________________
પ્રકરણ ૫] પાંચ કુટુંબીઓનું ભજન.
૧૬૯૩ આવે છે. અંધહેતુઓ વિચિત્ર પ્રકારના હોય છે અને ઘણું હોય છે, પણું એ સર્વને સંગ્રહ કરનાર મુખ્ય પાંચ હેતુઓ છે અને તેથી એ બંધહેતુ કુટુંબનું તંત્ર ચલાવનાર પાંચ માણસ કહેવામાં આવ્યા છે? કારણ કે પ્રમાદ, ગ, મિથ્યાત્વ, કષાય અને અવિરતિ આ પાંચ જીવોને કર્મબંધના હેતુ છે એમ જાણવું. આ પ્રાણીમાં મેહરાજાનું જોર એટલું બધું હોય છે કે તેના સામર્થ્યથી એને મહારાજા જ ખરે. ખરે હિત કરનાર છે એમ લાગે છે અને જો કે એ કુટુંબ એને કર્મબંધનું હેતુભૂત છે છતાં મહારાજાની અસરથી એ પિતાને ખરેખર ૪. કેગના ૧૫ ભેદ છે. મને યોગના ચાર ભેદ. સત્ય મનોયોગ. (સાચા વિચાર કરવા તે યથાર્થ સ્વરૂપ વિચારણા.) અસત્ય મને ગ. ( અશુભ ખાટા વિચાર કરવા તે, અયથાર્થ
સ્વરૂપ વિચારણા.) મિશ્ર મને ગ. (કાંઇક યથાર્થ કાંઇક અયથાર્થ વિચાર કરવા તે. ) અસત્યાગ્રુષા મને ગ. ( જેમાં સત્ય અસત્યની બાબત જ ન હોય. સાદા વિચારો, ચાલુ બાબતો, જેમકે ત્રણને બે પાંચ થાય,
તેમાં શુભ અશુભને સવાલ જ નથી.). વચનગના ચાર ભેદ. સત્ય વચનગ, અસત્ય વચનગ, મિશ્ર વચનગ અને અસત્યા
મૃષા વચન. ઉપર પ્રમાણે. કાગના સાત ભેદ.
દારિક કાયાગ. (દારિક શરીરને વેગ. આપણું શરીર
દારિક કહેવાય છે.) દારિક મિશ્ર કાગ. ( ઔદારિકનો અન્ય શરીર સાથે ગ.) વૈશ્ચિય કાયોગ. (દેવતા નારકીનાં શરીરો તેમજ લવિંત
જીવનાં શરીરો.) વૈક્રિય મિશ્ર કાયાગ. (ક્રિયનો અન્ય સાથે યોગ.) આહારક કાયયોગ. (લબ્ધિવાન્ ચૌદપૂવી તથા તીર્થંકરની દ્ધિ
દેખવા અથવા સંશય દૂર કરવા એક હાથનું શરીર કરે તે.) આહારક મિશ્ર કાગ. (એ આહારક શરીરને અન્ય સાથે યોગ. ) કાર્મણ કાગ(કર્મ પ્રકૃતિરૂપ શરીરને ગ. )
એ રીતે યોગના પંદર પ્રકાર છે. પાંચ કટુંબીઓ કહેવામાં આવ્યા તે આ પ્રમાણે પ્રમાદ, મિથ્યાત્વ, અવિરતિ કષાય અને યોગ સમજવા. એ પાંચે કુટુંબીઓ આ પ્રાણીને ભેજન આપી ઉન્માદ કરાવે છે.
૩૦.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
