Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 6 7 8

SR No.: 002146
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1926
Total Pages: 676
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 350

૧૭૬૪
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૭ “સ્થિર સમુદ્રની પેઠે ઉછાળાં કે મોજ વગરનું બની તે તદ્દન શાંત“સાત્વિક થઈ જાય ત્યારે તને પરમ સુખ પ્રાપ્ત થાય, ૯.
મૈત્રી, કારુણ્ય, માથથ્ય અને પ્રમોદ ભાવનાયુક્ત થઈ જ્યારે “ચિત્તને મોક્ષ મેળવવામાં એક તાન લાગે ત્યારે તને પરમ સુખ “પ્રાપ્ત થાય, ૧૦.
ભાઈ ધનવાન ! સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે આ “ણીને ચિત્તને છોડીને બીજો એક પણ ઉપાય સિદ્ધ થયે નથી, ત્રણ “જગતમાં સુખ પ્રાપ્ત કરવાનો એ જ સિદ્ધ ઉપાય છે.”
ઘન વાહનની ગાંઠ નરમ પડી.
પૂર્વ વાર્તાનું સ્મરણ આપ્યું. અગૃહતસંકેતા ! અકલંકના એવાં સુંદર વચનામૃત સાંભળીને હું જરા આહાદ પાયે અને પછી એ મારા મિત્ર અકલેકે દૃષ્ટાંત રૂપ મુદ્દગરવડે મારી આકરી કાર્યપદ્ધતિને કાપી નાખી–તેડી નાખી.
પ્રા
૧ આ ચાર જાણીતી ભાવના છે. મૈત્રીમાં સર્વ પ્રાણી તરફ બંધુ ભાવ છે, કારૂસ્થમાં દુઃખી તરફ દયા છે, માધ્યમાં પાપી તરફ મધ્યસ્થભાવે છે અને પ્રમોદમાં ગુણની બુઝ છે. અન્યત્ર એ પર વિસ્તારથી લેખ લખ્યો છે. જુઓ આ. ઠ૯૫કુમ પૃ. ૨૪-૪૦( . આ.) અને ન દે. થાગ પૃષ્ઠ ૬૨-૬૪,
- ૨. ચિત્તસાધનાનાં આ શ્લોક વારંવાર વિચારવા લાયક છે, કંઠે કરવા યોગ્ય છે, તેથી નીચે આપ્યા છે – रक्षेदं चित्तसदनं तस्मादन्तर्धनं परम । धर्मोधर्मः सुखं दुःखं यत्र सर्व प्रतिष्ठितम् ॥ जीवाच्च भावचित्ताच्च नास्ति भेदः परस्परम् । आत्माऽतो रक्षितस्तेन चित्तं येनेह रक्षितम् ॥ अर्थार्थ भोगलौल्येन यावद्धावति सर्वतः । चित्तं कुतस्त्यस्ते तावत्सुखगन्धोऽपि विद्यते? यदेदं निःस्पृहं भूला परित्यज्य बहिघ्रमम् । स्थिरं सम्पत्स्यते चित्तं तदा ते परमं सुखम् ॥१॥ भक्तेस्तोतरि कोपान्धे निन्दाकर्तरि चोत्थिते। यदा समं भवेच्चितं तदा ते परमं सुखम् ॥२॥ खजने स्नेहसम्बद्ध रिपुवर्गेऽपकारिणि । स्यात्तुल्यं ते यदा चित्तं तदा ते परमं सुखम् ॥३॥ शब्दादिविषयग्रामे सुन्दरेऽसुन्दरेऽपि च । एकाकारं यदा चित्तं तदा ते परमं सुखम् ॥४॥ गोशीर्षचन्दनालेपिवासीच्छेदकयोर्यदा। अभिन्नचित्तवृत्तिः स्यात्तदा ते परमं सुखम् ॥५॥ सांसारिकपदार्थेषु जलकल्पेषु ते यदा । अश्लिष्टं चित्तपद्मं स्यात्तदा ते परमं सुखम् ॥६॥ दृष्टेषुद्दामलावण्यबन्धुराङ्गेषु योषिताम् । निर्विकारं यदा चित्तं तदा ते परमं सुखम् ॥७॥ यदा सत्त्वैकसारत्वादर्थकामपराङ्मुखम् । धर्मे रतं भवेच्चितं तदा ते परमं सुखम् ॥८॥ रजस्तमोविनिर्मुक्तं स्तिमितोदधिसन्निभम् । निष्कल्लोलं यदा चित्तं तदा ते परमं सुखम् ॥९॥ मैत्रीकारुण्यमाध्यस्थ्यप्रमोदोद्दामभावनम् । यदा मोकतानं तत्तदा ते परमं सुखम् ॥१०॥