Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ peeri ctt Bhaiel G-0-2 ontch Puuram
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 CI sadgata nyAyAmbhonidhi jainAcArya zrI zrI 1008 zrI mudvijayAnanda suri (AtmArAmajI ) mahArAjake praziSya sva zrI 1008 muni ballabha vijayajI mahArAja / & Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI siddharliMgaNi viracitA upamiti bhavaprapaMcA thA avataraNa. vibhAga trIjo, prastAva 6-78. K anuvAdaka ane ceAjaka, meAtIcaMda giradharalAla kApaDIA, vIrAn 2452. bI, e; ek ek, bI. seAlisiTara ane neTeri pablika. hAikArTa, mukhaI. aat heroen ra jJAna maMdira zrI mahAvIra jaina nIrodhamA kendra, kobA ST.. prasiddhakartA zrI jaina dharma prasAraka sabhA, bhAvanagara. prathamAvRtti prata 2000, vikrama 1992. i. sa. 1926 ARAS RA
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ bho bhavyAH ! idaM saMsArijIvacaritamanubhavAgamasiddhamavabudhyadhvaM avabodhAnurUpaM cAcarata, virahayata kaSAyAn, sthagayatAzravadvArANi, nirAkurutendriyagaNaM, dalayata sakalaM manomalajAlaM, poSayata sadbhUtaguNagaNaM, muJcata bhavaprapaJcaM, yAta tUrNa zivAlayaM yena yUyamapi sumatayo bhavyapuruSA bhavatha / atha nAsti bhavatAM tAdRzI laghukarmatA tato yathA sulalitA bhUyo bhUyaH pracoditA sapraNayaM muhurmuhurnirbharsitA bahuvidhamupAlabdhA punaH punaH smAritA satI gurukarmikApi pratibuddhA tathA budhyadhvaM kevalaM tathA pratibodhyamAnA agRhitasaMketA bhaviSyatha yUyaM gatatAluzoSakA gurUNAm tathApi gurubhiH pratibodhanIyA eva yuSmAbhirapi pratiboddhavyameva / yathA svaduzcaritapazcAttApena sadbhUtaguNapakSapAtasAro nikhilakarma malavilayakArI sadAgamabahumAnastasyAH sulalitAyAH pratibodhakAraNaM saMpannaH tathA bhavadbhirapi tathaiva sa vidheyo yena saMpadyate bhavatAmapi viziSTastatvAvabodhaH zrIsiddhAMEgaNi aSTama prastAva ( yo avataraNa pR. 2077 ). A graMtha zrI muMbaImAM naM. 26-28 kolabhATa lena nirNayasAgara presamAM rAmacaMdra cezU zeDagee mudrita karyo ane zrI jaina dharma prasAraka sabhA (bhAvanagara)nA pramukha zeTha kuMvarajI ANaMdrajIe prasiddha aya.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 07E050050 10505050505 (10)51020100015020500150 050 R aneka guNagaNAlaMkRta zrImanmunimahArAja AcAryavara vijaya vallabhasUrIzvarajInI pavitra sevAmAM pUjyapAda AcArya vijayAnaMda sUrIzvara mahArAja apara nAma zrIAtmArAmajI mahArAjanI pATane dIpAvanAra, paMjAba jevA dUranA pradezamAM sadgata AcAryazrIe pragaTAvelI dharmajyotine savizeSa prakAzita karanAra, deza kALanA avicaLa siddhAntane lakSyamAM rAkhI sthAne sthAne zrAvaka kSetranA udyota karavAnA prabaLa nimittabhUta ucca AdarzavALI saMsthAone sthApavAneA upadeza karanAra ApazrInA zAsananA prabhAva karavAnA svabhAva suprasiddha che. ApanI zuddha upadeza dhArA, zAMta vRtti, kalahathI dUra rahevAnI zAsaka vRtti, askhalita cAritraprema, ALakALathI brahmacarya Adi aneka guNeA paMcadiya saMvaraNAnA pAThanI yAda karAve che. ApanA aneka pustakA sAhityarasika ane kavi tarIke Apane yogya sthAna Ape che ane pramaLa purUSArtha, deDha bhAvanA ane anavarata vicArazreNI zAM pariNAme nIpajAve che tenAM jvalaMta dRSTAMte pUrAM pADe che. ApazrInA saMsmaraNIya pavitra nAma sAthe A adritIya graMthanA chellA vibhAganuM mArUM sAduM bhASA avataraNa joDI mArI jAtane kRtakRtya mAnuM chuM. hRdayathI apAyela A arpaNA Apa svIkArazAjI, sevaka, vIlepArale vasaMtavimeAtIcaMda giradharalAla kApaDIA hAra. dvi. caitra zukala paMcamI, 1992. nI vaMdaNA. 0001600/00000 00000 * jha
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ RecarosaSASSASASASBA AnaMdaghana. Pascansarseasonsas Scrasas AzAvarI, che AzA oranakI kayA kIje, gyAna sudhArasa pIje. AzA che bhaTake dvAra dvArA lokanake, kUkara AzA dhArI; Atama anubhavarasake rasIA, utarenakabahu khumArI, AzA-1 AzA dAsIke je jAe, te jana jagake dAsA; che AzA dAsI kare je nAyaka, lAyaka anubhava pyAsA, AzA, 2 che manasA pyAlA prema masAlA, brahma agni parajAlI; A tana bhAThI aTAI pIe kasa, jAge anubhava lAlI, AzA, 3 che agama pIAlA pIe matavAlA, cInne adhyAtama vAsa; ja AnaMdaghana cetana hai khele, dekhe loka tamAsA, AzA, 4che FRSBASERSLAURESARSASCARA sonsonnonsensuaastast
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. kavitva dRSTie bIjA bhAganuM ( khAsa karIne cothA prastAvanuM ) sthAna mukhya che paNa AkhA graMthanuM rahasya to A trIjA ane chellA vibhAgamAM ja prApta thAya che, tethI A vibhAganuM mUlya sarvathI vizeSa ja raheze. A vibhAgamAM aneka bheda bhrama khUlI jAya che, graMthanuM rahasya samajAya che, graMthano uddeza samAya che ane graMthakartAnI vizALatA dRSTigocara thAya che. A vibhAga pukhta bhASAmAM, prakhara paddhatie ane sAttvika draSTie lakhAyo che. emAM graMthakartAnI viziSTatA chevaTe dRSTigocara thaze ane je ghuMcavaNa Akho graMtha vAMcatAM thaI haze te Akhare ekadama dUra thaze, saMsAranuM citrapaTa khaDuM thaze, enA prapaMco dRSTigocara-mAnasagocara thaze ane enI bhUlabhUlAmaNImAM potAnuM sthAna zuM che te vicAravAthI zodhavAnA mArgo maLaze ane asAdhAraNa buddhivaibhavavALAne enAM gallIo ane rAjyamArgo, enA khADA ane TekarA, enA sIdhA mArgo ane ADA avaLA mArgo dekhAze ane potAno mArga kayo hato, kyAM javuM che ane kaye mArge pote cAle che tenuM sahaja bhAna thaze. A tRtIya vibhAga AkhA graMthano mugaTamaNa che ane zirodhAya hoI vaMdanane yogya che ane AThamA prastAvanA bIjA ane trIjA vibhAgo vAMcatAM aneka vakhata potAnA hRdayapara hAtha mUkAve tevo che, AzcaryamAM garakAva kare tevo che, magajane nacAve tevo che ane sahRdayane vicAramAM nAkhe tevo che. chaThThA prastAvamAM maithuna ane lobha nAmanA manovikAronI mukhyatA che. lobha sarva guNono nAza karanAra ati adhama manovikAra che e ApaNe saMsArIjIva je ahIM dhanazekharanA nAmathI oLakhAya che tenA caritraparathI joie chIe. bakulazeThe ene jayapuramAM dIkarI ApI ane vyApAramAM karoDo meLavyA paNa ene tRpti na thaI. harikumAre ene potAno gaNyo paNa dhana ane strInA mohathI eNe ene dariyAmAM nAkhyo paNa puNyanA pariaLathI harikumAra rAjyArUDha thayo. dhanano moha kevo che ane enI pAchaLa valakhAM mAranAranA kevA hAla thAya che ane te keTaluM dUra thatuM jAya che te bahu vicAravA yogya che. uttamasUri A prastAvamAM SapurUSanuM caritra kahe che. e cha e caritro bahu manana karavA yogya che. nikRSTa, adhama, vimadhyama, madhyama, uttama ane variSThanI yojanA bahu yogya rIte karavAmAM AvI che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA vAMcanAra potAno varga zodhI zake evI suMdara ghaTanA atre che. evI rItanA cha purUSonI vyAkhyA zrI umAsvAtivAcakaeN karI che teno sAra tathA zrI kSemaMkara gaNie thapurUSa caritra lakhyuM che teno sAra noTamAM vistArathI Apyo che te paNa manana karavA yogya che. e cha e purUSone rAjya maLe che tyAre mahAmohanA darabAramAM ane cAritrarAjanI sabhAmAM je vicAraNA thAya che te khAsa vicAravA yogya che ane chevaTe prakaraNa 16 mAM e pratyeka rAjayapara harikumAra ane uttamasUri vacce je paryAlocanA thAya che te paNa samajavA yogya che. vidyAcAturyane aMge hari kumArano vinoda (praka. 3) bahu AnaMda Ape tevo ane vidvAnane zobhe tevo che. uparAMta Ayurvedano viSaya chaThThA prastAvanA cothA prakaraNamAM Apyo che te AkhA vaidakazAstranA rahasya-sAra jevo che. pAMcamAmAM nimittazAstrane aMge ATha Ayo nAkhavAnI vAta che te aSTAMga nimittano eka bhAga che ane e vibhAganuM rahasya sUcavanAra che. A prastAvamAM cakSuriMdriyanI vAta bahu TuMkAmAM patAvI che. sparzana ane rasanAne aMge trIjA ane cothA prastAvano moTo bhAga rokyo che tyAre ahIM A vAta adhama rAjyane aMge bAramA prakaraNamAM saMkSepamAM batAvI che tene hetu e che ke have vAMcanAra idriyakArya ane tenA preraka kAraNone oLakhI gayo che ane tethI te saMbaMdhI piSTapoSaNa karavuM ayukta gaNAya. chaThThA prastAvano mukhya saMdeza papurUSa caritra ane temAM paNa uttama ane variSTha rAjya prasaMga che ema mAruM mAnavuM che. bIje daraje dhanazekharanI dhananI IcchA ane maithunalAlasA eTalI ja dhyAna khece tevI che. * * sAtamA prastAvamAM saMsArIjIva rAjaputra ghanavAhana thAya che. cAre kaSAya-krodha, mAna, mAyA ane lobhanI vAta to agAunA prastAvomAM pUrI thaI gaI che eTale mahAparigrahanI sAthe mahAmoha joDANa karI te kevo bhavaprapaMca kare che te ahIM batAvyuM che. parigrahagraha kevo Akaro che teno A prastAvamAM kharo khyAla thAya che; paNa ahIMthI caritranI dizA badalAya che. akalaMkanA sahavAsathI ghanavAhana-saMsArIjIva kAMIka mArgasanmukha thAya che, sadAgamano paricaya kare che, tene oLakhe che ane jo ke haju mahAmahanI asara taLe che to paNa kAMIka cIkAza ochI kare che. AvI rIte sahaja samajaNavALI sthiti prApta thayA chatAM ane bhavaprapaMcano khyAla kAMIka AvavA chatAM samajune paNa mahAparigraha keTalo khaDAve che, kevo phasAve che, kema sapATAmAM le che te ahIM bahu vicAravA yogya che. raste AvI AvIne vaLI pAchA kevI rIte parigrahanI jALamAM avAya che, mahAtmA sAdhuone chetaravA kevA goTA vALavA paDe che e sarva atra
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA, vicAravA yogya che ane eTalA kAraNathI rakhaDapATAnuM eka AkhuM prakaraNa (praka. 16) ahIM ApavAmAM AvyuM che. samajunI javAbadArI keTalI vadhAre che teno ahIM spaSTa khyAla Ave tevuM che ane nirarthaka dhamAla karI dhananA ekaThA karelA DhagalAonI Akhare zI sthiti thAya che ane te ja dhana tenA ekaThA karanArane kevI kaphoDI sthitimAM mUke che te bahu vicAravA yogya che. sAtamAM prastAvamAM cha munionA vairAgyaprasaMgonI vAta karI ane dareka prasaMgano upanaya batAvyo che e A prastAvano mukhya saMdeza che. e che e prasaMga bahu manana karavA yogya che, cittane DolAve tevI rIte lakhAyelA che ane samajaNapUrvaka vicAre tene samasta jIvanakalahano ghucavaNa bharelo lAgato prazna kAMIka nIkAlanI sanmukha lAve tevA AkAramAM raju thayelA che. khAsa karIne enA upanayo vAMcatAM bahu bodha AnaMda ane zAMti thAya tevI enI suMdara ghaTanA che. vidyA kanyA paraNavAnI kyAre yogyatA thAya, nirIhatA koNa ane kevI che te sAmAnya rIte suMdara prasaMgo che. nimittazAstranA ATha aMgo paikI ahIM jyotiSazAstrano viSaya prathama prakaraNamAM ApI te bAbatamAM rasa lenArane AnaMda karAvyo che. emAM cAra vyApArI kathAnaka AkhA prastAvamAM mukhane sthAne che ane vAnara baccAnI addabhuta ghaTanA mugaTamaNinuM sthAna bhogave che. e vAnarabaccAne oLakhI kADhavuM ane tene gokhamAMthI bahAra nIkaLI jhADo para doDAdoDa karavA na devuM ane ene uMdara bilADA vIMchI Adi upadrava karanArAonA sapATAmAMthI bacAvavuM e A jIvanano mahAna prazna che ane enA sAcA nikAlamAM jIvananuM sAphalya che. e AThamuM prakaraNa bahu manana karI samajAze to navamA prakaraNamAM bevaDA cakkaranI vAta che te grAhyamAM Avaze ane tyAre ja evI rIte saMbhALathI jALavelA vAnara baccAne gADha AnaMdamAM garakAva karI zukalAne saMyoge ene choDI daI zailezI mArge caDhavAmAM AnaMda Avaze. pALIpoSIne ucherelA ane sAcavelA baccAne choDI detA jarA paNa kSobha na thAya e sthiti anubhavamAM Ave tyAre kharI, paNa mAnasa draSTie davA yogya che. e AkhA pragati mArganA dAdaranuM citra pR. 1737 mAM ApyuM che te jarA bahu sArI rIte vicArI javuM ane tene vAraMvAra manana karI samajavuM. zravaNedriya-zrutinI vAta A prastAvamAM chaThThAnI peThe TuMkAmAM prakaraNa 12 mAmAM patAvI che tenuM kAraNa upara jaNAvyuM che te ja samajavuM. ahIM mahAmahanA pratyeka senAnIone bolAvI tenI asara saMsArIjIvApara karAve che ane te mATe paMdaramuM prakaraNa rokyuM che. sadAgamanI oLakhANa thayA pachI paNa mahAparigraha bIjA sainikonI madadathI kevA hAlahavAla karI zake che te atra vicAravA lAyaka vAta prApta thAya che. devagatimAM janmanuM sAruM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. varNana karyuM che (pR. 1831-32 ). A prastAvanI Akhare samyagadarzana senApati sAthe saMsArIjIvane oLakhANa thAya che ane ghaNA rakhaDapATA pachI e pragatine mArge caDhe che. pragatine mArge AvyA pachI paNa enA para mahAmohanAM AkramaNo thayAM ja kare che chatAM enA mArganI saraLatA thatI jAya che tema atra jaNAya che. * AThamo prastAva cAra vibhAgamAM vaheMcAI jAya che. prathama vibhAgamAM saMsArIjIva guNadhAraNa nAme prasiddha thAya che. eno mitra phulaMdhara ahu vicakSaNa jJAnI ane tattvajijJAsu che. vidyAdharakanyA madanamaMjarI sAtheno lagnaprasaMga ahu cittAkarSaka che. enI bhavya kalpanA bahu rasotpAdaka che. AkAzamAM vidyAdharo ane kanakodaranI vIrahAka ane pachI adbhuta nagarapravezanA prasaMgo bahu suMdara rIte cItarAyA che. ane eka vAra vAMcyA pachI vIsarI nahi zakAya tevA che. A madanamaMjarI pUrvaparicita pAtra che te khAsa lakSyamAM rAkhavA yogya che. enI ghaTanA AgaLa thaze. lagnanI rAtre kuladharane svagna Ave che ke guNadhAraNanuM sarva ISTa kArya karanAra pAMca purUSo che. A svAno aMdarano bhAvArtha samajavA sarvane jijJAsA thAya che tyAM kaMdamuni nAmanA sAdhu AvI pahoMce che. guNadhAraNa tenI pAse jAya che tyAM cAritrarAja maMtrI sAthe salAha karIne gRhIdharmane tenI pAse mokale che ane sadAgamAM samyagadarzanano paricaya vadhAravA sAthe A navA AvanAra gRhIdharma sAthe guNadhAraNa maitrI kare che. nirmaLAcArya kevaLI svaprano vicAra samajAvI kAryasAdhaka kAraNopara je vistArathI vivecana atra kare che (praka. 6) te ahu manana karavA yogya che. AThamA prastAvanA prathama vibhAgano mukhya saMdeza atra rajI thAya che. emAM karma kALa svabhAva ane bhavitavyatA tathA khAsa karIne puNyodayanuM kArya zuM che, pApodaya ane puNyodaya kevI rIte Ave jAya che ane jIvane potAne joyA karavAnuM che ke enA zakti-vIrya (purUSArtha )ne kAMI avakAza che e vAta bahu yuktithI nyAyanI koTio lagAvIne ghaTAvI che ane susthita mahArAjanI avicaLa AjJAo (pR. 1914) batAvIne ane cokkasa niyamonuM sAmrAjya batAvIne AkhA sRSTikartRtvanA praznano ADakatarI rIte saccoTa bhASAmAM nIkAla karyo che. AkhA graMthano saMdeza A sUtra samaja vAmAM che. cittavRttine nirmaLa rAkhavI, moharAyanI senAne duzmana gaNavI ane cAritrarAjanI senAne bhAI jevI gaNavI e AkhA graMthano saMdeza che. TUMkAmAM kahIe to 'svaparanuM vivecana ane pariNatinI nirmaLatA' e samasta jaina graMthonuM rahasya che, e avicaLa sUtra trikALaamAdhita che ane ene samajI vyavahAramAM mUkavAmAM AkhA jIvananI phatehano AdhAra che . *
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA, e atra suMdara rIte batAvavAmAM AvyuM che. nivRtinA Icchake daza kanyA paraNavI joIe; e dazeno paricaya nirmaLasUri karAve che. pachI eka rAtre bahu suMdara vakhate vidyA kanyA sAthe lagna thAya che. te prasaMge cittavRtti aTavIne nAke cAritrarAja ane mahArAjanA sainyane bhayaMkara laDAI thAya che ane Akhare meharAya pAcho haThe che. bhAvanAnA AzcaryakAraka vIryanI pratIti karanAre A prasaMga pachI nava kanyA sAthe guNadhAraNanA lagna thAya che. pachI te maMDapa bhAMgI jAya che ane guNadhAraNa aneka kanyAo paraNe che. chevaTe e dIkSA le che ane vArApharatI devagatimAM jaI uttarottara AgaLa vadhato jAya che. uparanA prasaMgamAM lagna vakhate mAtRkAgrahasthApana, vedI ane siMhAsananI saMmArjanA bahu suMdara rIte thAya che ane dravya liMga keTaluM kArya bajAve che eno khyAla karavA yogya hakIkato atra Ave che. ATalo pragata thayela AtmA siMhAcArya banI bahu abhyAsa kare che tyAM ene jJAnanuM ajIrNa thAya che. lokoe ene malakAvyo ane e mAna gajedrapara caDhyo eTale moharAjAe potAno maMDapa Ubho karI dIdho. zailarAja, jJAnasaMvaraNa ane mithyAdarzananI ekI sAthe caDhAI thaI ane bhaNela vidvAna bhUlyo, abhimAne cahyo ane bhaNeluM bhUlI pramattatA nadImAM DUbakI khAvA lAgyo. A vibhAga bahu vicAravA yogya che, jJAnIne paNa thatharAvI nAkhe tevo che ane aMtaranA paDadA ughADA kare tevo che. pachI te e saMsAranA pravAhamAM taNAyo, khUba rakhaDyo ane UMce nIce jaI pArAvAra udadhimAM rajhaLyo. AvI rIte AThamA prastAvano prathama vibhAga pUro thAya che. bIjA prastAvamAM core sadAgama samakSa je kathA mAMDI hatI ane je agRhItasaMketA ane prajJAvizALA sAMbhaLatA hatA ane bhavyapurUSa jemAM rasa laI rahyo hato te pUrI thaI. AThamA prastAvanA agIAramAM prakaraNane cheDe A rIte kathA pUrI thAya che ane have je bIjo vibhAga zarU thAya che temAM atyAra sudhI thayela chuMcavaNono nIkAla thAya che. tyAM mAlUma paDe che ke kathA kahenAra saMsArI jIva te anusuMdara cakravatI che, sadAgama te samaMtabhadra nAmano rAjaputra che ane tenI bahena mahAbhadrA sAdhvI te praNAvizALA che. madanamaMjarIno jIva rAjaputrI sulalitA hatI ane bhoLI hovAthI tenuM nAma agrahItasaMketA rAkhyuM hatuM. vaLI bhavyapurUSa sumati paNa rAjaputra hato ane mahAbhadrA pAse abhyAsa karato hato. e samaMtabhadra te sadAgama ane puMDarIka te bhavya purUSa-sumati hato. A AkhA meLApano AnaMda ane ItihAsa apUrva che ane atyAra sudhInI badhI guMcano atra nikAla 2.
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA thato jANI AnaMda thAya che. cakravartI anusuMdara corano AkAra zA hetuthI dhAraNa kare che te paNa ahIM spaSTa thAya che. ahIM aMtaraMga corInuM adbhuta varNana Ave che ane pratyeka jIvane e corImAM potAnuM kayuM sthAna che te vicAravA yogya prasaMga paro pADe che. doDAdoDa karanAra yAM doDe che te atra jarUra vicAravA yogya che. AvI rIte bIjA vibhAgamAM sarva vAtano meLa maLe che. A pramANe mukhya pAtrone ekaThA karIne AThamAM prastAvanA trIjA vibhAgamAM pratyekanI pragati batAve che. emAM saMsAramohamAM Asakta hovA chatAM anusuMdara cakravartI jayAre pragati kare che tyAre tenuM utthAna keTaluM majabUta thAya che te khAsa jovA jevuM che. karmamAM zUrA hoya te dharmamAM zUravIra kevI rIte thaI zake che tene A dAkhalo bahu mAnuM citra raju kare che. rastA upara AvyA pachI AvA jIvo susAdhya vibhAgamAM Ave che. enI sAthe sulalitAna mahAbhArata prayAsa vicAratAM kaSTasAdhya jIvonI dazA bahu dhyAna khece che. prathama to ene keme karIne bodha thaI zakato nathI, ene potAne kheda thAya chatAM paNa e jaladI vAta samajI zakatI nathI, tyAre bAjumAM besI mAtra vAta sAMbhaLanAra bhavyapurUSa-rAjakumAra puMDarIka tyAgamA AvI jAya che. sulalitAne vAraMvAra bodha Apavo paDe che, enI Atma viDaMbanAonuM ene smaraNa ApavuM paDe che, enI pAse kathAmAM AvelAM dRSTAnta pharIvAra raju karavAM paDe che ane chatAM e jAgRta thaI zakatI nathI; jyAre bhavyapurUSane mArge caDhato e jue che tyAre vaLI ene kheda thAya che ane Akhare jAtismaraNa thAya che tyAre ja enA paDadA khUle che. tyAga pachI paNa ene mahA tapa karavAM paDe che ane bahu prayAse eno saMsArathI nisvAra thAya che. A Akho vibhAga jIvonI karmanI vicitratA ane pragatimArganI bhinnatA batAvavAnuM kArya bahu aMze pUruM pADe che. emAM zoka konA maraNane aMge karavo ghaTe enI carcA bahu suMdara rIte karavAmAM AvI che. A prastAvamAM eka bahu suMdara vArtA graMthakartAe kahI nAkhI che. AkhA Agamane sAra emaNe dhyAna yogamAM suMdara rIte ghaTAvyo che ane jainamatanI vyApakatA siddha karavAmAM emaNe asAdhAraNa buddhivaibhava batAvyo che. vaidya kathAnaka, saMhitAo ane zALAonA draSTAMtano prasaMga sAdhI emaNe jainamatanI vizALatA batAvavAmAM bahu vizALa draSTi vAparI che. emanI racanAtmaka paddhati khAsa anukaraNIya che. emaNe anya zALAone suvaidyanA aMza tarIke batAvI che paNa emanI niMdA karI nathI. prAcIna tatvavettAo ane khAsa karIne zrIharibhadrasUrinA vizALa jJAnanA anubhavIo anyane narama pADyA vagara potAnI vizALatA ane mukhyatA kevI sacoTa rIte karI zake
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. 11 che ane pratipAdaka zailIno kevo zuddha upayoga kare che te navIna lekhakoe vicAravA ane anukaraNa karavA yogya che. sAmAmAM je satyAMza hoya teno svIkAra karavAmAM saMkoca na kare te potAnI hakIkata suMdara rIte raju karI saraLa rIte muddo rajI karI zake che ane te dvArA potAnuM agrasthAna sthApana kare che e vAta dvIsarAI javAthI ghaNI vakhata gerasamajutIo UbhI thaI che ane keTalIkavAra to evuM paNa jovAmAM Ave che ke evA prakAranI bhASAsauSThavatAnA abhAve sAco presa mAryo jAya che. kaDavI bhASAthI dharma tarapha anyane vALI zakAtA nathI e upadezakanuM kArya karanArano sAdo anubhava che. sahAnubhutithI premathI dalIlathI vivekathI gauravapUrvaka anyane narama pADyA vagara je vAta pratipAdana karavAmAM Ave te sAmAne gaLe utarI jAya che e dararojanA anubhavano viSaya che. A bAbatapara upodghAtamAM vadhAre vivecana thaze. deva dharma ane mokSanI ekavAkyatA A upayogI vibhAgamAM bahu suMdara rIte batAvI che ane chevaTe sarva mukhya pAtrAno mokSa ane nAnA pAtrAnI pragati batAvI che. AThamA prastAvanA cothA vibhAgamAM TuMkANamAM graMtharahasya ApyuM che ane chevaTe prazasti lakhI graMthano saMvata Adi batAvyA che. A prazastipara ghaNI vicAraNA karavAnI che te upodghAtamAM thaze. * * AThamo prastAva vAMcatAM bahu AnaMda thAya che. emAM jyAre bIjo vibhAga zarU thAya che ane ApaNA pUrvaparicita pAtro agRhItasaMketA ane prajJAvizALAne barAbara oLakhIe chIe tyAre enI sAthenI lagabhaga graMthanI zarUAtathI thayela oLakhANune laine bahu rasa paDe che ane khAsa karIne cora-kathanakAra eka cakravartI che ema jaNAya che tyAre savismaya AnaMdalaharI Ave che. A pustakamAM SapurUSa caritra ane cha sAdhuonAM dIkSAnAM prasaMgo bahuja AkarSaka che ane eno upanaya vAMcatAM hRdayamAM eka prakAranI zAMti thAya che, aneka ghuMcono ukela thato dekhAya che ane saMsAranuM citra enA kharA svarUpamAM raju thAya che. AThamA prastAvamAM graMthakartAe hada karI nAkhI che ane khAsa karIne jaina dharmanI vizALatA batAvatAM emaNe je dalIlono upayoga karyo che te A sahiSNutAnA samayamAM khAsa AhvAda karAve tevo che ane jaina lekhako ATalI vizALatA batAvI zakatA hatA e vAtano khyAla Ape tema che. A saMbaMdhamAM upodghAtamAM ghaNuM kahevAnuM thaze tethI atra mAtra vihaMgamadRSTi nAkhI A vAtanI vicAraNA mulatavI rAkhIe to prAsaMgika gaNAze. upodghAta prathama prastAva sAthe hoya to vadhAre yogya gaNAya tethI have pachI graMthanI navIna zailIe yojanA thaze tyAre AgAmI AvRttimAM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 upamiti bhavaprapaMcA kathA. tevo sudhAro thaze, chatAM junI AvRttio kharIdanArane anyAya na thAya tevI yojanA karavAmAM Avaze. upodghAta A trIjA bhAgamAM vistArathI lakhavAnuM kAraNa mArI sagavaDane laine ja thayuM che. e ullekha lakhavA mATenAM sAdhano ekaThAM karavAmAM, tenuM prathakkaraNa karavAmAM ane tene yojavAmAM je samaya ane phurasada joie te maLatAM te lakhI zakayochuM paNa enI asala yojanA prathama vibhAga sAthe hatI. vaLI pustakanuM kada dareka vibhAganuM vadhI gayuM che. mArI asala yojanA pramANe DImI A pejI graMthamAM pAMcaso pAnA lagabhaga hoya te kada vadhAre anukULa paDe che tene badale lagabhaga dareka vibhAgamAM 800 pRSTa thayA che, paNa prastAva pUro karavo ja joie eTale A sivAya bIjI yojanA beThI nathI. have pachI navIna AvRttio thaze temAM AThe prastAvane ATha pustakamAM vaheMcI nAkhavAnI sagavaDa paNa thaze ane cAlu paddhatie traNa vibhAgamAM paNa raheze evI yojanA karavA prakAzakane huM vijJapti karIza. A vibhAgamAM prakaraNa, zirSaka, bAjunI noTo, nIcenI noTo ane perIgrAphonI yojanA mArI potAnI che. emAM sudhAro sUcavAze to AgaLa upara te para vicAra thaI zakaze. meM keTaleka prasaMge paraspara vAtacItanA AkAra ( dialogue form )mA ghaNI chUTa lIdhI che. avataraNa paNa ghaNI chUTa laIne karyuM che paNa mULa graMthane jarA paNa kSati na Ave enI anI zakatI sAvadhAnI rAkhI che, chatAM temAM dhRSTatA ke skhalanA thaI hoya to kSamA yAcuM chuM. AkhA saMskRta sAhityamAM A graMthane ghaNuM uttama sthAna che te jaLavAI rahe, tenuM advitIya pada kAyama rahe te mATe anatI saMbhALa rAkhI che chatAM temAM paNa vadhAre paDatI chUTa lIdhI hoya to te mAro deSa che ane te mATe kSamA yAcanA karUM chuM. A graMthanI viziSTatA acuka paNe svIkArAI che tethI mane ghaNo AnaMda thayo che. enA saMbaMdhamAM mArApara je patro AvyAM che. tethI enI upayogitAno sAdara svIkAra thatA joI mane ghaNI preraNAo thaI che. mAkI to je graMthanA karyAM potAnA graMthane lAkaDAnI peTImAM mUkavA yogya gaNe (pra. 1. pR. 214) ane potAnI racanAne suvarNa ke ratna pAtrane yogya na gaNe tyAM sAdI bhASAmAM avataraNa karanAra to potAnA alpa prayAsa mATe zuM kahI zake te samajI vAcanAre vicArI levuM. emAM muddAnI vAta e che ke uttama bhojana pIrasanAra pote bhukhyo hoya chatAM te suMdara bhojana mIjamAnane pIrasI tenI bhukhane jarUra zAMta kare che. mAtra bhojya padArtha doSa rahita hovo joie ane vAcya bhAva yogya AkAramAM rajI thavo joIe--A dRSTAMta zrI siddharSigaNie sadara pRSThapara mUkayuM che te temane lAgu
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAvanA. 13 paDatuM hoya ke nahi te to huM kahI zakuM nahi, lekha parathI temanA hRdayane oLakhI zakAtuM hoya to huM to ene vivekanA paNa hRdayathI kholAyalA uccagrAhazALI laghutAnA zabdo ja gaNuM, paNa mAre mATe to e vAta AbAda lAgu paDe che. mane A pustaka lakhatAM AhlAda ghaNo thayo che, bAkI nhAne mhoOM moTI vAto karI hoya to te moTI vAta karanAra graMthakartA che e cokkasa che ane bhASAdeSa, pratipAdana zailInI sacoTatAno abhAva ane vastunirdezamAM khAmI hoya to tenI javAbadArI mArI che ane te svIkAratAM sAthe eTaluM paNa jaNAvI dauM chuM ke bhASA avataraNamAM keTalIka agavaDo to anivArya che te anubhavathI samajAya tevuM che. A prasaMgapara upoAtamAM paNa kAMIka kahevAnuM che. ahIM to mArI maMdatA ke dhRSTatA mATe kSamAyAcanAno prasaMga che ane tene hAtha dharatAM muktakaMThe graMthakartAnI prazaMsA karUM chuM ane mArI skhalanA mATe aMtaraMgathI kSamA cAhuM chuM. mArI skhalanAo mArA dhyAnapara lAvavAmAM Ave to teno turata upayoga karavA huM taiyAra rahuMchuM. eka graMtha chapAI bahAra paDe tenI sAthe ja mIjI AvRtti mATe kopI taiyAra rAkhuM chuM eTale graMthanA vakhANa karavAne badale koI sUcanA karaze to tethI mane vadhAre AhvAda thaze. evA patrono javAba huM ApuM chuM ane mArI thayelI skhalanA sudhAravA udyukta rahuM chuM. vAcaka varga A vijJapti para savizeSa dhyAna Apaze to mArA upara ane vAcaka varga upara upakAra thaze. huM prazaMsAnAM patro karatAM sUcanA ane skhalanAnirdezanAM patronI kimata vadhAre gaNuM chuM. graMthamAM jyAM jyAM suMdara bhAva vicAraprauDhatA ke vastunirdezamAM prabhAva jaNAya tyAM tenuM sarva mAna zrIsiddha igaNine ghaTe che e vAta kadi lakSya bahAra javA devI nahi eTalI mArI vijJapti che. bhASAMtara-avataraNamAM maiM ghaNI chUTo lIdhI che teno nirdeza paNa upodghAtamAM thavAno che ane te upodghAta A graMtha sAthe ja che eTale ahIM saMbaMdhI vizeSa vivecana karavAnuM nathI. A traNe prastAvanI mULa presa kopI mArA kAkAzrI kuMvarajI ANaMdajIe prathama joI bhASAdeSa ane zailIdeSa tapAsI lIdhA. tyAra pachI AcArya vijaya meghasUrijIe mULa graMtha sAme rAkhI AkhuM pustaka joI ApyuM tethI teono AbhAra mAnuMchuM. sudhAravA mATe keTalIka vAra lekhakanA karatAM paNa vadhAre zaktinI jarUra paDe che. nakAmA sudhArA thAya to presa kopI bagaDI jAya che ane Avazyaka sudhArA rahI jAya to prayAsa vyartha jAya che. mArA sadara ane parIkSako sadara hakIkatathI vAkeph hatA ane teonA sudhArAo tethI apavAda vagara mane mAnya thaI paDyA che ane keTalIka zailI ane saMpradAyanI vAto to temanA vagara jarUra skhalanamayaja
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 upamiti bhavaprapaMcA kathA. rahetA tethI teono mArA upara sIdho ane vAcaka varga upara ADakataro upakAra thayela che te A prasaMge vyakta karavAnI mArI pharaja samajuM chuM. A mahAna pustakane jAhera prajAnA hAthamAM mUkavAnuM kArya daza varSe pUruM thAya che ane nAma mAtrathI hRdayamAM umaLakA lAve tevA pAtro sAtheno mArI lekhaka tarIkeno saMbaMdha pUro thAya che tethI AnaMda ane glAni banne thAya che. AnaMda kArya pUruM thatAM thAya te samajAya tevo ane svAbhAvika che. glAni evA suMdara pAtronA vicAra ane vartanano paricaya choDatAM kevI rIte thAya te samajAvuM muzkela che. eka sAmAyaka kALamAM A pustakano koI bhAga lakhato ke vAMcato ke prapha sudhArato ke presa kopI chevaTanI joI jate tyAra pachI keTalAka vakhata sudhI eka jAtano je nirbhara avarNanIya AtmasaMtoSa ane aMtara AnaMda raheto hato tenuM citra Alekhana muzkela che. sahRdaya vAcaka teno koI koI vAra anubhava karI zakaze. e pAtrone choDatAM kheda thAya tevuM che. aMtaravRtti eno ciraparicaya rahe evI varte che. nimittakAraNa majabUta che e zaMkA vagaranI vAta che. mArA e AnaMdanA bhaktA aneka ja thAo e aMtara abhilASA che. bAkI aneka vAto upodaghAtamAM karI nAkhIza. thayela alanAo mATe aMtarathI kSamA yAcI, maLI AvatI khalanAo mane jaNAvavAnI prArthanA sAthe A ati addabhuta saMkIrNa mahA kathA jene prabhAvaka caritrakAra "uttamAMga vidhananIm "nuM vizeSaNa Ape che eTale je mastakane DolAve tevI che te jAhera prajAne ApatAM bahu AnaMda thAya che. vasaMtavihAra. vilepArale. saMvata 1982 phAguna vada 13. prakAzaka taraphathI. trIjA vibhAganI mAgaNI ghaNu thavAthI upaghAta sivAya A vibhAga bahAra pADyo che, kAraNa ke lekhakane hAlamAM AMglabhUmimAM javAnuM thavAthI upodaghAta saMpUrNa taiyAra thatAM vakhata lAge tema che. A vibhAganA grAhakonuM lIsTa rAkhavAmAM Avaze. temane pustaka baMdhAmaNInA 0-6-0 ApavAthI upodaghAtanuM jUThuM pustaka maLI zakaze evo prabaMdha karyo che. bhAvanagara, saM. 1982) akSaya tRtiyA. I zrI je. dha. pra. sabhA.
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uppAMta bhavaprapaMcA kathA. tRtIya vibhAga. kathAsAra. prastAva 6 ThTho. ( maithuna. leAbha. cakSu.) prakaraNa 1 chuM. dhanazekhara-sAgara maitrI: AnaMdapura nAmanA nagaramAM kresararAjA ane jayasuMdarI rANI hatA. e rAnane priya harizekhara nAmanA vaNikanyApArI mahAdAnazALa hatA. tene baMdhumatI nAmanI patibhakta strI hatI. vAmadeva (saMsArIjIva) geALI prabhAve te sthAne janmyA. tenI sAthe sAgara nAmanA mitrane paNa janma thayA. janmanA utsava sArA thayA. tenuM dhanazekhara nAma pADavAmAM AvyuM. sAgara sAthe ene dostI jAmI, tenA pratApe te dhanane ja sarva vAtane sAra mAnavA lAgyA ane pitAnI rajA meLavI eka pAI paNa lIdhA vagara dhananI ze|dhamAM cAlI nIkaLyA. 34, 1465-1473. prakaraNu 2 juM. dhananI zeAdhamAM pharatA pharatA dhanazekhara (saMsArIjIva) jayapuranagare AvI pahoMcyA. bahAranA udyAnamAM dhananA vicAra karatA hatA tyAM eka kezuDAnA vRkSane joyuM. dhAtuvAda yAda karI gayA. nirNaya karI khAtAM tene hunnara sAnAmahera maLI. jayapuramAM gayA. akula zeTha maLyA. dhare lai gayA. bhaginI zeThANI paNa rAjI thayA. peAtAnI phaeNmalinI nAmanI dIkarI paraNAvI ane ghare rahevA kahyuM paNa leAlI dhanarazekhare svataMtra vyApAra Adaryo, dhara jUduM mAMDayuM ane game tevA adhama pApanA vyApAra karI mAtra dhanArjanamAM mazagula rahI Akhare karoDa sAmaiyA meLavyA. have tene karADa to meLavavA icchA thai ane te mATe te tene ratadvIpeja javuM rahyuM. zeTha ane dhananA rasI vacce ahIM suMdara saMvAda thAya che, Akhare sasarAnI rana meLavI ratadvIpe sathavArA sAthe dhanarazekhara ekalA gayA. khIjA sAthenA vyApArIe te| pAchA AvyA paNa sAgaranA mitra thai paDeleA dhanarokhara teA ratadvIpe ja rahyo ane rana kharIdavAneA vyApAra AdarI beThA. pRSTha, 1473-1486, prakaraNa 3 chuM. harikumAra vinAdaH ranadvIpamAM dhanarokhara vyavasAya karyuM jatA hatA. eka divasa eka DAsI tenI pAse AvI ane kahevA lAgI-A
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 upamiti bhavaprapaMcA thA. [ prastAva naMdapuramAM kesararAjane jayasuMdarI ane kamaLasuMdarI nAme e rANI hatI. rAjAne bhaya hatA ke hekareA tharo te rAja paDAvI leze. tethI janmatAM ja ArAone te mAra, nAkhatA, kamaLasuMdarIne A vAtanI khabara paDI gai hatI. pharI garbha rahetAM te dAsI vasumatIne sAthe lai tyAMthI nAsI, jaMgalamAM eNe putrane janma ApyA. sukeAmaLa nAjIka rANI pIDA sahana na karI zakI ane eNe prANa cheDyAM. vasumatI dAsIe ekarAne lIdhe!, sathavAre maLatAM tene lai ahIM ratadvIpe AvI. ahIMnAM nIlakaMTha rA kamaLasuMdarInA bhAI thatA hatA. chekarA ucharyo. tenuM nAma harikumAra pADaDyu. e hirakumAra ahIM che. huM pete vasumatI dAsI chuM. tame AnaMdapuranA che. teH hira tamane maLavA icche che, teA padhAro." dhanazekhara harikumArane maLyA. banne vacce maitrI thaI. paradezamAM svadezInA meLApa hamezA AhlAdaka heAya che. maitrImAM khanne srahIe AnaMda karavA lAgyA ane paraspara prema jAmavA lAgyA, vadhavA lAgyA. eka divasa eka tApasIe kumAraharine eka citrapaTa batAvyuM. kumArane te para meAha thayA. pachI ene aMdara vikAra thayA che eTaluM joI tApasI tyAMthI vidAI thai gai. kumAranA mitro manmatha, padmakesara, lalita, vilAsa, vibhrama ane peAla tyAM AvI pahoMcyA, vArtAlApa mAMDaco, vineda karyo, guDhacatuthpAda praznottara vigere vidvattA bharelA vArtAlApeA cAlyA, bahu AnaMda prasaMga jAmyA paNa kumAranA manamAM teA citrakanyA ramI rahI hatI, temAM vaLI pArevAnA joDalAMne jotAM smRti jAgRta thaI gai. ene chUpAvavAnA nirarthaka prayata kumAre karyAM paNa vicakSaNa mitra tenuM rahasya samajI gayA. Akhare kumAra zAMti meLavavA sArU khAjInA caMdana latAgRhamAM gayA. pRSTha. 1486-1507. prakaraNe 4 chuM. manmatha vyAkuLatA-Ayurveda maMDapamAM gayA pachI vaLI zaMkhane avAja sAMbhaLatAM kumAranI vyathA vadhI paDI. ahIM Ayurveda para mitrAe carcA karI. kumArane vineda thAya te sArU teee mazkarI paNa karI ane chevaTe tApasIne zeAdhI khelAvavA sArUM dhanazekharane mekalavAnA nirNaya thayA. dhanazekhara peAtAne soMpelA kAme lAgI gayA. pRSTha. 1507-1517, prakaraNa 5 suM. nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha: dhanazekharane raratAmAMja khaMdhulA tApasI maLI. hakIkata pUchatAM samajAyuM ke te ja savAre e nagaranA rAjA nIlakaMThanI rANI zikharaNI pAse bhIkSA levA gaI tyAre AkhA piravArane ciMtAtura joyA. kAraNa pUchatAM samajAyuM ke rAjaputrI mayUramaMjarI savArathI ciMtAmAM paDI gai hatI ane tethI mAtAne dhaNA udvega thatA hatA. AyanuM nimittazAstra. e joi tApasIe kahyuM-putrI hari nAmanA purUSanI ciMtA kare che ane temAM tene lAbha thaze. rANIne A vAta barAbara lAgI kAraNa ke savAre ja hirakumArane bahAra jatAM putrIe joyA hatA, paNa kumAre tene joi naheAtI. baMdhulAne ja e kAma pAra pADavA rANIe kahyuM. teNe kumArInuM citrapaTa lIdhuM ane laIne te kumAra harine batAvI
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 6] tRtIya vibhAga-kathAsAra. 17 AvI ane tema karIne harikumAramAM maMjarI mATe prema utpanna karI AvI. ATalI vAta baMdhulAe dhanazekharane karI. purAvAmAM maMjarIe citrala vidyAdhara mithuna ane virahI rAjahaMsikAnA be bhAvavAhI citro batAvyAM ane tenI nIcenA zloko vaMcAvyA. e citro laI tApasI ane dhanazekhara bagicAmAM gayA. citrapaTa joyA pachI harikamArane khAtarI thaI. kumAra maMdire gaye. nIlakaMTha rAjAe meTA utsavathI dIkarI maMjarInA lagna harikumAra sAthe karyA. pRSTha. 1517-15ra7. prakaraNa 6 ThuM. maithuna yauvana maMtrI dhanazekharane sAgara sAthe maitrI to hatI ja ane tenI asarathI tene lAgatuM hatuM ke harikumAranI maitrIthI tene dhana meLavavAmAM aMtarAya thato hato. have te rana dvIpanAM sarva rato meLavavAnI tene IcchA thaI. te vakhate vaLI kALapariNati devIe yauvana ane maithunane mokalyA. teo banne dhanazekharanA mitro thayA. yauvanane dehamAM sthAna ApyuM ane maithunane svAMta (mana)mAM sthAna ApyuM. e bannenI asara to dhana upara thavA lAgI paNa sAgara lebhane prerato eTale tucha adhama strIomAM dhane gamana karavA mAMDayuM, maryAdA mUkI ane pariNAme evI strIonA sagAsaMbaMdhI sAthe ene ghaNI muzIbata thaI. chatAM mithuna ane yauvana para eno sneha vadhato gayo. pRSTha. 1527-1534. prakaraNa 7 muM. bharadariyethI rAjyasihAsane dhanazekhara vilAsa ane lobhamAM rakta rahyo. harikamAranI khyAti vadhatI cAlI. mAmA sasarAne enA upara zreSa thayo. rAjya ucApata karI leze e khoTe khyAla thaye. subuddhi maMtrIne harine ghATa ghaDavAnI rAjAe vAta karI, harinI mahAnubhAvatAnA anubhavI damanaka nAmanA nokarane mokalI kumArane samAcAra kahevarAvI deza cheDI javAnI salAha ApI. vIrakumArane bIka na lAgI paNa vRddha maMtrInI salAha svIkArI. mitra dhanazekharane sAthe AvavA kahyuM. lebhI dhanazekharane svArthane nAza lAge paNa aMte hA kahI. gupta taiyArI karI rothI vahANa bharI banne cAlI nIkaLyA. mayUramaMjarIne sAthe lIdhI. dhanazekhara hari sAthe vahANamAM beThe. sAgara ane maithunanI preraNAthI bharadariye dhanazekharanI dAnata bagaDI. enAM rato ane suMdarIne hAtha karavA eNe harikumArane dariyAmAM ghazkelI dIdhe. harinuM puNya jAgatuM hatuM samudradeva jAte AvI ene vahANamAM sthApana karI gayA. AvA ati adhama kRtyathI dhanane puNyadaya mitra nAsI gaye. samudradeve ene AkAzamAM uchA paNa saujanyazIla harie ene bacAvavA vinati karI, paNa deve ene pheka. harikumAra AnaMdanagare pahoMcyo ane mRta pitAnA rAjyasiMhAsane beThe. harikumAre dhanazekharanAM rate enA pitAne soMpyAM. pRSTha. 1535-1544. prakaraNa 8 muM. dhanazekharanI niSphaLatAH dhanazekhara DUbI na gayo. sAta rAta divasa dariyAmAM herAna thaI kAMThe AvyuM. pu ya nAsI gayo hato eTale je je pravRtti kare emAM ene niSphaLatA maLavA lAgI. eNe khetI, nokarI, vyApArAdi aneka kAme karyo paNa kAMI phAvyo nahi ane lajjAthI e bApane ghera gaye nahi. sAgara mitranI preraNAthI navA navA dhaMdhA kare paNa emAM enuM kAMI vaLyuM nahi. anI bhAre rakhaDapaTTI thaI. pRSTha. 1545-1551.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ 18 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 prakaraNa 9 muM. uttamasUri. AnaMda nagaranA rAjA banI harikumAra mayUramaMjarI sAthe AnaMda karatA hatA tevAmAM uttamasuri nAmanA eka jJAnI gurU tyAM padhAryA. rAjA vaMdana karavA gayo. dezanA sAMbhaLI dhanazekhare pitAne dariyAmAM kema pheMko ane tenuM zuM thayuM evA savAla pUchayA. uttamasUrie kahyuM ke enA javAbadAra sAgara ane mithuna nAmanA dhananA be mitro che ane te banne atyAre paNa dhanazekharane rakhaDAve che. e baMne chuTA kema thAya tene upAya pUchatAM sUrie zubhracittanA rAjA sadAzayanI varetA rANIthI thayelI prAratinA lagna karavAthI maithuna para vijaya thAya ane teja rAjAnI bIjI muktatA nAmanI dIkarInA lagnathI sAgarathI chUTA paDAya ema jaNAvyuM; paNa vadhArAmAM kahyuM ke rAjA karmapariNAma ane mahArANI kAlapariNati anukULa thAya tyAre e lagna banI Ave. rAjAnI jijJAsA vadhI, prANI jAte sAro hoya chatAM anyanA dethI paNa duSTa thAya e kema bane ? ane aMtaraMga lekenuM paribaLa kevuM che? enI vAta pUchI eTale uttamasUrie SapurUSa kathAnaka kahevA mAMDayuM te paMdaramAM prakaraNa sudhI cAle che. pRSTha. 1551-1557. prakaraNa 10 muM. SapurUSa kathAnaka. karma pariNAma rAjA ane kALaparisuti devI pAse siddhAnta nAmano mahApurUSa che, tene aprabuddha nAme ziSya che. gurUe ziSyane kahyuM ke sukhaduHkhanuM kAraNuM rAjya che, te rAjya aMtaraMgamAM che ane anekarUpI che. e rAjyanuM varNana karatAM gurUe kahyuM-ene rAjA saMsArIjIva che, e rAjAne keza lazkara bhUmi vigere sarva che. ene pratinAyaka cAritradharma che, cittavRtti enI bhUmikA che, samyaggadarzana senApati che, sadha maMtrI che, yatidharma gRhidharma e pratinAyakanA chokarA che, saMtoSa ene taMtrapALa che ane zubhAzaya vigere laDavaiyA che. e rAjyamAM cora luMTArA paNa ghaNuM che: ghAtI karmarUpa dhADa pADanArA che, iMdriya nAmanA cere che, kaSAya nAmanA phAMsI A che, parISaha nAmanA upadrava karanArA che, upasarga nAmanA core che ane cittavRttinuM rAjya pacAvI beThA che. e corene nAyaka mahAmela che. AkhuM nATaka kansepaTa rAjA ane kALa50 devI joyA kare che. teone saMsArIjIvanI zaktinI mAhitI che ane enA cAritrabaLo pUro khyAla che. mahAmaha rAjA potAnuM pUra sAmrAjya calAve che ane saMsArIjIvane enuM rAjaya paNa bhUlAvI de che. vaLI koI vAra tene rAjya yAda Ave tyAre mahAmaha sAthe laDAi thAya che ane hArajIta thAya che. rAjya sukha ane duHkha bannenuM kAraNa thAya che. saMsArIjIvane potAnI aDhaLaka mikatanuM bhAna nathI ane tethI te jora vAparI zakato nathI. karmapariNAmane evA anaMta putra che ane tethI rAjya bahurUpI varte che. jUdA jUdA putre kevI rIte rAjya kare che te mATe cha putranI vAta batAvuM. emane darekane eka eka varSa rAjya ApyuM te temaNe kevI rIte bhegayuM tenuM varNana have karuM chuM. ethI sajyanI anekarUpatA paNa jaNAI Avaze. | pRSTha. 155-1567. prakaraNa 11 muM. (1) nikRSTa rAjya: prathama eka varSa rAjya nikRSTane ApavAmAM AvyuM. mahAmahe potAnI rAjasabhAmAM vicAra karyo. maMtrI viSayAbhilAze kahyuM ke ciMtA karavA jevuM kAMI nathI, kAraNa ke rAjA potAne vaza che. e mahApApI che,
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 6 ] tRtIya vibhAga-kathAsAra. 19 dharmAMdi purUSArthathI dUra che ane doSaneA ghara che. enA AtmAnI sarva zaktie zUnya thaI gaI che ane ene peAtAnA baLanuM paNa bhAta nathI. A salAhathI meharAyane tyAM vadhAmaNAM thayAM ane gAme gAma AnaMda mahe|tsava thayA. cAritrarAje sakSeAdha sAthe vicAraNA karI te| mAlUma paDayuM ke navA rAnta tadna meAhavaza che. pariNAme cAritrarAjanAM nagarAmAM dilagirI phelANI. pachI cAritrarAja ane me|harAjanI laDAI thaI, temAM cAritrarAjanA lazkarane dhANa nIkaLI gayA. rAnta nikRSTa dhaNA adhama nIvaDyo ane pitAe ene varSanI Akhare kahyuM ke dIkarA ! tane rAjya karatAM AvaDavuM nahi!' e Akhare pApIpaMjaramAM gayA, vitarka nAmanA mANase nikRSTa rAjyanA A pramANe riperTa karyo. pRSTha. 1568-1576. prakaraNa 12 suM. (2) adhamarAjya-yoginI dRSTidevI: khIje varSe adhamane rAjya eka varSa mATe maLyuM. navA rAjA AvatAM meharAyanI sabhAmAM pUrvavat vicAraNA cAlI. maMtrIe jaNAvyuM ke e navA rAjA A bhavanA bhAgamAM Asakta che, dharma ane meAkSaneA dveSI che, artha kAmamAM Asakta che ane rAjyasattAthI ajANyA che. rAjyamAM tene praveza na thavA devA prayatna rAkhavAnI jarUra jaNANI. e kArya emaNe dRSTi devIne soMpyuM. e devI viSayAbhilASa maMtrInI dIkarI thatI hatI ane kAma karavAne yeAgya hatI. cAritrarAjanI sabhAmAM A navA rAjyathI zAka thayeA. dRSTi devIe kAma AdarI dIdhuM. ethI adhama strIdarzanamAM AnaMda pAmavA lAgyA ane rAjyanI bahAra rahyo. ane peAtAnI saMpatti zI che te jANI nahi. chevaTe e caMDALaNIpara Asakta thayA ane ati tucchakAra pAmyA. pitAe ene kahyuM ke dikarA! tane rAjya karatAM AvaDavuM nahi.' pRSTha. 1577-1586. prakaraNa 13 muM. (3) (4). vimadhyama-madhyama rAjya. (3) vimadhyama rAjya. trIje varSe vidhyamane eka varSa mATe rAjya maLyuM. e cAritrarAjanI apekSA rAkhanArA paNa meAharAya tarapha pakSapAtI nIkaLyA. ene A bhavanI vAta pasaMda hatI, parabhavanI vAta gamatI nahi. paisAmAM ene meAja AvatI, paNa vacce dharma paNa gamatA. enA rAjyamAM viSayAbhilASane sAvadhAna rahevAnI jarUra lAgI. A vakhate paNa eNe dRSTidevIne AgaLa karI ane navA rAjane bahAra dhakelI dIdhA. pitA kama~pariNAma enA rAjyathI jarA prasanna thayA. (4) madhyama rAjya, e meAkSane khare purUSArtha mAnanAra navA rAA eka varSa mATe thayA. e vastusvarUpa barAbara samajatA hatA ane cAritrarAjanA sainyane e eLakhI gayA hatA. enA rAjyakALamAM cAritrarAje meAhurAyanA rAjyanI aradhI bhUmi peAtAne svAdhIna karI pelA ceArA rAjAne AdhIna thayA ane peAtAne dara paDatA mUkayeA. madhyamarAje dezaviratidhara jJAnIne yeAgya anuchAnA karyo ane enA rAjyathI pitA rAjI thayA. pRSTha. 1586-1593. prakaraNa 14 suM. (5) uttamarAjya. pAMcame varSe uttama kumArane rAjya eka varSemATe maLyuM. saoAdha maMtrIe rAjAnA aneka guNA jaNAvyA. e peAtAnA AkhA lazkarane eLakhanAra hateA, cArane ane tenAM sthAnAne pIchANanAra hatA.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 enA rAjayathI meharAnI sabhAmAM bhAre tarakhATa thayo. eNe gurUne rAjamAM praveza karavAno mArga pUchaye. gurUe vigatavAra tenA upAyo batAvyA. te sarva upAya asala AkAramAM vAMcavA gya che. tyAra pachI Akhe aMtaraMga rAjya mArga batAve te paNa asala AkAramAM samajavA yogya che. chevaTe nivRti nagarIno AnaMda ane prayANanI bhUmikAo batAvI te paNa samajavA yogya che. uttama kumAre daSTi devIpara jIta meLavI ane upAyeno amala karI yogamArge AgaLa vadhI chevaTe ni vRni nagarIe gaye. pRSTha. 1594-1612. prakaraNa 15 muM. (6) variSTha rAjya. chaThuM varSa variSTane rAjya maLyuM. meharAyane ethI dilagirI thaI. e to svayaMjJAnI hato. eNe gaNadharadvArA siddhAntanI sthApanA karI. enI bAhya saMpatti ghaNI jabarI thaI, enAM samavasaraNa aSTaprAtihArca vigere abhinava hatAM ane enA atizaya sAnaMdAzcarya pamADe tevA hatA. enuM rAjya sarvathI vadhAre phatehamaMda thayuM. pRSTha. 1613-1628. prakaraNa 16 muM. hari ane dhanazekharaH upara cha prakAranA purUSo para paryAlocanA ane aneka prakAranA praznottarothI nirNaya. uttamasUri e rIte pAMcamA rAjA jevA hatA ane harikumAra trIjA prakArano hato e paNa vAta uparathI jaNAI gayuM. harikumArane pragati karavA bhAvanA thaI. dIkSA levAthI mArgaprApti thaze ema jANatAM eNe putra zArdulane gAdIe besADyo ane pote dIkSA lIdhI. tenI pAlana karatAM pRthvItaLapara vihAra karavA lAgyA. - dhanazekhara te sAgara mithunanI asaratane vadhAre UMDe utarato gayo. rakhaDatAM eka bIlInA jhADa nIce Avyo, khedatAM ratana ghaDo nIkaLe, ughADatAM moTo rAkSasa nIkaLyo ane eNe tene mArI nAkhe. marIne dhanazekhara pApiSTa nivAsanA sAtamA pADAmAM gayA. rakhaDatA phaphaDatAM tene devI bhavitavyatAe sAhUlAdapure mokalyo. pRSTha. 1629-1638, upasaMhAra vigere. pRSTha. 1638-1639, prastAva sAtame. (mahAmoha. parigraha, zravaNedriya.) prakaraNa 1 luM. ghanavAhana ane akalaMka saMsArI jIva sAhUlAdanagara jImUtarAjA ane lIlAdevInA putra tarIke avataryo. nAma ghanavAhana rAkhyuM. enA janma vakhate gRho bahu ucca hatA. jyAtiSazAstra. rAjAnA bhAI nIradane akalaMka nAmano putra thayo. e bahu sAro hato, saguNI hote, dharmarata hatA, dharma jaina hato ane kuLakarmatatpara hato. ghanavAhanane ane tene sArI maitrI thaI, banne sAthe ucharyA. banne eka divasa budhanaMdana nAmanA krIDA udyAnamAM pharavA gayA tyAM mahAzAMta munione tapa japa dhyAna karatAM joyAM. jUdA jUdA sAdhune maLI vairAgyanuM kAraNa banne rAjakumAre pUchavA gayA pRSTha. 1645-1657,
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2. prastAva 7] tRtIya vibhAga-kathAsAra. prakaraNa 2 . lodaramAM Aga. prathama muninuM vairAgyakAra ga prathama munine pUchatAM temaNe jaNAvyuM-pote lokadara gAmamAM rahetA hatA. eka rAtre jabarI Aga lAgI. deDAdoDa thaI rahI, raDAraDa ane avAje thavA lAgyA ane AkhuM gAma nirAdhAra thatuM dekhAyuM. tyAM eka maMtravAdI Abe, maMDaLa karyuM ane tenA maMDaLamAM lokone bacAva karavA bolAvyA. jeo tyAM gayA te bacyA, mazkarI karanArA rakhaDI paDyA. huM te maMtravAdInA maMDaLamAM gaye tethI ba. A mArA varAgyanuM kAraNa thayuM. pachI e vArtAnA upameyanI vigatavAra hakIkata alaMke kahI saMbhaLAvI. | pRSTha. 1657-1664. prakaraNa 3 . dArUnuM pI DuM (madirAzALA). bIjA munine vairAgya prasaMga. bIjA munine vairAgyakAraNa pUchatAM bolyA-dArUDIAnI ToLI dArU pIvA maLI hatI tene jotAM potAne vairAgya thaze kemake brAhmaNe tevI sthitimAM tene pratibaMdha karyo. e pIThAnuM pachI abhuta varNana karyuM, pInArAonA hAlahavAla batAvyA, tera prakAranA loko temAM AvatA hatA tenAM citro raju karyA. madirAzALAnA dekhAvo para khUba vistAra karyo ane brAhmaNanI lAgaNI ane naramAzanI gaNatarI karI dIdhI. A AkhI vArtAno sAra ghaNuM vistArathI tyAra pachI akalaMke ghanavAhanane kahI saMbhaLAvyo. pRSTha. 1665-1680. - prakaraNa 4 thuM. araghaTTaghaTTIyaMtra (8). trIjA munino vairAgyaprasaMga. trIjI munine vairAgyanuM kAraNa pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke reTa jevAthI temane vairAgya thayo. enuM nAma bhava hatuM, rAgadveSAdi cAra enA sAthI hatA, ene uparI mahAmaha hato, kaSAyanAmanA seLa baLado ene khecatA hatA, emAM hAsyAdi kAma karanArA hatA, duSTayoga ane pramAda nAmanA ene tuMbA hatA, vilAsa ullAsa ane cALA nAmanA ArAo hatA, asaMyata jIva nAmane mATe ka hatA, avirati jaLathI e bhareluM hatuM, jIvaloka nAmanI ghaTamALa hatI, ghaTIyaMtrane maraNa nAmane nokara calAvato hato, ajJAna malIna AtmA nAmane paranALa hatA, mithyAbhimAna nAmanI tyAM kaMDI hatI, saMkitachacittatA nAmane khALa hato, bhaga lolupatA nAmanI bIka hatI, janmavistAra nAmanuM khetara hatuM, aparA5ra janma nAmanA kayArA hatA, karmaprakRti nAmanA temAM bI hatAM, jIvapariNati nAmane ene vAvanAro hato. AvA reTane jai potAne vairAgye thayo. cakita ghanavAhanane A mahAna upameyane upanaya samajAvyuM. pRSTha. 1681-1686. prakaraNa 5 muM. pAMca kuTuMbIonuM bhejanaH cethA munine vairAgyaprasaMga. cothA munine dIkSA levAnuM kAraNa pUchatAM vAta karI ke eka maThamAM pote caTTa (sAdhu bAvA) hatA tyAM bhakta kuTuMba AvI caDhayuM. enuM taMtra calAvanAra pAMca manuSyo hatA. e kuTuMba amane ghaNuM hIta karanAra lAgyuM. eNe amane jamaNa AyuM jeno lAbha letAM amane sanepAta thaye, jIbha kAMTAvALI thaI gaI, gaLuM, rUMdhAI gayuM ane amArI bhAre avadazA thaI. tyAM eka vaidya AvyA tege che. mane bhejanano doSa samajAvyo. pachI bhejanadeSane zedhanArI dIkSA amane ApI. A suMdara vArtAne bhAvArya aike vistArathI samajAvyuM. praNa. 1683-1699.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 prakaraNa 6 huM. cAra yApArI kathAnaka. pAMcamA muninA vairAgyaprasaMga, pAMcamA munine dIkSA levAnuM kAraNa pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke mane cAra vyApArInI eka kathA gurUmahArAje kahI tethI vairAgya thayA. e kathA vistArathI kahevAnuM temane jaNAvyuM eTale pAMcamA munirAje kahyuM, vasaMtapura baMdare ghaNA vepArIe rahetA hatA. cAra sAthaeNputrA nAme cArU, yogya, hitajJa ane mUDha dariyA kheDI vepAra karavA ane ravo levA raddIpe gayA ane chUTA paDI gayA. cArUe te peAtAnuM kula dhyAna rata ekaThAM karavAmAMja vAparyuM ane ghaNAM ratothI peAtAnuM vahANa bharI dIdhuM. yAgye vepAra teA karyAM paNa suMdara dekhAva, vADI udyAnamAM pharavuM vigere ene pasaMda hatuM tethI eNe ceDAMja ratno ekaThAM karyAM ane te paNa echI kiMmatanAM hatAM. hitajJane meAjazekha bahu pasaMda hatA ane ratnanI parIkSA khIlakula AvaDatI na heAtI tethI teNe kADAM zaMkhalAM ane kAcanA TukaDA ekaThAM karyAM ane dhUtArAee ene chetaryo. mUDhane parIkSA na heAtI ane khInnanI samAvaTathI samaje teveA na heAtA. eNe peAtAnA dhe vakhata meAja zeAkhamAM gALyA ane mAtra paththaro ja ekaThA karyAM. cArUnuM vahANa ratathI bharAyuM eTale e dezamAM javA sArU mitrAne maLavA gaye|. eNe yAgyane samanavI ThekANe ANyA ane ene meAjoAkha dUra karAyeA. hitajJane ralanI parIkSA zIkhavI ane ene meAjazeAkha paNa mukAvyA. enA AgrahathI pAte rahevA kabUla karyuM mUDha pAse jaine eNe rannanI parIkSAnI vAta karI paNa e tA . jarAe vAta samajyA ja nahi. ulaTA deza javAnI utAvaLa karavA mATe cArUne Thapako ApavA lAgyA ane ranadvIpanI meAjamA bhAgavavAnuM kahevA lAgyA . cArUe joyuM ke mUDha samaje tema ja nathI eTale eNe Akhare e prayAsa mUkI dIdhA. cArU, yeAgya ane hitajJa-traNee vahANu ratnothI bharyAM, svadeza gayA, tyAM apAra lakSmI meLavI AnaMdathI rahyA. mUDha rAjAnA kApamAM AvyA, krodhI rAntae ene agAdha samudramAM pheMkayeA. dhanavAhananI pAse A vArtAneA bhAvArtha akalarka kahI saMbhaLAvyA. cArU e atisuMdara jIva, yeAgya suMdara, hitajJa sAmAnya ane mUDha adhama jIva che ema khulAse thaye pRSTha. 1700-1714. prakaraNa 7 muM. cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). akalaMke sadara kathAnA bhAvArtha vadhAre vistArathI ghanavAhana pAse kahI saMbhaLAvyeA. ratadvIpane manuSyabhava sArdha ane samudrane saMsAranA vistAra sAthe sarakhAvyeA. pachI vArtAnA pratyeka vibhAga laI tenI ghaTanA ati suMdara rIte akalaMke karI batAvI te AkhI khAsa vicAravA yeAgya che. e rasika vibhAga mATe jIe pRSTha. 1714-1734. prakaraNa 8 suM. saMsAra bajAra. ( chaThThA muninA vairAgyanuM kAraNa ). chaThA munine dIkSA levAnuM kAraNa pUchatAM temaNe jaNAvyuM ke Adi aMta vagaranA eka saMskRti mArga (saMsAra antara) bleine emane vairAgya thayA. e saMsArabajAranuM varNana karatAM temaNe jaNAvyuM ke e bajAramAM levaDadevaDanI dhamAla khUba cAlatI hatI, ene sukhe| mahAmeAha hateA ane karma nAmanA leNadArA hatA. gurUe jyAre jJAnAMjana AMjyuM tyAre arakhAnethI lAkA bahu du:khI jaNAyA. e dukAnane cheDe eka maTha (zivAlaya) jaNAyA temAM ja kharA sukhI jIvAne mAtra joyA. tyAM
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 7] tRtIya vibhAga-kathAsAra. 23 javAnI IcchA thatAM gurUe dIkSA ApI ane pachI sadara maTha prApta karavAno mArga batAvyo. munie jANyuM ke ene rahevAne kAyA nAmane oraDo hato. emAM paMcAkSa nAmanA pAMca gokha hatA ane kSayapazama nAmanI bArI hatI ane sAme kAmaNa zarIra nAmane caMbara hato. emAM eka citta nAmanuM capaLa vAnarabarsa hatuM. dIkSA letI vakhate e sAthe rahyuM paNa ene bahu saMbhALavAnuM gurUmahArAje kahyuM. enuM khAsa kAraNa pUchatAM gurUe kahyuM ke e vAnarabacaDyuM gharanA madhyabhAgamAM rahe che tyAM ene upadrava karanArA ghaNuM che: ene kaSAya uMdaro, kaSAya vIMchIe, saMjJA bilADIo, rAgadveSa UMdaro, mahAmaha bilADa, parISaha upasarga DAMsa maccharo, duSTAbhisanjivita ke mAMkaDe, ciMtA garoLI, pramAda kAphiDA, avirati kacaro, mithyAdarzana aMdhakAra bhAre upadrava kare che ane tethI koivAra te zaidradhyAna nAmanA aMgArAthI bharapUra khADAmAM paDe che ane ArtadhyAna guphAmAM koIvAra pesI herAna thAya che. e khADA ke guphAmAMthI ene bacAvavAno upAya e che ke e vAnarabacAne pelAM pAMca gokhanI pAse viSaya nAmanA pAMca jherI jhADa jenAM phaLa dekhAvamAM sArAM che paNa pariNAme bahu kharAba che tenI pAse ene javA na devuM. kAraNa ke tyAM pharatAM ene kamaparamANunicaya nAmanI parAga zarIre vaLage che ane bhogaseha varasAdathI ene zaradI caDhe che. e jherI rajathI vAnaranuM zarIra dhUDamaya thaI jAya che, baLIne kALuM thaI jAya che ane vaLI tenI upara humalAo-upadra thayA kare che. svavIrya nAmanA hAthamAM apramAda nAmano daMDa laine pelA gokha pAse jatAM vAMdarAne bahAra AvatAM aTakAvavuM, na mAne to dhamakAvavuM e rIte e bahAra nIkaLatuM aTakaze eTale enA sarva upadrava ochA thai maTI jaze. e vAnara baccAnA rakSaNathI zivAlaya maThamAM pesI zakAze. atyAre e vAnarakharce cakramAM paDI gayuM che ane tethI ene ghaNA upadrava thAya che e vAta gurUe kahI tenA 5ra meM vicAra karyo. AvI rIte ene prathama cakramAMthI bacAvavAne pote nizcaya karyo. ane cittane samajAvyuM ke potAne tAbe hoya eTaluM ja sukha che ane pArakAnA AdhAra para rahevuM te duHkha che. cittane samajAvavAne mahA prayoga atra batAvyo. pRSTha. 1734-1747. prakaraNa 9 muM. saMsArabajAra (cAlu)-chaThTha muninI uparanI vAta sAMbhaLIne prazna rUpe akalaMke bIjA cakranI vAta para jijJAsA prazna karyo. mana paryApta drayamana ane te AtmA sAthe joDAya te bhAvamana. bhAvamana kAmaNa zarIramAM rahe che ane pote ja java che. rAgadveSathI ene viparyAsa thAya che, tethI mithyAjJAna thAya che, ethI kheATI pravRtti thAya che, ethI khATAM karma baMdhAya che ane ethI rakhaDapATe thAya che. A bIjuM cakra thayuM. gurUe javAba ApatAM kahyuM ke e sAcI vAta che. viparyAsa choDI devA e kharo viveka che ane ethI chevaTe cakabhramaNa baMdha thAya che. jJAnakriyAnA sahakArathI saMsAra ghaTe che mATe samajIne samyam pravRtti karavI ethI chevaTe sAdhya prApta thAya che. e vAnarane zivAlaya maThamAM kema lai javAya te akalaMke prazna karyo tenA javAbamAM munie kahyuM ke garbhagRha (kSapazama)mAM che strIo rahe che. temanAM nAmo kRSNa, nIla, kapota, taijasI, 5 ane zukala che, anukrame ochI ochI
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. 4 [ prastAva cha krUra che, prathamanI sarvathI vadhAre krUra che, e prANIne kacarA ekaThA karAve che ane antaramAM rakhaDAve che. prathamanI traNa kharAba che, chellI traNa pramANamAM sArI che. e sIAe pariNAma nAmane dAdara banAvyA che ane tene adhyavasAya sthAna rUpa potAnAM raMganAM asaMkhya pagathI banAvyAM che. vAnarakhassuM prathamanI traNa strInA dAdarapara pharatuM heAya che tyAM sudhI uchaLIne pelA geAkha tarapha deADe che, AMkhApara lAMga mAre che ane jamInapara paDI rajavALuM thAya che ane chevaTe du:kha upadrA bhAgave che. tethI pelA dAdaranA uparanA pagathIApara e vAnarabaccAne laI javuM eTale e jema uMce caDhatuM jaze ema enA saMtApeA ghaTatA jaze. vaLI e traNa strInA uparanAM pagathIAmAM dharmadhyAna nAmane pavana vAya che ethI ene ghaNI zAMti thaze. upara caDhatAM ene anukULa aneka te sarva tene hita karanAra thAya che. chaThThI strI ene zukaladhyAna nAmanuM vilepana karaze eTale aradhe raste e gADha AnaMdamAM garakAva thaze. pachI e upara caDhI zakaraze nahi. tAre tene tyAM cheDI devuM ane jhapaTa mArI upara caDhI javuM. pachI tane niraMtarane AnaMda thaze. akalake A vAta bahu dhyAnapUrvaka sAMbhaLI ane tene temAM khUba rasa paDayo. vAnAnuM yUtha maLaze ane pRSTha. 1747-1760. prakaraNa 10 suM. sadAgama sAnnidhya, akalaMka dIkSA. akalaMke dhanavAhanane kahyuM ke A muni (chaThThA)nA kahevAneA bhAvArtha e che ke saMsArasamudranA pAranuM kAraNa mana che, saMsAranuM kAraNa paNa mana ja che. enAM adhyavasAyasthAne ene vicitra yAniemAM mekale che. e citta kharUM aMtaradhana che ane enuM sArI rIte rakSaNa karavAnI jarUra che. parama sukha prApta karavAnI cAvIe| batAvatAM e cittavRttinI sthiratA para ja che ema kahyuM. enAM para manana karavA yeAgya daza leAkA. saMsArIve peAtAnI vArtA AgaLa calAvatAM agRhItasaMketAne kahyuM ke agAu (pAMcamA prastAvanA prakaraNa 19 mAM) vicArUM cAritrarAja ane mAharAyanuM yuddha yuM hatuM, cAritrarAjanI hAra nei hatI ane cotaraphathI gherAyalA cAritrarAjane cheDI e budha pitA pAse AvyA hatA te tane yAda haze. e vArtA AgaLa calAvatAM jIve kahyuM ke aphalaka uparanI vAta mane (ghanavAhanane) karatA hatA te vakhate cAritrarAjane tenA sadbeAdha maMtrIe jaNAvyuM ke saMsArIjIvanI cittavRtti atyAre ujjvaLa dekhAya che teA kAI mANasane meAkalavA joie, chevaTe carcA karIne sadAgamane tyAM meAkalavA nirNaya karyo, kAraNa ke e darzananI icchA tenAmAM utpanna karaze ema gaNatarI thai, vadhAre vAta e paNa thai ke samyagdarzanane hajI meAlavAneA avasara nathI ane ene meAkalavAnI vAta mula tavI rahI. sadAgamane ghanavAhana pAse meAkalyA. sadAgama dhanavAhana pAse Avye eTale jJAnasaMvaraNa rAnta vadhAre UMDA utarI gayA, pAchA haThI gayA. e vakhate akalaMka ane ghanavAhana (keAvidAcArya) gurUmahArAja pAse gayA. tyAM ghanavAne sadAgamane eLakhyA ane tenuM khaLa jANyuM. mitrane rAjI karavA ghanavAhane sadAgama sAthe saMbaMdha joDaco paNa te upara uparanA hatA. akalaMke dIkSA lIdhI ane anyatra vihAra karyo. pRSTha. 1761-1770.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 7] tRtIya vibhAga-kathAsAra. 25 prakaraNa 11 suM. mahAmeAha ane mahAparigraha. jJAnasaMvaraNa rAjAne pAchA haThavAnI vAta me|harAjAnI chAvaNImAM jaNAtAM tee sarva coMkyA ane mULathI zatrune ukheDavA taiyAra thayA. paNa A vakhate meharAye pote ja javAnA vicAra karyA ane senAnIone jarUra paDaye AvavA bhalAmaNa karI. putra rAgakesaranA dIkarA sAgaranA mitra parigrahane peAtAnI sAthe lIdheA. khanne (mahAmeAha ane parigraha ) dhanavAhana pAse AvyA. te vakhate pitA jImUtarAja maraNa pAmyA. ghanavAhana gAdIe ANye. sadAgame ene viSayapara-sAMsArika papadArthopara mUrchA na karavA salAha ApI. mahAmeAhe khAvuM pIvuM AnaMda karaveza vigere salAha ApI ane parigrahe dhana ekaThuM karavAnI salAha ApI. AvI vidhI salAhathI ghanavAhana gabharAye!, eTale dUra raheleA jJAnasaMvaraNa rAjA najIka AvyA ane meAha parigrahanI salAha svIkArAvI. pachI gurUdevapUjA dhanavAhane mUkI dIdhI, sadAgama pAse javAnuM baMdha karyuM ane dhananA saMgraha karavA mAMDayo. kAvidAcArya sAthe akalaMka muni tyAM AvI caDhA, mana vagara mAtra dAkSiNyathI dhanavAhana vAMdavA gayeA. prasaMga joI akalaMke sadAgamanuM mAhAtmya ane dujainasaMgatinAM pariNAma jaNAvavAM kAvidAcAryane vinati karI. gurUe vijJapti svIkArI. pRSTha. 1771-1777 prakaraNa 12 su. zruti keAvida ane mAliza, kAvidAcArye vArtA karI. eka kSamAtaLa nAmanuM nagara che. tyAM svamaLanicaya nAmane rAjA che. tene tadanubhUti nAmanI rANI che. e rANIne kAvida ane khAliza nAmanA be putra thayA. kAvidane pUrva saMskArathI sadAgama sAthe paricaya hatA tethI tene hita karanAra vaDila tarIke svIkArI rahyo. mAlizane eNe sadAgamanI vAta karI paNa eNe mAnI nahi. karmapariNAme emanI pAse zruti kanyA mekalI ApI. e pasaMdagIthI varanArI hatI. ene saMga nAmaneA cAlAka nokara hatA. e kAvida ane Aliza khannene varI. e bhAiene nijadeha nAmanA parvata kramAmAM hatA. enA upara mUSa~na nAmanuM zikhara hatuM. enI e khAjue zravaNa nAmanA e eraDA hatA tyAM zruti rahI. mAliza teA zrutimAM lubdha thai gayA ane saMga kahe te sarva karavA lAgyA. zrutine priya saMgita madhura dhvani ene rAjI karavA e sAMbhaLavA lAgyA ane zrutine rAjI rAkhavA lAgyA. sadAgame zrutinuM eLakhANa barAbara kAvidane karAvyuM. e rAgakezaranI dIkarI che paNa prapaMcathI ene karmapariNAmanI dIkarI tarIke jAhera karI che. e vizvAsa karavA yAgya kanyA nathI ema jANyuM eTale kAvide paraNelI heAi ene tajI nahi paNa e cetatA rahyA ane saMga dAsIputranI teA sAmata ja eNe karI nahi, DuMgazikhara nAmanA parvata upara eka vakhata banne bhAie caDhavA. enI eka guphAmAM e gaMdharva joDalAM gAnamAM spardhA karI rahyA hatAM. Aliza zrutine rAjI rAkhavA tyAM cUpacApa UbheA rahyA. gAnanA rasamAM guphAmAM paDI gayA, pakaDAi gayA. ene gAMdhavoMe khUba mAryo, vedanA bheAgavI te pariNAma pAmyA. kAvide zrutimAM Asakti karI nahi tethI te sukhI thayA, dharmASa pAse dIkSA lIdhI ane 4
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha AcArya banyA. e kAvida huM pAte chuM. vAto kahI AcArye sadAgamanuM mAhAtmya kahyuM ane tenI sAthe saMbaMdha vadhAravA bhalAmaNa karI, dhanavAhane upara uparathI saTTAgamanuM sAnnidhya svIkAryu paNa aMdarathI ane rasa namyA hateA. akalaMke AcArya sAthe anyatra vihAra karyo. pR4, 177-1795 prakaraNa 13 suM. zeka ane dravyAcAra. akalaMka dUra gayA eTale pAchA mahAmeAhu ane mahAparigraha ndragRta thai gayA ane temaNe ghanavAhanane sapATAmAM lIdhA tethI e strImAM ramavA lAgyA ane paisA saMgrahavA lAgyA. Akhare sarva pApeAmAM e ekko thayA. have puNyAya mitra enAthI rIsAvA lAgyA. madanasuMdarI zULanA vyAdhithI maraNa pAmI eTale zAkanA tAbAmAM ghanavAhana paDayo. vaLI akalaMka muni dayA karI AvyA ane yAgya upadeza ApI ghanavAhanane zAkamukta karyo. pachI emaNe meAha parigrahano paricaya AoA karavA upadeza karyo ane vAnarabaccAne saMbhALavA kahyuM. dhanavAhanane ethI jarA zuddhi AvI. zAka dUra khasyA ane mahAmeAhane jaNAyuM ke tenuM kAMi cAlatuM nathI. dhanavAhana raste AvyA ane teNe dravyadharmo tarapha rUci batAvI. pRSTha. 1786-1791 prakaraNa 14 suM. mahAparigraha. AvI rIte peAtAnA pakSanI jarA paDatI joine parigrahane mitra sAgara madade javA taiyAra thayA. sAgara sAthe bahulikA ( mAyA) ane kRpaNatA paNa gayA. ane AvatAM tei mahAmeAha parigraha rAjI thayA. A sarva ekaDA thayA eTale dhanavAhana palaTAyeA. ene dharmamArge dhana kharacavAmAM kalpita sukhanI icchA lAgI. bahulikAnI asarathI dhanavAhane paTAvI samajAvI alaMka munine vihAra karAvI dIdheA. have sAgaranI madadathI pari grahane paga majabUta thayeA ane sarva dravyastave! paNa aTakI gayAM. A sarva sthiti sAMbhaLIne yAsamudra alaMka muni mArI pAse AvavA taiyAra thayA. gurUnI rA mAgI. gurUe nirarthaka kAryamAM pravRtti na karavA kahyuM ane dhanavAhana tadna UThI gayeA che tethI prayAsa nakAme che ema jaNAvyuM. e anartha karanAranI jALamAMthI dhanavAhana kayAre Taze ema pUchatAM gurUe kahyuM ke-jyAre samyagdarzana ene vidyA kanyA Apaze ane vaLI bIjI nirIhatA kanyA che te paNa paraNAvaze tyAre ene chUTakArA thaze. ene lagnakALa karmapariNAma rAjAnI marajI upara che. A sarva vAta sAMbhaLI akalaMkamuni abhyAsamAM lAgI gayA, pRSTha. 1791-1800 prakaraNa 15 suM. mahAmehanuM mahAna AkramaNu. alaka ciMtA vagaranA thayA ane khIjI bAjue mahAmeAhe AkarI khAcha mAMDI. eNe peAtAnA pratyeka lazkarIne upayAga karyo ane dareke AvI ghanavAhanapara asara karI. e rIte mahAmUDhatA, mithyAdarzana, kudRSTi, rAgakesara, mUDhatA, dveSagajeMdra, avivekitA, viSayAbhilASa, lAgatRSNA, hAsa, rati, ati, bhaya, zAka, jugupsA, kaSAya, sAte (jJAnasaMvaraNAdi ) rAjAe, duSTAbhisandhi vigere vArApharatA sarva AvI gayA ane dareke peAtAnI asara ghanavAhanapara karI. makaradhvaje enA para khAsa khAdhA pIDA karI ane ghanavAhana piraNAme nIcatAnI chellA pATIe utarI gayA.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 7]. tRtIya vibhAga-kathAsAra. 27 eNe game te strIne pakaDI bhegavavA mAMDI, nIca ke ucca kAMi joyA nahi ane halakA varNanI strIne paNa aMtaHpuramAM dAkhala karI. Akhare lokee ene padabhraSTa karyo. enA nAnA bhAI nIravAhanane gAdIe besADyo ane ene kedamAM pUryo. koI enI madade AvyuM nahi ane Akhare baMdIkhAnAmAM mahA vedanA bhegavI e maraNa pAmyo ane pApicchanivAsanA sAtame pADAe gayo. pRSTha. 18011815 - prakaraNa 16 muM. rakhaDapATe. tyAM utkRSTa AyuSya bhogavI ghanavAhana mAchalI thaye, vAgha thaye, bilADo thayo ane aneka ThekANe rakhaDaze. pachI e sAketapura nagare naMda vANIAne tyAM amRtodara thayo. sudarzana gurUnA yogathI sadArAmane maLyo ane dravya zrAvakabhAva eNe dhAraNa karyo. tyAMthI e bhuvanapatimAM deva thayo. tyAMthI mAnavAvAsamAM baMdhudatta vANIAne ghare badhu nAme thaye. suMdara gurUnA ge dravya sAdhu thayo. pachI vyaMtarAdimAM khUba rakhaDaze. sadagamano saMga hoya tyAre dravya kriyA kare, dUra thAya tyAre meharAjanA prapaMcamAM paDI jAya. Akhare sadAgamanA sahavAsathI enI cittavRtti aTavI sApha thaI eTale samyagadarzana senApati Avyo ane avasare vidyA kanyAne mokalavA saMketa maMtrI ane rAjA sAthe karato Avyo. | pRSTha. 1816-1825 prakaraNa 17 muM. pragatine mAge. mAnavAvAsamAM janamaMdira nagare Ane naMdane tyAM dhanavAhana virecana putra tarIke the. dharmaSa sUrino ene yoga thayo. enI dezanA sAMbhaLI. emAM mukhya vAta kuzaLa karmo karavAnI jANI. ene tyAM sadAgamana yoga thaye, bhavaprapaMcanI sahaja oLakhANa thaI ane aMtara mitra zatruenuM sahaja oLakhANa thayuM. te vakhate tyAM samyagdarzana upara jaNAvyuM tema AvI pahoMcyA. pachI saMsArIjIvane tattvazraddhA thaI paNa te odhamAtra hatI, kAraNa ke enI yogyatA te vakhate eTalI ja hatI. tyAM gRhidharma sAthe mitratA thaI ane e dostIne pariNAme saMsArIjIva saudharma devaloke gaye devatA janma le tyAre kevuM vAtAvaraNa hoya che tenuM ahIM adUbhuta varNana che. devatAnA vilAsa bhegavI saMsArIjIva AbhIra thayo. enuM nAma kalaMda hatuM. tyAMthI e jyotiSkamAM deva thayA. pachI vaLI deDako thaze. tyAMthI kAMpilyapure vAsava rAjaputra che. zAMtisUrinA paricayathI dharma pAmyo. bIje devaloke gaye. kAMcanapuramAM pharI sadAgamane maLavAnuM thayuM. samyagadarzana sAthe gRhidharma Ave tyAre ene UMcA caDhavAnuM thatuM ane te vakhate puNyodaya bAjumAM raheto ane te dUra thAya tyAre jJAnAvaraNuMdinuM jora thatuM. e pachI epArakapure vibhUSaNa nAme vaNikaputra thayo. tyAM ene pharIvAra samyagadarzana sadAgama maLyA ane ame sAdhuno veza lIdho. paNa e meTA sthAne AvatAM eNe anyanI niMdA karavA mAMDI ane chevaTe tIrthaMkaranI paNa niMdA karI. ane tethI bhAre pAta thayo ane e rakhaDo. ahIM prajJAvizALAe upayogI khulAsA karyA che. pachI bhadilapure sphaTikarAne tyAM e vizada nAmano putra thaze. suprabuddha munine ge gRhidharma mitra mAnyo. sukha bhogavI trIje devaloke gaye. e bAre devaloke manuSyAdi gatimAM jaI jaI Avyo. upasaMhAra pRSTha. 1826-1845
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA.. [ prastAva 8 prastAva AThamo. kathAsAra. ( sarva saMmilana.) vibhAga 1 lo. saMsArIjIva caritra (praka, 1-11) prakaraNa 1 luM, guNadhAraNa kumAra, sapramoda nagaramAM madhuvAraNa rAjane ghera sumAlinI rANIne peTe saMsArIjIva janma le che. tenuM guNadhAraNa nAma pADavAmAM Ave che. janma avasare mATe mahotsava thayo. rAjAnA bhAyAta vizAlAkSane kalaMdhara nAmane saguNI putra hato tene sudhAraNa sAthe maitrI thaI. yauvanavaya thatAM ane mitro AhAdamaMdira bagicAmAM ekavAra pharavA gayA. tyAM eka strI sAthe eka ati suMdara strIne guNadhAraNe joI ane jotAM ja e vIMdhAI gaye, paNa kalaMdharanI hAjarIthI zaramAyo. ghare to gayo paNa AkhI rAtrI e pramadAnI yAdi karatAM gALI. prabhAte banne mitre pharI bagicAmAM AvyA ane mitrane sAcI vAta karI. bannee zodha karavA mAMDI. Akhare be strIo maLI. temAMnI eka gaI kAlavALI pramadA sAthenI hatI ane bIjI ajANI bAI hatI. navIna strIe banne mitrone besADyA ane vAta karavA mAMDI. pRSTha. 1854-1860 prakaraNa 2 . madanamaMjarI, navIna prauDha strIe vArtA mAMDI-vaitADha parvatamAM gaMdhasamRddha nagare vidyAdharane cakravatI kanakadara rAjA che tenI pate kAmalatA rANI che. bahu ciMtA pachI e chokarA vagaranA rAjA rANIne dIkarI thaI. enuM nAma madanamaMjarI, e yauvana pAmI paNa ene pati game nahi. pitAe vidyAdharone svayaMvara race. tyAM aneka vidyAdhare Avyo. mAtAe putrIne sarvane paricaya karAvyuM paNa madanamaMjarIne koI game nahi. e te vadhAre dIlagIra thaI. svayaMvara bhAMgI paDaze ane vidyAre kevI thaI cAlyA gayA. madanAnI sakhI lavalikAe ene aMtarabhAva jANavAnI jaNAvavAnI kabUlAta ApI. kanakadara rAjAne bahu ciMtA ane kheda thayA. rAtre cAra purU rAjAnA svamamAM AvyA ane rAjAne AzvAsana ApatAM kahyuM ke emaNe madanA mATe vara zeAdhI rAkhe che ane te tene maLaze ane teTalA sArUM ja tene vidyAdharopara teoe ja ASI banAvI che, rAjAne nirAMta thaI. have dAsI lavalikA madanamaMjarI pAse gaI. varanI zodha mATe pRthvIpara paryaTaNa karavAno nirNaya thaye. rAjA rANIe temAM saMmati ApI. keTaleka divase lavalikA ekalI pAchI AvI. dIkarInA samAcAra kahI AhAdamaMdiramAM be rAjakuMvarano meLApa ane tyAra pachI thayelI madanAnI viSAdagrasta sthiti mAbApane eNe kahI ane bolI ke emAMnA eka para kaMvarI rAjI hoya ema tene jaNAyuM. madane tyAMthI cAlavA azakta hatI tethI tene bagicAmAM mUkI pote samAcAra kahevA AvI hatI. A vAta thatAM kanakodara rAjA kAMi taiyArI karavA gayA ane pote (mAtA) dIkarI pAse dAsI sAthe AvyA. eNe AvIne vijAgrata sthitimAM putrIne joI ane AkhI rAtrI muzkelIo pasAra karI. savAre dAsIe banne kumArane zodhI kADhayA, ATalI vAta karI mAtA kAmalatAe guNadhAraNane potAnI kanyA svIkAravA kalaMdhara mAraphate mAgaNI karI. pRSTha. 18611874
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8 tRtIya vibhAga-kathAsAra. 29 prakaraNa 3 zuM. lagna ane AnaMda mAtAnI mAgaNInI khAkhatamAM kuladhare saMmati khatAvI. sarve ucA, madanamaMjarI pAse AvyA. guNadhAraNane jotAM madanA Azcarya AnaMdamAM garakAva thai gai. te vakhate phanakAdara vidyAdharapati tyAM AvI pahoMcyA. guNadhAraNane jotAM ene paNa AnaMda thayA. tyAM vaLI caTula nAmane dUta AvI nakAdaranA kAnamAM kAMi vAta karI cAhyA gayA. saMkSipta vidhie e bagicAmAM turata ja vivAha (lagna) karavAmAM AvyA. guNadhAraNa ane sadanamaMjarI paraNI rahyA ane sarva arasparasa AnaMda batAvatA hatA tyAM teA nAsIpAsa thayelA vidyAdharonuM ToLuM AkAzamAM laDavA AvyuM. buddhizALI nakAdare vIrahAka pADI, khArathI maLatA vidyAdhara sAthe laDavA enuM lazkara AkAzamAM caDhayuM. guNadhAraNane kheda thayA. peAtAnI khAtara leAhInI nadI vaheze e vAtathI ene dilagirI thai. tyAM te banne lazkarane kAie sthIra karI dIdhA, thaMbhAvI dIdhA. uparanA lazkare guNadhAraNanuM rUpa joi lIdhuM, peAtAnI bhUla samajI lIdhI, kSamA mAgI ane banne lazkara chUTI gayA. khabara paDavAthI guNadhAraNanA pitA paNa tyAM AvI pahoMcyA sarvane AnaMda thayA. nagara praveza thayA. jayakuMjara hAthIpara madhuvAraNa ane guNa dhAraNa beThA, pachavADe kulaMdhara, AkAzamAM vidyAdharA ane hAthaNIpara mAtAjI vigere srImaMDaLa. vidyAdharAnA sArA satkAra karavAmAM AvyA ane te rAtre guNadhAraNa ane madanamaMjarIe mahA sukha bhegavyuM. pRSTha. 1874-1884 prakaraNa 4 chuM. kaMdamuni. rAjyaprApti gRhasthadharyuM, khIje divase prabhAte guNadhAraNane kulaMdhare jaNAvyuM ke AgalI rAtre teNe svapramAM pAMca manuSya joyA. teenA kahevA pramANe guNadhAraNane sarva sArI bAbateA tee karatA hatA. guNadhAraNa e vAta samajI na zakyA. tenA sAsarA kanakAdarane svapramAM cAra manuSyA AvyA hatA te keNu ane A pAMca kANu ? e vAtanI paNa ene zaMkA thaI. kAI jJAnInA yAga thAya tyAre pUchavA teNe nirNaya karI rAkhyA. kanakAira rAjAnA sapakSI ane vipakSI sarva vidyAdharAne yAgya satkAra karI sarvane vidAya karyA. guNadhAraNe tyAra pachI maTTanA sAthe vilAsa ane kuladhara sAthe maitrIne sAre| AnaMda bhAganyA. AhvadamaMdiramAM patnI ane mitra sAthe pharatAM kandamuni nAmanA sAdhune ekavAra yAga thayA. guNadhAraNe dezanA sAMbhaLI, aMtaramAM sadAgama samyagdarzana khaDA thayA ane guNadhAraNe tenI sAthe maitrI mAMDI. te vakhate cittavRttimAM mAharAjanA sainyamAM khaLabhaLATa thayA ane cAritradharmarAje maMtrI sAthe salAha karI gRhidharmane tenI patnI sadguNarastatA sAthe meAkalyA. vicArane pariNAme niya thayA ke hajI vidyAsAthe lagna karavAno vakhata AvyA nathI. kaMdamuni dezanA detA hatA tyAM sadara gRhidharma AvI pahoMcyA ane tene guNadhAraNe sArA Adara ApyA. dezanA sAMbhaLI gRhidharma AdarI guNadhAraNe svamAMtargata manuSyAna khulAsA pUchyo jenA javAkhamAM aMdamunie e bAbata nirmaLa kevaLI nAmanA gurUne pUchavA jaNAvyuM. kaMdamunie anyatra vihAra karyo. madhuvAraNa rAjA krame ArAdhanA karI kALadharma pAmyA. guNadhAraNane rAjya maLyuM, eNe Asakti vagara rAjya pALyuM ane gRhidharmanI sevanA karI. pRSTha. 1884-1895
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 prakaraNa 5 muM. nirmaLAcArya-svamavicAra. eka divasa kalyANa nAmanA sevake guNadhAraNa rAjAne jaNAvyuM ke AhAmaMdira udhAnamAM nirmaLAcArya kevaLI padhAyA che. rAjAne samAcArathI ghaNo AnaMda che. rAjA vaMdana karavA gayA tyAre sUrimahArAja dezanA ApatA hatA. "saMsAramAM kharuM sukha nathI, kharuM sukha zAzvata amUrta dazAmAM che te to mAtra siddha jIvone che. saMsAramAM te niHspRha dazAvALA tyAgIne sukha che?--A dezanAno sAra hate. kaMdamuninA savAlathI rAtane svamane aMge je saMzaya thayo hato tene khulAse kevaLI mahArAje karavA mAMDyo. kanakedare svamamAM cAra manuSya ane kalaMdhare pAMca joyA hatA ane te rAjAnuM hita karanAra hatA te koNa hatA teno khulAso kevaLIe karavA mAMDyo. prathama to asaMvyavahAra nagarathI mAMDIne atyAra sudhIno saMsArIjIvana vRttAMta kahI saMbhaLAvyuM. pachI kahyuM ke aMtaraMga rAjayamAM tene aMge ghaNI khaTapaTo thaI che. hita karanAra cAritrarAjane dhakelI enA aMtaraMga rAjyanA dhaNIdhorI mahAmaha vigere thaI beThA che. kanakadarane svamamAM cAra manuSya AvyA te karma pariNAma, kALapariNati, svabhAva ane bhavitavyatA hatA. kulaMdharanA svamamAM pAMca AvyA temAM sadara cAra uparAMta pAMcamo puryodaya hato. guNadhAraNa rAjAne je sukha thAya che te karI ApanAra e pAMca manuSyo hatA. ATale khulAse karI kevaLI mauna rahyA. pRSTha. 1895-1904 prakaraNa 6 iM. kAryasAdhaka kAraNa samAja. khulAsA upara praznaparaMparA cAlI ane kevaLI e khulAsA AvyA. agAunA bhAvomAM puNodaye kevuM kAma karyuM hatuM tenI vigata samajAvI, paNa jaNAvyuM ke saMsArIjIve kadi puNyadayane eLakhyA nahi ane hiMsAjAnarAdine upakAra karanAra jayA. puNyodaya sAthe chatAM vacce vacce duHkho kema thayAM tenA javAbamAM kevaLIe kahyuM ke cittavRttimAM cAritrarAja ane mahArAjanAM be lazkara sAthe ja rahetAM AvyAM che. karmapariNAma moTo rAjA che. ene moharAya tarapha pakSapAta che paNa jIvanuM vIrya keTaluM che te joyA kare che ane je lazkaranuM jera thAya tyAM DhaLI paDe che. e rAjAne puNyodaya ane pApodaya nAmanA be senApatio che. e pApodaya duHkha Ape che ane Atmavigepana karAve che. e pApodaya svataMtra nathI. sadAgama jIvanI pAse Avyo tyArathI enuM jora narama paDayuM che, paNa jyAre jyAre tene dUra karavAmAM Avato tyAre vaLI upAdhi vadhatI hatI. pachI samyagdarzana AvyA tyAre pApadayanuM lazkara vadhAre dara gayuM. ema suMdara asuMdara vastunA meLApa vAraMvAra thayA. madhuvAraNune tyAM AvyA tyAre 5 padaya vadhAre dUra gayo ane pudaya najIka Ave. e rIte pelA cAra purU sarva suMdara asuMdarane yoga karAvatA rahyA che. tyAre jIvanuM pitAnuM emAM kAMI cAle ke e te UbhA UbhA joyA ja kare ? evo savAla thatA kevaLI e jaNAvyu ke sarvanA nAyaka to saMsArIjIva ja che ane sukha duHkhanuM kAraNa tenI yogyatA ja che ane pelA cAre te sahakArI kAraNa che, saMsAraprapaMca goThavanAra enI thatA ja che ane chevaTe tethI enA upara ja chevaTano AdhAra che. e sarvanuM parama kAraNa niti nagarInA musthitarAja mahArAja che. e rAjA aneka chatAM eka che, rAgadveSa rahita che ane chatAM AjJA dvArA kAraNu
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8]. tRtIya vibhAga-kathAsAra. 31 bhUta bane che. teonI AjJA che ke cittavRttine aMdhakAra vagaranI ane cAkakhI rAkhavI, mahAmaharAjanA lazkarane zatru tarIke oLakhavuM ane tene haNavuM, cAritrarAjanA lazkarane hita karanAra gaNavuM ane poSavuM. AjJAna bhaMga na thavo joIe. bhaMga pramANe duHkha thAya che ane te sadara manuSyo dvArA thAya che. A Akhe kAryasAdhaka kAraNasamAja che. AvI rIte svasa saMbaMdhI rAjAnA saMzayano nirNaya thayo. pRSTha. 1908-1916 prakaraNa 7 muM. saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. guNadhAraNe prasaMgo lAbha barAbara lIdho. potAne nAnAM nAnAM sukhe thayAM te sarva puNyodayathI thayAM che te vAta paNa teNe jANI lIdhI. teNe jANyuM ke puNyadaya potAnAM zubha phaLa bIjAnI mAraphata apAve che. pApodaya paNa tema ja kare che. kAraNonI vicAraNAnI TuMkI vyAkhyA guNadhAraNe spaSTatA khAtara karI batAvI (juo pR. 1918 blAka TAI5). pachI e sukhane thoDuM sukha kevaLIe kahyuM te kharUM moTuM sukha kayAM maLe ? te savAla guNadhAraNe pUchatAM kevaLIe jaNAvyuM ke e sukha to anubhavathI ja maLe tema che ane te to daza kanyA sAthe lagna thAya tyAre maLe. e daza kanyAnI oLakhANa gurUmahArAje karAvI. cittasauMdaryanagare zubha pariNAma rAjAnI niprakapatA ane cAratA nAmanI rANIothI anukrame (1) kSAnita ane (2) dayA nAmanI kanyAo che; zubhramAnasanagare zubhAbhisabdhi rAjAnI varatA ane varyatA nAmanI rANIothI anukrame (3) mRdutA ane (4) satyatA nAmanI kanyAo che; vizadamAnasanagare zuddhAbhisandhi rAjAnI zuddhatA ane pApabhIratA nAmanI rANIothI (5) hatA ane (6) acaratA nAmanI kanyAo che; zabacittapura nagare sadAzaya rAjAnI vareNyatA 2ANIthI (7) brahmarati ane (8) muktatA nAmanI kanyAo che; samyagdarzana senApatie potAnA vIryathI (9) mAnasIvidyA nAmanI kanyA utpanna karI che ane mahArAjA cAritrarAje virati mahAdevIthI (10) nirIhatA nAmanI kanyA utpanna karI che, karma pariNAma mahArAjA devI kALapariNatine pUchIne puNyadayane AgaLa karI e daze kanyAnA mAbApane anukuLa karI e kanyAone cha mAsa pachI paraNAvaze paNa e kanyAone yogya thavA mATe sadguNonuM sevana karavuM joIe. e guNe kayA kayA che tenuM vi. stArathI varNana paNa kevaLIe karI batAvyuM. e daza kanyAne paraNyA pachI kevo AnaMda thaze te paNa varNavI batAvyuM. dIkSA levAnI bhAvanA guNadhAraNane te ja vakhate thaI AvI, paNa kevaLI bhagavAne utAvaLa na karavA kahyuM. guNadhAraNe guNonuM anuzIlana karavAnuM AdarI dIdhuM. sadudha maMtrInI salAha pramANe karavAnuM svIkArI AnaMdamagna hRdaye te nagaramAM pAcho pharyo. pRSTha. 1926-1933 prakaraNa 8 muM. bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe lagna. bhagavAnanI sevAmAM guNadhAraNanA keTalAka divasa pasAra thayA. eka rAtre bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM guNadhAraNane sahaja nidrA AvI gaI tyAM sadabAdha maMtrI vidyA kanyA sAthe hAjara thayA ane guNadhAraNa sAthe e kanyAnA te ja rAtre lagna karyA. prabhAta guNadhAraNa nirmaLAcArya pAse gaye, vAta karI. bhagavAne jaNAvyuM ke rAtre
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 kara samedha maMtrI vidyAne laine AvyA hatA. te samAcArathI meAharAnanI sabhAmAM bhAre khaLabhaLATa thai gayA hatA. viSayAbhilASe vAtanI mahattA batAvI. jJAna. saMvaraNa rAnna bhAre jIssAmAM AvI gayA ane laDavA nIkaLI paDyA. banne lazkara vacce meTuM yuddha thayuM. karmapariNAma rAta je hamaNA hamaNA cAritrarAjane pakSa karatA thayA hatA te saMzayArUDha thayA ane kAMIka taTasthabhAve rahyA. tyAM te guNa. dhAraNa bhAvanArUDha thayA eTale pApeAyanuM sainya narama paDayuM, pAchuM hAcuM ane te ja rAtre vidyAsAthe guNadhAraNanA lagna thayA vadhArAmAM bhagavAne jaNAvyuM ke e zatrue atyAre jarA dUra jaI beThA che paNa enAthI sAvadha rahevAnI bahu jarUra che, kAraNa ke taka maLatAM e jarUra baira kare tevA che. guNadhAraNe e vAta mAnya karI. kevaLIe anyatra vihAra karyo. pRSTha. 1933-1940 prakaraNa 9 suM. nala kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. kevaLInA gayA pachI guNadhAraNe upardiSTa anuSThAne karavAM mAMDacAM. sodhe. dharma ane zula nAmanA samAdhi purUSA sAthe guNadhAraNane paricaya karAvyA ane pItA padmA ane zuklA nAmanI traNa strIo sAthe ALakhANa karAvI ane banne sAthe prema karavAnA lAbheA jaNAvyA. vidyAdi pUrvasnehIenA anuzIlanamAM pAMca mAsa pasAra thayA eTale karmapariNAma rAjA vadhAre anukULa thayA ane pratyekane nagare jai zubhapariNAma zubhAbhisandhi zuddhAbhisandhi ane sadAzaya rAAene maLI temanI kanyAe mane Ape ema geAThavI AvyA. pachI teone jainanagare padhAravAnuM kaheNa mekalyuM ane teo AvyA tyAre mAna ApyuM ane lagnane divasa mukarara karyo. A sarva vAtathI meharAnanA sainyamAM meTA khaLabhaLATa thayA. viSayAbhilASa maMtrIe kahyuM ke nava kanyA sAthe lagna saMsArIjIvanA thaze te bahu bhUMDuM thaze; paNa khIjo upAya na heAvAthI hAla chUpAi rahevuM ane lAga Avye ghero ghAlaveA. bhavitavyatAe paNa ema ja karavAnI salAha ApI ane vakhate Avye khabara ApavAnuM vacana ApyuM. tee cittavRttimAM gupta rIte bharAi gayA. enI asarathI dIkSA AkarI lAgI paNa sadbAdhe sapATA lagAvyA ane karmapariNAme peAtAnuM baLa batAvavA sUcavana karyuM. sauMdha sAthe pachI guNadhAraNa cittasamAdhAna maMDapamAM gayA ane cAritrarAjanuM jakharUM lazkara batAvyuM. A badhI taiyArI joi meharAnta bhayabhIta thai gayA. Akhare mAharAjane rahevAnAM sthAne bhAMgI nAkhyAM. duzmaneAmAMnA keTalAka bhAgI gayA ane khIjA aTavImAM chUpAi gayA. chevaTe meTA pAyA upara lagna samAraMbha thayA. ATha ( pravacana ) mAtAonuM sthA pana karavAmAM AvyuM. bIje divase niHspRhatA vedIne sApha karI, snAna vilepana vigere karavAmAM AvyA, sadnadha maMtrI geAra thayA, karma nAmanAM lAkaDAMne saLagAvyAM, hAma karyo, sadAgama jozI thayA, nava kanyA ( vidyA sivAyanI-vidyA AgalA prakaraNamAM paraNI hatI tethI ) sAthe lagna thayA. khIjI paNa dhRti, zraddhA, medhA, vividiyA, sukhA, maitrI, pramuditA, upekSA, vijJapti, karUNA vigere aneka kanyAe sAthe lagna thayA ane temanI sAthe guNadhAraNe ' AnaMda karyo.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8] tRtIya vibhAga-kathAsAra. tyAM nirmaLAcArya paNa AvI pahocyA. pachI guNadhAraNe temanI pAse dIkSA lIdhI. te vakhate yogya mahotsava thaye. sUtra bhaNyA. ghaNo kALa sAdhu dazAmAM gALI aMte selekhanA karI prathama grecake guNadhAraNa deva thayA. tyAMthI sihapure gaMgAdhara thayo. dIkSA laI cAritra pALI bIje raiveyake gaye. anukrame manuSya thaI pAMce yake jaI AvyuM. pRSTha. 1940-1955. prakaraNa 10 muM-gauravathI adhaHpAta. dhAtakIkhaMDanA bhAratanA zaMkhanaga2mAM saMsArIjIva siha nAme thaye. bALavayamAM dIkSA lIdhI. dvAdazAMgI ane cauda pUrvane abhyAsa karyo. sadAgamanI kRpAthI bahu vidvAna thayo. nAnapaNamAM AcArya pade enI sthApanA thaI. enI khyAti ghaNI vadhI paDI eTale bhavitavyatAne enA upara cheSa tha. eNe meharAnA lazkaramAMthI pApodaya vigerene bolAvyA. pApodayane mokhare mA, jJAnasaMvaraNa rAjAne ane mithyAdarzanane saMsArIjIva najIka mUkayA, zailarAja ane gauravane paDakhe caDhavA kahyuM ane pachavADethI ArtAzaya ane raudrAbhisadhine ghere ghAlavA goThavaNa karI. badhI rItanI dhUharacanA karI dIdhI. ahIM siMhAcArya abhimAne caDhathA, pote ghaNA jabarA che ema bhAna thayuM, jANatA chatAM bhUlyo, sama chatAM na samaje ane jJAnasaMvaraNane vaza paDI Akhare sADAcAra pUrva bhUlya. pachI pramAda paDayo, gauramAM phasAye ane anuSThAnomAM zithiLa thayo. eTale pachI Arta radra thavA mAMDyA ane kRSNAdi traNe bALAoe paNa tenA upara sAmrAjya sthApana karyuM. cittavikSepa maMDapa pharIvAra baMdhAI gayo, viparyAsa siMhAsana goThavAI gayuM ane cAritrarAjanA parivArane chupAI javAno vakhata Avyo. AvI rIte sahAcAryane adha:pAta thate cAlyo, pR. 1956-1963. prakaraNa 11 muM-rakhaDapATo. gaurava, ArtAzaya ane kRSNAdi traNa strIenAM sAmaTAM kAryathI zithiLatA vadhI. aMte AyuvarAja ane bhavitavyatA maLI gayA ane siMhAcAryane ekAkSanivAsa nagare mokalavA gya banAvyuM. pachI e pudugaLAnaMdI thaye. sAco mArga vIsarI gayA. Akhare ekAkSanivAsa nagare gaye. tyAM khUba rakhaDa. pachI paMcAkSapazusaMsthAne pharyo. vaLI vibudhAlayamAM gaye ane cAre tarapha khUba rakhaDo ema karatAM mAnavAvAse Avyo. tyAM aneka ajJAna tapa karyo. vaLI vibudhAlayamAM gayo. ema khUba rakhaDa, bhaTaka, herAna tha, dravya dIkSA lIdhI. e sarva bhramaNanuM kAraNa sihanA bhavamAM karelI zithiLatAo hatI ane tenuM aMtima kAraNa to jIva pote ja hato. AvI rIte saMsArIjIve bIjA prastAvanA sAtamA prakaraNathI kahevA mAMDeluM caritra pUrNa karyuM. pR. 1964-1971. saMsArIjIva kathA saMpUrNa
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 upamiti bhavaprapaMcA kA. prastAva 8-vibhAga bIjo. sarva saMmilana, ceArAkAra dhAraNa kAraNa (prakaraNa 12-15). [ prastAva prakaraNa 12 suM-anusuMdara. agRhItasaMketA AkhI vArtA kharAkhara sAMbhaLI rahI hatI. vAto pUrI thatAM te khAlI ke rakhaDapATAnuM kAraNa AjJAvirAdhana paNa che ema tene jaNAya che. saMsArIjIve e vAta mAnya rAkhI. pachI saMsArIjIne vArtA AgaLa calAvI. cArAkAra dhAraNa karavAnuM kAraNa kahevA mAMDayuM. chellA traivecakrathI bhavitavyatA saMsArIjIvane manujagatinA mahAvideha pADAmAM AvelA sukaccha vijayamAM AvelI kSemapurImAM lai AvI. yugaMdhara rAjAnI rANI nalinIe cauda svasa joyAM. janma thatAM vadhAmaNIe devAI. enuM anusuMdara nAma paDayuM. yAgya abhyAsa eNe karyAM. AkhA suvijayane sAdhI anusuMdara cakravartI thayA. eNe 84 lAkha pUrva rAjya bheAgaLyuM. e anusuMdara cakrI pharatA pharatA eka vakhata zaMkhapura nAmanA peAtAnA tAbAnA nagaramAM AvI pahoMcyA ane peAte laTAra mAratAM. lazkarane pachavADe rAkhI cittarama udyAnamAM AvI pahoMcyA. pRSTha. 1972-1978. prakaraNa 13 zuM-sulalitA ane mahAbhadrA. have keTalAka khulAsA paNa saMsArIjIva pAte ja kare che. agAu je guNadhAraNanA bhava vakhate kaMdamuni hatA te paNa saMsAramAM rakhaDavA ekavAra eNe mAyAkapaTa karyuM eTale bhavitavyatA ane e ja vijayanA haripura zaheramAM lai AvI. tyAM bhImaratha rAjA ane subhadrA rANIne samaMtabhadra nAmanA putra hatA ane tenA upara kaMdamuninA jIvane mUkI putrI avatAra te ja rAntane dhare ApyA ane tenuM nAma mahAbhadrA pADavAmAM AvyuM. sammatabhadre rAjakumAre sudhASa muni pAse dIkSA lIdhI. ene yAgya jANI gurUe AcAryapada ApyuM ane e samRtabhadrAcAryanA nAmathI duniyAmAM prasiddha thayA. have bhImarAtha rAntae mahAbhadrAne gaMdhapuranA divAkara sAthe paraNAvI paNa e turatamAM vidhavA thai. eNe samatabhadra pAse dIkSA lIdhI ane ceAgya kALe ene pratinI pada prApta thayuM, A mahAbhadrAnI vAta thai. mahAbhadrA sAdhvI pharatAM pharatAM ratapura (e ja vijayamAM) nagare pahoMcyA. tyAM magadhasenarAnta ane sumaMgaLArANIne ghare guNadhAraNanI patnI sadanamaMjarI hatI te putrI paNa avatarI enuM sulilatA nAme paDayuM. ene yauvana vaye purUSapara dveSa thayA. mahAbhadrA sAdhvIe dezanA ApI. e mugdhA bhALI sulalitA kAraNa samajI zakI nahi paNa ene mahAbhadrA tarapha ghaNeA prema thayeA. eNe bhagavatInI sevA karavA rahevA icchA jaNAvI. rAjA rANIe putrIme|huthI anicchAe rajA ApI paNa zarata karI ke temanI rajA vagara tenAthI dIkSA na lai zakAya. e vAta mAnya thai. e sAdhvI sAthe dhaNeA kALa pharI paNa jJAnAvaraNIyane AkarI udaya heAvAthI bhaNeluM bhUlI jAya ane ene pATha caDhe nahi evI enI dazA thai. mahAbhadrA sAdhvI eka vakhata pharatAM pharatAM zaMkhapuranagare AvI pahoMcyA. sulalitA tenI sAthe hatI paNa gRhatha vezamAM hatI. A sAdhvI ane strIsamudAya e nagaranA naMdazeThane dhera zALAmAM utaryAM hatA. A sulalitAnI vAta thai. pRSTha. 1939-1982.
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8] tRtIya vibhAga-kathAsAra. 35 prakaraNa 14 muM--puMDarIka ane samaMtabhadra. e zaMkhapura jyAM sarva ekaThA thayA hatA tenA rAnta zrIgarbha hatA. enI rANI kamalinI te mahAbhadrAnI mAsI thAya. e rAjArANIne putra na thAya. ghaNI mAnatA mAnyA pachI bhavitavyatAe guNadhAraNanA mitra kulaMdharane tyAM meAkalyA. rANIne svax AvyuM. putranI AgAhI thai. Akhare putra janmyA. samaMtabhadrane kevaLajJAna thayuM hatuM emaNe A putrane AgamanA dhAraNa karanAra tarIke jaNAvyeA. e navA putranuM nAma puMDarIka pADavAmAM AvyuM. bheLI sulalitA pharatI pharatI samaMtabhadra kevaLI pAse AvI tyAre kevaLI pelA puMDarIkanA vakhANa karI rahyA hatA ane kheAlatA hatA ke atyAre e bALakane karmapariNAma ane kALapariNatie utpanna karyo che. sulalitAne saMdeha thayA ke karmapariNAma e bALakane pitA kemahei zake? ane AcArya bhaviSyat guNAnI vAta kema karI zake ? mahAbhadrAe kama~pariNAmane sarvanA pitA tarIke jaNAvyeA ane te vAtanuM rahasya samajAvyuM. lekamAM vAta karanArane sadAgama tarIke eLakhAvyA ane puMDarIkanA janmathI sadAgamane AnaMda thavAnuM kAraNa samajAvyuM. pachI mahAbhadrAe sulalitAne sadAgama mahAtmA sAthe paricaya karAvyeA. navA bALakane sAvadhAna rahI tapAsavAnI bhalAmaNa mahAbhadrAne karI kevaLI samaMtabhadra anyatra gayA. A bhAjI puMDarIka vadhatA gayA. ene mahAbhadrApara ghaNA prema hatA. ekadA samaMtabhadra pharIvAra zaMkhapuranA cittarama udyAnamAM padhAryAM. puMDarIke dUrathI AcArya kevaLIne joyA eTale AnaMda thayA ane e kANu che ema sAdhvI mahAbhadrAne eNe pUchyuM. sAdhvIe lAbhanuM kAraNa jANI e sadAgama che ema kahyuM. e vakhate puMDarIkane kevaLImahArAjane rAjIkhuzIthI soMpI ApyA ane bhagavAnanI pAse puMDarIke Agamane abhyAsa karyAM. pRSTha. 1983-1989. prakaraNa 15 muM-cakravartI-cAra. saMsArIjIva kahe che ke eka vakhate e ja cittarama udyAnamAM samaMtabhadra upadeza ApatA hatA, sAme mahAbhadrA beThA hatA, khAntumAM sulalitA kheThI hatI, jarA dura puMDarika gurUvaktavya sAMbhaLatA hateA, tyAM cakravartInI senAne avAja rastA uparathI AvyA. Ave| meTA avAja zene haze evA savAla bhALI sulalitAe mahAbhadrA prAMtanIne pUchyo. pravRtinIe kevaLI tarapha joyuM eTale upadezanI barAbara taka joI kevaLI khelyA 'manujagatimAM mahAvideha khajAra che. temAM saMsArIjIva nAmanA cAra Aja muddAmAla sAthe pakaDAyA. ene duSTAzaya vigere sipAio karmapariNAma rA pAse laI gayA. rAjAe ene phAMsInI sajA karI. ene atyAre pApIpaMjaramAM phAMsIe laI jAya che. vadhasthAnake lai jAya tyAre thatA A ze|rabakAra che.' Ave| vicitra khulAsA sAMbhaLI sulalitA AzcaryamAM paDI. AcArye ene agRhItasaMketAnA nAmathI khelAvI. vicakSaNa mahAbhadrA Azaya samajI gaI ane jANyuM ke cArane peAtAnA darzanathI chUTavAnuM banaze. eTale mahAbhadrA cakravartI pAse AvI. cakravartIe cArane AkAra dhAraNa karyo. AcArya pAse AvyA eTale sipAie bahAra rahI gayA. AcArye ene abhaya ApyuM. tyAM AvyA pachI cArAkAra dhAraNa karanAra cakravartIe peAtAnuM AkhuM caritra kahI saMbhaLAvyuM. AvI rIte vAtanI pIphikA karI.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 8 javAbamAM khulAsA karatAM cAre kahyuM ke pAte ja cakravartI anusuMdara che, mahAbhadrA te prajJAvizALA che, sulalitA te agRhItasaMketA che ane sadAgama te AcAryakevaLI samaMtabhadra che ane puMDarIka te bhavyapurUSa yA sumati che. pachI pAte aMtaraMga cArI kevI rIte karI hatI tenI vigata anusuMdare samajAvI. jaNAvyuM ke anusuMdara tarIke ene janma thaye tyArathI aMdaranA zatrue bhAre teramAM AvI gayA hatA, pAte pApamAM rakta thaI gayA hatA, viSayAsakta ane hiMsA meAhamAM cakacUra thaI gayA hatA. AthI cittavikSepa maMDapa ApyA barAbara baMdhAI gayA hatA. pApa vadhatAM e herAna thayA ane pApIpaMjaramAM javA yeAgya thayA. cakravatInI bAhya svArI e ene vadhasthAnake laI janArI svArI ja hatI. evA svarUpe peAte cittarama udyAna najIka AvyA. AcAyaeN vAta karI te sAMbhaLI, mahAbhadrA tenI pAse gai, eNe vAta karI eTale peAtAne narakagAmI samajI e turata cetI gayA. mahAbhadrAne jAtismaraNa jJAna thayuM, TuMkamAM eNe cakravartIne badhI vAta karI dIdhI, cakrIne paNa jAtismaraNa jJAna thayuM ane pe|te puMDarIkane vastujJAna ApavA cArasvarUpa dhAraNa karyuM hatuM-A pramANe anusuMdare khulAsA karyo. A sarva vArtA anusuMdare traNa paheAramAM pUrI karI ane pete mauna rahyA. A AkhI vArtA agRhItasaMketA (sulalitA ), prajJAvizALA ( mahAbhadrA ), bhavya purUSa-sumati(puMDarIka ) sAMbhaLe tema sadAgama ( samaMtabhadra) samakSa saMsArIjIne (anusuMdare) kahI saMbhaLAvI. pRSTha. 1989-2004. prastAva 8-vibhAga 3 jo. mukhya pAtrAnI saMpUrNa pragati (pra. 16-22). prakaraNa 16 suM-anusuMdara (cakravartI-cAra)nuM utthAna. sulalitA vArtAnuM rahasya te| samajI nahi paNa ene saMsArIjIvanA AkhA caritramAM rasa khUba paDaco. puMDarIka je cUpa hane teNe cakrIne pUchyuM ke atyAre cittavRttimAM zuM varte che eTale tyAM cAritrarAjane vijaya ane cAtaram meAhAyanI hAra kema thatI jAya che e eNe batAvyuM, ane peAtAnA dIkSA levAnA bhAva cakrIe vyakta karyAM. e vAta jaNAvatAM cakravartIe peAtAnuM cAra rUpa pheravavA mAMDayuM ane asala svarUpe AvI gayA. te vakhate enA senApati vigere AvI pahoMcyA, paNa caDhDhIne teA have e sarva tyAjya thai paDayuM. eNe e ja vakhate peAtAnA putra puraMdarane rAjA tarIke jAhera karyo. te vakhatane yogya dharma kriyA karavAmAM AvI. zekhapuranA zrIgarbha rAjA tyAM te vakhate aMta:pura ane parivAra sahita AvI pahoMcyA. pRSTha. 2004-2008, prakaraNa 17 muM-sulalitAne pratiSedha, anusuMdara cakravartI meATI rAjya Rddhi che|DI dIkSA levA taiyAra thayA ethI sulalitAne bahu navAI lAgI. anusuMdara cakravartI e tene uddezIne tenA pUratA bhavaprapaMca pharIvAra kahI saMbhaLAvye; asaMkhyavahAra nagarathI mADIne ene keTalI viDaMbanAo thai hatI te krI yAda karI
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8] tRtIya vibhAga-kathAsAra, gayA ane chatAM e samajI nahi tethI tene agRhItasaMketA kahI. vaLI adhama AlizanI nIcatA yAda ApI, manISInAM vacane smaraNamAM ANyAM ane vimaLa akalaMkanI vAtA tAcha karI. chevaTe kahyuM ke tuM peAte ja madanamaMjarI. nirmaLAcArye kahelA AkhA saMsAraprapaMca yAda ApyA. saMsAranATakanAM vividha rUpA saMbhAryA ane pachI vairAgya na thAya tA bhAre navAinI vAta ema paNa kheAlI gayA. chevaTe kharAkhara vicAra karavA ane mehamAM na paDavA ene Agraha karyo. puMDarIka A sarva vAta sAMbhaLI rahyo hatA. ene mUrchA AvI gai. pachI eNe jaNAvyuM ke kulaMdhara pete ja hatA e vAta have tenA smaraNamAM AvI gai che . bhavaprapaMca vicAratAM enI vRtti paNa dIkSA levAnI thai che ane te mATe teNe pitAmAtAnI rajA mAgI. mAtA raDavA lAgI, paNa pitAe tene ThekANe ANI ane zrIgarbha rAjA ane kamalinI rANI paNa dIkSA levA taiyAra thayA. 37 Ama bAjumAM besI vAta sAMbhaLanAra puMDarIka vairAgyaraMge raMgANA ane peAte te| evIne evI ja rahI e vicArathI sulalitAne zAka thayeA. e ATalI pachAta kema che ene khulAsA karatAM anusuMdare jaNAvyuM ke madanamaMjarInA bhavamAM dIkSA lIdhA pachI te pramAdamAM paDI gai hatI, kAMika UMdha upara rAga thayA hatA ane abhyAsa upara arUci thai hatI. A kAraNa jANyA chatAM paNa asara na thai eTale sadAgamanuM zaraNa levA tene kahyuM. sadAgama taraphanA bhaktibhAvathI enAmAM saMvega agni jAgyA, karmanuM jALuM tUTayuM ane sarva bhAve! eNe najare joyA. ahIM sadAgamanI bhaktinAM zubha phaLeA upara anusuMdara vivecana karyu ane gurUnI nimittakAraNatA batAvI. sulalitAne dIkSA levAnA bhAva thayA paNa mAbApanI rajA vagara dIkSA na levAnA nirNaya agAu karyo hatA te jaNAvyo. pRSTha. 2008-2022. prakaraNa 18 muM-sAtanI dIkSA, anusuMdaranI pragati. A vAta cAlatI hatI tyAM sulalitAnA pitA magadhasena ane mAtA sumaMgaLA AvI pahoMcyA. dIkarI sulalitAne bannee samAcAra puchyA ane cakrI anusuMdarane namana karyuM. dIkarIe dIkSA levAnI rajA mAgI. rAjA rANInA bhAva paNa vadhyA. peAte paNa dIkSA levA ujamALa thayA. magadhasena rAjAe ranapuranuM rAjya puraMdara (anusuMdaranA putra )ne ApyuM. anusuMdara cakrI, zrIgarbha, kamalinI ane puMDarIka tathA magadhasena sumaMgaLA ane sulalitA e sAtee te vakhate dIkSA lIdhI. te ja rAtre anusuMdara dhyAnArUDha thayA ane kALa karI sarvArthasiddhe deva thayA, temanA mRta dehanA agnisaMskAra karavAmAM AvyuM. peAtAnA upakArI anusuMdaranA dehavilayathI sulalitAne dhaNA kheda thayeA. samaMtabhadrasUrie ene zeAka dUra karyo ane maraNa bhaya na rAkhavA para tAttvika vivecana karyuM. vaLI kahyuM ke deva tarIkenuM AyuSya purUM karI anusuMdarI amRtasAra thai dharmArAdhana kararo, dIkSA lai e kSAMti Adine bahAra pADaze, dhRti vigerene kharAkhara paraNaze, chevaTe kSapakazreNI mAMDI dhAtIkarmane kSaya karI samuddhAta karI rolezIkaraNa karI adhAtI karmone kApI meAkSa jaze, anaMta jJAnadarzanamaya thaze ane
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ prastAva 8 upamiti bhavaprapaMca kathA. meharAyanA kuTuMbathI taddana mukta thaze, bhavitavyatAne choDI deze ane niraMtara AnaMdamAM magna thaze. pR8, 2023-2033. prakaraNa 19 muM-Agamane sAra. saMga raMgamAM raMgAyelI salalitAe tyAra pachI AkarAM tapa Adaryo. kanakAvaLi, muktAvALa, sivikriDita tape, bhadrA vigere paDimAo, vardhamAna AyaMbila tapa ane bIjA aneka tapa karI eNe karmone bALyAM. puMDarIka gItArtha thayA. samaMtabhadrane eNe eka vakhata dvAdazAMgI Agamane sAra zuM che te pUchavuM. AcArye kahyuM ke sAramAM dayAnayoga che, tene mATe mana:prasAda sAdhavo joIe ane te mATe ahiMsAdi anuSThAne TharAvelAM che. eTale anuchAne e dhyAnanAM aMga che vaLI puMDarIke kahyuM ke "agAu huM ghaNane mokSane Ape tevA tattvasaMbaMdhI pRcchA karato hato tenA javAbamAM te koI buddhine lepa na karavAnuM kahetA, kaI mahezvara smaraNanI vAta karatA, kaI viSNusmaraNanI bhalAmaNa karatA, koi nADine sAdhana kahetA, koI bidanI ghaTanA kahetA vigere vigere aneka sAdhana batAvatAM, to mahAtmA! Ape dayAnayogane dvAdazAMgInA sAra tarIke gaNAvyo ane bIjA paNa tene maLatIja vAto kare che. tyAre pachI emAM vAMdho che ? taphAvata kayAM paDavo ?" AcAryuM kahyuM enA khulAsA mATe eka vArtA kahuM te sAMbhaLa. pRSTha. 2034-2042. prakaraNa 20 muM-vaidya kathAnaka-upanaya. AcAryo vArtA kahI. eka nagaramAM eka sAce vaidya hato. ene divya jJAna hatuM. eNe saMhitAo banAvI hatI. nipuNyaka loko enI vAta mAnatA nahi. e vaidya vyAkhyAna Apato. ene upakRti dvArA sAMbhaLI keTalAka dhUtArAo navI saMhitA banAvavA lAgyA. keTalAMka vacane temaNe sAcAM vaidyanAM lIdhAM ane keTalAMka potAnAM ghuMsADavyAM. AthI pelA UMTa vaidyo paNa mahAvaidha tarIke oLakhAvA lAgyA. chevaTe sAcA khoTAmAM ghaNI iMca UbhI thaI. UMTa vaivo koI vAra koIne sArA karatAM te teTalA pUratuM sAcA vaidyanI davAnuM anukaraNa hatuM. keTalAka to potAnI buddhi upara ja cAlyA ane sAcA - ghanI davA lIdhI ja nahi. AvA ghaNuM phAMTAo cAlyA. saMpUrNa reganAza to sAcA vaidyanI zALAmAM ja rahyo, kAraNa ke ene nidAnanuM pAkuM bhAna hatuM. upanaya. sAcA vaidya te sarvajJa paramAtmA. bIjI zALAo te sAMkhyAdi Aritaka zALAo. rogIo te karma rogathI pIDAtA saMsArI cho. cikitsA karmareganI. jaina darzananI vyApakatA enI cokhavaTamAM che. (samaMtabhadrAcArya kahe che) AgalA prakaraNanA savAlanA javAbamAM kahevAnuM ke sarva tIrthomAM aMza satya che, kAraNake e sarva sarvajJa darzananAM jharaNAM che. mAtra vAta karanArA dhyAna kare te kahevA mAtra che. maLazuddhi AraMbhAdithI mUkAye ja thAya che. upAdhirahita hoya te dhyAna gadvArA mekSane sAdhe che. sAcA vaidyane saMmata
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva 8 ] tRtIya vibhAga-kathAsAra, 3. davA hAya te bhale uMTa vece ApelI heAya teA paNa lAbha jarUra kare che. je anuSThAnA rAgadveSa meha vyAdhine nAza karanAra che te game te tIrthane nAme Ave paNa lAbha karanArAM che ane cittane malIna karanAra anuSThAna asaMmata che. vikAsakramamAM bAhya vezane khAsa sthAna nathI. kharAba vicArakallolathI pApabaMdhana thAya che. pAya ane puNyathI madhyastha rahevAnI jarUra che. udAsInatAthI karmanirjarA thAya che. cittanA saMkalpanALAnA nirodha karavAnI jarUra che. mAdhyathathI meAkSasAdhana bane che. bhinna rUci pramANe sAdhanadharmamAM phera paDe temAM vAMdhe| nathI. jaina yAgamAM vizeSatA A prakAre che te lakSyamAM rAkhavuM-A pramANe samaMtabhadre vAta karI. pRSTha. 2043-2013. prakaraNa 21 muM-vyApaka jaina darzana. jijJAsu puMDarIke vaLI savAla karyo. sarva pAtapeAtAnA darzanane vyApaka kahe che. teA Apa jainadarzanane kayA muddAthI vyApaka kaheche? AcArce javAkhamAM kahyuM-enAM ghaNAM kAraNeA che. enAM deva vItarAga gatadveSa ane meAhapara sAmrAjya meLavanAra che. ene devanAM nAmanA mehu nathI, daza guNathI yukta dharma paNa eka ja che. ane te svarga ane mekSane ApanAra che. ene meAkSamArga paNa eka ja che ane te niratizaya niraMtara AnaMda ApanAra che. A pramANe anya tIrthIe peAtAnA matane vyApaka kahe tA jhagaDA nathI, kAraNa ke emAM bhedabuddhine sthAna ja nathI jyAM AtmAnuM astitva svIkArAtuM hAya, AtmA karmamaLathI lipta hAya tyAM saMsAra che, karmarahita thaye ene mekSa che-e vAta svIkAre te vyApaka darzana che, pachI enuM nAma game te apAya temAM vAMdhe nathI. meAhane vinAza karavAneA uddeza sarvathI mukhya hevA joie. A sarva khulAsA puMDarIka munie sAMbhaLyA. pRSTha. 2054-2063 prakaraNa 22 muM-anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne sekSa, jaina darzananI vizALatA jANyA pachI puMDarIkane abhyAsa karavA tIvra icchA thai. samaMtabhadrAcArye AgamanI kuMcIe puMDarIka munine batAvI, pachI puMDarIka munine yogya vidhipUrvaka AcAryapade sthApyA ane temanA saMbaMdhamAM ATha divasane ma hAtsava thayA. samaMtabhadrane mekSa thayA. puMDarIka AcArye dAnAdi dharma pALI aneka upakAra karyA. dhanezvara nAmanA ziSyanI AcAryapade sthApanA karI, te prasaMge bahu suMdara anujJA karI ane ziSyavargane temanI AjJA mAnavA yAgya upadeza ApyA. puMDarIka praNidhAna. puMDarIke bahu suMdara praNidhAna karyuM je khAsa manana karavA yeAgya che. chevaTe pApe pagama aNurANa karyuM, aneka upasargo sahana karyo ane zukla dhyAna AdarI kSepaka zreNie caDhatAM kevaLajJAna utpanna karI chevaTe samudghAta karI yoganA nirodha karI razailezIkaraNa AdarI parama pada prApta karyuM. mahAbhadrAne meAkSa thayA. Akhare sulalitAnA paNa meAkSa thayA. zrIgarbha vigere rAjA ane anya bhAvikAnI sArI gati thai. pRSTha. 2063-2072
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 prakaraNa 23 muM-teTalA mATe. A caritra graMtharnA kahe che ke meM kahyuM ane tame sAMbhaLyuM. tamAre e tarapha bedarakArI karavA jevuM e nathI. sumati e ladhu. kama davanuM dRSTAMta che. mahAbhadrA e vizALa buddhivALA purUSanuM daSTAMta che ane sulalitA e kaSTasAdhya jIvanuM dRSTAMta che. kalyANamitrane yoga saMpatti apAvanAra che saMsArIjIvanuM caritra dhaNAkharA jIvane baMdhabesatuM Ave tevuM che. saMsArane Akhe viratAra nATaka jevo che. enuM satya svarUpa samajI barAbara vicAravA yogya che. A jIva saMsAramAM rakhaDate baMdha thaI paramAtmA kevI rIte thAya te Akho vistAra khAsa samajavA yogya che. bhavya prANIonuM kartavya A caritra vAMcIne zuM che te para ullekha, AkhA granthane saMkSipta bhAvArtha e che ke zamasukha meLavavA thAya che te meLavavuM, duSTa kamathI cetatA rahevuM ane sadAgamane paricaya karavo. bhavyamAM ochA vadhatApaNuM jarUra hoya che paNa jIvananuM kartavya mAlavizedhanamAM che te yAda rAkhavuM. prastAvane upasahAra. pRSTha. 20732082. canthakartAnI prazasti, ziSya paraMparA. graMthakartAno samaya. zrI haribhadra rasUri mahArAja ane siddhArtha-vigere upayogI hakIkata. pRSTha. 2083-2087,
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ jagatamAM prANIonuM AyuSya pavanathI caMcaLa thayelA jaLanA taraMga jevuM, saMpatti vipatti sAthe maLelI, iMdriyanA saghaLA viSayo saMdhyAnA raMga jevA capaLa ane mitra strI svajanAdikanA saMgamanuM sukha svapra ke iMdrajALa jevuM asthira jaNAya che. to pachI A saMsAramAM evI kaI vastu che ke je sajjana purUSone AnaMdanA sAdhanarUpa thAya? vinayavijaya upAdhyAya, zAMta sudhArasa dhanyAste vItarAgAH kSapakapathagatikSINakarmoparAgAstrailokye gaMdhanAgAH sahajasa muditajJAtajAgradudvirAgAH / adhyAruhyAtmazuddhyA sakalazazIkalAnirmaladhyAnadhArAmArAnmukteH prapannAH kRtasukRtazAtopArjitA hantya lakSmIm // pakazreNI vaDe jemaNe karmazatruone kSINa karI nAkhyA che, sahaja sadeAdita jJAna vaDe jAgRta vairAgyavaMta hovAthI traNa lokamAM gaMdhahastI samAna zrIvItarAga paramAtmA ke jeo AtmazuddhithI saMpUrNa caMdrakaLAnI jevA nirmaLa dhyAna dhArAnI upara ArUDha thaine pUrvakRta seMkaDo sukRta vaDe upArjana karelI tIrthaMkara padavIne pAmI mokSanI samIpa jaI rahyA che temane dhanya che! AyurvAyutarattaraGgataralaM lagnApadaH saMpadaH, sarvepIndriyagocarAzca caTulAH sandhyAbhrarAgAdivat / mitrastrIsvajanAdisaGgamasukhaM svapmendrajAlopamaM tatkiM vastu bhave bhavediha mudAmAlambanaM yatsatAm // 6 sadara, pramAda bhAvanA. bhaInto'pi prAjyazaktispRzaH kiM, dharmodyogaM kArayeyuH prasahya / dadhuH zuddhaM kiM tu dharmopadezaM, yatkurvANA dustaraM nistaranti // prabhuLa zaktivALA arihaMta bhagavAna paNa zuM aLAtkAre dharma udyama karAve che? teo to zuddha nirdoSa dharmano upadeza Ape che. te pramANe je bhavya jano varte che te saMsAra samudra tarI jAya che.
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa saMjJA. 1 dhanarobara-sAgara maMtrI. 2 dhananI zeAdhamAM. 3 harikumAra vineda. ... prastAva chyo. pRSTha. . prakarazu. 1465 1 kapurUSa thAna 1473 1486 4 manmatha AkuLatA-Ayurveda. 1507 5 nimittazAstra-harimaMjarI anukramaNikA. 1517 1527 saMdha. 6 maithuna yovana maitrI. cha bharadayathI rAjyasiMhAsane. 1565 8 dhanazekharanI niSphaLatA, 9 uttamarAri. 1545 1553 ... ... .... ... 1 ghanavAhana ane aka 2 leDaramAM Aga (prathama munivairAgyaprasaMga ). 1657 3 dArUnuM pIThuM. (dvitIya,,,,) 1665 4 araghaTTa ghaTTIyaMtra. (tRtIya,,) 1681 5 pAMca kuTuMbIone bhAjana, (caturtha,,,,) vyApArI ( paMcama ra ,,) 6 cAra kathAnaka " 7 sadara cAlu. 1714 *** 8 saMsArabanara. (14 ,, ) 1734 ,,) ... ... ... 1645 187 saMjJA. . ... 1557 11 (1) nikRSTa rAjya.... *** 1568 12 (2) adhamarAjya-yaeNAginI dRSTidevI. 13 (3) (4) vimadhyama madhyama rAjya. ... ... ... ... ... 14 (5) uttama rAjya. 15 (6) variza rAjye. ... 16 hira ane dhanazekhara. ... ... prastAva sAtamA. 9 sadara cAlu. .. 10 sadAgamasAnnidhya, akalaMkadIkSA.1761 11 mahAmeAha ane mahApati. kA 12 zruti. kAvid ane bAliza, 1777 13 roka ane drAcAra 1786 14 mahAparigraha.. 15 mahAmeAhanuM mahAn AkramaNa. 1801 1000 : 16 rakhaDapATA. cha pragatine mA upasaMhAra. khulAsAo 1791 16 ... *** ... ... ... ... ... ... 1577 ... 1586 1594 1613 1629 1748 t 40
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ anukramaNikA. prastAva AThame, prakaraNa, saMjJA. pRSTha. | prakaraNa. saMjJA. pUcha. (1) caritra. 15 cakravartI-cera. * * 1989 1 guNadhAraNa kumAra. . . 1854 (3) mukhya pAtra pragati. 2 madanamaMjarI. . . 1861 3 lagna ane AnaMda. .. * 1874 ! 16 anusuMdara (cakravartI-cAra) 4 kaMdamuni rAjyaprApti-gRhidharma. 1884 utthAna. ... ... ... 2005 5 nirmaLAcArya svapravicAra ... 1895 17 sulalitAne pratibodha. . 2008 6 kAryasAdhaka kAraNasamAja. 1904 18 sAtanI dIkSA. anusuMdaranI 7 saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. 1916 pragati. ... .. ... 2023 8 bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe 19 Agamane sAra. ... ... 2034 lagna .. .. . ., 1933 20 vaidya kathAnaka-upanaya.... 2043 9 nava kanyA sAthe lagna. hathAna | 21 vyApaka jana darzana, ... 2054 pragati. ... ... ... 1940 - 22 anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA 10 gauravathI adha:pAta. ... 1956 : sulalitAne mela. ... 2063 11 rakhaDapaTe. ... ... ... 1964 (2) saMmilana. ! (4) rahasya-prazasti. 12 anusuMdara. ... ... .. 1992 23 teTalA mATe.... ... ... 2073 13 sulalitA ane mahAbhakA. 1979 upasaMhAra. . . . 2081 14 puMDarIka ane sAmaMtabhadra. .... 1983 prazasti . .. ... .. 2083
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ senseRSERSE ARARARAANARANASAN aba meM sAcA sAhiba pAyA, yAMkI sevA karata huM yAkA; muja mana prema sAhAyA, akhameM sAcA sAhiba pAyA. 1 akhameM, 3 vAkuM erana hAve apanA, jo dIje ghara mAA; saMpatti apanI kSINameM deve, vaya teA dIlameM dhyAyeA. akhameM. 2 eranakI jana karatahe cAkarI, dUra deza pAu ghAse; aMtarajAmI dhyAne dIse, vaya teA apane pAse Ara kamahuM koI kAraNa kApyA, maheAta upAya na tuse; cidAnaMdarbhe magana rahetuM haiM, ve teA kabahu na rUse, amareM, 4 eranakI citA citta na miTe, sama dina dhaMdhe jAve; thIratA sukha puraNa guNa khele, vaya teA apane bhAve, akhama, 5 parAdhIna he bhega ArakA, yAte heAta vijogI; sadA siddha samasukha vilAsI, vayatA nijaguNa bhAgI, akhameM, 6 jyuM jAnA tyuM jaga jana jANeA, meM teA sevaka unake, pakSapAta te| parazuM hAve, rAga dharata huM gunakA. bhAva ekahI sama jJAnIkeA, murakha bheda na bhAve; apanA sAhima jo pichAne, se| jasalIlA pAve, amaneM, 8 akhameM. 7 zrImaddazAvijaya upAdhyAya. AEhata BASBASISBANENSBASERSER
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI upAiMta bhavaprapaMcA thA. chaThTho prastAva. avataraNa.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaThThA prastAvanA pAtro vigere. sAmAnya pAtro. sthaLAdi. AnaMdapura. (bahiraMga) kamalasuMdarI. agatyanA pAtro. kesari. AnaMdapurano rAja. jayasuMdarI. kesarirAjAnI rANI. harizekhara. AnaMdapura vAstavya. vaNika. kathAnA cakano pitA. baMdhumatI. harizekharanI patI. kathAnAyakanI mAtA. dhanazekhara. kathAnAyaka. saMsArIjIva. harizekharano harikumAranI mAtA. kesarirAjAnI mRta rANI. 1462 (aMtaraMga) pu daya. sAgara, dhanazekharano aMtaraMga mitra. (puNya). dhanazekharane bIjo aMtara mitra. (lAbha). jayapura. (bahiraMga) bakula. bhaginI. kamalinI. jayapura nagarane zeTha. bakulazeThanI patI. bakulazeThanI putrI. kathAnAyaka banazekharanI 5tI.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ ratakIya. (bahi.) harikumAra, nIlakaM. (aMtaraMga) zubhracittanagara. (aMtaraMga) manujagati. (aMtaraMga) zikharaNI. mayuramaMjarI. | cauvana. maithuna. sadAzaya. vareNyatA. brahmarati. muktatA. karmapariNAma. phAlapariNati. dharaNa. AnaMdapuranA kesirarAjAne putra. kamalasuMdarIthI jaMgalamAM janmela, ratadvIpane rAjA. hirakumAranA mAme|. vasumatI. aMdhelA. nIlakaMTharAjAnI rANI. nIlakaMTharAjAnI putrI. harikumAranI patnI (devI kAlapariNatinA anucarA. dhanarokharanA mitrA. zubhracittane rAjA. sadAzayanI rANI. sadAzayanI dIkarI. maithunanI vairiNI. sadAzayanI dIkarI. sAgaranI vairiNI. manuSyagatine rAA (bIjo prastAva) niIja paNa jagatpitA. karmapariNAmanI rANI (,,) samaya. lalita. pAzekhara. vilAsa. vibhrama. peAla. subuddhi damanaka. sAryavAha. vasumatIne harakumArasAthe ratadvIpe lAvanAra. kamaLasuMdarInI vizvAsu dAsI. hirakumAranI dhAtrI. hirakumArane saMbaMdha joDI ApanAra. paTa batAvanAra. tApasI - harikumAranA aMtaraMga mitre. nIlakaMTharAAneA maMtrI. subuddhimaMtrInA dAsa. hirakumArane cetAvanAra. 1463
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ (aMtaraMga) audAsinya. adhyavasAya. dhAraNA. dharmadhyAna. samIjayAga. zukaladhyAna. zailezo. nivRti. samatA. *li @ 1PelaJbk siddAnta. aprabuddha. (nikRSTa. adhama. vimadhyama. madhyama. uttama. variSTha. parama purUSa. siddhAntanA ziSya. mahAmeAhu, cAre puruSArthahIna. adhamAdhamaputra arthakAmAsakta. adhama putra. saMsAra ane dharma sAcavanAra. viSayAbhilASa. mekSAthI, samantu paNa cheDanAra nahi. cAritrarAja, mehune haNanArA. svarAjyAsasvayaMjJAnI. tIrthaMkara, gAsana pravartaka saddhedhamaMtrI. rAjyamArga. cittavRttithI nivRti sudhI dRSTi. sIdheA mArga. cittavRtti aTavImAM Avela mahAhada. sadara aTavImAM mahAnadI. sIdhI nAnI keDI. keDImAMthI meATA rastA. sIdhI nAnI keDI, mahAmArga. aMtIma audAsinya mArgane aMte AvelI ma hAnagarI. yoganalikA, abhyAsa. verAgya. vitarka. +380 aprabuddha ziSya. khArA nekara caturtha prastAvanA jANItA pAtrA. viSayAbhilASa maMtrInI dIkarI. uttamaqamAranA khAsa anucara. cAritrarAje mekalela anucara. * maitrI. muditA. karUNA. upekSA. yeAginI. devI. " " " zArdUla, harikumAraneA mitra. 14; &
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM paramAtmane namaH zrI uSAMta bhavaprapaMcA kathA. vibhAga 3 jo. - prastAva cho. avataraNa. maithuna, lAbha, cakSuriMdriya, prakaraNa 1 luM. dhanazekhara-sAgara maitrI. A manuSyalAkamAM eka AnaMda nAmanuM ahiraMga pradezamAM meTuM nagara hatuM; te hamezAM AnaMdanuM sthAna hatuM; dASA te tenAthI dUra ja gayelA hatA. te AnaMda nAmane sArthaka karanArA nagaramAM rahenArA manuSyA aneka prakAranA vilAsa, ullAsa ane lAvaNya ( khubasuratI )nI lIlAthI devatAo sAthe spardhA karanArA hatA ane mAtra tenI AMkhamAM palakArA thatA hatA tethI ja te devAthI jUdA paDI zakatA hatA,' bAkI AnaMdavilAsa ane sarva bAhya najare jANe te devanuM sukha bhAgavatA hoya tevA ja jaNAtA hatA. te mAre che. bAhya najare 1 devatAnI AMkhA palakArA mAratI nathI, manuSyanI devatAthI manuSya AMkhanA palakArAthI jUdA paDe che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1466 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 nagaranI strIo pitAnI tarapha purUnuM AkarSaNa karI rahI hatI ane chatAM pote AMkhano palakAre paNa mAratI na hovAthI devIone AkAra dhAraNa rahI hatI. jokeno pozAka citravicitra prakAranAM kiraNavALAM ronAM AbhUSaNenA hAlavAthI e suMdara lAgato hato ke jANe te idradhanuSyanA daMDanA eka bhAgathI zobhatuM AkAzaja hoya nahi ema lAgatuM. matalaba ke nagaranA leke sukhI hatA, strIo atyaMta rUpALI hatI ane temanI sukhI sthiti temanA sArabhUta rata vigere dravyo uparathI paNa spaSTa jaNAI AvatI hatI. AnaMdanagare harizekharazeTha, guNavAna baMdhumatI bhAryA, ghanazekharane janma-vauvana, e AnaMdanagaramAM kesari nAmano mahArAjA rAjya karato hato; zatruonAM jabarajasta hAthIonAM kuMbhasthaLe bhedI nAkhavAnAM aneka utsAhapUrvakanAM sAhase teNe karelAM hatAM ane duniyAne moTe bhAga jItIne teNe potAnA hAtha nIce ANI dIdhela hato. A rAjAnI prakhyAti lokamAM bahu sArI thayelI hatI. e kesari rAjAne kamaLapatra jevAM netrovALI ati suMdara rUpALI ane patiparAyaNa eka jayasuMdarI nAmanI mahArANI hatI. aneka suMdarIonA samUha vacce e rAjaramaNIe rUpa hAvabhAva ane vAtsalyAdi bAhya aMta2 guNemAM jayapatAkA meLavI hatI ane sarva bAbatamAM pite sarva suMdarIothI zreSTha che ema spaSTa rIte siddha karI batAvyuM hatuM. e nagaramAM eka harizekhara nAmano vaNika vasato hato. te dhanavAna hatA, AkhA nagarane AdhAra hato ane rAjA kesarine paNa ghaNe mAnIta ane vallabha hato. pitAnA dAnaguNuthI lekarUpa anAjamAM e harizekhara varasAdanA jevuM kAma karatA hatA, matalaba varasAda jema varasIne dANAne ghaNuM vadhArI mUke che tema te athaene dAnathI navAjI deto hato ane pitAnA mitrarUpa kamaLavanamAM teNe sUrya jevuM kAma karyuM hatuM eTale sUrya jema kamaLavanane navapallava 1 palakAre eTale (1) nimeSa ane (2) kaTAkSa. e be zleSamAM artha samaja. 2 aMbara zabda ahIM mULamAM vAparyo che te zleSa che; (1) AkAza ane (2) pozAka,
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] dhanazekhara-sAgara maitrI. 1467 kare tema e harizekhare mitramaMDaLane potAnA uttama guNothI AnaMdayukta karI dIdhuM hatuM, matalaba ke e zeTha jevA dhanavAna evA ja guNavAnuM paNa hatA. e harizekharane atyaMta vahAlI baMdhumatI nAmanI strI hatI; AryakuLamAM utpanna thayelI e lalanA lAvaNyarUpa amRtane te jANe kuMDa ja hatI, jAte parama pavitra hatI ane harizekharanA hRdayamAM vaselI premamUrti hatI. e baMdhumatI jANe rUpanuM paNa rUpa hoya nahi tevI lAgatI hatI, lakSmIdevInuM jANe darzana karAvatI hoya tevI jaNAtI hatI, uttama zIlavrata ane cAritranuM te jANe AvAsa ja hoya tevI pavitra hatI ane patibhaktinuM sAkSAta maMdira hoya tevI mAlUma paDatI hatI. aho agRhItasaMketa ! mane have mArI strI bhavitavyatAo eka navIna goLI ApI te laIne huM A baMdhumatInI kukhamAM dAkhala thayo. mArI te mAtAnI kukSIrUpa yaMtramAM aneka prakAre pIlAyA pachI Akhare jyAre mAro tyAM rahevAno samaya pUre thaye tyAre jema nArakImAMthI nArakInA jIva bahAra nIkaLe tema huM mArI mAtAnI kukhamAMthI bahAra nIkaLe ane huM bahAra AvyuM tyAre mArI sAthe mArA be mitro paNa AvyA, mane bahAra Avela jemAM putrajanmathI baMdhumatI ghaNI rAjI thaI, harizekharane paNa AnaMda thayo ane teoe putrajanmano mahotsava karyo, lekene ane saMbaMdhIone jamADyA ane vadhAmaNIo ApI. mArA janmane bAra divasa thayA eTale atyaMta moTA mahotsavapUrvaka mArA mAtApitAe dhanazekhara evuM mAruM nAma pADyuM. mArI sAthe te ja vakhate be mitrono paNa janma thayo ema upara jaNAvyuM te sAgara ane puNyodaya nAmanA mArA datadAre samajavA. e banne mitro aMtaraMga rAjyanA rahenAra hovAthI mArA pitAne emanI hayAtInI ke janmanI khabara na paDI paNa teo mArI sAthe rahevA lAgyA ane mArI ja sAthe vadhavA lAgyA. evI rIte mArA mitronI sAthe vadhatA vadhatA huM kAmadevanA maMdira samAna yuvAvasthA pApo, 1 A vArtA saMsArIjIva sadAgama samakSa kahe che ane agRhItasaMketA sAMbhaLe che. A saMsArIjIvanuM caritra che. A vakhate te dhanazekhara tarIke prasiddha thavAne che ane tene sAgara (lAbha) ane mithuna (para ramaNI ramaNa) sAthe prema thavAne che.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1468 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 matalaba bALapaNa vaTAvIne huM have yuvAna anyA. pachI koi kaLAcAryane mane soMpavAmAM Avye tenI pAse eka dharmakaLA mUkIne bIjI sarva kaLAo huM zIkhI gayA. sAgaranA kalloleA. AvI rIte huM moTA thateA jatA hatA te vakhate mArI sAthe mAre mitra sAgara paNa vadhyA jatA hatA. have sAgara mArA manamAM peAtAnI zaktithI aneka prakAranA kallolA dareka kSaNe utpanna karatA hatA, darIAmAM dareka kSaNe meAAM Ave che tema mArA manamAM sAgara mitranI salAhathI vAraMvAra kallolA thai AvatA hatA. e sAgara mitranI zaktithI kevA kevA kallolA thai AvatA hatA tenA thoDA dAkhalAo batAvuM chuM. * " A duniyAmAM dhana ja kharekharUM sArabhUta che, dhana ja kharekharUM sukha ApanAra che, dhananA ja loko vakhANu kare mholanA namunA che, dhananA guNa adhikAdhika gavAya che; leke " dhanane ja vAMde che, pUje che, name che; dhana ja " kharekhara sAcuM tattva che, dhana ja kharekharA paramAtmA che ane "dhanamAM ja sarva mAmA pratiSThA pAme che, AvI vase che. duniyAmAM " avalokana karIne nheze te barAbara mAlUma paDaze ke A duniyAmAM " je prANI paisA vagaranA che te vAstavika najare jotAM tarakhalAne " tAle che, rAkha (rakSA) jevA che, zarIranA mela jevA che, dhULa " jeve che athavA vadhAre vAstavika rIte elIe teA tenI teTalI ** "paNu kimata nathI, te vastutaH kAMi nathI. rA duniyAmAM devatAo " thAya che te paNa dhanathI ja thAya che, devatAnA svAmI iMdra thAya che "te paNa dhanathI ja thAya che ane A rAjAe dekhAya che te paNa " dhananeA ja camatkAra che, e deva iMdra ke rAjAe bIjAthI meTA "dekhAya che tenuM kAraNa dhana ja che, bIjuM kAMi kAraNa che ja nahi. 1 sAgara eTale leAbha. ene sAgara eTalA mATe kahevAmAM Ave che ke jema samudranA cheDA AvatA nathI tema leAbhaneA cheDA nathI, Aje dhAreluM kAle maLe eTale ethI icchA vadhAre thAya che. leAbhane zAsrakAre aneka jagyAe ' sAgara ' ane 'AkAza sAthe sarakhAvela che. jue upAdhyAyajInI leAbha pApasthAnakanI sajhAya. 2 dhanavAnone athavA dhananA arthane AvA ja vicAra Ave che. jarA avaleAkana karavAthI te spaSTa jaNAi Avaze.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] ghanazekhara-sAgara metrI. 1468 A duniyAmAM manuSyapaNuM athavA purUSapaNuM ekasarakhuM hovA chatAM eka dAtAra dekhAya che ane bIjo dAna lenAra athavA mAganAra dekhAya che, eka zeTha dekhAya che ane bIjo nakara dekhAya che-e sarva camatkAra dhanane che, e paisAne prakAra che, mAyAnuM e nATaka che. A badhI vAtanuM rahasya e che ke mANase game teTalA prayatna karIne A bhavamAM paisA ekaThA karavA, pitAnA karavA ane tene "barAbara svIkAra kare ane je tema karavAmAM na Ave athavA "temAM gaphalatI karavAmAM Ave to tene manuSyajanma niphaLa che ane phere nakAmo che ema samajavuM. A pramANe hakIkata hovAthI pitAnA vaDIlo pAsethI game teTalA paisA AvelA ke maLelA hoya ane gharamAM mArA pitAnA ghaNuM paisA hoya to paNa mAre adhika dhana meLavavuM ja joIe. are ! jyAM sudhI jhagajhagAyamAna teja karatI rananI rAzio ane hIrAmANekanA DhagalAo huM mArA gharamAM mAre pitAne hAthe ANelAM jeu nahi tyAM sudhI mArA jIvane cena kema paDe? mane barAbara nirAMta kema thAya? ane mArA manane zAMti kyAMthI thaI zake? mATe have to kaI dUra paradezamAM jaI sarva prakArano prayAsa kare, bhale te prazaMsanIya heya ke niMdanIya heya, paNa koI paNa prakAre paisA pedA karIne mAre mAruM potAnuM ghara bharI devuM. AvA AvA aneka prakAranA sAgaranA taraMgathI vyAkuLa thaIne he agRhatasaMketA! huM mArA pitAjInI pAse gaye. sAgaramitra mArA manamAM dhana game te prakAre ekaThuM karavAnA vicArene aMge aMdara rahIne vadhAre vadhAre preraNuM karyA ja karato hato. dhanaprApti mATe paradeza javA nirNaya. tadviSaye pitA abhiprAya nirdeza. dhanazekharane Agraha ane anujJA, AgaLa vArtA calAvatAM dhanazekhara (saMsArIjIva) agRhItasaMketAne kahe che ke sAgaramitranI asarataLe huM pitAjI pAse gaye tyAre temanI ane mArI vacce nIce pramANe vAtacIta thaI ghanazekhara-"pitAjI! mAre dhana pedA karavA mATe paradeza javAnI ghaNuM IcchA che, tyAM jaIne mArI zakti pheravuM, mAruM purUSArtha batAvuM, evo mAre vicAra che; to ApazrI mane tema karavA mATe rajA Apo."
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 harizekhara--< dIkarA ! ApaNe te viDalA pAsethI eTaluM badhuM dhana meLavavA bhAgyazALI thayA chIe ane tane teA eTaluM dhana maLe che ke atyAre joie tevA tuM vilAsa kara, upabhogeA kara, dAna Apa ane paisA kharaca te sarvane pahoMcI zake teTalI ApaNI kuLakamAgata puMjI che. tAre joie teTalA paisA temAMthI kharaca, ApI de ke ekaThA kara temAM tane koi nA pADanAr nathI. mATe bhAi ! ghare rahIne tAre joie teTalA kharaca kara, ke tArI marajImAM Ave te pramANe dhananI vyavasthA kara, paNa tuM paradeza javAnI vAta kara nahi. tArA vagara huM eka kSaNu paNa rahI zakuM tema nathI. '' dhanazekhara--" pitAjI ! je lakSmI pUrvapurUSoe svapArjitane mahiM mA. pedA karI hAya tene upabhAga karatAM te mANase khAsa zaramAvuM joie. mane navAi tA e ja lAge che ke ema karatAM zarama kema nahi AvatI hoya !! jema bALako nAnapaNamAM mAtAnAM stananuM pAna kare te pramANe evI vaDilApArjita milkata te| mAtra mUrkha mANasA ja vApare. bAkI jyAre mANasa cogya vayanA (umara lAyaka) thAya tyAre e vaDilApArjita milkatane bhAga karavA te te ghaNuM ja zaramAvA jevuM che, nIcuM jovA lAyaka che, atyaMta tiraskArane pAtra che, ane pitAjI ! e kuLa+-mAgata puMjIne bhogavavA ja mAMDI hoya to keTalA vakhata cAlI zake ? samudramAMthI tame TIpuM TIpuM pANI kADhyAM kare ane navuM pANI vadhAre nahi te moTA dariyA paNa Akhare khuTI jAya, navIna pedAza karyA vagara tA kuberabhaMDArInA bhaMDAra paNa khUTI jAya, to pachI ApaNI puMjI te zA bisAtamAM che? mATe pitAjI ! mane paisA pedA karavAnI je prabaLa icchA thai che ane te saMbaMdhI mArA manamAM je utsAha jAgrata thaye che tene Ape bhAMgI na nAkhavA ane maherabAnI karIne mArA virahathI thatI pIDAne Ape sahana karI levI. Apane huM mArA manamAM je vAta che te spaSTa rIte kahI dauM chuM. vAta e che ke dUra dezAMtaramAM jaine mArI potAnI bhujAe vaDe moTI lakSmI pedA na karUM ane te vaDe rananA DhagalAo na vasAvyuM tyAMsudhI mArA jIvane jaMpavaLe tema nathI, mArA manane cena paDe tema nathI, mArA cittane nirAMta vaLe tema nathI. A pramANe mAre te game tema karIne paradeza javuM ja che ane e vAta mArA manamAM ceAsa thayelI che, te pachI mArA javAnI khAmatamAM Apa aDacaNa zA mATe nAkheA che? mAre te game tema karIne javuM ja che. ' 1470
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1 ] dhanazekhara-sAgara maitrI. 1471 pitAe joyuM ke chekarAne paradeza javAnA Agraha kharekhara thayA che, nA pADavAthI koi rIte aTake tema nathI DAsA kraMcaane vadhAre tANavA jatAM (vAta) tUTI jAya tema vAi gayA. che tethI vicAra karIne bAlyA, paNa khelatAM khelatAM snehathI temanuM hRdaya pIgaLI gayuM ane AMkha upara tenI asara spaSTa dekhAi AvI. harizekhara (javAba ApatAM)--" dIkarA! tArA manamAM evA ja nizcaya che ane te nizcaya pharI zake tema nathI teA tArA vicAra hAya tema kara ane tArA maneAratha pUrA kara. mAtra tuM mArI ATalI vAta dhyAnamAM rAkhaje--meM tane ghaNA sukhamAM ucheryo che, tuM prakRtithI ghaNA sIdhI lAinanA mANasa che, dezAMtara dUra che, rastAo ADA" avaLA ane AkarA che, leAkeA vAMkAM hRdayavALA vyavahArU zi" hAya che, strIe chetaravAnI kaLAmAM ghaNI kuzaLa " hAya che, nIca ane durjanA ghaNA heAya che, sajjanabhAgye ja maLI Ave che, dhUtArA leAkeA aneka khA ma Nu. ' sArA mANase| 88 prakAranA prayogo karavAmAM ghaNA catura hAya che, vepAra karanArA ) ghaNA kapaTI heAya che, karIyANA vigere drabyAnuM rakSaNa karavAmAM ghaNI muzkelIo naDe che, navI juvAnI aneka " prakAranA vikArene karanArI hAya che, aneka kAryo AdaravAmAM Ave 66 (vANIA ' " "tenAM pariNAme du:khe jANI zakAya tevAM heAya che, pApa athavA yama hamezAM anartha karavAnI mAmata ghaNI pasaMda karanAra hoya che, "cAra ane luccA leAkeA vagara aparAdhe gussA karanArA ane herAna "karanArA hoya che; tethI jyAre jevA prasaMga Ave tyAre te vakhatane "anusarIne tAre koi vakhata taddana paMDita thai javuM ane koi vakhata rr taddana mUrkha anI javuM, koi vakhata dAkSiNatAvALA banI javuM "ane koi vakhata tadna kaThora banI javuM, kAi vakhata taddana dayALu " anI javuM ane koi vakhata ekadama nirdaya banI javuM, koi vakhata moTA laDavaiyA bahAdura banI javuM ane koi vakhata taddana bIkaNu " khAyalA banI javuM, koi vakhata ekadama dAnezvarI manI javuM ane "koi vakhata ekadama kRpaNu thai javuM, keAi vakhata agavRtti dhAraNa karI mauna thai javuM ane koi vakhata catura (huziyAra vaktA ) anI " javuM ane hamezAM kSIrasamudra jevA UMDA, gaMbhIra ane zAMta buddhihuM dhanavALA thai javuM ane eTalA UMDA rahevuM ke koi mANasa e
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1472 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 "rasamudranA madhya bhAga kadI pAmI zake nahi. paradezamAM tAre A "pramANe vartavuM eTalI mArI tane khAsa bhalAmaNa che." ghanazekhara-"pitAjI! Ape ghaNu kRpA karI ! ane mane bahu sArI vyavahArU zikhAmaNa ApI ! Apa have mArI pa ra ka ma buddhino mahimA barAbara joje. pitAjI ! huM ahIMthI AturatA. * eka rUpIo paNa laI janAra nathI, ApanI puMchamAMthI eka kuTI badAma paNa mArI sAthe laI janAra nathI, mAtra mArUM sarva (parAkrama) ja mArI sAthe laI jaIza, tene ja mAruM dhana gaNIza ane te dhananA jorathI aneka prakAranAM dhana ekaThAM karIne je huM pAcho ghare AvuM te mAruM nAma Ape dhanazekhara pADyuM che te sAcuM ane yogya gaNAze ane tema karUM to ja huM Apane khare putra chuM ema Apa mAnajo. je tema na karyuM ane paisA na meLavuM te huM ghare AvanAre ja nathI, Ape ema samajI levuM ke Apano putra paradezamAM marI gayo che ane mAruM snAna karI levuM. kAraNa ke pitAjI! mAre evo daDha nizcaya che ke sathavAre, vepAra karavAnI cIjo ane sahAya karanArA mANasonI sAmagrIthI paisA pedA karavAnuM kArya to strIo paNa karI zake che. dhananAM sAdhana vaDe dhana meLavavuM temAM vizeSatA zI che? evA sArA saMyogomAM yuvAna mANasa paisA meLavI zake temAM navAI zI che? mAre to eTaluM vadhAre batAvI ApavuM che ke kaI paNa prakAranI khAsa sAmagri lIdhA vagara ane gharethI hAthe ane page bahAra nIkaLele mANasa paNa pitAnuM ghara potAnA pedA karelAM ratnanA bhaMDArothI bharI zake che." A pramANe bolIne mArA pitAjIne page huM po. te vakhate - putrasnehathI AMkhomAMthI AsuM pADatI mArI mAtA mAtAne A zvAsa na. baMdhumatI pAse UbhI hatI ane sarva vArtA sAMbhaLatI hatI tene paNa huM page paDyo ane te ja vakhate ekadama paherele kapaDe bahAra nIkaLI gaye, mAbApa raDatAM rahyAM ane mArA banne mitro (puNyodaya ane sAgara)ne aMdara sAthe laIne huM te cAlI nIkaLyo. huM bahAra nIkaLavA lAgyo te vakhate kAMIka dhIraja dhAraNa karIne atyaMta raDatI mArI mAtA baMdhumatIne mArA pitAe nIce pramANe kahyuM "vahAlI ! tuM raDa nahi, A te vAstavika rIte ghaNuM AnaMdanI vAta che. je strI taddana ALasu, nasIba upara AdhAra 1 Manliness e satva mATe barAbara zabda che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI zodhamAM 1473 rAkhanAra, bAyalA jevA ane zakti vagaranA mAyakAMkalA putrane janma Ape, je strInA putramAM kAMI sAhasa na hoya, kAMI hasa na hoya, kAMI zakti na hoya, te strI rUdana kare te te yogya kahevAya; te to evA dIkarAne janma Ape che ke je ghaNe bahAdura che, kuLanA bhUSaNa jevo che ane meTA sAhasa karavAmAM ghaNe utsAhI che, mATe tAre raDavAnuM kAMI paNa kAraNa nathI. ApaNe chokare vepAradhaMdhe lAgI jAya che te ApaNane ghaNuM sAruM che, ApaNe ja te guNa che, vANIAnuM te lakSaNa che ane DAhyo dIkare paradeza phare che te ApaNumAM jANItI vAta che, mATe have tuM dIlagIrI choDI de." prakaraNa 2 je. --- dhananI zedhamAM # 9 S para pramANe mAtApitAnI sAthe vAta karI mAtra kapaDAM BHii paherelAM hatAM te laIne eka pAI paNa sAthe lIdhA By/4 vagara agrahitasaMketA! huM (dhanazekhara) mArA pitAnI che eja pAsethI AnaMdanagarathI nIkaLI paDyo. mArA manamAM B svaparAkramathI dhana meLavavAnI tIvra IcchA hatI ane vaDilanA dhananI sahAya vagara mAre dhana meLavavAno Agraha hato. e vicArathI huM AgaLa vadhe. jayapura nagarane pAdare, dhanaprAptinA manoratha, dhAtu vAdanuM svarUpa, tyAMthI dhananI zodhamAM huM dakSiNadizAe darIAkAMThe javA sArU AgaLa cAlyA. samudranA kinArA para AgaLa jatAM eka jayapura nAmanuM baMdara AvatuM hatuM tyAM AvI pahoMce. e nagaranI bahAra eka meTuM udyAna hatuM tenA bagIcAmAM beThA beThA mane vicAre AvavA lAgyA ke ahe! mAre have game tema karIne Dhagale DhagalA dhana te ekaThuM
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1474 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 karavuM ja joIe ! tyAre zuM dedIpyamAna capaLa meonI mALAthI vyAkuLa samudrane ullaMdhIne dhananI khANa jevA ratadvIpamAM huM jau ? athavA to raNakSetramAM moTA moTA bahAdura dhanavAnone mArI haThAvI jorathI teonI lakSmI paDAvI lauM? evI rIte teonI lakSmI paDAvI levI te kAMI kaI rIte khoTuM nathI. teone temanA dhana upara hakka ze che? athavA to dhana meLavavAnuM eka bIjuM paNa sAdhana cheH caMDikAdevInI ArAdhanA karIne tene lehIthI bharelI mArI pracaMDa bhujAomAMthI rUdhira ane mAMsa ApI tRpta karavI; AvI rIte te devInI ArAdhanA karI tene rAjI karI tenI pAse dhananI mAgaNI karuM? athavA to bIjA badhA kAmadhaMdhA choDI daIne karehaNAcaLa parvatane ja pAtALa sudhI khodI kADhe ke jethI enA mULamAMthI mane khUba dhana maLe? athavA to parvatanI guphAmAM jaIne tyAMthI rasakUpikAne rasa laI AvuM ke jenI madadathI mArI marajI Ave teTaluM sonuM huM tyAra pachI anya dhAtuomAMthI banAvI zakuM?" mArA mitra sAgaranI asarataLe evA evA dhanaprAptinA - aneka manoratha me te jagyA para besIne karyA. kezuDAnuM vRkSa AvA AvA astavyasta aneka vicAre huM bagIane dhAtuvAda. cAmAM beThe beThe karato hato te vakhate mArI najara mArI sAme AvelA eka kezuDAnA jhADa para paDI. vaLI eka Azcarya mArA jovAmAM AvyuM ke kezuDAmAMthI eka pAtaLo aMkure vRkSanI zAkhAmAMthI nIkaLIne TheTha jamIna sudhI gayo hato. AvI sthitimAM kezuDAMnA jhADa ane tenA prArehane jotAM thoDA vakhata pahelAM ja huM dhAtuvAda (Metallurgy or mineralogy) zIkhyo hato te mane yAda AvI 1 jUnI mAnyatA che ke caMDikA devIne lehIne bhega ApavAthI te tRpta thaI icchA pUrI kare che. - 2 rehaNAcaLa parvatanA mULamAM ghaNuM dhana bharyuM che evI eka jUnI mAnyatA che. A parvatanuM sthAna hAla keIne jaDatuM nathI! 3 rasakapikAH purANI mAnyatA. rasanI eka nAnI kuI hoya che, temAMthI eka TIpuM rasasekaDo khAMDI loDhA upara nAkhatAM sarvanuM sonuM thaI jAya che. AvI rasakUpikA parvatanA koTaramAM hoya che ema dhAtuvAdavALA mAnatA hatA. te meLavavAne mATe tapa japa karavA paDatA hatA. 4 dhAtuvAdaH mULamAM banyavAda zabda che. ene mATe "bhustaravidyA" zabda paNa gya gaNAya. matalaba bahAranI nizAnIothI jamInanI aMdara zuM che tene nirNaya karavAnI vidyA. hAla AryAvartamAM A vidyA taddana bhUlAI gaI che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI zodhamAM. 1465 gayo. mArA manamAM ema thayuM ke e jhADataLe dhana hovuM ja joIe, kAraNa ke dhAtuvAdanA pustakamAM jaNAvavAmAM AvyuM che kedhAtuvAda "je sthaLe kSIravRkSa" Uge te sthAna dhana vagaranuM kadi hotuM nathI, tyAM thoDuM athavA vadhAre dhana jarU2 hoya che, te ja pramANe bIlInuM jhADa hoya athavA palAza (kiMzuka kezuDAM)nuM jhADa hoya tyAM paNa thoDuM ghaNuM dhana jarUra hoya che. je e vRkSano prArAha sthaLa hoya to dhana ghaNuM hoya che ane je pAtaLo hoya to thoDuM hoya che je rAtrInA vakhatamAM te vadhAre prakAza karato hoya to tyAM dhana ghaNuM che ema samajavuM ane je te rAtre mAtra garama ja lAgato hoya to thoDuM dhana che ema jANavuM. e kezuDAM ke bIlInAM jhADane vIMdhavAmAM Ave ane temAMthI je rAtA raMgane rasa phUTe to te jamInamAM rahe che ema samajavuM, je sapheta raMgano rasa nIkaLe to te jagyAmAM rUpuM daTAyeluM che ema samajavuM ane je pILA raMgano rasa nIkaLe to te sthAnamAM sonuM chupAyeluM che ema samajavuM. e kezuDAne mAreha uparathI jeTalo UMco jaNAto hoya teTaluM ja nIce paNa hoya to te sthAnaka para meTuM nidhAna chupAyeluM che ema jANavuM. je e kezuDAnA vRkSano prAreha uparathI pAtaLA hoya ane nIcethI vistAravALo hoya te sthAna para bhaMDAra chupAyelo che ema samajavuM, paNa je tethI ulaTuM jevAmAM Ave eTale ke te prAreha uparathI jADA hoya ane nIce pAtaLe heya to tyAM kAMI dhana nathI ema samajavuM." A pramANe dhAtuvAda huM zIkhyo hato te mane yAda AvyuM. mArI sAme te vakhate kezuDAnuM jhADa UgeluM hatuM tene hajAra - hora prApti. ' meM barAbara dhArI dhArIne joI lIdhuM. e kezuDAne * prAreha pAtaLo thato jato hato te uparathI mane vicAra thaye ke A sthAnake ghaNuM dhana hovuM joIe. pachI mAre nakha mArIne e kezuDAnA jhADane vasyuM eTale temAMthI pILA raMganuM dUdha nIkaLyuM eTale mArA manamAM ema thayuM ke e sthAna para jarUra sonuM devuM joIe. te ja vakhate mArA sAgaramitre mane preraNuM karI eTale e jhADanI nIceno bhAga khodI nAkhavAne ane aMdara rahelA sonAne hAtha karavAne huM taiyAra thaI gaye. te vakhate "namo thAya, 1 kSIravRkSaH je vRkSanA thaDa vigeremAM cheda karavAthI dUdha jevo rasa nIkaLe che te vRkSA: uMbaro, vaDa, pIpaLa, mahuDo vigere.
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 namo pAvara, namo kSetraHITA" evA maMtrane ucAra karatAM e vRkSanI nIcenA bhAgane meM khodavA mAMDayo. khodatAM khodatAM turata ja tAMbAnuM eka vAsaNa dinAra (sonAmahora)thI bharapUra mArA hAthamAM AvyuM. mAre sAgaramitra e joIne ghaNe rAjI thayo. meM paNa te dinArane gaNI joI to te eka hajAra thaI. vAstavika hakIkata to e hatI ke mArI sAthe mAre mitra pRdaya hato teNe mane te meLavI ApI hatI, paNa mAre te vakhate pakSapAta sAgara mitra upara vadhAre hato tethI huM to mahAmahane vaza paDIne ema ja mAnato hato ke e pisA mane sAgarabhAIe meLavI ApyA che. ATalI puMjI mArI pAse thaI eTale mArA manamAM kAMIka saMtoSa thayo. jayapuramAM praveza kamalinI sAthe lagna. dhanaprAptinI pipAsA. have te eka hajAra dinAra gupta rIte zarIra para bAMdhI laIne bakula zeTha huM te jayapura nagaramAM dAkhala thaye. prathama sIdhe bajAramAM gaye. tyAM eka bala nAmanA zeTha pitAnI thI sanmAna. dukAna para beThA hatA. teNe mane je te ja vakhate mArA puNyodaya mitre tene kAMI aMdarathI preraNuM karI eTale zeTha jAte mane maLavA AvyA, mArI sAthe vAtacIta karI, rAjI thayA ane mane pitAne ghera AvavA ane rahevA AmaMtraNa karyuM. game te kAraNathI temane mArA upara prAraMbhamAM ja ghaNe sneha dekhAvA lAgyuM ane jANe mane joIne temanA snehanA taMtuo jhaLajhaLAyamAna thayA hoya ema dekhAvA lAgyuM. teoe mane ApeluM AmaMtraNa meM svIkAryuM. teo turata ja uThIne ati AdarapUrvaka mane pitAne ghare laI gayA. ghare jatAM ja temaNe pitAnI vahAlI strI bhaginIne belAvI ane mAro pUrNa AdarasatkAra karavA tene bhalAmaNa karI. tyAra pachI mANase e mane aMghoLa (snAna) karAvyuM ane ghaNuM kamaLa rezamI vastra paheravA ane oDhavA ApyAM. vastro paherIne huM bahAra Avyo eTale eka suMdara Asana para besArI mane ghaNuM suMdara bhajana jamADyuM. vadhAre AnaMdanI vAta to e hatI ke e Akho vakhata zeTha pote hAjara ja rahyA, bhojana paNa sAthe ja lIdhuM ane mArI 1 'namo inapAtrA' ti pAThAntara kSetrapArAyAne
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI zodhamAM. 1477 sarva prakAranI tajavIja rAkhavAmAM utsAha batAvyuM. jamIne uThyA pachI mane pAnasepArI ApyA. tyAra pachI vinodavArtA cAlI. zeTha mArI pAse nirAMte beThA ane huM kayA gAmane chuM, mAruM kuLa ane mArI dUdhamAM sAkara jJAti kyAM che ane mAruM nAma zuM che e saMbaMdhI bhaLI gaI. mane savAla pUchaLyA. savAla pUchavAnI temanI namratA evA prakAranI hatI ke keIne paNa e rItabhAta joI AnaMda thAya. meM paNa tenA sAcesAcA javAba ApyA. zeThe te vakhate vicAra karyo ke aho! A te kuLamAM, zILa (vartana)mAM, vayamAM ane rUpamAM badhI rIte yogya che, potAnI ja jAtane che ane suMdara rUpavALe che tethI pitAnI dIkarI kamalinI nAnI hatI tene pati thavAne sarva rIte gya che ema zeThane lAgyuM. zeThanI e kamalinI dIkarI ekanI eka hatI, rUpamAM kAmadevanI patnI ratIthI paNa caDhe tevI suMdara hatI ane sarva zubha lakSaNe ane guNe pUrNa hatI. ene potAnI najIka bolAvI. banneno a2sparasa rAga joI tenA pitAe zubha divase mArA tenI sAthe lagna karyA ane tyAra pachI bakula zeTha pote bolyA "vatsa dhanazekhara! A ghara tAruM pitAnuM ja che ema samaja. kaI paNa prakAranI AkuLatA rAkhyA vagara tuM ahIM rahe ane mArI dIkarI sAthe AnaMda kara. tuM koI paNa prakAranI ciMtA karIza nahi. A mArUM dhana che te sarvane tuM tArI marajI Ave te pramANe upayoga karaje." meM javAba ApatAM bakulazeThane kahyuM. "vaDIlazrI! jyAM sudhI pitAnAM hAthathI rananA DhagalA meLavyA nathI tyAM sudhI paNa sAgara bhegalIlA karavI, e eka prakAranI viDaMbanA ja che, uchaLyA kayAM mAre hisAbe tevo AnaMda tiraskArane pAtra che, tevI lIlA dhikkArane yogya che, tevA bhego bhAre bhegavavA gya nathI. mATe murabI! Ape have mane te hukama na karo. mArAthI ghare rahI zakAya tema nathI. mane te Apa kaI sAro sathavAre zodhI Ape to tenI sAthe huM rasadvIpe jauM ane tyAMthI mahenata karIne ratanA DhagalA pedA karI lAvuM." bakalazeThe kahyuM ke-"bhAI ! Avo maTe darIo ullaMdhI bahu dUra javAnI tAre jarUra nathI, mArA paisA le ane tenAvaDe tArI marajI Ave tevo vepAra karIne ahIM rahIne paisA pedA kara. tArA manamAM paisA pedA karavAnI hasa che te bhale tema kara."
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1478 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratAva 6 zeThanI AvI ati udAra mAgaNInI meM jarAe kimata na karI ke zeThano AbhAra sarakhe paNa na mAne. mAtra jUdI gAMTha. uttaramAM huM eTaluM ja bolyo ke-"sujJazrI! je Apano e ja Agraha che ke mAre bahAragAma hAla javuM nahi te bhale, mArI pAse thoDI puMjI che, te ahIM rahI te puMcha vaDe tamArAthI jAdo vepAra karIza, ghara paNa jAduM ja laIne rahIza ane dukAna paNa suvAMga jadI ja rAkhIza." bakula zeThe mArI e mAgaNI kabUla rAkhI, te vAtane svIkAra karyo ane game tema karI dIkarI najaramukha rahe te ghATa utAryo. sAgaranI asarataLe ghanazekhara karmAdAnanA nIca vyApAre. niraMtara vadhatI jatI dhanecchA. tyAra pachI meM vepAra karavA mAMDyo. mAre sAgaramitra aMdara rahIne mane vAraMvAra dareka kSaNe preraNuM karyA karato hato tethI dareka kSaNe mArA manamAM navA navA tarka vitarka thayA karatA hatA, dhana meLavavA mATe mArA manamAM navA navA taraMgo AvatA hatA, judA judA dhana vadhAravAnA rastAo tarapha mana doDI jatuM hatuM, mArI dharmabuddhi tethI gaLI jatI hatI, game tema karIne dhana meLavavuM e ja vicAra raheto hato, mArI dayALutA aMdarathI khasI jatI hatI, saraLatA ane namratA nAza pAmI jatI hatI, dhana ja A jagatamAM game te prakAre sAra che. pradhAna che, rahasya che evI buddhi thatI dhana dhana dhana hatI. sAmAnuM mana rAkhavAnI je svAbhAvika dAkSisutA hoya che te mArAmAM ghaTatI jatI hatI ane saMtoSa paNa adazya thato jato hato. jANe game te vepAra karI game tema karI dhana ekaThuM karuM, dhananA DhagalA karuM, dhananI tIjorIo bharuM, evA vicAre AvyA karatA hatA. pachI te meM anAja levA mAMDyuM, anAjanA 1 jaina dharma ahiMsAnA mULa pAyA upara racAyelo che tethI jyAM sudhI bane tyAM sudhI je vyApAramAM hiMsA thatI hoya te vyApAra zrAvake na karavo evo zAstrakArano Adeza che. evA na karavA yogya vyApArane karmAdAna kahevAmAM Ave che. emAM pAMca karma che, pAMca vANijya che ane pAMca sAmAnya che. e paMdarane sAmAnya hevAla gRhidharmanA varNana prasaMge prastAva-4. pra. 35 pR. 1083 mAM Apyo che tethI atra tenuM punarAvartana karatA nathI. te ja hakIkata ka. 4. pra. 11 nI mahAAraMbhanI noTamAM paNa vistArathI batAvela che te juo.
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI zodhamAM. 1479 moTA moTA koThArA karI temAM tene saMgraha karavA mAMDyo; kapAsa ane telane bhAMDazALA ( goDAuna )mAM bharavA lAgyA; lAkhane vepAra karavA mAMDyo; gaLInA vepAra karavA mAMDyo; jIvathI vyApta taleA vigere pIlAvavAnA dhaMdhA karavA lAgyA; aMgArA paDAvavA lAgyA; AkhA ne AkhA vanane kapAvavA lAgyo, game tevuM sAcuM jUThThuM bAlavA lAgyA, saraLa prakRtinA manuSyAne levaDadevaDamAM luMTavA lAgyA, mArA upara vizvAsa rAkhanArane chetaravA lAgyA, levA devA mATe tALavA ane mApavAnA kATalAmAM taphAvata rAkhavA lAgyo ane dhaMdhAmAM ane dhaciMtAmAM evA mazagula thai gayA ke pANI pIvAnI game teTalI tarasa lAgI hAya teA pANI paNa pIuM nahi, bhukha lAgI hoya chatAM jamuM paNa nahi ane dhananI leAlupatAmAM rAtre uMghuM paNa nahi. dhananI lAlupatA mArI eTalI badhI vadhI gai ke mArI atyaMta suMdara, saraLa, patibhaktivALI, padmanI kamalinIne huM maLuM paNa nahi, tenI sAthe vAta paNa karUM nahi, tenI pAse besuM nahi, tene koi prakAranA AnaMdavilAsa karAvuM nahi ane tenA suMdara divya vadanakamaLa upara bhramaranI jema adhararasanuM pAna paNa karUM nahi. ahe| agRhItasaMketA! AvI rIte aneka prakAranA kaSTo meM sahana karyAM, du:kha veThyAM ane ciMtA karI tyAre mArI lA bha sa yu ke pAse je eka hajAra sAnAmahoro hatI temAM meM taNAtA gayA. bIjA pAMcaseAne vadhAro karyo eTale mArI puMjI paMdaraseA seAnAmahAranI thai. jevI mArI puMjI paMdarasA seAnAmahoranI thai ke mArI icchA be hajAra sonAmaheAra meLavavAnI thai. aneka nIca vyApAra karatAM mane teTalI seAnAmaheArA paNa maLI eTale vaLI mArI icchA daza hajAra sAnAmaheAra meLavavAnI thai. vaLI vadhAre 1 dhananI sthiti AvI ja che, leAbhaneA pAra nathI, cheDA nathI, AkAzanI jema te vadhate| jAya che. icchAne teTalA mATe AkAza sAthe sarakhAvI che, AkAzane cheDA Ave teA icchAne pAra Ave. Aje jeTalA meLavavAnI icchA thai hAya teTalA maLI jAya eTale vaLI tethI ghaNA vadhAre meLavavAnI icchA thAya che ane A pramANe niraMtara prANI AgaLa vadhatA jAya che, paNa didhana sAthI maLe che tenA vicAra karatA nathI, maLe teA peAtAnI zAkhAzI mAne che, purUSAtheMmAM vakhANa kare che, na maLe teA nasIbane Thapako Ape che, paNa enI AzAne ane leAbhanA cheDA kardi AvatA nathI. vadhatI jatI AzA para upAdhyAyazrI covijayanuM pR. 79 mAM TAMkeluM svAdhyAya vAMcavA vicAravA yeAgya che. (prathama prastAva.)
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1480 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 vepAra karatAM ane pApo sevatAM mane daza hajAra sonAmahoro paNuM maLI gaI eTale tarata ja mArI IcchA:lAkha sonAmahora meLavavAnI thaI AvI. mAre sAgaramitra aMdara rahI vAraMvAra preraNuM karyA ja karato hato ane game tema karI lAkha mahora pUrI karavA ane salAha Apato hate. pachI aneka judA judA prakAranA upAye karatAM mane lAkha mahora paNa Akhare maLI gaI eTale vaLI daza lAkha sonAmahora meLavavA ane teNe preraNA karI. vaLI meM aneka vepAra karyA, trAsa vezyA, ujAgarA karyA, hisAbo karyA, saravaiyAM kADhyAM ane mahA prayAse daza lAkha sonAmahe paNa meLavI. daza lAkha sonAmahora mane maLI eTale vaLI mAra sAgaramitre mane eka karoDa sonAmahora meLavavA preraNuM karI daza lAkhe karoDecchA. ane vAraMvAra sUcanA karI karIne kareDa senaiyA meLavavA aMdarathI utsAha Apyo. meM agAu karyA hatA te sarva vyApAra vadhAre josathI ane utsAhathI karavA mAMDyA paNa daza lAkha ane karoDa vacce AMtare ghaNo moTo hovAthI mArI te IcachA kaI rIte pUrI thaI zakI nahi; tethI te rakama meLavavA mATe meM vadhAre vadhAre upAyanI janA karavA mAMDI. paradezamAM jaI vepAra karanArA aneka gADAMonA sAtha meM jyA; UMTanuM moTuM dhaNa (TeLuM) paradeza vastuo bharIne vepAra karavA mokalyuM; vepAra kheDavA sArU moTAM moTAM vahANanA samUhe paradeza mokalyA; gadheDAo (bhAra ucakavA sArU)nuM moTuM lazkara meM ekaThuM karyuM ane temanA upara mAla lAdhIne paradezane mATe vyApAra zarU karyo; cAmaDAnA vepArIo sAthe vepAranI goThavaNa karI; rAjAone maLIne temanI pAsethI temanA amuka amuka dezamAM vepAra karavAne ane tenA paranI lAgata (jagata vigere) vasula karavAne vAste tenI pAsethI hakko (IjArAo) meLavyA; AkhalA (baLada)nuM moTI saMkhyAmAM poSaNa karyuM; paisA pedA karI ApavA mATe nAyakAonuM moTuM ToLuM ekaThuM karyuM (te mAre mATe tenuM 1 hAthInA vyApArI ane hAthI vaDe vyApAra karanArA e artha paNa thAya che. ahIM varNavelAM lagabhaga sarve karmadAnanA vyApAre che, mahApApathI bharapUra che, khAsa vanyuM che. juo pra. 5. pra. 37 mAM sAtamAM katapara vivecana, 2 AkhalAne poSI meTA karavA ane pachI tene meTI kimate vecavA. AkhalAne (baLadane ) gaDhalA (napuMsaka) banAvIne vecavA. ethI enuM vIrya akhalita rahe che ane kAma vadhAre kare che.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI dhamAM. 1481 zILa vecIne dhana pedA kare teTalA sArU); atyaMta adhama vartana jAya tevA dhaMdhA karavA mAMDayA; rasanA dArU tADI vigerenA aneka prakAranA dhadhA mAMDyAH saMda2 hAthIonA dAMta kapAvIne teno vepAra karavA mAMDayo; aneka prakAranI khetI karAvavA mAMDI; zeraDI pIlIne temAMthI rasa kaDhAvI goLa ane khAMDa taiyAra karAvI tene vepAra karavA mAMDayo-TuMkAmAM kahuM to A lokamAM thatA vepAradhaMdhAmAMthI meM eka paNa vepAradhaMdhe ke vyavasAya bAkI rahevA dIdho nahi, dhananI IcchAthI mArA sAgaramitranI IcchA tRpta karavA mATe meM sarva prakAranA dhaMdhA karyA, dhana prApta karavAnAM je je sAdhano kalpI zakAya te sarva meM karyo, ane tema karavAmAM meM na rAkhI pApanI bIka, ke na karI mane thatA kalezanI darakAra, na karI kaI prakAranA sukhanI icchA ke na karyo jarA paNa saMtoSa-mAtra mArA sAgaramitrane saMtoSa ApavA khAtara meM tenI AjJA mujaba mArAthI je bane te sarva dhaMdhAdhApA karyA ane rAtadivasa dhananI ciMtA vicAraNuM ane ghaTanA karI. aho agRhItasaMketA! mahA pApa karIne ghaNo samaya jatAM meM Akhare eka karoDa sonaiyA meLavavAnI IcchA hatI te paNa pUrI karI. A sarva pratApa mArI aMdara sAthe rahela puNodayano hato, paNa mane te vAtanI khabara nahatI ane huM te jANavAnI darakAra paNa karato nahoto. AvI rIte karoDa sonaiyA maLyA eTalethI paNa mAre sAgara . mitra saMtoSa pAme nahi, dharAye nahi, rAjI thayo karoDa thaye nahi. enI sAhasa karavAnI vRtti mane vAraMvAra rakeTIcchA. * " utsAha ApyA karatI hatI, aMdarathI preraNA karatI hatI ane jyAre jyAre tene prasaMga maLe tyAre tyAre te mArA upara potAne sIdhe kAbu calAvato hato ane mane preraNuM karyA karato hato, mane saLavaLATa karato hato ane mane dhakkA mArI AgaLa vadhAratuM ja hatuM. te mane samajAvato ke-"bhAI ! je te mArI salAha ane sUcanA pramANe kArya karyuM te mArA pratApathI tane karoDa sonaiyA paNa maLyA, have je te barAbara utsAha rAkhIza to karoDa rata prApta karavAM e paNa tAre mATe durlabha nathI, azakya nathI, muzkela nathI; paraMtu rata ahIM nahi maLe, tene mATe te tAre samudra oLagIne ratadvIpe javuM paDaze, paNa jo tuM utsAha rAkhIza te mArA pratApathI tane te paNa maLaze. AvI rIte preraNuM karIne te sAgaramitre mane samudra oLaMgI rIpe javAnI preraNA karI ane vAraMvAranI preraNAthI te vAta mArA mana upara eTalI badhI ThasAvI dIdhI ke
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1482 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 kadAca kaI deva AvIne mane temAMthI nivRtta thavA preraNA kare ke pharamAve te paNa huM te nirNayamAMthI pAchA haThuM nahIM. rasakeTinI meTI AzAe kheMcANe bakulazeThe lebhanuM tattvajJAna kahyuM, paNa dhanazekhara samaje nahi ane vacce, upara pramANe ratadvIpe javAne mArA manamAM nizcaya thayo eTale meM te vAta mArA sasarA bakulazeThane kahI. zeTha dhanasaMbaMdhI vya- mahA vicakSaNa vyApArI hatA. temaNe dIrgha dRSTi vAparI vahArU vicAra - mane javAba Apyo "vatsa! jema jema A purUSane dhanane vadhAre vadhAre lAbha maLato jAya che tema tema vadhAre vadhAre meLavavAnA tenA manoratho vadhatA jAya che. zAstravacana prasiddha che ke "nA chare agr ToNo, zrAdagodo pavA "jema lAbha thato jAya tema lebha thatuM jAya che, lAbhathI labha vadhe che." tane kadAca karoDa rana maLaze to paNa tethI vadhAre meLavavAnA tArA manoratha pUrA thaze nahi. mahA agni sakhta jeramAM baLato hoya temAM navAM lAkaDAM nAkhavAthI te bujhAto nathI, paNa ulaTe vRddhi pAme che, vadhAre josathI saLage che, pitAne pratApa Akare karato jAya che. bhAI! te ghaNuM pisA meLavyA che, have te saMtoSa rAkhavo te ja vadhAre sAruM che. A meLavelA paisA che tenI yogya vyavasthA karI tene ThekANe pADavA ane tene jALavavA e ja vadhAre salAhakAra che. vaLI te atyAra sudhI " kAMI ArAma paNa lIdhe nathI tethI have sarva prakAranI vyAkuLatA choDI daIne nirAMte besa ane jarA sthira thA." mArA sasarAnA AvA vicAra sAMbhaLI meM temane javAba Ape. "murabbIjI ! Apa e pramANe bole nahi. jyAM sudhI ghane chunA A prANI pitAno purUSArtha karatA nathI, potAnI vi cA re. zakti pheravata nathI, kAryano AraMbha karI dete "nathI, tyAM sudhI lakSmI tenA tarapha pitAnI pITha rAkhe che, tene macaka "ApatI nathI, tene varatI nathI; paNa eka vAra prANuM karmane AraMbha karI de che eTale lakSmI tenA tarapha premathI jue che, Ana"dathI jue che, hoMsathI jue che. lakSmI ke prANIne varelI hoya, tene bheTIne vaLagI rahelI hoya chatAM je te mANasa sAhasa cheDI "de che te jevI rIte pitAnA premAtura praNayInI AzaMkAthI kulaTA strI "dhana vagaranA purUSane cheDI de che tema tevA mANasane choDIne lakSmI "cAlI jAya che (pitAne jAra purUSa AvI pahoMcavAnuM che evI bhrAMti
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1483 prakaraNa 2] dhananI zedhamAM. thatAM kulaTA durbhAgI patine tajI de che te pramANe). pitAnuM sarve kAmakAja baMdha karIne je bIje ThekANe pitAnuM citta parove che, je dhanopArjananuM kAma baMdha pADI de che, tenA tarapha e kuLavAna strInI "peThe lajajApUrvaka jue che, tenI sAthe te premagoSTi karatI nathI, paNa tenuM citta Ama tema asthira rahe che (matalaba tenI sAthe "te khara premaprasaMga jamAvatI nathI). game tevA kharAba saMgomAM ke sthitimAM AvI paDyo hoya chatAM paNa je prANI dhana meLavavAno utsAha choDato nathI tenI chAtI upara potAnI meLe vagara preraNAe lakSmI AvI paDe che, tene jAte vare che ane tenA "upara phIdA thaI jAya che. je dhIrajavALe prANI potAnI buddhiDahApaNa vAparIne lakSmIne parAkramathI athavA yuktikaLAthI bAMdhI "rAkhe che tenA tarapha lakSmI proSitabhartRkA strInI peThe rAha jue che. (je strIne pati paradeza gayo hoya tene "proSitabhartRkA " kahevAmAM Ave che. evI kuLavAna strIo videzamAM rahelA patinA AgamananI rAha jotI te dizA sanamukha vAraMvAra daSTi de che tema lakSmI "paNu AvA purUSonI sanmukha ja dRSTi rAkhe che.) je prANIne jarA theDI lakSmI maLe tyAM to te saMtoSa pAmI jAya che tenA tarapha e "lakSmIdevI halakI najarathI jue che, tevA prANIne te tuccha prakR"tino mAne che ane pote jarA paNa tene tyAM vRddhi pAmatI nathI. je prANI pitAnA tevA prakAranA guNothI lakSmIdevIne rIjhavate nathI tene e devI sAthe premasaMbaMdha siddha thayuM hoya te paNa te lAMbe vakhata cAlatuM nathI. A pramANe hovAthI samaju mANase paisA "ekaThA karavAnI bAbatamAM kadi paNa saMtoSa na kare. mATe vaDI"lazrI! mane rasadvIpe javAnI AjJA jarU2 Ape." - bakula zeThe A lAMbA saMbhASaNano mane TuMkAmAM ja javAba Apyo ke-prANI pAtALamAM jAya ke, merU parvatanA zikhara upara caDhe, ratadvIpe jAya ke ghare rahe, game teTalo udyama kare ke udyama vagara besI rahe paNa teNe pUrve jevI vAvaNuM karI hoya te pramANe ja tene kaLa prApta thAya che; chatAM tamAro paradeza javAno ATale badhe Agrahe che te jAo, mArI rajA che, tamane game tyAM jAo." javAba ApatAM meM e bAbata sasarAjIne AbhAra mAnyo. ( 1 zeThanI dalIla rUce tevI nathI, paNa AgaLa kathA vAMcatAM tenuM satya samajaze. yogya udyamanI manA nathI, paNa dhanazekharanI vAta to mAtra udyamapradhAna che. kathA AgaLa vAMcatAM A bAbatane svataH nirNaya thaI jaze. zeThe joyuM ke dhanazekhara vAryo rahe tema nathI tethI vagara mane temaNe rajA ApI e temanI dIrdha dRSTi che.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1484 upamiti bhavaprapaMca kathA- [prastAva 6 ratadvIpe gamana, rasaMcaya saMgraha vizeSecchAthI sthiti, have ratadvIpe javAnI mArI taiyArIo cAlI. aneka prakAranAM kariyANuM meM ekaThA karyA, vahANe taiyAra karyA. temAM taiyAra. khalAsI mAlama vigerenI goThavaNa karI, javAnA divasanI gaNatarI karavA mAMDI, lagnazuddhi (rAzino udaya) vicAravA mAMDI, nimittonI tapAsa karavA mAMDI, avazrutio karavAmAM AvI, ISTa devatAnuM smaraNa karavAmAM AvyuM, samudradevanI pUjA karavAmAM AvI, moTA sapheta seDhA sajaja karAvavAmAM AvyA, vahANamAM moTA moTA kuvAo UbhA karavAmAM AvyA, musApharImAM joItAM iMdhaNa chANAM rAkhI levAmAM AvyAM, pIvAnA pANInAM vAsaNe bharI levAmAM AvyAM, vahANamAM bIje je kAMI sarasAmAna joIe te tamAma caDhAvI devAmAM Avya, laDAIne lagatI sarva sAmagrIo paNuM vahANopara taiyAra karI devAmAM AvI, dariyAsta vyApAra karanArA ane te ja dvIpe jaIne vepAra karanArA vepArIone meLavI levAmAM AvyA. AvI rIte sarva sAmagri taiyAra thaI gaI eTale bIjA mahA dhanavAna vepArIonI sAthe huM ratadvIpe javAne taiyAra saphare. thaI gaye ane mArI strIne tenA bApane ghare mUkI dIdhI. jyAre javAno nirNaya karela divasa Avyo tyAre sarva prakAranA maMgaLa karIne barAbara vakhate huM vahANa upara caDhyo. mArA banne mitro (sAgara ane puNyodaya) paNa mArI sAthe vahANa upara caDhayA. 1 taiyArImAM bhAI dhanazekhara e paDI gayo ke eNe strInI rajA paNa lIdhI nahi, enI pAse gayo paNa nahi, kadAca e yAda paNa AvI nahi hoya ema lAge che. have pachInI vArtAmAM kamalinI saMbaMdhI kAMI hakIkata AvatI nathI te vicAravA lAyaka che. 2 avakRtiH amuka divase amuka dizAe javuM na javuM vigerenA nirNayane avakRti kahe che. jyotiSa 3 ku. vahANane madhya staMbha. kaI vahANa be cAra pAMcathI paNa vadhAre kuvAnuM hoya che. 4 cAMcIA vigere sAthe laDavA vahANamAM laDAInI sAmagni paNa rAkhavI paDe che.
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] dhananI zodhamAM. 1485 amArAM nagara upADavAne vakhata thaye eTale saraNAIne nAda thavA lAge, zaMkha vagADavAmAM AvyA, maMgaLapAThane ucAra vidAya. cAre taraphathI thavA lAge, capaLa bALake athavA brahma cArIo hathI garjarava karavA lAgyA, vaDIlavarga Azi detA detanagarane mArga pAcho cAlavA mAMDayo, choDI dIdhelI bhAryA tana rAMka jevI hatAza banI gaI, mitramaMDaLa kAMika rAjI thayuM ane koIka kheda pAmI gayuM ane sajajana leke aneka prakAranA mArA manamAM ne manamAM karavA lAgyA. evI rIte atha mANasonA manoratha pUrA karIne, avasarane yogya utsava karIne jyAre pavana anukULa thayo tyAre pahoMcyA. ame sarve vahANamAM dAkhala thayA. pachI vahANo upara saDha caDhAvavAmAM AvyA, nAMgare upaDayAM, vahANe zreNibaMdha cAlyA, sukAnIo barAbara dhyAna rAkhI nirIkSaNa karavA lAgyA, evI rIte amArAM vahANe raste paDyAM, pavana paNa ghaNe anukULa thaI gayA. sapta pavananA jorathI samudramAM thatAM mojAMo sAthe ghasaDAI AvatAM moTAM mAchalAMonAM pucachanI chaTAnA AghAtathI thatA meTA avAjathI jaLataMtuo bhaya pAmI da2 nAsatA jAya che, mAjAonA athaDAvAthI phINanA goTA uDe che ane aneka kAcabAo nAza pAme che-evA mArge amArAM moTAM vahANa cAlyAM, moTA vistAravALA mahA samudramAM AgaLa vadhyAM ane vacce aneka nAnA moTA banAve banatA Akhare ame sarva bahu thoDA vakhatamAM ratadvIpe AvI pahoMcyA, amane sarvane bahu ja AnaMda thaye, ame sarva bahu prasanna thayA, saphara salAmatIthI pUrI thavA mATe ame amArI jAtane dhanya mAnavA lAgyA. pachI vyApArIo vahANamAMthI utaryA, je je batAvavA lAyaka cI hatI te sAthe lIdhI, tyAMnA rAjAnI mulAkAta kAya. lIdhI, najarANuM dharyuM, rAjAe amArI tarapha prema batAvyo, dANu cukavavAmAM AvyuM, vecavAnI vastuonI gaNatarI karavAmAM AvI, vepArIone sAmasAmI hAthA ApavAmAM AvyA, sarvee potapotAnI rUci pramANe mAlanuM vecANa karyuM, 1 navayuvaH athavA avaravi zabdano artha mane beTho nathI. 2 sedA karavAnI A vyApArInI jANItI rIta che. 3 paradezanA vyApAramAM ahIMnI cIjo tyAM vecI tyAMthI cIjo lAvavAnI ja hoya che; e sivAya bIjI rIte exchange pate nahi. senuM rUpuM lAve tenA karatAM tyAMnI vastuo lAve to bevaDo lAbha maLe che. ahIMnI vastunA vecANano lAbha ane tyAMnI sastI vastu ahIM vecAya tene lAbha-ema bevaDo lAbha maLe che, deza paradezanI vastune vyApAra A dhoraNe ja thatuM.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1486 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 pAchI bIjI vastuo tenA badalAmAM kharIda karI, bakSIsA ApI, bIjA mArI sAthenA vepArIe te peAtAnA deza tarapha javAne taiyAra thayA ane cAlyA....paNa mane te mArA mitra sAgare kahyuM ke-- " bhAi dhanazekhara ! je dezamAM lIMbaDAnAM pAMdaDAMnAM badalAmAM rano maLe che tevA dezane choDIne tuM utAvaLa karIne zA mATe pAA phare che? evI tAre zI utAvaLa che? " mArA mitranI AvI salAhane laine huM te| tyAM dukAna mAMDIne beTho ane rana kharIdavAnA vepAra zarU karyo. prakaraNa 3 . harikumAra-vinAda. mArI sAthe AvelA sarva vyApArIe vidAi thai gayA, vyApAra karI pAchA gayA paNa sAgaramitranI preraNAthI ane teTalAM rananA DhagalA karavA mATe huM radvIpe rahyo ane vepAra zarU karyo. mAre AkhA vakhata sAgaranI preraNAthI dravya meLavavAnA upAyA vicAravAmAM ane geAThavavAmAM jatA hatA. tyAra pachI eka hakIkata banI te (dhanazekharasaMsArIjIva agRhItasaMketAne kahe che ke) sAMbhaLaH-- harikumAranA pUrva vRttAMta, mAtAmaraNa, harijanma, sArthavAha sahAya. mAmAne ghare. paricaya. evI rIte dhanaciMtAmAM ane vyApAramAM huM mArA samaya gALatA hatA te daramyAna eka divasa eka gharaDI DozI mArI pAse AvI ane mane kahevA lAgI "dIkarA ! mAre tArI sAthe kAMi vAta karavI che. " meM tene vAta karavAnuM kahetAM teNIe vAta calAvIH-- 1 A DeAzInuM nAma vasumatI che te AgaLa jAro.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vinAda. 1487 " bhAi! tane khabara che ke 'AnaMdapuramAM kesara rAjA rAjya kare che. te rAjAne be rANI hatI; eka jayasuMdarI ane bIjI kamaLasuMdarI. jayasuMdarI hajI jIve che e hakIkata tuM jANe che. kamaLasuMdarI saMbaMdhI hakIkata tane kahuM chuM. e kesari rAjAne rAjya upara atyaMta rAga hAvAthI peAtAne chekarA thaze te peAtAne mArI nAkhI rAjya pacAvI paDaze evI AzaMkAthI jevA chekarA janme che ke tarata ja tene mArI nAkhe che; AvI rIte teNe turatanA janmelA keTalAe chokarAne svadhAma pahoMcADI dIdhA che. A hakIkata kamaLasuMdarInA jANuvAmAM AvI gai. ekadA tene pharIvAra garbha rahyo. garbhamAM rahelA ALakapara mAtAnA svAbhAvika sneha hoya che te pramANe kamaLasuMdarIe putrameAhathI vicAra karIne eka rAtre rAjamaMdirethI nAsI chUTavAnA rastA pakaDyo. nAsatI vakhata peAtAnI sAthe dAsI tarIke mane lai lIdhI. aMdhakAramaya rAtrIe ame banne rAjagRhamAMthI nAThA. AgaLa vadhatAM eka mATI bhayaMkara aTavI AvI. kamaLasuMdarI jAte sukeAmaLa ane kadi cAlela na hovAthI tene ghaNuM duHkha paDyuM. pho phATavAneA vakhata thavA AvyA. te vakhate e mArI zeThANInuM nitaMkhi vikasvara thavA lAgyuM, DuMTImAM veNu AvavA mAMDI, peTamAM dArUNa zULA AvavA lAgI, paga cAlatAM aTakI paDyA, zarIra AkhuM jANe dakhAi jatuM hoya tema bhAMgavA mAMDyuM, hRdayamAM dhabakArA thavA mAMDyA, AMkhA mIMcAi gai ane bagAsAM (avAcI) upara agAsAM AvavA mAMDyAM. eTale te mahArANI eTalI 'sikha vasumatI! have huM eka DagaluM paNa AgaLa bharI zakuM tema nathI, mArA zarIramAM ghaNI sakhta pIDA thAya che ane mArUM AkhuM zarIra mahA vyathA bhAgave che.' meM te vakhate vicAra karyo ke are A te zuM haze ? te ja vakhate mArA dhyAnamAM AvI gayuM ke ahA ! rANIne mALaka avataravAnA samaya najIka AnyA jaNAya che. pachI meM rANIne dhIraja ApI ane suvAvaDanA samayane yogya te sthAnamAM banatI sagavaDa karI. tyAM te vedanAthI vyAkuLa thaine mArI svAminI eka meATI rADa pADIne jamInapara paDI gai, pachADI khAine moTethI hAyavAyanA avAja karavA lAgI, eTalAmAM tene putrane prasava thayA ane tyAra pachI turata ja bIjI kSaNe e sukeAmaLa suMdarInAM prANa uDI gayAM. 1 dhanazekhara paNa AnaMdapurane ja che. nAma A prastAvanI zarUAtamAM AvI gayAM che. e rAjAnI marI gayelI rANI che e hakIkata AgaLa vAMcatAM spaSTa thaze. kesara rAjA ane jayasuMdarInA jue pR. 1446, kamaLasuMdarI
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1488 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 Avo bhayaMkara banAva najare joIne mArA upara jANe vajano ghA paDyA hoya, jANe atyaMta bhayabhIta thaI gaI houM, jANe ThekANuM vagaranI thaI gaI houM, jANe mAruM sarvasva nAza pAmI gayuM hoya, jANe mane mUcha AvI gaI haya, jANe huM marI gaI houM, jANe mane kaI graha lAgyo hoya, tema huM maMda bhAgyavALI taddana hRdayazUnya banI gaI, mane zuM karavuM tenI kAMI suja ja paDI nahi. mAtra meTethI - vilApa karavA lAgI--" ahe devI! tuM bela bola, kamaLasuMdarInA mArI sAthe vAta kara. priya sakhI! tuM mArI sAthe maraNathI zeka. lAkema bolatI nathI? je vahAlI devI ! mArI svAminI! te suMdara putrane janma Apyo che. te chokarAne, he suMdara AMkhevALI devI ! jarA AMkho ughADIne je. je putranI khAtara suMdara rAjyane tyAga karyo, vahAlA premI patine tyAga karyo ane mahA duHkho vekyAM te chokarAnI sAmI jarA najara te kara. ahAhA! daiva ( nasIba ) paNa kaI vicitra prakAranI hRdayane kApI nAkhe tevI ghaTanA kare che; je deve Avo suMdara suputra saMpaDAvyo te ja daive devIne jamIna para pachADI ane Akhare tene nAmazeSa karI lIdhI. are bALaka! tAruM rakSaNa karavAne taiyAra thayelI ane tenI khAtara pitAnA sarva sukha sagavaDano bhoga ApavA taiyAra thayelI tArI premALa mAtAno tAre janma thatAMnI sAthe ja tAre ghAta kare te kaI rIte tane ucita nathI. are bhAI! patine tajIne e bApaDI putranuM sukha meLavaze evI AzAe te bahAra nIkaLI AvI hatI ane are dIkarA! te te bicArIne AvuM sukha ApyuM !! "AvA AvA vilApa karatAM rAtrI pUrI thaI. sUryano udaya thayo. nasIbayoge te vakhate te raste koI sAthe nIkaLI paDyo. e sArthanA uparI sArthavAhe mane raDatI ane vilApa karatI joI eTale teNe mane dhIraja ApI. sArthavAhe mane badhI hakIkata pUchI eTale meM tene TuMkAmAM sarva hakIkata jaNAvI. sAyaeNvAha have kaI bAjue janAra che te meM tene pUchayuM, jenA javAbamAM teNe jaNAvyuM ke samudra kinAre jaIne vahANe laIne te ravIpe janAra che. meM teno javAba sAMbhaLIne mArA manamAM vicAra karyo ke mArA sAMbhaLavA pramANe ratra mAmAne ghare dvIpamAM nIlakaMTha rAjA rAjya kare che te kamaLasaMda rIne sago bhAI thAya che, mATe A kare thayo te nAma sthApana. | nIlakaMTha rAjAno bhANeja thaye; te A chokarAne 1 A sArthavAhanuM nAma dharaNa che te AgaLa jaNAze.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vida. 1488 tenI pAse ja laI jaI, mAmAne bhANeja pI AvuM, jethI te barAbara ucharaze ane tenuM barAbara rakSaNa thaze. A sathavAre te rIte jotAM ThIka maLI gayo. pachI te dharaNa sArthavAhanI saMmati meLavI tenI sAthe huM rasadvIpe AvI. e putra upara mane ghaNe sneha thavAthI mArAM stanomAM dUdha bharAI AvyuM. mane dhAvIne ja e putra vadhavA mAMDayo. ravadvIpe AvyA pachI e putrane meM mahArAjA nIlakaMThane batAvyo ane kamaLa suMdarI saMbaMdhI sarva hakIkata tene kahI saMbhaLAvI. nIlakaMTha rAjAne zoka ane harSa sAthe thayAM. teNe chokarAnuM hari nAma pADyuM. anukrame te bhANeja tarIke vadhavA mAMDyo ane nIlakaMTha rAjAne te potAnA jIvatarathI paNa vadhAre vahAla thaI paDyo. tyAra pachI tene kaLAvijJAnanI keLavaNI ApavAmAM AvI. atyAre te kumAra yauvanavayane pAme che ane devakumAra jevo suMdara AkAra dhAraNa karI atyAre mAmAnA rAjyamAM moja mANe che. meM tene agAunI sarva hakIkata jaNAvI che. tene hamaNuM samAcAra maLyA ke tame pote AnaMdapura nagaranA rahevAsI che ane AnaMdapurathI ahIM AvyA che. tethI kumAra potAnA dezanA jANIne tamane maLavA icche che. mATe dIkarA ! tame tenI pAse cAle." paradezamAM svadezIne meLApa, oLakhANa, AnaMda, maitrI, snehInA divaso pasAra.. harikamAranI mAtAnI dAsI ane kumAranI dhAvamAtAnAM AvAM vacana sAMbhaLI meM tenI sAthe javAnuM kabUla karyuM. pachI turata ja huM harikamAra samIpe gayo. tyAM jaIne huM jouM chuM te harikumAra potAnA mitronAM ToLAnI vacce beThe che. meM jaIne turata ja hari kumArane praNAma karyA. vasumatI dAsIe mAruM oLakhANa kumAra sAthe karAvyuM. mane maLavAthI ane jevAthI kumAra potAnA manamAM ghaNe rAjI thayo, prItithI potAnI AMkho vadhAre vikasvara karavA lAgyo ane ghaNI hasathI hadaya sAthe bheTIne potAnA adhe Asana upara teNe mane besADyo. 1 A vAta taddana banavA joga che. strIne apatyasnehathI dUdha stanamAM bharAya che ane pArakA chokarA upara tema thAya te paNa kavacita banI Ave che. 2 A mitronAM nAma AvatA prakaraNa uparathI nIce pramANe jaNAya che: manmatha, lalita, pakesara, vilAsa, vizvama ane kapala. e sarva kAmadevanA senAnIo che.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1480 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 pachI te kumAra bolavA lAgyo "bhadra! mane agAu mAjI(vasumatI dAsI)e kahyuM hatuM ke harizekhara mArA pitAnA khAsa mitra che ane lokonA kahevA uparathI jaNAya che ke tuM harizekharano putra che, to bhAI ! tuM to mAro kharekhara bhAI thaye, mAruM zarIra ja thaI gayo ane mAruM jIvatara paNa tuM thaI gayo! bhAI! tuM ahIM Avyo te te bahu sAruM thayuM !" rAjakumAra harino ATalo badhe Adara jaI mArA mana upara ghaNI asara thaI. meM pachI tene kahyuM "deva! mAjIe mane sarva hakIkata kahI che. A sevakane A5 ATalo badho Adara kare, satkAra kare, te kaI paNa rIte yogya nathI. jevI rIte mArA pitAjI ApanA pitAzrI kesari mahArAjAnA sevaka che tevI rIte huM paNuM Apano sevaka ApanI sevAmAM hAjara chuM, e bAbatamAM jarA paNuM saMzaya karavA jevuM nathI. " mAre Avo javAba sAMbhaLIne kumAra bahu rAjI thayA ane pitAnA mitranA samAgamathI mahA AnaMda mahesava karAvavA lAgyo. mitra maLyo te atyaMta ujavaLa prasaMga heya che tethI kumAra bhejanasAmagri vigerenI dhAmadhuma karavA maMDI gaye. tyAra pachI teNe mArI sAthe eka mitra tarIke ja vartana karavA mAMDyuM, saMbaMdha paNa mitra tarIke ja rAkhavA mAMDyo ane tevI rIte tenI sAthe AnaMda karatAM karatAM divaso pasAra thavA mAMDyA. tApasIe batAvela citrapaTa, harikumAra para tenI asara, paTaprazaMsA ane hRdayazUnyatA, tyAra pachI eka vakhata kAmadevane jAgrata karanAra, udyAnane AbhUSaNarUpa ane prANIonA AnaMdamAM vadhAre karanAra vasaMtaRtu AvI. te vakhate harikumAra potAnA mitramaMDaLane sAthe laIne mArI sobatamAM udyAnanI zobhA ane navInatA joto to bahAra pharavA lAgyo. eka to yauvana vaya ane sAthe thanaganATa karAve te naTavara vasaMta samaya eTale pachI vAta ja zI karavI. evI sthitimAM pharatAM pharatAM AMbAnAM vRkSanI ghaTAvALA meTA vanamAM ame AvI pahoMcyA. cAre tarapha suMdara kilAo kalarava karI rahI che, AkhI sRSTi hasI rahI che, pakSIo kallola karI rahyA che, vRkSanI ghaTAo maMda pavanathI jhajhumI 1 paradezamAM svadezI koI paNa maLe to bahu ja lAgaNI thaI Ave che te jANItA anubhavanI bAbata che.
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vida. 1491 rahI che, AMbAparanA mahoronA jhumakhA lIlI ane saketa chAyAnuM abhinava dazya batAvI rahyA che evA ramaNIya ane AnaMdadAyI AMbAnA vanamAM ame sarva beThA. te vakhate dUrathI eka tApasI amane AzirvAda detI detI tyAM AvI pahoMcI. vRddhAvasthAne lIdhe tenuM zarIra taddana jIrNa thayeluM dekhAtuM hatuM ane svAbhAvika rIte ja te bhayaMkara AkRtivALI hatI. kumAre tene joIne turata ja praNuma kya, tenI sAthe sahaja bhASaNa karyuM ane tene rAjI karI. pachI te tApasIe potAnI pAsethI eka citrapaTa kumArane batAvyuM. e citrapaTa (chabi)mAM kaI kanyAnI chabI cItarelI hatI. e citrapaTa teNe kumAranA hAthamAM ApyuM ane pachI e mahA kAbela tApasI potAmAM sahaja vikAra ane kAMIka utkaMThA batAvIne kumAranA mukha para e citra jotAM zI asara thAya che te ADI AMkhe nihALI nihALIne ekITase jovA lAgI. e citra jotAM kumAranA mana para sajajaDa coTa lAgI che, tenI AMkhamAM vikArabhAva AvyuM che ane tenuM mana citra tarapha khAsa AkarSAyuM che eTaluM avalekIne huM jauM chuM eTaluM bolI tyAMthI te jaldI cAlI gaI. kumArane te e chabI jotAM ja kAmadevanAM bANa vAgyAM hoya tema vikArathI te bebhAna jevo banI gayo. tenI evA prakAranI avasthA sarva mitronA jovAmAM AvI gaI; kAraNa ke ghaDikamAM te hoMkAro de, ghaDikamAM mAthuM dhUNave, ghaDikamAM jANe uMghamAMthI jAgavA prayatna karato hoya tema capaTI vagADe, ghaDikamAM manamAM na samajAya tevI rIte jema tema bole, ghaDikamAM UMDA garama nisAsA mUke, ghaDikamAM hAtha halAve, ghaDikamAM vaLI chabimAM cinnelI kanyAne vAraMvAra joyA kare, kaI vakhata hasavA jevuM mukha karIne AMkhone ughADe, khUba ughADe ane ghaDikamAM AMkhano eka palakAro mAryA vagara maMda maMda rIte snehALa najare Ama tema jue. manmathAdi mitrone vArtAlApa hari kumAranI evI avasthA thayA pachI hari kumAranI pAse tenA mitro TeLuM vaLIne beThA hatA tenI ane kumAranI vacce nIce pramANe vAtacIta thaI. 1 ahIM meM. ra. e sAyaTivALA mULa graMthanuM pR. 7ka thAya che. 2 kaI vAta kare tene lakSya che ema batAvavA haM haM ema javAba Apavo tene hoMkAre kahevAmAM Ave che,
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1482 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 "manmatha (ramaNIya smita mukhe)-"are bhAI! A aMdarakhAnethI aneka prakAranA jUdA jUdA rasano anubhava karAto paNa bahArathI idri ke hAthanA cALA vagarane AMtaranA ze cAlI rahyo che ?" A ekadama sIdho savAla sAMbhaLIne hari kumAre AkArasaMvaraNa karyuM ane pachI mukhethI manmathane kahevA lAgyo "aho ! A citArAnI kuzaLatA joIne huM to bahu rAjI thaI gayo chuM. mitra! tuM jo to khareH A citramAM dareke dareka rekhA barAbara spaSTa cokhI ane bhUla vagaranI jaNya che, emAM je ghareNuM citra parIkSA. paherAvavAmAM AvyAM che te eka bIjAnI sAthe barAbara An appre saMbaMdhamAM AvI rahyAM che meLa khAya che, emAM raMga ane ciation. chAyA barAbara yogya anukamathI lIdhAM che, ane bhAva barAbara phuTa rIte dekhAI Ave tevuM e citranuM kAma Abehuba karavAmAM AvyuM che. citramAM barAbara bhAva lai Avavo te kAma ghaNuM ja muzkela che ane ghaNuM haziyAra parIkSake citramAM e ja hakIkata dhyAna ApIne jue che, kAraNa ke citramAM parIkSA karavA lAyaka temane e ja hakIkata jaNAya che. e bhAva A citramAM bahu spaSTa rIte sArI rIte ane yogya rIte bahAra paDato jaNAI Ave che. e pramANe kahevAnuM kAraNa e che ke A citramAM cilI kanyA jANe bALavaya pasAra karI yuvAvasthAnA bAraNuM upara UbhI hoya, kAmadeva tenA upara pitAnuM kArya bajAvI rahyA hoya e bhAva tene evI suMdara rIte spaSTa jaNAI Ave che ke vagara kahyuM eka nAno bALaka hoya te paNa e bhAva joI zake, te pachI vidvAnone te tema thAya temAM kAMI navAI ja nathI. je e citramAMhenI kanyAne stanano agra bhAga bheda pAme che te jANe lAvaNyane ja bahAra kADhI rahyo hoya ema lAge che ! vaLI agopAMganI racanAthI e potAnAM sadAra yauvanane spaSTa rIte barAbara batAvI rahI che; UMcI caDhAvelI bhramaranI racanA 1 masatha eTale kAmadeva athavA kAmacitA. A vArtAlApa manamAM ja cAle che ema jANavuM. 2 AMtaranAca nAca hoya to mAthuM Dole vigere iMdriya vyApAra cAle, ane hAthanA huMkA levAya, A to aMdarathI jabare nAca cAle che, aneka rasa anubhavAya che ane bahArathI cALAcasakA dekhAtA nathI-e AMtaranAca che. - 3 zarIra uparanAM manane jaNAvanArAM cikone chupAvI devAM-saMtADavAM ene AkArasevaraNa kahe che.
