Upmitibhav Prapancha Katha Vivaran Prastav 6 7 8

SR No.: 002146
Original Sutra Author: N/A
Author: Motichand Girdharlal Kapadia
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Publication Year: 1926
Total Pages: 676
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Karma, & Literature
File Size: 15 MB

Page 517

પ્રકરણ ૭] સંપૂર્ણ સુખ અને દશ કન્યાઓ.
૧૩૧ આખા લશ્કરની સામા પડી જશે અને તેને હટાવી દેશે. આવી રીતે જ્યારે તને ભાવરાજ્ય પ્રાપ્ત થશે, તારા પિતાના બળની ચોક્કસ ખાતરી થશે અને પેલા ભાવ શત્રુઓ પર વિજય થશે એટલે પછી એ સુંદર લલિત લલનાઓ સાથે આનંદ ભગવત તું મજા કરીશ અને ઘણે સુખી થઈશ. તેટલા માટે તારે (ગુણધારણે) આ સર્વ ગુણનું અનુષ્ઠાન કરવા યોગ્ય છે.” ગણે છે અને તેમાં પ્રવેશ થાય તો પછી યતિધામ પ્રાપ્ત થાય. નિર્મળાચાર્યનું વિવેચન એ હકીકત સ્પષ્ટ કરે છે અને ગુણોનો વિસ્તાર અને તે માટે વાપરેલી ભાષામાં રહેલ સચોટતા પણ એ જ બાબતને સવિશેષપણે બતાવે છે. યતિધર્મોને અર્થ નીચે લખ્યો છે તે મનન કરો.
૧ ક્ષમ-ક્રોધનો ત્યાગ. ૨ માર્દવ-માનને ત્યાગ, નમ્રતા. ૩ આર્જવ–માયાનો ત્યાગ. સરળતા. ૪ મુક્તિ–લોભને ત્યાગ. અંતરંગ અને બાહ્ય નિઃસંગાપણું. ૫ ૦૫-છાનો રોધ-ખાધ અને અત્યંતર, નિઃસ્પૃહપણું અને ત્યાગ, ૬ સંયમ-પાંચ આશ્રવ ત્યાગ, પાંચ ઇન્દ્રિયને રોધ, ચાર કષાયને વિજય
અને ત્રણ યોગ પર અંકુશ. આમાં અહિંસાની મુખ્યતા છે. ૭ સત્ય-હિત મિત અને પ્રિય એવું સત્ય સંભાષણું, ૮ શૌચ–આહાર શુદ્ધિ વિગેરે બાહ્ય શૌચ અને શુદ્ધ પરિણામની વૃદ્ધિ તે
અંતર શૌચ. અથવા મન વચન કાયાને પવિત્ર રાખવા, સંયમમાં દેષ ન લગાડવો
અને અદત્ત કોઈ પ્રકારનું ન લેવું. ૯ અકિંચનત્વ–પરિગ્રહ વસ્તુ આદિ માલકીની ચીને રાખવી નહિ, તેમના
પર મૂછ કરવી નહિ. ૧૦ બ્રહ્મ–કોઈ પણ દેવ મનુષ્ય તિર્યંચ સ્ત્રી સાથે વિષય સુખ ભોગવવું નહિ વિગેરે. આ પ્રસંગે વિગતવાર વિચારવા યોગ્ય છે. એમાં ઘણું આંતર રહસ્ય હોય તેમ લાગે છે. વિચારોને સ્વતંત્ર વિચાર કરવા યોગ્ય આ પ્રસંગ છે.
ઉપરની નોટ લખાયા પછી આ પ્રસંગ પર ઘણો વિચાર કર્યો અને પછી આખા ગ્રંથને વિસ્તીર્ણ વિચાર કર્યો ત્યારે વધારે સ્પષ્ટતા થતી હોય એમ લાગ્યું. એ વિચારણાનું પરિણામ એ આવ્યું કે આ દશે કન્યાઓ પાંચ અવ્રતનો સ્થૂળ ત્યાગ સૂચવે છે, ચાર કષાયોને નરમ પાડી દાબી દેવાનું કહે છે અને જ્ઞાનદર્શન ચારિત્રમાં રમણ કરવાનું શીખવે છે. એ દશે કન્યાને દશ યતિધર્મ સાથે કાંઈ પણ સંબંધ નથી. વિકાસક્રમમાં વધતાં પ્રથમ આ પ્રમાણે પ્રગતિ કરવી ખાસ જરૂરી છે. ત્યાર પછી યતિધામની પ્રાપ્તિ થાય છે. આ રીતે વિચારતાં અને ખાસ કરીને એ દશે કન્યાનું ત્રીજથી સાતમાં પ્રસ્તાવમાં ઇદે જુદે પ્રસંગે વર્ણન આવી ગયું છે તે પર ખ્યાલ આપતાં વાત બરાબર બેસી જાય છે,