Anand Kavya Mahodadhi Part 4

Author(s): Buddhisagar, Jivanchand S Zaveri
Publisher: Devchand Lalbhai Pustakoddhar Fund
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004838/1

Page #1

શ્રીમાનજિનહર્ષપ્રણીત
શત્રુજયમાહાભ્ય.
સંશોધક, શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાર્ય ગનિષ્ઠ
શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિ.

Page #2

Page #3

શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ-જેના પુસ્તકેદારે-વળ્યાંક. ૩૦.
(જેને ગુર્જર-સાહિદ્ધાર-ગ્રન્થક ૪)
શ્રી આનન્દ
કાવ્યમહોદધિ.
ومه
(પ્રાચીન–જેનકાવ્યસંગ્રહ)
મૌક્તિક કહ્યું
સંશોધક-શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિ. સંગ્રાહક-જીવણચંદ સાકેરચંદ ઝવેરી.
પ્રકાશક– શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુ. ફંડ માટે નગીનભાઇ ઘેલાભાઈ ઝવેરી, મુંબઈ. સર્વ હક ફંડના કાર્યવાહકોને અધીન છે. ધી સુરત જન પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ-સુરત
વરાત ર૪૪૨,
વિક્રમ ૧૮૭૨,
ક્રાઈઝ ૧૯૧૫.
પ્રતિ ૧૦૦૦
વેતન ૩, ૦-૧૨-૦

Page #4

Published by
Nagiubhai Chelabhai Javeri, for Sheth Devchand
Lalbhai J. P. Fund, at the Office of Sheth
Devchand Lalbbai Jain Pustakoddhar Fund
From 426 Javeri Bazar, BOMBAY.
Printed by
Vithaldas Kikabhai at K. A's "The Surat Jain Printing Press", Khapatia Chakla-SURAT.

Page #5

Sheth Devchand Lalbhai Jain Pustkoddhar Fund Series. No. 30
THE ANAND-KAVYA-MAHODADHI.
(A collection of Old Gujarati Poems.)
PART 4.
Edited by
Shree Buddhi Sagar Suri
Collected by
Jivanchand Sakerchand Javeri.
Published by
Naginbhai Ghelabhai Javeri,
Sold by
THE LIBRARIAN
SHETH DEVCHAND LALBHAI J. P. FUND.
C/o Sheth Devchand Lalbhai Dharmashala.
Badekha Chakla, Gopipura, SURAT.
[All rights reserved by the Trustees of the Fund.}
1915

Re. 0-12-0
a trustee.

Page #6

Page #7

કાવ્ય સાગરમાં વિહરી, કલેાલામાં પછડાઇ, સને અનેક માક્તિક એકત્ર ફરી, માળા ગુંથી, સજ્જન કઠ માટે તૈયાર કરી, પણુ, માળાને પરિપૂર્ણ રીતે ક'માં સજી અન્યાને આકર્ષવા, એ કવ્ય રસપ્રમાનું જ છે. જેમ કમળને કાવ્યને વિકસિત– -પ્રકાશમાં આણુવાનું કાયા સૂનુ-સુજનેાનુ –પડિતાનું જ છે. વારિ-કવિ કે
સંગ્રાહક તે। માત્ર કમલ-કવિતાના પેષ
-ઉત્પાદ કે સસંગ્રહજ કરી શકે છે,
જીવન.

Page #8

કમસૂચને.
વિષય.
૫ત્ર.
૧ અવતરણિકા .........૧ ૨ પ્રસ્તાવના, કર્તા અને
તેમની કૃતિયો સહિત...૩ ૩ શુદ્ધિપત્રક વગેરે.....૧
શત્રુંજય તીર્થસ.
અમારો અંક ૧૪મો “ આનંદ કાવ્ય મહોદધિ મૈતિક પહેલું”
મુંબાઈ ઇલાકાના સરકારી કેલવણું પહેલો ખંડ ............૧ ખાતાએ સેકન્ડરી સ્કૂલ લાયબ્રેરી બીજો ખંડ..............૯૧
માટે મંજૂર કર્યું છે. ત્રીજો ખંડ....૧૭૧ ચોથે ખંડ.............૨૬૦ પાંચમો ખંડ........... ૩૦૬ છઠ્ઠો ખંડ..........૩૬૧ સાતમો ખંડ..............૪૫૫ આઠમો ખંડ .પ૬૭ નવમો ખંડ........૬૪૩ સંપૂર્ણ................૬૮૦ |

Page #9

www.jamemorary.org
KOREq काया
लमत्व कानवीयवाटयोध्याक्षणी साविकमादिनशीनजरेगातेयाविमचदिविसऊसरापदिवसंतपसावमा निश्यपान उलझकिदा अवसरतास्थलावणपार्वतणीविनामीनापविमदिविविझायरामायरमर्यादातजसरगिरिक रसदायरेक्षणरतमजवानिक्कलवाजनितिन विज्ञकरेलापाजामाणिणियापणाजिनामानविरककरण्यगर्व वामान लिनशक्षसीवितमनमादेशतरदेवापनुमणी सकीयजनदासबारेमालाविवाश्वकाविधायिramma खरोमस्यामाणमनीपरशवसइजेनबद्धरेवएणमातधाउधापनादेवादारपत्रातिविणिविदलामामइकवणव
वरिपरवाइकषापोरयागलाराजाकरमसुन्याबारेबोटीतेदनजणकरावणलवचनघोटवकहतेदनापासना उशमाणसनवस्यासखातमीतासन काउणावप्रतिकाकरीवर्ववारसालईहावीणावारतीवर्गवकीनावरेरक पानयानयोध्याउधानमवित्वजनिनस्दामारातासपबंधमलावतापमानश्कामोरेश्मणशाषिशाषाबसाऊतापिंषा खत्रयाणाराणवणतातेरस्यानादखपणासळीपारणमाईचर्जित मृगलापानिशुलनयाजावताराक्षसितपाषाणतणावर मिाह्यागानस्तारामययवाणिअवसरायकेलीकरिवनीबारेभवतिदेवीणागीतसरमसानलीयारण्य गवाजविष्वाजाश्या गजगतिसकानवायारापायकपिणिपयशक्विलशासनासजसंकायहरेणगएरवीसनादेशिनहाराजा शिएरिनापधरामनीस्वरएस्पयवासस्शवतमायापासदिवकराराजापज्ञासातलिबसूपालारपनिनदरवकावीसमाग बाजाधानीबालागासवशायदादाणवादनसदेवता धर्मवादमीक्षारिमुषयामश्चयवाघीनावश्वविज्ञानारामा दश्यकामावश्सरमाइरोतवलपुबालाशिएछापाहणनारधाएदवनवावरसायनादएयरुयोगधालदीयानासपसायात्रा झपरमानदाइवितासज्जाइाववत्याहजईदाशयशश्रीडागादिमिराजा नरसयामीयाएकपकानगया नगपतिएउचातबासन्यसाववसघाताशमादाबायाराजावलसितगादाण्यातिअगातिसादीवरधाना| ६६
Personal use
For Private
રાસકાર શ્રીમાન્ જિનહષેજીના જ પિતાના હસ્તાક્ષરનો નમૂને, श्रीशयितीर्थरास ४ २३१-२३८, गाथा ७या हुडा सुधी, भए उन्ले.

The Bombay Art Printing Works, Fort.

Page #10

Page #11

ददातु श्रुतदेवता सिद्धिम् .
अवतरणिका.
અમારા તરફથી અત્યાર સુધીમાં સંસ્કૃત, માગધી, અ ગ્રેજી, અને આવા કાવ્યના ગૂજરાતી ગ્રન્થી પ્રસિદ્ધ કરવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે, કે જે પ્રયાસ વડે આ ગ્રન્થને અમે તરફથી બહાર પડતા ગ્રન્થમાં “ગળ્યાંક ૩૦મા”. (જૈન ગૂર્જર-સાહિત્ય દ્ધારે ગ્રન્થાંક ૪થા) તરીકે પ્રસિદ્ધ કરવા ભાગ્યશાળી થયા છીએ.
અત્રે ફંડને ટુંક ઈતિહાસ આપવો એ અયોગ્ય લેખાશે નહિ. મહૂમ શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ ઝવેરીએ, કે જેમની સ્મૃતિને અર્થે ફંડ સ્થાપવામાં આવ્યું છે, તેમણે, પિતાના વીલમાં રૂ. ૪૫૦૦ની રકમ, બીજી રૂ. ૫૫૦૦૦ની અન્ય માર્ગે ખર્ચવા ક ઢેલી રકમ સાથે કાઢી હતી. આ રકમમાં તેમના સુપુત્ર શા, ગુલાબચંદ દેવચંદ ઝવેરી તરફથી મહેમની યાદગીરી માટે શુભ કાર્યમાં ખર્ચવા કાઢેલ રૂ. ૨૫૦૦૦ની રકમ ઉમેરાઈ ૧૦૦૮ શ્રી શ્રી શ્રી પંન્યાસજી શ્રી આનન્દસાગરજી ગણિની સલાહ અને ઉપદેશથી, તથા શાહ ગુલાબચંદ દેવચંદ ઝવેરીની સમ્મતિથી, આ રકમેને એકઠી કરી મર્હમની યાદગિરી માટે આ ટ્રસ્ટ સને ૧૯૦૮ માં સ્થાપ્યું, તેમજ યોગ્ય વ્યવસ્થા જળવાઈ રહેવા માટે ટ્રસ્ટીઓ નીમી દ્રસ્ટડીડ કરાવવામાં પણ આવ્યું. મહૂમ શેઠની દીકરી તે મમ મૂલચંદ નગીનદાસની વિધવા બહુમ બાઈવીજકરની આશરે રૂ. ૨૫૦૦૦ની રકમ તેના ટ્રસ્ટીઓ તરફથી આવવાથી ફંડ રૂ. ૧૦૦૦૦૦ ના આશરાનું થવા ગયું છે. ફેડને આંતરીયભાવ “જૈન વેતાંબર મૂર્તિ પૂજક ધાર્મિક સાહિત્યની,” જેવું કે પ્રાકૃત,સંસ્કૃત, ગૂજ રાતી, અંગ્રેજી વગેરે ભાષામાં લખાયેલાં-વંચાયેલાં પ્રાચીન પુસ્તકે, કાવ્યો, નિબંધ, લેખો વગેરેની જાળવણી અને ખીલવણું કરવાનો છે.

Page #12

સાક્ષરશિરોમણિ શ્રીમાન આનન્દસાગરગણિના ઉપદેશથી આ ભંડારની સ્થાપના થયેલી હોવાથી તેનું નામ ચિરંજીવ રહે, એ ઇરાદાસ આવા કાવ્યોના સંગ્રહનું નામ “શ્રી આનન્દકાવ્યમહેદધિ” રાખવામાં આવ્યું છે.
રાસની એક જૂની પ્રતિ આપવા માટે શ્રીમાન પંન્યાસજી શ્રીકમલવિજયજી ગણિ, બીજી માટે પ્રવર્તક શ્રીકાંતિવિજયજીને, તથા ત્રીજી એક પ્રતિ અમદાવાદના સુપ્રસિદ્ધ પહેલાના ઉપાશ્રયમાંથી મેળવી આપવા માટે ભાવનગરવાસી શેઠ મગનલાલ બેચરદાસને, તેમજ ડહેલાના ઉપાશ્રયના કાર્યવાહકને પણ, અતઃકરણથી ઉપકાર માનીયે છિયે
પ્રફ વગેરે તપાસી શુદ્ધ કરવા સારૂ શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાર્ય યોગનિષ્ઠ પ્રીબુદ્ધિસાગરજીનો પણ અત્રે આભાર માનીએ છીએ. રાસ તથા કર્તા સંબંધીને ઉહાપોહ, યોજક શ્રીબુદ્ધિસાગરસૂરિએ કરેલ હોવાથી, અમે તસંબંધે કાંઈ લખવું ઊંચત ધાર્યું નથી. તેમજ સંગ્રહકર્તાએ પણ, “રાસકાર શ્રીજિનહર્ષજીતુ ચરિત્ર આમાં લેઇશું" એવી ઈચ્છા, એક્તિક ૩જાના પ્રત્યકારે એ વિષયમાં પાને ૧૪ માના છેલ્લે પેરે દર્શાવી હતી, તે ઇચ્છા, આના
જકના પ્રયાસવડે ફળીભૂત લેખાયેલી માનીને વધુ પિષ્ટપેષણ કરવું એ ગ્ય માન્યું નથી..
અંતમાં એટલું ઈચ્છી અવતરણિકાથી વિરમીશું કે, આ અમારે પ્રયાસ સર્વ સાહિત્ય પ્રેમી જનને પ્રિયકર થઈ, સુંદરફળ. આપનાર થઈ પડે! આવા પ્રયાસને જે પ્રજા તરફથો સારું સન્માન મળશે તે આશા છે કે ભવિષ્યમાં ઘણું મક્તિ કે પ્રજા પાસે મૂકવા અમે અમારાથી બનતું કરી શકીશું. ૪૨૬ જવેરી બજાર, / નગીનભાઈ ઘેલાભાઈ ઝવેરી
મુંબાઈ. આકટોબર, સન ૧૯૧૫
, અને બીજા ટ્રસ્ટીઓ.

Page #13

૩ અ. પ્રસ્તાવના.
વિશ્વપ્રવર્તિત સર્વ ધર્મપન્થમાં તીર્થોનું મહામ્ય વર્ણવ્યું છે. જેમાં સિદ્ધાચલ પર્વતને ઉત્તમતીર્થ તરીકે તીર્થકરોએ કર્યો છે. મુસલમાને માને, પ્રીતિ ચરૂસેલમને, અને બૈદ્ધ બોધિવૃક્ષને તીર્થ તરીકે માને છે. હિંદુઓ ગંગા, કાશી, પ્રયાગ, જગન્નાથ, અને દ્વારકા વગેરેને તીર્થ તરીકે માને છે. આ પ્રમાણે અવલેતાં વિશ્વપ્રવર્તિત સર્વ ધર્મોમાં તીર્થોનું મહાભ્ય છે એમ સુજને અવબોધી શકશે. જેનાથી સંસારરૂપી સમુદ્ર તરી શકાય છે તેને તીર્થ કહેવાય છે. તીર્થના બે પ્રકાર છે. જગમતીર્થ અને સ્થાવરતીર્થ. જૈનદષ્ટિએ સાધુ સાધ્વી શ્રાવક અને શ્રાવિકા એ ચતુર્વિધ સંઘને જગમતીર્થ કહેવામાં આવે છે. શ્રુતજ્ઞાનને પણ શાસ્ત્રકારે તીર્થ કહે છે. જ્ઞાન, દર્શન અને ચારિત્રને ધારણ કરનારા તીર્થકરે-કેવલજ્ઞાનીઓનાં જ્યાં જ્યાં દીક્ષાકલ્યાણક, જન્મકલ્યાણક, કેવલજ્ઞાનકલ્યાણક, અને નિર્વાણુકલ્યાણક થએલાં હોય છે એવી ભૂમિને સ્થાવરતીર્થ કહેવામાં આવે છે. આચાર્યો ઉપાધ્યાયે અને સાધુઓએ જ્યાં ધ્યાન કરેલાં હોય છે અને જ્યાં મુક્તિપદ પામ્યા છે તેવી ભૂમિને પણ સ્થાવરતીર્થ કહેવામાં આવે છે. જૈનશાસદષ્ટિએ સમેતશિખર, તારગગિરિ, અબુદાચલ, ગિરનાર, અને અષ્ટાપદ વગેરે અનેક તીર્થોમાં સિદ્ધાચલતીર્થને ઉત્તમોત્તમ માનવામાં આવ્યું છે. શત્રુંજયગિરિ ઉપર અનેક આચાર્યો અનેક ઉપાધ્યાય અને અનેક મુનિયે ભૂતકાળમાં મુક્તિ

Page #14

પામ્યા છે અને ભવિષ્યમાં પામશે. શત્રુંજય પર્વત પર અનેક મુનિયેએ ધ્યાન અને અનસણ કર્યા છે. સિદ્ધચલના કાંકરે કાંકરે અનન્તા મુનિ મુક્તિપદને પામ્યા તેથી સિદ્ધાચલતીર્થ સર્વ તીર્થોમાં ઉત્તમોત્તમ તરીકે શેલી રહ્યું છે. ઉત્તમ ઉજવલ લેસ્યાને ધારણ કરનારા અનેક મુનિયેની દ્રવ્ય મનોવણાના પુલે અને તેમનાં લબ્ધીસંપન્ન શરીરનાં ઉત્તમ પુલે ત્યાં વાતાવરણમાં છવાઈ રહેલાં હોય છે, તેથી ત્યાં જે યાત્રાળુઓ યાત્રા કરવાને જાય છે તેઓની વેશ્યાઓ સુધરે છે અને તેઓને તીર્થ સ્પર્શનાથી અનેકધા જ્ઞાન, દર્શન, અને ચારિત્રાદિ ગુણેને લાભ થાય છે તેથી શાસ્ત્રામાં તીર્થકર આદિના કલ્યાણકે જયાં થએલાં છે, તેવા સ્થાવરતીર્થોનો મહિમા વર્ણવવામાં આવ્યું છે. મુનિયે પ્રાયઃ મોટા ભાગે પર્વતે વગેરે ઉપર ધ્યાન કરે છે તેથી તેઓના કલ્યાણકોથી તે પર્વતે અને તે ભૂમિ તીર્થ તરીકે બને છે. અનાદિકાળથી આવાં સ્થાવર તીર્થો બનેલાં છે અને કેટલાંક અમુક વખતથી પણ બનેલાં છે. સિદ્ધાચલતીર્થ અનાદિકાળથી બનેલું છે.
આ અવસર્પિણું કાળમાં ત્રીજા આરાને છેડે શ્રીત્રદષભદેવ ભગવાનને આદેશ પામીને પુંડરીક ગણધરે સવા લક્ષ શ્લેકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય રચ્યું. (૧) તત્પશ્ચાતું પરંપરાએ વીસમા તીર્થકર શ્રી મહાવીરસ્વામીના શિષ્ય પાંચમા ગણધર સુધર્માસ્વામીએ મનુષ્યનું અપાયુષ્ય જાણું ઘણું સંક્ષેપી તેને સાર લેઈને વીસ હજાર લેક પ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય રચ્યું. (૨) સુધર્માસ્વામી

Page #15

પશ્ચાત્ વિક્રમ સવત્ ૪૭૭ અને વીર સ'વત્ ૯૪૭માં સૈારાષ્ટ્ર દેશ તિલકભૂત વલ્લભીપુરનગરીમાં વિરાજીત શિલાદિત્યરાજાની વિજ્ઞપ્તિના સ્વીકાર કરીને શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ નવ હજાર શ્લોકપ્રમાણ શત્રુજયમાહાત્મ્ય ગ્રન્થની સારભૂત સંક્ષેપમાં રચના કરી. (૩) તપાગચ્છીય શ્રીહ’સરત્નસૂરિયે પણ, સસ્કૃતમાં ગદ્યાત્મક શ્રીશત્રુજયમાહાત્મ્યની રચના કરી છે. (૪) શ્રીશિલાદિત્ય રાજાના સમયમાં ધનેશ્વરસૂરિ મહારાજે અનેક પરોપકારક કાર્યાં કરેલાં છે. શિલાદિત્યરાજાએ શ્રીધનેશ્વરસૂરિ મહારાજની આજ્ઞાએ ઉઠાવેલી હતી. શિલાદિત્ય રાજાના સમયમાં સંસ્કૃતવિદ્યાવિન અનેક પડતા હતા. તત્ સમયે માગધીભાષા પ્રાકૃતભાષા પાલીભાષા આદિ ભાષાએ વ્યવહારમાં વિતરૂપને ધારણ કરતી હતી. ધનેશ્વરસૂરિએ અનેક આશયને લક્ષમાં લઈ સસ્કૃતભાષામાં શત્રુજય માહાત્મ્યની રચના કરી હતી. પશ્ચાત્ સંસ્કૃત ભાષા મનુષ્યેાના જીવનવ્યવહારમાં મૃતપ્રાય થઈ ગઈ અને મનુષ્યાને સિદ્ધાચલતીર્થની મહત્તા અવળેાધવાને માટે જીવભાષામાં શત્રુ જયતીર્થને કોઈ ગ્રન્થ નહીં હોવાથી અઢારમા સૈકાના મધ્ય કાલમાં થએલા શ્રીમાન જઈન કે શત્રુંજયતીર્થના ગુજરભાષામાં રાસ રચ્યા અને તેથી ગર્જરભાષા જાણનારા મનુષ્યાને સિદ્ધાચલમાહાત્મ્યનુ સ્વરૂપ જાણવાને ઘણી અનુકૂળતા થઈ. ધનેશ્વરસૂરિરચિત શત્રુંજયમાહાત્મ્યને ગુર્જરભાષામાં શ્રી જનહર્ષે સમ્યક્ર અનુવાદ કર્યાં છે તેમાં તેમણે ધનેશ્વરસૂરિરચિત શત્રુજય

Page #16

માહામ્યગ્રંથના સર્વ ખંડેને અનુક્રમે સંપૂર્ણ વૃત્તાંતે સહિત ગોઠવ્યા છે તે વાંચકને સમ્યક રીતે અવાધાય છે. શત્રુંજયમાહાસ્યના નવખંડ છે. ગ્રન્થની આદિમાં ઋષભદેવપ્રભુનું મંગલાચરણ કર્યું છે, પશ્ચાત્ ષભદેવ ભગવાનના વખતમાં પુંડરીકગણધરે સવાલક્ષ શ્લોકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય રચ્યું, તેની શ્રીવીરપ્રભુએ કહેલા શત્રુંજયમાહામ્યવર્ણનનો સાર શ્રીવીરપ્રભુના વખતમાં સુધર્માસ્વામીએ વીશ હજાર કલેકપ્રમાણ શત્રુંજયમાહાસ્ય ગ્રન્થની રચના કરી તેની વિગત આપવામાં આવી છે, પશ્ચાત્ શ્રીવીરપ્રભુ શ્રીસિદ્ધાચલપર્વત પર સમવસરે છે, તેમની આગળ સિદ્ધાચલ સંબંધી પ્રશ્ન કરે છે, શ્રીવીરપ્રભુ શ્રીસિદ્ધાચલ પર્વતની મહત્તા વર્ણવે છે, સિદ્ધાચલનાં એકવીશ નામનું વર્ણન કરવામાં આવે છે, અને સિદ્ધાચલ મહાક૯પમાં સિદ્ધાચલનાં એક આઠ નામ આવે છે તેની દિશા દેખાડે છે. પહેલા આરામાં સિદ્ધાચલ એસી એજનને બીજા આરામાં સી-તેર એજનને ત્રીજા આરામાં સાઠ એજનને ચેથા આરામાં પચાસ એજનને પાંચમામાં બાર એજનને; અને છઠ્ઠા આરામાં માત્ર સાત હાથના માનવાળો રહેશે એમ વીરપ્રભુ ઈન્દ્રની આગળ વર્ણવે છે. પશ્ચાત્ સિદ્ધાચલનામશ્રવણથી ચાર હત્યાદિક અનેક દોષોને નાશ થાય છે તેનું વર્ણન કરે છે. પશ્ચાત તીર્થની આશાતનાને ત્યાગ, તીર્થસેવન ફળમહિમા શત્રુંજયતીર્થ ક્ષેત્રમાં પાપકર્મથી થતે કર્મબંધશત્રુંજય તીર્થમાં ર્તવ્યાકર્તવ્ય સૂર્યકુંડમહિમા બકનું સૂર થવું વગેરે અનેક અધિકારે શત્રુજયરાસમાં વર્ણવવામાં આવ્યા છે. અષભદેવથી માંડીને ભરતેશ્વરબાહુબળીનું

Page #17

સગરચકવતીના પુત્ર નું; રામરાવણનું; શ્રીનેમિનાથનું પાંડવ કેરવનું પાશ્વનાથનું; તથા શ્રી મહાવીર પ્રભુનું અને છેવટે ભાવડ જાવડનું વૃતાંત શ્રી શત્રુંજયરાસમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે. પાંડવ કોનું વૃત્તાંત જેવી રીતે પાંડવચરિતમાં વર્ણવ્યું છે તેવી રીતે અત્ર વર્ણવ્યું છે. માગધી પઉમરિય નામના ગ્રન્થમાં જેવી રીતે રામલક્ષમણ આદિનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે તેવી રીતે અત્ર રાસમાં પણ વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. તાપની શ્રીષભદેવથી કેવી રીતે ઉત્પત્તિ થઈ તેનું આ રાસમાં સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. શ્રી ભરતરાજાએ પખંડને કેવી રીતે સાધ્યા તેમજ તસમયના યવન પ્લેચ્છ લેકેને કેવી રીતે જીત્યા તત્સંબંધી સારું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, અને તેથી માલુમ પડે છે કે ભરતરાજાના સમયમાં પણ સ્વેચ્છ લેક હતા. તત્સમયના પ્લેચ્છ લેકે બળવાન હતા, તે ભરતરાજાએ તેમની સાથે કરેલા યુદ્ધપ્રયાણથી માલુમ પડે છે. ભરતરાજા શ્રીસિદ્ધાચલની યાત્રા કરવાને માટે આવે છે તે સમયે દેશની સ્થીતિ કેવી હતી, લેકે કેવા હતા, તે રાસમાં આપેલાં વૃત્તાંતથી બરાબર માલુમ પડે છે. સગરચક્રવર્તીના વખતમાં સગરચકવતીના સાઠ હજાર પુત્રએ અષ્ટાપદપર્વતની ચારે તરફ દંડરનવડે ખાઈ ખેરવાને માટે જે પ્રયત્ન કર્યો હતો તે વખતનું વૃત્તાંત અને સગરચકવતીને ઈન્ટે આપેલે ઉપદેશ મનન કરવા યોગ્ય છે. જનુરાજાએ ખાદીને આણેલી ગંગાનું વૃત્તાંત દેશના અવનવા ફેરફારને માટે ઘણું ઉપયેગી છે. સૂર્યયશા રાજાએ વિકટ પ્રસંગમાં પર્વની આરાધના કરવા

Page #18

માટે જે આત્મસ્વાર્પણ અને સત્યાગ્રહ દર્શાવ્યું છે તે બહુ મનન કરવા ગ્ય છે. પાંડે અને કેરેના સમયમાં ભારતની અત્યંતન્નતિ હતી એ પાંડવે. અને કૌરવોનું વૃત્તાંત વાચતાં સમ્યગૂ સમજાય છે. શ્રી પાર્શ્વનાથના સમયમાં અજ્ઞાન તપસ્વીઓની કેવી સ્થિતિ હતી તે કમઠની વૃત્તાંતથી સારી રીતે સમજી શકાય છે. અતિ ઉન્નત અવસ્થાને પામેલો રાવણ, પરસ્ત્રીના પ્રેમથી કેવી અધમદશાને પામે છે, અને તેના જેવા બેહાલ થાય છે, રામને ન્યાયથી જગમાં કેટલો બધો પ્રભાવ પડે છે, તથા સીતાના ઉપર કલંક આવતાં પણ તે શીયળના પ્રભાવથી જગત્માં નિષ્કલંકતાની સાથે કેટલી બધી પ્રખ્યાતિને પામે છે તેનું આબેહુબ સ્પષ્ટ વર્ણન આ રાસમાં કરવામાં આવ્યું છે. ભરતરાજાથી માંડીને જાવડ સુધીના જે જે ઉદ્ધાર થયા તેનું આ રાસમાં સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ભાવડનું વર્ણન દેશિક ઇતિહાસને માટે ઉપયોગી છે. ભાવડ પૂર્વ ધનવાન વણિક ગૃહસ્થ હતે, પશ્ચાત્ તે ગરીબ થઈ ગયે પણ તેનું સત્વ ગયું નહતું. તે ત્રણકાળ જીનેશ્વરનું પૂજન કરે, બે સંધ્યાએ પ્રતિક્રમણ કરતો અને ત્રણેકાળ ગુરૂનું વંદન કરતે હતો. એક વખત તેને ત્યાં બે મુનિ હેરવાને માટે આવ્યા, એ બે મુનિને હરાવીને તેની સ્ત્રીએ ધનની પ્રાપ્તિ કેવી રીતે થાય તેનું કારણ પૂછયું, તેમાંના એક મુનિયે તેના ઘેર એક ઘડી વેચાવા આવશે તેના લેવાથી ધનની વૃદ્ધિ થશે એમ કહ્યું, તેમજ વિશેષ જણાવ્યું કે તેના દ્રવ્યથી ત્યારે પુત્ર શત્રુંજયને ઉદ્ધાર કરશે. ભાવડશા શેઠે એવી વાણી પિતાની સ્ત્રી પાસેથી સાંભળીને પોતાને ઘેર

Page #19

વેચાવા આવેલી ઘડીને ઉધારે રૂપિયા લઈને, તેના માલિક પાસેથી વેચાતી લીધી. ભાવડશા શેઠે તે ઘડીની સારી રીતે સેવાચાકરી કરી. ઘેડીને યોગ્ય સમયે સૂર્યના અશ્વસમાન પ્રખ્યાત ચમત્કારી જોડે થયાં. તે ત્રણ વર્ષને થયે ત્યારે પિતાના તેજડે કરીને તે અત્યંત શેભવા લાગે. આ અશ્વની વાત તપન રાજાના કાને ગઈ અને ભાવના ઘેર આવ્યું. કાંપિલ્યપુર નિવાસિભાવડને ત્રણ લક્ષ ધન આપીને તે સૂર્યસમાન અશ્વ ખરી. તપનરાજા કોણ છે તેનું વિશેષ વર્ણન કરવામાં આવ્યું નથી. તથાપિ તે કઈ આર્યરાજા હવે જોઈએ એવું અનુમાન થાય છે. તપન રાજાએ આપેલા ત્રણ લક્ષ દ્રવ્યથી ભાવનડે અન્ય ઘણું ઘોડીઓને ખરીદી અને તેઓથકી ઉત્પન્ન થએલા અને ભાવડશાએ વિકમરાજાને આપ્યા તેથી વિક્રમાદિત્યરાજા સંતુષ્ટ થયે અને ભાવડને સારા મંડલમાં મધુમતી (મહુઆ) સહિત બાર ગામ આપ્યાં. ભાવડે વાજતે ગાજતે મધુમતી (મહુઆ)માં પ્રવેશ કર્યો, તે કાળે તેની સ્ત્રી ભાવલાએ એક પુત્રરત્ન જયે અને તેથી ભાવડે યાચકને સારી રીતે સંખ્યા અને તેનું નામ જાવડ પાડવામાં આવ્યું. જાવડે સારી રીતે વિદ્યાનો અભ્યાસ કર્યો. તે મોટી ઉમ્મરને થયો ત્યારે તેના પિતાએ તેને એગ્ય કન્યાને માટે શેધ ચલાવી, ઘેટીગામમાં રહેનારા એક શેઠની સુશિલાનામની પુત્રીની સાથે સ્વયંવરની સ્થિતિ પ્રમાણે જાવડનું લગ્ન કરવામાં આવ્યું. કેટલે કાળ ગયે છતે અને ભાવડ દેવલોક ગયે છતે તેણે સ્વપુરીનું ધર્મરાજાની પેઠે પાલન કર્યું. દુઃખમાકાલના મહમ્યથી મુગલ(પ્લે

Page #20

-અના)નું બળ પધિપુરની પેઠે પૃથ્વીમાં વ્યાપ્ત થયું અને તેઓએ ગે-ધન-ધાન્ય–બાળ-સ્ત્રી વગેરે લઈને પિતાના દેશમાં ગયા. જાવડ અનાર્ય દેશમાં ગયા ત્યાં પણ જિનેશ્વરનું દેરાસર બંધાવ્યું અને પિતાની જાતિ એકત્ર કરી. આર્ય અને અનાર્ય દેશમાં વિહાર કરતા મુનિવરે જ્યાં જાવડ હતા ત્યાં આવ્યા અને ધર્મવ્યાખ્યાન સમયે સિદ્ધાચલનું માહાઓ વર્ણવ્યું. “પાંચમા આરામાં જાવડ નામને શેઠ સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કરશે” એવું મુનિયે કહ્યું તે સાંભળીને જાવડ શેઠે કહ્યું કે “તે શેઠ હું કે અન્ય?” મુનિયે ઉપગથી તેમનું નામ જણાવ્યું. જાવડે મનમાં અત્યંત પ્રેમ ધારણ કર્યો અને પિતાના ઘેર જઈને ચકેશ્વરીનું માસિક તપથી આરાધન કર્યું. ચકેશ્વરી માતાને પ્રગટ થઈ અને જાવડને કહેવા લાગી કે તું “તક્ષશિલા (ગિઝની) નગરીમાં જઈ ત્યાંના રાજા જગન્મલની પાસેથી ધર્મચકના અગ્રમાં રહેલું અરિહંતનું બિંબ લાવ.” જાવડશાએ હદયમાં ચક્રેશ્વરીનું ધ્યાન ધરી તક્ષશિલા નગરીમાં જઈને ત્યાંના જૈની રાજા જગમલને સર્વ વૃત્તાંત કહી ધર્મચકની પાસે ગમન કરી, ધમચકને ત્રણ પ્રદક્ષિણા દઈ રાષભદેવ ભગવાનનું બિંબ લાવ્યું. પંચામૃતવડે પ્રભુની પ્રતિમાને સ્નાન કરાવી પૂછને ઉત્સવપૂર્વક નગરમાં લા. પ્રતિમા લાવતાં મિથ્યાદષ્ટિ દેવતાઓએ અનેક ઉપદ્રવ ર્યા પરંતુ તે સર્વ ભાગ્યના ઉદયથી દૂર થયા. જાવડ મહુવામાં આવ્યું એવામાં તેના વહાણે મહાચીન, ચીન, અને ભેટ વગેરે દેશમાં વેપારાર્થે ગયાં હતાં, તેઓ વાયુવશથી દરિયામાં પરિભ્રમણ કરતાં કરતાં સુવર્ણદ્વીપમાં પહોંચ્યાં અને અગ્નિના દાહથી

Page #21

તેમાં ભરેલુ. લાતું સુવર્ણ થઈ ગયુ.. અઢાર વહાણા સેાનાથી ભરેલાં તેના પ્રવેશ કાળેજ મહુવા નગરીમાં આવ્યાં, તત્સમયે ગામની બહાર વસ્વામી મહારાજા પધાર્યા એવી એક પુરૂષ જાવડને વધામણી આપી. બાર વર્ષે પેાતાને ઘેર વહાણ આવ્યાં અને એક તરફ ગુરૂમહારાજ આવ્યા તેમાં પહેલાં કેની પાસે જવું. તત્સ`ખ`ધી જાવડશા વિચાર કરવા લાગ્યા. જાવડે વિચાર કર્યાં કે “ લક્ષ્મી ચંચળ છે અને પાપથકી ઉત્પન્ન થાય છે, મુનિ તે પુણ્યરૂપ છે તેમને નમસ્કાર કરવાથી આભવનું અને પરભવનુ કલ્યાણ થાય છે ” એવા વિચાર કરીને જાવડેશા પ્રથમ શ્રીવજીસ્વામીમહારાજને વન્દન કરવા ગયા. શ્રીવજીસ્વામીમહારાજે જાવડશાની આગળ સિદ્ધાચલપ્રભાવનુ વર્ણન કર્યું અને જાવડેને સિદ્ધાચલના ઉદ્ધાર કરવા પ્રેરણા કરી. જાવડશા સંઘ કાઢીને શ્રીસિદ્ધાચલ ગયા અને શ્રીવજીસ્વામી ગુરૂની સાથે સિદ્ધાચલપર્વત ઉપર આરોહણુ કરવા લાગ્યા. તે વખતે મિથ્યાત્વિદેવતાઓએ સિદ્ધાચલ પર્વતને પાળ્યા. શ્રીવજીસ્વામીએ શાન્તિકર્મ કરીને અધમદેવતાઓને દૂર કર્યાં. માંસ, મજજા, આદિ વડે યુકત પર્વતને દેખી સર્વેનાં મન ખિન્ન થયાં. શ્રીજાવડે નદીનું પાણી મંગાવીને સિદ્ધાદ્રિનું પ્રક્ષાલન કર્યું. પતીત ભ્રષ્ટ અને ઘાસ ઊગેલા પ્રાસાદો દેખીને સઘાધિપ જાવડે મનમાં ઘણું ખેદ પામ્યા. રાત્રી સમયે મિથ્યાત્વદેવાએ પ્રભુની પ્રતિમા અદૃશ્ય કરી પર્વતથી હેઠળ ઉતારી. એકવીસ વખત જાવડશાએ પ્રભુની પ્રતિમાને સિદ્ધાચલ

૧૧

Page #22

પર પધરાવી અને એકવીશ વખત મિથ્યાત્વિદેવોએ હેઠળ ઉતારી. સ્વામીએ (નવા કપદયક્ષ) યક્ષેશનું સ્મરણ કર્યું અને પ્રભુની પ્રતિમાને ઊપર લઈ ગયા. સર્વ સંઘે પ્રતિમાની પાસે રાત્રી જાગરણ કર્યું. પ્રભાતમાં પ્રભુની પ્રતિમાને પ્રાસાદમાં લેઈ શાનિકર્મ તથા પ્રતિષ્ઠાકમપૂર્વક પ્રતિષ્ઠા કરી. શ્રીવજીસ્વામીએ મવડે અસુરદેવતાઓને સ્થભિત કર્યા તેઓએ પર્વતને ઘણે કંપા પણ અને હારીને નાસી ગયા (પૂર્વના કપર્દીયક્ષે નાસી પ્રભાસક્ષેત્રમાં જઈ વાસ કર્યો.) અને શાન્તિ પ્રવતી. શ્રીજીષભદેવભગવાનની પ્રતિષ્ઠા થયા બાદ વજા, આરતી, અને મંગલદી કરવામાં આવ્યા. ધ્વજાનું આરોપણ કરવા માટે સંઘનાયક જાવડશેઠ જિનમન્દિરના શિખર ઉપર ચડ્યા, જાવડશા શેઠ અને તેની સ્ત્રીએ શત્રુંજયને ઉદ્ધાર કર્યો તેથી બંનેને મનમાં અત્યંત ભાવના પ્રગટી. શેઠ અને શેઠાણીના મનમાં અત્યંત હર્ષ ઉત્પન થવાથી હદય ફાટી ગયું. તેઓ બને મરી ચોથા દેવલોકમાં ગયા. જાવડના પુત્ર જાઝનાગના મનમાં માતા પિતાના મૃત્યુથી અત્યંત ખેદ ઉત્પન્ન થયા અને સંઘના મનમાં પણ અત્યંત ખેદ ઉત્પન્ન થયો. શ્રીચક્રેશ્વરીદેવીએ જાઝનાગના મનનું, વૈરાગ્યને બંધ આપી સાત્વન કર્યું અને સંઘની સાથે તથા ગુરૂની સાથે ગિરનાર, આબુજી વગેરે અનેક તીર્થની યાત્રા કરી. શ્રીજાઝનાગે અનેક જિનમંદિરે કરાવ્યાં. વિક્રમ સંવત્ ૧૦૮ એકસો આઠની. સાલમાં જાવડશાએ સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કર્યો ત્યાર

Page #23

૧૩
(<
બાદ કેટલાક કાળ ગયે છતે પરવાદીઓવડે દુય એવા બાન્દ્વાચાર્યાએ અનેક રાજાઓને પ્રતિધીને આદ્ધધર્મી કર્યાં. અન્ય જે જે ધર્માં ચાલતા હતા તેઓના શાસનને લાપ કરીને સારાષ્ટ્ર વગેરે દેશમાં સર્વ તીર્થાને પોતાના સ્વાધીન કરવા માંડયાં અને તેમાં ઐદ્ધની પ્રતિમાએ એસાડવામાં આવી. એવામાં, શ્રીવીરપ્રભુના ભવિષ્ય પ્રમાણે— इतश्च लब्धिसम्पन्नः सर्वदेवमयो गुरुः ।। शशिगच्छांबुधिशशी, सूरिभवी धनेश्वरः ॥ ८३ सोऽनेकतपसा पुण्यो, वल्लभीपुरनायकं ॥ शिलादित्यं जिनमते, बोधयिष्यति पावने ॥ ८४ ॥ निर्वास्य मण्डलाद बौद्धान्, शिलादित्येन सूरिराट् । कारयिष्यति तीर्थेषु शांतिकं चैत्यसञ्चयम् ॥ ८५ ॥ सप्तसप्ततिमब्दानामतिक्रम्य चतुःशतीम् ॥ વિશ્વમાર્યાદિષ્ઠાવિયો, ચિતા ધર્મવૃદ્ધિøત્ ॥૬॥”
"

शत्रुञ्जयमाहात्म्ये.
શિલાદિત્યને
સર્વે લબ્ધિસપન્ન, સર્વદેવમય શશિંગરૂપસાગરમાં ચન્દ્ર સમાન ધનેશ્વરસૂરિગુરૂએ, શ્રીવલ્લભીપુરનગરમાં આવી વતુ ભીપુરનારાજા શિલાદિત્યને જૈનધર્મના એપ આપીને જૈન કર્યાં. સારાષ્ટ્રમ`ડળથી ઐાદ્વાને દૂર કરીને સર્વત્ર શાન્તિ પ્રવર્તાવી. વિક્રમ સંવત્ ૪૭૭માં ધર્મવૃદ્ધિના કરનારો શિલાદ્રિત્યરાજા થયા. શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ શિલાદિત્યરાજાને પ્રતિધ દેઇ આદ્ધાને પાછા હુડાવ્યા ઇત્યાદિ શત્રુ જયમાહાત્મ્યની
ધનેશ્વરસૂરિના શ્ર

Page #24

પ્રાન્ત લખવામાં આવ્યું છે. મહાવીરસ્વામીએ ભવિષ્યતરીકે શિલાદિત્ય અને ધનેશ્વરસૂરિનું વર્ણન કર્યું છે તે અત્ર પ્રસ્તાવનામાં ભૂતકાળતરીકે વર્ણવ્યું છે. ધનેશ્વરસૂરિએ સિદ્ધાચલતીર્થની પ્રભાવના કરી. પ્રભાવક ચરિત્રમાં મલવાદીએ બાને હરાવ્યા અને શિલાદિત્યને જૈન કર્યો એવું લખવામાં આવ્યું છે. મલવાદીએ શિલાદિત્યની રાજસભામાં બદ્ધોને હરાવ્યા હતા અને તેથી બાને સદાને માટે દેશવટે ભગવો પડે. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં જૈનાચાર્યોની જાહોજલાલી પ્રવર્તતી હતી. તે વખતનું બૈદ્ધનું જોર જૈનાચાર્યોએ હઠાવ્યું હતું. તત્સમયે વૈદિકધર્મ જેરપર નહે. શત્રુજ્યમાહાસ્યથકી માલુમ પડે છે કે વિક્રમરાજાના સમયમાં તક્ષશિલાનગરીને રાજા જેન હતે. વિકમરાજાના સમયમાં થનાર શ્રીસિદ્ધસેન દિવાકરસૂરિએ ઉજજયની નગરીમાં વિહાર કરી શ્રીવિક્રમરાજાને પ્રતિબંધ
આપી જૈનધર્મી બનાવ્યું હતું. સિદ્ધસેનસૂરિ સાથે વિકમતૃપતિની સિદ્ધાચલની યાત્રા
વિમરાજાએ શ્રીસિધસેન દિવાકરને સાથે લઈ શત્રુંજયતીર્થને સંઘ કહા તેમાં પાંચ હજાર આચાર્યોએ ભાગ લીધે હતે. વિક્રમના સમયમાં જૈનધર્મની પૂર્ણ જાહોજલાલી હતી. આર્ય અને અનાર્ય દેશમાં પણ જૈનધર્મ પ્રવર્તતે હતું તે જાવડશાને અનાર્યદેશમાં જે સાધુએ આપેલા બેધપરથી માલુમ પડે છે. અબસ્તાન, અફગાનીસ્તાન અને ઈરાન વગેરે દેશપર આર્યરાજાઓનું રાજ્ય હતું તે જગન્મલ રાજાના રાજ્યથકી સમજાય છે. લઘુશાન્તિ

Page #25

ના કર્તા માનદેવસૂરિના સમયમાં તક્ષશિલાનગરીપર જૈનરાજા રાજ્ય કરતા હતા એવું સમજાય છે. આ સંબધી ઐતિહાસિક દૃષ્ટિયે વિશેષ શેાધખાળ કરવામાં આવશે જેનેાના ઇતિહાસપર અને ભારતના ઈતિહાસપર ભારે પ્રકાશ પડશે. વિક્રમ સવતા ૪૭૭માં જે શિલાદિત્ય રાજા થયા તે કેટલામે શિલાદિત્ય હતા તેના નિર્ણય કરવાની જરૂર છે.
વલ્લભીમાં દૈવધિગણિ અને મથુરામાં દિલાચાર્યજીએ આગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં. મહાવીર સંવત્૯૮૦માં શ્રીદેવધિગણિ ક્ષમાશ્રમણે નાગમાને શ્રીવલ્લભીપુરનગરમાં પુસ્તકારૂઢ કર્યાં. વિક્રમ સ ́વત ૫૧૦માં દેધગણિ ક્ષમાશ્રમણે જૈનાગમાને પુસ્તકા રૂઢ કર્યા, તત્સમયમાં મથુરાનગરીમાં શ્રીન્તિલાચાર્યે નાગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં. સ્કેન્દિલાચાર્યે મથુરાનગરીમાં આગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં તેથી તે “માથુરીયાચના”ને નામે, અને વલ્લભીપુરમાં દેવધિગણિક્ષમાશ્રમણુજી ના પ્રમુખપણા નીચે જૈનસઘ ભેગા થઈને જે આગમાને પુસ્તકારૂઢ કર્યાં. તે “ વલ્લભીવાચના” ને નામે પ્રસિદ્ધ થયાં. મથુરાથી શ્રીસ્કન્તિલાચાર્ય વિહાર કરતા કરતા સિદ્ધાચલતીર્થના દર્શન કરવા માટે આવ્યા. સિદ્ધાચલની યાત્રા કરીને તેઓ દેવધિગણિક્ષમાશ્રમણને મળ્યા, તથા દેવધિગણિ અને કન્તિલાચાર્યને આગમસ...બધી ઘણી ચર્ચા થઇ. અન્નેએ આગમસ બધી પાઠે મેળવ્યા તે પણ કાંઇક પાડભેદ રહે.
૧૫
આ હકીકત માટે શંકાનું સ્થાન રહે છે, પરંતુ અમાને એક પ્રાચીન ટીપણું હાથ આવેલું છે તેમાં અને

Page #26

૧૬
આગમ દ્વારકને વલ્લભીમાં મેળાપ થયે એવું લખેલું છે, તે આધારે અમે અત્ર લખ્યું છે. વિશેષ જ્ઞાની જાણે.
શ્રીધનેશ્વરસૂરિએ જે શિલાદિત્યને પ્રતિબંધ આપે, તેજ શિલાદિત્યની રાજસભામાં બૌદ્ધોને હઠાવનાર મલવાદી હોય તે ધનેશ્વર અને મલ્લાવા દી સમકાલીન થયા એમકથી શકાય. શ્રીધનેશ્વરસૂરિના લગભગ સમયમાં પુસ્તકારૂઢ થયાં, અને બૈદ્ધાના તાબામાં ગએવું શત્રુંજય તીર્થ જેનેના તાબામાં આવ્યું, એ બે મહાન કાર્યો તથા શત્રુંજયમાહાસ્યની રચના એ ત્રણે કાર્યો જેના ઈતિહાસમાં સદા સ્મરણીય રહેશે. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં દિગંબર જૈને હતા. ધનેશ્વરસૂરિ પિતે ચન્દ્ર ગછીય હતા પણ શત્રુંજયમાડામ્યના શરૂઆતના૧૨ મા લેકમાં “ નામન” એ પાઠ છે. પરતુ “ગ” શબ્દનો અર્થ “ચન્દ્ર પણ થતું હોવાથી ચંદ્રગચ્છજ પ્રમાણ ભૂત છે. શિલાદિત્યરાજા સૂર્યવંશી હતે એમ કેટલાક અનુમાનેથી કહી શકાય તેમ
* શિલાદિત્યના વંશજોમાં ગુહા-ગુહિદત શ્રી શામળાજી પાસે આવેલા મોરી (બુહરી) નગર માં બાપ વસ્યા હતા. જ ચિંતા શું ચૈત્ય વદનમાં કુલ પાત ટુરિઝવંડળ ના પાઠ છે તે મારી શ્રી શામળાજી પાસે આવેલું છે એમ જાગવું તે નગર પૂવે | ગાઉમાં વસેલું હતું. હાલ ત્યાંથી પ્રાયે એકેક હાથની ઈંતે નીકળે છે. મોરી નગર માંથી મુહરી પાર્શ્વનાથને કેટલાક શતક પૂર્વે ટીંટોઈ ગામમાં લાવવામાં આવ્યા છે.

Page #27

છે. વિક્રમ સંવત્ ૫૧૦ની સાલમાં આગમને વલ્લભીપુરમાં પુસ્તકારૂઢ કરવામાં આવ્યા તે વખતે ત્યાં કચેા શિલાદિત્ય રાજ્ય કરતા હતા તેના સ્પષ્ટ નિણુંય હાલ થઈ શકતા નથી. વિક્રમાદ્વિત્યના સમયમાં તથા તેની પૂર્વે પરદેશીસીથીયન વગેરે જાતેએ હિન્દુસ્તાન ઉપર સ્વારી કરી હતી એમ સિદ્ધ થાય છે. શત્રુજયમાહાત્મ્યગ્રન્થથી જાવડશાના સમયમાં ઈરાન અને ગ્રીસદેશના રાજાએ હિન્દુસ્તાન ઉપર ચઢાઈ લાવતા હતા એમ સિદ્ધ થઇ શકે છે. વલ્લભીપુર ત્રણ વખત ભાંગ્યુ તે પણ મ્લેચ્છ વગેરેની સ્વારીએથી ભાંગ્યુ એમ સિદ્ધ થાય છે. અત્ર ભગના અર્થ સર્વથા નાશ એવા ન કરવા. શિલાદિત્યરાજાના વશો તથા જૈનાના ઘણા કુટુ મ વલ્લભીપુરની પડતીથી મારવાડ વગેરે દેશેામાં જઈને રહ્યા એમ ઇતિહાસપરથી સિદ્ધ થયુ છે. શિલાદિત્યરાજા સૂર્યવંશી હતા તેની સાબીતીમાં નીચે પ્રમાણે શિલા લેખ છે. નાડલાઇના સ. ૧૫૫૭ના શિલા લેખ.
संवत् १५५७ वैशाष मास शुक्ल पक्षे षष्ट्यां तिथौ शुक्रवासरे पुनर्वसुऋक्ष प्राप्त चन्द्रयोगे । श्री संडेरगच्छे। कलिकाल गौतमावतार । - समस्त भविकजन मनोऽबुजविबोधनैकदिनकर | सकल लब्धिनिधान युगप्रधान । जितानेकवादीश्वरवृन्द । प्रणतानेकनरनायक । मुकुटकोटिस्पृष्टपादाविन्द | श्रीसूर्यइव महाप्रसाद । ચતુઃદિ सुरेन्द्र संगोयमान साधुवाद | श्रीषंडेरकीयगणरक्षकावतंस । सुभद्राकुक्षि

૧૭

Page #28

सरोवरराजहंस यशोवीर साधुकुलाम्बरनभोमणि । सकल चारित्रि चक्रवर्ति चक्रचूडामणि भ० प्रभु श्रीयशोभद्रसूरयः । तत्पट्टे श्री चाहु मानवंश शृंगार। लब्ध समस्त निरवद्य विद्याजलधिपार श्रीबदरीदेवी गुरुपद प्रसाद स्वविमल कुल प्रबोधनक प्राप्त परमयशोवाद भ० शालिसूरिः त० श्रीसुमतिसूरिः त. श्रीशान्तिसूरिः त० श्रीईश्वरसूरिः । एवंयथाक्रम मनेक गुणमणिगणरोहणगिरीणां महासूरिणांसंघ पुनः श्रीशालिसूरिः तत्पट्टे श्री सुमतिसूरिः तत्पट्टालंकारहार भ० श्रीशान्तिसूरि वराणां सपारकराणां विजय राज्ये । अद्येह श्रीमेदपाटदेशे श्रीसूर्यवंशीय महाराजाधिराज श्रीशिलादित्यवंशे श्री गुहिदत्त राउल श्रीबप्पाक श्रीखुमाणादि महाराजान्वये । राणा हमीर श्री खेतसिंह श्री लखमसिंह पुत्र मोकल मृगांक वंशोद्योतकार प्रताप मार्तण्डावतार आ समुद्र मही मंडलाखंडल। अतुल महाबल राणा श्री कुंभकर्ण पुत्र राणा श्री रायमल्लविजय मान प्राज्य राज्येत त्पुत्र महाकुमार श्री पृथ्वी राजानु शासनात् - इत्यादि ।
વલ્લભીની પડતીથી શામળાજી પાસેના મેરી (મુહરી) નગરમાં આવીને વસ્યા અને ત્યાંથી તેઓ ચિતોડના અસલના રાજાને મારી તેની રાજગાદી પર બેઠા એમ ટોડરાજસ્થાન વગેરેથી સિદ્ધ થયું છે. ચિતોડના બાપારાવળના વંશજે. વલભીથી આવ્યા અને તેઓ સૂર્યવંશી હતા એવું સિદ્ધ થાય છે. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં વીરસંવત્ ૯૮૦ અને વિક્રમસંવત્ ૧૧૦ની સાલમાં ગુજરાતમાં આનન્દપુર કે જેને હાલ વડનગર કહે છે તેમાં ધ્રુવસેન રાજા રાજય કરો અને તે જન હતું. તેને પુત્ર મરણ પામે તેથી

Page #29

૧૮
તેને શોક શમાવવાને માટે આચાર્ય ધવસેન રાજા અને ચતુવિધસંઘ સમક્ષ કલ્પસૂત્રની વાચના કરી, તે. અદ્યાપિ પર્યત ચતુર્વિધ સંઘસમક્ષ પર્યુષણમાં થયા કરે છે. કલ્પ સૂત્રની વાચનાને બનાવ ધનેશ્વરસૂરિના સૈકામાં થયે હતો. પૂર્વે ત્રણ મહાન કાર્યો અને આથું કલ્પસૂત્રની વાચનારૂપી મહાન કાય એ ચાર કાર્ય શ્રીધનેશ્વરસૂરિના સૈકામાં થયાં. ધનેશ્વરસૂરિના સમયમાં ઉજયિની (માળવાદેશ)માં જેન પરમારનું, સિરાષ્ટ્રમાં જૈન શિલાદિત્યનું, ચાહાલદેશના પંચાસર નગરમાં જેનરાજાનું, ગુજરાતમાં જેનરાજા ધ્રુવસેનનું અને મારવાડના ભિન્નમાલ નગરમાં જૈન રાજાનું રાજ્ય હતું એમ કેટલીક હકીકતોથી સિદ્ધ થાય છે.
ફાર્બસ રાસમાળામાં શિલાદિત્યની ઉત્પત્તિ
મલવાદીની બે પર જીત અને વલ્લભીના ભંગ સંબંધી ફા.રા.માં નીચે પ્રમાણે ઉલ્લેખ છે તેને અત્રે ઉલ્લેખ કરવામાં આવે છે–ગુજરાતમાં ખેડા નામના મોટા નગરમાં દેવાદિત્ય નામને વેદપારંગત બ્રાહ્મણ રહેતું હતું. તેને સુભગાનામે બાળવિધવા પુત્રી હતી, તે નિત્ય સવાર બપોર અને સાંજે સૂર્યને દુર્વા પુષ્પ અને પાણીના અર્થ આપતી હતી. આ બાળવિધવાનું સ્વરૂપ જોઈને સૂર્યદેવને ઘણુ આશ્ચર્ય લાગ્યું તેથી મનુષ્યને દેહ ધારણ કરીને તેને ભેગવવા પૃથ્વી પર આવ્યા. આથી તેને ગર્ભ રહ્યા. સુભગાએ પિતાના કુલને લાંછન લગાડયું તેથી તેનાં માબાપ કેપ્યાં અને તેને ઘરમાંથી કાઢી મૂકી. તે પિતાના

Page #30

૨૦
એક ચાકર સાથે દોડીને વલ્લભીપુર જઈ પહેાંચી. ત્યાં દિવસ પૂરા થયા એટલે એક આળક બાળકી તેને અવતર્યાં. આ દેદીપ્યમાન બાળકને આઠ વર્ષ થતાં વાર લાગી નહીં. તેણીએ પુત્રને ગુરૂને ઘેર ભણવા મૂકયા. ખીજા છે.કરાએ તેને નબાપા કહી ખીજવવા લાગ્યા, તેથી તેના કુમળા મગજમાં અસર થઈ કે શું હું નખાપે છું ? તે એકવાર ઘણા ખીજવાઈને સુભગા પાસે જઈ કહેવા લાગ્યા કે શુ મા ! મારે માપ નથી, કે જેથી છેકરાં મને નબાપા કહે છે ?” તેણીએ જવાબ આપ્યા કે “હુ જાણતી નથી, મને પૂછીને દુઃખી કરીશ નહિ.” આથી તે
કરાએ વિષાદિ પ્રયોગે પોતાના પ્રાણ ગુમાવવા નિશ્ચય કર્યાં. એક દિવસ તે ખેદાતુર બેઠા હતા, તેવામાં સૂર્યનારાયણે આવીને તેને દેખાવ દઈ પુત્ર કહી ખેાલાવીને કહ્યું કે “હું હારૂ’ રક્ષણ કરીશ,” પછી તેને કાંકરા આપીને કહ્યું કે “આથી ત્હારા શત્રુના નાશ કરવાને તુ શક્તિમાન થઈશ”, સૂર્યના આપેલા આવા અસની કીર્ત્તિથી તે શિલાદિત્યના નામે પ્રસિદ્ધ થયા. શિલાદિત્યે એકવાર વલ્લભીના કેઈ રહેવાસીને મારી નાખ્યા તેથી ત્યાંના રાજા તેના ઉપર કેપ્ચા પણ સૂર્યના આપેલા અસ્રવડે તે માર્યાં ગયા એટલે તે સૈારાષ્ટ્રના રાજા થયા. તે સૂર્યનારાયણના આપેલા ઘેાડાપર બેસીને આકાશમાં પેાતાની મરજી આવે ત્યાં ફરવા લાગ્યા. કાઈક વેળા આદ્ધધર્મના ઉપદેશકેા વિદ્યાનું અભિમાન ધારણ કરી શિલાદિત્ય પાસે આવ્યા અને રાજાને કહેવા લાગ્યા કે “શ્વેતાંબરાની સાથે અમે વાદ કરીએ અને વેતાં

Page #31

બર જૈને હારે તે તેમને અને અમે હારીએ તે અમને દેશ વ્હાર કરવા.” રાજા બનેની સભામાં પ્રમુખ થયે, બનવા કાળથી બદ્ધોનો જય થ અને તાંબરને બહાર જવું પડયું, પણ તાંબરેએ આશા રાખી કે ફરીથી કોઈ વેળા વાદ કરીશુ શિલાદિત્ય ત્યારથી બદ્ધધર્મ પાળવા લાગ્યો પણ તે શત્રુંજયના મહાન તીર્થ અને કષભદેવને પૂર્વ પ્રમાણે માનતા હતે.
મલવાદિની બેપર છત. શિલાદિત્યે પિતાની સાથે જન્મેલી બહેનને ભગુપુર (ભરૂચ) ના રાજા વેરે પરણાવી હતી તેને દેવકાતિસમાન ગુણી પુત્ર થયે. કેટલા દિવસ વીત્યા પછી પિતાને ધણી મરી ગયે એટલે તેણે કઈ તીર્થમાં જઈને ગુરૂ પાસે શ્વેતાંબર ધર્મની દીક્ષા લીધી. તેને દીકરે પણ આઠ વર્ષની વયે દીક્ષા લઈ બેઠે પછી તેઓને જેમ પ્રસંગ મળતે ગમે તેમ કેટલાક ડાહ્યા મનુષ્યના મુખ આગળ પોતાના તરફના અભિપ્રાય જણાવવા માંડયા. એક દિવસે પેલા છોકરાનું નામ મલ્લ હતું, તે પિતાની સાથ્વી મા પ્રતિ ઘણી આતુરતાથી કહેવા લાગ્યું કે શું આપણું ધર્મ પાળવાવાળાની અવસ્થા મૂળથીજ આવી માઠી છે ?” તેણુએ આંખમાં અશ્રસહિત પ્રત્યુત્તર આપે કે “મારા જેવી પાપિણી તને શું ઉત્તર
* ફાર્બસ રાસમાળામાં આઠ વર્ષની ઉમરે દીક્ષા લેવાનું લખ્યું છે પરંતુ જૈનાગમના આધારે નવ વર્ષ થયા બાદ દીક્ષા આપવાનું લખ્યું છે માટે નવ વર્ષની ઉપર દીક્ષા લીધી એમ હોવું જોઈએ.

Page #32

આપે ! આગળ આપણા યશસ્વી તાંબરે ગામેગામ પાર વિનાના રહેતા હતા, પણ નામીચા ગુરૂ વીરસૂરીન્દ્ર જગતને ત્યાગ કરીને ગયા ત્યારથી અન્યધર્મવાદીઓએ તારા પૃથ્વીપતિ મામા શિલાદિત્યને વશ કરી દીધું છે. તીર્થની પવિત્ર જગ્યા શત્રુજય કે જે મોક્ષનું સાધન છે તે - તાંબરેના જવાથી ભૂતના જેવા લોકોનું સ્થાન થઈ પડયું. રે! શ્વેતાંબરે પરદેશ જઈ વસ્યા છે. તેઓનું અભિમાન નરમ પડ્યું છે અને તેઓને મહિમા જ રહે છે.” મલ, ક્ષત્રિયકુળમાં જન્મ્યા હતા તેથી પિતાના ધર્મનું અભિમાન નહીં વિસરી જતાં બાને જીતવાના સાધન મેળવવાના કામમાં ગુથાયે. તેણે ગિરનારમાં તપશ્ચર્યા કરી, છમાસે સરસ્વતીદેવી તેને પ્રસન્ન થઈ વિશુને ગરૂડ જેમ સાપને વશ કરે, તેમ તેણે બાને વશ કરવાને દ્વાદશાનયચક નામનું પુસ્તક આપ્યું. હથિયારરૂપ પુસ્તક લઈને, અર્જુન જેમ શિવનું શસ્ત્ર ધારણ કરવાથી તે હવે તે શેભાયમાન મલલ સારાષ્ટ્ર શોભા જે વલભીપુરી ત્યાં આવી શિલાદિત્યના દરબારમાં જઈ પહોંચ્યું, અને રાજાને કહેવા લાગ્યું કે “હે રાજન ! બાદ્ધ કેએ આખા જગતને ભમાવી વશ કરી દીધું છે માટે ત્યારે ભાણેજ મલ હું તેઓના પ્રતિપક્ષી તરીકે ઊ .” આગળ પેઠે વિવાદ સાંભળવા રાજા સભા ભરીને બેઠે. મહલને દેવીની સાહાચ્ય હતી તેના જોરથી બોદ્ધાને વિસ્મય પમાડી તેઓને જીતી લીધા. શ્વેતાંબરધર્મની ફેલાઈ જતી ચીણગારીમાંથી આ જુસ્સાભેર ભભુકે ઊઠયે અને તેથી બાદ્ધ કંપવા લાગ્યા. લેકપ્રસિદ્ધ

Page #33

હારથી તેઓએ પિતાની જગ્યા શ્વેતાંબરેને સેંપી અને તેઓ બેલ્યા પોતાના દેશને નાશ, પોતાના કુળને નાશ, પિતાના ધર્મને નાશ, પોતાની સ્ત્રીનું હરણ અને પિતાના મિત્રનું દુઃખ તે સર્વને દેખાવ જેની દષ્ટિએ પડતું નથી તેનું મોટુ ભાગ્ય ! ” રાજાના હુકમથી તેઓને દેશપાર કર્યા, અને જૈનેને પાછા બેલાવવામાં આવ્યા. મલે બાને હરાવ્યા તેથી રાજાની આજ્ઞાથી વિદ્વાનોએ તેને ગેસૂરિપદ આપ્યું. મલવાદીસૂરિએ સર્વ તીર્થોમાં શ્રેષ્ઠ શત્રુંજયને અપાર મહિમા જાણીને પિતાના મામા શિલાદિત્યની સાહાસ્યતાથી તેની ફરી પ્રતિષ્ઠા કરી આથી મલવાદીની કીતિ સર્વત્ર પ્રસરી પ્રબંધામૃતદીધિંકાના આધારે એ પ્રમાણે અવલેકવું. શ્રી પ્રભાવક ચરિત્રના આધારે નીચે પ્રમાણે જાણવું–
* ફાર્બસ રાસમાળામાં રાજાની આજ્ઞાથી વિદ્વાનોએ મલને સૂરિપદ આપ્યું એમ લખ્યું છે પરંતુ તે વિચારવા યંગ્ય બાબત છે. આ સંબંધી જૈનાગો પરંપરાગમ આધારે સૂરિપદને વિચાર ગુચ્ચમથી સમજી લે.
+ભૃગુકચ્છમાં વેતાંબરીય જિનાનંદસૂરિ રહેતા હતા. ત્યાં આનંદ શ્રદ્ધવાદીએ તેમને જીતવાથી કે વલભીમાં ગયા. ત્યાં દુર્લભદેવી નામની તેમની એક બેનને જિતયશા, યક્ષ અને મલ એ ત્રણ પુત્રો હતા તે સહિત બેને શ્રીજિનાનંદસૂરિ પાસે દીક્ષા લીધી. ત્રણ પુત્ર, વ્યાકરણદિક સર્વ શાસ્ત્રોના પારંગામી થયા. જ્ઞાન પ્રવાદ નામના પાંચમાં પૂર્વમાંથી પૂર્વાચાર્યોએ બાર આરાએવાળું દ્વાદશાનયચક્રશાસ્ત્ર ગુહ્યું હતું તે ફક્ત ગુરૂએ જણાવ્યું હતું. તેની

Page #34

૨૪
માતા સમક્ષ મલ્લને ગુરૂએ કહયું કે મારા વિહાર પછી તમે વાંચશો નહિ, કારણ કે ઉપદ્રવને સંભવ છે. ગુરૂના ગયા બાદ માતાની નજર ચુકવી તે પુસ્તક ઉપાડી એક લોક વ . દેવધિંગાણુએ પુરતકારઢ કર્યા તે પૂર્વે આવા ઉત્તમ પુસ્તક લખાયેલાં હતાં. શ્રુતદેવીએ મહેલ પાસેથી પુસ્તક ખૂંચવી લીધું તેથી મહલ ઝંખવાણે પડી ગયો અને માતાને સર્વ વૃત્તાંત કહ્યું તેથી માતા તથા સંધ શકાતુર થયે. મલે પર્વતની ગુફામાં તપથી મૃતદેવીનું આરાધન કર્યું. એક દિવસે શ્રુતદેવીએ પરીક્ષાર્થે પુછયું કે આજ હું શાનું ભોજન કર્યું છે ? તેણે કહ્યું વાલનું. છ માસ ગયા બાદ દેવતાએ ફરીથી પુછ્યું કે શાની સાથે મેલે કહ્યું કે “ગોળ ઘીની સાથે ” આથી શ્રતદેવી પ્રસન્ન થઈ અને કહ્યું વર માગ !! મલે દ્વાદશારાયચક્રનું પુસ્તક માગ્યું. દેવીએ કહ્યું એ ગ્રન્થ પ્રકટ કરવાથી દેવી દેવો ઉપદ્રવ કરે તેવું છે માટે તેને વરદાન આપું છું કે તે ગ્રન્થના ફક્ત એક લોકથી ગ્રન્થને સર્વ ભાવ હને ધ્યાનમાં આવશે. એમ કહી દેવી અન્તર્ધાન થઇ પછી એક દહાડે જિનાનંદસૂરિ ત્યાં પધાર્યા. તેમણે સંધની ઈચ્છાથી મલ્લને સૂરિપદ આપ્યું. જિતયશાએ પ્રમાણ ગ્રન્ય ર. યક્ષે નિમિત્તસંહિતા બનાવી. બુદ્ધ સાધુઓના મુખથી બાએ સ્વગુરૂને તિરસ્કાર કરેલે સુણી તે ભરૂચ્ચમાં આવ્યું. સંઘે સન્માન કર્યું. ભરૂચના રાજાની સમક્ષ મલે દ્વાચાર્યને પરાજય કર્યો. રાજાએ સમહત્સવ તેમને વાદીનું પદ આપ્યું. બદ્ધાચાર્ય ત્યાં મૃત્યુ પામ્યો. મલવાદીસૂરિએ ત્યાં ગુરૂને મહત્સવ પૂર્વક ગામમાં પધરાવ્યા અને સર્વ સમક્ષ નયચક્રનું વ્યાખ્યાન કર્યું. તેમજ તેમણે એવીશ હજાર કવાળું પદ્મચરિત્ર ( જૈન રામાયણ ) બનાવ્યું. તેમણે ધર્મોતરાચાર્યે કરેલા ન્યાયબિંદુપર ટીકા રચી છે-ઈત્યાદિ.

Page #35

વલભીને ભગ. આ સમયે મારવાડમાં પાલી શહેરને કાકુનામે એક ધંધાથી પિતાનું વતન છોડીને પિતાના ઉચાળા લેઈ વલ્લભીપુરમાં આવી નગરના દરવાજા પાસે ગોવાળીયાના કુબાભેગે રહેવા લાગ્યું. તે પિતાની ઘણુજ ગરીબાઈને લીધે રંકના નામથી ઓળખાવા લાગ્યો. પાછળથી તેને કૃષ્ણચિત્રક(ચિત્રાવેલી) અને બીજી કારમીક વસ્તુઓ મળી એટલે, કકરકે પિતાની ઘાસની ઝુંપડી બાળી મૂકી, નગરમાં જઈ બીજા દરવાજા પાસે મહેલ બંધાવી ત્યાં રહ્યા. તેની પુછ દિન પ્રતિદિન વધી અને કેટયાધિપતિ ગણાય, પણ તે કંજુસ અને લેભી હતું તેથી કંઈ પણ ધર્મકાર્યમાં પૈસો ખરચતે નહોતે. રંકની પુત્રીની વાળ ઓળવાની રત્નજડીત કાંચકીના ઉપર રાજાની પુત્રીને મેહ થયે, તેણીએ તે માગી પણ રંકની પુત્રીએ આપી નહીં તેથી પરસ્પર વિરોધ થયે અને રાજાએ તે કાંચકી ખેંચાવી લીધી. ક્રોધથી રંક શેઠ પ્લેચ્છ દેશમાં જઈ ત્યાંના રાજાને કહેવા લાગે કે “જે તમે વલ્લભીને નાશ કરે તે એક કોડ રૂપૈયા આપું.” રાજાએ તે કરાર કબુલ કરીને સેના તૈયાર કરી કુચ કરવા માંડી. રસ્તે જતાં મેલાણ કરી રાજા પિતાના તંબુમાં અર્ધ જાગ્રત્ અને અર્ધ ઊંઘતે હતું તેવામાં, છત્રધારકને રંકના તરફથી કાંઈ ઈનામ મળ્યું નહતું માટે અગાઉથી વિચારી રાખ્યા પ્રમાણે તે બેલવા લાગ્યા કે “આપણુ રાજાના દરબારમાં કઈ ડાહ્યા માણસ નથી, નહિતર એક અજાણુ કુળના અને જેની રીતભાતની કેઈને ખબર નથી તથા તે સારો

Page #36

છે કે નઠારો તે કઈ જાણતું નથી એવા એક રંક નામના વેપારીના ભમાવ્યાથી, પૃથ્વીના મહાન ઈસમાન અશ્વપતિ સૂર્યના પુત્ર શિલાદિત્યપર ચઢાઈ કરવા નીકળે નહીં.” રાજા સુખદાયક ઔષધના જેવા વચન સાંભળી બીજે દિવસે આગળ વધ્યો નહિ, પછી રંકના સમજવામાં ખરું કારણ આવ્યું એટલે બહીને ચાકરની ઈચ્છા પ્રમાણે મહોર આપીને તેને તૃપ્ત કર્યો, ત્યારે તે રાજાની હુજુરમાં બીજે દિવસે ઉપરના જેવો લાગ જોઈને બોલે કે “વિચારીને કે વિના વિચારે એકવાર પગલું ભર્યું તે ભર્યું તે હવે આગળ ચાલવામાં શે બાધ છે? જ્યારે સિંહ રમતાં રમતાં પણ હાથીને નાશ કરી શકે છે તે પછી તેને મૃગપતિ અથવા મૃગવધ કરનારનું નામ ધારણ કરી શા માટે હલકા પડવું જોઈએ? આપણુ રાજાનું પરાક્રમ અપાર છે એના સામે કેણ ટક્કર લઈ શકે તે છે??? આવા વચનથી ખુશી થઈ તે સ્વેચ્છરાજા ડંકાના ગડગડાટથી આકાશ અને પૃથ્વીને ગજવી દેતે આગળ ચાલ્યા. આણગમ વલભીમાં સંકટ આવી પડવાનું છે એવું જાણીને શ્રીચંદ્રપ્રભુ શ્રીવર્ધમાનદેવ અને બીજી મૂતિએ શિવપટ્ટણ (પ્રભાસ) શ્રી માલપુર અને બીજા નગરે ભણી રસ્તે લીધો.
- ફાર્બસ રાસમાળામાં “ મૂર્તિએ અન્ય નગરભણ રસ્તા લીધે” એમ છે પરંતુ તત્ર એમ સમજવું કે મલેચ્છોને ઉપદ્રવ થનાર હોવાથી શાસનદેવ, તીર્થકરની મૂર્તિને અન્ય નગરમાં લઈ ગયા.

Page #37

શ્રીમલ્લવાદી વગેરે આચાર્યાં પણ પોતાના ભક્તાસહિત પચાસર જતા રહ્યા. મ્લેચ્છની સેના નગરની પાસે આવી પહેાંચી અને રક જે પેાતાના દેશનુ ધિઃક્કારવાયાગ કારણરૂપ હતા, તેણે, દગો દઈ Àને શિખવ્યુ . તેથી તેઓએ ગાયના લાહીથી સૂર્યકુંડ ભર્યાં એટલે શિલાદિત્યની ચઢતી કળાનુ કારણ જે તેના ઘેાડા+ હતા તે રાજાને ત્યજી ઈને આકાશમાં જતા રહ્યા, આથી શિલાદિત્ય નિરૂપાય થયે અને તે મરાયા. સ્વેચ્છાએ જેમ રમત રમતા હાય તેમ વલ્લભીપુરીને નાશ કર્યાં. વલ્લભીના નાશ થવાથી જૈન રાજાએ ત્યાંનાં રહેવાસી જેના, મેવાડમાં મારી અને માર– વાડનીસીમા ઉપર જઈ વસ્યા, અને બીજા મારવાડ પ્રાંતના નાંદાલ અનેસાંદરામાં જઇ રહ્યા. જન ગ્રન્થકારા વલ્લભીના નાશ વિક્રમ સવત્ ૩૭૫ (ઈ. સ. ૩૧૯)માં થયા એમ કહે છે. રાજસ્તાનના કર્તા ટૉડસાહેબ કહે છે કે વલ્લભી ઉપર
☛
२७
+ શિલાદિત્યને સૂર્યદેવે ધાડા આપ્યા હતા તેની શિલાદિત્ય પૂજા કરતા હતા. પરમાર ચાવડા અને સૂર્યવશી શિશેાદિયા વગેરે રાજાએના વંશને હાલ પણ દિવાલી વગેરે પર્ઘામાં ઘેાડાની ખ— નાવેલી મૂર્તિની પૂજા કરે છે તેથી તે શિલાદિત્યના વશી હાય એવી સંભાવના થાય છે. સૂર્યની ઉપાસના કરનારા સૂર્યના વંશથી પર પર એ આવેલા સૂર્યવંશી ગણાય છે. પરમાર એ વિશેષણ હાવાથી વિક્રમના પૂર્વના રાજાએ ક્ષત્રિયા સૂર્યવશી હૈ!ય એવું પરમાર ક્ષત્રિય રાજાઓમાં સૂર્યના અશ્વની પ્રતિમાના પૂજનથી અનુમાન થાય છે તેને નિર્ણય કરવાને ભવિષ્યમાં બની શકશે તેટલું કરી શકાશે. * વિક્રમ સંવત ૩૭૫ વીર સંવત્-૮૪૫માં વલ્લબોને ભગ

Page #38

૨૮
જે મ્યુચ્છ લોકોએ ચઢાઈ કરી હતી તે સીથીયન લેકે હતા. મી. નાથન કહે છે કે તેઓ બાકાનીયન જાતના લેક હતા. અને મી. અલફીસ્ટન ધારે છે કે તેઓ મેટા નશીરવાન બાદશાહના હાથ નીચેના ઈરાનીએ હતા. કર્નલટૉડના લખવા પ્રમાણે સૂર્યવંશને કનકસેનરાજા સન્ ૧૪–૧૪૫માં પોતાની રાજધાની અયોધ્યા કે
જ્યાં રામચંદ્રજીએ રાજ્ય કર્યું હતું એવું તે કેશલ દેશનું રાજ્ય છેડી વિરાટ જઈ વસ્યા. તેણે પરમારવંશના રાજા પાસેથી રાજ્ય ઍચાવી લીધું અને વડનગરની
સ્થાપના કરી તેને મહામદનસેન તેને સુદેત તેને વિજયસેન થયો એમ લખવામાં આવ્યું છે તો આ શંકા થાય છે કે વલ્લ ભીમાં વીર સંવત ૭૮૦માં જનારને પુરતકારૂઢ કરવાનું કાર્ય થયું એ નાશ થયા પછી કેવી રીતે બની શકે? તેના સમાધાન માટે જણાવવાનું કે વલ્લભીપુરીને ભંગ એને અર્થ એ તત્ર ન સમજો કે સર્વથા તેને નાશ. વલ્લભીપુરીમાં કિલ્લા વગેરેને તેડયા હોય અને પછી તેને સમજાવ્યા હોય એમ સમજવું અને પશ્ચાત થયેલા શિલાદિત્યના સમયમાં પુનઃ હતી તેવી સ્થિતિ પર રાજ્ય આવ્યું હોય એમ બનવા યોગ્ય છે. આ સંબંધી ઘણું ચર્ચા છે.
+ સિથિયોને હરાવનાર વિક્રમને ઘરમાર એ વિશેષણ મળ્યું હોય અને તેથી તેના વંશજો સૂર્યવંશી હોઈ પશ્ચાત પરમાર તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા હોય કે પશ્ચાત અયોધ્યાથી કનકસેને આવી પરમારવંશી ગણાતા રાજા પાસેથી રાજ્ય ખુંચાવી લીધું હોય એમ સંભવ છે તેને નિર્ણય ઐતિહાસિકદષ્ટિથી કરવા યોગ્ય છે,

Page #39

૨૯
અથવા વિજ્ય થયો એણે વિજયપુર વિદર્ભ અને વલભીપુર વસાવ્યાં. તેના વંશનું ઝાડ નીચે પ્રમાણે. વલ્લભીપુરના રાજાઓની વંશાવલી.
૧ વિજયસેન ભટારક
૨ ધરસેન ૧લે. ૩ બ્રેણસિંહ ર. ૪ ધ્રુવસેન ૧લો. ૫ ધરપત.
૬ ગુહસેન, ૭ ધરસેન જે
૮ શિલાદિત્ય ૧લા ઉફે ધર્માદિત્ય. ૯ ખરગ્રહ લો. દેરભટ |
| ( ૧૦ ધરસેન જે. ૧૧ ધ્રુવસેન ઉર્ફે બાલાદિત્ય
--- 1 ૧૨ ધરસેન થો. ૧૫ શિલાદિત્યદેવ રજે. ૧૪ પરગ્રહ ૨.૧૩ ધ્રુવસેન ૩જે. ૧૬ શિલાદિત્ય ૩જે.
વલ્લભીપુરના રાજાની મેવાડમાં ગાદી.
વલ્લભીપુરની ગાદીએ ઈ. સ. ૫૩–૫૬૯ સુધી ગુહસેને રાજ્ય કર્યું. એને ગુહિલ પણ કહેતા. જે ગેહિલ અને ઘેટી કાઠિયાવાડ અને રજપૂતાનામાં રાજ્ય કર્તા

Page #40

૩૦
તરીકે થએલા છે તે આગાહિલના વ‘શજ છે. ગાહિલ પુત્ર ઉપરથી ગુહિલુ-ત (ઘેલાત, ઘેલેાતિ, ઘેલેાટી) થયા. ગુહુસેનના માટે કુવર ધરસેન બીજે તેના પછી ગાદીપતિ થયા, અને બીજા કુંવર ગુહાદિત્ય અથવા ગુહાએ ઈડરનું રાજ્ય મેળવ્યુ. તેના વ‘શજ ઈડરથી ચિતાહ (મેવાડ) ગયા અને તેના વંશજો હાલ ઉદેપુરમાં રાજાએ છે. અને તે પશ્ચાત શિશેાઢીયા તરીકે પ્રખ્યાતિને પામ્યા છે. ગુહસેન પારસી મહારાજા નેસરવાનની કુવરીપરણ્યા
* શિયિાવશની સ્થાપના જૈનાચાર્યે કરેલી છે. આમુજી પાસે હાદ્રા ગામ છે ત્યાંના ચૈત્યવાસી પરંપરાગત મહાત્માના અમે જ્યારે સ. ૧૯૭૧ મહાવદ ત્રયાદીનારાજ આણુપરથી ઉતરી વણાકા ગયા ત્યારે ત્યાં મેળાપ થયે। અને તેણે પોતાની વંશવહીમાંથી ક્ષત્રિયાના વશ સ્થાપક જૈનગચ્છોય આચાર્ય તરીકે નીચે પ્રમાણે દુહા કહ્યા
C
“શિશોળિયા સંડેસરા, ચણીયા ચોઢાળ; चैत्यवासिया चावडा, कुल गुरु एह बखाण. "
જૈનષ ડેફગાચાર્યે શિશેાદિયાવ‘શની સ્થાપના કરેલી છે, તેથી શિશેદિયા રજપૂતા અને રાજાએ ષડેરકગચ્છીય કહેવાયછે. ઇશ્વરસૂરિ, યશે।ભદ્રસુરિ શાલિસુર અને સુમતિસૂરિ, શાન્તિસૂરિ વગેરે પ્રખ્યાત આચ યં આ ગચ્છમાં થઇ ગય છે. ષ ડેરક ગામ એ ણુપુરથી પાંચ ગાઉપર છે તેના નામે ષડેરકચ્છ પડયા હોય એમ સમજાય છે, સરકને હાલ સાંડેરાવ કહેવામાં આવે છે. યશે ભદ્રસૂરિદશમાં સૈકામાં થયા છે. પાલણ પુરમાં શ્રીશાન્તિનાથના દેરાસરની મૂર્તિયાપર સ ંવત્ ૧૩૩૧થી તે સંવત્ ૧૩૫૨ સુધીના ઉકેાગચ્છાચાર્યા, કાર ટકગચ્છાચાર્યાં અને 'ડેરકા

Page #41

હતે એમ કહેવાય છે. પ્રસંગોપાત્ત આ પ્રમાણે વલ્લભીના રાજાએ સંબંધી વિવેચન કરાયું વલ્લભી, પચાસર અને વડનગરમાં ધ્રુવસેન રાજાના વખતમાં એક રાજ્યસત્તા પ્રવર્તતી હતી, એમ અનુમાન સંભાવના કરી શકાય છે. અને વલભીનારાજાએકનકસેન રાજાના વશી હતા. જયશિખર ચાવડા વગેરેને પણ પ્રાયઃ પરમાર વા સૂર્યવંશ એ બે માંથી એક વંશ સિદ્ધ થઈ શકે તેમ છે. પરંતુ હજી તત્સંબંધી વિશેષ સિદ્ધિ માટે નિર્ણય કરવાની જરૂર છે, માટે અત્ર હાલ ખાસ નિર્ણય કરવામાં આવતું નથી. પંચાસરના નાશની લગભગ સમયમાં વલભીપુરને પણ છેલ્લી વખતે છેલ્લે નાશ થયું હોય એમ સંભાવના થાય છે. જેનગ્રન્થથી આ પ્રમાણે વલ્લભી, અને વલભીના રાજાઓ અને વલભીના ગહન રાજાનાવંશમાં થએલા મેવાડના રાજાઓ અને ચાવડાવંશ ઉપર સારે પ્રકાશ પડે છે, એમ પ્રસંગોપાત્ત અત્ર કહેવામાં આવે છે. વડનગરમાં જે ધ્રુવસેન રાજા રાજ્ય કરતા કહતો અને જે ચાર્યોએ પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાના લેખો છે. શિશોદિયાના કુલગુરુ પંડેસરીય જૈનાચાર્ય છે. ચેહાણ વંશના કુલ માં જે જે ચેહાણ રાજાઓ પૂર્વે થયા તેના કુલમાં ગુરૂ તરીકે ચાતુર્દશિકછીય જૈનાચાર્યો જાણવા. વનરાજ ચાવડાના ગુરૂ તરીકે ચૈત્યવાસી શીલગુણ સૂરિ હેવાથી તે ચાવડાઓના કુલગુરૂ તરીકે તેના વંશજો ચૈત્યવાસી સાધુઓ ગણવા. શિશદિયા રાજાઓ, તેની પૂર્વેના વલ્લભીના રાજાઓ, ચહાણ રાજાઓ અને ચાવડા રાજાઓના મૂલ ધર્મગુરૂઓ અને આખા ક્ષત્રિયકુલના ગુરૂઓ જૈનાચાર્યો હતા.

Page #42

૩૨
કનકવંશી ગણાતે તે અને વલ્લભીપુરની ગાદી પર બેસનાર ધ્રુવસેન ૧ લે એ બે એકજ હોય એમ સંભવે છે, અને તેથી વલ્લભીપુર કે સેરઠનું રાજ્ય, અને વડનગર કે જે ગુજરાતની રાજધાની એ બેને રાજા ધ્રુવસેન એક સંભવે છે. આ સંબંધમાં વિશેષ પ્રમાણે મળતાં ભવિષ્યમાં વિશેષ સમાધાન માટે પ્રયત્ન થાય એવી આશા રહે છે. અત્ર આપણે એટલું જ જવાનું છે કે “ધ્રુવસેન રાજા જૈન હતું તેથી તેના રાજ્યમાં ગુજરાત અને કાઠિયાવાડમાં જૈનેની જાહેજહાંલી વર્તાતી હતી.” શત્રુંજ્યમાહાભ્યમાં લખ્યા પ્રમાણે જે શિલાદિત્ય રાજા થયે તેના પશ્ચાતું આ ધ્રુવસેન રાજા થયે એમ સંભવે છે. તત્સંબંધી ચર્ચા વિષે હજી ઘણું વિચારવાનું કહેવાનું બાકી રહે છે. ( આ પ્રમાણે ધનેશ્વરસૂરિના સમયના, તથા આગળ પાછળના રાજાઓ, જૈનાચાર્યો, દેશ, ધર્મ, દેશની સ્થિતિ, મનુષ્યની સ્થિતિ, તસમાનકાલીન આચાર્યોએ કરેલા મહાન કાર્યો, ધર્મવાદે,અને પરદેશી રાજના હુમલા ઉપર કઈક સારૂં અજવાળું પડે છે. ધનેશ્વરસૂરિ સંબધી પ્રસંગોપાત્ત લખતાં બીજા ધનેશ્વરસૂરિએ સંબંધી કહેવામાં આવે છે. બીજા એક ધનેશ્વરસૂરિ ચિત્રવાલગચ્છમાં ” થયેલા છે તે પૂર્વે “ રાજગચ્છીય હતા; પશ્ચાત ચિત્રપુરમાં પ્રતિષ્ઠા કરાવ્યાથી તે ચત્રવાલગછીય થયા. તે આશરે બારમા શતકમાં થયા છે.'

Page #43

વળી ખીજા એક ધનેશ્વર નામના સૂરિ ૧૧૭૧ની સાલમાં થયા છે તેઓ વિશાવાળગચ્છીય” હતા. તેઓએ જીનવલ્લભસૂરિષ્કૃત સૂક્ષ્મા સાર્ધશતકની ટીકા રચી છે, આશરે સ ́વત્ ૧૧૭૧માં
38
વલ્લભીપુરનું શ્રીમુનિસુવ્રતસ્વામીના સમયમાં વિમળપુરી નામ હતું. ત્યાં ચંદરાજા પ્રેમલાલક્ષ્મીને પરણ્યા હતા અને તે શત્રુંજયની તલેટી કહેવાતી હતી. કેટલાક કાળ ગયા પછી વિમળાપુરીનું વલ્લભીપુર નામ પડયું. વલ્લભીના ભરંગ થયા માદ હાલ તે વળાના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. અને તે દેશી સસ્થાનમાં છે. શત્રુ જયમાહાત્મ્યમાં વર્ણવેલા ભાવડ અને જાવડના ચરિત્રથી તે વખતના રાજાઓની સ્થિતિનુ ભાન થાય છે. હિન્દુસ્તાનમાં વિક્રમાદિત્યરાજાનું રાજ્ય હતું અને તેણે સીથીયનાનેં હરાવ્યા હતા તેથી તેનુ નામ શારિ તરીકે વિશ્વમાં પ્રખ્યાત ગણાય છે. વિક્રમાદિત્યરાજા કઈ સાલમાં થયેા તત્સખી વિક્રમોર્વશીય નાટકમાં” રા. કીલાભાઇએ તથા રા. કેશવલાલ હર્ષદરાય ધ્રુવે ઘણી ચર્ચા કરી છે. શત્રુજય માહાત્મ્યગ્રન્થની પ્રાન્તે આપેલા વિક્રમ અને ભાવડના સબધ વિચારાશે તે તેને વિક્રમની સાલના નિર્ણય સ‘બધી ઘણુ· જાણવાનુ' મળશે. વિક્રમના સમયમાં સેરઠ, ગુજરાત, મારવાડ, માળવા, દક્ષિણ, પ`જાખ, અગાનિસ્તાન, ઇરાન, અરબસ્તાન, અને ગ્રીસ વગેરે દેશેામાં જૈનધર્મ પ્રવર્તતા અને દેશમાં સર્વત્ર વેપાર વગેરેની જાહેાજલાલી હતી એમ શિલા લેખો અને ગ્રંથોથી સિદ્ધ થાય છે. આ પ્રમાણે

Page #44

શત્રુંજયરાસ પરથી એતિહાસિક વૃત્તાંત પર અજવાળું પડે છે. જાવડ વગેરેના વહાણે મહાચીન ચીન અને ભેટ વગેરે દેશમાં જતાં હતાં તેથી એમ સમજાય છે કે સમયે આર્યાવર્તમાં વ્યાપાર સભર ચાલતે, અને હિંદુસ્તાન ધનથી સમૃદ્ધ હતું. હિન્દુસ્તાનમાં વહાણ બનાવવાની વિદ્યા ઘણું કાળથી હતી એમ શત્રુંજયમાહાઓમાં આપેલા એક વેપારીના કથાનક ઉપરથી સિદ્ધ થાય છે. તે વેપારી ઘણું જુના વખતને હતે. હિન્દુસ્તાનમાં યુદ્ધ કળામાં વપરાતા અસ્ત્ર શસ્ત્રની વિદ્યા, ઘણાકાળથી પ્રવર્તતી હતી એવું રામરાવણના, અને પાંડવકારવના યુદ્ધથી સિદ્ધ થાય છે. હિન્દુસ્તાનમાં અનેક સતીઓ થઈ ગઈ તથા અનેક પ્રકારના સુધારા થયા એવું શત્રુંજયમાહાત્મગ્રન્થથી સિદ્ધ થાય છે. હિન્દુસ્તાનમાં આ અવસર્પિકાળમાં જેનરાજા ભરતથી જૈનમન્દિરે કરાવવાની પ્રવૃત્તિ શરૂ થઈ અને તે અદ્યાપિ પર્યત પ્રવર્યા કરે છે. આ અવસર્પિણીકાળમાં તીર્થની યાત્રા માટે સંઘ કાઢવાની પ્રવૃત્તિને આરંભ શ્રીભરતરાજાથી થયેલ છે, એમ શત્રુંજયમાહાસ્ય વાંચતાં તરત માલુમ પડે છે, ઈત્યાદિ અનેક વૃત્તાંતેનો બોધ આ ગ્રન્થને વાચતાં વાચકને થાય છે, અને તેથી આત્માથીજનેને સિદ્ધાચલતીર્થ પર અત્યંત ભાવ ઉત્પન્ન
થાય એમાં નવાઈ શી? તેમજ શત્રુંજય માહાસ્ય વાંચતા આર્યદેશની મહત્તાને ખ્યાલ વાચકેના હૃદયમાં તુર્ત ઉત્પન્ન થાય છે અને પવિત્ર તીર્થોપર તથા આર્યદેશ ઉપર અત્યંત પ્રેમ ઉદ્ધવે છે. સિદ્ધાચલના અનેક વખતે નાના મોટા ઉદ્ધાર થએલા છે તેમાંથી મુખ્યનાં નામ નીચે પ્રમાણે–

Page #45

ઉદ્ધારે. ૧. ભરતરાજાએ ઉદ્ધાર કર્યો. ૨. ભરતરાજાની આઠમી પાટે દંડવીર્યરાજ થયા તેમણે
ઉદ્ધાર કર્યો. ૩. સીમધિરસ્વામીને ઉપદેશ સાંભળીને ઈશાનદ્દે ઉદ્ધાર કર્યો. ૪. એક કેડિ સાગરના અંતરે ઉદ્ધાર મહેન્દ્ર કર્યો. ૫. દશ કડિ સાગરે પાંચમો ઉદ્ધાર પાંચમાં ઈજે કર્યો. ૬. એક લાખ કાડિ સાગરે ચમરે છઠ્ઠો ઉદ્ધાર કર્યો. ૭. શ્રીસગરચક્રવર્તીએ સાતમે ઉદ્ધાર કર્યો. ૮. શ્રીવ્યસ્તરેન્દ્ર આઠમો ઉદ્ધાર કર્યો. ૯. ચન્દ્રપ્રભુના પ્રભુત્વમાં નવમે ઉદ્ધાર ચંદયશાએ કર્યો. ૧૦. શ્રીશાન્તિનાથના પુત્ર ચક્રાયુદ્ધરાજાએ દશમ ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૧. શ્રીરામચન્દ્ર અગિયારમો ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૨. શ્રીપાન્ડોએ બારમો ઉદ્ધાર કર્યો અને વીસ કેડ મુનિની સાથે પાન્ડો સિદ્ધાચલપર મુક્તિને પામ્યા.
થે આરે એ થયા, સવી મોટા ઉદ્ધાર; “સુક્ષ્મ ઉદ્ધાર વચ્ચે થયા, કહેતાં નાવે પાર.”
શ્રીવીરવિજયકૃત નવાણું પ્રકારી પૂજામાં. ચોથા આરામાં મેટા ઉદ્ધાર થયા. વચ્ચે સૂક્ષ્મ જે જે ઉદ્ધાર થયા તેને કહેતાં પાર આવી શકે તેમ નથી. ૧૩. વિક્રમ સંવત ૧૦૮માં ભાવડના પુત્ર જાવડશાએ શ્રી.
વજીસ્વામી મહારાજના ઉપદેશથી અને તેમની સહાયથી
સિદ્ધાચલને ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૪. વિક્રમ સંવત ૧૨૧૩માં કુમારપાળ રાજાના મંત્રી બાહક
કે જે શ્રીમાળીવંશમાં મુકુટસમાન હતા તેમણે ઉદ્ધાર કર્યો.

Page #46

૧૫. વિક્રમ સંવત ૧૭૭૧માં સમરાશા ઓશવાળ ન્યાયવ્યની
વિશુદ્ધતા પૂર્વક પંદરમો ઉદ્ધાર કર્યો. ૧૬. વિ. સં. ૧૫૮માં કમશા શેઠે સોળમો ઉદ્ધાર કરાવ્યો
અને તે હાલ વિદ્યમાન છે.
શ્રી મહાવીરસ્વામીએ તીર્થોદ્ધારક તથા પ્રભાવક તરીકે જે ભવિષ્ય ભાખ્યું હતું તેને ધનેશ્વરસૂરિ, પ્રભુના શબ્દો તરીકે નીચે પ્રમાણે લખે છે.
તતઃકુમારપાતુ ! વાહ વતુ: | समराद्या भविष्यन्ति। शासनेऽस्मिन् प्रभावकाः ॥८७||
શિલાદિત્યરાજા પશ્ચાત્ કુમારપાળરાજા, બાહ, વસ્તુપાળ, સમરાશા, અને આદિ શબ્દથી કર્માશાહ વગેરે થશે” એમ શ્રી મહાવીરપ્રભુએ પૂર્વે કહ્યું હતું અને તે પ્રમાણે સમજી શકીએ છીએ. ૧૭. પાટલીપુત્રમાં થનાર કલંકી રાજાને પુત્ર વિમલવાહન
રાજા સત્તરમો ઉદ્ધાર કરાવશે, તેમજ અન્યતીર્થોના પણ ઉદ્ધાર કરાવશે. ત્રણખણ્ડમાં આર્યઅનાર્ય દેશમાં સર્વત્ર મદિરે કરાવશે અને જિનશાસનની પ્રભાવના કરશે. એક દિવાલી કલ્પની પ્રતિમાં પીસ્તાલીસ ઉપકલકીઓ અને પાંત્રીશ કલંકી રાજાઓ થયા બાદ
કલંકી રાજા થશે એમ લખ્યું છે. શ્રી સિદ્ધાચળનાં એકવીશ તથા વિશેષ નામ શ્રી શત્રુંજય માહામ્યમાં નીચે પ્રમાણે લખવામાં આવ્યાં છે,
સિદ્ધાચલના ૨૧ નામે. ૧ શત્રુંજય ૮ પર્વતેન્દ્ર ૧૫ શાશ્વત ૨ ૫ડરકગિરિ ૯ શ્રીસુભ્રદ્રા ૧૬ સર્વકામદ

Page #47

૩ મહાઅયળ
૪ સિદ્ધિક્ષેત્ર ૫ વિમલાચલ
૬ સુરશૈલ
૭પુન્યરાશિ
૧૦ શ્રીપદ
૧૧ દઢશકિત
૧૨ અકર્મક
૧૩ મુકિતનિલય
૧૪ મહાતીર્થં
શ્રીસિદ્ધાચલનાં ૧૦૮
૧ શત્રુજ ય ગિરિ
૨ બાહુબલી ૩ મદેવી
૪ પુંડરિકગિરિ
૫ રૈવતગિરિ
૬ વિમલ ચિલ ૭ સિદ્ધરાજ
૮ ભગીરથ
૯ સિદ્ધક્ષેત્ર
૧૩ શતકૂટ ૧૪ ઢંકગિરિ
૧૫ કબગિરિ
૧૬ કાડીનિવાસ
૧૭ લેાહિત્ય
૩૪ શ્રીપદ
૩૫ હસ્તગિરિ
૧૦ સહસકમલ
૧૧ મુક્તિનિલયગિરિ ૪૪ મણિકાન્ત
૧૨ સિદ્ધાચલ
૪૫ મેરૂમહીધર
> કંચનગિર
૪૭ આનન્દુધર
૩૬ શાશ્વત
૩૭ ભવ્યગિરિ
૩૮ સિદ્ધશિખર
૩૯ મહાયશ

૪૦ માલવત
૪૩ પૃથ્વીપીઠ
૪૨ દુઃખહર ૪૩ મુક્તિરાજ
૪૮ પુણ્યકન્દ
૪૯ યાનન્દ
૫૦ પાતાળમૂળ ૫૧ વિભાસ
૧૨ તાલધ્વજ
૧૮ પુન્યરાશિ : પર વિશાલ
૧૭ પુષ્પદન્ત
૧૮ મહાપદ્મ
૧૯ પૃથ્વીપીઠ
૨૦ પાતાલમલ
૨૧ કૈલાસ.
નામેા.
૬૭ ગુણકન્દ
૬૮ સહસ્રપત્ર
૬૯ શિવ કર
૭૦ કર્મક્ષય
૭૧ તમાકન્દ
છર રાજરાજેશ્વર
૭૩ ભવતારણુ
૭૪ ગુજચન્દ્ર
ઉપ મહાય
૭૬ સુરકાન્ત
૭૭ અચલ
૮ અભિનન્દ
૭૯ સુમતિ
૮ ૦ શ્રેષ
૮૧ અભયક ૮૨ ઉજ્જવલગિરિ
૮૩ મહાપદ્મ
૮૪ વિશ્વાનન્દ ૨૫ વિજયભ

३७

Page #48

૨૦ મહાબલગિરિ ૫૩ જગતારણ ૮૬ ઈદ્ર ૨૧ દદશકિત ૫૪ અકલંક ૮૭ કપરર્દીવાસ ૨૨ શતપત્ર ૫૫ અકર્મક ૮૮ મુક્તિનિકેતન ૨૩ વિજયાનન્દ ૫૬ મહાતીર્થ ૮૮ કેવલદાયક ૨૪ ભદ્રંકર પ૭ હેમગિરિ ૯૦ ચર્ચાગિરિ ૨૫ મહાપીઠ ૫૮ અનન્તશક્તિ ૯૧ અષ્ટોતરશતકૂટ ૨૬ સુરગિરિ
પ૮ પુરૂષોત્તમ ૯૨ રૌદર્ય : ૨૭ મહાગિરિ ૬૦ પવતરાજ ૯૩ યશોધરા ૨૮ મહાનન્દ ૬૧ જ્યોતિરૂપ ૮૪ પ્રીતિમંડણ ૨૮ કર્મસુદન ૬૨ વિલાસભદ્ર ૮૫ કામુકકામ ૩૦ કલાસ ૬૩ સુભદ્ર
૯૬ સહજાનંદ ૩૧ પુપદન્ત ૬૪ અજરામર ૮૭ મહેન્દ્રધ્વજ
૬૫ ક્ષેમં કર ૯૮ સર્વાર્થસિદ્ધ
૬૬ અમરકેતુ ૯૯ પ્રિયંકર આ પછીના ૧૦૦થી ૧૦૮ નામે કશે પણ પ્રાપ્ત થઈ શક્યાં નથી, તે ઉપરથી સંભવે છે કે નવાણું યાત્રા કરવાનો રિવાજ ચાલુ હોવાથી અને નિત્ય એક એક એમ નવાણું નાનું ધ્યાન ધરવાથી તે નવાણું નામ પ્રચલિત રહી બાકીના નવ નામે પ્રાયઃ વિચ્છેદ થયાં હશે ! શ્રીશગુજ્યમાહાસ્યની અંદર પણ ૧૦૮ નામે આપ્યાં નથી, પરંતુ શ્રીધનેશ્વરસૂરિ જણાવે છે કે આ નામ શ્રીસુધર્માગણધરે રચેલાં મહાકલપસવ અર્થાત્ શત્રુ
જયમાહાન્યથી જોઈ લેવાં, પરંતુ તે પ્રથ પણ વિચ્છેદ હેિવાથી તે નામે જાણવાં કયાંથી જ બને ? જે શ્રીધનેશ્વરરૂરિયે પિતાના શત્રુંજયમાહાસ્યમાં એ નામો આપ્યાં હતા
૩૨ જયતે ૩૩ આનંદ

Page #49

૩૯ તે આજ અતીવ ઉપયોગી થઈ પડત. તેઓએ વિશેષ નીચેનાં નામે પણ શત્રુંજયગિરિનાં કહેવાય છે એમ પિતાના શત્રુંજયમાહાઓમાં વર્ણવ્યું છે. બ્રહ્મગિરિ નાન્દિગિરિ શ્રેય પદ પ્રભેપદ સર્વકામદદ ક્ષિતિમંડલમંડન સહસાગ્યગિ ૨ તાપસગિરિ વર્ગગિરિ ઉમાશંભુગિરિ સ્વણગિરિ ઉદયગિરિ અબુ દગિરિ
વગેરે વગેરે. શ્રીમાન વીરવિજ્યજીએ નવાણું પ્રકારી પૂજામાં પહેલી જ ઢાલમાં એક સ્થળે–
નમિએ નામ હજાર ”
એ પ્રમાણે સૂચવી એના હજાર નામે હેવાનું સૂચવ્યું છે, પરંતુ પિતે નવાણું પ્રકારી પૂજા હોવાથી નવાણું નામેજ આપ્યાં છે. હજાર નામ કશેથી પ્રાપ્તિ થઈ શકે તેવું પણ હાલ જણાતું નથી. કારણ જ્યાં ૧૦૮નું જ ઠેકાણું નહિ તે ૧૦૦૦ની તે વાતજ શી? હા ! માત્ર એટલું છે કે નામાંતર અને રૂપાંતર થયેલાં નામને વધારી અંદર ગણવામાં આવે અથવા ધનેશ્વરસૂરિએ ઉપર લખેલાં નામે વધારવામાં આવે તે ૧૦૮ અથવા તેથી વધુ પણ મળી શકે ! હાલ તે માત્ર નવાણું નામે જ મળ્યાં છે અને એકવીશ નામને તેની અંદર સમાવેશ થઈ જાય છે.