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vida. 1483 othI ane lIlAmAM adhe ughaDelI AMkho batAvIne te kanyA vacanathI ja jANe maMda nivedana karatI hoya ema jaNya che, enA gAla upara asAdhAraNa phuraNuM ane hasatuM ramaNIya vadanakamaLa batAvIne e capaLa cakSuvALI madanane pitAnI sAthe laIne pharatI hoya tema batAve che-AvI suMdara kanyAnuM citra barAbara bhAva sAthe gya AkarSaka rIte keIka citArAe citarIne mArA hRdayamAM camatkAra karI dIdhe che. mArA manamAM to ema ja thayuM che ke duniyAmAM ATale badho spaSTa bhAva batAvI zake eTalI kuzaLatA bIjA keI paNa citArAmAM nathI, kAraNa ke ATalI kuzaLatA meM duniyAmAM bIjI kaI jagyAe joI paNa nathI." manmatha (padmaphesara tarapha joIne)-kema bhAI padmakesara ! A barAbara kahe che? e kahe che e sAcI vAta che ke?" padhakesara_"mitra! e vAta to barobara che, paraMtu prANaenI vRttio vicitra prakAranI hoya che. mArA manamAM te ema thAya che ke pelA citArA karatAM paNa citramAM citarelI kanyA vadhAre kAbela che." lalita-"eNe vaLI evuM zuM kAma karyuM che? zuM te emAM kAMI citra (AzcaryakArI) joyuM?" paddhakesara-"hA, sArI rIte joyuM." vilAsa-" tyAre mitra paddhakesara! tuM amArI pAse tenuM varNana te kara. e cilI kanyAe te vaLI zuM karyuM che?" pakesara--" bhAIA kumAranuM mana je kAmadevathI Atura thaI gayelI bIjI game te strIthI pahoMcI zakAya tevuM nathI, je mananuM ullaMghana AkAzamAM cAlanArI vidyAdharIo paNa karI zake tema nathI, je manane kinnarIo paNa harI zakatI nathI, devAMganAo paNa je manane sAdhI zakatI nathI, je gAMdharva jAtanI strIone viSaya paNa 1 5ghakesara kamaLanuM kesara-kAmoddIpaka vastu che. 2 lalitaH eka jAtanI zRMgAranI ceSTA che. 3 vilAsaH strInI eka prakAranI kAmaceSTA. A sarva zRMgAra batAvanAra pAtro che. 4 kirIH gAvAmAM ghaNuM kuzaLa eka jAtinI devIo. 5
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1494 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 kadi thaI zakatuM nathI, je manamAM sarvadA sattvaguNa pradhAnapaNe vartata hoya che, je mana rAjasI ane tAmasI vikArane tiraskArathI niraMtara hasI kADhe che evuM mahA vIryavALuM kumAranuM mana A kanyAe citramAM rahyA rahyA paNa avagAhana karyuM te kharekharUM citra (AzcaryakArI-navAI jevuM) kAma karyuM che. A hakIkata meM ekalAe ja joI che ema nathI paNa tame e barAbara spaSTapaNe joI che." vibhrama-"bhAI! e te Azcarya thayuM kahevAya, paNa emAM citra kevI rIte?" paddhakesara--"are mUrkha ziromaNi! "citra eTale Azcarya! citra zabdane e paNa arthe thAya che. A citra (chabi) kharekhara citra (Azcarya upajAvanAra ) ja che." kapilae citramAM rahelI kanyAe kumAranA manamAM avagAhana karyuM che e hakIkata tame kevI rIte jANI? tamane e hakIkatanI kevI rIte khabara paDI?" pakesara-"are mUrkhanA saradAra! tuM eTaluM paNa joI zako nathI? ja; aMdarathI mana bahu ja kSobha pAmyuM na hoya tyAM sudhI AvA prakAranA hokArAdi paNa cokhA spaSTa detA nathI, tema ja aneka prakAranA taraMgo paNa temAM utpanna thatA nathI. tane mArA kahevAmAM vizvAsa na hoya te tuM kumArane potAne ja e hakIkata pUchI je eTale vAta cokhI thaI jaze ane tArA manane barAbara khulAso thaze." harikamAra--"mitra paddhakesara ! AvI nakAmI prasaMga vinAnI vAtacIta have baMdha kare, kaI majAnA vidvattA bharelA savAla javAba (praznottare) calAvo ke jethI koI AnaMda thAya." hasatAM hasatAM padhakesare javAba Apyo "jevI kumAranI AjJA!" pachI mitro vacce nIce pramANe vidraSTi cAlI. viSayAsaktanI mAnasika sthiti, chatAM cAlAka hovAthI cetI gaye. vida, praznottara, AMtara rasa 1 A vArtAlApamAM citra zabda upara bhAra che te samajI le.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ harikumAra-vida. 1485 prakaraNa 3] harivilAsa, padhakesare savAla karyo - pazyan visphAritAkSo'pi, vAcamAkarNayannapi / kasya ko yAti no tRpti, kiM ca saMsArakAraNam // 1 // bhAvArtha-bahu khullI AMkha ughADIne jete hoya ane vANI sAMbhaLo hoya chatAM kone ane kenI zAMti thatI ja nathI, kene saMteSa vaLato ja nathI? ane saMsAranuM kAraNa kayuM che?" Ano uttara Ape. harikamAre savAla to sAMbhaLyo paNa tenuM mana to citramAM ALekhelI kanyAe haraNa karI lIdhu hatuM tethI teNe mAtra TaMDe hoMkAre Ape. pavakesarane manamAM vicAra thayo ke potAno savAla harikamArA dhyAnamAM barAbara Avyo nathI mATe pharIvAra vadhAre spaSTa rIte e zleka tenAM lakSyamAM Ave tema boluM. e vicArathI padmakesara savAlavALe upara leka pharIvAra belI gaye paNa tenA javAbamAM hari kumAre to zUnya hoMkAre ja Ape. AthI paddhakesarane barAbara khAtrI thaI ke citramAM ALekhelI kanyAe kumArane taddana zUnya hRdayane banAvI dIdhuM che eTale e jarA hasI paDyo. bIjA mitroe paNa arasparasa mazkarI karatAM hAsya karyuM ane teo hasatAM hasatAM eka bIjAnAM mukha tarapha jevA lAgyA, e joine harikumAranuM mana jarA ThekANe AvI gayuM. tene lAgyuM ke A to mitro paNa tene pArakhI gayA te ThIka na thayuM eTale tenA manamAM abhimAna jAgrata thayuM. ethI pitAnA manamAM je kanyAsaMbaMdhI saMkalpavikalpa thatA hatA te teNe dAbI dIdhA ane barAbara dhyAna rAkhIne sAMbhaLavA lAgyo. tenA manamAM kAMIka vicAra paNa AvyuM. pachI te bolyo "are mitra! tuM hasa nahi, khAlI mazkarI karavAnI Teva cheDI de, tAre savAla pharIvAra balI jA." eTale uparano zleka savAlanA AkAramAM pakesara pharIvAra bolI gayo. A vakhate kumAranuM savAla upara lakSya hatuM eTale jevo savAla pUre thaye ke tenA manamAM uttara AvI gayo ane teNe javAba Ape. "mamatva' ahIM harikumAranI jevI dazA thaI che, jema te ardha uttara Ape che ane pAchA vicAramAM paDI jAya che tevI sthiti jyAre prANI viSayamAM Asakta thAya che tyAre jarUra thAya che. avalokana karavAthI te jaNAya tevI vAta che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1496 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratA 6. { ApaNe ahIM kumArane TuMke javAba samajI laIe. ahIM savAla be hatA ane uttara eka ApavAno hato. prazna e hato ke AMkho ughADIne joyA kare ane vANI sAMbhaLe chatAM kene kaI bAbatamAM zAMti na thAya? javAbamAM mamatva, mArApaNuM e moharAjAne jagatane aMdha karanAre maMtra che; AkhI duniyAne nacAvanAra thanaganATa karAvanAra ukhaDAvanAra phasAvanAra e maMtra prANIne taddana vicitra banAvI de che, ene AMkhe dekhatAM chatAM ane kAne sAMbhaLatAM chatAM mamatvanI vastunA saMbaMdhamAM tRpti vaLatI ja nathI, te kadi dharAto ja nathI, tene kadi zAMti vaLatI ja nathI-evI tenI sthiti thAya che. game teTaluM jue ane sAMbhaLe paNa haju jANe vadhAre sAMbhaLuM ane joyA karuM evI tenA mananI sthiti thAya che te sarvanuM kAraNa mamatva-abhimAnamArApaNuM che. tyAra pachI saMsAranuM kAraNa zuM ema pUchayuM che tene javAba paNa e ja che. saMsArabhramaNa, bhavaparipATi, caparyaTaNanuM kAraNa "mamatva" ja che. moharAjAnuM sthAna ane tenA kAvAdAvA A graMtha vAMcanAranA lakSyamAM eTalAM badhAM AvI gayAM che ke te para vadhAre vivecana karavAnI jarUra nathI. AvI rIte be paMktinA savAlano javAba kumAre traNa akSaramAM Apyo. } padmakesara A TuMko paNa muddAsarano javAba sAMbhaLI ghaNA vismaya pAme. pachI teNe vaLI bIjo savAla pUchayo. kasyA bibhyadbhIruna bhavati snggraamlmpttmnskH| vAtAkampitavRkSA, nidAghakAle ca kiidRkssaaH|| bhAvArtha-"laDAI laDavAmAM jenuM mana lAgeluM hoya che te kenAthI jarA paNa bIdhA vagara kAma le che? ane unDALAmAM pavanathI kaMpI rahelAM jhADo kevA lAge che?" - 1 mArI noTamAM A prathama praznanI sAme (1) "be prazna, bIjA praznanI sAme (2) strI prazna, trIjA praznanI sAme (3) "mAnasika prazna" evI neTa koI zAstrIe karAvI che teno hetu mane yAda nathI. (4) sAme "zabdAlaMkAra che ane (5) sAme "guDha caturthapAda" che te samajAya tevI neTa che.
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vinAda. 1497 harikumAre e prazna pharIvAra kheAlI javA padmakesarane kahyuM, padmakesara paNa e prazna pharIvAra elI gayA. jarA vicAra karIne kumAre javAba Apyo.-'hranAvAH' padmakesare te javAba kabUla rAkhyA. { ApaNe ahIM sadarahu savAla ane teneA uttara jarA vicArI jaie. uparanA (1) prathama savAla peThe ahIM savAla e hatA ane javAma eka ApavAnA hatA tethI javAba ApavAmAM vicAra karavAnI jarUra hatI. (1)prathama savAla e hatA ke je prANInuM mana saMgrAmamAM javA tatpara thai rahyuM hoya te kenAthI atizaya khINa thatA nathI? khilyIrU eTale atizaya-ghaNA bIkaNa, javAyamAM kahe che ke evA prANI : dalanAyAH * eTale senA-lazkara ('dalanA' eTale 'senA ')thI DaratA nathI; jene laDavA javuM che ane laDavAnI hoMsa thai che ane te khAJatanA jene zAkha thayA hAya che te larakarathI DaratA nathI. (2) unhALAmAM sakhta pavana AvI vRkSAne kaMpAvI de tyAre te kevA thAya che? e khIjA savAlanA javAbamAM paNa te ja uttara Ape che. dalanAyAHjAnAm na AyaH (zi:) cevu te eTale 'dala' eTale pAMdaDAM tene 8 Aya? eTale lAbha jemAM na thAya tevA eTale unhALAmAM vRkSAne pAMdaDAMnA lAbha thatA nathI. AvI rIte cAra akSaranA TuMkA javAkhamAM uparanA khanne praznonA javAba ApI dIdhA. } * * (3) tyAra pachI atyaMta darzana (jaina mata) tarapha abhirUcivALA vilAsa nAmanA mitre kahyuM kumAra ! meM paNa eka savAla manamAM nIradhArI rAkhyA che!' kumAre tene savAla jaNAvavAnuM kahetAM te AlyAH-- * kIeprAjakulaM viSIdati vibho ! nazyanti ke pAvake, bodhyaM kAnanamacyutAzca bahavaH kAle bhaviSyantyalam / kakSA jinezvarA vada vibho ! kasyai tathA rocate, gandhaH kIdRzi mAnave jinavare bhaktirna sampadyate // bhAvArtha-kevA prakAranuM rAjakuLa (rAjya) Akhare nAza pAme che, besI jAya che? ane he prabhu! agnimAM koNu nAza pAme che ? jANavA lAyaka jAgrata kare tevuM udyAna kayuM? pAtAnA sthAnathI bhraSTa na thAya evA kANu? vakhata jatAM je bahu pUrepUrA thAya te kANuM ?
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1498 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 jinezvare kevA hoya che? ane he prabhu! kone te tathA prakAre game che? kevA prakAranA mANasamAM abhimAna (garva) hoya che? ane kevA prakAranA mANasonAM manamAM jinezvara bhagavAna upara bhakti jAgrata thatI nathI?" AvA nava savAla eka ja zlekamAM eka sAthe pUchAtAM harikamAre kahyuM "bhAI ! A savAle eka bIjAthI ulaTA, aTapaTA ane bahu samAsavALA che! mATe pharIvAra bolI jA. ane vadhAre spaSTa rIte bolaje jethI dareka prazna barAbara lakSyamAM rahe." kumAranI AvI mAgaNIthI vilAsa pharIvAra te zleka bolI gayo. vicAra karIne hasIne hari kumAre uttara Apyo "je bhAI! tene uttara sAbhaLa. akuzalabhAvanAbhAvitamAnase { A lokamAM nava savAla karavAmAM AvyA che ane tene javAba eka sAthe Apavo evI temAM goThavaNa jaNya che. ApaNe javAba vicArIe. 1 kevA prakAranuM rAjyakuLa Akhare nAza pAme che-besI jAya che? javAbamAM prathamanA cAra akSara levA-. pravINatA vagaranuM-rAjyanIti na samajanAra rAjyakuLa Akhare nAza pAmI jAya che, besI jAya che. 2 agnimAM keNu nAza pAme che? prathamanA be akSare mUkI devA. javAba phAsTamAM pataMgIA. pataMgIA agnimAM paDI maraNa pAme che te jANItI vAta che. 3 jANavA lAyaka-jAgrata kare tevuM udyAna kayuM? javAbamAM cAra akSare mUkI devA. mAvanA. bhAvanArUpa udyAna jANavA lAyaka che, upadeza Ape tevuM che. bhAvanA aneka prakAranI che ane khAsa jANavA lAyaka che ane jANyA pachI jAgrata kare tevI che te spaSTa che. 4 pitAnA sthAnathI bhraSTa na thAya e koNa? 1 Ane artha "akuzaLa (nahi sArI) bhAvanA vaDe jenuM mana vAdheluM che ? evo thAya che. paNa ene pada cheda karavAno che. javAba saMbaMdhI hakIkata vigatavAra AgaLa lakhI che te vAMce. 2 A artha eka vidvAne kahyuM te pramANe karyo che. meM besADavA prayana karela artha tyAra pachI AgaLa Ape che.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3]. harikumAra-vida. 1499 enA javAbamAM paNa bhAvanA e ja zabda levAne che. bhAvanA pitAnA sthAnathI bhraSTa thaI saMsAramAM jatI nathI. 5 vakhata jatA je bahu pUrepUrA thAya te kezu? AnA javAbamAM mAvanAmAvatAra bhAvanA bhAvanArAo thoDA vakhatamAM paripUrNa dazAe pahoMcI AnaMdamagna thAya che. 6 jinezvara kevA hoya che? javAba-purAmAvanAmavitamAMnA suMdara bhAvanAthI jenuM mana bhAvita thayeluM che, vAdheluM che tevA. tIrthaMkara mahArAje AvA ja prakAranA hoya te svAbhAvika che. 7 kene te (jinezvare) tathA prakAre game che? ene javAba paNa upara pramANe kuzaLabhAvanAbhAvita manavALAne prabhu-jinezvara game che, emane prabhu upara rUci thAya che. 8 kevA prakAranA mANasanA manamAM abhimAna (garva) hoya che? 37phAsTamAvanAmavitAnase jeonuM mana apravINaagya bhAvanAthI vAsita thayeluM hoya tevA mANasane abhimAna thAya che. samAne to abhimAna na ja thAya e svAbhAvika che. 9 ane kevA prakAranA mANasanA manamAM jinezvara bhagavAna upara bhakti jAgrata thatI nathI? ene javAba paNa upara kahyo te ja jANa. eTale rAsTamAnAmavitAnA eTale jeo kuzaLa bhAvanAo bhAvatA nathI temanA manamAM jinezvara deva upara bhakti paNa thatI nathI. AvI rIte eka zabdamAM badhA arthane samAveza karyo. } tA. ka-upara je artha ryo che temAM javAbanA akSare ADAavaLA asaMbaddha levA paDe che, bAkI javAba barAbara lAge che. paNa saMskatamAM evI rIte prakamabhaMga kadApi karavAmAM Avato nathI, tethI meM vicAra karIne nIce pramANe arthe besADavA prayatna karyo che te paNa vicAravA gya che. bhA. ka.
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1500 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 6 huM ahIM lekanA sAta ja prazno karavAmAM AvyA che ane tenA pratyekanA javAbamAM zarUthI be be akSara mUkI devA ane pachInA traNa traNa levA ane chevaTanA praznanA javAbamAM Akhe javAba le. A artha karatAM prakamabhaMga jarA paNa thatuM nathI. sAta savAla ane javAba nIce pramANe che.' 1 kevA prakAranuM rAjyakuLa Akhare nAza pAme che? javAba (rASTra) 2 agnimAM keNu nAza pAme che? (prathamanA be akSara mUkI dIdhA) javAba phAimAM () 3 jANavAlAyaka, jAgrata kare tevuM udyAna kayuM? (cAra akSara mUkIne) javAba mAvanA. 4 jAte sthAnabhraSTa na thaI vakhata jatAM bahu thaI jAya te kezu? (cha akSara mUkIne) nAmA. 1 akuzalabhAvanAbhAvitamAnase athavA ja javAba tera akSarano che. dareka javAbamAM bebe akSara mUkavA. javAba juo. ja ja yi 3saeg i * savAla, javAbanA akSaro. nA 7 mA 8 vi9 1- 12-3-4 2******3-4-5 3***5-6-7. 4 -82 *****9-111 6. 11-1ra-17 7. 1 thI 17. te 10 te mA 11 na 12 se 13
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vinoda. 1501 5 jinezvare kevA hoya che? ( ATha akSara mUkIne) vitanAM. 6 tema ja sugaMdha kene pasaMda Ave che? (daza akSara mUkIne) mAna. . 7 kevA prakAranA mANasenAM manamAM jinezvara bhagavAna upara bhakti jAgrata thatI nathI ? ( AkhuM pada ) vurAmAvanAbhaavitmaanse. A sAte savAlano javAba saMkSepamAM vicArI jaIe. 1-23. A traNe praznone javAba upara 1-2-3 mAM AvI gayo che te pramANe ja che, tyAMthI te arthe vicArI le. 4 jAte sthAnabhraSTa na thaI vakhata jatAM bahu thaI jAya te keNu? nAmara. nAbhAvImAM "bhAva" eTale bhavya prANIo. na abhAvI eTale abhavya nahi eTale bhavya prANIo. bhavya prANIo pitAnAM sthAnathI bhraSTa na thatAM vakhata jatAM chevaTe bahu thaI jAya che, mekSamAM jAya che, aneka sAthe maLI jAya che; matalaba jAte ayyata rahI chevaTe bahu thaI jAya che, jyotimAM ti maLI jAya che. bhavya prANInI vakhata jatAM e dazA thAya che. 5 jinezvaro kevA hoya che? javAba. vittama vikAsaM jeone (ajJAnarUpI aMdhakAra nAza pAmI gayo che te. tIrthakarane taman na hoya te samajI zakAya tevI bAbata che. 6 sugaMdha kene pasaMda Ave che? mAnase. sugaMdha le che nAka, paNa tenI pasaMdagI te mana ja kare che. 7 prathamanA arthamAM je navame artha karyo te ja ahIM baMdha bese che. A arthamAM kama barAbara jaLavAya che ane artha besato Ave che te paNa khAsa vicAravA yogya che.? harikamArane javAba sAMbhaLIne vizvama khUba hasyo. harikumAra-"bhAI! kema hasya?"
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1502 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 6 vibhrama--" kumAra! te A vilAsanA praznano uttara ApIne tene garva utArI dIdho e bahu sArU karyuM! e savAla amane e bhAIsAheba vAraMvAra pUchato hato, paNa amane sarvane ene javAba sUja nahote tethI e bhAI chApare caDhI beThe hatA ane enuM abhimAna samAtuM na hatuM." vilAsa-"are! e kumAre mAro garva utAryo che eTaluM ja nahi, paNa tamAre sarvano garva Aje utArI nAkhe ema che. tame keIe je kAMI prazno vicArI rAkhyA hoya te bele, tamAruM abhimAna paNa e jarUra utArI deze. tamAre je savAla pUchavA hoya te bolI jAo." manmatha-"kumAra ! meM paNa be keyaDAo vicArI rAkhyA che." kumAra-"bhale khuzIthI pUcho, huM javAba vicArIza." manmatha-mArA be prazno sAMbhaLe- " dAsyasi prakaTaM tena, gRhNAmi na karAttava / mikSAmityuditA kAcidbhikSuNA lajitA kila // temaja karoti kaThino rAjannarIbhakaTaghaTTanam / vidhatte karavAlaste nimUrlI zatrusaMhatim // A banne kalekamAM alaMkAra che. sAdI rIte vAMcatAM tene artha nIce pramANe thAya che. "tuM ughADI rIte spaSTa rIte Ape che tethI tArA hAthathI bhikSA huM nahi lau-ema keI bhIkhArIe kahyuM tethI te kharekhara zaramAI gaI. " bhIkhArI AvuM vicitra kema bole? ane temAM ApanAra zaramAI zA mATe jAya? A dekhIte virodha thaye. . bIjA zlokamAM sIdhI rIte vAMcatAM karati zabda artha vagarane rahI jAya che. "he rAjan ! tArI kaThaNa taravAra zatrunA samUhane mULathI nAza kare che ane zatruonA hAthIonA TeLAMnA gaMDasthaLane bhedI nAkhe 1 vilAsa ane manmatha e paNa kAmadeva che. vilAsa enuM vyaktarUpa che ane manmatha jAte kAmadeva che. 2 A banne komAM zabdAlaMkAra ane virodhAbhAsa che.
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] harikumAra-vida. 1503 che." A artha karatAM joti zabda mUkI devuM paDe che. athavA tene artha "kare che" ema karIe te kaThaNa taravArathI e kAma banatuM nathI. harikumAra-"(hasIne) je bhAI tArA prathamanA zlekamAM je dekhIte virodha che tene AvI rIte bhaMga karavo. rAti zabdane chuTA pADIne sArI rAzi ema be zabda karavA. eTale teno artha e thaze ke "he bAI ! tuM dAsI (nokaraDI-gulAma-adhama strI) che tethI tAre hAthe huM bhIkSA laIza nahi, e pramANe bhIkhArIe kahyuM eTale ApanArI strI lajavAI gaI." AvI rIte zabdanI saMdhi chUTI pADavAthI dekhIte virodha samAI jAya che. "bIjA lekamAM paNa evI ja rIte karoti Tana zabdanI saMdhi chUTI pADavI joIe te sivArano vAro jAti vAdano evI rIte zabdane chUTA pADavAthI artha maLI jaze. "he rAjan ! tAre ati kaThaNa hAtha zatruonA hAthIonAM gaMDasthaLone bhedI nAkhe che ane tArI taravAra zatrunI hAronI hArane mULathI nAza kare che." AvI rIte saMbaMdha meLavavAthI artha barAbara spaSTa thAya che ane tevI rIte manmatha ! tArA savAlano javAba thAya che. " manmatha-"he aho! kumAra ! tArI vidvattA to kAMI ajaba prakAranI che ! game tevA aTapaTA savAla goThavIne pUchIe paNa tenA javAba te tArA mahomAM ja AvI paDelA che. dhanya che tArI buddhinI kuzAgratAne ! " "have te vakhate meM eka evo zleka vicArI kAryo ke jenuM cothuM pAda gUDha (chupAyeluM) hoya. meM (dhanazekhare) kumArane jaNAvyuM ke "meM eka gUDhacaturthapAda vicArI rAkhyuM che mATe tArI marajI hoya to tane pUchuM. huM e lekanA traNa pAda tane jaNAvIza ane tAre tenuM evuM pAda zedhI ApavuM paDaze." kumAre hA pADavAthI meM mArA plekanAM traNa pAda jaNavyAM. 1 vasaMtaRtumAM vanamAM gayA te vakhate kumAranI thayelI sthiti (citrapaTa darzanathI) atra dhanazekhara varNave che te lakSyamAM rAkhavuM. have dhanazekhara je atyAra *sudhI sAMbhaLatA ja hato te vidacarcAmAM bhAga le che.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1504 upamiti bhavaprapaMcA kathA. vibhUtiH sarvasAmAnyA, paraM zaurya trapA made / mUlye vasa svataH prajJA..................... C AnA artha sAdhAraNa rIte ema thAya che ke sarvanA upayogamAM Ave tevI jenI saMpatti (dhana dAlata zeThAI) che, jenAmAM utkRSTa zUravIrapaNuM che, jene mada karavAmAM zaramALapaNuM che, jenI buddhi peAtAnI meLe ja AbAdIne mATe thAya che....... [ prastAva 6 AvA traNa pAda kahyAM eTale kumAre vicAra karIne peAtAnA manamAM tenA javAba goThavI dIdhA ane ghaNA tuSTamAna thaIne meklyA "are bhAi dhanazekhara ! tuM te bhAre jakharA ! teM tA bhAre karI ! teM te vaLI jakharUM caturthagUDhapAda goThavI rAkhyuM jaNAya che ! " x sarvee ekI sAthe pUchyuM "kumAra! tuM zuM tenuM cothuM pAda meLavI zakayA? are bhAI! te amane jaNAva te kharo!" tr kumAre kahyuM " jue sAMbhaLeA ! enuM ceAthuM pAda patramUrtaH sa mUtiH ema Ave che. '" A javAya sAMbhaLIne mitro ghaNA vismaya pAmyA. { AvI rIte vAtacIta thai tenA bhAva samajI laie. AkhA zloka A pramANe thayA. vibhUtiH sarvasAmAnyA, paraM zaurya trapA made / bhUtyai yasya svataH prajJA, pAtrabhUtaH sa bhUpatiH // * je rAjAnI saMpatti ane jenI aizvaryaprApti sarvanA hitane mATe thAya che eTale jenI saMpattinA upayAga rAjA pAte karatA nathI paNa janahitamAM-parahitamAM jene upayoga kare che, je rAjAmAM mahA zUravIrapaNuM hAya che, jene abhimAna karatAM manamAM zarama Ave che ane jenI truddhi AbAdIne mATe ja thAya che ( jenI buddhinA sadupayoga ja thAya che) te rAjA kharekharA pAtra che, rAjAnA nAmane yAgya che, mU eTale pRthvIne te kharekharA pati che. A zlokamAM eka bIje paNa zabdAlaMkAra jovAmAM Ave che. sUti zabdamAM mU, 5 ane tti e traNa akSaro che. te prathamanA traNe pAdanA prathama zabdomAM anukrame Ave che. mU' vibhUtimAM enA prathama akSara vicArAya che, pa2 zauryamAM bIjo akSara 'pa' vicArAya che ane trapA (zarama )mAM trIjo akSara 'tti vicArAya che ane "
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1505 prakaraNa 3] harikumAra-vida. cothA pAranA dareka akSare prathamanA traNa pAdamAM AvI jAya che. A beThavaNa nirUkta jevI che.' e vakhate kapala nAmano mitra belyo "kumAra ! meM paNa eka gUDhacaturthapAdavALuM padya gaThavI rAkhela che te sAMbhaLe." kumAra tene te jaNAvavAnuM kahetAM kapala belai- na bhASaNaH parAvarNe, yaH samo rossvrjitH| mUtAnAM jokhoDagrasta che Ano artha sAdhAraNa rIte ema thAya che ke "je pArakA avarNana vAda (niMdA)nuM bhASaNa karato nathI, je samatAvALo hoI krodharahita che ane je jAte nIDara hAI prANuonuM rakSaNa karanAra (gepALagevALa athavA vaidya jevo) thAya che..................." A savAla sAMbhaLatAM ja kumAre javAbamAM kahyuM "sa no jhabhUSAra" kapile javAba sAMbhaLIne TIkA karI "aho ! mArA jevAne te A pramANe javAba meLavavAmAM ghaNe vakhata lAge ane mane e goThavatAM ghaNe vakhata lAgyo hato chatAM kumArane te javAba ApatAM kAMI vakhata ja lAge nahi. aho kumArane buddhivaibhava te bhAre jabare che! e te sarvatra aTakAva vagara jaI zake che! kumAra bhAre buddhizALI che! " sarvee kabUla karyuM ke kaLei je vicAra batAvyA te barAbara che ane taddana saMdeha vagaranA che. kapALanA vicAra sAthe sarvee maLatApaNuM batAvyuM. uparane bIje leka ApaNe samajI laIe. Akho leka nIce pramANe thAya che. na bhASaNaH parAvarNe yaH samo rossvrjitH| bhUtAnAM gopako'trastaH sa naro gotrabhUSaNaH // je prANuM pArakI niMdA karavAnuM bhASaNa ja kadi karatuM nathI, pArakI niMdA kadi karato ja nathI, je ekasarakho (mananI sthiti sthApakatAvALa) hoI reSa-kodhathI rahita che eTale je kadi gusse thatuM nathI ane je jAte nIDara hoI anyanuM rakSaNa kare che te nara kuTuMbanAkuLanA AbhUSaNarUpa che, saphaLajanmA che, dhanya che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1506 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 A lekamAM vacana mana ane kAyAthI AdarzamanuSya kevuM vartana karavuM joIe te batAvyuM che. vacanathI niMdA na karavI, pArakAM avarNavAda na belavA, manane sthitisthApakatAmAM rAkhI krodha na kara, krodha manovikAra che enI sAthe mAna mAyA, lebha, kaSAya athavA kAma, lobha, moha, mada, matsara e ripuo samajI levA ane kAyAthI anyanuM paripAlana karavuM. A pramANe je kare te kuLane zebhAvanAra mANasa che, nara che-evA avatAra saphaLa che, phero gaNatarImAM gaNavA yogya che, enuM jIvana rasamaya ane jIvavA gya che. A zlokamAM paNa zabdAlaMkAra jaNAya che. cothA pAranA dareka akSare prathamanA traNa pAdamAMthI maLI Ave che. } puna: citrakanyA smaraNa AvI rIte jeTale vakhata praznottaramAM hari kumAranuM dhyAna rahyuM teTale vakhata te citramAM rahelI kanyAne kAMIka vicArI zakyA, theDIka bhUlI gaye, eTale vakhata e bAbata tene jarA jarA vismRta thaI. kamanasIbe te vakhate eka pAre pitAnI pArevI sAthe gela karato jovAmAM Avya, strIne te cATe, tenI pharate uDe ane tenI sAthe gela kare--e hakIkata joIne visAre paDelI kanyA pachI kumAranI smRtimAM AvI, citra upara dhyAna gayuM ane mitronI vAtacItamAMthI lakSya uDI gayuM. pachI te sakhta pavananA jhapATA lAgavAthI dIvAnI jevI dazA thAya, moTo paththara paDavAthI kuMDanA jaLanI jevI dazA thAya, pitAnA kuTuMbanA bharaNapoSaNanI ciMtAthI daridrI mANasanAM mananI jevI sthiti thAya, abhimAnI mANasanI bIjAthI parAbhava pAmIne jevI manaHsthiti thAya ane saMsAranI bIkathI avirati samyagadaSTi prANInI jevI sthiti thAya tevI sthiti kumAranI thaI gaI, kanyAnuM citra mana upara vAraMvAra AvavA lAgyuM ane kumAra Amatema jhalavA lAge. jevI rIte eka yegI bAhya vastunA vyAkSepathI mukta rahI dayeya vastupara dhyAna lagADI de che tevI rIte kumArane bAhya bAbatemAMthI mukta thaI citra kanyAnA lakSya para ArUDha thayela ame joye. 1 vrata na lIdhela devAdikane zuddha vastunI oLakhANathI eka bAjue saMsAranI bIka lAge che ane bIjI bAjue tyAga vairAgya AdarI zakAtA nathI. A sthiti asvastha avasthA utpanna kare che.
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] manmatha vyAkuLatA Ayurveda 1507* harikamAranI vyAkuLatA, meM te vakhate kumArane pUchyuM "kumAra ! A zuM?" kumAre javAba ApatAM kahyuM "bhAI dhanazekhara ! kAle rAtre mAruM mAthuM duHkhatuM hatuM tethI mane ugha AvI nahotI. atyAre paNa tenI asarathI mAruM mAthuM jarA jarA duHkhe che ane mane cakkara Ave che. tethI A manmatha vigere mitro marajI Ave te jAya ane marajI Ave to ahIM phare hare. tuM ekalo mArI pAse rahe. cAla, ApaNe A bAjunA caMdanalatAgRhamAM jaIe ane tyAM huM jarA zAMtithI nidrA lauM." kumAranI AvI IcchA jANI manmatha vigere sarve mitro tyAMthI vidAya thaI gayA ane mAtra huM ja kumAranI sAthe rahyo. AvI rIte amArI vinedavArtAne ahIM aMta Avyo. prakaraNa 4 thuM. manmatha vyAkuLatA-Ayurveda, | da sa va mitra vidAya thayA pachI huM (ghanazekhara) ane harikumAra latAmaMDapamAM dAkhala thayA. maMDapamAM jaIne meM ThaMDAM sukomaLa pAMdaDAMo ekaThAM karI tenI pathArI banAvI. e taiyAra karelI pathArI upara kumAra beThe. che paraMtu mAchaluM tapelI retImAM AvIne paDeluM hoya, te jema tApathI taraphaDe te pramANe kumAra te ThaMDA zayanapara paNa taraphaDIo mAravA lAgyuM, tene jarA paNa zAMti na thaI ke sukha na AvyuM. pachI meM ene besavA sArU kamaLa Asana (beThaka) gaThavI ApyuM. kumAra e Asana upara beThe. tyAM paNa zULi upara carane caDhA hoya tyAM jema tene sukha maLe nahi tema harikumArane e Asana upara paNa nirAMta vaLI nahi. tyAra pachI te mAre khabhe vaLagyo ane Ama tema khulavA lAgyo. ema karatAM paNa enA hRdayamAM je tApa Avyo hato te che ke nahi.
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. zaMkhanAda-manmatha jora. pachI teA kumAra ghaDikamAM suve, ghaDikamAM bese, ghaDikamAM UbhA thAya, ghaDikamAM ahIM tahIM bhame, paNa jema narakagatinA jIvAne nArakImAM sukha maLe nahi tema kumArane jarA paNa cena paDe nahi, je je sukhazAMtinA upAyo yAjavAmAM Ave tenAthI ulaTI tenI vedanA vadhatI jAya. AvI rIte madanaagnithI maLI jatAM e rAjakumAre zItaLa latAgRhamAM ghaNA vakhata vItADyo paNa enI garamI ochI thaI nahi. pelA manmatha vigere mitroe kutUhaLane lIdhe kumAranI je dazA thai hatI te gupta rIte kumAra na jANe tema joyA karI ane teo aMdara aMdara kumAranI marakarI isArAthI karatA rahyA. have te vakhate manuSyeAnAM zarIramAM tApa karavA mATe ja kAmadeva pAkAra karatA hAya tevA madhyAhna samayanA zaMkha vAgyo. zaMkha ghaNA joramAM lAMbA vakhata sudhI vAgyA ane dUrathI tene avAja kumAranA kAnapara gayA. e vakhate kumArane ghera lai javA mATe manmatha vigere sarva mitro latAgRhamAM AvyA ane sarve kumArane kahevA lAgyA "deva! have atyAre kharA madhyAhna thayA che mATe Apa ghare padhAro. tyAM jai devapUjanAdi nityakarma karI divasanuM kAma hoya te ATopI leA. " harikumAre javAbamAM kahyuM "are bhAi ! dhanazekharane mArI pAse mUkIne tame sarve ghare jAo, A mArI vedanA ochI thaze eTale huM paNa pachI dhanazekhara sAthe ghera AvIza. atyAre tA mArA mAthAmAM cAsakA Ave che, aMdara tApa vadhatA jAya che, tethI A zItaLa latAgRhamAM huM haju zAMti mATe vadhAre vakhata rahevA mAMguM chuM." kumArane hRdayanI aMdaraneA tApa hateA, zene laine te tApa Avyo hatA te sarvanA khyAlamAM barAbara AvI gayuM ane te saMbaMdhamAM tenI pratIti paNa thai gai, chatAM te rAjakumAra heAvAthI tene sIdhI rIte te kahI zakyA nahi. jarA Dara khAine te aMdara aMdara nIce pramANe vAta karavA lAgyA ane te sarva kumAra sAMbhaLe tema khelatA hovAthI teneA Azaya kumAranA samajavAmAM paNu arAmara AvI gayA. Ayurveda, vaiduM, 1508 6% are kapALa ! tuM Ayurveda (vaidyavidyA )mAM ghaNA kAmela che tyAre bhAI! A kumAranA zarIramAM vikAra thayo che te kayAM kAraNAne - keTalIka jagyAe madhyAhna ( apeAra-bAra vAgyAnA samaya) batAvanAra tApa phoDavAnA rivAja che ane kAi jagyAe zaMkha vagADavAnA rivAja che. [ prastAva
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] manmatha vyAkuLatA-Ayurveda, 1509 laIne thayA che ( nidAna) ane te zAMta karavAnA upAya' (cikitsA ) zA che te tuM vigatavAra amane jaNAva. kapALe vivecanapUrvaka javAba ApatAM jaNAvyuM:-- " bhAi! vaidaka zAstramAM kahyuM che keH-- re vAyu, pitta ane kapha A traNa zArIrika-zarIra saMbaMdhI doSA che ane rajas ane tamas e e mAsika dASA che. ( zarIramAM vyAdhi thAya che te vAta pitta ane kaphanI viSamatAthI thAya che ane rajoguNa ane tameAguNa mAnasika vyAdhi utpanna kare che.) A banne prakAranA dASA paikI zArIrika dASA che te daiva ane yuktinA Azraya laine karelA auSadha upacArathI zAMta thAya che ( matalaba zarIrasaMbaMdhI vyAdhi maTADavA mATe yukti karavI joie ane nasIba baLavAna hovuM joie. yogya purUSArtha ane anukULa daiva ( karma ) hoya teA zArIrika doSo maTe che ane mAnasika dASA ( rAjasI ane tAmasI ) jJAnathI, vijJAnathI ( sAya. sathI ), dhIrajathI, smRti( yAda karavuM te )thI, ane samAdhithI dUra thAya che. " e zArIrika doSo paikI vAta (vAyu) rUkSa (lukhA ) hoya che, ThaMDA hoya che, ATA hAya che, ati sUkSma hAya che, hAlatA cAlatA hAya che, svaccha hoya che athavA kaThaNa hAya che. have e jevA prakAranA hoya tenAthI ulaTA prakAranI vastuonA upayoga karavAthI te zAMti pAme cheH eTale jo vAyu lUkhA hoya teA te cepaDela-cIkAzadAra padArthonA upayogathI narama paDe che, zIta vAyu garama vastunA upayogathI "" 1 vaidakamAM vyAdhi zA che te tenAM kAraNa ane cihno parathI zeAdhavuM tene nidAna kahe che ane nidAna (diagnosis) thayA pachI tenI davA karavI tene cikitsA kahe che. vaidakamAM A e ghaNA agatyanA vibhAgeA che. 2 A AkhA vaidyakIya vibhAga saMkSepamAM vaidyaka zAstraneA moTA abhyAsa batAve che. eka ghaNA niSNAta vaidyarAje A vibhAga mane samajAvyA tyAre jaNAvyuM hatuM ke viSaya kharAkhara vaidakIya pibhASAmAM, saMkSepamAM ane muddAsara lakhAyalA che. eTalI hakIkata vAMcIne temane graMthakartA mATe bahu mAna thayuM hatuM. A vaidAnA viSaya jarA vadhAre spaSTa thAya teTalA sArU vadhAre chUTI rIte tenuM avataraNa atra karavAmAM AvyuM che. vAgabhaTa kahe che ke pIdhairyAtmAvivijJAna manovopauSayaM param. A vicAra atra mAnasika rASanA upacAra mATe khatAvela che tenA jevA ja lagabhaga che. mAkIne Ayurveda paNa vaidAnA sarvotkRSTa graMthAne anurUpa che ema mane sadarahu vaidyarAje kahyuM che, bhA. ka. ta
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1510 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 zame che, laghu vAyu gurU dravyanA upagathI maTe che, caLa vAyu sthira dravyanA upayogathI maTe che, vizada dahIM jevo vAyu acokhA dravyanA upayogathI maTe che ane kaTha vAyu pocA padAthenA vaparAzathI zame che. pitta sehavALuM (cikAzadAra) hoya che, garama hoya che, tIkhuM hoya che, dravatuM (pAtaLuM liquid) hoya che ane khATuM hoya che. e pAMca prakAranA rasavALuM pitta tenAthI ulaTA prakAranA guNethI zame cheH cikAzadArane mATe cIkAza vagaranA padArthane upayoga karavAthI, garamane mATe ThaMDA padArthanA upayogathI, tIkhAne mATe moLA padArthanA upagathI, kavatAne mATe ghaTa vastuonA upayogathI ane khATAne mATe khArA padAthenA upayogathI pittanuM zamana thAya che. kapha gurU (bhAre) hoya che, ThaMDe hoya che, narama hoya che, cIkAzadAra hoya che, maThe hoya che, geLa jevo cIkAzadAra hoya che athavA suMvALo hoya che. e pAMca prakArathI yukta kapha tenAthI viparIta guNavALA padArthonA vaparAzathI zAMta thAya che eTale bhAre kaphane mATe haLavA padArthone upayoga karo, ThaMDA kaphane mATe garama padArthone upayoga kare, narama kaphane mATe sakhata padArthone upayoga kare, cIkAzadAra kaphane mATe cIkAza vagaranA padArthone upayoga karavo, mIThA kaphane mATe kaDavA padAthane upaga karavo, geLa jevA kaphane mATe cIkAza vinAnA padArthone upayoga karavo ane suMvALA kaphane mATe kharasaTa padArthone upayoga karavo. tema karavAthI vadhI gayela kaphanA doSo zamI jAya che. vaidyakazAstramAM rasa cha prakAranA batAvavAmAM AvyA che mIThe (gaLapaNavALa), khATo, khAro, tIkho, kaDavo ane tura. e cha raso paikI mIThe khATo ane khAro rasa kapha vadhAranAra ane utpanna karanAra che, tere tIkha ane kaDavo rasa vAyu vadhAranAra ane utpanna karanAra che ane tIkho khATo ane khAre rasa pittarasane utpanna karanAra ane vadhAranAra che. have mIThe rasa, khATe rasa ane khAre rasa vAyu upara vijaya meLave che eTale vAyu prakopa thayo hoya tyAre e rasane upayoga karavAthI vAyu zame che, tevI ja rIte ture rasa, mIThe rasa ane kaDavo rasa pitta 1 vaidyakIya paribhASAmAM " kaTaka" eTale tIkha rasa evo artha thAya che ane * tikta" eTale kaDavo artha thAya che ane "kaSAya"no artha turo thAya che. A pramANe ahIM artha karyo che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] manmatha vyAkuLatA Ayurveda. 1511 para vijaya meLave che eTale pittane zamAve che ane turo rasa, tIkhA rasa ane kaDavA rasa kaph para vijaya meLave che eTale kane zamAve che. " zarIramAM peTanI aMdara ajIrNa cAra prakAranAM thAya che. badhA vyAdhionuM mULa ajIrNamAM hovAthI tenA saMbaMdhI khAsa vicAra karavAnI jarUra che. e cAra prakAranAM ajIhnAM nAme A pramANe che: AmAjIrNa, vidagdhAjIrNa, viSTadhAjIrNa ane rasazeSAjIrNa, e cAra prakAranA ajIrNanI nizAnIe prathama samajI levA jevI che. Ama nAmanA ajIrNamAM je vastu khAdhI hoya tenA jevI ja gaMdha Ave che, dAkhalA tarIke sAkaraTeTI ke taramUja ke kerI khAdhela hoya ane tenA ja oDakAra AvyA kare to samajavuM ke Ama nAmanuM ajIrNa thayuM che; A ajIrNamAM khAdhela vastunA rasa thatA ja nathI tethI tenI gaMdha AvyA kare che. vidagdha nAmanA ajIrNamAM dhUmADAnI gaMdha AvyA kare che, chAraiyA oDakAra jene kahevAmAM Ave che te A ajIrNamAM thAya che. vindha nAmanA ajIhuMmAM zarIra bhAMgyA kare che, ALasa Ave che, bagAsAM AvyA kare che, zarIra mAMDatuM nathI ane rasazeSa nAmanA cothA prakAranA ajIrNamAM anna para dveSa thAya che, khAvAnuM gamatuM nathI ane kheArAka tarapha jarAe rUci thatI nathI. te ' sadarahu cAra prakAranAM ajIrNamAMthI kayuM ajINuM che tenA nirNaya thai gayA pachI jo Ama ' nAmanuM prathama ajIrNa hoya te vamana karAvavuM, ulaTI karAvavI ane peTane te dvArA sApha karAvavuM; ' vidagdha 'nAmanuM ajIrNa thayuM hoya teA chAza pIvI; * vizva' nAmanuM ajIrNa thayuM hAya teA zeka karavA athavA nAha levA ane rasazeSa nAmanuM ajIrNa thayuM hoya teA sui javuM, uMghI javuM. cAre prakAranA ajIrNanI e nizAnI ane nivAraNanA upAyo che. sarva rogo ajIrNamAMthI thatAM hAvAthI tenA upara khAsa lakSya rAkhavAnI jarUra che. ( kapAla kahe che ke )--A pramANe hovAthI A kumArane ( harikumArane ) aMdaranA tApa (tAva) ane ajIrNanA vikAra thayA hAya ema jaNAya che. tenuM ajIrNa vidagdha nAmanA bIjA prakAranuM hoya tema jaNAya che kAraNa ke, ane vAyu ane pitta banne eka sAthe uchaLyA che ane vadhI paDyA che. e vAyu ane pitta bannee maLIne Ane aMdaranA jvara ( tAva ) utpanna karyo che ane sthULa paNa tethIja thayuM che. zAstramAM kahyuM che keH
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1512 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 bhukte jIryati jIrNe'nne jIrNe bhukte ca jIryati / jIrNe jIryati bhukte'nne doSairnAnAbhibhUyate // 1 (1) sUcita artha ahIM jaNAvyA che te traNa saMyogomAM mANasA koI paNa prakAranA deSa-vyAdhithI herAna thatuM nathI (1) khAdheluM anAja pacI javA pachI anAja khAvAmAM Ave to te pacI jAya che. (2) peTamAM ajIrNa thayuM hoya tyAre anAja na khAvAthI nahi paceluM anAja pace che ane (3) pacI gayeluM anAja taddana pacI gayA pachI anna khAvAmAM Ave che. A zlokano bhAvArtha jarA muzkelIe bese che. meM vaidya ane vidvAnane pUchIne artha lagAvyo che. tema karatAM hoH nA ja abhiya evI rIte enA cothA padanI vyutpatti karI che. e ThIka lAge che. paNa bIjA pAdamAM be avagraha lIdhA che te pratamAM ke chApelI bukamAM nathI. ahIM traNa bAbata che. khAdhela anAja pacI gayA pachI khavAya te pace, na pAmyuM hoya tyAre navuM na khAvAmAM Ave to AgaLanuM pace ane pacI gayela anAja taddana pacI gayA pachI khavAya to te pace. A traNe yogya bAbata che, anubhavathI samajAya tevI che. (2) bIjI rIte sIdhe artha karIe to A pramANe artha thAya-prANI aneka vyAdhiothI herAna thAya che paNa pachI tenI sAthe lekano jarA paNa meLa maLato nathI. A zloka vadhAre vidvAna pAse vicAravo. (3) eka vaidyarAje A zlokano artha samajAvavA nIce pramANe lakhANa karyuM che te vicAravuM. uparanA zlokano artha samajavA mATe nIcenA pleka prathama vicAravA. AmaM vidagdhaM viSTabdhaM kaphapittAnilai stribhiH agILa nirijhatti caturtha roSanaH (mAdhavanidAna ni. sA. e pra. 70) trimiti kamizo jathA saMzlena. x x eTale na mA, risena vidagdhaM, anilena (vAyunA) viSTabdhaM / jINe'nne vardhate vAyurvidagdhe pittamedhate mumAM ni moDyuM monanori (garannAkara-nitya pravRtti prakAra mi. sA. AvRtti. pR. 30 zloka 167). have upara je zloka Apyo che tenA prathamanA traNa caraNanA pAMca vibhAga pADavA. bhukte jIryati yadAsyAttadA pittadoSapravRttiH pitta. jIrNe'nne vAtadoSapravRttiH vAta. nI muje nIti yA tA 1 vAtapittalodayA pravRttiH vAta pitta, jIrNe jIryati tu kaphavAtapravRttiH kapha pitta, bhukene tu kaphapravRttiH evaM doSaiH abhibhUyate. kapha.
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] manmatha vyAkuLatA-Ayurveda. 1513 vibhrame kahyuM. "are mitra kapALa ! tArA dhyAnamAM barAbara vAta AvI hoya ema lAgatuM nathI. vaidyanI pharaja che ke te mAMdA mANasane jue te vakhate prathama to teNe reganuM mULa kAraNa AvI rIte zodhavuM eTale ke teNe prathama te daradInI khAsa prakRti kevA prakAranI che tenuM bArikIthI avelekana karavuM, ene zarIramAM baLa kevA prakAranuM ane keTaluM che tenI vicAraNuM karavI, enA zarIrano bAMdhe kevA prakArano che te barAbara vicAravuM, enA zarIranA vibhAgonuM mApa barAbara joI levuM, ene anukULa kaI vastu che ane te pathya pALI zake tevuM che ke nahi te samajI levuM, enAmAM dhIraja keTalI che athavA che ke nahi te lakSyamAM upara arthe karavAmAM vAlmaTa nirmita aSTAMga hRdayanA nIcenA loko kAMika prakAza nAkhe che. vAyu pittaM kaphazceti trayo doSAH smaastH||6|| vikRtA'vikRtA dehaM nanti te vartayanti ca / te vyApino'pi hRnnaabhyordhomdhyordhvsNshryaaH||7|| vayo'horAtribhuktAnAM te'ntamadhyAdigA kramAt / tairmavedviSamastikSNo mandazcAgniH samaiH smH||8|| eTale vAyu, pitta ane kapha e traNa de che te je vikAra pAmelA hoya to dehano nAza kare che ane je vikAra pAmelA na hoya to dehane vadhAre che. e traNe de AkhA zarIramAM vyApaka che, chatAM khAsa karIne nAbhinI nIce vAyu rahe che, nAbhi ane hRdayanI vacce pitta rahe che ane hRdayanI upara kapha rahe che. vaya, divasa, rAtri ane AhAranAjamavAnA-Adi madhya ane aMtamAM anukrame kapha, pitta ane vAyu hoya che, jema ke avasthAnI AdimAM-bAlyAvasthAmAM kapha, madhyAvasthAjuvAnImAM pitta ane aMtyAvasthAmAM-ghaDapaNamAM vAyu vadhAre hoya che, tema ja divasanA prathama bhAgamAM kapha, madhya bhAgamAM pitta ane aMtabhAgamAM vAyu vadhAre hoya che. rAtrinA prathama bhAgamAM kapha, madhyarAtrie pitta ane aMtabhAgamAM vAyu vadhAre hoya che. AhAra khAdhA pachI turata prathama bhAgamAM kapha, madhya bhAgamAM jyAre AhAra aradho paradho pAke tyAre pitta ane aMtabhAgamAM jyAre AhAra pAkI jAya tyAre vAyu vadhAre hoya che. (A chellI hakIkata uparanA artha mATe upayogI che.) A pramANe artha karavAmAM nAnA prakAranA doSathI prANa parAbhava pAme che, evo artha cothA padano thayo. (4) cothA pAdanuM pAThAMtara Dhornogatima Ane artha "thoDA vyAdhi vALa hoya te bahu doSathI herAna thAya che" ema thAya. A pAThAMtara zuddha hoya to te nA. 3 vALA arthane Teke Ape che. mAre mane cokkasa nirNaya na thavAthI mULa sAthe upara eka paNa artha lakhyo nathI.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1114 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 laI levuM, khAvAnI ane pacAvavAnI tenAmAM zakti keTalI che te barAbara jANI levuM, enAmAM kasarata karavAnI haravA pharavAnI zakti ane sagavaDa che ke nahi te vicArI levuM ane tenI ummara keTalI che te barAbara kaLI levuM. (eka vyAdhinuM nidAna karatI vakhate A pramANe nava bAbata veze lakSyamAM rAkhavI joIeH (1) prakRti, (2) baLa, (3) bAMdhe, (4) pramANa, (5) pathya, (6) dhIraja-satva, (7) AhArazakti, (8) kasaratanI sagavaDa ane (8) vaya-umara.) uparAMta huMziyAra hai denAM saMcaya, prakepa, prasara, sthAna ane vyaktibheda jarUra jANavAM joIe. je vyAdhi athavA dene prathamanI saMcaya sthitimAM eTale ke jyAre te ekaThA thatA hoya te avasthAmAM rekI dIdhA hoya te te AgaLa vadhI zakatA nathI eTale tene prapa thato nathI, paNa jo tene AgaLa vadhavA devAmAM Ave te te vadhAre baLavAnuM thAya che. "ane bhAI kapALa! te to A daradI (kumAra hari)nA saMbaMdhamAM kAMI paNa vicArapUrvaka na joyuM! mAtra tenuM mukha ughADuM hovAthI kumAranA zarIramAM vikAra che ema kahI gaye ane ughADe mukhe bhaDabhaDa 1 saMcayaH amuka daradIne kayA roga thayela che, kayA kayA ekaThA thayela che athavA vAta pitta ane kaphamAMthI kone ane keTalo saMcaya thayela che ane kayA keTalA pramANamAM ekaThA thayA che te vicAravuM te saMcaya. 2 prakopara-vAta pitta kaphamAMthI keNa vRddhi pAmI AgaLa cAlela che. traNe sama-sarakhA hoya tyAre zarIra taMdurasta hoya che, eka athavA be vadhe tyAre vyAdhi thAya che, traNe vadhI paDe tene sannipAta kahe che. 3 prasaraH vyAdhi vegamAM che ane vAta pitta ane kaphamAMthI kono vadhAre - vega che ane keTalo vega che te vicAravuM. eka vidvAna vaidya kahe che ke ahIM prasarane badale kAme zabda joIe. vAta pitta kaphanI zAMti kevI rIte karavI. A vAtane AgaLa vaya prApa karAma zabda Ave che tethI Teko maLe che. 4 sthAnaka vAtapittakaphanAM zarIramAM sthAne che te vaidhe samajavAM joIe. tene mATe juo uparanI neTanA vibhAga nAM. (3) mAM nIceno bhAga. 5 yatibhedaH A vyAdhi che ke bIjo che? vigere viveka kara te vyaktibhedo che. temAM darekane mATe huM jU huM vicAravuM paDe che. 6 mAtra bAhya vikAra uparathI davA karavI tene symptomatic treatment kahe che. evA prakAranI davAthI meTA vyAdhimAM bhAgye ja lAbha thAya che. nidAna karavAmAM vikAra uparAMta ghaNAM kAraNo vicAravA joIe, daradIno Akho itihAsa ane pUrva jIvana samajavAM joie ane vaya zarIra vigere upara kahyAM te sarve saMbaMdha lakSyamAM levAM joie.
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] manmatha vyAkuLatA-Ayurveda. 1525 karI zarIra saMbaMdhI vikArano nirdeza karI gaya! (athavA meTuM pahoLuM karI mAtra vikArenuM kathana karI gayo. ) " kapaNe javAba ApatAM kahyuM "bhAI vibhrama! meM kumAranI prakRti vigere sarva bAbata mArA dhyAnamAM laI lIdhI che ane vyAdhine lagatI saMcaya vigere sarva bAbata mArA dhyAnamAM ja che. je sAMbhaLa grIma RtumAM ( unDALAmAM) divasa, rAtrI ane umarane aMte tathA ajIrNa thayuM hoya tene aMte eTale chevaTanA bhAgamAM vAyunuM jora hoya che eTale citra vaizAkha mAsanI zarUAtamAM, divasanI Akhare eTale sAMje ane rAtrInI Akhare eTale maLaske ane ajIrNa maTI javA Ave tyAre zarIramAM vAyunuM jora hoya che; grISmaRtunI zarUAtamAM divasanI ane rAtrInI zarUAtamAM tathA umaranI zarUAtamAM eTale bALapaNamAM ane ajIrNanI zarUAtamAM kaphanuM jora hoya che ane e sarvanI madhyamAM eTale grISmaRtunA vacalA bhAgamAM tathA divasarAtrI vaya (juvAnI) ane ajIrNanI vacce pittanuM jora hoya che, temaja zaraRtumAM paNa pittanuM jora vadhAre hoya che. grISmaRtumAM vAyuno saMcaya thAya che, varSARtumAM teno prakopa thAya che ane zaraRtumAM tene prazama (zAMti) thAya che. varSARtumAM pittano saMcaya thAya che, zaraRtumAM teno prakopa thAya che ane hemataRtumAM teno prazama thAya che. ziziraRtumAM kaphano saMcaya thAya che, vasaMtaRtumAM teno prakopa thAya che ane grISmaRtumAM tene prathama thAya che. hemaMta ane ziziraRtuo lagabhaga sarakhI che paNa ziziraRtumAM (vAta pitta kaphane) a5nuM vizeSaNa ApavuM. pariNAme 1 mahA phAgaNa mAsamAM vasaMtaRtu hoya che, caitra vaizAkhamAM cImaRtu, jeTha ASADhamAM varSARtu hoya che. zrAvaNa bhAdrapada ane thoDA Aso sudhI zaradaRtu hoya che, A kArtaka ane ceDA mAgazaramAM hemaMta ane uttarAyaNathI ziziraRtu hoya che. A cayaprakopa batAvanAra zleka ghaNe aTapaTe che tene vaidya artha batAvyo che te pramANe karyo che. zleka nIce pramANe che. grISmAyeSu samIrasya, pittasya prAvRDAdiSuH cayaprakopaprazamAH kaphasya zizirAdiSu. grISmASa eTale grISmathI zarU karatAM evo artha thAya che. ' A artha barAbara che ane vaidakazAstra pramANe che,
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1516 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ziziraRtumAM ThaMDI jarA vadhAre hoya che. megha mArUta ane varSAkALanI ThaMDI lukhI ane AdAna karanArI hAya che. " A sarva mamata mArA manamAM te kharAbara samajAi gaI che, paNa e saMbaMdhamAM vadhAre vicAraNA karavAthI lAbha ze? mArA vicAra pramANe teA kumArane barAbara ajIrNanA vikAra thayo che. " ahAhA ! A kALa AyurvedamAM pote ghaNA huziyAra che ema mAne che chatAM enAmAM keTalI bevakuphI che! evA vicAra karatAM kumAra jarA hasyA. enuM hasavuM joine badhA mitroe eka sAthe pUchyuM " are mitra ! Apa zA mATe hasyA ? " kumAre javAba ApyA " huM kapALanI mUrkhatA para vicAra karatA hatA. meM te vicArathI mArUM hasavuM ghaNuM DabAvyuM paNa Akhare mArAthI hasavuM rokI zakAyuM nahi. " padmakesare atra vakhatasaranuM TakuM mAryuM " kumAra ! bahu kRpA karI ! amAre je kAma sAdhavuM hatuM te kharAkhara siddha thai gayuM. kumArazrInA manamAM je aMdaranA tAva AvyA hatA tenI zAMti mATe ane kAMika vineAda thAya te sArU ame sarvee sAthe maLIne A ThaMDA sarakarIrUpe bhASaNa zarU karyuM hatuM, ame kAMi gaMbhIra nahAtA. kahyuM che ke-- cittodveganirAsArtha, suhRdAM voSavRddhaye / tajJAH prahalanuM viltha, venceva vicakSaLar; // mitranA cittamAM thatA udvega dUra karavA mATe ane tenI zAMtimAM vadhAro karavA mATe samajI ane DAhyA mANasA UMcA prakAranA hAsya 1 (AyurvedamAM cha mAsane AdAnakALa kahevAmAM Ave che ane cha mAsane visargakALa kahevAmAM Ave che. uttarAyaNanA kALa visargakALa kahevAya che. eTale zizira vasaMta ane grISmamAM pRthvI ane manuSyaneA rasa zeASAya che, zarIra pAtaLuM paDe che ane kAMika nabaLAi Ave che ane nabaLAinA vyAdhigrasta daradIe e vakhate vadhAre trAsa pAme che. dakSiNAyaNamAM eTale varSo zarad ane hemaMta RtumAM je samaya varte che tene ' AdAnakALa ' kahevAmAM Ave che, eTale emAM pRthvI tema ja manuSyA aLasaMgraha kare che. uparanA zlAmAM e hakIkata khatAvI che ke hemaMta ane zizira Rtu sarakhI che, paNa ziziramAM ThaMDI vadhAre heAya che jyAre megha mArUta ane varSokALanI ThaMDI lukhI heAya che ane AdAna karanArI hAya che, baLa ApanArI hoya che-lukhI-ThaMDIthI jaTharAgnine bahu era maLe che ane zarIramAM tAkAta vadhe che. hemaMta AdAnakALamAM Ave che jyAre zizira visargakALamAM Ave che. khannemAM ThaMDI heAya che paNa hemaMtanI ThaMDIthI zarIrane ghaNA lAbha thAya che jyAre zizira kALanI ThaMDIthI tevA lAbha thatA nathI. vaLI zizira kALamAM vAtapitta kak alpa heAya che. )
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha. 1517 vinAda kare che. bAkI tamane je vikAra thayA che tene mULamAMthI ukhe DIne pheMkI nAkhavAne upAya kAMi hoya teA te pelI paritrAjikA ( saMnyAsI strI ) ja jANe che ane te upAyane meLavI zake tevI paNa te ja che. bIjo koi te bAbatamAM tamane sahAya karI zake tevuM amane teA lAgatuM nathI. mATe kumAre maherabAnI karIne tene jaldI khelAvI levI e vadhAre ThIka che ane e saMbaMdhamAM have vadhAre vakhata javA devAmAM koi paNa prakAranA lAbha nathI. '" * kumAre kahyuM " bhAi ! tuM je jANe che te tArI marajI hoya tA bhale kara. " padmakesare kahyuM ke " mitra ! mokaluM ? " tyAre e tApasIne khelAvavA kone kumArane bIjA mitro upara vizvAsa naheAtA tethI teNe dhanazekharanuM ( mArUM ) nAma e tApasIne khelAvI lAvavA mATe sUcavyuM. huM (dhanazekhara ) tyAM hAjara ja hatA. meM turata ja kumAranI sUcanA upADI lIdhI ane mukhethI bAhya ke-' ghaNI kRpA thai. ' ema kahIne turata ja tApasIne belAvI lAvavA mATe huM cAlatA thayA. prakaraNa 5 muM. - nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha. ~~~~~~~ la tAmaMDapamAM harikumArane choDI tenI icchAnusAra tApasIne zeAdhI lAvavA bahAra paDelA dhanazekhara (ApaNA kathAnAyaka) peAtAnI vArtA AgaLa calAvatAM agRhitasaMketAne uddezIne saDhAgama samakSa kahe cheH---- huM te vakhate latAmaMDapathI bahAra nIkaLyA ane nagara tarapha cAlyuM. mane rastAmAM ja pelI tApasaNI maLI eTale meM tene praNAma karyAM ane pachI savAla karyo " bhagati ! A citrapaTa (bI) saMbaMdhI zI hakIkata che? emAM ALekhelI kanyA koNa che? ane tame kema ekadama utAvaLe cAlI nIkaLyAM ? "
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1518 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 tApasIne khulAso mayUramaMjarI dazAnivedana, kAmadevanI unmattatA, tApasIe mArA savAlo sAMbhaLIne javAba Apyo, "sAMbhaLaH Aje savAranA pahoramAM paho phATatAM ja huM bhikSA rAjamaMdIre levA nIkaLI paDI. tuM jANe che ke A retadvIpanA tA 5 sI. mahArAjA nIlakaMThanI zikhariNI nAmanI mahArANI che. he bhikSA levA mATe tenA ja rAjabhavanamAM savAre ' ane tyAM jaIne jouM chuM to rANI moTI ciMtAthI gherAI paDelI dekhAI, enI ciMtAthI tene Akho parivAra paNa udvega pAmI zekamAM paDI gayela dekhAye, kumArikAone Akho varga dIlagIra dekhA, kaMcakIo (janAnakhAnAnA nokare) muMjhavaNamAM paDI gayelA dekhAyA ane vRddha strIo AzIrvAda devAmAM tatpara thaI gaI hoya evuM mArA jevAmAM AvyuM. Avo banAva joIne mArA manamAM vicAra thaI paDyo ke are ! AvuM ciMtA athavA zekanuM zuM kAraNuM thaI paDyuM haze ! huM haju e vicAra karatI hatI tyAM to zikhariNI rANuM pote mArI tarapha cAlI AvyA. meM tene AzIrvAda Apyo ane teNe mane praNAma karyA. mane eka suMdara Asana ApavAmAM AvyuM jenA upara huM beThI. pachI mahArANuM pote mane kahevA lAgI, "bhagavati ! devi ! Apa sArI rIte jANe che ke mArI dIkarI mayUramaMjarI mane prANathI paNa vadhAre vahAlI che, enA AnaMdamAM mArI zAMti maMjarInI che, enI ramatamAM bhAre vaibhava che, enA sukhamAM da zA. mAruM jIvana che. ke jANe zA kAraNathI e Aja savAre uThI tyAra pachI meM tene joI tyAre te ciMtAthI levAI gaI che, tenA manamAM koI prakAranI vyagratAthI te muMjhAI gaI che, tene ghaNI muMjhavaNa thatI hoya tema te batAve che, keI moTA vikAranAM jALAemAM te pakaDAI gaI hoya tema jaNAya che, jANe taddana zUnyAkAra thaI gaI hoya tevI dekhAya che, tene ati Akare tAva Avyo hoya tema tenA mukha uparathI jaNAya che, rAjakanyAe karavAgye sarva kAmo teNe choDI dIdhAM che, are ! vAta eTale sudhI vadhI paDI che ke dararojanA niyama pramANe te devagurUne namaskAra paNa karatI nathI, rAtre paherelAM kapaDAM paNa badalatI nathI, zarIrapara ghareNuM dararoja savAre 1 Apatti prasaMge vRddho vAraMvAra zAMtinA AzIrvAda ApyA kare che.
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha. 1518 pahere che tene Aje hAtha paNa aDADatI nathI, hamezanI peThe zarIre vilepana paNa lagADatI nathI, mukhamAM nityanA gheraNa pramANe pAna paNa nAkhatI nathI ane pote taiyAra karelA nAnA bagicA upara dararoja savAre dekharekha rAkhavA ane samAravAno tene niyama paNa Aja visarI gaI che; ATaluM ja nahi paNa pitAnI sakhIo Ave tene sAdhAraNuM sanmAna paNa ApatI nathI, potAnA pALelAM menApopaTanI saMbhALa paNa letI nathI, ramavAne daDe hAthamAM laIne uchALIne dararoja AnaMda kare che te paNa Aje karatI nathI. vidyAdharanAM yugale citayo kare che, sArasa pakSInAM joDalAMne joyA kare che ane vAraMvAra mAtra bAraNuM tarapha deDe che ane asphaTa (na samajAya tevA) akSaro belI pitAnA AtmAnI niMdA kare che, sakhIo upara vinAkAraNu krodha kare che ane tene kAMI pUchIe to jANe kAMI sAMbhaLyuM ja na hoya tema kAMi javAba ApatI nathI. huM tamane enI sthitinI zI vAta karuM ? jANe e taddana gAMDI thaI gaI hoya, jANe e taddana zUnyAkAra thaI gaI hoya (taddana khAlI paDI gaI hoya), jANe tenAmAM bhUta AvyuM hoya, tema atyAre jANe e mayUramaMjarI ja nathI, keI bIjI ja chokarI hoya nahi evI thaI gaI che !! ATale badhe pheraphAra tenAmAM Aja savArathI thaI gayuM che. tenI AvI avasthA joIne mane te kAMI kAMI vicAra thAya che ke maMjarIne zuM thayuM haze? bhagavati ! devI baMdhulA! tame 'nimittazAstramAM ghaNuM kuzala che to e konuM ciMtavana karI rahI che? te mane joI kahe. vaLI sAthe e paNa juo ke enA manamAM je vastunI ciMtavanA A vakhata thAya che te ene maLaze ke nahi? ane maLaze to keTalA vakhatamAM maLaze ? e sarva hakIkata mane kaho." niAmattazAsa. (zukanazAstra ) meM tene javAba Ape ke "huM barAbara joIne kahuM chuM. pachI bhAI dhanazekhara ! meM lagna kADhavA mAMDyuM. maMgaLa mATe meM prathama siddhi padu mUkayuM, tyAra pachI tenI sAthe vizeSa maMgaLa mATe devI sarasvatInuM 1 nimittAmra-nizAnIo joi sarva hakIkata ane pariNAma kahevAna zAstra. ene zukanazAstra paNa kahe che. nimittazAstranA aneka graMtho che jenAM nAma e viSayanA jJAtA pAsethI jANI levA. - 2 tApasI potAnI hakIkata dhanazekhara sanmukha kahe che AkhI vArtA dhanazekhara saMsArIjIva tarIke sadAgama samakSa kahe che.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1520 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 6 mukhakamaLa ALekhyuM. tyAra pachI ATha Ane mUkI dIdhA. te AnI sAthe strInA hRdayanI kuTilatA batAvanAra ADIavaLI traNa rekhAo dorI. gaNIgaNIne tyAra pachI AThe Ane barAbara goThavI dIdhI. tene gaNatAM je rakama bAkI rahI te anusAre traNa traNa AMkaDAo mUkI dIdhA. (A AMkaDAo pramANe phaLAdeza karavAno hoya che). AvI rIte sarva gaNatarI karavAnAM sAdhanonI yejanA karIne meM devIne kahyuM. "1 vaja, 2 dhUmra, 3 siMha, 4 zvAna, 5 vRSabha, 6 khara, 7 hastI ane 8 vAyasa-A ATha nAmanI nimittazAstramAM Aya kahevAmAM Avela che. e AThe AnA ATha prakAranA baLa hoya che. 1, kALa, (samaya-mukarara kare te) 2. vAsara. (divasa) 3, veLA, 4 (avasara-kyAre, keTale dUra vigere), 4. muhUrta. (cokkasa samaya) pa.dizA, (kaI dizAe kayA khUNe vigere) 6, nakSatrabaLa. 7, grahabaLa, (jenA saMbaMdhamAM nimitta jevAnuM hoya tene nakSatra ane graha kevI rIte maLe che tene nirNaya.) ane 8. nisargabaLa (eTale kAryanuM svAbhAvika baLa). AvI rIte ATha AnA baLa che te darekanA ATha ATha prakAra hoya che. " " ane devI zikhariNi! atre je A nAkhI tenA pari|mamAM vajA, khara ane vAyasa Aya AvI che tenuM phaLa zuM thaze te huM tamane kahI saMbhaLAvuM che te tame lakSyamAM le. che evI rIte goThavyA pachI je Aye Ave tenA saMbaMdhamAM nimittazAstra kahe che ke-e traNamAMnI prathama AyathI (pAsAthI) ciMtA kevI thAya che teno javAba vicArAya che, bIjA AyathI tenuM phaLa sAruM athavA kharAba besaze te jaNAya che ane trIjA AyathI te pariNAma keTalA vakhatamAM Avaze te bAbatanI khabara paDe che. * prathama AyamAM je zvAna, vaja ke vRSabha Avyo hoya to ciMtavana keI paNa jIvasaMbaMdhI thAya che ema samajavuM, je prathama AyamAM siMha ke vAyasa Avyo hoya to mULanI (asala vastunI 1 AyaH nimittazAstrano A pAribhASika zabda che. ene artha A viSaya vAcatAM spaSTa thato jAya che. 2 veLAmAM coghaDIyA vigereno saMbhava jaNAya che. naM. 2 mAM divasa ane naM. 3 mAM coghaDiyuM eTale divasane amuka TAIma.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nimittazAstra-harimajarI saMbaMdha. 1521 dAkhalA tarIke rAjadhAnInuM zahera-pAyA vigerenI) ciMtavanA cAle che ema jANavuM ane je prathama AyamAM dhUmra hastI ke khara Aya Ave te dhAtunuM ciMtavana thAya che ema jANavuM. have ahIM prathama davajA" Aya AvelI hovAthI mayUramaMjarI keI paNa jIva saMbaMdhI vicAra karI rahI che ema jaNAya che. vaLI eno kALa ane veLA vigere jotAM mArA jovAmAM ema Ave che ke e jIva te purUSa che ane te paNa rAjaputra che ane tenuM nAma hari che. have ahIM Aya jovAmAM dhUmra upara khara Aya Avela che tethI avazya lAbha thaze, kAraNa ke nimittazAstramAM ema kahyuM che ke vijA upara je khara Aya Ave to te sthAna karI Ape che, dhUmra upara je khara Aya AvI hoya to jarUra lAbha Ape che, je siMha upara khara Aya AvI hoya te nAza kare che. bAkInI kaMI paNa Aya upara khara Aya AvI hoya to madhyama prakAranuM phaLa Ape che. have e lAbha keTalA vakhatamAM thaze ema tamAre prazna hato tenA saMbaMdhamAM jaNAvavAnuM ke e lAbha mArA jevA pramANe Aje ja thavo joIe, kAraNa ke trIjAmAM vAyasa Aya AvI che. ene mATe nimittazAstramAM ema kahevAmAM AvyuM che ke vijA athavA hastI Aya je trIjA pAdamAM Ave to varasa dahADe tenuM phaLa maLe che, vRSabha athavA siMha Aya Ave to eka mahine tenuM phaLa bese che, zvAna athavA khara Aya Ave te pakhavADiyAmAM tenuM phaLa bese che ane je dhUmra athavA vAyasa Aya Ave to eka divasamAM phaLa maLe che." samAgamanI saraLatA, zikhariNunI caturatA. tApasInI kAryadakSatA, "bhAI ! devIe mArI vAta sAMbhaLI eTale enA manamAM je ciMtA thaI hatI te dUra thaI gaI, tene mArI vAta upara bharoso Avyo ane pitAne jamAI taddana najIkamAM ja che, tenI sAthe putrIno saMbaMdha thAya to te tene ghaNuM pasaMda hovAthI te (devI zikhariNI) mAre page paDI ane belavA lAgI ke "bhagavati ! tame mArA upara moTI 1 ahIM dhUmra upara khara Aya AvI nathI paNa vajA upara AvI che ane te zukanazAstra pramANe lAbha Ape che. (mULa dhUmra zabda che ane pratamAM paNa tema ja che tethI upara pramANe arthe karyo che. mArI samajaNa pramANe ahIM dhUjha badale havA joIe.)
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1para3 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 maherabAnI karI ! tame je vAta karI te taddana kharAkhara che. mayUramaM jarInI priya sakhI lIlAvatI nAmanI che te mane hamaNA ja kahetI hatI ke Aje savAre sUryodaya thayA te vakhate peAtAnA aneka mitronA TALA vacce lIlAsuMdara udyAna taraphe harikumAra jatA hatA te ApaNI maMjarInA jovAmAM AvyA hatA. enA tarapha animeSa najare maMjarI ghaNA vakhata joi rahI hatI paNa game te kAraNe maMjarI kumAranI najare paDI nahi. e lIlAvatIe vaLI vadhAre e vAta paNa karI ke maMjarIne enA saMbaMdhamAM bahu hoMsa ane abhilASA thai che paNa snehamAM zaMkAe bahu Ave che te pramANe jANe pAtAnI dhAraNA pAra paDI zakaze ke nahi evA vicArathI maMjarI te vakhatathI AvI avasthAne pAmI gayelI che. have Ape ApanI jJAnacakSuthI jevuM joyuM che te pramANe te bannene samAgama tame karAvI Ape. ' " bhAI! meM te vakhate zikhariNI devIne javAba Apyo ke bhale ema hoya teA have kumAranA zo abhiprAya che te huM kharAkhara joi AvuM. ' devIe mane javAba ApyA tame sarva jANA che, amAre te AvI bAbatamAM zuM belavuM ?' pachI bhAi! meM citrapaTa para mayUramaMjarInI chabI kharAkhara citarI kADhI. e chabI sAthe laine huM lIlAsuMdara udyAnamAM AvI. tyAM meM harikumArane joyo. tene chamI ApI ane tenA bhAva kharAkhara joi lIdhe. mane jaNAyuM ke ene paNa abhilASA pUrepUrI che ane te paNa mayUramaMjarI mATe talapI rahyo che. have mArA manamAM je dhAraNA ane hoMsa hatI te te pUrI thai gai eTale devI pAse jai tene khabara ApuM ane e saMbaM dhamAM vadhAre karavA yeAgya zuM khAkI rahe che te tene pUchuM. Ave vicAra karIne huM kumAra pAsethI ekadama tarata ja nIkaLIne devI pAse gai ane tene sarva hakIkata jaNAvI. vaLI sAthe meM devIne jaNAvyuM ke 'have harikumAra te mArI muThImAM AvI gayA che e saMbaMdhamAM zuM karavuM che te kaho. ' A hakIkata sAMbhaLI devI zikhariNI bahu rAjI thayA ane potAnI dIkarI maMjarIne kahevA lAgyA * dIkarI ! A bhagavatI tApasIe je vAta karI te tArA sAMbhaLavAmAM kharAkhara AvI ? have tane tArA hRdayavallabha jarUra maLaze. ' maMjarIe A vAta sAMbhaLI paNa tenA manamAM te vAtanA bharoMsA na AvyA : . 1 A sarva vArtA dhanazekhara pAse tApasI aMdhelA kahe che, dhanazekhara *sArIjIva che te peAtAnI AkhI vAta sadAgama samakSa kahe che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha 1para3 6 eTale kAMika zaramAi jaine eTalI uThI * mAjI ! AvuM ThekANA vagaranuM elI mane zA mATe khetaro che ? ' devI zikhariNIne jaNAyuM ke hajI e vAtanA maMjarIne vizvAsa paDyo jaNAtA nathI eTale pachI vadhAre vakhata kADhavAmAM kAMi sAra nathI ema jANI teNe turata ja te hakIkata mahArAjA nIlakaMThane jaNAvI. mayUramaMjarI sAthe harikumAranA saMbaMdha thAya e vAta mahArAjA nIlakaMThane paNa bahu pasaMda AvI. pachI A saMbaMdha goThavI ApavA mATe-vivAha karavA mATe mane e rAjArANIe hamaNA ja mAkalI che. bhAi! citrapaTamAM je kanyAnI chabI citarI hatI tenI A pramANe hakIkata che, te A kanyA che ane e bAbatamAM mArI A pramANe hIlacAla che. te pUchelA sarva savAleneA A pramANe lakhANa javAya che. " suMdara citrapaTa-Alekha darzana. vidyAdhara mithuna-virahI rAjahaMsikA, dvipadI kavitAthI saMdehanirNaya. tyAra pachI meM (dhanazekhare ) devI tApasIne pUchyuM " devI ! tame hAthamAM kAMi lIdhela dekhAya che, te vaLI zuM che ? " mAre savAla sAMbhaLI tApasIe javAba ApyA " bhAi ! maMjarIe peAtAne hAthe ALekhela e e citro che. " meM vaLI eka vadhAre savAla karyo " e teA ThIka, paNa e citrapaTA tamAre sAthe lai javAnuM prayAjana zuM che? * tApasIe spaSTa javAba ApatAM kahyuM ke " ema manavA joga che ke kadAca kumArane mArA vacana upara vizvAsa na citrapaTa pra- Ave, teA tenI zaMkA dUra karavA mATe maMjarInA kharAara bhAva sUcave evAM A citro che. kumAranI zaMkA dUra karavA sArU te huM sAthe letI AvI chuM. jarUra paDaze to tenA upayoga thaze." yA ja naM. huM ekadama elI uThyo--"devI bhagavatIe sarva geADhavaNu mahu sArI karI che ! tamArI vyavasthAthI tame kumArane jIvatara ApyuM che. atyAre kumAranI dazA eTalI kharAba thai gai che ke tenA prANa rahevA muzkela che. cAlA, tyAre ApaNe have kumAra pAse jaie ane tenI ciMtA ane mananI pIDA ochI karIe. '
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1524. upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 tyAra pachI huM ane devI tApasI (baMdhulA) rAjakumAra hari je bagicAmAM hato tyAM gayA. tApasIe rAjAne je citravarNana. hukama A saMbaMdhamAM thayuM hatuM te kumArane jaNuM. tApasIe mane kahI hatI te sarva vAta meM paNa kumArane barAbara jaNvI , paraMtu kumArane kaI paNa rIte e vAta upara bharose beThe nahi. tene te emaja lAgyuM ke tenI ciMtA dUra karavA sArUM A Akhe banAva meM kRtrima race che; pachI tenA manamAM barAbara vizvAsa utpanna karavA sArU pitAnI sAthe bevaDAM kapaDAMmAM vIMTALI rAkhela be citrapaTa hatA te tApasIe tene batAvyA. kapaDAM choDIne te citro kumAre jovA mAMDayAM. prathama chabImAM kumAre A pramANe joyuMH eka suMdara vidyAdharanuM joDaluM 1. vidyAdhara ' (daMpati-strIpurUSa) che te ati ramaNIya ane barAmithu na. * bara mApasara che, ujaLA raMgo temAM pUravAmAM AvyA che, aMdaranA bhAgo barAbara UMcA nIcA goThavIne e suMdara dekhAva karyo che ane egya AbhUSaNo evI ucita rIte paherAvavAmAM AvyA che ke jhINI jhINI rekhAo suddhAM barAbara spaSTa dekhAI Ave, e AkhA joDalAnI avayava racanA nAnA nAnA biMduo mUkIne evI te vilakSaNa karavAmAM AvI che ke emAM navIna premanI utsukatA spaSTa jaNAI Ave, e vidyAdhara daMpati premathI ekabIjA sAmI atyaMta AnaMdathI najara meLavI rahyA che ane ati AkarSaka premanuM sAmrAjya temanI najaramAM paNa jaNAI Ave che. e citrapaTanI nIce nIce lakhela kavitA lakhavAmAM AvI hatI. priyatamarativinodasaMbhASaNarabhasavilAsalAlitAH / satatamaho bhavanti nanu dhanyatamA jagatIha yossitH|| abhimtvdnkmlrspaaynlaalitlollocnaaH| sucaritaphalamanaya'manubhavati zamiyamambaracarI yathA // pitAnA hRdayavallabha priyatama sAthe premasukha, vinoda, bhASaNa, premotsAha ane vilAsathI lAlita thayelI lalanAo A duniyAmAM khare 1 jyAre hAthIdAMta para citrakAma karavuM hoya che tyAre biMduo (dots) mUkIne kAma thAya che e kAma ghaNuM muzkela che, paNa huziyAra citArA evuM kAma atyAre paNa kare che. 2 ane dvipadI khaMDa' kahe che. enA pratyeka pAdamAM 28 mAtrA hoya che. ene prAkRta jatane chaMda kahyo che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5 ] nimittazAstra-harimaMjarI saMbaMdha, 1525 khara vizeSa bhAgyazALI hoya che ane A vidyAdharInI peThe evI strIo manapasaMda vadanakamaLanA rasanuM pAna karAvI peAtAnI AMkhAne tRpti ApatI hoi pUrva puNyanA phaLarUpa amUlya sukha anubhave che. ^ AvI rIte prathama citrapaTanI hakIkata kumAre joi lIdhI. tyAra pachI bIjI chabI hAthamAM lIdhI. temAM eka rAjahaMsIne citaravAmAM AvI hatI: mATA dAvAnaLa jaMgalamAM utpanna 2. viyeAgI thayA hoya te vakhate jaMgalanI latA jevI dagdha thai rA ja huM sI. gayelI lAge, atyaMta hima paDavAthI kamaLanI DAMDalI jevI zyAma lAge, prabhAtamAM sUryanA udaya thatAM caMdranI lekhAnI kAMti jevI ceArAi gayelI dekhAya, bhAMgelI tUTelI ane cImaLAI gayelI AMkhAnI mAMjara jevI lAge, sarva nAza pAmI gayela kRpaNa strI jevI lAge, te pramANe sarva prakAranI krAMti ane teja vagaranI, atyaMta zAkanA dabANuthI sarva avayave durbaLa thai gayelI ane gaLe prANu AvI rahelI te rAjahaMsI jevAmAM AvI. e bIjA citranI nIce paNa nIce pramANenI eka dvipadI khaMDa rUpe kavitA lakhavAmAM AvI hatIH iyamiha nijakahRdayavallabhata redRSTaviyukta haMsikA / tadanusmaraNakheda vidhurA bata zuSyati rAjahaMsikA // racitamanantamaparabhavakoTiSu duHsahatara phalaM yathA / pApamasau nitAntamasukhAnugatA bhavatIdRzI janaH // " A rAjahaMsI potAnA hRdayamAM rahelA vahAlAne najare taiyA pachI tethI viyoga pAmelI haMsI jema tene vAraMvAra yAda karI karIne vadhAre vadhAre kheda pAme tenI jema sukAi jAya che. jeNe bIjA karoDo bhavAmAM jenuM phaLa na sahana karI zakAya tevuM anaMta pApa karyuM hoya che tene he manuSyo ! AvI asukha (duHkha )nI dazA jarUra prApta thAya che. 33 1 ahIM anyAkti alaMkAra che. bhAgyazALI strIe pati sAthe saMbhASaNa vigere karIne kharUM sukha anubhave che. vidyAdharanA joDalAM peThe sukha anubhavavA hirakumArane atra AmaMtraNa che. vidyAdhara mithunane aMge je vAta batAvI che te bhaviSyamAM peAte ane kumAra ( maMjarI ane hara ) anubhave evI hradayabhAvanA khatAvI che. A dvipadIkhaMDamAM anukrame 2 varNamatadRSTane badale vachama ratahRda pATha pratamAM che. 23,21,27,20 mAtrA che. e prAkRta chaMda jaNAya che. 3 A paNa anyAkti che. rAjahaMsInI virahadazA khatAvI. peAtAnI evI dazA varNave che. e
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1526 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva bhAvagrAhI A banne citro joyAM pachI ane tenI nIce lakhelI kavitA vAMcyA pachI harikumAranA manamAM vAta beThI ke ahA ! harakumAra. A rAjakumArInI kuzaLatA bhAre jaNAya che! e vaLI rasIka ghaNI hoya tema paNa jaNAya che! enAmAM sArarahasya grahaNa karavAnI zakti paNa ghaNI sArI hoya ema enA cAturya parathI lAge che ! sAthe vaLI potAnA sAcA bhAva aMtaHkaraNathI arpaNa karavAnI zuddha buddhi tenI spaSTa jaNAi Ave che! ane kharekhara tenA mArAmAM dRDha prema hoya ema paNu cokhkhuM jaNAi Ave che. A pramANe dhAravAnuM kAraNa e che ke eNe prathama chabImAM vidyAdhara daMpatIne cItarIne potAnA aMtaHkaraNamAM UMDAmAM UMDI zI abhilASA che te batAvI ApI che ( enI lagnabhAvanA kevI che e prathama citrathI jaNAya che) ane bIjA citramAM virahI rAjahaMsIne citarIne peAtAnI abhilASAvALI vastu na maLavAthI potAnAmAM keTalI dInatA AvI gai che te batAvI ApyuM che. citrapaTamAM eNe evA suMdara bhAva upajAvyo che ke eTalAthI ja A hakIkata spaSTa thai jAya che ane vaLI e anne citronI nIce kavitA ( dvipadIkhaMDa ) mUkIne teNe te ja bhAvArthane pUrepUrA spaSTa karyo che. kumAre tyAra pachI pAtAnI pAse rahelA manmatha vigere mitrone chakhI matAvI. mitro teA tenA mananI vAta jANatA hatA. teo ekadama belI uThyA, " are ! kumAra ! mitra ! uTha uThe ! ane jaine e bApaDI rAjahaMsIne jarA dhIraja Apa, enAmAM zAMti pUra ane enI dhAraNA sthira kara. koi maratuM hoya tenI upekSA karavI e ThIka na kahevAya. " kumAre javAbamAM mAtra eTaluM ja kahyuM ke " bhale cAle, tema karIe. " harimaMjarI tyAra pachI sarve rAjabhavane gayA. beMka pAtAnI vahAlI mayUramaMjarI putrI ane mayUramaMjarInA lagnamahotsava tyAra ADaMbarathI lagna karavAmAM AvyA. lagna. nIlakaMTha rAjAe ghaNA mAnapUharikumArane ApI. harikumAra pachI zubha divase thayA. mahu madhumattavighUrNitabhUrijano, bahulokayathepsitadattadhanaH / sadAmapivismayatoSakaro, jananartanakhAdanapAnaparaH // 1 trATaka chaMda che.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] maithuna yauvana maitrI. 1527 " aneka mANase| (te avasare ) suMdara rasapAnathI masta thai temAM ladabada thai gayA; aneka lokone temanI icchA pramANe dAnamAM dhana ApavAmAM AvyuM; e lagna evAM suMdara thayAM ke devatAone paNa tethI atyaMta vismaya ane AnaMda thayA; loko te vakhate nAcavAmAM ne khAvApIvAmAM bahu AnaMdathI Asakta thai gayA. tyAra pachI ( te avasare ) devagurUnI meTA ADaMbarathI pUjAe racavAmAM AvI, sAmanta lazkarIone bahu mAna ApavAmAM AvyuM, premIvargane hoMsethI paherAmaNI karavAmAM AvI, rAjalokone prasanna karavAmAM AvyA, pradhAnavargane saMtoSa ApavAmAM Avyo ane evI rIte sarva ucita kriyA karavAmAM AvI. evI rIte vivAhanA AnaMda sarvatra prasarI rahyo. prakaraNa 6 maithuna yauvana maitrI. lakaMTha rAjAne mayUramaMjarI pAtAnA hRdayathI paNa vadhAre vahAlI hatI. e sarvAMgasuMdara premI nipuNa mayUrarmajarIne peAtAnI patnI tarIke prApta karIne peAtAnA mitrothI paravarelA harikumAra aneka prakAranA yogya AnaMda karavA lAgyA ane te vakhate radvIpamAM tenI ghaNI vikhyAti thai. rAjA nIlakaMThane putra nahAtA tethI tenA bhAyAta ane tenA AkhA parivAra harikumAra upara phIdA thai gayA ane harikumAramAM aneka prakAranA guNA temane AnaMda ApatA hovAthI te sarva tenA tarapha vadhAre vadhAre kheMcAtA gayA ane Akhare vAta eTale sudhI anI AvI ke AkhuM aMtaHpura, leAkeA ane rAjyamaMDaLa harikumAranA nAmapara phIdA thavA mAMDyuM, harinA nAmathI saMteASa pAmavA lAgyuM ane hari upara vArI javA lAgyuM.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1528 upamiti bhavaprapaMcA yA. harikumAranA prema. puNyAyathI AnaMda. mitronA saMbaMdha ane agRhItasaMketA !! mArA upara te te harikumAra eTalA ma eha rAkhatA hatA ke mArAthI eka kSaNa vAra paNa tenAthI dUra rahevAnuM thAya te tene gamatuM nahatuM ane mAre viyoga lagAra mAtra paNa te icchatA nahAtA. mArI sAthe puNyodaya nAmaneA bhAgyazALI ane sadbhAvapUrvaka sAcA eha rAkhanAra mitra hatA teNe mArA tenI sAthe saMbaMdha barAbara jamAvI dIdhA hatA ane tene laine tenA sadbhAva mane maLatA hatA ane eha paNa maLatA hatA; tenI sAthe rahetAM upamA na ApI zakAya tevuM viSayasukha bhogavavA maLatuM hatuM, devatAone pazu maLavA muzkela evA vilAsanAM sAdhanA prApta thatAM hatAM, uttamAttama purUSo paNa jenI icchA kare evI sArI sAbata mane maLatI hatI, mArA jJAna ane samajaNunI zaktimAM paNa ghaNA vadhAro thatA hatA, lokamAM mArA yazanA DaMkA bahu jorathI vAgatA hatA ane mArA gauravamAM kharekhara vadhAro thatA hatA. [ prastAva 6 sAgaramitranI asara. AvI sarva prakAranI mane anukULatAo ane sagavaDo heAvA chatAM mArA sAgaramitranI preraNAthI mArA manamAM aneka navA navA saMkalpavikA thayA karatA hatA. mane vicAra AvatA hatA ke ahA! A harikumAra sAthe mAre dostI thai che te te paisA pedA karavAnI bhAJatamAM ghaNI aDacaNa karanArI che, mArA grahe kharAkhara sArA jaNAtA nathI, A teA hAthe karIne nakAmeA anartha UbhA karyAM che, A harikumAre te mane vagara paisAnA nAkara karI lIdhA che, huM ahIM rana ekaThAM karavA Avyo chuM ane mAre jeTalAM te ekaThAM karavAnI icchA hatI teTalAM 1 saMsArIjIva ( dhanazekhara ) peAtAnI vArtA agRhItasaMketA AgaLa kahetA kheAle che. 2 anukULatA puchyAyanI kRpAthI hatI paNa manamAM dhananI AzA vadhAre hatI. AvuM leAkamAM thayAM ja kare che; paNa puNyAya dekhAtA nathI eTale e lAla sarva peAtAnI zaktineA che ema dhAravAnI gaMbhIra bhUla prANI kare che ane pachI jANe ahIMthI kadi javuM ja nathI evI meATA pAyApara mA mAMDe che. sAgaranI geraNA khAsa vicAravA yAgya che.
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] maithuna yauvana maitrI. 1529 ahIM AvyA chatAM haju paNa meM prApta karyAM nathI. A te lokomAM vAta kare che evuM mAre paNa thayuM ke pAlamaH jijI saMprApta, svayaM sarva suvAre yathAvattatrApi saMmAro, jJajo rAmadaziH // * sarva sukha ApanAra svarga gadheDAne maLyuM te kharUM, paraMtu tyAM e hAthamAM doraDA ( dAmaNA ) sAthe eka dheAkhI tene maLI gayA, huM te ahIM koi paNa prakAranI aDacaNa vagarano ekaThAM karIza ema dhArIne AvyA hatA temAM vaLI pelA gadheDAnI peThe mane vizrvarUpa A mitra ahIM maLI gayA. have mArAthI ene sarvathA breDI zakAya tema teA nathI, kAraNa ke e Akhare rAjaputra che, jakharA che ane mArA upara kopAyamAna thayA hoya te mArUM sarvasva haraNa karI mane bhIkhArI banAvI mUke tevA che. mATe mAre koi koi vakhata tenAthI bahu dUra rahevuM, vaLI koi vAra taddana tenI pAse rahevuM, koi vakhata taddana sAmAnya rIte ja tenI sAthe vartana karavuM ane tevI rIte vaLI kAi vakhata tenI pAse jaIne tenA mananuM raMjana karI AvavuM, kAraNa ke mAre te game tema karIne raho ekaThAM karavAM che, te bAbatamAM mArI ekatA ane niSThA che ane mArA svArthane vAMdhA na Ave tevI rIte mAre harikumAra sAthe vartavuM yogya che. dhananI sAthe ceDAM. upara pramANe je dhAraNA meM mArA mana sAthe karI hatI tene meM arAbara amalamAM mUkI. Akhare ghaNA prayAsathI meM ratnanA eka moTe Dhagalo ekaTho karyo. e rana upara mane eTalI badhI mUrchA lAgI gai, enAmAM huM eTalA badhA Asakta thai gayA ane e DhagalA upara mane eTalA te meha vadhI paDyo ke tenI sAthe vivekI mANaseAne hasavuM thAya tevAM aneka prakAranAM ceDAM karavA lAgyA: e ratno upara atyaMta mUrchA lAvIne koi koi vAra AMkhA phADI phADIne tene vAraMvAra taiyA karUM, koi vakhata tene hAthathI paMpALuM, koi vakhata tene hAthamAM laIne uchALuM, koi vakhata chAtI upara dAbI rAkhIne manamAM rAjI rAjI thai jAuM, koi vAra ene UMDo khADo khodIne temAM khuba nIce dATuM ane pAchA je sthaLe dADhyA hoya te yAda rAkhavA mATe tyAM aneka prakAranI mitratAane svArthodhatA. 1 * nasIba be DagalAM AgaLane AgaLa ' e vAta atra thai. 2 dhananA vicAra, dhananI vAta, dhana sAthe dhamAdhama, dhanasaMbaMdhI carcAe sarva saMsArI prANIne bahu game che. enuM svarUpa sparaSTa rIte jANavA mATe jIe adhyAtmakaparphoma-prastAva pAMcamA,
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1530 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva nizAnIo karUM, vaLI mane e jagyAe rano mUkatAM koie jarUra joyA haze evI zaMkA lAvIne pAchAM te ratnone jamInamAMthI kADhI lauM, vaLI pAchAM te ranone bIje sthAne jamInamAM dATuM ane pAche tyAM nizAnI arAbara rAkhuM, pharIvAra nizAnI tapAsuM ane vaLI te sarva bAbatane vAraMvAra joyA karUM. vAta eTale sudhI vadhI paDI ke mane koinA vizvAsa na Ave, pavanano paNa vizvAsa na Ave ane evA gerabharosAne pariNAme mane rAtre UMgha paNa na Ave ane divase paNa zarIre cena na paDe, sAgaramitranI asarataLe dhana upara mane AvA rAga thA, dhana upara AvI mUrchA thai, dhanasaMbaMdhI AvA vicAra| thayA. vaLI vacce vacce koi vakhata jarA samaya meLavIne harikumAra pAse jai AvuM ane tene rIjhavI AvuM; bAkI AkhA vakhata ghare rahIne vadhAre vadhAre raNo ekaThAM karavAnI yojanA karyAM karUM. ratnamAM mArI laganI lAgI gai, ratnapara mArUM mana ceATI gayuM ane rananI vicAraNAnAM mane svamAM AvavA lAgyAM. mArA manamAM evA vicAra thayo ke A ranIpumAM jeTalAM ratno che teTalAM sarva ekaThAM karIne pachI mAre gAma (AnaMdapura) jauM.' yovana maithunanA paraspara ja5, mArI sAthe teonA saMbaMdha, aMta:karaNanuM Adhipatya maithunane, gAtranuM sthAna yauvanamitrane. bhadre ! AvI rIte huM ratadvIpamAM rahetA hatA te vakhate mArA saMbaMdhamAM eka bIjo ghaNA jAvA jevA banAva banyo te huM tane kahI saMbhaLAvuM chuM te tuM dhyAna rAkhIne sAMbhaLa. tArA dhyAnamAM haze ke agAu karmapariNAma mahArAjAnI mahArANI je A traNe bhuvanamAM kAlapariNatinA nAmathI bahu sArI rIte prasiddha thayelI che tenI keTalIka hakIkata tane jaNAvI hatI. have e mahArANInA e khAsa nAkare che jeonAM nAma anukrame yauvana ane maithuna che. te bannenI vacce eka vakhata nIce pramANe vAtacIta thai. mitrAnI gADavaNa. 1 dhana maLavA mAMDe che tyAre pachI AkhA gAmanuM pANI ghara tarapha vALavAnI vRtti thAya che. A darareAjanA anubhavanA viSaya che. 2 jIe prastAva khIjo prakaraNa bIjuM,
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] maithuna yauvana maitrI. 1531 yovana'... mitra maithuna! saMsArIjIva hAla ApaNA sapATAmAM AvyA che. tArA dhyAnamAM haze ke hAla e dhanazekharanuM rUpa ane nAma dhAraNa karIne rahelA che. mane lAge che ke have atyAre tAre paNa tenI pAse javAno vakhata che. atyAre ApaNA avasara che, mATe cAlA, ApaNe tenI pAse jaie. " maithuna- bhAi ! jo ema hoya te te dhanazekhara jyAM hoya tyAM tuM mane lai cAla, ane mAro enI sAthe kharAkhara saMbaMdha paNa jeDI Apa. mane tArI sAthe AvavAmAM bahu gammata Avaze. ' pAse yovana--" mitra ! huM agAu paNa e (dhanazekhara )nI gayA hatA te vakhate eNe mArI ThIka AsanAvAsanA karI hatI, mane sArUM mAna ApyuM hatuM ane mArI sevAcAkarI pazu ThIka karI hatI; mATe huM tane jarUra tenI pAse lai jaiza ane tenA ane tAro saMbaMdha karAvI ApIza. e dhanazekhara evI prakRtinA che ke enI sAthe saMbaMdha karavAmAM majA Avaze. " anne aMtaraMga mitroe A pramANe aMdara aMdara vArtA karI ane tyAra pachI banne mArI ( dhanazekharanI ) pAse AvI pahoMcyA. pachI yauvanamitre mArI sAthe vAta zarU karI " bhAi dhanazekhara ! Aje huM mArI sAthe eka mitrane letA AvyA chuM, te bahu sAro che, saMbaMdha karavA lAyaka che ane yogya che. jANe huM ja chuM ema gaNIne tAre have pachI enI sAthe saMbaMdha karavA. e ALakhANa. mitra jyAre huM hAu ane te AvelA hAya tyAre tane ghaNA AnaMda karAve tevA che, bahu sukha Ape tevA che ane laheramAM masta karAve tevA che athavA to dujhatI ane vAchaDIvALI gAyanA ATalA badhA vakhANu karavAnI kAMi jarUra paNa nathI. " cau va Ana nuM yauvanamitra jene huM keTalAka vakhatathI bahu sArI rIte oLakhatA hatA te ATaluM elIne cupa rahyo. vAstavika 1 dhAra hakIkata tA e hatI ke mahA bhayaMkara anaMta duHkhAnA bhAra lAdyo. khADAmAM dhakelI devAnA kAraNabhUta e mitra hatA, paraMtu mAharAjAnA doSathI ane teNe baMdhAvelA khATA vicArathI te vakhate huM 1 gauvanantuvAnI, yuvAvasthA. A vaya' sUcave che. maithuna-strIsaMbaMdha. A 'indriyanA viSaya' sUcave che. yauvanakALamAM maithunanuM jhera khUba heya che.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1532 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 tene barAbara oLakhI zakyo nahi, samajI zakyo nahi, lakSyamAM laI zakyo nahi. mArI pAse sAgara sAthe maitrI karAvIne paNa vidhi zAMta thaIne beThe nahi, jANe hajI mArI viTaMbaNAmAM kAMI bAkI hoya te pUrNa karavAne vaLI maithuna sAthe maitrI karAvI. jokemAM paNa kahevata che ke UMTanA upara ghaNe bhAra lAvo hoya ane tenA bhArathI te dabAI jate hoya ane mukhethI gAMgaryA karato hoya (bUma pADato hoya) tema chatAM paNa te vakhate tenI pITha upara je na samAI zake te tene gaLe bAMdhavuM.' vananI upara pramANe vAta sAMbhaLIne huM taddana mehathI ghele thaI gayo ane manamAM te banne upara prIti lAvIne sthAne go aMtaraMgathI te bannene mArA khAsa mitra tarIke svIkAryA Tha vA yAM. ane temane jaNAvI paNa dIdhuM ke have pachI temanI sAthe huM sAcI prIti rAkhIza. vaLI mArA aMtaraMga rAjyamAM eka svAna ( hRdaya-aMtaHkaraNa) nAmano mahela hato tenA adhipati tarIke e mArA maithunamitranI sthApanA karI ane te prAsAdamAM tene rahevAnuM jaNAvyuM. vaLI e svAta nAmanA mahelanI pAse ja bIje gAtra (deha-zarI2) nAmano prAsAda hato tyAM mArA yauvanamitrane sthA ane tenuM adhipatipaNuM tene soMpyuM. vana maithunanI asara tyAra pachI e banne navIna mitro pitApitAnA mahelamAM rahevA lAgyA, mArI upara pitAnI aneka prakAranI asara vilAsa ane nIpajavavA lAgyA ane pitAnuM jora jaNAvavA lobhane virodha. lAgyA. yauvanamitre mArAmAM ramatagamata, vilAsa, 1 bane teTalo bhAra UMTanI upara lAdavAmAM Ave che, pachI vadhe to tene gaLe laTakAvavAmAM Ave che. matalaba game te prakAre tenA para vadhAre vadhAre bhAra lAdavAmAM Ave che. ahIM vidhine (nasIbane ) jaNAyuM ke sAgara (lAbha)nI asarataLe haju pUratuM kAma thayuM nathI tethI vaLI maithuna sAthe dostI karAvI. game tema karIne dhanazekhara para mohano beje vadhAravAno uddeza che. 2 cauvana-javAnIdara sarva avayavomAM dekhAya che, aMdarathI maithuna preraNA kare che. ekalo yauvana gAtramAM hoya tethI kAMI thatuM nathI, aMdaranI preraNuM maithuna kare tyAre yauvana mastI kare che. A banne prAsAdanI kalpanA barAbara yukta che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] maithuna yauvana maitrI. 1533 cALA, ThaThThAmazkarI ane zUravIratA Adi manane haraNa kare tevA aneka guNe utpanna karyA. maithunamitre te mArAmAM evI asara utpanna karI ke huM saMkaDe strIonI sAthe bhogavilAsa karuM paNa dAvAnaLamAM jema game teTalAM lAkaDAM nAkhavAmAM Ave paNa te dharAya nahi tema mane game teTalI strI sAthe bhogavilAsa karatAM chatAM tRpti ja thAya nahi. tyAra pachI mane gAmamAM rahetI sauthI mukhya jANatI gaNikA sAthe bhegavilAsa karavAnI maithune aMdarathI preraNuM karavA mAMDI, paNa aMdarano juno sAgaramitra je dhanano ghaNe laMpaTI hato te mane samajAve ke tema karavuM nahi, kAraNa ke tema karavAmAM paisAnuM nukasAna thAya ane ekaThI karelI puMcha vinAza pAme. AvI rIte eka bAju maithunamitra mane vilAsa karavAnI AjJA kare ane bIjI bAjue sAgaramitra mane dhananA lebhathI tema karate aTakAve-AvI rIte mAre te eka bAju nadI ane bIjI bAju vAghavALI vAta thaI, huM ghaNI kaDI sthitimAM AvI gayo, huM vadhAre vadhAre muMjhavaNamAM paDate gaye. vAta ema hatI ke mane sAgaramitra upara ghaNe prema hatuM, te mane sarvathI vadhAre vahAla hatuM ane tenA tarapha mane sAdhAraNa rIte vadhAre kheMcANa hatuM, paNa te sAthe ja huM maithunanI AjJAnuM ullaMghana karavAne zaktimAna nahe. chevaTe baMnne uparanA premane lIdhe meM eka ati bhayaMkara ghaTanA karI, kAraNa ke mArI IcchA game tema karIne bannenAM vacanane ane hukamane mAnya karavAnI hatI. sAgaranivAraNanuM pariNAma, banne mitrane rAjI rAkhavA khAtara meM e vicAra karyo ke maithuna sevavAnI mArI IcchA tRpta thAya ane mAre dhana lobhInA vilAsa kharacavuM na paDe teTalA mATe je kaI bALavidhavA nI ati tuccha * strI heya, athavA rAMDarAMDa hoya, athavA jene pati paradeza gayo hoya athavA keI bhagata strIo hoya athavA vagara mUle athavA taddana nAmanA paisA ApavAthI vaza thAya tevI je strIo hoya temanI sAthe bhega bhegavavosAgaramitranI bIkanI asarataLe ane maithunano hukama mAnavA khAtara AvI rIte me na karyo kAryakAryane vicAra, ke na karyo kalAjano vicAra, ane taddana mUDha manano thaIne evI strIomAM bhaTakavA lAgyo. AvA prakAranI mArI vartanAthI Akhare meM maryAdA choDI dIdhI ane lAja vagarane thaIne chevaTe DheDhaDI
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1534 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 ane bhaMgIANI jevI halakI strIomAM paNa rakhaDavA lAge, mAre te game tema karIne paisA kharacavA nahotA ane bega bhegavyA vagara rahevuM nahotuM. AvI rIte agrAhya ane nIca strIomAM pharatAM lekamAM mArI bahu apakIrti thaI ane te te strIonA sagAsaMbaMdhIoe mane ghaNo mAra mAryo, mAruM ghaNuM apamAna karyuM ane leke mAM huM ghaNI halakAI pAmyo. huM hari kumArano mitra hato ane te vakhata sudhI aMdara puNodaya mitra jAgato hato tethI evI strIonA saMbaMdhIoe mane mArI nAkhyo nahi, pUro karyo nahi, tema ja mane kaI prakAranI sajA paNa karAvI nahi, paraMtu e maithunamitranA prasaMgathI lekae kAmI dene mAre ghaNe tiraskAra karyo ane sarva samaju vivekI mANasomAM huM niMdApAtra thaze. ATaATalI hakIkata netA nathI. * banI chatAM paNa e maithunamitra ane mahA sukha ApanAra che, niSkAma vRttithI prema rAkhanAra che ane AnaMdamAM mastI karAvanAra che ema ja mane te mArA manamAM te vakhate lAgyA karatuM hatuM; vaLI te vakhate mane manamAM cokkasa lAgatuM hatuM ke A duniyAmAM jene maithuna mitra maLyuM nathI te ahIM jIve ke na jIve te sarakhe ja che athavA jIvate te muvA jevo ja che, jeNe maithunanI majA cAkhI nathI te A duniyAmAM janmyo ja nathI, jeNe e rasanuM pAna karyuM nathI te na jamyA jevo ja che. mane maithuna upara te vakhate kaI e jabare prema thayuM hatuM ane tenAmAM huM eTalo badho Asakta thaI gayo hato ke huM tenAmAM mAtra guNo ja joto hato ane tene eka paNa deSa huM mArI najare joI zakato nahoto. AvI ulaTI buddhithI mane e maithuna upara ghaNuM heta hatuM ane rahyuM. te mane atyaMta vahAle chatAM tenA karatAM paNa vadhAre vahAla to mane sAgara upara ja rahyuM. te vakhate agRhatasaMketA! huM vicAra karato hato ke huM taddana bhIkhArI jevo chatAM meM AvA sAgaramitranI sahAyathI AvAM devatAne paNa maLavA muzkela evAM rAmANekanA DhagalA ekaThA karyA che mATe tene dhanya che. AvI rIte sAgara ane maithuna mane aneka prakAranI pIDA karatA hatA chatAM temAM AnaMda mAnIne mArA jevuM kaI nathI ema samajI huM ratadvIpamAM rahyo.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 muM. bhAradariyethI rAjyasiMhAsane. ( jo rikamAra nirdoSa AnaMdavilAsa karato avAranavAra mArI (dhanazekharanI) maitrIno lAbha letA ratnapuramAM | AnaMdathI potAno samaya pasAra karato hato. huM (dhana zI zekhara ) sAgaranI asarataLe ro ekaThAM karato hato eii ane mithunanI asarataLe strIomAM rakhaData hatA. sAgaranI asara mArA para majabUta hatI, paNa vilAsamAM AnaMda Avato hate. lebhathI dhana kharacavuM nahi tethI nIce prasaMgomAM paDI apakIrti vahora hatuM. mArI e vilAsapriyatA ke bhISTatA kumAramAM nahotI. harikamAranI vikhyAti. mAmArAjAnI SaciMtA. subuddhi sAthe vicAraNA harikamAramAM sarva prakAranI sAdAI ane sehavRtti hovAthI Akho rAjyavarga, rAjAnuM aMtaHpura ane TuMkAmAM kahIe to tenuM lekamata AkhuM rAjya tenA upara phidA phidA thaI gayuM hatuM, saMpatti. tenA guNathI rAjI rAjI thaI gayuM hatuM ane tenA upara ghaNe ja prema rAkhatuM hatuM. harikumAra vayamAM vadhato hato tema tenA khajAnAmAM ane rAjavaibhavamAM paNa vadhAre thatuM hatuM athavA tenI senA paNa vadhatI jatI hatI, kAraNa ke lekene anurAgathI saMpattio prApta thAya che e suprasiddha vAta che. lekene prema hoya te saMpattimAM jAhera rIte vadhAre thato jAya che. e nagaramAM pharavA nIkaLatA tyAre rAjapurUSa tenI AsapAsa paravarelA rahetA hatA, pate 1 keza ane daMDa tenA vadhatA jatA hatA ema mULamAM hakIkata che. daMDanA artha sanya sajA rAjacihna vigere thAya che. matalaba tenI sattA vadhatI jatI hatI e atra bhAva che. ene daMDa karavAnI sattA (Magisterial power) paNa maLela hoya ema jaNAya che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1536 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ra hAthI upara svArI karIne bahAra nIkaLatA hatA, mitranA TALAthI paravarelA rahetA hatA, tenA mastaka upara zveta chatra dhAraNa karavAmAM AvatuM hatuM-AvI rIte jyAre pharavA nIkaLe tyAre iMdra jema iMdrANIsahita zAbhe tema te paNa mayUramaMjarI sahita zAbhatA hatA, loko tenI tarapha dhArIdhArIne joi rahetA hatA ane tene kharekharA bhAgyazALI mAnatA hatA. hari upara leAkeAnI ATalI badhI prIti joine mahArAjA nIlakaMThanI AMkha phATI gai, tenA manamAM sAcA khATA AzayA haze ema dhArI levAmAM AvyuM ane AvA khoTA vicArathI mahArAjAnuM citta malIna thai gayuM. tene te vakhate vicAra thayo ke ahA huM vRddha chuM, putra vagaranA chuM, mArI bAjue atyAre koi nathIane harikumAre mArA AkhA rAjyavargane ane bhAyAtAne peAtAnA karI lIdhA che, TUMkAmAM vicArUM to mArUM AkhuM rAjataMtra te potAnuM karI beTho che, ane khuda mArA pradhAnA paNa tenA tarapha premavALA thai gayA che; A pramANe hakIkta hovAthI A vadhatA jatA pratApavALA baLavAn harikumAra mArUM AkhuM rAjya pacAvI paDaze emAM mane jarA paNa saMdeha lAgatA nathI. A pramANe hakIkata hAvAthI have enA saMbaMdhamAM gaphalatImAM rahevuM ucita nathI, kAraNa ke vyavahArakuzaLa mANasA kahI gayA che ke aradhuM rAjya haraNa karI le athavA pacAvI paDe tevA je nAkara hAya tene haNI nAkhavAmAM na Ave teA Akhare peAtAne maravAnA vakhata Ave che, peAtAnuM khUna bIjA vaDe (tenAthI ) jarUra thAya che. rAjAnI AMma phATI. A pramANe nIlakaMTha rAjAe potAnA manamAM vicAra karyAM. tyAra pachI teNe potAnA khAsa aMgata maMtrI subuddhine belAvI tenI sAthe vicAra karI tenI salAha thAya te pramANe tene ( harine ) mArI nAkhavA ema vicAra karyo. AvA vicAra thatAM ja rAjAe subuddhimaMtrIne peAtAnI pAse ekAMtamAM elAvyo ane tenI pAse peAtAnA je nirNaya thayA hatA ane abhiprAya baMdhAyA hatA te jaNAvyo. subuddhimaMtrI harikumArane ahu sArI rIte oLakhatA hatA ane tenA pavitra sadguNAthI vaza thai tenA upara hRdayathI prIti rAkhatA hatA, teNe jyAre rAjAnA AvA zabdo sAMbhaLyA tyAre jANe tene vajranA jhATakA lAgyA hoya tema aMdarathI asara thai; paNa rAjAnA nirNaya spaSTa ane na phare te joine te samayeAcita sa lA ha.
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNuM 7] bharadariyethI rAjyasihAsane. 1537 vakhate te teNe rAjAnI hAmAM hA meLavI dIdhI. subuddhimaMtrIe rAjAne kahyuM "tamArA manamAM jema AvyuM che tema bhale kare; mahAtmA purUSonI buddhi agya bAbatamAM pravartatI ja nathI. e pachI harikumArane ghATa jarUra ghaDI nAkhavo evo nirNaya karIne rAjA ane subuddhi maMtrI pitApitAne sthAnake gayA. subuddhinI ekAMta vicAraNA rAjAe upara pramANe vAta karI ane pote tenA vicAra sAthe anumodanA ApI tyAra pachI ghare AvatAM pavitra bhagatRSNa- buddhivALA vayevRddha anubhavI subuddhimaMtrInA manamAM nI aMdhatA. vicAra AvyA ke ahAhA bhegasukhanI atyaMta Asaktine dhikkAra che! ane A ajJAna ceSTAne paNa dhikkAra che! rAjya upara laMpaTapaNuM kharekhara niMdApAtra che! rAjyane aMge aneka prakAranA saMkaDe sAcA khoTA vicAra AvyA ja kare che e vAta taddana sAcI che. A mahArAjAne hari kumAra eka vakhata pitAnA prANathI paNa vadhAre vahAle hato, vadhArAmAM e sarva guNanidhAna hovA uparAMta mahArAjAne jamAI thAya che, vaLI tenI sagI bahenano ekano eka putra che, potAnA AzrayamAM AvI rahela che, te ja hari atyAre vinAkAraNe rAjAnA dveSanuM kAraNa thaI paDayo che, rAjAthI vadha thavAne yogya thaI paDyo che, teno moTo zatru thaI paDyo che ! ahAhA ! bheganI tRSNa ane icchAthI je aMdhapaNuM utpanna thAya che te ja AvI mahA bhayaMkara sthitinuM kAraNa che, te sivAya mane to AmAM bIjuM kAMI paNa kAraNa jaNAtuM nathI. are! Avo mahA pavitra vinayavALe zuddha mahApurUSa je taddana lebha vagarano che, pApathI bIvAvALe che ane vicArazILa che, te pitAnA svapramAM paNa mahArAjAnuM rAjya haraNuM kare khare! kharekhara rAjyaparanA mohathI rAjA nIlakaMTha atyAre mUDha thaI gayo che, kamaakkala banI gayuM che, emAM jarA paNa zaMkA nathI; paNa have game tema karIne e pavitra zuddhAtmA rana jevA ujajavaLa harikumArane bacAvI levo joIe. evA vimaLa hadayavALA mahApurUSathI pRthvI pavitra che, eno nAza thAya te asahya che. * 1 subuddhie rAjAne ethI judI salAha ApI hota to tene paNa harine maLatIo gaNavAmAM AvatA tethI teNe hA pADI. bAkI salAha dviarthI to che ja. kAM to sAMbhaLanAra mahAtmA nathI athavA tenAmAM buddhi nathI e aMdarane ivani che paNa te samajanAra ja samajI zake.
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1538 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 6 yuktithI hari prANurakSA mitra sAthe tenuM palAyana, vahANamAM AnaMdI saphara. upara pramANe UMDe vicAra rastAmAM ja maMtrIe karI lIdho. keTa lIka bAbata to tenA lakSyamAM rAjA sAthe vAta subuddhinI karatI vakhata paNa AvI gaI hatI. ghare AvIne da kSa tA. teNe potAne eka khAsa nakara damanaka nAmane hato tene TuMkAmAM muddAsara sarva hakIkata samajAvI dIdhI ane zI hakIkata banI che ane bhaviSyamAM zuM thanAra che tenI vigatanA sarva samAcAra teNe hari kumArane chUpI rIte kahevarAvI dIdhA ane sAthe jaNAvI dIdhuM ke "he kulabhUSaNa mahAtmA kumAra ! tamAre mArA upara maherabAnI karIne A deza choDIne cAlyA javuM ane tema karavAmAM jarA paNa DhIla na karavI." damanake AvIne sarva hakIkata harikumArane kahI. e sarva hakI kata sAMbhaLatAM tenA peTamAMthI pANuM paNa halyuM nahi, vIranirNaya maravAnI ke mAmAnI jarAe bIka paNa lAgI nahi, ane prema. chatAM tenA manamAM vRddha maMtrI subuddhi mATe ghaNuM mAna hatuM, tethI tenA Agraha ane vinati dhyAnamAM laIne samudra oLaMgI dariyApAra javAne teNe turata ja nirNaya karI nAkhyo. nirNaya karavAnI sAthe ja teNe mane ekAMtamAM bolAvyo. mArI pAse atyaMta vizvAsapUrvaka sarve hakIkata kahI batAvI ane mane kahyuM "rAjA mArA upara taddana geravAjabI rIte kapa pAmyA che ane maMtrIe mane salAhanA AkAramAM kahevarAvI dIdhuM che, AthI dariyo oLaMgIne mAre have hamaNuM ja bhAratavarSamAM (hiMdusthAnamAM) javuM che. bhAI ! tAro viraha mArAthI eka kSaNa vAra paNa sahana thAya tema nathI mATe dhanazekhara ! tuM paNa mArI sAthe cAla, taiyAra thA." harikumArano A nirNaya sAMbhaLI meM mArA manamAM vicAra karyo ke-are! A moTA mANasonI sAthe saMbaMdha karavAnI svAInI majA to juo ! mAre te prathamathI bane teTalAM da di. ravo ekaThAM karavAM hatAM, temAM A harikumAra dareka prasage vacce naDyA ja kare che, jyArathI mAre enI dostI thaI che tyArathI mArI prAptimAM e vighabhUta ja thayuM che, paNa
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] bharadariyethI rAjyasiMhAsane. 1539 have jyAre enI sAthe ATale badhe saMbaMdha thayo che tyAre mAre zuM karavuM? mAre tenI sAthe javuM ja paDaze, bIjo koI upAya nathI ke nhAnuM kaDhAya tema nathI. upara pramANe vicAra karIne meM kumArane javAba Ape "bhAI ! tArI jema marajI hoya tema karIe, emAM mAre belavA jevuM zuM che?" harikamArane mArA javAbathI AnaMda thaye. pachI teNe turata mane kahyuM "bhAI ! kaI majabUta taiyAra vahANu hamagupta taiyArI. | ja upaDavAnuM hoya tevuM zodhI lAva. meM ratano meTa bhaMDAra ekaTho karyo che te laIne ApaNe hamaNuM ja vahANumAM besI jaIe." kumArano nirNaya meM mAthe caDhAvyuM. turata ja huM samudrakinAre gaye ane meM ghaNuM majabUta sarva sAmagrIthI saMpanna be meTAM vahANo zodhI kADhyAM. eka vahANamAM harikumAranAM ro bharI lIdhAM ane eka bIjA vahANamAM mArAM rato DhagalAbaMdha bharI levAmAM AvyAM. e sarva gupta taiyArIo cAlatI hatI tyAM sAMja paDavA AvI. aMdhAruM thatAM bAkInA saMbaMdhIone khabara na paDe tema cAlI nIkaLyA. mAtra rANI mayUramaMjarI ane dhAtrI dAsI vasumatIne laIne huM ane harikumAra samudrakinAre AvyA, tyAM AvIne vahANanA khalAsI sarvane barAbara tapAsI lIdhA, oTano vakhata pasAra thaI gayo, eTale ramaNunA lamaNuM je pAMDura raMgane caMdra udaya pAmyA, ane te ja vakhate samudramAM moTA khaLabhaLATane lIdhe jaLanA chanA moTA avAja sAthe bhAratI zarU thaI. harikumAra potAnI patnI sAthe tene mATe taiyAra rAkhelA vahANa para beThe. huM mArI sArU taiyAra karI rAkhelA vahANumAM besavA jato hato te vakhate harikumAre mane kahyuM "bhAI dhanazekhara ! tuM paNa A mArA vahANamAM ja besI jA, mane tArA vagara eka kSaNa vAra paNa majA Ave tema nathI, tArA vagara eka nimeSa jeTale vakhata paNa huM ekale rahI zakuM tema nathI." 1 ahIM che. je. e. sAyaTivALA mULa graMthanuM pU. 901 zarU thAya che. 2 ghaDI rAtrI gayA pachI caMdrane udaya thayo tethI cAlavAnI tIthi vada pakSanI cotha pAMcama saMbhave che. caMdra udaya thAya eTale bharatI zarU thAya che.
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1540 upamiti bhavaprapaMcA thA. [prastAva 6 mitranA AgrahathI huM paNa tenA ja vahANamAM tenI sAthe beThe. vahANamAM dAkhala thayA pachI yogya prakAranAM maMgaLa bharadariye. karavAmAM AvyAM. sukAnIe potAnuM sthAna lIdhuM, saDho caDhAvavAmAM AvyA, temAM pavana bharAtAM amArAM vahANo cAlavA mAMDyAM. vahANa cAlatAM cAlatAM AgaLa vadhatAM hatAM. tevI rIte keTalAka divaso pasAra thayA ane ame bhArata tarapha javAne mATe rasto pasAra karI gayA. bhara samudramAM sAgaramaithuna preraNA dhana ane sIupara AkramaNanirNaya, harikamArano samudramAM karele pAta, aha agrahItasaMketA! AvI rIte ame samudramAM AgaLa vadhatA hatA ane amArI saphara AnaMdapUrvaka thatI hatI te sAgaranA vakhate mane preraNuM karanAra mArA pelA banne pApI uchALA. mitro-sAgara ane maithuna ekI vakhate mArI pAse AvyA. prathama pApI sAgaramitre mArI upara pitAne dara calAvyuM. teNe mane jaNAvyuM ke are ! AvuM ranathI bhareluM vahANuM te kaI jatuM kare? e te kema javA devAya! pApI preraka sAgaranI evI AMtara zreraNuM upara meM mArA manamAM vicAra karyo ke ahIM mArA nasIba te kharekhara bhAre jabarA che! A eka te mAruM potAnuM vahANu ranathI bhareluM che ane vaLI tenI sAthe A bIjuM paNa ranathI bharacaka thayeluM vahANa maLaze. have te mArA mananA maratha kAMIka pUrA thayA kharA ! e vakhate vaLI durAtmA maithunamitre paNa mane preraNuM karI ane mArA manamAM dhanasaMbaMdhI mahA pApa bhareluM hatuM temAM mithunanA duSTa buddhine vadhAre karyo. teNe mane jaNAvyuM ke are AkramaNa. dhanazekhara ! A mayUramaMjarI atyaMta vizALa stanavALI, vizALa AMkhovALI, pAtaLI keDavALI, meTA nitaMbavALI, dhIme dhIme hAthaNInI jema cAlatI ane lAvaNyaamRtathI bharelI mahA svarUpavALI bhAminI che, enI joDInI strI A duniyAmAM bIjI maLavI muzkela che, jyAM sudhI te ene bhegavI nathI tyAM sudhI tAre janma vRthA che, jIvatara phekaTa che, saMsAra nakAme che, mATe e ati AkarSaka cakSuovALI lalanAne tAre sarvathI kiMmatI gaNavI ane game tema karIne tene hAtha karavI.
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] bhAradariyethI rAjyasihAsane. 1541 A preraNAne aMge meM vicAra karyo ke-eka te mAre ranathI bharapUra vahANa hAtha karavuM che ane vaLI te uparAMta mayUrapApI nirNaya. jarIne mArI pitAnI karavI che. A pramANe karavAthI mArA dhanaprApti ane strIbheganA sarva manoratha jarUra pUrAM thaze; paNa have tema karavAne upAya vicAratAM mane ema jaNAya che ke jyAM sudhI harikumAra jIte che tyAM sudhI e bannemAMthI eka paNa vastu mane maLI zake nahi, mATe e vastuone hAthe karavAno upAya e ja che ke game tema karIne vaccethI mAre hari kumArane ghATa ghaDI nAkha. AvA vicArane pariNAme yuktipUrvaka kei na jANe tema hari kumArane vadha karavAno meM mArA manamAM nirNaya karyo. upara pramANe meM mArA manamAM TharAva karyo te vakhate meM na vicAryuM hari kumAranuM mArA tarapha vaLeluM citta, na vicArI tenI harikumAra zuddha sneharasikatA, ne manamAM ApyuM mitradrohanuM mahAsamudramAM. pApa ke na gamyuM mArA kuLane lAgatuM moTuM rAjyadrohanuM kalaMka; mArA lAMbA kALanI tenI sAthenI dostIne visArI mUkI, teNe mArA upara zuddha vartana rAkhyuM hatuM te bhUlI gayo athavA tenuM sAdhu jIvana visArI dIdhuM, teNe mAre aneka prasaMge viveka vinaya karyo hate te UMce mUkyo ane satya purUSArthane nAza karI hIcakArA thavAne meM nirNaya karyo. prANIne jyAre eka vastu prApta karavA mana thAya che ane tenA tarapha Asakti thAya che tyAre pachI te sarva vinaya viveka bhUlI jAya che, saMbaMdha cUkI jAya che ane mAtra game te prakAre te vastu prApta karavI evI adhama vRtti tenAmAM AvI jAya che. zuddha vivekanuM sAmrAjya na hoya tyAM AvI sthiti thAya che. mArA saMbaMdhamAM paNa te vakhate tema ja thayuM. pachI eka rAtre prathama uThIne hariphamArane vahANunA cheDA upara laI jaI zarIraciMtA karavA sArU meM tene preraNA karI, te vakhate hari kumAre mane je ane e Ama kema kahe che e haju te vicAra kare che tevAmAM to te evI rIte vahANane cheDe rahyo hatuM ke ekAeka meTA avAja sAthe te samudramAM paDI gaye. paNa deva anukULa hoya tyAM vALa vAMko thato nathI, hari puna: sthApanA 1 ahIM chApelI kopImAM eka zloka rahI ga jaNAya che. dhanazekhare dhakko mArI harikumArane samudramAM pADI dIdho evI hakIkata saMkSipta upamitimAM che tene halekha mULamAM maLato nathI, paNa hakIkata tema ja hoya ema jaNAya che. 12
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1542 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 vahANamAMthI kAMI paDavAne meTa avAja thatAM ja leke ekadama jAgI * gayA ane keLAhaLa karavA maMDI gayA. mayUramaMjarIne samudra deva nI ghaNe bhaya lAgI gayuM ane huM te zUnya citte mUrkha jAgatI jota. jevo thaIne tyAM ne tyAM Ubho rahyo. mAruM AvuM ati bhayaMkara karma joIne samudranA adhipati deva mArA upara kapAyamAna thaI gayuM ane DelaranA kula jevA athavA caMdra jevA harikumAranA nirmaLa guNethI tenA upara prasanna thayA ane tarata ja te samudradeva mahA bhayaMkara AkRti karIne atyaMta dhamadhamAyamAna thate vahA nI najIka AvyuM ane prathama to te ja kSaNe atyaMta AdarapUrvaka harikumArane dariyAnA jaLamAMthI upADIne vahANumAM sthApana karyo. mahA purUSone ghaNe bhAge to vipatti AvatI nathI, kadAca Ave che to AvI rIte visarALa thaI jAya che ane teone to niraMtara AnaMda ja rahe che, teonI sAme dhULa uDADanAra Akhare pAchA paDe che, herAna thAya che ane ubhayabhraSTa thAya che, aho agRhItasaMketA! tane yAda haze ke mAre janma thayo tyArathI mArI sAthe puNyodaya mitrane sahayoga mane thaye puNodaya hateA. mAruM AvuM atyaMta adhama vartana joine te palAyana. mArA upara kepa pAmyuM ane atyAra sudhI te mArA upara bahu heta rAkhato hato jo ke te thoDA vakhatathI jarA jarA pAtaLe te thatuM jatuM hatuM. te have sadarahu mArA pApI kAryathI mArA upara ghaNe ja nArAja thaI gayuM ane mArI pAsethI dUra thaI gaye, pasAra thaI gaye. samudradeva khUba kepyA dhanazekharane dhamadhamAvyo. hari saujanya parAkASTA, je deve harikumArane vahANa upara punaHsthApana karyo tenA jhaLaha LatA tejathI AkAza vijaLInA camakArA peThe prakAupADI UM- zamAna thaI gayuM ane cAre tarapha tejane aMbAra pasae rAkhyo. ravA lAgyuM. te deve atyaMta bhayaMkara rUpa have karyuM ane mArI barAbara sAme vahANumAM AvI ane uddezIne bahu jorathI te bolavA lAgyA"are mahA pApI! durbuddhikuLakha 1 jIo pra. 6. pra. 1 (pR. 1467)
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] bharadariyethI rAjyasihAsane. 1543 paNa! lAjavagaranA! maryAdA bahAra gayelA adhama hIjaDA! ati pApI manapUrvaka tuM AvuM mahA ghora karma karI rahyo che chatAM tArA haju seMkaDe TukaDA kema thaI gayA nathI?" AvA zabdo bolatAM te pitAnA heThane dAMtathI dabAvI mahA bhayaMkara bhavAM caDhAvIne mArI pAse AvyuM, huM tene joIne Akhe zarIre dhrujavA lAgyo ane tevI avasthAmAM mane upADIne te AkAzamAM UMce Ubho rahyo. Ave vakhate harikumAra mArI vahAre Avya, pUrvane sneha lakSyamAM rAkhIne teNe pitAnuM ekAMta sajajanatva batAvyuM ane harikRta tenA upara karela dehAMta kaSTane visArI mUkyuM. turata vijJapti. ja te devane mastaka namAvI page paDyo ane hAtha joDI mArI khAtara tene vinati karavA mAMDI "he deva ! A Apane page paDI vijJapti karanAra mArI upara je tamArI kharekharI dayA hoya te A mArA mitrane choDI de. aho deva! tame te Aje mane jamanA mahoMmAMthI pAcho kheMcI Ape che, te have mArA upara ATalI pUrI kRpA kare ane A mArA priya mitrane na mAre. enA vagara mAruM jIvatara mane akAruM thaI paDe tema che, enA vagara mAruM sukha mAruM dhana ane mAruM zarIra paNa niSphaLa jevuM thaze, mATe Apa tene game tema karIne choDI do." hari mAra mArUM sarva caritra jANato hato, meM tenA upara je bhaya kara kAma karyuM hatuM tenI tene khabara hatI, chatAM te mahAdevane Agraha. bhAgyavAna nareSTha mArA tarapha AvuM sAruM mana rAkhatA hate. khare ! nirvivatta hiM sAdhava sAdhu purUSa kaI paNa prakAranA vikAra vagaranA ja hoya che. harikamAre AvI vicitra prakAranI mAgaNI devanI pAse karI tyAre deva te ulaTe mArA upara vadhAre gusse thatA tene kahevA lAge "are kumAra ! mahAbhAgya! tuM te kharekhara bhadrika che, tuM tAre je gAma javuM che tyAM jA, A duSTa ghAtakIne te tenAM kAmanAM barAbara phaLa huM cakhADIza." A pramANe sajananI janatAne javAba ApI deve mane AkAzamAM khUba halAvyo ane pachI atyaMta jorathI dariyAmAM mane dariyAmAM uchALIne pheMkI dIdho. mane evA jorathI phe karyo. teNe pachADayo ke te vakhate dariyAmAM jabare avAja thayo ane huM dariyAne taLIe gaye. aMdhakArathI taddana malIna dekhAtAM pAtALamAM jANe huM kharekhara nArakIno jIva heu tevI sthiti thoDI vAra anubhavIne pAcho huM mArA pApathI dariyAnI sapATi
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1544 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ karatAva 6 upara AvyuM. huM DUbI gayo chuM ane marI gaye haiza ema dhArIne te deva te tarata ja pitAnA sthAna tarapha pAchA pharI gayela hate. devanuM ziSTa mAhAmya, samudramAMthI rAjyAsane. dhana tarapha ami dRSTi. harikumArane rAjya, te vakhate samudramAM bharatI AvI, pavana anukULa thaye ane harikumAra banne vahANa laIne kAMThe AvI pahoMce, bhAratamAM utaryo. tyAM kAMThA upara ja tene khabara maLyA ke AnaMdanagare kesari rAjA (harinA pitA) maraNa pAmyA che. lekenI pAsethI AvA samAcAra jANune harikumAra utAvaLathI bApanA rAjya tarapha cAlyo ane tyAM pahoMcIne kaI jAtanA kaleza ke laDAI vagara rAjyagAdI upara pite besI gaye. te vakhate vAta ema banI ke harikumAra sAthe tenI dhAvamAtA vasumatI dAsI AvI hatI. teNe kamaLasuMdarI ( hari kumAranI mAtA) zA mATe nAsI gaI hatI, jaMgalamAM tenuM zuM thayuM, putraprasava kevI rIte the, kamaLanuMdarInA bhAIne ghare ratadvIpe te vasumatI kevI rIte gaI ane tyAM kumAra kevI rIte ucharyo te sarva hakIkata vistArathI bhAyAtavargane tema ja rAjapurUSone kahI saMbhaLAvI ane harikamAra kesarirAjAne putra che e hakIkata sArI rIte jAhera karI eTale ke tenA tarapha bahu premavALA thayA, pitAne khare hakkadAra rAjA maLyo che ema temane jaNAyuM tethI hari kumArane rAjyano suMdara sahayoga thayo ane AkhI prajA tenAmAM raMjana pAmI. AvI rIte pitAnA puNyanA jorathI harikumAra ghaNI pRthvIne mAleka thaye ane Akhare maTe maMDaLAdhipati che. hari kumAre potAnI sajajanatA cAlu ja rAkhI, eNe mArA pitA harizekharane belAvIne mAruM eka vahANu ranathI bhareluM hatuM te tene soMpI dIdhuM. keI mANasa mAgaNI kare ke mAre hakka paNa raju kare ke sAbIta kare tevuM nahotuM chatAM paNa mahA mUlyavAnuM ratnono samUha mArA pitAne soMpatAM kumAranA manamAM jarA paNa AMcake thaye nahi ke dAnata bagaDI nahi. harikumAra tyAra pachI atyaMta sukhathI rAjya karavA lAgya, mayUramaMjarI sAthe vilAsa karavA lAgyo ane sukhe sukhe kALa nirgamana karavA lAgyo. 1 A tenuM ja nagara che, juo pR. 1465. 1 juo A prastAvanuM prakaraNa 3 nuM. pR. 1486 thI.
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 muM. dhanazekharanI niSphaLatA. deve mane (dhanazekharane) pAtALamAM pheMkI dIdhe tyAMthI Bo Akhare huM UMco Avyo. meTAM parvatanA zikhara jevAM thakI khArA pANInAM sakhta mojAMone Akaro mAra khAto, WEB atyaMta moTA mAchalAMonAM pUMchaDAMothI phaTakAvAto, Eii aneka taMtu jevA meTA jaLajaMtuonAM samUhathI baMdhAta, dhoLA zaMkhanA hArabaMdha samUhanI aMdara ahIMtahIM dhakelA khAte, paravAnAnA moTA gahana vanamAM muMjhAI jato, aneka prakAranA magaramaccha jaLamanuSyo sApa ane naka(eka jAtanA magaramaccha)thI vividhaprakAre bhayabhIta thatuM ane atyaMta kaThaNa kAcabAonI pITha upara rahelA kAMTAothI lehIluhANa thato jANe lagabhaga kaMThe prANu AvI gayA hoya tevI mRtaprAya sthitimAM sAta rAta ane sAta divasa samudramAM mahA trAsa pAmate huM Akhare dariyAne kAMThe taNuto taNuM AvyuM, kAMThe Avyo tyAre mane bhAna paNa nahetuM, pANInI bharatIe mane kAMThe pheMkI dIdho hato. pavana mArA zarIra upara lAgatAM ane sUryanI garamI lAgatAM Akhare mArI zaradI uDI ane mane kAMIka cetanA AvI. dhanazekharanI rakhaDapaTTI. evI rIte mane cetanA AvI tyAra pachI mane bahu AkarI bhUkha lAgI, pANInI sakhta tarasa lAgI eTale huM phaLa ane pANInI zedhamAM ahIM tahIM rakhaDavA lAgyo. mAro puNyodaya taddana nAza thaI gayela hovAthI huM je kaI bAbatamAM pravRtti karuM tyAM mane have nAsIpAsI ja maLavA lAgI. aneka ThekANe rakhaDatAM rakhaDatAM mane Akhare eka meTuM vana maLI gayuM che te paNa puSka phaLa vagaranuM ane taddana zUnya maLyuM ane te tarapha jotAM jANe te marUbhUmi (mAravADa)no ujaDa raNane pradeza hoya tevuM lAgyuM. sAta sAta divasanA bhukhyA tarasyA
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1546 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 ane zarIre trAsa pAmelAnI te vakhate zI sthiti thaI haze te vicAravAnuM kAma tamane ja soMpuM chuM. ATaluM chatAM mAre mArA pApanuM phaLa haju bhegavavAnuM ghaNuM hovAthI ane vaLI tyAra pachI mAre hAthe ghaNAM pApa thavAnAM hovAthI mahA musIbate mArAM prANu Take evA saMge maLI gayA, jevI tevI tuccha vastuo khAIne mAre mAruM gADuM gabaDAvavuM paDyuM ane huM tyAMthI rakhaDato rakhaData AgaLa cAlavA lAgyuM. aneka gAma zahera ane deza pharate pharato huM Akhare vasaMta dezamAM AvI pahoMce. evI rIte aneka dezomAM rakho, khAvAnuM ThekANuM nahi, pIvAnuM ThekANuM nahi ane rahevAne mukAma nahi evI bhayaMkara sthiti hovA chatAM huM mArA bApane ghare abhimAnathI gayo nahi. je pitAnI nA chatAM uparavaTa thaIne huM dhana kamAvA nIkaLI paDyo hato tene AvI nirdhana sthitimAM hoM kema batAvAya evA abhimAnamAM huM bhikhArIne veze ghaNI jagyo para rakhaDo, bha, phaya. mAre puNyodaya mitra nAza pAmI gaye hato ane mAtra mArI sAthe pelA sAgara ane maithuna mitra hatA, temane sAthe laIne huM aneka jagyApara nakAme gaye ane phAMphA mAryA. aneka kAryAraMbhamAM niSphaLatA, jUdA judA dezamAM jaIne meM navA navA aneka dhaMdhA karavA mAMDyA ane dhananI IcchAthI vAraMvAra navAM navAM chaTakAo mAMDayAM, paNa puNya vagara dhana maLyuM nahi, ulaTo je kAMI dhaMdhe mAMDuM temAM rUpIAnA ATha AnA thai jAya. meM kevA kevA dhadhA kayo ane dareMkamAM zI sthiti thaI te noMdhI levA lAyaka hovAthI tene TuMkAmAM kahI jAu chuM te sAMbhaLaH- meM khetIvADIne dhaMdhe Adaya eTale te varSamAM varasAda ja bIlakula thayo nahi ane AkhA dezamAM dukALa paDyo. (khetI), tyAra pachI atyaMta vinayapUrvaka nIcuM mukha rAkhI meM rAjAnI nokarI karavA mAMDI ane bahu citta rAkhI sAcA dilathI rAjAnI sevA karavA mAMDI, tyAre taddana vinAkAraNa rAjA mArA upara gusse thaI jAya tevA prasaMge banavA lAgyA ane Akhare mAre te nekarI choDI devAnI pharaja paDI. (rAjasevA), 1 A koI deza che, paNa nathI te AnaMdapura (dhanazekharanA pitAnuM gAma) ke nathI te jayapura (dhanazekharanA sAsarAnuM gAma),
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] dhanazekharanI niSphaLatA. 1547 jyAre dIvAnI khAtAmAM rAjyanI nokarI mane lAbhadAyI na nIvaDI tyAre huM lazkaramAM joDAyo te tarata ja mATI bhayaMkara laDAI zarU thaI gaI ane mAre laDavA javuM paDyuM. Akhare laDAImAM mAre svAmInI prasannatA khAtara mArA zarIrapara hathiyAranA ane mAranA aneka ghA sahana karavA paDyA ane duHkhI zarIre mAre Akhare lazkarI karI choDavAne vakhata Avyo. (lazkarI nekarI). tyAra pachI meM baLadanuM vAhana karyuM eTale baLada gADI karI eka sthAnethI bIjA sthAna para sAmAna ke mANasane laI javA lAvavAno ane tema karI bhADAne dhaMdho karavA mAMDyo te DhoramAM kharavA ne vyAdhi phATI nIkaLyo ane mArA sarva baLada temAM marI gayA. (bhATakakame).. tyAra pachI gadheDAono meTo jaththo ekaThA karIne tenA upara mAla lAdI dAgarane dhadho meM karavA mAMDayo, mAro IrAdo eka dezathI bIjA deza sAthe vyavahAra calAvavAne ane vepAra karavAno hato ane tema karIne jyAre moTo sAtha ekaThA karI vepAra karavA lAge tyAre ceree amArA sAthe upara tUTI paDI amAruM sarvasva luTI lIdhuM ane vepArane dhULadhANI karI nAkhe. (vepAra). mArI evI aneka bAbatamAM niSphaLatA thatI joI huM gRhasthane ghare cAkarIe rahyo ane tenI aneka prakAranI sevA karavA lAge, chatAM mArI cAkarInA badalAmAM te mArA upara gusse ja thAya ane khAvApIvAnuM Ape nahi tema pagAra paNa Ape nahi. Akhare mAre gRhasthanI cAkarI choDavAno vakhata AvyuM. (cAkarI), pachI vaLI kaI vANIAnI nekarIe vahANa upara co. paradeza sAthe vyApAra karavA sArU vahANavaTuM karavA mAMDyuM ane vahANa paradeza cAlyA, paNa mArA karmasaMjoge e vahANa dariyAmAM DUbI gayuM ane vahANamAMnI sarva vastuo dariyAmAM gaI. mArA hAthamAM pATiyuM AvI javAthI huM bacI gayo ane vahANavaTAmAM paNa mane jarAe saphaLatA maLI nahi. (vahANavaTuM), vahANamAMthI dariyAmAM paDyo ane pATIuM hAthamAM AvatAM taravA lAge te tarate tarata radhanadvIpe AvI pahoMcyuM ane tyAM jamI 1 samudramAM vacce vacce beTa hoya che temAM keTalAka rodhanadIpa kahevAya che, samadrAmAMthI taNAI AvatAne aTakAve che tethI tene rAdhanahI kahevAya che,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1548 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 namAMthI kAMI maLaze ema dhArI jamIna khodavA lAgyo paNa mArA hAthamAM to dhULa ja AvI. (khANa ). tyAra pachI vaLI kaI rAjAne maLIne tenI rajA laI meM dhAtuvAda (sonuM rUpuM rasAyaNathI banAvavAno prayata) Adaryo ane te dvArA dhana kamAvAne meM prayAsa karyo. pASANo vaDe, mULIo vaDe, mATI vaDe ane pArAne mArIne te upara keTalAe prayogo karyA, ane tenI pAchaLa divaso kADhyA paNa mArA hAthamAM to sonAne badale khAre Avya, kaI paNa prakArano lAbha thayo nahi ane ulaTI mahenata mAthe paDI. (dhAtuvAda). tyAra pachI dhana kamAvAnI IcchAthI huM aneka prakAranuM jugaTuM ramavA lAgyo paNa temAM paNa mane jugaTIAoe jItI lIdho ane mane bAMdhI mAra mArIne mArAM hADakAM khokharAM karyA. (jugaTuM ). mahA musIbate jAgaTIAo pAsethI chUTIne huM vaLI kaI mahAtmA purUSane maLyo ane tenI pAsethI rasapikA kevI rIte prApta thAya che te zIkhI tenuM pustaka laIne rAtre huM rasakUpikAvALI guphAmAM dAkhala thaye ane jyAM rasa levAno prayatna karuM chuM tyAM te pitAnuM moTuM pUMchaDuM uchALa ane bhayaMkara garjanA karata siMha AvI pahoMce, tenA bhayathI mane ghaNo trAsa che ane mahA musIbate huM tyAMthI nAsI chUTayo, mAtra marI na gaye eTaluM sadbhAgya! (rasasiddhi). aho agRhItasaMketA! tane huM keTalI vAta karuM! te vakhate dhana ekaThuM karavAnI icchAthI meM aneka prakAranAM pApakarmo Adaryo, aneka dhaMdhAo karyA, paNa mArI sAthe puNyodaya nahatuM tethI dareka bAbata mane ulaTI ja paDavA lAgI ane darekamAM huM lAbhane badale kAMI kAMI muzkelImAM ja paDavA lAgyo. puNodaya vagara mArA evA hAla thayA ke mane ghaNuM sakhta bhUkha lAgI hoya to paNa mane kaI bhIkha paNa 1 mULI ane upayoga dhAtuvAdamAM ghaNe thAya che. 2 rasakUpikA rasano kUvo hoya che, te ughaDe che ane devAya che. tenA sarva ka9pa tenAM pustakamAM hoya che. e pustaka bahu jarUrI che. rasakUMpIne rasa zarIra para paDe to te gaLI jAya che, teDhApara paDe to tenuM senuM thaI jAya che-AvI tenA saMbaMdhI mAnyatA hatI. 3 gujarAtImAM kahevata che ke "nibhaMgI mANasa chAza levA jAya tenI bheMsa marI jaya " evI vAta dhanazekharane thaI. bhAgya vagara game teTale udyama karavAmAM Ave tenuM kAMI phaLa thatuM nathI.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 ] dhanazekharanI niSphaLatA. 1549 na Ape. AvI mArI sthiti thai. jyAre dareka bAbatamAM mane AvI rIte nAsIpAsI ja maLavA lAgI tyAre mane ghaNuM ja lAgI AvyuM ane pachI teA have kAMi kAma karavuM nahi evA nirNaya karI sarve prakAranAM kAmeAthI huM nivRtta ja thai gayA ane hAtha paga joDIne esI rahyo. sAgaranA upadeza. jyAre meM kAmadhaMdhA cheADI dIdhA tyAre vaLI mAre| sAgaramitra pragaTa thai mane kahevA lAgyA-mane utsAha ApavA lAgyA bhAi dhanazekhara! tane huM tArUM hita thAya tevA upadeza' ApuM chuM, te tuM arAbara dhyAna rAkhI sAMbhaLa. na vivASartha:, prAthate dhanarola !! aviSAdaH zriyo mUlaM yato dhIrAH pracakSate // " huM dhanazekhara! je prANIo kaMTALeA pAmI jAya che temane dhana (kardi ) maLatuM nathI, tethI samaju mANasa kahe che ke koi paNa mAmatathI kaMTALavuM nahi e ja dhana ekaThuM karavAnuM mULa che. ' " teTalA mATe marada mANase te hamezAM kaMTALA tajI daIne bhAgya game tevuM pratikULa lAge te paNa purUSAtana vAparIne paisA kamAvA yana karavA e ja tenI kharI maradAnagI che ane tethI ja tene lAbha maLe che, besI rahevAthI ke bIjI koi rIte sAcA lAbha maLateA nathI, mATe game tema karIne purUSAtana teA kharAkhara batAvavuM. tane keTalI vAta kahuM ? paisA tA meLavavA ja yogya che; ane te jarUra paDe te khoTuM paNa bAlIne, bIjAnI pAsethI cArI paNa karIne, mitranA droha paNa karIne, peAtAnI sagI mAtAne paNa jarUra paDe teA mArI nAkhIne, pitAnuM paNa khUna karIne, sagA bhAIneA paNa ghAta karI daine, sagI bahenanA paNa nAza karIne, sagAonA paNa vinAza karIne ane sarva prakAranAM pApA paNa karIne game te prakAre purUSe paisA te pedA karavA ja, kamAvAja ane ekaThA paNa karavA ja. dhananeA mahimA A duniyAmAM kAMi era prakAranA che! dhanavAna mANase game tevAM pApta karyAM hoya teA paNa dhananA mahimAthI te lokomAM pUjAya che, leAkeA tenI sevAcAkarI 1 ahIM sAgara hitanA upadeza Ape te tenI najarathI samajavAnA che. sarva pAtapeAtAnI calAve che ane sAgaranuM hita AvA upadezanI saphaLatAmAM raheluM che e spaSTa che. 12
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1550 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 uThAve che, sagAsaMbaMdhIo tenI pharatA vIMTaLAI vaLe che, bhATacAraNe tenA vakhANa kare che, moTA moTA bhaNelA ane vidvAna mANaso paNa tene bahumAna Ape che, atyaMta vizuddha dhamaSTa mANaso karatAM paNa tene vadhAre dhamAM gaNavAmAM Ave che. AvI dhananI sthiti che, mATe bhAI dhanazekhara ! tuM sarva prakAranI dIlagIrI choDI de, dhIraja dhAraNa kara ane pharIthI paNa pUrata utsAha rAkhIne dhana kamAvavAnA kAmamAM udyama kara. tuM mArI zakti barAbara joi le ane huM tane upadeza ApuM chuM-salAha ApuM chuM te pramANe kara." upadeza anusaraNa, prayatane Adara, paNa aMte niSphaLatA, durAtmA sAgaramitre A pramANe mane pApapadeza Ape, vAraMvAra preraNuM karI tyAre vaLI agrahitasaMketA ! meM pAchA pharIvAra aneka prakAranAM AraMbha samAraMbhe karyA, navA navA vepAra karavA mAMDyA ane navAM navAM pApa karavAmAM mArI buddhi prerI ane manane ukeraNI thavAthI aneka prakAranI dubuddhine laIne pApakAryo karavA lAgyuM. mane e sAgara je hukama Ape teno vicAra na karatAM te jema kahe ane je kahe tema te sarva kAma karavA lAgyo, dhaMdhAo AdaravA lAgyo, vyavasAya karavA lAgyo ane pApane pitAnAM mAnavA lAgyA. AvI rIte aneka pApa karyA, AraMbha mAMDyAM ane chaTakAo zodhyAM, paNa mane eka phUTI damaDI paNa maLI nahi, kAraNa ke mAre puNyodaya mitra kyAranoe mArAthI rIsAIne dara gayo hato. AvI rIte prayatno niSphaLa gayA, udyama dhULadhANI maLyA ane AzA nirAzAomAM pheravAI gaI, annane ane dAMtane vera thavA mAMDyuM, chatAM puNyodayarahita mithyA abhimAnamAM taNAIne mArA sasarA bakulane tyAM paNa huM gayo nahIM. vana mitranuM jora mArI AvI kaThaNa avasthA hatI ane huM atyaMta kaphoDI sthiti mAMthI pasAra thato hato tyAre paNa maithuna nAmane mAro mitra pitAnA yauvana mitranI sAthe rahI mAre keDe mUkato nahoto ane mane vAraMvAra aneka prakAranI preraNuM karyA karato hato, mane uzkeryA karato hato, paNa huM te taddana niradhanIo thaI gayo hato ane mAre puNyadaya mitra 1 jayapura nagare. dhanarazekharane sasarA. abhimAnathI banazekhara bApane ke sAsarAne dhare gayo nahi.
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] uttama sUri. 1551 vidAya thaI gayo hato tethI kaI sArI strI to mArI sAmuM paNa jatI nahatI, are sArI suMdarI to zuM paNa kANakabaDI strI paNa bhAra sAmI najara paNu karatI nahotI. A pramANe maithunanI IrachApreraNuM cAlyA kare paNa strIsaMyoga thAya ja nahi tethI mAruM mana aMdarathI niraMtara baLyA karatuM hatuM, paNa puNyadaya vagara mArI hoMsa ke IcchA kadi pAra paDatI nahi. AvI rIte dhananI IcchAthI ane maithunanI preraNAthI huM aneka dezamAM rakhaDyo ane aneka prakAranAM duHkho meM sahana karyA. sarve ThekANe mane taddana nAsIpAsI ane niSphaLatA ja maLyAM ane mArI abhilASAo jarA paNa pUrI thaI nahi. -00000 prakaraNa 9 muM. uttama sUri.' kathAnaka upadughAta, AnaMdanagare uttamasUri, harirAjAnI praznavicAraNA, sUrimahArAjathI zaMkAsamAdhAna, te haka rikumAra have AnaMdanagaranA rAjA banI aneka prakA ranA AnaMda bhagave che, mayUramaMjarI sAthe sukha mAne che ane rAjyakArya kuzaLatAthI kare che. eka vakhata aneka guNarasanI khANa uttamasUri nAmanA AcArya EAjI mahArAja AnaMdanagare padhAryA, temanI sAthe aneka mahAtmAone meTa saMgha (samUha) Avyo hato ane sarva nagara 1 A vArtA cAle che te vakhate dhanazekhara AnaMdanagare Avyo hoya tema jaNAtuM nathI chatAM saMsArIjIva tarIke te vArtA teNe kema jANI te vAta kahevI rahI gaI hoya ema jaNAya che.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15para upamiti bhavaprapacA kathA. [ prastAva 6 bahAra manahara bagicAmAM utaryA hatA. harikamArane e mahAtmA AcAryanA Agamana samAcAra maLatAM ghaNo AnaMda thayo ane moTA ADaMbarathI temane vaMdana karavA pite cAlI nIkaLyo. AcAryazrIne vidhipUrvaka vaMdana karI sarva sAdhuone namI sukhazAtA pUchI harirAjA zuddha jamIna para beThe ane tenI sAthe teno Akhe parivAra paNa mahAtmAzrInI suMdara vANI sAMbhaLavA utsuka thaI jamIna para beThe. AcArya mahArAje sarvane yegya, samajI zakAya tevI amRtanA rasa jevI suMdara dezanA ApI je sAMbhaLI sarva prANIone ghaNe AnaMda thaye. mahArAjA hari narendra sadarahu dezanA sAMbhaLIne pitAnA manamAM bahu ja AnaMda pAme ane tenuM citta ghaNuM ja raMjana sahaja jijJAsA. thaI gayuM. tene jaNAyuM ke sUri mahArAjanuM jJAna sUkSma padArthone paNa sArI rIte darzAvanAruM che, 'vyavadhAnavALA padArtho paNa temane spaSTa che, bhUtakALamAM banI gayelA ane bhaviSyamAM banavAnA bhAva paNa temanA jJAnano viSaya che-rAjAnI A pramANenI khAtrI thatAM teNe vicAryuM ke dhanazekhara pitAne khAsa aMtaraMga mitra hovA chatAM zAM kAraNe eNe pitAne dariyAmAM nAMkhI dIdho? dhanazekhara ane pite te agAu khAsa ISTa mitra hatA chatAM eka kSaNamAM teNe evuM kAma kema karyuM? ane pele deva koNa hatA ? e kyAMthI Avyo? ane tene zA mATe uchALIne teNe samudramAM aphALIne nAMkhe? ane e potAno mitra dhanazekhara jIvatuM haze ke mArI ga haze? vigere vigere-A prasaMge e A banAva harirAjAnA dhyAnamAM AvI gaye. rAjA haju te A sarva bAbata manamAM vicAre che tyAM jJAnathI tenI sarva vicAraNuM jANuM laIne (pUchayA vagara) jijJAsAvRpti. AcArya mahArAja uttamasUri tene kahevA lAgyA rAjan ! tArA manamAM e prazna thaye che ke e tAre mitra tArA upara ghaNo premavALo hovA chatAM tane zA kAraNe 1 vyavadhAnavALA padAtho jenI vacamAM ADo paDado Avyo hoya athavA ati dUra rahelA hoya tevA prasaMge. 2 jyAre bhUtabhAvI jANanAra gurUne yoga thayo tyAre potAne lagatI bAbato mananA citrapaTa para khaDI thai gai. devane vijJapti karI chatAM dhanane eNe kema DUbADaze ? enuM zuM thayuM haze ? enAM evAM vicitra vartananuM kAraNa zuM haze? e sahaja prazna manamAM thaI AvyAM.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] uttama sUri. 1553 teNe dariyAmAM nAMkhI dIdhe? teno javAba sAMbhaLa --e dhanazekharane be aMtaraMga mitra che teonAM nAma anukrame sAgara ane maithuna che. te banneno A saghaLe vAMka che, e bApaDAno pitAne emAM kAMI paNu doSa nathI, vAMka nathI, gunho nathI. e dhanazekhara pote jAte te 'sAre che, bhale che ane suMdara che, paraMtu enA pilA pApI mitro ene taddana ulaTAvI nAkhe che, kharAba kare che ane temanI asara e dhanazekharapara ghaNI thAya che. pelA luccA maithunamitre enAmAM tArI patnI mayUramaMjarI sAthe bhoga bhegavavAnI buddhi utpanna karI ane sAgaramitre tAruM AkhuM ratathI bhareluM vahANa pacAvI levAnI mati utpanna karI. AvI rIte e banne mitroe enA manamAM khoTI buddhi utpanna karI tene laIne dhanazekhare tane dariyAmAM pADI nAkhyo. tenA AvA ati adhama ane mitranAM prerelAM kRtyathI samudrane adhipati deva tenA upara ghaNe gusse thayo. teNe tAruM rakSaNa karyuM ane dhanazekharane samudrane taLIe DubAvI dIdho. enA nasIbe e marI na gayo ane Akhare tarIne upara Avyo. tyAra pachI pelA banne mitro (sAgara ane maithuna) ene aneka dezamAM rakhaDAve che, aneka prakAranI herAnagatio kare che ane trAsa Ape che." pApamitronA viyegano upAya. rAjaprazna ane sUri pratyuttara, brahmarati ane muktatA kanyAo, lagnasaMbaMdhathI pApamitropara jya. cAra jJAnathI yukta mahAtmA muni uttamasUrie A pramANe hakIkata jaNAvI tyAre harirAjAnA manamAM mArA vizALatA. (dhanazekharanA) duSTa caritra saMbaMdhI khulAso thayo ane ene munimahArAjanA apUrva jJAna mATe moTuM mAna thayuM. pite zuddha ane vizALa hRdayavALo hovAthI ene mArA duSTa caritra saMbaMdhI khyAla paNa na AvyuM paNa mane kaleza thaye tene laIne ulaTI dayA AvI ane "arere ! bApaDo ghanazekhara te moTA 1 A saMbaMdhamAM harirAjA pharIvAra savAla pUchaze tyAre vadhAre khulAso thaze. juo pR. 1556. 2 cethA manaH5rcavajJAnathI sAmAnA mananA vicAre jANI zakAya che. jyAre pAMcamuM kaivalyajJAna thAya tyAre to sarva bhAvo jANI zakAya che,
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1554 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 duHkhamAM AvI paDyo ! ' evA udgAra tenA mukhamAMthI nIkaLI paDyo. suMdara buddhivALA ane karUNAyukta cittavALA harikumAre tyAra pachI munirAjane premapUrvaka praNAma karIne pUchyuM " mahArAja! tyAre e mAre mitra dhanazekhara kyAre e banne pApI mitrothI chUTA paDaze ? ane ema thaine e taddana sukhI kyAre thaze te Apa mane kaheA. ' e kanyAe. harirAjanA savAla sahetuka hatA ane taddana spaSTa hateA. uttamasUrie turata ja madhura vANIe javAba Apyo ke " rAjan ! tArA savAlanA javAba huM kahuM chuM te tuM jarA vizALa buddhithI samajI leje. eka zubhacitta nAmanuM moTuM nagara che, e nagaramAM traNa bhuvanane AnaMda ApanAra sadAzaya nAmanA rAjA che. e rAjAne lokomAM bahu sArI rIte prasiddhi pAmelI vareNyatA nAmanI mahArANI che. e vareNyatA rANIthI rAjAne be dIkarI thayelI che. ekanuM nAma brahmarati che ane bIjInuM nAma muktatA che. e banne dIkarIe atyaMta suMdara, rUpALI, anupama lAcanavALI ane guNanA bhaMDAra che, te banne eTalI sArI che ke tenA guNanuM saMpUrNa varNana karavAne koi zaktimAna thai zake nahi. brahmarati. " he rAjanlR ! e bannemAM je prathama dIkarI brahmarati nAmanI che te eTalI pratApI che ke te pavitra sAdhvI je koi prANInI sAmuM AnaMda najarathI jue che te prANI paNa ghaNA pavitra gaNAya che ane loko tene pavitra kahIne belAve che. e brahmarati sthULa AnaMdathI dUra rahenArI che, sarve prakAranA guNanA AdhAra che ane meTAmeTA yAgIo paNa ene namaskAra kare che ane enA tarapha hRdayapUrvaka pUrNa pUjyabuddhie ane AdaranI najare jue che. vaLI e rAjatanayA anaMtavIrya ( zakti )ne ApanArI che ane duniyAmAM tenI tevA prakAranI prasiddhi che. pelA dhanazekharanA je mitra thaine atyAre rahelA che ane duniyAmAM maithunanA 1 zubhracitta eTale vizuddha mana. temAM suMdara AzayA thAya tene rAjAnuM nAma ApyuM ane temAM zuddhapaNAne rAjAnI rANI banAvI. brahmacaryamAM prema te tenI prathama dIkarI ane lAbhane tyAga te bIjI dIkarI. hakIkata spaSTa che. AnI sAthe sarakhAveA trIjA prastAvamAM cittasauMdarya nagaranI yAjanA ( pra. 3. pra. 2) ceAthAmAM zubhramAnasa nagara (4, 4. pra. 39) ane pAMcamAmAM vizadamAnasa nagara (pra. 5. pra. 21 ) AMtara yeAjanA eka sarakhI che ane A nagarI lagabhaga sarakhA che. Azayaphere nAma mAtra phare che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9 ] uttama sUri 15:5 nAmathI oLakhAya che tenI te kharekharI meATI duzmana che ane tene saMpUrNa nAza karanArI che. e brahmaratine ane maithunane svabhAvathI ja duramanAi che, AthI brahmaratine ane tene jarA paNa sahavAsa dAtA nathI. sarva guNAdhAra yogIvaMdya rAjatanayA AvI rIte satata AnaMdakelimAM ramaNa karatI jovAmAM Ave che. " ane rAjan ! e bannemAM bIjI muktatA nAmanI dIkarI che te paNa sarva guNAnuM maMdira che ane sarva dAkheAnuM ekadama zoSaNa karAvI nAkhe tevI hovAthI svAbhAvika rIte ene dhanazekharanA mahA pApI iSTa mitra sAgaranI sAthe meATA vAMdhA che ane bannene jarA paNa banAva thA nathI, bannene hamezA jhagaDo ja hoya che. pariNAma enuM e thAya che ke jyAM e zuddhadharmanA pUrNa avayavavALI muktatA kanyAne te pApAtmA sAgara jue che ke e bhAizrI dUrathI ja nAsI jAya che. muktatA. lamAnaMda. " A pramANe hakIkata hovAthI jyAre e banne kanyA e tArA dhanazekharamitrane maLaze tyAre ene pelA banne pApI mitrothI chUTakA thaze emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. pachI jyAre e kanyAe sAthe enA lagna thaze tyAre atyaMta AnaMdapUrvaka temanI sAthe e dhanazekhara krIDA karaze, sukha bhagavaze ane lahera uDAvaze-e vakhate te anaMta AnaMda bhAgavavAne bhAgyazALI thaze. " harirAjAe A pramANe hakIkata sAMbhaLI tyAre koi kALe paNa dhanazekhara AnaMdanuM bhAjana thaze e hakIkata jANI prApti upAya. tene AnaMda thayA, paNa te kanyA kevI rIte maLaze e hakIkata tenA lakSyamAM AvI nahi. jAte kharekhara sajjana hAvAthI tenA manamAM ema thayuM ke dhanazekhara maLI jAya te tene e banne kanyA paraNAvI dauM, paNa e kanyA kevI rIte maLe tenI peAtAne khabara nahotI eTale vaLI hAtha kheDI mastaka namAvI atyaMta bhAvapUrvaka namaskAra karatAM muni mahArAjane teNe pUchyuM " mahArAja! Ape ane kanyAonI vAta teA ghaNI sArI karI, paNa guNasamUhathI bharapUra ane pApI mitronI sAthe sarvadA viyAga karAvanAra e banne kanyAe kevI rIte dhanazekhara meLavI zake? te paNa Apa kRpA karIne jaNAve. "
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 vinayI rAjAnA AvA sIdhA paNa muddAsaraneA savAla sAMbhaLIne uttamasUrie javAma ApyA " rAjatU ! aMtaraMgamAM upAya darzana. rahela karmapariNAma mahArAjA jeNe peAtAnA pratApathI AkhA bhuvanane vaza rAkhyuM che te tArA jevA samajI mANasAne te jANItA che. ati baLavAna e mahArAjA potAnI kALapariNati mahArANI sAthe bhaviSyamAM kAi paNa vakhate jo tArA mitra dhanazekhara upara prasanna thai jAya teA pachI te peAtAnA hAthanIcenA zubhracitta nagaranA rAjA sadAzayane kahIne tenI pAse tenI anne dIkarI tArA mitrane apAvI zake. bhaviSyamAM koi kALe tema banI Avaze. matalaba karmapariNAma mahArAjAnI jyAre prasannatA thaze tyAre bhaviSyamAM tArA mitrane e banne kanyAe maLaze ane jyAre ema anaze tyAre tArA te mitra parama sukha prApta karaze, tenI majAmAM ghaNA vadhArA thai jaze ane te guNunuM bhAjana thaze. rAjan ! e kanyA prApta karavAnA bIjo upAya nathI, mATe have tuM te saMbaMdhI AkuLatA cheDI de. " 1556 dhanazekhara svarUpe ane saMsarga. e prakAranA loko ane temanA DhASA, viziSTa kathA kahevAnI prastAvaprApti. sUcaka prazna. muni mahArAjane AvA javAba sAMbhaLIne harikumArane mAre mATe ciMtA dUra thai. tyAra pachI vaLI teNe eka ghaNA ja arthasUcaka savAla munirAjane pUchyo " mahArAja ! Ape hamaNA jaNAvyuM ke e dhanazekhare evuM bhayaMkara karma karyuM ane pApI AcaraNa calAvyuM tenuM kAraNa tenA pelA pApI mitronI preraNA hatI, bAkI e dhanazekhara svarUpe te ghaNA sArA che, bhadraka che-tA mArA manamAM eka evA savAla thAya che ke sAheba ! vaLI prANI jAte nirmaLa hoya chatAM pArakAnA doSothI paNa duSTa thAya kharA ? " sUrimahArAje javAba ApatAM jaNAvyuM ke " mahArAja ! jAte nirmaLa prANI pArakA dASAthI paNa duSTa thAya che. tenuM uttaramAM kathA. kAraNa sAMbhaLa.lAka e prakAranA cheH eka aMtaraMga ane khIjo ahiraMga ( eka aMdaranA ane bIje mahAranA ) ahiraMga lokanA dASA prANIne lAge athavA na paNa lAge, bAkI aMtaraMga lAkanA dASA tA jarUra lAge ja che. have e aMtaraMga
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] papurUSa kathAnaka. 1557 lokanA de kevA hoya che ane te dezo kevI rIte lAge che te saMbaMdhamAM tArI pAse eka vArtA kahI saMbhaLAvuM je uparathI tArA lakSyamAM A sarva bAbata AvI jaze; te barAbara dhyAna ApIne huM eka kathAnaka kahuM chuM te sAMbhaLa." kathA kathana vijJapti. kathA sAMbhaLatAM pitAnI zaMkAno nirNaya thaze ane hRdayane khulAso thaze tema ja AcAryanI vANI sAMbhaLavAno lAbha maLaze ema jANI rAjA bahu khuzI thaze ane AcAryazrIne kathAnaka kahevA vijJapti karI. prakaraNa 10 muM. papurUSa kathAnaka, "uttamasUri mahArAjA harirAjA samakSa kathAnaka kahevA lAgyA. sAmAnya aMtaraMga rAjya EIka rA jan ! tArA dhyAnamAM to che ke karmapariNAma mahArAjA ane NE... devI kALapariNatine aneka chokarAMo che. temane kaI bijhalkharAba mANasanI najara na lAgI jAya teTalA sArU aviveka vigere rAjamaMtrIoe gharamAM saMtADI rAkhyAM che. T. ( duniyAmAM tene mATe evI ja jAherAta karI che ke te taddana nibaja che-vAMjhI che.) have e mahArAjA ane rANI pAse eka E 1 ahIMthI sAta prakaraNamAM A adbhuta caritra kahyuM che. cha purUSanuM varNana mULa mahAnizItha satramAM ApeluM che ane tyAra pachI lekhakee tene judI judI rIte ghaTAvyuM che. tattvArthaMbhASyamAM paNa tenuM varNana che. kSemaMkara gaNie eka purUSa caritra lakhela che tenA bhASAMtarane paNa A lekha lakhatAM meM upayoga karyo che. khAsa vAMcavA yogya caritra che. me. gi.. 2 A saMbaMdhI vistArathI hakIkata agAu AvI gai che. juo ka. 2. , 4, 5. 275..
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ upapa8 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 siddhAnta nAmane mahApurUSa che; te zuddha satya vacana bolanAra che, sarva prANasamUhanuM ekAMta hita karanAra che, sarva prANIonA bhAvo ane svabhAvane barAbara pIchANanAra ane jANanAra che ane e mahArAjA tathA mahArANInA sarva aMdaranA rahasyane, gupta bhedane ane khAnagI bAbatonA UMDANane barAbara pRthakkaraNa karIne jANanAra che. e siddhAnta mahA purUSane eka aprabuddha nAmano ziSya che, teNe eka divasa pitAnA gurU mahArAjane savAla karyo te prasaMge teo vacce nIce pramANe ghaNI agatyanI vAtacIta thaI. sukha du:kha, kAraNa-rAjya. e rAjya sarva prANIne hoya che, e rAjya aMtaraMgamAM vyApela che, aprabuddha-"bhagavAna ! A saMsAramAM prANIne kaI vastu bahu game che ane kaI vastu bIlakula gamatI nathI?" siddhAnta-"bhadra! prANIne "sukha" bahu game che ane "du:kha bIlakula gamatuM nathI; eTalA mATe sarva prANuo sukha meLavavA pravRtti kare che ane du:khathI dUra nAse che." aprabuddha-"bhagavad ! tyAre e sukhanuM kAraNa zuM haze? ane e duHkhanuM paNa kAraNa zuM haze?" siddhAnta-"bhAI ! sukhanuM kAraNa rAjya che ane duHkhanuM kAraNa paNa te ja rAjya che." aprabuddha-"bhagavad ! eka ja rAjya sukha ane duHkha bannenuM kAraNa kema hoI zake? e vAtamAM dekhIte virodha lAge che !" siddhAnta-"bhAI ! emAM je virodha lAge che te mAtra dekhIta ja che, vAstavika nathI. jo e rAjyanI sArI rIte paripAlanA karI hoya te te sukhanuM kAraNe thAya che ane je tenI barAbara pAlana na karI hoya athavA tenI kharAba rIte pAlana karI hoya to te duHkhanuM kAraNe thAya che." aprabuddha"tyAre mahArAja ! zuM sukhaduHkhanuM kAraNa rAjya ja che, bIjuM kAMI paNa kAraNa nathI?" 1 siddhAntaH jaina AgamanuM rUpaka. e karmanA sarva rahasyane jANe che, matalaba e zuddha jJAna che. 2 aprabuddha aMdara jJAna che paNa hajI avarAyela che. e avasthAmAM ghaNuM prANIo hoya che. gurU athavA AgamadvArA temanI zaMkAo dUra thAya che.
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] SapurUSa kathAnaka. 1559 siddhAnta--" hA bhAi ! sukhaduHkhanuM kAraNa eka rAjya ja che, bIjuM kAMi paNa nathI. " aprabuddha--"mahArAja ! Ape A vAta kahI te te ughADI rIte virAdhavALI jaNAya che, kAraNa ke A duniyAmAM bahu ja gheADA prANIAne rAjya maLe che ane sukha athavA du:kha athavA banne te sarva jIvA anubhavatAM hoya ema dekhAya che!" siddhAnta--" bhAi ! sukhaduHkhanuM kAraNa rAjya meM tane kahyuM te khAdya rAjya tAre samajavAnuM nathI, rAjAnA ke rAjyanA bahAranI upara uparanI najare je saMsAramAM vyavahAra thAya che tene aMge mArA kahevAnA Azaya nathI, sukhadukhanAM kAraNu tarIke meM je rAjyanI tane sUcanA karI che te te aMtaraMga rAjya che ane saMsAranI aMdara vartatA sarva jIvAne te rAjya tA jarUra ja heAya che. tethI je jIvA e aMdaranA rAjyane sArI rIte pALe che te sukha anubhave che ane jIve e aMdaranA rAjyane sArI rIte pALatA nathI te du:khanA anubhava kare che athavA te rAjya temanA saMbaMdhamAM duHkha utpanna kare che. mATe meM je vAta kahI temAM ughADo virodha che ema tane lAgyuM te vAta barAbara nathI. " aprabuddha--" tyAre mahArAja ! Apa aMtaraMga rAjya kaheA che. te eka rUpavALuM che ke aneka rUpavALuM che, ekasarakhuM che ke jUdA jUdA prakAranuM che? " siddhAnta--" e aMtaraMga rAjya sAmAnya rIte eka rUpavALuM che ekasarakhuM che ane vizeSa prakAre joie te aneka rUpavALuM che, jUdA jUdA prakAranuM che. " aprabuddha--" mahArAja ! jo Apa kaho che! tema che te e sAmAnya rAjyane rAjA koNa che? te rAjAnA khajAnA kayA che? te rAjAnuM lazkarI maLa kayuM che? e rAjAnA tAbAmAM deza kayA kayA che? ane e rAjAnI pAse bIjI kai rAjyasAmagrI che te sarva sAMbhaLavA icchA rAkhuM chuM, teA Apa te sarva kRpA karIne mane kaheA, mArA samajavAmAM haju kaMi vAta AvatI nathI. " aMtaraMga rAjyanA rAjAkAza, lazkara, bhUmi, deza, luMTArA, cAra, dhRSTatA Adi,
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1560 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 sAmAnya rAjyavarNana. siddhAnta-"bhadra! tane e hakIkta spaSTa rIte kahuM te sAMbhaLa(rAjA) e sAmAnya rAjyane rAjA saMsArIjIva pite che, sarva bAbatano AdhAra tenA upara che. ane AkhA rAjyano bhAra tenA upara che. saMsArIjIvane tethI mahArAjA kahevAmAM Ave che. (keza)e sAmAnya mahArAjyamAM zama (samatA), dhyAna, jJAna, vIye vigere aneka svabhAvasiddha (svAbhAvika) ra che ane evAM zreSTha bhAvarothI e rAjya paripUrNa che, e te mahArAjyano moTo bhaMDAra che. (lazkara)e mahArAjyamAM traNe bhuvanane AnaMda Ape tevuM ane kSIrasamudra jevuM mahA nimeLa 'caturaMga baLavAna lakara che. emAM gaMbhIratA, udAratA, zUravIratArUpa meTA meTA ratho che; emAM suMdara yazavistAra, sajja. natA, prema vigere moTA moTA hAthIo che; emAM buddhine vistAra, vAcALapaNuM ane nipuNatA vigere ghaDA che; emAM acapaLatA, cittanI prasannatA, prazasta mana hevApaNuM ane dAkSiNya (maratabApaNuM) vigere suMdara pALAo che. (caturaMga lazkaramAM hAthI ghoDA ratha ane pALAo je kArya kare che te A mahAsainyamAM upara jaNavela lazkarIo kAma kare che. gAMbhIrya audArya ane zaurya rathanuM kAma Ape che. jema rathamAM besIne mahArAjA ane bahAdura hoddedAre laDavA jAya che tema atre gAMbhIryAdi guNenA saMbaMdhamAM bane che. jhulatA hAthIo laDavAnuM ane kIllA bhedavAnuM kAryo kare che te kArya mahAsainyamAM yaza saujanya ane prema kare che; te ja pramANe ghoDA ane pALAo mATe vicArI levuM.) e saMsArIjIva nAmanA mahArAjanuM ghaNuM hita karanArA ane cAra 1 lazkaranA cAra aMgamAM hAthI, ghoDA, ratha ane pAyadaLa gaNavAmAM Ave che. A rAjyamAM te cAra prakAranuM (caturaMga) lazkara kayuM che te sAthe ja batAvyuM che, enuM vadhAre varNana pra. 4. . 36 mAM AveluM che te juo (pR. 1097)
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10] SapurUSa kathAnaka 1561 mukhavALA cAritradharma nAme tyAM pratinAyaka paNa che. A pratinAyakano samyagadarzana nAmano senApati che ane sadabodha nAmano maMtrI che. vaLI e pratinAyaka cAritradharma rAjane "yatidharma ane gRhidharma nAmanA be chokarAo che, saMtoSa nAmane teno taMtrapALa (pradhAna ) che ane zubhAzaya vigere ghaNuM meTA laDavaiyAo che. saMsArIjIve potAnA suMdara rAjyamAM AvuM caturaMga lazkara pragaTa kareluM che te moTA lazkaranuM varNana karavuM ghaNuM muzkela che. keI tenuM pUrNapaNe varNana karI zake tema che ja nahi ! e lazkara ghaNuM suMdara che, ane guNasamUhothI bharapUra che. rAjA pote jyAre taddana vimaLa (zubhra-mela vagarano) thAya tyAre ja tene te joI jANuM zake che. (bhUmi)e meTA rAjyanI bhUmikA eka mahA aTavImAM sthApana karavAmAM AvI che je cittavRttinA nAmathI oLakhAya che ane sarvane AdhAra tenA upara che. (deza)e cittavRtti aTavImAM sAtvikamAnasapura, jainapura, 1 cAritradharma rAjA saMbaMdhI varNana pra. 4. ka. 34 mAM vistArathI AvI gayuM. dAna, zILa, tapa ane bhAvarUpa enAM cAra mukha che te paNa tyAM varNavyAM che. 2 pratinAyakaH bIje nAyaka. keTalIka vAra te mukhya nAcakana samovaDIo paNa hoya che jema rAmAyaNamAM "rAvaNa" athavA mAdhanA kAvyamAM "zizupALa '. uttara nAyaka tarIke e ghaNuM kharuM kAma kare che. 3 samyagadarzana senApati mATe vizeSa saMpUrNa hakIkata mATe juo pra. 4. pra, 36. 4 sa dha maMtrI saMbaMdhI vistArathI varNana sadara sthAne mR. 190 mAM AvI gayuM te jue. sarva cethA prastAvanA pAtro che tethI atra tenuM vadhAre varNana karyuM nathI. 5 yatidharmanuM vistArathI varNana. pra. 4. ka. 35 mAM che. gRhidharma mATe teja prakaraNamAM varNana che. ane saMtoSa mATe juo pra. 4. pra. 36. pU. 1094-95 6 cittavRtti-mahAiTavInuM varNana, pra. 4. pra. 9 mAM AvyuM che te juo. 7 sAtvika mAnasapuranuM varNana ka. 4. pra. 33 mAM AvyuM che. jainapuranuM varNana teja prakaraNamAM pU. 1049 thI zarU thAya che, vimaLamAnasa nagaranA varNana mATe juo ka. 5. pra. 21 ane zubhacitta nagaranA varNana mATe juo cAlu prastAva, prakaraNa 9 muM.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1562 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 vimaLamAnasa, zubhracitta vigere nAnAM meTAM nagaro AvI rahelAM che ane te nagaronI sAthe aneka gAmaDAMo ane khANA joDAyalAM che. C : " nAmanA e mahArAjyanI aMdara 'ghAtIkamaeN' nAmanA aneka dhADa pADanArA che, iMdriya ' nAmanA cArA che, emAM * kaSAya 1 rUpa phAMsIAe pharyAM kare che, nAkaSAya rUpa luMTArAe temAM vicare che, emAM parISaha,ra nAmanA upadrava karanArA cAre tarapha herAnagati karavA pharyAM kare che, emAM * upasarga' nAmanA mahA bhayaMkara sauM vase che ane 8 pramAda laMpaTA temAM vilAsa karI rahyA che. e badhAenA e nAyaka (uparIA) che: ekanuM nAma karmapariNAma che ane bIjAnuM nAma mahAmAhu che. e banne nAyakA ghaNI rAjaRddhivALA che, laDavAnI hoMsavALA che, ghaNA abhimAnI che, cAre prakAranA potAnA svataMtra lazkaravALA che ane peAtAnA tAbAmAM karADI larakarIne rAkhavAvALA che. e banne vaLI eTalI badhI khumArIvALA che ke teo manamAM peAtAne ja kharekharA rAjA nAyaka ane hukama karanAra mAne che, te aMtaHkaraNathI mAne che ke e saMsArIjIva kANu thAya che ? ane pelA cAritradharme rAjAnI magadUra zI ? A cittavRtti mahAaTavI te jANe tenI pAtAnI ja hAya ane A rAjya paNa potAnA ApanuM ja ( peAtAnuM ja ) hoya ema te teA dhArI beThA che. teo vaLI mAne che ke koinI tAkAta nathI ke rAjyanA bhAgavaTAmAM koi paNa tenI sAme thavAnI hiMmata kare. A pramANe vicAra karIne teoe ( sarva cAra ane luccA lokoe ) maLIne karmapariNAmane potAnA rAjA tarIke sthApana karyAM che. te vaLI rAjAnI sthApanA karIne besI rahyA nathI, teoe pAtAnuM kAma ghaNuM vadhArI dIdhuM che. rAjyamAM cArI ane tenA nAyakA 1 krodha, mAna, mAyA, leAbha kaSAya che ane tenA kAraNabhUta hAsya rati ati zAka bhaya durgaMchA ane traNa veda nAkkSAya kahevAya che. 2 parISahaH svaparakRta pIDAe ane sahana karavAnA sthAne, e 22 je enA varNana mATe jue navatattva gAthA 27-28mI ). 3 upasarga-pIDAe-devakRta, manuSyakRta, tIrthaMcakRta ane svakRta. parISaha ane upasargamAM taphAvata e che ke upasargamAM prANAnta kaSTa thAya che, tyAMsudhInI sthiti AvI jAya che. parISahamAM anukULa pIDA-upAdhi paNa hoya che, jyAre upasargamAM tA sarva vAta pratikULa ja hAya che.
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ]. papurUSa kathAnaka. 1563 mahAmahane mAthe rAjyabhAra, karmapariNAmanI madhyasthatA, mahAhanuM prabaLa sAmrAjya. prathama to e lokee bhilanI pallI jevAM rAjasacitta tAmasacitta rokacitta vigere nagara vasAvI rAkhyAM che, vaLI e nagaronI aMdara rAjA tarIke e lokoe mahAmaha rAjAnI sthApanA karI che, e rAjAne AkhuM caturaMga lazkara (coronuM) soMpavAmAM AvyuM che, vaLI sarva prakAranI rAjyanItinI pitAnA ghoraNa pramANe vyavasthA karI che, AkhA rAjyane bojo mahArAjA upara mUkavAmAM Avyo che ane karmapariNAma mahArAjA pote te mahArANa kALaparikRti sAthe manujagati nagarImAM nATaka thAya che te beThA beThA joyA kare che. e nATaka je rAjA rANI (karmapariNAma ane kALapariNati ) joI rahyA che tenuM nAma "saMsAra " nATaka che ane te darareja thayA ja kare che. nATaka jovAnA zokhIna e rAjA rANune e nATaka jevuM bahu game che. have karmapariNAma rAjA pelA saMsArIjImahArAjAnI zakti keTalI che te sArI rIte jANe che, sAmenA harIpha cAritradharmarAjanuM baLa keTaluM jabaruM che te paNa samaje che, e cAritrarAjanA mahAmaMtrI sadabodhanI maMtrazakti keTalI suMdara ane taMdurasta che te jANe che, samyagdarzana senApatine lakara upara kAbu kevo majabUta che te sArI rIte samajI rahela che, saMteSa taMtrapALane vyavasAya keTalo sAre che te rIte joI rahela che, zubhAzaya vigere cAritrarAjanA aneka senAnIemAM laDavAne utsAha ke prabaLa che te bahu sArI rIte jANe che ane tethI saMsArIjIvanI tarapha te taddana bedarakAra raheto nathI, mAtra bhaviSya joyA kare che, cAritrarAja vigere tarapha paNa premanajarathI jue che, tenA tarapha paNa pitAne ekIbhAva batAve che, prema vadhAre che ane temane mATe paNa sArAM sArAM prajane ja Ape che. A pramANe hakIkata hovAthI cAritradharma rAjA ane tenuM AkhuM maMDaLa paNa e karmapariNAma rAjAne madhyastha gaNe che, taTastha bhAve jue 1 rAjasacitta nagaranuM varNana juo ka. 4. pra. 8. tAmasacittanuM varNana jAo sadara prakaraNa pra. 794 thI. ane raudracittanA varNana mATe juo 4, 3, pra. 21. siddhAnta aMtaraMga sAmAnya rAjyanuM varNana karI rahyA che te cAlu che. 2 nATakanuM varNana , 2. pra. 2 mAM Ave che te lauthamAM rAkhavuM.
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1564 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 6 che ane tene pitAne svAmI gaNa tenI sAthe kAma le che ane tenI sAthe salukAIthI varte che. A kAraNane laIne saMsArIjIvanA mahArAjyamAM paNa e karmapariNuma rAjA salAha levAne ThekANe che, vaDIla tarIke gaNuya che ane cAritrarAja tene mAna ApIne cAle che.' have e corene uparI mahAme che te to pitAnA bAhubaLanA abhimAnathI saMsArIjIvane ke cAritrarAjane ke tenA AkhA lakaranA baLane eka tarakhalA jeTalAM paNa gaNato nathI ane mAtra pitAnA jora upara mustakIma rahe che, bIjAnI magadUra zI che ke pitAnA rAjyamAM mAthuM paNa mArI zake ema makkamapaNe mAnanAre che. AthI bane che ema ke pele saMsArIjI mahArAjA jyAM sudhI potAnuM rAjya che ema jANo paNa na hoya, pitAnI pAse mahA baLavAna caturaMga senA che e vAta tenA sthAnamAM paNa na hoya, potAnI pAse akhUTa delatane khajAne ane jamIna che ema tenA lakSyamAM paNa na hoya ane potAmAM sattA ane paramezvarapaNuM che ema tenA kaLavAmAM paNa na hoya, tyAM sudhI tevA avasarano lAbha laIne pitAnI sAthenA pitAnA pakSanA meTA ceranA ToLAnA nAyaka tarIke saMsArIjIvanA bhagavaTAnI AkhI jamIna para te AkramaNa kare che, tene ghere ghAle che, sarva nagara gAma ane khANa vigere pitAnA tAbAmAM laI le che, marajImAM Ave tema vilAsa kare che, saMsArIjIvane taddana nirmAlyA banAvI de che, tenA AkhA baLane hatuM na hatuM karI nAkhe che ane saMsArIjIvanA mahArAjyane pote ja jANe svAmI hoya, pite ja jANe rAjA hoya ane AkhI milkata potAnI ja hoya tema sarvane pote jAte ja pacAvI paDe che. keI vakhate saMsArIjIvane pitAnuM rAjya jaDI Ave che, tene mAlUma paDe che ke A to pivigrahArUDha ava- tAnuM rAjya pArakA pacAvI pADyA che, tyAre tene pitAnA sthAmAM hArajIta. baLane kAMIka khyAla thAya che, potAnI dolata tenA oLakhavAmAM Ave che, pitAnuM svarUpa sahaja sama 1 karma te banne prakAranAM hoya che ane jIva jyAM sudhI saMsArI che tyAM sudhI zabda mArgaprayANa mATe paNa tene zubha karmanI jarUra paDe che. AthI karmapariNamane cAritrarAjanA vahIvaTamAM paNa suMdara sthAna che. mahAmaha paNa karma vagara calAvI zakatA nathI tethI tyAM paNa tene sthAna che, chatAM karmapariNAma jAte te besI ja rahe che. karmapariNAmanI A yojanA bahu yegya, suMdara ane buddhine asara karanArI che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ]. papurUSa kathAnaka, 1565 jAya che tyAre te mahAmoha sAthe vigraha mAMDe che, laDavA mATe UMce nIce thAya che, pitAnA baLane jagADe che ane pitAnI dolatamAM vadhAro kare che. jyAre e saMsArIjIva laDAI upara caDhe che tyAre ghaNI vAra te mahAmaha upara vijaya meLave che ane ghaNI vAra mahAmaha tenA upara vijaya meLave che. eTale e mahAmaha upara vijaya meLave che teTalA pUratuM tene sukha thAya che, jeTalA pUrato enA upara mahAmahane vijaya thAya che teTalA pUratuM tene duHkha thAya che. bAkI jyAre laDavAnA abhyAsathI dhIme dhIme te na kalpI sukha duHkha kA- zakAya tevuM ane na tulanA thai zake tevuM vIrya je raNa spaSTa darzana. tenI aMdara bhareluM che tene barAbara vyakta kare che tyAre mahAmaha vigere AkhA zatruvargane mULathI ukheDI nAkhe che, niSkaTaka rAjya prApta kare che ane pitAnA mahArAjyane prApta karIne pachI cittavRttine choDIne niraMtaranA AnaMdamAM sukhe rahe che, svAbhAvika moja bhogave che ane lahera kare che. A pramANe vAta hevAthI te rAjya tene sukha ane du:kha baMnenuM kAraNa thAya che. je rAjyanI barAbara pAlana karavAmAM Ave che te saMsArIjIvanA sukha mATe thAya che ane je tenI barAbara pAlana karavAmAM na Ave te te duHkha mATe thAya che. sAmAnya aMtaraMga rAjya je saMsArIjIvanA sukhaduHkhanuM kAraNa che tenI sAmagrI-vejanA AvA prakAranI che e hakIkata tane kahI saMbhaLAvI. " aprabuddha-"bhagavad ! tyAre atyAre saMsArIjIvanuM surAjya varte che ke kurAjya varti che?" siddhAnta-"bhadra! atyAre te saMsArIjIvanuM kurAjya varte che, e bApa potAnuM AvuM moTuM rAjya che te hakIkata paNa jANato nathI, potAnA baLanI tene jarA paNa khabara nathI, potAnI pAse gupta paNa AvaDI moTI milkata, dalita ane samRddhi che te hakIkata tenA lakSyamAM paNa nathI, are ene pitAnA svarUpanI paNa khabara nathI, e bApaDo bahiraMga pradezamAM ja hAla te rakhaDyA kare che, duHkhanA dariyAmAM DUbeluM rahe che ane mithuna ane sAgara nAmanA be mitro tene barAbara bhamAve che. e bApaDAnuM cAritradharmarAja nIcenuM mahA 1 A saMsArIchava te ApaNe kathAnAyaka dhanazekhara samaja (saMbaMdha parathI.) 14
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1566 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 baLavAnuM lazkara atyAre to mahAmaharAja vigerethI gherAI gayeluM che, viMTaLAI vaLeluM che ane kAMI jera na batAvI zake tevI sthitimAM paDeluM che." karmapariNAmanA anaMta putro. vartatuM anekarUpI rAjya, sukhadu:khanI vicitratA. aprabuddha-"Ape jaNAvyuM te pramANe aMtaraMga rAjya sAmAnya rIte sukhadu:khanuM kAraNa che te hakIkata te mArA sAMbhaLavAmAM ne samajavAmAM AvI. ApazrIe tyAra pachI ema kahyuM hatuM ke vizeSa rIte joIe to te aMtaraMga rAjya anekarUpI che tenI vigata have sAMbhaLavA IcchuM chuM; te aMtaraMga rAjya anekarUpI kevI rIte che te Apa have mane samajAvo." siddhAnta-"sAMbhaLaH tane agAu karmapariNAma rAjAnuM varNana kahevAmAM AvyuM hatuM tene sarva kAryomAM e mahArAjAe (saMsArIjI) pramANabhUta mAnyo che, tenA hukama pramANe save kAma thAya che; ema hovAthI e karmapariNAma rAjA potAnA putrone jAduM juduM paNa taddana AkhuM paripUrNa rAjya Ape che ane pitAnI marajI pramANe temane AkhA rAjyanA rAjA banAve che. A pramANe hovAthI rAjAo anaMtA hovAthI pAtrabhede rAjya anaMtarUpavALuM thAya che. dareka jIva potAnA rAjyano rAjA hovAthI ane anaMta hovAthI A pramANe rAjya anaMtarUpI thAya che. karmapariNAmanA anaMta putromAM keIne te rAjya sukhanuM kAraNa thAya che, koIne duHkhanuM kAraNe thAya che, sukhaduHkhanAM vaLI aneka prakAra hovAthI rAjya anaMtarUpI vizeSa prakAre thAya che. tArA samajavAmAM, te rAjya anaMtarUpI kevI rIte thAya che ke, have AvyuM haze." karmapariNAmanA cha putro, pratyekane eka varSa rAjyArpaNa vitarka dvArA vyavasthA nirUpaNa aprabuddha-"bhagavad ! karmapariNuma rAjAnA putro jyAre rAjya karatA hatA tyAre te darekane zuM thayuM te sAMbhaLavA IcchuM te kRpA kare." siddhAnta-"bhadra! meM tane agAu kahyuM che ke e karmapariNAma rAjAne te anaMta putra che, tyAre emAM keTalA putronuM tArI pAse varNana karuM,
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] purUSa kathAnaka. 1567 eno ema to che ja Ave nahi. chatAM tane vAta sAMbhaLavAnuM moTuM kutUhaLa thayela che te A badhA putronI vAtane khyAla Ape te eka sarvagrAhI hakIkata kahevAno upAya che, te yukti karIne tene tenA sarva putronI hakIkata kahuM." aprabuddha"bhagavad ! bahu kRpA karI. tema ja karIne mane e hakIkata saMbhaLAve." siddhAnta-"e karmapariNAmanA putro cha prakAranA cheH (1) nikRSTa, (2) adhama, (3) vimadhyama, (4) madhyama, (5) uttama ane (6) variSTha. huM eka evI pejanA karavA dhAruM chuM ke mahArAjA karmapariNAmanI pAse khAsa mAgaNI karIne te dareka putrane eka eka varSa rAjya apAvavuM, mArI te mAgaNI svIkArI karmapariNama rAjA temane eka eka varSa rAjya Apaze. pachI karmapariNAmanA chae putra rAjya kevI rIte bhagave che tenuM bArika avakana karavA mATe tAre tAre khAsa aMtaraMga nokara 'vitarka nAmano che tene mokalo. e chae putro kevI rIte rAjya kare che te joIne tene vigatavAra hakIkata kaheze eTale karmapari manuM vizeSa rAjya kevI rIte anekarUpI che e sarva hakIkata tane barAbara samajAI jaze." aprabuddha-"jevI bhagavAnanI AjJA ! " siddhAntaAcAryo upara jaNAvI tevI sarva jinA karI, e putrone karmapariNAma rAjA eka eka varSa mATe rAjya Ape tevI goThavaNa thaI ane aprabuddha ziSya pitAnAM 'vitarka nAmanA nokarane teonuM rAjya kema cAle che te bArikIthI jovA mATe mokalI Ape. 1 vitarka pRthakkaraNa karIne buTTA uThAvanAra samajanAra aMdaranI buddhi zakti. e avalokana karIne rAjyapravRtti joze ane joyela bAbatano riporTa pitAnA zeTha aprabuddhane karaze. vitarka vagara sarva bAbata joyA chatAM samajatI nathI, kAraNa ApaNe sarva joIe chIe paNa vicAra karatA nathI. vitarkanI madada levAnI jarUra tethI samajAya che.
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 muM. 1. nikRSTa rAjya. [ 4 vyavasthA thaI gaI eTale aprabuddhe pitAne vitarka nAmano nokara mokalyo. teNe manuSyajanma nAmanAM cha varSa gALyAM ane pachI aprabuddhanI pAse pAcho Avyo (matalaba te manujagatimAM cha varSa rahyo. AvIne teNe potAnA zeTha aprabuddhane praNAma karyA ane pote cha varSamAM zuM zuM joyuM te saMbaMdhI hakIkata vistArapUrvaka kahevA mAMDI. vitarkano ripe. deva! ahIMthI jaIne huM aMtaraMga rAjyabhUmimAM dAkhala thaze. te vakhate nagare ane gAmamAM manuSyabhAva Avedana nAmane eka Dhela vagADavAmAM Avato hato te mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM. tenA taraphathI meTethI DAMDI pITIne A pramANe udaghaSaNA karI jAhera karavAmAM AvyuM. nikRSTa rAjya, zeSazuM. DhaDhere. prathamanA pravAha (Asakti: goThavaNa ) pramANe hAla nikRSTa rAjA thayo che tethI tame kAma kare ane khAo pIe AvA prakArano DhaMDhere sAMbhaLIne e rAja kevA prakArano haze tenA vicAramAM AkhA rAjyamaMDaLamAM khaLabhaLATa thaI gaye. e mana -- 1 ahIMthI vitakanI kahelI hakIkata zarU thAya che te paMdaramAM prakaraNanI Akhara sudhI cAle che. A sarva vArtA uttamasUri harirAja pAse kahe che-saMsArIjIva pote te sarva vArtA sadAgama samakSa agRhItasaMketA prajJAvizALAnI hAjarImAM kahe che. - 2 nikRSTaH e sarvathI adhama purUSa che. siddhaziMgaNinA kahevA pramANe te dharma artha kAma mekSa cArethI rahita che. enI pravRtti para anya mukhyakAronA abhiprAya prakaraNane cheDe vicArazuM. -- - - - -
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] 1. nikRSTa rAya. 1569 Syajanma pradezamAM aneka rAjA hatA teo potapotAnAM sthAneAmAM vicAra karavA lAgyA ke A navA rAjA kevA haze ? kevA nIvaDaze ? vaLI e sthAnAmAM rahelA vidvAn DAhyA mANasA paNa aMdara aMdara e rAjA kevA haze te saMbaMdhI carcA karavA lAgyA. tema ja A rAjA kevA prakAranA haze te saMbaMdhI kuTuMbI loko pAtapotAnA gharamAM vistArathI vicAra karavA lAgyA. have pelA sarve cAre paNa ekaThA maLyA ane te mahAmeAha vigere aMdara aMdara vicAra karavA lAgyAH-- mahAmeAhanI maMtrI sAthe vicAraNA, maMtrIkathita nikRSTa svarUpa harSa sthAne ciMtA dUra. viSayAbhilASa maMtrIe mahAmAharAjAne uddezIne kahyuM " sAheba ! hAla e nikRSTa rAjA thayA che te zuM karaze ane kevA nIvaDaze e ApaNe jANatA nathI tethI e saMbaMdhamAM ApaNe sarva ciMtAtura thai paDelA chIe; paraMtu deva ! e saMbaMdhamAM ApaNA zAka tadna akAraNe che, ApaNe vagara nimitte sarve gabharAi gayA chIe, e bAbatamAM jarA paNa gabharATamAM paDavA jevuM nathI. A pramANe huM kahuM chuM tenuM kAraNa e che ke mahArAjA kamaeNpariNAme e nikRSTane evA ja prakAranA banAvyA che ke e ApaNane herAna karavAne ke pIDA ApavAne kadi zaktimAn thai zake nahi, ulaTA e teA hamezA ApaNane vaza rahe tevA nirmANa thayelA che, ApaNA hukamane kharAara tAbe thAya tevA thayelA che, ane ApaNe te te zuM paNa ApaNA nAnA lazkarIone paNa e te nAkara jevA thai ApaNA hukamane uThAve tevA che. karmapariNAme ene AvA prakAranA anAvyA che ane ene hAla rAjya ApyuM che te jANA ke ApaNe ja hAla teA kharekharA rAjA chIe. AvI rIte deva! atyAre te ApaNuM niSkaMTaka rAjya thayeluM che tethI ApaNane pUrepUro AnaMda thavA joie, te pachI ene prasaMge ApaNe zAkamAM zA mATe paDIe chIe ! vicAramAM kema paDI jaie chIe ! guMcavAi zenA jaie chIe ! " nikRSTanI p 2 vArA tA. mahAmAtu-- Arya ! tyAre karmapariNAme e nikRSTane kevA prakAranA banAvyA che te vistArathI vigatavAra jaldI kahI batAve. '
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva svarUpa ajJAna. viSayAbhilASa-- deva ! karmapariNAme ene kevA banAvyA che' te Apa kharAbara sAMbhaLe e taddana kadarUpo che, nasIbanA lADakA (kamanasIba) che, mahA nirdaya che, paralokanI vAtathI taddana sAme pATale beThelA che, dharma artha kAma ane mokSane dUra rAkhanArA che, gurUnI niMdA karanArA mahApApI che, devanI upara khAsa dveSa rAkhanArA che, enAmAM vizuddha adhyavasAyanI gaMdha paNa che ja nahi, e AkhI duniyAne moTA udvega karAvanAra che, sAkSAt jheranA aMkuro che ane AkhA doSasamUhanuM ghara che. tame je koi prakAranA doSo kalpI zake e sarva e nikRSTamAM AvIne ghara karI rahelA che. vaLI gaMbhIratA, udAratA, parAkrama, dhIratA, zaktisphuraNA vigere guNA nikRSTathI nAsIne atyaMta dUrane dUra ja rahe che, e adhamathI paNa adhama che, peAtAnA AtmAnI sarva zaktione zUnya karIne rahelA che--evA nirbaLa nAyaka hAla rAjyagAdI upara AvelA che, te te ApaNane zuM karanAra che ? Apa sarva enA rAjyathI gabharATamAM zA mATe paDI gayA che? e teA bApaDo potAne rAjya maLyuM che e vAta paNa jANutA nathI, enAmAM svataMtra maLa ghaNuM moTuM che e hakIkatanI ene khabara paNa nathI, enAmAM meTI dAlata ( samRddhi ) bharelI che enI tene khabara paNa nathI ane kharekharI rIte pote koNa che ane peAtAnuM svarUpa zuM che te hakIkata paNa e bApaDo jANatA nathI. ApaNA cAra bhAi enA rAjyane pacAvI paDanAra chIe ane enA Atmadhanane luMTanArA chIe e vAta paNa e bicAro jANatA nathI ane ulaTA ApaNe jANe tenA hitazrIe hoie, jANe tenA khAsa sa gAe hAie, tenA khAsa aMdhue heAie, tema ApaNane gaNe che ane ethI vadhIne e ApaNune potAnA svAmI gaNe che, uparI gaNe che, moTerA gaNe che. A pramANe hAvAthI deva! ApanA manamAM jarA paNa vyAkuLatA hoya teA te dUra karI nAkhA, kADhI nAkhA, tajI do ane ApaNA rAjyamAM vadhAmaNI phelAvA ke ApaNA sarva mANasA ane loko rAjI thAya. ' 1570 viSayAbhilASa maMtrIzvaranAM AvAM vacana sAMbhaLIne mahAmeAha rAjAne ghaNA AnaMda thayA, sabhAmAM hAjara thayela sarva sabhya meAharAnce janAne paNa AnaMda thayA ane mahAmeAha rAjAe cAre vadhAmaNAM. tarapha e bAbatanI vadhAmaNI phelAvavAnA vicAra jaNAvyo. maMtrIe je vistArathI hakIkata jaNAvI 1 eTale e karmanA piraNAme e kevA thayeA che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 ] 1. nikRSTa rAjya. 1571 te sAMbhaLIne (moharAyanA) lokone paNa ghaNo AnaMda thayo ane teo meTethI vadhAmaNI karavA lAgyA, nAca karavA lAgyA, gAyana karavA lAgyA ane ghaNuM AnaMdarasamAM AvI pitAno harSa aneka prakAre batAvavA lAgyA. vaLI mukhethI bolavA paNa lAgyA ke-"aho ke ! je rAjAe anaMta dolatathI bharapUra rAjya prApta karyuM che te to tadRna ApaNuM hAthamAM che, ApaNuM tAbAmAM che, ApaNane vaza rahe che ane pitAnA bIjA mANasane jANatA paNa nathI; te bhAio ! A to ghaNI sArI vAta thaI ! A nikRSTanuM rAjya te ApaNane bahu sukha karanAra thayuM, te have baMdhuo ! tame atyaMta AnaMdathI khAo, pIo, gAo ane nAce.' evI rIte mahAmaharAjanAM nagara, gAma ane gAmaDAMo je sarva lagabhaga bhila lekenI pallIo jevAM hatAM temAM cAre vyaktigata tarapha vadhAmaNI pasarI, lekee pitAnI dukAnamAM A ne da. moTI moTI zebhAo karI, suMdara dhajApatAkAo phara kAvI, ghAtakarma nAmanA corene manamAM thayuM ke have ApaNe barAbara dhaNI thaI besazuM ane ApaNo kepha cAlaze e vicArathI teo ghaNuM ullAsamAM AvI gayA, ApaNe enuM badhuM haraNa karI laI jaIne gharabheguM karazuM e vicArathI iMdriyone ghaNo saMtoSa thayo, kaSAyeluMTArAone manamAM thayuM ke ApaNane have bhAre taDAke paDaze e vicArathI teo ghaNuM AnaMdamAM AvI gayA, pitAne dhADa pADavAnI taka maLaze e vicArathI nokaSAyeluMTArAo ghaNuM harakhamAM AvI gayA, duHkhamAM DUbADI dezuM e vicArathI parISaha nAmanA draSTa lazkarIone harSa thaI Avya, pitAne vikAsa karavA ane DaMkha mAravAne prasaMga barAbara maLaze e vicArathI upasargarUpa bhayaMkara sarpo rAjI rAjI thaI gayA, maghAdi pramAdo pitAne mazkarI ThekaDI karavAnI sArI taka maLaze e vicArathI laheramAM AvI gayA. mahAmaharAjA ane tene Akho parivAra sAdhAraNa rIte paNa abhimAnathI aMdha to rahe ja che ane bIjA vakhatamAM paNa madamasta rahe che to pachI jyAre nikRSTanuM rAjya thAya tyAre to zuM zuM na kare ane potAne avasara maLelA samajI zA mATe na kare? 1 nekaSAya-hAsya, rati, arati, zoka, bhaya, jugupsA varNana mATe juo pra. 4. pra. 15. pR. 87ra thI. A AkhA mahArAjAnA parivAranuM varNana agAu AvI gayuM che,
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1572 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva cAritrarAjano sabadha sAthe maMtraH vizuddha rAjya sAthe rAjAnuM vaira; zuddha rAjyamAM ciMtA ane kheda, mahAmahanA nagaramAM ane temAM AvI rIte sarvatra AnaMda prasarI rahyo ane cAre tarapha vadhAmaNIo cAlI tenuM sahaja varNana karyuM. have e nikRSTa rAjA thavAnuM che evI ghoSaNanI asara cAritrarAjanA pradezamAM kevA prakAranI thaI te jaNAvuM chuM. cAritrarAjanA rAjyamAM jyAre nikRSTa rAjA thavAnuM che evI udyoSaNuM jAhera thaI tyAre e rAjA vaLI ke haze! ke nivaDaze! te saMbaMdhI svAbhAvika rIte vicAraNuM cAlI. prathama sadudhamaMtrIe vicAra karIne kahyuM "deva! durAtmA nikaSTa eka sarakhI rIte atyaMta kharAba rUpavALo che te te ApanA jANavAmAM che. e durAtmA potAnA rAjyanuM nAma paNa jANatA nathI, are eTaluM to zuM paNa e ApaNane sarvane oLakhate paNa nathI, jarAe gamete paNa nathI ane ulaTe jANe ApaNe tenA duzamana heIe tema ApaNI sAthe varte che, ene meharAya je ApaNe meTo zatru che tenA tarapha eTale badhe pakSapAta che ke e mehanAM sAdhanane ja bane teTalAM vadhAryo jAya che ane pitAnA kharA rAjyanI, dezanI ke lekenI vArtA paNa pUchata nathI, khabara paNa leto nathI ane samAcAra paNa jANatA nathI. ApaNe to atyAre bevaDI muzkelImAM AvI paDayA chIe. eka te mahArAjA bane teTale ApaNI sAme paDIne ApaNane haThAvI harAvI rahyo che ane vaLI ApaNe mAthe atyAre A rAjA ApaNe svAmI thaye che. kharekhara deva paNa durbaLane ja ghAta kare che! A pramANe hakIkta hovAthI deva (karmanA)nA deSathI atyAre niSphanuM rAjya thayuM che temAM ApaNe te nAzane ja vakhata che! ApaNo te kharekhara pralayakALa AvyuM che ema mane lAge che! mArA manamAM A saMbaMdhamAM jarA paNa saMzaya lAgato nathI." cAritradharmarAjanA mahAmaMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLIne tenI pAse je nAnA rAjAo (cAritrarAjanA saMbaMdhIo) UbhA hatA ane temane je Akho parivAra hato te sarva nisteja thaI gayA, jhAMkhA thaI gayA ane teonAM moMDhAM utarI gayAM, teone AnaMda te vakhatathI tadana nAza thaI gaye. jema gharamAM keI atyaMta vahAluM premI hoya athavA sagAsaMbaMdhImAM najIkanuM saMbaMdhI hoya te maraNa pAme tyAre jema atyaMta
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] 1. nikRSTa rAjya. 1573 Akaro zAka thAya ane AkhA saMbaMdhI varga hatArA banI jAya tathA dInatAthI vikaLa thai jAya, tema nikRSTa rAjyanA hevAla sadbadha pAsethI sAMbhaLIne cAritradharmarAjAnA AkhA vargamAM mATI dilagiri phelAi gai ane cAre tarapha zoka vyApI rahyo. vaLI cAritrarAjyanA tAbAmAM sAkipura vigere je aneka nagaro ane gAme hatAM cArItrarAja prade- temAM paNa sarvatra dilagirI chavAi gai, e sarva zamAM ligirI. loko taddana AnaMda vagaranA thai gayA, harSa utsava vagaranA anI gayA, zAkathI bharapUra thai gayA ane taddana duHkhI thai gayA. nikRSTanI rAjyaprAptinA samAcAre cAritradharmarAjanA AkhA pradezamAM AvI kharAba asara utpanna karI. * * aMtaraMga rAjyapara mAharAyanuM sAmrAjya. AvI rIte eka lazkaramAM ( meharAyanA ) ghaNA AnaMda phelAi rahyo ane bIjA lazkaramAM ( cAritradharmanA ) ghaNA zoka phelAi rahyo. A banne sainyamAM eka ja anAve ATalA badhA AMtaro utpanna karyo e hakIkata joine mane ( vitarkane ) ghaNI navAi thai ane je nikRSTa rAjAmAM AvA guNA che te kayA haze e jANavAnI ghaNI jijJAsA thai. e kuttuLa pUrUM pADavA e narezvara( nikRSTa )ne jovA mATe meM mArA manamAM nirNaya karyo. pachI e rAjA kevA che te jANavA mATe meM tenA rAjyamAM jaine jovAnA TharAva karyo ane nikRSTanI rAha joi huM tyAM beTho. meM vicAra karyo ke potAnuM rAjya levA mATe nikRSTa ahIM Avaze eTale huM tene joi laiza, paraMtu nikRSTarAjA peAtAnA rAjyamAM praveza karavA sArU tyAM AvyA te vakhate pelA mahAmAha vigere cArAe tene rAjyamAM dAkhala ja thavA na dIdhA. vaLI teoe teA ulaTuM kAma karyuM: AkhA bhUmimaMDaLane jItI lai peAtAne vaza karyuM, cAritrarAjyanA sainyapara ghero ghAlI tenA upara vijaya meLavyo ane tenA ghANa kADhI nAkhyo ane e nikRSTane peAtAne paNa rAjyathI bahAra dhakelI daI mahAmAharAjA ane tenA AkhA varga rAjyane pacAvI paDyA. AvI rIte aMtaraMga rAjyanA kharA mAlIkane bahAra kADhIne tenA sthAnapara mahAmAharAjA besIne ane bIjAM agatyanA sthAna para potAnA saMbaMdhIone sthApIne mAlIka thai paDyo. * 1 vitarka aMtaraMga pradezamAM che. aMtaraMga rAjyanI vAta cAle che te lakSyamAM rAkhavuM. 15
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1574 upamiti bhavaprapaMcA kathA. nikRSTa-bahiraMga TUro, ati adhama dazAe vartana. cAritrarAja pratye avagaNanA, aMtaraMga rAjyamAM AvI hakIkata joine te leAkeAnuM bahiraMga pradezamAM zuM thAya che te jovA sArU huM bAhya pradezamAM Avyo ane sarve AAmata avalokavA lAgyA. tyAM jouM chuM teA e nikRSTarAnta potAnA rAjyathI bhraSTa thayela ane atyaMta duHkhI sthitimAM AvI paDela evAmAM Avyo. meM ene joyo te vakhate te aneka pApanAM kAmeAmAM ghaNA Asakta dekhAtA hatA, tevAM kAmomAM rasa letA dekhAtA hatA, jAte ghaNA garIma rAMka jevA du:khI jaNAtA hatA, dekhAvaparathI ja atyaMta bhayaMkara ghAtakI jaNAtA hatA, lokothI aneka prakAranI niMdA pAmatA jaNAta hatA, potAnA sarva purUSArthathI bhraSTa thai pArakA upara AdhAra rAkhanAra hInasattvI napuMsaka jevA dekhAtA hatA, enA AkhA zarIre gaDhagumaDa tathA chedana bhedananA jakhamA dekhAtA hatA, AkhA zarIrapara mela lAgela hatA ane jANe pApanA DhagalA hoya tevA dekhAtA hatA, tema ja pArakA hukamane amalamAM mUkanAra koi nokara ke cAkara athavA te epIe hAya tevA paravaza dIna duHkhI lAcAra dayA upajAve tevA lAgatA hatA. peAtAnA rAjyathI bhraSTa thayelA te nikRSTa lokomAM paNa taddana halakAIne pAmatA hatA. e teA jANItI vAta che ke jenuM pAtAnA gharamAM barAbara mAna heAtuM nathI ane je gharamAM parAbhava pAmatA hAya che te bahAra paNa tevI ja rIte parAbhava pAme che; te koi vAra ghAsanA ke lAkaDAnA bhArA vecIne, kAi vAra haLa kheDIne, koi vAra prANIonAM prANa haraNa karIne, koi vAra kAgaLa lai janAra kAsada (khepIA)nuM kAma karIne, ane evAM evAM aneka prakAranAM na karavA yogya halakAM ane jIvavadhanAM kAme karIne tema ja seMkaDo prakAranA parAbhava ane Akroza sahana karIne te nikRSTa jema tema karIne potAnuM peTa pUratA hatA; lokomAM je ghaNA du:khI hoya, atyaMta pApI hAya, mahAkrUra karma karanArA hoya ane TuMkAmAM kahIe to lokomAM je DheDha ke hUma jevA hAya tenA jevuM rUpa te dhAraNa karatA hatA, paraMtu kharekharI khUminI vAta teA e hatI ke A pramANe hakIkata banI, pAte rAjyathI bhraSTa thai gayo, chatAM ene mahAmAha vigere cAro upara ghaNA prema AvatA hatA ane tene peAtAnuM hita karanArA mAnatA hatA, cAritrarAjanuM ke tenA AkhA lazkaramAMthI ekanuM nAma paNa te jAte na [ prastAva 6
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] 1. nikRSTa rAjya. 1575 . tenI AvI sthiti joIne "baccA! tane rAjya pALatAM A vaDyuM nahi" ema kahI kamepariNAma rAjA tenA upara gusse thayA. tethI bhavacakramAM pApIpaMjara nAmanuM eka ati bhayaMkara sthAnaka hatuM tyAM te bicArA nikRSTane laI javAmAM AvyuM, tyAM anaMta prakAranI pIDAo tene aneka vAra karavAmAM AvI ane evI rIte nikRSTa ghaNe herAna thaye ema tyAra pachI mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM. nikRSTanA rAjyapara vicAraNA | vitake pitAnA svAmI aprabuddhane A nikRSTanA rAjya saMbaMdhI pitAno abhiprAya jaNAvatAM kahe che-ahAhA! eka to e bApaDa nikRSTa pitAnA rAjyamAM praveza paNa pAmI zake nahi, aMdara dAkhala ja thaI zake nahIM, pelA ceree tenuM AkhuM rAjya haraNa karI lIdhuM ane vaLI vadhArAmAM tenuM mahA uttama AkhuM lazkara hatuM te gherAI gayuM. e sarvane pariNAme e bApaDa ahIM paNa ghaNuM duHkhamAM rahyo, herAna thaI gaye, rAjyathI bhraSTa thayuM ane potAnA rAjyanI bahArane bahAra rahyo. bIjuM e nikRSTa tyAM (nArakImAM) jaIne pAcho mahA pIDA khame che, trAsa pAme che ane duHkhI thAya che. A sarva pIDA e durAtmA nikRSTane ajJAnane lIdhe thaI che, e pApI ane dhamAdhama jIva pitAnA rAjyane jANI, pIchAnI ke samajI zake nahi; je ene khabara hota ke potAnuM rAjya ranothI bharapUra ane ati suMdara che, je enA samajavAmAM cAritradharmarAjAnuM sainya barAbara AvyuM hota, je e pitAnA kharA mitrone mitra tarIke AdarI zakya heta ane mahAmaharAjA ane tenuM AkhuM sainya potAnuM duzmana che ane zatrunuM kAma sAre che ema tenA jANavAmAM cokkasa AvyuM hota te tene ATalI pIDA thAta nahi, te ATalAM duHkha khamata nahi ane avyavasthita rIte jyAM tyAM bhaTakata nahi; kAraNa ke je te satya vAta barAbara samajyo hota to potAnI zaktino ane nItine barAbara upayoga karIne pelA coralokenA lazkarane haThAvI deta ane pitAnA rAjya upara nirkoTaka rAjya karata. paNa banyuM te banI gayuM. mAre te ApanA hukama pramANe vartavAnuM hatuM; tethI have adhama kevI rIte 1 pApIpaMjara eTale nArakI (cothI gati). tenA varNana mATe juo pra. 4 pra. 27 (pR. 91) 2 ahIM che. re. e. sesAyaTivALA muLa pustakanuM pR926 zarU thAya che.
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1576 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 rAjya kare che tenI tapAsa karavA huM gaye ane tyAM mane je anubhava thaye te vigatathI Apane jaNAvuM chuM te Apa sAMbhaLavA kRpA kare.' 1 A adhamAdhama puruSanuM lakSaNa batAvatAM pUjyapAda zrIumAsvAti tatvArtha bhASyamAM kahe che ke hitamira grAmatra nIyamatano naraH samabhare. adhamAdhama prANI A bhava ane parabhavamAM ahita thAya tevAM kArya kare che. kSemakara gaNie papurUSa caritra lakhyuM che temAM adhamAdhama purUSanAM lakSaNa batAvatAM kahe che keteo dharmanI saMjJAthI tadana dara hoya che, paraloka saMbaMdhI vicAra vagaranA hoya che, sArI pariNatithI rahita hoya che, pAMca indriyanA sukhane svAda nahi jANanArA hoya che, kRra karma karanArA hoya che, pApa karavAmAM Adara karanArA hoya che, adharmanA kAmamAM hausa dekhADanArA hoya che, teonA hAthapaga tUTI gayelA ane bALa ukhaDI gayelA hoya che, teo vasrarahita, Azramarahita, AdhAra vagaranA, garamI ThaMDI ane pavanathI herAna thatA ane jhADanI chAlanA athavA cAmaDAnA vastra paheranAra, parvatanI guphAmAM rahenAra, saMsArasukhanA anubhava vagaranA, sakaLa lekavyavahArathI rahita ane pRthvIne bhAra karanArA hoya che ane manuSyapaNuM maLyA chatAM ekaMdara janAvara jevA dekhAya che. sAdhAraNa rIte teonI jAtinA nAme batAvatAM kahe che ke bhiluM loke, zikArI loko, bharavADa, rabArI, cAMDALanI jevAM nIca kAma karanArAM teo hoya che. teo game tema karIne mahA kaSTa dhana meLave che ane pachI dArU pIe che, mAMsa khAya che, na karavA yogya kAryo kare che. AvA prANIo sarva prANIothI nIcenI gaNanAmAM Ave che, sarva prANuo taraphathI niMdAne pAtra thAya che, sarva prANIone udvega karAvanArA thAya che, sarva prakAranA purUSArthathI rahita hoya che, sarva vakhata atyaMta niMdanIya avasthA bhogavI Akhare paralokamAM narakAdinI pIDA bhogave che. A adhamAdhama purUSanA saMbaMdhamAM suprasiddha madhubiMdanuM dRSTAnta teo Ape che. siddhArSigaNi aMtaraMga rAjyamAM teonI zI avasthA hoya che te vistArathI batAve che, tyAre kSemakaragaNi teonI bAhya rAjyamAM kevI dazA hoya che te batAve che. ATalA uparathI A sarvathI adhama mahA nIce prANIonAM lakSaNa samajavAmAM Avaze. papurUSacaritra saMskRta ane gujarAtI chapAyela che te vAMcavA atra sUcanA che.
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 muM. (2) adhamarAjyoginI dRSTidevI. Guid stu ti:10 For Mid {>> Hthama varSamAM nikRSTa kevI rIte rAjya karyuM tene vistArathI kahevAla vitarka kahI saMbhaLAvyuM. tyAra pachI bIjA varSamAM Eii thayuM te hakIkata jaNAvatAM vitarka AgaLa calAvyuM- Cre| uttamasUri A AkhI vArtA harirAjA samakSa kahI batAve che-saMsArIjIva potAnuM AkhuM caritra sadAgama samakSa kahe che ane agrahItasaMketA ane prajJAvizALA tathA bhavyapurUSa sAMbhaLe che - vitarka aprabuddhaziSyane kahe che ke-bIjA varSanI zarUAtamAM paNa Dhola pITAvIne udyoSaNa karavAmAM AvI ke-"A varSe adhama rAjA thaye che mATe lekee khAvuM pIvuM ane majA karavI." gayA prakaraNamAM je sarva hakIkata nikRSTanA rAjyanA saMbaMdhamAM banI hatI te A vakhate paNa sarva banI, banne sainyamAM paNa evI ja sthiti thaI, aMdara aMdara maMtra vicAraNA thaI ane meharAyanA ane cAritrarAjanA sainyamAM arasparasa rAjya kevuM thaze te saMbaMdhI vicArasaMmelana thayA. have viSayAbhilASa maMtrIe A adhamarAjAnA guNa meharAjAnI sabhAmAM vistArathI varNavyA te atra kahI batAvuM chuM. viSayAbhilASanuM kathana, adhama rAjyanuM svarUpa. bahiSkati upAya citavana, viSayAbhilASa maMtrI maharAjAnI rAjasabhAmAM kahevA lAgyo"juo, enA pitA karmapariNAma mahArAje A adhama rAjAne ke banAvyuM che tenuM svarUpa vistArathI kahI batAvuM chuM. A adhama A leka (A bhava)mAM saMpUrNa Asakta che, ahIM sarva prakAranA AnaMda
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1578 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 bhegavI levAnI IcchAvALe che, 'A bhavamAM sarva prakAranI pUrNatA mAnanAre che; e pahelekathI taddana vimukha che, parabhavamAM jevuM kAMI che ja nahi tema mAnanAre che ane A bhavamAM maLe teTale AnaMda karavAnA vicAravALo che; dharma ane mokSarUpa purUSArtha tarapha tene ghaNe dveSa che tenI vAta paNa tene gamatI nathI, e artha (dhana ekaThuM karavuM) ane kAma (iMdriyanA viSe bhogavavA) rUpa purUSArthe upara tallIna che, e zabda rUpa rasa gaMdha ane sparzane ghaNe rasIo che, atyaMta lupI che, mahA Asakta che, temaja tapa dayA dAna zILa (zubha vartana) ane brahmacarya vigere guNenuM dUSaNa bolanAra dveSI che. A pramANe e rAjAmAM guNa (?) hovAthI te ApaNane ghaNo vahAluM lAge tevuM che ane enuM ApaNuM upara heta paNa ghaNuM che; vaLI e ApaNuM sarva hukamane barAbara uThAvanAra che ane vadhArAmAM vaLI e ApaNA mahA duzmana cAritradharma rAjAnA lazkarane meTI dveSI le che, mahA khArIle che, ane tene pakko duzmana che. vaLI te adhamane haju sudhI pitAnA rAjyanI kAMI khabara ja nathI, pitAnuM baLa kevuM ane keTaluM che te paNa te jANato nathI, potAnuM kharuM svarUpa zuM che tenI tene khabara paNa nathI ane ApaNe kharekharA cArane AkAra dhAraNa karanArA chIe te paNa e jANato nathI. A pramANe hevAthI adhamanuM maMtra vicAraNA. rAjya che te vAstavIka rIte ApaNuM pitAnuM ja rAjya praveza na Apavo. che ema mane te lAge che ane he prabhu! e bAba tamAM mane te jarA paNa zaMkA jevuM lAgatuM nathI. chatAM mane eka bAbata ApaNe sarvee khAsa karavA jevI hoya tema lAge che ane te e che ke kaI paNa prakAre e rAjyanI aMdara dAkhala na thAya tevo ApaNe pakko baMdebasta karo, kAraNa ke je e eka vAra pitAnA rAjyamAM dAkhala thai sarva bAbata joI jaze to pachI te A paNa ceSTAonuM paNa bArikIthI avalokana karaze ane ApaNane joI laIne barAbara oLakhI jaze. e durAtmA adhamamAM kAMIka jarA jarA. vIrya (zakti) che, mATe ene te game tema karIne rAjyanI bahAra ja rAkhavo joIe, ene rAjyamAM aMdara dAkhala thavA devo sAro nathI. e rAjyamAM dAkhala thaI ApaNane oLakhI jAya to kadAca bhAre paDI jAya. 1 nikRSTa dharma artha kAma mokSathI rahita hatuM, A adhama artha ane kAmamAM Asakta che. nikRSTa paraloka parA mukha hato, adhama paNa te ja che; paNuM e A lokamAM vadhAre Asakta che.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] 2. adhamarAjya-ginI dRSTidevI. 1578 viSayAbhilASa maMtrIe AvI rIte vistArathI adhamanuM svarUpa ane tene aMge kAma levAnI rAjanIti jaNAvI. chevaTe tene rAjyamAM praveza na karavA devAnI vAta jaNAvI eTale turata ja mahArAjA meharAye tene pUchayuM "Arya! e durAtmA adhama piotAnA rAjyamAM praveza ja na karI zake teTalA mATe ene bahAra rAkhavAne je upAya hoya te tame vigatavAra jaNa jethI enA upara sarva sainyanuM dhyAna rahe." mahAmaMtrI viSayAbhilASa bolyA "deva! meM Apane hamaNA ja jaNAvyuM ke e adhama artha ane kAmamAM ghaNo Asakta che, mATe ApaNe sarvee maLIne ene artha ane kAmamAM ghaNuM mazagula rAkho ane tema karIne te bAhya pradezamAM ja rahe ane pitAnA aMtaraMga rAjyamAM Ave ja nahi, dAkhala thavAne vicAra ja kare nahi ema karavuM. e bAhya pradezamAM AsakA raheze te potAnA rAjyanI bahAra ja raheze." te sAMbhaLI mahArAjA maharAye hukama Ape ke maMtrInI janA barAbara che. maMtrI kahe che te pramANe adhama artha kAmamAM Asakta rahI bAhya pradezamAM ja rahyA kare evI AkhA sainya bhejanA karavI." meharAya A hukama sAMbhaLIne AkhuM lazkara pitAnA kAryamAM sajja thaI gayuM. daSTie hAthamAM lIdhela kArya. tenuM baLa ane tenI hAMsa, dRSTinuM kArya karavA mATe prasthAna, have e viSayAbhilASa maMtrInI eka daSTi nAmanI dIkarI che, te ghaNI haziyAra ane parama ginI che, jAte svarUpavAna, vizALa AMkho vALI ane dekhAve bhavya suMdara hoI ghaNI AkarSaka che. te chokarI potAnA pitAjIne tathA mahArAjAne kahevA lAgI "deva! tame te agAu deva dAnava ane manuSyone jItI lIdhelA che te adhamarAjA te tamArI pAse kaI gaNatarImAM che ke tene ekalAne jItavA mATe tame badhA taiyAra thaI gayA che. are mahArAja ! mane ekalIne je Apa rajA Apo to bahu thoDA vakhatamAM huM ene vaza karI lAvuM ane tamArA tAbAmAM rahe 1 ahIM daSTidevIne khAsa sthAna ApavAnuM kAraNa che. A prastAvamAM cothI cakSuriMdriyanuM varNana ApavAnuM che te kArya AthI siddha thAya che ane adhama jevAne moharAyanA sainyanuM eka mANasa ke chokarI paNa bAhya pradezamAM rAkhI zake e batAvavAno bIjo udeza jaNAya che. daSTidevInI AvI kalpanA karavAmAM graMthakartAe ghaNuM cAturya batAvyuM che.
