannam / 1 dRzyatAM pR0956|| HESHCHCHEHEHEREHEETEHEHEHEICHEMEHCHEHREHEHSHISHEI kA dhyAnasAdhA nopayoginAmAsanAnAM svarUpam Jain Education Inte
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 963 // Jain Education Inten 64 yadAha 'jaMbhiyabahi ujuvAliatIra visAhasiyada samipaharati / chokaDu aaissa kevalaM Asi sAlatale || 1 || " ] tadevotkaTikAsanaM godohikAsanaM godohakasamAkAratvAt pANibhyAM bhuvastyAge sati / idaM ca pratimAkalpikAdInAM vidheyatayopadiSTam / / 132 // atha kAyotsargaH - pralambitabhujadvandvamUrdhvasthasyAsitasya vA / sthAnaM kAyAnapekSaM yat kAyotsargaH sa kIrtitaH // 133 // lambitaM bhujayeordvandvaM yatra tattathA, kAyAnapekSaM sthAnaM sa kAyotsarge nAmAsanamUrdhvasthasyAsitasya vA / UrdhvasthitAnAM kAyotsarge jinakalpikAdInAM chadmasthatIrthakarANAM ca bhavati, te hi Urdhvajaiva evAsate, sthavirakalpikAnAM tu UrdhvasthitAnAmAsitAnAM vA upalakSaNAt zayitAnAM vA yathAzakti bhavati, kAyotsarga iti sthAna- dhyAna- mAnakriyAvyatirekeNa kriyAntarasaMbandhinaH kAyasyotsarga tyAga ityarthaH / idaM cAsanAnAM dik pradarzanamAtramuktamAsanAntarANAmupalakSaNArtham, tathAhi- 1 jRmbhikAyA bahiH RjuvAlukAtIre vaizAkhasitadazamI praharatrike / SaSThena utkaTukasthitasya kevalam AsIt sAlatale // tulA - "jaMbhiyabahi ujuvAliyatIra vidyAvatta sAmasAlaahe / chaTTheNukkuDyassa u uppaNNaM kevalaM NANaM / / 526 / / " iti Avazyakaniyuktau // 2 0tIre mu.|| 3 Urdhvazava evA0 - zAM. / "saMprAjAnormukSau / vordhvAt " - si0 7 / 4 / 155 - 156 // iti sUtrAdayamapi pATha: samIcIna eva // UrdhvasthA evA0 - khaM / saMpU. madhye'tra patraM khaNDitam // adedaieeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeee 10 // 963 // *ww.jainelibrary.org
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRttivibhUSitaM yogazAstram // 964 // Jain Education Int AmrakubjAsanam AmrAkAratayA'vasthitiH, yathA bhagavAn mahAvIra ekarAtrikIM pratimAM zritaH saMgamakasurAdhamena vihitAM viMzatimupasargANAmadhisehe / tathA ekapArzvazAyitvam, taccordhvamukhasyAdhomukhasya tiryaGmukhasya vA bhavati / tathA | daNDAyatazAyitvam RjUkRtazarIrasya prasAritajaGghorudvayasya calanarahitasya tadbhavati / tathA lagaNDazAyitvaM mUrdhnaH pAyazca bhUmisparze zarIreNa ca bhUmerasparze tadbhavati / tathA samasaMsthAnaM yat pArNyagrapAdAbhyAM dvayorAkuJcitayoranyonyapIDanam / tathA duryodhanAsanaM yaddhamipratiSThitazirasa utpAdamavasthAnaM kapAlIkaraNamiti ca prasiddham, tasminneva yadA jache padmAsanIkRte bhavatastadA daNDapadmAsanam / tathA svastikAsanaM yatra savyamAkuzcitaM caraNaM dakSiNajaGghorvantare nikSipet dakSiNaM cAkuJcitaM vAmajaGkorvantare iti / tathA sopAzrayaM yogapaTTakayogAd yad bhavati / tathA krauJcaniSadana- haMsaniSadana-zvaniSadana- hastiniSadanagaruDa niSadanAdInyAsanAni kauJcAdInAM niSaNNAnAM saMsthAnadarzanAt pratyetavyAni / tadevaM na vyavatiSThate AsanavidhiH // 133 // OM sanA nAmA svarUpam 10 tataH jAyate yena yeneha vihitena sthiraM manaH / tattadeva vidhAtavyamAsanaM dhyAnasAdhanam // 134 // 1 0kRtasya zarIrasya- zAM. // 2 duryodhAsanaM- mu. zAM. / saMpU0 madhye patramatra khaNDitam // 3 ko zAM. saM. saMpU | madhye'tra patraM khaNDitam // 4 kroJcA0-khaM. // Heeeee caturthaH prakAzaH zlokaH 134 // 964 // 5 dhyAnasAdha nopayogi
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 965 // Jain Education Inter aalaaee926613 medasvinAmitareSAM ca balavatAmapareSAM ca yena yenAsanena kRtena sAtmyavizeSAt sthiraM mano jAyate tattadevAsanaM dhyAnasAdhanatvena vidheyam / yadAha- " saMvvAsu vamANA muNao jaM desakAlacedvAsu / varakevalAilAbhaM pattA bahuso samiapAvA / / 1 / / to desakAlaceAniyamo jhANassa natthi samayammi | jogANa samAhANaM jaha hoi tahA payahaannaM // 2 // " [ dhyAnazatake gA0 40-41] nacaivamAsanAbhidhAnamanarthakam, pratimAkalpikAn pratyAsananiyamasyAbhidhAnAt / dvAdazasu bhikSupratimAsu aSTamyAM pratimAyAmAsananiyamo yathA- 66 uttANage pAsahI sajjI yA piThANa ThAhatA / saha ussage ghore divvAI tattha