Page #50

રૂપાંતર અને નામાંતર નામનાં ઉદાહરણવિમળાચલ બદલે વિમળાદ્રિ. સહસાખ્ય બદલે સહસ્ત્રકમળ. મહાગિરિ બદલે મહાચલ. સુરકાંત બદલે સુરપ્રિય.
ઈત્યાદિ. સિદ્ધાચલ ઉપર શ્રી આદિનાથ ભગવાન પૂર્વનવાણુંવાર ચઢયા હતા, અને તેમનાં પગલાં હાલ રાયણતળે વિરાજમાન છે. જે મનુષ્ય સંઘપતિ થઈને સિદ્ધાચલતીર્થની યાત્રા કરે છે તે આસન્નકાળમાં મુક્તિ જનાર હોય છે તો રાયણના વૃક્ષમાંથી તેના ઉપર દૂધ ઝરે છે. ઋષભદેવભગવાન કેવલજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરીને સિદ્ધાચલ ઉપર પધાર્યા તેવારે બાર વર્ષદા આગળ સિદ્ધાચલનું માહાભ્ય વર્ણવ્યું હતું.
- સિદ્ધાચળ પર મુક્તિ પામનારાએ.
શ્રીઅજીતનાથ ભગવતે સિદ્ધાચલ પર ચેમાસુ કર્યું હતું. શ્રીસાગરમુનિએ એક કોડના પરિવાર સાથે સિદ્ધાચલપર કર્મના પાશ તેડ્યા હતાં ભરતરાજાએ કેવળજ્ઞાન પામીને પાંચ કોડ મુનિના પરિવાર સાથે ત્યાં સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું. શ્રી આદિનાથને ઉપગારથી અજીતસેને સિદ્ધાચલપર સત્તર કેડ મુનિના પરિવારની સાથે શિવપદ પ્રાપ્ત કર્યું હતું.
ચત્રસુદિ પૂનમના દિવસે દશ હજાર મુનિ ત્યાં મુક્તિ પદને પામ્યા. આદિત્યયશા શ્રીસિદ્ધાચલ પર એક લાખમુનિની સાથે શિવપદને પામ્યા. સોમયશા તેર કેડની સાથે અને નારદજી એકાણું લાખની સાથે ત્યાં સિદ્ધિપદ પામ્યા. વસુદેવની પાંત્રીસ હજારનારીઓ શ્રીસિદ્ધાચલ પર મુક્તિ

Page #51

૪૧
પદને પામી. એક ક્રોડ બાવન લાખ પંચાવન હજાર સાતસે ને સીતેર સાધુની સાથે શ્રીશાન્તિનાથે સિદ્ધાચલપર ચોમાસું કર્યું. મીતારી નામના મુનિ ચિદ હજારની સાથે મુક્તિ પદને પામ્યા. ચામાલીસની સાથે વૈદર્ભ ત્યાં મુક્તિપદને પામી. એક હજારની સાથે થાવસ્થા પુત્ર ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. શુકપરિવ્રાજક ત્યાં મુકિત પદને પામ્યા અને પ્રદ્યુમ્રપ્રિયા ત્યાં મુક્તિપદને પામી. પાંચસેની સાથે શેલકમુનિ ત્યાં મુક્તિ પદને પામ્યા. સાતસેની સાથે સુભદ્રમુનિ ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. રામ ભરત ત્રણકેડની સાથે ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા અને શ્રીસારમુનિ કોડ મુનિની સાથે ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. સાડી આઠ કોડ મુનિની સાથે સાંબપ્રદ્યુમ્ન કુમાર મુક્તિપદને પામ્યા. એક કોડની સાથે કદમ્બગઘર ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. જાલી, મયાલી અને ઉવયાલી ત્યાં અણુસણ કરી મુક્તિ પદને પામ્યા. દેવકીના છ પુત્ર અણસણ કરી ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા. બે ક્રોડ મુનિની સાથે નમિ અને વિનમિ વિદ્યાધર સિદ્ધાચલપર સિદ્ધિપદને પામ્યા, તથા દશકોડ મુનિની સાથે દ્રાવિડ અને વાલીખીલ્લજી ત્યાં મુક્તિપદને પામ્યા.
સિદ્ધાચલને એટલે બધો મહિમા છે કે ક્રોડ શ્રાવકને કઈ જમાડે અને જૈનતીર્થોની યાત્રા કરી આવે તે પણ તેનાથી સિદ્ધાચલ પર એક મુનિને દાન આપતાં વિશેષ ફળ થાય છે. ચાર હત્યાના કરનારા, પરદાર ભેગવનારા, તથા પિતાની બહેનને ભેગવનાર. ચંદ્રશેખરરાજાને પણ એ ગિરિથી ઉદ્ધાર થયો છે. દેવગુરૂદ્રવ્ય ચેરી ખાનારા

Page #52

४२
મનુષ્ય ચૈત્રી કાર્તીકી પૂનમની સિદ્ધાચલની યાત્રા કરે અને તપજપધ્યાન કરે તે તેનાં પાપકર્મ ટળી જાય છે, ઈત્યાદિ સિદ્ધાચલનુ માહાત્મ્ય લખવામાં આવ્યુ છે. શ્રીસિદ્વાચક્ષમાહાત્મ્યગ્રંથમાં તત્સંબધી ઘણું વર્ણન કરવામાં भाव्यु छे, ते नीचे भुल्
ज्ञायते केवलज्ञानान्माहात्म्यं नास्य
पार्यते ॥
वक्तुं तथापि देवेन्द्र ! कथ्यते तव पृच्छनात् ॥ २२ ॥ नामान्यमूनि यः प्रातः, पठत्याकर्णयत्यपि ॥ भवन्ति संपदस्तस्य व्रजन्ति विपदः क्षयम् ॥ २९ ॥
नगानामुत्तमो नगः ॥
तीर्थानामुत्तमं तीर्थ,
सिद्धाद्रिरयमीहितः ॥ ३० ॥
क्षेत्राणामुत्तमं क्षेत्रं, त्र्यैलोक्ये यानि तीर्थानि पवित्राणि सुरेश्वर || दृष्टानि तानि सर्वाणि, दृष्टे शत्रुञ्जये गिरौ ॥ ३१ ॥
पञ्चदशकर्मभूमी, नाना तीर्थानि सन्ति हि ॥
शत्रुञ्जयसमं तेषु नापरं पापहृत् क्वचित् ॥ कृत्रिमेष्वन्यतीर्थेषु, पुरोद्याननगादिषु ॥
च
॥
जपैस्तपोभिर्नियमै - दर्शनेनाध्ययनेन अर्जयन्ति हि यत्पुण्यं तस्माद्दशगुणं
भवेत् ॥
जिनतीर्थेषु जंबुषु, चैत्ये शतगुणं शाश्वते धातकीवृक्षे, तत्सहस्रगुणं
पुष्करद्वीपचैत्येषु,
रोचके चाञ्जने

aa: 11.
मतम् ॥
गिरौ ॥

Page #53

क्रमात् तस्माद्दशगुणं, कुण्डलाद्री,
नंदीश्वरे वैभारेsपि समेदाद्रौ, वैताढ्ये रैवताऽष्टापदे चैव क्रमात् कोटिगुणं शत्रुञ्जयेऽनन्तगुणं, दर्शनादेव सेवनात्तु फलं शक्र, यत्तद्वक्तुं
"
शुद्धध्यानन
,
अन्यत्र पूर्वकोट्या यत्, प्राणी बध्नाति यत्कर्म, मुहूर्तादिह नास्त्यत: परमंतीर्थे, सुरराज यस्यैकवेलं नाम्नापि श्रुतेनांहः क्षयेो शत्रुञ्जयमिदं तीर्थं न यावत् पूजितं गर्भवासो हि तस्यास्ति तावता दूरता कथं भ्रमसि मूढात्मन् धर्मो धर्म एकं शत्रुंजयं शैल मेकवेलं जिना अनन्ता अत्रेयुः सिद्धाश्वात्रेव वासव ॥ मुनयश्चाप्यसंरव्याता स्तेनतीर्थमिद्
चराचराश्वतेजीवा धन्यास्तंत्र धिक्तस्य जीवितंयेन
हिंस्रा अप्यत्र पर्वते ॥
मयूर सर्पसिंहाद्या सिद्धाः सिद्धन्ति सेत्स्यन्ति प्राणिनो जिनदर्शनात् ॥ ८० ॥ बाल्येऽपि यौवने वायें तिर्यक्जातोचयत्कृतम् ॥
तत्पापं विलयं याति सिद्धाद्रेः स्पर्शनादपि ॥ ८१ ॥ स्वर्लोके यानि बिंबाने भूतलेयानिवासव ॥ पातालेऽपि तदर्चातोऽ प्यधिकेऽ जिनार्चना ॥ ८९ ॥

पुण्यं
भवति वामन ॥
मानुषोत्तर पर्वते || मेरुपर्वते ॥
भवेत् ॥
न
तन्मतम् ॥ पार्यते ॥
शुद्धधीः ॥
तद्भुवम् ॥
जगत्रये ॥
भवेत् ॥
भवेत्
वृष ॥ इतिस्मरन् ॥
४३
५४
निरीक्षय ॥ ६१ ॥

५६
५९
महत् ॥ ७८ ॥
सदानगे ॥
न द्रष्टुं तीर्थमप्यदः ॥ ७९ ॥

Page #54

तावद्वन्ति हत्यादि-पातकानीह सर्वतः ॥ यावत् शत्रुजयेत्यारव्या श्रूयते न गुरोर्मुखात् ॥ ९४ ।। नभेतव्यं नभेतव्यं, पातकेभ्यः प्रमादिभिः ॥ श्रूयतामेकवेलं श्री सिद्विक्षेत्रगिरेः कथा ॥ ९५ ॥ वरमेकदिनं सिद्धक्षेत्र सर्वज्ञ सेवनम् ।। नपुनस्तीर्थ लक्षेषु भ्रमणं क्लेशभाजनम् ॥ ९६ ॥ पदेपदे विलीयंते भवकोटि भवान्यपि ।। पापानि पुण्डरिकाद्रे र्यात्रां प्रतियियासताम् ॥ ९७ ॥ एकैकस्मिन् पदेदत्ते पुण्डरिक गिरिप्रति ॥ भवकोटिकृतेभ्योऽपि पातकेभ्यः स मुच्यते ॥ ९८ ॥ श्रुते शत्रुजये पुण्यं यत्स्यातू कोटिगुणं ततः ।। निकटस्थे ह्यदृष्टेऽपि दृष्टेऽनन्तं गुणंचतत् ॥ दृष्टया दृष्टेऽथ सिद्धाद्रौ संघार्चनपरानराः ॥ अर्जयन्ति महापुण्यं लोकायावधियायि यत् ।। यतिः पूज्योयतिः सेव्यो यतिर्मान्यो मनीषिभिः । यते राराधनाद्यात्रा सफला निष्फलान्यथा ।। निदानं वीतरागत्वे प्राग्भवे गुरुवागयतः ।। देवतत्त्वादपिततो गुरुतत्त्वं महद्विदुः ॥ सहस्रलऑसंख्यातै विशुद्धः श्रावकैरिह ।। योजित भवेत् पुण्यं' मुनिदानात् ततोऽधिकं ॥ याद्दशस्तादृशोवापि लिङ्गी लिङ्गेन भूषितः ॥ श्री गोतम इवाराध्यो बुधैर्बोधिसमन्वितैः ।। वर्तमानोऽपिवेषेण यादशस्तादृशोऽपिसन् ॥ यतिः सम्यक्त्व कालतैः पूज्यः श्रोणकवत् सदा ॥

Page #55

૪૫
गुरो राराधनात् स्वर्गों नरकश्च विराधनात् ।। द्वेगती गुरुतोलभ्ये ग्रहोतकां निजेच्छया ॥ अन्यस्थानकृतंगराप मिहो जाते सुवासनः ।। इहयद्विहितंकम
वज्रलेपंतुतद्भवेत् ।। श्री तीर्थेऽस्मिन्नान्यनिन्दा न परद्रोह चिंतनम् ॥ न परस्त्रीषु लौल्यत्वं न परद्रविणेषु धीः ॥ अवाहितं यथाकाम मविश्रान्तंचये नराः ॥ ददनेदान मानन्दात् सुखिनस्तस्युरुच्चकैः ।।
ભાવાર્થ-મહાવીરસ્વામી દેવેંદ્રતા પૂછવાથી કહે છે કે હે દેવેન્દ્ર ! આ તીર્થનું જે માહા” કેવળજ્ઞાનથી જણાય છે તે વર્ણવતાં પાર આવે તેમ નથી તો પગુ તારા પૂછવાથી હું કિંચિત માત્ર કહું છું. “જે પુરુષ આ તીર્થના નામનું સવારમાં સ્મરણ કરે છે યા સાંભળે છે તેને સર્વદા સર્વ સંપતિએ સાંપડે છે અને વિપત્તિઓને વિલય થાય છે. આ સિદ્ધાળપત સર્વ તીર્થોમાં ઉત્તમ તીર્થ તરીકે, (ઉત્તમતમત્ર તરીકે) પ્રખ્યાત છે.
હે સુરેશ્વર ! ત્રભુવનને વિષે જેટલા પવિત્ર તીર્થો છે તે બધા એક શત્રજપના દર્શન કર્યું છે તે સધળા જે માં જ સમજવાં. પંદર કર્મભૂમિને વિષે વિવિધ પ્રકારના તીર્થો અસ્તિત્વ ધરાવે છે તેઓમાં શત્રુંજયસમાન પાપનો નાશ કરનાર અન્ય કોઈ નથી. પૂર ઉદ્યાન અને પર્વત માં રહેલા કત્રિ ૫ અન્યતીર્થોમાં જપતપ નિયમદાન અધ્યયન આદિથી જે પુથ ઉપાર્જન થાય છે તેના કરતાં જિનેશ્વર ભગવાન ના તીર્થોમાં દશ ગણું પુણ્ય થાય છે અને તેથી વિશેષ શત ગણું પુણ્ય જંબુસ પર રહેલા ચૈત્યમાં થાય છે, અને શાશ્વત એવા “ ધાતકી વૃક્ષ ” પર હજાર ગણું પુણ્ય થાય છે. પુષ્કર દ્વીપ ચૈત્યોમાં, રોચકમાં, અંજનગિરિમાં અનુક્રમે દશ દશ ગણું

Page #56

વધારે પુર્ણ થાય છે. નન્દીશ્વરમાં કુલાદિમાં, માનુષેત્તર પર્વત ઉપર, વૈભારગિરિ પર, સમેતશિખર પર વૈતાઢયપર્વ પર, મેરૂ પર્વતપર, રેયનગિરિપર, અને અષ્ટાપદ વગેરે માં જે ઐો આવેલાં છે, તેમાં અનુક્રમે કેટિગણું પુન્ય થાય છે, તેનાથી અનંતગણું પુણ્ય શત્રુંજયના દર્શન માત્રથી થાય છે.
હે શક ! તેના સેવનથી જે પુણ્ય થાય છે; તેતો વાચાને પણ અગે ચર છે. બીજે સ્થળે નિર્મલ બુદ્ધિવાળા પ્રાણુ ધ્યાન ની ટિપૂર્વવર્ષમાં જે સર્મ બાંધે છે તે સ્થળે એક મૂહુર્ત માત્રમાં ઉપાર્જન થઈ શકે છે એ નિઃશંસય છે.
હે સુરરાજ ! ત્રણ જગતને વિષે આનાથી બીજું કંઈ ઉત્કૃછતીર્થ નથી. આ તીર્થનું એક વખત નામ માત્ર શ્રવણ કરવાથી પાપને ક્ષય થઈ જાય છે. જ્યાં સુધી શત્રુંજ્યતીથી પૂછ્યું નથી તાવત તેને ગર્ભવાસ છે અને ધમ પણ તેનાથી દૂર છે. તે મૂઢાત્મન તું ધર્મ ધર્મ કરતાં ક્યાં રખડયા કરે છે! એકવાર શત્રુંજયને દેખ ! શામાટે અન્યત્ર પરિભ્રમણ કર્યા કરે છે. અત્ર અનન્ત જિને આવેલા છે, સિદ્ધ થયા છે, અને અસંખ્યાતા મુનિયે સિદ્ધિપદ પામ્યા છે. તેથી આ તીર્થ મહાન છે. ચર અને અચર જે છો આ પર્વતમાં રહેલા છે તેમને ધન્ય છે. જેને આ તીર્થ જોયું નથી તેના જીવતરને ધિક્કાર છે. મયુર, સર્પ, અને સિંહ વગેરે હિંસક પ્રાણી આ પર્વતમાં જિનેશ્વરના દર્શનથી સિદ્ધિપદને પામ્યા છે અને પામશે. બાલ્યાવસ્થામાં, પોવનમાં વૃદ્ધાવસ્થામાં અને તિર્યંચની નિમાં જે પાપ કરેલું હોય છે તે સિદ્ધાચલને સ્પર્શમાત્રથી નાશ પામી જાય છે. સ્વર્ગલોકને વિષે પૃથ્વી પર અને પાતાળને વિષે જે બિંબો છે તેની પૂજા કરવાથી

Page #57

પણ આધક ફળ આ સ્થળે જિનેશ્વરભગવાનની પૂજા કરવાથી થાય છે. હત્યા મહાન પાપાનુ જોર ત્યાં સુધી ચાલે છે કે જ્યાંસુધી ગુરૂના મુખથી ‘શત્રુંજય' એવા શબ્દ શ્રવણુ કર્યા નથી. પાતકાથી પ્રમાદિએએ બ્હીત્રુ નહિં ઠ્ઠી નહિં. એક વખત તેઓએ સિદ્ધાચલની કથા સાંભળવી, એકજ દિવસ સિદ્ધક્ષેત્રમાં સર્વજ્ઞની પૂજા કરવી તે સારૂં પણ લાખા તીર્થાને વિષે કલેશના સ્થાનરૂપ પરિભ્રમણ સારૂં નહિ. કાટિભવમાં ઉપાન કરેલા પાપે, પુંડરિકગિરિની યાત્રા માટે સન્મુખ જતાં પગલે પગલે નાશ પામે છે. પુંડરિકગિરિપ્રતિ એકેક પગલું દીધે છતે યાત્રાળુ કેાટિ ભવેાનાં પાતા થકી મૂકાય છે. શત્રુ...જયને સાંભળ્યે તે જે પુણ્ય થાય છે તેનાથી ઘણું પુણ્ય તેની પાસે જવાથી થાય છે અને દેખવાથી અનન્ત ગણુ પુણ્ય થાય છે. સિદ્ધાચલને દૃષ્ટિવડે જોઇને સંધની સેવામાં તત્પર એવા મનુષ્ય લેાકાગ્ર સ્થિત સિદ્ધિપદને પ્રાપ્ત કરાવનાર મહા પુણ્યને સમુપાર્જન કરે છે. બુદ્ધિમાનને યતિ પૂજ્ય છે. અંત સેવ્ય છે તે યતિજ માન્ય કરવા યેાગ્ય છે, માટે યુતિની આરાધના કરવાથી યાત્રા સફળ થાય છે અન્યથા નિષ્ફળ થાય છે. ગુરૂની વાણી પૂર્વભવમાં વીતરાગત્ત્વ પ્રાપ્ત કરવામાં કારણભૂત છે તેથી દેવતત્ત્વથી પણ ગુરૂતત્ત્વ મહાન્ છે એમ જાણવુ. દશ ક્રેડ નિર્મળ શ્રાવકાને ભાજન કરાવવથી જે પુણ્ય થાય છે તેથી અધિક પુણ્ય એક મુનિને દાન આપવાથી થાય છે. જેવા તેવા વૈષધારી સાધુને પણ સમ્યકત્વધારી શ્રાવકાએ શ્રીગાતમની માફક આરાધવા જોઇએ, વૈષયુક્ત જેવા તેવા યુતિ હોય તેને સમ્યક્ત્વધારી વિસુધાએ શ્રેણિકની માફક સદા સેવવા ોએ. ગુરૂથી એ ગતિ પ્રાપ્ત કરી શકાય છે. ગુરૂ આરાધના કરવાથી સ્વર્ગ અને ગુરૂવરાધ કરવાથી નરક, પેાતાની ઇચ્છા પ્રમાણે એમાંથી એક ગ્રહણ કરી લેવી. અન્યસ્થળે કરેલું પાપ સુવાસના યુક્ત પુરૂષ અહીં આવીને ત્યજે છે પણ આ સ્થળે આવીને

૪૭

Page #58

४८
रेस म “२०१५" सम थाय छे. मातीर्थमा सन्नी निन्, પરદ્રોહચિંતવન, પરસ્ત્રીલેલુપતા, ને પરદ્રવ્યહરસુબુદ્ધિ ન રાખવી. જે પુરૂષો અવિશ્રાન્ત દાન આપે છે, અવિરત યથા કામની પેઠે આનન્દથી અવિભ્રાત દાનને આપે છે તે સુખી થાય છે.” ઈત્યાદિ સિદ્ધાળના મહિમા સંબંધી ઘણું કથવામાં આવ્યું છે.
સંપ અને સંઘપતિ સંબંધી શ્રી શત્રુંજયમાહાગ્રન્થમાં ઉપગી જ્ઞાતવ્ય જે કંઈ છે તે અત્ર લખવામાં આવે છે.
नप्राप्यते विना भाग्यं संघाधिपपदंनृप ॥ सत्यामपिहिसंपत्तौ पुण्डरिक इवाचलः ।। एन्द्रं पदं चक्रिपदं श्लाघ्यं श्लाध्यतरं पुनः ॥ संघाधिपपदं ताभ्यां नविनासुकृतार्जनात् ॥ तीर्थकरनामगोत्र मर्जयत्यतिदुर्लभम् ॥ लब्ध्वा दर्शनसंशुद्धिं संघाधिपतिरुत्तमम् ॥ अर्हतामपिमान्योऽयं संघः पूज्योहि सर्वदा ॥ तस्याधिपो भवेद्यस्तु सहिलोकोत्तरस्थितिः ॥ चतुर्विधेन संघेन सहितः शुभवासनः ॥ रथस्थदेवतागारजिनींबंबमहोत्सवैः ।। यच्छन् पंच विधंदानं प्रार्थनाकल्पपादप ॥ पुर पुरे जिनागारे' कुर्वाणो ध्वजरोपणम् ॥ शत्रुजये रैवतेच वैभारेऽष्टापदाचले ॥ सम्मेतशिखरे देवानर्चयन् शुभदर्शनः ॥ सर्वेष्वेष्वथ चैकस्मिन् गुर्वादेशपरायणः ॥ इन्द्रौत्सवादिकं कुर्वन् कृत्यं संघपति भवेत् ॥ सदाराध्योऽपि यत् पुण्यकर्मणा राध्यते गुरुः ॥

Page #59

હ
सौरभ्यंतत् सुवर्णस्य सान्दो निष्कलंकता ॥ मिथ्यात्विषु न संसर्ग स्तवाक्येष्वप्यनादरः ॥ विधेयः संघपतिना सद्यात्राफलमिच्छता ॥ न निन्दा न स्तुतिः कार्या परतीर्थस्य तेन हि ॥ पालनीयं त्रिशुद्धया तु सम्यक्त्वं जीवितावधि ॥ साधून् सधर्मिसहितान् वस्त्राननमनादिभिः ॥ प्रत्यब्दं पूजयत्येष संघयात्रां करोति यः ॥ पाक्षिकादीनिपर्वाणि धर्मान् दानादिकांश्चसः ॥ श्री संघपूजा मत्युच्चैः कुर्यादार्जवसंयुतः ।। सहि संघपतिः पूज्यः सुराणामापजायते ॥ सिद्धःस्यात् तद्भवे कश्चिद् भवेषु त्रिषु कश्चनः ॥
ભાવાર્થ “હે રાજન પુડરિકગિરિની માફક “સંધવીપદ સંપત્તિ મળ્યા છતાં પણ ભાગ્યવિના પ્રાપ્ત થતું નથી. ઇન્દ્રપદ, ચક્રવતી પદ લાધ્ય છે, પણ “સંઘવીપદ” તે બન્નેથી લાધ્યતર છે અને તે સુકૃત કર્યા વિના સર્વદા પ્રાપ્ત થઈ શકતું કથી. સંઘવી, શુદ્ધસમ્યત્વને પામીને ઉત્તમ અને દુર્લભ તીર્થંકરનામ ઉપાર્જન કરે છે. સંધ સતા અહંને પણ માન્ય પૂજ્ય છે, તેને જે અધિપતિ થાય છે તે લેકરસ્થિતિને પ્રાપ્ત કરે છે. શુભવાસનાવાળો એ. સંધવી ચતુર્વિધ સંઘની સાથે રથમાં સ્થાપિત કરેલા દેવડના જિનબિંબનો મહત્સવ કરતો છત; યાચકો પ્રત્યે કલ્પવૃક્ષ સમાન પાંચ પ્રકારનાં દાન દેતે છત; માર્ગમાં આવતાં દરેક નગરોના જિનાગારમાં જોરેપણુ કરતે છત; શત્રુંજય, રૈવત, વૈભાર, અષ્ટાપદ, અને સમેતશિખરે શુભદર્શનવાળો તે દેવની પૂજા કરતે છતો; અને એ બધા તીર્થોમાં અગર એકમાં ગુરૂની આ જ્ઞામાં તલ્લીન એ તે ઇત્સાદિક કરતો છતો

Page #60

૫૦
કૃતાર્થ થાય છે. પિતે હમેશાં આરાધન કરવા યોગ્ય છે છતાં સંધવી પુણ્યકર્મ વડે ગુરૂનું આરાધન કરે છે તે સુવર્ણની સુગંધતા ને ચંદ્રની નિષ્કલંકતાજ છે. સયાત્રાનું ફલ ઇચ્છનાર સંઘવીએ મિથ્યાત્વીની જોડે સંસર્ગ અને તેઓના વાક તરફ આદરભાવ પણ ન કરવો જોઈએ, તેથી પરતીર્થની કદી નિન્દા તેમજ રસ્તુતિ ન કરવી. ત્રિકરણશુદ્ધિવડે જીવિત પર્યત સમ્યકત્વ પાલન કરવું. જે સંધ યાત્રા કરે છે અને તે સાધર્મિયુક્ત સાધુઓને વસ્ત્રાજ દાન અને નમનાદિથી નિરંતર પૂજે છે, પાક્ષિકાદિ પર્વો, દાનાદિક ધર્મો, અને અત્યુત્તમ સંધપૂજા નિષ્કપટભાવે કરનાર તે સંઘપતિ દેવતાઓને પણ પૂજ્ય થાય છે. અને કેઈક ત્રણ ભવની અંદર સિદ્ધિપદ પ્રાપ્ત કરે છે.”
સિદ્ધાચલ ઉપર રત્નની ખાણો, રસકૂપિકાઓ, જડીબુટ્ટ, ગુફાઓ વગેરે છે. રત્ન અને સુવર્ણની પ્રતિમાઓ ગુપ્ત ગુફાઓમાં સ્થાપન કરવામાં આવી છે. શત્રુંજયકલ્પમાં તત્સંબંધી વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. મુનિ મહારાજ શ્રીકપુરવિજયજી તરફથી એક ક૯૫ છપા વવામાં આવ્યા છે તેમાં પણ ઘણું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. સિદ્ધાચલ પર સૂર્યાવર્ત નામનો કુણ છે તેને જલસેવનથી અનેક પ્રકારના રોગો નષ્ટ થઈ જાય છે. સિદ્ધાચલ પર્વત પર આવેલી રાયણનું માહાભ્યદૃષ્ટિએ, સારી રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. વાચકેને શત્રુંજયમાહભમાંથી ધર્મદષ્ટિએ, ઐતિહાસિક દૃષ્ટિએ, ભાષાદષ્ટિયે, સાહિત્યદૃષ્ટિયે, ઘણું જાણવાનું મળે તેમ છે. સંસ્કૃતમાં રચાયેલા શત્રુંજયમાતામ્ય ગ્રંથમાંથી તથા શત્રુંજયતીર્થરાસમાંથી સંસ્કૃતભાષાદષ્ટિએ અને ગૂર્જરભાષાદષ્ટિએ વાચકોને ઘણું જાણવાનું મળી શકે તેમ છે.

Page #61

- ૫૧
શ્રી શત્રુંજયરાસના કર્તા શ્રીમાન
જીનહર્ષ અને તેમની કૃતિ. શ્રીમાન અનહર્ષ અઢારમાં સૈકાના મધ્યકાળમાં થયેલા છે. તેઓ ખરતરગચ્છી, તેમના ગુરૂ શાંતિહર્ષવાચક હતા. તત્સમયે ખરતરગચ્છાધિપતિ જિનચન્દ્રસૂરિ હતા. શ્રીજીનહપંજીનું જીવનચરિત્ર પ્રાપ્ત કરવાને માટે ઘણા પ્રયત્ન કર્યો પણ હજી સુધી અમને પ્રાપ્ત થયું નથી.
અન્ય દિનન – નહર્ષની સંજ્ઞાને ધારક એક બીજા જનહર્ષસર “બાવા” ગામના હતા. “મીદડીયા વોરા” તેમનું ગોત્ર હતું. શા. તિલકચંદ નામના તેમના પિતા હતા અને તારાદેવી તેમની માતા હતી. તેમનું મૂળ નામ હીરાચંદ હતું તેમણે સંવત ૧૮૪૧ની સાલમાં આઉગામમાં દીક્ષા લીધી. તેમનું નામ હિતરંગ પાડવામાં આવ્યું. સંવત અઢારસે છપનની સાલમાં જેઠ સુદિ ૧૫ પુનમે સુરતબદરમાં આચાર્ય પદ લીધું સુરતમાં અજીતનાથના દેરાસરમાં બિંબની પ્રતિષ્ઠા કરાવી. સંવત ૧૮૬૬ ની સાલમાં સંઘપતિ ગલિયારાજાસમ લુણું આ શા. તિલકચંદના સંઘ સાથે મૈત્રી પુનમની શ્રીસિદ્ધાચલની યાત્રા કરી તે વખતે તેમની સાથે અગીયારસેં યતિ તથા સવાલાખ શ્રાવક શ્રાવિકાઓ હતી. સંવત ૧૮૭૦માં તથા સંવત ૧૮૭૬ માં સંધ સાથે શિખરજીની યાત્રા કરી, માળ દેશમાં મક્ષિપાથર્નાથની યાત્રા કરી, તથા મેવાડમાં કેશરિયાજીની યાત્રા કરી. સંવત ૧૮૭૭ની સાલમાં અષાડ સુદિ ૧૦ ના દિવસે વિકાનેરમાં શ્રીમંધરસ્વામીના દેરાસરમાં પચીશ બિંબની તેમને અંજનશલાકા કરી હતી. સંવત ૧૮૮૯ની સાલમાં મહા સુદિ ૧૦ દશમે વિકાનેરનાં શેઠિયા શાહ અમીચંદે કરાવેલા સમેતશિખર

Page #62

પર
જીના દેરાસરની પ્રતિષ્ઠા કરી ભાણામૈત્રિય જેસલમેર નિવાસી શેઠ ભાદરમલજી (જોરમલજી) દાનમલજીની પ્રેરણાથી વિકાનેરથી વિહાર કરી સ’વત્ ૧૮૯૨નું ચે!માસુ` મડૅાવર રહ્યા. ત્યાંથી સંધ નીકળવાના ુતા, પરંતુ ૧૮૯૨ ની સાલમાં આસા વૃંદ ૯ ના દિવસે ચાર પ્રહરનુ અણુસણુ કરી દેવસેક ગયા. એમણે વિશસ્થાનકની પૂજા રચી છે.
એગણીશમા સૈકામાં થએલા જિનહુષઁના જીવન ચરિત્રની જે યાદિ મળી છે તેથી તે શત્રુજયાસના કર્તા નથી પશુ ખરતરગચ્છના ૯૦ મા પટ્ટધર છે.
ખીજા એક જીનહુષ પંદરસાની સાલમાં થયા છે તેમના શિષ્ય હેતુ ખણ્ડન નામના ગ્રન્થ બનાવ્યા છે અને તે મોંગલાચરણમાં પોતાના ગુરૂને નમસ્કાર કરે છે, પંદરમા સૈકામાં થયેલા જીનહર્ષે બનાવેલા ગ્રન્થા
જૈનગ્રન્થાવલિમાં—
આરામશેભા ચરિત્ર (À।કબદ્ધ) પત્ર ૨૨ (ખરતર) વિતિસ્થાન ચરિત્ર (શ્લાકદ્ધ) àાક ૨૮૦૦ સ ́વત્ ૧૫૦૨ રત્નશેખર કથા (પ્રાકૃત) લેક ૮૦૦ સમ્યકત્વકૈમુદિ શ્લાક ૨૮૫૦ સંવત્ ૧૪૫૭
અનથ્થૈરાધવ અથવા મેરરિ નાટક શ્લોક ૩૩૫૫
શ્રીજિનર્ષના નામથી એ સ ંસ્કૃત ગ્રન્થા રચાયલા છે, રાસ કર્તા શ્રીજિનહની પૂર્વ સંસ્કૃતમાં ગ્રન્થકર્તા તરીકે પુત્તરમી સાલમાં શ્રોજિનહુષ થયા છે તæબધે તેમના ગ્રન્થાને દેખવાથી વિશેષ પ્રકાશ પાડી શકાય તેમ અવમેધાય છે.
અઢારમા સૈકાના મધ્યભાગમાં થયેલા રસિકાર જિન થી ભિન્ન પૂર્વે એક જીનહુષ થયા તે અને તેમની કૃતિયાનુ દિગ્દર્શન કર્યું, અને તેમની પશ્ચાત્ ઓગણીશમાં સકામાં થયેલા જિનહુષનું જીવનચરિત તથા કૃતિનું સ્વરૂપ ઉપર પ્રમાણે કમ્પ્યુ. હવે અઢારમાં સૈકા

Page #63

પત્ર
૧૯૪૮
૧૭૯
ને મધ્યકાલમાં થયેલા અને શત્રુંજયરાસના કર્તા મુનિરાજ કવિરાજશ્રીજિનહર્ષની કૃતિ નીચે પ્રમાણે આપવામાં આવે છે.
કયાં રચાય નામ,
સંવત. વગેરેની વિગત૧. શત્રુજયરાસ.
૧૭૫૫ પાટણમાં રચેલો. ૨. શ્રીપળરાસ.
૧૭૪૦ ચિત્ર સુદિ ૭ સોમવાર સર્વ
ઢાલ ૪૯ પાટણમાં રચેલે ૩. અજિતસેન કનકાવતી, ૧૭૫૧ લિં. ભંડાર ૪. અમરદત્ત મિત્રા સન્દરાસ.
પા. ભં. ૫. ચંદનમલયાગિરિ.
પા. સં. ૬. ચાર મંગલગીત. ૭. જ બુસ્વામીરાસ.
૧૭૬૦ ૮. જીનપ્રતિમાહુંડી, ૯. રત્નચૂડાસ. ૧૦. રત્નસારરાસ. ૧૧. વસુદેવકુમારરાસ.
૧૭૬૨ ૧૨. શીળવતી રાસ. ૧૪. હરિચંદ્રરાસ.
૧૭૪૪ ૧૪. અમરસેન વજસેરાસ. ૧૭૫૦ ૧૫. અવન્તીસુકુમાલ ઢાલે. ૧૭૪૧ અષાડ સુદિ ૮ શનિવાર ૧૬. કુમારપાલરાસ.
૧૭૪૨
છપાયલે. ૧૭. ગુણવલિ ગુણકર
૧૧૭૫૧ ૧૮. મહાબલમલયાસુન્દરી. ૧૭૫૧
છપાયલ. ૧૯. રાત્રી જન પરિહાર- ૧૭૫૮
પાયલ . ૨૦. વિધાવિલાસરાજારાસ. ૧૭૬૦ આસપાસ. ર૧. વિંશસ્થાન કરાસ.
૧૭૮
પાયલો.
૧૭૫૭

Page #64

૫૪
૨૨. સુદર્શન શેઠરાસ.
૧૭૪૫ આસપાસ. ૨૩. સત્યવિજયનિર્વાગ. ૧૭૫૭ ૨૪. ઉતમકુમારચરિત્રરાસ. ૧૭૪૫ છપાયેલે. ૨૫. હરીબલમાછીરાસ. ૧૭૪૬ આશે સુદિ ૧ ને બુધવાર.
ઢાલ ૩૨ ગાથા ૬૭૮ વર્ધમાન દેશના રાજ્યની છાયાને આધાર લઈ ર
છપાયો ઐક્તિક ત્રીજામાં, ૨૬. છનહષ ચોરીસી. અમદાવાદ ડહેલ ઉપાશ્રયે. ડાભલો ૪૦ ૨૭. શ્રાવક કરણીની સજઝાય.
છપાયેલી ૨૮. શિયળવતીની સજઝાય
છપાયેલી ૨૮. ૫ર સ્ત્રીવર્જન સજઝાય.
છપાયેલી ૩૦. પાંચમા આરાની સઝાય.
છપાયેલી ૩૧. ઢઢણુઋષિની સજઝાય.
છપાયેલી ૩૨. “અંતરજામી સુણ અસર ” સંજ્ઞાવાળું સંખેશ્વર સ્તવન.
છપાયેલું ૩૩. જિનહર્ષ કૃત ૩૪. પાર્શ્વનાથનું સ્તવન (આજ મહત્સવ અતિ બન્ય) છપાયેલું ૩૫. ચિંતામણી પાર્શ્વનાથનું સ્તવન-“ચિંતામણી સહાર્યકર મહારાજ ”
છપાયેલું ૩૬. “સુણ શત્રુંજયધણ” એ સ્તવન
જોવાનું બાકી. ૩૭. જીવ ઉત્પત્તિની બહાર ગાથાની સજઝાય છપાયેલી ૩૮. જિનહર્ષ બત્રીશી ૩૮. , છત્રીશી | | જોવાનું બાકી. ૪૦. એ બહેતેરી J.

Page #65

૫૫
ઈત્યાદિ શ્રોજિન ની કૃતિ જોવામાં આવે છે. કેટલાક સૈકાઓથી સંસ્કૃત માગધી વગેરે ભાષાઓ બેલાતી
બંધ થઈ અને તેનું વ્યવહારમાં જીવનસ્થાન ગુજરાતી ભાષા માં અન્યભાષાઓએ લીધું. દક્ષિણમાં મરાઠી, રાસાએ લખવાની ગૂજરાતમાં ગુજરાતી, બંગાલમાં બંગાલી, આવશ્યકતા, કર્ણાટકમાં કાનડી, તેલંગમાં તૈલંગી, હિન્દુ
સ્થાનમાં હિંદૂરથાની વગેરે ભાષાઓ થઈ. સંસ્કૃત અને માગધી ભાષામાં લખાયેલા ગ્રન્થથી જનસમાજ અજ્ઞાત રહેવા લાગે. પ્રવર્તતી પ્રાકૃતભાષાઓમાં જે પુરતકે લખવામાં આવે તે તેથી લેકને ઘણે ઉપકાર થાય એવી દૃષ્ટિથી આચાર્યોએ જીવતી ગૂજરાતી ભાષામાં પુસ્તક લખવાની બાલવોના હિતાર્થે પ્રવૃત્તિ અંગીકાર કરી. એ પ્રવૃત્તિનું અનુકરણ કરી માન આપીને શ્રીજિન ગૂજરાતી ભાષામાં રાસાઓ લખ્યા અને શત્રજ્યનું માહાય સર્વત્ર જનેમાં પ્રસરે એવા હેતુથી શત્રુંજયરાસની રચના કરી. શ્રીમાન જિનહર્ષને ગુજરભાષા પર સારે કાબુ હતો, એ તેમણે
લ ખેલા રાસોપરથી સિદ્ધ થાય છે. ત્રીશ શ્રીમાન જિનહર્ષને વર્ષ પર્યત તેમણે ગૂર્જરભાષામાં રાસ ગુજ૨ ભાષા પર કાબુ લખવાને અત્યના પ્રયાસ કર્યો છે. તેમનો
ભાષાપર સારે કાબુ હેવને લીધે તેઓ ગૂર્જર ભાષામાં ગ્રન્થ લખવાને શક્તિમાન થયા હતા અને તેનાંજ ફળરૂપ આ રાસે પણ છે.
ગુર્જરભાષામાં વાપરેલા સમાસ અગે. દુમાકર્ણ
નિજનિજ મૂર્તિસંયુક્ત ખા ખગે
સર્વતકવિપને મુષ્ટામુષ્ટિ
પીન્નતકુચ

Page #66

દંડાદંડ,
રાજ્યભાર બૈરેય વધેહભવ
અગણ્યગુણગર્વિતા સ્વસ્વનામાંકિતદેશ,
નિજભુજપીસ લક્ષચક્ષધિષ્ઠિત
પટષારભે નિજનામાંકિત શું
અજંલિહાજગૃહ સપ્રભાવજલપૂરણ
જિતેંદુમુખ મૂલધારેપમ
નાનાવિધવૃક્ષાવલી ભક્તિભૂતગીત
યાદવનાયક સંયુતા રિક્તપાત્રદિજ
ત્વદાગમનવા દારિદ્રપીડિતખિન્ન
વિશ્રાદ્ધરગુપ્રવીણ ઉગ્રતા
ગાંભીર્યગુણદિક ન્યાયપાજિતપિત્તનું
શમિતપવિશિષ્ટ અભુતવધુ આકાર
કૃષેિડશશૃંગાર કુકર્મવલેણ
કનકપ્રભાવવરદાયિની રવિછન્નકિરણ
ઇત્યાદિ. તસમયે તેમણે વાપરેલા કેટલાક શબ્દોની યાદી શબ્દ.
અર્થ. શબ્દ. અર્થ.
જેને ઉતપતી ઉો . પ્રમાણ પ્રભાવે પ્રભાવવડે માકાણું વહિલ
વહેલ ખજ્ઞાખન્ને આલે
આપે મુષ્ટામુષ્ટિ เงแต่ง
સાલ વધ૬ભવ
ચણ ચક્રવડે હિવે
હવે. મૂલધારેપમ પણ ઉપ્રતાપ કઠિનતા
પણિ

Page #67

કુરવાણિ રીસી
વસેણુ
કણુ
સાહે
દ્ધિવિ
ઢીંસેરે
અન
ઘાતી
રહિયાં
તેતલે
ગણિતા
નિયમે
હલવેહલવે
વેજી
લાલીજતા
ખાસ
ડહાપણ
સુડતારે
નિઠ્ઠલ્લા
કિહાં
તાલ
અહિન
પહુતા
એસેવ
લેશેણિ
કુરબાન તુમે ઋષિ કાહ્
વશવડે મીચીયાં
કેવીરીતે ખુતા
સપત્તિ વિસ્તિરપણે
થઇ,હી ઉલ્લેખ
હષઁરે જાસા
જી મચ્છ

ધાલી જીમાવિને
રહીશું વાનાં
તેટલે જકડીયાં
અગણુતા કેાડતરેજી
વચ્ચમાં
હળવેહળવે કડે
તિલેક
તિષ્ઠ
નકકી જેતલે
હારી
લાલન પાલન કરતા
મહુડે
દેખવા તિક્ષમાતરી
ક્યાં જીપેરે
ઉતાવળી માંમ
ુન શ્વેતલેરે
પહેાંચ્યા વપણે
એસીને હિવાં
ટાલવડે લગીર

તમે
ફાલ
મીમ્યાં
ખૂચ્યાં
વિસ્તારથી
આળખી
જા
જા
જમાડીને
ઉપાયા
ભડયા
રોકયાઅતરેજી
વચ્ચમાં રામ્યા
પછાડી
કેટલાક
ઉભા રહે
જેટલે
เดน
શાન્ત
મુખે
તિક્ષમાત્ર
જીતેરે
માન,પ્રતિષ્ઠા
એટલેર
ધ્રુવપણ
હમાં
ટ્વિગીર

Page #68

૧૮
સમાપયા
અમ્હે તાગ્રતેશે
વિડ
મહુપતા
કરતાં
સમર્યું મહાણુ અમે
મલપતા
કરમાં
સ્વયં શ્રીજિનહુષ ના મેાતી
તેમના અક્ષર અને વિત્તયાં લેખન શૈલી

હરાવત
તહતીતકાલ
તરૂણા મસક્રીનરે
કીધા, કર્યાં.
તુલ્ય શુદ્ધ અક્ષર છે. નાળે લખવુ હૈાય તે તે સમયમાં બાળરૂ એવુ લખતાં. લખવાના ઠેકાણે વિસ્તત્ત્વ, એમ પેાતે સ્વહસ્તલિખિત પ્રતિમાં લખે છે. તે વખત લખવાની પદ્ધતિ સબંધી કેટલાક
શબ્દો નીચે પ્રમાણે આપવામાં આવે છે. રહ્યો ને બદલે રઘુક करावीयो ने पहले करावीयउ
हीडे ने पहले हीयडइ
मुजने ने महले मुजनइ
ग्रन्थो ने ही ग्रन्थउ
ગ્રહણકર વહેરાવત
તકાળ.
તક્ષ્ણાવસ્થાપણુ મસી સમાન
સમો ને બદલે સમરુ नवमे ने पहले नवमइ रचीयो ने महते रचीयउ ઇત્યાદિ
તેમને ગૂર્જરભૂમિમાં વિશેષ વિદ્વાર હતા એ તેમના બનાવેલા ગ્રન્થામાં જ્યાં જ્યાં ગ્રન્થા ા તેનું નામ ગુજરાતમાં વિહાર આવવાથી સિદ્ધ થાય છે. અમદાવાદ-પાટણુમાં તેઓનું વિશેષ રહેવાનુ થતુ હતુ તે તેમના રચેલા ગ્રન્થાથી સિદ્ધ થાય છે. મારવાડમાં તેમના વિહાર હતા. શત્રુજયરાસમાં તેમણે ઘણી મારવાડી દેશીઓના રાગેાનું અનુકરણુ કર્યું છે તે મારવાડમાં વિહાર વિના તેમજ દેશદેશની રાગ રાગણીવાલી દેશીઓના શેખ, અને પરિચય વિના બની શકે તેમ નમી.

Page #69

૫૯
તેઓ ગુણાનુરાગી હતા એમ સત્યવિજય પંન્યાસના નિર્વાણ
નામને ગ્રન્યરચ્યાથી સિદ્ધ થાય છે. તપાગચ્છીય ગુણરાગ મુનિઓએ ખરતરગચ્છીય કાઈ મુનિને નિર્વાણ
ગ્રન્ય રો હેય એવું અઘપર્યન્ત જાણવામાં આવ્યું નથી. સત્યવિજય પંન્યાસના નિકટ સંબંધમાં આવ્યાથી તેમને તેમના ગુણોને પરિચય થયો હશે. શ્રી સત્યવિજયપંન્યાસે વૃદ્ધાવસ્થાથી છેવટનાં ઘણું ચોમાસાં પાટણમાં કર્યા હતાં, અને તે વખતે શ્રીજિનહર્ષ પણ ત્યાં રહેતા હતા, તેથી પરસ્પર સબંધ થવાથી ગુણાનુરાગ વધ્યો હોય એમ સંભવે છે. ખરતરગચ્છીય શ્રીજિનહર્ષે તપાગચ્છના મુનિનું નિર્વાણ લખીને ગુણાનુરાગ પરસ્પર ગચ્છના મુનિમાં રાખો એમ દર્શાવ્યું છે તે વર્તમાન તથા ભવિષ્યના સાધુઓને શીખવા માટે સરસ દષ્ટાન્ત છે. ખરતરગચ્છીય શ્રીમાન દેવચક્કે તે સમયમાં શ્રીયશવિજય ઉપાધ્યાયકૃત “ જ્ઞાનસાર ” ગ્રન્થપર “જ્ઞાનમંજરી” ટીકા રચીને ગુણાનુરાગનું સરસ દષ્ટાન્ત ખરેખર જૈનસમાજ આગળ રજુ કર્યું છે. તે કાલમાં તપાગચ્છમાં શ્રીયશવિજયઉપાધ્યાયે ગુર્જરભાષામાં
અનેક ગ્રન્થ લખ્યા હતા, તેમના સંબંધમાં પ્રશસ્યસ્પર્ધા. આવ્યાથી શ્રીમાનજિનહર્ષને રાસાઓ
લખવાની અભિલાષા ઉત્પન્ન થઈ હોય એમ સંભવે છે. શ્રીમાન યશોવિજય અને પંન્યાસ સત્યવિજયના પરિચયમાં આવ્યાથી તેમનામાં ગુણુનુરાગ વિશેષ પ્રકારે પ્રગટ હોય અને તેની સાથે રાસાઓ રચવાની પ્રેરણા થઈ હોય એમ સંભવે છે. તપાગચ્છીય વિધાનની પેઠે ખરતરગચ્છીય વિદ્વાનોએ પણ રાસાઓ રચીને ગરછની ઝાહેઝલાલી વર્તાવવી જોઈએ એમ શ્રીજીનચંદ્રસૂરિએ પ્રેરણા કરી હોય તેથી સ્પર્ધા પ્રવૃત્તિદષ્ટિએ રાસાઓ રચવાની પ્રવૃતિ ખરેખર તેમના હૃદયમાં સ્કરી હોય વા અનુકરણ પ્રવૃત્તિ એ કાવ્યશક્તિને

Page #70

રાસાઓ લખવામાં સદુપયોગ કર્યો હોય એમ સંભાવના થાય છે. શ્રીયશવિજયજી સમાન તેઓ કાવ્યરસ આણવાને કાવ્યોમાં સમર્થ થયા નથી તથાપિ તેમની પ્રવૃત્તિથી તેઓએ ઘણું કર્યું છે. તેઓએ ગૂર્જરભાષામાં અનેક રાસાઓ લખીને ગૂજરીમનુષ્ય
પર ઘણો ઉપકાર કર્યો છે. ભાષાની ઉપકાર, ઉન્નતિ વિના દેશની અને ધર્મની ઉન્નતિ
નથી ! તેઓએ ગૂર્જરભાષામાં રાસાઓ લખીને ગૂજરાત અને ધર્મની અત્યંત પ્રગતિ કરી તેથી તેમને ઉપકાર ગુર્જરભાષા બોલનારાઓ પર ઘા થયે છે અને તે સદાને માટે સ્મરણીય રહેશે. તેમના સર્વ રાસાઓ શુદ્ધ છપાઈને બહાર પડતાં તેમની વિદ્વત્તાને સાક્ષરોને વિશેષ ખ્યાલ આવશે. તેમના ઉપકાર તળે દબાયલી ગૂર્જર પ્રજા તેમને સહસ્ત્રશઃ ધન્યવાદ આપે એ સદા સંભાળે છે. આ સમયે તપાગચ્છ અને અન્ય ગચ્છના પણ આચાર્યો કંઇક
શિથિલ અવસ્થાને પ્રાપ્ત થયા હતા. પરસ્પર તે વખતની ધાર્મિક ગરછમાં સંપ ન હતો. વિદ્વાનો ઘણુ હતા. તથા વ્યવહારિક ગામેગામ સાધુઓને વિહાર હતા. જ્ઞાનાસ્થિતિ, ભાસ ઉપર સાધુની કાળ2 વિશેષ હતી.
ધર્મક્રિયામાં કંઇક શૈથિલ્ય પ્રવર્તતું હતું. દેશમાં અંધાધુધી પ્રવર્તતી હતીદિલ્હીમાં આજે બબાદશાહ રાજ્ય કરો અને રજપુતેમાં તથા મુસભામાં ધર્માભિમાનથી કેટલાંક યુદ્ધ થયાં હતાં. જૈન ધર્માચાર્યોને અથવા અન્ય પણ ધમાંચાર્યોને આગજેમની સાથે ધર્મ સંબંધી પરિચય હોય એવું ધાર્મિક ઇતિહાસથી સિદ્ધ થતું નથી. અમદાવાદના પ્રસિદ્ધ નગરશેઠ શાતિહાસશેઠને ઓરગજેબ સાથે કંઈક સંબંધ હોય એમ સિદ્ધ થાય છે. શનિદાસશેઠે સરસપુરમાં

Page #71

બંધાવેલું ચિત્તામણિપાર્શ્વનાથનું દેરાસર દિલ્હીના બાદશાહ ઓરંગજેબના સમયમાં મુસભાનેએ તેડયું હતું, અને તેનું ખર્ચ ઔરંગજેબબાદશાહે શાન્તિદાસના કુટુંબને લખી આપવા જણાવ્યું. હતું. સાધુઓને કેઇ૫ણ તરફની હરકત વિહાર દેશનાદિ પ્રવૃત્તિમાં નહોતી. દેશનું ધન દેશમાં રહેતું. પરદેશ જવા પામતું નહેતું. દેશની સ્થિતી કેટલાંક યુધે છતાં આબાદ હતી. જેનાચાર્યોનું રાજદરબારમાં માન હતું. તત્સમયમાં ધાર્મિક અનેક ગ્રન્થ રચાયા છે.
તમriઝનવિદ્વાનો૧ શ્રીમદવિજયજી ઉપાધ્યાય. તેમણે જે જે ગ્રન્થ રચેલા છે તેનું લીસ્ટ અમ્મદી યશોવિજય નિબંધમાં લખવામાં આવ્યું છે.
૨ શ્રીમદ્ દેવચન્દ્ર, શ્રીમદ્દ દેવચક્કે જે જે ગ્રન્થ રચ્યા છે તેનું લીસ્ટ દેવચન્દ્ર ચોવીશીની પ્રસ્તાવનામાં આપવામાં આવ્યું છે.
૩ શ્રીમાન માનવિજય ઉપાધ્યાય, તેમણે “ધર્મસંગ્રહ ” ગ્રન્ય ૧૭૭૮ની સાલમાં રચે છે અને તે શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકેદ્ધાર ફંડ દ્વારા છપાવવાની વ્યવસ્થા થઈ છે. એક વિશી, ગજસિંહકુમારને રાસ અને નય વિચારને રાસ એ માનવિજયજીની કૃતિયો છે. આ ફંડમાંથી “ધર્મસંપ્રહગ્રન્થ” પૂર્વાદ્ધ-બે અધ્યાય ગ્રન્થક ૨૬ મા તરીકે છપાયા છે, અને ઉત્તરાદ્ધ-બેઅધ્યાયની છપાવવાની પ્રવર્તી ચાલે છે.
૪. શ્રીવિનયવિજ્યજી ઉપાધ્યાય. આ મહા વિદ્વાન ઉપાધ્યાય થયા છે. વ્યાકરણના વિષયમાં તેઓ એક્કા ગણાતા હતા. તેમણે “હેમલઘુપ્રક્રિયા ” નામનું વ્યાકરણ લખેલું છે અને તેના ઉપર ૧,૩૫૦૦૦ લોક પ્રમાણુ ટીકા લખી છે. “કલ્પસૂત્ર”ની “સુબાધિકા”

Page #72

નામની ટીકા તેમણે રચી છે. દ્રવ્યાનુયોગ, ચરિતાનુગ, ગણિતાનુયોગ, આદિ ગવડે ભરપુર “ લોકપ્રકાશ” નામને તેમણે અભુત ગ્રન્થ લખે છે. તેમાં દ્રવ્યલોક, ક્ષેત્રક, કાળલોક, અને ભાવક સંબંધી ઘણું હકીકતો સાતમેં ગ્રન્થમાંથી લેવામાં આવી છે. તેમણે “શાન્ત સુધારસ” નામને ગ્રન્ય, શ્રીશ્રીપાળને રાસ અને વિનયવિલાસ વગેરે ગ્રન્થ રચ્યા છે. ક૯પસૂત્રસુબાધિકા આ ફંડમાંથી ઝળ્યાંક ૭ માં તરીકે અને કલ્પસૂત્ર મૂલ અંક ૧૪મા તરીકે છપાયા છે.
૫. વિજયપ્રભસૂરિ, તપાગચ્છમાં એ મહાન વિદ્વાન હતા, તે વખતની લખેલી પટ્ટાવલિમાં તેમણે “તમાવતાર ” ગણવામાં આવ્યા છે. જન્મ કરછમાં દીક્ષા ૧૬૮૬ માં પન્યાસપદ ૧૭૦૧ માં સૂરિપદ ૧૭૧૦માં અને સ્વર્ગગમન સંવત ૧૭૪૯ માં થયું.
૬ સત્યવિજયપભ્યાસ. તેમણે બાળ વયમાં દીક્ષા અંગીકાર કરી હતી. તેઓને પંન્યાસપદ ૧૭૨ ૮ સેજતપુરમાં વિજયપ્રભસૂરિએ આપ્યું. શ્રી સત્યવિજય પંન્યાસ અને આ રાસના કર્તા શ્રીજિનહર્ષ– અને ઘણે પરસ્પર સંબંધ હોય એમ લાગે છે. શ્રી સત્યવિજયપંન્યાસના ગુણાનુરાગી શ્રીજિનહર્ષજી હતા એમ તેમણે રચેલા
સત્યવિજયનિર્વાણુ ” ઉપરથી માલુમ પડે છે. ખરતરગચ્છ અને તપાગચ્છના આચાર્યોને પરસ્પર મેળ નહોતો તથાપિ પરસ્પર ગુણાનુરાગ હતો એમ “સત્યવિજય નિર્વાણુ” ઉપરથી અવધાય છે. સત્યવિજય પંન્યાસનું નિર્વાણ શ્રીતપાગચ્છમાં તસમયે થયેલા પંડિતોએ કેમ ન લખ્યું એ એક ચિંતનીય વિષય છે. તપાગચ્છના પંડિત સાધુઓ શ્રીમાન સત્યવિજય પંન્યાસના રાગી હતા તથાપિ શા કારણથી તેમનું જીવનચરિત્ર તેઓએ ન લખ્યું તે વિચારવા યોગ્ય છે. કદાપિ એમ પણ હેય કે સંવેગ પક્ષી પંન્યાસજીનું નિર્વાણ તે સમયના આચાર્યોએ પિડિત પાસે ન લખવા દીધું હોય, કારણ કે તેઓ પીત વસ્ત્રધારી હતા, માટે એમ સંભાવના થવા યોગ્ય છે.

Page #73

૭ ઉદયરત્ન, તેમણે ઘણું રાસ, સ્તવન, તથા સઝાયો બનાવ્યા છે. તેઓ “ શીઘ્રકવિ ” હતા અને ગુજરાતમાં અત્યંત માન પામ્યા હતા. તેમને વિહાર ગુજરાતમાં હતે. ખેડા ગામમાં તેઓ વિશેષ રહેતા હતા. મીઆગામમાં તેઓ કાલ કરી ગયા હતા.
૮ પતિ મોહન વિજ્ય. એમણે પણ માનતુંગ માનવતી, ચંદરાજાને રાસ વગેરે કેટલાક ગુજરાતી રાસ રચ્યા છે. પોતે તપગચ્છીય હતા.
૯ અન્યધર્મ કવિ તુલસીદાસ. વિક્રમ સંવત ૧૭૫૯ સુધી વિદ્યમાન હોય તેમ જણાય છે. એમણે અનેક અનુભવનાં કાવ્ય ગાયાં છે. હિન્દુસ્તાની ભાષાના તે ઉત્તમ કવિ હતા. તેમની બનાવેલી ચોપાઇઓ સર્વત્ર પ્રશસ્ય ગણાય છે. ચંદ કવિના છંદ, સુરદાસન પદે, બિહારીદાસના દુહાઓ પ્રસિદ્ધ છે તેમ પાઈઓ માટે તુલસીદાસ સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ છે. તુલસીકૃત રામાયણ આજ મહા પુરૂષનું ચેલું છે.
૧૦ જેનેતર કવિ પ્રેમાનન્દ. પ્રાયઃ સર્વ કવિઓમાં વિશેષ પ્રસિદ્ધિને પ્રેમાનન્દ પામ્યા છે. તેઓ વડેદરા, ડભોઈ અને સુરત વગેરેમાં વિશેષ રહેતા હતા કવિ શામળ ભટ્ટ અને અખાની કવિતાઓ : કરતાં પ્રેમાનન્દની કવિતાઓ વિશેષ વખણાય છે. શ્રૃંગારરસનું પ્રેમાનન્દુ સારી રીતે વર્ણન કરનાર હતા. જૈન કવિયો તથા જૈનેતર, કવિ તે સમયમાં સારી સંખ્યામાં ઉત્પન્ન થયા હતા.
રાસ રમ્યા ની સાલ. સંવત સત્તરસે પંચાવન આષાઢ વદિ પાંચમ બુધવારના દિવસે જિનહર્ષજી કહે છે કે મેં રાસ સંપૂર્ણ કર્યો.
संवत सत्तरेसें पञ्चावने पांचिम वदि आसाढ;
रास संपूर्ण बुधवारे थयो में कीधो करी गाढ. રાસ લખાયાની સાલ. થર્ જય રાસ લખાયાની સાવ બીજિનહર્ષે પિતાના હસ્તાક્ષરે નીચે પ્રમાણે લખી છે.

Page #74

૬૪
संवत १७५५ वर्षे आषाढ वादे पञ्चमी दिने लिखितो जिनहर्षेण श्रीपत्तनमध्ये श्रीजिनप्रसादात्.
उपसंहार.
કુંડના કાર્યવાહૂકાએ પન્યાસજી શ્રીકમલવિજયજીની પ્રતિ ઉપરથી છાપાયેાગ્ય નકલ કરાવરાવી છપાવવાનું શરૂ કર્યું. પછી તેમણે ભાવનગરવાસી મગનલાલ બેચરદાસ દ્વારા અમદાવાદના ડહેલાના ઉપાશ્રયની બીજી પ્રતિ પ્રાપ્ત કરી, પર તે પણ ઉપરના જેવી અશુદ્ધજ મળી. અતે ત્રીજી પ્રતિ ખુદ રાસકારના હાથની લખેલી, પ્રવતાજી શ્રીકાન્તિવિજયજીની મદદથી પાટણના રો હાલાભાઇ મગનલાલની દેખરેખ નીચેના, પાઢણના શ્રીતપગચ્છના ભડારની શેઠ હાલાભાઈના પુત્ર શેઠ લહેરૂઢ મારફતે મહામુશિખતે કઢાવી અમારા ઉપર મેાકલાવી આપી જેથી રાસના ઉત્તરા શેાધવમાં અમેને વધારે સહાયતા
પ્રાપ્ત થઇ.
સ, ૧૭૫૫માં આ પ્રથમ લખાયેલી પ્રતિ શ્રીજિનહુષે પોતાના હાથે લખી છે. આપણને બસે વર્ષ ઉપર થયેલ શ્રીજિનર્ષના કેવા અક્ષર હતા તે પાટણના ભંડારવાળી પ્રતિ ઉપરથી સ્પષ્ટ અવમેધાય છે. શ્રીજિનહર્ષના મેતી જેવા સારા અક્ષર છે. રાસ રચ્યાની અને રાસ પ્રત ઉપર લખ્યાની એકજ સવત્ માસ તિથિ વાર હોવાથી શત્રુંજયરાસની પાટણવાળી પ્રથમ લખાયેલી પ્રતિ શ્રીજિનહુષના હાથની લખેલી અવષેાધવી. શ્રીજિનહુના અક્ષર અવલેાકવાને પાટણના ભંડારવાળી પ્રતિ, ગૂર્જરભાષાના સાક્ષરાને અત્યંત ઉપયેાગી જણાયા વિના નહીં રહે. તે અવલાકવાની સુગમતા માટે ક્રૂડના કાય વાહૂકાને સુચવી એ પ્રતિના કદ મા

Page #75

પાનાને બ્લેક કરાવરાવી, છપાવીને આ પુસ્તક જોડે બંધાવવામાં આવ્યો છે, જે સાહિત્ય પ્રેમીઓને ઉપયોગી થશેજ.
શ્રી શત્રુંજયરાસની છપાતી પ્રતિ સુધારવાને સંગ્રાહક ઝવેરી જીવનચંદ સાકેરચંદની પ્રેરણું થવાથી અમેએ તે પ્રતિ સુધારવા ઇચછા દર્શાવી. શત્રુંજયરાસની છાપવાગ્યે નકલ જેના ઉપરથી કરવામાં આવી તે પ્રતિની અશુદ્ધતાથી, નલ કરનારે કરેલી અશુદ્ધતાથી, છાપવાની અશુદ્ધતાથી તથા સુધારવામાં બીજી શુદ્ધ પ્રતિ ન મળવાથી ઘણું ખંડમાં શબ્દોની તથા પાઠની અશુદ્ધતા રહી ગઈ છે, એમ, પાટણવાળી પ્રતિ મળ્યા બાદ અને તે પૂર્વે અમને જણાયું છે. ઝવેરી જીવણચંદ સાકરચંદને આ માટે ખાસ લખ્યાથી તેમણે કેટલેક ઠેકાણે અતિ પ્રયાસ કર્યો તથાપિ અન્યપ્રતિ નજ મળી અને કાર્ય આગળ ચાલુ રહ્યું. અંતે ઘણું પ્રયાસવડે તેમણે શ્રીમાન્ઝાન્તિવિજયજીની સહાયથી ખુદ રાસકારની લખેલી પાટણવાળી અને અમદાવાદની ડહેલાવાલી પ્રને મોકલાવી, પણ તે ઘણું ખંડે છપાઈ ગયા બાદ આવી તેથી શબ્દ અને પાઠની અશુદ્ધિ રહેવા પામી છે, અને અમને તેથી બરાબર સુધારવા માટે સન્તોષ થયો નથી. શુદ્ધપ્રતિયોની પ્રાપ્તિ વિના અશુદ્ધિ દેષો રહેવા પામે એ સ્વાભાવિક છે.
શત્રુંજયરાસ સુધારવામાં મને ઝવેરી જીવનચન્દ સાકેરચજે, મુનિકીર્તિસાગરજીએ, શાસ્ત્રી ભાઈશંકરે, તથા સાણંદવાળા કેશવલાલ સંઘવીએ સાહાય આપી છે માટે તેમને ધન્યવાદ ઘટે છે. આવા ઉત્તમરાસાઓને છપાવવા માટે ઝવેરી દેવચંદ લાલભાઈ

Page #76

પુસ્તકેદ્ધા૨ ફંડના ત્રસ્ટીઓને ધન્યવાદ આપવામાં આવે છે. આવા રાસના કરનારાઓ જેવા સંપ્રતિ જૈનવર્ગમાં ગૂર્જરભાષાના સાક્ષરે અનેક પ્રગટો અને તેઓ સાહિત્યકારા ધર્મ સેવા કરે ! રાસ સુધારવામાં તથા પ્રસ્તાવનામાં જે કંઈ ખલનાદિ દેષો થયા હેય તથા વીતરાગની આજ્ઞા વિરૂદ્ધ કંઈ લખાયું હોય તે તેની ક્ષમા ઈચ્છવામાં, અને મિથ્યાદુકૃત દેવામાં આવે છે.
सिद्वाद्रितीर्थरासस्य शुभाप्रस्तावनाकृता; पेथापुरे स्थितिं कृत्वा बुद्धिसागरसाधुना ॥ॐ शांतिः ३॥
પેથાપુર (ગૂજરાત). નમિજન્મ, વીર ૨૪૪૧. નાગપંચમી, વિ૦ ૧૯૭૧.
લે. મુનિ બુદ્ધિસાગર.

Page #77

શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન-પુસ્તકોદ્ધાર ફંડમાંથી છપાયેલા અંગ્રેજી-ગુજરાતી
પુસ્તકોનું સૂચીપત્ર.
અંગ્રેજી પુસ્તક. નંબર
નામ વગેરે કિસ્મત ૧૦ ધી ગફિરોફી–મી. વીરચંદ રાઘવજી
ગાંધીએ, જેનેની યોગની માન્યતા કેવા પ્રકારની છે તે વગેરે જણાવવા યુરોપઅમેરીકા વગેરેમાં આપેલા ભાષણો વગેરે....-૫- ધી કમ રિલેફી -મી. વીરચંદ રાઘવજી ગાંધીએ, જૈનેની કર્મ સંબંધીની માન્યતા કેટલા ગહન પ્રકારની છે તે વગેરે સમઝાવવા યુરેપઅમેરીકા વગેરેમાં આપેલા ભાષણે વગેરે....૦૫-૦
ગુજરાતી કાવ્ય. ૧૪ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ–ક્તિક ૧ લું.
શ્રીમતિસાર કૃત શાલિભદ્ર રાસ શ્રીગંગવિજય કત કુસુમશ્રી રાસ શ્રીજ્ઞાનવિમલ કૃત અશાક-રેહિરાસ અને
કવિ દર્શવિજય કૃત પ્રેમલાલચ્છી રાસ મળી ચાર રાસાએ યુકત. ક્રાઉન ૧૬ પછી આશરે ૩૫ ફરમાને ગુટકો. આ વોલ્યુમ મુબાઈ ઈલાકાના સરકારી કેળવણીખાતાએ સેકન્ડરી સ્કુલ લાયબ્રેરી માટે મંજુર કર્યું છે. ૦-૧૦-૦

Page #78

૨૦ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ-મૈતિક રજુ.
(શ્રી રામાયણ) વિજયગચ્છીય મુનિશ્રી– કેશરાજજીકૃત રામરાસ. ક્રાઉન ૧૬ પછ આશરે ફરમા ૩રને ગુટકે. “જૈનસાહિત્યની પ્રસિદ્ધિ” એ વિષયને રાવ બહાદુર હરગે
વિદદાસ દ્વારકાદાસ કાંટાવાળાના લેખ સહિત. ૦–૧૦– રર શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ-મસ્તિક ૩ જુ.
શ્રાવક રાષભકવિ કૃત ભરત બાહુબળી રાસ કવિવાના કૃત જયાનંદ કેવલી રાસ લાવણ્યસમય કત વછરાજ દેવરાજ રાસ શ્રીનયનસુંદર કૃત સુરસુંદરી રાસ શ્રી મેઘરાજ કત નળદમયંતી રાસ અને શ્રીજિનહષ કૃત હરિબળમાછી રાસ મળી છ રાસાઓ યુકત. ફાઉન ૧૬: પેજ આશરે ૩૦ ફરમાને ગુટકે...............૧–૧૦–૦ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિક્લિક .
શ્રી શત્રુંજયરાસ. ખરતર ગચ્છીય શ્રીમાન કવિરાજ શ્રીજિનહર્ષ– વાચક કૃત શ્રી શત્રુંજય તીર્થ માહાભ્યાસ. કાઉન ૧૬ પછ આશરે ૪૮ . ફરમાને ગુટકે. આચાર્ય શ્રીબુદ્ધિસાગરજી દ્વારા શોધાયેલ. અને કવિરાજ શ્રોજિનહષ
જીના સ્વયંના હસ્તાક્ષરના નમુના યુકત.૦-૧૨૦ ૨૨ શ્રી આનંદકાવ્યમહેદધિ–મતિક પણું.
શ્રીહરસુરીશ્વરરાસ. શ્રાવક કવિ સંઘવી શ્રીમાન રાષભદાસકૃત શ્રીહીરવિજયસૂરિરાસ. શ્રાવક પંડિત બહેન

Page #79

ચરદાસ જીવરાજની લખેલી પ્રસ્તાવના અને કર્તાના જીવનચરિત્ર, તથા શ્રીહીરસૂરિના અને બાદશાહ અકબર, ખીરમલ વગેરેના ફાટા ચુકત. ક્રાઉન ૧૬ પેજી આશરે ક્રમા ૨૭ના ગુટકા.........
હવે પછીના ૬ ઠામૈાક્તિકમાં શ્રીમાન્નયસુદરજી કૃત રૂપચંદકુંવર રાસ અને બૃહત્ નળાખ્યાન છપાય છે.
નવીન સસ્કૃત માગધી ગ્રંથા.
૨૯ શ્રીલલિતવિસ્તરાપ'જીકા-શ્રીમન્મુનિચ'દ્રકૃતપજિકાયુતા, ભગવશ્રીહરિભદ્રસૂરિષ્કૃતા. ૦-૮-૦ ૩૧ શ્રીઅનુયાગઢારસૂત્રવૃત્તિ-પ્રથમ ભાગ.
ગાતમસ્વામિવાચનાનુગતમ્ મલધારીયહેમચદ્રસૂરિ સ’કલિતવૃત્તિયુતમ, માત્ર ફરમા ૧૭.૦-૧૦૭ ૩૩ શ્રીઉત્તરાધ્યયનસૂત્રવૃત્તિ-પ્રથમ ભાગ, પૂર્વોદ્ધત જિનભાષિત, ભદ્રબાહુસ્વામિકૃતનિયુક્તિસુતા, શાન્ત્યાચાય વિહિત શિષ્યહિતાખ્ય' વૃત્તિયુત. ઉંચા અણુ કાગળપર. ૧-૫-૩૪ શ્રીમલયસુ દરીચરિત્ર-વિજય તિલકકૃત (પ્રેસમાં) પ્રાપ્તિસ્થાન.
લાયબ્રેરીયન શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ જૈન પુસ્તકાદૃાર ફ'ડે, ગોપીપુરા-સુરત સિદ્ધિ.
ડેમાં ચકલા,

Page #80

મુખ્ય સ્થલ ૪ર૬ જવેરી બજાર, પોસ્ટ નં૨, મુંબઇ,
કાયૅકારેશેઠ નગીનભાઈ ઘેલાભાઈ. , જીવણચંદ સાકરચંદ. , ગુલાબચંદ દેવચંદ.
કુલચંદ કસ્તુરચંદ. કેશરીચંદ રૂપચંદ. મંછુભાઈ સાકરચંદ.
-
-
બ્રાંચ
અરેખાં ચલો, ગોપીપુરા
સુરત સિટિ,

Page #81

શ્રીઆનંદકાવ્ય-મહોદય.

માર્ક્ટિક ૪ યુ.

Page #82

Page #83

The Late Sheth Devchand Lalbhai Javeri. Born 1853 A. D. Surat.
Died 1906 A. D. Bombay.
श्रेष्ठी देवचंद लालभाई जव्हेरी. जन्म १९०९ वैक्रमाद्वे.
निर्याणम् १९६२ वैक्रमाद्वे. कार्तिकशुक्लैकादश्यां, सूर्यपुरे. पौषकृष्णतृतीयायाम्, मुम्बय्याम.
The Bombay Art Printing Works, Fort.

Page #84

Page #85

શેઠ દેવચંદ લાલભાઇ-જૈન પુસ્તકાઢાર-ગ્રન્થાંકેશ્રીમન્ જિનહર્ષપ્રણીત—
શ્રીરાકુચતીર્થસ
શ્રીગુરૂભ્યો નમઃ
દુહા.
ર
વિશ્વનાથ ચરણે નમું, વ્યક્તરૂપ અરિહન્ત; યુગાદીસ ચેગિદ્ર પ્રભુ, વિશ્વ સ્થિતિ વિચરન્ત. ૧ જીન ચક્રી લખમી ધણી, ચામીકરવ્રુતિ ભાંતિ; સ્તવનાસિવ સ‘પતિ મિલે, શાન્તિ કરણ શ્રી શાન્તિ, જરાસંઘ પ્રતાપરિ, અન્દોલિતદેત્યારિ; મથ્યા દર્ષ કન્દર્પના, નમુ નેમિ બ્રહ્મચારિ. જાસ દ્રષ્ટિ અમૃતભરી, અહિં અહિઇશ્વર કીધ; મુક્ત તાપ સતાપથી, પાર્શ્વનાથ સુપ્રસિદ્ધ. ૪ સંશય સુરપતિ ડાલવા, મેરૂ ક'પાળ્યે વીર; ત્રિધા વીર નમિ ચરણ, ગુણસાયર ગભીર. મુક્તિ શ્રિય પુંડરીક સમ, શ્રેય શ્રિય પુંડરીક; પુંડરીક સર રત્ન સમ, નમ્ર તેહ પુંડરીક ૬ જૈિન મુનિ સર્વ નમી કરી, શ્રત દેવી ધરિ ધ્યાન; શ્રી શત્રુ ંજય મહાત્મ્યના, રચિસુ` રાસ પ્રધાન, ૭ નિજ મન સ્થિર કરી સાંભલા, તીર્થતણા અવદ્યાત; સુણતાં શ્રવણ હસ્યું` પવિત્ર, વિચિ મત કરયા વાત.
૧
૧-૧ચમાં,

૩
પ

Page #86

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
ઢાલ પાઈની. રૂષભદેવને લહી આદેશ, પુંડરીક ગણધર સુવિસે; શ્રી શત્રુંજય મહાસ્ય કર્યો, સવા લાખમિત જગ વિસ્તર્યો. ૧ શ્રી શત્રુંજય મહાતમ એહ, સર્વ તત્વ સહિત ગુણ ગેહ, કીધે વિશ્વતણું હિત ભણું, કરતિ દેવ કરે તેહતણું. ૨ વીર વયણ હીયડે અવધારિ, શ્રી સુધર્મ પંચમ ગણધારિ, અલ્પાયુષ જાણે નરણે, તેથી સંયે અતિઘણે. ૩ તેહને મથન કર્યો લેઈ સાર, કીધો તિણ ચાવીસહજાર; કેડઈ થયા ધનેસ્વર સૂરિ, નવ સહસ્ત્ર કીધો તિણ ચેરિ. ૪ કર્તા શત્રુંજય ઉદ્ધાર, શિલાદિત્ય નૃપ કુલ શૃંગાર; વલભી નગરીને ભત્તર, તાસ વિનતી ચિત્તમેંઈ ધાર. ૫ ચાર સેત્તાત્તરિ, (૪૭૭) સંખ્યા જાણ, વિકમ વત્સરથી
સુવિહાણ; શ્રી શત્રુંજય મહાતમ ગ્રંથ, કીધે ભક્તિ યુક્તિ શિવપથ. ૬ તપ જપ દાન સહ દેહિલે, પણિ શ્રવણે સુણતા સોહિલે શત્રુંજય મહાતમ એકવાર, સુઇત ફલ હાય અપાર. ૭ ભમે ધર્મ વાંછાએ કિસું, દિશિ વિદિશિ ગુરૂભાખઈ ઈયું; પુંડરીક ગિરિની છાંહડી, ફરસ્યા પાપ રહે નહી ઘડી. ૮ માનવને ભવ પામી સાર, સાંભલી શાસ્ત્ર અનેક પ્રકાર; સઘલાઈએ સફલ કરો, કથા શત્રુંજયની શ્રુતિધરે. ૯ તત્વ તણી જે ઈચ્છા હેઈ, ધર્મ પૈર્ય અથવા સંજોઈ; તે બીજા કૃત્ય છાંડી સહુ, એ ગિરિ સે ભતઈ બહ; ૧૦ એહથી અધિક તીર્થ નહી કેઈએહથી અધિક ધર્મ નવિ (ઈ. શત્રુંજય કીજે જિન ધ્યાન, સગલા સુખપદ નિદાન. ૧૧

Page #87

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ત્રિકરણ જેહ ઉપાપાપ, જેહથી લહીંઈ દુઃખસંતાપ; ગિરિ સમરણથી જાયે સહી, પ્રથમ ઢાલ જિન હર્ષ કહી. ૧૨
સર્વગાથા. ૨૦
દુહા. દાન સીયલ અચાદિકે, અન્ય તીરથ સધ્યાન;
જે ફલ તેહથી અધિક ગિરિસમરણ ગુણગાન. હિંસસિંહ વ્યાઘાદિ પશુપથી અન્ય પાપિષ્ટ શત્રુંજય તીરથ નિરખી પ્રાયે સ્વગંભીખ: સુરનર અસુરાદિક વલી, નયણે નવિ દીઠ; તે પશુ સરિખા જાણિવા, સિવગામી નહી ધીઠ. તે માટઈ એકાગ્રમન, થઈ સુ નરનાર; મહાતમ્ય સિદ્ધિ સિલન, જીન ભાષિત હિતકરિ. વીરજીણેસર એકદા, અતિશય વર સંબંત;
સઠિ ઇંદ્રઇ પરવર્યા, ગિરિપરિ સમવસરત. દ્વાલરે જાયા તુજ વિણ ઘડરે છમાસ, એ દેશી. સસરણ દેવે રજ, નવરને તીણવાર; બારહ પરખદા આગેલેંજી, બેઠી હરશ અપાર. ૧ જગતગુરૂ મિઠો ઘે ઉપદેશ, વાણી જન ગામિજી સુણતાં હરષ વિશેસ, જ. એ આંકણી દુર્લભ કુલ ન્યધનજી, દુર્લભ પણ સ્વાતિ; દુર્લભ દરિસણ દેવજી, દુર્લભ નરભવ ખ્યાતિ. કપમ પિણ દેહલેજી, દુર્લભ દક્ષણાવર્ત, દુર્લભ ચિત્રક વેલડીજી, તિમ દુર્લભ ભવ મર્ય. ૩

Page #88

શ્રીમાંન જિનહર્ષપ્રણીત.
મનુષ્ય આર્ય ઉત્તમ કુલે જી, જનમ સદ્ગુણા સુદ્ર; ગુરૂવચન શ્રવણુ વિવેકતાજી; પામી કરે ધર્મ બુદ્ધ
જ.
.
રાજ્ય સુસ`પદ સુખ સંહ્જી, સુકુલ જન્મ સુપ; જ્ઞાન આયુ આરેાગ્યતાજી, એ ફૂલ ધર્મ અનૂપ. ધન વલ્લભને ધન દીઇજી, કામાથીને કાંમ; રાજ્ય પુત્ર સુરસિવ લહેજી,સુરતરૂથી અભિરામ. જ. સાંભલી પ્રભુની દેસણા, સંજમ લીધા કેણિ; સમકિત પામ્યઉ કેતલે જી, શ્રાવક થયા કેઇશ્રેણી. જ. સાધર્મેદ્ર સહર્ષસ્યુ’જી, ભકિતવંત ગુણવ'ત; તીર્થ શત્રુજય દેખીજી, કર જોડી પ્રણમત. જ. પૂછે. શ્રી મહાવીરને, તીર્થ મહાતમ નામ; દાનઇ હાં દીજે કિjજી, સ્યુ તપ કીજે સ્વામિ. જ. સ્યું વ્રત સ્યુ જપ કીજીઇજી,સ્યુ લહીઇ ફલ સિદ્ધિ જાત્રાની વિધીકેહવીજી, કરતાં થાય વૃદ્ધિ. જ. ૧૦ જાત્રા યોગ્યતા કેહનેજી, સુદર એઠુ પ્રસાદ; કિણે કરાવી મૂરતી, કિણુ થાપી સુપ્રસાદ. જ. ૧૧ ષડગાધાર પ્રભુ આગલિ'જી, કુણુ નર ઉભા દ્વાર; વામ દક્ષણ પાસે’ ભલીજી, કેહની મૂતિ સાર. જ. ૧૨ રાયણ તલે એ કેહનાંજી, પગલાં પ્રભુ ગુણગે&; રૂડા ને લિયામણાજી, જોતાં વાધે' નેહ. જ. ૧૩ કુણુ પ્રતિમા એ મોરનીજી, કુણ મૂતિ એ નાગ; કુણ કુણ ઇંડાં મોટી નદીજી; સર કેતુને મહાભાગ. જ. ૧૪ ૧ આગળની.

७

Page #89

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. કુંડ એહ કૂણ કુંડ ઈહાંજી, કુણ યક્ષયક્ષિણી એહ; પાંચ પુરૂષ કુણલેપમઈજી, નારિ સહિત સુસનેહ. જ. ૧૫ રત્ન ખાણિરસ કૂપિકાજી, ગુફા કવણ મહિમાન; પશ્ચિમ દિસિએ કુણ ગિરીજી, કુણ પ્રભાવ ભગવાન. ૧૬ કુણા કુણ છંગ એહના કહેજી, જગનાયક મુઝ નામ; સીદ્ધા કુણવલી સીઝસ્પેજી, લહસ્તે અવિચલ ધામ. જ. ૧૭ થયા ઉદ્ધાર ઇહાં કેતલાજી, કેતલા ભાવી દાખિ; એ પર્વત ક્યારે થજી, માન એહને ભાખિ. જ. ૧૮ ઈત્યાદિક સહૃસ્વામિજીજી, કહે મુજને હિત આણિ; યે જીન હર સહૂ સુણેજી, બીજી ઢાલ પ્રમાણ. જ. ૧૯
સર્વ ગાથા. ૪પ.
દુહા, શ્રી મહાવીર સુણી કરી, ભવ્યભણી હિત કાજ તીર્થતણે મહાતમ કહે, સાંજલિ તું સુરરાજ. કેવલજ્ઞાની જે કહે, તીર્થ મહાતમ કઈ તે પણિ પાર લહે નહી, ગુણ અનંતા જોઈ ૨ શત્રુજ્ય(૧) પુંડરીક ગિરિ(૨)મહા અચલ(૩)સિદ્ધિક્ષેત્ર(૪) વિમલાચલ(પ)સિદ્ધિખેત્ર(૬)ભણિ; પુણ્યાશી(૭)સુખનેત્ર. ૩ પર્વતેદ્ર(૮) સુભદ્ર (૯) પ્રિયપદ (૧૦) દ્રઢ શક્તિ (૧૧) કહાય અકરમક (૧૨) મુક્તિ નિલય (૧૩) મહાતીર્થ
(૧૪) સાસ્વત (૧૫) સુષદાય. ૪ પુષ્પદંત (૧૬) મહાપદ્મ (૧૭) વલી પ્રભાપદ (૧૮)
પૃથ્વી પીઠ (૧૯)

Page #90

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પાતાલ મૂલ (૨૦) કૈલાસ(૨૧) ક્ષિતિ મલ મ`ડનઇક. જેહના કહ્યા, અહાત્તરા
નામ;
ઈત્યાદિક મહાકલ્પમાંહિ
સહી, ફરી તાસ પ્રણામ. ઢાલ ધન ધન સ`પ્રતિ સાચા રાજા એ દેશી, (૩) તીરથ મહિમા સાંભલી સુરપતિ, માટે તીરથ એહરે; તીન ભુવનમે નહિ એ સિરખા, વીર કહે` ધર નેરે. તી. ૧ તીરથ માંહિ ઉત્તમ એ તીરથ, ઉત્તમ નગ નગમાંહિરે ઉત્તમ ક્ષેત્ર ક્ષેત્રમાંહિ, એ સિવપુઃ તણા ઉપાયરે. તી. તીન લેકમાંહિ જે તીરથ, પવિત્ર છે સુરરાયરે; શત્રુજય દીઠાં તે દીઠાં, સહુ એમાંહિ સમાય, તી. ૩ કૃત્રિમ અન્ય તીરથમાં કીજે, દાન દૈયા તપ જેરે; તેહથી પુન્ય થાઈ જબ ચેતઇ, દશગુણ અધિક સુણેહરે. તી. ધાતકી વૃક્ષે દસગુણ તેહથી, દશગુણ પુસ્કર જાણિરે; શતગુણ તેહથી મેરૂમહીધર, ભાષ્યા પુણ્ય પ્રમાણુરે, તી. પ ન'દીશ્વર કુ'ડલ ગિરિવર તિહા, દશદશ ગુણ અવધારિ; રૈવત કેરિડ ગુણા તેતુથી, પુણ્ય અધિક સુવિચારરે; તી. અનન્ત ગુણા શત્રુજય તીરથ, દર્શનથી પુણ્ય હાઇ; સેવા કરતાં જે લ થા, પાર લહે નિહ કેઇરે. તી. શત્રુંજય ૧ માતૃમલિ ર તું સાંભલી, મેરૂદેવ૩ ભગીરથ,
૪ નામરે,
દ
રૈવત ૫ તીક્ષ્ણ રાજત દૃતિમકામદ૭સિદ્ધિક્ષેત્ર૮‘કકામરે. ૮ પર્દિક ૧૦ લેાહિત્ય ૧૧ તાલધ્વજ ૧૨ વલી સહસ્રાબ્જ ૧૩ નગધીસર્રની ૧૪ સિદ્ધરાજ ૧પ શતપત્ર ૧૬ કબક; ૧૭ દીઠા અધિક જંગીરે, તી. ત્

७

Page #91

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસં. અઠોત્તરશતકૂટ કહીજે૧૮સુરપ્રિય ૧૯તિમપુણ્યરાસિરેર૦ સહસ્ત્ર પત્રએ તીરથ કેરે ૨૧ એકવીસશૃંગ પ્રકાસિરે. તા. ૧૦ મનુષ્ય શૃંગ શત્રુંજય કહીઈ, મુક્તિ ખેત્ર વલિ એહરે; ફરસે લેક જીકે બહુ ભાવે, પાપ પખાલે દેહરે. તી. ૧૧ મેરૂથકી પણિ એ ગિરિરાજા, ઉચે ગુણે અપાર; આરહે તે મુક્તિ લહે નર, પામે ભવને પારરે. તી. ૧૨ અશીતિ જન પહિલેઆરે, એહને કહ્યા વિસ્તાર; બીજે આરે સિત્તર જોજન, ત્રિજે ષષ્ટિ વિચારરે. તિ. ૧૩ ચોથે પંચિશ પાંચમે દ્વાદશ, છઠે આરે સાતરે; અધિક પ્રભાવ એહગિરિવરને, તીન ભુવન વિખ્યાતરે. તી. ૧૪ અવસર્પિણી હાણિ યથા જીમ, ઉદય ઉત્સપિણ તેમરે; નામ એહ તીરથને જાણે, એહસું રાખે પ્રેમ. તા. ૧૫ પંચાસ જેયણ ભૂલે એ ગિરિ, દસ જેયણ વિસ્તાર; ઉપર ઢાલ કહિ જીન હરશે, ત્રીજી એ અવધારિરે. તા. ૧૬
સર્વ ગાથા, ૬૬.
દુહા, અવર તીરથ પ્રણમ્યાં થક, પાતિક જે ક્ષય થાઈ, આશ્રયઈએ એ ગિરભણી, તે પાપ અનંતા જાઈ. ૧ મેરૂ સમેત વૈભાર ગિરિ, રૂચક અષ્ટાપદ આદિ, શત્રુજ્યમાં અવતર્યા, તિરથ સયલ અનાદિ. ૨ તીર્થ રાજાય નમે કહી, સરવ તીરથમય જેહ, ઘર બેઠા સમસરણ કરે, યાત્રા ફલ લહે તેહ, ૩ કેડી વરસ અન્યત્ર જે, તપ જપ કરૂણ દાન;

Page #92

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૧
પ્રાણી ખાંધે કર્મ શુભ, ઠંડાં એક મહૂરત માન. પરમ તીરથ નહી એહુથી, અવર ન કા ત્રયલાક; નામ સુણ્યા પણ જેહના, પાપ થાઈ સહુ ફ્રોક. ૫ હાલ જામણિ કારિજ ઉપનેજી, એ દેશી. ૪ પચાસ ચેાજન ખેત્રમે જી, ફરસ્યાથી ભૂલ શૃંગ; મુક્તિ દીયે સુરપતિ સુણાજી, એહસુ રાખોર ગર વિમલગિરિ મહિમા અધિક અપાર, એ તુ મને કહુ હિતકાર; મનુષ્ય જનમ પામી કરીજી,બેાધિ સુગુરૂથી પામિ; એ તીરથ ફરસ્યા નહીજી, વૃથા જનમ ગયા તાંમ. વિ. તીર્થ તીરથ કરતા થકાજી, કાંઈ ભમઈ તુ મૂઢ; એકવાર ગિરિ જોઈતુ‘જી, છે િમિથ્યા મતિ રૂઢ. વિ. કર્મ આત્મલિન થયેાજી, વિમલ કરઇ તતકાલ; વીમલાચલ તિણે કારણેજી, નામથયા ગુણમાલ. વિ. અન્ય તીરથ યાત્રા કરેજી, સહસ્ર ગમે પુણ્ય હાઈ; શત્રુંજય ગિ જાત્રાથીજી, પુણ્ય લહે નર સાઇ. વિ. સદ્રવ્ય સકુલપામિયાજી, સિદ્ધક્ષેત્ર સુસમાધિ; સંધ ચતુર્વિધ દેહિલાજી, પૂ'ચ સકાર આરાધિ. વિ. જિન અસંખ્યાતા ઇહાંજ, આવ્યા સિદ્ધા અસ’ખ; સાધ અન‘તાપણિ સીદ્ધાજી, ભેદુજા હોવિ પ’ખ. વિ. સચરાચર જે જીવડાજી, ઇંડાં નિવસઈ ધન્ય તે; ષિગધિગ જીવિત નરતણાજી, તીરથ ન દીઠા જેહ, વિ. સર્પ મ સ હાદિકાજી, હિ'સક પર્વત એણિ;
૬
૭
૧-એક.

૪
૨
૩
૫
८

Page #93

શ્રી શત્રુંજન્યતીર્થરાસ. સ્વર્ગે ગયા જાયે વલીજી, ત્રણે પ્રભાવેણ વિ. ૯ પાપ કિયા અજ્ઞાનથી જી, વન વાધિકજેહ સિદ્ધાચલ ફરસ્યા થકાંજી, જાય વિલય સહતેહ. વિ. ૧૦
ડેહી ધન ઈહાં વાવેજી, બહુ ફલ પ્રાપતિ હોઈ; જ્ઞાની પાખે કુણ કહેજી, રિદય વિમાસી જોઈ. વિ. ૧૧ દ્રવ્ય લક્ષ બચે ઈહજી, વિધિસું ભક્તિ સહિત ન્યાયે પાર્જિત ફલ લહેજી, અનંત ગુણગુણ ખેત્ર. વિ. ૧૨ યાત્રા પૂજા સંઘરક્ષાજી, યાત્રીને સતકાર; કરતા મુકિત સ્વર્ગ લહેજી, ગેત્ર સહિતનરનાર. વિ. ૧૩ યાત્રીને બાધા કરેજી, દ્રવ્ય ગ્રહે વલી તાસ, તે નર ઘેર નરક લહેજી, પાપથી થાઈ વિણસ. વિ. ૧૪ યાત્રીકને મનસા કરે છે, ચિંતે દેહ અયાણ; સફલ જનમ ન હકીમેજી, ભવભવ દુનિહાણ વિ. ૧૫ ધરમીનઈ પીડા કીયાંજી, અન્યત્ર પણિ દુખદાય; નરકિ અનંતાં દુખ લહેજી, ઈહાં જે કરે અન્યાય. વિ. ૧૬ બિંબ મહીતલિ સ્વર્ગમઇજી, ગિરિજિન પુજ પૂજાય; કહે જિનહરખ ધરી કરી છે, જેથી ઢાલ કહેવાય. વિ. ૧૭
સર્વગાથા, ૮૮.
દુહા. સ્ત્રીરૂષિ હત્યાદિતણે, તાં લગે પાપ વિરામ; '. જાં લગી શત્રુંજય તણો, શ્રવણે ન સુ નામ. કાં બહેરે પ્રાણીયા, નરકથકી મતિમંત; મહાતમ સિદ્ધ ખેત્રને, સુણિ પાતક કરિ અંત. ૨

Page #94

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. એકવાર સિધ્ધક્ષેત્રની યાત્રા બહુ ફલ હુઈ અન્ય લક્ષ તીરથને વિષિ, બ્રમણ કલેશ સંજોઈ. પલ્યોપમ હજારને, ધ્યાને પાપ વિલાય; અભિગ્રહ હુંતી લાખ, ગિરિવર મહિમ કહાય. પગે પગેજ જાયે વિલય, કોડિ ભવનાં પાપ;
યાત્રા પુંડરગિરતણી, ચલતાં હાઈ નિપાપ. ૫ ઢાલ નીબિયાની–ચરણ કરણ ધર મુનિવર વંદી,
એ દેશી. ૫ વીર કહે સુણી વાસવ એહના, દરસણથી નવિ રોગેજી; દુઃખ સંતાપને દુર્ગતિ પામીયે, નહ સેગ વિગેજી. વી. ૧ એ પર્વતનેરે દ્રષદ ન છેદીઈ, લીજે નહી તૃણ ઘાસજી; મલમૂત્રાદિક પિણ કીજે નહી, તે લહીં સુખવાસોજી. વી. દરસણ ફરસણથી એ જાણુઈ, ગિરિવર તીરથ રૂપિજી; ભુક્તિ મુક્તિ પ્રદાતા એહના, આસાત દુખ કુપજી. વી. ૩ ચિંતામણિ કરતલ આવ્યા થકાં, દારિદ્ર લય ક્યા થાય છેતે સહસ્ત્ર કિરણ સૂરિજ ઉગે થકે, અંધકાર ન રહાજી. વી. ૪
ધારાધર વરસે તો વનભણી, દાવાનલ કિમ બાલેજી; પાવક આગલિશીતલ રહે કિસું, હરિ મૃગ ભીતિ દેખાવેજી. વી. ૫ નાગ કિશું પ્રભવે તે નર ભણી, ગુરૂડઈઆશ્રિત જે હેજી; આતમને ભય હસ્યુ કરઈ કપ વૃક્ષજ સુ ગેહાજી. વી. ૬ તિમ શત્રુંજય તીરથે ગુણનિલે, પાસે જાસ નિવાસે રે; પાપ તો ભયે નરને કિસ્યું, જેને સદા ઉદ્ઘાસજી.વી. દી. ૭
-પથ્થર, ૨-મે.

Page #95

શ્રીશવું જયતીર્થરાસ. દીઠાં દુરિત હણે દુર્ગતિ બિજે કરતાં જાસ પ્રણામોજી, વિમલાચલનો મહિમા એહ, કીજે નિત ગુણ ગ્રામજી, વી. ૮ જનમ અને ધન સફલે તેહને, જીવિત સાર્થક તાસજી; એ તીરથની જે યાત્રા કરે, અપર વ્યર્થ જિન ભાસજી. વી. ૯ વજ સરિખાં પાપ લેપે કરી, નર લહે દુઃખ અનતેજી; તાવત્ યાવનવિ સિધ્ધાચલે, ચઢે જિન ભજન કરતેજી. વી. ૧૦ સનાન કરાવજે અનવરતણી, સીતલ નીર સુંગધજી; પાતિક કમલનિજ કાયાતણા, દરિ કરે દુખ બધેજી. વી. ૧૧ પંચામૃતસું જે જગનાથને, સ્નાન કરાવઈ ભાવેજી; નિરમલ પંચમ જ્ઞાન લહી કરી. પંચમ ગતિ તે પાવેજી. વી. ૧૨ કુંકુમ ચંદન જલદાન સારસ્યું, અનવર અંગસુ રંગોજી, ભવ ભવ થાઈઅભિષેક તેહને, દિન દિન નવલા રંગેજી. વી. ૧૩ પૂજે જગનાયક પુકરી, સરસ સંદલ શુભ વસે છે; દેવ સુગધ લહે પૂજા લહે; લેક માંહે જસ વાજી. વી. ૧૪ મિથ્યાષ્ટિ પણિ પામે સહિ, ધુપે પક્ષોપવાસોજી; ફલ ઈતલાજિન હરષ કહ્યા પ્રભુ, પાંચમી ઢાલ વિલાસ જી. વી. ૧૫
સર્વગાથા, ૧૦૮.
દુહા કપૂર ધુપથકી લહે, પુન્યમાસ ઉપવાસ અષ્ટવિધી પૂજા કરઈ, ભક્તિ ભાવ પશિખાસ. આઠ કરમથી તે સહી, મૂકાયે તતકાલ; અંત કરઈ ભવ આઠમઈ, કાપે ભવને જાલ. ૧-મલીન.

Page #96

છે
જ
૨
શ્રીમાન જિનહરપ્રણીત. કરે અને પમ આરતિ, પામે દીસ શરીર; ભાગ લહે નેવેધથી, પ્રતાપ સધિર. નાટિક પ્રભુ આગલિ કરે, ગાયન ગાવે ગીત, જે પુણ્ય કરેહાં, તેહ ફલ સુભ રાતિ. મંગલ દીપ કરી ઈહાં, લહઈ મંગલ શ્રેણિક અખંડતદુલે પૂછઇ, સુખ અખંડ લહેણિ,
ઢાલ વાત મ કાઢે વતતણ. (૬) શત્રુંજય મહિમાં સુણે, ભાવ ધરી ભવ્ય પ્રાણી રે; ભગતિ કરે છનરાયની, વીર કહે એ વાણરે. શ. ૧ મુકુટ કુંડલ હારાદિકે, જે જિનરાકરે; તે નર ત્રિભવન લેકમે, અલંકાર કહાયેરે. ૨ યાત્રિક લેક ભણિ ઈહાં, જિનજ અરથ સમીપેરે; ચક્કીની રૂધિત લહે, કરતિચિહુ દિશિ વ્યાપરે. શ. ૩ વહિલ, વૃષભ અશ્વ હાથીયા, યાત્રાર્થ જે આલેર; ચતુરંગી સેનાધિપતઈ, અરીયણ કેઈનસાલે. શ. જ પંચામૃત પ્રભુ સ્નાનને, કાજે ધેનુ પ્રદાતારે; વિદ્યાધર ચક્રધર થઈ, સુગતિ તણી લહિ સાતારે. શ. ૫ છત્ર ચામર ચંદ્રોદયા, પ્રભુને જેહ ચઢાવિરે; નરનારે ભારે કરી, પરભવ તેહવા પરે. શ. ૬ "પાર્થિવના કુંભ કારવઇ, પાર્થિવ તે નર થાય; પરિધાન કીજે કરે, સુંદર વસ્ત્ર લહારે. શ. ૭
૧-શણગારે. ૨-સમર્પ ૩-વેલ. ૪-દુઃખ આપે. પ–સોના રૂપાના. ૬-રાજા,

Page #97

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ.
ભૂમિ પૂજાર્થઈ જે ઢીયે, થાઈ પૃથ્વી પતિ તેહારે; ગ્રામા રામાદિક ક્રિયે, થાવે ચક્રી ગુણ ગેહારે, શ. ન્યાયાજિત ધનનીગ્રહી, પ્રભુનઈં માલ ચઢાપેરે; ૧સ્વર્ગીનઇ સેવક કરી, સુરપતિ પ્રભુતા પાવેરે. શ. શત ગુણ પુન્ય પૂજાથકી, પ્રતિષ્ઠા અત્ર કરાવઇરે; સહસ્ર પ્રતિષ્ઠાથી વેઇ, રક્ષાનત કહાવેરે. શ. ૧૦ પ્રતિમા શ્રીજીન ગૃહઈહાં, જે કરાવઇ જાણારે; પટખડના સુખ ભેગવી, લહે મુગતિ મન આણારે. શ. ૧૧ કરઈ કાઉસગ રવિ સન્મુખે, ભુંઈ નિશ્વલ પગ જાસેરે; બ્રહ્મચર્ય ભૂષિત રહી, કરે માસ ઉપવાસેરે. શ. ૧૨ અન્ય તીરથ પુણ્ય જે લહે, તે શત્રુજય પાસેરે. સર્વાહાર નિષેધથી, મહુરત માંહે કામે(શિવવાસે)રે. શ. ૧૩ ૨પરમાર્જિન શ્રીજિનગૃહે', અનુક્રમે લેપન માલારે; શત સહસ્ર લક્ષ દ્રવ્ય થકી, પુણ્ય ફલ લહે રસાલેારે શ. ૧૪ કરે સ'ગીત સુભક્તિસુ, શ્રીજીનવરનઈ સુહાવેરે; શક્ર જે પુણ્ય ઉપજે, તેઅમે પણિ ન કહાઇરે. શ. ૧૫ મન વાહિત ભાજન કરી, કૈાડિ શ્રાવક જમાવ રે; અન્ય તીરથ જે પુણ્ય હુવ, ઇહાંઉપવાસે પાવે રે. શ. ૧૬ તીરથ શત્રુંજયગિરિ, નામે પાપ પણાસેરે; ઢાલ છડી પૂરી થઈ, ઈમ જિનહર્ષ પ્રકાસેરે. શ. ૧૭ છ~ગામ અગીચો.
ર
૧-દેવેને પણ સેવક કરે. ૨-સ્વચ્છ કરી. ૩-રહેવા માત્રથી.