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1580 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva evA banAvI dauM, emAM te zI moTI vAta che ke Apa sarva ATalA badhA vicAramAM paDI gayA che? huM ekalI ApanI nAnI dAsI e kAma sapATAmAM karI lAvIza. huM Apane khAtarIthI kahuM chuM ke ene thoDA vakhatamAM huM enA rAjyathI bhraSTa karIza, ane aMtaraMga rAjyathI taddana bahAra ane dUra ja rAkhI daiza, ene ApanA hukamane amalamAM mUkanAra ApanA cAkara jevA banAvI daiza ane e pAtAnA larakarathI taddana ajANyo ja rahe athavA potAnA sainya tarapha ulaTA gusse rahe evA karI mUkIza-e bAbatamAM deva ! Apa jarA paNa zaMkA karazo nahi. Apa e sarva kAma mane soMpI de. vaLI sAheba! Apa sArI rIte jANA che ke jyAM huM jAuM chuM tyAM mArA `bhAi mhenA sparzana vigere je ApanA peAtAnA ja manuSyo che te paNa mArI sAthe Ave che, huM jyAM jAuM chuM tyAM te sAthe hoya ja che; ane e purUSane ( rAjAne ) huM vaza karIza temAM bhAvathI te Apa sarva paNa mArI pAse hAjara ja hazeA ema Ape dhAravAnuM che; vaLI A saMbaMdhamAM huM tamane eka dAkhaleo paNa ApuM: tamane yAda haze ke gaye varSe ja nikRSTa rAjA thayA hatA te dhana ane kAma vagaranA hatA chatAM tene tamArI sAthe rahIne ApaNe pApipaMjara( naraka )mAM mokalI dIdhA hatA; te deva! A saMbaMdhamAM cokkasa kAma levA mane hukama Ape! ane e saMbaMdhamAM Apa have vadhAre DhIla na kare. ApanA hukama thAya te huM e' adhamarAjAne vaza karI nAkhuM ane enA rAjyamAM ene dAkhala thatA ja aTakAvuM. Ape savae e saMbaMdhamAM ciMtA karavAnI ke prayatna karavAnI bIlakula jarUra nathI. ApanA TekAthI huM ekalI e kAma karI AvIza." yoginI dRSTidevI A pramANe beAlI rahI eTale mahAmeAha rA jAe vicAra karyo ke je kAma e dhAginI mAthe levA taiyAra thai che te kAma karavAne te saMpUrNa yogya che, karI zake tevI che ane mArI vizvAsu che. A pramANe vicArIne dRSTidevIne adhama rAjAne ThekANe lai AvavAnuM kAma soMpavAmAM AvyuM eTale turata ja te tyAMthI upaDI ane e adhamarAjA bAhya pradezamAM hatA tyAM gaI. * ** * cAritrarAja maMDaLamAM zAka, have cAritrarAjanA maMDaLamAM samAcAra AvyA ke adhama rAjA thayA che eTale tyAM te mATe! tarakhATa thai gayA, e AkhA maMDaLane tA 1 sparzana, rasanA, krANu ane zrotra, e sarve paNa viSayAbhilASanA ja che rAe athavA mANase che. jIA Ja. 4. rR. 796 tathA a. 4, 4. 17.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] 2. adhamarAjya-ginI daSTidevI. 1581 me trAsa thaI gayo ane sarvane meTa khaLabhaLATa thaI AvyuM. AgalA prakaraNamAM jaNAvyuM hatuM te pramANe nikRSTanuM rAjya thatAM maMtravicAraNuM thayA pachI AkhA pradezamAM jema zoka vyApI rahyo hato te pramANe A vakhate paNa thayuM, adhama rAjyanI hakIkata sAMbhaLIne AkhA sAdhumaMDaLamAM dilagirI phelAI gaI ane sarvanAM mana atyaMta vyAkaLa thai gayAM. ginI dRSTi devIne prabhAva, zrInirIkSaNamAM AnaMda avagAhana mahAmahAdinuM prabaLa vIryadarzana. have pelI ginI daSTi devI te vakhate rAjAne hukama meLavIne prathama te aMtardhAna thai gaI (adazya thaI gaI) rUpa darzana. ane pachI vibhrama utpanna karI gupta rIte adhama rAjAnI AMkhamAM jaIne rahI. e yoginInA pratApathI pelo adhama rAjA (strI AdikanAM) rUpa jovAmAM ghaNe Asakta thayo ane A duniyAmAM sArAM sArAM rUpo jevA uparAMta jANe sukhanuM bIjuM kaI kAraNa ja nathI ema mAnavA lAge. sarva sukhanI kalpanA tene suMdara rUpe jovAmAM ja thaI, keI strIne kaTAkSa karatI jovI, kaI strI ADI AMkhe nizAnIo kare te jovuM, koI strInA vibhrama jotAM tenA aMgopAMganI ceSTA jevI, keI strInA hAvabhAva jovA, keI strInI lAvaNyarasikatA jevI, keI strInuM hasavuM jovuM, keI strIne AnaMda javo, kaI strInI ramata gamata jevI ane evI evI strI saMbaMdhI je kAMI hakIkata bane te AMkho phADIne premathI rasathI joyA karavI emAM e jogaNInA pratApathI adhamarAjane AnaMda AvavA lAgyuM. e mUrkha buddhivALe rAjA strInI AMkhomAM nIla kamaLanI kalpanA karavA lAgya, strInA mukhamAM caMdranI kalpanA karavA lAgya, strInAM stanamAM suvarNakuMbhanI kalpanA karavA lAgyo ane strInAM pratyeka aMgamAM sauMdarya jevA lAgyo. e strIonA vilAsa jovAmAM AnaMda mAnavA lAge, strIonA nAca jovAmAM sukha mAnavA lAge, strIonAM cALA ane 1 juo pR. 1568. ja ahIM bhartuharine eka zloka vicAravA jevo che. stanau mAMsagranthI kanakakalazAvityupamitau mukhaM zleSmAgAraM tadapi ca zazAMkena tulitam / [cAlu
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1592 upamiti bhavaprapaMcA kathA, [ prastAva 6 nakharAM jovAmAM moja mANavA lAgyA, strIonA hAvabhAva jovAmAM rasa levA lAgyA ane rUpavALI suMdarIonuM nATaka joine rAjI rAjI thavA lAgyA. sArAM citro joine temAM tene kautuka thatuM hatuM, koi paNa A karSaka cIja jovAmAM tene AnaMda thatA hatA ane khAsa karIne strIone jovAmAM tenI hIlacAleA avaleAkavAmAM te AnaMda mAnatA hatA. vaLI tevA prasaMga banatAM te vicAratA hatA ke-ahA! ApaNe te hamaNA navAM navAM rUpanuM darzana thAya che, ghaNA Azcarya utpanna kare tevA dekhAvA jovAnA maLe che, tethI ahe mAre te ghaNuM sukha che! mane te ahIM svarga maLI gayuM lAge che! mArAM puNyane pAra nathI ! AvA vicArane pariNAme e adhama rAtrI divasa rUpa jevAnA rasamAM paDI gaye ane pote kANu che? zuM karyuM che? ane kare che? tenA jarA paNa vicAra karavA kema varte bhUlI gayA. AvI rIte rUpadarzanamAM adhamarAja Asakta thai te kAmamAM paDyo hateA te vakhate sparzana vigere dRSTidevInA rAjya bahAra rahyo. aMdhue paNa peAtAnuM kAma karavA lAgyA ane vaLI mahAmAharAjA pAte ane tenuM AkhuM lazkara paNu potapeAtAnuM baLa tenA upara ajamAvavA lAgyA ane te sarva prayatnane pariNAme adhamarAjamAM je kAMi theDuM ghaNuM jJAna hatuM te paNa lagabhaga nAza pAmI gayuM. tene laine e adhamarAjA peAtAnA AkhA rAjyathI taddana bahAra thai gayA ane mAtra dhana ane kAma (paisA ane viSaya )mAM Asakta thayA. AkhA vakhata sArAM sArAM rUpa jovAM, dhana meLavavuM ane iMdriyonA viSaye bhAgavavAmAM teNe sukha ane itikartavyatA mAnI ane peAtAnuM khAsa rAjya che tenI tene khabara paNa na paDI, peAtAnuM khAsa lakara che e vAta enA samajavAmAM paNa na AvI, peAtAnI pAse ghaNI meATI deAlata puMjI ane saMpatti che e vAta tenA jANavAmAM paNa na AvI ane vAta eTale sudhI vadhI paDI ke pAte rAjA che e vAta paNa enA lakSyamAM na rahI. e to pelI jo sravanmutraklinnaM kari varakaraspardhI jaghanaM muhurnindyaM rupaM kavijanavizeSairgurukRtam // sIenAM je stane vAstavika rIte mAMsanI graMthIo che tene sAnAnA kaLazanI upamA ApavAmAM Ave che, zrlemA (baLakhA vigere)nA ghara jevA mukhane caMdranI sAthe sarakhAvavAmAM Ave che, paDatA mutrathI kharAba thatI dhAne hAthInI suMDha sAthe sarakhAvavAmAM Ave che. ahe| srInuM rUpa vAraMvAra niMdavA yAgya che, chatAM mAtra kavioe ene khAlI mahattA ApI dIdhI che.
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 ] 2. adhamarAjyaginI daSTidevI. 1583 gaNI draSTidevIne pitAnI kharI vahAlI sagI mAnavA lAge, tene ja pitAnI samajavA lAgyo ane mahAmaharAyanA AkhA sainyane pitAnuM mAnavA lAge, te pitAnuM hitasvI che, kharA mitra jevuM che-ema samajavA lAgyo ane tenA upara saMpUrNa vizvAsa mUkavA lAge. mohanuM adhamapara sAmrAjya, rAjyanAza-duSTa ciMtavana, caMDALaNupara Asakti: pAta, upara pramANe hakIkata banyA pachI pelA coronA ToLAe (lazkara) dhIme dhIme tenuM AkhuM rAjya pacAvI pADyuM ane te parataMtratAmAM adhamarAjAne pitAne taddana vaza karIne tenA pakSanA A na do ane tene anusaranArA tAbedAra rAjAo hatA te sarvane mArIne haTAvI dIdhA. e adhamarAja AvI rIte pitAnA kharA rAjyathI taddana bhraSTa thaI gaye, pitAnA bhAIo ane kharA saMbaMdhIo vagarane thaI gayo ane pitAnA kharA duzmanathI gherAIne hata parAkrama thaI gaye, chatAM evI parAjayanI sthitimAM ane pArakAne tAbe rahevAnI hAlatamAM paNa AnaMda mAnavA lAge. zabda vigere iMdriyanA viSaye je pote jAte duHkharUpa che, duHkhanAM kAraNe che ane duHkhane ghaNuM vadhArI mUkanAra che tene pitAnA ajJAnathI prANuo sukharUpa ane sukhanAM kAraNe mAne che. e pramANe vAstavika sukha zuM che ane kyAM che tene jarA paNa sAco spaSTa khyAla na hovAne lIdhe te indriyasukhamAM AnaMda mAnavA lAgyuM ane tene ja kharuM sukha mAnavA lAgyuM. bAhyapradezamAM te evA prakArano thaI rahyo ke ene rAjasevaka sAthe athavA nATakIA (bhavAyA) sAthe athavA bhATacAraNa sAthe athavA te jIgArInI sAthe sarakhAvI zakAya. vadhAre spaSTa zabdomAM kahIe te te jAte rAjA hovA chatAM nATakIA ke jugArInA veze saMsAramAM oLakhAvA lAge ane te te ja che ema sarvatra jaNAyuM.' mahAmaharAyanA lakaranI asara taLe te duniyAmAM vyabhicArI tarIke oLakhAvA lAge, atyaMta pApI tarIke gavAya, samaju vivekIne mahA dayA upajAve tevI sthitino ja , dharma upara atyaMta nAstika thayo, kuLa leka ke sa 1 A adhama koTinA mANaso jugArI, nATakIA, bhATacAraNa athavA rAjasevaka (mahA mAyAvI- amalanI dhUnavALA paNa karI hoya che. cAlu prakaraNane aMte noTa ApI che te juo.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1584 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 mAjanI maryAdAne ullaMghana karanAra nIvaDyo ane dharmanA mAnasika anuSThAnene doSa ApanAre thaI paDyo. vAta eTale avanati. sudhI thaI AvI ke bIjA keI mANase ke saMbaMdhI dharma karatA hoya to "A te bhAre moTA dharamanI pUchaDI thaI gayA che!" evI temanI mazkarI karavA lAgyo, temanA tarapha hasavA lAgyuM ane teo bApaDA bhegathI ThagAi gayA che, taddana bhoLI A che-ema temanA saMbaMdhamAM dhAravA lA; pitAnI jema je prANIo artha meLavavAmAM ane kAmasevanamAM tatpara rahetA hoya teo ja kharA samajI vicakSaNa DAhyA che ema mAnavA lAge; kharekharI rIte pitAnA UMDA hRdayamAM zuddha satya tarIke mAnavA lAgyuM ke-je prANIne dararoja navAM navAM rUpa jevA sArU maLyAM karatAM hoya, pitAnI strI jene vaza hoya, jenI pAse ghaNuM paisA hoya arthAta jenI pAse aDhaLaka dolata hoya tene ahIM ja mekSa che, te ja khare sukhIe che ane bAkInA badhA nakAmAM phAMphAM mAre che, herAna thAya che, trAsa pAme che. AvI rIte te adhamarAja bAhya dezamAM ja rahyo. pitAnuM kharuM dhana khoI beThe, pitAnI kharI dolata luMTAI jAya che tenA cekhA khyAlathI vaMcita rahyo, chatAM AvI ati kharAba dazAmAM paNa AnaMda mAnavA lAgya, sukha samajavA lAgya, rAjI thavA lAge. have eka vakhata eka caMDALanI strI ghaNI rUpALI hatI te A adhamanA jovAmAM AvI eTale daSTinA deSathI tene viveka bhraSTA e caMDALaNI upara rAga che, tenA tarapha AkarSaNa adhaH pA ta. thayuM, tenA upara vyAha thayo. AvI manuSyathI tajAyelI-adhama vartana ane dhaMdhAvALI strIne jotAM tenAmAM Asakti thaI, te vakhate adhame na gaNI pitAnA kuLanI AbarU, na kalpanA karI lekanA abhiprAyanI, na karyo pApano vicAra, ane na karyo bhaviSyane vicAra. vaLI lekamAM ethI pitAnA A tmAnI ke jAtanI keTalI halakAI kahevAze tene paNa khyAla na karyo, pite kArya kare che ke akArya kare che tene viveka ke vicAra paNa na ryo ane mAtra e caMDALaNunI suMdara cAmaDImAM Asakta thaI tenA sAmuM joI ja rahyo, tyAM ne tyAM potAnI najarane coMTADI dIdhI ane bIjI kaI bAbata ke vastu tarapha najara ja na karI. adhamarAjAnuM AvuM ati viparita lekaniMgha tucacha vartana joI sarva loke tenI ghaNuM niMdA karavA lAgyA, tene ughADI rIte tiraskAra karavA lAgyA ane tene phITakAra ApavA lAgyA. AvI rIte aMtaraMga rAjyathI
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakzaNa 12] 2. adhamarAjya-ginI daSTidevI. 1585 te bhraSTa thayuM ane bAhya pradezamAM janasamUhathI paNa niMdA pAme. Akhare sarva lokee ekaThA maLIne e mahA akArya karanAranA ati adhama kAryapara vicAra karI tene rAjyamAMthI kADhI mUkyo. kAraNa ke mAtra guNe ja sarvatra pUjAya che. tyAra pachI bAhya pradezamAM ati bhayaMkara duHkha sahana karIne Akhare nikRSTa rAjAnI peThe pApIpaMjara (naraka)mAM mahA kharAba avasthA pAmyuM. tyAM karmapariNAma rAjAe tene kahyuM ke "alyA karA! te rAjya bahu kharAba rIte karyuM, tane rAjya karatAM AvaDyuM nahi!--" A pramANe kahIne tene ane neka prakAranI pIDAo karavAmAM AvI. ( vitarka kahe che ke, aprabuddhajI ! te vakhate mArA manamAM vicAra thayo ke nikRSTanI peThe A adhamarAja rAjya maLavA chatAM 1 adhamanuM svarUpa batAvatAM tatvArtha bhASyamAM kahyuM che ke ruda me 1 ajamo adhama prANu A bhavamAM ja badhuM AvI gayuM ema samaje che. e saMbaMdhamAM kSemaMkara gaNi papurUSa caritramAM bahu laMbANathI ullekha kare che. paralekane nahi mAnanArA, kevaLa A lekane mAnanArA, artha ane kAmane ja purUSArtha mAnanArA, idriyasukhanI abhilASA rAkhanArA, saMsAranA bhaya vagaranA, janmamaraNathI thanArA duHkhane nahi jANanArA, kRra karmanA pariNAmane nahi vicAranArA prANIo A kakSAmAM Ave che. IcchA mujaba khAvuM pIvuM, game tema belavuM, nIca karma karavAM e teonI jIvanapravRtti hoya che. evA prANIo lokaniMdAnI avagaNanA karanAra ane kalAja ke maryAdA zarama vagaranA hoya che. naTa, bANIA, jugaTIA, cera, kathaka ane nAstikone A vargamAM samAveza thAya che. dharmanI niMdA karanAra, dharmIonuM hAsya karanAra, mokSanI niMdA karanAra, AtmA hoI zake nahi ema mAnanAra, sadAcAra tarapha hasanAra, adhama loko paraloka mAnatA nathI, pUjana sevanane DhoMga mAne che, brahmacaryAdi vratapAlanane potAnI jAtane chetaravA jevuM mAne che, dharmanA upadeza karanArA DhoMgIo che ane tenuM kAma bhoLA lokone chetaravAnuM che ema teo mAne che, devagurUnI pUjA e dhanane khoTo vyaya karavA jevuM che ema mAne che ane mAtra dhana ane kAma potAnI jAtane aMge ane teTalA pUratA upayogI gaNe che. paisAthI sarva sattA mAna ane kAryo bane che tethI tene bahu agatyanA gaNe che. ahIM temaNe eka meharati pradhAnanuM dRSTAnta ApyuM che. e taddana khoTI salAha ApanAra ane rAjAne kamArge deranAra hatA, ane ene potAnA kheTA upadezane pariNAme saMsAramAM ghaNuM rakhaDavuM paDayuM hatuM ema te kathAmAM batAvyuM che. siddharSigaNie duSTiginInI kalpanA A prastAvamAM cakSuriMdriyanI hakIkata lAvavA mATe karI che, bAkI emanuM daSTibindu aMtaraMga bANa rAjyane aMge che. adhama mANase ahIM vaibhava bhogavavA vALA ane svAtmasaMtoSI athavA ekAMta svArthI hoya che e sarva graMthakArone abhiprAya che.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1586 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 AvI avasthA pApe, pitAnuM rAjya oLakhI zako vitarka vicAraNuM. nahi, rAjya bhegavI zakayo nahi ane Akhare bhAre herAnagati pAme tenuM mukhya athavA te eka ja kAraNa ajJAna jaNAya che. e je pitAnI vastu, pitAnI jAta ane potAnA sainyane oLakhatA hata-oLakhI zaka heta te tenI AvI dazA thAta nahi. prakaraNa 13 muM. 3, 4, vimadhyama-madhyama rAjya. a prabuddha pAse vizeSa hakIkata jaNAvatAM vitarka kahe che - Bta / deva! trIjA varSamAM vimadhyamane rAjya soMpavAmAM V%BAvyuM. agAu ghoSaNu karIne sarvane jaNAvavAmAM AvyuM A /% hatuM tema vimadhyamanuM rAjya paNa jAhera karavAmAM AvyuM 3. vimadhyamarAjya, agAu mahAmahanI vicAraNuM thaI hatI te pramANe A vakhate paNa thaI. banne sainyamAM A navIna rAjya saMbaMdhI vicAra thaze, carcA thaI ane nirNaya thayA te saMbaMdhI kAMika vigata atre vicArIe. mahAmaha rAjAe potAnA viSayAbhilASa maMtrIne pUchayuM "bhadra! A vaLI aMtaraMga rAjyane no rAjA thaIne AvyuM che tenA saMbaMdhI hakIkata zI che te tame vaNe. e navA rAjA kevA che te vigatavAra kahI batAve." 1 uttamasUri harirAjA samakSa AnaMda nagaramAM A varcyurUSa caritra bedha AvavA mATe kahe che-AkhI vArtA saMsArIjI sadagama samakSa kahI saMbhaLAve che je vakhate ajhahItasaMketA, prajJAvizALA vigere beThelA che. 2 jue mR. 1564,
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 ] 3. 4. vimadhyama-madhyama rAjya. 1587 vimadhyama mATe maMtrIne mata. dharma mATe tenI sahaja lAgaNI, upAyano nirNaya ane amala, viSayAbhilASa maMtrIe javAba Apyo "mahArAja ! A navo rAjA thaIne Avyo che te ApaNuM tarapha premathI jonAra to che ane tethI ApaNane vahAle te khare; paNa e cAritrarAja tarapha paNa jarA jarA joyA kare che. e na rAjA ApaNane potAnA bhAI jevA gaNe che tenI sAthe e pelA cAritrarAjAnA lakaranI paNa apekSA rAkhe che. vAta eTalI che ke ene ApaNI tarapha pakSapAta vadhAre che, ene ApaNe mATe lAgaNI ane heta ghaNuM che ane cAritrarAja tarapha eno Adara maMda maMda che. e rAjA A loka( A bhava)nA saMbaMdhamAM jema citta lagADyA kare che tema kaI kaI vakhata 12 leka (parabhava)nI vAta paNa e jarA jarA kare che, palaka upara e jarA najara paNa nAkhyA kare che. enuM mana vizeSa karIne to paisA pedA karavAmAM ane paisAnA rakSaNa karavAmAM tathA kAmagamAM Asakta che paNa vacce vacce e sahaja dharma kArya paNa kare che. e prakRtie bhadraka (saraLa) che, sarva devonI ane sarva prakAranA gurUonI stuti karanAre che, dAna devAnI IcchAvALo che, zILa pALavA tatpara che ane sAcA zAstra upara kaI paNa prakAranuM dUSaNa lagADanAra nathI. A pramANe hevAthI rAjana ! A nava rAjA ApaNane bahu sAro nathI, kAraNa ke e cAritradharmanA sainyane paNa jarA jarA jANe che ane enA tarapha sahaja DhaLatA che. deva! teTalA mATe ApaNe A varSe jarA vadhAre sAvadhAna thaIne rahevuM paDaze. game tema karIne e navA rAjAne aMtaraMga rAjyamAM banatA sudhI praveza ja na karavA devo. je e saMbaMdhamAM gaphalatI karI ene aMtaraMga rAjyamAM praveza karavA de. vAmAM Avaze te je e aMdara dAkhala thayo ke turata ja pitAnA sainyane oLakhI tene pALavA maMDI jaze ane pachI jarUra ApaNuM lazkarane bAdhA-pIDA karaze, herAna karaze. e bahAra rahIne ( aMtaraMga rAjyamAM praveza karyA vagara ) upara uparathI potAnA lazkaranI paripAlanA sahaja karyA karaze te tethI ApaNuM lazkarane trAsa thaze nahi, paNa e je aMdara dAkhala thaye te ApaNI paristhiti AkarI athavA kaDI jarUra thaI jaze. agAu ApaNe jevI rIte yoginI dRSTi sAthe rahIne adhamane bahArane bahAra rAkhyo hato tema A navA rAjAne paNa game tema karIne bahAra ja rAkha. jarA paNa vakhata
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1588 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva huM khAyA vagara mahArAja ! A sarva mAmatanI geADhavaNu karavA hukama ApI do. vimadhyama ahIM AvI aMdaranA rAjyanA vizeSa kamajo meLave te pahelAM e sarva mAkhata ApaNA hita khAtara thai javI joie. A pramANe sAMbhaLIne mahAmeAha mahArAje e ja pramANe karavAnA turata ja hukama ApyA. vimadhyama rAjya vartana ane pariNAma. mAharAjAnA anucara cAroe mAharAyanA hukama maLatAM devI dRSTine AgaLa karIne navA rAjA( vimadhyama )ne dhakelIne bahAra kADhyo, enuM AkhuM rAjya te cAroe potAne hAtha karI lIdhuM, paNaA vakhate teoe cAritrarAjanA lazkarane ahu pIDA na karI ane kAMika kAMIka tenI paNa apekSA rAkhI. A sarva bAbatanuM pariNAma e thayuM ke e rAjA (vimadhyama) peAtAnA aMtaraMga rAjyathI te taddana mahAra-dUra ja rahyo paNa vacce vacce te jarA mAnasanmAna pUjana karIne cAritrarAjanA lazkarane paNa saheja pALavA lAgyA. vidhyame gADhavaNu evI rAkhI hatI ke rAtra ane divasanA vibhAge| pADIne amuka vakhata te dharmakArya karatA hatA, amuka vakhata paisAnI levaDadevaDamAM vakhata gALatA hatA, amuka vakhata viSayasevanamAM samaya nirgamana karatA hatA. AvI rIte dareka kAryane yogya vakhate dharma artha ane kAmamAM pravRtti karatA hatA. ene joine cAritradharma vigere rAjAe paNa jarA jarA saMteASa pAmelA ane tRpta thayelA heAvAthI agAunI peThe zAka karatA nathI, kakaLATa karatA nathI, raDatA nathI. navA rAjAnI geA 4 va Nu. A vakhate A rAjA kevuM rUpa dhAraNa karatA hatA te tamAre jovuM hoya te| sadAcArI brAhmaNa athavA sArA prakhyAta rAjAnuM rUpa joi levuM. teo jyAre pAtAthI anI zakatI rIte dharma artha ane kAma ema traNe varga sAdhatA hoya che tyAre jevA dekhAya che tevA e vimadhyamarAjA dekhAtA hatA. dRSTAnta. AvI rIte vimadhyama peAtAnuM rAjya calAvI rahyo hatA te vakhate lokeAmAM e bhAgyazALI ane puNyazALI tarIke prazaMsA pAmyA. lekeda kahevA lAgyA ke A rAjA nasImadAra che ane puNya karanAro che. e vimadhyamanA karmapariNAma nAmanA pitA hatA te paNa potAnA eka
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13] 3. 4. vimadhyama-madhyamarAjya. 1588 rAnI rAjyapAlanapaddhati ane ceSTA joIne jarA rAjI thaze. aprabuddhajI! meM te vakhate ema sAMbhaLyuM hatuM ke e pitA tyAra pachI ene keI vakhata sukha Ape tevA saMyogavALA pazusaMsthAna (tiryaMcagati)mAM mUkato hate, kaIvAra sukhathI bharapUra mAnavAvAsa (manuja gati)mAM mUkato hato, ane kaI vakhata sukhathI bharapUra vibudhAlaya nagara (devagati)mAM paNa mUkato hato. NAvyuM haze ke sidadhi 1 vimadhyamanA rAjyanI je hakIkata ahIM kahI batAvI che te uparathI ja to che siddhArSigaNinI vyAkhyA pramANe e trIjA vibhAganA prANIo mukhyatve te A saMsAramAM (bhavamAM) Asakta hoya che, paNa parabhavanI apekSA rAkhe che, e dhana ane kAmanA athI hoya che, paraMtu dharmanI paNa sanmukha rahe che. duniyAnA vahevArU pramANika mANaso e A vibhAgane Adarza che. taravArtha bhASyamAM kahe che ke vimadhyamahUmayAna 1 vimadhyama prANu A bhava ane parabhava ema banne prakAranAM phaLanI apekSA rAkhe che. kSemakaragaNi - purUSacaritramAM A vargane prANIonuM varNana karatAM vistArathI tenAM lakSaNa batAve che. teo kahe che ke-vimadhyama purUSo dharma, artha ane kAma purUSArthane eka bIjA sAthe virodha na Ave tevI rIte ekasarakhI rIte seve che, mokSa purUSAIne to gajanimIlikA ( ahaMkArathI cAlatA hAthInI upekSA) mAphaka tajI de che, paNa tenI niMdA karatA nathI ane kene kahe che ke dharma karazuM te bhavAMtaramAM putraparivAra maLaze, rAjagAdI maLaze-AvI apekSAthI dAna zIla tapa tarapha pravRtta thAya che, kAMika paropakAra paNa kare che ane tIrthasevA kare che. brAhmaNa, kSatriya, vANIA, kaNabI, rAjA vigere A loka ane paralokane nAzAtmaka mAnanArA ane kuzAstrane mAnanArA, mokSanI abhilASAvALA na hovAthI jJAna dayAna tapamAM kaSTa mAnanArA mithyASThi purUSa paramAthe daSTivALA na hovAthI A vimayamanA vargamAM Ave che. vaLI bhaviSyamAM cakravatInI ke deveMdranI Rddhi meLavavAnI irachAthI tapasyA AdimAM pravRtti karanArA samakitI jIvana paNa A vargamAM samAveza thAya che. A varganA purU dharmanI apekSA rAkhe che, paraloka virUddha jAya tevuM karma karatA nathI, svarga narakane mAne che ane pApathI Dare che. teo kahe che ke dharmathI sArA kuLamAM janma thAya che, suMdara saubhAgya prApta thAya che. lAMbu AyuSya maLe che, zarIramAM baLa Ave che, nirmaLa yaza phelAya che, vidyA prApta thAya che, paisA maLe che, jaMgalamAM mahAbhayathI bacAva thAya che ane dharmathI svarga tema ja mokSa maLe che. A varganA prANuo dharmanI apekSA rAkhe che paNa sAco mArga barAbara jANatA nathI. dharmanA yathAsthita svarUpane na jANanAra AvA prANIo yatheccha rIte vicAre che tethI dharmanAM kharAM phaLane pAmI zakatA nathI. tyAM pachI eka zrIpati vaNikanI kathA ApI che. e vANIe dharmanimitte mahAyajJo karyo paNa aMte je putra ane putravadhUne potAnI milakata soMpI maraNa pAe te putrAdike ja tene piMDadAna ApavAne vakhate bakarA tarIke thayelA tene ja [cAlu 17
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1590 upamiti bhavaprapaMcA kathA. (4) madhyama rAjya, evI rIte vimadhyama nAmanA trIjA putranuM rAjya pUrUM thayA pachI ceAthe varSe madhyama nAmanA cothA putranuM rAjya thayuM. aMtaraMga rAjyapara tenI nImaNuka jAhera ghoSaNAthI agAu mAphaka prasiddha karavAmAM AvI. agAunI peThe mahAmeAha ane tenA maMtrI vacce A rAjA saMbaMdhI vAtacIta ane vicAraNA thai, te prasaMge viSayAbhilASamaMtrIe nIce pramANe hakIkata jaNAvI. madhyamarAjanAM lakSaNA " mahArAja ! A madhyama nAmanA navA rAjA AvyA che te bhAvapUrvaka dharma artha kAma ane mokSa e cAre purUSArthomAM AkhA vakhata cAlu prayAsa karanAro che, vaLI e cAra purUSArthomAM paNa meAkSane ja kharA paramArtha svarUpe jANe che, ene parama sAdhya gaNe che ane e meLavavA mATe ane teTalA prayatna karavA joie ema kharAbara samaje che, vaLI te ema paNa jANe che ke e meAkSarUpa sAdhya prApta karavAnuM parama sAdhana dharma purUSArtha che, e hakIkatane lakSyamAM laine e artha ane kAma purUSArthomAM bahu Asakta thatA nathI. vaLI e dhana ane viSaya ( artha ane kAma )nA dASA sArI rIte vicArI zake tevA che te paNa tenAmAM atyaMta vizALa parAkramanI gerahAjarI hovAne lIdhe te bannene aMge pravRtti karyAM kare che ane peAtAnA putra strI sagAM vigerene jo ke e kharekharA paramArthathI baMdhanarUpa samaje che chatAM te aMdhana cheDI zakatA nathI; vastusvarUpa te barAbara samaje che, paNa tenAmAM sattva pUratuM na heAvAthI bahAra paDI zakatA nathI; khAkI enI lAgaNI meAkSa meLavavA tarapha che, enuM ciMtavana haMmezA lakSya tarapha rahe che." [ prastAva hai vadha karyo. pachI janmAMtaramAM peAte pAche tene vadha karyo ane pAche! peAtAne vadha thayA. matalakha dharmanuM barAbara svarUpa na samajavAthI dharmane bhAne tene mahA trAsa utpanna thayA. dRSTirAgavALA sarva jIvAne A vargamAM samAveza thAya che. A sarva bAbatenuM pRthakkaraNa karatAM jaNAya che ke vidhyama nAmanA trIjA vibhAgamAM bahudhA saMsAraAsakta, arthe kAmamAM tatpara, vacce vacce dharma karanAra vahevArU manuSyAne samAveza thAya che. pApabhIrU ane sAdhAraNa rIte ThIka ThIka rIte vartanAra roThIAo, pramANika karo ane leAkeAttara mithyAtvane aMge dharma karanAra jaina e sarva A trIjA vibhAgamAM Ave che. AMtara dRSTie tene dharma thatA ja nathI, bAhya rIte sArA dekhAya che ane temanuM sAdhya bahu sAduM ane apekSita hAya che, Atmika utthAnane aMge zUnyatA hAya che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 ] 3. 4. vimadhyama-madhyamarAjya. 1591 vitarka kahe che ke-viSayAbhilASamaMtrIe mahAmaha vigere mahArAjAone madhyama saMbaMdhI hakIkata nivedana karI ane e sarva hakIkta meM tyAM lekamAM vAtacIta cAlatI hatI te parathI sAMbhaLI lIdhI. aprabuddha ziSya te vakhate prazna karyo "aho vitarka! te bahu sArI vAta sAMbhaLI ! have lokomAM te te vakhate A saMbaMdhamAM bIjuM vadhAre zuM zuM sAMbhaLyuM te vigatavAra mane kahI saMbhaLAva. vitarka vAta AgaLa calAvI. } meharAyanI bhUmi para ardha AkramaNa, cAritrarAjanA sainyamAM meTe AnaMda, ginI dRSTidevInI akiMcitkaratA. "Apane je siddhAntagurUe sarva vAta agAu karI hatI te ja siddhAntanI sAthe e madhyamarAjAne oLakhANa hatI, sAre paricaya paNa thayela hatuM ane e gurU madhyamarAja sAthe sAre saMbaMdha rAkhato hate. e siddhAnta gurUe eka vakhata sAdhAraNu vAtacItamAM udezapUrvaka ene samajAvI dIdhuM hatuM; tethI pitAnA aMtaraMga rAjyane e madhyamarAja kAMIka oLakhI gayo hato. siddhAte tene te vakhate je upadeza karyo tethI cAritrarAjanuM lazkara paNa tenA oLakhavAmAM jarA jarA AvI gayuM ane pitAnuM asala rUpa ane kharekharI Rddhi rAmRddhi keTalAM ane kevAM hatAM te paNa ghaNuM kharuM tenA jANavAmAM AvI gayuM hatuM. vaLI e siddhAntagurUnA kahevAthI mahAmoha vigerenI zatrutA kevI AkarI che ane cora tarIke teonuM jIvana kevuM bhayaMkara che te paNa tenA (madhyamarAjanA) jANavAmAM AvI gayuM hatuM. A pramANe hakIkata hovAthI madhyama rAjAe aMdarathI pitAnuM baLa (vIrya) vAparIne thoDI thoDI aMtaraMga rAjanI bhUmi pitAne tAbe karI ane aDadhA rastA sudhInuM rAjya pitAnA hAthamAM laI lIdhuM. A pramANe hakIkata banavAthI cAritrarAja vigere je madhyamarAjanA pitAnA senAnIo hatA te jarA rAjI thayA ane pelA cAre ane dhADapADuone jarA pIDA thaI AvI. A pramANe banavAthI mahAmahAdi cAra madhyamarAjanuM vIrya keTaluM che te joI gayA eTale teo paNa tenAmAM Asakta ja rahyA, tenA rAjya upara potAnI sattA ane pitAno dera ekalo calAvavAno vicAra mAMDI vALe, paraMtu sarve core tenA nokara jevA thaIne tenI pAse ne pAse rahyA ane pitAnA manamAM aMdarakhAnethI 1 siddhAntane A aprabuddha ziSya che te mATe juo pR. 155-58,
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1592 upamiti bhavaprapaMca kathA [ prastAva 6 dhrujatA rahyA, bItA rahyA. cAritradharma vigere rAjAo pitAnA zeThanuM ATaluM paNuM vIrya joIne manamAM jarA jarA malakAtA rahyA ane pi tAnA moTA lazkara nagara ane saMbaMdhIo sAthe maLIne rAjI thayA, je yoginI daSTidevIe agAu rAjAone vaza karI lIdhA hatA te paNa madhyamarAjane atyaMta bAdhA pIDA nIpajAvI zakI nahi. upara pramANe hakIkata banavAthI madhyamarAjA jeNe pitAnA maMDaLane thoDuM thoDuM jItI lIdhuM hatuM, te pitAnuM rAjya calAvavAmAM samaya pasAra karatA hatA ane pitAnuM sAmrAjya vistAravA mATe gya avasaranI rAha joto hato. bahirdezamAM e madhyamarAjanA bahu vakhANa thayA leke kahevA lAgyA ke A rAjA khare bhAgyazALI che, puNyazALI che, ene sAce mArga prApta thayuM che, ene dhanya che. svarUpa darzana, jainazAsanamAM vartatA je jIvoe sAce mArga prApta karyo heya, jenAM mana sAcI zraddhAthI zuddha thayelAM haya, jeo jIvA ajIva vigere tanA jANakAra hoya, jeo potAnI zakti pramANe bane teTalAM pApothI pAchA haThelA hoya (dezaviratiyukta), jeo potAnI vizuddha pariNatithI AkhA bhuvanane banI zake teTale AnaMda-AhvAda karAvanAra heya-AvA prANIo je prakAranAM anuSThAna kare te prakAranAM AcaraNe madhyamarAjAe potAnuM rAjya bhagavatI vakhate karyo hato ema samajI levuM, paralakane mATe udyama karanArA AvA je prANuo hoya ane jeo mokSane kharekharUM tattva samajI gayA hoya teo je prakAranuM vartana kare tevA prakAranuM vartana karanAra A madhyamarAjA hatA. e madhyamarAjanA pitA karmapariNAma hato te tenA AvA prakAranA vartanathI kAMIka rAjI thaye. eTale jyAre ene rAjyakALa pUre 1 dezaviratinI bhAvanA hamezA sarvasaMgatyAganI hoya che ane evI bhAvanA hoya te ja dezayAga barAbara banyo rahe che ane AgaLa pragati thayA kare che.
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13] 3. 4. vimadhyama-madhyamarAjya. 1583 thaze tyAre asaMkhya sukhathI bharapUra vibudhAlayamAM tene (madhyama) laI gaye.' 1 cothA madhyama varganA jIvonuM pRthakkaraNa karatAM tavArthabhASyamAM pUjyapAda umAsvAti mahArAja kahe che ke ghohitAva, kavanane madhyamaH zivA nA madhyama prANI sarvadA paralokamAM potAnuM hita thAya teTalA mATe dharmakriyAmAM pravarte che. adhamAdhama banne bagADe che, adhama A bhavane ja jue che, vimadhyama banne sudhAravA svatra kare che tyAre madhyama paralokanA hitanI apekSA rAkhI sarva kArya kare che, papurUSa caritranA lekhaka kSemakaragaNi jaNAve che ke-madhyama puro dharma artha kAma ane mokSa e cAre purUSArthane mAnanArA hoya che, paNa e cAramAM mokSane parama tatva mAne che; chatAM enAmAM sattvanI hInatA hoya che ane e strIputramAM baMdhAyelA rahe che, e paramArtha barAbara jANe che, saMsAranI asAratA samaje che, viSayIone thatAM bhayaMkara pariNAmo avaloke che, indriyonI unmAgamanavRtti samaje che, chatAM viSanI madhuratAne lIdhe, idri capaLa hovAne lIdhe, saMsArasvabhAva ekadama na oLaMgI zakAya tevo hovAne lIdhe, (tene) mokSa najIka na hovAne lIdhe ane karmano prabhAva aciMtya hovAne lIdhe tevA prANI dIkSA grahaNa karI zakatA nathI, sarvavirati AdarI zakatA nathI ane saMsAramAM rahI banatuM dharmadhyAna kare che. jIva ajIva tatvane jANanArA samyagdaSTi jIvo jinavacananA rahasyane jANanArA, potAnI zakti pramANe tyAga karI vRtta paccakhANa karanA zrAvake A vargamAM Ave che. uparAMta je svabhAve bhadraka hoya, aMtaHkaraNapUrvaka dayA karanArA hoya, zakti chatAM zAMti, nirabhimAna, saraLatA, nirlobha Adi guNayukta hoya, dAna ApanArA, zILa pALanAra, tapa karanArA ane aMtaramAM zuddha bhAva bhAvavAvALA hoya tevA prANIo A madhyama varganA che. A saMbaMdhamAM jinacaMdra nAmanA eka vaNikaputranuM daSTAna ApyuM che e kumAra sAhasika ane potAnA baLa upara AdhAra rAkhanAra hoi lamI prApta karavA paradeza vahANamAM gaye, tyAM cAra strIo para, samudramAM DUbe to paNa devakRpAthI Rddhi ane strIone meLavI zako ane aneka prakAranI ddhi samRddhi bhogavatA chatAM bhavanabhAnu gurUnI kRpAthI dezavirati aMgIkAra karI AnaMdathI rahevA lAgyo. sarva graMthakAronA mata pramANe dezaviratidhara zrAvako ane satya tatva samajanA-mokSAbhilASI 5Nu kaSTasAdhyanI koTimAM mUkavA yogya prANIone A cothA vibhAgamAM samAveza thAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14 muM. 5. uttamarAjya. IIIche. vi tarka vizeSa hakIkta jaNAvatAM aprabuddha ziSyane kahe che uparanA traNa prakaraNamAM jaNAvyuM tevuM nikRSTa, A adhama, vimadhyama ane madhyamanuM caritra joIne ane teonI rAjyakAryane aMge judI judI paristhitinuM avalokana karIne tyAra pachI have pAMcame uttama rAjA e saMbaMdhamAM zuM karaze, kevI rIte rAjya pALaze, tenA rAjyamAM kevA kevA bana banaze ane tenuM vartana kevuM raheze te jANavA mATe huM ghaNo utsuka thaye, mArA manamAM e bAbatanuM kautuka zarUAtathI ja bahu thayuM. A pAMcamA rAjAnA rAjyamAM vaLI kAMIka navI dhAmadhumo thaze tethI jarUra kAMI jovA jevuM maLaze ema dhArI huM ghaNuM kutUhaLamAM paDI gayo. 5, uttamarAjya, anyadA AkhA rAjyamAM-tamAma gAmamAM ane zaheramAM agAu mAphaka ghoSaNA thaI ke-A varase uttama rAjA sarva upara rAjya karaze. AvA prakAranI ghoSaNuM sAMbhaLIne suMdara ane asuMdara banne aMtaraMga rAjAonA AkhA parivAramAM vicAraNuM cAlI ke A navo rAjA kevo nIvaDaze. cAritrarAjanA sainyamAM ane maharAjAnA sainyamAM vaLI eka navo anumAna ane vicAraNane khaDakhaDATa cAlyo ane A navIna rAjA teo pratyekanA saMbaMdhamAM ke nIvaDaze te saMbaMdhI maMtra thavA mAMDyo. sAdhakathita uttama guNe, have sabaMdha maMtrIe AkhA sainyanI zAMti jALavI rAkhavA sArU cAritradharmarAja samakSa A uttamarAjanA guNenuM vistArathI varNana karI batAvyuM te A pramANe
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5. uttamarAjya, 155 aha le! tame A navA rAjyathI jarA paNa gabharAze nahi. A nava rAjA te ghaNe sAre che, e ApaNuM tarapha ghaNuM heta rAkhanAre che ane ApaNuM AnaMdamAM ghaNuM vadhAre kare tevo che. enA saMbaMdhamAM eka ghaNI jANavA jevI hakIkata e che ke e rAjA pitAnuM A (navIna) rAjya aneka mahAmUlyavALAM ratnothI bharapUra che e hakIkata bahu sArI rIte jANe che, kaI kaI agAunA rAjAo pitAnAM rAjyane oLakhatA ja na hatA evo A mUrkha rAjA nathI, eTaluM ja nahi paNa A paNuM AkhA lazkaranA dareka nAyaka senAnI ane uparIne e barAbara nAmathI ane guNathI pIchAne che, ApaNe darekamAM zA zA guNe che ane te guNone ane pitAne dareka sAthe keTale saMbaMdha che te sarva te barAbara samaje che; vaLI ApaNuM lakara kevuM che, keTaluM che, ApaNuM sainyanA nAnAmAM nAnA senAnInA guNe kayA kayA che. ApaNuM saMbaMdhamAM kyAM kayAM gAme nagare ane sthAne che, kayA kayA deza che, ataraMga rAjyamAM kayA kayA core che ane koNa sAcI pavitra dAnatanA che-e sarva hakIkata te barAbara jANe che; vaLI A rAjyamAM kayA prakAranI paristhiti ghaNI uttama prakAranI che. barAbara vastusthiti zI che te uttamarAjA sArI rIte jANe che, rAmaje che ane vicAre che. vaLI tamane eka vadhAre agatyanI vAta kahuM. e rAjA vastusthiti samaje che eTaluM ja nahi paNa samajelI vAtane barAbara amalamAM mUkavA te taiyAra che, e ApaNuM sainyanA baLamAM vadhAre karanAre che, ApaNe yaza vadhAranAre che, ApaNA tejamAM vadhAro karAve tevo che, mahAmaha vigere ApaNe duzamanane zatru tarIke oLakhanAre che, temane dAbI denAro che, temane haNanAre che-AvI rIte eka rAjAne gya sarve guNathI te alaMkRta thayela hovAne lIdhe e rAjA ApaNe mATe ghaNe sAre che, mATe tamAre jarA paNa gabharAvAnI jarUra nathI. atyAre enuM rAjya thayuM che te paramArtha najare ApaNuM potAnuM ja rAjya che ema tame rasamaje. deva! A bAbatamAM jarA paNa zaMkA ke saMzaya karavA jevuM nathI." cAritrarAjyanA vargamAM AnaMda, moharAjyanA vargamAM tarakhATa, sadha maMtrInAM AvAM vacana sAMbhaLIne cAritradharma vigere rAjAonAM mukhakamaLa ghaNu praphullita thayAM, sarvane ghane AnaMda thayo. pachI teoe saMtoSathI AnaMdamAM AvI jaI cAre tarapha lekene camakAra thAya te hI mahatsava karyo, vadhAmaNI ApI ane paraspara
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1596 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 6 abhinaMdana ApyuM, sarva rAjAo AnaMda rasamAM lIna thaI gayA ane gAvA lAgyA ke idamuttamarAjyamaho prabalaM, dlitaakhiltskrvRndblm| acireNa bhaviSyati tatsadRzaM, pramadAya ca sAdhujanasya bhRzam // "ahoA uttamarAjanA prabaLa rAjyamAM eronA AkhA TeLAne dAbI nAMkhavAmAM Avaze, thoDA vakhatamAM te uttama prakAranuM "thaI jaze ane khAsa karIne sAdhu purUSone te ghaNe AnaMda ApanAra thaze. mahAmahanA rAjyamAM uttama rAjAnA rAjya saMbaMdhI samAcAra phelAyA ane maMtrIe tenI hakIkta spaSTa karI eTale sarve rAjAo ane AkhuM mahArAjAnuM lazkara te taddana hatAza thaI gayuM. teo mukhethI bAlavA lAgyA ke "are ! A te ThAra muA ! !" dekhAvamAM paNa jANe teo marI gayA hoya tevA adhamuAsarakhA thaI gayA. teo vicAravA lAgyA ke have kyAM javuM? kyAM nAsavuM? are A jIvitane bacAva kema kare? kevI rIte karavo ? AvA vicAramAM AkuLavyAkuLa thaIne aneka vikalpa karavA lAgyA, ghaNuM muMjhAvA lAgyA, bahu duHkhI thavA lAgyA. niSkaTaka rAjya mArga, pitA karmapariNAma pAsethI rAjya prApta karIne uttamarAjAe prathamaja sidhAnta gurUmahArAja pAse hAjarI ApI ane rAjyanI kharekharI gupta hakIkata zI che ane tenI AMtara sthiti kyA prakAranI che te saMbaMdhI vigatavAra savAla pUchayA te A pramANe - "mahArAja! AvA praveza karavAmAM muzkela rAjyamAM mAre dAkhala kevI rIte thavuM? AvA mahA AkarA pracaMDa erene mAre kevI rIte mArI artha sUcaka nAkhavA? kaI nItie rAjya karavAthI A praznAvali. rAjya mAre barAbara vaza thAya? mArAmAM je zakti che tene mAre kaye sthAne upaga karavo? mahAtmA ! 1 suraza pAThAMtara che, temAM prakamabhaMga thAya che ane eka akSara chaMdamAM guTe che. A trATaka che. 2 mahArAjya saMbaMdhI tAvika khulAso siddhAnta (AgaLa ) ApI zake che, tene atra rUpaka ApyuM che. siddhAntano Akhe javAba hRdayamAM ketarI rAkhavA je che, AkhA graMthanA rahasya jevo che,
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5. uttamarAjya. 1587 Apa sarva prakAranA upAyo jANe che, Apa sarva vidhi ane prakAro samaje cho-te mAruM rAjya niSkaTaka thAya ane mane anya taraphathI trAsa na thAya ene rasto batAvo." uttamarAje A zarUAtamAM ja savAla karyo eTale tene uttara ApatAM siddhAntasUri bolyA "vatsa! tuM rAjyane kharekhara lAyaka che emAM jarA paNa zaMkA nathI; kAraNa ke mekSa meLavavAnI tane prabaLa IcchA thaI che ane te IcachA pAra pADavA sArU tuM dharma sAdhavA ujamALa thayela che; vaLI tuM saMsArathI ghaNe dUra raheto jAya che ane dhanasaMgraha kamANuM rakSaNa ke vyayanI bAbatamAM temaja indriyanA viSayabhegamAM ( artha kAmamAM) te pravRtta thatuM nathI ane te bannethI ulaTa sAme cAle che. A sarve yogya prANInAM lakSaNa che. vaLI mokSamAM javAne mATe je prANIo yogya pravRtti karatA hoya che teonI je vizALa AbarU hoya che, ane e raste cAlanArane prasaMgopAtta je mahAna sukha maLI Ave che temAM te lapaTAtA nathI, phasAtA nathI, dabAI jatA nathI, jethI te temane baMdhanabhUta thatAM nathI-e pramANe paNa tane thatuM jovAmAM Ave che. vaLI A saMsArane Akho prapaMca tane dIvA jevo ceo jaNAI Avela che, tuM tenuM rahasya, tenI dhaTatA ane tenuM viSamapaNuM paNa samaje che tethI pitAe je rAjya tane ApyuM che te rAjyane te barAbara jANI lIdhuM che. rAjyanA jJAnavALAmAM je lakSaNo hoya te tArAmAM barAbara dekhAya che tethI e rAjyane mATe tArI gyatA che ema mAre nirNaya thayuM che. ahe nattama! have e rAjyamAM dAkhala thavAnA upAye zA che ke huM tane vigatavAra kahuM chuM te barAbara lakSya rAkhIne sAMbhaLaHrAjyapraveza upAya. "tatra bhoH pravizatAntaraGgarAjye narapatinA prathamameva praSTavyA guravaH, samya"ganuSTheyastadupadezaH, vidheyAhitAgninevAgnestadupacaryA, kartavyaM dharmazAstrapAragamanaM, "vimarzanIyastAtparyeNa tadbhAvArthaH, janayitavyastena cetaso'vaSTambhaH, anuzIlanIyA "dharmazAsne yathoktAH kriyAH, paryupAsanIyAH santaH, parivarjanIyAH satatamasantaH, " rakSaNIyAH svarUpopamayAH sarvajantavaH, bhASitavyaM satyaM sarvabhUtahitamaparuSamana"tikAle parIkSya vacanaM, na grAhyamaNIyo'pi paradhanamadattaM, vidheyaM sarvAsAmasmaraNa"masaMkalpanamaprArthanamanirIkSaNamanabhibhASaNaM ca strINAM, kartavyo bahiraGgAntaraGgasaGga 1 puNyanA phaLa tarIke 18
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 66 sAya, dhAraNIyaH saMyamopakArI mahAyativezaH, yApanIyaM navakoTivizuddhenAhAro" padhizayyAdinAtmazarIraM, vihartavyamaniyatavihAreNa, na dAtavyastandrAnidrAlasyavi'pAdAdInAmavakAzaH, na mUcchitavyaM mRdusparzeSu na gardhitavyaM svAduraseSu, na mohi'tavyaM surabhigandheSu, nAdhyupapattavyaM kamanIyarUpeSu, nAbhikAMkSitavyaM kaladhvAneSu, 'nodvejitavyaM karkazazabdebhyaH, na jugupsanIyAni bIbhatsarUpANi, na dveSTavyamamano 64 : jJaraseSu, na ninditavyA durabhigandhAH, na garhaNIyamakAntasparzeSu, pratikSaNaM kSA"lanIyo vizuddhabhAvanayAtmA, bhavitavyaM sadAsaMtuSTacittena samAcaraNIyaM vicitraM " tapazcaraNaM, vidhAtavyo'navarataM paJcavidhaH svAdhyAyaH, praNidheyaM paramezvare satatama"ntaHkaraNaM, vartitavyaM samitiguptiparipUtena mArgeNa, parisoDhavyAH kSutpipAsAdayaH " parISahAH, titikSitavyA divyAdyupasargAH, abhyasanIyaM dhITatismRtibalAdhAnaM, 'yatitavyamasaMpanna yogeSu. da 1598 66 .. 8rarAjAe aMtaraMga rAjyamAM praveza karatAM praveza karatI vakhate huM prathama ja gurUmahArAjane sarva hakIkata pUchavI; gurU mahArAja je " upadeza Ape-je mArga batAve, tene kharAkhara jarA paNa goTA vALyA da vagara anusaravA, amalamAM mUkavA; vedanA maMtranA pATha karAvIne ghare " agnihotrI agnine rAkhe ane je prakAre agninI sArasaMbhALa kare " te pramANe gurUmahArAjanI sevA kharadAsa uDAvavI; dharmazAstranAM graM t 1 sapanna pAThAMtara. 2 ahIM aMtaraMga rAjyanA praveza mATe tera khAkhatA mukhyatve karIne batAvI che te nIce pramANe che. (1) gurUupacaryA. (2) zAstrAbhyAsa. (3) kriyAAcaraNu, (4) paMcatratapAlana. (5) sAdhutA. (6) iMdriyeApara aMkuza. (7) bhAvanA. (8) saMtAya. (9) tapasyA. (10) svAdhyAya. (11) aMtarazuddhi. (12) parISahaupasargasahana. (13) yAgavahana-vRMdhana. A tera bAbatApara kharAkhara prayatna karavAthI aMtaraMga rAjyamAM praveza thAya che athavA aMtaraga rAjya praveza mATe e sarva bAbate bahu upayeAgI che. praveza karyA pachI zuM karavuM te AgaLa batAve che. 3 agnihotrI gRhastha dhare agni rAkhe tenI bahu saMbhALa rAkhe che, dararAja paMca yajJa karavA paDe che, agni kharAbara cAlatA rahe tenI vyavasthA karavI paDe che vigere vidhi manusmRtimAM batAvela che.
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5, uttamarAjya. 1589 "thane bahu sArI rIte mananapUrvaka abhyAsa karavo ane tenA pAra gAmI thavuM; e dharmazAstramAM-graMthomAM batAvelI hakIkatanuM rahasya UMDA " utarIne vicAravuM, e hakIkata barAbara samajIne manamAM tene mATe cokkasa khAtrI karavI ane tenA pratye hRdaya dRDha karavuM; dharmazAstramAM "je je kriyA anuSThAne batAvyAM hoya te te AkAre tenuM pAlaNa karavuM; saMta mahAtmAonI sevAcAkarI karavI; durjana halakA nIce manuSyathI hamezAM dUra rahevuM ane temane paricaya cheDI de; 1 sarva prANIo pitAnI jevA ja che, potAnI upamA apAya tevA che tema gaNIne jevI rIte pitAnuM rakSaNa karavAmAM Ave che tevI rIte te "sarvane bacAva kare, temanuM rakSaNa karavuM, temane prANudAna ApavuM; 2 'satya vacana bolavuM te paNa sarva prANIone hita kare tevuM hoya te "belavuM, AkaruM na hoya tevuM belivuM, tene vakhata na vahI gayela hoya tyAre (gya avasare) vakhata vicArIne bolavuM ane parIkSA karIne "bolavuM; 3 pArakA dhanane eka tala jeTale bhAga paNa dhaNInA ApyA vagara le nahi, 4 samagra strIvarga sAthe bhASaNa karavuM nahi, temAnuM smaraNa karavuM nahi, teo saMbaMdhI kalpanA karavI nahi, temane prArthanA karavI nahi, temanI sAmuM jovuM nahi, tathA temanI sAthe vAto karavI nahIM; 5 bAhya ane aMtaraMga sarva prakAranA saMgano tyAga karave; AtmasaMyamanI bAbatamAM khAsa upakAra karanAra sAdhuveza dhAraNa - 1 ahIMthI pAMca varata zarU thAya che te batAvavA tene eka be evI saMkhyA Apela che. 2 belAne aMge pAMca vAta karI. satya bolavuM, hitakAraka belavuM, sAmAnya para bAjAnI jema paDe tema nahi paNa zAMtithI samajAya tevuM bolavuM, vakhatasara ane vakhatane yogya bAlavuM ane manamAM vicAra karIne parIkSA karIne besavuM. A vAta bahu vicAravA yogya che. ekalA nagna satyane satya kahevAmAM AvatuM nathI e jaina paribhASA samajavA yogya che. 3 A strIsaMgamAM ziyaLanI nave vADone yukti pUrvaka samAveza karyo che, strIoe sarva bAbata ghaTatA pheraphAra sAthe purUSo mATe samajI levAnI che. 4 A aMtaraga ane bAhya parigrahatyAganI vAta che. bAhya parigraha nava prakArano kahyo cheH dhana, dhAnya, kSetra, ghara, rUpuM, senuM, anya dhAtuo, dvipada ane catuSpada. matalaba je vastuo ane prANIo upara mAlakI haka sthApita thAya te bAhya parigraha. aMtaraMga paricaha cauda prakAre che. strIveda, purUSada, napuMsakaveda, hAsya, rati, arati, bhaya, zeka, jugupsA, mithyAtva, krodha, mAna, mAyA, lobha. A banne prakAranA parigrahane saMga sarvathA cheDavAno atra upadeza che. e pAMcama vrata che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1600 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 " karavA; nayakoTie vizuddha AhAra upadhi zayyA vigere laine enAvaDe " zarIranA nirvAha karavA, gAma, nagara vigerenA pratibaMdha rahita niHspRha" paNAthI vihAra karavA; ghanuM ghena (taMdrA), uMgha, ALasa athavA nAumedI " ke zokane jarA paNa avakAza ApavA nahi; 1 sArA sukomaLa sparza" upara mUrchA karavI nahi; 2 svAdavALA rasAmAM vRddhi karavI nahi; 93 sugaMdhI vAsAmAM meAhI javuM nahi; 4 manapasaMda rUpomAM Asakta thavuM nahi; pa kAnane pasaMda paDe tevA avAjo upara rAcI javuM nahi; 5 ulaTI rIte joie te kAnane pasaMda na paDe tevA zabdo rAga ke " avAjo sAMbhaLIne udvegamAM paDI javuM; 4 Adya najare kharAba lAge " tevAM rUpe! joine niMdA na karavI, ghRNA na karavI; 2 manane pasaMda " na Ave tevA rasAne dveSa na karavA; 3 durgaMdhI Ave tevI gaMdhAnA " prasaMga thatA manamAM dveSa na lAvavA; 1 arUcikara sparzanA prasaMgo Ave " tyAre tenA tarapha kacavATa karavA nahi; dareka kSaNe dareka paLe atyaMta " vizuddha bhAvanAjaLe karIne AtmAne dhoi sApha rAkhavA; hamezAM " manamAM sarva prakAre saMteASa rAkhavA; vAraMvAra aneka prakAranAM tapa " karavAM; AkhA vakhata pAMca prakArano svAdhyAya' karyA karavA; sarvadA " paramAtmAmAM aMtaHkaraNane sthApana karavuM; pAMca samiti' ane traNa 1 ATalA uparathI ema jaNAya che ke dravyaliMga paNa ghaNuM upayegI che. sAdhunA veza paNa ghaNA upakAra kare che, e vezathI ja amuka kAryo te thatAM nathI, vyavahAradharma AvI rIte upayAgI thAya che, pachI vicArane pariNAme bhAvasAdhupaNuM AvI jAya che athavA AvavAno saMbhava rahe che. 2 munie peAtAne mATe sajIva nirjIva karavuM nahIM, karAvavuM nahIM, karanArane sAruM jANavuM nahIM; vecAtuM levuM nahIM, levarAvavuM nahIM, vecAtuM lenArane sArUM mAnavuM nahIM; pakAvavuM nahIM, pakAvarAvavuM nahIM, pakAvanAranI anumeAdanA karavI nahIM. e rIte nava bheda thAya che. A navA vizudhdha AhArAdi grahaNa karavAM e sAdhune phktavya che. 3 eka jagyApara rahevAthI aneka prakAre pratibaMdha thAya che, rAganuM kAraNa vadhe che, tethI sAdhuoe eka jagyAparathI khIjA jagyApara musApharI karyAM karavAnA hukama che tene vihAra kahevAmAM Ave che. 4 ahIMthI spaA, rasa, ghrANu, cakSu ane kahyuM e pAMca indriyAnA kramanane viSaya zarU thAya che. 5 paMcasvAdhyAyaH 1 vAcanA ( vAMcavuM te ), 2 pRcchanA ( pUchyuM te), 3 parAvartanA ( pAchaLanuM yAda karavuM te), 4 anuprekSA ( artha vicAraNA, aMdara aMdara carcA karavI te ), ane 5 dharmakathA ( dharmanI vArtA karavI ). 6 pAMca samiti ane traNa gupti mATe jIe R. 3. pra. 14.
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1601 prakaraNa 14] 5. uttamarAjya. "guptithI pavitra thayelA mArge niraMtara cAlavuM; sudhA pipAsA vigere bAvIza parISaha barAbara sahana karavA prasaMge devamanuSyAdita "upasargo thAya te paNa barAbara sahana karavA; buddhi dhIraja ane "skRtinuM jeTaluM banI zake teTaluM vadhAre baLa dhAraNa karavAno abhyAsa "pADo; je zubha vege prApta thaI zakyA na hoya tene meLavavA mATe banI zake teTale pUratA prayana karo." A pramANe karavAthI rAjAnA rAjyamAM praveza thaI zake che. tAre paNa tyAM e prakAre praveza kare." uttamarAje kahyuM "jevI bhagavAnanI AjJA !" pachI siddhAnta gurUmahArAje upadeza AgaLa calAvyuM. aMtaraMga rAjyamArga abhyAsa vairAgya sahAya. aMtara praveza pachInAM kAryo. cittavRttinAM sthAna darzana. audAsinya rAjya mArge. adhyavasAya rUpa jhare. sApha karanAra cAra yogini. dhAraNuM nAme mahA nadI. dharma dhyAna daMDelaka. sabIja nAmane gamArga zukala dhyAna daMDelaka. nibajanAmane gamArga ga vetALa vinAza. zailezI nAme mahA mArga. nivRtti nAmanI nagarI. samatA nAme ganalikA. " vassa ! yadyevaM tato bhaviSyati tatra rAjye tava pravezaH, kevalaM grahItavya" stvayAyamantaraGgo'bhyAsanAmA svAGgikaH sahAyaH, tathA cAritradharmasainyAdAgami 1 yuganA ghaNA artha che. sAdhuo gyatA prApta karavA yogavahana kare che teno atra nirdeza jaNAya che. sUtra vAMcana ane saMyamasthirIkaraNa mATe yoganI AkhI pranAlikA batAvI che. kALagrahaNa vigerenI temAM khAsa vidhi hoya che. anubhavIne pUchavAthI athavA jevAthI A prakriyAno khyAla Ave che.
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 "dhyati te vairAgyAbhidhAno dvitIyaH sahacaraH, tatastAbhyAmabhyAsavairAgyAbhyAM sa" hitena bhavatA tatra rAjye praveSTavyam ; niroddhavyo mahAmohAdisainyasya yanato " bahiHpracAraH, nihantavyA yathAdarza balAnnirgacchantastatsainikAH, saMdhIraNIyaM cAri"dharmasainyaM, sthirIkartavyA cittavRttirAjyabhUmiH, pravartitavyA maitrImuditAkaruNo"pekSAbhidhAnAzcatasro mahAdevyaH, tataH samagrasAmagrIkeNa satA pUrvadvAreNa praveSTavyaM " tatra rAjye bhavatA; tasya ca vAme digbhAge mahAmohAdisainyAdhArabhUtAni sarvA" Nyapi grAmanagarAkaraparvatanadyAdIni prativasanti; dakSiNe tu digbhAge cAritradharma"sainyasya sambandhIni grAmAdIni vidyante; sarvAdhArA punasteSAM cittavRttirmahATavI "vartate. tasyAzca paryante pazcime digbhAge vidyate nivRti ma nagarI. sA hi tAM ma" hATavImatilaGghaya vyavasthitA. tAM ca nirvRtinagarI prAptasya te paripUrNa bhaviSyatyasya " rAjyasya phalam , atastadgamanArthameva prasthAnaM vidheyaM. na kartavyo'nyatra bhavatA pra"tibandhaH; gantavyaM ca tasyAM nagaryAmanavarataprayANakaizcittavRttimadhyabhAgavartinAtya"ntapraguNena mahAmohAdisainyAspRSTena cAritradharmAdisainyAtivallabhena satatamaudAsI"nyanAmakena mahArAjamArgeNa. itazcAdAvevAsti tAvadadhyavasAyo nAma mahAhUdaH, " sa yadA paGkakaluSo bhavati tadA prakRtyaiva mahAmohAdisainyaM poSayati cAritradharmA"nIkaM tu pIDayati, yadA punaH prasannatayA svastho bhavati tadA so'dhyavasAyamahA" hRdazcAritradharmasainyaM tatsvabhAvatayA bRhayati mahAmohAdibalaM tu karzayati; ata eva "mahAmohAdayastaM svopakArArthaM kaluSayanti cAritradharmAdayastvAtmopakArArthameva taM "prasAdayanti. bhavatA tu tasyAdhyavasAyamahAhRdasya prasAdanArtha tAzcatasro'pi mahA" devyo niyojyAH, yato nipuNAstAstasya nitarAmamalatAkaraNe. tataH prasannIbhUte " tatrAdimahAhUde puSTIbhUteSu cAritradharmAdiSu svAGgikabhUpeSu karziteSu mahAmohAdi" taskareSu punaragrato gantavyam. tato bhaviSyati tasmAdeva mahAhadAt pravRttAdhA"raNA nAma mahAnadI. sA ca sthirasukhayAnAsanopaviSTenocchvAsarahitamativegena "gacchatA parityajya niHzeSamindriyavyAkSepaM bhavatA prAptavyA. tasyAzca janayiSyanti " te mahAmohAdizatravo vividhavikalpakalpakallolakAn; te bhavatAtyantAvahitena " bhaJjanIyAH. tato drakSyasi tvaM dharmadhyAnanAmAnamatipraguNaM daNDolakaM, tena ca ga"ntavyam. sa ca gatvA patiSyati sabIjayogAbhidhAne mahati mArge. tena ca gaccha"taste pratikSaNaM pralayIbhaviSyanti sarve'pi mahAmohAdizatravaH, samuccalayiSyanti " teSAM sambandhIni samastasthAnAni, prabalIbhaviSyanti cAritradharmAdayaH, dhavalatA "dhArayiSyati samastApi rAjyabhUmiH, na bhaviSyati ca rajastamaso mApi. tato la"psyase tvaM zukladhyAnAbhidhAnaM daNDolakaM, tena ca gacchato bhaviSyati te vimalake"valAlokaH tataH sa daNDolako gatvA miliSyati nirbIjayogAkhye bRhati mArge. "tatra ca sthitena tvayA viSamaripusamIkaraNAya vidhAtavyaH kevalisamudghAtAkhyaH "prayatno, nihantavyAzca yogAkhyAnayo duSTavetAlAH, tataH paraM bhaviSyati zailezInAma
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5. uttamarAjya. 1603 "vartanI, tayA gantavyaM; saiva tasyAM nivRttinagaryo bhavantaM prApayiSyati sA yto'"nAratatikratIti. ___"ete ca sarve tamaudAsInyanAmakaM mahArAjamArgamamuJcata eva bhavataH saMpa" tsyante vyatikarAH. anyacca-tatra gacchatA bhavatA grahItavyA samatAnAma yogana. "likA, tasyAM ca pAtanIyA nijA dRSTiH tatastasyAM samatAyAM patitadRSTestava bhavi" Syati yathAvasthitapadArthadarzanaM. tataH svayameva vijJAya pratikSaNaM yathocitaM kri"dasi, liM vahuno viSena rati. abhyAsa vairA- "bhAI ! je ema che te pachI e aMtaraMga rAjyamAM gya sa ha ya "tArA praveza thaze. e bAbatamAM tAre khAsa "eka saMbhALa rAkhavI ane te e ke tAre te vakhate tArA aMtaraMgane aMgabhUta madadagAra a bhyAsa nAmane che tene tArI sAthe rAkhI le, tene "tArA potAnA muddAma mANasa tarIke tAre grahaNa kare. "vaLI te vakhate cAritradharmanA lazkaramAMthI vairAgya "nAmano eka bIjo sabatI tArI sAthe thaze. e sadarahu abhyAsa ane vairAgya bannene sAthe rAkhIne "tAre aMtaraMga rAjyamAM praveza kare. tyAra pachI << mahAmaha rAjAnA lakaranA koI paNa mANasane bahAra AvavA devA nahi, tene jarA pharakavA paNa devA nahi ane enA keI paNa lazkarI ke senAnI "je baLAtkArathI bahAra AvatA jovAmAM Ave to temane dekhatAM ja ekadama mArI nAkhavA. cAritrarAjanA AkhA lazkarane sArI rIte dhIraja ApavI. cittavRtti rAjabhUmine bane teTalI vadhAre sthira karavI. e rAjyabhUmimAM maitrI, muditA, karUNuM ane upekSA nAmanI cAre mahAdevIone e rAjyabhUmimAM 1 abhyAsa magajano viSaya che. avalokana ane TevathI abhyAsa thAya che. vairAgya hadayane viSaya che. jJAna ane caritrano Avo sahayoga thAya e baha chavA joga che. ekalo abhyAsa pAMgaLo che, eka vairAgya keTalIka vAra aMdha hoya che. banne sAthe hoya tyAre aMtaraga rAjyapara vijaya bahu jaldI thAya che. 2 mehanIya prakRtinA udayano rola kara. 3 udayane niSphaLa karI nirjarA karavI. 4 A cAre bhAvanAnA svarUpa mATe juo adhyAmakalpadruma vivecana prastAva prathama ane zrIvinayavijaya upAdhyAyane zAMtasudhArasa graMtha, chellI cAra bhAvanA,
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1604 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 pravartAvavI, temane prasAra vadhAre vadhAre karAva, "e cAre devIonI rAjyapAlanamAM banatI sahAya levI. AvI rIte tArI pAse jyAre sarva prakAranI sAmagrIo taiyAra thaI jAya tyAre pUrva dizAne bAraNethI tAre aMtara rAjyamAM praveza kare. e aMta raMga bhUmimAM DAbI bAjue mahAmaha rAjAnA cittavRtti bhU- "lazkarane rahevA mATe upayogamAM Ave tevA sarva minAM sthAne. "gAma nagara khANu nadI parvata vigere AvI rahelAM che ane jamaNI bAjue cAritrarAjanA lazkarane rahevA mATe upayogamAM Ave tevA gAma nagara DuMgara nadIo AvI rahelAM che. e banne lazkaranAM sthAne rahevAno AdhAra te upara jaNAvelI "cittavRtti bhUmi ja che. agAu je cittavRtti mahA aTavI kahevAmAM AvI hatI te ja A cittavRtti bhUmi che. e cittavRtti aTavIne cheDe AthamaNI " bAjue (pazcima dizAe) niti nAmanI na"garI AvI rahelI che. AkhI mahAaTIvI oLaMgI "jaIe e pachI sAmI bAjue nivRti nagarI Ave che. jyAre e aTavI oLaMgIne sadarahu nivRti " nagarIe te pahoMcIza tyAre tArA sarva manoratha "pUrA thaze, tane aMtaraMga rAjya prApta thavAnuM khare"kharuM phaLa maLaze ane tene sarva prakAre AnaMda AnaMda thaze. ATalA mATe e nagarIe pahoMcavA mATe tAre banI zake teTale moTe prayatna karo. bIjI kaI bAbatamAM tAre kaMI paNa prakArane "aTakAva ke pratibaMdha na kara, keI bIjI bAba"tamAM utarI jaI A bAbatane prayatna maMda pADe nahi. cittavRtti aTavInA barAbara madhyabhAgamAM dAsInya thaIne eka audAsInya nAmano rAjamArga (jAhera rAjya mArga. rasta) nIkaLe che je atyaMta sIdhe che, je rastAne mahAmaha rAjAnuM lazkara aDI paNa zakatuM nathI, je 1 cittavRtti aTavInA varNana mATe juo .. 4. pra. 9. 2 dAsIkhyaH udAsInatA, alagapaNuM. 5rabhAva5ra udAsInatA thAya, te tarapha avagaNanA thAya tyAre ja AtmadharmanI prApti thAya che,
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5. uttamarAjya. 1605 avyavasAya sa re va 2. "cAritradharmarAjanA lazkarane atyaMta vahAle che, e raste cAlu prayANa karIne tAre nivRtinagarIe cAlyA javuM. have te raste cAlatAM prathama adhyavasAya nAmanuM sarevara Ave che. e sarovaramAM "evI vicitratA che ke jyAre kacarAthI e kharaDAyeluM hoya che tyAre svAbhAvika rIte te mahAmaha rAjAnA lazkaranuM poSaNa kare che ane cAritrarAjanA lazkarane pIDA kare che, paraMtu jyAre prasannatApUrvaka "e svastha (svabhAvamAM rahenAra-melakacarA vagaranuM) hoya che tyAre tene tevo svabhAva hovAthI e cAritrarAjanA AkhA lazkarane puSTa kare che, AgaLa pADI Ape che ane mahAmaharAjanA lazkarane " nirbaLa kare che, dAbI de che. e sarovaranA AvA "svabhAvane lIdhe mahAmaharAjAnuM AkhuM lazkara tene pitAnA hita sArU bane teTale DoLI malinA kare che ane cAritrarAjanuM lakara potAnA lAbha"khAtara tene nirmaLa kare che. tene eka khAsa upAya e mahAna saravara sApha karavA mATe batAvuM. e "sarevara sApha karavA sArU tAre cAra mahAdevI"onI nimaNuka karavI ane te kAma temane soMpI devuM, " kAraNa ke mela sApha karavAnA kAmamAM ane sarovarane " taddana nirmaLa karavAnA kAmamAM e cAre jogaNIo "ghaNI kAbela che. AvI rIte prathama A mahAna " adhyavasAya sarovara sApha thaI jAya, cAritradharmarAjanuM lazkara vadhAre baLavAnuM thAya ane pari sApha karanAra cAra ginI. 1 adhyavasAyaH AtmAnA vicAro. adhyavasAyane mananI jarUra paDatI nathI. zuddha ane malIna banne prakAranA adhyavasAya thAya che ane A vakhata cAlyA kare che. cittavRtti aTavImAM adhyavasAya kaMDa barAbara gya sthAne che. 2 jyAre moTAM sarovaro gaMdAM thaI gayAM hoya tyAre tenA para dekharekha rAkhavA mATe jogaNIo nImavAmAM Ave che, jeo aMdarane kacaro kADhI nAkhe che ane no kacaro aMdara na paDe tenI vyavasthA rAkhe che. 3 A cAre devIonAM nAmo upara AvI gayA che: te maitrI, muditA (prameda), karUNA (dayA) ane upekSA (mAdhyacca ) bhAvanAo che. e cAre bhAvanA adhyavasAyanI nirmaLatA kare che. 19
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1606 dhAraNa nadI. upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 6 "NAme tArA aMgita bhAyAta rAjAe vadhAre puSTa "thAya ane mahAmaha rAjanA lazkarIo dabAI jAya "ane baLahIna thaI jAya eTale vaLI tAre AgaLa "prayANa karavuM. AgaLa cAlatAM upara jaNAvelAM mahAna sarovaramAMthI nIkaLatI eka dhAraNA nAmanI moTI nadI tArA rastAmAM Avaze. tAre tArI sarva "halacAle ane Asanone sthira karI daIne ane zvAsozvAsane paNa baMdha karI daIne temaja sarva iMdriyeno vyAkSepa tajI daIne ekadama e nadIe pahoMcI "javuM. e nadIe jyAre tuM pahoMcIza tyAre mahAmaha "vigere dvArA moTA bhayaMkara duzmano e nadImAM saMkalpa "vikalpa rUpa aneka mejao utpanna karaze, paraMtu "tAre atyaMta sAvadhAna rahIne jevAM e mojAMo UThe "ke turataja tene bhAMgI nAkhavAM. e nadI oLaMgIne " tuM AgaLa cAlIza tyAre tArA jovAmAM *dharmadhyAna nAmano daMDelaka Avaze. e nAno TuMke rasto che. "e nAnA rastAne mArga tAre cAlavuM. e daMDelaka AgaLa cAlatAM sabIjaga nAmanA meTA rastA "upara paDaze. e mATe raste cAlatAM mahAmohavi gere tArA sarve bhayaMkara zatruono nAza thato jaze " ane teone rahevAnAM sarva sthAnake paNa asta vyasta thaI UMcAM nIcAM thaI jaze, paDuM paDe jevI "sthitimAM AvI jaze. vaLI e raste cAlatAM cAritradharmavigere anukULa mitro vadhAre baLavAna dharmadhyAna 'Dela ka. sa bI ja yogamArga. 1 yugamAM dhAraNA prANAyAma pachI ane dhyAna pahelAM Ave che. enAthI cittanI sthiratA thAya che, mananI ekAgratA vadhe che ane yoganiSThatA prApta thAya che. ene vadhAre vivecana mATe juo yoga graMtha. 2 dhAraNuM pachI dayAna Ave temAM prathama dharmadhyAna ane pachI zukaladhyAna. e darekanA cAra cAra pAyA che. dharmadhyAna sabIjadhyAna kahevAya che. zukaladhyAna nibaja che. karmathI sarvathA mukti zukaladhyAna karAve che, bIja eTale karma. yogazAstramAM dharmadhyAna ane zukaladhyAnanuM vistArathI varNana che. 3 Delaka ene mATe mULamAM 3o zabda che. eno artha "be parvatavaccenI khINa pradeza" paNa thAya. e pUla (bridge) jevA hoya che. himAlayamAM bahu sthAne che, keDI" zabda meM mUke che te paNa yogya jaNAya che.
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14]. 5. uttamarAjya. 1607 thaze. tArI AkhI rAjyabhUmi (aMtaraMga) vadhAre vadhAre zveta ane vizuddha thatI jaze. temAM rAjasapaNuM ane tAmasapaNuM agAu rahetuM hatuM tenuM nAma paNa nahi rahe. e meTe raste AgaLa vadhatAM vaLI zukaladhyAnakakI. "pAcho eka zukladhyAna nAmane daMDelaka Avaze. e raste cAlatAM melavagara vizuddha kevaLAlaka tane thaze, tuM sarva vastuone ane bhAvane zuddha A "kAramAM yathAsthitapaNe joI zakIza. e daMDelakane nibajoga. "cheDe vaLI nibajoga nAmano mATe rasto A vaze. e rastA upara cAlatAM AkarA zatruone sarakhA karavA mATe tAre kevaLI samudyAta nAmano "bhAre mATe prayatna kare ane tema karIne tAre gitALanAza "yoga nAmanA traNa duSTa vaitALAne nAza kara." 1 rAjasI prakRtimAM ALasa svAda vigere Ave che ane tAmasI prakRtimAM kAma krodha lebha mada vigere cha zatruo Ave che. sAvika prakRti suMdara gaNAya che. bAhya bhAva maTI AMtara bhAva vadhatAM A sthiti thAya che. 2 matalaba tane kevaLajJAna thaze. 3 kevIsamudaghAtaH aghAtI kone sarakhA karavA mATe kevaLIne e samadaghAta karavo paDe che. emAM cauda rAjalokanA pratyeka AkAzapradeza para pitAnA Atmapradezane mUkI vedanIya, AyuSya, nAma ane gAtra e cAre karmone sarakhA (cArene ekI vakhate kSaya thaI jAya evA prakAranAM) karavAmAM Ave che. e karatAM kula ATha samaya thAya che. AtmAnI addabhuta zaktinuM e pariNAma che. prathama samaye emAM daMDa karI AtmAnA pradezane samaNIe sIdhA lAkaDI jema goThave che. bIje samaye tene kapATa kare che eTale daMDane sama bAjue goThave che, AthI caudarAja pramANa "sleTa' thaI jAya che. trIje samaye maMthAna kare che eTale benI cAra bAju daMDamAMthI thaI jAya che. ethe samaye AMtarA pUre che. pAMcame samaye AMtarA saMhare che. chaThe samaye maMthAna saMhare che. sAtame samaye kapATa saMhare che ane AThame samaye daMDa saMhare che. AthI kamAM samasthitimAM AvI jAya che. A adbhuta prayoga che. ene khyAla anubhavIne pUchavAthI barAbara Avaze. AtmAne ane vizvano che saMbaMdha che te AthI spaSTa thaze. juo neTa (5. pra. 16 5. 1280-81). 4 ahIM "ga" kahyA che te mana vacana kAyAnA yogane nirodha samajavo yegAne sarvathA nirodha thatAM caudamA guNasthAnakanI prApti thAya che. jo ke enA para aMkuza to aMtaraMga rAjyamAM pragati thatI jAya che tema thato ja jAya che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1608 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 zailezImArga. " tyAra pachI zelezI nAmano rasto Avaze, te raste tAre cAlavuM. e raste cAlatAM cAlatAM nitinagarI. "nitinagarI Avaze. e nagarInuM nAma nivRti kahevAya che, kAraNa ke e sarvadA sthira che ane tyAM "kaI paNa prakAranI bAdhA pIDA vagara rahI zakAya che. uparanA sarve banA kahyA te je udAsIna nAmane rAjyamArga na mUke, e rasto choDIne ADe" avaLe na cAle te tArA saMbaMdhamAM anukrame sarva banI Avaze. vaLI e raste cAlatAM tAre samatA " nAmanI yoganalikAne barAbara grahaNa karavI. e samatA - "yeganalikAmAM tArI najara nAkhavI. tuM evI rIte ga na li kA. samatAmAM tArI najara nAkhIza ane e naLI vATe "najara karIza tyAre tuM dUranA padArtho barAbara sthi"tie joI zakIza, pachI tuM tArI jAte ja badhI vastuo satya svarUpe joI zakIza ane dareka prasaMge ghaTatuM karI zakIza, tArA hAthamAM e naLI AvavAnI che tethI have tane vadhAre upadeza ApavAnI "jarUra nathI, tuM pite ja sarva bAbatano nirNaya KkarI zakIza. nivRti nagarIne AnaMda prayANu mArgamAM vibhUtie. sAvadhAna rahevA bhalAmaNa "bhAI ! e nivRtinagarImAM te sarvadA occhava mahotsava cAlyA ja kare che, jyAre tuM tyAM pahoMcIza tyAre aMtaraMga rAjyanuM kharUM phaLa tane prApta thaze ane kharekhare rAjyaprAptino lAbha maLaze. tane te vakhate kaI paNa prakAranI bAdhA pIDA raheze nahi, tArA AkhA zatrusamUhano 1 yogano rodha thatAM AtmA parvatanI jema sthira thAya che, tenI astavyasta sthiti taddana maTI jAya che. A sthitine zailezI karaNa kahevAmAM Ave che. zailezI karaNa caudamAM guNasthAnake hoya che caudamAM guNasthAnakane kALa pAMca hastAkSara 23 4 belIe teTalo ja che. A sthiti bahu zeDa vakhata-nAmano ja vakhata cAle che, turata ja sarva karmathI mukti thAya che. 2 "nalikAne artha huM muMgaLI dhAruM chuM. durabInanA arthamAM A zabda vaparAye lAge che. durabInathI dUranI vastu moTI ane spaSTa dekhAya che.
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] 5. uttamarAjya. 1609 nAza thayela hovAthI tuM te vakhate taddana nirbhaya thayela haIza, ane tyAM tuM he bhAgyazALI! hamezA AnaMdanI laheromAM magna rahIza. tArI sAthe aMtaraMga rAjyanA rAjAo che teone paNa ghaNI saMpattio maLaze ane temAM laya pAmIne teo tArI sAthe AnaMda karaze, majA uDAvaze. vaLI tane eka bIjI vAta kahuM te paNa barAbara lakSyamAM rAkhaje. A rA jyamAM nuM praveza kare tyArathI ja tArA zatruno vinAza karanAra baLavAnuM senAnI vairAgyane mokhare rAkhI tAre prayANa karavuM ane abhyAsa nAmanA rastAnA nipuNa bhemIone sAthe rAkhIne te batAve te mArge ja AgaLa cAlavuM. A vairAgya ane abhyAsanI sahAyathI tAre rAjyamAM praveza thaze tyArathI ja pagale pagale tArI saMpattimAM vadhAro thato jaze. have tane vadhAre zuM kahevuM! TuMkAmAM kahuM to tAre A mArga jarA paNa choDe nahi, tArA aMtaraMga zatruone barAbara haNI nAkhavA, bahAranI je kAMI saMpatti ke AkarSaNe dekhAya tenI sAthe ja paNa saMbaMdha kare nahi, cAritradharmavigere tArA kharA hitecchuo che temanuM barAbara paripAlana karavuM, mArAM vacananuM tAre vAraMvAra smaraNa karyA karavuM, he vatsa! e pramANe tuM karIza te badhAM sArAvAnAM thaze, bhAI! have tuM jA, tArI siddhi thaze, tane lAbha thaze! tuM sArI rIte nirmaLa rAjya kara! tane rAjyanuM phaLa barAbara maLaze te amArI mahenata paNa barAbara saphaLa thaze." uttama kumAre javAbamAM kahyuM "jevI prabhunI AjJA !" uttamakumAra vartanA dRSTi devIpara jIta, | nivRtinagare prayANa mahAtmA siddhAntagurUe upara pramANe upadeza ApIne mArga batAvyo te pramANe sarva ghaTanA buddhizALI uttama rAjAe karI, upara je rasto batAvyo hato te ja mArge uttamarAja aMtaraMga rAjyamAM dAkhala thaye ane bAkInAM pitAnAM sarva kartavyo paNa teNe te ja pramANe karyA. - have mahAmaha vigere zatruoe pitAnI zakti batAvavA mATe pelI mahAyoginI dRSTidevInI agAu pramANe pejanA karI ane tene khAsa bhalAmaNa karI ke game tema karIne pelA uttamarAjane vaza karavo; 1 uttamakumAra rAjAe siddhAtagurUne rAjya saMbaMdhI hakIkata pUchavA mAMDI hatI tene siddhAnta gurUe A pramANe uttara Apyo. juo pR. 1596.
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1610 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 paraMtu hakIkata ema banI ke e uttamakumAra te devI daSTine jarA paNa vaza thaye nahi ane ulaTI teNe e jogaNI mahAmAyAne jItI lIdhI, eTaluM ja nahi paNa chevaTe e mahAmaha vigere AkhA zatrumaMDaLane jItI lIdhuM. tyAra pachI e uttamarAjAe dhIme dhIme AkhA zatruvargane vi. nAza karI dIdho ane kaI paNa prakAranI agavaDa ke vAMdhA vagara atyaMta samRddha ane divasAnadivasa vadhatA jatA pratApavALuM suMdara rAjya prApta karIne teNe pitAnA lazkarane sArI rIte pALavA mAMDyuM, AkhI prajAne AnaMda karAvavA mAMDyo ane evI rIte nivRtino rasto teNe chelyo nahi, te ADoavaLe gayo nahi, tethI lekemAM tenI prasiddhi paNa ghaNI thaI. leke te khullI rIte vAraMvAra kahevA lAgyA ke-kharekhara, A uttamakumAra dhanya che, mahA bhAgyazALI che, pharaja bajAvanAra che, mahAtmA che, mahA uttama puNyavAnuM prANI che, eNe rAjyane AvI rIte bahu sAruM pALyuM, e kharekhara rAjA thayo, e nasIbadAra che, kRtakRtya che, prabhAvazALI che!" - tyAra pachI te devatAo dAnavo manuSya idro ane cakravartio tenI aneka prakAre stuti karavA lAgyA ane niSkaTaka muktimArga prayANa karatAM e bahu suMdara mAna pUjana pAme. tyAra pachI eNe aneka sukhothI bharapUra ane traNe bhuvanamAM prasiddhi pAmela manahara aMtaraMga rAjya pALavA mAMDyuM, rAjya karavA mAMDyuM ane potAnI yAdazakti ghaNI jabarI hovAthI je mArga siddhAnta gurUmahArAje batAvyo hato te raste te AgaLa vadhato cAlyo ane nivRtine najIka najIka karo mArga kApavA lAgyuM. tema karavAmAM teNe oNdAsInya mArga barAbara pakaDI lIdhe, vairAgya ane abhyAsanI sahAya lIdhI ane tyAra pachI upara jaNAvela saravara rastAo keDIo ane nadIo oLaMgate pragati karatA AgaLa vadhato cAlyo. A prakaraNamAM jaNAvelI sarva ceSTAo teNe yogya prakAre karI ane AtmavikAsa sArI rIte karyo. A khare sarvadA AnaMda utsavathI bharapUra nitinagarIe te uttamarAjA pahoMcI gayo ane tyAM jaIne aMtaraMga rAjyanuM suMdara phaLa meLavavA ane bhegavavA bhAgyazALI thayo. vaLI deva! mArA sAMbhaLavAmAM AvyuM che ke e nitinagarI evI te suMdara ane AkarSaka che ke tyAM maraNa nathI, nitinagarI. ghaDapaNa nathI, pIDA nathI, zaka nathI, udvega nathI, bhaya nathI, kSudhA nathI, tRSA nathI ane keI paNa
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14 ] 5. uttamarAjya. 1611 prakAranA upadrave nathI; tyAM teA taddana svAbhAvika, mAdhA pIDA vagaranuM, peAtAne svAdhIna, anya upamA vagaranuM anaMta sukha sukha ane sukha ja che ane te evuM suMdara che ke eneA khyAla mAtra cegIone ja anubhavadvArA AvI zake. bIjAM sukhA mahAra levA javAM paDe che, e nagaranAM sukhA svabhAve aMdarathI ja maLe che; bIjA sukhamAM vacce kAMi pIDA udvega thAya che, meAkSanAM sukhamAM kAMi pIDA aDacaNu aMtarAya thatAM nathI; khIjAM sukhAmAM anya pAsethI vastu dhana samaya sahAya AdinI apekSA rahe che, nivRtinagarInAM sukhA peAtAnI upara ja AdhAra rAkhe che; bIjAM sukhAneA cheDo Akhare Ave che ane tyAre pAchuM du:kha thAya che, meAkSanAM sukhane kadi cheDo AvatA nathI; duniyAdArInAM sukhAne sarakhAvavA bIjI cIne hAya che, meAkSanAM sukha avarNa atakaryu che ane tenI sAthe sarakhAvI zakAya evI A duniyAmAM koi paNa cIja nathI. enA anubhava thAya tyAre ja te kalpI zakAya tema che ane kharo khyAla te saMpUrNa jJAnI athavA viziSTa mahAyAgIne ja AvI zake tema che. AvI rIte uttamarAjAe potAne maLela rAjya pALyuM jene pariNAme e pelI nivRtinagarIe gayA ane taddana ciMtA vagaranA thai gayA. have e uttamakumAranA pitA ane tene rAjya ApanAra karmapariNAma rAjA hatA tene paNa jItIne teNe taddana haTAvI dIdho. je nagarImAM e uttama rAjA gayA te nagarI karmapariNAmanA adhikAranI bahAra hatI, tyAM enAM rAjya ke jora jarA paNa cAle tevuM nahatuM, eTaluMja nahi paNa e nagarIe gayelAe karmapariNAmane jarAe khaMDaNI paNa mAkalatA nahotA. AthI e uttamarAjA tA karmapariNAmathI taddana svataMtra thai gayA ane pAte te anaMta AnaMda ane vIrya temaja jJAna ane darzanathI paripUrNa thai niraMtarane mATe AnaMda karatA tyAM rahevA lAgyA. ene sarva prakAranI kriyAo karavI paNa baMdha paDI gai, mAtra jJAnadarzanamAM ramaNa karavuM eja tenuM azeSa 1 Dhauka rAbda mULamAM che. rAjya evuM hatuM ke tyAMnA rAjA AvA artha paNa thai zake che. tenA arthe najIkajavApaNuM ema thAya che. e pitA karmapariNAmanI pAse paNa jatA naheAtA. 2 meAkSamAM kriyA heAtI nathI, jJAnadarzanamAM ramaNa karavuM e ja cAritra tyAM hAya che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1612 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 kartavya rahyuM. cittavRtti nagarInuM mahArAjya eNe suMdara rIte pALyuM tene pariNAme nivRtinagarImAM anaMta kALa rahevAnuM thayuM. evI rIte vidhipUrvaka rAjya pALIne uttamarAjA nirvatinagarIe paho. 1 uttama purUSonuM varNana karatAM zrImAna umAsvAti vAcaka lakhe che ke mokSAyava tu gharate, vizimati tamaH puru5H uttama purUSa mokSane mATe ja prayatna kare che. mokSa purUSArthane kartavya mAnI tene mATe ja prayAsa karanAra uttamanI paMktimAM Ave che. paMDita kSemaMkara gaNi vistArathI vivecana karatAM A uttama varganA purUSa mATe kahe che ke uttama purU cAre purUSArtho mAne che paNa parama purUSArtha eka mekSa ja che ema svIkArI tene mATe ja dhyAna Ape che ati vizALa mohajALane chedanArA, viSayarUpa gharane bhAMgI nAkhanArA, jaDa ghAlI beThelA ane vivekane A chAdana karanArA, ajJAna rUpa aMdhakArane dUra karanArA, prANIhadayamAM zalyarUpe kAma karanAra rAgadveSarUpa mallone gaLAmAM hAtha nAkhI dhakko mAranArA, sukhane nAza karanAra snehapAsane kApI nAkhanArA, AkhA jagatane bALI nAkhanAra prabaLa karodhaagnine zAMta karanAra, vinayavALI cittavRttine bhAMgI nAkhavAthI tIvra banelA mAnaparvatano cUro karanArA, jagatane chetaranAra mAyAvelaDIonA AkhA vanane ukheDI mukanArA, samagra denAM sthAnarUpa labhasamudranuM ullaMghana karanArA, kumArga pravRtti karanAra, duSTa iMdriya rUpa azvane pitAne kabaje rAkhanArA, viSayabhoganI tRSNane darathI lAta mAranArA, parISaha rU5 meTA yoddhAothI kadi na chatAyalA, mahAbhayaMkara upasargo vaDe jarA paNa khaMDita nahi thayelA, strIonA vilAsethI ati dara rahenAra, niMdita paricayavALA lokonI saMgati paNa nahi karanArA, asaMyamathI taddana dUra rahenArA, paramArthane barAbara jANanArA, kudharmane kadi paNa na sevanArAAvA purUSe kSaNika saMsArI sukhanA baMdhanamAM phasAyA vagara strIputrAdine saMbaMdha karmanA pariNAma rUpa che ema samajI temAM rAcI mAcI na jatAM sarva duHkhanI nirjarAnI kAraNabhUta dIkSA aMgIkAra kare che. A vyAkhyA pramANe sAdhuo uttama vibhAgamAM Ave che. tyAM mahendra kumAranI vArtA ApavAmAM AvI che. e kumAra aneka rUpALI strIo paraNyo, pitA taraphathI aDhaLaka dravya ane rAjya maLyuM, chatAM vastusvarUpa jyAre samajavAmAM AvyuM tyAre sarva vastuo choDI daI sarvane tyAga karI dIkSA lai Atmahita sAdhavAnAM kAryamAM lAgI gaye. mAtra mokSane mATe yata karanArAone samAveza A pAMcamAM prakAranA purUpomAM thAya che.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 muM. 6. variSTa rAjya. have tyAra pachI e karmapariNAmarAjae che. varSa pi- tAnA chaThThA putra variSTane rAjya upara sthApana karyo. . enA saMbaMdhI je hakIkata banI te jaNAvatAM vitake che aprabuddha ziSyane kahe che ke agAunA rAjyamAM banyuM para hatuM te pramANe AkhA rAjyamAM paho vagaDAvIne variSThakumAranuM rAjya jAhera karavAmAM AvyuM. mohane dIlagIri, cAritrarAjane AnaMda, turata ja mahAmahanI maMDaLI ekaThI thai, tema ja cAritrarAjano parivAra paNa ekaTho thayo. baMne maMDaLamAM A rAjA ke nIvaDaze te saMbaMdhI carcA cAlI. agAu mAphaka banne maMtrIoe A rAjAnAM A caraNe jaNAvyAM ane aMdara aMdara vAta cAlI. mahAmahanA larakare te A navA rAjAnI hakIkata sAMbhaLI eTale e taddana AnaMda vagaranA thaI gayA, abhimAna vagaranA thai gayA ane jANe marI gayA hoya tevA thaI gayA. cAritrarAjanuM AkhuM lakara ghaNuM harvamAM AvI gayuM, ane AkhuM sAdhumaMDaLa ghaNuM ja rAjI thaI gayuM ane temaNe pitAnA AkhA dezamAM ThekANe ThekANe khUba vadhAmaNIo phelAvI dIdhI. rAjyasAdhanamAM je banAva uttamarAjAne agAunA prakaraNamAM thayela jaNAvyA hatA te sarva banyA. atra tenuM punarAvartana karavAnI jarUra rahetI nathI. enA saMbaMdhamAM je khAsa adhika hakIkata banI teja atra kahevAmAM Ave che. rAjA pote ja svayaMjJAnI, siddhAna sthApanA. rAjyapara dora,
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1614 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 e variSTha rAjAne siddhAnta' sAthe agAu ghaNIvAra paricaya thaye hatA ane e jAte buddhizALI hovAthI siddhAntanA vacanane anusarela hatA. AthI atyAre ema hakIkata banI ke jyAre tene hamaNA rAjya maLyuM tyAre tene siddhAntane pUchavAnuM kAMi bAkI rahyuM nahi, rAjya zuM che, tene prApta karavAnAM sAdhanA kayAM kayAM che vigere koi bAbatamAM tene upadezakanI jarUra na rahI, kAraNa ke AkhI rAjyaparisthiti e mahAtmA pote sArI rIte jANatA hatA, enAM hetu ane sAdhanAnI tene barAbara khabara hatI ane e AkhA aMtaraMga rAjyamArga dekhI zakatA hatA. te mahArAjA peAtAnA rAjya upara svazaktithI goThavAi gayA eTale tyAra pachI aneka ahiraMga mahAtmAe tenA pAyadaLa lakaramAM dAkhala thayA. AvI rIte je mahAtmA e variSThanA sainyamAM dAkhala thayA temanA hAtha nIce ahiraMga pradezamAM jUdA jUdA TALA soMpelA hovAthI lokomAM teo " gaNadhara " nAmathI prasiddha thayA. jema sainyamAM senApatinA hAtha nIce lazkarIonI TukaDIe hAya che tema AvA mahAtmAonA hAtha nIce senAnIonI saMkhyA banI rahe tevI vyavasthA thai gai. have variSTharAjA pote siddhAnta jANIne AvyA hatA temaNe potAnA gaNadharone e siddhAnta upakAra karavAnI apekSAe batAvyA. rAjAnA hukamathI siddhAntane AdarapUrvaka prApta karIne teo ( gaNadharA) tenuM zarIra suMdara banAve che. ( siddhAntanAM zarIrane aMgA kahevAmAM Ave che, gaNadharo bAra aMga manAve che tene atra nirdeza che). tyAra pachI e mahAtmAe barAbara nirNayUM karIne ane 1 Agama, rahasya graMtheA. tene paricaya te agAunA bhavAmAM tIrthaMkarene hAya che ane te bhavamAM temane zIkhavA javuM paDatuM nathI, temane jJAna aMdarathI jAte ja utthAna pAme che. 2 A tIrthaMkaranI hakIkata che. tIrthaMkara svata: jJAnI heAya che. tene saMpUrNa jJAna thAya tyAre prathama gaNadharAnI sthApanA kare che, temane nevA, vinamevA levA " utpanna thAya che, nAza pAme che, sthira rahe che. " A traNa pada-trIpadI Ape che. tenApara aMtarmuhRrta gaNadhara vicAra kare che. mahA buddhizALI vidvAn prathama sarva vastuone utpanna thatI nue che, pachI tene nAza jue che ane temAM sthirabhAva jue che. ene aMge temane dravya guNa ane paryAyanuM kharAkhara jJAna thai jAya che, sahabhAvI ane kramabhAvI vastu ane Atmagata dharmo dekhAya che ane ema vicAraNA karatAM peAte vastu samajI jAya che ane peAtAnAM Agame banAve che. dareka gaNadharanA Agame-khAra aMgeA bahudhA jUdA ja hAya che, bhAva eka sarakhA ja heAya che. tIrthaMkara temane traupadI batAve che ane tene piraNAme vicAra karatAM gaNadhara siddhAnta graMthAnI yAjanA kare che.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] 6. variSTha rAjya. 1615 sArI rIte saMskAra karIne e siddhAtanA aMgo ane upAMgonI barAbara sthApanA kare che. A pramANe hakIkata banavAthI ke e siddhAnta paramArthanajare te ajara amara rUpa che, e kadi vRddha thato nathI ke nAza pAmate nathI, chatAM lekamAM ene variSe utpanna karAvyo evI prasiddhi thaI. rAjyasAdhanamAM e siddhAnta kaI paNa prakArane varichane upadeza karanAra na hota, agAunA rAjAo siddhAntane pUchIne rAjyapraveza karatA hatA tema A variSTanA saMbaMdhamAM banyuM na hatuM, kAraNa ke pitAnA jJAnabaLanAM sAdhanathI ja teNe rAjyasAdhanA barAbara karI lIdhI hatI ane ulaTI siddhAMtanI jAherAta vadhAre sArI rIte karavAnI temaNe vyavasthA karI hatI. e mahAtmA variSTharAjA keInA upadezanI jarA paNa apekSA rAkhe tevo na hato, mahAbhAgyazALI hato ane pitAnI ajaba zaktithI pArakAnA upadezanI jarA paNa jarUra na paDe te svayajJAnI hatA. variSTharAjasvarUpa, have pelA karmapariNumapitAe variSTharAjAne ke banAvyo hato te huM tamane kahI saMbhaLAvuM. e sarva hakIkata variSTha saMbaMdhI je vAto cAlatI hatI te parathI mArA samajavAmAM AvI che te huM tamane jaNAvuM chuM. e mahAna variSTharAjA Akho vakhata pArakAnuM kArya karavAmAM ghaNe Atura rahe, tene bAbatanuM mahAna vyasana paDI gayuM hatuM, pitAnA svArthone te teNe taddana tilAMjalI ja ApI dIdhelI hatI, Akho vakhata ucita yiAmAM te tatpara hatuM, deva ane gurU tarapha ghaNuM bhAna rAkhanAra ane jALavanAra hatA, keI paNa prakAranI dInatA vagaranA ojasvI hRdayavALo hato, je kaI kAryane AraMbha ke Adara kare tyArathI te pariNAma sudhI saphaLa thAya tyAM sudhInI dIrgha najarathI 1 bAra aMganA varNana mATe juo prathama prastAva neTa pR. 89-90. upAMge ujavAI, rAipaseNI, jIvAbhigama, pannavaNA, jaMbudvIpapannatti, surapannatti, caMda5nnatti, kapiyA. kapivaDaMsiyA, puphiphayA, puphaliyA, vadizA ( chellA pAMcanuM nAma niryAvaLI kahevAya che.) 1 duniyAmAM phatehamaMda gaNAtA mANase AthI ulaTI ja rIte vartanArA hoya che, teo hamezA svAtha, abhimAnI, kIrtinA lobhI, vaira dveSathI bharelA, upara uparathI sArA hovAno dekhAva karanArA ane tavanajare uparachallAM hoya che, teonAM UMDAM hRdayamAM dInatA luchatA parAzA ane malInatA hoya che. A sarvanI sAthe variSanuM aMtara rAjya sarakhAvavA yogya che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1616 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 6 karavAmAM Ave te saphaLAraMbhI hatI, karelA guNene barAbara samajanAra ane jANanAra hatA, parama aizvaryavALo hato, keDa upara pUrvanA pAka vairathI ke hADa duzamanAIthI taddana dUra rahenAra hato ane mahA UMDA ane gaMbhIra AzayavALa hatA. vaLI ene avajJA mAtra parISaha tarapha hatI, uparAga game tevA thAya tenI lezamAtra bIka nahatI, iMdriyasamUha pratye ciMtA mAtra paNa nahotI, mahAmaha vigere zavvarganI tenA manamAM gaNatarI paNa nahotI, cAritrarAja vigere pitAnA lazkaranA baLa upara AtmabhAva (pitApaNuM) hato ane AkhA bhuvana upara upakAra karavAnI bAbatamAM ghaNuM ja Asakti hatI. mahArAja variSe corane haTAvI daIne potAnA rAjyamAM praveza karyo ane tethI temAM atyaMta AnaMda phelA te vakhate tene divya rAjya pariNuta thayuM, tenAmAM AvI gayuM; pachI sarvadA AnaMdautsavavALuM rAjya bhogavatAM e mahArAjAne bAhya saMpatti kevI thaI tenuM varNana karI batAvuM chuM te tame sAMbhaLe. je iMDhoe jhagajhagAyamAna thatAM muguTa, bAjuo, hAre ane kuMDaLe paherelAM bAhyasaMpatti che ane jenAM tejathI sarva dizAmAM prakAza thaI rahyo che tevA moTA purUSo te e mahArAjAnA pALA-senAnIo thaIne rahe che; eTaluM ja nahi paNa A AkhA traNe bhuvane tenI aMdaranA devatA manuSyo ane asure jANe e mahArAjanA sevaka thaI gayA hoya tema varte che. TUMkamAM kahIe te svarga mRtyu ane pAtALamAM je saMpattio che te sarve emanI thaIne rahI; paraMtu e mahArAjAne e kaI paNa saMpatti ke sevA tarapha ke temAM jarA paNa spRhA nathI, tenI IcchA nathI, te meLavavAnI lAlasA abhilASA ke hoMsa nathI. e savemAM te taddana niHspRha che. nivRti mArga upadeza. samavasaraNa, prAtihArya, atizayenI lakSmI, vaLI e mahArAjA variSTha je mArga nitinagarIe javA nIkaLI paDyA che te mArga kAMI teo chupAvI rAkhatA nathI, gupta rAkhatA nathI, paraMtu jAhera rIte sarva prANIo samakSa te mArga batAvI rahyA che ane tene upadeza teo spaSTa rIte jAheramAM sarvane Ape che. Avo mahAnU sukhane mArga teozrI batAvI rahyA che tethI deva asura
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] 6, variSTha rAjya. 1617 ane manu temanA tarapha bhaktirasathI bharapUra thaI jAya che, tenA tarapha ghaNo UMDe prema lAve che ane temanI sevA cAkarI kare che. teo zuM zuM kare che te kAMIka ahIM tamane jaNAvIe. evA prakAranI dezanA ApavA mATe devo eka suMdara samavasaraNa banAve che jenI aMdara traNa gaDho banAvavAmAM Ave che te anukrame rUpA sonA ane citravicitra prakAranA ronA banAvelA hoya che.' 1. A mahArAjA variSTha (sarvotkRSTa) che ema batAvavA sArU ATha mahApratihAryanI racanA karavAmAM Ave che te paNa atra tane jaNAvI dau chuM. cAre tarapha bhamI rahelA bhamarAonA suMdara madhura kaMkAranA avAjathI bharapUra ane manane AnaMdadAyI sukemaLa pallavavibhUSita atisuMdara azekavRkSa (AzapAlavanuM jhADa) race che. (A azakavRkSa prabhuthI bAragaNuM UMcuM hoya che ane tenI nIce besIne bhagavAna dezanA Ape che.) 2. manahara jhaMkAyukta bhamarAosahita aneka prakAranA paMcavaNa (rAtA, gheLA, pILA, lIlA ane zyAma) puSponI vRSTi devatAo akhalita karyA jAya che ane tenAthI daze dizAo sugaMdhamaya thaI rahe che. (A puSpo samavasaraNamAM paDe che, temanAM bITa nIcAM ane mukha UMcA rahe che. AvAM phUle cAlanAranI jAna sudhI pahoMce teTalAM samavasaraNamAM hoya che.) 3. variSTha mahAtmA samavasaraNumAM besI dharmadezanA Ape che tyAre AkAzamAM devatAo AnaMdadAyI suMdara nirdoSa kare che (A divya vini nAmane trIjo prAtihArya che. prabhunI vANuM amRtasamAna hoI sarvane pramoda ApanArI hoya che, prabhu mAlakoza rAgamAM dezanA Ape che, e vakhate AkAzamAM devatAo veNuviNavigerenI jevo sUra pUre che. AthI gaMbhIra AlApamAM vadhAre thAya che ane dezanA ati manamehaka ane AkarSaka lAge che.) 1 samavasaraNanA vistArathI varNana mATe juo triSaSTi zalAkA purUSa caritra parva 1 luM sarga trIjo tathA samavasaraNuM prakaraNa. AvA samavasaraNamAM besI prabhu dezanA Ape che. moTA nagaramAM prabhu Ave tyAre devatAo samavasaraNa banAve che. 2 aSTa mahAprAtihArca tIrthaMkarane kevaLajJAna thayA pachI thAya che. tenuM ahIM varNana che. ene vistAra aneka graMthomAM che. dAkhalA tarIke jue zrImadvijayAnaMda sUrina tattvanirNayaprAsAda-dvitIya staMbha pR. 77,
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1618 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 6 4. kamaLanI nALanAM suMdara tAMtaNunI jevA svaccha ujajvaLa suMdara AkArane dhAraNa karanAra cAmara prabhunI baMne bAju virAjamAna thaI rahelA hoya che. (ratnajaDita senAnA dAMDAmAM jaDelA meTA cAmare bhagavAnanI banne bAjue devatAo ane iMdro vIje che.) 5. dezanA devA mATe samavasaraNanA madhyamAM azekavRkSanI cAra dizAe cAra mahAna siMhAsane zobhI rahyAM hoya che. enI AkRti ghaNI suMdara hoya che, temAM aneka prakAranAM ronI zobhA jhaLajhaLAyamAna thaI rahelI hoya che-AvA siMhAsana para besI cAra mukhe prabhu dezanA Ape che. (A cAre sihAsano bahu UMcA hoya che, senAnA banAvelAM hoya che. bhagavAna pote pUrvAbhimukha bese che, traNa bAjue temanAM rUpe de race che eTale caturmukha dezanAne gaMbhIra vani nIkaLato jaNAya che.) 6. bhagavAnanI pAchaLa prabhAmaMDaLa racavAmAM Ave che te AkAzane prakAzamAna karI rahelA hoya che, sUryanA AkArane dhAraNa karanAra hoya che ane temanA zarIrane ullAsa karAvanAra ati suMdara hoya che. (bhagavAnanI kAMti ghaNuM hovAne lIdhe tenI sAme joI zakAtuM nathI, sUryanI kAMtithI vadhAre kAMti dhAraNa karanAra paNa zAMta ane zaraRtunA sUrya jevuM bhAmaMDaLa-kAMtipramAno samUha sUryane AkAra batAve che ane prabhunI pachavADe rahe che. ethI prabhunI sAme najara thaI zake che.) 7. AkhI duniyAne prabhunuM Agamana ane paropakArIpaNuM batAvate kAnane ati suMdara lAge te divya dudubhine avAja devatAo AkAzamAM rahIne kare che, e avAja lekamAM ullAsa utpanna kare te ane ghaNuM suMdara hoya che. (A divya dudubhine avAja prabhu padhAryA che ema jaNAvanAra hoya che ane prabhu mokSamArganA sAthevAta che ema sUcavanAra hoya che.) 8. prabhunA mAthA upara traNa chatro bIrAjamAna thAya che ane te AkhI duniyAne barAbara jaNAve che ke A variSTha rAjA che ane traNe bhuvananA nAyaka che. (zaradaRtunA caMdra jevAM dhoLA traNa chatro-eka mekanI upara AvI rahelA, prabhunA mAthA upara UMce addhara rahe che. ane te prabhunuM paramezvara sUcana kare che.) AvI rIte devatAo ane dAna prAtihAryanI racanA kare che tenAthI e variSTha rAjA vadhAre zobhe che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] 6. variSTha rAjya. 1619 1. vaLI e variSTha rAjAnuM zarIra ghaNuM sugaMdhavALuM hoya che, keI 1 ahIM bhagavAnanA atizayanuM varNana cAle che, temAM cAra atizaya bhagavAna janme tyArathI heAya che, egaNIza atizaya devatAo kare che ane ghAtI karma khapavAne lIdhe agIAra atizaya tIrthakarapaNAnI Rddhine aMge thAya che. A covIza atizayo ghaNuM adbhuta ane manahara che. A hakIkatane mULa najare tapAsatAM ema jaNAya ke arihaMtanA bAra guNo gaNAvyA che temAM ATha mahApratihArya ane cAra mULa atizayo gaNAvyA che te cAra mULAtizayo paikI pAchaLanA be atizayamAM teno samAveza thAya che. cAra mULAtizayo nIce pramANe che. (1) jJAnAtizaya. (2) vacanAtizaya. (3) pUjAtizaya. (4) apAyApagamAtizaya. prathama jJAnAtizayathI kaivalyajJAnadarzanathI bhUta bhaviSya vartamAna vastu bhAva ane dhamane utpAda vyaya ane dhruvapaNe jANavA ane dekhavA. matalaba tIrthakara mahArAjane saMpUrNa jJAna hoya che ane A duniyAmAM koI e bhAva ke cIja thaI nathI che nahi ke thavAnI nathI je temanAM jANavA dekhavAmAM na Ave. bIjA vacanAtizayathI tIrthaMkara mahArAja dezanA Ape te pAMtrIza guNayukta hoya. temanI vANImAM pAMtrIza guNe spaSTa jaNAya. te pAMtrIza vANInA guNo nIce pramANe che. 1. sthAnane yogya saMskArI bhASA ardhamAgadhI sahita bele. (saMskAratva) 2. UMcA svare dezanA Ape jethI eka yojana pramANu samavasaraNamAM beThelA sarva sAMbhaLI zake. (uccatva) 3. bhASAmAM grAmya prayoga na Ave, tuccha bhASA na Ave. (agrAmyatva) 4. meghanI je gaMbhIra svara cAlyo Ave, garava sahita bole. (gaMbhIratva) 5. pratighoSa sAthe, vAjitramAM bhaLe tevI rIte zabda 4 Ta paDe tema bele. (pratinAda vidhAyitva) 6. sAMbhaLanArane mAnasahita uddezIne bele. (dakSiNatva) 7. sAMbhaLanArane rAga utpanna thAya ane te potAne udezIne bolAya che ema lAge tema bole. (upanItarAgatva) A sAta guNe "zabda" AzrayI thayA. 8. ghaNuM puSTa arthavALI bhASA bole. (mahAryatA) 9. pUrvApara avirodhapaNe bele. (avyAhatatva) 10. kahenAranI mahattA lAge tema, A vacana AvA mahAtmAthI ja nIkaLe tevI vAto bole. (ziSTatva) 11. evuM spaSTa bele ke sAMbhaLanAranA manamAM jarA paNa zaMkA na rahe. (saMzayA saMbhava) 12. dUSaNa vagaranuM ane pharIvAra pUchavuM na paDe evuM bole. (niraktAnya uttara)
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA thA. [prastAva 6 13. game tevo kaThaNa viSaya sAMbhaLanAranA magajamAM utarI jAya tema bele. (hRdayagamatA) 14. jeTaluM lavAyegya hoya teTaluM ane mAhe mAMhe artha maLe tevuM bele. (mitha:sAkAMkSatA). 15. nayapramANayukta apekSAvALuM ane kadravya navatatva purNa thAya tevuM bele. (prastAvaucitya) 16. tatvajJAnano bodha thAya tevuM pramANavacana bAle. ( tatvaniSTatA ) 17. viSaya saMbaMdha projana adhikArI samajIne ucita bAle, asaMbaddha na bole. (aprakIrNa prasUtatva) 18. pArakAnI niMdA na thAya potAnA vakhANa na thaI jAya tema bele. (asvalAghA niMditA) - 19. pratipAdana karavAnA viSayane barAbara lakSyamAM rAkhI bAle. (abhijAtya) 20. sAMbhaLanArane dhI gaLathI paNa vadhAre mIThAza upaje tema bele. (atisiMdhu madhuratva) 21. yogya guNanI prazaMsA-vakhANa karanAruM yogya vacana bele. (prazasyatA) 22. paramarma ughADA na paDe tevI rIte bole. ( amarmavedhitA) 23. belanAra mahA purUSa che evo bhAsa paDe tevuM vacana bele, arthacchatA vALuM na bele. (audArya) 24. dharma ane ane barAbara vaLagI rahIne bele-ba yukta bele. (dhamartha pratibaddhatA) 25kartA karma kriyA liMga kAraka kALa ane vibhakti yukta bele. (kArakAdhaviparyAsa) ra6. sAMbhaLanAranI bhrAnti dUra thAya, vikSepa dUra thAya tevuM bele. (vizvamAdi vimuktatA) ra7. sAMbhaLanArane Azcarya upaje tevuM bele, navuM sAMbhaLIe chIe tema lAge. (citrakRtta). 28. sAMbhaLanArane kAMi addabhuta mahAna lAge tevuM dhIratA sAthe bele. (adbhutatva) 29 vacce rokAyA vagara cAlu bele. ( anativilaMbItA ) 30. bolavAmAM aneka prakAranI navInatA ane vaNane Ave tema bele. (citra) 31. vizeSa buddhi upaje-spaSTa khyAla thAya tevuM bole (vizeSatA) 32. padanA ane aneka vizeSaNane Aropa karIne bele. (varNapadavAkya viviktatA) 33. sarvapradhAnapaNe, nesathI, sAhasI5Ne bole. (sarvapradhAnatA) 34. punarUkti doSarahita bele, artha siddha karavAnAM aneka navAM navAM pramANe Ape. (avirahita bele ApaNe bole. (saranA
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] . variSTha rAjya. 1621 paNa prakAranA mela vagaranuM hoya che ane temane zarIre jarA paNa parasevo tathA keI paNa jAtane rega thato nathI.' 2. e rAjAnA dehamAM rahela mAMsa ane lehI gAyanA dUdha jevuM athavA metInA hAra jevuM sapheta hoya che. 3. e rAjA AhAra ane nihAra kare te carmacakSathI joI za. kAtA nathI. AhAra vihAra kare che ema dekhAya paNa vastu dekhAtI nathI. 4. e rAjAnA zvAsozvAsa kamaLanA jevA sugaMdhI hoya che. A cAre guNe e rAjAne janmathI sAthe ja hoya che. 5. prabhune dezanA devA mATe devatAo samavasaraNa eka yojanapramANu race che chatAM temAM prabhunA atizayathI karoDo manuSya ane devatAo samAI zake che, tyAM jarA paNa bhIDa thatI nathI, saMkeca thatuM nathI. 6. prabhu ardhamAgadhImAM upadeza Ape che paNa sAMbhaLanAra sarve tene potapotAnI bhASAmAM samaje che, manuSya potapotAnI dezabhASAmAM samaje che, tiryae potAnI bhASAmAM samaje che ane devo devabhASAmAM samaje che. eka yojanamAM beThelA sarve prabhunI vANI barAbara sAMbhaLI zake che. 35. sAMbhaLanAra thAkI na jAya tema bele. (akhediva) AvI rIte bIjA vacanAtizayathI vANInA pAMtrIza guNo utpanna thAya che. apAyAparasAtizayathI bhagavAnane potAne athavA temanA saMbaMdhamAM - vanArane pIDA thatI nathI, thayelI pIDA dUra thAya che. upadrava nivAraka paNAno ahIM samAveza temanI thAya che. cothA pUjAtizayathI bhagavAna jyAM jyAM jAya tyAM tyAM temanuM niHspRhapaNuM chatAM pUjA bahumAna thAya che, vaibhava jabare dekhAya che ane sarva dizAmAM temanI kIrti phelAya che. A trIjA ane cothA atizayamAM trIza atizaya samAveza thAya che. 1 A prathamanA cAra atizaya janmathI hoya che. tIrthakara je bhavamAM thAya tyAM janmathI ja A cAre bAbato temanI sAthe hoya che. 2 viSTA mutra; vaDI nIti laghunIti. 3 5-15 sudhInA agIAra atizaye karma khapavAthI (ghAtI kamane kSaya thavAthI) kevaLajJAna thavAthI prabhune thAya che. 4 devAdaivIM narAnArI, zabarAzcApi zAbarI / tiryaMco, pihi tairazcIM, menire bhagadviram //
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 7. e rAjAnI pachavADe prabhAmaMDaLa sUryathI hajAragaNuM tejavALuM cAle che. enAthI prabhu sAmI najara karI zakAya che ane tejane aMbAra najare paDe che.' 8. tAva vigere kaI paNa prakAranA raMge cAre bAju pacIza - jana sudhInA pradezamAM cha mAsa sudhI thatA nathI. prabhu jyAM jyAM vicare che tyAMthI cAre bAju pacIza ejanamAM cha mahinA agAu rega thayelA hoya te te paNa zAMta thaI jAya che. 9. eTalI bhUmimAM vaivirodha na thAya ane thayelA hoya te zamI jAya, dUra thaI jAya, cheDe AvI jAya. 10. prabhu vicare te pradezathI pacIza yojanamAM eka vakhate ghaNuMnAM maraNa thAya evA mahA upadrava na thAya, kelerA marakI kegaLiyuM ke evA bIjA keI paNa cepI ke havAnA rego na thAya ane thayelA heya te zAMta thaI jAya. 11. sadarahu pradezamAM kaI paNa upadrava na thAya. anAjane nukasAna karanAra pracura tIDa udara Adi jIvonI utpatti na thAya. 12. bhagavAna jyAM jyAM vicare tyAMthI cAre tarapha se janamAM dukALa na paDe, dukALanAM kAraNe utpanna thayAM hoya te paNa sukALa thaI jAya. 13. sadarahu pradezamAM avRSTi na thAya. (varasAda na Ave tene avRSTi kahe che.) 14. sadarahu pradezamAM ativRSTi na thAya. (joIe tethI vadhAre varasAda Ave che tethI lIle dukALa paDe che, e paNa lekene ane janAvarene trAsa Ape che. ativRSTi paNa nukasAna kare che). 15. prabhuvihAranA pradezamAM svacaka paracakrano bhaya thato nathI. svacakano bhaya aMdara aMdaranI laDAI (Civil War) ke baLavAthI thAya che ane paracakrane bhaya bahArathI thatAM AkramaNathI thAya che. A banne prakAranA bhaye prabhuvihArakSetromAM thatA nathI. mahAmaha vigere meTA duzmanane nAza thavAthI A 5-15 sudhI nA guNe variSTharAjAne utpanna thAya che, utpanna thatAM meM sAMbhaLyA che. 1 mULa graMthakAre A atizaya mUkI dIdho che. 2 tatra saMju sardikagiyAM tatti vairAH jayAM ahiMsA barAbara jAmI hoya. tyAM temanI AjubAjumAM paNa vairatyAga thAya che, vAtAvaraNa vaira vagaranuM thaI jAya che, sadara sUtrane sAkSAtkAra thAya che.
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 ] 6. variSTha rAjya. 1623 16. prabhu vicare tyAM dharmaprakAzaka eka dharmacakra AgaLa AkAzamAM cAle che. 17. prabhu cAle tyAre temanI upara traNa chatra AkAzamAM cAle che. 18. prabhu vicare tenI AgaLa dhvaja (iMdradhajA)-nAnI dhajAAnA samUhasahita cAle che. 19. prabhu vicare tyAre AkAzamAM ratnajaDita suMdara cAmara cAle che. 20. prabhu vicare tyAM sphaTikamaya pAdapIThasahita siMhAsana AkAzamAM sAthe cAle che. 21. bhagavAn vicare-cAle tyAre devatAo suMdara nava kamaLAnI yeAjanA kare che te pAchaLathI AgaLa Ave che ane tenA upara paga mUkIne prabhu cAle che. kevaLajJAna thayA pachI bhagavAna bhramitaLane sparze karatA nathI. 22. samavasaraNanI racanA devA kare che temAM rUpAnA, sAnAnA ane ratnanA gaDha anukrame karavAmAM Ave che. traNa gaDhanI aMdara vacce karelI vedikA upara besIne prabhu dezanA Ape che. 23. samavasaraNamAM prabhu pUrvAbhimukhe bese che, te vakhate bIjA traNa rUpA traNa dizAe devA kare che, tethI bhagavAn caturmukhe dezanA Ape che ema dekhAya che. 24. samavasaraNanA madhyabhAgamAM te viziSTa purUSanA zarIra pramA NuthI khAragaNuM UMcuM ane eka yojanapramANu samavasaraNa upara saMpUrNa chAyA karatuM, lIlA chatrasamAna caityavRkSa-azokavRkSa devatA race che. 25. prabhu je je sthAne vicare tyAM kAMTA UMdhA mukhavALA thaI jAya che, koIne vAgI na zake tevI rIte goThavAi jAya che. 26. keza, dADhI, nakha, rAma, mucha hoya tevAne tevA rahe che, jarA paNa vadhatA nathI. ra7. prabhu vicare te sthAne sarva zabdarUpa rasa sparza ane gaMdha hRdayane pasaMda Ave tevA thAya che ane chae Rtu te sthAnamAM pupAdi sAmagrIothI ekI sAthe anukULa thai jAya che. 28. vihArabhUmi upara sugaMdhI jaLane chaMTakAva thayA kare che. ra. vihArabhUmi upara phUlo thoDAM thADAM AkhA vakhata paDyAM kare che ane samavasaraNunI jamIna phUlanA samUhathI bharelI lAge che. pAMca varNanAM phUlA jAnu sudhI bharelAM rahe che. 1 seALathI cAtrIsa sudhInA egaNIza atizayA devakRta hoya che.
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1624 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 30. pakSIo variSTharAjAnI pradakSiNa kare che. 31. anukULa pavana vAya che. 32. prabhu vicare tyAre jhADe namatAM jAya che ane jANe pite bhakitarasathI badabada thatAM hoya ema lAge che. 33. bhagavAna pAse kAMI nahi te paNa ochAmAM ochA eka karoDa devatAo sevAmAM hAjara rahe che. 34. divya duMdubhine avAja AkAzamAM thayA kare che. uparanA atizayo bhaktithI bharapUra devatAo kare che ane pitAnuM suMdara rAjya bhogavatA variSTharAjAne utpanna thAya che ema mArA, jovAmAM AvyuM che. deva! e variSTharAjAne evI te addabhuta saMpattio maLI ke mArI jevAnI vANIthI tenuM varNana karavuM paNa azakya che. 1 A sivAya bhagavAnamAM aDhAra doSa hetA nathI te nIcenI gAthA parathI dhyAnamAM rAkhavuM. aNtraaydaanlaabh-viirybhogopbhoggaaH| hAsoratyaratIbhIti-rjugupsA zoka eva ca // kAmomithyAtvamajJAna-nidrAcAviratistathA / rAgodveSazcano doSA-steSAmaSTAdazApyamI // e aDhAra daze vistArathI samajavA mATe anopacaMdabhAIe banAvelo aDhAra deSanivAraka" graMtha vAMco. sAmAnya artha ahIM lakhe che (nAmanirdezamAtra). 1. dAna devAmAM aMtarAya tha te, dAna na ApI zakAya te sthitidAnAMtarAya. 2. vastuno lAbha, tenI prApti na thavI te, amuka ke sarva vastu na maLe telAbhAMtarAya. 3. pitAnAM zakti, teja, baLa vAparI na zakAya athavA prApta na thAya tevItarAya. - 4. ekavAra bhegamAM Ave te bhogya vastu kahevAya che. evI bhagya vastu na maLe te-bhegAMtarAya. 5. anekavAra bhAgamAM Ave (ghareNAM strI vigere) te upabhogya vastu kahe vAya che. te na maLe te-upabhegAMtarAya. 6. mazkarI karavI, ThakA karavA te-hAsya. 7. padArtho upara prIti karavI te-rati. 8. padArtho upara aprIti karavI te-arati. 9, koI paNa prakAranI bIka lAgavI te-bhaya. 10, malIna vastu joIne tepara tiraskAra-ghaNuM AvI te jugupsA. 11. manamAM dIlagIri thavI, mana vikaLa thavuM te-zeka.. 12. strIpurUSa ke banne sAthe bhega bhegavavAnI icchA te-kAma. [ cAlI
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] 6. variSTha rAjya. 1625 e variSTha rAjA sarva prANuonI AMkho ThAre tevA hatA, sarvane AnaMda Ape tevA hatA, mahAsukha ApanAra nivRtinivRtti naga. nagarIne mArga batAvanAra hatA ane aneka lokone rIe prayANa. e nagarIe pahoMcADI detA hatA. AvA prakAranuM ati suMdara rAjya karatAM Akhare e mahApratApI suMdara variSTharAjA pote paNa nivRtinagarIe te ja raste pahoMcI gayA. agAunA prakaraNamAM uttamarAjAe zatruone ghAta karyo vigere saMbaMdhI je vistArathI hevAla kahyo che te AmanA saMbaMdhamAM paNa barAara te ja pramANe samajI le. have je pelI dRSTi devI hatI teNe pitAnI zaktino upayoga te variSTa upara sArI rIte karavAno prayatna karyo, paraMtu daSTidevInuM ane te paNa taddana nakAmI thaI gaI, kAMI karI na zakI kiMcitaratva. ane Akhare taddana ThekANe AvI gaI. variSTharAjAe ene taddana upaga vagaranI banAvI dIdhI, vaLI e pitAnA madada karanAra baMdhuothI vikhuTI paDI gaI, taddana zakti vagaranI thaI gaI ane Akhare sarvathA mUDha thaIne nAza pAmI gaI. evI rIte sarva prakAre katakRtya thaIne e mahArAjA taddana zAMta hoi ke paNa prakAranI bAdhA pIDA vagara ane saMpUrNa AnaMdamAM magna thaI ni 13. samaja vagara ke khoTA AgrahathI darzana upara meha te-darzanamehamithyAtva. 14. muDhapaNuM, samajaNane-svarUpa jJAnane abhAva te-ajJAna. 15. uMgha AvavI -nidrA. 16. tyAga karavo te paccakhkhANa. te na laI zakavA te apratyAkhyAna-avirati. 17. sukhanAM sAdhane meLavavAmAM vRddhi te-rAga. 18. pUrva duHkhanuM smaraNa athavA tenAM sAdhana upara krodha te-dveSa. A aDhAre doSa variSTharAjAmAM nahotA ema kahevAne atra Azaya che. A aDhAre do eTalA vistRta che ke emAM AkhI duniyAnA sarva de samAI jAya che ane jyAre tene sarvathA tyAga thaI gayA hoya tyAre prANI asAdhAraNa manuthanI gaNanAmAM Ave che temAM kAMI paNa navAI nathI. 1 pote je mArgane sarvane upadeza ApatA hatA te ja raste pote paNa cAlIne mokSe gayA. 2 juo 5. 1609-10,
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1626 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 6 vRtti nagarImAM bese che, meja kare che ane nijaguNAmAM ramaNa kare che. 1. uttamottama prANIonuM varNana karatAM zrItattvArthasUtranA bhAgakAra kahe che yastu kRtArtho'pyuttamamavApya dharma parebhya upadizati / nityaM sa uttamebhyo'pyuttama iti pUjyatama gvA "je bhAgyavAna prANa mahA uttama dharmane prApta karIne tene upadeza bIjAne Ape che te prANI uttamottama che ane sarvathI vadhAre pUjya che." kSemaMkaragaNi SaTapurUSa caritramAM A uttamottama prANIne aMge tIrthakara mahArAjanI vArtA kare che temAMne ati AnaMdadAyI bhAga jenI vigata upara prakaraNamAM AvI nathI te ahIM utArI laIe chIe. teozrI jaNAve che ke "tIrthakara nAmakarmano vipAka bhagavanAra, traNa lokanA Izvara, traNa lokanA nAtha, traNa lokamAM pUjanIya, traNe lokamAM stuti karavA lAyaka, traNa lokamAM dhyAna karavA yogya, nirdoSa, sarva guNothI saMpUrNa mahAtmA tIrthaMkare uttamottama vibhAgamAM Ave che. evA vizuddha mahAtmAo avyavahArarAzimAM hoya che tyAre paNa guNamAM anya jIva karatAM vadhAre hoya che, paNa tenuM ratva DhaMkAyeluM rahe che. vyavahArarAzimAM Ave tyAre je pRthvIkAyamAM utpanna thAya te ciMtAmaNi ranna thAya che, apakAyamAM jAya to tIrthajaLamAM utpanna thAya che, agnikAyamAM jAya to yajJa ke maMgaLadIpakanI agni thAya che, vAukAyamAM jAya te vasaMtakALane zItaLa mRdu sugaMdhI pavana thAya che, vanaspatikAyamAM jAya to kalpavRkSa AMbA ke pratApI auSadhI thAya che ane evI ja rIte be iMdriyamAM dakSiNAvarta zaMkha thAya che, tiryaMca paMcaMdriyamAM uttama gaja ke azva thAya che ane evI rIte sarva gatimAM uttama sthAna prApta kare che. chevaTe jyAre tIrthaMkara thavAnA hoya che tyAre temanI mAtA avanakALe cauda moTAM svapna dekhe che, teo garbhakALathI traNa jJAna sahita hoya che, garbhakALamAM deve temanA pitAnAM gharamAM dhanadhAnyanI samRddhi kare che, temanI mAtAne garbhanI vedanA thatI nathI, mahA uttama dehado thAya che ane dayA anukaMpA karavA mana thAya che, temanA pitAne ghaNA harSa thAya che, anyathI parAbhava thato nathI, AjJA vadhAre sArI rIte prasare che, yazakIrtimAM vadhAre thAya che ane vipattio dUra thAya che. temanA janmasamaye sarva graho ucca hoya che, traNa lokamAM sarva sthaLe prakAza thAya che, nArakInA jIvone paNa zeDo vakhata sukha thAya che, devatAo ra senA rUpA vastra vigerenI vRSTi kare che, jaya jaya zabdanA uccArathI AkAza ane pRthvIne gajAvI mUke che, sAMdhI zItaLa pavana sarvatra thAya che ane samudra killola karI vadhAre UchaLe che. mAtAnuM prati kArya chapana dikumArIo kare che, merUparvata upara jaI idro ane deva prabhuno janmAbhiSeka kare che ane te vakhate Akhu jagata AnaMdamaya thAya che. te vakhate vaLI deva asura manuSya ane pazu pakSIonuM paraspara vaira nAza pAme che, DAkinI zAkinI parAbhava karI zakatI nathI, upadro utpanna thatA nathI, sUryAdika graho lokone zAMti kare che, jenAM mana paraspara prItivALAM thAya che, dUdha dhI tala zeraDI vigere padArthomAM rasanI vRddhi thAya che, vanaspatimAM phaLa ane pha. lane vadhAre thAya che, auSAdhaono prabhAva adhika thAya che, khANomAM rasuvarNa vadhAre utpanna thAya che, puponI sugaMdhImAM meTo vadhAre thAya che ane nidhAno jamInamAM UMDA hoya te upara Ave che. prabhunA janmasamaye maMtra sAdhanAranI [cAlu
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15]. 6. variSTa rAjya. 1627 maMtrasiddhi-vidyAsiddhi sulabha thAya che, lokonA hRdayamAM saddabuddhi thAya che, mana yAddhi thAya che, mukhamAMthI asatya vacana nIkaLatAM nathI, pArakuM dravya haravAnI mati thatI nathI, kazILa mANasanI sobata thatI nathI, kaSAya AchA ane ochA thaI jAya che ane pApabuddhi alpa thaI jAya che. tIrthakaranA janmasamaye sArAM kArya karavAM mana pravarte che, icchita kAryanI siddhi thAya che, anyanA guNa grahaNa karavA buddhi thAya che, sarva loko potAne ghare mahotsava kare che, maMgaLagIta gAya che ane cAre tarapha vadhAmaNI thAya che. tIrthaMkaranA janmasamaye svargavAsI pAtALavAsI ane bhUmivAsI de pramudita thAya che, zAzvata caityamAM mahotsava kare che, devastrIo dhAtrI (dhAva) tarIke kAma kare che, devIo navA bALakane anupama navIna AbharaNothI zobhAve che, nAnA prakAranI krIDA karAve che, jamaNe hAthanA aMguThAmAM amRtano saMcAra kare che. teo bALaka avasthAmAM traNa jJAnayukta hoya che, aparimita baLa ane parAkramayukta hoya che, bIjAM bALako karatAM ghaNuM uttama prakatiyukta hoya che, traNe lokanI rakSA karavAne zaktimAna hoya che, abhyAsa karyA vagara vidvAna hoya che, kaLA zIkhyA vagara sarva kaLAmAM kuzaLa hoya che, alaMkAra vagara paNa ati zelatA hoya che, capaLatArahita hoya che, svajana parajanane upatApa nahi karanAra hoya che ane lIlAvilAsamAM caMcaLatA vagaranA hoya che tema ja sarva vastunuM jJAna hovAthI alpa icchAvALA hoya che. 1 vyAdhirahita tema ja elarahita deha, 2 dehamAM tathA mukhamAM sugaMdhI, 3 gAyanA dUdhanI dhArA jevA sapheda lohI ane mAMsa ane 4 carmacakSuthI na joI zakAya te AhAra nihArane vyavahAra-A cAre atizaye prabhune janmathI siddha hoya che. tIrthakaranA aMgemAM anupama zobhA hoya che, temane bAMdho, rUpa, saMsthAna, varNa, gati, satva, baLa, zvAsozvAsa anupama hoya che. pAMcamAM brahmakalpamAM rahenArA lokAMtika de AvI prabhune kahe che ke "bhagavAna ! have avasara thayo che, tIrtha pravartAvo." e vAkayathI nidrAmAMthI jAgela rAjAnI peThe prabhu tarata sAvadhAna thAya che ane turata ja sAMvatsarika dAna devAno AraMbha kare che. jene je vastune khapa hoya te mAgI lo evI udaghoSaNA devo kare che ane chUTe hAthe lekone sonuM, ra, maNi mANeka, vastra, AbharaNa, hAthI, ghoDA vigerenuM mahAdAna Ape che. varSa sudhI AvuM vizALa dAna ApavAthI tIrthakarane kIrti paTaha AkhA vizvamAM vAge che. tyAra pachI teozrI dIkSA le che te vakhate devo ATha divasano mahotsava naMdIzvara dvIpa kare che. tIrthaMkara pitAne hAthe ja dIkSA le che. mokSanI prApti mATe baddhakaccha, yatidharma pALavA taiyAra ane dravya kSetra kALa ane bhAvapara mamatA rAkhanAra tIrthaMkara pRthvIpara vihAra kare che ane prApta thatA sarva parISaha ane upasargo sahana kare che. bAhya ane aMtarane sarva parigraha tyAgI AvI rIte nigraMtha thayelA tIrthakara maitrI pramoda karUNA ane mAdhyastha bhAvanI sthiratAne pariNAme ane kSamA, mAnatyAga, mAyAtyAga, labhatyAgane lIdhe je audArya, gAMbhIrya, dhairya, maryAdita Aryatva, dayALutva, anuddhatatva, sadAcArItva, mana vacana kAyAnuM ekatva, satyatva, sarvajanahitecchatva, prabhutva, jiteMdriyatva, guNarAgatva, mamatArahitatva, samAnabhAvItva, nirbhayatva, nirdoSa hoya che tevuM traNa lekamAM koipaNa deva asura ke manuSyamAM [cAluM
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1628 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 6 vitarka aprabuddha ziSyane kahe che ke tame cha rAjyanuM avalokana karI tenI vigatavAra hakIkata Apane jaNAvavA mane hukama Apyo hati te pramANe jaIne meM je joyuM ane sAMbhaLyuM te meM Apane A pramANe vigatavAra jaNAvyuM che. navAmAM AvatuM nathI. vihAra karatAM ane tapa karatA Akhare pramune kevayajJAna ( sapanuM jJAna ) thAya che te vakhate tIrthaMkara nAmakarmanI prakRtino barAbara mahimA pratyakSa thAya che. te mahimAnuM atra kAMIka digadarana karIe, tIrthaMkaro je sthaLe bIrAjavAnA hoya che te sthaLe vAyumAranA deva eka janapramANa pRthvI sApha kare , medhakumAra deva sugaMdhI jaLa chAMTe che, tukumAra de pAca vaNanAM phalanI vRSTi kare che, vyatara deve eka pejanamAM maNi ratra suvarNamaya pIDa bAMdhe che, vemAnika deve maNinA kAMgarAthI virAjita tathA patAkA toraNa dhana pUtaLIothI maMdiranA prathama ravano gaDha kare che. e prathama gaDhanI pharate ravamaya kAMgarAthI zobhato cAra daravAjAvALe madhya gaDha titha devo kare che. e bIna gaDhanI pharate senAnA kAMgarAthI vibhUSita cAra daravAjanayukta triI rUpAna gaDha bhuvanapatinA deva kare che. evI ja rIte azoka vRkSa, ravamaya pITha, devada, Asana vigere bIna de tIyakara nAmakarmanA prabhAvathI kare che. tIrthaMkara cAle che tyAre nava kamaLanI yojanA devA kare che jenA upara paga mUkI prabhu cAle che. samavasaraNamAM dAkhala thatAM prabhunuM dana cAre bAjuthI thavA mATe temanA traNa rUpa deva banAve che, prabhu pUrva samukha bese che chatAM cAre dvArathI AvanArane aMdara AvatAM ja prabhunuM darzana thAya che. karoDo devAthI paravarelA prabhu bAra prakAranI sabhA samakSa dezanA Ape che, kRtakRtya thayelA prabhu mAkSamArgano prakAra karanArI dezanA ApIne pRthvI para vihAra kare che temAM temane hetu paropakAra karavAno ja hoya che. atizayathI virAjamAna, vANIguNayukta, aDhAra doSarahita, anaMta zaktinA dhaNI, jagatanA nAtha tIrthaMkara kharekhara vyAna karavA yogya hoya che. tIrthaMkaro mithyAtvane nAza kare che ane jenA zAsanane ke jagatamAM vagADe che, jANavA yogya padArthone vistAra kare che ane saMsAramAM bhramaNa karAvanArA kubodhane bhede che ane bhavya prANIonAM manamAM pratibodha kare che. chevaTe bAkInA cAra adhAti karmane kSaya karI mA jaya che ane tyAM anaMta sukhano anubhava kare che. sarva devamanuSyanAM bhUtabhaviSyanAM sukhono saravALo karIe tethI anaMtagaNuM sukha mekSamAM che. uttamattama purUSanuM AvuM lakSaNa zAstrakAra batAve che. tIrthakaro jaina dharmamAM khAsa mahatvano bhAga bhajavatA hovAthI temanA saMbaMdhamAM vistArathI noTa lakhavAmAM AvI che. 1 vAMcanArane yAda haze ke prakaraNa 10 nI Akhare pR. 1566-67 mAM aprabuddha zi vitarka nAmanA anucarane SaTraputranAM rAjyanuM nirIkSaNa karavA mokalyo hato teNe pAchA AvI je riporTa karyo tene samAveza 5. 11 thI 15 sudhImAM kayA~. A vArtA uttamasUrie harikamAra pAse kahevA mAMDI che. upadezane aMge A aMtaraMga rAjyane prapaMca batAvavAno prasaMga hato. uttamasUri navA prakaraNamAM te ja viSayane spaSTa karo, te pahelAM zarUAtamAM aprabuddhanI vicAraNuM cAlaze. A pramANe hakIkata lakSyamAM rAkhavI.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 muM. hari ane dhanazekhara. ziey upara pramANe vitarka che purUSonI vArtA karI te sAMbha = LIne aprabuddha ziSya pitAnA manamAM vicAra karavA lAge. AAAC aprabuddhanI paryAlocanA. siddhAnta prasAdathI sukhadu:kha jJAna, sarva saMzano saMpUrNa nAza, aho ! mahAtmA siddhAte agAu mane je vAta karI hatI te sarva A te barAbara sAbIta thaI. ATalA uparathI jaNAya che ke siddhAnta mahAzayanA kahevAmAM jarA paNa pheraphAra ke virodha nahoto. siddhAntamahAtmAe mane vAtacIta daramyAna kahyuM hatuM ke e aMtaraMga rAjya sukha ane duHkha bannenuM kAraNa thAya che, pAtravizeSe je prANI e rAjya sArI rIte pALe tene te rAjya sukhanuM kAraNa thAya che ane je tene kharAba rIte pALe tene te ja rAjya duHkhanuM kAraNa thAya che. rAjya to eka ja che paNa dareka vyakti tene kevI rIte pALe che tenAupara tenAM sukhaduHkhano AdhAra rahe che. vitarke mane atyAre je vArtA kahI saMbhaLAvI, pote najare cha varSa sudhI je hakIkata joI tenuM je varNana karyuM, te e ja hakIkata batAve che. siddhAnta je vAta batAve tethI ulaTI hakIkata ke temAM pheraphAra hovAno saMbhava ja kema hoI zake? kAraNa ke 1 ahIM che. ra. e. sosAyaTivALA mULa pustakanuM pR. 951 zarU thAya che. 2 ahIM pU.1558-59 mAM aprabuddha ane siddhAnta vacce je vAtacIta thaI che te jarA vAMcI javI eTale A paryAlocanAne sAra barAbara samajAI jaze. 22
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1630 upamiti bhavaprapaMcA kathA. * prastAva huM vita mane je hakIkata kahI te parathI jaNAya che ke te ja rAjya nikRSTane ane adhamane duHkhanuM kAraNu thayuM kAraNa ke teoe e rAjya ghaNI kharAba rIte pAmyuM athavA potAnuM rAjya oLakhI paNa zakyA nahi; vaLI e ja rAjya vidhyamane alpa sukhanuM kAraNa thayuM, kAraNa ke e paNa rAjyanI bahAranA bhAgamAM ja meATe bhAge rahyo ane rAjyane maMdamaMda sahaja pALyuM; vaLI te ja rAjya madhyamarAjane lAMbA vakhatanA sukhanuM kAraNu thayuM kAraNa ke eNe rAjyanI aMdara praveza karIne kAMika AdarapUrvaka tenI pAlanA karI; vaLI te ja rAjyane ahu suMdara rIte pALavAthI uttamarAja ane variSThane te sarva prakAranAM sukhA ApanAra thayuM. A cha rAjA paikI pratyekanuM eka eka varSanuM rAjyapAlana samajavAthI huM teA badhI hakIkata kharAbara samajI gayA, jANI gayA, kAraNa DAhyA mANasAe kahyuM che ke " je mANase khArIka avalAkana karIne eka saMvatsara ( varSe ) joyA hoya ane ekavAra jeNe icchApUrvaka tenI sevanA karI heAya, teNe AkhI duniyAne kharAkhara joi lIdhI che ema jANavuM, kAraNa ke duniyAnA bhAve pharI pharIne evI rIte jUdA jAdA saMbaMdhe anyA ja kare che." siddhAnta mahAtmAnI meharabAnIthI sukha ane duHkhanA hetuo kayA che, kevI rIte rahelA che ane te prANIpara kevI rIte kAma kare che te mArA jANuvAmAM AvI gayuM ane mArI annatA hatI te dUra thai gai. AvI rIte e prabuddha ziSya je paNa eka rAjA ja hatA tene ghaNA saMteASa thayA, tenA aMtarAtmAne ghaNA AnaMda thayo ane cha e rAjyAnA vicAra vAraMvAra karatAM, te para paryAlAcanA karatAM ane te saMbaMdhI pRthakaraNa karatAM te nizciMta thayA, AnaMdamAM AvI gayA, zAMti pAmyA.pa * * * 1 jIe prakaraNa 11 muM. cAlu prastAva. 2 jue prakaraNa 12 muM. cAlu prastAva. 3 jue prakaraNa 13 muM. cAlu prastAva. 4 zAstrakAra anyatra kahe che ke jeNe eka bhAva sarvathA jANyA teNe sarva bhAve jANyA ema samajavuM. 5 uttamasUrie hirarAjA pAse pR. 1556 thI je upadeza zarU karyo hatA te atra pUrA thAya che. jIe prakaraNa navamAne chello bhAga, pR. 1555-57.
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16] hari ane dhanazekhara. 1631 kathAnaka rahRsya. sUrinuM vivecana, harirAjanI zaMkA uttamasUri harirAjA pratye upadeza AgaLa calAvatAM kahe che ke - "harirAja ! prasaMganusAra tane upara pramANe meM vAta kahI; have enA uparathI tAre to sAra kADhavAno che, AkhI vArtAnuM rahasya zuM che; te paNa tane kahI saMbhaLAvuM te tuM barAbara lakSyamAM rAkhaje. - pilA mahAmoha vigere zatruo ane pelI dRSTiginI jevI rIte nikRSTa ane adhamane mahAdeSa karanAra thaI paDyA, temane bhayaMkara trAsa ApanAra ane mahA adhama gatie laI janAra thai paDyA, tevI ja rIta bIjA paNa aMtaraMga leke sAcI samajaNa vagaranA prANIone herAna karanArA thAya che, temane aneka prakAranA trAsa Ape che ane te samajI paNa na zake tevI sthitimAM temane mUkI de che. vaLI rakhaDatA dhanazekharane tenA pApI mitrone lIdhe pIDa pAmato sAMbhaLIne te savAla karyo hato ke zuM prANIo bIjAnA doSothI daSita thAya che, pIDA khame che ke je niyamane anusAre atyAre dhanazekhara mitronA doSathI herAna thAya che, pIDAya che? te tenA javAbamAM have tArA jevAmAM AvyuM haze ke evA ataraMga mitronA deSathI ja dhanazekhara AvA prakAranI ceSTA kare che. upara pramANe javAba sAMbhaLIne vaLI harirAjAe pUchayuM "sAheba! e bAbatamAM mArA manamAM saMzaya hatA te te barAbara nIkaLI , paNa mArA manamAM vaLI eka vadhAre saMdeha che te paNa Apa dUra kare. Ape karmapariNAma mahArAjAnA cha putro batAvyA te putro jyAre ahIMthI vidAya thaI jAya tyAre pachI zuM thAya che? zuM e che rAjya ja thayAM ane bIjAM nahIM thAya? athavA vAraMvAra evAM rAjya thayAM jAya che? A bAbata Apa mane vistArathI samajAvo." karmapariNAmane parivAra, uttama sUri-pAMcamA putra svasaMvedananuM nivedana, uttamasUrie harirAjane javAba ApatAM kahyuM "A saMsAramAM nAnA prakAranA AkAra dhAraNa karanAra cara ane sthira je kaI prANIo che, 1 juo pR. 1556. 2 cara ane sthira mATe jaina paribhASAmAM "vasa" ane "sthAvara' zabdo va5rAya che. ekAMdriyathI mAMDIne pAMca indriya sudhInA sarva cho aneka AkAro le che, deha dhAraNa kare che te sarvano A cara ane sthira' zabdomAM samAveza thai jAya che. mAtra karmamukta siddha dazAmAM rahelA cha ja bAkI rahe che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1632 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva rR je je dehadhArI che, TUMkAmAM je sarva jIvA saMsAramAM che te sarve paramArtha najare satya vastusvarUpe karmapariNAmarAnanA putro che ane te sarvanA jUdA jUdA AkAronA samAveza upara je cha prakAranA putro jaNAvyA temAM thAya che, emAM jarA paNa saMzaya rahe tevuM nathI. teo jAya che tyAre te ja rAjya temanA jevA ja bIjA okarAone karmapariNAma Ape che ane te navA AvanArA cheAkarAe vaLI te rAjya bhAgave che, e navA AvanArA chokarAonAM nAme paNa nikRSTa adhama vigere thAya che ane nAmapramANe tene sukhadu:khanAM sarva kAraNeA anukrame AvI maLe che ane e nAmeAnAM guNa pramANe te AgaLa vadhe che ane tenA vikAsa ke saMkoca evA ja prakAranA thAya che. rAjana! e karmapariNAmarAjAnA bIjA chokarAe dUra raheA, emanI vAta hAla bAju upara rAkhA, huM pote ja karmapariNAmarAjAnA eka putra chuM ema tuM jANu. upara kathAnaka prasaMgamAM uttama nAmanA pAMcamA putra AnyA hato te tArA lakSyamAM haze, ene karmapariNAmarAjAe eka varSe mATe rAjya ApyuM hatuM te paNa yAda haze, tyAra pachI siddhAnte khatAvelA mArge e pAMcamA putra cAlyA hatA, tenI sAthe abhyAsa ane vairAgya nAmanA anucarA thayA hatA, ane je rAjya karavAnI pUrva kriyA siddhAnta batAvI hatI te sarva teNe karI hatI ane tyAra pachI te ati suMdara aMtaraMga rAjyamAM dAkhala thayA hatA, teNe rAjyamAM dAkhala thaine peAtAnA AkhA zatruvargane mArI nAkhyA hatA ane cAritrarAja ane tenA AkhA lazkaranI kharAbara pASaNA karI hatI te sarva tane yAda haze, te pAMcamA uttamarAja nAmanA putra hatA te huM ja chuM ema samaja ane e rAjya bhAgavatA A sahAya karanArA sAdhue sAthe ahIM AvI pahoMcyo chuM ema tuM jANu. meM agAu e pAMcamA uttama rAjyanA je guNA (1) tArI pAse vistArathI varNavyA hatA, tene je je prakAranuM sukha (ra) hatuM ane thavAnuM hatuM ema jaNAvyuM hatuM, tenI je je mahAna vibhUtio (3) tane gaNAvI hatI, enI jUdA jUdA prakAranI ceSTA (4) tane saMbhaLAvI hatI te sarva guNA, sarva sukhA, te sarva vibhUtio ane te sarva ceSTAe mArA saMbaMdhamAM atyAre ja varte che, ane rAjan! e saMbaMdhamAM jarA paNa zaMkA nathI. atyAre huM aMtaraMga rAjya karUM chuM ane bhaktibhAvamAM namra thayelA devatAe vAraMvAra huM 'guNagaNAthI bharelA chuM' evI rIte dhanyatApUrvaka 1 jue prakaraNa 14 muM. cAlu prastAva. 2 jue pR. 1598 thI AgaLa.
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] hari ane dhanazekhara. 1633 mArI stuti kare che (A (1) guNane aMge vAta thaI). tyAra pachI (2) sukhanA saMbaMdhamAM vAta karuM te mane pitAne mArA manamAM mArA aMtaramAM e Amika sukhane anubhava thAya che ane rAjya karatI vakhate ja mane e sukhano upabhegA thAya che ke tenuM varNana karavuM azakya che, tenuM game teTaluM vivecana karuM to paNa teno pAra Ave tema nathI. vaLI mArI (3) vibhUti (saMpatti)nA saMbaMdhamAM tane vAta karuM te mAre jaNAvavuM joIe ke mArI pAse ro( Atmika)nAM moTA moTA DhagalA che ane cAre prakAranA ( AMtaraMga) lazkarane je tane khyAla ApavA dhAruM to te mAtra "asaMkhyAta" zabdathI ja apAya tema che, matalaba mAruM caturaMga lazkara eTaluM moTuM che ke tenI saMkhyA ja thaI zake tema nathI, tene pAra pamAya tema nathI. A mArI vibhUtine aMge vAta thaI. mArI (4) ceSTAone aMge tane vAta karuM te saMkSepamAM siddhAntamahAtmAe uttamarAjanI vAta karatAM tenI je sarva ceSTAo karI hatI tevI sarva ceSTAo mArI che, mArAM anuSThAno ane vartano te pramANe che ema tuM samaja. jevI rIte karmapariNAmane uttama nAmano putra kahyo hato te huM thayo chuM tevI ja rIte bIjA nikRSTa vigere tenA chokarAo saMsAramAM janmelA ja che ema tAre samajavuM. e rAjya eka prakAranuM che, vaLI prANIo aneka dekhAya che ane pravAhamAM kaI paNa prakArane khAMDa nAMkhyA vagara eka sAthe sarva prANIo e rAjyane bhogave che. rAjyano pravAha cAle che ane pratyeka prANI eka sAthe ekI vakhate tene bhagave che. A pramANe hakIkata che enuM barAbara avalokana karavAthI tane te phuTa rIte samajAI jaze. have tAre e saMbaMdhamAM koI vadhAre khulAso pUchavo hoya te khuzIthI mane pUchI le." harikamAranI sAvadhAnatA, paMcamarAjya prayANecchA. dIkSA levAne prasiddha mArga, AcArya bhagavAnanA vacanamAM rahelA bhAvArthane barAbara samajIne harirAjAe vaLI pAcho savAla karyo "bhagavad ! je paramArthanajare sarva dehadhArI prANIo jeo A saMsAramAM bhramaNa karI rahelA che te karmapariNuMmarAjAnA ja chokarAo che, je karmapariNumarAjA e sarva prANIone teonI aMtaraMga bhUmi cittavRtti nAmanI che tenuM rAjya Ape che, e mahAbhUmi che ke eka ja prakAranI che chatAM pAtra
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1634 upamiti bhavaprapaMca kathA. priratAva 6 vize jene rAjya ApavAmAM AvyuM hoya tene laIne te jUdA jUdA prakAranA AkAra dhAraNa kare che ane te judA judA AkArone laIne te aneka prakAranAM sukhaduHkhanAM kAraNabhUta thAya che; je evI hakIkata hoya te pachI ame pote (huM )paNa karmapariNAmarAjAnA putra ja chIe ema jaNAya che!! ane je tema hoya te amane paNa e rAjya barAbara lAgu paDatuM ane maLI gayeluM hovuM joIe ema jaNAya che." sUrimahArAje javAba ApatAM kahyuM "rAjan ! te barAbara hakIkata kahI, tArA samajavAmAM vAta spaSTa AvI gaI jaNAya che. te je chevaTano nizcaya batAvyo te taddana sAco che. e rAjya sarvane barAbara lAgu paDe che, ane e rAjya maLe che ane tene paNa rAjya maLeluM ja che. agAu meM vimadhyamanuM rAjya varNavyuM hatuM te pramANe atyAre tuM rAjya pALe che, mAtra e rAjyane tuM joI zakatA nathI. enuM kAraNa e che ke rAtadivasa tuM dharma artha ane kAma e traNe vargone sAdhe che paNa e evI rIte sAdhe che ke eka bIjAne ara sparasa vAMdho na Ave. tane yAda haze ke agAu vimayama rAjyanuM lakSaNe meM eja kahyuM hatuM. kema have tArA dhyAnamAM te vAta barAbara Ave che?" harirAjA-"mAre A vimadhyamanuM rAjya nathI joItuM. e rAjyathI saryuM! hAla Apa je uttamarAjya bhego che te mane paNa Apo." uttamasuri-"rAjana ! e vAta te ghaNI sArI karI, paNa eka vAta sAMbhaLa. e rAjya jevI rIte A sAdhuone maLyuM che tevI rIte ja meLavI zakAya che, e rAjya meLavavAno bIjo koI upAya nathI. teone e rAjyane aMge kevI vAta banI hatI te tane jaNAvuM. jyAre agAu teonA manahara aMtaraMga rAjya saMbaMdhI vAta meM temane karI hatI tyAre teo paNa e rAjya meLavavA mATe ghaNuM ja hoMsavALA thaI gayA hatA ane atyAre jema tane e rAjya meLavavAnI ghaNI IcchA-abhilASA thai che tema teone paNa thayuM hatuM te vakhate meM e sarva lAbhAkAMkSIone jaNAvyuM hatuM ke bhagavAnanA matamAM dIkSA 1 juo prakaraNa 13 no prathama bhAga upara, pR. 1589-92 juo pR. 1587.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] hari ane dhanazekhara, 1635 lIdhA vagara e aMtaraMgabhUminuM uttama rAjya prApta thai zake tema nathI. pachI teoe sarva pApAne nAza karanArI dIkSA lIdhI ane tene pariNAme teoe sarva sukhanuM sthAna e uttama mahArAjya prApta karyuM. rAjan ! tane paNa e uttamarAjya prApta karavAnI icchA hoya te tAre paNa A bhAgavatI dIkSA levI.' harirAjA--" mahArAja ! jo eTaluM ja mAtra karavAthI evaDuM moTuM mahAsukhadAyI rAjya maLI jatuM heAya te pachI e bAbatamAM vilaMba zA karavA? evI bAbatamAM te vaLI jarA paNa DhIla karavI yogya gaNAya kharI? mATe mArA upara kRpA karIne mane bhagavAnanA matanI nAnI dIkSA ApeA, emAM jarA paNa DhIla na kare." harirAjane dIkSA. zArdUlakumArane rAjya. paMcama rAjyanI pAlanA. rAjAnAM AvA vacana sAMbhaLIne sUri mahArAjanAM netro AnaMdathI vikasvara thayAM. te beAlyA " rAjan ! teM bahu suMdara vAta karI ! A mahAna rAjya ghaNuM suMdara che, mahA sukhaparaMparA ApanAra che ane dIkSA levAthI te maLI zake tevuM che, evI hakIkata jANIne kA samajI mANasa lIdhA vagara rahe ? gheADA mATe vadhArene khAi besavAnI vAta te keAi DAhyo mANasa kare kharo ke? vaLI tuM bhagavAnanA matanI dIkSA levAne kharekharA lAyaka che e bAbatamAM jarA paNa zaMkA lAvavA jevuM nathI. vaLI je prANI ene pAtra ( lAyaka ) na hAya tenA saMbaMdhamAM ame prayatna paNa karatA nathI. tuM pAtra che mATe khuzIthI e dIkSA le ane pariNAme akSaya AnaMdanuM pAtra thA." gurUmahArAje je vacana kahyAM tene harirAjAe te ja prakAre svIkAryAM ane turata ja potAnAM mahAvivekI maMtrI ane senApati sAthe pUratA vicAra karIne rAjya upara peAtAnA zArdUla nAmanA putrane sthApana karI dIdhA. turata ja mATe mahAtsava zarU karyo, jinezvara bhagavAnanA maMdiramAM ThAThamAThathI ATha divasa sudhI maheAtsava (aThThAi mahAsatra ) karyAM, dravya vigerenI abhilASAvALA arthIvargane moTAM dAna ApyAM, gurUmahArAjanI mahA pUjA karI, vaDIlavargane * mAna ApyuM, AkhA nagaranA sarva leAkeAnA AnaMdamAM sarva prakAre khUba vadhAro karyo ane te vakhate karavA yogya sarva ucita kriyAo karI, jarUrI kAryo
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1636 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 6 ATopI lIdhA ane pharajono TuMkamAM paNa muddAsara rIte amala karI lIdho. tyAra pachI potAnI vahAlI strI mayUramaMjarI, aneka uttama rAjAo tema ja bIjA pradhAnavaro sAthe pote nagara bahAra nIkaLyA, saMsAra bahAra nIkaLyo ane vidhipUrvaka uttamasUri pAse sarvee dIkSA lIdhI. niraMtara AnaMda ApanAra suMdara rAjya harirAjAe prApta karyuM tenA AnaMdamAM lIna thaI mahAbhAgyazALI te rAjA rAjyamAM vadhAre karato pRthvI upara vihAra karavA lAgyuM. veda * lobhathI lalacAyela dhanazekhara, dravya lAbhathI bhUmi khanana, vitALathI thayela vadha, saMsArI jIva pitAnuM caritra AgaLa calAvatAM agrahItasaMketAne uddezIne kahe che - aho agRhatasaMketA! mArI sAthe to pelA mArA mitro maithuna ane sAgara majabUta dostIthI vaLagI rahyA, temaNe mAre cheDe choDa nahi ane huM temanAthI chUTe thaI zakyo nahi, pariNAme temaNe mArI pAse aneka prakAranAM nATake karAvyAM. paisA meLavavAnI IcchAthI ane dhana upara atyaMta lupI rahevAthI huM te ghaNuM dezamAM tyAra pachI rakhaDyo ane aneka prakAranA kalezamAM mArI jAtane ragadoLIne A dezamAMthI pelA dezamAM ane eka nagaramAMthI bIjA nagaramAM rakhaDyA karyo. evI rIte aneka gAme ane dezamAM pharatAM pharatAM eka vakhata huM mahA bhayaMkara jaMgalamAM AvI pahoMcyo. mane te vakhate ghaNe thAka lAgela hovAthI eka bIlInA jhADa nIce ArAma levA mATe huM beThe. meM jarA upara najara karI te bIlInA jhADanI zAkhAmAMthI eka aMkure (vaDavAI jevo) phUTIne jamIna sudhI gayela hato, tenA lakSaNapramANe te prarohanI nIce jarUra dhana hovuM ja joIe evo mArA manamAM nirNaya thayo. "bIlInA jhADane praroha jamIna sudhI gayo hoya tyAM nidhAna dATeluM hoya che ema kaheluM che evI mane khabara hatI tethI upara pramANe nirNaya haju te mArA manamAM thAya che tyAM te aMdarathI mArA sAgaramitre preraNuM karI ke "mitra dhanazekhara ! A nidhAnane 1 khanyavAda saMbaMdhamAM A prastAvanA pahelA prakaraNamAM vAta AvI gaI che juo pR. 1475,
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] hari ane dhanazekhara. 1637 (gupta dATelA bhaMDArane) khedIne bahAra kADha" mitranI preraNAthI mane thAka lAgele hato chatAM ArAma paNa lIdhA vagara meM to ekadama jamInane khaNavA mAMDI, vadhAre UMDuM khodatAM e jamIna mahA mUlyavAnuM rothI bharelI jaNAI, bArikIthI tapAsa karatA eka meTo ghaDo aneka mahA tejasvI rothI bhareluM dekhAya, rato evAM to pANuvALAM hatAM ke tenI prabhA( lustre)thI cAre tarapha prakAza thaI rahyo hato. AvAM suMdara ratothI bharele ghaDe jotAM mArA AnaMdane kAMI pAra rahyo nahi, mArI jIbhamAM pANu chUTavA lAgyuM, mArA AkhA zarIre parasevo thaI gaye, mArI AMkho harSathI praphullita thaI gaI ane mArA AkhA zarIre romAMca khaDA thaI gayA. huM to mArA sAgaramitranI preraNAthI tene ekadama levA gayo tyAM te cAre dizAone phADI nAkhe evo moTo bhayaMkara avAja thayo ane e ja jamInamAMthI kALasvarUpa atyaMta bhayakara meTo vaitALa utpanna thayo, bahAra nIkaLI AvyuM. enI AMkhomAMthI agninA bhaDakA bahAra nIkaLatA hatA, enA mukhamAMthI "phe pheTa nA bhayaMkara avAja nIkaLyA karatA hatA, enI atyaMta bhayaMkara lAMbI dADhe bahAra nIkaLI AvelI hatI ane enuM mukha jamarAjathI paNa vadhAre bhayaMkara hatuM; e eTale bhayaMkara ane bIhAmaNe hato, enA AkhA zarIrane dekhAva e bhayaMkara hato ke ene jotAM ja gAtra gaLI jAya, enA sAmI najara karatAM prANI baLuM baLuM thaI jAya ane ene svara sAMbhaLatAM kAna phATI jAya. tene jotAM meM moTethI raDe pADavA mAMDI, pikAra karavA mAMDyA, raDavA mAMDyuM, paNa te na gaNakAratAM teNe mane potAnA moDhAmAM laIne baLAtkArathI kaDakaDATa karatA phADI nAMkhyo. te vakhate je geLI mane dhanazekhara thatI vakhate bhavitavyatA taraphathI ApavAmAM AvI hatI te pUrI thaI rahI eTale e ja bhavitavyatAnA pratApathI agAunI mAphaka pAcho huM pApiSTanivAsa nagarInA sAtamA pADAmAM gaye (sAtamI narake gaye). aho suMdaramukhI agRhatasaMketA! e sAtamA pADAmAM aneka prakAranAM mahAbhayaMkara duHkha anubhavIne tyAMthI bahAra nIkaLe tyAre vaLI e bhavitavyatAnA baLathI tyAra pachI aneka sthAne huM rakhaDayo, meM bahu prakAranAM duHkha anubhavyAM ane mAre mAthe thavAmAM kAMI bAkI na rahI. mArAM te duHkhanuM huM tArI pAse keTaluM varNana karUM? TuMkAmAM kahuM te A duniyAmAM evuM keI paNa 1 jue pR. 147, 23
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1638 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 6 duHkha nathI ke je huM bhAgavyAM vagara rahyo hAuM! mAre mAthe sarva prakAranAM du:kho paDyAM ane mAre te sahana karavA paDyAM. < AvI rIte aneka prakAranAM duHkhA sahana karatAM karatAM mArAthI kAMi zubha karmo thayAM tenA pratApe eka vakhata mArI e bhavitavyatA bhAryAe mane kahyuM " nAtha ! Aryaputra! eka sAhlAda nAmanuM nagara che, bahu suMdara che, sArI rIte prakhyAta che ane bahiraMga pradezamAM AveluM che. agAu jema bIjA nagarAe gayA hatA te pramANe tyAM javA mATe prayANa karo." mAre to mArI e patnInA hukama mAnavAnA ja hatA, mArUM tenI pAse kAMi cAlatuM ja naheAtuM eTale devInA hukama mAthe caDhAvyo. te vakhate devIe mArI sAthe puNyAya nAmanA sahacarane paNa mAkalI ApyA ane eka navI guTikA ( goLI ) paNa banAvIne ApI. e sahacarane sAthe laine ane gALIne mArI pAse rAkhIne huM sAhlAda nagare javA nIkaLyA. upasaMhAra. * 'yadidamasulabhaM bho labdhamebhirmanuSyaibahuvidhabhavacArAtyantarINairnaratvam / tadapi nayanalolA maithunecchAparItA, laghu dhanalavalubdhA nAzayanttyeva mUDhAH // satastrA 'vigalitAsta ime narabhAvataH, prabalakarma mahAbharapUritAH / satata duHkhamadanti punaH punaH, sakalakAlamanantabhavAdavIm // tadidamatra niveditamaJjasA, jinavaco nanu bhavyajanA ! mayA / idamavetya nirAkuruta drutaM, nayanasAgaramai thunalolatAm // * * bhAvArtha---- aneka prakAranI saMsArarakhaDapaTTImAM mahA musIbate " maLe tevuM paNa prApta thai gayeluM A manuSyapaNuM mUrkha prANIo nayana * 1 mAlinI. 2 bAkInA banne dhruvilaMbita chaMda che. 3 mavacArAyatI: enA artha 'saMsAranA cArathI atyaMta inta pAmelAM' evA paNa thai zake che. rInA artha TapakavuM athavA mAravuM" thAya che.
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1639 upasaMhAra. "(cakSuriMdriya)mAM Asakta thaIne, maithunanI IcchAmAM tatpara rahIne "ane thoDA mAtra dravyamAM lubdha thaIne hArI bese che, khoI bese che, tene vinAza karI nAkhe che. evI rIte musIbate prApta karelA narabhavathI bhraSTa thayelA prA. o mahA AkarAM karmone mATe bhAra vaherI laIne ghaNuM lAMbA kALa sudhI anaMta saMsAraaTavImAM mahAbhayaMkara duHkho bhegavatAM rakhaDe che. "bhavya prANIo ! meM ahIM TuMkAmAM jinezvaramahArAjanA vacananuM "varNana karI batAvyuM che. e hakIkata samajIne nayana (cakSuriMdriya) sAgara "lebha) ane maithunamAM sarva prakAranI Asakti-lelatA dUra karo." ityupamitibhavaprapaJcAyAM kathAyAM lobhamaithunacakSuri ndriyavipAkavarNanaH SaSThaH prastAvaH upamiti bhavaprapaMca kathAne lebha maithuna cakSuriMdriyanA vipAkanuM varNana karanAra chaThTho prastAva saMpUrNa. ja ' che ke
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ Casa de 1/ Win
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI upamiti bhavaprapaMcA kathA. sAtamo prastAva. chawwchawwwchachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachachacha avataraNa
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva sAtame. sAmAnya pAtro. jozI. vadhAmaNI ApanAra dAsI, jImUtarA jAne nA bhAI. aka laMkano pitA. nIradanI pavI. akalaMkanI mAtA. 142 pAtra sthAnAdi paricaya, sthAnAdi. mukhya pAtro. sAlehAda jImUta. sAhAdapurano rAjA. kathAnAyakane (bahiraMga) pitA. lIlAvI, jImUta rAjAnI paTTarANI. kathAnAyakanI siddhArtha. mAtA. priyaMkarI, dhanavAhana. kathAnAyaka. saMsArIjIva. nIrada, madanamaMjarI, ghanavAhananI rANI. akalaMka. jImUtarAjanA bhAI nIradane putra. dhana- 5%aa. vAhanane sakhA. budhanaMdana. (udyAna) prathama muni lokadaramAM Aga jevAthI vairAgya pAmanAra. dvitIya muni madirAzALA jeI vairAgyabhAva pAmanAra, etIya muni reTa (araghaTTa ghaTTI) je vairAgya pAmanAra. caturtha muni sannipAta-unmAne jaI vairAgya pAmanAra. paMcama muni cAra vyApArI kathAnaka sAMbhaLI vairAgya pAmanAra. cAra | cogya. | vasaMtapure rahenAra ratadvIpe vyApAra karavA hitana. [ mATe gayelA cAra mitra vyApArIo. mUha.
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ (AMtara). kSamAtala. chaThThA sutiH kAvida. parigraha. saMjJA. svamalanicaya. tadanubhUti. kAvida. mAliza. zruti. saMga. zAka. sAgara. ahalikA. saMsUtinagare bajAra joi vairAgya pAmanAra. munisamUhanA AcArya gurU. rAgakesarInA pAMcame putra. sAgarane mitra. parigrahanI bhAryAM. kSamAtalane rAjA. sadara rAjAnI rANI. svamalarAjanA putrA. (keAvida ane keAvidAcArya ekaja che.) karmapariNAmanI kanyA. dAsIputra. zrutine agragAmI ane saMyeAga joDanAra. mahAmeAhanA manuSya. dhanavAhananA zarIramAM pesanAra. mahAmeAhanA sevaka, parigrahanA mitra. mAyA. sadAgama. mahAmAha. jJAnasaMvaraNa. cAritrarAja. sAdha. samyagdarzana. gRhIdharma. cAritrarAjaprerita upadezaka cittavRttine mahArAjA. AThamAMnA eka rAjA. cittavRttimAM gherAyela rAja. cAritrarAjane maMtrI. sadAgama pachI meAkalavAnA senApati cAritrarAjane nAneA putra. gAMdharvamithuna.) gAyananA harIpha. parIkSA mATe parvate kinnara. gayelA. makaradhvaja, hAsa, mahAmeAhanA . senAnIo. cothA rati, arati, zeka, prastAvanA jANItA pAve. bhaya, jugupsA. meAharAyanA piravAra (ceAthA prastAva pramANe.) 1243
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAketapura. (bahiraMga) mAnavAvAsa. janamaMdirapura. navAvAsa. pilyapura. sApaka. zahilapura. kRpahatA. amRtadara. baMdhu. virAyana. kala. sava. vibhUSaNa. vizada sAgaranI aMgIbhUtA. naMdazeDa dhanasuMdarI putra, saMsArIjIva. baMdhudatta priyadarzanA putra. vyasAdhu. AnaMda ane naMdine putra. saMsArIjI. AbhIra. madana-reNAputra. saMsArIjIva. vasubaMdhu-dharAnA putra. rAjaputra. (saMsArIjIva). zALibhadra-kanakaprabhAnA putra. (saMsArIjIva). sphaTikarAja-vimaLAnA putra. (saMsArIjIva). mithyAdAna. kudRSTi. vidyA. nirIhatA. sudarzana. suMdara. dharmadhASa samyagdarzana. zAMtisUri. sudhAbhUta. suyuddha. rAgakesarI. dveSagajeMdra mahAmUhatA. viSayAbhilASa. bhAgatRSNA. kaSAye. cAritrarAjanI mAnasIka kanyA. cAritrarAjanI viratithI utpanna tha celI khIjI kanyA. parimane vilaya karanArI. upadezaka, amRtadaranA upakArI, baMdhune upadeza karanAra muni. virecananA upadezaka gurU. cAritrarAjanA senApati vAsavane bedha karanAra AcArya, vibhUSaNanA gurU. AcArya, vizadanA upadezaka muni. 1644
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM paramAtmane namaH zrI upamiti bhavaprapaMca kathA. vibhAga 3 jo (cAlu), sAtamo prastAva. avataraNa. lebhamaithuna. cakSuriMdriya. prakaraNa 1 luM. ghanavAhana ane akalaMka. BENERAL sAhAda nagare jImUta rAjA, lIlAdevI kukSIe ghanavAhana, putrajanma mahotsava, nAmakaraNa, So traNa bhuvanane aneka prakAranA AzcaryamAM garakAva karanAra nI duHkhane dUra karanAra ane AkhA jagatane AhAda . (AnaMda-harSa) utpanna karanAra sAhAda nAmanuM eka [ ati vizALa nagara che. tyAM je naranArIonAM joDalAM - aMtaHkaraNanA arasparasanA premathI, potAnA rUpathI ane zaktithI lIlA karI rahyA che te kAmadeva ane tenI strI ratino bhrama utpanna kare che; e joDalAMonAM-daMpationAM AnaMdane joI sAkSAt kAmadeva ane rati ja lIlA karatA hoya evo bhAsa thAya che.
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1646 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 e sAhAda nagarane jImUta nAmano rAjA hato. teNe pitAnA AkhA zatrusamUhane mULamAMthI ucachedI nAkhyo hate, pote jAte laDavAmAM mahArathI vIra hato ane enA tejapratApathI eno Akhe sAmaMtavarga atyaMta mAnapUrvaka tene namI rahyo hato. te rAjAnI lIlAdevI nAmanI mahArANI hatIH e kAmakuzaLatAmAM kAmadevanI strI rati jevI hatI, ratinI jevA sarva AnaMdasamUhane ApanArI hatI ane rAjAe tene pitAnA AkhA aMtaHpuranI nAyikA-paTarANI banAvI hatI. (saMsArI jIva pitAnuM caritra AgaLa calAvatAM agrahItasaMketAne uddezIne prajJAvizALa ane bhavyapurUSanAM sAMbhaLatAM mahAtmA sadAgama samakSa kahe che:-). bahena agRhItasaMketA! mane bhavitavyatAe eka navI goLI ApIne Adeza karyo te anusAra te goLI mArI pAse rAkhI e mahArANI lIlAdevInI kukSImAM huM dAkhala thaye. tyAM nArakInA jIvane jevI rIte pIDA thAya che tevI rIte meM aneka prakAranI pIDA sahana karI, cAre taraphathI dabAI caMpAIne huM aMdara rahyo ane evI rIte e mahArANInI kukSImAM nava mahinAthI sahaja vadhAre vakhata rahIne Akhare huM bahAra AvyuM. mane bahAra Avela joIne mArI mA lIlAdevI bahu rAjI thayA, tenI AMkhomAM prema AvyuM, Akho AnaMdathI capaLa thaI ane pite putranI mAtA thayA e khyAlathI temanA manane atyaMta harSa thayo. mArI sAthe te ja vakhate padayane paNa janma thayo paNa te aMtaraMga (gupta) rahetA hovAthI mArI mAtA vigere keAInA jovAmAM AvyuM nahi. | mArI mAtAne eka priyaMkarI nAmanI dAsI hatI teNe mArA janmanI vadhAmaNI jImatarAjAne ApI. rAjAe jyAre e samAcAra sAMbhaLyA tyAre tene ghaNe AnaMda thaye ane vadhAmaNuM ApanAra dAsIpara saMtuSTa thaI ghaNuM sAruM dAna ApI tenuM dAsIpaNuM dUra karyuM. mArA janmanA harSamAM AkhA nagaramAM moTe occhava tha, kedakhAnAmAMthI kedIone choDI devAmAM AvyA, ThekANe ThekANe nobata ane DaMkAnA ane vAja thaI rahyA, AkhA rAjyamAM ghare ghare AnaMda vartAze, jyAM tyAM leke gAyana karavA maMDI gayA, keI leke madyAdinuM pAna karavA lAgI gayA, keI leke anyane dAna ApavA lAgI gayA ane keI ujANIe nIkaLI paDI khAvA pIvAmAM lIna thaI gayA. evI rIte cAre tarapha mArA janma mahotsava thaI rahyo ane sarvane AnaMda AnaMda thaye.
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] ghanavAhana ane akalaMka. 1647 jyotiSazAstra. - mAro janmamahotsava thaI rahyA pachI mArA pitA rAjA mate eka siddhArtha nAmane prasiddhi pAmele jyotiSI te nagaramAM hatA tene bolAvyo ane tene pUchayuM ke "kumAranA janma samaye graho kevA prakAranA paDyA che te mane barAbara spaSTa karIne samajAvo." enAM javAbamAM siddhArtha jotiSIe kahyuM - mahArAja je Apane hukama! Apa sarva hakIkata barAbara lakSya daIne sAMbhaLe. "A AnaMda nAmane saMvatsara cAle che; Rtu zara che; hAla kArtika mAsa cAle che; Aje bIja 'tithi che te bhadrA che; Aje gurUvAra che; Aje kRtikA nakSatra che; Aje vRSa 1 AnaMda saMvatsaraH jyotiSa zAstramAM sATha saMvatsaranAM nAmo ApelAM mAlama paDe che. emAM aDatALIzamA saMvatsarane AnaMda saMvatsara kahevAmAM Ave che. sATha varSa thaI gayA pachI pAchA pharIvAra teja saMvatsara punarAvarta thAya che. janmAkSaramAM saMvatsaranuM nAma khAsa ApavAmAM Ave che. zaka yA saMvata vagara cAle paNa saMvatsaranA nAma vagara na cAle. 2 zaradaRtuH tiSIo varSane cha RtumAM vaheMcI nAkhe che jemAM bAra rAzio AvI jAya che. mIna meSanA sUryane vasaMta Rtu, vRSabha ane mithunanA sUryane grISma Rtu, karka ane siMhanA sUryane varSARtu, kanyA ane tolAnA sUryane zaradaRtu, vRzcika ane dhanarAzinA sUryane hemaMtaRtu ane makara ane kuMbhanA sUcaMne zizira Rtu kahevAmAM Ave che. dareka Rtu be mahinAnI hoya che. - 3 kArtika mAsaH AkhA varSanA bAra mahinA hoya che te ApaNe sArI rIte jANIe chIe. jyotiSI varSa caitrathI zarU thAya che temAM AThamo mAsa kArtika Ave che. 4 bIjaH zudipakSamAM dareka mAsamAM ekamathI pUnama sudhI paMdara tithi Ave che ane vadipakSamAM ekamathI amAsa sudhI thaIne paMdara tithi Ave che. 1, 6, 11 e naMdA tithio ane 2, 7, 12 e bhadrA tithio che. kuMvarane bIjane divase janma hovAthI te bhadrA kahevAmAM AvI che. temAM pratipadAthI mAMDI anukrame naMdA, bhadrA, jayA, riktA ane pUrNa e nAmo che. ekeka nAmanI traNa tithio heAya che. 5 nakSatraH caMdranI gati pramANe dekhAtA nakSatra 27 hoya che. eka aThThAvIsamuM nakSatra abhijit nAmanuM gaNAya che. dareka nakSatrane kALa lagabhaga 60 ghaDi (eka divasa )no hoya che. kRtikA nakSatra trIjI Ave che. eka cAMdra mAsamAM badhAM nakSatra AvI jAya che. ApaNA mahinA caMdranI gati pramANe gaNAya che ane varSa sUryanI gati sAthe meLavavAmAM Ave che.
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1648 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha 'rAzi che; kRtiyoga' che; atyAre lagna saumya gharanuM che; sarve graho ucca sthAne AvIne rahelA che; heArA kuMDaLI urdhvamukha che; pApagraho 'sarva agIArame ghare beThA che. vaLI rAjan ! kumAra AvI suMdarAzimAM janmyA che tethI jarUra tene sarva sArA prakAranI saMpatti prApta thaze emAM jarA paNa saMzaya nathI." 10 1 rAzi-rAzie khAra che: meSa, vRSabha, mithuna, 1,4, siMha,pa kanyA, tulA,. vRzcika, dhana, makara, kuMbha,` mIna, sUrya bAra mAsamAM A khAre rAziomAM pasAra thAya che. mArI mAnyatA evI hatI ke caMdra je rAzine hAya te pramANe nAma paDe che. A kAraNe dareka rAzinA samaya 135 biDane gaNyA che ane khAre rAzine akSarA ApI dIdhA che. ApaNeA kathAnAyaka vRSa rAzimAM janmyA tA te pramANe tenuM nAma 61 ke 3 akSarathI paDavuM joie tene badale mithuna rAzi para (dhanavAhananA cha mithunanA che) paDavuM te navAi lAgI. janmanakSatrane aMge nAma paDAya teA kRtikA nakSatranA akSarA 6 63 6 che temAM paNa meLa besatA nathI. A bAbatane aMge puM. meghavijayajI mane jaNAve che ke janmanakSatra ke nAmanakSatra eka ja hAya eveA niyama nathI eTale janmanakSatranA akSara pramANe nAma pADavuM joie evA kAi niyama nathI (jIe AraMbhasiddhi bhASAMtara pRSTha 130, 145). 2 yAga: tithi ane vArathI yAga thAya chaeN, tithi ane nakSatrathI yAga thAya che, vAra ane nakSatrathI yAga thAya che ane tithi vAra ane nakSatrathI yAga thAya che. ema cAra prakAre yAga thAya che. vaLI paMcAMgAmAM sUrya ane caMdranA yAga paNa gaNavAmAM Ave che. e 27 heAya che. enAM nAmeA jyAtiSa graMthAmAM gaNAvyAM che temAM AThame| yAga dhRti nAmane Ave che. yeAgeAnAM nAmaparathI ja jaNAya che ke keTalAka sArAM heAya che, keTalAka kharAba hAya che ane keTalAka madhyama prakAranA heAya che. 3 grahasthAnaH janmakuMDaLI banAvavAmAM Ave che temAM graheAnA sthAna A kRti paDe che. temAM ucca sthAne grahe| Ave teA janmanAra bALaka AyuSya dhana saubhAgya kIrti vigere sArAM bhAgave ema gaNatarIparathI kahevAmAM Ave che. graha nava cheH sUrya, caMdra, maMgaLa, budha, gurU, zua, zani, rAhu ane ketu, emAM caMdra, budha gurU ane zukra zubha grahe che, maMgaLa, zani, rAhu, ketu pApagraha che ane sUrya krUra graha che. 4 hArA eTale lagna batAvanAra samaya. aDhI kiDanI eka heArA thAya che. janmasamaya batAvavA mATe heArA kuMDaLI banAvavAmAM Ave che. emAM niyama evA jaNAya che ke janmanuM lagna vISama ( ekI ) rAzinuM ane paMdara aMzAnI aMdaranuM hAya tA heArA kuMDaLImAM (sUryanI ) rAzInuM siMha lagna besADavuM ane p darathI vadhAre hAya tA caMdranI rAzi karka rAzinuM lagna besADavuM ane khInna bhAve| e anukrame rAzie mAMDatA javI. 5 pApagrahe upara jaNAvyuM tema maMgaLa, zani, rAhu ane ketu che. ene agiyAramA gharamAM Ave teA jarA paNa du:kha detA nathI ane ulaTA sArUM phaLa Ape che. 6 A kuMDaLI batAvavAmAM AvI che te parathI ucca graheAnI sthiti samAro. (ahIM kuMDaLI banAvI mUkavAnI hatI te banI zakaryu nathI.)
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1 ] ghanavAhana ane kalaMka, 1649 rAjAe kahyuM "Arya ! e rAzie kevA prakAranI che ane e darekanA guNadoSo kayA che te huM sAMbhaLavA icchuM chuM." siddhArtha jyotiSIe javAbamAM kahyuM:-- 9 deva sAMbhaLeA rAzie khAra che tenAM nAma nIce pramANe cheHmeSa, vRSabha mithuna, karka, siMha, vRzcika, dhana, makara, kuMbha ane mIna. have e dareka rAzinA guNa kahuM chuM.-- 1 dareka rAzi 135 DenI heAya che tenI gaNatarI A pramANe thAya che. dareka nakSatra agAu jaNAvyuM tema 60 ghaDinuM heAya che tenA ceAthA bhAgane eka caraNa kahe che. eTale navacaraNanI eka rAzi thAya che. te kevI rIte thAya che te nIcenA patrakamAM jaNAvyuM che. meSa--( meDhAne AkAra. varNe lAla, azvanI ghaDi 60, bharaNI 60, kRtikA 15). vRSabha--(gAdhAnA AkAra. varNe saskRta. kRtikA 45, rAhiNI 60, mRgazirSa 30). mithuna--(gadA nAmanuM vAjIMtra jenA hAthamAM che evA purUSa ane vINAvALI strIe bannenA joDAvALI AkRti. varNa pApaDIe. mRgazirSa 30, ArdrA 60, punarvasu 45 ). karyuM--( karacalAne AkAra-rAtA varSe. punarvasu 15, puSya 60, AzleSA 60 ). siha--(siMhAkAra. zvetavarNa madhA 60, pUrvAphAlgunI 60, uttarAphAlgunI 15). kanyA--( DAkhA hAthamAM agni ane jamaNA hAthamAM dhAnya dhAraNa karIne vahANamAM beThelI kanyA jevI AkRti. mecaka vahyuM. uttarAphAlgunI 45. hasta 60, citrA 30 ). tulA--( tAjavA laine teALanAra purUSanI AkRti. varNa kALeA. citrA 30, svAti 60, vizAkhA 45. ) vRzcika-( vIMchIneA AkAra. suvarNa varNa. vizAkhA jyeSTA 60). 15. anurAdhA 60, dhana--( keDanI nIceneA bhAga azva jevA eTale cAra pagavALA ane zarIranI uparanA bhAga purUSa jevA ane hAthamAM dhanuSya heAya evI AkRti. raMga pILeA. mULa 60, pUrvASADhA 60, uttarASADhA 15). makara--( magaranA AkAra. tapakhIrI raMga. uttarASADhA 45, zravaNa 60, dhaniSThA 30). kuMbha--(khAMdha upara dhaDA lenAra purUSAkAra. neALIA jevA raMga. dhaniSThA 30, sataniSA 60, pUrvAbhAdrapada 45 ). sIta(e. maskenA puMchaDAM sAmasAmAM AvavAthI thatI AkRti. mAchalA jeve! raMga. pUrvAbhAdrapada 15, uttarAbhAdrapada 60, raeNti 60),
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1650 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 meSa-"je mANasane meSa rAzimAM janma thayo hoya tenI AMkhe cakaLavakaLa thatI hoya che, te niraMtara roga vagarano rahe che, dharmakAryamAM te turata sArA ane sAcA nirNaya para AvI janAra hoya che, enI jAMghe ghaNI vistAravALI hoya che, e karelA guNane jANavAvALo hoya che, e bahAdUra hoya che, rAjyamAM ene sAruM mAna maLe che, strIonAM hRdayane e ghaNe AnaMda upajAvanAra hoya che, e pANathI niraMtara DaryA kare che, jesathI kAma karanAra thAya che ane zarUAtamAM Akare hoya che paNa chevaTe narama paDI janAra hoya che. evA manuSyanuM koI kAraNa pAmI prathama vayamAM aDhArame varSa kumaraNa thAya che athavA pacIsamA varSanI Akhare thAya che, paNa je te ghAtamAMthI bacI jAya to so varSa jIve che. enuM maraNa caudazanI ardha rAtre maMgaLavAre kRtikA nakSatramAM thAya che. vRSabha -"varakha rAzimAM janmela manuSya bhaMga bhegavanAra thAya che, dAtA thAya che, pavitra thAya che, haziyAra thAya che, enI AMkhathI hanavaTI sudhIne bhAga (Da) sthULa hoya che, enuM gaLuM moTuM hoya che, enAmAM teja jhaLahaLatuM dekhAya che, ene rAga ghaNe hoya che, ene gaLAne rega (kaMThamALa vigere) thAya che, ene putra sArA thAya che, enI gatimAM vilAsa cekho jaNAI Ave che, e satya bolanAra thAya che, enAM khAMdha ane gaMDasthaLapara cillo paDe che. e je pacIza varSane thAya te jarUra se varSa sudhI jIve. enuM maraNa copagA janAvarathI thAya che. enuM maraNa rahiNuM nakSatramAM ane budhavAre thAya che. mithuna -"mithuna rAzimAM janmela manuSya puSTa zarIravALe thAya che, tenI AMkhe caMcaLa hoya che, tenuM mana viSaya bheLavavAmAM atyaMta Asakta rahe che, te paisAdAra thAya che, tenA manamAM dayA bhAva sAre rahe che, tene gaLAne rega rahyA kare che, lekamAM te vahAle thaI paDe che, gAyana ane 1 meSanA akSaro sa, 4, 2 che. 2 vRSa athavA vRSabhanA akSare 2, 2, 3, 3 mithunanA akSare , cha, gha.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghanavAhana ane akalaMka. 1651 nATakamAM te kuzaLa thAya che, tenI vikhyAti cAre tarapha phrelAya che, tenAmAM guNA vadhAre paDatA hoya che, tene vaNaeN gorA hoya che, te zarIre lAMkhA thAya che, khelavAmAM bahu vAcALa hAya che. seALame varSe e prANIne pANImAM ghAta thavAnA bhaya ahu rahe che, temAMthI jo te khacI jAya te tenuM maraNu eMzIme varSe pANI athavA agnimAM pAsa mahinAmAM thAya che. pha. karka rAzimAM utpanna thayelA mANasa kAmakAjamAM ghaNA mAheAza thAya che, dhanavALA thAya che, zUravIra thAya che, dharmiSTa thAya che, gurU tarapha prema rAkhanAra thAya che, ene mAthAnA vyAdhi rahyA kare che, e mATA buddhizALI thAya che, enuM zarIra pAtaLuM rahe che, e kRtajJa-karelA guNanA jANunAra thAya che, ene musApharI karavAne zokha ghaNA rahe che, e kApathI aMdha banI jAya che, nAnapaNamAM ene mAthe vadhAre duHkhA paDe che, ene mitro sArA hoya che, nAkaracAkarathI e bharapUra rahe che ane jarA vakra (vAMkI) prakRtinA thAya che. vizame varSe koi jagyAethI paDI javAthI ene ghAta lAge che, paNa jo temAMthI bacI jAya teA pachI e eMzI varSa sudhI jIve che ane te vakhate tenuM maraNa mAgazara mAsanA ajavALIAmAM athavA poSa mAsanA aja vALIAmAM rAtre thAya che. siMha siMha rAzimAM janmela manuSya kSamAvALA thAya che, mAnavALA thAya che, kAmakAja karavAmAM vizeSa rekAyalA rahe che, ene dArU ane mAMsanA upayAga tarapha vadhAre prema rahe che, cAre tarapha dezamAM bhamavAnA ene bahu zekha rahe che, e vinayathI namra rahe che, ene zaradI (ThaMDI)nA bahu bhaya lAge che, e jarA jarAmAM gusse thai janArA hAya che, ene putraparivAra ghaNA moTA thAya che, enA mAmApane e bahu vahAlA thai paDe che ane leAkeAmAM vyasanI tarIke enI khyAti thAya che. enuM maraNa pacAsa varSe thAya che, je tema na thAya te te seA varSanA thAya che. caitramAsamAM maghA nakSatramAM zanivAre enuM bharaNu sArA puNya kSetramAM thAya che. 1 karka rAzinA akSare 3, 6. 2 siMha rAzinA akSara ma, Ta prakaraNa 1]
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1652 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 kanyA -- kanyA rAzimAM janmela mANusa vilAsI strIo( vezyA )nAM hRdayane AnaMda karAvanAre thAya che, dhanathI pUrNa rahe che, dAnezvarI thAya che, kAryakuzaLa thAya che, kavi thAya che, ghaDapaNamAM dharmaparAyaNa thAya che, sarva lekemAM e vahAlA thai paDe che, ene nATaka ane gAyananA zokha vadhAre paDatA rahe che, musApharI karavAnI ane hoMsa rahyA kare che, ene strI taraphanuM hamezA duHkha rahe che. trIsame varSe ane hathiyArathI athavA pANImAM ghAta hoya che, temAMthI jo te khacI jAya to pachI enuM maraNu eMzIme varSe vaizAkha mAsamAM mULa nakSatramAM budhavAre thAya che. tulA tulA rAzimAM janmela mANasa kAraNa vagara nakAme gusse thanArA thAya che, jAte du:khI thAya che, mhADhe sAcI vAta sAmAne jaNAvI denArA thAya che, anyane mAphI ApI denArA thAya che, enI AMkhA ghaNI capaLa rahyA kare che, enI pAse paisA asthira rahe che, lakSmI devI enApara rUse che ane koivAra tuse che, e pAtAnA gharamAM mahu jora batAvanAra thAya che, vyApAramAM ghaNA kuzaLa thAya che, devanI pUjA e sArI rIte kare che, mitra upara e sAre sneha rAkhe che, e vAraMvAra pravAsa karanArA thAya che, mitromAM e vahAlA thai paDe che. vizame varSe ene bhIMta paDIne maravAnI ghAta hAya che, temAMthI je te bacI jAya teA pachI eMzIme varSe jeTha mAsamAM anurAdhA nakSatramAM maM gaLavAre tenuM maraNa thAya che. vRzcika- vRzcika rAzimAM janmela mANusa nAnI vayamAM pravAsa ghaNA kare che, e jAte krUra ghAtakI thAya che, zUravIra thAya che, enI AMkhA pILI thAya che, e parastrImAM Asakta thAya che, abhimAnI thAya che, enuM hRdaya pAtAnA mANaso tarapha ninnura hAya che, sAhasa karavAthI ene lakSmI ghaNI prApta thAya che, e enI mAtA tarapha paNa duSTa agnivALA hAya che, e dhUtAro thAya che, cAra thAya che, e aneka 1 kanyA rAzinA akSare: 1,4, na. 2 tulA rAzinA akSare ra, ta 3 vRzcika rAzinA akSaraza: na, yu.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] ghanavAhana ane akalaMka. 1653 kAmanA AraMbha kare che paNa pAra pahoMcADI tenAM phaLa meLavato nathI. aDhArame varSe ene corathI hathiyArathI athavA sarpathI ghAta hoya che. temAMthI te bacI jAya te pAchI pacIzame varSe bIjI vAra tethI ja ghAta hoya che, te pasAra thaI jAya to te sittera varSa jIve che. dhana_"dhanu rAzimAM janmela mANasa zUravIra thAya che, sAcuM belanAre thAya che, buddhinA vaibhavathI yukta thAya che, satva parAkramavALo thAya che, jene AnaMda karAvanAra thAya che, zilpa (IjInIarIMga)nuM vijJAna dharAvanAra thAya che, paisAthI bharapUra thAya che, suMdara strIvALo thAya che, abhimAnI thAya che, ucca vartanazALI thAya che, suMdara akSara belanAre thAya che, tejasvI thAya che, jADA zarIravALe thAya che, pitAnA kuLane nAza karanAra thAya che. pitAnI utpattithI aDhArame divase je enuM maraNa na thAya to e sa totera (77) varSa sudhI jIve che. makara-makara rAzimAM janmela mANasa durAcArI mANasene vahAle thaI paDe che, e strIone niraMtara vaza rahenAre thAya che, jAte e paMDita thAya che, parastrI tarapha e A sakta rahe che, gItane sArI rIte jANanAre thAya che, enA guhya bhAga upara nizAnI hoya che, ene putraparivAra bahu meMTe thAya che, phUla(puSpa)ne ene bahu zekha rahe che, e dhanavAnuM thAya che, tyAgI thAya che, svarUpavALe thAya che, ThaMDIthI DaranAre athavA zaradInA vyAdhivALe thAya che, ene bhAibhAMDuno parivAra mATe thAya che ane sukhane mATe ene vAraMvAra ciMtA thayA kare evA tenA saMyogo thAya che. zULanA vyAdhithI vIzame varSe enuM maraNa na thAya te pachI e sItterame varSe bhAdaravA mahinAmAM zanivAre maraNa pAme che. kaMbha-"kubha rAzimAM janmela mANasa dAtA (dAnezarI) thAya che, ALasu thAya che, karelA guNane haNanAra thAya che, hAthI athavA ghaDAnA jevA svaravALe thAya che, enI kukSi deDakAnA jevI thAya che, e nirbhaya thAya che, dhanavAnuM thAya che, 1 dhanu athavA dhana rAzinA akSaraH 4, 5, 6, ma. 2 makara rAzinA akSaroH , . a kuMbha rAzinA akSaroH ja, sa.
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1654 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 7 baLavAna thAya che, jaDa najaravALe thAya che, enA hAtha caLa hoya che, e mAna meLavavA mATe ane vidyA prApta karavA mATe niraMtara udyama karanAre thAya che, e puNyazALI thAya che, sneha vagarano thAya che. aDhArame varSe ene vAghathI ghAta hoya che temAMthI te bacI jAya te te 84 (cerAzI) varSa sudhI jIve che. mIna_mIna rAzimAM janmela mANasanI sarva ceSTAo ghaNI gaMbhIra hoya che, te jAte zUravIra hoya che, bolavAmAM DahApaNa vALo hoya che, manuSyamAM e uttama padavI bhogavanAra thAya che, e potAnI jAtanI mahattA kepa karavAmAM, buddhine vistAra batAvavAmAM ane laDAInA medAnamAM batAvI zake che, e kaI vastunA tyAga ke dAna karI zakato nathI, e kRpaNa hoya che, e bhAIbhAMDupara vAtsalya rAkhanAra thAya che, e gAMdharvavidyA(gAyanakaLA)ne jANanAre thAya che, e bIjA mANasanI sevA karanAre thAya che ane e raste cAle tyAre utAvaLe pagale cAlanAre thAya che. meSa vigere rAzionA upara meM je guNe varNavyA te rAjana! sarvoe pitAnA ziSyone agAu jaNAvyA hatA te pramANe che, kAraNa ke tiSazAstra, nimittazAstra vigere je bAhya iMdriyothI na samajI zakAya tevA zAstro atindriya viSayothI bharelA che te sarva agAu sarvoe batAvelAM che. have emAM kaI jagyAe vAta na maLe ane apavAda jaNAya to temAM jANanAranI buddhine deSa samaja, kAraNa ke alpajJAnavALA mANase zAstronA jhINA jhINA vibhAge jANuM zakatA nathI. A pramANe hovAthI krUra grahanI najara paDI na hoya ane rAzio baLavAna hoya te upara je guNe batAvyA che te barAbara sAcA paDe che ane emAM jarA paNa anyathA thatuM nathI ema tame samajaje." A sarva hakIkata sAMbhaLI jImUtarAja bolyA "Ape je kahyuM te tadana barAbara che. tame kahyuM te vAtamAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI." tyAra pachI te jotiSIne sArI rIte mAna sanmAna ApavAmAM AvyuM, tene dAnamAM sArI rakama ApavAmAM AvI ane tenI pUjA 1 mIna rAzinA akSare 6, , 4, 5, 4.
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1 ghanavAna ane akalaMka 1655 karI tene vidAya karavAmAM AvyuM. yogya samaye AnaMda mahotsava - jana dAna pUrvaka mArUM ghanavAhana nAma pADavAmAM AvyuM. akalaMka janma, have e jImUtarAjAne nIrada nAmane nAno bhAI hatA, tene pavA nAmanI rANI hatI. A rANIe paNa te ja vakhate eka chokarAne janma Ape, e chokarAnuM akalaMka nAma rAkhavAmAM AvyuM. ghanavAhana akalaMka maitrI banne bhAionI yuvAvasthA, akalaMkanA Adarza guNe, have mArI ane mArA kAkAnA putra akalaMkanI aneka prakAre lAlanApAlanA thatI hatI. tevI rIte ame banne AnaMdathI ucharavA lAgyA, moTA thavA mAMDyA. huM ane akalaMka dhULamAM sAthe ramyA, sAthe ragadelAyA ane e mArA kAkAno putra che e khyAlathI krIDAAnaMda sAthe ja karyA ane pariNAme mAre ane tene koI viraha thayo nahi. taddana nAnApaNAmAM bhavitavyatAe mArI ane akalaMkanI dostI yojI ApI tene laIne amAre bannene arasparasa eka bIjA upara gADha prema te gaye ane eha vadhato ja gaye. tyAra pachI ame banne (ghanavAhana ane akalaMka)e eka ja upAdhyAya pAse kaLAone abhyAsa karavA mAMDayo. AvI rIte AnaMdakallola karatAM he suMdari! makaravaja (kAmadeva)nA maMdirarUpa yuvAvasthAne ame banne prApta thayA. e akalaMka bALapaNamAM kumAraavasthAmAM temaja yuvAvasthAmAM bahu ucca vartanavALo thaye ane jAte laghukamI ane bhAgyavAna chevAthI tenAmAM kaI jAtanuM vyasana nahotuM, kaI jAtanuM kharAba vartana nahotuM, keI prakAranI kharAba ceSTA nahotI; e zAMtamUrti hato, pavitra AtmA hato, mahA vinayI hatA, devanuM pUjana karanAro hato, priya belanAra hatuM, ghaNe sthira hatuM, atyaMta nimeLa manavALo hato, bahu ochA rAgavALa hatA, prakRtithI ja (naisargika rIte) vikAra vagarana hato ane je vayamAM sAdhAraNa rIte paramAthe na jANavAmAM Ave te vakhate paNa tattvajJAnI (philasupha ) je dekhAto hato. tyAra pachI ene sAdhuo sAthe paricaya thaye, prasaMga vadhe ane temanI pAse javA AvavAnAM kAraNe vadhyAM tyAre teNe vyAkhyAna sAMbhaLyAM jethI e jaina AgamamAM paNa ghaNe kuzaLa che. AvI rIte akalakanuM valaNa dharmasamukha vadhAre vadhAre thatuM jatuM hatuM chatAM mArA upara ene
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1656 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha prIti hAvAthI te mArI sAthe AnaMdapUrvaka dararAja vilAsa karatA hatA ane mArA snehamAM vadhArA karatA hatA. krIDA mATe budhanaMdana udyAnamAM, eka divasa savAre meM akalaMkane krIDA karavA sArU mArI sAthe budhanaMdana nAmanA udyAna tarapha lIdho. mArI icchAne mAna ApIne te mArI sAthe e paheAra sudhI ramyA. ame bannee madhyAhna sudhI sAthe krIDA karI. kharAkhara khare apeAre mArA mitra akalaMkanI marajI ghara tarapha javAnI thai tyAre meM kahyuM " bhAi, A udyAnamA moTuM maMdira che tyAM cAlA, ApaNe jarA ArAma karIe, pachI thoDo vakhata rahIne ApaNe ghare jazuM." akalaMke mArI vAta sAMbhaLI eTale turata te kabUla karI ane ame banne e udyAnamAM AvelA eka vizALa jinamaMdiramAM dAkhala thayA. tyAM aMdara dAkhala thai bhagavAnanI namrabhAve stuti karI ame banne maMdiramAMthI bahAra nIkaLyA. te vakhate maMdiranI bahAra alaMke sAdhuone joyA. tapAsa karatAM jaNAyuM ke te divase Ajhama (aSTamI ) hAvAthI sAdhue nagaranI vasati( upAzraya )mAMthI vaMdana mATe ahIM AvyA hatA ane sarvene te divase upavAsa hatA. vaLI amArA jAbhuvAmAM ema paNa AvyuM ke sarva sAdhuoe tyAM AvIne prathama bhuvanezvara tIrthapatine vidhipUrvaka vaMdana karyuM ane tyAra pachI teo jUdA jUdA besIne sinphrAnta gaNavA lAgyA che, sUtranA pATha karI rahyA che ane jJAnaghyAnamAM samaya pasAra kare che. e sarva sAdhunI kAMti ghaNI nirmaLa hatI, sarve eka bIjAthI dUra beThA hatA ane bahAranA dvIpa samudramAM rahelA sthira caMdra' jevA dekhAtA hatA ane bAhya dekhAvathI paNa ghaNA buddhizALI hoya tema lAgatuM hatuM. atyaMta suMdara AkArane dhAraNa karanAra ane icchita phaLane ApavAvALA e sAdhuo te vakhate kalpavRkSa' jevA zAbhatA hatA. akalaMka te vakhate mane kahyuM " ghanavAhana ! jo, je! A muni 1 caMdro paNa sthira ane eka bIjAthI dUra heAIne nirmaLa kAMtivALA manuSyalAkanI bahAra dvIpasamudromAM heAya che. ahIM sAdhune caMdro sAthe sarakhAvyA che. sAdhu pa racaya. 2 kapavRkSa--enA AkAra sArA hoya che ane te mAgyAM phaLa ApanArA hAya che tema sAdhuonA AkAra suMdara hatA ane paraMparAe te utkRSTa phaLa Apa nAra hatA. ahIM sAdhune kalpavRkSa sAthe sarakhAvyA che.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1957 prakaraNa 2] lekedaramAM Aga. mahAtmA rUpamAM kAmadeva jevA che, tejasvIpaNAmAM sUrya jevA che, sthirapaNAmAM merUparvata jevA che, gaMbhIrapaNAmAM samudra jevA che ane lAvaNya( khubasuratI)nI bAbatamAM mahARddhivALA devatAo jevA dekhAya che! AvA aneka guNothI yukta tejasvI mahApurUSo te rAjyabhega bhogavavA gya gaNAya chatAM evA bhAgyazALI purUSo AvuM vikaTa cAritra zA mATe pALatA haze? teoe AvuM AkaruM cAritra zA kAraNathI AdaryuM haze? evuM mArA manamAM kautuka thAya che, mane e savAla svAbhAvika rIte uThe che. te bhAi ! cAla, ApaNe e mane hAtmA munio pAse jaIe ane te darekane A vairAgya AdaravAnuM zuM kAraNa prApta thayuM hatuM te saMbaMdhI savAla karIe. ethI ApaNane ghaNuM navuM jANavAnuM maLI Avaze ane ArAmanA vakhatane sadupayoga thaze." ghanavAhane meM javAba Ape "bahu sAruM. cAle, ApaNe pratyeka muni pAse jaIe ane savAla puchIe." prakaraNa 2 juM. lekedaramAM Aga. { prathamamunine vairAgya prasaMga, } Hite is A siddhAntanI gaNanA karatA ane jJAna dhyAnamasta munio che. chUTA chUTA beThA hatA teomAMnA ekanI pAse ame gayA. E prathama ame bannee te munimahArAjane vaMdana karyuM, H Ta tyAra pachI akaleke zAMta svare te munimahArAjane kahyuM "bhagavAna ! Apane saMsArapara vairAgya thavAnuM zuM kAraNa banyuM hatuM? te kahe. Ess a ba ma 'til turn ir full vikril
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1658 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 bhayaMkara Aga. maMtravAdI. olavavAnA ulaTA upAye, sAcA upAyo nirAdara, munie akalaMkanA savAlano javAba ApatAM nIce pramANe vAta karI. "bhAI ! sAMbhaLa. lokadara' nAmanA gAmamAM AganuM varNana. rahenAre huM eka gRhastha hato. eka rAtre e naga ramAM cAre taraphathI moTI Aga lAgI. tarapha dhumADAnA goTegoTA nIkaLavA lAgyA ane AganA bhaDakA vadhAre vadhAre nIkaLavA lAgyA; vAMsane phUTavAnA avAje kaDAkA ane dhaDAkA cotarapha saMbhaLAvA lAgyA. AvA moTA avAje sAMbhaLIne leke jAgI uThyA, cAre tarapha keLAhaLa thaI gaye, dhamAdhama thaI rahI, chokarAo Akanda karavA lAgyA, strIo hAMphaLI phAMphaLI ahIM tahIM doDavA lAgI, AMdhaLA mANaso bumarANa karavA lAgyA, pAMgaLA leke ucethI raDavA lAgyA, kutuhaLI makarAo kilakilATa karavA lAgyA, cera leke corI karavA lAgyA, badhI vastuo baLavA lAgI, kRpaNa leke vilApa karavA lAgyA ane mAtA vinAnA putranI mAphaka AkhuM gAma zaraNurahita nirAdhAra jevuM thaI rahyuM. AkhA gAmanA lekene bALIne bhasma karI nAkhe evI e bhayaMkara Aga thatAM eka samaju maMtravAdI bahAra maMtravAdI. AvyuM. te uThIne gAmanI vacce eka moTo cotare hato tyAM Ubho rahyo. teNe eka bakhtara dhAraNa karyuM ane rekhA pADIne eka meTuM vizALa maMDaLa ArAnI vacce ALekhyuM. pachI moTA zabdavaDe gAmanA lekene tyAM bolAvyA: "are leke ! tame A maMDaLamAM Avo, ahIM dAkhala thAo, jethI tamArI sarva vastuo ane tamArA zarIre baLaze nahIM." tenAM AvAM vacana sAMbhaLIne keTalAka leke tenA maMDaLamAM dAkhala thayAM. bAkInA leke te jANe gAMDA thaI gayA hoya, pIdhelA heya, hRdayazUnya hAya, Atma(potAnA) vairI hoya, 2sAmAnya loke. hothI gherAI gayelA hoya, ema potAnA zarIra ane pitAnuM sarvasva e AgamAM baLatuM jevA chatAM ane | lokadara lokano aMdarano bhAga. leka eTale cauda rAjaloka. lokamAM sarva jIva ane ajIva padArtho rahe che. alAkamAM mAtra AkAza che. AkhI vArtA rUpaka (allegorical) che te AgaLa spaSTa thaI jaze. A vArtAnA dareka zabdane upanaya AgaLa A ja prakaraNamAM utAryo che. AgaLa vAMco.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2 ] lekedaramAM Aga.. 165 tyaMta mUrkhAIthI e AgamAM khaDa ane lAkaDAnA bhAra nAkhavA lAgyA ane ghInA bharelA ghaDAo ThalavIne Agane olavavAno prayata karavA lAgyA. AvI vicitra paristhiti joIne maMDaLanI aMdara thoDA leka gayA hatA teo bolavA lAgyA-are bheLA bhAIo! A tame kare che te Aga olavavAno upAya nathI. juo ! kAM te tame jaLa lAvIne enAthI A agnine zAMta kare athavA to A mahAtmA maMtravAdIe je maMDaLa racyuM che temAM dAkhala thAo ane amAre ghare agni jema zAMta paDI gayuM che tema tamArA saMbaMdhamAM paNa agnine zamAvo." paNa te lekemAMnA keTalAke te te sAMbhaLyuM ja nahi, keTalAMka tene tiraskAra karavA lAgyA, keTalAMka tenI mazkarI karavA lAgyA, keTalAMka to ulaTuM bolavA lAgyA, keTalAMka te abhiprAyane dAbI devA lAgyA, keTalAMka e abhiprAyathI ulaTI rIte ja vartavA lAgyA, keTalAMka evo abhiprAya ApanAra tarapha gusse thavA lAgyA ane keTalAka te ulaTa tevI salAha ApanAranI sAmA prahAra karavA mATe doDavA lAgyA. Avo vicitra banAva joIne maMDaLamAM rahelA leke e bahAranA leke tarapha mauna rahyA. vaLI kai puNyazALI leke uparanAM vacanone vacce vacce Adara paNa karatA rahyA. kumAre! mArI bhavitavyatA tevA prakAranI hovAthI maMDaLanI aMdaranA mANasoe je vacane kahyAM te mane gamyAM, maMDaLamAM pragati. pasaMda AvyAM, huM AnaMdamAM AvI gayuM ane kUdake mArIne maMDaLamAM dAkhala thaI gayo. maMDaLamAM gayA pachI meM joyuM te gAmanA bAkInA sarva leke AgathI baLatA dekhAyA, pavananA jorathI sapATAbaMdha vadhatI jatI * AganA bhoga thaI paDatA ane meTethI cIsa pADatA temane huM barAbara joI zakyo. pachI maMDaLanI aMdaranA lokomAMthI keTalAka dUra thaI gayA, teonI sAthe huM paNa nAsI chUTyo. kumAra! A mArUM vairAgya thavAnuM kAraNa che." 1 ahIM Aga olavavAnA be upAye kahyAH (1) maMDaLamAM AvavAno, (2) maMDaLanI bahAra rahI pANIvaDe Aga olavavAne. A banne upAyo vicAravA yogya che. maMDaLa bahAra rahI pANIthI Aga bujhavavAno upAya muzkela che paNa te mahAsattvazALI karI zake che, sAdhAraNuM prANIne AgamAM phasAI javAno bhaya bahu rahe che. maMDaLamAM dAkhala thanAra nirbhaya thAya che.
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1660 upamiti bhavaprapaMcA kathA. vigatavAra upanaya. vivecana khulAseA. zabdArthaghaTanA. uparanI vAta sAMbhaLIne akalaMka kumAra ghaNA khuzI thayA ane te munine namIne bIjA muni je dUra beThA hatA tenI pAse javA nIkaLyA. huM te| A kathAne bhAvArtha kAMi samajyo nahi. meM tethI akalaMkane pUchyuM " are bhAi ! A munie potAne vairAgya prApta thavAnuM kAraNa zuM kahyuM? ane temanI vAta sAMbhaLIne tuM ghaNA khuzI kema thayA? huM to eka paNa mAmata arAbara samajyA nathI, mATe tuM khulAsA sAthe sarva mAmata samajAva." r leAkeAdaramAM Aga. . akalaMke javAmamAM mane (ghanavAhanane ) kahyuM " bhAi! sAMbhaLaH-- [ prastAva 7 " " munie je leAkeAdara nAmanuM gAma kahyuM te A saMsAra sama" jave. e saMsAramAM te vasanAra che ema samajavuM. saMsAramAM Aga. rAtrinI temAM vAta karI te mahAmeAhanI aMdhakAra" mayadA samajavI. e nagaramAM rAgadveSa rUpa 9 agni vaDe niraMtara Aga saLagyA ja kare che. tyAM dhumADA thAya che " ema kahyuM te tAmasabhAva-kaSAyanI pariNati samajavI, e Aga " AkhA nagaramAM prasarI rahelI che. tyAM AganA bhaDakA thAya che " ema kahyuM te rAjasabhAva samajavA. A saMsAramAM je kleza kaMkAsa thAya che te vAMsa phUTavAnA avAjo samajavA, rAgadveSa rUpa agnithI garama thaine loko jAgI uThe che-coMkI uThe che ane te meTA kALAhaLa karI mUke che; cittane atyaMta tApa karanArA ane cheka" rAnA AkAra dhAraNa karanArA kaSAyA AkraMda karavA maMDI jAya che; . azuddha lezyA nAmanI srIo tyAM hAMphaLI phAMphaLI thaine ahIM . tahIM DhADyA kare che; saMsAranA rAgamAM Asakta mUrkha prANIo - ra cc . 1 kaSAyA-cAra cheH krodha, mAna, mAyA, leba. e cArene bALakanuM rUpa agAu ceAthA prastAvamAM paNa ApavAmAM AvyuM che. 2 kRSNa, nIla ane kApeAta e traNa azuddha vezyA-AtmAnA kliSTa avyavasAyA che. te kharAba vicAradvArA dAMDAdeADa oN kare che, emAM sthiratA kadi AvatI ja nathI.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] lekedaramAM Aga. 1661 "dhaLA mANasanI mAphaka bumarANa karI mUke che (teo rAganI dhUnamAM "kAMI bole che tyAre jANe kazo vicAra ja na karatA hoya tevA dekhAya che); vastusthitinA jANakAra hovA chatAM kriyA nahi karanArA pAMgaLAo tyAM UMce svare raDatA dekhAya che; (ajJAnIo AMdhaLA che "ane samajavA chatAM vyavahArU kArya na karanArAo pAMgaLA che-A spaSTa hakIkata che); makarAo jevA nAtike tyAM hamezAM kilakilATa kare che, khAlI dhamAdhama karyA kare che, khoTA hetvAbhAse mUkI bUma"rANa karI mUke che; iMdriyarUpI cAre tyAM dharmasarvasvanI corI kare che; "rAga agnivaDe AtmagharanI sAra sAra vastuo baLavA lAge che; "keTalAka leke teve vakhate ema bolatA saMbhaLAya che ke "arere ! "zuM karIe? AvI bhayaMkara Aga olavavAne ame zaktimAna nathI - kapaNa mANase kakaLATa kare che tenI barAbara A hakIkata samajavI. hai bhAI! e sAdhue A saMsAramAM lAgelI bhayaMkara AganuM varNana karya, saMsAranI AganA bhaDakA batAvyA, lekenI sthiti varNavI, gaDabaDATa ane avyavasthAno citAra Ape. lekene arasparasa bacAva kare tevuM kaI na hovAthI ane tema karavA teo samartha na hovAthI te AkhuM gAma zaraNurahita nirAdhAra jevuM thaI rahyuM che ema batAvavAmAM AvyuM. " tyAM te vakhate maMtravAdI AvyA te vijJAnavALA paramezvara zrI sarvajJa mahArAja samajavA. teNe uThIne eka tIrtha sarva maMtravAdI. "rUpa maMDaLa karyuM-teNe potAnA tIrthonI prarUpaNAM "sthApanA karI ane tenI sarva yojanA teNe gAmanI " vacce candraka AkAra samAna madhya leka (tIccha leka)mAM sUtramaMtranI rekhAvaDekarI potAnI jAtane batara paherAvI laIne dhame dezanAvaDe teNe 1 AMdhaLA ane pAMgaLAnI A dRSTie khAsa lakSyamAM rAkhavA jevI che. rAga ane ajJAnane vaza thaI mUrkha mANase to AMdhaLAnI jema varte che ane samajanArA paNa pharI jAya ane zubha vartana kare nahi tyAre te pAMgaLA jevA dekhAya che. 2 nAstike-AtmAnuM astitva nahi mAnanAra, parabhava-mukti nahi mAnanAra nAstika kahevAya che. 7 A gaDabaDa ane dhamAla mATe kartAe samApu zabda vAparyo che e bahu suMdara che. tyAM chokarAne ke mAne athavA vaDIla bALane taphAvata kAMi rahyo nahi evI gaDabaDa tyAM macI rahI-ema kahevAno Azaya che.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1662 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 "lekone pitAnA maMDaLamAM bolAvavA mAMDyA ane te dharmadezanAthI "temanuM pitAnA tarapha AkarSaNa karyuM, tyAre keTalAka bhAgyazALI mahApurUSo "bhagavAnanAM vacano sAMbhaLIne te maMDaLamAM dAkhala thayA, paraMtu AvA lekenI saMkhyA pramANamAM bahu ochI thaI kAraNa ke A saMsAramAM "jIvonI saMkhyA che. tenI sAthe sarakhAvatAM teo to mAtra anaMtame "bhAge ja hoya che. AvA leke jeo e maMtravAdInA maMDaLamAM "dAkhala thayA teo agninA tApathI mukAyA (mukta thayA). bAkInA mahA mUDha jIvo rAgadveSa rUpa agnivaDe atyaMta baLI rahelA A saMsArane "viSa" vaDe zAMta karavA sAmAnya mUDhatA. " prayatna kare che, teo strIputra upara Asakti rAkhI paisA ekaThA kare che ane pAMca indriyane chaTI mUkI te dvArA tApa ocho karavA prayatna kare che-A mANaso agnimAM khaDa ane lAkaDAnA bhArAo nAkhIne te dvArA agni olavavAnA prayatna karavA jevuM kAma kare che, paraMtu tethI te agni ulaTa vadhI " paDe che. vaLI je leke vAraMvAra bhAyA kapaTa kare che, lebha kare che, abhimAna kare che, krodha kare che e sarva agni zAMta karavA mATe "dhInA ghaDAo AgamAM lAvavA jevuM kare che. e lokone maMDaLanI "aMdara rahelA leke vAraMvAra vAre che, ghI ane khaDa ke lAkaDAthI "agni vadhaze ema samajAve che, chatAM te vAta teo samajatA nathI, "vA chatAM aTakatAM nathI ane teone batAvavAmAM Ave ke e "saMsAraagni te "prazama jaLathI ja TADhe thAya che te vAta teo samajatA nathI ane tethI teo prazamarUpa pANIno upayoga paNa % karatA nathI, tema ja te suMdara tIrtha rUpa maMDaLamAM praveza paNa karatA nathI. "are eTaluM ja nahi paNa evA nivAraNa karavAnA upAya rUpa vAkyo "teo sAMbhaLe tyAre tene anusaravAne badale ulaTA bolanAranI " mazkarI kare che ane vAtane narama pADI de che; e mahAtmA muninI peThe kaIka ja jIva bodha pAme che ane sAcI vAta samaje che. e 1 tIrthaMkara mahArAja saMbaMdhI A kalpanA bhavya che. maMDaLa race tyAre maMtra balavA paDe, rekhA karavI paDe ane pachI bacavAnI icchAvALAne maMDaLamAM A vavA AmaMtraNa thAya. sUtra rUpa maMtranI rekhA atra pADavAmAM Ave che. vaLI maMDaLa racavA pahelA potAnI jAtane bacAvavA akhtara paheravuM paDe che. e tIrthaMkaro prathamathI paherI pachI tIrthamaMDaLanI racanA kare che. AkhI yejanA yathAsthita ane bhaya jaNAya che.
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2]. lekedaramAM Aga. muni mahArAja pelA tIrthamaMDaLanI aMdara rahelAonA vyaktine vikAsa. "vacanathI bodha pAmyA ane jAte tIrthamaMDaLamAM dAkhala thayA. aMdara dAkhala thayA pachI teNe saMsAbaramAM rahenArA loko tarapha najara karI to teNe barAbara joyuM ke te sarva leke rAgadveSanI agnithI baLI rahyA che ane gabharATamAM paDI gayA che, paNa teNe e paNa joyuM ke "azuddha adhyavasAya" nAmano pavana e kadara gAmamAM rAgadveSa rU5 agnine vadhAre vadhAre jesathI saLagAve che ane atyaMta vRddhi pAmele te agni gAmaDIA jevA te ajJAnIo jema vadhAre vadhAre bUmo pADe che tema te munionA dekhatAM chatAM paNa pelAone vadhAre vadhAre bALato jAya che. tyAra pachI munie kahyuM ke "maMDaLanI aMdaranA lekamAMthI keTalAka dUra thaI gayA teonI sAthe huM paNa nAsI chuTayo-e vAkya "paNa vakroktivALuM samajavuM.' meM pUchayuM ke emAM vakrokti. " ane AkhI vAtamAM vokti zI?" eTale javAba ApatAM akaleke AgaLa calAvyuM-"e tIrthamaMDabamAM leke cAra prakAranA hoya che. sAdhuo, zrAvake, sAdhvIo "ane zrAvikAo. e maMDaLamAM hoya che te sarva kAMI dIkSA letA nathI, mAtra thoDA ja le che mATe bhAvArtha ema jaNAya che ke A "munie dIkSA lIdhI ane e vAta to ughADI dekhAya che. to bhAI ! AvI rIte AkhI vAta vakivaDe kahIne saMsAraagnine piKtAnA vairAgyanA kAraNa tarIke AgaLa karela jaNAya che. A hakIkata ghaNo camatkAra utpanna kare tevI che ane te vAta e muni jyAre ApaNI pAse vArtA karatA hatA tyAre ja meM jANI hatI ane tethI "mane AnaMda thaye-hu khuzI thayo, meM te vakhate vicAra karyo ke "ahe! A muni mahArAja je vAta kare che te taddana sAce sAcI che: sajana mANasone hamezA saLagI rahele A saMsAra khare"khara vairAgyanuM kAraNa jarUra thAya che. vaLI e paNa sAcI vAta che ke jaDa manubdha agninA dAvaDe potAnA AtmAne potAnI jA"tane ahIM (rasaMsAramAM) bALe che ane temAMthI je buddhizALI hoya 1 vakoktiH vAMka belavuM. e alaMkAra che acAvArtha vAvAyamanyathAyogathI; jana vadhavA, sA vastito dviSA ekane kahIne bIjA arthamAM bIjAne saMbha bAvavuM athavA sleSane upaga karavo e be rIte vakrokti thAya che. ahIM prajyA zabda vAparyo che, teno artha nIkaLI javuM thAya, leSa che tethI tene bIjo artha dIkSA lIdhI ema thAya che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 che te bahAra nIkaLI jAya che. vaLI mane ema paNa lAge che ke " ApaNane bannene pratibodha ApavAnA mahAna hetuthI ja e muni mahArAje lokadaramAM AganI vAta karI che ane te potAnA vairA"gyanA kAraNu tarIke jarNavI che. teo jANe ema kahetA hoya ema mane lAge che ke-"are "bhAIo! A AgathI baLI rahelA saMsAramAM tame rahasyA. banne paNa baLI rahyA cho ane tamArA jevA sama " juoe te tIrthamaMDaLamAM praveza kare egya che, "tamAre paNa A tIrthamaMDaLamAM AvI javuM joIe. jeo bhAvapUrvaka A amArA tIrthamaMDaLamAM praveza kare che te bhAgyavAnuM prANI"one rAgadveSanI agnino dAha kadi paNa thato nathI. A pramANe A mahAtmA muni ApaNane paNa jaNAvI rahyA hoya ema "mane lAge che. bhAI ghanavAhana! muni mahArAjano A uttama vicAra "mane te bahu game che! paNa bhAIe vAta tane game che ke nahi. te huM jANato nathI." akalaMkanI AvI vAta ane Avo prazna sAMbhaLI huM te mauna ja rahyo, meM kAMI javAba Ape nahi; kAraNa ke mAruM mana haju sudhI pApathI bhareluM hatuM, pApamaya hatuM, saMsArane sarANe caDheluM hatuM. tyAMthI ame maMdira bahAra jJAna dhyAna karatA bIjA muni pAse AvI pahoMcyA.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3 . dArUnuM pIThuM ( madirAzALA ). { bIjA muninA vairAgya prasaMga } tAnI vArtA AgaLa calAvatAM saMsArIjIva je atyAre ghanavAhana kumAra hatA te agRhItasaMketAne uddezIne prajJAvizALA ane bhavyapurUSa sAMbhaLe tema sadAgama samakSa kahevA lAgyA evI rIte vAte ane khulAsA karatAM ame bIjA munimahArAja samakSa AvI pahoMcyA. akalaMke munirAjane yAgya vaMdana karyuM ane tenI sAthe meM paNa vaMdana karyuM. pachI akalaMka ane munimahArAja vacce nIce pramANe vAta thai. akalaMka--" sAheba ! ATalI nAnI vayamAM Apane zA kAraNathI dIkSA levAnuM thayuM te jaNAve." muni _k bhAi! meM eka moTI dArUDIAAnI TALI dArU pIvAmAM tatpara nei te mArA vairAgyanuM kAraNa banI. AkhA zarIranA sarva aMgenA dArUnA ghenanI asaravALA thai gayA hatA ane huM eka moTA dArUDI thai gayA hatA, tyAM kRpA karanAra mahAtmA brAhmaNAe mane pratibedha karyo ane te rIte mane vairAgya thayA." 1 Ane mATe pAnazeSTi zabda rAkhavA ke kema te nirNaya thatA nathI. jema TIpArTI (cApArTI) thAya che tema dArUnI pArTI thAya che, jemAM bhAga lenArA dArU DhIce jAya che. aphINIAe kasuMbA kADhe tene 'rAvaNu' kahe che tema dArU pArTInuM nAma hAvuM joie. tevA gujarAtI ke phArasI zabda hoya te atra ghaTe che. evA zabdane mATe tapAsa karuM chuM. .