adhikaMpo // 1 // " [ paJcAzake 18/15] 1 sAtmyasthiraM zAM. // 2 sarvAsu vartamAnA munayo yad dezakAlaceSTAsu / varakevalAdilAbhaM prAptA bahuzaH zAntapApAH // tasmAddezakAlaceSTAniyamo dhyAnasya nAsti samaye / yogAnAM samAdhAnaM yathA bhavati tathA prayatitavyam // 3 imAstisro'pi gAthA kiJcitpAThamedena AvazyakasUtrasya hAribhadrayAM vRttau [pR0 647 ] pratikramaNAdhyayane dvAdazabhikSupratimAsvarUpavarNane vartante / aSTAdaze paJcAzake [ gA0 15-17] vartante, vRttau ca tAstatra vyAkhyAtAH / pravacanasAroddhAre'pi [ gA0 583-585 ] santi, pravacanasAroddhAravRttau AsAM vyAkhyAnamapi vartate pR0 477-478 // 4 uttAnakaH pArzvazayitaH naiSadhiko | vApi sthAnaM sthitvA / sahata upasargAn ghorAn divyAdIn tatra avikampaH // 5 ThAintA-khaM. // or Private & Personal Use Only 10 / / 965 / /
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa caturthaH vRtti vibhUSitaM pogazAstram // 966 // HEREHEREHEHICHCHCHEMEHEIGHBICHEIGHBHECHCHEMEHEHEHENSHOR navamyAM yathA" doccA vi erisa ciya bahiA gAmAiANa navaraM tu / prakAzaH " ukkaDa lagaMDasAI daMDAyayau vva ThAittA // 2 // " [paJcAzake 18316] zloko dazamyAM yathA 135-136 "tacA vi eva navaraM ThANaM tu tassa hoi godohI / vIrAsaNamahavA vI ThAija vi aMgakhujjo u // 3 // " [ paJcAzake 18317 ] // 134 / / sadhyAnasAdhaidAnImAsanAnAM yathA dhyAnasAdhanatvaM bhavati tathA zlokadvayenAha nopayogisukhAsanasamAsInaH suzliSTAdharapallavaH / nAmA sanAnAM nAsAgranyastadRgdvandvo dantairdantAnasaMspRzan // 135 // svarUpam prasannavadanaH pUrvAbhimukho vApyudagamukhaH / apramattaH susaMsthAno dhyAtA dhyAnodyato bhavet // 136 // 1 dvitIyApi IdRzI eva bahistAdeva prAmAdInAM navaraM tu| utkaTuko lagaNDazAyI daNDAyatako vA sthitvA / / 2 dNddaaiyu-he.|| 3 tRtIyApi evaM navaraM sthAnaM tu tasya bhavati godohikaa| vIrAsanamathavApi tiSThet api Amra-1 kujstu|| 4 ThANaM taM tss-khN.he.|| Jain Education Inter alww.jainelibrary.org
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ // 967 // HaHakahaMOREHEREHEREHEHEREICHCHCHCHCHHEKSHEKCIRHCHETA sukhaM sukhAvaha Asyate'nena Aste vA'nena tadAsanam , sukhaM ca tadAsanaM ca tenAsInaH, anenaasnjymaah| suzliSTI militAvadharapallavI yasya sa tathA, anena maannpsrnissedhmaah| nAsAgre nyastaM dRgdvandvaM yena sa tathA, anena prANajayasya / hetumAha / dantairuparitanairadhastanaizca dantAnuparitanAnadhastanAMzcAsaMspRzan , tatsaMsparza hi dhyAnanizcalatA na syAt / tathA prasanna rajastamorahitatvena prasAdavat bhrUvikSepAdirahitaM vadanaM yasya saH tthaa| pUrvAbhimukho vA udagmukho vA, anenAnayordizoH puujytvmaah| jina-jinamatimAbhimukho vaa| apramattaH pramAdarahitaH, anena mukhyamadhikAriNamAha / yadAha-- "dharmyamapramattasaMyatasya" [ tattvArtha0 9 / 37] zobhanamRjvAyatamUrtikaM saMsthAnaM zarIrasanivezo yasya sa tthaa| evaMvidhaH san dhyAtA dhyAnodyato bhavet dhyAne udyacchet / iti nigaditametat sAdhanaM dhyAnasiddhe yati-gRhigatamedAdviratnatrayaM c| sakalamapi yadanyad dhyAnabhedAdi samyak, prakaTitamupariSTAdaSTabhistat prakAzaiH // 1 // 135 // 136 // 1 nayordezayoH-khaM. // 2 jinprtimaabhimukho-shaaN.|| / / 967 // Jain Education Intem S w .jainelibrary.org
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ svopajJa vRtti FREEMBEDERIEBEDRIBEEEEEEEEEEEEEEP | caturthaH prakAzaH zloko 135-136 vibhUSitaM yogazAstram // 968 // / / 968 // TEHRISHCHECHCHEHEEREYSICHOTEHSHEHEHEYEETEREICHEREHE iti paramArhatazrIkumArapAlabhUpAlazuzrUSite AcAryazrIhemacandraviracite adhyAtmopaniSannAmni saMjAtapaTTabandhe zrIyogazAstre svopajhaM caturthaprakAzavivaraNam // BRUBBEEBHEEM MEEEEEEEEEEEEEEEEGREENTERBEEBEER 10NaM smaapt-shaaN.| 0NaM / cha / graMtha 2000|-khN. / 0NaM // caturthaH prakAzaH smaaptH|| ch|| ch|| graMthAgraM 2000 // ch|-he.| saMpU0 madhye'tra patraM khaNDitam // Jain Education Intel 205 For Private & Personal use only ka ww.jainelibrary.grg
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ Jain Education Interational For Private & Personal use only