૧૩

Page #98

૧૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સરવ ગાથા ૧૩૦, દુહા.
બહુ કાલ અન્ય તીરથે, તપસ્યા કરઈં જે કેાઇ; પામિ’ કુલ બ્રહ્મચર્યસું, તેઈાં રહીતા હાઈ. ૧ નવકારસીને પારસી પરમાર્થ એક ભક્ત; આંબિલ ને ઉપવાસ વલી, કરે ભાવ સયુક્ત. ૨ જે સમર પુડરીકને, અનુક્રમે ફૂલ હુઈ તાસ; દ્વિત્ર ચેપ:ચમ તણા, પક્ષ માસ ઉપવાસ. અન્ય તીરથ જે કીજી, કનક ભૂમિ અલ કાર; પુણ્ય ઈંહાં તે પામી,પુલ જીનાઆઁસાર. શ્રવણુ સુછ્યા પુન્ય જે ટુવઈ, તેથી અધેિકા કેડિ નિકટ રહ્યાં અદ્રષ્ટપણિ, દ્રષ્ટ અન ́ત ગુણજોડ. પ ઢાલ-ઇક દિન દાસી દોડતી અવી,શેઠને પાસેરે. એ દેશી. ૭

૩
૧
૨
વીરજીન ઇંદ્રને ઈમ કહે સ્વર્ણદાનાદિ જે દિ'તરે, કીર્તિસુખલછેિ તેહથી લઇ, અભયથી સુખ અન`તરે. વી. દાનદુખીયા ભણી દીઈ, લહે નરસુખ તેડુ રે; પુન્યાનુખ શ્રી પુણ્યથી, મેાક્ષનાં સુખ નિસ`દેતુ. વી. પાપ કીધા અન્ય થાનકે, છૂટે ઈહાં સુરરાયરે; ઈંડાં જે પાપ સમાચરે, તે વજ્રલેપ સમ થાય રે. વી. અત્રે નિંદા નવિ કીઇ, કીજીઇ નહી પઢારે, વાંછીઈ નિહ પરનારીને, પરધન છાંડીઇ મેહુરે, વી. સૉંગ ન કીજઈ મિથ્યામતિ, તેહસુ વાત નિવારીરે;
૩

*

Page #99

૧૫
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. નામનિદા નવિ કીજીઈ, તદાગમ શ્રવણન ધારીરે. વી. ૫ વઈરીને વયરી ન જાણીઈ, તાસ હણ નહી પ્રાણરે; વિષય આસક્ત થાઈ નહી, ચિત્તઉ લેક્યા ન આણેરે, વી. ૬ ઈહાં સદધ્યાન મન ચિંતવઈ, દેવાર્થ તપ મુખરે; ઉત્તમ કામ કરિ ઈહાં, જેહ વો છે નરસુખરે. વી. ૭ ચતુર્વિધ સંઘ સાખેં કરી, ભાવે ભેટે ગિરિરાજ રે; તેહ તીર્થકર પદ લહે, લકત્તર શિવરાજ. વી. ૮ યાત્રક નર ભણિ ભકિતનું, વસ્ત્ર અને પુજે તાસરે; વિપુલ અતુલ સુખ ભેગવી, મુકિત પામે સુખ રાસિરે. વી. ૯ કરી નહિ કાંઈ વિચારણા, આઈ ઉલટ આણિરે; તે નર ભેગ ભાજન હવે, ઉત્તમ ખેત્ર પ્રમાણ. વી. ૧૦ જેહને હેઠે સમેસર્યા, નાભિનરેદ્રના પુત્તરે; વાંદિવા જોગ તેણે થયે, રાયણ તરૂ અદભુતરે. વી. ૧૧ શાખા પત્ર ફલ એહને, પ્રત્યેક દેવને વાસરે; તે જાણી અલસ પ્રમાદથી, છેદ કિમપિન તાસરે. વી. ૧૨ જાસ પ્રદક્ષિણા દીજતાં, સંઘપતિ તેણે સાસરે; ખીરખિરઈ સુરભાવથી, સુખદાયક નિસદીસરે. વી. ૧૩ દુષ્ટ દૂર વિષ વિષધર સહુ, શાકિની ભૂત વિતાવરે, એહની પર પ્રભાવથી, જાઈ પ્રલય તતકાલને. વી. ૧૪ સેવન રૂપ મુગતાફઈ, પૂજઈ ચંદન આદિરે; ક્ષીરઝરે તિરણ અવસરે, વિદ્મ વિનાસ અનાદરે. વી. ૧૫ સુષ્ક થઈ પોતે પડ્યો, એહ રાયણ તણે અંગરે; વિઘ સહ હરઈ સંગ્રહ્ય, પૂજતાં સુખતણો સંગરે. વી. ૧૬ એહ ચિંતામણ સારિખ, રાયણ વૃક્ષ સુવિલાશરે;

Page #100

૧૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સકલ ઇન હરખવંછિત દીઈ પૂરી સાત થઈઢાલરે. વી. ૧૭
સર્વ ગાથા. ૧૫૩.
દુહા એહથકી પશ્ચિમ દિશિ, રસરૂપી સુપ્રધાન જેહને રસ ભેગું કરી, અયહવે કંચણવાન. ૧ અષ્ટમ તપ પિષધ કરી, ભાવે પૂજે એક એહતણે સુપ્રસાદથી, વહીઈ રસને ગેહ. ૨ એહ તલે યુગાદીસના, ઇંદ્ર કરાવ્યા પાય; સેવૈ જગના જીવડા, સ્વર્ગમક્ષ સુખદાય. ૩ શ્રી મરૂદેવને શિખરે, શાન્તિનાથ જીનારાય; કેડિ સંખ્ય સેવા કરે, સુર સહુ વિઘન પુલાય. ૪ શ્રીરૂષભ પંડરીક મુનિ, રાયતરૂ ઉપજેહ, પગલાં શ્રી શાન્તી સરઈ, મત્રિત સૂરિમહ. ૫ હાલ–નાચે ઇંદ્ર આણંદમું, એ દેશી. ૮ કુંભ શુધ્ધાંબુ ભરી કરી, અષ્ટોત્તર શત માને રે;
સ્નાત્રસુગંધ પુષ્પાદિકે કરઈ, મંગલ ગીત ગાનેરે. કું. ૧ રાજયકીત્તશ્રિયસદ બુદ્ધિ, સર્વ વશ્ય સભાગેરે; પુત્રધના મકામિની, સુંદર રૂપનીસંગેરે. કુ. ૨ જય શ્રિય સર્વકારવિષે, દેષ નિગ્રહ આનંદોરે. પરમભેગ પામઈ સહી, ટલે મયલ દુખ દંદરે. કુ. ૩ ભૂત વેતાલા શાકિની, અંતર દેષ વિકારરે, રનાત્રતણું જલસેકથી, ગ્રહપીડા નકી વારેરે. કુ. ૪ ર-લે હું. ૨-મેલ.

Page #101

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ.
૧૭ શ્રી શાંતીધર આગલિ, જઇયે ત્રિસત હારે; સેવનરૂપ તણી ખની, સપ્ત પુરૂષ તલિ પાપરે. કુ. ૫ તિહાંથી શત હાથે વલી, બું રસ પી હામેરે; સાદ્ધિ ત્રિકટિ દેવતા, સેવે શાંતિ સુસારે. ૬ શ્રી શત્રુંજય તલહટી, પ્રાચી દિશિસ પ્રભારે, સૂર્યાવર્ત વન જાણીઈ નિર્મિત જે દિન રાવરે. . ૭ કલ્પમ શ્રેણિજીહા, કિન્નરનારિ સંઘાર, આવી શ્રીજીના મંદિરઈ, રચે સંગીત વિખ્યાતરે. કુ. ૮ ભાર અઢાર વનસ્પતિ, સૂર્ય કિરણ નવિ ભાવ્સરે, કેઈલ તિહાં કલરવ કરઇ, નાચે મોર ઉલારે. કુ. ૯ ફૂલ સુધા મહમઇ, ભમર કરઈ ગુંજારે; ઋતુ સરિખી તિહા સર્વદા, સહજનને સુખકારે. કુ. ૧૦ ભગવન પાદુક સ્નાત્રને, તે જલસું તનસીચરે; દેષ અષ વિલેજઈ, લજજાણ ભુઈ નિચેરે. કું. ૧૧ શ્રીસૂર્યાવર્ત કુંડના, જલ સેવનથી જાઈરે; કોઢ અઢાર જાતિના, કાયા નિર્મલ થાઈ. કુ ૧૨ તથા રઠિ દેશ સોહામણું, લિષિમી કીધ:
વિશ્રામેરે; લેક અશોક રહે તિહાં, ઘાન ઘણુ ઠામ ઠામેરે. કું, ૧૩
૧-લક્ષ્મી.

Page #102

શ્રીમન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
નીર નદી પાણીઘણાં, વન વાડી મંડાણા રે; ખેત્ર ઘણાં જીહાં ઈમુના, સહુકા લાક સુજાણેારે કુ. ૧૪ હેલિ શ્રી ગિરિનારિને, ગિરિદુર્ગ પુરાભિધાનારે.; જીન ગૃહશ્રેણિ વિરાજતી, શિવ નીસરણી માનેરે. ૧૫ ૨પિન્સુન નહી નિર્ધન નહી, મૂર્ખ નહી અવિવેકી; દીન નહી પાપી નહી, પુરવાસી સુવિવેકીરે. કુ. ૧૬ દાતા ભોકતા જનસહુ, રૂપવત નરનારીરે; હાલ થઇ એ આઠમી, કહે જીન હર્ષ વિચારીરે. કું. ૧૭ સર્વગાથા. ૧૭૫
૧૮
દુહા.
પૂજા પ્રીણિત દેવતા, તપસી ભક્તિ. સુદાન; અરથી અર્થાત દાનસુ, કૃપાદાન દુખવાન. તિષ્ણુપુર અહિ ત ભક્તિયુત, ભૂરિભાગ્ય ભૂપાલ; સમુદ્ર વિજય નૃપવસના; સૂર્યમલ્લ ગુણમાલ. સૂર્યમલ્લ વૈરીતિમર, હરઈં અચરજ એ; કુલય નઇ વિકસ્વર કરઇ, મોટા અચરજ તે, - રવિનીજિમે. અભેજિની, મુખ અભેાજ સમાન; શશિલેખા પટરાણિની, પ્રીતમને સન્માન. ૪ જાયા સૂરજ રાજની, લેાકમાંહિ એ ખ્યાતિ; પણિ સુરજ મુખ, જોવે નહી, અચરજવાલી વાત.
૧-શેરડી. ર-લુચ્ચા. ૩-સૂર્યમ પશ્યાઃ રાંજદાર એક ઉત્પ્રેક્ષા,

૧
ર
પ

Page #103

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૧૯ ઢાલ, હરીયા મન લાગે; એ દેશી. ૯ સુકૃતસું આદર ઘણો, સૌમ્ય સરલ શુભરીતિ; !!
સુરપતિ સાંભળે એકવિન કાયા જુદી, માંહે માંહે પ્રીતિરે. સુ. ૧ સુખ સાગર કપ સમા, સુખમાં વાહે કાલરે, સુ. રાજ્યલીલા સુખ ભેગવઈ, પાણિતેહને નહી બલરે. સુ. ૨
જીન યાત્રાઈ અન્યદા, રાયરાણું ગિરિજાયરે; સુ. નિજ બાલકને લાલતી, દેખિ કલાપિની સાથરે. સુ. ૩ સુતહીણી તે રાગિની, મનમે આકુલ થાય, સુ. આંખડીએ આંસૂ ઝરે, હયડે દુઃખ ન સમાય. સુ. ૪ મોટે દોષ નારી ભણી, પુત્ર ન કૂખે જાસ; સુ. રમતાં પર સુત દેખિને, નાંખે પ્રબલ નીસાસરે. સુ. ૫ રાણીને રાજા કહે, મુગધા મ કરિ વિલાપરે; સુ. રેયાં પુત્ર ન સંપજે, ફેકટ મ કરિ સંતાપરે. સુ. ૬ નેમીસર ભગવંતની સેવા, કરી ચિત્ત લાયરે, સુ. અંબા જગદંબાતણે, સુત થાસઈ સુપસાયરે. સુ. ૭ પૂજી શ્રી ભગવંતને, આવ્યા ઘરિ નૃપ નારિરે, સુ. પુત્ર થયા બે અનુક્રમે, હર સહુ પરિવારેરે. સુ ૮ નામ દીઉં ઉછવ કરી, દેવપાલ મહિપાલરે; સુ. પૂગી આસ માયની, હરષી સુત મુખ ભાલેરે. સુ. ૯
૧-મયુર,

Page #104

-
-
- -
શ્રીમન જિનપ્રણીત. મિીઠા વયણ હામણું, બેલે રાજકુમારરે; સુ. સમકિ હમમ્પિગલાં ભરઈ, ઘુઘરીયાં ઝમકારરે. સુ. ૧૦ એ ભાઈ ભેલાં રમાઈ, જાણે દેવ કુમાર, સુ. ભણવા ગ્ય થયા બેહૂને, નૃપતિ તે તિણ વાપરે. સુ. ૧૧
અંગજ હિવે ભણાવીઈ વાધે સંભ અપારરે. સુ. મુરખ નર સંભે નહી, જીમ બગ હંસ મઝારિરે. સુ. ૧૨ ઉછવ કરિ રાજા ઘણે, પાડવીયા નિસાસરે સુ કલા બહુત્તરિ સખાવીયા, બેની બુદ્ધિ વિસારે. સુ. ૧૩ પાઠકને કરી સાખા, શાસ્ત્ર ભણ્યાં તત્કાલર, સુ. સીખી શસ્ત્ર કલા સહૂ, હરખે ગુરૂ ભુપાલશે. સુ. ૧૪ ઈરછાઈ કીડા કીડા કરઈ, હિલિમિલિ મિત્ર સંઘાર, સુ. ઉપજા સુખ લેકને, અનુક્રમે યેવન જાતરે. સુ. ૧૫ ભૂપતણું પુત્રી ઘણી, રૂપ કલા ગુણવાન, સુ. પરણાવી ઉછવ કરી, સુખમાણે સુપ્રધાન સુ. નીતિરીતિ જાણે સહુ, માની યશસ્વી વિનીતિરે. સુ. સર્વ ગુણે દેવપાલથી, અધિક મહીપાલજીતરે. સુ. ૧૭ અન્યદા પશ્ચીમ યામિની, વિનિદ્ર થયે મહીપાલ, સુ. વનમે દેખું આપને, જીહાં સ્વાદ વિકરાલશે. સુ. ૧૮ • કિહાં એક દેષઈ ગજ ઘટા, કિહાંઈક કર વૃંદરે, સુ. કિહાંઈક મૃગપતિ સંચરઈ, દેખે નરપતિ બંદરે. સુ. ૧૯
૧-પુત્ર.

Page #105

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૨૧ સું વિકમઈ કે સુપચ્ચું, ચિત્ત વિપર્યય એહરે. સુ. કિ એ ઈંદ્ર જાલ છે, દેવ ચરિત્ર ચિત્ર તેહરે. સુરત નારીસું રમતા હતા, અને હું ચંદ્રસાલરે; સું. કિહાં આ જીન હરખ હું, હાં થઈ નવમી ઢાલશે. સુ. ૨૧ સર્વગાથા, ર૦૧
દુહા, ડિ વિપિન દેખું ફિરી, ચા રાજ્ય કુમાર, મત બીહે મેં આણી, સુણી નભવાણ ત્યાર વકતા કઈ દેખ નહી, તૂમ સંતતિ નિરખતિ; આગલી જાતાં નિરખીયે, એક આવાસ મહંત. ૨ ગેખ અનેક સુહામણું, સુંદર જાલી જાસ; ઉચ તે રલિયામણ, દીઠા હુઈ ઉલાસ. એ અટવી સ્વાપદ ભરી, નહી મનુષ્યને વાસ; મહીપાલ વિસ્મય લો, કિહાં હાં આવાસ. આ ઈહ પ્રસંગથી, દેખું જઈ મહલ ઈમ ચિંતવિ જેવા ચલ્ય, બલવંત ભણી મહલ્લ.
ઢાલ. માપીના ગીતની. ૧૦ કુમર વિચારઈચિત્તમે એહવું, એ રમણીક આવાસ સુહાવા; ભૂ ભૂમિનાં રંગ સુરંગા, જે નૃપ સુત તાસ સુહાવા. ૧
કુમાર આંકણી. તે ચંદ્રશાલા માહિં આવ્ય, સાત્વિક મહા બલવંત સુડાવા

Page #106

૨૨
શ્રીમન જિનહષઁપ્રણીત.
પદ્માસન પૂરી તિહાં એઠે, ચાંગી દેખિ મહ ત સુહાવા. કુ. ભંમત હું સ`સારીની પિર, ભવ અરણ્ય મારિ સુહાવા. આવ્યા તે જોગીને જોવુ, અચિરજ મનમહિ ધરિસુહાવા. કુ. ૩ નિકટ જઇ ક્ષિતિ મસ્તક શ્થાપી, મહીપાલ કુમર સુહાવા; ચેાગીશ્વરને ચરણે નમીયા, અચિરજ મનમાંહિ ધારિ
સુહાવા. કુ. અહિંસાદિક પચ મહાવ્રત, ધરતા ચિત્ત સમાધિ સુહાવા; આસન ખ। સ્વાસ રૂંધીને, ધ્યાન ધરે નહી આધિ સુહાવા. કુ. અરિહ'તને ધ્યાવે મન ભાવે, જોગી દેખી તાસ સુહાવા;. તતખિણ મુકયે ધ્યાન દયા નિધિ, આલ્યે મધુરી ભાસ
સુહાવા. કુ.
વચ્છ ! સુખ સાતા છે તુજને ભલિ આવ્યે તૂ' આજી સુહાવા; દેહ નિરા ખાધા છે તાહેરઈ સલ થાઉ તુજ કાજ સુહાવા. કુ. ૭ વિસ્મય ધરજે મતિ મન માંહું', ર્યાં તુજ નઈ કાઈ જાણી સુ; સધિ વિદ્યા દેવાન” કાજે, ઉત્તમ પાત્ર સુજાણુ. સુ. કુ. યેગી કુમરને ભૂખ્યા જાણી, દિવ્ય શક્તિ તતકાલિ; સરસ રસવતી પ્રીતિ ધરીને,જીમાડયા મહીપાલ સુહાવા. કુ. કુમર પ્રથમ લભોજન જાણી, ભાજન કીધા તામ સુહાવા; ચેોગી ષડિસિધ મહાવિદ્યા, દીધી પ્રેમ સુઠામ સુહાવા. કુ. ૧૦
૧-૨૪ શિયું ચાવી,

Page #107

શ્રીશત્રુજ્યીથરાસ.
ચેગીશ્વર મુજ્જાસન બેઠા, તતખિણુ છાંડયા પ્રાણ સુહાવા; વિદ્યુત દ્યુતિ સરિષ આવસે. થયા ઉઘાત પ્રમાણ,
સુહાવા. કુ. ૧૩
તે ચેગી સુરલાકે પાહતા, ઉભા કુમર સુજાણુ સુહાવા, સાધન કૃષિ ચેગી ન દેખે, દેખે વનના ટાણુ સુહાવા. કુ. ૧૨ અહેા સામ્રાજ્ય યાગીના દેખા,એ શ્રિય જીવિતમાન સુહાવા; મુક્તિ લહી કાયા મુકીને, ચિંતે સુત રાજન સુહાવા. કુ. ૧૩ ચેોગથી મુકિત સ`ગમ લહે, યાગથી પાપવિધ્વંસ સુહાવા, યોગથી સિદ્ધિ સહુ પામીજે, ઋણપરિ કરે પ્રસ’સ. સુ. કુ. ૧૪ એહુવા ચિતવિ વનમે' ભમતાં, દીઠા કુંડ મહંત; સુ. તે કુડમાંહિ ખકસ્થલ વત્ત, જે કરે પ્રાણી અંત. સુ. કુ. ૧૫ સ્નાન કરણ જલ પીવા ચાલ્યા, વાણિ થઇતિણિ વાર; સુ. માં માં ધીર ધુર્ધર જાયે, એ 'ડ િિનેવાર. સુ. કુ. ૧૬ તે વકતા નૃપસુત નવ દેખઈ, ગયા કુડ તટ તતકાલ; સુ. બીજીવાર વલી તિણિ વાયેર્યાં, મને ચિ'તે મહીપાલ. સુ. કુ. ૧૭ માણસ કાઈ નહી ઈણ વનમે, વારેં કુણુ મુઝ એહ; સુ. દસમી હાલ કુમરના મનમે', થયા જીન હરષ સંદેહ સુ કુ ૧૮ સર્વ ગાથા, ૨૨૮.
દૂહા.
કૌતુક જોવે જેતલે', 'શાષા મૃગ તિણિ વાર; આવઈ આલિ કુમરને, વચન કહે હિતકાર.
૧-વાંદરા.

૨૩

૧

Page #108

૨૪
શ્રીમન જિનપ્રિણીત. પશુ જાણે મેરું વચન તુ, મત અવગણે કુમાર;
વાનર વયણે ધારિ. પર્વત શિખર તણું પરઈ, નયણે ઇ જઇક રેક; માણસ માર્યા એતલા, રાક્ષસ કુંડ નિસક. એ તું ભદ્રાકૃતિદક્ષ છે, કેઈક નૃપને પુત્ર; વેગે વલિ નહીતે તુને, રહિયેં રક્ષઉ છુત્ર. મહીપાલ ભાખું હસી, સાચે તું પશુ વીર;
રાક્ષસ તેહને કરે, જે નર સાહસ ધીર. ૫ તાલ, ધણ સમરથ પિઉ નાનડો; એ દેશી. ૧૧ એવી વાત સુણ કરી, શાષામૃગ હેઈમ ભાખે તામ; જે તુજ માંહિં શક્તિ છઈ, ઈછાઈ હે જાસુગુણ નિવાસ.એ. ૧ ઈંહ રાક્ષસ કુંડમાં રહે, સામલ રૂચિ હે ક્રોધી વિકરાલ; એવું કહી વાનશે વનમે થયે હે અદ્રશ્ય તતકાલ. એ. ૨ હિ ક્ષિતિ પતિ સુત મહાબલીવર વિદાહે ભૂષિત ગુણવંત ખડગગ્રહી નિર્ભય થઈ જલથાનક હો પહુતે નિબ્રતિ. એ. ૩ નર હલાવ્યું જેતલે, બક રાક્ષસ હો જાયે નર કે ક્રોધ કરી ધાયે તદા, ઈહાં આવ્યહિ ભૂલેચું જોઈએ. ૪ તે બલીયા મિલીયા બિહૂને, માંહે માંહિંયુધ્ધ કરે અપાર, યુદ્ધ કરતાં પાડિ પડે, ભુંઈ કાપે છે સહીન સકે ભાર. એ. પ ખડગ વિદ્યા સુપ્રભાવથી, રાક્ષસનેહે જી મહીપાલ; સાહસથી ન હ કિનું કેધ છાંડો રાક્ષસ તતકાલ એ. ૬

Page #109

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સમાં આઉ તાહરા, તુઝ વેરી હા વેરી હું તાસ; તુજ વલ્લભ મુજ વાલહા, રાક્ષસ કા હૈા એ વચન પ્રકાસ એ. દીધી ત્રણસ’હરોહિણી, વેષ પરાવૃત્તિ હા થા તતકાલ; કુમરભણી એઔષધી, સમાયા હૈ ધર્મ મહિપાલ, એ. કુમર વિસઈ તેહુને, જલ સરવર હેા તરીયા સુખલીલ; વન સાભા જોવું ફરી, મનજિંગ હા નૃપકુમર મુસીલ.એ. ફ્ કિહાં ઈક ફૂલ ગ્રહઇ ભલા, પલ્લવ વલી હા કહાં ગ્રહે તેહ, કિહાં પાકા ફલ સગ્રહૈં, ઈમ વનની ક્રીડા નિરખેહ. એ. ૧૦ શ્રી નિવાસ વન તિહાં ગયા, નેમીસર હેા જીનવર પ્રાસાદ; સુંદર તેારણ કરણી, ઉંચા જાણે હા કરેં નભયું વાદ. એ. ૧૧ નેમીસર ચરણે નમ્યા, સ્તુતિ કરતે હો બેઠો સુકુમાર; ધ્યાંન કરેં દિયાંતરેં, ત્રિકરણ મુદ્ધ હા પ્રભુને તિણિવાર.એ. ૧૨ કાને કુંડલ જિગમગે, લટકતા હૈ। સંધૃષ્ટ કપેલ; પાઇ પલાસની પાદુકા, કંચણુ દંડ હેા કરઈ વદન ખાલ. એ. ૧૩ મનોહર વૃક્ષ કુલ ભર્યાં, નિજ હાથે હા ધરીયા હેમ પાત્ર, શ્રી જીન આગલિ યોગિનિ રૂપવતી હા દીઠી સુભ ગાત્ર. એ. ૧૪ સભ્રમ પિરને ઉડીયા, પગ પ્રણમ્યા હો તેઢુના તતકાલ; જયજી એડવી આશિષ, દીધી તિણિ હા યાગિણ સુકુમાલ, એ. ૧૫ રૂપ લાવણ્ય નિહાલીને, આભરણે હા ભૂષિત જસુ દેહ; દેવી જાણી જોગિણી, ધન્ય દરસણ હા પામ્યો મઈ એહ. એ. ૧૬ આદરસું એમ કહે દેવી, ગેાત્ર દેવી હેા પ્રગટી કંઢાં મુજ;

૨૫
७

Page #110

શ્રીમદ્ જિનહર્ષપ્રણીત. ભયાકર્ણ અટવી માંહિ, પાય પ્રણમી હે વીનતી કરું તુજ. એ. ૧૭ એવી અમૃત સારિખી, વાણી સુણિ હો ગિણ કહું તામ, દેવી નહી હું માનુષી, તાપસિશું હો તપ કરવા કામ. એ. ૧૮ વ્રત લીધે તેણે કારણે, જાણ હો સંસાર અસાર; ઢાલ થઈ ગ્યારમી, ઈમ ભાખ્યો હે જીન હરષ વિચારિ. એ. ૧૯
સર્વ ગાથા. ૨૪૮.
દૂહા, આજ અતિથિ તું આવીયે, માહરે પુણ્ય નિબંધ; વ્યર્થ મ કરિજે વયણ તું, વછ ! વચન સંબંધ. ૧ અતિથિ વ્યર્થ જે ઘરથકી, સુણિ પુરૂષોત્તમ સાર; પુણ્ય પાપ ક્ષય ઉદય કરિ, શાસ્ત્ર વચન અવધારિ. ૨ માન્ય વચન કુમારચું, ગિણિ દંડ સપાત્ર; લેઈ શ્રીજિન ગ્રહથકી, કરી નીસરીયા જાત્ર. ૩ પાત્ર સપાણિ પ્રભાવિની, કુમર નિહાલે ચિત્ર ફલ માર્ગ તરૂવર કન્હ, વેગ ફલા ચિત્ર તત્ર. ૪ હેઠે પાત્ર ધર્યો તિણિ, ફલ આપે મુજ વૃક્ષ ક૯૫દ્રમની પરે ભલા, ફલ દીધા પરતક્ષ. ૫
હાલ. યત્તિ સેરઠ રાગે; એ દેશી. ૧૨ ફલ પાત્ર ગિણિ બહુ ગમે, મૂકે મહીપાલને આગે; તેમાંહીથી કે ફલ દીધા, રાજન સુત ભક્ષણ કીધા. ૧ તે ગિણિ ઈણિ પરિભાષ, મહિપાલ ઉપરિહિત રાખે;

Page #111

શ્રીશત્રુન્યતીર્થરાસ.
૨૭
વચ્છ ! કહિ તુ કિહાંથી આયા, કિહાં જાવા મન ઉમાહ્યા. ર સાથ ભ્રષ્ટ થયે હું માતા, ઈહાં આવ્યે મુજ થઈ સાતા; નેમીસર તુજ પાય લાગી, નિજ પુર જાસિ રઢ લાગી. ૩ યેગીણિ સદયા કહેવાણી, વછ વન તેેવા સુખ ાણી; મહાકાલ ઇહાં યક્ષ જાણા, પ્રાણીને કાલ સમાણા. ૪ સંહારીયા લેાક ઘણાહી, ઈંડાં આયા તે સઘલાહી; એ પાપીને તજી દ્વાર, જા સુખનું પુન્ય અક્રૂર છે. પ માહીંમાંહે વાત કરતાં. નિજ પરમ પ્રમાદ ધરતાં; એટલે નભથી મુનિ કાઈ, ઉતરીયે તીરથ જોઇ. ૬ તપણું વપુ જેના દ્વીપે, તેહના કાંઈ પાપ ન છીપઈ; દ્વેષી ઉઠયા તે તતકાલ, મુનિચરણ નમ્યા કુંકુમાલ. ધર્મલાભ દીયા મુનિપ્રતે, આશિષ બિહુને ભલી રીતે; જગનાથ નેમીસર સામી, પાદ પ્રતિ થકી લ પામી. પરિપકવ થયા તે આજ, નયણે દીઠા મુનિરાજ; સમતા રસના પ્રભુ દરિયા, રતનાકર જીમ ગુણ ભરીયા. નિર્ભાગ્ય જીકે નર થાય, તે તુમ દરસણ ન લહાયે; તુમે સ્વામી પર ઉપગારી, ભવજલ તાર નરનારી. ૧૦ ભગવન્! તુમે ધર્મ સુણાવા, અગન્યાની * નર સમજાવે; ઉત્તમ જલધર સમ ગણીઇ, તુમ સરિખા જગમ’ઇભણીઇ. ૧૧ એહુવી અમૃતસમ વાણી, સાંભલિ મુનિ કરૂણા આણી; પચ શકસ્તવે દેવ વી. બાલ્યા મનમે આણુ દી. ૧૨

Page #112

૨૮
શ્રીમન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
દાન દેવા અઘo ન કરવા, પ્રાણી રક્ષા શીલ પરિવા; એથી થાયે પુણ્ય ડિકાણા, જીન ભગતિ થકી તે જાણા. ૧૩ સામ્રાજ્ય સુમતિ પુણ્યરાસી, પાપ ક્ષય ગ્રહ પીડા ખાસી; જીન ધર્મ થકીસુખ લહીયે', જીન ધર્મ ચિંતામણિ કહીયે. ૧૪ તેહીજ સુકૃતી ધન્ય ધન્ય, તેહીજ ગુણવત ન અન્ય; જીનવરને તમે ત્રિકાલે, ભક્ત પૂજ્જ ત્રિકાલ. ૧૫ છેડી કાયાથી પ્રમાદ, ઉજમાલ થઇ સુપ્રસાદ; કિરવી પૂજા મનરિણી, ચિરકાલ દુરતિ અપહરણી. ૧૬ એહુવા મુનિ વાક્ય કુંણેઇ, મન પ્રમુર્ત્તિત થયા છે એઇ; મહા કાલ યક્ષ વરતંત, પૂછે કેાહુને ભગવત. ૧૭ દેવત્વ ધર્મથી જેને, કિપ વૈરિણી હિંસા તેને; બહૂ પ્રાણીને સહારે, દુર ગતિના દુઃખ ન વિચારે. ૧૮ કિમ મનુષ્યતણા થયે દ્વેષી, પુણ્ય મુક કૂરિ ઉવેખી; જીન હર્ષે બારમી ઢાલે, સદેડુ હિવે મુનિ ટાલે. ૧૯ સર્વગાથા, ૨૭૨.
દૂહા.
વાચચમ સાંભલિ વચન, શ્રવણે સુધા સમાન; ભાગે જ્ઞાન મહાત્મથી, તા સચરિત્ર ભગવાન. પૂર્વ કઈક ખૂણે વને, જીન શાસન દ્વેષી ઘણું, નિજ મત પ્રેમ અત્યંત.
તાપસ મછરવ’ત;
। - (પાપ) ૨-મુનિરા

૨

Page #113

શ્રીશત્રુ યતીર્થરાસ,
કલત્ર સહિત ધારિ જટા, આહાર કરઈ ફૂલ ફૂલ; વલકલ પહિરણ સેાભતા, વન વન ભમેં અભૂલ. ૩ તેહને કન્યા ઉપની, સુંદર રૂપનિધાન; સવ્રુક્ષણ તનુ શેાભતા, સુર કન્યા ઉપમાન. ૪ પ્રાણથકી પિણ વાલી, સુતા પીતા ! ને તેડુ; ધાર્યાં નામ શકું તલા, દીઠાં વાધે નેહ.
હાલ. હેા જાણ્યા અવધિ પ્રમુંજીને, એ દેશી,
જ્હા સોભા અધિક સાભા ઘણી, જહા જોબન વધતા પ્રેમ; હે રૂચિશકારે સાલતી, હેા માધવ વન શ્રી જેમ. સુગુણ નર સુણજ્યે એહુ સબધ, હેા મહાવીર દ્ર
૧
૧
આગિલ: જી.
તીરથતણાતા પ્રશ્નધ. સુ. આંકણી.
3
ડા ભીમ ભૃપતિછાંણે અવસરે, જીહા ક્રીડા કરતા તામ; જીડા ઇણ વનમાંડું આવીયે, જીન્હે દીડી કન્યા જામ. સુ. હેા કન્યા દેખી સુંદરી, હે ગુણ કંદરીકે સમાન; હે વાગ ગ્રહી ઘેાડા તણી, જ્હા ઉભા રહ્યા એક ધ્યાન સુ. હેા તિક્ષ્ણ નયન કન્યા તણા, જીા તિક્ષણ જાણે કામ ખાણ; ા લાગી હીયડે' રાયને, પહેા કાઢી લેશે પ્રાણ. સુ. જ્હા ક્ષણ એક સ’ભ્રમ પામીને, જા પામ્યા તતક્ષિણ શેાધ;
૧- સદર કારે ૨-ખણી, ૩-લગામ

૨૯

า
2

Page #114

૩૦
શ્રીમન જિનહર્ષપ્રણત. જીહ સુકન્યા કઈમાનુષી, જહેન પડિ કાંઈ ધ. સુ. ૫ જ મૃગનયની ચંદ્રાનની જ મેહનરૂપ નિહાલિ જો તાસનિકટ નૃપ આવીયે, જીહ કામાતુર
તિહાં વાલિ. સુ. ૬ જો મીઠી વયણે તૃપકહે, જીહ કન્ય ઉદાખી, હે પરણું છે કિ કુમારિકા, જીહે મનમેલાજ ન રાખી. સુ. ૭ હે મુખમુખ કરી તામહ સામણ, જીહ કહુઈ કુમારીતામ; જ અપરિ આરોહી કરી, હોલેઈ નિજગામ. સુ ૮
થયે વિગ સુતાતણ, જી તાપસ કોધ કરાલ; છહ થયે તામ ગત ચેતના, જીહે જાણી મરણને કાલ. સુ. ૯ જ ઉપાડી અન્ય તાપસે, જો આ જીનવર ગેહ; જીહે પુન્ય થાઈ જીન દરસણે, હે સદ્ગતિ પામે એહ. સુ. ૧૦ જી ગ્રસ્ત કદા ગ્રહમત્સરઈ, જીહે નયે નહી જીનપાય; જહે આરતિધ્યાન મરી કરી, જહા યક્ષ થયે ઈહાં
આય. સુ. ૧૧ હે રૂદ્ર ધ્યાન ધરી કરી, જીહ નરકતણી ગતિ તાસ : છો જે વિખદેશે પીડીયા, જહેમરણ શરણ દુખવાસ. સુ. ૧૨ જહે પિણિ દીઠા શ્રી નેમિને, છહ તિણિ તાપસ અંતકાલ; જીહો દેવતણી ગતિ ઈમલહીં, જહોનરકતણી ગતિટાલી.સુ. ૩ હે જીન સમયે દીઠો થકો, જો કાત્તત પૂજિત જાણિ;
૧-વિકલ્પના અર્થમાં. ૨-આત ધ્યાન

Page #115

શ્રીશત્રુ યતીર્થરાસ,
જીહેા સુખભાવે પણિ સેવીયા, જીલા સતિ તુવે
પ્રમાણ. સુ. ૧૪ જીહેા અહેા મહાત્મ અને દ્રના, જહેાદરસણ કીયા એકવાર; જીહેા તાપસ ભેદી પાપને, જીહેા પામ્યા સુર અવતાર. સુ. ૧૫ જ્હા હરણ થયે સુતાતણેા, છા કીધમાનને ક્રોધ; જ્હા હિંવે પિણિ તિણિ અભ્યાસથી, હેા નરનઈ ણિ વિરોધ. સુ. ૧૬ જહે। જ્ઞાની મુનિ એહવુ' કહી, જહા ઉતપતીયા આકાશ; હેા ઢાલ થઈ એ તેરમી, જીા કરિજીન હર્ષપ્રકાશ. સુ. ૧૭ સર્વગાથા, ૨૫.
દુહા.-
યાગિણિ દિવ્ય પ્રભાવિનિ, તે પણ ગઇ નિજ મિ; કુમર કાલ વન જોઇવા, ચાલ્યા ધરિ ધિર તામ. પરૂ કરંકથી શ્રવે, પિચ્છલ થઈ વન ભૂમિ; દુર્ગંધ ફેડે નાસિકા, પ્રગટ થઈ રહી શ્રૃમિ ૨ ગધ તણે અનુસાર તિહાં, વિક્રમ ધીરકુમાર;
કર
કરવાલ ઉલાના, આવ્યેા કરી વિચાર. ૩ દીડા યક્ષે કુમારને, દેખી જાગ્યા ક્રોધ; ગદા શસ્ત્ર સ‘બાહિને, રોકી રાખ્યા ચેમ્બ.
આ પલિ જાવા ઘઈ નહી, યક્ષ કાપીએ તાસ; નિજ અલમે માવે' નહી, દ્વિવે' જાઇસિ કહાંનાસી. ૫

૩૧

૧

Page #116

૩૨ શ્રીમન જિનપ્રિણન. ઢાલ, ઉમાદેરી. ભાવની રાગ સિંધુ.
આસા (૧૪) યક્ષ કહેરે માનવ તું નરે, આવ્યું છે કિણ જેર, સમરિ લેરે નિજ ઇષ્ટ દેવને, ઈમ કરતે સોર. ૧ વચન સુણીને રે કુમર હસી કહેર, સાહસ મનમેં ધારિ, કિશું બીહાડે યુક્ષ તું મુજ ભણીરે, કરતો ઈમઅહંકાર. ય. ૨ કે મ કરિરે થા સુપ્રસન હિરે, નિજ મનમાંહિ વિચારિ, નિરપરાધી પ્રાણી કિમહ હણેરે, કોઈ હૈયામાંહિધારિ. ૩. ૩ અતુલ પણિ ભેગવિ સુખ દેવનારે, માનવ મારણ છોડિ. કપાધ નરેનેરે સુખ નહીં સર્વથારે, છણિ ભવિ પરભવ
ડિ. ય. ૪
છો. क्रोधः कृपावलि दवानलोयं क्रोधो भवाभानिधि वृद्धिकारी; क्रोधो जनानां कुगति प्रदाता, क्रोधोहि धर्मस्य विधात
विघ्नम् ५ ક્રોધ થકી બોલે નિજ થાનક ભણીરે, અગ્નિપરે તીવ્રતાપ; અન્ય ભણી પિણ બોલે તે પછછરે, તેણિતજી ક્રોધ સંતાપ. વ. ૬ દૂધ સરિખે વચન સુણ ઇસેરે, કોધ ચઢયો બહૂ તાસ; નવજવરીની પરે યક્ષ રાજનેરે, દુર્ધર ઝાલ પ્રકાશ. ય. ૭ હરકે હોઠ હી કો ભરે, તીખણ ભ્રકુટી વાડિન કુમરભણી કોધ ઉદ્વિરત ઇમ કહે, રેરે ડહાપણ છડિય. ૮

Page #117

શ્રીશત્રુ-યતીર્થરાસ.
ચક્ષ મેગર જીલીને ફેરીયારે, ખડ્ગ વિદ્યા સ`ભારી; ખડગઉદ્દામ હાથે. ગ્રહીરે, ધાયા યમ આકાર, ય. મહામતૢ મહાખાહૂ મહા જાત મહામલીરે, કુમારયક્ષ, સાહીસ; કૌતક ઉપજાવે' વત દેવી ભણીરે, યુધ્ધ કરતાં ધરિ રીસ. ય. ૧૦ ગગન ફાલ આપે કયારે બિલ્ડ્રને, કયારે ભુઈ રહે વીર; માંહામાહિ હણે મગર ખડ્ગ કરીરે, રણુ માંડીયા સધીર. ૧૧ યક્ષતÈઘાએ થયા જાજરોરે, મહીપાલ કુમાર; મરી મનમાંહે ખડ્ગ વિદ્યાભણીરે, ખડગ શ્રદ્ઘા હથીયાર. ૧૨ ઝાલ કરાલા તેમાંથી નીસરીરે, ઊડે. ઘણાં કુલિંગ; વટવટ શબ્દ ક યક્ષ મારિવારે, વિદ્યા સ ગતિ અભ‘ગ. ય. ૧૩ પ્રત્યક્ષ જાણે કાપાગનિ નીસારે, કાશથકી વિકરાલ; એહુવા ખડ્ગ નિહાલી તે યક્ષ દેવતારે, ખીન્હા મને
તત્કાલ. ચં. ૧૪
*
કહ્યું મહીપાલ કુમર ચાદેવનેરે, રે મૂરખ મતિહી; દેવપણું હારીઇ કાંતુ મુજ ક્રોધથીર, કઇ પુણ્ય થયા તુજ ખીણ. ય. ૧૫ સેવા કરી મુજ ચરણ કમલ તીરે, તજી હિંસા દયાપાલી; સમતા ધરી સહૂ જીવ ઉપરી સહીરે, નિજસ પદ સભાલી. ય. ૧૬

૩૩
સાર્યપણુ તેડુને દેખી કરી રે, ધીર વચન સુણ તાસ; ક્રોધ તજી મહાકાલ ઈસું કહેર, મુખથી મધુરી ભાસ. ય. ૧૭ પુણ્ય પ્રખલ પાતે હૈં તાહરર, તું ક્ષત્રી અલવ'ત; ઢાલ થઈ જીન હરખ એ ચઉદમીરે, સાંભલિયા ગુણવંત. ય. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૩૧૮.

Page #118

૩૪
જ;
૧
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દુહા. વછ ! માગિ વર મુજ કહે, મુજેને જ આજ; તુજથી અધિકે કે નહી, શૂરવીર સિરતાજ; નિશ્ચય તે સાચો કહે, ધર્મથકી જયકાર; હું પ્રાણી ઘાતક થયે, તું અભય દાતાર. ૨ વિકસિત નેત્ર થયા સુણું, ખર્શ સંગ્રહ્યા કુમાર; ધર્મતણી વાચા રૂચિર, કહે તેહને વિચાર. ૩ ધરમ તણી રૂચિ તુજ થઈ, કહું તુજને યક્ષરાજ; જઈ તાહરે મંદિરે, ધર્મ કથાને કાજ. ૪ મહીપાલ મહાકાલને, મનમેં બાધા પ્રીતિ,
સૈધે બેઠા આવીને, ઝાલાંતરે સુરત. હાલ ધનધન સંપ્રતિ સાચે રાજા. એ દેસી. (૧૫) મનમેં પ્રીતિકારીણિ ભાષા, નૃપનંદન ઈમ બેલેરે; અતિ ગંભીર સુભગ ધર્મવતી, મીઠી અમૃત તેલેરે. મ. ૧ ધર્મથી રાજ્ય સામ્રાજ્યવહીને, સુરપદ ધર્મથી લહિયેરે, ધર્મથી શિવ સંપદ પામીજે, ધર્મ ચિંતામણિ કહીયેરે.મ. ૨ ઉતકૃષ્ટ મંગલીક ધર્મ છઈ, સ્વર્ગ અપવર્ગ પ્રદાતારે; ધર્મ સંસાર કતાર ઉલંઘન, માર્ગદેખાવણ સાતારે, મ. ૩ ધર્મ એહ માતા જીમ પિષે, પિતાતણે પરે પાલેરે; ધર્મ સખાની પરિ હિતકારી, ધર્મ સહ દુઃખ ટાલેરે. મ. ૪ ધર્મતનું જણણીજન ભાખી, જીવદયા સહુ માનીરે; તેહ ત હિસા છે વૈરિણિ, મકરી મકરી સુરજ્ઞાની. મ. ૫

Page #119

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩પ દાન સીલ તપ ભાવ પૂજાદિક, સ્મરણ ધ્યાન કરજે રે, સફલ થાયઈ તે એ સઘલા, અભય પ્રાણુને દીજે રે. મ, ૬ કંટક જે પગમાંહે ભાગે, તે બહુ વદન થાયે રે; તે કિમ શસ્ત્ર સંઘાતે હણીયે, જેહથી દુર્ગતિ જયરે. મ૭ દયા વિના જે ધર્મને માને, તે મૂરખ સરદારે; વધ્યાને જે પુત્ર હવે, ધર્મહિસાથી ધારો. મ. ૮ જીવદયા મહા ધર્મ કહીએ, દયા શાસ્ત્ર સ લહજે; દયા વિના જે ધર્મ કરીને, નિષ્ફલ સયલ કહીજે રે. મ. ૯ કૃતજ્ઞ પણ યક્ષપ નાદરી, કૃતજ્ઞાણું આદરીયે, ધર્મ આપણે જે હિતકારી, તે નિશ્ચમન ધરીયેરે. મ. ૧૦ જીવતણું અનુકંપા હુંતી, પૂર્વે બક લહૈ ધમેર; સ્વતણાસુખ ભેગવિ અનુક્રમે, વલી પામ્યા શિવશર્મોરેમ.૧૧ સાંભલિ કિણિક વિપન મઝારિ. સુંદર સરવર સેહિ રે; નિર્મલ નિર ખીર સરિખ, સુરનરનાં મન મેહેરે. મ. ૧૨ મછગ્રહ તિણિ સરવર નિવ, પંખી ત્રાસ ઉપજાવે; રૂદ્ર ધ્યાની મહા કુર ભયંકર, વિચરે સ્વેચ્છા દાવેરે. મ. ૧૩ કાકાદિક જલ પીવા આવે, તેહને પાપી મારે; રાતિ દિવસઈમકર્મનિષેધઈ, ભવસ્થિતિ જેહ વધારેરે. મ. ૧૪ ઈપરિ પ્રાણી સમક્ષ કરતા, બહુ પરિકલ ગમારે; પનરમી ઢાલ થઈ એ પૂરી, હિવે જીન હરખ સુણ રે. ૧૫
સર્વ ગાથા, ૩૩૮.
૧-સકલ,

Page #120

શ્રીમાન્ જિનહુષંપ્રણીત.
દુહા.
દેવલ જ્ઞાની તિણિ સમે, ધર્મ અંગ સાક્ષાત; આત્મ પરઇ સહુ દેખતા, આવ્યા મુનિ સંઘાત. મુનિવર તિહાં સમેાસર્યાં, તેસરવરને તિર; મૃગ સિ’હાદિક પ્રાણીયા, બેઠા આવી તીર. મદ્ધાકાય મગ તેઢુ પણ્િ, બહૂ ખગના પરિવાર; તૃષાક્રાંત આવ્યે તિહાં, સુધા વચન હિતકાર વાચયમ પ્રતિબેાધવા, ખેલ્યા ભાષા તાસ. કૃપાવંત મુનિ તેહુને, દીયે દેસણા ખાસ. પચેદ્ની ને પપણા, દુર્લભ વેત્તાતંત્ર; દુર્લભ ધર્મ તિર્યંચને, અવિવેકીને અત્ર.
હાલ મન મધુકર માહી રહ્યા. એ દેશી. ૧૬
કેવલી ઈં ધર્મ દેશણા, પૂર્વ વિરોધિત ધર્મ તેહુથી તિર્યંઅ લડે, તિહાં વલી કરે અધર્મરે કે ૧ ગતિ આપે તે નરકની, તિાં તરાય સાશ્લેષરે; વધુ બંધ તત્ર ઉપાઈવા, છેદન ભેદન પેખીરે. કે.
૨
૩૬
ટાંકે વજ્રને ટાંકણું, કાપે સૂલી ઘઇ પાવક દહે, ભાલે
ખધન કરે'રે;
રૂદ્રધ્યાન ઇંઆતિ કરી, પ્રાણી સકલ વિશ્વ આત્મપરે, ચિ'તવીયે. ધરિ નેટુરે, કે. ૪ એહવે મુનિ વચને કરિ, કૃત પરપીડન ત્યાગરે; સિંહ વ્યાઘ્ર પ્રકાદિકાં, થયા કૃપા પિર રાગરે. કે. પ
કાનને નાકરે;
વીંધઈ નાકરે. કે.

Page #121

શ્રીશત્રુ-તીર્થરાસ.
૩૭ દયાવંત તે દિનથકી, આમ્ પૂરણ કરે કાલરે; ધર્મ સમરતે ચિતમે, બકસુર થયે તતકાલરે. કે. દ એક અવતાર લહી કરી, ઉતમ કુલ અવતારરે; ધર્મ કરિ નિજ હિત ભણી, જાયે મુક્તિ મઝારિર. કે. , દેવપણું તે ધર્મથી, તે પાપે પક્ષરાજ રે; હિંસા તેહની દ્રહણી, કાંઈ કરે વિકારે. કે. ૮ હિંસા તજી આદર દયા, ભજી જીન ધરમ પ્રવીણરે; પ્રાણને કાયાથકી, કરી ઉપગાર અખીણરે. કે. દ્ર લછી જીવિત વ્યય કરી, બાલ વિદ્યા ઘે તેમરે; ઈહાં આગલિ હિતકારણી, પરઉપકૃતિ ધરિ પ્રેમ. કે. ૧૦ પૂરવ જનમના કેપને, ફલ દીઠે તે દેવરે; વૈર-વયરી સુ હિતભણી, ગુરૂભાષિતજી ટેવરે. કે. ૧૧ પ્રાતઃ કાલે જીન નિરખીયા, તેહથી તું થયે દેવરે; નેમીસર ભગવંતની, સદા સમાચરિ સેવરે. કે. ૧૨ યક્ષ વચન સુણિ હરખ, ચિંતારત સમાન; ઉજવલ ધર્મ લહી કરી, ગુરૂચરણે ધરી ધ્યાન રે. કે. ૧૩ દેવ એક જીનવર નમું, ગુરૂત પરિગ્રહ મુકતરે; દયાધર્મ હૃદયે સહર, એહવે યક્ષ ઉક્તરે. કે. ૧૪ મહાધર્મ કેવલી કરે, કીધો અંગીકારરે, દીધી ગુરૂ પૂજાભણ, યક્ષઈ વિદ્યાસારરે. કે. ૧૫ આજ્ઞા લેઈ યક્ષની, ચાલણ થયે ઉજમાલરે ! કરૂણાવંત તિહાં થકી, ચાલ્યા કુમર મહીપાલજે. કે. ૧૬
૧. હૃદય. ૨. ધારણ કરૂં.

Page #122

૩૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દેશાચાર પરીખીયે, જાણી જે નિજ શકિત કલા સયેલ તે જાણુ, ઉત્તમ અધમની વ્યક્તિરે. કે. ૧૭ તીર્થ અનેક થાયે સહી, 'નાના પુરૂષ પ્રસંગરે; દેખઈજ વસુધામ, પંડિત નર સર્વગરે. કે. ૧૮ દેશ દેશની જાણયે, ભાષા દેશાચાર એ જીન હરષ પૂરી થઈ ઢાલ સેલમી ધારિર. કે. ૧૯ | સર્વ ગાથા, ૩૬૩.
દુહા. જીહાં જાયઈ તિહાંસા પુરસ, માન લહે સર્વત્ર; ૩ મહું સેનાની પરે, કારણ પુણ્ય પવિત્ર. ૧ એહવું ચીતવિ રાજસૂ, પૂર્વ દિઈ પ્રયાણ; કીધે પુર આરામનગ, લાંઘે ઘણુ સુજાણ. ૨ પાયે કેટલેક દિને, સુંદર પુર અભિરામ; દ્રમાકર્ણ ઉદ્યાન તસુ, લીધે તિહાં વિશ્રામ. ૩ તિહાં અંબિકા દેહ, મહીપાલ સુકુમાલ; દેવ ગુરૂ સમરી કરી, સૂતા નિર્ભય બાલ. ૪ મનમાંહિ ચિંતા નહી, આરતિક નહી લગાર; સાહસવંત શિરોમણી, કરૂણાવંત કુમાર. ૫
હાલ–જબૂદ્વીપ મઝારિ પુરએ દેશી. ૧૭. “તાત માત હા બ્રાત કેઈ, કૃપા કરી રાખો મુજને, એહથી
એ પનિકૃપ પાપી એહ, ૧. વિવિધ. ૨. સપુરૂષ. ૩.મેં. ૪. આર્તભાવ. ૫. નિર્દય.

Page #123

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૩૯ હણુયૅ મુઝ ભણી, આણી ઈહ મુજ ગેહુથીએ. ” ૧ કરે કલાપ વિલાપ, દીન સ્વરે કરી, વારવાર કાંઈ સુંદરીએ; શ્રવણે સુણિ મહીપાલ, જાગ્યા તતક્ષિણ, કરૂણા મન
માહે ધરીએ. ૨ નિર્ણય કરે તે શબ્દ, નિશ્ચલ ચિત્તકરી, ઉઠ કુમાર ઉતાવેલોએ, અગલેઈ નિજ હાથે, ચા તિહાંકી, કૃપાવંત મતિ
આગલેએ. ૩ તિહાં આ મહીપાલ, દીઠેનરએક બેઠે ધ્યાન કરી સહીએ, નારી વિલ દીઠ;કુંડ અગ્નિતણે થાયે, વિદ્યાધર મહીએ. ૪ હણિવા કન્યા એહ, એણે આણુ ઈહાં, વિદ્યા સાધવા ભણીએ,
મુંકવું એહ, એહવું ચિંતવી, બે ઈમ સાહસ ઘણીએ. ૫ રેરે સ્યું તે એહ, પાપી આર, અધમ અધમકરણ કરીએ, મેલ્હી પરિ તું એહ, અબલા રેવતી, નહિ તે મુકીસ
યમપુરે એ. ૬ થયે તામ ઉદ્ઘાંત, બાહુવિચે ગ્રહી, કન્યાને તિણ અવસરેએ; તે ખમિ ન શકો ત્રાસ, પવન ગતે, નાઠે ધીરજ નવી
ધરઈએ. ૭ નારિમૂકાવા કાજે, કુમર મહાબલી, પદ્મ પાણે કેડે થયેએ; મહાવેગસુ તામ, તે વિદ્યાધર દેખે નહી, કિહાં ગયેએ. ૮ પૂઠે દે શિઘ ક્રોધ હીયે ધરી, નયણે દહદિશિ જેવોએ વિદ્યાધર પણિ વેગ, ગધવહનીપરઈ એ, નાસિ ગયે ન
થયો છતેરે. ૯ * દૂર. ૧. દશદિશા. ૨. પવન.

Page #124

૪૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. આગલિ જાતે તેહ, વ્યગ્ર થયે ચિત્ત, નારી હણિવા
મતિ ધરીએ; શ્વભ્રભમ મહાપ, પૃપા માહિ, કન્યાને લેઈ કરીએ. ૧૦ કરૂણાધાર કુમાર, કેડે બલવંત, પૃપા દીધી તતખિણેએ; તે જોવાને કાજે, નારિ છેડાઈવા, નિજ આતમને અવગણએ. ૧૧ વિદ્યાધર તત્કાલ, દૂગથી વેગલા, દરિ ગયે દીસે નહીએ; કૂવામાંહિ કુમાર, ચાલ્યો આગલિ, રવિસમ જ્યોતિ થઈ રહીએ.૧૨ પર્વત તરૂની શ્રેણિ, નિરખી લેયણે અચરિજ મનમાંહિ લ@એ; વનમે ભમઈ કુમાર, બેચર નિરખ, ચિત પાપી
કિહાં ગયએ. ૧૩ તેતલી સુષ્ય આકંદ, તે કન્યાતણા, હલુ હલુએ
તહાં ગયા; તરૂ આછાદિત દેહ, અસિ હાથે ગ્રહી, મન ગ્રહી ઉભું રહ્યએ. ૧૪ રત્નચંદનનો લેપ અંગનારિન, રક્તવસ્ત્ર પહિરાવીયાએ; સતરમીએ થઈ ઢાલ, જીન હરખે કહી, સાંભલજે સહુ
ભાવિયાએ. ૧૫ સર્વ ગાથા, ૩૮૩.
દૂહા, રક્ત માલ કઠે ઠવી, કુંડ સમીપે તાસ; દીઠી આંસૂ નાંખતી, બેઠી અધિક ઉદાસ. ખગ આછાદી વસ્ત્રસું, ગોપવિ નિ આકાર લીલા તે આગલિ, ઉભો રહે કુમાર. ૧. લોચને.

Page #125

શ્રીશત્રુ-જ્યંતીથૈરાસ.
મહા સત્ય ! એ સુ· કરે, ભાપ્તિ કામલ વાણિ; ગુરૂ આદેશે તુ કરે, કે નિજ બુદ્ધિ પ્રમાણ. ખેચર તામ કહે ઈસુ, ભાપથિયા અજાણુ; નિજ ઈચ્છાઈ જા ચલ્યા, તે મે કિસી પિછાણુ. આપ આપણા કામને, છે સહુ લાક પ્રવીણુ; સ્યું પૂછે ડાહ્યા થઇ, સહુ નિજ મનમેલીણુ. હાલ આધવ માધવને કહેજે, એ દેશી. ૧૮, અહા ઉપગારી એહુથી, મુને મુ' કાંઈ; એ પાપી હણુસ્સે‘હિવે, અખલા વાહર ધાઈ. ૧ ભાખે દીનકુમારિકા, સુષુિ કરૂણા આણિ; વચન કહે ખેચર ભણી, વારૂ અવસર જાણ. અ. અસરણુ અખલા ખાલિકા, મુણિ કરૂણા આણિ; વચન કહે ખેચર ભણી, વારૂ અવસર જાણિ. અ. અસરણ અમલા માલિકા તું ક્ષત્રી જાતિ; લાજે નહી નિજ ચિત્તમે, નીચ કરતા ન્યાત. અ. સ્ત્રી હણિ વિદ્યા સાધીઇ, એહવી ભ્રાંત મ આણુિ; શુભ કર્મ પાપાર'ભથી, જાયે વિલય સુજાણુ. અ. દ્વેષી કઈક તુજ ભણી, વિપ્રતા આપ; તુજ ઉન્નત જય ટાલવા, કીધા એહ ઉપાય. અ. મુગ્ધ ! માનિ માહરા કહ્યા, અખલાનિ મૂક દુર્ગતિ નારિ ઘાતિથી, સુખ ફેક મ મૂકી. અ. કોપ ચઢયા સુણિ એઢવું, ખેચર તત્કાલ;
*
૧ સામ્રામ્ય. * છેતર્યાં.

૪૧.
જ
p
ܡ

Page #126

૪૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તસતેલ જલ સીંચી, વાઘે જીમ જાલ. અ. ૮ વિદ્યાનિદે માહરી, નિન્દ ગુરૂ મુજજ;. પંથ ચલે જા કિ હિનૈ, સિર દિસિ તુજ. અ. ૯ એહવું કહી ખર્શ સંગ્રહ્યું, થયે સનમુખ તામ; સજજ થયે નૃપ શું તદા, કરિયા સંગ્રામ. અ. ૧૦ ખડ્ઝાખ યુદ્ધ કરે, વલી મુષ્ટામુષ્ટિ, દડાદંડ સુભટ લડે, થાય નહિં સંતુષ્ટ. અ. ૧૧ ખગ્ર વિદ્યા અનુભાવથી, કુંમરે તિણ વાર; છત્યે વિદ્યાધર ભણી, થયે જય જયકાર. અ. ૧૨ દેવઈ પણું જ નહિ, પહેલી મુજ કેણિ; છત્યે મુજને આજી તે, ભુજ બલ પુન્ય શ્રેણિ. અ. ૧૩ હું પાપી પ્રાણી હણું, તુજ રાખણ રંગ; ધર્મથકી તુઝ જય થય, પાપથી મુજ ભંગ. અ. ૧૪ વિરત તેહથી ઈમ કહી, કહે તામ કુમાર; ખેદ મ કરિ ધરિ ચિત્તમેં, ધર્મ બુદ્ધિ વિચાર. અ. ૧૫ નારી વધે ભવ પાપથી, નરકાવનિ જાઈ; વાંછી સતફલ પામવા, કયાંથી તે થાઈ. અ. ૧૬ હિવે પણિ પર ઉપરિ કદા, મ ધરસિં તું શ્રેષ;
જીન આરાધન કરી મુદા, લહીં સુખ વિશેષ. અ. ૧૭ કુમાર વચન અમૃત પિસા, વિદ્યાધર પીધ; કર જોડી આગલિ રહી, શિખ શિષ્ય જીમ લીધ. અ. ૧ કુણ કન્યા કહિ કેહની, ઈમ પૂછે કુમાર;
૧. પાછા ફરો.

Page #127

શ્રીશ-જ્યતીરાસ. કલ્યાણ કટક નગર અછ, કન્યા કુજ મઝારિ. અ. ૧૯ ખેચર ભાખે ખાંતિસું, સાંભલિ મહીપાલ; કહે જીન હરખ પૂરી થઈઅઢારમી એ ઢાલ. અ. ૨૦
સર્વ ગાથા, ૪૭.
દહા'
. '
કલ્પાવલિ સભ, હેં યાચક કલ્યાણ કલ્યાણ સુંદર પુર ધણી, જેહની સગલે આણ. પતિ ભગતી પવિત્રતમા, રૂપ ગુણે અભિરામ; શીલાભરણે શેભતી કલ્યાણ સુંદરી નામ. રાયણ પટરાગિણી વલ્લભ જીવ સમાન; બીજી રાણી છે ઘણી, પિણિ એને બહુ માન. તાસ સુતા ગુણ સુંદરી, સુર કન્યા અનુમાનિ; મેં અપહરી તે અપરા, હું વસિ અજ્ઞાન. જીવિત દી એહને, મુજને નરકેદ્ધાર; બિહેને નિજ શકિત કરી, કીધે તે ઉપગાર. મલ લીયે હૈ અમણે, કિકરની પરિજાણિ; તુજ ઉપરિ સુણિ સાપુરિસ, પ્રાણુ કરૂં કુરવાણિ. ૬
દ્વાલ–ગ્રાહુણુની. ૧૯. ભાઈડા રે એકે માસે મહં, સ્વયંવર થાયૅ એહને; ભા. કરિચ્ચે ઉછવ રાય, કરપીડન સમી જેહને. ભા. ૧ ભાખે વચન કુમાર, સુંદર વચન સુહામણે; ભા.
૧. અપ્સરા. ૨. કુરબાન. ૩. પાણિ ગ્રહણ.

Page #128

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. એહનિ પિતૃગહ મેહિ, તુજને સ્યુ કહિયે ઘણે. ભા. ૨ કુમર વચન નભ માગ, ખગ વિદ્યા શક્તિ કરી; ભા. તે મૂકી નિજ ઠામ. આણંદસું હરખે ભણી. ભા. ૩ સ્વજન લદ્ય આણંદ, માતા પિતા મન હરખીયા ભા. પુરમે થયે ઉછરંગ, ઉડવ નૃપ પુરમે કીયા. ભા. ૪
ડશ વિદ્યા રે દીધ, કુમાર ભણી વિદ્યા ઘરઈ, ભાં. કુમાર પમાડે રે ધર્મ, શ્રી જીન ભાષિત બહુપરે; ભા. ૫ પૂર્વ દિસિં પ્રાસાદ, તિલકેપમ ઉચે ઘણે ભા. દેખી પૂછઈ કુમાર, કેહને વેરમ સુહામણે. ભા. ૬ પૃચ્છતે કહે તેહ, હૈયડે હેત ધરી કરી; ભા. સાંજલિ કુમર કૃપાલ, વાત કહું તુજને ખરી. ભા. ૭ એ વૈતાઢય નગેશ, રત્નપુરાભિધ પુર ભલે; ભા. રાજા ઈહાં મણિચંડ, સહુ ભૂમી પતિ સિરતિલે. ભા. ૮ રત્નપ્રભ રત્નકાંતિ, તેહને બે સુત ભતા. ભા. રસિયા ને સુવિલાસ, માતા પિતા મન મેહતા. ભા. ૯ રત્નપ્રભમણું રાજ્ય, દેઈ નૃપ સંજમ ગ્રો. ભા.
સરવચ્છ સમચિત્ત, અરિખવર વનવાસી છે. ભા. ૧૦ રત્નપ્રભ મદ રાજ્ય, બલ ઉધ્ધત મુ જાણિને; ભા. કાઢયે પુરથી તામ, શ્રેષ મપરિ આણિને. ભા. ૧૧ દ્વેષથકી ઈહિ આવિ, પાતાલ પર નૂતન કરી; ભા. સેલે સૈધની શ્રેણિ, વસિઉ બહુ રૂદ્ધિ ભરી. ભા. ૧૨ ઈણ પુરમાંહિ પ્રાસાદ, બહુ પ્રસાદે વિટીલ, ભા.
૧. આવાસ. ૨. શિરોમણિ. ૩. સર્વસ્વ. ૪. રૂષિવર.

Page #129

જપ
શ્રીશત્રુગ તીર્થરાસ. શાંતીશ્વર તિણ માંહિ, નામે પાતિક ફીટીઉ. ભા. ૧૩ કીધે કુવિદ્યા ઉપાય, ભાઈને મેં જતિવા; ભા. નરકથકી ઉધાર, તે કીધો મુજ દીપિવા. ભા. ૧૪ જઈ પૂજિવા દેવ, જિન ગૃહ વિદ્યાધર કહે, ભા. ઉગ્ર વિધિસું બેવ, ભાવે કુમર ખેચર મહમહે. ભા. ૧૫ ત્યાર પછે ખગ ચારૂ, વિનય સુમારગ ઉદ્રિસિ; ભા. દેખાડેઃ હિર્વે તાત, વન પાતાલ મેં રીસી. ભા. ૧૬ નિશ્ચલ બેઠારે ધ્યાન, જીમ પાષાણની પૂતલી; ભા. સર્વજ્ઞ પુજા કહાય, દૃઢ વ્રત દુર્ગતિ નિરદલી. ભા. ૧૭ પુન્ય મૂરતિ સાક્ષાત, દેખી સઘલા સંપતી; ભા. કહી ને હરખ સુજાણ, ઢાલ ઓગણીસમી સોભતી. ભા. ૧૮
સર્વ ગાથા, ૪૩૧.
દૂહા. કેઈક કરે મુનિ ધ્યાન, કેઈક 'કરે સજજાય; કેઈક . મન વતી જતી, કેઈક કઈ કાય. સર્વજ્ઞ પુત્ર મહાવતી, દઢવ્રત પાસે જેહ, સર્વ જીવ રક્ષા કરે, નિર્માથી નિસ્નેહ. એહવા મુનિ દીઠા તિહાં, પુન્ય મૂતિ સાક્ષાત; મહાનદ પદ વણિકા, રોમાંચિત થયે ગાત. વિધિ વંદન કીધી તિહાં, નૃપનંદન મતિમંત; મુનિમુખ સનમુખ નિરખતાં, બેઠે હરખ ધરત. ગુરૂ પણિ જાણી ભવ્ય બે, ઉપગારી રૂષિરાય; ધર્મતણી ઘુ દેસણા સુણી શિતલ હવે કાય, ૫. ૧. રૂષિ.

Page #130

શ્રીમાન જિનપ્રિત. હાલ વિંછીયાની એ દેશી. (૨) સદૂગુરૂ, આપઈ એમ દેસણું, મીઠી અમૃત સારી ખરે લાલ; ભવ દુઃખ સાયર તારિણી, આઈ એમ ધર્મની સીખરે. સ. ૧ હાં રે લાલકંદકલ્યાણ વલ્લીતણે, વિપદાજિની ગજરાજરે લાલ; કમળાકુલ મંદિર છે, ધર્મ શિવપુરનો રાજ. સ. ૨ હારે લાલ બેઠા ગુરૂને વાંજિને, પૂછે સ્વચ્છધી મહીપાલ લાલ; ભગવન કિહાંથી આવીયા, ભાખો મુજ દીન દયાલશે. સ. ૩ હારે લાલ તિણિ અવસરે ચારિત્રીયા,બે જણ સુકૃત ભંડાર લાલ ગામાગાર પુર વિહરતા, આવ્યા અણગાર, શૃંગારરે. સ. ૪ હારે લાલતેહ કહે સુણિ નરપતિ, શત્રુંજયને ગિરિનારરેલાલ; યાત્રા કરી આવ્યા હાં, કરતાં જણાઈ વિહારરે. સ. ૫ હારેલાલ કુમાર મહીપાલ સાંભળી, નિજ શ્રવણે વચન રસાલરે; વાર્તા તીરથતણ ઇસી, ઉલસ્યો તનમન તત્કાલરે. સ. ૬ હાંરે લાલ ત્યારે ગુરૂ મહીપાલને, ધર્મ તીર્થ સાદર જાણિરે લાલ, તેહ તણે કીર્તન કરે, નૃપ નંદનસુ હિત આણિરે. સ. ૭ હાંરે લાલ જીનામાંહિ, આદિ જીણેસરૂ ચકવમેં સુત તાસ; નર ભવ ભવમાંહિ ભલે, અક્ષરમે પ્રણવ પ્રકાશ. સ. ૮ વ્રતમાં શીલ વ્રત જાણીઈ, દેશમાંહિ સોરઠ દેશ રે લોલ; તિમ તીર્થમાં શોભતે, શત્રુંજય તીરથ વિશેસરે. સ. ૯ હારેલાલ દુતિ દુરંત પીડાગદા, કિમથાયે જહાં સિધ્ધિક્ષેત્રરેલાલ જિયે દાહિત દાહને, નિરખન્તા સિતલ રેનેત્રરે. સ. ૧૦ હારે લાલ જ્ઞાની જાણે એહને, મહાત્મા જ્ઞાન પ્રમાણરે લોલ; પારાવાર ગંભીરતા મન્દર હીજ જાણે જાણુરે. ૧૧ હાંરે લાલ ત્રિવનમાંહિ અગ્રેસરી, એ પર્વત સિદ્ધ નિવાસરે લાલ

Page #131

શ્રી શત્રુ-તીર્થરાસ. દીઠાં પાતિક ભવતણ, જાયે તે દહ દિશિ નાસિરે. સ. ૧૨ હાંરે લાલ પૂર્વાચલ ઉપરિરસોભે રવિગમણુ અંધારરે લોલ; નાભિ નદન જીન રાજને, એ ગિરિવરને શૃંગારરે લાલ સ. ૧૩ હારે લાલ ઉભય તીરથ એ વિશ્વમેં, સંભૂત અતિશય સંઘાતરે લાલ મૂકાવે પાપ હત્યાથકી; જોતાં થાયે ભવઘારે લાલ. સ. ૧૪ તાથા – હારેલાલ ભરત ક્ષેત્રમાંહે ભતી, સાવઠ્ઠી(થ્થી)નયરી શાયરેલાલ ત્રિશકુંતન થયા તેહને, ત્રિવિક્રમ નામ કહાયરે લાલ. સ. ૧૫ હારે લાલ તે ઉદ્યાને અન્યદા, રમિવા ગયે વટતરૂ હેઠિરે લાલ; બેઠે કુર પંખી રટે, સિર ઉપરી જ 'દ્વિહિરે લાલ. સ. ૧૬ હાંરે લાલ ઉડા ઉડે નહીં, કટુવચણવણ ન સહાયરે લાલ, ઢાલ થઈએ વીસમી, જીન હરખ કહી ચિતલાયરે લાલ. સ. ૧૭
સર્વ ગાથા, ૪૫૩.
દુહા રાજા કોધ કરી તિહાં, વાહે તાકી બાણ; પંખીને લાગે જઈ, થયાં વિસંસ્કલ પ્રા. ભૂપીઠે પડીયે થયે, દુઃખીયે લેટ તેહ કાંઈક સદય થઈ કરી, ગેયે નૃપતિ નિજ ગેહ. આરતિ ધ્યાનઈ ખગ મરી, ભિલ્લ કુલે ઉત્પન્ન બાળપણાથી પાતકી, કરઈ આદેડે રન્ન. ત્રિવિકમ કિશું ઈકદિને, ધર્મરૂચિ ઋષિરાજ; ધર્મ સુ મુનિ મુખ થકી, કરૂણામય સિરતાજ. ૧. દ્રષ્ટિ. ૨. વિષ્ણુલ.

Page #132

૪૮
શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. પરમ ધર્મ ભાવે દયા, દયા ક્રિયા ઉત્કૃષ્ટ; પરમ તત્વ એહિ જ દયા, પાલિ ધ્યા સુભ દષ્ટિ. વ્યર્થ દીન નિગ્રંથતા, મુધા જ્ઞાન વિજ્ઞાન દયા વિના લેખે નહી, ધરિ પિણ જે ધ્યાન. હાલ–બિંદલી મન મન લાગે, એ દેશી. ૨૧. રાજા ધર્મ સુણી કરી, કર્ણ મૃગ તિવાર મોરા લાલ; થયે દયામય આત્મા, હgયા જીવ અપાર મેરા લાલ. ૧ હા હા નૃપ મન ચિંતવે, કિમ છૂટસિં હું પાપ, મે. અજ્ઞાની મેં પૂર, ઉપજાવ્યા સંતાપ મે. હા. ૨ વિર કીયા બહુ જીવસું, ભક્ષ્ય કર્યા પરમસ, મે. મદ છા જાણ્યો નહિ, ધર્મતણે મેં અંશ મ. હા. ૩ કર્મ કર્યા મેં આકરાં, સહિસું નરકની માર, મો. તીખી વિવિધ પ્રકારની, નરક નીગોદ મઝારી. મે. હા. એહ છવ શા કામને, શું કરી ઇ ઈણ રાજ, મો. એહ લેક સંતાપણ, પરભવ નરક સહાજ. મે. હા. ૫ દેહ અસાર અસાસ, તેને છે વ્રત સાર, મે. પદ્મ હમ કર્દમ થકી, માટીથી કહ્યું તાર. મે. હા. ૬ એહવું રાજ ચિંતવી, મુનિપાએ સિર નામિ, મો. વ્રત માગે નૃપ મુનિ કહે, દીક્ષા લીધી તામ. હા. ૭ સર્વ સિદ્ધાંત વિદ્યાભણી, થયે સિદ્ધાંતને ધાર મો. સુમતિ ગુપતિ ધારક થયે, પાલે મુનિ આચાર. મે. હા. ૮ ગુરૂ આજ્ઞા લેઈ કરી, એકલ વિહારી તામ; મે. વિચરે નિર્ભય અન્યદા, જીમ તાપત અવિશ્રામ. મે. હા. ૯.

Page #133

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૯ તિણ વનમેં કાઉસગગ કરી, ઉભે સંયમ ધાર; મે; પત્રી શબર દેખી કરી, પુરવ વેરે સંભાર. મે, હા. ૧૦ માર્યો યષ્ટિ મુષ્ટાદિકે, રસ ધરી તિણ ભલ, મે, વાચંયમને યમપરે, હણતાં ન કરી ઢીલ. મે. હા. શત સ્વાંત મુનિ પિણ થયે, પીડિત વદન અઘર. . ક્રોધ મહાતલ ઉપને, વનચર ઉપરી જેર. . હા. ૧૨ તેજોલેશ્યા તે ભણી, મૂકી કરિવા, ઘાતક . દીધે તરૂવરની પરે, તતખણ મૂઉ કિસત. મે. હા. ૧૩ મરી ભીમ કાંતારમે, થયે કેસરી તેહ; મો. તે મુનિવર પણિ વિહર, તિણ વર્ષે આવેહ. મે. હા. ૧૪
પ્રાગ વૈરથી મુનિ ભણી, ધાયે હણિવા સિંહ. મો. કાયા સાધન ધર્મને, રાખણ ટલ્ય અબીહ. મો. હા. ૧૫ નાસી જાઈ જહાં હાં, મૃગપતિ મુનિને કેડિ. મે. રિષાતુર મુકે નહી, કર્મ આ તેડિ. મે. હા. ૧૯ સાધુ ભણી ખેદ ઘણું, રીસ ભર્યો મૃગરાજ, મો. તેજલેશ્યા હરિ ભણી વલી મુકી મુનિરાજ. મે. હા. ૧૭ તેણિ લેસ્યાયે તે બલ્ય, દ્વીપી થયે અન્યત્ર. મે. મહી કુર વન કુરમે, મુનિ પિણ આ તત્ર. મે. હા. ૧૮ મુનિ રદ્ય પ્રતિમા ધરી, મનિ ધિર કરી તિણવાર. મે. ચિત્રક દેખી મુનિ ભણી, ધાયે ક્રોધ અપાર. મે. હા. ૧૯ ફલ જાણે જે કોધને, તે પણિ વસિ થયે સાધ. મો. ઢાલ થઈ એકવીસમી, સુણે કર્મની વ્યાધિ. મે. હા. ૨૦
૧, ભીલ. * પૂર્વના. ૧. સિંહ. ૨. હસ્તિ. ૩. વશીભૂત.

Page #134

શ્રીમાન જિનપ્રણત. સર્વ ગાથા ૪૭૯.
દુહા. અક્ષય જ્ઞાનની સંપદા, મુનિને કેપ વણ; તતખિણ જાયે વીસરી, આ વર ખમા કેણ. ૧ તપ શત્ર્ય દ્વિીપી હણ્ય, કે વસે મુનિરાય; કિણક રૌદ્ર કાંતાર, ગવય ઉપને જાય. કમ વસે મુનિ વિહર, આ અટવીમાંહિ; ઉપદ્રવ કરવા ભણી, તતખિણ આ ધાઈ. જીવિત સંસય જાણીયે, મન તિણિ અણગાર; પૂરવલી પરિ તિણિ કી, ગવયતણો સંહાર. ગવય જીવ મરી કરી, ઉજણી પુરી પ્રાપ; સિદ્ધાટ કોટરને વિષઈ, આસીવિષ થયે સાપ. ૫
હાલ. માનાં દરજણની. ૨૨. અનુકમિ ત્રિવિક્રમ મુનિ, વટ અવટ તટ આઈ; કાયેત્સર્ગ ઉભા રહ્યા, નયણે દીઠે તિણ ડાયરે. ક્રોધ દૂરિ છાંડે, પ્રીતિરે એહસું મત માંડ; જેવાં રે કોઇ, પાપી વેર વધાવે. આ. ૨ ઉભે દેખી સાધુને, કોધ પ્રબળ ચઢ તાસરે; દુષ્ટાસય ડસિવા ભણી, આ મુનિવરને પાસ. કે. ૩ તિમહીજ રોસવર્સે કરી, બાલ્ય ઉરગ મુનિ, સ યમમંદિર મોકલાવી, કોઈ માઠે વસવાવીસરે. કો. ૪ અકામનિકામનિર્જરા ગથરે, કિમપિખપાવ્યા કર્મક
રવિપ્રસુત તે થયે, અહિ જીવનહી જહાં શર્મરે. કે. ૫ ૧-ગાયના આકારનું એક જંગલી પ્રાણું જ. ૨-નર્ક. ૩-સુખ.

Page #135

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. અન્ય દિવસ મુનિ ચાલતારે, આ તેણે ગામિ, પુત્ર પણિ જીહાં ઉપ, દારિદ્રી વિપ્રને ધામરે. કે. ૬ ગામ બાહિર કાઉસગ્ય રહેશે. રિષિને દીઠે વિપ્ર,
આદિ વયર બ્રાહ્મણ જાતી, આ હણવાને ક્ષિપ્ર. કે. ૭ બ્રાહ્મણ મારે નિકપી, યષ્ટિમુછાદિ અનેક; કે પાસવસે મુની, બાલે રાત્રે સુવિવેકરે. ક્ર. ૮ અકામ નિર્જરાયે ઘણારે, કર્મ ખપાવ્યા ભેર; મહા બહુ વાણુરસી, રાજા થયે તે મરીરે રે. કો. ૯ પરઐશ્વર્ય લીલા લહરે, સુખ વિલસેનિસ દીસરે; કાલ ઘણે ઈમ બેલી, મહા બાહ અવનિ ઇશ. ક. ૧૦ સૈધ ગોખમે અન્યદારે, બેઠે મહા બહુ રાય, નિગ્રંથ એક નિહાલી, ઈર્યા સોધતાં જાઈ. કે. ૧૧ મલિન વસ્ત્ર જુનાં ધર્યા રે, મલે જાસ શરીર; તપ કરી કાયા રોષવી, ધર્મથી ચૂકે નહી ધીરરે. . ૧૨ અહે કે એ મહાતમારે, પાય નમે સહુ કોઈ દ્વેષ આવે કારણ વિના, મુઝને ઈણ રે. ક્ર. ૧૩ પહિલી પણિ એ મુનિવરે, એ સરિખું કોઈ અન્ય; કયાહિક મેં દીઠે હતા, ઈમ ચિંતે રાજા મરે. કે. ૧૪ જાતિ સ્મરણ પામીયોરે, સંભાર્યો ભવ સાત; કે પાનલ ઝાલે કરીરે, મુનિ કીધી માહરી ઘાતજે. કે. ૧૫ જે વલી ઈહાં મુનિ આવસેરે, તે હસે મુજ હ; એ લીલા સુખ સાહેબી, મૂકાવે વસવાવીસરે. કે. ૧૬ ૧-ભાવાર્થ-બ્રાહ્મણ અને જતિને આદિથી જ વૈર હોય છે. ૨-મન.

Page #136

૫૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શ્લેક અર્ધ રાજા કીયેરે, જાણું વસુધા માત; વિહંગ શબર સિંહ ચીતરે, સંદ અહિ બ્રિજ
પૂરવ વાતરે. કે. ૧૭ સમ્યગ પ્રકારે પૂરયેરે, એહ સમસ્યા જેહ; લાખ દીનાર ઘુબાવીસમી, જીનહરખ ઢાલ થઈ એહરે. કે. ૧૮
સર્વ ગાથા, ૫૦૨.
દુહા. ક્ષિતિપતિની વાણી સુણી, સહુ ભણ્યા પુર લોક; ધન લેવા ઈચ્છા ધરે, પણિ ગુણવિણ એ ફેક. ૧ સર્વ દિશા વિચરી કરી, આ મુનિ તપ શકત; શ્રવણ સામસ્યા સાંભલી, કહી પામર જન વકત. ૨ છણે એહ કેપે હણ્યા, સીગતિ થાયૅ નાસ; ઉત્તર પદ સમસ્યાતણા, મુનિવર કયા પ્રકાશ. ૩ એ સાચી મુનિવર કહી, પામર ભણી ઉત્તિ; નૃપ આગલિ આવી કરી, બે પદ કહ્યા તુરત્ત. ૪ તે ઉતપત્તિ સુણી કરી, તેહને પૂછે રાય; પૂર્ણ સમસ્યા જે કરી, મતિવર તેહ વતાય. ૫ હાલ. તુંગિયા ગિર શિખર સહી એહની દેશી ૨૩. રાય આકૃતિ ઘણી કીધી, સાચ બેલે અયાણરે; નહીતે જીવથકી ચૂકીસ, માન વચન પ્રમાણરે. રા. ૧
એપને મારવા માંડે, કેરડે તેણિવારરે, - માર આગલિ ભૂત નાસે, માર નહી વિણસારરે. રા. ૨
૧-ઉક્તિ. ૨-દેખાડ.

Page #137

૫૩
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. તેહ પામર સાચ બલ્ય, આવી મુનિ એકરે, એ સમસ્યા તિણે પૂરી, ભયે શાસ્ત્ર અનેકરે. રા. ૩ રાય મન માંહે વિચાર સહી તેહીજ સાધરે, જઈ પાએ નમું હિવે હું, કરૂં પ્રસન્ન આરાધિરે. રા. ૪ આવી વનમાંહિ રાજા, સાધુ નમિઉ પાય રે, રાય જાતિ સમરણ જ્ઞાને, ઉલખે મુનિરાય રે. રા. ૫ હાથ જોડી ભૂપ ભાખે, મે મુઝ અપરાધરે, તમે સમતાતણુ સાગર, ધન્ય નરભવ લાધરે. ૨. ૬ તુમ ભણી મેં દીધ પીડા, મુઝ પડે ધિકકાર તુઝ દરિસણથકી પામ્ય, એહ રાજ્ય ભંડારરે. રા. ૭ તાહરે તપ વ્યય પ્રભુ, કીયે કપ ચંડાલરે; તેહ પાપી મુજ નિમિત્ત, ભણે એમ ભૂપાલ રે. રા. ૮ તિણે વચને હશે મુનિવર, જાગીએ મહાભાગર; તેહવા વ્યાપાર વનથી, વાલીઓ મન નાગરે. રા. ૯ કહિ મુનિ પિગ રાય મુઝને, સાધુ થઈને જેહરે; જનમ જનમતણે વિષે, હ તુજ ગુણ ગેહરે. રા. ૧૦ અજ્ઞાનથી અપરાધ માહરે, રાય દુસ્સહ જાણિરે; બોધતરૂવર સ્વરૂપસ્ય અથવા, ઉખે નિજાણિરે. રા. ૧૧ જેતલે સંલાપ એહવા, કરે માંહોમાંહે, તેતલે દુભિનાદ સુણીઓ, નભપથે ઉછાહેરે. ર. ૧૨ એહ કિસ્યું મનમાંહિ ચિંતાઈ, બેમ જેવે જામ ઉપને સુર કહે મુનિને, વિમલ કેવલ કામરે. રા. ૧૪ દેખિ મુનિ ભણી મનનાં, ટાલવા સંદેહરે, તુરત બે જણ તિહાં પહતા, નમ્યા નિર્મલ દેહેરે. રા. ૧૪

Page #138

૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ મનને ભાવ ભણી, કેવલી ભગવાનરે દયામય જીનધર્મ ભાખે, વાણી અમીય સમાન. સ. ૧૫ સ્વાત્મ ભિને થાપી મુનિ ચારિત્ર ચિત્ત અનૂપરે; હિસાકલ દુઃખવઈ મુનિ, ક્રોધ કૂચી રૂપરે. રા. ૧૬
ખવાઈ મુનિ ભણિ જેનર, અજ્ઞાની અવિવેકરે; તેહથી બીજે નહી કેઈ, પાપ પંકિલ કરે. રા. ૧૭ સાધુ પણિ તપ તિવ્ર કરતા, કરઈ કે વિરોધ તેહ ચારિત્ર વૃક્ષ બાલી, ભરમ કાયા ધરે. રા. ૧૮ કોધ કરીને બોધ બલ્ય, તપ કી અપરમાણરે; હિવે છુટું પાપથી કેમ ? કહો મુનિ જગ ભારે? રા. ૧૯ ગ! શત્રુજ્ય મુનિ સહુ, કરે પાપ વિણાસરે; ઢાલ તેવીસમી થઈ જીન, હરખ લીલ વિલાસરે. રા. ૨૦ | સર્વ ગાથા, પર૭.
દુહા. તપ કરી અરિહંત ધ્યાન ધરી, મનથી કે નિવારી કેવલ જ્ઞાન લહી કરી, પહુચસિ મુગતિ મઝારિ. ૧ નિવડ કુકર્મ એ તાહરા, શત્રુંજય વિણ સાધ; શીલાદિકે ન નિર્જરે, જે સહુઈ દુઃખ અબાધ. તુએ ગુરૂ આગલિ કરી, રાજન જન સંઘાત; શ્રી શત્રુંજ્ય શેલની, યાત્રા કરિસુ વિખ્યાત. ચાત્રાને બ્રહ્મચર્ય ધીર, સર્વ વિરત ચારિત્ર, છણ મુનિ સાથે તિહાં જઈ, કરે નિજ આત્મ પવિત્ર. ૪ કંચન જીમ ટકણ કરી, જીમ લવણ જલ સંગ; તિમ શત્રુજય સ્મરણથી, પાપ ગલે નિજ અંગ. ૫

Page #139

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૫ ઉમરૂ અંધાર જમ, પુણ્ય જેમ દારિદ્ર, તિમ શત્રુંજય ધ્યાનથી, નાસે પાતિકક્ષુદ્ર. ૬ ચથા શિલ કુલિશ કરી, સિંહે યથા કુરંગ; તિમ શત્રુંજયધ્યાનથી, પૂર્વ કર્મને ભંગ. ૭ સર્વ વસ્તુને અગ્નિ જીમ, સર્વજીવને કાલ;
તિમ શત્રુંજયને સમરણ, ગ્રસે દુરિત તત્કાલ. ૮ ઢાલ. ધન ધન મુનિ સાધુ અનાથી, એ દેશી ૨૪. જ્ઞાનીનાં તે વચન સુણો, રિદય કમલમાં ધારે, કેવલીને બહુ ભકત પ્રણમી, નરપતિ ગેહ પધારે. સા. ૧ ભૂપતિ સંઘ ઘણો લેઈચાલ્ય, મુનિવરનું પરવરીયે રે; શત્રુંજય જઈયાત્રા કીધી, હિડાં હર ભરીયે. જ્ઞા. ૨ રંજીત વિશ્વ કી સવિરાજ, વ્રત લીધે મુનિ પાસે, તીવ્ર તપે સહુ કર્મ અપાવ્યા, પહુતા મુક્તિ ઉલાસેરે. સા. ૩ મહાપાલિ સાંભલિ ગુરૂ ભાખિ, શૈલ શત્રુજ્ય નામે; સર્વ હત્યાદિક પાપ ગુમાવે, અવિચલ પદવી પામેરે. જ્ઞા. ૪ આજદિત ધર્મસુણીને, ધન્ય ધન્ય નિજ રે; ખેચર કુમર ઉડ્યા મુનિ વાંદી, હરખ હીંયામાંહિ આણે રે; રૂા. ૫ સાસ્વત અરિહંતબિબ જુહારે, પદ સેવે મુનિરાય રે; તિલાક દિન સુખમાંહિ રહિયે, ખેચર સેવિત પાય. જ્ઞા. ૬ મહીપાલ બેચરને પુછી, કલ્યાણ કટક સંચરીરે; મારગના કતક જોવા, ખડગ હાથ નિજ ધરીયે રે. સા. ૭ વિદ્યા ઈમ આકાશ ગામિનીઈ, નભચાલે મહીપાલે રે
૧-સૂર્ય કિરણો.

Page #140

પ૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સ્વયંવર દેખણ ઈચ્છાઈ, આ પુર તત્કાલો રે. શા. ૮ નાના દેશતણું નૃપ આવ્યા, નાના ભાષા જાણે; નાના વેષ ધર્યા રાજવીશું, જે કૈક ટાણેરે. જ્ઞા. ૯ નગર સહુ સિણગાર્યો સહુપેરે, કીધે સુરપુર સરિરે,
ભાજેહનિ અધિક વિરાજે, દેખાદેખી હરખેરે. જ્ઞા. ૧૦ મહીપાલ પુરમાહે ભમતાં, ઇંગે સહોદર દીઠે રે, દેવપાલને સૈન્ય સંઘાત, દરિસણ લાગે મીઠરે. સા. ૧૧ તુરત વિષ પરાવર્ત કરિને, જઈ એક નર પાસે રે; હું વૈદેશિક છું રે ભાઈ જાણે એમ ભાસેરે. સા. ૧૨ નયરકિસો રાજન કિસે છે, કિસે મહેછવ દીસે રે; સમ્યગ પ્રકારે દાખવી મુજને, સુણિવા હીયડ હસેરે. જ્ઞા. ૧૩ મહાસત્વ સાંભલીને ભાખે, તુજને કહું સુવિશેષે રે, કલ્યાણ કટક એ નામ નગરને, રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ લેખેરે જ્ઞા. ૧૪ કલ્યાણ સુંદર રાજા રાજે, ગુણ સુંદરી તસ પુત્રી, તાસ સ્વયંવર ઉછવ થાસે, અચરિજ પરમ પવિત્રરે. શા. ૧૫ આગલિ એહ અંગનિ કુંડ જવાલા, માલ સમાકુલ દીપેરે. વહિં વૃક્ષ તે માહે વેષ્ટિત, બહુ વૃક્ષે કુણ છીપેરે. સા. ૧૯ શાખશિખા ફલ એહતણજે, સાહસીક નર ગ્રહસ્ય રે; પતિવરા ગુણ સુદરિ કુમરી, તેહ પુરૂષને વરસેરે. જ્ઞા. ૧૭ એહવું તાસ વચન સાંભલિનઈ હિયડામાંહિ ધરી રે; સભાતણે ઇક દિસિ બિઠે, રિદય કુમારને ઠરીયે રે. સા. ૧૮ લગનતણે દિવસે તે કુમરી, સેલ ગાર બણયારે સુદર ભૂષિત અગ વિભૂષિત, સેહે રૂપ સવાયા. જ્ઞા. ૧૯ દેવ કન્યા સારીખી કન્યા, શોભા અધુર સેહેરે,

Page #141

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૫૭ હાલ ચોવીસ કરી જીન હરખે, સુણતાં જન મન મેહેરે. જ્ઞા. ૨
સર્વ ગાથા, ૫૫૫.
દુહા, કુમરી બસી પાલખી, સખીતણે પરિવાર, આવી સ્વયંવર મંડપ, ઘુરે નીસાણ અપાર. ૧ તિણ અવસરિ સહુ રાજવી, ચકિત થયા તત્કાલ; વાદળમાંહિ વીજલી, જાણે ચમકી વરષાકાલ. ૨ વિદ્યાધર નૃપ કુમર બહુ, આવ્યા મહા બલવંત; ધરતા દુદ્ધર ગર્વ મન, સભા રૂપ અનંત. ૩ બેચર ભૂચર રાજવી, જેને કુમરી રૂપ, જે વરશે એ સુંદરિ, તે વખતા વર ભૂપ. ૪ અગ્નિ કુંડ પાસે જઈ પાવક તરૂ ફલ સાખ; લાવે તે કુમરી વરે, રાય કહે એમ ભાખ. ૫ એને સુ છે દેહિલે, એ વાતની વાત; ઉઠયા કુમર ઉતાવલા, નિજ મૂછે વલ ઘાતિ. ૬ અગ્નિ કુંડ પાસે જઈ ન સકે ભૂપતિ કેઈ; તે તે પાવક વૃક્ષનું, ફલ ગ્રહિ કિમ હેઈ, ૭ ઢાલ. પાસે બદુલ દસમી દિને જગદાધારે.
એ દેશી. ૨૫. ખેચર પણિ લેઈનવિ સકયા, કીધા ઘણું ઉપાયજી; જીમ મિથ્યાત્વી બહુ કલેશૈ, પણ શિવ લહી ન જાયે. ૧ ખેદ ખિન્ન થયા બહુ રાજવી ન રહિઈહતે લાજે; ૧-એશી.

Page #142

૫૮.
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભરમ ગમા આપણે, ન સર્યો કેઈ કાજી. એ. ૨ મુખ નીચે ઘાતી રહ્યા, ચિંતાકુલ ભુપાલેજી; ઉઠે ભુજ આફાલતો સિંહપરે મહીપાલજી. ૩ ઉચી બાંહ કરી કહે, સાંભલો ભુપાલજી, મતવાલા વિણ વાવલા, વિદ્યા સંપતિ સાલે છે. ખે. ૪ દક્ષ તુહે સહુ વાતમે, અરિદલ ભંજણ કાલોજી. કુલ લઈ ન શક્યા તુમે, હસ્ત પ્રાપ્ય સુકુમાલોજી. ખે. ૫ જાણીને બલ આપણો, કેમ આવ્યા બહાં રાજી; અવિમા કારિજ કરે, લાજ ભણી તે ધાજી. એ. ૬ સંગતિ હવઈ તમને અજી; પ્રકટ કરે ઈણ ઠામજી;
હા શકિત ન ફરકે તો કિમ રહિએ મામોજી. એ. ૭ આવ્યા આડંબર કરી, ધરતા મનિ અહંકાર; કન્યા જે નવિ પરણુ, લહિસો અજસ અપારજી. એ. ૮ નહિ તે હે તુમ દેખત, પારસી નર એહજી; ગુણ સુંદર ફલ લુબિકા, ગ્રહિસ્યું હું ગુણગહોજી. ૯ એહવું વચન સુણી કરી, લણિ સતેજી; લેક ઉચે જોઈ રહ્યા, કિમ લે નર એહજી. એ. ૧૦ સમી વિદ્યા ખેચરી મુમર લીલા પંજાજી; ફલશ્રેણિ હાથે ગ્રહી, દીધી તાલ સહાજી. ખે. ૧૧ જયજય શબ્દ કહે વલી, નારી કેરાં વૃદજી; રાજવીના તિણ ખિસે, વદનાબુજ થયાં મદજી. એ. ૧૨ તાલી માંહોમાંહે દેઈ, સુંદરી જન કહે [ક] હાંસીજી
૧-શકત.

Page #143

૫૯
શ્રી શત્રુંજન્યતીર્થરાસ. નરવર્માદિક ભૂપતિ, રિદય કષાપ પ્રભાસીજી: છે. ૧૩. સરવર વરણ પુષ્પમાલિકા, ભરમ કરે ગુજરેજી; ઘાતી કઠે તેહને, ધરતી હર્ષ અપારેજી. ખે. ૧૪ સૂર્ય છિપાયે નવિ રહે નયણુ જણાયે હજી; ઢાલ થઈ પચવીસમી. વાયે જીનહરખ નેહરુ. ૧૫. સર્વ ગાથા, ૫.૭.
દુહા. કલ્યાણસુંદર નૃપ દેખિને, આવ્યો તેને પાસ; વક અંગે કુંવર સુણો, ઉપન્ય વિમય વાસ. ૧ એહવે એને પટ્ટપણે, ચરિત અને પમ યન્નચિત્ની; તેજ જગત ઉદ્યાત કર, ભમ છ જીમ રત્ન. ૨ ગુણે કરીને જાણીએ, વિશ્વ વંદ્ય છે વંશ અબ્રાંતર સુરિજ , છાના ન રહે અંશ. ૩ પ્રતિજ્ઞા પૂરી થઈ, એહને ભાગ્ય પ્રમાણ; કુલ કન્યા આચાર એ, વર એ વરે સુજાણ. ૪ કુલ શીલાદિક શોભતા. એ સઘલા નરરાજ; કન્યા દેતા એહને, મુજને થાસે લાજ. ૫ દાલ કે લેપર બત ધુંધ લોરેલે એહની,
દેશી. ૨૬, તે હું પૂછું એને લે, કુલ શીલાદિક જાતિ, નેહી જિમ મન ખેદ મિટે સહરે લે. વાધે
જગમાં ખ્યાતિરે. સ. તા. ૧ રાજા એહવુંચિહવું ચિંતવીર લે, આવીને પાસે સ.

Page #144

૬૦.
શ્રીમાન જિનપ્રિણીત. સ્નિગ્ધ ગંભીર વાણી કરી લે, ભાવચન વિલાસ. સ. તે.
શકિત ગુણે વિનયે કરી લે, હું જાણુ મહા ભાગરે; સ. જાત્યાદિક કુલતાહરે લે, જેને જગ ભાગરે, સતે. બાહ્ય સુ રંગ રાતે હુવેરે લે, એ સઘળે હિ લેકરે સ. અંતર ગુણ જાણે નહિં લે, અજ્ઞાની મતિ કરે. સ. તે. ૪ છે વિદ્યાધર દેવતારે લે, અથવા નરલખ કે ઈરે; સ. નાગકુમાર અથવા હુવેરેલે, રૂપ પ્રગટ કરિ ઈ. સ. તે. વચન સુણ રાજાતરે લે, રાય કુમાર મહીપાલરે; સ. કુત્સિત વષકંચુક પરેરે લે, દરિકીયે તત્કાલરે. સ. તે. ૬ અબ્રરહિત રવિની પરેલે, નિર્ધમ પાવક જેમ સ. ત્યકત ૫ક મણિની પરેરેલે, ગતલંછન શશિ તેમ. સ.. ૭ માક્તિક સુક્તિથી નીસરેરેલે, હાટક મેલ રહિતર. સ. તિમ મહિપાલ દરે તજ્યારે, વૈકિય રૂપ તુરત સ. તે. ૮
જ્યરવ સગલે થયેલ. દીપેતેજ અપાર સ. સુમન શ્રેણિ આકાશથી લે, સીસપડિ તિણવાર. સ. તે. - દેવપાલ મહીપાલનેરે લે, એવી અવસ્થા દેખરે; સ. સસંક્રમ ઉઠી કરીલે, મિલીયે પ્રેમ વિશેષરે. સ. તે. ૧ કેતુક ઉફુલ્લ લેનેરેલે, તેહને સહુ પરિવાર, સ. ધરણ પેઠે સહુ લેટતારેલે, આપ કરે જુહાર. સ. તે. ૧૧ વાછત્ર વાગ્યા હર્ષનારે લે, નાચે લેક ખુસાલરે; સ. ધવલ મંગલ ગાયે ગેરડી. પુર માંહે થયે
ખ્યાલશે. સ. તે. ૧૨ ૧-વાદળ ૨-ધુમાડા વિનાને અગ્નિ લાખેણો નરસુલક્ષણ યુક્ત પુરૂષ.

ww

Page #145

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. પૂર્વે વચન દહત્યારે લે, હતા જે મહીપાલક સ. ભેલા થઈ નરવર મને રેલે, ભેલા થઈ ભૂપાલ. સ. તે. ૧૩ ફલ શ્રેણિ લાધી ઈરેલે, ચિત્ર નહિં હાં કે ઈરેક સ. ઇંદ્રિજાલિક વિદ્યા ભણીરેલે, કિમપિ અસાધ્ય ન હેઈરે.
સ. તે. ૧૪ ઘરથી બાપે કાઢીયેરેલે, દેખી લક્ષણ હીણરે; સ. ચમત્કાર પામ્ય કિહારેલ, સ્ય બલ કિર્યો
પ્રવીણરે. સ. તા. ૧૫ નીચ ગામિની કામિની, સહજે થાઈ તેહરે, સ. મૂરખપણે એહને વરેલે, તે વર થયે
એહરે. સ. તે. ૧૬ ઉદિર લાધી ચાસરેલે, તે શું થયે સરાપર, એજીનહરખ છવીસમીરે, સહ નૃપ થયા
વસિતાપરે. સ. તે. ૧૭ સર્વ ગાથા, ૫૯.
દુહા એ અસમંજસ એહવે, સહિ ન સકુ ધણ દેહ દ્રારિદ્રી ગૃહ રત્ન જેમ, હરત્યે એહથી એહ. નર વર્મા સાંભલી ઇયું, સહુ નરપતિના બેલ; કાંઈક આલેરી કહે, વાણી ગંભીર અમલ. યિત કાલ પર તમે, કલ્યાણ સુંદર રાય; માહરે મિત અભિષ્ટ છે, ઈહાં કરિ ન ઉપાય. ૩ આશ્ચર્ય.

Page #146

દિર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કેપ હિયામાં ઢાંકીયે, સહુ સરલા થયા ભૂપ; કરે વિવાહહિત પ્રીતસું, કન્યા એહ સ્વરૂપ. પાણિગ્રહ કુમારી તણો, કલ્યાણ સુંદર કીધ; કરમેશચન અવસર નૃપતિ, ગજ અધાદિક દીધ. કરે વિચાર સહ મિલી. સોરઠીને એ રાય;
અલપ સૈન્ય મારગ ગ્રહી, રહિશ્ય એહ ઉપાય. ૬ ઢાલ, જીરે રે સ્વામી સમોસા એ દેશી ૨૭. ચિંતવિ કરવો નહિ, ઈહાં કોઈ વિચારે, સૂરિજ બિ બ ઉગેBકે, રહે કેમ અંધારરે. ચિ. ૧ ઈમ આલચી રાજવી, ગઢ મછર રાખી રે; બાહિર સંહાલી ગિરા, સૂરજમણિ સાખી. બે મહીપાલ આગલિ, દેવપાલ કુમાર, પ્રેમે પરસ્પર વારતા, કહિં નિ સુણિ વિચારે. ચિ. દેહ માત્ર આવી રહ્યા, તુજ વિરહ વિગેરે માતા પિતા દુખીયા ઘણું. પિયા જેમ રગેરે. ચિ. સ્વયંવરા ઉછવ તણી, હુતી હંસ ન કરે; ઇણ મિસિ તુજને જેઠવા, આ હું ભાઈરે. ચિ. ચરિત જેહને અનુભવ્યા, મુજને તે કહીરે; કિહાં કિહાં ગયે કિહા રહ્ય કિમ આ ઈહિરે. ચિ.
છત વાણું સુણી, પ્રીતિ પિયુષે પૂરી રે; કહે મહીપાલ નેહસું, નિજ વાત સન્રી ચિ. આશ્ચર્યકારી ભ્રાતના સુણિ ચરિત્ત રસાલા; પ્રીતિ અધિક મન ઉલસી, હર દેવપાલે. ચિ.