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha akalaMka mahAtmA ! e dArUnuM pIThuM jevuM hoya tevuM tenuM varNana karI batAve, tyAM tame kevI rIte vartatA hatA te jaNAvA ane mArA upara kRpA karIne te brAhmaNA kANu hatA paNa batAve." muni--< sAMbhaLaH---- " e madirAzALA (dArUnuM pIThuM ) aneka banelA ane manatA anAvAthI bharapUra che ane aneka janAthI bharela che tethI tenuM kharAkhara varNana karavAne to kANu samartha thAya ! te paNa he manuSyAttama ! tArI pAse tenuM thoDuM gheADuM varNana karI batAvuM chuM te kharAkhara dhyAna rAkhIne sAMbhaLa. tane e madirAzALAnI hakIkata jANatAM ghaNA AnaMda AvazeH-- dArUnuM pIThuM. dArU pInAro. tera vibhAgA. 'bahubhedavarAsavatuSTajanaM, varabhAjanarAja vicitrasuram / zitinIrajaraJjitasaJccaSakaM, janamodanakAraNa satsarakam // madirAmada ghUrNita sarvajanaM, bahulAsavilAsa vikAsakaram / lasadudbhavabolavigAnaparaM kRtatAla mahAravarAsazatam // anyacca 'prauDhamanorama kAntajanADhyaM, gADhamadoddhurayoSidupetam / Adiniveza vihInamanantaM, lokana bhobhidhabhUminiviSTam // vAditamardalakoTisakAMsyaM vaiNikanAdavivardhitatoSam / vaMza virAvasamuddhatavohUM, vodavighoSita gotrasahasram // evaM ca 1 trATaka chaMda. 2 dAyaka chaMda. ba, bha, bha, ga, ga. 3 de. lA. vALI chApela bukamAM vor kauMsamAM mUkela che. evA zabda paNa kAzamAM maLatA nathI. arthe saMbaMdha parathI besADyo che temAM sudhArAne avakAza che.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] dArUnuM pIThuM (madirAzALA). nartanagAnavilAsanapAnaiH, khAdanadAnavibhUSaNamAnaiH / saMtatabhArarasaiH samupetaM, lokacamatkRtikAraNametat // e madirAzALA aneka prakAranA suMdara dArUo (Asava)thI lekene tuSTamAna kare che, emAM suMdara vAsaNamAM citra pIThuM. vicitra prakAranA dArUo (surAo) zobhI rahyA che, enAM madyapAtro kALAM kamaLanI zobhA dhAraNa karI rahyAM che, emAM zeraDInA rasano dArU athavA te pIvAnAM pAtro tenA rasIo lekene AnaMda karAvI rahyAM che; emAM AvI rahelA sarva leke dArUnA ghenamAM lacapaca thaI rahyA che, teo nAcavA kUdavAnI temaja bIjI aneka prakAranI gamato karI vikasvara thatA dekhAya che, temAM bahArathI dIpatA tephAnI leke meDhethI hAkedA kare che ane gAyano gAya che, vaLI teo sAmasAmA tAla de che meTA avAja kare che ane seMkaDo rAso eka sAthe cAlyA kare che. che vaLI e madirAzALA pukhta vayanA ane suMdara AkRtivALA aneka prANIothI bharelI che, temAM atyaMta gADha madathI uddhata thaI gayelI aneka strIo paNa AvI rahelI che, te zALA eTalI lAMbI che ke enI zarUAta kyAM che emAM praveza kyAM thAya che ane ene che kyAM Ave che te jANI zakAtuM nathI, e lekanas (kAkAza) nAmanI bhUmimAM AvI rahela che; emAM karaDe mRdaMga kAsIo vAgyAM kare che, emAM viSNunA nAdathI AnaMdamAM vadhAre thayA ja kare che, vAMsaDAonA avAjathI baLada athavA laI janArAo vadhAre uddhata bane che ane jAnaiyAo saMkaDe avAjo karI rahyA che.-AvI rIte madirAzALAmAM nAca cAle che, gAyane cAle che, vilAsa cAle che, dArUnuM pAna cAle che, khAvAnuM kAma cAle che, dAna devA levAnuM cAle che, A bhUSaNe dhAraNa karavAnuM kAma cAle che, mAna apamAnanI dhamAla cAle che ane evA vicitra bhAva ulaTA sulaTA cAlyA kare che tethI e pIThuM lekene camatkAranuM kAraNa hoya ema dekhAI Ave che. AvI rIte aneka ceSTAone batAvanAra, sarvadA sevAyela ane sarva sAmagrIthI bharelA dArUnA pIThAne meM joyuM. lekamAM evuM kaI paNa Azcarya nathI athavA evuM keI nATaka nathI ke je meM A dArUnA pIThAmAM na joyuM hoya. 1 ahIM mULamAM "vibhrama" zabda che. kAraNa vagara krodha thAya, hAsya thAya, puSpa vigere AbhAranI lAgaNI thAya, paherelAM hoya tene kADhI nakhAya, game tevuM bolavuM thAya e sarvane vizvama kahevAmAM Ave che.
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1668 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 pInAra, (1) tyAM anaMtA loke dArUnA ghenamAM paDelA che, te bApaDA - latA nathI, ceSTA karatA nathI ke kAMI vicAra paNa karatA nathI. vaLI te koI paNa prakArano laukika vyavahAra paNa karatA nathI ane mAtra marI gayelA hoya athavA vadhAre spaSTa rIte kahIe te jANe taddana mUcha pAmI gayelA hoya tevA rUpamAM hamezA rahe che. (2) vaLI tyAM (e madirAzALAmAM) bIjA anaMtA leke che teo upara jaNAvelA leka jevo ja AkAra dhAraNa karanArA hoya che, paraMtu e loko vacce vacce lokanA kAya ane vyavahAra kAMI kAMi karyA karatAM hoya che.' "(3) vaLI tyAM tevA ja AkAranA ane dArUnA madamAM masta thaI ne rahenArA pRthvI pANI vigere rUpavALA asaMkhya leke AvI rahelA che.' " (4) vaLI asaMkhya loko evA che ke jeo DhIcIDhIcIne Akhe vakhata dArUne svAda lIdhA kare che, dArU pIdhA kare che, paNa nathI kAMI suMghatA, nathI ADuM avaLuM jotA ane nathI kAMI sAMbhaLatA. mAtra teo jamInapara ALoTyA kare che, vacce vacce vAraMvAra bUma pADyA kare che ane dArUnA ghenamAM jIbha vaDe kAMI svAda lIdhA kare che. "(5) vaLI tyAM bIjA keTalAka evA paNa leke che ke jeo kAMI kAMI cIjonI gaMdha lIdhA kare che, paNa ADuM avaLuM joI zakatA nathI, keInuM sAMbhaLI zakatA nathI ane AvA leke paNa thoDA ghaNuM nahi paNa asaMkhya che. 1 A eka vigere saMjJAne bhAva nIce pR. 1675-76 mAM spaSTa karyo che, tyAM te saMkhyA mUkI tenI sAthe te pratyekane khulAso karyo che. 2 laukika vyavahAra loka saMbaMdhI vyavahAra javuM, AvavuM, haravuM, karavuM. besavuM, uThavuM vigere. A dareka varga de juThThA che te AgaLa Aja prakaraNamAM spaSTa thaze. (dareka perA de varga batAve che.) 3 A avyavahAra rAzinA jIva che. 4 ahIM anaMta asaMkhya ane saMkhyAtA zabda vAparyA che te jainanA pAribhASika zabda che, tenA svarUpamATe juo karmagraMtha che. 5 A vyavahAra rAzinA vanaspatikAya samajavA. 6 A sUma bAdara pRthvI apU teja vAyunuM varNana che. 7 A varNana beidriyanuM che. 8 A idriyanuM varNana che.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ -prakaraNu 3] dArUnuM pIThuM (madirAzALA). 1669 ' " (6) vaLI dArUnA ghenamAM masta thai gayelA bIjA asaMkhya leAkeA tyAM evA che ke jeo AMkhA ughADe te sAme paDelI vastune joi zake paNa te kAne kAMi sAMbhaLI zakatA nathI. tevAonI cetanA upara paNa dArUnI asara spaSTa dekhAi Ave che. " (7) vaLI tyAM asaMkhya loko evA che ke jenI cetanA madi rAnA ghenamAM taddana zUnya thai gai che, jenAM mana marI gayAM che ane jee mana vagaranA jaNAi Ave che. ke k je. (8) vaLI tyAM khIjA asaMkhya loko evA che ke jenI cetanA vadhAre spaSTa thayelI heAya che, paNa jeAmAM atyaMta kharAba madirAnI asara bahu vadhAre rahelI heAya che; teo bApaDA duSTa verIethI vAraMvAra dAya che, bhedAya che, cIrAya che ane vaLI arasparasa eka bIjAne chede che, bhede che, kApe che ane tema karIne mahA bhayaMkara vedanA pAme che. - (9) vaLI tyAM khIjA asaMkhya loko evA dekhAya che enAM citta dArUnA ghenamAM taddana bhayabhrAnta thai gayAM hAya che. teo bIcArA dArUnI asara taLe koi paNa kAma karavA jevuM nathI ema teA samajatA ja nathI ane vaLI vadhArAmAM janAvaranA avatAra ane AkArane dhAraNa karanArA thAya che, moDhethI bUma mAryA kare che, peAtAnI mAtA sAthe paNa saMbhoga kare che, dArUnI asara taLe dharma ke adharmane oLakhatA nathI, game tevAM kAmeA karyAM kare che, kheleluM vyakta samajI na zakAya tema khele che. temAnAM keTalAka jamInapara ALeTyA kare che, keTalAka dArUnI dhUnamAM AkAzamAM uDyA kare che ane keTalAka dArUnA kephamAM cakacUra thai pANImAM DUbakI mArI paDI rahe che.ja e loko mAMheAmAMhe paNa arasparasa laDI mare che, ane atyaMta AkarAM duHkhA sahana kare che. kharekhara, dArU sarva ApattionuM sthAna che! 1 cAreMdriyanuM varNana che. 2 A asaMjJI paMceMdriya tiryaMcanuM varNana che; 3 nArakA varNavyA. 4 A sarve aMtara bhede (garbhaja) paMceMdriya tIrthaMcanA che. ( anna varNana sthaLacara khecara ane jaLacaranuM karyuM che.) 27
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1670 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ karatAva 7 (10) vaLI e madirAzALAmAM asaMkhya manuSya che teo be prakAranA che-eka te taddana gADhamatta thaI gayelA asaMkhya che ane bIjA saMkhyAtA che. emAM je manuSya taddana matta che teo jamIna para ALoTe che ane bApaDA dArUnA ghenamAM vamanane, thuMkane, pittane, viSTAne temaja mUtrane khAya che ane pIe che. dArUnA ghenamAM teone khabara paNa paDatI nathI ke teo zuM kare che. vaLI bhadra! saMkhyA gaNI zakAya tevA manuSya bIjA prakAranA che teo vaLI dArUnI asarataLe arasparasa laDAI kare che, moTA moTA phUdakA mAre che, nAca karavA lAgI jAya che, UMcethI khaDakhaDATa hase che, gAyana karavA maMDI jAya che, moTuM meTuM ThekANuM vagaranuM bhASaNa karavA lAgI jAya che, nakAmA rakhaDyA kare che, jamInapara leTI paDe che, deDAdoDa karI mUke che, vilAsanA AnaMdarasamAM mela kacarAthI bharelI ane mAMsa ane lema Adi tucacha vastuothI paripUrNa thayelI strIonA gAlone cuMbana kare che, AMkhe cATe che ane samaju mANasane zarama Ave tevuM ati vicitra vartana kare che, aneka prakAranA cALA kare che, mAbApane mAravA sudhInI hade paNa pahoMcI jAya che, corI vigere anArya kAryo karavA paNa lAgI jAya che ane game tevAM bhraSTa kAryo karavA tatpara bane che; vaLI evAM kAmane pariNAme e rAjapurUSa vaDe sapaDAya che tyAre aneka prakAranI bhayaMkara vedanA sahana kare che ane ghaNe mAra khAya te paNa dArU pIvAnA kAmathI jarA paNa pAchA haThatA nathI. (11) vaLI e dArUnA pIThAmAM asaMkhya prANuo bIjA AvI rahelA che jeone cAra TeLAmAM vaheMcI nAkhavAmAM AvyA che. teo paNa dArUnA ghenamAM cakacUra thayelA hoya che, Akhe vakhata kalabala kalabala karyA karanArA hoya che; teonI sAme vAMsa ane vINunA suMdara avAje - thayA kare che, nATaka ane khelaNa cAlyA kare che, Ana1 prathama cauda sthAnakIA saMmarhima manuSyanuM ane pachI garbhaja manuSyanuM varNana che. 2 ahIM be. je. e sAyaTivALA mULa graMthanuM pR. 976 zarU thAya che. 3 bhuvanapati, vyaMtara, jyotir ane vaimAnika,
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3]. dArUnuM pIThuM (madirAzALA). 1671 danA vilAsa uDyA kare che ane meralInA avAje thayA kare che. sarva vakhata teo pAse AvI dhamAla thayA kare che ane teo paNa nAce che, kUde che, hase che, raDe che ane pitAnI strIo sAthe potAnI jAtane aneka prakAranI viDaMbanAo karyA kare che. e leke paNa madirAmara rahetA hovAthI tenI asarataLe aMdara aMdara eka bIjAnI IrSA kare che, zoka kare che, vAraMvAra abhimAnamAM phelAI jaI akAryo karI bese che ane cAre samudAyamAM rahelA teo potAnI jAtane kAMIka sukhI mAne che te paNa vAstavika rIte teo paNa duHkhI ja che. "(12) vaLI e dArUnA pIThAmAM thoDAka (saMkhyAtA) evA paNa leke che ke jeo dArUnA pIThAmAM rahevA chatAM bIlakula dArU pItA nathI ane madhyastha bhAve rahetA hoya che. dara reja vAraMvAra dArU pInArA leke AvA lekenI mazkarI karIne TIkA karatAM temane brAhmaNanuM upanAma Ape che. "(13) vaLI e ApAnaka(madirAzALA)nI bahAra bIjA anaMta ke evA che ke jeo jAte mahA buddhizALI ane dArUnA ghena vagaranA hoya che. teo AvA gaDabahavALA avyavasthita pIThAne joIne tenAthI dUra thaI gayelA che, bAdhA pIDA vagaranA thaI gayA che ane niraM tara AnaMdautsavamAM magna che.' AvA AvA judA judA prakAranA aneka vibhAge te dArUnA pIThAmAM ane pIThAnI bahAra jaNAtA hatA tenA me tamane tera vibhAga gaNuvyA. huM dArUnI asarataLe khUba rAcI rahI pahelAM te prathamanA varNavelA vibhAgamAM ghaNuM kALa sudhI rahyo. pachI athaDAtAM pachaDAtAM huM bIjA vibhAgamAM gaye ane tyAM paNa dArUnA ghenamAM masta rahI ghaNe kALa paDyo rahyo. vaLI kaI vAra dhamAla karato huM trIjA vibhAgamAM Avyo ane tyAM paNa dArUmAM cakacUra ghaNuM vakhata sudhI rahe. vaLI tyAra pachI cethA vibhAgamAM dArUnI lAlasAvALe thaIne gaye. upara meM tera vibhAga gaNAvyA te sarva e lekanA bhede che tenuM samAsathI meM varNana karyuM. emAM je prathama vibhAga che ane chevaTanA be 1 munionuM varNana che. 2 sihanuM varNana che.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1672 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 vibhAgo che te mUkIne bAkInA daze vibhAgomAM huM ghaNIvAra hIMcocAlyo ane e daze bheda je madirAzALAmAM ja che tenI asara nIce anaMta vAra huM gaye, rakhaDyo ane kUTAye. "e madirAzALAnI bhUmi je ati kharAba ane durgadhathI bharelI hatI ane je vamana pitta apavitra vastuo mUtra madyazALAmAM ane kacarAthI bharelI hatI temAM kaI vakhata huM mAruM vartana. leTate ha, keI vakhata guMThaNIe cAlato hato, kaI vakhata bhAkhoDIe cAlatuM hatuM, keI vAra Ubho thatuM hatuM, koI vAra paDatuM hatuM, koI vAra dArUnA ghenamAM meTethI rADa pADatuM hatuM, keI vAra bUma pADate hato, kaI vAra hasate hatA, kaI vAra nAcato hato, kaI vAra raDate hato, kaI vAra deDato hato, kaI vAra bIjA leke sAthe laDate hate, kaI vAra vadhAre baLavAne vaDe mAra khAte hote, kaI vAra AkhA zarIre seMkaDe ghA vAgavAthI pIDA pAmato hate AvI rIte he bhadra! huM e madirAzALAmAM vicarate hate. brAhmaNanI dRSTi ane karUNuM, pratibodha tarapha arUci. pravrajyA ane maghatyAga, have eka vakhate e madirAzALAmAM rahelA keI brAhmaNee mArA tarapha najara karI. e mahAzayone mArI upara karUNuM AvI. teoe vicAra karyo ke-are A bApaDe dArU pIvAnA vyasanathI bahu duHkhe anubhave che, te kAMI upAya karIne e bApaDAnuM dArUnuM vyasana choDAvIe, jethI jema ApaNe sukhI thayA chIe tema e paNa sukhI thAya. A vicAra karIne e brAhmaNoe mane pratibaMdha karavAno prayatna karyo. teo meTethI pikAra karIne sAcI vAta mane samajAvavA lAgyA paNa huM te madirAmasta hovAthI tenI vAta sAMbhaLuM ja nahi ane bebhAna je e madirAzALAnA judA judA vibhAgomAM pharyA ja karuM. jyAre e brAhmaNe bahu bahu bUma pADavA lAgyA tyAre meM temane jarA hokAre Ave eTale vaLI teoe mane bolAvavA ghaNA prayatna karyo, e avasare dArUnuM ghena kAMIka nyUna thavAthI mArI cetanA pragaTa thavA lAgI ane meM temane javAba Ape. teoe pachI dArU pIvAmAM keTalA de che te mane vistArathI kahyA. mane paNa e vAtanI khAtarI thaI, eTale meM dArUne tyAga karavAnuM TharAva karyo ane huM paNa teonA
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] dArUnuM pIThuM (madirAzALA). 1673 je brAhmaNa che. e sarva brAhmaNoe paNa pravrajyA (yatiSa) lIdhI hatI jethI meM paNa tema ja karyuM (pratrajyA lIdhI). dArUthI je ajIrNa mane thayuM hatuM te haju sudhI jo ke mane maTI gayuM nathI to paNa mane pUrNa AzA che ke A pratrajyAnA jorathI mArA sarva ajIrNane huM kApI nAkhIza. bhAI ! A mArA vairAgyanuM kAraNa che." ka. agRhItasaMketA! jyAre sAdhu mahArAja A pramANe pitAnI vArtA karI rahyA hatA te ja vakhate akalaMkanA manamAM akalaMkane sva- sAdhu zuM bele che te mATe vicAra cAlyA karatA hatA. jAtismaraNa. e saMbaMdhI vicAra karatAM karatAM akalaMkane jAtisma raNa jJAna thayuM. pUrva bhavamAM pote abhyAsa karela jJAna tene yAda AvyuM tethI muni mahArAja je vArtA karI rahyA hatA tenI aMdara bhAvArtha tenA dhyAnamAM AvI gayo. te pitAnA manamAM bahu pramoda pAmya ane muni mahArAjane vaMdanA karI trIjA munirAjanI tarapha cA . agAunI jema meM (ghanavAhane) akalaMkane pUchavuM ke "bhAI ! A vArtAne bhAvArtha huM te kAMI samaje nahi, mane tenI aMdaranI vAta barAbara spaSTa karIne samajAva! eTale akaleke te vAtanuM rahasya kahevA mAMDyuM - madirAzALA e saMsAra temAM Asa-madyapAtro, dArUnI asaramAM dhamAla, dArUnuM pIThuM bhAI ghanavAhana ! A saMsAra che te ja dArUnuM pIThuM athavA madirAzALA che ema jaNuvatAM A munie A saMsArane te AkA 1 bIjA munie ghanavAhana ane akalaMka samakSa potAnA vairAgyanuM kAraNa jaNAvyuM A AkhI vArtA saMsArI jIva agrahItasaMketAne uddezIne sadAgama samakSa kahe che te lakSyamAM rAkhavuM. 2 jAti maraNaH pUrvabhavamAM pote kayAM hatA, koNa hato tenI vigata samaraNamAM Ave tene jAtismaraNa jJAna kahe che. saMjJI paMcaMdriya saMbaMdhI saMkhyAtA bhava temAM yAda Ave che. e matijJAnano bheda che.
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1674 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 ramAM jaIne tene pitAnA vairAgya thavAnA kAraNa tarIke jaNAvya; te vAta AvI rIte che te tuM lakSyamAM laIne samaja - A saMsAra kharekhara dArUnA pIThA jevo ja che, kAraNa ke emAM aneka banAva banI gayA che, bane che ane banaze; emAM anaMtA "dArUDIAno pATha bhajave che, ATha prakAranAM karmo ane tenA "uttara bhedo judA judA prakAranA dArUne (mo ) bhAga bhajave che; "emAM cAra prakAranA kaSAyo Asavano bhAga bhajave che; emAM nava nokavAyo sarakAne bhAga bhajave che; emAM cAra ghAti karmo "( jJAnavaraNIya, darzanAvaraNIya, mehanIya ane aMtarAya) surA (dArU) ne pATha bhajave che; judI judI gatinA AyuSyo te madirAne AdhArabhUta hovAthI citravicitra maghapAtro (vAsa)no bhAga bhajave che; prANIonAM zarIre karmarUpa mane upayoga karanArA hovAthI " dArU pIvAnAM pAtrono bhAga bhajave che; iMdriye zarIrane vibhUSaNa " karanArI hovAthI ane atyaMta AsaktinA kAraNathI kALAM kamaLanI. bhA dhAraNa karavAne bhAga bhajave che. karmarUpa dArUmAM matta thayelA leke dArUnA ghenamAM lacapaca thaI gayelA hoya che ane nAcavA kudavAnI temaja bIjI aneka prakAranI gamato tema ja hAsya, cALA ane kalabalATa kare che; te cALAceSTAmAM kachuA kaMkAso "mRdaMgano bhAga bhajave che; aMdara aMdara ghaNe kaleza karanArA ane gaDamathala karanArA luccA lake temAM kAMsIone bhAga bhajave che; " duHkhI prANIonA duHkhanA maMda maMda vilApa ane ni:zvAsa vINAne bhAga bhajave che; zekathI bharelA lokenA karUNa avAje tyAM vAsanA avAjone bhAga bhajave che; ApattimAM AvI paDelA prANIonI ceSTAo mukundanA jevA avAjo karavAne pATha bhajave che; vahAlAnA viga vigere prasaMge lekenI dInatA batAvanArI cIso tyAM khaDa"tALane pATha bhajave che; atyaMta ajJAnane tAbe thaI mUrkha leke "jAnaiyAnuM anukaraNa kare che. dArU pInArA. "emAM devatAo suMdara AkRtivALA loko bhAga bhajave che 1 Asava, sarake, madya ane surA e jUdI jUdI rItithI banAvelA dArUnA prakAre che. (Spirit, wine , alchohol vigere) 2 madhapAtra eTale dArUne bharavAnuM pAtra (bATalI vi0). dArU pIvAnAM pAtra te glAsa vigere samajavA. 3 eka jAtanuM vAjitra.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] dArUnuM pIThuM (divAzALA). 1675 gADha madathI uddhRta thayelI jIvAna strIone ra zarUAta karyAM che, " teonI apsarAe " bhAga bhajave che. A saMsAramadirAzALA eTalI lAMkhI che ke enI emAM praveza kayAMthI thAya che ane enA cheDA " kayAM Ave che te jANI zakAtuM nathI; matalaba ke e anAdi " anaMta che. e sadAkALa leAkAkAzamAM AvI rahelI che. emAM " nAca cAle che, gAyanA cAle che, vilAsA cAle che, dArUnuM pAna cAle che, khAvAnuM kAma cAle che, dAna devA levAnuM cAle che, AbhUSaNA dhAraNa karavAnuM cAle che, mAna apamAnanI dhamAla " cAle che ane evA citravicitra bhAve ulaTA sulaTA cAlyA kare " che tethI e jaDa prANIone saMsAranA vadhArAnuM kAraNa bane che ane " vivekI prANIone saMsArapara vairAgya thavAnuM kAraNa ane che. ' ' tera vibhAge. " e munimahAAje e madirAzALAmAM te prakAranA loko kahyA " te jUdA jUdA prakAranA jIvo samajavA. te tera bhAgA nIce " pramANe che. 1. sauthI zarUAtanA je vibhAga batAvavAmAM Avyo te asavyavahAra vanaspati samajavI. 2. tyAra pachInA vibhAgamAM aMdara aMdara saMvyavahAra karanAra vanaspati samajavI. 3. tyAra pachI je vibhAga batAvavAmAM Avye temAMnA lokone pRthvI pANI agni ane vAyunA nAmathI oLakhavAmAM Ave che. 4. 5. 6. 7. tyAra pachI e iMdriyA batAvavAmAM AvyA che. tyAra pachI teiMdriyAnA nirdeza karavAmAM Avyo che. tyAra pachI coriMdriyanuM varSoMna karavAmAM AvyuM che. tyAra pachI asaMjJI paMcadriyanuM vivecana karavAmAM AvyuM che. .. tyAra pachI nArakInA jIvAne atAvavAmAM AvyA che. . tyAra pachI paMcayi tiryaMcA darzAvavAmAM AvyA che (jaLacara, sthaLacara ane khecara). 1 anaMta sUkSma nigeAda. enuM vivecana khIjA prastAvamAM vistArathI thai gayuM che. 2 asaMjJI paMceMdriya tiryaMcAnuM ja A varNana che. enA maLamutramAM te eipriya teiMdriya utpanna thAya che.
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1676 upamiti bhavaprapaMcA thA. [prastAva 7 10. tyAra pachI saMbhaIma ane garbhaja be prakAranA manuSya jaNAvavAmAM AvyA che. 11. tyAra pachI cAra nikAya (bhuvanapati, vyaMtara, tiSka ane vaimAnika)nA devatAo batAvavAmAM AvyA che. 12. tyAra pachI brAhmaNanI saMjJAthI je manuSya batAvavAmAM AvyA che te iMdriyapara saMyama rAkhanAra tyAgI vairAgI saMyata manu-munivaryo darzAvavAmAM AvyA che. 13. tyAra pachI saMsAramadirAzALAthI taddana bahAra rahelA mukta jIvonuM varNana karavAmAM AvyuM che. (mekSamAM gayelA anaMta jI.) e sarva vibhAganA prANIonuM saMkhyA pramANa keTaluM che tathA temanAM lakSaNe kevAM che te paNa te sAthe batAvavAmAM AvyuM che. tene enA saMbaMdhamAM vicitra prakAranA banAvo kevA kevA bane che te paNa saMkSepamAM sAthe ja batAvavAmAM AvyuM che. muni mahArAje pote karma madyanuM pAna karanAra pitAnI jAtane (pitAnA Adaza vibhAgo- mAne ) varNavIne batAvI dIdhI, temAM teoe mAM rakhaDapA. batAvyuM ke pite prathama te asaMvyavahAra jIvarAzimAM anaMtakALa sudhI rahyA hatA, tyAMthI anaMta kALa gayA pachI pote bahu musIbate bahAra nIkaLyA ema paNa sAthe samajAvI dIdhuM tyAra pachI saMvyavahAra vanaspatimAM potAne ghaNe kALa rahevuM paDyuM ema munirAje jaNAvyuM; tyAra pachI daze sthAnamAM avAranavAra pharI pharIne bahu bhaTakavuM paDyuM ema munirAje vAta karI. mAtra e asaMvyavahAra nagaramAM pharIvAra gayA nahi ane temane chellA brAhmaNanA ane mukta AtmAonA vibhAgamAM kadi praveza thayo nahi ema temaNe samajAvyuM. e daza vibhAgamAM temanA AtmAe kevI kevI tIvra pIDAo sahana karI te temaNe spaSTa karyuM che. teTalA mATe he bhAI! A saMsAra dArUnA pIThA jevo che ane AtmAne du:kha thavAne hetubhUta che ema muni mahArAje ApaNane "samajAvyuM. vaLI teoe chevaTe kahyuM ke madirAzALAmAM rahelA "brAhmaNe tene joyA ane temane yatapUrvaka pratibodha karyo te vAtanI paNa janA barAbara thaI gaI te AvI rIte - 1 garbhathI utpanna thAya te garbhaja, garbhasivAya thayelA, janmelA te saMsaIma.
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] dArUnuM pIThuM (madirAzALA). 167 brAhmaNabodha. anAdi saMsAranA tathA prakAranA svabhAvane vega thavAthI karmanI vadhAremAM vadhAre (utkRSTI vigere sthiti jogavIne pachI prANIne "manuSya vigere jAtimAM susAdhumahAtmAone saMbaMdha thaI jAya tyAre paNa gharSaNathuna nyAye tene ghaNuMkharUM dravya zrutanI prApti thAya che paNa kamadirAnA ghenamAM tene samyakatvanI tathA jJAnanI prApti thatI nathI tathA te sakyiA AdarI zakato nathI ane sArA sAdhuonA sabaMdhano lAbha laI zakato nathI-A mArUM atyaMta khAdharApaNuM samajavuM. te ghAyuM bhayaMkara tathA saMsAra vadhAranAra hoIne enA baLathI A jIva bebhAna jevo thaI vAraMvAra bhramaNa karyA kare che jethI ema karatAM jyAre kALa vigere sarva hetuo anukULa thAya che tyAre "A prANI ati AkarI karmanI gAMThane zubha bhAva vaDe chedIne (kApI "nAkhIne) kaI kaI prANI ja mAtra mahA muzkelImAM meLavI zake tevuM "ane tethI rAdhAvedhanI upamAne gya suMdara darzana prApta kare che. "upara kahevAmAM AvyuM che ke susAdhuo dharmadezanArUpa pikAra karIne buma pADe che tyAre tenA javAbamAM prANI hoMkAre de che-e A "dharmadezanAnA dharUpa hoMkAre samaja. enA (hoMkArAnA) saMbaMdhamAM bIjA "darzana," "muktibIja," "samyakatva," "tatvavedana," "duHkhAntakRta," "sukhAraMbha" vigere zabda yojavAmAM Ave che. e "sarva zabdo eka ja vAtane (hakArAne) sUcave che. prANI jyAre "samyagdarzana vALA thAya che tyAre pachI tattvazraddhAnathI tene AtmA "pavitra thAya che ane pachI te saMsArasamudramAM rakhaDato nathI. te "prANI tyAra pachI sabhyazAstrane anusAre jenuM jevuM rUpa hoya tevuM "vAstavika svarUpa pitAnI buddhicakSuothI jue che; jema keI "prANune AMkhano roga thayelo hoya te maTI jAya tyAre jema te "vastunuM rUpa barAbara jue tevI tenI sthiti thAya che tevI rIte yathAsthita rUpa joIne prazAMta aMtarAtmAvaDe parama saMvegabhAvane AzrayIne vastuonI aMdara rahelA AMtara bhAvopara yathAyogya vicAraNuM 1 gharSaNapUrNa nyAyaH nadImAM paththara ghasAto aphaLAto goLa thaI jAya che, koI tene khAsa dhaDatuM nathI te pramANe 2 drayakRtaH upara uparanuM jJAna, AtmAne asara na kare tevuM. 3 khAdharApaNuM te ahIM dArU pIvAnI tIvra IcchA samajavI. 4 mukhya hetuo pAMca che: kALa, svabhAva, niyati, udyoga ane karma.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1978 upamiti bhavaprapaMco kathA. [prastAva 7 kare che. evA prANInI vicAraNA kevI hoya tenA keTalAka namunA "atra batAvuM chuM - "A bhayaMkara saMsArasamudra janmothI bharela che, maraNathI bharela che, ghaDapaNathI bharela che, vyAdhiothI bharela che, vi ca ra NA - rogathI bharela che, zekathI bharela che ane prANIane sApanA. "ene aneka prakAranA kaleza karAvanAra che, jyAre " upara kahelA janma maraNa vigere kalezethI rahita bhaya vagarano ane bAdhA pIDAjIta meja mAtra prANane sukha " mATe che. anya vyAptie ema jaNAya che ke hiMsA vigere duHkhAdi " sasAranAM kAraNa che (jyAM jyAM hiMsA karavApaNuM hoya tyAM tyAM saMsAramAM rakhaDavApaNuM che e anvaya vyApti che) ane ahiMsAdi eTale bAdhA pIDArahitapaNuM e mekSanuM kAraNa che jyAM jyAM AhisA hoya che tyAM mekSa Akhare Ave che e vyApti). AvI rIte buddhicakSuvaDe saMsAranuM nirguNapaNuM ane muktinuM guNarUpapaNuM " joine vizuddha AtmA AgamamAM kahelI rIta pramANe tene mATe prayatna kare che. jemAM eka kAma purUSa pitAnI vahAlI strIne meLavavA mATe aneka muzkela kAma kare che tema mokSa meLavavAnI daDha kAmanAvALe prANI mudra prANIone karavAM muzkela evAM mahAna kAryo ane anuchAne kare che. prApta karavA yogya suMdara vastu prApta karavAnA prayAsamAM je muzkela anuSThAna karavAmAM Ave che tenAthI mana jarA paNa pIDA pAmatuM nathI kAraNa ke te vastu prApta karavAno manamAM pratibaMdha thayelo "hoya che ane ekavAra eka bAbata prApta karavAmAM mana lAgyuM te pachI tenA prayAsamAM mahenata ke muzkelI gaNatarImAM AvatA nathI. AthI muzkela anuSThAna prApta karavAnI tIvra bhAvanAvALe prANI " jyAre prayAsa kare tyAre tene temAM mukelI lAgatI ja nathI ane "vaLI jyAre e barAbara vicAra kare che tyAre tene heya (tajavA yogya vastu bAbate ke anuSkAne) vastu AdaravAmAM ulaTo zrama lAge che. eka samaju mANasa haya, vyAdhiothI bharAI gayela hoya ane pachI jarA jarA Arogya prApta karato jato hoya te tene AkarI "karI athavA sakhta auSadha levAmAM sArI rIte prIti thAya che ane tema karavAmAM te bahu hoMsathI pravRtti kare che, te pramANe uttama 1 samajIone zAMta rahevAmAM muzkelI lAgatI nathI, ulaTa krodha karavo hoya to muzkelI lAge che. AvI rIte sarva taja vAyogya bAbata mATe samajavuM.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] dArUnuM pIThuM (madirAzALA). 1679 manuSya jyAre potAnI jAtane saMsAravyAdhithI bharapUra thayela jue che ane pachI upAya karavAthI zamarUpa Arogya potAne thatuM jue che che tyAre te upAyo pitAnA AtmAmATe karavAmAM te pitAmAM jeTalI zakti hoya teTalIne prasanna cittathI pUrato upayoga kare che ane makkama"paNe vadhAre Arogya prApta karavAnA kAmamAM vadhate cAle che temaja te mATe cAritrane prApta karIne temAM kamasara AgaLa AgaLa vadhato jAya che. tyArapachI te sarvajJa thaI bhapagrAhI' kamane chevaTe jJAnayoganA "jorathI kSaya karI zAzvata mokSane prApta kare che. AvI mahA "kalyANa"paraMparA" mahAtmA sAdhuonI sevanAthI ghaNuM karIne prANune prApta thAya che. "e chellI hakIkata kahI tenA saMbaMdhamAM samaju DAhyA mANaso agAu kahI gayA che ke bhaktipUrvaka niraMtara sAdhunI sevA, bhAvapUrvaka prANuo tarapha maitrI ane potAnA grahane mokSa (AgrahathI mUkAvuM te) e dharmadetune sAdhanAra bAbate che. "sAdhusevAnAM phaLo A che-enAthI eka te niraMtara sAco ane sAro upadeza maLe che, dharmane AcAra karanAra mahApurUSonA darzana thAya che (eTale bhAvanA hRdayasamukha rahe che) ane gya pAtrane vinaya karavAnA prasaMgo maLe che. A phaLo kAMI nAnAMsUnAM nathI, e moTAM phaLo che. maitrI bhAvanAra prANune zubha bhAva uttarottara utpanna thAya che "ane zubha bhAvarUpa jaLanA chaMTakAvathI dveSarUpa agni ThaMDe paDatA "jAya che. e dreSa agnimAM lAkaDAM ke ghAsa nAkhavAthI te vadhe che "paNa maitrIbhAva e agnine bujhave che. "kheTA grahane mUkI devAthI sarva dene utpanna karanAra ane sarva guNene ghAta karanAra tRSNa cAlI jAya che. AvI rIte guNanA samUhathI yukta thayela vizuddha AtmA pitAnA AzayamAM sthira rahIne kArya sAdhe che tene tattvajJAnIo samyaga dharmano sAdhaka evA nAmathI-saMbaMdhanathI bolAve che. 1 bhapacAhI karmaH vedanIya, nAma, gotra ane AyuSya-A cAra bhopagAhI kema kahevAya che. - 2 samajI, DAhyA (manISI)-A vizeSaNa haribhadrasUri mahArAjane mATe vAparavAmAM AvyuM che, kema ke A pAMce pArigrAphanA zleke zAstravArtAsamuccayanA che jenA kartA zrIharibhadrasUri che.
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1680 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha " bhAi ghanavAhana ! e munie ApaNane je vAta karI tenA < bhAva ema samajavA ke karUNAtatpara brAhmaNAnA AkAra dhAraNa " karanAre tene ( munine) bedha ApyA. ' " have A kathAnakamAM munimahArAje bIjI je vAta karI te prathama muni saMbaMdhI vAta karI hatI tenAthI tane spaSTa thai << jAya tevI che tethI tenA saMbaMdhamAM pharIvAra varNana " karatA nathI. jo bhAi! tyAga (virati) vagaranA sarva " prANIe karmarUpa dArUmAM Asakta ane lacapaca " che e teA ughADI vAta che ane saMsArarUpa madirAzALAmAM rahevA chatAM " sAdhuo tenAthI taddana dUra che, tenA vagaranA che, tenAthI parA mukha " che e vAta paNa ughADI che. e karmamadyathI A sAdhunA jIvane " pelA sAdhuoe yatnapUrvaka nivAryo, reAkyo, ThekANe ANyA ane " tyAra pachI A sAdhue dIkSA lIdhI-e enA verAgyanuM kAraNu thayuM. " dIkSAnA jherathI madyanA ajIrNarUpa karmaajIrNane jheravI nAkhIne " e muni saMsArarUpa madirAzALAnI bahAra cAlyA jaze, sarvathA e " madirAzALAthI mukta thai jaze. spaSTa u 5 na va. " ane bhAi ghanavAhana ! AvI du:khada ane gaMdI dArUzALAmAM ApaNA jevAe samajI jANI vicArIne rahevuM te jarA paNa yAgya nathI, ApaNane te zAbhatuM nathI." ahe| agRhItasaMketA ! AvI rIte akalake vistArathI vivecana karyuM paNa mane tenAthI kAMi paNa bedha thayA nahi ane jema zUnya araNyamAM muni mauna dhAraNa kare tema huM cUpa rahyo. tyAra pachI ame trIjA muni pAse AvI pahoMcyA. 1 saMsArIjIva have khele che. ahIM akalaMkanuM vivecana pUrUM thAya che. AkhI vArtA saMsArIjIva agRhI. pAse kahI jAya che te lakSyamAM rAkhavuM.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4 thuM. araghaTTaghaTTI yaMtra (Ta). { tRtIyamuni vairAgyaprasaMga che dI ane grahItAsaMketAne udezIne prastAvizALa ane bhavya 2. purUSanI hAjarImAM sadAgama samakSa saMsArIjIva pi- kuda tAnuM caritra kahetAM AgaLa jaNAve che -bIjA muni Sche. saMbaMdhI hakIkatanuM rahasya akalaMka kahI rahyA paNuM mArA jenI para tenI asara jarA paNa thaI nahi; te vAta karatAM karatAM budhanaMdana udyAnamAM ame trIjA munisamakSa AvI pahoMcyA. atyaMta bhaktipUrvaka sAcA dile munine akaleke vaMdana karyuM, huM paNa bAjue Ubho rahyo. pachI atyaMta vinayapUrvaka akaleke te munine vairAgya thavAnuM kAraNa pUchayuM. virAgyakAraNa-araghaghaTTavistArathI tenuM vivecana tyAgathI lAbha, prApti, munirAje javAbamAM jaNAvyuM ke "eka araghaTTaghaTa yaMtra (re.) joIne vairAgya utpanna thayo hato.' | munirAjano A javAba sAMbhaLIne akaleke pitAnA manamAM vicAra karyo ke jevI rIte prathama munie moTI Agane pitAnA vairA gyanuM kAraNa batAvI hatI ane jevI rIte bIjA munie madirAzALAne pitAnA vairAgyanuM kAraNa jaNAvI hatI tevI ja rIte A muninA saMbaMdhamAM reTe kAma kareluM hovuM joIe. AnaMdathI ane smitathI manamehaka lAgatA A mahAtmAne te saMbaMdhI vizeSa pUchavAmAM Avaze te kAMI navuM jANavAjevuM jarUra maLaze-A vicAra karIne hasamukhA vadane
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1682 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 teNe te munirAjane pUchavuM.-"mahAbhAga! spaSTa rIte reMTa Apane vairAgyanuM kAraNa kevI rIte thayo te vigatavAra amane samajAvo." munie javAbamAM kahyuM "sAMbhaLe! "he nattama! meM je pANI kADhavAne reMTa je te pUratA jesathI cAlato hato, dIvasa ane rAta vahyA karatuM hatuM, te A saMpUrNa eka ja hato ane tenuM bhava evuM nAma hatuM. "e reTanA kheDanArA sAthIo cAra hatA teonAM nAme A pramANe cheH rAga, dveSa, manebhAva ane mithyAdarzana, "e sarva sArathIone uparI mahAmaha nAma hatuM. A reTa e mahApurUSanA pratApathI cAlatuM hatuM. e reTane kheMcavA mATe seLa baLado hatA, kAMI paNa cAre pANI letA nahotA, chatAM bahu baLavAnuM hovAthI uddhata thaI rahelA hatA, atyaMta vegavALA ane ghaNuM utAvaLathI kAma karanArA hatA ane kaSAya nAmathI oLakhAtA hatA. e reMTane aMge kAma karanArA hAsya, zeka, bhaya vigere nipuNasevake hatA ane vaLI jugupsA, rati, arati vigere dAsIo paNuM kAma karavA taiyAra hatI. e reTane duga ane pramAda nAmanA be ghaNuM moTA tuMbA hatA ane vilAsa, ullAsa ane cALA nAmanA e reTane ArAo hatA. tyAM asayaMtajIva nAmane mahAbhayaMkara ati UMDe ku hatuM, e pApathI aviratirUpa jaLathI bharelo hato ane eTale UMDe pAtALamAM gayelo hato ke enuM taLIyuM paNa jaNAtuM na hatuM. tyAM jIvalaka nAmanI ghaTamALa (pANI kADhavAnuM yaMtra) atyaMta vistAravALI hatI te pApathI aviratirUpa pANInA jaththAmAM magna thaI 1 karSika zabda asala che. tene arthe kheDuta athavA kheMcanAra che. kAThiyAvADamAM ene "sAthI' kahe che. 2 prathama varNana upara rahelI cIjo tathA prANIonuM cAle che. kAma karanAra dADIo temaja strIo koI paNa reTa pAse hoya ja che te bannene prakAra atra batAvyo. have kuvA pAse ane aMdara temaja reMTanI potAnI racanA vigatavAra batAvaze. 3 satata pApa pravRtti.
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1683 prakaraNa 4] araghaTTaghaTTI yaMtra (reMTa). bharAIne pachI khAlI thatI hatI ane tema karIne pANInA jaththAne bahAra kADhatI hatI. e ghaTIyaMtrane maraNa nAmane nakara vAraMvAra calAvyA karatuM hatuM ane te vakhate tenA pATAo utaravAnI jagyAethI evA meTA avAja thatA hatA ke vivekI mANase e cAlatA reTane dUrathI paNa samajI' ( sAMbhaLI) zakatA hatA. " tyAM ajJAna malIna AtmA nAmanI jaLane grahaNa karanArI paranALI hatI. enI bAjue daDha mithyAbhimAna nAme pANI ekaThI thavAnI keDI hatI, tenI ja sAthe lAgelI saMkilaSTracittattA nAmanI khALa (aNulikA) hatI ane te praNAlikA bhegalupatA nAmanI ati lAMbI pANInI nIkamAM paDatI hatI. janmanAvistAra rUpa tyAM eka moTuM khetara hatuM ane apara apara janma rUpa te khetaramAM aneka kayArAo hatA. e khetaranA kyArAomAM karmaprakati jAla nAmanAM bI vAvavAmAM AvatAM hatAM ane tatachavapariNAma nAmano tene vAvanAro hato. "je bIjane vAvavAmAM AvatAM tene reTanA pANIthI siMcana thatuM hatuM ane tethI je niSpatti thatI hatI te sukhaduHkha vigere dhAnya samUhane utpanna karanAra thatI hatI tethI e sarvanuM kAraNa te reTa ja gaNAtuM hatuM. tyAM satata urasAdI pANI sIMcanAra asabodha sarvadA taiyAra ja rahetA ane tene te kAma upara mahAmaha rAjAe khAsa nImI rAkhyo hate. "bhAI alaMka! AvA sarva sAmagrIthI bharelA ane hamezA bhramane utpanna karanArA saMsArareTamAM huM ghaNe vakhata suI rahyo ane bahu vakhata sudhI tyAM paDI rahyo. juo ! A sAme dUra eka bhAgyazALI munimahArAja dhyAnamAM tatpara thaI rahyA che ane hAla je mArA gurU kahevAya che teone mArA upara dayA AvI, teoe mane tyAM sutele je, teone mArI sarva cetanA gADha mUDha thaI gayelI joI 1 reTamAM ArAo sAthe paTTI hoya che jethI reTa cAlato hoya tyAre avAja thayA ja kare che ane darathI saMbhaLAya che. ahIM paTTI upara avAja karanAra maraNa che te AgaLa spaSTa thaze. 2 ghaDIo jemAM khAlI thAya te paranALI, khAlI thAya eTale paranALImAMthI jaLa kaDImAM Ave. tyAMthI eka nALAmAMthI nIce paDI nIkamAM jAya ane nIkamAMthI khetaramAM naya. reMTa barAbara jovAthI A lakSyamAM Avaze.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1684 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 ane temaNe ghaNe prayatna karI mane pratibaMdha karyo, A bhavareMTa barAbara kevA prakArano che te ghaNuM vistArathI batAvyuM ane tyAra pachI mane kahyuM "he mUDha! A AkhA reTane tuM ja svAmI che, e sarvanuM phaLa bhogavanAra tuM ja paDe che te vAtamAM jarA paNa saMzaya nathI; paNa e vAta tuM pite kema jANato nathI? mATe bhAI! barAbara samaja! tuM anaMta duHkha bhogave che ane bhUtakALamAM te bhogavyAM che tema ja AgAmI kALe bhegavIza tenuM kAraNa A bhavaoNTa ja che, mATe te ene tajI de? e mArgadarzana karAvanAra popakArI mahAtmAne meM kahyuM ke e bhavareTano tyAga kevI rIte thAya te Apa mane samajAvo." mArA e savAlanA javAbamAM teozrIe mane kahyuM "tuM dIkSA le. je uttama prANIo bhAvathI bhagavAnanI dIkSA le che tenA saMbaMdhamAM A bhavareTa hIna thaI jAya che, nAza pAmI jAya che." "e mArA gurUnA evAM vacana sAMbhaLIne meM te vacanane svIkAra karyo ane dIkSA aMgIkAra karI. evI rIte mane vairAgya prApta thavAno prasaMga thayo hato." akalaMka munimahArAjanAM vacana sAMbhaLIne kahyuM-"bhagavAna ! A pane vairAgyanuM kAraNa te bahu sAruM prApta thayuM. kayA samaju mANasane A saMsAra araghaTTaghaTTa (jaiTa) najaramAM AvyuM hoya-jovAmAM AvyuM hoya te te saMsAraparathI virakti mATe na thAya? A muni mahArAjane namIne akalaMka ane huM bIjA muni mahArAja samakSa javA cAlyA. 1 araghaTTa ghaTTI yaMtra-pheMTa. sAdhAraNa rIte dareka vairAgyaprasaMgane upanaya utAravAmAM Avyo che, paNa A reTanuM udAharaNa upanaya utAryA vagara ja rahevA dIdhuM che. graMthakartAne te kadAca jarUrI nahi lAgyuM hoya, kAraNa ke hakIkata ane rUpake bIjA ane trIjA prakaraNane ghaNuM maLatAM Ave tevAM che ane rUpakenAM nAme kathAprasaMgamAM sUcita rIte mUkayAM che. ApaNe muddAnI vAta jarA vicArI laIe. A vAta samajyA pahelAM reTayaMtra jevAnI khAsa jarUra che. jeNe e kadi joyuM nahi hoya tene A vAtano barAbara khyAla AvavA saMbhava nathI. kuve e A tyAga vairAgya vagarane saMsArarasiyo "cha" pite jaNAya che, tenAmAM tyAganA abhAva ("avirati) rU5 jaLabhareluM che. have e kuvA upara cAra kheDUto kAma laI rahyA cheH rAga dveSa manabhAva ane mithyAdarzana. e cArenuM kAma pANI kADhIne khetaromAM laI javAnuM che. pANI aviratirUpa che te ApaNe upara [cAlu,
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4]. araghaghaTTI yaMtra (reMTa). 1685 joI gayA. A cAre kheDUto " sAthI" nekara athavA jamIna kheDanArA che paNa e jamInane kharo mAleka (Landlord) te mahAmaha che, sarvane uparI e che ane cAre kheDUtone pravartAvanAra paNa e che. enA hukama vagara kAMI kAma cAlatuM nathI. have e kyA upara pANI kADhavA sArU yaMtranI yojanA karavAmAM AvI che te paNa barAbara vicArI jaIe. cAra kheDUto mATe seLa baLada joIe. dareka yaMtra sAthe cAra cAra baLada pANI kheMcavA sArU rAkhavAno banAva saMbhavita che. jyAM kUvA UMDA hoya che tyAM bene badale cAra baLada joDavAmAM Ave che. A baLadonI khAsIata e che ke ene cArApANIno khapa paDato nathI, ene ArAma levo paDato nathI ane enAM baLa vega dhaNAM AkarAM hoya che. kaSAya jyAre avirata jaLa kheMce tyAre prANI A dazAmAM ja vartato hoya che. raMTane be tuMbA joIe. tuMbA reMTanA cakanA madhyabhAgamAM Ave che ane ene dharI sAthe saMbaMdha hoya che. e tuMbA te duSTa yoga ane pramAda. avirati jaLa kheMcavAmAM mana vacana kAyAnA duSTa go ane pAMca pramAda (madya viSaya kaSAya vi kathA ane nidrA ) kharekharo bhAga bhajave che ane ene dharI sAthe saMbaMdha rahe che. e reTane vilAsa ullAsa cALA vigere ArAo hoya che jenA pharato dora viMTAya che. AkhA jIvaloka reTanA rUpaka sAthe maLato Ave che ane pratyeka jIva kuvA sAthe jAya che. reTa game te kUvA sAthe joDI zakAya che ane temAMthI baLadanI sahAya vaDe pANI bahAra kADhavAmAM Ave che paNa te e jIvanA saMbaMdhamAM kheDUta ane haLapati sahAya kare te ja pANI kADhavAnuM kAma banI zake che; nahi to pANI kADhavAnuM banatuM nathI, yaMtra lAgu ja paDatuM nathI. have kAnI upara AvIe te tyAM cAra kheDUta-khecanArAo uparAMta pANI saMbaMdhI kAma karanArA hAsya joka bhaya vigere dekhAya che ane rati arati jugupsA vigere dAsIo phavA upara rahI kAma kare che. mAtra ekalA kheDUto AvuM mahAbhArata kAma upADI zake nahi ane pANInI vahecaNI karavA, barAbara yojanA karavA ane pANI barAbara jagyAe bIje pave te mATe kAma karanArAnI khetaramAM ghaNI jarUra paDe che ane te sarva kAma A dAse ane dAsIo kare che. e patra cAlyA kare che ema durathI AvatA maraNa nAmanA avAjathI jaNAyA kare che. tame kei reTa cAlato je hoya to jaNAze ke ghaNe darathI avAja thayA karatA hovAthI reMTa cAlato hovAnA bhaNakArA thayA kare che. evI rIte maraNaprasaMge bUmo paDyA ja karatI hoya che, niHsAsA rUdana ane zokathI saMsAra cAlate dekhAya che. mAtra A vAtane khyAla vivekI prANIone ja Ave che. pUrvokta kuvAmAMthI aviratijaLa ghaDIomAM bharAIne Ave che. "ajJAna malIna AtmA' nAmanA paranALAmAM khAlI thAya che. kUvo asaMyata chava nAmane che ane uparanuM paranALuM ajJAna malIna AmAM nAmanuM che A vAtamAM bahu rahasya che. asaMyata jIvamAM rahela aviratirUpa jaLa upara rahelA cAra kheDUte dvArA kaSAyabaLado mAraphata ghaTamALamAM bharAI bharAIne upara Ave che ane ajJAna malina [cAlu.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1686 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha AtmAmAM khAlI thAya che. A prANInA saMbaMdhamAM paNa tema ja bane che. je A graMtha jarA paNa samajyA haze! te A bhAva spaSTa thai jaze. e pANI ajJAna malIna AtmArUpa paranALathI mithyAbhimAna nAmanI kuMDImAM Ave che ane tyAM ekaThuM thAya che. kUvAnI kharAkhara khAtumA~ kuMDI hAya che. ajJAna malIna AtmAmAMthI nIkaLeluM avirati jaLa prathama mithyAbhimAna nAmanI kuMDImAM jAya che tene khare| Azaya samajAi jAya che. tyAMthI eka saMkliSTa cittatA' nAmanI naLI ( nALIA )mAM thaine bhAgaleAlupatA nAmanI nIkamAM Ave che ane pachI janmasaMtAna nAmanuM mATuM khetara che tenA jUdA jUdA kayArA rUpa jUdA jUThThA janmamAM te patharAya che. mithyAbhimAnanI pASaNA ajJAna ane avirati jaLathI thAya che ane mithyAbhimAnathI prerAyalA prANInA cittamAM atyaMta saMkilaSTatA-tuccha AzayeA hAya che tene laine ene sAMsArika bhAgeAmAM vadhAre vadhAre Asakti thAya che ane tene laine saMsAra vadhatA jAya che. A AkhuM rUpaka ati vizALa che, dhaNuM gahana che, samajavA jevuM che ane vicAratAM vicAratAM navIna satyA hRdayamAM pragaTAve tevuM che. AvI rIte aviratijaLathI saMsAra vadhatA jAya che ane eka janmamAMthI khInna janmamAM prANI AMTA mAryAM kare che, saMsAranI cakkIe caDhe che ane herAna thAya che. have AvI rIte kaSAyAthI kheMcAyaluM ane nekaSAceAthI pASAyaluM aviratijaLa mithyAbhimAna dvArA cittane saMkilaSTa karI bheAgaleAlupatAne laine saMsArasaMtAnamAM patharAya che tyAM pachI te karmarUpa khInne vavAyalAM hAya che tene pASe che. e khIjane vAvanAra jIvanAM peAtAnAM pariNAmeA AtmAnA adhyavasAyA che ane jevAM pariNAma heAya tevAM khIja vavAya che ane piraNAme sukha duHkha rUpa (puNya pApanA bheAgavaTA rUpa) dhAnyanI niSpatti thAya che. AvI rIte prANIne je sukhaduHkhA thAya che tene vAvanAra te peAte ja che, sicanAra peAte ja che ane bhAgavanAra paNa pote ja che. emAM kaSAya neAkaSAya yAga avirati ane mithyAtva je karmabaMdhanAM mULa kAraNeA che te kevI rIte bhAga bhajave che te kharAkhara A rUpakathI samajAze. vaLI e AkhA yaMtrane preranAra sarve haLeAne mAlika mahAmeAha rAjA che te lakSyamAM rAkhavuM. tenI sAthe jaLasIMcananA kAmamAM preraNA karavA mATe e rAjAe asaoAdhanI haMmezane mATe nimaNuka karI rAkhI che je A prANIne vastusvarUpanA sAcA AdhathI sarvadA dUra rAkhe che. AvA bhavareMTamAM prANI ghaNA lAMkhA kALathI paDelA che, pharyAM kare che, khetarAne pANI pAya che ane nakAmeA trAsa pAmyA kare che. emAM aMdarathI preraNA karanAra ane haLanA mAleka mAharAjAne e joteA nathI ane pANI temaja ghaDIene baLadane temaja kAma karanArAone upara uparathI jue che paNa temane vastutaH oLakhatA nathI ane aviratijaLa peAtAnA kUvAmAMthI kADhI saMsArakSetrane lIluMchama rAkhe che ane eka kayArAmAMthI khInnamAM ane khIjAmAMthI trIjAmAM jAya che. te sicanathI pachI dhAnyanA DhagalA uge che tene icchAe ke anicchAe bhAgave che, khAya che ane herAna thAya che. A vastusthiti che ane jarA AMtara cakSuthI vicAravAmAM Ave te dekhI zakAya tevI che, samajI tA turata zakAya tevI che ane samajavA jevI che. mA. gi, kA,
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5 muM. pAMca kuTuMbIonuM bhAjana. { cAthA muninA vairAgyaprasaMga, } **** saMsArIjIva peAtAnuM caritra kahetAM AgaLa calAve che-- huM ane akalaMka te vakhate thADe dUra beThelA cothA sAdhu pAse gayA, temane vaMdana karIne beThA ane mane bedha karAvavAnA hetuthI akalaMke te munine vairAgya thavAnuM kAraNa pUchyuM eTale munirAje potAnI nIce pramANe vAta karI. mAmAM vasanArA bhaktonuM maMDaLa. bhAjanathI sannipAta ane unmAda " bhAi akalaMka ! eka moTA maDhamAM rahenArA ame caTTo hatA ane maDhamAM AnaMda mAnI rahetA hatA. tyAM amArUM bhakta eka kuTuMba AvI caDhyuM. e kuTuMbamAM aneka manuSyA hatA paNa enA taMtrane calAvanAra mukhya pAMca manuSyA hatA ane e pAMca mukhya taMtra calAvanArAoe amArI sAthe evI rIte kAma lIdhuM ke amane ema ja lAge ke e AkhuM kuTuMba amArUM hitasvI che ane amArApara prema rAkhanAra che. vAstavika rIte e AkhuM kuTuMba amArUM durramana hatuM paNa amane emaja jAvA lAgyuM ke jANe e kuTuMba amArUM premALa hoya. have e kuTuMbe AvIne vidyArthIone AdarapUrvaka jamaNu ApyuM. e kuTuMkhIne AMtara sadbhAva kevA che te nahi jANanArA navA navA bheTajananA lAlupI vidyArthIo bheAjananuM vAraMvAra bhakSaNa karIne peTa bharavA 1 caTToH parivrAjaka sAdhue.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1688 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 lAgyA. pelA kuTuMbIoe paNa pitAnuM bhajana maMtranA vegathI evuM banAvyuM ke tenA upayogathI keTalAkane turata ja sanepAta cAlavA mAMDayo ane vaLI keTalAka vidyArthIone te bhajana pacatI vakhate ghaNuM AkarUM hAine umAda ( gAMDapaNanAM cihno) karanAruM thaI paDyuM. tyAra pachI e bhejanathI gaLuM raMdhAI gayuM, jIbha kAMTA kAMTAvALI thaI gaI, (gaLAnI) zvAsanaLImAMthI ghoghare avAja cAlavA mAMDyo, teo vihaLa thaI gayA ane temanI saMjJA taddana nAza pAmI hoya tevuM jaNAvA lAgyuM. pachI tAvanI pIDAthI teonuM AkhuM zarIra kaI vAra baLuM baLuM thaI jAya, keI vAra teone zaradI thaI Ave ane kaI vAra teonuM citta bhrAta thaI javAne lIdhe jamInapara leTyA kare-AvA temanA hAlahavAla thaI gayA. e bicArA co sanepAtanA joramAM darathI kaI vAra nakAmI pIDA pAme ane kehavAra atyaMta burI sthitimAM AvI jhagArA mAre. emAM je bhajananA bhakSaNathI umAdane prApta thayA teo pApI thaIne devanI muni mahArAjanI ane saMghanI niMdA karavAnAM kAma karyA kare che, ulaTI sulaTI vAto bole che, duSTa ceSTAo kare che. je bApaDAonuM citta haNAI gayuM hoya che temanI kaI ceSTAo sArI hoI zake? bIjAo e bhajananA doSathI pazunI peThe adharma thayA athavA jheranI asarataLe taddana mUDha jevA thaI gayA. mahAghanI davAthI ArAma, maThavALAone joine bhaya, dIkSA ane upadezakartavyatA, ahIM sAme svAdhyAyathI pavitra thayelA mahApurUSa dekhAya che temanAmAM ati vizuddha vaidyazAstrano mATe atizaya che. eka vakhata ema banyuM ke huM mArA sobatIo vacce sanepAtanI asara taLe sabaDatuM hatuM tevAmAM e mahApurUSe mane joyo, e mahAtmAne mArA upara dayA AvI, temaNe potAnA auSadhanA prayogathI mAre sanepAta maTADo ane tene pariNAme mArI cetanA kAMIka vadhAre spaSTa thaI. mArAmAM te vakhate bIjA caTTonI sobatathI unmAda (gAMDapaNa) hato tene paNa ghaNuM yatapUrvaka e mahAtmAe maTADyo. tyAra pachI e mahAtmAe joyuM te temane jaNAyuM ke mAruM mana kAMIka svastha thayuM hatuM ane huM temanI vAta samajI zake tema hatuM eTale temaNe AkhuM camaMDaLa unmAdapUrNa ane sanepAtamAM garakAva hatuM te mane batAvyuM. eTale meM najara karI 1 A muni te gurUmahArAja sAme dhyAnastha hatA te samajavA
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhojana. to teo avyakta svara karatA, bolabola karatA ane ughatA temaja lavalava karatA ane duHkhamAM garakAva thayelA dekhAyA-AvuM dazya joIne mane ghaNe bhaya thaI AvyuM. mahAtmA munie mane kahyuM "bhAI ! jyAM sudhI bhajana karatA hato tyAM sudhI bhajananA deSathI tuM paNa evo ja hatuM, ane je, tArA zarIra upara hajI paNa ajIrNanA vikAre thoDA thoDA dekhAya che; mATe bhAI ! je bAbatano huM upadeza karuM chuM te pramANe tuM nahi karIza to pAcho pharI vAra paNa evAM ja duHkhamAM garakAva thaI jaIza." muni mahArAjanAM AvAM vacana sAMbhaLIne, temanI vAta para bharose paDele hoIne ane maDavAsanAM duHkhanA bhayathI trAsa pAmIne A bhajananA ajIrNanuM zadhana kare tevI dIkSA meM lIdhI. have A mahAtmA munIzvara mane je je kriyA karavAne upadeza Ape che te te sarve huM karuM --A mArA vairAgyanuM kAraNa che." akaleke munimahArAjanI A vAta sAMbhaLIne prItithI pitAnI AMkha UMcI karI ane pachI temane vaMdana karI te bIjA muni tarapha cAlyo. meM akalaMkane pUchayuM "bhAI ! A munie zuM kahyuM te mArA samajavAmAM AvyuM nahi, mATe emaNe je kahyuM ke tuM mane samajAva." vistArathI khulAsA. maThamAM vasanArA ane bhaktonuM maMDaLa, akalaMke khulAso karatAM jaNAvyuM - bhAI ghanavAhana ! A munimahArAje saMsArane caTTanA maThanA AkAravALe jo ane te hakIkata temaNe e prakAre nivedana karI. prANuo judAM judAM rUpa dhAraNa karatA hoya che te sarva leDhAnI saLIo jevA ane aneka prakAranA che ane eka bIjA sAthe saMbaMdha vagaranA hovAthI te maThadhArIo jevA che ema jANavuM. te hakIkata AvI rIte che-e jIvonA kaI mA nathI, keI bApa nathI, keI sagA 1 maThamAM rahenArA paNa evI ja sthitinA hoya che. A maTha te zRMgerImaTha je hoya ema lAge che. athavA kAzImAM abhyAsa sArU meTA zAstrIonA maTho hoya che tenI sAthe A caTTone maTha sarakhAvavA yaMgya lAge che.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1690 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha saMbaMdhIo nathI ane paramArthathI oie te temanuM koi paNa nathI ane e sarva jIve. paraspara saMbaMdha vagaranA che. evI rIte saMsAramaDhamAM rahenArA jIvarUpa caTTonI pAse anyahetu nAmanuM bhaktakuTuMba 1 aMdhahetuH karmabaMdhanA hetu jyAre prApta thAya tyAre ja prANI karmabaMdha kare che. zAstrakAra aneka jagyAe ane khAsa karIne karmagraMthamAM (jIe karmagraMtha ceAthe gAthA 54-55) cAra baMdhahetu kahe che: 1 mithyAtva, 2 avirati, 3 kaSAya ane 4 yAga. ahIM graMthakartA pramAdane pAMcame hetu kahe che. 'pramAda' zabda ghaNA arthamAM vaparAya che. sAdhAraNa ALasa ke dharmadhyAna tarapha bedarakArIne paNa 'pramAda" kahevAmAM Ave che ane madya viSaya kaSAya vikathA ane nidrAne paNa pramAda kahevAmAM Ave che. A sarvane samAveza cAra baMdhahetumAM thai jAya che tethI pramAdanI khAsa jarUra lAgatI nathI, chatAM samayameM gAyama makare pramAda e arthamAM pramAda vAparyo heAya te temAM kAMi vAMdhA jevuM lAgatuM nathI. tattvArthanA AThamA adhi kAramAM pramAdane baMdhahetu ukta cAranI sAthe kahela che. A cAra hetu aMtaraMga samajavA. tenI vyAkhyA nizcaya dRSTithI thayelI che. have ApaNe cAra baMdhahetu vicArI jaie. karmabaMdhananA hetue barAbara samajavAmAM AvyA heAya te viSyamAM enAthI cetatA rahevAya tethI ene oLakhavAnI jarUra che. e cAra hetuenA uttara bheda 57 che te ApaNe joi jaie eTale baMdhahetuno khyAla spaSTa thaze. 1 mithyAtva. pAMca prakAranA che. (ceAtheA karmagraMtha. gAthA 51 ) (1) Abhihika-abhyAsa samajaNa vagara mAtra mATAne mArge cAlyeA jAya, samajaNa vagara peAtAnuM sArUM mAne ane pArakI niMdA kare, dharmanA kadAgraha rAkhe ane parIkSA kare nahi e Abhigrahika mithyAva. enA saMbaMdhamAM dharmasaMgraha pR. 40 nI vAta lakSyamAM rAkhavA jevI che. tyAM lakhe che ke samikatI hAya te di paNa parIkSA karyAM vagara kAi siddhAntaneA pakSapAta kare nahi, AthI jo kAi vyakti tattvaparIkSA pUrvaka eka pakSa mAnIne anya pakSanuM khaMDana kare teA tene A mithyAtvane deSa na lAge. kuLAcAra mAtrathI peAtAne jaina mAnIne tattvanI parIkSA na kare te nAmamAtra jaina che paraMtu vastuta: Abhigrahika mithyAtvI' che. mAtuSa muni jevA peAtAnI azaktithI parIkSAnI khAkhatamAM gItArthane Azraya le te Abhigrahika mithyAtvI ' nathI, kAraNa ke gItArthane Azrita rahevAthI mIthyA pakSapAtane saMbhava nathI rahetA. (2) anAbhihika-madhAM darzana sArAM che ema mAne, eka bIjAmAM vizeSatA zI che ane zene laine che te jANe nahi, jANavAnI darakAra kare nahi ke tasdI le nahi e anAbhigrahika, emAM guNadoSanI parIkSAnI gerahAjarI che. [cAlu.
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhajana. 1681 (3) Abhinivezika-potAnI vAta sthApavA sUtrArtha maraDe, kuyu ktio lagAve, potAne anukULa Ave evA pATho AgaLa kare, bIjAnI agatya ochI kare ane potAnI mAnyatAmAM bhUla jANavAmAM AvyA chatAM game te yukti yuktie potAne ko kharo karavAnI icchA rAkhe e "abhiniveza." enA saMbaMdhamAM dharmaparIkSA graMthamAM kahyuM che ke "mAtra upayoga na rahevAne kAraNe athavA mArgadarzakanI gaLatIne laIne koInI zraddhA viparIta thaI jAya che te "Abhinivezika mithyAtvI" nathI, kAraNa ke yathArtha vaktA maLatAM tenI zraddhA tAtvika banI jAya che, arthAta yathArtha vaktA maLavA chatAM paNa zraddhA vi5rIta banI rahe te durabhiniveza che. jo ke siddhasena divAkara, jinabhadragaNi kSamAzramaNa vigere AcAyoe potAnA pakSanuM samarthana karavAmAM ghaNuM kahyuM che to paNa temane "Abhinivezika mithyAtvI" kahI na zakAya, kAraNa ke pravacanaparaMparAne AdhAra laIne zAstranA tAtparyane potAnA pakSane anukuLa samajIne potAnI hakIkatanuM teoe samarthana karyuM che, pakSapAtathI nahi; ethI ulaTI rIte jamAlI gejhamAhila vigeree zAstranA tAtparyane potAnA abhiprAyathI pratikULa jANavA chatAM paNa potAnA pakSanuM sthApana karyuM che mATe ene abhinivezika kahevAya che." sAMsacika-gurUno vega chatAM potAne ajJAnI jANaze evA bhayathI saMzaya pUche nahi, vinA kAraNa avizvAsa rAkhI manamAM zaMkA rAkhyA kare e sAMzayika mithyAtva. zaMkA karavAnI ke pUchavAnI zAstrakAra manA karatA nathI, paNa eka zaMkA udaka mithyAtvanA gharanI hoya che ane bIjI jijJAsAthI thayelI hoya che. jANavA mATe game tevA savAle karavAnI khAsa chUTa che. (5) anAga-koI darzanane sAruM kharAba na jANe, mUcha pAmelAnI mAphaka darzana saMbaMdhI vicAra ja na kare, karavA jeTalI zakti ja na hoya, saMsAramAM paDayo rahe ane rakhaDyA kare. ekeDhiyAdika jI vone khAsa karIne A mithyAtva hoya che. 2 aviratinA bAra bheda che -- manathI karmabaMdhane heta jANavA chatAM hiMsA vigere pApane saMkalpa karavo te mananI avirati che. pAMca iMdriyanA viSayone saMsAranA ja jANavA chatAM potapotAnA viSayethI indriyone rivartAvavAnA pariNAma na kare te pAMca indriyanI avirati che. chakAya-eTale pRthvIkAya, apakAya, tejarakAya, vAyukAya, vanaspatikAya ane trasakAya (be traNa cAra pAMca indriyavALA cho) saMbaMdhI hiMsA saMsArahetu che ema jANatAM chatAM hiMsA kare; tevI ja rIte mana, idriya ane chakAya saMbaMdhI [cAlu 4)
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1292 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 7 bIjA mRSAvAda vigere de seve e avirati samajavI. emAM avirati samyagdaSTi satya svarUpa jANe paNa virame nahi ane mithyAvAsamAM rahelA to jANe paNa nahi ane virame paNa nahi. AvI rIte mana iMdriya ane kAya saMbaMdhI bAra prakAranI avirati che. 3 kaSAya. enA baMdhahetune aMge 25 bheda che:kodha, mAna, mAyA ane lobha, e darekanA cAra bheda: anaMtAna baMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjvalana. anaMtAnubaMdhI" kodhAdi cAra jAvajIva sudhI rahe, atyaMta tejavALA hoya, prANune mithyAtvamAM ja rAkhe, samyakatvane ghAta kare, tene na AvavA de, narake laI jAya. apratyAkhyAnI krodhAdi cAra eka varSa sudhI rahe, kAMIka ochA tejavALA hoya, prANIne aNumAtra paNa virati na AvavA de, tiryaMca banAve. pratyAkhyAnI" krodhAdi cAra cAra mAsa sudhI rahe, ochA teja vALA hoya, prANIne sarvavirati na AvavA de, manuSyagatie kheMcI jAya. * saMjvalana kodhAdi cAra paMdara divasa sudhI rahe, a5 tejavALA hoya, prANIne yathAkhyAta (utkRSTa ) cAritra AvavA na de, deva gatinuM kAraNa bane. e cAra vibhAganA krodha mAna mAyA lAbhanI sarakhAmaNI vistArathI prathama karmagraMtha (gAthA 19-20)mAM karI che te vAMcavA gya che. AvI rIte cAra cAra prakAranA krodha, mAna, mAyA ane lobhathI 16 bheda kaSAyanA thayA. tyAra pachI kaSAyanA kAraNabhUta navana kaSAya Ave che. hAsya-sakAraNa ke akAraNa hasavuM Ave, bhAMDa vigerenI ceSTA joI hasI javAya te. rati-sakAraNa ke vinAkAraNa iMdriya anukULa viSayo pAmI temAM rAce te. arati-Idriya pratikULa viSaya maLatAM cittane udvega thAya te. zoka-ISTavigaprasaMge athavA vinAkAraNa dilagIrI thAya te. bhaya-anya deva manuSya ke tiryaMcane joi kAraNe ke vinAkAraNu bhaya thAya te. durgachA-durgadhavALA padArthane joIne sUga upaje te. purUSada-strIne bhogavavAnI icchA thAya te. strIveda-purUSane bhogavavAnI icchA thAya te. napuMsakaveda-strIpuruSa bannene bhegavavAnI icchA thAya te. AvI rIte kaSAyanA soLa ane nekaSAyanA nava maLI kula 25 bheda thayA, [cAlu,
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhajana. 1693 Ave che. aMdhahetuo vicitra prakAranA hoya che ane ghaNuM hoya che, paNuM e sarvane saMgraha karanAra mukhya pAMca hetuo che ane tethI e baMdhahetu kuTuMbanuM taMtra calAvanAra pAMca mANasa kahevAmAM AvyA che? kAraNa ke pramAda, ga, mithyAtva, kaSAya ane avirati A pAMca jIvone karmabaMdhanA hetu che ema jANavuM. A prANImAM meharAjAnuM jora eTaluM badhuM hoya che ke tenA sAmarthyathI ene mahArAjA ja khare. khare hita karanAra che ema lAge che ane jo ke e kuTuMba ene karmabaMdhanuM hetubhUta che chatAM mahArAjAnI asarathI e pitAne kharekhara 4. keganA 15 bheda che. mane yoganA cAra bheda. satya manoyoga. (sAcA vicAra karavA te yathArtha svarUpa vicAraNA.) asatya mane ga. ( azubha khATA vicAra karavA te, ayathArtha svarUpa vicAraNA.) mizra mane ga. (kAMika yathArtha kAMika ayathArtha vicAra karavA te. ) asatyAgruSA mane ga. ( jemAM satya asatyanI bAbata ja na hoya. sAdA vicAro, cAlu bAbato, jemake traNane be pAMca thAya, temAM zubha azubhane savAla ja nathI.). vacanaganA cAra bheda. satya vacanaga, asatya vacanaga, mizra vacanaga ane asatyA mRSA vacana. upara pramANe. kAganA sAta bheda. dArika kAyAga. (dArika zarIrane vega. ApaNuM zarIra dArika kahevAya che.) dArika mizra kAga. ( audArikano anya zarIra sAthe ga.) vaizciya kAyoga. (devatA nArakInAM zarIro temaja laviMta jIvanAM zarIro.) vaikriya mizra kAyAga. (kriyano anya sAthe yoga.) AhAraka kAyayoga. (labdhivAn caudapUvI tathA tIrthaMkaranI ddhi dekhavA athavA saMzaya dUra karavA eka hAthanuM zarIra kare te.) AhAraka mizra kAga. (e AhAraka zarIrane anya sAthe yoga. ) kArmaNa kAga(karma prakRtirUpa zarIrane ga. ) e rIte yoganA paMdara prakAra che. pAMca kaTuMbIo kahevAmAM AvyA te A pramANe pramAda, mithyAtva, avirati kaSAya ane yoga samajavA. e pAMce kuTuMbIo A prANIne bhejana ApI unmAda karAve che. 30.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1684 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 hita karanAra hoya ema te mAne che. vAstavika rIte e kuTuMbIo ( baMdhahetuo) A prANInA kharekharA duzmana che ane duzmananuM ja kAma kare che chatAM A maMdabuddhivALA prANIo ( vidyAthIo-maThavAsIo) tene duzamana tarIke oLakhatA nathI, bhejanathI sannipAta, jevI rIte kabIoe maThavAsIne bhejana ApyuM hatuM tevI rIte A prANInI lolupatA vadhAre tevuM citravicitra prakAranuM suMdara bhejana A prANIne mATe mahArAjAnI AjJAthI taiyAra thAya che. e bhajanane mahAmaha pote maMtrI Ape che ane enI khAsIata prathama to jJAnane AvaraNa karavAnI hoya che. e bhajanane piluM aMdhaheta kuTuMba taiyAra kare che. mehathI atyaMta Asakta thayelA jIvo maThanA cakro samAna hoI e bhojanane meLavIne tenAthI potAnA AtmAne ThAMsI ThAMsIne bhare che ane enuM pariNAma zuM thaze tene te vakhate jarA paNa vicAra karatA nathI, jANatA paNa nathI. AvA bhejananuM je pariNAma thAya, tene laIne je ajJAna thAya tenuM nAma "anabhigraha mithyAtva' nAmano sanepAta kahevAmAM Avela che. sannipAtanI asara. "A prANIo mahA aMdhakArarUpa mithyA jJAnamaya bhAva sannipAtanI asara taLe heIne ekedriya avasthAmAM lAkaDAnI jema taddana ceSTA vagaranA paDI rahe che; beidriya avasthAmAM temane avAja vyakta thaI zakatA na hovAthI ghoghare avAja karatA teo jaNAya che; teiMdriya avasthAmAM ahIM tahIM jamInapara lodhyA kare che; cariMdriya avasthAmAM jhagArA mAre che; aNI paMcedriyane AkAra dhAraNa karIne pIDA pAmavAnI ceSTA kare che; garbhaja paMcaMdriyane AkAra dhAraNa karIne jema tema jhagArA mAre che; aparyApta avasthAmAM hoya tyAre 1 jue neTa pR 1691 ne zarUAtane vibhAga. sarvane sArU mAnavAmAM sanepAtanA sarva cALA pratyakSa dekhAya che. asaro nIce varNavI che. 2 aparyAsaH paryApta cha cheH AhAra, zarIra, Idriya, zvAsozvAsa, bhASA ane mana. utpatti samaye jIva AvIne prathama AhAra le che, pachI zarIra paryApta baMdhAya che ane tyAra pachI indriya vigere paryAddhio meLave che. emAM ekedriyane prathamanI cAra paryApti hoya che, be traNa ane cAra iMdriyane prathamanI pAMca paryApta hoya che ane paMceMdriyane chae paryApti hoya che. pitAne yogya paryApti pUrI na kare tyAM sudhI prANI "aparyAyo kahevAya che.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhejane. 16hya rUMdhAI gayelA gaLAvALA dekhAya che; nArakImAM aneka prakAranA duHkhathI trAsa pAmelA hoIne AkuLavyAkuLa sthitimAM temanI jIbhe jANe kAMTA thaI gayA hoya tema dekhAya che; nArakImAM sakhta tApavaDe trAsa pAme che; te nArakIomAM ja ThaMDInI sapta pIDAothI herAna thAya che; janAvaranA avatAra pAmIne kAMi vicAra ja karI zakatA nathI; manuSyane bhAva (janma) pAmIne vAraMvAra vadhAre meha pAme che; deva avasthAmAM mahAmahanI nidrAmAM paDI jaI vakhata pUre karI nAkhe che ane sarva avasthAmAM dharmanI saMjJA vagaranA thaI jAya che. AvI rIte jIvanA saMbaMdhamAM mithyA ajJAnanA aMdhakAra rUpa atyaMta bhayaMkara sannipAta thaI AvyuM che ane tene utpanna karanAra enuM kamaeNbhejana kAraNa rUpa che ema tAre samajavuM. unmAdanI asara. vaLI nArakI tiryaMca manuSya ane devagatimAM vartanArA ghaNue prANIone akalyANuM bhejanane pariNume manamAM sarva zAsanathI viparIta abhiniveza thaI jAya che tenI asara taLe teo rAgadveSamehathI daSita thayelane paramAtmA gaNe che AmAne teo "ekAnta nitya mAne che, athavA tene kSaNika mAne che, athavA tene sarvagata mAne che, athavA AtmAne paMcabhUtAtmakamAM mAne che, athavA tene zyAmA nAmanA dhAnya athavA cokhA jevA mAne che; vaLI enI asarataLe RSTi 1 Agraha sAthe ajJAna janya nirNaya (eka prakAranuM mithyAtva). juo naTa. pR. 1691, 2 AtmAne ekAMta nitya advaitavAdIo mAne che. 3 AtmAne kSaNika baudha mAne che. 4 AtmAne-ekaja AtmAne sarvagata mAnavAne siddhAnta viziSTa advaita matane che. 5 lokAyatika-cAvaka matavALA AtmAne paMcabhUtasamUha mAne che e paMcabhUta kTA paDe eTale maraNa thAya che ane tyAM sarva vAtane cheDe AvI jAya che, - 6 zyAmAka-aDadanuM nAma che. amuka kadane AtmA ta matavAdIo mAne che. athavA "sAmA' nAmanuM anAja thAya che. upaniSamAM AtmA taMdula jevaDo mAnya che. bahadAraNyaka 5-6 ane chAMdogya upaniSadu 14-3, 7 sRSTivAda-A sRSTi izvare banAvI che, temanI icchA pramANe cAle che ane temanI icachAthI tene laya thAya che. IzvarecchA ane jagatakatRtvane AkhA savAla A suSTivAdamAM samAI jAya che..
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1696 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 vAda vigerene svIkAra karavAmAM Ave che ane bAkInA tane paNa ulaTAvI sulaTAvI nAkhavAmAM Ave che. AnuM nAma abhigraha karelA mithyAdarzana rU5 karmajananI asarathI thayela unmAda kahevAya che; kAraNa ke e unmAdathI trAsa pAmelA (haNayalA) cittavALA teo sAcA zuddha mArgane dUSaNa ApavA vaDe jANe pralApa (baDabaDATa) karatAM hoya tevA dekhAya che, AkhA tapamArgane uDAvavA vaDe jANe hasatAM hoya tema dekhAya che, potAnI marajImAM Ave tevuM vartana karavAno upadeza ApavA vaDe jANe nAca karatAM hoya ema dekhAya che, AtmA nathI paraleka nathI puNya nathI pApa nathI ema belatAM jANe kUdatAM hoya ema dekhAya che, savaijJamatanA jANakAra purUSothI jyAre teo hAra pAmI jAya che tyAre jANe raDatAM hoya ema dekhAya che ane pitAnA tarkanA DAMDIAvaDe nagAruM vagADatAM jANe gAyana karatAM dekhAya che. A pramANe hakIkata hevAthI- iti nartanavalaganagAnaparA hsnprvilaapsrodnkaaH| nanu bhadra ! bhavanti jinendramatAdviparItadRzo grhruupdhraaH|| "jeneMdra matathI viparIta daSTi rAkhanAra ane grahanuM rUpa dhAraNa karanArA leke AvI rIte nAca, kUdana ane gAyana karavAmAM tatpara thAya che ane hasana babaDATa ane rUdana karanArA thAya che. e sarva prANuo karmarUpa viSanI asarathI cepAyelA dekhAya che ane teonI dharmanI saMjJA taddana nAza pAmI gayelI hoya ema jaNAya che-emAM jarA paNa saMzaya nathI. vidyamuni gurU, che e munie kahyuM hatuM ke tyAra pachI A sAme beThelA mahAtmA gurUe vaiidyakazAstramAM ghaNe prayatna karyo ane atyaMta kRpAvALA thaIne bhayaMkara sannipAtanI asarathI mane mUkAvyuM ane tema karavA mATe 1 daMDelaka-Ane artha "kAmaThI sAraMgI vigere vagADavAnI dhanaH paNa thAya che. 2 unmAdanI nizAnI cha batAvIH pralApa (baDAbaDATa), hAsya, nAca, valsana, rUdana ane gAyana. prasaMga vagara-kAraNa vagara-hetu vagara e sarva kriyA thAya tyAre tenuM nAma unmAda kahevAya che. A ja prakAranA unmAda upara batAvyA. 3 zarUAtamAM A vArtA cethA munie potAnuM vairAgyakAraNa kahetAM kahI hatI, tene upanaya utAratAM alaMka svarUpadarzana ghanavAhana pAse kare che. saM. sArI jIva potAne anubhava sadAgama samakSa kahI batAve che,
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhajana. 1687 temaNe potAnA auSadhe mArA upara prayoga karyo te sarva vAta barAbara baMdhabesatI Ave che te tuM sAMbhaLa-e mahAtmA munio siddhAntarUpa vaidA mATe ghaNo prayatna karatAM hoya che ane pite jAte niSNAta hoI saMsAranI aMdara rahenArA sarva prANuMonAM svarUpane barAbara jANI zake che. evI rIte jyAre vyAdhigrastane e vaidyarAje tapAse che tyAre teone jaNya che ke prANIo karmabhojanathI thayelA sanepAtanI asarathI pIDAya che. AvA avalokanane pariNAme teone prANI upara bahu ja karUNuM Ave che. pachI e bhAgyazALI mahAtmAo kevA upAyathI A prANIone saMsAranA kalezathI mukta karI zakAya teno vicAra kare che. Ama hovAthI te prANuo muni mahArAjanI niMdA kare, teo sAme krodha kare, athavA temane mAre kUTe te paNa te mahAsone tethI jarA paNa krodha utpanna thato nathI, teo te vicAra kare che ke e bApaDA (prANuo) karmasanepAtathI atyaMta pIDA pAmatA dekhAya che, mithyAtvarUpa unmAdathI tapI gayelA dekhAya che, pitAnA pAparUpa jherathI mUcha pAmelA jaNya che, sarvadA duHkhanA bhArathI dabAI gayelA jovAya che, ane vizuddha dharmanI ceSTA nAza pAmI gayelA dekhAya che, tema hovAthI paravaza paDelA teo niMdA Akroza ke mArakuTa kare to tenA upara ko DAhyo mANasa kepa kare? kRpA karanArA mANase-karUNArasika che dukha upara DAma detA nathI, ghA upara mIThuM mUkatA nathI. vaLI teo vicAra kare che ke e prANuo karmathI gherAyelA hoI bApaDA dayAne pAtra che eTaluM ja nahi paNa vivekI vicAravaMtone teo saMsArathI udvega karAvanAra paNa thaI paDe che, te AvI rIteH saMsAramAM ahIM tahIM pharanArA ane vastutaH sanepAtanA cALA karanAra ane evI rIte gAMDA thayelA athavA unmAda pAmelA joIne jineMdramata dvArA kathita svarUpa samajanAra DAhyA mANasane manamAM ema thAya che ke arere ! manuSyapaNuM pAmyA chatAM paNa A bApaDAnI AvI sthiti thaI e ghaNu khoTuM kahevAya. evI sanepAta ane unmAdanI asarataLe saMsAranA jIne saMcAra ane pachI saMsArakArAgRha upara kene prema Ave? ane temAM paNa te svarUpa samajya heya tene te e vAtamAM AnaMda kema ja Ave? 1 niSNAta asAdhAraNa saMpUrNatA prApta karanAra(expert)
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1698 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 gurUnI karUNA. A pramANe hakIkata hovAthI karUNAyukta cittavALA gurUmahArAje pelA muni (cothA) je te vakhate sanepAtanI asarathI aneka prakAranI pIDA pAmatA hatA tene bodha pamADyo. je mahAtmA gurUmahArAje A eka caTTa (makavAsI) jevA prANIne potAnA vacanaamRtarU5 auSadhavaDe sAdhu banAvI svastha karyo, sanepAtanI asarathI mukta karyo, te kharekhara moTA vaidya gaNAya. avalokanA ane sadajJAna, " tyAra pachI ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke "mArAmAM te vakhate bIjA caTTonI sobatathI unmAda (gAMDapaNa) hato, tene paNa ghaNuM yatrapUrvaka e mahAtmAe maTADyo'-e hakIkata AvI rIte samajavI. e gurUmahArAje prathama te moTA khAdharApaNane AkAra dhAraNa karanAra AbhigrAhika mithyAtvane ajJAnIone baMdha karavA dvArA nAza karIne pachI anya tIrthIonA saMbaMdhamAM AvIne unmAda jevA abhinivezo thayA hatA tene paNa kSaya karyo. prathama ajJAnadazAmAM prANI hoya che tyAre te vaDilane mArge cAlyo jAya che, pachI badhAM darzanane sArAM mAne che ane pachI potAnI vAtane kuyuktithI sAcI karavAne prayatna kare che. A sanepAta ane unmAda che. tyAra pachI A prANI samagabhAvamAM Ave che tyAre tene te caTTonA maThano AkAra dhAraNuM karanAra (A) saMsArane vistAra gurUmahArAja samajAve che ane A rasAra kevo che te tene batAve che; te vakhate A prANI jue che ke jema maThamAM co rahe che tema saMsAramAM prANIo rahe che ane karmabhajananA doSathI teo sanepAtathI pIDAya che ane unmAdanI asara taLe herAna thAya che. teonI AvI sthiti joIne-teone duHkhanA bhArathI bharelA moTethI rADa pADatA ane kephamAM cakacUra thayelA joIne ane teone game tema bakabakATa karatA joIne A prANune mahA bhaya thAya che. tyAra pachI e munie pitAnA gurUne kahyuM "cAra gativALA saMsAramAM sarva prANuo Ape mane batAvyA te sarve to ghaNuM duHkhI dekhAya che ane temane joIne mane ghaNe udvega thAya che. tene mahAtmA gurUe uttara Apyo "bhAI ! A sarva prANuo duHkhasamUhamAM DUbI 1 e mithyAtvanA svarUpa mATe juo neTa pR. 191.
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] pAMca kuTuMbIonuM bhajana. 1699 gayelA ane rakSaNathI rahita dekhAya che te ja bhadra! tuM paNa pUrve hatuM. ane vaLI je tArA zarIra upara karmanuM ajIrNa atyAre paNa dekhAya che te tene pacAvavA mATe huM tane je kriyA batAvuM te tuM kara. ane vaLI bhAI! tane huM jaNAvuM chuM ke mArI e suMdara kriyAne tuM nahi kara to saMsAra mAM pharIvAra paNa dukhagrasta thaIza, jJAnanuM phaLa. gurUmahArAje upara pramANe vacana kahyAM te sAMbhaLIne gurU pAse e munie jeneMdra matanI dIkSA lIdhI ane gurUmahArAje je kriyAnuM Asevana batAvyuM te sarva barAbara karyuM. have atyAre e karmabhojanathI thayeluM ajIrNa ochuM karato rahe che. AvI rIte munie pitAne vairAgya thavAnuM kAraNa ApaNI pAse kahI saMbhaLAvyuM. TIkA ane vivecana bhAI ghanavAhana! mAtra A sAdhu mahArAja ja A saMsAramAM karmaannathI thayelA ajIrNathI pIDA pAmelA che ema na samajatA. ApaNe sarva paNa evI ja pIDA bhegavIe chIe ema tAre samajavuM. manuSyabhAva prApta karIne ApaNuM jevAe paNa karmarUpa ajIrNanuM dhana karavuM joIe ane tema karavA sArUM ApaNe dIkSA levI joIe." ahItasaMketA! te avasare mArAmAM te karmane bhAra ghaNo vadhAre hovAthI akaleke mane je vicAre batAvyA te kAMI mane rUcyA nahi ane meM te tenI avagaNanA ja karI.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 huM. cAra vyApArI kathAnaka. { paMcama muni vairAgyaprasaMga, } - saMsArIjIva potAnuM caritra sadAgama samakSa AgaLa kahe che, agRhItasaMketAne uddezIne te bAle che ane prajJAvizAlA temaja bhavyapurUSa te sAMbhaLe che. saMsArIjIva AgaLa kahe che.-- he agRhItasaMketA ! huM ( ghanavAhana ) ane akalaMka mArA mitra tyAra pachI najIkamAM beThelA pAMcamA muni pAse gayA, temane vaMdana karIne atyaMta udAra buddhivALA mArA mitra akalaMka sAthe huM temanI sAme beTho. munirAje amane sAmAnya prakAre dezanA ApI te ame sAMbhaLI ane tyAra pachI akalaMka ane munirAja vacce nIce pramANe vAtacIta thaiH akalaMka-- khALavayamAM Ape AvI AkarI dIkSA lIdhI che te joine mane sahaja kautuka thAya che; Apane AvI dIkSA levAne ze prasaMga banyo te Apa mane jaNAvavA kRpA karo." tr muni bhAi ! A dUra gurUmahArAja beThA che temaNe mane eka kathA kahI te sAMbhaLIne mane vairAgya thayA ane meM dIkSA lIdhI." akalaMka mahArAja ! je kathA Apane AvA anupama vairAgyanuM kAraNu thai paDI te kathA mArA upara kRpA karIne mane jarUra saMbhaLAvA. mane lAge che ke e kathA ghaNI sAMbhaLavA jevI haze. Apa teTalA mATe mArI para maherabAnI karo." muni-- emAM kAMi vAMdhA jevuM nathI, sAMbhaLa. gurUmahArAje mane kathA kahI te nIce pramANe hatI."
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] * cAra vyApArI kathAnaka */ cAra vyApArI kathAnaka vasaMtapura nagaramAM ghaNA sArthavAhA ( meTA vepArIA ) rahetA hatA. temAM cAra sArthavAhaputrone aMdara aMdara ghaNA sneha hatA ane prItine pariNAme tee eka bIjAnA parama mitro thayA hatA. vepArInA karAo ane samudrane kAMThe rahenArA eTale temane vepAra karavAnI ghaNI icchA thatI hatI, tethI teo aneka Avo jaLacaro ane bIjA aneka prakAranA seMkaDo bhayAthI bharelA samudrane ALaMdhIne vepAra karavA mATe radvIpe gayA. e cAre mitronAM nAme anukrame cArU, ceAgya, hitajJa ane mUDha hatAM. A nAma kharAbara dhyAnamAM rAkhavAnI jarUra che, kAraNa ke jevA te nAme hatA tevA ja te kArye paNa hatA, matalaba temanAM nAmane sArthaka kare tevI prakRtinA teo hatA, te have pachI kahevAnI vArtA uparathI tamArA samajavAmAM AvI jaze. radvIpa sarva ratnonI khANa kahevAya che, paraMtu puNya vagara e dvIpe javAnuM paNa banI zakatuM nathI. e dvIpa ghaNA suMdara che ane bhAgyavAnane ja prApta thAya che. chatAM tyAM paNa upAya karyAM vagara-mahenata ke prayatna karyAM vagara rananA DhagalA maLI jatA nathI. sAme bhejana AvI paDeluM heAya tA paNa jo prANI peAtAnA hAtha na halAve teA bhAjana khAi zaktA nathI. ratadvIpa. cAra vyApArI ane ravo. 1701 have cArUe te radvIpe jaine bIjA koi paNa dhaMdhAne dUra mUkI dIdhA. eNe te zuddha manathI ralo ekaThAM karavAnA cArUnA udyoga. ane grahaNa karavAneA ja dhaMdhA mAMDyo ane bIjI koi paNa AkAMkSA ke icchAne mArga ApyA nahi. e cArU jAte ghaNA vicakSaNa hateA tethI jUdA jUdA upAya karIne tyAMnA lokone potAnA tarapha AkarSatA hatA ane dararoja navAM navAM ravo ekaThAM karatA jatA hatA. e dRDha nizcayavALA narottame thADA vakhatamAM peAtAnA AkhA vahANane mahA mUlyavALAM ratnothI bharI dIdhuM. enuM kAraNa e hatuM ke eka teA ane pAtAne ja ratnanI parIkSA hatI, tethI rattanA guNudoSa kharAbara jAte ja jANatA hatA ane bIjI tene 31
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1702 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 7 udyAna vigeremAM pharavA javAno ke bIjI rIte vakhata nakAmo gALavAne jarA paNa zokha ja nahotuM. AvI rIte cAra suMdara jJAna (rataparIkSA) ane sadAcAra parAyaNatAthI (cAritra) ratadvIpamAM rahIne Akho vakhata potAne khare svArtha sAdhato rahyo ane teNe ratIpamAM AvavAne pitAne hetu saphaLa karyo. bIje pigya nAmano sArthavAhaputra je cArUno mitra hato teNe paNa rava meLavavAnI IcchAthI thoDe thoDe vepAra gyanuM kautuka. ratadvIpamAM karavA mAM paNa emAM taphAvata eTale hato ke ene vADI udhAnamAM haravA pharavAnuM thoDuM kautuka thayA karatuM hatuM. ene ravanI parIkSA to hatI tethI te dareka rananA guNadoSa jANato hato, paraMtu vacce vacce vADI udyAnamAM ramata gamata karavAnA zekhamAM paDI jato hatotethI tenI zakti narama paDI jatI hatI. evA zekhane pariNAme te dararoja bAgamAM pharavA jato hato, vanakhaMDomAM rakhaDavA jatA hatA, vADImAM laTAra mAravA jato hato ane saravara jevA jato hato ane e hakIkatane laIne enA keTalAka divase nakAmA cAlyA jatA hatA. vaLI kaI kaI vAra ene manamAM cArUno bhaya thaI Avato hato ke rakhene te Thapake deze, tyAre vaLI aMtaHkaraNanA Ada2 vAra rAjya taraphanI vekathI kare tema vacce vacce te ra paNa thoDAM thoDAM ekaThAM karato jato hato. AvI rIte yogya tyAM ghaNo vakhata rahyo tyAre eNe sArA mANeke mAtra thoDAM ekaThAM kayAM. ene kutUhaLa jovAmAM ghaNo prema hovAne kAraNe e mahA mUlyavALAM ravo baha ekaThAM karI zako nahi ane je ke ratadvIpamAM vepAra karavA gaye to paNa te thoDuM ja ra ane ghaNuM raLI zake tevuM hatuM te samaya hArI gaye; matalaba teNe thoDAnI khAtara ghaNAne bhega Ape. trIje hitajJa nAmano sArthavAhaputra paNa cArUne mitra hatA. tene te jAte rananI parIkSA ja AvaDatI nahotI hitajJanI tethI jyAre bIjA mANaso tene upadeza Ape-5akuzaLatA. rIkSA karI batAve tyAre ja te ratane oLakhatA hatA. ema eka to ene ratanI parIkSA hatI nahi ane vaLI ene vADIomAM pharavAnuM bagicAomAM rakhaDavAnuM ane citro jovAnuM bahu ja mana thayA karatuM hatuM ane e zekhane laIne enA ratanA vepAramAM ghaNI aDacaNa paDayA karatI hatI. ALasa ane zekhane laIne e to ratane kAMI jIva je vepAra karI zakaze nahi. vaLI
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] cAra vyApArI kathAnaka. 1703 jyAre jyAre e thADo thADA vepAra karavA mana karatA tyAre tyAre dhUtArA lokothI te ThagAi jatA hatA, kema ke jyAre e zaMkhalA, kAcanA kaTakA athavA keDio jotA tyAre enA upara uparanA cakacakATa joine ene e rana dhAratA ane evI mAmulI cIne dhRtArA loko enI pAse lAvI vepArane avasare ratna tarIke ThasAvI detA ane e ApaDo potAne parIkSA na heAvAthI e vastu levAne taiyAra thai jateA. AvI rIte hitajJa rasadvIpe Avyo te kharA, paNu pAtAnA svArtha sAdhavAne azakta rahyo. ceAthe mUDha nAmanA sArthavAhanA putra ane cArUnA mitra jAte te ratanI parIkSA khIlakula jANatA nahAtA paraMtu anya mUDhanI mUrkhatA. koi enI pAse AvIne ratnanA guNadoSa samajAve tyAre paNa mAhamUDha hAine te svIkAratA nahAtA. vaLI ene kamaLanA udyAnamAM pharavuM gamatuM hatuM, meTA vanAmAM zAbhA jovAno zokha hatA, agicAmAM laTAra mAryAM karavI pasaMda hatI, citro jovAmAM mahu rUci hatI ane devamaMdiranI zobhA jevAmAM rasa paDatA hatA ane evA evA vepArane nukasAna kare tevAM kAmeAmAM ja tenA ghaNA kharA vakhata vyatIta thatA hatA. eTale te te ratnone oLakhI zakayA nahi ane pariNAme sAcAM rana upara teA ulaTA dveSa karatA rahyo ane AkhA vakhata vADIgicAmAM pharavA haravAmAM ane kautuka jovAmAM temaja kutUhaLa karavAmAM paDI rahyo ane koi koi vakhata dhUtArA lokonA hAthe zaMkhalA kAcanA TUkaDA ke keDie mAtra letA rahyo. ravathI bharela cArUnuM vahANa mitro sAthe tenuM vicAraNIya saMbhASaNa sAcA upadezanI vyaktigata jUdI jUdI asara. have cArUe teA peAtAnuM vahANa mUlyavALAM ranothI bharI dIdhuM ane peAtAne nagara (svasthAna) pAchA pharavAnI icchA karI. te vakhate peAtAnA mitronuM zuM thayuM che tenI ciMtA karatA te prathama yAgya pAse AnyA. banne vacce te prasaMge nIce pramANe vAtacIta thai. yA gya nA saMvyavahAra. cArU--" bhAi ! have huM te dezamAM ja chuM. tAre AvavuM che?" cAg-- mitra ! mArUM vahANu tA hajI bharANuM nathI, mane te hajI sudhI mAtra thADAM ratno ja maLyAM te meM ekaThAM karyAM che."
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1704 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 7 cAra-"bhAI ! mAre ane tAre ATale badhe taphAvata paDavAnuM kAraNa zuM? te tuM mane kahe." yogya"meM atyAra sudhI zuM zuM karyuM te tuM sAMbhaLa." ema kahI ye pitAnI AkhI vartanA kahI saMbhaLAvI. cArU-"bhAI ! vADI bAga bagicAno tAre zekha jarA paNa rasAra nathI ane ahIM sudhI AvIne rano ekaThAM karavAnuM na thAya ane te dvArA AtmavaMcana thAya te tArA jevAne ghaTatuM nathI. je mitra! tuM jANe che ke ro sukhanAM kAraNa che ane te meLavavA mATe ApaNe ahIM AvyA chIe, chatAM te bAbatamAM pUrato Adara na karavo e te AtmaverIpaNuM kahevAya-e te AtmaghAta karavA tulya gaNAya. vaLI te jo, ke bAgabagicAne zekha te ghaNe vakhata sudhI karyA chatAM tane tethI ratiSa thaye nahIM, tuM dharAyo nahIM, tethI tAre pitAne svArtha kharekhara sadhAya tevAM ja kAma karavAM e vadhAre DahApaNabhareluM gaNAya; kAraNa ke svArthane nAza kare e to mRi che, vaLI vicAra kara, ke tuM ahIM ratadvIpe rana upArjana karavAnA hetuthI ja Avyo hato, chatAM je kAma mATe tuM ahIM Avyo hato te na karatAM bIjA kAmamAM paDI gayo tethI tane tArA AtmAnI lAja paNa AvatI nathI ? tane ema thatuM nathI ke pitAnuM mULa muddAnuM kAma cheDIne tuM bIjA kAmamAM paDI gayo che? mATe have bhAI ! mArA vacanathI tuM A majazekhanI bAbate taddana choDI de ane mAtra rana upArjana karavAnA kAmamAM eka mane lAgI jA ane saghaLo vakhata ratna ekaThAM karato jA. je tuM mAruM mAnIza nahi te huM te have deza tarapha jaiza, kAraNa ke mAruM kAma te lagabhaga pUruM thaI gayuM che, paNa huM tane kahuM chuM ke atyAra sudhI jevI rIte te varyo che te ja pramANe cAlu rAkhIza to tArA pitAnA svArthathI tuM bhraSTa thaIza ane nAhaka duHkhI thaIza." cArUnAM upara pramANenAM vacana sAMbhaLI gya pitAnAM manamAM ghaNuM lajavAyo ane ene pitAnA vartana mATe ghaNe kheda thayuM. pachI te "baMdhu! tuM te khare bhAgyavAnuM che, paraMtu tAre hamaNu kRpA karIne deza na javuM. tuM mane jema kahIza tema huM karIza. te upara kahyuM te pramANe sarva karIza ane te sivAya bIjuM paNa tuM je kahIza te karIza, paNa hAla tuM deza ja nahi." pachI bIjAM sarva kAmo paDatAM mUkIne, bIjo bAhya zekha visArI daIne yogya mAtra rata upArjana karavAnA kAmamAM lAgI gaye. buddhimAnuM cArUnAM vacananI tenA upara barAbara asara thaI.
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] cAra vyApArI kathAnaka. 1705 tyAra pachI cArU pitAnA bIjA mitra hita pAse Avyo te vakhate banne vacce nIce pramANe vAtacIta thaI te hitajJane che. ghaNI vicAravA yogya che. cArU yogyane ThekANe lAvIne kANe Ara. sIdhe ja hita pAse Avyo hato te vAta lakSyamAM rAkhavAnI che. cAra- "kema bhAI hitA! huM to have (deza) jau chuM. tAre kema che? AvavuM che?" cArUno Avo savAla sAMbhaLIne atyAra sudhI ranadviIpamAM pite je kAMI eka karyuM hatuM te AMcakApUrvaka bItAM bItAM hita tene batAvyuM. cArUe joyuM te je vastuo hita ekaThI karI hatI te to mAtra zaMkhalAnA kaTakA, kAcanA TukaDA ane keDionAM samUho hatA. pachI ATalo badho vakhata zuM karyuM evA savAlanA javAbamAM hitane potAnuM AkhuM ceSTita vigatavAra jaNAvI dIdhuM. e vAta karatAM hitara evuM batAvyA karato hato tethI cArUne tenA upara ghaNI dayA AvI ane pachI kAMIka ThapakAne ane kAMIka samajAvaTanA AkAramAM teNe hitane nIce pramANe kahyuM - cArU-"bhAi hitajJa! pApI dhUtArA lekee tane kharekhara Thage che! tuM taddana bheLa mANasa che ane rananI jarA paNa parIkSA jANato nathI e vAtano te pApIoe lAbha lIdho che. tuM ahIM ratadvIpamAM vepArI thaIne vepArInA veze rana kamAvA sArUM Avyo che te tAre haravA pharavAnA majazokhamAM paDI javuM e jarA paNa yogya nathI. sAcA vepArIne e khoTe zekha pAlave nahi." cArUnAM AvAM vacana sAMbhaLIne hitaze vicAra karyo ke-aho! cArUnI vacanakuzaLatA kevI umadA che! ane teno mArA tarapha seha paNuM kharekhara che ! mAruM hita kyAM che ane zemAM che ane mAruM ahita zA kAraNathI thayuM che te sarva bAbata A mahA bhAgyavAna cArU barAbara jANe che te pachI mAre have kharekharUM karavA jevuM zuM che te bAbata paNa tene ja pUchI lauM. pachI eNe pitApara prema rAkhanAra mitra cArUne nIce pramANe kahyuM. hitaNa-"bhAI cArU! have vADIbagicAnA meja zekhamAM huM jarA paNa paDIza nahi ane citro jovAmAM jarA paNa kutUhaLa rAkhIza nahi. paNa have tuM mArA upara kRpA karIne ronA guNado mane barAbara samajAva, jethI mane ratnonI parIkSA karatAM AvaDe. pachI ronA barAbara egya parIkSaka thaI huM A kAca zaMkhalAM vigerene tyAga karI
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1706 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva che dauM ane sAcAM ra ja grahaNa karyuM ane tema karI tArA kahevA pramANe mArA vahANane thoDA vakhatamAM sAcAM rothI bharI daIne huM tArI sAthe ja A ravadvIpathI AvIza. mATe bhAI! tuM theDe vakhata thobhI jA." cArUe vicAra karyo ke yogya jema sAcA upadezathI pitAnA nAmane sArthaka karanAre thayo che tema A hitajJa paNa potAnA nAmane guNavaDe sArthaka kare tevo jaNya che. A vicArane pariNAme teNe (cArUe) hitane ravAnA guNa avaguNa batAvyA, samajAvyA ane have pachI teNe mAtra sAcAM rano ekaThAM karavAnA kAmamAM ja paDavuM e bAbata ghaNu prayatathI tene gaLe utArI. cArUnA sAcA upadezathI hita vADI bagicA citradarzana vigere bAbatane mojazokha ane kutRhaLa tadana cheDI dIdhAM, thoDA vakhatamAM ja teNe pitAnI pAsenAM kAca, zaMkhalAM ane keDiono tyAga karI dIdho ane mUlyavAna sAcAM ratro kamAvAne pavitra dhaMdho ekacitte AdarI dIdho. tyArathI hitajJa te vyApAramAM ghaNe kuzaLa thaI gayuM ane jAte ja rane parIkSaka thaIne tene ekaThAM karavAnA kAmamAM lAgI gayo. tyAra pachI cArU pitAnA trIjA mitra mUDha pAse gayA ane A darapUrvaka tene jaNAvyuM ke have pite deza tarapha vidAya mUDhanI mUrkhatA. thAya che. tyAra pachI mRDha ane cArU vacce nIce pra mANe vAtacIta thaI te vicAravA yogya chemRDha-"bhAI cArU! tuM dezamAM jaIne zuM karIza? A dvIpa to tuM Akho cAre tarapha pharIne je ! A beTa ke ramaNIya che! A beTamAM cAre tarapha kamaLanAM vana che, sArI moTI havelIo che, suMdara agicAo che, moTAM moTAM sarovaro che ane te sarva A beTanI zobhAmAM ghaNe vadhAre karanArA che; vaLI A beTa gamata ane ArAmanAM sAdhana nathI tema ja pupothI bharelo che ane cAre tarapha vanarAjIthI khIlI nIkaLe che. te ahIM vadhAre vakhata sukhabhega bhegavIne pachI A paNa marajI thaze tyAre AgaLa upara ApaNe svasthAna tarapha jazuM. ane bhAI! meM paNa mAruM vahANa te tArI jema bharI lIdhuM che." tyAra pachI mRDha pitAnuM vahANa ane tenI aMdara bharelI sarva cIjo cArUne batAvI. cArUe joyuM te te vahANamAM mUDhe mAtra ke, zaMkhalAM ane kAcanA nAnA moTA TukaDAo ja bharelAM hatAM. suMdara citta 1 ahIM che. re. e. sesAyaTivALA mULa pustakanuM pa. 1001 zarU thAya che.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNuM 6] cAra vyApArI kathAnaka. 1907 vALA buddhizALI cArUe A hakIkata joine potAnA manamAM vicAra karyo ke are A bApaDo mUDha kharekhara mUDha (mUrkha ) ja hoya ema lAge che. e te ahIM AvIne mAjAkhamAM paDI gayA jaNAya che ane enA ajJAnanA lAbha laine dhUtArA lAkoe ene sArI rIte DhagyA jaNAya che, chatAM haju paNa jo e ThekANe Ave teA sArUM; mATe ene sAceA mArga zuM che tenI samajaNu te jarA ApuM. AvA vicAra karIne cArU buddhivALA cArUe tene nIce pramANe kahyuM: cArU--" bhAi ! tAre khAgagicAmAM pharavAnA zekha rAkhavA ke citra jovAmAM AnaMda mAnavA e yogya nathI. e te kharekharUM AtyAne chetaravAnuM kAma che ane vaLI ratnanA vyApAra karavA ahIM sudhI AvelAne te vepAramAM aDacaNa karanAra che. vaLI mitra ! mane ema lAge che ke dhUtArA lokoe tane pUrepUrA DhaLyA che ane tenI ThaMgAinA tuM kharekharo bhAga thai gayA che, kAraNa ke je bIlakula rasa nathI, paNa jhagajhagatA khoTA kAcanA TUkaDA che tene teoe tArI pAse rana tarIke ThasAvI dIdhA che. bhAi ! A te sarva kacaro (nakAmI khATI vastuo) che, mATe tuM jaldI enA tyAga kara, emAM kAMi dahADo vaLavAnA nathI. ane bhAi ! tuM mulyavAna sAcAM rano grahaNa kara. sAcAM ratnonuM lakSaNa e che ke--jha AvI rIte cArU sAcAM ratnonuM lakSaNa kahevA jatA hatA tyAM te mUDha ekadama AvezamAM AvI gayA ane cArUne kahevA maMDI gayA jA, jA! huM teA tArI sAthe kAMi AvavAnA ja nathI, tuM je kAmamAM maMDI paDyo ha| temAM lAgI jA. tuM te evone evA ja rahyo ! kAraNa ke tuM te! haju evIne evI ja vAtA karyAM kare che. huM AvI rIte chelache.gALA thaine karUM chuM te mArA vartana upara tuM tiraskAra batAve che ane vaLI mane jANe ralanI parIkSA ja na heAya tema tuM mArA ratnanA saMcaya upara paNa doSanA Aropa kare che! mArAM ralo kadAca tane bahu prabhA( lustre )vALAM na lAgatAM heya te bhale, mAre tArAM ratnonuM kAMi kAma nathI ane mAre te jotAM paNu nathI." uparanI bAbatanA javAba devA mATe cArU hajI teA hATa ughADe che tyAM te mUDha pAchA belI uThyo " bhAi! mAre tArAM ratno jotAM nathI ane tArAM jevAM rato paNa jotAM nathI, huM enA vagara calAvI laiza. mAre tArAM salAha zikSaNa ke upadezanI jarA paNa jarUra nathI mATe chAnAmAnA jaldI sidhAvI jA !" cArUe e javAba sAMbhaLI potAnA manamAM vicAra karyo ke A
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1708 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 mUDhane zikhAmaNa ApavAno ke ThekANe lAvavAne koI mArga jaNane nathI, kAraNa ke e mArI vAta paNa sAMbhaLatuM nathI ane pitAnI vAtane vaLagI rahevAne daDha nirNaya karI beThe che. traNe ro bharyo, ceAthe rakhaDI gaye. gya ane hitajJa te cArUnA upadeza pramANe vartatA rahyA, tene pariNAme teoe pitAnAM vahANe bahu AnaMdathI thoDA vakhatamAM mUlyavAna ratnothI bharI dIdhAM. cArUe te vakhate pitAnA manamAM deza javAne agAu nizcaya karyo hato tene amalamAM mUko ane yogya ane hitajJane sAthe laIne potAnA sthAna (deza) tarapha bahu AnaMdathI sIdhA ane mUha te kaI rIte rane meLavanAra thayo nahi tethI tene cheDIne traNe mi. cAlyA gayA. e traNe mitroe svasthAnamAM jaIne ralo vecyAM jene laIne teo apAra lakSmI meLavI AnaMdamAM paripUrNa thaIne sukhe rahevA lAgyA. have pele mUDha te ratadvIpamAM rahI jazekha ja karato rahyo ane eNe ro upArjana karyA nahIM, jethI nirdhana thaI gayuM ane tene pariNAme aneka prakAranAM duHkha bhogavavA lAgyuM ane taddana bhikhArI rahI garIbAIne duHkhamAM sabaDavA lAgyo. keI tyAre krodhI rAjA e ja dvIpamAM tenI upara tenA mAThA vartanathI ghaNe krodhe bharAye ane Akhare teNe tene ratadvIpamAMthI paNa kADhI mUkyo ane mahA bhayaMkara jaLataMtuothI bharelA ane bhayAnaka AvartIthI trAsa ApanArA temaja jenA mULa ane cheDe dekhI paNa zakAtAM nathI evA meTA samudramAM pheMkI dIdhe. pAMcamA muni mahArAja akalaMkane kahe che ke-bhAI alaMka ! mArA pUjya gurUmahArAje upara pramANe kathA kahI te sAMbhaLIne mane vairAgya thaze. akalaMka te munirAjanA kahevAne bhAvArtha barAbara samajI gayo tethI tenuM mukha kamaLa ghaNuM vikasvara thayuM. pachI teNe munirAjane namaskAra karyo ane pote bIjA muni tarapha cAlyo. ghanavAhana-"bhAI! te te muni mahArAjane temanA vairAgyanuM kAraNa pUchayuM hatuM ane munirAje AvI saMbaMdha vagaranI vAta zI karI? mATe tenI aMdara kAMI na samajAya te bhAvArthe UMDe UMDe rahyo hoya te mane samajAva. mane to emAM kAMI samajaNa paDI nahi." A savAlanA javAbamAM akalake nIce pramANe khulAsA karyA. 1 saMsArIjIva,
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] cAra vyApArI kathAnaka. 1709 spaSTa bhAvArtha-vivecana, bhAI ghanavAhana! munirAje A vArtA karI te DhaMgadhaDA vagaranI nathI, asaMbaddha nathI. emAM ghaNe UMDe bhAva raheluM che te tuM barAbara dhyAna rAkhIne sAMbhaLa. "mULa kathAmAM je vasaMtapura nagara kahevAmAM "AvyuM hatuM te atra asaMvyavahAra jIvarAzi samajavI. vepAra karanArAo tarIke tyAM barAbara nAma ApavAmAM AvyAM che tene sArthaka karanArA cAra prakAranA jIvo samajavA. tyAM samudranI vAta karavAmAM " AvI hatI (jene oLaMgIne vANIAo radvIpe jAya che ) te "atra saMsArano vistAra samaja: samudramAM pANuM hoya che tema "A saMsAravistAramAM janmajarAmaraNarUpa pANI hoya che, samudrane pAra pAmavo mukela paDe che tema saMsAravistArano paNa mithyA"darzana ane aviratine laIne pAra pAma ghaNuM muzkela che, samudramAM cAra meTo pAtALa kaLaze che tema saMsAravistAranA saMbaMdhamAM mahA "bhayaMkara cAra kaSA rUpa pAtALa kaLazo hoya che, samudramAM vAraMvAra mahAt AvatuM thayA kare che ane tethI te bhayakara lAge che tema saMsAranA vistAramAM mahAmaha rAjAnA Avarte vAraMvAra thayA " kare che ane tethI te ghaNe bhayaMkara jaNAya che, samudramAM aneka moTA "moTA bajaLacara jIvo bharelA hoya che tema saMsAravistAramAM aneka 1 asaMvyavahAra rAzi. rAkSma anaMta nigoda. enA vivecana ane svarUpa mATe bIjA prastAvanuM pariziSTa juo. 2 sArthaka- jUdA jUdA vikAsakrama para hoya che. cArUno vikAsa bahu sAra thayelo che, yogya ane hitajJano tethI anukrame che-jyAre bahu thoDe vikAsa pAmele mUDha pAcho apakrAntimAM paDI jAya che. AthI tyAre prakAranA jIvo potAnAM nAma pramANe guNavALA che ema kahyuM. - 3 pAra-cheDa. gaMbhIra. saMsAramAM ajJAna ane atyAgane laIne cheDe prApta thatuM nathI ane tethI te paNa samudra peThe gaMbhIra jaNAya che. mithyAdarzana e ajJAna che ane atyAga te sAMsArika viSayenI Asakti che. 4 lavaNa samudramAM cAra pAtALa kaLaza che. ravadvIpa lavaNa samudramAM che. kaSAye cAra che tethI A artha ghaTe che. * 5 Ava-pANI keTalIka jagyAe samudramAM cakrAkAra pharatuM rahe che (whirlpool) temAM vahANa AvI jAya to phasI paDe che-AvAM AvartI saMsA2mAM mahArAja Akho vakhata karyA kare che te mahArAjAnA varNanamAM ApaNe agAu joyuM che. 6 jaLacaramagaramaccha, vahela, susumAra, kAcabA, sarpa vigere. 32
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1710 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7. "prakAranA du:khasamUha bharelA hoya che, samudramAM pavanathI bha vAraMvAra thayA kare che tema saMsAravistAramAM rAgadveSajanita Akare pavana vAyA kare che ane tethI meTa kSebha niraMtara cAlyA kare che, samudramAM pANInA mejAM dareka kSaNe uchaLatA hovAthI te A "vakhata capaLa rahe che tema saMsAravistAra paNa saMga viyoga rUpI "mejAonI hArathI capaLa rahe che. samudra kinAre bharatIthI A "kuLa rahe che tema saMsAra aneka prakAranA manoratho rU5 bharatIothI "niraMtara AkuLa rahe che, samudrano ekathI bIje cheDe dekhI zakAte nathI tema saMsAravistArane A ke pelI bAjune cheDo dekhAto nathI. mULa vArtAmAM ratadvIpe javAnI vAta AvI hatI te ahIM manuSyane bhava samaja. vADIbagicAno zekha te atra pAMce che. driyanA viSayo bhegavavAnI abhilASAo samajavI. tyAM prANI keDA, zaMkhalAM, keDio, ane kAcanA TUkaDAo ekaThAM kare che ema " kahevAmAM AvyuM hatuM te keDA vigerene sthAne sarvajJa mahArAje batA velA vizuddha dharmathI viparIta rIte vartanArA kudharmo samajavA. e " rabadvIpamAM dhUtArA loko hatA ema kahevAmAM AvyuM hatuM te sthAne "ahIM utIrthano upadeza karanAre AkhuM varga samaja. vahANene ThekANe atra jIvasvarUpa samajavA. svasthAna (deza) javuM eTale "mokSa nagare javuM ema samajavuM, kAraNa ke emAM kharekhara Atmika 8 lAbha che ane e prANIne potAne deza che. vArtAmAM mUDha upara che rAjA ke hato ema kahevAmAM AvyuM hatuM te rAjA svakarmapariKNAma (pitAnAM karelAM karmonA phaLarUpa) samajavo, ane mUDhane samubadramAM pheMkI devAmAM AvyuM hatuM ema kahyuM hatuM te anaMta bhavabhramaNa samajavuM. A pramANe tuM vicAra karIza to bhAI ghanavAhana! tane AkhI vArtAne aMdarane sAra barAbara samajAI jAya ema che, chatAM tane barAbara vizeSa samajaNuM paDe teTalA mATe huM vistArathI tenI hakIkata tArI pAse spaSTa karUM chuM. 1 saMga viyoga prANInA manane astavyasta kare che tethI te mena sAthe barAbara sarakhAvAya che. navuM navuM meLavavAnA mArA prANIne vyAkuLa rAkhe che te dararojanA anubhavane viSaya che. 2 cheDo saMsArane jJAnIo dekhe che te paNa amuka prANInI apekSAe ane te paNa tene bIjI taraphano cheDo. bAkI saMsAramAM rahelA alpajJa prANIo te eka cheDo dekhI zakatA nathI,
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1711 prakaraNa 6] cAra vyApArI kathAnaka. (1) cArUnA vartanano bhAvArtha, jevI rIte cArU vasaMtapura nagarathI nIkaLe, samudranuM ullaMghana karyuM, ratadvIpe pahoM, tyAM jaIne sAcAM ane banAvaTI romAM taphAvata zuM che te barAbara samaje, vADIbagicAmAM pharavAne mojazekha pite jarA paNa karyo nahi, dhUtArA leke kaNa kaNa che tene oLakhI lIdhA, khoTAM rone bIlakula grahaNa ja na karyA, sAcAM ane mUlyavALAM suMdara ra levAne ja vepAra karyo, thaDA vakhatamAM kimatI sArAM ratone saMgraha karyo, e dvIpanA uttama lokenAM manane pitA tarapha jItI lIdhAM, pitAnuM vahANa bharI lIdhuM ane te potAne khare svArtha sAdhanAra thayo-tevI rIte je atyaMta suMdara (suMdaratama) je hoya che tema nAmAM bhavyatA hovAne kAraNe jevA teo asAvyaatisuMdara vahAra jIvarAzimAMthI bahAra nIkaLe che ke thoDA jIvavartana. vakhatamAM saMsAranA moTA vistArane teo oLaMgI jAya che ane manuSyabhava prApta kare che. tyAM paNa teonAM karmo pAtaLAM hovAthI pitAne tajavA gya zuM che ane A daravA yogya zuM che tene taphAvata barAbara vivekapUrvaka jANe che. AvA prANIo vicAra kare che ke aho! A manuSyane bhava pAma ghaNe durlabha che. e manuSyapaNuM kharekhara sAcAM (bhAva) ratnonI khANa che, satya anaMta sukha nirvANa (mokSa)nuM kAraNa che. aho ! Avo manuSyane bhava ApaNane maLI gayo che, ApaNe have AvA uttama sthAne pahoMcyA chIe, to have jherathI paNa vadhAre bhayaMkara pariNuma nIpajAvanAra idriyanA viSayomAM Asakti rAkhavI e ApaNu jevAne jarA paNa gya nathI. AvA ati suMdara prANIo sarvajJa mahArAjane mahA mArga anya koInA upadeza vagara potAnI jAte ja prApta karI le che. evA prANIo kutIthIothI kadi paNa chetarAtA nathI, kheTa dharma grahaNa karavAnA kAryamAM paDatA nathI ane sAdhudharma grahaNa karavA rUpa sAcAM ratnone vepAra ja Akho vakhata kare che. temaja kSamA, namratA, saraLatA, nilabhatA, tapa, saMyama, satya, zauca, mUchatyAga, brahmacarya, saMtoSa, zAMti vigere guNarato dareka kSaNe ekaThAM kare che; vaLI teo saddagurUne, sAdhuone, sAdhamI bhAIone pitAnI tarapha AkarSe che, saguNavaDe AtmAne pUre che ane kharekharA pitAnuM kAma karanArA thAya che.' 1 atra samudra sAthe saMsAravistArane sarakhAvyo, radvIpane manuSyabhava sAthe sarakhA, khATAM ravo ane sAcAM ratomAM tIrtha ane sarvajJadharma kathita [cAlu.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1712 (ra) yAgyanA vyApAranA bhAvArtha. tyAra pachI bIjA mitra ceAgye raddIpe jaine ratnanA guNadoSanI vicAraNA karI, rano grahaNa karavA mATe kAMika vepAra paNa karyo, paraMtu jema ene vADImagicAmAM haravApharavAnA zokha thayA karyo ane tene laine enA ghaNA vakhata nakAmA cAlyA gaye, e tyAM ghaNA vakhata rahyo tyAre ene mAtra bahu thoDAM ratno ja maLyAM, temAM paNa eNe bahu mulyavALAM madAM ratnonA saMgraha ekaTho karyo nahi-tevI rIte bhAi ghanavAhana ! madhyama suMdara (suMdaratara) jIvA hoya che temanAmAM bhavyatA heAvAthI teo paNa dhIme dhIme manuSyabhavamAM Ave che ane te paNa laghukarmI hAvAthI guNa avaguNunI parIkSA karI zake che, ane sarvadarzana prApta karIne zrAvakAne yogya kAMika kAMika guNaratnonI pa prApti kare che, paraMtu teo lAbha upara jIta meLavI zakatA na heAvAthI ane teonI iMdriyA capaLa hovAthI tene dhana ane iMdriyanA viSayA tarapha vAraMvAra kheMcANu thayA kare che ane te bAbatanI ghaNI AkarI lata lAgI jAya che ane dhana viSayamAM Asakta rahI ApaDA ghaNA vakhata nakAmA kADhe ane thoDI vAra ralanA vyApAra kare che teA paNa zrAvakrAgya sAdhAraNu kimatanAM guNuralo ekaThAM kare che, te sAdhudharmamAM prApta karI zakAya tevAM mahA mUlyavALAM guNarano ekaThAM karI zakatA nathI. (3) hitajJa vyavahAra bhAvArtha. upamiti bhavaprapaMcA kathA. 2 suMda jIvavartana. [ prastAva cha tyAra pachI trIje mitra hitajJa ranadvIpe (manuSyabhave ) tA 5hoMcyA paNa tene ApaDAne jAte ratanI parIkSA ja AvaDI nahi, bIjAnI deAravaNI pramANe doravAi javAnI sthiti teNe prApta karI, vADIbagicA ane AcaraNeA batAvyAM, ratnomAM yatidharmo batAvyAM, viziSTa lAke te sAdhu ane suzrAkA batAvyAM, vahANu eTale AtmA batAyaiA ane vAryuM eTale paramArtha samAnyA. atisuMdara jIvezane peAtAnA vicArathI ja jJAna thAya che, svAbhAvika rIte ja tee mArgapara Ave che. AvA prANIone jaina zAstrakAra pratyekabuddha ane svayaMbuddha kahe che. bhavacakramAM evA prANIe bahu alpa hoya che. te sivAya. A vargamAM pAchalA bhavamAMthI ucca vikAsa laine AvelA alpakamAM chavA paNa Ave che jee bahu sArI rIte pAvAthI ja beAdha pAmI jAya che. 1 cAlu sthitinA dharmarakta pazu saMsArane nahi cheDanArA aneka jIve. A vibhAgamAM Ave che. A vibhAga paNa sArA che, kAraNa ke ene zuddha vibhAgamAM jatA vakhata lAgatA nathI.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6]. cAra vyApArI kathAnaka 1713 vihAranA majazekhamAM AnaMda mA, sAcAM kharAM mUlyavAna rata grahaNa karavAnuM kArya na karyuM, pArakAne chetaranArA dhUtArA lekene oLakhyA nahi, upara uparathI jhagajhagatA kAcanA TukaDA, zaMkhalAM ane kevAo ekaThAM karyA, e zaMkhalA vigere ghaNAM mUlyavAna che e manamAM vagara samajaNe nirNaya karI dIdho ane cArU sAthe upadezane prasaMga prApta thatAM pahelAM potAne) AtmAne chetaryo te pramANe bhAI ghanavAhana ! suMdara (sAmAnya) jIvomAM bhavyatA hoya che tethI jyAre teo muzkelI e manuSyapaNuM pAme che tyAre paNa kAMIka bhArekamasA mAnya paNune laIne teo dharmane guNu ane doSa kyAM lAge chavavartana. che, tenAM kAraNe zAM che tenI parIkSA jAte na karI zake tevA rahe che, bIjA prANIo pAse upadeza levA gya pite hoya evI paristhitimAM potAnI jAtane mUke che, pAMca iMdriyanA viSaye dhana ane evI evI sthaLa bAbatamAM mahAna pratibaMdha karI bese che, sarvara mahArAje batAvela vizuddha dhamaeNratane upArjana karavAnuM kAma jarA paNa karatA nathI, kutIrthIonI jALa pAtharavAnI ane te dvArA chetaravAnI bAjI samajI zakatA nathI, zAMti, dayA, idriyanigraha vigere amUlya ratnone kimata vagaranAM gaNe che ane pitAnA kharI samajaNa na hovAthI bahArathI jhagajhagAyamAna thatAM banAvaTI ro jevAM kudharmanAM anuSThAne dharmabuddhie kare che ane vaLI te ghaNuM suMdara che, lAbha karanAra che evI buddhi dhAraNa kare che ane tema karIne sadagurUno vega thavA pahelAM potAnA AtmAne kharekhara chetare che ema upara kahevAmAM AvyuM che.' (4) mUThavaMcakatA-bhAvArtha. mUDha ratadvIpamAM game te paNa jema tene rananI parIkSA karatA AvaDI ja nahi, bIjAnA upadezathI ratanI parIkSA te zIkhe paNa nahi, bagicA vADImAM pharato rahyo ane citronA kautuka vadhAre rasathI jete ja rahyo, sAcAM ra tarapha dveSa ja rAkhato rahyo, kAcanA kakaDAo ane zaMkhalAMone ratanI buddhithI grahaNa karato ja rahyo, evAM kAca zakhalAM vigere mUlyavAn sAcAM ratno che ema mAnato ja rahyo, dhUtArA lekee tenuM dhana dhUtI lIdhuM ane te potAnA AtmAne bahu ja chetarato 1 ahIM cArUnuM kAma saddagurU bajAve che. dhUrta lekane sthAne kutIthIo samajavA, ravo sAcAM gaNe che ane zaMkhalA vigere alpa lAbha karanArAM asadanuSThAne che. AtmavaMcana kevuM thAya che te ahIM khAsa jovAnuM che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 upamiti bhavaprapaMco kathA. [prastAva 7 rahyo-tevI rIte bhadra ghanavAhana! jeo atyaMta adhama che hoya che teo koI paNa prakAre A manuSyane bhava prApta kare to paNa jAte abhavI athavA durbhavI hevAthI ane atyaMta bhArekama a ma hovAthI tene pitAne dharmanA guNadoSanI parIkSA karatA jIvavartana. AvaDatI nathI, bIjAe temanI pAse kharA guNa doSanI parIkSA karavAnA mArga batAve ke vAta kare te teo sAMbhaLatA paNa nathI, pace iMdriyonA viSayomAM tema ja dhananA saMcayamAM ne rakSaNamAM atyaMta lelatA sAthe pravRtti kare che, zAMti dayA vigere zuddha anuSThAnarUpa guNaratano TheSa kare che, Akho vakhata snAna karavA, homa karavA, yajJa karavA vigere jIvaghAta ane jIvatrAsanAM pApakArI anuSThAnomAM dharmabuddhi rAkhe che ane tevAM anuSThAnanuM AcaraNa kare che, evAM anuSThAna karavAmAM tattvabuddhi mAnI bese che, kutIthIo vaDe tenuM dharmadhana corAya che ane pitAnA AtmAne te bahu prakAre chetare che.... " prakaraNa 7 muM. cAra vyApArI kathAnaka (cAlu), pAgaza pA camA munirAje pitAnA vairAgyaprasaMganI je vArtA cAra ne vyApArInI kahI tene bhAvArtha samajAvatAM pradhAnaputra para akaleke AgalA prakaraNamAM cAra vyApArInA vartanane te hetu ane te vAtamAM rahela rahasya saMbaMdhI khulAso karyo; have te vArtAne bAkInA bhAganuM rahasya samajAvatAM akalake je kahyuM te khAsa vicAravA yogya che. akalaMka AgaLa kahe che- kRtakRtya cArUnI preraNA gyane sanmArge lAva, ratadvIpamAM kamANuMnA rastA, 1 hakIkata AvatA prakaraNamAM cAlu che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1715 * have jevI rIte prathama mitra cArUe pitAnuM vahANuM mUlyavAna rothI bharI lIdhuM, pote je hetue Avyo hato te pAra pADyo (pate kRtakRtya thaye), pitAnA sthAne javAnI IcchA karIne gya pAse Avyo ane tene pUchayuM ke "kema bhAI ! tAre kema che?," tenA javAbamAM yogye kahyuM "mitra ! mAruM vahANa te haju bharANuM nathI, ane te haju sudhI thoDAM ra maLyAM te meM ekaThAM karyA che, tyAre yogyane tema thavAnuM kAraNa cArUe pUchayuM, jenA javAbamAM vege vADIbagicAmAM pharavAnuM potAne kautuka hatuM je raktasaMcayamAM vidhra karanAra che ema kahI saMbhaLAvyuM tevI rIte bhAI ghanavAhana! cArU jevA mahAtmA munirAje pitAnA AtmAne tapa, saMyama, zAMti, saMtoSa, jJAna, darzana vigere sAcAM mUlyavAna ratnothI bharIne jyAre pitAne arthe barAbara sadhAI rahe che tyAre mekSalakSaNa svasthAna (pitAne deza) tarapha javAnI IcchA kare che, te vakhate gyanuM rUpa dhAraNa karanArA deza viratidhare, ne mokSa javAnuM AmaMtraNa ja jANe karatA hoya tema temane dharmadezanA Ape che. tenA javAbamAM zrAvake temane kahe che ke pitAnAmAM haju joIe teTalA-tevA guNe ekaThA thayA nathI. tevA guNarucivALA chone sAdhuo kahe che ke-"A manuSyapaNuM evuM che ke emAM rasaguNe ekaThA karavAnuM kAma bahu sArI rIte thAya che ane tema karavuM te tamArA potAnA tAbAmAM che, tamAre AdhIna che, chatAM amArI peThe tame paNa guNaratra saMpUrNa ekaThAM karavAnuM kAma kema karyuM nahi?" A savAla sAMbhaLIne dezaviratidhara zrAvako upadeza ApanAra gurUne javAba ApatAM saMpUrNa guNe ekaThAM karavAmAM vighabhUta thayela pitAnI viSamAM lAlupatA ane dhanamAM Asakti kAraNa tarIke jaNAve che. jAte saraLa hovAthI potAnI sAcI sthiti jaNAvI de che. tyAra pachI cArUe yogyane kahyuM hatuM ke bhAI! vADIbagicAne tAre zekha jarA paNa sAro nathI, ane ahIM sudhI AvIne ro ekaThAM karavAnuM na thAya ane ulaTuM AtmavaMcana thAya te tArA jevAne ghaTatuM nathI. vaLI mitra ! tuM jANe che ke ahIMnAM ro sukhanAM kAraNuM 1 juo AgalA prakaraNanuM pR. 1701-2, 2 thoDo vadhato tyAga karanAra zrAvake. 3 ahIM enA kharA arthamAM e zabda samajavAnuM che. nAmadhArI zrAvakone atra sthAna nathI. 4 juo AgalA prakaraNanuM pR. 1704,
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1716 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 che ane te meLavavA ApaNe ahIM AvyA chIe, chatAM e bAbatamAM pUrate Adara na karo e te AtmavairIpaNuM kahevAya, AtmaghAta karavA tulya gaNAya. vaLI tuM jo ke bAgabagicAne zekha te ghaNuM vakhata sudhI karyo te paNa tethI tene saMtoSa thaye nathI (tuM dharAye nathI), tethI tAre pitAne svArtha kharekhara sadhAya tevAM ja kAma karavAM e vadhAre DahApaNuM bhareluM gaNAya. kAraNa ke svArthane nAza kare e kharI makhai che, vaLI tuM vicAra kara ke tuM ahIM rIpe ranaupArjana karavAnA hetuthI ja AvyuM che ane je kAma mATe tuM ahIM AvyuM che te na karatAM bIjA kAmamAM paDI gayuM che tethI tane tArA AtmAnI lAja paNa AvatI nathI? tane ema thatuM nathI ke pitAnuM mULa muddAnuM kAma choDIne tuM bIjA nakAmA kAmamAM paDI gayuM che? mATe have bhAI! mArA vacanathI tuM have A mojazokhanI bAbata choDI de ane mArI sahAyathI mAtra rataupArjana karavAnA kAmamAM eka mane lAgI jA ane Akho vakhata ro ekaThAM karate jA..." vigere cArUnAM vacana sAMbhaLIne yogya pitAnA manamAM ghaNuM lajavAya, ene potAnA vartana mATe ghaNe kheda thaye ane cArUnAM vacane teNe svIkAryA, te ja vakhatathI yogya tathA prakAranAM vidhAna-anuSThAna karavA mAMDayAM ane sAcAM mUlyavAna ratavaDe vahANuM bharavAthI pitAne khare svArtha sAdhanAra te thaye-te pramANe bhAI! ghanavAhana ! dezaviratidhArI zrAvake jemaNe ceDe thoDe tyAga karyo hoya che, paNa jeo dhanaidri yamAM raktapaNuM hoya che tevAmAM jyAre zuddha gurU pAse upadeza. sAcI vArtA kahI de che tyAre temane upadeza ApatAM gurUmahArAjA kahe che ke "bhadro! tame manuSyabhava " prApta karyo che, jinamahArAjanA vacanAmRtane rasa tame cAkhyo che, "A saMsAranI asAratA ane nirarthakatA tamArA jANavAmAM AvI che, zarIra UMDA maLathI bhareluM che ema tamArA samajavAmAM AvyuM che, juvAnI saMdhyAkALe vAdaLAnAM thatAM suMdara raMgenI peThe thoDA vakhatamAM uDI janAra che ema tamArA lakSyamAM AvyuM che, AkhuM jIvana "garamIthI tapI gayelA pakSInA gaLA jevuM caMcaLa che te tame dararoja "juo cho, pitAnA sagAMsaMbaMdhIo ane sehIo para je prakAza ane vilAsa thoDA vakhata dekhAya che tene tame jAte ja pAcho nAza thata juo cho, tyAre tamane dhana upara ane iMdriyanA viSaya upara mamatva bAMdho ke tenA sevananI Teva pADavI kema pAlave? e "kharekharUM tamArI jAtane (AtmA) chetaravApaNuM ughADuM dekhAya
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1717 che! ane ema karavAthI te jJAna vigere kharAM sAdhana prApta karavAmAM ulaTa aMtarAya thAya che. ane bhadro ! tame sArI rIte jANo che ke indriyanA viSayo pariNume ghaNuM bhayaMkara che, manane uthala"pAthala karanArA che, strIo bahu caMcaLa hRdayanI hoya che, e jAte "lAMbA vakhatanAM sukhanuM sthAna kadi banI zakatI ja nathI, vaLI e Arta ane raudra sthAnanuM kAraNa aneka prakAre bane che; vaLI tame jANo "che ke jJAna sArI gatine mArga darzAvavAmAM dIpaka samAna che, manamAM "atyaMta AnaMdanuM kAraNa bane che, kharAba niomAM janma pAmavA "rUpa khADAmAM paDatAM bacAvavA mATe hAthane Teko ApanAra che; temaja darzana manane anaMta ameda karAvanAra che ane vaLI mahA sukha ApanArA "mokSamAM jAte ekadama nikSepa karanAra che; ane cAritra hRdayamAM eka prakAranA hamezano utsava karanAra che ane varUpa vastrapara " anAdikALathI lAgelA melane dUra karavA sArU pANInuM kAma karanAra "che; tapa avayaMgarahitatA vigere guNasamRhone ApanAra che ane "nahi lAgelA kacarAne lAgatA aTakAvanAra che; temaja saMyama bhava"bhramaNamAM thatA bhayane dUra karI bhaviSyakALamAM thavAnA bhAre harSanuM "kAraNa bane che. are bhadraloko! tame A hakIkata paNa sArI rIte jANe che chatAM tamArI A avidyA (ajJAna) keTalI? tamane A "meha che? tamAruM AtmavaMcana (chetaravApaNuM) kevuM? tamAruM Atmache verIpAvuM keTaluM ? ke jene laIne tame viSayomAM AvaDI badhI A "sakti rAkho cho, strIomAM moha pAmI jAo che, dhana upara ATalo " badhA lAbha rAkhe che, sagAo upara AvaDe eha rAkho cho, juvAnI "upara ATalA badhA malakAI jAo cho, tamAruM pitAnuM rUpa joIne "avaDA rAjI rAjI thaI jAo cho, tamane anukuLa saMga-prasaMgo prApta "thAya tenI pAlana kare che, tamane tamArA hitane upadeza ApanAra para "krodha kare che, guNane deva Ape che, amArA jevA tamane sahAya karanAra sAthe hovA chatAM sanmArgathI nAsI jAo cho-khasI jAo che, "sAMsArika sukhomAM rAjI thaI jAo cho, ane vaLI tame jJAnano a bhyAsa karatA nathI, darzanano Adara karatA nathI, cAritra pALatA nathI, tapa karatA nathI, saMyama dhAraNa karatA nathI ane AtmAne aneka guNunA bhAjanabhUta karatA nathI !! A te tamArI keTalI badhI "bhUla kahevAya ! A tamAre pramAda ane A tamArI AtmavaMcakatA keTalI badhI AkarI ane nukasAna karanArI kahevAya! A pramANe jyAM"sudhI tame calAvyA kare tyAM sudhI bhadro! A manuSyabhava tamane prApta 33
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1718 upamiti bhavaprapaMcA kathA [ prastAva 7 thayo che te nirarthaka thAya che, tame amArA jevAnI pAse rahe ane "amArAM paDakhAM seve te nakAmuM thAya che, tamane e sarva bAbatanuM jJAna "thavAnuM abhimAna che te prajana vagaranuM che ane tamane bhagavAnanA " darzananI prApti thaI che te paNa kAMI lAbha karanAra thatI nathI; e "pramANe te mAtra tamArA svArthane taddana nAza ja thAya che ane e to "mAtra tamAruM ajJAna ja batAve che. vaLI tame vicAra karaze te ja"ze ke e viSane tame ghaNA lAMbA vakhata sudhI se, dhana game teTaluM meLave, te paNa tethI tamane saMtoSa thato nathI, thavAno nathI"A pramANe che te tamArA jevAe evI rIte besI rahevuM e jarA paNa gya nathI. mATe have tame viSaya taraphane prema cheDI de, tamArA svajano tarapha eha mamatA che tene tajI de, dhana ekaThuM karavAmAM ane "gharabAramAM je khAlI mamatA che tene tyAga kare, sarva sAMsArika maLarUpa kacare pheMkI de, bhagavAnanA matanI bhAvadIkSA grahaNa kare, satya jJAna vigere guNasamUhone saMcaya kare, evA guNo vaDe AtmAne bharI de ane ame tamArI pAse chIe tyAM sudhImAM kharA svArthasAdhaka banI jAo. je ema nahi kare ane amAre upadeza tamane maLatuM " baMdha thaI jaze te pachI buddhithI rahita thayelA tame tamArA svA rthathI bhraSTa thaze." AvI rIte aMdarakhAnethI Thapake ApavA sAthe cArU je upadezAmRta Ape che te samuninA vacanAmRta tulya samajavuM. e upadeza sAMbhaLIne yogya jevA dezaviratidhare potAnA vartana tarapha lajA pAme che, sAcA kheTA athavA bhaLatA uttara ApatA nathI ane manamAM khoTA abhiniveza karatA nathI, paraMtu sAdhunAM vacane pitAnA kharA hita mATe ja che ema svIkAre che ane sAdhumahArAja kahe te pramANenAM vidhAnapUrvaka te vacanene Adara kare che, bhagavAnanAM kahelAM mahAvratane svIkAra kare che ane e rIte AtmavahANane guNaratnothI bharatA jAya che. hitAne AmaMtraNa, zuddha svarUpa Adarza. mArga ane tenA upAya. tyAra pachI cArU pelA hitajJanI pAse gayo. tene potAnI sAthe svAsthAna (deza) tarapha javAnuM AmaMtraNa karyuM, te vakhate hitaze te vakhata sudhI pite je upArjana karyuM hatuM te sarva batAvyuM, te jotAM sarva kAcanA kakaDA, zaMkhalAM ane keDAM ja jaNAyAM, kAraNa saMbaMdhI savAla karatAM tene 1 juo pR. 1705,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 ] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1719 bAgabagicAnA mojazekhe karavA vigere bAbatanI pitAnI AkhI vartanA kahI batAvI-tevI rIte bhAI ghanavAhana! prANuonA saMbaMdhamAM je hakIkata bane che te tuM vicArI je. ghaNuM prANIo mithyAdaSTivALA hoya che paNa bhavya hoya che ane jAte bhadraka hoya che tevAone mAhAtmA sAdhuo sAco upadeza ApavA taiyAra thAya te cArU hitA pAse gaye tenI barAbara samajavuM. tyAra pachI mahAtmA sAdhuo bhadraka mithyAdaSTione dharmadezanA ApIne te dvArA mokSahitaNe mAnele gamananuM AmaMtraNa kare che, jene javAba ApatAM pelA dharma vyavahAra. mithyAdaSTi (vyApArI) kahe che ke "sAheba! ame paNa dharma to karIe chIe. juo, ame darareja snAna karIe chIe, agnihotra gharamAM rAkhe che tene balidAna ApIe chIe, temAM tala hemIe chIe ane lAkaDAM (samidhu) bALIe chIe, gAya bhUmi ane senAnuM dAna daIe chIe, kAcatulyatA. vAva kUvA taLAva khedAvIe chIe, kanyAdAna A pIe chIe." A sarva hakIkata kahe che te tevA prakAranA prANIoe ekaThAM karelA kAca vigerenA TukaDAo barAbara samajavuM. vaLI evA prANIo susAdhuone jaNAve che ke "sAheba! ame sukhe rahIe chIe kAraNa ke ame mAMsa khAIe ke tu ka chIe, dArU pIe chIe, batrIza prakAranAM bhejana tukyatA. ane tetrIza prakAranAM zAka ArogIe chIe, suMdara strIo sAthe vilAsa karIe chIe, ati suMdara ujaLAM mUlyavALAM vastro paherIe chIe, paMca sugaMdhIyukta pAna cAvIe chIe, vicitra prakAranI puSpamALAo zarIrapara dhAraNa karIe chIe, AkhA zarIra para vilepana karIe chIe, dhanano maTe Dhagale ekaThe karIe chIe, amArA dhyAnamAM Ave tevI ceSTAo karyA karIe chIe, amArA duzamananI eka jarA gaMdha paNa sahana karatA nathI, amArI kIrtine cotarapha phelAvIe chIe, ame jANe manuSyabhUminA devatA heie evI amArI kAMti ane vartanA batAvIe chIe ane manuSya 1 paMcasugadhI pAnamAM pAMca sugaMdhI nakhAya che. evuM pAna lIjatadAra kahe vAya che. karpUrakakolalavaMgapuSpaguvAkajAtikalapaMcakena / samAMzabhAgena ca yojitena manoharaM paJcasugandhakaM syAt / / kapUra, bakulanI chAla, lavIMganA puSpa, taja ane jAIphaLa e pAcene pramANe sara javAthI paMcasugaMdhI tAMbula thAya che.
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1720 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 paNamAM je je sArabhUta hoya te te sarva bAbateno jAte anubhava laIe chIe." AvA prakAranI vAto karavI te potAne vADIbagicAmAM pharavAno zokha hato te sarva bAbata hita kahI batAvI tenI barAbara samajavuM. upara pramANe hakIkata sAMbhaLIne cArUne pitAnA manamAM hitA tarapha ghaNI ja kRpA utpanna thaI te dayAnI preraNuthI raMgAyelA hRdaye teNe kahyuM "bhadra! tane pApI dhUtArA leke e kharekhara chetaryo jaNAya che ane tuM pate bheLe hevAthI rananI parIkSA jarA paNa karI zakyo nathI, ranamAM guNa kyA che ane doSa (blots)-(e) kaI che te tuM bIlakula sama ja nathI ane vaLI retadvIpe te vyApAra karI rana kamAvA sArU AvyuM che te tAre ahIM pharavA haravAnuM kautuka to jarA paNa rAkhavuM ja na joIe, kAraNa ke paramArthanI najare emAM tane kharekharI Akhare chetarANa ja javAnI che." AvI matalabanI tenI vAta sAMbhaLIne hitane manamAM nizcaya thayo ke cArU pitAnA upara kharekhare premabhAva rAkhanAra che ane ratnanI parIkSA karavAmAM tenuM jJAna pAkuM thaI gayeluM che, tyAra pachI cArUnI salAha pramANe pote pharavA haravA jevA vigere bAbatanuM kautuka choDI devAnI IcachA jaNAvI ane pitAne rananI parIkSA kema thaI zake te saMbaMdhI savAlo pUchaDyA. pote cArUnA vartanathI eTale badhA rAjI thaI gayo che te vAtane pariNAme te tene ziSya thaI gaye. cArU paNa hitane guNapremathI rAjI thaI gayo, tene rananI parIkSA zIkhavI ane hitajJa te kAmamAM pAvaradho thaI gayo, tyAra pachI kRtrima khoTAM ranono tyAga karIne mAtra sAcAM ro meLavavAnA kAmamAM hitaza ekacitta lAgI gayo-A pramANe vArtA munirAje ApaNane kahI hatI tene bhAvArtha tuM barAbara vicAra. karUNAtatpara munio jyAre bhadraka pariNamI mithyASTi prANI ene jue che tyAre teo tene nIce pramANe kahe ga vaMcakatA. che "bhadro! tame kharekhara dharmazIna cho ane Atma "buddhie sAcuM mAnIne tame dharma karyA kare che, "paraMtu sAco dharma kyAM che ane kevuM che te tamArA bheLapaNane laIne "tame jANI zakatA nathI. hiMsAnAM kAmo karavAthI dharma kadi thatuM nathI. bhagavAnano vizuddha dharma te sarva prANuo upara dayAmaya hoya te ja 1 juo pR. 1705-6. ahIM te hakIkatane sAra lakhyo che, vigata mATe hakIkata tyAMthI joI levI.
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1721. prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). heI zake che ane atyAre tame je hama athavA yajJo kare che te to tenAthI virUddha che. dharmanI buddhithI AvI rIte tamAre adharmanuM sevana karavuM keIpaNa rIte yukta nathI. vaLI tame hamaNuM jaNAvyuM ke tame sukhe raho cho kAraNa ke tame mAMsa khAo cho vigere, te paNa tamAruM ajJAna ja batAve che ane DAhyA samaju mANaso to evI vAta sAMbhaLIne jarUra hasavA ja maMDI jAya tevuM che; kAraNa ke jyAM zarIranI bAjumAM ja athavA zarIramAM ja aneka prakAranI pIDAo sAthe ja rahelI hoya, aneka prakAranA rege vaLagI rahelA hoya, ghaDapaNuM ekadama jaladIthI cAlyuM AvatuM hoya, rAjya taraphanI temaja "bIjA aneka prakAranI herAnagatio ane trAsa zarIrane ane manane "saMtApa ApI rahyA hoya, juvAnI vAMkI cukI cAlI janAra (athavA "DhaMgadhaDA vagaranI) hoya, prApta thayelI saMpattio sarva prakAranAM duH"khane utpanna karanAra hoya, vahAlAonA vize manane bALI nAkhatAM "hAya, pitAne na game tevA apriyanA saMge manane AkuLavyAkuLa "karI detA hoya, dararoja maraNa vadhAre ne vadhAre najIka ja AvyA "karatuM hovAne bhaya mAthe laTakI rahele hoya, zarIra apavitra padA ne ekaThA karI rAkhavAnAM bhaMDAra jevuM hoya, viSaye mAtra pugaLonA "pariNAma mAtrane ja batAvanArA hoya, AkhuM jagat asaMkhya duHkhothI bhareluM ja hoya, tyAM prANIone "sukhanI vAta zI karavI? emAM "sukhano savAla ja kyAM rahe che? paramArtha e sarva ekaluM duHkha ja che, "paNuM tamane emAM sukhano khoTo khyAla baMdhAI gayo che. e je " tamane khoTe bhrama thayo che te tamArA karmone laIne ja thayo che ane te anaMta saMsAramAM bhamavAnuM ja kAraNa che. eTalA mATe bhadro ! Avo suMdara manuSyano bhava mahA muzkelI e pAmyA che, tamane dharma karavAne gya sarva sAmagrIo ane anukULatA paNa maLI gaI che, amAre upadeza paNa tamane cAlu maLyA kare che, guNa prApta "karavA e paNa tamAre pitAne svAdhIna che, jJAnAdi mokSano mArga "ughADe che, jIva vastusvabhAve anaMta AnaMdarUpa che, jIvanA asala " svarUpanI prApti thAya e ja tene mekSa che ane te prApti bedha "(jJAna), zraddhA (darzana) ane anuSThAna (cAritra)nI upara ja AdhAra rAkhe che-A sarva bAbate chatAM tame tamArA AtmAne ATale badhe chetare che e bIlakula egya nathI." mahAtmA muninAM AvAM suMdara vacano sAMbhaLIne hita jevA bhadraka bhavya mithyAdaSTi ja hoya che te vicAra kare che ke e
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1722 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 7 mahAtmA munio pitAnI tarapha kharekhara sAco prema rAkhanArA che, mahAtmA munionuM jJAna ghaNuM vizALa che e vAta paNa temanA manapara ThasI jAya che. tyAra pachI upadezane pariNAme je suMdara vAsanA thaI AvelI hoya che tene laIne dhanaprApti karavAno ane viSe bhogavavAne je pratibaMdha atyAra sudhI teone thatuM hatuM te ghaTato jAya che, nivartato jAya che, dUra thato jAya che ane pachI te munimahArAjane sAco dharma pUche che, pite temanI pAse ziSyabhAva dhAraNuM kare che ane vinaya vigere guNoe karIne gurUmahArAjanAM mananuM raMjana kare che. gurUmahArAja paNa prasanna thaIne gRhasthadazAne ucita tathA sAdhupaNAne ucita dharmamArga tene batAve che ane ghaNI yatanApUrvaka te prApta karavAnA upAya paNa batAve che. te A pramANe - bhadro! tame vizuddha dharmonuM sAdhana tamArA AtmAne prApta thAya - "evI IcchA rAkhe che te tamAruM prathama kartavya zrAddha dharma yogya- "te e che ke zarUAtamAM tamAre dayALutA sevavI, tA ane te upA- "bIjAne jarA paNuM tiraskAra kara nahi, kodhIpaNuM jainane upAya. "taddana choDI devuM, kharAba mANaso (durjana) sAthe saMbaMdha sarvathA tajI devo, juDhApaNA (khoTuM bola" vApaNuM)ne savethA tyAga kara, anyanA guNa tarapha prema karavAno " abhyAsa pADe, corI karavAnI buddhi paNa na karavI, mithyAbhi"mAnane taddana tajI devuM, parastrIne kaI paNa prakArane abhilASa taddana na kare, pitAne dhana Rddhi ke jJAna prApta thayuM hoya tene garva choDI de, duHkhI prANIone duHkhamAMthI choDAvavAnI IcchA dhAraNuM karavI, gurUmahArAjanI bhakti karavI, devane vaMdana karavuM, sagAMsaMbaM"dhIonuM yogya sanmAna karavuM, prema rAkhanAra janonI hase pUrI karavI, mitra vargane anusaravuM, pArakAnA doSo ke apavAda jarA paNa "balavA nahi, pArakAnA guNone grahaNa karavA, potAnA guNonI prazaMsA KkaratA zaramAvuM, pote jarA nAnuM sarakhuM sAruM kAma (sukRtya) karyuM hoya te tene paNuM manamAM vAraMvAra saMbhAryA karavuM, pArakAne mATe"papakAra karavA sArU bane teTale prayatna karo, mahApurUSenI sAthe prathama bhASaNa karavuM, dharma karanAra mANasonI hamezAM anudanA karavI, pArakAnA marmo (khAnagI vAte) jarA paNa pragaTa karavA nahi, 1 pratibaMdha tIvra prema. Asakti pUrvaka rokANa. 2 teone prathama pite belAvavA, teo belAvaze te belazuM e Agraha na rAkho,
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1723 ane hamezA sAre veSa pahere ane AcAre paNa sArAM rAkhavAM A pramANe karavAthI sarvajJa mahArAje batAvelA zuddha dharmanuM ane " nuSThAna karavAnI yogyatA tamane prApta thaze. tyAra pachI gRhastha (zrAddha-zrAvaka) thayA hoya temaNe akalyANa "mitrane saMbaMdha cheDI de, kalyANa mitronI sesAdhudharma gyatA "vana karavI, potAne ucita sthitimaryAdAnuM ullaMdhana tadupArjana mArga. "na karavuM, vyavahAramArga (lekamArga)nI hamezA "apekSA rAkhavI, gurUmahArAjane-vaDIla purUSone yogya mAna ApavuM, teo je pharamAna kare te pramANe vartavuM, dAna vigere saddaguNomAM vizeSa pravRtti karavI, bhagavAn devanI udAra pUjA karavI, "sAdhumahAtmA purUSonI niraMtara zodha karyA karavI, temane saMga meLavIne "dharmazAstranuM vidhipUrvaka zravaNa karavuM, mahA yanapUrvaka tenI paryAcanA karavI, temAM kahela bAbatono artha samajI vidhAnapUrvaka tenuM anuSThAna karavuM. paiyane dhAraNa karavuM, bhaviSyakALane vAraMvAra vicAra kare, maraNane "vAraMvAra najare sanmukha rAkhyA karavuM, paraloka sAdhanamAM tatparatA "rAkhavI, gurUmahArAjanI sevanA karavI, yogapaTTanuM darzana karavuM, tenA "rUpane pitAnA manamAM vAraMvAra sthApana karavuM, dhAraNune sthira karavI, kaI paNa prakArano AMtara vikSepa thAya tevo mArga tajI de, ga"(mana vacana kAyA)zuddhi thAya te mATe prayatna karyA kare, bhagavAnanAM maMdire temaja mUrtio taiyAra karAvavAM, tIrthaMkara mahArAjanAM vacanane lakhAvavAM, maMgaLajApa (navakAramaMtrasmaraNa ) vAraMvAra karyA kare, 1 A pramANenA kamasara sadaguNa zAstramAM bIjI kaI jagAe lakhelAM che ke kema tenI tapAsa karatAM mane te maLI zakayA nathI. A saguNe ghaNuM suMdara che ane dharmayogyatA prApta karAve tevA che temAM saMdeha nathI. mArgAnusArInA guNene AdhAre tenI racanA thaI hoya ema jaNAya che. bhA. ka. 2 akalyANamitra prANInuM aMtima sAdhya prApta karavAmAM vinna karanAra avaguNonuM samuccaya nAma. emAM meha vigere sarva Atara ripuono samAveza thAya che. 3 kalyANamitra prANInuM aMtima sAdhya prApta karavAmAM sahAya ApanAra. emAM cAritrarAja vigere AMtara snehIone samAveza thAya che. kharA premIonuM e samuccaya nAma che. 4 gapaTTaH yegI loka gAbhyAsa vakhate keDe vastra bAMdhe che te jaNAya che. 5 vacanene lakhAvavAM eTale pustakeddhAra kara.
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1724 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 7 cAra zaraNene vAraMvAra aMgIkAra karavAM, pitAnAM duSka (kharAba "kAme)nI vAraMvAra niMdA karavI, potAnAM sArAM kAmanI vAraMvAra "anumodanA karavI, maMtra devonI pUjA karavI, pUrva purUSanI suMdara vartanAonAM caritra vAraMvAra sAMbhaLavAM, udAratA rAkhavI ane uttama jJAnamAM vAraMvAra ramaNa karyA karavuM-e pramANe karavAthI sAdhu mahArAjanA dharmo ane anuSThAna karavAnI tamArAmAM yaMgyatA Avaze. " tyAra pachI tame bAhya ane aMtara saMgane tyAga karela hovAthI ane pArakA maLelA AhAra upara AdhAra rAkhasiddhAnta grahaNa "nAra bhAvamuni thayela hovAthI tamAre grahaNazikSA pAtratAnAM kAraNe. "dhAraNa karavI ane teTalA mATe vastutattva sama javAnI barAbara jijJAsA manamAM utpanna karavI; pitAnAM ane pArakAM zAstrone barAbara jANanAra, pArakAnuM hita karavAnAM kAryamAM sadA tatpara, sAmA mANasanA hRdayane Azaya barAbara "samajanAra, ane pitAnA nAmane sArthaka karanAra gurUmahArAja sAthe sAco saMbaMdha kevI rIte thAya tenI zodha karavI; gurUmahArAjano "vinaya barAbara karavo, anuSThAnenI sarva vidhio karavA tatpara rahevuM, 1 cAra zaraNa arihaMta zaraNa, siddha zaraNa, sAdhunuM zaraNuM, ane kevaLIbhASita dharmanuM zaraNa. 2 niMdAH pate kharAba kAma karyo hoya athavA samuccaye je je duSka hoya tenI niMdA karavI, kAma karanAranI nahi paNa kharAba kAmanI niMdA karavI, te na karavA yogya che ema kahevuM. A taphAvata khAsa lakSyamAM rAkhavA yogya che. anyanI niMdA karavAne koIne adhikAra nathI. 3 A kaI hadanI vAta che ane ApaNe kaye sthAne chIe te khAsa vicAravA yogya che. zrAvaka to nahi paNa zrAvakapaNuM prApta karavAnI yegyatA kyAre thAya ane sAdhupaNAnI yogyatA kyAre thAya te vicAravAthI potAnuM sthAna dharmavikAsamAM kayAM che te samajAze. 4 grahaNazikSAH dararoja sUtra arthanuM grahaNa karavuM te. 5 vinayaH pravacanasAredAra graMthanA 65 mAM dvAramAM bAvana (52) prakAra vinayanA batAvyA che. tIrthakara, sida, kuLa, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, vIra, upAdhyAya ane gaNI e teranI AzAtanA na karavI, temanA tarapha bhakti rAkhavI, temanuM bahumAna karavuM ane temanI kItine pragaTa karavI e pratyeka sAthe meLavatAM bAvana bheda thAya che. vinayanA prakAra mATe juo ka. 4 ka. 25. 6 vidhiH sAdhudharmanI AhAra levAnI, cAritra guNamAM sthiratA karavAnI, kiyAe ka2vAnI vidhi aneka graMthomAM banAvI che te pramANe karavA taiyAra rahevuM, temAM AnaMda rAkha, utsAha rAkhavo vigere.
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu ). 1025 " maMDali` niSadyAakSara vigeremAM kharAkhara yatna karavA, nAnA moTAnA krama " zAstramAM pharamAvyo che te kharAkhara pALavA, sAdhune yogya ucita " azanakriyA' pALavI, vikathA' vigere vikSepeAnA sarvathA tyAga karavA; " bhAvapUrvaka sarva kriyA vigeremAM upayoga rAkhaveA; (sUtra artha) " sAMbhaLavAnA vidhi arAbara zIkhavA, medha pariNati kharAkhara A" caravI; samyagajJAnamAM sthiratA prApta thAya te mATe bane teTalA " canna karave; mananI sthiratA karavI; peAtAne jJAnarUpa dhana maLI jAya " tenuM jarA paNa abhimAna na karavuM; jJAnathI je ajANyA rahyA hoya ( abhaNu hAya) tenI hAMsI jarA paNa karavI nahi; vivAdanA sarvathA tyAga karavA; samajaNu vagaranA mANasAnI buddhinuM prathakkaraNa karavAneA " prayAsa mAMDI vALavA athavA abhaNa ane bhaNelA vaccenA taphAvata ** dra 1 saMliH-sUtra, sUtrane artha, bheAjana, kAlagrahaNa, Avazyaka, sajhAya ane saMthAre! e sAta mAMDalI kahevAya che, te darekamAM eka eka AMkhela karIne praveza karavAnA che. (pra. sA. dvAra, 87). 2 niSadyAH zmAsana, akSaH sthApanAcAryuM. 3 krama-nAnA sAdhue viDelane vaMdana karavuM, sAdhu thayAnA kALathI peAtAnA janma mAnaveA, sAdhvIe sarva sAdhune vaMdana karavuM vigere jyeSThalakrama paMcavastu vigeremAM tAnyeA che, ApaNe kalpasUtranI sukheAdhikA TIkAnI upeAdhAtamAM te sAMbhaLIe chIe. e kramapara A ullekha che, 4 azanakriyAH sAdhunI bheAjanakriyA upara bahu ja bhAra mUkayA che ane tenA niyameA ghaNA AkarA che. AhAra levA javAmAM ja bahu samajaNa rAkhavI paDe che. piMDavizuddhimAM AhAra levAnA 42 daSA tajavAnA khatAvyA che te karaNasittarIne aMge prApta thAya che. tenuM bahu vistArathI vivecana pravacanasArAdvAra graMthanA saDasaThamAM dvAramAM Apela che te vAMcavAthI jaNAya che ke A vyavahAra bahu - karI che. bheAjana karatI vakhata paNa pAMca deSA saMbaMdhI sAvacetI rAkhavI paDe che. sAdhujIvananA kriyA mArganA pustako paikI lagabhaga pacAsa TakAthI vadhAre vibhAga bheAjanavidhinI sAthe AgaLa pAchaLa saMbaMdha rAkhanAra che. A mahatvanA viSayapara pustakA bharAya teTaluM lakhAya tema che. jijJAsue paMcavastu, pravacana sArAdvAra vigere pustakA jovAM evI khAsa bhalAmaNa che. 5 vikathA; rAjakathA, dezakathA, strIsaMbaMdhI kathA ane bheAjana saMbaMdhI kathA. A cArane vikathA kahevAmAM Ave che. e anarthe daMDa che, nakAmI vAteA karavI te pramAdane eka prakAra che, saMsAra vadhAranAra che ane nakAmeA kheda utpanna karanAra che. 6 upayoga: jJAna darzana guNanA vyayane upayAga kahevAmAM Ave che. upayoga vagara anyacitte ke nirAdarapaNe anuSThAna thAya te nakAmAM jevAM thai paDe che. 7 taphAvata: abhaNa ane bhaNelAneA taphAvata abhaNa sanmukha pADavAthI tene apamAna lAge che ane te dharmathI vimukha thAya che. ATalA sArU teneA bheda manamAM samajaveA, paNa pragaTa rIte apamAna lAge tema temane bhedatemanI samakSa pADavA nahiM. 34
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA. [prasatAva 7 "kadi pADe nahi; kupAtra (ayogya) mANasane zAstrane abhyAsa karAva nahi-A pramANe karavAthI guNa jANanArAo jenuM bahu"mAna kare che evI yogyatA tamane prApta thaze, zAMtirUpa lakSmI tamane ApoApa maLI Avaze ane bhAvasaMpattionuM tame A "zrayasthAna thaI paDaze. upara pramANe jyAre tamArI aMdarathI sAcI yogyatA thaze tyAre "gurUmahArAjano tamArA upara kharo prasAda thaze, tamArA para temanI "kRpA thaze; pachI teo tamane siddhAntano sAra batAvaze ane tamArAmAM (1) sAMbhaLavAnI IcachA (2) sAMbhaLavAnuM kArya (3) zAstragrahaNa "(4) zAstradhAraNu (5) raha' (6) apaha' (7) vicAraNA (8) tattvajJA"nanI prApti e buddhiguNe khIlavaze. pachI tamAre AsevanA zikSA grahaNa karavI, sarve upakaraNe ane kapaDAonI pratyumakSa ramaNa "pekSa" karavI, vAraMvAra pramArjana karavuM, bhikSAcaryA ca gu. "karavAnI vidhi pitAnA AtmA sAthe ekameka karI devI, iryApathikI doSanuM pratikramaNa karyA karavuM, 1 uha naNavAmAM AvelA padArthanuM avalaMbana karI tevA prakAranA bIjA padArtho saMbaMdhI vitarka karavo te athavA sAmAnya jJAna. 2 apeka anumAnAdithI viparIta jaNAtA padArthono tyAga karavo te athavA vizeSa jJAna. uhApohanA yogathI ajJAna, saMzaya ane viparIta5NAne tyAga thavAthI sAta arthavijJAna nAmano bheda paNa gaNavAmAM Ave che ane AThamo bheda tatvajJAnano gaNavAmAM Ave che. 3 buddhinA ATha guNeH (1) curiosity. (2) hearing. (8) grasping. (4) digesting. (5) ruminating. (6) discriminating. (7) knowledge and (8) philosophy. A guNe bahu vicAravA yogya che. 4 zikSA be prakAre cheH 1 cahaNa zikSA 2 AsevanA zikSA grahaNa zikSA: dararoja sUtra arthanuM grahaNa karavuM. Asevana zikSA: dararoja svayogya sAmAcArI anusAra kriyAmAM udyama rAkhavo te. 5 kayupekSaNa: paDilehaNa. vastu levI mUkavI, vastrone levAM mUkavAM badalavA tyAre tene tapAsIne nirjIva che ema khAtrI karavI vigere. e paDilehaNAnA vidhi mATe juo AMdha niyukti. - 6 bhikSAcaryAH Ane mATe juo eSaNAnA 42 de. e viSaya para bIna bhAgamAM pariziSTa na. 4 ApyuM che te juo. 5. 1404-29. 7 IpathikI cAlatI vakhate sADA traNa hAtha jamIna jeIne nIcI najare cAlavuM jethI koI jIva pagataLe dabAI na jAya. chatAM pramAdathI marI jAya athavA anaNe dabAI aya te pApane khamAvavuM te iryAyikInuM pratikramaNa.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1729. AlocanA levI, nirdoSa bhojanavidhi zIkhavI, bhAjana parikarma vidhipUrvaka sApha karavAM, Agamane anusAra maLavisarjana vidhi karavI, "sthaDila bhUminuM barAbara nirIkSaNa karavuM, sarva prakAranI upAdhiothI "rahita thaIne Avazyaka karavuM, AgamamAM kahela vidhipramANe kAla"grahaNa karavuM, pAMca prakAre svAdhyAya karavo, temaja dararejanI ki"yAmAM sAvadhAna rahevuM, pAMca prakAranA AcAro barAbara pALavA, caraNa karaNanI barAbara sevA karavI, apramAdabhAvane AtmA sAthe 1 AlocanAH prAyazcita. karela aparAdhanI sA. 2 bhAjanaparikarmaH pAtarAM vigere pramArjavAM. 3 spaMDilaH maLa vigere visarjana karavA gya nirjIva bhUmi. 4 AvazyakaH savAra sAMja pratikramaNa athavA sAmAyika vigere cha Avazyaka, e sarvane pratikramaNamAM samAveza thaI jAya che. 5 kAlagrahaNaH sAdhuone yogadvahana karavAnA vidhimAM kAlagrahaNa levAnuM - 6 svAdhyAyaH (1) vAcanAH gurU pAse vAMcanA levI te. (2) pRcchanAH pUchavuM . (3) parAvartanAH bhaNela bAbate vAraMvAra yAda karI javI te. (4) anapekSA: abhyAsanA viSaya upara vicAra karo. (5) dharmakathAH dharmasaMbaMdhI vAte vicAro karavA, tenA rahasyane tAravavA. A pAMca prakAranA svAdhyAya e atyaMtara tapamAM Ave che. 7 paMcAcAraka jJAnamAM pravRtti karavI te jJAnAcAra'; darzanamAM pravRtti karavI te darzanAcAra'; cAritramAM pravRtti karavI te "cAritrAcAra'-AmAM sAdhunAM sarva mahAvrata ane zrAvakonAM aNuvratono samAveza thAya che; (4) 'tapAcAra:' bAhya ane atyaMtara tapa karavA ane (5) "vIyocAra:' kriyA anuSThAna vigeremAM manavacanakAyAnI zaktine pheravavI. 8 caraNa karaNaH caraNa sittarI ane karaNa sittarI. darekanA sittera sittera bheda che. caraNa sittarImAM pAMca mahAvrata, daza yatidharma, sattara prakAranA saMyama, daza prakAre vaiyAvacca, nava prakAre brahmacaryanI gupti, jJAnatrika (jJAnadarzanacAritra), bAra prakAre tapa ane koMdhAdi cArano nigraha. karaNasittarImAM cAra prakAranI piMDavizuddhi, pAMca samiti, bAra bhAvanA, bAra paDimA, pAMca iMdriyane nigraha, pacIza paDilehaNa, traNa gupti ane cAra abhigraha. A caraNakaraNasittarInA sIttera sIttera guNane vistAra pravacanasAroddhAra graMthamAM chAsaThamAM ane saDasaThamAM tAramAM che te joI levA, e bahu vicAravA yogya che. juo adhyAtma kalpakuma neTa teramo adhikAra pR. 396-98 trIjI AvRtti.) 9 apramAdabhAvaH pramAda: ALasa. magha, viSaya, kaSAya, vikathA, nidrAmAM vakhata kADho te sarva pramAda che. emAM besI rahevAne prAdhAnya nathI, paNuM parabhAva2mAtA e pramAda che, sAdhuoe eka samaya paNa bane tyAM sudhI pramAda na karo e upadeza che. apramAdabhAva dhAraNa karavo eTale parabhAvamAM ramatA na karavI e atra upadeza che.
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1928 upamiti bhavaprapaMgA kathA. [ prastAva che " ekameka karI devA, ati ugra vihArIpaNuM dhAraNa karavuM-A pramANe " karavAthI mokSamAM askhalita pahoMcADanAra guNasamUhanI tamane "prApta thaze, " evI rIte mahAtmA munimahArAja sadguNA upArjana karavAnA upAyo temane batAve che. temanA evA upadezathI atyAra sudhI mithyAdaSTipaNAmAM rahelA paraMtu jAte bhadraka ane AgAmI kALe hita sAdhavAnI yogyatA dharAvanArA (bhavya) prANI huziyAra thai jAya che, bhAvaratanI (kharA dharmanI) parIkSA karanAra bane che ane dharmonA A sevanane cheDI de che, sadguNa upArjana karavAnA kAmamAM maMDI jAya che ane pachI jAte ja bhaTTAraka gurUpratye kahevA lAge che-"ahA bhaTTAraka ! atyAra sudhI A mahAvipattionA hetubhUta viSayabhAgeAthI ame te ahu chetarAyA! ane aMdarakhAne dhRtArAne AkAra Adara ane dhAraNa karanAra anya tIrthIoe amane ghaNA bhaartha sAdhaktA. mAvyA! paraMtu e sarvanuM kAraNa amAro potAnA mAhadoSa ja hatA ema have amane mAlUma paDe che. hAlamAM Ape amArA upara atyaMta prema batAvIne amane sAceA mArga batAvyo teA nAtha ! Ape kahyuM te sarva have ame karazuM." evA prakAranA prANIApara sAdhuonAM maneAhara vAkyanI kharAkhara asara thAya che ane temanA upadeza pramANe cAlavAnA nirNayane anusaravAthI Akhare tevA bhadraka prANIe potAnA kharA svArtha sAdhanArA thAya che. mUDhane vasvarUpa darzana. mUDhanA tatsaMbaMdhI vicitra javAba, asAdhya vargamAM tenI gaNanA tyAra pachI AgaLa kathAnakamAM kahevAmAM AvyuM hatuM ke cArU tyAra pachI pAtAnA trIjA mitra mUDha pAse gayA ane AdarapUrvaka tene jaNAvyuM ke pAte deza tarapha vidAya thAya che. tyAre mUDhe tene kahyuM " bhAI cArU ! tuM dezamAM jaine zuM karIza ? A dvIpa te| tuM AkhA pharIne jo ! A beTa ghaNA majAnA che! A beTamAM cAre tarapha kamaLanAM vanA che, 1 ugra vihAraH sAdhue vadhAremAM vadhAre eka sthAne zeSakALe eka mAsa ane varSAkALe cAturmAsa rahevuM, pratibaMdha na thAya te teneA hetu che. eka sthAnethI khIje sthAne javAne 'vihAra' kahevAmAM Ave che. ugra vihAra eTale dravya, kSetra, kALa, bhAvanA pratibaMdharahita sakhta vihAra karavA, 2 jue pR. 1706-7,
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka ( cAlu ). 1729 sArI meATI havelIe che, suMdara gicAe che, mATAM moTAM sarovara che, ane te sarva A beTanI zAbhAmAM ghaNA vadhArA karanArA che; vaLI A beTa gamata ane ArAmanAM sAdhanAthI temaja puSpothI (phUlothI) bhareleA che ane cAre tarapha vanarAjIthI khIlI nIkaLelA che. te ahIM vadhAre vakhata sukha bhogavIne pachI ApaNI marajI thaze tyAre AgaLa upara ApaNe derA tarapha jazuM. mane te ahIMthI javuM gamatuM ja nathI. jo ke bhAI ! meM paNa mArUM vahANa tA tArI jema bharI lIdhuM che." upara pramANe kahIne maDhe peAtAnuM vahANu ane tenI aMdara bharelI sarva cIne cArUne batAvI. cArUe joyuM to te vahANamAM mRDhe mAtra koDA zaMkhalAM ane kAcanA nAnA moTA TukaDAo ja bharelAM hatAM. suMdara cittavALA cArUne A hakIkata joine mRDha upara dayA AvI ane teNe tene kahyuM " bhAI ! tAre khAgagicAmAM pharavAneA zAkha rAkhavA ke citro tevAmAM AnaMda mAnavo e cAgya nathI, e to kharekharUM AtmAne chetaravAnuM kAma che ane vaLI ratnonA vyApAra karavA ahIM sudhI AvelAne te vepAramAM aDacaNa karanAra che. bhAi ! tane dhRtArAe DhagyA che, kAraNa ke khATAM ratone sAcAM ramo tarIke temaNe ThasAvI dIdhAM che. bhAi ! A vahANamAM bharelA tA sarca kacarA che, mATe tuM jaldI enA tyAga kara, emAM kAMi dahADo vaLavAnA nathI. ane bhAi ! tuM mulyavAn sAcAM rato grahaNa kara. tuM sAMbhaLa ! mAcAM ratnonuM lakSaNa e che ke--" AvI rIte cArU sAcAM ratnAnuM lakSaNa kahevA jatA hatA tyAM teA mRDha ekadama AvezamAM AvI gayA ane cArUne kahevA maMDI gayA " jA jA! huM teA kAMi tArI sAthe AvavAnA nathI, tuM je kAmamAM lAgyA ho temAM lAgI jA, tuM teA evA ne evA ja rahyo, kAraNa ke hajI tuM evIne evI ja vAteA karyAM kare che. huM AvI rIte lagALeA thaine pharUM chuM tethI mArA tevA vartana upara tuM tiraskAra batAve che ane jANe mane vaLI ralanI parIkSA ja na hAya tema tuM mArAM ramanA saMcaya upara paNa doSanA Aropa kare che! AthI tuM mAro mitra ja nathI; mATe mArA rano kadAca tane bahu prabhA (1ustre) vALAM na lAgatAM hAya teA bhale, mAre tArAM ratnonuM kAMi kAma nathI ane mAre te jotAM paNa nathI." e bAbatanA javAba devA cArU hajI teA heATha upADe che tyAM te vaLI mUDha pAchA khelI uDDayA bhAi! mAre tArAM ratno jotAM nathI ane tArAM jevA rano paNa jotAM nathI. huM enA vagara calAvIza. mAre tArAM salAha zikSaNa ke upadezanI jarA paNa jarUra nathI mATe chAnAmAnA jaldI sidhAvI jA" cArUe e javAma sAMbhaLI pAtAnA manamAM vicAra karyAM
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva che ke A mRDhane zikhAmaNa ApavAnuM ke ThekANe lAvavAnuM ke mArga jaNAto nathI, kAraNa ke e mArI vAta paNa sAMbhaLato nathI ane pitAnI vAtane vaLagI rahevAno daDha nirNaya karI beThA che. upara pramANenI hakIkata AgalA prakaraNamAM kahevAmAM AvI hatI tevI rIte bhAI ghanavAhana! cArU jevA mahAtmA munio jyAre dubhevya athavA abhavya prANIne dhamapadeza devA taiyArI kare che tyAre teo jANe tenI samIpa jAya che ema samajavuM. tyAra pachI te mane hAtmA munie tamane vizuddha dharmanI dezanA ApavA dvArA teone mekSa (deza) gamana mATe AmaMtraNa kare che te vakhate mUDha jevA prANIo gurUmahArAjane javAba Ape che " are sAdhuo ! tamArA mokSano amAre khapa nathI ane tamAre paNa tyAM javAnI vAta te zA mATe karavI ja joIe? juo tamArA mekSamAM khAvAnuM tamArUM mokSa a. kAMI che nahi ! nathI kAMI pIvAnuM! tyAM kAMI bhogamane na joIe. vilAsa karavAnA nathI ke nathI koI aizvaryamAM ALa TavAnuM! tyAM divya devAMganAone saMga thavAne nathI ke manuSyanI kamalAkSIonAM tyAM kaTAkSe nathI ! tyAM premavilAsanAM bhASaNa paNa nathI. are tyAM nathI gAyana ke nathI nAca, nathI hasavAnuM ke nathI ramavAnuM ! e te mokSa (mUkAvuM te ) kahevAya ? e to kharekhara baMdhana ( baMdhAvuM te) che ! A amAro saMsAravistAra jenI tame atyaMta niMdA kare che te amArA dilane ghaNo AnaMda Ape che ane amane te ghaNo suMdara lAge che. A amArA saMsAramAM khAvAnuM khUba maLe che, pIvAnuM puSkaLa maLe che, ahIM dhanasaMpatti sAMpaDe che, vilAsameja uDAvAya che, ghareNuM gAMDAM paherAya che, icchita sukha ApanAra kamalAkSI strIo sAthe AnaMda thAya che, amArI marajImAM Ave tevuM vartana karIe chIe, nAcIe chIe, gAIe chIe, vilepana karIe chIe ane amane ahIM sarva prakAranAM sukhanAM sAdhano prApta thAya che. are sAdhuo ! Ava majAno sukhasAmajhithI bharele saMsAra mUkIne tamAre paNa mekSa javAne vicAra kare gya nathI, mATe have mekSa javAnI vAta paDatI mUke! A saMsAramAM bhAre majA che! tema chatAM tamane mekSamAM vadhAre sukha lAgatuM hoya te ahIMnuM maLeluM sukha hAla to bhegavI le, pachI vaLI AgaLa upara me jaje. "vaLI te sAdhuo! tame saddharma(sAcA dharma)ne vAda karI rahyA che te te vAta te amArA manamAM paNa vaselI ja che, tame khAlI dharmane garva zenA karI rahyA cho? tame juo! ame aneka
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7]. cAra vyApArI kathAnaka (cAlu). 1731 pADAo, bakarAo ane bhuMDane mArIne tenA lehathI mane mA- caMDikAnuM tarpaNa karIe chIe; vaLI ame gamedha nelo dharma. yajJa, azvamedha yajJa ane naramedha yajJa karIe chIe, aneka bakarAo vaDe yajJa karIe chIe ane evI rIte aneka prANIonuM mardana karI cAre prakAranA yajJo karyA karIe chIe. bIcArA aneka pazu ane prANIo kharAba nimAM paDelA hoI du:khathI rIbAtA hoya che temanA upara kRpA karIne temane ame duHkhathI mUkAvIe chIe ane amArI pApaRddhivaDe jIvone dine dine mArIne yajJasthAnane ame mAMsathI bharI mUkIe chIe. pachI amArI marajI pramANe e sarvanuM dAna karI daIe chIe. AvAM AvAM dharmo te ame karyA ja karIe chIe ane tethI amArI pharaja bajAvatA rahIe chIe, mATe ame tamArA A dharmanI ciMtA karatA ja nathI." mUDha jevA abhavya prANIo gurUmahArAjane Avo javAba Ape athavA Ane maLatI dalIla karavA lAge tyAre zAMta munirAjAne temanA upara vadhAre dayA Ave che ane tene raste lAvavA temanA manamAM vicAra Ave che, tene pariNAme tene jAgRta karavA munio A pramANe kahe che " bhadro ! tamAre A saMsAra vadhAre tevo beTo bhrama rAkhavo ucita nathI. tame khoTe raste deravAI gayA che. tame gurUne sva. je iMdriyanA bheganI vAta karI te sarSanA bhAganI rUpadeza. piThe pariNAme ghaNuM bhayaMkara che, eno che. Akhare ghaNe kaDavo Ave che, te pApathI bharapUra che ane mahA bhayaMkara kalezane vadhAranAra che. vaLI tame strIomAM rAce mA che paNa kharekhara teo prAye nIca svabhAvanI hoya che, akALe karanArI hoya che ane jAte mAyAno karaMDi che. teonAM vilAsa nAca gAyana ane cALAcasakA sarva viDaMbanA ja che. ane bhAIo! mekSa to anaMta AnaMdathI bharapUra che ane te AnaMda hamezA banyo banyo rahe che. jIvonI AtmavyavasthA sarva lezathI rahita che. mATe bhAio ! manuSyane bhava prApta karIne khAvA pIvAnA vilAsanuM kautuka karavuM ane 1 cAra mukhya cAra prakAranA che. jemAM gAya, azva, manuSya ane bakarA homAya te anukrame gamedha, azvamedha, naramedha, ane ajamedha yajJa kahevAya che. e yajJano vidhi manusmRti vigeremAM batAvela che. - 2 dAnaH satra-cakSasthAnamAM Akhare brAhmaNane dAna ApavAmAM Ave che. A eka yajJavidhi che. 3 sarSanA bhegA zarIra tathA phaNa.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17thI upamiti bhavaprapayA thA. prastAva che te dvArA AtmAne chetaro (AtmavaMcanA karavI) e tamArA jevAne yogya nathI; mATe mAtra thoDA divasa sudhI TakI zake tevA e idriyajogomAM Asakta rahI tame mekSane gherI mArga choDI daI anaMta saMsAramAM cAlyA na jAo. vaLI dharmanAM anuSThAna karavAnI buddhie A anya jIne mAravAnuM pApa tame karo cho te to saMsArane vadhAranAra che, mATe evA zAstrakAra upara khoTo meha rAkhIne tame A dhaMdhe kare nahi, tame devone kApanAra ahiMsAmuLa dharmamAM pravRtti kare." munirAja upara pramANe suMdara upadezathI bharelAM vacane zAMta rIte kahe te sAMbhaLIne mRDha jevA prANIo ekadama ukeuttaramAM rAI jAya che ane AvezanI asara taLe munine kahe ke 5. che-"are sAdhuo! tamAre amane upadeza Apa vAnI ane te dvArA tamAruM DahApaNuM batAvavAnI jarUra nathI, jevA AvyA che tevA ja raste paDI jAo. are mU! tame bhegonI ATalI badhI nindA kare che ane vaLI vadhArAmAM amArA mAnelAM dharmanuM paNa vAMkuM bele che ! mATe tame te amArA kharekhara dazamana che, tamane te sIdhA yamamaMdire ja mekalAvI daIe !! amAre Avo suMdara vizuddha dharma che te tamane gamato nathI te pachI adhama purU! amAre tamArA dharmanuM jarA paNa kAma nathI. tamArA pitAnA ke mANaso hoya tene tamAre dharma saMbhaLAva, amAre tamArA dharmanuM kAMI prayojana nathI." mUDha prANIo upara kahyo tevo javAba tADukIne Ape che tyAre vaLI sAdhuone te bApaDa upara dayA Ave che ane vaLI pharI vAra tene dharmanuM lakSaNu kahevA prayatna kare che. sAdhuonuM kartavya vAraMvAra sAcA dharmanI hakIkata kahevAmAM samAya che, paNa saMsArarasI A ja upara tenI asara thatI nathI ane ulaTA kahenAra para gusso kare che. jyAre munirAja dharmanuM lakSaNa kahevA pharI vAra taiyAra thAya che tyAre te A bhAInI AMkha lAlacoLa thaI jAya che ane krodhamAM hoTha dabAvIne lAta mAravA ke dhakkAmukkI athavA prahAra karavA te taiyAra thaI jAya che ane eka be lAte taphaDAvI paNa kADhe che. mUDhanI AvI ceSTA joIne zAMta munie potAnAM manamAM nizcaya kare che ke A prANI kaI paNa prakAre ThekANe Ave tema lAgatuM nathI. AvA sAdhuno nirNaya. nizcayane pariNAme sAdhuo evA taddana asAdhya mUDha asAdhya. prANuo tarapha upekSA batAve che, kAraNa ke eka vakhate nirNaya thayo ke amuka gAya vaMdhyA ja che pachI tenAthI dUdha meLavavA prayatna karavo e taddana nakAme che.
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] cAra vyApArI kathAnaka' (cAlu). 1733 aMtima rahasya, pilA page ane hita cArUno upadeza mA ane pitAnA vahANo thoDA vakhatamAM mUlyavAnuM rathI bharI dIdhAM, badhAM vahANe ane te bannene sAthe laIne cArU svasthAne gaye, traNe jaNa ronA vyApArathI satata AnaMdanA bhAjana thayA, mUDhanA kharAba vartanathI prAMte ratadvIpano rAjA tenA upara krodhe bharAya, tene rasadvIpamAMthI kADhI mUkya, samudramAM pheMkI dIdho ane te anaMta duHkha sahana karanAra tha. AvI matalabanI vAta tane agAu mULa kathAmAM munirAja taraphathI patAnA vairAgyanuM kAraNa jaNAvatAM kahevAmAM AvI hatI te tane yAda haze.' bhAI ghanavAhana! have e sarva bAbatane meLa tane TuMkAmAM kahI dau chuM te sAMbhaLa. dezaviratidhara zrAvako ane bhadraka prakRtinA bhavya midhyASTio jyAre muni mahArAjano upadeza sAMbhaLe che ane te pramANe AcaraNa kare che tyAre Akhare teo bhagavAnanA matamAM batAvelAM pAMca mahAvrata Adare che, ene laIne temanAmAM jJAna vigere guNe vadhAre pramANamAM Ave che, evA guNAvaDe temane AtmA bharAya che ane tethI sarva Akhare parama pade (me) jAya che ane niraMtarane mATe satata AnaMdanA bhAjana bane che, kAraNa ke tyAM teone ekaThAM karelAM jJAna darzana cAritrarUpa ratone ja vyApAra karavAno hoya che. have pele mUDha ane tenA jevA prANuo pApathI pUrepUrA bharAya che eTale pachI enA upara karmapariNAma rAjA bahu krodhe bharAya che, tene manuSyabhavarUpa ratadvIpamAMthI hAMkI kADhe che, saMsArasAgaramAM tene phekI de che ane niraMtara te duHkhasamUhanuM bhAjana bane che. teTalA mATe. A kathAnakano bhAvArtha AvI rIte jANI vicArIne e (pAMcamAM) munie dIkSA lIdhI, saMsArano tyAga karyo. bhAI ghanavAhana ! kathAmAM sAcI khoTI hakIkatanI vaheMcaNa bahu yogya rIte karI che. ene vicAra kamene kApI nAkhanAra che. e kathA sAMbhaLI vicArIne karyo samaju mANasa munipaNuM na le ane AvA ratadvIpa jevA manuSyabhavane prApta karIne e keNuM samaju mANasa hoya je potAnuM vahANa ratnothI bhare nahi ane zivAlaye pahoMcI jAya nahi! e kathA evI suMdara che ke ene vicAra karatAM jarUra prANI saMsArathI bhaya pAmI jAya ane sva 1 juo pR. 1708. 35
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1734 upamiti bhavaprapaMcA kathA [alAva 7. dharmamAM lAgI jAya. munie e pramANe je vAta karI hatI tene bhAvArtha tArA samajavAmAM have AvyuM haze. uparanI hakIkata sAMbhaLIne saMsArIjIva kahe che ke mArA upara paNu sahaja asara thaI. agRhItasaMketA! te vakhate saMsArI jIva. mArI kamesthiti paNa ghaNI pAtaLI paDI gaI, mArA para asara. manamAM kAMIka bhadraka bhAva paNa jAgrata thaze ane akalakanI vAta mane kAMIka sukha ApanArI lAgI, mIThI lAgI, chatAM huM gupacUpa rahyo, huM kAMI bole nahi. prakaraNa 8 muM. saMsArabajAra, - - - gi IEEER : (chaThThA muninuM vairAgya kAraNa,) aA kaleke kahela bhAvArtha vicArI tene pariNAme bhadrabhAva pAmele huM (ghanavAhana saMsArIjIva) mArA mitra (akalaMka) sAthe chaThThA munirAja tarapha cAle. mArA | mitra sAthe meM paNa muni mahArAjane vaMdana karyuM ane | munirAje amane dharmalAbha Ape. prastAvanA karyA bAda agAunI mAphaka vairAgyanuM kAraNa te munirAjane paNa akaleke pUchayuM. munirAje e praznano javAba ApatAM kahyuM - 1 ahIMthI saMsArajIvano utthAnakALa zarU thAya che te have pachInI kathAmAM barAbara lakSyamAM rAkhazo. eka kathA, eka banAva, keTalI asara kare che te A parathI jovAnuM che. jIvananA nAnA banAve keTalIka vAra prANInI AkhI paristhitine pheravI nAkhe che ane tene sanmukha laI Ave che, tene A mArga pheravI nAkhe che. sadupadezanI mahattA ghaNI che. 2 A vAkyathI jaNAya che ke hajI mAnasika utthAna thayuM che, tenI kriyA AgaLa thaze. 3 dharmalAbha, jaina sAdhune ke vaMdana kare tyAre javAbamAM sAdhu tene "dharmalAbha" tene dharmaprApti thAo eTale AzIrvAdane zabda bole che. e jainano khAsa pAribhASika zabda che,
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8]. saMsArabajAra. 1735 hATamArga-dukAne. bhAI akaleka! Adi ane aMtavagaranI saMskRti nAmanI eka nagarI che. te nagarImAM Avela dukAno mArga ( bajAra) mArA vairAgyanuM kAraNa " akalake potAnA manamAM vicAra karyo ke agAu jema (trIjA) munie reTa-araghaTTane pitAnA vairAgyanA kAraNa tarIke jaNuvyo hato te ja A hATano mArga haze; chatAM e bAbatane nirNaya karavA mATe pelA sAdhune teNe pUchyuM "mahAzaya! e bajArane mArga Apane kevI rIte vairAgyanuM kAraNa thaI paDyo ane te ke te te Apa spaSTa zabdomAM mane samajAvo." saMsArabajAra varNana munirAje javAba ApatAM kahyuM "mahAbhAga! A sAme dhyAnamAM sthita thayelA muni mahArAja che, temaNe aneka janmane utpanna karanAra bajAra mane batAvyo. e bajAramAM bahu lAMbI lAMbI bhava (jaMdagI) rUpa zreNIo hatI, dukAnamAM sukhaduHkha nAmanAM karIANuM moTA pramANamAM bharelAM hatAM, emAM vepAranI levaDa devaDanI dhamAlamAM paDI gayelA ane karIyANuM ekaThuM karavAnA kAmamAM mazagUla aneka jIvarUpa vyApArIo potAnA svArthomAM tatpara ane AkuLavyAkuLa thaI rahelA dekhAtA hatA, tyAM thaDA vadhAre athavA sAdhAraNa puNya ane pApa rUpa mUlya ApIne potAne yogya vastuo kharIdI zakAtI hatI, aneka apuNIA garIba jIvothI e bajAra bharAI gayele ane hamezA ughADe ja rahe hate, e saMskRtinagarIno mahAmaha nAmane rakhevALa (sarasuba) hate, kAma kepa vigere tenA hAtha nIcenA amaladAre hatA, tyAM karma nAmanA ghara leNadAre jIvarUpa devAdAne ati AkarA ane na cheDAvI zakAya tevA kedakhAnAmAM nakhAvatA hatA. lekane udvega karAvIne dhamAla karI mUkanArA kaSAya nAmanA madonmatta tophAnI chokarAo 1 saMskRtiH AmAM ja dhAtu che teno artha "vahevuM thAya che. sama upasarga sAthe jorathI vahenAra zabda thAya che. saMsArano pravAha cAlyA ja kare che tethI "saMsAra arthamAM A zabda vaparAya che. pANInA relA sAthe A zabda sarakhAvo. 2 karIANAM vyApAranI cIjonuM samuccaya nAma. 3 mUlyaH kimata. price. 4 jema dhanavAna dhanavaDe mAla taLI le athavA dAsadAsI kharIde ane devuM na ApanArane dIvAnI jelamAM nAkhe, tema ahIM kAma koi vigere belIphevaDe karma nAmanA leNadAro devAnA. badalAmAM prANIone AkarI kedamAM nAkhatA hatA.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1736 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 gaDabaDa macAvI mUkatA hatA. e bajAra aneka navAIothI bharapUra hata, niraMtara AkuLavyAkuLa ane jAgato raheto hato ane A duniyAmAM enA jevo bajAra bIje kaI jovAmAM AvatuM nahotuM. meM jyAre e lekene bahu bArikIthI sArI rIte nirIkSaNa karIne joyA tyAre mane mAluma paDyuM ke e bajAramAM rahelA sarve leke aMdarakhAnethI bahu duHkhI hatA. have te vakhate A sAme beThelA munirAje (mArA gurUe) mArI upara kRpA karIne jJAnarUpa aMjana (AMjaNa) mArI AMkhomAM AMkyuM. e aMjananA upayogathI mArI najara bahu nirmaLa thaI gaI ane tenA upayogathI e dukAne pUrI thAya tyAM eka maTha zivAlaya. maTha nAmanuM zivAlaya dUrathI mArA jevAmAM AvyuM. e zivAlayamAM "mukta" nAmanA anaMta purUSo mArA jovAmAM AvyA. teo niraMtara AnaMdathI suMdara ane kaI paNa prakAranI bAdhA pIDAthI rahita hatA ema mArI buddhivALI najarathI mArA jevAmAM AvyuM. huM paNa pelI dukAnomAM vepAra karate hou ema mane jaNAyuM; paNa pelA maTha zivAlayane joyA pachI mane te maThane prApta karavAnI tIvra IcchAvALe nirveda (vairAgya) thaI Avyo. pachI A mArA gurUrAjane meM kahyuM ke "he nAtha ! ApaNe A bajAra cheDIne cAle pelA zivAlayamAM rahevA jaIe, kAraNa ke A atyaMta AkarA bajAramAM ane te eka kSaNa vAra paNa zAMti vaLatI nathI, mArI te ApasAhebanI sAthe pelA maThamAM javAnI IcchA thAya che. mArI AvI IcchA sAMbhaLIne gurUrAje mane kahyuM "bhAI! tAre maThamAM javAnI IcchA hoya te tuM mArI dIkSA grahaNa kara, kAraNa ke e dIkSA maThane jaladI prApta karAvI ApanAra che. javAbamAM meM mArA gurUne kahyuM mahArAja! ema hoya to mane e dIkSA jaladI Apo, emAM jarA paNa vilaMba kare nahi." mAre Avo javAba sAMbhaLIne teozrIe mane A paramAtmAnA matanI dIkSA ApI ane pelA maThane prApta karavAnAM kAraNe rUpa kartavya mane barAbara samajAvyAM. bhAI! e kartavyo bajAvato atyAre huM ahIM rahyo chuM.' 1 vivecana. A hATamArga. bajAranuM varNana barAbara samajI zakAya tevuM che. vyApArIo teno akSareakSara samaje tevuM che. bajAramAM chokarAo garabaDa kare te nAnA zaheranI bajAro jevAthI jaNAI Avaze. sakhta pravRttivALA bajAranA loko upara uparathI dhana pedA karatAM hoya paNa teo pravRtticakrapara caDhelA hovAthI sukha meLavI zakatA nathI te muMbainI bajAramAM moTA dhanasAthe kAma karanArA turata samajI zake tevuM che. zivAlaya mokSa sthAna che. tyAMnA chAne e upAdhi hotI nathI.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 ] saMsAramajAra. 1737 ' akalaMke bajAranuM ane maDhanuM varNana sAMbhaLI lIdhuM, pachI pUchyuM * mahArAja ! Apane ApanA gurUmahArAje kartavya kevA prakAranuM batAvyuM ke jenA baLathI Apa maDhamAM javAnuM dhAre che ? Apa kRpA karIne te mane vistArathI kaho." kAcA-oraDA. paMcAkSa-geAkha. kSaye pazama-khArI. kAryaNazarIra-cAka. cittAnara baccuM svavIye hAtha. apramAda-vajadaMDa, gurU kathita kartavya cittavAMdarAne bhaya. takSaNanA upAya. rakSaNanuM pariNAma. (mananuM rUpaka.) tene upadrava karanArA. kaSAya-udara. ne kaSAya-vIMchI. saMjJA-bilADI, rAgadveSa-uMdara. mahAme ha-bilADA, parISaha upasarga-macchara, duSTAbhilASa vitarka-mAMkaDa. khoTI citA-garALI. pramAda-kAphiDA. avati-hUM. mithyAdarzana-aMdhakAra. raudradhyAna-kuMDa. ArttadhyAna-guphA viSaya-viSavRkSa. arthanicaya-kacaro. karmaparamANunicayaphaLaphUlanI reNu. bhAgasneha-madhano varasAda. munirAje akalaMkane mArA sAMbhaLatAM uparanA savAlanA javAba ApyA te A pramANe hateAH "bhAi akalaMka ! sAMbhaLa. mArA gurUmahArAje mane te vakhate kahyuM ke 'bhAI ! tArI " milkatamAM tAre rahevAne eka sArA AraDo che tenuM nAma
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1738 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha r kAyA che ane temAM paMcAkSa nAmanA gokhA che. e era " DAnA gokhane kSayApazama nAmanI khArI che tenI kharAkhara " sAme kAryaNa zarIra nAmaneA ceka athavA aMdaranA eraDo che. " e ceAkamAM citta nAmanuM ati capaLa vAMdarAnuM baccuM che.'" meM mArA gurUmahArAjane kahyuM hA mahArAja ! e sarva kharA bara che.' " eTale gurUmahArAje AgaLa calAvyuM * e sarvane sAthe rAkhIne tAre dIkSA levI, kAraNa ke tene yogya avasara prApta thayA pahelAM cheDI zakAya tema nathI.' ' "meM gurUmahArAjane javAbamAM kahyuM jevI prabhunI AjJA!' tyAra pachI gurUmahArAje mane dIkSA ApI. gurUmahArAje pachI mane kahyuM bhAI ! tAre A vAMdarAnA baccAnA rUpanuM sArI rIte rakSaNa ( karavuM, e barAbara jALavavA yogya che ane tenuM sArI rIte jatana karavAnI jarUra che.' " meM gurUmahArAjane kahyuM 'jevA mahArAjanA hukama ! Apa kRpA karIne mane jaNAvazeA ke e vAMdarAnA baccAMne kAnAthI bhaya che eTale saMbhALa rAkhI e bhayAthI tene acAvI lauM.'eTale gurUmahArAje mane vistArathI tenA javAba ApyA e vAMdarAnuM baccuM gharanA " oraDAmAM ( gharanA madhyabhAgamAM) rahe che tyAM tene aneka upadrava karanArA cheH kAraNa ke e bApAne kaSAya nAmanA capaLa uMdaro " kApI khAya che, DaMkha mAravAmAM ghaNA huziyA nAkaSAya nAmanA 8 bhayaMkara vIMchIo potAnA DaMkhathI ene UMcuM nIcuM karI mUke che, " saMjJA nAmanI ghAtakI khilADI ene khAi jAya che, rAgadveSa tr cittavAnararUpa tene bhayeA. 1 citta vAnaraH zarIramAM pAMca iMdriyA, AtmA zarIramAM hoya tyAMsudhI e pAMca indriya ane manadvArA bAhya viSayeA vyakta kare che, chadmasthane perception iMdriya athavA manadvArA ja thAya che. kSayApazama e jJAnanI taratamatA che. kAmaithu zarIra karmane samUha AtmA sAthe saMbaMdha karI rahe te che. enA cAkamAM madhyamAM athavA aMdaranA nAnA oraDAmAM citta rahe che. 2 saMjJAH AhAra, bhaya, maithUna ane parigraha. cAra prakAranI saMjJA sthAnamAMgamAM kahI che. prathamanI vedanIya karmanA udayathI ane bAkInI meAhanIya karmanA hRdayathI thAya che. athavA e cAra sAthe krodha, mAna, mAyA, lAbha, leAka ane Adha meLavatAM bhagavatIsUtra pramANe daza saMjJA thAya che. sarva jIvAne sarva saMjJA hoya che. (lAprakAza. tRtIya sarga-leAka 442-463),
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8]. saMsArabajAra. 1739 " nAmanA bhayaMkara udara eno lepa karI nAkhe che, mahAmaha nAmane "ati bhayaMkara bilADo ene AkhuM ne AkhuM gaLI jAya che, parISaha upasarga nAmanA haso ane maccharo ene vAraMvAra kha mArIne garama garama karI mUke che, duSTAbhisaMdhi ane vitarka nAmanA vraja jevI AkarI suMDhavALA mAMkaDe enuM lehI cUsIne ene AkuLavyAkuLa karyA kare che, khoTI ciMtA nAmanI goLIo ene vAraMvAra "trAsa ApyA kare che, bhayaMkara AkRti dhAraNa karanArA pramAda' nAmanA "kAkiDAo teno vAraMvAra tiraskAra karyA kare che. avirati jAola (kacarA) nAmanI jUnA jALAo vaDe vAraMvAra paMkha bharAya che ane "mithyAdarzana" nAmanuM ati bhayaMkara aMdhAruM tene tadana AMdhaLuM karI 1 parISaha upasara parISaha-karmanirjarA e sahana karavAmAM Ave te. tenA prasiddha bAvIsa prakAra che. juo navatattvaprakaraNa, saMvaradvAra. vistAra mATe pravacana sAroddhAra dvArA 86 muM. deva, manuSya, tiryaMca vigerethI utpanna karAtAM duHkhane upasarga kahevAmAM Ave che. vIraparamAtmAne caMDakozIAe, saMgama, gozALe karyA hatA te sarva upasarga kahevAya che. 2 duSTAbhisaMdhiH duSTa pariNAmanuM ciMtavana. koIne vinAza karavA mATe ane koIne nukasAna karavAnA vicAre. ethI temAM thAya che. duSTAbhisaMdhine parivAra trIjA prastAvamAM vistArathI batAvAi gayo che, juo pra. 3. pra. 21. 3 vitarka astavyasta vicAra Ave tene vitarka kahe che. 4 khoTI citAH bhaviSyamAM zuM thaze tenI khAlI kalpanAo. goLIo vAraMvAra avAja karIne temaja jIne pakaDIne trAsa Ape che te jANItI vAta che. beTI citA mananI evI ja sthiti karI mUke che. 5 pramAdaH madha, viSaya, kaSAya, vikathA ane nidrA. cittane ThekANe paDavA ja detA nathI. kAkiDo nakAmI Doka halAvI jema gharamAM tiraskAra kare che tema pramAdo paNa prANInA cittane apamAna ApyA ja kare che. athavA pravacanasAroddhAranA 207 mA dvAra pramANe pramAdo ATha prakAranA che: 1. ajJAnaH mUDhapaNuM; 2. saMdehaH A vAta Ama haze ke kema evI zaMkA; 3, mithyAjJAna ulaTA prakAranA jJAnane Adara; 4. rAgaH prema, vicAra vagarane Ada2; 5. zreSa: aprIti, vyavasthA vagaranI; 6. smRtibhraMzaH vAto bhUlI javI, vismaraNa thayuM; 7, dharma anAdaraH dharmane Adara na kara; ALasa karavuM; 8, yoga: mana vacana kAyAne duSTapaNe dhAraNa karavA. 6 aviratiH vAMdarAnA zarIramAM nuM bahu paDI jAya che ane tene AkhA vakhata herAna karyA kare che. koI prakAranA vrata niyama na levA e avirati dazA kahevAya che. vAnara zarIrane e dazA bahu trAsa ApanArI che e atra vaktavya che. e dazAmAM zarIramAM jema mela vadhAre thAya che tema AtmApara ghaNo kacaro caDhayA kare che. 7 mithyAdarzanaH ajJAna. anAdi kALathI cAlyuM AvatuM ajJAna-aMdhakAramAM ane miyAdazanamAM jarA paNa phera nathI. AtmAmAM taddana aMdhakAra rahe che.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1740 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva7 " mUke che. AvI rIte bhadra ! e AraDAmAM rahetAM rahetAM e vAMdarAnA " accAne ghaNA ghaNA upadrA vAraMvAra thayA ja kare che. have e citta " nAmanA vAMdarAnA baccAne vAraMvAra evA evA aneka upadraveA thayA " kare che tenI vedanAne AkarA bhAra te khApaDuM upADI zakatuM nathI tethI kAi vakhata te raudradhyAna nAmanA kheranA aMgArAthI bharela " << " dhagadhagatA jAjvalyamAna kuMDamAM paDe che, koivAra aneka prakAranA kuvikA rUpa karALIAnA jALAthI jenuM moDhuM chupAi raheluM che " evI atyaMta bhayaMkara ArttadhyAna nAmanI UMDI guphAmAM pese che, " tAre e vAMdarAnA baccAne ahu saMbhALa rAkhI sAvacetIthI e " maLatA kuMDamAM ke UMDI guphAmAM jatuM acAvI levuM. Sp < " meM pUchyuM H mahArAja ! ene kuMDamAM ke guphAmAM paDatAM bacAvavAnA upAye zA zA che?' eTale gurUrAje vAta AgaLa calAvIH" bhAi! pelA kAyA nAmanA oraDAmAM pAMca geAkhe che temanAM " mAraNAM pAse pAMca viSaya nAmanA jherI jhADo che. " e jherI jhADo svarUpe ghaNA bhayaMkara che kAraNa ke " e tene vihvaLa karI de che, gaMdhathI paNa e vAMda" rAnA maccAne ghena lAvI mUke che," ene jovAmAM vAnara rakSaNanA upAyA. 1 raudradhyAnaH krUra AzayathI utpanna thAya che. haMsAnaMdI, mRSAnaMdI, cau - naMdI ane saMrakSaNAnaMdI e cAra enA peTA vibhAgeA che. e manane ukaLAve che ane tene utpanna thavAnAM kAraNeA ane tenAM sAdhyA bahu kharAba hoya che. ( vizeSa vigata mATe jue jaina dRSTie yAga pR. 135-38 ). 2 ArtadhyAna: ajJAnathI utpanna thAya che. aniSTasaMyeAga, iSTaviyeAga, rAgaciMtA ane bhaviSyanI ciMtA A cAra enA prakAra che. e dhyAnamAM paDelA prANI saMsArakhADAmAM paDatA ja jAya che ane tene yAgya rIte guphA kahevAmAM Avela che. enA vizeSa vigatavAra svarUpa mATe jIe chai. de. yA. pR. 131-35. 7 A sarve hakIkata gurUmahArAje chaThThA munine kahelI che ane te sarva vAta chaThThA muni akalaMka pAse pharIvAra kahI batAve che. gerasamajutI na thAya te sArU jaNAvavAnI jarUra che. haju chaThThA muninA peAtAne abhiprAya kAMi AvyA nathI. gurU ane peAtAnI vacce thayelI vAta te kahI batAve che. ghanavAhane sAMbhaLelI te sarva vAtane saMsArIjIva tarIke sadAgama samakSa agRhItasaMketAne uddezIne kahI matAve che. 4 viSavRkSA: jherI jhADA. pAMca iMdriyanA trevIza viSayA. enA varNanamAM prathama prANaiMdriya le che, pachI cakSuriMdriya, zrotraMdriya, sparzaneMdriya ane raseMdriya levAmAM AvI che. A pAMce iMdriyA manapara kevI asara kare che. tenuM atra Akhehuba varNana che.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1741 prakaraNa 8] saMsArabajAra. Ave to darzana mAtrathI vAMdarAne e capaLa banAvI de che, enA nAma"zravaNa mAtrathI e vAMdarAnA baccAne mAre che to pachI ene aDa"vAmAM Ave che athavA ene svAda levAmAM Ave te e baccAne "vinAza karI mUke emAM zuM Azcarya jevuM che? vAMdarAnA baccAne "jUdI jUdI rIte upara kahevAmAM AvelA trAsa ApIne e evuM "te vyAkuLa banAvI mUke che ke e trAsanI asara nIce e banyuM pelA viSavRkSane AMbAnA jhADe gaNavAnI bhUla kare che; ane e "viSavRkSepara atyaMta rAjI thaI temAM Asakta thAya che. agAu jaNa velA pAMca gokhodvArA te bahAra nIkaLI AvI atyaMta abhilASA" pUrvaka e vRkSo tarapha doDe che, enAM keTalAMka phaLa sArAM che ema dhArI laIne enA upara te zadA thaI jAya che, vaLI enAM keTalAMka phaLe sArAM nathI ema dhArIne te (phaLa)nI upara dveSa kare che. enA "upara atyaMta Asakta thaIne e vRkSanI DALIomAM vAraMvAra bhame Kche, e jhADanI nIce arthanicaya nAmano pAMdaDAM, phaLa, phUla, raja ane bIje kacaro ekaThA thayela hoya che tenA upara te ALeTe che, emAM pharatAM pharatAM karmaparamANunicaya nAmanI e vRkSonAM phaLo ane phulanI parAgane AkhA zarIre cuMTADe che ane bhegAsneha nAmanA jaLabiMdu jharamara jharamara varasAdathI e bhInuM thAya che. A ta 2 mArA gurUmahArAje je vAta karI tene aMdarane bhARbhA vA ghaM. hAthe mArA samajavAmAM AvI gaye tethI meM vicAra karyo--A mahArAjazrI kahe che te viSavRkSe (jherI jhADa) te zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza rUpa sAmAnya prakAre jaNAya che, enAM phUle e to kAMIka vadhAre phuTa paNa dekhI na zakAya tevA tenAM vizeSa prakAre jaNAya che, jyAre enAM phaLa e enAM vadhAre skUTa samajI zakAya tevA vizeSa AvirbhAva jaNAya che, enI DALIo te viSayanA AdhAranI vastuonAM 1 A rAgadveSanuM svarUpa che. indriyanA keTalAka viSayo game che te para rAga thAya che, keTalAka kharAba lAge che te para dveSa thAya che, taje che te paNa tyAgabuddhithI nahi paNa zreSathI. jarA vicAra karavAthI A viSavRkSanuM AkhuM svarUpa samajAI jAya tevuM che. 2 arthanicaya: viSayanA svarUpe. bAhya dekhAvo. nIce bhAvArtha juo. 3 karmaparamANunicaya karma rajathI AkhA zarIrane vyApta karI nAkhavuM te, 4 vizeSa prakAraH AvirbhAva. Manifestations,
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 7 sthAno jaNAya che, e DALIomAM cittarUpa vAMdarAnA baccAnuM haravuM pharavuM lokenA upacAra mAtrathI thAya che, kAraNa ke leke sAdhAraNa rIte ema bole che ke mAruM mana amuka jagyAe atyAre gayuM che. A pramANe hevAthI munirAje je vAta kahI te mArA samajavAmAM barAbara AvI gaI che ane te have pachI paNa sarve barAbara samajAI jaze-Avo vicAra karI meM mArA gurUmahArAjane pitAnI vArtA AgaLa calAvavA vi jJapti karI. " "bhadra! upara jaNAvyuM tema bhogaseha nAmanA jaLathI e vAMdarAnA baccAnuM zarIra bhInuM thayeluM hoya che tyAre tenA upara karmaparamANunicaya nAmanI raja ghaNuM cuMTe che ane e rajathI e vAMdarAnA baccAnuM AkhuM zarIra dhUdhUDa thaI jAya che; have eka to vAnaramAM sthiratA hotI nathI ane vaLI pelI jherI raja AkhA zarIrane bheda karanArI hovAthI e vAMdarAnA baccAnA zarIramAM jakhame paDe che, zarIra kSINatAthI kharakhara boraDI jevuM (gharaDuM "ane zithILa) thaI jAya che, eno madhya bhAga cAre taraphathI verAI jAya che ane pelI jherI raja AkhA zarIrane ane khAsa karIne "madhyabhAgane asara kare che ane AkhuM zarIra baLavA mAMDe che; pariNAme AkhuM zarIra kALuM paDI jAya che ane temAM kAMIka kAMIka ratAzano bhAga paNa jovAmAM Ave che. tyAra pachI pAchuM te oraDAmAM e vase che te vakhate upara lakhelA sarva upadra tene pAchA vAraMvAra thayA " ja kare che, vadhAre AkarA rUpamAM tenA upara te upadranA humalA KAvyA kare che ane eka athavA bIjA humalAo avAra navAra "tenA upara asara karyA kare che. " "bhadra! e citta nAmanA vAMdarabaccAMne upara kahyAM tevA "upadravo ane pIDAo thayA ja kare che ane tenuM sIdhe AkhuM zarIra baLatuM baLatuM kALuM paDI jAya che hapAya. temAMthI tenuM rakSaNa karavAne A sIdho upAya che-svavIrya nAmanA potAnA (AtmAnA hAthamAM 1 bhInA zarIramAM hamezA raja vadhAre coMTe, temAM vaLI snehamAM cIkAza che eTale vadhAre Te. e bhInAza jatAM raja kharavA mAMDe che te AgaLa jaNAze. potAnI zakti. AtmA anaMta zaktino dhaNI che, aMdara rahelI. zaktine bahAra vyakta karavAnI che. hAtha dvArA zakti batAvAya che.
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] saMsArabajAra, 1743 apramAda nAmane daDha vajadaMDa (sakhta na bhAMge te dAMDe) laIne pilA pAMce gekhalAo pAse UbhA rahevuM ane jyAre jyAre peluM vAMdarAnuM ba jherI jhADanAM phaLa khAvAnI IcchAthI bahAra Ave tyAre tyAre tenI samakSa pele dADa ugAmIne tALI pADIne tene bahAra AvatuM aTakAvavuM, ema chatAM paNa e baccuM ghaNuM capaLa hovAne lIdhe kadAca bahAra AvI jAya to tene jorathI dhamakAvavuM; tyAra pachI "ene bahAra AvavAno niSedha karela hovAne lIdhe ane tene AMbAnAM phaLa (kerIo) khAvAnI abhilASA nivRtta thatI hovAne lIdhe tenA AkhA zarIre bhegasehanA varasAdathI je zaradI thaI AvelI haze te sopAI jaze. zarIramAM garamI AvatI jaze, pachI enuM zarIra sUkuM paDeluM hovAne lIdhe tenA upara je raja-dhUDa lAgelI haze te paNa pratyeka kSaNe kharavA mAMDaze, enA zarIra para paDelA jakhamo rokAvA "mAMDaze, enAM zarIranI kSINatA dUra thatI jaze, e kALuM paDatuM aTakaze, enA zarIranI khoTI lAlAza nAza pAmaze, enA zarIra para gheLo raMga AvavA mAMDaze, zarIranI sthiratA prApta thaze ane enuM AkhuM "rUpa jovA lAyaka thaze. A pramANe thayA pachI te bacce pelA gharanA "oraDAmAM raheze te paNa tene upara jaNAvelA upadrava thaze nahi che athavA pelA upadro potAno prabhAva tenA upara jarA paNa batAvI zakaze nahi. vaLI pelA bilADA uMdara kALa vigere je vAMdarAnA baccAne "vAraMvAra upadrava karyA karatA hoya che temano sarvane tAre e apramAda "nAmanA vajadaMDa vaDe cUrecUro karI nAkho. jyAre e sarvanA cUrecUrA thaI jaze tyAre pachI pelA cokane raste e vAnarabacuM bahAra "nIkaLaze te paNa ene keInA taraphano jarA paNa bhaya raheze nahi. e vAMdarAnA baccAne upadravomAMthI bacAvavAno A upAya che." prathama caka, "vaLI meM mArA gurU mahArAjane pUchayuM "e vAMdarAnA baccAMnuM ATaluM badhuM rakSaNa karavAthI mAruM zuM kAma thaze? mane saMrakSaNanuM pariNAma. ze lAbha maLaze? te Apa jaNAvo." eTale vaLI gurUmahArAje AgaLa calAvyuM 1 apramAdaH ALasane tyAga, AtmaguNamAM cAlu ughoga. "samaya" goyama! ma kare pramAda." pramAda eTale saMsAra Asakti. 2 zaradIH jyAM tyAM rakhaDavAthI ane je te khAvAthI thAya che, tene niSedha thatAM zaradI maTe che, DokaTare zaradI thAya tyAre ArAma levAnuM ane khAvAnuM baMdha karavAnuM kahe che te dhyAnamAM levAnuM che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 upamiti bhavaprapaMca kathA. [karatAva 7. " "bhadra! tane pele zivAlaya nAmane maTha bahu pasaMda AvyuM "hatA ane tyAM javAnI tane IcchA thaI hatI, e zivAlaya maThe pahoMcavAno mukhya upAya A vAMdarAnA baccAMnuM sArI rIte rakSaNa ja karavuM e che. e vAMdarAnA baccAMne sArI rIte rakSaNa karyuM hoya to te koI paNa prakAranI aDacaNa agavaDa vagara ekadama zivAlaya "maThamAM pahoMcavAnuM prabaLa kAraNabhUta bane che; teTalA mATe bhAI! "tArI marajI je e maThamAM javAnI jarUra thai hoya te tAre A vAMdarAnA baccAnuM sArI rIte rakSaNa karavAno majabUta prayatna karavo joIe; kAraNa ke e vAMdarAnuM baccuM ghaNuM kALathI cakramAM paDI gayuM Kche ane e cakramAMthI tene bahAra lAvavuM e ghaNuM muzkela kAma che. e cakkaramAM (vamaLamAM) te kevI rIte paDI gayuM che te tuM samaja: "upara aneka prakAranA upadravo batAvavAmAM AvyA che te uMdara "bilADA vigerethI pIDA pAmate A prANI mehanI asarataLe Amra " phaLa khAvA deDiyo jAya che eTale enA zarIra para dhUDa sArI rIte "meTA pramANamAM cuMTe che ane vaLI e pANIthI bhIMjAI jAya che, "eTale enA zarIra para ghArAM paDe che, eTale vaLI pelA uMdara bi"lADA enA para vadhAre trAsa kare che, tyAra pachI e vastuo khAvA mATe uMdara bilADa vigere saMkhyA ane jeramAM vadhatA jAya che ane teo jema jema ene vadhAre pIDA kare che tema tema zAMti meLavavAnA bahetuthI bacuM AMbA tarapha doDe che, pariNAme vaLI enA para vadhAre "raja coMTe che, enAmAM bhIMjAza vadhatI jAya che ane pariNAme zarIrapara vadhAre ghArAM paDatAM jAya che ane tevI rIte e cakkaramAM paDayA pachI ene upadravo vAraMvAra vadhatA ja jAya che. AvA kharAba "vamaLamAMcakamAM paDI gayA pachI jyAM sudhI te pote ja enuM rakSaNa " nahIM kare tyAM sudhI e bAdhA pIDA vagaranuM kaI rIte thaI zake " ema nathI. eTalA mATe bhAI! ene rakSaNa karavAno je upAya meM upara jaNuM che te tAre niraMtara amalamAM mUka, niraMtara te pramANe upAya karyA karo jethI e bacce bAdhA pIDA vagaranuM thAya. vivecana-samajaNa (chaThTha muni mahArAja akalaMkane kahe che ke, "mArA gurUmahArAje je hakIkata kahI tene aMdarane bhAvArtha huM samajI gayo ane te para -i 1 ca: whirlpool, circle. pANImAM "vamaLa" thAya che, cAre tarapha goLa phare che, vahANa temAM AvI naya to AgaLa vadhI zakatuM nathI, goLa pharyA kare che.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 ] saMsArabajAra. 1745 cAra karatAM karatAM meM citavanA karI ke gurUmahArAje vArtAdvArA mane je hakIkata samajAvI te A pramANe jaNAya che:-- " rAga vigerethI upadrava pAmeluM citta iMdriyanA viSayAmAM pravarte " che, ane jyAre jyAre e viSayAmAM pravarte che tyAre tyAre ene " karmasaMcaya vadhatA jAya che ane bhAgasehanI tenI vAsanA tenI " sAthe ekarUpa thatI jAya che. e bhAgasrahanI vAsanAne laine saMsAra " saMbaMdhI saMskAro tene thAya che. te saMskAro ghArAMonI sAthe " sarakhAvavA yogya che. e saMskArane laIne rAga vigere upadrave " peAtAnuM jora vadhAre pramANamAM batAve che. UMdara bilADI jevA e " upavA dareka kSaNe vadhatA ja jAya che ane teonI asara ane " preraNA nIce citta viSayA tarapha vAraMvAra doDyuM jAya che. tene laine " e pharIvAra karma bAMdhe che, ethI cIkAza vadhAre vadhAre thAya che " ane cIkAzane pariNAme vadhAre vadhAre upadrA thAya che. AvA " prakAranuM e cakra jenuM mULa ke cheDo dekhAi zakAtA nathI temAM e . ( citta ) paDI jAya che ane temAM ene karoDo du:khA thAya che te" mAMthI te chUTI rAkatuM nathI. ene acAvavAnA upAya tarIke gurUmahA" rAje svavIrya hAthamAM apramAda nAmanA sakhta dAMDA levA jaNAvyuM, " teA pachI gurUmahArAje je apramAda karavA kahyuM che tene huM have kharA" khara anusarIza, gurUmahArAjanA upadezane barAbara amalamAM mUkIza. kAraNa ke A zarIra, saMpatti, bhAgeA ane A sagAsaMbaM"dhIe bahArathI dekhAya che te sarva svasa che, iMdrajALa che, gaMdharva " nagara che. A pramANe satbuddhipUrvaka vicAra ane nirNaya karIne te 8 khAmatanI bhAvanA vAraMvAra karyA karIza. ema karavAthI mArA cittanuM " baMdhana A saMsAranA jALAmAMthI pAchuM haThI jaze. have mArA e " cittane saMsAranI sAthe anAdi kALathI saMbaMdha hAvAne lIdhe vaLI . ' '' pAchuM e saMsAra tarapha gayA tA karaze paraMtu te hakIkata AtmAne ghaNI nukasAna karanArI che tethI prayatna karIne cittane huM tema jatAM "rokI rAkhIza ane vaLI tene zikSA ApIza ke citta ! tAre " AvI rIte bahAra nIkaLavAmAM ze lAbha che? tuM tArA potAnA kharA rUpamAM ( svarUpamAM-Atmasva"rUpamAM) sthira rahe, jethI tuM AnaMdamAM lIna thaine " rahI zake. A AkhA saMsAra che te bahAra nIkaLavA jevA che ( te cittane zikSA. * tArA bahAranA cArA jevA che) ane te saMsAra AkheA aneka | ahIM rA. e. sAsAyaTivALA mULa graMthanuM rR. 1026 zarU thAya che.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1746 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 7 "duothI bharelo che ane mokSa pitAnA svarUpamAM rahevA jevuM che ane "te ja mAtra aneka sukhothI bharapUra che. mATe sukha prApta karavAnI IcchAthI tAre bahAra nIkaLavAnI jarUra nathI; bahAra to saMsAra che ane tyAM duHkha ja che; tAre te AtmAmAM rahevuM-sthAna karavuM ane bAhya bhrama bilakula choDI devA e ja egya che. sukha to kharekharUM AtmaavasthAnamAM ja tane maLe tema che. je, AtmAmAM avasthAna karIza te tane A janmamAM paNa ghaNuM sukha maLaze ane je bahAra nIkaLIza te A bhavamAM paNa tane ghaNuM duHkha paDaze e vAta tuM barAbara lakSyamAM rAkhaje. kAraNa ke " sarva duHkhaM parAyattaM sarvamAtmavazaM sukham / "bahizca te parAdhInaM svAdhInaM sukhamAtmani // jeTale aMze paravazapaNuM hoya che, jene mATe pArakA upara "AdhAra rAkhavo paDato hoya che te sarva duHkha ja samajavuM ane jeTaluM pitAnA tAbAmAM hoya, potAne kabaje hoya te sarva sukha samajavuM. "have bahAra javuM te tAre parAdhIna che ane pitAnAmAM rahevuM te svA"dhIna che. eTalA mATe bahAra nIkaLavAmAM (parapravezamAM) duHkha che 8 ane Ama avasthAnamAM AnaMda che. vaLI te citta ! AtmAnI "bahAra rahelI koI paNa vastu tane vahAlI lAgatI hoya te te saMbaM"dhamAM tane kahevuM joIe ke te sarva vastuo nAza pAme tevI che, du:kha ApanArI che, AtmasvabhAvathI judI che ane mela kacarAthI bharelI che. te citta ! evI vastuo sArUM tuM zA mATe nakAme kaleza kare che? ane zA mATe AtmAne mUkIne AvI rIte vAraMvAra "rakhaDyA kare che? tuM vicAra karo ke AtmAnI bahAra je kaI suMdara "vastu hota te duHkhamAMthI tenuM nivAraNa karavAne rasto paNa heta; ane te citta! evo te kaI rasto hoya ema jaNAtuM nathI. bhega rUpa bhayaMkara aMgArAo jyAre tane bALatA hoya che tyAre AnaMdasvarUpa AtmAmAM tenuM nivAraNa (aTakAva) thAya che paNa tema thAya che tyAre tuM phegaTa phleza kare che; paraMtu tema na karatAM te citta ! anaMta darzana jJAna vIrya ane AnaMdathI bharelA AtmAmAM avasthAna karIne "tuM zIdhra nirAkaLa thA. A sthAna (AtmAmAM avasthAna) para kAyama rahevAthI bhaga rU5 cIkAza ochI thatI jAya che ane tethI coMTelI raja avazya kharatI jAya che emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. tyAra pachI te vicAra kara ke tArA zarIra para je bhayaMkara ghArAe paDe che te mAtra atyaMta kharAba vAsanAthI utpanna thAya che, paraMtu
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 ] saMsArabajAra. 1947 " jyAre tuM e vAsanAonI pIDAthI mukta thaiza tyAre pachI bhAgo " upara tane prema ja nahi Ave. ghArAMmAM e bhAgo piMDa jevA " thaine rahelA che ema DAhyA mANaseA kahe che. AthI jarA thoDo " vakhata te AnaMda Ape che, paraMtu te bhAgapiMDane bhAgavavAmAM " Ave che tyAre pAchI pIDA vadhArI mUke che. evI rIte e bhAgAne " bhAgavyA tyAre thoDo vakhata jarA nirAta vaLe che paNa kharAma vAsa" nAnA dhyAnane laine aMte ghAnI pIDAne e vadhAre che. have jo tArA " zarIramAMthI kharAba vAsanA nIkaLI jAya teA tArUM zarIra kAi " prakAranI mAdhApIDArahita ane niraMtara AnaMdayukta thAya ane " evI sthiti upaje te tane e bhAgAnI icchA ja thaze nahi-A * pramANe hakIkata hovAthI he citta ! ahAranA sarva bhrama cheDI daine " tArA potAnA asala svarUpamAM Asakta thai tuM esa ane AdhA " pIDA vagaranuM thai jA. " cittane e pramANe zikSA-samajaNa yogya rIte ApIne arA" ara lakSyapUrvaka enA rakSaNamAM huM tatpara thai rahIza. AvI rIte cittane " zikSA ApyA chatAM e pApI sthira na rahetAM capaLatA karaze te " ene bahAra doDatAM vAraMvAra pharI pharIne yana karIne aTakAvIza; vaLI " kaSAya nAkaSAya vigere ene upadrava karanArA che te sarvane apramAda * rUpa zastrathI vadha karI nAkhIza. jJAnanA upayogathI ane zubha dhyA" nanA sevavAthI ane e rAga vigere upadravAnA pratipakSIonA " AlaMbanathI te jaldI nAza pAmI jaze. e rAgadveSanA nAza " thaze eTale parISaha upasarga vigere bahAranA upadrA che te khAdhA " pIDA karanArA thaze nahi-te peAtAnuM jora jarA paNa batAvI " zakaze nahi. eTale pachI mArUM citta AtmArAma thai jaze, rAgAdi " upadravathI mukta thai jaze, bahAra bhaTakatuM aTakI jaze eTale me" kSane cAgya thai jaze. Ave! mArA manamAM vicAra karIne ane te " vicAra pramANe vartavAnA nirNaya karIne bhAi akalaMka ! hAla huM " pramAdanA tyAga karI sAvadhAna thaine rahuM chuM. 1 bhAge bhAgavatAM jarA sArA lAge paNa vAsanAne pariNAme Akhare jora kare eTale ulaTI vadhAre pIDA thAya che ane ghArAM vadhatAM jAya che. 2 dhyAna te dharma dhyAna ane zukla dhyAna samajavAM. AvatA prakaraNamAM te vadhArA spaSTa thaze.
