________________
૧૫૮૪
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા. [ પ્રસ્તાવ ૬
માજની મર્યાદાને ઉલ્લંઘન કરનાર નીવડ્યો અને ધર્મના માનસિક અનુષ્ઠાનેને દોષ આપનારે થઈ પડ્યો. વાત એટલે અવનતિ. સુધી થઈ આવી કે બીજા કેઈ માણસે કે સંબંધી
ધર્મ કરતા હોય તો “આ તે ભારે મોટા ધરમની પૂછડી થઈ ગયા છે!” એવી તેમની મશ્કરી કરવા લાગ્યો, તેમના તરફ હસવા લાગ્યું અને તેઓ બાપડા ભેગથી ઠગાઇ ગયા છે, તદ્દન ભોળી આ છે–એમ તેમના સંબંધમાં ધારવા લા; પિતાની જેમ જે પ્રાણીઓ અર્થ મેળવવામાં અને કામસેવનમાં તત્પર રહેતા હોય તેઓ જ ખરા સમજી વિચક્ષણ ડાહ્યા છે એમ માનવા લાગે; ખરેખરી રીતે પિતાના ઊંડા હૃદયમાં શુદ્ધ સત્ય તરીકે માનવા લાગ્યું કે-જે પ્રાણીને દરરોજ નવાં નવાં રૂપ જેવા સારૂ મળ્યાં કરતાં હોય, પિતાની સ્ત્રી જેને વશ હોય, જેની પાસે ઘણું પૈસા હોય અર્થાત જેની પાસે અઢળક દોલત હોય તેને અહીં જ મેક્ષ છે, તે જ ખરે સુખીએ છે અને બાકીના બધા નકામાં ફાંફાં મારે છે, હેરાન થાય છે, ત્રાસ પામે છે. આવી રીતે તે અધમરાજ બાહ્ય દેશમાં જ રહ્યો. પિતાનું ખરું ધન ખોઈ બેઠે, પિતાની ખરી દોલત લુંટાઈ જાય છે તેના ચેખા ખ્યાલથી વંચિત રહ્યો, છતાં આવી અતિ ખરાબ દશામાં પણ આનંદ માનવા લાગ્ય, સુખ સમજવા લાગ્ય, રાજી થવા લાગે. હવે એક વખત એક ચંડાળની સ્ત્રી ઘણી રૂપાળી હતી તે આ
અધમના જોવામાં આવી એટલે દષ્ટિના દેષથી તેને વિવેક ભ્રષ્ટા એ ચંડાળણી ઉપર રાગ છે, તેના તરફ આકર્ષણ અધઃ પા ત. થયું, તેના ઉપર વ્યાહ થયો. આવી મનુષ્યથી
તજાયેલી-અધમ વર્તન અને ધંધાવાળી સ્ત્રીને જોતાં તેનામાં આસક્તિ થઈ, તે વખતે અધમે ન ગણી પિતાના કુળની આબરૂ, ન કલ્પના કરી લેકના અભિપ્રાયની, ન કર્યો પાપનો વિચાર, અને ન કર્યો ભવિષ્યને વિચાર. વળી લેકમાં એથી પિતાના આ ત્માની કે જાતની કેટલી હલકાઈ કહેવાશે તેને પણ ખ્યાલ ન કર્યો, પિતે કાર્ય કરે છે કે અકાર્ય કરે છે તેને વિવેક કે વિચાર પણ ન
ર્યો અને માત્ર એ ચંડાળણુની સુંદર ચામડીમાં આસક્ત થઈ તેના સામું જોઈ જ રહ્યો, ત્યાં ને ત્યાં પોતાની નજરને ચોંટાડી દીધી અને બીજી કઈ બાબત કે વસ્તુ તરફ નજર જ ન કરી. અધમરાજાનું આવું અતિ વિપરિત લેકનિંઘ તુચછ વર્તન જોઈ સર્વ લોકે તેની ઘણું નિંદા કરવા લાગ્યા, તેને ઉઘાડી રીતે તિરસ્કાર કરવા લાગ્યા અને તેને ફીટકાર આપવા લાગ્યા. આવી રીતે અંતરંગ રાજ્યથી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org