Page #147

શ્રીશત્રુ'જયતીથરાસ
તંત્ર
વય વર ઇવે, રત્ન પ્રભુ આયા; મહીપાલ ગયા તેને, આવાસિક માઘારે. ચિ. આદર દેઇ પૂજ્યે, રત્ન કાંતિના તેને; પેાતે વાત કહી સહૂ, સ્નેહ ભાઇસુ જેને. ચિ. સ્નેહાનુવિદ્ધ જાણી કરી, ભાઇ પ્રિતિ વધારણ; મહિપાલ રત્ન પ્રભ ણી, કહે ક્રોધ નિવારણ, ચિ. લહી એ પૂર્વ પૂન્ય કરી દર્શન નિજ ભાઇ; ભાઈ ખીજી માહુડી, દુઃખ માંહિ સખાઇ. ચિ. ધન સપત્તિ નારી ઘણી, જિહાં તિહાં પામીજે; ’માતા કુખી વિના સહી, ભાઇ કહાં ન લહીજે. ચિ. લક્ષ્મી લવ કાળે કરે, જે દ્વેષ સહેાદર; રવાન સરીખા તે કહ્યા, ભાગ્ય વર્જિત તે નર. ચિ. રાજ્યતણે કાજે ણે ભાગ્ય હીણ ભાઈને; તે પાતાના પગભણી, છેદે સાહી તેહુને. ચિ. વચ્ચે જે નર ભ્રાતૃને; ગ્રાસ લવને કાજે; અલભ્ગ પિણિ તેહને હસે, અમ અપરે ખાજે. ચિ. કુમરતણી અમૃતિગરા, શ્રવણે તિક્ષ્ણ ઘૂંટી; રત્ન પ્રભુ નયણાથકી, અશ્રુધારા છુટી. ચિ. નિઃસ્વાસ મેહુલે સુખથકી, છાતી દુઃખ ભરાણી; મહીપાલ પાસે જઇ. કહે: ગદ ગદ વાણી. ચિ. લઘુવય ઉદ્ધૃત એહ હુતા, મેં તે રીસ ચાડયા; કાધ કરી કયાંહી ગયા, રાજ્ય ઘર પુંછાયા. ચિ. દુઃખ સહેાદરને ઘણા, કરતા તે જાણી ખેદ; ૧-સહાદર બન્યુ.

૬૩
૯
૧૦
૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫.
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯

Page #148

૬૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મકરિ નૃપ સૂત કહે, તેહને હિત આણિ ચિ. ૨૦ સંગમ કરસું તમત, કર્મ છમ દેહ દેહી; ઢાલ થઈ સતાવીસમી, જીન હર્ષ સ્નેહી; ચિ. ૨૧
સર્વ ગાથા, દ૨૬,
દુહા, કુમારે જેહ વચન કહ્યાં, કીધા અંગીકારક ઉછુક બાંધવ દેખવા, રત્ન પ્રભ તિણિવાર. કેટલા એક દિન તિહાં રહ્યા, કરતે રંગ વિદ; કુમાર સું સુખ ભેગવે, ધરતે ચિત વિદ. પૂર્વ કર્મ પરિપાકથી, અગે પીડા તાપ; ફેકટ સંકુલ તિહાં થયે, વધી વેદના વ્યાપ. કાયા તાપ બુઝાવવા દાવ કરે અનેક બમણું વાધે વેદના, સુખ ન લહે ક્ષણ એક, ઔષધ અમૃત સારીખા, કરે નિવારણ રેગ; તિમ તિમ કેપ ઘણે વધે, દુર્જન સામ સગ.
ઢાલ. ાિમા છત્રીસી, એ દેશી. ૨૮. પૂછી નૃપને વ્યાધઈ પિડિત, મહીપાલ કુમારેજી; તાત તણી પરિ દુઃખ ધરતે, સીખ દીયે તિણુવાજી. પૂ. ૧ તિહાંથી નિજ સેના સું ચાલ્ય, વિદ્યાધર પરિવારજી; આપ ચરણ ભેટણ ઉતકંઠા, ધરતે હૃદય મઝારો. પૃ. ૨ ગુણ સુંદર પામી અનુ સાશન, માય તણી હિત વાણીજી; તાત તણે ચરણ લાગીને, વલી પ્રિઉસું હિત આણી. પૃ. ૩ હિ આગલિથી તે સહુરાજન, મારગ રેકી રહીયાજી;

Page #149

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. માલવ સંઘે આવ્યું જેટલે, દેખી તે ગહ ગહયાજી. પૂ. ૪ રેરે રંક રતન લેઈને, કિહાં જાયસિ મતિ હણારે; અમ દેખતાં તું લેજાતે અમે સઘલા ખીણરે. પૂ. ૫ નિજ માનાધિક કર્મ કરે જે, અતિ લેબી જે થાય; કુલ પામે તેહને તે પરગટ, કઢી તુક કન્યાઈ. પૂ. ૬ એહ મહા કેધ કરીને, દુસ્સહ વચન પ્રકાશેજી; સૂર્યમલ કુમાર તેવીટ, સેના આવી પાસે છે. પૂ. ૭ રેગ પીડા મનમાંહિ ન ગિ, વયરી વચન સુણીને જી. મહીપાલ શત્રુકાલ સરીખો, કાઠું કદ ખણીનઈજી. પૂ. ૮ કર કરવાલ ગ્રહીને ઉઠ, જાણિ સાલે સિહેજી; જુદ્ધ કરવા માંડયે માહે માંહિ, ન આણે મનમાં બિહેછ. પૂ. ૯ આમહે સાહી સેના આવી, છુટે નાલ અપાર; ઘાવ પડે બરછી ભાલાના, તરવારે તરવારેજી પૂ. ૧૦ બચતર ફેડી માહિ પઈએ, અણુયાલા જે તીરેછે. સાસ કાઢી લે અરિ સુહડાના, લડે પડે બેન વીરે. પૂ. ૧૧ રિપુ સેન્ચે મહિપાલતણે દલ, કોપી હણવા કાજજી; લલ કલેલ ચપલ ઉછલીયા, સમુદ્રતણી પરિગાજે છ. પૂ. ૧૨ રત્ન પ્રભ દેવપાલ મહીપાલ, બીજા પિણિ નૃ૫ વંદેજી, અરીયણ નાલ સકર સં છું કે, જીમ શિશુપાલ મુકુંદેજી. પૂ. ૧૩ બાણધારા વરસે જલધર, જીમ સીંચે શાણિત ધરણજી; જસ અંકુરા પસર્યા દહ દિશે, સૂરાં કરણી જી. પૂ. ૧૪ વયરીસેન મથી દધિનીપ, જસ માખણ સંગ્રહ્યાજી; રણની ભુમિ સુભટ મતવાલે, મંથાનક તે લહિયોછે. પૃ. ૧૫
૧-સુભટના.

Page #150

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. મહીપાલ સેના બલવંતી, અરિદલ હાર મનાઈજી; એ જીનહર્ષ થઈ સંપૂર્ણ, ઢાલ અઠાવીસમી ગાઈજી. પૃ. ૧૬ સર્વગાથા. ૬૪૭.
દૂહા, દિશોદિઈ નાસી ગયા, વયરી સૈન્ય સહિત; ફિરિ પાછે જેવે નહિ. સહુ થયા ચલચિત્ત. ૧ ત્યારે યાદવ સૈનિકે, કીધો ય જ્ય રાવ; સુમન શ્રેણિ આકાશથી, સુમન વૃષ્ટિ કૃતભાવ. ૨ તૃણચર ઉપરી નવિ કરે, કેપ ભુજાભૂત જેહ, નર વર્માદિક રાજવી, તૃણ નિજ મુખઈ ધરેહ. ૩ પાએ લગા આઈને, મેટા જે ભૂપાલ; માન મત્સર છેડી કરી, દાસ થયા તત્કાલ. ૪ નિજ કન્યા દેવપાલને, સુર કન્યા સમાન; વનમાલા દીધી તેણે નરવર્મા રાજાન. ૫ મહીપાલ દેવપાલ બે શ્રિય મૂર્તિમન્ત;
વનમાલા લેઈ કરી, નિજ પુર પ્રતઈ ચલંત. ૬ હાલ. નાયક મેહન આવી. એહની દેશી; ર૯ નરવર્માદિક રાજવી, પામી કુમાર આદેશે, નિજ નિજ થાનક સહુ ગયા, ધરતા હર્ષ વિશે રે. નર. ૧ છમ છમ વનને વાયરે, વાજે આયુ ઉપાયે રે; તિમ તિમ રેગ શરીરને, દિન દિન વધતું જાય. ન. ૨

Page #151

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
કાઢ અઢાર જાતિના, પીડા વ્યાપિત દેહારે; રૂપ અનુપ ફરી ગયા, જે શેાભાગેાગેહારે. ન. વન અવની તેહને થઈ, નરકાવની સમાનરે; શીતલ નીર નદીતા, લાગે ખંગ કૃશાનરે. ન. શ્રવણે ગીત ગમે નહી, ન ગમે વાજીત્ર નાોરે; દુર્ગંધ વસા પરૂ વડે, પામે સજન વિષાદારે. ન. ભોજન તા વિખ સરીખા, તપ્ત ત્રયુ પય જાણેરે; ચ'દન અગ્નિ શિખા સે, માલ ન્યાલ પ્રમાણેારે. ન. જનવિજ્રને રતિ નવિ લહે, દુઃખ પીડિત નિસદીસારે; નર્કથકી પણ એ આકરો, ત્રાહિ ત્રાહિ જગ દિશેરે. ન. ७ પામ્યા કેટલેક દિને, કુસુમાત્ઝર વન તેહુરે; સેના ઉતારી તિહાં સહૂ, દુ:ખિત તસુ નેહરે. ન. નરવર્માદ્રિક રાજવી, રાજવી, પામી કુમાર આદૅશરે; હિવ ઉજવાથી તિહુા નિસા, સૂતા સહુ ભૃપાલારે; નયને નિંદ આવે નહિ, દુઃખ પીડિત મહીપાલારે. ન. *ણ અવસર વિમલાચલે, રાકાપુનિ દીસારે; વિદ્યાધર પ્રભુ ભેટવા, પહુતા પરમ જગીસાજી. ન. ૧૦ તીરથ જે ત્રિભુવનતણા, તાસ યાત્રા ફુલ જેજી; જાત્રા પુ’ડરગિરિતણી, એકલ લઘુ તેરે ન. ૧૧ ચૈત્રિ પૂર્ણિમાને દિને, સ્તુતિ સુખ સુરલાક ગતિતણા, લહે નાવિ પૂજા કરી અહુ ભાવસું, નાટક
જનમ સફલ કરી આપણા, ભાવના ભાવિ વિસાલારે ન. ૧૩

૬૭
પુડરગિરિ કેરીરે; ભવફેરીરે. ન. ૧૨ ગીત રસાલ;

Page #152

૬૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ઉતર્યા, ધરતા પ્રીતિ પારરે; જોવતાં, ચાલ્યા સુપરવારે. ન. ૧૪
પુ'ડરગિરિથી ડુંગર સન્મુખ ચંદ્રચૂડ ખેચર પ્રતે, તાસ પ્રિયા ધરિ નેહૐ; પ્રાણ ધણી આપણા વિના, જાએ સગલા એહરે. ન. ૧૫. જગન્નાથ મુજ ચિત્તમે, તિન વસીય ખેવારે; સુરશિવ આદિક સુખ સહુ, તૃણુ જીમ માનુ તાસારે. ન. ૧૬ શ્રૃણુ ગિરિ માઠુ લગાવીયા, પ્રેમઈ મુજને પૂરીરે; ઢાલ ઉગણત્રીસ એ થઇ, કહી જીનર્ષ સન્ીરે ન. ૧૭ સર્વ ગાથા. ૬૭૦.
દુહા.
ઇંડાં રહી અમ્રાન્તિકા, પુંડરગિરિ ચિત્ર લાય; કરીયે જીનવર રાયની, સ્તુતિ અર્ચા શુભ ભાવ. પૂરી ઇચ્છા મનતણી, પૃષ્ઠ રિખભ જીણું; એસિ વિમાને ચાલિયા, ધરતા મન આણંદ દીઠા માર્ગ માર્ગ આવતાં, નંદન વન ઉપમાન; પૂર્વ દ્વિશે વિદ્યાધરી, અનુપમ સૂર્યૉંદ્યાન. તે દેખી નિજ કને, પ્રેમવતી કહે આમ; શત્રુંજયથી હૂકડો, નાથ જોઇ સુખ રામ. તેમાંહિ સાથે ભલે, કમલ વિરાજીત કુંડ; નિર્મલ જલ પીયૂષ સમ, સભા જાસ અખડ. ઢાલ-ટુ કે વિમેટોડા વિચેરેમે દીરા દાઇકા એદેશી. જીનપ્રાસાદ સોહામણારે, દડ કલશ ધજ સેહ; મુજ મન ર`ગ લાગા, ખેયર નારી કહે તાહ. મુ.

ર
૫

Page #153

-
ts
શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. કહાં દીસે રેલીયામણેરે, અધિક વ્યાપે માહ. મુ. કરી વચન અમૃત જીરે, સાંભલિ વિદ્યાધર, મુ. સુરત વિમાન ઉતરીયેરે, વનમાંહિ તિણવાર. મુ. ૨ ડીમેં વિમલાચલ તરે, વનની સભા એહ; મુ. સુખદાઈ મુજ આખિ (આંખ)નેરે, નાહનિહાલણનેહ મુ. પગનયની ખેચર કહેરે, સૂર્યોદ્યાન મહન્ત; મુ. દિવ્ય આષધી ઈહાં ઘણેરે, સઘલા કામ કરંત. મુ. ૪ ને વનમાંહિ જોઈતું રે, સૂર્યાવએ કુંડ, મુ. ! એહને પાણી બિંદુરે, કેટહુવે રા(શતરાખંડ, મુ. ૬ કંડ પ્રભાવ એહવું કહીરે, નારી સાથે તામ; મુ. લતા મને હર ગૃહવિષે, સેવ્યાં વંછિત કામ. મુ. તે વનનાં પુષ્પ સંગ્રહીરે, ધત વસ્ત્ર નરનારી; મુ. સિદ્ધયતન આવી કરી, પૂજ્યા જગદાધારિ. મુ. ૭ લઈ સૂર્યાવર્તનોરે, જલ જિન પાદ પવિત્ર, મુ. રિગ કોષ્ટના ટાળવારે, ચલ્યા વિમાને ચિત્ર. મુ. મહીપાલ સેના તિરે, આવ્યા ચઢયા વિમાન; મુ. રથપાયક મઈગલ તુરીરે, સુભટ તણે નહી માન. મ. ૯ વચન કહે પ્રીતમ ભણશે, કિમ માનવ વનવાસ, મુ. ચિંતાતુર દીસે ઘણુંરે, એ સહુ સૈન્ય ઉદાસ. મુ. ૧૦ પ્રાણ પ્રિયા કે રાજવીરે, બહુનર વીટ એહ; મુ. મૃતિ ગંધ આવે ઈહારે, કે પીડિત દેહ, મુ. ૧૧ રિદયેશ્વર છે આપણે રે, કેષ્ટહારિવર વારિ, મું. સીંચું કાયા એનીર, આણી છે ભરતાર, મુ. ૧૨

Page #154

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાહ આદેશ લહી કરીરે, દયાવતી અસમાન; મુ. કુમારપરિજલ બિંદુઉરે, નાંખે અમીય સમાન. મુ. તાસ સંગ કુમારને રે, સીતલ થયે શરીર, મુ. પરમ પ્રમોદ લહૈ તદારે, એ એતીરથ ની. મુ. ગ્રીષ્મ છમ સૂકે તરૂરે, પાવસ પલવિત હેઈ, મુ. તિન તિણિ પાણી સેકથીરે, મહીપાલ તનુ જોઈ. મુ. ૧૫ દિવ્ય વૃતિ તસુ દેખિતેરે, હરખે નભયર તામ; મુ. કુમાર દેવપાલ હરખ્યારે, સિન્ય સહિત તિણ ઠાણ. મું. ૧૬
હને મન ઉચ્છવ થયેરે, ભાગે દુઃખ જંજાલ મુ. એ જીનહર્ષ ત્રીસમીરે, મેંદકેરી ઢાલ. મુ. ૧૭ | સર્વ ગાથા. દઉં
દૂહી, હવે કુછ કુમારથકી, દૂર થઈ આકાશ; બેલે જય જેન્દ્રકુજ, અમે મુક્યો તુજ પાસ. ૧ સે તુજને સાત ભવ, અમે કહે ઈમ કુષ્ટ, ફંડ નીર આવ્ય હવે, ટલીએ અમારી પુષ્ટ. ૨ મહારોગ એહવું કહી, કલાહલ કરતાહ; તીમ વરણ બીહામણ, કયાંહી ગયા અછતાહ. દેષ તાસ સહુ અતિકમ્યા, પાયે સુખ શરીર; પ્રીત સમય ઉછવ કર્યો, દેવ પાલ નિજ વીર. રત્ન કાન્તિ ખેચર ભણી, તેડા મહીપાલ; મિત્ર હર્ષ ઉપજાઇવા, દેહ નીરોગે દેખાલિ. ૬
*
.

Page #155

૭૧
શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. હાલ-માઈલેનું સંપમ ભાર એદેશી. ૩૧. રત્નકાન્તિ પ્રદે આ લેઈ વિમાનના વૃંદ; મહીપાલને નામ સુણીને, હૈયડે થયે આનંદ. ૧ ભાઈ મુને તેડા હિત આણી, મિત્ર ભણું મલવા કાજે; ઉલસે માહરે પ્રાણુ ભાઈ. અંગ નિરોગે આલિંગીને, મિલીયા પ્રેમ અસગે; એક જીવ કાયા બેહુબ પ્રીતિ પરસ્પર રંગે. ભા. ૨ રત્નપ્રભુ રત્નકાન્ત બે ભાઈ, મેલ્યા રાજ કુમાર; નિજ મંત્રી સફલ ઈમ કીધી, તહા વચન કિયે સાર ભા. ૩ ક્રોધ વિરોધ નિવારી મનને, પરમ પ્રીતિ હિત ધારી; એક વૈતાઢય રાજ્યતણા બે, અધિપ થયા નભચારી. ભા. ૪ આકાશમાર્ગથી ઉતર્યા, બે મુનિ તેણિવાર માપવાસ તણે પર્યતઈ આવ્યા લેઇને આહાર ભા. ૫ પ્રતિલાભિ મુનિને મહાભક્ત, સુહુ અન્ન વસ્ત્રવારી; ગત વૃત્તાંત તે આદિથી, પછે કુમાર વિચારી ભા. ૬ મૃદુ વાણિ મુનિવર ગુણ ખાણી, ધર્મ લાભ દેઈ ભાખે; વિપિન અમારા ગુરૂજ્ઞાની છે, આવી પૂછે તે સાખે. ભા. ૭ એહવું કદી મહીપાલ ભણે મુનિ, વદી તેહના પાયા; ગુરૂ ચરણે આવી આઈ, સકલ વૃત્તાન્ત સુણ્યા ભા. ૮ દેવપાલ મહીપાલ રત્નપ્રભ, બીજા પણ બહુ લોક; ગુરૂ સેવા કરવાને આવ્યા, મુકી માયા છેક. ભા. ૯ બેઠા ધ્યાન કરે નિશ્ચલમન, મનમેં આનંદ” ધરતા; મુક્તિ હેતુ કરે સહ કિરીયા, સહુ પ્રાણીસું સમતા. ભા. ૧૦

Page #156

૭૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તીન પ્રદક્ષણ દેઈ વઘા, ત્રિકરણ સુધ્ધ કરીને, શાનમહોદધિશ્રી ગુરૂજીને, હૈયડે હર્મ ધરીને. ભા. ૧૧ મુકી ધ્યાન મુનિસ્વર તક્ષિણ, જાસ ધર્મ વ્યાપાર પ્રતિબોધવા કાજે તેહને, વચન કહે હિતકાર. ભા. ૧૨ આર્ય દેશ મનુષ્યપણુ વલી, દીર્ઘ આયુ અવધારે; ઉત્તમ કુલ ન્યાયાજી સંપત્તિ, હેતુ પુન્યાર્જન સારે. ૧૩ દેસન વાણિ સુધારસ પીધી, સુગુરૂવચન ચંદ્રતીક ભાષે કર જોડી નૃપનંદન, એ કુણ વ્યાધિ વિગુતી. ભા. ૧૪ જીહાં એ તીરથ કુંડને પાણી, તિહાં અમે ધિરનવિ રહીયે, સાત ભવ લગી સેવા કીધી, વાણિ કીસી થઈ કહીએ. ભા. ૧૫ તેહને પૂર્વ ભવ જાણીને, ગુરૂ ભાષે ઈમ વાણી, જેમ દુકવર્મ ઉપાયા રાજાને, તે સાંભલિ સુભપ્રાણી. ભા. ૧૬ ઈણહીજ ભરતક્ષેત્ર માહેપુર, શ્રીપુર નામે જાણે, શ્રી નિવાસરાજા તિહાં રાજે, ન્યાયી ઉપમ આણે. ભા. ૧૭ તાતત/પરિ નિજ પ્રજા પાસે, અરીયણ કુલ સંહારે; ઢાલ થઈ નહખ સંપૂર્ણ, એકત્રીસ ઈણિ અધિકારે. ભા. ૧૮ સર્વગાથા, ૭૧૬.
દૂહાનૃપ છતા દાને કરી કામધેનુ સુર, કુંભ સુરતરૂ ચિતામણિ રતન, રે કીર્તિથંભ. ૧ શીલાદિક સગુણ સહિત, જીવહણે નિશિદીસ, નિર્દય આહેડે કરે, એ અવગુણ અવતીસ. ૨

Page #157

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૭૩ એક દિવસ મૃગયા ગયે, અવિશ્ચિત કૃષ્ણ તુરંગ; ધનુષબાણ કરે સંગ્રહી, ચા વિપિન મનરંગ. ૩ મૃગ કુલરાય નસાવીયા, ઘેડે દે છે લાહર; વરસે તિહાં બાણે વલી, જેમ વરસે જલધાર. ૪ જે ધરે તે ટુકડા, જે પાસે તે દરિ;
એમ કરતે વ્યસની નૃપતિ, ભ્રષ્ટ થયે બલસુરિ. ૫ ઢાબ-ખૂણું રે લડયા દૂણદે, એ દેશી. ૩૨ એક નજરે હણિવા ભણી, નિવિડ વૃક્ષ સંઘાત, નિશિત બાણ વાહે તિહાં, કરવા મૃગની ઘાતરે. ૧ વાત સુણેરે આગે વાત સુણે. ન્યાયાવંત સુણે નરનારીયા, હિંસા દુર ગતિ પાતરે વા. આ. ૨ નમે અરિહંતાણું સુયે, વણ કંત ઉત્પન્નરે; તિણિ દિસિ સામે જોઈ, વિસ્મયલ રાજશ્નરે વા. આ. ૩ આણે વિધ્યો તેહને, મુનિવર કાઉસીલીરે; પૃથિવીતલ પડતે થકે, દેખી નૃપ થયે દીણરે. વા. આ.૪ નિજ પુન્યમ મૂલથી, પિતે છે જાણ; રૂષિવર હણાયે દેખીને, શેકે પૂર્વે રાણરે. વા. આ. ૫ આજ નિવડ પાસે કરી, મેં કીધું કહે ખીજી રે, દુષ્ટ કમ વૃજઈ કરે, બા મેં બધિ બજરે. વા. ૬ વ્યસન પુન્ય અવસાત એ, વ્યસન પાપને મૂલરે; ધિક્ ધિક મુક જીવિતવ્યને, થયે દુર્ગતિ આનુકુલરે, ૭ એક જીવને મારતાં, ઘેરથકી પણ ઘરે; નર્કતણું દુઃખ આકરાં, પામે કઠિણ કઠોરરે. વા. ૮

Page #158

७४
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મેં પાપી વ્યસન કીધે, માઠે ઘણું અકાજ રે; વા. રૂષિ હત્યા લાગી મુને, માય મેં રૂષિરાજરે. વા. ૯ તત્વ જાણ પાંડિત્યતા, બેલા ક્ષય તાસરે; પાપાધિ પૃથ્વીનાથને, પાપ નહિ કહે ભાસરે.. ૧૦ મહા ગીશ્વર મુનિવર, પુન્ય રાશિ અંગવાનરે; એ મેં માર્યો પાપી, કિહાં જાઉ ગૃહ રાન; વા. ૧૧ એહવું કહિ વિખણાતમાં, ભાજ્યાં તિહાં ધનુબાણ; તુરત સુરંગથી ઉત્તરી, આ મુનિ જિણિ ઠારે. ૧૨ સ્વતે રૂષિવરતેહના, જોઈ હાથે પાઈરે, સીસ ચઢાવ્યા ઉપને, મુગટતણી પરિરાય. વ. ૧૩ નિજ કુકર્મને નિંદ, રેવઈ સરલે સાદ, મૃગપંખી રોવરાવીયાં, રતાં થેયે વિખાદ. વા. ૧૪ ને પાપી નિર્મલ કુલે, દીધે સબલે કલંક રે; પૂજ્ય સિંધ મહા ઉજવેલેદીધે કલ અંકરે. વા. ૧૫ દુષ્ટાચારી છું થયે, કુલમેં થયે, કપૂરે; પૂર્વજ કીત્તિ સહુગમી, હું તે થયે યમદૂતરે. વા. ૧૬ પૂજી કલંકિત હું , લહિસું નર્ક તિર્યચરે; ચરણ શરણ હવે તાહરા, મેં કીધા સુખ સંચરે. વા. ૧૭ ચરણ કમલ અરહિંતનાં, ધરતે તેને ધ્યાનરે; પ્રાણ બાહ્ય મુક્યાં તેણે, પતિ અમર વિમાન. વા. ૧૮ ખગ હૃદય વિહારી, તિમ તૃપ કરે પુન્યકારહે; મૂછ પામે વલિ વલી, મુનિ ગુણ હૈયડે ધારિરે. ૧૯ શીશ પછાડે દુઃખ ધરે, વિલવે ઈમ ભૂપાલરે;

Page #159

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ..
૭૫ એજીનહર્ષ બત્રીસમી, પૂરી થઈ છે ઢાલરે. વા. ૨૦
સર્વગાથા, ૭૪૧. દૂહા ' સેના આવી તેટલે, દુખીઓ દેખી રાય; પડિત યુક્તિ બધિને, કિચિત દુઃખ પલટાય. ૧ મુનિવરતણું શરીરને, કી અગ્નિ સંસ્કાર આ નિજ મંદિરનૃપતિ, ધરતે દુઃખ અપાર. ૨ રૂષિ હત્યાદિક પાપથી, છુંટુ તિણિ વનમાંહિ.
મુખ ચેત્ય કરાવીયે, શાન્તિનાથ સુખદાઈ. ૩ સર્વ પાપ નિવારવા, સુધે અન્ન વસ્ત્ર દાન; મુનિવરને આપઈ સદા, તાસ ભક્તિ રાજાન. ૪ મહા ધર્મ કરતે થકે, ત્રિકરણ સુધઈ રાય; બંધ પડે છૂટે નહિ, જે કીજે કેડિ ઉપાય. ૫
હાલ. ચુનડીની. ૩૩ તિણિ દુઃખ સાલે અતિ પીડી, ઉપના વલી મેટા રેગરે; નૃપશ્રી નિવાસ મરી ઉપને, સાતમી નરકાવનિર્ભગરે. તિ. ૧ તે નરક મહા દુઃખ ભેગવી, બંધન છેદન બહુ મારરે; ચિરકાલ નર્કમાંહે રહી, પામ્ય તિર્યંચ અવતારરે. તિ. ૨ શીત આતપ મહાગ વેદના, પરવસ તાડન તૃષ ભૂખરે; અજ્ઞાને દુઃખ વેદ કરી, વલી લહ્યા નર્કનાં દુઃખરે. તિ. ૩ ઈણિપરિ તિર્યંચ નારકી તણે, લીધે તિણ નૃપ અવતારરે; વલી મનુષ્ય જન્મ ષભવ લહી, કોરેગે મરણ વિચારિરે. ૪ હવણાં પિણિ મહીપાલ તુજ ભણી, મુનિ હત્યાના ફલ એહરે; પૂર્વાર્જિત ભવથી પામી, કેડ રેગથે તુજ દેહરે. તિ. ૫

Page #160

७६
શ્રીમાન જિનહષેપણુત. પુન્ય કીધે જે એક જન્મને, મુનિર્યું કે કયે જાઈરે, સાતમી નકે મુનિ ઘાતકી, નરને વાસ તિહાં થાઈરે. તિ. ૬ દુર્ગતિ દુર્યોનીના દુઃખ દેર્ભગ્ય ઘણું, દિકફલ જાણિક રિખિવરહત્યા મહાવેલડી, ભવભવ ઈહાં ફલે પ્રમાણ તિ. ૭ ત્રિકરણ સુધ આરાધ્ય યતિ, આપે તે સઘલા સુખરે; મુનિરાજ વિરાધે વલી, તિર્યંચ નર્કના દુઃખરે તિ. ૮ મહાસત્વ વૃતિચારિત્રીયા, ગુણવંત રહેતે દુરિજે, નિકિય નિર્ગુણન વિરાધીયેરે,મુનિએ પણિઅવગુણ પૂરિરતિ. ૯ હાંરે જેહવે તે હવે દરસણી, દેખીષ વધારી તાસરે; ભક્ત ગીતમની પરિગ્રહી, પૂજે પુન્ય કામ ઉલાસરે. તિ. ૧૦૦ વાંદિવો તે નહી છે શરીરને, મુનિવેષ અ છે વંદનીકરે, ચતિવેષ દેખી તિણિ કારણે, પૂજી સુકૃતી તહની કરે. તિ. ૧૧ નિકિયપિણ થાઈ પૂજ્યા થકે વ્રતધારક લજા પામિરે; સક્રિય મુનિ પણ અવજ્ઞાથકી વ્રત વિષય શિથિલ હુ તામતિ. ૧૨ તસુ શકિત દાન દયા ક્ષમા, અ૫સિદ્ધિકારક સહુ એહરે. ન નમે મુનિ વેષ દેખી કરી, ન લહે પુન્યની રેહશે. તિ. ૧૩ અનલિંગી સહુ આરાધિવા, મન વચન કાયા કરી સુદ્ધરે; તેહની કરિવી નહિ સર્વથા, નિન્દર્ય ઘાતક સુણિ બુદ્ધિ તિ. ૧૪ તુજ કોઢ તણે કારણ કહ, મહીપાલ પ્રગટ સુણિ એહરે; કેલ આણિ મુનિવરને કદા, ન વિરેાધે ગુણ ગેહરે. તિ. ૧૫ સૂર્યાવર્તકુંડ પાણતણી, સૂણિ તાસ કથા નિરભકરે; શત્રુંજયતલિ શકીયદિસે, સૂર્યવન માટે રમણિકરે. તિ. ૧૬ વર્ષ સાઠિ હજાર રહયે ઈહાં, સૂર્ય ધર વૈકિય દેહરે; શ્રી છનવરની સેવા ભણુ, સૂર્યોદ્યાન નામઈ સૂએહરે. તિ. ૧૭

Page #161

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૭૭ સૂર્યાવર્ત અભિધાન ભલે, તે વનમાંહિ છે કુડરે; નાભેય દષ્ટિ અમૃત સમે, તેહને જલ રેગ વિખંડ. તિ. ૧૮ સહુ કોઢ અઢાર જાતિના, હત્યાદિક દેષ વિધ્વંસરે, તેહની જલવન સારે કરી, થાયે તનુ સુરભ પ્રસંસરે. તિ. ૧૯ એહના જલને મહિમા ઘણે, મુખ કહેતાં નાવે પાર; છન હર્ષ કહી તેત્રીસમી, ચુનડી ઢાલ વિચારિરે. તિ. ૨૦ | સર્વ ગાથા ૭૭૬.
દૂહા, પ્રિયા સહિત વિમલાચલે, વિદ્યાધર મણિચૂડ; ચગેછવ જનને નમી, સૂર્યોદ્યાન ગયે ઉડિ. ૧ તિહાં પિણિ શ્રીનાભેયની, પ્રતિમાન મેત્રિ સુધ્ધ, તાસ કુંડલ જલસંગ્રહી, ગૃહપ્રતિ ચા વિબુધ્ધ. ૨ તેહની પ્રિયા વિમાનમેં, તદા તુજને દેખિક સદયા પતિ પૂછી જલે, છાંટ તુજને વિશેષરે. સર્વ વ્યાધી તે સેકથી, દૂરિ ગઈ” તજી દેહ, તીરથ જલ મહિમાઈશું, મુનિવર ભાગે એહ. પ્રાયઈ સહુ હત્યાહુ, નરકાદિક દુઃખદાય; મુનિહત્યાથી ભવ ભટ્રણ; રેગાદિક બહુ થાય. ૫ મુનિ લિંગી નિતિવાદ, ક્રિયા ન જેવી તાસ; દેવાકારિ માનિ, થાય ઉમાઠે ખાસ. ૬
ઢાલ-દક્ષિણીના ગીતની. ૩૪ એહવું કહી મુનિવર રહ્યા, મહીપાલ કહે નામ; જગમ તીરથ મુજ ભણી હજી તું મિલીયે સુખધામ. ૧

Page #162

૭૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સુગુરૂ મુજ તારક મિલીયે આજ, પર ઉપગારી પરહિટૂંક નિઃસ્વારથ રૂષિરાજ.
- સુ. આ. ધર્મતીર્થ ઉપદેશીરે, તે કીધે સુપ્રકાશ; અતુલ તીરથ તું પામી,હાજી ધન્યહુ સફલ અભ્યાસ.સુ. ૨ હું બલિહારી ગુરૂતણી છે, ગુરૂ દી ગુરૂજ્ઞાન; બુદ્ધિવંત પણુઈ ગુરૂવિના હે જીવન લહે ધર્મ પ્રધાન. સુ. ૩ ધર્મ તત્ત્વ દાન અર્જવો રે. કલ્પ વિઘા રસસિધ્ધિ; પંડિતને પણ નાહવે હોજી ગુરૂ ઉપદેશ વિણ વૃધિ. સુ. ૪ ધન્ય માહે ધન્ય હું હિરે, પુન્યવંતસિં પુન્યવંત; તીર્થ દિખાલ મુજભણી હજી, પૂરે મનની અંત. સુ. ૫ ભમતાં ભવપાધિ મારે, ચિત્ત પ્રમાદવસેણ; તું ચિંતામણિ સરિખ, હજી પામે હર્ષ વણ. સું. ૬ તીરથ કરાવે કરિ મયારે, ભગવત કરી પાસાય; કુમાર વચન ગુરૂમાનીયે, હમ હર્ષિત થાય. સુ. ૭ ચઢત નગારા વાંજીયારે, બૈરીના ભણકાર; ગુરૂ સંઘાતે ચાલીયા હેજી, લેઈ સહુ નિજસાર. . ૮ અખંડ પ્રમાણે ચાલતાંરે, આવ્યા સૂર્યોદ્યાન; છાયા નાના વૃક્ષ નીહાજી, ઉતારીયા રાજન. સુ. ૯ ચિત્યકુંડ ઉચ્છવ કરે, ગુરૂપદિષ્ટ વિધિમાન; આરિહંતની પૂજા કરી હેજી, પુન્યદયસુ પ્રધાન. સુ. ૧૦ વિદ્યાધર વિદ્યા બલેરે, રચિયા રત્ન વિમાન;
ભિત વજત્રત કિકિણી હેજી, દેવવિમાન સમાન. સુ. ૧૧ હવે વિમાન વૃદું કરીરે, આછા આકાશ; સિદ્ધિસાધાઝની વેદિકાહેબ, પાપે શત્રુંજયવાસ. સુ. ૧૨

Page #163

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૯ દેખી જીનગૃહ ઉપર, સ્વર્ણ કનકનીશ્રેણિ પરમ પ્રદલા જાત્રીએ હેજી, પુન્ય કલશ ઉપમેણસુ. ૧૩ ઉપરિ પત્ય નિરખીયેરે, તીર્થ ત્રિભુવનસાર; પવિત્ર થયા પ્રભૂ દેખીને હેજી, શિવ સુખને દાતાર. સુ. ૧૪ તિહાં વિમાનથી ઉતરી, જહાં છે રાયણ વૃક્ષ દેઈ તાસ પ્રદક્ષિણું હેજી, જીનપદ નમ્યા પ્રતક્ષ. સુ. ૧૫ આદીસ્વર દરસણ લહીરે, મને ધન્ય મનમાં હિં; પુણ્ય ઉપ રાજવી હેજી, વચને કો ન જાયે. સુ. ૧૬ રત્ન કનક કુલે કરીરે, ભૂપ વધાવે નાહ; પૃથ્વી પીઠે લેટતા હજી, ચરણે નમે ઉબાહ. સુ. ૧૭ શત્રુંજા નામે નદીરે, તિહાં સહુ કરી સ્નાન; માહિબાહિર નિર્મલ થયા હજી, સુભ્ર વસન પરિધાન. સુ. ૧૮ ચંદન નંદન વનથકીરે, મંગાવ્યા તત્કાલ થઈ જીન હર્ષચેત્રીસમી હોજી, એ દક્ષિણીની ઢાલ. સુ. ૧૯ સર્વગાથા, ૭૯૧૯
દુહા. કેસર ચંદન મૃગમદે, મેલિ માંહિઘન સાર; પૂજા કીધી જીનતણી, કુસુમ ચઢાયા ફાર. ૧ ઈણિપરિ ચિત્ત પ્રમોદથી, ગિરિવર ગુરૂ આદેશ; ધર્મકાર્ય સગવાકીયા, મિક્ષ હેતુ સવિશેસ. ૨ અર્ધવંત કવિતે કરી, સ્તવના કીધ ઉદાર; પાતિક કસમલ ઢાલીયાં, લહિવા ભવને પાર. ૩ ભક્તિ ગુરૂ પ્રતિલાલીયા, આસન વસન નિર્દોષ દયાદાન કેંદીનને, કરે પુન્યને પિષ. ૪

Page #164

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. નવરની પૂજા કરે, પ્રતિમાસાની પાય; પુણ્ય હોઈ શત સહગુણ, અનુક્રમે ભાવ મિલાય. ૫ અરિહંત પ્રતિમા વેસ્મન, કર્તાસ્વરગઈ ભાઈ, તીર્થતણું રક્ષા કરે, અનંત ગુણે પુન્ય થાઈ. ૬ એહવા સાંજલિ ગુરૂ વચન, મહીપાલ મતિમાન; જીન પ્રાસાદ કરાવી, પ્રતિમાયુત તિણિથાન. ૭
ઢાલ છાહિલીની એ દેશી. ૩૫. ઈમ અષ્ટફિકા તિહાં કરી, પરમ પ્રમાદ હૈયે ધરિ સંચરી સહુ વિમાનસ પરિવરાએ, રૈવત ગિરિવર આવીયા, શ્રીગુરૂ સાથે લાવીયા, ભાવિયા નિજ આત્મ નિર્મલે કરી. ૧ અષ્ટન્ડિકાં તિહાં પણ રચી, સહુ નૃપ બહુ ભાવે મચી; લચપચી પુણ્ય આમ આપણોએ, શ્રી નેમીસ્વર જીનતણા; પૂજ્યા ચરણ સુહામણા, વધામણાં ખરચ્યા દ્રવ્ય તિહાં ઘણ. ૨ સૂર્યમલ રાજેસ્વર, પુત્ર યુગલ તિનિ અવસર; બહુ વરઉછવણું આવ્યા સુણીએ તક્ષણ સામે આવી સામેલા બહુ લાવી, ધાઈયે મિલિ વાહગિંત સુત ભણીએ. ૩ જગમ તીરથની પરે, તાત નિહાલી સાદરે ઈણિપણે ધરાપીઠ લુડિતા થડાએ, તાતણે ચરણે નમ્યા; વિરહ તણું દુઃખ ઉપરામ્યા, મન ગમ્યામિલિયા હું સુનરહિકાએક આલિંગી હિત સુમિલ્યા મહેમાંહિ રેગિ કલ્યા; પરઘલ્યા હીયડા પૂત્રપિતા તણુએ, પીંગળ્યાં જ્યઢી પરાજ
સેહામણેરે, પુર દટા સિણગાર્યો એ, વિજ તે રણ વિસ્તાર્યા એ,

Page #165

૮૧
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ધાર્યા એ પૂર્ણ મને રથ મનમણુએ. પ નગર પ્રવેશ કરાવે એ, દાન ઘણો દેવરાવે એ, ગાવે એ સુહવ ધવલ સુણામણા પુર હઢાણિગાએ ધ્વજ તરણ વિસ્તાર્યાએ, ધાર્યાએ પૂર્ણ મનોરથ મન તણએ. ૬ આવ્યા મંદિર મન રેલી, માયતણી આશા ફલી; અંજલિ જેડી કુમાર પગે પડયાએ, એ ખેચરને સત્કારી; હયગય સ્વર્ણ આગે ધરી, દિલધરી નિજરનેતક્ષણ પડયાએ. ૭ તિણહિજ દિન રાજા દીયે, મહીપાલ રાજા કી નિજ લી; નૃપ સંયમ દેવપાલસુએ, રાજ્ય પ્રાજ્ય ગુણ ગામીએ; અરીયણ ચરણેનામીએ, સામીએ થઈ પ્રજાના દુઃખ ટાલિસુએ.૮ મહીપાલ રાજા થયે, દુભિક્ષ રોગ દુરે ગયે; નવ ર કેઇ ઉપદ્રવ ભૂતલે એ, વાંછિત જલધર વર છે એક વાયુ વાયે સુખ ફરશે એ, હર્ષ એ હર્ષ સંપૂર્ણ તરૂ ફલે એ. ૮ સાસ્વતા અસાસ્વતા, ચૈત્યજીનેસ્વર ભતા; સ્ત્રી યુવા વિદ્યા જે નભ ગામણીએ, પૂજે નવર તિહાં જઈ . ભાવનભાવે ઉમદી, ગહગહી સફલ કરે દિન યામિની એ. ૧૦ શત્રુંજય ગિરિનારે એ, ઐશૈલનગર મન ધારે એક સારે એ ગ્રામદ્યાના દિક વિખેરે, જન પ્રસાદ કરાવે ; ઉલટસું સુભ ભાવે એ, લાવેએ નિજમનરાજા શિવસુખેએ. ૧૧ દુર્ગ કરાવ્યા ચોરાસી, તેતલા સરવર જલ વાસી; સુવિલાસી બત્રીસ લક્ષ ભગવે એ, ગ્રામ નગરપુર એટલા રિધે ભરીયા ભલભલા, મમલા રાજ્યત એ જેગવે એ. ૧૨ સપ્ત લક્ષ તરંગમાં, સાતસે ગજ પર્વત સમા સંગમાં

Page #166

૮૨
શ્રીમાને નિહર્ષમણીત. તેતલા સંદને સુંદર એ, રાજ્યતણા સુખ સાજા એ, ભોગવીયા મહારાજા એ, વાજા એ વાજે કરી રતિના વરૂએ. ૧૩ રાજ્ય દેઈ નિજ સુત ભણી, શ્રીપાલ નામે મહા ગુણી નૃપમણિરાજ્ય ચારિસેં વછરા એ, મનમે રાગ વિચાર્યોએ; સંયમ સુચિત ધાએ, વાર્યોએ મને સુખથી તિણિ અવસરાએ ૧૪ સિધું દેશ જલ દુર્ગનું, દીધું વનપાલને ઈસું; નૃપ જિસે દેવપાલ સુતને કી એ, ઈમ શત્રુજ્ય ગિરિવરે; યાત્રા કીધી નરવરે, મનથી નર ભવનો લાહે લી એ. ૧૫ વ્રત લીધે મન રગેરે; ઉલટ આ અંગેરે સંગે એ; શ્રી કીર્તિ મુનિ મહાવ્રતીએ, આચુક્ષ શિવ પામીએ, પ્રણમું હસિરનામી એ, સામી એ યાદવવંશતણે પતિએ. ૧૬ અહો સુરપતિરિપુ મલ્લ રાજા, જેહના સુકૃત ગુણકા કાજ સવાજા; ધન્યરે વ્રત પાસે રહ્યા છે, મુકિત ત્રીજે ભવ પામશે; સુરપતિ સિર નામ, દામસે કમઅરી ત્રિભુવન જ એ. ૧૭ શત્રુજ્ય ગિરિ શાસ્વતે, આદિમ તીરથ એ છતે, ભાખતે જ્ઞાની પર હેત હીએ, સૂર્યોદ્યાન સુહામણે, જીની પ્રતિમા મહિમા ઘણો વલીભણે સૂર્યાવર્ત મહા કુંડનેએ.૧૮ તાસ નીરને ગુણ બહુ, કુષ્ટાદિક નાસે સહ, “જગાહૂએહના ગુણ નિજ મુખ કહે એ ઢાલ થઈ પાંત્રીસમી; સુણતા સહુને મન ગમી, ચિત રમી ગુણ છનહર્ષ
ગુણ લહેએ. ૧૯ સર્વગાથા, ૮૧૭. ૧ જગતપ્રભુ,

Page #167

શ્રીગુજ્યતીર્થરાસ.
દૂહા, વલી સાંભલિ દેવેદ્ર તું, શત્રુંજય ગિરિરાજ; નંદી સાવર કુંડ વન, સંખ્યા નામ સમાજ. ૧ પ્રથમ સ્વર્ણગિરિ બ્રહ્મગિરિ, ઉદયાબુદ પર મુખ; અષ્ટોત્તર શતકુસું, સેલે નયનાં સુખ. ૨ શજી એદ્રી તથા, નદી નાગેશ્રી નામ; કપિલા પમલા પાંચમી, ભાલધ્વ જા અભિરામ. ૩ ચક્ષાંગી બ્રાહ્મી વલી, માહેશ્વરી વખાણિક વરતાયા સાભારતી, શબલા ભદ્રાજાણી. ૪ વલિ દાણું ઉજજ્યન્તિકા, ચિટિ નદી વિશાલ; શત્રુંજય ગિરિ તલહટી, વમડું(વહ) સદા સમકાલ. "
હાલ-ચતુર સ્નેહી મેહનાં, એ દેશી. ૩૬ સૂર્યોદ્યાન પૂર્વ દિશિ હું, સ્વર્ગોઘાન દક્ષિણ મન મોહે, ચઢવાન પશ્ચિમ દિશિ કહીઈ, લક્ષવત ઉત્તર દિશિ લહી ઈ. ૧ કુંડકપદી યક્ષ નીપા, ચિલૂક સજલ સંઘઘ પાયે; ભારત નામે કુંડ વિરાજે, અંદ્ર કુંડ ઈંદ્ર નિમિત બાજે. ૨ ચંદ્રસાર નિર્મલ જલ ભરીયા, રેગાપહારી ભુંઈ અવતરીયા; બીજા બે પિણિ કુંડ ઘણાઈ, કહતાં સંખ્યા નાવે કાંઈ ૩ સ પ્રભાવ એ દેવે કીધા, સંઘવી સામા કાજિ પ્રસિદ્ધ ગિરિ ગુણ કઈ પાર ન પામે, પાતિક જાયે એહને નામે. ૪ ભમે કિસુરે મુગ્ધ સંસારી, લક્ષ તીરથ કરે અવિચારી; તીર્થ શત્રુંજય એક વાર, કાં ઈત ફરસે પુન્ય પ્રવાર. ૫

Page #168

૮૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૯
શક્ર શત્રુંજ્ય તીર્થ સાર, પૂજ્યે સમર્પાઘે સુખ અપાર; શ્રવણુ સુણ્યા ટૅગ પથ સજોઈ, પાતક સર્વ ક્ષય કર હાઈ. પ્રશાંતાત્મા પાતક ભીરૂ, જ્યારે માનવ હાઈ સધીરૂ; ચેાગ્ય તીર્થ ને થાઈ તિવાર, શત્રુજય દુખ દોહગ વાર. પૂર્વે ચંદ્રપુર રાય સુણીજે, (કુડુરાજન) અધમ મુણીજે; ગિણી જે દેવ સુગુરૂ વ્રુધને નવિ માને, રહે ઉન્નમત્ત સદા મદપાને. ૮ વિષ્ણુ અપરાધે ઢાસ ચઢાઈ, દડી દાન સ`હે; અન્યાઇ સેવે નિતિ લપટ પરનારી, પરદ્રાહી મધે કર્મ ભારી. ભક્ષણ કરે અભક્ષ સદાઈ, પેય અપેય વિરતિ નહીં કાંઈ; ગા, સ્ત્રી, બ્રહ્મ, માલકની હત્યા, કરતા સમય ગુમાવે નિત્યા. ૧૦ અન્ય દિવસ રાગે તનુ ધાર્યાં,મિત્ર તણી પરિધર્મ સભા; તે તલે ગય ગણુથી પડીયા, શ્લોક પત્ર દેખી ચિત્તચઢીયા. ૧૧ તત્રાય ધર્માદ્ધિવિગતૈશ્વર્યાં, ધર્મ મેનિહુતિયા થ' શુભા ગતિ ાઁવી, સ્વસ્વામિદ્રેહ પાતકી. ૧ એહવા શ્લેાક પત્રમે લિખીયા, વાંચી હર્ષ લહેા થયા સુખીયા; તેના અન્ય હૈયામાં ધરીયા, ચિંતે મનમાંહિ ગુણ ભરીયેા. ૧૨ અહેા અજ્ઞાને નડીયા, માયા મેહમાંહે હું પડીયે; પાપ કીયા એ ઘાર અપાર, નરકાદિક દુઃખના દાતાર. ૧૩ ચિ‘તાતુર ગૃહથી નીસરીયા, તુરત રાજકાજ પરિહરીયા; રાત્રિ સમય જેમ કાંઈ ન જાણે, મરવાની ઇચ્છા મન આણે. ૧૪ અપાપાત કરૂ ગિરિ ચઢીને, પાપ ઉતારૂ તિહાંથી ડિને; ઇમ ચિ’નવે નૃપ આહિર ચાલે, આય મિલી એકવાર વિચારે, ૧૫
2

Page #169

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૮૫ દુર બલદેઈસીંગ હલાવી, હણિવા નૃપની સામે આવી મહાકેપ કંડુમન વસીયો, ખડગ ઉપાડી સામે ધસીયે. ૧૬ રેરે પાપિણી પશુ પ્રમાણે, કડુ નૃપને સું નવિજાણે; એહવું કહિને પાપ અગિણિ તે પાછા ઉસરીયે નહી હણ. ૧૭ ખંડ કયા બે એકણુ ઘાયે, નારિ કરંકથી પરગટ થાય; ચુદ્ધ ભણી નૃપને બેલાવે, નિષ્ફર વયણે તાસ બુલાવે. ૧૮ દાન પશુ મૂરખ અવિચારી, ગાય શાસ્ત્ર વર્જીત તે મારી; ક્ષત્રીને એ કામ ન હોઈ, ક્ષત્રી ગાય ન, મારે. કેઈ. ૧૯ શક્તિ પરાક્રમ છે તુજમાંહિ, તે યુદ્ધ કરી મુકસું સંબહે, ઢાલ થઈ જીન હર્ષ છત્રીસે, તુજ માંટી પણ જાણીસે. ૨૦
સર્વ ગાથા, ૮૪૩.
ખડગ પાણિ રાજા સુણી, કેપે ભરીયે તામ; કાંઈ મરેરે રંઠડી, ભાખે નૃપ એ કામ. સામી થઈ ગ્રહિકત્તિકા, વી ચય શરીર, છૂટી ધારા રકતની, જીમ નીકરણે ની. તેહ કહે નૃપ તારે, જા પુરૂષાકાર ઉઠી ઉઠી વલી યુદ્ધ કરી, ક્ષત્રી બીજી વાર, હાથિ દેખી નારીતણા, ચિત્ત ચમકે રાજાન; એ નારીસું ઝૂઝતાં, વાત નહી આરતાન. રાજા ભયાકુલ થયે, ચિતે ચિત્ત મઝારિ, દૈવ પરામુખમુજ થે, છ અબલા નારી, ત્યાર લાગે પ્રાક્રમ સબલ, તાવત કીર્તિ અખંડ; પૂર્વ ભવને રીચી, યાવત પુન્ય પ્રથ:
૭

Page #170

શ્રી માનું જિનહર્ષપ્રણેત. હાલ મુબ ખડાતી એ દેશી. ૩૭. ચિતા સાંયરમાં પડે છે, કીજે કિસે વિચાર, મૃપતિ મનમાંહે ચિંતવે, લાગી લાયકૂ ખણેજી, :
ઉદ્યમતે આધાર. ન. ૧ ચાત્યે હું મરિવા ભણીજી બીન્હો ગથી કેમ; . . છેડિ મરણ પ્રસંગથી, જાગે વધ કી એમ. નૃ. ૨ એવું મનમે સાચતાં, છતે નારી કહે તામ; . રેરે મૂઢ પ્રોઢ પાપીજી, હું દુઃખચિંતે આમ. ન. ૩ ધર્મથકી અધિકે નહીછ, જાણે પડિત જેહુ નૃ. મરતા પણ સ્મરણ કરેજી, દુર્ગતિ તારે તેહ. 'નૃ. ૪ તુજ કુલદેવી અંબિકાજી, પ્રતિ બેધવા કાજ, નૃ. ચંદ્રપુરે આકાશથી, બ્લેક પત્ર આવાજ. નૃ. કિમ હાની વૃતઈ પાપથી, નવ પરીખણ કામ; નૃ. સુરભિરૂપ કરી આવી ને એવા ચિત્ત વાલ. ન. ૬ કેપ કલુષ અજી (હજી) લગેજી, તારે મન છે શય, . તુ અગ્ય સુભ ધનજી, ભમિ નું તિર્થ સ્વકાય. ન. ૭ જયારે સમતા આવિસ્કેજી, ધ હીયાથી જાય; નૃ. વેલા ધમ આરાધિવા, તું કને કહિસું આઈ. ન. ૮
હવું કહિ દેવી ગઇજી, કડુ વિચારે ચિત્ત, નૃ. અહે ભાગ્ય માહરે જાગે, થાસે ધર્મ પ્રાપરિ. . ૯ હિવે તિયાથી રાજા સમેજી, કેધપાવક વિધ્યાતE. સત્વ વિષે સમતા ધરેજી, ગિરિ કુલ્લાકે જાતિ, નૃ. ૧૦ ઈણ અવસર પશ્ચિમ યામેજી, મનમેં મચ્છર ધારિ, નૃ.

Page #171

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ.
9
પૂર્વ વેરી યક્ષ કાપીએજી, થયા પ્રગટ તિવાર. નૃ. ૧૧ સ્મરાંધે મુજ મારિને જી, લીધી હતી મુજનાર; ન. ભાગવતાં સુખ રાજ્યનાંજી, હિવિ મારિસિ નિરધાર. નૃ. ૧૨ રાજ્ય મદાન્યથકી જીયેજી, પાતક સુખને હેવ; નૃ. તેના કુલ દારૂણ હવે જી, મરિ હવે નિજ દેવ. નૃ. ૧૩ માન રહ્યા એહવા સુણીજી, કહુ નરેસ રાજાન; નૃ. યક્ષ ઉપાડી રાયનેજી, લેઈ ગયા નભ તામ. ન. ૧૪ પર્વત મધ્ય ગુફામાંહે, તે ગુહ્યક તિવાર; નૃ. ઘાતી અધણ બાંધીયેાજી, આણી ક્રોધ અપાર. રૃ. ૧૫ પાય તણે ઘા તે હણેજી, આપે સખલ ચપેટ; ન. પુર્વાપાત પાપનાજી, ન્યાયે થાયે ભેટ. નૃ. ૧૬ પર્વત શિખર સમુદ્રમે જી, કટક પેખી પેખી ગુહામાંહેજી, મૂકી ગયા પૂર્વ પુન્યે રાખીયેાજી, ન્રુપને કષ્ટમઝારિ; નં. નહિ'તા તેહને ઘાતથીજી, નાખે ત્રિજગ વિદ્યારિ; નૃ. ૧૨ ઠામ ઠામ લેાહી કૂંજી, શીતલ પવન પ્રમાણુ; નૃ. સાવચેત અનુક્રમે થયેાજી, ચિ-તે ચિત્ત સુજાણુ. નૃ. ૧૯ પૂર્વ પાતક વૃક્ષનાજી, મુક મુજ પલ્લવ થયા એહુ; નૃ. હંસે કુલકુલ આગલે જી, નરકાદિક દુઃખ તે. નૃ. ૨૦ ક્રાધે કર્મ કીયા ઘણાંજી, સર્વ વ્યસન આધાર; ન. એ જીનતુર્થ સાડત્રીસમી, હાલ સુણા નર નાર. નૃ. ૨૧ સર્વગાથા ૮૭૦.

કુટમઝાર; મૃ. દેઇ માર. રૃ. ૧૭

Page #172

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
દુહા સહસા પાપ આરંભીએ, અધન મદ અંધ; તે છૂટે નહિ ફંદતા, પડિ કઠિણ જે બંધ. ૧ ઈમ અનર્થ આત્મ કીયા, પછતાવે સંભારિ, શુભ ધ્યાને તે ય ક્ષણે, ચા તીર્થ વિચાર. સર્વ સત્વ આત્મપરે, જાણે વર્જિત ગર્વ, પુન્ય પ્રાકાલે ભમે, જીહાં તિહાં તિર્થ સર્વ. ૩ હવે તે શાસન દેવતા, અંબા આગલિ તાસ; પ્રધટ થઈ રાજા ભણી, ભાખું ઈણિ પરિભાસ. ૪ શ્રી શત્રુંજ્ય પર્વતે, વછ ગણ થયે યોગ્ય જાશે પાપ હત્યા સહુ, પામિસે સુખ આરેગ્ય. ૫ હાલ–પ્રાણુ પ્રિયારે ક્યું તજી, હું અબલા નિર
ધારીરે, એહની દેશી. ૩૮ કઠિન કર્મ એ તારા, નરકાદિક ગતિ દાયીરે, અન્ય યુક્ત ક્ષય નવિ હુઈ, વિણ શત્રુંજય જાઈ. ૧ કર્મ વછ ઈતલા દિન લગે, મછર સહિત ઉગેરે; હવે તું તીર્થ નાથને, એગ્ય થયે મેં દેખેરે. ક. ૨ એક વાર સેવ્યા કે, વિશ્વ પાવન ગિરિરાય રે; પાતિક લક્ષ ભવાજેત, ક્ષણમાંહે ક્ષય થાયરે. ક. ૩ તીર્થ શત્રુંજયે સમે, આદીસ્વર સમ દે રે; ધર્મ જીવ રક્ષા સમે, વિસ્વત્રય નહી એવરે. ક. ૪ પવિત્રાત્મા થઈસ ાિં, મિતાં પાણી નાનેરે, આત્મારામ સેવા કરી, સિવે પામિસિ ઈણ ધ્યાને રે. ક. ૫
'
' '
મ
?

Page #173

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ધ્રઢ મહિમ ગિરિને સુણી, દેવી મુખથી રાય, અમૃત વચન સુહામણું, શ્રવણે અધિક સુહાયેરે. ક. ૨ ભૂપ નમી અંબા ભણુ, શિવદા સય મન રગેરે; ચાલ્યા ગિરિવર ઉદિશી, ચારિત્ર સસ્પૃહ અંગેરે. ક. ૭ તીર્થ ન ભેટ તાં લગે, આહારને પરિહારે; તીર્થ શત્રુજ્ય સમરતે, સંત દિને લા પાશેરે. ક. ૮ કંડુ પ્રમેદ હદય ભર્યો, દીઠે સાધુ અકરે; બેઠે ચરણ કમલ નમી, પૂછે સાદર ધર્મો. ક. ૯ સંગ સંગ જાણ કરી, કરૂણનિધિ ગુરૂ જ્ઞાની; રાય ભી હૈ દેસણુ, સુણે થઈ એક ધ્યાની. ક. ૧૦ ધર્મોત્સુક તું ભૂપતિ, તીર્થ ભણી તું જાયે, તે ચારિત્ર આદર હવે, જેહથી કર્મ ભેદાયેરે. ક. ૧૧ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્ર વિના, વૃથા પશુ પરિ જાણે રે;
એ વિણ ચારિત્ર આંધલે, નિષ્ફલ જાણિ સુજાણે રે. ક. ૧૨ હિમ કુંભ અમૃત ભર્યો, સેવન સુરભ સુહાણે, સ્વર્ણ મુદ્રા માણિક જડે, ચંદ્ર વદન લેવાણા. ક. ૧૩ પર્વ તિથે મહાદાન રૂં, શ્રદ્ધાસના સુદાને તિમ ઉત્તમ ચારિત્રસું, શત્રુંજયને ધ્યાને રે. ક. ૧૪ મહા સત્વ સાંજલિ હવે, ચારિત્ર લક્ષણ દાખું રે; એ જીનહર્ષ પૂરી થઈ, ઢાલ અડત્રીસમી ભાષરે. ક. ૧૫ સર્વ ગાથા. ૦૯૦.
દૂહા, તે ચાસ્ત્રિ બે પંચધા, કર્મ કક્ષલ ચિત્ર;

Page #174

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
3
પચમ ગતિદાયક ફર્યાં, શ્રીજીન પરમપવિત્ર. સામાઈક ચારિત્ર પ્રથમ, દ્યાપસ્થાપનિય; સુક્ષમ સ‘પરાય તૃતીય કહે, પરિહાર વિશ્રુધ્ધગિણીય, યથાખ્યાતિ જેહવા કહ્યા, સર્વ લામે ખ્યાતિ; સુવિહિત જેને આચરી, અવિચલ ઠામ વ્હાત. ઢાલ-કુમતી કાં પ્રતિમા ઉત્થાપા, એ દેશી. ૩૯ મુનિ વાણી સાંભલે મન હરખ્યા, તે પાસે' વ્રત લીધા; દ્વિધા પરિગ્રહ મુકી મુનિવર, ઉત્તમ કારિજ કીધારે, પ્રાણી ગિરિવરસુ· ચિત લાવા, ક ુનરેસાના ગુણ સાંતિ, આપણ પ્રેમ નિભાવારે, પ્રા. પામ્યા તીર્થ પ્રસન હૃદયસુ, આ રૂાસીલ સન્નાહ, સાધુ માહાવ્રત ખંડ સામાજ્ઞા, ક્ષાંતિ ખેટકઉખાડુરા. પ્રા. કર્મ અરિ હણવાને કાજે, સાધૃ થયા .ઉજમાલ; પક્ષમાસ ઉપવાસાદિકતપ, જાનુપ પાવક કાલરૅ. પ્રા. આલ્યા કર્મતણા વન અગલા, કડુરાજ કૃષિરાય; શત્રુંજય ગિરિ ઉપરે સીધા, તિહાં અવિચલ સુખપદ પાયરે. પ્રા. ઈમ સ્ત્રી માલ હત્યાદિક પાતિક મેટી જે મહાંત; તત્ક્ષણ પ્રલય એક ક્ષણમાંહે, તીર્થ પ્રભાવે યાતિ, પ્રા. ચેાડીહી પણિ તપસ્યા હુતી, સંચય કર્મ ઘણાણેા; ક્ષેત્ર પ્રભાવથી ક્ષય પાપે, અસત અસ સયમાનારે, પ્રા. દ શુભ ક્ષેત્રે જીમ બીજ પ્રરાહે', અપરક્ષેત્ર તિમનાહી; વાયુ સુવાય જલ સયેાગે, બહુ ફૂલ પ્રાપતિ થાઇ. પ્રા. ૭
૨
-:
3
૪

Page #175

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ઈણિપરિ દાન દયાતપ પૂજાદિક શુભ કર્મ કરતાં, જે હવે ફલ પુંડરગિરિણામે, તે અન્ય નતારે. પ્રા. ૮ પ્રાયે પાતિક કર્મ તજીને તીર્થંચે પાણિગિરિ વાસી; સહગતિ પામે તેહ સહીસું, તીરથ મહિમા ભાસી રે. પ્રા. ૯ સિહઅગ્નિકલ નિથિ વિખધરવલી,રાજયુદ્ધજ વિષચરે; વૈરી મારિ સ્મરણગિરિ કેર, ભય નાસે કરિરરે. પ્રા. ૧૦ ભરત કરાવી સુંદર પ્રતિમા, આણિ જીનેશ્વર કેરી, દયાવતે શિવ સુખ ઉગે, ભીતિન ભય કેરીરે. પ્રા. ૧૧ અયુગ્ર તપાસ્યાને બ્રહ્મચર્ય, જેતલો ફલ પામીજે; તે શત્રુંજયગિરિ વસતાં, પરઘલ પુન્ય લહી છે. પ્રા. ૧૨ ભજન દાન યાત્રા જાતાં, કોડિ ગુણે ફલ કહિયે; યાત્રા કરીને પાછા વલતાં, તેથી અનંત લહજેરે. પ્રા. ૧૩ ત્રિભુવનમાંહિ, જે કઈ તીર્થ, નામમાત્ર જે કઈતે; ' પંડરગિરિ વદ્યા વાંધા, નાખે પાતિક દેઈરે. પ્રા. ૧૪ સ્નાત્ર કરી સુમત્રિ સંધ્યા, નિશ્ચલ બેસી ધ્યાવે; નમે અરિહંતાણું પદ ઈણિગિરે, તિર્થંકર પદપાવે. પ્રા. ૧૫ પ્રથમ ખંડ એ પૂર્ણ કીધે, ઉગણચાલીસે હાલે; કહે જીનહર્ષનું શ્રવણે, સુણીબાલ ગોપાલરે. પ્રા. ૧૬ | ઇતિ શ્રી છનહર્ષ વિરચિતે શત્રુજ્ય માહાત્મા ચતુષ્પદ્ય મહીપાલ નૃપ કથાનક પ્રભૂતિ વર્ણન પ્રથમ ખંડ સમાપ્તઃ
સર્વગાથા ૯૦૯. દૂહા. શ્રી શત્રુજ્ય મડણે, પ્રણશે રિષભજીણુંદ બીજે ખંડ હવે બેલિયું, હેડ ધરી આણંદ. ૧

Page #176

૯૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શ્રી શત્રુંજય મહાત્મઈ કો સંક્ષેપ વિચાર શક એને તું નિયુણિ, વલી પ્રભાવ વિસ્તાર, ૨ અનંત કાલથ પિણિનહી, તીર્થ વિનિસ્વર એહ; હિવણુ અવસર્પિણ વિષે, જીમમા યા સાંભલી તેહ, ૩ હાલ-મહા વિદેહ ક્ષેત્ર સુહા મણે. એહ દેશી. ૧ વીર કહે દેવજી સુણે, જબુદ્વીપ વિશાલ લાલ; ભરત અદ્ધ દક્ષિણ દિશે, ગંગા સિંધુ વિચાલ લાલરે. ૧ નાભિ કુલગર થયે સાતમો, મરૂદેવાતસુ નારિ લાલરે; સર્વારથ સિદ્ધિથી ચવી, કુષિ લીયે અવતાર લાલ. વી. ૨ તૃતીયારકને છેડે, અનુપમ આ સાંઢ માર્સ લાલરે. ચેથિ અંધારી નિસિમે, ઉત્તરાષાઢા વિધુતાસ લાલરે. વી; ૩ પૂર્ણ સમય થયે ગર્ભને, ચિત્ર સ્યામાષ્ટમી દીસ લાલરે, ઉંચ ગૃહ રાસે રહ્યા, જયા જુગલ જગદીશ લાલરે. વી. ૪ છપન્ન દિસિ કુમારી તદા આસન ચલી તાસ લાલરે; સુતિકરમ પ્રભુને કરી, મુ આણિ આવાસ લાલરે. વી. ૫ ચેસઠિ ઈદ આવ્યા વલી લેઈ નિજ પરિવાર લાલરે; સ્વર્ણગિરિ ના કર્યો, જીન જન્મે છવ સાર લાલરે. વી. ૬ પ્રથમ વૃષભ દીઠ હવે, સહુણા મહેમાય લાલરે; રિષભ નામ પ્રભુને દીયે, હર્ષ ધરી માયતાય લાલજે. વી. ૭ પાલે પ્રભુને પ્રેમસું, પંચ સુસ્વરની નારી લાલરે; વૃદ્ધિ લહે સુરતરૂપરે, રૂપ અનુપમ ધારી લાલરે. વી. ૮ એક વરસના પ્રભુ થયા, બેઠા જનક ઉછંગ લાલરે; ઈચ્છું યષ્ટિ લેઈ કરી, ઈદ્ર આબે મન રંગ લાલ. વી. ૯

Page #177

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
ઈશ્લલતા દંડ લેવા જાણી, હાથ પસાનાહ લાલરે; ઇફવાકુ અ વય થાપીયું, મનમે ધરીય ઉછાહ લાલરે. વી. ૧૦ અંગુઠે અમૃત ઘ, બાલકવયગઈ જામ લાલરે; ઉત્તર કુરૂના ઉપના, દિવ્યફલ આપે તામ લાલ. વી. ૧૧ અનુકમે મોટા પ્રભુ થયા, રૂપસૈભાગ્ય ભંડાર લાલરે; ચિવન વય પ્રગટી તિસે, મોહે સહ નરનારી લાલરે. વી. ૧૨ પૂર્વ લક્ષ ત્રાસી લગે, ભાગ્ય ફલેદય જાણિ લાલરે ઇંદ્ર ઈક્રાણું આવીને, ઉછવ કરે સુપ્રણ લાલજે. વી. ૧૩ સુમંગલા સુનંદા ભલી, સ્ત્રી સરિખી રતિપ્રીતિ લાલરે; ગીત વાછત્ર ઉઠાહસું,જીન પરણ્યા ભલિ રીતિ લાલરે. વી. ૧૪ પાણગ્રહણને એહવે, જે દિનથી વ્યવહાર લાલરે; જગ નાયક પ્રગટાવી, અજી તેહિ આચાર લાલરે. વી. ૧૫ સુમંગલા જનમીયા, ભરત બ્રાહ્મી બે બાલ લાલરે; ષટપૂર્વ લક્ષ પૂરણ થયા, એટલે જાતાં કાલ લાલરે. વી. ૧૬ બાહુબલને સુંદરી, ચુગલ સુનંદા જાત લાલરે; ઉગણપચાસ જણ્યા વલી, યુગલ પુત્ર સમખાત લાલરે. વી. ૧૭ રૂપ સહુના સરીખા, પ્રભુજીના સે પુત્ર લાલરે; ઢાલ પ્રથમ જીનહર્ષએ, રાખંદારના સૂત લાલરે. વી. ૧૮ સર્વગાથા ૨૧.
દુહા. આસન કયે તિણિ સમે, વાસવ અવસર જાણ; રાજ્યાભિષેક પ્રભુને કીયે, રાજ્યચિન્હ સહુઆણ. ૧ જુગલ ધર્મમાંહિ વિનય, દેખી સુરપતિ નામ;

Page #178

૯૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. ધનદ નીપાઈ તક્ષણ પુરી વિનીતા નામ. ૨ દ્વાદશ જન લાંબ પણ, નવ જન વિસ્તાર, અ8 દ્વારા તેરણ સહિત, સભા જાસ અપાર. ૩ ધનુષ બારણે ઉચ પણ, તલ આઠાસે પ્રસીધ્ધ, વિલપણે ધનુષ એકસે, વપ્ર સખાતિ તિણ કીધા. ૪ ચિખણ તિસ્ત્ર ખૂણયાં, સ્વસ્તિક વૃત્તાકાર, સર્વતે ભદ્રાદિક તથા, એક દ્વિ ભૂમિ અગાર. ૫ ત્રણ ભૂમિ સપ્ત ભૂમીયા, નૃપ સામાન્ય અપાર; કેડિ ગમેં પ્રાસાદ તિહાં, સ્વર્ણ રતનના સાર. ૬ ઢાલ-વેગવતી છાભણી, જીન શાસનની કહ;
એ દેશી, ૨. . ઈશાને સત ભૂમીલ, ચતુસ્ત્ર કંચણ કે રે, વપ્ર સહિ નાભિ ભૂપતે, એ પ્રાસાદ ભલેશે. ઈ. ૧ સર્વતોભદ્ર એંટ્રી દિશે, સત ભૂમિ મહારે, વર્તુલ ભરતે નરેસને, ધનદ કી ધરિ તેરે. ઈ. ૨ અત્રે ભરતતણું પરઈ, બાહૂબલ પ્રાસાદરે; વિચમે અવર કુમાર તણ, ગૃહ દીઠાં આલ્હાદર. ઈ. ૩
તે વિચિ આદીસર તણે, ભૂમિ જા સ એકવીસરે; ત્રિય વિભ્રમ નામથી, કલકે જાણિ ગિરીરે. ઈ. ૪ સહ અઠોત્તર મંદિર, મણિમય જાલી રે, સુખ સંખ્યા ખણિ તેતલી, દેખતાં મન મેહેરે. ઈ. ૫ પ્રાસાદે પરિ ઉજલા, સોવન કલસ વિરાજે રે; હર કી હર્ષે કરી, નિજ મંદિર મન છાજેરે. ઈ. ૬

Page #179

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સામને મંડલીકે રાયના, નવાવર્ત પ્રમુખે રે, રચ્યા પ્રાસાદ તિહાં ભલા, રહે લહે તે સુખેરે. ઈ. ૭ સહસ્ત્ર અઠેસ તિહાં કર્યા, શ્રીજીનવર પ્રાસાદે દંડ કમલ ધ્વજ લહે લહૈ, કરે ગગન સુવારે. ઈ. ૮ સમ પેઢી બંધ બાંધીયા, ચોરાસી બજારે; કનક રજ તુરત તે કરી, ભરીયા જાણ ભંડારે. ઈ. ૯ સૈધ હિરણ્ય રતનમિયા, ઉચા મેરૂ પ્રમાણે, કીયા વ્યવહારીયાતણા, મંદિર સુંદર જાણે રે. ઈ. ૧૦ દક્ષિણ દિશિ ષિત્રીતણા, વિવિધ પ્રકાર નિશાંતેરે; ભરિયાં રિધિ સમૃધિરું, ફલકે રત્નની કોતેરે. ઇ. ૧૧ વપ્રમાહિ ચારે દિશે, કેડિ ગામે ગૃહરાજે રે, પુરવાસીનાં ઉજલા, સુર ગૃહ સરિખા છાજેરે. ઈ. ૧૨ અપ્રાચી પ્રતીચી દિશે, કીધા કારૂક ગેહેરે, એક ભૂમિતિ અયાવતા, ત્રિણ ભૂમિ સંભાત જેહરે. ઈ. ૧૩ અહે રાત્રીમાં એહવી નયરી ધનદ નીપાઈરે, કનક રતન ધન ધાન્યનું, વસ્ત્રાભરણ ભરાઈરે. ઈ. ૧૪ વાવિ કુવા શર દીથિંકા, દેવાલય અન્ય કેરારે, પુરી નીપાવી સુરપરી, તેથી સુખ અધિકેરીરે. ઈ. ૧૫ ચારે દિશે વન સેહતા, વૃક્ષાવલી સમૃધેરે, એ થઇ બીજા ખંડની, બીજી ઢાલ પ્રસિદધેરે. ઈ. ૧૬
સર્વ ગાથા, ૩
દૂહા
અષભ સ્વામી તિણ પુરી, સુરાસુર કૃત સેવ; જગતિ સૃષ્ટિ કર્તા નૃપતિ; પતિ વિવ નિમેવ. ૧

Page #180

८१
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. વાણીજય જીવા કંચુકા, સેવકને કુંભાર; કામદાર ક્ષત્રી વલી, સાલીને સૂત્રધાર. ૨
સ્વર્ણિકાર ચિત્રકાર વલિ, તથા અપર મણિકાર; લેતણું હિત કારણે, નિર્મિત જગદાધાર. ૩ ભરત જયેષ્ટ વંદન ભણી, શીખાવી જગદીસ્ટ; કેલા બહત્તર અપર તિણિ, કીધા બધુ અધીસ્ટ. ૪ લક્ષણ ગજ અશ્વ સ્ત્રી પુરૂષ સ્વામી ભણાવ્યા સર્વ; બાહૂબલ નિજ પુત્ર તે, ગણિત સુંદરી સર્વ. પ અષ્ટ દશ લિપિ સ્વામીજી, દર્શિત દક્ષિત પાણ;
જયેષ્ઠ પુત્રી બ્રહ્માભણી, કીધી તેહની જાણ. ૬ ઢાલતપ સરિખે જગિકે નહી એ દેશી. ૩. વિશ્વ સ્થિત પ્રભુ એહની, નિરમાયી નિર્ભય હો સુરપતિ, લેક સકલ થીર થોપીયા,નાના કર્મ કરાયણે સુરપતિ. વિ. ૧ થયા વિરક્ત સંસારથી, છતનય હિત કાજ હે. સુ; ભરતસ્વરાજ્ય ધારી કર્યો, જગ ગુરૂશ્રી જીનરાજહે.સુ. વિ. ૨ આહુબલિ આદિક બીજા, સ્વસ્વનામાંકિત દેશહે. સુ; વિહચી સહુને આપીયા, ભાંજે સલકિલેશો. સુ. વિ. રાજયભાર છેડી કરી, સંવછરલગિ દઈ દાનહે; સુ; વૃષભદેવ આરભી, જગ અનૃણને ધ્યાન. સુ. વિ. વિકલ્પ વેલા લગી ઉદયથી આલે પ્રભુ અષ્ટ લાખો; સુ; કેડિએક સેવન્નતણું, વાંછિત સહુને સાહિ. સુ. વિ. ૫ ત્રણસે કેડિકચનતણી, વલી અઠયાસી કે ડિહે; સુ; લાખ એસી છનવર છીયે, દાન સંવત્સરજોડિહે. સુ. વિ. ૬

Page #181

८७
કે
જે
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. હવે હવામી સંયમ રહે, કૃષ્ણાષ્ટમી ચૈત્રમાસહે. સુ; ઉત્તરાષાઢ શશીગઈ અપરાજાઈ ઉ૯લા સહે. સુ. વિ. રાગ દ્વેષ અરિ જીપીયા, ભાગ્યામદ અભિમાન; સુ; ઇંદ્રિય વિષય નિવારી,માની પ્રભુ રહે ધ્યાને હે; સુ. વિચરે ઇ સાધતા, પ્રાણીને હિતકારહ, સુ. દેહતણી મમતા તજી, પુવીકર વિહારહે. સુ. ભરત અધા ભેગવે, રાજય પિતાને દીધહે; સુ; ન્યાયે રાજ્યપાલે ભલે, પ્રજા સુખિણું કીધહે. સુ. વિ. ૧૧ હવે શ્રીરૂષભ જણેસરૂ, ભમે નગર પુર ગામહે સુ આહાર મિલે નહિ એખણ,લેક જાણે નહિ નામહે. સુ. વિ. ૧૨ સુધા પીડીત તાપસ થયા, કછાદિક મુનિરાય હે, સુ. યુગાદીસને ધ્યાવતાં, કંદમૂલ ફલ ખાય છે. સુ. વિ. ૧૩ આપે પ્રભુને રથ તુરી, માતા માતંગ હે; સુ. વસ્ત્ર હિરણ્ય કન્યા દઈ, મુગ્ધ લેક મન રંગ હે. સુ. વિ. ૧૪ સ્વામી કિમપિ નસંગ્રહે, જે નહિ સનમુખ હે. ઘરઘરથી એમનીસરે, લેક કરે મહાદુઃખ હે. વ્રતથી એક વરસ રહ્યા, નિરાહાર જગદિશ :હે. સુ. ગજપુર નગરે આવીયા, માનવતી જગદીશ હે. સુ. વિ. બાહુબલને પિતર, તિહાં શ્રેયાંસકુમાર હે; સુ. જાતિસ્મરણ પામી, દેખી જગદાધાર છે. સુ. પ્રભુસુ પૂર્વ ભવતણે, દીઠ સંબંધ અખંડ છે. સુ. કહે જીન હર્ષ પૂરી થઈ, ઢાલ ત્રીજી બીજે ખંડ છે. સુ. વિ. ૧૮
સર્વગાથા. - ૧ એષણીય.

Page #182

૯૮
શ્રીમાન બિનહર્ષપ્રણીત.
અથ પ્રસ્તાવિક કાવ્ય. નેન પાણિર્નચ કંકણેન, શ્રેત્રે શ્રતૈનૈવચ કુંડલેન, આભાતિકાયઃ કરૂણું પરાણ, પોકારવ્રતચંદનેન. ૧ જે દદાતિન ભુકત, તિગતભવતિ વિત્તસ્ય; દાન ભેગે નાશ, સ્તસ્ય તૃતીયા ગતિર્ભવતિ. ૧ આહા | શ્રી,
દુહા કુમાર અનવદા દેવતણે જાણે દાન વિવેક; ઇફ્ફરસ જગદીશને, દેવા વાંછઈ છેક. ૧ નિરવ આહાર સ્વામી ગ્રહે, કૃપા કરી મુજવાર, એહવું કહી પ્રભુ હાથમાં, નામે રસની ધાર. ૨ અધિપિણિ પ્રભુ પાણિ, ઈક્ષુરસ શિખર ચડંત, નીચે બિંદુ પડે નહિ, અતિશય શ્રીભગવંત ૩ શુગધા પુષ્પ હેમનિ, વૃષ્ટિ શુ દુદુભિનાદ, ચેલેછવ પારણ વિષઈ, થયા પંચ સુપ્રસાદ. ૪ રાઘશુકલ તૃતીયા દિને, અક્ષય દીધે દાન, પર્વાક્ષય તૃતીયાઅજી(હજી) પરવર્ત જગમાન. પ હાલ-નીંદડલાહે વેરિણી હેઈ રહી. એ દેશી. ચથા સ્થીતિ પ્રગટ પ્રભુ થકી, જગ જનનેહ સહુને હિતકાર તિમ પાત્રદાનશ્રેયાંસથી, જગમાંહિહે પ્રગટતેવાર. ય. શ્રેયાંસકુમારનઈ ઉધરી, કીધે તિહાંથી છઇમસ્થ વિહાર નિજકર્મ ખપાવણુ કારણે, નહિ જેહને પ્રતિબંધ લગાર. ય. ૨ પાલે નિજ રાજ ભરત રાજા, ધમાહે ધારઈ નિજ સીસ; દિન દિન અષિી હની, ઉજવાલે કુલ જગદીસ. ૧, ૩

Page #183

શ્રીશત્રુ-જયતીર્થરાસ.
૫
તે તાત ચરણકમલમે' સદા, સેવા કરવાહે। મન રસિક સુજાણુ પિતામાતા મરૂદેવી ભગવતી, સેવા ધારેહા ધારઇ સિરઆણુ ય. હું રાજ્યથી ગયા સહસ વરસ થયાં,નિતે સેવાહા કરતા ઈમરાય; નમવા આવ્યા ભરતેસરૂ, સુપ્રભાતેહા મરૂદેવી પાય. ય. નિજ પુત્રતા સ્મરણ કરે, નયણાંથીહા કરે. આંસુધાર; હું ભરત કહી બહુ ભક્તિનું,પાય પ્રણમા રાજા તિણિવાર. ય. લૂડી આંસુ નયણાથકી, દુ:ખ કાઢેહા હૈયડાથી તામ; મરૂદેવા ભરત ભણી કહે, વછ સાંભળીહા વિનય ગુણુધામ. યા. મુજ પુત્ર રૂષભ મુજ તુજ તજી, નિસ્નેહીડા થઈ દીધેા છેહ; મૃગપરિ વનવાસી થયા, માયડીશુંહા રાખ્યા નહિ નેહ. ય. શીતાતપ ભૂખ તૃષા કરી, પીડાતાહા હાસ્યે તસુ દેહ; વનથી વન વાયુ તણી પર, હાસે ભમતાહે મુજ અંગજ તેડુ ય. કિહાં છત્ર ચ`દ્રાજવલ સારીખા, મુક્તા રત્નેહા ભૂષિત નિત સીસ; કિહાં ઉદ્દગ્ર દાવાનલ તાબ્યા, તપનાતપહેા મંડલ અવનીસ યુ. ૧૯ સૉંગીતક સારસ રસ કહાં, કિન્નરીનાહા મધુરા કકાર; વનમાંહિ‘શ્રવણે સુષુતા હસે, મસકાંનાહે કહ્યા શબ્દ અસાર. ૧૧ કિહાં વારણુ ખધ બેસી કરી, નગરાંતરહેા ક્રૂ મન મેાજ; ાિં પર્વત કાંકરમાકરા, ભમસે મારેહા ખાલુડા રાજ. ય. ૧૨ પુત્રના દુઃખ ઉઘ (એલ) સુણી કરી, મુજ હ્રીયડાહે ફાટે ન કંઠાર; યાપી ગુજ પ્રાણ છુટે નહી, ત્રિક જીવિતઢા દુભિણી થઈ તેર. ય. ૧૩ તુ રાજ્યતણા સુખ ભોગવે, ભાગમાહિ લપટએ દિનરાત; માહુરી સુત વનમાંહિ શમે, તુ પૂછેહા નહી તેની વાત. ય. ૧૪ દીનાક્ષરતાને માતણા, સાંભથીને, કહે ભરત ગયેલા; લાયાધિપતિ માવડી, કાયરનીહા પર એલમખેાલ, થ. ૧૫
'

૯૯

Page #184

૧૦૦ શ્રીમાન જિનહષપ્રણીત. સંસારતણું દુઃખ કારમા, જાણીને હો છોડ તાત; સાસ્વત સુખની વાછાં થઈ, તપસી થાયહે તિણ કાર(ણ)માત..૧૬ મુજ સારિખા ચાકર તેહને, મુખ આગલિહો રહ્યા કેડા કેડિક કરે ચરણકમળની ચાકરી, મદમત્સરહ છેડી કરજેડ. ય. ૧૭ સહુને ઠાકુર છે રૂષભજી, સુખમાંહિહે જીનહર્ષ સદીવ; હાલ ચેથી બીજા ખંડની, સાંભળતાહે મન હર્ષ અનીવ. ૨. ૧૮
સર્વગાથા, ૯૦.
-
દુહા.
શકાદિક સહુ દેવતા, આગહિં હિડઇ જાસ; તે હું રક્ષા સી કરૂં, મારા હૃદય વિમાસ. ૧ તીન લેકના નાથની, લક્ષ્મી દેખીશ જામ; સાચે તપ ફલનું તદા, માનિસ માતા તામ. ૨ ઈણપરિ કહતાં તે ભણી, કરજેડી તિણવાર;
ઈતલે માલિ લગાડિનઈ, વેત્રી કહે વિચારિ. ૩ કાંઈ કહેવા આવીયા, બે નર ઉભા બહરિ; ટામક શમક નામે પુરૂષ, શુભ સુંદર આકાર. ૪ તેડી લાવ્ય ઈહાં તે ભણી, હુકમ કી નારાય; ઉચરતા જય જય શબ્દ, આવી પ્રણમ્યા પાય. ૫
ઢાલ. નાં નાહલેરે; એ દેશી. પ. પ્રકૃતિ પૂર્વક એમ કહેરે, પહિલી સમક પુમાન સાહિ સાંભરે; કેવલ પાયે તાત જીરે, ગાવે એમ સુરપતિ જ્ઞાન. સા. ૧ પરિમતાલ પુર બાહિરે, શકટાનન ઉદ્યાન; , સમવસરણ ઈદઈરરે, ફલહલ ફલકે ભાણ સા. ૨. નર નારી સહુ દિશ થકીરે, આ દેવી દેવ;
ઢાલ. નાહિલી સંમતિ જ્ઞાન. સા:

Page #185

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. નિજનિજ રિદ્ધિ લેઈ કરી રે, કરવા પ્રભુની સેવ. સા. ૩ ટામક તિવાર પછી કહેજે, પ્રણમી નૃપના પાય; સ્ફરપ્રભા અતી દીપતીરે, ઉજજવલ જીમ દિનરાય. સા. ૪ અગ્નિ કુલી ગઈ ભારે, તીક્ષણધારા સહસ્ત્રાર; ચકરત્ન પ્રભુ ઉપને, આયુધ સાલિ મઝારિ. સા. ૫ દાન યાચિત આપતેરે, દીધી શીખ ઉદાર; શ્રવણે વચન સુણી કરી, પાયે હર્ષ અપાર. સા. પ્રથમ કેવલ મહિમા કરૂ, કઈ ચક્રીની કરૂ એમ; ચિત્ત ડામાડેલાં કરેરે, બેની થાઈ કેમ. સા. ૭ અભયદાયક કિહાં તાતજી, કિહાં ચક ભયકાર; ફેગટ એમેં ચિંતવ્યારે, પૂજાતણે વિચાર. સા. ૭ તે પહેલી પ્રભુને કરૂંછ, કેવલ મહિમા સાર; ભરતેસર ઈમ ચિંતવેરે, કહે માયને તિણવાર. સા. ૯ તું કહેતી મા માહરે, સુત ભગવે છે દુઃખ; વનમાંહિં ભમતે થકારે, સહે કુંત તૃષ મુખ. સા. ૧૦ 2લેક અચરિજ કારણેરે, સુર સહુ સેવિન પાય; જોઈ પુત્રની સંપદારે, તપ ફલ એહવું થાય. સા. ૧૧ એહવું વચન સુણી કરીરે, કીધે અગીકાર; આરોપી ગજ ઉપરે, હષત ચિત્ત અપાર. સા. ૧૨ તરલ તુરગમ સજ કરી, શિણગાર્યા ગજરાજ, રથ પાયક લાયક ઘણેરે, ચાલ્યા ભરત મહારાજ. સા. ૧૩ વિવિધછવ ઉત્સાહ સુરે, પારવૃંદાવૃત રાય; મરૂદેવા યુત ચાલીયારે, વાંદણ પ્રભુના પાય. સા. ૧૪ અપંથ તે પણિ પથ થયેરે, ચાલતા સેના સાથ;

Page #186

૧૦૨ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. ભક્તિ ભર્યા પ્રભુ ઉપરેરે, ભાવી મુક્તિના નાથ. સા. ૧૫ પિતાના પડખે પુત્રને, બંધ બાંધવની જોડી,
સ્વામી સેવકને તજે, સેવક સ્વામી છેડી. સસ. ૧૬ સૈન્ય અદૈન્ય પરિવરે, હષત નરેશ; ઉપ આગલી નીરખે રે, રત્નધ્વજ સુવિએસ. સા. ૧૭ સાલમયરત્ન સુવર્ણનારે, ફલકે ઝાક કમાલ મરૂદેવા આગલી કહેરે, સમવસરણ ભૂપાલ. સા. ૧૮ તીન લેકવાસી સુરેરે, રત્નજિતને કીધ; દીપ્તવંત કરણે કરીરે, સૂર્યસભા લીધ. સા. ૧૯ જય જય સુરવર ઉચરેરે, સુણતાં શ્રવણસું હાથ; પંચ વર્ણ રત્નની પ્રકારે, રત્ન ધ્વજ એ માય. સા. ૨૦ વાજે શબ્દ સુહામણેરે, દેવ દુંદુભિ આકાશિ; જાણે ગુણ શ્રી તાતનારે, ગાવું મધુરી ભાસ. સા. ૨૧ ભરત કહયે તાત માયને રે, ધરે જીન હર્ષ નેહ, પંચમી બીજા ખંડનીર, ઢાલ પૂરી થઈ એહ. સા. ૨૨ સર્વગાથા, ૧૧૭.
દુહા. મરૂદેવી માતા સુણી, થયે હર્ષ ભરપુર દુખ આંસૂ ઉદ્ધવ પડત, હર્ષ અશ્રુ ગયા દૂરિ. ૧ જીમ જીમસુરપતિ સુર અસુર, તુયમાન ગુણવૃદ; મરૂદેવા નિજ સુતપ્રતિ, તિમ તિમ લહે આણંદ. ૨ સંપૂર્ણ સર્વાતિશય, જીન ચિતે જનરાય; પ્રેમે સુત ધ્યાન ધ્યાવતી, તન્મય માતા થાય. ૩ દેવી સહુ વીચારીયા, ભવ સંભવ વ્યાપાર;

Page #187

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૧૭ ચિંતવતી ઈમ જીન પ્રતે, તન્મય થઈ વિચાર. ૪ ચઢી ક્ષપક શ્રેણિ તદા, કર્મ સેવા કાજી;
સૂકમ કિયા સમુછિન્ન કિય, શુકલ ધ્યાન વિચારિ. ૫ ઢાલ, રીષભ રહે, એ દેશી. રાગ મારુણ, ૬ આણંદસુ પ્રેમ લગાવે છે, પ્રેમ લગાવે મન ભાવે; શિવ પુરસું ચિત્ત લાવે છે.
કર્મ સહુક્ષય ઘાતીયા, મરૂ દેવી માતા હૈ, અંતકૃત કેવલ જ્ઞાનસું, પામી શિવ સાતા. જી. ૧ પુણ્ય કઈ કીધે નહીં, તપ કેઈન કીધે હે; જીન સ્મરણ જન સ્નેહથી, અવિચલ પદલીધેહ જી. વાત રહિત દીપક પરે, મન નિશ્ચલ કીધે હા અનિત્ય ભાવજ ભાવતાં, અવિચલ પદ લીધા હ. જી. સમવસરણથી તત્પણે, ઈંદ્રાદિક આયા હે . સુકૃત્યદેહ સ્વામિની તણે, ક્ષીરદધિવહાયા છે. જી. પ્રથમ કેવલી એ થઈ, અવસર્પિણ કર્યું ; પ્રથમ સિદ્ધપણિ એ થઈ, ગાવે સ્વર કીર્ણ . છત્ર ચામર આદિક સહુ, રાજ લક્ષણ મેહલી હે; સમવસરણમાં આવીયા, દુઃખ દુર્ગત ડેલી છે. જી. સનાત્ર કરી વાપી જલે, વસ્ત્ર પહેર્યા વારૂ હે; પિઠા પૂર્વ બારણે, પ્રભૂ વાંકણુ સારું છે. જી. રાય દેઈ પ્રદક્ષિણા, નમિ રિષભજીણુંદા હે; અગ્રેસર ઇંદ્રને કરી, બઈઠા નર વૃદા હે. જી. ૮ ત્યારે જે જન ગામિની, પિયુષ સમાણું હે;
$

Page #188

૧૦૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સ્વામી આપે દેશના, સમજે સહુ પ્રાણ હો. જી. ૯ વિરક્ત હુ જે પાપથી, ધર્મ રતિ કીજે હે; ઈમ દેખાડે પુરૂષને, દેશના સહ કહીજે છે. છ. ૧૦ પૂજ નિજ ગુરૂ સેવના, સ્વાધ્યાય તપસ્યા હે; દાન દયા ષટ ગૃહસ્થને, કરવા અવસ્ય હે. જી. ૧૧ અનુકપા પ્રાણી વિશે, દાન પાત્ર વિશેષ છે, દીને દ્વાર સંભારો, એ ધર્મસુ લેષઈ હ. જી. ૧૨ જ્ઞાનાભય ઔષધ વસ્ત્રને, દાન વસ્ત્રને દીજે હે; પૂજા અરિહંતની સદા, મુનિવર નમીજે . જી. ૧૩ તુષ્ટિ કરે નિજ નારિસુ, પરનારી ન હૈ હે; અક્ષય મંડન એક હ્યા, નરના નિસદીહે હે. છે. ૧૪ કમલ હરવા જલ સદા, રત્નત્રય ધારે છે ' ત્રીજે ભવ શિવ સુખ લહે, શુદ્ધ ભાવ વિચારિ હે. છે. ૧૫ નર ભવ પામી દેહીલે, જીન ધરમ કરશે હે; મેહ વિલંધા માનવી, રોગતિમાં ફિરસે છે. જી. ૧૬ સાંભલી એહવી દેસણા, સુત ભરત ઉલ્લાસે હે; રૂષભાસન ઉઠી કરી, વ્રત લે પ્રભુ પાસે છે. ઇ. ૧૭ અન્ય પુત્ર ચક્રી તણા, પાંચસે ઈક ઉણ હે; પુત્ર પુત્રીવલી, સાતસે એમ, વ્રતત્યે મનનણાહે.જી. ૧૮ બ્રાહ્મી પૂછી ભરતને, બહુ કન્યા સાથે હે; શિલેજવલ વ્રત આદર્યો, પ્રભુજીને હાથે હે. છે. ૧૯ પહેલી જીનની દેશના, એતલી રૂદ્ધિ પાઈ હે; છઠી બીજા ખંડની, જીન હર્ષ એમ ગાઈ હ. જી. ૨૦
સર્વગાથા. ૧૪૪.