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9 muM. saMsArabajAra (cAlu). bIjuM caka : / R : che. cha aa munirAje AgalA prakaraNamAM vAta karI te sarva ja sAMbhaLyA pachI akalake kahyuM "mahArAja bahu sAruM ma thayuM! Ape gurUmahArAjanAM vacano sAra bahu sArI vika rIte jANe ane gya rIte tenuM AcaraNa paNa karI Wii rahyA che. Ape je vAta karI te sAMbhaLIne mane paNa bahu pramoda thayo che. Ape jema eka cakkaranI vAta karI temAM mArA dhAravA pramANe bIjuM paNa eka cakkara jaNAya che. mArI e dhAraNa barAbara che ke nahi te ApazrI sAMbhaLe ane pachI mane te bAbatane khulAso Apaze. mArA dhAravA pramANe nIce pramANe hakIkata che." gurUmahArAje hakIkata nivedana karavAnuM kahevAthI akaleke pitAnA vicAra jaNAvyA. " "citta-mana be prakAranuM kahevAmAM AvyuM che. eka dravyamana ane bIjuM bhAvamana. emAM je dravyacitta che te kanyamana: manaparyAptivALA AtmAe grahaNa karelA mane bhAvamana. "vargaNanA pugaLa svarUpa che. cha paryAptimAM chaThThI "manaparyApti che, tenAvaDe mane vargaNuM grahaNa karI zakAya che tene dravyamana kahevAmAM Ave che. e dravyamanamAM jyAre " jIva-AtmA joDAya tyAre tene ( AtmAne ) bhAvamana kahevAmAM "Ave che. A bhAvamana kAmaNu zarIramAM rahe che ane tethI tene juduM 1 prakaraNa 8 muM ane 9 muM sAthe ja vAMcavAnuM che, vadhAre laMbANa thavAthI tene be vibhAgamAM vaheMcI nAMkhyuM che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8]. saMsArabajAra (cAlu). 174 kahevAmAM Ave che. A pramANe hovAthI bhAvamana te niyamasara "jIva ja che, paNa jIva cittarUpa hoya ke na paNa hoya. dAkhalA tarIke "kevaLIo bhAvacitta vagaranA hoya che. keIne manathI uttara devAmAM teo dravyamanano upayoga kare che, paraMtu kevaLajJAna thayeluM hovAthI temane bhAvamananI apekSA rahetI nathI, eTale kevaLajJAnIne dravya"mana hoya che paNa bhAvamana hotuM nathI. jyAre A prANI rAgadveSa "vigerenI sAthe joDAyelo hoya che tyAre mithyAjJAnane pariNume tene "ulaTA nirNaya (viparyAsa) thAya che ane pariNAme te duHkha ApanArI vastumAM sukha meLavavAnI buddhithI paDe che. rAgadveSa vigerethI ene sAco nirNaya thatuM nathI, vAstavika sukha ane duHkha kyAM che tene "nirNaya mithyAjJAna tene thavA detuM nathI. kheTI pravRtti thayA pachI enA sehanA taMtuo karmanAM paramANuone kheMcI lAve che, e karmanAM paramANuothI janmAMtarano AraMbha kare che; vaLI e janmAM"taramAM prANI pAcho mithyAjJAna viSayasa vigeremAM paDe che ane rAgAdinI saMtatine vadhAre che. rAgAdi saMtatithI viSayAkAMkSA thAya che, "viSayAkAMkSAthI sehataMtuo janme che, sehataMtuothI karmonuM grahaNa thAya che ane karmagrahaNathI pAcho janma thAya che; vaLI tyAM vipayaMsa thAya che-evI rIte upara je kama jaNAvyuM te cAlyA ja "kare che. AthI jyAM sudhI khoTA nirNaye (viparyAso )nI zreNI cA"latI hoya che tyAM sudhI saMsAra rakhaDapaTTInI zreNI cAlyA ja kare che. bhagavan! meM ApanI pAse A bIjA cakranI vAta karI saMbhaLAvI e vAta barAbara che ke nahi te Apa mane kRpA karIne kaho." muni mahArAje javAba ApatAM jaNAvyuM "te je vAta karI te barAbara che emAM jarA paNa saMzaya jevuM nathI. viSaya sa "tArA jevA khoTI vAta samaje e kema bane? va je na. "uparanI vAtathI meM paNa jANyuM ane gurUmahArAje paNa tenuM samarthana karyuM ke e khoTA nirNaya (viparyAso)nuM je cakra che te ja nahi pasaMda karavA yogya bhavacakranuM kAraNa che. A pramANe hakIkata hovAthI sAcI khoTI bAbatano satya "viveka karanAra prANIe viparyAsa (khoTA nirNa) ne banatA prayAse " tajI devA, ane eka vAra nAza thaze eTale cakanI bIjI bAbato ApoApa mULathI ja nAza pAmI jaze. vipasane choDI devA e "kharekhara viveka che, e kharekharUM tattvajJAna che ane e Asava 1 AvaH je dvArA karmo Ave te paranALane Asrava kahe che. 27.
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1750 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 vagarane dharma che. je apramAdI prANI evA khoTA nirNayo (vipa ryAsa) cheDI de che ane sAce jANakAra bane che tene pitAnA mane"vikAranuM jALuM pitAthI taddana alaga lAge che. eka vakhata manane " e jAdaM jAe che ane potAnI jAtane ( AtmAne ) tenAthI bhinna " jue che eTale AtmA ene niraMtara AnaMdamaya lAge che; pachI ene " duHkha upara dveSa thato nathI, sukha meLavavA mATe IcchA thatI nathI.' AvI rIte manathI te alaga thatAM-mana uparathI tenI Asakti dUra thatAM indriyonA viSe upara tene eha thato nathI ane ekavAra eha (cIkAza) gayo eTale karmaparamANuno saMcaya thate ekadama aTakI jAya che; AvI rIte e niHspRha thavAthI ane ene (saMsAra) "bIjane nAza thayela hovAthI e mukta jIvonI mAphaka bhavAMtarane AraMbha karato nathI ane tethI enuM bhavacakra pharatuM baMdha thAya che. "e pramANe hakIkata hovAthI upara be prakAranI vAta kahI te tArA lakSyamAM AvI gaI jaNAya che. eka te cakrajJAnanuM "karmabaMdhana ane bIjuM tenAthI vistaratuM saMsAracaka. pariNAma. "e banne kevI rIte pravarte che ane kevI rIte nivarti che te saMbaMdhI satya hakIkata jANe te pachI saMsArane vadhAranAra zarIra upara, dhana upara, ke idrinA bhego upara athavA te "bIjA keI paNa padArtha upara kadi paNa rAga kema kare? je prANIne "sAMsArika padArtho upara cittanI Asakti thAya, jene temAM AnaMda ane sukha lAge teNe haju sudhI banne cakro (saMsAracaka ane "viparyA caka) kharekhara tattvathI jANyAM nathI ema samajavuM. enuM "kAraNa e che ke jJAna ane kriyAne yoga thAya tyAre ja kharekhara phaLanI prApti thAya che, te sivAya bIjA koI prakAre thaI zakatI "nathI. sAdhya artha zuM che te barAbara jANIne (jJAna) jyAre te bAbatamAM sabhya prakAre pravRtti (kiyA) karajJAnakriyA. "vAmAM Ave tyAre te sAthe prApta karI zakAya che. "mahAmati mahAtmA vastusvarUpane e ja AkAramAM 1 sarakhA-mAna apamAna sahu sama gaNe, sama gaNe turNa maNi bhAva; ane mukti saMsAra bahu sama gaNe re vigere. ane kharo khyAla ApatAM AnaMdadhana kahe che ke ApaNe AtamabhAva je, eka cetanAdhAra, avara savI sAtha saMjogathI, eha nija parikara dhArare, 2 A vibhAga khAsa manana karavA yogya che,
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] saMsArabajAra (cAlu). 1751 "batAvI gayA che.' pravRtti sAtha0 grzupa, DamarI sAdhya "prAptino upAya samyaga prakAre temAM pravRtti karavI te ja che ane "je evI rIte sAdhyanI prApti thatI na hoya te e upAyanuM upAya "paNuM ja rahetuM nathI. jyAM asAdhyano AraMbha che (sAdhyane AraMbha "nathI) tyAM samyak jJAna nathI ane jyAM sabhya jJAna nathI tyAM " sAdhyano AraMbha nathI. AvI rIte sAdhya ane samyagRjJAnane para"spara a nyAzraya saMbaMdha che, teTalA mATe AgamanA jJAnavALI je kriyA kare che te ja kharI kriyA kahI zakAya che ane je yogya "kriyAmAM svazakti anusAra udyama kare che te ja Agamane jANakAra "kahI zakAya che. ciMtAmaNi ratanuM je prANu barAbara svarUpa jANato hoya ane tenI prAptinA aneka prakAranA upAyo vidyamAna hoya che ane pote drAridghAvasthAthI pIDAtA hoya to te ciMtAmaNi rata meLa"vavAno mArga choDI anya mArgamAM pravRtti na ja kare. mATe je sAthI ulaTI rIte pravRtti kare te kharekhara vastuno jANakAra ja na hovo joIe, je bhamara mAlatInA phulanI gaMdha jANato-sama"jato hoya te ghAsa ke darbha upara besavAnI kadi pravRtti kare ja nahi. "AvI rIte saMsArane abhAva thatAM prANI mukti pAmI jAya che AvI aneka vAto che te saghaLIthI saryuM. mAtra mArA kahevAnI mata"laba e che ke te je bIjA cakra mATe vAta karI te taddana barAbara che. mArA gurUmahArAje A sarva vAtane pariNAme mane kahyuM hatuM ke pelA vAMdarAnA baccAMnuM bahu sArI rIte Akho vakhata jatana "karavuM ane e kArya mArA khAsa kartavya tarIke temaNe mane jaNAvyuM hatuM." maThaprAptinA upAya, cha lezyAonuM svarUpa, dAdara-tenAM pagathI akaleke munirAjane pUchayuM "tyAre mahArAja! e vAnarane zivAlaya maThamAM kevI rIte laI javo-tenA upAya zA zA che te saMbaMdhI ApazrIne gurUmahArAje je kahyuM hoya te sarva mane jaNAve. chaThThAmunirAje e savAlano javAba ApatAM kahyuM - 1 mahAmatiH A nAma zrI umAsvAti vAcakane apAya che. teozrI kahe che ke pAkisAnyA mokSa upara mULamAM lakhela sUtra paNa teozrInuM ja che. sthaLa maLI za nathI.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1752 upamiti bhavaprapaMca kathA. [praratAva 7 "bhadra! e upara tane garbhagRha batAvavAmAM AvyuM hatuM temAM * cha nokara jAtanI strIo vase che, teonuM sAmAnya nAma (oLakha) "lezyA tarIke jANItuM thayeluM che ane pratyekanAM nAma anukrame kRSNa, "nIla, kapota, tijasI, padma ane zukala che. e ja garbhagRhamAM teo utpanna thAya che, tenI ja dolatathI e uchare che, vadhe che ane te sthAnanI ja puSTi karanArI paNa thAya che. e cha strIo paikI pratha"manI strI ghaNIja kara che, bIjI strI prathamanI strI karatAM kAMIka "ochI kUra che, trIjI tethI paNa sahaja ochI krUra che, paNa traNe svarUpe krUra che, aneka prakAranA seMkaDe anarthonuM kAraNa che, pelA vAnarAnA baccAnI to kharekharI duzamana che, e garbhagRhamAM aneka ja prakArano azubha kacaro ekaTho thavAmAM kAraNabhUta che, tene paNa A 8 aneka da:khathI bharelA bajAramAM dhAraNa karI rAkhanAra che ane maThagamananuM nivAraNa karanAra che-temAM aDacaNa karanAra che. bAkInI traNe strIo che te anukrame zuddha che, vadhAre zuddha che ane ati "vizuddha che, traNenuM svarUpa ja zuddha che, aneka prakAranA AhAde pragaTa karavAnuM kAraNa thAya che, pelA vAnarAnA baccAnI kharekharI madada "karanArI vheno jevI che, pelA garbhagRhamAM zuddhinI vRddhi thavAmAM hetu bhUta che, aneka prakAranI asAratAnI paraMparAthI bharapUra A bajAramAMthI tene bahAra kADhI lAvanAra che ane maThagamananA kAmamAM ghaNI anukULatA karI ApanArI che. e cha e strIoe pelA 1 garbhagraha kSa pazama nAme juo pR. 1738. 2 citta ane zyA: A viSaya ghaNo vicAravA yogya che ane TUMkAmAM kahIe te jamadaSTie mAnasazAstra (Psychology) kevI rIte batAvavAmAM AvyuM che te sarva bAbate atra vicAravA yogya jaNAya che. mana ane adhyavasAyane kevA prakArane saMbaMdha che, AtmA ane manane zuM saMbaMdha che, adhyavasAya ane vicAramAM zuM taphAvata che ane mana ane tene kevo saMbaMdha che-A sarva praznone nirNaya AvI TuMkI neTamAM te thaI zake nahi paNa sahaja khyAla A5vA prayatna karyo che te vicAraze. navIna ane prAcIna abhyAsa zailI sAthe karyo hoya to ja A viSayano ullekha thaI zake tema che tethI A agatyanA viSaya para kei suMdara lekha abhyAsa karIne vistArathI lakhaze evI prArthanA che. AtmA jAte sphaTika ratra jevo nirmaLa che, pAradarzaka che, mela vagarane che, uccagAmI svabhAvavALe che. sphaTika rana jyAre bIjA padArthanA saMbaMdhamAM Ave tyAre tenA jUdA jUdA raMga dekhAya che. sphaTikanI pachavADe pILo padArtha dharavAmAM Ave to te pILuM dekhAya che, lAla dharavAmAM Ave te te lAla dekhAya che, chatAM jAte te [cAla,
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9]. saMsArabajAra (cAlu). 1753 che garbhagRhamAM upara caDhavA mATe potAnI zaktinA jorathI pariNAma nAmano eka dAdara banAve che. vaLI e ja che strIoe eka pachI "eka pagathI paNa e dAdarApara caDhavA mATe banAvyAM che, e paga nirmaLa pAradarzaka ja hoya che ane rahe che te pramANe AtmA jyAre mana vacana ke kAyAnA saMbaMdhamAM Ave tyAre tenA judA jUdA raMga dekhAya che te AtmAnA pariNAmone leyA kahevAmAM Ave che. manamAM vicAra Ave che te amuka AkAra dhAraNa kare che. vicAro paugalika che, mane vargaNAnAM rUpo che; mana mAtra paMcendriyane ja hoya che, te sivAyanA chAne dravya mana hotuM nathI ane paMcaMdriyamAM paNa asaMsI chone dravya mana hetuM nathI. sarva AtmAone je jUdA jUdA vyakta khyAla thAya tene adhyavasAya kahevAmAM Ave che. adhyavasAyane ane mananA vicArone kevA prakArano saMbaMdha che te khAsa vicAravA yogya che. AtmAne je adhyavasAye thAya che te saMjJI paMcedriyane manadvArA jaNAya che ane tyAM manevargaNAne je AkAra maLe te vicAra tarIke vyakta thAya che. AthI saMjJI paMcaMdriyanA adhyavasAya ane vicAre che ke tadana judA che chatAM vyakta rUpe temAM khAsa jANavA je taphAvata paDato nathI. A hakIkata spaSTa karavA prathama jJAna kevI rIte thAya che te jarA joI laIe. paMcaMdriya jIvone jJAna prApta karavAnA-jANavAnA che dvArobArIo che; pAMca iMdriya ane mana. zarIra sAthe kAMi athaDAtAM, jIbha sAthe svAda thatAM, nAkamAM gaMdha AvatAM, cakSuthI dekhAtAM, kAnathI saMbhaLAtAM athavA manamAM tarka thatAM A kAMIka che" evuM jJAna thAya che ane jaina paribhASAmAM "vyaMjanAvagraha' kahe che, navIna nyAya (logic)nA perception zabda sAthe enI sarakhAmaNI thaI zake, je ke perception baeNrjanAvagrahathI kAMika jADuM che ane arthavagraha'nI kaTimAM keTaleka aMze jAya che. AvI rIte " A kAMIka che" evuM jJAna thayA pachI amuka jAti (genus) nuM e che ema sahaja khyAla thAya che ene arthAvagraha' kahevAmAM Ave che. atyaMta avyakta bedhane vyaMjanAvagraha kahevAmAM Ave che. koI sthAnake ene "nirAkAra bodha" paNa kahevAmAM Ave che. vyaMjanAvagrahane aMge eTaluM khAsa jANavA jevuM che ke emAM cAra idriya sAthe vastune saMbaMdha thAya che paNa AMkha ane manane vastunA saMbaMdhanI jarUra rahetI nathI. dAkhalA tarIke sparzadriyane vastunuM jJAna jyAre te vastu iMdriya sAthe saMbaMdhamAM Ave tyAre ja thAya che, tevI ja rIte rasa dhrANa ane zrotranuM samajavuM, paNa AMkhane dekhavA mATe vastu sudhI javuM paDatuM nathI, e to dUrathI paNa dekhI zake che, tevI ja rIte manane amuka vastune AkAra spaSTa karavA mATe tenA saMnnikarSamAM AvavuM paDatuM nathI. AvI rIte ghaNAja thoDA vakhatamAM vastunI jAti jaNAya che ( ene samaya mAtra eka samayano che). tyAra pachI vyavacheda rUpe enI specie vyaktitva samajAya che. enI vyaktatA zodhavI ene "hA" kahevAmAM Ave che. ene logic mAM conception kahe che. enI vyaktitAne nirNaya "A te ja che ema dhAravuM tene "avAya" kahevAmAM Ave che ane anya kAMi nathI paNa te ja che e nirNaya dhArI rAkhavo [ cAlu
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1754 upamiti bhavaprapaMcA krayA. prastAva cha " thI kramasara che, dareka strIe asaMkhya asaMkhya anAvyAM che ane " saravALe paNu (kule paNa) asaMkhya che ane adhyavasAyasthAna tene 'dhAraNA' kahevAmAM Ave che. leAjIkamAM A chevaTane nirNaya knowledge kahevAya che. jyAre vartamAna nyAyakArA logicians jJAnaprAptinA traNa vibhAga pADe cheH conception, perception & knowledge tyAre jaina mAnasa zAsrIoe vizeSa prathAraNa karIne vyaMjanAvagraha, ardhAMvigraha, IDA, avAya ane dhAraNA ema pAMca vibhAga pADyA che. AvI rIte saMjJI paMceMdriya prANIne iMdriya ane manadvArA je jJAna thAya tene vicAra-nirNaya kahevAmAM Ave che. AMtara jJAna mATe pAMca iMdriyadvArA che ane te dvArA jJAna thAya che. manapara enI chApa paDe che. enA anya vyava do thAya che ane nirNaya thAya che. mana paulika hAine vastunA vicArane AkAra kare che ane te AkAra dvArA jJAna thAya che. A khAgha padArthanA jJAnane aMge vAta thaI. AtmAne pUrvaanubhUta athavA karmavargaNAnI asara anusAra adhyavasAya' thAya che. Instinctive knowledge sahaja jJAnane AmAM samAveza thAyache. smRti anubhava e sarvane samAveza dhAraNAmAM thAya che. mananA vicAraza AtmAmAM sthita thAya che ane tyAM rUpa ane AkAra dhAraNa kare tene lezyA kahevAmAM Ave che. paMceMdriya saMjJI thavAnA mananeA vyApAra ane AtmAnA adhyava sAyA vaccenA taphAvata samajavA ghaNA murakela paDe che. mana paulika che ane tyAM AkAra thAya che. pUrvakALanI smRtithI athavA iMdriyAnI madada vagara Adha jJAna thAya tene mArA vicAra pramANe 'adhyavasAya ' AtmajJAnamAM mUkavuM joie. AtmA jyAre manayeAgamAM vacanayeAgamAM athavA kAyayeAgamAM pravarte te vakhate tenA adhyavasAye| je rUpa le-je pariNAma pAme tene lezyA kahevAmAM Ave che, jyAM traNamAMthI kAI paNa yAga hAya che, tyAM lezyA hrAya che, jyAM yAga na hrAya tyAM kezyA hAtI nathI. . have ahIM savAla e utpanna thAya che ke kaSAya ane lezyAmAM taphAvata kevA prakArane rahe che. kAi paNa karmanA baMdha paDe te vakhate tenI cAra bAbata mukarara thAya cheH prakRti, sthiti, rasa ane pradeza. prakRtibaMdha eTale e karmanA svabhAva kevA che, sthitibaMdha eTale keTalA vakhata sudhI ane kayAre phaLa pAmanAra che, rasabaMdha eTale e karmanI gADhatA keTalI che, cIkAza keTalI che ane pradezabaMdha eTale e karma keTalA pradeza-paramANuonuM baneluM che. eka dAkhaleA laieH zAtA vedanIya karma bAMdhyuM te cAtA ApavI e prakRti thai, keTalA vakhata sudhI zAtA ApavI ane zAtA ApavAnuM kAma kayAre zarU karavuM e tenI sthiti, e zAtAmAM vize SatA alpatA keTalI raheze te rasa ane te karma pAte keTalA paramANunuM baneluM che te pradeza. AmAM sthiti ane rasabaMdhamAM sahAya kaSAyA ' kare che. krodha mAna mAyA ane leAla jeTalA savizeSapaNe heAya teTalA baMdha AkarA ane lAMbA kALa sudhI phaLa ApanArA paDe che. lezyA pradezabaMdhane sahAya kare che. kyAye ane lezyA kAi vAra aMdara aMdara eka bIjAmAM eTalA badhA kuMcavAI jAya che ke sa[ thAya.
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9]. saMsArabajAra (cAlu). 1755 "nAmathI jANItAM thayelAM che. temAM prathamanI strI (kaNa lezyA) e hAya karanAra tarIke leNyA paNa lAge che ane tethI koI AcAryo lezyAne rasabaMdhamAM sahAya karanAra gaNe che paNa te upacAra mAtrathI ja samajavAnuM che. mukhyatAe rasabaMdhane nirNaya kaSAyapara ja thAya che. jevI rIte koI mANasa dArU pIe te tenuM jJAna avarAya che, te ghelo banI jAya che, pracaMDa davA khAya to tenI idri baherI thAya che, kalorophorma ApavAthI jema jJAnendriye bAhya jJAnanA dvAro baMdha karI de che tevI rIte lezyA AtmAnA sphaTikavAra paDade nAkhI navAM navAM rUpo Ape che. AtmA jAte zuddha sphaTika je nirmaLa ane pAradarzaka che paNa lezyA tenI sAthe Ave tyAre tene judAM judAM rUpa Ape che, navA navA raMganA AkAra dhAraNa karAve che, tenA sphaTikatvane jUdA rUpamAM batAve che. sphaTika ratranI pachavADe je raMganuM dravya dharavAmAM Ave te raMga dekhAya che te pramANe AtmAnuM vyaktarUpa navA navA raMga dhAraNa kare che te leyAnA saMbaMdhathI thAya che. (yAda rahevuM joIe ke e bAhya sahAyaka lezyA dravya AtmAnA sphaTikatvamAM praveza karatuM nathI, AtmAnA raMgane badalatuM nathI, paNa bahAranI najare AtmAne anya raMge batAve che). vezyAnA cha prakAra che: kaNa, nIla, kApata, teje, padma ane zukala. kRSNa lezyAno varNa madha ke - jaNa jevo taddana kALo hoya che, nIla lesyAno varNa popaTa athavA bapaiyAnA pIMchA jevo athavA moranI Doka jevo balu (blue) hoya che, kApota lezyAne varNa rIMgaNAnA phUla jevo rAto (adulterated red) hoya che, tene lazyAno varNa prabhAtanA sUrya athavA saMdhyAnA raMga jevo lAla (pure red) hoya che, pama lezyAne varNa kareNanA phUla jevo athavA senAnA raMga jevo pILo hoya che, zukala lezyAne varNa gAyanA dUdha jevo athavA samudranA phINa jevo sapheta hoya che. prathamanI traNa lesthA azuddha che, bAkInI traNa leNyA zuddha che, chatAM AtmAnA sphaTikapaNAne to AvaraNa karanArI ja che paNa kharAba AkAramAM batAvanArI nathI. AvIja rIte lezyAnA rasa gaMdha ane sparza paNa batAvavAmAM AvyA che. kRSNa lezyAno rasa kaDavI tuMbaDI athavA lIMbaDAnA rasa jevo che, nIla vezyAne rasa pI5ra A6 athavA maracAnA rasa je che, kApota lezyAne rasa AmaLA athavA kaNasanA rasa je che, tene lazyAne rasa kerInA rasa je che, padma lezyAno rasa dharAkha khajUra athavA mahuDAnA Asava (dArU) jevo che ane zukala lezyAne rasa sAkara goLa khAMDa ke zeraDInA rasa jevo madhura che. pahelI traNe lezyAo ghaNI durgadhavALI ane malIna che ane tene sparza kaMDo ane lakhe che, bAkInI traNe lezyAo sugaMdhavALI ane nirmaLa che ane tene spara snigdha ane garama che. lezyAne aMge prANInA kevAM pariNAma thAya che te batAvavA zAstrakAre jaMba vRkSanuM dAnta ApyuM che. cha mitro jaMgalamAM gayA, bhukhyA thayA, sAme jaMbunuM jhADa joyuM, prathama mANase kahyuM ke A AkhA jhADane ukheDI nAkhe eTale mahenata [ cAlu
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1756 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 kALA raMganAM asaMkhya pagathI banAvyAM che,' evI rIte bIjI strI (nIlezyA) e nIla (blue) raMganAM asaMkhya pagathI banAvyAM che, trIjI strI (kApata leyA)e kabUtara jevA pariNAma dAdara. "raMganAM asaMkhya pagathI banAvyAM che, cothI strI adhyavasAya para "(teje legyA)e tejathI jhaLakatAM asaMkhya paga thI banAvyAM che, pAMcamI strI (padma lezyA)e "ghaLA kamaLanI chAyAvALAM asaMkhya pagathI banAvyAM che, chaThThI vagara phaLa khavAya, bIjAe kahyuM ke vRkSa pADavAnuM koI kAraNa nathI, DALIo pADIe to ThIka che, trIjAe nAnI nAnI DALIo pADavA kahyuM, cothAe jAMbuvALA gucchAo pADavA kahyuM, pAMcamAM e jAMbune ja pADavA kahyuM ane chaThThAe jamIna para paDelAM naMbu che te vINI khAIne saMtoSa pAmavA kahyuM. AvI rIte che vezyAvALAnA pariNAmo hoya che. A saMbaMdhamAM dhADa pADavA gayelA cha mANasenuM bIjuM dRSTAnta Apela che te A pramANe gAmamAM pesatAM prathame kahyuM ke sAme mANasa ke Dhere Ave tene mAravuM, bIjAe kahyuM ke mAtra mANasane ja mAravAM, Dhorane zAmATe mAravA? trIjAe kahyuM strIne na mAravI, mAtra purUSane ja mAravA; cothAe kahyuM hathiyAravALo purUSa hoya tene mAravo, pAMcamAe kahyuM ke hathiyAravALAmAM paNa sAme thato hoya tene ja mAro, nAsato hoya tene zAmATe mAra? chAe kahyuM pa2dravya haravuM e ja pApa che to pachI vaLI khUna karavAnuM vadhAre pApa zAmATe karavuM ? mAtra dhana levuM, koIne mAravA nahi. A banne dAkhalAothI pratyeka vezyAvALAnI anukrame pariyuti kevA prakAranI hoya che te jaNAI Avaze. e dareka daSTAnto anukrame kRSNathI zukla lesthAna che. AgaLa vadhatAM pariNAma vadhAre suMdara banatA jAya che te e dAkhalAothI jaNAI Ave che. lezyA sarva jIvone hoya che, vizeSa vikAsa thAya tema te ucca prakAranI prApta thatI jAya che, mana na hoya tevA jIvone paNa lezyA hoya che, tenA saMyogathI AtmAnA je rU5nA adhyavasAya vyakta thAya-je pariNati thAya tene te batAve che, citra che ane sArA athavA kharAba AkArane dhAraNa karAve che. e kaSAyane udIpana kare che paNa jAte kaSAya rUpa nathI, karmanA udaya pramANe adhyavasAyane rUpa Ape che chatAM jAte karmano rasa nathI. adhyavasAyane vyakta karanAra lezyAnA svarUpa mATe vizeSa graMtha (pannavaNuM leNyAdvAra vigere) vAMcavA yogya che. 1 pariNAma ane adhyavasAyathAna AtmAnI pariNatine pariNAma kahevAmAM Ave che. enA adhyavasAyasthAna asaMkhya che. pariNAma ane adhyavasAya mATe uparanI noTathI khulAse thaI jAya che. aMdarathI je jJAna thAya ane taraMge uThe tene adhyavasAya kahevAya che. manadvArA to bAhya jJAna AkArapUrvaka thAya che, adhyavasAyane AkAra hoto nathI ane mananA vicAra to mAtra saMjJI pacaMdriyane hoya che tyAre adhyavasAya sarva jIvone hoya che,
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9 ] saMsArabajAra (cAlu). 1757 "strI(zukala lezyA)e vizuddha sphaTika jevA nirmaLa raMganA saMketa asaMkhya pagathI banAvyAM che. peluM vAMdarAnuM baccuM jyAM sudhI prathamanI traNa strIoe banAvelAM pagathIo para rahetuM ke pharatuM hoya che tyAM "sudhI te uchaLI uchaLIne gekho tarapha doDe che, tyAMthI AMbAonAM jhApara phalega mAre che ane jamIna para paDI AkhA zarIre raja lagADe che ane dhULamAM ragadoLAya che; tyAM cIkAzanAM biMduo vaDe bhedAya che, "herAna thAya che; tyAra pachI enA zarI252 seMkaDe ghArao paDe che "eTale pachI pelA uMdara bIlADAM bhuMDa varU vigerethI vadhAre vadhAre trAsa "pAme che; ene pariNAme kaI vakhata e taddana nAza pAmI gayela hoya "evuM lAge che, kaI vakhata mUcha pAmI gayela hoya evuM lAge che, keI "vakhata bhayaMkara AkAra dhAraNa kare che ane evI rIte Akho vakhata saMtapta sthiti( high excitement )mAM rahe che. A vAnarAnuM baccuM "tane paNa e sthitimAM ghaNI duHkhaparaMparAnuM kAraNa bane che. eTalA mATe tAre e vAnarAnA baccAMne e traNa strIoe banAvelAM dAdaranAM pagathIAmAMthI chUTuM pADavuM ane uparanAM sArAM pagathI che te para caDhAvI devuM. ethI strIe banAvelAM dAdarAnAM pagathI para e vAnarAnuM banyuM caDhavA mAMDaze tyAre dareka kSaNe e vAnarAnA baccAMnA "saMtApo ochA thatA jaze, pelA upadrava karanArA uMdara bilADI vi"gere ochA thaI jaze ane ene AMbAnAM phaLo khAvAnI IcchA jarA jarA ochI thatI jaze. tyAra pachI madhanA saMbaMdhathI thayelI "zaradI ochI thatI jaze ane zarIra parathI ja kharI paDatI jaze "eTale ene kAMIka mukha thaze ane e pote paNa tejavAnuM svarUpavAnuM "thaze. tyAra pachI pAMcamI strIe banAvelAM pagathI upara tAre ene caDhAvavuM. tyAM caDhatAM ene saMtApe vadhAre ochA thatA jaze, pAtaLA paDatA jaze, upadrava ghaNuM AchA thatA jaze, apathya ke kerI khAvAnI " IchA ochI ochI thatI jaze, zarIra sUkuM paDatuM jaze ane enA upara lAgele dhULane kacare ghaNo ghaNo kharate jaze, paDate jaze. * tyAra pachI e vAnarAnA baccAMnA zarIre paDelA ghA jarA jarA rUjhAtA jaze, e mahA AnaMda pAmatuM jaze, gheLApaNuM dhAraNa karatuM "jaze, (anuM) zarIra taMdurastImAM vadhatuM jaze ane e jAte vizALa - 1 idri. 2 AMbA nathI paNa e viSakSe che. vAMdarAe ene AMbA mAnyAM che. juo pR. 1740-1. bAkInA sarva zabdono khulAso paNa e ja pRSTha para thaI gayo che. 38
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1758 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva cha tr 8 thaze, tyAra pachI tAre e vAnarAnA baccAMne chaThThI srI( zukla lezyA )e banAvelAM pagathIAM upara caDhAvavuM. jyAre e te " pagathIApara caDhaze tyAre enI duHkha bhAgavavAnI sthiti atyaMta " narama paDI jaze, ene thatAM upavA laya pAmI jaze, ene kerI " khAvAnI icchA taddana nahi jevI thai jaze, dhULa ane kacarAmAM " ALeATavAnI enI icchA taddana tUTI jaze ane madhanA rasathI tha celI bhInAza ane zaradI taddana sAzAi jaze. enuM zarIra vadhAre " sUkuM paDI gayeluM heAvAthI emAMnI ghaNI dhULa ane kacarA marI jaze, " prAMte taddana dhULa ane kacarAthI zarIra sApha thai jaze, ene nir " tara AhlAda thaze. ane taddana nirmaLa sphaTika jevI zuddhatA tenI " jaNAi Avaze. 9 pAchaLanI traNa strIoe banAvelAM pagathIe caDhatAM caDhatAM ene " dharmadhyAnarUpa maMda maMda pavana lAgaze; e pavana " sukhakArI hAvAthI maMda maMda cAle che, saMtApane dUra " karanAre hAvAthI zItaLa che ane sAcA guNe " rUpa kamaLavananAM puSpAnA parAgane dhAraNa karanAro " hAvAthI sugaMdhI che. e pavanane saMbaMdha thavAthI e baccAne satata " pramAda thatA jaNAze. have nIce rahelA udara khilADA bhuMDa Dukkara " vIMchI kAkiDA DheDhagarALI vigerethI ati udvega pAmela hoya tema " prathamanI traNe strIoe racelA ghaNA aMdhakAramaya mArgane paNa " cheDI daine pachavADenI traNe strIoe racelA nirbhaya ane sarvadA " prakAzIta rahetAM pagathIAne mArge chUpAi raheluM eka vAnarAnuM moDhuM dharmadhyAna 5 1 na. 1 A dareke dareka zabda lakSyamAM levA jeveA che. zuddha lezyA prApta thatAM mana vizALa thatuM jAya che, taMdurasta thatuM jAya che e khAsa lakSyamAM rAkhavuM. jenAM manamAM vizALatA nathI te kaMi lezyAmAM che te A uparathI samajI zakAro. 2 AnuM nAma karmanirjarA kahevAya che. 3 dharmadhyAna ane zukaladhyAnanA sAmAnya phruTa svarUpa mATe jIe jai 6. yoga pR. 144 thI Akhara sudhI (pra. A.). 4 pavana traNa guNavALA hAya te te sArA lAge cheH maMda, zItaLa ane sugaMdhI, josavALA garama athavA durgaMdhI pavana sArA lAgatA nathI. A dharmadhyAna pavana sukha karanAra heAvAthI maMda lAge che, saMtApane dUra karanAra heAvAthI zItaLa lAge che ane guNeAnI suvAsa Ape che tethI sugaMdhI lAge che. traNe vizeSaNA kharAkhara ceAgyuM che.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8]. saMsArabajAra (cAlu). 15 luM che je pelA vAMdarAnA baccAnuM saMbaMdhI thAya che. e ToLAmAM "vi "zuddha dharma" nAmano eka meTe vAMdare tene AgesaMbaMdhI vAna- "vAna che, prazama dama saMtoSa saMyama sabodha vigere jenuM yUtha. "tene parivAra che, vaLI dhRti, zraddhA, sukhaprApti, vi "vidiSA ( jANavAnI IcchA-jijJAsA), niHspRhatA. "vigere suMdara vAMdarIo te TeLAmAM hoya che ane dhairya, vIrya, audArya, "gAMbhIrya (gaMbhIratA), zaoNDIrya ( garva-pride), jJAna, darzana, tapa, satya, vairAgya, akiMcanya (niSparigrahapaNuM ), mArdava (mAna tyAga, nirmAnI"paNuM), Arjava (saraLatA-bhAyAtyAga), brahmacarya, zauca (pavitrapaNuM ) "vigere bIjA nAnAM vAMdarAnA baccAM te ToLAmAM hoya che. jyAre e vAMdarAnuM baccuM pelI pachavADenI traNa strIoe banAvelAM pagathIApara caDhavA mAMDe che tyAre pelo mahAvAnara vAMdarI ane vAMdarAnA "e baccAomAMnA keI kaI kaI kaI jagyAe kavacit pragaTa thAya che te sarva pilA vAnaranA TeLAmAMthI hoya che. tAruM je vAMdarAnA "baccAMnuM rUpa che tene e sarva (mahAvAnara-tene parivAra-vAMdarIo ane vAMdarAnA baccAMo) zarIrarUpa che, jIvanabhUta che, sarvasva che, ane "kharuM sAcuM hita karanAra che; vaLI e vAMdarAnuM ToLuM svarUpamAM sthira "hoya che. sUryanA jevuM tejasvI prakAzamAna hoya che, potAnA darzanIya "varNathI jagatane AhAda karAvanAra hoya che, pelA gokhalAnI bArI ene nAke AvI rahelAM viSayavRkSe jene AMbAnA jhADa jevAM suMdara "kalpavAmAM AvelAM hoya che tenA tarapha te IcachA abhilASA vagaranuM "hAya che ane arthanicaya saMpattirU5 phaLa phUla raja ane kacarAmAM "ALoTavAnI spRhA vagaranuM hoya che. AvuM majAnuM vAMdarAnuM ToLuM tyAM kaI kaI judI judI jagyAe judAM judAM pagathIo para mAlUma paDe che. A pitAnA khAsa saMbaMdhI ane hita karanAra vAMdarAnA TeLAne e prakAzamAna navIna uparanA mArgamAM maLatAM tAruM "vAMdarAnuM baccuM (35) ghaNuM AnaMdamAM AvI jaze ane atyaMta hapaimAM AvI upara uparane pagathiye caDhatuM jaze ane chevaTe e chaThThI nArI(zukala leyA)e banAvelA mArga sudhI pahoMcI jaze. tyAM "e vAMdarAnuM keLuM zukaladhyAna nAmanA gorUcaMdananA rasanuM ThaMDuM vile ja pana e vAnaranA acAne Akhe zarIre karaze. zukladhyAna "e chaThThI strIe banAvelA ati suMdara mArga para vi le 5 na. "caDhatAM caDhatAM jyAre adhe raste e bacuM AvI "pahoMcaze tyAre gADha AnaMdamAM garakAva thaI jaze.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1760 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 7 tyAra pachI e uparanAM pagathI upara caDhavA asamartha thaze. e vAMdarAnuM baccuM tAruM jIvana hovAthI aMtara dhana hovAthI ane tArI sAthe ekIbhUta hovAthI te jema jema upara caDhatuM jAya che tema "tema te pote paNa upara caDhate jAya che. have e baccuM te "upara caDhavA asata hovAthI AgaLa vadhI zakatuM nathI tethI tene tyAM ja choDI daIne tAre pite ja AgaLane pagathIe caDhavuM. chevaTe "e pagathI paNa choDI daIne potAnI tAkAtathI paMca hasvAkSara " kALa kaI paNa jAtanA TekA vagara AkAzamAM sthira rahIne pachI pelo oraDo choDI daI, garbhagRhano tyAga karI, vAnarane mUkI daI, eka jhapaTa mArIne bajArane mArga paNa cheDI daI, eka taDAke uDIne tAre maThamAM pesI javuM ane tyAM tArI agAu gayelA lokonI vacce "anaMta kALa sudhI rahevuM ane anaMta AnaMdano anubhava karo." meM (chaThThA munie) kahyuM ke "jevI gurUmahArAjanI AjJA !"-- bhAI akalaMka ! e vAMdarAnuM baccuM evI rIte maThamAM laI javA samartha che ema mArA gurUmahArAje mane te vakhate aNuvyuM hatuM." gurUmahArAja(chaThThA munirAja )nA bhAvArthathI bharapUra atyaMta rahasyavALAM uparanAM vacane sAMbhaLIne akalaMka te munirAjane vaMdana karI bolyA "he munirAja ! gurUe Apane ghaNe suMdara upadeza ryo ane Ape tene anusaravA AraMbha karyo te paNa bahu suMdara karyuM! ApanA jevA prabhAvazALIne te ja yogya gaNAya." A pramANe chaThTha munirAjane kahI namana karI ame AgaLa cAlyA. 1 teramA gaNasthAnake manane praga aTakI jAya che. kevaLIne bhAva mana nathI. zukaladhyAnanA prathama be pAyAmAM mana ja kAma kare che. enA vizeSa vivecana mATe juo je. da. yoga pR. 174-182. 2 paMcattAkSara-agI guNasthAnane kALa pAMca hasva akSara araDha bolIe temAM vakhata lAge teTalo che. temAM guNasthAnakaparyata lezyA hoya che, cadamAM guNasthAnake lezyA hotI nathI. codamuM agI guNasthAnaka vezyAhita hoya che. 3 eka jhapaka-je samaye karmathI mukta thAya che te ja samaye kamAnamAMthI bANa chUTe tema sIdhI gatie prANa zivAlayamAM jAya che. halakI vastu u5ra pahoce tema karmabhArathI mukta AtmA lokane aMte svabhAve te ja samaye pahoMcI jAya che. eTalA mATe "eka jhapaTa" kahevAmAM AvI che. ane mokSamAM to anaMta kALa rahevAnuM che.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ SUK prakaraNa 10 muM. sadAgama sAnnidhya, akalaMka dIkSA. cha . ! munirAja pAsethI jarA AgaLa cAlIne ame banne UbhA rahyA, pachI mane samyag bedha (sAceA upadeza) karavAnI icchAthI akalake kahyuM " bhAi ghanavAhana! A munimahArAje spaSTa zabdamAM je vArtA karI tenA aM darane bhAvArtha tArA samajavAmAM barAbara AvyA ke ? jo bhAi sAMbhaLa ! e mahAtmAe muddAnI vAta ApaNane kahI saMbhaLAvI che. saMsAra samudranA pAranuM kAraNa mana, bhava-saMsAranuM kAraNa paNa mana. sukha kayAre maLe ane kema maLe? citta sAdhanA karavAnI kharI cAvI, anena hi samAkhyAtaM klezanirmuktamaMjasA / cittamevAtmano mukhyaM, saMsArottArakAraNam // teozrIe ApaNune jaNAvyuM che ke lezathI mUkAyaluM mana saMsArasamudnA zIghra pAra pAmavAnuM mukhya kAraNa che. e manane lezathI mUkAvAnA prasaMga paNa leyAnA pariNAma vaDe ja manI zake che. jyAre e vizuddha leyAdvArA zuddha adhyavasAyeA tarapha jAya tyAre e lezathI mUkAya che ane kalezathI mUkAya tyAre e saMsArane pAra utAravA samartha bane che. vaLI eka eTalI ja agatyanI mIjI vAta paNa teozrIe ApaNane kahI jaNAvI che ane te e che ke e mana zivagamananuM suMdara kAraNa che eTaluM ja nahi paNa bhava( saMsAra )nuM paNa te ja kAraNa che ema mahAtmA kahe che. enuM kAraNa e che ke upara je oraDAnuM varNana karavAmAM AvyuM, je garbhagRhanA vistAra batAva
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1762 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 7 vAmAM AvyuM ane je vAMdarAnuM baccuM batAvavAmAM AvyuM te sarva prANuonA saMbaMdhamAM ekasarakhAM ja che, badhAne evAM oraDA garbha graho ane baccAM hoya che. have pelA dAdarAmAM je pagathI agAu varNavavAmAM AvyAM hatAM te tane yAda haze. e vAMdarAnuM baccuM e pagathI upara caDhe che ane te tenuM caDhavuM aneka prakAranA bhavasaMsAranuM kAraNa thAya che. je pagathI upara caDhIne e ThekaDA mAre che tenI bAjumAM je dukAna hoya tyAM tene (prANune) javAnuM bane che; e vAnarabatrya prANune jaladI bAjunI dukAna para laI jAya che.? meM pUchayuM "bhAI akalaMka! tArI vAta samajANuM nahi. tuM je kahe che tene aMdarano artha zuM che?" akaleke javAba ApatAM kahyuM "bhAI ghanavAhana! sAMbhaLaH lezyA ane tenA adhyavasAya to tArA samajavAmAM agAu AvyAM che. "je lekzAnA adhyavasAyasthAnamAM maraNa samaye prANunuM citta hoya che, teja vezyAnA adhyavasAyasthAnamAM anya bhavamAM prANu utpanna thAya che. citta asaMkhya ayavasAyamAM vartatuM hoya che ane tethI << te citravicitra prakAranI yoniorUpe saMsAranuM kAraNa bane che, aneka athavasAyane anurUpa sthAnamAM laI jAya che ane tethI te saMsAranuM "paNa kAraNa che. bhAI ghanavAhana ! je e citta deSathI bharelA sthA"nAmAM vartatuM hoya che to te saMsAranuM kAraNa bane che ane je te " jAte nirdoSa sthAnamAM vartatuM hoya che te te ja mana mokSanuM kAraNa " bane che. e citta tArUM kharekharUM aMtara dhana che, enA upara dharma ane adharma ane AdhAra rAkhe che, enA upara sukhaduHkhane "AdhAra rahe che-mATe e cittarUpa suMdara rasanuM sArI rIte rakSaNa "kara, jIvamAM ane bhAvacittamAM paraspara kAMI taphAvata nathI, teTalA mATe je prANa bhAvacittanuM rakSaNa kare che, tene barAbara jALave che "te vAstavika rIte potAnA AtmAnuM rakSaNa kare che, AtmAne jALave che. jyAM sudhI e citta bheganI lAlasAe vastuo ke dhana 1 ahIM prANuo eTale saMzI padriyanI mukhyatve vyAkhyA cAle che. 2 vyavahAramAM kahevAya che ke "aMte yA mati sA gati-maraNa vakhate jevI buddhi tevI gati. A hakIkata kevA prakAranI che te atra phuTa thAya che. 3 ahIMthI mULa zloka nIce noTamAM ApyA che.
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] sadAgama sAnnidhyuM. akalaMka dIkSA. 1763 " meLavavA mATe jyAM jyAM doDAdoDa karyA kare tyAM sudhI tane sukhanI " gaMdha paNa kema AvI zake ? ra " jyAre e citta bahAranA sarva prakAranA bhrama cheDI daine taddana spRhA-icchA-AzA vagaranuM thAya ane jyAre e AtmAmAM sthira thAya tyAre tane parama sukha prApta thAya. 1. 66 " koi bhakti kare ke stuti kare athavA koi kApa kare ke niMdA " kare te sarva upara jyAre ekasarakhI vRtti rahe-sarva upara cittamAM < sama bhAva thAya tyAre tane parama sukha prApta thAya, 2. ' " potAnAM sagAM hoya ke saMbaMdhI hoya athavA duzmana hoya ke nukasAna karanAra hoya te sarva upara cittamAM tulya bhAva thAya-eka " para rAga ke khIjA para dveSa na thAya tyAre tane parama sukha prApta thAya. 3. " pAMce iMdriyanA viSayeA sArA hAya ke kharAba hoya, sukha Apa" nAra hoya ke duHkha ApanAra hAya te sarvanA upara ekAkAra vRtti " cittamAM thAya, koi viSaya upara prema ke tiraskAra na thAya tyAre " tane parama sukha prApta thAya, 4. (6 * eka mANasa AvIne gerUcaMdananA lepa karI jAya ane eka mANasa AvIne pharasIthI cheda karI jAya te anne upara jarA paNu<< taphAvata vagaranI sarakhI vRtti rahe evI mananI sthiratA thAya tyAre " tane padma sukha prApta thAya. 5. " sAMsArika sarva padArtho pANI jevA che, tArUM cittarUpI kamaLa " emAM lepAya nahi evI enI vRtti thAya, emAMthI ugela chatAM " enI najIka rahe paNa ene lAge nahi evI sthiratA cittamAM Ave tr tyAre tane parama sukha prApta thAya. 6. pracaMDa yuvAvasthAnA oramAM jhaLajhaLAyamAna thatuM lAvaNya ane " suMdara khubasuratIvALI lalita lalanAone jovA chatAM mananI aMba dara jarA paNa vikAra na thAya evuM suMdara citta tArUM thAya tyAre " tane parama sukha prApta thAya. 7. " atyaMta ( Atma ) sattva dhAraNa karIne citta jyAre artha' " ane kAma'sevanAthI virakta thAya ane dharmamAM Asakta thAya " tyAre tane parama sukha prApta thAya. 8. " jyAre rAjasI ane tAmasI prakRtithI mana mUkAi jAya ane
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1764 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 "sthira samudranI peThe uchALAM ke moja vagaranuM banI te taddana zAMta"sAtvika thaI jAya tyAre tane parama sukha prApta thAya, 9. maitrI, kAruNya, mAthathya ane pramoda bhAvanAyukta thaI jyAre "cittane mokSa meLavavAmAM eka tAna lAge tyAre tane parama sukha "prApta thAya, 10. bhAI dhanavAna ! sukha prApta karavA mATe A "NIne cittane choDIne bIjo eka paNa upAya siddha thaye nathI, traNa "jagatamAM sukha prApta karavAno e ja siddha upAya che." ghana vAhananI gAMTha narama paDI. pUrva vArtAnuM smaraNa ApyuM. agRhatasaMketA ! akalaMkanA evAM suMdara vacanAmRta sAMbhaLIne huM jarA AhAda pAye ane pachI e mArA mitra akaleke dRSTAMta rUpa muddagaravaDe mArI AkarI kAryapaddhatine kApI nAkhI-teDI nAkhI. prA 1 A cAra jANItI bhAvanA che. maitrImAM sarva prANI tarapha baMdhu bhAva che, kArUsthamAM duHkhI tarapha dayA che, mAdhyamAM pApI tarapha madhyasthabhAve che ane pramodamAM guNanI bujha che. anyatra e para vistArathI lekha lakhyo che. juo A. Tha95kuma pR. 24-40( . A.) ane na de. thAga pRSTha 62-64, - 2. cittasAdhanAnAM A zloka vAraMvAra vicAravA lAyaka che, kaMThe karavA yogya che, tethI nIce ApyA che - rakSedaM cittasadanaM tasmAdantardhanaM parama / dharmodharmaH sukhaM duHkhaM yatra sarva pratiSThitam // jIvAcca bhAvacittAcca nAsti bhedaH parasparam / AtmA'to rakSitastena cittaM yeneha rakSitam // arthArtha bhogalaulyena yAvaddhAvati sarvataH / cittaM kutastyaste tAvatsukhagandho'pi vidyate? yadedaM niHspRhaM bhUlA parityajya bahighramam / sthiraM sampatsyate cittaM tadA te paramaM sukham // 1 // bhaktestotari kopAndhe nindAkartari cotthite| yadA samaM bhaveccitaM tadA te paramaM sukham // 2 // khajane snehasambaddha ripuvarge'pakAriNi / syAttulyaM te yadA cittaM tadA te paramaM sukham // 3 // zabdAdiviSayagrAme sundare'sundare'pi ca / ekAkAraM yadA cittaM tadA te paramaM sukham // 4 // goshiirsscndnaalepivaasiicchedkyorydaa| abhinnacittavRttiH syAttadA te paramaM sukham // 5 // sAMsArikapadArtheSu jalakalpeSu te yadA / azliSTaM cittapadmaM syAttadA te paramaM sukham // 6 // dRSTeSuddAmalAvaNyabandhurAGgeSu yoSitAm / nirvikAraM yadA cittaM tadA te paramaM sukham // 7 // yadA sattvaikasAratvAdarthakAmaparAGmukham / dharme rataM bhaveccitaM tadA te paramaM sukham // 8 // rajastamovinirmuktaM stimitodadhisannibham / niSkallolaM yadA cittaM tadA te paramaM sukham // 9 // maitrIkAruNyamAdhyasthyapramododdAmabhAvanam / yadA mokatAnaM tattadA te paramaM sukham // 10 //
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] sadAgama sAnnidhya. akalaMka dIkSA. 1765 AthI moTI karmasthitine oLaMgIne bAkI rahelI nAnI karmasthiti pAse huM AvI pahoMcyo. A nAnI karmanI sthiti jaladI toDI zakAya tevI che, je te yAda kara. *vAmadevanA prastAvamAM budhasUrie je vAta karI hatI te tArA dhyAnamAM haze. tuM te yAda karIza te tane A vArtA pUrvathA smaraNa. barAbara samajAI jaze. (agRhItasaMketAe e vAta jarA smaraNamAM laI AvavAnuM ane te mATe pharIvAra yAda ApavAnuM kahetAM saMsArIjIve kahevA mAMDyuM che je te yAda kara. bu dhasUrie je vakhate pitAnA hevAla kahevA mAMDayo hato, te vakhate temaNe jaNAvyuM hatuM ke temano putra vicAra musApharI karavA ane paradeza dezadezAvara jevA sArU gaye hato. e vicAra nAmane budhasUrino putra aneka dezamAM pharIne bhavacakranuM bArikIthI nirIkSaNa karIne mArgAnusAritAne sAthe laIne ghaNe vakhate pAcho pharyo hato, teNe ekAMtamAM budhasari pAse sarva hakIkata nivedana karI hatI. teNe te vakhate jaNAvyuM hatuM ke mahAbaLavAna moha 1 karmacaMthi-ra, kamanI moTI sthiti hoya che. mohanIya karmanI sira koDAka sagapamanI vigere. emAM AyuSya sivAya bAkInAM sAte karmanI sthiti eka kerAkeDi sAgaropamathI kAMIka na kare che, ene yathApravRttikaraNa kahevAmAM Ave che enA para agAu vistArathI noTa lakhI che. juo pR. 86-88. AnAthI AgaLa cAle tyAre graMthibheda thAya che te have pachI jaNAze. upara jaNAvelI noTa vAMcI javA khAsa bhalAmaNa che. ethI A hakIkata spaSTa jaNAze. 2 vAmadeva budhasUri pAMcamA prastAvanA pAtronuM lIsTa juo eTale A nAmane paricaya tAja thaI jaze. 3 zubhavipaka ane nijasAdhutAno putra budha, budha ane dhiSaNano putra vicAra. juo pR. 1284 mAM Apela patraka. * viveka parvatanA apramattazikhara upara jenapura batAve che te vakhate saMyamasubhaTane mAra paDato jovAya che. pra. 5. pra. 19 (pR. 1300). te jevA mAsI sAthe vicAra baya che. cAritrarAja potAnuM lakara tapAse che ane potAnA baLanA saMbaMdhamAM sAdhamaMtrI sAthe vicAra calAve che (pR. 1305), dUtane "kalI deze kahevarAve che. chevaTe cAritrarAja ane meharAyanuM yuddha thAya che (pR. 1316-17) jemAM cAritrarAja gherAI jAya che. A sarva vAta khubapi. nI pAse vicAra nAmane temane putra kahI saMbhaLAve che. meharAya ane cA yuddhane hevAla pAMcamA prastAvamAM prakaraNa 19 mAM che. pRya 1318 vAtathI AgaLa vArtA ahIM cAlaze. k
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 1766 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva che rAya ane tenI senA sAthe laDatAM cAritrarAja (e banne) vacce yuddha thatuM teNe joyuM hatuM. vaLI teNe jaNAvyuM hatuM ke mAharAye te vakhate cAritrarAjapara jIta meLavI hatI ane tene gherIne abhimAnamAM meAharAya UbhA hatA. chevaTe vicAre mupitAne ja NAvyuM hatuM ke evI rIte cAritrarAjane gherAyalI sthitimAM joine ane tenI cAtarapha abhimAnI mAharAyanuM baLavAna larakara pharI vaLeluM dekhIne te pitA pAse pAchA pharyAM hatA. (pR. 1317). ATalI vAta sAMbhaLatAM sarva pUrva sAMbhaLelI vAta vigatasAthe agRhItasaMketAne yAda AvI gai ane teNIe jaNAvyuM ke arAara che! e sarva vAta agAu teM prANa( nAsikA )nA doSa khatAvatI vakhate jaNAvI hatI. have mane e sarva vArtA kharAbara yAda AvI gai che. have e vArtA tyAMthI AgaLa calAva.' saMsArIjIve tene AvI rIte jAgRta karyAM pachI peAtAnI vArtA AgaLa calAvI.} cAritra mAhanI kathA cAlu, sadha sAthe karelA maMtra, sadAgama preSaNa mATe nirNaya, anaMta kALathI cittavRtti aTavImAM cAritrarAjanuM AkhuM lazkara cAre taraphathI gherAi gayuM hatuM te vAta tArA lakSamAM AvI gai. have akalaMkanI pAse UbhA UbhA huM tenI vAta sAMbhaLatA hatA te vakhate je banAva banyA te tuM kharAkhara dhyAna rAkhIne sAMbhaLa. pAtAnA AkhA lazkarane gherAi javAne aMge dIlagIrimAM paDI gayeluM joi sAdhamaMtrIzvara rAjarAjezvara cAritrarAyane uddezIne beThyA " deva ! ApaNe A mAmatamAM have vadhAre vakhata dIlagIra thavAnI jarUra nathI, kAraNa ke ApaNA manArathavrukSAne puSpA AvatAM dekhAya che mATe te have phaLIbhUta thaze ema jaNAya che. hakIkata ema che ke A mahA prabhAvazALI saMsArIjIva jyAM sudhI ApaNane oLakhatA nathI tyAM sudhI ja ApaNane duzmana taraphanI sarva pIDA che; jevA te ApaNuM rUpa jANaze, ApaNane ALakhaze tevA ja te ApaNane saMtASa Apaze ane ApaNe te ja vakhate ApaNA 1 jIvananA agatyanA banAveA vAtA sAMbhaLatAM banI jAya che, AkhuM pari vartana thai jAya che e khAsa vicAravA yeAgya che.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] sadAgama sAnnidhya. akalaMka dIkSA. 1767 chatA. AgaLa 1 zatru( meharAya )nA AkhA lazkarano nAza karavA zaktimAnlR thazuM. ApaNA mahAprabhu e saMsArIjIva che. atyAre A aTavImAM ujajava-cittavRtti mahA aTavI jarA jarA ujvaLa dekhAya dhavAmAM saMbhALa. che, emAM agAu je mAruM tAmasa (aMdhArUM ) vyApI raheluM hatuM te ochuM thatuM jaNAya che--eTalA uparathI mane ema lAge che ke ApaNA e mATe zeTha ( saMsArIjIva ) ApaNane vadhAre sArI rIte jANe pIchAne evI sthitimAM AvatA jAya che. enI cittavRttimAM rahelA aMdhakAramAM ApaNe eTalA badhA dabAI gayA hatA ke teNe atyAra sudhI ApaNane joyA ja nathI; paNa have e aMdhakAra che. thatA jAya che ane kAMika ujavalatA thatI jAya che, tA have saMsArIjIva ApaNuM darzana jarUra karaze, ApaNane kharAkhara joze ema lAge che. A pramANe hakIkata che to mAre evA mata thAya che ke ApaNA mahAn rAjA karmapariNAmane pUchIne e saMsArIjIva pAse ApaNe kAi ApaNA muddAma mANasane mokalavA. ApaNA gayelA mAsa saMsArIjI pAse jaine jo tene anukULa banAve teA keTalAka vakhata gayA pachI enA manamAM ApaNane jovAnI lAlasA jarUra utpanna thaze." saddhAdhamaMtrIzvaranI AvI salAha ane upara jaNAvelA vicAre| sAMbhaLIne cAritrarAja melyA " bhAi ! teM vAta ghaNI sArI karI ane mata ApyA te mane bahu ThIka jaNAya che. have A prasaMge *sArIjIva pAse meAkalavA yogya ApaNA kayA mANasa che te paNa tuM jaNAva eTale te saMbaMdhamAM tajavIja thAya." saddheAdhamaMtrIe javAba Apyo "deva! mArA vicAra pramANe te A sadAgama tyAM mAkalavA ceAgya che. jyAre saMsArIjIvane A sadAgama sAthe ghaNI vAra paricaya thaze tyAre tenAmAM ApaNA darzananI majabUta icchA utpanna thaze. tyAra pachI mahArAjA karmapariNAma ApaNane tenI sAthe oLakhANa karAvaze te vakhate ApaNe zatrunA ghAta karavA zaktimAna thazuM." sAdha maMtrIe je hakIkata kahI ane salAha ApI te sarva cAritrAne svIkArI ane sadAgamane mArI pAse AvavA taiyAra thavAnA 1 darzana: zleSa che: darzana eTale (1) jaina darzana; ane (2) darzana eTale dekhavuM te.
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1768 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 hukama Ape. vaLI rAjAe maMtrIzvarane pUchayuM "kema? A sadAgama sAthe ApaNe samyagadarzana nAmanA ApaNuM senAzrI samyagdarzanano patine paNa mokalazuM?" sodhamaMtrIe vicAra haju avasara nathI. karIne javAba Ape "deva! saMsArI jIva pAse sa myagdarzana senApati jAya e to ghaNuM uttama che e bAbatamAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI, kAraNa ke sadAgama paNa samyagudarzana sAthe hoya tyAre ja potAne kharekhara lAbha ApI zake che ane tema thAya tyAre ja ApaNe sarve paNa tenI jANamAM AvI jaIe chIe, paNa haju tene (samyagdarzanane) mokalavAne avasara thaye nathI, tethI hAla turata tene mekala nahi. samaju mANase avasara vagara kaI paNa kAma karatA nathI." cAritrarAje vaLI savAla karyo " tyAre maMtrI! ene mokalavAne avasara kyAre Avaze? te paNa tuM jaNAva." sadabodhamaMtrIe javAba Apyo "deva! te saMbaMdhamAM mAre je vicAra che te huM Apane kahI saMbhaLAvuM chuM. A sadAgama hAla saMsArIjI pAse jAya, tenI pAse rahIne tene sArI rIte rIjhave, evI rIte karavAthI jyAre e rIjhAI jaze tyAre pachI te vakhate samyagadarzanane mekala; kema ke A sadAgamanI bAjumAM rahIne saMsArIjIva vAraMvAra tenA paricayathI jyAre pitAmAM tAkAta (vIrya) lAvaze tyAre samyagdarzanane tenI pAse rahevAno vakhata AvI lAgaze." maMtrInI sadarahu salAha cAritrarAje mAnya karI ane te ja vakhate temaNe mArI pAse sadAgamane mokalyo ane sadAgama mArI pAse AvI pahoMce. 1 sadAgama ane samyagadarzanaH sadAgama eTale zuddha jJAna, vastu svarUpa batAvanAra sAcA nirNa. samyagadarzana eTale zuddha bodha ane zraddhA. jJAna vagara bAla thato nathI ane zraddhA sthira rahetI nathI, upara uparanI cA khasI jatAM vakhata lAgatuM nathI. jJAna ane zraddhAnA kharekharAM sthAne jena yogamAM kayAM che te A phakara vAMcatAM samajAze. siddhArSigaNi te sadAgama vagara sabhyadarzanane avakAza ja nathI tyAM sudhI kahe che. darzanaprAdhAnya vartamAna yugamAM A vAta kadAca barAbara nahi lAge paNa e vAta vicAravA yogya che. sadAgama vagara darzana yAmAha nakAmo che, keTalIka vAra daMbha ane keTalIka vAra AtmavaMcanA karAvanAra thAya che ane badhA lAMbe vakhata TakI zakato nathI. A vAta khAsa vicAra, yogya che. samyagdarzananA varNana mATe juo . 4. pra. 6. (108). A vAta ekAMta nathI paNa ekaMdara vacamAM rAkhavA yogya che.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] sAgama sAnnidhya, akalaMka dIkSA. sadAgama Agamana ane jJAnasaMvaraNanI aMtaralInatA, have mahAmeAha rAjAe te agAuthI ja peAtAnA saMbaMdhI jJAnasaMvaraNa nAmanA baLavAna rAjAne mArI pAse mAkalI ApyA hatA. e rAjAe AvIne cAritrarAjanI AkhI senAne paDadA pAchaLa nAkhI dIdhI hatI ane e vAraMvAra mahAmeAhanA AkhA lakaranuM pASaNa karyAM karatA hateA. A pramANe hakIkata hAvAthI e jJAnasaMvaraNu rAjAnA jothI mahAmAha rAjAnA lazkarane bhayanAM sarva kAraNeA nAza pAmI gayAM hatAM ane tenA baLathI sarve nizciMta thaine AnaMdamAM rahetA hatA. teAe cAritrarAjanI senAne haThAvI dIdhI hatI tenuM kAraNa A jJAnasaMvaraNa rAjAnuM jora ja hatuM ane atyAre zatrune pAchA pADI daine teo mAja karatA hatA. have sadAgamane jevA te jJAnasaMvaraNa rAjAe mArI pAse AvatA joyo ke te te aMdara chUpAi jai bharAi beTha ane aMtaramAM jyAM tyAM goThavAi gayA. sadAgama sAmarthya kathana, vyavahArathI tenA Adara akalake dIdhelI dIkSA. 1769 A pramANe AMtara rAjyamAM hakIkata banatI hatI te vakhate najIkamAM dhyAnArUDha thayelA sarva munionA gurUpAse akalaMka gayA, temane pAdavaMdana karyuM ane te vakhate huM paNa tenI sAthe gurU pAse gayA. e gurUmahArAja kAvidAcAryanA jyAre dhyAnayoga pUro thaye tyAre temaNe 'dharmalAbha' ApyA ane akalaMka sAthe temaNe vAtacIta karavA mAMDI. akalake keTalAka savAlo pUchyA jenA gurUmahArAje uttara ApyA ane gurUmahArAje dharmadezanA paNa karavA mAMDI te vakhate temanI bAjumAM meM pelA mahAtmA sadAgamane joyA. 1 jJAnavasaraNaH jJAnAvaraNI karma. meharAya meATA rAjA pAse bIjA sAta rAjAe varNavavAmAM AvyA hatA. jIe prastAva 4. pra. 18 (pR. 888). emAM eka rAja jJAnasaMvarajI hatA. te rAnta jJAnaneA aMtarAya kare che, AtmAnA jJAna guNanI sAme AvaraNa nAkhe che ane vastunuM satya jJAna thavA detA nathI. 2 saMsArIjIva peAtAnI vArtA agRhItasaMketA pAse kahe che.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1770 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ pratAva 7 akalaMkane meM te vakhate pUchayuM ke "e sadAgama keNuM che ?? enA javAbamAM akaleke mane jaNAvyuM ke "bhAI ghanavAhana! e mahAtmA sadAgama sAdhu purUSone paNa ArAdhanA karavA yogya che. e sadAgamAM mahAtmA je hukama pharamAve tene vinayapUrvaka A sarva sAdhuo upADI le che ane e sadagamanI mahattA zI che te gurUmahArAja bahu sArI rIte jANe che. e sadAgama dharma ane adharmanuM barAbara vivecana karU nAra hovAthI te tane ghaNuM hita karanAra che, mATe yogya upadeza meLavavA khAtara tAre enI oLakhANa karavI jarUrI che. mane pitAne, A sarva sAdhuone ane gurUmahArAja(kevidAcArya)ne je jJAna thayeluM che, vastu svarUpa samajAyuM che, te sarve A sadAgamamahAtmA pAsethI ja maLeluM che. A pramANe hakIkata hovAthI A kevidAcArya e hitakArI sadagama sAthe tAro saMbaMdha sArI rIte joDI Apaze. enI sAthe tAro saMbaMdha joDAze eTale pachI tArA pitAnA AtmAne lAbha kyAM che ane nukasAna kyAM che, hita ahita kema kyAMthI ane zA mATe thAya che e sarva tuM anukrame jANI zakIza, mATe tuM e sadAgamano Azraya kara." mArA mitranA AgrahathI ane kAMIka aMtarAtmAnA saMtoSathI paNa vizeSe karIne mArA mitrane rAjI karavA meM te vakhate sadAgamane A daryo, sadArAma sAthe saMbaMdha joDyo. sadagamanA keTalAka guNa te vakhate mane kevidasUrie batAvyA ane tenuM vijJAna paNa darzAvyuM, paNa mane te upara barAbara zraddhA thaI nahi. mAtra akalaMkanA AgrahathI ane tene khuza karavA sArUM huM caityavaMdana karUM, sAdhuone dAna ApuM ane evAM evAM kAryo karuM, paNa mArA aMtaramAM bilakula bhAva utpanna thayelA na hatA. bhAvazUnya citta upara uparathI A sarva kAryo huM te vakhate karavA lAgyo. vaLI akalakanA kahevAthI huM "navakAra" vigerene pATha paNa karavA lAgyo. e sarva kAryomAM mAruM mana na hatuM, paNa akalakanA anurodhathI sarva karato hato. - tyAra pachI mAtapitAnI rajA laIne akalake turatamAM ja gurU kevidAcArya pAse dIkSA lIdhI ane gurUmahArAja sAthe anya sthaLe vihAra karyo. 1 navakAraH namaskAra. namo arihaMtANuM vigere. jainane prathama saMskAra. 2 A dravya anuSThAna thayAM. bhAva anuSThAnane haju avasara thayo nathI.
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 muM. mahAmaha ane mahAparigraha. katle: -- o sa bodhi maMtrInI salAhathI sadAgamane mArI pAse (saMsA ke rIjhava pAse-te vakhatanA ghanavAhana pAse) mekalavAno je cAritrarAje TharAva karyo ane te pramANe sadAgama mArI di ; pAse Avyo ane meM tene Azraya karyo. akalaMkanA da ikahevAthI upara uparathI mana vagara meM keTalAMka sArAM kAryo karyA ane guNe svIkAryA. have te vakhate mahAmaharAjanA sainyamAM zI hakIkata banI te tane kahI saMbhaLAvuM. mahAmoharAjAnI sabhAmAM khaLabhaLATa, laDAimAM sadAgamane jItavAne Agraha, mahAmaha ane parigrahanuM prayANa jyAre rAgakesarinA maMtrInA jANavAmAM AvyuM ke jJAnasaMvaraNa rAjA sadAgamanA bhayamAM AvI paDyo che tyAre teNe mahArAjA mahAmehane kahyuM "mahArAja ! atyAra sudhI jJAnasaMvaraNa rAjAne kaI paNa prakArane trAsa ke bhaya thato na hato tethI ApaNe sarve nizcita thaIne beThA hatA, paraMtu deva! hAlamAM pelo sadArAma saMsArIjIva pAse jaIne 1 rAgakesari-mahAmohana putra ane maMtrI. jAte rAjasattA paNa dhAraNa kare che kAraNa meharAya ghaNuM gharaDA thayA che. enA varNana mATe juo pra. 4.pra. 13 (pR. 863). e rAgakesarine maMtrI viSayAbhilASa che. enA varNana mATe juo ka. 4. pra. 17 (pR. 883 thI 886).
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1772 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratAvaha rahyo che ane enAthI jJAnasaMvaraNa rAjA trAsa pAmI rahyo che. vaLI e sadAgama ApasAhebane kaTTo virodhI che tethI A bAbata najara taLe kADhI nAkhavA jevI ke upekSA karavA jevI nathI. DAhyo mANasa je vastu nathI chedI zakAya tevI hoya tene kuhADAthI chedavI paDe tevI thavA deto nathI, tevI bAbatane te mULamAMthI DAbhI de che." viSayAbhilASa amAtyanAM AvAM vacana sAMbhaLIne mahArAjAnI AkhI sabhAne sadAgama upara ghaNe roSa ubharAI Avyo ane AkhA sabhAsthAnamAM khaLabhaLATa thaI rahyo. badhA yoddhAo ekadama bhavAM caDhAvI hakArA karavA mAMDayA, heThe karaDavA lAgyA ane jamIna para paga pachADavA lAgyA ane mukhethI bolavA lAgyA ke "deva! amane hukama Ape, ame e pApI sadAgamane haNI nAkhIe." dareka ddho AvI rIte ekI sAthe bolavA lAgyo tethI sabhAsthAnamAM moTo gaDabaDATa thaI gaye. mahAmaha rAjA pote A sarva gaDabaDATa ane paristhiti joIne bolyA "mArA bahAdura yoddhAo! tame sarve jema kahe che tema kare tevA che temAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI, paraMtu e mahApApI sadAgame saMsArIjIva pAse khAsa meM mokalelA ApaNuM saMbaMdhI jJAnasaMvaraNa rAjAnuM ATaluM badhuM apamAna karyuM che tethI e harAmakhora durAtmAne mAre jAte ja haNo che. vaLI mArA dhAo! huM tamArA samudAya rUpa ja chuM tethI je huM tene haNuM te tene haNavAnuM mAna tamane ja sarvane ghaTe che. A pramANe hovAthI ene haNavA huM jau to vAstavika rIte tame ja gayA cho, kAraNa ke tamAre sarvane samudAya te ja huM chuM, mArAmAM tame sarva AvI jAo cho; mATe mArA vatsa! tame sarva ahIM rahe; e sadAgama pApIne nAza karavA huM ja jauM chuM. tame sarva svAmI (mArI) tarapha prema rAkhanArA cho tethI jyAre jyAre tamArAmAMnA keIne khapa paDe tyAre tyAre turata sAvadhAna rahejo ane yathAvasara jarUra paDe tyAre vacce vacce tamAruM kAma bajAvI leje." 1 A eka nIti che. prathama bAbata nAnI hoya che tyAre tene saheje dAbI zakAya che. vAta vadhI paDe pachI AkaruM kAma banI jAya che; samaju mANasa teTalA mATe nukasAna karanArI bAbatane zarUAtathI dAbI de che. bAbata nAnI hoya, zarUAtanI hoya, tyAre nakhe tene chedI ke ukheDI zakAya che, te ja vAta vadhI paDe tyAre kahAdAne kha5 paDe che.
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] mahAmaha ane mahAparigraha. 14 vaLI A mArA putra rAgakesarinA putra sAgarane mitra paripraha nAme che tenA upara mane bahu heta che, te mATe khAsa vahAla che, ene ahIM mUkI daIne mane tyAM javAne utsAha thato nathI. e parigraha mahA baLavAnuM che ane mane sArI rIte sahAya Ape te che. mATe mArA madadagAra tarIke e parigrahane ekalAne sAthe laIne pelA sadAgamano nAza karavA huM jauM chuM." mahArAja rAjezvara mahAmahano e saMbaMdhamAM atyaMta Agraha joIne sarvee temanuM vacana mAnya karyuM ane mastaka namAvIne te vacanane svIkAra kyAM. tyAra pachI atyaMta utsAhamAM AvIne ane pUratA josa sAthe te mahAmaha ane parigraha mArI pAse AvyA ane meM e bannene AvatA joyA. suMdari! anAdi kALathI mAre e saMbaMdhamAM abhyAsa paDela hovAthI mAre e mahAmaha ane parigraha sAthe ghaNo saMbaMdha thaI gaye ane sneha paNa turata ja jAmI gayo. 1 sAgara sAgaranuM varNana prastAva chaThThAmAM sArI rIte vistArathI thaI gayuM che. e lobhanuM rUpaka che. paricaha eTale dhana dhAnya vigere vastuo ekaThI karavI, tenA para mAlIkI mAnavI ane temane jALavavI vadhAravI ane tenA saMbaMdhamAM vicAra-dudhdhana karyA karavAM. zAstrakAra parigraha nava prakArane kahe che: 1 dhana, 2 dhAnya (anAja), 3 kSetra (khetaro), 4 vAstu (ghara-sthAvara milakata), 5 rUca (rUpuM), 6 suvarNa (sanuM-A bannemAM senuM rUpuM ane tenA dAgInAone samAveza thAya che), 7 kuNya (anya dhAd. ThAma vAsaNane atra samAveza thAya che), 8 dvipada-be pagavALAM. dAsadAsIo. agAu tene mikatamAM gaNavAmAM AvatA hatA, 9 catuSpada (cAra pagALAM gAI, baLada, bheMsa, hAthI, ghoDA, gadheDA vigere). moTara, gADI, paracuraNa ka5DAM, cIje, pharanIcara vigere sarva vastuono samAveza kuSyamAM thAya che. dhana"mAM gaNIne taLIne athavA mApIne vecavAnI sarva vastune samAveza karyo che. te uparAMta rokaDa ane ugharANIne paNa temAM ja samAveza thAya che. kSetramAM khetIvADInI sarva jamIna ane bagicAno samAveza karyo che ane vAstu'mAM e sivAyanI sarva sthAvara milakatane samAveza karyo che. AmAM rUpa senAno samAveza dhanamAM thaI zake tema che chatAM tene dAM dekhADyAM che tenuM kAMI kAraNa hovuM joie ane dhAtunAM vAsaNa sivAyanA gharanA pharanIcarane samAveza mukhyamAM karavAno che. paheravAnA kapaDAne samAveza paNa kuSyamAM thAya che. dharmasaMgraha pR. 106 mAM kahe che ke gharanI sarva gharavakarI "mukhya"mAM Ave che, tenA rUpA sivAya sarvane samAveza emAM thAya che. senA rUpA sivAyanI dhAtune sAmAna kAcha vastra ane mATInAM vAsaNo vigere sarva mukhya che. zera, karaMsI noTa, promIsarI noTa benDa, DIbecarano samAveza dhanamAM gaNavo joie. 40
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1774 upamiti bhavaprapaMca kathA [ prastAva cha. jImUtarAja maraNa, ghanavAhanane rAjya, ane parigrahAsakti, have te vakhate mArA pitAzrI amRtarAjA bharaNa pAmyA. te vakhate mArA bhAyAto maMtrI ane senApatie mane gAdI upara besADyo, mArA sarva sAmaMta rAjAoe mArI AjJA svIkArI, mArA zatruo mArA nokara thaI gayA ane aneka vibhUtiothI bhareluM rAjya ane te vakhate prApta thayuM. mane AvuM suMdara rAjya prApta thayuM ane mArI AjJA cAre tarapha vistarI tenuM vAstavika AMtara kAraNa mArI sAthe puNyadaya mitra hatA, paraMtu mahAmahanA snehamAM magna thayelA meM tene te vakhate barAbara oLakhyo nahi ane e badhe pratApa parigrahamitrane jAye, traNanI judI judI zikSA. sarakhAvavA yogya jIvana prasaMge, mAnasika parivartana vakhate sthitie. sadAgamanI zikSA - have te vakhate zarIra, viSa, rAjya ane citravicitra prakAranI vibhUtio (dolata-saMpatti) je paugalika (material) padArtho hatA te sarva upara cittanuM kheMcANa thayA karatuM hatuM. sadAgama te vakhate mane te sarva vastuonA saMbaMdhamAM kahete hete ke "bhAI ghanavAhana! e sarva vastuo-zarIra viSaya rAjya ane vibhUtio-kSaNabhaMgura che, zeDo vakhata TakanArI che, duHkhathI bharapUra che, malIna che, tArA svabhAvathI viparIta che, bahAra saMcAra karanArI che-mATe he bhAI! tuM enA upara mUcha kara nahi, kara nahi !! tAro AtmA jJAna darzana sadvarya ane AnaMdathI bharapUra che, te AnaMda sthira che, cAkhe che, svAbhAvika che ane AMtara saMcAra karanAra che, mATe he narottama! tAre enA tarapha kheMcANa karavuM yogya che, jethI niraMtaranA AnaMdanuM sthAna nivRtine tuM pAmI jA." mahAmahanI zikSA. mahAmoha mane te ja vakhate jaNAvato hato ke e mAruM rAjya, e mArI saMpattio, e mAruM zarIra ane mArA zabda vigere dvi
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 ] mahAmaha ane mahAparigraha. 1005 canA bhAgo che. te ane bIjI paNa evI evI vastu che te sarva sthira che, sukhathI bharapUra che, suMdara che, nirmaLa che, hita karanArI che ane uttama che. vaLI mane te upadeza ApatA hatA ke jIva nathI, deva nathI, mekSa nathI, punarbhava nathI, puNya nathI, pApa nathI, A jagat mAtra paMca bhUta( pRthvI, pANI, teja, vAyu ane AkAza )maya che; mATe bhAi ghanavAhana ! jyAM sudhI A zarIra che tyAM sudhI tArI icchA mujaba khA, pI ane AnaMda kara, divasa ane rAta bIjI paMcAta mUkI dai tuM bhAga bhAgava ane suMdara bhAgo bhAgavIne tArI jAtane rAjI kara, maneAhara netrovALI lalita lalanAonA satkAra kara, tenI sAthe yatheSTa sukha bhogava. pelA mUDha purUSa tane samajAve che tene anusarIza nahi." parigrahanI zikSA. teja vakhate parigraha mane kahevA lAgyA bhAi ghanavAhana ! seAnuM saMgharI rAkha, anAjanA kADhArA bhara, ratnone tIjorImAM rAkha, dAginA ekaThA kara, gharA baMdhAva, milkata kharIda kara ane cAre tarapha mAlimakata vadhArI mUka, ene mATe bane teTalA prayatna kara-je prANI maLelA paisAnuM sArI rIte rakSaNa kare che, nahi maLelA paisA mATe prayatna kare che ane jene kadi saMtASa thai jatA nathI, tene ja kharekharUM sAcuM sukha maLe che, tAkhAmAM. jJAnasaMvaraNanA mahAparigrahunA saddAgamanI sAmI dizAmAM hukamamAM, sadAgama mahAmeAha ane parigrahanAM AvAM jUdA jUdA prakAranAM vAkayA sAMbhaLIne mArA manamAM gabharATa thai gayA, mArUM mana DoLAi gayuM ane zuM karavuM tenI suja na paDavA lAgI. have te vakhate vaLI eka banAva anya te sAMbhaLa. jJAnasaMvaraNa rAjA je mArAthI dUra khasI gayA hatA tene mahAmeAhanI hAjarIthI pAchuM tera AvyuM ane tethI bIka eDI daine te pA mArI pAse AvyA ane rItasara aMdara goThavAi gayA. AthI upara je ghaNuM suMdara vAkya sadAgame kahyuM teneA artha mArA samajavAmAM AvyA nahi ane mArUM mana tethI rIjhayuM nahi; vaLI te ja vakhate mahAmAha ane mahAparigrahe je kathana karyuM tenA prathamathI ja atyaMta saMskAra hovAthI mArA mana upara sacATa
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17; upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva cha lAgI gayuM, temanI bAbatamAM mArUM citta cATavuM ane temanI vAta mArA hRdayamAM gamI gai. eTale meM teA devapUjA, gurUvaMdana, namaskArane pATha vigere sarva dharmakriyAnA mArgo choDI dIdhA ane huM bhAgamAM Asakta thai gayA. AthI sAdhuone dAna ApatA hatA te aTakAvI daine temaja anya sukSetromAM lakSmInA upayoga karatA te baMdha karIne paisA ekaThA karavA lAgyA ane vadhAre vadhAre paisA ekaThA karavA mATe leAke upara navA navA bhAre kara nAkhavA lAgyA; mArI raiyata karanA bejA taLe kacarAvA lAgI. sarva sAMsArika bAbatamAM bahu gADha mUrchA tyAra pachI thavA ane vadhavA lAgI. mAhurAjA peAtAnuM jora kharAkhara atAvavA lAgyo. sadAgama tarapha mane bIlakula rUci ja rahI nahi. parigrahanI asarathI mane teA badhI vAte ochuM ja paDavA mAMDyuM, game teTaluM maLe paNa mArI icchA pUrI ja thAya nahi, vadhAre maLe tema tethI paNa vadhAre meLavavAnI icchA thayA kare ane evI rIte ghaNuM dhana maLe te pa AgaLane AgaLa vadhAre dhana meLavavAnI icchA thayA ja kare. mArI AMtara sthiti AvA prakAranI joine sadAgama mArAthI dUra cAlyA gayA ane mahAmeAha ane parigraha mArA AMtara rAjyanA mAlika thai gayA, teonI hoMsa pUrI thai tethI te baMne ghaNA rAjI thayA, saMteSa pAmyA. akalaMka ane AcAryanuM Agamana. mAro mitra akalaMka dIkSA laine AcArya sAthe anya anya dezAmAM vihAra karatA ekadA AcArya sAthe mAre nagare AvI caDhyo. mane koi sAdhuone vaMdana karavA javuM gamatuM naheAtuM paNa akalaMka sAthe ghaNA vakhatanA spreDa hatA tenA dAkSiNyathI tyAM gayA ane ane akalaMkane ane sAthe tenA gurUmahArAja zrIkAvidAcArya tathA anya sarva munivaryone namaskAra karyAM. have hakIkata ema manI ke kAvidAcArye jJAnabaLathI mArUM AkhuM caritra-vartana kharAkhara jANyuM hatuM ane akalaMkanA sAMbhaLavAmAM loko pAsethI paNa mArI ghaNI kharI hakIkata AvI gai hatI; tethI akalaMke prasaMga joine gurUmahArAjane vijJapti karI " nAtha ! sadAgamamAM zI mahattA che, tenuM zuM mAhAtmya che, tenI keTalI zakti che te A ghanavAhana rAjAne jaNAvA; vaLI durjana mANu 1 keTalIka vAra Ama sIdhI rIte upadeza apAya che, keTalIka vAra ADaktarI rIte apAya che. prasaMga ane vyakti upara upadezanI zailI, bhASA, vastu ane racanAne AdhAra rahe che. mArge upadeza asarakAraka thaze. tenA nirNaya anubhavI gurUe karI le che. ye
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] zruti. keda ane bAliza. 1777 sonI sobata karavAthI zA zA geralAbha thAya che te paNa Apa sAheba tene ja jethI ene kharA mArganI barAbara khabara paDe. je e sadAgamanI bhakti kare ane adhama lekenI (mahAmaha-parigrahanI) sebata mUkI de te A bhava parabhavamAM ene ghaNuM sukha maLe, mATe nAtha! Apa kRpA karI tene sAcI oLakhANa karAve." kevidasUrie javAba Ape "ema karU chuM." pachI mane kahyuM ke "rAjana tame dhyAna daIne sAMbhaLo." akalaMkanA AgrahathI huM sUrinI najIka beThe. sUrimahArAje vAta calAvI te have jaNAze. prakaraNa 12 muM. zruti. kavida ane bAliza. mA + + - A- B+ 1-+-- che kalaMka pAse Avela che jANuM huM (ghanavAhana) kevidA cArya pAse vaMdana karavA Avya, mane uddezIne sadA|| gamanA guNa ane meha parigrahanA doSa jaNAvavA aka| lakamunie sUrIzvarane prArthanA karI ane nirAdarapaNe anyatra citte sUri je kahe te sAMbhaLavA huM beThe, paNa mane te vAtamAM rasa hote nahi. sUrie nIce pramANe vArtA karI. sadAgama grahaNa, zruti sAthe lagna, saMga ane sthAne eka kSamataLa nAmanuM nagara che, tyAM svamaLanicaya nAmano rAjA che, tenI tadanubhuti nAmanI paTarANuM che, e rAjA rANIne vida ane bAliza nAmanA be putro che. e bannemAMnA kevidane pUrva janmamAM 1 AcArya dhyAna ApavA kahe che paNa rAjA dhyAna Apato nathI. mohanI asara majabUta hoya tyAM ema ja bane che.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1778 upamiti bhavaprapaMca kathA. fprastAva che sadAgama sAthe paricaya thayela hatA. jyAre kevide e sadAgamane pharIvAra A janmamAM joyA tyAre IhApoha (vicAra) karatAM ane te upara mana lagADatAM jAtismaraNa jJAna thayuM, sadAgamane pari caya pUrvakALamAM thayo hato te yAda AvyuM ane tene joIne ghaNe AnaMda thayo, pachI e potAnuM hita karanAra gurU che e tarIke teNe sadAgamane grahaNa karyo. kevide sadAgamanuM yathAsthita svarUpa bAlizane paNa jaNAvyuM paNa enA hRdayamAM pApa hovAthI e durbaddhie tene svIkAryo nahi. have karmapariNAma mahArAjAe e kevida ane bAliza pAse pitAnI kRti nAmanI kanyAne mekalI ApI. te svayaMvara karIne (pasaMda karIne) varanArI kanyA hatI. e kanyAne vaLI eka ghaNe cAlAka ane catura saMga' nAmane nokara hatA. e saMga saMbaMdha karAvavAmAM bahu kAbela hata ane zrutinI pahelA cAlanAre hato. e saMgane paNa kRtinI agAu tyAM mokalavAmAM Avyo hato. zrutie kevida ane bAliza bannene pasaMda karyA ane bannenI sAthe te paraNI. - have e kevida ane bAlizanI milakatamAM eka nijadeha nAmano parvata hato, e parvata upara mardhana nAmanuM eka moTuM zikhara hatuM, e zikharanI banne bAjue zravaNa nAmanA be ati suMdara kilAvALA oraDA hatA. e banne oraDA zrutie joyA, tene e pitAnAM nivAsa mATe pasaMda AvyA, patinI AjJA laIne e banne eraDAmA zrati rahI ane pitAno paDAva tyAM nAkhyo ane e sthAne pite nivAsa karyo. evI rIte zravaNamahelamAM nivAsa karIne zruti kevida ane bAliza sAthe hare phare che. 1 jAtismaraNaH gayA bhavanI yAdi AvavI te. e matijJAnane prakAra che, 2 karmapariNAmanA svarUpa mATe juo prastAva bIje pU. ra58 thI ra12. 3 zratiH kAna, sAMbhaLavAnI indriya. zravaNedriya. e viSayAbhilASa maMtrInI dIkarI che paNa atra tene karmapariNAmanI kanyA kahI che te AgaLa spaSTa thaze. 4 saMgaH idriyane upayoga. kAna to sarvane hoya che paNa teno vaparAza thAya tyAre te sAMbhaLe che. vastu ane iMdriyano saMbaMdha thAya, tenA para rAgadveSa thAya te sarva saMga karAve che. 5 nijadeha eTale zarIra. mUrdhA eTale mastaka. zarIra tarapha najara karyo to te parvata jevuM lAgaze, mUdhA-mAyuM tenuM zikhara jaNAze. te zikharanI bane bAjue zravaNa kAna che. e mahela jevA ja dekhAze. moTA zikharanI bAjue che mahela bAMdhelA che. kalpanA bhavya che.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruti, keAvida ane bAliza. khAliza ane zruti. have e zrutine prApta karIne mAliza te bahu rAjI thai gayA. pachI atyaMta AnaMdamAM AvIne vicAra karavA lAgyo ke ahA ! mane AvI suMdara maneAhara strI prApta thai gai tethI kharekhara huM bhAgyazALI chuM, nasIbadAra chuM, kRtakRtya chuM, puNyazALI chuM. zruti tarapha tene ehaparAyaNa joine eka vakhata lAga sAdhIne saMga tenI pAse gayA tyAre teo vacce nIce pramANe vAtacIta thaiH-- saMganA upadeza. prakaraNa 12] saMga--"atyaMta hitakArI mahArAjA karmapariNAme ApanI sAthe mArI zeThANI zrutidevInA saMbaMdha karAvyo te kAma teA ghaNuM yogya thayuM, kAraNa ke mahArAja! rUpa, vaya, kuLa, zILa ane lAvaNyanI sarakhAI sAthe patipatnIne paraspara prema thavA ane e sarva AkhatamAM sarakhAi jaLavAi rahevI e ghaNuM muzkela che. tame kharekhara puNyazALI ke e sarva Akhate tamArA saMbaMdhamAM ghaTatI AvI gai che. have A suMdara premabandhane sArI rIte jema bane tema vadhAre jamAvavAnI AvayakatA che." 1779 mAliza--" bhAi saMga ! tuM vAta teA ThIka kahe che, paNa e ehasaMbaMdha kevI rIte vadhI zake ?" * saMga- amane je vastu vahAlI hAya enI vAraMvAra sevanA ( upayoga ) karavAthI eha vadhI zake." mAliza te tuM mane jaNAva." te saMga ! emane ( zrutine ) kai vastu vahAlI che saMga--" sAheba ! ene madhura dhvani bahu vahAlA che." Aliza--" saMga ! teM ghaNI sArI vAta karI; jo ema che tA AkhA vakhata jarA paNa visAmeA lIdhA sivAya e madhura dhvani sAM bhaLyA kare tevI goThavaNa karIza." saMga sAhekha ! mahu kRpA thaI." pelo saMga A pramANe khelatA hatA te vakhate priyAne priya vastu atAvanAra tenA upara bAlizane ghaNA prema AnyA ane tene potAnA hRdayamAM sthAna ApI tyAM dAkhala karI dIdheA. tyAra pachI vINA, veNu, mRdaMga, kAlI, gIta vigerenA suMdara avAjo surA ane gAyanA zrutine mAliza saMbhaLAvatA gayA ane
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 tenAthI zruti rAjI thAya tyAre temAM pote ja mANato gayo ane vaLI vicAravA lAgyo ke aho! huM kharekharo sukhI chuM, mane A saMsAramAM svarganuM sukha maLyuM che, huM kharekhara bhAgyavAna chuM ke jethI mane niraMtara AnaMda karAvanAra A zruti patI maLI gaI. pilA dAsaputra saMgane potAnA hRdayamAM rAkhIne atyaMta snehathI tene bAliza vAraMvAra cAMpyA kare ane suMdara madhura pariNAma dhvanithI-rAga rAgaNIthI ane vAjitronA nAdathI - zrutinuM lAlana karyA kare. Akhare e nAdamAM eTale DUbI gayo ke eNe bIjAM sarva kAryo choDI dIdhAM, dharmane nava gAunA namaskAra karyA ane evI rIte raMgIlachabIle thaIne vartana karavA lAgyo, tethI vivekI mANasane eka kharekharUM hAsyanuM sthAna thaI paDo. kevida ane zruti. have ahIM kevi sadAgamane savAla karyo ke "mahArAja! A zruti pote jAte cAlI calAvIne mane varI che te mArI bhAryA ane hita karanArI che ke nahi? te Apa mane kRpA karIne jaNAvo." sadAgame javAba ApatAM kahyuM "bhAI kevida! jyAre e tArI bhAryA saMga sAthe hoya tyAre te jarA paNa hita karU sadArAme karAvelI nArI nathI ane saMbaMdha karavA lAyaka nathI, enuM kAzrutinI oLakhANa. raNa vistArathI sAMbhaLa. rAgakesarirAjAnA maMtrIe (viSayAbhilASa) agAu A duniyAne vaza karavA sArU pAMca manuSyo mekalyA hatA te tane yAda haze. e pAMca manuSya paikI eka A zruti hatI te paNa tane yAda haze. have pele rAgakesari rAjA che te mahAmahane dIkaro thAya ane karmapariNuma mahArAjAne bhatrijo thAya. e rAgakesari duniyAno jANuta moTo bhareDI cora che ane vaLI karmapariNumane maMtrI paNa che. mahAmahanuM to pradhAna kArya sarva e ja kare che. have karmapariNAma rAjA sarvathI vadhAre baLavAna che, sarvane uparI rAjA che ane sarva prANuonuM sArUM ane kharAba kara 1 ahIM che. ra. e sAyaTivALA mULa graMthanuM mR. 1051 zarU thAya che 2 rAga kesarine maMtrI viSayAbhilASa che. eNe jagatane vaza karavA paMcaiMdriyane mokalela che tenI hakIkata mATe juo prastAva trIjo, prakaraNa cAlu e hakIkata AgaLa cothA prastAvamAM paNa Ave che (juo jha, 4. pra. 10 pR. 883-84).
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 ] zruti. vida ane bAliza. 1781 nArA tarIke lekenA vizvAsamAM AvI paDelo che. A zrati pilA cora (ThagAra)nI dIkarI che (rAgakesarinI dIkarI che, ema je jANavAmAM AvI jAya te A leka tene grahaNa kare nahi, kAraNa ke jANI joIne coranI dIkarIne te keNuM paraNe! tethI rAgakesarie ghaNe moTo prapaMca karyo che. eNe pitAne khAsa kara saMga nAmano hato tene kRtinI nokarImAM ApI dIdho ane tene zruti sAthe karI daI agADathI mokalI dIdho ane tene sarva gupta vAta kahI rAkhI. bIjo prapaMca eNe e karyo ke A zrutine karmapariNAmanI kanyA tarIke dunithAmAM jAhera karI. AthI je ke A zrutikanyAne bApa karmapariNAma kahevAya che, paNa vAstavika rIte te rAgakesarinI dIkarI che. e durAtmA rAgakesarie jagatane chetaravA A kanyAne saMga sAthe mokalI ApI che tathI te tane hita karanAra thAya ema te kema ja bane? jo ke te ene tArI patnI banAvI che chatAM e patine chetaranArI luccI che tethI tuM kadi teno vizvAsa karIza nahi. have tuM tene paraNI cUkyo che tethI e strIne atyAre tyAga karavAnuM banI zake tema nathI paNa tAre tenA sevaka saMgathI sarvathA dUra ja rahevuM, tAre kadi paNa enI kapaTajALamAM lapeTAvuM nahi, ane vizvAsa karavo nahi. jo e pApI saMga tArI pAse nahIM AvI zake te zruti tArA saMbaMdhamAM rahyA dAsI putrathI chatAM tene doSa karanAra thaze nahi, nukasAna karanAra sAvadhAna. thai zakaze nahi, bahu ahita karanAra thaI zakaze nahi. enuM kAraNuM e che ke A saMganA saMbaMdhamAM jyAre zrati Ave che tyAre te aniSTa (na game tevA) zabdane dveSa karanArI, thaI paDe che ane madhura svanimAM lelupa banI jAya che, paNa e jAte evI nathI, saMganI sAthe hoya che tyAre ja te vikAra pAmI jAya che. jyAre e saMganI sAthe rahIne tenA baLathI rAgadveSane tAbe thaIne tane preraNuM kare tyAre tane aneka duHkhonI paraMparA thAya che, paraMtu jyAre kaMganA saMbaMdhathI te dUra hoya che tyAre game tevA zabdo sAMbhaLavA tatpara bane te paNa te madhyastha rahe che, rAgadveSa vagaranI rahe che, tethI te kaI paNa prakAranI bAdhA pIDA karanArI thatI nathI. tethI A nIca saMga atyaMta kharAba mANasa che, dAsIputra che, tene aneka prakAranA duHkhe ane trAsane kAraNabhUta che, mATe sarvathA tenI sabata choDavA gya che." sadArAme je salAha ApI te namra kevide zAMta citte sAMbhaLI,
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMca kathA. [ karatAva, svIkArI ane zrutinA dAsa saMganI sabata sarvathA pariNAma choDI dIdhI. have pelo kevida tyAra pachI zruti sAthe ja raho, tenI sAthe lagnasaMbaMdha cAlu rAkhe to paNa zabda saMbaMdhI enAmAM kAI AtaratA ke utsAha Avato nahi, kharAba zabdothI ene kaMTALo thato nahi, madhura zabdo sAMbhaLavAnI ene bahu AturatA thatI nahi, tethI te tene game te prakAranA zabdo saMbhaLAvate paNa aMdara tene mATe utsAha ke AturatA na hovAne lIdhe lekemAM tenI prazaMsA thatI ane jAte te sukhI thaze ane sukhI rahyo. AvI rIte kevida ane bAliza anukrame saMganA tyAga ane grahaNathI sukha ane duHkhathI bharapUra rahyA-kevida saMgatyAgathI sukhamAM rahyuM ane bAliza saMgasaMbaMdhathI duHkhamAM DUbate gaye. gaMdharva mithuna anne kinnaranI harIphAI, bAlizanI hAjarI ane devone thayela reSa, mUrkha bAlizanA aMte thayelA hAlahavAla, have taMgazikhara nAmano bahiraMga pradezamAM eka meTo parvata haoN tenA upara eka divasa kevida ane bAliza caDhavA lAgyA. e atyaMta UMcA pravarta upara devatAoe banAvelI eka guphA che, bahu meTI che, ati vizALa che ane eTalI lAMbI che ke manuSyo ene cheDe jaI zake nahi. eka kinnaranuM joDaluM che ane bIjuM gaMdharvonuM joDaluM che. teone eka prasaMge aMdara aMdara gAvAnI bAbatamAM harIphAI thaI. gaMdha pite gAvAmAM haziyArI batAvavA lAgyA ane kinnare pitAnuM gANuM uttama che evo dAvo karavA lAgyA. AvI harIphAIne aMge teoe aMdara aMdara spardhA karI, parIkSAnI-madhyasthonI nimaNuka karI ane e tuMgazikharanI vizALa guphAnuM ekAMta sthAna zedhIne tyAM nirNaya karAvavA sArU deva gAMdharva kinnara ane parIkSake sarve sAthe AvI pahoMcyA 1 kinnaraH kuberanA sevako, emanuM mukha ghoDA jevuM hoya che ane zarIra manuSya jevuM hoya che. gAyanamAM bahu kuzaLa gaNAya che. gAMdharva devalokanA e gAnArA che, atyaMta adabhuta rAga sAthe teo gAya che. gAMdharva devayoni che, kinnara paNa daMtakathAmAM Ave che. teono samAveya vyaMtara yonimAM thAya che. bhUta, pizAca, rAkSasa yakSa, kinnara, DiMparisa, mahera ane gAMdharva e ATha vyaMtaradevayonimAM gaNAya che.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] zruti. vida ane bAliza. 1783 have banne joDalAMoe eka bIjAnI harIphAImAM gAyana gAvA mAMDyAM, atyaMta suMdara madhura vinithI rAga AlApa lalakAravA mAMDayA ane ekanuM gAna pUruM thAya ke ethI vadhAre suMdara AlApa sAthe bIjuM joDaluM gAna upADe evI harIphAI AdarI. eka bIjAnI irSAthI ati suMdara AlApa sAthe gAna cAlavA mAMDyuM ane parIkSake te hakIkata lakSyapUrvaka sAMbhaLavA lAgyA. te vakhate pelA kevida ane bAliza paNa te zikhara5ra AvI pahoMcyA ane guphAnI aMdarathI AvatAM AlApa saMlApa ane gAna sAMbhaLI sAvadhAna banI gayA. te vakhate bAlize eka jabarI bhUla karI nAkhI. e durAtmAe aMdara rahelA saMganI preraNAthI zrutine pelI guphAnA bAraNuM upara goThavI dIdhI ane te paNa aMdara rahelA nekara saMganI preraNAthI sAMbhaLavA tatpara thaI gaI. bAliza pote potAnuM sarvasva zrutine arpaNa karyuM ja hatuM ane lagabhaga te vakhate te e zrutimAM tadrapa thaI gayo ane tenA rasamAM e to lIna thaI gayuM ke bIjuM kAMI jANe jete ke jANatA ja na hoya evI tenI sthiti thaI gaI. te vakhate saMge tenA upara pitAnI zakti kharekharI ajamAvI ane tene evo te bhAna vinAno banAvI dIdho ke e (bAliza) paththaranI zilA mAphaka jhaTa daIne guphAmAM paDyo. e bAlizana paDavA sAthe guphAmAM meTo dhaDAke thayo, paDavAnA avAjathI sarva devo ane gAMdharvo coMkI gayA, teonA raMgamAM bhaMga paDyo ane sarva ekadama bAliza upara gusse thaI gayA. teo ekI sAthe bolI uThyA, "are! vaLI A keNuM che? keNu che. ene pakaDe, pakaDe !" Ama bolatAM teoe bAlizane sakhta baMdhe bAM, pachI khUba phaTakAvyo ane aneka prakAranA lAto ane paganA prahArathI khUba mAryo. sakhta vedanA sahana karI te maraNa pAme. sadAga mane sadupadeza. kevida tethI sAdhu thayo. chevaTe AcArya pade Avyo, sadAgamanA upadezathI kevide saMgano sarvathA tyAga karyo ane tethI te gIta gAyana cAlatAM hoya tyAre zruti sAthe hoya, pote sAMbhaLatA hoya te paNa tenA upara kadi mUcha pAmate nahi, temAM Asakta thato nahi, temAM kadi ekarUpatA dhAraNa karatA nahi. bAlizane aneka pAdaprahArathI hatA ane jamIna para paDele jaIne e girinA zikhara parathI kevida nIce utarI gayo ane turata ja eka ati vidvAna ane sArA
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1784 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva dharmadheSa nAmanA AcArya pAse pahoMcI gayo. bAlizane banAva najare jovAthI tenI buddhimAM jAgRti AvI gaI ane te dIkSA laI sAdhu thaI gaye. anukrame tene gurUe pitAne sthAnake sthApana karyo-AcArya banAvyuM. rAjan ghanavAhana! e kevida te huM pote ja chuM.' rAjana ! mAre bhAI bAliza pelA zatrumitra ( hitazatru) saMganI sobatathI herAna the, nAza pAme ane aneka prakAsadAgama mahAbhya. ranAM duHkhothI trAsa pAmyo. mane e pApI saMganA duSTa saMga varjana. saMbaMdhathI mahAtmA sadArAme vAryo ane cheDA ane tethI karIne bAlizanA jevAM atyaMta bhayaMkara duHkha mAre sahana karavAM na paDyAM ane vAstavika rIte te sarva duHkhomAMthI mane te mahAnubhAva sadA game choDAvyuM. tyAra pachI saMyama (dIkSA) levAthI te mane sarvadA AnaMda AnaMda ja rahe che ane e sarva pratApa e upakArI sadAgamano ja che, tethI hAla paNa e sadAgama mane hukama pharamAve che te sarvane huM barAbara amala karuM chuM. mATe bhAI ghanavAhana! A sadArAma sarva prANIone hitakArI che ane aMdara je duSTa loko rahelA che tenI sAthe sebata karavAnuM pariNAma Akhare ghaNuM bhayaMkara nIvaDe che. A pramANe hakIkata hovAthI rAjana! je prANI potAnuM kharekharuM bhaluM icchatA hoya teNe duSTa aMtaraMga leka sAtheno saMbaMdha tajI dai-sadAgamane saMbaMdha kara yogya che. ghanavAhanane dravya AcAra, kovidAcArya mahAtmAe atyaMta suMdara vAta karI te mArA kAnane na rUcI, paNa mane aMdarakhAnethI ema lAgavA mAMDyuM ke A AcArya mahArAja ane pele akalaMka game tema karIne mAre mahAmaha ane parigraha sAtheno saMbaMdha choDAvI A sadAgamane Adara karAvavA mAge che ane teTalA sArU teoe A Akho tAga race che. mArA manamAM AvA vicAra cAlatA hatA ane zuM karavuM tenI ciMtAmAM huM paDI gayo hato te vakhate mArA aMdaranA Azaya samajI 1 keviTAcArya A potAnI vArtA ghanavAhana samakSa kahe che ane ghanavAhana azAMta mane akalaMkane rAjI rAkhavA sAMbhaLe che. AkhI vArtA saMsArIjIva agRhItasaMketA samakSa kahe che. - 2 tAgaDA. sAMsArika jIvo zuddha upadezakene AvI rIte ja khoTA vagere che, jyAM na hoya tyAM hetuonI kalpanA kare che ane pachI muddAmAMthI khasI jAya che
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 ] zruti. vida ane bAliza. 1785 janAra akalaMka bolyo "bhAI ghanavAhana ! mahAtmA bhagavAn AcAryazrInuM vacana tArA samajavAmAM barAbara AvyuM ke nahi?" eTale meM tene turata ja javAba Apyo ke "hA bhAi ! barAbara samajAyuM." zANuM akalake barAbara taka sAdhI ane turata ja bolyo je samajavAmAM AvyuM hoya te e pramANe karavA mAMDe." alaMka upara mAre atyaMta sneha hovAne lIdhe ane bhagavAna AcArya mahArAja kevidasUrinA AjubAjunA vAtAvaraNano aciMtya prabhAva hovAne lIdhe temaja te vakhate huM karmanI gAMThanA taddana najIkanA sthAna sudhI AvI pahoMcela hovAne lIdhe ane javAba devAnI mArAmAM zakti rahelI na hovAne lIdhe meM akalaMkanuM vacana svIkAryuM, aMgIkaryuM, sadAgama paNa te vakhate vaLI pharI vAra mArI vadhAre najIka AvI pahoMcyo, meM te vakhate caityavaMdana vigere karavA mAMDyuM, agAu je dharmane abhyAsa karyo hato te pAcho tAjo karI gaye, pharI vAra dAna vigere ApavA zarU karI dIdhAM, te vakhate mahAmaha ane parigraha jarA dUra thaI gayA. A sarva bAbato meM akalaMkanI zaramathI dravyathIupara uparathI AdarI, paNa aMdarakhAnethI mane tenA upara bhAva nahato, aMtaraMga rAgathI meM te sarva bAbato AdarI nahotI. akalakane te te vakhate ema lAgyuM ke sAMsArika padArtho upara mArI mUcha ochI thai gai che, dhanasaMcayanA saMbaMdhamAM mane saMtoSa thai gayo che ane sadArAma sAthe mAre pUrNa saMbaMdha thaI gayo che. mArI AvI sthiti joI mane sudharela ane rastA para AvI gayela joI akaleke AcArya mahArAja sAthe anyatra vihAra karyo. 1 A AkSepadvArA upadeza karavAnI paddhati che, koivAra te phaLIbhUta thAya che, paNa aMdaranI khAtrI vagara kalAka thI grahaNa karela mArga bahudhA Takato nathI. samAja samakSa lIdhelA niyamo toDanArA ghaNIvAra dekhAI Ave che te dravyAcAra athavA acAnaka Avezane pariNAme svIkArela dharmamArganuM svAbhAvika rIte thayela smalana samajavAnuM che. 2 thibhedanI najIkanuM sthAna. enI vizeSa samaja mATe juo prathama prastAva pU. 86-88, yathApravRttikaraNaparanI neTa.
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 muM. zoka ane dravyAcAra, a kalaMka munie anyatra vihAra karyo eTale ene dUra ga rA yela jANuM vaLI pAchA mahAmoha ane parigraha jAgrata sita thayA, rAjI thayA, najIka AvyA ane sadAgama mArAthI thAya che dUra jatA rahyA. pachI meM je dAnAdi kArya Adaya rakArI hatAM te tarapha huM zithila thavA lAge, dharmadezanA te taddana visarI ja gaye, te pachI taddana janAvara jevo thaI gaye ane aMkare uThelA hatA te jaDa jevA thaI gayA, nakAmA thaI gayA. dhIme dhIme huM pAcho viSaya sevavAnI mUchamAM ane dhana ekaThuM karavAnA vicAramAM tatpara thaI gayo ane aneka strIo ane tenuM ekaThuM karavA mATe mArI AkhI vasatIne aneka prakAranI pIDAo karavA lAgya, duHkha devA lAgyo, trAsa ApavA lAgyuM. aneka prakAranA bheganI tRpti karavA sArU meM aMtaHpuramAM hajAro strIone ekaThI karI, sonAthI seMkaDo kuvAo bharI dIdhAM ane mahAmahene tAbe thaIne AkhI pRthvIne nArahita (ahiraNyI) karI dIdhI ane TuMkAmAM kahuM te A duniyAmAM evuM keI paNa pApa nahi hoya je meM mohavaza thaine karyuM nahi hoya. huM je je IcchAo karatA te sarva mAre AMtara mitra puNyadaya pUrI pADato hatuM, paNa meha ane parigrahane vaza paDIne meM te vAta jANI nahi, tenI kiMmata AMkI nahi, tenA premane badale Ape nahi ane tethI Akhare puNyodaya mArA upara kAMIka gusse thaye. madanasuMdarI maraNa, zokanuM Agamana, akalaMkane upadeza te vakhate mArI hRdayavallabhA priyA madanasuMdarI je mane prANathI paNa vadhAre vahAlI hatI tene zULano vyAdhi thaye, zeDo vakhata te vyA
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13] zeka ane dravyAcAra. 187 dhimAM pIlANI ane turata ja maraNa pAmI. mArA hRdaya para te vakhate moTe AghAta thaye. - have te vakhate mahAmahane eka moTo rasAladAra jenuM nAma zeka hatuM ane je mahAmahane atyaMta vinayI sevaka gaNato hato te patAnA svAmI pAse Avyo. eNe AdarapUrvaka potAnA svAmIne praNAma karyA ane avasara barAbara sAdhIne atyaMta mAyApUrvaka mane bheTI paDayo. te vakhate devI madanasuMdarIne vAraMvAra pharIpharIne yAda karIne huM UMcethI raDavA lAgya, pika mUkavA lAgyo, mAthuM kUTavA lAgyo ane AMsuM pADavA lAgyuM, mArA zarIranI darakAra paNa Akhare mUkI dIdhI, rAjakArya upara bIlakula dhyAna ApavAnuM baMdha karI dIdhuM ane atyaMta du:khanI asarataLe jANe mane kaI graha vaLagyo hoya ke ceTaka lAgyuM heya tenA jevuM thaI gaye. akalaMkamunine keIe madanasuMdarInA maraNusamAcAranI ane mane thatA tIvra zekanI hakIkata kahI jaNavI. mArI hakIkata jANatAM mArI upara kRpA karIne teo mAre nagare padhAryA. teoe AvIne joyuM te huM te taddana zokane vaza paDI gayele jaNAyo ane sarva zubha kRtya dUra mUkI dIdhelAM joyAM eTale mArA para dayA karI teo bolyA are bhAI vanavAhana! A te zuM karavA mAMDyuM che? A tuM zuM AdarI beThe che? are bhAI! tuM zuM mAruM vacana taddana ja visarI gayo? zuM te sadAgamane tadana choDI ja dIdho? are A duSTa lekee tane kharekhara chetaryo? bhAI! tuM to badhI vAta samajato hato, aMdarane sAra jANato hato, chatAM AvI bALaka jevI ceSTA zA mATe kare che? are bhAi ! devI madanasuMdarIne vAraMvAra yAda karAvIne pele zoka tArA cittane bAdhA kare che te hakIkata zuM tuM jANute nathI? tane eTalI khabara paNa paDI nahi? mArI kahelI sarva vAta bhUlI ja gayo? je te vicAra kara. sava prANuo yamarAjAnA mukhamAM ja vase che, chatAM eka kSaNa paNa jIve che te ja navAI jevuM che. yamarAjAnA mukhane keLIo kyAre thaI jaze te kAMI kahevAya nahi, e te jIvyA eTaluM navAI jevuM samajavAnuM che. e yamadeva e krUra che ke e prema jato nathI, baMdhana jeta nathI, vaya jato nathI, saMbaMdha jete nathI, e te madamAM caDhelA masta hAthanI jema potAnA mArgamAM je Ave tenA cUrecUrA karI nAkhe che; je sajajanarUpa suMdara kamaLo hoya 1 me tAmasacittanoadhikArI purUSa che. prastAva 4 prakaraNa 8 (rUTa 75 thI).
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1788 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 che ane je khAsa karIne bIjAnI AMkhene atyaMta manohara lAgatA hoya che te sarva pratye e yamadeva hImanA jaLakaNe jevuM kArya kare che ane tene sapATAmAM jhAMkhAM karI nAkhe che. manuSya zarIradhArIne meTAM moTAM maMtrayaMtra maraNathI bacAvI zakatA nathI, tenA dhananA DhagalA ADA AvI zakatA nathI, meTA moTA vaidyonI tene aMge kArI phAvatI nathI, rAmabANa osaDa jaDIbuTTIo ke mAtrAo tenAthI rakSaNa ApI zakatA nathI, bhAIo choDAvI zakatAM nathI ane moTA deveMdrane hukama paNa tene aMge cAlI zakatuM nathI. AthI maraNa nAmane upadrava evA prakArane che ke enI sAme keI upAya kAme lAgI zakato nathI ane sarvane e mArge cokkasa javAnuM che, to pachI e siddha mArga keIne jatAM joIne kayo samaju gabharATamAM paDI jAya?" AvI rIte akalaMka muni mahArAja mAre zoka dUra karAvavA ane mane zokanA saMbaMdhathI choDAvavA thAkyA vagara daraja dharmadezanA ApyA karatA hatA, jude jude prakAre jIvanamaraNanA saMbaMdha jaNAvatA hatA ane maraNasaMbaMdhI viziSTa tatvajJAnanA rasanAM jharaNuM mArI AgaLa khAlI karatA hatA. paraMtu mahAmahane tAbe thaIne huM te zekamitranI sAthe ja cAlyo jato hato, tene saMbaMdha choDato nahote ane mahAtmA akalaMkanA vacanapara lakSya Apato nahoto. huM vAraMvAra AraDato hato ke "are bALA ! aho priyA ! are vahAlI ! aho suMdari! hA premI! hA padmanetrA! arere ! suMdara bhramarevALI! hA kAMtA! hA suMdarabhASiNI! hA pativatsalA ! hA pati premI! hA pativrate! hA devi! ahAhA mArI madanasuMdari! arere !! A pramANe raDatAM ghanavAhanane ahIM choDI daIne tuM kyAM cAlI gai? arere vahAlI ! tuM mane tAruM darzana karAva! A raDatAM tArA virahI sAthe eka vAra jarA bhASaNa kara! vahAlI ! ahIM AvIne mAre zarIre bheTI paDa ! mArI A atyaMta kharAba sthiti tArI hAjarIthI dUra kara !" huM te akalaMka mahAtmAnI pAse paNa AvA AvA vAkyo bolyA karatA, ugAre kAtyA karato ane mahAtmA mane vAraMvAra upadeza ApatA te jarA paNa jANI zakato nahoto. akalaMkano sadupadeza, upadezathI sacetanatA, zekanuM dUra gamana, mahAtmA akalaMka muni A sarva joyA karatA hatA, mehanuM sA
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 ] zAka ane dravyAcAra. 1089 mrAjya vicAratA hatA, jAte mahA buddhizALI hatA, dayA tatpara hatA, paropakAra karavAnI rUcivALA hatA ane mArA upara AdaravALA hatA. mArI AvI avasthA joine te vaLI upadeza devA lAgyA.-- " " mahArAja ghanavAhana! tArA jevAe AvuM khALacaritra karavuM yeAgya nathI, mATe tuM A nAmaradAi cheDI de, dhairya dhAraNa kara, tArA " aMtaHkaraNamAM svasthatA lAva, tArA AtmAne yAda kara, koi paNa " jAtanA apavAda vagara tArUM mAtra ekAnta ahita karanAra A mahA" mAhune choDI de, zAkane mUkI de, parigrahanA paricaya che kara, " sadAgamane anusara, tenA upadeza pramANe AcaraNa kara, mArA ci" ttane pramAda thAya tema kara. are bhAi ! ATalI ja vAramAM pelA 'sAdhue' leAkeAdaramAM Aga batAvI hatI te bhUlI gayA? zuM saMsAra" madirAzALA taddana visarI gayA? pelA saMsAra reMTa (araghaTTaghaTTI) " tane yAda rahyo nathI? are tuM tArA manamAM karmavALA jIvAnA ane " maDhanA vRttAMta ane tyAM batAvela sannipAta ane unmAda' yAda karatA " nathI? manuSyajanma rUpa ratadvIpa prApta karavAnI durlabhatA' tane yAda " rahela nathI ? saMsArabajAramAM rahenAranI sthitinuM jarA paryAlocana " karI tuM kema vairAgya dhAraNa karatA nathI? are pelA cittarUpa vAMda ' rAnA baccAnI capaLatA tane smaraNamAM rahI nathI ? e vAMdarAnA " accAnuM niraMtara rakSaNa karavAnI jarUra che e vAta tuM kema svIkA9 ratA nathI? ane e vAta svIkAratA ha| te tuM zA mATe e pramANe " vartana karatA nathI? are bhAi ! tuM zA mATe viSayanAM jherI jhADo " upara kudAkuda kare che? ane zA mATe tuM arthanicaya nAmanI pAMdaDA phUla phaLanI raja ane kAdavamAM ALATe che? tuM meAkSamArgane sArI ra re rIte jANe che ALakhe che samaje che chatAM tArA AtmAne mahA gheAra " naraka tarapha zA mATe pheMke che! tane tyAM je upAya batAvavAmAM Avyo 1 jue A cAlu prastAva prakaraNa bIjuM (pU. 1657). 2 sadara prakaraNa trIjuM. ( pR. 1665 ). 3 sadara prakaraNa cothuM (pR. 161 ). 4 sadara prakaraNa pAMcamuM (pR. 1687), 5 sadara prakaraNa che ane sAta (pR. 1700-34), 6 sadara prakaraNa ATha (pR. 1735), 7 suMdara prakaraNa nava (pR. 1749), 8 jue prakaraNa 8 pR. 1743. * sadara 14 1741. 42
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1780 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva che have tenA vaDe tArA AtmAne hamezane mATe AnaMda ApanAra ziva"laya nAmanA maThamAM zA mATe mUkI ApatA nathI? ane mahArAja! saMsAramAM rahenAra prANIone Aphato to hAthanI aMdara AvI rahelI che, vAtavAtamAM lAgu paDI jAya tema che; tevI ja rIte potAnA priya "janonA viraha taddana sulabha che, suratamAM banI jAya tevA che; meTA vyAdhio to jarA paNa dUra nathI, hAlatAM cAlatAM lAgu paDI jAya tema che; duHkho to taddana bAjumAM ja AvI paDelAM che, jarA jarAmAM "taddana najIka AvI vaLagI paDe tevI sthitimAM che; ane maraNa te cokkasa thavAnAM ja che, jarUra AvI paDanAra che-A pramANe hovAthI "zuddha viveka e ja prANIonuM kharekharuM rakSaNa che, e ja kharekhara AdhAra che ane bIjo koI paNa sAco Teke nathI." bahena agRhItasaMketA! jema eka manuSya bahu AkarI nidrAmAM uMghI gayo hoya tene bUma mArI mArIne keI jAgRta zuddhi AvI. kare, athavA jheranI asara thavAthI koI prANI jhelAM khAto hoya tene jema AkarA maMtrono jApa ThekANe laI Ave, athavA te dArUnA ghenamAM kaI prANI masta thayA hoya tene jema ekadama bIka batAvavAthI te ThekANe AvI jAya, athavA to koI prANIne mUrchA AvI gaI hoya tene jema zItaLa jaLayukta paMkho nAkhIne pavana dvArA zuddhimAM lAvavAmAM Ave athavA to keIne sanepAtane cALe thaI AvyA hoya tene haziyAra vaidyanI paddhatisara cikitsA karavAmAM Ave tyAre tenI unmattatA jema dUra thAya tevI rIte akalaMka muninI upara pramANenI vizALa suMdara vacanapaddhatithI mArAmAM kAMIka zuddhi AvI, huM jarA ThekANe Avya, mArI cetanA jAgRta thaI. have te vakhate zeka mahAmaha pAse gayo, tene name ane pachI te banne vacce nIce pramANe khAnagI vAtacIta thaI - zaka-"deva! have huM te jAuM chuM! mane akalaMka ahIM rahevA data nathI, besavA deto nathI. e te barAbara mArI pachavADe paDyo che mahAmoha-e akalaMka te bahu Akare che, ghaNe vasama mANasa che. e ghanavAhananI sAthe maLI jaIne bApaDAne chetare che, udhe raste dorI jAya che. ApaNuM paNa have zuM thaze tenI atyAre te kAMI khabara paDatI nathI, kAMI vAta samajamAM AvatI nathI. mATe ane 1 saMrakSaNanA upAya mATe juo cAlu prastAva prakaraNa 8 muM 5, 1743
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] mahAparigraha. 1781 tyAre to bhale tuM cAlyuM jA. mAtra tAre khabaradArI rAkhavI, sAvadha rahevuM, tAro ane amAre yoga vaLI AgaLa upara thaI Avaze." zaka-"je mahArAjA sAhebane hukama !" e pramANe kahIne zeka tyAMthI vidAya thaye. meM paNa akalaMka muninAM vacanane Adara karyo, sadAgamanI tarapha prema batAvyuM, cheDe the mahAmaha ane parigraha dravyAcAra tarapha tiraskAra batAvyuM, agAu je bhaNele hato tene thoDuM thoDuM tAjuM karyuM, navIna zAstra bhaNavAne aMge Adara karyo, keTalAMka jinamaMdiro ane pratimAo navAM karAvyAM, keTalIka yAtrAo karI, snAtra mahotsava karyo, pAtrone dAna ApyAM. A pramANe keTalIka zubha kriyAo meM karI te joIne akalaMkamunine pitAnA manamAM saMtoSa thayo ke have temaNe mane guNavAna banAvyuM che, mane guNabhAjana karyo che, rastA upara Ape che. prakaraNa 14 muM. mahAparigraha, ETTER a kalaMka muninA sadupadezathI keTaleka bAhya AcAra meM (saMsArIjIve ghanavAhane) pALyo ane tene laIne dAna yAtrA mahotsavAdi kAryo karyA ane te dvArA munirAjane taiSa ApavAne huM zaktimAn thaye. have te vakhate ja eka taddana navIna ghaTanA banI te khAsa sAMbhaLavA gya che. bhadra agRhItasaMketA! tuM lakSya rAkhIne e hakIkata sAMbhaLaH- (saMsArIjIva je atyAre ghanavAhananA nAmathI prasiddha thayela che te te bhavasaMbaMdhI potAnI jIvanacaryA agRhItasaMketA ane praNAvizALA sAMbhaLe tema bhavyapurUSanI hAjarImAM sadAgama samakSa kahe che, te vAta lakSyamAM rAkhavI, saMsArIjIva potAnI vArtA AgaLa calAve che.) 1 ema jaNAya che ke meharAye A vacanamAM zokadvArA koi gupta saMdeza maka che.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva agragAmI sAgara ane mAyA, hena kRpaNatAnuM tatra sahagAmItva, mahAparigrahanI madade moTo moha parivAra, yuktithI muni akalaMkane dUra karavAnuM kArya, akalaMkamuninA paricayathI mahAmaha ane parigrahanA hAla thayA hatA te upara jaNAvyA. have e parigrahane eka bahalikA. sAgara nAmano mitra che. e mahAmahano khAsa aMgarakSaka che ane jAte bahu samartha che. parigraha jALa nAmanA pitAnA mitranI je dazA thaI tethI pitAnAM hRdayamAM duHkhI thaIne e mArI pAse AvavA taiyAra thaye. ene vicAra thaye ke - tAnA mitranI sahAya karavA A avasare javAnI jarUra che. mArI pAse AvyA agAu eNe rAgakesarine pUchayuM. rAgakesarie ene parigrahanI madade javA rajA ApI. je vakhate sAgare javAnI rajA mAgI te vakhate tyAM bahulikA hAjara hatI. teNe te vakhate pitA rAgakesarine kahyuM "pitAjI! jyAM sAgara jAya tyAM mAre to jarUra javuM ja joIe; kAraNa ke ApazrIne e te khAsa khabara che ke bhAI sAgara mArA vagara eka kSaNavAra paNa rahI zakatA nathI." bahulikAnI evI mAgaNI sAMbhaLI pitA rAgakesarie vicAra karIne javAba Apyo "dIkarI! ema che to tuM kRpaNutA. paNa sAthe jA. vaLI eka bIjI paNa vAta che. A kapaNatA che te to sAgaranuM zarIra ja banI rahelI che, enuM jANe e jIvatara ja hoya tevI che. te pachI tuM sAgara sAthe javAnI che to pachI e kapaNutA paNa bhale sAthe Ave. ethI sAgarane ghaNuM dhIraja raheze. 1 sAgaraka lebha. chaThThA prastAvano dhanazekhara( saMsArajIva)ne bahekAvanAra vikhyAta pAtra. A te ja pAtra che (juo pra. 6 ka. 1 ane 2.) - 2 bahulikA mAyA. pAMcamA prastAvanI jANItI strI pAtra. juo paNa 114-45. 3 kRpaNutAH bakhIlapaNuM. jyAM lobha hoya tyAM e sAthe ja hoya che. kRpaNa tAnuM kharuM sthAna chaThThA prastAvamAM dhaTe, graMthakartAe koI kAraNasara ene A prastAvamAM mUkI che.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] mahAparigraha, 178Ta AvI rIte bahena bahulikA ane kapaNutA bene sAthe mokalavAnI AjJA thaI eTale sAgara te bahu rAjI thaI gayo, pitAne javAbamAM mAtra "bahu kRpA karI" eTaluM ja kahyuM ane sAgara pitAnI sAthe bahulikA ane kRpaNutAne laIne mArI pAse AvyuM. e traNene mArI pAse AvatA joIne mahAmaha ane parigraha bahu rAjI thayA. te ja vakhate kRpaNutA mane bheTI pariNAmo. paDI. e jevI mane bheTI ke mArA manamAM IcchA thaI ke are! A mArI pAse paisA che te to najare dekhI zakAya tevAM sukhanuM kAraNa che, tenAthI sukha meLavavAnAM sAdhana kharIda karI zakAya che, ekaThAM karI zakAya che, bhogavI zakAya che; evA paisAno paralokanAM sukhanAM sAdhano meLavavAnI IcchA vaDe vyaya karI nAkhavo emAM te DahApaNuM zuM kahevAya? paisAthI ahIMnAM sukhone lAbha levo ke paralokanAM sukhanI kalpanA karI te khAtara teno vyaya karI nAkhavo? AvI rIta najare dekhAya tevAM sukhasAdhanano tyAga karI adaSTa ane kalpanAmAtramAM rahelAM sAdhanomAM paisA uDADI nAkhavAne hetu ? pakha A akalaMka muni to mane dararoja preraNA ane utsAha ApyA kare che ane kahe che ke "bhAI ghanavAhana ! je tAre bhAvastava karavAnA utsAha deva, bhaviSyamAM tAre te mArge pragati karavI hoya te atyAre tuM vyasta karavAmAM sArI rIte Adara kara, tenA upara tAruM citta lagADa, te mA pravRtta thA. dhIme dhIme te bhAvastavamAM te mArge AgaLa vadhIza." AvAM AvAM utsAhanAM vacano kahe che tethI te rIte dravyastavamAM mArA bahu paisA kharacAI jAya che, vaparAI jAya che, veDaphAI jAya che. tyAre have mAre te zuM karavuM? A to bhAre moTI muMjhavaNa thaI paDI. AvA AvA vicAra huM karato hato te vakhate bahulikAe mane AliMgana karyuM, mane bheTI paDI. jevI bAlikA mane bheTI tevIja mArAmAM eka atyaMta kharAba 1 drayastava, bhAvastavaH dravyastavamAM pUra satra yAtrA mahotsavAdine samAveza thAya che. te bhAvastavanuM nimitta che ane nimitta pUratI ja tenI upayukyatA che. saMsArarasiyA jIvo prathama dravyastavamAM paDe che, pachI vicAraNAne 5riNAme bhAvastavamAM naDAya che. bhAvastavamAM aMtaHkaraNanI icchAthI tyAga, AtmabhAvamAM ramatA, samatA ane vikAro para arUcino samAveza thAya che. dravyastavamAM dhanavyaya, dAna, devagurUpUjana, sadAcAra, tapa, mokSadveSa vigereno samAveza thAya che.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1794 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva che kubuddhi jAgRta thaI AvI. meM vicAra karyo ke A adhamatAnI mArA paisA veDaphAI javAnuM kAraNa akalaMkamuni che, parAkASTA. te kaI yukti karIne teone ahIMthI (pitAnA sAhAda nagarathI) bahAra-dUra mokalAvI dau, koI vacananI racanA karIne emane vihAra karAvI dauM, to pachI A paisAne dhumADe thato aTakI jAya. AvA tuccha vicAra ane nirNayane pari. NAme huM akalaMkamuni pAse Avyo ane bolyo "sAheba! Apa te kharekhara mArA upara upakAra karavA mATe ahIM padhAryA che. kharekhara ApazrIe mArA upara ghaNI kRpA karI, ApazrIne bahu AbhAra thaye. sAheba ! have mAsakalpa' pUre thaye che; te mahAtmA kevidAcArya (gurU)nuM ApanA saMbaMdhamAM mana UMcuM thaI jaze ane amane Thapake maLaze ke vihArano samaya thaye chatAM ame ApazrIne vadhAre rekI rAkhyA. te sAheba! have ApazrI vihAra kare. Ape je je Adeza karyA che te te sarva have ame karyA karazuM. ApazrIe e saMbaMdhamAM jarA paNa ciMtA na karavI." tenAM AvAM vacana sAMbhaLI muni akalaMke vihAra karyo ane pote potAnA gurUpAse sIdhAvyA. parigrahamAM Asakti, cArene aMdara aMdara jalpa, chevaTe sadAgama dUrIkaraNa, alaMka munie vihAra karyo ane sAgaranA upadezathI huM parigrahamAM vadhAre vadhAre Asakta thayo ane dharmamArge je cheDe the paisAno vyaya huM karyA karatA hatA te paNa aTakAvI dIdhe. bhAratanI vAta te bAjue rahI gaI paNa dravyastava paNa aTakI gayuM ane parigrahanI dhAraNu saphaLa thai temaja mahAmahanI IcchA pUrI thaI. upara pramANe mArI sthiti thaI ane mArAmAM pheraphAra thayo te barAbara joIne parigraha ghaNe rAjI thayo ane potAnI madade aDIne 1 mAsaka5: sAdhu jemAsAmAM (varasAdamAM) cAra mAsa ane zeSa kALe eka mAsathI vadhAre sAdhAraNa rIte eka sthAnake rahetA nathI. zArIrika nabaLAi athavA meTA upakAranA kAraNe rahevAnI gurUnI AjJA thAya to rahI zakAya paNu ghanavAhananI dAnata rana maMgAvavAnI na hatI, paNa game te bahAne muni vihAra karAvavAnI hatI. bhadrika sAdhune banAvI javAnI pravRtti kavacita daSTigoca thAya che te khedano viSaya che. jayAM ekAMta saraLatA joIe tyAM paNa mohanAM A kamaNe thAya to pachI viSama samudra taravAnA mArgo kema maLe? kayAMthI maLe . mATe maLe?
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] mahAparigraha, 17ii vakhate AvI pahoMcanAra sAgaramitrane kahevA lAgyuM "are bhAI! mArA mitra! premI! mArA te dahADA ahIM gaNuI cUkyA hatA ane mAruM AvI banyuM hatuM. huM te lagabhaga khalAsa thaI javA Avyo hato, temAM barAbara TAMkaNe AvIne te mAre bacAva karyo che. ane bhAI! tArAthI paNa vadhAre sArI rIte A kapaNutA bahena potAnA bhAI upara (mArA upara) vAtsalya rAkhanArI thaI che, eNe te kharekhara mane maratAne jIvana ApyuM che, mane navI jIMdagI ApI che, mane kharekhara bacAvI lIdhuM che. ane sAthe A bahulikA bahena paNa bhAre upakAra karanArI thaI paDI che, kAraNa ke mArI kharekharI muzkelI te pelA mArA hArI akaleke UbhI karI hatI, tene e bahene bhAre yukti karIne ahIMthI vidAya karI dIdhuM. bhAI! nattama! te bahu sAruM karyuM ! vakhatasara AvI pahoMcI te mahArAja rAjezvara (mahAmaha) tarapha kharo bhaktibhAva batAvyuM ane mAruM rakSaNa karyuM." AvI rIte parigraha pitAnA manathI sAgara bahulikA ane kapatAno AbhAra darzAvI rahyo hato te AkhI vArtA sAMbhaLIne mahArAjA mahAmaha je pasaMja beThA hatA te parigrahane uddezIne bolyA "vatsa! parigraha tuM tadana sAcuM ja be che, tArI vAta taddana vAjabI che' A chAkara sAgara che e te kharekhara mArA jIvanarUpa che, mArA jIvataramaya che, mArI sarva zakti meM enAmAM sthApana karI che ane vastutaH te tenAmAM barAbara jAmI gaI che. mArA lazkaramAM e chokare (sAgara) mAre kharekhara bhakta che, badalAnI apekSA rAkhyA vagara sAcI sevA karanAra che, mAre sAro putra che, rAjyane egya che ane tAruM rakSaNa karavAne pUratA zaktimAna che." evI rIta tyAre sAgarane mahAmaha mahArAje pite ja utte jana Apyu, caDhAvyA, tyAre te paNa mane vadhAre vaza karanAre thaI paDyo ane sadAgamane sArI rIte herAna karanAra nIvaDyo. sAgare mArA upara jema jema pitAne dara vadhAravA mAMDyo tema tema huM paNa AzA tRNuM ane IcchAmAM vadhatA cAlyo ane sadAgamane dUra karato gayo. chevaTe je je kRtya e akalakamuninA sadupadezathI upara jaNAvyuM tema zarU karyA hatA te sarva choDI dIdhAM ane Akhare huM akalaMkamuni ahIM padhAryA te pahelAM jevo hato te ja thaI gaye, sarva dravyastavamAM taddana zithiLa thaI gaye ane saMsAramAM rasiyo banI mahA parigrahamAM Asakta thaI gayo.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1796 upamiti bhavaprapaMcA kathA. nirarthaka kAryamAM pravRtti samajI heAya te kadi na kare. kAvidrAcAryane jJAnAnubhava kRpArasavALA A ke huM ka. akalaMkamuni kharekhara dayAnA sAgara hatA, kRpArasathI bharapUra hatA ane mAre mATe vAraMvAra ciMtA rAkhyA karatA hatA. teozrIe mArI upara jaNAvelI hakIkata sAMbhaLI, jyAre teozrIne jaNAyuM ke huM te parigrahamAM Asakta thai gayA chuM ane dravyastava paNa mUkI beTho chuM tyAre vaLI pharIvAra mArI pAse AvIne mane ThekANe lai AvavA teo taiyAra thai gayA. teozrIe gurUmahArAja keAvidAcAryane praNAma karyAM, mArA saMbaMdhI hakIkata hI saMbhaLAvI ane mane upadeza ApavAnI icchAnuM prayAjana jaNAvI mArI pAse AvavAnI anujJA mAgI. kAvidAcArye mahA vicakSaNa hatA, zAstra ane vyavahAramAM mahA kuzaLa hatA ane anubhavajJAnamAM ekkA hatA. teo akalaMkamuninAM hRdayamAM rahelA sadbhAva samajI gayA, temanA ziSyanA zubha irAdAnI temane khAtarI hato ane viziSTa jJAnAnubhavathI te vakhate vartatI mArI sthitinI pAtAnA magajamAM spaSTatA hatI. ziSyanI sadara vijJaptinA pratyuttaramAM teozrIe nIce pramANe vicAraNA matAvI. te vakhate teonI ( gurU ziSyanI ) vacce nIce pramANe vAtacIta thaiH [ prastAva cha kAvitAcArya--" vatsa akalaMka! A tAro prayatna taddana nakAme che. tuM tyAM javAnI vAta cheDI de, emAM kAMi sAra jevuM nathI, emAM kazA lAbha nathI. enuM kAraNa e che ke e ghanavAhananI pAse jyAMsudhI pelA mahAmaha ane parigraha che. tyAMsudhI enA upara kAMI kAma thaI zake tevuM nathI ane e pAte paNa karmakuzaLa thai zake tevuM nathI. atyAra sudhI e ja sthiti varte che ane tethI tAro prayatna taddana phokaTa javAnA che. evA nizcayanuM kAraNa e che ke e banne (mahAmaha ane parigraha) te tyAM aDDo jamAvIne paDyA che ane vaLI pAchA tenI pAse sAgara vigere eka pachI eka AvyA karaze, kAraNa e banne mULanAyaka che ane pelA sAgara vigere anekanA AzrayasthAna che; e Tale e AkhA lazkaranuM jora vadhyA ja karaze. matalama e che ke jyAM sudhI prANI e durAtmAone za vartatA hAya che tyAMsudhI ene upadeza paNa kevA? ane dharma paNa kevA? ane ene sadAgama sAthe meLApa paNa kyAMthI saMbhave? evA prANIe teA mahAmaha ane tenA
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] mahAparigraha. 1797 parivArane vaza rahIne vadhAre vadhAre nIcA utaratA jAya che. evA prANIone dezanA ApavI e te baherAnI AgaLa jApa karavA jevuM che,' AMdhaLAnI pAse nAcavA jevuM che, vaMdhya (upara) bhUmimAM bI vAvavA jevuM che. je bahera mANasa sAMbhaLe, AMdhaLe jue athavA ukhara bhUmimAM anAja uge to ja evA prANIne Apela dharmadezanAne phaLa bese. ane bhAI ! kadAca mAnIe ke tArA bahu prayAsathI ene bahu thoDo sahejasAja lAbha thAya athavA enA saMskAramAM lAbha hAnI sahaja phera paDe to te lAbha bahu ja zeDo taddana nI tulanA. najIvo temaja alpakAlIna samajo ane tArA jevAne abhyAsa vigerenuM moTuM nukasAna thAya e cokkasa samajavuM. vaLI eka bIjI paNa vAta che tuM ene vAraMvAra bodha ApyA kara, jAgRta karyA kara, preraNA karyA kare, paraMtu jyAM sudhI pelA mahAmaha ane parigraha enI samIpamAM paDyApAtharyA rahyA che tyAM sudhI e te bhAvanidrAmAM uMdhyA ja karaze, ene game teTale jagADIza paNa jAgaze ja nahi. mATe vatsa ! enI pAse javAthI saryuM. samaju mANase nukasAna thAya tevA kAmamAM paDatA nathI, te dhaMdho karatA nathI." akalaMka-"bhagavad ! ApazrInI vAta barAbara che. tyAre sAheba ! e bApaDA ghana vAhanane pelA mahA anarthana karanArA lucAothI chUTakAro kyAre thaze ?" vidyA ane nirIhatA, kevidAcArya-tArA jevo prANI cAritrarAjanA senApati (samyagdarzana)ne te sArI rIte oLakhe che. e senApatie rAjarAjezvara cAritradharmanI sAthe maLIne pitAnA vIryathI eka vidyA nAmanI 1 "gAyana' vadhAre yogya zabada lAgata. 2 vaMdhya. uSaraH je jamInamAM bIja vAvavAthI hRgI zake nahi tevI bhUmi. 3 samyagadarzanaH enA varNana ane paricaya mATe jIo pra. 4. p. 36. 4 vidhAH AnI sAthe meharAjanI gAtrayaSTi avidhAne sarakhA (pra. 4. pra. 9, pR. 810 ane pra. 4. pra. 10 pR. 838). mahAmahanuM AkhuM zarIra avidyAmaya che. tenA virodhamAM A vidyA kanyA AvI. ene utpanna karanAra koNa che te lakSamAM rAkhazo. u5ra uparanuM trastujJAna (viSaya pratibhAsa jJAna) e kAMI vidyA nathI, ene samyagudarzana ane cAritrarAja utpanna kare tyAre ja e sAcuM jJAna thAya che. jana
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva chu vidyA. mAnasika kanyA utpanna karI che. e ghaNI maneAhara che bahu rUpALI che, vizALa AMkhAvALI che ane AkhA jagatane AnaMda upajAvanArI che. vaLI te vastuonI aMdara rahelA UMDA bhAvAne barAbara samajanArI che, AkhA vizvanA anAvAnA hArdane jANanArI che ane pratyeka avayave suMdara che. e kanyA pAtAnI viziSTa lIlAthI AkhI duniyAmAM vilAsa kare che. enA saMbaMdhamAM eka vAta ghaNI ja navAi upajAve tevI e che ke enuM lAvaNya saMsArathI ghaNuM AgaLa vadheluM hovAne kAraNe sAmAnya rIte strIsaMbaMdhathI dUra nAsI janAra mahAtmA munione paNa e kanyA vallabha che, priya che, iSTa che. eTalA mATe e kanyA sarva saMpattionuM mULa kahevAya che, sarve kalezane kApI nAkhanArI kahevAya che ane anaMta A naMda samUhane ApanArI kahevAya che. ekaMdara sarva sArI vastuo ane bhAvAnuM sthAna anI rahelI e kanyA bahu AkarSaka ane premapAtra che. jyAre ghanavAhana e kanyAne paraNaze tyAre enA mAharAjanA phaMdamAMthI chUTakAro thaze. e kanyA mAharAjAnI taddana virUddha che, pAtAnI zakti upara madAra bAMdhI TaTAra rahI zake tevI che ane tethI jyAM e hAya che tyAM bIjAnuM (meAhanuM) rahevuM thatuM nathI, manne eka sAthe eka sthAnake rahI zakatA nathI. jyAM vidyA kanyA AvI ke mahAmohane pAbArA ja gaNavA paDe che. 1798 vaLI eka bIjI nirIhatA' nAmanI bhALI kanyA che. e cAritrarAjanI dIkarI thAya che, ghaNI suMdara che, manane A nirIhatA. rAma Ape tevI che ane sarvAMgasaMpUrNa che. e vi rati devInI kukSIthI utpanna thayelI che, tenA bhAio enA upara bahu pUjyabhAva rAkhe che cAritradharmarAjAnA rAjyamAM tenAM kheATanI cheADI jeTalAM lADa pAna ane mAna che ane e sarvane AnaMda ApanArI che. samyagdarzana senApatine e khAsa vahAlI che, sakSeAdhanA enA para cAre hAtha che ane svAmibhakta saMtoSe ene uche rIne meATI karelI che. e mALA svabhAvathI ja ghaNI suMdara che, enI sarva icchAo pUrI thai gai che tethI te vastra ghareNAM ke mALA vize. rethI je zarIrazobhA thAya che tenI kadi icchA paNa karatI nathI, ene 1 nirIhatAH koi vastunI icchA spRhA na karavI te. evI vRtti thAya eTale parigrahanA nAza thAya che, emAMthI jhera nIkaLI jAya che. 2 viratiH cAritradharmarAjanI pattI (pra. 4, 5, 34).
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] mahAparigraha, 1789 evI vastuo meLavavA ke bhegavavA mATe mana ja thatuM nathI. e nirIhatA kanyAne sonAthI lalacAvI zakAtI nathI, judA judA prakAranA bhogothI ene AkarSI zakAtI nathI ane citravicitra prakAranAM ronA DhagalA ene kheMcANa karI zakatA nathI. jyAM kaI vastu ke cIja, bhaMga ke upaga tarapha vRtti ja na rahI, prema ja na rahyo tyAM pachI ene AkarSaNa karI levAnuM ke ene lobhalAlacamAM pADavAnuM kAraNa ja kyAM rahyuM? e kanyA svarga mRtyu ane pAtALamAM sarvatra vaMdya che, namaskAra egya che, e munione vahAlI hoI teonAM manane haraNa karanArI che, e duHkhone nAza karanArI hoI tene (duHkhane) dUra pheMkI denArI che ane jAte ghaNI nasIbadAra che. AvI sArI suMdara ane lAvaNyarasathI bharapUra kanyAne jyAre e ghanavAhana paraNaze tyAre pele parigraha nAza pAmaze, 'vilayabhAvane pAmI jaze, nakAmA jevo thaI jaze. enuM kAraNa e che ke e durAtmA parigrahane pelI nirIhatA kanyA sAthe ghaNe virodha che; e potAnA manathI te kanyAne pitAnI dumana gaNe che. tethI je e durAtmA pelI kanyAne najare jue che ke tarata ja atyaMta bhayabhIta thaine vilaya pAmI jAya che." lagnakALa para vicAraNA.. karmapariNAmane dAnAdhikAra, tyAra pachI gurUne hetubhAva, akaleke Adarela nirapekSatA. akalaMka-"bhagavAna ! e mahAmaha ane parigrahane daLI nAkhanAra e banne kanyAono ga ghanavAhanane kyAre thaze? emanuM ghanavAhana sAthe lagna kyAre thaze? kevidAcArya-"vatsa ! ghaNo vakhata gayA pachI enI prApti ghanavAhanane thaze ane je vakhate enI prApti thaze te ja vakhate jarUra teonAM lagna thaze." akalaMka-"je Apa sAhebanI AjJA hoya to e banne kanyAne yoga huM ghanavAhanane karAvI ApuM." kevidAcArya-"bhAgyazALI ! e kanyAo prApta karAvavAno tArA jevAne atyAre adhikAra nathI. eno hetu e che ke karmapariNAma nAmane je mahArAjA che tene ja e banne kanyAo ApavAne a 1 vilaya zabda bahu arthasUcaka che. e marI nahi jAya paNa chavata muvA jevo thaI jaze e emAM AMtara Azaya che.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1800 upamiti bhavaprapaMcA kathA prastAva 7 dhikAra che, bIjA keIna e bAbatamAM jarA paNa adhikAra nathI, bIjA keIne e bAbatamAM vacce AvavAnI sattA nathI. emAM bIjA mANasano adhikAra keTalo che te paNa samajI le: jyAre karmapariNAma rAjA upara jaNuvyuM tema kanyAo ApavA taiyAra thAya che, te kAryamAM udyata thAya che, te vakhate tArA jevA paNa hetubhAvane pAme che, kAraNika bane che. mATe tAre atyAre e kanyAone meLavI ApavAne adhikAra na hovAthI tuM khaTe mArge prayAsa kara nahi. e karmapariNAma rAjA ja e bhAgyazALI sukha ApanAra kanyAo kaI vakhate ghanavAhanane apAvaze, paNa jyAre ene ema lAgaze ke ghanavAhana e kanyAone gya thayuM che tyAre e pramANe hakIkata banI Avaze. tuM to have e bAbatamAM ciMtA choDI de, je vastu tArA hAthamAM nathI te mATe A graha dUra kara ane tArA bhaNavAgaNavAnA kAmamAM tatpara thai jA. e pariNamazUnya nakAmI pravRttine tilAMjali Apa." gurUmahArAjanuM vacana svIkArIne akalaMkamuni mArA saMbaMdhI ciMtA mUkI daI potAnA svAdhyAya anuSThAnAdi kAryamAM lAgI gayA ane tyAra pachI teozrIe mAre mATe ciMtA karI nahi, vicAra paNa karyo nahi ane koI prayAsa paNa karyo nahi.
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 muM. mahAhanuM mahAna AkramaNa khI duniyAmAM mAruM bhaluM karavAnI ekAMta IcchAvALA mArA bALapaNanA eka kharA snehI ane yuvAvasthAnA II sahacArI muni akalaMka mArA saMbaMdhamAM ciMtA vagaranA { thaI gayA ane ahIM mArI upara mahAmeha ane che mahA parigrahanAM AkramaNa vadhatAM cAlyAM. pachI to teoe evI bAjI mAMDI ke potAnA eka eka parijanane bolAvavA mAMDayo, pitAnA sagAM ane sainyanA mANasene mArA upara asara karavA teDAvavA mAMDyA ane te pratyeke AvI mane aneka prakAranI kadarthanA karI. e kadathanAomAM huM vadhAre vadhAre utarato gayo, emAM mArA kevA hAlahavAla thayA te Akho vRttAMta bahena agRhItasaMketA! sAMbhaLavA yogya che tethI barAbara sAvadhAna thaI e vAta sAMbhaLa. mahAmahanI bhayaMkara asara enA pratyeka senAnInuM kArya, ghanavAhanapara pratyekano prayoga, mahAmahe have pitAnI bAjI barAbara mAMDI, sArI rIte vistArI ane makkamapaNe khelI. ene eka nekara ke parijana mArI pAsethI jAya, te jato hoya tyAM vaLI bIje Ave ane keTalAka mArI bAjue rAha joine besI rahe ane pitAnA vakhatanI nirIkSA kare. emaNe to bhAre bAjI mAMDI, kharekharI ramata ja mAMDI ane sAruM majAnuM nATaka ja bhajavavAnuM kAma AdaryuM. e pratyekanI tane keTalI vAta karuM, keTale vakhata lauM? jo ! huM tArI pAse lAMbI lAMbI vAta karuM chuM tethI tuM mane
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 vAcALa na gaNI letI, mahAmahanI bAjI maMDANI te vakhate je hakIkata banI te huM tane TuMkAmAM ja kahI dau chuM te tuM sAMbhaLIne samajI leje, e AkhI vArtA tene kahevA mATe pUrvanI kaMIka vArtA tane yAda ApavAnI jarUra che. tane yAda haze ke pUrva vimarza prakarSa rasanAnI zodha karavA gayA tyAre teoe cittavRtti aTavI joI hatI, e aTavImAM pramattattA nAmanI nadI hatI, e nadImAM vacce tadvilasita nAmane retIno beTa (vokelo) hatA, e beTamAM vacce eka cittavikSepa nAmane maMDapa bAMdhavAmAM Avela hatuM, e maMDapamAM lagabhaga madhya bhAge eka tRSNa nAmanI vedikA (plATapherma) taiyAra karavAmAM AvI hatI ane e vedikA upara vipasa nAmanuM siMhAsana mUkavAmAM AvyuM hatuM e viparyAsa siMhAsana para mahAmaha rAjA beThA hatA ane avidyA nAmanuM temanuM zarIra hatuM. A sarva vArtA mAmA vimarza pitAnA bhAPja prakarSane jaNuMvI hatI ane agAu meM te tane vistArathI kahI saMbhaLAvI hatI-te sarva tane yAda che ke nahi? agRhatasaMketAe javAbamAM jaNAvyuM ke tene e sarva vAte berAbara yAda che. pachI teNe vArtA AgaLa calAvavA saMsArIjIvane kahyuM. saMsArIjI vArtA AgaLa calAvatAM kahyuM-je bahena ! e pramANe hakIkata che te pachI vaLI vadhAre yAda karIza te tArA smara mAM Avaze ke te vakhate mAmA vimarza bhANeja prakarSa pAse vedika upara beThelA mithyAdarzana vigere bIjA aneka senAnI vigerenuM varNana karyuM hatuM, vaLI tenI sevA karavAthI khuzI rahenArA bIjA aneka rAjAo vigere maMDapamAM hatAM tenuM paNa varNana karyuM hatuM. e rAjAo vigere sarve potAnA bhAibhAMDuM strI kuTuMba parivAra ane nokaracAkarane laIne dareke dareka mArI pAse AvI pahoMcyA; kAraNa ke e sarvane nAyaka mahAmaha te vakhate mArI pAse Avyo hato. pariNAme vAta e thaI ke mahAmaha rAjAnA pitAnA lazkaramAM tathA madadanIza rAjAone sahAya karanArA lazkaramAM kaI paNa evuM bAkI na rahyuM ke jenA vaDe mArI sevanA na thaI heya-jeNe AvIne mArI upara potAnI asara batAvI na hoya. 1 e sarva varNana prastAva 4 prakaraNa 9 mAM AvI gayuM. (juo pR. 80217 enA vigatavAra khulAsA teja prastAvanA prakaraNa 11 nI Akhare thaI gayA che:
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1803 prakaraNa 15] mahAhanuM mahAna AkramaNa. pratyeka lazkarIkRta bAdhA vigere mahAmRDhatA, te vakhate mahAmRDhatAe mArA upara evI asara karI ke jethI te bhavamAM mArA je bhAvo vartatA hatA, te vakhate mArI je paristhiti vartatI hatI, temAM mane bahu Asakta banAvI dIdhe, gADha mRta karyo ane atyaMta ladabada karyo. tevI gADha Asaktine pariNAme huM sanmAgethI cUkyo, dUra the, naSTa the. mithyAdarzana, e mahArAjAnA senApati mithyAdarzane bhane sadAgamathI dUra karyo, chevaTe sadAgamano tyAga karAvyuM, tyAra pachI mArI buddhimAM moTo bhrama utpanna karyo ane tema karIne teNe mane aneka prakAranI bAdhA pIDA karI. kudRSTi, e senApatinI mahArANuM kudaSTie mArI pAse aneka bhayaMkara pApa ghaNI vAra karAvyAM ane temAM teNe khabi e karI ke e pApa karatI vakhate huM te A vakhata ema ja mAnato rahyo ke jANe huM kharo dharma karuM chuM. AvI rIte mane samaja na paDe tema mArI pAse adhogatinAM kAraNe e zrImatI e prApta karAvyAM. rAgakesari, mahArAjanA pATavI rAgakesarie zabda rUpa rasa gaMdha ane sparzanA viSaye je jAte koi paNe prakAranA sara vagaranA che ane jenI sAdhu purUSo vAraMvAra aneka AkAramAM judI judI rIta niMdA karI rahyA che tenA upara mArA manamAM prIti upajAvavAnuM kAma karyuM ane mArAmAM mAnasika nirbaLatA dAkhala karI. 1 mahAmUDhatAH e mahAme, mahArAjanI saubhAgyavatI jAya che. (pra. 4 pra. 12). 2 mithyAdarzanaH moharAne senApati (pra. 4 pra. 12). ke kudaSTiH senApati micchAdananA adhe Asana para beThelI tenI bhAryA. juo sadara pRSTha 858. 4 rAmakesari mahAhane moTo putra. hepagacaMdra nAno putra. mUDhatA e rAgakesarinI 5trI che ane avikatA cheSagarjakane panI che. (juo pra. 4 pra. 13). tyAM e cArenuM varNana che.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1804 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ha mUDhatA, vaLI mUDhatA nAmanI e rAgakesarinI bhAryA mArI pAse AvI tyAre te huM ene tAbe thaI gaye, ene vaza paDI gayuM ane tenI ane sarathI A saMsAra daSTa che e paNa mArA jANavAmAM na AvI zakahyuM, A saMsAramAM kAMi aniSTa che evuM mAruM jJAna thaI zake tenI AsapAsa e bAIe te paDado pADI dIdho. cheSagajendra ane vaLI e mahAmaha mahArAjAnA bIjA phaTAyA kuMvara zreSagajendra to mArI pAse kAraNasara ke vinAkAraNa jyAM tyAM aprIti utpanna karAvI, meTe khaTarAga karAvI dIdho ane cAre tarapha saMtApane agni saLagAvI dIdhuM ane mane te aprIti ane saMtApamAM garakAva karI dIdho. avivekitA, vaLI jyAre e phaTAyA kumAra dveSagajendranI patnI avivekitA mArI pAse AvI tyAre eNe te bhAre ajaba vAta karI. jyAre jyAre amuka kArya karavA yogya che ke nahi tenI huM vicAraNuM karavA mAMDuM tyAre tyAre evI najIvI bAbatamAM tasdI na levAnuM e mane vAraMvAra kahevA lAgI ane huM vicAraNuM karavA lAgI jau te tethI mane vAravA lAgI, aTakAvavA lAgI; eTale ke te mane karavA yogya na karavA yogya bAbatane viveka karavA detI nahi. viSayAbhilASa.' rAgakesarinA maMtrIe tyAra pachI tyAM AvIne mane zabdamAM rasa leto karyo, rUpamAM Asakta karyo, rasamAM lubdha karyo, gaMdhamAM rasIo karyo ane sparzamAM rata karyo ane tema karIne teNe te mane taddana pitAne vaza karI lIdho. enA tAbAmAM paDIne huM idrinA viSayamAM Asakata thaye. bhegatRSNA jyAre viSayAbhilASe mane iMdriyogamAM Asakta karyo tyAre tenI patI bhegaSNue potAnA patine ISTa viSayamAM mane vadhAre phasAvyuM 1 juo pra, 4, pra. 17. 2 juo sadara pR. 886.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] mahAhanuM mahAna AkramaNa. 1805 je je viSayo mane prApta thayA temAM bahu gADha mUchavALo mane banAvyo ane na prApta thayA hoya tene meLavavAnI AzA-tRSNa ane AkAMkSA mArAmAM utpanna karIne mane khUba herAna karyo, viSayanI pachavADe tagaDAbe ane tenI pAchaLa doDAvyo. hAsa tyAra pachI suMdara gaMbhIratAno moTo duzamana hArsa mArI pAse AvyuM. eNe mArI pAse AvatAM vinAkAraNa mArI pAse bahu vakhata hAsya karAvyuM. mukha ughADI ughADIne moTethI DhaMgadhaDA vagara mane hasAvyo. - tyAra pachI makaradhvajanI patnI rati mArI pAse AvI ane teNe mane te vakhate strIonAM zarIra sAthe ramADyo. e strIonAM za rIre mUtrathI AMtarathI carabIthI mAMsathI maLathI ane evI evI bIjI aneka duchanIya vastuothI bharelAM hatAM chatAM mArA vivecakSane e bAda tadana baMdha karI dIdhA ane evI nirmAlya vastuone A niMdadAyaka manAvI ane temAM phasA. arati, vaLI tyAra pachI aratibaI AvyA. eNe vaLI eka pachI eka navAM navAM judAM jAdAM kAraNe zodhI kADhIne mArA manane aneka prakAre uga pamADyo. mArA saMtApamAM bhAre vadhAre kayAM ane cittanI sthiratA taddana bAjue mUkAvI dIdhI. bhaya. tyAra pachI vaLI bhaya Avyo. teNe vaLI mArA manamAM evI ja bhIti utpanna karI ke are ! huM have jarUra marI jaIza athavA to arere! mAruM A rAjya ke haraNa karI leze, mane gAdIethI uThADI mUkaze, mArI rakhaDapaTTI thaze ! AvA AvA aneka prakAranA bhaye utpanna karIne bhaye mane herAna kayAM, mArI pAse nATaka karAvyuM. 1 hAsa, arati, zeka, bhaya ane jugupsAnA varNana mATe juo jha, 4, pra. 15. 2 A rati kAmadevanI strI che, kaSAyamAMnI eka che. enA varNana mATe juo pra, 4pra. 14 (pR 869).
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1806 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 7 zeka tyAra pachI zeka Avyo. keI sagAsnehInAM maraNanuM kAraNa prApta karIne ke laDAI ke vyApAramAM dhananA nAza thavAno prasaMga prApta karIne zeke mane aneka prakAranI viDaMbanA karI. te Ave tyAre mehathI duHkha thAya, paNa sAcuM jJAna thAya nahi. jugussA, tyAra pachI jugupsAbAI AvyA. eNe vaLI pitAnA kAmanI jamAvaTa evI rIte karI ke jemAM temAM mane durgachA AvavA lAgI. kAMi game nahIM, kharAba ja lAge, mAre AtmA tattvamAgethI taddana dUra ja rahe, ane eNe mArAmAM sadasadvivekane aMge evI khoTI mAnyatAo UbhI karI ke mAre AtmA taddana DhaMkAI gaye, DabAI gaye, chUpAI gayo ane pariNAme huM vivekI mANasane hasavAnuM sthAna thaI paDyo. kSA , hena ! meM tArI pAse agAu e vRddha mahAmaharAjanAM pautro ane rAjakumAra rAgakesarinA ATha putronuM varNana karyuM hatuM ane tenI sAthe ja zreSagajeMdranA ATha putronuM varNana karyuM hatuM te tane barAbara yAda haze. e soLe chokarAo dAdAnA khoLAmAM tephAna karatA te vakhate te joyA hatA. e kaSAya nAmanA be chokarAo potAnA dAdA mahAmahane mArI samIpa joine je dhamAla karavA maMDI gayA ane je trAse mane temaNe ApyA te je kahevA besuM te tene pAra Ave tema nathI. jJAnasaMvaraNa. - tyAra pachI mahAmaha mahArAjAnI pAse jJAnasaMvaraNa mitrarAja AvyA. emaNe mane lagabhaga jJAnanA prakAzathI taddana rahita banAvI dIdhe, jJAna vagarane jANe bhAvathI heu te karI dIdhe ! mArI vicAraNuM buddhi ane tarka vigerenI AsapAsa e rAjAe paDadA nAkhI dIdhA ane mArI matine gherI lIdhI. 1 e chokarAonA varNana mATe juo ka. 4. pra. 11, 2 jJAnasaMvaraNathI aMtarAya sudhInA mitrarAjAonAM varNana mATe juo ma. 4 pra. 18.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] mahAmahanuM mahAna AkramaNa 1807 darzanAvaraNa. vaLI tyAra pachI darzanAvaraNa mitrarAja mahAmaha pAse AvyA ane temaNe pitAnI mArA upara asara jamAvI. eNe mArI pAse ghuraghura avAja karAvyA, mane ughADI dIdhe, lAkaDA jevo taddana mUDha ane ceSTA vagarano banAvI dIdho ane koI paNa prakAranA darzanathI mane lagabhaga taddana vimukha karyo, dUra karyo. vedanIya, tyAra pachI mahArAjAne sahAya karavA vedanIya nAmanA mitrarAja padhAryA. temaNe kaI vakhata mane sukha ApIne khUba AnaMdamAM taraboLa karI dIdhuM ane kaI vAra duHkha ApIne saMtApathI gADaghelo banAvI dIdho. mArI eka sarakhI sthiti emaNe rahevA na dIdhI paNa AnaMda ane saMtApa vacce jholAM khavarAvyAM. AyuSya, vaLI AyuSya mahArAja pitAnA mitrarAjAnI madade AvyA. temaNe pitAnI zaktinA jorathI mane bahu lAMbA vakhata sudhI ghanavAhana tarIke dhAraNuM karI rAkhe, mane e nAme e rUpe cAlu rahevA dIdhuM ane te bAbatamAM Akho vakhata pitAnI zaktino upayoga karyo. nAma, vaLI nAma nAmanA mitrarAje AvI mahAmaha mahArAjane madada karavA mArA zarIra upara pitAnI zakti aneka rIte batAvI ane aneka rIte mArA para sArI kharAba citrAmaNuM karI, mane ALekhI nAkhyo ane mArAM citravicitra rUpe karyA. zetra, getrarAje mane kaI vakhata sArA getravALA tarIke oLakhAvyuM, ane kaI vakhata kharAba getramAM prasiddha karyo. jUdI jUdI daSTithI judA judA zetravALA tarIke ane teNe jAhera karyo. aMtarAya, lAbha, dAna, bega, upabhoga ane vIrya bAbatamAM aneka prakAranI agavaDa UbhI karI aMtarAya mitrarAje mArA saMbaMdhamAM kAma lIdhuM ane tema karIne mahArAja mahAmaha pAse pitAnuM nAma jAhera karyuM ane pitAnuM kharuM pita prakAzI ApyuM.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1808 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 duSTAbhisabdhi. ane tyAra pachI raudracittane uparI duSTAbhisabdhi mArI pAse Avyo. teNe mArAmAM aneka prakAranAM Arta raudra sthAnanA prasaMge utpanna karyA, mane taddana pApI banAvI dIdho ane mArI ceSTAo sarva pApathI bharapUra karI dIdhI. e rAjAe te mArA aMtaraMganA hAlahavAla karI nAkhyA. vigere. te vakhate mahAmahanI pAse bIjA paNa mahArathI, vIrarathI ane moTA moTA senAnIo vArApharatI AvavA lAgyA ane te dareke pita pitAnI zakti mArI upara pUrepUrI ajamAvI. mane jeTaluM bane teTale mahArAjA samIpa rahevAnA kAryamAM mazagula karyo. akalaMka mane choDI gayA hatA, mArA saMbaMdhamAM te nirAza ane udAsIna thayA hatA e vAtanI e lokone barAbara khabara paDI gaI hatI, tenI bAtamI te lokoe meLavI hatI ane tethI teo taddana nirbhaya thaI gayA hatA. tethI e mArA hADavairIoe mane aneka prakAranA trAsa ApyA, herAnagati karI ane viDaMbanA nIpajAvI. makaradhvajanI khAsa bAdhAo, sadAgamana dUra gamana, mahA tuccha vartana, have mane kadarthanA karavA mATe eka vakhata makaradhvaja mahAmaha mahArAjA pAse AvI pahoMcyo. e AvyuM te kAMI ekale na AvyuM paNuM potAnI sAthe potAnI bhAryA ratine leto Avyo ane vaLI rAgakesari mahArAjAnA maMtrI viSayAbhilASane tathA tenA pAMca kuTuMbIo (chokarAo-iMdri) ne paNa sAthe teDate AvyuM. ene je kArya siddha karavuM hatuM temAM e sarvanI jarUra hatI ane tethI badhAne sAthe laIne e Avyo hato ane pite paNa keDa bAMdhI hAthamAM tIrakAma huM laIne ane zarIra para akhtara paherIne AvyuM hatuM. jyAre makaradhvaja AvI rIte moTA pAyA upara taiyArI karIne AvI pahoMcyuM 1 duSTAbhisabdhi. e rokacitapurano rAjA che. hiMsAno pitA thAya. juo pra. 3. pra. 21. 2 enA varNana mATe juo ka. 4, pra. 14, 3 kAmadevanA tIra eTale pupe samajavAM. e rUpaka suprasiddha che.
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] mahAhanuM mahAna AkramaNa 18 08 tyAre tane maLavAthI mahAmahamahArAjA bahu tuSTamAna thayA ane te hakIkatathI makara davajane pitAne paNa ghaNe AnaMda thayo. e makaradavaja jyAre mahArAjane AvI maLe tyAre moharAya kharekhara madamasta thayelA gaMdhahastI banI gayuM ane mane aneka prakAranI bAdhA pIDA karanAra nIvaDe te have tuM joI zakIza. e makaraje jevI mArI upara pitAnI asara nIpajAvavA jALa pAtharI ke huM te vakhate zabdamAM lubdha thaye, rUpa jovAmAM Asakta thayo, rasane svAda karavAmAM premI thaye, sparza karavAmAM Atura banyuM ane gaMdhamAM Anada mAnavA lAgyo. TuMkAmAM kahuM to jANe huM e pAMca viSakAmAM tadana AMdhaLo ja banI gayo ane tenA rasamAM vadhAre vadhAre UMDe utaravA lAgyuM. te vakhate mAre saddha to kayAM kayAM dUra nAsI gaye. e rIte makaradhvaje mArI upara pitAnuM sAmrAjya sthApana karavA mAMDyuM. ane pAme viSaya rUpa apavitra padArthonA kIcaDamAM huM ragadoLAvA lAgyA. jema eka Dukkara (bhuMDa) kacarAthI ane tuccha vastuthI bharelA khADAmAM Agere, AnaMda kare ke gela kare tema rasa prakAranI lAja zarama kI daIne huM rAtridivasa viSamAM ramavA lAgyo ane mArI jAnane temAM taraboLa karI dIdhI. meM aneka prakAranA bhego aneka vAra bhegavyA, emAM meM rasa AnaMda mALe, chatAM ghaNe vakhate paNa mane saMtoSa vaLyA nahi, tRpti thaI nahi, nirAMta vaLI nahi. vAMdarAne game teTaluM ghI pIvarAvavAmAM Ave tethI zuM te jarA paNa jADa thAya? mAre evuM banyuM ke huM jema jema bhogo bhagavato javuM tema tema mArI jogatRSNa vadhatI jAya, mane bhego bhegavavAnI vRtti icchA ane hAMsa vadhAre vadhAre thatI jAya. vaDavAnaLa agnimAM jema jema vadhAre pANI nAkhavAmAM Ave tema tema AganA vadhAre vadhAre moTA bhaDakI UThe che. e vakhate caMdrakiraNa jevA alaMkanA upadezenI AsapAsa mahAmaMhamahArAjanAM vAdaLAM pharI vaLyAM ane tene pariNAme huM e sarvane visarI gayo, mArI yAdazaktimAMthI e dUra thaI gayA ane mAruM te tarapha jarA paNa dhyAna ja rahyuM nahi. 1 vAMdarAne game teTaluM dhI pAvAmAM Ave paNa tethI te puSTa thato nathI. 2 vaDavAnaLaH dariyAno agni. e jaLathI olavAto bujhAto nathI, emAM jaLa vadhAre nAkhe tema gyAsaleTanI jema te vadhe che. temaja bhogo bhogavavAthI zAMta thatA nathI, ulaTA enI irachA vadhAre che-A zAzvata niyama che,
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1810 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7. AvI rIte huM akalaMkanA upadezane vIsarI gaye, viSayamAM vadhAre vidhAre UMDe utarate ga ane makaravajanA tAbAmAM jate gaye eTale sadAgama mahAzaye joI lIdhuM ke atyAre bhAIzrI enA bhAvazatruonA hAthamAM ramakaDAM thaI paDyAM che ane eve vakhate pitAne avasara jarA paNa nathI, pitAne mATe e saMjogomAM jarA paNa sthAna nathI-AvI vicAraNane pariNAme e pote dUra jaine beThA-mArAthI AghA khasI gayA. AvA vicitra saMgomAM ane anarthakArI ghaTanAnA prasaMgamAM paNa mAro aMtaraMga mitra puNyadaya mArI sarva vAMchAo jarUrIAte ane hoMse pUrI pADate hatA, huM je IchuM te hAjara karI detA hatA, paNuM huM eTale badhe parAdhIna thaI gayA hatA ane mUDha banI gaye hatuM ke e mArA sAcA mitranI kimata te vakhate huM jarA paNa AMkate nahi, tene pIchAnate paNa nahi ane tene yAda paNa karatA nahi. meM te basa eka ja vAta upara dhyAna ApyuM. mArA aMtaHpuramAM Akho vakhata rahevA lAgya, strIo sAthe manamAnyA AnaMda karavA lAgya, vilAsa jALamAM paDavA lAgyuM ane strIsaMbaMdhamAM sukha mAnavA lAge; te eTale sudhI ke mArA rAjyanuM sarva kArya meM cheDI dIdhuM, mAre rAjadharma visarI gayo ane mAtra viSayasevanAnI jhaMkhanA ciMtA ane vicAraNA karavA lAgyo. mArA aMtaHpuranI strIo sAthe ja viSaya sevavAthI vAta aTakI nahi, mArI bhegasNa te AkAzanI jema vadhavA lAgI, eTale pachI meM maryAdA cheDI, hada mUkI ane huM AgaLa vadhe; mArA nagaramAM sArA rUpavALI kaI paNa strI che ema mane khabara paDe ke kaI jaNAve eTale ene meM te pakaDavA mAMDI, phasAvavA mAMDI, herAna karavA mAMDI, enA dhaNI pAsethI baLAtkAre khuMcavI levA mAMDI. emAM e strI kuLavAnuM che ke adhama che, egya che ke agya che, ke evI bIjI kaI paNa bAbatano vicAra na karyo. gorI cAmaDI ane bahArathI rUpALuM lAgatuM zarIra joI huM tenA upara baLAtkAra karavA lAge ane nIca AcaraNa calAvavA lAgyo. ema karavAmAM mahA pApa thAya che e vAta mArA khyAlamAM paNa na AvI, mArA kuLane evI vAta chAjatI nathI evo mane vicAra sarakho paNa na Avyo ane mAre rAjadharma mane zuM zIkhave che tene khyAla paNa na rahyo. mArA maMtrIo e bAbatamAM mane vAre ke aTakAve tenI paNa meM kAMI gaNanA karI nahi.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15). mahAhanuM mahAna AkramaNa 1811 AkhA rAjyamAM asaMtoSa, rAjyabhraSTa ghanavAhana nIra vAhanane rAjyaprApti. pApanI have parisImAM thatI cAlI, uddhatAInI parAkASTA thaI, nIcatAnI hada AvI gaI, paNa meM to keInI vAta sAMbhaLI nahi, keInI salAha mAnI nahi, keInA kahevA pramANe raste lIdhe nahi. AvI vicitra paristhiti keTale vakhata cAle? mArA ati adhama vartanane leke kyAM sudhI sAMkhe? pitAnI vahudIkarInI lAja kene vahAlI na hoya? pariNAme mArA evA vartanathI mArA sarva lazkarIo mArAthI virUddha thaI gayA, AkhuM nagara udvegamAM paDI gayuM ane khuda mArA saMbaMdhIo paNa evA prakAranA mArA adhama vartana ane ceSTAthI zaramAI gayA, lAjI gayA ane mAruM pAyadaLa lazkara paNa mArI niMdA karavA lAgyuM, kAraNa ke guNe sarva jagyAe pUjAya che, emAM sagapaNa ke saMbaMdha jarA paNa kAraNabhUta thaI zakatAM nathI AvI rIte prajamAM bedIlI vadhatI cAlI, lazkara mArI virUddha thaI gayuM, maMtrImaMDaLa plAna thayuM ane khuda mArAM nIcatAnI sagAMsaMbaMdhIo paNa mArAthI lajavAI gayAM eTale hada para. Akha. rAjyamAM kharI rIte mAruM keI rahyuM nahi. lekAmAM mArI ATalI badhI niMdA thatI hatI e hakIkatanI mane khabara paDI hatI chatAM mahAmahane vaza rahIne huM te mArAM adhama kAryomAMthI jarA paNa pAcho ha nahi, mArAmAM jarA paNuM phera paDyo nahi, kaI prakAranI sudhAraNuM thaI nahi. chevaTe atyaMta nIca kuLanI halakA vaNanI strIone meM mArA aMtaHpuramAM dAkhala karI, je strIonI pAse javuM paNa gya na gaNuya tevIne paNa meM mArA aMtaHpuramAM dAkhala karI ane evI rIte huM mArI nIcatAmAM vadhato cAlyo. mAre eka nIradavAhana nAmanA nAno bhAI hato. e jAte ghaNe zaramALa hato, atyaMta vinayavALA hatA, bahu suMdara A kha 2 prakRtivALo hato, lokomAM sArI prakhyAtivALe rAjyabhraSTa. heta ane ati suMdara purUSArtha karanAra mahA udyogI hatA. mArA ati adhama vartanathI kaMTALI gayelA mArA sAmate nagaravAsIo maMtrIo ane senApati sarva ekaThA thayA, temaNe vicAra karyo, e ekamata thayA ane pachI ekAMtamAM
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1812 upamiti bhavaprapaMcA sthA. [ prastAva 7 mArA ukta baMdhu nIradavAhanane maLyA ane tene jaNAvyuM ke "mura bIzrI ! Apane bhAI rAjA ghanavAhana ati tuccha strIomAM rakhavA lAgyo che, parastrImAM Asakta thaI gayo che, eNe sarva mAjA ke maryAdA mUkI dIdhI che, enI buddhi bahera mArI gaI che, ane eNe ApanA, ati UMcA kuLane mahA dUSaNa lagADyuM che; e kharekhare kULakhapaNa che, atyAre e zvAna jevo thaI gayo che, jyAM tyAM heThuM nAkhe che ane AvA mahAna rAjya siMhAsanane jarA paNa lAyaka rahyo nathI; e to rAjyane kharI rIte oI beThe che, eNe potAnA vaMzajone halake pADyA che, mATe have enA vinAzanA saMbaMdhamAM vadhAre vakhata bedara kAra rahevuM e amane ke ApaNane jarA paNa ghaTatuM nathI. e te atyAre vinAzanA kAMThA upara AvI gayo che, taddana khalAsa thaI javA Avyo che ane Akhare jarUra nAza pAmavAno che. vAta ema che ke AvI enI adhamatAnI ane nIcatAnI hakIkata AjubAjunA duzamana rAjAone jaNAya nahi tyAM sudhImAM ApazrIe rAjA thaI javuM yogya che. je Apa ema karavAmAM AnAkAnI ke Agraha karaze to e tamAre bhAI paNa nahi rahe, rAjya paNa nahi rahe, A saMpattio paNa nahi rahe, ame paNa nahi rahIe, AbarU paNa nahi rahe ane A nagara paNa nahi rahe. tamane rAjyanI IrachA ke IhA nathI, tame rAjyanA bhegI nathI, e ame jANIe chIe paNa atyAre prajA sAthe rAjyadhame vicArI vakhatane yogya kAryo kare." sAmaMta ke ane maMtrIo AvI rIte yuktipUrvaka bolyA, uparanI matalabanI vAta teoe karI ane mArA vartananA saMbaMdhamAM teoe aMdara aMdara paNa ghaNuM vAta karI, carcA karI ane e vAta para vivecano thayAM. mArA bhAI nIradavAhane paNa teonI ceSTA joI lIdhI ane te saMbaMdhI vicAra karavA lAgyo. te vakhate mAre mitra pudaya je mArA ati adhama vartanathI keTalAka vakhatathI pAtaLe thayA karato hato, tene puNyodaya potAnA manamAM ghaNe udvega thayo, mArI nIcatA haThI gayA. - vadhatI jatI joI ane huM jarA paNa raste Avate nathI evI mArI sthiti joI e Akhare pUre kaMTALe ane mane choDIne cAlyo gaye. AvI rIte puNyamitrathI paravAryo ane vaLI mAruM pApa ghaNuM vadhatuM cAlyuM, mArA bhAvazatruo (mahAmahanAM sagAMo nAkare ane mitro) vadhAre vadhAre joramAM AvatA gayA ane pariNAme
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] mahAmohanuM mahAnuM AkramaNa. 1813 karmanI sthiti vadhAre lAMbI thaI. A sarva kAraNone laIne leke je vijJApti nIrada vAhanane karI te ghaNuM carcA thayA pachI tene gaLe utarI ane teNe paNa e vAtamAM potAnI vicArapUrvakanI saMmati prajAnA sukhanI khAtara ApI. kedakhAnAmAM ghanavAhana, du:kha khama ghanavAhana, sAtamI narake ghanavAhana, nIradavAhananI saMmatinI vAta ja bAkI hatI. jevuM eNe mAthuM dhUNAvyuM ke mAruM AvI banyuM, mArA bAra vAgI mArUM koI nahi. gayA, mArA dahADA gaNAI gayA. te ja vakhate leke jANe mArA kharekharA pAkA duzamana hoya tema mane zodhavA deDyA. huM te te vakhate dArU pIte madirAmasta thaI gaye hatuM. lokee evI sthitimAM mane pakaDyo, bAMdhe ane kheMcyo. jyAre mane e tyAre mArI zI sthiti che ene mane jarA khyAla Avye, meM AjubAju madada mATe najara nAkhI, paNa mArI AsapAsanA mArA karavAmAM ke sagAsaMbaMdhImAMthI koIe "are rahevA do" eTalA zabdo paNa kahyA nahi, sarve mArAthI viparIta thaIne beThA, sarve mArA pratipakSI heya tevA dekhAvA lAgyA ane sarve mArAthI parAMDa-mukha thaI gayA. leke te jANe narakanA paramAdhAmIo hoya tema mAre tira skAra karavA lAgyA. teoe mane sakhta baMdhane bAM navA rAja- ane pachI mArA maMtrIe sagAo ane senApati nA mAna. vigere e sAthe maLIne mane mahAbhayaMkara kArA grahamAM nAkhe. mArA bhAI nIradavAhanane teoe sarvee sAthe maLIne gAdIe besAryo ane te vakhate teoe meTA meTA harSanA avAja ryA, teo sAthe maLIne harSamAM khUba nAcyA ane manathI kharekharA rAjI thayA. potAnA mAjI adhama svAmInA nAzathI loko ane lazkarIo ghaNuM rAjI thayA, navA svAmInA guNothI ghaNuM tuSTamAna thayA ane te AnaMdanA prasaMgane yaMgya sarva prakAranA AnaMdanA ubharA kADhavA lAgyA, haveno prabhAva batAvavA lAgyA, premanI umio uchALavA lAgyA, AnaMdarasane raDavA lAgyA ane jANe zuM zuM karI nAkhIe ema aMtarathI batAvavA lAgyA. 45
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1914 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva cha zArIrika je kedakhAnAmAM mane nAkhavAmAM AvyeA hateA te mutra viza kacarA ane AMtaraDA vigere ati tuccha padArthonI durgaMdhathI bhareluM hatuM, mAtAnA garbha jevuM cAre bAjuthI saM tA pa. saMkaDAmaNavALuM hatuM ane cIkAzathI eTaluM te kha rAma hatuM ke jyAM besIe tyAMthI dhasI paDAya, e kedakhAnAmAM paDyA pachI mAre mAthe thavAmAM bAkI rahI nahiH mane taddana bhUkhanAM sAMsA paDavA mAMDyA, mArA zarIre beDIo ThokavAmAM AvI, mane aneka prakAranA parAbhavA karavAmAM AvyA, mArA AgalAM duSTa vartanA yAda karIne nAnA nAnA che.karAe paNa mane tADanA karavA lAgyA. je prANI eka vakhata sukhazayyAmAM pADhatA, srIomAM vilAsa karatA, sugaMdhImAM rAcatA ane khatrIza zAka ane tetrIza bhAjana ArogatA tenA atyAre AvA hAla thayA ! bhUkha, parAbhava, tADanA ane kArAgRhamAM vAsa emAM kAMi bAkI na rahyuM. AvI bhayaMkara pIDAnA sthAnamAM vaLI mArA saMbaMdhIo AvI mArA tiraskAra kare, meM te tarapha calAvelAM vartanA mATe mheNAM Ape ane mAro phITakAra kare. mane AvI rIte zArIrika saMtApa eka nArakIne narakamAM thAya teTalA e kedakhAnAmAM thayA. A te zArIrika saMtApanI vAta karI. have vyathA thai tenuM jo tArI pAse te pAra Ave tema nathI. emAM pAra rahyo nathI. jo sAMbhaLaH-- mAnasika saMtA pa. mArA manamAM vAraMvAra ema thatuM hatuM ke are ! AvaDuM moTuM mArUM rAjya ane mArI ATalI badhI saMpattine zuM huM jIvatAM bIjo bhAgave are! zuM mArA jIvatAM te mArA AvA hAla kare ane mAro mAla pacAvI pADe ? AvI rIte zAkanI zyAma chAyA mArA mana upara paDatI hatI. mArA manane keTalI varNana karavA besuM te mArA duHkhanA are ! mArUM zarIra sukhamAM lAlanapAlana pAmeluM che, sukhamAM uchareluM che, ane sukhamAM TevAyaluM che tenA zuM AvA hAlahavAla thAya ? ane AvA pALelA pAyelA dehane zuM ATalA badhA mANasA AvI rIte trAsa Ape ? herAna kare A te kevI vAta ! AvI rIte arati mane mAnasika karthanA karyAM karatI hatI. are A loke cArI jAya che ! e mArAM peAtAnAM senAne ane ratnone lai jAya che ! mArI mattA che, tenA enA upara adhikAra
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 ] mahAmeAhanuM mahAna AkramaNa. 1815 nathI. are huM marI gayA ! marI gayA ! AvI rIte dhananI mUrchAthI huM pIDA pAmatA hatA, manamAM trAsa pAmyA karatA hatA. evI rIte nArakI jevA e kedakhAnAmAM mArAM pApakarmathI ghaNA vakhata rahyo ane zArIrika ane mAnasika vyathAo chatAM na samajyA. pAra vagaranI bhAgavI. ATaluM chatAM mhena agRhItasaMketA ! tane eka muddAnI vAta kahI dauM. huM eTalA lAMbA vakhata kedakhAnAmAM rahyo ane tyAM meM aneka pIDA sahI te sarva vAta mahAmeAha mahArAjA ane temAM parivAranA dASathI khamI hatI chatAM mane saMsAra uparathI jarA paNa rAga ghaTyo nahi, mane saMsArane kaMTALA AvyA nahi, mArI saMsAraparathI vAsanA uDI nahi, meM teA kedakhAnAmAM beThA beThA paNa bIjA upara krodha karyo, manamAM aneka prakAranAM rodra dhyAnA yAyAM, vairanI vicAraNA karI, badalA levAnA tuccha mArgonI kalpanAsRSTi bAMdhI. Akhare mane maLelI te bhava saMbaMdhI gALI pUrI thai javA AvI, jIrNa thai javA AvI ane mArI bhavitavyatA srInA Adeza thayA; eTale huM pApinivAsanA sAtame pADe gayA ane tyAM mArI strI bhavitavyatAnA prabhAvathI huM pApi( nAraka )nuM rUpa banAvIne rahyo. *
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 muM. rakhaDapATo, HIR che. mArI patI bhavitavyatAe mane pApichavAsa nagarInA sAtamA pADAmAM mUke. e ati adhama pADAnA tuccha gharamAM mArA zarIre aneka kAMTAo bhoMkAyA, *mane bhAre trAsa thaye, bahu herAnagati pAme. Raa tyAM huM tetrIza sAgaropama kALa eka daDAnI mAphaka phaMgoLA, dabaDA, dhakelAya. tyAM huM jyAM tyAM rakhaDyo ane pArAvAra duHkha khamyo. aneka rUpa ane trAso, paMcAkSa pazu saMsthAne, ane pApichavAse, mAchale. eTale moTo kALa mahA duHkhamAM meM pasAra karyA pachI mArI palI bhavitavyatAe mane vaLI eka navI goLI ApI jenA jorathI huM paMcAkSapazusaMsthAnamAM mAchale the. vAgha, vaLI pAchI bhavitavyatA ane apratiSThAna nAmanA tucha ghare (pApichavAsanAM sAtamA pADAmAM) pharIvAra laI gaI ane tyAMthI vaLI 1 sAtamI nArakImAM pAMca narakAvAsA che temAM cAra dizAe cAra ane eka madhyamAM che. e madhya narakavAsAnuM nAma pratijJA che. tyAM tetrIza sAgara5manI sthiti che. 2 sAgarepamaH juo , 2. pra. 2 mAM AvelI kALa saMbaMdhI ne
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16] rakhaDapaTe. 1817 pAcho mane te paMcAkSapazusaMsthAnamAM laI AvI ane tyAM mane vAghanuM rUpa apAvyuM. bilADo. tyAra pachI bhavitavyatA ane pApichavAsanA cothA pADAmAM laI gaI ane tyAM mArI pAse bhayaMkara yAtanAo sahana karAvI ane vaLI pAchI tyAMthI mane paMcAkSapazusaMsthAnamAM laI AvI ane tyAM mArI pAse bilADAne AkAra dhAraNa karAvyuM. nagaramAM rakhaDapATo, mahAmahanI asara parigrahanI viDaMbanA AvI rIte e mArI patnI bhavitavyatAe mArI pAse vAraMvAra navAM navAM rUpa dhAraNa karAvyAM ane e pratyeka prasaMge duHkhanA dariyAno vistAra keTale moTo hoya che tene teNe mane sAkSAtkAra karAvyuM. eka 'avyavahAra nagarane cheDIne bAkI lagabhaga dareka nagaramAM e mArI patnI mane laI gaI, dareka jagyAe mane pheravyo ane herAna kayo. ahA ! mahArAjAno Akho parivAra mArI AjAbAjue te vakhata daramyAna vIMTaLAI vaLela hato ane mAre mArI panI zrImatI bhavitavyatAne hukama uThAvavo paDato hato. mArI pAse emaNe kaMika kaMika nATako karAvyAM, aneka nAce nacAvyAM, mAro rakhaDapATe karAvyo. ane vaLI parigrahane bahAne mArI bhAryAe dareka niemAM mArI aneka prakAre bahu AkarI viDaMbanAo karI. dAkhalA tarIke eNe mArI pAse garoLIno AkAra dhAraNa karAvyuM, sarpano AkAra dhAraNuM karAvyuM, uMdarane AkAra dhAraNa karAvyo ane e pratyeka AkAramAM jyAre jyAre mane dhanano bhaMDAra maLI jato tyAre tyAre bhAre AnaMda thato 1 e nagara choDyA pachI tyAM pharI vAra javAnuM nathI evI paripATi che. juvo ma, 2. pra. 7. 2 mArI bhAryA parigrahane dUrathI nizAnI (saMjJA) kare eTale parigraha mane viDaMbanA kare.
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1818 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 ane te jyAre keI laI jatuM tyAre mane bahu duHkha thatuM hatuM. AvI rIte mArI strIe mane khUba rakhaDAvyo, anaMta kALa sudhI tagaDAvyuM, bhAre herAna kya. gharSaNa pUrNana nyAya, bhavitavyatA prasanna mahAmahanI durbaLatA, pachI gharSaNagharNana nyAye jyAre athaDAI pachaDAIne huM ThekANe AvyuM tyAre e bhavitavyatA bAI mArI upara sahaja prasanna thaI. vaLI mArI sAthe anaMta kALa sudhI rakhaDI rajhaLIne pelA. mahAmaha vigere paNa jANe thAkI gayA hoya tema jarA dubaLA thayA, kAMIka pAtaLA thayA, jarA narama paDyA. te vakhate mAruM pApa paNa pAtaLuM paDyuM, kamenI sthiti paNu ochI thaI ane pelI graMthi hatI te kAMIka najIka AvI. AvI rIte bhavitavyatAnI prasannatA, karmanI pAtaLAza ane pApanI rasahaja naramAzathI mArAmAM eka moTo pheraphAra thaye te have huM tane sahaja vistArathI kahuM chu. atyArasudhI paMcAkSapazusaMsthA namAM ane pApiSTanivAsamAM rakhaDapaTTo bahudhA thatA hatA temAMthI have mAnavAvAsamAM mAruM Agamana thayuM ane tyAMthI navo mArga dekhAya te A rIte - sAketapura gAme amRtadara, sudarzanathI sadAgama lAbha, zrAvakapaNunI suprApti, manujagati nagarImAM eka bharata nAmo pADe (kSetra) che, te pADAmAM eka sAketapura nAmanuM ghara (naga2) che tyAM mane mArI strI bhavitavyatA tyAra pachI laI gaI. te sAketapuramAM eka naMda nAmane 1 ApaNI sAmAnya mAnyatA che ke jene dhana para ghaNI mamatA hoya che te marIne uMdara ke sarSa thAya che ane dhana para cokI kare che. emAM ene kAMI maLatuM nathI, paNa dhanane meha evo che ke emAM ene rasa paDe che ane evI khoTI mAnyatA upara saMsAranI racanA che. e dhana jyAre koI upADI jAya che ke luMTI jAya che tyAre uMdara mAthAM pachADe che. A sarva ghaTanA jANItI che. 2 graMthiH karmanI gAMTha. apUrvakaraNa vigere hakIkata mATe neTa prathama prastAva pR. 86-88. (ddhi. A.) 3 AvI rIte ja prANInI pragati thAya che. ene kama have Ave che te barAbara lakSyamAM rAkho. A madhyama varganA kaSTasAdhya prANIone vikAsa krama che te lakSyamAM rAkhavuM.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] rakhaDapATe. 1819 vANIo rahetuM hatuM, tenI ghanasuMdarI nAmanI bhAryA hatI. mane mArI strI bhavitavyatAe eka navI geLI AvI tenA vegathI enI kukhamAM huM putrapaNe utpanna thaye. mAruM amRtodara nAma pADavAmAM AvyuM ane huM sArI rIte ucharato thayo. anukrame huM kAmadevanA maMdira jevuM yauvana pAmyuM paraMtu mArA bhAgyege te vakhate huM kAmadevanI sevA karavAne badale bIje raste caDhI gaye. eka divasa huM jaMgalamAM jato hato tyAM sudarzana nAmanA eka bahu guNavAnuM ane jJAnI UMcI zailInA sAdhunuM mane darzana thayuM, mArUM temanA tarapha dhyAna gayuM. teozrIne paNa manamAM mArA upara kRpA utpanna thaI ane temaNe mane gya dezanA ApI. bhadra! agrahItasaMketA ! meM vaLI pharI vakhata A ja mahAtmA sadAgamane temanI pAse jeyA. e sAdhu mahArAjanI samIpamAM A mahAtmA sadAgama pite ja mane pharIvAra dekhAyA. (A vAta karatI vakhata saMsArIjIva sadAgama mahAtmA jenI pAse pite vAta karato hato tenA tarapha AMgaLI batAve che). muni mahArAjanI dezanAthI mArAmAM kAMIka bhadraka bhAva utpanna tha ane dravyathI meM zrAvakSaNane AkAra dhAraNa karyo, huM upara uparathI dravyazrAvaka che ane navakAra vigerene bAlanAra che. AvI rIte mArAmAM dravyazrAvakapaNuM te vakhate prApta thayuM. bhuvanapati deva, tyAra pachI keTalAka kALa gayA pachI mArI strI bhavitavyatAe vaLI mane eka navI gALI ApI, tenA prabhAvathI huM vibudhAlaya nagare gaye. e vibudhAlayamAM bhuvanapati, vyaMtara, jyoti6 ane kalpavAsI nAmanA de rahe che. emAMnA prathama traNa pADAonA anukrame daza ATha ane pAMca vibhAge che. bAkInA kalpavAsI (vimAnavAsI) devonA be prakAra che. keTalAka kalpastha che ane keTalAka kalpAtIta devo che. kalpastha devone rahevAnA bAra AvAso che ane kalpAtIta devone rahevAnA nava ane pAMca AvAso che. e deve cothA pADAmAM 1 ahI be. ro. e. sAyaTivALA mULa graMthanuM pR 1076 zarU thAya che. - 2 kapAtIta denA be prakAra che: 1 prayaka-nava prakAranA, 2 anuttara -pAMca prakAranA.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1820 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ karatAvaha rahe che. huM e cAra paikInA pahelA pADAmAM bhuvanapati deva thayo ane mArI vibudha (deva) tarIke vikhyAti thaI. huM e jAtine kuLaputra thaze. yA devagati. enA mukhya cAra bheda cheH bhuvanapati, vyaMtara, kotiSka ane vaimAnika. e pratyekanI upayogI sAmAnya hakIkata nIce pramANe che. (1) bhuvanapatiH enA daza prakAra che. asurakumAra, nAgakumAra, suvarNa kumAra, vidyutakumAra, agnikumA2, dvIpakumAra, udadhikumAra, dizikumAra, vAyukumAra ane svanitakumAra. prathama nArakInuM pRthvIdaLa 180000 yojanAnuM che temAM upara nIce hajAra hajAra yojana mUkI bAkInA 18000 yojanamAM tera pAthaDa che ne bAra AMtarA che. temAMthI upara nIcenA be AMtarA mUkI bAkInA daza AMtarAmAM e devo rahe che. e daza nikAyanA uttara dakSiNanA be be vibhAganA be be iMdro che. te rIte temanA 20 IMdra che. (2) vyaMtaraH ATha vyaMtara ane ATha vANavyaMtara che. ATha vyaMtarapi. zAca, bhUta, yakSa, rAkSasa, kinnara, jiMpurUSa, mahAraga ane gaMdharva. ATha vANavyaMtaro: aNapannI, pazupajI, RSivAdI, bhUtavAdI, kaMdita, mahAkadita, kehaMDa ane pataMga. A prathama pRthvImAM uparanA eka hajAra janamAM so so yajana mUkI bAkInA 800 yojanamAM tare rahe che. e AThe nikAyamAM uttara dakSiNanAM dAM judAM sthAna che te pratyekanA judA jUdA iMdro che tethI vyaMtaranA 16 idro che. uparanAM 100 yojana mUkayAM temAMthI upara nIcenA daza daza yojana mUkatAM vaccenAM 80 yojanamAM vANavyaMtaranAM sthAna che ane temAM paNa uparokta rIte uttara dakSiNanA thaI 16 iMdra che. AvI rIte vyaMtaronA 32 idro che. (3) tiSI devo: caMdra sUrya graha nakSatra ane tArA. e pAMca bheda che, pratyeka vaLI cAra ane sthira ema be prakAranA che. merU nIce sama bhUmithI upara sAtase nevuM jana upara tArAnAM vimAne che, pachInA daza ane sUryanuM vimAna che, pachInA eMzI jine caMdranuM vimAna che, pachInA cAra yojane nakSatranAM vimAno che, tyAra pachInA seLa janamAM grahonAM vimAne (4 budha, 3 zuka, 3 brahaspati, 3 maMgala, 3 zani,) che. aDhI dvIparUpa manuSya bhUmimAM e vimAna cara che, tyAra pachInAM caMdrAdi sthi2 che. sUrya ane caMdra be iMdra che. (vyakti gate te asaMkhya che paNa saMkhyAmAM te be gaNAya che.) upara jaNAvyuM te rIte 790 janathI 900 jana sudhImAM jyotiSIonAM vimAne che. A traNe prakAranA deva tIrthaMkaranAM ka9yANanA mahotsavamAM bhAga le che. (4) mAnika devomAM tIrthakaranAM janmAdi mahotsavamAM bhAga le che te kapa athavA ko55nna kahevAya che; ane e rIte bhAga letA nathI te kapAtIta kahevAya che. prathama kalpasthanI vAta karIe.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] rakhaDapATA. 1821 jyAre huM jIvanapatimAM gA tyAre vaLI pAcheA huM sadAgamane vIsarI gayA ane e paNa peAtAnA avasaranI rAha jotAM mane cheDIne thoDo vakhata mArI pAsethI dUra cAlI gayA ane rAha jovA lAgyA. e vakhate huM mATI RddhivALA deva thayA ane dADha pakSepama kALa tyAM sukhamAM rahyo, AnaMdamAM paDI rahyo ane lIlA laheramAM mazagUla thai gayA. mAnavAvAsamAM baMdha nAme, suMdaramuni ane sadAgama, dravyamuniSaNAnI prApti, jyAre upara jaNAvelA kALa pUro thayA tyAre mArI bhAryAM bhavitavyatAe mane eka navI gALI ApI ane mane mAnavAvAsa nagare ahIMthI upara sAta rAjaleAka che. temAM prathama 900 ceAjana sudhImAM jyAtiSanAM sthAne che. manuSya leAkathI eka rAja upara jaie Ave tyAre dakSiNa dizAe sAdharma devaleAka ane uttara dizAe izAna devalAkanA joTA Ave che. tyAra pachI eka rAja upara jatAM dakSiNe trIjuM sanatkumAra ane uttare ceAthuM mAheMdra devalAka Ave che ane e bene joTA che. eka rAja upara pAMcamuM brahma devaleAka chaThThuM lAMtaka devaleAka, sAtamuM zukra devaleAka ane AThamuM sahastrAra devaleAka eka ekanI upara che. tyAra pachI keTalAka UMthA jaie tyAre dakSiNa uttara anukrame Anata navamuM ane pra!Nata dazamuM devaleAka joDale che. tyAra pachI vadhAre UMcA jaie tyAre dakSiNa uttara agIAranuM AraNya ane khAramuM acyuta devaleAkra joDale che. A sarva devaleAkamAM rahenArA devA 5stha che. prathamanA AThe devaleAkanA eka eka iMdra che, navamA dazamAne eka ane agiAramA bAramAnA eka e pramANe bAra devalAkanA daza iMdra che. (e rIte bhuvanapatinA 20, jaMtaranA 32, jyAtiSInA 2 ane bAra devaleAkanA 10 maLI kula 64 iMdra thAya che. A sarva devA tIrthaMkaranAM janmAdi vakhate maheAtsavamAM bhAga le che tethI stha kahe vAya che. e mahAtsava saMbaMdhI hakIkrata mATe jIe viSTa rAjyanI hakIkata ane te para neTa ( pra. 6. pra. 15). khAra devaleAka upara nava grevecaka Ave che ane tenI upara pAMca anuttara vimAna che. emAM rahenArA devA kalpAtIta che. prathamanA be devaleAnI tathA trIjA ceAthAnI ane pAMcamA chaThThAnI nIcenI bhUmimAM kiviSiyA devA rahe che tenA te rIte traNa prakAra che. ane pAMcamA devaleAkamAM navaprakAranA leAkAMtika devA rahe che. A leAkAMtika devA prabhunA dIkSA samaya pahelAM tIrthaM pravartAvavAnI bhagavAnane vijJapti kare che. 46
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1822 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva mokalyo. tyAM eka baMdhudatta nAmano vaNika raheto hato, tenI priyadazenA nAmanI patI hatI. temane tyAM mane mArI patI laI gaI ane mArUM badhu nAma pADavAmAM AvyuM ane te nAme huM duniyAmAM prasiddha thaze. anukrame huM yuvAvasthA pAmyo ane vyavahAramAM taiyAra thaze. te vakhate mane eka suMdara nAmanA jaina munine vega thaI gaye. e muninI pAse meM sadAgama mahAtmAne joyA, teo A pite ja hatA (A vAta karatAM saMsArIjIva sadAgamane pitAnI hAthanI nizAnIthI batAve che). pelA suMdaramunie mane sadAgama saMbaMdhI thoDuM thoDuM jJAna zIkhavyuM, kAMIka batAvyuM ane mArI AMkho ughADavA prayata karyo. enA pratApathI huM bhAva vagarane dravyazramaNa (jaina sAdhu) thayo. mane e sAdhupaNAnA viSaya upara aMtaraMga rUci na hatI paNa dravyathI huM sAdhu tarIke prasiddha thaye. sadAgama dUra thaI jAya tyAre. ane sadAgama jeramAM hoya tyAre, baMtarAdikamAM mAruM gamana, puna: smRti puna: vismRti, karmasthiti-zatruonI ramata, tyAra pachI huM pharIvAra vibudhAlayamAM gayo ane tenA bIjA vyaMtara nAmanA pADAmAM moTI RddhivALo deva . tyAM vaLI Rddhi saubhAgyanA sukhamAM paDI gayo eTale baMdhunA bhavamAM upara jaNuvyuM tema sadArAma sAthe mAre sArA saMbaMdha thayo hato te pAcho huM vIsarI gaye, khUda sadAgamane ja bhUlI gayo ane meM tene kadi yAda ja karyA nahi. tyAra pachI vaLI mAnavAvAsa nagare AvyA tyAre vaLI pharI vAra meM e mArA upakArI sadAgamane joyA. AvI rIte anaMta bhavacakramAM rakhaDatAM bhamatAM mArI bhAryA bhavitavyatAe mArA hAla behAla kya, mane cAre tarapha sArI rIte ghumAvya. e mArA cakabhramaNa daramyAna meM e sadAgama mahAtmAnI anaMta vAra avalekanA karI, meM emane joyA paNa anaMta vAra, paNa vaLI pAche huM temane taddana visarI jato hato, bhUlI jatA hatA ane teone batAvela mArge paNa mArA smaraNamAMthI cAlyA jatA hatA. jyAre e sadAgama mahAtmAne
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] rakhaDapATo. 1823, bhUlI jauM tyAre vaLI bhavacakramAM vadhAre jorathI pharavA lAgI jAu, vaLI koI vAra e sadAgamamahAtmAnI avalokana thaI paNa jAya. pariNAma e thayuM ke bahena ! huM anaMta vakhata zrAvaka thayo sadAgama joramAM paNa te mAtra dravyathI, upara uparathI, bAhya daSTie ja hoya te vakhate. the. keTalIka vAra sAdhunuM rUpa karyuM to te paNa dravyathI ja karyuM paNa eve eve prasaMge meM sadAgama mahAtmAne joyA kharA. vaLI jyAre e sadAgama ane te naramAM mahAtmAne visarI jau tyAre pAchI mArI bhAryA mane na hoya tyAre. aneka ThekANe rakhaDAve, pherave ane tyAM jajudA judA prakAranI herAnagatio kare, trAsa Ape ane viDabanAo kare. sadAgama hoya tyAre kAMIka ThekANe AvuM, tene visarI jau eTale vaLI bhavacakramAM jorathI pharavA lAgyuM. keTalIka vAra to huM sadAgamane visarI gayo tyAre kutIthIono yati (sanyAsI vigere) thayo ane te vakhate emane visarI gayo eTaluM ja nahi paNa ene (sadAgamane ) dUSaNa denAro thaye; e khUTe che, juThTho che, prapaMcI cheema paNa belanAro che ane evI paristhiti paNa A bhavacakramAM meM aneka vAra prApta karI. e moTA bhavacakramAM pharatAM mArAM karmonI sthiti koI vakhata lAMbI thatI, kaI vakhata TuMkI thatI. maharAya vigere zatruo kaI vAra bahu joramAM AvI jatA ane koI vAra sadAgama jeramAM AvI jato. jyAre sadAgamanuM jora thAya tyAre pelA zatruonA upara ene aMkuza cAlate ane teo narama paDatA. e pramANe bhavacakamAM paribhramaNa karatAM mArI pAse anaMta vakhata e sadAgama AvyuM ane gayo, e pramANe AvatAM jatAM eno mane kAMIka abhyAsa thayo. tyAra pachI mArA saMbaMdhamAM zI hakIkata banI te tuM sAMbhaLIne samajI le. vidyA saMbaMdhI saddabodhano saMketa, samyagadarzana senApatinuM prasthAna, Akhare sadudhanI nItinuM anukaraNa, sadAgamanA abhyAsane pariNAme mArI cittavRtti aTavI kAMIka nirmaLa thaI, sApha thaI, eTale e vakhate avasara joIne cAritra 1 kutIrthaonA varNana mATe juo. pra. 4. pra. 12. 2 abhyAsa -leSa che: (1) najIka vAsa ane (2) bhaNavuM te, najIka rahevAthI paricaya vadhe che tenA para A rUpaka che.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1824 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva rAjano senApati samyagdarzana taiyAra thaze. enI IcchA mArI pAse AvavAnI hatI paNa eNe potAnI akkalathI kAma karavA jatAM AgaLa sakhta hAra khAdhI hatI ane Akhare sadhanI rAjanIti sAcI che ema tene svIkAravA yogya lAgyuM hatuM tethI koI paNa prakAranI zarUAta mArA saMbaMdhamAM karavA pahelAM teNe sadha maMtrInI salAha levI gya dhArI. lazkarI khAtAnA mANaso je divAnI khAtAnI salAha letA nathI te ghaNI vAra ApattimAM AvI paDe che e vAtane ene mArA saMbaMdhamAM agAu sAkSAtkAra thaI gayo hato. A sarva vicAraNuM tenA dhyAnamAM hatI tethI prasthAna karavA pahelAM te (samyagadarzana senApati ) sabadha pAse gaye. te vakhate teo vacce nIce pramANe vAtacIta thaI - samyagadarzana-"Arya! tame mane agAu kahyuM hatuM ke te vakhate te besI rahevuM ane rAha jovI. have avasara thAya che? je thaye hoya te ApaNuM rAjAdhirAjane kahe ke ghere ghAlavA mATe-prasthAna karavA mATe mane hukama Ape. mane lAge che ke have mAre avasara AvI pahoMcyo che, mAre e saMsArIjIvane hAthamAM levAne vakhata thaI gayo che." saddabodha-"bhAI? tuM bahu sArU bolyo ! te barAbara tAgaDe sAthe che, avasara joI lIdho che, takane pakaDI lIdhI che." sabaMdhe tyAra pachI mahArAjarAjezvara cAritramahArAjane vijJapti karI. temaNe mArI pAse samyagdarzanane mekalavA hukama Ape. te vakhate vaLI samyagdarzane pUchavuM - samyagadarzana-"sAheba! A nirdoSa putrI vidyAne mArI sAthe laI jau ? e kanyA pelA saMsArIjIvane bheTa karuM ke jethI ene paNa saMtoSa thAya, e rAjI thAya ane enuM ApaNuM tarapha vadhAre kheMcANuM thAya?" 1 jue . 5. pra. 19. 2 A saMbaMdhamAM ka. 5. pra. 19 mAM sadudhanI rAjanIti vigera jarUra smaraNa karavA. eNe rAha jovAnuM te vakhate kahyuM hatuM (pR. 1311) te avasara have Avyo jaNAya che. 3 vidhAno paricaya A prastAvanA prakaraNa 14 mAM thai gayuM che, e cAritrarAjanI kumArI kanyA che.
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 16 ] rakhaDapaTe. 1825 sabedha-senApatirAja! atyAre e vidyAno avasara nathI, ene atyAre sAthe laI javAmAM lAbha nathI tenuM kAraNa sAMbhaLe e saMsArIjIva haju bheLe che, kAco , tethI e tane atyAre sArI rIte oLakhI na zake. atyAre to e sAmAnya rIte ja tane aMgIkAra karaze. jyAM sudhI e saMsArIjIva tAruM tAvika rUpa na jue, rUpa joIne jyAM sudhI tane e barAbara dhAraNa na kare tyAM sudhI vidyA kanyA ene na devAya. hakIkata evI che ke ApaNe haju enA kuLa ane zILane jANatA nathI, ApaNe haju tenI sAthe pAke paricaya nathI; ane e mUrkhAI karIne kadAca dIkarI vidyAno parAbhava kare, ene mAre kUTe ke enI sAthe pUrato saMbaMdha na rAkhe te mArA jevAne e hakIkatathI ghaNe saMtApa thAya mATe hAla te vidyAne sAthe lIdhA vagara ja tenI pAse jA. yogya vakhata thayA pachI e tAruM rU5 barAbara 5rakhaze. jyAre e tane barAbara parakhaze ane enA dhyAnamAM tAruM sAcuM rUpa AvI jaze tyAre vidyAne sAthe laIne huM tyAM tArI pAse AvIza. atyAre saMsArIjIvane sadAgamanuM sanAthapaNuM maLyuM che, mahAmahAdithI ene jarA naramAza maLI che ane sukhanA svAdanuM jarA vedana (upabhega) thayuM che, temaja vaLI e deva (cAritradharmarAja ) tarapha kAMIka sanmukha bhAvavALe thaye che, ene devanA darzananI IcchA thaI AvI che, tethI atyAre te vidyA kanyA vagara jaiza te paNa ghaNo lAbha che. mATe hAla te bhAI samyagradarzana ! tuM ekale ja jA." samyagadarzana-"jevI prabhunI AjJA ! ane sadha bhAinI salAhe ! " A pramANe avasare vighAkanyAne laI AvavAno saMketa karI yogya vicAraNAne pariNAme mahArAjAnA AdezathI ane maMtrInI salAhathI samyagadarzana mArI pAse AvavA sArU nIkaLI paDyo. 1 lazkarI khAtuM paNa chevaTe siviliyana (divAnI) khAtAnA hAtha nIce rahIne ja kAma kare te yogya che tenuM A javalaMta dRSTAMta che. 2 AkhuM vAkaya UMDA bhAvavALuM che. vicAraze. saMketa spaSTa thaI gayo che, artha vicAravAthI besI jaze. AkhuM vAkaya zleSathI bharapUra che. tAvika rUpa eTale samyagadarzanane vAstavika anubhava-dravyathI nahi paNa bhAvathI. A uparathI ema jaNAya che ke prathama samyagdarzana thayA pachI samyagajJAna thAya che. ethI ulaTo dama zakaya che ke nahiM e vicAraNIya che. 3 pragatinA mArga have vadhatA javAnuM thAya che. enA eka eka pagathI A vicAravA yogya che. emAM doDAdoDI nakAmI che ane dhamAla hAnikartA che. AkhI kathAnA sAdhyanuM darzana karAvavAnI have zarUAta thAya che ane tene aMtima bhAga AvatA prastAvanA aMta sudhI cAle che.
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 muM. pragatine mArge. -- ) nA sa dAgama mArI pAse hoya tyAre mArI kevI sthiti thatI ==Anya hatI ane tene jyAre huM visarI jato tyAre mArA zA hAla thatA hatA tenuM tArI pAse vivecana karyuM. sabedhamaMtrI sAthe vidyAputrI saMbaMdhI saMketa karI ane mahArAjarAjezvara cAritradharmanI rajA laI sabaMdha maMtrInI salAha anusAra sammadarzana senApatie mArI tarapha prasthAna karyuM te vAta tane jaNuMvI. te vakhate mArA saMbaMdhamAM zo banAva banI rahyo hato te tuM sAMbhaLa. janamaMdiranagare virecana, dharmaghoSa muninI dezanA samyagadarzanane tyAM meLApa, mAnavAvAsamAM eka janamaMdira nAmanuM nagara hatuM. tyAM AnA nAmano eka gRhastha vasato hato. tenI naMdinI nAme paDI hatI. teone tyAM huM te vakhate putra thayo hato. mAruM virecana nAma pAThavAmAM AvyuM hatuM. yuvAvasthA prApta karyA pachI huM AnaMda karato hate. eka vakhata e nagaranI bahAranA bhAgamAM AvelA eka cittanaMdana nAmanA bagicAmAM huM pharavA gayo. tyAM meM eka dharmaghoSa nAmanA AcAryane joyA. have te vakhate mArI karmanI sthiti ghaNI pAtaLI paDI gaI hatI ane mahAmaha vigere bhAvazatruo kamajora thaI gayA hatA. te huM e muni mahArAjane page paDIne jIvarahita bhUmi tapAsI te para beThe. mahAtmA muninA darzanathI mane bhadrakabhAva utpanna thayo, huM dharma bhukha thayo chuM ema teonA jANavAmAM AvI gayuM. eTale amRtanAM miduo karatAM hoya tyAre je AnaMda thAya tevo manane AnaMda utpanna karanAra ane kAnane pavitra karanAra zabdo vaDe teozrIe dezanA AraMbhIrane
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 1 pragatine mArge. 1827 dharmadezanA A duniyAmAM manuSyajanma prApta thavo ghaNo muzkela che. e manuSyajanma prApta thAya te paNa khAsa karIne jainadharmanI prApti thavI tethI paNa vadhAre muzkela che. buddhizALI mANasane evI prApti thAya te pachI eNe enAthI paramapada prApta karavuM joIe. ema "na karavAmAM Ave to zuM thAya che te paNa tame jANI le. A saMsAra (bhAva) rU5 moTA ane aMta vagaranA lAMbA rastAmAM paDavAnuM tene thAya che ane evI moTI musApharI mATe pUratuM bhAtuM " ane sArI rIte bharapUra khorAka na hovAthI Akhe raste herAna "thavuM paDe che, trAsa veThavA paDe che ane pariNAme duHkhanI paraMparA bhogavavI paDe che. vaLI prANue jANavuM joIe ke kuzaLa karmo " karavAM e saMsArasamudrane taravAnuM mukhya sAdhana che, mATe eNe sArA karmo ja karavAM joIe, karmayogI thavuM joIe. Avo sAre manuSyajanma maLe che tene nakAma na karI nAkhavo joIe, ene banate lAbha levo joie, enAthI kAma kADhI levuM joIe? sadAgama prApti. kartavyano Ada, sanmArga darzana, e pramANe dharmadheSa mahArAje dezanA ApI te vakhate te ja muni pAse A mahAmAM sadAgama mahAzaya pharI vAra dekhAyA. te vakhate munirAje je vacana kahyAM te sarva mAre gaLe utaryA, ane te para premarUci thayAM ane e munirAjane kahyuM "sAheba ! mAruM kartavya zuM che te ApazrI pharamAvo." 1 A nIcenA mULa loko mukhapATha karavA jevA che. ene chaMda kutavilaMbita che. manujajanmajagatyatidurlabhaM, jinamataM punaratra vizeSataH / tadidamApya nareNa sumedhasA, viDhapanIyamato'pi paraM padam // itarathA punareva nirantake, nipatitasya subhImabhavAdhvake / kuzalazambalamutkalamaudanaM', nanu vinAtuladuHkhaparamparA // idamavetya janena vijAnatA, kuzalakarmabhavodadhitArakam / iha vidheyamaho viphalaM mudhA, na karaNIya midaM narajanmakam // 1 khAdana pAThAMtara.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1828 upamiti bhavaprapaMcA kathA. dharmaghoSa munie javAbamAM kahyuM:-- bhavanA prapaMcanI pIchAna, deva gurUdharmanuM ArAdhana. jina vacananI saNA, ceAgAnI upara aMkuza, rAgAdi DhASanI oLakhANa, citanI sAcI niSpadrupatA, 66 " avadhIraNIyo bhavatA bhavaprapaJcaH, ArAdhanIyo vilInarAgadve" moho'nanta jJAnadarzanavIryAnandaparipUrNaH paramAtmA, vandanIyAstadu" padiSTamArgavartino bhagavantaH sat sAdhavaH, pratipattavyAni jIvAjIva'puNyapApAsrava saMvaranirjarAbandhamokSalakSaNAni nava tattvAni, sarvathA " peyaM jinavacanAmRtaM, neyaM tadaGgAGgIbhAvena, anuSTheyamAtmahitaM, upaceyaM 'kuzalAnubandhi kuzalaM, vidheyaM niSkalaGkamantaHkaraNaM, heyaM kuvikalpa" jalpajAlaM, avaseyaM bhagavadvacanasAraM, vijJeyaM rAgAdidoSavRndaM, leyaM 'sugurusadupadezabheSajaM, deyaM satataM tadAcaraNe mAnasaM avageyaM durjana. 'praNIta kumatavacanaM, nimeyaM mahApuruSavargamadhye svarUpaM, stheyaM niSpraka" pavitteneti." 66 '' 66 [ prastAva cha (( " tamAre A bhava ( saMsAra ) nATakanA saMpUrNa anAdara karavA; " jemanA rAga dveSa ane meAha nAza pAmI gayA che ane jeo anaMta jJAna darzana vIrya ane AnaMdathI bharapUra che evA paramAtmAnI " tamAre ArAdhanA karavI; evA paramAtmAe batAvelA mArgamAM varta " nArA kharekharA sAdhu mahAtmAonI tamAre vaMdanA pUjA bhakti karavI; " tamAre jIva ajIva puNya pApa Asrava saMvara nirjarA aMdha mAkSa rUpa " navatattvAne kharA tattvarUpe kabUla rAkhavAM, svIkAravAM; sarvathA tIrthaMkara " mahArAjanAM vacanarUpa amRtanuM tamAre pAna karavuM; tenI sAthe eka " meka thai javuM; emAM pradhAnatA ane gauNutA athavA upakArya upa kAraka bhAvane barAbara samajavA; AtmAne hita thAya te ja kArya karavuM; " evAM sArAM kAryo karavAM ke jenAM pariNAme vadhAre sArAM kAme thayAM ja kare;` aMtaHkaraNane taddana sApha mela vagaranuM ane DAgha vagaranuM cr 1 ane puNyAnubaMdhI puNya kahevAmAM Ave che, samAjahita Atmahita thAya tevAM kAryamAM dhana ke zaktine vyaya puNyAnubaMdhI puNyAya sUcave che. meAja roAkha viSayasevana ramatagamata vigere ethI ulaTAM che. emAM rAkti ke dhananI vyaya thAya te pApAnubaMdhI puNyAya che.
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] pragatine mArge. 1829 rAkhavuM; khoTA vicAre ke agaDaMbagaDe belavA rUpa vacanajALano "sarvathA tyAga karavo; bhagavAnanA keI paNa vacanano UMDe sAra zo che te zodhI kADha; rAga dveSa moha vigere doSano TeLAMone barAbara oLakhI levA, sugurUnA sAcA upadeza rUpa auSadhane grahaNa "karavuM; te auSadhono upayoga karavA upara niraMtara manane lagADavuM; "durjana mANasoe kahelAM-prarUpelAM cheTA matanAM vacane tiraskAra "kare; mahApurUSanA vargamAM pitAnI jAtane sarakhAvavI ane taddana "sthira cite rahevuM." samyagdarzana Agamana. A pramANe mahA tapasvI bhagavAna dharmazeSa mahArAja madhura svare bolI rahyA hatA te vakhate samyagudarzana senApati tyAM AvI pahoMcyo. bahu muzIbate bhedI zakAya evI AkarI karmanI graMthinA bheda dvArA meM tene joye, e graMthi bhedarUpa durabInathI meM ene dUrathI tapAsI lIdhe, avelekI lIgho eTale e darzananA prabhAvathI munimahArAje je je vacano kahyAM tenA upara rUcipUrvaka zraddhA thaI ane vaLI e senApati mAre khare baMdhu che evI buddhithI meM ene Adara karyo, meM ene vadhAvI lIdhe. muni mahArAja dharmaSane meM javAbamAM te vakhate kahyuM "nAtha ! Apa je hukama karo cho-pharamAvI rahyA cho te sarva huM karIza." A pramANe kahIne te munIzvarane vaMdanA karI huM mAre ghare gaye. jJAna pragati ane adhikAra, gurUmahArAjanI nimittatA, gubhava yogyatAnusAra, have huM samyagadarzanayukta thaye, mArI sAthe samyagadarzana rahevA lAge ane tene laIne tattvazraddhA mane thaI ane tethI mAro AtmA pavitra thayo. chatAM mAre tane jaNAvavuM joIe ke te vakhate huM khAsa jJAnathI rahita hato eTale ke mane zraddhA hatI paNa kaI viziSTa jJAna mArAmAM nahatuM; tethI vAta e banI ke mArAmAM ogha zraddhA vadhAre hatI. "jinaMdra bhagavAne je kahyuM che te ja sAcuM che, vagara 1 matalaba te vakhate mane graMthibheda thayo. (2 tattvazraddhAH tIrthaMkara mahArAje batAvelA navatatvanI rUci. zraddhA ane jJAnano saMbaMdha kevo che te anna jaNAze. zarUAtamAM viziSTa jJAna vagaranI zraddhA keTalo lAbha kare che te paNa khAsa vicAravA cogya che,
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1830 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva zaMkAe te sAcuM che ane temAM jarA paNa bhedabhAva nathI- AvI rIte zraddhA rAkhIne huM rAjI thaIne raheto hato. sadAgama jAte pitAnuM vijJAna mane thoDuM thoDuM batAvato hato teTaluM ja huM jANato hato, paNa vastunAM UMDA bhAvono ke rahasyane mane kAMI bodha thayo na hate. sadAgamanA pratApathI upara uparanI keTalIka hakIkata huM mAtra jAte hato. mArA gurUo ghaNuM kAbela hatA, bolavAmAM paNa bhAre kuzaLa hatA chatAM paNa teo mane sama jJAna ApI zakyA nahi, vadhAre UMDe mane laI jaI zakyA nahi, mane jhINavaTamAM utArI zakyA nahi, kAraNa ke tevA vizeSa jJAna mATe mArI yogyatA thaI na hatI. enuM kAraNa e che ke zraddhA ane jJAnanuM kharuM kAraNa te pitAnI gyatA ja che, gurUo te tene aMge mAtra madadagAra (nimitta) thAya che, sAdhana mAtra bane che. e vAtano tane dAkhala paNa Ape che. AgaLa jyAre huM ghanavAhana hato te vakhate mArA mitra akalake ane kevidAcAryagurUe mane upadeza ApavA mATe ghaNA prayatna karyo hato. teoe seMkaDe prayatno karyA chatAM mArA upara tenI sahaja paNa asara thaI na hatI, mane zraddhA paNa thaI na hatI. vaLI bahena! tyAra pachI anaMta vakhata mAre sadAgamano saMbaMdha che paNa te vakhate huM zraddhA vagarano hato, huM sadAgamanI vAta sAcI ja mAnata nahi athavA mane tenA tarapha upekSA rahetI hatI. ATalA uparathI tArA samajavAmAM AvyuM haze ke prANImAM jyAre jeTalI yogyatA hoya tyAre teTalo ja tene guNano lAbha thAya che, teTalA ja guNane tenAmAM. janma thAya che. gyatA vagara guNaprApti ke tenI vRddhi thaI zakatI nathI. A pramANe kAraNa hovAthI dharmaghoSasUrie te ghaNe upadeza Ape, tenA pariNAme mane mAtra zraddhA ja thaI, sUkSma jJAna vagaranI paNa sAcI zraddhA thaI, kAraNa ke mArI te vakhate eTalI ja gyatA hatI. 1 prAthamika sthitimAM e zraddhAnI keTalI jarUra che te A uparathI samajAze. zraddhAne sthira rAkhanAra jJAna che paNa zraddhA (darzana) vagaranuM jJAna ajJAna che e sarvamAnya sUtrone ahIM sAkSAtkAra thaze. bahu lakSya rAkhIne rahasya vicAraze. A pragatinA mArgo bahu vicAravA yogya che, eno krama bahu lakSyamAM rAkhavA yogya che. 2 cAla prastAva, ghanavAhanane bhava. juo prakaraNa 12 muM ane 14 muM. 3 ekalI odha zraddhA thAya te paNa ochI vAta nathI. saMsArIjIvanI dRSTi ghaNI UMcI che eTale e to zraddhA sAthe mAtra' zabda vApare che, bAkI ethI ekaDo thAya che ane saMsAra parimita thAya che.
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] pragatino mArga. 1971 grahidharmanuM tatra Agamana, tenI pAlanAthI vibudhAlaya, karmanI sthiti upara jaNAvyuM tema graMthibheda karatI vakhata ochI karI hatI temAMthI vaLI bethI nava palyopamanI sthiti meM tyAra pachI vadhAre ochI karI eTale te vakhate cAritrarAjane phaTa gRhidharma mArI pAse Avyo. meM to ene mAtra sAmAnya najare upara uparathI oLakhe. meM enuM vigatavAra oLakhANa te vakhate karyuM nahi. meM sAmAnya rIte (dezathI) vrata niyamo lIdhAM ane lIdhAM tevAM pALyAM; jeTalAM pALyAM teTalAM zraddhAthI zuddha thayela buddhie pALyAM. ene pari me tyAra pachI mane eka navI goLI ApIne kalpavAsI vibudhAlayamAM (cothA pADAmAM) mane laI javAmAM Avyo. saudharma devaloke. deva janma varNana, pUrvabhavanuM smaraNa, devakartavya pAlana, prathama devaloka saudharmanA nAmathI prasiddha che. tyAM devatAne AkAra dhAraNa karato huM sukhazayyAmAMthI eka kSaNavAramAM jAgRta tha. devatAne janma kevI rIte thAya che ane te vakhate temanuM zarIra kevuM hoya che te sAMbhaLavA jevuM che te bahena ! tuM sAMbhaLa. prathama je zasyAmAMthI huM jAgRta thayo tenuM varNana tArI pAse karuM chuM - eka divya palaMga upara suMdara taLAI racavAmAM AvelI hoya che. e taLAI ati kemaLa hoya che, gulaguliyA thAya zavyA varNana. tevI suMdara hoya che. e taLAi upara taddana mulAyama sparzavALuM ane manane AnaMda upajAve tevuM AcchAdana bIchAvela hoya che, matalaba ke cAdara (ochADa) paNuM ghaNuM kamaLa hoya che. e zayyAnI AsapAsa ati sugaMdhI phUle ane dhUpane pamarATa pharI vaLelo hoya che ane enI sugaMdhI cotarapha vistarI rahela hoya che. divya vastrono mAthe caMdaravo hoya che te AMkhane bahu sAre lAge te heya che. 1 gRhidharma-e cAritrarAjano phaTAyo kumAra thAya. juo pra.4. p. 35.
