________________
૧૭૧૦
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૭. “પ્રકારના દુ:ખસમૂહ ભરેલા હોય છે, સમુદ્રમાં પવનથી ભ વારંવાર થયા કરે છે તેમ સંસારવિસ્તારમાં રાગદ્વેષજનિત આકરે પવન વાયા કરે છે અને તેથી મેટ ક્ષેભ નિરંતર ચાલ્યા કરે છે, સમુદ્રમાં પાણીના મેજાં દરેક ક્ષણે ઉછળતા હોવાથી તે આ “વખત ચપળ રહે છે તેમ સંસારવિસ્તાર પણ સંગ વિયોગ રૂપી “મેજાઓની હારથી ચપળ રહે છે. સમુદ્ર કિનારે ભરતીથી આ “કુળ રહે છે તેમ સંસાર અનેક પ્રકારના મનોરથો રૂ૫ ભરતીઓથી “નિરંતર આકુળ રહે છે, સમુદ્રનો એકથી બીજે છેડે દેખી શકાતે નથી તેમ સંસારવિસ્તારને આ કે પેલી બાજુને છેડો દેખાતો નથી. મૂળ વાર્તામાં રતદ્વીપે જવાની વાત આવી હતી તે અહીં મનુષ્યને ભવ સમજ. વાડીબગિચાનો શેખ તે અત્ર પાંચે છે. દ્રિયના વિષયો ભેગવવાની અભિલાષાઓ સમજવી. ત્યાં પ્રાણી કેડા, શંખલાં, કેડિઓ, અને કાચના ટૂકડાઓ એકઠાં કરે છે એમ “ કહેવામાં આવ્યું હતું તે કેડા વિગેરેને સ્થાને સર્વજ્ઞ મહારાજે બતા
વેલા વિશુદ્ધ ધર્મથી વિપરીત રીતે વર્તનારા કુધર્મો સમજવા. એ “ રબદ્વીપમાં ધૂતારા લોકો હતા એમ કહેવામાં આવ્યું હતું તે સ્થાને “અહીં ઉતીર્થનો ઉપદેશ કરનારે આખું વર્ગ સમજ. વહાણેને
ઠેકાણે અત્ર જીવસ્વરૂપ સમજવા. સ્વસ્થાન (દેશ) જવું એટલે “મોક્ષ નગરે જવું એમ સમજવું, કારણ કે એમાં ખરેખર આત્મિક ૮ લાભ છે અને એ પ્રાણીને પોતાને દેશ છે. વાર્તામાં મૂઢ ઉપર છે રાજા કે હતો એમ કહેવામાં આવ્યું હતું તે રાજા સ્વકર્મપરિKણામ (પિતાનાં કરેલાં કર્મોના ફળરૂપ) સમજવો, અને મૂઢને સમુબદ્રમાં ફેંકી દેવામાં આવ્યું હતું એમ કહ્યું હતું તે અનંત ભવભ્રમણ સમજવું.
આ પ્રમાણે તું વિચાર કરીશ તો ભાઈ ઘનવાહન! તને આખી વાર્તાને અંદરને સાર બરાબર સમજાઈ જાય એમ છે, છતાં તને બરાબર વિશેષ સમજણું પડે તેટલા માટે હું વિસ્તારથી તેની હકીકત તારી પાસે સ્પષ્ટ કરૂં છું.
૧ સંગ વિયોગ પ્રાણીના મનને અસ્તવ્યસ્ત કરે છે તેથી તે મેન સાથે બરાબર સરખાવાય છે. નવું નવું મેળવવાના મારા પ્રાણીને વ્યાકુળ રાખે છે તે દરરોજના અનુભવને વિષય છે.
૨ છેડો સંસારને જ્ઞાનીઓ દેખે છે તે પણ અમુક પ્રાણીની અપેક્ષાએ અને તે પણ તેને બીજી તરફનો છેડો. બાકી સંસારમાં રહેલા અલ્પજ્ઞ પ્રાણીઓ તે એક છેડો દેખી શકતા નથી,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