Page #189

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૧૦ હા, દીક્ષા લેતાં સુંદરી, વારી ભરત નરેસ; પ્રભુ ચતુવિધ સંઘમાં, પ્રથમ શ્રાવિકા એહ. ૧ કછ મહા કછ તે વિના, રાજન તાપસ જે; પ્રભુ ચરણે આવી કરી, વ્રતધારી થયા તેહ. ૨ પંડરીક આદિક યતી, સાધ્વી બ્રાહ્મી મુખ; શ્રેયાંસ પ્રમુખ શ્રાવક વ્રતી, શ્રાવિકા સુંદરી સુખ. ૩ રૂષભસેન આદિક ગણ, પ્રભુની ત્રીપદી પામિ; દ્વાદશાંગી ધર થયા, આજ્ઞાધારી સ્વામી. ૪ સુરનર અસુરનમન કરી, ૫હતા નિજ નિજ કામ;
ભવ્ય જીવપ્રતિ બોધિવા,વિચર્યાત્રિભવન સ્વામી. ૫ હાલ ધારી આજી આંબે મેરીયે, એ દેશી. ૭. પુન્યની ભૂતિ ભરતનરે સહુ, પરીવરી બહુ પરિવાર; મનરંગ અધ્યા આવીયા, જાણે ઈંદ્ર તણે અવતાર. પુ. ૧ ભરતદ્વીપ ચક રત્ન તણે, કરવા ઉછવ ઉછરંગે; શાસ્ત્રાગારે આવી કરી, ચક પૂજા કરે સુરગે. પુ. ૨ દિન આઠ ચક્ર મહિમા કરી, વલી પૂજા બહુ વિસ્તાર પ્રાચી દિશિ પ્રતિચક ચાલી, લક્ષણાધેિષ્ટિત સારે. પુ. ૩ અણતા વાગે તનુ પહિરીયા, આભરણે શોભીત દેહે; પુષ્પાક્ષત સ્તુતિ પ્રમુખે કરી, પૂજ્યા જીન પ્રથમ સ્નેહે. પુ. ૪ દેઈ માનસું કીંકરી, મુખ ચાવે સરસ તબેલે; ચામર વિજઈ છત્ર સિરપઈ. મૃગાર વિરાજે સેલે. પુ. ૫ યક્ષ સેલ સહસ્ત્ર નૃપરિવ, ગજ રત્ન ચઢયે મહારા; ધારાધરની પરિમદ કરે, ગજીત ઉર્જત મહાકા. પુ. ૬

Page #190

૧૦૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નિર્દોષ મંગલ વાજીત્રના, સહ સિન્ય મિલે તત્કાલે, ગય ચરમદ કરતા ગાજતા, પૂજ્યા સિધુ કરે ભાલો. પુ. ૭ તુગતરલ તુરંગમ સભતા, વારિધિના જાણે કલે; રથ સૂર્યના જાણે ચાલ્યા, સોભતા ઉલાઉલે. પૃ. ૮ પાયકને પાર ન પામી, સન્નદ્ધ બદ્ધ ધરિ હથિયારે; ચાલ્યા પ્રાચીશને સાધવા, સેના લેઈ સાથ અપારો. પુ. ૯. અસ્વરતન ચઢી આગલિ ચાલે, સેનાની રત્ન સુખેણે; દંડ રત્ન કરે બાહિને, બલવંત મહાગુણ છે. પુ. ૧૦ પ્રભૂહમૂહ હણિવા ભણું, શાંતિમંત્ર જાણે અગવાને; વલી રત્ન પુરોહિત જન નમી ચાલ્યું તે પણ બહુમત. પુ. ૧૧ જગમ સત્ર શાલાની નીપરે, દિવ્ય રત્ન કરશુ તત્કાલ; ગૃહ રત્ન સેના સાથે ચાલ્ય, ભરતેસર પુણ્ય વિશાલ. પુ. ૧૨ ખાધા વારાદિ ઉતારવા, વિશ્વકર્માની પરે જાણે રત્નવર્ધકી નામે ચાલે, ગૃહ કેટકરણ સંપરણે. પુ. ૧૩ સુર અસુરાશ્રિત રત્નએ સહુ, ચર્મ છત્ર ખડક ગુણ ઠાણે. બે રત્ન વલી મણિ કાંગણે, ચાલ્યા ચકી પુણ્ય પ્રમાણે. પુ. ૧૪ જીહાં જઈનૃપ સેના ઉતરે, તિહાં વર્ધકી કરે આવાસે, ક્ષણમાંહિ નગર તણી પરે, એ દિવ્ય શક્તિ અવકાશે. પુ. ૧૫ ભરતેસ નરેસ સદા કરે, જન પરમાણુ પ્રમાણે, કેટલેક દિવસે પામી, મગધ તીરથ સુપ્રમાણે. પુ. ૧૬ પૂર્વાધ્ધિ તટે નવ જન, આયામ વલી વિસ્તાર; દ્વાદશ જન લબાપ, તિહાં થાપી સિન્ય અપાર. પુ. ૧૭ વર્ષકિ પિષધશાલા રચી તિહાં, થાપી દર્ભ સંથાર; આભરણ સહ ઉતારી કરીને, શ્વેત વસ્ત્ર પહેરે તિણવાર. પુ. ૧૮

Page #191

૧૦૭
શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. મગધસુર ધ્યાન ધરી કરી, ચકાદિકાધિપ પિષધ ધારે, બીજા ખંડની થઈ સાતમી, જીન હર્ષ હાલ અવધા. પુ. ૧૯ સર્વ ગાથા, ૧૬૮,
દુહા બેઠે શુદ્ધ સંસ્થારકે, અઠ્ઠમ તપ કરિસાર; મુનિવરની પ સહુ તન્યા, આરંભકુ વ્યાપાર. ૧ આઠમ અંતઈ રાયને, પૂરણ પિષધ થાય; પિષધ શાલથી નીસર્યા, અધિક હું દીપાઈ. કીધે સ્નાન યથાવિધે, પૂછ શ્રી નારાય;
દેવતા સહુ ભણી, બલિ કીધે વસિ થાય. ચકી અવરથેચડી, સંયુત ધનુ તૂર; નાભિ દઘ રથ નીરમે, પેઠે સુરસ ધીર. ૪ નિજ નામાંકિત ખાણ નૃપ, વાદ્ય ધનુષ ચઢાય; મગધ સુરની સભ્યમાં, પાડો સત્ય પરિજાય. ૫
ઢાલ-લાછલદે માતરમલાર, એ દેશી. ૮ દેખી મગધ ઈસ, ઉઠ કરીને રીસ; આજહે એવું કોણ? મુમતીઈઈખુઈહાં નાંખરે જે. ક્રોધાકુલ થયે તામ, ફેટું તેહને ઠામ, આજ મુંહ તારે પરધાન, મિલીને ભાખીયેરે જે. ૧ સુસતા ઘા રાણ, જે અક્ષર બાણ આજ હે લેઈરે વાંચે, ભરતેસ આવ્ય ઈહાંરે જે. તુરત ઉત્તરીયે કે ૫; આવી સમતા ઉર; આછો ચકીરે આવ્યે, મિલવાને જઇયે તિહાંરે.. ૨ લઈ અમૂલિક લેટિ, સાલ હીયાને મેટિક

Page #192

૧૦૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
આજી મંત્રી સંઘાત, સુર આઈ જે. નમીયે માગધ ઈસ, નૃપને ધરી જગદીશ; આજી ભાખરે, પ્રભુ દરસણુ પુણે પાઈયેરે જે હું ના મહારાય, શીધ્ર તુમારે પાય; આજહે મહારેરે અપરાધ, પ્રભુ સમયે તુમેરેજે ભગત વત્સલ હવે સંત, છેલ્ડ ન દાષિ અંત; આજસેવક થઈ, ચરણકમલ નમસું અમેરે જે. આજી પછે મન રંગ, તુજ ચરણાંબુભેગ; આજહે જીનની પરિ તાહરી, આજ્ઞા ધારસુ જે મગધ તીર્થ માંહિ, તે આરે સાહી; આજીડે સાહિબરે તારે, ઉપકાર સંભારણું રે એહ અમે એ રાજ, એ ભૂત્યતણે સમાજ; આજ તાહરે આધીન સહુ એ સંપદારે જે. એહવું કહી સુરહાર, મુગટ કુંડલ શરસાર; આજીહા મગધરે તીર્થાધિપ, હે નૃપને મુદારે જે. પૂર્વોપાત રત્ન મોક્તિક મણિક યત્ન, આજ મગધરે દિવ્ય વસ્તુ ચકી આગલિ ધરેરે. દાને સહુ વસિથાઈ દાને રીઝયે રાય; આજી દેઈ દિલાસા મેક ઘરેરે. હવે રથ પાછા વાલી, તિણહીજ પંથ ભૂપાલ; આજીડે આ સેનામાંહિ ઉલટ ઘણેરેજે. રથ ઉતરિ રજન, વિધિસું કરી સનાન; આજ કીધારે અઠમ ભેજના કૃત પારણેરેજે. અઠાદી મહેચ્છવ કીધ, ચકતણી પરિસીધ;
૭

Page #193

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૦૯ આછો તેરે દીપ રવિ બિબતણી પરેરે. ચલ્યા ચક્ર આકાશે, અઠાઈ કૃત તાસ; આજ લશ્કરે કેડિ પ્રમાણે સંચજે. ૧૦ ઉન્નત નમાવે પ્રાણ, નમતા થાપે ઠાણ, આજહે ગરે પર્વત સરીખા તેહને દલેરે જે. તે પાસિયે પાસિ, ઇણ પરિ સાધે દેશ આજહે સઘલારે દેશાધિપ આવીને મલેરેજે. ૧૧ ચજન કરે પ્રયાણ, ચક કેડે રાજાન; આજી ચકી દિવ્ય શક્તિ સહિત દક્ષિણ દિસેરેજો. દક્ષિણદધિને પાસે, વદ્ધકિ ર આવાસ; આજી લશ્કરરે ઉતારી, તિહાં જઈ મન રસેરે જે. ૧૨ પિષધસાલા માહિ, અષ્ઠમતપ બાહિ; આજહે પિષધરે લેઈ બઇઠા ભરતનરેસરૂરે જે. ધ્યાન ધરી મન તામ, સાધવા વરદામ; આજીહે પારીરે પિષધબલ, વિધિ કીધી વરે જે. ૧૩ હેમ રથે ચઢી નાહ, બાણ ધનુષ બાહ; આજી દરિયારે કઠે, તે ચકી આવીરે જે. રથ દઈ નાભિ પ્રમાણ, જલ અવગાહી જાણ; આજીહો સાયકરે નાયક, કોદંડ ચઢાવીયેરે જે. ૧૪ કરતા દિશિ ઉધાત, સેવન અક્ષર જોતિ; આજહે દ્વાદશ જન જઈ પડયે સભા વિગેરે જે દેખી સુર સુરપાત, નાણ જેમ દંડ થાત; આજીડે વરદામરે મન કે ગરવા ચેિરે જે. ૧૫ સહુ તેહને પરિવાર, આણી કે અપાર

Page #194

૧૭
૧૧૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
આજી આયુધરેલીધા, નિજ નિજ હાથે સહરે જે પરસ ચઢી અંગ, બેલે વચન અભંગ; આજી ઉઠરે ભડભડતી રીસ કરી બહુરે જે. ૧૬ વારે મંત્રી જેહ, જે સાયક એહ, આજી વાંચે અક્ષર ચકી આવો સહરે જે. લેઈ ઉપાયણ બાણ, મૂકી મનને માન; આજી આવીરે કરજેડી, સુર આગલી રહશે. ભેટિ ધરિ તિણ પાય, સંતેણે તે રાય; આજહા મેટારે પ્રણમાંત નિવારંઈ રીતે. બીજા ખંડની ઢાલ, આઠમી એ હરસાલ; આજ ગાઈરે જીનહર્ષ હરસુ હસતેરેજે. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૧૯૧..
દુહા થિર તેહને તિહાં થાપી, શૈલપરે ચક્રણ કાર્ય કરી વલીવલી, બલી જેમ મૃગેશ. પૂર્વ વિધિ સગલી કરી, તિહાંથી ચા કટકલ; અનુક્રમે પશ્ચિમ દિશાત, પાપે સિધુ સદ કવ. ૨ આમ પોષધ વિધિ કરી, રથ બેઠે રાજેસ; મૂક બાણ પ્રભાસને, પસીનીર પ્રદેશ. સભામાંહિ જઈ પડયે, વાંચ્યા અક્ષર બાણ
ધ વિધ ભંછ કરી, લેઈ જેટ પ્રમાણુ. દ્વારા પાયે ભારતને, કરે એમ અશ્વાસ; હું સાહેધ સિર હરે, હું સાહેબને દાસ. ૫

Page #195

શ્રીશત્રુજ્યંતીથૈરાસ,
૧૧૧
ઢાલ—એએ મુનિવર વિહરણ પાંગર્યારે, એ દેશી. ૯ નિસ્વામીકમેં દીઠા તુજ ભણીરે,
પુણ્ય પ્રમાણે લહ્યા ઈંહારહિસુ સેવક તાહરો થઇરે, તાહરી આણા માથે
એહવુ' કહે તે શરસુર આપીયેરે,
ચૂડામણિમણિક કટિસૂત્ર આપ્યા દેવ સમ‘ધીયારે,
તેને હાથે કૉંચન કુંભમાંરે, પાણી ભાષે દેવ પ્રભાસ સુિ
અમૂલરે;
ઉત્તમ અવસર જાઇ નપુ ભુલિરે. નિ. ૨
ત્યારે દેવ કર
દેખી ભરત રેસરે; અચ્છેરે,
જીવતી પર રાખ્યા એહરે. નિ. ૩ જોડીને,
દીદારરે;
ધારિફ. નિ. ૧
તીર્થં સારડ મડલ માંહિ છેરે,
સ્વામિ કહે કથાનક સાંભલી એહૅરે;

મહિમા પૂરણુ અ`ત ન પામીરે,
શત્રુજય નામે જીણુ ગેહુરે. નિ. ગ્
સુકૃત અન તતણા ભડારરે; નાના ભ્રાંતિતણી રત્નષધીર,
રસ કુંપી વલી કુંડ અપાશે. નિ. જ નયણે દીઠાં ફરસ્યાં સાંભલ્ધારે,
ગુણુ ગાયા પણિ પાતિક જાયરે; સુરમુખ મુગતિતણાં સાસતારે,

Page #196

૧૧૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
આપે પ્રાણુને ક્ષણમાંહિરે. નિ. ૬ પુર આરામ મનખાદિક દેશમાં રે, | તીર્થ ગણુઇ છે મહારારે; પણ શત્રુંજય તીર્થ સરિરે,
લેય પાવન તીર્થ કહાંઈરે. નિ. ૭ સો યાત્રા અન્ય તીર્થ કીજતારે,
નર નારીને જે પુન્ય હાઈરે; એક યાત્રા શત્રુજ્ય તીર્થ ઈમરે,
થાય પુન્ય પ્રબલ ગુણ જોઈશે. નિ. ૮ તે તીર્થને દક્ષિણ દિસેરે,
સરિતા શત્રુંજયાભિધાન; સમભાવ જલ પૂરણ દુખ ચુર્ણરે,
અરિહંત ચિત્ય મડિત જગમારે. નિ. ૯ શત્રુંજયા પાપ બાહિણી,
તીર્થ સંગતિથી પરમ પવિત્ર, ગંગા સિધુ થકી પણ એ ઘણું રે,
ફલ દાયક એમોટે ચિત્રરે. નિ. ૧૦ કાદંબક પુંડરીક તણેરે,
વિચિમહે છે દ્રહ સુવિશાલ; તેહને સ્વામી અધિક પ્રભાસ છે,
કમલાભિધ ભરેતેસર ભૂપાલરે. નિ. ૧૧ એ કહની માટી લેઈ કરી,
તેહના જલસું પીડી વાલિ

Page #197

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૧૧૩ આંષિ બધે રેગ સહ હણેરે,.
તિમિર પડલ જાયે તત્કાલરે. નિ. ૧૨ તે જલને એહ પરભાવ છેરે,
બુદ્ધિ તિમવિ કાંતિ પ્રદાય ભૂતવેતાલા શાક મરકીણી રે,
વાત પિત્તાદિક દેપ દુલારે, નિ. ૧૩. એદ્રહનેપ જલ દિન ઘણા રે,
તે પણ માહે ન પડે કવરે સર્વ ઉપદ્રવ જાઈ ફરસથી,
એહને મહિઝ અ છે અતીવ. નિ. ૧૪ શત્રુંજય તીર્થ નમવા ભણે,, ,
જાઉ વરસ વરસ મહારારે, સનાત્ર કરવા અરિહંતનોરે,
તે દ્રહથી જલ ત્યાઉ જાઈરે. નિ. ૧૫ સહુ અરિદલ નાસે એહ નીરથી,
યતન કરી તિણ રાખે એહરે; નવમી બીજ ખંડતી થઈ,
ઢાલ–પુરી જીન હર્ષ સુહરે. નિ. ૧૬ સર્વ ગાથા. ૨૧૦.
દુહા, પ્રભુને પ્રીતિ વધારિવા, તીર્થ પાણી એહક આ છે તુને કારણે, રાખે ધરી નેહ. ૧ વારિ કુંભ આગલિ ધ, યત્ન રાખે સ્વામિ,

Page #198

૧૧૪
શ્રીમાન જિનપ્રણત. દિગયાત્રા ભય અરિત, જાસે પાસે કામ. ૨ પ્રીતે તામ પ્રભાસને, વિસર્યો ઈ માન; ચલ્ય ચકાનુ પામીલ, સિધુ ઉત્તરતટસ્થાન. ૩ તિહાં અઠ્ઠમ તપ છેડે, સિધું દેવતા આપ; સહસ્ત્ર અઠત્તર રત્નના, કુંભ ધર્યાં લઈ જાય. ૪ રત્ન સિંહાસણ રમ્ય, મુગટ બહુરખા ભવ્ય;
મહહાર કરનાં કડાં, વસ્ત્ર અમુલ્યક દિવ્ય. ૫ તાલ-કરમ પરીક્ષા કરણુ માર ચઢ્યારે–એ દેશી, ૧૦ તે સહુ લીધા ભરત નસરૂરે, સિધુ વિસનજી નામ; અષ્ટમભક્ત તણે અંતે કરે, પારણુ ભરતને સ્વામિ. એ. ૧ તિણિ સિંધુ દેવી પણિ તિહાંકણે કયારે, અછાફિકે છવસાર; ચકતણે કેડે નૃપ ચાલીયેરે, સૈન્યતણે પરિવાર. તે. ૨ ઉત્તર પૂર્વ વિચે ચલતાં થકાર, અનુક્રમે ભરત નરિદ; ભરત તણા બે ભાગ કર્યા જીણેરે, લહૈ વૈતાઢય ગિરિદ. ૩. ૩ ઉચ શિખરી પર્માણ વૈતાઢયરે, જે અણ પચવ સાધારિ, જત ભણે રાજ રિલીયામણેરે, બમણે તે વિસ્તાર તે. ૪ દક્ષિણ નિતબ તે પર્વત તણેરે, થાપી સેનાતાહિક ભરતે અષ્ટમ ભક્ત કી તિહારે, તદ્વિભૂઢરિમા મનમાહિ. તે. ૫ તેહનો અધિષ્ટાતા આવી કરી, સુર નમીયે નૃ૫ પાય; દેવ દક્ષ્ય આપ્યા બહુ મેલનારે, મણિભદ્રાસણ પાય. તે. ૬ ગુહા તમિસ્રા પામ્યો ભૂપતીરે, ચકે રનને કેડિ; અષ્ટમ પ્રાંતઈ કૃતમાલ દેવતારે, આ જાણે તેડિ. તે. છ સ્વામિ એહ તમિસ્રા બારણે, કારતણે રખવાલ;

Page #199

ગાજરના કુંભસ્થ
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરા .
૧૧૫ ઈમ કહી આભરણાદિક આપીયા, ભરત ભણે તત્કાલ. તે. ૮ સામી સિંધુ સાગર વૈતાઢયની, સિંધુ નદીને પાસિ; સેનાનીને મુક્ય સાધિવારે, અર્ધ સેનામું તામ તે. ૯ ચલ્ય સુખેણુ લેઈસેના ભણી રે, પ્રભુ આણા સિરારિ, ચરમ રત્ન સું સરિતા ઉતરે, આ દેશ મઝારિ. ત. ૧૦ બાબર ભીલસિંહ બાઝનારે, યવન કાલ મુખ નામ; પ્લેચ્છ જેનિક જીવી રત્નાદિ કુરે, આણી દીધા સ્વામિ. એ. તે દડ રને રિકવાર કપાટ રે, સેનાની દીયા થાય; આર ઉઘાડી તુરત ગુફાતણુંરે, ચકીને કહ્યા આઈ. કે. ૧૨ ગજરત્ન ઉપરિ ચઢી કરી, આવ્યો તમિશ્રા બારી; ચતુરગુલમણિબજ કુંભસ્થલેરે, થાપનૃપ તિણિવારી તે. દ્વાદશ જન અજવાલે કરે, લેઈ કાગણું રત્ન; જિન અંતે માંડલારે, બે દિશિકય તન્ન, તે. ૧૪ તાસ ઉઘાત ઈમ નીકલતાં છતારે, નિમ્ન નિગ્નગારાય નદી ગભીર વહે તિહાં આવિયરે, તેને એ ન્યાય. તે. ૧૫ શિલા તુંબીનાં ફલની પરઈ તરઈરે, એકણ નદિકામાંહિ. એકણિ માંહિ તુબલિ શિલપર, હેઠી બેસી જાઈ તે. ૧૯ પાજ કરી વર્ષકિ તે ઉપરઇરે, બાંધી નદી વિશાલ ઉત્તરદ્વાર ગુફાને પામીનેર, નીલીયા તત્કાલ. તે. ૧૮ કાલ દારૂણ વડવા મુખ તીસરેરે, કાલ દંડ કરાર; સિંહકારચકમલેછાં તણા, એખટ તિહાં ભૂપાલ. તે. ૧૮ તેપણ મહાબલીયા સેનના ધરે, અણમાની મત્સરાલ; . બીજ ખંડની દશમી થઈ, કહી જીત હરજે ઢાલતે, ૧૯
' સર્વ ગાથા. ર૩૪.
લેઈ કગણ તા. તે

Page #200

૧૧૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
દુહા. પંચ કેડિ હય દીસતા, રથ દશ કેડિ પ્રકાશ; કેડિ એક ગજ ગાજતા, પાયક કેડિ પંચાસ. ભરત તણા અગ્ર કટકસું, જુડીયા તે બલવંત; શર ધારાયે વરસતા, પ્રલય જલ વરસંત. કુરાશય નૃપ મલેઇને, કીચે કટકનો ભંગ; ત્રત સેના દેખીને, સેન:પનિ કેવાંગ. સમરારંભ ગુણ સું, માંડ કટક; દિશે દિશે નાસી ગયા, જીમ ૫ખી ત:લ ભટક. ૪ તેવા વસષરિ એકઠા, મિલી કરે આલેચ,
આતુર જીમ માતુર કહઈ, ગયા સિધુ નદિ સચ. ૫ હાલ---આજ લગેધરિ અધિક જગીસ એ
શીતલ વિસવાવીસ એહની એ દેશી. ૧૧ વારિદ પ્રમુખ સ્વેચ્છનિજ દેવ, સખ્યા તપસ્યા કરિ સેવ; મૂશલ ધારેપમ તત્કાલ, વરસાવે વારિદ અસરાલ. ૧ ચર્મ રત્નકર ફરસે ત્યાર, ભરતે તાસ કી વિસ્તાર તે ઉપરિ સેના સહ ધરી, જલ બૂડતી ઈમ ઉધરી. ૨ કાકણિ મણિ યુગ દ ધારિ, છત્ર રત્ન કીધો વિસ્તાર; વૃષ્ટિ કટે ઇણ પરિવારિઓ, સેનાને ભય દરે ક. ૩ વિચિમે રહ્યા જાણિ બ્રહ્માંડ, ભરત ચક્રને સૈન્ય અખંડ, ઉગે ધાન પુચિ તત્કાલ, ભજન કરે સૈન્ય ભૂપાલ. ૪ સપ્તાહાં તે ચકી યક્ષ, વારદ સુર ને તિહાં આકર્ષક
ન્હા મેઘ વૃષ્ટિ અપહરી, લેરછ પ્રતે કહે આવી કરી ૫

Page #201

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. ૧૧૭ અમે જીવી ન સહું એહને, યક્ષ ઘણા સેવઈ જેહને, તે ભણી તેહની સેવા કરે, જેમ મરવા ભયથી ઉગર. ૬ તે સહુ મુખ તૃણ લેઈ કરી, ચકીની સેવા આદરી; ગજ અશ્વરત્નાદિક ગૃહી, પ્રાભૂત મુદ્દે ચરણે સહી. ૭ મલેચ્છ સહુને સનમાનીયા, આણ મનાવી ગૃહમેબહીયા; પિણ મનમાંહે મચ્છર ધરી, રોગ કીયા શુદ્ર મંત્રઈ કરી. ૮ વિદ્યષધિ લાગે નહિ કેઈ, મંત્રઈપણ ઉપશમ નવિહોંઈ; ન સંકે ટાલિ પુરોહિત રેગ, આકુલ સહુ થયા તાસ સંગ. ૯ જાણી ચિંતાતુર ભુપાલ, દેઈ ખેચર આવ્યા તત્કાલ; આવી ચક્રી પાયે નમે, એહવાં વચન કહે અનુક્રમે. ૧૦ શ્રી શત્રુંજય મહિમાં ઘણે, રિષભદેવના મુખથી સુણ; અમે ગયા તે ગિરિ ભેટવા, ભવભવના પાતિક મેટવા. ૧૧ અરિહંત ચરણનમી તુજ ભણી,જેવા આવ્યા ષટ ખંડધણી; કેમ ગજવા માણસ એહ, દિસે રોગે પીડિત દેહ. ૧૨ ચકી ભાખે ઈહાં ઉત્પન્ન, મંત્ર અસાધ્ય થયા આસન્ન; વિવિધ વ્યાધિતણે પરસંગ, પીડાણું પ્રાણીના અંગ. ૧૩ ખેચર કહે ચક્રી સુણે વાત, શત્રુંજય પર્વત વિખ્યાત; ચિત્યવૃક્ષ પ્રિયાલુ રસાલ, સમભાવ જનસ્થિત સુવિશાલ. ૧૪ શાકિણ ભૂત પ્રેત વેતાલ, દુષ્ટ દેવાદિક દેષ કરાલ; રેગસેગ ભય ના ઘણા, તે નીચે પગલાં પ્રભુતણાં. ૧૫ શત્રુંજયા નદીને તીર, અઠત્તર સે વારસ ધીર; પ્રભુ પગલાને કરે પષાલ, ગીત નૃત્ય ઉજવસુ વિશાલ. ૧૬ વૃક્ષ પ્રિયાલુ મૃત્તિકા એગ, તે નીરે સહુ જાઈ રેગ; અમ દુર્જનને ન રહે નેહ, વાયુ હ છમ નાસે મેહ. ૧૭

Page #202

૧૧૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. પ્રભુપદ સ્નાત્રજ શાંતિક નીર, અમ પાસે છે ગુણ ગભીર; તેના સેવકી એ લેક, રેગ રહિત થાસે અક. ૧૮ સૈન્ય સહિત સીએ તિવીર, રેગ ગયા થયા બલિષ્ટ શરીર; ચઠ્ઠી હરખે ચિત્તમઝારી, તીર્થ મહામસુણી તિણવાર. ૧૯ એ તીર્થથી અવર ન કેઈ, તીન ભુવનમાંહિ અધિકું જોઈ; હભવ પરભવ સુખ પામીએ, જે પ્રભુ તિરથ સિરનામઈ. ૨૦ એહ ભરતે કર્યો વિચાર, યાત્રા કરે તે ધન્ય નરનારી; ઢાલ બીજે ખંડ અગીયારમી, કહી ન હર્ષ સેહામણી. ૨૧ સર્વ ગાથા. ર૬૦.
દુહા દિગ યાત્રાને છેડે, સર્વ સંઘ લે સાથ; કરસું ગિરિની યાત્રા, થાસે જનમ સનાથ. શ્રી શત્રુંજય મહામ્ય સુણી, વિદ્યાધરને તામ; અનુમતિ દીધી ભરતનૃપને, તે પહતા નિજઠામ સિધુ થકી ઉત્તર દિસે, સિંધુસાગર મર્યાદ; સેનાનીના કથનથી, સાધી લહ્યા પ્રસાદ. દક્ષિણ નિતંબહિમાદ્વિગ્ન, અનુક્રમે આ ભૂપ અષ્ટમ પર્યત રથ ચઢી, નાખ્યા બાણ સરૂપ. દ્વાસપ્તતિ જન જઈ, પડા સુર સભા મઝારી; પડીયે માર્ગણ વેગથી, કે દેવ અપાર. ૫ તેહના અક્ષર દેખીને, ત્યક્ત કેપ સુરરાય; - આવી કરજેડી કરિ, પ્રણમ્યા ચકી પાય. ૬ હાલ–પરદેશી મેરી અખિયાં લગી.એહની દેશી ૧૨ રિષભકૂટ પર્વત તિહાં, જઈ નામ લિખે પોતાને રાય

Page #203

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.

ભરતાધિપરાય સાથે દેશ સહુ.
અનુક્રમે આવ્યે ગિરિ વૈતાઢય, વિદ્યાધર તિહાં વસે ધનાઢય.ભ.૧ પૂર્વે કચ્છ મહાચ્છ પૂત, કરતા રાજય મહા પુરૂદત; આદીસ્વર મૂકયા કિણિ કાજ, વિનયવંત ગયા મહારાજ. ૨ તે જેતલે નમિ વિનમી રાજ્ય, કાર્ય કરી આવ્યા નિજ ઠાય; તેતલે પ્રભુ સયમધાર, દીઠા મનમે કરે વિચાર. ભ. ૩ નિર્મમત્વ નવિ જાણુÙ તેહ, તાત તાત લાખે ધરિને; માગે રાજ્યતણા દ્યા ભાગ, પુત્ર તુમારી રાગ ઉરાગ ભ. ૪ સેવા ન કરૂ ભરતની તાત, કીધી પ્રતિજ્ઞા માનેા વાત; જ. સેવકરે એ ખણુ સ‘માહિ, ઉભા એ પાસે ઉછાંહિ. ભ. પ અન્ય દિવસ આવ્યે ધરણિંદ, નમવા પ્રભુના પગ અરિવંદ; ભક્તિવ ́ત દીઠા સુરરાય, રાજ્યતા અરપી એ ભાય. ભ. ૬ સાલ સહસ્ર વિદ્યા તિષ્ણુ દીધ, વૈતાઢય પર્વત નાયક કી. દક્ષિણ ઉત્તર શ્રેણિ સમાજ, બે ભાઇને દીધો રાજ. ભ. ૭ તેહ તિહાં નમિ વિનમી રાય, પુષ્પદંતની પરિસેાભાય; રાજ્ય રાજ્ય સ્વાનદ સદાહ, સહિતર માંહામાં માહ. ભ. ૮ રથ બેસી હિવે ભરત નરિદ, તાસ નિત". ગયા પ્રભુનંદ નિજ નામાંકિત નાંખ્યા ખાણ, તે નમિ વિનમી સુજાણુ. ૧, ૯ દેખી માર્ગણુ ચક્રી નામ, માંહે માંહિ વિચારે તામ; ભરત જ બુદ્વીપને જેહ, ચક્રી ભરત નરેસર એહુ ભ. ૧૦ પ્રથમ ઉપના ગવિત કાય, આદર પામ્યા જયાં તિહાં જાય; લિખિ રૂષભ ફૂટે નિજનામ, ઈંદ્ધાં આવ્યા વિલ કરવા કામ.ભ.૧૧ મત્ર થઇ અમ્હે પાસિ' દડ, માગે પણિ ભાંસિ ભુજ દ’ડ; સજ્જ થયા સમરાંગણ કાજે, એહુને હાથ દેખાડુ આજે. ભ. ૧૨
વ
૧૧૯

Page #204

૧૨૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સેના -તેડાવી. તત્કાલ, આવ્યા વિદ્યાધર ભૂપાલ; 'બીજું યુદ્ધ વૈતાઢય નરેશ, સહુ આવ્યા તેહને આદેસ. ભ. ૧૩ ગર્જરવ થયે દુભિનાદ, પર્વતમાં નીસરે પડસાદ; શસ્ત્રપાણિ વિદ્યાધર પાય; નભ માર્ગ લીધે એ છાય. ભ. ૧૪ બાર વરસ લગે થયે સંગ્રામ, છેવટે જ ચકી તામ; કરેજેડી પ્રણમી નૃપ પાય, એહવું કહે સાંજલિ મહારાય. ભ. ૧૫ મેરૂ સમાન ગિરિ કેણ હાઈ, વાયુ સમાન વજ નહિ કેઈ; તિક્ષણ અવરત વા સમાન, તુજ સરિખ કોણ સુરપ્રધાન ભ.૧૬ વિનય વચન કહે એહવું કહે તામ, ચરણે બેનામી કરે પ્રણામ; સર્વ અંગ સુંદર આકાર, સર્વ સુલક્ષણતણે ભંડાર. ભ. ૧૭ સુરકન્યાથી અધિક સરૂ૫, જાણે લાવણ્ય રસનો કૂપ; • સુતા સુભદ્રાચી ભેગ, દીધી નારિરત્ન સંગ. ભ. ૧૮ અન્ય વિદ્યાધર રાજા જેહ, ગુણ ગવિત પુત્રી સનેહ, સહસ્ત્ર ગમે વિદ્યા સંઘાત, આગલિ ઢોઈ સુંદર ગાત. ભ. ૧૯ સુરક્ત થઈ શ્રી રૂષભ સમીપિ, વ્રત લીયે ભવસાગરદીપ; બીજા ખંડની બારમી ઢાલ, સંપૂર્ણ જીન હર્ષ રસાલ. ભ. ૨૦ સર્વ ગાથા. ૨૮૬.
દુહા ચક્રી તેહના પુત્રને, તાતણિ દેઈ રાજ, આણ મનાવી આપણું, ચાલ્યા કરી તિરાજ. ચકતણે કેડે હવે, આ ગંગા તીર; એના થાપી તિહાં નિકટ, નહી દૂરિ ધરિ ધીર. ગંગા ઉત્તરી સિંધુ જેમ, નૃપ આદેશ સુણ ગોત્તર દિશિ સાધિને, આ તિહાં સુખેણ.

Page #205

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૨૧ અષ્ટમ ભકત તપઈ કરી, સાધિ ગંગા દેવિ, યુગ સિંહાસન હેમના, આગલિ ભેટિ ધરેવિ. દિવ્ય કુંભ સનાતણા, અઠોત્તરિ હજાર; હારાંગદશધા મુગટ, દિવ્યાંગર મઠારિ. વિવિધ ભોગ તિહાં ભેગવિ, ચકી ગંગાસાથ;
સહસ્ત્ર વરસ લગે તિહાં રહ્યા, ષટ ખંડ કેરે નાથ. ૬. હાલ-સાહિબે મારે રહિ રહિયે ઈરછા–એ દેશી. અન્ય દિવસ નૃપ ભરતનેરે લાલ, બેઠે સભા મઝાર; ઈંદ્રતણું ભારે લાલ, પરિવરિયે પરિવાર ગુણવતે સાહિબ મોહિ રહે, સુખમાંહિ ઉત્તરીયા
આકાશથી બેલ ચારણ શ્રમણ મુનીશ; તાજપ સંયમ પાલતાંરે લાલ, સામ્ય મુરતિ રજનીશ. ગુ. ૨ સિંહાસન દેઈ એકનેરે લાલ, મુનિવરને ચકપાણિ; પતે કરજેડી કરીરે લાલ, આગલ બેઠે જાણિ. ગુ. ૩ ઉડ તતક્ષણ દેખીનેરે લાલ, ભરત ભક્તિ ભતગાત; બે મુનિવર ચરણે નમીરે લાલ, વિનય વિવેક સાક્ષાત. ગુ. ૪ શ્રીયુગાદિ અનવર તરે લાલ, અંગજ ચર્મ શરીર; જાણ ઘ ધર્મ દેશનારે લાલ, વાણી મધુર ગંભીર. ગુ. ૫ આશ્રવપંચનિ વિષયકષાય, આરંભનારેલાલ, કરીએ પરિહાર અપ્રમત્તમૃદુતા સામ્યતારે લાલ, ગાભ્યાસ વિચાર. ગુ. ૬ વારી પરે લાલ, થાનક પાપ અઢાર; મનવચન કાયા સુમ કરે લાલ, પહુચે મુગતિમઝાર. ગુ. ૬ વલિ મુનિચરણ નમી કરીરે લાલ, પૂછે નૃપ દેશ નાત; પરઉપગારી તપ તપીરે લાલ, કીધી નિર્મળ કાનિતગુ. ૮

Page #206

૧રર
શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. દેહતણી મમતા તરે લાલ, રાગ દ્વેશ નિમુક્ત; ભગવંત કિહાંથી આવીયારે લાલ, પૂછું વિનય સંયુક્ત. ગુ. ૯ થકી વયણ સુણી કરીરે લાલ, ભાખે એક મુનીસ; શ્રીયુગાદિ જીનવાંદવારે લાલ, ગયા હતા જગદીશ. ગુ. ૧૦ પંડરગિરિને પ્રભુ મુખેરે લાલ, મહાતમ ઉજવલ તાસ; તે ફરસી આવ્યા અમેરે લાલ, ગતિ ચલતા આકાશ. ગુ. ૧૧ તિહાં દેવેંદ્ર ઈશાનને રે લાલ, દેવે સેવિત તેહ; રિષ્ટ ચિત્ત અમે દેખીને લાલ, ભાખે ધર્મ સ્નેહ. ગુ. ૧૨ ભગવત ગિરિતણેરે લાલ, મહિમા ચિત્ત મજાર; તરકટ તિથિને પિણિદીરે લાલ, સ્વતણે સુખકાર. ગુ. ૧૩ સકલંદ્ર ગાત અન્યદારે લાલ, ભમિયા કિમપિનલાધ; પાત્ર પાણિ રીતે થકેરે લાલ, આવ્યા ગૃહ જાણે વ્યાધ. ગુ. ૧૫ પશુ ગ્રામ વિદેહસારે લાલ, વિપ્ર સુશર્મા નામે; મંદિર દુખ દારિદ્રનારે લાલ, મહા મૂખનો સ્વામિ. ગુ. ૧૪ તેહવી નારી દેખિને લાલ, રિક્ત પાત્રબ્રિજ તામ; મૂસલ લેઈ મારવારે લાલ, ધાઈ કે ખેરામ. ગુ. ૧૬ પહેલી પણિ વાડ વહતેરે લાલ, દારિદ્ર પીડિત ખિન્ન; આક્રોચ્ચે નારી તણેરે લાલ, કેધાતુર થયે મન્ન. ગુ. ૧૭ જૂર નારી વારી થકી રે લાલ, નરહી વિપ્રતિ વારિક રેષાકુલ વા તિPરે લાલ, લેપ્ટ કીયે ન વિચાર. ગુ. ૧૮ લાગે તેહને મર્મને લાલ, મૂછશું તે નાર; ધ્રુસકે સા ધરણી પડીરે લાલ, પ્રાણ તજ્યા તેણિવાર. ગુ. ૧૯ પુત્રી આવી એટલે લાલ, રેષાકુલ કહે નામ; રે અધમકુલ વિપ્રતેરે લાલ,શું કીધું એ કામ. ગુ. ૨૦

Page #207

શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. ૧૨૩ નારિ બ્રાહ્મણી તેહરે લાલ, કીધે કર્મ ચંડાલ બીજા ખંડની તેરમીરે લાલ, કહી ન હર્ષ એ ઢાલ. ગુ. ૨૧ સર્વ ગાથા, ૩૧૩;
દૂહા, પૂર્વ પાપ તા હતે, ધ વચન સુણી તાસ; પુત્રીનઈ પણિ મંદતી, હણી સકે નહી તાસ. ૧ આરક્ષક કેડે થયા, આવી મનમેં ભીતિ; નરકેવમ માંહે પડયે, તે પાપી ચલચીતિ. ૨ ક્ષુબ્ધ સયલ ઇંદ્રિય થયા, શીધ્ર ભયાતુર જાય; બલ્વે ક્રોધ આણકારી, મારગ મારી બાય. ૩ તેહ તિહા વેડશથ, અતિમયાતુર તત્ર; નરકે મરી ગયો સાતમી, મહા વેદના યત્ર. ૪ છેદન ભેદન માર, તર્જન પીલણ દાહ;
વધ બંધન શૂલાધરણ, દુઃખ વેદના અથાહ. ૫ હાલ–ઉ ગઢ ગ્વાલેર કેમન મેહનાં લાલ એ દેશી ૧૪ ક્રોધે અંધ થયા જનારે, મન મેહના સાધુ
દેખે નહિ લગારહે. મ. કૃત્ય અકૃત્ય જાણે નહીરે, મ દુખ લેહ નરકમઝારિહે. મ. ૧ મહદુખતિહ ભેગવીરે મ. તિહાંથી મરી થયે સિંહહે મ. તીરાગસ બહુ પ્રાણીયારે, મ. હણે સદા નિર બીહહ. મ. ૨ તિહાંથી મળી તે કેસરી રે, મ. ચેથી નરકે જાતહે; મ. તિહાંકિણ વેદના ભોગવીરે, મ. કહિતા નબણે વાતહે. મ. ૪ તિહથી ચંડાલ ઉપનારે, મ. કૃર કર્મ કર્તાહે મ

Page #208

૧૨૪ શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણત. પૂર્વપરે વલી ભગવે, મ, સાતમી નરક મઝાર. મ. ૪ તિહાં મહાદુઃખ ભેગવીરે, ભુંજગ થયે મહાકુર મ. બિલાસન્નિતિણિ અન્યદારે. દીઠા મુનિસું વ્રત સૂરિ મ. ૫ ધા હુંકારવ કરી રે, ક્રોધે ડસવા તાસહે; મ. દેખી મુનિ તે ચીતવીરે, દીસે એહની રાસ. મ. શાંતમૂતિએ માનવીરે, પામે નહિ ભય ત્રાસ; મ. એ કે એહવું ચિતરે, મંદ મંદ ગયે પાસિહોર
સુચે એક તહે. મ. ૭ ખેચર આગલિ તેવતીરે, નિર્મલ ધર્મ કહેતહે; મ. મહિમા શત્રુંજયતણેરે, ફરી સુપે એકાંતહે. મ. ૮ કર્મતણ લાઘવ થકીરે, તીરથે શ્રવણ મનમાંહિ; મ. જાતિ મરણ ઉપરે, નિજ ભવદીઠા જ્ઞાન. મ. દરહુતીતે નીસરીરે, ભાવ ધરી મનમહિ; મ. મુનિવર બેઠા તિહાં જઈરે, વાંધા મુનિની પાઈ. મ. ૧૦ પ્રણમાંતે અણસણ દીયેરે, જ્ઞાની જાણ ભાવહે; મ. ગિરિ વિદ્યાધર લે ગયેરે, અહિ તારણ ભવના. મ. ૧૧ જે મુનિવરને ફણીરે, એ તીર્થને સીસહો; મ. હિંસાકારિ જે હરે, સુરપદ લદ્યા જગીસ. મ. ૧૨ સર્વ તીર્થોમાં જેવતારે, એ સરિખ નહિ કેહે; મ. એ તીરથને ફરસતારે, આત્મ નિર્મલ હાઈહે. મ. ૧૩ ભરતેસર સુરપતિ તિણેરે, એવું કહી તિણિવાહ મ. ચંદન કાષ્ટ કપૂરસુરે, દાગ્યો તિહાં વિષધારહે. મ. ૧૪ રત્ન પીઠે પરિ સર્પરે, થાપી કરી પ્રણામહ; મ. ઈંદ્ર ગયે નિજ થાનકેરે, કરેતે અહિગુણ ગ્રામહે. મ. ૧૫

:

Page #209

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૨૫ એહ ચરિત્ર તિહાં જોઈને, અમે બે મુનિવર વીચારમ. તીરથને ફરસી રે, લહિયા ભવને પારહે. મ. ૧૬ નભ મારગ ચલતાં અમેરે, દઢે તુજ બેલા એહવે; મ. પુત્ર અમારા ગુરૂતણેરે, તિ િશ " ની છે. મ. ૧૭ ભરતે વાંધા ભકિતસુ નિ મુનિકી વિહાર; મ. કરે મનોરથ એહરે, ભરતાધિપ તિવારહો. મ. ૧૮ તેહ દિવસ થાસે કરારે, તે ક્ષણ ક્ષણ દાયકહે પત્રહો; મ. યાત્ર શત્રુંજયતણી, સંઘરું કરિશ પવિત્રહ. મ. ૧૯ અઘે સંબેધ્ય સુરાપગારે, આજ્ઞા લઈતા હે; મ. ખંડ બીજાની ચાદમીર, ઢાલ થઈ એ ખાસ હે. મ. ૨૦ સર્વ ગાથા. ૩૩૮.
દુહા, ખંડ પ્રપાતા સનસુખે, ચલ્ય પ્રબલ જાસ; ચકાનુગ ચકી તદા, મનમે ધરી ઉલ્લાસ. ૧ ગુરૂદ્વાર પામી કરી, કીધે અષ્ટમ ભક્ત; નાટય માલ આસન તદી, ચલિતધરિ બહુભકા. ૨ આવી ભુષણ આપીયાં, કીધી આણ પ્રમાણ; નામ દઈને મોકલ્ય, સુરહિત નિજામ. સેનાની નૃપ આગન્યા, બાર ઉઘાડયા તાસ; તુર તમિશ્રાનીપરે, વાર ન લાગી જાસ. ગજ ખધઈ ચકી ચડે, કુંભસ્થલ મણિરતન; થાપી ગુફા પ્રવેશકૃત, જાસું કરે સુર યત્ન. પ હાલ-વરમાઈ ભલે ભરતા-એ દેશી. ૧૫ મંના સંઘાઈ ચાલતાં, તિડાં માંડતાં ચકધાર,

Page #210

૧૨૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. લિખે કાગિણી રત્નસુ, ગેમુત્રિકા આકાર. ૧ પૂર્વ પૂણ્યને જે પ્રબલ વિલાસ; સુર થયા જેહના દાસ, પૂરી સઘલી આસ, વૈદ રતન રહે પાસ, ષટ ખંડ આણા જાસ. પૂ. ૧ નિમ્ન ગાઉ નિમ્નગા, મહિલી પરે ઉત્તાર; સ્વયમેવ તતક્ષણ ઉઘડ, દક્ષિણ ગુફા તણે બાર. પૂ. ૩ તે ગુફા દ્વારથી નીસરી, સુર નદી પશ્ચિમ રે;
ના સહૂ થાપી તિહાં, કીયે અષ્ટમ તપ શેપ. પૂ. ૪ તપ તણે અંતઈ આવીયા, નિધિ નવે પુણ્ય પ્રમાણ પ્રત્યેક સુર સહસ્ત્ર કરી, અધિછિત ધન ખાણ. પૂ. ૫ નૈસર્પ, પાડુક પિંગલે વલી સર્વ રત્નક, જાણિક મહાપદ્મ કાલ મહાકાલ સુમાણવ, ચાખક વાણિ. પૂ. ૬
એ નામ નવે નિધાનના, ઉછે જન અષ્ટ; વિસ્તીર્ણ નવ જન વળી, દિરઘ દ્વાદશ સ્પષ્ટ. પૂ. ૭ નિધિ નામ તેહના પિણિ, યે અધિષ્ઠાયક દેવ, આઉ પલ્યોપમ તેહને, નાગ કુમાર સુવ. પૂ. ૮ એવું કહે ચકી પ્રતે, મુખ ગંગ માગધવાસ; મહાભાગ ઈહાં આવ્યા હમે, તુજભાગે કીયા દાસ. પૂ. ૯ હે ચકી તારા ભાગ્ય છમ, અમે સર્વદા અક્ષીણ તે ભણિ ભેગવી આપી તુ, કરિ પૃથ્વી સહુ પ્રવીણ. પૂ. ૧૦ ઈણ પરિનિધિ આવ્યા થકા, અષ્ટાબ્દિકે છવ કીધ; ચકેસ સુરતરૂની પરિ, દાન યથેચ્છયા દીધ. ધૂ. ૧૧ આગન્યા દીધ સુખેણને, સુરનદી દક્ષિણ પાસ; આ લીલાઈ સાધીને, પ્રભુપદ નમ્યા ઉલાસ, પૂ. ૧૨

Page #211

શ્રીશત્રુંજયતી ર્થશાસ.
૧૨૭ કેટલે કાલ રહા તિહાં, ભરત તે સહર્ષ સંઘાત; ચક અધ્યા પુરિભણી, નભ મારગ ગલ્ય જાત. પુ. ૧૩ નાથ ષટખંડ મેદનીને, નમે સુખ વર જાસ; ચાલતે કેટલેકે દિને, આ અધ્યા પાસ. પૂ. ૧૪ લાખ ચોરાસી ગજ તુરી, રથ તેટલા એજ લાખ; ભટકેટિછનું દીપતા, જેહની સબલી સાખ. પૂ. ૧૫ પહેલા પ્રયાણ દિવસથી, ષટખંડ સાધી રાય; સાઠ સહસ્ત્ર વરસે વલી, આવ્યા નગર સહાય. પૂ. ૧૬ ચક્રી વિનીતા બાહિરે, સેના સહ તિહાં રાખી; નગરી સુરીને કારણે, અષ્ટમ તપ કર્યો દાખી. ૫, ૧૬ પારણે કી ચક્રધર, ઉછવ કયે સુવિશેષ, ઘર ઘર તેરણે બાંધીયા, કીધે નગર પ્રવેશ. પૂ. ૧૭ બહુ યક્ષ ખેચર આવીયા, નૃપ આગન્યા પ્રમાણ
નૈદ્ય મંડપ માડીયે, જીણ વિશે ઉગે ભાણ. પૂ. ૧૮ કહથકી વલિ સિબ્યુના થકી, આણીયે તિરથ નીર, મૃદુ મૃત્તિકા વલિ વાલુકા, આણી મૂક્યા તીર. પૂ. ૨૦ આવીયા પિષધસાલીમાં, તપ કીયે અષ્ટમ તા. એ રાજ્ય પામે તપ થકી, નંદેપણિ તપ પામ. પૃ. ૨૧ સર્વ ગાથા. ૩૬.
દુહારત્ન સિંહાસન પૂર્વ દિશા, બેઠે ભરત વિશે પૂર્વ દિસિ સપાને ચઢી, નારી સહિત નરેસ. સહસ્ત્ર બત્રીસે રાજવી, આસન બેઠા તેહ; ઉત્તર દિશિ સોપાને ચઢી, પરમ ભક્તસુ નેહ. હું

Page #212

૪
વીર મુ
રાણપરિ આ
. ૧
૧૨૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. સેનાપતિ ગાથા પતિ, વર્ધકી પુરહિત તાહ; શ્રેષ્ઠયાદિક યામી દિશિ, સપાને ચઢી યાહ. ૩ યથાગ આસન વિષઈ, બેઠા સહુ નૃપ આઈ હસ્ત કમલ જેડી કરી, સનમુખ દષ્ટિ લગાઈ તસ્યાભિગિક દેવતા, છનની પરિસર સય; શુદ્ધ તીર્થ નીર તણે, કરઈ અભિષેક વનાઈ. ૫ તાલ-વર સુણે મારી વિનતિએ દેશી. ૧૫ શુભ દિન શુભ મુહરત કરે, ચકીને હેઈણપરિ અભિષેક સહસ્ત્ર બત્રીસ રાજન મિલી, સેનાની હોગાત્ર વૃદ્ધિઅનેક. શુ. ૧ મુગટ રિષ# સ્વામીતણે, પ્રથમે ઈહિ પૂર્વજે દીધ; દેવેનુ મસ્તક ઘર્યો, જેમ સેહેહે ચૈત્યકલશ પ્રસીધ. શુ. ૨ મેતી માલા હરિઠવી, નુપ કંઠેહો બહુ મલિક ખાસ; પારિજાતક પુષ્પ માલિકા, મનમેહેહ અલાન સુવાસ. શુ. ૩ રત્ન સિંહાસનથી રાજા, નૃપ બી જાહો પણ ઉઠયા તામ; તિહાંથી તાત ઘરે ગયા, નાહી પૂજ્યા જીનવર શુભ કામ. શુ. ૪ કીધે અષ્ટમ પારણે, નૃપ આવ્યાધેિ દેશને છેક; સુર વિદ્યાધર મિલિ કર્યો, બાર વરસ નહો રાજ્યને,
અભિષેક. શુ. ૫ સીતલ ચન્દ્રત પરે, વેરીનહે તાતે રવિ જેમ, ધન્ય દલમાન દાનેશ્વરી, પરજાસુહ રાખઈ બહુ પ્રેમ. શુ ? ચાદ તન નવનિધિ સદા રહે, ચરણે જોહને નિસદસ; સોલ સહય ઉલગે, પાય સેવે નૃપ સહસ બત્રીસ. શુ. ૭ કન્યા જનપદ નૃપતણી, નૃપ પર બત્રીસ હજાર; તેટલી જનપદ અગ્રણી કન્યા, હે ગુણરૂપ કંડાર. શુ. ૮

Page #213

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૧૨૯ પંડિત સાઠિ સહસ રહે, નિત પાસેહે સહુ વિદ્યાધાર; સહસ સાઠિ વિલિ તીનસે, રાંધણીયાહ એતલા સરદાર. શુ. ૯ લાખ ચોરાસી ભતા, દ્વિપવા, રથ સયલ પ્રત્યેક; છ– કોડિપાયક ભલા સેવા સારે નિશિ એકમેક. શુ. ૧૦ સહસ બહુન્નરી પુરવરા, સહસ્ત્રનાહ એકલખાણમુખ સહસ ચાલીસ પાણવા, તસુસ્વામીહ ભેગવે સુરસુખ. શુ. ૧૧ કતિ મંડબતણી સંખ્યા, ચાવી ભાષી વીસહજાર; વીસ સહસ આગર ધણી, બેટ જેહનેહ સેલસહસ પ્રકાર. શુ. અંબાધ ચાદસ પ્રભુ, બુધિમતાહિત્રિણ કેડિ મંત્રી; પાંચ લાખ દીવીધરા, નાટકીયાહ નૃત્ય સહસ બત્રીસ. શુ. ૧૩ સોલહ યક્ષ ઉલમેં, રૂપે સારિખે હો અપછર અનુહાર; ચાસકિ સહસ અંતેઉરી, ચારૂસેહેહો સેલ શિણગાર. શુ. ૧૪ સહસ અઠાવીસ લાખશુ, રૂપવંતી વારંગના નાહ; દશમેડિધજ આલિચલે, પુણ્ય જગ હો અધિકાઉબાહ. શુ. ૧૫ આદ્ય વાદક એતલા, થયા જેહને હે ચોરાસી લાખ ઐસહીસહ આગલિરહિ, ભાટ બેલેહે જય મંગલ ભાખ શુ. ૧૬ ઈકદિન ચંદ્રલેખા જીસી, કૃસ અંગહે સુંદરીને દેખ; ચકી ભાષઈ એહવઉ, કિમ એહને ગતપ્રભ એ વેષ. શુ. ૧૭ સું મારાહી ઘરમાં નથી, ખાવાને અસનાદિ આહાર; બીજા ખંડની પનરમી, નહી હે કહિ દ્વાલ વિચાર. શુ. ૧૮ સર્વ ગાથા, ૩૮૬.
દૂહા, પાસે વાણી ઈમ કહે, તમે ઘરિ નવે નિધાન; પણ દિગ્વિજ્યા અવધિ કર્યો, આંબિલ એકણિ ધાન. ૧

Page #214

૧૩૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. વ્રત ઈ છે તુજ ભણે, પૂછે એમ નરેસ તે કહે વ્રત આદરૂં, જે ભાઈ આદેશ. ૨ ચકી કહે ધન્ય બહેનડી, વિરતી સુખ સંસાર; પુત્રી મોટા બાપની, યુક્ત એહ વિચાર. ૩ વિષય જાલમાં સુંદરી, તું ન પડી બુદ્ધિવંત; તુચ્છ રાજ્ય સુખ લેલપી, હું પડીયેરે દેખત. ૪ ભરતરાય ઉછવ કરી, જઈ રિષભ જીન પાસ;
ત્રત લેવાબે બહેનને, અધિકે મન ઉલાસ. ૫ દ્વાલ-ઉણી ભાગહર દેરાણુ અરજ કરે છે એની
એ-દેશી. ૧૬. અગીકાર કરવા આણું, નિજ બાંધવ પ્રતિ રાજાહે; ભરાર જાણે આહારી આણ વહ, આણ વહે અનિ, આઈ મિલે, જે ભોગવે સુખ તાજેહિ. ભ. ૧. દૂત અડાણું ભરતે મોકલીયા, તિહાં જઈ કર્યા અદેસાહ; ભ. દતત તે મુક્તિ સુણીને, આકુલ થયા વિસાહો. - ૨ હવે વિચાર વિશે કહો જે, માની મનમાંહિ ચિતહ; ભ. તાતા =ા છણ કાજે, અષ્ટાપદે ગયા વિનિહે. ભ. તાત નુ દિક્ષા આદરતાં, અમને રાજ્ય સમાહે; ભ. અમથી અધિક જોગ જાણીને, ભરત અયોધ્યાથાહ. ભ. પટખંડ અખંડઈભરતના ભરત, પોતાને વસિ કીધાહે; ભ. દાવાનલની પરિતે અતૃપતે, ચાલે નહી પ્રભુ સાહે. ભ. ૫ તેની આ તાતન વહિસું, રાજ્ય વિના પણ રહિસુ હે, ભ. ચિત લગાવી સાહિબ ભકિત તુમ્હારી, કરિશું તુમ પગ મહિસુ હે ૬

Page #215

સીલસી નિજ હાથ સી પાસે રહી જેના કા
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૧૩૧ યેષ્ટ ભાઈરેહવણું ગર્વભરણે, વાં છે કે રાજ્ય અમારે; ભ. મૂલથકી નિજ વયરીને હણાઈ, ક્ષાત્ર ધરમ તેસ પેહે. ભ. ૭ વયરીતે આજી થયે ભરત અમરે,
રાજ્ય બલવાહક ભ. ; તાત કહે તેહને અમે કેમ હણીએ, તેહને કંટક અંતહે. ભ. ૮ સ્વામી કહે રાગ દ્વેષબે બયરી, નિશદિન રહે છલ જોતાહ ભ. પુન્ય મહાનિધિ સર્વ લે જાઈ પાસે રહી છે ગેતાહ. ભ. ૯ ક્ષતિ ખડગ નિજ હાથ સંબહે, ધીરજ ખેડે ધારેહિ; ભ. સલ સન્નાહ ભાઈ તુમે પહિરે, ભાવ વૈરીને મારે. ભ. ૧૦ તે સહુ પ્રભુની એવી વાણી સુણીને,રંગાણી વ્રતરાગઇ; ભ. તુરત પિતાને પાસે વ્રત આદરીયે, અક્ષય સુખહવે માગેહે.ભ. ૧૧ દૂત થયા વિધિ તેહ નિહાલી, પાછા વરીઘરી આવ્યા; ભ. ભરત ચકી ધ્યાને કરજેડી, વાત સહુ ભલાવે. ભ. ૧૨ તે ભાઈના સહુ પુત્રનેતેડાવી, નિજ નિજ રાજ્ય સમાહ. ભ. ચકી વિચારે આણુ સહુને મનાવી, સહુ સેવક કરી થાહો.ભ. ૧૩ અન્ય દિવસ નૃપ ભરતને પાસે, આવી સુખેણ સેનાની ભ ચક રત્ન પ્રભુ શસ્ત્રસાલા, પેસે નહીં અભિમાનીહા. ભ. ૧૪ કેઈક વિર મહા અભિમાની, ભૂતલમાંહે આ છે; ભ. ઘરી સુરે તેરી આણ ન માને, રહીયે કઈ પાછે હ. ભ. ૧૫ તુજ ભ્રાતા અભિમાની જાણું છું, બાહુબલિબલધારીહ; ભ.
એક અનેક મહા યુધ આપે, જેવા ચિત્ત વિચારીહે. ભ. ૧૬ નિર્વાત તેહતણ ભુજ દંડને, દેવેન્દ્ર વજા સરિખાહે; ભ. મેરૂ સરિખા હેટા પર્વત તેહને, ચુર્ણ પમાડે એહવે ઈએ. ૧૭ ખાતરમાંeતેતે કિણ હિન માણે, એહ છે તે સૂરેહેભ. સેલમી ઢાલ થઈબીજા ખંડની, કહેન હર્ષ સહે. ભ. ૧૮

Page #216

૧૦ર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સવ ગાથા, ૪૦૯.
દુહા. તે દિગ વિય કરી પ્રભુ, ષટખંડ સાધ્યા જેહ, વૃથા અનુજ સાધ્યા વિના, સુરને દુર્જય તેહ. તેહને નવ ઉખવે, તે ભાઈ નઈ જાણિક દેહ વ્યાધિને મૂલથી, છેદી જે દુખાણિ. ભરત નરેસ સાંભલી, નેહ કેપ વસિ હાઈ; મનને આલેચી કહે, સુખેણ હેતુ ઈ. એ અવરજ એકણ દિસે, શકે મુજ મન મેણ, વર ન માને આગન્યા, તિણ મન કોધ વસેણુ. લઘુ ભાઈશું મુંઝતા, મનને આવે લાજ;
વલી ચક નવિ વિસામે, અભિલાષા યુધ કાજ. પ કાલ–સહીયાં મેરીરાલાલ ભીમ વધાઈલે–એ દેશી ૧૭
સમય લહી એહ કહે, ભરતાધિપને તામહે; મંત્રીવાલા નાન્હાપાણ મહારાયજી, પાડે સંકટ ઠામહે. મ. ૧ મેટા જે આજ્ઞા દીયે, નાન્હા યે સિરારિહે; વા'લાસ્વામી સામાન્ય નરેને પણ ઘરે, એવર્તિ આચારહે. વા. ૨ મેટા પા'ડ ચઢાઈ, દૂત મૂકીને રાજહે, વા. તે આગન્યા સહિ નહિ, જેમ અષ્ટાપદ ગાજો. વા. ૩ પહેલા વિનય કર તુમે, નાન્હા નાપિ રાયહે વા. લકાપવાદ ટલે સહુ, છન કાસી જીમ થાય. વા. ૪ સચિવ ઉક્તિ એવી સુણી,પપંડિત ગુણ જાણ; વા.

Page #217

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૩૩ આપી આશીષ સુવેગને, બહુ બલ પ્રતિ જાણહે. વા. ૫ સ્વામી સીખ લેઈ કરી, રથ બેસી તિવારહે, વા. ચ સુવેગ ઉછાહસું, આઉ કાજ સમારિહો. વા. ૬ રાસભડાભે બેલીઉ, કારિજ સિદ્ધિ ન થાઈ, વા. ધૂલી પડે મુખ તેહને, વાજે સામે વાય. વા. ૭ કૃષ્ણ સર્પ આગલિ ગયે, યમના દંડ સમાનહે. વા. માઠા સુકન થયા સહુ, જેહથી ન લહે માનહિ. વા. ૮ બીજો ખંડ ષટખંડથી, અખંડલછિ નિવેશ. વા. સભા ઈંદ્ર નિવાસની, આ બહલી દેશહે. વા. ૯ ઠામ ઠામે ગામે ઘણા, શાલિતણું રખવાલહે. વા. શ્રીયુગાદિ અનવરતણું, ગામ ગામ ગુણ માલહે. વા. ૧૦ બાહુબલ બલ વર્ણવે, ઉત્તર ત્રિવન માંહિહો. વા. ગ્રામ નરસીમા વિષિ, સાંજલિ અચરિજ થાય. વા. ૧૧ દેશ સયલ બાંધી કરી, વેગવાન સુવેગહે; વા. તક્ષશિલા આ તિહાં, બાહુબલિ પતગહે; વા. ૧૨ ક્ષણ રે તિહાં પિલીએ, કીધ બહિતિહાં જાહે. વા. આજ્ઞાઈ માહે ગયે, દીઠી સભા સુહાઈહે. વા. ૧૪ ભય પામ્યું નૃપ દેખિને, તેજ સા નવ જાય છે. વા. ભૂમી શીશ લગાવતે, લાગે મહીપતિ પાયહે. વા. ૧૫ હવે તેને બહુલી ઘણું, વાણી સરસ ગંભીરહે; વા. બેલા બહુ આદરે, પૂછે સાંભલી વીરહો. વા. ૧૬ ભાઈ ભરતને શ્રેમ છે, જેમ મુજપિતા સમાન; વા. પુરી અયોધ્યા કુશલ છે, સ્વસ્તિમતી સુપ્રધાનહે. વા. ૧૭

Page #218

૧૩૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
સહુ પ્રજાને શ્રેમ છે, તાત પાલી ચિરકાલહે; વા. પખંડ અખંડ વિજય થયે, એમ પૂછયે ભૂપાલહે. વા. ૧૮ બાહુબલી પૂછી રહે, પ્રણિપતિ કરી સુવેગહે; વા. વચન કહે એમ બીહત, ચિત્ત વિમાસી વેગહે. વા. ૧૯ થાયે તાસ પ્રસાદથી, કુશલ અપર ઘરિ રાયહે વા. તે તુજ ચેષ્ટ બાંધવ ભણી, કેમ કુસલ નવિ થાયહે. વા. ૨૦ તાહરણ જેહને ધણી, પુરી વિનીતા જાણિહવા. તેહને તેણે ઉપદ્રવ કરે, કેહને નચલે પ્રાણ હે. વા. ૨૧ ભેદે જેહના અરિભણી, ચક્રરત્ન સ્વયમેવહે; વા. કુસલ તાસ પરજા ભણું, સદા સદા નર દેવહે. વા. ૨૨ પખંડ વિજ્ય તે આગલિ, કેણ રહેવા સમર્થહે; વા. સુર અસુર સહુ મિલી, સેવા કરે પથ્થહે. વા. ૨૩ અકુસલતાસનથી કેમે, દેવ તણે અવતારહે, વા. હાલ સતરમી બીજા ખંડની થઈ, જીનહર્ષ વિચારી. વા. ૨૪
સર્વગાથા. ૪૩૮. દુહા. યક્ષ લક્ષ સેવા કરે, ભૂપ વિદ્યાધર દેવ, તે પણ મન ન ગમે કેમ, નિજ બાંધવ વિણહેવ. ૧ દિગવિજય આવ્યા કરી, દ્વાદશ વરસ પ્રમાણ રાજય અભિષેકે તેડીયા, ભાઈને હિત આણિ. ૨ તે વિકલ્પ મન ચિંતવી, તાત સમીપે જાય; વ્રત લીધે કીધે ભલે, તેહના નમીએ પાય. ૩ તે તે કાયાને વિષે, થયા નિસ્પૃહ નિરી;

Page #219

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૧૩૫ હવે તુજને મલવા ભણી, ઉત્કંઠા નિસ દહ. ૪ એહ દેહિ તું તેહને, નિજ સંગમ ભવ સુખ, રાજય તાસ બધવ વિના, કરિ જાણે છે દુઃખ. ૫. હા. આતંકિ કંકણે લીયેરી નણંદી ઘરકી રહે
મારી બાંહ એ દેશી. ૧૮. વૃદ્ધ બાંધવ સુકુલણને રે, સાહિબા તાતપરે પૂજનિક, રાજન પ્રેમઘરે અરે, નિજ બાંધવ સું આઈ. રા. વિનયવંત તુજ સારિખારે, તે કેમ લેપે લીક. રા. ૧ સેવા કરતા તેહનીરે, સા. તુજને લાજ ન કાંઈ; રા. જેહને સર્વે દેવતારે, સા, ચરણ નમેં ચિત્ત લાઈ. રા. ઈતલા દિન આવ્યો નહીને, સા. શંકા મકરિસિ એહ રા. સહિત્યે જેષ્ટ નિકષ્ટને રે, સા. સહુ અપરાધ સ્નેહ, રા. તાહરા સંગમ મુખ થકી, સા. વધશે પ્રીતિ અપાર; રા. સગલા કષ્ટ નિરવાર, સા. અધિક રાજયદાતાર. રા. મુજ બંધવ ઈમ ચિંતવીરે, સા. નિર્ભયમત હુઈરાય. રા. દભણી શાંતન કરે, રાજય ધર્મ કહેવાય રા. ૫ સકલ સિન્ય દૂર રહે, સા. બલી ઉચકી એક, રા. સંગ્રામે કોણ સાહસ કરે, સા. દંડ પાણી સુવિવેક. રા. ૬ સહસ ચેરાસી જેહને, સા. સમરાંગણ ગજરાજ, રા. જગમ પર્વત સારિરે, સા. તીન ભુવન સીરતાજ. રા. તાસ તુરંગમે તેટલારે, સા. વારિધિ જાણે કલેલ; રા. પાર નહી સેના તણેરે, સા. સુભટણાંગણલેલ. રા. ૮

Page #220

૧૩૬
શ્રીમાન્ જિન પ્રણત. સુર તસ સમર ન સહિ સકેરે, સા. અખંડ બલવત; . અર્ધાસન સુરને ધણરે, સા. આપે પ્રીતિ ધરત. રા. ૯ રાજન રાજય જીવતવ્યની, સા. જે ઈચ્છા, હેઈ, રા. તારે ભરતાધિપ રાયનોરે, સા. ચરણ કમલતું જે ઈ. રા. ૧૦ ઈમ સુણીવચન સુવેગનારે; સા. બાહુબલિ તિણિવાર; રા. નિજ ભક્ષ સામે જોઈને, સા. બે યમ આકાર. રા. ૧૧ દત ખરે તું વાગરે, સા. નિજ પતિ કરવા કામ, રા. હિતકારી તુજ ન હરે, સા. એહ વચન પર ઠામ. રા. ૧૨ જયેષ્ટ બાંધવને સેવઈ, ઈહાં કોઈ નહિ સંદેહ, રા.
જ્યેષ્ટ તાત જેમ માનીએરે, સાકુલવંતને કરમ એહ. રા. ૧૩ ગુરૂતત્વ ગુણે ગુરૂસેવીએરે, સા. નમીએ તેહના પાય; રા. ગુરૂ જે અગુરૂપણે હવે, સે. તાસ સેવ્યા સું થાય. રા. ૧૪ લીધે છણિ લઘુબંધુને રે, સા. એહવે બલિકવીરાજ રા. જે તાસમેટાપણોરે, સા. કીધા એહવે કાજ. રા. ૧૫ તેપણ સુત નિજ તાતને રે, સા. હુતા મહાબલવંત; રા.
છ સંઘતે ઝૂઝતારે, સા. લાજે કલહ કરત. રા. ૧૬ વૃદ્ધ ભાઈ લાજે નહીરે, સા. અમને આવે લાજ, રા. ઈમ ચિંતવિ વ્રત આદર, સા. ચરણે શ્રી જીનરાજ. રા. ૧૭ ભૂપતિ સેવે તેને રે, સા. અધિકી આસા જાસ : રાજ્ય દયે મુજ તાતજેરે, સા. તુષ્ટ ન લેવું તાસ. રા. ૧૮ પિસુણ વીરને છોડતાં, સા. ભુડે ન કહેશે કે ઈ. રા. : બાંધવ રાજ્ય લીધે જીરે, સા. નિલજ નિર્ગુણ જોઇ. રા. ૧૯ તેહના ગ્રામાદિક તણેરે, સા. ભંગ ન કીધે કેઈ, રા. મુજ અપરાધ હૈડે ધારીરે, સા. ફેકટ વાપરી હઈ. રા. ૨૦

Page #221

શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૧૩૭ ભાઈ કાઢ્યા રાજથી, સા. કપટી કપટ કરે; રા. બીજે ખંડ અઢારમીર, સા. ઢાલ પૂરી થઈ એહ. સ. ૨૧
સર્વ ગાથા, ૪૬૪.
દુહા.
જપે એહ સુત તાતને, નામે સુરપતિ તાસ; એસાણે અદ્ધરણે, તે પ્રભાવ નહિ તાસ. ૧ કિશું સુણ સેનાપતિ, ભરત કિશું સુ ચક; સમરાંગણ મિલીયા વૃથા, ભીર ન આવે તાસ. ૨ બાલ કીડા અભ્યાસમે, ગંગાવેલુ મહિ; તેહને નભ ઉછાલ, કૃપા લીયતે સાહિ. ૩ તેનું એહને વીસર્યો, રાજ્ય મદે તે દૂત; તુજને મુંયે મુજ કહે, ઉપાડણ ઘરસુત. મુજરું રણ કરતાં થકાં, જાણે સિન્ય પ્રચંડ
ભરત નરેસર એકલે, સહસે મુજ ભુજદંડ. ૫ હાલ-મુનિ માન સરોવર હંસલે-એ દેશી. ૧૯ જઉ તેરે દૂત અવધ્ય છે, ન્યાય જે રાજાને રે, દુર્ણય સંભવ ફલ હવે, નિજ વાણુ અપમાને રે. ભાષે બાહબલ તને, મનમેં થયે ભય બ્રાંતારે; નિજ જીવતવ્ય લેઈ કરી, થાનક થકી ઉછરે. ભા. ૨ દિશિ જે મતિ બીહત, નયણ ચલાચલ જા રે; ખભે ચરણ નિજ વસ્ત્રસું, મારે હૃદય ના સાસરે. ભા. ૩

Page #222

૧૩૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રાયથકી કુમારોથકી, બીહતે શસ્ત્ર છિપાવે દૂત સુવેગ સભાથકી, નકલી ન લખાઈ. ભા. ૪ કેડે આવીને રખે હણે, વ્હીક મનમાંહિ રાખેરે, નિજ રથચઢી ઉતાવલે, વાનર જેમ તરૂ સાખેરે. ભા. ૫ બાહુબલવિણ રાજવી, કેઈ ન પૃથ્વી મહેરે, એહની કરે બબરી, ભાષે લોક ઉછાહરે. ભા. ૬ એતલે કાલ એ હતું, કિહાં ચક્રી કિહાં ઠામે, ષટ ખંડણ ભારત સાધણભણ, ગયે હુતે તિણુકામેરે. ભા. ૭ તિણ મૂક બાહુબલિભણી, દૂત કેને સા માટે, સેવા કરવાને કારણે, બોલાવણ શિર સાટેરે. ભા. ૮ ઉંદીર મંત્ર જાણે નહી, સૂતે સાપ જગાવે રે, પ્રાયે કર્માનુસારિણી, બુદ્ધિ મનુષ્યને થાઈરે. ભા. ૯
ર મુદિત માગે, સાંભલતે એમ વાતરે; રથ બેસી ચાલ્યા નગરથી, ચિતે મુકેટલી ઘાતરે. ભા. ૧૦ ભુજ આશ્લેટ સુભટતણા, આયુધ વિવિધ નચાવેરે. સિંહનાદ સુણી વિરના, હયરથ ત્રાસ લહારે. ભા. ૧૧ દુત તદા મન બીહત, પુરથી બાહિર નીસરી રે; જેમ હરિ યુદ્ધથી હિલે, નાસે ત્રાસે ભય ભરે. ભા. ૧૨ આલક પિણિ રણ કારણે, હાથ ધરે હથિયારો; દેખી નિજ ચિત્ત ચિંતવે, દૂત સંગતિ વાજેરે. ભા. ૧૩ વાસે દૂધ બાલક મુખે, યુદ્ધ કરવા ઉજમાલે રે, ભૂમિતણે ગુણ એકિસું, કે ગુણ કિસું ભૂપાલેરે. ભા. ૧૪ ભૂમિપતિ થાય જેહવા, પ્રજા પણ તેહવી થાય; મહાતમ એ સ્વામી બલત, તેભણી સૂર કહેવાય. ભા. ૧૫

Page #223

બાહુબલના બહુરાગીયા, સુભટ સહુ સજ થાઈરે; વઢવા ભરતનરેસણું, નિજ બલ માંહિ મનાવે. ભા. ૧૬ પર્વતના પણ રાજવી, ભક્ત બાહુબલ કેરે; સજ થયા રણ કારણે, શાસ્ત્ર ધર્યા અધિકેરારેભા. ૧૭ ચકીથી એહને કિસું, ઉછઉં દીસે છે એ રાજે રે; ફેકટ એ વયરી કર્યો, એ આગલિ તે ભાંજેરે. ભા. ૧૮ મનમે એમ આલેચ, વેગે સવારે, કેટલેક દિવસે તિહાં, સીમ અધ્યાને આરે. ભા. ૧૯
ભે નિજનિજર સુત પિયા, અમુખ અનાતુરભારે; ગઢમાં આણે ઉતાવળે, આ દૂત વિચારે. ભા. ૨૦ ધાન કાચા પાકા લુણી, ઘાતા ભુઈમાંહિ લેઇરે; જાતાં કાંઈક ઉગરે; લેક કહે એમ કેઈરે. ભા. ૨૧ ચિતા નારિ અપત્યની, સાકરે દુવણ અગહેરે, કપ બાહુબલિ રાજવી, ગઢને પણ કરે ભગતેરે. ભા. ૨૨ એ આગલ બેલ કે નહિ, એ બલવંત ભૂપાલરે; બીજા ખંડની ઓગણીસમી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલરે. ભા. ૨૩ સર્વ ગાથા, ૫૯૧,
હી એહવી ગ્રામ્ય ગિતા સુણી, દૂત ચિંતવે ચિતિ, મુજથી આગલિ વારતા, આવી લેકસ ભીતિ. ૧ વચન બાહુબલિ અર, દ્વત સુવેગ સુભાય; નયર અધ્યા આવીયે, પ્રણમ્યા, સ્વામી પાય. ૨ ચકી દેખિ સુવેગને, પામી હર્ષ અપાર; પૂછે મુજ બાંધવભણી, કુસલમ સુવિચાર. ૩

Page #224

૧૪૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હસ્ત કમલ જોડી કરી, દત સુવેગ વિચાર; સંભલાવે આ મૂલથી, બલ પ્રાકમ અહંકાર. ૪ કરૂં વિરોધ ન બંધનું, ભાષે ચકી એમ; દેસ સહુ ફિરિ સહ જોઈએ, પણ ન મલે ભાઈ પ્રેમ. ૫ ઢાલ-રામ યદકે બાગ ચાંપે મેરી દોરી
એનની દેશી. ૨૦. એ સહુ સંપદ રાજ્ય, પુ ઈ આઈ મિલેરી; પણ ન મિલે નિજ બંધુ, જે ફિરિ સઘલેરી. દાન વિના જેમ વિત્ત, મુખ જેમ નયણુ વિનારે; વૃથા મંત્રિ વિણ રાય, વિણ બંધુ જગવૃથારે.
જીવિત તે અપ્રમાણ, તે ધન નિધન અમેરી; બંધું ભણિ ઉપગાર, ન થયે પશુ ઉપમેરી. તે પણ પતિત સમાન, રાજ ને જન વિરાજે; ઈછા ગેત્ર વિધાત, કીજે રાજ ન કાજે. હેસસે લેક નિસત્વ, મુજને એમ કહેસેરે; લઘુરું કરતા યુધ, કિમ હું જ લહિસુરી. સેનાની કહે તામ, બ્રાતા પણ હણ કરી; જે કરે આજ્ઞા ભંગ, વૈરી તે ગણીએરી. વ્હાલે વૈરી હોઈ, અવસર દુઃખ આવેરી. રાજ રોગ અંગભૂત, વધે દુઃખ વ્યાપારી. કરવો નહી વિલંબ, શ્રી ભરતેસર રાયા; કપ ચઢાવ્ય મૂરિ, યુદ્ધ ભભ દિવરાયે. ચતુરંગ સેનાયુત, ચકીતંગ સંચરિલ; પહુતા બહુલી સીમ, કટક જઈ ઉત્તરીયા.

Page #225

૧૪૧
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ગંગા તટ પ્રાસાદ, તિહાંછન ભૂપ નમેરી; દેખી મુનિ વૈરાગ્ય, કારણ ચિત્ત રમેરી; ૧૦ નમિ વિનમિકહે સાધુ, તૈપૂર્વે જીત્યારી; હું વિદ્યાધર તાસ. સેવક ગુણકી તારી. ૧૧ રૂષભજીનેસર પામિ, નગરાદિકુ ડીરે; લીધે વ્રત સામ્રાજ્ય, સ્નેહની ગાંઠ તેડીરે. ૧૨ કિહાં હવણું છે તાત, પૂછે એમ રાજા, મુનિ કહે સુણિ ચકેશ, કહું અચરિજ તાજા. સ્વામી શ્રી પ્રદ્યાન, સારે સુર સેવારી, તિહાં આ ધરણેક, અનંત સહિત તમવારી. કર જોડી ધરણેન્દ્ર, પૂછે પ્રભુ ભારી; સહ સુર થકી અનંત, કેમ લહ્યા રૂપ ખાસોરી. હું તે અધમે એહ, ઈહથી ભવ થેરી, જાતિ તણે આહીર, મુનિ પી જેમ વૈરી. મરી નર્ક ગયે તેહ, વેદ ન વિવિધ બહીરે, તિહથી કષ્ટી વિપ્ર, થયે સુગ્રામ સહરે. તિણ પૂછયે સુવ્રતાખ્ય, મુનિભવ પૂર્વ કહેરી; તે મુનિ દીધે દુખ, પીડા કણ લહેરી. ૧૮ આરાધી જઇ સાધુ, પણ નવિરોધી જે ક્યારે; કેડે આવે પાપ, તેવા દુ:ખ લહી જેરે. મુનિ સનમને જેહ, ગતિ સ્વર્ગાદિ લહેરે, અસમાન્ય મૂલાગ્નિ જેમ, કુલ અનંત દહેરે. ૨૦ કરજેડી તે વિપ્ર, મુનિને એમ ભારે;

Page #226

. ૧૪૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વીસ થઈ બીજે ખંડી, ઢાલ હ આખરે. ૨૧ સર્વગાથા ૬૧૭.
દુહા હવે પૂછે મુનિવર ભણે, રાગ વિધ્વસ પાય; મુનિ કહે શત્રુંજય ગિરિ, સેવી જે ચિત્તલાય. ૧ રાગદ્રેશ મૂકી કરી, સમતા રસ ધરિ ચિત્ત, તિહાં તું કર્મ ક્ષય કરી, થાઈશ રેગ રહિત. ૨ વજ સરિખા કર્મ જે, અમે તપ સામું કાંઈ તેમ સેવા ગિરિ રાજની, સઘલાં પાતિક જાઈ. ૩ પ્રાયે પાપ તજી કરી, તિર્થે વપિણિ ઈણિઠાણ, જાઈ સુગતિ તણે ઘરે, મહિમા ઠામ વિરામ. ૪ સિક અનિ જલની, ધિસર યુદ્ધજદ્વિપ ભૂપાલ; ચેરિ મારિના ભય સહ, સમરણથી વિસરાલ. ૫ ઉગ્ર તપ સાબ્રહ્મચર્યથી, જે લડીએ ફસાર; શત્રુંજય વસતાં થક, તે લહીએ નિરધાર. ૮
--રજા જે મિલે. ર૧. મુનિ દુખી કુણી, વાડવા તેહ. પંડર ગિરિ ગયે ધરિય સ્નેહ. રાજા સાંભ. ૧ ગિરિને મહિમા અધિક અપાર, રાજા સાંભળે. સાધુ કહ્યો તેમ કીધે જઈ અનુક્રમે રેબ વિજીત થાય. રા૨ તીર્થ ઉપર આવ્યો રાગ, વલિ વિશેષ ધર્યો વૈરાગ; રા. અણસણ લેઈ કરી અનંત, થયો અદભુત યુતિ દેહ ધરત. રા. ૩ તીર્થસેવા પરભાવે જાણિ, એ ભવથી ભવતૃતીય પ્રમાણ .

Page #227

શ્રીશત્રુ-તીર્થરાસ. ૧૪૩ લહસે શિવપુરકમ ખપાય, અનંત ચતુષ્ટય જીહાં કહેવાય. રા. ૪ એહવું સાંભલિનાગ અનત, શત્રુંજયને હર્ષધરંતરા. હું પણ સાગ્રહ તાસ અવસ્ય, એ સાથે ગયા તિર્થઉદિશ્ય. રા. ૫ અષ્ટાબ્દિકાતિહાં ઉછવકીધ, સુરભવને તિણ લ્હાવો લીધરા. નિજ ડામ ગયે રાજકુમાર, હૈયડે તિર્થ સ્મરણ ધાર. રા. ૬ તીર્થ શ્રી શત્રુંજય જોઈ, એ સરિખે નહીં ત્રિભુવન કઈ રા. દરસણ ફરસણ કરતાં જાસ, દૂર આપદ જાય નાસી, રા. પુણ્ય તિર્થ લહીયે એહ, ભેટયાં ભવને લહીએ છે. - એહને મહિમા અનંત અપાર, સુર ગુરૂ પણ
પામે નહિ પાર. રા. ૮ તીર્થતીર્થભમતા રાય, જીણ તમ આવ્યે ઈડાય, .
હાં તુજને દીઠે ભરતેશ, વાત કહિ તીર્થ લવલેસ. . ૯ શ્રીબાહુબલપુત્ર રતન્ન, તેમ યશા નામે ધન ઘ, રા. તિણે કરાવ્ય એ છનગેહ, રૂષભ દેવને ધરી નેહ રે. ૧૦ શ્રીયુગાદિ જનવર જગદીસ, સુર સુરપતિનામે જસસીસ રા. તું પણતેહને સુત ગુણવત, નયણે દીઠે મન ઉલસંત. રા. ૧૧ સાંભલિ મુનિવર વયણ રસાલ, શત્રુંજય સ્મ ભૂપાલ; રા. રૂષભ સ્વામીને પણ ધરે ધ્યાન, મુનિવરને વદેદઈ માન. રા. ૧૨ મુનિ ગો આશિષ તાસ, ચકી આવ્યો નિજ આવાસ; રા. વાત સુણી બાહુબલિ તામ, આવ્યા ભારત કરિ
રણ સંગ્રામ. રા. ૧૩ સિંહનાદ કી તિવાર, વાદયે હૈયડે ક્રોધ અપાર; રા. વગડાવ્યા ભંભા નિશાણ, પડે સાંભલિને કાયર પ્રાણ, રા. ૧૪

Page #228

૧૪૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સૈન્ય ભરતના જીપણ કાજ, સુભટ મલ્યા કરતા અવાજ, રા. શાસ્ત્ર લેઇ લહુલતા હાથી, ઘા તણુ ભરતેસરને માથ. રા. ૧૫ આહુખલને ખલ અસમાન, એહના ભુજ લાગ્યા અસમાન; રા. ભાલા ભરત ન જાણે સાર. પણ એણિ આગલ થાસે હાર. રા. ૧૬ સાધ્યા ભરત ચઢયા અહ‘કાર, કિટ્ટી મનાવી નહી તિહાર; રા. રતણુ આવ્યા. અગ ધરિઉછાહ, પણ વિખર હુવેગેહ. રા. ૧૭ કહાંઈ કથાઇ કાલ ધાર તુરત પ્રાણતા કરે સહાર; રા, અપશકને આવ્યા છે એહ, કિમદ્ધિ ક્રુસલે જાયેગેહુ. રા. ૧૮ લાક સહુને મુખ એ વાત, માહુબલીની ખેલે ખ્યાત. રા. બીજા ખંડની એકવીસમી ઢાલ, પુરી થઈ જીન હર્ષ રસાલ. રા. ૧૯ સર્વગાથા ૬૪૩.
કુંલા. ચતુરગી સેનાસજી, તીન લાખ સુત જાસ; સાર સૃગાર કીયા ભાલા, કરવા અગ્નિલ નાશ. શબ્દ દિશેદિશ વિસ્તર્યાં, ભાભા સુર નીસાં;
તપત્ર મસ્તક ધર્યાં, જાણે અભિનવ ભાણુ. ચામર વીજે ચિહું દિશે, સાથે જાસ સુર રાય; ખાર સૂર્ય ઉગીયા, તેજ ન ખમાણેા જાય. ભદ્રમંત ગજ ઉપરે, ચઢયા ખાહુબલિરાય; જાણે ઉત્તિયાચલ શિખર, સુરિજ ખેડા આપ. શુભ દિવસે શુભ મૂહુર્ત, શુભ મંગલ જયકાર; અખતર સુખટે પહેરીયાં, સમરાંગસિ સિરદાર. શ્રી બાહુબલિ ભૂપતી, લે નિજ પરિવાર; દેશ સીમા આવી કરી, ઉત્તરીયા તૈણિવાર.
၂၃

Page #229
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. 145 ઢાલ-વાસપૂજય જીનવર બારમાએ દેશી. રર હજી પ્રાત પ્રાત બાહુબલ રાજ યોગી, સગલા સૈન્ય સમક્ષ. સિંહરથ સેનાની કીયે, નિજ સુત વૈરીને વિપક્ષહે. હાં. 1 હાજીપતે રણપટ સીરધર્યો છે, તેને મહીપતી તામ; ભ તેજ વધે ઘણું, સુપસાઉ પિતાને પામિ. હાં. 2 હાજી મરતેસર પણ આપણજી, સહુ રાજવીયા સાખી; કીધ સુખેણ સેનાપતિ ભજે, આદિ દલ કેઈ લાખહે. હ. 3 &ાછ દૂત મૂકી તેડાવીયાજી, ભરતે સહુ ભૂપાલ; સૂર્ય યસાદિક આવીયા, સુત કેડિ સવા મરછરાલહે. હાં. 4 હજી નામ ગ્રહિ એકેકનાજી, કહે દેઈ બહુ માન; ચક્રી વયણ સુહામણ, તમે સુભટ સુણે બળવાન. હાં. 5 દિગયાત્રા કીધી તુમેજી, જીત્યા સહુ ભૂપાલ અસુર કિરાત વિદ્યાધર, મછરાલા જાણે કાલહે. હ. 6 હાજી સામંત બાહુબલતણાજી, સરિ ન થયે કેઈ; વીર ઘણું છે એહને, કર્મસરણ કર્મ જેઈહિ. હાં. 7 હાંજી સમયશા એહને વડેજી, પુત્ર મહાબલધાર. ' એક લાખ ગજ જેહને, રથ વાજી ત્રિલક્ષ ચોધારહે. હ૮ હાજી દિવ્ય શસ્ત્ર મહારથીજી, સિંહકરણ પર પુત્ર; લક્ષ દ્રય મહાવીરતે, જીપે યુદ્ધમાંહિ એકત્રહે. હ. 9 હજી તીન લાખ કુમારમાંઇ, સિંહ વિકમ કનીપાત; એકેષણ અક્ષોહિણી, જપે એહવે બલીયાત હાં. 1 કેવલદિગજમિસિહ, દિવી જેવણમિશિ ખ્યાલ યુદ્ધ બાહુબલસું હવે, થાસે સહી આજ કાલ્ડ છે. હાં. 11

Page #230
146 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. હાંજી ચકી વચન એમ સુણીજી, સહુને થયે રણકેડ; વીર સન્નદ્ધ થયા સહ, આયુદ્ધ ધર્યા હેડહે. હાં. 12 હજી ચારાણી લક્ષ જેહનેજી, નિસહ પડે નીસાણ; દિગગજ શબ્દ સુણી થયા, નિષ્ટ રહિત જેમ પ્રાણહિ. હાં. 13 હાંજી સૈન્ય શ્રી ભરતેશને, પડશલાષ અતૂર; પ્રાણ હણે વૈરીતણા, એહવા વાજે રણરહે. * 14 હાંજી કેડિસદા ચક્રીતણાજી, વિક્રમસાર કુમાર; સજજ થયાજય પામવા, ચાલ્યા અધૂરથ ગજધારહે. હાં. 15 હજી તેમાંહિ સૂર્યયશા વડે, ત્રિલેકય વિજયે લહંત; દશ લક્ષ રથ અશ્વ હાથીયા, દશ લાખી પદાતિ મહેતહે. હાં. 16 હાંજી દેવયશાને સિંહયશાજી, પૃથુદ વલી મેઘનાદ; કાલમેઘ સુમેઘસું, કપિલ રિપુ મર્દન સાદો. હ. 17 કપિલ કેતુ મહાબલ બલીજી, વીરસેન મહાકાલ; પંચ લક્ષ રથ ગજ જુતા, પંચકેડિ સુભટ ભૂપાલહે. હે. 18 હાજી ઈત્યાદિક સુત ભરતનાજી, ભૂપ મહા બલવંત; આવ્યા નિજનિજ સિન્યસું, યુદ્ધ કરવા ઉદ્યમવંતહે. હે. 19 હજી સૂર સમુદ્રજેમ ઉછલેંજી, પારૂસ અંગ નમાય; બીજા ખંડની બાવીસમી, જીનહર્ષ ઢાલ કહેવાયા. હાં. 20 સર્વ ગાથા, 668. દુહા કીધે એહવે મંત્ર, યુદ્ધ થશે પ્રભાત, લાંધી સુભટે દેહિલી, વરસ સમાણી રાત. કયારે વાસર ઉગસેં, ઉઠે વારમવાર;

Page #231
શ્રીશત્રુગ તીર્થરાસ. 147 જે એવા અસ્તાચલે, સૂર્ય કિરણ હજાર. ઉદયાચલની ચૂલિકા, ચઢી રવિ તત્કાલ; યુદ્ધ જેવા કારણે, કેમ લડસે ભૂપાલ. હવે સુખેણ સેનાપતિ, ગાજતે ઘન જેમ ભટકેટીસું પરિવર્યો, સિન્યાગલ થયા તેમ. બાહુબલિના સિન્યમાં, સમયશા મુખવીર; સજ્ય થયા સહુ યુદ્ધભણી, સૈન્ય સહીત ધરિ ધીર. 5 ભર બાહુબલ રાજવી, શ્રીયુગાદિ નારાય; પૂજા કીધી અષ્ટધા, ઉત્તમ કિમ મૂકામ. 6 બેહુ નૃપને ચામર ઢલે, આતપત્ર બેહ સીસ; યુદ્ધભણી ગયવરચડયા, દલસું ચાલ્યા અધીસ. હાલ-કડખાંની. 23 બાહુબલિ ભરત નૃપ યુદ્ધ કરવા ચઢયા, કટકભટ સુભટ આઈ મિલીયા; હું મનમેં ઘણું અમર કરવા ભણું, કીમહિ ભાજે નહી વીર અલીયા. લેહનારાચણીરભારીયાં બિહે, બહુ બલિરાય નિજVઠિ ધરીયાં. ચામ કરકોલ પૃષ્ટ ધનુષ ટંકારાવ, સુણવિનભતારી કાળી ભમરીયા. બા. 2. ગંધ હસ્તી મહા ભદ્ર કરતે મદે, તાસ ઉપરી વિશા મીશ ચઢીયે; તૃણપરે વિસ્વને માનતે સિહધ્વજ, સાહ ભરતમું આઈ અડીયે,

Page #232
મા. 4 બા. 5 148 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત હરિતઅશ્વ એમ ચઢયે સોમયશારય સુત, સેહે આરૂઢઈ દુધરથ સવાઈફ બાહુબલિ આગલિ તે થયે મહાબલી, ભીતિ મનમાંહિ આ ન કાંઈ. દેખતાં દેહિલે દરસ કૃત્તાંત જેમ, કુર્મધ્વજ કુંત સંયુક્ત સાહે; મહા યશાધીશ મહાવીર સિંહ, અશ્વ ચડિદેખિ રણ સંઘણ ચિત્ત મહે. સિંહરથ મહારથી સિંહધ્વજ આગલિં, જગત જય રથ તુરી બેસી ચલીયે; શસ્ત્ર ધરીયાં ઘણું નાસ વૈરીતણું; કરણ રણમાંહિ મદમસ્ત કિલીયાં, - સિંહકર્ણ કુમાર અર્ણવપરે ગાજતે, મોરધ્વજ રાજ તે વંશકેતુ, કાલ દટ્ટરથ ચઢી સફલ માને ઘડી, વૈરી અહંકાર મદધુમકેતુ. સિંહ વિકમ કુમાર રથ ચડી આવીયે, હંસધ્વજ સિંહ વિક્રમ વિરાજે; સર્વ સદ્ગભ જીવતાં દેહિલે, આવી ફેજમાં વિઢણ કાજે. કુમાર સિંહાસને નકુલધ્વજ સેહ, સબલ રિપુ દલ પ્રચલ સમરગાહ, કલાર્ગ રથે મહારથી બેસીને, આવી સર્વ આલિ ઉમહે. બ. 6 બા. 7 બા. 8 બા. 9

Page #233
149 બા. 10 આ. 11 શ્રી શત્રુંજય તીર્થશાસ ઇત્યાદિક સુત બાહુબલ પંતણું, ભૂપ પિણિ મહાબલી ધ તાજા; વાહણે અશ્વ ગજે રથે બેઠા કરે, શસ્ત્ર લીધા ચલ્યા વિઢણ રાજા. હવે ભરતેસ સન્નાહ જગ ધર્યો, ઇંદ્રિને વા ભેદે ન માંહે. દેવ શ્રુગાર સિરિ ટેપ પહિ, નૃપતિ આવી સમરાહે ઉમાહે. જય પરાજય ઇસે નામ તૃણીર બે, લેહ નારાજી પરિપૂર્ણ ભરીયા; ઐક્ય દંડકેદંડ: વામેં કરે, રાય ભસસ વિસેસ ધરીયા. દૈત્ય દાવાનલાભિધ ષડગ બાંધી, દિવ્ય હથીયાર પણ અવર લીધ; નામ સુરગિરિ હિરદ ગાજતે મદ કરે, નૃપ ચડયે ભાજીવા સુંસ કીધ. સુરથ પવન પરિચ સિંહ ધ્વજ, ચકી સેનાપતી અનુજ તાસે; ગરૂડધ્વજ જઈ રહ્યો ખડગ કાલાન, અનિ યુતિ કુંત ઉત ભાસે. સુત સત સવાકેડિ ભરતેસ રાજા તણે, તાસ વિકમતણે પાર ન પાવે; સજ થયા ઉમા જય પતાકાલી પણું, ચુધ કરવા ચઢીયા આવે. બા. ૧ર - ભા. 13 બા. 14 બા. 15

Page #234
બા. 16 બા. 17 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. સૂર્યશા તેહને જયેષ્ટ સુત દીપોતે, ઐકય વિજય પામે સદાઈ, દિવ્ય આયુધ ધરે નાશ અરિને કરે, ભીતિ મનમાંહિ આણે ન કાહિ. સૂર્ય હાસા સોંદ્ર ધનુષ હાથે રહે, અંગ સન્નાહ સુરસમેહ ધરી; સૂરધ્વજ હરિત અશ્વ ગરૂડ રથ આપે, કેવીયા કાલ જીમ કેધ ભરીયે. જેહને દેવતા પિણિ ન આપી સકે, દેવયશા મહાબલી દલી નાખે; શ્વેત અસ્વરચિડ જાણિ પર્વત અડ સિંહધ્વજ કુલતણું લાજ રાખે. તેહને વીર લઘુ વીર યશાવીરવર, ગરૂડદેવજ આગલે જેહ ધારે, વિકટ ધમધતુ વામ કર કાલીયે, વૈરીયાં આગવિ જેહ ન હારે. પુત્ર ચકીતણે નામ સુયશા ભણે, પૂર્વગધ્વજ દુર્જય રથ વિરાજે, રણ કરણ ધાવતા ભૂમિ કંપાવતા, સિંહની પરિ અરિ દેખિ ગાજે. મેઘ છમ નાદ મેઘનાદ ચક્રસુત, તમૃચ્છકેતુ મહાબાહુ ભણયે; ધનુષ્ય ધરસ ધરણ માહિ આવ્યા વહી, સુભટમાહે અધિકરેહ ગણીએ. બા. 18 બા. 19 બા. 20 બા. 21

Page #235
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 151 મેઘની ધાર જીમ વાણુ વરસાવતે, કલ મેઘ નામ ગજકેતુ દીપે, રથારૂઢ મન ગૂઢ બહુ શસ્ત્રધર સારિ, એકલે ચિરીયાં લાખ આપે. ખા. 22 વીર મહાકાલ કપિલા રથ સહીયે, કવિજ અરિ સબલ સૈન્ય; ઢાહે વૈરી સિંહવાજીવજ કૃદમ અશ્વ, રથ ચઢયે પંચ અક્ષોહિણી વિર ગહે. બા. 23 વીરમાની વીરસેન મહાભુજ બલી, રથ હરિત અશ્વ હેમકેતુ આગે; સમર ઉછક ગદા પાણિ ઉંલાલ, અરિ ભણું આક ર લાગે. બા. 24 જેર કૃત્તાંત દેખી કર લે કાલજો, ભરતસુત યુદ્ધ કરવા ન પડખે; અડ બીજાતણ ઢાલ તેવીસમી, રાગ સિંધુ છનહષ કડખે. ભા. 25 સર્વ ગાથા, 700. દુહા ઇત્યાદિક સુત ભરતના, બલવંત ભૂપાલ ચઢીયા નિજનિજ વાહને, આવ્યા મિલિ તત્કાલ. 1 રથ ભરતને ગાજતે, સુખેણુ વૃતના સાથ; સુભ કોડિયું પરિવર્યો, ચડે કરણ ભારથ. અક્રથી સગલા કુમાર, બીજા પણ રાજન

Page #236
પર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ગજરથ અ સહચઢયા, લહી ચડી સનમાન. 3 બે નૃપ ની સેના વલી, ધરણે આ ભાર; વિરપણુ અહિપતિ કપાઉ, નમી ફાવલી ત્યાર. 4 સેના વીર ધુરીણની, ખુસી થયા બલ જોઈ. મોટા પર્વત કપિયા, સિર ઘુણે છે ઈ. 5 ઢાલ-ભથ્થડીની રાગ સિધૂ આશા. 24 પ્રબલકાલતણે પનિધિ ગાતો ગંભીર, બેલીની પરિસૈન્ય બેડુના મલ્યા હર્ચા વીર; નિસાણતા નિર્દોષ બહુ દિશે દુર્દશીના વાત, અચલ અચલા ક્ષોભ પાપે જોઈ રાજાન. 1 ભાઈ બે ભિડેરે બાહુબલી ભરતેશ સિન્યા બહુ મિલીરે; ભાર ન ખમે સેસ, અસવાર શું અસવાર મિલી. મિલીપ રથનું રથ જોડિ, દીદંતી સાથી કેપત્તિ સુપતિ કેડિક બેચરે ખેચર યુધમાતે ભિડે ભૂપે ભૂપ, સુભટ સામતે સામત ભલ ભલે રૂ. 2 બાણધારા વરસતા દશે, છાઈઓ આકાસ અંધકાર અપાર દિવસે, નહી સૂર્ય પ્રકાશ. કુંતક(ઝ) બકે વિજલી જેમ, સુભટ વાહિતાક; જીવ લેઈ પાર પેલે, નીકલે બળ છાક. લા. 3 આમ સામાખડગ વાહ, સુહડ ધરિ મન રેસ; શિસ છેદે ઘાવ ભેદે, કે ન રાખે એસ. રૂધિરધારા વહે નદી, પડે સુભટ અનેક કઈ ઘાએ ઘુમતા, ભટ લેટતા કેઈક,

Page #237
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. 15 સુર બલિયા ગજ ગ્રહીને, ફેરવે આકાશ. ભા. 4 અશ્વ યુત રથ નીકની પરે, નાંખીદે કેણિપાર; કેઈ હાડે કેઈ કાડિ, કે પછાડે તીર; લડે સંગ્રામ સૂરા, રાખવા નિજ નીર. ભા. 5 સિન્યનાથ સુખેણ કે, દેખિ નિજ દિલમંદ, પ્રલયકાલ અગ્નિની પરે, બાલવા અરિકંદ; નૃતણી પરી બાહુબલિના, સુહડ સંચય નામ, મૂલથી ઉનમૂલ નાખે, હણે રાખવા ઠામ. ભા. 6 પગ નમા હિવે બાહુબલિના અનલ વેગ ખગેસ, અનલ વેગે સામૂહે તબ, ધાઈ સુવિસેસ. ભરતને છે પતિ તું, પતિ હું બહુલીસ જેઈમાહરા ભુજતણે બલ, ઈમ કહે કીરીસ. ભા. 7 સુણિ સેનાની વચન તેહનાં, નયણ દેખી તાસ; સમુદ્રનીપેરે ગાજતે કહે, ભલે આ દાસ, સરીખા બલવંત બે બે, સરિખા ઝુંઝાર; આમ સામા બહેમલીયા, કરણ સૈન્ય સંહાર. ભા. 8 જેધ જોડિયા બાણ બાણે, મેઘ ધારા જેમ; સકડ વરસે કિશું કરિસ્પેદેવ સંકિયા તેમ. સુર વિમાન બેસી જેશે, યુદ્ધ અચરિજ તામ; બાણ સેન વિમાનષ જેમ, ત્રાસવ્યા ધિર ઠામ. ભા. 9 ગતનું પરે રેસ ભરીયા, લડે મહેમાંહિ, સિન્યને પ્રેક્ષ વ્યા, અરૂણ ભેચન તાહિક નિષ્ફરઘન જેમ ગાજીયે, ખગ કીધલે સિંહનાદ; ઉછ પ્રતિ શબ્દ તેહને, સુ સગર્લે સાદ. ભા. 10

Page #238
154 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. બાહુબલિના સૈનિકા સહ, ગાજીયા હરણ કેપતામ્રકરાલ ભેચન, સન્યનાથ સુખેણ; ખડગ રત્ન સંબહિ ધાયે, કાલ અનલ સમાન; વિસ્વ હરસે કિના પર્વત, દારિયે બલવાન. ભા. 11 સિંહરથ હવે વાયુવેગે, તુરીરથ હવે દેડાઈ; ભર્યો કેપ સુણ દેખી, પડયે વિચમે આઈ સમુદ્રના કલેલ જેમ તટ, શૈલ આવિષ લાઈ તિન સુણ કુમાર ખલીયે, રહે વાગ સંબહિ. ભા. 12 ગયે અસ્તાચલ તદા, દિયુધ સાખી જેહ, સુભટ બાણ નિહાલિ પડતા, ગયે ડરતે ગેહ; આગન્યા રાજન કેરી, કટક આવ્યા ઠામ; પૂર્વ પશ્ચિમ પરાસી, વેલિ જેમ પામ. ભા. 13 સર્વરી અતિક્રમી સહડે, થ દેખિ પ્રભાત; પહયા સન્નાહ બખ્ત 2, શસ્ત્ર લીધાં હાથ; ગજે ઘેડે રથે ચડીયા, વાજીયાં નિસાણ; નાલગોલા ગડમડીયા, ગિરિ તુટે પડશે જાણુ. ભા. 14 વીર ધીર સંગ્રામસૂરા, આવીયા રણમાંહિ, એકથી એક થાય આગલે, પામી જસવાસ, વરે આસરા જે મરીએ, વિહે એમ વિમાસે. ભા. 15 જાણીયે નીસાણને વજ, નામ લેઈ જાસ; આવી સામે સુભટ તેડે, પૂરૂં તુજ આશ; તીક્ષણ મુખનાં બાણ વાહે, મહા ભડ મત્સરાક્ષ; ફેડિ બખ્તર હદય લાગે, જાણિ લાગે કાલ. ભા. 16

Page #239
15 શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ. આણુ બાણે હાઈ સંઘટ, અનલ વરસે તેમ; જેમ છા, રવિ છિપાયે, રઘર તૃણ જેમ દેખિ રણ મહાઘોર કાયર, તુરત પામી ત્રાસ સુહડ રણમાં ઘાવ પામી, દ્વિગુણુબલ હુઈ જાસ. ભા. 17 રક્ત સુહડાંતણે પુહચી, સયલ સીંચી ગાહી; વલિ વિદ્યાર્યા કુલ ગર્જના, બીજ મતી બાહી. યશેતૂમતણિ ઠામ ગણે, વિસ્તર્યો જગ માંહિ; ઢાલ ચોવીસ ખંડ બીજે, મલિ સુકંઠે ગાઈ. ભા. 18 સર્વ ગાથા, 723 ધાતુર થઈ સિહરથ, સર્વ શસ્ત્રધર વીર રથચી સેના ભણી, પ્રેર્યો વેગ સમીર. 1 સિંહકણું તેને કહે, આ બલ થયે તાસ; વીર બધે ચક્રસેનને, કરે ઉપદ્રવ તાસ. મથીઓ સૈન્ય ચકીતણે, કે દેખી સુણ ધાયે પ્રલયયાગ્નિપરે, અનલ વેગિ સિરલેણ. સન્યા બાહુબલતણી, સેના હતી સુસાર; પણ તેમને ભાવતે, થ મહાબલ ધાર. વિદ્યાધર નદણ ભણું, નયણે દેખિ સેનેશ, ટકારવ ધનુષને કિયે, જગ લહે ભ વિશેસ. સિંહાથે સ્વરાંત, તુજને રાખે તામ; હવે રક્ષક કુણ તાહરે, સેનાની કહે આમ. 6

Page #240
156 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હાલ-ચરણુલીચા મુંડારણ ચડે-એ દેશી. 25, અનલગ સુંણ વેગનું, ધજ વલિત થઈતારે; ગજસેના ભરતેશનિ, ગાહે માહિ સંગ્રામેરે. અ. 1 કંડકની પરિગજ ઘાટા, ઉલાલે આકાસોરે, પડતાને લઈ હણે, મુષ્ટિ પ્રહારે તારે. અ. 2 ચકીગજ ખધે રહે, દેખી સિન્ય વિસેરે; કેપ કરી ચક મુ, કરવા ખેચર નાસેરે. અ. ચક જવાલા દેખી કરી, બને કરે વિચાર, હાથી હવે જે નાસીએ, તે વારૂ ઈસુ બારેરે. અ. 4 નાઠે ખેચર તિહાંકી, ગ્રીવા વાલી નિહાલે રે, સાગર મેરૂ ગુફા વિરૂ, ચકદ્વીપ પયારે. અ. જહાંર જાઈ તિહાર, કેડે ચક્ર ભમતેરે; દેખી વજી પંજર કર્યો, પિસી માંહિ હરતો, અ. 6 અનલ વેગ ખેચર રહ્યા, તે માંહે પટ માસે રે; ગયા જાણું મુખ કાઢી, મસ્તક છે તારે. અ. 9 આવી ચક્ર ચકેશને, કર બેઠે તત્કાલ જય રવ થયે કટકમે, હરખ્યા સહુ ભૂપાલરે. અ. 8 સિંહરથ સિંહકરણ દેખીને, મેઘનાદ સિંહનાદે, ભરતસુ તન બે ધાઈ, ગાજતા સિંહનાદેરે. અ. 9 ચારે સુભટ પરસ્પરઈ યુદ્ધ કરી અતિ ઘોર, ઘાયલ ભૂપ કીયા ઘણુ, ફેરવિ આત્મરરે. અ. 10 યુદ્ધ દેખી જાણે રવિ તણું, અસ્વ ચકિત મન થાયે, અસ્તાચલ ક્ષણમાં ગયે, સૈન્ય નિજાલય જાયેરે. અ. 11

Page #241
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 157 ચકી સેના કાકિણી, રત્ન પુરાધા નીરે; અરિત્રાસાસિંહરે કરી, નવલ થયા જાણે વીરે. અ. 12 ચંદ્રયશા ચંદ્રથી લહી, દિવ્યતણે એ ચગેરે; શ્રી બાલી સૈન્યના, ટાલ્યા સહુ સભ્ય ગેરે. અ. 13 પ્રાત થયે રવિ ઉગી, સજ થયા રણ રાયેરે, કેપ ચઢીયા આઉથ ધર્યા, તૃણ જેમ ગણતાં કારે. અ. 14 નમી વિદ્યાધર અગ્રણી, બાહુબલિના પાયે રે; આદિશ પણ પ્રભુ પામીને, વિર જાણે ગિરિરાયેરે. અ. 15 ખગ રત્નાદિ ઉલાલતે, હાથિ ગદા લક્ષ ભારરે, મેઘતણી પેરે ગાજતે, આવ્યે ધાઈ તીવારે. અ. 16 વિદ્યાધર અન્ય પરિવેર્યો, બલીયાથી બલવંતરે; દેખી સહુદલ કોપી, જેમ યમ દેખી તેરે. અ. 17 ઉપલતણું પરિગજ ઘટા, તુરંગ શલભ ઉપમાને; રથગણ નડતણ પરે, ઉછાલે અસમાનેરે. અ. 18 ગદા ઘાત પડતા હશે, ચકી સૈન્ય દુપેક્ષેરે, મહેંદ્ર ચુડ ભરત નમી, ધાયો કે વિશેષેરે. અ. 19 મગર હાથ ઉલાલતે, ક્રોધ ભર્યો વિકલરે; હા રત્નારિ ખેચર ભણું, ભૂમિ પડે તત્કાલરે. અ. 20 સૂર્ય પણ પડે જઈ, પશ્ચિમ સમુદ્ર મઝારેરે; સૈન્ય બેને થાનકે ગયા, થયે પ્રભાત સવારેરે. અ. 21 તેહ રત્નારિ સુણી કરી, અમિત,કરિ કે પરે, દેડયે બાણ ધનુષ ગ્રહી, કરવા વૈરી લેપરે. અ. 22 દુર્દિન બાણ ધારા કરી, અરયણે હણે અપારે; સૂર્યાયશા દેખી કરી, ક્રોધ ભર્યો તિણુવારે. અ. 23

Page #242
158 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. બેચર સામે આવીયે, સૂર્યયશાસુ પ્રતાપી રે; ચંદ્રબાણ તેહની ધ્વજા, અમિતઈ તતક્ષણ કાપીર. અ. 24 સૂર્યયશા ધ્વજ પાતથી, કે જાણે કાલે રે, અદ્ધચંદ્ર બાણે કરી, તાસ લુણે ગલ નાલેરે. ર. 25 જીત થઈ ચકીતણી, હર્ષા સહ ભૂપાલ; બીજે ખંડ પચવીસમી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલરે. . 26 | સર્વ ગાથા, 755. દુહા દક્ષિણ એણિ વૈતાઢયની, બલવંત તાસ અધીર; ગજરથ અશ્વ પદાતિને, સ્વામી કેરી વીર. 1 બાહુબલના પાય નમી, સુગતિ વિદ્યાધર નામ; ભરતની સેના ભણી, દો હણવા કામ. 2 શાર્દુલનામાં ભરતચુત, આ સુગતિ નિહાળી; સિંહનાદ કરી ગજ ચઢી, માની મહા મત્સરાલિ. સુગતિ તેહને દેખિને, દુર્જય રણુ રસવીર, દિવ્યશસ્ત્ર દુઘ સુર, મુકે સાહસ ધીર. 4 નાગપાસનું બાંધીયે , તુરત કુમાર છાત; રવિદત્ત વિદ્યા સ્મરિને, ત્રયા પાસ પ્રતિ મ ગજ શાલ તજી કરી, આ ખડગ ઉપાહિ. હર્ષ ઉપા સિન્યને, સુગતિ તણે સિરપાડિ. 2 સૂર્ય અસ્ત થયે એટલે, કર્ક, શરણથી ત્રાસ; પામી સાયર પશ્ચિમે, કીયે જઈ અવકાશ.

