________________
ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ કથા.
[ કરતાવ,
સ્વીકારી અને શ્રુતિના દાસ સંગની સબત સર્વથા પરિણામ છોડી દીધી. હવે પેલો કેવિદ ત્યાર પછી શ્રુતિ સાથે જ
રહો, તેની સાથે લગ્નસંબંધ ચાલુ રાખે તો પણ શબ્દ સંબંધી એનામાં કાઈ આતરતા કે ઉત્સાહ આવતો નહિ, ખરાબ શબ્દોથી એને કંટાળો થતો નહિ, મધુર શબ્દો સાંભળવાની એને બહુ આતુરતા થતી નહિ, તેથી તે તેને ગમે તે પ્રકારના શબ્દો સંભળાવતે પણ અંદર તેને માટે ઉત્સાહ કે આતુરતા ન હોવાને લીધે લેકેમાં તેની પ્રશંસા થતી અને જાતે તે સુખી થશે અને સુખી રહ્યો.
આવી રીતે કેવિદ અને બાલિશ અનુક્રમે સંગના ત્યાગ અને ગ્રહણથી સુખ અને દુઃખથી ભરપૂર રહ્યા-કેવિદ સંગત્યાગથી સુખમાં રહ્યું અને બાલિશ સંગસંબંધથી દુઃખમાં ડૂબતે ગયે.
ગંધર્વ મિથુન અન્ને કિન્નરની હરીફાઈ, બાલિશની હાજરી અને દેવોને થયેલ રેષ,
મૂર્ખ બાલિશના અંતે થયેલા હાલહવાલ, હવે તંગશિખર નામનો બહિરંગ પ્રદેશમાં એક મેટો પર્વત હૉ તેના ઉપર એક દિવસ કેવિદ અને બાલિશ ચઢવા લાગ્યા. એ અત્યંત ઊંચા પ્રવર્ત ઉપર દેવતાઓએ બનાવેલી એક ગુફા છે, બહુ મેટી છે, અતિ વિશાળ છે અને એટલી લાંબી છે કે મનુષ્યો એને છેડે જઈ શકે નહિ.
એક કિન્નરનું જોડલું છે અને બીજું ગંધર્વોનું જોડલું છે. તેઓને એક પ્રસંગે અંદર અંદર ગાવાની બાબતમાં હરીફાઈ થઈ. ગંધ પિતે ગાવામાં હશિયારી બતાવવા લાગ્યા અને કિન્નરે પિતાનું ગાણું ઉત્તમ છે એવો દાવો કરવા લાગ્યા. આવી હરીફાઈને અંગે તેઓએ અંદર અંદર સ્પર્ધા કરી, પરીક્ષાની-મધ્યસ્થોની નિમણુક કરી અને એ તુંગશિખરની વિશાળ ગુફાનું એકાંત સ્થાન શેધીને ત્યાં નિર્ણય કરાવવા સારૂ દેવ ગાંધર્વ કિન્નર અને પરીક્ષકે સર્વે સાથે આવી પહોંચ્યા
૧ કિન્નરઃ કુબેરના સેવકો, એમનું મુખ ઘોડા જેવું હોય છે અને શરીર મનુષ્ય જેવું હોય છે. ગાયનમાં બહુ કુશળ ગણાય છે.
ગાંધર્વ દેવલોકના એ ગાનારા છે, અત્યંત અદભુત રાગ સાથે તેઓ ગાય છે. ગાંધર્વ દેવયોનિ છે, કિન્નર પણ દંતકથામાં આવે છે. તેઓનો સમાવેય વ્યંતર યોનિમાં થાય છે. ભૂત, પિશાચ, રાક્ષસ યક્ષ, કિન્નર, ડિંપરિસ, મહેર અને ગાંધર્વ એ આઠ વ્યંતરદેવયોનિમાં ગણાય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