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1832 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 tyAM be lAMbA hAtha pasArIne UbhA rahelA devanA AnaMda svarathI mane Azcarya thayuM. huM jyAre ukaLyo tyAre mAre mAthe janma, vibhUSA. mugaTa paherela hatuM, hAthe kaDAM paherelAM hatA, banne hAthe bAjuo bAMdhelA hatA, gaLAmAM hAra paherelo hato, kAnamAM kuMDaLa paherelAM hatAM, Akhe zarIre ghareNuM paherelAM hatAM, zarIre sugaMdhI vilepana kareluM hatuM, mukhamAM tAMbUla hatuM ane sadeva tAjI rahetI puSpanI mALA gaLAmAM dhAraNa karelI hatI. AvA suMdara saMgemAM huM zayAmAMthI beThe thayo te vakhate sarva dizAo jhaLajhaLATa thaI rahelI hatI, ane tenA prakAzamAM meM vadhAro karyo hoya ema mane lAgyuM. te vakhate e zavyAnI bAjumAM lalanAo (devAMganAo) UbhI rahelI hatI. tenI AMkho ati capaLa hatI paNa lalanA. maTakuM mAratI na hatI. dekhAvamAM teo ati suMdara hatI. premabhInI AMkhee teo "jaya jaya naMdA, jaya jaya bhadA" vacano bolI. "he naMdA! tAre jaya thAo, he bhadra! tAre jaya thAo. evA bhAvArthavALe teone rUpAnI jhINI ghugharI jevo madhura avAja mArA sAMbhaLavAmAM Avyo. vaLI teo bolI "he bhadra! tuM deva che, tuM amAre svAmI che, ame tArI dAsIe chIe." AvA suMdara karNapriya zabdo e abhuta rUpasauMdaryavALI strIo bAlI rahI hatI. mArI AsapAsa AvI adbhuta samRddhi joIne mArI AMkho vismayathI praphulla thaI gaI ane mane kayAM sukRtyanAM pUrva yAdi. pariNAme A Rddhisiddhi maLI haze tene huM vicAra karavA lAgyo. bahena! te vakhate jyAre huM agAu virecana hato te prasaMge meM je suMdara kAryo karyA hatAM te sarva mane yAda AvyAM. mArA manamAM te vakhate jJAna thayuM ke agAu virocana tarIke rUci ane samajaNa pUrvaka gRhidharmanI pAsanA karI hatI tene A sarva lAbha maLyo che. A pramANe huM vicAra karate hato tyAM te senApati samyagdarzana ane mahAtmA sadAgama mArI pAse AvI pahoMcyA eTale mane barAbara khyAla thayo ke A te sarve pratApa e be mahAtmAone che. meM te ja vakhate e banne mahApurUSone 1 devatAo AvI rIte zayAmAMthI janme che. teone janma garbhaja peThe manuSya hoto nathI.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] pragatino mArga. 1833 mArA bhAI tarIke svIkArI lIdhA, vadhAvI lIdhA. huM ATalA vicAra ane nizcayapUrvaka zasyAmAMthI beThe thaye ane devatAne yogya mArAM kartavya karavA lAgyo te nIce pramANe e devabhUmimAM aneka ronAM kiraNathI lAla raMganAM dekhAtAM jaLathI ane saMpUrNa khIlelAM kamaLothI zobhI rahelAM deva vilAsa. moTAM sarovare hoya che. evA sarovaramAM huM hRSTa puSTa zarIra ane padharavALI lalita lalanAo sAthe nAhyo, sarovaramAM temanI sAthe sArI rIte jaLakrIDA karI ane AnaMda karyo. tyAra pachI tarata ja lIlApUrvaka huM jinamaMdire gayo. e jinamaMdira paNa ghaNuM bhavya hatuM, tadana zuddha sonAthI taiyAra karavAmAM AvyuM hoya tevuM hatuM. enI pharasabaMdhImAM nirmaLa ra goThavavAmAM AvelAM hatAM. evA ati AkarSaka jinabhuvanamAM jaIne tyAM dRDha bhaktipUrvaka tIrthakara mahArAjane me vaMdana karyuM. pachI tyAM rahela manohara pustaka ughADyuM e pustakamAM nirmaLa pAnAono saMgraha karavAmAM AveluM hatuM, e AkhuM pustaka maNiratnamaya hatuM, tIrthaMkara mahArAjanAM vacana vaDe bharapUra havAthI ramya lAgatuM hatuM ane aMdaranI hakIkata vAMcatAM rAmarAyane vikasvara kare tevuM hatuM. AvuM suMdara pustaka ughADIne meM te vAgyuM ane tyAM rahIne mAre zuM karavAnuM hatuM-mAre kalpa ze hato te jANI lIdhuM. AvI rIte icchA pramANe pAMca indriyanA bhego devalekamAM bhagavyA ane Azaya pramANe temAM AnaMda mAnyo. e saudharma devaloke be sAgarepamathI sahaja che kALa huM rahyo. kalaMda AbhIra, mAre saudharma devala kALa pUro thayo eTale vaLI mArI bhAryA 1 eTale e bhavamAM paNa mane samyagadarzana thayuM ane sadAgamano abhyAsa cAlu rahyo. 2 devatAone samaya kIDA nATakaprekSaNa ane IdriyasukhasAdhananA bhegApagamAM jAya che. tyAM je rUcimAna prANI hoya che te viSayamAM vadhAre paDato rAga karatA nathI. je ajJAnakawthI ke upara uparanA tyAgathI tyAM pahocI gayela hoya che te mithyAjJAnane laIne viSayamAM ja rasa le che, Asakta thaI jAya che ane pariNAme saMsAramAM paDe che. 3 devagatinAM sukhane pariNAme keTalIka vAra AvI moTI hAni pahoMce che. vAsenAono lAbha maLe paNa pragati aTakI jAya che ane pachI dhIme dhIme pazcAdagati paNa thatI jAya che. vaLI pAcho prasaMga maLatAM AgaLa kahevAze tema prANI upara paNa caDhatA jAya che.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1834 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 7 mane mAnavAvAsa nagare pAchI laI AvI. tyAM eka madana nAmano AbhIra raheto hato. tenI reNu nAmanI strI hatI. temane tyAM huM putrapaNe utpanna thayo. mAruM kalaMda nAma rAkhavAmAM AvyuM. tyAM mArA vahAlA bhAIo pelA senApati ane sadAgama te mane visarI gayA, tyAM AvyA ja nahi. tene pariNAme huM pelA gRhidharmane te taddana visarI ja gaye, meM ene tyAM je ja nahi; kAraNa ke pelA senApati sadAgama na hoya tyAM e ekalo kadi dekhAte ja nathI. chatAM agAu mAre zeDo vikAsa thayo hato, mArAmAM bhadraka bhAva jAgRta thayo hato tethI huM pApathI kAMIka khahIto rahyo ane bhadra pariNAmI che. AvI rIte AbhIranI avasthAmAM mAnavAvAse kALa pUro karyo. viskRti ane rakhaDapA. jyotiSIe deva. tyAra pachI mArI bhavitavyatA bhAryAe mane vaLI eka navI goLI ApI ane jyotiSka devagatimAM laI gaI. tyAM sArA sArA bhege bhogavyA. vaLI saMpati paNa tyAM ghaNuM maLI. meM mArI indriyane 1 AbhIraka Ahera. A Ahera govALIAnuM kAma kare che. temanuM dhana gAya bheMsa gheTAM che, temane cAre ane dUdha UnanA paisA kare. jaMgalamAM nAnI nAnI pallIo karI rahe che. temanAM gAmone "pallI" athavA "nehaDA" kahevAmAM Ave che. 2 vikAsakramamAM eka bAbata agAu paNa lakSyamAM ANI che te khAsa dhyAnamAM rAkhavI. prANI vikAsamAM AgaLa vadhe, vaLI je tenAmAM rAga dveSa mohanuM jora vadhe to pAcho paDe. AvI rIte athaDAtAM kuTAtAM jyAre e barAbara niHzaMka thaI AgaLa vadhe tyAre te pragaTa thAya che. edha dRSTimAM anaMta kALa gayo. pachI chellA pudagaLaparAvartimAM te yoga dRSTimAM Ave che. e eka pugaLaparAvartana kALa paNa ghaNo lAMbo che, prathama prastAvanA pariziSTamAM vicArAI gayo che. e chellA pudagaLaparAvatemAMthI arthe pasAra thAya tyAre graMthibheda thAya che. tyAra pachI caDautara to thayA kare che paNa pachI prANInI sthiti phare che, enA kAryamAM kuNAza, enI belImAM mIThAza, enAM vicAramAM naramAza AvatI jAya che. saMsArIjIva atyAre A chellI jaNAvI te dazAmAM che; paDato jAya che, vaLI UThe che, pAcho rakhaDe che, chatAM e daramyAna enI AMtara dRSTi pragata thatI jAya che e sUkSma rIte jevAthI jaNAze. A chellA pudagaLaparAvartana kALa che temAM je dhakelA ane pragati thAya che te barAbara vicAravA.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] pragatine mArge. 185 tyAM tRpta karI, sArI rIte rAjI karI. tyAM vaLI pilA mahAmaha parigraha bhAIo bahuvAre dekhAyA, mArI sAthe ghaNe vakhata rahyA, saMbaMdha vadhAryo ane huM paNa temanA tarapha vadhAre pakSapAta rAkhI rahyo. meM temane mArA potAnA karI lIdhA ane vaLI pelA senApati (samya darzana) ane sadAgamane to huM taddana ja bhUlI gayo, temane yAda paNa karyA nahi. ticimAM deDake. jyotiSka deva tarIke rahevAnI mArI goLI pUrI thavA AvI eTale vaLI bhavitavyatAe mane eka navI goLI ApI ane mane paMcAkSapazusaMsthAne laI jaI tyAM mane deDake banAvyo. mArI strIne te ramata karavAnI Teva paDelI te eNe to jema phAvyuM tema mArI sAthe majA karyA karI ane mane cotarapha pheravyo. A deDakA tarIkenI mArI goLI pUrI thaI tyAre vaLI bIjI navI navI geLIo ApI mane aneka jagyAe Amatema pheravya, rakhaDAbe ane te rIte bhavitavyatAbhAryAe majA mANuM. kAMpilyapUre vAsava. aneka jagyAe rakhaDAvIne mArI bhAryA mane mAnavAvAsanA kAMpilyapuramAM laI AvI. e nagarane vasubaMdha nAmane rAjA hato. dharA nAmanI patI hatI. teone tyAM huM rAjaputra tarIke pelI bhAryAnAM pratApe ga. mAruM tyAM vAsava nAma rAkhavAmAM AvyuM. rAjaputrano vaibhava hovA chatAM huM sArAM kRtya karanAre thayo ane sarvane ghaNe priya thaI paDayo. tyAM yogya umarane thatAM mane zAMtisUri nAmanA sAcA dharmanA upadezakano vega thayo. emano upadeza sAMbhaLyA pachI te ja vakhate tyA samyagdarzana senApati ane sadAgama dekhAyA. teone vadhAre paricaya thatAM pelA mahAmaha vigere jarA narama paDayA. e sarve dekhAvamAM te mArA kharA mitra hatA paNa aMdarakhAnethI mArA zatru hatA. paNa te bAbatanI mane cokkasa khabara hajI paDI na hatI. sadAgamanA pratApe mane tyAM kAMika lAbha tha.
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1836 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva che. bIje deva ke. vAsavanA bhavamAM mane samyagdarzana sadAgamane saMbaMdha thayo tenA jorathI huM bIje devaleke gaye, tyAM paNa e baMneno mane samAgama tha. huM vibudhAlayanA AnaMdamAM paDI ga tyAM meM ghaNuM kALa sudhI sukha bhogavyuM, AnaMda karyo, lahera karI. kAnapura. tyAra pachI manujagatinI aMdara AvelA kAMcanapura nAmanA nagare huM Avyo. tyAM mahAmahanA dezathI pelA senApati ane sadAgamane pAche visarI gayo. zramaNano veSa, viratithI rahitapaNuM, gRhidhameno sAmAnya svIkAra asvIkAra, bhagasaMpatti-puNodaya-bhega ane pAta. samyagadarzana sadAgamanI hAra ane jIta AvI rIte na gaNI zakAya teTalI vakhata (asaMkhya vakhata) meM e sadAgama mahAtmAne joyA ane vaLI aneka vakhata sadAgama mArI pAsethI cAlyA gayA, senApati to mArI pAsethI bIlakula cAlyA ja gayA, huM temane kheda beThe. eno hetu e ke mAre rakhaDavAnAM ThekANuM aneka rahyAM, meM kaI jagyAe haju sudhI sAco viratibhAva (tyAga bhAva) dhAraNa karyo nahoto, mAtra upara uparanI zraddhAthI zrAvaka thaye paNa sarvaviratibhAvanI prApti mane thaI nahotI. eTale keTalIka vAra mArI naisargika saraLatAne laIne ane keTalIka vAra sAmA mANasane rAjI rAkhavA khAtara zraddhAne laIne meM zrAvakane veSa to dhAraNa karyo, paNa viratibhAva mane A nahi, e khare tyAga kadi karyo nahi. avaLI asaMkhya vakhata jyAre jyAre mAre senApati samyagdarzanane maLavAnuM thayuM tyAre tyAre dareka vakhata mAre tenI sAthe sadAgamane meLApa jarUra thato hato ane vaLI temanA mULamAM sAmAna nya rUpe huM gRhidharma phaTayAne paNa joto hato. vaLI kaI vAra A gRhidharmane senApati sAthe na paNa jouM evuM e banyuM haze; chatAM tane TuMkAmAM kahuM to e senApatinI sAthe gRhidharma ane sadAgamane me asaMkhya vAra joyA. e dareka vakhata gRhidharma ane sadArAma sAmAnya rUpavALA hatA te tAre lakSamAM rAkhavuM. 1 A AkhI hakIkta ghaNuM upayogI che, vikAsakrama batAvanArI che.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] pragatino mArga. 1837 AvI rIte e traNe bhAIo (samyagdarzana, sadArAma ane gRhidharma)ne bahu vakhata joyA ane jyAre jyAre joyA tyAre tyAre teo mane sukhanAM kAraNe thayA ane vaLI vacce vacce meM pAchA temane choDI paNa dIdhA. me ekalA sadAgamane to anaMta vAra joyo. paNa enA vagara samyagdarzanane to meM kadi paNa jo nahi. vaLI eka bIjI paNa vAta A prasaMge jaNAvI dauM tyAre jyAre samyagdarzana senApati mArI bAjumAM haya, mArI pAse hoya, tyAre tyAre puNodaya mAre mitra thato hato, te mane anukULa thato hato. mane mAnavAvAsamAM ke vibudhAlayamAM je bhege maLatA hatA, saMpattio prApta thatI hatI, vilAsanAM sukhasAdhano sAMpaDatAM hatAM te sarve e puNyadaya mitra pUrA pADato hato. A rIte senApatinI hAjarIne e eka lAbha hatA eTaluM ja nahi paNa eka bIjo paNa lAbha thato hato ane te e ke e hoya tyAre mArI karmanI sthiti TuMkI thaI jatI hatI, aMdaranA zatruo gabharAyelA ane blekathI bharapUra rahetA hatA ane mahAmaha vigere aMdara gupacUpa paDyA rahetA hatA. kaI kaI vakhata jyAre e mArA bhAvazatruo jeramAM AvI jatA tyAre pelo puNyadaya mitra mane tajI jatA hatA, mArAthI dUra nAsI jato hato ane tethI mane ghaNe trAsa thatA hatA. e (pRdaya) jevo mArI pAsethI dUra khasenA ke mane du:khanA DuMgara khaDA thaI gayelA dekhAtA hatA ane mAre tane bheTavuM paDatuM hatuM. e sarvane pariNAme bhavitavyatA anaMta kALathI mane bhamAvyA karatI hatI, rakhaDAvyA karatI hatI. e pramANe thAya tyAre vaLI kamanI sthiti bhAre mATI thaI jatI, mana taddana adhama thaI jatuM ane taddana tattvazraddhAna vagaranuM banI jatuM hatuM. A pramANe jyAre banatuM tyAre vaLI pelA mahAzatruo bhAre jeramAM AvI jatA ane mArA upara pitAnuM sAmrAjya calAvatA. ema tyAre thatuM tyAre pelA bhAIo (samyagdarzana ane sadAgama) dUra jaIne besatA. A pramANa hakIkata aneka vAra banI gaI. vaLI eka vadhAre vAta tane cokkasa kahI jaNavuM jyAre mithyAdarzanathI samyagadarzana senApatine tiraskAra thatA tyAre jJAnasaMvaraNa - 1 jJAna ane dInane A taphAvata lakSyamAM rAkhavA yogya che. mAtra jJAna thAya te kAmanuM nathI. samyagradarzana vagara jJAna anaMta vAra thAya te upayoga vagaranuM che. samyagadarzana jJAna vagara thatuM nathI. gRhidharma e cAritrano vibhAga che. jJAna darzana cAritranI A kula vyavasthA vicAravA yogya che. temAM teonuM upara u5ranuM svarUpe paNa samajavA yogya che ane aMtaradaSTinuM svarUpa AdaravA yogya che. 48
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1838 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 7 rAjA sadAgamanA upara vijaya meLavI tene paNa dUra mokalI Apate, vaLI kaI vakhata teo paNa tenA upara jIta meLavatA; matalaba ke vAra samyagdarzana sadArAma sAthe maLI mahAmahAdi para vijaya meLavatA ane keAivAra mahAmaha parigraha sAthe maLI senApati ane sadAgama para vijaya meLavatA. AvI rIte banne pakSano kaI vAra jaya thatA ane kaI vAra hAra thatI. e te jevo deza, jevo vakhata ane jevA lazkarIe. jyAre jenuM paribaLa thatuM tyAre tene vijaya thatA ane sAmAnI hAra thatI. paNa A badhI vAtamAM muddAnI vAta e che ke huM jeno pakSapAta karate, jenA tarapha prema dekhADate, tene ghaNe bhAge khAsa karIne vijaya thata ane jenAthI huM virUddha dekhAte athavA to tenI hAra thatI. AvI rIte banne pakSanI jaya parAjayanI-hAra jItanI bAjI anaMta kALa sudhI cAlI. pAraka pure vibhUSaNa, mahApurUSonI niMdA AzAtanA dukhasamudramAM bhayaMkara pAta, bahena agrahItasaMketA! tyAra pachI mArI patI bhavitavyatA mane eka vakhata mAnavAvAsamAM AvelA sopAraka nAmanA suMdara nagaramAM laI gaI. tyAM zAlibhadra nAmano eka vaNika rahetuM hatuM. tene kanakaprabhA nAmanI bhAryA hatI. tene huM putra thayo. mAruM vibhUSaNa nAma rAkhavAmAM AvyuM. 1 AvI rIte jaina AmnAya pramANe vikAsa ane hAni thayA kare che. e banneno AdhAra AtmApara che. e dhAre ane vIryazaktino upayoga kare to e pragatine mArge AgaLa vadhato jAya che, e narama paDI jAya te zatruo jeramAM AvI jAya che, AvI sthiti ghaNo kALa cAle che, paNa eTaluM nakkI che ke eka vAra samyagradarzana thayA pachI vadhAremAM vadhAre adhe pugaLaparAvartana kALamAM prANI jarUra karmathI mukta thaI bhAvazatruo para vijaya prApta karI potAnuM sAcuM savarAjya meLave che ane nirAbAdhapaNe niraMtarane mATe sukhI thAya che. prANInI potAnI pragati ke pazcAgatino AdhAra tenA potAnA jora para rahe che. samyagradarzana deza kALa pramANe jora kare che ema upara kahyuM tene e ja bhAvArtha che. tavazraddhAna vagaranuM kAna upagI nathI, cAritranI pragati jJAnanuM sAdhya che, tyAgabhAva zAnanuM phaLa che ane taqzraddhAna vagaranuM pustaka jJAna mAtra khyAti mATe ja upayogI thAya che. AthI brAna zana ane cAritra e traNenI sAthe pragati thAya te ja kharI thai che.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] pragatine mAge. 1839 eka vakhata huM zubhakAnana nAmanA udhAnamAM gaye. tyAM sudhAkRpa nAmanA AcAryano mAre yoga che. temanI vAta sAMbhaLI te vakhate mAre pelA samyagdarzana senApatine ane sadAgamano meLApa tha. teozrIne vega thatAM mane tattvazraddhAna (tattvapa2 prIti- rUci) thaI AvyuM, chatAM bhAvapUvaeNka mane virati ( tyAgabhAva) thaI nahi, upara uparathI (dravyathI) tyAga thayo. gurUnA AgrahathI aMtaranA sAcA prema vagara huM zramaNa (sAdhu) thaye. meM sAdhuno veSa te lIdhe ane sAdhuonI vacce rahe paNa mArA karmanA doSathI huM vibhAvamAM paDI ga, ADe raste caDhI gayo ane mAruM sAcuM kartavya visarI gayo. jyAre AvI rIte vibhAvamAM paDayo tyAre pelA viparIta paNuM. mahAmaha vigere pUratA joramAM AvI gayA ane vibhAva-niMdA. vastutaH pelA senApati ane sadAgama mArI pAsethI tenAM pariNAma. dUra cAlyA gayA. have mahAmaha vigerenI asara taLe huM to pArakI niMdA karanAre thaI paDayo. kAraNa hoya ke na hoya paNa sAdhAraNa rIte ja pArakAnA avarNavAda balavA, pArakAnI niMdA karavI, hoya ke na hoya tevI bAbatonA AkSepa karavA, e mAre baMdha thaI paDyo. meM te pachI tapasvIonI niMdA karI, suMdara cAritravALA mahApurUSonI niMdA karI, sArA yiArUci jIvonI TIkA karI. AvA ucca kakSAe sthita thayelA purUnI niMdA karatAM mArA manamAM jarAe zaMkA paNa na thaI, manane jarA AMcako paNa na Avyo ane te vAta eTale sudhI chevaTe vadhI paDI ke meM to pachI saMghanI niMdA karavAmAM, zruta jJAnanI niMdA karavAmAM, gaNadharonI niMdA karavAmAM ane khUda tIrthakara mahArAjAnI niMdA karavAmAM paNa pAchuM vALIne joyuM nahi. gaNadharo paNa jANe amuka vAta samajyA ja na hatA ane khuda tIrthakare paNa amuka vAta kahI ke samajI zakyA nathI evA evA aneka prakAranA AkSepo paNa meM karI dIdhA. AvI rIte je ke meM yatine veSa lIdho hato chatAM huM kharekhare pApAtmA banI pAta ane ga, guNano meTe zatru banI gayuM ane e mahArakhaDa pATe. mehane vaza paDIne bhayaMkara mithyAdRSTi thaI gayo. AvA prakAranI pApaceSTAone pariNAme huM ati 1 AvI rIte devagarane yoga thavo tene gAvaMcakavuM : 2 dravya sAdhapaNAne ane bhAva sAdhupaNAno vicAra atra kartavya che. 3 veSa lIdhAthI kAMI vaLatuM nathI e vAta lakSyamAM rAkhavI. A dravya sAdhupaNuM che.
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1840 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva che AkarA durbheda karmasamUhathI gherAI gaye, vIMTaLAI gaye, bharapUra thaI gayo ane tene pariNAme mArI bhAryAe anaMta kALa sudhI duHkhasamudramAM lagabhaga sarva sthAnakee pAcho bhamA, rUkhaDA, tagaDA, A saMsAramAM rahelI samasta dravyarAzi meM aradhA pudagaLaparAvartana kAMIka ochA kALamAM bheLavI lIdhI ane huM khUba rakhaDyo, cAre tarapha sArI rIte bhame. e bhramaNamAM mAre mAthe eka paNa vipatti paDavI bAkI rahI nahi, eka paNa duHkha paDavuM bAkI rahyuM nahi ane eka paNa AkarI viDaMbanA-herAnagati thavI bAkI rahI nahi. khulAsAo. upasaMhAra prajJAvizALAnI vicAraNA mahAmaha parigraha, temanuM anarthavidhAna, tatra spaSTa vizeSatA. saMsArI jIva upara pramANe vAta karato hato te vakhate agRhItasaMketAne lAgyuM ke pote kAMIka aMdarano bhAvArtha paNa samaje che. A TalA uparacoTiyA jJAnathI paNa enA manamAM vismaya utpanna thayA ane pite jANe kAMIka samajI hoya tevuM tenA mukha para jaNAvA lAgyuM. buddhinI bhaMDAra prajJAvizALAe uparanI vAta sAMbhaLI tyAre tenA manamAM UMDe saMga thaI Avyo ane teNe potAnA manamAM nIce pramANe vicAraNA karI - "kharekhara, mane ema lAge che ke saMsArIjIvane je aneka pApa vaLagelAM che temAM mahAmaha ane parigraha ghaNuM bhayaMkara che bhAre AkarA che, sarvathI vadhAre prabaLa che. tenuM kAraNa e che ke 1 dravyathI pugaLaparAvarta kevI rIte thAya che temATe juo pariziSTa che prathama prastAva.
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17]. upasaMhAra 1841 kodhAdi pApone jyAre ene yoga thayo hato tyAre te ene samyagadarzana senApatine meLApa paNa thayo nahote, tenI sAthe tene oLakhANa paNa nahotI ane jarAe saMbaMdha paNa tenI sAthe saMsArIjIvane na hato. e vakhate te A saMsArIjIva keI paNa "prakAranA guNa vagarano hato ane e takane lAbha laIne e krodhAdi "pApIo pitAnI asara A saMsArIjIva upara calAve ane saMsArajava temanA kahevA pramANe nAca kare, ceSTA kare, temAM mane kAMI navAI jevuM lAgatuM nathI, e vAtamAM have mane koI vizeSatA lAgatI " nathI; paNa A mahAmaha ane parigrahe to bhAre jabarI vAta karI, na ukelI zakAI evI iMca UbhI karI, na samajI zakAya tevI paristhiti nIpajAvIH emaNe (mahAmaha parigraha) te saMsArIjIvane "samyagadarzana je senApati maLyo to paNa eno dIrgha kALa sudhI saMsAramAM pAta karAvyo ane cAre tarapha lagabhaga sarva sthAnakemAM ene rakhaDA ! tyAre mahAmaha ane parigraha to guNa prApta karelA"saguNIne paNa mahA anartha karanArA thaI paDe che. ATalA mATe e "ba (mahAmaha ane parigraha) kharekhara ghaNA AkarA-bhayaMkara che. mane eka bIjI paNa vAta lAge che ke jyAM A be (mahA"meha ane parigraha) hoya che tyAM kodha vigere pApIo jarUra hoya che ane teTalA mATe ja mahAmahane agAu AkhA samudAyAtmaka (moTA parivAranA mukhya bhAga) tarIke varNavyo jaNAya che. mahAmahane moTo rAjA gaNAvAmAM AvyuM che ane AkhA tenA vargane tenI nIceno gaNAvAmAM Avyo che tenuM e ja kAraNa jaNAya che. ane vaLI parigraha paNa e sarvano meTo AdhAra che, Teke che, "e lebhane mitra che, lobha nAma paNa dhAraNa kare che ane mahAmehanA lazkaramAM pUchaNegA chaNe che ane mukhya sthAna bhagave che. A pramANe hovAthI saMsArIjIvanA guNone khAsa ghAta karavAne e banna mULanAyake thayA che emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. e mahAmaha ane parigraha pite jAte ghaNuM jabara che "ane ene krodha vigere sahAya karanAra che, tethI teo prANInA guNone bahu ghAta kare che ane jAte evA samartha che ke senApati ke sadAgamanI Ava ja thayA kare tenI paNa darakAra karatA nathI. - 1 enA prazna khulAsA vigerenA varNana mATe juo pra. 4. pra. 18 (5. 8-3-88).
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1942 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 7 vAta ema che ke chatAM guNane ghAta karavA mATe koi vigere paNa pUratA che, pUratI tAkAtavALA che, paNa e meha ane parigrahanI "e kAryamAM khAsa vizeSatA che ane teTalA mATe teo mATe e pra"mANe kahevAmAM AvyuM che. eTale ke mahAmaha vagara e krodha "vigere kaI paNa kadi hotA ja nathI ane te banne te sarvane pravartA vanAra hukama karanAra senApati jevA che jyAre pelA krodha vigere te "pAyadaLa jevA che, jamInapara cAlanAra lazkarIo jevA che. A che khAsa hakIkatanI siddhine mATe A prANIe teonA denuM "darzana anukrame karAvyuM che. e banne mahAmaha ane parigraha saMsArI" jIvanA saMbaMdhamAM sarva anarthane utpanna karanAra che. A pramANe "hakIkata hovA chatAM ane gurUmahArAja e saMbaMdhI cetavaNInA seMkaDo vAkyo vAraMvAra kahe che chatAM paNa pApAtmA prANI e bannene tyAga karatA nathI, ene pheMkI detA nathI, enAthI dUra thaI jatA nathI. "have AnA saMbaMdhamAM te zI vAta karIe? keTalI vAta karIe? kavidAcArye pelI zrutine paNa kharAba tarIke varNavI che chatAM temAM paNa mUrkha mANasa vAraMvAra rIjhAI jAya che, tenA hAthamAM phasI " jAya che ane tenuM ramakaDuM banI jAya che." A pramANe prajJAvizALA pitAnA gADha vicAra karI rahI hatI te vakhate bhavyapurUSe tene pUchayuM--"kema mAjI ! ze vicAra karI rahyA che?" prajJAvizALAe javAba Apyo "bhAI! hAla tuM A AkhI vArtA sAMbhaLI le. tyAra pachI huM paNa mArI tene aMge zI vicAraNuM thaI che te tane kahI saMbhaLAvIza, jyAM sudhI A vAta pUrI na thAya tyAM sudhI tuM utAvaLa kara nahi. emanI AtmaceSTAnI vArtA lagabhaga samApta thavA AvI che, mATe jyAM sudhI te pUrI na kare tyAM sudhI hAla tuM temAM ja dhyAna Apa." rAjaputra A javAba sAMbhaLI cUpa rahyo eTale vaLI saMsArIjIve potAnI AtmakathA AgaLa kahevA mAMDI. bhakilapuramAM vizada. - bahena agrahitasaMketA! tyAra pachI mArI patnI mane bhadrilapura laI gaI. sphaTikarAja nAmane tyAM rAjA hatuM ane vimaLA nAmanI
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] upasaMhAra. 1843 temanI rANI hatI tene putra vizada nAme huM thayo. rAjyavaibhava bhogavatAM huM maTe che. nirdoSa AnaMda karatAM dhIme dhIme huM tarUNa avasthAe paho. te vakhate mane suprabudvamunine vega che. emanA sahavAsathI huM jainazAsanane bodha pAmyo. tyAM tyAra pachI meM pharI vAra samyagadarzana senApati ane sadAgamane joyA ane gRhidharma rAjakumAra sAthe mAre mitratA thaI. meM tyAM vrata (niyama) pALyAM, bhAre AtmA tatvazraddhAnathI zuddha thayo ane e sthitimAM huM lAMbe kALa rahyo. mAtra sUkSma padArthonuM prathakkaraNa karI zakAya tevuM UMDuM jJAna mane thayuM nahi, paNa ekaMdare e avasthAmAM huM dhIme dhIme pragata thato gayo. ene pariNAme mAre nirdoSa puNyodaya mitra pragaTa thaye, mArI sAthe premasaMbaMdha vadhArato gaye ane mAre meLApa vadhAre vadhAre karavA lAgyo. trIje devaleke, e mArA pudaya mitranA pratApathI huM trIje devake gaye. tArA dhyAnamAM haze ke e vibudhAlayano eka vibhAga che. mane pasaMda Ave tevA zabda vigere pAMce iMdrinA bhAgane tyAM mAre saMbaMdha tha. e devalemAM iMdriyabhAge bahu ja bhogavavAnA hoya che. evA AnaMdamAM sAta sAgaropama jeTale kALa kADhIne vaLI huM mAnavAvAsa pADAmAM AvyuM, tyAMthI vaLI vibudhAlayamAM gayo. evI rIte aneka vAra mArUM javA AvavAnuM thayuM. TUMkamAM kahuM to e mArA traNe mitronI sAthe meM bAre kalpa avAra navAra joyA. vaLI vacce vacce kaI kaI vAra mArA te mitro mane choDI paNa jatA hatA. AvI rIte ekaMdara samyagdarzane sadAgama ane gRhidharma sAthe mAre saMbaMdha dhIme dhIme paNa makkamapaNe vadhato cAlyo. have tyAra pachI mArI strI bhavitavyatAe mane bAramA kalpamAMthI mAnavAvAsamAM prasthAna karAvyuM tenI hakIkata kahuM chuM. 1 devalo.
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ upasaMhAra. 'vimalamapi gurUNAM bhASitaM bhUri bhavyAH, prabalakalila hetu mahAmoharAjaH // sthagayati guruvIryo'nantasaMsArakArI, manujabhavamavAptAstasya mA bhUta vazyAH // mahAmeAhu mahArAjA meTA goTALAonA " je hetu che ** ( eTale je aneka jAtanI ghuMcavaNA UbhI karanAra che), je anaMta " saMsArane karanAra che (saMsAra jenAthI anaMta kALa sudhI vadhI jAya " che) ane je mahAna zaktivALA che te gurUmahArAja tadna zuddha bhASaNa kare, vAraMvAra vivecana karIne spaSTa kare tevI vAtane paNa " dabAvI de che, nirjIva banAvI de che, dUra karI nAkhe che. Ave " jabarajasta e mahAmeAharAjA che. mATe he bhavya prANIo ! manuja " gati prApta karIne e mAharAjAne vaza paDazo nahi, * * * saMkaladoSabhavArNavakAraNaM, tyajata lobhasakhaM ca parigraham / iha paratra ca duHkhabharAkare, sajata mA bata karNasukhe dhvanau // aitanniveditamazeSavacobhiratra, prastAvane tadidamAtmadhiyA vicintya / satyaM hitaM ca yadi vo rucitaM kathaMcicUrNa tadasyakaraNe ghaTanAM kurudhvam // " parigraha lAbhane sakhA che, sarva dASAnuM kAraNa che ane " saMsArasamudramAM pADanAra che, aneA tyAga karo. vaLI A bhavamAM " ane parabhavamAM duHkhanA bhArathI bharapUra thayelA dhvanimAM--kAnanA " mAnI lIdhelAM sukhAmAM Asakti na rAkho." 1 mAlinivRta. 2 drutavilaMbita. 3 vasaMtatilakA.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] pragatine mAge. 1845 aneka vacanothI A hakIkata cAlu prastAvamAM spaSTa karI che. te bAbata Amika dRSTie tamAre vicAravI ane temAMnI koI "paNa vAta sAcI lAgatI hoya, hita karanArI jaNAtI hoya ane tenA upara tamArI rUci thatI hoya to te hita karanArI bAbatane amalamAM mUkavAnI yojanA-ghaTanA jaladI karavI." ityupamitibhavaprapaJcAyAM kathAyAM mahAmohaparigraha zravaNendriyavipAkavarNano nAma saptamaH prastAvaH upamiti bhavaprapaMca kathAne mahAmaha parigraha zravaNendriya vipAkanuM varNana karanAra sAtamo prastAva saMpUrNa.
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ vy.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * chachacha ~ ~ ~ ~ ~ ~ ~ 0R0000000000~~~~~~~~ upamiti bhavaprapaMcA kathA. AThamo prastAva. chao...svaccha0077777787777cha..................ww7777bhyane avataraNa. - ~ ~ - ~ 5
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ prastAva AThamo. pAva vigerenI sUci, 1848 sthaLAdi. mukhya pAtro. sAmAnya pAtro. madhuvAraNa. pramAda nagarane rAja. (bahiraMga) sumAlinI. madhuvAranuM rAjanI paTTarANI, guNadhAraNa. saMsArI 1. madhuvAraNa amAlinIne putra. kulaMdhara. gukhadhAraNane rAtrI ane mitra. sAhAimaMdira. (vana) gaMdhasamRddha. (vaitADhayapara nagara) kanakedAra. gaMdhasamRddha nagarane rAjA, lavalika. madanamaMjarIne sakhI. narasena ane ? kamalatA, kanakera rAnanI rANI. valarikAnI dIkarI. madanamaMjarI. kanakadara kAmalatAnI putrI. svayaMvaramAM AvelA vicAro.. saMsArInI-guNadhAraNanI pavI. e amitaprabha. gaganavalabhapuranA vidyutanA vidyAAgaLa jatAM sulalitA ane te ja dharaputra, agrahitasaketA. bhAnuprabha. gAMdharvapuranA rAjA nAgakesarine vidyAdharaputra, rativilAsa, rathanapuranA rAja ratimitrane vi dhAdharaputra. dhavalikA. kAmalatAnI khAsa dAsI. kALanivedaka. samaya pokAranAra. nora vidhAdharane bAtamIdAra,
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ (aMtaraMga) cittasauMdarya. (aMtaraMga) zubhramAnasa. (aMtaraMga) puNyAya. sadAgama. samyagdarzana. sAtarAdra. sukhAsikA, caMdrasuti. 1. kSAMti. 3. dayA. vatA. varyatA. guNadhAraNane aMtara mitra. guNadhAraNane aMtaraMga mitra, 3. mRdutA. 4. satyatA. .. .. ane vedanIya putra. guNadhAraNanI aMtaraMga sakhI. nirmaLAcArya. zubhapariNAma. cittasauMdarya nagarane rAjA. niSNakuMpatA. cArUtA. zubhapariNAmanI rANI. (1) zubhapariNAmanI rANI. (2) zubhapariNAma-niSrakaMpatA putrI, zubhapariNAma-cArUtA putrI. zubhAbhidhi zubhramAnasa nagaraneA rAjA. . chadmastha vijJAn sAdhu. mahAbhadrA AgaLa e ja thanAra. prajJAvizALA nAmanA prasiddha pAtrane jIva. kevaLajJAnI. upadazake. dazakanyA paricaya. zubhAbhisandhinI rANI. (1) zubhAbhisandhinI rANI. (2) zubhAbhisandhi-varatAnI putrI. zubhAbhisandhi-vayetAnI putrI. cAritradharma. sAdhamaMtrI. vidyAkanyA. gRhidharma. sadguNaraktatA. kalyANa. } cittavRtti aTavInA paricita zubha pAtrA, (tue pra. 4 nI sUci.) cAritrarAjane nAneA putra. gRhidharmanI bhAryA. guNadhAraNane dAsa. nirmaLAcAryaAgamananivedaka. 1849
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ viAdamAnasa. (aMtaraMga) zubhacittapura. (aMtaraMga) traiveyaka. 1-2-3-4-5 zuddhAbhisandhi, vizadamAnasa nagaranA rAjA. zuddhatA. pApabhitA. 5. RjutA. 6. acAratA. sadAzaya. vareNyatA. 7. brahmarati, 8 muktatA. 9. vidyA. 10. nirIhatA. janatAraNa. caiveyaka deva. zuddhAbhisandhinI rANI. (1) zuddhAbhisandhinI rANI. (2) zudAbhisandhi-zuddhatAnI putrI. zuddhAbhisandhi-pApabhirUtA putrI. zubhacittapurane rAjA. sadAzayanI rANI. sadAzaya vareNyatAnI dIkarI. (1) sadAzaya vareNyatAnI dIkarI. (2) samyagdarzananI putrI. cAritrarAjA-viratidevInI putrI. guNadhAraNane putra. dIkSAvasare tene rAjyAbhiSeka thAya che te. saMsArIjIva deva tarIke. viSayAbhilASa maMtrI. pAAya mitra. jJAnasaMvaraNu. cothA prastAvanA paricita aMtaraMga azubha pAtrA. dharma. zukala. sodhe batAvelA be aMtaraMga zveta purUSA. pIta, padma. zukalA. sAdhe khatAvela traNa suMdara nArIe (lezyA.) paricArikA. 1850
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahapura. (bahiraMga) zaMkhanagara. (bahiraMga) gaMgAdhara. sudhASAcArya. mahAgiri. bhA. siMha. dharmabaMdhu. paMcAkSapazusaMsthAna. viSNudhAlaya. mAnavAvAsa. kSetrapurI. yugaMdhara. sukaccha vijayanI nalinI. rAjadhAnI. zaMkhanagara. cittarama udyAna anusuMdara. maneAnaMdana caitya bhuta. maheMdra ane vINAnA putra. (saMsArIjI) gaMgAdharanA upaderAka-gurU. zaMkhanagarane rAjA. mahAgirinI bhAryA. saMsArIjIva, mahAgiribhadrAnA putra. zAtAgaurava. siMhanA gurU. muni. Ardezaya. raudrAbhisandhi. kRSNa, nIla. kApAta. sarva saMmIlana. kSemapurIne rAjA. yugaMdharanI rANI. RddhigArava. rasagora. saMsArIjIva, cakravartI, cAra. AyuSya. atyaMta akhAdha tIvrase hAya. prIyaMkarI. puraMdara. zailarAjane mANaseA. (aMtaraMga) gauravAnA anuyAyIe. (aMtaraMga) paricArikA. lezyA. AoMzaya ane raudrAbhisandhinI sevikAe. eka aMtaraMga svataMtra rAjA, ekAkSanivAsane sukhe. jIe ekAkSanivAsane senApati. pra. 2. dAsI. putrajanmanI vadhAmaNI A panAra. anusuMdarane putra ane tenA pachInA gAdIpati. 1851
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ haripura. (bahiraMga) ranapura. (mahi.) zaMbhupura. (bahi.) bhImaratha. subhadrA. samantabhadra. mahAbhadrA. magadhasena. sumaMgaLA, sulalitA. zrIgarbha. kamalinI. puMDarIka. harIpurane rAjya. bhImarathanI rANI. bhImaratha. subhadrA putra. AcArya. (sadAgama). bhImaratha. subhadrA putrI. prajJAvizALA. kaMdamunine jIva. sudhASa. dIvAkara. ranapurane rAjA. magadhasenanI rANI. magadhasena sumaMgaLAnI putrI. agRhItasaMkettA. madanamaMjarIno jIva. rAjasa. tAmasa. zaMkhapuranA rAnta, anusuMdara (saMsArIjIva)neA mAme|. zrIgarbhanI rANI. mahAbhadrAnI mAsI. cArasaMbaMdhI racanA. akuzala. karmamala. rAgakallAla. kuvikalpasaMti. pApAtireka AcArya, samaMtabhadranA gurU, gaMdhapuranA raviprabha ane padmAvatIne putra. mahAbhadrAne pati. akuzala. asadAcAra. zrIgarbha-kamalinI putra. bhavyapurUSa. duSTAzaya, sumati. tenA upadezaka mAsIputra vivekI leka samaMtabhadra ane mAsIputrI mahAbhadrA, kaSAya. chevaTe bhAcArya samaMtalAnI pATe. dravya. cArInI vastu. bhasma. ArIre vilepana. seAnAgerUnA hAthA. masanA cAMDalA. kaNeranI mALA. (DeAke.) zarAvaLAnI mALA. (peTe). kheAparI. ThIba. (mAthe). ceArela dhana, (gaLe). gadheDA (besavA mATe). cAre tarapha rAjapurUSe . niMdA karanArA. tAkAnI karA. 1852
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 saMsArIjIva. adhi. amRtasAra. anusuMdara cakravartI. kathAnAyaka. sAdha mitra. sabhAga. mahilokavilAsa, durjanAnuM aTTahAsya. zabdAdi viSaya. nagArA. gAMdhArarAja padminI putra. saMsArIjIvane dhanezvara pragata AtmA. vipulAzayAcArya pAse edha pAmI meAkSagAmI. puMDarIkanI pATe AcArya. 1853
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ OM paramAtmane namaH zrI uSmAMta bhavaprapaMcA kathA. AThamo prastAva. avataraNa. pUrvasUcita milaka. mA navAvAsamAM eka sapramAda nAmanuM nagara hatuM, aneka na kalpI zakAya tevA uttama guNAthI vibhUSita hatuM ane niraMtara cAlatA utsaveAyukta hatuM. e nagaranA purUSavarga 'dAnajaLathI ane peAtAnA suMdara gamanathI airAvaNu hAthInI gatinA bhrama karAvanAra hAi iMdranI jevA bahu zAbhatA hatA. e nagaranA strIvarga rUpa lAvaNya ane vastrAbhUSaNamAM devIe jevA ja hatA, mAtra tenI AMkhAmAM palakArA thatA hatA tethI ja te devIethI jUdA paDI jatA hatA, anyathA te jANe te devIAnA ja varga hoya tevA jaNAtA hatA. e nagaramAM 1 dAnajaLa: iMdra varasAda mekalI AnaMda karAve che, te pramANe saprameAda nagaranA leAkeA dAnarUpa jaLathI sarvane AnaMda karAve che. 2 erAvaNagatiH iMdra jyAre bahAra pharavA nIkaLe tyAre airAvaNa hAthI para bese che. saprameAda nagaranA leAkeA cAle tyAre hAthI jevA lAge che. zarIre majabUta ane gatimAM hAthI jevA hAvAthI jANeairAvaNa para caDhela iMdra cAlatA heAca tevA dekhAya che. sapramAda na ga . prakaraNa 1 luM. guNadhAraNa kumAra. 3 palakArAH manuSyanI AMkheA palakArA mAryo kare che, ughaDe che ane baMdha thAya che; devAnI AMkheA palakArA vagaranI hAya che.
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] guNadhAraNa kumAra. 1855 zatrurUpa hAthIonAM gaMDasthaLone toDI nAkhanAra ane kharekhara purUSArthanI khyAtivALo eka madhuvAraNa nAmano rAjA rAjya karato hato. e rAjA pitAnA ( rAjyanA) paisA sarvenA che (sarvasAdhAraNa che ) ema mAnIne sarvanA upayogamAM Ave tevI rIte kharacato hato, lekepayogI kAryamAM teno vyaya karato hato. enAmAM AtmavizvAsa eTale badhe hato ke enI strI atyaMta svarUpavALI hatI chatAM paNa eNe janAnakhAnAmAM rakhavALo rAkhyA na hatA, ene rakhavALe rAkhavAnI jarUra ja lAgI na hatI. ene rUpa ane lAvaNyathI bharapUra kamaLAkSI sumAlinI nAmanI ghaNuM uttama kuLamAM janmelI aneka uttama guNavibhUSita mahArANI hatI. eNe eka ghaNI Azcarya upajAve tevI vAta karI hatI. eNe rAjAne potAnA hRdayamAM rAkhyo hato chatAM pite rAjAnA hRdayamAM rahI zakI hatI. te aneka suguNethI vibhUSita hatI. guNadhAraNa janma puNyodayanI sAthe mArI strI bhavitavyatAnI preraNAthI huM e nipuNa dharmacAriNuM mahAdeva sumAlinInI kukSimAM putrapaNe dAkhala thaze. egya samaya pUro thatAM huM bahAra AvyuM, mAruM zarIra sarva avaye suMdara hatuM. mArI sAthe mAre puNyodaya mitra paNa bahAra AvyuM. mAro janma thatAM ja cAre tarapha AnaMdarasa jAmI gayo, cAre tarapha nAda thavA lAgyA, saMgItanA jalasAo thavA lAgyA ane rAjA madhuvAraNanuM AkhuM rAjyamaMdira harSathI ubharAI javA lAgyuM. te vakhate je AnaMda thayo tenuM varNana karavuM azakya che. te vakhate je vadhAmaNuo devAmAM AvI teno vistAra avarya che. mArA pitA madhuvAraNane ghaNo AnaMda thaye, suMdara rAso ane nAco temaja vilAsa ubharAvA lAgyA, aneka vAjiMtro vAgavA mAMDyAM, lekone ujANIo ApavAmAM AvI, khAvAnuM puSkaLa vaheMcavAmAM AvyuM, gAyanono te kaI jagyAe jarA paNa hisAba ja rahyo nahi, laherI lAlAo dArUnA kephamAM masta thaI Amatema bhamavA lAgyA, suMdara vanitA (strI) o sAthe vAmano nAcavA lAgyA, kubaDAo ane makarAo hAsya vida karavA lAgyA, jene je je vastunI IcchA thatI te sarva pUrI 1 A araspara premasUcaka vAkaya che. dekhIto virodha vicAra karavAthI zamI jAya tema che. 2 rAsaH dhvani, keLAhaLa.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1856 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 pADavAmAM AvI. evI rIte lokene camatkAra utpanna kare evo mAre janmamahotsava thaI rahyo, sarvatra AnaMda prasarI rahyo, vadhAmaNInA zabdo citarapha gAjI rahyA. tyAra pachI gya samaye atyaMta AnaMdapUrvaka mArA pitAe mArUM guNadhAraNa nAma pADyuM. pAMca dhA' mane ucheravA lAgI. temanA hAthamAM svargamAM jema deva vRddhi pAme tema sukhasAgaranI vacce rahI huM ucharavA lAgya, meTa thavA lAgya, aneka prakAranAM sukhone anubhava karavA lAgyo. guNadhAraNa kulaMdhara mitrI.. mArA pitAne sagotrIya ane bhAyAta eka vizAlAkSa nAmane rAjA hato, mArA pitAzrIne ane tene atyaMta gADha maitrI hatI. banne eka bIjAnA chavajAna mitra hatA. e vizAlAkSa rAjAne kalaMdhara nAmane putra hatuM. mArA pitAne kulaMdhara kumAra upara ghaNe eha hatA ane tene laine te amArA saprada nagaramAM raheto hato. e kuladharane ane mAre ghaNo sneha thato gayo, dhIme dhIme dastI vadhatI cAlI ane Akhare ame banne ghaNu gADha mitra thayA. e kulaMdhara bahu vizuddha hRdayavALo hato, suMdara rUpavALe hato, bhAgyazALI hatA, pravINa hatA, sarva guNethI saMpanna hatuM ane kharekhara kulaMdhara nAmane dIpAvanAra hato. e zuddha buddhivALA sadguNa mitranI sAthe huM vadhavA ucharavA lAgyo ane ame baMne sadbhAvapUrvaka paraspara ati sehALa thayA. tyAra pachI ame kaLAne ekasarakhe abhyAsa sAthe rahIne karyo, sAthe krIDAo karI, nirdoSa ramato sAthe ramyA ane Akhare kAmadevanA maMdirasvarUpa yauvana avasthAne prApta thayA. AhAdamaMdiramAM tArAmaitraka amArA pramoda nagarathI thoDe dUra eka ati suMdara merUparvatanA naMdanavanasamAna AhAdamaMdira nAmano bagico hato. amane bannene e bagice bahu pasaMda AvI gayuM hatuM, ene jotAM amArI AMkhomAM 1 pAMca dhAH (1) dudha dhavarAvanAra te kSIradhAtrI. (2) kapaDAM pahe rAvanAra te maMDana dhAtrI. (3) navarAvanAra te majajanadhAtrI. (4) ramADanAra te kIDanadhAtrI. (5) kheALAmAM besADanAra te usaMgadhAtrI. 2 kalaMdharane asala artha vaMza dhAraka, kuLane vadhAranAra-dIpAvanAra thAya che. umadA vicAravALA subhaga puNyavAna guNasaMpanna kaLane dhAraNa karI rAkhe che, dIpAve che temAM navAI jevuM jarA paNuM nathI.
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1] guNudhAraNa kumAra. 1857 zAMti vaLI jatI hatI, amArA cittamAM camatkAra thatA hatA ane tethI lagabhaga dararAja ame tyAM jatA hatA. eka divasa savAre ame e bagicAmAM gayA te vakhate amA rAthI dUra ame be strIone joi. e emAMnI eka strI te peAtAnA rUpa lAvaNya ane vilAsathI jANe kAmadevanI srI ratinI hAMsI ja karI rahI hatI. bIjI strI tenI sAthe hatI te evI suMdara dekhAtI na heAtI. e bannemAMnI pahelI strIe pAtAnI bhramaranI latA rUpa dhanuSyamAMthI daSTimANA mArA tarapha pheMkyAM, ane dRSTipathamAM AvatAM te bANAvaDe mane AmAda vIMdhI nAkhyA. tyAra pachI eka AMkhAnA jhADe laTakIne lIlAmAM teNe potAnAM stanA uchALyAM sauMdaryanuM ane hIMcakA khAvAnA vilAsa karatAM mArA manane kheMcANa harI lIdhuM. enuM svarUpa meM bAhya cihnoparathI te vakhate jarA joi lIdhuM, enuM mana paNa cakita thai gayuM hoya, vismaya pAmI gayuM hoya, sehALa thai gayuM hoya, vicAramAM paDI gayuM hoya, ati lajjA pAmI gayuM hoya ema mane lAgyuM. manane ane khAne AnaMda ApanAra e suMdara lalanAne evI suMdara jotAM ane kudaratI rIte sadbhAvane arpaNa karAvI de evA tenA hAvabhAva jotAM mArUM citta ghaNuM AnaMdamAM AvI gayuM. te vakhate mArA manamAM eka kSaNavAra vicAra AvI gayo ke A te zuM kAmadevanI srI rati haze ! athavA te zuM sAkSAt iMdrANI haze ! athavA te zuM viSNu hRdayasthA lakSmI zarIra dhAraNa karIne sAkSAt ahIM Avela haze !! AvI rIte vicAra karatA hatA te vakhate kAmadevanAM zarA vaDe jarA huM vIMdhAyA ane tenI asara taLe jarA vikArane vaza thayA tyAM te suMdara! mAre sujJa mitra kuladhara je mArI bAjumAM UbhA hatA teNe AzayapUrvaka mArI sAme joyuM, te kAMika mArUM mana samajI gayA hoya ema mane lAgyuM ane meM paNa teja vakhate mAre AkAra gopavI dIdhA ane huM vAta uDAvavAne prayatna karavA lAgyA. vaLI mane te vakhate vicAra thayA ke vivekI mANasAe parastrI sAme najara paNa karavI na joie ane parastrI sAme sakAma najare jovuM e te AbarUdAra mANasAne kharekhara zaramAvA jevuM che. ararara! atyAre nirmaLa cittavALA mArA mitra kula kA mavi kAr ane lajjA. 1 azarIrInAM zarA-kAmadevanAM mANeA. kAmadevane kathAmAM sarIra vagaranA kyo che. enAM bANeA phUla jevAM hoya che. jIe makaradhvaja varNana prastAva 4 pra. 14 muM.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1858 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 dhare pelI pArakI strI para najara nAkhatAM mane je haze te e avasare mAre mATe zuM dhAryuM haze !"pachI atyaMta lajajApUrvaka te ne jue tema tenuM (kulaMdharanuM) mukha huM vAraMvAra jovA lAgyo ane tenA para kevI asara thaI che te tapAsavA lAgyo. mAre mitra ghaNe kAbela hato, aMdarano Azaya turata samajI jAya samaju mitranI te hatA ane kaLAmAM atyaMta kuzaLa hato tethI avasare citatA. eNe paNa vAta pheravI ane tIvra madhura vinipUrvaka mane kahyuM "kumAra ! ApaNe ghaNI vAra krIDA karI, bapora thaI gayela che, have ahIM vadhAre zAmATe rahevuM joIe? cAle, ApaNe have ghera jaIe." eTale meM paNa turata javAba A "hA bhAI! tane game te karIe, cAla." pachI ame banne tyAMthI te ja vakhate ghare gayA ane divasanAM bAkInAM amArAM kartavya karyA. rAtrIe guNadhAraNanI dazA, rAtre mArA palaMgamAM huM ekale paDyo eTale pAchI pelI mRganayanI amadA mArI pAse (kalpanAmAM) AvI. je pavitra pudaya mitra mATe sahAyaka rahyo na hota ane mArI e avasthAmAM mane kharekharI madada karI na hatI te e pramadA te mArA citta upara vAraMvAra lAgIne eka moTA zalya jevI thaI paDIne pachI mArA zA hAla karata te kAMI kahI zakAya nahi. e strI to mArA hRdaya upara ghA mAravA lAgI, paraMtu mArI madadamAM mAre puNyodaya mitra barAara hAjara rahyo tethI te bahu pIDA karanArI thaI zakI nahi. nirdoSa puNyadaya mitra sAMsArika padArtho upara prANIonAM manane draDha baMdhana vagaranuM banAvI de che eTaluM chatAM paNa e pramadAne saMbhAra / 1 guNadhAraNa-saMsArajIvanI keTalI pragati thaI gaI che e vicAravA 'jevuM che. aneka doSone maMdira e jIva atyAre parastrI sAme najara karatAM mitra jue te jJAnathI paNa lajavAya che e tenI ghaNI yugapragati batAve che. haju bAhya daSTi cAlu che tenuM paNa atra sUcavana thAya che. mitra jue te khoTuM eTale tene khyAla che, paNa AtmaguNadaSTi haju joIe teTalI tenAmAM khIlI nathI. mitra na hoya to haju parastrIne e ekalo ekalo vagara lajajAe dhArI dhArIne jue. pragatinAM 5gathI vicAravA yogya che. : 2 puNyadaya jyAre nirdoSa hoya tyAre sAMsArika padArtho sAthe tAdAo bhAva karAvatuM nathI, prema thAya paNa te vagara na ja cAle evuM mana thatuM nathI, aNadhAraNane sthAne bIje heta te tene te rAtre uMgha Avata nahi. A puNyAnu badhI (nirdoSa) puraya samajavuM. bIjA sadoSa pApAnubaMdhI puNyamAM vastu te mane che, paNa meLavatAM pahelAM bahu upAdhi thAya che.
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 1 ] guNadhAraNa kumAra. 1859 rIne mane sahaja ciMtA te thai ane vicAra thayo ke e kamalAkSI koNa haze? keAnI strI haze ? evA vicAramAM mane nidrA AvI thaI ane prabhAta thayuM. prabhAte pharIvAra udyAna tarapha mitro vacce mazkarI ane vAtacIta kAmalatA ane dAsI sAthe meLApa. savAra thatAM mArI pAse kulaMdhara AvyA. mane vaLI pAchI e pramadAnA darzananI abhilASA thai AvI eTale mArI ane kulaMdharanI vacce nIce pramANe vAtacIta thaiH-- guNadhAraNa- kema bhAi ! Aje vaLI pharIvAra ApaNe AdvAdamaMdira agicAmAM jazuM ? " laMdhara ( kAMika hasIne )--" kema bhAi! zuM tArI kuMcI (cAvI) tyAM kAle bhUlI gayo che? zA mATe Aja pharIvAra javuM che?" huM samajI gayA ke kuladhara mArA manane bhAva kharAkhara jANI gayA che, meM vicAra karyo ke have vAta chUpAvavAmAM sAra nathI eTale meM javAba ApyoH-- guNadhAraNa--" bhAi ! have marakarI cheDI de. cAla, ApaNe bagice jaie ane te koNa che ? keAnI strI ke putrI che ? enI tapAsa karIe. tuM arAmara parIkSA kara ke e yeAgya kanyA che ke kema che? tAre evA saMkalpa ke vicAra paNa na karavA ke e game te haze te paNa ene huM grahaNa karI laiza, mArI banAvIza. ema nathI. jo e pArakI strI haze te anA khyAla paNa nahi karuM, paNa jo e kumArI haze teA pachI iMdra mArI pAchaLa paDaze te paNa ane DIza nahi." laMdhara---- bhAi ! jarA utAvaLa na kara. cAla ApaNe udyAnamAM jaie, pachI tane je gamaze te karazuM." pachI ame banne agice gayA ane AjubAju jovA lAgyA. Agale divase je ThekANe e banne strIAne ame blei hatI tejagyA kharAkhara jovA lAgyA. cAre tarapha dhArI dhArIne jotAM e mRganayanI lalanAne ame tyAM joi nahi. ene maLavAnI-meLavavAnI tIvra icchAthI mArA manamAM sahaja udvega paNa thayo ane manamAM thoDI thoDI pIDA paNa thavA lAgI. pachI te| ame AkhA vanamAM pharyA, cAtarapha tapAsa
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1860 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 8 karI, sarvatra zedha calAvI ane te AMbAnA vRkSane vAraMvAra joyuM. Akhare thAkIne ame banne te vRkSanI nIce jamIna para besI gayA. te vakhate ame amArI pachavADe pAMdaDAMomAM keinA cAlavAno khaDa khaDa avAja sAMbhaLe, e avAja sAMbhaLatAM ja mArI Deka te tarapha ekadama vaLI, te vakhate eka atyaMta suMdara strIne meM joI, tenuM zarIra sArA AkarSaka bAMdhAvALuM jaNAtuM hatuM ane tenI umara madhyama lAgatI hatI. tenI sAthe eka bIjI sAdhAraNa strI jovAmAM AvI. gaI kAle je be strIone meM joI hatI temAMnI eka-suMdarI sAthenI rUpALI nahi evI bIjI strI hatI te te ja hatI.' te banne strIo amArI tarapha AvatI hoya tema jaNAyuM, huM ane kuliMdhara UbhA thayA ane amArI garadana temanA tarapha namAvI. e bemAMnI pelI suMdara zarIravALI madhyama vayanI suMdarI mArI sAme joI rahI ane mane jotAM jotAM enI AMkhomAM AnaMdanAM AMsu AvI gayAM. pachI te mane uddezIne bolI "vatsa ! mArA AyuSya vaDe paNa tuM bahu vadhAre jIva !" kulaMdhara tarapha pharIne bolI "putra! tuM lAMbA AyuSyavALo thA !" vaLI te kulaMdhara tarapha joi bolavA lAgI "tamane bannene mAre eka khAsa jarUrI vArtA kahevAnI che tethI bhAI! tuM rAjaputrane nIce besADa." kulaMdhare javAba Apyo. "jevI mAtAjInI AjJA ! " pachI eNe pitAnA hAthe jamInanuM taLiyuM sApha karI nAMkhyuM, jamIna para paDelAM pAdaDAM ane tarakhalAM dUra karI dIdhAM eTale ame sarva zuddha sthaLa para beThA. pachI mane uddezIne e prauDha suMdarI pitAnI kathA kahevA lAgI. teNe kahelI rasamaya kathA AnaMda Ape tevI che te ApaNe AvatA prakaraNamAM vAMcazuM. 1 juo upara pR. 1857, paMkti. 5.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2 jI. 'madanamaMjarI. vidyAdharI kathitA vArtA WE vi dhAdharone rahevAnuM sthAna vaitA nAmane moTA parvata che. e parvata upara dhasamRddha nAmanuM nagara che. e 63 nagarano svAmI ane sarva vidyAdharano cakravartI kana1. kavi ke dara nAme rAjA che. tenI huM kAmalatA nAmanI ! mahAdevI chuM. rAjAne eka paNa putra thayo nahi. divaso upara divasa ane mAso tathA varSe cAlyAM gayAM paNa putranuM darzana thayuM nahi. {( kamalatA devI) ane (guNadhAraNane) uddezIne kahevA lAgI ke vaMdhyapaNuthI rAjA dIlagIra thato hato tema mane paNa zoka thayA karato hato; tethI putraprApti mATe meM aneka auSadho khAdhAM, grahazAMti karAvavAmAM AvI, seMkaDe mAnatAo rAkhavAmAM AvI, nimittIAone bolAvIne bhaviSya pUchayuM, maMtravAdIo pAse jaI temane jApa karavA vijJapti karI, maMtranAM jaMtro karI tene hAthe bAMdhyAM, aneka jaDI ne mULIo pIdhAM, aneka kautuka karyo, avazrutio nIkALI, herAtaMtro zodhavAmAM AvyAM, prazna pUchavAmAM AvyA, suMdara svamone artha pUchavAmAM Avya, yogiNuonI prArthanA karavAmAM 1 vidyAdharI kAmalatAe kahevA mAMDelI A vArtA AkhA prakaraNamAM cAle che. 2 kautuka daSTideSAdikanI rakSA mATe karavAmAM AvatAM mItilaka, rakSA baMdhanAdika prayoga. 3 avazvatiH Ano artha mane samajAya nathI. 4 herAtaMtraH bataka. eka jAtanuM mAdaLiyuM. 5 aza bhaviSya jANavA mATe nimittIAne prazna kare che. te vakhate koI stanuM nAma le che. gaNatarI karI nimittIo javAba Ape che. rUmavicAraka aSTAMga nimittano A eka bheda che, svamathI kaLAdeza 51
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1862 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 AvI ane TuMkAmAM koIe AvIne saMtati thavAnA je kAMI paNa upAya batAvyA te sarva karavAmAM AvyA. tyAra pachI keTaleka kALa gayA pachI mArI madhya avasthA thatAM-gaddhApacIzI (yuvAvasthA) pUrNa thatAM mane garbha rahyo. rAjA bahu rAjI thayA. gya kALe mane putrIne prasava thaye, enA zarIranI kAMti evI suMdara hatI ke tenA tejathI dizA samUhane te jhaLaputrI janma. kAvI rahI hatI. rAjAne te vAtanI khabara ApavAmAM AvI. rAjAne AnaMda thayo. eNe ghaNuM vadhAIo paNa ApI. sAre divase sagAsaMbaMdhIone bolAvI tenuM madanamaMjarI nAma rAkhavAmAM AvyuM. madanamaMjarI sukhamAM ucharavA lAgI ane sarvane atyaMta vahAlI thaI paDI. mahArAjA kanakedArane eka narasena nAmanA auvana ane vara lazkarI sAthe ghaNo prema hato, tene velaDInI jevI eka prAptinI cittA. atyaMta suMdara dIkarI hatI. e chokarInuM nAma lavalikA hatuM. tene ane madanamaMjarIne bahu prema hato. banne eka bIjAnI priya sakhI thaI gaI. madanamaMjarIe sarva kaLAono abhyAsa karyo tenI sAthe enI bahenapaNI lavalikA paNa sarva kaLAo zIkhI. anukrame madanamaMjarI yuvAvasthAe pahoMcI. rUpamAM te ghaNI suMdara hovAthI ane abhyAsa ghaNo sAro karelo hovAthI pitAne yogya kaI pati potAne maLanAra nathI evA khyAlathI Akhare te purUSoSiNI thaI; ke purUSa rUpa guNamAM tenA dhyAnamAM Ave nahi, pitAne gya jaNAya nahi ane pitAne lAyaka kaI hevo saMbhavita ja nathI e lagabhaga tenA manamAM nirNaya thaI gaye. purUSa tarapha tenA AvA vicAra thaI gayA che ema lavalikA mAraphate jyAre mArA jANavAmAM AvyuM tyAre mane ghaNo kheda thayo. meM e hakIkata mahArAjA kanakedarane jaNavI. emanA jANavAmAM e vAta AvatAM teozrIne paNa ciMtA thaI ane vicAra thayo ke A purUSaSaka (kanyA)nuM have zuM thaze ! vicAra karatAM karatAM svayaMvara. rAjAne eka vAte ghATa beThe. emaNe pitAnA manamAM nirNaya karIne svayaMvaramaMDapanI racanA AdarI ane jeTalA vidyAdhara rAjAo ane rAjavAraso hatA te sarvane AmaMtraNa karIne svayaMvaramAM bolAvyA. rAjAo paNa eka pachI eka tAkIde AvavA lAgyA. e sarva rAjAone yogya mAna sanmAna ApavAmAM AvyAM. pachI eka moTe maMca goThavavAmAM AvyuM. e mAcaDA upara
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] madanamaMjarI. 1863 jude jude yogya sthAnake sarva vidyAdhara rAjAo goThavAIne beThA. svayaMvaramaMDapanI barAbara vacce potAnA AkhA parivArane laine rAjA kanakodara beThA. meM dIkarI madanamaMjarIne suMdara vastro paherAvyAM, sArAM AbhUSaNo dhAraNa karAvyAM, page aLato ne zarIre caMdanAdi sugaMdhI dravyanI racanA karI, sugaMdhI mALA paherAvI ane evI rIte zaNagArIne tenI sakhI lavalikAne sAthe laIne ame sarva svayaMvara maMDapamAM dAkhala thayA. e avasare devAMganAonA zarIrasauMdaryanI paNa hAMsI kare evuM madanamaMjarInuM lAvaNya joIne vidyAdhara rAjAo prabaLa cittaraMgomAM mUkI rahela hatA chatAM paNa madanamaMjarI upara nizcaLa daSTi rAkhI jANe citarakAmamAM citarelA ja hoya tevA stabdha banI gayA. meM dareka vidyAdhara rAjAvi ghA dhara ene paricaya karAvavA mAMDayo, dareka rAjAnuM meM paricaya. varNana karI batAvyuM. enAM darekanAM nAme batAvyAM, enAM gotro sUcavyAM, e pratyekano vaibhava keTalo che te jaNAvyuM, emanAM nivAsasthAna kevAM ane kyAM che te jaNuM vyAM, e dareka rAjAnuM rUpa kevuM che te jaNAvyuM, e pratyekanA guNa gaNAvI dIdhA ane darekanAM cihno zAM che te batAvI ApyuM. eka eka rAjAne letI gaI ane tenI sarva hakIkata jaNAvatI gaI. te A rItaH dIkarI madanamaMjari ! je, A vivRdaMta rAjAno putra amitaprabha nAmano vidyAdhara rAjA che, gaganavallabha nagarano svAmI che, ghaNuM moTI addhivALe che, devatAnA je svarUpavAna che, sarva kaLAomAM eNe ghaNI praviNatA meLavI che, enI dhajAmAM suMdara meranuM cihna che ane e vIjaLInI jema camakArA mArato birAje che. vaLI ! A gAMdharvapura nagarano nAyaka mahArAjA nAgakesarIne putra bhAnuprabha che, moTI zaktivALo che, mahAna RddhivALe che, atyaMta manahara AkRtivALo che, aneka vidyAmAM pravINuM che, aneka guNa ratronI khANa che, bahu prakhyAta che ane enI dhajAmAM garUDa zebhI rahela che. vaLI A rathanapura cakravALapuranA mahArAjA ratimitrano putra tivilAsa nAmane che, enI pAse ghaNuM delata ane Rddhi che, muvarNa samAna enuM zarIra suzobhita che, e sarvavijJAnano sAgara che, 1 ciTha enA be artha che: (1) khAsa hakIkata-guNavigere. (2) dhvaja rAjyadaMDamAM dareka rAjAonAM judAM judAM ci hoya che. koIne garUDa, koIne hAthI vigere. atyAre paNa dareka rAjyanAM judAM judAM standard hoya che.
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1814 upamiti bhavaprapaMca kathA. karatAva 8 guNa to enA gharanA ja thaI paDelA che, ane enI dhajAmAM suMdara vAMdarAnuM cihna che. AvI rIte eka eka rAjaputranuM huM varNana karatI gaI tema tema madanamaMjarI vadhAre vadhAre dIlagIra thatI gaI. svayaMvara paDI bhAMgyo; madanamaMjarI ane mAtAne kheda, sakhI lavalikAnI samajAvaTa, (komalatA guNadhAraNu pAse AgaLa vAta karatAM kahe che -)huM jema jema vidyAdhararAjAonAM guNonuM varNana karatI gaI tema tema eka kamanasIba strI potAnI zakyanA guNonuM varNana sAMbhaLe tyAre jevI tenA mananI sthiti thAya, athavA ApattimAM AvI paDela subhaTa ( lazkarI-senAnI) jema zatrunA baLanI hakIkata sAMbhaLI nArAja thAya, athavA abhimAnI vAdI tenI sAme thanAra prativAdIne hAtha upara Avato ( atizayapaNuM) joIne jema jhAMkho paDI jAya athavA ISyavALa vaidya tenA upara AvanAra bIjA kuzaLa vaidyanI kuzaLatA joIne jema pAcho paDI jAya, athavA garviSTa jJAnI pitAnuM mAthuM teDe evA bIjA vijJAnInI nipuNatA jue tyAre tenA mananI jevI sthiti thAya tevI sthiti madanamaMjarInI thaI gaI. eNe te potAnI najara paNa UMcI na karI ane taddana plAna mukhavALI thaI nIce jamIna para joI rahI. mArA manamAM mane ghaNI navAI lAgI ane arere ! ! A te za thaI gayuM ! evI UMDI ciMtA mane thaI AvI ane huM bolI "dIkarI! madanamaMjarI! tane A vidyAdhara rAjAomAMthI kaI pasaMda Avyo? tuM kema kAMI bolatI nathI?" eTale turata ja madanamaMjarIe javAba A "mAtuzrI ! ApaNe A sthAnakethI jaladI pAchA cAle, e lokeAnAM darzanathI saryuM ! mane to A vAta jarA paNa gamatI nathI. te e lekanAM moTAM moTAM banAvaTI varNana kare che te sAMbhaLIne mAruM mAthuM dukhavA AvI gayuM che." dIkarIne A javAba sAMbhaLIne huM bahu viSAda pAmI gaI, dIkarIne gAMDapaNa AvI gayuM che evo khyAla karavA lAgI. meM mahArAjA kanakedarane hakIkata jaNAvI eTale te paNa ciMtAtura thayA ane bAlyA. ene rAjamahelamAM laI jAo ane enA mananA duHkhathI enI zarIraprakRti asvastha (kharAba) na thAya tenI saMbhALa 1 ahIM beM. . e. sesAyaTivALA mULa graMthanuM pR. 1101 zarU thAya che,
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] madanamaMjarI. 1865 rAkhaje." mahArAjAne A javAba sAMbhaLI putrIne laIne huM ravayaMvaramaMDapamAMthI bahAra nIkaLI AvI ane rAjabhuvanamAM tene lai cAlI. - have e hakIkatathI A mArI pAse beThelI lavalikA bahu dIlagIra thaI. pachI te bolI "mAjI ! tyAre A mArI sakhIne paraNAvavAne Ape che upAya dhAryo che? mane te AmAM kAMI samajaNuM paDatI nathI. tyAre meM lavalikAne javAba Ape "lavalikA! ame paNa ene upAya niradhArI zakatA nathI. tArI sakhI te bhAre AkarI che, enA thAnamAM te kaI rAjA paNa Avato nathI. have to tuM ene pUchIne zuM karavuM tene upAya zedhI kADha. amArI najaramAM je upAya AvyA te sarva ajamAvyA, have te badhI dizAo amArI najaramAM te pUrI thaI gaI che, amane maMdabhAgyane to koI mArga sUjato nathI." Ama belatAM mArI AMkhamAMthI bAra bAra jevaDAM AMsuo motInI mALAnI jema kharI paDyAM ane huM te meTethI raDavA lAgI. eTale vaLI A lavalikA belI "bAI ! tame dIlagIra na thAo. huM mArI sakhIne pUchIza. ema te e vinitaziromaNi che ane e mAbApane saMtApa kare tevI nathI, ene huM pUchIza te e have A bAbatamAM zuM karavuM tenI vAta mane jarUra karaze."--Avo javAba ApIne lavalikAe mane jarA ThaMDI pADI. svapradarzana ane phaLa, have svayaMvaramaMDapamAM te vakhate bhAre khaLabhaLATa thaI gaye. jyAre vidyAdhara rAjAoe madanamaMjarIne koIne vi vA dha- paNa varyA vagara pAchI pharatI joI tyAre teone rone kopa. ema ja lAgyuM ke jANe ke teonuM sarvasva harI jAya che; pachI to jema eka mANasa potAno Akhe rane khajAne I nAkhe tyAre tenI jevI sthiti thAya, athavA jANe keIe magharIne mAra mAryo hoya tyAre jevAM maheDhAM thAya athavA to AkAzamArge cAlatAM potAnI vidyA gaLI jAya tyAre jevI vidyAnA jorathI AkAzamAM cAlanAranAM mananI sthiti thAya tema teo sarva zUnya thaI gayA, mlAna (karamAyalA) mukhavALA thaI gayA, jhAMkhAjhaba thaI gayA, krodhamAM AvI gayA, narema IMsa jevA thaI gayA ane kanakedara rAjA sAthe eka zabda paNa belyA vagara ke rajA lIdhA vagara sarva eka dizAe cAlyA gayA.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1866 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 A banAva joIne rAjAne bahu zoka the, atyaMta kheda thaye ane te divasa ene eka varSa jevo lAge. jema rAjAno zoka. tema karatAM Akhare rAta paDI. rAjyanA niyama pramANe dararoja rAtrInI saMdhyA vakhate rAjasabhA maLatI hatI temAM paNa rAjA hAjara thayA nahi. rAjA pathArImAM udhuM mukha karIne paDI rahyA, lagabhaga nidrA vinA ja AkhI rAta pasAra thaI, pathArImAM Amatema pachADA mAryA, manamAM ciMtA cAlu rahI, Akhare mana upara ghaNe bhAra thatAM cheka maLaske rAjAne jarA ugha AvI gaI. uMghamAM rAjAne svamuM AvyuM. rAjA jANe jAte ja . hoya tema teNe te vakhate cAra manuSyane joyA?' temAM be purUSa hatAM ane be strIo hatI. teo e mahArAjA kanakedArane pUchayuM mahArAja kanekedara ! uSe che ke jAgo cho?" rAjAe javAbamAM kahyuM "jAguM chuM. eTale te cAre manuSyo eka sAthe bolyAM "je ema che te sAMbhaLe. tame dIlagIri choDI do. ame madanamaMjarI mATe prathamathI ja vara zodhI rAkhe che, te ja tene vara thaze. mATe have tame madanamaMjarI mATe bIjA varanI zodha karazo ja nahi. vidyAdhara rAjAone dveSI banAvyA te paNa amAruM ja kAma che. ame ene bIjA varane ApavA nahi daIe." ATaluM belIne e cAre manu adazya thaI gayA. e vakhate prabhAtanI nobatano gaDagaDATa thaye. rAjA jAgrata thaye. manamAM harSapUrvaka svamanA arthane vicAra karyo. te vakhate kALanivedake jaNAvyuM - prabhAta, udacchanneSa bho lokAH! bhAskaraH kathayatyalam / mA kRTvaM cittasantApaM, mA harSa mA ca viklavam / yathaivAnAdisiddho'yamasmAkaM bho dine dine; udayAdikramaH sarvastathA vo'pi bhave bhave // "aho leke! A Ugate sUrya sarvane kahI jaNAve che ke "tame kaI citanA saMtApa karaze nahi, harSamAM AvI "jazo nahi, ane gabharATa paNa karaze nahi. jevI rIte 1 A cAra purU keNu che tene khulAso AgaLa thaze. juo A mastAvanuM prakaraNa pAMcamuM. 2 game tevo hato mANasa hamezA Avo ja javAba Ape che.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] madanamaMjarI. 1867 "anAdi kALathI mArA dararoja udaya thavAnA, mAthe Ava "vAnA ane asta thavAnA krama siddha che tema dareka " bhavamAM tamArA paNa tevA ja siddha krama che'." kALanivedakanA A zabdo sAMbhaLIne rAjAne vicAra thayo ke ahA ! A kALanivedaka je khele che te taddana yeAgya nirNaya. che. svamanA sAcA artha mane beThA hatA ene teNe kharAkhara Teko Apyo jaNAya che. mane tenA kahevA uparathI jaNAya che ke jema devarUpa cAra manuSyAe mane agAu jaNAvyuM ke madanamaMjarIne vara teoe agAuthI joi rAkhyA che tema A kALanivedaka paNa jaNAve che ke sUrya dararoja udaya pAme che, peAtAnA pratApa ( tApa, garamI) cAre tarapha phelAve che, asta thavA rUpa adazaeNnane pAme che ane vaLI pharI bIje divasa udaya thAya che, tevI rIte manuSyAne dareka janmamAM sukhaduHkha thAya che, lAbhahAni thAya che, gamanaAgamana thAya che, te sarva agAuthI nirNaya thai gayela ja hAya che ane te pramANe sarva eka pachI eka anyA ja kare che tethI koi khAmatamAM dIlagIri karavI na joie ema teNe jaNAvyuM. A sarva Akhata pahelethI goThavAi gayelI hAya ema cAsa jaNAya che. mATe have A bAbatamAM ApaNe ciMtA zAmATe karavI joie-Ave vicAra karIne rAjA nizciMta thayA, ene manamAM kheda thatA hatA te dUra thaI gayeA ane enI vyAkuLatA maTI gai. varazAdhana mATe paryaTana, have upara jaNAvyuM tema mArI sAthe vAta thayA pachI varazeAdhananA upAya vicAravA layalikA madanamaMjarI pAse gai. lalikAe tene sIdhA savAla pUchyo ke teNe A bAbatamAM zuM dhAryuM che eTale dIkarI madanamaMjarIe' javAba ApyA "jo mane mAtA ane pitA anne rajA Ape te huM pote ja AkhI pRthvI para varanI zodha mATe pharuM ane pharIne mAre mATe yogya varane pasaMda karI tenI sAthe mArUM pANigrahaNa karUM." madanamaMjarIe lalikAne je javAba ApyA te teNe mane (kAmalatAne ) jAnyA, meM mahArAjA kanakAdarane te vAta karI, temaNe vicAra karyo ke dIkarIe A sArA tADa utAryo che! pelA cAra manuSya 1 manamaMjarInI mAtA kAmalatA A sarva vAta lavalikAnI seAbatamAM guNadhArakumAra ane kulaMdharane hI batAve che. guNadhAraNa saMsArIjIva che ane te peAtAnA AkhA vyatikara agrahItasaMketAne uddezIne sadAgama samakSa kahI batAve che,
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1868 upamiti bhavaprapaMco kathA. prarAvatuM ene mATe je varanI vAta karI gayA che tene meLavavAne kadAca A ja upAya haze! AvA vicArane pariNAme eNe madanamaMjarIne vara zodhavA mATe pRthvIparyaTaNa karavAnI rajA ApI. rAjAnI saMmatimAM meM te saMmati ApI ja dIdhI. pariNAme potAnI sahacarI (sobataNu, sakhI) tarIke A lavalikAne sAthe laIne madanamaMjarI vara zedhavA sArUM sarva purUSanI avalekanA karavA nIkaLI paDI. e hakIkata banyAne keTalAka divasa gayA. mAre ane rAjAne dIkarI para ghaNe ja prema hato tethI ame dizAo jotAM ane enI rAha jotAM ja rahyA. amane eka eka divasa pasAra karo ghaNe lAMbe lAgatuM hatuM. lavalikAno saMdeze. ema karatAM eka divasa atyaMta dIlagIra cahere A lavalikA amArI pAse AvI pahoMcI. eka to e taddana ekalI hatI, vaLI tenA mukhapara dIlagIri jaNuI AvatI hatI eTale ame banne (huM kAmalatA ane mArA pati kanakadara rAjA) te AbhA ja banI gayAM ane amArA hRdayamAM dhrAsaka pa ke A lavalikA ekalI AvI che ane vIle moMDhe AvI che te bApaDI madanamaMjarIne zuM thayuM haze? eha hamezA zaMkA karAve che, ehInuM ahita prathama najaramAM Ave cheevI amArI sthiti thai. lavalikAe amane praNAma karyo. meM lavalikAne kahyuM "bhadra lavalike! dIkarI kuzaLa che?" lavalikA-"hA mAjI ! madanamaMjarI khemakuzaLa che." huM ( kAmalatA)-"tyAre atyAre maMjarI kyAM che? lavalikA-"mAjI sAMbhaLe - "ame banne (huM ane madanamaMjarI) ahIMthI nIkaLyA, tyAra pachI ame aneka gAme joyAM, aneka nagare joyAM, aneka banAvothI bharapara pRthvInuM avalokana karyuM, ghaNI jagyAe gayA, ghaNA manuSyanA pari cayamAM AvyA, pRthvImaMDaLamAM kevA kevA addabhuta banAva bane che, kevI jAdA jAdA svabhAvanI vyaktio hoya che tene anubhava karyo. eka karatAM karatAM ame sapramoda nagare gayA. e nagaranI bahAra eka AhAdamaMdira nAmano bagice che tyAM ame AvI pahoMcyA. e - gi uparathI sAre lAgavAthI ene vadhAre bArikIthI jovAnuM ane
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] madanamaMjarI. 1868 bannene phatahaLa thayuM eTale e bagicA upara ame rA ja ku mAra vakhata sthira rahyA. tyAM devatAnA AkArane darzanathI rasA- dhAraNa karanArA atyaMta suMdara ane AkarSaka be ntara anubhava. rAjakumArone ame uparathI joyA. e bemAMnA eka rAjakumArane jotAM ja azarIrInA bANaprahArathI mArI sakhI (madanamaMjarI) haNAtI hoya ema dekhAyuM. e bANanI vedanA sahana na thavAthI mArI sakhI mArI sAthe jamIna para udyAnamAM utarI. teonI amArI upara najara paDe ema najIkamAM AMbAnA vanamAM eka AMbAnA jhADa najIka ame sthira rahyA ane mArI sakhI te AMkhanuM maTakuM paNuM mAryA vagara e bemAMnA eka rAjakumArane joI ja rahI. e rAjakumAranI paNa enA upara sahaja najara paDI hoya ema lAgyuM. te vakhate jANe keIe e mArI sakhIne sukhasAgaramAM pheMkI dIdhI hoya athavA to jANe tenA AkhA zarIrapara amRtane varasAda varasAvyo hoya tema te apUrva rasa anubhavatI jovAmAM AvI. mAjI ! comAsAmAM vAdaLAne avAja sAMbhabIne jema mayUri (Dhela) harSamAM AvI jAya che tema te vakhate mArI sakhInA AkhA zarIre romAMca khaDA thaI gayA, kadaMbanAM phaLanI peThe tenuM mukha vilAsathI madhura jaNAyuM ane AkhuM zarIra rasamAM ladabada thaI jatuM jaNAyuM. rasanA paDavAthI jANe nAcatI hoya, vAraMvAra jANe lajajA pAmatI hoya, vizALa AMkhavALI te jANe hasatI hoya evI rIte e to ekacitte kumAra upara dRSTi nAkhatI ja rahI. mArI sakhIne ekacitte rasamAM paDI gayelI joI huM to vicAramAM paDI gaI ane ghaNuM harSamAM AvI gaI. lava likA nA mane vicAra che ke kharekhara mArI sakhI che te vicAratarage. ghaNI kAbela, ane vaLI enI pasaMdagI ghaNuM AkarI che. paNa mane lAge che ke e rAjakuMvarI pelA suMdara yuvAnathI rAjI thaI che, yuvAna para AkarSANI jaNAya che. ahAhA ! zuM e yuvAnanuM rUpa che! zuM enI lavaNikatA che! kharekhara ! e banneno ga thAya che te kAmadeva ane ratinA saMbaMdha jevo majAne thAya ! kharekhara ! vidhAtAe A joDaluM te barAbara ghaDyuM che. aMtaranA premapUrvakanA A meLApathI ApaNI IcchA pUrI thaI ema lAge che. - "huM AvA AvA vicAra manamAM karatI hatI te vakhate kSaNavA- 1 azarIrIH-kAmadeva. enAM phUlanAM bANa bahu AkarAM hoya che. jethI prastAvamAM tenuM varNana thaI gayuM che. para
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1870 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 ramAM pele yuvAna ane teno mitra eka sAthe tyAMthI ekadama UbhA thayA ane cAlatA thayA. "teo cAlyA eTale mArI sakhInI AMkho to cakaLavakaLa thaI gaI ane jANe tene Akhe dhanano bhaMDAra gUma thaI gayo hoya tema te atyaMta gabharAyaNamAM paDI gaI. tyAra pachI mArI ane tenI vacce nIce pramANe vAtacIta thaI. lavalikA-sa!i je tane e vara pasaMda Avyo hoya te cAlo, ApaNe mAtapitA pAse jaIe. mane khAtrI che ke e jarUra sapramadapuranA rAjA madhuvAraNano putra ja haze. bIje Avo rUpALo te keNa hoya? te pachI pitAjInI AjJApUrvaka tame temane AtmA peNa kare. A bAbatamAM have DhIla karavAnI zI jarUra che?" madanamaMjarI-mane te enI upara rUci thaI gaI che, paNa mArA manamAM eka zaMkA che tethI mane duHkha thayAM kare che. mane ema lAge che ke enI mArA upara ghaNuM karIne rUci thaI nathI lAgatI. nahi te e ahIMthI turata uThIne cAlyA kema jAya?" "lavalikA-"nahi re sakhi! ema na bela. tuM vicAra te kara. zuM eNe tArA tarapha najara nahotI karI? najara karatI vakhate e rAjaputranI AMkhamAM saMtoSa na hete jovAmAM AvyuM tuM AvI vAta kema kare che? huM te eTale sudhI kahI zakuM chuM ke vasaMtaRtumAM rasALa AzramaMjarI upara bhramarane jevI rUci hoya che tevI tArI upara tenI sAcI rUci thaI che emAM jarA paNa zaMkA nathI! tuM tArA manamAMthI vahema dUra karI nAkha. tArI upara tene prema thaye che ane te ghaNI haziyArIthI ahIMthI dUra cAlyo gayo che. mATe sakhi! meM kahyuM tema tuM kara. cAlo, ApaNe mAtapitA pAse jaIe ane badhI ghaTanA karIe." "mArA AvA vacanathI rAjaputrI kAMIka svastha thaI, chatAM paNa te javAbamAM belI-"sakhi lavalikA! mArAmAM ahIMthI javAnI bilakula tAkAta rahI nathI, mAruM zarIra narama thaI gayuM che, huM A bagice hAla cheDI zakuM tema nathI, mATe hAla to tuM ahIMthI jA ane mAtApitAne ahIM banelI sarve hakIkata jaNAva." 1 A sarva vAta rANI samakSa lavalikA kahI batAve che e sarva vAta rANI kAmalatA pate guNadhAraNa kumAra pAse kahe che-AkhI vArtA saMsArIjIva kahe che. A hakIkata lakSyamAM rAkhavI.
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2] madanamaMjarI. 1871 " mAjI ! mane ema lAgyuM ke sakhie je nirNaya karyo che te te koi paNa prakAre pherave tema nathI, eTale pachI eka meATA vizALa jhADanA kotaramAM meM tene barAbara mUkI dIdhI, tyAM meM tenI sArU ThaMDAM pAMdaDAMnI zayyA karI ApI, enI pAse sAgana levarAvyA ke eNe e sthAnamAMthI jarA paNa dUra ke ADuMavaLuM javuM nahi ke bIjuM kAMi ADuMavaLuM karI besavuM nahi. tyAra pachI atyaMta vegapUrvaka taravAra jevAM kALA vAdaLAMone vIMdhIne huM ahIM AvIdhuM. A pramANe hakIkata che. have Apane yeAgya lAge tema karo." * * { kAmalatA AgaLa vAta calAvatAM guNudhAraNa kumArane kahe cheH--} pitAnA nirNaya. mAtAnuM Agamana. svAsthya upAya. ATalI vAta sAMbhaLI eTale mArA kAMta kanakAdara rAjAe mane kahyuM "tyAre devi ! tame jaldI putrI pAse jAo ane madanamaMjarIne arAbara zAMti karI Ape!. huM badhI sAmagni ekaThI karIne tamArI pachavADe AvuM chuM. tame jarA jaldI jai cheDIne dhIraja Ape. mAre pachavADe AvavAnuM eka kAraNa che. mArA manamAM zaMkA che ke pelA vidyAdharo svayaMvaramAMthI uThIne cAlyA gayA che te bahu kopAyamAna thai gayA che. ApaNA AtamIdAra caTula nAmanA dUte e saMbaMdhI keTalIka khAnagI bAtamI mane hamaNA ja ApI che, mATe mAre sarva sAmagri lai kharAkhara taiyAra thaine tyAM AvavuM vadhAre yogya thai paDaze ema mane lAge che. vaLI tyAM jatI vakhate mAre kAMi najarANuM paNu lai javuM joie, te levAmAM paNa thoDo vakhata lAgaze, mATe tame teA turata ja upaDI jAo" meM mahArAjAnuM vacana mAnya karyuM ane A lavalikAne AgaLa karIne ane sAthe mArI dAsI dhavalikAne laine huM utAvaLI A udyAnamAM AvI. madanamaMjarI. udyAnamAM AvatAM ThaMDAM pAMdaDAMnI pathArImAM beThelI ane yAginInI peThe koi eka ja bAbatanuM dhyAna karI rahelI mArI dIkarI sadanamaMjarIne meM A udyAnamAM jyAM tene lavalikAe mUkI hatI tyAM ja joi. e evA dhyAnamAM mazagUla thai gai hatI ke ene amArA AvavAnI khabara paNa paDI nahi. ame teA pachI enI mAmAM jaIne sarva beThA. 1 ADuMavaLuM karavuM eTale AtmadhAta athavA atyaMta zAka karavA, madana maMja rInI sthiti ane dhIraja.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1872 upAmati bhavaprapaMca kathA. [ pratAva 8 lavalikA-"sakhi! kuMvarI! A mAtAjI ahIM AvyA che! tuM Ama kema beThI che?" lavalikA jyAre A pramANe belI tyAre dIkarIne kAMika cetanA AvI, teNe zarIra maraDyuM, ALasa uDADyuM, TAcakA keDyA, AMkhe calAvI-maTakAvI ane mane joI. ekadama uThIne te mAre page paDI. kamalatA (huM)-"dIkarI, cIraMjIvI thA, mArA jIvanathI paNa tAruM AyuSya vadhe, pativALI thA, saubhAgyavatI thA, tArA hadayavallabhane jaladI meLava" pachI meM ene mArA pagethI uThADI, ene huM bheTI paDI, ene mArA khoLAmAM besADI, ene mukhakamaLe cuMbana karyuM, enuM mAthuM saMdhyuM ane pachI huM bolI "dIkarI madanamaMjarI! jarA dhIrI paDa ane dIlagIri choDI de. tuM ! tArI je IcchA che te lagabhaga siddha thaI jatI hoya ema jaNAya che ! tArA pitAjI paNa hamaNuM ja ahIM Ave che. A bAbatamAM have thoDI ghaDio ja bAkI hoya ema jaNAya che." "mArAM evAM nasIba kyAMthI hoya?" ema dhIrethI bolatI nIcuM mukha karIne dIkarI besI rahI. te vakhate sUrya asta thayo, sarvatra aMdhakAra phelAya, AkAzamAM tArAone samUha jhagamagavA lAge, cakavAka cakravAkIenAM joDalAne viga thaI gaye, kamaLa baMdha thaI gayAM, pakSIo pitAnA mALAmAM saMtAI gayAM, ghuvaDa cAre tarapha uDavA lAgyAM, bhUta ane vaitALo rAjI thavA lAgyA, AkAzamAM caMdra uge, caMdrikA cAre tarapha pasarI rahI. pachI dIkarInA manamAM AnaMda thAya evI kathAo kahIne temaja bIjI yuktio karIne ame muzkelI e AkhI rAtrI pasAra karI. lavalikAnI zodha, rANunuM Agamana, kathAnI samApti. anukrame sUryane udaya thayo eTale meM lavalikAne kahyuM "are lavalikA! jarA AkAzamAM jaIne rAjAne (kanakeda2) rasto to jo, je ne! emane kema ATalI badhI vAra lAgI? teo haju kema AvI pahoMcyA nahi? 1 atyAre paNa putraputrInuM mAthuM premathI suMghavAno rivAja baMgALAmAM che. gujarAta kAThiyAvADamAM ovAraNAM le che tene maLato A rivAja jaNAya che.
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 2]. madanamaMjarI. 1873 lavalikA AkAzamArga uDI, UMce jaIne thoDIvAra sthira rahI ane atyaMta harSanA dekhAva sAthe pAchI jamInapara AvI. meM lavalikAne pUchayuM "are! ATalA badhA AnaMdamAM kema ubharAI jAya che? zuM rAjA AvyA?" lavalikA-"nAre bhAI! rAjAjI te haju AvyA nathI, paraMtu kAlavALA banne kumAre ahIM AvI pahoMcyA jaNAya che. teo mArI sakhIne zodhavA vAste AkhA bagicAmAM pharI vaLyA, paraMtu ApaNe je pradezamAM beThA chIe te ghaNo gIca hovAthI teonI najara ahIM gaI nahi eTale e bannemAMthI mArI sakhIne hRdayavallabha bahu kheda pAme. eTale bIjAe tene kahyuM "bhAI guNadhAraNu! kAle ApaNe AMbAvADImAM je AMbAnI nIce beThA hatA ane jyAM beThA beThA e cAlatA pavanathI calAyamAna kamaLanI pAMkhaDI jevI capaLa AMkhavALI ane hRdayane ceranArI bALAne te joI hatI tyAM ja ApaNe cAle, bIjI je te jagyAe pharavAmAM zo phAyado che? daivayoga anukULa haze te tyAM ja ene bheTa thaI jaze. bIjA kumAre A pramANe kahyuM eTale rAjakumAre te vAta kabUla karI. pachI banne kumAre A AMbAvADImAM AvyA. mAjI! mArA AnaMdanuM A kAraNa che!!" madanamaMjarI-mAjI! AvI AvI banAvaTI vAto UbhI karIne zA sArU mane chetare che ?" madanamaMjarIe e sarva vAta khoTI mAnI ane niHsAsApUrvaka ema belI. tene khAtrI karI ApavA lavalikAe aneka sogana khAdhAM, paraMtu madanamaMjarIne e vAtano jarA paNa vizvAsa na AvyuM. Avo vicitra prasaMga joIne meM lavalikAne kahyuM "are lavalikA ! have e bAbatamAM sogana khAvAmAM ne vAraMvAra enI e vAta karavAmAM zo sAra che? tuM mArI sAthe cAla, e kumArane mane batAva eTale ene pitAne tArI sAthe laIne huM ahIM madanamaMjarIne batAvI dauM, jethI ene sAco AnaMda thAya." lavalikAe javAba Apyo mAjI! cAle! huM taiyAra chuM." dAsI dhavalikAne madanamaMjarI pAse mUkI huM lavalikA sAthe nIkaLI paDI, lavalikA mane rasto batAvatI ahIM laI AvI. kumAra A pramANe hakIkata che!! mArI dIkarI sAdhAraNa prayAse koInI pasaMdagI kare 1 kAmalatA pote ja A sarva vArtA prakaraNanI zarUAtathI guNadhAraNa kumAra samakSa kahI batAve che te lakSyamAM rAkhavuM.
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1874 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 8 tevI nathI, atyAre enA prANa kaMThe AvyA che, mATe kRpA karIne Apa ahIMthI uThe ane ene juo, saMbhALe. guNadhAraNa (huM saMsArIjIva) ane kulaMdhara samakSa ATaluM belIne kAmalatA devI (vidyAdharI-madanamaMjarInI mAtA) cupa rahI.' prakaraNa 3 juM lagna ane AnaMda, kA malatAe pitAnI vAta pUrI karI eTale meM (guNa==I dhAraNa kumAre) mitra kulaMdharanI sAmuM joyuM. kulaMdhara bole "mitra! vAta meM paNa barAbara sAMbhaLI che cAle ! emAM vAMdho che?" kulaMdhare A pramANe e javAba Ape eTale ame sarva tyAMthI uThayA. madanamaMjarI guNadhAraNa meLApa, te samayane saMkIrNa rasa, sarvane thayelo pramoda ame sarva cAlIne jyAM madanamaMjarI hatI tyAM AvyA. jevI sthitinuM kAmalatAe varNana karyuM hatuM tevI ja sthitimAM meM madanamaMjarIne joI. enuM darzana thatAM huM sukharUpa amRtathI bharelA meTA sare 1 A prakaraNanI zarUAtamAM guNadhAraNa samakSa kulaMdhara sAMbhaLe tema ja vAta pukhta vidyAdharIe kahevA mAMDI hatI te atra pUrI thaI-AkhI kathA saMsArIchava je atyAre guNadhAraNa kumAra che te sadAgama samakSa agRhItasaMketA ane prajJAvizALA pAse bhavyapurUSa sAMbhaLe tema kahI dekhADe che. e bIjA prastAvathI zarU thayela vArtAne have cheDe najIka Avato jAya che mATe sAvadhAna thaI lakSya Ape.
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] lagna ane AnaMda. 1875 varamAM DUbakI mAratA hAu tema mane lAgyuM, ratinA rasathI bharelA meTA dariyAmAM utarI gayA hAu" ema mane jaNAyuM, saMpUrNa AnaMdanA DhagalAmAM jANe garakAva thai gayA hAu" evA anubhava thayA, mArA sarve manerathA jANe Aje ekadama phaLIbhUta thai gayA haiAya tema lAgyuM, mArI sarva iMdriyA AnaMdamAM AvI gai hoya tema sarvatra mahA mahotsava vartI rahelA mane lAgyA. e madanamaMjarIe mane joyA eTale are hA! e tA kharekhara khyA e ja !' ema dhArI harSamAM AvI gai, ahu lAMbe vakhate atyAre dekhAyA e vicArathI utkaMThita thai gai, are e te ahIM kyAMthI hAya ! evA khyAlathI tarkavitarka karavA lAgI, kharekhara, A te svachuM ja hovuM joie evA vicArathI dIlagIra thavA lAgI, nA, nA, A te e ja che evA nirNaya thavAthI tene bharosA paNa thavA lAgyo, ATalA badhA vakhata (?){ viraha rahyo chatAM pAte jIvI zakI evA lathI zaramAi gai, are! e have mane aMgIkAra karaze ke kema ? e vicArathI UMDA udvegamAM paDI gai, are! paNa e mArA sAmuM jue che teA kharA ! evA khyAlathI pramAdamAM AvI gai-AvI rIte aneka prakAranA mizra rasAnA anubhava madanamaMjarIe te vakhate karyo, enA AkhA zarIrapara romAMcathI alaMkRta thai, parasevAnAM biMdue rUpa metIo vaDe te vibhUSita thai, ekadama cAlatA zvAseAzvAsanA pavanathI suMdara lAgI ane hRdaya haraNa karanArI madhurI latA hoya tema kaMpavA lAgI. atyaMta prItirasamAM tarALa thai gayelI e lalita lalanA pAtAnA srigdha gAlA ane capaLa AMkhA parathI na varNavI zakAya evA atyaMta navIna rasa anubhavatI mArA jovAmAM AvI. te vakhate kAmalatA bAlI dIkarI! kema have tane lavalikAnAM vacana para bhareAse beTho ?" AvA savAla sAMbhaLIne smita mukha karI mArA hRdayane raMjana karatI te ja smitarUpa sudhAthI potAnAM kapAlAne ujvaLa karatI bALA madanamaMjarI nIcuM jovA lAgI. A avasare sarvane harSa thayo. kanakAdara Agamana, dUtanI gupta vArtA. saMkSipta vidhie lagna. 1 premInI najaramAM A ghaNeA mATA AMtA-vakhata gaNAya. joyAne hajI cAvIza kalAka paNa pUrA thayA nathI te khyAlamAM rAkhavuM,
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1876 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva te vakhate kanakeAdara rAjA ( madanamaMjarInA pitA ) tyAM AvI pahoMcyA. cA tarapha jhagajhagAyamAna thatAM ratnonI prabhAthI AkAzamAM mATe prakAza thai rahyo. rAjA sAthenA vidyAdharA jANe moTA RddhivALA mahAna devA hAya tevA dekhAvA lAgyA ane temanI vacce kanakeAdara rAjA jANe iMdra hAya tevA dUrathI AkAzamAM zAbhavA lAgyA. enA vimAnamAM eNe aneka ratno sAthe bharI lIdhAM hatAM tenI zAbhA paNa avaNya hatI. emaNe AkAzamAMthI sapramedapura nagara joyuM eTale dhIme dhIme te sarva khecarAne sAthe laine AhvAdamaMdira udyAnamAM utaravA lAgyA ane ame atyaMta vismayapUrvaka tene AkAzamAMthI jamIna para utaratA joi rahyA. AlhAda maMdiramAM AnaMda. kanakAdara rAjA nIce utaryAM eTale ame sarva UbhA thayA ane mastaka namAvI tene praNAma karyAM. sarva potapeAtAne yogya sthAnake beThA. keTalAka vakhata sudhI kanakAdara mahArAjA premanajare mArI sAmuM joi rahyA. A te ja hovA joie' ema potAnA manamAM saMtuSTa citte nirNaya karIne pachI eNe kAmalatA sAmuM joyuM. catura mANasA AjubAjunI hakIkata ane AkRti uparathI sarva hakIkata anumAnathI samajI jAya che. catura kAmalatA rAjAnA aMtarabhAva samajI gai ane TuMkAmAM eNe jarUrI sarva vAta rAjAne kahI jaNAvI. rAjAe pachI potAnA abhiprAya jaNAvatAM kahyuM " devi ! A dIkarIne ApaNe atyAra sudhI atyaMta AkarI pasaMdagI karanArI kahetA hatA, e te jANe koine pasaMda karaze ke kumArI raheze evA ApaNane saMdeha thatA hatA, paNa eNe AvA purUSaratane pasaMda karIne potAnI uparanA duSkararUcipaNAne Are pa taddana dUra karI nAkhyA che. kharekhara ! iMdrANI (zacI) iMdra sivAya bIjA kAinI tarapha peAtAnuM mana sthApatI nathI." rAjAnA A abhiprAyane samarthana karatAM devI kAmalatA bolyA " hAjI ! e vAta taddana kharA ara che! emAMzA saMdeha che!" 5 saMdagInI pasaM 6 gI. A pramANe AnaMdacarcA cAlatI hatI tyAM kanakAdara mahArAjA pAse tenA caTula nAmanA dUta doDatA Avyo. eNe mahArAjAnA kAna pAse jai kAMi chAnImAnI vAta karI. rAjAe dUtane visarjana karyAM. pachI AvI agatyanI mAmatamAM DhIla karavI sArI nahi ema 1 dUte zI vAta karI te A ja prakaraNamAM AgaLa jaNAro. jIe rR. 1879. samAcAra ane zI ghra la za.
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] lagna ane AnaMda 1877 rAjAe kAmalatAne jaNAvyuM, kumAra kulaMdhara je rAjAnI najIka ja beThe hate tenI sAthe salAha meLavIne te ja ThekANe saMkSipta vidhie rAjAe pitAnI kanyAnuM pANigrahaNa kumAra guNadhAraNa (mArI) sAthe karAvyuM. kadara rAjAe vivAhane AnaMda vartAvyuM. pachI pitAnI sAthe vaja vairya idranIla mahAnala kaketana padvarAga marata dA ya je. cUDAmaNi puSparAga caMdrakAMta rUcaka mecaka vigere ane saMta pa. mUlya ratnothI bharelAM pitAnAM vimAna ANela hatAM te raju karyA ane kulaMdharane vijJapti karI-"bhadra rAjaputra! A vimAna dAyajAmAM ApavA sArUM ahIM laI Avyo chuM. jevI rIte amArI rAjaputrIne grahaNa karIne (paraNIne) kumArazrIe amArA AnaMdamAM vadhAre karyo che te pramANe A amArAM vimAno ane tenI aMdaranI vastuo paNa kumArazrI grahaNa kare evI mArI vinati che." samayasUcaka catura kulaMdhara javAba ApatAM bolyo "Apano hukama pramANe che! zirasAvaMdya che! emAM vinati karavAne avakAza ja kyAM rahe che? vaDIle jyAre potAnI IcchAmAM Ave tevo hukama kare tyAre teoe rAjaputranI prArthanA karavAno ke tenI vijJapti karavAne prasaMga ke savAla ja raheto nathI, te nathI." kanakedara mahArAjA Avo suMdara javAba sAMbhaLI ghaNuM rAjI thayA. tene manamAM ema thayuM ke pote kharekhara kRtakRtya thayA che, potAnuM jIvana saphaLa thayuM che. dIkarI madanamaMjarI Aje kharekharI saMtoSa pAmI che ane nizcita thaI che evA vicArathI mahArANI kAmalatA paNa ghaNuM rAjI thayAM ane lavalikA vigere rAjano Akho parivAra paNa harSamAM AvI gaye. 1 vajaH hIro. varyaH mANeka. idranIlaH zani. mahAnalaH maNi. katanaH rana (jAti). parAgaH mANeka. marakataH lIlo maNi, pAnuM, nIlama. cUDAmaNi mAthAmAM rahelA maNi. puparAgaH pokharAja. caMdrakAMta maNi-rAtre prakAze che. rUcaka rAti. ecakaH zani. 53
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1878 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva8 dIkarI janme tyAre zeka karAve che, vadhatI jAya che-meTI thatI jAya che tyAre ciMtA karAve che, ene anyane ApI devAna (paraNAvavAno-kanyAdAna karavAna) vakhata Ave tyAre aneka saMkalpavikalpa karAve che ane kamanasIbe kharAba sthitimAM AvI paDe-sAsarAmAM duHkhI thAya ke vidhavA thAya to atyaMta zeka karAve che. ene je regya varane ApavAmAM Ave, e vara ene pasaMda paDelo hoya, e vara dharmiSTa hoya ane dhanavAnuM hoya te enI bAbatamAM nizcitapaNuM prApta thAya che. A pramANe sthiti hovAthI ratanA DhagalA sAthe dIkarI madanamaMjarI mane ApIne sarva saMbaMdhI ane parijana sAthe rAjA kanakadara ghaNA harSamAM AvI gayA. laDavA AvelA vidyAdhare. puNyabaLathI temanuM staMbhana, vidyAdharone thayela saMteSa, have te vakhate sapramedapura nagaranI upara jANe ghanaghaTA chavAI rahI hoya tevuM vidyAdharenuM eka meTuM lazkara dUrathI AkAzamAM jovAmAM AvyuM. e lazkara pAse aneka cakro hatAM, taravAre hatI, bhAthAM hatAM, bachIo hatI, loDhAnAM bANe hatAM, zakti tathA prAsa nAmanAM astro hatAM, dhanuSyo hatAM, daDe hatA, gadAo hatI, zULa hatI, temaja bIjAM laDavAnAM aneka zastro ane astro hatAM, jene laIne e AkhuM lazkara ghaNuM bhayAnaka lAgatuM hatuM, AkAzamAM prakAzamAna thaI rahelAM emanAM zastronA tejathI AkhuM lazkara vikarALa lAgatuM hatuM, laDavAnI AturatA ane jItavAnA madathI uddhata jaNAtuM hatuM ane asaMkhya ubhaTa khecarAthI ane temanA jUdA jUdA adhipatiothI avanavI lIlA batAvI rahyuM hatuM. enA senAnIo AkAzamAM meTe siMhanAda karI rahyA hatA, moTA tADukAo karatA hatA ane tenA moTA avAjathI AkhA AkAzane gajAvI rahyA hatA. e sarva senAnIo AkhA zarIra para bakhatara ane mAthA para Tepa paherIne krodhAMdha banelA heI laDavAnI saMpUrNa taiyArIo karIne AvatAM hoya tema ghaNe dUrathI paNa joI zakAtuM hatuM ane teonI krodhI mukhamudrAo e vAtanI sAkSI pUrI rahI hatI. ame mAthAM UMcAM karIne joIe chIe te laDAI karavAnA abhimAnathI 1 zastra ane ansAmAM phera che je potAnAM hAthathI sAmAnA zarIra vAge te zistra" kahevAya che. jema ke bhAluM, taravAra vigere. jene phekavuM paDe te "agra" jemake tIra, caka vigere
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] lagna ane AnaMda. 1879 aMdara aMdara spardhA karatuM e AkhuM lazkara amArI tarapha AvatuM hAya ema jaNAyuM. bahu TuMka samayamAM te AkhuM lazkara lagabhaga amArI ahu najIka mAthA para AkAzamAM AvI pahoMcyuM. kanakAdara rAjA mahA buddhizALI hatA, teNe AkAzamAM najara karI ke turata ja sarva hakIkata tenA khyAlamAM AvI gai. kanAdarane ni-teNe turata ja hAka mArI-" are mArA vidyAdhara ! rNaya ane pAsenAnIo ! tame taiyAra thA. caTula dUta hamaNAM DelI vIra hAka. ahIM AvIne je vAta karI gayA te vAta have kharAkhara skuTa thai. caTula mane bAtamI ApI gayA hatA tenI matalaba e ja hatI ke mArI dIkarInA svayaMvara vakhate je rAjAe kApa karIne mane maLyA vagara ke mArI rajA lIdhA vagara maMDapamAMthI uThIne cAlatA thayA hatA tene potAnAM manamAM ghaNA dveSa thai AvyA hatA; teo sarva tyAra pachI maLI gayA che ane haju khArathI maLyA kare che. teoe pAtAnA dUtA rAkhI mUkayA hatA. temanI mAraphata temane khabara paDI gai ke madanamaMjarI guNadhAraNa kumArane ApavAmAM AvI che. jevI e hakIkata teonA jANavAmAM AvI ke teo sarva vadhAre krodhamAM AvI gayA. teone evA vicAra thayo ke are! ame te meTA vidyAdhara manuSyo chIe, mahA uttama chIe ane pelA guNadhAraNa te jamIna para cAlanArA che, sAdhAraNa sthitinA manuSya che! chatAM tene paraNAve che te ApaNAthI kema sahana thAya ? A hakIkatane laine te sarva laDavA mATe AvI caDhyA che. te e sarva A AhvAdamaMdira sudhI Ave te pahelAM garUDa jema kAgaDA upara tUTI paDe che tema tame tenA upara dhasAro kare, teone je mithyA abhimAna peAtAnI jAta mATe thayuM che tene jaldI dUra karo ane e sarvane jamInabhegAM karI dA. mArA bhUmi upara rahela sevakabahAdura ! mane tamArA zUrAtana para pUratA vizvAsa che, tame tamArI bahAdurI batAvI svAmInuM nAma rAkheA." kanakAdara rAjAnA senAnIe jamIna para hatA. svAmInI raNuhAka sAMbhaLIne te sarva tejamAM AvI gayA ane ekadama AkAzamAM caDhavAnI taiyArI karavA lAgyA. A vakhate mArA ( guNadhAraNanA-saMsArIjIvanA manamAM vicAra Avyo ke-ahe| ahe ! mArI khAtara | vidyAdharaH e paNa eka jAtanA manuSyA che, paNa vidyAnA yAgathI tee AkAzamAM uDI zake che. A zaktine laine teo peAtAnI jAtane uttama mAne emAM sthULa najare navAi nathI.
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1880 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva Ta ahIM moTI lehInI nadIo vaheze ane khedAnamedAna thaze e te ThIka nahi, A vAta kAMI sArI thaI nahi! e vakhate jamIna parathI UMce uDavAnI taiyArI karatA vidyAdhare A bAjue rahyA hatA ane AkAzamAM sAme cAlyA AvatAM lazkarano dhasAre bIjI bAjue cAlu hato te vakhate eka atyaMta vicitra banAva bane te sAMbhaLe. keIe e banne lazkarane sthira karI dIdhAM, hAlatAM cAlatAM aTakAvI dIdhAM, temanI AMkhene paNa sthira karI dIdhI, teonA sarva vyApAra baMdha zAMti-staMbhana. karI dIdhA ane banne lazkarane taddana thaMbhAvI daI jANe pUtaLAM ja hoya tevAM karI dIdhAM. eka lazkara AkAzamAM rahyuM, bIjuM lakara jamIna para rahyuM, banne hAlI cAlI zakatA nathI, keinI AMkha paNa maTakuM mAratI nathI, banne lazkare eka bIjAne jANe citramAM citrelAM hoya tevAM te vakhate jevA lAgyAM. A lazkaravALA sAmAne jue che teo paNa hAlatA cAlatA nathI ane AkAzanuM lazkara jamInaparanA lazkarane jue che te paNa jANe cItarAI gayeluM hoya evuM dekhAvA lAgyuM. AkAzamAM raheluM e lazkara tyAra pachI cAre tarapha jovA lAgyuM. teoe mane madanamaMjarInI sAthe suMdara Asana darzana. vicAra para beThele che. teoe amane bannene joyA. nirNaya. namana. khAsa karIne mane je eTale teone vicAra thayo ke ahAhA! zuM suMdara rUpa che ! zI majAnI mUrti che! vidhAtAe navarAze ghaDI kADhI haze ! ahAhA! zI enI kAMti che! are mukha parathI enA guNe paNa keTalA suMdara jaNAya che! are A mahAtmA manuSyanuM dharyuM paNa keTaluM jabaruM ! enI sthiratA paNa bahu mahAnuM jaNAya che! kharekhara ! madanamaMjarI vicAra karI lAMbI najara pahoMcADIne pasaMdagI karanArI te kharI ! eNe jAte tapAsa karIneparIkSA karIne kharekhara pitAne yogya pati zodhI kADhayo che emAM te zaka nahi! ane A nararate ja pitAnA tejathI amane sarvane staMbhAvI dIdhA hoya ema lAge che! ahAhA! juo te kharA! e madanamaMjarI sAthe potAnA mitra sahita svastha beThele jaNAya che, paraMtu bIjA keI evI sthitimAM nathI! AvA mahApurUSaratane mArI nAkhavAnI ApaNe icchA karI e te ghaNuM zuM karyuM ane ApaNe atyAre thaMbhAI gayA chIe e e ja pApanuM phaLa lAge che. are! cAle! e mahApurUSa ja ApaNe svAmI! ane ApaNe tenA sevake
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3] lagna ane AnaMda. 1881 Avo vicAra karatAM temane aMdarane ISyanaLa zAMta thaI gaye eTale jemaNe teone thaMbhI rAkhyA hatA temaNe teone chUTA karyA. turata ja teo AkAzamAMthI jamIna para AvyA ane sarve mAre page paDyA. kSamA ane AnaMda, te vakhate e sAmethI AvatA vidyAre kapALa upara banne hAtha joDIne bolavA maMDayA "nAtha! amAre aparAdha mApha kare, have ame tamArA dAsa chIe. amArI bhUla thaI gaI te kSamA kare. teonuM AvuM vartana joine kanakadara rAjAno mada paNa gaLI gayo ane te vakhate te ane tenuM AkhuM lazkara paNa chUTuM thaI gayuM, thaMbhAya gayuM hatuM temAMthI mukta thaI gayuM. pachI te sarva vidyAdharo hAtha joDIne arasparasa eka bIjAne khamAvavA lAgyA, mAphI mAgavA lAgyA, sarvanI AMkhomAM harSanAM AMsu AvI gayAM ane jANe sarva eka bIjAnA sagA bhAIothI paNa vadhAre hoya tevA thaI gayA. madhuvAraNa vigerene AnaMda have te vakhate kaI bhArata mArA pitAzrI madhuvAraNa rAjAne sarva hakIkatanI khabara paDatAM teo paNa tyAM (AhAdamaMdira bagicAmAM) AvI pahoMcyA. teone dUrathI AvatA joI huM Ubhe thaye, mArI sAthe sarva vidyAre paNa temane mAna ApavA UbhA thayA, meM ane madanamaMjarIe pitAjInAM caraNakamaLamAM namaskAra karyA. te vakhate mArI mAtAjI vigere AkhuM aMtaHpura paNa tyAM AvI pahoMcyuM, maMtrImaMDaLa paNa AvI pahoMcyuM ane bIjA paNa ghaNuM nagaravAsIo AvI pahoMcyA. temane sarvane yathAyogya praNAma vigere ame karyA, khecaroe paNa sarvanuM yogya sanmAna karyuM ane sarvane ghaNe AnaMda thayo. mArA pitAjIne AnaMdathI Akhe zarIre romAMca vikasvara thaI gayA, AMkhomAM AnaMdanAM AMsu AvI gayAM ane teo atyaMta harSamAM AvI jaI mane bheTI paDyA. mitra kulaMdhare te vakhate A vRttAMta kahI saMbhaLAvyo, je hakIkata banI hatI te sarva TUMkAmAM paNa muddAma rIte jaNAvI dIdhI, eTale pitAzrI vigere sarvane zuM banyuM hatuM te jANavAmAM AvI gayuM. te vakhate sarva vidyAdhare hAtha joDI mArA pitAzrIne kahevA lAgyA "prabhu ! (guNadhAraNa kumAra ) amAre deva che! amAre svAmI che! tamAre A ciraMjIvI putra amane
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1882 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva8 jIvitadAna ApanAra che! e kharekhara dhanya che, kRtArtha che, mahA bhAgyavAnuM che! eNe A pRthvIne kharekharI dIpAvI che, zobhAvI che! enAmAM kalpanAmAM paNa na Ave tevI abhuta zakti che! enA je guNavAnuM manuSya hAla A duniyAmAM amArA jANavA pramANe bIjuM koI nathI! vidyAdharene mArI A pramANe stuti karatAM joIne mArA pitAjI atyaMta rAjI thayA, temaja mArI mAtA sumAlinI paNa nagara praveza. bahu prasanna thayA, AkhuM aMtaHpura te vakhate bahu ane AnaMda. harSamAM AvI gayuM, nagaravAsIo bahu ja rAjI thayA, AkhuM pitAzrInuM lazkara khuzI thaI gayuM ane bALaka temaja vRddho sarva AnaMdamagna thayA. jene ApaNe ApaNuM mAnatA hAIe tene jyAre Rddhi samRddhi ke mAna maLe tyAre te joIne jarUra AnaMda thAya temAM kAMI navAI nathI; emAM paNa jyAre ApaNuM kalpanAthI paNa vadhAre Rddhi siddhi ke mAna ApaNuM premIjanane maLatuM jevAmAM Ave tyAre to pachI harSanuM mApa rahetuM nathI. tyAra pachI ati AnaMdabharamAM AvelA te lekee amAre sapramadanagarane praveza: mahotsava karyo. prasanna thayela manuSya zuM zuM nathI karatA! have te pravezamahotsava kevA prakArane thayuM te sAMbhaLe gaMganacArigaNe viyati sthite, mayi ca tAtayute jayakuAre / karivarAntaravartikulaMdhare, kariNikAnihite dayitAjane // vividhalAsavilAsaparAyaNe, prmdnirbhrgaaynbndhure| varavibhUSaNamAlyamanohare, vibudhavRndasame nikhile jane // nanu parisphuTameva tadA naraiH, prmuditaashysaukhybhroddhraiH| amaralokasamAnamidaM vanaM, puravaraM ca mudeti vinizcitam // pRthunitambapayodharacArubhiH pramadanRttaparaiH prmdaajnaiH| iti vilAsazatairvaralocane !, pravizati sa ca sarvajanaH pure // 1 ghaNA suMdara lAgavAthI A bleke atra mUkyA che. kutavilaMbita chaMda che.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 3 ] lagna ane AnaMda. 1893 " vidyAdharA AkAzamAM cAlavA lAgyA, huM pitAzrInI sAthe temanI paDakhe jayakuMjara nAmanA meoTA paTTahAthI para aMbADImAM beTho, pachavADe eka bIjA hAthI para kuladhara beTho, hAthaNI upara mAtAjI vigere strIvarga beTho, amArI agAu leAkeAnuM moTuM ToLuM cAlavA lAgyuM, temAM keTalAka aneka prakAranA nAca karatA hatA, koi vilAsa karatA hatA, koi ati harSanA AvezamAM UMcA svarathI manohara gAyana lalakAratA hatA, keTalAke peAtAnA kaMThamAM suMdara mALA paherI hatI, keTalAke uttama prakAranAM AbhUSaNA paherI lIdhAM hatAM. AthI saghaLAM manuSyA devatA samAna zobhI rahyA hatA. atyaMta prameAdanA kAraNe ane thayelAM mAnasika sukhanA bhArathI te vakhate e udyAna jANe naMdanavana hAya ane nagara jANe devalAka hAya tevuM lAgatuM hatuM. aho suMdaralocanA ! atyaMta vizALa nitaMba ane pAdharathI suMdara lAgatI lalita lalanA te vakhata atyaMta harSapUrvaka nAca karavA lAgI, gAna karavA lAgI. evA seMkaDo prakAranA vilAse sAthe amArA nagaramAM praveza thayeA." meATA hAthI para huM ane pitAjI ! pachavADe phulaMdhara ! pachI mAtAjI ane bIjA ! AgaLa nAca karatAM ane gItagAnanA tAnamAM masta anelA nagarajanA ane AbALavRddha sarva AnaMdamAM cakacura. Ave vakhate amArA AnaMdanI paNa parisimA thAya temAM kAMi navAi nathI. mArA pitAzrIe kanakeAdararAjAnA sarva vidyAdharAnA ane banne lazkaranA senAnIonA sArI rIte satkAra karyAM. bhadre agRhItasaMketA ! te divasa jANe AkhA ratnamaya hoya athavA te jANe amRtanA ja racelA hoya ! athavA tA sukharasathI bharelA hAya ! athavA te vizeSa zuM kahuM? jenuM varNana ja karavuM azakaya hAya ! tevA pasAra thayA. e divase mane atyaMta AhvAda thayA, sarva manArathAnI siddhi thai, kAmadevanuM sarvasva mane te divase prApta thayuM, kemake manamaMjarI te divase mArI thai ane mahAmUlyavALAM ratnonA mane lAbha thayA! jethI arthasaMbaMdhI paNa mArI kalpanAmAM paNa na Ave tevA mArA mAthA siddha thai gayA. vaLI mArA mAtApitAne manamAM te divase meM ghaNA saMteSa upajAvyA, aMdhuvargamAM harSa pedA karyo, nAgarikone utsava karAvyA ane zatru mAre vaza thai gayA, tethI paNa mArA manamAM meATA utsava thayA. Akhe divasa ghaNA AnaMdamAM gayA, bahu unnata dazA anubhavI ane rAtrinA prathama prahara sudhI pitAzrI pAse rahIne ame bahu majA karI. vidyAdha rAnA satkAra.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1884 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ pratAva 8 tyAra pachI sarva sAmagrithI bharelAM maMdiramAM madanamaMjarI sAthe rAtrIne vakhata gALyo. devatAo develekamAM sukha bhogave te lAbha te rAtrIe lIdho. AnaMdasukhano-premasAgaramAM uchALA mAravAne anubhava karyo; mAtra mArI kaI paNa bAbatane aMge atyaMta lolupatA na hatI tethI atyaMta Asakta na thaI gayo. suratasukhano anubhava karIne ame nidrA lIdhI, madanamaMjarI sAthe prabhAte uo, uThIne tenI sAthe ja bhAtapitA pAse jaI temane vaMdana karyuM ane tyAra pachI prabhAtagya sarva kartavya karyA. prakaraNa 4 thuM. kaMdamuni. rAjyaprApti. gRhastha dharma. ga dhAraNakamAra tarIke meM AkhI rAta bahu sukhane anubhava karyo, madanamaMjarInA premanuM pAna karyuM, manuSyalekamAM devasukhane sAkSAtkAra karyo ane aMtaradaSTi kAMIka | AtmAsamIpa rAkhI lolupatA vagara AnaMdasAgaramAM cheDUbakIo mArI. mAre mitra kulaMdhara prabhAte mArI pAse Avyo ane mane jaNuvyuM ke teNe rAtrInA eka suMdara svama jeyuM che. meM te svamanuM varNana karavAnuM jaNAvatAM teNe tene nIce pramANe hevAla kahyuM ane te vakhate amArI vacce nIce pramANe vAtacIta thaI: kulaMdhara svama, ulaMdhara-"bhAI guNadhAraNa! rAtre meM svapramAM pAMca manuSyane joyAM-temAM traNa purUSo hatA ane be strIo hatI. teoe mane kahyuM "kulaMdhara! guNadhAraNanA saMbaMdhamAM atyAre je sukhasamudra uchaLI rahyo che te amoe ja tene mATe banAveluM che emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. vaLI ene bhUtakALamAM je je sAruM thayuM che ane bhaviSyamAM tene je je sAruM thavAnuM che te te sarva amAruM kareluM che ane thaze." bhAI guNadhAraNa! e pramANe bAlIne e pAMce manuSya turata ja mArAthI
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] kaMdamuni, rAjyaprApti. gRhastha dharma. 1885 adazya thaI gayA, mArI pAsethI cAlyA gayA, tyAra pachI turata ja huM jAge ane jou chuM to na maLe ke I manuSya ke na saMbhaLAya temanI bhASA! bhAI! e pAMca manuSyo keNa hatA ane teo tArAM sarva kAryonI jinA kevI rIte kare che te vAta huM kAMI paNa samajato nathI." guNadhAraNa (huM pite)-"bhAI kuladhara! A svama saMbaMdhI hakIkata tuM pitAzrI vigere pAse kahI saMbhaLAva ke jethI ene aMdara kharekhara bhAvArtha zuM che te ApaNe samajavAmAM AvI jAya." mAre buddhimAna mitra kulaMdhara tyAra pachI rAjyasabhAmAM gaye. mArA pitAzrInI rAjya sabhAmAM aneka vidvAna hatA. svaprAIpara pitAzrI samakSa AkhI rAjasabhAmAM ulaMdhare pitAne vicAraNuM. AvelAM svamanI hakIkata vigatavAra kahI saMbhaLAvI. mArA pitAzrIe temaja moTA vidvAnoe pitAnI buddhithI aMdara aMdara svapanA apara vicAraNuM calAvI ane tyAra pachI sarvae ekamata thaI svaprane bhAvAthe nIce pramANe jaNAvyo "ema jaNAya che ke amuka de guNadhAraNane anukULa thayA che ane teoe ja kumAranA saMbaMdhamAM ATalI badhI kalyANamALAo racI ApI che. kumArane je suMdara anukULatAo thaI che te teone pratApa che. vaLI teoe ja prasanna thaIne kumAranA mitrane (kulaMdharane) svamamAM AvI kahyuM jaNAya che ke e sarva kalyANaparaMparA teoe karelI che." pitAzrIo ane vidvatAjasabhAe svamano je nirNaya Ape te meM paNa sAMbhaLyo, huM rAjasabhAmAM te vakhate hAjara vicAraNA para hato. agAu kAmalatAe mane vAta karI hatI ke vi cA 2 Na. tenA pati ane mArA sAsarA kanakadarane svamamAM cAra manuSyo AvyA hatA ane temaNe rAjAne uMghatAM jagADI jaNAvyuM hatuM ke tenI dIkarI madanamaMjarI mATe temaNe vara zedhI rAkhe che, tethI rAjA kanakedare te saMbaMdhamAM ciMtA karavI nahi. A vAta mane barAbara yAda hatI tethI mArA manamAM saMdeha che kekanakedararAjAe agAu cAra manuSyane joyA hatA te zuM? ane kulaMdhare pAMca manuSyane svapamAM joyA te zuM! kyA devarUpo mArA kAmanI ATalI badhI ciMtA rAkhe che ane tema karavAnuM kAraNa zuM haze? mane te A sarva bAbatamAM kAMI UMDuM kAraNa bhAse che paNa te zuM haze teno hAla te khyAla Avato nathI, tenuM rahasya mAlUma 1 juo 5Na 1866 (cAlu prastAvanuM prakaraNa bIjuM ).
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1886 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 8 paDatuM nathI, teno bheda khullo jaNAto nathI. A pramANe hakIkata hovAthI jyAre ke atIndriya viSayanA jANakAra munimahArAjane vega thaze tyAre temane A saMbaMdhI vigatavAra khulAso pUchIne nirNaya karIza, e vagara A bAbatane saMtoSakAraka khulAso thAya ema lAgatuM nathI. A pramANe mArA manamAM saMdeha che chatAM pitAzrI vigeree svaprane artha jasuvyo temAM ughADI rIte meM kAMI dUSaNa kADhyuM nahi, meM te vAta mAnya karI ane manamAM karela nizcaya manamAM dhArI rAkhyo'. vidyAdharono satkAra ane visarjana, je khecaro kanakedara sAthe laDavA AvyA hatA ane jeo A khare mArA saMbaMdhI thayA hatA teo rAjA kanakedAra sAthe mArA maMdiramAM keTalAka divasa rahyA. teono atyaMta AdarasatkAra karI meM teone ghaNo AnaMda upajAvyuM. e AnaMdAmRtamAM snAna karI mArA pratye sevakapaNuM aMgIkAra karI teo sarva pitatAne sthAnake sIdhAvyA. mRtyulokamAM deva sukhAnubhava, nizcintAvasthAmAM nirdoSa prema, sukhasAgaramAM aliptAvasthA, madanamaMjarI sAthe sukhasAgaramAM huM DUkhe ane lIlAmAM mArA divase tyAra pachI pasAra thavA lAgyA, devatAo devalokamAM sukhe anubhave tevA sukhane huM mRtyulekamAM anubhava karavA lAge, divase divase tenA premarasanuM pAna vadhAre vadhAre karavA lAgya, AnaMdarasAmRta dararoja vadhato ja cAlya ane suMdara bhAvapUrvaka tenuM mIlana mane vadhAre vadhAre sukha ApatuM gayuM. amAre prema vadhAre jAmata ga, amArA AhAdamAM niraMtara vikAsa thato gayo ane amArI goSTi vizeSa dRDha thatI cAlI. rAjyakAryanI ciMtA pitAjI karatA hatA, aneka rAjAo mane namaskAra praNAma karyA karatA hatA. evA suMdara saMyogomAM aho vizAlAkSi! mane ciMtAnI gaMdha paNa AvatI na hatI, mArA divaso sukhamAM pasAra thatA hatA. vaLI vidyAdhare aneka sugaMdhI phUlanI mALAo laI AvatA hatA, suMdara AbhUSaNadi sarva vastuo laI AvatA hatA ane evI rIte amArI save icchAo pUrI thatI 1 A guNadhAraNa kumArano vinayaguNa batAve che. 2 uttararAmacaritramAM bhavabhUti rAmanA mukhamAM mUke che te sarakhAvo jIvatsu tAtapAdeSu, nave dAraparigrahe, mAtRbhizcinyamAnAnAM, te hi no divasA gatAH mahIne maLata bhAva suMdara rIte mUkyo che,
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] kaMdamuni. rAjyaprApti. gRhasthadharma. 182 hovAthI mane saMpUrNa sukhanI tRpti thayA karatI hatI. je ke huM e sukhasAgaramAM avagAhana karatA hatA chatAM mAre| . AtmA e (sukhasAgara)mAM jarA paNa lIna thai jatA na heAte!, emAM Asakta thai jateA na heAtA, enA rasamAM ladakhada thai jateA nahAtA. evI rIte mArI suMdara bhAryA madanamaMjarI ane sanmitra kuladhara sAthe AnaMda. anegASTi karatA huM te vakhate rahetA hatA. caMdramuni sAthe thayeleA sadAgama samyagdarzanane Adara. sAte rAjeMdro sAthe saMbaMdha, sukhAsikAmAM thayelI vRddhi. prasaMga. tyAra pachI eka divasa huM mArA mitra phulaMdhara ane patnI madana maMjarI sAthe AhvAdamaMdire gayo, te vakhate tyAM meM kanda nAmanA eka ati pavitra munIzvarane joyA. e mahA ejasvI sAdhumahAtmAne jotAM atyaMta vinayathI huM ghaNA namra banI gayA, temane yogya rIte namaskAra karI dharma sAMbhaLavAnI ane prApta karavAnI buddhithI zuddha jamIna zeAdhIne te para huM temanI sAme beTho. munimahArAja zrI kenda munie te vakhate hRdayane ati AhlAda utpanna karanArI ane karNane atyaMta priya dharmadezanA ApI. munimahArAje ApelI dezanA meM atyaMta AdarapUrvaka sAMbhaLI. te vakhate te jagyAe ja ( aMtaramAM) pelA mArA agAunA be baMdhu khaDA thai gayA, meM temane kharAkhara joyA ane turata oLakhI lIdhA. temAMnA eka baMdhu te mArA agAunA jANItA ehI saddAgama hatA ane bIjo mArA parama mitra samyagadarzana hateA. gurUmahArAjanA vacanathI prAdha pAmI e bannene meM mArA hita karanAra tarIke oLakhyA ane temane te bhAve meM gurUvacanathI jAgrata thaine svIkAryA.-- agAu huM jyAre viSNudhAlayamAM hatA tyAre vedanIya rAjAnA 1 sadAgama sabhyagdarzananI mitratA sAtamA prastAvamAM bahu prasaMge vyakta karI che, te hAya ane na heAya tyAre zuM thAya te paNa joi gayA chIe. khAsa karIne jue prakaraNa 16 nuM pR. 1823-4 vigere. sadAgamanI asaramATe ane asaranI gerahAjarI mATe jue pR. 1823. 2 sAtarAjA, vedanIyakarma. sukhane-taMdurastIneA anubhava karAve tyAre zAtAnuM jora heAya che, duHkhano anubhava karAve tyAre azAtAnuM jora heAya che. A sAta rAjA te sukhane-zArirIka taMdurastIne anubhava karAvanAra che. ( jue pra. 4. pra. 18),
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1888 upamiti bhavaprapaMca kathA. [pratAva8 mukhya bhAyAta sAta (sAtA) nAmanA rAjAne mAre bahu prasaMga thaye hatuM. te mArI upara ghaNe sneha rAkhato hato, mArI tarapha ghaNe pakSapAta rAkhato hato ane mArA upara bahu Asakta rahete hato. mArI sAthe vibudhAlayamAM thayelI mitratA yAda karIne e sAta nAmane rAjA mArI sAthe sapramadapura nagare AvyuM hatuM, paraMtu e atyAra sudhI chUpa rahIne mane sukhano svAda levarAvyA karato hato. have jyAre mArA pelA be mitrone baMdhu tarIke mAre saMbaMdha thayo tyAre e sAta rAjA paNa ughADI rIte mane bheTI paDyo ane tyAra pachI sukha maLavAnI mArI je yogyatA hatI temAM anaMtagaNuM vadhAre gurUmahArAja samakSa ja thaI gayuM ane tyAra pachI sAta rAjAnI sahAya ane maitrIthI mane strI ane ratnasamUhanI prAptithI utpanna thayela sukhamAM anaMtagaNa vadhAro thayo meM jevI rIte pilA sadAgama ane samyagadarzanane mArA mitra tarIke svIkAryA tevI ja rIte te ja vakhate mArI patI madanamaMjarI ane mitra kulaMdhare paNa te bannene mitra tarIke gurUrAja samakSa svIkAryA. A suMdara banAva joIne e pavitra mahAtmA munirAja vadhAre rAjI thayA ane pharIvAra vadhAre vadhAre vizuddha dharmadezanA devA lAgyA. cittavRtti aTavImAM na banAva, mahAmehanI sabhAmAM meTo khaLabhaLATa, cAritrarAjanI avasara sAdhavAnI vizALecchA, sapramedapuranA AhAdamaMdira udyAnamAM upara pramANe suMdara banAvo banatA hatA te vakhate vaLI eka taddana navIna ghaTanA banI AvI; hakIkta evI banI ke cittavRtti aTavImAM mahAmaha rAjA vigere ghere ghAlIne paDyA hatA teo kAMIka pAtaLA paDatA gayA, narama thatA gayA, dhrujatA gayA ane bhayathI ghere choDI daIne jarA dUra jaIne beThA. bahena agrahItasaMketA! te vakhate cAritradharmarAjane pitAnA manamAM kAMIka saMtoSa thaye heya tema jaNAyuM ane te saMteSa jAhera karatAM teoe potAnA maMtrI sodhane kahyuM-"maMtrIvara! atyAre avasara sAre prApta thaI gayo hoya ema mane jaNAya cheghaNI vAtanI anukULatA vadhatI jatI hoya ema dekhAya che, tethI atyAre tuM putrI 1 zuddha mArge janArane zAtA vadhAre thAya che, mArgo saraLa thAya che, pramoda vadhe che ane AnaMda AnaMda thAya che. jJAna ane darzananA vadhArA sAthe puNya prakutimAM vadhAre thAya che tenuM anna digdarzana thayuM.
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4] kaMdamuni. rAjyaprApti. gRhastha dharma. 1889 vidyAne laIne tyAM pahoMcI jA. atyAre vakhata barAbara sAdhI zakAze ema lAge che. atyAre tuM saMsArI jIva pAse vidyAne laIne jaIza te ghaNe lAbha thavo saMbhave che. enuM kAraNa e che ke atyAre cittavRtti mahAaTathI kAMIka vadhAre ujajvaLa thaI hoya ema jaNAya che, ApaNuM upara je ghere ghAlavAmAM Avyo hato te kAMIka ocho thaye jaNuya che, ApaNuM zatruo jarA cheTA gayA hoya ema jaNAya che; ATalA mATe karma pariNAma mahArAjAne pUchIne te je rajA Ape to dIkarI vidyAne sAthe laIne tuM saMsArIjIva pAse jaladI jA. ApaNuM jAsusothI mane hamaNuM ja khabara maLI che ke kumAra guNadhAraNa (saM. sArIjIva) atyAre kaMdamuni samakSa beThela che, tethI mane ema lAge che ke barAbara je te atyAre dIkarIne sAthe laine pahoMcI jaiza te te tAre svIkAra karaze." sabodha maMtrInI yogya salAha gRhidharmane bhArthI sAthe mokalavAne vicAra, dravya ane bhAvadharma para upayogI vivecana. mahA vicArazIla sadadha maMtrIe rAjAnA vicAro sAMbhaLyA, eTale teNe potAnA manamAM vicAraNA karI lIdhI, hakIkata para lakSya ApI dIdhuM ane yogya nirNaya karI lIdho. pachI cAritrarAjane javAba ApatAM namra bhAve kahyuM - deva! ApazrIe kahyuM te barAbara che, emAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI, paNa mArA dhyAnamAM ema Ave che ke A bAbatamAM "haju paNa thoDA vakhata pasAra karI de, barAbara takanI rAha jovI "ane vAta jarA DhIlamAM nAkhavI. enuM kAraNa huM ApazrIne jaNAvuM te para Apa nighA kare, pachI Apano hukama thaze tevI vyavasthA karavAmAM Avaze. hakIkata ema che ke e saMsArIjIvanI pAse haju keTalAka vakhata tenA be mitro rahenAra che. eka to pRdaya nAmano mitra che "ane bIjo sAta nAmanA rAjA tenA para bahu sneha rAkhe che ane "haju keTalAka vakhata sudhI A banne nehIo ena ( saMsArIjIvane ) "bhagaphaLa Apaze, e saMsArIjIvane puNya udaya haju ghaNe bhAgavavAne che ane sAthe zabdAdi sukhane lAbha meLavavAno che. vaLI vAta evI che ke e banne mitrone kumAra upara ghaNe prema che, tethI teo zabdAdi viSanAM ghaNAM sukho tane cakhADavA mAge che ane tema
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1880 upamiti bhavaprapaMco kathA. [karatAva8 karIne tene te banne mitro haju AgrahathI gharamAM rAkhaze.' A pramANe hakIkata hovAthI jyAM sudhI e banne mitronA kahevA pramANe AcaraNuM "ane vartana karI saMsArIjIva gharamAM rahe ane vaLI zabda vigere sthaLa viSayane sukhanA hetubhUta samaje tyAM sudhI mAre vidyAne sAthe lai "tenI pAse javuM yogya lAgatuM nathI. mArI salAha pramANe te hAla turata kumAra gRhidharmane tenI bhAryA sAthe saMsArIjIva (guNadhAraNa) "pAse jaladI mokalI Apo yogya che. atyArano saMsArIjIvane vakhata "ane tenI AjubAjunA saMgo jotAM je kumArazrIne mokalavAmAM Ave to te ghaNuM yugya thaI paDaze ane je kArya sAdhavAnI Apa"zrInI IcchA che tene madada karanAra (sAdhaka) paNa e ja bAbata AgaLa upara thaI Avaze. vaLI temanI bhAryA sadguNaratA che te to saMsArIjIvane bahu ISTa thaI paDaze. mane to lAge che ke "mAra je hAla tyAM jAya to tenA javAmAtrathI ja bhAvapUrvaka tene pile "guNadhAraNa AdarI leze, vadhAvI leze ane saMbaMdhI karI leze. e pramANe banavAnuM kAraNa mane ema jaNAya che ke agAu "paNa jyAre jyAre pile sadAgama e saMsArIjIvanI pAse hato tyAre " tyAre teNe ApaNuM kumArazrIne dravyathI ghaNIvAra joyela che, vaLI agAu paNa jyAre jyAre e saMsArIjIvanI pAse samyagadarzana che. nApati hato te vakhate te paNa A ApaNuM kumArazrIne sAthe lai " jato hato kAraNa ke e ApaNuM senApatine kumArazrI gRhilArma upara ghaNe vasaLabhAva che. samyagadarzana saMsArIjI pAse gayA pachI bethI nava palyopama jAya tyAre agAu paNa saMsArI jIva bhAvapUrvaka gRhidharma kumArane potAnI sobatamAM rAkhavAnuM svIkArato hato. vaLI agAu jyAre jyAre e saMsArIjI sadagama ane senApati(samagadarzana)ne pharIvAra joyA hatA tyAre tyAre teNe A kumArazrI gRhi dharmane svIkArela che ane tevI hakIkata asaMkhya vAra banI gaI che. na / bhagAvaLI karmane udaya ene saMsAramAM rAkhaze. zubha karma 57 - gevyA vagara cAlatuM nathI e bAbata para atra vivecana che, e beDI senAnI che paNa Akhare te beDI ja che. - 2 595manA pramANa mATe juo caturtha karmagraMtha. asaMkhya varSe eka palyopama thAya che. 3 palyopama pRthakava kALa samyagadarzana rahyA pachI gRhastha dharma ja Ave. eka vAra vikAsa thayA pachI pAcho paDe to paNa teTale caDhavAnA prasaMga bahudhA jarUra prApta thAya che.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 4 ] kaMdamuni, rAjyaprApti. gRhasthadharma. 1891 " " vaLI hAlamAM e guNadhAraNa mArI vadhAre pAse AvatA jAya che te A kumArazrIne tenI pAse javAnI vizeSa anukULatA thaze. mATe mArI salAha pramANe te kumArazrI gRhidharme hAla tenI pAse jAya, " tene potAnA guNAthI vizeSa rAjI kare ane jyAre ene raMjanatA " thai jaze tyAre mAre ane mArA jevA khIjAe paNa tyAM javAne " vakhata AvI lAgaze. " . " vaLI eka bIjI hakIkata paNa vicAravA jevI che ane te e " che ke atyAre kumArazrI nRddhidharma tyAM jaze teA mahAmeAha vigere A" paNA zatruone vadhAre trAsanuM kAraNa jarUra thai paDaze ane cittavRtti aTavI vadhAre vizuddha thaze. A zRddhidharma kumArazrI tyAM hovAthI " te mAjImAM rahI saMsArIjIvane tema karavA vAraMvAra preraNA karyAM karaze " ane tethI saMsArIjIva ApaNane jovAnI icchAthI ApaNI sanmukha " thatA jaze. vaLI e kAraNeAne laine enA AtmAne vadhAre vadhAre " zAMti ane sukha thatAM jaze, enA manamAM vadhAre vadhAre saMtASa thatA . jaze, enAM karmo pAtaLAM paDatAM jaze ane ene saMsAra cakarAvAne bhaya maTI jaze. gRhidharmanA e cAre meATA guNA che. A pramANe '' 1 A AkhI hakIkata bahu vicAravA cAgya che. ekalA jJAnathI gRhidharma dravyathI Ave che, samyagdarzananA sahuyAmathI gheADA vakhata avirata bhAva rahe che ane pachI dravya zrAvakapaNuM prApta thAya che. jJAnadarzananAM sAmAnya yAgathI gRhidharma asaMkhyavAra Ave che ane jAya che. jyAre AdarapUrvaka gRhidharma svIkArAya, sAdhapara prema thAya, emAM AtmaraMjana thAya, emAM vizrAma thAya, tyAre pachI kharA Adha thAya che ane pachI bhAvathI gRhidharma svIkArAya che. A sarva vAta atyaMta asarakAraka rIte vArtAnA rUpamAM kahI nAkhI che. 2 A cAre guNA khAsa lakSyamAM rAkhavA yAgya cheH-- (1) cetananI sukhAsikAH AtmA svaguNamAM ramatA kare tyAre tene adbhuta AnaMda thAya che, te mahAsukha anubhave che-A AtmAne aMge vAta thai. (2) manamAM saMtASaH mUrchA vagaranuM athavA alpa mUrchAvALuM mana bahu nirAtamAM hAya che, enI doDAdeADI ghaTatI jatI heAya che--A manane aMge vAta thaI. (3) pharmanI pAtaLAzaH saMsAramAM rakhaDAvanAra karmo che, e dareka samaye prANI ekaThAM kare che, emAM jyAre Avaka dhaTe tyAre heAya te karmo pAtaLAM paDatAM jAya che ane saMsAra dhaTavAne aMge mahAna lAbha prApta thAya che. (4) bhavabhItine abhAva: saMsAra vRddhinI khIka bhAre jakharI che, sarva duHkhA saMsArane laine che ane samarjune tenA bhaya bahu lAge che. mArge AvI bhAvathI gRhidharme AdaranArane pachI saMsAranI khIka rahetI nathI. gRhidharmanA A cAre guNeA bahu manana karavA yAgya che.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1892 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 hakIkata hovAthI hAla gRhidharmane tyAM mokalI Ape, tyAra pachI " avasara joine ApaNe sarve tenI pAse jazuM. , gRhidharma Adara. maMtrInuM evuM vacana sAMbhaLIne rAjAe vicAra karyo, temane maMtrInI salAha ghaNI yogya ane vakhatasaranI lAgI, e vicAramAM temaNe nirmaLatA joi ane pachI turata vyavasthA karIne peAtAnA nAnA putra gRhidharmane mokalI Apyo. gRhidharmanA javAnI khAkhatamAM prathama karmapariNAma rAjAnI rajA meLavavAmAM AvI ane tenA hukamathI gRhidharma mArI ( saMsArajIva-guNadhAraNanI ) pAse AvavA nIkaLyA. je vakhate AhvAdamaMdiramAM huM kaMdamuni samakSa besIne vyAkhyAna sAMbhaLatA hatA te ja vakhate te mArI pAse AvI pahoMcyA ane munirAje tene pragaTa karyA. guNaraktatA bhAryAM paNa tenI sAthe hatI, vaLI khIjA mAra manuSyA paNa tenI sAthe hatA ane e sarvene meM te ja vakhata munimahArAja samakSa svIkAryAM, vadhAvyA, AdaryAM. vaLI te ja vakhate kuladhare paNa e gRhidharma kumArane, tenI patnI guNarastatAne ane tenA khAre manuSyeAne svIkAryAM. amane te vakhate ghaNA AnaMda thayo. 1 1 mane zrAvakadharma saMbhaLAvyA. 2 hakIkatanA bhAvArthe e che ke te vakhate guNadhAraNa kumAre gRhasthadharma A daryo. gRhasthadharmamAM Ara vrata AdaravAnAM hAya che te khAra manuSyA samajavAM. e khAra vratanuM svarUpa bahu vistArathI samajavA yeAgya che te mATe jIe khAravratanI TIpa, zrAddhavidhi vigere graMthe. atra mAtra tene khyAla lAvavA mATe saMkSepamAM tenuM svarUpa ApyuM che. kAMika vivecana prastAva 4 prakaraNa 35 mAM paNa thai gayuM che. 1 sthaLa prANAtipAtaviramaNa--sthULa hiMsAne tyAga. zrAvaka sarvathA hiMsAne tyAga karI zakatA nathI, paNa niraparAdhI trasa jIvane saMkalpa pUrvaka nirapekSapaNe mAravAneA niSedha aMgIkAra karI zake che ane banI za teTaleA vadhAre tyAga karavAnI bhAvanA rAkhe che. 2 sthULa sRSAvAdaviramaNu-asatya khelavAnA tyAga. A paNa sthULathI ane che, pAMca meTAM jhuDAM, khATI sAkSI, kheATA dastAveja banAvavA vigere sarvane zrAvakane tyAga hAya che. 3 sthaLa adattAdAna viramaNa--koi paNa vastune dhaNInI ratna vagara upADavI lai levI tene cArI kahe che. dANacArI, viyamAM Ama tAla, alpa mAna vigere sarvane samAveza A vratamAM thAya che. 4 svadArAsaMtASa--parastrI gamana viramaNa-vidhavA, vezyA, paracI. kumA rikA e sarva sAthe viSayasaMbaMdha karavAnA anna niSedha thAya che, temaja [ cAra.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ karaNa 4] kaMdamuni. rAjyaprApti. gRhasthadharma. 1893 upara pramANe gRhidharmanA svIkAra karyAM pachI meM agAu vicAra karI rAkhyA hatA te svagnamAM Avela cAra ane pAMca manuSyA saMbaMdhI mAre saMdeha kaMdamunine pUchyo. meM gurUmahArAjane svagnasaMbaMdhI sarva hakIkata jaNAvI, kanakadarane ane kulaMdharane svax AvyAM temAM phera svasrI saMbaMdhI paNa niyama karI zake che. ucca vartana rAkhavAnI atra khAsa sUcanA che ane nirNaya che, svama vicAra. kevaLI gamya. 5 parigrahapramANa--dhana, dhAnya, sthAvara milkata, pharanIcara, ThAma vAsaNa vigerenuM parimANa karavuM, hada bAMdhavI, vadhAre meLavavA icchA na karavI, prayAsa na karaveA, maLI naya tA yeAgya dharmakSetramAM dezakALa joi vAparavA e paMcama vrata che. A pAMca aNuvrata kahevAya che. 6 digparimANu----cAre dizAe upara ane nIce keTalI hada sudhI javuM, musApharI karavI tenA nirNaya karavo e huM vrata che. 7 bhAgeApabhAgaparimANu--khAvA pIvA vAparavAnI vastuemAM jIvavyAsa, ati jIvavyAsa, anaMta jIvanya s vastuene viveka karaveza, anaMta jIvAkuLa vastuonA tyAga karavA, vAzI dvidaLa vigerene tyAga karaveza, rAtrIbhAjana na karavuM. uparAMta mahA AraMbhanA karmAdAnanA vyApAro na karavA, tuccha vyApAra na karavA, jIva vyApAra na karavA e sarva bAbatAne atra samAveza thAya che, 8 anarthadaMDaviramaNa nakAmAM pApai| na karavAM, nATaka sInemA jevAM nahi, khATI salAha ApavI nahi, leAkAne aMdara aMdara bakhaDAvI mAravA nahi, ALasa karavuM nahi, rAjakathA dezathA kuthaLI karavI nahi vigere. A vinAkAraNanAM pApeA che. chellA gaNane traNavata kahevAmAM Ave che. 9 sAmAyikavata--e Dei sudhI zAMta citte jJAna dhyAnamAM magna rahI saMsArane bhUlI javeA, paramAtma tattva vicAraNA karavI, zAMtine anubhava karavA, sAdhudharmanI vAnakI cAkhavI. 10 dezAvagAsiphaLata--amuka divasane mATe digapariNAma karela hAya temAM paNa kAca karavA ane daza sAmAyika karavA, 11 pauSadhavata-ardhuM ke AkhA divasa sAmAyika (tue upara naM. 9) karavuM, AtmasAkSAtkAra karavA, anubhavanI nagati karavI, sAdhudharmanI bhAvanA bhAvavI ane vizeSa svAda levA, saMsAraprapaMcaneA TuMka vakhata mATe tyAga karave, cuthArAkti pa rave, AhAra pauSadha, zarIra satkAra tyAga pauSadha, abhyApAra pauSadha, brahmacarya poSadha e cAra prakAre pauSadha thAya che. e cAre prakAra aMgIkAra karI dharmadhyAnamAM mazagUla rahevuM. 12 atithisaMvibhAgagata--bhAjanakALe peAtAne dhera Avela mahAtmA sAdhuAnA bheAjana, vastra, pAtrAdivaDe satkAra karavA, zrAvakone bhejanAdi sahAya karavI, AdarAtithya karavAM. chellA cAra vratane zikSAvrata kahe che. puSa
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1294 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ** paDyo hatA te jaNAvyA ane tenI aMtargata rahela bhAvArtha jANavAnI mArI jijJAsA gurUmahArAja samakSa raju karI. kaMdamunie mArI sarva hakIkata sAMbhaLI mane kahyuM " bhAi guNadhAraNa ! tArAM svamane bhAvArtha ataMdriya jJAnI gurU vagara bIje kAi kahI zake ema nathI. mArA gurUmahArAja nirmaLasUri nAmanA potAnA kevaLajJAna rUpa prakAzathI sUrya samAna che, paNa atyAre teozrI krUra dezamAM vihAra kare che. jyAre teozrInA pAdavaMdana karavA huM jaiza tyAre tArA saMdeha temane pUchIza. mArI khAtrI che ke banne svagnane aMge tArA manamAM je saMdeha thayA che tenA teozrI barAbara khulAseA karI Apaze, te mahA jJAnI hAvAthI svasane aMdaranA Azaya kharAbara samajAvaro." meM vAmamAM kahyuM " bhagavan ! je ApanA gurUmahArAjazrI nirmalAcArya jAte ja ahIM kAi paNa rIte padhAre teA kevuM sArUM thAya!" kaMdamunie mane javAma ApatAM kahyuM "huM tArAM vacanathI gurUmahArAja pAse jaIza ane teozrIne ahIM padhAravA preraNA ane khAsa vijJapti karIza ane mArI khAtrI che ke teozrI vi hA ra. jAte ahIM padhArIne tArA manerathA pUrA karaze. athavA te mane ema paNa lAge che ke teozrInA AtmA kevaLajJAnanA prakAzathI sarva bhAvaneA jANakAra heAvAthI tArA mananA bhAva jANIne mArI vijJapti vagara ja jAte ahIM cAlyA Avaze. teozrI padhAre daramyAna tAre hAla turata sadAgama upara samyagdarzana upara ane te banne sAthe A zRddhidharmakumAra upara bahu Adara rAkhavA." * gurU mahArAjanAM e chellAM suMdara vacanAne meM atyaMta AdarathI vadhAvI lIdhAM ane mukhethI kahyuM bhagavan ! bahu kRpA thai.' mArI strIe paNa bhagavAnanAM vacanane svIkAryuM. gurUmahArAjane vAraMvAra vaMdana karIne huM ane mArI strI tyAra pachI udyAnamAMthI amArA rAjabhuvane gayA. mahAtmA kaMdamuni paNa bIjA aneka munivarA sAthe peAtAnA gurU zrInimeLAcAryane vaMdana karavA sArU tyAMthI vihAra karI gayA. guNadhAraNanuM rAjya, bhadre agRhItasaMketA! tyAra bAda keTalAka vakhata gayA pachI dharmanuM Asevana karI samAdhimaraNe mArA pitA madhuvAraNa paralAka sIdhAvyA. tyAra pachI mArA bhAyAtA maMtrI ane senApatie sAthe maLI atyaMta hoMsathI ane mahA AnaMdathI mArA rAjyAbhiSeka karyo, te vakhatane cAma sarva dhAmadhUmA karavAmAM AvI ane sarva ghaNA rAjI thayA.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNu 5] nirmaLAcArya-svamavicAra. 1895 evI rIte mane rAjya prApta thayuM, AkhuM rAjyamaMDaLa mArUM premI thayuM, mArA zatrue sarva mArA dAsa thai gayA ane vidyAdharo mAre vaza thayA. vAta eTale sudhI thai ke devatAo paNa mAthuM namAvIne mArI AjJAmAM vartavA lAgyA ane mArA khajAnA ane mArI AjJA temaja mArI saMpatie sarva prakAre vadhatI cAlI. eka paNa vakhata mAre dhanuSyane vALavuM na paDyuM, eka paNa vakhata AMkhAne krodhathI lAla karavI na paDI, chatAM paNa mArUM rAjya niSkaMTaka thai gayuM. AvI rIte atyaMta sukhasamUhanAM kAraNe prApta thayAM chatAM paNa mArUM mana emAM jarA paNu AkuLa thayuM nahi, emAM jarA paNa Asakta thayuM nahi, emAM jarA paNa rAcyuM mAgyuM nahi, huM to dAgamamAM ahoniza udyoga karavA lAgyA, samyagdarzana tarapha niraMtara taiyAra rahevA lAgyo, puNyodayane sAthe rAkhIne gRhidharmamitrane Adara vakhatevakhata karavA lAgyA ane sAta rAjA mane vAraMvAra AhlAda karatA gayA. evI rIte patnI madanamaMjarI ane mitra kuladhara sAthe uparanA udyama ane tatpuratA dAkhavatAM deve jema svargamAM sukha bhogave tema meM aneka sukhA anubhavyAM. AnaMdasAgarasAmrAjyamAM DUbakI mAratAM mArA ghaNA kALa pasAra thai gayo. prakaraNa 5 muM. nirmaLAcArya-svamavicAra. ' eka divasa kalyANa nAmanA mArA sevaka mArI pAse AvyA, mane namyo ane pachI vinayapUrvaka khelyA deva! namyo deva ane dAnavAthI pUjita Acaitya mahimAvALA mahAbhAgya nirmaLa nAmanA AcAryamahArAjA AhlAdamaMdira udyAnamAM padhAryAM che ane te bAbatanA samAcAra ApazrIne kahevA huM atra hAjara thayAchuM. 1 A kalyANa mitrA (dharmanA ) yoga samajAya che.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. sUri Agamana samAcArathI AnaMda, samAcAra ApanArane meATuM inAma, sUri darzane rAjA, vidhipUrvaka vaMdana. dAsanuM A vacana sAMbhaLI mane varNavI na zakAya teTalA AnaMda thayA, enA kallolathI huM jANe mArA zarIramAM samAto na heA, mArA rAjamaMdiramAM samAtA na heA, mArA nagaramAM samAtA na heAuM, are AkhA traNa jagatamAM samAi zakatA na hAu tema harSathI vadhavA lAgyo. mArA manamAM AnaMda AnaMda thai rahyo. AvA suMdara samAcAra ApanAra e mArA sevakane eka lAkha seAnA mahAra ane mArA zarIra paranAM sarva AbhUSaNA inAmamAM ApI dIdhAM ane tene rAjI karI vidAya karyo. pachI 1896 atyaMta AdarapUrvaka mArA mitra kulaMdharane ane bhAryAM madanamaMjarIne sAthe laine sUrimahArAjane vaMdana karavA sArUM huM nagara bahAra turata nIkaLyo. [ prastAva 8 suMdara sonAthI jhagajhagAyamAna thai rahelA devatAoe anAvelA eka ati suMdara kamaLa upara beThelA e sUrimahArAjane meM joyA. vaLI te mahAtmA mahAbhAgyavAna sUrimahArAjanI AjubAju aneka munio, aneka devA, aneka dAnavA ane aneka vidyAdharA maryAdA pUrvaka beThA che, sarvanAM mastaka namI rahyAM che ane te sarvane kevaLI bhagatyaMta suMdara dharmadezanA ApI rahyAM che-e pramANe meM dIThuM. sUrimahArAjanA dUrathI darzana thatAM atyaMta AnaMdathI mane Akhe zarIre romAMca vikasvara thai AvyAM, mArI sAthe bIjA nAnA paTAvata rAjAe hatA temaNe ane meM atyaMta bhaktipUrvaka rAjyanAM pAMca cihno cheDI dIdhAM: eTale ame chatra, taravAra, mugaTaparanuM meDiyuM, vAhana ane cAmarane mUkI dIdhAM, uttarAsaMgara dhAraNa karyuM ane sUrimahArAjanA 1 pAMca rAjyacihnaH zrIdevavaMdana bhASyamAM devavaMdana prasaMge pAMca cihno vajjai vAnI vAta karI che tyAM vAhanane sthAne upAnaha kahela che. ( jIe devavaMdana bhASya gAthA 21 mI ) deva ke gurU pAse jAya tyAre rAjAnA AcAra che ke eNe rAjyacihno tajI devAM joie. pAMca abhigama jALavavAnA prasaMge A vAta karI che ane vivekasaranI te vAta lAge che. emAM mugaTa saMbaMdhI jarA khulAsA karavA yogya che. mugaTa utArI rAja udhADe mAthe jatAM heAya ema lAgatuM nathI, paNa mugaTanI upara meADiyuM hoya che te utArI nAkhe che. kharUM rAjyacihna e meDiyuM che. 2 uttarAsaMgaH ekapaTuM vastra lai AkhA vastrane DAbhA khabhA para vIMTALavuM [ cAlu.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nimaeNLAcArya-svamavicAra. 1897 'avagrahamAM huM dAkhala thayA. mArI sAthe AvelAM sarva paNa avagrahamAM AvyA. pachI meM vidhipUrvaka sUrimahArAjane dvAdazAvartta vaMdana karyuM ane yogya krama pramANe bIjA munione meM vaMdanA karI. kevaLI mahArAja ane sAdhuo pAsethI dharmalAbha nA AzirvAda meLavIne vaLI pharIvAra jamaNeA hAtha udhADI rAkhavA tene uttarAsaMga karavuM kahevAya che. pAMca abhigamamAM e ceAthuM abhigama che. A prasaMge pAMca abhigamanAM nAma jaNAvI devA prAsaMgika che. te nIce pramANe cheH-- 1 maMdire jatAM sacitta dravya hoya tenA tyAga karavA. 2 maMdire jatAM paisA vastrAdi acitta dravya heAya te pAse rAkhavAnI anujJA. 3 maMdire jatAM cittanI ekAgratA karavI, khIjA vyApAramAM paDI javuM nahi. 4 eka sADI uttarAsaMga karavuM. 5 jInezvarane dUrathI jotAM be hAtha joDI mastake lagADavA-aMjaliba, praNAma karavA. 1 avagrahaH hada. e prakAranA heAya cheH sADA traNa hAtha ane tera hAtha. svapakSa ane parapakSane aMge A vibhAga che. sAdhu sAdhumAM ane sAdhu zrAvakane eka pakSa che, sAdhvI sAdhvImAM ane sAdhvI zrAvikAne bIjo pakSa che. aMdara aMdara e svapakSa che ane eka khIjAnI apekSAe parapakSa che. svapakSanA avagraha sADA traNa hAthanA che, parapakSanA avagraha tera hAthaneA che. sAdhu pAse zrAvaka jAya te teNe sADA traNa hAtha dUra rahI vaMdana karavuM, ratna maLe te aMdara javuM, zrAvikA sAdhu pAse jAya te tera hAtha dUra rahevuM. AvI rIte zrAvaka sAdhvI pAse jAya tA tene paNa tera hAthanA avagraha che. ( jIe gurUvaMdana bhASya, gAthA 31 ). 2 dvAdazAvatuM vaMdanaH dvAdazAvarta vaMdana sarvathI utkRSTa vaMdana gaNAya che. e veMdana AcArya upAdhyAya vigere papratiSTitane hAyache. e vaMdana karatAM paccIza Avazyaka jALavavAnAM che, zarIranyApArane bahu cokkasa rIte niyamita karavAne che, traNa gupti jALavavAnI che, e vAra aMdara praveza karavAnA che ane eka vAra bahAra nIkaLavAnuM che, gurUmahArAjane amuka che savAle pUchavAnA che ane tenA gurUmahArAja pAsethI uttara meLavavAnA che. ekaMdara oie teA meTI vidhithI gurUvaMdana karavAnuM che. ene AkhA vistAra zrIgurUvaMdana bhASyamAM kareleA che, te bahu vicAra karIne samajavA yAgya che. enI vyavasthAmAM vaparAyela dIrghadRSTinA kharA khyAla Ave tevI te mAmata che. 3 yogyakramaH zAsramaryAdA vicAravA yAgya che. padastha sivAya dIkSAparyAya pramANe vaMdana karavAnuM heAya che, vadhAre samaya dIkSAmAM gALela heAya tene prathama vaMdana karavAnuM heAya che. nAnA meDhA sarva sAdhune sAvIe namavAnA krama che. A janA dIkSita sAdhune varSo pahelA dIkSA lenAra sAdhvIe namavuM ja joie evI AjJA che. laghu vaDIla krama jALavavAmAM guNadhAraNe viveka vAparyo che.
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1898 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva sUrIzvaramahArAjane namIne AkhA parivAra sAthe zuddha nirjIva jamIna tapAsIne huM beTho, mArA manamAM te vakhate ghaNA AnaMda thayo ane mArA aMtarAtmA prasanna thayA. gurUmahArAja zrInirmaLAcArye bhavya vAnA karmarUpa viSane utAranAra amRtanA jharaNA samAna dezanA ApavAnA AraMbha karyo. nirmaLAcAryakRta dezanA. cakrabhramaNamAM aMte du:kha, sAdhutAmAM ja kharUM sukha. " bhavya prANIo ! A saMsAracakra je niraMtara bhramaNa karyA ja kare che ane je aneka prakAranAM bhayaMkara duHkhAthI bharapUra che, temAM 8 dharma sivAya bIjI koi vastu zaraNuyogya nathI, AdhArabhUta nathI, " vizrAmasthAna Ape tevI nathI. e saMsAracakramAM janma thAya che " te maraNu mATe thAya che, emAM zarIra prApta thAya che te rogonuM kA tr raNa hoya che, emAM juvAnI Ave che te vRddhAvasthAnI kAraNabhUta " hAya che ane emAM je kAMi meLApa-samAgama thAya che te Akhare " viyeAgane mATe ja hAya che-viyogamAM ja parisamApti pAme che, " emAM aneka prakAranI saMpatti ( sthULa ) maLe che te sarva vipa " ttionI-du:khAnI nimittabhrata che. saMsAramAM AvI rIte je zarIra, " yuvAvasthA, meLApa ane saMpattionI mATI kimata aMkAya che te sarve dara duHkhane mATe thAya che tethI ema jaNAya che ke prANIonA saMbaMdhamAM " AvatI sAMsArika eka paNa vastu evI nathI ke je enAM duHkhane 9 mATe thatI na hoya, e saMsAracakramAM je je sthULa vastuo che te " te sarva prANIone duHkhanuM ja kAraNa che. A pramANe hakIkata hAvAthI " saMsAranA padArthomAM sukha meLavavAnA prayatna karavA e mAtra jhAMjha " vAmAMthI jaLa meLavavAnI AzA jevuM che. tyAre sukha kyAM che ane "sukhI kANu che? saMsAranA pAra pAmI je mahAtmAe amUtte dazAmAM " AvI gayelA che, je sarva bhAvane jANI rahyA che, je traNa " leAka ( urdU, adhA ane tiryak leAka)thI upara cAlyA gayA che, je" ee sarva saMganA tyAga karyo che, te ja mAtra sukhane anubhava " karI rahyA che, e mahAtmAone rAgadveSa ajJAna mUrchA vigere bakhe 1. maraNAya bhavejjanma, kAyo roganibandhanam / tAruNyaM jaraso hetu viyogAya samAgamaH // 2 ahIM che. resa. e. seAsAyaTivALA mULa graMthanuM pR. 1126 zarU thAya che. 3 amUrtaH A sarva siddha vAnuM varNana che, karmakSaya karI paramAtma dazAne prApta karanAra mahAtmAonuM varNana che, amUtte eTale arUpI, mUrtti-AkAra vagaranA,
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nirmaLAcArya-svamavicAra. 1889 o nAza pAmI gayelA hoya che, emane sarva prakAranI bAdhA pIDA nAza pAmI gayela hoya che ane emanAM sarva satkAryo siddha thaI "gayelAM hoya che. AvA mahAtmAone kevuM sukha hoya che enuM zuM varNana karI zakAya? enA para keTaluM vivecana thAya? A pramANe saMsAra cakra-saMsAra leka ane siddha lekanI hakIKkata che. have jarA vadhAre vicAra kare to tamane jaNAze ke je " prANIno A saMsAramAM janma ja na thAya te pachI jarA ane maraNa paNa vagara kahyuM ja aTakI jAya, kAraNa ke jamanAra prANI ja vRddha thAya che ke mare che paNa janmarUpa kAraNane ja nAza thaI jAya te "pachI du:khadAyI paravazapaNuM ane trAsa utpanna karanAra jarA ane maraNano paNa abhAva thaI jAya, ane jarA tathA maraNano abhAva thaI jAya eTale pachI sarva duHkhone paNa abhAva ja thaI jAya. jyAre sarva duHkhane abhAva thaI jAya tyAre zAzvata paramAnaMda-niraMtaranuM AMtarA vagaranuM sukha prApta thAya. eTalA mATe siddha jIvone "kaI paNa prakAranI bAdhA pIDA aTakAyata vagaranuM cAlu sukha hame"zane mATe rahyA kare che. ? A to saMsArathI pAra gayelAnI vAta thaI. saMsAramAM joIe "te je purUe bAhya ane aMdaranI dhana milkatano tyAga karyo che, "jeone A saMsArarUpa aMdikhAnAmAM koI paNa prakAranI ke kedanI "spRhA rahI nathI, jeo sarva prakArano saMtoSa rAkhI-dhArIne besI "gayA che ane pitAnA dhyAnamAM masta rahe che, jeo ahoniza samatArUpa amRtarasanuM pAna karyA kare che, jene koI paNa vastu ke prANIne saMga ISTa nathI, jeone ahaMbhAva taddana nAza pAmI gaye che, jenuM aMtaHkaraNa taddana nirmaLa thaI gayuM che, tevA sAdhupurUSa "je ke zarIra dhAraNa kare che te paNa sukhI hoya che- teo ja mAtra che saMsAramAM sukhI che, te sivAya bIjA koI sukhI dekhAtA nathI. "eka kharekharI khUbinI vAta to e che ke A saMsAramAM sarva prA NIe sukha meLavavAnI vAMchA kare che, hoMsa rAkhyA kare che paraMtu " ni:spRhatAnI bhUmirUpa eka sAdhupaNuM sivAya bIjI keI paNa jagyAe te sukha che nahi, eTale pachI jyAM sukha che ja nahi tyAM tene zodhavA "prayatna karavo emAM kAMI lAbha maLe e phekaTanI AzA che. teTalA mATe he satvavAna prANuo! tame vicAra kare, tapAsa "kare, nirNaya kare, tamane jaNAze ke A saMsAramAM sukha hoya te
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1900 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 sAdhupaNumAM ja che ane e vAtanI tamane pratIti thatI hoya te "A asAra saMsAra choDI daI sAdhutA Adara-sAdhutA prApta kare"sAdhutA svIkAre." bhadra! agrahItasaMketA! meM nirmaLakevaLInI dezanA sAMbhaLI. mArAM karyo te vakhate kAMIka pAtaLAM paDatAM jatAM hatAM laghukama no tethI bhagavAnanI vAta mArA manamAM rUcikara thaI, mArI AtmanirNaya. upara te vAte ghaNuM asara karI ane e vAta sAM bhaLIne mArA manamAM ghaNuM sukha thayuM. meM te ja vakhate mArA manamAM nizcaya karyo ke bhagavAne je sukhanuM kAraNa kahyuM che te huM barAbara aMgIkAra karUM, AdarUM, svIkAruM-AvA vicArane pariNAme mArUM mana te vakhate dIkSA levAnI sanmukha gayuM. saMzaya nivedana, A pramANe vacanAmRtanuM siMcana karatI bhagavAna nirmaLAcAryanI pramAda karAvanArI vANuM pUrNa thavA AvI te vakhate mahAtmA kaMdamunie be hAtha joDyA ane tene lalATe lagADI kevaLI bhagavAnane prArthanA karatAM pitAnA cittanI vAta karI te vakhate nIcene noMdhavA lAyaka prasaMga banI AvyuM. kaMdamuni-"bhagavAna ! A saMsAramAM kyA prANune vakhata pasAra karavo-DhIla karavI duzakya che?" nirmaLAcArya-"je prANanAM manamAM kAMI saMdeha thaI AvyuM hoya ane gurUmahArAja pAse te saMdeha saMbaMdhI pRcchA karI vastutattva jANuvAnI jene abhilASA hoya tene kALavilaMba karo phekaTa che. kaMdamuni-"bhagavAna ! je e pramANe hoya te sAheba! gurudhAraNa rAjAnA manamAM je saMdeha che tenuM nivAraNa karavAne-tene khulAse karavAne Apa sarva rIte gyA che, te Apa tema karavA kRpA nirmaLAcArya- "bahu sArU! emanA saMdehane khulAso karIe. guNadhAraNa (huM pite)-"bhagavan! mArI upara moTI kRpA karI." (kaMdamuni tarapha joIne) "sAheba! AvI rIte gya vijJaptipUrvaka ApazrIe mAre saMdeha gurUmahArAjazrIne pUchIne Ape paNa mArA upara moTI kRpA karI che!"
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ praznaraNa 5] nirmaLAcArya-svamavicAra. 1901 kaMdamuni---- rAjana ! kevaLI bhagavAnanI kRpAne tame sarva prakAre yogya che, have e mahAtmA kevaLajJAnI mahArAja tamane je hakIkata kahe te kharAkhara lakSya rAkhIne sAMbhaLe' te vakhata vadhAre vinayanamra thai mastaka namAvIne huM sthiratApUrvaka kevaLI mahArAja khele te lakSyapUrvaka sAMbhaLavA lAgyo. nirmaLAcArya kahevAnI zarUAta karI. nirmaLAcArya--" rAjana! tArA saMdeha A pramANe cheH kanakAira vidyAdharapatie svapramAM cAra manuSyA joyAM te cAra kANu? ane tArA mitra kuladhare svamamAM pAMca manuSyA joyAM te pAMca koNa? te pAMce tArAM sarva kAryo karanAra kevI rIte che? vaLI eke cAra rUpa kema jeyAM ane bIjAe pAMca rUpa kema joyAM? temaja te sarve devAnAM rUpA hatAM? ke e banne bAbata taddana artha vagaranI mAtra svamarUpa ja hatI ? tArA manamAM AvA prakAranA saMdeha che? kema barAbara che?" guNadhAraNa--" hA sAheba ! kharekhara ApazrIe jema pharamAvyuM tevA prakAranA ja mArA manamAM saMdehe che!" nirmaLAcArya--" rAjA ! e to ghaNI moTI kathA che-mahu lAMkhI vArtA che, tethI e badhI kema kahI zakAya ane kevI rIte sAMbhaLI zakAya ! " guNadhAraNa--" bhagavan! ema hoya to paNa mArA upara maheraAnI karIne e AkhI kathA mane barAbara saMbhaLAvA ane mArA saMdeha dUra kara." bhagavAna nirmaLAcArye te vakhate asaMkhyavahAra nagarathI mAMDIne mAre AkhA vRttAMta bahu saMkSepamAM paNa muddAsaranI dareka vakhatanI racanAnA nirdezapUrvaka kahI saMbhaLAvyA. cAra manuSyA ane pAMca manuSyeA, karmapariNAmanI parama anukULatA. rAjAdeze puNyAdayasahucaratva darzana, vRttAMta pUrNa karyA pachI nirmaLAcArye sarva vAtanuM rahasya samajAvyuM te bahu upayAgI che, khAsa manana karavA yogya che, ahu vicAra karavA 1 A AkhA vRttAMta khInna prastAvathI zarU thAya che. kathAnI zarUAta prastAva bIjAnA prakaraNa 6 ThThAnI AkharathI thAya che. pa
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1902 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva lAyaka che. temaNe mane jaNAvyuM ke " rAjan! evI rIte tArI cittavRttimAM aneka nagara ane gAmAthI bharapUra eka moTuM aMtaraMga rAjya che. e aMtaraMga rAjyane aMge atyAra sudhImAM bahu meDhI khaTapaTa thayelI cheH e rAjyamAM tArUM hita karavAnA svabhAvavALA cAritradharma vigere rAjAe che tene mArI haTAvI ane tane peAtAne paNa rAjyamAMthI bahAra dhakelI kADhI enA upara mahAmeAhu vigere rAjAo dhaNIdhorI thai beThA hatA ane jANe e aMtaraMga rAjya tenuM pA tAnuM ja hAya ema vartatA hatA. vaLI kamanasIbe hakIkata ema banI ke pelA kamapariNAma mahArAjA paNa atyAra sudhI tArI virUddha rahIne tArAthI pratikULapaNe kAma karatA rahyo ane e mahAmeAharAjAnA larakarane pASaNa ApatA rahyo. hamaNA hamaNA gheADA vakhatathI e karmapariNAma mahArAjAtane anukULapaNe vartatA jaNAya che. vaLI e karmapariNAma mahArAjAe tane anukULa thavA mAMDyA pachI potAnI strI kALapariNati mahAdevIne tArI sanmukha karI che, tArI peAtAnI zrI bhavitavyatAne bahu rAjI karI che, peAtAnA khAsa madadanIza ane hajurIA svabhAvane tArI pAse beAlAvyA che, peAtAnA sahacara pukaiAdayane utsAha ApyA che ane vaLI e uparAMta e mahArAjAe pelA mahAmeAha vigerenA tiraskAra karIne tene kAMika dUra kADhyAM che, cAritradharma vigere rAjAne AzvAsana ApyuM che ane atyAra pahelAM ghaNAM sukhanA mArga tane batAvyo che. karmapariNAmarAjAnI A pramANe anukULatA thayA pachI tane sadAgama sAthe sneha thayA, samyagdarzana nAmanA senApati tane vahAlA thayA ane e sadAgama ane samyag darzana sAthenA tArA ehane pariNAme mahArAjA karmapariNAma tArI tarapha vadhAre anukULa thatA gayA. tyAra pachI jyAre tuM viSudhAlaya (devaleAka)mAM gayA tyAre te mahArAja peAtAnA AkhA parivAra sAthe tane vadhAre anukULa thayo ane teNe tane tyAM ghaNuM sukha niyamasara lAMbA vakhata sudhI ApyuM. tyAra pachI tuM madhuvAraNa rAntane ghare AvyA tyAre vaLI tane vadhAre sukha ApavA sArU te mahArAjae tArA mitra puNyAdayane khAsa utsAha ApyA, preraNA karI ane jussA ApyA. pachI e tArA khAsa mitra puNyodaye madanamaMjarIne tArA bahiraMga rAjyanI patnI tarIke meLavI ApI. e puNyAya ghaNA umadA khavAsanA mA Nusa che, bahu uttama prakRtinA che, manamAM Ave tevAM rUpa dhAraNa karI zakanArA che. teNe eka vakhata vicAra karyo ke AvI sarva sukhaparaMpA tane prApta karAvI ApI emAM pAte te koNa mAtra che? e saphaLa
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 5] nirmaLAcArya-svamavicAra. 1803 kArya te pelA cAra mahApurUSo ja kare che-AvA vicArane pariNAme thayelI mAnyatAne AdhAre e puNyadayamitre kanake dara rAjAne svamAmAM cAra manuSyo batAvyAM. e cAra manuSya te (1) karmapariNAma (2) kALapariNati (3) svabhAva ane (4) bhavitavyatA hatAM. puNyodaye kanakedararAjane te cAra manuSya dvArA svapramAM jaNAvyuM ke teoe madanamaMjarI mATe vara zodhI rAkhyo che mATe rAjAe varazodhananI ciMtA karavI nahi. A pramANe e cAra manuSyoe svamamAM kanakedAra rAjAne hakIkata jaNAvI e sarva puNyadayamitranuM kAryarUpe darzana ja hatuM. vaLI sarva vidyAdhare upara madanamaMjarIne virAga thayo, keI vidyAdharane te varI nahi ane svayaMvaramAM paNa teNe sarvane tarachoDI nAkhyA te sarva bAbata karAvI ApanAra e tAre puNyodaya mitra hatA, chatAM enA vizALa hRdaya ane mahAnubhAvapaNane aMge e sarva hakIkata kamapariNAmarAjAe karI che ema svasamAM temane ja hoDhe pudaye jaNAvI. A pramANe hakIkata banI hatI e vAta jyAre karmapariNAmanA jANavAmAM AvI tyAre teNe jAte puNyadayane kahyuM "bhAI pRdaya ! guNadhAraNane sarva prakAranuM sukha te te karI ApyuM che chatAM tArI jAtane te bAbatanuM bhAna na ApatAM te enA kartA tarIke ane mane cArane aNuvyA che te vAjabI nathI karyuM !" puNyodaye javAbamAM kahyuM "deva! prabhu ! Apa e pramANe bele nahi, huM te ApanA hukamane uThAvanAra nokaramAtra chuM, e sarva bAbatane bajAvanArA tattvadRSTie jotAM kharekhara te tame ja che ane eja sAcI paramArthe satya hakIkata meM kanakedara rAjAne svamamAM batAvI che, temAM meM anucitageravAjabI zuM karyuM che?' karmapariNAmarAjA zAMtipUrvaka bolyA "Arya! tuM kahe che te vAta sAcI che, chatAM guNadhAraNane sukha thavAnI ane madanamaMjarI maLavAnI bAbatane parama hetu to tuM ja che, kAraNa ke tArA vagara sArA kAryo ke sukhanAM sAdhano karI ApavAne ame bIlakula zaktimAna nathI, mATe tAre paNa tArI jAtane jAhera te karavI ja joIe. jyAM sudhI tuM ema kare tyAM sudhI mArA hRdayamAM zAMti nahIM thAya." puNyodaye vaDIlano hukama mAthe caDhAvyo. pachI kulaMdharane svamamAM pAMca manuSya batAvyAM temAM cAra to e asala hatA te ja karmapariNAma, kALapariNuti, svabhAva ane bhavitavyatA batAvyAM ane puNyodaye pi 1 juo , 8, pra. 3 pR. 1866. 2 juo pR. 1864. 3 jue prakaraNa 4 zuM pRSTha 1884 (cAlu prastAva).
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1904 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 tAnI jAtane pAMcamI batAvI ane ema atAvyuM ke guNudhAraNane je sarva sukhA maLe che ane anukULatAe thAya che te e pAMca manuSya karI Ape che. "rAjanU ! e pramANe hakIkata hAvAthI cAra kANu hatAM ane pAMca kANu hatAM te tArA samajavAmAM AvyuM haze. e cAra athavA pAMca manuSya tArAM kAryanI yeAjanA karyA ja kare che. have e saMbaMdhI saMdehu karavA jevuM kAMi rahyuM nathI. have tArA samajavAmAM badhI hakIkata AvI gai haze." upara pramANe khulAsA karI nimaeNLAcArya kevaLI mauna rahyA. Seksu prakaraNa 6 huM. 6 kAryasAdhaka kArasamAja, ke vaLImahArAja nirmaLAcArye vistArathI svapradarzananuM svarUpa samajAvyuM, cAra manuSyo ane pAMca manuSyanI vigata jaNAvI, guNadhAraNanI sukhasaMpatti ane prayAjakasvAmItA spaSTa karI batAvI ane sAmAnya najare na sUja paDe tevI puchyodayanI mahAnubhAvatA darzAvI ApI. guNadhAraNa rAjAnA saMdeha dUra thayo, paramArtha satya samajavAnI tItra jijJAsA jAgRta thai ane AvA apUrva yoganA lAbha levAnA prasaMga hAtha dharavAnI nirmaLa vRtti thai. gurUmahArAje lakhANa vivecana pUNaeN karyuM eTale guNadhAraNe te para vicAra karI nAkhyA ane pachI praznaparaMparA vizeSa jijJAsApUrvaka karavA mAMDI, gurUmahArAje tenA savAlanA javAba ApavA mAMDyAH-- puNyAyanuM kArya. guNadhAraNa--" mahArAja ! madanamaMjarInA tene AdarapUrvaka paraNyA pachI mane je atyaMta pachI sukhasAgaramAM DUbakI mAratA rahyo ane lAbha thayA pachI ane sukha thayuM, huM tyAra jene anyanI upamA
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6 ] kAryasAdhaka kAraNusamAja, 1905 ApI na zakAya tevA AnaMda bhAgavatA rahyo te sarva paNa karmapariNAma vigere cAra mahAmanuSyonI preraNAthI e puNyodaye ja karyuM?" nirmaLAcArya--" rAjana ! hA ! te sarva kArya te puNyAdaye ja karI ApyuM ane eTaluM ja kAma puNyAye tAre mATe karI ApyuM che ema nathI, agAu paNa tArA saMbaMdhamAM eNe ghaNAM sArAM kAme karI batAvyAM che ane tane sukha ApyuM che: jo sAMbhaLaje vakhate tuM naMdivardhana hatA te vakhate e puNyodaye tane kanakamaMjarI sAthe saMbaMdha karAvI ApyA hatA; je vakhate tuM ripuThThAraNa hatA te vakhate teNe narasuMdarI sAthe tAro saMbaMdha karAvI Apyo hateA; jyAre tuM vAmadeva hatA te vakhate tane vimaLakumAra je sadguNAthI taddana nirmaLa hateA ane tArA upara koi paNa prakAranA badalAnI AzA vagara sAcA eha rAkhatA hatA tenI sAthe maitrI karAvI ApI hatI; jyAre tuM dhanazekhara hatA te vakhate teNe tane aneka prakAranAM ratno meLavI ApyAM hatAM; ane jyAre tuM ghanavAhana hateA te vakhate koi paNa prakAranA kapaTa vagara sarva prakAranA kalaMka-maTTA-emathI rahita akalaMkane tArA upara ugra prema karAvI ApyA hatA. tane eNe mahAna rAjya aneka vAra apAvyuM hatuM ane sarva sthAnake aneka prakAranI sukhasagavaDo karAvI ApI hatI. vAta ema banI ke e koi paNa jagyAe puNyAdayanI kharI zaktineA tane jarA paNa khyAla thayA nahi, tenI kimata tane AvI nahi, teM ene kharAkhara ALakhyA nahi, ane ulaTI rIte 1 naMdivardhanaH trIna prastAvano mukhya pAtra. sarvatra saMsArIjIvapaNe e sAmAnya che. jUdA jUdA bhavamAM jUE jUde nAme e pragaTa thAya che te ApaNe agAu joi gayA chIe. kanakamaMjarI enI bhAryA thAya. 2 ripudAraNa: ceAthA prastAvanA ApaNeA mukhya pAtra saMsArIjIva. nar<< suMdarI enI patnI thAya. 3 vAmadevaH pAMcamA prastAvane saMsArIjIvapAtra, vimaLamAra ene mitra thAya. 4 dhanazekharaH chaThThA prastAvanA mukhya pAtra saMsArIjIva. ene tyAM ranadvIpamAMthI bahu to maLe che. 5 ghanavAhanaH sAtamA prastAvane ApaNeA mukhya pAtra saMsArIjIva. pradhAnaputra akalaMka sAthe ene gADha maitrI hatI te ApaNe gayA prastAvamAM vAMcI gayA.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1906 upamiti bhUprapaMcA [ prastAva 8 sarva doSAnA keMdrasthAnIya pelA hiMsA, vaizvAnara, mRSAvAda, zailarAja, steya, mahalikA, maithuna, sAgara, parigraha ane mahAmoha tarapha tArA pakSapAta rahyo, tane thatA lAbha te tenA saMbaMdhathI thatA mAnyA ane puNyodayane vagara ALacce guNasamUhanI kalpanA pelA dASAnA dArUN samudAya upara karI!! tane guNu karanArane teM oLakhyA nahi ane ulaTA deASAnA pAtrone guNa karanAra mAnyA." paMcA kA. paribhramaNanAM kAraNeA. karmapariNAmanA be senApatio, pApAdayanuM kArya-vistArathI samajaNa, guNadhAraNa--" sAheba! jyAre mane thatI sukhaparaMparAnA hetumAM puNyAdayanA mArI sAthe agAu paNa saMbaMdha hatA tyAre sAheba! mane ATalAM badhAM duHkhA vacce vacce zA mATe thayAM? ane anaMtakALa sudhI mAre ahIMthI tahIM ane tahIMthI ahIM ADAMavaLAM paribhramaNeA zA mATe karavAM paDyAM ? " nirmaLAcArya--" rAjan! tAro savAla tAre enA khulAsA samajavA ja che tane mULathI mAMDIne kahevI paDaze ke thai jAya." ghaNA vizALa che, have te pachI e hakIkata te jethI tAro saMdeha dUra guNadhAraNa--"sAheba ! mArA upara kRpA karIne e sarva vAta samajAya tevI rIte vistArathI kahevA kRpA karo." nirmaLAcArya--" tuM kharAkhara yAda karaH tane hamaNA ja kahevAmAM AvyuM hatuM ke asaMvyavahAranagaramAM tuM eka zaherI kuTuMbI tarIke agAu vasatA hatA. te vakhate saMsArIjIva evuM tArUM nAma ApavAmAM AvyuM hatuM. tArI cittavRttimAM anAdi kALathI aMtaraMga rAjya cAlu raheluM ja che, tuM asaMvyavahAra nagaramAM hatA tyAre paNa e rAjya cAlu ja hatuM. vaLI e rAjyamAM eka cAritradharmarAjanuM moTuM lazkara 1 hiMsA vaizvAnaranuM jora trIjA prastAvamAM, mRSAvAda zailarAjanuM jhera ceAthA prastAvamAM, steya ahuliyAnuM jhera pAMcamA prastAvamAM, maithuna sAgaranuM jora chaThThA prastAvamAM, parigraha mahAmeAhanuM ora sAtamA prastAnamAM. A sarva mAmata agAu AvI gai che. 2 A pApeAya puNyAyanuM tattvajJAna sarva 'jIvAne lAgu paDe che. kharAkhara samajIne vicAravA yAgya che,
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] kAryasAdhaka kAraNasamAja. 1907 hatuM ane bIjuM mahAmaharAjAnuM lazkara hatuM. e lazkare banne eka bIjAthI virUddha hatA, sAmovaDIA hatAM, chatAM tArA aMtaraMga rAjyamAM e banne lazkare anAdi kALathI rahelAM hatAM ane karmapariNAma eka bIjAnI virUddha pakSe Akho vakhata tArA rAsAdhAraNatva, jyamAM rahyA hatAM. e karmapariNumamahArAjAne mahA moha tarapha vadhAre prema che kAraNa ke e banne eka ja kuTuMbanA eka ja jAtinA che, chatAM paNa e mahArAjA (karmapariNAma) tAruM vIrya (zakti) keTaluM che tenA upara bArIka najara rAkhyA karato Avyo che ane tArA banne lazkaramAM jANe pote sAdhAraNa hoya ( Common factor hoya) evI rIte potAnI jAtane batAvato rahyo che. e karmapariNAmamahArAja asala svarUpe baLatA agni jevo che tethI pelA banne lakaramAMthI je lakaranuM jora jue che tene te saMkerI Apato rahyo che, tene te garama karato rahyo che. pote bannemAM sAmAnya-sAdhAraNa rahI jenuM jora thAya tene garamI Apate rahyo che. anAdi kALathI A pramANe sthiti cAlyA kare che. "have e karmapariNAma mahArAjAne be senApatio cheH ekanuM nAma pApodaya che ane bIjAnuM nAma puNadaya che. puNyadaya pA- e bIjo senApati puNyadaya te jenA saMbaMdhamAM podaya rahasya. hamaNuM tane vAta karI te ja te che.' pele pAdiya senApati che te enA asala svarUpe ghaNe ja bhayaMkara che ane tArI tarapha ghaNo ja pratikULapaNe vartanAre che ane pariNAma enuM e thayuM che ke karmapariNumanA lazkarano eka bhAga je ghaNo ja kharAba che, mahA bhayaMkara che, atyaMta krUra che ane tAre duzmana che tene uparI e pApodaya thaI beThe che. e karmapariNumana bIje senApati puNyadaya che te tene anukULa che, ane tenuM pariNAma e thayuM ke karmapariNAmanA lazkarano bIjo bhAga je bahu sAre che, tArA upara eha rAkhanAra che, tene uparI e pudaya thayo che. have vAta ema banI che ke tuM asaMvyavahAra nagaramAM hatA tyAMthI ja anAdi kALathI e pAdiya sArI rIte dekhAya tema tArI sAthe ne sAthe rahyA karyo che. e eTale vyakta rUpe raheto hato ke bhavitavyatA(tArI bhAryA) e tane tene atyAra sudhI khAsa oLakhAvavAne kadApi paNa vizeSa prayatna karyo nathI. bhAI guNadhAraNa! tane saMsAramAM anAdikALathI jyAM 1 kulaMdharanA svamamAM AvanAra pAMcame manuSya juo pR. 1903,
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1908 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ra tyAM dhakelAvuM paDe che ane tAro . Avo badhA rakhaDapATA thAya che tenuM kAraNa e bIjo senApati pApAya ja che; tane aneka prakAranAM duHkhA eka pachI eka niyamasara thatAM gayAM tenuM kAraNa paNa e pApAdaya ja che; vaLI hiMsA vigere mahA anarthanAM keMdrone teNe tArAM hita karanArAM manAvyAM ane tane kharUM hita karanAra A puNyAdaya ja che ane ALakhavA paNa na dIdhA-A sarva sthiti karanAra e pApAdaya ja che. "ane rAjA guNadhAraNa ! vaLI eka bIjuM ghaNuM ja kharUM kAma e pAAdaye tArA saMbaMdhamAM karyuM tArUM peAtAnuM aMtaraMga rAjya tArI cittavRttimAM che te agAu tane jaNAvyuM che. te cittavRttimAMthI tane peAtAne ja e pApAye hAMkI kADhyo ane tArA peAtAnA rAjyathI tane padabhraSTa karyo; vaLI tane ekAMta hita karanAra cAritrarAjanuM moTuM lazkara tArA aMtaraMga rAjyamAM hatuM ane te larakara tAre tAbe hatuM, tArA hukamane anusaravA taiyAra hatuM tene mArI haThAvI DhAMkI dIdhuM, UMcuM na AvavA dIdhuM. vaLI e pAodaye mahAmeAhanuM AkhuM lazkara tane ekAnta nukasAna karanAra hatuM chatAM jANe te tane bahu saMtoSa ApanAra hAya ane tArUM najIkanuM saguM hoya ema tane teNe batAvyuM, tenA tarapha tArAmAM rAga utpanna karyo ane pote chetarapIMDI ane AtmavigepanamAM atyaMta kuzaLa heAvAne lIdhe pAte paNa jANe tArA upara prema rAkhanAra-tArUM hita karanAra hAya tevI rIte peAtAnI jAtane batAvI. have te vakhate A puNyodaya paNa tArI pAse te rahetA hatA paNa pApAdayanA pAsamAM tane paDelA joi tArUM bahu hita karI zakatA na heAtA. vacce vacce enI bhalamanasAi pramANe e tane sukha te| ApyA karatA hatA, chatAM kalyANaparaMparA prApta karavAnA te hetubhUta thai zakatA na hAtA. ane ema na thayuM emAM ApaDA puNyodayanA jarA paNa doSa nathI, paraMtu e AkhA doSa pelA durAtmA pApeAdayanA ja che!! " pApeAyanAM parAkrame pApanuM jora ane temAM thayelA sadAgama samyagdarzananA tAra. guNadhAraNa- tyAre sAheba! e pApAdaya atyAre kema grUpacUpa besI rahyo che? " nirmaLAcArya--" tAro prazna suMdara che. je bhAi! e pApadaya tadna svataMtra nathI, paraMtu e karmapariNAma phALapariNati svabhAva vi
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6]. kAryasAdhaka kAraNusamAja, 1909 tavyatA vigere para AdhAra rAkhanAre che ane e cAree maLIne pelA pApadayane hamaNuM tArAthI dUra kADhayo che. te barAbara samajI le. te hakIkata A pramANe banI cheH e pelA cAre mahApurUSonI rajA laIne tArI pAse sadAgama AvyuM che tyArathI mAMDIne e pApedayanuM jora teoe narama pADI nAkhyuM. tyAra pachI e pApApodaya diya tArAthI jarA dUra beThe che, jarA Aghe khasI kinA re. gayo che ane tane duHkha ApavAnA kAraNabhUta thatA maTI gayo che ane tema thavAne pariNAme puNyadayane tArA saMbaMdhamAM vadhAre avakAza maLe che, sArI taka maLI che. vacce vacce jyAre jyAre AvuM banyuM hatuM tyAre tyAre paNa tane sadAgama upara vadhAre vadhAre prIti thatI hatI ane te sadAgamanA mAhAsyathI tane vacce vacce sukha paNa thatuM hatuM. vaLI pelA cAre purUSa pApadayane, tArI najIka karI Ape tyAre vaLI tuM sadAgamane choDI deto hata ane pAdiyanI asarataLe aneka prakAranAM duHkha bhogavato hato. AvI rIte e cAre purUSo ekamata thaIne tArAM kAryo saMbaMdhI vicAra karatAM hatAM ane tAre kAryakrama (Programme) mukarara karatAM hatAM ane je je karatAM hatAM te arasparasa vicAraNuM karIne eka bIjAne mata meLavIne sarvAnumate ja karatAM hatAM. A saMsAramAM temaNe anaMta vAra puNyadayane tArI sAthe meLApa karAvyuM, tene ane tene saMbaMdha karAvyo ane te vakhate pApadayane DhAMkI daIne sadAgama sAthe paNa tAre meLApa karAvyo. tyAra pachI jyAre e cAre mahApurUSoe tArI pAse gRhidharmayukta samyagadarzana nAmanA saradArane pitAnA tejathI Ape tyAre pelA pApedayane tArAthI vadhAre dUra karI dIdhe, tArI najIka pApodayanuM AkhuM lazkara hatuM te paNa tene vadhAre dUra laI javuM paDyuM ane tethI tene vadhAre sukha thayuM. tyAra pachI tane puNyadaya sAthe vadhAre meLApa thaye. tAre tenI sAthe saMbaMdha vadhAre gADha thaye, pachI pelA cAre purUSoe tane pusuMdara asuMda- dayanI sAthe vibudhAlayamAM mokalI Apyo, tyAMthI rano viraha vaLI mAnavAvAsanagaramAM laI AvyA ane tene ane meLApa. aneka prakAranI kalyANasukhaparaMparA karI ApI. tyAra pachI vaLI e cAre jaNAe ekaThA thaIne pApodayane tArI pAse mokalyA, tArI najIka karyo ane tenuM AkhuM lazkara je tArAthI dUra mokalavAmAM AvyuM hatuM tene paNa najIka karyuM ane tArA saMbaMdhIone paNa tAre tyAga karAvyo jethI tArA, 57.
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1910 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 9 saMbaMdhIo paNa tane cheDI gayA ane tane mahA du:khaparaMparA prApta thai. AvI rIte aneka vAra tane sukha maLyuM ane gayuM, aneka vAra du:kha thayuM ane visarALa thayuM. suMdara asuMdara vastunA AvI rIte anekavAra viraha ane meLApa temaNe karAvyA. "rAjana ! tane A rAjyamaMdiramAM (saprameAdanagare madhuvAraNu rAjAne ghare ) lAvavAmAM AvyA te pahelAM AvI rIte aneka prasaMge tane suMdara asuMdaranA viraha ane meLApa thai gayA che. have e cAre mahApurUSonA hukamathI atyAre pAAdaya tArAthI ghaNe! dUra thai gayo che, paNa AkhA sainya sAthe dura paDAva nAkhIne cUpa cApa besI rahyo che. atyAre e karmapariNAma vigere cAre mahApurUSoe sAta rAjAne ane puNyodaya vigerene tArI najIka karyAM che ane te bhAgyazALIe ( puNyodaya ane zAtA) tArA upara peAtAnI sArI asara nIpajAve che. pApAdaya upara emanA ( karmapariNAmAdinA ) khAsa cAlu prema nathI ane tethI ja hAla puchyAya tane jAgRta thayA che. e puNyAye tane ghaNI sukhaparaMparA karI ApI che ane temAM khAsa lAlupatA vagaranI zAMta suMdara mAnasika sthiti tane prApta karAvI ApI che. 66 pApe da ya vadhAre dUra. TuMkAmAM kahIe to tArAM sarva suMdara ane kharAba kAmeAmAM e cAre mahApurUSA ( karmapariNAma, kALapariNati, bhavitavyatA ane svabhAva ) je svapramAM jovAmAM AvyAM hatAM tenA ja hAtha hAya che ane tethI ja sarva kAryo anI Ave che e bAbatamAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. jyAre e mahApurUSA tArAthI pratikULa hoya che tyAre te pApAdayane AgaLa karIne tane aneka prakAranAM duHkhA, aneka prakAranA trAsA, aneka prakAranI herAnagati kare che ane jyAre te tArI sAthe anukULa hoya che tyAre puNyadayane AgaLa karIne jUdAM jUdAM kAraNeA dvArA aneka nhAnAM nIce tane aneka prakAranAM sukhA karI Ape che, tareha tareha vAranI sagavaDo karI Ape che ane bhAta bhAtanA AnaMda upajAvI Ape che. eTalA mATe atyAra sudhImAM tane sArUM athavA kharAba-zubha yA azubha-suMdara yA asuMdara prApta thayuM che ane have pachI thavAnuM che te sarvanAM kAraNa e cAre mahApurUSA che. cAre purUSAnI zakti keTalI che ane tenuM sthAna tAre aMge ( saMsArIjIvane aMge) zuM che te have tArA samajavAmAM AvyuM haze, puNyodaya pAAdayanuM rahasya paNa tArA khyAlamAM AvyuM haze ane sadAgama tathA samyagdarzananA upayoga paNa tArA samajavAmAM AvyA haze."
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] kAryasAdhaka kAraNasamAja svayAgyatA. nijavIye. purUSArtha. guNadhAraNane A pramANenA javAbA sAMbhaLatAM rasa vadhatA gayA, vAtamAM AnaMda AvyA, tattvajijJAsA vadhI, maLela takanA upayega karavA-lAbha levA nirNaya thayA ane tene pariNAme eka ghaNeA ja mahatvanA prazna teNe pUchyo, jene pariNAme pAchI praznottaraparaMparA cAlI:- 1911 guNadhAraNa--" bhagavana! A zubha ane azubha khakhate mAre aMge thayA kare che, mane sukhaduHkhaneA anubhava thAya che, te bAbatamAM huM pAte tadna nakAme dhuM? kAMi paNa na karI zakuM tevA ja chuM? zuM huM taddana akiMcitkara ja chuM ? " nirmaLAcArya--" nahi rAjan! ema kadApi paNa mAnavAnuM kAraNa ja nathI. atyAre je mahApurUSo ane senApationI vArtA karI te sarva tArA pAnAnA parivAra che, tArUM kuTuMba che ane te sarvane uparI-nAyaka tA tuM pAna ja che. e hakIkata tuM have kharAkhara lakSyamAM rAkhI le. vAta ema che ke pelA karmapariNAma vigere cAre mahApurUSe che te tArI yogyatA tapAsIne barAbara nirNaya kare che ane te nirdhyayane anusA2e tArA jIbha athavA azubhanA hetRtmata thAya che, te pramANe tane sukhadu:kha ApavAnA TherAvapara Ave che. evI rIte tArAM sarva kAryomAM tArI pAtAnI yAgyatAnA ja mukhya AdhAra levAya che. ATalA uparathI tArA samajavAmAM AvyuM haze ke tane atyAre ke bhUtakALamAM je sArA athavA kharAba anubhaveA thAya che ke thayA hatA tenuM mukhya kAraNa teA tArI pAtAnI cAgyatA ja che ane pelA karmapariNAma vigere tA sahakArI kAraNeA che. rAjana ! anAdikALathI e ceAgyatA tArI sAthe teDAyalI rahe che ane rahelI che ane e yeAgyatAe ja A AkhA saMsArane vistAra (prapaMca ) tArA saMbaMdhamAM goThavyA che. tAre mATe jevA saMsAravistAra goThavAyA che, tenA je prakAra tAre saMbaMdhe Z 1 sahakArI kAraNaH aneA samavAya saMbaMdha rahe che, AtmA pAte upA dAna kAraNa che. karmAdi cAre samavAyI kAraNa tarIke rahe che, paNa karmone utpanna karanAra paNa AtmA ja che. A vAta bahu suMdara che.
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1912 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 thayo che tenuM kAraNa tArI tevA prakAranI yogyatA che.' e tArI pitAnI gyatA vagara pelA karmapariNuMma vigere bApaDA kAMI karI zakatA nathI, teo suMdara pariNAme nIpajAvI zakatA nathI ke kharAba phaLa cakhADI zakatA nathI-suMdara ke asuMdara phaLaprApti ApavAnuM kArya e cAre mahApurUSe kare che paNa ene meLavI ApanAra prANInI pitAnI yogyatA ja kharUM kAma kare che. teTalA mATe tene pitAne thatAM sArA athavA kharAba kAryonuM mukhya kAraNa tuM pote ja che ane tethI kAra mAM tArI mukhyatA batAvanArI vAta aneka prasaMge gAvAmAM Ave che, kahevAmAM Ave che." kAryonuM parama kAraNa susthita rAja, prabhu paramAtmAnI siddha AjJAo AjJA ullaMghananAM dRzya pariNAme guNadhAraNa-"nAtha! mArA kAryanI sAdhanA Ape kahyuM tevI rIte thAya che te mATe Apane eka vadhAre vAta pUchavAnI che ane te e che ke mArAM kAryone aMge upara jaNAvyAM te ja kAraNe kAma kare che ke haju keI kAraNa tene aMge jaNAvavuM bAkImAM che? bIjuM paNa kaI kAraNuM hoya te mane jaNAvavA kRpA kare." nirmaLAcAryarAjana ! tuM have eka vAta barAbara sAMbhaLa eTale tArA chellA praznano nirNaya tane barAbara besI jaze. eka niti 1 yogyatA dareka prANune evolution vikAsa jUdA judA prakArano hoya che, te tenI lAyakAta para AdhAra rAkhe che. zarUAtamAM ApaNe susAdhya kaSTasAdhya jIvono hevAla vAMcyo hato (pR. 35),te uparAMta ApaNe cAre tarapha joIe to dareka prANInI kAryapaddhati, mAnasika paristhiti, AgaLa vadhavAnI rIti, saMsAramaratA, AtmapariNati vigere sarva bAbatamAM paNa pheraphAra jovAmAM Ave che. e pheraphArane laIne jene mATe je saMsAra goThavAya te tenA pUrato prapaMca che ane te mATe tenI yogyatA ja chevaTe javAbadAra che. A yogyatAmAM abhyatAne paNa samAveza thAya che. yogyatA" eTale suMdara asuMdara vastu ekaThI karavA yogya AtmavikAsa 2 A prakaraNamAM kAraNa zabda dA jUdA arthamAM vaparAya che. karmapariNAma Adi cAra kAraNene vicAra karyo tyAM samavAyI kAraNonA arthamAM, AtmA sAthe upAdAna kAraNanA arthamAM te zabda vaparAyo che. ane have asithata mahArAjane lAvavAmAM AvyA che te sRSTikartavane aMge jAhera mAnyatA 5ra nyAyaSTi e phaTako mAravA sAthe lokamatane AghAta na thAya tevI yuktithI kAraNa zabdane lai Avela che. susthita mahArAjanI ghaTanA suMdara karI che, paNa enI vaijanA nyAya karatAM nItizAstrane aMge vadhAre zobhatI Ave che.
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] kAryasAdhaka kAraNasamAja. 1913 " nAmanI ghaNI suMdara nagarI che. emAM dararoja AnaMda AnaMda ja thayA " kare che, e AnaMdamAM vacce vacce jarA paNa aMtara ke agavaDa " paDatI nathI. e nagarI ghaNI ja suMdara che, atyaMta AkarSaka che, mahu " maneAhara che, vyAdhi Adhi upAdhithI rahita che. e nagarInA susthita "nAmanA mahArAjA cheH e anaMta mahAvIrya ( zakti)thI bharapUra che, " sarva hakIkata jANanAra che, sarva mAmA dekhanAra che ane anaMta " AnaMdathI bharapUra che. e nagarInA te paramezvara che. e mahArAjA " AkhA jagatanA prabhu hAine A duniyAmAM prANIo je kAMi " suMdara asuMdara kAma kare che te sarvanAM teozrI ( susthitamahArAja ) " parama kAraNa che. e mahArAjA aneka chatAM mahAna sUrivA ene " eka rUpe kathana kare che. kalpanAmAM ke ciMtavanamAM paNa AvI ra na zake teTalI tenI zakti hovAne lIdhe mahAna AcAryAM ene para" mAtmAnA nAmathI paNa oLakhe che. e paramAtmA yuddha che, e ja " brahmA che, e ja viSNu che, e ja mahezvara che, e ja niHzarIrI che, " e ja jinezvara che ane emane tattvaSTA mahAtmA te ja nAme oLakhe " che.. . e paramAtmA tArI kAryaparaMparA potAnI icchAthI karatA nathI " kAraNa ke e te vItarAga che tethI emane rAga nathI, dveSa nathI ane " tethI te koi paNa prakAranI icchA vagaranA che. koi kArya icchA vagara thAya " nahi ane icchA hoya tyAM rAga dveSa hovA ja joie ane e banne " paramAtmA vItarAgamAM che ja nahi ane chatAM tArI sarva prakAranI kArya e sarvajJa, sarvadarzI, anaMtavIryavAna che, upayeAganA bheAktA che ane svarUpe saccidAnaMda rUpa che. e para A vizeSaNA che. prathama prastAvamAM susthita mahArA AvyA hatA te A ja che. 2 anekaH anaMta siddha thavA che, svarUpe eka che, jJAnadarzane sarakhA che tethI ekarUpe kahyA che. A bheTAbheda athavA dvaitAdvaitavAda thayA. 3 paramAtmA paramezvara, siddhAtmA, paramadazAprAptanA A sarva vizeSaNA che. paNa ene mATe paramezvara-prabhu vigere zabdo khAsa hetusara vAparyAM che. sRSTikartRtvane savAla vicAratAM e vAta besI jaze. 4 bhaktAmaramAM buddhatvameva vALA 25 me| zlAka tathA harIbhadrasUrinuM prathama mahAdevASTaka A bAbata bahu spaSTa rIte batAve che. ahIM A hakIkata batAvavAne Azaya e che ke sRSTi utpanna karavAnuM, jALavavAnuM, nAza karavAnuM brahmA viSNu mahezvaranuM kArya, upadeza devAnuM yuddha bhagavAnanuM kArya vigere sarva kArya A paramAtmA kare che. e kArya kevI rIte kare che te temanI siddha AjJAone aMge AcaLa turatamAM ja jaNAi Avaze. AkhI yukti manana karIne vicAravA yeAgya che.
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 paraMparA-suMdara athavA asuMdara e mahAtmA kare che te kevI rIte thAya che e hakIkata have tane spaSTa akSaromAM kahI saMbhaLAvuM chuM te mAna rAkhI samaja, " e siddha bhagavAne sarva lekenA niyamana sArUM na pheravI zakAya tevI suMdara AzA ApelI che, jAhera hukama pharamAvela che, trIkAlaspaSTa nizcaLa Akhe ApelI che ane te AkhI AjJA lekane pALavA bogya che. te AjJA nIce pramANe che - tamAre tamArI cittavRttine taddana aMdhakAra vagaranI karavI che ane aMdara prakAzavALA teja mukta karavI ane gAyanA " dUdha, meMtInI mALa, prabhAtanI jhAkaLanAM biMdu, DAla ranAM phUla athavA caMdra jevI zuddha cokhI karavI. mahAmoha rAjA ane tenuM lazkara bhayaMkara saMsAranuM kAraNa hevAthI tene hamezA tamAre zatru tarIke oLakhavAM ane pratyeka kSaNe tene haNavAno prayatna karyA karavo, "cAritradharmarAjA ane tenuM lazkara mahA kalyANanuM kAraNa hAIne ene pitAnA sagA bhAI jevuM gaNavuM ane hamezA tene paNa ApyA karavuM." "sarva lekonA saMbaMdhamAM A pramANe siddha AjJA che, e mahA"rAjAnI AjJA che, vidhAtAne hita karanAre hukama che. A traNa kALa "siddha AjJA hovAthI rAjasevakanI pharaja che ke pUjana vaDe, dhyAna vaDe, stavana vaDe ane vrataAcaraNa vaDe e AjJAonuM pAlana ane tene "amala karavo. A bAbatanI mahattA barAbara samajI te AjJA uThAvavAnuM kAma sevake e barAbara karavuM ja joIe. "je AcaraNano niSedha karavAmAM AvyuM che te karavAthI e A jJAono bhaga thAya che, AjJAnI virAdhanA thAya che. e mahArAjAnA bAra aMgomAM ghaNuM ghaNI vAto karI che te sarvane sAra upara jaNa. "velI AjJAmAM AvI jAya che. upara jaNAvelI AjJAne je prANI jeTale aMze anusare che teTale aMze, pachI te AjJA karanArane ke "AjJAne oLakhatA hoya ke na hoya te paNa, sukha meLavI zake che "evuM e AjJAnuM mAhAmya che. je kaI prANI e AjJAnuM ullaMghana kare che ane tethI ulaTI rIte vartana kare che te AjJAnuM svarUpa na jANato hoya to paNa duHkhI thAya che, duHkha sahana kare che, herAna thAya che. mehane laIne je prANI jeTale aMze e AjJAnuM ullaMghana
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 6] kAryasAdhaka kAraNasamAja. 1915 kare che teTale aMze te prANI duHkhI thAya che ane tevI ja rIte jeTale aMze e AjJAnuM pAlana karavAmAM Ave che teTale aMze prANIne sukha thAya che. A pramANe hakIkata hovAthI e AjJAnuM ullaMghanathI duHkha thAya che ane e AjJA pramANe AcaraNa karavAthI sukha thAya che "ane te vAta sarva prANIonA saMbaMdhamAM banyA ja kare che ane vaLI "vAta eTale sudhI cokkasa che ke A traNa bhuvanamAM evI eka paNa "sArI ke kharAba bAbata nathI, eka aMza mAtra paNa sAro ke mAThe "banAva nathI ke je sadarahu AjJAnI apekSA rAkhyA vagara banI " zakate hoya; A duniyAnI sarva kriyA, prANInAM sarva vartananAM pari NAma, mAnasika vAcika kAyika pravRtti vigere sarva ghaTanA e siddhANAnA "apratihata niyamAnusAra banI Ave che-A pramANe hakIkata hovAthI e mahArAjA (paramAtmA), rAgadveSarahita hovA chatAM ane eTale "badhe dUra AvI rahelI nivRti nagarImAM rahetA hovA chatAM sarva " kAyanAM parama kAraNa che ema jANavuM. guNadhAraNu rAjA! tArAM suMdara ane kharAba kAryonA parama hetu e ja mahApurUSa che ema tAre cokkasa samajavuM ane e bAbatamAM " jarA paNa saMzaya jevuM nathI. agAu te e mahAsattvazALI paramA tmAnI AjJAnuM ullaMghana karyuM hatuM tethI tene aneka prakAranAM duHkho thayAM hatAM, tyAra pachI kAMI kAMI te AjJAnuM tuM pAlana karavA lAge "tethI tene DuM thoDuM sukha thatuM jAya che. jyAre e mahAtmAnI AjJAne pUrepUrI pALIza te vakhate kharekharA sukhasamUhane rasa "kevo che tene tene barAbara khyAla Avaze. teTalA mATe tArAM sarva "kAryomAM upara jaNAvelAM kAraNo paikI kaI pradhAnapaNe ane kaI gauNapaNe kAma karI rahyAM che, e sarvane tAre tArAM kAryonAM kAraNa "tarIke barAbara oLakhI levAM joIe. rAjan ! e kAraNomAMnuM "eka paNa kAraNa gerahAjara hoya te tArA kAryanI siddhi na thAya ema tuM jANaje. TUMkamAM vAta eTalI che ke A prakaraNamAM jaNuMvela sarva hatuone hetasamAja tarIke oLakhavA ane e Akho hetusamAja kAryasAdhaka che ema tAre lakSyamAM rAkhavuM." guNadhAraNa-"sAheba! kAryane aMge jeTalAM kAraNo hoya che te "sarva Ape jaNAvI dIdhAM ke haju temAM kaI bAkI rahela che?" 1 sukhalezaH zabda ahIM vAparyo che. enA upara AvatA prakaraNamAM eka savAla Avaze tethI te khAsa dhyAnamAM rAkhavA yogya zabda che.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1916 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 nirmaLAcA-"rAjana ! ghaNe bhAge te badhAM kAraNe tane - NAvI dIdhAM che. e sarva kAraNo maLe tyAre kArya thAya che. emAM bAkInA hetu aMtarbhAva paNa thAya cheH dAkhalA tarIke bhavitavyatAmAM 'niyati ane yadacchAne samAveza thAya che." agRhItasaMketA! AvI rIte rAjAne (mane) svamasaMbaMdhI je zaMkAo thaI hatI te meM gurUmahArAja zrI kevaLIne pUchI ane temaNe mane javAba ApyA tethI mArI tamAma zaMkA dUra thaI. prakaraNa 7 muM. saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. ja jJAsA tRpta thavAnA prasaMgo maLe tyAre enA khapI jIvo evI takane pUrato lAbha levAnuM cUkatA nathI. guNadhAraNa rAjAne (mAre) saMdeha dUra thayo, paNa teNe che ke navA navA savAla pUchI hakIkata samajavAnuM cAlu SANA rAkhyuM ane kevaLImahArAje paNa jIvanI yogyatA ane te dvArA lAbhanuM kAraNuM vicArI uttara ApavAnuM cAlu rAkhyuM. te vakhate nIce pramANe praznottaraparaMparA pAchI mArI ane kevaLImahArAjanI vacce cAlI - 1 niyatiH nirNaya. amuka bAbata Ama ja thavI joie e apratihata niyama. e IzvarecchA bhAgya ane daivanA arthamAM paNa vaparAya che. cachA potAnI svataMtra icachA, kArya svataMtratA. sRSTiniyamane aMge A paNa vaparAto zabda che. eno vizeSArthe zAstravArtAsamuccaya vigere graMthamAM jAvAze. 2 pAMcamA chaThThA ane sAtamA prakaraNano saMbaMdha cAlu che. sagavaDa khAtara prakaraNa dA pADelAM che, hakIkatane prasaMga ane viSaya eka ja che ane sthAna ane pAtro paNa te ja che. traNe prakaraNane eka rIte eka prakaraNanA traNa peTA bhAga gaNuM zakAya.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 ] saMpUrNa sukha ane daza kanyA. sainyanA staMbhananuM kAraNa, puNyAya pApAya pama kAraNa bAhya nimittonuM mAtra sAdhanatva guNadhAraNa--" prabhu ! jyAre mArI sAme vidyAdharanuM lazkara caDhI AvyuM tyAre eka lakara AkAzamAM staMbhI gayuM ane bIjuM jamIna para staMbhI gayuM, bannenI gati ekadama aTakI gai, te hakIkata kayA hetune laIne banI hatI? " 1917 nirmaLAcArya--" e khamatamAM paNa chevaTanuM parama kAraNa te e puNyAya ja che. ene bIjA kAraNAe preraNA karI eTale e mahAra paDyo. pachI enI zaktithI vanadevatA tArI upara prasanna thai ane eNe anne lazkarane thaMbhAvI dIdhAM. tArI icchAthI e khecaranAM maraNA aTakAvyAM, aMdara aMdara kApAkApI thavA na dIdhI. vaLI tArI ja IcchAnusAra temane cheDI dIdhAM ane tArI sAthe temane bhAio jevA saMbaMdha joDI ApyA-A sarvamAM vanadevatAe je karyuM te paNa kharekharI rIte tA puchyodaye ja karyuM che, kAraNa ke e vanadevatAne preraNA karanAra paNa Akhare e puNyAdaya ja hatA. e puNyodayane aMge eka hakIkata khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che e puNyodaya bIjAne preraNA karIne sarva kAryo anyanI mAraphata ja karAvI Ape che, pAte jAte kAMi karatA nathI, kAmanA jasa (yaza) hamezAM bIjAMne ja apAve che, enA svabhAva ja evo che. evI ja rIte pelA pApAdaya senApati paNa anyadvArA ja kAma kare che, peAtAnAM mAThAM phaLa khIjAMne preraNA karIne te dvArA apAve che ane tenA apayazanA bhAgI bIjAMne manAve che. e pApAdaya paNa jAte koi kAma karatA nathI, pAte kare che evuM dekhADatA nathI. tane peAtAne je kAryo thatAM lAge che temAM sArAM athavA kharAma hetubhUta vaccenAM sAdhanA ke sAdhake bIjAM jaNAya che paNa e sarva gauNa hetuo ane sAdhanA che-e sarvanI pachavADe mukhya hetupaNe te| kAM te puNyAya hAya che athavA to pApAya hAya che. " dAkhalA tarIke tuM yAda karIza teA tane khyAla thaze ke agAu jAdAM jUdAM kAraNeA prApta karAvIne tane pApAye ghaNAM du:kho bhAgavAvyAM che, aneka rIte trAsA ApyA che, bahu prakAranI vyathA utpanna karI che. have puNyAdayanA vAro AvyA che, tenuM jora thayuM che, 1 jue pR. 1980 (cAlu prastAva pra. 3). lagna thayA pachI turata ja A banAva mane che te smaraNamAM tAjo karavA. 58
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1918 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 tethI te bIjAM bIjAM sAdhanA nimitto ane prANIo dvArA peAtAnA jorathI tane sukha Ape che. rAjA guNadhAraNa ! emAM khAdya vastu te nimittamAtra che. kharekharUM parama kAraNa teA e puNyodaya ja che." kAraNAnI vicAraNAnI spaSTa avadhAraNA. sukhaleza ane saMpUrNa mukhasthAna, paripUrNa sukha prApta karavA saMbaMdhI prazna, guNadhAraNa-- mahArAja! Ape vistArathI je javAba ApyA tethI mArA manamAM je saMdeha thayA hatA te taddana dUra thai gayA che. Ape je hakIkata kahI tenuM rahasya huM A pramANe samajyo chuMH jyAre nivRtinagarInA nAtha paramezvara zrImusthitamahArAjanI AjJAnuM ullaMghana karUM, ajJAnatAthI tenI pUrI kiMmata kharAbara samajI nahi, tenA pariNAme mArI cittavRttine bhAvaaMdhakArathI melI banAvI dauM ane jyAre mahAmeAhu vigere zatruonAM lazkaranuM pASaNa karUM tyAre mArUM tevA prakAranuM rUpa joine karmapariNAma kALapariNati svabhAva bhavitavyatA vigere mAre pratikULa thAya che ane te vakhate karmapariNAmarAjAne pApeAyasenApati peAtAnI sAthe mArAthI viparitapaNe vartanArI AkhI lazkaranI TUkaDIne lai AvIne mane aneka prakAranAM du:khA zreNIbaMdha utpanna kare che ane tema karavA mATe aneka aMdaranI tema ja bahAranI vastuone preraNA kare che ane te dvArA mane du:khA nIpajAve che; ane jyAre huM mArI cAgyatAnA kharo khyAla karIne ane te ja susthitamahArAjanI kRpAthI sAcuM jJAna prApta karIne tenI AjJAmAM rahuM, teonA hukama pramANe vastu, jyAre bhAvaaMdhakArane dhoi nAkhIne cittavRttine vadhAre nimULa manAvuM, ane cAritradharmarAjanA lazkarane prasanna karUM, tyAre karmapariNAma, kALapariNati, svabhAva, bhavitavyatA vigere mArUM vartana joine anukULapaNe varte che, te vakhate karmapariNAma rAjAnA bIjA senApati puScAya tenI sAthe Avela anukULa sainyavaDe mane mATuM sukha Ape che ane te mATe mAhya tema ja AdhyAtmika aMdaranI vastuone sAdhana tarIke sukha ApavAnI preraNA kare che ane te dvArA sukha nIpajAve che; teTalA mATe e sarvanA (kAraNeAnA) sa sahu kAryane utpanna karanAra che, emAMnA eka kAMi paNa kArya - pajAvI zakatA nathI-A pramANe ApanA kahevAnA bhAvArthe huM samajayo chuM.
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. 1919 "have sAheba! eka bIjI vAta pUchI lau Ape hamaNu vAta karI tyAre aNuvyuM ke mane thoDuM thoDuM sukha puNyadaye utpanna karI ApyuM che, mane eNe sukhaleza karI Apela che-ApanA A vacanathI mArA manamAM jarA kutUhala thayuM che, mArI jijJAsAmAM umero thayo che. mane evo khyAla thAya che ke je divase mane madanamaMjarI maLI, jyAre mane amUlya kimatanAM bahu ra prApta thayAM (madanAnA pitA kanakedara pAsethI), jarA ciMtavana karatAM ja khecare ( vidyAdhare)nI meTI khUnAkharAbI baMdha thaI, te sarvane paraspara bhAIcAre thaI Avya, vadhArAmAM vaLI teo sarvee mAruM dAsapaNuM svIkAryuM, mArA mAtApitAne pUrNa saMtoSa thaI gaye, he mahotsava thaI rahyo, amArA sarva nagaravAsIone paNa ghaNe AnaMda thaye, vidyAre sarve amAre ghare AvyA, mArA mAtApitAe teonuM yogya AtithyapUrvaka sanmAna karyuM, te sarvee mArAM ghaNuM vakhANa karyA, mArA yazano ke dezamAM sarvatra vAgI rahyo, te vakhata-te divasa sukhathI bharapUra hovAne lIdhe mane te amRta jevo lAgato hato. tyAra pachI vaLI madanamaMjarInI sAthe mAre premabaMdha vadhAre majabUta thato cAlyA, tyAra pachI vaLI kaMdamuninA darzana thayA, tyAra pachI rAjA sAta ane sadAgama samyagdarzana ane gRhidharma sAthe mAre mitratA thaI, tyAra pachI vaLI mane rAjyanI paNa prApti thaI ane mArI IcchAmAM Ave teTalAM ane tevAM sukhomAM huM vikAsa karavA lAgyo tyAre to mane devalokanA sukhanI paNa avagaNanA thavA lAgI, mane ema thayuM ke AvuM sukha te devalokamAM paNa haze ja nahi. vaLI tyAra pachI hAlamAM Apa mahAtmAzrInAM darzana thayAM vinayapUrvaka ApazrIne vaMdanA karI, Apane pUchela saMdeha barAbara dUra thaI gayo ane ApazrInAM mukhakamaLane jotAM ane ApakapALanAM vacanAmRta sAMbhaLatAM mane e AnaMda thAya che, mArA manamAM eTaluM sukha thAya che ke vANumAM tenuM varNana karavuM paDyuM azakya che-ATalI badhI hakIkata hovA chatAM ApazrIe ema kema kahyuM ke mane jarA jarA sukha thayuM che? mane sukhaleza thayo che? ane 1 sukhaleza. juo pR. 1915 AgaluM prakaraNa 2 cAlu prastAva. prakaraNa 3 jI. 3 cAlu prastAva. prakaraNa 4 thuM. 4 cAlu prastAva. prakaraNa 5 muM.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1920 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 te puchyAye karI ApyA che? mArA manamAM atyAre je tarka thaI AvyA che te e che ke mArAM eTalAM badhAM sukhane jo Apa sukhaleza kaheA che. teA pachI saMpUrNa sukha kevuM haze? mATe mahAtmA ! zarIradhArIne (prANIne) saMpUrNa sukha kevA prakAranuM hoya te samajAvavA mArApara kRpA kare." saMpUrNa sukhapara vivecana. daza kanyA paraNavAnI jarUra. te lagna vagara pravrajyA paNa niSphaLa nirmaLAcArya--" mahArAja guNadhAraNa ! e saMpUrNa sukhanuM svarUpa tArA potAnA anubhavathI ja tuM jANI zakIza, e hakIkata kahevAmAM zuM vaLe ?" guNadhAraNa--" te sAheba ! kevI rIte banaze ?" nirmaLAcArya--" rAjan! tuM daza kanyA paraNIza. atyaMta bhAvapUrvaka tAro te sAthe saMbaMdha thaze, prema thaze, atyaMta AnaMdapUrvaka jyAre te daza kanyAe sAthe tuM lIlA karIza, vilAsa karIza, AnaMdaSTi karIza te vakhate tane je sukha thaze tenI sAthe sarakhAmaNImAM atyAre tane je sukha thAya che te ghaNuM ja ochuM che, mahu thoDuM che ane sukhalezanA nAmane barAbara yogya che ema tane jaNAze." guNadhAraNa--" sAheba! mArI te evI dhAraNA hatI ke A eka sadanamaMjarIne paraNyo chuM tene paNa choDI daIne ApazrInAM caraNakamaLanI sevAmAM hAjara thaiza, ApazrInI pAse dIkSA laiza. jyAre sAheba ! paraNelIne paNa tajavAnA mAro vicAra che to pachI vaLI deza navI kanyA paraNavAnI khaTapaTamAM mAre zA mATe paDavuM ?" nirmaLAcArya--" bhAi! tAre e daza kanyAe sAthe tA avazya paraNavuM. e daze kanyAo sAthe tuM joDAyalA hAiza tyAre ja ame tane pratrajyA (dIkSA) ApazuM. enA hetu e che ke pratrajyAne ane e daza kanyAone jarA paNa virodha nathI. ane vAta te ema che ke e daza kanyA vagara pravrajyA levI te paNa nakAmI che! e daza kuLavAna kanyA vagara jo kAi paNu pratrajyA le te tenuM kAMi vaLatuM nathI, te AgaLa vadhI zakatA nathI, tene sukhanA anubhava thatA nathI. teTalA mATe tenI sAthe lagna karIne pachI ja tAre pratrajyA levI."