Page #243
157 શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. સોમયશા પ્રહ સમયપે, કરવા વૈરી નાસ; ટુક ચકી સૈન્યસું, બલ ન ખમાયે જાસ. 8 હાલ-આંબરી ને વરસેરે ઊમાટે વડ વુધરે એહની દેશી 26. સમયશા ઝૂઝે અરિ સિન્યસુરે, શસ્ત્ર ધરી નિજ હાથ; કીધી સૈન્ય ઉન મારગ વાહિનીરે, જેર પચ્ચે ભારથ. સા. 1 સૂર્યયશા અંત આવ્યે તેતલેરે, મહાસુભટ જરરાજ; પ્રલયકાલ રણઘાતે દેખિરે, અસ્ત થયે રવિરાજ. સે. 2 કૌતુક જેવા ઉભે કૌતુકારે, શબ્દ બંધુ વીર બંધુ, મહાબાહ સુબાહુ રૂડા રાજવીરે, ધૂપઘટ ધુમકેતુ સિંધુ. સ. 3 સુભટકેતુ મહાય દીપતારે, વાલુકપિત્તલકડિ; ભેજચંદ્રક ચકી બહુ લીસતારે, કે સુભટ સજોડિ. સે. 4 ભરત બાહુબલિ એસેના મિલિરે, મુંકે તિહાં ઝુંઝાર; રિદ્ર થયે રણ ઈણિપરિ આકરારે, દ્વાદશ વરસ અપાર. સે. 5 વલી આવ્યા સિનિક સમરા ગણેરે, ભરીયા હૃદય સકે ધ; શસ્ત્ર ઘનાઘનની પરિ વરસતારે, આમા સામા જે. સે. 6 કાલસૈન વૈરસેન સુત ભરતનારે, મહાયશ સિંહસેન; દેઈ અગજ નુપ બાહુલિતણા, જીપી ન શકે કેણ સે. 7 બાણ પ્રહારે કીધી જાજરી, ચક્રી સેના જોર સૂર્યયશા સુત શ્રી ભરતેસને રે, આવ્યા નિજ બલર. સ. 8 સૂર્યયશા નિજ સેના ચુસ્તરે, દેખિ બાહુબલિ રાય; પડીયા મુંડ સંહડાતણરે, આ પિતે ધાય. સ. 9 ક્ષીર કંઠ પણ તે માહરીરે, સેના મથી અપાર; ખુશી થયે હું તુજ બલ દેખીને, વશતણે સિણગાર. સે. 10

Page #244
વિહત સતિષ કાર દિન, સિવિલ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તીન લેકમાં કોઈ છે નહિરે, જે સહે મારે ક્રોધ; સોમયશા સરિ તું માહરેરે, મુખ દ્રષ્ટિત છત ધ. સે. 11 વલતે સૂર્યાયશા નૃપને કહેરે, તુ મુજ પિતા સમાન; ચરણ નમું તિણ કારણ હું તુમતણરે, તમે મોટા રાજન. સે. 12 મુજને તાત વિનીતા મુકિનેરે, ગયે સાધવા દેશ; મેં સમરાંગણ અજી દીઠે નથી, જેવા હું સવિશેસ. સે. 13. કૃપા કરી તે માટે પુત્રને રે, બાણ તણે બલ જોઈ; એહવું કહી ધનુષટંકારવરે, ત્રિભુવન સકિત હે ઈ. સ. 14 દેવ ભવનથી આવ્યા દેવતારે, અનરથ થતે દેખ; અવશ્ય બાહુબલિ વણસે એહરે, એ પણ ન તજે ટેક. સે. 15 ચીતવે મનમાંહે સ્વર્ગ સુરે, આવિ કહે એમ વાણ, સુભટ કેઈ લડતે તમભરે, રિષભદેવની આણ. સે. 16 જઈ તમારા સ્વામી ભણે અમેર, બેધ નહી જાસીમ; ત્રિભુવનપતિ આજ્ઞા ચિત્તમાં ધરી થિર રહ્યા ઈમના ઈમ સે. 17 ભરતકહે જઈ સહુ સુરઈમ કહેરે, જ્યષટખંડ અધી; ચક્રી શિરોમણિ અષભાંગજ જયેરે, દેઈ ઈમઆસીસ. સ. 18 ષટખંડ વસુધામાં જ્ય પામીયેરે, તુજ સરીખ નહિ કઈ 'કિમનિજકરસું નિજકર વધ કરેરે તુમે રિષભસુત ઈ. સ. 19 તાત તુમારે જગત વધારીરે, તમે સહર્તા તાસ, તારા પુત્રને નહી ગ્યતારે, ગુણવંત હૃદય વિમાસ. સે. 20 તું ઈહાં આવ્યું તેઓ આવીયેરે, તુજ ગએ જાસે એહ; સિરિજ ગતિ સંહાર કરણથકીરે, ધરિ પ્રજાસું નેહ, સે. 21 તારા ભક્ત તમે સુરવર સદારે, અમે પિતાના પુત્ર; ચક્તાયુક્તપણે જાણી કરી રે, છે સખથ સૂત્ર. સે. 22

Page #245
શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ. 161 વર ન કોઈ છે લઘુવીરસુરે, લેભ નથી લવલેસ, યુદ્ધ કરૂં ઈણ કારણ એહસુરે, ન કરે ચક્ર પ્રવેસ. સ. 23 બાહુબલિ ભાઈ મુજનું થયેરે, વક અનઈ અવિનીત; મહિલી નમ મુજ આરતારે, હવે ન જાણે રીતિ. સે. 24 એક દિશિ લઘુ ભ્રાતા માહરે, માહરા અંસ સમાન; . બીજો ચક રતન અટકીયેરે, બે દુખ થયા અસમાન. સે. 25 એકવાર આવી મુજને મિલે, તેત્યે અસ્વ ગજરથ દેસ; તે હું જાણું ભવ સફલ થયે, એ મુજ હંસ વિસેસ. સે. 26 સંકટ ભાંજી ભાઈ તું માહરે, દેવ જઈ કહે તાસ; ઢાલ બીજા ખંડની છવીસમીરે, કીધે જીનહર્ષ પ્રકાશ. સ. 27 * સર્વ ગાથા 789 દૂહા, એ હઠ છોડી દે, ચક પ્રવેશની વાત; તે યુદધે તમે યુદ્ધ કરે, જેમ ન હવે પ્રાણી ઘાત. 1 દષ્ટિ વાગ મુષ્ટિ દંડસું, કુશસ્ત્ર નિવારિ; હશે માન સિદ્ધિ સુમ તણે, ન હસે જગત સંહાર. 2 વચન મનાવી ભરતને, સુર આવ્યા નૃપ પાસ; જા જાય તમસાહે, સૂર્યબિંબ પ્રકાશ. 3 જય જય બાહુબલિ નૃપતિ, યુગાદિસ સુત નંદ; એહવું કહિને આગલે, સુર કહે વચન અમંદ. અ આરંભે તુમે, બાહુબલિ બલવંત, ભુજ દંડ કે મિસે, જગ સંહાર કરત. 4 ધરા અર્થ ગુરૂ ભક્ત છે, તે કિમ ગુરૂ ભાઈ સાધ; એમ સમરાંગણી માંડી, તેમ પુવી નાથ. 5 -

Page #246
162 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. તે માટે તુજને હિતુ, નમતાં વધસ્પે માન; ભેગવિ ષ, ખંડ ભારતને, રાજ્ય અહો રાજાન. 6 શ્લાઘા વધશે તાહરી, જગ પાસે જવાદ; ગુરૂને નમતાં ગુણ હસે, ટલસે સહુ વિખવાદ. 7 તાલ–શ્રેણિક મન અચિરિજ થર્યો, એ દેશી. 27 બાહુબલિ સુરને કહે, તાતતણા તુમે ભક્તા, સરલા શય તુમે દેવતા, ન્યાયે અમસું રકતારે. બા. 1 પહિતી મુજને તાતજી, એ દીધો છેરાજ, ભરત ભણી પણ આપી, કલહ તણે સો કાજ રે. બા. 2 તુષ્ટ પિતાદત્ત રાજ્યસું, અસંતુષ્ટ ભરતેશે રે; ભરતક્ષેત્ર સહુ , તેહી લેભ વિશેસેરે. બા. 3 રાજ્ય લીયા સહુ ભ્રાતના, તેહી ભૂખ ન લાગીરે, તે ગુરૂતા કહે કિહાં રહી, લોભ લહરિ બહુ લાગીરે. બા. 4 ચક્ર - રાજ્ય માહરે, લેવા વાંછે પ્રાણરે; બાહુબલિ હરસે સહ, એતલી નવિ જાણરે, બા. ગુરૂ જાણીને એહને, નમું નહિ નિરધાર, જે લેસે ક્ષત્રિ પણ, તે લે એહ વિચારરે. બા. 6 જાસુસ લે નિજ દેસમાં, મેં મૂક્યું હવે તુજને રે; દેવ કહે લેભાઇને, તુજ પરિભ ન મુજનેરે. બા. 7 ચક પ્રવેશ કરે નહિ, તે કેમ જાયે પાછેરે; ઉત્તમ જુદધ કરે તમે, થાસ્ય જઝજસ આછેરે. બા. 8 દેવ વચન નૃપ માનીયે, સુર સાખી આકાશે; ચકી બાહુબલ આવીયા, રણભૂમિ ઉલ્લાસેરે. બા. 9 સૈનિક સહ જેવા રહ્યા, દષ્ટિ યુધ આહભેર

Page #247
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 163 એ નયણ પસારને, રવિ દેખણરથ થ શે. બા. 10 સૂરજ સરિખે આકર, બાહુબલ મુખ દેખીરે, ચકી લેયણ મીચીયાં, આંસૂ ભરીયા પિખીરે. બા. 11 જગ મુખ ભરતભણું કહે, બાહુબલી રાજાને રે, “ઉદ્વિગ્ન સ્વામી કિમથયા, વચન યુધ્ધ હવે મારે. બા. 12 એતલે જીત કાસી થયે, ભરત કહે ઈમ લાછરે; ઘર મહા સિંહ નાદસું, ચકી બેન્ચે ગાજી. બા. 13 કાપી તામ વસુંધરા, પડીયા પર્વત શ્રેગરે, વારિધિનાં જળ ઉછળ્યાં, સેખ સંકે અગેરે. બા. 14 હયગય બંધણ તેડિને, નાઠા સૈન્ય મૂછણા; એહ શબ્દ સુણી કરી, બાહુબલ રીસાણરે. બા. 15 હડા નાદ કી તિહાં, ફુટે જેણિ બ્રહ્માંડોરે; હાલ કલેલ જલનિધિ થયેકગિરિ થયા ખંડ અખડરે. 16 ચકિત થયા સહુ દેવતા, ચકી ડા નાદે રે; સિંહનાદ બહુ બલકી, વધીયે ભૂપતિ સારે. બા. 17 તે વાદે પણ હારીએ, સહુ સાંખે ભરતે રે, મુષ્ટિ પુષ્ટિ હવે કી, તજી વિખવા કરે. બા, 18 કટપટી બાંધી કરી, વીર કુંજર બલવતરે; ચરણે જોઈ ધૂણાવતા, ભુજમાં ફેટ કરતેરે. બા. 19 બાહુબલી કોધે ભર્યો, ચકી હાથે ઝાલીરે; આકાશે નૃપ નાંખી, કડુક જીમ ઉછાલી. બા. 20 ગણપથ અતી કમી કરી, અદશ્ય થયે ભરતેશે ઉભય સૈન્યમાંહે થયે, હાહાકાર વિસેરે. બા. 21 ધિગમાહરા બલ ભણી, ધિગ 2 મુજ અવિવેકેરે;

Page #248
164 શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. લેભી કયો રાજ્યારથે, કીધા કર્મ અને કેરે. બા. 22 સચ કીધે શું હવે, પડતે ઝાલું ભાઈ, બીજે ખડે સત્તાવીસમી, ઢાલ નહષે ગાઈરે. બા. 23 સવ ગાથા 819 બાહુબલિ એમ ચિંતવા, બે ભુજ તલ્યાકાર; ઉચી દષ્ટ એમ જેવ, ભરત ભર્ણ તિરિવાર. 1 પડતે ભરત આકાશથી, હાથે ઝા રાય; ચકી મુઠ ઉપાડીને, ધા કરવા ઘાય. 2. નિવિડ મુષ્ટિ જેરે હણી, બાહુબલિને શિશ દેખત લેયણ મીચીયાં, જપવા જેમ જગદીસ. 3 સ્વસ્થ થયે વિલિ બાહુબલિ, મુંડ ભરતાધીશ; વજેકરિ ગિરિ મૃગ જેમ, તા આણી રસ. 4 તેણિ ઘાયે ભરતાધિપતિ, ભેંય પડે તત્કાલ સ્વામી દુખે દુખીયા થયા, મછિત સહુ ભૂપાલ. 5 હાલ-વિમલ જીન માહરે તુમ નું પ્રેમ એહની દેશી. 28 મેઈ આરંભે એહિસુંછ, દુર્મદ કુલ ક્ષયકાર; જયેષ્ટ બાંધવ જીવે નહી, તે મરિ નિર્ધાર. બાહુબલિ ચિતે ચિત્તમઝારિ, મેં અનરથ માટે કીજી; હણિયે નર સિરદાર, નયણે આંસૂ નાખતાજી, કરે દુખ વિલાપ, વીજે નિજ વર્સે કરીજી, પણ મિંટાવણ તાપ. બા. 2. ચકી ક્ષણ સંજ્ઞા લહી, આગલિ દેખિ કનિષ્ટ; ઉઠયે કોઇ ભયે થકો, લેઈ દંડ અનિષ્ટ. બા. 3

Page #249
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 165 ઉઠે પામી ચેતનાજી, લેઈ હાથે દંડ; ભરત ભણું તાડ હીયેજી, કર્યો સન્નાહખંડ ખંડ. બા. 5 બલી ભરત કાનીયાંશને, માર્યો દંડ પ્રહાર; જાનુ પ્રમાણે ભૂપતીજી, ખુતે ભૂમિ મઝાર. બા. 6 દોડે બાહુબલિ પ્રતેજ, તાડ મસ્તકમાંહિ; સીસ મુગટ ચૂરણ થજી, નયન મીચાણ તાહિં. બા. 4 અંગ ધુણીને નીકજી, દંડ રહી નિજ હાથ; બાહુબલિ ફેરવીજી, તાડ વસુધા નાથ. બા. 7 ચક્રપાણ દંડ ઘાતથીજી, પેઠે ભેંઈ કંઠ સીમ; જેર કરીને નીકજી, ચિત્ત વિચારે ઈમ. બા. 8 ચકી ચક સંભારીયેજી, આવી બેઠે હાથ; બાહુબલિને એમ કહેજી, સાંભળી બહુલી નાથ. બા. આ મુઝથી બલ એહને ઘણજી, જાણું ચકી એહ; લેસે રાજ જોરાવરી, ઈણ નહિ સહિ. બા. 10 અછે ન વિણસ્ય તારેજી, કાંઈ આણુ માન; ગુના સહુ બક્ય તુનેજી, મુધા કરી અભિમાન; બા. 11 બાહુબલિબલ વાહનેજી, ફેકટ કરિ અયાણ; સહ બલવંતા રાજવીજી, માને ચક્રી આણ. બા. 12 સિંહતણ પરે ગાજતેજી, બાહુબલિ બલવંત, યુક્તિ નહી ડડ યુધ્ધમેજી, ચક યુધ્ધ મતિમંત. બા. 13 લેહખડ બેલ દાખવે છે, શું મુજને ભૂપાલ મુકિ વિલબ કિશું કરે છે, તિણિ મૂળે તત્કાલ. બા. 14 કાચાં ભાંડની પરેજી, ભાંજી કરૂં ચકચૂર ઉછાળી કંદુક પરેજી, નાખું નભથી દુર. બા. 16

Page #250
શ્રીમાન જિનપ્રણીત. કરતાં એમ વિચારણાજી, ચક્ર આવી તિથિવાર; દેઈ તીન પ્રદક્ષણાજી, પાછો ગયે સહસ્ત્રાર. બા. 16 ગોત્ર ચક્ર પ્રભવે નહી, તે વલી તવ સિધિ; ગામને ચક મિ હણેજી, એ વાત પ્રસિધ્ધ. બા. 17 ચક્ર સહસ્ત્ર પક્ષ સહુ પ્રતેજી, ચકા દ્વિપ અવધાર; કરતા જે અન્યાયતાજી, ચુરૂં મુષ્ટિ પ્રહાર. બા. 18 બાહુબલિ એમ ચિંતવીજી, મુષ્ટિ ઉપાડિ તામ; જાણે વજા વજી તજી, ધા હણવા કામ. બા. 19 વારિધિ મર્યાદા રહેજી, તિમ બાહુબલિ રાય; કેધ ભર્યો ઉભે રોજી, ચકી પાસે ઈ. બા. 20 ચૂરણ કરૂં શિર એહજી, મુજ ચક મું અન્યાય; એહતે નિફલ ગયેજી, મુણિ નિષ્ફલ ન જાય. બા. 21 અહલીપતિ ચિતવે વલીજી, અસ્થિર રાજ્યને કાજ; ભાઈને વધ કરવા તણેજી, ચિત્ય એહ અકાજ. બા. રર રાજ્ય લુબ્ધ નર જે હુજી, કરેઅક્ષત્ર અન્યાય; વંચ પ્રપંચ કપટ રચે છે, નિરો નરકે જાય. બા. 23 રાજ્ય હવે મેં જાણીએજી, પાપ તણે એ ઠામ; અઠાવીસમી ખંડ દૂસરેજી, ઢાલ વિચારે આમ. બા. 24 સર્વ ગાથા, 8, 48 દૂહા. દૂહાઅન્યથા તેહવા રાજ્યને, કેમ છેડે જનરાય, આદરીસ હું પણ હવે, તાત પથ નિરમાય. ચિત્ત વિચારી એહવે, આંસૂ નયણે ભરે; બાહુબલિ ભાખે ઇસું, ચક્રીને શું નેહ. 2

Page #251
શ્રી શત્રુજ્યતીર્થરાસ. ષ્ટ બાંધવ ભરતાધિપતિ, ક્ષમિજે મુજ અપરાધ રાજ્ય લેભે મેં તુજ ભણું, ઉપજાવી આબાધ. જગતપ્રભ તુને, માની નહીતુજ આણ; દુરિત ખમિજે માહરા, હું થયે મુઢ જાણ. રાજ્યતણ વાંચ્છા તજી, આદરિસું જીન પંથ, મમતા તજી સમતા સહિત, થા હું નિગ્રંથ. મુઠી ઉપાડી હુંતી, ચક્રીને ભૂપાલ; નિજ મૂર્વજ તિણિ મૂઠીચે, ઉપાડયા તત્કાલ. ભલભલે તે ચીંતવ્ય, ધન્ય 2 તુજ અવતાર; તાત પુત્ર તુજ સારિખ, કેઈ નહી સંસાર. સુમન વૃષ્ટિ તે ઉપરિ, કીધી દેવે તામ; બાહુબલિ મુનિવર હવે, ચિતે મનમાં આમ. 8 હાલ–સુણ બેહની પીયુડે પરદેશી. એ દેશી, 29 બાહુબલ ચિતે મનમાંહે, વ્રત લેઈ ઉમાંહે, તાતતણે ચરણે જાસું, નમી કૃતાર્થ થાસુરે. બા. 1 અથવા ઈહાં રહું ઈમન કીધું, લઘુ પહેલાંત્રત લીધું રે; તેહના ચરણ જઈ વાંદિયું, તે લઘુતા પામીશું. બા. 2 ઘાતી કર્મ ઈહાંઈજ બાલી, ધ્યાન અગનિ પરજાલી; જ્યારે કેવલ જ્ઞાન ઉપાસ્યું, સ્વામી સમીપે જાસું. બા. 3 મુનિવર ઈમ મનમાંહે ધારી, લંબિતભુજ દ્વય સારી રે; કાયોત્સર્ગ તિહાં અવધારી, બાહુબલિ વ્રત ધારીરે. બા. 4 એહવે બાહુબલિને દેખી, નયણે ભરત વિશેષરે; જગમુખ ચક્રી દુઃખભર રેતે, ધરતી સાહમે જેતેરે. બા. ધન્યરએ નિજ આતમ દમ, ચક ચરણે નમીયેરે,

Page #252

૧૬૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. નિજ નિદા તેહની પ્રશંસા, ભાષે વચન સુ વંસારે. બા. ૬ ગ્રસ્ત જે લેભ મછર માંહિ, તેમાં હું મુખ્ય આહીરે, બલવંત કૃપાવંત ધમમાં, અધીક ને કે તુજ યાંહી. બા. ૭ પહિલી મુજને યુધ્ધ જીતે, હવે રાગાદિવટીતે રે; તેભાઈ વ્રત શસ્ત્ર એમ કરીને, સમતા હૈયડે ધરિનેરે. બા. ૮ માહરે એ અપરાધ અગિણ, બોલિવણ સુખ જણનારે. મુનિ પુર વલી રાગે છે, ભાઈ સનમુખ જેરે. બા. ૯ જગતમહિં છે જે અતિ મેટા, રાગદ્વેષ વૈરી બલવંતા; હું તે રાગ દ્વેષમાં ખૂ, મેહ નિદ્રામાં સૂતેરે. બા. ૧૦ વીર કૃપા મુજ ઉપરી કીજે, સકલ એ રાજ્ય લીજે; હું સંયમ સામ્રાજ્ય ગ્રહસું, વેષ તમારે લેશે. બા. ૧૧ ધિકર મુજ લેભી કેાધીને, હું થયે તસ આધીને; તે ભાઈ મુજને પરિહરીયે, નિસ્પૃહ વ્રત આદરીયે રે. બા. ૧૨ ભરતવિલાપ કીયા એ પ્રમાણે, પણ મુનિ મનમે (ન)આણે રે; ચકીને પ્રતિબંધ દીયતા, સચીવ મહામતિ મતારે. બા. ૧૩ સમ યશા તસુ સુતા સોભાગી, આગલિકરિ, નિજાગીરે, તક્ષ શિલાગે મન રંગે, પહતા ભરત સુરગીરે. બા. ૧૪ નાના મણિ કપિત ઉદ્યાને, ધર્મ ચક અભિધાનેરે, સપ્રસાદ આલ્હાદ ઉપાવે, નયણે અધિક સુહાવેરે. બા. ૧૫ સોમયશા પયનમી પયપે, પુરા વૃષભ જીન સંપેરે, છઠ્ઠા સ્થાવસ્થા વિહરતા, રજનીસમ વર સંતારે. બા. ૧૬ પ્રાત સમે બહુ નૃપ સંઘાત, વલ બહુ લેક સંતેરે; તાત ભણી વાંદિસુ ઉછવણું, ચરણ કમલ હું નમસુરે. બા. ૧૭ આહુબલિ કેરી હેસ ઘણેરી, અટ્ટાલકહટ્ટ શ્રેણી રે;

Page #253

શ્રીશત્રુ ંજ્યતીથૅરાસ.
૧૬૯
ચાક ચચ્ચરચાવટ્ટ સિણગાર્યાં, દેવભુવન અવતાર્યાંરે. આ. ૧૮ કપૂરચંદનસુ· તનુ સેાભાયા, કસ્તુરી મહકાયારે; પુષ્પમાલ રત્નમાલ ખનાઈ, કનકમાલ પહિરાઈરે. ખા. ૧૯પહિર્યાં સુંદર વસ્ત્ર સુરગા, નરનારી ઉછર`ગારે; હાલ ગુણત્રીસમો ખંડ બીજાની, સુછ્યા જીન હર્ષ સુગ્યાનીરે. સર્વ ગાથા, ૮૭૬.
મા. ૨
દુહા. ઘણી રિધ્ધિ સમૃધ્ધિસુ, આવ્યા સંપવિભાંગ; પ્રાત તાતને વાંદિવા, ધરતા મન ઉછરગ બ્યામ જેમ જેમ સૂરજવિના, પુત્ર વિનાકુલ જેમ; જીવિના કાયા જેસી, તાતવિના વન તેમ. પ્રાત ન દીઠા તાતજી, દુખ ઉપજયા અનત; રૂદન કીયા "ચે સ્વરે, રાવરાવ્યા વનજત. વિલબ કીધેા ધિગ મુજભણી, કીધા ધર્મ વિધાત; સાંમે જઈ વાંઘા નિડુ, ચરણ કમલ શ્રી તાત. ધમ કરતા જીવડા, કીજે નહિ વિલ ખ; પ્રાય ધમ ભણી ઘણી, હુઇ અંતરાય ઢાલ-શ્રેણિ કરાય હુંરે, અનાથી નિગ્રંથ. એ દેશી. ૩૦ વીતરાગ તું સાચા સહી, તુજ સમે નહિ નિસ્નેહ; નિજ પુત્રને પડખ્યા નહિ, વઢાવા નિરાગી દેહ, રિષભજી દરસન ન દીયારે કાંઈ, નવિ દાબ્યારે નિજ પાય; રિષભજી દરસન દીયેરે, સ્વામી રૂઠંડારે કેમ જાય. રિ મુજ હું સમનમાંહે હતી, મુખ જોઈવા તાત;
અલમ.

3

Page #254

૧૭૦
શ્રીમાન જિનહષપ્રણીત દિવસે ઘણે આવ્યા હતા. પૂછીનશરતુમને કાંઈવાત રિ. ૨ મુજ ઉપરે પહેલી કૃપા, તુમે રાખતા જગદીશ; નાવી કૃપા મનમેં હવે, સું રાખીરે હૈયડામાં રીસ. રિ. ૩, એમ વિલાપ કીધા ઘણું, પ્રતિબધીયે મંત્રીસ; A છણ ઠામ પ્રભુઉભા હતા, યવાદીરે નામી નિજ શિશરિ. ૪ પગ માનવા શ્રી તાતના, તે ભણી ચરણ સુઠામ; પ્રાસાદ સહિત કરાવ્યું,મુજ તાતિરે ધર્મ ચક ઈણ તામ. રિ. ૫. અલપ ધર્મ અથવા ઘણે, જે નર વિચક્ષણ હેઈ; ન કરે વિલંબ કરવા ભણે, સીવ્ર કરીયેરે બાહુબલઈ. રિ. ૬ ચકી સુણી તેહને નમી, તક્ષશિલા કેરો રાજ, શ્રી શામયશાને આ, ઉછવસુરે સીધા સહ કાજ. રિ. ૭ રૂપવતી ઉત્તમ કુલતણી, વીસ સહસ્ત્ર ધરિ નાર; શ્રી સોમયશા રાજા ઘરે સુત્રતા આદરે, જાણે રતિ અવતાર રિ. ૮ સુત સહસ્ત્ર દ્વાસપતિ થયા, બલવંત જગ વિખ્યાત; શ્રેયાંશ આદિક કુલ તિલય, ભાગીરે જસ રાખણતામ રિ. ૯ એક પત્તન જેહને, બાવીશ લક્ષમું ગ્રામ; પુર પ્રવર જેઠને તીનસે, એ સહુને સમય સાથે સામરિ. ૧૦ એક લાખ ગયવર ગાજતા, રથ લક્ષ ચારિ ચાલીસ; પંચવીશ લક્ષ હય વરહ્યા હયવર વિનારે સરિખાતરીશરિ. ૧૧ કેડિ સવાયક ભલા, વિખ્યાત વિશ્રત જેહ; ભૂપાલ સેવે સાતસે, સ્વામિ કામે ઉડે નિજ દેહ. રિ. ૧૨ હવે બાહુબલિ મુનિવર સહે, શીતવાત આમ ભૂખ; આહારવિણવત્સર રહ્યા,
કાત્સર્ગનગિણે મન દુખ. રિ.૧૩ ઈણ સામે બ્રાહ્મી સુંદરી, પૂછે કહો ભગવંત

Page #255

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૧૭૧ બાહુબલ સંજમ ગ્રહે, સાંભલીયે આવ્યા નંદીસત. રિ ૧૪ મુનિ માનમયગલ ઉપરિ, ચઢીયા કરી કાઉસગ્ગ; ઉભા રહ્યા તિહાં જઈમે, પ્રતિરે આવેજીમમગ્ન રિ, ૧૫ આવી તિહાં બે બહેનડી, ગાય એ તિહાં સઝઝાય; ગજથકી વીરા ઉતરો, ગજ ચઢીયારે કેવલ ન થાય. રિ. ૧૬ તિહાં માન હસ્તી છડીયે, સુણ બાહુબલી મુનિરાય, તતક્ષણે કેવલ પામી, ઉપાડ તિહાંથી નીજ પાય. રિ. ૧૭ ભગવંત પાસે જઇને, કરિ તીર્થને નમસ્કાર, પર્વદા કેવલિમાં જઈ, મુનિ બેઠેરે દિનકાર. રિ. ૧૮ જે તજે મમતા મેહની, તે લહે સુખ અનંત; એકત્રીસમી ઢાલે પુરે થયે, ખંડબીજોરેજીનહર્ષ કહંત રિ. ૧૯
इति जिनहर्ष विरचित शत्रुजय माहात्म्य चतुष्पद्यां रुषभ देव जन्म राज्यदीक्षा केवलोत्पत्ति भरत चक्रवर्ति दिग् विजयबाहुबलि संयम केवलप्राप्तिवर्णनो नाम द्वितीय खंडः संपूर्ण
. જાને તિહાંથી જરાય
અર્થ કે
સર્વ ગાથા ૨૦૦.
દૂહા.
શ્રી નવરના પાય નમી, કહિસું ત્રીજો ખંડ. સુણજે નરનારી સહ, આણું ભાવ અખંડ. ૧ શ્રી રિષભ સ્વામી હવે, અતિશયવંત મહંત ત્રિજગ જન સેવિ જતા, દિનકર જીમ દીપંત. ૨ કરતા પવિત્ર વસુંધરા, ભવ્ય કમલ ઉલાસ; શત્રુંજય ગિરિ આવીયા, કરતા જગત પ્રકાશ ૪

Page #256

૭૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સહસ્ત્ર સંખ્યા શિખરે કરી, અતિ ભતે ઉત્તમ નાના મણિરત્નાં સુચ્છું, નભ કબુરિત સુચંગ, ૫ નદી કુંડ સર દીર્ઘકા, વૃક્ષ અનેક સછાય;
ભિત ફલ પુષ્પાદિકે, પરિમલ બહુજ સુહાય. ૬ કલ્પવૃક્ષની છાહુડી, બેઠી પ્રિયા સહિત ગાવે ગુણ જગદીશના, નિર્મલ જેહના ચિત્ત. ૬ દાયક સુખ અનંતને, અનંત રિધ્ધી સંસ્થાન.
ભવ અનંત પાધિનિધી, પ્રાણી તરવાજ યાન. ૭ વંચાસ જેણુ બહુલ પણ, શિખરે દશ વિસ્તાર; આઠ જયણ ઉંચે ગિરિ, ચઢીયા જગદાધાર. ઢાલ–નલરાજારે સહેજી પુગલ હેંતીપલાણીયા.
એ દેશી. ૧ પંડરીકાદિક સાધુ, હજી બ્રાહ્મી આદિક સાધવજી, ચડીયા ગિરિ ઉત્તગ, હજી સતિ પાવડીયાં છબી. સમવસર્યા જગનાથ, હજી રાયણ તરૂવર હેડલે; આસણ થયે પ્રકપ, હજી સર્વ સુરાસુર આવ્યા તેટલે. ૨ સમવસરણ તત્કાલ, હજી કી મિલિને; સહુ દેવતા, બેઠા આસન સ્વામિ. હેજી ઇંદ્ર ઈંદ્રાણી જેહને સેવતા. અરષી ભગવાન, હજી દીધી સુધર્માની દેસણા
ત્યાર પછે પુંડરિક, હજી બેસી પ્રભુપદ આણે. ૫ નિજ ગુરૂ તીર્થની ભક્તિ, હેજી ધર્મ શાસ્ત્ર રૂચિ ધરિદયા; પાત્રાદાન પ્રિય વાક્ય, હેજી અસ્તિત્વ લક્ષણ એ કહ્યા. ૬ આર્યદેશ મનુ જન્મ, હજી દીર્ધાયુ ઉત્તમ કુલ લહી;

Page #257

!
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૧૭૩ ન્યાયપાજીત વિત્ત, હે હેતુ પુન્યાન એ સહી. છ ધર્મ અર્થ કામ મોક્ષ, હજી એહીજ પુરષારથ કહ્યા; સાધી જે જન મર્યે, હેજી ભવ મટે સુકૃત લહ્યા. ૮ લજજાદુકૃત ત્યાગ, હેજી ધર્મ હદય આગમ કૃતિ, કૃત્યાકૃત્ય વિચાર, હોજી ભીતિ અપયશ સેવા ગુરૂકૃતિ. ૯ વાંછા સજજન સંગ, હજી ધર્મ વિષય રતિ કીજી; આરદેશ વિહુણ, પ્રાણું તે ન લહી ઈ. ૧૦ નિજ આયુક્ષણ એક, હજી વૃથા પ્રમાદે ન વિગમે; ધર્મકાજ ઉજમાલ, હજી જન જીનેદિત ચિત્તમે રમે. ૧૧ સંગ્રહણી ખાસ સ્વાસ, હોજી વાત પિત્તવર બેહને, જેનર રંગાક્રાંત, હેજી પુન્યાન કિહાં તેહને. ૧૨ પ્રભુ કહે દેસના અંત, હજી પુંડરીક ગણધર ભણી; શત્રુંજય ગિરિ એહ, હાજી ગૃહીને વાટિ નિવૃતિભણી. ૧૩ તીર્થ એહ અનાદિ, હજી તીર્થંકર સીધા ઈહું; હાજી સીધા સાધુ અનત, હજી કમ સંચય પીજીહાં. ૧૪ ખપી ઈહાં રહે જેહ, હજી બીજી પણ શુદ્ર પ્રાણાયા; સીજિસે ગિરિ સંગ, હજી ત્રીજે ભવ તે જાણીયા. ૧૫ અભવ્ય પાપી જવ, હજી એ પર્વત ભેટે નહીં; લહીએ રાજ્ય ભંડાર, હેજી તીર્થ દુષ્કર લહતાં સહી. ૧૬ દુખમકાલ મઝારિ, હેજી કેવલ જ્ઞાની કે નહિ, થયે વિસંસ્થલ ધર્મ, હજી જગહિતતીર્થ એસહિ. ૧૭ જન્મ ન પામે જેણ, હેજી વિમલાચલ તીરથભણી; પશૂ થકી પશુ તેહ, હાજી માનવ ગતિ હણી આપણી. ૧૮ પૂર્વે રૂષભ એનાદિ, હજી સખ્યાતીત છણેસરા

Page #258

૧૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રાજારની તરૂહેઠે, હજી સમવસર્યા ઈહ સુકરા. ૧૯ લેહિસે મુક્તિ અનંત હજી એ તીર્થ સુપ્રભાવથી, પાપ અનંત ખપાવિ, હેજી મુક્તિ ગયા સંસય નથી. ૨૦ ઈહાં નિજ પૂજા કીધ, હોજ ફલ પુષ્પક્ષત વિઘે કરી; ભવ ભવ કીધાં પાપ, હોજી પ્રાણીના જાઈ ઉત્તરી. ૨૧ જીની પૂજા ગુરૂ ભક્તિ, હેજી સેવા શત્રુજ્ય તણી, સંઘ ચતુવિધ સંગ, હેજી પુણ્ય લહીએ ભણું. ૨૩ પુજા અષ્ટ પ્રકાર, હજી જીવરની જે ઈહાં કરે; તે પામી નવ નિધાન, હજી તીર્થંકરપદવી વરે. ૨૨ દીજે જે ઈહાં દાન, હજી તે પરઘલ શ્રીપરભવે; કહે છનહર્ષ એ ઢાલ, હજી ત્રીજે ખડે પહેલી હવે. ૨૪
સર્વ ગાથા, ૩૨.
દુહા.
ઈહ શીલ જે પાલીયે, મેક્ષાસ્પદ ગુણ તેહ, મન વચન કાયા શુધ્ધ કરી, સઘલાં દુઃખ હરેહ. જે નર ઈહાં આવી કરી, કરે સીયલને ભંગ; ચંડાલાદિકથી અધમ, સુધન હવે કિહાં અંગ. ષષ્માષ્ટમ તપ સાથ કીજે, ઉત્તમ ફલ હોય; તે જે કરી ઈહાં રહી, વંછિત ફલ લહેસાઈ. તપ કરીએ અષ્ટાબ્લિકા, ક્ષય જાયે સહુ કર્મ સ્વર્ગ મોક્ષ ફલ પામીએ, જે કરીએ મન નમ પાપ કીયાં જે પ્રાણુઓ, મહાજ્ઞાનવસેણ; પર વ્યાય હરણતણે, હસુ તીર્થ ક્ષણ, યાત્રા સંઘમે ચાલતા, રથાસ્વ ઉષ્ટ્ર નર પાય,
૩

Page #259

૧૭૫
શ્રીશત્રુ-જ્યતીર્થરાસ. રજે અંગ મિલે હવે, કાયા પાતીક જાય. ૬ હાલ-મારે આંગણીયે સહીયાં, આંબો મેરીયે,
એ-દેશી, ર વિદ્યાધરમતિ પતિ મહામુનિ, ઈણિ ગિરિવર નમિમુહિંદ; જન ભાખે પુંડરીકને, ગુણ સુણતાં થાસ્ય આણંદ એકેડિસંગતે પરિવર્યો, શિવ લહર્યો ડિ સવે ફંદ. ૧ ઈહાં દ્રાવિડવારિખિલ રાજવી, દસ કેડિ મુનિવર સંઘાત છે. મુગતિતણે પદ પામશે, એ સાચી માનજે વાત. જી. ૨ વલી શબપ્રદ્યુમ્ન પ્રમુખ મુનિ, ઈહાં લઈશે હરિસત નિર્વાણ; સાર્ધાટક કેડિ પરવારસુ, સુધપાલી અનવરની આણ. જી. ૩ વીસ કડિ મુનિવર સંયુક્તા, ઈહાં લેશે નિવૃતિ સુખસાર, જી. પાંચે પાંડવ મહા મુનિવરા, કરસે જીન પ્રતિમા ઉધ્ધાર. જી. શ્રીભરત થાવચા, પુત્રશ્રી, શેલક સુક આદિક મુનિરાય, જી. સંખ્યાત કડિઈહિ જિસ્ય, પૂર્વલા સહ કર્મ અપાય. જી. એ મુગતિતણો ક્ષેત્ર જાણ, પાપ નાસે સહજેહને નામ; જી. સ્ત્રી રૂષિ બાલ હત્યાદિકથકી, મૂકાયે આવ્યા ઈણ ઠામ. જી. વ્યાપારમાં સહુમાં કહ્યા, એ માટે મનને વ્યાપાર, જી. એહિ જ આપે સુરસુખ ભણી, એ મુંકે વલી નરક મઝાર. જી. ઈહાં લેસ્યા તે ભણી નાંણવી, કૃષ્ણ નીલ લેફ્સા કાપત; જી. તેજપદ્મ સિતા કરવી સહી, ટલિ જાયે કર્મની છેત, જી. ન્હાના પણ પ્રાણી ઉપરે, ચિંતવીઈ ન મન વચ હજી. કરીઈ નહી હિંસા જીવની, જઈ પડીએ દુર્ગતિઓહ, જી. ૯ ઇહાં અસત્ય વચન નવ બેલીઈ, જે થાય આત્મને નાસ જી.

Page #260

અનેક છે
જણ પણ નવ લીએ બેલે નર
૧૭૬
શ્રીમાનજિનહર્ષ પ્રણત. જે અસત્ય વચન બેલેનતે અશુચિમાંહિ અશુચિપ્રકાશ છે. ૧૦ ફેકટ દુર્ગધરસ નસાડે, થાયે મુંગે મુખ રેગ અનેક, જી. એ દેષ અસત્ય ભાખી લહે, નવ બોલે નર જેયુ વિવેક. છ. ઈહદંતશોધણ પણ નવ લીએ અણુ દીઠ પાતિકને ઠામ જી. સુણિ દાન અદત્તાથી હવે, અલ્પજીવ નિર્ધન નિરમામ જી. ૧૨ નિજ દારાપણુ ઈણ તીરથે, નવ સેવીને હાઈ સુજાણ; તેસુ કહિ પરમારીને, બે ભવની થાએ નિ હાણ. જી. પરદ્રવ્ય હણે ઈણ તીરથ, પરદારા જે સેવે આઈફ જી. પૈસુન ઠેષ પર ઉપરે, મહા પાપી તે દુર્ગતિ જાઈ. જી. ૧૪ શત્રુંજય તીર્થ આવીને, પરિગ્રહને કીજે પરમાણ; જી. તરીયે સંસાર સમુદ્રથી, લેભ તૃણું તજીએ દુખ ખાણ છે. સામાયકત્રતઈહાં કીજીએ, મનમાંહિ ધરિ ભાવવિસુધ; જી. મહા દુષ્ટ કર્મ તે નિર્જરે, ક્ષણમાંહે જન બુધ્ધ. જી. ઈહાં આવી પૈષધ વ્રત કરે, તે પામે માશ ખમણનો પુન્ય છે. લહે કેવલજ્ઞાન અહર, જે સેવે તીરથરે ધન્ય ૨ જી. ભજન અવસર આવ્યે થકી, આપે જે મુનિવરને દાન તેહને સુર સુખ દૂર નહિ, રાજ્ય સુખને તે કિધાન છે. ૧૮
ડેહિ પાપ કરે ઈહાં, તે થાય બહુ પાપને વ્યાપ; જી. એમ જાણી પાપ ન કીજીએ, તે જાએ ભવ તાપ સંતાપ. જી. ૧૯ તે ભેજન જે ગુરૂદેવને, દેઈ ઉપ ભેગવીએ તેહ; જી. નહીતી પશુ ગ્રાસ તણી રે, જાણે પષ્ય કેવલ નિજ દેહ
જી. ૨૦ દેવદ્રવ્ય ગુરૂ દ્રવ્યને કરે, ભક્ષણ તે નર અધમ ગણાઈ જી. તેહની સુધિ કીમહી નવિ હૈયે, સહુ તિર્થ ફર્યા જાય. જી. ૨૧ ઈહાં અનરથ દંડન કીજીએનવ હણિએ બહુ ભાર અભક્ષ છે.

Page #261

• શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૧૭૭ ઢાલ બીજી ત્રીજા ખંડની, પૂરાણ જીન હર્ષ સુદક્ષ. જી. ૨૨
આ સર્વ ગાથા, ૬૦.
દુહા શાખા પત્ર ફલાંકુરા, શાશ્વત વૃતણહ; અવિવેકી એર્થના, છે દેવાનક દહ. ૧ સદા શત્રુંજય ગિરિ વરે, સગલે સુરને વાસ; તૃણ દષદ તરૂ તે ભણી, છેદી જે નહી તા. ૨ “હા રાત્રિ ભેજનથકી, ગૃધ્ર ઉલુક પ્રમુખ ભવ પામી જાવે નરક, જીહાં સંપૂર્ણ દુખ. ૩ રાત્રી ભેજન જે કરે, અસુચિ સદા નર તેહ, તેહને તીર્થ ફરસ, યુગને પણ નહી એહ. ૪ સમ્યકત્વમૂલ પાલે ઈહાં, નિર્મલ નિજ વ્રત જેહ, ધન્ય અધિક તેહથી ન કે, કરે મુગતિસું નેહ. ૫ રાજ્યધરા કુંભી કનક, રૂ૫ મણ ઈંહાં દેય; વજસુર શક સંપદા, પામે સુખ અછેટુ. ૬ ઈદ્રોછવ આદિક કરે, કારિજ માનવ જેહ; સકલ ભેગ સુખ ભેગવી, પછે મુક્તિ લહે તેહ. ૭ તીર્થરાજ સહુ તીર્થમાં, અનઘોત્તમનગ એહ; મુક પરિએ શૈલેન્દ્રને, ભજ ગણધર ગુણ ગેહ. ૮ હાલ-ઈણિ હંગરીએ મન મેરા. એ દેશી. ૩ એ ડુંગરીએ ભરી ગુણે, એમભા આદિ કહે. કાયતણ વાસી સુણે, સાંજલિ પામે આનંદ છે એ. ૧

Page #262

૧૭૮, શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ઈશુ અવસર પણ તુજને મુને, થાસે સુપ્રસિધ્ધ વિસ્વચ્છિતિ જેમ મુખથી થઈ, પામ ઈહ કેવલસિ. એ. ૨ પુંડરીક મહા મુનિવર ભણી, ઈમ કહેને શ્રી ભગવંતે અન્યત્ર વિહાર કિયે પ્રભુ, સહુ પ્રાણીને હિતવંતે. એ. ૩ ત્રિભવન વાસી પણ સાંભલી, સર્વજ્ઞ ભાષિત ઊપદેશે; નિજ થાનક આણંદસુફ પહુતા સુરઈદ્ર નરેસરે એ. ૪ પુંડરીક ગણાધિપતિ હાં રહ્યાં, પંચ કેડી મુનિ પરિવાર
સિધ ક્ષેત્ર; જાણી શિવ કારણે, સહુ જીવતણું આધાર. એ. પ હવે કીજે પ્રથમ સલેખ, ને પામેવા મુક્તિ નિદાન; થાય તે દેય પ્રકારની, દ્રવ્ય ભાવથકી સુપ્રધાનેરે. એ. ૬ થાનક સગલા ઉન્માદને, બહુ રેગ તણે બલી ઠાણે, સહુ ધાતુ ભણું જે પખાજે, દ્રવ્ય લેખણું તે જાણે. એ. ૭ મોહ મત્સર રતિ અરતિતણા, વલી રાગ દ્વેષ કષાયે ઉછેદ કરી જે એહને, સંલેખણ ભાવ કહાયે. એ. ૮ શ્રી પુંડરીક એહવે કદી, પંચ કોડિ સહિત અણગારે; આલેચે તીરથ ઉપરી, સુખમ બાદર અતિચારે. એ. ૯ ચેત્રીસ યુક્ત અતિશય કરી, ગુણ રૂપ તણું ભંડારે; ત્રિલેક્યતણા સ્વામી સહુ, મુજને જીન ચરણ વિચારે. એ. ૧૦ થાનક અનત અક્ષયત, પામ્યા વિક્રમ સંકોતે, પંચ દિન્ના ભેદે ભિન્નભિન્ન છે, તે સિધ્ધ સરણ મુજ હતે. એ. ૧૧ ધીર વીરપંચ મહાવ્રત ધારી, છાંડયાસાવધ વ્યાપારે; ઈંદ્રનીલ મણી-રૂચિ એહવા, સરણે મુજને અણગારે. એ. ૧૨

Page #263

શ્રીશત્રુ‘જજ્યંતીથૈરાસ.
જેહુવા કેવલીયે ભાખીયા, સહુ જીવ દયા મય સારા; ઉજલ ફિટકાપલ સરિખા, સરણા મુજ ધર્મ ઉદારા. એ. ૧૩ લાખ ચારણી જીવ ચેાનિમાં, જે કીધાં ફરી ર પાપો; મિથ્યા કૃત મુજ થાએ જ્ગ્યા, હવે તેનેા નહિ કાઇવ્યાપો. એ. ૧૪ વેસિરાવુ* ત્રિણ વિશુદ્ધ કરી, પાપ થાનક ઈહાં અઢારા; અજ્ઞાનપણે જે આચર્યાં, તેહસુ પ્રતિબધ ઉતારી. એ. ૧૫ એકેન્દ્રિયાદિક પ્રાણીયા, સહુ ભણી ખમાવુ. આજ મુજને પણ તેહુ ખમાવો, કિણસુ નહિ' વૈરના કાજ. એ. ૧૯ સહુ સત્વસુ મૈત્રી મારેિ, કર્મ કરી ભમતા જે; મુજકા નહી. હું એકલા, એક અરિહંતસુ' મુજ નેહા. એ. ૧૭ મણિ પરે કીધી આલાચના, કીધેા અણુસણુ તિણુ ઠામ; સહુ સાધુ સંગાતે ગણપતી, ચિત્ત ચાખે મુક્તને કામ. એ. ૧૮ મુનિ ક્ષપક શ્રેણિ ચઢીયા અહું, છૂટવા સઘલા સમકાલા; ઘાતી કર્મ જે હુ'તાં ખરા, જીર્ણ રજ જેમ નિહાલેા. એ. ૧૯ માંસાંતે ચૈત્ર પુનિમ દિને, પુડરીકને કેવલ જ્ઞાના; ઉપના સહુ મુનિવરને પછે, તપસ્યાના એ મહિમાના. એ. ૨૦ ચેાથે પાયે શુકલ ધ્યાનને, પ્રતીક્ષણ થયા દોષ કર્યાં; પામી પદવી નિર્વાણુની, લહ્યા વ્યારિ અનત કર્યાં. એ. ૨૧ આવ્યા અગલા તિહાં દેવતા, મરૂદેવી પરૢ જાણા; કીધા તેને ઉછવ ઘણું, પહુતા જાણી નિર્વાણા, એ. ૨૨ જેમ શ્રી રિષભણે સહુ, પહિલા તીર્થ નાથે;
;
તેમ ઇણિ અવ સર્પિણી એહથી, થઇ તીર્થ આદિસ્વરનાથેા, એ. ૨૩
સીજે' છઠ્ઠાં એક મુનિવર, તે કહીયે તીર્થ કામ; તેા સાધુ અનંત સીધાઇહાં, સાચેા એ તીર્થં નામ. એ. ૨૪૮

૧૭૯

Page #264
ચા સ0 180 શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. મુનિ મુગતિ ગયા સ‘ખ્યા નહીં, તિણ મુગતિ તિલક ત્રીજી થઈ ત્રીજા ખંડની, અને હર્ષ ઢાલ એ ગાય. એ. 25 સર્વ ગાથા, 93. દૂહા. ફાગુણની શિત અષ્ટમી, રૂષભ પ્રભુ ભગવાન; આવ્યા શત્રુંજય ગિરિ, થયે પર્યાષ્ટમી ભિધાન. 1 શુ અશુભ ભાવે કરી, આઉષાને બંધ; પ્રાણને નિશ્ચય હવે, પાક્ષિક પાર્વણિ સંઘ. 2 એ પર્વ ઈણ તીર્થમાં, ભર્ત દીજે દાન; થડે પણ બહુ ફલ દીયે, ક્ષેત્ર બીજા પરધાન. 3 પ્રાણુને પાસે સહી, અષ્ટમી આઠેમ કર્મ, દાન શીલ તપ આદિકે, સેવી જે તજી ભર્મ. 4 ચિત્રી પિનિમ સિદ્ધ થયા, મહા મુની પુંડરીક; નામ થયે તે દિવસથી, ગિરિ પર શ્રી પુંડરીક. 5 પંડરીક ગિરિ ઉપરે, પૂજે જે પુંડરીક; સંઘ સહીત યાત્રા કરે, મુક્તિ લહે નિર્ભીક. 6 હાલ-તું તે માહરા સાહિબરે ગુજરા, એ દેશી 4. તું તે પ્રાણ સુણિ મહિમા ગિરિવરતણો, નદીસ્વર દ્વીપ મઝારિરે; શાશ્વત અરિહંત પૂજાથકી, પુણ્ય અધિક ચેત્રી * ઈહાં ધારિરે. ત. 1 દાનશીલ પૂજા તપપ્રમુખથી, યુન્ય થાયે જે અન્ય કામે તેથી કોડિ ગુચત્રિ પેનિમે, પુંડરીકજીનાચ પામિર. ત. 2

Page #265

શ્રી શત્રુંજ જ્યતીર્થરાસ. ૧૮૧ શ્રી ચંદ્રપ્રભ ચરિત્ર ગ્રહ્યા, શત્રુજ્ય ચિત્રી દીસરે; વિણ પુજે ન લહજે નદી, શત્રુજ્ય વસવા વિસરે. તુ. ૩ શાંતિક વિજ આરોપણ કરે, ચિત્રી જીવર પ્રાસાદોરે. તેનર પાતક મલ પેઈને, પામે શિવને વારે; તુ, ૪ બીજી પણ ઠામે જે કરે, ચિત્રી સંઘ પૂજા સારરે; તે પામે નરનાં સુખ ઘણા, સ કહિ ગિરિ અધિકારરે. તુ ૫ વસ્ત્રાહુ પાનાદિક મુનિ ભણી, ચૈત્રી પ્રતિ લોભે જેહરે, ચકી વજી પદ ભેગવી, મેક્ષ પામે નહી રાંદેહરે. તુ. ૬ ચૈત્રી પર્વોત્તમ પર્વમે. સર્વ પુન્ય વઘારણ હારરે આરાધી શ્રી પુંડરીક ગિરે, આપે ધ્રઢ ફલ નિરધારશે. તુ ૭ અછાન્ડિક પંડરીક ઉપરે, ચૈત્રી પૂનિમ કરે કે, અષ્ટ સિદ્ધિ પ્રદાતાએ ભણી, સહુ પર્વથી અધિકે હેઈરે. તુ. ૮ નદીસ્વર ગિરિવર ઉપરે, ઈણિ પરિવે સરવાણરે; જીને પૂજો છવ ભગતે કરે, નિજ જનમ કરે સુપ્રમાણરે. તુ૯ ભાવે વલી નિમલ ભાવના, ગુરૂ મુનિ ચત્ય સિદ્ધાંતરે; ચિત્રી પેનિમ દિન એહની, કરે ભગતિ મુગતિને કામિરે તુ. ૧૦ હવે સ્વામી રૂષભજન વિહરતા, પાવન કરતા પૃથ્વીકાય. નગરી શ્રી વિનીતા પાંખતી, ઉદ્યાન સિધ્ધાર્થ કહાયેરે. ત. ૧૧ ઈંદ્રાદિક વિબુધ આપતિડાં, સુરલેકથી તત્કાલરે; નમવા શ્રી રિષભજીદને, આ મનેભાવ વિશાલરે. ત. ૧૨ સુરપતિ સુરાર નિકાયના, રત્નાદિક ત્રણ પ્રકારરે; સુંદર તિહાં સમવસરણ ર, તિહાં બેઠા જીન
દિનકારરે. તુ. ૧૩

Page #266

૧૮૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણી ત.
મ
ઉદ્યાન પાલક તિહાં જોઇને, ભરતેસરતે કહ્યો તામરે; સાઢાદશ કેાડી સેાવન તણી તેહને, આપી હિત કામરે. તુ. ૧૪ હ્રય ગય રથ પાવક પુત્રનું, સામત સેનાપતિ સાથેિ; મ‘તેરસે સેનાપતિ, વણુ આવ્યા નરનાથરે. તુ. ૧૫ ભવસાગર તારકતરી, જય જગ વત્સલ જગદીસરે, જય ૨ કરૂણા સાગર પ્રભા, જયસ્વામિન જયજીનાધીસરે. તુ. ૧૯ નૃપ સમવસરણમાં આવીયા, વિધિસુ પૂરવ વિધિદ્વારરે. પ્રભુજીને દેઇ પ્રદક્ષિણા, સ્તવના ઇંમકરે ઉદારરે. તુ. ૧૭ ઉત્કંઠા દિન મહુની હુંતી, નયણે દીઠા જન રાજરે; પૂર્વે' કીધાં શુભ કર્મ મેં, જાણું છુ. લીયે આજરે, તુ. ૧૮ સુખ દુઃખ પૂવિવન અરણ્યમા, જલપાવ કણુ નિશિ
દીસરે
તુ. ૧૯
મુજ ચિત્ત માંહિ વસો સદા તુજ ચરણુ કમલ જગદીસરે. ઈમ સ્તવના કરી જગદીસરે, પાંચાંગ કરી પરણામરે; ચક્રી દેવેદ્ર અનુજપરે આગળે પૂછે બેઠા સિરનામિરે. તુ. ૨૦ મ'ગલી ભાષા અનુગામિની, ચેાજન લગી જાસ પ્રણામરે; મીઠી વાણી જનરાજની, ઉપદેશ દીચે હિત આણીરે તુ. ૨૧ સુભ પાત્રે દાન શ્રી સ'ઘને, પૂજા પરભાવના ન્યાયરે; તીથણાભા કરીયે મહેાચ્છવે, એમ મેક્ષ ભણી તે
થાયરે. તુ. ૨૨

Page #267

શ્રીશત્રુ‘જયંતીથૈરાસ.
તીર્થં પદ રજ ચિર’જી હુવે, ભવનઐ તીર્થં ભમતરે; તીરથ દ્રવ્યન્મયથી શિવસ'પદ્મા, જીન પૂજ્યા પૂજ્ય
હવતરે. તુ. ૨૩ આરભ નિવૃત્તિ ધન સફલતા, સ`ઘ વાઇલ્યું જીણુ ઉદ્ધાર; તીર્થાનની જીન પ્રવચકતો, આસન મુગતીનિરધારરે. તુ. ૨૪ સુર નર જીન પદવી પામીએ, કીજે ોણું પરિાત્રરે; ઢાલ ચેાથી ત્રિજા ખ’ડની, જીન & સુણે જો સુપાત્રરે તુ. ૨૫ સર્વ ગાથા ૧૨૮.
૧૮૩
દુહા.
યાત્રા વિષે સદેશપ, ભાગ્યે લઠ્ઠીએ તેડુ; • તાર્થ કર નામ કમ જીણી, ધાયે ગુણુ ગેહ. એદ્રપદ ચક્રેશ૬, માટી પઢવી એડ; સ ́ધ પદવી એહથી અધિક, પુન્ય ભડાર ભરે. ૨ પૂન્ય વિના નવ પામિયે, મઘાધિપ ચક્રેશ; જણિ ૨ તીથને વિષે, પણ વિમલાચલે વિશેસ. મંત્ર નહી નવકાર સમ, ગિરિ પુ’ડરીક સમાન; ગજ પદ કુ’ડ સમાન જલ, ત્રિભુવન પુણ્ય નિધાન પાપ કરી સહસ્રગમે, પ્રાણી હણી અનેક; એ તી પામી કરી, લહે દેવ ગતિ છેક. ફરી શત્રુ ંજય ગિરિ, નમસ્કારી ગિરનાર; નાહી ગજપદકુંડમાં, નાવે ફરી અવતાર. દુરિત હશે' દીઠો થકે, નમતાં સદગતિ હાઇ; જીનપદ પામિ સ'ઘપતિ, એ ગિરિ મર્હિમા જોઈ.

3

Page #268

. ૧૮૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પપાત ધ્યાનથી, લક્ષ અભિગ્રહજા૫;
સાગર ચલતાં મારગે; ક્ષય જાયે સહ પાપ. ૮ હાલ–નવી ૨ નગરીમાં વસેરે, સેનાર કાનજી
- ઘડાવે નવસરહાર. એ દેશી ૫ ચાત્ર તણિ વિધિ કહે જગનાથ, મુજ મસ્તક દેઈ હાથ; સંઘવી વિણ વિધિ કહીરે સ્વામિ, પૂછ પ્રભુજી ભાખે તા. ૧ માતાપિતાનેરે ભક્ત પ્રસાંત, સહુને આનંદકારી કાંત, ગત મદકલહ શહાલ બુદ્ધિ, વંત દાતા શીલવાન અફધા ૨ પરગુણ ગ્રહી નહી ઉત્કર્ષ, કૃપાવંત નહી જાસ અમષ; સંઘપતિને અધિકારી તેહ; દેવમૂતિ સરિખે સુસનેહ. ૩ તજીયેરે મિથ્યાત્વી સંસર્ગ, તાસ વચન પણ કરિ છે; ચાત્ર કરવાની વિધિ એહ, વલી ભાખું સાંભલિ ઘરનેહ. ૪ સિંઘને સ્તુતિ કરીએ નહી, પર તીથીની કહીએ સહી; સમકિત જાવ જીવ પ્રમાણ; મન વચન કાયાશુધ સુજાણ. ૫ સહેદરથી પણ અધિકેરે નેહ, યાત્રિક જનસું એ તેહ; પડહ અમારિતણે વાજ, નિજ ધન શક્તિ એમ જાલવે. ૬ સાધુ ધમી સાથેરે લીયે, વસ્ત્ર અન્ન પાનાદિક દીયે; કરે નિરંતર સેવારે જાસ, અરિહંત ભકિત સંયુકત ઉલ્લાસ. ૭ રથ ઉપથિાપે જનરાય, કરે પુજા ઓછવ નિજમન લાપ; સંઘ ચતુવિધ સહિત સુજાણ, રે ચિતશુભ ભાવ પ્રમાણ ૮ દાન દીયે લક્ષ્મી વ્યય કરે, દીન અનાથ | ઉધરે, રથવાછ વૃષભાદિક ખાણ, યાત્રાને આપે હિત આણ. ૯ મલિ ૨ જીવરનારે ગેડ, અચલ કરાવે પરમ સ્નેહ; પર્વત પર્વત ગ્રામ ગ્રામ, નદી નગર વર સઘલી ઠામ. ૧૦

Page #269

શ્રી શત્રુંજજ્યતીર્થ રાસ. ૧૮૫ પડ્યા છીંછન ગૃહ ઉધરે, નિજ લમી એમ સફલ કરે; પ્રત્યનીકે જે લીધીરે હેઈ, નિજ શકતે મુકાવે જોઈ. ૧૧ ડામે ૨ કરેરે સ્નાત્ર, વજ આપે નિર્મલ ગાત્ર, ૫થે ધર્મ અબાધા કરે, શકતે ત્રાસ પરાક્રમ હરે. ૧૨ પાક્ષિક આદિક સગલાહે પર્વ, કરે વિશેષે ધર્મ, અગર્વ સામાયક શુભ ભાવે ધરેરે, પિષધ જીન પૂજા અવ રે. ૧૩ ગ્રામ્ય લોક જનપદનારે લેક, સંઘ સાથે આવ્યા અવેલેક; શુભ વચને સંતોષે તાસ, વસન તાબૂલા દિક દેઈ ખાસ. ૧૪ દેખી શ્રાવક લોક સદંત, ગ્રામ ગર પુરમાંહિ વસંત; જીન ધર્મ તેહને થિર કરે. ગુપદ્રવ તેહને ઘરે ધરે. ૧૫ પાયે પાણી વચ્ચું ગલી, સહુ પશુયાને મનનીરલી; ધરીનૈરેવલી ભુલ છીદાયે, ઘેડે ભારે વાહીયે. ૧૬ પાલે મન વચન કાયરે શીલ, મા દુત તજે અવહીલ; કિઈ વ્યસન ન સેવેરે કદા, યાત્રીક લહે નિવારે સદા ૧૭ ન કરે યાત્રીસુર વિખવાદ, વિકથા કલહાદિક ઉન્માદ; કિમપિઅદત્તા ન લ્હીયેરે દાન, ઘાસ સાક કાઠી ફલ પાન. ૧૮ જે થાયે દેહિલોરે નિર્વાહ, તોપણ ન કરે કમકદાહ; ખેટા માન તુલાને ત્યાગ, વંચે નહી કેહને મહા ભાગ. ૧૯ અવ થાનક જે કરીયે રે પાપ, વિલય જાય યાત્રાએ ત્રાપ; પાપ કરે યાત્રાયેરે જેહ, વજા લેપ સમ થાયે તેહ. ૨૦ -ન્યાયપાઈ ત વિત્ત સંઘાત, પિખે સંઘવી યાત્રિક ન્યાત બીજ સુક્ષેત્રે વાવે જેમ, ભાવે તીર્થે વાવે તેમ. ૨૧ સતિને ફલ વાંછક જેહ, વિધિસું એ પયિાત્રા કરે; ખંડ ત્રીજાની પંચમીરે ઢાલ, થઈ જીન હરષ એ પૂરણ ઢાલ. ૨૨

Page #270

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સર્વ ગાથા ૧૫૪.
દૂહા, ન્યાયે પાર્જીત્તવિતરું, કરે યાત્રા એક વાર ભવનિજ કેટિ સહસ્ત્રના, પાતક હરે અપાર. ૧ શ્રી શત્રુંજય ગિરિપ્રતે, એક રે પગ દે, ખએ માસીના તાતણે, યાત્રિક ફલ પામેય. ૨ જનાધીશ પાસે સુણું, એહવે કહે નરનાથ; યાત્રા સંઘપતિ થઈ, કરૂં શત્રુંજય યાત. ૩ શક તદા આણી કરી, ચકી સુભદ્રા તાસ; રાણી કઠે પરિકવે, દેવ તમાલ સુવાસ. ૪ તું કુમાર સમિશ્રિત કરી, શ્રીખંડ તિલક કરે; ઇંદ્ર ભરત ચકી તણે, સંઘપતિ ધર્મ નેહ. પ સહીત સકલ સામંતસું, વાદિ ભરત જીણ દ; નગર અધ્યા આવીયે, પૂછત સર્વ નિરિદ. ૬ સંઘ લેકને તેડીયા, દેઈ બહુ સનમાન વજડાવી સંભાતદા, ઉચે સ્વર રાજાન. ૭ અઠાહી ઉછવ કીયે, નગરજીનાયતન નામ; યાત્રી નર આવ્યા ભણી, દીપ ઉત્તરીવા ઠામ. ૮ સોવન દેવાલય સહિત, જીન પ્રતિમા સુરરાજ; દીધી રિસહસર તણી, ભરત ભણું હિત કાજ. ૯ મણિ સુરત્ન સેવન તણો, વર્ધકૃત આપાસ; સુભદિન બાહિર સંઘરું, ચક્રી કીધે વાસ. ૧૦ સમયશા શ્રી બાહુબલિ, સુત વિદ્યારઈશ, ગગન વલ્લભ વિનમી તણે, વ્રજનાભ પ્રાસ. ૧૧

Page #271

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાજ. ૧૮૭ કલ્યાણ કેતુ રાજા પ્રવર, એ મહીધર ચ્યાર; બત્રીસું સહસ્ત્ર ત્રીબસે મુગટધર, લેઈ બહુ પરિવાર. ૧૨ હાલ–ભરત ભૂપ ભાવસુએ એ દેશી. ૬. - સાધર્મિક વત્સલ કરીએ, જમાડી પકવાન; જીણુંદ પૂજા કરીએ, કૃત મંગલ પ્રસ્થાન. ભરત યાત્રા કરે છે, નાભિનાજિદનો પૂત; ભરત યાત્રા કરે એ, પિષે ધર્મને સૂત. ભ. ૧. શુભ મૂહર્ત ગય વર ચઢયા એ, આભરણે સોલંત મહીધર પરવયે , લીધી રિધિ અનંત. ભ. ૨ આસીસ હૈં સુર માનવીએ, જય ચિરંજીવ નરિદ; નારીપુરની મિલીએ, સંતૂયમાન સાનંદ. ભ. ૩. સાથે અણુવ્રત ઘર થયા એ, શ્રાવક શ્રાવિકા કેડિ ચોરાસી લક્ષ લીયા, ગજવાજી રથ જેડિ, ભ. ૪ મંગલકનૃપ મુગટેશ્વરાએ, સામંત કુમાર અનેક; પુરીજન બહુ થયા એ, કેડી ધ્વજ સુવિવેક. ભ. પ. આચારજ સાથે થયા એ, સાધૂતણે પરિવાર; શીલે કરી ભતા એ, વ્રતે વિશુદ્ધ આચાર. ભ. ૬ વાછત્ર વાજે અતિ ઘણું એ, ભેરીવ પણ નિસાણ; સંગીત રચૅ ભલાએ, અમારી રાગ સુજાણ. ભ. ૭. ભાટ બેલે બિરદાવલીઓ, અનેઉરપુરનાર; ધવલ મંગલતણાએ, ગાવે પ્રેમે અપાર સુજાણ. ભ. ૮ દેવાલય આગલે એ, શ્રીજીનવરને સીસ, છત્રત્રય સભાએ, સાચે ત્રિભુવન ઈસ. ભ. ૯

Page #272

જ. ૧૦
એ સૈન્ય રજા
યાત્રી પગલે
૧૮૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. વૈજયંતી આગલિ ચલેએ, ઉંચી ગગન સમાન; જે એવા સંઘ ભણીએ, આવે લેક સમાન. ભ. ૧૦ રવિ મંડલ ઢાંકી લીયે એ, સિન્ય રજે અંધાર; ચાત્રી પગલે ઘરાએ, કરે પવિત્ર અપાર. ભ. ૧૧ સાસનતણું પ્રભાવના એ, કતે પુર ૨ ગામ; ચત્યાલયજીનતણુએ, કરાવે ઠામ ઠામ. ભ. ૧૨ નદાન અનર્ગત આપતે એ, ઉછવ પૂજા સ્નાત્ર; જીનેશ્વર વિધિ કહીએ, તે સહુ કીધી સુપાત્ર. ભ. ૧૩ દેશ ઘણુઈ અતિકમ એ, પ્રયાણિ ભરતે; મજલ થયે જાન તણ એ, આયા રઠ દેસ. ભ. ૧૪ ભત્રીજો ભરતે ન એ, સૌરાષ્ટ્ર સુત ગુણગેહ; સોરઠને રાવી એ, સગતિસિહ આવે. ભ. ૧૫ પાએ લાગે કાકાતણે એક હાથે કાલીરાય; હીયાચું ભીડીને એ, ભષે વચન સહાય ભ. ૧૬ સોરઠપતિ એ દેશને એ, સફલ નામ તે કીધ; તિર્થ જહાં એહ ભલે એ. શÉજય સુપ્રસીધ. ભ. ૧૭ ધય તિર્થ દર્શન થકી એ, ઈહિના પશુ પણ એહ; નરિદ પરદેશના એ, તીર્થ ન દેખે તેહ. ભ. ૧૮ પૂજ્ય મહેતું પૂજ્ય છેઈડાએ, ગુરૂ તું ગુરૂયાંમાંહિયા
શ્લાઘા તુજ રાજની એ, સફલ જીવિત તુજ રાય. ભ. ૧૯ સદા તીર્થ સેવા કરે છે, ધન તુજ અવતાર. અચ્છે દૂરિરહ્યાએ, કિમલહિસ્ય ભવપાર. ભ. ૨૦ દેખી પુંડરીક ગિરિપ્રતે, ઉલસિત થયે ભરતેસ ધૂણી સિર છે એમ કહેએ, સુણિ સમયશા નરેસ. ભ. ૨૧

Page #273

શ્રોશગુંજતીર્થરાસ. ૧૮૯ તિર્થ પાસે જે રહે એ, ધન્ય સોરઠના લેક; ભંડાર સુકૃત ભરે એ, નિત નયને અવેલેક. ભ. ૨૨ જે દેખે પુંડરિકને એ, ઉજવલ પુંડરીક જેમ; પાતક પંકતે તજે એ, પુન્ય પવિત્ર ધરિ પ્રેમ. ભ૨૩ ચક્રવર્તિ એહવે કહીએ, સિંધુર બંધ ક્ષતામ; ઉતરિગણધીશને એ, પાય નમે ગુણ ગામ. ભ. ૨૪ રેલીયાયત રાજા થયે એ, કહે અનહુષ સુરગ; છડી ત્રીજા ખંડનીએ, ઢાલ કહી મન રંગ. ભ. ૨૫
સર્વ ગાથા. {૯.
દૂહા. એ પર્વત કિમ પૂજીએ, ક્રિયા કિસી ઈહાં હેઈ એહવે પૂછયે ચક્રધર, આ તિહાં સક જોઈ. અવધિ જ્ઞાની જાણું કહે, ભરત ભણી સુરરાય; રાજન ગિરિ દેખી કરી, નમસ્કરીયે ચિત્તલાય. જે નર દીયે વધામણી, એ તિરથની આય; જે જે તેને દીજીએ, પુણ્ય લ ણ તે થાય. સેવન રતન વધાવીએ, ભાવે એ ગિરિરાજ; ગીતા નાટય આગતિ કરે, પુન્ય લાભ સુખકાજ. વાહન તિહાં મૂકી કરી, નામી નિજ પંચાંગ એ તીરથને વાંદીએ, જેમ પગ જેમ ઉછરંગ. તિહ ડેરા દેઈ કરી, સંઘ તિહાં ઉત્તારિ, મહીધર સાથે સંઘપતિ, ભકિત યુકિત ચિત્ત ધારિ સ્નાન કરી વાસાંસિ શુભ, પહિરીયુવતી સાથ; દેવાલય મહાઉત્સ, પૂજે શ્રી જગનાથ. ૭

Page #274

૧૯૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હાલ-હરિણી જવ મરે લલનાં એ દેશી. ૭ સંઘ બાહિર સુચી ભૂમિકા લલના લલી હે શત્રુંજય સનમુખ; ચકીને કહે લલનાં, લલના હે શત્રુ સહુ વિધિ જાણ. ચ. લલના હે દૈવત જ્ઞાન પ્રમાણુ, ચ. સહુને થાય સુખ, નયણે દીઠાં દિલ ઠરે લલનાં. લ. ૧ ઉચ્ચ આવાસ કરાવીએ, કરીએ અગરને પૂ૫; ચ. સંઘસહિત તિહાં જાઈએ, લ. મંગલીક ગીત અનૂપ. ચ. ૨ યાચનને ચિત્ત દીજીએ, લ. પૃથવી પીઠ પવિત્ર, ચ. યક્ષ કમસું લીપીએ, લ. ચિત રાખી એકત્ર. ચ. ૩
સ્વસ્તિ કારિ શ્રી સંઘને, લ. સ્વસ્તિક રચે વિશાલ ચ. મુકતાફલ તંદુલતણે, લ. કાશ્મીર મંડલ સાર. ચ. ૪ તુમલ સહુ વારી કરી, લ. આગલિ કરિ ગુરૂ રાય. ચ. સંઘપતિ પૂઠે સંચરે, લ. ઉછવ પૂજ રચાઈ ચ. ૫ સેક રાણે નીપને, લ. ને વરૂપ હેમ; ચ. વસ્ત્ર પુષ્પ માલા કરી, લ, સંઘવી અર્થે એમ ચ. ૬ વલી સાતમી વત્સલ કરે. લ; પૂજે સંઘ સુભકિત; ચ. નાટિક શ્રી જીન દેહરે, લ. સ્તાતિફલ મુક્તિ. ચ. ૭ તિણિ દિનિ વિકથા નવિ કરે, લઘુત સાવદ્યારંભ, ચ. વજ ગુરૂ મુખ સાલે, લ. તિર્થ મહાભ ઉદંત. ચ. ૮ શત્રુ મુખે ચક્રી સુણી, લ. પાયે હદય ઉલ્લાસ; ચ. શ્રી વિમલાચલ સામે, લ. રાય કરા આવાસ. ચ. ૯ નાહી સુચિ થઈ બલિ કરી, લ. સુભ વસ્ત્ર પરિધાન; ચ. સહિત મહીધર નારિસું, લ. આવ્યા છનગૃહ થાન. ચ. ૧૦

Page #275

શ્રી શત્રુંજજ્યતીર્થરાસ.
૧૯૧ પુષ્પક્ષત સ્તુતિ બલિ કરી, લ. પૂજ્ય શ્રીજીન રાય ચ. શ્રી સંદા માથે સંઘ લ. રચે સંગીત સુહાય. ચ. ૧૧ ચક્ષ કર્દમમંડલ કરી, લ. ઉકત વિષે શ; ચ. મુકતાફલ સ્વસ્તિક કર્યો, લ. પૃથ્વી પવિત્ર પ્રદેશ. ચ. ૧૨ તિહાં સેવન પાલે ભર્યો, લ. નાના વિધ પક્વાન, ચ. શિખર જાણે તે ગિરિ તણા, લ. અતિ ઉચા અસમાન ચ. રહણ ગિરિ સરિખા કકા, લ. રતન તણું અંબાર; ચ. સેવન ઢિગઢયા તિહાં, લ. મંદિરિ ગિરિ આકાર. ચ. ૧૪ એમ શાસ્ત્રોકત વિધેર્યા, લ. વર્તમાન નર રાય; ચ. કીધી પુંડરીક ગિરિ તણી, લ. પૂજા સંઘ સમુદાય. ચ. ૧૫ તીરથ મહાત્મ ભણી કરી, લ. તેત્ર કપાદિક રાય; ચ. શત્રુંજય પ્રણમી કરી; લ. નમી નાભિ ગુરૂ પાય. ચ. ૧૬ તિહાં કિણમન સંતશકું. લ. ધર્મ ધ્યાન સાવધાન; ચ. તીરથ ગુણ સુણતા થક, લ. નિશિ ર તિહાં રાજન. ચ. પ્રાત સમે શ્રી સંઘસું, લ. શ્રી છન ગુરૂ નમિપાય; ચ. કીધે વિધિસુ પારણે, લ. યાત્રિય જન સુરાય. ચ. વાર્તકિ પાસે કરાવીયે, લ. તિહાં નગર રાજાન; ચ. પાસે પુંડરીક ગિરિતણે, લ. સરસ અધ્યા આન. ચ. ૧૯ તે માટે શ્રી રૂષભને, લ. ઉત્તગ તેરણ પ્રાસાદ; ચ. ઉજવલ યશ ભણે ભરતને, લ. કરે ગગન સુવાદ, ચ, ૨૦ આન દેદિય ઉપને, લ. આનંદ પુરી દીયે નામ; ચ. આ ભરત મયા કરી, લ, શક્તિસિંહને તામ. ૨ ૨૧ ભૂનેતા ઉત્તર દિશે, લ. ચઢયા કરવા યાત્ર; ચ. અતિહષે નર સહુ દિશે, લ, ચરે સહર્ષિત ગાત્ર, ચ. ૨૨

Page #276

S
૧૯૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ચિલણ નામ મહામુનિ, લ. તીવ્ર તપસ્વી કઈ ચ. આરેહે પશ્ચિમ પથે, લ. સાચે બહુ જન હોય. ચ. ૨૬ શ્રાવક વર્ગ ચઢયા જસે. લ. દશાજન પરમાણ; ચ. કહે મુનિ લાગી આકરી, લ. ત્રસે પીડાયે પ્રાણ. ચ. વારિ વિના ઈહાં અમતણ, લ. ફેકટ પાસે પ્રાણ; ચ.
નવર ચરણ ભેટયા વિના, લ. મુનિ સુણિ એહવી વાણ. ચ. ૨૫ યાત્રી દુઃખીયાં જાણિને, લ. સંઘ ભક્તિ મન આ ચ.. ઢાલ ત્રીજે ખંડ સાતમીલ. થઈ છન હર્ષ વખાણું. ૨. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૨૨૪,
દૂહા. ત્યારે તિણિ મહા મુનિ વરે, તપલબ્ધિ તેણી ઠામ, કીધે સંઘ ઉપગારને, વારિ પૂરણ સર તા. ૧ સંઘ લેકે પીધે તિહાં, શીતલ સુધા સમાન, કિમપિ તૃપ્તિ પામે નહી, વાર વાર કરે પાન. સંઘ ઉપકૃતિ કારણે, તપલધિ મુનિ તામ; તે દિનથી તેહને થયો, ચિલણ તલાઈ નામ. ૩ સ્વસ્ત યથા જલપાનથી, મન ધરતા ઉછરંગ; જન વજ સુખસું ચાલતા, પઢીયા પહેલે ગ : હવે આગલ નૃપ નિરખીયા, કુંડ સરોવર માન; તાસ પ્રભાવ કહેઈસું, શક્તિ સિંહ રાજન. ૫ ઈહિ પધાર્યા તાતજી, આભે વાંદણ કાજ; કુંડ મહાત્મ એહને, મેં પૂછ મહારાજ. : કેવલ જ્ઞાની તીર્થ કુત, ચૈત્ય પુરાકૃત છે; સર્વ તીથ ચર વરધએ, નામ ધર્યો રાજેદ્ર. ૭

Page #277

શ્રી શત્રુતીર્થશાસ. ૧૯૭ તિણ તીર્થ કર સ્નાત્રને, કાજે કીધે કુંડ, ગંગા સિંધુ પદમદ્રહ, આ નીર અખંડ, ૮ એહ કુંડલ સ્નાનથી, મુકતે માનવ જાઈ; રેગે પીડયા માનવી, તે નીરોગી થાઈ ૯ ઢાલ-સોરઠમાંમી હે વીજરાજા નાણહે, એ દેશી ૮ શક્તિ સિંહ મુખથી સુ હો, જીનભાષિત મહિમ; ચકી વર્ધવિને કહી, હેજી સજ કરાવે તા. ૧ ચકી ભાવમું ભાવે ચકી હે, શત્રુંજય યાત્રા કરે; ભરતસી કુંડતિહથિયેહ, નામ પ્રસિદ્ધ જગમાંહેઃ પવા રગ માણિક શિલાહા, હજી બધા ઉત્સાહ સ્નાન કર્યું તે કુંડમાંહે, સહિત સહીદ્રા નાર; મહેતા ચ્છવલું પામી, હાજી પહેલે શિખર ઉદાર. ચ. ૩ ચક્રી કીધ પ્રદક્ષિણા હે, સંઘતણે સમુદાય; શીર કરી રાજાની, હજી સંઘમરતક સુખદાય. ચ. ૪ ઇંદ્ર ઇકડિત રત્નમય, હોજી શ્રી જીન પાદ પ્રધાન; પારિજાત કુસુમ કરી, હજી પૂજ્યા નૃપ સુજ્ઞ ધ્યાન. ચ. ૫ શક આ તિહાં એતલે, હજી કહો સુણિ ચકરાય; એ પર્વત તીરથ અછે, હજી પણ પ્રાસાદ કરાય. ચ. ૬ પ્રાયે કાલ વસે હુયે, હજી માન ગુણ દીપમાન; મૂત્તિ વિના એ ગિરિપતિ, હજી કેઈન ગણસે જ્ઞાન. ચ. ૭ ઇંદ્ર વચન ભૂપતિ સુણું હે કરાવ્યું મન હાર; ત્રિલક્ય વિભ્રમ વદ્ધિકિ, હજી કીધે જીન ગૃહસાર ચ. ૮ આયતન સાદ્ધ ગાઉ કર્યો, હજી સહસ્ત્ર ધનુષ વિસ્તીર્ણ ઉચો કેશ ચિંહું દિશિ, હોજી મણિ તેરણ આકીર્ણ. ચ. ૯

Page #278

૧૯૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સિંહ નાદાદિક પૂર્વ દિશે, હજી મંડપ કીયા એકવીસ; દક્ષિણ દિશે પણ તેતલા હેજી ભદ્રાશાલ પ્રમુખ જગીસ. ૨. ૧૦ પશ્ચિમ મંડપ તેતલા, હેજી મેરૂ નાદ પરમુખ શ્રી વિશાલ મુખ તેટલા, હાજી ઉત્તર દીઠાં હવે સુખ. ચ. ૧૧ લક્ષ ગમે તિહાં ગેખડા, હાજી ચોમુખ આદિ આણંદ, બે પાસે પુંડરીકની, હજી બે મૂરતિ સુખકંદ. ચ. ૧૨ કાયેત્સર્ગ રહ્યા પ્રભુ, હજી મૂરતિ કરાવી એક; નમિ વિનમિ પાસે રહ્યા, હેજી સેવ કરે સુવિવેક. ૨. ૧૩ ચામુખ જીન ધર્મ ભાષતા, હજી મૂર્તિ વિગઢામાં; મૂરત્તિ કરાવી આપણી, હાજી નૃપ કરાવી ઉછાહ. ચ. ૧૪ મરૂદેવા નાભિરાયો, હજી બે ભગિનીને રાય; સુમંગલાદિક માપના, હાજી રચ્યા પ્રાસાદ સુહાય. ચ. ૧૫ મૂરતિ ભાવિ જીનતણી, હજી નિજ વર્ણાતિ માન; કનક પ્રાસાદમાં જ્યૂયા (જુજુયા) હાજી કરાવી સુપ્રધાન. ચ. ૧૬ નીપજાવી ચિત્ય માલિકા હેજી ગિરિ ઉપરિ ચિત્ત લાય; મૂક્યા જીન ગૃહ સાર..................... ... ચ. ૧૭ ગજ વાહન વિણ તીરથે, હજી ગેમુખ નામે પક્ષ; દક્ષિણ હાથે સોભતી, હજી કાલી વરદમ અક્ષ. ૨. ૧૮ વામ ભુજાઈ મહાબલિ, હજી બીજે ધર્યો પાસ; દેહ વરણ કાંચન જેસે, હે રક્ષક ગિરિ તાસ. ચ. ૧૯ અપ્રતિચકાફેમના હોજી, ગુરૂડાસન ચક્ર જાસ; વરદામા દક્ષિણ ભુજા, હજી દેવી ધરીયા ખાસ. ચ. ૨૦ ધનુષ વા વામે કરે, હજી ચકાંકુશમૃત દેવ, તીર્થની રક્ષા કરે, હજી નિત પ્રતિ સારે સેવ. ૨. ૨૧

Page #279

શ્રી શત્રુ જ્યતીર્થશાસ. તીર્થોદક સર્વેષધિ, હજી દેવે આણી દીધ; શાસ્ત્ર ઉકત વિધિશું તિહાં, હજી ચત્ય પ્રતિષ્ઠા ક્રોધ ચ. ૨૨ વાસાક્ષત સૂરિ મંત્રસૂ, હજી મંત્રી વેલ્યા તામ; ધ્વજા દંડ ચૈત્ય બિંબ વિષે, હજી સૂરીશે અભિરામ. ચ. ૨૩ સ્નાત્ર કર્યો જન્મ સ્નાત્ર, હાજી જેમ કી તિહાં
ભરતેશ; ત્રીજા ખંડની આઠમી, હજી કહી ન હર્ષ વિશેસ. ચ, ૨૪
સર્વ ગાથા. ૨૫૬.
- દૂહા. સેવન રતનમણુ કલશ, તીરથ જલે ભરીયાં; ચંદન કેસર ઘનસાર સું, પૂછ મૂત્તિ સબાહ. ૧ ચંપક કેતકિ માલતી, પારિજાતક મંદાર, ચકી યાત્રિકસું કરી, જનપર પૂજા સાર, ૨ પવિત્ર વારિ નૈવેદ્ય વલિ, અક્ષત કુલ દીપ ધૂપ; ઇત્યાદિક જીન આગલે, ધરીયા ભૂપ અનુપ. ૩ સુમન વૃષ્ટિ લેતે થકે, પૂજ્ય વાસ વરાય; ચકી લીધી આરતી, મંગલ દીપક રાય. દાન ઘણે દીધો તિહાં; આણી હૃદય પ્રદ; રતવના કીધી પ્રભુતણી, સુણતાં હાઈ પ્રમોદ. ૫ સગલે પ્રાસાદે દયા, સોવન રૂપ અપાર; વિજા ચઢાવી દેહરે, સેવન કલશ ઉદાર. ૬ ઉત્તરસંગ કરી નૃપતિ, આવી ગુરૂને પાસ; ભકતે દેઈ પ્રદિક્ષણા, વદ્યા તાસ ઉલાસ. ૭

Page #280

૧૯૬
શ્રીમાન્ જિનર્ષપ્રણીત.
ધર્મ લાભ લેઇ કરી, સૂરિ દીયે ઉપદેશ; ભવાયર પ્રવણ તરણ, સુણે ભરત ચક્રેશ હાલ—સાગુણે ગુરૂપારે, એ દેશી. ૯. મનુષ્ય તે જણીએ, જગમાંહિ, સુણા
દાય
કૃતકૃત્યતે
સુણિરાયા; મહારાયારે; જીનરાય. સુ.
જનગેહ; સુ. તેહ. સુ. ૪
આવત; સુ.
તિણિ પુરૂષે ભૃષિ જમી, સુ. જે પૂજે ધિ ધૃત પય સાકર જલે, મ. પાંચામૃતસુ જે; સુ, હેવરાવે. જનવર ભણી, મ. શિવપદ પામે તેઙ. સુ જેઠુ કરાવે જનતા, મ. તતાપણ આવાસ; સુ. લહેવિમાન ૬લીયામણા, મ. અનુપમ દેવ વિલાસ. સુ. 3 માણિક રત્ન હેમાદિના, મ. કરાવે કુણુ જણે જ્ઞાન વિના, મ. પુન્યા કાષ્ટજનાલય કારવે, મ. પરમાણુ તત્કર્તા સુર સુખ લહૈ, મ. લક્ષવર સત્તાવ ́ત સુ. નવા કરાવે દેરા, મ. તેહને જે ફૂલ હે'; સુ. આ ણે .ધિકા ધ્રુવે, કર્ણદ્વારે જેઇ. સુ. ખિ ખ જડેશ્વર દેવના, મ. મણિ રત્ન રૂ ૫ખાણું; સુ. કનક કાષ્ટ માટી તા, મ. ચિત્ર ક`સુ પ્રમાણ. સુ. એકાંગુષ્ઠ દઈ કરી,મ. પૃચ શત અવધિ પ્રમાણ; સુ. જેહ કરાવે મૃતિ, મ. પામે દેવ વિમાન. સુ. ૮ મેરૂ સમેકગિરિ કે। નહી, મ. ઝુમે ન વૃક્ષ; સુ. ધર્મ જન મિમ સાિ. મ. દક્ષ જિણ પરતક્ષ. સુ. કઇ કરાઈ અનુમતે, મ. સાહાય્ય આપે જેહ, સુ. શુભ અશુભ દ્લ સારિખે, મ. અનવર એમ કહેહ. સ. ૧૦

Page #281

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૧૯૭ જહાં ૨ પ્રતિષ્ટા હવે, મ. દેશ નગર અરિહંત સુ. રેગ તિહાં તિહાં નવ હવે, મ. દુર્ભિક્ષ વૈર વ્રત. સુ. ૧૧ ગાગરિ જલ ભરત કામિની, મજીન સ્નાત્રાર્થ આણેહસુ. ચકવતિ ગૃહિણે થઈ મ. મુકયા રાધે તેહ, સુ. વિદ્યા વિણ સુત જેહ, મ. નિરજીવ જેમ શરીર, સુ. નેત્ર વિહણે મુખ જેસે, મ. સરવર જેમ વિણનીર. સુ. પુત્ર વિના કુલ જેહ, મ. દિનકર વિણ આકાશ; સુ. અપ્રતિષ્ટ બિંબ તેહ, મ. પૂજે નહી તાસ. સુ. ૧૪ એકે પણ ફુલે કરી, મ. જે પૂજે જીન રાય; સુ. એકાતપત્ર સામ્રાજ્યને, મ. ભક્તા તે નર થાય. સુ. ૧૫ જે ધન ભવિ પણ વ્યય કરે, મ. સિદ્ધ ક્ષેત્રમાં આય; સુ. કેડા કેડિ ગુણ લહે, મ. દિન દિન વધતું જાય. સુ. ૧૬ ચક્રી સાંજલિ દેસના, મ. પ્રણમી મુનિના પાય; સુ. નિજ મંદિર આવ્યે હીયે, મ. વયણ ધરંત રાય. સુ. ૧૭ શક કહે ચકી ભણે, મ. પૂજ્ય અમારે જેહ, સુ. તું તે અગજ તેહ, મ. શિવગામી ઈણ દેહ. સુ. ૧૮ કર્તા તીર્થોદ્વારને, મ. સંઘપતિ તું ચકેશ; સુ. પૂજ્ય માહરે તે ભણી, મ. ઈમ ભાષે દેવેશ. સુ. ૧૯ તે જ પૂજા આદરી, મ. હવે સહુ કરસે લેક, સુ. માહરી કરી વિશેષથી, મ. ભરતેસ અવેલેક સુ. ૨૦ ભરતેસર અંગી કરી, મ. સુર સંઘાત સુરેશ સુ. વિધિનું જીનવર પૂછયા, મ. વિવિધ કુસુમ સુવિશેષ. સુ. ૨૧ માલા અરિહંત આશિખા, મ. બહુ પરિદ્રવ્ય વધારે; સુ. લેઈ હરિ પહિરી તદા, મ, નિજ કઠે તિરુવારે. સુ. ૨૨

Page #282

૧૯૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ક્ષીર સમુદ્ર જાઈ કરી, મ. કલસ ભરી સુચિનીર, સુ. યાત પુત સુર વૃદસું, મ. ઉચ્છવ વિવિધ પ્રકાર. સુ. ૨૩ આવી તીર્થે જીનતણુ, મ. મુદા પખાલ્યા પાય; સુ, નવમી ત્રીજા ખંડનિ, મ. એ જનહર્ષ કહાય. સુ. ૨૪ | સર્વ ગાથા. ૨૮૮.
દુહી, ઈદ્રોછવ તે દિવસથી, થ લેક વિખ્યાત મોટા આણિ મારગ ચલે, લેક કરે તે વાત. ૧ ભકતે ભરતેસર કરી, કીધી વલી શકે; જન પૂજા દ્વિવિધા થઈ સહિત દય હરણ. ૨ દીધે સેરડી તીર્થની, પૂજા થઈ ભરતેશ;
ખ્યાતિ થઈ ક્ષિતિમંડલે, તિહાં થકી દેવદેશ. ૩ ઉભય શૃંગ વિચમે નદી, દેખી ભરત નરેશ, કીસી ઈસી દીસે નદી, ભાષે નદી શકેશે. ૪ ઇંદ્ર કહે ચકી પ્રતે, નદી શત્રુજી એહ. શત્રુંજયને આશ્રય, ફલ વાંછિત દેહ. ૫ મહાતમ એહ નદીત, પૃથક ૨ કહતા હ; જે વરસ શત જોઈ તે, નેવે અંત કહેતાહ. ૬ કેવલ જ્ઞાની જે થયા, અતીત કાલ જુનેદ્ર સમાત્ર કારણે તેહને, કીધી દશાને. ૭ કાંતિ કીર્તિ શ્રિય પુદ્ધિ બુતિ, પુષ્ટિ સમાધિ હવંત એહના પાણી ફરસથી, રેગ સોગ સહુ જલત, ૮ હંસ સરસ ચકવા પ્રમુખ, પંખી એહની નીર; ફરસે તેહને નવિ હવે, દુઃખ રેગાદિ શરીર. ૯

Page #283

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થસ
૧૯૯ અગે લાગે એહ નીર, માટી નિગમે રેગ; કાબષધિ છમ ધમી, પામે કંચન એગ. ૧૦ સાંભલિ મહિમા એહની, સુણ જીન મુખથી રાય; સુખ પામ્યો એ પુર વિષે, જીમશાંતન સુત થાય. ૧૧ દ્વાલ--નર ભવ નગર સુહામણે વિણ
જા-અ દેશી. ઈણ હીજ ભરત ક્ષેત્રમાં, સુણિ રાજારે; શ્રી પુર શાંતનરાયડે સુ. સર્વ રાજ સુખ ભોગવે. સુ. નરપતિ સેવે પાયહે, સુણિ રાજારે. રાણી સુશીલા જેહને, સુ. શીલવતી ગુણ ખાણિ હે; સુ, પ્રીતમસું સુખ ભગવે, સુ. બોલે મીઠી વાણિહે. સુ. ૨ પુત્ર જ તિણિ અયદા, સુ. કુષ્ટિ જવરાદિત
થામ છે. સુ. જનમ સમય હસ્તી સહુ, સુ. મૂઆ ન રહ્યા નામહો. સુ. ૩ હવે બીજે પણ સુત જ, સુ. અશ્વ મૂયા તત્કલ. સુ. ધમ જેમ હિંસાથકી, સુ. લેભ થકી ગુણ માલહે. સુ. ૪ સુત આ ત્રીજે ૧લી, સુ. રૂધિગઈ સહ તામહ; સુ. ચોથે સુતે આવ્યું કે, સુ. વૈરી વી. ગામ. . ૫ લશ્કર સહુ નાસી ગયે, સુ. શાંતન નૃપ લેઈ રાતિ; સુ. નારિ સુસીલા પુત્રસું, સું. નીકલી કહાં જાતિ. સુ. નીલ મહાનલ એહવા, સુ. કાલ મહાકાલ નામહ, સુ. ચારે સુત ગાદિત્તા, સુ ચારે સરખા યામહે. સુ. કર્કશ વાણી જેહની, સુ. નિર્ગુણ પાળી કુરહે; સુ. સપ્તવ્યસન વ્યગ્ર જન સદા, સુમુખકાયાનહી તું રહે, સુ, ૮

Page #284

२००
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દેશ દેશ રાજા ભમે, સુ. વનવન પંખી જેમ સુ. તિણિ કુપુત્રે કુગૃહ, સુ. દુઃખી કી નૃપ એમણે સુ. કરે ભજન સદા, સુ. રેગી, કધી રહે; સુ. માયબાપના ચિત્તમાં, સુ. ચિંતાપજાવે રહો. સુ. ૧૦ વિપ્ર તારી સુત નારિને, સુ. જઈ મેણુ ઠામહે સુ. આઉષે પૂરો કરૂં, સુ. જળ્યાને નહી કામો. સુ. એહવું વિમાસીનીસર્યો, સુ. ચઢી મહાગિરિ જાહેસુ. ઉચે જનવર દેહરે, સુ. દીઠે આગલિ રાયા. સુ. ૧૨ સંબલ જાણે વાંછ, સુ. પ્રાણ પ્રયાણ પ્રસ્થાન. સુ કુટુંબ સહિત છન ગ્રહ ગયે, સુ. ભાવ ઘણે રાજાનહ. સુ. ૧૩ તેજ પુંજ દીઠે તિહાં, સુ. અદૂભુત વધુ આકારહો; સુ. જીન ચરણે નમતે થકે રુ, દીઠે નર સુવિચારહે. સુ. ૧૪ શાંતન નૃપ દેખી કરી, સુ. આ ભાવ પવિત્ર સુ. શ્રી જીવર ચરણે નમ્ય, સુ. નિજમન કરિ એકaહે. સુ. ૧૫
ડેહી મન શુદ્ધસું સુ. કીજે જીનવર ભકિતહે. સુ. ઈહ લેકે પણ સુખ દીએ, સુ. પરલેકે સુરશક્તિહે. સુ. ૧૬ હું ધરણે મહીપતિ, સુજન શક્તિથી થયે તુષ્ટહો. સુ. માગ જે તુજ રૂચ, સુ. પુણ્ય કી તે પુષ્ટહે. સુ. ૧૭ તિણ વચને નૃપ થયે ખુસી, સુ. અહિપતિ ચલણે
લાગહે સુ. ભાખિ તુજ દર્શન થયેસુ, લહ્યા સપદ સભા ગહો. સુ. ૧૮ વરતે પાછે માગસું, સુ. પ્રથમ કથા મુજ ભાસિહે. સુ. અનુક્રમે પુત્ર થયા થકી, સુ. કિમ યે સહુને માસ. ૧૯

Page #285

શ્રી શત્રુ જ્યારાસ.
૨૦૧ જ્ઞાને ભવ જાણી કરી, સુ. ધરણેન્દ્ર ભાષે તામહે સુ. મહાટવી માંહિ રહે, સુ. ભલી એક ક્ષય નામહે. સુ. ૨૦ કુરાશય મહાશય પાતકી, સુ. ધ્યાન અશુભ ઘરેહો; સુ. યાત્રિક લેકને એકદા, સ. લુટી વલી તેહ. સુ. મૃગ વનમાંહિ વ તે, શુ. કર્ણાત ખેંચી બાણહ, સુ. શ્રી સંયમ મુનિ આગેલે, ધ્યાન રહ્યા ગુણ ખાણિહે. સુ. ૨૨ પૂછે મુનિ મૃગ કહાં ગયા, સુ. રૂષીને બેલે જામહો, સુ. ક્રોધ કરી દુષ્ટાતમા, સુ, બાણે હણી તામહે. સુ. ૨૩ નમે અરિહંતાણું કહી, સુ. પ્રાણ તજજ્યા તત્કાલહો; સુ. સિહં તિહાં ભમતોહ, સુ. તિણહીજ દિવસે માલહે. સુ ૨૪ હાય મેં પાપીએ, સુ. માર્યો નિરપૃહ સાહે; સુ. મરતાં મનમાંહિ ચીંત, સુ. તેહને એકલ લાધહે. સુ. ૨૫ કીજે તેહ પામીએ, સુ. દશમી એ થઈ ઢાલ, સુ. પૂરી ત્રિીજા ખંડની, મું. કહી જીનહર્ષ વિશાલહિ. સ. ૨૬
સર્વ ગાથા ૩૨૫.
દૂહા, પામી પૃથ્વી સાતમી, ઘાતક ભિલ્લ મુનિશ; સહ દુઃખ તિહાં આકરાં, આયુ સાગર તેત્રીસ. ૧ તિયાંથી નીકવિ ભવ કર્યો, સિંહ વ્યાઘના તેણ; વલી નરકનાં દુઃખ લહ્યાં. ઘણાં કુકર્મ વણ. ૨ પ્રતિ મુનિ વધ સમરીયે, કુકૃત ગણ કીધ; તેહ નરકથી નિકલી, તુજ સુત નીલ પ્રસિધ. ૩ મુનિ નિંદા પણ દુરતરા, રાજન મુનિવર ઘેર; જે મુનિ પ્રતે ઉવેખીએ, તે થાએ પાપને જેર. ૪

Page #286

૨૦૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત.. મુનિવર મરણદય સમે, કીધે પશ્ચાતાપ; તિણિ મુજકુલ ઉપને, અજી રહ્યો છે પાપ. ઢાલ-એટલા દિન હું જાણતીહાં, મિલસે વાર
બિચાર મેરે નંદના-એ દેશી. ૧૧ મહા મિલ કંકાપુરીરે હાં, ક્ષત્રી નામે સૂર; કર્મ ન કીજીએ, સેવક ભીમ નરેદ્રને રે હાં, ચિત્ત
તણે નહી પૂર. ક. ૧ માઠાં કિહિ વાર, પાડે જે સંસાર; દુર્ગત દુખ દાતાર, નવે કિમહી પારક મંત્રી તણે વિપર્યયે રે હાં, અણુસહ નિજ ગ્રાસ; ક. દરિદ્ર ઘણુ ઉપદ્રવ્યરે હાં, એક દિન આબે પાસ. ક ૨ તે જીમ ભાઈ સુરે હાં, આજ રસોઈ અસાર; ક સાર કિયાંથી હું કરૂં રે હાં, ન લહુ પ્રાણ આધાર. ક. ૩ ભર્તા આ કામિની રે હાં, કરે અન્નાદિક પાક; ક. આજી એહિ જ ઘરમાં હુતેરે હાં, કીધે તે અન્ન શાક. ક. ૪ કેપ દાવાનલ જાગીરે હાં, શુણિ સ્ત્રી વચન વિલાસ; ક. કાંતા પાષાણે હરે હાં, જીવતણ કી નાસ. ક. ૫ કોલાહલ કીધો ઘણેરે હાં, તાસ સુતા તિણ વાર; ક. આવ્યા તુરત સુર્ણ કરીરે હાં ભમતા તત્ર તલાર, ક. ૬ તેહને બાંધી આણીએ રે હાં, રાજા કેરે પાસ; ક. સૂલી દે નરપતિ કહેરે હાં, શીધ્ર ચડાબે તાસ. ક. ૭ વેદે સૂલી તે વેદનારે હાં, મુનિ દીધે નવકાર, ક. મરી તિડાંથી ઉપરે હાં, છઠી નરક મઝાર, ક. ૮

