________________
પ્રકરણ ૩] હરિકુમાર-વિદ.
૧૫૦૩ છે.” આ અર્થ કરતાં જોતિ શબ્દ મૂકી દેવું પડે છે. અથવા તેને અર્થ “કરે છે” એમ કરીએ તે કઠણ તરવારથી એ કામ બનતું નથી.
હરિકુમાર–“(હસીને) જે ભાઈ તારા પ્રથમના શ્લેકમાં જે દેખીતે વિરોધ છે તેને આવી રીતે ભંગ કરવો. રાતિ શબ્દને છુટા પાડીને સારી રાશિ એમ બે શબ્દ કરવા. એટલે તેનો અર્થ એ થશે કે “હે બાઈ ! તું દાસી (નોકરડી-ગુલામ-અધમ સ્ત્રી) છે તેથી તારે હાથે હું ભીક્ષા લઈશ નહિ, એ પ્રમાણે ભીખારીએ કહ્યું એટલે આપનારી સ્ત્રી લજવાઈ ગઈ.” આવી રીતે શબ્દની સંધિ છૂટી પાડવાથી દેખીતે વિરોધ સમાઈ જાય છે.
“બીજા લેકમાં પણ એવી જ રીતે કરોતિ ટન શબ્દની સંધિ છૂટી પાડવી જોઈએ તે સિવારનો વારો જાતિ વાદનો એવી રીતે શબ્દને છૂટા પાડવાથી અર્થ મળી જશે. “હે રાજન્ ! તારે અતિ કઠણ હાથ શત્રુઓના હાથીઓનાં ગંડસ્થળોને ભેદી નાખે છે અને તારી તરવાર શત્રુની હારોની હારને મૂળથી નાશ કરે છે.”
આવી રીતે સંબંધ મેળવવાથી અર્થ બરાબર સ્પષ્ટ થાય છે અને તેવી રીતે મન્મથ ! તારા સવાલનો જવાબ થાય છે. ”
મન્મથ–“હે અહો! કુમાર ! તારી વિદ્વત્તા તો કાંઈ અજબ પ્રકારની છે ! ગમે તેવા અટપટા સવાલ ગોઠવીને પૂછીએ પણ તેના જવાબ તે તારા મહોમાં જ આવી પડેલા છે. ધન્ય છે તારી બુદ્ધિની કુશાગ્રતાને ! ”
"હવે તે વખતે મેં એક એવો શ્લેક વિચારી કાર્યો કે જેનું ચોથું પાદ ગૂઢ (છુપાયેલું) હોય. મેં (ધનશેખરે) કુમારને જણાવ્યું કે “મેં એક ગૂઢચતુર્થપાદ વિચારી રાખ્યું છે માટે તારી મરજી હોય તો તને પૂછું. હું એ લેકના ત્રણ પાદ તને જણાવીશ અને તારે તેનું એવું પાદ શેધી આપવું પડશે.” કુમારે હા પાડવાથી મેં મારા પ્લેકનાં ત્રણ પાદ જણવ્યાં.
૧ વસંતઋતુમાં વનમાં ગયા તે વખતે કુમારની થયેલી સ્થિતિ (ચિત્રપટ દર્શનથી) અત્ર ધનશેખર વર્ણવે છે તે લક્ષ્યમાં રાખવું. હવે ધનશેખર જે અત્યાર •સુધી સાંભળતા જ હતો તે વિદચર્ચામાં ભાગ લે છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