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. 1921 bhagavAnanAM AvAM vacana sAMbhaLIne mane manamAM atyaMta Azcarya thayuM ke bhagavAna pote vaLI A zI vAta kare che? eTale kaMdamunie pAcho savAla uThAvyo. kaMdamuni-"mahArAja ! e kanyA je A guNadhAraNe paraNavI joIe ema ApazrIe hamaNe jaNAvyuM te kaI kanyAo che? Apa teonI oLakhANa karAvo." . nirmaLAcArya-" jyAre A ghaNe jAne vRttAMta meM tane agAu saMbhaLAvyo hato te vakhate je daza kanyAo jaNuMvI hatI te ja daza kanyAo sAthe lagna karavAnA che, bIjI keI nahIM." kaMdamuni-"sAheba! huM te te vAta bhUlI gayo chuM tethI mArA para kRpA karIne e kanyA kenI saMbaMdhavALI che? (kenA sagapaNamAM che?) teonAM nAme kayAM kyAM che? ane atyAre teo kyAM rahe che? e sarva hakIkata vigatavAra samajA." nirmaLAcArya-"sAMbhaLa dazakanyAo, cittasauMdarya nAmanuM nagara che. tene zubha pariNAma nAmane rAjA che. tenI niSpapatA ane cArUtA nAmanI be rANI che. temanI anukrame sArA ane tyAM nAmanI be kanyAo che. " tathA eka zubhramAnasa nAmanuM nagara che. tene zubhAbhisabdhi nAmane rAjA che. tenI varatA ane vartatA nAmanI be rANIo che. temanI anukrame hRdutA ane satyatA nAmanI be kanyAo che. vaLI eka vizadamAnasa nAmanuM nagara che. tene zuddhAbhisadhi nAmane rAjA che. tenI zuddhatA ane pApabhIrutA nAmanI be rANIo che. temanI anukrame jutA ane agratA nAmanI be kanyAo che. "tema ja zubhracittapura nAmanuM eka nagara che. sadAzaya nAmano te nagarano rAjA che. tenI vareNyatA nAmanI patnI che. e rANIne be kanyAo che. ekanuM nAma grahmati ane bIjInuM nAma muntA che. vaLI pilA samyagadarzana senApatie pitAnA vIryathI eka mAnavI vidyA nAmanI kanyA utpanna karI che.
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1922 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 "ane khuda mahArAjA pote cAritrarAja ane mahAdevI viratie nirIhvA nAmanI putrI utpanna karI che. " AvI rIte cittasauMdaryanA rAjA zubhapariNAma ane rANI niprakaMpatAthI kSAMti kanyA thai che. cittasauMdaryanA rAjA zubhapariNAma ane rANI cArUtAthI dayA kanyA thai che. zubhramAnasanA rAjA zubhAbhisandhi ane rANI varatAthI mRdutA kanyA thai che. zubhramAnasanA rAjA zubhAbhisandhi ane rANI varSe tAthI satyatA kanyA thai che. vizadamAnasanA rAjA zuddhAbhisandhi ane rANI zuddhatAthI RjutA kanyA thai che, vizadamAnasanA rAjA zuddhAbhisandhi ane rANI pApabhIrUtAthI acAratA' kanyA thai che. zubhracittapuranA rAjA sadAzaya ane rANI vareNyatAthI brahmarati kanyA thai che. zucittapuranA rAjA sadAzaya ane rANI vareNyatAthI muktatA' kanyA thai che. senApati samyagdarzananA potAnA vIryathI mAnasIvidyA kanyA thai che. mahArAjAdhirAja ane mahAdevI viratithI nirIhatA kanyA thai che. * kaMdamuni ! e pramANe daza kanyAnAM rahevAnAM sthAnA ane tenA mAtapitAnAM nAme te kanyAonI oLakhANu mATe tane jaNAvyAM." caMdramuni--" sAheba ! Ape ghaNI kRpA karI. have maherabAnI karIne mahArAjA guNadhAraNane e kanyA kevI rIte maLaze te hakIkata paNa ApazrI jaNAve." kanyAe ane tatkrApti upAya. nirmaLAcArya--" kamapariNAma rAjA pote ja kALapariNati mahAdaivI vigere sAthe vicAra karIne ane te sarvanI saMmati meLavIne puNyAyane AgaLa karaze ane pachI te badhAe uparanA nagaro ja 1 jIe pra. 7. pra. 2. 2 jIe zra. 3. pra. 27. 3 jue pra. 4, pra. 69. 4 jue pra. 4. pra. 39, 5 jIe pra. 5. pra. 21. 6 juA zra. 6. pra. 9, 7 jue pra. 7. 3, 14,
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] saMpUrNa sukha ane daza kanyA. 1923 NAvyAM che tyAM jaze, tyAM jaine teo e daze kanyAnA mAtapitAne anukULa karaze ane tema karIne e karmapariNAma mahArAjA pote ja e daze kanyAo guNadhAraNa rAjAne apAvaze-devarAvaze. have emAM eka hakIkata khAsa dhyAnamAM rAkhavA jevI che ke A guNadhAraNe adhA sad guNAnA sArI rIte abhyAsa pADavA, e kanyAene meLavavA yogya peAtAnA AtmAnA vikAsa karavA, jAte e kanyAne lAyaka thavuM-jene pariNAme pelA karmapariNAma rAjA guNadhAraNane anukULa thaze ane e rAjA eka vAra anukULa thayA eTale pelI kanyAnA mAmApeA peAtAnI meLe ja kanyAdAna devA tatpara banI jaze ane pelI kanyA jAte ja cAlI calavIne guNadhAraNanI atyaMta rAgI thai jaze. tyAra pachI rAjA guNadhAraNa ane e kanyAe vacce svAbhAvika premabaMdha thaze. te premasaMbaMdha evA sughaTita thaze ke e koinAthI chUTI zakaze nahIM. caMdramuni--" e mAbatamAM teA kahevA jevuM ja zuM che! bhagavAnanA vacanathI-ApazrInA hukamathI jevuM A jIva guNadhAraNa nAma dhAraNa kare che tevA ja sAcA arthavALA te thai jaze. ApazrI hukama karazo te pramANe ja te karaze. mArI have eka vadhAre vijJapti che. Ape kanyAprAptinA upAyamAM sadguNenA sArI rIte abhyAsa pADavA jaNAvyuM ane e guNAne sevavAnI sUcanA karI te e guNA kayA kayA che te jarA vigatavAra jaNAvavA kRpA kare." pratyeka kanyAne varavAnI ceAgyatA meLavavAnA anuzIlanIya guNA. nirmaLAcArya- barAbara lakSya daIne sAMbhaLeAH-- ya 1 kSAMti, " je prANI 'kSAMti' 'kanyA sAthe lagna karavA icchatA 8 heAya teNe sarva prANI tarapha maitrIbhAva rAkhavA, " sarva nAnA meTA jIve peAtAnA saMbaMdhI che--mitra che- "dostadAra che ema vicAravuM; anya mANasa game teTalA " parAbhava-apamAna kare te sarva sahana karavA; te dvArA " pArakAnI sAthenA prItisaMbaMdhanI anumAdanA karavI; " evA prakAranA prItiyoga saMpAdana thavAthI peAtAnA " (AtmA) upara eka prakAranA anugraha thAya che ema " vicAravuM; AtmA parAbhava karI durgatie javA yogya " ane che tethI tevA AtmAnI niMdA karavI; je mukta " AtmAe pArakAne kApa karAvavAnuM kadi kAraNa ja thatA 1 A vaizvAnarane nAza karanArI kanyA che. vaizvAnara tRtIya prastAvanA pAtra che,
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1924 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 nathI teo kharA bhAgyazALI che, te mATe tevA A tmAnI aMtaHkaraNapUrvaka prazaMsA karavI; pitAne tira"skAra karanAra eka rIte jotAM potAnAM karmanI nirjajerAnA hetubhUta thAya che tethI teo hita karanArA che ema samajavuM; kharekharI rIte saMsAranuM asArapaNuM teo batAvanAra che tethI teone potAnA gurU samajavA ane hamezA pitAnA aMtaHkaraNane nizcaLa banAvavuMevI rIte sadarahu guNenuM anuzIlana karanAra prANI kSAMti kanyAne varavA gya bane che. - 2 dayA, "je prANI 'dayA' kanyA sAthe lagna karavA IcchatA hoya "teNe anyane jarA paNa saMtApa thAya evI hakIkatathI taddana dUra rahevuM; sarva prANIo potAnA sagA bhAIo che ema samajI teo sAthe vartavuM; anya upara bane teTalo upakAra karavo; bIjAne Adhi vyAdhi ke dukhamAM paDelA joI te tarapha udAsI bhAva-bedarakArI na rA khavI ane haMmezA AkhA jagatane AnaMda upajAve "tevA suMdara samapaNunA Azayane dhAraNa karanArA thavuM" AvA prakAranA sadguNenuM anuzIlana karanAra prANI "dayA kanyAne varavA cogya bane che. 3 mRdutA, "je prANI "mRdutA' kanyA sAthe lagna karavA Icchata hoya teNe pite amuka UMcI jAtane che e hakIkata ke e vAtano garva na kara (1. jAtimada); pite *khAnadAna che kuLavAna che meTAnA gharane che e hakI katano garva na kara (2. kuLamada); pitAmAM ghaNuM KbaLa che, moTA parvata jevAne paNa haThAvI de tevuM che, senDa che vigere zaktinuM abhimAna na karavuM "(3. baLabhada); pote ghaNo rUpALe che, AkarSaka che, mana 1 dayA kumArI e hiMsAnI virodhI che, prathama avratanI mahA virodhI che. hiMsA kumArInI hakIkata trIjA prastAvamAM AvI gaI. enI sAthe naMdivardhananA lagna thayA hatA. (R. 3. pra. 21). 2 satAH e mAnane bhedI nAkhanAra che. cothA prastAvanA pAtra zailarAjanI. e khAsa virodhI che.
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 ] saMpUrNa sukha ane daza kanyA. 1925 " meAhaka che e hakIkatanA garva chAMDavA ( 4. rUpamada ); "pAte ghaNA chaThThuM aThThama Adi tA kare che, karyAM che, " peAtAnA jevI tapasyA anya kAi karI zakatuM nathI " evA tapanA garvanA parihAra karavA. ( 5. tapagarva ); " peAtAnI pAse ghaNA paisA che, pAte jeTalA paise dharAve " che teTalA bIjA pAse nathI ane pote meTA kubera " bhaMDArI thai gayA che, bIjA sarva teA peAtAnI pAse " bhIkhArI jevA che ane peAtAnI pAse UbhA rahevAne " paNa lAyaka nathI vigere paisAsaMbaMdhI abhimAna varjavuM < ( 6. dhanagarva ); pote ghaNA vidvAna che, pAte bahu thoDA " vakhatamAM seMkaDo zlokA yAda karI zake che, peAtAnI " dalIlanI paddhati apratihata che, peAtAnI bhASaNakaLA " sacATa che-vigere AkhatanA garva taddana tajavA HH * (7. zrutagarva ); pote jAtamahenatathI dhana meLavyuM che " bhIkhArIpaNAmAMthI mATeAdhanezvarI anyA che, vyApA"ramAM peAtAnI kaLA niravadhi che, gharAka samajAvatAM " potAne bahu sArAM AvaDe che vigere paisA meLavavAnI " AmatAnA garva kadi na karavA (8. lAbhamada); anya " upara prema-vasaLatA rAkhavAnI ke karavAnI khAmatanuM " ane anya pAtA tarapha vatsaLabhAva rAkhe che te saMbaMdhI " abhimAna tajI devuM; namratA dhAraNa karavI; vinayanA " vadhAre vadhAre abhyAsa pADavA; ane haMmezA peAtAnA " hRdayane mAkhaNa jevuM sukeAmaLa manAvavuM-AvA prakA9 ranA sadguNAnuM anuzIlana karanAra prANI mRdutAkanyAne "varavA yogya ane che. 4 satyatA, " je prANI 'satyatA' kanyA sAthe lagna karavA icchatA hoya teNe anya prANInA mA~-gupta vAtA ughADI 66 " pADavAnI Teva taddana choDI devI; cADIcUgalI karavAnI * pati taddana varjavI; pArakAnA avarNavAda lavAnI " ke niMdA karavAnI mAmatanA sarvathA tyAga karavA; vAte " karatAM ke sAdhAraNa rIte beAlavAnI mAmatamAM vacananI 1 satyatAH mRSAvAdanI viredhI che. mRSAvAda ceAthA prastAvane mukhya pAtra ane ripudArUne mitra hatA. 59
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1926 5 RjutA. upamiti bhavaprapaMcA kathA, [ prastAva 8 " kaDavAza tadna cheDI devI; ekane kahI bIjAne saMbha" LAvavuM-ADuMavaLuM ekalI kapaTAzaya batAvave vigere " vakrokti-vAMkA bhASaNanI paddhati cheDI devI; ThaThThA marakarInI " rIti taddana tajI devI; khoTI vAta ke bhaLatI vAta " ke ardhasatya vAta kadi ucAravI nahi; nakAmuM ela " khela karavAnI TevaneA ke bahubAlApaNAne tyAga karavA; " ane je vAta jema banI hoya tema tene te svarUpe " atizayokti ke ardha hakIkata vigeApana vagara tathAprakAre " kahevAnI rIti rAkhavI--AvA prakAranA sadguNAnuM " anuzIlana karanAra prANI satyatAkanyAne varA yA thAya che athavA teA evA prANI tarapha te kanyA "Ape|Apa ghaNI anurakta banI jAya che. " je prANI RjutA' kanyA sAthe lagna karavA i" cchatA hoya teNe kuTilapaNAnI teA jhATakaNI ja karI nAkhavI; pAtAnA vartanamAM kAMI paNa vAMkAcuMkApaNuM " rAkhavuM nahi; sarva jagyAe saraLa bhAva rAkhavA ane " dekhADavA, anyanI chetarapIMDI karavAnA vicAra paNa " kadi na karavA ane chetaravAnI vAta paNa na ja karavI; " peAtAnA manane mela vagaranuM cAkhkhuM rAkhavuM; peAtAnuM vartana taddana jAhera rAkhavuM; bAhya dekhAvamAM ane aMdaranA vartanamAM jUdA bhAva na rAkhavA; pAtAnA vicA" rezamAM ucca bhAvAne ja mukhyatA ApavI; ane peAtAnA "6 ' ' " aMtaHkaraNane sIdhA daMDa jevuM banAvavuM; manamAM kAMi paNa ghuMca, goTA, vAMkAi ke gAMTha na rAkhavAM-AvA prakAranA sadguNAnuM anuzIlana karanAra prANI RjutAkanyAne " varavA yAgya ane che athavA ema karavAthI te kanyA " vaza thaI jAya che. tr 6 acAratA, " je prANI 'acAratA' kanyA sAthe lagna karavA icchatA " heAya te anya prANIne thatI pIDAthI bhI jAya che; " anyane thanArI pIDAneA khyAla ja tene thatharAvI 1 RjutAH e mAyA (bahulikA)nI virAdhI kanyA che. pAMcamA prastAvamAM vAmadeva sAthe ene vilAsa joi gayA chIe. saraLatA bahu suMdara sadguNa che. 2 acAratAH steyanI virAdhI che. vAmadeve teyanI mitratA karI kevAM phaLa meLavyAM te ApaNe pAMcamA prastAvamAM joi gayA.
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7 ] 7 muktatA. saMpUrNa sukha ane daza kanyA. 1927 " nAkhe che; pArakAnA jarA paNa droha (kharAma) karavAnI " buddhi enAmAMthI sarvathA nAza pAme che; pArakAnA " paisA lai levAnI ke paDAvI levAnI buddhine te dUra " kare che; evAM kAryo karavAthI keTalI murakelI UbhI " thAya che, kevA trAsa thAya che, keTaluM duHkha thAya che " tenA kharAbara khyAla kare che; chevaTe evAM akAryothI * " je prANI (muktatA' kanyA` sAthe lagna karavA icchatA " hAya teNe vivekane pAtAmaya-ekasvarUpa karI deve; " peAtAnA AtmA koi paNa prakAranI khAdya ( sthULa ) ane " aMtaraMga milkatathI (graMthathI ) taddana alaga che-jUdo 8 che-bhinna che evI bhAvanA karavI; e mAhya atyaMtara " milkatanI pipAsA (meLavavAnI icchA) jeTalI ane " teTalI dabAvI devI; peAtAnA aMtaHkaraNane aMdara ke " bahAra koi paNa vastu sAthe na lagADavuM, enAthI tene ' tr taddana alaguM ja rAkhavuM ane jema kAdava ane pANIthI "kamaLa taddana dUra rahe che tevI rIte potAnA aMtara bhAva artha (dhana) ane kAmathI taddana alaga karI " nAkhavA-AvA prakAranA sadguNAnuM anuzIlana kara" nAra prANI muktatAkanyAne varavA yogya thAya che. * brahmarati, " je prANI brahmarati" kanyAra sAthe lagna karavA icchatA " hAya teNe devatA manuSya ane tiryaMcanI sarva srIone " peAtAnI mAtA samAna gaNavI; (1) je sthAnamAM e " strIo rahelI hoya tevAM sthAnamAM teNe jarA vakhata ' paNa rahevuM nahi; (2) teonA saMbaMdhI kathA-vAtacIta ke " vaNaeNna karavAM nahi; (3) je sthAna ke zayyA para te durgatimAM javAnA bhaya tenA khyAlamAM vAraMvAra AvyA " kare che--AvA prakAranA sadguNeAnuM anuzIlana kara" nAra prANI upara acAratAkanyA khAsa heta kare che " ane peAtAnI jAte cAlI calAvIne tenI pAse AvI " tene vare che. 1 muktatAH e lAbha-sAgaranA tyAga che. e sAgara saMsArIchava dhanazekharanA mitra thAya. 2 prAratiH e maithunanI virAdhI che. maithunanA dhanazekhara sAthenA saMbaMdha prastAva chaThThAmAM naiyA hatA.
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1928 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 beThela hoya tyAM beghaDi sudhI) besavuM nahi; (4) e strI onI Idri ke zarIranA koI paNa bhAga upara TIkI "TIkIne jevuM nahi; (5) bhIMtane AMtare AnaMdakallola karatuM "kaI joDaluM rahetuM hoya te tenI paDakhenAM makAnamAM "vAso kare nahIM; (6) agAu pite AnaMda vilAsa karyA hoya tenuM smaraNa karavuM nahi; () je bhajana karavAthI iMdriya viSaya tarapha DhaLe ke viSaya jAgrata thAya " tevA vRttine uzkeranArA mAdaka ke bhAre AhArane "tyAga karavo; (8) pramANathI adhika AhAra na kare; "(9) potAnA zarIranI kaI paNa prakAranI zobhA vibhUSA karavI nahi; iMdriyonA viSaya bhegavavAnI icchA thAya tene ekadama dabAvI devI-AvA prakAranA "sadaguNonuM anuzIlana karanAra prANuM brahmarati kanyAne "varavA yugya thAya che. "je prANa "vidyA kanyA sAthe lagna karavA Icchata hoya teNe sauthI prathama te vicAravuM ke sarva padagalika padArtho anitya che, theDo vakhata rahenArA che, Akhare "nAza pAmanArA che; tevI ja rIte sarva dhana paNa a"nitya che, viSa paNa anitya che ane pitAnuM zarIra paNa anitya che; pote vicAra kare ke e viSaye, deha vigere vAstavika rIte azucithI (apavitra padArthothI) bharelA che, emAM Akhare duHkha ja che ane "eno cheDo duHkhamAM ja Ave che-evI vicAraNuM para sthiratA kare; pitAno AtmA pote jAte e sarva "padArtho-bhoge ane zarIrathI taddana alaga che e sva"bhAva para khAsa vicAraNuM kare, aneka prakAranA sAcA ( 1 brahmacarya pALavAnI icchAvALAne te vratarUpa ugatA dhAnyanA rakSaNa sArate khetaranA rakSaNa sArUM nava vADa batAvI che. ahIM bahAratine aMge vAtanI hakIkata batAvI che. nava vADanuM svarUpa prastAva trIjamAM pR. 504 nI noTamAM lakhyuM che te juo. teonA pAribhASika nAme anukrame nIce pramANe che: (1) vasati. (2) kathA. (3) niSidyA. (4) IdriyanirIkSaNa. (5) kuTayaMtara (6) pUrvakeli. (7) praNitAhAra, (8) atimAtrAhAra. (9) vibhUSA. 2 vidyAH e sAdhanI kanyA che, ajJAnane dUra karanAra che, sAtamAM prastAvanuM pAtra che. ene samyagradarzana ane cAritrarAja utpanna kare che.
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. 1929 khoTA kutarko thayA karatAM hoya tenAM jALAone toDI "pADe, bhAMgI nAkhe, dUra pheMkI de; sarva vastunI aMdara rahelA sAcA tattva para pUrNa vicAra ane manana kare- AvA prakAranA saguNo dhAraNa kare tene jAte belAvIne maMtrI sadha samyagdarzana senApatinI kanyA "vidyAne Ape che. 10 nirIhatA, "je prANa "nirIhatA kanyA sAthe lagna karavA "Icchato hoya teNe hamezA vicAra kare ke A saM"sAramAM IcchAo thAya che te mananA saMtApane bahu vadhArI mUkanArI che; iMdriyanA bhege bhogavavAnI abhilASAo mananAM du:kha mATe thAya che; saMsAramAM " janma thAya che te maraNa mATe thAya che; priya vastu ke jana sAthe meLApa thAya che te Akhare viga mATe thAya che ane viyegamAM pariName che; A saMsAranI "sarva racanA prANI kare che te rezamIA kIDA jema pitAnA zarIra AsapAsa rezamane vIMTALe che tenA jevI che ane kIDAne jema tenI pitAnI ja banAvelI racanA AkarA baMdhanamAM nAkhe che tema saMsAranI racanA " prANIne potAne ja (racanA karanArane ja) tIvra baMdha namAM nAkhe che; vastuono saMgraha karI rAkhavAnI Teva " kalezane vadhAranAra thAya che, sarva prakAranA saMge saM"baMdhe herAnagati mATe thAya che; pravRtti duHkharUpa che, " nivRtti sukharUpa che-AvA vicAro-AvI bhAvanAo "jeo niraMtara karyA ja kare che tenAmAM nirIhatA kanyA ghaNI Asakta thAya che ane Akhare AvIne " jAte vare che. "rAjana ! tAre pilI daza kanyAo meLavavI che to teTalA sArU tAre upara jaNAvelA sarva sadguNone vAraMvAra abhyAsa pADavo joIe. AvI rIte jyAre tuM lAMbA vakhata sudhI karIza tyAre pachI 1 nirIhatA e cAritrarAjanI viratithI utpanna thayelI kanyA che. sAtamA prastAvanuM pAtra che. parigrahanI mahA virodhI che. 2 daza yatidharmo para agAu vivecana thayuM che (juo prastAva cothe pra. 35 muM.) tyAM cAritrarAjanA yuvarAja putra tarIke yatidharmane batALe che ane te [cAluM,
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1930 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva avasara joIne jyAre barAbara vakhata te mATe AvI lAgaze tyAre karmapariNumamahArAjA cAritrarAjanuM AkhuM lazkara tane batAvaze, tAre pachI e dareka senAnI ane lazkarIone anukULa je je saguNa hoya teno barAbara abhyAsa ane amala karIne teo darekano tArA tarapha anurAga-prema AkarSAya tema karavuM. e je senAnIo ane subhaTe che teo sarva pitAnA uparI zeTha cAritradharma tarapha ghaNuM vaphAdAra che, tenA upara bahu prIti rAkhanArA che, tethI jevA teo tArI sAthe anukuLa thaze eTale pitAnA uparI zeThanA duzamana mahAmahanA daza manuSyanA parivAra sAthe che. e daza yatidhamoMnI sAthe A daza kanyAone meLa maLato nathI. kAMi kAMI phera paDI jAya che. mane ema lAge che ke A guNe pUrva sevA" tarIke meLavavAnA che tethI sarvane meLa meLavavAnI khAsa jarUra jaNAtI nathI. meM nIce meLa meLavavA prayana karyo che paNa temAM jarA phera paDe che. daza yatidhAma batAvanAra gAthA A pramANe che. khaMti maddava ajjava, muttI tava saMjame abodhavve / saccaM soaM AkiM, caNaM ca baMbhaM ca jaidhammo / / 1 kSamA, 2 mArdava, 3 Arjava, 4 mukti (nilabhatA), 5 tapa, 6 saMyama, 7 satya, 8 rauca, 9 akiMcana ane 10 brahma, daza kanyA. yatidharma paikI. 1 kSAMti. 6 saMyama. 2 dayA. 1 kSAMti. 3 mRdutA, 2 mArdava. 4 satyatA 7 satya. 5 RjutA. 3 Ava. 6 acaratA. 8 zauca. 7 brahmarati. 10 brahma. 8 muktatA. 4 mukti 9 mAnasI vidyA, 5 tapa. 10 nirIhatA. 9 akiMcanatva, A to mAtra meLa meLavavA prayata karyo che. bAkI vAstavika vicArIe to "tapa" ane "saMyama" yatidharma sAme kanyA AvatI nathI, zrIsiddhArSi gaNinI vyAkhyAmAM yatidharmo te eka ja prakAranA che, temanI saMkhyA ke vyAkhyAmAM zAstra sAthe phera paDato nathI te ApaNe cothA prastAvathI jANIe chIe, tethI mane to A bAbatane eka ja khulAse lAge che ane te e che ke ahIM je saguNe para vivecana karavAmAM AvyuM che te yatidharma prApta karatAM pahelAM pUrvasevA" jevA [cAla,
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 7] saMpUrNa sukha ane daza kanyAo. 131 AkhA lazkaranI sAmA paDI jaze ane tene haTAvI deze. AvI rIte jyAre tane bhAvarAjya prApta thaze, tArA pitAnA baLanI cokkasa khAtarI thaze ane pelA bhAva zatruo para vijaya thaze eTale pachI e suMdara lalita lalanAo sAthe AnaMda bhagavata tuM majA karIza ane ghaNe sukhI thaIza. teTalA mATe tAre (guNadhAraNe) A sarva guNanuM anuSThAna karavA yogya che." gaNe che ane temAM praveza thAya to pachI yatidhAma prApta thAya. nirmaLAcAryanuM vivecana e hakIkata spaSTa kare che ane guNono vistAra ane te mATe vAparelI bhASAmAM rahela sacoTatA paNa e ja bAbatane savizeSapaNe batAve che. yatidharmone artha nIce lakhyo che te manana karo. 1 kSama-krodhano tyAga. 2 mArdava-mAnane tyAga, namratA. 3 Arjava-mAyAno tyAga. saraLatA. 4 mukti-lobhane tyAga. aMtaraMga ane bAhya niHsaMgApaNuM. 5 05-chAno rodha-khAdha ane atyaMtara, niHspRhapaNuM ane tyAga, 6 saMyama-pAMca Azrava tyAga, pAMca indriyane rodha, cAra kaSAyane vijaya ane traNa yoga para aMkuza. AmAM ahiMsAnI mukhyatA che. 7 satya-hita mita ane priya evuM satya saMbhASaNuM, 8 zauca-AhAra zuddhi vigere bAhya zauca ane zuddha pariNAmanI vRddhi te aMtara zauca. athavA mana vacana kAyAne pavitra rAkhavA, saMyamamAM deSa na lagADavo ane adatta koI prakAranuM na levuM. 9 akiMcanatva-parigraha vastu Adi mAlakInI cIne rAkhavI nahi, temanA para mUcha karavI nahi. 10 brahma-koI paNa deva manuSya tiryaMca strI sAthe viSaya sukha bhogavavuM nahi vigere. A prasaMge vigatavAra vicAravA yogya che. emAM ghaNuM AMtara rahasya hoya tema lAge che. vicArone svataMtra vicAra karavA yogya A prasaMga che. uparanI noTa lakhAyA pachI A prasaMga para ghaNo vicAra karyo ane pachI AkhA graMthane vistIrNa vicAra karyo tyAre vadhAre spaSTatA thatI hoya ema lAgyuM. e vicAraNAnuM pariNAma e AvyuM ke A daze kanyAo pAMca avratano sthULa tyAga sUcave che, cAra kaSAyone narama pADI dAbI devAnuM kahe che ane jJAnadarzana cAritramAM ramaNa karavAnuM zIkhave che. e daze kanyAne daza yatidharma sAthe kAMI paNa saMbaMdha nathI. vikAsakramamAM vadhatAM prathama A pramANe pragati karavI khAsa jarUrI che. tyAra pachI yatidhAmanI prApti thAya che. A rIte vicAratAM ane khAsa karIne e daze kanyAnuM trIjathI sAtamAM prastAvamAM ide jude prasaMge varNana AvI gayuM che te para khyAla ApatAM vAta barAbara besI jAya che,
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1932 upamiti bhavaprapaMcA kathA. bhAvaliMganI umedyavArI, daza kanyA sAthenA lagnasaMbaMdhI upAya ciMtavana. sAdhanI sahAyakapaNe jarUra, kaMdamuni--"sAheba ! NudhAraNlR rAjAnA manamAM atyAre je abhilASA che te keTale vakhate siddha thaze ? '' nirmaLAcArya--" Arya ! mAtra cha mAsamAM." caMdramunine AcAryazrIe AvA javAba ApyA eTale huM (guNudhAraNa-saMsArIjIva ) belI uThyo--" nAtha! utAvaLa kare. e dIkSA levAne mArUM mana ghaNuM talapApaDa thai gayuM che. mane teA hamaNA ja dIkSA Ape. Ape cha mAsanI vAta karI e te bahu lAMkhA vakhata thai jAya, eTalA vakhata mAre besI rahevuM nathI ane eTalI DhIla mArAthI khamAya tema nathI. mATe have DhIla karavAnI zI jarUra che?" [ prastAva 8 nirmaLAcArya--"rAjana ! A khAmatamAM utAvaLa karavAnI kAMi paNa jarUra nathI. meM je anuSkAnA karavAneA ane sadguNA AcaravAne tane hamaNA ja upadeza ApyA che te anuSkAnA ane AcaraNA paramArthathI te| dIkSA ja che. are bhAi ! dravyakliMga ( sAdhunA veza ) te| agAu paNa aneka vAra lIdhela che, paraMtu agAu meM je sadguNAnI AcaraNA jaNAvI te teM agAu yathAsthita karI nathI ane jyAM sudhI sadguNAnuM pUrNapaNe AcaraNa na hoya tyAMsudhI mAtra vyArliMga dhAraNa karavAthI khAsa vizeSa guNa thatA nathI, mATeA lAbha maLatA nathI, dhArelI murAda bara AvatI nathI. tane paNa ema ja thayuM che. mATe tAre have jyAre te ja vastu prApta karavI che ane te mATe tuM taiyAra thai gayA che te meM je anuzIlanIya guNAnuM varNana karyuM che te sarvanA barAbara amala kara. atyAre te eTaluM khasa che." keMdramuni--" sAheba ! kanyAe teA daza che, teA pachI e dazane kayA anukrama pramANe paraNavI? pahelI kone paraNavI ane pachI kone? e paNa ApazrI jaNAvavA kRpA kare." 1 dravyaliMga aneka karyAM te vAta vicAravA yAgya che. dIkSA levAmAM thatI utAvaLa jema khedAspada che tema saMsArabhAvanA UMcA pachI saMsAramAM samagrA karavAne upadeza paNa agrAhya che. AtmAtthAna karavA bhAvanA thAya tyAre aihika saMbaMdha khyAlamAM lAvavAnA ja nathI ane vastutaH te saMbaMdhamAM kAMi dama paNa nathI. anubhava ane adhikAranA A viSayeA che.
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8 ] bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe lagna. 1933 nirmaLAcArya--" tArA savAla ghaNA mahatvanA che. tenA uttara sAMbhaLa. guNudhAraNa rAjA mArA upadeza pramANe vartana ane anuSThAna karaze, guNAnuM anuzIlana karaze ane anuSThAneAnuM AcaraNa karaze eTale thADA vakhatamAM sAdhamaMtrI vidyAkanyAne sAthe laIne jAte ja A rAjA pAse Avaze, ane pote jAte ja e vidyAnA lagna A rAjA sAthe karI Apaze. pachI pote paNa rAjAnI samIpa ja raheze. e sajJedha maMtrI ahu kuzaLa che, ghaNA anubhavI che ane avasare ava sare zuM karavuM e khAkhata bahu sArI rIte samaje che. jyAre te jAte ja pAse AvIne rahe tyAra pachI tene upadeza devAnI jarUra paNa rahetI nathI eTale badhA e bharose mUkavA lAyaka cAgya vIra che. jyAre e rAjAnI pAse Ave tyAra pachI sarve mAmatamAM e je salAha Ape te rAjAe kabUla rAkhavI yogya che. eTale tamane badhe mArga te batAvI deze, sujADI Apaze." huM (guNadhAraNa --mahArAja ghaNI kRpA thaI ! hukamanI rAha jou chuM." Ama kahI bhagavAnane vaMdana karI peAtAnA AkhA parivAra sAthe huM (guNadhAraNarAjA-saMsArIjIva) nagaramAM pAcho pharyo. have ApanA prakaraNa 8 muM. TWOOR bhISaNa AMtara yuddha-vidhA sAthe lagna. nagaramAM AvyA tyAre mane manamAM ghaNA AnaMda thatA hatA, aMta:karaNamAM harSanA ubharA AvatA hatA ane AkhA zarIramAM ane magajamAM zAMti vyApI gai hatI. tyAra pachI te ja divasathI bhagavAn zrInirmaLAcArye Apela upadeza pramANe temaNe batAvelA sadguNAnA amala karavA mAMDyo ane khAsa karIne bhagavAnanI sevAmAM divase pasAra karavA mAMDyA. AvI rIte keTalAka divaseA vyatIta thayA. 60
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1934 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 vidyA sAthe lagna ane AnaMda, bhagavAne mane je bhAvanA bhAvavAnuM khAsa batAvyuM hatuM te bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM eka vakhata mane nidrA AvI gaI sadadha ane je vAsanAmAM UMghI gayo hato te ja vAsanA sAthe Agamana. moDI rAte jAgRta thaze. te vakhate vaLI e ja bhAva nAo atyaMta vadhAre jorA sAthe vRddhi pAmavA lAgI. te vakhate mane e bhAvanA bhAvatAM bhAvatAM ghaNo pramoda thaI AvyuM, atyaMta harSa thaI Avya, bhAvanA sAthe tadrupatA thatI cAlI ane e pramoda zene haze? ema huM vicAra karato hato tyAM te vismayapUrvaka mane jaNAvyuM ke mArI sAme sabodhamaMtrI hAjara thaI gayuM che. meM dhArI dhArIne enI sAme joyuM. vaLI te vakhate AMkha vadhAre ughADatAM vi. smita najare tenI bAjumAM vidyA kumArIne paNa joI te kumArI AMkhone bahu AnaMda Ape tevI hatI, enAM sarva avaya ghaNuM suMdara hatAM, enuM AkhuM zarIra ghaNuM ramaNuka hatuM, ghATasara hatuM, namaNuM hatuM, ene AstikatArUpa suMdara mukhaDuM hatuM, enI AMkhe ujajavaLa ane nirmaLa hatI, tavAvagama ane saMvega nAmanA be goLamaToLa stane hatAM, prazama nAmanA manahara nitaMbane e dhAraNa karatI hatI, pRhA 1 nidrA uMdha. A nidrA kevA prakAranI haze te vicArI levuM. 2 daza kanyAno ane sadabodha maMtrIne prasaMga khAsa vicAravA yogya che, rAtre sutAM kevI bhAvanA hovI joIe, ethI kevA lAbha thAya, daza kanyA keNa che, sadadha kayAre Ave, upadezanI jarUra ne ane kayAre na rahe te sarva bahu manana karI vicAravA yogya che. A prasaMga adabhuta che. - 3 vidyAnuM AkhuM zarIravaNana vicAravA yogya che. vidyA eTale jJAna samajavuM. enI zarIranI namaNAza ane ramaNIyatA atyaMta AkarSaka hoya te barAbara baMdha bese tevuM che, enuM zarIra jotAM ja AMkhane AnaMda thavo ja joIe kAraNa ke vidyAnI zobhA addabhuta ja hovI joIe, enA mukha para AstikatA chavAI rahI hatI, sajJAnamAM Astikya lakSaNa jarUra hovuM ja joIe eTale e bhAva spaSTa thAya che. enI chAtI para tavAvagama (tasvadha) eka bAjue ane bIjI bAjue saMga (saMsAra 5ra udAsInatA ) lakhAyelA hatA, coTelA hatA. satya jJAnamAM ekaluM jJAna jANavA mAtra thatuM nathI paNa enI sAthe ja vikasara udAsIna bhAva Ave che ane enI pachavADe (background mAM) akhalita zAMta-prazama hoya che. sammukhamAM mukhamaMDaLa5ra AstikatA, sAme chAtI para tatvabAdha ane saMvega ane pachavADe prazama-AkhuM varNana vidyAne barAbara bhad che, zobhAvanAruM che, ichA karAya tevA sarva guNe tenAmAM che ane cittanirvANanuM prabaLa kAraNa e (vidyA) che. A AkhuM varNana barAbara vicAravA yogya che.
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe lagna. 1935 karavA yogya sarva guNothI te suMdarI yukta hatI, jotAM ja manane taddana zAMti ApanArI ane tenuM nirvANa karAve tevI hatI. Ama hovAthI sthira daSTithI lAMbA vakhata sudhI huM e kumArIne joI rahyo ! te ja rAtrIe te ja vakhate e pavitra kanyAne saMbodhe mArI sAthe paraNuMvI. sadAgama vigere je lagnanA sAkSI tarIke hAjara hatA temane bahu ja AnaMda thaye. tyAra pachInI rAtrI AnaMdamAM 5sAra thai gai. prabhAte huM uo, mArA parivAra sAthe huM AcArya mahArAja zrI nirmaLAcArya pAse gaye, temane vaMdana karyuM, temanI sUri pAse sAthenA sarva sAdhuone vaMdana karyuM. tyAra pachI atyaMta khulAso. vinayapUrvaka hAtha joDIne meM sUrimahArAjane gaI rAtre banele Akho vRttAMta kahI saMbhaLAvyo. pachI AcArya mahArAjane savAla karyo-"sAheba! kAle rAtre mane evI suMdara bhAvanA thai AvI ane ghaNuM majAne harSane ullAsa thaI Avya-e save zuM thayuM ane kema thayuM? te Apa samajAvo." sadabodhane thayelo prayANano hukama mahAmaharAjanA sainyamAM khaLabhaLATa, jJAnasaMvaraNa rajA raNa gaNe, AcAryazrIe rAjAne savAla sAMbhaLe eTale vigatavAra hakIkata samajAvavA sArU teo bolyA-"rAjan ! barAbara dhyAna daIne sAMbhaLa. tAre A hakIkata bahu ja vicAra karIne samajavA lAyaka che. tArAM sArAM kRtyothI pele karma pariNAma mahArAjA tArA upara rAjI thaI gayo eTale teNe jAte sastI laine prayANa karyuM ane sabodhane ane vighAne preraNuM karI ke temaNe bannee tArI pAse AvavuM. sAdhe pitAnA rAjA cAritrarAja sAthe salAha karI ane temane abhiprAya jANuM te pote (sadha) vidyAne laIne tArI samIpa AvavA sArUM nIkaLI paDyo. 1 5. 1890 mAM sAthe cheDo vakhata vilaMba karavA jaNAvyuM hatuM. te vakhate teNe gRhidharmane ane tenI strI sadaguNaraktatAne mokalavAnI salAha ApI hatI. tyAra pachI gurUparicayathI jyAre guNaprApti thaI eTale dhArele vakhata AvI lAge tyAre sadudha ane vidhA AvI maLe che. A sarva yejanA bahu vicAravA yogya che. sadudha ghaNa kuzaLa maMtrI che, chatAM rAjAnI AjJA laIne ja Ave che e AjJAMkitapaNAne umadA guNa batAve che.
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1936 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 sadha maMtrI pite vidyAkumArIne laIne tArI pAse Ave che. evA samAcAra jevA mahAmaharAjAnI chAvaNamAM paDayA ke tyAM to moTe khaLabhaLATa thaI gayo, sarva gabharAmaNamAM paDI gayA ane badhAe pApadayane AgaLa karIne aMdara aMdara guphatego karavA mAMDI, abhiprAyanI Apale karavA mAMDI ane zuM karavuM te para khyAla doDAvavA mAMDo. viSayAbhilASa maMtrIe prathama vAta upADI-"are pele harAmakhora yu ThagA sabaMdha saMsArIjIvanI pAse jAya to tame to badhA marI ja gayA ema samajajo. e sabodha to bahu bhayaMkara che. bhAre khaTapaTI che ane saMsArIjIvane ApaNI virUddha uzkerI mUke te che; mATe have te tame tamArAthI bane teTale prayatna kare ane enA rastAmAM ADA paDIne e saMsArIjIvanI pAse na jAya tevI aDacaNa nAkho, ene mArgamAM khalanAo kare ane ene AgaLa vadhato aTakAvo." viSayAbhilApanA AvA vicAra sAMbhaLIne pApodaya senAnI bolyo "are bhAIo ! jyAre ApaNe potAno ja svAmI (karmapariNAma rAjA) enA pakSamAM jaI beThe che, e ApaNe uparI hovA chatAM sAmI bAjue jaI beThe che tyAre ApaNe te zuM karIe? ApaNuthI zuM thaI zake? tame sarva yAda kare : jyAre e karmapariNAma mahArAja atyAra sudhI A paNuM pakSamAM hatA tyAre ApaNe sarve ghaNuM baLavAna hatA. e mahArAjA trAhita (taTasthI tarIke banne lazkaramAM hoya che tyAM sudhI to ApaNe jora vAparIne laDIe chIe ane tema karavuM te ApaNI pharaja che, paraMtu atyAre to e sadhamaMtrI mahArAjA karmapariNAmanA hukamathI je Ave che ane pUratA vega sAthe Ave che tethI tenA mArgamAM khalanA nAkhavAnuM kAma banI zake tema nathI. je mahArAjA karmapariNAma agAunI mAphaka udAsIna rahyA hatA te te ApaNe ApaNuM jora batAvI zakata. vaLI jyAre jyAre laDavA javAnuM hoya che tyAre mahArAjA (kamaeNpariNAma) taraphathI mane pharamAna thAya che, hukama Ave che, paNa A vakhate mArA upara kAMI hukama paNa Avyo nathI tethI ApaNe te hAla dUra ja beThA chIe. atyAre ApaNI evI paristhiti che, sadha saMsArIjIva pAse jAya che ane ApaNe joyA karavAnuM che, mArI salAha pramANe te AgaLa upara ApaNe lAga Ave tyAre joI lezuM, hamaNuM te sa dhane javA de. pApodaya senAnInAM AvAM vacana sAMbhaLatAM jJAnasaMvaraNa rAjA ekadama gussAmAM AvI gayA, krodhathI enA hoTha dhrujavA lAgyA ane AvezamAM AvI jaI laDavA mATe te ekadama taiyAra thaI gayA. cAlatAM
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe lagna. 1937 cAlatAM teNe kahyuM "are! sa dha mAre moTo duzmana che, Akare zatra che ane te saMsArIjI pAse jAya, nirbhaya cAlyo jAya ane huM Ubho Ubho joyA karuM e vAta te kadi banI zake? ane mArA evA mAla vagaranA jIvataranuM phaLa paNa zuM? e to khAlI mAtAne kaleza karAvanArUM hIna sarva jIvana gaNAya!! tamArA sAMdhAo ahIkathI narama paDI gayA hoya to tamArI marajInI vAta che, tamAre AvavuM hoya to Avo, na AvavuM hoya to tamArI IcchA ! huM te sAdhanA mArgamAM aDacaNa nAkhavA ane tene khulanA karavA A cAlyo ! banne moTA sainyanuM mahA yuddha, saMzayArUDha karmapariNAmanI vicAraNuM, bhAvanA ane jJAnasaMvaraNanI hAra, (nirmaLAcArya guNadhAraNa pAse AgaLa vAta kare che...) upara pramANe AvezapUrvaka bhASaNa karIne jJAnasaMvarazurAjAe to turata prayANa karyuM, aMdara aMdaranI salAha karyA vagara e to jussAmAM upaDyo eTale zaramanA mAryA pApodaya vigere bIjA senA nIo paNa tenI pachavADe gayA. teo sarvae sodhane AvavAno rasto rokI pADyo, chatAM te vakhate have pachI zuM thaze e saMbaMdhamAM sarvanA manamAM zaMkA hatI. have te vakhate sadha maMtrI ane tenI pachavADe cAritrarAjanuM AkhuM lazkara cAlatuM cAlatuM jyAM jJAnasaMvaraNa rAjA mArga rokIne paDyo hato tyAM AvI pahocyuM. banne lakaroe eka bIjA sAme TethI bUmo pADavA mAMDI ane te vakhate banne vacce moTuM bhayaMkara yuddha thayuM. eka bAjue atyaMta sapheta suMdara zaMkha jevuM dhaLuM lazkara laDI rahyuM che ane bIjI bAjue kALA bhamarAonA jevA raMgavALuM lakara laDI rahyuM che-e banne lazkarone bheTe gaMgAyamunAnA saMga jevo lAge che. gaMgAno zveta raMga ane jamanAno kALa raMga prayAga pAse maLe che tyAM jevo dekhAva Ape che te dekhAva banne lakarane thaI rahyo che, mahArathI ddhAo rathavALAonI sAme lAgI 1 ahI be vAta nukasAna karanArI jaNAya che: ekasaMpa ane akanizcaya vagara AgaLa dhasAro ane bIjuM saMzayAmA vinazyati vALa niyama. A banne hakIkata sAthe Adarela kAryanuM pariNAma sAruM AvatuM nathI e vRda saMpradAya che ane te anubhava siddha che. 2 dhaLuM ane kALuM lazkara kaI bAjunuM haze te vAMcanAranI kalpanA para graMthakartAe choDayuM che. gaMgAyamunAnA saMganI ghaTanA bahu majAnI karI che. 3 mahArathIH 11000 dhanurdhAra sAthe yuddha karI zake evo zasavidhAmAM kALa yAdo.
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1938 upamiti bhavaprapacA kathA. [karatAvA pahyA che, hAthIonI ghaTAonI sAme hAthIvALAo cAre bAjuethI lAgI paDyA che, dheDAonuM sainya ghaDAvALAone gherI rahyuM che ane pALAo bIjA pALAone jamIna para paTakI rahyA che, seMkaDe ddhAe jamIna para paDI gayA che ane yogI purUSone paNa vismaya pamADanA atyaMta ubhaTa purUSArthane batAvanArUM mahA bhayaMkara, aneka janathI saMkIrNa banne lazkaranuM tumuLa yuddha cAlI rahyuM che.' AvuM bhayaMkara ane saMzayakAraka yuddha banne pakSa vacce cAlI rahyuM che te vakhate kapariNAma mahArAjA e hakIkatanuM prayojana vicAravA lAgyA tene manamAM zaMkA thaI AvI ane te UMDA citavanamAM paDI gayA. te vicAre che ke-are! atyAre mAre khullI rIte eka bAjIne pakSa karavo sAra nathI, ema pakSa karavAthI mana jUdAM paDI jAya che ane huM te banne pakSane sAmAnya (common) chuM tethI atyAre ughADI rIte mAre eka bAjue DhaLI javuM ThIka nathI. bIjuM kAraNuM e paNa che ke jo huM khullI rIte sAdhake cAritrarAjano pakSa karIza te pelA mArA mahAmaha vigere sagAo mArAthI taddana nArAja thaI jaze ane mArAthI aLagA thaI jaze ane e prasaMga UbhuM thavA devo e paNa mAre mATe sAruM nathI. atyAre te mane cAritrarAjanuM sainya vahAluM thaI paDyuM che ane saMsArIjIvanA guNe sArA lAge che, paNa e saMsArIjIva ThekANuM vagarano che. have pachI vaLI kadAca e bhAIsAheba deSamAM dAkhala thaI jAya te mAre te asalanI rIta pramANe aMte mArA baMdhue mahAmaha vigere upara ja AdhAra rAkhavo paDe, mATe atyAre bhAre cAritrarAjanA lazkaranI piSaNe te karavI paNa khAnagI rIte ja karavI jethI bhaviSyamAM vadhe na Ave. atyAre te 1 A laDAinA saMbaMdhamAM mULa graMthamAM Apela traNa pratavilaMbita suMdara che. enuM akSarazaH bhASAMtara thavuM azakya che. te saMbaMdhanA nIcenA ke ja vAMcavA yogya che. vizadazakasamaprabhamekato, madhukaracchavisannibhamanyataH / tripathagAyamunAjalavattadA'miladalaM pravibhAti baladayam // rathavilagnasayodhamahArathaM, gajaghaTApatitAparavAraNam / hayaniruddhalasaddharisAdhanaM, varapadAtinipAtitapattikam // atha vipATitayodhazatotkaTaM, prakaTavismayakAryapi yoginAm / abhavadudbhaTapauruSazAlinostaditi sngklyuddhmniikyoH|| 2 khAnagI madada karavAno rasto paNa bhAre manana batAvaze. bhAvanA aMdI cAle che, tene aciMtya prabhAva che ane sAmAne khabara paDe tema nathI. A yuti karIne bhAvanAnuM mAhAzya batAvyuM.
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 8] bhISaNa AMtara yuddha-vidyA sAthe lagna. 179 lazkara saMsArIjIvane hita karanArUM che to paNa aMdara rahIne gupta rIte tene madada karavI jethI kadAca e lakara vaDe pApedaya vigere jItAI jAya to paNuM mahAmaha vigere mArA baMdhuo mArI virUddha na paDI jAya, mArI sAmA na thaI jAya. karmapariNume bahu vicAra karIne pitAnA manamAM A nirNaya karyo ane pachI meM darzAvelI zubha bhAvanAe teNe tArA hRdayamAM vadhArI, tuM bhAvanA upara caDhyo ane jema jema tuM bhAvanA upara caDhate gayo tema tema sabaMdhanI sAthe AveluM lazkara vadhAre vadhAre baLavAna thatuM gayuM. kAraNa ke - mamitravadhArInAM mAvanAnAM vizeSatA acintyamiha vijJeyaM vIryamAzcaryakArakam // "ciMtAmaNi vigere maNio, daivAdhiSThita maMtrone, siddha thayela auSadhine ane khAsa karIne bhAvanAne prabhAva ajaba che, tenI zakti Azcarya utpanna kare tevI hoya che. rAjana ! jema jema tArI bhAvanAo vadhatI gaI tema tema mahAmoha vigere laDAImAM narama paDatA gayA, pAchA haThatA gayA, hAra pAmatA gayA. sadhanuM sainya vadhAre jora pakaDatuM gayuM ane te lazkare pAdiya vigere AkhA lazkarane kSaNavAramAM jItI lIdhuM ane mahAmaha vigere zatruone lehIluhANa karI mUkyA ane khAsa karIne jJAnasaMvaraNa rAjAnA to cUrecUrA karI nAkhyA. te vakhate pApodaya vigere taddana maMdA paDI gayA, hArIne heThA bhAvanAH harSa. beThA ane sabaMdha ane vidyAno AkhA lazkara sAthe ullAsa. lagna. jaya tha, teo vadhAre najIka AvyA ane cAre tarapha e laDAInuM zubha pariNAma dekhAvA lAgyuM. tuM paNa te ja vakhate sadha maMtrInI vadhAre najIka gaye, tane manamAM ghaNe harakha thaI Avyo, ullAsa tha, AnaMda thaye. pachI sabodhamaMtrI tane maLyA, tuM ene bheTyo, eNe tane vidyA kanyA paraNavI te vakhate ane tyAra pachI zuM thayuM te sarva te rAjana ! tuM sArI rIte jANe che. gaI rAtre tane zubha bhAvanAmAM vadhAre che ane ghaNe harSa tathA ullAsa thaI Avyo tenuM A ja kAraNa che ke have tArA samajavAmAM AvyuM haze." A pramANe hakIkata nirmaLAcArya kevaLIe guNadhAraNa rAjAne jaNAvI. aMtarazatrunI vartamAna ane bhaviSyata sthiti, guNadhAraNa (huM) " tyAre sAheba! e pelA aMtaraMga zatruo (pAdiya-jJAnasaMvaraNa-mahAmaha vigere) hAla zuM kare che?"
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1940 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva nirmaLAcArya-"rAjana ! hAla te teo zuM kare? teo atyAre te vakhata pasAra kare che, pitAnI taka AvavAnI rAha joIne beThA che ane lAga joyA kare che. atyAre to teomAMnA je kheMcAI kheMcAIne bahAra AvyA teTalA nAza pAmI gayA che, keTalAka aMdara zAMta thaIne paDI rahyA che ane sarve tArI cittavRttimAM lapAI chUpAIne pAtaLA thaIne paDI rahyA che; paNa teonAM manamAM haju khAra ghaNe che, dveSa ghaNo che, tethI jyAre temane prastAva maLI Avaze tyAre badhA ekI sAthe ekaThA thaIne dhasAro karaze ane laDAI karavA mATe ekadama taiyAra thaI jaze. evuM jyAre banI Ave tyAre sAdhanA kahevA pramANe tAre karavuM ane tenI madadathI cAritrarAjanA eke eka senAnane laIne tAre sAmA lakaranA dareka senAnIne jUdA jUdA vAravA, jAdA jUdA dAbI devA." guNadhAraNa-"jevI mahArAjanI AjJA !" tyAra bAda mAsakalpa pUro thavAthI AcAryazrI nirmaLasUri vihAra karIne bIjI jagyAe cAlyA gayA. prakaraNa 9 muM. nava kanyA sAthe lagna. utthAna, pragati. nana a9 NER & SS na- ma - SAI - + ; ET A. ji ni ka rmaLAcArya mArI sarva zikAo dUra karI, vidyA sAthe bhAre paricaya vadhato cAlya, mAre AnaMda avi6 chinnapaNe vadhato rahyo ane enA AkhA vidvattA bharelA zarIrano upaga ahoniza thato cAlyo. A cAryazrInA upadeza pramANe meM anuSThAna karavA mAMDayA, 1 udIraNA dvArA udaya AvyAM te bhogavAi kharI gayAM che, bIjuM u5zamabhAvane pAmyAM che paNa aMdara sattAmAM rahyAM che. 2 aMhIM ra. e. sAyaTivALA chApela pustakanuM pR. 1151 zarU thAya che. 3 mAsaka9pa-sAdhue ATha mAsamAM eka sthAnake vadhAremAM vadhAre eka mahine rahe che tene mAsaka95 kahe che, varSAdanA cAturmAsamAM eka sthAnake cAra mAsa rahe che, AvI rIte navakapI vihAra kare che.
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. mArA aMtaHkaraNane vadhAre vadhAre prasAdavALuM banAvyuM, zarIrane paNa sArI rIte kaTimAM mUkyuM ane mArI cittavRttimAM sadhamaMtrIne praveza karAvyuM. dharma zukala dhavala purUSa pItA paDyA zukalA paricArikAo, vidyAvilAsa ane sadudha sAthe salAha sabaMdhamaMtrIe tyAra pachI mane samAdhi nAmanA be purUSo batAvyAH bannenA sAmAnya nAma (aTaka) samAdhi hatA, teone raMga zveta hatA, teonuM darzana bahu suMdara hatuM ane svarUpe teo bahu sukhadAyI hatA. e banne purUSonA saMbaMdhamAM oLakhANa ApatAM sAdhe mane kahyuM "A banne purUSanuM sAmAnya nAma samAdhi che ane bannenAM khAsa nAmo anukrame dharma ane zukala che. e banne purUSe tamArA aMtaraMga rAjyamAM praveza karanAra che. teo ghaNuM ja upagI ane sadguNI che. tamAre temane sArI rIte Adara satkAra kare." meM sabodhanA vacanane svIkAra karatAM mAthuM namAvyuM. te ja vakhate sAthe traNa nArIo batAvIH teomAMnI eka raMga vIjaLI je bIjIno rAtA kamaLa jevo ane trIjIno sphaTika rana je taddana zveta hatA, teonAM zarIrane AkAra ghaNe suMdara hato ane teonuM svarUpa jotAM teo paNa bahu sukha ApanAra hoya ema lAgatuM hatuM. mane jaNAvavAmAM AvyuM ke e traNe strIonuM gotra lezyA nAmanuM che ane traNe anukrame pItA paDyA ane zukalA nAmathI duniyAmAM sArI rIte prasiddha thayela che. pachI temanI vadhAre oLakhANuM ApatAM sAdhe mane jaNAvyuM ke "rAjan ! upara je dharma ane zukala (be) mahA purUSono tamane paricaya karAvyo temAMnA prathama dharma nAmanA mahApurUSanI A traNe strIo nokara che, dAsIo che ane e traNemAM chellI zukalA nAmanI che te eka ja mAtra zukala nAmanA bIjA mahApurUSanuM savizeSapaNe piSaNa karanArI che. e traNe nArIo bahu upayegI che, ghaNI lAyaka che ane bahu lAbha karanArI che. Ape e traNenI sAthe bahu sArI rIte vartavuM. vaLI e traNe strIo na hoya to tamArA upara parama upakAra karanAra pelA be purUSo tamArI pAse rahI zake nahi ane tamAre je rAjya prApta karavAnuM che temAM mukhya AdhAra e banne mahA purUSone che. tethI A traNe nArIonuM Ape sArI rIte pioSaNa karavuM. enA piSaNathI pilA purUSo tamArA upara upakAra karaze tyAre
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. 1942 [prastAva tamane mahArAjya prApta thaze evI hakIkata che." meM AnaMdathI javAba Apyo "ahu sArUM, huM sArI rIte e nArIonuM pASaNa karIza." tyAra pachI huM teA e nArIo kahe te pramANe karavA lAgyo jyAre jyAre ane tyAre tyAre vAraMvAra huM tA cittavRttimAM pesuM, vidyA patnI sAthe vilAsa karUM, sad medhanI sAthe vAraMvAra vicAraNA karUM, ane sadAgamane, samyagdarzanane ane gRhidharmane sArI rIte sanmAna ApyA karUM. A pramANe karatAM bhagavAnazrI nirmaLAcAryane tyAMthI gayAae sahaja uNA pAMca mahinA thayA. pAMca mAsanI Akhare mArA guNothI karmapariNAma rAjA mane ghaNA anukULa thai gayA, tenuM hRdaya meM haraNa karI lIdhuM ane teo mArA tarapha vadhAre prema dAkhavatA thayA. pachI teA te jAte ja mArA saMbaMdhamAM sArA khyAla sAthe pelA nagaroe ( cittasauMdarya, zubhramAnasa, vizadamAnasa ane zubhracittapura') gayA ane tyAMnA rAjA (zubhapariNAma, bhAbhisandhi, zuddhAbhisandhi ane sadAzaya)ne maLyA ane e dareka rAjAe pAtAnI kanyAe mane ApavA tatpara thAya evA sAnukULa sarvane manAvI dIdhA. e pramANe adhI sagavaDa karIne karmapariNAma rAjA mArI pAse pAchA AvyA. pachI eNe puchyAdaya senApatine AgaLa karyo, potAnI premI bhAo kALapariNatine sAthe lIdhI ane evA peAtAnA khAsa parivAra sAthe pelI kanyAonA vivAha mATe mArI cittavRttimAM e karmapariNAma rAjAe mane praveza karAvyA. karmapariNAme cittavRttimAM dAkhala karAvIne pachI turata ja pelA zubhapariNAma vigere cAre rAjAone kaheNu mekalyuM ke teoe sarvee sAtvika mAnasapuramAM" AvelAvivekaparva pAMca mAsa pasAra. la gra lI dhA, 1 A lezyAnA svarUpa ane vigata mATe jue prastAva sAtame, pra. 9 muM. (pR. 1752-6) ane te para lakhelI neTa. 2 dharma-zukalaH dhyAnanA A uttama bhedo che. enA pAchA cAra cAra pa e jaina najare samAdhi che ane samAdhimAM ja prANInA mekSa thAya che. enA cana mATe jIe jainadRSTie yAga pR. 144-182. AtmAnA adhyavasAyane kahevAmAM Ave che. e para khAsa vivecana anyatra lakhavA ceAgya che. pra traNa kRSNa nIla kApAta kharAba che. bAkInI traNa tene padma ane zukala sArI ane AtmAnA adhyavasAya para dhyAnane AdhAra che. dharmadhyAnamAM tejo, padma zukala traNe leyA varte che paNa zukaladhyAnamAM teA chellI zukala lezyA ja varte 3 enA nAma vigere mATe jIe pR. 1921. 4 sAttvikapurane mATe jIe pra. 4. 5. 33. vivekaparvata mATe jI ja prakaraNa (pR. 1047) ane jainanagara mATe e pra. 4. pra. 32.
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNu 9 ] nava kanyA sAthe lagna. utthAna, pragati. 1943 tanA zikharaparanA jainanagaramAM padhAravuM. te cAre rAjAe tenA kaheNane mAna ApIne peAtAnA AkhA parivAra sAthe te nagare AvI pahoMcyA. te sarve padhAryA tyAre temanI padavIne ceAgya mAna sanmAna sarvane ApavAmAM AvyuM. lagnanA divasa sarvee sAthe maLIne mukarara karyAM. mahAmeAhanA sainyamAM khaLabhaLATa. viSayAbhilASanuM vaktavya. bhavitavyatAnI salAhu A pramANe jainanagaramAM taiyArI cAlatI hatI tyAre te ja vakhate mahAmAhunA lazkaramAM AkhA samudAya ekaThA thayA. teoe aMdara aMdara salAha karavA mAMDI. viSayAbhilASa maMtrIe prathama vAta upADI -"deva! mArA prabhu! mArUM mAnavuM che ke je saMsArIjIva pelI kSAMti vigere kanyAo paraNaze te ApaNe te sarve ThAra muA samajavA! mane to prasaMga ghaNA gaMbhIra jaNAya che tethI ApaNe A bAbatamAM gaphalatI rAkhavA jevuM nathI, ApaNe te tenI sAme sarva prakAranA prayatno karavAnI atyAre jarUra che, ApaNe sAhasa karavuM joie ane kAi paNa prakAranI nAumedI cheDI devI joie. e te jANItI vAta che ke jyAM sudhI ApaNA kAmanA cheDo na dekhAya tyAM sudhI ja bIka rAkhavI, paNa jo eka vakhata prayojana ja prApta thai jAya te teA pachI jarA paNa bIka rAkhyA vagara prahAra karI nAkhavA ane prayojana sAdhavuM." mahAmAha rAjAe potAnA maMtrInuM vacana svIkArI lIdhuM ane AkhA larakare enA vicArane Teko ApyA. turata ja badhI sAmagrI taiyAra karAvavAmAM AvI, lazkarane taiyAra thavAnA hukama apAyo ane gheADA vakhatamAM te AkhuM lazkara taiyAra thaIne AvI pahoMcyuM. AkhA lazkaramAM laDavAnA pUratA utsAha hatA paNa te vakhate mahArAjA karmapariNAma temanI virUddha thai gayA hatA te bAbatanA darekanAM manamAM aMdara khAnethI bhaya hatA, tethI teo aMdara aMdara vAtA karatA hatA, teAnA manamAM kAMika AkuLatA hatI, tene pariNAma mATe zaMkA hatI, tethI Akhare vicAra karIne temaNe devI bhavitavyatAne amAre zuM karavuM? ema pUchyuM. devIe turata ja javAma Apyo " bhAi ! atyAre tamAre laDavAnA samAraMbha karavAnA vakhata nathI. atyAre mAre pati sArI rIte AdarabhAva pAmyA che, ThIka thai gayA che, karmapari AmanA ene mATe bahu UMcA mata hAla turata thai gayA che, vaLI atyAre enI pAse zubhapariNAma vigere cAra moTA rAjAe AvI yA che ane te tene maLI gayA che, AvI bevaDI madada ane TekAthI
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1944 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 Aryaputrane pitAnA lazkarane tapAsa karavAnI hoMsa thaI AvI che ane badhA saMyogo jotAM karmapariNumamahArAjA ene (enuM potAnuM saMsArIjIvanuM) lazkara jarUra batAvaze ema lAge che ane Aryaputra tenuM piSaNa karaze tethI je atyAre tame raNe caDhaze to tamAre savene pralaya thaI jaze. tethI mArI salAha te ema che ke hAla turata tame badhA vakhata kADhI nAkho, hAlane mAmale jarA TADhe paDavA do, tamane keI na jue tema jarA bAju upara besI jAo ane rAha juo. jyAre tamAre ghA karavAno vakhata AvI pahoMcaze tyAre huM ja tamane sarvane cetAvIza. tame sarva sArI rIte jANe che ke tamArA sarvanA kAmamAM huM khAsa dhyAna rAkhuM chuM ane cIvaTapUrvaka yogya vakhatanI khabara tamane ApyA karuM chuM. te tamAre A bAbatamAM khAsa ciMtA karavAnI zI jarUra che?" bhavitavyatAnI AvI salAha sAMbhaLI eTale teoe ughADI laDAI karavAne je nirNaya karyo hato te vicAra paDato mUkyo ane te vAta turatane mATe mutavI rAkhI. mehanA kola ane sAdha mahAmahanA sainike e laDavAno vicAra te baMdha rAkhyo paNa teo sarva jAte ghaNuM luccA hatA, bahu pakkA hatA, tethI teo cittavRttinI aMdara guptapaNe ADAavaLA bharAI rahyA ane chAnI chAnI pitAnI yogazaktio mArA upara calAvatA rahyA. e yogazaktinA prabhAvathI mArA manamAM navA navA suraMga AvatA rahyA te A pramANeAcArya mahArAje jaNAvyuM ke jyAre kanyAo sAthe mAruM lagna thaI jaze tyAra pachI teo mane dIkSA Apaze; paNa mohanA uchALA. ahAhA ! e dIkSA to ghaNI duSkara che! e te be tuccha kallola. hAtha vaDe AkhA svayaMbhUramaNa samudrane taravA jevI vAta che ! ane yationI kiyA te maraNa sudhI pALavAnI che ! ane mAruM zarIra te sukhathI lAlanapAlana karAyeluM 1 To review the Army atyAre zahenazAha lazkaranI ravI karAve che, tene tapAse che te hakIkatane maLatI A vAta che. - 2 TavayaMbhUramaNaH sarvathI chello samudra. ghaNo ja moTo che, ene pAra pAmo azakaya che, ene be hAthavaDe taravA prayatna karavo e dhRSTatA ja che. asaMkhya dvIpa samudra pachI e chello Ave che. prathama jaMbudvIpa eka lAkha yojana che. pachI tenI pharate samudra bamaNuM, tyAra pachIne dvIpa bamaNe ema ThAmabamaNo thatAM chevaTe sadarahu samudra asaMkhya dvIpa samudra mUkayA 5chI Ave che tethI te keTalo moTo haze teno sahaja khyAla Avaze. teNe aradhuM rAjaloka rokeluM che,
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9 ] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. che. zarIre rogo ane saMtApe paNa thaI Ave khara! vaLI eTalA lAMbA vakhata sudhI taddana lakhuMsukuM khAvAnuM mArAthI kema banI zake? ane bicArI madanamaMjarI haju ghaNuM kAcI che, picI che. ene je jIve tyAM sudhIne mATe mAre hamezane viyoga thAya te te ene bahu kaleza thAya, ghaNuM duHkha lAge !! vigere vigere. AvA AvA turaMgene pariNAme mArA hRdayamAM kAMIka bhagna pari gaNAma thayA, meM vicAra karyo ke tyAre zuM have pelI sadhane vakhata- kanyAone paraNavAne vicAra mAMDI vALuM? to to pachI sarane sapATe. nirAMte sukhe rahevAya. hAla te juvAnIne vakhata che, jarA majA bhegavI lauM. e strIo sarva Akhare te mAre AdhIna ja che. juvAnI pUrI thaze tyAre ene vakhatasara paraNI laIza ane paraNIne turata dIkSA laIza.-sabodhamaMtrI dUra hatuM te vakhate mane Avo vicAra thaI AvyuM ane te mArA manamAM ja rahyo. e taraMgo ane vicAre cAlatA hatA tyAM saMgabaLe sabaMdhamaMtrI AvI pahoMce eTale meM ene mAro aMdarane sAcA abhiprAya jaNAvI dIdhuM. sabodha te mArA vicAra sAMbhaLIne saDaka thaI gayo. turata belI ukyo "deva! Ape je nirNaya karyo che te barAbara nathI. tamAre e nirNaya tamArA AtmAne ghaNuM nukasAna karanAre che, tamArA parama sukhanI ADe AvanAra che ane aApaNane vAvaTo che. huM tamane khAtrIpUrvaka kahuM chuM ke tamAre je A abhiprAya thayo che te tamAre pitAne abhiprAya nathI, svAdhIna mata nathI, svAbhAvika nirNaya nathI, paNa pelA durAtmA mahAmahene vilAsa che, enA parivAra ane senAnIono vaibhava che, enA Azritae karelI preraNAnuM pariNAma che. (mahA vidyAsAdhana karIne ) jyAre nidhAna (bhaMDAra) hAtha dharavAno vakhata Ave tyAre barAbara chellI vakhate vaitALe ADA AvIne UbhA rahe tema teo sarva duSe aMdarakhAne gUpacUpa rahIne barAbara vakhate Apane vinna karavA AvI pahoMcelA che. paNa Ape e pApIothI AtmAnI jarA paNa vaMcanA (chetarapIMDI) thavA devI nahi." soghe je vAta karI te mArA cittamAM barAbara lAgI gaI. pachI mArI ane tenI vacce nIce pramANe vAtacIta thai - 1 vaitALa eka jAtanA adhama rAkSase. maMtrasAdhanA karI rahevA Ave tyAre A do chellI ghaDie chaLa karavA Ave che ane je sAdhya prApta karavAnuM hoya che temAM ADA Ave che.
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ra guNadhAraNa (huM)-- Arya! tyAre mAre e sarvane kevI rIte pANa heDAvavA ?" 1946 sadbhAdha-- deva ! tamAre emane tamArA potAnA baLathI ja haDAvavA ! " guNadhAraNa--" tA mane mArUM aLa batAveA. " sAdha--"deva ! huM te tamArUM baLa batAvavA taiyAra chuM, pazu e batAvavAnA adhikAra mahArAjAdhirAja karmapariNAmanA che. " karmapariNAma rAjA te vakhate tyAM hAjara hatA. temaNe A vAta cIta sAMbhaLI hatI. sAdhanA javAba sAMbhaLI te khelI umA" mArA hukamathI tuM pote enuM maLa ene batAvIza teA paramArthathI meM ja te batAveluM gaNAze, tethI huM tane Adeza karUM chuM ke tuM ene (guNadhAraNane ) enuM baLa batAvI Apa." sadbhAdha---" jevA mahArAjA sAhebanA hukama!" cittasamAdhAna maMDapa. AjJAkaraNa, sanmAna. zatrunI bhagavRtti. sabaidhe te turata ja kAma upADyuM. te cAlyA ane mane peAtAnI sAthe cittasamAdhAna maMDapamAM praveza karAvyA. sAdha AgaLa cAhyA ane huM tenI pachavADe cAhyA. tyAM teNe cAritrarAjane ane bIjA tenA AkhA lazkarane batAvyuM. teoe mane praNAma karyAM. meM e darekanuM sArI rIte sanmAna karyuM. teo paNa sarva mArA senAnIo hAya tema jaNAyuM, teoe sarvee te sthAna svIkAryuM ane caturaMga senA taiyAra karIne zatruone mArI haTAvavA mATe teonI goThavaNu turata ja karI nAkhavAmAM AvI. te vakhate teo sarva laDavA mATe ghaNA ughukta thaI gayA ane tene laDavAnA utsAha joIne rAjAe paNa darekane sa nmAna ApyuM ane rAjI karyAM. A badhI taiyArIe ane dhamAla joine mahAmeAha vigere duzmana rAjAe te atyaMta bhayabhIta thai gayA, gAMDA jevA thai gayA. te adhA pApAdayane mokhare karIne uparanI taiyArIo joine ekadama nA 1 aLane ahIM evareA artha che. (1) zakti, purUSArtha ane (2) bharata peAtAnuM lazkara te cAritrarAjanuM lazkara-AtmabaLa samajavuM. 2 cittasamAdhAnamaMDapanuM vistArathI varNana ceAthA prastAvamAM AvI gayuM che. jIe pra. 4. pra. 73 (pR. 1055 ).
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. 1947 savA ja maMDI gayA, te tyAMthI palAyana karI gayA. teone eTalI badhI bIka lAgI ke je teo tyAM hAjara raheze te jarU2 teo mAryA javAnA! cAritrarAjanA senAnIoe paNa pilA duminene rahe vAnAM mukAme badhAM bhAMgI nAkhyAM ane AkhI mahA aTavIne barAbara sApha karAvI, zodhAvI ane e rIte zatruone nAza karavAne pariNAme teone jayadhvaja* prApta thaye. vAta ema banI ke zatruo nAsI te gayA, paNa mAtra temAMnA thoDAka ja kSaya thayo, keTalAka zAMta thaIne paDI rahyA ane bagavRtti dhAraNa karIne gUpacUpa thaI gayA. lagna samAraMbha. atyaMta AnaMdathI mahAmahotsava pUrvaka suMdara vivAhano AraMbha karavAmAM AvyuM. mAro e samAraMbha joIne mArA aMtara baMdhuo ghaNuM khuzI thayA. prathama te ATha mAtAonuM sthApana karavAmAM AvyuM ane yathA vidhi e AThe mAtAnI pUjA gya rIte meM karI. mA tRka sAdhe e ATha mAtAonI jUdI jUdI zakti sthApana. keTalI che tenuM vivecana karI batAvyuM. te varNana khAsa sAMbhaLavA jevuM ane taddana abhinava hovAthI acUhItasaMketA ! tane te barAbara kahI saMbhaLAvuM che te tuM lakSyamAM rAkhaje.' 1 Banner of success. 2 keTalAMka kamane kSaya thayo ane keTalAMka upazama bhAva pAmyAM. upazamabhAvamAM je kama rahe che te DhAMkelA agni jevAM rahe che, amuka vakhata gUpacUpa paDI rahe che, prasaMga maLatAM bhaDako thaI Ave che. upazamabhAva ane pazama bhAvamAM A meTo taphAvata che. 3 bagavRttiH bagala mAchalAne pakaDavA pahelA UMcI Teka rAkhI bhagatanI jema besI rahe che, mAchaluM pakaDavAno lAga maLatAM DAka namAvI mAchaluM pakaDI gaLapa karato gaLI jAya che, keTalAMka karmo hAla to bagabhagata thai gayAM, paNa lAga jotAM rahyAM. 4 jaina lagnavidhimAM lagnanI pahelAM ATha mAtAnI sthApanA karavAmAM Ave che. juo jaina lagnavidhi athavA AcAradinakaramAM tatsaMbaMdhI vistAra, A vidhine mAithApanA" ema bhASAmAM kahevAmAM Ave che. - 5 saMsArIjIvaH pitAnuM caritra agRhItasaMketA ane prajJA vizALA pAse sadAgama samakSa kahI batAve che ane sumati-bhavyapurUSa te sAMbhaLe che te vAta have tAjI kare. ene saMbaMdha maLavAne have vakhata najIka Ave che. 6 aSTa pravacanamAtA mATe juo prastAva trIjo pra. 14 (pR. 505)mAM karelI mArI noTa. ahIM mULamAM tene lagatI hakIkata Ave che.
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1948 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 1 " prathamanI mAtA sADA traNa hAtha najara AgaLa karAve che che ane jyAre jainapuramAM munirAja cAle che tyAre khAsa karIne teone kaI paNa bIjI bAbatamAM AkSepa (kheMcANa) na thAya te bAbata para khAsa dhyAna Ape che. 2 bIjI mAtAmAM evI zakti che ke e munijana pAse sada buddhithI pavitra thayela vAkyo ja lAve che, jevI vAta banI "hoya tevAM ja vAkyomAM lAve che, sAMbhaLanArane hita kare tevI ja vAta bolAve che, gaNyAgAMThyA jarUrI zabdamAM ja "bolAve che ane te pramANe te sarvadA varte che. 3 "trIjI mAtAmAM evI zakti che ke khAvAnuM kAraNa prApta thAya tyAre teo (yatilake pAse) e sarva prakAranA "doSothI rahita AhAranI zodha karAve che ane te paNa vyA "jabI rIte ja khavarAve che. 4 "cethI mAtAmAM evI zakti che ke munirAja jyAre vastu pAtra ke TuMkAmAM kahIe te kaI paNa cIja le athavA mUke tyAre tene barAbara jue che, tenI sArI rIte prArthanA " kare che ane kaI paNa sUkSma jIvane vinAza na thAya tenI khAsa saMbhALa rAkhe che. 5 "pAMcamI mAtAnI evI zakita che ke tenA vaDe eka bahu "suMdara kAma thAya che. koI vakhata vadhArAne AhAra tajI "deve-pheMkI devuM paDatuM hoya, zarIrane tajavuM paDe tevuM hoya, zarIranA maLane tyAga karavo hoya, vaDInIti dvArA kare "kADha hoya, TuMkamAM kaI paNa vastune tyAga karavo hoya tyAre 1 prakanA varNana sAthe anukrame nIcenA nAmo dhAro ane vicAro. 1 isyasamiti. 2 bhASAsamiti. 3 eSaNA samiti. 4 AdAnabhaMDamatanikSepaNasamiti, 5 pArijhApanikAsamiti. 6 managusi. 7 vacanagusi. 8 kAyagusi. 2 pramAnAra vastune suMvALA padArthathI-raharaNuM vigerethI sApha karavI, bahu dhImethI te para rahela na dekhAya tevA nAnA jaMtuone dUra karavA te.
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNuM 8] nava kanyA sAthe lagna. utthAna, pragati. 1849 e zAstramAM batAvelI rIta pramANe zuddha nirjIva bhUmimAM teno tyAga karAve che, keI jIvane duHkha na thAya te mATe ja banatA prayAsa karAve che. chaThThI mAtA sAdhu mahArAjanAM manane niraMtara AkuLavyAkuLatA vagaranuM rAkhe che ane chatAM temanAmAM je kAMI de "thaI gayA hoya te sarvane bahu jesa sAthe khapAvI de che, "tene rada karAvI de che. 7 "sAtamI mAtA khAsa kAraNanI gerahAjarImAM sAdhuo pAse mauna paLAve che, khAsa lAbha na hoya tyAM sudhI temane belavAnI manAI kare che ane keI kAraNa prApta thAya ane tene mane bolavAnI jarUra ja paDe te bolavAmAM kaI paNa prakA rane doSa na thAya teTaluM ja bolAvavA sarvadA tatpara rahe che. 8 " AThamI mAtA vaLI eka ghaNuM ja navIna prakAranuM kArya bajAve che. jyAM sudhI kAMI khAsa kAraNa na hoya tyAM sudhI te sAdhuone kAcabAnI peThe taddana saMkecAvIne rAkhe che. khAsa kAraNa paDe ane munilekane calana karavuM paDe te zarIrathI utpanna thatA doSone aTakAve che. pahele divase e jainapuranI suMdara menAo-sArabhUta mIThI bhAvaDIonuM sthApana karavAmAM AvyuM ane temanuM pUjana karavAmAM AvyuM. tyAra pachI cittasamAdhAna aMtaraMga maMDapa (mAMDavA)mAM AvI rahelI ni:spRhatA vedIne sArI rIte vALI jhUDIne te dI-muMDa sApha karavAmAM AvI. cAritradharmamahArAjAe pitaiyArIo. tAnA tejathI te vakhate moTo vistAravALe agnikuMDa saLagAvya, vadhAre cetA ane lagna vakhate je je ucita kriyAo karavI joIe, je je taiyArIo prathamathI karI rAkhavI joIe te sarva yAcita karI. taijasI paDyA ane zukalA mAtAoe atyaMta AdarapUrvaka vadhUkarma karyuM, matalaba Ana, zarIre vilepana ane AbhUSaNadhAraNa vigere sarva kriyAo karI lIdhI. e mAvaDIoe ane bIjA mArA AkhA sAmaMtavarga ane rAjAoe mane snAna karAvyuM, vilepana karyuM, ghareNuM paherAvyAM ane suMdara vastro dhAraNa karAvyAM. tyAra pachI vivAha thavAnI zarUAta thaI. sabodhamaMtrI pote ja purohita (gera) thayA. eNe karma nAmanAM lAkaDAM agnimAM nAkhavA mAMDayAM, yajJa AdarI dIdhe, emAM sadbhAvanAnI Ahutio ApavA mAMDI, kuvAsanA lagna.
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1950 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 nAmanI zALA aMjaLI bharI bharIne agnikuMDamAM nAkhavAmAM AvI. evI rIte mahA taiyArIo ane samAraMbhe thaI rahyA. sadAgama pite jozI thayA ane temanI hAjarImAM vRSa lagnanA amuka aMzamAM kSAMti kanyA sAthe mArAM lagna thayAM. meM tenuM pANigrahaNa karyuM te vakhate zubhapariNuma vigere rAjAe ghaNuM harSamAM AvI gayA, niprakaMpatA vigere mahArANIo paNa bahu ja vilAsamAM AvI gaI, temane bahu AnaMda thaI gaye ane AkhAM maMDaLa gAMDA ghelAM jevAM thaI gayAM. te ja vRSa lagnamAM dayA vigere bIjI AThe kanyAonAM paNa mArI sAthe lagna thayAM. jIvavIrya nAmanuM moTuM vistAravALuM siMhAsana hatuM jIva vIrya tenI upara huM te sarva panIo sAthe beThe. cAritra sihAsane. dharma rAjA vigerene bahu AnaMda thayo ane teoe paNa aneka prakAranA vilAso te vakhate karyA, batAvyA. vidhAnarAdi upazAMta, anya kanyAo sAthe lagna sukha saM da hA nu bha va, have jarA moharAjAnI vAta karI lau. agRhItasaMketA! jyAre huM vidyAnI sAthe paraNyo hato tyArathI ja paramArthathI te mahArAjA ghaNo narama paDI gayA hatA, paraMtu e rAjA himata hAre te na hota, vaLI e enA AkhA lazkarane samudAyaAtmA hatA, sarvane jIvanazvara hato ane sarvane sArabhUta hatuM tethI baLelI deraDI je AkAra dhAraNa karIne paNa te tyAM paDI rahyo hato, ene ghaNo trAsa thaye te paNa tyAMthI nAsI gaye naheto. tyAra pachI kSati vigere nava kanyAone huM para, te kanyAo vaizvAnara vigerenI khAsa duzmana hatI te to tArA samajavAmAM AvI gayuM haze. have cAritradharmarAjAe maharAjAnA AkhA lazkarane nasADI mUkyuM ane ene pApodaya senApati te merethI nAsI ja gaye ane tema thatAM e mahAmahArAjA narama thaI gayo hato paraMtu chUpAIne chAnAmAno besI rahyo hato te have tethI paNa vadhAre narama paDayo ane trAsa pAmato hiMsA vaizvAnara vigere na jaNane pitAnI sAthe laIne bane teTaluM vadhAre dUra cAlya gayo. AvI rIte mArA duzmanone nAza te na thaye paNa atyAre teo dUra nAsI gayA. e pramANe hakIkata banI eTale mArI daza panIo sAthe vilAsamAM huM paDyo, tenA premamAM paDyo, teone bheTyo, teonI
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. 151 sAthe meM AnaMda karyo, temanA saMgamAM rahI zAMta jIvana gALyuM, pIDA bAdhA vagaranI sthiti anubhavI, aneka prakAranA pramodane pachA-vaLI te vakhate mAruM potAnuM AkhuM lazkara paNa mane gherIne besI rahyuM ane aMtaraMga vilAsamAM UMcA prakAranI lIlA karatAM svasaMvedana sukha anubhavyuM, muni nirmaLAcArya kahI gayA hatA te sarva bAbatono sAkSAtkAra karyo ane temanAM vacananI satyatA mane barAbara samajANI. have e zubhapariNAma rAjAne niprakaMpatA rANathI bIjI paNa ghaNI dIkarIo thaI hatI. teo anukrame dhRti, zraddhA, medhA, vividiSA, sukhA, maitrI, pramuditA, upekSA, vijJapti, karUNA vigere ane naka hatI. e sarva kanyAone huM para. e sarva navIna strIo ane agAunI daze strIo sAthe Akho vakhata vilAsa karato rahyo, AnaMda anubhavato gaye, majAo uDAvato rahyo. e sarva strIo mArI pAse ja 1 vasavedana AtmasAkSAtkAra, jAte anubhava karavo te. cothI daSTinI Akhare saMvedya padanI prApti thAya che. tyAra pachI svasaMvedana zarU thAya che. e adabhuta apUrva AtmadazA che, ega pragatinI nizAnI che, AtmAnuM utthAna batAvanAra che. ene vistAra yogadaSTisamuccayamAM jovAmAM Avaze. sAmAnya mAhitI mATe juo je. da. yoga pR. 37. 2 dhRtiH vairya, dhIraja, zAMti, AtmabaLa. zraddhAH Asa purUSa para vizvAsa, AtmabaLa para vizvAsa, AtmAne purUvArtha mokSa laI zake evo nirNaya. medhAH dalIla karavAnI samajavAnI pacAvavAnI buddhi. vividiSAH dharmavAda karavAnI icchA. ethI sAmo manuSya yogya dharma pAmI AtmakalyANa karI zake che. sukhA sukhane anubhava, vAstavika sukhane svAda. maitrIH sarva jIvane potAnA baMdhu gaNuM temane zarIranuM ke mananuM duHkha na thAya tevuM vartana temanI sAthe karavuM. pramuditAH guNa upara, guNavAna upara, guNavAna sAthe saMbaMdha karanAra upara khAsa prema, temanA tarapha AkarSaNa. upekSAH deza ane doSavALA tarapha bedarakArI, teonI karmAdhIna sthiti para vicAraNuM. vijJatiH vizeSa jJAna, samajaNa, jijJAsA ane jJAnavyaya. karUNAH pApanAM pariNAmo atyAre sahana karatAM hoya teo para dayA, prema, temane duHkhamAMthI tAravAnI tIvra IcchA,
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1952 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratAva 8 rahe, teonAM keLAM vacce huM bese, teo mArI sAthe vilAsa kareAvI rIte mane sukhane anubhava the, atyaMta AnaMda thaye, saMpUrNa rasanA pramodamAM meM DUbakI mArI. meM e vakhata ciMtavanA karI ke aho ! mahAtmA bhagavAna nirmanAcArya je sukhAnubhavanI mane agAu sUcanA karI hatI tene atyAre mane sAkSAtkAra thAya che!! AvI rIte atyaMta prabhedano anubhava karatA huM sapramadapuramAM rahyo hato te vakhate mahAnirmaLAcArya nubhAva zrI nirmaLAcArya pharatAM pharatAM pAchA te ja nagare A ga ma na. AvI pahoMcyA, pitAno A parivAra temanI sAthe hatuM ane te ja AhAdamaMdira bagicAmAM AvIne teozrI utaryA. mane jevA teozrInA AgamananAM samAcAra maLyAM ke turata ja atyaMta AdarapUrvaka huM AhaMdamaMdira tarapha gaye, bahu premabhaktipUrvaka meM teozrIne vaMdana karyuM. vyavahAradravyabhAva liMga, mahApUjAnI taiyArI, dravya dIkSA grahaNa, pachI mArA lalATe banne hAtha joDIne atyaMta vinayabhAvathI namana karIne bahena agRhItasaMketA! meM AcArya mahArAjane vijJapti karI"bhagavAna ! ApazrIe Adeza Apyo hato te pramANe atyAra sudhI sarva vyavasthA meM karI che. nAtha! have kRpA karIne mane dIkSA Ape." mahA vicakSaNa nirmaLasUri mahArAje javAba Ape "rAjana ! tane bhAvathI bhAgavatI dIkSA ApoApa ja prApta thaI gaI che te have dIkSA ApavAnI to kyAM rahI? je bhAI ! hakIkata ema che ke hAla chellA thoDA vakhatathI tuM gharamAM rahyo tyAre tArA saMbaMdhamAM je banyuM che athavA te je banAvyuM che te khAsa savizeSapaNe sAdhupaNAmAM karavAnuM che; tethI bhAvadIkSA te te vastutaH laI lIdhI ja che. chatAM DAhyA mANasoe A bAbatamAM vyavahAranuM ullaMghana karavuM na joIe tethI dravyaliMga (bAhya veza) tane ApavAmAM Avaze. kemake bhAvaliMgamAM bAhya cihna paNa hetu tarIke khAsa pasaMda karavA yogya che tethI tene 1 vyavahAra bAhya najare jonArane pratIti u5javAnuM kAraNa. vastutave te nizcaya mArga ja lAbha Ape che paNa vyavahArano lopa karavAthI avyavasthA thaI jAya tethI samudAyakAraNe vyavahArane khAsa iSTa mAnyo che.
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. 1953 bAhya liMga have ApavAmAM Ave che. te sAMbhaLI atyaMta vinayapUrvaka bahu kRpA karI! mArA nAtha ! eTalA zabdo huM uddhArarUpe belyo. - tyAra pachI ATha divasa sudhI zrIjinezvara devanI pUjA racavAmAM AvI (aSTAlika mahatsava karyo), munionI AThe divase pUjA karI, AkhA nagaranA sarva zaherIone AnaMda karAvyuM, baMdhuvargane yogya bharabhaLAmaNu karI dIdhI, yAcaka ane IcchakanI mAgaNIo pUratI rIte saMtoSI, mArA putra janatAraNane rAjyagAdI para sthApana karyo ane te kALane yogya sarva prakAranI jarUrI kriyAonI vidhio saMpUrNa karI dIdhI; pachI madanamaMjarI, kuLadhara ane pradhAna sevakavarga sahita nirmanasUri pAse gya vidhAnapUrvaka dIkSA aMgIkAra karI, saMsAragrahathI bahAra nIkaLe, arthAt dravyathI dIkSA grahaNa karI, muniveza dhAraNa karyo. abhyAsa. vihAra, salekhanA, anazana, prathama raiveyake sUripade AvyA pachI huM sAdhune sarva kriyAmArga barAbara zIkhe. tyAM AvyA pachI sadAgama mArA para vadhAre premI . teNe mane je pramANe sUcanA ApI te pramANe meM agIAra aMgano abhyAsa karyo, kALika ane utkALika sUtro bharyo. vaLI samyagadarzana upara te bahu premI thaI gayo. te uparAMta cAritradharma upara te hRdayane prema vadhate ja cAle. sUripade AvyA pachI enA lazkarane bahu sArI rIte oLakhyuM, temanAM darekanAM kAryanI kimata thaI, parIkSA AvI. 1 bhAva liMgane aMge bAhya cihna ghaNI vAra upayogI sAdhana bane che, keTalIka vAra amuka veza ke kIrti patita thatAM aTakAve che ane vyavahArane aMge tenI upara jaNAvelI jarUra che. ahIM vicAravA jevI vAta che ke aMtaraMga zuddhi thayA pachI pUrNa yogyatA joyA pachI ane yogya samaya umedavArI karAvyA pachI dravya dIkSA ApavAmAM Ave che. A niyama sArvajanika jaNAto nathI. ema lAge che ke vyaktivikAsa upara dIkSAkALane nirNaya karavAmAM Avato haze. e bAbata game te hoya paNa nirmaLasUrie je mArga svIkAryo che te khAsa vicAravA yogya to che ja. 2 matalaba e che ke bAhya vidhipUrvaka mane dIkSA ApavAmAM AvI ane sthIra tarIke huM sUri pAse rahyo. 3 kAlika sUtra-utkAlika sUtra divasa ane rAtrinA prathama ane aMtya paheramAM ja jenuM adhyayana thaI zake te "kAlika sUtro ane mAtra kALaveLA choDI 2 koi avasare jenuM adhyayana thai zake te "ukAlika satra,
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1954 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 temaja sUripade AvyA pachI saMyoga ane tapaganuM sArI rIte pAlana karyuM. pachI pramattatA nadI vigere duzmanane krIDA karavAnA sthAne hatAM te bhAMgI nAkhyAM, cittavRtti aTavIne vALI jhUDIne vadhAre sApha karI. AvI rIte saMyamaga sAdhatAM ane gurUmahArAjanAM caraNanI sevA karatAM sAdhupaNumAM huM ghaNe kALa vicaryo, Akhare saMlekhanA karI, ane nazana karyuM. A badhI bAbata joIne mArI upara devI bhavitavyatA tuSTamAna thayA. teNe mane eka bIjI goLI ApI. enA tejathI vibudhAlaya vibhAganA kapAtIta vibudhemAM mane laI javAmAM Avyo. prathama raiveyake mArI sthApanA karavAmAM AvI. mane tyAM devapaNe utpanna karyo. prathama priveke, prathama raiveyakamAM trevIza sAgarepama kALa sudhI huM rahyo. tyAM atyaMta manohara dIvya palaMga para atI suMdara kimatI vastra pAtharavAmAM AvyAM hatAM. tyAM atyaMta nirmaLa AkArane dhAraNa karIne huM bahu sukhamAM rahyo. Akho vakhata zAMta jIvana gALyuM, sarva prakAranI bAdhA pIDAnA abhAvavALuM sukhI jIvatara vyatIta karyuM ane sukhAmRtane sAkSAta anubhava karyo. siMhapure gaMgAdhara. dIkSA. cAritra, pAMce raiveyake. 1 saMlekhanA maraNa najIka jANI jarUrI vastu sivAya sarva saMgane tyAga karavAmAM Ave che. eno vidhi Aura paccakhANa pannAmAM batAvyo che. dareke bahu ja vicAravA yogya che. 2 anazanaH cAre AhArane tyAga. sarva bhejanano tyAga karI maraNa najIkane samaye dhyAnagrasta thavuM e aMta saMlekhanAno eka prakAra che. 3 kapAtItaH juo neTa prastAva 7 me, prakaraNa 16 muM. (pR. 1820-1). 4 caiveyaka bAramA devalokanI upara mahaddhasaMpanna nava yakanA de rahe che. teo atyaMta sukhI hoya che. vaimAnika kalpAtIta devano e eka prakAra che.
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 9] nava kanyA sAthe lagna. utthAna. pragati. 1955 vIza sAgaropamane aMte manujagati nagarInA eka eravata nAmanA saMdara nAnA peTA vibhAgIya pADAmAM mArI bhAryA bhavitavyatAnA saMbaMdhathI huM AvI pahoMcyo. e airavata pADAmAM eka siMhapura nAmanuM nagara hatuM. tyAM vINA ane maheMdra nAmanA strI purUSa rahetA hatA. teo jAte kSatriya hatA. temane huM putra thaze. mArUM gaMgAdhara nAma rAkhavAmAM AvyuM. parAkramanI bAbatamAM tyAM mArI sArI vikhyAti thaI. yogya vaya thayA pachI ane sArI AbarU jamAvyA pachI mane jAtismaraNa jJAna thayuM. meM dIkSA lIdhI. sughoSa nAmanA ati vidvAna ane AtmAnubhava karanAra mahAtmA AcAryanA hAtha nIce agAunI peThe meM sarva kRtyo karyA ane aMte agAu jaNavelAM krama pramANe meM saMlekhanA anazanAdi karyA. Akhare mArI bhAryAne bhegathI huM bIje raiveyake gaye. * AvI rIte anukrame manuSya , dIkSA lIdhI, tenuM vidhipUrvaka pAlana karyuM, te saMlekhanA karI ane trIje raiveyake gaye-ema kula pAMca vAra javAnuM thayuM ane pAMce raiveyake huM gayo. manuSyabhavamAM dIkSA laIne upara caDhato gayo ane raiveyakamAM eka ekano vadhAro karato gaye. bahena agRhItasaMketA! AvI rIte mArI sthiti vadhatI cAlI. chelle pAMcamAM raiveyakamAM satAvIza sAgaropamanI sthiti jogavI. tyAM mane suMdara, cittane taddana zAMta karanArI ane sukhasamUhane ApanArI atyaMta pavitra kalyANamALA prApta thaI. 1 eravataH jaMbudvIpamAM bhArata airAvata ane mahAvideha traNa kSetro che. emAM bharata eravatamAM cha cha ArA krame sArA ane kharAba varte che. mahAvidehamAM hamezA cothA ArAnA bhAva varte che. jaMbudvIpa pharato lavaNa samudra che. tenI pharato dhAtakI khaMDa dvIpa che, temAM be be bharata eravata mahAvideha che ane tenI pharato kALAdadhi samudra che. tyAra pachI puSkara dvIpa Ave che. temAM paNa be be bharata airAvata mahAvideha che. atra pAMcamAnA koI paNa airavatamAM saMsArI jIva gayo hoya ema jaNAya che. jaina pRthvI saMbaMdhI hakIkata aDhIdvIpanA nakazAnI hakIkatamAM maLaze. 2 jAtI-marAjJAna pate pUrva bhavamAM koNa hatA te yAda Ave. A jJAna matijJAnano bheda che. keTalA bhava yAda Ave te kSapazama upara AdhAra rAkhe che. A kALamAM paNa e jJAna thaI zake che, ene niSedha nathI.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 muM. gauravathI adhapAta, pAM 1 camA kaiveyaka sudhI jaI tyAMnI adabhuta samRddhine che AnaMda bhega, bahu lAMbA vakhata sudhI cittanirvA|| zuno anubhava karyo ane zArIrika sukha ati utkRSTa { prakAranAM anubhavyAM-chaThThI vAra tyAra pachI manujana - tinA dhAtakI khaMDa nAmanA vibhAgamAM bharatakSetramAM zaMkha nAmanA nagaramAM huM bhadrA ane mahAgirine suMdara rUpavAna putra thaye, mArUM siMha nAma rAkhavAmAM AvyuM. rAjAnA vaMzamAM mAro janma thaye tethI suMdara bhegane yogya saghaLI sAmagrI prApta thaI. mAruM rUpa paNa sAruM thayuM. siMhanI dIkSA. anukrame huM yauvana vaya pAmyo. mAre te vakhate dharmabaMdhu nAmanA eka vidvAna muni mahArAjano yuga thayuM. temanA upadezathI bhagavAnanA matanI meM dIkSA lIdhI, rAjavaibhava choDI dIdho. bhadra agRhItasaMkete ! te vakhate meM sAdhuonI sarva kriyAo karI, caraNa karaNa kriyAmAM sArI rIte ughukta rahyo, ugra vihAra karyA ane premapUrvaka sUtra ane arthano abhyAsa karavAmAM bahu udyama karyo. dvAdazAMgI ane cauda pUrvano abhyAsa, AcAryapade mane ApavAmAM AveluM sthAna mAna, vAda, yaza, stuti, sevA, vikhyAti, thoDA vakhatamAM meM bAre aMgane abhyAsa karyo, code pUrvasahita mane dvAdazAMgI prApta thaI. sadAgama atizaya premapUrvaka mArI pAse zAstra graMthe. bahu vistAravALA che. lakhavA mAMDyA hoya to pAra Ave nahi. e cauda gaNavAmAM AvatA hatA. atyAre e sarva viccheda gayA che. dvAdarAAMgImAM agIAra aMgenA avazeSo maLe che. bAramuM daSTivAda aMge viccheda gayuM che.
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10] gauravathI adha:pAta. 157 vadhAre vadhAre rahete gayo ane jANe mAra khAsa sago bhAI hoya tema mArI sAthe vartavA lAgyo. agAu paNa mane aneka vAra ghaNuM jJAna prApta thayuM hatuM paNa kaI paNa vakhate meM pUrepUrA cauda pUrva pUrA karyA na hatA, ane A vakhate to bahu thoDA vakhatamAM ane ramata mAtramAM cauda pUrva pUrepUrA huM bhaNuM gaye, tenI raTanA mane bahu sArI thaI gaI. AvI rIte sadAgamanA saMbaMdhathI mane utkRSTa prakAre jJAnaprApti thaI. | mArA dharmabaMdhu gurUe joyuM ke meM sarva sUtra ane arthane sAro ane pUro abhyAsa kyAM hato eTale teozrIe zrIsaMgha samakSa mane pitAne sthAne (AcArya sthAne) sthApana karyo. je vakhate mane AcArya ane gacchAdhipatine sthAnake besADyo te vakhate devatAo paNa AvyA, dAna paNa dAkhala thayA ane manuSyosahita te saghaLAoe moTo camatkAra upajAve tevo AnaMdesava karyo. e mArI ghaNI prazaMsA karI, devatAo paNa vakhANa karavA lAgyA, khUda AcAryagurUe paNa vAraMvAra lAghA karI ane save mArA sAMbhaLatAM kahevA lAgyA ke "aho ! ATalI nAnI vayamAM tame ATalo badho jJAnano abhyAsa karyo ane jJAnane grahaNa karyuM ! tamane dhanya che, tamAre avatAra saphaLa che vigere vigere." mane AcAryapadanI sthApanAne prasaMge lekabaMdhunI vastra, AbhUSaNa ane mALAothI sArI rIte pUjA karavAmAM AvI ane vaLI AkhA saMghanI bhejanathI tema ja vastrAdinI prabhAvanAthI vidhipUrvaka pUjA karavAmAM AvI. dhIme dhIme mArI khyAti eTalI badhI vadhI gaI ke e sarva de, e mahAbhAga munio ane e sajajana purUSe mArA guNothI ane khAsa karIne mArA jJAnamahimAthI mArA tarapha vadhAre vadhAre AkarSaNa pAmatA gayA, mane namatA gayA ane sarve mArA sevaka thaI gayA, te uparAMta aneka mahAvidvAn aMtevAsIo (zi) paNa sarva mAro vinaya karavA lAgyA, mArA pitAnA gacchane sAdhuo to zuM paNa bIjA gacchanA moTA dhuraMdhara paMDite paNa mArI pAse AvI rahyA-AvI rIte mArI prazaMsA vadhatI cAlI, mAruM kAma paNa vadhatuM ja cAlyuM. tyAra pachI huM paNa navAM navAM judAM judAM gAmomAM, zaheromAM ane rAjadhAnImAM vihAra karatAM cAlyo ane dareka jagyAe vidvatApUNuM ghaNuM suMdara vyAkhyAna Apato rahyo, aneka jagyAe sabhAone raMjana karato cAlyo ane prazaMsAnA DaMkA vagaDAvate rahe. 1 lokabaMdhuH jinezvara mahArAja.
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva moTA meTA vAdIonA akhADA rUpa aTavIemAM meM sAme AvatA kutIrthIonA vAdI rUpa masta hAthIonAM TALAMnAM kuMbhasthaLA mArI bhASArUpa aMkuzathI toDI nAkhyAM, bhAMgI nAkhyAM, vidArI nAkhyAM ane jyAre svazAstra ane parazAstramAM rahelA UMDA rahasyajJAnanI meM vAtA vistArathI karavA mAMDI-samajAvavA mAMDI tyAre moTA moTA senApatie sAmaMte ane mahArAjAe paNa UMcA svare atyaMta suMdara zabdomAM mArI kIrti gAvA maMDI gayA, mArA yazanI dhvajA pharakAvavA lAgyA ane mArI AbarUnA mahAna paheA vagADatA rahyA. teo eTalI sArI rIte ane eTalA mIThA zabdomAM mArI prarAMsA karatA hatA ke tenuM varNana karavuM ghaNuM murakela che. dAkhalA tarIke teo khelatA ke he nAtha ! khare khara tame dhanya che, nasIbadAra che, tamAruM jIvatara saphaLa che, tame duniyA para avatAra laine pRthvIne zobhAvI che, dIpAvI che, alaMkarI che, tame kharekhara parama brahmarUpa che, pRthvInA zaNagAra che, dharmanA dIpaka che, apavAda rahita tame sAcA siMhu che. ApanuM siMha nAma yathArtha che.' AvI rIte aneka tIrthIo, vAdIe ane nAstikA paNa mArI stuti karatA rahyA, mane AsamAna para caDhAvatA gayA ane mAthAM jhukAna vIne mArI samakSa khaDA rahetA cAlyA. chevaTe sarve mArI stuti te karatA paNa Akhare sevAcAkarI paNa karavA lAgyA ane pUjA paNa karavA lAgyA. AvI rIte dina pratidina mArUM kAma vadhatuM ja cAlyuM. bhavitavyatAnI uzkeraNI. AvI rIte AcArya tarIke sarva leAkamAM huM moTA agresara manI gayA, sarvemAM atyaMta AkarSaka banI gayA ane sarve mane namavA lAgyA te vakhate eka khAsa banAva mArA saMbaMdhamAM anyA te kharAkhara dhyAna daine bhadre agRhitasaMkete ! tuM have sAMbhaLaH vAta ema banI ke mArI AvI adbhuta prakAranI Rddhisiddhi joine mArI pApI bhAryAM bhavitavyatAne ghaNI adekhAi thai AvI e te mArA upara rUmAna thai gai ane mane herAna karavAnA dhaMdhA AdarI beThI. teNe vicAra karyo ke agAu jyAre mahAmeAharAyanA larakarIoe mArI salAha pUchI hatI tyAre meM temane jaNAvyuM hatuM ke teoe hamaNA thoDo vakhata kADhI nAkhave, ane rAha jovI jyAre tene yogya vakhata Avaze tyAre taka joIne temane mArI taraphathI khabara ApavAmAM Avaze. te mArA upara AdhAra rAkhIne te vakhatathI narama paDI gayA che. mane have ema lAge che ke atyAre teonA vakhata kharAbara AvI lAgyA 1 jue pR. 1943-4. 1958
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10 ] gauravathI adhaHpata. 1959 che. e bicArA mArI AzAe paDI rahelA che, mArA vacana upara vizvAsa rAkhIne ghaNA vakhatathI cUpa besI rahyA che, to have temano avasara AvI pahoMcyo che ema mAre temane jaNAvavuM joIe. je huM e pramANe karIza te e bApaDA potAnI zakti vAparI jora batAvI sukhI thaI jaze! A pramANe vicAra karIne bhavitavyatAe mahAmohanA sainyamAMthI pAdiya vigere sarvane bolAvyA ane temane atyArano avasara sAdhavA yogya che ema vAta karI. AvI rIte mAruM ghara phaDyuM ane ghara phUTa ghara jAya e prasiddha vAta che. pachI te e luccI strIe potAnI zaktithI pelA karmapariNAma vigere nirdoSa baMdhupaNe mATe anukULa thaI gayA hatA te sarvene paNa pitAnI zaktithI nirmAlya banAvI dIdhA, ceSTA vagaranA mUDha jevA banAvI dIdhA, ghaNA narama pADI dIdhA. pApodaya lazkarane mokhare viSayAbhilASanI salAha, kArya dizAno cokkasa nirNaya tyAra pachI tarata ja mahAmoharAjAe potAnA sainyanA mokhare upara pApodayane rAkhI pharI vAra sainyanI racanA karI ane AkhuM lazkara mArI sanmukha AvavA nIkaLI paDyuM. mArI strInI salAhathI teo mArI sanmukha AvavA nIkaLyA to kharA, paNa teone agAu ghaNI ApadA paDI hatI tethI temanA manamAMthI bhaya khasyo na hato eTale pitAnA vijaya mATe temanAM manamAM ghaNI zaMkAo thayA karatI hatI. pachI jIta meLavavAnA vicAra upara teo aMdara aMdara vicAraNuM karavA lAgyA, salAha meLavavA lAgyA ane abhiprAyanI Apale karavA maMDI gayA. keTalIka vAtacIta thaI rahyA pachI maMtrI viSayAbhilASa bolyoH "bhAIo! atyArano avasara joIne mane to ema lAge che ke ApaNuM kAryasiddhi karavA mATe jJAnasaMvaraNarAjA potAnI sAthe mithyAdarzanane laIne tenI (saMsArIjIvanI) najIka jAya, prathama te ene paDakhe caDhe, pachI zailarAja potAnA gaurava nAmanA traNe manuSpo 1 zailarAja abhimAna. cothA prastAvane prasiddha pAtra. 2 gauravaH abhimAnanA prakAra. Rddhi, rasa ane zAtA A traNa tenA prakAra che. potAnI Rddhi mATe, khAvAnA padArtho mATe ane sukha taMdurastI mATe abhimAna karavuM. abhimAnanA ATha prakAra paNa che. jUdAM judAM daSTibinduthI jUdA pADyA che, bAkI muddo eka ja che.
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1960 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 sAthe enI vadhAre najIka jAya, tyAra pachI tarata ja tenI pachavADe ArtAzaya ane raidrAbhisandhi nAmanA ApaNuM banne purUSane melI ApavA. emanI sAthe kRSNa nIla ane kApata nAmanI lezyA gotrathI prasiddha traNe dAsIo to jarUra ApeApa ja jaze. ApaNe sarvae pramattatA nadInA kAMThA upara paDAva nAkhavo. e nadIne barAbara karIne emAM pANIno pravAha jamAve, vahevaDAvo ane ApaNuM maMDapa vigere bhAMgI gayAM che tene pAchA ( ripera karIne) samAravA. AvI rIte ApaNuM AkhuM lazkara nadI kAMThe kaMpamAM raheze ane sarva pitapitAne yogya kAma saMbhALI leze te vagara mahenate ApaNe prabhAva jAmI jaze ane ApaNe vijaya thaze e mAre mata che." maMtrInAM AvAM vacana meharAya ane AkhI sabhAne dhyAnamAM AvI gayAM. sarvee maMtrInI salAhane Teke Apo, anumodana ApyuM ane turata ja te pramANe amala karavAno AraMbha karI dIdhe. abhimAna gojArUDha, suMdari! e sarva jyAre mArI bAjumAM AvyA, mArI najIka AvyA tyAre mArA saMbaMdhamAM zuM banyuM te tuM dhyAna rAkhIne sAMbhaLaH- mArUM atyaMta sanmAna thatuM joIne tema ja mArI vadhatI jatI pUjA thatI joIne mArA manamAM kallola uThavA lAgyA te jANavA jevA che. mArA manamAM nIce pramANe turaMga thavA mAMDyA - aho! mAruM teja jabaruM che! ane mAruM gaurava paNa ghaNuM moTuM che! ane jagatamAM mArA jevI paMDitAI kyAM che! ahaMkArInA mArI vidvattA asAdhAraNa che! anyatra evI vidvattA tuM re go. kaI jagyAe che ja nahi! ane kharekhara huM to "yuga pradhAna ja chuM! bhUtakALamAM mArA jevA koI puruSe thayA hoya ema jaNAtuM nathI ane bhaviSyamAM mArA je jabaro ke thAya ema paNa lAgatuM nathI ! are sarva vidyAo, sarva kaLAo ane sarva atizaya bIjA bhuvana (sthAne-svarga maryAdi) choDI daIne 1 ArtAzaya-raudrAbhisabdhi. ArtadhyAna ane raudradhyAna. A banne dudhdhana che. sAMsArika padArthone aMge thatAM ajJAnajanya mananAM pariNAmo che, ati aniSTa che. Arta ane saidradhyAnanuM svarUpa jaina. da. yugamAM pR. 131 thI 138 mAM lakhela che. A svarUpa bahu sArI rIte vicAravA yogya che. 2 yugapradhAnaH atyaMta ucca cAritrazALI mukhya purUSa. suratamAM mekSa janAra pratApI. tatkALApekSayA mahA purUSa, te kALe vartatA tamAma zrutanA pAraMgAmI hoya te yugapradhAna kahevAya che.
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10] gauravathI adha:pAta. 1961 mArAmAM ja AvIne rahelA che, mArAmAM ja ghara karI gayelA che! are! prathama to huM rAjA hatA, manuSyomAM zreSTha hato ane te vakhate suMdara rUpavALe heIne bhogathI lAlitapAlita thato hato ane have A jabaro AcArya tha chuM! kharekhara! huM kAMI nAnosUne mANasa nathI. mAruM kuLa moTuM che! mAruM teja moTuM che! mArI lakSmI moTI che! mArUM tapa moTuM che! mAruM jJAna moTuM che ! ane mArI buddhi paNa moTI che! kharekhara, meTAnuM sarva moTuM ja hoya che !!! adha:pAtanI saMkaLanA. jANatA chatAM bhUlya. samajyo paNa na samaye, bhaNeluM bhUlate gayo. ahaMkArapUrvaka upara pramANe mArA manamAM vikalpo cAlatA thayA, mArA manamAM uchALA AvatA gayA ane turaMgo vadhatA ja gayA, te vakhate zailarAja vakhata joIne pulakita thayo, uchaLe ane anaMtAnuaMdhapUrvaka bahAra Avyo. hakIkata ema che ke jyAM anaMtAnubaMdhI zailarAja hoya tyAM midhyAdarzana to avazya hoya ja che ane vaLI jJAnasaMvararAjAne paNa e zailarAja sAthe vilAsa karavAnuM bahu ja game che, tethI te paNa zelarAjanI cokkasa mulAkAta lIdhA kare che. zailarAja AvyA pachI e banne (midhyAdarzana ane jJAnasaMvaraNa) paNa mArI pAse AvatA rahyA, mulAkAta karatA rahyA ane Akhare huM temane paNa vaza thaye, tethI mArUM mana malIna thatuM gayuM-thaI gayuM ane tethI zAstrano aMdarano artha jAte haiuM chatAM tenuM rahasya jANe na ja jANato houM tevo huM thaI ga. zAstranA pAThenAM pAThe huM pote vAMcI jatA, bhaNI jato, bIjAne bhaNAvate ane te para vyAkhyAna karato, chatAM pelAM bene (mi, ane jJA.) vaza paDI javAthI ene bhAvArthe barAbara jANI zakatA nahi. upara uparathI jJAna sarI jatuM gayuM. Akhare uparanA sADAcAra pUrvo huM bhUlI gaye, mArA jJAnamAMthI e te taddana cAlyA gayA. mAtra bAkInuM jJAna taddana visarI gaye na hote. pramattatAnA pravAhamAM A vakhate vaLI eka bIjuM ghaNuM ja asAdhAraNu banava bane. mArA dumanae e vakhate mArI cittavRttimAM AvelI pramattatA nadImAM moTuM pUra ANyuM. jevuM e
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1962 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 nadImAM pUra AvyuM eTale tenI aMdara pelA traNe gaurava manu potAnA vIryathI nAcavA lAgyA, ubharAvA lAgyA ane vizeSa uchaLavA lAgyA. te AvI rIte - Rddhigaurava.are mAre Avo maTe ziSya samudAya che! mAre vasa pAtrAnI AvI suMdara prApti che! leke mArI pUjA kare che ! are! devatAo ane dAnavo mane vaMdana kare che! mArI pAse 'aNimA vigere vibhUtio che-AvA AvA abhimAnamAM vaLI vadhAre siddhio prApta karavAnA vicAre karato rahyo. rasagaurava. vaLI mane je je raso (rasavALA padArtho) maLatA gayA temAM mane ghaNo ja AnaMda thavA lAge, bahu prema thavA lAgyo, mAruM jIvana sAphalya temAM samajavA lAgyuM ane tenA upara atyaMta lolupatA thatAM mane je raso maLatAM nahi tene mATe meM mAgaNuo paNa zarU karI dIdhI, tenI uparanA premane lIdhe mAre sAdhudharma cUkI meM tenI bhIkSA paNa mAgavA mAMDI. zAtAgaurava. mane jyAre jyAre suMdara zayyA maLe tyAre temAM nirAMte uMgha AvavA mAMDI, suMdara picAM narama Asane maLe tyAre te para besavAnuM mana thavA mAMDyuM, suMdara jhINuM rezamI vastro maLe te paheravAnuM mana thavA mAMDyuM, navA navA AhAranA padArtho khAvAne zekha thavA lAgya-e vastu ene jotAM mane sukha thavA lAgyuM, e vastuo maLatAM mane AnaMda thavA lAge ane bhaviSyamAM evI vastuo vadhAre vadhAre meLavavAnI IcchAo-abhilASAo thavA lAgI ane e sarvamAM raktatA-lelupatA vadhatI ja cAlI. zithilatA. AvI rIte pelA traNe manuSyane huM barAbara vaza paDI gaye, tadana tene tAbe thaI gayo ane enA vizeSa paricayathI prathama te meM ugra vihAra kare baMdha karyo, mArAmAM zithi( 1 aNimAH ATha siddhimAMnI eka che. ethI bahu nAnuM rUpa dhAraNa karI zakAya che. 2 ugra vihAra, sAdhue eka sthAne zeSakALe eka mAsa rahevuM joIe, comAsAmAM cAra mAsa rahevAnuM pharamAna che. premabaMdhana na thaI jAya te sAre AvuM pharamAna che. evI rIte gAmegAma upakAra karavA pharavAnA kAryane vihAra kahevAmAM Ave che-temAM paNa ghaNI jagyA para phare te kAryane "ugra vihAra" kahevAya che.'
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 10] gauravAthI adhaHpAta. 1963 LatA vadhatI cAlI. AvI rIte traNe gauravAe mArA manane ghaNuM haraNa karI lIdhuM teja vakhate vaLI AttAzaya mitre paNa bAkI na rAkhI. eNe vaLI mArA manamAM aneka prakAranA duSTa saMkA karAvyA, aneka jAtanA AgaLa pAchaLanI AkhatamAM sAcA khATA khyAlA karAvyA ane navA navA buTTAo uThAvyA. hajI eTaluM bAkI rahyuM ke huM sAdhunA vezamAM hovAthI tenI sAthe AvelA bIjo purUSa rAbhisandhi mane bahu nukasAna karanArA na thayo, e hAjara tA rahyo, paNa e ArtAzayanI bAjIe paDI rahyo ane zuM thAya che te teNe mAtra joyA karyuM. e banne purUSAnI sAthe vaLI traNa dAsIo AvelI hatI te paNa potAnA svAmIne tenA kAmamAM ghaNI madada karavA lAgI, tene sArI rIte vadhAravA lAgI ane jeTaluM bane teTaluM mArUM duHzILa (kharAba vartana) karavA lAgI, mane adhama mArge dhakelavA lAgI. have A bAjue cittavRtti aTavImAM cittavikSepa maMDapane bAMdhI levAmAM AvyA, tenA upara tRSNAvedikAne sajja karavAmAM AvI ane tenA upara viparyAsa siMhAsanane paNa arAbara taiyAra karI dIdhuM. pelA cAritradharmarAja vigere rAjAe ane temane AkhA parivAra cittavRttimAM chUpAi gayA ane Akhare mAro veza tA sAdhunA rahyo paNa kharekharI rIte huM mithyAdRSTi thai gayA. AvI rIte mAro adha:pAta thatA cAhyA. 1 e Azaya ane raudrAbhisandhi purUSA e gauraveAnI pachavADe rahe evI gAThavaNa agAu thai gai che. jue pR. 1960. 2 zithiLatA AvI rIte kramasara AvatI jAya che, prathama eka bAbata narama paDe, pachI tenA acAva karavA mana thAya, pachI tarkavitarko cAle, pachI kheATA adhyavasAya thAya, pachI mana AhaTTadehaTTamAM paDI naya. koi paNa patIta thatA jIvane jezuM te| A krama barAbara jaNAi Avaze. sAdhudharmathI bhraSTa thayA pachI pAta ghaNA AkarA thAya che. 7 e traNe dAsIe-paricArikA te kRSNa nIla kApAta lezyA che. viSayAbhilASe tenI saMkaLanA paNa pR. 1960 mAM hamaNA ja karI te dhyAnamAM haze.
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11 muM. rakhaDapATe. rava, ArtAzaya ane traNa phuTa lerayAonA samuccayakAryathI mArAmAM zithiLatA vadhatI cAlI, huM sAdhunA veSamAM rahI mithyAdaSTi thai gayA ane divasA'divasa mArAmAM duHzILa AvatuM gayuM, mArA adhaHpAta thatA gayA ane mArA uttama mitro ane zubhAkAMkSIe mArAthI vadhAre vadhAre dUra jatA cAlyA. te vakhate mArA saMbaMdhamAM eka ghaNA bhayaMkara anAva banyA. suMdarI agRhItasaMketA ! mArI vArtAnA have lagabhaga cheDo AvatA jAya che. TuMka vakhatamAM vAta pUrI thaze. A bAkInA vibhAga tuM jarA lakSya daine samajI le. AyuSyarAja ane bhavitavyatAnA saMketa. cAritramAM zithiLatA, mahA adha:pAta. agAu jaNAvyuM tema mArA AkhA duzmana vargane have ghaNA avakAza maLI gayo, te sarva eka sAthe joramAM AvI gayA ane eka sAthe mArA saMbaMdhamAM pAtapAtAne yogya mArM duzmanakArya karavA maMDI gayA. te sarvee ekaThA thaine mArI srI bhavitavyatA sAthe vicAra karyo ane pachI tene AyuSyarAjanI pAse saMdezA ApIne mokalI. AyuSyarAja ane mArI bhAryAM bhavitavyatA vacce nIce pramANe vAtacItadvArA saMketa thayA: bhavitavyatA--" bhadra ! mArA nAthane have koi sAre ThekANe mAkalI ApA, enAM jevAM karmo kare temane rahevA yogya je koi sArUM (?) sthAna heAya te Ane mATe mane batAvI Ape." AyuSyarAja--< devI ! enuM sthAna te batAvI ApeluM ja che! tame mane emAM zuM pUche che? jue. e tamArA patinA atyAranA caritrathI nArAja thaIne mahArAjA karmapariNAma paNa hAla te mAharAjAnA pakSamAM jai beThA che. vaLI e mahArAje ochAmAM pUrUM pelA
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] rakhaDapATo. 1965 pAdiya senApatine AgaLa karyo che. vaLI e mahArAjAe mane ( AyuSyane ) ekAkSanivAsa nagare sthApana karyo che ane pelA tIvramohAdaya sarasukhane ane atyaMta abAdha senApatine bolAvyA che. vaLI e mahArAjA karmapariNAma hAlamAM keI kAraNathI sAta vedanIya upara gusse thaI gayA che tethI tenuM sarvasva haraNa karIne tene taddana nirmAlya banAvI dIdho che, e kAMI paNa karI na zake evI kharAba hAlatamAM tene mUkI dIdho che. chevaTe evo hukama nIkaLe che ke A saMsArIjIvane sAthe laIne enA AkhA parivAra saMgAte ApaNe bannee pelA tIvramehadaya ane atyaMta abodha sAthe ekAkSanivAsa nagaramAM jaIne vasavuM. hAla turatane mATe A pramANe TharAva thayo che. ane bhagavatI ! tame kaho cho ke mAre pelA jIvane (tamArA patine) vasavAnuM sthAna batAvavuM! te emAM mAre batAvavAnuM zuM che? Apa pite e hakIkata jAte sArI rIte jANo che!! mArA upara khAsa prema lAvIne mArI pAse e vAta Apa bolAvo cho ! bAkI emAM navuM athavA nahi jANeluM tamAre mATe zuM che?" bhavitavyatA-"bhadra AyuSya ! tArI vAta to sAcI che! jyAM tAre javAno niyoga thayo hoya tyAM mAre AryaputranI sAthe badhAene laIne avazya vasavAnuM ja che; paraMtu haju emAM eka vAta che te khAsa vicAravAnI che. haju mArA Aryaputra traNa bhAga eTale kALa hAla ahIM raheze. eTale vakhata pUre thaI jaze eTale pachI ame sarva ramatamAtramAM tyAM (ekAkSanivAsa nagare) AvI pahoMcazuM. AyuSyarAja-"bhagavatI ! Apa ja A sarva bAbata jANe 1 enA varNana mATe juo prastAva. 2 prakaraNa 8 muM. pR. 313 thI. 2 A sarva bAbata mArA ( saMsArI )jIvane AzrayIne che. amuka rAjA A jIva pratye kevI rIte varyAM tenuM A varNana che. pratyeka jIvanAM aMtaraMga rAjya dAM che te khAsa lakSyamAM rAkhavuM. sAmAnya rIte khaTapaTanI najare joIe to rAjyakAnti thavAnI hoya tyAre AvI aneka prakAranI khaTapaTe thAya che. 3 AyuSyane jeTalAM varSa hoya tenA traNa bhAga karavA, temAMthI pasAra thayA pachI bAkInA chevaTanA bhAgamAM AyuSya baMdha paDe che. 120 varSanuM AyuSya hoya to 80 varSanI vaya pachI ane bAkI rahelAM 40 varSamAM AyuSyano baMdha paDe che. AyuSyane baMdha paDe eTale te javAnI gatimAM jAya che, bhavitavyatA sarva parivArane laI pati sAthe AyuSya pUrNa thaye te gatimAM jAya che. niyoga mATe tagniga dUta AvI gayo che (juo pR. 302).
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1966 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 che! emAM mArA jevAnAM te zA gaja? have te siMha (huM potesaMsArIjIva) tyAM javAne yogya thaI jAya evI sarva sAmagrIo taiyAra kare e vadhAre sAruM che." bahena agRhatasaMketA! pachI te e sarve ghaNu baLavAn thayA, mArA upara sarve potAnI zakti pUrA josathI ajamAvavA lAgyA, mane pUratI rIte pitAnA kAbumAM levA lAgyA ane pariNAme temaNe mane mArA sAdhumArgamAM ghaNe zithiLa banAvyo, bahu rIte bhraSTa karAvyuM ane mane sukhamAM laMpaTa karI dIdho, pachI te mane evuM thavA lAgyuM ke jarA garama paNa na game, jarA ThaMDuM paNa na game, jarA bAdhA pIDA parISaha thaI jAya che te paNa na game ane sarva prakAre sukha kema maLe, sthaLa AnaMda kema prApta thAya, paulika rasamAM kema Asakta thavAya evA ja vicAre AvavA lAgyA ane evI rIte sukha meLavavAnI AzA ane IcachAmAM bhAre sAco mArga meM taddana choDI dIdhe ane huM kheTe raste caDhI gayo. ekAkSanivAse. paMcAkSapazusaMsthAne. vibudhAlaye, mAnavAvAse, AvI rIte mAre jIvanakama badalAI gayo, mAre mArga palaTAI gayo, mAre rasto pharI gaye. sAdhujIvananA Akhara bhAgamAM meM vidhAna (rituals) paNa choDI dIdhAM, mArI cetanA paNa lagabhaga mUDha thaI gaI, mane zarIre aneka prakAranA vyAdhio ane doSa thaI AvyA ane evI bAhya temaja AMtarika tuccha dazAmAM mArA AtmAne te huM tadana lakSyamAMthI visarI ja gaye. AvI avasthAmAM mane ApavAmAM AvelI gaLI jIrNa thaI gaI. tarata ja mane navI goLI ApavAmAM AvI tene svAda lete huM ekAkSanivAsa nagare gayo! tyAM agAu jaNAvela e kA kSa ni vA- prAsAda ane oraDAvALA vanaspati nAmanA pADAmAM sanA pADAomAM. mane sthApana karavAmAM AvyuM. navI navI goLIo khAtAM tyAM keTalAka kALa rahyo. tyAra pachI mane vaLI 1 pAta thAya che tyAre kevo jabara thAya che te vicArazo. AmAM atizayokti nathI. agIArame guNasthAnakethI paDanArAmAMnA ghaNAkharA ethe 5Na rahI zakatA nathI, tane pahele ja AvI jAya che.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] rakhaDapATo. 1967 e ja nagaranA judA judA pADAomAM laI javAmAM AvyA ane evI rIte tyAM mane sArI rIte rakhaDAvavAmAM AvyA. tyAra pachI mane paMcAkSapazusaMsthAnamAM laI javAmAM AvyuM. tyAM mane kAMIka vizuddha bhAvanA thaI tethI mArI paMcAkSapazu- sthitimAM sahaja pheraphAra thayo ane mane sukha meLasaMsthAnamAM. vavAnI lAlasA pUrNa thAya tevI rIte AgaLa calAva vAmAM Avyo. vibudhAlayamAM gayA pachI vaLI keTalIka vAra paMcAkSapazusaMsthAne jaI AvyuM ane tyAMthI vibudhAlayamAM gayo. ema vibudhAlaya. e banne nagaramAM avAranavAra mAre Avo jAvaro thato rahyo. e paMcAkSapazusaMsthAnamAMthI aneka vAra huM vyaMtara vigere dAnava jAtimAM jaI Avyo ane vaLI pAcho paMcAkSapazusaMsthAnamAM AvyuM. eka vAra vyaMtara thAu ane vaLI navI goLI maLatAM pazu thAu-ema e banne pADAomAM ghaNuM pharyo. mArI strInA sogamAM AvI rIte ghaNuM rakhaDayo. enuM kAraNa ema banyuM ke kaI prasaMga prApta thatAM mane eka vAra akAmanirjarA thaI Ave. vagara IcchAe vagara IrAdAe kaSTa sahana karatAM pApa kharI javAnA prasaMgo bane tene akAmanirjarA kahevAmAM Ave che. e akAmanirjarAnA pratApe kAMIka zubha bhAvanA thAya ane zubha bhAvanAnA baLe huM vyatara jAtino devatA thAuM. AvI rIte e banne sthAno vacce avAranavAra pharato ja rahyo. vaLI keTalIka vAra kAMi khAsa vizeSa sArA bhAva thai AvavAthI saudharma vigere devaleke jaI AvyuM. eka vAra deva thAuM ane eka vAra paMcAkSapazusaMsthAne AvI jAuM ema vArA pharatI thatuM cAlyuM. e bAra develekanA deva kopanna kahevAya che, jinajamAdi kalyANakAvasare mATe utsava kare che. e gamanAgamanamAM mane gRhidharma ane samyagadarzana mitrone pAcho na thayo, temanA saMbaMdhathI pUrva prema yAda karI meM darzana cAritramAM sArI ramaNatA karI tethI bAra devakamAMthI ATha sudhI huM jaI AvyuM. 1 varNana mATe juo prastAva bIjo prakaraNa 8 muM. (pRthvI, pANI, agnine vAyumAM).
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1968 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 tyAra pachI te sucanA! huM aneka vakhata mAnavAvAsamAM jaI Avyo. tyAM karmabhUmimAM akarmabhUmimAM ane aMtara mAnavAvAse. dvIpamAM manuSya thaI AvyuM ane tyAM narAkAra dhAraNa karIne huM ghaNe kALa rahyo. temAM akarmabhUmimAM gayo tyAM marajI pramANe AnaMdathI keIka vAra eka palyopama rahyo, kaI vAra be palyopama rahyo ane kaI vAra traNa palyopama paNa rahyo ane vaLI kalpavRkSathI manovAMchanA pUrI karI majA karI. tyAM AgaLa jeTalAM palyopamanuM AyuSya teTalA ja kesanuM moTuM zarIra paNa meLavyuM ane vaLI aneka prakAranA bhoge bhegavI majA karI. tyAM sukhe AhAra karyo, ane Azaya IrAdAmAM vizuddhatA paNa ApyuM. e mAnavAvAsamAM meM 1 kesaH mULamAM gayuta zabda vAparyo che. kesa athavA gacuta eTale ATha hajAra hAtha. akarmabhUminAM zarIre moTAM hoya che. nIcenI noTa juo. 2 mAnavAvAsaH manuSyanA mukhya traNa bheda cheH karmabhUmija, akarmabhUmina ane aMtaradvIpabhUmija. jyAM vyApAra khetI nAma dhaMdhe hoya tene karmabhUmi kahevAmAM Ave che. jaMbudvIpamAM bharata, airavata ane mahAvideha nAme traNa karmabhUmio che, dhAtakIkhaMDamAM be be bharata airavata mahAvideha che, puSkArArdhamAM paNa be be che; eTale kula pAMca bharata, pAMca airavata ane pAMca mahAvideha maLI paMdara karmabhUmio thaI. e paMdara karmabhUmimAM asi masi kRSino upayoga thAya che ane temAM utpanna thanAra manuSya karmabhUmija kahevAya che. jaMbudvIpanA madhyamAM merUparvata che, tenI dakSiNe bharatakSetra che jemAM A paNe rahIe chIe. ane uttarane cheDe hemavaMta nAmano parvata che, tenI uttare hemavaMta nAmanuM yugaLIAnuM kSetra che, tevI ja rIte sAme airavatane dakSiNa cheDe zikharI nAmane parvata che tenI dakSiNe hiraNyavaMta nAmanuM yugaLIAnuM kSetra che. e banne kSetramAM yugaLIA rahe che, kalpavRkSa temanI icchA pUrI pADe che, eka kAsanuM temanuM zarIra hoya che ane eka palyopamanuM AyuSya hoya che. avasarSaNInA trIjA ArAnA bhAva tyAM sadA varte che. A be akarmabhUmi thaI. hemavaMtakSetranI uttare mahAhimavaMtaparvata che tenI uttare harivarSa nAmanuM kSetra che, temaja hiraNyavaMta kSetranI dakSiNe rUpI nAmane parvata che tenI dakSiNe 2zyaka nAmanuM yugaLIAnuM kSetra che. A banne kSetramAM yugaLI A rahe che, kalpavRkSa para jIvana gALe che, be kesanuM zarIra, be palyopamanuM AyuSya ane tyAM avasArpiNInA bIjA ArAnA bhAva varte che. A bIjI be akarmabhUmi thaI. e harivarSakSetranI uttare niSadha nAma parvata che tenI uttare devakara nAmanuM yugaLIAnuM kSetra che, temaja airAvatanI bAjue ramyaka kSetra upara batAvyuM tenI dakSiNe nIlavaMta nAmane parvata che tenI dakSiNe uttarakara nAmanuM yugalika kSetra che. A banne kSetramAM yugaLIA [ cAhyuM.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 ] rakhaDapATA. 1969 ahu majA karI. tyAra pachI jyAre mArI gALI pUrI thai tyAre vaLI mane navI goLI ApavAmAM AvI ane agAunI vidhipramANe huM viSNudhAlayamAM jai AvyeA. vaLI tyAra pachI aneka vAra aMtaradvIpemAM jai AvyA ane pAcho viSudhAlayamAM jai AnyA. aMtaradvIpamAM mArUM asaMkhya varSonuM AyuSya thayuM ane AvI rIte mArUM kAma cAlatuM ja rahyuM. karmabhUmimAM jyAre huM hatA tyAre meM jaLamAM ane agnimAM jhaMpApAta karyAM, meTA parvata uparathI jhaMpApAta karyo ane jhera khAdhuM, mArI cAre tarapha agninI AtApanA ane mAthe sUryanI AtApanA lIdhI ( paMcAgni tapa karyAM ) ane dAraDA sAthe uMdhe mAthe laTakayA-AvAM AvAM haThayoganAM aneka karmo dharmabuddhithI ke bIjI buddhithI meM karyAM paNa te sarvamAM mAre bhAva zuddha hatA tethI vaLI huM viSudhAlayamAM teA gaye ajJAna karmo. rahe che, kalpavRkSa temanI icchA pUrI pADe che, traNa kAsanuM zarIra, traNa palyAyamanuM AyuSya ane avasarpiNInA prathama ArAnA bhAva varte che. AvI rIte he. mavaMta, hiraNyavaMta, harivarSe, ramyaka, devakurU ane uttarakurU e cha akarmabhUmi jaMbudrIpamAM AvI. tyAra pachI dhAtakI khaMDa ane puSkara ardhadvIpamAM che e merU e e bharata eravata che, e be mahAvideha che ane temanI ja gaNatarIe mAra mAra akarmabhUmi che, AvI rIte kula trIza akarmabhUmi thAya che. tyAMnA vene taddana sukha ja hAya che, vyavasAya nathI, jIvA bhadraka hoya che ane AnaMda karatA rahe che, meTuM puNya paNa bAMdhI zakatA nathI ane pApavyApAra paNa karatA nathI. jaMbudrIpanA bharatakSetranI uttare hemavaMta parvata che te pUrve pazcima lavaNasamudra sudhI lakhAya che. samudramAM tenI e be dADhAe banne dizAe nIkaLe che, pratyeka dADhAmAM sAta sAta aMtaradvIpeA che. cAra dADhAmAM maLI 28 dvIpa thayAM. temAM yugazIA rahe che, ekAMtare AhAra kare che, AsA dhanuSyanI temanI UMcAi hAya che ane paTyApamanA asaMkhyatamA bhAge ( asaMkhya varSanuM ) AyuSya hAya che. tevI ja rIte budvIpanA airavatakSetranI dakSiNe zikharIparvatanI cAra dADhAe lavasamudramAM jAya che te pratyekamAM sAta sAta kSetra upara varNavyAM tevAM ja hAya che ane temAM paNa yugaLIA rahe che. e chappana aMtaradvIpa che. karmabhUminA, akamaeNbhUminA ane aMtaradvIpanA manuSyA sarva mAnavAvAsamAM AvIne rahelA che. 1 gamanAgamanaH ekanI eka gatimAM pharI vAra AvavAne niyama eve che ke paMceMdriya tiryaMca ( paMcAkSapazusaMsthAnavALA jIvA) pharI pharIne sAta ke ATha bhava te ja gatimAM karI zake che, pachI anya gatimAM jarUra eka vAra jai Ave che, tevI ja rIte manuSya paNa manuSya tarIke sAta ke ATha vAra thAya che. jIgaLIA tA marIne devagatimAM ja jAya che. nArakI ane deve marIne nAraka ke deva thatA nathI. anyatra eka sava karI pachI nAraka ke dveSa thai zake che.
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1970 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 paNa tyAM kilivaSika devatA thaze ane vaLI manuSya thaIne vyaMtaranA pADAmAM paNa jaI AvyuM. tyAra pachI vaLI manujagatimAM ghera bALa tapa (ajJAna tapa) karyA paNa manamAM krodhane dhamadhamATa bahu AvavAthI tema ja tapane gaurava paNa bahu ja rahyo tethI bhuvanapatimAM jaI AvyuM. AvI rIte devagatinI adhama jAtiomAM rakhaDyA karyo. vaLI pAchA meM ajJAnapUrvaka tApasanAM vrato lIdhAM, tyAMthI tim devAmAM aneka vAra pharI Avyo-AvI rIte mArI bhAryA aneka vAra nIcA prakAranA devamAM laI gaI. eka vAra mAnavAvAsamAM laI Ave ane pAchI devagatimAM laI jAya. ema karatAM jainI (dravya) dIkSA dravya dIkSA. paNa lIdhI, tapathI deha ne tapavA paNa mAMDyo ane kriyAnI dhamAla paNa karavA mAMDI ane dhyAnanA ane bhyAsamAM paNa paDagho, paraMtu huM aMdarathI haju taddana mUDha hevAthI samyagadarzanathI rahita ja rahyo ane savaijJamahArAje bhASelA eka pada upara vAkya upara ke akSara upara kharI zraddhA rAkhatA nahi, enA upara pratIti rAkhato nahi ane emAM manane paravaDe nahi. bhadra! agrahItasaMkete ! dravya dIkSAne pariNAme huM aneka vAra nava raiveyake paNa jaI AvyuM ane vaLI vacce vacce mAnavAvAsamAM paNa Avate rahyo. suMdari! mAre ATalA badhA rakhaDapATA zA mATe karavA paDyA tenuM muddAma kAraNa che te paNa tane kahI dauM, kAraNa bhramaNuM kAraNa ke have mArI vAtane cheDe Ave che. enuM kAraNa e che ke "siMha" nAmathI jyAre huM AcArya thayuM hatuM te vakhate hamaNAM ja meM tane jaNAvI tevI zithilatA karI hatI tene laIne mAre AvaDe meTe rakhaDapATa thaye. je te vakhate ja mArI cittavRttine nirmaLa karIne ane zatravargane nAza karIne pragaTa thayA heta te rAjya para besI jAya ane atyAra pahelAM kyAranee nirvatinagarImAM pahoMcI gayo hata; paraMtu mAruM bhramaNa thaI gayuM, mAre AvaDe moTo rakhaDapATo thaye te mArI potAnI duSTa ceSTAnuM ja pariNAma hatuM emAM bIjuM kaI kAraNa nathI, bIjA koIne vAMka nathI. * * kelivaSika deva prathama ane bIjA devalokanI nIce traNa palyopamanA AyuSyavALA, trIjA ane cothA devalokanI nIce traNa sAgaropamanA AyuSyavALA ane pAMcamA ane chaThThA devalokanI nIce tera sAgaropamanA AyuSyavALA adhama de hoya che, devalokamAM caMDALa jevA gaNAya che, halakA deva gaNAya che.
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 11] rakhaDa pATe. 1971 "A pramANe hakIkta kahIne saMsArIjIva aTakyo. AjJAvirAdhana ane mRtAdimadaphaLadarzana atra karAvyuM. saMsArIjIva kathA saMpUrNa 1 bIjA prastAvanA sAtamA prakaraNamAM (pR. 300 thI) saMsArIjIve potAnI vArtA sadArAma gurU samakSa agRhItasaMketA ane prajJAvizALAnI hAjarImAM bhavyapurUSa sAMbhaLe tema kahevA mAMDI hatI te atra pUrI thaI. have vAtane meLa meLavaze, zaMkAnuM samAdhAna karaze ane pAtranI oLakhANa karAvaze. vArtA tAjI karavA bIjA prastAvanAM 3 thI 6 prakaraNe jarA tAjAM karI javA vijJapti che. ema karavAthI have pachInI vAta barAbara lakSyamAM Avaze.
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 muM. anusuMdara, sarva saMmIlana ane Atmahita vidhAna. taskArAkAra ghAraNanuM kAraNa darzana. utthAna, pragati. iSTa siddhinI zarUAta. a gRhatasaMketA AkhI vAta barAbara sAMbhaLI rahI, saMsAL...rIjIvanI pragati vikAsa ane adhaHpAtanA prasaMge TI samajatI gaI ane siMhAcArya thayA pachI unnatinA A zikhara parathI cheka nIce AvI paDela prANuM raga. : - . daLAtAM tenA rakhaDapATAo sAMbhaLyAM vicAryA. chevaTe saMsArabhramaNanAM kAraNumAM saMsArIjIve pote sAdhudharmamAM karelI zithiLatA darzAvI e sarva hakIkata sAMbhaLI lakSyamAM lIdhI. e saMbaMdhamAM pitAno abhiprAya batAvatAM chevaTe teNe (agRhasaMketAe) jaNavyuM - bhAI saMsArIjIva! te hamaNuM jANuvyuM ke tArA rakhaDapATAnuM kAraNuM tArI potAnI duSTa ceSTAo-kharAba vartane ja saM ka ta da za na- che te saMbaMdhamAM mArA vicAra zA che te tuM sAMbhaLa. mane AjJAvirAdhane ema lAge che ke tArA rakhaDapATAnuM te ekaluM ja kAraNuM nathI. mane ema jaNAya che ke mahArAjAdhirAja susthitarAjanI AjJAne sthira Azaya rAkhIne pALI hatI, temanA hukama pramANe varyo hota to tane AvI anarthaparaMparA na thAta. tane thayelAM duHkha ane paDelI Apattio jAte ja ghaNI bhayaMkara che ane sAMbhaLatA paNa ghaNe trAsa upajAve tevI che. te jo e mahArAjanI AjJA pramANe vartana karyuM hota to tAre bhramaNa karavAno vakhata Avata nahi. teTalA mATe tArA rakhaDapATAnA hetumAM tArA pitAnAM vartana (ka) uparAMta AjJAvirAdhananuM kAraNa paNa mane te prabaLa jaNAya che."
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12 ] anusuMdara. 1973 Avo suMdara vicAra sAMbhaLI saMsArIjIva cakita thaI gaye, tene agRhItasaMketA mATe mAna thaI AvyuM ane te vAta spaSTa karatAM teNe jaNAvyuM "bahena agRhItasaMketA! te bahu sArI ane sAcI tema ja muddA saranI vAta karI, atyAra sudhI tAruM nAma agRhatasaMketA kahevAmAM AvatuM hatuM, tane vAtanI aMdarano UMDe bheda ( saMketo jaNAya nathI ema lAgatuM hatuM, tuM rahasya grahaNa karI zakI nathI ema dekhAtuM hatuM, paNa have tArI A chellI vAta parathI to tuM nAmamAtrathI agRhItasaMketA che paraMtu bhAvathI-tAvathI te vicakSaNa che arthAta kAbela ( haziyAra) thaI gaI che ema cokhuM jaNAI Ave che. have huM Avo cArano AkAra dhAraNa karanAre kayA hetune laIne thaye te aMdarane hetu paNa tane vistArathI kahI devA mAguM chuM, tethI tene mArI pitAnI vartamAna sthitino khyAla Avaze. te mArI atyAranI avasthA saMbaMdhI hakIkata have sAMbhaLI le." anusuMdara paricaya. mahAvideha bajAramAM sukacchavi jaya-kSemapurI, anusuMdara janma, cakavata agRhItasaMketAne te e hakIkata jANavAnuM khAsa kutUhaLa ja hatuM temAM e bAbatanI darakhAsta ja jyAre saMsArIjIve karI eTale te te bahu rAjI thaI gaI ane jaNAvyuM ke "jarUra mane e vArtA vigatavAra jazuM." agRhItasaMketAnI IcchA jANI saMsArIjIve vAta karavA mAMDIH"chellA navamA saiveyakathI mArI strI bhavitavyatA ane upADIne manuja gati nagarImAM AvI rahelI kSemapurI nAmanI lemapurI. nagarImAM laI AvI. suMdarI! tane yAda haze ke manu jagatimAM AvI rahele A mahAvideha rUpa bajAra ghaNe moTo che, ati vistAravALe che ane bahu suMdara che. temAM 1 ahIM hakIkata kahevA mAMDI che te prakaraNa paMdaramAnA aMta sudhI cAlaze. A cAre prakaraNo taskara(cera)no AkAra dhAraNa karavAnuM kAraNa batAve che. ahIMthI zarU thatA bhAga have sarva bAbatane meLa meLave che, badhA pAtrane spaSTa batAve che, chevaTe temanI pragati ane mokSa prApti batAve che. zarUAtamAM pR. 10 mAM jaNAvyuM hatuM ke sarvane meLa AThamA prastAvamAM maLaze te prasaMga have zarU thAya che. 65
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1974 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva aneka nAnI moTI dukAnA hArabaMdha AvI rahelI che, e bajAramAM vacce vacce nAnAM moTAM suMdara nagare che te paNa tuM jANe che. e bajAramAM kharAbara vaccenA bhAgamAM kSemapurI che. enA sthAnakane suvijaya evuM nAma ApavAmAM AveluM che. ApaNe atyAre e sukativajayamAM beThelA chIe, tuM paNa e ja sukaviyamAM che ane manAhara kSemapurI paNa e vijayamAM ja AvI rahelI che. avataraNa. e kSemapurImAM zatrurUpa aMdhakArano nAza karanAra ane tejanA bhaMDAra sUrya samAna cugaMdhara nAmane rAjA rAjya karatA hatA, mahA pratApavALA hatA, dInya kAMtivALA hatA, kIrtivALA hatA. e rAjAnI atyaMta vahAlI nalinI nAmanI prasiddha paTTarANI hatI, rAjAnA darzanamAtrathI enuM mukhakamaLa vikAsa pAmatuM hatuM, jAte bahu bhalI zAMta suzIla ane namra hatI, sUryanA dekhavAthI kamalinI je bhAva dhAraNa kare tene anusaranArI hatI, bahena agRhItasaMketA ! mArI strIe mArI sAthe puNyAdayane joDIne mane e nilanI rANInI kukhamAM mUkayA. je rAtrIe huM e rANInI kukhamAM AvyA te ja rAtrIe sukhazayyAmAM sutAM sutAM rANIe cauda mahA svamara oyAM. svax phaLa. e cauda sva. joine rANI jAgyA ane atyaMta AnaM dapUrvaka e svaxsaMbaMdhI hakIkata temaNe peAtAnA pati rAjA cugaMdharane kahI saMbhaLAvI. cugaMdhara rAjAe dhyAna rAkhIne zAMta citte badhI hakIkata sAMbhaLI pachI devIne jaNAvyuM ke devI! tamane svax ghaNAM sArAM AvyAM che. enAM phaLa tarIke eka kuLadIpaka putra 1 vijayaH mahAvideha kSetranA 32 vibhAga che tene 'vijaya' kahevAmAM Ave che. sukaccha eka vijayanuM nAma che. mahAvidehamAM sarvadA avasarpiNInA cAthA ArAnA bhAve| varyAM kare che. pAMce mahAvidehamAM thai jaghanya kALe vIza ane utkRSTa kALe 160 tIrthaMkarA vicAratA heAya che. A succhavijaya jakhUdvIpanA mahAvidehane che ke anyane tenI spaSTatA karI nathI. 2 vasaH svapra para AkhAM zAstra che. enA vakhata ane bIjI vidhi para phaLAdeza batAvela che. A cauda mahA svatra gaNAya cheH 1 gaja. 2 vRSabha. 3 siMha. 4 lakSmI. 5 puSpamALA. 6 caMdra. 7 sUrya. 8 mahAdhvaja. 9 kaLaza, 10 padmasarovara. 11 ranAkara. 12 vimAna. 13 ratane puMja. 14 nibrUma agni. A cauda svapra cakravartI athavA tIrthaMkaranI mAtAe jue che. e svax atyaMta pavitra gaNAya che ane bahu zubhasUcaka che. svaxsaMbaMdhI ghaNI hakIkata kalpasUtramAM Ave che te juo. enA vadhAre vistAra AdIzvara caritranA dvitIya sargamAM che. jIe zlAka 207-229,
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] anusuMdara. 1975 thaze, e deva ane dAnavane pUjanIka thaze ane mATe cakravatI thaze." nalinI rANI A hakIkata sAMbhaLIne bahu rAjI thayA, patinAM mIThAM vacana sAMbhaLI tenAM netro pulakIta thayAM ane te vAtane svIkArI garbhanuM premathI poSaNa karavA lAgyA. saMpUrNa samaya thatAM mAtAe mane puNyodaya sAthe janma Ape, mAre suMdara AkAra joine e ghaNI rAjI thaI ane tenA manamAM ghaNe AnaMda vyApI gayo. priyaMkarI nAmanI dAsI turata ja mArA pitA pAse gaI. atyaMta harSanA AvezathI gad gad svare ane vikAsa pAmatI vadhAmaNI. ane ullAsapUrvaka teNe mArA pitAzrIne mArA janmanI vadhAmaNa ApI. mArA pitAne A harSasamAcAra maLatAM teo bahu AnaMda pAmyA, Akhe zarIre temane remavikAsa thAya ane khabara lAvanAra dAsIne tenI IcchA pramANe rAjI thAya teTaluM moTuM inAma teNe ApyuM. pachI mArA janma mahotsava karavA teozrIe hukama ApI dIdhuM. te vakhate cAre tarapha leka tahevAra pALavA nIkaLI paDyA, suMdara kapaDAM ane ghareNuM dhAraNa karavA maMDI gayA, cAre tarapha ramya soMdaryanA darzana thavA lAgyA, rasapUrvaka leke nAcavA lAgyA, vAjItro vagADavA lAgyA, gAvA lAgyA ane madamAM AvI jaIne eka bIjAnI harIphAI karI harSaprasaMgamAM ekathI eka vadhavA lAgyA, keTalAka gAyana sAMbhaLavA lAgyA, kaIka meTI ujANIe nIkaLI paDyA, keI sArAM bhojana ke mukhavAsa gherathI sAthe laI bagicAomAM lahera karavA nIkaLI paDyA, ke potAnA mAnamAM vadhAre thAya tevA harSanA dvAre kADhavA lAgyA, kei sAre prasaMga vicArI dAna ApavA maMDI gayA, keI kAmadevane Adara ApavA lAgI gayA. AvA prakArano AkhA nagaramAM AnaMditsava thaI rahyo. AkhuM nagara ane AkhuM rAjya harSamAM haLImaLI gayuM. mArA janma divasa tathA tyAra pachInA pAMca divasa evA AnaMdamAM gayA, kula cha divasane mATe mahotsava tha, chae divasa lekoe aneka prakAranI lIlA karI, AnaMda kya ane moje uDAvI. chaThThA divasanI rAtre mArAM pitA mAtA tathA sagAsaMbaMdhIo ekatra maLyA, sarvee rAtri jAgaraNane mahotsava karyo. nAmakaraNa. e mahotsava e te suMdara karyo ke enA AnaMda prasaMgamAM matyekamAM svarga hoya evo jenArAne bhrama thAya. eka mAsa barAbara pUrNa thayA pachI zubha prasaMga joI mAruM anusuMdara nAma pADavAmAM AvyuM.
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 pAMca dhA mane ucheravA lAgI, divasanudivasa huM moTo thavA lAgyo. mAtapitAnI khAsa saMbhALathI zarIra taMdurasta cakravartitva rahyuM ane vadhatuM gayuM. samajaNuM thayA pachI turata ja mane kaLAabhyAsanI sarva sagavaDa karI ApavAmAM AvI ane te sarva sagavaDane pUrato lAbha laIne meM kaLAono abhyAsa karyo, purUSogya sarva kaLAomAM huM kAbela thaI gaye. tyAra pachI huM yuvAvasthA pAmyo eTale yuvarAjapade mArI sthApanA karavAmAM AvI. yuvarAjapadane mahotsava karatI vakhate pitAzrIne ghaNe AnaMda thayo ane e paNa e prasaMge ghaNe harSa batAvyuM. sUryane AkAra dhAraNa karanArA pitAzrI yugaMdhara tyAra pachI thoDe kALe asta pAmI gayA ane mAtA nalinIne vikAsa paNa sUryanA asta sAthe asta pAmI gaye, arthAt e mArI pavitra mAtA paNa bhAskara pachavADe cAlI gaI. tyAra pachI jyAre mArA rAjyAbhiSekano prasaMga cAlatA hato tyAre AyudhazALAmAM cakarasa utpanna thavAnA samAcAra maLyA. te vakhate vaLI bIjA suMdara tera ro paNa utpanna thayAM ane vaLI 1 caudarataH cakravartIne cauda ro utpanna thAya che. tenAM nAmAdi nIce pramANe che. 1 cakarala (jene laIne te cakravartI kahevAya che,) cakra senAnI AgaLa cAle che ane jarUra paDe to duzmananuM gaLuM uDADI de che. e rato devAdhiSita hoya che. 2 kuMjara-rala (uttama hasti). 3 daMDara (rAjyadaMDa-vaitADhayanI guphAnAM dvAra ughADanAra ). 4 senAnI rana (senApati). 5 azvarala (ati uttama gheDo ). 6 purohitara (vyavahArika vidhimAM agragAmI). 7 gRhapatirala (sainyane dareka sthAna para bhejana-khorAkI pUrI pADanAra ra4). 8 vArSikI rala (paDAvanI taiyArI karanAra kepa-taMbu vigere goThavanAra), 9 carmarana (vistAravALA sainyane dhAraNa karanAra). 10 charala (vistAravALA sainyane chAyA karanAra ). 11 maNiratra ( atulya kAMtivALo moTA kadane kehinurathI paNa bhAre hIre, sUrya peThe aMdhakArane nAza karanAra ). 12 kAMkiNIrala (caMdra peThe aMdhakArane nAza karanAra. nAma lakhanAra ). 13 khagarala (jabarI taravAra. amegha). 14 sIrala ( cakavatInuM vIrya jhIlI zake tevI vegavALI strI-patI ). e dareka ratra cakravatIne ghaNuM upayogI che. eno upayoga AdIzvara caritranA prathama parvamAM cha cha joI zakAze.
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 12] anusuMdara. 1977 yothI sArI rIte rakSaNa karAtAM nava nidhAno paNa utpanna thayA. huM cakravatI chuM ema mAnIne sukacchavijayanA sarva rAjAo mAre vaza thayA, mArA tAbedAra thayA, mArUM uparIpaNuM temaNe sarvee svIkAryuM. mArA pratApanA jorathI meM kSemapurImAM ja rahIne cha khaMDa pRthvI sAdhI lIdhI, jItI lIdhI ane mAre vijaya AkhA vijayamAM phelAyovistaryo. pachI batrIsa hajAra mugaTabaMdha rAjAoe ekaThA thaIne bAra varSa sudhI bhAre cakI tarIkeno abhiSekama chava karyo. praphullita thayelA kamaLa jevI suMdara AMkhevALI cosaTha hajAra strIo sAthe meM bega bhegavyA, mArI AkhI prajAne ghaNe AnaMda Ape ane moTI saMpattinA mAleka tarIke ane cakravartInA birUda sAthe meM ghaNe kALa evI rIte AnaMdamAM nirgamana karyo. manuSya tarIke sthaLa sukhanI 1 nava nidhAnaH cakravatInA puNya prAbhArathI nava vidhAna pragaTa thAya che. e nave nidhAnanuM varNana zrI triSaSTIzalAkA purUSa caritranA prathama parvamAM nIce pramANe karyuM che. (juo prathama parva-sarga 4 the. zloka-574-587). 1 naisarga. tenAthI chAvaNI, zahera, grAma, khANa, droNamukha (alpajana sthAna), maMDapa ane pattana vigere sthAnanuM nirmANa thAya che. 2 pAMDuka, mAna, unmAna, pramANa vigerenuM gaNita ane dhAnya tathA bIjane saMbhava tenAthI thAya che. 3 piMgaLa. tethI nara nArI hAthI ghoDAnAM sarva prakAranAM AbhUSaNone vidhi jANI zakAya che. 4 sarvaralaka. enAthI sAta ekeMdriya ane sAta paMcaMdriya ro utpanna thAya che. uparanI neTamAM 14 rato batAvyAM te paikInAM 1-3-9-10 -11-12-13 ekeMdriya che. ane 2-4-pa-6-7-8-14 paMcedriya che te lakSyamAM levuM. 5 mahApa. enAthI sarva prakAranA zuddha ane saMgIta vastro utpanna thAya che. 6 kAla. enAthI vartamAna bhUta bhaviSya jJAna, khetI ane zilpanuM vaijJAnIka jJAna thAya che. 7 mahAkAla. enAthI paravALAM, rUpuM, sonuM, muktAphaLa, loDuM vigere dhAtuonI khANo utpanna thAya che. 8 mANava. tethI yoddhA, hathiyAro ane bakhtaronI saMpatti maLe che ane yuddhanIti daMDanItinuM sarva prakAranuM jJAna thAya che. 9 zaMkha. ethI cAre prakAranA kAvyanI siddhi thAya che, nATavidhi prApta thAya che ane sarva prakAranAM vAjitranI niSpatti thAya che. 2 mahAvidehanA dareka vijayamAM caDhI judA judA thAya che, dareka cakI - tAnA vijayanA cha khaMDo sAdhe che. dareka vijayamAM ja khaMDa hoya che (bharatanI pe).
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1978 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 parisImA cakIne hoya che, manuSyamAM te vyavahAranajare sarvottama gaNAya che, sarva rAjAnA paNu rAjA gaNAya che ane emanI sukhasagavaDe avarNanIya hoya che. e sarvane meM ghaNo sArI rIte upabhega karyo ane sthaLa sukhanI parisImAe pahoMcI gayuM. mArAM sukha sagavaDonuM varNana tane keTaluM ApavuM? tuM TuMkAmAM samajI leje ke meM utkRSTa prakAranuM sthaLa sukha bhogavyuM ane sArasAra prakAranA AnaMdene anubhava duniyAnI najare karI lIdhe. zaMkhapuranA cittarama udyAnamAM. agrahItasaMketA! evI rIte corAzI lAkha pUrva kALa sudhI bhego bhagavyAM, rAjya karyuM ane AnaMda karyo. chevaTanA bhAgamAM mArI kSemapurImAMthI huM mAruM rAjya jevA sArU ane AnaMda karavA sArU pharavA nIkaLI paDyo. mAruM rAjya kevuM vizALa che ane lekenI sthiti kevI che te jovA sArU huM mArI rAjadhAnIthI cAlyuM. A sukacchavijayanI bhUmi aneka nagare ane gAmethI bharapUra che, temAM ghaNu jagyAe pharI AvyuM. pharatA pharatA huM A zaMkha nAmanA nagaramAM AvI pahoMce. tyAra pachI rAjavallabhane sAthe laIne huM A naMdanavana jevA cittarama udyAnamAM AvyuM, mArA AkhA lazkarane meM pachavADe rAkhyuM. aspRhItasaMketA! ATalI vAta tArA dhyAnamAM barAbara AvI haze. haju mAre tane keTalIka vigatavAra vAta karavAnI che te AgaLa kahuM chuM e barAbara vicAratI jaje, ka pILa T kaon 1 pUrvaka corAsI lAkha corAzI lAkha varSe guNatAM eka pUrva thAya. eTale 70560000000000 varSanuM eka pUrva thAya, evA corAzI lAkha pUrvakALa anusuMdara chavana bhagavyuM. 2 A anusuMdara cakravatIne putra che, tenuM nAma puraMdara che te AgaLa jaNAze.
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13 muM. sulalitA ane mahAbhadrA. saM te sArIjIvanI pUrva kathA pUrI karyA pachI te ja saMsArIkarI jIva agRhItasaMketA AgaLa potAne corane AkAra che dhAraNa karavAnAM kAraNe jaNAvatAM anusuMdara cakravatI E : E tarIke potAno janma ane pitAnI Rddhi ane bhega rAti vilAsanuM varNana karI gayA te ApaNe uparanA prakaraNamAM joyuM. tyArapachI vArtA AgaLa calAvatAM prajJAvizALA ane agRhItasaMketA keNu che tenI oLakhANa ApatAM teNe ja hakIkata kahevA mAMDI. mahAbhadrA paricaya. kaMdamuni ane mAyA. mahAbhadrA ane samaMtabhadra. pravartinI ane AcArya, corane AkAra dhAraNa karanAra saMsArIjIva khulAsAo ApatAM agRhItasaMketAne uddezIne AgaLa kahe che - bahena agRhItasaMketA! tane yAda haze ke jyAre huM guNadhAraNa kumAra hato te vakhate kaMda nAmanA AcArya mane upadeza Apyo hato. tane yAda karAvavA mATe dhyAna khecuM chuM ke te vakhate mAro mitra kulaMdhara hato ane mArI strI madanamaMjarI hatI. e mArA mitra ane strIne 1 AnI sAthe bIjA prastAvanA prakaraNa 3-6 vAMcavAM. have badhI bAbatane meLa maLatuM jAya che tethI hakIkata barAbara lakSyapUrvaka vAMcavI. 2 juo A prastAvanuM prakaraNa ceAthuM. kaMdamuni upadezaka hatA ane te vakhate khulAsA nirmaLAcAryo karyA hatA te lakSyamAM rAkhavuM.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1980 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 8 paNa bhavitavyatAe saMsAramAM rakhaDAvyA ane aneka sArAM kharAba rUpo karI batAvyAM. tyAra pachI ema hakIkata banI ke e kaMdamunie eka vAra bhAyAkapaTa karyuM eTale bhavitavyatAe kaMdamuninA jIvane A sukAchavijayanI aMdara AvI rahelA haripura nAmanA nagaramAM laI AvI. have e haripuramAM bhImaratha nAmanA rAjA rAjya karatA hatA. temane subhadrA nAmanI mahArANuM hatI. e rAjArANIne samaMtabha nAmane eka putra hato. e subhadrA rANInI kukhamAM kaMdamuninA jIvane bhavitavyatAe muka, paNa mAyAkapaTa karela hatuM tethI tene strInuM rUpa ApyuM. anukrame putrIpaNe kaMdamuninA jIvane janma thayo. tenuM mAtapitAe mahAbhadrA nAma sthApana karyuM. have samaMtabhadra rAjaputrane eka vakhata sughoSa nAmanA munirAjane ga che, temanI dharmadezanA sAMbhaLIne tene vairAgya thaye, mAtapitAne rAmajAvIne teNe dIkSA lIdhI, abhyAsa karyo ane thoDA vakhatamAM dvAdazAMgI jANanAra-dhAraNa karanAra mahAjJAnI gItArtha thayA. yogya jA ne gurUmahArAje tene AcAryapade sthApana karyo ane tyAra pachI te jagatamAM samaMtabhadrAcAryanA nAmathI oLakhAvA lAgyA. - rAjaputrI mahAbhadrA paNa anukrame yauvanavaya pAmI. ene mAtapitAe gaMdhapura nagaranA rAjA raviprabha ane rANI padmAvatInA putra divAkara sAthe paraNAvI. e divAkara kALavaza paDIne asta pAmI ga (maraNa pAmyo. prasaMga joIne samatabhadrAcArye potAnI saMsArIpaNunI bahena mahAbhadrAne gya upadeza Ape, saMsAranI asthiratA batAvI ane Atmahita karanAra mokSamArganA sAcA rastAo dAkhavyA. satya jJAnane jhaLakATa thatAM mahAbhadrAe dIkSA lIdhI. e vidvAna bhAinI bahena paNa ghaNuM vidvAna nIvaDI, eNe abhyAsa ghaNe karyo, thoDA vakhatamAM e paNa agIAra aMga dhAraNa karanArI thaI, gItArthe thaI, zaktivALI sAthvI thaI. enI yogyatA joI AcAryazrIe e gItArtho sAvIne pravartinI pade sthApanA karI. 1 mahAbhadrA te ApaNI prajJAvizALa che te AgaLa jaNAze. ane samaMtabhadra e sadAgama che te paNa hamaNuM ja jovAmAM Avaze. bahu lakSyapUrvaka vAMcavA vijJapti che. vAtamAM jarA paNa goTALe nathI. paNa lakSya nahi rahe te vAta samajAze nahIM. 2 pravatinI sAdhvInI uparI, sAdhvIonI niyaMtraNuM karanAra,
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 13] sulalitA ane mahAbhadrA. 1981 sulalitA paricaya. ratrapure sulalitAno janma, purUSadveSa, mahAbhadrApara prema, gRhasthinI tarIke pravartinI sevA, mahAbhadrA sAdhI pharatAM pharatAM (vihAra karatAM) eka vakhata patAnI sAthenI aneka sAdhIo sAthe ratapure AvI pahoMcyA. e rapuramAM magadhasena nAmano rAjA rAjya karatA hatA, ene sumaMgaLA nAmanI mahArANI hatI. have bhavitavyatAe madanamaMjarInA jIvane e magadhasena rAjA ane sumaMgaLArANunI dIkarI tarIke janma Apyo. enuM sulalitA nAma pADavAmAM AvyuM. anukrame e yauvana vaya pAmI, paraMtu ene purUSa para dveSa thayo. purUSanuM ene nAma paNa game nahi, purUSano paricaya game nahi, purUSane oLe paNa game nahi. evI rIte ane e avasthAmAM eno ghaNo kALa ga. ene pati (vara-dhaNI)nI gaMdha paNa ISTa lAgatI na hotI tethI svAbhAvika rIte enA saMbaMdhamAM enA mAtApitAne ciMtA thayA karatI hatI. enA lagna kevI rIte thaze ane e kene varaze e saMbaMdhamAM jananI janaka muMjhAyA karatA hatA. upara kahyuM che tema e ranapuramAM mahAbhadrA pravartinI padhAryA. temane vaMdana karavA sArUM magadha senarAjA tathA sumaMgaLArANI upAzraya gayA. temaNe vaMdana karavA jatI vakhata pitAnI vahAlI putrI sulalitAne sAthe lIdhI. bhagavatI mahAbhadrAne teoe vaMdana karyuM. mokSapada rUpa kalpavRkSane cokkasa ugADanAra bIja jevo dharmalAbha sAkavIzrIe temane Apyo ane tyAra pachI amRtapravAha jevI zuddha dharmanI dezanA temaNe ApI. bhagavatInI dezanA ghaNuM spaSTa hatI paNa sulalitA ghaNuM mugdha hovAthI tene bhAvArtha samajI zakI nahi, teno aMdarano Azaya vicArI zakI nahi, chatAM enA manamAM pUrvabhavanA rAgathI sAdhvIzrI (pravartinI) tarapha ghaNuM kheMcANa thayuM, agAunA paricayathI temanA upara ghaNo sneha thayo ane te bhagavatI sivAya bIjI tarapha potAnA cakSuone pheravavAne - 1 madanamaMjarI ApaNe kathAnAyaka saMsArIjIva jyAre guNadhAraNa hatA te vakhate tenI strI hatI. juo A prastAvanuM prakaraNa bIjI 2 sulalitA te ahItasaMketA che te hamaNu jaNAze. havenI vAta sAthe bIjA prastAvanuM prakaraNa cevuM sarakhAvatAM javuM.
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1982 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prarAva 8 te samartha thaI zakI nahi. e to ekI se (najarepravartinI sAme ja joI rahI. pachI teNe pitAnA pitAne kahyuM "mAre te A bhagavatInA caraNakamaLanI upAsanA karavI che, mATe Apa je rajA Apo to huM paNa teozrInI sAthe sarvatra vicarUM-harUM pharuM." dIkarInI AvI mAgaNI sAMbhaLIne mAtA sumaMgaLa te raDavA maMDI gayA paraMtu rAjAe ene rAtAM vArI ane kahyuM "devI ! rUdana karavAmAM zuM lAbha che? dIkarIne jema hasa thAya ane enuM mana vadhe tema ene karavA de. ene vinoda upajAvavAne A ja upAya che ane e mArge ja e ThekANe Avaze. mAre mata evo che ke e sAdhavIzrInI sAthe sarva sAmagrI laIne bhale rahe, gRhastha tarIke rahe ane sAdhvI zrI jyAM jAya tyAM te paNa sAthe hare phare, paNa ApaNane pUchyA vagara eNe dIkSA levAnuM nAma levuM pitAzrIne e hukama sulalitAe mAnya karyo. pachI pitAnI rajAthI e te pravartinInI sAthe rahI. pitAmAtA ghare gayA. sulalitA pravatinI mahAbhadrA sAthe aneka dezomAM pharI. ene eTale Akare jJAnAvaraNIya karmane udaya hato ke eka pATha paNa ene moDhe caDe nahi, sAdhu sAdhvInA AcAra ke zrAvakanI Avazyakono krama e bApaDIne AvaDe nahi, ene AgamanA pAThe samajAvavAmAM Ave paNa eno bhAvArtha ene jarA paNa samajAya nahi. bhagavatI mahAbhadrA pharatA pharatA A zaMkhapura nagaramAM AvI pahoMcyA. gRhasthanA vezamAM temanI sAthe sulalitA paNa ahI AvI. teo naMdazeThanA gharamAM ghaMghazALAmAM utaryA.' 1 ghaMghazALA dhaMdhazALA eTale gRhazALA. gharamAM zrAvake sAmAyIka papapa karavA khAnagI kapAzraya jevuM rAkhe che, tyAM sAdhudharmanI bhAvanA kare che ane mAtmaciMtavana kare che. evI gharathI alaga paNa khAnagI zALAone paMpALA kahevAya che. 2 sarva saMmIlana karavA sArU hakIkata spaSTa karavA saMsArI ja hIta prakaraNa 12 mAM zarU karI che te haju cAlu che. A prakaraNamAM jItavA ane prajJAvisALAnI oLakhANa ApI. have AvatA prakaraNamAM bhavyA ane sadAgamano paricaya thaze. barAbara layapUrvaka vAMcavA vikasi che, paNa vakhatamAM badhI vAtanA khulAsA thaI jaze.
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14 muM. puMDarIka ane sAmaMtabhadra. che ve bAbatane meLa meLavavA mATe pitAnI vAta pUrI B4 karyA pachI saMsArIjIve potAnA te vakhatanA svarUpanA Yo saMbaMdhamAM anusuMdaracakravatI tarIkenI hakIkata kahI ane E ND . teo pharatA pharatA zaMkhapuranA cittarama udyAnamAM AvI rAjArajI pahoMcyA sudhI vAta karI, teNe ja sulalitA ane mahAbhadrAne gRhasthinI ane pravartinI tarIke zaMkhapuranagaranA naMdazeThanA gharasudhI AvavAnI hakIkata AgalA prakaraNamAM kahI. have A prakaraNamAM tatrastha bIjA pAtronI vAta kare che - puMDarIka paricaya, kamalinIne svama AgAhI. kulaMdharane jIva kukSImAM, kuzaLakama. manoratha pUrti A zaMkhapura nagaramAM zrIgarbha nAmano rAjA che, te mAre (anusuMdara cakravatIne) mAmo thAya che. temane kamalinI nAmanI rANI che, te mahAbhadrA pravartinI thayA temanI mAsI thAya che. e rAjArANIne eka paNa saMtAna thayuM nahi.' rANuM kamalinIe teTalA mATe aneka prakAranI mAnatA mAnI, dAno ApyAM, keI je mAMge te ApI yAcakanA manoratha pUravA mAMDyA ane aneka auSadhio ane mULIo leka kahe te pIdhAM. tyAra pachI bhavitavyatAe eka ghaTanA karI ApI. tane yAda haze ke guNadhAraNanA bhAvamAM bhAre mitra kulaMdhara hato. eNe tyAra 1 juo prastAva 2. prakaraNa 3. pRSTa 21 thI 274. 2 juo prastAva Aka. prakaraNuM paheluM. pR. 1856,
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1984 upamiti bhavaprapaMcA thA. prastAva 8 pachInA bhavamAM aneka prakAranAM zubha kAryone sArI rIte abhyAsa karyo. e kalaMdharanA jIvane laIne bhavitavyatAe kamalinI rANInI kukhamAM mUko. je rAtrIe ene kukhamAM mUka te rAtrIe rANIe svapramAM joyuM ke sarva aMge bahu suMdara eka purUSa potAnA mukha vATe zarIramAM peThe, vaLI bahAra nIkaLyo ane pachI turata ja ke mANasanI sAthe te cAlyo gaye. A pramANe AvelAM svamanI hakIkata rANIe pitAnA pati zrIgarbha rAjAne kahI saMbhaLAvI. patie svamasaMbaMdhI hakIkata sAMbhaLI, emane ghaNe AnaMda thaye ane sahaja kheda paNa thayuM. rANune kahyuM "devI! tamAre eka putra thaze, paNa tamArA svapraparathI ema jaNAya che ke thoDA vakhata pachI ene kaI gurU maLI Avaze tenA upadezathI bedha pAmIne e dIkSA leze. devIne putra prAptinI bahu ja abhilASA hatI tethI tene manamAM ghaNe AnaMda ke. bAkInI vAta tarapha teNe bahu darakAra paNa na karI. trIje mahine devI kamalinIne bahu kuzaLa kAryo karavAnA manoratha thayA. ene je je sArAM kAma karavAnuM mana thayuM te sarva rAjAe pUrNa karyuM. vakhata pUre thatAM rANue putrane janma Ape. rAjAne saMtoSa thayo. janma mahotsava sAmaMtabhadranI AgAhI. puMDarIkanI pragati rAjAe te vakhate AkhA nagaramAM ane rAjyamAM putrajanmano mahatsava karAvyuM. te vakhate sarva lekene judA judA prakArane AnaMda have samatabhadraAcAryane nirmaLa kevaLajJAna thayuM. te kevaLI AcArya pharatAM pharatAM zaMkhanagare AvI pahoMcyA ane A cittarama udyAnamAM ja sthita thayA. mahAbhadrA sAdhavI (pravartinI ) je naMdazeThanI zALAmAM utaryA hatA temane khabara paDatAM teo kevaLI mahArAjane vaMdana karavA udyAnamAM AvI pahoMcyA. hakIkata ema banI ke kevaLImahArAja tyAM padhAryA che e vAtanI khabara sulalitAne paDI na hatI ane mahAbhadrA tene vAMdavA gayA che e hakIkata paNa tenA jANavAmAM na AvI. mahAbhadrA pravatinI samaMtabhadrAcArya pAse AvyA te vakhate keIe rAjAne putra thayo che evI vAta karI. 1 jAo rU. 272. te hakIkta sarakhA.
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] puMDarIka ane sAmaMtabhadra 1885 putrajanmanI vAta kevaLI pAse nIkaLatAM samaMtabhadra pite ja belI ukyA "A rAjaputre agAu ghaNAM sArAM kAryono abhyAsa karyo che, e rAjAne tyAM janmyo te che, paNa e rAjabhuvanamAM lAMbo vakhata Takaze nahi, e AgaLa jatAM dIkSA leze ane sarvajJamahArAjanA Agamane dhAraNa karanAre thaze." A hakIkata sAMbhaLIne mahAbhadrA sAdhavI pote utaryA hatA te sthAna para pAchA padhAryA. tyAra pachI te rAjaputranuM puMDarIka nAma pADavAmAM AvyuM. nAma pADatI vakhate egya mahotsava karavAmAM AvyuM. sulalitA saMdeha-nirNaya. sadAgamane vadhAre paricaya, puMDarIka mATe beThavaNa ane vihAra, *have sulalitA rAjaputrI pharatI pharatI aneka prakAranAM kutuhaLe jetI ane hase pUrI pADatI e cittarama udyAnamAM AvI pahoMcI. eNe joyuM te zrIsaMghanI vacce besIne samatabhadrasUri rAjAne tyAM janmelA navA bALakanA guNonuM varNana karatA hatA. kevaLI AcArya bolyA-"e puMDarIkane zubha (sAnukULa thayelA) karmapariNAmarAjAe ane anukULa thayelI kALapariNatie A manujagati nagarImAM utpanna karyo che tethI e uttama prakAranA guNavALe thaze. bhavyapurUSa jyAre sumati (sArI buddhivALo) thaI jAya che tyAre evA ja prakAranA guNavALa thAya che emAM zaka zo che?" ATaluM vacana samatabhadrAcArya kevaLI bolyA te sulalitAe barAbara sAMbhaLyuM hatuM, ghaNuM lekenI samakSa te vAta thaI hatI ane vAta cAlatI hatI tyAre AcArya ane lekemAM AnaMda ghaNe dekhAto hato. sulalitAe A vAta sAMbhaLI tyAre tenA manamAM saMdeha thayo ke A rAjaputranA karmapariNAma ane kALapariNati te janaka (pitA) ane jananI (mAtA) kema hoI zake? teo vaLI manujagatimAM utpanna kema karI zake? ane A AcArya vaLI bhaviSyamAM thanArA guNonI hakIkata zI rIte jANIne kahI zake?--AvI zaMkA tenA manamAM thaI te jaIne teNe pravartinI mahAbhadrAne jaNAvI. mahAbhadrAne vicAra thayo ke A sulalitA te taddana bheLI ja rahI ! ene pratibaMdha karavAno A ja - 1 ahIM bero. e. esAyaTivALA mULa graMthanuM pR. 1176 zarU thAya che. 2 jue pR. 279. guNonuM varNana tyAM vistArathI karavAmAM AvyuM che te sarakhA,
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1986 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 upAya che-ema vicArIne teNe "karmapariNAma ane kALapariNati pitAmAtA che, teo ene utpanna karanAra che ane sarva jIvanA mAtApitA che e vAtane yuktipUrvaka barAbara samajAvI. vaLI emane e khyAla AvyuM ke e sulalitAne sadAgama upara prIti utpanna karavI. A vicAra karIne tene jAgRta karavAnI zuddha bhAvanAthI mahAbhadrA bolyA "bahena! lekanI vacce rahIne je vAta karatA hatA sadAgama ane jenI vAta leke dhyAnathI sAMbhaLatA hatA te paricaya. sadAgama hatA. te ene barAbara dhyAnapUrvaka joI lIdhe e sAruM karyuM. e mahAtmA bahu jabarajasta che, ghaNA vidvAna che ane banI gayelA banatA ane bananArA sarva bAne sArI rIte jANanArA che. e bAbatamAM jarA paNa saMdeha vagaranI vAta che. mane je A vAtanI badhI khabara paDI che te e mahAmAnI kRpAthI ja paDI che. mAre e mahAtmA purUSanI sAthe ghaNuM vakhatane paricaya che. teo bahu moTA prabhAvavALA che. A pramANe vigatavAra vAta karIne sadAgamanuM mahAmya teNe vistArathI sulalitAne kahI saMbhaLAvyuM (juo pR. 284). vaLI sadAgamane ghaNo AnaMda te rAjaputranA janmathI thaye hato tenuM kAraNa paNa teNe kahI saMbhaLAvyuM ane te hakIkata paNa vistArathI samajAvI. (pR. 283). ATalI vistArathI hakIkata sAMbhaLyA pachI bheLI sulalitAe kahyuM "mahArAja ! Apane je mahAtmA sadArAma sAthe ATale badhA paricaya che temanuM mane paNa oLakhANa karAvo." mahAbhadrAe te vAtano ghaNI khuzI sAthe svIkAra karyo. (pR. 292). pachI pravatinI mahAbhadrA cAlyA, sAthe sulalitAne laI lIdhI ane banne jaNuM samaMtabhadrasUri samakSa AvyA. sulalitAe jevA e AcAryane joyA ke turata ja tene ghaNe AnaMda thayo, bahu prada thayo ane jevA guNo enA saMbaMdhamAM sAlavIe kahyA hatA tevA guNe emanAmAM hovAnI ane pratIti thaI gaI, pachI pramehanA AvezamAM uddhArarUpe sulalitA belI "he bhagavati ! AvA mahAtmA purUSanA ApazrIe mane atyAra sudhI darzana paNa kadi karAvyA nahi tethI huM 1 A hakIkata sAthe prastAva bIjanuM prakaraNa pAMcamuM meLavatA jaze, vAta barAbara maLatI cAlI Ave che. 2 ahIM prakaraNa phAmAM (prastAva bIje) lakhelI vAtane saMbaMdha maLatuM naya che,
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 14] puMDarIka ane samaMtabhadra. 1987 te atyAra sudhI ghaNI kamanasIba rahI, bahu chetarAyelI rahI! are kharekhara! tame te ghaNuM svArthI jaNAo che ! have bhagavati ! mArA para kRpA karIne A bhagavAnanA mane darareja darzana karAvajo jethI huM paNa ApazrI jevI paMDitA banI jauM." mahAbhadrApravartinIo e bhAgane svIkAra karyo. have te divasathI bannee samaMtabhadrAcArya pAse dararoja AvIne temanI sevA karavA mAMDI. e pramANe eka mAsa vihAra. pUre thaye, eTale samayajJa bhagavAna samaMtabhadra belyA mahAbhadrA! atyAre tamAruM jaMghAbaLa kSINa thavAthI tame vihAra karavAne azakta che, mATe zaMkhapure ja rahe. ame te have ahIMthI vihAra karI jaIzuM, vaLI AgaLa upara kaI vakhata ame ahIM AvazuM. tamane khAsa hita thAya ane jAgRti rahe teTalA mATe ame A sthAnake pUrepUre eka mAsa rahyA, nahitara te je kSetramAM sAdhI hoya tyAM sAdhune mAsakalpa karavAno paNa adhikAra nathI; paNuM mAMdA mANasane sahAya karavI-sthIra karavA e puSTa avalaMbana che ane evA avalaMbanane kAraNe amArI ahIM eka mAsaparyata sthiti thaI. have tamAre ahIM rahIne eka bAbatamAM khAsa upaga rAkho. tamAre pelA rAjaputra puMDarIka upara khAsa najara rAkhyA karavI ane ene anukULa karyA kare. e yogya vayane thaze tyAre te mATe ziSya thaze." A pramANenuM bhagavAn kevaLI samaMtabhadranuM vacana mahAbhadrA pravatinIe svIkAryuM. pachI te bhagavAna tyAMthI anyatra vihAra karI gayA. sAdhupurUSonuM jIvana paropakAra mATe ja hoya che. pitAnA AtmAne nukasAna na thAya te vAtane vicAra rAkhI teo bane teTale 1 vihAra- sAdhu eka sthAnethI bIje sthAne jAya, phare, tene "vihAra karyo kahevAya che. e jene pAribhASika zabda che. 2 mAsa 9SaH sAdhuone ka95 evo che ke zArIrika athavA khAsa mahA lAbhanA kAraNa vagara koI paNa kSetramAM teoe zeSa kALe eka mAsathI vadhAre rahevuM nahi. comAsAmAM cAra mAsa rahevuM. ugra vihAra karavo e khAsa jarUrI gaNAya che, eka sthAnake rahevAthI pratibaMdha rAga mamatA baMdhAya che. sthAna tarapha. gRhastha taraka, vaiyAvacca karanAra tarapha, vaMdana karavA AvanAra tarapha Adi aneka taraka mamatA thAya to saMsAra vadhe che. AthI sAdhune vihAra karavAnI AjJA che. A ka95 vIrazAsanamAM cokkasa che, juo kalpasUtra subodhikA TIkA prathama vyAkhyAna, 3 uparanI bAbatamAM eka evo Adeza che ke jyAM sAdhvIo rahetI hoya tyAM sAdhuoe vadhAre vakhata rahevuM nahi. je rahe to temane sAdhvI sAthe kAMi saMbaMdha haze e lokApavAda thAya.
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1888 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 paropakAra ja kyAM kare che, khAsa prasaMge e apavAdamArganuM uttara guNane aMge sevana karavuM paDe che te te vakhate paNuM banatI rIte temAMthI sAra kheMcavAno prayana kare che ane prasaMga zeAdhe che, bane tyAM sudhI te apavAdamArgane khyAla ja karatA nathI, te mArge javAno vicAra paNa karatA nathI ane khAsa kAraNa jue che te mArge cAlIne paNa lAbha laI Ave che. paropakArI sAdA jIvananI balihArI che! samaMtabhA paricaya. puMDarIka samaMtabhA paricaya. puMDarIkana AcArya para prema, puMDarIkane Agama abhyAsa, tyAra pachI dhIme dhIme puMDarIka umare vadhate cAle. ene bALabhAva pUre che ane kumArabhAva zarU thayuM. enAmAM samajaNuM sAthe agAu jaNAvyA hatA te guNe eka pachI eka khIlavA lAgyA, vadhavA lAgyA ane ene mahAbhadrA para atyaMta sneha thaze. mahAbhadrAno saMbaMdha tenI sAthe dararoja vadhato cAlyo. have eka vakhata sthAne sthAne vihAra karatAM zrImaMtabhadrasUri kevaLI pharI vAra e ja zaMkhapuranagaranA cittaramaudyAnamAM padhAryA mahAbhadrA pravartinIne e hakIktanI khabara paDatAM pite puMDarIkane bhagavAna pAse laI gaI. puMDarIka bhAvIbhadrAtmA hatuM tethI jevI teNe bhagavAnanI mUrti dUrathI joI te ja tene manamAM ghaNo harSa thayo, emanA guNasamUha para AMtara raMjana thayuM ane jyAre eNe kevaLImahArAjanAM vacano sAMbhaLyAM tyAre tenA upara ghaNI prIti thaI. enI buddhi zuddha hatI paNa enAmAM haju vizeSa jJAna na hatuM, enAmAM mugdhapaNuM hatuM tethI eNe khullA dile mahAbhadrA sAvIne pUchayuM "bhagavati! A mahAtmA koNa che? emanuM nAma zuM che?" mahAbhadrAe A savAla sAMbhaLe eTale pite vicakSaNa hovAthI vastusthiti barAbara samajI gaI ane manamAM vicAra karyo ke aho! A rAjaputra (puMDarIka) ghaNe saraLa hRdayano che ane atyAre bhagavAnanA guNathI raMgAI gayo hoya ema enI ceSTA parathI jaNAya che. te atyAranI enI sthitino lAbha laIne e dvArA ja ene bhagavAnanA Agama upara prIti utpanna karuM ane tenA para bhakti paNa tenAmAM jAgRta karUM-Avo vicAra karI pravartinI zrI bolyA "bhAI ! emanuM nAma sadAgama che." Avo javAba sAMbhaLI vaLI puMDarIke pUchayuM "devI!
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravatI-cara. 1988 je mAtApitAnI AjJA hoya te teozrI pAse ja huM AgamanA artho grahaNa karuM, vicArI lau, samajI lau." A bIjA savAlanA javAbamAM mahAbhadrAe javAba Apyo " e vAta taddana yegya che." - tyAra pachI puMDarIkanA manamAM je vicAranirNaya thayuM hatuM te mahAbhadrAsAdhIe tenA mAtApitA kamalinIdevI ane zrIgabherAjAne jaNuM. teoe jyAre A vAta jANI tyAre temane paNa ghaNe AnaMda che, teoe ghaNuM utsAha ane premathI putranI IcchAne svIkArI lIdhI ane atyaMta AnaMdapUrvaka teoe potAnA putrane abhyAsa karAvavA sArU bhagavAnane arpaNa karyo. tyArathI bhagavAnanI pAse rahIne puMDarIka Agamane abhyAsa karavA lAgyo. (A pramANe hakIkata saMsArIjIve agRhItasaMketA pAse kahI. bAkInI hakIkata AvatA prakaraNamAM pUrI karaze.) prakaraNa 15 muM. cakavara biSws A che B llAM traNa prakaraNomAM saMsArIjIve (anusuMdaracakrIe) Biieii pitAnI te bhavanI hakIkta kahevA mAMDI che temAM piB87 tAnA saMbaMdhanI tema ja mahAbhadrA ane sulalitA saMbaMdhI RRB muddAnI vAta karI dIdhI ane AcArya samatabhadrane H hevAla jaNAvyuM. have saMsArIjIve ceranuM rUpa zA mATe dhAraNa karyuM hatuM tene hevAla vigatavAra jaNAvI te potAnI kathA A prakaraNamAM pUrI karaze. A sarvasaMmelanane bAkIno bhAga paNa lakSyapUrvaka vicAravA yogya che. anusuMdara-saMsArIjIva pitAnI vArtAne bAkIno bhAga pUrNa karatAM kahe che - - 1 bIjA prastAvanA chaThThA prakaraNa sAthe A vAtano saMbaMdha meLavatA ja. barAbara saMbaMdha maLato jaze.
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1990 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva anusuMdara paricaya. cakravartInI senAne keLAhaLa keLAhaLanuM kAraNa ane vicAra, sulalitAnI zaMkA ane prazna agRhItasaMketA" nAmakaraNa, have A ja cittarama udyAnamAM, A ja manaMdana nAmanA caityamAM AcArya kevaLI samatabhadra saMghasamudAyanI vacce beThA che, dharmanI dezanA ApI rahyA che, temanI sAme mahAbhadrA pravartinI beThA che ane dharmadezanA sAMbhaLe che, tenI paDakhe jarA dUra puMDarika rAjakumAra beThe beThe gurUvaktavya sAMbhaLe che, sulalitA paNa te ja vakhate tyAM AvI pahoMcI che, bhavya prANIonAM citta kevaLImahArAjanI dharmadezanAmAM ekatAna thaI gayAM che ane eka rase, sarva bhagavacanarasa jhIlI rahyA che, tene vakhate mArA lazkarane meTe avAja rastA upara thavA lAgyo. avAja vadhato ja cAlyo ane gaDabaDATa vadhavA lAge eTale AkhI maMDaLInA kAna UMcA thaI gayA. e vakhate sulalitAe mahAbhadrAne pUchyuM "bhagavati! A AvaDe moTe avAja zeno che? ATalI gaDabaDa zenI che?" eTale mahAbhadrA sAdhavIe bhagavAnanA mukha tarapha najara karI sulalitAne javAba Apyo ke "mane e bAbatanI khabara nathI. huM te vAta jANatI nathI." samatabhadrAcArye A prasaMga hAthamAM laI lIdhe, temaNe joyuM ke sulalitA rAjaputrIne ane puMDarIka rAjakuMvarane pratibaMdha karavAno A yogya prasaMga prApta thayo che, eTale teo belyA "are mahAbhadrA! tane khabara nathI ke A to manujagati nAmanI prasiddha nagarI che ane jemAM ApaNe beThA chIe te te nagarImAM AvelA mahAvideha nAmane bajAra che. vAta ema banI che ke saMsArI jIva nAmane eka moTo cora che te Aje cerInA muddAmAla sAthe pakaDAI gayo. ene duSTAzaya vigere sipAIoe pakaDI jakaDIne turata ja kamaeNpariNAma mahArAjA samakSa muddAmAla sAthe raju karyo. nyAya cUkavavA beThelA mahArAjAe te ja vakhate kALapariNati svabhAva vigere pitAnA saMbaMdhIvargane pUchI temanI salAha anusAra e cerane dehAMtadaMDanI sajA karI, ene phAM sIe caDhAvavAne hukama karyo. atyAre e saMsArIjIvanI AsapAsa aneka rAjapurU pharI vaLelA che, bajAramAM thaIne meTA kalakala avAja 1 juo pR. ra97. paM. 16.
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15 ] cakravartI cAra. 1991 pUrvaka ene nagarInI bahAra kADhavAmAM Ave che ane pApIpaMjara nAmane sthAne phAMsIe caDhAvavAnI jagyA che tyAM tene laI javAmAM Ave che, tyAM laI gayA pachI ene khUba mAra mArIne prANarahita karavAmAM Avaze. atyAre ene vadhasthAnake laI javAmAM Ave che tene A avAja che." sulalitA to bhagavAnane A vicitra khulAse sAMbhaLIne saDaka ja banI gaI. ene e dareka bAbata ghaNI Azcaryajanaka lAgI. bheLI hevAthI turata ja mahAbhadrA tarapha mukha rAkhI bolI "bhagavati! are ApaNe te atyAre zaMkhapura nagaramAM chIe, A kAMI manujagati nagarI nathI ane ApaNe te cittarama udyAnamAM chIe, A kAMI mahAvideha bajAra nathI; vaLI ahIM zrIgarbharAjA che, ahIM kAMI karmapariNuma rAjA nathI !! chatAM mahArAjazrI A zuM bole che?" te sAMbhaLI AcArya kevaLI bolyA "dharmazIla sulalitA! tuM agRhItasaMketA che, tane A vAtane aMdarano bhAvArtha (saMketa) prApta thayuM nathI tethI ja tuM mArI vAtane paramArtha jANatI nathI." sulalitAe mahArAjanAM evAM vacana sAMbhaLI vicAra karyo ke kevaLI bhagavAne te mAruM navuM nAma pADyuM! pachI e te mauna besI rahI paNa enA caherA para AzcaryanA bhAva ane bheLapaNanAM cihno spaSTa dekhAvA lAgyAM ane bhagavAne karelI vAta te jarA paNa samajI na hoya tema lAgyuM. vadhamocanano upAya. du:khIzaraNa bhagavAna kathAupara saMpratyaya, vicakSaNa mahAbhadrA to vAtano sAra turata ja pAmI gaI. bhagavAne je gUDha zabdamAM vAta karI tenI aMdara rahela rahasya tenA samajavAmAM AvI gayuM. eNe vicAra karyo ke bhagavAne kaI pApa karanAra ane tene pariNAme narakagatimAM janAra jIvana nirdeza karyo hoya ema spaSTa jaNAya che. AvA vicArathI mahAbhadrA je dayAnI tIvra lAgaNIvALI hatI tene bahu karUNuM AvI. tethI nIce pramANenI vAtacItano prasaMga upasthita thaye 1 pApIpaMjaraH ka. 4 pra. 27. 2 A vizeSaNa che. 7 pRhItaM saMta thavA sA sahItalatA.
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1992 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 mahAbhakA-"bhagavAna ! corane mArI nAkhavAne sthAnake laI javAmAM Ave che ema ApazrIe jaNAvyuM, te sAheba! e cora kaI rIte chUTI zake khare ke nahi? te jaNAvavA kRpA kare." AcArya kevaLI-"ene tAruM darzana thaze ane e amArI samakSa Avaze tyAre eno ekSa-chUTakAre thaze." mahAbhadvA-te bhagavAna ! huM enI sAme jau ?" AcArya kevaLI-"hA jAo. emAM jarA paNa vAMdhA jevuM nathI. pachI atyaMta karUNAthI bharapUra hRdayavALI mahAbhadrA mArI sanmukha AvI, mArI najIka AvI ane mane kahevA lAgI "bhadra! bhagavAna sadAgama mahAtmAnuM zaraNuM le." A pramANe kahevAnI sAthe ja e mahAbhadrA pravartinI mane bhagavAnanI samakSa laI AvyA. AkhI paripade mane mAravAne sthAnake lai javAtAM ceranA AkAramAM ane vezamAM je. je vakhate meM bhagavAnane dUrathI joyA te vakhate mukhethI varNavI na zakAya tevA sukhanA rasamAM huM paDI gaye, ladabada thaI gaye ane e rasanI suMdara asarane laIne mane mUcha AvI gaI. jyAre pAcho huM suratamAM sAvadhAna thayuM tyAre meM bhagavAnanuM zaraNa laI lIdhuM, bhagavAnano Azraya svIkArI lIdho ane bhagavAne paNa bIza nahi" eTaluM vacana bolIne mane AzvAsana ApyuM. bhagavAnanA vacanathI mane abhayadAna maLI gayuM. pelA rAjapurUSa (duSTAzaya vigere ) jeo mane vadha karavAne sthAnake laI javA sArU AvyA hatA ane mArI sAthe hatA teo te bhagavAnanA bhayathI dUra ja nAsI gayA. mane pakaDanArA teo dUra thaI gayA ane bhagavAnanI zAMta mudrA mArI sanmukha rahI eTale thoDA vakhatamAM ja huM sAvadhAna thaI gaye. pachI te mane mAre vRtAMta pUchaDyo ane meM paNa A bhagavAna samaMtabhadrane, mahAbhadrAne, puMDarikano ane tAre potAno Akho hevAla vistArathI kahI saMbhaLAvyuM. jo ke tAre pitAne hevAla to tArA khAsa jANa vAmAM che, te anubhave che, chatAM tArI potAnI cokkasa khAtarI karavA mATe ane tane lAbha thAya teTalA sArUM meM tane pharIthI kahI saMbhaLAvyo che, ene khAsa hetu e che ke tene barAbara pratIti thAya ke A prANI (pita-saMsArIjIva) je vAta kare che te cokkasa nirNaya thayelI vAta ja kahe che ane tema thAya tyAre ja tane bIjI sarve bAbata upara paNa pAke bharose bese. kahe, have tane mArI vAta upara bharoso beThe? 1 mokSaka zabda atra bevaDA arthamAM vaparAyelo che te samajI levo.
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravartI cAra. 1993 ATaluM belI saMsArIjIva-anusuMdaracakrI cUpa rahyo. chellA cAra prakaraNathI je vArtA calAvI hatI ane rahasya samajAvavuM hatuM tenI A pramANe pIThikA karIne e mauna rahyo. * samAdhAna. cAra svarUpa dhAraNa, tema karavAnAM kAraNeA. muddAsaranA savAla sIdhI rIte sulalitAne pUchavAnI jarUra e hatI ke e vAtanuM rahasya jarA paNa pAmI che ke nahi te bAbatane khyAla Ave. bhALI sulalitA turata ja elI uThI " mAre Atmagocara evI e hakIkatanA kharekharA bharose mane beTho che. paNa have mArA manamAM eka ja saMdeha che te vAtane khulAsA huM samajI zakatI nathI. te saMdeha A che ke jo tuM pote ja anusuMdara nAmaneA cakravartI che te atyAre AvuM cAranuM svarUpa ane cAranA AkAra teM zA mATe dhAraNa karyo che? A mArI zaMkAnuM tuM samAdhAna kara." saMsArIjIne tenA savAla kharAkhara sAMbhaLI lIdhA ane pachI turata ja tenA javAthya A pramANe ApyA.- bhadre! tane pratibeAdha ApavA mATe meM AvuM mahArathI cAranuM rUpa dhAraNa karyuM che. e vAta tane jarUrI vigata sAthe jaNAvuM eTale tArA khyAlamAM AvI jaze. jo, yAda kara. prathama tane ema kahevAmAM AvyuM hatuM ke saMsArIjIva nAmane cAra je cArInA muddAmAla sAthe pakaDAi gayo che tene karmapariNAma rAjAe nyAya ApyA che ane atyAre tene vadha karavAne sthAnake lai javAmAM Ave che tenA e avAja che. (pR. 1990-1) e pramANe tane ahIM vAta karyAM pachI mahAbhadrA prannI mArI pAse AvyA, tenA darzananI kRpAthI mane pratibAdha thayeA, eTale te ja vakhate meM mArA manamAM vi cAra karyo ke e atyaMta vizALa prajJA (buddhivALI mahAbhadrA (prajJAvizALA ) bhagavAne jaNAveluM mArUM aMtaraMga cArInuM svarUpa kharAkhara samajI gai che ane tethI upara uparathI mArUM game tevuM rUpa hoya paNa aMdarakhAnethI mArUM cerapaNuM che te te barAbara jANI gai che, paraMtu pelI sulalitA vAtanI aMdaranA saMketa jarA paNa grahaNa karI zakI nathI ( agRhItasaMketA che), ene e mAkhatanA saheja paNa khyAla AnyA nathI tethI jo atyAre huM cakravartInuM rUpa dhAraNa karIne gurUmahArAja pAse jaiza teA jarUra e ApaDIne (tane) gurUmahAjanA vacanaparathI vizvAsa uThI jaze, jarUra ene e bAbatamAM zaka paDI jaze, kAraNa ke e ApaDI jarA paNa zuddha Agama ( sadAgama ) jA zaMkAnuM
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1894 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 8 thatI nathI ane tethI ene khabara nathI ke A prANI cakravAta che tene ja e zuddha AgAme cora tarIke varNavyuM che, vAstavika rIte taskara tarIke tene oLakhAvyuM che. vaLI mane te vakhate ema paNa jaNAyuM ke rAjakumAra puMDarIkane paNa e ja dvArA pratibodha thaze, kAraNa ke e bhavyapurUSa che ane sArI mati (buddhi)vALe sumati) che tethI jyAre e mAre A hevAla athathI te iti sudhI sAMbhaLaze tyAre tene aMdarano bhAvArtha te paNa barAbara samajI jaze ane tyAra pachI tene paNa A sarva hakIkata ane tenI aMdarano abhiprAya barAbara samajAze. ene pariNAme e rAjakumArane paNa pratibodha thaze AvA vicArane pariNAme vaikriya labdhinA jorathI mArA aMtaraMga vartanane sUcavanAruM bahAranuM ceranuM rUpa meM karI lIdhuM ane corane sarva AkAra dhAraNa karI lIdhe." aMtaraMga ceryasvarUpa. cArasvarUpadhArI anusuMdaracakI ATalo khulAso karI cUpa rahyA eTale vaLI sulalitAnA manamAM bIjA ghaNuM saMdeha ekI sAthe thaI AvyA eTale teNe paNa barAbara vakhata joI khulAsA pUchI lIdhA. bhoLA mANase pitAnA manamAM je zaMkA thAya te turata belI nAkhe che. sulalitAe pUchayuM-" are, aMtaraMga corI je tame karI kahe che te kevA prakAranI che? e corI mATe ATalI badhI pIDAo ane trAse zA mATe thAya che? A tamAre potAno Atmagata ane bIjAne ATale badhe lAMbo hevAla tame pote kevI rIte jANyo? A sarve bAbate mane khulAsA sAthe vigatavAra jaNAvavA kRpA kare. tamArI vAta taddana navIna prakAranI che, sAMbhaLatAM kutUhaLa utpanna kare tevI che ane jema vadhAre bole che tema temAM rasa paDate jAya tevI che.*_ 1 cAre pAtronAM nIce pramANe nAme thayAM hatAM. mahAbhadrAH prajJAvizALa. sulalitAH agrahItasaMketA. samaMtabhadraH sadAgama. puMDarIkaH bhavyapurUSa, yAne sumati. A sarvanAM kAraNe paNa A khulAsAmAM jaNAvI dIdhAM che rahasya samajI levuM. 2 vaikiya ladhiH e eka jAtanI zakti che. enAthI manamAM Ave tevAM navAM navAM bahAranAM rUpo dhAraNa karI zakAya che. devatAone A zakti janmasiddha hoya che, manuSya A zakti tapanA ke maMtranA jorathI meLavI zake che ema zAstra ane yoga graMthathI jaNAya che.
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravatI cara. 1995 anusuMdare sarve savAle dhArI lIdhA ane pachI pitAnI vAtane bAkIne bhAga saMpUrNa karavAnA hetuthI ane agrahItasaMketA(sulalitA)ne bodha karavA sArU teNe jaNuvyuM "vAta ema banI ke chellA traiveyakathI huM cavyo ane sukachavijayamAM kSemapurI nagarImAM sugaMdhara rAjA ane nalinI rANInA putra tarIke huM utpanna thaye. mAruM anusuMdara nAma pADavAmAM AvyuM. je vakhate mArA nAmakaraNano vidhi cAlato hato te vakhate devI bhavitavyatAe mahAmaha vigere rAjAone utsAha ApatAM kahyuM "bhAIo! A anusuMdarathI samyagdarzana atyAre bhavitavyatA ghaNe dUra che, tyAM sudhImAM tamAre svArtha sAdhavA mATe marma darzana. tamAre je je prayatno karavA hoya te te sarva karI le. jo eka vakhata keI paNa prakAre e (anusuMdara) ene (samyagdarzanane) maLI jaze-prApta karaze te pachI pele ekadama potAnA varganuM jora vadhArI mUkaze ane pachI to agAunI mAphaka te (samyagadarzana) tamane vacce naDyA ja karaze ane A anusuMdara paNa pIDA karanAre thaI paDaze. atyAre to e tamane bahu ochI mahenate vaza thaI jaze, tamArA kabajAmAM bahu ochA prayatna AvI jaze, paNa je eka vakhata sabodha vigere enI sahAyamAM enI AsapAsa pharI vaLyA to pachI ene grahaNa karavo ghaNo muzkela thaI paDaze; mATe hAla tame leke game tema karIne ene tamAre vaza karI le ane tema karIne nirAkuLapaNe cittavRttinuM sAmrAjya tamArA hAthamAM laI le. A bAbatamAM gaphalatI karaze te pastAze." "bhavitavyatAnI sUcanA mahAmahanA AkhA sainya svIkArI lIdhI, upADI lIdhI ane tene amalamAM mUkavAno AraMbha bAlyakALathI karI dIdhe. ene laIne huM taddana aNasamaju bALaka mohaparAyaNa. hato tyArathI ja teo sarva mane vIMTAIne beThA ane cAre bAjuethI mane vaLagavA lAgyA. mane potAne vaza rAkhavAnA aneka yalo ane yuktio cAlupaNe karatA rahyA. teoe mArI buddhine ane mArI cetanAne eTalI badhI aMdha banAvI dIdhI 1 juo prakaraNa 12 (cAlu prastAva). 2 bhavitavyatAe pR. 1943-4 mAM taka Atre jaNAvavA vacana ApyuM hatuM te kAma teNe eka vAra to cAlu prastAvanA prakaraNa dazamAM pR. 1959 mAM karyuM ane have te kALathI zarU thayelI hAni pharI vAra karI le che. bahu samajavA yogya A paristhiti che.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1996 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 2 ke huM to Akho vakhata e mahAmahanA parivAranI vacce besI rahe ane mArA kharA baMdhuo keNu che teone oLakhavAne ke maLavAne prayata paNa karUM ja nahi-evI rIte huM to e mahAmaha ane tenI senA sAthe tanmaya thaI gaye, ekAkAra thaI gaye, ekasvarUpa thaI gaye. "pachI te e moharAje ane enA sarva pApI TeLAe pa tAnuM jora barAbara ekaThuM karyuM ane mArA upara pipApArjana tAnI zakti barAbara ajamAvI, pariNAme huM pharIvAra parAyaNa pAcho pApa ekaThuM karavAmAM tatpara banI gayo, pApano paricaya vadhArate cAle ane pApamAM racI pacI rahyo, TuMkAmAM kahuM to huM "pApArjana parAyaNa thaI gayeH jyAre huM kumAraavasthAmAM hatA te vakhate mAMsabhakSaNa karavA lAge, mApAna (dArUnuM pIvuM) karavA lAgyuM, jugaTu ramavA lAgyuM ane prANIene aneka prakAranI pIDAo ApavAnAM kAmamAM hoMsathI bhAga levA lAge; jyAre huM yauvana avasthAmAM AvyuM tyAre lokonI strIone, kanyAone ane vidhavAone tema ja vezyAone satAvato rahyo ane evA evA juvAnImAM aneka gunhAo karato cAle; jyAre huM cakravartI paNuM pAmyo tyAre meM meTA meTA AraMbhe karavA mAMDyA. huM mahApariMgrahamAM Asakta thayo ane zikAra karavAmAM niraMtara AsakA rahevA lAgyo, AvI rIte sarva bAjue ane sarva sthAnake dhanadelatasaMpattimAM ane iMdriyanA viSayomAM huM mUcha pAye, atyaMta Asakta thaye ane bAhya najare huM ghaNe sukhI heu ema tenI Asaktione lIdhe dekhAyA karyuM-AvA vAtAvaraNane aMge pelA mahAmaha vigere mArA bhAvazatruo hatA teone meM mArA kharA baMdhuo mAnyA ane mAre agAune vRttAMta thoDA vakhatane mATe to huM taddana ja visarI gaye. AvI rIte pelA pApamitrone prasAra mArA saMbaMdhamAM vadhate cAlyo ene pariNAme meM mArI cittavRtti aTavIne pA po nAM ghaNuM ja malIna banAvI dIdhI, cAritrarAjanA AkhA pariNAma. lazkarane hAra pAmelAnI sthitimAM dabAyeluM ja rAkhyuM, e AkhA lakarane cotaraphathI gherAyelI hAlatamAM aMdara ja rAkhI mUkayuM, zAMti vigere aMtaraMga aMtaHpuranI strIone aNumAnItI karI taddana uvekhI mUkI, moTA rAjA tarIke ane prabhu tarIke bahAranA bhAgamAM huM vikAsa pAmate cAle, karmapariNAma rAjAnuM rAjya vadhAre prakAzamAM AvavA lAgyuM, pApodaya vadhAre baLavAna thato cAle, mahAmaharAjAnuM AkhuM lazkara vadhAre joramAM AvI kUdAkUda
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15]. cavatI cera. 1997 karavA lAgyuM. teoe te vaLI pitAnAM nagare vigere paNa pharI vAra sthApana karI dIdhAM, vaLI teoe apramattatA nadImAM moTuM pUra ANI tene be kAMThe karI mUkI, e nadImAM je takalasita beTa hatuM teno vistAra paNa vadhArI mUka cittavikSepamaMDapane zodhIne vadhAre svaccha banAvI dIdhe, te maMDapamAM tRNu nAmanI vedikA hatI tene samArI taiyAra karI dIdhI, tene upara viparyAsa nAmanuM siMhAsana hatuM tene navIna saMskAra ApI taiyAra karI dIdhuM, mahAmaharAje potAnA avidyA nAmanA zarIrane poSaNa karIne puSTa banAvI dIdhuM ane AvI rIte sarva sAmagrIo hAjara te hatI ja tene samArIne-ripera karI karAvIne barAbara navI karI dIdhI. e pramANe sarva sAmagrI taiyAra thaI gayA pachI aMdara aMdara vicAraNA cAlI, paryAlaca thaye, abhiprAyanI AmaMtrInI pale thavA lAgI. keTalIka carcA thayA pachI viSayApreraNuM. bhilASamaMtrIe potAno abhiprAya jaNAvatAM kahyuM: are rAjAo! mitro! tame sarva mArA vacana para pUrato vicAra karaje. agAu tame eka vAra sajajaDa hAra khAI beThA hatA, dhoLe divase tame agninA bhaDakA joyA hatA, e sarva tamane yAda haze; tethI mAre zA mATe pharI vAra te vAta tamane yAda ApavI paDe ! tame agAu A bAbatamAM jarA ochI darakAra karI hatI tenA pariNAme tamAre lagabhaga nAza thaI gayo hato, tethI AvI mahattvanI bAbatamAM jarA paNa gaphalatI karavI ke maMda Adara kare e kaI paNa rIte nathI. mane khAtarI che ke tame have A bAbatamAM ochI kALajI te nahi ja rAkhe. tame have to barAbara evI rIte prayatna karavA lAgI jAo ke jethI ApaNuM rAjya kaI paNa prakAranA kaMTaka vagara hamezane mATe sthApana thaI jAya ane ApaNI sthiti jokkasa thaI jAya. viSayAbhilASamaMtrIe je vicAra batAvyuM te mahAmahanA AkhA sainyane pasaMda AvyuM. teoe savAla karyo ke "e prasaMge teoe khAsa karIne zuM zuM karavuM prAsaMgika gaNAya? jenA javAbamAM viSayAbhilASamaMtrIe tatkALakartavyakAryo jaNAvI dIdhAM. A rIte teonI aMdara aMdaranI salAha pUrI thaI. 1 A pramattatA nadI beTa vigere sarva nAmo cothA prastAvamAM AvI gayAM che, vAcanArAone te nAmane paricaya smaraNamAM haze ja, 2 nadImAM moTuM pUra Ave tyAre nadI be kAMThe thaI kahevAya che.
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1998 upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva ra tyAra pachI huM utsAhamAM Avyo ane teonA ja upadezathI te ja kSetramAM raheluM kArmaNa vargaNunuM baneluM karmaparicorI-sajA. Nama rAjA saMbaMdhI akuzaLa (pApa) nAmanuM dravya vadhasthAnake. hatuM te meM puSkaLa grahaNa karyuM-upA, teoe te mArI pAse grahaNa karAvyuM-upaDAvyuM ane pAcho teoe ja mane karmapariNAma rAjA pAse cora tarIke jAhera karyo. karmaparisuma rAjA turata ja hukama karyo ke ene aneka prakAranI viDaMbanA ApatAM ApatAM pApipaMjaramAM laI jAo ane tyAM ene sArI rIte herAna kare, trAsa Ape ane ati mAra mArI mArI nAMkho. rAjAne Avo hukama sAMbhaLIne tenA adhama sevake ghaNuM rAjI thayA. tyAra pachI teoe karma nAmanI bhasma-rAkha mArA AkhA zarIre lagADI, rAjasI senAgerUnA thApA mArI cAmaDI para lagAvavAmAM (chApavAmAM) AvyA, tAmasI ghAsanI mazana (kALA) cAMDalA mArA AkhA zarIra para karavAmAM AvyA, mArI DokamAM prabaLarAgalaparaMparA nAmanI kaNeranA beDakAnI mALA paherAvavAmAM AvI, vaLI kavikalpasaMtati rUpa eka rAmapAtara (kADIA)nI bIjI meTI mALA mArA hRdaya sudhI 1 akazaLadrayaH A ghaNuM suMdara rUpaka che. akaLa dravya eTale pApakarma? karmanI paulika varganuM hoya che, ghaNI ja sUkSma hoya che, AkhA kSetramAM te bharelI hoya che. prANI dareka samaye karma bAMdhe tyAre AtmA e vagaNa grahaNa kare che ane te vakhate tenAM prakRti sthiti rasa ane pradeza niNita thAya che. e karmavargaNA kamarAjAnI ja hoya che ane te ja prANIne saMsAramAM aneka prakAranA anubhava karAve che ane rakhaDAve che. e karmarAnanuM dhana che ane enA pariNAme prANI karmanI ja sajA bhogave che. A akuzaLadravyane prANI karmarAjAnA mANasanI preraNA-upadezathI ja grahaNa kare che ane te ekaThA karavAnuM kArya te ja tenI corI che. e corIne pariNAme e muddAmAla sAthe pakaDAya che ane ene sajA thAya che te karmane udaya samajo. AmAM sRSTikrama, vikAsakrama ane sRSTikatRtva Adi sarva bAbatene nikAla thaI jAya che. 2 karma nAme bhasma-rAkha AkhA zarIre coLI, rAjasI ane tAmasI vRtti banAvanAra hAthAo ane cAMDalA mArA AkhA zarIra para karavAmAM AvyA ( emAM sAtvika bhAvane abhAva che te khAsa lakSyamAM levA yogya che), DokamAM gulAba caMbelInI nahi paNa kaNeranA tuccha khoTA phUlanI mALA paherAvI te prabaLa rAgakola-rAganA-mohanA uchALAne batAvanArI hoya tevI banAvI dIdhI hatI, aneka kuvikalpone batAvanAra zarAvaLAnI-keDIA-rAmapAtaranI bIjI lAMbI mALA arthasUcaka rIte banAvI dIdhI.
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravatI cAra. 1999 laTakAvI devAmAM AvI. mArA mAthA upara pASAtireka nAmanI kheAkharI-bedI ThIkha dhAraNa karavAmAM AvI, mArA svarUpa gaLAmAM cArela dhana ( akuzaLa nAmanuM ) laTakAvavAmAM AvyuM, asadAcAra nAmanA meTA gadheDA upara mane besADavAmAM AvyA, mArI cAre bAjue jama jevA duSTAzaya vigere mAharAjAnA rAjapurUSA pharI vaLyA, vivekI loko mArI niMdA karavA lAgyA, kaSAya nAmanA okarAe mArI cAre bAjue kaLakaLATa ane avAja karI rahyA hatA, huM mArI paDakhe zabda vigere iMdriyanA saMbhAga nAmaneA atyaMta kharAba nagArAnA avAja sAMbhaLI rahyo hatA, bahiraMga pradezamAM rahelA lokonA vilAsa rUpa tAphAnI mANase aTTahAsanA avAja sAthe mArI mazkarI ane uzkeraNI karI rahyA hatA-evA AkAramAM mane jANe mArA AkhA deza atAvavAmAM AvatA hoya tevA hAnA taLe mahAmeAha vigere rAjAoe mahAvidehanA bajAramArgamAM mane bahAra kADhyo ane mane vadha karavAnA sthAnanI sanmukha lai javA mAMDyo. AvA AkAramAM mane A sthAna (cittarama udyAna )nI najIka ANavAmAM AvyA. 1 agAu koi prANIne phAMsI ke Lie caDhAvavA heAya tyAre tenA zarIre atra lakhI che tevI zeAbhA karI tene gadheDA para besADI nagaramAM pheravI vadhasthAnake lai javAnA niyama hateA. pApipaMjaramAM meAkalavA pahelA saMsArIjIvanA paNa evA hAla karavAmAM Ave che. AkhuM rUpaka bahu vicAravA yAgya che. peAtAnA upara lAgu pADavA jevuM che. ApaNA ghaNA zaNagAro nArakImAM javAnA rastAparanA ja hAya che te vicAravA. zarIraparanI bhasma, DAkanI mALA, mAthe ThIba, zarIre masanA cAMDalA, gaLAmAM cArIne muddAmAla ane gadheDA para svArI-A sarva pratyeka prANIne lAgu paDe che te khAsa samajavA yeAgya che. 2 chatrane sthAnake pApanuM bAhulya batAvanAra kheAkharI ThIkha-mATInA gALAne khAkharA nIcenA bhAga (taLiyuM) rAkhavAmAM AvyeA. phAMsIe jatAM cArane mAthe paNa evIja khAkharI phIkha rAkhavAmAM AvatI hatI. 3 prastAva khIntanA chaThThA prakaraNamAM pRSTa 27 mAM je vAya che tenA atra A zaya samajAvyeA. cakrIrAna peAtAnA dezamAM pharavA nIkaLyA che, meATA zahenazAhe ane vAisarAyA gavarnaro tevI ja rIte nIkaLe che. te aMdarakhAnethI pASipaMjara tarapha prayANa hatuM te atra bahu asarakAraka rIte samajAvyuM che. paisAnI dhamAlamAM gAjatA vyApArIe, meTA keseA laDI rahetA vakIleA, vITA para jatA DAktareA, meTA kAmeA AMdhavA para dekharekha rAkhavA jatA IjanA, roDanI nokarI karavA jatA nAnA meTAnekare, dalAlI karatA dalAleA ane bUma pADatA saTeADIAe kayAM ane kevA AkAramAM Aya che, tyAM javAmAM aMdarakhAnethI temane kANa prere che-te sarva atra vicArI levuM. samajIne mATe--vicAravAnane mATe-bhAvIladrAtmAe mATe ATalA vicAra sthira citte thAya tA AkhA graMthanA Azaya jaLavAi rahero ane samAi jaze.
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2000 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva " AvI rIte jyAre mane vadhasthAnake gadheDApara besADI laI javAmAM AvatA hatA ane mArI AsapAsa cAkI mATe rAjapurUSA pharI vaLelA hatA ane chekarAo gaDabaDa macAvI rahyA hatA te vakhate tame lokoe ( mahAbhadrAe ane culalitAe ) mArA moTA larakaranI gaDabaDanA avAja sAMbhaLyeA. tamArAmAMthI sAghvI mahAbhadrA mArI sAme AvyA. have te vakhate mArA peAtAnA AkhA larakarane pachavADe mUkIne huM A cittarama udyAnamAM lIlAmAtrathI AvyA ane mArI sAthe rAjavallabhakhAsa puse ane rAjaputrone ja rAkhyA. mArA suMdara hAthI uparathI huM rAtA azAkanA jhADa taLe utaryo ane AkhA udyAnane cAre tarapha jotAM te ghaNuM suMdara jaNAyuM. e udyAna sArI rIte jovAnI mArA manamAM icchA thai ane meM te mATe cAlavAnA vicAra karyAM. mArI sAthenA rAjaputro mane deva deva' ema kahIne suMdara bhASAmAM cittarama udyAnanI zAbhA khatAvI rahyA hatA te vakhate dUrathI A bhAgyazALI zrImahAbhadrAne AvatA meM joyA. teoe gurUmahArAja pAse vadhasthAnake lai javAnA purUSane vRttAMta sAMbhaLyA hatA ane mArI para karUNA lAvIne mArA tarapha AvatA hatA te vAta meM hamaNA ja jaNAvI che. huM aneka vastuo joi rahyo hato tyAMthI mArI AMkha meM pAchI kheMcI lIdhI. temanA upara mArI AMkheA khIlAnI jema aMdhAi gai, temanA tarapha jovAmAM rakta thai gai, temanA dekhAva para sthira thai gai. e sAdhvI jo ke jAte taddana niHspRhI hatA ane mahA bhAgyavAn uccagrAhI mahAsattvazALI hatA chatAM pUrvakALanA abhyAsane yoge mArA tarapha premALa thayA, snehathI kheMcAyA ane mane joine gurUmahArAjanuM vacana vicAratAM mArI najIka AvyA ane huM narakagAmI jIva chuM e vicArathI atyaMta karUNApUrvaka mArI sAmuM sthira najare joi rahyA. " 'have kaMdamuninA sahavAsamAM jyAre huM guNudhAraNa hatA tyAre vAraMvAra enA saMbaMdhamAM AvavAnuM baneluM ane e paricayane aMge enuM mahumAna karavAne vAraMvAra abhyAsa karelA heAvAthI, vinayanI asara ane niyaMtraNA mahAbhadrAne karUNA. mahAbhadrAne jAtismaraNa. 1 A prastAvanuM prakaraNa ceAthuM jIe, jyAre saMsArIjIva guNudhAraNu hateA te vakhate teNe svagnanA artha kaMdamunine AhvadamaMdira agicAmAM pUchyA hatA ane kevaLI nirmaLAcArye khulAsA karyAM hatA te ja kaMdamuninA jIva mahAbhadrA thayela che te hakIkata prakaraNa 13 mAM AvI gai che A mahAbhadrA te prajJAvizALA che ane asalanA kaMdamuninA jIva che. te ja pramANe sulalitA te guNadhAraNanI patnI mahanamaMjarI che. A vAta barAbara lakSyamAM rAkhavI.
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravatI cara. 2001 mArA para majabUta hevAthI, hRdayamAM aMgIkArapaNuM daDha ane teNe tadA thaI gayela hevAthI, gauravathI atyaMta bhAvita hRdaya karelI jAgRti. hevAthI, premabhAvanuM anuSThAna karela hovAthI mArA manamAM vicAra utpanna thaye ke-aho! A bhagavatI sAvI te kANuM haze! ene jouM chuM tyAre mArA hRdayane ATale badho AhAda thAya che, AMkho zItaLa thaI jAya che, zarIrane zAMta bhAva prApta thaI jAya che ane e jANe mane Akhone A amRtanA kuMDamAM jhaboLI detA hoya tema ThaMDe zAMta kare che. meM te ja vakhate te ja vicAranI sAthe bhagavatI sAvIne praNAma karyA. temaNe paNa mane dharmalAbhane AzIrvAda Ape ane pachI bolyA "narottama (uttama manuSya ! A manuSyapaNuM mekSane prApta karAvI Ape tevuM che. tevuM manuSyapaNuM prApta karIne Ave unmArge utarI gayA che te ThIka nathI; tamAre to bIje raste ja javuM joIe. tamArA zA hAla thAya che te juoH tamArAM pitAnAM karmanA aparAdhane laine tame corano AkAra dhAraNa karyo che, tamane vadha karavAne sthAnake atyAre laI javAmAM Ave che ane tamane atyAre paNa ghaNI bhAvavilaMbanA karavAmAM Ave che. tyAre mahArAja !! AmAM te rAjya zuM? ane vilAsa zA? bhego kyA ane vibhUtio kaI? ane emAM nirAMta ke svasthatA kyAM jAya che? mahArAja ! manamAM jarA vicAre." ATaluM bolatAM ane mane vadhAre dhArIne jotAM mahAbhadrA sAvIne paNa vicAra thaI gayo ane vicArane pariNAme temane jAtismaraNa jJAna thayuM. kaMdamuninA samayathI mAMDIne atyAra sudhI badhe saMbaMdha ane tene aMgenA pitAnA sarva pUrva bhAvo temane te vakhate smaraNamAM AvI gayA. vaLI te ja vakhate zubha adhyavasAne pariNAme temane (mahAbhadrAne) avadhijJAna paNa utpanna thayuM. eTale eNe avadhijJAnanA jorathI mAruM pUrva caritra paNa joI lIdhuM. pachI pUrvasmaraNo. temaNe (mahAbhadrA sAthIe) mane kahyuM "are rAjana ! yAda kare, jyAre tame guNadhAraNa hatA tyAre mArI 1 jAtismaraNa jJAnaH pote pUrva kALamAM koNa hatA ane kayAM hatA tenuM smaraNa. e matijJAnano viSaya che. 2 avadhijJAnaH A Atmagaucara jJAna che. enAthI amuka kALathI ane amuka hada sudhImAM banelA pUrva kALanA banAvo yAda Ave che, anya saMbaMdhI hoya te joi zakAya che. avadhijJAnanA asaMkhya prakAra che. enI hada vadhatI ochI hoya che. "avadhi' eTale hada. eno vistAra sAdhAraNa jijJAsA mATe prathama karmagraMthanI gAthA chImAM joI levo.
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2002 upamiti bhavaprapaMca kathA. (prastAva 8 pAse UMcA prakAranI dhArmika lIlAo karI rahyA hatA te zuM bhalI gayA? pachI 'kSAMti vigere kanyAonuM aMtaHpura prApta karIne sukhanI sagavaDathI bharapUra thaI gayA hatA ane Akhare bhAvarAjya para paNa caDhI gayA hatA te vAta paNa visarI gayA? are nirmaLasUrie tamane ghaNuM vacane kahyAM hatAM, Akho anaMta bhavaprapaMca samajAvyuM hatuM ane kAryasAdhaka kAraNenI vicAraNuM jaNAvI dIdhI hatI te vAta paNa yAdimAMthI cAlI gai? are bhAI! tamane Taiveyaka vigere mAM je ghaNuM sukho maLyAM te sarva pilA sadAgamanA zaraNane ja prabhAva hatA te vAta paNa bhUlI gayA? are rAjA! have mukAo mA, bujha! bujhe! tamArA upara karUNuM lAvIne baMdha karavA sArU-tamane sAcI vAta samajAvavA mATe ja huM atyAre tamArI pAse AvI chuM." mahAsAthI mahAbhadrA A pramANe bolI rahyA te vakhate pitAne vakhata joIne sabodhamaMtrI potAnI sAthe samyagadajIva vIrya zenane laine pharI vAra pravRtti karavA lAgyA, hIlasihAsane. cAla karavA lAgyA, paraMtu e bApaDA te vakhate palA harAmakhera aMtaraMga durathI rekAI gayelA hatA tethI tene je ke mArI pAse AvavAnuM thayuM mana thatuM hatuM paNa te AkhA rastAmAM tamarA (aMdhakAra) hovAthI mArI pAse AvI zakatA nahotA. te vakhate bhagavatI mahAbhadrAnA vAkyarUpa sUryanA kiraNanA samudAyathI prerAyela jIvavIrya nAmanuM zreSTha siMhAsana sUryakAMta samAna prakAzita thaI gayuM. jevuM e jIvavIrya siMhAsana prakAzita thayuM ke tenA prakAzathI pile aMdhakAra nAza pAmI gayo ane ekadama cittavRtti aTavImAM be sainyanI moTI laDAI zarU thaI gaI. pelA saddha ane samyagadarzana te tarata ja prakAza ane upaDyA, laDavA maMDI gayA ane tene gherI lenAra zatruvargane jhapATAmAM mArI haThAvI mArI pAse dehyA AvyA. uparanI hakIkata bahu ja thoDA vakhatamAM banI gaI. teo banne (sadadha ane samyagdarzana) mArI pAse coranetismaraNa AvyA ane huM tene jou chuM tyAM te mane vicAra tathA avadhijJAna. thaI Ave, mArA manamAM tarkavitarka thavA mAMhyA ane ema karatAM karatAM A bhagavatI zuM bolI rahyA che tene meM khyAla karyo. ema uhApoha karatAM ane aMtarane 1 cAla prastAva-prakaraNa sAta.