Page #287

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
२०३ તિહાં કર્મ નિજ ભેગવીરે હાં, નારી વધને જેહ; ક. નમસ્કાર સુણ્યા થકી રે હાં, તાહરે સુત થયે એહ. ક. ૯ આડા હાથ દે મારતારે હાં, અબલાપે હણીયે કેમ; કે ઘાત કરે બેલેનરે હાં, અહિપતિ ભાષે એમ. ક. ૧૦ ત્રીજો સુત જે તાહરે હાં, ઈભ્ય પુત્રને જાણિક ક. કામ અંઘાપુરથભ વેરે હાં, કેહની ન વિણે કાણિ. ક. ૧૧ ધર્મ ઘાતક ગુરૂદેવનેરે હાં, નિદે નિત્ય સર્વેણ; ક. આણ નાને બાપનીરે હાં, વન ધન ગર્લૅણ. ક. ૧૨ કારણ દેવ ધર્મ તત્વને રે હાં, થાય સદ્ગુરૂ જેહ, ક. નિદા કીધી ગુરૂતણુંરે હાં, ત્રિણે વિરાધ્યા તેહ. ક. ૧૩ દેવ દર્શની ધર્મની હીં જે નિંદા કરે રાય; ક. તે ચડાલભવ પામિરે હાં, તિર્યંચ નરકે જાય. ક. ૧૪ બેબિજ તિમવિલહે રેહાં, સ્વર્ગ સુકુલન લહંત; ક. સુદ્ધ તલખિ પામે નહીરે હાં, દેવ નિંદાથી તત. ક. ૧૫ થાયે ગુંગા કાહુલા રે હાં, ભૂત કટ મુખ રોગ; ક. જન નિદાથી એતલારે હાં, પામે દુઃખ સગ. ક. ૧૬ અપયશ અકાલ મરણ લહેરે હાં, વક હવે દુર્ગધ ક. મુખ દોષ સહુ હુવેરે હાં, ગુરૂ નિંદા સંબધ. ક. ૧૭ ભમે નરક તિર્યંચમરેહાં, દુખી થાય અપાર; ક. ધર્મ નિદક જે માનવી રે હાં, ન લહે નર અવતાર. ક. ૧૮ વિણે નિંદક પાતકીરે હાં, ભમે ઘણું સંસાર; ક. તેનો સંગ ન કીજીએ રેહાં, થઈએ મલીન અપાર, ક. ૧૯

Page #288

૨૦૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સુકુલ કલંક મહોરે હાં, ચલતાં હણચાર, ક. તે ત્યાગું સર્વથારેહાં, રાખું નહી ઘરબાર. ક. ૨૦ મુખ રેગી પ્રાંતે મૂરે હાં. વેદન થઈ કરાલ; ક. ષષ્ટ નરક દુઃખ જોગવીરે હાં, તુજ સુત થયે એ કાલ. ક. ૨૧ એહવું ચિંતવી કેપથીરે હાં, ઈન્ય કાઢયે તાસ; ક. ઘરથી પુરથી બહિરેરે હાં. વનમાં ભમે ઉદાસ. ક. ૨૨ અગીયારમી પુરી થઈ રે હાં, ત્રીજા ખંડની ઢાલ; ક. કહે જીન હરય અહીપતરેહાં સંબધ હવે મહાકાલ ક. ૨૩
સર્વ ગાથા, ૩૫૩.
દુહા,
દ્વિજ વંદન ભવ પાછલે, ચે એ મહાકાલ; ભિક્ષાઈ આજીવિકા, પચે દુખા ગતિ કાલ. ૧ ઉદર પૂરણા દોહિલી, ફિરે દેશથી દેશ; ક્યાંહી વકને (શેઠ) ઘરે જઈ રહ્ય કિકર વેશ ૨ જનાભરણ ચેરી કરી, અન્ય દિવસ ગમે તે મુનિ ઉપગરણ આગલિગ્રા, લાભથી લેભ વધેહ. વ્યસની વેશ્યા ઘર ગયે, દીધાં સગલા તારા, પાપે પિંડ ભર્યો ઘણું, અતે થયે નિરાસ. ૪ દ્રવ્ય દેવ ગુરૂને લીએ, સપ્ત કુલ બોલે તથ્થ, તેલ મિશ્ર વિખપી જાઈ, પણ ન ભણી જે દેવ્ય દ્રવ. ૫ દેવ દ્રવ્ય વિણાસીએ, સાતમી નરકે વાસ; સાત વાર દુખ આકરા, ભેગવવા પડે તાસ, ૬

Page #289

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૦૫ હાલ-હરહે વાલહા, એ દેશી. ૧૨ કરે જેહ આજીવિકા, દેવ ગુરૂ સંઘાત રાય, ધંતુર રસસું મોવિઓની પરે કરે ઘાત રાયપેશાતે તું સંભ ૧ તસુિણી ધરણેન્દ્ર કહે, કરિયાં કર્મ વિપાક રાયરે કરતે જીવ વેચે નહિ, મગન થયે મેહછાક રાય રે. શાં. ૨ કાઢે સકિલઈને, મૂઉ કિતલે રાય, નરક ચંડાલ કુલ ભમી, તુજ સુત થયે મહાકાલ. શા. ૩ પતી પ્રીયા ઘાતક થયા, ગુરૂ દેવ નિદક એહ રાય; તાસ દ્રવ્ય આજીવિક લ સુકુલ કિમ તેહ. રા. શાં. ૪ ભીલ પ્રાંતે મુનિ સમરીયે, ક્ષત્રિય પંચ નવકાર, રા. નિદક તે કુલ ઉપને, તસ્કર જીન ઉપગાર, શાં. ૫ પુત્ર તણે પાપ કરી, રાજ્યથકી થયે ભ્રષ્ટ; રા. રાજા તું મરવાતણ, ચિંતન મ કરિ અનિષ્ટ. રા. શાં. ૬ સેરઠ દેશ જઈ કરી, શંત્રુજય ગિરિ મૂલ; રા. સેવિ નદી શત્રુંજ્યા, કાઢે દેષ સમૂલ. રા. શાં. ૭ તાસ તીર વૃક્ષાવલી, તેહના ફળ આસ્વાદિ. રા. શત્રુંજ્યા નદી જલે, નાત્ર કરે જીન આદિ. રા. શાં. ૮ તેહ નદીના તટ વિષે, જીન મદીર છે સાર; રા. પાપ હરે સહુ પુરૂષનાં, સૂર્ય કી શ્રી કાર, રા. શા. ૯ પાતિક તિહ સમાઈવા, વિધિ પૂજે જીનરાય, રા. મન વચન કાયા શુધ્ધ કરી, રાખ જતુ સદાય. રા. શાં. ૧૦ છઠ અઠમ દસમાદિકે, કરીએ કર્મને સૂડ; રા. શુદધ મશીન આતાપના,દિક સહિવા નહિ કૂડ. ૨. શાં. ૧૧

Page #290

२०६ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. એમ કરતાં તીન ચતુપંચા, સુપ્રમાણે માસ; . રેગ રહિત કાયા થઈ કહેશે તે સુવિલાસ. રા. શાં. ૧૨ વચન સુણ ધરણંદ્રનાં. નૃપને થયે ઉલ્લાસ; . ભકતેચરણ નમી કરી, વલી અહિપતિ કહે તાસ. રા. શાં. ૧૩ કેઢી થયા કુકર્મથી, હસે સુરેપમ કાય; રા. રાજ્યતણું ભેકતા હશે, તીર્થતણે સુપસાય. રા. શાં. ૧૪ યુવતી નંદનમું જઈ, નદી તટે ષટ માસ; રા.
સ્મરણ કરિ અરિજીયને, આપસે રાજ્ય વિલાસ. રા. શાં. ૧૫ એમ કહિધરણી પતિ ગયે,નૃપ પણ નમિજીન પાય; રા. ધરણેન્દ્ર વચન ધારી હૈયે, હા તિણ પથરાય, રા. શા. ૧૬ ઘણું દેશારિ અતિકમી, પિતા સોરઠ દેસ, રા. શત્રુજ્ય ગિરિ નિરખીએ, વિસ્મય લ નરેસ. રા. શાં. ૧૭ શત્રુંજયા નદી તટે, તૃણની કરે કૂટીર, રા. પૃથ્વી પતિતિહાં રહયે, સત્વાલંબ શરીર. રા. શાં. ૧૮ તેહ નદીના નીરશું, કરે સનાત્ર અમૂલ; રા. પામે તીરથ તીર્થશને, અસન કરે ફલકુલ. જે શાં. ૧૯ માસાંતે જિય પુત્રના, કનક વરણ થયા દેડ; રા. તે પણ ધરણદેશથી, રહ્યા છમાસી તેહ. રા. શાં. " માસીને છેડે, સમયે ધરણી નાહ, રા. બેબી વિમાને આવીયે, ધરી મનમાં હે ઉત્સાહ રા. શા. ૨૧ સુર શકે સેના રચી, નૃપ જઈ અદિરાજ; રે. વૈરીને છતી કરી, આખે શાંત રાજ. રા. શાં. ૨૨ શાંતન હિવે નિજ પુત્રસું, કીધ જનાર્ચન પાત્ર છે. જીનવાસ કીધી નહી, પંડિત નિર્મલ ગાર. રા. શા. ૨૩

Page #291

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૦૧૭ રાજતણું સુખ ભેગવી, ચોસઠ લાખ વરસ; રા. ત્યાર પછે સુત નારિયું, સંયમ ગ્રહ અવનીસ રા. શાં. ૨૪ શત્રુંજય ગિરિ ઉપરે, અણસણ કેવલપામ; રા. મુકિતનિલયતે સહુગ, ત્રેડી કમ વિરામ. રા. શાં. ૨૫ ધરણીધર શાંતનત, નૃપને કહો વૃત્તાંત; . ત્રીજી ખડે એ બારમી, ઢાલ જીન હર્ષ ઉપંત રા. શાં. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૩૮૫
હા, શત્રુંજયનદી તણે, અનેક પ્રભાવ રાજ્યભ્ર"ટને રાજ્ય દે, શુખ ભ્રષ્ટને સુખવાસ. ૧ વિદ્યા ભષ્ટ વિદ્યા લહે કાંતિકીર્તિ મતિ બુદ્ધિ
ગંતણ પણ મુખ દીયે. તીર્થ નદી જળ સુદઇ. ૨ મુખ્ય સહ સુરમાંહિ જેમ, યુગાદીસ જગદીશ; તિર્થમાંહિ મુખ્ય તેમ, શત્રુંજય ગિરિ ઇશ. ૩ તિમહીજ તીરથ ભૂત, ઉત્તમ નદીયાંમાંહિ, ઉણપરિભરત નરેદ્રનું, જન ભાષિત આરાહિ. ૪ એ ઉત્તર દિસિ સેહતી, પૂરણનીર પવિત્ર દ્રી એ શ્રોતસ્વિન, મહિમા જાસ વિચિત્ર. ૫ ધ ઈશાનેદ્રની, તટિની સિા ધર્મેશ, આણી પદ્મદ્રહથકી, કાજે ભક્ત જીનેશ. ૬ એહની મેટી નીપની, કલશ ભરી જલ એહ; સ્નાત્ર કરાવે જીન ભણું, મુક્તિ કરે વશિ તેહ. ૭ ત્યાર પછે પાતાલ પતિ, ભક્તિકાજ જીન રાજ. આણું ઈહ પાતાલથી, નદી પર સિરતાજ. ૮

Page #292

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સપન્ન
જાય દક્ષિણ દિદ્ધિ ભણી, કુબેર દિશિ ઉત્પન્ન; શ્રી સૂર્યબિનશ્રિતા, બહુ પ્રભાવ નાગેન્દ્ર જીન સ્નાત્રને, કાજે આણી એહ, નાગેન્રી નામે પ્રસિદ્ધ, કરે પાપા દેહ, ૧૦ કીધી સવ સુરાસુરે, રનાત્ર પ્રથમ જીન કાજ; યમલ ચશ નામે નદી, જન તારિવાછટ્ઠાજ. ૧૧ જેતુને પાણી કરી, જીનને કરે પખાલ; મનુષ્ય જનમ તરૂ અણુતળું, ફલ પામ્યા સુવિશાલ. ૧૨ ઢાલ-અમરસિહ ગઢપતિ ગજી સાહેશ જી, એ દેશી ૧૩
८
ન
ચંદ્રે મોટી નદી, સાંભલી ભરત ભૂપાલ; શત્રુંજય તટ સાલતી, શ્રી જીન કરણ પખાલ. ભરત નર પેંદ્ર કહે તમે સાંભલેાજી નદી પ્રભાવ વિશ’લ; ભ. એ કુંડ સમુદ્રથી, એહથકી જલ આણી; સ્નાત્ર કરાવે જન ભણી, એ તીર્થ ગુણ ખાણિ. ભ. દ સઘ અધિપપથિપ શ્રાવક તણેા, અનુક્રમ એ આચાર ચકી શત્રુથી જીન તા, આપે પદ્મ નિરધાર. ભ. ૩ નિશ્ચય એ તિટની પૂર્ણ અનેક પ્રભાવસુ, ભૂષિત જેસે તે જસ લહે', લહે', શુભેદયાપ જણિ સ્વર્ગાદિક સુખ સ’પદા, હસ્તાવ તું જણિ. ભ. ૫ નિધિ તેહને પાસે રહે, કામધેનુ કામધેનુ તીનલેાક વિસ તેહને, સદા પવિત્ર
સહુ,
સુભ’કરારવાચાર; તીથાદ્વાર ભ
ઘરખારી; નઃનારી. ભ. હું

Page #293

"
માં
* * *, ,
,
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૦૯ દુછ કુછ થાયે નહી, પહવે નહી ભૂતપ્રેત..... અમર સહુ કિંકર હવે, જે સેવે સિદ્ધક્ષેત્ર. ભ. ૭ વચન ઈસા હરિના સુણી, ખુસી થયે મનમાંય; શક સહિત ચક્રી મુદા, નાહવા તટિની જાય. ભ. ૮ તેહને તીરઇ વૃક્ષનાં, સુફલકુલ આદાય; કલશ ભરી નિર્મલ જલે', જીન પૂજ્યા ચિત લાય. ભ. ૯ પૂર્વ દિશી ચકી કીયે, પૂરવ તીરથ માન; પરતખિ સુરપુર સારિખે. વિસ્તારે બહુ માન. ભ. ૧૦ વાપિ તલાવ તિહાં ઘણાં, સોભિત વનની સેણ; ચેત્ય રચે જગદીસને, વર્લ્ડકિ હરષ વસેણુ. ભ. ૧૧ બ્રહ્મર્ષિ સુત ચકતણે, સિદ્ધ જહાં મુનિ રાય; બહુ પરિવાર સાધુને, બ્રહ્મગિરિ તીરથ કહાય. ભ. ૧૨ તિહાં કરાવ્યું ચકીએ, અતિ ઉચે પ્રાસાદ; સુરવિશ્રામ નામે ભલે, થાપ્યા માંહિ યુગાદ. ભ. ૧૩
દભિ ભેરી વાજતાં, આગલ કરિ ગુરૂ રાય; ચક્રી વાસવ ભૂપસું, લે (પત્ની) યાત્રીસ સમુદાય. ભ. ૧૪ સંઘ લોક બીજા ઘણા, ચાલ્યા હર્ષ ધત; પૂજા કરવા ચૈત્યની, નાના શિખર ભમંત. ભ. ૧૫ શ્રગ અધિષ્ટાતા હસે, ભાવી કપરીયક્ષ શકે શ્રીઅરિહંત, કર્યો પ્રાસાદ સુદક્ષ. ભ. ૧૬ પૂરણિમા માહ માસની, શ્રી જગદ્ગગુરૂ માય; ચકી શ્રુગે થાપીયા, દેવલ તિહાં કરાય. ભ. ૧૭ જે નર નારિ તે દિને, પૂજે જગગુરૂ માત; સુખ સામ્રાજયતણ લહે, પામે જગ વિખ્યાત. ભ. ૧૮
૧૪

વ

Page #294

૨૧૦ શ્રીમાન જિનપ્રણીત. વિધવા નારિ નવ હવે, બહુ પુત્રવતી થાય; શકચક્રી ગ્રહણ થઈ, મુગતિ પુરીને (તે) જાય. ભ. ૧૯ બે યેજન મૂકી કરી, મિત જન ગિરિ એક તિર્યંચ પણ સુરસુખ લહે, સ્વર્ગાખ્યાનમ્યા વિવેક. ભ. ૨૦ તિહાં પ્રાસાદ કરાવી, ચકી ભાવ વિશાલ; શ્રી યુગાદિશ રાયને, સુર સેવિત ગુણમાલ. ભ. ૨૧ બીજા વલી શૃંગને વિષે, નિજ સુત યતિ અનેક બાહુબલિ મુનિ એમ કહે, સહસ્ત્ર અઠત્તર એક. ભ. ૨૨ એ તીરથ સુપ્રભાવથી, તમને પુંડરીક જેમ; કેવલ સિદ્ધિ પુરી હસ્ય, કર્માષ્ટ ક્ષય કરિ એમ. ભ. ૨૩ તે માટે સુવ્રત તુમે, ઈહાં રહે ગુણવંત એહવું સાંભલિ તિહાં રહ્યા, તે સાથે મુનિ પંત. ભ. ૨૪ કેવલજ્ઞાન લૉો તિહાં, અનુકમે પામ્યા મુક્તિ, બાહુબલિ ઋગે તિહાં, વા દેવલ નૃ૫ ઉક્તિ. ભ. ૨૫ ત્રીજો ખંડણી થઈ ઢાલ તેરમી એહ; કહે જીનહર્ષ સુણે સહુ, તીર્થસું ધરી સ્નેહ. ભ. ૨૬
સર્વ ગાથા, ૪૨૩ હવે ભરત પછે વલી, વાસવને ધરી પ્રેમ, સર્વ તીર્થમય એ ગિરિ, દાહ થયે મુનિ કેમ. મરૂદેવાદિક સિદ્ધના, પુંડરીક મુનિ અંત; કાયા ક્ષીર સમુદ્રમાં, મેં ખેપી ભૂકત. આજ પછે હસે નહિ. આગલિ એ આચાર; સિદ્ધતણ હવે દેહને, હસ્ય અગ્નિ સંસ્કાર. ૩
من مه

Page #295

શ્રીશત્રુજ્યતીથૅરાસ.
સવ' તીમયે અછે, મુખ્ય શત્રુંજય શૃંગ; આદિદેવ પગ સ ́યુગત, સવ દેવના અંગ. દાહૂ દુષ્કર્મ ઈ કારણે, કરવા યુકત ન તંત્ર; તીર્થ લાભ થાય જીનાજ્ઞા ખંડન પણ અત્રે. મુખ્ય શ્રૃંગ મુકી કરી, એ ોજન સરવત્ર; અગ્નિ સંસ્કૃત દેહનેા, કરવા તિહાં પાવ. કરવી મૂત પાષાણમય, સિદ્ધતણી તિક્ષ્ણ ઠામ; સાધુ અવરના પણ તિહાં, કરવા એમહિજ કમ. ઢાલ પ્યારા જ્યારા કરતી એ દેશી, ૧૪. એમ સાંભાલ વાસવ દાખ્યા, તે યુક્ત મહીપાત ભાષ્યા, દેહસ’સ્કૃત તિમડીજ કીધેા, સુકૃતાકર લાડેા લીધાહેા લાલ. ૧ ચક્રી ગિરિસુ મા પ્રભુના તિણુ શ્રૃંગે; પ્રાસાદ કર્યાં મન રંગે, પૂરવિદેશે યુવતી ભાલે. જાણે રતનતિલક અન્ત્યાલેહા લાલ. વલી શેામયશાના ભાઈ, નિજ અનુજ ખાહુબલિ (મિ)ત્રાઈ; એહના પ્રાસાદ કરાઈ, વર્તુક પાસે સુખાઈ હા લાલ. ચ. ૩ તાલધ્વજગિરિ શ્રૃંગ સુડામે, તાલધ્વજ ઇટુ નામે; અસિપેટક શૂલભૂયંગા, કર થાપ્યા રાય અભ ગે! હેા લાલ.ચ. ૪ હવે કાદ બગિરિ એસ., શ્રીનાભિભણી ભરતેશે પ્રભૂ એહના પ્રભાવ કિસ છે, કરજોડી ઇણે પરિપૂછે હા.ચ. પ ગણનાથ કહે સુણ રાયા, સુણતાં નિર્મલ કાયા; ઉત્સર્પિણી ગત સુખ ક'દા, હુવા ચેવીસ જીણુંદા હેા લાલ. ચ. ૬ હૈયા સંપ્રતિ જીના ભાવે, ગણુ અધિપ કદમ કહાવે; સુનિ કેડસુ ઇંહાંશિવ પામી, કાદ બક તિણિથયાનામીહા.ચ. છ દિવ્યઔષધિ ઇણિ ગિર આ છે, રસરૂપી રત્ન ભૂવા છે; સુરવૃક્ષ ઇડાં પામી જે, એહના ગુણ કિસા કહીજે હો, ચ. ૮
ચ. ૨

૨૧૧
૪
પ
७

Page #296

૨૧૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દિવાલી દિન શુભ વારે, ઉત્તરા પણ સુરપતિ વારે; થાપે મંડલ ઇહાં આવી, થાયે પરતખિ સુરભાવી હે લાલ. ચ. ૯ ઈણ સોરઠ મંડલ માંહે, દારિદ્ર કરિ નઈકહે; પીડાય જહાં કાદંબે, ગિરિ સિદ્ધિ વિટપની જ બે લાલ ચ. ૧૦ એહ ગિરિવર જેહને તૂટે, અમૃતને પાવસ વૂઠે; ચિંતામણિ સુરતરૂ ગાવી, સહુ તૂટયા તણું ઘર આવી
|
હે લાલ. ચ. ૧૧ જીહાં ઓષધિ સંધ્યાકાલે, નિજભાદીવ સમૂહ દિખાલે; તેમ રહે એ કાદંબગિરિ કેરે, દારિદ્રને ગમે વસે
|
હે લાલ. ચ. ૧૨ છાયા વૃક્ષા સુર વૃક્ષા, ઈહાં છે પરતક્ષ પરીક્ષા કનકાચલના જેમ આપે, મન વંછિત સહુ દુઃખ કાપે
હો લાલ ચ. ૧૩ અનુક્રમે એક કાલ નેહાણે, ન હુસે ગોચર નવિ જાણે; જેમ વર્ષા દિન દીસે, રવિ છન્નકિરણ નવિ દીસે હે લાલ. ચ. ૧૪ કાદ બે જે અવગણી, દારિદ્ર દુઃખ જાસ ન હણિયે; જાણે તે ભાગ્ય વિહણે, લમીથી તે થયે ઉણે હે લાલ. ચ. ૧૫ એ ગિરિ મેટ અવતારી, ચકી મહિમા અવધારી; તિડાં વૃકરી અતિ દીપે; ધર્મોદ્યાન નંદન જીપે હે . ચ. ૧૬ મહાવીર પ્રાસાદ કરાવ્યું, ભાવી જીનવર મન ભાવ્ય; વહેંકિ મન ખત, મણિ રત્ન તરણ સોભતે હે લાલ. ચ. ૧૭ ગિરિ કદંબથી પશ્ચિમ ઝૂંગે; શત્રુ જ નદી તટ સંગે; સેના માનવ ગજ વાજી, ચકી થાપી તિહાં તાજી હે. ચ. ૧૮ તિડાં રે ગાદિક કઈ કઈ હસ્તિ અશ્વ પાયક નર જે;

Page #297

શ્રીશત્રુંજ્યતીથૅરાસ.
૨૧૩
મૃત પામી સ્વર્ગે પુત્તુતા, તીરથ મહિમા બહુગહુતા
હા લાલ. ચ. ૧૯
તે સ્વી તિહાં કિણુ આવે, એ ચકીને પ્રણમે ભાવે; અમે દેવતણા સુખ પાયા,તીરથમહીમાથી રાયા હૈા લાલ. ચ. ૨૦ તિહાં નિજનિજ મૂર્તિ સંયુક્તા, કીધિ જીન ગૃહ જીન ગ્રહ
જીત ભક્તા;
તે નિથી થયે અભિરામ, હસ્તિ સેનાભિધ ગિરિ નામ હા લાલ. ચ. ૨૧
મુખ્ય શ્રૃંગથી હેઠલ જાણેા; ભૂત ભાવી વર્તમાન કેરી, પ્રતિમા
કચણુની ગુફા વખાણા; રત્નની શિવ શેરી
ઇષ્ણુ પર પરિદક્ષણા દેઇ, મુખ્ય શ્રૃંગ નિજ ડામ આવ્યેા જસ નામી,
હા લાલ. ૫. ૨૨

ભણી સઘ લેઇ; નમીયેા આદીશ્વર
સ્વામી હૈા લાલ. ચ. ર૩
ચક્રેશ પૂજી મન ભાવે, પશ્ચિમ દિશિ શ્રૃંગસું આવે; ત્રીજે ખડે ચાદમી ઢાલેા, જીનહુરખ કહીસુવિશાલાહૈા લાલ. ચ. ૨૪
સર્વ ગાથા ૪૫૩.
દુહા.
હવે ઉજ્યાત યાત્રા ભણી, ભરત થયેા ઉજમાલ. નમિ વિનમી મુનિ એમ કહે, સાંભલિ તું ભૂપાલ? ૧ અમે હુાં રહીસુ હવે, મુનિ એ કેડિ સ ધાત; અમને મુતિ હુસે ઇંડાં, એ પર્વત ગુણ ત્રાત.

Page #298

૨૧૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સાંજલિ ચકી ભક્તિસું, સહુના વાદી પાય; ધર્મલાભ દીધે તેણે, હષ લો નર રાય. ૩ જ્ઞાન લધે સહુ સાધુસુ, પુંડરીક મુનિ જેમ, શુકલ દશમી ફગુણતણી, પામ્યા શિવ સુખ ક્ષેમ. ૪
ડાહિ તે દિન કરે, તપ ફલ પામિ ભૂરિ સુદ્ધ ભૂમિ સદ્ બીજ જેમ, ફલ પામે ભરપૂરિ. ૫ ફાગણ સુદિ દશમી દિને, જે ફરસે ગિરિરાજ; પાપ સહુ નિજ ખેપવી, પામે અવિચલ રાજ. દ ભરત સહુ સુતિગૃહના, કરિ મંગલ નિર્વાણ, રત્ન મૂતિ થાપી ચલ્યા, શક સંઘાતે રાણ. ૭ પશ્ચિમ દિશે ભાગે નૃપનિ, તુર્ય ગે બલવંત; નદી તીર્થ રક્ષા ભણી, સુર થાયે દીપત. ૮ પ્રસિદ્ધ થયે તે ગિરિતણે, નદી એહવે નામ; જે જે સ્વામી જહાં હવે, તિહાં તે નામ વિશ્રામ. ઢાલ-દલવાદલ ઘૂંઠ હે નદીયાં નીર ચાલ્યાં.
એ દેશી. ૧૫ વતિની નમિ પુત્રી હે, ચેસઠી શીલવતી; કનકાચર્ચાદ્યા છે, ગિરિ શ્રૃંગે સમિતી. કાલી ચિત્ર ચાદશી હે, તિહાં સહુ સ્વર્ગ ગઈ ચરચા તે ગિરિને હે, નામ સુખ્યાત થઈ. આદિદેવ પદકજના હે, ભકતે તત્ર રહી, મનવાંચ્છિત આપે છે, વિન હરે સહી. વારૂણી દિશિ આવ્યા છે, ચંદ્રદ્યાન સહુ યાત્રીક તરૂ છાયા હે, સુખ પાયા બહુ જ

Page #299

૨૧૨
શ્રીશત્રુ જ્યતીર્થરાસ તિહાં બ્રાહ્મી તટિની હૈ, હદ કલેલ જલે; સંઘજનને સીચે , સીતલતા વલે. ૫ હવે તે વન સુંદર છે, દેખણ મન થયે; મિત્ર કુમાર સંઘાતે હે, સોમયશા ગયે. ૬ એ રમ્ય! એ રમ્ય! વન હે,ઈણ પરિ બોલતા; તટિણી બ્રાહ્મી તટિ હે, રમતા ખેલતા. તાપસ તિહાં દીઠે છે, જટિલ મહાતપી; ભસ્મ તન લે હો, ઈદ્રીય જીત અપી. સમતાના દરિયા હે, અદૂભુત ગુણ ભરીયા; તપ તેજ વિરાજે છે, અપ્રમાદી કિયા. આચાર નિહાલી હૈ, સમયશા પૂછે; કિમ તમે વ્રત લીયે હે, કારણ કહે સું છે. ૧૦ તે કહે અમે ખેચર હે, વૈતાઢય વાસીયા; કેઈ ગ્રસ્તા હત્યાઇ હે, રેગે ઘાસીયા. ૧૧ વૈરાગ્ય તાપસ હૈ, થયા ઈંદ્રી દરમ્યા; અન્યદા ભાગ્ય યોગે છે, આદીશ્વર નમ્યા. ૧૨ પ્રભુ પછગ્યા અમને હૈ, મેક્ષ કદા હુસે; ચંદ્રપ્રભ વારે હે, શત્રુંજય વસે. ચંદ્રપ્રભુની કરાવી હો, પ્રતિમા ઈહાં રહ્યા; સિદ્ધ થાનિક આવી છે, પૂજું ગહગહ્યા. ૧૪ સમવસરણે ઈહા હા, અષ્ટમ જીન ભાવી; રાજન! તે માટે હો રહ્યા, અમે ઈહાં આવી. ૧૫ એહવું સાંભલિને હે, સમયશા વધે, આવી સહુ ભાળે છે. ચક્રી સાંભ. ૧૬

Page #300

૨૧૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
અષ્ટમ શ્રીજીનને હે, સમવસરણ જાણ; પ્રાસાદ કરાવ્યું છે, ચકી પ્રીતિ ઘણી. ૧૭ તિહાં તીરથ થાપી હો, સંઘ લેઈ કરી; ચાલ્યા ગિરિનાર ઈ હે, હીયડે ભાવ ધરી. ૧૮ દીઠ મહા પર્વત છે, ગિરિ નારાભિધઈ રત્ન માણિકય સેવન હે, શોભાંબર દીધઈ ૧૯ નઝરણું જલના હે, જીહાં નિસિદિન વહે; સર્વર્તક વિપને હો, પરિમલ મહે. સુર યક્ષ વિદ્યાધર હૈ, અપ્સરા જહાં ઘણી સેવે સહુ જેહને હે, નિજ સ્વારથ ભણી. ૨૧ રૈિવતગિરિ દેખી હૈ, હર્ષિત મન થયે; તિહાં સંઘ ઉતાર્યો હે, શ્રમ સગલે ગયે. ૨૨ તિરથ વિધિ પૂજા હે, શત્રુંજય પરે, સહ સંઘ સંઘાતે હૈ, કીધી હર્ષ ભરે. ૨૩ મન ઈચ્છા પૂગી છે, ત્રીજા ખંડ તણી; નહર્ષ પનરમી હે, હાલ સુહામણું. ૨૪
સર્વ ગાથા ૪૮૬.
હા, આદરસું સંઘ લેકને, શક્તિ સિંહ ભરતેશ સરસ આહારે પિલીયા, હરષિત થઈ વિશેસ. દુર્ગમ રૈવત જાણીને, ચક્રી વકી પાસ; પાજ કરાવી ચાર દિશે, સુખે ચઢવાની આસ. ૨ વાપી વન પ્રાસાદ વલી, પથિક વ્રજ વિશ્રાંત; ચક્રવતિ કરાવીયા, પાજી પાજી ધરિ ખાંતિ. ૩

Page #301

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૧૭ સંઘ લોક રેવતગિરિ, સુખે ચઢયા તિણ પાજ; ઉંચા પર્વત ઉપરિ, સફલ મરથ કાજ. હસે નેમિપુનવરતણ, ભવિ કલ્યાણક તીન તિહાં પ્રાસાદ કરાવીયે, દેખી સહુ હવે લીન. એકાદશ મંડપ કરી, દિશે દિશે પ્રતિ પ્રધાન; ચાર બાર ઉચે ઘણું, સુર સુંદર અભિધાન.
દ્વાલ-લાખા ફુલાણીના ગીતની. ૧૬ તેરણ ગેખ વિશાલ, સેહે પ્રાસાદ નેમીશ્વર જીનતણે; ફટિ કેયેલ ઉતપન્ન, ઉજ્વલ વરણ અત્યંત સુહામણો. ૧ નીલ વરણમય મૂર્તિ, મેહ લગાવે નરનાર ભણી;
સ્વસ્તિકાવત્તક નામ, રિષભ પ્રાસાદ કરાવ્ય દિનમણી. ૨ રાજે તિહાં બહુ મૂર્તિ, શ્રીવિમલાચલ તીરથની પરે; માણિજ્ય સેવન રૂખ, રત્ન સુધાતુતણી ભાવે કરે. ૩ ભક્ત ભરતનરેશ વિવિધ, પ્રતિષ્ઠા કરાવી ગુરૂ કને; ઇંદ્ર વાંદણને કાજ, આ શ્રીમેશ્વરને શુભ મને. ઐરાવણ આરહ્ય, એક પગ ચાંપે જેરે ભૂતલે કુંડ ગજેન્દ્રપદ કીધ, જીનવર અર્ચા થઈ તે જલે. ૫ દિવ્ય તિરથ જલ યુકત, જેહનો પય ફરસ્યાંગ સહુ ટલે, દુષ્ટ કષ્ટ ક્ષય જાઈ, એહને પ્રભાવે સહુ દેષ ગલે. ૬ તિહાં વલી ધરણનાક, તીરથ તણું ભકિત તિહાં આવીયે; કીધો અહિંજલ ફુડ, નાગજ રીતે નામ સુહાવી. ૭ મેર વાહણ ચમરે, તે પણ આ તીરથ ભેટવા; તેણે કરા કુંડ, મયુર નિર્જરખ્યાત, નિજ કર્મલ
કાયાના મેટિવા. ૮

Page #302

૨૧૮
શ્રીમાન જીનહર્ષ પ્રણીત સૂર્ય ચંદ્રાદિક કુંડ, વચને પ્રભાવ કહ્યા જાય નહીં; જેહનાં જલથી જાઈ રેગ સહુ કુષ્ટાદિક દ્વાર સહી. ૯ ભરતકુંડ કરિ સ્નાન, ગજપદ કુંડે સુરપતિ સુરનરા; પૂજે નેમિ આણંદ, નાગ કુમારી નારી અસર. ૧૦ કીધે મંગલ દીપ, ભરતેસર કી પ્રભુ આરતી; શક્તિ સિંહને રાય, શોભા નિહાલે ભાષે ભારતી. ૧૧ મુજને ન ગમે મેરૂ, વંધ્ય વિંધ્યાચલ રાજેસરવલી; એ ગિરિ આગલી જોઈ મહિમા હિમાચલની સગલે ગલી. ૧૨ સાંભલી ચક્રી વાચ, શક્તિ સિંહ ભાગે સિરનામી કરી, સાંભલી શ્રીમહારાય, વાત કહું એ ગિરિની હિત કરી. ૧૩ શત્રુંજયને એહ રૈવતપવત શ્રીજીનવરે કહ્યું. પંચ જંગ સુરંગ, પંચમગતિ દાયક પૂજ્ય લો. ૧૪ પ્રથમ ધનુષ શતમાન દુઃખમાં આંરે બે જન જાણીએ; ત્રીજે થે મેલી, દસ ડિસ જજન મન આણ્યે. ૧૫ સુખમાં આરે વસ, છઠે બત્રીશ પેજન એ ગિરિવરૂ; ઉત્સર્પિણી એ માન, ઉંચે અનુક્રમે સગલા દુઃખહરૂ. ૧૬ હસે વિપર્યય જાણી, એમહિજ અવસર્પિણી કાલે; સહી પર્વત શાસ્વત એહ, દર્શણ એને પાપ રહે નહિ (ટાલે) કૈલાસ ઉજત નામ, રૈવત બન પર્વત મન હરે; ગિરિનાર નંદ ભદ્ર હેઈ, નામહસે એ પરસિદ્ધ ષ અરે. ૧૮ મહા તીરથ એ રાય, રત્ન સેવનની ખાણ ઈહાં ઘણી, પગ પગિ ઈહાં નિધાન, રસકુંડદિષધ ચિંતામણી. ૧૯ જીિન ઈંહાં આવ્યાં અનંત, તિમવલી ઈહાં અનંતા આવસે; સીધા સાધુ અનંત, વલ અનંતા શિવપુર પાવસે. ૨૦

Page #303

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થશાસ.
૨૧૯ શ્રીગિરિ સિદ્ધિગિરિ હેઈ, વિદ્યાધર દેવગિરિ જાણે તથા; ઈહાં પર્વત એ ચારે, વીંટી રહ્યા રૈવતને સુણિ કથા. ૨૧ શ્રીદગિરિ સિદ્ધગિરિ વીચી, ઔદ્રી દિશિ તટિણી સહેલી, ઉદયમતી ઈનામ, દક્ષિણ દિશિ ઉજયંતી છે વલી. ૨૨ વારૂણી દિશિ સુપ્રસિધ, સ્વર્ણરેખા લેલા ઉત્તર દિશિ; મહા નદી વહે નિત્ય, અનવર સ્નાત્ર નિમિત્તે મનરસેં. ૨૩ નિર્મલ નીર પવિત્ર કાયા, નિરમલ હુઈ એહને જલે; વલી હુઈ રૂપ સભાગ્ય, મનચિંતિત સહુ તેહને ફલે. ૨૪ ત્રીજાખંડની ઢાલ, સલમી થઈ છનહરખ વંચ્છિત ફલે ૨૫
- સર્વ ગાથા. ૫૧૬
દુહાવાયવ દિશિ આશ્રિત ગિરી, આગલિ એ દિસંત, એહવે ભારતે પૂછી શક્તિ સિંહ ભાષત. ૧ સ્વામી ન વિદ્યાધર સધર, બરટ કુમેઘા જાસ સાધન વિદ્યા રાક્ષસી, કીધે ઈહાં નિવાસ. ૨ માને નહી મુજ આજ્ઞા, સાંજલિ એમ ભરતેશ; જીપણ તાસ સુખેણને, રાય દીયે આદેશ. ૩ સુખેણુ આ જાણીને, લેઈ રાક્ષસ પરિવાર; બહુ વિદ્યાધર (વિદ્યાબળ) યુધ્ધને, સજજ થયે તિણિવાર. ૪ ક્ષણ એક રાક્ષસ યુધ્ધ કી, બધે તુરત મુખેણ; સૈન્ય સહીત ચક્રી તણા, ચરણ નમ્યા હરણ. ૫ આણુ મનાવી તેહને, જીવ હિંસાને ત્યાગ; ભરતચરત તને મૂકી, ઘર ગયે નમી પાર્ગ. ૬ રાક્ષસ નિજ ગિરિ ઉપરિ, શ્રીયુગાદિ નેમીસ સુપ્રાસાદ કરાવીયે, ભક્તિ કરે નિસદીસ. ૭

Page #304

૨૨૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત જે નર તિહાં યાત્રા કરેઇ, તેહને વંછિત કામ; ઘે તે દિનથી તેહને, કામદ તીરથ નામ. ૪ કડિ દેવ પરવ, બ્રહ્મ પંચમ કહપશ; આવ્યે ચિત્યઈ નેમિને, કારત ભર સ ૯ હાલ–સાસુ કે હે ગેડું પીસાવિઆ, પણ જાસો
માલ વિલેઈ નારિ ભણે. એ દેશી. ૧૭ ચક્રી! તું અમ પૂજવાયેગ્ય, પ્રથમ છણેસર જેમ થયે,
ઇંદ્ર ઈમ ભણે આંકણી. પહિલે સંઘવી તે તેમ; તીરથ પ્રકાશ જગિજ ઈ. ૧ રૈવત ગિરિ નેમિ આણંદ, તેહને ચૈત્ય કરાવીએ; ઈ. થયે મુજને વિશેષ માન્ય, પરમભક્ત જન ભાવી. ઈ. ૨ સાંભલિ તું પૂર્વ અતીત, ઉત્સપિણી સાગર યા ઈ અરિહંત મુખથી બ્રોંદ્ર, સાંભલીયે એહવે મુદા. ઈ. ૩ ભાવી શ્રી નેમિણુંદ, બાવીસમે અવસર્પિણી; ઈ. ગણધરની પદવી પામી, થાસે મુગતિ પદ તુંજ ભણી. ઈ ૪ ત્યારે તે ઉલટ આણિ, નિજ કલ્પ નેમિજીનતણી; ઈ. કીધી મૂર્તિ અને સુર અન્ય, પુજી જે ભક્ત ઘણી ઈ૫ ઈહિ થાસે કલ્યાણક તીન, શ્રી નેમિસ્વર જીન તણું; ઈ. દિક્ષાજ્ઞાન અને નિર્વાણ, આવું સદા અમે સુર-ઘણા. ઈ. ૬ એહવે કહી નેમિસર, ભરત ભણું ભાવે નમી; ઈ. બ્રહેંદ્ર શૃંગ આરાધ્ય, નિજ કલ્પ ગયા અતિક્રમી. ઈ. ૭ કરી ઉચ્છવ ભરત નરેશ, ઉત્તરીયે તીરથ થકી; ઈ. શકિતસિંહ આગ્રહથી તામ, ગિરિ દુર્ગપુર પહચક્રી. ઈ. ૮

Page #305

શ્રીશત્રુ જ્યતીથૅરાસ.
૨૧
તિહાં કિણિ શ્રીકૃષભજીણુ‘દ, પૂજા કરી વિસ્તરપણે; ઈ. ચતુરંગ ચમુ સધ સાથે, ચાલ્યા હુષે ઘણું. ઇ. ૯ઈશુ ષટખડ મત મેદિનીમાંહિ', પાપીને પાવન કરે; ઈ. સોરઠ દેશ સમે નિહુ કે દેશ, ઉત્તમ તીરથ ધરે. ૧૦ જે સારઠ લાક દેશના લેાક, પરદેશની વાચ્યા કરે; ઈ. કલ્પદ્રુમ છેડી આરે. ઈ. ૧૧ તેહ, ધંતુરકને સ્તવના કરી ઈણિપરિ રાય, વિધિશુ દેઈ પ્રદક્ષિણા; ઇ. દિન કેટલેકે તિહાંથી નરેશ, આવ્યાં આણંદપુર સહુ જણાઇ. ૧૨ કહે શક્તિ સહુને ચક્રેશ, મુજ આજ્ઞાએ ઇહુાં રહે; ઈ. કરી તું ઈહા પ્રાજ્ય સામ્રાજ્ય, તીરથ એની રક્ષા ગ્રહા. ઈ. ૧૩ એમ દઈ શીખામણુ તાસ, એ છત્ર દીધા ઈલાપતિ; ઈ. અશ્વ ગજ રથ ધન અલંકાર, દેઈ વિસર્યાં મહામતી. ઈ. ૧૪ વારૂ પુન્યાનુમ`ધી પુન્ય, શકિત સિ‘હરાય પ્રકાશત; ઈ. પાલે સારઠ વાસી લેાક, તીરથ એ ગુણુ ભાસતા. ઈ. ૧૫ તહાંથી અર્બુદા ગિર ચક્રેશ, વિપુલ વૈભાર સમેત ગિરિ, ઇ. કીધી યાત્રા પ્રવર પ્રાસાદ, માલિકા હૃદય ઉલટ ધિર. ઈ. ૧૬ તિહાંથી ચલતા ભરતનરેશ, સ`ઘ લઈ સાથે સહુ; ઈ. અયેાધ્યાપુરી સવિધાદ્યાન, આવ્યા તિહાં દિવસે બહુ. ઈ. ૧૭ સાંભલિ સુર્યયસા નૃપ પુત્ર, શ્રીભરતેશ પધારિયા; ઈ. આવી તાતને પ્રણમ્યા પાય, લાકસહિત હિતકારીયાં. ઇં. ૧૮ વારૂ શ્રી ખ’ડ મિશ્ર કાશ્મીર, નીર સ’સક્ત ભૂતલ કર્યાં; ઈ. ડાંમેર ઢીંચણુ સીમ, કુસુમતણા ઉત્કર ધર્યાં. ઈ. ૧૯ ર'ભા સ‘ભાર્દિક સેાભાય, માન તારણુ મ`ડિત પુરી; ઈ. ગજ રત્ન ચઢયા ભરતેશ, આતપ વારણ સિર ધરી ઈ. ૨૦

Page #306

૨૨૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
વીંજે ચામર ઉજ્જલ શ્રેણિ, જય જયારવ ભટ ઉચ્ચરે; ઈ. ગાયે ગાયન ગીત રસાલ, વાજીંત્ર વાજે અહુ પરે. ઈ. ૨૧ સંઘ સાહત મહારાય, પ્રથમ જીનાલય આવીયા; 4. કીધી ઉચ્છવસુ જીનયાત્ર, સ્નાત્ર પૂજા કરિ ભાવીયા. ઈ. ૨૨ આવ્યા નિજ મ`દિર ભરતેસ. સવિસમાં રાજવી; ઈ. સંઘ લેાકને દીધી શીખ, પાલે રાજ્ય પ્રજા નવી. ઈ. ૨૩ તાત પરિસ સુણ્યા ઈક દીસ, દાન તણા ફલ નૃપ કહે; ઈ. આજ્ઞા આપે જગતાત, માહુરે દાન એ સુની ગ્રહે. ઈ. ૨૪ આપુ સુપાત્રે દાન, તે ભવ સાયર નિસ્તરૂ; ઈ. ત્રીજા ખંડની સત્તરમી ઢાલ, નૃપ જીનહુષ કહેા ખરૂં. ઈ. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૫૫૦
દુહા.
દાન
નિરવદ્ય પણિકલ્પે નહી, રાજ્ય પિડ મુનિરાજ; કૃત તદર્થ તે કિમ લીએ, ઇંમ ભાષે જીનરાજ. ૧ વલી મહીનેતા કહે, સ્વામી કહે, સ્વામી મુનિ મહા પાત્ર; નકલ્પે એહુને, તો હુ કસુ· કુપાત્ર. ૨ શત્રુ કહે ખીજે કસુ, મુનિ ન લીધે ભરતેશ! દાન સાધર્મિક ભણી, યુક્ત સુધા સાધમિક રાજેશ. ૩ જીન નિષેધ કીધા નહી, પુર દરાત પિણિતાંમ; ક્રૂરી અયેાધ્યા આવીયેા, સાહમી પાષણુ કામ. ૪ સાહમી જીમાડે સદા, ઘણા થયા તિવાર; સ્વામી ! અમે ન પામીયે, શ્રાદ્માધ્ધ વિચાર. ૫ ભરતેશ કરે, પરીક્ષા વારવાર.
સાંતિ
પૂછે
જીવાદિક તણા, છેડે માસ
વિચાર. દ

Page #307

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૨૩ વસુધ પરીક્ષા તેહને, કથે રેખા તીન; કીધી દક્ષિણ ઉત્તરે, કાકિ રને પીન. ૭ ઢાલમ્હારે લાલ પીવે રંગ છેતરા. એ દેશી. ૧૮ તુમને વ્હીક છે હારી, તે કારણે માહન માહારે; પ્રભાત સમય એહવું ચકી, તેહને કહે વચન સુહાવરે. ૧ તે સાંજલિ કરે વિચારણા, ભરતેશ પ્રમાદ મૂકાવેરે, રેખા તુમારે ત્રણ કેશી, તે કહે અમે માહન દાવેરે. તું. ૨ અરિહંતયતી શ્રાદ્ધ ધર્મની, ગુણરાશી કરંબિત ભાવ્યા. તે શ્રાવકને ચક્રી તરા, ચાદ સુભેદ ભણાવ્યા. તું. ૩ જેમ જીનવરથી ધર્મ વિસ્તર્યો, તેમ ભરતથી એ આચારોરે, સાધમવત્સલ વિસ્તર્યો, એને પુન્યતણે ભંડારરે. તું જ હવે રૂષભ જીણેસર વિહરતા, ભવ્યપ્રાણ પ્રતિબોધતારે; સાઢાષટ શત ઉપર વલી, એ જન મુનિ પરિવારે છે. તુ. ૫ પચસુમતિ ગુપતિ પચવ્રતધરા,એકલાખ પચાસહજારેરે, ચતુવિધની સંઘની સ્થાપના, કીધી મારગ તારે. તુ. ૬ તીનલાખ સુવ્રતધર સાધવી, તીનલાખશ્રાવક ગુણપાણેરે, પચાસસહસ્ત્ર ઉપરિવલી, સુદ્ધસમક્તિ જાસ વખાણેરે, તુ ૮ પાંચ લાખ સાઢા ચારસે થઈ, શ્રાવિકા એટલી વ્રત સુધીરે પ્રભુને કેવળ ઉપના પછી, એટલી પિતે પ્રતિબધીરે તુ ૮ પાલી વ્રત પુરવલક્ષ જગધણી, મક્ષિકાલ પિતાને જાણ પહુતા અષ્ટાપદ પર્વત, ઉપગારી રાખણ પ્રાણીરે. તું. ૯ તિહાં શુદ્ધ પ્રદેશે આવિને, દસ સહસ મુનિ પરિવારે; અણસણ કીધે જગદીસરે, આતમ પરકામ સમારેરે. તું ૧૦

Page #308

૨૨૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
•
ઉદ્યાન પાલક ઉતાવળા, જઈ ભરત ભણી સભળાવેરે; ભરતેશર વચન સુણી કરી, મનમાંહિ મહુદુઃખ પાવેરે તું. ૧૧ વિણિ યાન સકલ પરિવારસુ', પદ્મચારી ચલ્યે નરરાયરે; આંસુ ધારા નયણે વહે, કટકાદિક પીડા પાસેારે. તું. ૧૨ પ્રભુ ઢેખી અવસ્થા એહુવી, નરનારી ગત અણુ રે; નિજ નાતિણે પરિવારસુ', અષ્ટાદપ ચઢયા નનિરઢારે તું. ૧૩ પર્યઙકાસને બેઠા થકા, ઇંદ્રિય આશ્રવ સહૂ રેકયારે; નયણે જલ ભરત ચરણે નમ્યા, ભરતેશ પ્રભુ આલેાકયારે તુ. ૨૪ ઈંદ્ર ચાસિડ પણ આવીયા, પ્રભુને પ્રદક્ષિણ દેઈ રે; સાકાકુલ આંસુ નાંખતા, દુ:ખ ધરતા પાય નમેઈરે. ૨૫ નેઉપક્ષ એકે હીણતા, શેષ થાકે ઈંણુ અવસાણારે; સુખમાં દુખમા આરાતણી, અવસર્પિણી જંગ ભાણારે; તુ. ૧૬ માઘ કૃષ્ણ યાદશીદને, પર્યઙકાસને પુર્વાન્હેરે; સ્થુલ યોગ કાયામન વચના, મૂકયા સગલાઈ કાનેરે. તુ. ૧૭ પ્રભુ સુખમ કાયાયેાગઇ કરી, રૂથ્યા બાદરકાય ચાગાર; સૂક્ષ્મ ક્રિય નામ શુકલધ્યાનના, પામ્યા ત્રીજો સયાગોરે ૧૮ અસૂ સૂક્ષ્મ તત્વ ગાછિન્ન, ક્રિયતિમ ચેાથે આસ્વાદીરે, સધ્યાન લેાકેાથે રૂષભજી, પહુ તા તારક અપ્રમાદીરે તુ. ૧૯ બાહુબલિ આદિક પણ સહુ, ધ્યાનાંતરિ આશ્રીતચિતારે મુનિવર પણ પ્રભુ જીમ પાણીયે,અવ્યયપદ સુખ અન તારે. ૨૦ નારકયાને પણ સુખ થયા, જગતિને થયા સુપ્રકાસારે; નિર્વાણ કલ્યાણક પ્રભુતણેા, થયે દુખને નાસારે. તુ. ૨૨

Page #309

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૨૫ પંચત્વથી પામી પાંચમી, ગતિ દેખી નૃપ પ્રભુ કેરી મૂછિત રાજા તતક્ષિણ થયે, દુઃખપીડા લહિ અધિકેરીરે. 1. ૨૨ જેમ ત્રાતા તીન જગતના, બાહુબલિ આદિક ભાઈરે; બહિની બે બ્રાહ્મી સુંદરી, પુંડરીકાદિક સુત ભાઈ તુ. ર૩ શ્રેયાંસાદિક નિજ પિતરા, નિજ વૈરી કર્મ અપાઈરે; લેકાગ્ર ગયા વાલ્વાદ સહુ, તે મુકિત આજી નવિપાઈરેક તુ. ૨૪ ધન ૨ મુગતે ગયા, પાયે અવિચલ સુખ સારે; તુ. ત્રીજા ખંડની ઢાલ સત્તરમી, જીનહર્ષ થયે ઉલાસેરે. ત. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૫૮૨,
દૂહા. દુઃખ કરતે એમ ભૂપને, દેખી શત્રુ તે વાર; રૂદન કરે છે કે ભર્યો, પ્રભુ હું પ્રેમ અપાર. ૧ સંકંદન કેડે સહ, દેવ કરે આકંદ; દેખી વલી વિશેષથી, રૂદન કરે નરેંદ. ૨ પ્રથમ કદી દીઠે નહી, લેક રૂદન વ્યાપાર; સેક ગ્રંથ ભેદન ભણી, હરે નેત્રને ભાર. ૩ ઉચ સ્વરે રૂદનથકી, દિશિ પણ સેક ધરેય; ફાટે શેલતણા શિખર, નિઝર નીર ઝરેય. ૪ ઈંદ્ર કહે ભરતેશને, પ્રભુ સુત સાહસ ધીર, . રેવે અજ્ઞ પરિ કિસું, શેક મુકિ રણ વીર. ૫ જે જગ પ્રતિકારક થયા, જે જગના આધાર ) તીન લેક જેહને નમે, સાચા કિસી વિચાર. ૬, હિષ શેક એ સ્વારથે, પાતક કારણ એહ; છાંડી નિજ ધીરજ ધરી, ધરે ધર્મસું નેહ. ૭

Page #310

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ઢાલ—માહરી સખીરે સહેલી એહની દેશી ૧૮. ઇંદ્ર કહે સાંભલિ 'ચક્ર, પાણી શાક મકર ભવ્ય પ્રાણીરે; પ્રભુ મુગતિ પધાર્યાં, ગોશીષ ચદન મંગાવે, દેવ તે હાથી લાવેરે. પ્ર. ૧ અ*ગ દહન ત્રિભુવન પ્રતિ સારૂ, ચિતા એદ્રીવૃત વારૂ; પ્ર. ગણધર કાજે તરુ દિશિયામી,ચારસ મુનિશિવ ગામીરે, પ્ર. ૨ ક્ષીર સમુદ્ર જલે પ્રભુ કાચા,ઇંદ્રે સ્નાન કરાયારે;
૩૬
પ્ર.
પ્ર.
પ્ર. ૪
પ્ર.
સુંદર વસ્ત્રાભરણુ પહિરાયા, શિખિકામાં પધરાવ્યારે. પ્ર. ૩ શ્રીજી દેવે શિખિકા કીધી, ગણધર મુનિવર કેરી; ભક્તિ સયુક્તે માંહે વિયા, ટાળવા ભવ ફેરીરે. વાજીંત્ર દેવતણાં વાજતાં, કુસુમમ્હેમ વરસતાંરે; ગીત ગાવ'તા નૃત્ય કર`તા, ચિતાસ્વામ્યગ એપ‘તારે પ્ર. ૫ અગ્નિ વાયુ કુમારે તતક્ષિણુ, તાસ શરીર પ્રજાલ્યારે; પ્ર. સૈદ્ય માલી સુરવર વિછાંટી, શૈખાસ્થાદિક ચાલ્યારે. પ્ર. ૬ ન્રુત અસ્થિ સુર સગલે લીધા, નિજર સ`સવિપૂજે રે; પ્ર. ચથાયોગ્ય ઇંદ્રાદિક રાખે, આશાતનથી ધૃજેરે. પ્ર. ૭ તિહાં ચિતાને ઠામ કરાવ્યા, ચૂભત્રિણ સુપ્રસીધારે; પ્ર. નંદીસ્વર દ્વીપે' સુર પહેાતા, કીધ મહાત્સવ મહ’તારે. પ્ર. ૮ તિહાંથી દેવ ગયા નિજ ઠામઈં, જીનધ્યાને સુખ પામેરે; પ્ર જીનનાં અસ્થિ આનર્સે દેવા, અશિવ સહુટાલેવારે પ્ર. ૯ ભરત ચિતા પાસે બહુ ભાવે, શ્રી છનગેહ કરાવેરે; પ્ર. ઉંચા ગાઉ ત્રણ ડામે, ચેાજન એક આયામેરે. પ્ર. ૧૦ ચારદ્વાર તે ચૈત્યનાં સાહે, રણયું મનમેહેર; પ્ર. સ્વમંડપ સરિખા દ્વીપ'તા, મંડપ પુર ઉપ′તારે. પ્ર. ૧૧

Page #311

૨૨
તે માંહે વેદિક મિથાપી,
મારે માટે
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થશાસ. તે માટે વેદિકા મને હારી, ભૂપ કરાવી સારીરે, પ્ર. સાસ્વત જીનવર પ્રતિમા થાપી, રત્નની સભા વ્યાપીરે. પ્ર. ૧૨ પદ્માસન બેઠા પ્રભુ સહે, સુર નરનારી મહેર, પ્ર. નિજ ૨ વર્ણનામાંકિ સુહાયા, વીસે જીનરાયારે. પ્ર. ૧૩ દેવ દે મૂરતિ દીપતી, રત્નમણિ ઉપતીરે, મ, તીન છત્ર જે ઉપરી રાજે, પ્રત્યેક ચામર છાજેરે. પ્ર. ૧૪ તેહના ધારક યક્ષ બણયા, બીજાપણુ યછઠાયારે પ્ર. ભાઈના પૂરવજના ભાવે, ભગિની નીપણિ કાવેરે. પ્ર. ૧૫ ભરતેસ સહ મૂતિ કરાવી, ભકિત અધિક મન ભાવે, પ્ર. ચિત્યક્મ તિહાં ચિત્ય પાતીયાં, કલ્પમ ભંતરે. પ્ર. ૧૬ વાવિસરેવર કીધ જગસે, જીન દીઠે મન હસે રે, પ્ર. ચેત્ય બાહિર એક શૂભ સુહા, પ્રભુને ઉચ કરારે પ્ર. ૧૭ તે આગલે ભાઈ બીજાના, મણિમય નહી તે છાનારે, પ્ર. પાખલિલેહ પુરૂષનીપજાવે, ભેટ્યા કિણહીજન જાવે. પ્ર. ૧૮ દેવ અધિષ્ઠાતાતિહ, ઠાવે ભરતેસર આજ્ઞાચેર, પ્ર. સિંહ નિષદ્યા નામ કહા, ભરત પ્રાસાદ ની પારે. પ્ર. ૧૯ વિધિ પ્રતિષ્ઠા રાયે કરાવી, પૂજે જનસુખદાઇરે, પ્ર. મંગલદીપ કરાવી મનરેગે, આરાત્રિક ઉછગેરે. પ્ર. ૨૦ છિનવર આગલિ ભાવન ભાવે, સ્તવન ચિત્ત રઝાવે, પ્ર. શ્રી આદેશ્વરના ગુણ ગાવે, પ્રભુજીસું લય લાવે, પ્ર. ૨૧
જન અંતરે અંતરે, ભરતેસર મન ખાતેરે પ્ર. દંડ રત્નઈ અણ પાદ સુકામે, અષ્ટાપદ મન થ નામે
મેહેરે. પ્ર. ૨૧ એવાં કામ કરી દુઃખ ભરીયે, શિલ્ય થકી ઉત્તરીયેરે, પ્ર. હાલ અઢારમી ત્રીજે ખડે, દુઃખ છનહર્ષ વિહરે. પ્ર. ૨૩

Page #312

૨૨૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત સર્વગાથા, ૬૧૧.
-
દૂહા.
ભરત વિનતિએ આ, શેક સહિત નરરાજ; નયણે જલધારા વહે, ન ગણે કેહની લાજ. તાત હા તાતજી, વાત ન કીધ યુકિત; મુજ મેલ્હી સંસારમાં, પિતે પહેતા મુક્તિ. ગીતે ચિત્ત લાગે નહી, કવિતા રસ ન સુહાઈ અભિરામા રામતણ, વિભ્રમ ના દાઈ આનંદ નહી નંદન વિષે, ચંદન અંગ અંગાર; પાણી વિષે જાણું તર્યો, ત્યાં સરસ આહાર આસન સયન વાહન વિષે, ચિત ન લાગે જામ; પ્રભુને નિસિદિન ધ્યાવતે, સચિવ વચન કહે તામ. જેનપિત સુર મેરૂગિરિ, પ્રગટી કીયે આચાર, સંતેષી પરજા છણે, યુગલા ધર્મ નિવાર. પ્રગટ ધર્મ જેહથી થયે, ઉજજલ જસ ચારિત્ત જ્ઞાન સ્થિતિ કીધી પ્રગટ, તેહને શેક ન માનિ. તે સ્વામિને સ્તવે સદા, કરિ પૂજા નિત ભક્ત; તેહને ચિત્ત થાપી કરી, વસુનાથ દુઃખ વ્યક્ત. ચિંતા તજીપ્રતિબોધ ભજી, પ્રભુ ગુણહિંયડે ધારી;
ઉત્તમ પદ પામ્ય જણે, તિનું મોત નિવારી. ૯, હાલ–સુંગકલ કરી લાલ ગાઠિગદિલી સાર્ બૂરી મારી— નણંદ હઠીલી લલપે સેદાગર લાલ ચલણ નહેસું.
એ દેશી. ૧૯

Page #313

વલ
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. એવી કથારે રાજા સુંણી મન વા . શિક સદા રૂણ હૈઈડમાંથી ટાલે લાલ. એ. ચકી રાજ્ય વ્યાપાર ચલાવે; તાતતણા ગુણ નિત પ્રતે ગાવે લાલ. એ. હવે અન્ય દિવસ ભરતમનરેગે, સ્નાન કરી ધરી ભૂષણ અંગે
•
લાલ; નિજ પ્રમાણ પણ આગારે, આવી ઉભે મન હર્ષ અપારે
લાલ. એ. ૨ ભૂષણ સર્વ શરીરવિરાજે, એકાંગુલીનવિન મુદ્રા છાજે, લાલ હિમ દાધી મ શાખા જેહ લાલ.
એ. ૩ જેવી કૃતિમ શભા માહરી, આંગુલીની વિણ મુદ્રા ધારી
લાલ; તેહવી જાણું સસ પ્રદેશ, આભૂષણ વિણ સોહ ન દીસે
લાલ. એ. ૪. મિલી થકીરે લાલ મુગટ ઉતાર્યો, કર્ણથી કુલ જોડે દૂરી
નિવાર્યો લાલ; દૂરી મેલરે લાલ હાર હીયાથી, અંગદ ઉતાર્યો મારા યુગલ
- બાંહથી લાલ. એ. ૫ વીરવલય હાથથી છાંડયા,આંગુલી વરગ મુદ્રાવલી ખડા લાલ પરપુદગલ એ દેહ દીપાવે, સ્વાભાવી એવી સભા પાવે
લાલ. એ. ૬ ફાગણ માસે લાલ ફલ પત્રહણ, શભા વિના દીસે
તરૂવર હીના લાલ; ભૂષણ પાસે એહ વિદેહ નિહાલી, ભરત વિચારે
એહવું નિજમનવાલી લાલ. એ. ૭

Page #314

૨૩૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભીત સરિખી લાલ દીસે એહ કાયા, આભૂષણ તેને
વિત્તબણુયાલાલ; નિત્ય નહીરે લાલજીમ જલભીની, તુરત પડે કાંઈ
સાર નહી લાલ, એ. ૮ એહવું શરીર તે શું મેહ ધરીને, અધિક અધિક
એહનાં યતન કરીને લાલ; રેગ પવન લાલ ચંચલ ભાગે, પકવ૫ત્ર પડતાં કાંઈ
વાર ન લાગે લાલ. એ. ૯ અપવિત્રમાંહિ વિષ્ટાદિક શું ભરીયે, શ્રેત્ર વહેરે એ
તે કુછિત દરિયે લાલ; હમારે કાંઈ લાલ શેધન દીસે, તે પણ એને દેખી
- મૂર્ખ હશે લાલ. એ. ૧૦ મૃગ મદ ઘન સારે દેહ લેપીજે, અગર કૃષ્ણાગર ધૂપી
જે લાલ; ફેગટ જીમ વરસાતને પાછું ઉષરભુઇઠે, પણ
તેહને થઈ હાણ લાલ. એ. ૧૧ ચિવન જાઈ લાલ જીમ જલ સરિતા, રૂપ ગલેરે
જીમમયણની ઝરતા લાલ; નિકડી જરારે લાલ દિનર આવે, તેહી ન ચેતે આત્મ
પ્રેમ લગાવે લાલ. એ. ૧૨ રૂપ લવણિમા લાલ કાંતિ સુહાવે, ધણકણ કંચણ
| માયા દીપાઈ લાલ, સકલ ચંચલ લાલ એ તે સંસારે, કુશ જલબિંદુ
જેમ પ્રાજ્ઞ વિચારે લાલ. એ. ૧૦

Page #315

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૩૨ લેક કરેરે લાલ જે એ કાજે, દુકૃત પ્રેય પાપા
રંભતન લાગે લાલ; તે કાયા નલિની પત્રિ જેમ રહીયે, પાણીના બિંદુ
જેમ ચંચલ કહીયે લાલ. એ. ૧૪ સંસાર ગત્ત એ તે મહા દુર્ગધા, શૃંગારરસ પિછલ
જોઈને અંધારા લાલ; માહે પહેરે લાલ મૂઢ પેખતે, ગર્તાના સૂકરની પરે
દુખ સહતે લાલ. એ. ૧૫ સહસ્ત્ર વરસ ષષ્ઠિ ભમતારે ભમતાં, ષખંડ સાયા
બહુલા આરંભ કરતાં લાલ; એહ કલેવર કાજે આ કૃત્ય કીધા, ધિગર મુજને
મેં તે અપયશ લીધે લાલ. એ. ૧૬ ધન્ય બાહુબલિ વીર હમારે, ધન્ય ભાઈ બીજા
પણ સંભારે ભાલ; છાંડયા એહ અસાર જાણીને, મુક્તિ પામ્યારે સમ
તામન આણે લાલ. એ. ૧૭ રાજ્ય ચલાચલ વન ચંચલ, ભાવે લક્ષ્મી ચરાચર; તે પણ સાથે ન આવે લાલ, મગન થયારે અંધા
મેહ વિલુદ્ધા, કાચી માયા ને સાચી જાણું અલુધા લાલ. એ. ૧૮ માત પિતારે લાલ વલભ નારી, પુત્ર સહેદર સંપદ
મિત્ર વિચારી લાલ; ભવ કૂપમાહે પડતાં પ્રાણુને હાઈ સાહેવાસ
સમરથ થાઈ વીર ન કઈ લાલ. એ. ૧૯

Page #316

૨૩૨ શ્રીમાન જિનપ્રણીત. જગત પિતારે તીત રાખેરે રાખે, અપર પુત્રાને
છમ કીધે તે પાખઉ લાલ; રિઈ રહે ઉપલભ વિચાર્યો, તાત કુપુત્ર જાણું
મુઝ ન સભા લાલ. એ. ૨૦ પુત્ર સુપુત્ર તે તે નિકટ રહ્યા, નિજ પદ આપો
તેહને મનને સુહાયા લાલ ઉગણસમી ઢાલ ત્રીજા ખંડની એ જીન હર્ષ સહ
મનમાની લાલ. એ. ૨૧ સર્વગાથા, ૬૪૧.
દુહા, હું નહી માહો એ નહી, એ લખમી એ દેહ પુર અનેઉર માહેશે, નહી નહી એ ગેહ. ૧ એહ માહરે આત્મા, દર્શન જ્ઞાન સહિત સંગે મિલીયા અવર, આવે જાઈ અનિત્ય. ૨ -રહિત ઉપાપિ સમતા સહિત, અક્રિય નિધન રહિત, પસંદ ચિદાનંદસું, લય લાગી એકચિત. ૩
ધ્યાન પ્રદેહથી, વલી કુકર્મ વિભાવ, એહથી વજીત પાપ બહુ, તેહ સમાવે ભાવ. ૪ ક્ષપડ એણિ ચક્ર ચઢ, આ ઉપશમ ગ; કેવલ જ્ઞાન સગી, પાયે શુભ સવેગ. ૫

Page #317

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૩૩ હાલ–વાલા મહારે જુહાર માનજેરે કાજોયા
હારે જુહાર માનજે. એ દેશી. ૨૦
- રાગ-પરકીયે. રાજેસરથે તે વેષમુનીને લે રે, ભરતેસ
રથે વેષ મુનીને લેજે રે; થાતે એ વાંદે જેમ નરનારી.
રા૦ ૧ ઇંદ્ર આદિ દેવતારે, વ્રત મુદ્રા દે આણિક સર્વ વિરતિ લેઈ ઉચર્યા, કાંઉ દંડક મધુરી વાણિરે. રા. દશ સહસ્ત્ર ભરતેસણું રે, રાજવીએ વ્રત લીધ; પરભવ સેવા સુખ કરી, સંઘાત સ્વામીને કીધરે. રા. સુર અસુર નર કેવલી રે, વાંધા ભકિત વિશેષ; અનુકૃમિ રાજ રૂષી સહુ, કાંઈ વાંઘા મુનિવર શેષરે. રા૩ ધરાભાર ધરવા ભણી રે, ભરત સુત બલવંતરે; આદિત યશાને સુરમલી, રાજ્યને અભિષેક કરત. રા. ૪ કેવલ જ્ઞાન લહ્યા પછી, રૂષભ શાની જેમ તેહ, ગામાગરપુર વિહતા, સમતારસ પૂરિત હશે. રા. ૫ ધર્મોપદેશ દેઈ કરી, પ્રતિબધે ભવ્ય જીવ; પૂર્વ લક્ષ પરિવારનું, કરે ભરત વિહાર સુદીવજે. રાવ ૬ અષ્ટાપદગિરિ જાઈનેરે, ભરત મુનીશ્વર તામ; ચાર આહાર તજ્ય ઈહાં, પામવા શિવપુરી ઠામ. રા. ૭ કીધી તાસ સંલેષનારે, સિદ્ધાનંત ચતુષ્ટય; વરે મોક્ષ બીજા મુનિ, અનુક્રમે પામી તુષ્ટિરે. રા૮ સ્વામી જેમ સ્વામી તણરે, પુત્ર ભણી સુર રાય; મહિમા કીધ નિર્વાણની, તિહાં ઉચે ચૈત્ય કરાય. રા. ૯

Page #318

૨૩૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સિત્તર પૂરવ લક્ષ રહ્યરે કુમારપણે ચકેસ; મંડલીક સહસ્ત્ર વરસ લગે, ભેગવીયે આપણે દેશરે. ર૦ ૧૦ એક વર્ષ સહસ્ત્ર ઉનતારે, ષટ વરસ લક્ષ પ્રમાણ ચકવતિ પદ ભેગ, પૂર્વ લક્ષ કેવલ નાણરે રા૧૧ પૂર્વ ચેરાસી લાખને રે, આયુ પૂરો કરી એમ; સંયમ નિર્મલ પાલીને, નિર્વાણ લદ્ય પદખે મરે. રા. ૧૨ અષ્ટ કર્મ અષ્ટાપદે રે, ભેદી લહી અષ્ટ સિદ્ધિ; જાયઈ પરમ પદ સ્થાન કે, ભારત ભારત વૃદ્વિરે. રા૧૩ રિષ્ઠ વદન મન સિણસુંરે, સ્પષ્ટ વાસના જાસ; તપ પ્રકૃષ્ટ ભવ કષ્ટને, કાંઈ થાયઈ ઈહ પ્રણાસરે. ર૦ ૧૪ યાત્રા ગિરિ અષ્ટાપદેરે જેહ કરે શુભ ભાવ; તે થાય ત્રીજે ભવે કાંઈ સિદ્ધ મંદિરને રાવજે. રાવ ૧૫ અષ્ટાપદ મહા તીરથરે, શાસ્વત જીન ગૃહમાન; ત્રિભુવન પવિત્ર કરે સહી, પુણ્ય રાશિ ઇવ ઉજવલ
થાન, રા૦ ૧૬ સૂયયશા કે ભરે, અષ્ટાપદ આવે; કર્યા પ્રાસાદ સહુ તણ, કાંઈઆણી પરમ સનેહરે. રા. ૧૭ પ્રતિ બે મંત્રી વરેરે, વચન કહી સુપ્રધાન રાજ્ય વ્યાપાર ધર્યો સહુ, હદયાંતરિ તાતને ધ્યાન. રા૧૮ સૂર્યશા મહા રાજવીરે, શત્રુ પ્રતીયાકાંતિ; ચંદ્રજવલ દ્વલજસ જેહને, હું વલદયા કીધી કાંતિરે. રા. ૧૯ તીન ખંડ પૃથ્વી ઘણ, ષટ મંડાધિપ નદ ત્રીજા ખંડની વીસમી, જીનહર્ષ થયે આનંદરે. રા. ૨૦

Page #319

કટાર.
૪
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૩૫ સર્વગાથા, ૬૯૬.
દુહા જે બે સૂરજ ચંદ્રમા, દીપે મ પ્રતાપ; સૂર્ય યશા જગ તેટલે, એકતણે તેમ તાપ. ૧ મુગટ ધરે નિજ મસ્તકે, શકે આ જેહ, રાજ્ય સમય તેથી દ્વિગુણ, પ્રગટે તેજ અ છે. મુગટતણું પરભાવથી, આદિત્યયશા નૃપ તેહ, સુર સેવિત સ્વામી રે, થયે શત્રુ કૃત છે. વિદ્યાધર કનકાગા, જયશ્રી તેહને નારી; પરણી રાધા વેધથી, સહ માંહી સિરદાર. વિદ્યાધર ભૂપતિતણી, કન્યા રૂપ અપાર; બીજી પણ તેહને થઈ, નારિ બત્રીસ હજાર. સુ વિશેષે પર્વીએ, આઠમી ચઉદસિ દિસ; ઉપવાસેપિસહ કરે, નિશ્ચલમન અવનીસ. ૬ જીવિતવાલે આપણે, તિણ પરિહાલા પર્વ;
પર્વે ધર્મ વિશેષથી, કરે કામ તજી સર્મ. ૭ હાલ-આદીસર અવધારીએ,એ દેશી. ૨૧ એક દિન સિાધમી સભા બેઠે અધિક જગ સહે.
શ્રય દેખી તેહને સુરપતિ ધૂ સીસેરે. એ. ૧ તે વેલાએ ઉર્વસી, મસ્તક કંપ નિહાળીરે; વાસવને એહવે કહે, મિષ્ટ વચન સુકમાલી, એ. ૨ સ્વામી વિકે ઈહાં, ન કહે કાવ્ય રસાલે; સાંપ્રતિ ગુરૂપણનવિ કહેરે, સરસવખાણ વિસારે. એ. ૨

Page #320

૨૩૬
શ્રીમાન્ જિનહષૅપ્રણીત..
તે
એ.
એ.
રભા પણ નૃત્ય નવ કરે, અનુપસજી સિણગાર રે; હા હા હૂ હૂ ગાયના, ગીત ન ગાવે તારારે એ. -જો પણ કાઈ નહી રીઝ, કારણ જગદીસારે; કિસ્સે નિમિતે તે કહા, સ્વામી ધૃણ્યે સીસારે.એ. ત્યારે સુરપતિ એમ કહે, હૃદય તાસ સત્વ ધારીરે; જ્ઞાનનિજરિ જોઇ ધરી, સુણિ ઉર્વસી સુવિચારીરે. પાત્ર સ્વામિનાબેયને, પુત્ર ભરત ચક્રીનારે; સૂર્યયશા અયેાધ્યાધણી, સાત્વિક માંહિ નગરીનારે, તે આઠમી ચાદશિ રાજારે, ચાપી પર્વ દિવસ તપ ભાવેરે; નિશ્ચયથી ન ચલે તે કિમહી, જે સુર તાસ ચલાવેરે.એ. પૂર્વતણી દિશ છેાડીને, પશ્ચિમ દિશ રવિ જાઈરે; સાયર મર્યાદા તજે, સુર ગિરિ કપાવે વાઇરે, એ. સુદ્રુમ જો નિષ્ફલ હુએ, તે પણ તે નવ ચુકેરે; પ્રાણ જાતાં પણ આપણા, જીન આણુ નવ મૂકેરે.એ. ઉર્વસી સાંભલિને હસી, ચિંતવે એમ મનમાંહિ’રે; ઉત્તર દેવા પ્રભુ તણી, શકીએ નહી સબાહેર. એ. ૧૧ જોવા અવિચાર્યા કહે, વિષુધાધિપ પણ એહવારે; મ માણસની પરે, ખેલે હવા તેહવારે. એ, ૧૨ સાત ધાતુથી ઉપના, દેહ આહાર એ અન્તરે, તે પણ ધ્રુવે ન વિચલ એ, માને કવણ વચનેરે. એ. ૧૩ અછે ઉખાણા આગલા, પાસે પડે સે દાવારે; ખાટા તેહને કુણુ કરે, રાજા કરે સા ન્યાયેરે. એ. ૧૪ પ્રભુ વચન ખાટા ખાટા કરૂ, તેને પાસે જારે; માણસને સે આસા, વ્રતથી તારું ચુકાવુ રે.એ.

७
૧૦
૧૫

Page #321

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરા.
૨૩૭ એવી પ્રતિજ્ઞા કરી, ઉર્વસી રંભા લેઈરે; હાથે વણ ધારતી, સ્વર્ગ થકી આવે એહરે. એ. ૧૬ નયરી અધ્યા ઉદ્યાનમે, ચિત્ય પ્રથમ જીન સ્વામી રે; તાસ પ્રબંધ મલાવતી, રૂપે મોહે કામરે. એ. સાબી શાખા બેઠા હતા, પંખી મૂઢ અયાણરે; ચણ ચણતા તે રહ્યા, નાદ સુણી મૂછણારે, એ. ૧૮ અર્ધ ચવિત મૃગલા પાસુ, નિશ્ચલ નયણ જેવંતા; ઘટિત પાષાણતણી રે, મેહ્ય ગાન સુણુતારે. એ. સૂર્યશા ઈણ અવસરિ, અધકેલી કરી વલીયારે. શ્રવણે તે દેવતણુ, ગીત સરસ સાંભલીયારે. એ. ૨૦ વાજવી મુખવાજી થયા, ગજગતિ સજજન થાઈરે; પાક પણ પય નવિચલે, સેના સહ મુઝાઈરે. એ. ૨૧ એહવી સેના દેખીને, રાજા એણપરિભારે; મંત્રીસ્વર એ સુ થયે, સહુ ચેતના પારે. એ. ૨૨ સચીવ કહે રાજા પ્રતે, સાંભલી તું ભુપાલરે; એ જીનહર્ષ એકવીસમી, ત્રીજા ખંડની ઢાલરે. એ. ૨૩
સર્વગાથા, ૬૯૬. -
દુહા. નાદે તુંસઈ દેવતા, ધર્મનાદથી ધારિ; સુખ પામે નૃ૫નાદથી, નાદે વસિ હુઈ નારીનાદે પકડાએ સરપ, રહે રે લઘુ બાલ; શિર આપે મૃગ નાદથી, એહ નાદ રસાલ. નાદ એ ગુરૂગથી, લહીએ તાસ પસાય; આપે પરમાનંદ સુખ, દુઃખ ચિતા સહુ જાય,

Page #322

૨૩૮
શ્રીમાન જિનહર્ષઘણીત. ચિત્યએ જઈ જુહારીએ, શ્રીયુગાદિક જીનરાજ ગાનતણે રસ પામીએ, એક પંથ દુઈ કાજ. નરપતિ એહવે ચિતવી, સૈન્ય સચિવ સંઘાત; દેહરામાંહે આવીઓ, રાજા ઉલસિત ગાત. દીપ તિ પ્રગતિસે, દીઠી વસુધા નાથ; નાદ અમૃત નિમ્નગા; કુમરી વીણા હાથ. જાણે ભાર્યા કામની, નયણે નિરખી ભૂપ; કામ બાણ તનુ વીધીઓ, મેહે દેખી રૂપ. કંઠ કુંડથી એહને, વત્તે અમૃત નાદ; કિવા અમૃત નાદસું, ઘડી વિધાતા આઘ. રૂ૫ અનુપમ અંગ તે, અમૃતને સંદાન; એ કેઈક પુન્યવતને, હસ્ય ભેગવવા થાન. ૯
હાલ–ગેડી મન લાગે, એ દેશી. ૨૨ આલેચી નૃપ એહવે નમીયા, રૂષભ જશુદરે; ગરી મન મે મન મોહ્યો થારા રૂપસું, દીઠા
હેઈ આણું રે. ગે. અનમિષ નયણ જોઈ રહે, પ્રેમ તણે પડયે પંદરે, ગે. ૨ રાજા મુહુતાને કહે, પુછે કુલાદિક તાસરે ગે. કેણુ છે કેની પત્રિકા, કિહો છે એહને વાસરે. ગે. સચિવરાય આદેશથી, આવી તેહને પાસ; ગે. સુધા મધુર વાણું કરી, બોલાવે સુવિલાસરે, કુણ ત્રિભુવન માંહિ એ તમે, કોણ તમારેતાત, ગે. સુઅર્થે આવી ઈહાં, દાખે સઘલી વાત છે. ૫

Page #323

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૩૯
એક કહે તે માંહેલી, સાંજલિ વચન પ્રધાન. ગો. વિદ્યાધર મણિચુડની, પુત્રી રૂપ નિધાનેરે. . ૬ બાલથી શીખી અહે, વેણુનાદ રસાલ; રીજાવું નિજ મન આપણું, સુખે ગમા કાલરે. બે બેહિની વનવતી, બેને સરિખ રૂપરે, તાત નિહાલી એહવી, પડયે ચિંતા કૂપરે. કેહને કન્યા દીસે, સરિખા ન મિલે બિદરે; ગે. મનમાં થઈ વિચારણા, નવે અહનિશનિદરે. કામિર નવર નમુ; સફલ કરૂં અવતારરે; માનવભવ છે દેહલે, લહેતાં ઈશુ સંસારરે. ગે. ૧૦ જીન વચન ચરણ પવિત્રતા, તીરથ અયોધ્યા એહશે. ગો, ભારત ચૈત્ય જુહારીવા, આવી આદિમ જીનગેહેર છે. ૧૧ તારું વચન એહવું શુણી, વચન કહે મંત્રાશરે છે. સૂર્યશા નૃપસું ભલે, સંગમ વિસવાવીસરે. ગે. ૧૨ રૂષભ સ્વામિને પુત્ર છે, ભરતાં જ ગુણ ગેહરે, ગે. સકલ કલા કવિતાતમા, રૂપે મન્મથ એહરે. . ૧૩ કૃપા કરી શ્રી રૂષભ, તુંઠા નિશ્ચય જાણિરે, ગે. સૂર્યપશાવર તુમ ભણી, પ્રતખિ દીધે આણિરે. ગે. ૧૪ છમક્ષણદાનંદ મુદી, ચંદ્રમાસું સભાય, ગે. સૂર્યપશાનૃપસું તથા, થાસે સહસવાયરે. ગે. ૧૫ મંત્રી વચન સુણી ઈશું, કન્યા બેલી તામરે, ગો.
સ્વાધિન પતિ મૂકી કરી, પરવસ રહુ કિશુ કામરે, ગે. ૧૬ વચન અમારે અન્યથા, ન કરે કરે પ્રમાણ છે. તે સુ શ્રી સૂર્યાયશા વરૂ, આપું તનમન પ્રાણુ છે. ૧૭

Page #324

૨૪.
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મત્રી કહે જઈ ભુપને, તહત વચન કીધે તાસરે ગે. ત્યારે જીન સાખે તિહાં, પાણિ ગ્રહણ થયે ખાસરે. ગે. ૧૮ પ્રીતિ રસાકૃષ્ટ મન તિણે, નિજ વસ કીધે ભૂપ, ગે. સાર જાણે સંસારમાં, બેહરિણાક્ષી અનૂપરે. . ૧૯ બધાએ ધર્માર્થની, સેવે કામ વિશેષ, ગે. એક ચકે રથ બલ કરી, હીયે સુવિશેષરે. ગે. ૨૦ એક દિવસ સંધ્યા સમે, સૂર્ય યશા બે નારિરે, ગે. વાતાયન બેઠા જઇ, જાણે દેવ કુમારરે. ગો. લેક સહુ સુણજે તમે, આઠમિ પર્વ છે પ્રાતરે. . પુરમાં બે ઉદૂષણ, નારિ સુણ તે વાકરે. ગે. ભંભા વાદન પૂછીયે, રંભા અવસર પામિરે ગે. જાણે તેહ અજાણતી, પૂછે એહસું સ્વામિરે. રાય કહે સાંભલ પ્રિયે, આઠમિ ચદસિ પર્વરે, ગો. મેટા કહ્યા એ તાતજી, આરાધ્યા સુખ સર્વરે. ગે. ૨૪ ત્રણ ચતુર્માસી તથા, બે અઠ્ઠાહિ ભાવિ, ગે. પાક્ષિક પર્યુષણ તથા, વર્ષને પાપ ગુમાવિરે. ગે. ૨૫ પર્વ એહ જીન સાસને, સર્વ કર્મ ક્ષયકારરે, ગે. ઢાલ બાવીસ ત્રીજા ખંડની, કહી જીનહર્ષ વિચારરે. ગે. ૨૬
સર્વગાથા. ૭૩૧
વિણે રતન માહિ પ્રથમ, જ્ઞાને રતન સંજે; તસ્યારાને સુંદરી પાંચમિ દીવસે ઈ. ૧ પિર્વ એહ સુભ પુન્યન, કરણ રહ્યા છણંદ. મહાપ્રભ જીન આગન્યા, આપે પરમાનંદ. ૨

Page #325

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૪૧
પુન્ય સદા કી ધોળકે સ્વર્ગ સિદ્ધિ સુખ એ આઠમિ પક્ષ ખંડના, જે ન હુવે પરતક્ષ. ઉપાર્જ હરિક્ષિ સુણ, જીવ શુભાશુભ કર્મ; પર્વે અન્યભવ આઉખે, પરિણામે એ મર્મ. ૪ તે માટે આરંભ સહુ, છેડી ગૃહ વ્યાપાર; સુભ કર્મ ઈહાં કીજીએ, અસુભતણે પરિહાર. ૫
સ્નાન ન કરીએ એ દિને, સ્ત્રી સેવાને ત્યાગ; કલહ ચૂતહાસી પ્રમુખ, મત્સર કેધ લાગ. ૬ કિમપિ પ્રમાદ ન કીજીએ,ધરીએ મન સુભ ધ્યાન;
મરણ પરમેષ્ઠીતણે, ધરીએ હદય પ્રધાન. ૭ સામાયિક પાષધ સુવ્રત, છઠ અઠમતપ મુખ; પર્વે એ જીનવર પૂજીએ, લહીએ વિંછીત સુખ. ૮ ત્રદશીને સપ્તમી, લેક જણાવા કામ; થાય મુજ આદેશથી, પડહ નગરમે આમ. ૯ દુર્લભ દેવી ત્રિલેકમે, આઠમિ ચાદશિ પર્વ; ભક્તિ કરે અનવર તણ, શિવ સુખ લે અખર્ચ. ૧૦
હાલ–નણંદ રેકડા, એ દેશી. ર૩. નૃપ ઉક્ત સુણીને ઉર્વસી, દેખીને એહવે સંચરે, નિશ્ચય દેખી ઈસું કહઈ, ચતુરા ગિરા વાકય પ્રપંચરે. ૧ નાહ સુણે તમને કહું, કેમ હારે નરભવ એહરે, રૂપ રાજ્ય સુખ તપ કલેશે, કાંઈકત વિડંબે દેહરે. ૨ નિજ ઈછાએ સુખ ભેગ, કિહાવલી માનવ અવતારરે, રાજ્ય નિહાંર સુખવલી, કિહાં મલસે એવી નાર. ના. ૩

Page #326

૨૪૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નૃપ વચન સુણી તેનારિનાં, જાણે તાતે તરૂઓ કાનરે; અંતરિ દાહ પિશુનપરે, ફિરિ વચન કહે રાજાન. ના. ૪ રેરે અધર્મણી ધર્મની, નિન્દાકારક મતિહીણરે વિદ્યાધર કુલની નહીં, તમે કન્યા બે અપ્રવીણરે. ના. ૫ ધિગધિગ વૈદગ્ધ તુમારડે, ધિગધિગશ તુમ કુલ વયરૂપરે; જીની પૂજા તપ નવિ રૂચે, તમે પડયે દુર્ગતિ કૂપરે. ના. ૬ માનુષ્ય કુલરૂપ આરોગ્યતા, સુપાયેલહીએ રાજરે. કુણ તે આરાધે નહિં, જેહથી સીજે સહુ કાજ. ના. ૭ ધર્મરાધનથી નવહુવે, કાંઈ દેહ વિડબણ મૂહરે, ધર્મ વિના વિષયાકુલા. તે કાય વિડબનરૂપરે. ના. ૮ શાકમૃગ પશુ સિંહાદિના, આઠમિ પાખીને દિસરે, તેપણ આહાર નવ લીએ, વાસિતમે જગદીસરે ના. ૯ તસુ જાણપણાને ધિગ પડે, નિફલ માનવ અવતારરે, પર્વ આરાધનજીહાં નહીં, સહુ ધમ નિધન સારરે. ના. ૧૦ શ્રી આદીશ્વર જીનવરે, પર્વ ઉત્તમ દાગે એહરે, વૃથા કરું નહી તપ વિના, કઠગત પ્રાણપણિ તેહરે. ના. ૧૧ વરરાજ્ય જાઉ એ માહરે, ક્ષય જાવલી એ પ્રાણ રે; ભ્રષ્ટ નહુ” પર્વ તપથકી,ભાજુ નહી જીનવર આણરે. ના. ૧૨ જાધાકુલ નૃપ વાણી સુણી, ત્યારે કહે એ ઉર્વશી નાર
યા કેલવતી થકી, સાંભલિ પિયુડા સુવિચારરે. ના. ૧૩ સ્વામી અમે પ્રેમરસે ભરી, કહો તુમને વચન સ્નેહરે; મત તમને દુઃખ ઉપજે, ઢોધને અવસર નહી એહરે. ના. ૧૪ પહિલી સૈવિમુખ થઈ, અમેનિજ તાત વચનથી જાણી નિજ છેદે પતિનવાવ, માની નહી માયની વાણું. ના. ૧૫

Page #327

શ્રીશત્રુતીર્થસ.
૨૪૩
વલી પૂરવકર્મ સંગથી, હવણ તું વેવર એહરે. સુખ સંસારત ગયા, વલી શીલ ગયે ગુણ ગેહરે. ના. ૧૬ સ્વાધીન પુરૂષ નારી હવે, તે મનમથનો સુખ હુઈરે; નહીતે સ્વાન સુનીપરે, નિસિ દિવસ નહી સુખ કેઈરે. ના. ૧૭ નાભેય જીદ આગલિ, તમે પૂર્વ દીધો બોલો, તાહરે વચન ન લપસું, તે તમે કીધ નિટોલરે, ના. ૧૦ પરીક્ષા કરવાને કારણે, એક વાર કહયે હિત વયણરે; હાહા થડા કારણે, કેબે રાતા કીયા નેણશે. ના. ૧૯ વ્રતશીલ અને સુખ બે થકી, કુલવંતી અમે થઈ ભ્રષ્ટરે, પાવકમહિ બલિ હિવે, જીવે હિવે અનીષ્ઠરે. ના. ૨૦ એ વાત સુવચન સુણ કરી, તેહસું નૃપ મેહે લીરે વચન સંભાયા આપણે, તેહને ભારે સુપ્રવીણરે. ના. ૨૧ જે તાતતણે તાતે કહયે, જે કીધે માહરે તારે. તેહને મુત હુંકિમકરૂ. તે પર્વતણી સુણઘાતરે. ના. ૨૨ હરિણાક્ષી હિરણ્યમહીગ્રહ-માનીની મધરો મનખેદરે. ઈભલે મ-તેગામિની વાજી ઘર ઉમેદ–ના. ૨૩ એ કેશ કૃશાંગી લે સહ, મકરે સુખ ધર્મનીહાણ, ત્રીજે ખંડે ત્રેવીસમી ઢાલ, કહી જીન હર્ષ સુજાણરે. ના. ૨૩ સવ ગાથા, ૭૬૪
ડ્રહા ઈષત મુલકી (મલક) તે કહે, કેમલ વચનેતામ; ભૂમિનાથ તુમ સરિખા, સત્ય વચનના ઠામ. ૧ અંગીકાર વિઘાતનર, મેટે પાપી તેહ, સદા અસુચિતસુભારથી, વસુધા ખેદ ધરેહ. ૨

Page #328

૨૪૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
»
જ
છે
અંગીકૃત જે સુકૃતી, પાલે તે હવે શુદ્ધ રાજ્યાદિક આપે સહુ, ન હુવે શુદ્ધ વિબુદ્ધ. ૩ વિદ્યાધર ઐશ્વર્યપિતુ, છેડયા તાહરે કાજ; તો પ્રિતમ મતિમંત સુણિ, કિશું કરૂં અમે રાજ. પર્વમંગ જે નવિ કરે, રાજન સહુએ છાંડી; યુગાદીશ પ્રાસાદ, મુજ આગલિ તું પાડિ. વચન સુણી નૃપ એહ, પડીઓ મૂછિત હેઈ, ગત ચૈતન્ય હૃદય હણ્ય, જાણે વજ સજોઈ. ત્યારે સચિવાદેશથી, કાકુલ પરિવાર, ચચત ચંદન શીતલે, ચેત લૉ તિણવાર. ૭ ઉન્નિદ્ર સૂર્યયશા થયે, તામ્ર વદન કરી તાસ;
આગલ બેઠી કામની, ભાસે ઈસુપરિ ભાસ. ૮ હાલ–સહિયર ભલે પણ સાંકડે રે, નગર ભલે
પણ દૂરરે હઠિલા વૈરી. એદેશી. ૨૪ ગિરા બોલાવે તુજ ભણી; અરે અધર્મ આચારક અકુલણી. અપવિત્ર કુલ તુજજે ભણલાલ, ભજન જેસો
ઉદુગાર. અ. ૧ રાય કહેઉવસી ભણુલાલ, તું તે નિસરી નાર; અ. ધર્મતણી નહીઆસ્થારેલાલ,ધિકતાહઆચાર. અ. રા. વિદ્યાધર પુત્રી નહીરે, છે તુજ તાત ચંડાલ અ. મેમણ જાણું આદરીરેલાલ, કાચથઈતુમે બાલ. અ. રા. નાથ જેહ લેકને રે, સૈલેક્ય પૂછત જેહ; અ. કારકપર્વ પ્રાસાદનેરેલાલ, હુઈ કોઈ કિમ તેહ. અ. રા. ૪

Page #329

શ્રીશનું તીર્થરાસ.
૨૪૫ હું નિજ વચને બાંધીયેરે, અનૃણ કરિ મુજ આજ; અ. ધર્મલાપ ટાલી હરે લાલ, બીજે કહે કરૂં કાજ. અ. રા. ૫ સઘલે જાએ માહરે, રાજ્ય અશ્વગજ રાજ; અ. નાશ થયે પ્રાણલાલ, પુન્ય છોડતાં લાજ. અ. રા. એહ સાંભલિતે કહેરેલાલ, હસી કરી તિણવાર; અ. એ લઈએ લઈ એહરેલાલ, કહિમાં વારવાર. અ. રા. ૭ વચન અમારે એતલેરે, ન કરે અંગીકારે
રાજેસર; અ. તે નિજસુતસિરોદિનેરે લાલ, મુજને ઘેભરતાર. અ. ૨. ૮ ભાખે તામ સુલેચનેર, હીયે વિમાસી રાય, અ. પુત્ર મુજ અંગથી ઉપને,દુ મુજ સીસ કપાયરે. અ. રા. ૯ એહ કહી નૃપ જેતલેરે, લેઈ હાથ કૃપાણરે; અ. પિતાને શિર છેદવારેલાલ, માંડે સાહસ આણ. અ. રા. દેખી બાંધી તેતલેરે, ધારસાર તલવાર, અ. સત્વવંતન કરી શક્યારેલાલ,મસ્તક છેદ લગાર. અ. રા. વસુધાધિપ વિલખે થયેરે, છેદાણે નહી સાસરે, અ. લેઈખડગ નવાનવારેલાલ, કાપે શિર અવનીસરે. અ. ૨. ૧૨
ત્યારે રાજા સત્વથીરે નચલે ધીરજવતરે, અ. દિવ્યરૂપકરિ મૂલગોરેલાલ, કહેવચનહરખંતરે, અ. રા. ૧૩ જયકુલ સાગર ચંદ્રમારે લેલ, રૂષભ વંસ
સિણગાર, અ. જય ધોરી સત્વવંતમાંરેલ,જયચક્રી સુતસારરે. અ. શ. ૧૪ નિજપર્ષદમાં સુરપતીરે, સુર આગલિ તિણુવારઅ. તહારે સત્વ પ્રસંસીએરેલાલ, સત્વ વંતસિરદાર. અ. રા. ૧૫

Page #330

૨૪૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
અમે મહીપતિ બેસુરીરે, નદીએ મંદીર જેમ રે; આરંભે ક્ષેભાવિચારેલાલ,સત્વથકી તુજ એમરે. અ. રા. ૧૬ રૂંધે વેલ સમુદ્રનીરે, મારૂત બાંધે જેહરે, રા. મેરૂ ચલાવે સત્વરેલાલ, પામે એ નિર્ણય તેહરે. અ. રા. ૧૭ જગત પ્રભુ કુલ સેહરે રે, હીરથીર અવની પરે; રા. રતનપ્રસૂકહીએ ધારેલાલ,સાચે (નામ) અછપરે.રા. રા. ૧૮ ઘણુપરિતે સ્તવના કરેરે, સુરપતિ આ તામરે; રા. પુષ્પવર્ષ સમહર્ષ સુરેલાલ, કરે તાસ ગુણગ્રામરે. અ. રા. રંભા ભ્રષ્ટા ઉર્વસીરે, લાજી મનમાં તેહરે, રા.
પગુણ વાસવ આગલિરેલાલ, ભાષે પુલકિત દેહેરે. અ. રા. ૨૦ ઈંદ્ર તેહને આવીયારે, મુગટ કુંડલ વર હારરેરા. અંગદદઈસ્તવના કરેરે લાલ, ગયે લેઈ પરિવાર. અ. રા. ૨૧ અન્યાયીને આકરોરે, વયરીકે કાલ; રા. સત્ય પ્રતિ જ્ઞાજે ધરેરે લાલ, વસુધાજનપ્રતિપાલરે. અ, રા. ૨૨ ભરતપરે આદિત્યયશારે, જીન મંડિતભૂ કીધરે. અ. વલી કીધી સંઘ યાત્રા ભારે લાલ જનમ સફલયશ લીધરે અ.રા.૨૩ કરે ભક્તિ શ્રીસંઘનીરે લાલ, પૂજે દેવ ત્રિકાલરે; અ. વીસમી ત્રીજા ખંડની, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલરે. અ. રા. ૨૪ સર્વ ગાથા, ૭૯૬.
દુહા પર્વ ચદશિ અષ્ટમી, ચકી સુત ધરિ પ્રેમ, ધરમી આરાધે સદા, શ્રી યુગાદિ પદ જેમ. ૧ જ્ઞાન દર્શન ચારિત્રધર; શ્રાવકસમકિતધાર;

Page #331

શ્રી શત્રુંજયતી રાસ
૨૪૭
ઉલષિર ઓળખી તેહને, ભોજન કરાવે સાર. ૨ કાકિણી રત્ન રેખા કરી, અંકિત જે ભરતેશ; અંકિત સ્વર્ણ જને, કીધી સૂર્ય નરેશ. ૩ મહાયશાદિકકેટલે, રેગ્યે અંકિત કીધ; પટ્ટ સૂત્ર બીજે કરી, પછે સૂત્રમય દીધ. ૪ મહાયશા આદિક કુમાર, વિકમ સ્વાર ઉદાર; સવાલાખ થયા તેહને, ઉત્તમ કુલ આચાર. ૫ વૃષભ સ્વામિથી જેમ થયે, પૂર્વ ઇક્ષવાકુ વંસ; તેમ શ્રી સૂર્યયશાથકી, સૂર્યવંશ અવસ. ૬
હાલ–કુમાર બેલા કુબડો, એ દેશી. ૨૫ તેપણ ભરતતણપરે, રત્ન દર્પણમાં દેહેરે, દેખી સંસાર અસારતા, કેવલ જ્ઞાન લહેરે. ૧ તે ભવ્ય પ્રાણ પ્રતિબંધતા, વિચરિyહવામાં, અનુક્રમી શત્રુજ્ય જઈ, કર્મ વસ્ત શિવ જાય. તે. ૨ ભરતથકી આદિત્યયશા, મહાયશા સુત તારે; અતિબલ બલભદ્ર રાજવી, બલવીર્ય તેજ પ્રકારે. તે. ૩ કીર્તિ વીર્ય જલ વીર્યએ, અષ્ટમવલી દંડવીયેરે, એ આઠે શ્રાવકતણી, કીધી ભક્તિ સૂ ધીરે તે. ૪ એ આઠે રત્ન દર્પણે, નિજ રૂપ નિહાલી, કેવલ જ્ઞાન પામી કરી, શત્રુંજય શિવ ભાલી. તે. ૫ એ રાજવીએ ભગવ્ય, ભરતાર ત્રિણ ખંડોરે; શ્રી જીન મુગટ શકેદી, ધો સીશ પ્રચડેરે. તે. ૬ બીજે મહા પ્રમાણથી, વહી સકયા નહી ભારે હાથીવિણ હાથીતણે, અપર ભાર કિમ ધારે. તે. ૭

Page #332

૨૪૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત.
ઈ ન થયા, શ
જ્યારે આલોર તે.
ગતે ગયા
શિર તા
ભરતતણ સંતાનીયા, ભરત વંશ ભૂપાલે રે, અજીત લગે મુક્ત ગયા, કેઈ અનુત્તર આલેરે. તે. ૮ સઘળા એ સંઘવી થયા, શંત્રુજયગિરિ રાજે; ઈણહીજ ગિરિ મુગતે ગયા, સહુ તીરથ સિર તાજેરે. તે. ૯ હવે વૃષભ સ્વામીણ થયે દ્રવિડ અંગ જાતો, દ્રવિડ દેશ નામે થયે, જેહને જગ વિખ્યાત રે. તે. ૧૦ અંગ બેજ છે તેહનાં, વલી વિનયવંત નેહવતેરે; દ્રાવિડને વાલિ ખિલ્લએ, સુરવીર શ્રુતમ તેરે. તે. ૧૧ પ્રવૃજ્યા સ્વામી કને, લીધી દ્રવિડ નરિંદો મિથિલા રાજ્ય દ્રાવિડભણી, દીધે ધરી આણું દેરે. તે. ૧૨ લક્ષ ગ્રામ દીધા પિતા, વાલિખિલને તારે, અગ્રજની સેવા કરે, રહે આપણે ગ્રામેરે. તે. ૧૩ વદ્ધમાન શ્રીય દેખીને, દ્રાવિડ ચિતે ચિતરે, ગ્રામલક્ષ એહના ગ્રહું, અતિ લેભે ગયે હિતેશે. તે. ૧૪ માતા પિતા બંધવ સગા, મિત્ર પુત્ર ગુરૂ નારી રે; લેભ અંધ નવ લેખવે, ન કરે કામ વિચારી રે. તે. ૧૫ દુષ્ટભાવ ભાઈતણે, નિજ રાજ્ય ગ જાણી રે; ગ્રામ દેશાધિપ મેલીયા, મેલ્યા પાલક ખાણી. તે. ૧૬ વાલિખિલ નિજ બધુને, કેપ ચઢાવ્ય રે, વજડાવી ભંભા તદા, વજડાવ્યા રતૂરેરે. તે. ૧૭ ગજ તુરંગ પાયક ઘણુ, દ્રાવિડ લેઈ પરિવારો; ચાલે યુધ્ધ કરવા ભણી, ભરીયે કેધ અપાશેરે. તે. ૧૮ કટાક સુભટ ઘટ ચાલતાં, વસૂલા કાંપી તારે; સાયર પાણી ઉછલ્યાં, અજી ન બેઠા ઠારે. તે. ૧૯