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 15] cakravatI cera. 2003 zodhatAM mane jAtismaraNa jJAna thayuM. eTale te ja vakhate huM guNadhAraNa hate te vakhatanI avasthA barAbara yAda AvI gaI. te vakhate sadu dhamaMtrI je mArI pAse hamaNuM ja laDAI karIne AvyA hatA teNe pAchI pitAnI laDAI te aMdara cAlu ja rAkhI hatI. mArA mananA adhyavasAya UMcA prakAranA thatA jatA hatA te ja vakhate e sAdhano mitra avadhijJAna potAnA duzamanane jItIne mArI pAse Avyo. enA baLathI te meM saMkhyatA dvIpa ane saMkhyAtA samudro joyA, saMsArano meTe prapaMca huM joI rahyo, jyAre huM siMhAcAryo hato te vakhate pUrvanA jJAnane meM abhyAsa karyo hato ane je jJAna tyAra pachI visarAI-avarAI gayuM hatuM te paNa pAchuM yAda AvyuM, te paranuM AvaraNa khasI gayuM, jJAna sAthe jJAna ane abhyAsane atizaya paNa jAgrata thaI gayo ane nirmaLasUrie agAu mane je AtmasaMsAravistAra vigatavAra javyo hato te mArI najara AgaLa taravaravA lAgyo, pratyakSa dekhAvA lAge. e hakIkata upara vadhAre vicAra karatAM karatAM mAre potAne asaMkhya bhavathI paribhramaNa karavAne Akho vRttAMta yAda AvyuM. A badhI hakIkata jatAM ane upara je kAraNe baMdha karavA aMge jaNAvyAM tethI prerAIne alalitAne satya darzana karAvavA ane puMDarIkane vastuzAna karAvavA AvuM coranuM rUpa karIne huM ahIM Avyo, aMdarathI to viDaMbanAo cAlu ja hatI ane sadaraha kAraNasara bAhya viDaMbanAnI racanA karIne mahAbhadrA sAthe AvyuM. tyAra pachI mArA saMbaMdhamAM zuM banyuM te he sulalitA ! tuM sArI rIte jANe che! te mane je je prazno upara pUkyA hatA te sarvanA javAba AmAM AvI gayA. sulalitA! tuM madanamaMjarI pite ja che tethI mArA manamAM 1 avadhi jJAnane duzamana avadhijJAnAvaraNIya karma. tene haThAve tyAre avadhijJAna thAya. jJAna AtmAne guNa che, Avarita hoya che, AvaraNa dUra thaye pragaTa thaI jAya che. 2 juo A prastAvanuM prakaraNa 10 muM. siMha nAmanA sAdhu-AcArya thayA tyAra pachI garavothI adhaHpAta thayo hato te yAda karavuM. 3 juo prakaraNa chaThuM (cAlu prastAva). tyAM nirmaLAcArya kAraNo para vivecana vistArathI kare che ane saMsArano prapaMca batAve che. 4 A prakaraNanI zarUAtamAM (pR. 1994) karela savAlonA javAba TuMkAmAM thaI gayA, atra te saMkSepe che ane sarva saMmIlanane adhikAra prakaraNa bArathI zarU thayo te paNa atra pUro thayo.
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 2 ehanA tAtaNeA vadhAre majabUta baMdhAye te kAraNathI temaja A bApaDI (tuM pote) hajI paNa paramArtharahasya samajI zakI nathI ane atyaMta bhALI che e vicArazrI mArA manamAM karUNA paNa utpanna thai te kAraNathI sarvajJa mahArAjanA AgamamAM bahumAna utpanna thavAne pariNAme kilaSTa karmonA nAza thatAM tane paNa pratibodha thaze e khyAlathI A sadAgama mahAtmAnI kRpAthI je mArA ghaNA lAMbe hevAla mArA jANavAmAM AvI gayA hatA te tane paNa sadAgama upara mahumAna utpanna kare tevI rIte ane saMkSepamAM kahevA chatAM paNa tenA anaMtapaNAne laine cha mahine paNa mahA muzImate pUro karI zakAya tevA mArA hevAla saMkSepamAM A mahAtmA sadAgamanI kRpAthI traNa paheAramAM tane kahI dIdhA ane te AkhA hevAlanA varNana daramyAna tane aNuhItasaMketAnA nAmathI saMbodhI. AvI rIte saMvegane utpanna karanAra mArA hevAla ane mArA AkhA bhavaprapaMca tArA kutUhaLane pUro pADavA mATe kahI batAvyo ane te kahetAM kahetAM mArAmAM paNa saMvega vadhAre jAmatA gayA. bhadre ! AvA prakAranI mArI aMtaraMga cArI hatI, AvA prakAranI mArI viDaMbanAo hatI ane che. meM mArA ane pArako hevAla upara jaNAvyuM te rIte jANyo ane tane kahI saMbhaLAvyA." 2004 cArAkAra dhAraNa karavAnuM kAraNa. 1 traNa paheAra. AkhI vArtA nava kalAkamAM kahI che. te dhyAna rAkheA. bIjAM prastAvanA prakaraNa 7thI ahIM sudhI vAta kahetAM saMsArIjIvane nava klAka thayA. te cha mAsa cAle teTalI kathA che, paNa nava kalAkamAM sadAgamanA mAhAtmyathI pUrI thai che. Ane mATe upeAdhAta jue,
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ mukhya pAtronI saMpUrNa prati. prakaraNa 16 muM. anusuMdara (cakravartI-cAra )nuM utthAna. anusuMdara cakravartI je sulalitA, mahAbhadrA ane AcA ryazrI tathA kumAra puMDarIka samakSa cAranuM svarUpa lai hAjara thayA hatA teNe peAtAnA AkhA hevAla traNa paheAramAM kahI saMbhaLAvyeA, cAranuM rUpa dhAraNa karavAnuM kAraNa samajAvyuM, potAne bhavasvarUpa kevI rIte ane kyAre jaNAyuM hatuM tenI vigate paNa jaNAvI dIdhI ane sulalitAnA sarva saMdeho dUra karyA, zaMkAonuM samAdhAna karyuM ane sarvane pratibeAdha thAya tevI rIte potAnuM lakhANa kArya pUrU karyuM. sarva vAtanuM AvI rIte saMmilana thayuM. have te sarva pAtronI pragati kevI rIte thai tenI vigata graMthakatto jaNAve che. sulalitA bhoLI hatI ane sahRdayA hatI. tenA mana upara A AkhI vArtAe bahu asara karI, enA hRdaya para cakravartInA hevAle khAsa chApa pADI ane enA hRdayamAM suMdara bhAvanA UThI. kumAra kuMDarIka paNa vAtanA bhAvArtha thoDo thoDo samajI gayA ane bahu prasanna thayo. te atyAra sudhI taddana cUpa rahyo hato. teNe have anusuMdara cakrI je haju paNa ceArane AkAra dhAraNa karI rahyo hateA tene pUchyuM, "Arya ! atyAre have tamArA hRdayamAM zA bhAva vata che? tamArI cittavRttine pravAha hAla kai dizAe vahana kare che?" 1 A AThamA prastAvanA cAra vibhAga paDe che. prathamamAM guNadhAraNanA bhavathI anusuMdara cakravartI thAya che tyAM sudhInuM saMsArIjIvanuM caritra ( prakaraNa 1-11 ). khIjAmAM sarvanuM saMmilana, ceArAkAra dhAraNa khulAsA ( prakaraNa 12-15 ). trIjAmAM e sarva mukhya pAtrAnA mekSa (prakaraNa 16-22) ane cAyAmAM graMthanuM rahasya, prazasti vigerlR (prakaraNa 23), 69
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2006 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva8 anusaMdaranI cittavRtti. sarvatra pariteSa varNana, yuddhamAM cAritrarAjane jya. dIkSA levAnA caDhatA bhAva, kumArane prazna ghaNe muddAsarane hate. cavatanI aMtaraMga cittavRtti upara AkhA banAve kevI asara karI hatI te jANavA gya hatuM, enI jijJAsA barAbara sthAne ane yogya rIte thaI hatI. anusaMdare tarata javAba Ape che enI cittavRttinuM kharUM citra raju kara nAra hato. teNe javAba ApatAM kahyuM "bhadra! sAMbhaLe - " jyAre atyaMta saMvegamAM AvI jaIne meM tamArI pAse mAre hevAla kahevA mAMDyo te vakhate cAritrarAje pitAnA manamAM vicAra karyo ke have tene vakhata barAbara AvI lAge che. barAbara avasara joIne jyAre meM vArtA kahevA mAMDI tyAre te rAjarAjezvara pitAnA AkhA sainyane laIne mArI najIka AvyA. AvatAM AvatAM e rAjezvare prathama te tenA rastAmAM sAtvikamAnasa nagara AvyuM tene potAnA vIryathI AnaMdita karI dIdhuM, vivekaparvatane taddana ujajavaLa banAvI dIdhe, vaLI e parvata para AvelA apramattattva zIkharane ghaNuM ja renakadAra banAvI dIdhuM ane te zikhara upara jainapurane vasAvI dIdhuM, pharI vAra vastIvALuM suMdara karI dIdhuM, vaLI eNe e jainapuramAM agAu je cittasamAdhAnamaMDapa banAvelo hato ane je vacce vIMkhAI gayo hato tene pAcho sAphasupha karI dIdho, pharI vAra taiyAra karI dIdhuM ane bahu AkarSaka banAvI dIdhe, te maMDapamAM ni:spRhatA vedIne pharI vAra gaThavIne barAbara taiyAra karI dIdhI, te vedI upara suMdara kiraNathI zobhatuM jIvana vIrya siMhAsana goThavI dIdhuM ane potAnA AkhA lazkarane sarva prakAre 1 A sAtvikamAnasapura vivekaparvata vigere cothA prastAvamAM bahu vistA, rathI varNavAI gayA che. sAtvikamAnasapuraH ka. 4. pra. 33 (pR. 1044). vivekaparvataH sadara pR. 107. apramattazikharaH sadara pR. 1048. jenapuraH ma. 4. p. 32 (pR. 1036) ane ka. 4 ka. 33 5. 1009 cittasamAdhAnasaMha5 ka. 4, pra. 34, 5. 1055. niHspRhatAvelI: pra. 4 ka. 34 (pR. 1055). nivAryasihAsanaH sadara (pR. 1056).
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2007 prakaraNa 16 ] anusuMdara (cakravatI-cera)nuM utthAna. saMtoSa upaje tevI comera vyavasthA karI dIdhI. AkhA lazkarane taiyAra karIne ane pitAnA killAone majabUta karIne te cAritrarAja mArI sanmukha AvavA lAgyo. saMpUrNa sAmagrI sAthe mArI tarapha AvatAM e rAjezvarane rastAmAM mahAmaha rAjAnA lazkara sAthe bheTo thaI gayo. mArI cittavRttinA eka suMdara cheDA upara banne lazkara vacce meTI laDAI thaI. meM te laDAI joI. evuM mahAyuddha thayuM ke tenuM varNana thaI zake nahi. te vakhate samyagadarzana ane sodhamaMtrInI sAthe meM e rAjezvara cAritrarAjane Teke A eTale chevaTe e cAritrarAjanI jIta thaI. eNe potAnI lIlAthI sAmAnA lazkaramAMthI ghaNAne haTAvI dIdhA ane jayalakSmI prApta karI. pachI eNe zatrusamUhane sArI rIte pIDIne mArA aMtaHpurane pitAnA kabajAmAM lIdhuM, mArA aMtaramAM potAnuM rAjya sthApana karyuM ane tyAra pachI te pote mArI najIka AvyA. mahAmaha rAjAnA sevakenuM to badhuM luMTAI gayuM, teo bicArA bApaDA thaI gayA ane jematema jIvatA te rahyA paNa aMdara corI chUpAIne saMtAI gayA. bhadra puMDarIka! mArI cittavRttimAM atyAre A bhAva varte che. zatruo hAla palAyana karI gayA che ane mArA kharA baMdhuo harSamAM AvI gayA che. vaLI mArA manamAM ema paNa AvyuM che ke sarvajJa mahArAje batAveluM muniliMga grahaNa karIne ane e traNa jagatane vaMdanIya mahA AtmadAna karIne mArA A aMtaraMga baMdhuonuM sArI rIte piSaNa karavuM." anusuMdara dIkSA-mahatsava, pitAnI cittavRttinA aMtarabhAvo AvI rIte anusuMdara core batAvyA, vigatavAra samajAvyA, alaukika aMtara sthitinuM digdarzana karAvyuM ane e pramANe belatAM belatAM pite je ceranuM svarUpa vaikiyazaktithI dhAraNa karyuM hatuM te pAchuM kheMcavA mAMDyuM, vAta pUrI thatAM te pite asala svarUpe-cakravatI rUpe khaDA thaI gayA ane te vakhate pote nizAnI karI eTale saMketa pramANe cAranI je sAmagrI sAthe hatI (mALA-gadheDe-kapaDA-chatra vigere) te sarva visarALa thaI gaI, corane viDaMbanA karavAnAM sAdhane dUra thaI gayAM ane te ja vakhate enA maMtrI, senApati ane senA-sarva hAjara thaI gayA. cakravatInI sarva nizAnIo tenA zarIra para ane tenI AsapAsa goThavAI gaI. paraMtu anusuMdarane te e sarva tyAjya thaI gayuM hatuM, ene te para prema ke eha rahyo na hato, enA manamaMdiramAM cAritrarAjanI padharAmaNI
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2008 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva8 thaI cUkI hatI ane enA bhAva e sAmagrIne piSavAnA hatA. eNe potAnA maMtrI senApati ane senAne potAne abhiprAya kahI saMbhaLAvyo. sarvane avasaragya te hakIkata lAgI. te ja vakhate anusuMdara cakravatIe potAnA putra puraMdararAyane sarva rAjyacihno ApI dIdho ane sarva rAjAone ane sAmaMta zreNI maMtrI senApatine jaNAvI dIdhuM ke have pachI puraMdararAya teone rAjA che. sarvee e hakIkata bahu mAna sAthe svIkArI lIdhI. te vakhate bhagavAnanI pUjA vigere gya dharmakriyAo karavAmAM AvI. "zrIgarbha rAjA te vakhate pitAnA aMtaHpura sAthe bahAra nIkaLyA hatA te tyAM AvI pahoMcyA. eNe sarvano yathAgya vinaya karyo, sarvane praNAma karyA. tyAra pachI AkhI pariSad pharI vAra maLI ane sarvatra AnaMda AnaMda thaI gaye. prakaraNa 17 muM. sulalitAne pratibaMdha. cAre tarapha AnaMda pravartI rahyo. te vakhate e ati uttama ane addabhuta banAva joIne bheLI sulalitAnA cittamAM camatkAra utpanna thaye. AkhA banAvathI tene { ghaNI navAI lAgI. vaLI kumAra puMDarIkane paNa ghaNe karI saMtoSa thayo ane tenI AMkho AnaMdathI maMda maMda spharavA lAgI. anusuMdara jevA mahAnuM cakravatI potAnI atuLa rAjya 1 zrIgarbha-zaMkhapuranA rAjA ane puMDarIkanA pitA. A Akho banAva zaMkhapuranI bahAra cittarama udyAnamAM banyo che. zrIgarbha rAja AkhI vArtA daramyAna hAjara nathI-te have tyAM Ave che te lakSyamAM rAkhavuM. 2 A prakaraNa dareka vAMcanAre pitA upara vicAravAnuM che. jeTalI vAta salalitAe sAMbhaLI teTalI ja ApaNe paNa vAMcI ke sAMbhaLI che-te mAtra vArtA rUpe ja rahe che ke te cittavRtti para asara kare che te dareke vicAravA yogya che. A suMdara graMtha asara na kare to potAnuM karma jALa sulalitAthI paNa vadhAre gADha che ema vicAravuM; vicArIne besI na rahevuM paNa sulalitAno athavA tenA jevo koI mArga le yogya che. A graMtha vArtA kahevA mATe jAyalo nathI.
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] sulalitAne pratidha. 2009 Rddhi cheDI daIne dIkSA levA tatpara thai gayA e manAve kulalitAne Azcarya upajAvyuM ane puMDarIkane saMtoSa pamADyo. agRhItasaMketA ( sulalitA )ne uddezIne have te vakhate anusuMdara cakrIe AcAryazrI samaMtabhadrane vijJapti karI tethI te cakravartIne dIkSA devAne taiyAra thai gayA. te vakhate vaLI anusuMdarane manamAM karUNA utpanna thai tethI rAjaputrI sulalitAne uddezIne teNe eka vAra chevaTanuM kahI nAkhyuM. te bolyAH-- (C * sulalitA ! tuM Azcaryacakita najare Ama tema joyA kare che te tane zuM hajI paNa bAdha thayA nathI ! tane thoDo thoDo bhAvArtha samajAyA hoya tema teA lAge che, paraMtu tArUM citta haju paNa dolAyamAna thatuM hAya-satya ane dekhAva vacce jhALA khAtuM hoya ema jaNAya che. tyAre zuM tuM hajI sAcA tattvanA nirNaya karI zakI nathI? jo bhadre ! tane bAdha karavAnA hetuthI mArA AkhA bhavanA prapaMca-mArUM prathamathI atyAra sudhInuM vigatavAra caritra tane meM kahI saMbhaLAvyuM. e AkhuM caritra saMsArapara atyaMta udAsI utpanna kare tevuM che te te tArA samajavAmAM-jANavAmAM AvyuM haze. tyAre zuM AvaDuM ane AvuM caritra sAMbhaLavA chatAM A saMsArabaMdIkhAnuM jemAM anaMta du:khanA vistAra bharelA che tenA upara tane vairAgya AvatA nathI? tane tenA para kaMTALA thatA nathI? tane tenA tarapha udAsI utpanna thatI nathI? tuM vicAra kara! meM upamAnadvArA 'asaMvyavahAra nagaramAM jIvAne kevI vedanA thAya che te tane vistArathI mArA peAtAnA anubhavadvArA kahI saMbhaLAvI. are bhALI ! te pIDA tArA jANavAmAM AvI nahi? ke tArA hRdayamAM tenI mahattA haju kharAbara ThaMsI nahi? are atyAre tuM kALajI ane Ikara vagaranI thaine saMsArakArAgrahamAM zuM joine AnaMda mAne che? kema paDI rahe che? tane hajI kharI vastusthitinuM ane tArA potAnA sAcA sthAnanuM bhAna kema thatuM nathI ? tane evI bhayaMkara asahya pIDAo upara kaMTALe kema AvatA nathI ? ekadriya ane vikaladriya bhavAmAM tathA tiryaMca gatimAM huM ghaNA kALa bhamyo tyAre mAre mAthe kevAM kevAM duHkhA paDyAM tenuM AtmaviDaMbanAnuM punaHvarNana. 1 khInna prastAvanA sAtamA prakaraNamAM te varNana AvI gayuM. 2 ekeMdriya du:khavarNana khInna prastAvanA AThamA prakaraNamAM, vikaleMdriya mATe te ja prastAvanA navamA prakaraNamAM ane tiryaMcagati mATe pachInA dazamA prakaraNamAM varNana thai gayuM,
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2010 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 phuTa vivecana paNa tArI pAse karI gaye-tyAre zuM tene bhAvArtha tArA manamAM jarA paNa beThe ja nathI? tyAre tuM te zuM joIne Ama ciMtA vagaranI thaIne vilaMba karI rahI che? tane aMdarathI duHkha mATe khare trAsa kema thatuM nathI? are muzke! manuSyapaNuM prApta karIne hiMsA ane krodhamAM Asakta rahIne meM je dukhaparaMparA anubhavI te te tArA hRdayamAM dhArI lIdhI? teno aMdarano bhAvArtha tArA manamAM jarAe uta? ke mAtra meM tArI AgaLa je vArtA kahI che tene te kalpita kathA tarIke ja jANe che? tane e bAbatamAM vArtA uparAMta aMdarane bhAva kAMI samajAve che ke mAtra navI kalpita vArtA sAMbhaLatAM sAnadAzcarya thAya tema ja thayuM che? vaLI mAna ane mRSAvAdathI mane kevI pIDA thaI, cerI ane mAyAthI kevI herAnagatIo thaI temaja lebha ane maithunanA doSathI aMdha thayelA mAre keTalI yAtanAo sahana karavI paDI te save te sAMbhaLyuM chatAM paNa tAruM mana jarAe DhIluM paDyuM nathI? picuM paDyuM nathI? pIgaLyuM nathI? jo ema ja hoya te to kharekhara tArUM mana kALasarpathI DasAyeluM ane vajanuM banAveluM ja hovuM joIe. vaLI meM tane mArA anubhavathI jaNuvyuM hatuM ke pelA mahAmaha ane parigraha mahA anarthanA hetu che ane temanAmAM sarva deze eka sAthe AvIne rahyA che. ATalI vAto kahevA chatAM ane te paNa khAsa mArA anubhavathI siddha thayelI tane batAvavA chatAM paNa tuM te hajI AzcaryamAM garakAva thaIne paDelI che ane te vAtathI koI paNa badha pAmatI nathI, aMdarano Azaya samajatI nathI, tethI kharekhara tuM agRhItasaMketA ja che, tAruM nAma kharekharuM pADyuM che ane te te sAcuM batAvI ApyuM che. 1 naMdivardhananA bhavamAM. A trIjA prastAvane mukhya pAtra che. enAM duHkhanuM varNana sadara prastAvanA prakaraNa 29 ane 34 mAM AvyuM che. 2 novela athavA romAnsa. 3 riSadArUNa tarIke cUMtho prastAva juo. pIDA mATe sadara prastAvanuM prakaraNa 40 muM che. 4 vAmadeva tarIke. pAMcamo prastAva juo. enI herAnagati mATe te prastAvanuM prakaraNa 22 muM che. 5 dhanazekhara tarIke. chaTho prastAva juo. yAtanAnI hakIkata tyAM prakaraNa 16 mAM Ave che. 6 kALasarpathI hasAyaluM eTale jherI thayeluM. 7 ghanavAhana tarIke. sAtame prastAva juo.
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] sulalitAnA pratikheAdha 2011 " vaLI bhadre ! tuM yAda kara. sparza vigere iMdriyonAM pariNAma kevAM bhayaMkara che te meM tane anukrame mALanA saMbaMdhamAM, pUrva smaraNA- jaDanA saMbaMdhamAM, maMdanA saMbaMdhamAM, adhamanA saMbaMnAM rahasyA. dhamAM ane khAlizanA saMbaMdhamAM jaNAvI ApyuM, vistArathI jaNAvI ApyuM chatAM te vAta paNa tArA hRdayamAM jarA paNa beThI na heAya, te vAta tuM jarA paNa samajI zakI na hAya tA tA pachI tuM taddana sukhI ja che, ajANI ja che, lAkaDAnI banAvelI mUrtti jevI ja che. ema kahI zakAya. ane vaLI iMdriyone vaza karavAne aMge manISIe AcaraNA karyAM, vicakSaNe je vacana kahyAM, budhasUrie je dezanA ApI, uttama kumAre je ceSTA karI ane kAvidAcArye je vijJAna atAvyuM te sarve jANI sAMbhaLIne saMsAra uparathI kANu virAga na pAme ? kANu enAthI UMcA na Ave? kANu enAthI dUra nAsavA tatpara anI na jAya? vaLI bhadre ! tane edha thAya teTalA sArU aMtaraMgamAM be larakaranuM svarUpa kahyuM, banne lazkara paikI eka duzmananuM kAma kare che ane eka aMdhunuM kArya kare che, e banne lazkaranAM kArya laDAi ane sarasAine hevAla tane ghaNA vistArathI kahI batAvyA-e sAMbhaLIne paNa tane pratibeAdha na thayA te 1 bALa-sparzendriyane aMge trIjo prastAvamAM, jaDa-sendriyane aMge ceAthA prastAvamAM. maMda-dhrANedriyane aMge pAMcamA prastAvamAM. adhama-cakSuriMdriyane aMge chaThThA prastAvamAM. Aliza-zropriyane aMge sAtamA prastAvamAM. A pAMce aMtarakathAo che. bahu vistArathI jaNAvAi gai che. 2 sparzendriyane aMge manISI chevaTe dIkSA le che taneA mahAt mahesava ane chevaTane ene tyAga trIA prastAvanA prakaraNa 15 thI 17 mAM jovA. rasadriyane aMge vicakSaNasUrie prakarSe vimaronI bhavacakranagaranI bheTanuM ane rasanAnA muLanuM varNana ceAthA prastAvamAM karyuM te ati adbhuta che, peAtAne dIkSAnA prasaMganI vAta temaNe prakaraNa chaThThAthI rArU karI te prakaraNa 38 sudhI cAle che. prANadriyane aMge pAMcamA prastAvamAM caMdranuM caritra kahetAM budhasUrie navamA prakaraNamAM hakIkata kahI ane dezanA ApI. jIe prakaraNa 17 thI zarU thatA vibhAga. cakSuriMdriyane aMge chaThThA prastAvamAM uttamakumAranuM caritra navamA prakaraNathI zarU thAya che, temAM pAMcamA purUSa uttamanI ceSTA prakaraNa 14 mAM batAvI te vibhAga vicArave . zroreMdrine aMge phAvidyAcAryanuM vijJAna sAtamA prastAvanA prakaraNa khAramAmAM batAvavAmAM AvyuM che te atra nirdiSTa karela che.
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2012 upamiti bhavaprapaMca kathA. [praratA 8 te pachI tane cetavavAne-ThekANe lAvavAno bIjo koI upAya nathI. ane te kanakazekharano vistArathI hevAla (trIjA prastAvamAM) sara bhaje, naravAhananI sajanatA vicAravAnI tane ATalI badhI taka maLI, mela-pApa vagaranA vimaLa kumAranI zuddha vartanAo tArA sAMbhaLavAmAM AvI, atyaMta Azcarya utpanna kare te "harikumAra-rAjAne vismayakAraka tyAga tArA samajavAmAM AvyuM, "akalaMkane suMdara viveka tArA sAMbhaLavAmAM Avyo ane munionA vairAgya thavAnA aneka rUpe tArA jANavAmAM AvyA chatAM paNa bALA! je tArA hRdayamAM jarA paNa asara thaI na hoya, tAruM hRdaya jarA paNa pIgaLyuM na hoya, jarA bhInuM paNa thayuM na hoya, te te kharekhara te keraDuM maga jevuM ja che ema jANavuM; e bAbatamAM jarA paNa zaka nathI. ATalA mATe mArA jevA ke bIjA keI tane agrahItasaMketA kahe-kahela hakIkatano aMdarano Azaya na samajanAranuM upamAna tane Ape-to tenA upara tAre jarA paNa gusse thavAnuM kAraNa nathI, te kharekhara te nAmane yogya ja che ema tArA atyAranA vartana parathI jaNAya che. 1 kanakazekharaH trIjA prastAvamAM. naMdivardhanane pavitra mitra. ene prasaMga te prastAvanA prakaraNa 18-19-20 mAM Ave che. ane chello prasaMga pra. 29 mAM Ave che. 2 naravAhana. cothA prastAvanA nAyaka ripudArUNanA pitA thAya. emaNe putranuM abhimAna naNyA chatAM potAnI sajajanatA na choDI. juo prakaraNuM 3, khAsa karIne kaLAcArya sAtheno prasaMga ane narasuMdarInA vivAhano prasaMga. 3 vimaLamAra-pAMcamA prastAvamAM vAmadeva nAyakano rAjaputra mitra vimaLakumAra pavitratAnI mUrti che. eNe racUDane ghaNI madada karI hatI. corI karanAra ane chetaranAra vAmadevane paNa e bacAvI le che. juo (pra. 5. pra. 4). 4 harikumAra-chA prastAvamAM dhanazekharane radvIpamAM hakuimArarAjAne meLApa thAya che-tene chevaTe samudramAM nAkhI de che paNa harirAja potAnI uttamatA choDato nathI (pra. 6. pra. 7). 5 akalaMka. sAtamAM prastAvamAM dhanavAhanano mitra. atyaMta vivekI kumAra ane mahAsattvazALI jIva (pra. 7. pra. 1). - 6 sAtamAM prastAvamAM munio potAnA vairAgyaprasaMge kahe che. ja sAtamA prastAvanA prakaraNa 2 thI 9. lekedaramAM Aga, madirAzALA vigere. 7 karavuM maga magamAM koI koI koraDuM maga hoya che jene game teTalA garama pANImAM ba6 vakhata rAMdhavAmAM Ave paNa te caDatA ja nathI.
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 prakaraNa 17 ] sulalitAne pratikhAdha. 2013 " vaLI bALA ! tane yAda AvatuM nathI ke tuM pAte ja madanamaMjarI hatI ane vaLI je vakhate puNyAya vigere tane mArI pAse lai AvyA hatA, te vakhate puNyAdaye tane keTalA lAbha karI ApyA hatA te zuM tuM bhUlI gai? are te prasaMge teM anubhavelA ane tane sama jAvelA sarva prasaMge zuM tArA khyAla bahAra ja cAlyA gayA che? te vakhatanuM rAjya, te vakhatanuM sukha, te sarve maneAhara vilAsa ane te vakhatanA AnaMda tuM saMbhAra ! temAM puNyodayanA vicAra kara, kAraNasamUhanA khyAla kara ane junI vAtAne smaraNamAM pharI vAra lAva-tuM te saMbhAraH kaMdamuninA prasaMga jyAre ApaNane thayA tyAre tane jainazAsana upara jAgRti AvI, tuM pramuddha thai ane tArA utthAnanI te vakhate zarUAta thai. vaLI tyAra pachI kevaLI bhagavAna zrI nimeLAcArye tArI pAse ane mArI samakSa AkhA saMsArane prapaMca cAkhkhA zabdomAM samajAvye te vAta paNa tuM bhUlI gai? zuM tane te vakhate kAMi dha thayo na hAtA? athavA tArA dhyAnamAM te vakhate badhI vAte AvI na hotI? tane A badhI vAta pharI vAra yAda ApuM chuM chatAM mUDhanI jema Ama tadna gupacUpa kema besI rahI che? bALA ! tane bedha karavA mATe, tane jAgRta karavA mATe, tane satya svarUpa samajAvavA mATe meM A AkhA saMsAravistAra tane pharIne kahI saMbhaLAvyo huM peAte ja madanamaMjarI. nATaka bAya. che. meM tane batAvyuM che ke jema eka musAphara pAte ekanA eka chatAM anya anya sthaLe anya anya makAnAmAM vAsa kare che tenI peThe, mArUM asala rUpa eka chatAM aneka prakAranA ghaNA bhave mane prApta thayA cheH musApharanI jema huM jANe eka saMsArIjIva chuM, kharI rIte ( bhAvathI )eka rUpavALA chuM ane saMsAranATakamAM meM navAM navAM rUpe| dhAraNa karI aneka prakAranAM navAM navAM nATakA karyAM, pADo bhajavyA e meM tane vistArathI batAvyuM. e sarva hakIkata sAMbhaLavA chatAM paNa tane saMsArakArAgraha para vairAgya thatA na hAya tA tA pachI have amAre zuM karavuM ? 1 puNyAye bhajavelA bhAga svapravicAra kahetAM nirmaLAcArya kahe che. jIe prakaraNa pAMcamuM ane chaThThuM ( cAlu prastAva ). 2 cAlu prastAva, prakaraNa ceAthuM-vAMcanAre A vAta peAtA mATe paNa samajI levAnI che. enA garbhamAM AkSepa sAthe UMDA kheAdha che. ApaNe paNa e sarva vAtA yAda karavAnI che. So
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva ta " vaLI bhadre ! tane aneka aMtaraMga nagaro sUcavyAM, temAM aneka rAjAe ane temanI rANIonAM nAme matAvyAM ane temanI daza kanyAonAM nAma kAma ane saMbaMdhA vigatavAra atAvyAM. e kanyA paikI pratyekanA guNA kayA kayA che, te keTalA divya che, adbhuta che, anyatra aprApya che te paNa tane batAvI ApyuM, tenA vivAhanuM paNa varNana karyuM ane vyutpatti mATe ATha mAtAone paNa vigatavAra nivedana karavAmAM AvI-ATalI ATalI vAtA karI chatAM mALA ! jo tane jarA paNa bedha thayA na hoya, tArA dIlamAM jAgRti AvI na hoya, tane saMsAra para nirveda thayA na hoya te te kharekhara tuM pASANa jevI ja che. ethI vadhAre tane kahI paNa zuM zakAya ? 2014 kanyA mAtA smaraNeA. " vaLI mALA! mArA upara eha lAvIne teM paNa zrInimaeNLAcArya pAse dIkSA lIdhI hatI, tyAM tapa karIne tuM paNa svarge gai hatI ane tyAM teM aneka prakAranAM sukhA bhAgavyAM hatAM ane pachI bhavacakramAM pharIne chevaTe tuM ahIM AvI che te vAta paNa bhUlI gai? kema te ardhuM hajI paNa tArA smaraNamAM AvatuM nathI ? " vaLI tuM vicAra teA kara. samyagdarzanane dUSaNa ApanAra AzAtanA karIne, tIrthakara mahArAjanA hukamonuM apamAna karIne huM bahu du:khI thayA, ardhapudgalaparAvartathI kAMika AchA kALa sudhI huM saMsAramAM rakhaDyo ane ATalA badhA vakhata herAna thayAe sarva vArtA tArAmAM saMvega utpanna thAya teTalA sArU meM tane kahI matAvI te pazu te lakSyamAM lIdhI nahi? te hakIkata paNa tArA dhyAnamAM na AvI ! tuM yAda tA kara ke huM eka vakhata tA cauda pUrva bhaNI gayA hatA, paNa tyAra pachI mada-abhimAnanA doSathI (gauravAthI) pharI vAra anaMtakAya rakhaDavAnuM kAraNa. 1 A daza kanyAonuM ane tenAM nagarAnuM tathA tenA mAtapitAnuM varNana A prastAvanA navamA prakaraNamAM AvI gayuM che. enAM sarva nAmeA vigere prastA vanI zarUAtamAM pAtrAnA lisTamAM eka sAthe ApyAM che. te mATe jIe pU. 1849-50 tathA jue pR. 1921-22. 2 daza kanyA paikI nava sAthe lagna thAya che tyAre je A mAtAonI sthA panA karI che te aSTa pravacanamAtA che. jIe cAlu prastAva prakaraNa 9 muM, ( pR. 1948-49. ) OM AzAtanA, jina AjJAnuM virAdhana--na pALavuM te. jIe zra, 8. pra. 10 (pR. 1962-63. )
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] sulalitAne pratimAdha. 2015 vigeremAM paNa ghaNI vAra ghaNA vakhata sudhI jai AvyA! AvI vidvattA chatAM ATalA rakhaDapATA thayA te vAta teA tuM vicAra! evI Azcarya utpanna kare evI hakIkata sAMbhaLavA chatAM tArA manamAM jarAe camatkAra ja na thayA? are AvI AvI sAcI anelI ane sAkSAt anubhavelI vAtA tane saMbhaLAvI ane temAMnI keTalIka teA te jAte anubhavI hatI, chatAM paNa atyAre tuM saMvega vagaranI beThI che, vairAgya vagaranI nizciMta paDelI che, e tA bhAre navAinI vAta kahevAya!! meM tane agAu je je vAteA karI hatI ane vacane kahyAM hatAM te te sarva sUkSma edhapUrvaka tuM vicAra, te para tArUM mana lagADa ane tenA para pUrepUro vicAra kara. ane khAsa karIne enI aMdaranA bhAvArtha samajI, para lakSya lagADa ane tenA para UMDo khyAla AMdha. tuM jarA paNa muMjhAi jA mA, jarA paNa mAhamAM paDI jA mA, tuM sAcA kharA sAra vicAra, ane have dharmArAdhanamAM jarA paNa vilaMma kara nahi! jyAre tuM ema karIza tyAre ja mAre sarva prayatna saphaLa thaze ane AkhI vArtA kahevAmAM meM je parizrama lIdhA che tene phaLa besaze." puMDarIkanI jAgRti. mAtAne thatA zAka, traNenA dikSAnirNaya. anusuMdara cakravartI dIkSA levA taiyAra thai gayA hatA. dIkSA letAM letAM agRhItasaMketA( mulalitA )ne uddezIne sakAraNa ATaluM melyA, tene yogya zabdomAM asara karIne pachI preraNA karI ane chevaTe cUpa rahyA. temaNe pAtAnuM khelavuM lagabhaga pUrUM karyuM te vakhate puMDarIka rAjakumAra je pAse beTho beTho sarva hakIkata sAMbhaLatA hatA tene ekadama mUrchA AvI gai ane te jamInapara paDI gayA. A vakhate ekAeka A zuM thai gayuM? evA khyAlamAM AkhI maMDaLI saMbhramamAM paDI gaI ane tenA pitA zrIgabharAjA aa putranI mUrchA tei ane jamInapara paDavAnA avAja sAMbhaLIne AkuLavyAkuLa thai gayA. vaLI e kumAranI mAtA kamalinI tA are putra! are putra! tane A zuM thai gayuM ?' ema khelatI dhrUjavA lAgI gai. pachI puMDarIka kumArane pavana nAkhavAmAM Avyo. eTale dhIme dhIme enI mUrchA vaLatI gai, Akhare ahu thADA vakhatamAM te sAvadha thai gayo. 1 cAlu prastAva-prakaraNa 11 muM.
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 sAvadha thatAM ja enI AMkhA ghaNI vikasvara thai gai. teNe tenA pitA zrIgarbha rAjAne kahyuM "pitAjI! ApazrI ahIM AvyA te pahelAM A anusuMdara cakrIe peAtAnI sthitithI atyaMta virUddha cAranuM rUpa dhAraNa karyuM hatuM ane cAra tarIke peAtAnA AkhA hevAla kahI saMbha LAvyA hatA, temAM temane pAtAne kevI rIte ane zAM zAM kAraNeAthI saMsAramAM rakhaDavuM paDyuM hatuM te sarva jaNAvyuM hatuM. te hakIkata sAMbhaLIne paNa mane bAdha thayo nahAtA, meM te te vakhate vicAra karyo hato ke e sarva vAtane aMdaranA bhAvArtha vizALa buddhigauravavALI devIzrI mahAbhadrA sAthe vicArIne tene pUchIne badhI hakIkatanA aMdaranA sAra sama jIza. paNa vAta tyAM aTakI nahi. Apa tyAra pachI atre padhAryA, AkhA pariSad maLI. tyAra pachI anusuMdaracakrIe sulalitAne ( A prakaraNamAM) preraNA karavA mAMDI, vAtanA aMdaranA bhAvArtha keTalAka jaNAvyeA ane tene keTalIka muddAnI vAta TuMkAmAM karI--e hakIkata sAMbhaLatAM mArA manamAM ghaNA pramAda thayA. e pramAda eTalA sarasa hatA ke enuM varNana thai zake nahi. ene laIne mane asahiSNu bhAva prApta thayA, aMdarathI caitanye uchALA mAryo, eTale mane mUrchA AvI, paNa te ja vakhate mane jAtismaraNa jJAna thayuM, mane badhuM yAda AvyuM-meM sAkSAt joyuM ke ahA pUrve huM pAte ja kulaMdhara hatA, saMsArIjIvanA ( guNudhAraNA) mitra hatA, ane te vakhate nimaeNLasUrie A anusuMdara cakravatInA je vistArathI bhavaprapaMca kahyo hatA te AkhA meM sAMbhaLyA hatA ane ahA! A (anusuMdara cakravatI) je hevAla kahI gayA te te ja hatA e sarva vAta mane sAkSAt cAda AvatAM mArA manamAM je saMdeha thayA hatA te sarve tUTI gayA, dUra thaI gayA. saMsArIjIva tarIke je laMmANu hakIkata anusuMdare kahI hatI te sarva nirmaLAcArye kahelI hatI te barAbara besI gai, manamAM vasI gai ane te ja vakhate saMsAramaMdikhAnAparathI mArUM mana UThI gayuM, saMsArapara virAga thai gayo, parama saMvega AvI gayA. pitAjI! have mane Apa rajA Ape| eTale huM emanI (anusuMdaranI sAthe ja dIkSA lai la" 2016 zrIgabhaeNrAjA pAse dIkSA levAnI rajA mAgatA putrane joine devI malinI tA ekadama rovA lAgyA. zrIgarbharAjA patnIne uddezIne 1 jue cAlu prastAva-prakaraNa 16 ne cheDeA. 2 cAlu prastAva-prakaraNa pAMcamuM.
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] sulalitAne pratibaMdha. 2017 bolyA "devI! tame rUdana kare nahi. tame yAda kare. tamane svama AvyuM hatuM ke eka purUSa mukhadvArA zarIramAM peThe ane pachI bahAra nIkaLI gaye, e svamamAM jaNA hatA te ja A puMDarIka mahAtmA purUSa che, mahA uttama guNasaMpanna vIra che, zuddha dharmano prakAzaka thanAre che ane maMgaLakalyANanuM sthAna che, enuM bhaviSyamAM utkRSTa maMgaLa thanAra che, mATe ene aTakAvavo e vAta mane kaI rIte ucita lAgatI nathI, ulaTuM mArA vicAra pramANe te enA uparano ApaNo sAco rAga batAvavA mATe-satya sneha sUcavavA mATe-niSkAma premanI nizAnI tarIke ApaNe paNa dIkSA levI joIe. devI tame vicAra to karo--e haju to bALaka che, nAnI umarano che, bhega sukha bhegavavAne yogya che, lAyaka che, chatAM e dharma karavA mAge che, to ApaNuM jevA vRddhoe saMsArabaMdikhAnAmAM paDayA rahevuM e kaI rIte ucita gaNAya?" rAjAne AvA vicAra sAMbhaLI devI kamalinI bahu rAjI thayA, ghaNuM prasanna thayA ane harSanA AvezamAM gadagada thatI vANue dhrujate svare bolyA "Aryaputra! Ape ghaNuM sAruM kahyuM, mane e vAta bahu gamI!" A pramANe kahI rANIe puMDarIkane anumati ApI ane tenI sAthe dIkSA levA mATe rAjA ane rANuM (zrIgarbharAjA ane rANI kamalinI) paNa taiyAra thaI gayA. teoe putrane rajA ApatI vakhata ja manamAM te saMbaMdhI nizcaya karI lIdho. sulalitAne zeka, prazna, anusuMdaranA hRdayavedhI bhASaNathI sulalitAnuM hRdaya vidhANuM, puMDarIka temaja tenA mAtApitAnA vartanathI e rAjabALA bhramamAM paDI gaI, ghaNI muMjhavaNamAM paDI gaI ane saMvega pAmavAthI hAtha joDI atyaMta kheda sAthe mahAbhadrA sAvIne uddezIne bolavA lAgI "devI! meM agAu evuM te zuM pApa karyuM che ke jene pariNAme huM AvI thaI gaI chuM!! tame juo te kharA, A rAjaputra puMDarIka te prasaMge hAjara hatA tethI hakIkata mAtra sAMbhaLyA karato hato, thayelI vAta mAtra potAnA kAna sudhI pahoMcADato hato, kathA tene uddezIne ke tenA bodha sArU kahevAmAM AvatI na hotI, chatAM e vAtano bhAvArtha samajI gaye. kharekhara e rAjakumAra (puMDarIka)ne dhanya che; ane A mahA bhAgyavAna purUSa anusuMdare atyaMta AdarapUrvaka mane uddezIne kathA karI, 1 juo pra. 8 pra. 14. (pR. 1984.)
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2018 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prajAva ghaNA vistArapUrvaka AkhI kathA mane saMbhaLAvI, chatAM mane kamabhAgya bALAne jANe kathAno khare bhAva besatA ja nathI, mane bodha prApta karavAnI hAMsa che chatAM jANe huM pazu jevI ja houM nahi tema vacanane bhAvArtha barAbara aMdara besatuM ja nathI. anusuMdaranA eka vAkyathI e traNe bhAgyavAna (zrIgarbha, kamalinI ane puMDarIkano) saMsAra sAthe saMbaMdha chUTI gaye ane vaLI teono bheda jJAnapUrvaka thaI AvyuM ane huM te jANe taddana gAmaDIA jevI rahI, taddana aMdha jevI rahI, taddana zUnya jevI rahI ane spaSTa baMdhano khare lAbha mane haju sudhI mane nahi! devI e to kharekharI navAInI vAta che ke mArI khAtara sarva prayAsa thayo ane mane teno lAbha maLatuM nathI, to temAM mane lAge che ke kAMI khAsa UMDuM kAraNa tevuM joIe; te devI! tame jAte e kAraNa jANatA ho to tema, nahIM to sadAgamane pUcho ane pachI mane kahe ke mArA kayA pApanA udayathI mane baMdha ja thatuM nathI ane huM taddana bheDa jevI kema rahyA karuM chuM?" vairAgya na thavAnAM kAraNa, jJAnanI ladhu AzAtanA pUrvabhava abhyAsa ane vartana, ATaluM bolatAM bolatAM sulalitAnI AMkhamAM AMsu AvI gayAM enI AMkhe pANIthI bharAI gaI. enA hRdayanI e avasthA joIne anusuMdarane enA para ghaNI dayA AvI gaI ane teozrI rAjaputrIne udezIne meTethI bolavA lAgyA "are bhaLI sulalitA! tArA agAunA pApane jANavAnI tane khAsa jijJAsA thaI hoya te te huM tane pUrepUruM jaNAvI dauM, tAre e bAbatamAM devI(mahAbhadrA)ne tarasTI ApavAnI jarUra nathI." sulalitA-"Arya! jo ema kare te te bahu kRpA thAya! mArA pApanuM varNana Apa mane karI batAvo." anasaMdara-"sAMbhaLa! jyAre huM 'guNadhAraNa hato tyAre meM dIkSA lIdhI hatI. te vakhate tuM madanamaMjarI hatI. tane vairAgya thavAthI mArI sAthe te paNa te vakhate dIkSA lIdhI hatI. dIkSA lIdhA pachI te aai 1 jue cAlu prastAvanuM prakaraNa 1-2. 2 jue mR8 pra. 9 (5. 1953)
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17] sulalitAne pratibaMdha. 2018 one abhyAsa karyo, aneka prakAranAM tapa tapyAM, paNa pachI tane eka durbuddhi thaI AvI, ke e to je kAMI karavAnuM hoya te karyA karavuM, emAM jhAjhI dhamAla na rAkhavI, ene mATe moTo reLe karavo nahi-pachI svAdhyAya ( abhyAsa) karatAM je keLAhaLa-avAja thAya te tane game nahi, vAcanA (pATha) levA upara rUci thAya nahi, aneka savAlo pUchavA (pRchanA)nI bAbata tane pasaMda paDe nahi, vAMcela bhaNela bAbata vAraMvAra yAda karI javI (parAvartanA) dayAnamAM Ave nahi, abhyAsanI bAbatamAM aMdara aMdara carcA (anuprekSA) karavI ThIka lAge nahi, dharmadezanA ApavI ke sAMbhaLavI najaramAM Ave nahi; ane vaLI tane pracalA upara rAga thaye, abhyAsa tarapha udvega hovAne kAraNe tane mauna (cUpa rahevuM) upara vadhAre prema che, paraMtu emAM eTaluM sAruM thayuM ke tane te hakIkata upara khAsa tIvra abhiniveza na tha kAraNa ke jJAna-abhyAsavALAnI tarapha tuM viredhInI najare jotI na hotI, kaI bIjo zAstrano abhyAsa karavA Icchato hoya tenA mAgaeNmAM tuM ke prakAranAM vidhra nAkhatI nahi, abhyAsa karanArAone kaI vakhata herAna karatI ke trAsa pamADatI nahi, tenA tarapha kaI prakArane khAsa dveSa karatI nahi, dharmazAstro bhaNavanAra gurUne oLavatI nahi, temanuM nAma pAvatI nahi, te kAMI TI AzAtanA karI nahIM paNa kubuddhie karI jJAna tarapha eTalI zithilatA AvI ane khAsa karIne pramAda (Abasa)ne tAbe thavAnI tArI vRttine pariNAme te jJAnanI laghu AzAtanA karI tene laIne te evuM karma bAMdhyuM ke jenA pariNAme te saMsAracakramAM asaMkhya kALa sudhI rakhaDI ane AvI taddana jaDa buddhivALI-ochI samajaNavALI thaI. je je karmo karavAmAM Ave che tene tene aMge karma baMdhAya che, bedarakArI ke upekSAnuM paNa phaLa maLe che ane ghaNuMkharuM prANIne pUrva bhavanA abhyAsane anurUpa bhAve A bhavamAM thayA kare che, vatya kare che, A bhavanA bhAvone pUrvanA abhyAsa sAthe keTale gADha saMbaMdha hoya che te tuM tArA pitAnA saMbaMdha parathI ja joI 1 pracalA. beThA beThA nidrA Ave te trIjA prakAranI nidrA. 2 abhinivezaH durAgraha. vicAra vaparanI matacustatA. 3 AzAtanA A jainane pAribhASika zabda che, koI paNa prakArano devano che zAnano doSa thAya, tenA tarapha anAdara ke upekSA thAya tene AzAtanA kahevAmAM Ave che. enA prakAra samajavA juo devavaMdana bhASya gAthA 61 mI. tathA gurUvaMdana bhASya gAthA 35-37 mI. e moTI hoya te bahu pApa baMdhAya che. ladhu (nAnI) hoya to alpa pApa baMdhAya che,
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2020 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva zakIzaH jyAre tuM madanamaMjarI hatI tyAre tane purUSapara dveSa hatA tuM purUSadreSiNI hatI. te pramANe A vakhate paNa tane purUSApara dveSa thayelA che. sakhIoe joyuM ke tuM brahmacarya upara vadhAre premavALI che tethI AnaMda meLavavA sArU tane te brAhmaNI kahe che. kema have A sarva mAmatanA tArA manamAM kAMi meLa maLeche ?" sulalitA--" Arya ! tamArAM vacanamAM te evuM zuM hoya ke jenA meLa na maLe? vaLI Apa sUryanA prakAza jevI spaSTa vAta karo che. chatAM huM te maMdabhAgyavALI hAvAthI ghuvaDanI jema Ama tadna akSucakra jevI ja UbhI chuM--ApanI vAta ghaNI ughADI che chatAM mane durbhAgIne te jarA paNa asara karatI nathI." A pramANe bolIne sulalitA peAtAnI AMkhamAMthI sthULa motIenA samUhanI mAphaka AMsunAM biMdue varasAvavA lAgI. sulalitA ghaNuM raDI, teNe bahu prazcAttApa karyo ane tene ghaNI lAgaNI thai AvatI hAya tema dekhAi AvyuM. sAgamane caraNe. bhaktithI jAtismaraNa, gurUsahakArI-anya hetuo. muzkelI ke DhIlanA khulAseA. sulalitAnA mananI AvI dazA joine anusuMdara besyA-rAjaputri! have tuM dIlagIrI choDI de; teM agAu laghu AzAtanA karIne je karma bAMdhyuM hatuM te have lagabhaga kSINu thai gayuM che. have bhagavAn sadyAgamanI ane teTalI bhakti kara, ene zaraNe jA. prANIone tattvajJAna thAya che tenuM mULa enI ArAdhanAmAM che, jema jema e bhagavAnanI ArAdhanA vadhAre vadhAre thAya che tema tema tattvajJAnamAM vadhAro thatA jAya che. ajJAnarUpa aMdhakArano nAza karavAmAM e bhagavAna sAcA sUrya jevA che. tuM e bhagavAnanA pAda sanmukha AvI zakI che. tethI tuM kharakhara bhAgyazALI che! " 1 jue pra. 8. pra. 2. 2 jIe pra. 8 pra. 13. 3 agrahItasaMketAne prastAva khInna pR. 27 mAM brAhmaNI kahI che te vAtanA atra khulAsA thAya che.
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 17 ] sulalitAne pratibAdha. 2021 anusuMdara mahAzayanAM A vacana sAMbhaLyAM eTale pavanavaDe jema agni saMkArAya tema sulalitAmAM tIvra saMvega rUpa agni vadhAre jAgrata thayA ane bhagavAna samaMtabhadra pAte ja sadAgama che ema jANatI heAvAthI te sUrimahAtmAne caraNe paDI ane atyaMta lAgaNIpUrvaka khAlI ke "ahA jaMganA nAtha ! mahAtmA ! sadAgama ! ajJAna kAdavamAM DUbI gayelI mane bahAra kADhavAne Apa ja samartha che! huM maMdabhAgyavALI huM tene Apa kharekharUM zaraNu ApanArA che! ahA mahAbhAgyavAn mahAzaya ! Apa mArA svAmI che! Apa mArA pitA che ! Apa mArA sarvasva che! he nAtha ! A sevakane have zuddha karo, mela vagaranI karo." samaMtabhadrasUri te ja sadAgama. sadAgamanuM bahumAna karavAnA mahA prabhAva heAvAthI, tenAmAM ( sulalitAmAM) saMveganA raMga ghaNA bhAre thayelA heAvAthI, pazcAttApa tapathI teNInuM hRdaya ghaNuM sarala heAvAthI, bhagavAnanI najIka Akhare kalyANa. rahevAnuM kArya mahA kalyANa karanAra hAvAthI ane e bheALI strInA meAkSakALa najIka AvelA heAvAthI enuM karmanuM moTuM jALuM te vakhate pazcAttApanA pravAhavaDe tUTI gayuM ane e samatabhadrasUrine page paDelI hatI ane AMkhamAMthI AMsuM cAlyAM jatAM hatAM te ja vakhate pagamAM paDyA paDyA ene jAtismaraNa jJAna thayuM. madanamaMjarI vigere bhavAmAM je banAvA banyA hatA ane jenA saMbaMdhamAM anusuMdara mahAzaye hamaNA ja varNana karyuM hatuM te sarva tene najare dekhAyA, pratyakSa thai gayA ane tenuM jJAna thatAM ja tenA manamAM vadhAre pramAda jAgrata thai AvyeA ane te turata ja tyAMthI uThIne anusuMdaranA pagamAM paDI. anusuMdara---" sulalitA ! A zuM ? " sulalitA Arya ! bhagavAnanI kRpAthI je vAta tamane anI AvI hatI te atyAre mane paNa manI AvI che. vAta ema che ke mane paNa jAtismaraNa jJAna thai AvyuM che ane tethI tame atyAre je je vAtA kahI te sarvaneA atyAre mane nirNaya thayo che, te sarva vAteAnI mane khAtarI thai che ane tene pariNAme saMsAramaMdikhAnAmAMthI mArUM citta UThI gayuM che, pAchuM haThI gayuM che. aheA! A kamanasIma ALA upara ApamahAzaye ane bhagavAna sadAgame ( samaMtabhadre) Aje kharekharA upakAra karyo che." anusuMdara--" mALA ! A mahAtmA sadAgama pAtAnA bhaktanA upara jarUra upakAra kare che e bAbatamAM jarA paNu saMdeha nathI. tuM 71
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2022 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 8 vicAra karIza te tane jaNAze ke bhAvacorI karavAthI sapaDAI gayele huM naraka tarapha jato hato ane te mArge AgaLa cAlato hato tene sAkSAta e bhagavAne cheDA e te haju hamaNuM ja banelI bAbata tArA jovAmAM AvI che ! vAta evI che ke pApI prANIo paNa je sadAgamane prApta karI tenI barAbara bhakti kare che to jarUra pApathI cheDAya che, chUTA thAya che e bAbatamAM jarA paNa zaMkA jevuM nathI. vaLI eka bIjI vAta tane kahuM tane potAne ghaNuM muzkelIe bedha thaye te hakIkatathI tAre jarA paNa duryAna karavuM nahi, manamAM muMjhAvuM nahi, kheda karavo nahi, tAre ema na dhAravuM ke tuM maMdabhAgyavALI cho athavA durbhAgI cho-tAre e bAbatane aMge aMdaranI ciMtA na karavI. tuM vicAra kara. agAu jyAre mArAmAM ghaNuM pApa bharelAM hatAM ane huM ulaTe mArge cAlato hato tyAre akalaMka vigeree mane sIdhe raste laI AvavAne ghaNe prayatna karyo hato paNa tenI mArA upara jarA paNa asara thaI na hatI. jyAre mArAM pApakarmo ochAM ane AchAM thaI gayAM ane huM svayegyatA pAme, tyAre huM jainazAsanamAM be pAye, tenA tarapha AdaravALe che ane ThekANe AvyuM, tema thavAmAM tArA karatAM paNa mane vadhAre muzkelI thaI hatI te te mArI vAta uparathI dhyAnamAM lIdhuM haze. badhI vAtano sAra e che ke kALa vigere hato prApta karIne jyAre prANInAM pApo nAza pAme che tyAre ja tene bodha thAya che, te mArga para Avato jAya che ane gurU to temAM mAtra sahakArI kAraNa bane che, nimitta mAtra bane che. sulalitA-"Arya! Apa kahe che te sarve sAce sAcI vAta che. mArA manamAM je khoTI bhAvanA thaI AvI hatI ane mane je zaMkA paDI hatI te sarvane have nAza thAya che. have eka ja bAbata bAkI rahe che ane te e che ke meM agAu evo nirNaya karyo hato ke mAtApitAnI rajA vagara huM dIkSA levAnuM nAma paNa nahi lauM. have mAre e bAbatanuM zuM karavuM?" anusuMdara-"suMdarI! tuM gabharA nahi. je, tArA mAtapitA paNa ahIM AvI pahoMcyA che!" 1 ahIM je vAta karI che tene mATe naMdisatra vigere graMthomAM bahu moTe ulekha che. jJAnI zvAsozvAsamAM jeTalAM kamano nAza kare che teTale pUrva koTi varSonA kaSTathI ajJAnI karI zakatA nathI. ane tenuM kAraNa samajAya tevuM che. bAhyAcAra ane aMtara samajaNa emAM bahu taphAvata che. karmanI cIkAza jema aMtaraMga rAjya para AdhAra rAkhe che tema ja tene bALavAnA upAyamAM atyaMtara tapa ghaNuM kAma kare che. AthI sadAgama-zuddha jJAnanI bhakti pApathI choDAve temAM navAI nathI.
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18 muM. sAtanI dikSA. anusuMdaranI pragati. sa che lalitAne jAtismaraNa jJAna thayuM, gata bhavamAM karelAM che pApa najara AgaLa tarI AvyAM, saMsAranA paDadA ucaSja che kAtA gayA, tIvra savega agni baLavA lAgyuM ane GR pravajyA levAnA bhAva thatAM sAthe ja mAtapitAnI rajA vagara dIkSA na levAno pitAne jAhera karele nizcaya yAda AvyuM. pitAnI chellI muzkelI anusuMdara pAse te batAvatI hatI te vakhate barAbara tAkaDo banI Avyo ane tene pariNAme abhilASAnAM vRkSane phUle beThAM. sulalitAnA mAtapitAnuM Agamana, temane prema, dIkSA mATe rajAnI mAgaNI. sAthe mAtapitAne paNa yogya nimaMtraNa, te vakhate bahAranA bhAgamAM moTe keLAhaLa uo. thaDA vakhatamAM te te ja mananaMdana nAmanA jinabhuvanamAM sulalitAnA pitA magadhasena rAjA ane mAtA sumaMgaLAe pitAnA AkhA parivAra sAthe praveza karyo. magadhasena rAjAe jinezvara devane namaskAra karyA ane AcArya mahArAja ane sAdhuvargane vaMdana karyuM. e avasare sulalitAe paNa uThIne mAtapitAne Adara karI temane praNAma karyA. tyAra pachI magadha senarAjA anusuMdaracavatIne praNAma karIne tenI pAse beThA. sumaMgaLAe paNa sarvane namaskAra vaMdana praNAma karyA, dIkarI sulalitAne bheTI ane tenuM mAthuM sudhI tenI bAjumAM beThI. pachI AnaMdamAM AvI jaI gagada vANIthI ghaNe divase maLelI dIkarIne uddezIne bolI "dIkarI ! ghaNA divasathI tane joI nahotI tethI tArA darzananI lAlasAthI rAjya cheDIne ame banne ahIM AvyA chIe. tArA bApane tArA vinA jarA
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2024 upamiti bhavaprapaMcA kayA. [ prastAva 8 paNa cena paDatuM nathI ane mane teA tArA vagara tArA ehane laine hRdayamAM niraMtara baLApA thayA kare che. ane dIkarI! tArUM hRdaya te kevuM kaMDAra che ane tuM keTalI nirdaya che ke ATalA vakhatathI teM tArI takhIatanA amane jarA samAcAra paLu kahevarAvyA nahi? koinI sAthe jA saMdeze| paNa mekayA nahi ?" mulalitA-- mAtA ! bahu vAta karavAthI zuM? bahu bAlavAthI zuM! tamAro mArA para keTalA ane kevo sneha che te hamaNA ja jaNAi Avaze. tamArI rajA laIne huM hamaNA parama aizvaryavALI jainamatanI dIkSA levA icchuM chuM. e dIkSA adbhuta lAbhane ApanArI che, saMsAranA pAra utAra nArI che. have jo e dIkSA levAmAM tame mane koI jAtanI aTakAyata nahi karo, balke mArI sAthe tame paNa dIkSA leze te tamArA mArI upara sAcA eha che ema mane ane A sarva leAkeAne pratItipUrvaka jaNAze tamAro sAcA prema batAvI ApavAnA atyAre prasaMga AvyA che ane mane khAtarI che ke tame tamArA hetane vyakta mArga ApazeA ja." magadhasena sumaMgaLAnA bhAvanI vRddhi _k magadhasena rAjA AvA alaukika javAma bALI mulalitAnA mukhamAMthI sAMbhaLIne bahu rAjI thayA, ghaNA vicAramAM paDI gayA, pazu catura hAi turata ja nirNayapara AvI gayA ane devI sukSma gaLAne uddezIne khelyA- daivi ! dIkarIe te ApaNAM mhADhAM aMdha karI dIdhAM! eNe teA prathamathI ja ApaNane nirUttara karI dIdhAM! e dIkarI agAu teA taddana bheALI hatI, paNa atyAre enI najaramAM paramArtha AvI gayA hoya tema lAge che, e atyAre ghaNI samajaNI thai gai hoya ema enA belavA parathI lAge che! nahi te AvI rItanAM barAbara samayeAcita vacana khelavAnuM kyAMthI ane? tethI e je kAMi kAma atyAre karatI haze te jarA paNu ayogya nahi hAya ema mArUM mAnavuM che. ane eNe atyAre ApaNane yAgya ja karyuM che! ApaNe enI sAthe dIkSA levI e sarvathA yogya hAya ema mane paNa bhAse che. ema karavAthI ApaNA enA paranA sAcA eka sUcavI zakAze ane khAsa karIne ApaNe te atyAre kAMThe AvI pahoMcyA chIe, ApaNe have dIkSA levI ja joie. atyAre ApaNe tema karavAnA samaya AvI pahoMcyA che." maga dha sena nA nirNaya, sumaMgaLAnI saMmati.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18 ] sAtanI dIkSA. anusuMdaranI pragati. sumaMgaLA--" jevA devanA hukama !" mAtapitAne A pramANe khelatAM sAMbhaLIne sulalitAne ghaNA AnaMda thayA ane peAtAnA upara ghaNA pADa karyo-evA zabdo bolatI te pitAmAtAne page paDI. pachI eNe mAtapitAne anusuMdara cakravartI vigerenA vRttAMta TUMkAmAM kahI saMbhaLAvyA ane peAtAne kevI rIte dIkSA levAnuM mana thayuM hatuM te paNa muddAsara jaNAvyuM. e hakIkata sAMbhaLI magadhasena rAjA ane rANI sumaMgaLAne ghaNA ja AnaMda thayo ane kharA bhAvathI bannene dIkSA levAnAM pariNAma thai AvyAM. sUrimahArAja pAse mannee dIkSA levAnI yAcanA karI. AcArye mannenA vicArane majabUta TekA ApyA. sAtanI dIkSA. 1 anusuMdara. } 2 zrIgarbha. 3 kamalinI. 4 puMDarIka. 5 magadhasena. 6 sumaMgaLA. 7 sulalitA. mAnaMdana udyAna. anusuMdara vigerenA dIkSA avasare maneAnaMdana udyAna aneka bhavya prANIothI ane munimahAtmAonA samudAyathI bharapUra thai gayuM hatuM, mahAna AnaMda utsava thai rahyo hatA tethI te bahu suMdara thaI gayuM hatuM, AkAzamAMthI utarI AvatAM aneka devatAonA samudAyothI enI sarva dizAmAM cAre tarapha udyota thai rahyo hateA, suranA Dola karatA avAjathI vilAsa karatI zaraNAio ane vAjIMtronA nAdathI jANe AkhA bhuvananA aMdaranA bhAga sAMkaDo thai gayA hatA, anaMta ane moTA vistAravALI pUjA ane satkArathI udyAna bahu zAbhAyamAna lAgatuM hatuM ane upara jaNAvelA bhavya prANIe aneka prakAranAM dAnA ApatA hatA, paraspara sanmAna karatA hatA, suMdara gAyanA gAtA hatA ane vidyAnA AnaMda meLavatA hatA, te sarvathI te khIcAkhIca bharAi gayuM hatuM. dIkSA avasare maneAnaMdana agicA kSaNamAtra AvI adbhuta zAbhA 2025 1 aneAnaMdanaH manane AnaMda ApanAra, mananA ja AnaMda. A AkheA banAva enA AMtara hArdane aMge samajavAnA che. maneAnaMdana udyAna aMtaraMga rAjyamAM che te vAMcanAra samajI zakaze.
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2026 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva dva dharI rahyo hatA. te vakhate magadhasenarAjAe ratrapuranuM rAjya ane zrIgarbharAjAe zaMkhapuranuM rAjya paNa anusuMdaranA putra ` puraMdarane ja ApI dIdhuM ane te rAjyanA vAlI tarIke sarva tajavIja karavAnI bhalAmaNa karI dIdhI. e uparAMta te vakhatane yogya bAkInAM sarve kartavyo turatamAM ATApavAmAM AvyAM. AcAryazrIe pachI turatamAM ja sAtene vidhipUrvaka dIkSA ApI. gurUmahArAjAe sarvane saMyamamAM sthira karavA sArU te vakhate atyaMta madhurabhASAmAM suMdara dezanA ApI. e AkhI dezanA amRtanA svAdanuM bhAna karAvanArI hatI ane manane sthIra karavAnuM kArya kharAkhara karI Ape tevI hatI. sarva leAkeAne te sAMbhaLI ghaNA AnaMda thA ane manamAM zubha bhAva vRddhi pAmyA, pachI sarve pAtapeAtAne sthAnake gayA ane deve paNa svargamAM gayA. rAtri, anusuMdara dhyAnamAM, samAdhi, upazamazreNi, sarvAsigne gamana. yogya upadeza thai rahyA pachI gurUmahArAjanI rajA laIne mahAbhadrA vigere sAdhvIo peAtAne sthAne sIdhAvI. ( upAzraye gai. ) have sUryane paNa A saghaLA mahAtsava vigere joIne ane gurUmahArAjanI dezanA sAMbhaLIne manamAM nizcaya thayA ke te e kArya karavAne jarA paNa zaktimAnlR nathI-e vicAranA khedamAM khIjA dvIpamAM cAlyA gayA, potAnI azaktinA prAyazcita tarIke peAtAnI jAte ja dezanikAlanI sajA pAtA upara karI.ra te vakhate sarva sAdhuo Avazyaka kriyA karavA lAgyA ane tyAra pachI svAdhyAya ane dhyAnamAM mazagUla thai gayA. rAtrinA prathamanA bhAga AvI rIte ghaNAkharA pasAra thai gayo. 1 ahIM rA. e. seA. (beMgALa)vALI bukanuM pR. 1201 zarU thAya che. 2 matalaba uparanI sarva vAta banI ane have sUrya asta thayA. 3 AvazyakaH sAdhu zrAvakane avazya karavAnI kriyAne Avazyaka kahe che. enA cha prakAra che: sAmAyaka, cAvIza prabhunI stuti, vaMdana, divasanA pApanI A lAcanArUpa pratikramaNa, kAyAtsarga ane pratyAkhyAna. A cha AvasyakanuM svarUpa samajavA jevuM che. e caraNa karaNAnuyAganI ati agatyanI bAbata che ane tenA para AvazyakasUtra, bhASya vigere aneka graMthA yeAjAyalA che. anusuMdara Avazyaka cUkayA nathI te khAsa lakSyamAM levA yAgya hakIkata che.
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18] sAtanI dIkSA. anusuMdaranI pragati. 2027 anusuMdara rAjarSine te vakhate manamAM ghaNuM ja saMtoSa thayo, atyaMta zAMti thaI, kartavyapUrNatAnA mArga para AvavAnI suMdara sthitinuM bhAna thayuM ane potAnI jAtane ahobhAgya mAnatAM ekAMtamAM rAtre te dhyAnapara caDhI gayA. emanI lezyAo vadhAre zuddha thatAM te *upazama zreNie caDhI gayA ane upazAMtamUha guNasthAnake ArUDha thayA. AcArya bhagavAnanA kahevAthI bIjA munione jaNAyuM ke anusuMdarane maraNa samaya najIka AvyuM che eTale teo sarva tenI najIka AvI tene samAdhi upajAvavA lAgyA, tene egya rIte jAgrata karavA lAgyA, tene nijhAmaNuM karAvavA lAgyA. te vakhate tenuM AyuSya pUrNa thayuM. A zarIrarUpa pAMjaruM mUkI anusuMdara sarvArthasiddha vimAne gayA ane tyAM tetrIza sAgaropamanA AyuSyavALA maTI RddhivALA deva thayA. savAre e hakIkatanI khabara paDatAM caturvidha zramaNasaMgha ekaThA thaye. vidhipUrvaka muni mahArAja rAjarSi anusuMdaranA mRta zarIrano teoe saMskAra karyo ane manuSyoe tathA dee tenI pUjA karI. 1 upazama zreNika bhegA karmo bAkI rahe chatAM AtmA jyAre pragati thAya che tyAre te upazama zreNi mAMDe che. bhegavavAnAM kamone DAbI daIne AgaLa uDe che. tyAMthI bAkInAM kamoM bhegavavAM pAchA te utaravuM paDe che paNa eka vAra ucca zAno svAda laI Ave che. AvI upazama zreNi eka bhavamAM bevAra keTalAka prANI mAMDe che ane AkhI saMsArayAtrAmAM cAra vAra thAya che. agIAramAM guNasthAnakethI pAcho paDI jAya che ne sAtavedanI bhegave che. aMte jarUra mekSa jAya che. keTalAka sIdhI kSapaka zreNi ja mAMDe che te te AgaLa vadhatA ja jAya che, tene pAchA haThavAnI jarUra paDatI nathI. A upazama zreNinI hakIkata bIja karmagraMthamAMthI joi levI. 2 nijhAmaNA aMtya samayanI ArAdhanA. 3 savayaMsiddhaH bhegA karmo bhogavavAM jJAnAnaMdamAM kALa gALavA mATe A pAMcamuM vaimAnika devonuM sthAna che. tyAM sukhazadhyAmAM paDyA paDyA tetrIza sAgarapama sudhI jJAnane AnaMda kare che. tyAMthI cyavana thayA pachI manuSyane bhava pAmIne te ja manuSyanA bhavethI mekSa jAya che. puNyanA vadhArAne sarakhe hisAba karavA ja A sthiti thAya che. tyAM upAdhi kaI prakAranI nathI, chatAM senAnI beDI jevI sthiti che. mokSane AnaMda Atmika che, adbhuta che; tenA pramANamAM A AnaMda kAMI nathI.
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prarAva che sulalitAno thayela zeka ane AcAryo karela zAMtvana, kenA maraNane zaka kare ane kenuM jIvana saphaLa? anusuMdaranuM bhaviSya-amRtasAra thaI Akhare mekSa, sulalitAne anusuMdara upara eka divasamAM ghaNe rAga thayuM hatuM, pitAne vizuddha dharmane sAco bodha ApanAra te mahA purUSa hatuM tene guNa haju hRdayamAM jAte ja hatA ane pUrvakALanA dIrdha abhyAsathI haju hataMtuonAM jALAM tracyAM hatAM. vaLI anusuMdarane maraNano banAva ekadama banI gaye, jethI upakAranA bhAra taLe dabAyelI ane saMsArathI haju tAjI virakta thaelI sulalitAnA manamAM anusuMdaranA ocIMtA maraNasamAcArathI kAMIka kheda thayo ane tenI pIDA paNa thavA lAgI. samaMtabhadrasUri A banAva joI gayA, tethI sulalitAne vadhAre sthIra karavA mATe ane tene zeka dUra karavA mATe teo sarvanI samakSa sulalitAne uddezIne nIce pramANe bolyA Aryo! bALA! je mahAtmA purUSe eka divasamAM pitAnuM kAma "kADhI lIdhuM che, sAdhyane mArge kuca karI dIdhI che ane je kRtakRtya thaI gayA che te mahAtmAne mATe jarA paNa zoka karo gya na "gaNAya. eNe te jabaruM kAma karI lIdhuM kahevAya. je eNe khUba pApa karyA hatA ane enA bhArathI e saMsArasamudramAM DUbI gaya heta ane eNe ahIMthI naraka tarapha prayANuM karyuM hota to te ene mATe dIlagIri karavI yogya gaNAta, te te enA saMbaMdhamAM zAka kara vAjabI gaNuta; paNa je prANI vizuddha dharmane prApta karIne potAnAM pAparUpa kacarAne joIne sarvArthasiddha vimAna jAya tene mATe "zeka ghaTe nahi, tenA saMbaMdhamAM dIlagIra thavuM gya gaNAya nahiM, tene mATe kheda kare sthAne gaNAya nahi. je prANIne saMyama dharma "ati durlabhya hoya ane tethI te du:khanA bhAra sAthe saMsAramAM cAre tarapha rakhaDe tevuM hoya tevA prakAranA prANIne mATe zoka karavo "uttama prANune yogya che; je prANI saMyamavAna hei maraNa pAme tenA saMbaMdhamAM te jarA paNa zeka karavA yogya gaNAya ja nahi, "te kadAca saMsAracakramAM rahyo hoya to paNa te jyAM hoya tyAM "tene AnaMda ja che, majA ja che, AMtara laheranI choLo ja che ane tethI tene mATe zeka karavo iSTa na ja gaNAya, je prANIo para "lokamAM sukhane ApanAra dharmanuM AcaraNa barAbara karyuM na hoya
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18 ] sAtanI dIkSA-anusuMdaranI pragati. 2029 te jyAre maraNa sAmuM AvIne UbhuM rahe che tyAre tenAthI gabhaKrAI jAya che, bahI jAya che, DarI jAya che. je prANI vizuddha "dharmanuM bhAtu bAMdhIne rahelo che ane tenI rAha jue che tene maraNa najIka Ave tyAre jarA paNa bIka lAgatI nathI paNa "ulaTa tene mana to e jANe moTe utsava banI rahe che, tene mana "te e jANe meTe AnaMdane prasaMga thaI Ave che. jJAna darzana "cAritra tapa rU5 cAra khAMbhAonA TekAthI majabUta banelI ane pApone nAza karanArI ArAdhanA je prANue karI hoya tene maravAthI zuM? tenA saMbaMdhamAM maraNa e zuM cIja che? tene "maraNa ja zuM che? je mahAtmA munIzvare pApasamUhane joI nAkhIne ArAdhanA karIne paMDitamRtyue mare che teo te kharekhara AnaMda " utpanna karanArA che, AnaMda denArA che, AnaMda vadhAranArA che, AnaMda svarUpa che. he bALA! anusuMdara rAjarSi to anArya kAryathI ni"vRta thaI kAma sAdhI gayA che, siddakArya thaI gayA che, kRtakRtya thaI gayA che, tenA maraNa mATe te vaLI zeka kevo? te kema ghaTe? che ane te vAjabI paNa kema gaNAya? "vaLI tuM jarA sAMbhaLI le. e anusuMdara rAjarSi atyAre kAma karIne sarvArthasiddha vimAne gayela che. tyAM jyAre pachI manuSya enI tetrIza sAgarepamanI AyuSyanI sthiti pUrI thai mele. thaze, tyAre tyAMthI cyavane puSkaravAra dvIpamAM AvelA bharatakSetramAM ayodhyA nagarI che tyAM jaze. tyAM te vakhate eka gAMdhArarAja nAmanA rAjA haze. tene padminI nAmanI rANI haze. e gAMdhArarAja ane padminInA putra tarIke e rAjarSi janmaze. enuM tyAM amRtasAra nAma pADavAmAM Avaze. ene mahAvibhUti prApta thaze. deva jevI tenI samRddhi thaze ane manuSyapaNumAM devanAM sukhonuM 1 sarvaviratinuM maraNa paMDitamaraNa kahevAya che. dezaviratinuM maraNa bALapaMDitamaraNa kahevAya che. aviratinuM maraNuM bALamaraNa kahevAya che. zAstramAM batAvelI ArAdhanA karatAM, sarva jIvone khamAvatAM, sarva vaira virodhane mATe kSamA mAgatAM, zuddha bhAvanA bhAvatAM, saMsAranuM asArapaNuM vicAratAM, potAnAM zabha kAryo yAda karatAM, namaskAra mahAmaMtrano japa karatAM maraNa thAya tene na paribhASAmAM paMDitamaraNa kahe che. ArAdhanA vidhi mATe AurapaccakhANabhattapaccakhANuM pannA jue. 2 cavIne deva kALa karI anya gatimAM jAya tene "vavuM kahevAmAM Ave che. 72
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2030 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 vAtAvaraNa thaze. ucharyA pachI yauvana prApta thaze tyAre te aneka kaLAemAM kuzaLatA meLavaze. tyAra pachI emane vipuLAzaya nAmanA A cAryane vega thaze. tenI pAsethI bodha thayA pachI e yuktipUrvaka mAtApitAne samajAvIne dIkSA leze, eno AtmA ghaNo vizuddha thatuM jaze. ane e sAdhu tarIke rahI bahu vakhata sudhI mahA tapa tapaze. Akhare e potAnAM karma jALane kApI nAkhIne samAdhipUrvaka AgaLa vadhaze, saMsArane prapaMca choDI daI Akhare zivAlaye (mekSe) jaze. A pramANe hakIkata hovAthI bhavyaprANuone e anusuMdara rAjarSi atyaMta pramAdanuM kAraNa che, e mahApurUSanA prasaMgane laIne keAI prakArano zeka tha na joIe, kare na joIe, saMtApa thavo na jeIe, bano na joIe. e mahApurUSanI vibhUti ora che, enI pragati jyAre thaI tyAre ekadama vadhAre thaI AvI che ane ene vikAsa Adarzayukta che." bhAvIbhadra mahAtmAnI cittavRtti. bhavitavyatAne na samajavA mATe beda. anusuMdaranI bhAvI aMtara ceSTA, AcArya mahArAje anusuMdara rAjarSinuM bhaviSya vistArathI kahI batAvyuM, tene Akhare mekSa jaNAvyuM ane sulalitAne zAMta karI te vakhate puMDarika munie AcAryane praNAma karI savAla pUchaH "e mahAtmA rAjarSine bhaviSyamAM banavAna banAve ApazrIe vigatavAra kahI saMbhaLAvyuM te meM sAMbhaLyo. huM have ApazrIne eka bIjI ja bAbata pUchavA IcchuM chuM ane te e che ke tenI cittavRttimAM suMdara leka hatA ane kharAba leke hatA jenuM varNana ghaNuvAra agAu tenA vRttAMtamAM sAMbhaLavAmAM AvyuM hatuM teone AgaLa vRttAMta ke banaze te paNa Apa kahI batA-suMdara ane kharAba leke tenI cittavRttimAM hatA, teonuM zuM thaze te jaNAvavA kRpA kare." samaMtabhadrasUri javAba ApatAM bolyA-"puMDarika! tamAro savAla ghaNe mAne che. juo, sAMbhaLeH sarvArthasiddha vimAnethI manuSya tarIke upara jaNAvyuM tema jyAre e amRtasAra thaze tyAre thoDA vakhatamAM e sarvasaMgane tyAga karaze ane bhAvadIkSA grahaNa karaze, te vakhate tenI strIo-kSAMti ane dayA, tathA mRdutA ane asatyatA, tema ja RjutA ane acauryatA, tathA brahmarati ane muktatA ane
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18] sAtanI dIkSA-anusuMdaranI pragati. 2031 vidyA ane nirIhatA je te vakhata sudhI jarA ka gati nA lIna thaIne dabAIne rahelI haze te bahAra paDaze, vizALa mArge. tenI sAthe cAritrarAjanuM AkhuM sainya paNa bahAra paDaze. vaLI te vakhate tenA aMtaraMga rAjyamAM dhRti, zraddhA, medhA, vividiSA, sukhA. maitrI, pramuditA, suMdara loka upekSA, vijJapti, karUNA vigere strIo paNa agA unI mAphaka tene bahu vadhAre sukha ApanAra thaI paDaze. AvI rIte e mahAtmAne atyaMta AnaMdathI bharapUra aMtaraMga rAjya prApta thaze, bahu suMdara rAjyane e bhagavanAra thaze ane e rAjyane bhagavaTa karatAM e potAnA aMtara zatruone mULamAMthI ukheDI nAkhaze. e mahA baLavAn purUSa tyAra pachI amRtasAra muni tarIke aMtaraMga rAjyamAM vijaya meLavatAM meLavatAM Akhare kSapakazreNIe caDhaze ane e vizuddha zreNapara rahI cAra ghAtI karma" nAmanA duzamanene sarvathA nAza karaze, temanA cUrecUrA karI nAkhaze. tyAra pachI "kevaLajJAna prApta karIne te jagat upara aneka prakAranA anugraho (u 1 A daze kanyApara vistArathI vivecana pra. 8. pra. 9 mAM thayuM che. 2 A bIjI daza strIo che tenAM nAmo vigereno nirdeza ane tene jarUrI artha cAlu prastAvanA prakaraNa 9 mAM AvI gayA che te mATe juo pR. 1lpa1. 3 5kaNiH sAtamA guNasthAnakethI sIdhA raste vadhatAM karmane kSaya karato-nAza karato jIva AgaLa vadhe che. pachI te enAM karmane nAza ja thAya che. eTale ene upazama zreNinI peThe pAta thato nathI. 4 cAra ghAtI karmanA moTA bheda ATha che, temAM cAra karma ghAtI kahevAya chete kevaLajJAna, kevaLadarzana, yathAkhyAtacAritra tathA anaMtA vIryane rokanAra hovAthI tene ghAtI karmo kahevAmAM Ave che. 1. jJAnane AvaraNa karanAra te jJAnAvaraNIya 2. darzanane aTakAvanAra darzanAvaraNIya; 3. saMsAramAM rakhaDAvanAra mehanIya ane 4. vIryazaktimAM aDacaNa nAkhanAra aMtarAya. A cAra kamane ghAtI kama kahevAmAM Ave che. e cAre jyAre udaya ane sattAmAMthI sarvathA jAya tyAre prANIne kevaLajJAna thAya che. cAre ghAtI karmonuM vistArathI svarUpa prathama karmagraMthamAM ApavAmAM AvyuM che. 5 kevaLajJAnaH cAra ghAtI karmono nAza thatAM prANIne kevaLajJAna-saMpUrNajJAna thAya che. tenAthI e bhUta bhAvI padArtho jANe che. dravyaguNaparyAya samaje che ane sarva bhAva pratyakSa kare che. evI duniyAmAM koI paNa kSeya vastu rahetI nathI je kevaLajJAnano viSaya na thai zake. sarva jJeyanuM saMpUrNa jJAna eTale kevaLa jJAna. - 6 anucahada kevaLajJAnI dezanA daI jagatano uddhAra kare che, aneka prANIene sAce mArga batAvI raste laI Ave che, kheTa mArgathI mUkAve che ane vizaddha banAve che. A kArya temane jagataparane anugraha batAve che.
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2032 upamiti bhavaprapaMca kathA. prastAva 8 pakAro) karaze, pachI e kevaLI samudaghAta karI, sarva vegone niSedha karI chevaTe AyuSyanA taddana chevaTanA bhAgamAM zailezI nAmanI suMdara kriyA karIne te bAkInA duzmano paNa cUra karI nAkhaze. te vakhate enAM sarva kAma pUruM thaze, enI sarva kriyAone cheDe Avaze, enA suMdara kAryonuM suMdara pariNAma Avaze ane e potAnA sarva bAMdhe sahita nivRti nAmanI suMdara nagarImAM jaine enA surAjyanAM suMdara phaLe te cAkhaze. tyAra pachI e anaMta AnaMdamAM magna thaze, anaMta jJAnathI pUrNa thaze, anaMta vIryathI bharapUra thaze, anaMta darzanathI yukta thaze, enI saghaLI bAdhA pIDAono nAza thaze ane enA e sarva bhAvo sarva kALane mATe hamezanA thaze. A enA eka aMtaraMga kuTuMbanI vAta thaI. "have enA bIjA aMtara kuTuMbanI vAta karIe. rAjarSinI ku. 1 samududhAtaH AyuSyakALa sAthe karmonI viSamatA ghaNA kharA kevaLIone hoya che, badhAno meLa maLe nahi tethI kevaLI vadhArAnAM karmone jesathI kSaya karI bAkInAne sarakhAimAM ANe che. e sArUM maraNa pahelAM cha mAsa agAu teo A samudRghAta kare che. eno vakhata ATha samaya che. prathama samaye Atmapradezane sIdhI eka pradezanI sthitie upara nIce goThave che ene "daMDa karyo kahe che, bIje samaye ene cauda rAjamAM kapATarUpe goThave che, trIje samaye maMthAna karI badhI dizA pUre che, cothe samaye vaccenA AMtarA pUre che ane te ja vakhate e kamone vedI nAkhe che, AyuthI vadhAre bAkInAM karmonAM daLa hoya tene AtmAthI chUTA karI de che. pAMcamA chaThThA ane sAtamA samayamAM sarva vikhare che eTale anukrame maMthAna, kapATa ane daMDa kare che ane AThamA samaye zarIramAM samAI jAya che. cothe samaye jyAre sarva AMtarA pUre che tyAre temano AtmA cauda rAjalokanA pratyeka pradeza para AvI jAya che. pratyeka AkAzapradeze Atmapradeza mUkAya che. A samuddhAtanI hakIkata khAsa samajavA mATe juo samuddhAta sthAna-ThANuga sUtra 2 yoganirodhaH zaphaladhyAnanA trIjA pAyAmAM yogano nirodha thAya che. teramA gaNasthAnakane aMte A hakIkata bane che. e pAyAnuM nAma sUryamakriyAanivRtti. e vibhAgamAM mukhyatA mAtra kAganI ja che. juo je. da. veba pR. 180 - 3 zailezIH A caudame guNasthAnake thAya che. e zukaladhyAnane cotho pAyo che. enuM nAma samucchinnakriyAanivRtti kahevAya che. ene kALa pAMca hasvAkSara bolavA jeTalo che. 4 bAkInA damane eTalo cAra aghAti karmo vedanIya, AyuSya, nAma ane zetravedanIya sukhaduHkha Ape che, AyuSya jIvanakALa nirmANa kare che, nAma vividhatA kare che ane getra uccanIpaNuM Ape che.
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18 ] sAtanI dIkSA-anusuMdaranI pragati. 2033 bhAryA bhavitavyatA nAmanI tenI sAthe ghaNA kALathI bhavitavyatAnI hatI tene te tyAga karaze. te mahArAjAnuM baLa vi cA 2 Na. narama paDI javAthI ghaNo zeka karavA lAgaze, te vi cAraze ke "arere! meM mahAmaharAjanA sainyano pakSa pAta karIne meTI dubuddhi karI ane tene pariNAme asuMdara lAka. Aje mArA manoratha bhAMgIne cUrecUrA thaI gayA. arere! huM te badhuMe jANavAne dAva karuM chuM chatAM lekemAM ughADI rIte jANItI vAta kahevAya che, bALake paNa je belyA kare che te ja meM jANI nahi! sarva sArI rIte jANe che ke - dhruvANi yaH parityajya adhruvANi nissevte| dhruvANi tasya nazyanti adhruvaM naSTameva ca // je cekasa sthIra padArthone choDI daine anizcaLa padArthone seve che tene sthira padArtho nAza pAme che ane anizcaLa padArtho to nAza pAmelA ja che.' meM sthira padArthone-bhAvane oLakhyA vicAryA nahi! athavA to emAM mAre paNa zo doSa! A mArga rUDha thaI gayA che ke sarva mANaso pitAnA kharA sAcA prajanamAM mujhAya che tyAM te mArga upara huM paNa mujhAI chuM. A vicAra ane nizcaya karIne e te kuMbhAryA hatI eTale bIjA lekenA kAmamAM joDAI gaI ane dIlagIri choDI daIne cUpa thaI gaI. he puMDarika muni! anusuMdara rAjarSinA aMtaraMga rAjyanA lokemAM bhaviSyamAM kevI ceSTA thaze teno hevAla tamane TuMkAmAM jaNAvI dIdho." samaMtabhadra AcArya pAsethI ATale vistArathI hevAla sAMbhaLyA pachI puMDarika vigere sAdhue ghaNuM rAjI thayA ane sulalitAno zeka dUra thaye. 1 A eka mahA satya che. vyavahAramAM ane dharmasAdhanAmAM bahu upayogI che, loke ghaNIvAra cokkasa lAbhane gauNa karIne akkasane vaLagavA jAya che, sAcA dIrdhakALanA snehIone cheDI navA navAne pakaDavA jAya che, temAM sAcA chUTI jAya che ane uparauparanA te aMte chUTavAnA ja che. aMtaraMgarALe paNa eja ghaTanA cAle che. vicAravAthI spaSTa thaI jaze.
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 19 muM. Agamane sAra, ka FIo su! lalitAnuM mana tyAra pachI ghaNuM saMgamAM AvI - - gayuM. ene vicAra thayo ke pitAne baMdha thatAM ghaNo de vakhata thayo hato, bahu mahenata paDI hatI, tethI pote bhArekamI te kharI ja! e potAne jIvarata mAtra - saMgarUpa pavanathI zuddha nahi thAya; tene zuddha karavA mATe tIvra taparUpa agninI khAsa jarUra gaNAya. A vicAra karIne pachI eNe gurUmahArAjanI rajA lIdhI ane temanI sUcanA anusAra pite khAsa udyama karIne mahAkaSTadAyI tapa vaDe Atmarane zuddha karavA lAgI. je bALA eka vakhata dharmanuM svarUpa ke vAta samajatI na hatI te ja atyAre jAtivicAraNA karIne aMtarazuddhinA mArgo zodhavA lAgI ane dareka prasaMge gurUmahArAjanI anujJA levA lAgI. eNe je mahA tapasyA karI tene sahaja khyAla Apavo atra egya gaNAze. sulalitAne mahA tapa. eka be cAra pAMca vigere upavAso rUpa aneka prakAranAM ratonI mALAvALA rastrAvaLI tapathI te rAgamukta rAjakanyA salalitA sAdhvI 1 zubha dhyAnapUrvaka kaSTa sahana karavAthI atyaMta nirjarA thAya che, karmane kSaya thAya che. 2 zAstramAM aneka prakAranAM tapa varNavyAM che tene samuccaya taporalamahedAdha nAmanA graMthamAM zrI bhaktivijayajIe karyo che ane te graMtha zrIAtmAnaMdajainasabhA (bhAvanagara) e bahAra pADyo che. nIcenI noTa sadarahu graMthane AdhAre lakhelI che. 3 rannAvalI-kanakAvaLanI peThe A tapa jANa, mAtra kanakAvaLImAM jyAM ATha, ATha ane cotrIsa chaTha te sthaLe ATha, ATha ane cotrIsa aThThama jANavAA taporaDha mahodadhine AdhAre lakhavAmAM AvyuM che, prAcIna sAmAcArI ane ujavAI sUtranI TIkAmAM kanakAvaLImAM ATha, ATha ane cotrIsa aThThama lakhyA che.
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 19] Agamane sAra. 2035 suzobhita banI. tyAra pachI aneka prakAranI carcApa suvarNanI cAra latAvALI suMdara kanakAvaLIthI vibhUSita thaI. e mahAbhAgyavatI tyAra pachI eka upavAsa vigere rUpa manohara motIothI vibhUSita mutAvaLI nAmanA tapathI zebhI rahI. e mahAdevanI kriDA karavAnI IcchA nivRtta thaI gaI hatI to paNa sihaparAkramI rAjaputrIe siMhanI kIDAnI lIlA mAphaka laghu ane bRhat siMhavikrIDita tapa karyo. enA 1 kanakAvaLaH ukta graMthamAM eno naMbara ra1 mo che. enI goThavaNa hAranI che. prathama eka be traNa upavAsathI eka dADhamanI kAlikA (gIra) thAya che. pachI ATha chaTha (be upavAsa)thI dADhama pUruM thAya che. pachI eka be traNa yAvata soLa sudhI upavAsa karavAthI hAranI eka sera thAya che. pachI cotrIsa chaTha karavAthI nIcenuM padaka thAya che. pachI soLa paMdara cauda yAvat eka sudhI upavAsa karIne hAranI bIjI sera karavAnI che. upara ADa chaTha karIne bIjuM dADhama karavuM. pachI traNa che ane eka upavAsa karIne bIjI kAlikA taiyAra karavI. kula upavAsa 384 thAya che ane pAraNA 88 thAya che. A tapa saMlagna karavAnA che ane pAraNe vidhi karavAnI che. vizeSa vidhi pravacanasAroddhAra graMthamAM jevI. AmAM cAra latAnI vAta karI che te cAra gaNo tapa karatAM 5 varSa 2 mAsa 28 divasa thAya che. - 2 muktAvalI ukta graMthamAM A naMbara raramo che. A traNe prakAranA hAro-rava, senA ane motInA dhATa vicAravA. muktAvalI tapamAM upavAsano krama A pramANe che: 1. 2. 1. 3. 1. 4. 1. 5. 1. 6. 1. 7. 1, 8, 1, 9, 1. 10. 1. 11. 1. 12. 1. 13. 1. 14. 1. 15. 1. 16. 1. 2. 1. 3. 1. 4. 1. 5. 1. 6. 1. 7. 1. 8. 1. 9, 1. 10. 1. 11 1, 12, 1, 13. 1. 14. 1, 15. 1. temAM tapanA divasa 284, pAraNAM 59. 3 siMhavikrIDitaH A mahA tapa che. siMha jema cAlatA pAchaLano bhAga te jaya che te A tapa che. enA be prakAra che: ekane ladha kahevAmAM Ave che, bIjane mRDana kahevAmAM Ave che. phera upavAsa saMkhyAmAM che. upavAsa upara pAraNA karavAnAM che. ladhumAM upavAsa saMkhyA nIce pramANe che. 1. 2. 1. 3. 2. 4, 3. 5. 4. 6. 5. 7. 6, 8, 7, 9, 8, pachI pazcAnupUrva eTale 9. 7. 8. 6. 7. 5. 6.4. 5. 3. 4. 2. 3. 1. 2. 1 (upavAsa divasa 154. pAraNuM 33) ene covaDA karavAne paNa mata che. bRhatamAM upavAsasaMkhyA nIce pramANe. 1. 2. 1. 3, 2. 4. 3. 5. 4. 6. 5. 7. 6. 8. 7. 9, 8, 10. 9, 11. 10, 12, 11, 13, 12, 14, 13. 15. 14. 16. 15. pachI pazcAnupUva eTale 16. 14, 15. 13, 14. 12. 13. 11, 12. 10, 11, 9, 10, 8, 9, 7, 8, 6. 7. 5. 6, 7, 5, 6, 4, 5, 3, 4, 2, 3. 1. 2. 1 (upavAsa 47, pAraNAM 61).
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 203 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva zarIrane bhUSaNa rUpa tyAra pachI eNe 'bhadrA pratimA vahana karI, mahAbhadrA pratimA vahana karI, sarvAbhadrA pratimA vahana karI ane bhaddo 1 bhaTTA. bhadratapa. ukta graMthamAM A tapanA naMbara 26 che. e kalyANakAraka hAvAthI bhadra tapa kahevAya che. enI pAMca zreNIo che. temAM upavAsa nIce pramANe. prathama zreNI: 3. 4. 5. 1. 2. khIjI zreNI. trIjI zreNI. ceAthI zreNI. 2. 3. 4. 5. 1. pAMcamI zreNI. 4 5. 1. 2. 3. 5. 1. 2. 3. 4. emAM 75 upavAsa ane 25 pAraNAM. 1. 2. 3. 4. 5. 2 mahAbhadrAH tapa uparanI jAtaneA che paNa upavAsasaMkhyA vadhAre che. A tapanA naM. 27 che. enA upavAse nIce pramANe che. ukta graMthamAM prathama zreNI. 1. 2, 3, 4, 5, 6, 7, khIjI zreNI. 4. 5, 6, 7, 1. 2. 3. trIjI zreNI. 7. 1. 2, 3, 4, 5, 6. cAthI zreNI. 3. 4. 5, 6, 7, 1. 2. pAMcamI zreNI. 6. 7. 1. 2, 3. 4. 5. chaThThI zreNI. sAtama zreNI. 5. 6. 7, 1. 2. 3. 4. upavAsa 196 ane pAraNAM 49, 2. 3. 4. 5. 6, 7. 1. 3 sarvatAbhadraH tapa uparanA jevA che, paNa upavAsasaMkhyAmAM phera che ukta graMthamAM ene naMbara 29 che. enA upavAsa nIce pramANe che: pahelI zreNI. 5. 6. 7, 8, 9, 10, 11. zrIjI zreNI. 8, 9, 10, 11, 5, 6, 7. trIjI zreNI. 11. 5. 6. 7. 8. 9. 10. ceAthI zreNI. 7, 8. 9, 10, 11, 5, 6, pAMcamI zreNI. 10, 11, 5, 6, 7, 8, 9, chaThThI zreNI. 6, 7, 8, 9. 10. 11. 5. sAtamI zreNI. 9, 10, 11, 5, 6, 7, 8, kula tapanA divasa 692 ane pAraNAM 49. kula divasa 441. 4 bhadrottaraH tapa uparanA tapa jevAja che. paNa upavAsa saMkhyAmAM phera che. uparanA graMthamAM ene naM. 28 che. emAM upavAsa nIce pramANe che. pahelI zreNI. 5. 6. 7, 8, 9, bIjI zreNI. 7. 8, 9. 5. 6.
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 19] Agamane sAra. 2037. ttara pratimA vahana karI. pachI e mahAdevI jenAM pApa nAza pAmI gayAM hatAM te "vardhamAna abela tapa karIne pratikSaNe vadhatI gaI ane enuM jJAna paNa vadhatuM cAlyuM. tyAra pachI eNe "cAMdrAyaNa tapa tapIne trIjI zreNI 9. 5. 6. 7. 8. cathI zreNa. 6. 7, 8, 9. pa. pAMcamI zreNa. 8. 9. 5. 6. 7. upavAsa 175 ane pAraNuM 25. upara je tapa lakhyAM che te sadara graMthane AdhAre lakhyAM che. vaLI zAstramAM graMthakartAe kahI tevI pratimAo paNa batAvI che, tenA traNa prakAra che. bhadrA pratimA pUrva dakSiNa pazcima ane uttara dizA sanmukha rahI dareka dizAmAM cAra cAra pahora sudhI kAusagga kare. e pramANe karatAM saMpUrNa be divase 2mAM pratimA pUrI thAya. mahAbhadrA pratimA A pratimA uparokta bhadrApratimA jevI ja che, paraMtu 2 mAM dareka dizAmAM ATha ATha pahora kAusagna karavAnuM che eTale e pratimA cAra divase pUrI thAya. sarvatobhadrA pratimA A pratimAmAM cAra dizA cAra vidizA ane 75 nIce thaI daze dizAmAM eka eka divasa paryata kAyotsarga kare ane daza divaSe pratimA pUrI kare. AvI rIte traNa prakAre pratimA batAvI che. upapAti sUtranI TIkAmAM trIjI sarva bhadrA pratimA be prakArI kahI che. eka nAnI ane eka mATI. paNa tenI vigata bhadrA ane mahAbhadrA pratimA jevI ja che. AgaLa TIkAmAM bhadrottara TIkA kahI che te bhattara tapane barAbara maLatI Ave che. prAcIna samAcArI je hAlamAM zrI AgamAdaya samiti taraphathI bahAra paDI che temAM pArvabhadrane sthAne bhadrottara che ane bhadrattarane sthAne sarvatobhadra che. 1 vamAna abela tapaH tarata mahodadhimAM A tapane . 59 mAM varNavyo che. temAM eka bela upara upavAsa, be AMbala upara upavAsa, traNa upara upavAsa-vAvata se abela u52 upavAsa. emAM vacce kAMi AMtare na pADavo. A mahAna tapa che, cauda varSa traNa mAsa ane vIza dIvase pUro thAya che, mahA bhAgyavaMta hoya te ja pUro karI zake che. zrIcaMda kevaLIe A tapa pUrva bhave karyo hato tema temanA caritra parathI jaNAya che. sAdhu zrAvakane karavAno A AgADha tapa che. 2 cAMdrAyaNa: A tapa be prakAre karavAnuM che. ene artha caMdranuM javuM (ayana) te; eTale caMdramAsa anusAra thAya che. prathama prakAra camadhya che, bIje vAsano che. javano bhaya bhAga jADo ane banne cheDA pAtaLA hoya che. vajane [cAlu
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2038 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 pitAnA kuLarUpa AkAzane caMdralekhAnI jema dIpAvyuM. eNe yavamadhya ane vajamadhya e banne prakAranI AsevanA karI ane e dvArA e devI saMsArabaMdikhAnApara taddana niHspRha vRttivALI thaI. e mahAdevane bahu zakti AvI gaI, eNe upara jaNAvyAM che ane bIjAM aneka tarpo karyA ane tethI pitAnAM pApane teNe joI nAkhyAM. ema te AgaLa vadhatI cAlI. gItArtha zrI puMDarIka, Agamane sAra-savAla, dhyAnayogane mahimA, tIrthIo, dayeyanAnAtva, have puMDarIka muni paNa bane teTale jJAnAbhyAsa karavA lAgyA ane vakhatanA vahevA sAthe te paNa jiteMdriya gItArtha thayA. tyAra pachI Agamane suvizuddha saMpUrNa sAra-aMdara Azaya jANavAnI abhilASAthI yogya vinayapUrvaka eNe gurUmahArAjane savAla pUchaye "sAheba! dvAdazAMgI te meTA dariyA jevI che, e bhagavAne bhASelI che, ene TuMkAmAM sAra zuM che te Apa kahI batAvo." vacceno bhAga pAtaLo hoya che ane banne cheDA jADA hoya che. ahIM grAsa (kAlIA) ane daktine AdhAra sthULatAhInatA para che. amuka koLIA khAvA te zrAvaka mATe che ane amuka vakhata vahoravela levuM te teTalI dRtti sAdhu mATe che. ekavAra hAthamAM ke kaDachImAM laI vahorAve te eka hRtti kahevAya che. yavamadhya cAMdrAyaNa tapa kare te zukala pakSanI ekamane divase eka grAsa athavA eka datti kare che, bIje be, trIje traNa, ema punama sudhI paMdara; pachI kRLa pakSanA paDavAne divase paMdara, bIje cauda, ema amAse eka grAsa athavA ekadatti Ave. AmAM cheDA pAtaLA Ave che tethI tene yavamadhya kahe che. vajamadhya kRSNapakSanI ekamathI zarU thAya che. ekame paMdara grAsa athavA datti, bIje cauda, ema amAse eka, zukala pakSanI ekame eka ema caDAvIne puname paMdara karI tapa pUro karavo. AvI rIte be mAse yavamadhya ane vajamadhya cAMdrAyaNa tapa pUre thAya che. A tapa paNa sAdhu tathA zrAvakane mATe AgADha tapa gaNAya che. 1 gItArtha zAstranA rahasyane-UMDA bhAvone samajanAra sUtra ane artha ubhayanA jANakAra. 2 dvAdazAMgIra bAra aMga-mULa sutro. ene vistAra ghaNe che. enI keTalIka hakIkata mATe juo prathama prastAva pR. 89-90 mAM ApelI noTa naM. 2.
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 19] Agamane sAra. 203e samatabhA-Arya! AkhA jaina Agamane sAra taddana nirmaLa dhyAnayoga che, badhI vAtanuM rahasya e eka zabdamAM dhyAnayoga " AvI jAya che. eno hetu e che ke jaina zAstramAM cittazuddhi "nIti vibhAgane aMge zrAvanA ane sAdhuonA je aneka mULaguNo batAvyA che, je uttaraguge babatAvyA che, je je bAhya kriyAo kahI che, te sarvane aMtIma bhAva, "sarvanuM lakSya dhyAnayoga che, e sarva guNe ane kiyAno hetu dhyA"naga sAdhavAnuM che. zAstramAM kahyuM che ke muktine mATe dayAna si ddhinI jarUra che ane te dhyAnanI siddhi mATe mana:prasAda sAdhavo jaIe ane te ahiMsA vigere zuddha anuSThAnathI sAdhI zakAya cheAvI rIte sarva anuSThAnanuM aMtima sAdhya manaHprasAda thayuM e "tArA samajavAmAM AvyuM haze. eTalA uparathI tArA jANavAmAM AvyuM "haze ke sarva anuSThAna cittazuddhi mATe karavAnAM che. have vizeSa prakAre zuddha (vizuddha) ane ekAgra mana te sarvathI uttama prakAranuM dhyAna che, teTalA mATe bhAI! AkhI dvAdazAMgIne sAra zuddha thAnayoga che ane je prANI mekSa meLavavAnI IcchA rAkhato hoya teNe tene "sAdhavuM joIe, dhyAnayogane siddha karavo joIe. bAkInA sarva ja anuSThAne che ane bIjA je je mULa ane uttara guNo che te sarva "e dhyAnayoganAM aMga jevAM che, enA peTAmAM AvI jAya che ane teTalA mATe e yAnagane sarvane sAra kahevAmAM Avyo che." gurUmahArAjanAM AvAM vacana sAMbhaLIne zAMtAtmA puMDarIka muni lalATe hAtha joDI gaMbhIra svare bolyA "bhagavad ! jyAre huM bALaka hato tyAre paNa mokSamArganA saMbaMdhamAM mArA dIlamAM ghaNuM kautuka hatuM, te raste kevo haze te jANavAnI mane nAnI vayamAM paNa ghaNI jijJAsA hatI ane tethI e bAbatamAM aneka tIthIone meM savAla pUchayA hatA. huM teone pUchato hato ke "mahAtman ! bhAgyazALI ! sarva bAbatane sArarahasya hoya tevuM ane mokSane Ape tevuM parama tatva zuM che? je vAta sarvathI mahatvanI hoya te mane samajA-jaNAvo.' mArA AvA savAlanA javAbamAM teo mane je abhiprAya Apa hatA te A pramANeH "eka ema kahetA hatA ke tame hiMsA karo-bIjuM game te karo temAM vAMdho nathI, mAtra mumukSu prANIe pitAnI buddhine lepa koI paNa bAbatamAM lAgavA de na joie. teo kahetAM ke - ( 1 sarva bhULa uttara guNa-zrAvakanA ane sAdhunA temaja save bAhya kriyAno viSaya carakaraNanuyogane aMge che. e jainanuM Ethics, ritualistic portion che.
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2040 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 yasya buddhirna lipyeta hatvA sarvamidaM jagat / AkAzamiva paGkena nAsau pApena lipyate // AkhI duniyAne mArIne paNa jenI buddhi lepa pAmatI nathI, AkAza jema kAdavathI kadi kharaDAya nahi tema jenI buddhi e saMhAranA kAryathI lepAI jatI nathI tenA upara pApane lepa paNa thatuM nathI. bIjA vaLI ema kahetA ke je prANuo sarva pApa karIne paNa pachI mahezvaranuM smaraNa kare te eka kSaNamAtramAM pApathI mUkAya che. jemake - chitvA bhitvA ca bhUtAni kRtvA pApazatAni ca / smaredekaM virUpAkSaM sarvapApaiH pramucyate // prANIone chedIne athavA bhedIne athavA to seMkaDo pApa karIne pachI je te zIvane smaraNa kare to te prANI sarva pApathI mUkAya che. bIjAo pApanI zuddhi mATe viSNu bhagavAnanuM dhyAna karavAnuM kahe che, tenA sthAnane sarva prakAranA pApano nAza karanAra kahevAmAM AvyuM che. teo kahe che ke - apavitraH pavitro vA sarvAvasthAM gato'pi vaa| yaH smaretpuNDarIkAkSaM sa bAhyAbhyantaraH shuciH|| pite apavitra hoya ke pavitra hoya ke bIjI game tevI avasthAmAM hoya paNa je te viSNu bhagavAnanuM smaraNa kare che te bAhyathI ane aMdarathI pavitra che, rahe che, thaI jAya che, keTalAke pApAzana maMtrane pApane vinAzaka kahe che. bIjA vaLI vAyu upara japa karavAnA kAryane mekSanuM sAdhana kahe che. jemake -"hRdayamAM rahela puMDarika (kamaLa) dhyAnathI ughaDe che, e puMDarika daLamAM jADuM hoya che, suMdara hoya che ane manabhramarane sukha ApanAra hoya che. e mArge manabhramara parama padamAM sthApita thAya che-tevA prakAranA manano je nAda lakSyamAM Ave che te kharUM tattva che ema teo kahe che." keTalAka pUraka kuMbhaka ane recaka pavanane e puMDarika vikasvara karavAnuM sAdhana ane parama tatva kahe che. bIjAo ema kahe che ke megarAnAM phUla caMdra athavA to raphaTika jevuM je biMdu hRdayamAM che, te upara nIce ane ADuMavaLuM jAya che, te jJAnanuM kAraNa che. 1 laeNvaM pAThAMtara.
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 18] Agamane sAra. 2041 vaLI kei ema che ke paNa akSara je je che tenI upara ane nIce lepa karelI agninI zIkhA cAle tenI je mAtrA thAya te amRtakaLA kahevAya che. "vaLI bIjAo kahe che ke nAsikAnA agrabhAgamAM athavA be bhramaranI vaccenA bhAgamAM barapha athavA motInA hAra jevuM cikhuM biMdu paDe che je be prakAranuM hoya cheH caLa ane sthira. te biMdune dhyAnane viSaya kahe che. e biMdu jyAre agninA maMDapamAM maLe che tyAre lAla raMganuM thAya che, pUrva dizAe sthapAya tyAre e pILuM thAya che, vAyu khuNAmAM hoya tyAre kALuM thAya che, pazcima dizAe sapheta thAya che, jyAre citta suMdara dazAmAM hoya tyAre pILuM thAya che ane krodhanA tApamAM hoya tyAre lAla thaI jAya che, zatrunAzanA kAryavakhate te kALuM thaI jAya che ane te dhavaLa hoya tyAre puSTi karanAra thAya che. "bIjAo vaLI kahe che ke jeo mokSa prApta karavAnI IcchAvALA hoya temaNe nADImArga sAdhavo joIe, teoe IDA ane piMgaLA banne nADIone saMcAra kevI rIte thAya che ane te pratyekanuM kAma zuM che te jANavuM joIe. nADIcakano pracAra jamaNI tarapha ane DAbI tarapha kevI rIte thAya che te prANIe barAbara vaijJAnika rIte jANavuM joIe ane te dvArAe-te jJAnanI mAraphata-te jJAnathI kALanuM ane baLanuM jJAna barAbara meLavavuM joIe (A bAhya jJAna che) ane bahu sArI rIte padmAsana karIne suMdara ghaMTanAda sAMbhaLa joIe (A aMtaraMga bAbata che). "keTalAke kAranA uccArane parama zAMti ApanAra mAne che. keTalAka kahe che ke nAbhi(DuMTI)mAMthI je saraLa prANa (vAyu) nIkaLe che ane je kamaLanA tAtaNa jevo AkAra dhAraNa kare che te dhImI gatie mAthAnA aMtabhAga sudhI jAya che, te mAthe tALavAmAM rahela brahmaraMdhramAMthI bahAra nIkaLI jAya che tenI barAbara ciMtavanA karavI joIe ane tevI dhImI gatie vAyune saMcAra karAvavo joIe. keTalAka vaLI ema kahe che ke sUryamaMDaLamAM je AdipurUSa che (mULapurUSa che) ane je mULapurUSa chAtImAM athavA kamaLamAM AvI rahela che tenuM dhyAna karavuM joIe. tene dhyeya tarIke oLakho joIe. keTalAka buddhimAno hadayamAM athavA AkAzamAM rahela nitya (eternal) parama purUSa je atyaMta zobhAyamAna saMkaDo kiraNothI bharapUra
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2042 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratAva 8 che tene dhyAna karavA yogya kahe che, tene dazeya tarIke barAbara oLakhavA kahe che. "keTalAka AkAzamAtrane dazeya tarIke oLakhavA ane AdaravA keTalAka cara ane sthira AkhA vizvane eya tarIke oLakhavA ane AdaravA kahe che. "keTalAka AtmAmAM rahela cittane dayeya tarIke oLakhavA ane AdaravA kahe che. keTalAka zAzvata brahmane dayeya tarIke oLakhavA ane AdaravA te mahAtman ! ApazrIe dvAdazAMgInA sAra tarIke dhyAnayoga batAvyo tevI rIte tIthIoe paNa ene e ja jUdA muddAne jAdA AkAramAM sAra tarIke pratipAdana karyo che. tyAre savAla. sAheba! e sarvane chevaTane sAra te dhyAna ja Avyo. tyAre zuM e sarva tIthIo paNa mekSanA sAdhaka che? mokSane mArga che? ane eka mekSa ja sAdhavAno che, sarvanuM sAdhya mekSa ja che te pachI judA judA gIo dhayeya (dhyAnanA viSaya) judA judA batAve che te zuM? A saMbaMdhamAM mArA manamAM ghaNo majabUta saMzaya che. nAtha! huM te saMdehavRkSa para AvI rIte caDhI gayo chuM te Apa e vRkSane ApanA vAkyarUpa hAthInA jorathI mULamAMthI ukheDI nAkhe-Apa mArA saMzayane sateSakAraka khulAse Ape." samaMtabhaTha--"tAre savAla ThIka che. tuM haju nAgamamAM mAtra sAmAnya gItArtha che, paraMtu jaina AgamanuM aMdaranuM rahasya haju te jANuM nathI tethI te AvA prakArane savAla kare che! vAta ema che ke e sarva tIthIo beTA (UMTa) vaida jevA che, jaina dharma sAcA vaidyanA zAsa rUpa mahAvRkSanI eka eka zAkhA pakaDanArA che ane tene laIne tArA manamAM prazna thayela che. ene khulAse tane karI batAvuM chuM te samaja." gurUmahArAja kathA kahIne A vizALa savAlane vistArathI khulAse kare che te AvatA prakaraNamAM bahu lakSya rAkhIne vicAravA gya che. 1 A darzanakAronI bAbatamAM vadhAre tapAsa karI darekanA mata para vicAra karavA jevo che. meM enA saMbaMdhamAM zodha karavA prayAsa karyA che. tenuM pariNAma A gAmI AvRttimAM jaNAvI zakAze.
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20 muM. vaiva kathAnaka-upanaya. Darika munie dhyAnayoganI mahattA jANI, tene dvAdazAMgInA sArarUpa jA eTale anya tIthIo paNa judA judA AkAramAM dhyAnaganI mahattA kahe che te che teo paNa mokSasAdhaka kahevAya ke nahi? ane be - yanI vicitratA hovAnuM kAraNa zuM haze? e prazna pUchatAM gurUmahArAje tIthI ene pallavagrAhI kahyA ane vaidyanA be prakAra pADI temane phUTa vaidya kahyA. e hakIkata spaSTa rIte jaNuMvavA teoe vaidyanI nAnI kathA kahI saMbhaLAvI ane teno aMdarano bhAvArtha paNa jaNAvyuM te ApaNe have vAcI laIe. graMthane cheDe have najIkamAM Ave che, paNa A chevaTanA bhAgamAM hRdayanI urmio che, vAtanuM rahasya che ane taraMganA uchALA che. samaMtabhadrane A Akhe khulAso bahu vizALa najare samajavA yogya che. AcAryazrI belyA - vaidya kathAnaka. zALA, saMhitA, "eka nagaramAM rahelA sarva leke aneka prakAranA mahAvyAdhi"onA bhegA thaI paDelA hatA. te nagaramAM eka sAco vaidya hato. ene divya jJAna utpanna thayeluM hatuM, sarva saMhitAone e banAvanAra hato, sarva rogono nAza karanAra hato ane loke upara upakAra karavAnI vizuddha bhAvanAvALo hato. chatAM vAta evI banatI ke 1 sAcA graMthakAra ene mahA kahe che. eka niyama pramANe zaMkha, tela, mAMsa, vedya, jyotiSI, brAhmaNa, yAtrA, paMtha ane nidrA sAthe "mahAna' zabda Ave tyAre kharAba artha thAya che. A niyama sArvatrika che ke kema te huM jANato nathI paNa mahAvaidya eTale great physiciannA A arthamAM meM sAce vaidya, zabda vAparyA che. - 2 saMhitAH koI paNa viSayanuM sarva muddAsarathI eka ja graMthamAM jJAna thAya te samuccayasaMgraha. dharmasaMhitA, regasaMhitA, manusaMhitA vigere eka eka viSathanA saMgraho che.
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2044 upamiti bhavaprapaMcA kathA. prastAva 8 tr " leAkeA nipuNya hAvAthI e sAcA vaidyanI vAta mAnatA nahi, enuM vacana " svIkAratA nahi ane enI sUcanA pramANe vartana karatA nahi. keTalAka " bhAgyazALI prANI e sAcA vaidyanuM vacana svIkAratA hatA. have e " sAcA vaidha teA niraMtara peAtAnA ziSyAne vyAkhyAna ApyA ja karatA " hatA. e sAcA vaidya je vyAkhyAna karatA te upazrutidvArA jemaNe sAMbhaLyuM hoya temanI pAsethI sAMbhaLIne prasaMgathI paraMparA utarI " Avela tene bIjA keTalAka dhUtArAo sAMbhaLIne dhArI rAkhatA. AvA " ceDuM thApuM zrutidvArA sAMbhaLIne potAne taiyAra thai gayelA mAnanArAmAtra eka suMThane gAMThIe gAMdhI banI gayelA e dhutArAo vaidu karavA maMDI gayA ane pelA leAkeAnA kamanasIbe evA navA vaidyo " vadhAre prakAzamAM AvavA lAgyA. have e navA vaidyo paNa peAtAnI " jAtane paMDita mAnatA hatA ane pachI teA te vaLI pAtapAtAnI anya pAsethI sAcA vaidyanA keTa "C ' " saMhitAo paNa racavA lAgyA. emAMnA keTalAkae " sAMbhaLelAM sAcA vaidyanAM vacanAne anusarIne te " lAMka vacanA peAtAnI saMhitAmAM guMthyAM ane keTalAkae peAtAnI 8 paMDitAInA ghamaMDamAM sAcA vaidyanAM vacanathI taddana viparIta vacanA ja " pAtAnI saMhitAmAM guMthyAM. vAta evI banI ke e nagaranA rAgI " loko paNa jUdA jUdA prakAranI rUcivALA hatA. enuM pariNAma e " thayuM ke e nagaranA lokomAM keine amuka vaidya pasaMda Ave, koine " bIne pasaMda Ave-evI rIte jUdA jUdA loke jUdA jUdA vaidyane " pasaMda karatA hatA. ethI e dareka UMTavaidyanI zALA jAherAtamAM " AvI gaI ane sarve UMTavaidyoe peAtapeAtAnI saMhitA pAtapeAtAnA " ziSyAne peAtAnI zALAmAM zIkhavavA mAMDI ane zIkhavatI vakhate " eTaluM badhuM vAcALapaNuM batAvavA mAMDyuM ane e para evA evA " aDAsa sAthenAM vyAkhyAnA karavA mAMDyAM ke duniyAmAM te UMTavaidyo ' paNa mahAvaidya tarIke oLakhAvA lAgyA. AnaMde asalI sAcA " vaigha hatA tene ghaNA loko visAravA lAgyA, tenI upekSA karavA (6 lAgyA ane tenA anAdara paNu thatA cAyA. " have pelo asalI sAcA vaidya rogone aMge je je davA ane " karI batAve che te te je rogIo kare che, vidhipUrvaka temanA kahevA pramANe kriyA kare che te nirogI thAya che. vaLI e asalI sAcA " vaidya jIvatA hatA te vakhate jema teNe aneka lo cr jarUra nidA na cikitsA.
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20] vaidya kathAnaka-upanaya. 2045 kene regathI mUkAvyA hatA tema tenA maraNa bAda tenI je zALA cAlI temAM tenI saMhitA pramANe upAya karIne tenA ziSyae paNa "aneka lekene regane cheDo apAvya, emanI zALA raMgane nAza "karAvanArI banI. "have keTalAka rogIo pelA UMTavaidya pAse davA levA gayA, "teo te bApaDA reganI piDAomAM gherAI gayA ane hamezA regamAM sabaDatA rahyA. te vaive jIvatA hatA tyAre jema temanI zALA leke upara apakAra karavAnuM kAraNa banI hatI temaja temanA maraNa pachI temanI zALA ane temanA ziSyo paNa lekene nukasAna karanAra thayA. have A vaizALAmAM kaI kaI vAra rego ochA thavAnA prasaMge banI AvatA ane vaLI kaI vAra devage e vaidhazALAmAM rogano "taddana nAza thavAnuM paNa banI AvatuM tenuM kAraNa pelA sAcA veze je sAcAM vacane kahyAM hatAM temAMnA keTalAMka A lakoe svIkArI lIdhAM hatAM te vacanenuM anusaraNa hatuM. jyAre jyAre sAcA vaidhe batAvelAM "vacane je UMTavaidyoe grahaNa karyA hatAM tene anusaravAmAM AvatuM tyAre rego ochA thatA athavA sarvathA nAza paNa pAmI jatA. have keTalAka dabuddhio te pitAnI buddhi upara ja cAlyA ane sAcA vaidyanAM vacana samajyAM ja nahi teo to ekAMte vyAdhine vadhAranAra ja thayA. TuMkAmAM kahIe to pelA sAcA vaidyanI zALA ja mAtra rega "upara aMkuza mUkanArI hatI ane tene anusare thayelI tenI saMhitAmAM batAvelI bAbatane anusaranArI zALAo kadAca thoDe aMze vyAdhione ochA karanArI thatI hatI. A pramANe thavAnuM kAraNa e hatuM ke sAce vedya barAbara " jANato hato ke sarva vyAdhio vAta pitta ane kaphathI thAya che. e "traNe doSone te jANato hato ane tenuM auSadha paNa jANatA hatA. kuTa vaidya pate e vAtane jANatA nahatA, tattvanI bAbatamAM "muddAnI vAtamAM virodha hovAne lIdhe teonA samajavAmAM e vAta AvatI nahatI. have temanI pAse kaI bhAgyavAna rogIne phAyado thaI jato to te mAtra ghuNAkSara nyAye ja thato, keI vAra traNe do 1 ghukSara nyAyaH lAkaDAmAM jIvAto lIMTA pADe che tenA akSara koi vAra thaI jAya che athavA pAMdaDAMmAM akSaro pADI de che. asala irAde akSarane pADavAne na hoya paNa akasmAta thaI Ave tene ghuNAkSara nyAya kahe che.
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2046 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva " yAnA nArA thai Ave tethI ema banI AvatuM. bAkI rogonI " cikitsA karanAra te e eka sAcA vaidya ja hatA. upanaya. saDhe. 9 puMDarIka ! tArI pAse vaidyanI kathA TuMkAmAM kahI saMbhaLAvI, tArA " manamAM je saMdeha thai Avyo hateA tene dUra karavA mATe te pUratI " che. te mamata tuM have kharAkhara samajI le: " uparanI kathAmAM je 'nagara' kahevAmAM AvyuM hatuM te saMsAra " samajavA, e AkhA saMsAra ( saMsAranA jIvA ) sarva prakAranA ro" geAthI pIDAtA che ema samajavuM. " e nagaramAM eka 'sAcA vaidya' hatA ema kahevAmAM AvyuM " hatuM te paramAtmA sarvajJa samajavA. e paramAtmAne kevaLajJAna thayeluM " hAya che, zuddha siddhAntanA AgamarUpa temanI saMhitA anelI DAya " che, e sarva loko upara upakAra karavAnI buddhivALA hoya che ane "krame rUpa bhayaMkara rogane maTADanAra hoya che. chatAM kamanasIbe vAta " evI bane che ke ghaNA kharA saMsAramAM rahenArA ane saMsAramAM phara" nArA jIvA bhArekI hovAne lIdhe tene paramezvara tarIke svIkAratA " nathI. keTalAka laghukamI bhAgyazALI prANIe ( bhavyeA ) e sasA " ramAM hoya che te e sarvajJa sAcA vaghane paramezvara tarIke Adare " svIkAre che. e sarvajJa paramezvara jyAre deva ane manuSyonI " sabhAmAM potAnA ziSyavargane meAkSamArga asarakAraka rIte batAve che " tyAre tyAM bIjA paNa keTalAka mANaseA hAjara hoya che, keTalAka dhruvA " ane manuSyo tyAM prasaMge AvI caDhelA heAya che, temAMnA keTalAka 8 doSita AzayavALA paNa hoya che teo paNa sarvajJa mahArAjanI " dezanA sAMbhaLe che. vaidyazALAonuM utthAna " eve prasaMge sarvajJa mahArAja je dezanA Ape che te aneka 9 prakAranA dRSTibiMduo( nayA )thI bharapUra heAya che. e dezanA sAM 1 cikitsAH vaidakamAM nidAna ane cikitsA be vibhAga che. vyAdhi karyA che te lakSaNa parathI kahevAmAM Ave tene nidAna kaheche, tenI davAne cikitsA kahevAmAM Ave che. nidAna navuM vadhAre muzkela che. vyAdhi jANyA pachI tenI davA karavI pramANamAM sahela che.
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20] vaiva kathAnaka-upanaya. 2047 "bhaLIne keTalAka maMdabuddhivALA ja jeonI cetanA mithyAtvathI bharAI gayelI hoya che teo ulaTA prakAranI kalpanAo kare che ane " tyAra pachI tyAMthI bahAra nIkaLIne pote je vAta sAMbhaLI hoya che tene kAMIka bhAga pakaDI laIne pitAnAM zAstro banAve che. AvA "maMdabuddhi prANuo UMTavaigha samAna samajavA. emAM keTalAka sAMkhya vigere Astika tIthIo che temaNe pitAnA graMthamAM keTalIka vAta jinavAkya pramANe lakhI, ane keTalIka pitAnI kalpanA pramANe lakhI dIdhI, paNa ene pitAnA pAMDityanuM "abhimAna te AkhA graMtha mATe rahyuM-emane UMTavaidya sAthe sara"khAvavA. tyAra pachI emanAM zAstro paNa sarvajJanAM vacanathI bhUSita hovAne lIdhe pRthvI upara sArI prasiddhine pAmyA. vaLI bIjA brahaspati suta vigere du hatA te te taddana nAstika ja thayA ane emaNe jaina matathI taddana viparIta ja kalpanAo upADI bahu moTI moTI vAto karI pitAnI vAcALatAthI "lekemAM prasiddhimAM AvyA. kahevAya che ke "A duniyAmAM cAre "prasiddhi vizeSa pAme che, kemake pragarbhapaNuM ( uddhatapaNuM) e bhAre "meTI vAta che." leka judA judA prakAranI rUcivALA hovAthI teone je Azaya hato te anusAra keTalAka lokone te tIthI kemAnAM keTalAka rUcikara hatA ane keTalAkane anya rUcikara hatA ane keTalAkane "sarvara mahArAjA ane temanA ziSya rUcikara hatA. vaLI vaizeSika sUtrakAra kaNadamuni temaja nyAyasUtra praNetA gautama vigere je tIrthIo thayA temaNe zAstro pitAnAM banAvyAM ane pitAnA ziSyone kahI batAvyAM, temaNe potAnAM tIrtho pravartAvyAM ane potAnA ziSyoe kevAM anuSThAna karavAM tenI eka moTI ane "muchAnamALA paNa batAvI. AvI rIte judI judI vaidhazALAo UbhI thaI. 1 bRhaspati. nAstika matanA sthApanAra cArvAka matanA e praNetA che. juo pra. 4. pra. 31 ane te ja prastAvanuM pariziSTa - 3 (khAsa karIne pR. 1384-86). "suta" kone mATe vAparela che teno patto maLyo nathI. 2 vaizeSika sUtrakAranA mata mATe juo prastAva 4 tho. pra. 31 (5. 1028). 8 nyAya sUtra (naiyAyika ) darzananA abhiprAya mATe juo prastAva 4 the pra. 31. pR. 1026. A sarva bAbata sadara pariziSTa mAM paNa AvI gai che.
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2048 upamiti bhavaprapaMcA kathA [ prastAva 8 regIo " A pramANe hakIkata hovAthI je karma rogIonI cikitsA sarva"jJanI mahA vaizALAmAM thatI hatI teo te kharekharA bhAgyazALI hatA kAraNa ke tethI teo to cokkasa vyAdhi vagaranA thatA hatA. "je prANIo Astika tIrthIo pAse auSadha karAvavA gayA temanA karmavyAdhio jarA narama to paDatA hatA ane enI davA ja karanAra rogIono kaI kaI vAra regathI mekSa (chUTakAre) paNa "saMbhaLAte hatA. emane kaI kaI vAra eTale paNa phAyado thaI Avato hato te sarva mahAvaidyanAM vAkyanuM phaLa hatuM, kAraNa ke Astika "tIrthIoe sarvaranAM kaI kaI vacana pitAnAM zAstromAM avAranavAra guMthI dIdhAM hatAM. athavA temAMthI kaI kaIne jAtismaraNuM Adi kAraNothI sarvajJanuM vacana hRdayamAM sthAna pAmI jatuM hatuM ane "te kAraNane laIne karmaroga ocho thavAnuM ke nAza pAmavAnuM paNa banI AvatuM hatuM.. "jevI rIte vaidhe zarIramAM rahelAM vAta pItta ane kaphanA traNa doSone oLakhI tenI cikitsA kare che tevI rIte sarvisa mahAvaiva rAgadveSa ane mahAmahanA traNa doSonI cikitsA kare che, teTalA mATe "sarvazALAnI bahAra ane enAM zAstrothI je taddana bahAra rahelA che "temane tyAM kareganI cikitsA thatI ja nathI. vaLI je leke pote nAstika hoI jainazAstrathI taddana viparIta ja kahevAvALA che teo te jarUra saMsArane lAMbo karanArA ja che, vadhAranArA ja che; chatAM artha ane kAmamAM Asakta leke jeenI najara vartamAna upara ja vadhAre sthira thayelI hoya che teone e nAstika bahu sArA lAge che. jainadarzana, teTalA mATe Arya puMDarIka! bIjAM tIrthe tIrthakara mahArAjanAM vacanamAMthI ja nIkaLelAM che ane tema hovAne kAraNe jinadarzana vyApaka che, sarvanI upara ane sarvamAM AvI raheluM che. "A pramANe hovAthI rAgadveSa ane mahAmahanI sAme paDelA tenA duzamane jevA ke satya, prANuo uparanI dayA, brahmacarya, zauca (bAhya ane AMtara pavitratA), indriyanigraha, audArya, suMdara vIrya 1 jAtismaraNa. pUrva bhavamAM pote keNu hatA tenI yAda, A matijJAnane viSaya che. ethI sthiratA thAya che ane mArga sUjha Ave che. anya tIthIne paNa jAtismaraNa jJAna thaI Ave che.
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20] vaigha thAnaka-upanaya. 2049 (zakti), akiMcanatA (dhanatyAga), alabhatA (lebhatyAga), gurUbhakti, "tapa, jJAna, dhyAna ane bIjAo je tevA ja prakAranAM che te jAte suMdara hAIne Astika tIthIonAM sArAM te lAge che paNa mAgelAM ghareNAMnI peThe te temane zobhatAM nathI. enuM kAraNa e che ke teo "satya prANadayA brahmacarya vigerene pAchA pitAnI kalpanAmAMthI kADhelAM bIja vacane sAthe bheLavI nAkhe che, ene yajJa homa vigere sAthe joDI de che, emanI sarvajJa vacananI bahAranI vastuo sAthe meLavaNI karI nAkhe che ane tethI te zebhatAM nathI. sarva prakAranI upAdhiothI rahita guNonuM ja pratipAdana karanAra sarvadarzana sarva tIrthomAM "te te aMze raheluM che. A rIte sabhAvanAvALuM sarva guNothI bharapUra jaina tIrtha sarvatra raheluM che. mAtra bahAranuM liMga dharmanuM kAraNa nathI. have te savAla karyo hato ke evA prakAranA dhyAnayoganA baLe e sarva tIthIo mokSanA sAdhaka che ke nahi teno javAba khAsa "dhyAna ApIne samajavA yogya che. huM te hakIkata spaSTa karuM chuM te para tuM cokkasa lakSya Apaje - bAhAliMga, veza. "keTalAka prANIonuM vartana duSTa hoya che ane teo jAte zuddha anuSThAna vagaranA hoya che. duniyAmAM AvI upara uparanI vAto kara nAra paNa vartana ke anuSThAna vagaranA prANIo bahu hoya che. evA "leke dhyAna kare te kahevA mAtra che, upara uparano dekhAva che. evA upara uparanA dekhAva upara vivekI prANIoe jarA paNa AsthA karavI yogya nathI. jema phetarAMvALAM cokhA ( taMdula) uparathI ketarAM prathama kADhI nAkhavAmAM Ave tyAra pachI ja te cokhA upara je "kAMi mela hoya te zedhI zakAya che tema jIvane aMge paNa AraMbhAdi "maLane prathama kADhI nAkhavAmAM Ave tyAra pachI ja tenA uparanA anya maLanI zuddhi karI zakAya che. tirAMvALAM taMdulanA phetarAM dUra ja karyA vagara tenI aMdarano mela zeAdhI zakAtuM nathI tema je malInA"raMbhI hoya che teonI zuddhi mAtra bAhya dhyAnathI thatI nathI. jeo "ta7 bAbatone sAMsArika bAbatono AraMbha samAraMbha karanAra "hAIne bAhya dhyAna karavAmAM tatparatA dekhADe che tevA prANI dhyAna karavAthI zuddha thaI zakatA nathI. jevI rIte petarAMvALA cokhA zuddha "thaI zakatA ja nathI tevI rIte vartana ane anuSThAna vagaranA mANuKsano dhyAna sAthe saMbaMdha samajo.
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2050 upamiti bhavaprapaMcA kathA, [ prastAva 8 " eTalA mATe je prANI sarva prakAranI upAdhithI vizuddha thayela " hAya che te meAkSa meLavI ApanAra UMcA prakAranA dhyAnayogane sArI rIte sAdhe che ane tethI te prANI meAkSanA sAdhaka thAya che. je keAi " prANI AvA prakAranA thAya-upAdhirahita hAine dhyAnayeAgane mArge " caDhatA jAya tevA nirmaLa AtmA tIrthI hoya ke game te hoya paraMtu " te vAstavika rIte jainazAsanamAM varte che ema samajavuM. " teTalA mATe eka ja jainazAsana kharekhara saMsArano nAza kara" nAra che ane je tIrthIe e jainazAsanamAM rahelA hoya che athavA " sarva upAdhithI vizuddha thayelA hAya che te bAhyamAtrathI bhale pA" tAnAM tIrthamAM rahelA hoya te paNa saMsArane cheda karanArA thAya che. " tane TuMkAmAM vAta kahuM ke sarva vAtanA sAra e che, ke jevI rIte " sarva rogonI utpattinuM kAraNa vAta pitta ane kapha hAine e vAta " pitta ane kaphanuM je auSadhathI zamana thAya ane prANIne jethI A rogya prApta thAya te leAkamAM uttama auSadha kahevAya che, tevI rIte " keTalIka vAra UMTavaidyathI karelI davA paNa je te paramArthathI sAA (6 66 vaighanI davA sAthe saMmata hoya ane temanI karelI hAya te NAkSara " nyAye AreAgyane lAvanAra thai Ave che. teTalA mATe je je anuchAnA rAga dveSa mAha rUpa vyAdhine nAza karanArAM thAya che, sarva " maLathI bharapUra AtmAone nirmaLa karanAra thAya che te jaina matamAM (6 hAya ke anya tIrthomAM hAya, game tyAM hAya, tyAM te sarvajJanA matane " sammata che ane anukULa che ema samajavuM. " eka mAmata ahIM vicAravA yAgya che. je anuSThAna cittane " malIna karanAra ane tethI meAkSane aTakAvanAra hAya te karanAra pachI " game teA te muni hoya ke zrAvaka hoya paNa te anuSThAna jainamatathI " bahAra che. A vAta zaMkA vagaranI che. tA pachI tIthIke cittane " malIna karanAra AraMbhAdiyukta anuSThAna kare ane je anuSThAnA " bahArathI paNa doSayukta dekhAya tene mATe teA kahevuM ja zuM? teTalA " mATe bhAvapUrvaka A vizuddha bhAvatIrthamAM utarIne, prANI " samudrane tarI jAya che. emAM mAhya vezanI ciMtA karavAnuM jarA pazu kAraNa nathI. saMsAra CC nirmaLatA jyAM hoya tyAM te dhyAnayoga game te tIrthemAM puNyanI ane cittanI ti 1 zuddha anuSThAna, vizuddha vartana ane cittanI meAkSane sanmukha lAvanAra bane che. duSTa vartana sAthene tadna nakAmA che ane zuddha vartana sAthe upAdhirahita maeNLatA sAthe sAcA anuSThAnanI jarUra ekAMte svIkAravAmAM AvI che.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20 ] dhyeyanAnAtva-mAdhyasthya. vikAsakramamAM mAtra mAgha vezane khAsa sthAna nathI te tArA sa" majavAmAM AvyuM haze. tyAra pachI teM eka evI zaMkA uThAvI hatI: 9 dhyeya jUdA jUdA prakAranuM che ane mokSa te sarvane sAdhavA che te e " saMbaMdhamAM je khare paramArtha rahelA che te tuM kharAkhara samajI le. "A ghaNI muddAnI vAta che ane kharAkhara vicAra karIne hRdayamAM " utAravA jevI che. vaghu kathAnaka upanaya. " AtmA duSTa vicArakallolane pariNAme pApa ekaThuM kare che, " aMdhe che ane suMdara vicAravALA cittane aMge puNya ekaThuM kare che, " madhe che. jyAre enuM citta duSTapaNA tarapha ane sArApaNA tarapha " udAsI thAya-ene sArA tarapha rAga na thAya kharAma tarapha dveSa na " thAya tyAre te puNya ane pApa bannethI mUkAya che. jIvana e sva" bhAva che ane te svabhAvane laine e kharAba kallolathI pApa sAthe " aMdhAya che ane suMdara kallolathI puNya sAthe baMdhAya che ane ene " enAM pariNAme pachI avazya bhogavavAM paDe che. e banne prakAra taraphe " jo e madhyastha rahe che te te pApa ane puNya bannethI mukta rahe " che, chUTA rahe che. A mukhya muddo khAsa dhyAnamAM rAkhaje, " have vicAra karIza teA tane jaNAze ke jevI rIte na pace tevA " khArAka ( apathya) khAvAthI zarIramAM vyAdhi thai Ave che tevI " rIte bhramane utpanna karanAra tathA manane malIna karanAra hiMsAmaya " anuSThAneA karavAthI manamAM kharAba kallolA thai Ave che. 2011 " tevI ja rIte tane jaNAze ke sthiratA ane nirmaLatAne utpanna " karanAra AduMsAmaya anuSTAne karavAthI cittamAM sArA kahlolA thAya " che. jema pace tevA ane teTalA khorAka sukha Ape che, taMdurastI " vadhAre che, te pramANe evAM anuSkAnA sArA kahlolAne utpanna kare che. " have eka trIjA prakAranuM dhyAna che je cittanI aMdara thatAM sarva " jALAMone dabAvI de che, tenA cheDA ANI mUke che. te dhyAnamAM anne " prakAre upara jaNAvyAM te tarapha udAsInatA rahe che-AvI udAsInatA khAsa karmanirjarAnuM kAraNa thAya che ane te AtmA sAthe " lAgelAM zubha azubha karmone kheravanArI thAya che. 1 e pR. 2042. 2 hiMsAnI mukhyatA khAsa karI che, mAkI e sarva pApane nirdeza kare che. hiMsA upara mukhya bhAra che te jinAjJA pramANe yeAgya che.
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2052 upamiti bhavaprapaMco kathA. [prastAva 8 "have je prANIne mokSa meLavavo hoya-karmathI chUTApaNuM prApta karavuM hoya temaNe cittanA aneka saMkalpavikalpa rUpa jALane "nirodha kare ane tema karavA mATe rAgadveSa vigerene viccheda "karanAra nAnA prakAranA upAyone satata upayoga kare. A prakArane upAya tIrtha ke e batAvyuM hoya athavA jina"zAsanamAM kathana karyo hoya temAM vAMdho nathI, te upAya bhAvatIrthamAM rahela hovAthI yeyane bheda dUSaNa yogya nathI. dayeyane Agraha nathI, upAya bhAvatIrthamAM rahela hovo joIe. matalaba upAya evA prakArana hovo joIe ke tenAthI rAgadveSane viccheda thaI cittanA saMkalpa "vikalpo dabAI jatA hovA joIe. A hakIkata jarA vicAra kara vAthI besI jaze te tuM hamaNA ja joiza. ema kahyuM che ke bahArathI "vizuddha kartavya karanAra ekSa sAdhavAnI icchAvALA prANuo nAnAprakAranAM dayeyano Azraya karIne mokSane sAdhe che tenuM kAraNa mAdhyastha che. paraMtu emAM vAta e che ke paramAtmA vigere dhyeya " tarIke hoya che te jevo saMga kare che, prANInAM cittapara je asara upajAvI zake che, tevI asara biMdu vigere (yeyo) upajAvI zaktA nathI. cittane je suMdara AlaMbana maLe to tenuM svarUpa tevuM thAya che ane kharAba AlaMbana maLe te tenuM svarUpa tevuM thAya che. A bAnDa bata svaanubhavathI siddha che. "chatAM vAta ema che ke jUdA jUdA jIvonI rUci jAdA jAdA prakAranI hoya che jethI keinA cittanI zuddhi kei AlaMbane thAya "ane keinI zuddhi bIjAM AlaMbane thAya, teTalA mATe aMtaHkaraNanI "vizuddhi karanArI jinamArganI dezanA aneka prakAranA AzayathI "bharapUra aneka prakAranI che. AthI kaI zuddha mAdhyacyabhAva dhAraNuM karanAra vizuddha aMtaHkaraNazALI punyAtmAne bindu vigere (daya "tarIke) paNa cittanI vizuddhi karanAra thaI paDe e banavA joga che. " vizuddha aMtaHkaraNa ane mAdhyayyanA abhAve keTalA e mUDha " prANIo tane jANe che chatAM paNa te tene viparitapaNe pariName che jethI teo artha ane kAmamAM pravRtti kare che ane ame bagIo e ja tatvajJAnane pariNAme taddana nizcita thaIne pharIe "chIe. AvA rAgadveSanA pAravazvamAM sapaDAyelA ane malIna saMta- 1 pR. 2039-2042 sudhI puDarIka biMduo vigerenI yatA batAvI che te jainamatane saMmata che, paNa paramAtmAnI pleyatA sarvotkRSTa che. dharmadhyAna zukaladhyAnanA bhede vicAravA.
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 20] vaidya kathAnaka-upanaya. 2053 . karaNavALA prANIonuM jJAna viparIta phaLane ApanAra hoya che. " spaSTa sUryodaya thAya avasare nirbhAgI ghuvaDa kATaranA aMdhakAramAM " lIna thAya che tema jJAna pAmI vairAgyanA lAbha na meLavatAM AvA " prakAranA prANIo cAgya dRSTine abhAve ajJAna rUpI aMdhakArathI " levAi ghuvaDanI mAphaka saMsAra rUpI kATaramAM lIna thAya che ema sama" javuM. e pramANe kahevAnA Azaya e che ke jJAnanAM kiraNathI dipta " thayela yogarUpa sUrya hRdayamAM jhaLahaLatA UgelA hAya te vakhate " artha ane kAmanI spRhA rUpa aMdhakAranA saMbhava ja na ghaTe. teTalA " mATe nirmaLa cittavALA tathA vairAgya ane abhyAsanA rasIlA jI" vAnAM AlaMbanA aneka prakAranAM saMbhave, kAraNa ke e AlamanA " chevaTe ane mAdhyasthya tarapha letAM jAya che. teTalA mATe kutIthI " je dhyeyanA aneka bhedo kahyA che te jinamata rUpa 'samudranA jharelA " eka biMdu mAtra jeTalAM samajavAM. e anya darzanAnI zreNIo UMTavaidyanI zALA peThe svarUpe aa karmarogane vadhAranArI ja samajavI; e * ' ' " paraMtu emAM rahenAranA koi koi vAra karmaroga nArA thatA jovAmAM Ave-karmarUpa vyAdhi ghaTatA jatA jovAmAM Ave--tA te guNa sarva" jJanAM vacane je temAM kiMcitkaMcit rahelAM che te vacaneAnA che " ema samajavuM. (C " sAcA vaidyanI zALAnI peThe A sarvajJa matanI zALA che. enI dvAdazAMgI rUpa suMdara saMhitA ( vaidaka graMtha ) che te karmarogane haNu" nArI jANavI. ra " have lokomAM koi koi vacana evAM heAya ke je jAte suMdara " heya ane doSa ( vyAdhi )no nAza karanAra hAya te sarva guNeAnI khANabhUta A dvAdazAMgImAM rahelAM vacaneAmAMnAM ja che ema jANavuM. kAraNa ke e dvAdazAMgI guNAnI khANa che ane evAM suMdara ane " doSa dUra karanAra vacanA emAM rahelA che. cr " AAkI keTalAka tIthI buddhi vinA hiMsA karavAnuM sArUM pariAma jaNAve che ane deva devInA smaraNamAtrathI sarva pApanA " nAza batAve che te sarva tIrthI tattvathI taddana bahAra ja caranArA " che, tenuM vacana yukti vagaranuM che ane vivekI mANasAne hAsya " upajAve tevuM che. 1 saMkhyAtIta nayavAda jaina darzanamAM darzAvyA che. pa
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 21 muM. vyApaka jaina darzana, $ $ $ sa 9 maMtabhadra sUrie jaNAvyuM ke dvAdazAMgIne sAra dhyAnayoga che eTale puMDarIke savAla karyo ke anya tIrthIo paNa Zche e ja vAta kare che te temAM vizeSatA zI? eTale . vizva AcArya mahArAje upara lakhelI eka sAcA vaidhanI ane bIjA UMTavaivonI kathA kahI tene Azaya samajAvatAM vizeSamAM kahyuM ke suMdara anuSThAna ane zuddha vartana sAthe dayanI pavitratA prANune karmavegathI mUkAve che, anyatra dhyeyanI kalpanAmAM jyAM sAmya jaNAya tyAM sarveza vacananI hAjarI samajavI ane dhyAnane parama hetu mAdhyacyuM che e lakSyamAM rAkhavuM. anyatra paNa jyAM zuddha tatvanAM aMze jovAmAM Ave tyAM te teTalA pUratA zuddha che ema samajavuM, bAkI hiMsAmaya anuSThAna karavAthI athavA devIdevAdinA maraNamAtrathI vyAdhine nAza thAya evAM kathana che te asata che ema samajavuM. uparanA prakaraNamAM ATale bhAva aneka yukti sAthe samajAvyuM che. tyAra pachI tatvanI-muddAnI bAbatane vadhAre spaSTa karavAnA AzayathI puMDarIkamunie eka vadhAre savAla pUchaye te nIce pramANe tatvajijJAsA, " nAtha! ApaNe jema kahIe chIe ke jainadarzana vyApaka che tema anya tIthIo paNa emaja kahe che ke teonuM darzana paNa vyApaka che! tyAre ene uttara che? e sarva tIrthIo potAnI buddhithI era tIrthanA sthApanArAne sarva kahIne oLakhAve che! bIjA tIrthano tiraskAra kare che ane potAnA matano garva rAkhe che, pote jene deva mAne che, ke 1 A savAla ghaNe svAbhAvika che ane ghaNAne thAya te che. uttara barAbhara vicAravA yogya che.
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 21] vyApaka jaina darzana. 2055 pite jene dharma mAne che, pite jene tatva mAne che ane pite jene mokSa mAne che temAM barAbara AgrahI rahe che, te bAbatamAM Avela rAkhe che, jussa rAkhe che, jhanuna dAkhave che ane potAnA sivAya bIjuM keI darzana sAcuM hoya athavA heI zake ema svamamAM paNa mAnatA ke svIkAratA nathI. A pramANe hakIkata hovAthI e tIthIo jema pitAnA darzana(mata)nI bAbatamAM garvavALA che tema ApaNe ApaNuM darzanathI garvavALA chIe, te pachI AmAM paraspara taphAvata che rahyo? nAtha! A bAbatano khulAse Apo eTale mAruM mana sumerU parvatanA zikhara jeTaluM UMcuM thaI jAya !" puMDarIka munine prazna ghaNe vizALa, jANavA jevo ane sAmAnya rIte madhyastha jIvane UThe tevo hate. tenA uttaramAM vizuddha dAMtanI paMktimAMthI nIkaLatAM kiraNe vaDe heThane zobhAvatA puMDarIkanA manane niradhAra thAya, eNe uThAvelI zaMkAne khulAso maLe ane ene nirNaya thAya tevI rIte gurUmahArAja bolyA vyApaka darzananA kAraNe enuM devatAva, paramArtha eka dharma mokSamArga paNa eka sava-vIrya-zakti. lezyAzuddhi te mokSa, zabdamATe vivAda nathI. vyApakatAmAM bhedabuddhi nathI. malakSa AtmA game tyAM hoya tyAM teno mekSa che, matsaranA abhAvamAM vyApakatA che. dRSTivAda AgamamAM A bhalAmaNa che. 'meM tane hamaNuM jaNAvyuM hatuM ke jaina darzana vyApaka che te vi"cAra samyagdaSTine che, sAcI najara karIne dekhanArAone che ane ghaNuM vicAra ane tattvaciMtavanane pariNAme thayelA nizcayarUpa che. bhedabuddhi te TuMkI najaranuM parisunizcaya. "NAma che, te maLathI (regathI ke kacarAthI) utpanna thAya che ane prANIne mehamAM pADI de che. have je 1 ahIM je vicAra AcAryazrIne batAvyA che te bahu vizALa che. haribhavasani mahAdevAika sAthe e vicAra sarakhAvavA. Teva dharmane mekSanI ekavAkayatA bhedabuddhi.
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2056 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva << " prANIo tattva jANI zake che, e vizALa-vyApaka darzanamAM Ave che " tenAmAMthI evA prakAranI muMjhAvanArI bhedabuddhi cAlI jAya che ane bhedabuddhi cAlI gai eTale pachI koi paNa prakAranI ghuMca rahetI " nathI. evA prANIne deva eka ja dekhAya cheH e deva sarvajJa hAya che, " sarvadarzI hAya che, vItarAga (rAvinAnA) heAya che, dveSa vagaranA hAya 9 che, mahAmeAhanA nAza karanAra hoya che, ane e zarIravALA hAya che " tyAre AkhA bhuvananA bharatAra dekhAya che ane zarIra vagaranA thai mAkSa prApta kare tyAre bhuvananA prabhu lAge che. e eka ja deva che. (6 " AvuM sarvajJa sarvadarzI vItarAga gadveSI ane mahAmeAhapara sA" mrAjyakArInuM svarUpa potAnA manamAM kharAkhara dhArI nizcaya kare che-dRDha " kare che tevA prANIne pachI nAnA prakAranA zabdo jarAe bhedabuddhi " utpanna karatA nathI, e tA pachI svarUpa upara ja najara rAkhe che, " nAma upara ene mAha thatA nathI. pachI ene lAkA buddha kaheA ke " brahma kaheA, viSNu kahA ke mahezvara kaheA, jinezvara kahA ke bIjuM koi r nAma Ape| tenI e sAcI dRSTivALAne paravA hotI nathI, enAmAM < e saMbaMdhe zabdanA bhedothI kAMi arthabheda thatA nathI. je ane (( evA ( upara jaNAvelA) svarUpe ALakhIne bhaje che tenA te prabhu " che ane A mArA che ane tArA nathI e sarve matsara che, khATA 1 AvA ja vicAra zAstramAM zAMta yAgIoe vAraMvAra batAvyA che. jarA vicArIe. temaja-- pakSapAto na me vIre, na dveSo kapilAdiSu yuktimadvacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH / bhavabIjAMkurajananA rAgAdyAkSayamupAgatA yasya; brahmA vA viSNurvA, haro jino vA namastasmaiH / ane ceAgI AnaMdadhana kahe che ke-- rAma kaheA rahemAna kaheA kAu, kAna kahe! mahAdeva re; pArasanAtha kahe| kAu brahmA, sakala brahma svayameva re. bhAjana bheda kahAvata nAnA, eka mRttikA rUparI, taise khaMDa kalpanA rApita, Apa akhaMDa sarUparI. nijapada rame rAma seA kahIe, rahima kare rahemAnarI; karaze karama kAna seA kahIe, mahAdeva nivANI. parase rUpa pArasa seA kahIe, brahma cinha se brahmarI; ividha sAthe| Apa AnaMdadhana, cetanamaya niSkarmarI. ane AvA aneka dAkhalAe anyatra che. e ApaNA sahiSNutA bhAva che. rAma. rAma. rAma. rAma.
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 21] vyApaka jaina darzana. 2050 '' bhrama che. je ene bhAvathI sAdhe che, bhAvathI enI icchA kare che " tenuM te kalyANa kare che. zIMgaDAthI kAMi caMDALanuM pANI aTakAvI " zakAtuM nathI !! e devanA teA sarva prakAranA kalezeA nAza pAmI gayA " hAya che tethI te sarva prANIone sarakhA che. ane je barAbara jANe " che tevA yogya vAnA e meAkSa kare che. gaMgA kAMi kAinA mApanI " che? saMsArI AtmAomAM te| karmane laine jUdA jUdA prakAra thAya 66 che, aneka bhedo paDe che, uccanIcatA prApta thAya che, paraMtu paramAtmA tA karmanA prapaMcathI taddana rahita heAvAne kAraNe tenAmAM koi paNa " prakAranA bheda paDatA nathI, prakAra thatA nathI ke uccanIcapaNuM saMbha" vatuM nathI. " evI rIte sarvajJa sarvadarzI Adi vizeSaNAthI yukta hAya te "deva che, zuddha medhanA prabhAvaka che ane ene zarIra ' eka deva. hetuM nathI chatAM anaMta zaktinA jore e saMsArathI '' sUkAvanAra thAya che. " have je mahAbhAgyavAna prANIoe evA paramAtmAne barAbara " pIchAnyA hoya ane ene bhAvathI AdaryAM hoya tenAM manamAM enuM '' satya svarUpa barAbara jAmI gayeluM hoya che, kharAkhara niIta thai gayeluM " hAya che; temane pachI enA saMbaMdhamAM vAdavivAda takarAra ke matabheda " paDavAnuM kAMi kAraNa rahetuM nathI. mAtra emAM vAta eTalI ane che "ke keTalAka mUrkha athavA alpajJa loko e paramAtmAnI rAga dveSa rUpa " maLathI yukta tarIke kalpanA kare che, paramAtmAmAM rAgadveSa rUpa maLa " hoya evA buTTo uThAve che tene evA tattva jANanAra mahApurUSA " vAre che ane tema vAravAmAM paNa emanI karUNAmuddhi ja hAya che. " A pramANe tArI pAse tattvathI deva kANu hoya tenuM varNana karyuM. e deva pramANeAthI kharAkhara siddha hAvAthI sarva prAdinA mata " pramANe e eka ja che. TUMkAmAM kahIe te sarvajJa sarvadarzI rAga dveSa " rahita ane mahAmeAhune daLanAra eka ja dhruva che. " paramArtha dRSTie jotAM A duniyAmAM dharma paNa eka ja che, e 1 dharmanI bAbatamAM ghaNA geATe cAleche. dharmanA bAhya rUpA-kriyAkAMDa joine dharmane mukhyatA apAya nahi. AnaMdadhana mahArAja kahe che ke--dharama dharama karatA jaga sahu phIre, dharama na jANe huM| marma jinezvara; dharama jinezvara caraNa mahyA pachI, kAi na bAMdhe hai| karma. jinezvara-ane pachI dharamanI doDAdoDanI vAta emaNe karI che, dharma te peAtAmAM ja che, peAtA pAse che enI pratIti karavI paDe. dharmanAM lakSaNa mATe jIe| cAlu prastAvanuM sAtamuM prakaraNa,
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2058 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ pratAva 8kalyANaparaMparAne hetu che, jAte zuddha che ane zuddha guNathI bharela "che. emAM je zuddha guNanI vAta karavAmAM AvI eka dharma. "te daza prakAranA hoya che ane te A pramANe heya che. kSamA, mArdava (namratA, zauca (bAhya AMtara "nirmaLatA-pavitratA), tapa ( bAhya ane atyaMtara), saMyama (sattara "prakAre), mukti (lebha tyAga), satya, brahmacarya, Arjava (saraLatA) ane tyAga (parigraha mukti). paMDite jyAre e daza lakSaNayukta dharmane jANe che tyAre ene svarga ane mokSa ApanAra tarIke pIchAne che ane enI te zaktinA saMbaMdhamAM jarA paNa vAdavivAda karatA ja nathI, enI svarga mokSa ApavAnI tAkAta svIkArI le che. keTalAka "mUDha prANIo dharmanI AthI ulaTI rIte athavA viparIta rIte " kalpanA kare che, karavA prayatna kare che tenA upara karUNAyukta hRdaya vALA paMDita purUSo temane tema karatAM vAre che-aTakAve che. AvA 8 pramANathI siddha thaI zake e eka ja dharma che tenuM varNana puMDarIka! meM tArI pAse karI batAvyuM che. have eka bIjI vAta karuM. tArI pAse meM tattvajJAvALA mekSamArganI vAta karI te paNa paramArthe eka ja che ane paMDite tene "eka tarIke ja pIchAnI zake che. A vAta barAbara dhyAna rAkhIne tuM "samajI le eTale tArA praznano nIkAla thaI jaze. mokSa mArga "keI e mokSane sarva nAma Ape che, bIjA ene paNa ekaja. "lezyAzuddhi kahe che. ekaMdare jotAM kei ene zakti kahe che ane keTalAka yogIoe prApta karavA yogya "e parama vIrya che ema kahe che. emAM je bheda paDe che te te nAmamAtra ja che, emAM arthane bheda jarA paNa paDato nathI tathA enA AcaraNamAM paNa vani bheda saMbhaLAya che te A pramANe -kei ene "adRSTa kahe che, keI ene karmasaMskAra kahe che, koI satva-vIrya- "ene puNya apuNya(pApa) kahe che, keI zubha ano khulAsa. "zubha kahe che, kaI dharma adharma kahe che, keI pAza" kahe che-e sarva jUdA jUdA paryAya che, ekAyaeN 1 mokSane mATe "sa" vigere zabda nadA nadA darzanakAra vApare che te mATe juo sadanasaMgraha. 2 pAsa acita padArtha. e zaiva matano zabda che. e 5zu, pati ane pAza evA bheda pADe che. enuM varNana zaivamatanA vivaraNumAM sarvatranasaMgraha graMthamAM che.
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 24 ] vyApaka jaina darzana. 2059 4 sUcavanAra jUdA jUdA zabda che. enI hAni athavA vRddhi anukrame " saMsAra ane meAkSanuM kAraNa bane che, eTale ke e puNya pApa paikI " puNyanI hAnithI ane pApanI vRddhithI saMsAra vadhe che vigere sarva " mATe samajavuM. e jyAre ghaTI jAya ( puNyAdi ghaTe ) tyAre A " saMsAramAM sarva vipattio AvI paDe che ane e jyAre vadhI paDevadhatuM cAle tyAre sarva prakAranI vibhUti saMbhave che. " vaLI bIjAo vizuddhinI cAra koTi kahe che: aizvarya, jJAna, . vairAgya ane dharma-e paNa enI e ja vAta che. rajas ane tama" thI jyAre sattva gherAi jAya--avarAi jAya tyAre te prakAzatuM " nathI ane te vakhate tenA upara jaNAvelA aizvarya jJAna vairAgya ane " dharma rUpa guNA ulaTAi jAya che-viparIta thai jAya che. emAM rajasnA AvaraNathI vairAgyane badale avairAgya thai jAya che, tamasnA " AvaraNathI aizvaryane badale anaizvarya thai jAya che ane e ja tama" snA AvaraNathI dhyAna ane adharmanA saMbhava utpanna thAya che. e . rajas ane tamasmAMthI eka hoya tyAM bIjo jarUra hAya che kAraNa ke ' . rajas ane tamam hamezA eka bIjAnI sAthe rahe che. sattva jyAre " melavALuM hAya che, rajas tamathI AvaraNa pAmeluM hoya che tyAre te " sarvathA saMsAra ane duHkhane hetu thAya che ane te jyAre mela vagaranuM " hAya che, zaktithI bharapUra hAya che tyAre te sukha ane meAkSanuM kAraNa " mane che. e . sattvane enA mela vagaranA nirmaLa AkAramAM prApta " karavA mATe tapa dhyAna trata vigere aneka prakAranA hetubhUta anuSThAnA " batAvavAmAM AvelAM che ane parama daivI tattva paNa e zuddha sattva ja " che. e sattvane gAcara je jJAna hoya te sAcuM jJAna che, enA Azra" yamAM rahIne je zraTThAna pALavAmAM Ave te sAcI zraddhA che. tene vadhAkriyAne sAcI kriyA kahevAmAM Ave che ane tene mArge gamana " karavuM te sAceA mekSamArga che. je prANIo-je mahAn sattvA zuddha buddhipUrvaka tattvane barAbara jANI gayA che te teA pachI merUnI " peThe na halAvI zakAya tevA nizcaLa cittavALA thAya che ane temane koi ra nAra dara ra paNa prakAranI bhrAnti thatI nathI, zaMkA thatI nathI, muMjhavaNa thatI " nathI. evA zuddha buddhivALA mahAna sattvA loko upara mahA kRpA " lAvIne je leAkeA zuddha tattvamArgathI bhraSTa thai jyAM tyAM bhramaNa karatAM " hAya che, ADA avaLA pherA mAratA hAya che temane vAre che, roke " che, satya mArga khatAve che. AvI rIte meM tArI pAse atyaMta suMdara
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [prastAva 8 "sAcA sattvanuM varNana karI batAvyuM. e satvane nirNaya karIne mahA "gIe pitAnAM vizALa kAryanI ghaTanA kare che. "e zuddha satva leke mAM avicaLa che, eka che, pramANuthI siddha che ane tevI ja rIte mekSa paNa avicaLa che, eka che, pramANathI "siddha che; atyaMta AhAda karanAra hovAthI suMdara che mokSa. " ane susAdhya che. anaMta zaddha bAdha (jJAna). "anaMta darzana, anaMta AnaMda ane anaMta vIryavALA amUrta ane traNa rUpa vagaranA (ekaja rUpavALA) AtmAnuM "pitAnA svarUpamAM rahevuM te mokSanuM lakSaNa che eTale ke anaMta jJAna " darzana AnaMda ane vIryavALe amUrta eka svarUpavALe AtmA pitAnA asala guNemAM rahe tenuM nAma mokSa che. e mokSanuM lakSaNa che. pachI evuM nAma saMsiddhi kahe ke nirdUti kahe, zAMti kahe ke "ziva kahe, akSaya kahe ke avyaya kahe, amRta kahe, brahma kahe ke "nirvANu kahe e sarve bIjA bIjA zabdo che, paNa e sarva mekSane ja batAvanArA dhvanio che.' " A sarva prakAranAM je kartavya batAvavAmAM AvyAM che te vezyA zuddhine mATe ja che, vezyAzuddhi mekSa mATe ja che ane te mokSa upara jaNAvyuM tevA prakAra che. eTale jemAM AtmA svarUpasthiti pAme te ja tene mekSa che ane tevA prakAranI leNyAzuddhi te mokSanuM kAraNa che. "lezyAzuddhinI vizeSatA ke alpanAtA kAraNe devagatimAM ane "thavA manuSyapaNumAM saMgabaLe sukha maLI jAya che tene tyAga karavA yogya vastuonA vibhAgamAM mUkavAmAM Ave che. 1 AnI sAthe sarakhAvoH mahAnaMda amRtapada name, siddhi kaivalya nAma; apunarbhava brahmapada vaLI, akSaya sukha visarAma. siddha jagatazira zobhatA. saMya niHzreya akSarA. duHkha samastanI hANe; niravaratI apavargatA, mokSa mugati niravANa. siddha jagatazira zobhatA. acala mahodaya pada ladhuM, jotAM jagatanA ThATha nijanija rUpere jIjIA, vItyA karama te ATha. siddha jagatazira zobhatA,
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 21] vyApaka jaina darzana. 2011 evI rIte sahu deva ane sad dharmane nivedana karanAra uttama zAstra evA prakAranA ja mokSane barAbara pratipAdana karanAra hoya che. je zAstra daSTa tathA ISTathI' avyAhata che-haNAtuM nathI ane sarve pramANethI pratiSThita che tevuM eka ja zAstra sarvatra vyApaka che ane tevA " zAstrane ja vyApaka tarIke oLakhavAmAM Ave che. A tene bhAvArtha " kahevAmAM AvyuM che emAM vizeSa prakAre bhAva raheluM che te jANIne che ene potAnI marajImAM Ave tevA vividha prakAranA zabdathI vyava dhAna karela che. ene kaI vaiSaNava kahe, keI brAhmaNa nAma Ape, kaI mAhezvara nAma Ape, keI baudha nAma Ape ane keAI ene jaineMdra nAma Ape temAM koI vAMdho nathI. je eno mULa bhAva nAza "pAmato na haya, uDI jato na hoya te zabdabhedamAM kAMI dUSaNa AvatuM nathI. DAhyA mANaso te arthe joine tenA upara prasanna thAya che, tene aMdarano bhAvArthe vicAre che, teo mAtra zabda upara ke nAma upara rAcI jatA nathI ke temAM muMjhAI jatA nathI. koI " manuSyane deva kahevAmAM Ave ane tenAmAM guNa te kAMI hoya nahi "chatAM e guNavinAnA mAtra be akSaranA samudAya deva zabdathI "rAjI thaI jAya te tene mUrkha ja samajo. A pramANe hovAthI kadAca anya tIrthIo pitAnA tIthane vyApaka kahI bese te temanI sAthe takarAra karavAnI jarUra nathI. A bAbata bahu gaMbhIra che ane UMDA utarIne vivAda nathI "samajavA jevI che. puMDarIka muni ! buddhi upara Agraha nathI. "AvaraNa AvI javAne pariNAme thatI vikAra daSTi jemane hoya temane ja bahu darzane che e meha thAya che, paNa e kharekhara beTe meha che. jyAre prANune e AchAdana UDI jAya che, jyAre ene sarva vastuo buddhigocara "thAya che ane jyAre ene sAcA darzananuM bhAna thAya che tyAre "kharekhara enAmAM bhedabuddhi jarA paNa rahetI nathI. A zuddha "darzanamAM bhedabuddhine sthAna ja nathI, "A pramANe kahevAne eka khAsa hetu paNa che te tuM samajI le. "sarva vAdIonA vicAramAM AtmA te sAdhAraNa che, eTale ke sarve 1 daSTa ane ISTaH pratyakSa ane anumAna pramANuthI abAdhita vacana te "duSTa'. pote aMgIkAra karela AgamathI abAdhita vacana te " iSTa." 2 vAstavika rIte darzana to eka ja che.
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2062 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 AtmAnuM astitva svIkAre che. have e AtmA paikI je AtmA mohanIya kamarUpa melavALo hoya te mokSamArgane joi ke jANI zako "nathI. jema AMkhamAM mela hoya tyAre vastudarzana barAbara thatuM nathI te pramANe samajavuM. e kamalane jyAre kSaya thaI jAya, nAza thaI " jAya, tyAre e AtmA yathAsthita mokSamArgane joI jANI zake che; "pachI e AtmA game tyAM rahyo hoya te paNa ApoApa enA "lakSyamAM mokSamArga barAbara AvI jAya che, e mArga enI najara "sanmukha pitAnA baLathI AvI jAya che. AvI sthiti thayA pachI "prANI paramArthane batAvanAra sAcA darzanane barAbara joI zake che, pachI te pitAne khoTo Agraha mUkI de che-AvI sthiti mArga para "AvanAranI thAya che ema ghaNuM DAhyA vaijJAnike kahI gayA che. vaLI "su kahI gayA che ke je prANuM taddana mUDha hoya-zUnya hoya ane je "guNadoSa joI zakato na hoya, jene guNadoSanI parIkSA na hoya te prANI siddhAnta rUpa viSama (AkarA) jJAnane kema meLavI zake? kema jhIlI zake? bAkI "huM sAra! tuM kharAba! mArUM darzana suMdara ! tAruM darzana kharAba !" evuM bolavuM, mAnavuM ke evI vAto karavI e te ughADI rIte matsara che, dveSa che, adekhAI che. "A lekamAM je je prANIo yathAyogya daSTivALA che te sagha*LAo A tAttvika zuddha darzanamAM ja rahelA che. AvA vizALa darzanamAM rahenArane "mArUM mArUM -e prakAra to vyApakatA- " nAza ja pAmI gayeluM hoya che tethI teo vAdana he tu. "vivAda karatA nathI ane kadAca kare che te sarvane ekarUpatA (samAna rUpapaNuM) Ape che, sarvanI "aMdara UMDANamAM ekavAkyatA (tulya samAnatA) che tenuM bhAna karAve Kche. have keTalAka prANIo evA hoya che ke jeonAM maLa nAzI pAmI gayelAM na hovAne kAraNe jeo viparIta najare jonArA hoya che teo matsara ke abhimAnamAM AvI jaIne pitAnAM tIrthane ja * vyApaka kahe che, tene sarvavyApaka kahevarAvavAne dAvo kare che. evA 1 ahIM mULa graMtha re. e. . vALA pustakanuM pra. 1226 zarU thAya che. 2 A nayajJAnano pAyo che. daSTibinduomAM aMza satya che. naya judAM dAM daSTibiMduo che, temane jANavA, teTalA pUratA temane satya tarIke svIkAravA ane temanuM dRSTibindu samajavuM e nayajJAna che, nayajJAnanA siddhAnta5ra jenadarzana nanI vyApakatA che,
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNuM 22] anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mekSa. 2063 janmAMdha mANasane uttara ja na Apavo sAre ane banI zake te "teone tattva mAgapara laI AvavAno baMdha Ape. A duni yAmAM mohane vinAza karavA samAna anya bIje kharekhara "mahAna upakAra eka paNa nathI, "puMDarIka! te savAla pUche ke anya tIthIo pitAnAM tIrthane "vyApaka kahe-vyApaka hovAno dAvo kare to tene teTalA mATe. "uttara ? te saMbaMdhamAM je uttaranI sAme koI paNa pratighAta na karI zake e je uttara hato te tane jaNAvyuM. vAta ema che ke daSTivAda nAmanuM bAramuM aMga che te "moTA dariyA jevuM che, te saghaLA nayenA sAgara jevuM che, te sAgaramAM kudaSTirUpa sarve nadIo AvI maLe che e saghaLuM tuM phuTa joI zakIza. jyAre tuM eno abhyAsa barAbara karIza tyAre tArA sarva "saMdeho dUra thaI jaze ane te vakhate tane pAkI khAtarI thaze ke "sarvajJa mahArAjanAM vacanathI vadhAre zreSTha kaI paNa vacana nathI." samatabhadrAcArya A pramANe vistArathI khulAsAo puMDarIka muninA praznane aMge karyA. prakaraNa 22 muM. anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mokSa. che ma! hAtmA sAmaMtabhadra AcArya jainadarzananI vyApakatA pramaTE:: NathI batAvI, tenuM vizALa tatva batAvatAM deva dharma I ane mokSanI ekavAkyatA siddha karI, anya tIthI ' emAM rahelA aMza satyane gya sthAna ApyuM, judAM 1. 2 jAdAM dRSTibinduone samajavA sUcanA karI, aMza satya ane sArvatrika satyanA khulAsA karyA, ekavAkyatAmAM viSAdane ke Agrahane sthAna nathI ema batAvyuM, dharmavicAraNAmAM matsarano tyAga kara 1 dRSTivAdaH A bAramuM aMga hatuM, ghaNuM vizALa hatuM. agiAra aMganA kAMika vibhAge hAla labhya che ( juo neTa pR. 89 ). dRSTivAda aMge vicacheda gayuM che.
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2014 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 vAnI jarUrIAta samajAvI ane sarvajJa vacanamAM aneka dRSTi maLI jAya che te sUcavyuM. sUrimahArAjanuM e vistAravALuM bhASaNa sAMbhaLIne puMDarIkanA mananuM saMpUrNa samAdhAna thayuM, gurUmahArAje chevaTe jaNAvyuM ke e sarva bAbate nA meLa bAramA dRSTivAda aMganA abhyAsathI maLaze tethI puMDarIkane AgamanA vizeSa abhyAsa karavAnI tItra jijJAsA thai AvI ane te vakhatathI vizeSa abhyAsa teNe zarU karI dIdho. dhIme dhIme tyAra pachI te dvAdazAMgI vigere sarva AgamanA dhAraNa karanAra thai gayA. AgamanI aneka kuMcIe ( anaMta gama ane paryAya yukta ) samatabhadrAcArye kRpA karIne vigatavAra puMDarIkane batAvI dIdhI ane puMDarIke te sarvane grahaNa karI lIdhI. samaMtabhaDmAkSa puMDarIka Agama rahasyajJa. tenI AcAryapade sthApanA ane sUrimahArAjanuM nirvANa, siddhAntanA rahasyane jANanArA AcAryamahArAjazrInI kRpAthI AgamamAM rahelA sarva bhAveAne ghaNA vistArathI puMDarIkamuni pAmI gayA, enA UMDANamAM sArI rIte te utarI gayA ane e rahasyajJAna eNe pacAvyuM, jene pariNAme sarvajJa mahArAjanAM AgamanA suMdara bhAva enA manamAM jAmI gayA. pachI AcAryazrIe ene dvAdazAMgIneA anuyeAga ane gacchanI anujJA ApI. peAtAnI AcArya padavInuM sthAna tene ApatAM AcAryazrI samaMtabhadra ghaNA rAjI thayA, peAtAnI pAchaLa zAsananA rakSakanI sthApanA karI pote atRNI thayA ane cAgyane yogya padavI ApavAthI peAtAnA manamAM saMtoSa pAmyA. je vakhate puMDa rIka mahAmunine AcAryapade sthApavAmAM AvyA te divasathI ATha di vasa sudhI devAe ane manuSyoe vidhipUrvaka ane ghaNA AnaMda sAthe devanI ane saMghanI pUjA bhakti karI ane sarva bahu rAjI thayA. puMDarIka meAkSa, puMDarIka AcAryanI vibhUti. vihAra, upadeza, niyaMtraNA, chevaTe dhanezvarane AcAryapada puMDarIka AcArya tyAra pachI ghaNA pragata thatA gayA. emane avadhijJAna prApta thayuM. AgaLa jatAM emane mana:paryavajJAna prApta thayuM. 1 anuyoga: sUtranI vyAkhyA.
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 22 ] anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mekSa. 2065 paMDarIka sUri zAsanane ghaNuM dIpAvanAra nIvaDayA. teozrIe dezanArUpa kiraNa vaDe sUryanI peThe bhavya puMDarIkenI (kamaLanI) mahAmehanA tama rUpa nidrAne uDADI dIdhI eTale sUrya jema nidrAne uDADe che ane kamaLane vikasvara kare che tema e sUrya jevA pratApI AcArya bhavya prANuonA mehanA aMdhakAra rUpa nidrAne uDADI dIdhI ane patAnI dezanA rU5 kiraNa vaDe sarva bhavyakamaLane jAgRta karyA-vikasvara karyo. te kAraNane aMge ane te hetu dhyAnamAM rAkhIne teoe vihAra karyo, teo eka dezathI bIje deza gayA ane daramyAna potAnI sAdhucaryAmAM barAbara sthita rahyA, temaNe niraticAra cAritra pALyuM ane aneka guNavibhUSita meTo ziSyasamudAya ekaThe karyo. teoe dAna zILa tapa ane bhAva rU5 cAre dharmanA pAyAne anukrame pAnyA-jIvananA prathama paheramAM tyAga (dAna) dharma svIkAryo, bIjA jIvanakALamAM zILa pALyuM, viziSTa vartana AdaryuM, trIjA kALamAM UMcA prakArano tapa Adaryo ane cothA vibhAgamAM bhAvadharmane Adara karyo. AvI rIte dharmajIvananA cAre pahoramAM yogya AcaraNa karI AkhA divasanA AkArane dhAraNa karanArA jIvanane suMdara rIte vyatita karI tene aMte jinazAsanane sArI rIte prakAzita karyuM. chevaTe e puMDarIka sUrirUpa sUrya jyAre jIvana divasane cheDe najIka che, tene saMsthAsamaya najIka Avato anubhavyuM eTale sAyaMkALane gya saMlekhanA AdarI. e aMta ArAdhanA karavAno prasaMga jANuM prathama to dhanezvara nAmanA potAnA ziSyaratane AcAryasthAne sthApana karyA. e dhanezvaramunie ucca kriyAno abhyAsa karyo hato, yoga kSiAo AdarI hatI ane vaLI teozrI sarva Agamano pAra pAmI gayA hatA. AvI rIte kriyA ane jJAnanA pAraMgAmI ziSyaratane AcAryasthAna ApI kRtakRtya thayA. dhanezvarane anuzAsana ziSyavargane niyaMtraNA. tyAra pachI AcArya puMDarIke dhanezvarane sauthI AgaLa karI temanA para gacchane bhAra mUkyo ane temane nIce pramANe anusA karI: "aho mahA bhAgyazALI ! A jinAgama ( tIrthakara mahArAjanAM zAstro ) saMsArarUpa mahAparvatane bhedI nAkhavAne vaja jevAM che, paNa te dukhe karIne meLavI zakAya tevAM che. tene tame jANyAM che, tethI tame dhanya che. 1 saMlekhanA maraNa samaya najIka jANuM ArAdhanA karavI te.
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2066 upamiti bhavaprapaMca kathA. [prastAva 8 vaLI Aje tamArA para je padanuM ApaNuM karavAmAM Ave che te A duniyAmAM sarvathI uttama saMpattionuM pada che, mahAsthAna "che; e sthAne mahAsattva dhIra vIra purUSa agAu AvI gayA che " ane e AtmasaMpattionuM ati pavitra sthAna che. bhAI ! e pada " bhAgyazALIone ja apAya che. je mahAsa e padane pAra pAme che teo kharekhara dhanya che. evA bhAgyavAnuM ratAdhike e padane pAra pAmIne saMsArane paNa pAra pAme che. A sarva mahAtmA sAdhuone samudAya saMsAraaTavAthI bhaya pAmIne muMjhAI gayeluM che te atyArathI tAre zaraNe che, te teone "saMsAraaTavI oLaMghAvI zake te zaktimAna che ane teTalA mATe "e munisamudAya tAre zaraNe Avyo che. pite parama aizvaryayukta (paramezvaranA) nirmaLa guNene prApta karIne bhAgyazALI prANIo saMsArathI bhaya pAmelA prANIonuM rakSaNa kare che, temane saMsArabhayathI mukta kare che. have e saMsArIjI kharekharA bhAvagathI pIDAtA che ane te sAco bhAva vaidya che; to tAre evA "uttama saMsArI jIvone bhAvavyAdhinA duHkhathI prayatnapUrvaka choDAvavA prayAsa karavo joIe. je gurU pate cAritra kriyAmAM apramatta hoya che, pArakAnuM hita karavAmAM udyamavALA hoya che, mekSa upara dRDha lakSyavALA hoya che ane saMsArakedakhAnA tarapha taddana niHspRha hoya che teo prANIone duHkha ane vyAdhithI mUkAvI zake che. "tuM A sthAnane gya che ane tane AvA prakAre preraNA karavI e kalpa che (zAstranI AjJA che, tethI meM tane ATalI preraNA " karI che. TuMkAmAM tAre tArA gacchAdhipatinA sthAnane anurUpa prayatna sarvadA karo." A pramANe dhanezvarasUrine AcArya puMDarIke anuzAsana karyuM te vakhate sarva hakIkata dhanezvarasUri mAthuM nIcuM namAvIne vinayapUrvaka sAMbhaLI rahyA. tyAra pachI AcAryazrIe ziSyavarga tarapha najara pheravIne nIce pramANe upadeza Ape - he ziSya! tamAre sarvee lakSyamAM rAkhavuM ke A dhanezvarasUri eka kharekhara saMsArasAgarane utArI ApanAra majabUta vahANuM jevA che ane tamAre e sAgarane pAra pAmavo che-te tamAre e "vahANane kadi paNa choDavuM nahi
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 22] anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mekSa. 2067 "tamAre enI tarapha hamezA anukULa thaIne rahevuM ane kadi paNa ene pratikuLa thaIne kAMI karavuM nahi, enA hukamamAM sarvadA rahevuM jethI " tame tamArAM gharabArano tyAga karI ATale moTe bhega Ape che te basa saphaLa thAya. je tame ema nahi kare ane ene pratikuLa thaIne "raheze to A AkhA jagatanA baMdhu zrItIrthakaradevanI AjJAne " tame lepa karele gaNaze ane bhagavAnanI AjJAno lopa karavAthI A bhavamAM ane parabhavamAM tamane aneka prakAranI viDaMbanAo utpanna thaze te to tame samaje che-tethI tamAre enI AjJAmAM sarvadA anukULapaNe rahevuM. eka kuLavadhU hoya ane keI kAryane aMge khalanA thavAthI sAsu sasarA pati AdithI kadAca tiraskAra pAmI hoya athavA tene game tema kahevAmAM AvyuM hoya te paNa jema te "sasarAnA gharane ane patinA pAdasevanane choDatI nathI tevI rIte "tamArA kAryane aMge tamane niyaMtraNuM karavAmAM Ave ke tamane tara"choDavAmAM Ave te paNa tamAre teozrInAM pAdamULane jIMdagIparyaMta choDavAM nahi, tenA tarapha jarA mAtra paNa anAdara kare nahi. "jeo gurUmahArAjanI sevanA sarvadA uThAvI rahe che teo ja kharA jJAnane yogya che, tenuM ja darzana nirmaLa che ane teonuM jaja cAritra sthira (niSpakaMpana hAle cAle tevuM) che. puMDarIka praNidhAna, A pramANe ziSya samakSa puMDarIka AcArye saMbhASaNa karyuM, zie e vacanane namana karI aMgIkAra karyuM ane punaH gurU mahArAjane vaMdanA karI. A pramANe potAnuM kartavya bajAvIne puMDarIkasUrie gaNane choDI dIdho ane pote kai giriguphA tarapha prayANa karyuM. giriguphAmAM jaIne teo sthIra thayA. mahAtapanA anuSThAnathI temanA zarIramAMthI lehImAMsa vigere sukAI jaIne mAtra hADakAM ane cAmaDAM rahyAM chatAM e dhIra manasvI maharSi parISaha sahana karavA mATe eka zuddha zilAtala upara sthita thaI gayA. tyAra pachI teozrIe bhAvapUrvaka paMcanamaskAra maMtranuM smaraNa karavA mAMhyuM, enA upara cittane lagADIne hRdayamAM siddhajIvone sthApana karIne ane anyatra najara karavAnuM paNa dUra karIne temaNe praNidhAna (ekAgrapaNuM) AdaryuM. evA prakAranuM praNidhAna dharma ane zukala yAnanuM kAraNa che tethI mahA bhAgyavaMta sarve atyaMta vizudha buddhipUrvaka ane tIvra saMga sAthe ene Adara karyo. e praNidhAna emaNe nIce pramANe karyuM - 1 praNidhAna yogazAstra prasiddha ciMtanavizeSa rUpa eka prakAranI samAdhi.
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva jJAna darzana cAritra ane vIryane meLavavA tatpara banelA " mArA aMtarAtmA eka ja che, e ja mAre che, enA sivAyanI " bAkInI sarva cIjonA meM tyAga karI dIdhA che, meM sarva vastuone " cheDI dIdhI che. rAga dveSa mahAmeAha ane kaSAya rUpa bhayaMkara " AkarA melAne dhoi nAkhIne huM atyAre vizuddha thayA chuM ane " kharA srAtaka' thayo chuM. he sarva jIvA ! tame mane kSamA karo ! " mAre sarva jIvA tarapha kSamA che, sarva sAthe huM khamAvuM chuM, mA " AtmA atyAre vaira virodha rahita hAi taddana zAMta thai gayo HH che. atyAra sudhI kAi paNa ahAranI ( parabhAvanI ) cIja ke " je jarA paNa AMtarika na hovA chatAM jene meM AMtarika " cIja tarIke-peAtAnI tarIke mAnavAnI bhUla karI hAya--mAnI " lIdhI hoya te sarva atyAre tyajI dauM chuM, vAsarAvI dauM chuM. " mahAtmA tIrthaMkara bhagavAnA, gatapApa siddho, vizuddha dharma ane sAdhue mane maMgaLa karanArA thAo. AkhA traNa " bhuvanamAM e cArane ja ( arihaMta, siddha, sAdhu ane sad " mane ja) huM uttama tarIke-ucca nAyaka tarIke svIkArUM chuM ane " saMsArathI bhaya pAmIne e cArane zaraNe jAu chuM. 0 " huM atyAre sarva kAmeAthI nivRtta thA" chuM, mArA mananAM " vikalpajALAnA taddana nirodha karUM chuM. huM atyAre sarva " jaMtuonA baMdhu chuM ane sarve strIonA putra chuM. sarva prakAranA " mana vacana kAyAnA yogonA nirodha karanAra zuddha sAmAyakamAM huM " atyAre vartu chuM.saghaLI mana vacana ane kAyAnI ceSTAonA ' tyAga karyo che ane huM paramezvara mahA udAra sisattva ! tame kRpA karI mArI sAmu juo! mArA para tamArI kA najara " nAkhA! mArAmAM atyAre saMveganA raMga barAbara jAmyA che. huM kr 1 sAtakaH enA ghaNA arthe thAya che. brahmacaryAvasthA pUrI karI gRhasthAzrama mAMDe te vakhate te srAtaka' kahevAya che. bhIkSA upara AdhAra rAkhanAra brAhmaNane paNa kozakAra Ataka kahe che. maLa dhAi sApha thanAra AtmAne anna srAtaka tarIke uddezela heAya evI matalaba jaNAya che. 2 aMta ArAdhanAmAM A nIce lakhelAM cAra zaraNu kahyAM cheH-- arihaMtazaraNam . siddha zaraNama. sAhu zaraNam. kevaLIpannatA dhama zaraNama.
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 22] anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mekSa. 2068 prabha! meM kaI paNa kharAba AcaraNa A bhavamAM ke anyatra "karyuM hoya, mArAthI thaI gayuM hoya te sarvane huM niMduM chuM, vAraMvAra niMduM chuM. huM sarva upAdhithI vizuddha thayela chuM. mArI atyAre AvI "mati varte che. bAkI enuM kharuM tattva to kevaLI bhagavAna jANe che. huM saMsAraprapaMcathI taddana aLago thaI gayo chuM, tenA tarapha "taddana prema vagarano thaI gayo chuM, mane atyAre to mAtra eka mokSanI ja laganI lAgI che ane meM atyAre janmamaraNane "sarvathA nAza karanAra mahAtmA jinezvarane mArI jAta arpaNa " karI dIdhI che, mAre AtmA temane samarpaNa karyo che, e mahA tmAone sadabhAvapUrvaka mArUM citta arpaNa karyuM che, teo have "pitAnI zaktithI mArAM bAkInAM karmono cheda kare." pAdapapagama. e pramANe praNidhAna karIne e mahAtmA zarIrane vosirAvIne eka zilAtaLa para beThA ane sarvathA niHsaMga thaI teozrIe pAdapapagama aNuzaNa AdaryuM. upasa. tyAM teozrIne denA ane asurenA aneka upa sargo thayA te sarve teozrIe ghaNI zAMtithI pitAnAM tejathI ane baLathI sahana karyA. teozrIe tIrthanA temaja manuSyanA upasargo paNa teTalA ja paiyethI sahana karyA. 1 pAdapepagama. e aNazaNano eka prakAra che. khAvuM nahi te. AhAratyAga. enA be bheda cheH (1) Ivara ane (2) yAtmathika. upavAsathI mAMDIne che mAsa sudhI bhejanayAga te Ivara ane yAvatajIva tyAga te cAvatruthika, e bIjA yAvakayikanA traNa vibhAga cheH pAdapapagama, igitabharaNuM ane trIjuM bhatta pacca khANa. e traNe vaLI nihArima ane anihArima hoya che. aNuzaNa pachI zarIrane halAvavuM paDe, bahAra kADhavuM paDe te nihArima ane te ja sthAnake rahevAnuM te anihArima. pAdapopagama" eTale vRkSanI mAphaka eka ja sthaLe nizcaLa rahevuM. cAre AhArano tyAga karIne je sthAne aNuzaNa karyuM hoya tyAM ja nizcaLapaNe rahe, paraMtu potAnI meLe hAle cAle nahi, zarIranI koI paNa prakAre zuzruSA kare karAve nahi e eno bhAva che. 7
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2070 kevalya, upamiti bhavaprapaMco kathA. [ prastAva 8 zukaladhyAna, teozrIe tyAra pachI dharmadhyAna dhyAvatAM pitAnA aneka karmone nAza karI nAkhyuM. tyAra pachI teozrIe zukaladhyAna AdaryuM. pitAnA vIryarUpa agninA jorathI teozrIe karmanAM jALAMone bALavA mAMDyAM. kSapakazreNi. Akhare teoe zubha dhyAnamAM vadhatAM vadhatAM kSa5 kazreNi AdarI ane kamapUrvaka karmone bALI nAMkhyAM. tyAra pachI jyAre teozrIe pitAnA mahAna vIryathI cAre ghAtI karmone bhasmIbhUta karyA tyAre teozrIne anaMta vastuone gocara karanAra kevaLajJAna utpanna thayuM, prakaTa thayuM. mahatsava, te vakhate cAre prakAranA devatAo teozrInA guNethI kheMcAIne temanI pUjA karavA mATe tyAM ekaThA thayA. kinnare te vakhate madhura svare gAvA lAgyA, AkAzamAM devaduMdubhi vagADavA lAgyA ane devIo nAcavA lAgI. teoe cAre taraphathI najIkanA pradezamAMthI raja-kacaro dUra karyA, sugaMdhI pANIne varasAda varasAvyo ane manahara puSponI vRSTi karI. e pradezamAM thayelI sugaMdhI pANInI vRSTithI ane klenI gaMdhathI temaja cAre tarapha dUra dUra phelAtA divya gaMdhanI suvAsathI tyAM kheMcAIne AvelA aneka bhamarAoe potAno suMdara jhaMkArano avAja karIne AkhA pradezane ramya banAvI dIdho. atyaMta bhaktirasamAM lIna thayelA devatAoe caMdanathI kevaLInuM AkhuM zarIra lepyuM, divya dhUpathI vadhAre suvAsita banAvyuM, tejasvI dedIpyamAna mugaTa sAthe teo munIzvarane page paDI stuti karavA lAgyA ane potAnI pApazuddhi mATe temanA paganI pavitra raja potAnA mAthApara laIne pitAne ahobhAgya mAnavA lAgyA. 1 kSapakazreNika moTI pragati pachI jene pAta thavAne hoya te upazamazreNi mAMDe che. sIdhI pragati karanAra "kSapaka" mAMDe che. juo 4, 8 ka. 18 noTa. (pR. 2027). 2 ahIM cAra prakArane devasaMgha A jaNAya che temAM cAra prakAranA bhuvanapati, vyatara, tika ane vaimAnikano samAveza thAya che. manuSya tyAM AvyA hoya tema saMbaMdha parathI jaNAtuM nathI.
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 22] anusuMdara puMDarIka mahAbhadrA sulalitAne mekSa. 2071 samudraghAta, AvI rIte devatAo pradathI bharapUra thaI munIzva ranI bAjumAM khaDA thaI rahyA hatA te vakhate teo zrIne samuddaghAta avasthA prApta thai. yoganiSedha. samudraghAtathI sarva karmonuM samIkaraNa karyA pachI teo zrIe traNe vegane nirodha karavA mAMDyo. zailezIkaraNa, evI rIte anukrame vegano nirodha karatAM teozrIne zailezI kriyA prApta thaI. paramapada, zailezIkaraNa prApta karI aMtamuhurtamAM teozrIe traNa prakAranA deha( vega )ne mUkIne paramapada-mela prApta karyuM. devoe te vakhate temanI mahApUjA vizeSa prakAre karI ane pitAnI pharaja bajAvyAnA UMcA khyAla sAthe atyaMta AnaMdapUrvaka teo potAnA pApa mUhane khapAvI pitapotAne sthAnake gayA. mahAbhadrA mokSa. mahAbhaDhA mokSa sulalitA ekSa. zrIgarbha devaloke, sAmAnya pragati. 1 samudaghAtaH mama eTale ekIbhAve 36 eTale prabaLapaNe vAta eTale karmane vinAza kare te kAta. AtmAnA pradeze mULa zarIrathI bahAra je je kAraNe nIkaLe tene "samuddhAta" kahe che. " jIva samuddhAta" sAta prakAranI che. vedanA, kaSAya, maraNa, vakriyazarIrakaraNavisara, telakyA pheravavA avasara, AhArakazarIra karaNAvasara ane kaivalya samuddaghAta. chellImAM karmanI sarakhAI thAya che. eno vakhata ATha samaya che. juo noTa pra. 8. pra. 18 (pR. 2027) 2 ahI zukladhyAnanA prathamanA banne pAyA hoya che. yogano nirodha teramA guNasthAnakanI Akhare thAya che. 3 teramAM guNasthAnakane aMte manovega tathA vacanayoga rUdhyA pachI kAyaga rUMdhatA hoya te vakhate zakalavAnane trIka pAye prApta thAya che ane caudame guNasthAnake cotho pAyo prApta thAya te relI karaNa che. A cA pAye yoganA abhAve prApta thAya te "zalezIkaraNa che. e cAthI pAyA dhAganA abhAve prApta thAya che ane dhyAnapUrvaka karelA prayogane pariNAme thAya che.
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 have devI mahAbhadrA sAdhvI paNa pravartInI yAgya pAtAnI pharaja bajAvI pAtAne yAgya kramapUrvaka AgaLa vadhatAM kSapakazreNimAM ArUDha thai sarva karmone bhasmIbhUta karI mAkSe gayA; paNa enA saMbaMdhamAM eTalo phera paDyo ke e bhaktaparijJA' aNuzaNu pUrvaka mAkSe gayA. sulalitA meAkSa, 2002 sulalitA sAdhvIe upara jaNAvyAM te tapA bahu prakAre AdaryA tene pariNAme rata jema khArathI nirmaLa thAya che tema tenuM cittarana vadhAre nirmaLa thatuM gayuM. Akhare zarIrarUpa pAMjarAne cheDI karmonA kSaya karI bhaktaparijJA aNurANa vaDe teo mokSe gayA. * * zrIgarbharAja ane bIjA sAdhu paNa aneka tAnuM ArAdhana karI devalAke gayA tathA sumaMgaLA vigere bIjI sAdhvIo paNu devalAke gai. TuMkAmAM kahIe teA e maneAnaMdana udyAnamAM je je prANIo zrIsamaMtabhadrasUri mahArAjanI pAse AvyA hatA ane jemaNe emanuM caritra sAMbhaLyuM hatuM te sarvanI pragati thai. jeoe dUra rahIne kautukathI paNa dezanA sAMbhaLI hatI temanuM paNa kalyANa thayuM. jeoe e vArtA sAMbhaLI teonuM mana paNa bhavaprapaMcathI virakta thayuM, dUra thayuM, Ache vadhate aMze temAMthI AdhuM gayuM. ene pariNAme keTalAka zrotAoe dIkSA lIdhI, keTalAke gRhasthadharma Adaryo, keTalAka samakita pAmyA ane keTalAkane saMveganA raMga lAgyA. 1 bhaktaparijJAH emAM cAra athavA traNa AhAranA tyAga hoya che, paNa emAM hAlavA cAlavA vigere ceSTAneA tyAga rhAtA nathI. nue neATa pR. 2069.
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 23 muM. UDIEN teTalA mATe.' -- bha vyapurUSA! mahAtmA purUSAnA A vRttAMta meM tamane kahI atAvyo, te bhAvArtha sAthe tame sAMbhaLyA-jANyA, te have ene barAbara jANyA hAya teA tene maLatuM ( taghogya) anuSThAna karo, jethI meM tatsaMbaMdhI karela parizrama ( mahenata ) saphaLa thAya. mAre tamane eka vAta ahIM khAsa kahI devAnI che ke meM ahIM ( A graMthamAM) je vRttAMta raju karyo che te lagabhaga sarve saMsArIjIvAne sarakhI rIte maLatA Ave tevA che, sarva saMsArIjIvAnA saMbaMdhamAM prAye ane tevA che; teA pachI peAtAnA caritrane lagabhaga maLatuM AvatuM caritra sAMbhaLIne pachI pazu tenA tarapha vilaMba karavA bedarakArI karavI ke tenA tarapha upekSA karavI e yeAgya na gaNAya, e tamane ghaTe nahi. juoH-- upasaMhAra. puMDarIka kumAra A jaMbudrIpamAM AvelA pUrva mahAvidehanA sukaccha vijayamAM zaMkhapura nagare zrIgarbha rAjA ane rANI kamalinIne rAjaputra thayeA hateA. bhagavAnU samaMtabhadrasUri je e ja zaMkhapuranI pAse AvelA citarama nAmanA udyAnanI aMdara AvelA maneAnaMdana nAmanA caityamAM rahelA hatA tene e bALakanuM pAtrapaNuM joine yogya pakSapAta tenA tarapha thayA hatA ane tene aMge ta aneka bhavyapurUSone jaNAvatA rahyA ke 'manujagati nagarImAM anukULa thayelA rAjA karyapariNAma ane mahAdevI kALapariNatie sumati athavA bhavyapurUSa nAmanA bALakane janma Apyo che;' vaLI 992 1 A AkhuM prakaraNa zAtine vakhate sthIratAthI vicArapUrvaka ekI sAthe vAMcavuM. IrAdApUrvaka emAM heDa neTa ke sAIDa noTa karI nathI.
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2074 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 te ja vakhate teo jaNAvatA rahyA ke "e bALaka moTo thaze tyAre sarva guNeno AdhAra-sarva guNene dhAraNa karanAre thaze--e vAta tamArA dhyAnamAM haze (juo V, 2. pra. 5.)- A sarva hakIkata laghakamAM bhavya purUSane barAbara baMdhabesatI Ave che te A pramANeH manuSya game te judAM judAM kSetramAM janme, game te sthAne janma paNa te sarva manujagati nAmanI nagarImAM ja varte che, bahAranI najare enA game te mAtA pitA hoya ane game te judAM judAM nAme teo dhAraNa karatA hoya paraMtu vastutaH teo sarva karmapariNAma rAjA ane kALapariNati mahAdevanA ja putro che ane teonAM game te judAM jadAM nAma pADavAmAM Ave paNa teonuM sAmAnya nAma te bhavyapurUSa yogya che ane teonI sArI buddhi hovAthI temane sumati nAma ApavuM te paNa yogya che. AthI emane sarvane "bhavyapurUSa" kahevA emAM kaI paNa prakArano vAMdho nathI ema sadAgama (saMta praNita AgamazAstragraMtha) kahe che ane teTalA mATe sadAgamane purUSAkAre batAvanAra mahAtmAzrI samaMtabhadre temane sumati-bhavyapurUSa tarIke manujagatimAM rahenArane upanAme sarvaguNadhAra tarIke varNavyA che. evA laghukarma jInuM sumatipaNuM ke bhavyatva jarA paNa vyabhicAra pAmatuM nathI (emAM kaI jAtane deSa AvatA nathI ema sadAgama kahe che.) * vaLI jevI rIte pelI mahAbhadrA samatabhadrasUri mahArAjanuM vacana sAMbhaLIne prathamathI ja pratibodha pAmI gaI ane pariNAme teNe dIkSA lIdhI ane prajJAvizALa thaI te ja pramANe A saMsAramAM je uttama purUSa hoya che teo jyAre sarvajJa mahArAjanA Agamane upadeza sAMbhaLe che tyAre teone tatvane samagra bedha thAya che ane ema bane che eTale turata ja teo sAdhu thaI jAya che. AvA prakAranA purUSa paramAthethI prajJAvizALa ( vizALa buddhi vaibhavavALA) kahevAya che ema tamAre samajavuM. have pilI sulalitA(agRhItasaMketA)ne pUrva bhavanA abhyAsane lIdhe mahAbhadrA sAthe snehasaMbaMdha thayo te pramANe A saMsAramAM keTalAka bhArekama jI hoya che paNa jeonuM bhaviSya sAruM thavAnuM hoya che tevA bhavya prANuone paNa kaI paNa prakAre susAdhu sAthe avazya saMbaMdha thAya che ane te saMbaMdha teone guNa karanAra thaI paDe che, kAraNa ke kalyANa mitrane yoga saMpattine meLavI ApanAra che,
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 23] teTalA mATe. 2075 yogyatAne utpanna karanAra che, guNonI khANa che, bhaviSyamAM thanArI kalyANaparaMparAne sUcavanAra che ane amRtane vega jema jherane nAza karanAra che tema te karmanA jhera rUpa mahA AkarA viSane nAza karanAra che. jevI rIte e mahAbhadrA sAthIe pitAnAM vacanadvAra pelI sulalitAmAM sadAgama upara bhakti utpanna karI ane puMDarIkanI dhAvamAtA tarIke kArya bajAvI tene bhagavAn sAthe paricaya karAvI Ape tema hAla paNa susAdhuo pArakAnuM hita karavAmAM ja tatpara rahevAnA svabhAvavALA thaIne bhArekamI bhavya prANIo tarapha nikRtrima snehabhAvane dekhADatAM game te prakAre teomAM sarvara bhagavAnanAM Agama upara bhakti utpanna kare che. vAta ema che ke sarvajJanAM Agama upara game te prakAre ekavAra bhakti jAgRta thaI hoya-utpanna thai hoya to pachI te karmarUpa kacarAne dhoI sApha karanArI thAya che, jIvarane dhanArI (vizuddha banAvanArI) thAya che, saMsAraprapaMcane mUkAvanArI thAya che, tamArgane batAvanArI thAya che ane paramapadane sAdhanArI thAya che, * anusuMdara cakavatIe pitAne jJAna utpanna thayA pachI sulalitA ane puMDarIkane saMvega utpanna karavA mATe potAnA saMsArabhramaNanuM AkhuM caritra upamA vaDe vistArathI teo samakSa karI saMbhaLAvyuM te ghaNe bhAge (prAye) sarva jIvone samAna varte che te AvI rIte - - jyAre keTalAka jIvo kaI vAra mokSa jAya che tyAre lekasthitinA sArvajanika nivega anusAre karmapariNAmanA hukamathI ja heya tema bhavitavyatAne vaze keTalAka (teTalA ja ) jIvo asAMvyAvahArika rAzimAMthI bahAra nIkaLe che, tyAra pachI teo jude jude prakAre anaMta bhavabhramaNa kare che, ema karatAM mahA mukelI e kaI vAra manuSyano bhava temane prApta thaI jAya che tyAre vaLI kodha vigere deSa sevIne teo manuSyane bhava hArI jAya che ane evI rIte mokSasAdhana karavAnI maLelI durlabha taka gumAvI bese che, ema karatAM karatAM vaLI koI vAra 1 mokSa niraMtara vahe che. 2 jue neTa pR. 303.
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2006 upamiti bhavaprapaMcA kathA, [ prastAva 8 sadguNeA prApta karavAnAM prasaMgeA hAtha lAgI jAya che tyAre vaLI kAMika sadguNA prAptidvArA pragati kare che ane jo ke dASA sevavAne pariNAme tenI sAmagrIo te narakamAM laI javAne ja yAgya hAya che te paNa vacce tene gharSaNadhUrNana nyAye sadguNuprAptine aMge ane sarvajJa mahArAje AgamAmAM matAvelAM anuSkAnAnAM saMbaMdhe karIne samyag jJAna (sAcA bodha) maLI jAya che te vakhate te jue che ane bIjAne samajAve paNa che ke " A AkhA saMsAranA prapaMca eka " nATaka jevA che, prANIonA saMbaMdhamAM vicAra karIe te e eka khare " kharA nATakanA tamAsA ja cheH jema nATakIAA jUdA jUdA veza " dhAraNa kare che. tema A prANI navAM navAM zarIra dhAraNa kare che, " jema nATakIA aneka jagyAe nAca kare che tema A prANI " aneka yoniomAM vakhate vakhata praveza karyAM kare che, jema nATakamAM " nAnA prakAranAM rahevAnAM jhuMpaDAM (sInarI) Ave che tema A " saMsAramAM aneka prakAranAM devavimAnA bhavane ane sthAneA hoya che " ane naTanAM TALAMnI jema A saMsAramAM baMdhu ane kuTuMbIo hAya " che. ATalA uparathI A AkhA bhavaprapaMca nATaka jevA lAge che. " dravyanI apekSAe joie te A AtmA ( mArA peAtAnA AtmA) " eka ja che, ekalA ja che ane manuSya vigere gatimAM ene khIjAM " bIjAM nAmo paryAyarUpe maLe che te sarve kRtrima che, jADAM che, AnA" vaTI che, gheADA vakhata mATenAM che ane vivekI mANasAe e paryAM" yanA vizvAsa karavA yogya nathI. A bhavaprapaMca lokasthitinA niyara mAnusAra thayelA che, ene kALapariNatie batAvelA che, enA para " karmapariNAme peAtAnI sattA jamAvelI che tenuM e pariNAma che, enA " e ja svabhAva che, bhavitavyatA enI e prakAranI che ane peAtAnI " (nija) bhavyatA emAM e bhAve rahe che ane e pramANe e loka< sthiti, kALa, karma, svabhAva, bhavitavyatA ane nijabhavyatA eka " bIjAnI apekSAe paNa eka bIjAnI apekSA bhAva pAmI kAraNa" samudAya rUpe ekaThA thAya che ane AkhA bhavaprapaMcane utpanna kare 8 che. e bhavaprapaMcanAM kAraNeAnA paripAka ( pAkavuM, pUrNatA ) thai " Ave tyAre e ja prapaMcanA uccheda karanAra paramezvaranI kRpA tr ( anugraha ) thAya che. e paramezvaranA anugraha nirmaLa jJAnanuM kAraNu huM ane che. e vizuddha jJAnanA baLathI ja AtmA jANe che ke-ne " atyAre je sukhaduHkha thAya che athavA atyAre mAre saMsAramAM rahevuM paDe che athavA pariNAme mArA mekSa thai zake che te sarve '
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 23] teTalA mATe. 2077 '' ' ' " paramezvaranI AjJAnuM ArAdhana na karavAne ke karavAne pariNAme thAya " che ane thaze; (paramezvaranI AjJAthI eTale ke temanA kahelA niya mAnusAra thAya che;) leyAone zodhavI-sudhAravI te tenI AjJAmAM rahevuM che ane leyA( AtmapariNati )ne malIna karavI e teonI AjJAnuM virAdhana che--AvA vicAra ane nirNayane pariNAme te " AtmapariNati(lezyA)ne zuddha karanAra guNAmAM pravRtti kare che ane " je je dASA lezyAne malIna karanAra hAya tenAthI dUra khasatA jAya " che. AvI rIte AtmapariNatine-lezyAne zodhI zodhIne-zuddha karIne " chevaTe tenA upara paNa vijaya meLavIne peAte alezI-lesyA vagaranA " thai jAya che. pachI e pAtAnA asala rUpa(svarUpa)mAM sthita thai " jAya che ane peAte jAte ja paramezvara thai jAya che, paramAtmA thai jAya che"--AvA prakAranuM satya svarUpa ene nirmaLa jJAnane pariNAme jaNAya che ane te svarUpane teo anya pAse pratipAdana kare che. (( e saMsArIjIvanuM caritra ( anusuMdara cakravartInuM caritra) samaMtabhadra sUrimahArAjane potAne pratyakSa thai gayuM hatuM ane mahAbhadrAe temanA kahevAthI jANyuM hatuM tevI ja rIte sarve saMsArIjIvAnuM caritra bhagavAnanA Agamane pratyakSa che ane susAdhue jyAre te bIjAne jaNAve che tyAre temAMthI jee vizALa buddhivALA ( prajJAvizALA ) hAya che te pAtAne meLe ja te samajI le che, jANI jAya che ane vaLI te caritra khIjA pAse pratipAdana karavAne paNa jAte zaktimAn thAya che. tame jANA che ke A AkhuM caritra sulalitA( agrahItasaMketA )ne uddezIne kahevAmAM AvyuM hatuM ane puMDarIke te mAtra prasaMgathI ja sAMbhaLyuM hatuM te paNa te jAte laghukI hevAthI teNe tene anusAre peAtAnI vyavasthA karI lIdhI tevI rIte-- " bhe| bhavye! Agama ane anubhavathI siddha A saMsArIjIvanuM " caritra tame barAbara samo, samajI jANIne te pramANe AcaraNu karA, kaSAyAne cheDI do, Azrava( karma AvavAnA mArgo )nAM dvArA " aMdha karI de, iMdriyasamUhapara jaya karo, mAnasika melanI jALAne 8 tADI nAkhA, sAcA guNasamudAyanuM poSaNa karo, saMsAranA prapaMca * 78
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2008 upamiti bhavaprapaMcA kathA. [ prastAva 8 " DI do ane jaldI zivAlaye (mAkSe) jAo, jethI tame paNa sumati " ( bhavyapurUSa ) thA. kadAca tamArAmAM ** e puMDarIka ( bhavyapurUSa ) jeTalI laghukarratA " na heAya te pachI jevI rIte e sulalitAne vAraMvAra preraNA kara" vAmAM AvI, vAraMvAra premapUrvaka enI tarjanA karavAmAM AvI, aneka " prakAre ene Thapako ApavAmAM AvyA ane vAraMvAra ene pUrvabhavanI " yAdi ApI jAgRta karavAmAM AvI tyAre e bhAreka hAvA " chatAM paNa Akhare bedha pAmI tevI rIte tame paNa have jAgeA, " edha pAmeA; mAtra emAM eka vAta che ke evI rIte tame bedha " pAmazeA te tame agRhItasaMketa kahevAzeA-gaNuAzA, tame samajInI " koTimAM nahi Ave ane tamArI khAtara gurUmahArAjane gaLuM ghaNuM " kheMcavuM paDaze teTalA pUratA tame tamane tasdI ApanArA thazeA, paNa " enI sAthe eka vAta teA cAsa che ke tamane gurUmahArAja pratibAdha " teA jarUra ApanArA thaze ane tamAre pratibeAdha tA chevaTe jarUra " pAmavA ja che. have tamAre mahAbhadrA jevA thavuM ke sulalitA jevA " thavuM e tamArI icchAnA viSaya che. " jevI rIte sulatAne sadAgama upara bahumAna thayuM ane te caritra upara pazcAttApa ra " bahumAnane pratApe ene peAtAnA kharAba thayA, guNa upara pakSapAta thai Avye ane tethI enAM sarva karma" maLanA vinAza thayo, tevI rIte tamAre paNa samAgama upara evuM " ja bahumAna aMtaHkaraNapUrvaka rAkhavuM ke jethI pariNAme tamane paNa " sAthe tattvanA Adha thAya. khulAseA. jevI rIte zreyAMsa' kumAra ane brahmadatta' cakravartIne jAtismaraNu jJAna thayuM hatuM tevI rIte anusuMdara cakravartIne jAti smaraNa jJAna thayuM 1 zreyAMsaH AdIzvara bhagavAnanA pautra. zeraDInA rasathI bhagavAnane dAdAne pAraNuM karAvanAra, pUrvabhava dekhIne sAdhune zuM khape te zeAdhanArA ceAthA ArAnA prathama dAnavIra. 2 brahmadattaH A smaraNa jJAna thayuM hatuM. parva navamuM, avasarpiNI kALanA 12 mA cakravartI. ene paNa jAtienA ciratra mATe jIe triSaSThi zalAkA purUSa caritra
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 23] teTalA mATe. 2074 hatuM ane tethI jAtismaraNa jJAnane pariNAme A AkhI vArtA tenA mukhamAM mUkavAmAM AvI te zAstrajJA pramANe ane yuktisara che, kAraNa ke AgamamAM matijJAnanI vAsanAne kALa asaMkhya kahyo che ane asaMkhya kALa sudhI evI vAsanA na rahI zake evuM zAstramAM eka paNa vacana nathI. tyAra pachI aneka bhavo thAya te paNa e vAsanA rahI zake che tethI anusuMdaranA mukhamAM A vAta mUkI che temAM kAMI virodha nathI.' bhAvArtha. zarUAtathI mAMDIne AkhA graMthano bhAvArtha nIce pramANe cheAkhA graMthamAM muddAnI vAta e che ke - kuzalakarmavipAkavazAdaho jagati kiJcidihAsti na durlabham / sakalabhogasukhAdhikamuccakaiH zamasukhaM pratibhAti ca dhImatAm // paramakoTigato'pi punarnaraH prabalatAmupagamya nipaatyte|| khalamalairatibhImabhavodadhau yadi na vetti sa tAM tadAtitAm // narakayogyakRtAzubhakarmakaH punarupaiti zivaM gtklmssH| yadi sadAgamabodhaparAyaNaH kSaNamapi prakaroti zubhaM naraH // idamavetya manomalavarjanaM laghu vidhAya sadAgamasevanam / kuruta tena hi yAtha zivaM ythaa''gmvshaadnusundrpaarthivH|| A saMsAramAM kuzaLa karma(puNya)nA vipAka (phaLa)ne pariNAme evI kaI paNa vastu nathI ke je maLavI durlabha hoya; ethI "sarva prakAranA bhogo ane sukho maLI zake che; chatAM buddhimAna mAhusene to zamasukha je zAMtinuM sAmrAjya che te ja meLavavuM yogya lAge che. 1 ATalo khulAso karavAnuM kAraNa ema jaNAya che ke koie zrI siddhArSigaNine prazna karyo haze ke ATalA bhavAnI vAta saMsArIjIva kema kahI zake? kei kevaLInA mukhamAM A vAta mUkI heta te savAla na thAta. e zaMkAno khulAse zAstrAdhAre kartAe atra karyo jaNAya che. jAtismaraNa jJAna thAya che ane tenI vAsanA asaMkhya kALa sudhI rahI zake che. prAcIna purUnI A viziSTatA che ke zAstramaryAdA jarA paNa ulaMghana na thAya te mATe teo bahu cIvaTa rAkhe che.
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2080 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 manuSya prANI game teTalI moTI padavIe caDhI gayuM hoya paNa jo e pApI karmonuM dumanapaNuM samajatuM na hoya te jyAre tenuM (pApa karmonuM) jora thaI Ave che tyAre te prANIne bhayaMkara saMsArasamudramAM jorathI pheMkI de che, pADI nAkhe che, dhazkelI mUke che. prANIe narakamAM javA yogya bhayaMkara karmo ekaThAM karyA hoya chatAM je ene sadAgamano bodha thAya ane e badhapara enuM citta "kSaNabhara paNa lAge to enAM pApa nAza pAmI zake che ane kSaNa vAra paNa jo e sAruM kare te e chevaTe pAparahita thaIne mokSe paNa "jAya che. "e hakIkata jANIne jema bane tema jaladI mananA melane dUra "pheMkI devAnuM kare, manane mela kADhI nAkhe, phekI nAkhe, dUra kare "ane sadAgamanI sevA kare, jethI Agamane AdhAre tame paNa a"nusuMdara cakravartInI peThe mekSe jAo. vaLI eka bIjI paNa eTalI ja agatyanI vAta che - idamanantabhavabhramasUcakaM, malavazAdanusundaraceSTitam / yadiha jAtamataH parikIrtitaM, mativikAsanakAri sudehinAm // na ca niyogata eva bhavediyaM, gaditapaddhatiratra nare nre| sakRdavApya jinendramataM yataH, zivamitaH pragatA bahavo nraaH|| tricatureSu bhaveSu tathApare, bahumatAH punrnyvidhaantH| vividhabhavyatayA bhavadAraNaM, nijanijakramato dadhire jnaaH|| tadidamatra suguhyamahojanA, hRdi vidhatta paraM paramAkSaram / malavizodhanameva sumedhasA, laghu vidheyamihApya jinAgamam // anusuMdara cakravatI malane vaza paDyo tethI tene anaMta bhava"bhramaNa karavuM paDyuM tene vRttAMta A kathAmAM batAvavAmAM Avyo che "te prANIonI buddhinA vikAsane mATe che ane vastusthitine khyAla ApavA mATe che. paNa tamAre emAM khAsa dhyAnamAM rAkhavAnuM e che ke je paddha"tie anusuMdarane bha karavA paDayA te ja paddhatie dareka prANIne "bho karavA paDe ema samajavuM nahi, kAraNa ke eka ja vakhata jainaMdra matane prApta karIne te ja bhavamAM ghaNuM prANIo mekSe gayelA che ane "keTalAe prANIo evI rIte jaina matanI prApti thayA pachI trIje
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakaraNa 23 ] . teTalA mATe. 2081 ke the bhave mokSe gayA che. vaLI je vidhAna anusuMdare karyo te judAM judAM vidhAna karIne paNa aneka jIva mekSe gayA che. judA judA prANIonI bhavyatA judA judA prakAranI hoya che "tethI pita potAnA krama pramANe-gyatA pramANe teo saMsArane kApe che. e bAbatano AdhAra potAnI bhavyatA upara rahe che. "bhale! tamAre badhI vAtano UMDo bhAvArtha manamAM dhArI rAkhavo hoya ane AkhI vAtanuM rahasya samajI levuM hoya te TuMkAmAM "eka vAta tamArA hRdaya para karI rAkhe ke - A saMsAramAM jina mArganI prApti karIne jema bane tema "ane jeTaluM bane teTaluM dareka mANasoe malavizedhana (melapApane zodhI kADhavAnuM ane zodhIne kApI nAkhavAnuM kArya) karavuM, prastAva upasaMhAra etanniHzeSamatra prakaTitamakhilaiyuktigabhaiMrvacobhiH prastAve bhAvasAraM tadakhilamadhunA zuddhavujhyA vicintya / bho bhavyA! bhAti citte yadi hitamanaghaM cedamuccaistarAM va. stattUrNa me'nurodhAdviditaphalamidaM svArthasiddhyai kurudhvam // A prastAvamAM yuktiyukta vacana vaDe je je hakIkato kahevAmAM AvI che te te sarva bhAvArthothI bharapUra che-e sarva bAbata para zuddha buddhivaDe vicAra karIne pachI te vicArane pariNAme "bhavya prANIo ! je tamane te sarve bAbato taddana nipApa lAge "ane te tamane tamAruM ghaNuM hita karanArI jaNAya to pachI mArA "upara kRpA karIne e jANItA phaLavALI athavA jaNAvelAM sArAM pariNAmavALI bAbato AdarI le, jaladI svIkArI le. kAraNa ke "ema karavuM emAM tamArA svArthanI parama siddhi che.
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2082 upamiti bhavaprapaMca kathA. [ prastAva 8 kSamAyAcanA, utsUtrameva racitaM matimAndhabhAjA kiJcidyadIzi mayAtra kathAnibandhe / saMsArasAgaramanena tarItukAmai statsAdhubhiH kRtakRpairmayi zodhanIyam // AvI (uparanI) kathA racavAmAM mArI bhAvanA saMsArasAgara "taravAnI che chatAM tema karatAM mArI buddhinI alpatAne laIne kAMI "paNuM sUtra siddhAMta virUddha lakhAI gayuM hoya te sajana purUesAdhu mahAzAe mArI upara kRpA karIne zedhI-sudhArI levuM." ityupamitibhavaprapaJcAyAM kathAyAM pUrvasUcita mIlakavarNano nAmASTamaH prastAvaH upamiti bhava prapaMca kathAmAM agAunA prastAmAM kahelI vAtane meLa meLave te (pUrvasUcita mIlaka varNana nAmane) AThamo prastAva pUrNa thaye. samApteyamupamitibhavaprapaJcA kathA. upamiti bhavaprapaMco kathA graMtha avataraNa samApta.
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakartAnI prazasti. (A prazastipara graMthakartAnA samayane aMge mATe savAla hevAthI mULa ane bhASAMtara banne ApyA che.) dyotitAkhilabhAvArthaH sadbhavyAbjaprabodhakaH / sUra (?) jAmavIraH sAkSAritra rivAja che ? sa nivRttikulodbhUto laattdeshvibhuussnnH| AcArapaJcakodyuktaH prasiddho jagatItale // 2 // abhUdbhUtahito dhIrastato dellamahattaraH / jyotirnimittazAstrajJaH prasiddho dezavistare // 3 // prasivistara (vaMtare) tato'mRdullasatkIrtirbahmagotravibhUSaNaH / durgasvAmI mahAbhAgaH prakhyAtaH pRthivItale // 4 // sarva bhAvArthone prakAza karanAra ane bhavya prANa rUpa kamaLane jAgRta karanAra ane vikasAvanAra sAkSAt sUrya jevA tejasvI zrI sUrAcArya thayA. 1. teozrI lATa dezanA (bharUca najIkano pradeza) AbhUSaNa bhUta hatA, nivRtti kULamAM utpanna thayelA hatA, paMcAcAra (jJAnAcAra, darzanAcAra, cAritrAcAra, tapAcAra ane vIryAcAra) pALavAmAM sarvadA tatpara hatA ane jagatamAM sArI rIte prasiddhine pAmelA hatA. 2. tyAra pachI dehu mahattara thayA. teo prANIone hita karanAra hatA, dhIravIra hatA, jyotiSa ane nimittazAstranA jANakAra hatA ane dezanA moTA bhAgamAM prasiddha hatA (athavA phalAdeza nAmanA tijJA viSayamAM niSNuta hatA-pAThAMtare) 3. tyAra pachI brAhmaNa gotranA AbhUSaNabhUta mahAbhAgyavAnuM ane vistaratI-vadhatI jatI kIrtivALA durgasvAmI thayA; te pRthvItaLa upara khyAta kIrtivALA thayA. 4.
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2084 upamiti bhavaprapaMca kathA. pravrajyA gRhNatA yena gRhaM sadanaparitam / hitvA saddharmamAhAtmyaM kiyayaiva prakAzitam // 5 // yamya taccaritaM vIkSya zazAGkakaranirmalam / buddhAstatpratyayAdeva bhUyAMso jantavastadA // 6 // saddIkSAdAyakaM tasya svasya cAhaM gurUttamam / namasyAmi mahAbhAgaM garSimunipuGgavam // 7 // kriSTe'pi duHpamAkAle yaH pUrvamunicaryayA / vijahAreva niHmako durgasvAmI dharAtale // 8 // saMdezanAMzubhirloke yotitvA bhAskaropamaH / zrIbhillamAle yo dhIraH gato'staM sadvidhAnataH // 9 // tasmAdatulopazamaH siddha (sad ) pirabhUdanAvilamanaskaH / parahitanirataikamatiH siddhAntanidhi(rati)mahAbhAgaH // 10 // teozrIe dIkSA letI vakhate suMdara vizALa dravyathI bharapUra chetAnuM ghara choDIne sakriya svarUpe vizuddha dharmanuM mAhAtamya batAvI ApyuM, prakAzamAna karyuM. 5. teozrInuM caMdrakiraNa jevuM nirmaLa caritra joIne tene AdhAre aneka prANuo te vakhate baMdha pAmyA, saMsArathI udvigna thayA. 6. te durgasvAmIne ane mane pitAne dIkSA ApanAra mahAbhAgyazALI mahAmAM zrI garvine huM namaskAra karuM chuM. 7. e durgasvAmI AvA atyaMta hIna duHSama kALa (huMDA avasarSaNanA pAMcamA ArA)mAM paNa taddana niHsaMga thaIne pUrva kALanA (cethA ArAnA) muni mahAtmAo mAphaka pRthvI para vihAra karatA hatA. 8. - sUryanI upamAne gya teozrIe suMdara dezanA rUpa kiraNothI lekamAM ughAta karyo ane chevaTe suMdara vidhAna pUrvaka teozrI dhIravIra heI zrI bhillamAla nagaramAM asta pAmI gayA. 9. temanAthI siddhArSi (pratyaMtare-sarSi) thayAH e atuLa upazamavALA hatA, sphaTika jevA nirmaLa manavALA hatA, pArakAnuM hita karavAmAM sadaiva buddhine vyaya karanArA hatA, AgamanA dariyA hatA ane mahA bhAgyazALI hatA. 10.
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakartAnI prazasti. viSamabhavagartanipatitajantuzatAlambadAnadurlalitaH / dalitAkhiladoSakulo'pi satatakaruNAparItamanAH // 11 // yaH saGgrahakaraNarataH sadupagraha niratabuddhiranavaratam / AtmanyatulaguNagaNairgaNadharabuddhiM vidhApayati // 12 // bahuvidhamapi yasya mano nirIkSya kundenduvizadamadyatanAH / manyante vimaladhiyaH susAdhuguNavarNakaM satyam // 13 // upamitibhavaprapaJcA katheti taccaraNareNukalpena / gIrdevatayA vihitAbhihitA siddhAbhidhAnena // 14 // saMsAranA viSama khADAmAM paDelA seMkaDo jaMtuone avalaMbana ( TekA )nuM dAna ApIne e teA lADapADamAM ucharela hatA ane eNe sarva doSone daLI nAkhyA hatA chatAM enuM mana hamezAM karUNA-dayAne AdhIna rahetuM hatuM. 11. 2085 te saMgraha' karavAnI buddhivALA che, anya upara sArA ane upakAra niraMtara kare che ane potAnAmAM atula guNusamudAya hovAne lIdhe jANe teo tIrthaMkaranA gaNadhara ja heAya evI buddhi anyamAM utpanna kare che. 12. teozrInuM evuM bahu prakAranuM mana megarAnAM phUla athavA caMdranA kiMkha jevuM nirmaLa joine AjakAlanA navayuvako jemanI buddhi vimaLa thai hAya che te asalanA graMthamAM susAdhunA guNAnAM varNanane sAcAM mAne che. ( jevuM AdarzasAdhunuM zAstramAM varNana che teneA A jIvatA dAkhalA che. ) 13. A upamiti bhavaprapaMcA kathA sarasvatI devIe manAvI ane teozrInA caraNaraja samAna siddha nAmanA mANase kahI batAvI. 14, 1 saMgrahaH saMkSepa. sUtra ane bhASyamAM je vAta ghaNA vistArathI kahI heAya tene TUMkAmAM kahI devI tene vidvAne ' saMgraha ' kahe che saMgrahanuM kAma ghaNuM muzkela che vaLI saMgrahane artha * vastue ekaThI karI rAkhavI' e rUDha artha paNa thai zake. AcAryane ' saMgrahazIla ' zAstrakAroe kahyA che. zISya 2 grahuzIla heya te te tene doSa che, AcAyaeN saMgrahazIla nahAya te te tene deSa che. ane A virAdha samajave e jainazAstranI vizALatA che. 79
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2086 upamiti bhavaprapaMcA kathA. vA AcAryaharibhadro me dharmabodhakaro guruH / prastAve bhAvato hanta sa evAdye niveditaH // 15 // viSaM vinirdhUya kuvAsanAmayaM vyacIcaradyaH kRpayA madAzaye / acintyavIryeNa muvAsanAsudhAM namo'stu tasmai haribhadrasUraye // 16 // anAgataM parijJAya caityavandanasaMzrayA / madarthaiva kRtA yena vRttirlalitavistarA // 17 // yatrA tularathayAtrA dhikamidamiti labdhavarajayapatAkam / nikhilasurabhuvanamadhye satataM pramadaM jinendragRham // 18 // yatrArthaSTazAlAyAM dharmaH sadevadhAmasu / kAmo lIlAvatIloke sadAmte triguNo mudA // 19 // tatreyaM tena kathA kavinA niHzeSaguNagaNAdhAre / zrImamAlanagare gaditAgrimamaNDapasthena // 20 // athavA AcArya haribhadra mArA dharmane bedha karanAra gurU bhAvathI che ane te vAta meM prathama prastAvamAM jaNAvelI che. 15. je haribhadrasUrie kuvAsanAthI bharela jherane dhoi sApha karIne mAre mATe na cIMtavI zakAya tevA vIryanA prayogathI kRpApUrvaka suvAsanAnuM amRta vicArI kADhyuM-cItavI kADhyuM, teozrIne namaskAra heA. 16. jeoe nahi AvelA ( kALa) prathamathI jANI laine mAre mATe ja caityavaMdananI hakIkata saMbaMdhIvALI lalitavistarA nAmanI vRtti banAvI. 17. je nagaramAM AkhA devabhuvana-suralokanI aMdara paNa atula rathayAtrAthI vadhI jatuM, uttama jayapatAkAthI vibhUSita ane niraMtara prameAdane karAvatuM jiteMdra bhagavAnanuM caitya AvI raheluM che; jenI TaMkazALAmAM artha-dhana che, jenA sadeva (arihaMta)nAM dhAmAmAM dharma che ane jenA AnaMda ApanAra strIvargamAM kAma che. jyAM AvI rIte ( dharma artha kAma rUpa) traNa gaNA AnaMda sadA jAmI rahelA che evA sarva guNugaNanA AdhArabhUta bhillamAla nAmanA nagaramAM kavizrIe A thA agADInA maMDapamAM rahIne kahI batAvI. 18, 19, 20. 1 e maMdira devabhuvana jevuM che chatAM tenAthI caDhI jAya che kAraNa ke devabhuvanamAM rathayAtrA haiAtI nathI, A maMdiramAM thAya che tethI tenI teTale aMze vizeSatA che.
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthakA~nI prazasti. prathamAdarze likhitA sAdhvyA zrutadevatAnukAriNyA / durgasvAmigurUNAM ziSyikayeyaM gaNAbhidhayA // 21 // saMvatsarazatanavake dviSaSTisaMhite'tilaGghite cAsyAH / jyeSThe sitapaJcamyAM punarvasau gurudine samAptirabhUt // 22 // manthAgramasyA vijJAya kIrtayanti manISiNaH / anuSTubhAM sahasrANi prAyazaH santi SoDaza // 23 // asala pustakamAMthI enI pahelI kApI durgasvAmInI ziSyA ane zruta devatAnuM anukaraNa karanArI gaNA nAmanI sAdhvIe lakhI. 21. saMvat 962 ( navazene khAsaDa )nA saMvatsara lagabhaga pUro thatAM je zuda 5 (pAMcama)ne divase gurUvAre punarvasu nakSatre A graMthanI samApti thai. 22. buddhivALA loko A pustakanA graMthA' jANIne kahe che ke e lagabhaga anubhanI rIte soLa hajAra che. 23. kRti graMthakartAnI prazasti, upamiti bhavaprapaMcA kathAnuM gujarAtI bhASAmAM avataraNa samApta. 2087 1 graMthAyaH 32 akSaranA eka kaya thAya. te rIte A graMtha sALa hunnara graMthAma-lAkanA che ema lagabhaga gaNatarI ApI che. graMtha eTale loka kara akSarano atha eTale pramANa. graMthAtra eTale lAkanuM pramANa.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ AA%25% ASREPREMIER ResimEURSFASAUSASPRISORSPASPAS upamiti bhavaprapaMco kathA. gurjara bhASA avataraNa saMpUrNa. SonoAasmananalasannssonarsons Waspasasen Sierastasunspor
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________