Page #333

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૪૯
રેણુ પુરાણી રદશી, રજ ઢંકાણે સૂરે, વિપુલ સંકીરણ થઇ, દ્રાવિક સેના પૂરેરે. તે. ૨૦ સુણિ સીમા નિજ દેશની, આ દ્રાવિડ રાયેરે, વાલિખિલ્લ પણ સિન્યસું, તે પણ સામે આવ્યુંરે. તે. ૨૧ પાંચ એજનને આંતરે. સિન્ય કી તિહાં વાસે રે; મહેમાં સુભટાં ભણી, વિઢવાતણે ઉલાસેરે. તે. ૨૨ નિજ રાજા પૂછયા વિના, મંત્રી બુદ્ધિ નિધાનેરે; મેલકરણ માંહોમાંહે, મૂક્યા દૂત પ્રધાનેરે. તે. ૨૩ સામ દામ ભેદે કરી, સમજાવ્યા ભૂપાલે; પણ સતેષ કરે નહિ, યુદ્ધ કરવા ઉજાલેરે. તે. ૨૪ સૂર પૂર કાપે ચઢયા, જાણે જગમ કરે; ત્રીજે ખડે પચીસમી, થઈ છનહર્ષ એ ઢાલેરે. તે. ૨૫ સર્વગાથા, ૮ર૭.
દૂહાવાલિખિલ દાને કરી, દ્રાવિડ પરાય; તિલાઈક સ્વાયત કિયા, દાને સહુ વસ થાય. પ્રત્યેક બેકટકમાં, પાયક દશ ૨ કેડિ; દશ લક્ષ દંતી ભતા, રથ દસ લાખ સોડિ. ૨ લાખ પચાસ તુરંગમા, બીજાને નહી પાર; બે સેના સરિખી થઈ, તીન લેક ભયકાર. ૩ ઘુરે નગારા બિદિશિ, ભેરીના ભેંકાર; સિધૂડે સૂરાપણુ, સૂરા અંગ અપાર. ૪

Page #334

૨૫૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
ચુદ્ધ માહમાં માંડી, રણ સંહારણ વીર હણે ઘણે રોસે ભર્ય, કરે નિરજીવ શરીર. ૫ સૂર પચારે (પછાડે) સૂરને, હુઈ જે હવે સિયાર; એમ કહી ખડગ ઉગામતે, આવે જમ આકાર. ૬ તરવારે માથાં લણે, ગુરજે ભાજે ગાત્ર; ભાલે વીંધે કાળો, બાણે કીધી રાત્રિ. ૭ સૂરા ઘા પૂરીયા, ઝૂરે સામા જાઈ; રકતતણી નદીમાં વહે, ગિણિ આઈ ધાઈ. સુહડાં પડીયા સાથરા, રડવડીયા કેઈ ફંડ; ખંડ ખંડ કેઈ હુઆ, કેઈ યા વિહંડ. ૯ રાણ જાયા ફૂકીયા, હણિયા અરિ દલ કેડિક કે મૂયા કે મારીયા, પણ ન લગાડી કુલ બેડિ. ૧૦ બે ભાઈ ઈણપરે વિઢયા, કીધે સબલ સંગ્રામ; પાછો કે મુડે નહીં, વર્ષા આવે તા. ૧૧ સ્વામીની આણ થકી, રણથી ઓસરીયા; ઉંચી ઠામ જે તિહાં, તૃણ ઘર કરિ રહીયાહ ૧૨ હાલ–ગરી ગાગરી મદભરીરે રતનપીયાલે હાથ;
ઘણુરા ઢેલા, એ દેશી. ૨૬ હવે વિમલ બુદ્ધિમત્રવીર, બુદ્ધિતણે મહિરાણ, નૃપને ભાસે; દ્રાવિડ વેશભણું કહેરે, પ્રણિપતિ કરિ સુજાણ. ન. ૧ ભાસરે સુજાણ એહવું ભાસે, સાંભલિરાજાના
આવી યાસે કરોડી મધુરી વાણિ, ન. ૨

Page #335

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૫૧
વામિન ઈહ પાસે આછેરે; કાનન શ્રી વિલાસ; ન. તાપસ પાપ સમાવારે, તપસા કરે અનાસ. નૃ. ભા. ૩ જુના વલકલ તનુ ધરેરે, કંદમૂલ ફલ ખાઈ . જે આજ્ઞા પ્રભુની હરે, તે પાય લાગું જાઈ. મૃ. ભા. ૪ નરપતિ એહ સાંભલીરે, વચન પ્રધાન પ્રધાન; સર્વ સિન્યનું ઉઠો રે, ગયે તાપસને થાન. . ભા. ૫ બેઈઠે પર્યકાશનેર, જપમાલા કર સાહિ; નૃ.
ધ્યાન ધર્યો નિશ્ચલ થઈ, અવિનાશી મનમાંહિ, નૃ. ગંગામાહિ લેપીયેરે, અંગ જલ જસુ સસ; ન. લેચન ચરણે થાપરે, શ્રી યુગાદિ જગદીસ. નં. મમતા નહી માયા નહીરે, પાણિ પાત્ર આહાર; નૃ. રાજા દીઠે એહરે, તાપસ ગુરૂ તણિવાર. ન. ભા. સુવન્નુ નામ તાપસ તણેરે, ચરણે નમીયે રાય; ન. ભક્તિ યુક્તિ બહુ ભાવસુરે, આગલ બેઠે આય. નૃ. ભા. ૯ મુનિવર ધ્યાન મુકી કરીરે, કરવાને ઉપગાર; . નૃપને દીધી આશિષારે, તાપસ તપ આધાર. નૃ. ભા. ૧૦ યુગાદિસ અનવર તણેરે, ધર્મ રહ્ય હિતકારન. રાજન સર્વ અસાસરે, ઈણ સંસાર મઝારિ. નૃ. ભા. તનધન વન કારિરે, જેહવે સંધ્યા રાગ; નૃ. વાર ન લાગે વિણસતારે, તિણિથી કેહે રાગ. નૃ. એ ધન પાડે ધર્મથીરે, ધનથી અનરથ હેઈ; નૃ. દુખદાઈ સુખ વિસતારે, જ્ઞાન વિચારી જોઈ. ન. ભા. ૧૩ વિષયાસામેëનહીરે, અણમિલતે પણ જેહ ન. ઈણ પરભવ આકરારે, દુઃખ પામે નર તેહ. ન. ભા. ૧૪

Page #336

૨પર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
પંચ વિષય વિષ સારિખાશે. જેહ હણે સમકાલ; ન. તે સુખ પામે પ્રાણિયારે, ન પડે દુર્ગાતી જાલ. નૃ. ભા. ૧૫ ચાર કષાય અરિ આકરારે, પૂરવ સંચિત પુન્ય; નૃ. લઈ જાય દેખતાં, એ સરિખા નહિ અન્ય. ન. ભા. ૧૬ ફોધધ મેટે તિહારે, કિણ હીન જીતે જાય; ન. પ્રાણી સહુ છતા ઇણેરે, સહુનેએ દુખદાઈ. ન. ભા. ૧૭ કેોધાગ્નિ ધન પુન્યનેર, ભાલી ભસ્મ કરત; ન. મુખ્ય એહ કસાયમરે, ભાખ્યા શ્રી ભગવંત. નૃ. ભા. ૧૮ પરમાદે પણ જીવને, હિંસા કુગત પ્રદાય . કોધે જતુ ભણું હણેરે, નિશ્ચય કરકે જાય. ન. ભા. ૧૯ ક્રોધે જે હિંસા કરે, પામે નરક દુવાર; ન. ધર્મ ક્રમ છેદણ ભણી, તીક્ષણ કેધ કુઠાર. ન. ભા. ૨૦
ધે જે હિંસા કરેરે, પામે દુઃખ અપાર; ન. તે પરતષિ કીધી ધકીરે, મેલે નરક મઝાર. . ભા. જે રાજ્યાદિક સુખ ભરેહણે, ગજાવનાર કેડિ; . તે બાલે નિજઘર ભણરે, તે માણસ પશુ જેડિ. નૃ. ભા. નરક લહે અંત રાજ્યને, તેહને કાજે ફાય; ન. વૈરી કરે નિજ વાતશું રે, જતુ હણે કેઈ ઘાય. ન. લખમી બુદરસારિખીરે, એહ શરીર અસાર; નૃ. પ્રાણતણ ગતિસારિખારે, પાપમકરિ સુવિચાર. નૃ. ભા. ૨૪ પાપે બહુ દુખ પામીએરે, પાપે દુર્ગતિ જાય; ન. ત્રીજો ખંડ ઇન હર્ષ એહરે, ઢાલ છવીસમી થાય. નૃ. ભા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૮૬૪, (૮૫)

Page #337

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૨૫૩
દુહા. બીજી બાંહ સમાનજે, તે ભાઈનું રાય; રણ આરજે તે કિસું, મેહિમ કરિ અન્યાય. ૧ વૈરીસું પણ કિણિહીસું, કરીએ નહો વિરોધ વૈર સહેદરસું તદા, એકાક્ષિનિખૂદન બેધ. ૨ જે રાજ્યાદિક કારણે, બ્રાહણે કરિ જોર, તે નિજાગ પિતે હણી, ભક્ષણ કરે કઠેર. ૩ તું આરાધે ધર્મને, શ્રી યુગાદિ તેમ; હિંસાને ટાલી જેણે, તે આજે કેમ. ૪ તાપસના મુખથી સુણી, દયાદ્ર હૃદય થયા ભૂપ; જાણ મુનિવર ધરમરત, ભાસે વચન અનૂપ. ૫ સંપતિ સઘલીતાં લગે, તાંલગે રાજ્ય અખંડ મૃત્યુ ન આવે તો લગે, પૃષ્ટિ ગામિનિચડ. ૬ રિગ ગૃહ કાયા ચપલ, ક્ષણ વિધ્વંસી પ્રાણ; રાજ્ય સંધ્યા અશ્વ સારિખે, નિજહિત
ચિત વિજાણ. ૭ માંસ વસા મૂલમૂત્ર તેમ, મઝઝાયેદ સહિત નવ પ્રણાલ નિતિ પ્રતે વહે, રેગ મલે સંભૂત. અશુચિથકી કાયા અસુચિ, અચલનહી ચલદેહ;
તેહને કાજે કુણુ કરે, પાપ દુખાકર જેહ. ૯ હાલ–પાસજીણુંદ જુહારીયે એ દેશી;૨૭. રાય સુણે એહવી, ગિરા વૈરાગ્ય આવ્યે મનમાહેર; સુવઘુ મુનિ ચરણે નમ્પ, ભાષે વચન ઉમાહેરે, રા. ૧

Page #338

૨૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
તું ગુરૂ તું મુજ દેવતા, તું ભવસાયરથી તારે રે, દીક્ષા ઘે કરૂણા કરી તુજ વિણ કણ મુજ નિસ્તારેરે. રા. ૨ એહ કહી મુનિ વચનથી, એકાકી તિહાં નરરાયેરે ભાઈ ભણું ક્ષમાવા તેહની સેનામાં આરે. રા. ૩ વૃધ ભાઈને આવતે, વાલિખિલ્લ એકાકી દેખીરે, તતક્ષિણ ઉઠે તિહાં થકી, સાહો આવ્યા અપી. રા. ૪ તે ભૂમી લૂકતે થક, અગ્રજના ચરણ પ્રમાણે, નિજ મસ્તક કેશે કરી, તેહસું અતિ પ્રીતિ ઉપાશે. રા. ૫ તું પૂજ્ય અમારે ઘરે આવ્યે, આજ પુણ્યદશા મુજ જાગીરે, તે માટે સુપ્રસન્ન થઈને, એ રાજ્ય ગ્રહ વડ ભાગીરે. રા. ૬ અનુજ ભક્તિ હરષિત થયે, મુનિ મુજને સમજાવ્યો રે દ્રાવિડ રાજા એમ કહે, સબધ હયામાં આવ્યો. ર. ૭ રાજ છું માહરે, તે શું કરું તાહરે લેઈરે; રાજ્ય રાજ્ય દુર્ગતિતણે, આપે વલી દે દુઃખ કેઈરે. રા. ૮ આવ્યો તુજ ખમાવા, ભાઈ તુજ કેપ ચડાબેરે; રાજ તજી લેસું હવે, સંયમશું ચિત્ત રમાવ્યો. રા. ૯ જેણ તણું વાણી સુણી, વાલિ ખિલેલ નૃપતિ એમ ભાસેરે હું અનુચર ભાઈ તાહરે, વ્રત લેસિ તાહરી સાખેરે રા. ૧૦ રાજ્ય નિજર દીકરા, થાપ્યા નિજ દેશ ભલાવી. દશ કોડિનરસું વ્રત લીયે, તે તાપસ પાસે આવી. રા. ૧૧ સહુ જટાધારી થયા, ફલ કુલકંદ ફલાસીરે, લાખ વરસ તાપસત, વ્રત પાલ્ય થઈ નિરાસીરે. રા. ૧૨ બે જણ વિદ્યાધર મુનિ, નભ માર્ગ ચાલતા ધર્મ શાંત રસની પરે, આવ્યા તિહાં મૂરતિમતારે. રા. ૧૩

Page #339

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
રા. ૧૪
રા. ૧૫
રા. ૧૭
રા. ૧૮
તેહુને પૂછ્યા તાપસે, પાયે લાગી તિણિયારારે, જાસા કહાં કડાંથી આવ્યા, પાવનકરવા અવધારારે. તાપસને મુનિવર કહે, અમે પુ‘ડરીક ગિરિજાસુ રે; આવ્યા અમે ઈહાં વિચારતા, તિહાં જઈનિર્મલ થાસુરે પુછ્યા મુનિને તાપસે, કુણુ ગિરિ પુ’ડરીક કહાવેરે; તે તાપસને તારવા, શત્રુંજય કથા સુણાવરે, રા. ૧૬ ઠામ અનત સુકૃતતા, સ`સાર સમુદ્ર તર ડારે; તે તીરથ સારઠ ઠામ બે, સાસ્વત ગિરિ પાપવિ ડારે અનંત ઇંડાં મુગતિ ગયા, એ તીરથતણે' પ્રભાવેરે; વલી ઇહાં ઘણા સીજસે, ઇણુ ર્ગાર સહુ સુખ પાવે૨ે. એ તીરથ મહાતમ તે સુણી,યાત્રાના થયા ઉછાહારે; સાધુ સધાતે સ‘ચા, મેટણ ભવ દુખ દાહારે. રા. ૧૯ આગલિ સરૈાવર નિરખીયા, કુમ આલી વ્યાપિત પાલીરે; તાપસ ગ્રીષમ પીડીયા, આવ્યા તિહાં છાંડુ નિહાલીરે. રા. ૨૦ હંસ તિહાં એક જલે, બહુ હુ'શતણેા પિરવારેરે; શ્વાસેાશ્વાસ હૈયેરહયા, મુખ ફાડયા ચરણ પસારે. જન દેખી ઉડી ગયા, હુતા જે હંસ અનેરારે; તે અશક્ત પડી રહયે, યમપુર કરણ વસેરારે. જલ લેઇ નિજ પાત્રથી મુનિ એક ગયા તિણિ પાસેરે; નીર રસાયણનીપરે, સયા મુખ્ય તસુ આસ્થેરે. ૨. ૨૩ તિણિ જલ તેહને સુખ થયા, તેહને મુનિ સરણા આપેરે; ભવકાંતાર ભ્રમણુ થકી, સરણા તે ભવદુઃખ કાપેરે.રા. ર૪ સુવર્ ભુવર્ જીવ વિરાધીયા તે કેઈ જેહ મરાલેરે; તુ તે ભણી ખમાવજે, તુજને ખામે તત્કાલારે. રા. ૨૫
રા, ૨૧
૨. ૨૨
રા.

૨૫૫

Page #340

૨૫૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કિણિયું ઢષ ન રાખજે, સહસું કરિમૈત્રી ભાવે રે, ઢાલ સત્તાવીસમી થઈ, જીન હર્ષ ત્રીજો ખંડ ગાવો રા. ર૬ સર્વ ગાથા, ૮લ્પ.
શ્રી શભુંજય ગિરિપ્રતે, સમરિ યુગાદિ આણંદ; નમસ્કાર સંભલાવીયે, જેહથી લહે આણંદ. ૧ થયેહંસપીડા રહિત, સુણે જામ નવકાર; પામે મરણ સમાધિમાં, થયે સુધર્મ સુસાર. ૨ શુદ્ધપદેશ સુણિ મુનિતણે તાપસ પણતિણિવાર; કિયા તજી મીથ્યાત્વકી, જીન વ્રત અંગીકાર. ૩ સમ્યકત્વ ભકતે આદ, મુનિવર પાસે તામ; જટાતણ લેચન કી, યથાવતી તિણવાર. ૪ પહેલી જીન ભકતા હતા, વલી થયા વ્રતધાર. મુનિની લેઈ આગન્યા, તાપસ ચાલ્યા તિણિવાર. ૫ માર્ગ જન પ્રતિ બેધતા, કરતા મહી પવિત્ર જયણ કરતા જીવની, દીઠે ગિરિવર તત્ર. ૬ વિમલાચલ દેખી કરી, હર્ષ લહયે મુનિરાજ,
ઉપરિ ચડયા ઉછાસુ, જાણે ચઢયા ભવપાજ. ૭ દ્વાલ-કિશનપુરી કનિજર બુરી હાથમાં ઠીકરોને કાખમાં છુરી,
નાગા કિસનપુરી તુજવણ મહીયાં ઉજાપરીએ દેશી. ૨૯ તીન પ્રદક્ષિણા દેઈમુનિ તેહ, નિત્ય પરાયણને હર્ષે ધરે; મહ મન ગિરિરાજ, ધન દિન ભેટયે અમે આજ;

Page #341

શ્રીશત્રુ...જયતીર્થરાસ,
રિષભજીનેસર સાવનવાન્, ચરણ કમળ નમીયા સુપ્રધાન; ભવસાયર તારણ એહાજ. આ. ઉલ સતીભક્તે મન ર'ગ, નિજ શકતે આણી ઉછર’ગ; અનત ગુણે ભરીયા જગદીસ, તિહાં ગાવે તેનાં નિશદિસ, મે રાત્રુજય રહ્યા સગલા સાધ, તીરથ સેવા કરે ભાવ અગાધ; મા. દ્રાવિડ આકિ મુનિ ગુણુગાહ, માસ ખમણ કીધા મન ઉછાડુ. મા. ૩ જ્ઞાની વિદ્યાધર મુનિતેડુ, ખીજાઇશ કેડિ મુનિ જે; મે. એહવી શિખામણુ ઘે તાસ, કરવા તેના કર્મના નાસ. મા. કમતા ક્ષય નિશ્ચય હાઈ, મે.
૪
તુમે ઈંડાં રહેા મુનિવર સહુ કાઈ,
તીર્થ પ્રભાવે કેવલ જ્ઞાન, પામી તુમે હિંસા વિ ચલ થાન, મે. પ એહવા તેડુને દઈ ઉપદેશ, એ મુનિ વિચર્યાં દેશ
વિદેશ; મે. તે દ્રાવિડ આદિક મુનિરાય, માસખમણ તપ કરે તિણિડાય. મા. નિયામણુ કીધ મનરંગ; મે.
તપથી ણિ થયા સહુ અગ,
લાખ ચારાશી જીવ ખમાવી, ત્રિકરણ નિર્દેલ ભાવન

૨૫૭
ભાવી. મા. ૭

Page #342

૨૫૮
2
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પામી નિર્મલ કેવલ સાર, દુષ્ટ કર્મ ક્ષય કર્યા
અપાર; મે. અંત હસ્તે લો શિવરાજ, સિદ્ધ થયા સિદ્ધા સહકાજ. મે. સિંધર્મથી આવ્યા તિણિવાર,હંસદેવ ધરી ભક્તિ અપાર. મે. તે મહામુનિ જહાં શિવ લીધ, નિર્વાણ છવ બહુ
પરિકીધ, મો. ૮ નિજ સવરૂપ દાખવિ સહુ હંસ, લેક ભ| મુનિ
કરી પ્રસંસ; એ. હંસાવતાર તીરથ નિપજાઈ દેવ ફરી દેવ લેકે
1 જાઈ. કે. ૯ રાકા કાર્તિક માસની જાણિ, મુનિવર દશ કા
પરમાણુ મે. શત્રુંજય ગયા મુગતિમઝારિ, દુષ્ટ કમ ક્ષય કરિ
તણિ વાર. મે. ૧૦ ચૈત્રતણી પુનિમ દિન તેમ, પુડરીક શિવ હિતા"
પેમ; મે. કાર્તિક ઐત્રિ પિણિમા જેઈ, મેટા પર્વ કહ્યા એ
દેઈ મ. ૧૧ કાર્તિક માસમણથી જેહ, કર્મ અપાવે નરગુણ
તેહ મે, સો સાગર પિણિ નરક મઝારિ, કર્મ અપાવે નહિ
તે નીર્ધાર. મે. ૧૨ કાર્તિક પિનિમ એક ઉપવાસ, કરે શત્રુંજય પૂર્ણ
ઉલાસ; મે. હત્યા પાતક સ્ત્રી બ્રહ્મબાલ, નરછૂટે તેથી તત્કાલ મે. ૧૨ કાતિક રાક જેહ પ્રધાન, પવિત્ર કરે થઈ અરિહંત ધ્યાન મે.

Page #343

શ્રીશત્રુંજયતીર્થાસ,
સઘલાં સુખ ભોગવે સસાર. નિવૃતિ સુખ પામે
નરનાર. મા. ૧૪ કાર્તિક દશ કોટી પરમાણુ, મહા પાપના કારક જાણ; મા. ક્ષેત્રતણા પરભાવ વિશેષ, મેક્ષ ગયા ક્ષય કમે દેખ. મા. ૧૫ મિથ્યાત્વીનર જેમતિહીણ, જ્ઞાન લેાચન થયાં તેહનાં ક્ષી; મા. તજી વિમલાચલ તીરથરાજ, છડાં તિહાં ભમે સુખને કાજ. મા.૧૬ શ્રી ભરતસર ગયાનિર્વાણું, પછે પૂરવ કેડિ પ્રમાણ; મે. દ્રાવિડ વાલિખિલ્લ હૈ યા મુનીસ, નિવૃત્તિ પદ લા કીગિરીશ. મેા. ૧૭ તેડુના ન’ક્રન તિહાં આવીયા, યાત્રાયે સંઘ સુભાવિયા; મે. પક્તિ પ્રાસાદ કરાવી તિઙાં સાર, તિણે સેાભાગ્યે ગિરિશ્રીકાર. મે. ૧૮
ઈશુ પિર સુનિવર કેડ અનેક, ઇષ્ણુ સીધા ધરીય વિવેક; મે પૂરી થઈ જીન હર્ષત્રિખ'ડ-ઢાલ અઠ્ઠાવીશ એહુ અખંડ મા. ૧૯
૨૫૯
इतिश्री जिन हर्ष विरचितेश्री शत्रुंजय माहात्म्य चतुष्पद्यां भरययात्रा पुंडरीक द्राविड चालिखिल्लादि मुक्ति वर्णनो नाम તૃતીયસંક : સંપૂર્ણ ઃ ॥॥
સર્વગાથા, ૯૨૧. (પાઠાંતરે (૯૧૬)

Page #344

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
દુહા.
૧
શ્રી અરિહંત ચરણે નમું, જેથી સહુ સુખ હાઇ; ચોથા ખડ કહુ' હવે, સાંભળજો સહુ કાઇ. સુરપતિ આદ્ય અવસર્પિણી, પ્રથમ કીયા ઉદ્ધાર; ભરતેસર ખીજા હવે, સાંભળી તુ... અધિકાર. ૨ ભરત તણે પાટે પ્રવર, યેા અાધ્યા રાય; દ'ડવીભિધ આઠમે, ટાલે ઈતિ અન્યાયઆ ચારે ભરતેશ જેમ; શ્રાધ પુજન સુવિચાર; ત્રિણ ખડના અધિપતિ, જગમે જશ વિસ્તાર. ૪ ષટ્કઝિટ પૂર્વ કડિ ગયાં થયાં; ભરતાધિપથી જાણુ, સાધર્મેદ્ર એઠા સભા, નિજ ગુણુ કરે વખાણુ. દેખી નૃપ ક્રુડ વીર્યને, રષભ વશ સણગાર; સામિવત્સલ નિત્ય કરે,ધર્મ અક્ષેાલ્યા ત્યાર શ્રાવકને જીમાવિને, જીમિ નિયમ ધરત; ઈંદ્રપ્રસ ́સા એહવી, કીધી સહુ સુણુંત. ઢાલ-—મહિષ્કૃષ્ઠ જાલિમ જિટણી, એ દેશી. ૧ સુર કાઇ મિથ્યાત્વ વાસી, સદહ્વા નહી વચનવિલાસીછે; સુ. મન માંહિ મત્સર ધરીને, બહુ રૂપ શ્રાવકના કરીને હા, સુ. હૃદય કનક જનોઇ સાહે, ધર્મી જનના મન મેળે હા; બ્રહ્મચર્ય નિર્મલ પાલે, સગતિ નારીની ટાલે હા. સુ. ૨ વ્રત માર શ્રાવક કેરાં, ધારે વારે ભવ ફેરા હા; તનુવત્રનિર્મલ પહેર્યા', આચાર કીણી ન વિસર્યા હા. સુ. ૩ અલી ખાર તિલક અણાયા, સરિ કપિલ શિખા સેાભાયાહાં ભરતેષ પૂર્વે કીધાં, ચઉ વેદ ગુણે સુખ સીધા હો. સુ ૪
૨૬૦

3
પ
७

Page #345

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
તનુ ગાર વર્ણ વિરાજે, શુદ્ધ શ્રાવક સમિતિરાજે હે; વલી ઇર્યાં સમિતિ પાલતા, સુવે હલુવે હાલતા હેા. સુ. આદર દઈ એલાવ્યા, મુજ મદિર સાહમી આવ્યા હે; ભાજન કાજે નુ ુતરીયા, ભેાજન કરી
ગુણ
ભરીયા હા. સુ.
ઉલસતી ભિકત રામાંચે, જીમાવે રૂડી સચે હા; નૃપ ભેય વિવિધ જમાવે, સૂરજ
તે તે ધર જાવે હા. સુ. ૭
સુ. ૮
૯
એમ દિન પ્રતે દેવ દિખાવે; ઉપર વલિ આવે હું; નૃપ જમવા નવ પામે, સૂર્યાસ્ત થાયે તિષ્ણુ ઠામે હા. એમ આડ દિન તે દેવ, કીધી માયાની ટેવ હો; | તસુ ભકિત તેાહી ન ખો ગ્રી, સાયમી સુત થઈ હીણી હા. સુ. નૃપ આઠ દિવસ હેંચે ભૂખ્યા, પણું તેાડી વતન રૂપે હે; મનમાંહિવિસ્મય પામ્યા, પરતક્ષથઇ સુર ખાળ્યે હા. સુ. ૧૦ ચિરનદ તું ચિરજીવી, તુજ પુન્ય અખંડ સદીવો હે; તુજ કીધ પરીક્ષા આવી, પણ ન શકયા તુજ ચુકાવી હા. સુ. ૧૧ એટલે આવ્યે સુરસામી, શ્લાષા કીધી ગુણ ગ્રામી હા; નિજ વશ તે દીપાયે, તાડુરા જશ સઘલે ગાયે હૈ. સુ. ૧૨ જે કૃત્ય ભરત રાજાનાં, તે કીધાં તે સહુવાનાંહા; શત્રુજય યાત્રા કરીએ, પ્રાસાદ વથી ઉદ્વેરીયે હૈા. સુ. ૧૩ સુરરાય વચન કહીને, શર સહિત ધનુષ લઇને હા; દ્વિવ્યહાર વળી રથ દીધાં, દેોઇ કુડલ રાજા લીધા હા. સુ. ૧૪ સુરનાથ સ્વર્ગે સિધાયા, નિસાણું નૃપતિ વજડાયા હૈા; સૉંઘ ચરૂ વિહુ કીધ સજાઈ, સેના ચતુર'ગ અણુાઈહા. સુ. ૧૫
4

૨૬૧

Page #346

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જિન બિબ વિઘ વિદારે, આગલી દેવાલય ધારે હે; ‘સામત મહાધર મંત્રી, સેનાની સૈન્ય પવિત્ર છે. સુ. ૧૬ બહુ રિદ્ધિ લેઈ સંઘાતે, બહુ નરનારી થયા સાથે છે; શત્રુંજય સંઘ ચલા, સંઘવી દંડવીર્ય કહા હે. સુ. ૧૭ બહુ દેશપ્રતે અતિક્રમ, તસુનાથઉપાયન ગ્રહતો હે; કાશમીર દેશાંતે આયા, તીરથ ભેટણ ઉમાહ્યા છે. સુ. ૧૮ પરભાત થયે રવિ ઉદયે, તિહાંથી સંઘ ચા સઘલે હે; બે શેલ મહાશલ શૈલે, માર્ગ રે તે વેલે છે. સુ. ૧૯ સંઘ લેક સહુ કો ડરીયા, જઈ ન શકે પાછા ફરીયા હે; : મહારાય બે ગિરિ મલીયા, પંય રેકી રહ્યા મહા
બલીયા હો. સુ. ૨૦ નરનાથ કેતક જાણી, આ સાંભલી નરવાણી હે; ગિરિ દેઈ તેને જકડીયા, માંહે માંહે આથડીયા હ. સુ. ૨૧ વજી માંહિ કુલિંગા વરસે, તેમ સંઘટ્ટ પાવક નિકસે છે; પાવક કાલા વિકરાલા, જગતીન દહણ ઉજમાલહે. સુ. ૨૨ તે કાલ કિણ હિન સહીયે, તે લે જીમ દહીયે હે; રાજા નયણે દીઠે, બે પર્વત તણે અંગીઠે છે, મંત્રી સુભમતિ પયપે, મહારાય સહજન કરે છે. સુ. ૨૩ કઈ દુષ્ટ સુરને ચાલે, દીસે પરતક્ષ નિહાલ હે; થાખંડની એપહેલી, જીનહર્ષ ઢાલ થઈ હીલી છે. સુ. ૨૪ સર્વ ગાથા, ૩૧૦
દુહા, શાંતિ ઉપાય કીયા ધણું, તેહી તુષ્ટ ન થાય; ઇંદ્રદત્ત કેદંડ તબ, કર સંગ્રહીયે રાય. ૧

Page #347

છે
જ
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ
૨૬૩ કર્ણ સમ ખેંચી કરી, શબ્દ કી ટંકાર ધનુષ બાણ ચઢાવીયે, રિપુ હણવા તિણિવાર. ૨ કેઈક પ્રગટ તેટલે. બીહામણો અપાર; પિંગ કેશ સિર જેહને, દાવાનલ આકાર. ૩ ધ્રાણ રંઘ જાણે ગુફા, સાસ ઉડાડે વૃક્ષ; ભુજદંડ તાલેપમાં, દંત કુંત સાદક્ષ. ૪ નખ વ્રત અંકુશ જસા, નાખિ સિંહ વિદાલ; રાખિ એમ બેલ, પ્રગટ થયે વૈતાલ. ૫ વિનય કરિ બહુ ભક્તિસું, ચરણે લાગ્યો આઈ રે માર્ગ કેમ રેકી, કેપે બે રાય. ૬ તું કેણુ તુજ મલ કેહને, કેણ તારે રખવાલ; એકે બાણે તહરા, પ્રાણુ હણું તત્કાલ. ૭ હવે વેતાલ કહેઈસું, કૃપાવંત સિરતાજ;
કેધ મકશિ મુજ ઉપરે, તાત સુણે મહારાજ. ૮ ઢાલ-છેડી હે પ્રિયા છેડિ ચલે નિવાસ–એ દેશી. ૨. પૂર્વે હે રાજા પૂર્વે વિયતિ નામ, હેતે હે રાજા હું તે
વિદ્યાધર અગ્રણીજી; છત્યે હે રાજા છે તે સંગ્રામ, મુજને હે રાજા,
મુજને હું મારી દીધી ઘણુંજી. ૧ પીડ હે રાજા પીડ વેદન જેર, મૂઉ હે રાજા મૂઉં
અલ્પાયુષે તિહાંજી; ભમી હે રાજ ભમીયે હે ભવભૂરિ, કેણહી હો રાજા
કહી પુન્ય કાનન ઈંહજી. ૨ હુએ હુએ હો રાજા હુએ હું વેતાલ,

Page #348

૨૬૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
પરવત હા રાજા પરવત અને આંતરેજી; તુજને હા રાજા તુજને સાને દીઠ; મારગ હા રાજા મારગ મેં રોકયા તરંજી; તાતુર હા રાજા તાતુર હા ધનુષ ટ કાર; એ ગિરિ હા રાજા એ ગિરિ વિસ’સ્થૂલ થયાજી; તારા હા રાજા તારક્ષ પક્ષ વિદ્યાત, પન્નગ હેા રાજા : પન્નગ પાસ થઇ ગયા. મુજને હાલ રાજા મુજને ન ત્યેા કેણુ; રાક્ષસ હૈ। રાજા રાક્ષસ દાનવે માનવેજી; તાડુરા હા રાજા તાડુરા મલ ન ખમાય, જીત્યા હૈા રાજા જીત્યા તે મુજને હુંવેજી. રહેસુ. હા રાજા રિસેસુ. હા તુજઆદેશ— કિકર હૈ। રાજા કિકર થઈ હુ તારાજી; તિહાં કાણુ હા રાજા તિહાં કેાણ રાજ્યે તાસ, સેવક હા રાજા સેવક થઈ રહે. માહુરાજી. માગલિ હૈા રાજા આગલિ ચાલ્યું સઘ; પહેતા હૈ। રાજા પહેતા હૈ। શત્રુજય ગિરિજી. જર્જર હા રાજા જર્જર દેખી પ્રાસાદ, તેઢુના હૈા રાજા તેઢુના ઉદ્ધાર કર્યાં ફીજી. કીધી હા રાજા કીધી હા પૂજા સ્નાત્ર, અપિર હૈ। રાજા બહુપરિભરત તણી પરેજી; વાગ્યે હા રાજા વાગ્યે દ્રવ્ય સુક્ષેત્ર, ભાવે હૈ! રાજા ભાવે સધ આવ્યા હા રાજા

પૂજા કરેજી. આવ્યે શ્રી ગિરનાર;

3
મ
७

Page #349

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સઘલે રાજા સઘલે હે સંઘ લેઈ કરી; કીધા હે રાજા કીધા હે જીર્ણોદ્ધાર, સુરપતિ હે રાજા સુરપતિ વચન હૈયે ધરે છે. અબુંદ હ રાજા અબુદ શ્રી વૈભાર, અષ્ટાપદ હે રાજા અષ્ટાપદ પણ આવીયાજી; સમેતે હે રાજા સમેતે સંઘ સંઘાત; યાત્રા હો રાજા યાત્રાદ્ધાર કરાવીયેજી, આવ્યા હે રાજા આવ્યા નિજપુર રાય, યાત્રા હે રાજા યાત્રા હે તીરથની કરિજી; ચકી હે રાજા ચકી હે જીમ આદર્શ, અન્ય દિન હો રાજા અન્ય દિન નિરખી વધુ સિરીઝ. ૧૧ પાપે હે રાજા પામે કેવલ જ્ઞાન, દંડ વીર્ય હે રાજા દંડ વીર્ય નૃપ મુગતે ગયેજી; બીજો હે રાજા બીજે હોએ ઉદ્ધાર; પૂરે હે રાજા પૂરે એતલે થજી. એક દિન હો રાજા એ ક દિન શકશાન; ભકતે હે રાજા ભકતે હે નમવા જીન ભણીજી; ક્ષેત્રે હે રાજા ક્ષેત્રે હે મહાવિદેહ; શ્રીજીન હે રાજા શ્રીજીન મુખવાણું સુણજી. ભવમાં હે રાજા ભવમાં જેમ માનુષ્ય, દિનકર હે રાજ દિનકર ગ્રહમાં હેય થાજી; નામે હે રાજા નામે હે જંબું દ્વીપ, ઉત્તમ હો રાજા ઉત્તમ દ્વીપમાંહે તથાજી. દેશે હે રાજા દેશે હા સોરઠ દેશ
૧૩
૧૪

Page #350

૧૬
૧૭
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પંડર હે રાજા પંડર ગિરિ પર્વત સિરજી. દેવે હે રાજા દેવે હે શ્રી નાભેય; કીર્તન હે રાજા કીર્તનથી પાતક હરેજી. ધન હો રાજા ધન ભારત ક્ષેત્ર, ધન છે રાજા ધન જનેતા જાણીએ; પૂજે હે રાજા પૂજે ગિરિ પુંડરીક, તિરથ હે રાજા તીર્થ જગત વખાણએ. પાતક હે રાજા પાતક જાયે નાસી, વિમલાચલ હે રાજા વિમલાચલ હૈયડે વસેજી; સુરજ હો રાજા સૂર્ય સદા પ્રકાશ, તિહાં કિણ હે રાજા તિહા કિમ તમઉલજી; દુહિલો હેરાજા દુહિલે બધિ બીજ, કોડી હે રાજા કેરી ભવે પણ પામતાજી; તતક્ષણ હે રાજા તતક્ષિણ લહીયે તેહ, ગિરિવર હે રાજા ગિરિવર સિર નામતાજી; સહુ તત્વ હે રાજા સહુ તત્વમાંહિ સમ્યકત્વ, દૈવત હે રાજા દૈવતમાં જન હિલેજી; વિમલાચલ હે રાજા વિમલાચલ ગિરિ જેમ, તીરથ હે રાજા તીરથમાંહિ છે ભલેજ. સાંભલિ હે રાજા સાંજલિ ઈશાને, દેસણ હો રાજા દેશણ સા ત્રિભુવનપતિ તણુંજી; તીરથ હે રાજા તીરથ ભટણ કાજ; આવ્યે હે રાજા આ શત્રુંજય ભણું છે. કીધી હે રાજા કીધી અઠાહી ઈદ્ર,

Page #351

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાણ. ઉચ્છવ હે રાજા ઉચ્છવ બહુ સુરસુ મિલીજી; જોવે છે. રાજા જેવે સર્વ જીન તીર્થ, પૂરે હે રાજા પૂરે નિજ મનની રલીઝ. દીઠા છે રાજા દીઠા નયણે તામ, વાસવ હે રાજા વાસવ કેઈક જાજરાજી; સુરની હે રાજા સુરની હે શક્તિ પ્રાસાદ, કીધા છે રાજા કીધા શ્રી જીનરાજરાજી. સાગર હો રાજા સાગર સત ગયા જેમ, દંડ વીર્ય હે રાજા દંડ વીરજ રાજા થકીજી; કીધે હે રાજા કીધે હે તૃતીય ઉદ્ધાર, ઈશાન હે રાજા ઈશાન પતિ શાસ્ત્ર વકીજી. ધન જે હે . રાજા ધન જે કરે ઉધાર, ઈશુ ગિરિ હે રાજા ઈણ ગિરિ શ્રીજીનપતિજી;
થે હે રાજા એથે હે (બે) ખંડ, જીનહર્ષ બીજી હે રાજા બીજી હે ઢાલ સહુ સુણેજ. ૨૪ સર્વ ગાથા, ૬૨, (૬૧)
દુહા. ચૈત્ર પુનમ અન્યદા, સુર આવ્યા સુ વિશેષ; નમવા રૂષભ આણંદને, શત્રુંજય ફલ દેખ. ૧ હસ્તિ સેનાખ્ય પુરવતણી, દેવી હસ્તિની નામ; થઈ મિથ્યાત્વણી કાલ વસી, કેટી સુરી વ્રજનામ. ૨ જૈન ધર્મની ષિણી, કુર મહા બલવત; તાલધ્વજ મુખ્ય ક્ષેત્ર પતિ, જેને વસિ ચાલત.

Page #352

૨૬૮
ટામાંહિ કિ હમ ભલાઈ
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વિસંસ્થૂલ તીરથ કીયે, શ્રેષ ધરી તિણિવાર; પરદ્રોહ સ્વેચ્છાચારિણી, મદ્ય માંસ આહાર. તિણિ દેવી માયા કરી, પર્વત કીયા અનેક શ્રી શત્રુંજય સારિકા, વચન તાસ વિવેક; દેવ તેડુ બહુ દેખિને, મનમાં વિસ્મય થાય; મહેમાહે ચિતવે, કેને નમીયે જાય, સુ પૃથ્વિ માહે ઘણ, શત્રુજ્ય ગિરિ એહુ; અથવા બહુ થયા એકથી, દેખી ભક્તિ અછડ. અથવા એક પર્વત વિષે, અમે ન માઉ જોઈ
સહસ્ત્ર રૂપ કીધા તેણે, ઉત્તમ વત્સલ હેઈ. હાલ–વિમલચલ સિરાતિલ, એ દેશી. ૪.
એમ ચિંતાતુર સુર થયા, પરજુ નહી જ્ઞાન; કીધી સઘલે પરવતે, સ્નાત્ર પૂજ્યા સુભ ધ્યાન. એ. ૧ અછાન્ડિકા ઉછવ કરી, જાવા વાં છે જામ; એકે પિણિ તીર્થ તણે, ટુક ન દીસે તામ. એ. ૨ એ સું થયે સુર ચિંતવે, મનમાં પડી સંભ્રાત; ભક્તિ કુભક્તિ થઈ કિશું, વિમલા ચલ ન દેખાત. એ. ૩ વિશ્વ પાવન કૃત એ ગિરિ, પહિલી દીઠ અનેક; એટલા મેં એ સું થયે, હવણ દીસે એક. એ. ૪ નાકી એહવું ચિંતવી, અવધિ પ્રજુ તામ; જ્ઞાને પ્રગટ નિહાલી, એ છે દેવીનાં કામ, એ, ૫ ત્યારે સુર કેપ્યા સહ, પ્રલય ભાસકર જેમ, ક્રોધ જવાલા મહા આકરી, મુકી સુરીને તેમ, એ. ૬.

Page #353

શ્રી શત્રુંજયતીર્થસ. કેધ વૈશ્વાનરસું ઘણું બળતી દેવી દેહ આવી સહ પરિવાર સું, ચરણે લાગી તેહ. એ. ૭ હું તે તમારી કિંકરી, તમે અમારા સ્વામિ; તૃપમાન તમે આગલિ, કે ધ તજે ઈણિ ઠામ. એ. અમે અજ્ઞાન વસે કરી, માઠી ચેષ્ટા એહ; આજ પછે કરશું નહી, એ અપરાધ ખમેહ. એ. ત્રિદશ કહે એહવે સુણી, તીરથ ઘાતિની દુ; વિપ્રતારી શી વલી અન્યને, અવનિ પરેએ અનિષ્ટ. એ. ૧૦ કીધે મલિન પલાદિની, પર્વત પવિત્ર તીર્થેશ; મુકી તીર્થ રક્ષા ભણી, તુજને ઈહાં ભરતેશ. એ. ૧૧ આજ્ઞા તે માને નહિ, એહવા કરે અકાજ; તીરથ વિધ્વંશ કારિણી, મરિસ સહી તું આજ. એ. ૧૨ બહની દેવી હસ્તિની, સુર વાણિની સુણે; શ્રીજીન શરણ ગયા વિના, મુકે નહિ મુજ એહ. એ. ૧૩ રિષભ સ્વામિ શરણે ગઈ, દેવી દીઠી તામ; દૂર રહિ એહવે કહે, પાપિણી શું કર્યું આમ. એ. ૧૪ મુખ ઘાલી દસ આંગલી, સુરી કહે સુર હેવ; પ્રસન્ન થઈ મુજ ઉપરે, ક્રોધ નિવારે દેવ. એ. ૧૫ ગેબલ બ્રાહ્મણ કામિની, એહ અવધ્ય કહેવાય; તે મુજને મારણ તણે, કેમ કરશે અન્યાય. એ. ૧૬ મન સાથે પણ ચિત, જે એહવે બીજીવાર; તે જીન શરણ ના સમ કરું, માને વચન વિચાર. એ. ૧૭ એ અર્થ સાખી તુમે દેખે, જગતના ભાવ; એક કુચેષ્ટા માહરી, ખમે નમુ તુમ પાવ, એ, ૧૮

Page #354

૨૭૦
શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. દિન વચન એમ બેલતી, દેવે મેલી તાસ; પ્રણમાંત કોપ ખુની તણે, સંત કરે નહિ નાસ. એ. ૧૯ હવે હસ્તી સેના પર ગઈ, હસ્તિની દેવી તામ; પુરવ પરે રક્ષા કરે, તીરથ તણું ઊદામ. એ. ૨૦ ચોથા ક૯પ તણે ઘણી, મહેન્દ્ર નામ ભક્તિમંત; ભ્રષ્ટ પ્રાસાદ અને સના, નયણે તે નિરખંત. એ. ૨૧ અહાર એ સું થા, તીરથ જગ હિતકાર; એ ચેષ્ટા દેવી તણી, જા ચિત્ત મઝાર. એ. રર તાલદેવજ બાહુબલે, કાદંબિક ગિરિનાર; બીજે પણ જીન તીરથે, કીધા ઇંદ્ર ઉદ્ધાર. એ. ૨૩ દેવતણી શકતે તિહાં, શક્રેન્દ્ર તિણિવાર; વહેંકિ પાસિ કરાવીયા, જીન પ્રાસાદ અપાર. એ. ૨૪ ઈશાને ઉદ્ધારથી, કોડિ સાગર ગયા ચાર; મહેદ્રા બંડલ કર્યો, વિમલાયલ ઉદ્ધાર. એ. ૨૫ ઇતિ પંચમેદ્વાર. ૪. માંહેદ્ર ઇંદ્ર થકી થયા, દશ કઠિસાગર ગયાયામ; બ્રહેંદ્ર વલી એ નીર્થને, કીધ ઉદ્ધાર સ્વ નામ. એ. ૨૬ ઇતિ પંચ દ્વાર. ૫. કેડિ લક્ષ સાગર તણે, કાલ ગયે તિણ વાર,
શ્રી શત્રુંજયને કર્યો, ચમરેન્દ્ર ઉદ્ધાર. એ, ૨૭ ઇતિ ષડૅ દ્વાર. ૬.
એમ શત્રુંજયના થયા, નર સુર કૃત ઉદ્ધાર; ત્રિીજી ચોથા ખંડની, ઢાલ ઈણે અધિકાર એ. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૯૯,

Page #355

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૭૧
દહા.
સહુ તીરથની આદિ છે, પણ એહની આદિ અનંત ત્રિસલા નંદન ઈંદ્રને, ભાષે એમ ભગવત. ૧ સગર ચકવત થયા, કીધે તીર્થદ્વાર; સુરપતિસાંભલી તું સિખી, આદિ કથા વિચાર, એ તીરથ ગુણ આગલે, સહુ તીરથ શિરતાજ;
કથા સુણતાં એડની, લડીએ અવિચલ રાજ. ઢાલ–શ્રી ચંદ્રપ્રભ પ્રાહુણે એ દેશી. પ. ભરત ક્ષેત્ર જબ તણેરે, નયરી અધ્યા નામ, રિષભના વંશમાં થયોરે, જીન શત્રુ નૃપ અભિરામ ભ. ૧ યુવરાજા પદવી ધરેરે, તેને અનુસુ મિત્ર, વિજ્યા રાણી રાયની, યશ મતિ સુ પવિત્રરે. ભ, ૨ ગંગાજલ જેમ નિર્મલેરે, બેને શીલા આચારરે, રૂપે જાણું દેવાંગનારે, ચેસડકલા ભંડારરે. ભ. ૩ ચઉંદ સુપન સુચિત હવે, વિજ્યાસુત નારાય; શ્રી અજીત નામે જમ્યારે, રાય પ્રિયા સુખ દાયરે. ભ. ૪ યુવતી યુવરાજા તણો, દસ્પન તિણ દિઠરે. સગર નામે ચકી થયેરે, ત્રિભુવનસુયશ અનઠરે. ભ. ૫ કનક વરણ ગજ જેહનેરે, લબણુ દ્વીતીય જીણુંદરે; પંચધાએલાલી જોરે, વાદ્ધ દ્વિતીયા ચંદરે. ભ. ૬ સકલ કલ કાલે ભણીરે, ગુરૂ પાસે ગુરૂ બુધિરે; અનુક્રમે સગર સુધી થયેરે, જેની ગતિમતિ સુદ્ધિશે. ભ. ૭ કેદંડ સાઢાચારસે રે, સુંદર દેહ ઉતગરે; બીજે જીનકી બિનહેરે, વન લક્ષ્ય સુરંગરે. ભ. ૮

Page #356

૨૭૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રાજાની કન્યા ઘણી રે, પરણાવી ધરી પ્રેમ, બાપ પ્રોઢેછવ કરીરે, છનવર ચકી તેમરે. ભ. ૯ જીન શત્રુ નૃપનિજ પુત્રને રે, અજીત જીન રાજ રે; રાજય દેઈ સંયમ ગ્રહરે, સારણ આમ કાજ રે. ભ. ૧૦ યુવરાજ પણ ભ્રાતનીરે, અનુજ્ઞા લેઈ તિવાર; નિજ પદ સગરને થાપીએ, લીધે સંયમ ભારરે. ભ. ૧૧ રાજ્ય પ્રજા પાસે પ્રભુરે, નિરભય દેશ ની રેગરે; ઇતિ અનિતિ નહીં જીહાંરે, દિન વધતો ભેગરે. ભ. ૧૨ ત્રેપન લાખ પુરવ લગે રે, પા રાજ ભંડારે; રાજ્ય સગરને આપીયેરે, લીધે સંયમસારરે. ભ. ૧૩ ઘાતી કર્મ તપનીરે, સહુ પ્રજાલ્યા તેહરે; કેવલ જ્ઞાન લહે પ્રભુરે, બાર વરસને છેહરે. ભ. ૧૪ સમવસરણ દેવે રોરે, તિહાં બેઠા જિનરાય રે; અમૃત સરીખી દેશણારે, સહુ સુણે ચિત્ત લાયરે. ભ. ૧૫ સંઘચતુવિધ થાપીયેરે, અજીત નાથ અરિહંતરે; મિથ્યા તિમિર દિવાકરૂં રે, ભય ભંજણ ભગવંતરે. ભ. ૧૬ હવે સગર રાજા તણેરે, ચક રતન ઉપરે; સાધીશ ષ મેદિની, નવનિધિ ચઉદ રતનરે. ભ. ૧૭ લાગા પખંડ સાધતાંરે, વરસ સહસ પાંત્રીસરે, આ અયોધ્યા સામ્રાજ્યસુરે, રાજ્યકરે જગ તીસરે ભ. ૧૮ હવે શ્રી અજીત જીણેસરૂ, શત્રુંજય ગયા જામરે; હલુ કર્મો કેકી તિહાંરે, સુણી જીનવાણી તામરે. ભ. ૧૯ પ્રતિબે અણસણ કરીરે, ત્રિકદિન રાયણ મૂલરે; થે દેવલેકે ગયેરે, અરિહંત ધ્યાન અમૂલરે. ભ. ૨

Page #357

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૭૩ આદ્ય કૂટથી નિરતેરે, આવ્યા સુભદ્રાખ્ય શૃંગરે; સિદ્ધિસિલા ઉપરિ તિહારે શ્રી જીવર મનરંગરે. ભ. ૨૧ દેવ સહુ ભલા થઈરે, આવ્યા સહુ તત્કાલરે; સમવસરણ દેવે રારે, કરતે જાકમાલશે. ભ. ૨૨. સિંહાસન માંહિ ઠભેરે, બેઠા તિહાં જીનવાયરે; બેઠા સુર સુરપતિ સહૂર, શ્રી જીવર ગુણ ગાયરેભ. ૨૩ અવધી જ્ઞાને જાણ કરી રે, સદ્ગતિ કારણ જામરે, તીર્થ ભેટણ જીન વાંદિવારે, આવ્યો લેઈ સુર ગ્રામરે. ભ. ૨૪ આવ્યે કેકી દેવતારે, બેલાવ્યા પ્રભુ તાસરે; જોતિ શિલ્ય દીપાવતેરે, બેઠે પ્રભુજી પાસરે. ભ. ૨૫ દેવ સહ દેખી કરીરે, વિરમય પામ્યા ચિત્તરે; ઢાલ થે ખડે પાંચમીરે, કહિ જીનહર્ષ સુમિત્તરે. ભ. ૨૬ (પાઠાંતરે સર્વ ગાથા ૧૨૬) સર્વ ગાથા ૧૨૮.
દુહા. પ્રથમ સુરે પૂછીયે, કુણ સ્વામી દેવ;
નવર ભાષે ઈદ્રિને રહેતે ઈહાં નિત મેવ. કેકી બહુ કેકી ઘણી, મુજ મુખથી ઉદેપશ; પ્રાણી વધે છેડે સુણી, અણસણ કીધું એસ. એ તીરથ સુપ્રભાવથી, સકલ ખપાયા કમં; થયે દેવ તિર્યંચથી, ભાગે સહુ જીન મર્મ. તે કેકી સૂર સાંભળી, રાયણતલિ નિજ મૂતિ સુપરિ કરાવી તીર્થની, કીધી પૂબ સ્કૃતિ એકાવતારી એ થઈ ઈહિાં લેસ્ય વ્રતભર. ઈણગિરિ કેવલ પામિને લહિસ્ય શિવસુખસાર. તે ભણી એ તીરથ છે, સકલ સિદ્ધિ દાતાર. તીરથ મહાતમ ઉપદેશે, અજીતનાથ જીનચંદ; વિશ્વજંતુ પ્રતિ બોધવા, ઉપજાવા આણંદ. ૪

Page #358

२७४
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત. સમતા સહુ પ્રાણી વિષે, સંઘ પૂજા બહુનેહ; શત્રુંજયની સેવના, પૂણ્ય વિના નહિ એહ. ૭ પર્વત શત્રુજ્ય તણે, ઠાં પાતિક જાઈ
ભવ સાયરમાં બુડતાં, દ્વીપ સમાન કહાઈ. ૮ હાલ-તણું દલ ચહૂડ લેહે વન જે ગિરહી,
એ દેશી. ૬. સુરપતિ હે સુરપતિ જીનવર આરાયે જેણે,
જીન ધર્મ કર્યો ઉલ્લાસ; એ પર્વત જેણે સેવી, દુર્ગતિ ભીતિન તાસ; સુરપતિ. ૧ અજીત જીનેસર એમ કહે, વારૂ વચન વિલાસ. અ. ઈણ તીરથ પુન્ય કીજે, થડેહી પણ જેહ, સુ. ક્ષય થાયે નહી તેહને, ચકી નિધાન પરેહ. સુ. અ. ૨ જે સિદ્ધા એણ પર્વતે વલી સીસે જેહ, સુ. જાણે પણ ન કહી સકે, કેવલ જ્ઞાની તેહ સુ. અ. ૩ સીલ સન્નાહ ધરી હાં, ધાવે નિતિ નવકાર, સુ. તપ ખગે વયરી હણે, રાગાદિક પરિવાર. સુ. અ. ૪ ઝંગ સુભદ્ર નામે ઈહાં, નિધિ રસ રતન સંયુકત; સુ. જે પુન્યવંતના આશ્રયે, બે ભવ સુખ જીન ઉક્ત. સુ. અ. ૫ નર સુર આગલિ દેસણું, દીધી ત્રિભુવન સ્વામી, સુ. અઠાહી મહેચ્છવ કરી, પહુતા નિજર ઠામ. સુ. અ. ૬ વર્ષા રૂતુ ઈણિ અવસરે, ઉનમીએ આસાઢ સુ. ગયણે વીજ જમ્બુકીયાં, ધરણિ ધડૂક ગાઢ. સુ. અ. ૭ માલા ઘાલ્યા પંખીએ, મધુરા બેલ્યા મોર, સુ. આવ્યા પરદેશી ઘરે, ચાતક પાડે સોર. સુ. અ. ૮

Page #359

શ્રીશત્રુ જયતીર્થાસ.
જલધર લાંગા વરસવા, મુનિવર રહ્યા વિહાર; સુ. ચામાસા ગિરિ ઉપરે, રહ્યા ત્રિજગ આધાર. સુ. અ. મંડપ તિહાં માટી કહ્યા, સુરપતિ ભક્તિ વિશેસ; સુ. સુખે તિહાં સઉ કે રહ્યા, નિશ્ચલ ધ્યાન પેસ. સુ. અ. ૧૦ સુવ્રત આચાર જ નામે, તંદુલ જલ ભૃતપાત્ર; સુ. પ્લાન પ્રથમ સંગે ચડયા, અહુ મુનિ નિલ ગાત્ર. સુ. અ. ૧૧ કિણિઇક તરૂં તલે આવીને, લીધે તેણે વિશ્રામ; સુ. આયા કાગ ત્રિસ્ય તિહાં, ઢાલ્યા જલના ઠામ. સુ. અ. ૧૨ સાધુ ત્રસ્ય કાપે ચઢયા, નાંખ્યા તે જલ મુજ; સુ. આજ પછે ણિ તીરથે, સ’તિમ હુયે તુજ. સુ. અ. ૧૩ તેહુના તપ સુપ્રભાવથી, કાગ ગયા સહુ નાસિ; સુ. સિદ્ધિ શૈલ ઉપરી અજી, વાયસના થયા નાસી; સુ. અ. ૧૪ સહુ મુનિ તેષ ભણી ઈંડાં, પ્રાસુક જલ કત્લાલ; સુ. સદા હૈયા તુજ વયથી, તિહાં થયા ઉલખા જોલ. સુ. અ.૧૫ કાગ દિસે ગિરિ ઉપરી, તે કાંઈક થાય અનિષ્ટ; સુ. રનાત્ર કરે અત્તરી, શાંતિક હાઇ વિશેષ્ટ. સુ. અ. ૧૬ શ્રી અજીન સ્વામી હવે, તિહાંથી કર્યા વિહાર; સુ. પ્રાણીને પ્રતિખાધવા, છઠ્ઠાં તિહાં ઉપગાર. સુ. અ. ૧૭ હવે સગર ચક્રીતણા, સાઠિ સહસ્ર સુત જે; મન સુદ્ધે નમવા (તીર્થ) કારણે, જહનુ પ્રમુખ સહુ તેહુ. મ. સુણો સગર કુમારની, વાત વિખ્યાત સવેહ; મ. સુ. ૧૮ સુણજોરે સુણજો દ્વાદશ રતન લેઇ કરી; સ્ત્રી ચક્રવજી ત રાજાન; યક્ષ ચમું સહુ રાજવી,
લીધા સાથી અગણ્ય, મ. સુ. ૧૯

૨૭૫

Page #360

૨૭૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
તાત હુકમસું ચાલીયા, યજન કરે પ્રયાણુ; મ. અષ્ટાપદ ગિરિ આવ્યા, ઉલસિત હર્ષ પ્રયાણ. મ. સુ. ૨૦ અષ્ટ જન ઉચે ગિરિ, ચઢીયા હર્ષ ધરેહ; મ. જનપ્રાસાદ ભણી વિધે, તીન પ્રદક્ષિણા દેહ. મ. સ. ૨૧ પિઠા દક્ષિણ બારણે, ચારે તિહાં જીનરાય, મ. આઠ જીણેસર પશ્ચિમે, ઉત્તર દિશ દશ ઠાય, મ. સુ. ૨૨ બે અનવર પૂરવ દિશે, એમ અરિહંત વીસ, મ. કુકમ કુસુમ પૂજીયા, પૂગી સયલ જગીસ. મ. સુ. ૨૩ હેમ રતનમય દેહરે, કિણઈ કરાવ્યું હ; મ. કુમારે પૂછયે એહ, સુબુદ્ધિ સચિવ કહે તેહ. મ. સુ. ૨૪ ભરત ચક્રવર્તી થયે, તુમ પૂર્વજ મહારાય મ. તિણિ પ્રાસાદ કરાવીયે, ઉચે અધિક સહાય. મ. સુ. ૨૫ સાંજલિ મહેમાં કહે, ધનર પુરૂષ પ્રધાન મ. જનમ સફલ કીયે આપણે, અક્ષયસુજસ નિધાન. મ. સુ. ૨૬ કરિશું અમે રક્ષાર્થે, ખાઈ કહે કુમાર, સુ. પાઠાંતર (થા ખંડની પાંચમી) છઠી ચેથા ખંડની, ઢાલજીનહર્ષ
વિચાર સુ. ૨૭ સર્વગાથા. ૧૬૧.
દહા. પૃથ્વી પિંડ પ્રમાણ લગી. ઉડી અતિ વિસ્તાર દંડ રત્નસું ખાતિકા, ખોદે સહુ કુમાર. રવૃષ્ટિ અતિ ખાતથી, નાગ લેકમાં થાઈ; કુમાર સહુને નાગપતિ, જવલન પ્રભ કહે આઈ. ૨

Page #361

૨૭૭
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. વછ અગાધ ખાઈ ખણી, નાગ લેક પીડાઈ તીરથ રક્ષા એટલે, થાસે વિરમે ભાઈ. અહિસ્વામી એમ કહી ગયે, ખણતા પણ રહ્યા તેહ; માહમાં વલી મંત્રણે, ઉદ્વતપણે કરેહ. નિર્જલ કેતલેકે દિને, જે રહિયે પરિખા એહ; સુસંધ્ય હસે ભી ભણી, નહી અસાધ્ય કિ મેહ. એમ કહી દંડ રત્નસું, ગંગાનદી આણેહ ખાઈ પાસું ભરી, કંઠ લગે કુમારેહ. નાગ લેકના ઘર સહુ, જલે ભરાણું જોઈ; સાઠિ સહસ બાલ્યા જવલન, પ્રભ કે પાકુલ હાઈ. હાલ-લાલ રંગાઓથી ચુનડી, એ દેશી, રાગ મલાર. સેના થઈ સહુ આકલી, જાણે વજા તણે પડયે ઘાવ, સુણજે સહહવે કહીસે સું રાયને, સુજે નહિ કેઈ ઉપાય. સે. ૧ આપણા સગલા હી દેખતા, ચકના સુત સમકાલ; સુ. નાગેન્દ્ર બાલ્યા સહ, આપણ બલ વૃથા નિહાલ. સુ. સે. નિજ રક્ષા કાજે રાજવી, સેના રાખે છે પાસિ; સુ. રાખી ન શક્યા તે ભણી, સું સ્વામી દેસે સાબસિ. સુ. સે. નગર જઈ આપણુ મુખ કિશું, દેખાડીસે ગત લાજ, સુ. ચકી રયે મારશે, હાહા સબલ થયે અકાજ. સુ. સે. જેમ કુમાર બલ્યા સહુ કે ઇહાં,આપણુ પણ બલી
પાસ; સુ. સાહિબ કેડે સંચરે, સાચા ચાકર તે ખાસ. સુ. સે. ૫ મહામાં એમ આલેચીને, ચેહ ખડકી તજવા પ્રાણ; સુ. કાઠ આણ ૨ ભરી, જન દ્વાદશ પરિમાણ. સ. સે. ૬

Page #362

२७८
શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. દાહ લગાહે જેતલે, શકઅવધિ નિહાલે તામ; સુ. બલતી સેના ચક્રી તણી, વિપ્રરૂપે આ તિણિ ઠામ. સુ. સે. મ મરે એમ સેનાભણી, કહેતે મુખ વચન દેવેશ; સુ. સાંજલિ સહુ તેમ ઉભા રહયા, કણ વારે છે નર એસ. સુ. સે. સહુ ઉભાતિહાંઆવી કરી, ભાષે એમ વયણ પ્રકાશ, સુ. કિમ મુયા નર એતલા, કિ યે એહ વિણસિ. સુ. સે. વિપ્ર વચન સુણી એહવું, આદરિ કરિ ભાષે તામ; સુ. પરવ્યસન દુખી સાંભલે, હાં માઠે થયે છે કામ. સુ. સે. એ સગરચકીના દીકરા, આગલિ પડીયા તું જોઈ; સુ. નાગેશ ક્રોધે ભાલીયા, અમે રાખી ન શક્યા કે ઈ. સ. સે. ૧૧ અમ સ્વામી પુત્ર અમે છતાં, લહી એહ અવસ્થા આજ; સુ. અગ્નિ પ્રવેશ કરૂ તેણે, જીવ્યા હવે ન રહે લાજ. સુ. સે. ૧૨ નિજ રૂપકરી ઇદ્રમૂલગેતેહને વચન કહે તે વાર; સુ. વાંક તમારો ઈહાં કે નહી, સા માટે કરે સંહાર. સુ. સે. ૧૩ તે માટે મ મરે સહુ, ઉતારીશ ચકી ક્રોધ, સુ. જાઓ નગર પોતા તણે, થાસે નહિ કે વિરોધ. સુ. આપી એહવી આશાસના, ગયે ઈંદ્ર પિતાને કામ; સુ. કાંઈક શેક મૂકી કરી, ચાલ્યા નિજ નગરી તામ. સુ. સૈન્ય પાસે અજોધ્યાને ગયે સમયે ઈંદ્રને તિણિવાર સુ. તતક્ષણ આવી ઉભું રહ્ય, કરવા સહુને ઉપગાર. સુ. સે. ૧૬ આઉષે પાંચસે વર્ષને, બાલક કીધે ગત પ્રાણ સુ. બ્રાહ્મણ વેષ ધરી કરી, પઢારિક દુખ વાણુ સુ. સે. રેવેતિહાં કરૂણ સ્વરે કરી, હા હા મુજ કવણ આધાર સુ. મુજ કુલ મંડન દીકરે, તે કાંઈ હે કિરતાર. સુ. સે. ૧૮

Page #363

૨૭૯ ,
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. મેં કીધા દુકૃત કિણિભવે, ફલ પામ્યા તેહના એહ; સુ. વૃદ્ધપણે બાલક મૂઉ, ઉજડ થયે માહગેહ. સુ. ચકી મુજ રાષિ કુદેવથી, વસુધામાં ટાળિ અન્યાય, સુ. પાપ નગરથી કાઢિ તું, ભરતેસર જિમ કરિન્યાય. સુ. શ્રી અછત છણેસર વ્રત લીયે, તે કેડે તું રખવાલ, સુ. પાલી પ્રજા હવે આપણી, તું તે પાંચમે લેકપાલ. સુ. સે. ૨૧ રાજા આકંદ સુણી ઈસા, કરૂણા આવિ મનમાંહિ; સુ. જન મુકી તેડાવીયે, આ મૃત્ય બાલક સાહિ. સુ. સે. ચકી આગલ આણી કરી, મુકો લેઈ મૂઉ બાલ સુ. ઉચે સ્વર રેવે તિહાં, આંખે આંસુ પરણાલ. સુ. દિનાંતર રાજા પૂછીએ, બ્રાહ્મણ ભાષે સુણિ નાહક સુ. મુજ એક અંગજ એ હતું, તિણિ દીધે મુજને દાહ. સુ. આજ મુજ સુત એ સુતેહતે, રજની નિદ્રા ભરપૂર, સુ. કુર કૃતાંત સાપે ડર્યો, પ્રાણ છેડ્યા તુરત વિતર. સુ. સે. ૨૫ દુખભાગનૃપતિ તેમાહરે. જીવાડિ મૂઉ એ બાલ સુ. ચોથા ખંડની સાતમી, જીનહર્ષ થઈ એ ઢાલ. સુ. સે. સર્વ ગાથા ૧૯૮ (૧૬૦)
દૂહા. મંત્ર યંત્ર ઔષધ કરી, મુજ બાલકછવાઈ, દેષ હસે તુજ અન્યથા માહરે કુલ ક્ષય થાઈ માંત્રિક વૈદ ચકી હવે, તેડાવ્યા તત્કાલ; કરી ઉપાય જેમ તેમ તમે, જીવાડે એ બાલ. સ્વામી એ અસાધ્ય છે; ન લગે કેઈ ઉપચાર; પૂર્વામૃત ગૃહ ભસ્મથી, જીવે એ નિરધાર.

Page #364

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
વૈદ્ય વચન એમ સાંભલિ, રાજા ભાષે તામ; લાગ્યે ભસ્મ પૂછીરી, ઢીલ તણે નહિ કામ. ભરમ ગૃહ ચૂલાથકી, પૂછે રાજ પુરૂષ; તુમ કુલ માન મુર્ત્ત મુઉ, લાગે છે. સુખદુઃખ. માતાપિતા સાસુ વહુ, પુત્ર મિત્ર મૃત વાત; છઠ્ઠાં જાય તિહાં સાંભલે, કરિ આવ્યા નર[ભર]વાત. હું લાગ્યા બ્રાહ્મણ રેઈવા, ભાષે તામ ચક્રેશ; લાન્ય વિપ્ર મુજ ઘર થકી, ભસ્મ હમારી લહેસ. ચક્રી માત યશે!મતી, પૃષ્ટવા બ્રાહ્મણ જાત; મુજ ઘરમાંહિ તે કહે, મૂએ ચડ્ડી તાત. ચિકિચ્છિ! કહે ભૂતિ વિષ્ણુિ,આષધ આવર ન કોઇ દોષ અમારા છે નહી, મરસે માલક જોઈ. હાલ——શ્રેણિકરાય હુંરે અનાથી નિગ્રંથ, એ દેશી. ૮ શક્ર વિપ્ર સાંભલી એહવુ, ઉત્કંઠ રાવે તામ; ચક્રેસ ભાષે એહુવા, સામ વાણીરે તેહને હિતકાર. જોસીડારે રાવે કાંઇ ગમાર, એ આછેરે સ‘સાર અસાર; જો. સસારની ગતિ એહુવી, જાય તે જાવા કાજ; થિર નહી તેહને કારણે, સાગ કીજે કહા દ્વીજરાજ. જો, ૨ જગતીનના પૂજનીક જે, મલવત મહાવા કાય; જોગિન્દ્ર જીનવરતે મૂયા,તા બીજારે કિણિ ગ્યા ન ગણાય.જો. ૩ બાંધીયે સાતે ધાતુરું, મલ મૂત્રને ભડાર; રાગાર્દિકે પીડી જતા, નહિ થોરતારે જોતું એ વિચાર. જો. ૪
4
૨૮૦

Page #365

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૮૧ પુત્ર ભ્રાતૃ કલત્ર માતા પિતા, સહુ સ્વાર્થના છે એહ; જો સ્વાર્થ પહોંચે નહી કદા, તે આપેરે ક્ષણમાં છે. જે. ૫ કેણ કેહના માતાપિતા, કણ કેહના સુત નાર; વાયુ વાદલની પરે, નવ લાગેરે જાતાં કાંઈ વાર. જે. ૬ નિજ દેહ પણ લાલી થકી, આપણે વસિ નહિ તેહ, તે પુત્ર કલત્ર વસિ કેમ રહે, ખોટી મમતા સગલી :
છે એહ. જે. ૭ રાજા વચન એમ ભાષતાં, ઇંદ્ર થયે તામ પ્રત્યક્ષ સાંજલિ રાજાને કહે, સહુ વારે તૂ દીસે દક્ષ. જે. ૮ સાચે કહ્યું તે રાજવી, કારમે સહુ સંસાર; પરમાદ અધા એહમાં, નવ દેખિરે છે એહ અસાર. જે. ૯ કમેં કરી વિસ્વ ઉપજે, કમેં કરી વિસરાલ, મમતા તિહાંકરવી કિસી,એ મારે દ્રવ્ય ઘર સ્ત્રી બાલ. જે. ૧૦ જેમ એહ બ્રાહ્મણ સુત તણે, દેખાડી દ્રષ્ટાંત, તેમતાહરા પણ ચુતમૂવા, ઈંદ્ર ભાષ્ય એહવું વૃત્તાંત. જે. ૧૧ તેતલે સૈનિક આવીયા, દુખ હૃદયમાં ન સમાત; રિવતા હીચડે તાડતાં, ચકીને કહી સગલી વાત. જે. ૧૨ તત્કાલ મૂછ ભુંઈ પડે, છાંટીએ ચંદન નીર; વીજણે કમલે વીજી, કાંઈ પામીરે ચેતના સરીર. જે. ૧૩ સાંભળે નંદન રાયને, વીર મૂછિત થાય; કંઠ રેકાણે દુઃખે ભયે, હૈયડે મુખ નવ બેલાય. જે. ૧૪ મરવા સરખો નૃપ થયા, ભાષે એનું સુર રાય; મેહ માંહિ મુંઝાયે કિસું, બીજાની પરે મૂખ થાય. જે. ૧૫ કર્સે કરી કેઈક હવે, અપાયુ જન ચક્રેશ; કેઈક દીર્ધાયુ હવે, સી ચિતારે કરીયે રાજેસ. જે. ૧૬

Page #366

4.
૨૮૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તે બેધતે પહિલી હવે, વૈરાગ્ય વચન મુજ; તુહીજવલી મેહે પડે, કિહાંનાઠે રેડહાપણ તુજ. જે. ૧૭ દેવ ઇંદ્ર ઈમ સમજાવતા, નર વીનવ્યાં રાજન; દેઈ પુરૂષ પોલે આવીયા, તુજ ચરણેરે નમવાને ધ્યાન. જે. ૧૮ ભુસંજ્ઞણું સમજાવીયે, વૈત્રી ભણી તિણિ વાર; નિજ પાસે નૃપ તેડાવીયા, એક ભારે જીન
આગમ સાર. જે. ૧૯ એક કહે સ્વામી જાન્હવી, તુમ પુત્ર આપ્યું જેહ, પૂરી અષ્ટાપદ ખાતિકા, મહીપ્લોવેરે દુઃખ વે છે તે જે. ૨૦ પ્રલય વારિધિની પરે, જલ પૂર પામે વૃદ્ધિ, હવે રાખ્યર પ્રત્યે નીરમાં, બૂડતારે અમ ભણી નિષિદ્ધિ. જે. ૨૧ પુત્રાંત જીન આગમનની, વલી દેશ લાવન ચિત્ત; શક ચક્રવર્તીને કહે; કિમ બેઠે થઈ નિચિંત. જે. ૨૨ તજી પુત્ર શેક દરે હવે, ભજી સ્વામી ચરણ દયાલ; ; સ્વામી પ્રણમજ પુન્યને, તું કર માંરે વિફલ ભૂપાલ. જે. ૨૩ જહું ભગીરથ કુમારને, રેધવાદે આદેશ એ આઠમી થા ખંડની, થઈ પૂરીજીનહર્ષ વિશેસ. જે. ૨૪ સર્વ ગાથા. ૨૨૭. પાઠાંતર (૧૩)
દુહા. મુખ નિસાસો નાખીને, નયણે આંસુ ધાર; જહુ પુત્ર તેડી કરી, થા અંક મજાર. મુખ સીસ ચુંબન કરી, ચકી ભાષે આમ; બેટા ભારતવંશને, જોઈ કિસુ થયે કામ. ૨

Page #367

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ ૨૮૩ દવ દાધા ક્રમ અરણ્યમાં, જેમ કેઈ રહે અંકૂર; તેમ અમ કુલ સંતતિ વિષે, એક રહ્યો તું સૂર. જન રક્ષા કરવા ભણી, જા તું મુજ આદેશ; મુખ્ય પ્રવાહ દડે કરી, ગંગા કરે પ્રવેશ. તાત આદેશ સુણ કરી,ચાલ્યો ભગીરથ તામ; શ્રી જીવરનમવા ભણું, ચાત્યે સગર નર સ્વામિ. ૫ નમી સ્તવી જીનરાયને, સુણું ધરમ ઉપદેશ;
યુગપતુ મૃત્યુ નિજ પુત્રને, પૂછે તામ નરેસ. ૬ ઢાલ-પડવે બે મેરજ છે કેઈલી હે લાલ
જો કેઈલી. એ દેશી. ૯ શ્રી છનવર કહે પૂર્વ ભવે, સુત તાહરા હે લાલ; ભવે સુત તાહરા, ચેર પલ્લીમાં ભીલ હતા, અતિ
આકરા હો લાલ. હુ. નિસિદિન પરધન ધ્યાન હરણ પર અંગના હે લાલ; હુ. ૧ટે દેશવિદેશ, કરણ પુર ભંગના હે લાલ. ક. ૧ ભજિલપુરથી સંઘ શત્રુંજય ચાલીયે હે લાલ; ધણકણ રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ ભર્યો, તેણે ભાલીયે હાલાલ. ભ. પાપી માહે માંહિ વિચાર કીયે મિલી હે લાલ. વિ. લૂટીજે એ સાથ કુમતિએ અટક્લી હે લાલ. કું. ૨ સાઠિ સહસતે ચારે વિચાર કો ઈસો હે લાલ, વિ. તે માટે એક કુંભાર ભદ્રાતમ ગુણ તિઓ હે લાલ. ભ. સાંજલિ ભાષે તાસકિ ધિગ ૨ તુમ ભણી હે લાલકિંધિ. જાણ જે છે આજ દેવે તુમ મતિ હણી હે લાલ. દેવે. ૩

Page #368

૨૮૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
તીરથ જઈ એ યાત્રિક ભાવન ભાવસે હે લાલ; ભા. એ વિત્ત સુચિ-તે નિજ સુખી-તે વાવસે હે લાલ. સુ. લૂટીજે કેમ આપણે એહ શુભાશયા હો લાલ. કીજે છે નિસિદીસ અધમ નહી દયા વલી હે લાલ. અધ. ૪ પૂર્વે કીધા પાપ પ્રત્યક્ષ ફેલ તેહનાં હે લાલ, પ્ર. અધર્મ લો અવતાર દરિદ્રી ગેહનાં હે લાલ. દ, ધર્મ કરવા જાય વિચે તે લૂંટીએ હે લાલ વિ. તે પાતકથી કેમ કહેતે છૂટીયે હે લાલ. ક. ૫ પુન્યાનુંબંધી પુન્ય કરી એહવા થયા હે લાલ; ક. દાન પુન્ય દાતાર સુખી દુઃખ સહુ ગયાં હે લાલ. સુ. તીર્થનાથની યાત્રા થકી આગલ સુખી હે લાલ; થ. થાસે નિશ્ચય એહ આપણ ભવ ૨ દુખી હે લાલ. આ. ૬ સુહણહીમાં એહ વિચાર જે આણસે હે લાલ: વિ. કરસે એક અન્યાય આગલિ તે જાણશે હે લાલ. આ. વચન સુણી કુંભાર પલ્લીથી કાઢયે હો લાલ; ૫. જાતું નહી અમ એગ્ય અધમી ચાડીયે હે લાલ. અ. ભેલા થઈ સહુ ભીલ જાણી સંઘ આઈઓ હે લાલ; જા. ચિર તણે સહુ સૈન્ય લૂટવા ધાઈ હે લાલ. લૂ. છવ દેખી તેણિ વાર વિચાર ન કે કી હો લાલ. વિ. મહા પાપી મતિહીણ સંઘ સહુ લુટી હે લાલ. સં. ૮ નાઠા જન વ્રજ તાસ પાતથી દસ દિશે હે લાલ; પા; દુરાચારથી જેમ, સુજ સહુરે નસે હે લાલ. સુ. પિસુનપણથી જેમ સુજસ, જાયે સહી હે લાલ, સુ. સંઘ તણે તેમ લેક, વિકી રહ્યો નહી લાલ. વિ. ૯

Page #369

શ્રીશનું તીર્થરાસ.
૨૮૫ લુટી સઘલે સંઘ સહ, પાછે વત્યે હે લાલ સ. રલી યાયત મનમાંહિ થયા, વછિત ફલ્યા હે લાલ. નં. ભદ્વિલપુરને રાય વાત તિહાં સાંભલી હો લાલ; વા. બહુ સેના લેઈ સાથ તુરત આવ્યા બલી હે લાલ. તુ. ૧૦ આવી વીટી પાલિ કટક જોરાવરી હે લાલ; ક. દેખી બિન્ડા ભીલ નાહરથી બકરી હે લાલ. ના. પિઠા ગઢમાં નાસી જીવ લેઈ કરી હો લાલ; જી. નૃપને કીધ અન્યાય પ્રજા લૂટી ખરી હે લાલ. પ્ર. ૧૧ તાસ કુકમ સાગ સવા વાયરે હો લાલ, સં. કીધે ચિહું દિશિ વેગ કોઈ વસિલાયરો હો લાલ. કો. જલવારિ પણ આગ બૂઝે નહી સર્વથા હે લાલ, બૂ. કરીએ નહિ કુકર્મ અધર્મ યથા તથા હે લાલ. ય. ૧૨ નીકલી ન સ કઈ સહુ માંહે બલ્યા હે લાલ; સ. બાલી વલીયા વૈર સહુ પાછા વલ્યા હે લાલ. સ. કીજે જેહવા કર્મ ઉદય આવે તિસા હે લાલ; ઉ. કેહને દીજે દેસ કિ દુખ કીજે કિસા હે લાલ. દુ. ૧૩ સંઘ ભણું અરિહંત નમે પૂજે સદા હે લાલ ન.
શ્રી તીર્થકર તીર્થ કરી માને મુદા હો લાલ. ક. તેના જે પ્રત્યેનીક કરે આસાતના હે લાલ ક. નિશ્ચય તે હે નરકતણે બહુ ઘા (યા) તેના હે લાલ. ત. ૧૪ તે માટે શ્રી સંઘ સદા આરાધીયે હે લોલ; સં. મન વચન કાયા ત્રિધા કરી ન વિરાધીયે હે લાલ. ક. સંઘ આરાધે તેહ મુગતિ પામે સહી હો લાલ મુ. તાસ વિરોધક હે સુખ પામે નહી હે લાલ. સુ. ૧૫

Page #370

૨૮૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
તીરથ મારગ વર્તમાન યાત્રિક ભણું હે લાલ યા. પીડે ગોત્ર સહિત તે પીડ લહે ઘણું હે લાલ. તે. સાઠિ સહસ સહુ ભીલ મરી નરકે ગયા હે લાલ; મ. ચિચે ખડે છનહર્ષ ઢાલ નવમી થઈ હો લાલ. ન. ૧૬
સર્વ ગાથા, ૨૪૮.
દુહા. મછ થયા તિહાંથી મરી, સહુ તે સમુદ્ર મોજાર. જાલે બાંધ્યાં ધીવરે, ભેલા સાઠે હજાર. ૧ થયા ચૂડેલ સહ મરી, બહુ ભવ પામ્યા સંસાર; ભીલ થયા વલી કિણિ ભવે, કરે પાપદ્ધિ અપાર. ૨ ભીલ ભમતાં અન્ય દિન, દીઠે મુન વનમાંહિ, શાંતિ પ્રકૃતિ પાએ નમ્યા, આણું મન ઉછાહિ. ૩ મુનિવર તે આગલિ કહયે, ધર્મ તણે ઉપદેશ; ભદ્રકપણું પામ્યું તેણે, ધર્મ વિશેષ. ૪ તિણિહીજ પાસે મુનિ રહયે, માસી ઉપવાસ; ભીલ સહુને તારવા, ધર્મ સુણવે તાસ. ૫ પ્રથમ માસ કીધા તેણે, સાત વ્યસન પરિહાર; અનંતકાય બીજે તયા, ત્રીજે નિશિ આહાર. ૬ એથે માસે અણસણ કર્યો, સહુ પરિવિદ્યુત પાત; પ્રાણ તજી તુજ સુત થયા, કર્મ તણી એ વાત. ૭ જીણે વા સંઘ લુંટતાં, પુણવંત કુંભાર; રાજય લહયે તિણિહીજ ભવે, હય ગય રિદ્ધિ અપાર ૮

Page #371

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૨૮૭ હાલ–કરડે તિહાં કેટવાલ; એ દેશી. ૧૦ સુભ પરિણામ વસેલુ, ચઢતાં ૨ ભવ તિણિ પામીયા, ભાગીરથ થયે જહુ, પુત્ર પુન્યના ૨ ફલ જાયે નહી કીયા. ૧ ચકી તિણહીજ કર્મ, હવણ ૨ પણ તે ભેલા મૂયા; ટાલણ કર્મની રેખ, સમંરથ ૨ કઈ નવ ઢ્યા. ૨ મનસા પણ રાય, સંઘ ૨ અવજ્ઞા કીજે નહી; ભવ અનંત દુખદાય, સમકિત ૨ તરૂપાવક સહી. ૩ તીરથ યાત્રિક લેક, તેહને ૨ વસ્ત્રાન્ન જલે કરી; જે પૂજે નિજ ગેહ, પામે ફલ યાત્રા આચરી. ૪ પ્રથમ તીરથ શ્રી સંઘ, તે હીજર તીર્થ પથ વ્રજે; પૂજા કરીયે વિશેષ, ભાવUતે શિવનારી ભજે. ૫ રાજન ૨ ન કરે શેક, હી ૨ ધર્મત આ છે; કર્મતણે સાગ, ઉપના ૨ વિલય ગયા પછે. ૬ પુત્ર કલત્ર ધન રાજ્ય, અજી લગિર મેહધરિ કિસે; નિજ હિત કરિચકેશ, માનવ ૨ ભવ ૨ વલી કિહાં એસ. ૭ પ્રભુ મુખથી ભવ તાસ, જાણું ૨ ને એહવા નરપતિ, મુક્ત શેક વૈરાગ્ય, પાપે ૨ ઉતકૃષ્ટ મહામતિ. ૮ હવે કહે સુરરાય રાજન ૨ તું ચકી થયે; સંઘાધિપ ભરતેસ, થાતું ૨ તેહની પરિજ. સાંજલિ આદર કીધ. ચકી તીરથ યાત્રા ભણી; સ્વામી અક્ષત વાસ, થાપન ૨ કૃત સંઘવી તણ. ૧૦ બત્રીસ સહસ નરેસ મસ્તક ૨ મુગટ વિરાજતા; રૂધ્ય દેવાલય બિંબ, સેવન ૨ રથ સ્થિત રાજતા. ૧૧

Page #372

૨૮૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રતન મૂરતિ ઈદ્ર દીધ, કંચણ ૨ દેવાલય યુતા; સંઘપતિ રથ બેસાડી, ઉચ્છવ ૨ સુપાયે નુતા. ૧૨ ચતુવિધ સંઘ સંયુક્ત, સહસ્ત્ર ૨ ગમે ભૂપતિ લીયા; યાત્ર કરણ ચકેશ, સુભ દિન ૨ તિહાંથી ચાલીયા. ૧૩ પૂજે છનવર બિંબ, નગરે ૨ ગ્રામે મુનિ નમે; દેતા દાન અપાર, આવ્યા ૨ વિમલાચલ અનુકમે. ૧૪ આનંદપૂરાભિધ તીર્થ, અરિહંત ૨ સંઘાર્ચન કરે; સાતમી વછલ સાર, લાણ કીધી બહુ પરે. ૧૫ આગલિ કરી જીનગેહ, ઉછવ વાજિંત્ર કરી ઘણા; તીરથ પ્રતે સંઘ સાથિ, દીધી ૨ તીન પ્રદક્ષિણ. ૧૬ ચદ નદીને નીર, તીર્થ ૨ નીર લેઈ કરી; ગિરિ ઉપર ચઢીયાહ, યાત્રિક સહુ ઉલટ ધરી. ૧૭ તે જહુ પુત્ર પણ તાડુ, પતે અષ્ટાપદગિરિ; ભસ્મ સ્થલ પિત્રાદિ, દેખિ ૨ દુઃખ છાતી ભરી. ૧૮ જવલન પ્રભ નાગેશ, ભક્ત ૨ આરાધે મહે; શાંત કોપ થયે તેહ, ભગીરથ ૨ ને આવી કહે. ૧૯ ગૃહ બ્રશ ક્રોધે વછ, બાંધી ભસ્મ કીયા સહ; એણે પણ એહવે કર્મ. અજીત ૨ પૂર્વ ભવે બહુ. ૨૦ પ્લાવતી ભુઈગંગ, મુખ્ય વાહ ૨ પિહચા હવે; તેહની આજ્ઞા માની, મુખ્ય ૨ માગે તે પહુચવે. ૨૧ તે પૈતૃકની ભમ, વાહ ર ગંગા નીર; તે દિનથી થઈ રતિ નંગ ૨ અસ્થિ ધરેસમે ૨૨ જનમુખ જાણું વાત, ચકી ૨ શત્રુંજયે ગયા; ચ અવિલંબ પ્રયાણ, પહુતે ગિરિ આનંદ થયા, ૨૩

Page #373

શ્રી શત્રુંજય તીર્થશસ.
૨૮
ઇંદ્ર પિણિ આ તત્ર ભગીરથ ૨ ચરણ કમલ નમે; શક સદીના તામ, ભક્ત ૨ સહુ દુઃખ ઉપશમે. ૨૪ તાત હયારું લાય, મિલી ૨ હેજે હિત ધરી; ચોથા ખંડની ઢાલ, (નવમી) દશમી નહષે કહી. ૨૫ સર્વ ગાથા. ૨૮૧ (૨૪૮)
હા. નાત્ર પૂજા ધ્વજ વિધિ કરી, આરાત્રિ અરિહંત; વલી મંગલીક દી કી, પુરી મનની અંત. ૧ ઈદ્રો છવ ઇંદ્ર પૂજન, ચામર છત્ર મૂકે દાન રથાદિક બહુ દીયા, ગુરૂ મુખથકી સુણે. ૨ કનક પ્રાસાદ દેખી કરી, ચકી ચિતે ચિત્ત કરશે ભાવી ભૂપતી, આસાતના અષત્ત. ૩ તે હું પણ મુજ સુતપરે રક્ષા કરૂં અપાર; જહુ કુમાર આશું હતી, ગંગાતીર્થોદ્ધાર. ૪ જે હું તેને તાતતે, આણું ઈહાં દરિયાવ, નૃપ આજ્ઞાએ આણી, યક્ષે શકતે પ્રભાવ. ૫ સિંહલાદિકને વિટતે, ઉચે દેશ નીવેશ, દેશ કેટલાએક પ્લાવ, પશ્ચિમ દેશે પ્રવેશ. ૬ આવ્યે ગિરિવર ટૂકડો, ઇંદ્ર કહે તેણિ વાર; વિરમ ૨ ચકી હવે, આણિ મ જલધિ અપાર. - રાજય વિના રાજા જે, પુત્ર વિના કુલ જેમ;
જીવ વિના કાયા જીસી; પ્રીતિ જીસીવિણ પ્રેમ. ૮ વિદ્યા વિણ માણસ જસે, ચક્ષુ વિના જમ મુખ; દયા વિહુણે ધર્મ છમ, છાયા વિણ જીમ વૃક્ષ, ૯

Page #374

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. (સિદ્ધાચલ પાસે સમુદ્રનું લાવવું) જીમ સરવર પાણી વિના, ધર્મ વિના જમ જવ; તિમ શત્રુંજયતીર્થ વિણ, નિષ્ફલ સૃષ્ટિ અતીવ. ૧૦ હાલ–ગીનાને કહીરે આદેશ, એ દેશી. ૧૧.
અષ્ટાપદ રોક્ય નદીરે, છે જનતારક એહ, રાયજીરે છે. જ. એ રોક કેઈનથી રે, તારે ભવથી જેહ રાયજીરે. તા. ૧ રાયજીરે એ ગિરિવર ગુણ ગેહ, રાયજીરે એને
પ્રભાવ છે; રાયજીરે ફરસ્યાં નિર્મલ દેહ, રાયજીરેન રહે પાતકરેહ. ૨ જ્યારે તીર્થકર નહીં, નહી આગમ નહી ધર્મ, રા. ત્યારે પણ એ લેકનેરે, દેશે કામિત શર્મ. રા. ૩ શક ગિરા સાંભલિ ઈસી, પાસે બુધિ આણિરા. મૂ િતિહાં પશ્ચિમ દિસેરે, રાય સગર હિત જાણિ રા. તીરથ રક્ષા કારણેરે, મણિમય મૃત્તિ જણેશ, રા. સ્વર્ણ ગુફા પશ્ચિમ દિશેરે, તિહાંતથાપિ નરેશ. ૨. સહુ જીનાલય જીનતણ, પાહણ રૂપ કરાય; ૨. શક કહે ચકી ભણી, કંચણ મૃત્તિ ભરાય. રા. ૬ સુભદ્રાખ્ય શિખરે રે, અજીત નાથ પ્રાસાદ; ૨. રૂપ્યતણે મૂરતિ તથા રે, કંચણમય આહાદ. રા. જ્ઞાનવાન પ્રભુ ગણધરેરે, કીધ પ્રતિષ્ઠા સાર; રા. શ્રાવક સુર ચકી કરી રે, પૂજા બહુ વિસ્તાર. રા. એમ શત્રુંજય તીર્થને રે, સગર કરી ઉદ્ધાર; રા. રૈવત શૃંગ પ્રતે ચરે, સુરનર બહુ પરિવાર. રા. ૯ ચદ્ર પ્રભાસ તીરથ નમ્યારે, ચંદ્રપ્રભ જીનરાય, રા. ઈક વિમાને બેસીને રે, રાજા રૈવત જાય. રા. ૧૦

Page #375

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થરા8.
(ગિરનાર યાત્રા.)
ક્રેઇ તીન પ્રદક્ષિણારે, રૈવત ગિરિનેયાય; રા. લેઈ ગજ પદ કુંડથીરે, જલ નિર્મલ કરી કાય. રા. ૧૧ પૂજા સ્તુતિ નતિ તિહાં કરીર, પૂર્વપરે ચક્રેશ; રા. દાન દીધા બહુ ભાવસુ રે, પચ પ્રકાર વિશેષ. રા. ૧૨ આવ્યે તિહાંથી સ`ઘસુરે, અરબુદ્ધ ગિરિવેભાર; રા. જીન પૂજ્યા મુનિવર નમ્યારે, સફલ કીયા અવતાર. ૨. ૧૩ રાય અધ્યા આવીયેારે, પાલે રાજ્ય અસેસ; રા. ભવ્ય જી। પ્રતિબોધતારે, આવ્યા અજીત જીજ્ઞેશ. રા. ૧૪ જીન આગમન સુણી કરીરે, ચકી વદણુ કાજ; રા. આવ્યે બહુ પરિવારસુ રે, દેસણુ દે' જીનરાજ, રા. ૧૫ રાજ્યારદ્ધ સહુ કારમેરે, કારમા સહુ પરિવાર; રા. ધર્મ ચિંતામણી સારિખારે, દુર્લભ એણે સ`સાર, રા. ૧૬ ઉત્કૃષ્ટ મુનિવરતણેરે, ધર્મ કહ્યા ચારિત્ર; રા. ચારિત્રથી શિવ સુખ લહેરે, પાકે જેડ પિવત્ર, રા. ૧૭ સાંભલિ પ્રભુની દેશનારે, પામ્યા નૃપ વૈરાગ્ય, રા. પાય નમી કર્ પ્રાથનારે, ઘેા ચારિત્ર વીતરાગ, ૨. ૧૮ કુમાર ભગીરથને તારે, દેઈ રાજ્ય ભંડાર; રા. નૃપ સહસમું ન કહેરે, લીધે! સત્યમ ભાર. રા. ૧૯ પ્રભુ પાસે સીખ્યા સહુરે, મુનિઆચારવિચાર; રા. ચરણુ નમી લેઇ આ ગન્યારે, મુનિવર (મહીયલ) કીચે વિહાર. સ. ૨૦ હવે અજીત જીન વિહરતારે, ગયા સમેત ગિરિ'; રા. સહસ સાધુસુ` સહ્યારે, અણુસણુ ધરિ આણુ દે. ૨. ૨૨ માસાંતે ચૈત્રી પ`ચમીરે, ઉજ્જલ રોહિણી દીસ; રા. ધ્યાન હૃદય શુકલ ધ્યાવતારે, શિવ પાહતા જગ
ટીસ. રા. ૨૨

૨૯૧

Page #376

૨૯૨ શ્રીમાન જિન હર્ષપ્રત.
લાખ બહુત્તર પૂર્વ રે, પાલી આયુ ચક્રેશ, રા. સમેત શિખર કેવલ લહીરે, પામી મુક્તિ નરેશ. રા. ૨૩ અભિનંદન અનવર હરે, રૂતિથી સારો દ્વારા સત
સમવસર્યા અન્યદીસ; રા. શત્રુંજય ગિરિ ઉપર, દેસણું છે જગદીસ. . ૨૪ એ શત્રુંજય ગિરિસહરે, પાપ હરે નિસંદેહ, રા. ધર્મ વિના કલિયુગ વિષેરે, શિવ સુખ આપે એહ. રા. ૨૫ બિંબાર્ચનજિન ગૃહ તારે, કરિ લહે સુખસાર. ૨. વ્યંતરંદ્ર સુણી કરી રે, કીધો તીર્થોદ્વાર. રા. ૨૬ ઇતિચંતદ્વાર અષ્ટમઃ એ ઉદ્ધાર થ અ ઠમો, ચોથા ખંડ જ; રા. કહે જીનહર્ષ પૂરી થઈ, અનુપ ઢાલ ઈચ્ચાર. (પાઠાંતર એ દશ ઢાલ વિચારો
૨. ૨૭ સર્વગાથા. ૩૮. (૨૮૬).
હા. ' હવે શ્રી જીવર આઠમે, ચંદ્રપ્રભ જગદીશ; ચંદ્રપ્રભ ચંદ્રાંકજકું, ચરણ નમે સુરેસ. ૧ સંક્ષેપે તે તેનો ચરિત, કસુણજે સહુ કોઈ;,
પાપ ગમેં ભવર તણ, આત્મ નિમલ હઈ. ટા–મતી ઘેને માહરે સાહિબા મેતી છે
એ દેશી. ૧ર. છિિડજ જમ્બુદ્વીપ ભારતમાં, ચંદ્રાનના નગરી ધરા; ચિત્તમાં સાંભલે નરનારી વિચારી સાંભલે નરનારી;

Page #377

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૯૩ સુવિચારી સુણતાં સુખકારી, શ્રી જીવર વારતા
મન હારી; સાં. તિહારાજાર જેમ સેલે, સજજન કમલ વિમલ દલ મેહે સાં. ૧ મહાસેન અભિધાન મહાબલ, જીત્યા સબલ સકલ
અયિણ દલસાં. લમણારાયણ પટરાણી, રૂપવંત ગુણવંત વખાણી સાં. ૨ એક દિવસ સુખ શય્યા સુતી, દીઠા ચિદે સુપન સપૂતી, સાં. ૩ કુમરી ઈદ્ર કી જન્મે છવ, સુરી ખેલાવે રામતનવનવ સાં, ૪ ચત્રત પાંચમી અંધારી, અવતરીયા, કુખે અવતારી. સાં. ૫ પિસ માસે અંધારી બારસ, પ્રભુ જન્માહુઆ સગલે રસ; સાં. ચંદ્રજવલ સરિખી પ્રભુ કાયા, ચંદ્રપ્રભ અભિધાન
સુહાયા; સા. સાદ્ધધનુષ શતતુંગ વિરાજે, જેહને રૂપ અનુપમ છાજે સા. ૬ પિતૃક રાજ્ય પ્રજા સુખપાલે, અરિનારીનાં અંજન ગાલે સાં. પિષ કૃષ્ણ તેરસને દિવસે, સહસું વ્રત લીધે જગદીસે સાં. ૭ ત્રીજે માસ ફાગણ સુદિ સમિ, કેવલજ્ઞાન પુરૂષોત્તમ સાં. ચારનિકાય તણા સુર આવે, સમવસરણ પ્રભુજીને રચાવે સા. ૮ જન ઉપદેશ સુણ ગહગહતા, સુરનાર નિજ ૨ થાનક
1 પેહતા: સાં. તિહાંથી વિચર્યા ત્રિભુવનસ્વામી, શત્રુજ્ય આવ્યા
શિવગામી. સાં. ૯ નવર તીન પ્રદક્ષિણા દેઈ, તીર્થ ભણે મુનિવર
સંઘ લેવું સગરાની તનિધિતીરે, બ્રાહ્મી નદી તટ ગુહિર
ગંભીરઇ. સ. ૧૦

Page #378

૨૯૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
ચંદ્રોદ્યાન તેણે એક પાસે, સમવર્યા પરિવાર ઉલાસ; સાં. દેવે સમવસરણ તિહાં કીધા, સુણવા ધર્મ આવ્યા
સહુ સીધા. સા. ૧૧ શિશિપ્રા નામે તિહાં નગરી, શશિપ્રભ રાજા સભા
જગરી; સા. ચંદ્રપ્રભા રાણી સંઘતે, ચંદ્રાયશા સુત લેઈ સાથે. સા. ૧૨ સ્તવના કરિ બેઠા જીન આગે, સાંભલવા ઉપદેશ સરગે, સાં. પ્રભુજી ભાખે દેસણ માંહિ, શંત્રુજય તીરથ ગુણ ગહે. સાં. સેવે પુંડરીક ગિરિરાયા, જીન પતિ ધ્યાવે જેહ ઉમાહ્યા; સા. દ્વિવિધા ધર્મ થકી શિવ પાવે, ફિરિ સંસાર માંડ
નવ આવે. સાં. ૧૪ દેવ માંહિ જોય જનવર કહીએ, ધ્યાન માંહે શુકલ
ધ્યાન સુલહીએ; સાં. વ્રત મ હે બ્રહ્મત્રત અધિકારી, સર્વ ધર્મમાં ચારિત્ર ભારી સ. ૧૫ તીરથમાં મુખ્ય તીરથ કહીએ, અજય દેખીગહગહીએ
એ પાખે તે મુકિત ન લહીએ; એ પાખે પિણિ કમ ન દહીએ.
સા. ૧૬ પ્રભુ ઉપદેશ સુણી મનસુ, ચંદ્રશિખર રાજા પ્રતિબુ સા.
શ્રી ચંદ્રપ્રભ અનવર પાસે, રાણી સુ વ્રત લીધ ઉલાસે. સા. ૧૭ તિહાંથી જનવર કે વિહારો, સાથે સાધુ તણા પરિવારો સા. હિતાવત બાદિક છંગે, ભુમિ પવિત્ર કરી સુપ્રસંગે. સા. ૧૮ . તિહાંથી વિચર્યા ત્રિભુવનસ્વામી, સમેતશિખર પહતા
બહુનામી; સા. નભ સુદિસાતમે દિન સુપ સીધો, ચંદ્રપ્રભ અણુસણ
તિહાં કીધે. સા. ૧૯

Page #379

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૯. (ચંદપ્રભાસ તીર્થંખ્યાતિ. ) સાઢાસાત પૂર્વલક્ષ પાલે, આઉષે નિજ કુલ ઉજવા સાં. સર્વ સુરેશ્વર સુર ગણ આવ્યા, પ્રભુ નિર્વાણ મહોરછ
ભાવ્યા. સા. ૨૦ તિહથી ચંદ્રશેખર મુનિરાયા, ચંદ્રપુરી વિહરતા આવ્યા સાં. તાસ સુત સાંભલિ ઉમાહ્યા, ચંદ્રિયશા નૃપ વાંદણ આયે. સાં. ૨૧ દીધે ઉપદેશ દયામય સારે, ધર્મ કરે થાયે નિસ્વારેસાં. ચંદ્રપ્રભ જીનવર હાં રહીયા, તિણ એ ઉત્તમ તીરથ
કહીયા. સાં. ૨૨ ચંદ્રપ્રભાસાભિધ સુર ગાયે, ખ્યાતિ સહુ જગ
માંહિ થાશે; સાં પૂર્વે બાહુબલ સુત બલીયે, સમયશા નૃપ અરિ
બલ દલી. સાં. ૨૩ ઈહિ ભાવી પ્રાસાદ કરાવ્ય, ચંદ્રપ્રભને અધિક સુહા; માં. જેહને દર્શન પાતકનસે, ઈત અનીતિ ઉપદ્રવ વ્યાસે. સાં. ૨૪ કેણુપમાં દુર્ગધ ન થાસે, રાધિ પરૂ કીટક ન દિખાસ; સાં. પ્રભુના સમવરણની ઠામે, એતલા થેક ઈંહાં નવ પામે. સા. ૨૫
હાં જે સાવદ્ય ત્યાગ કરશે, શ્રી જીવરને ધ્યાન ધરસે; સાં. જે તપસ્યા હો આચરસે, મુગતિ કામિનીટેડને વરસે. સાં. ૨૬ ચંદ્રયશાએ સાંભલિ,મૃતિ ચંદ્રમણમયઉજલી, સાં. ચંદ્રપ્રભ પ્રાસાદે થાપી, જેની કીરતિ ત્રિભુવન વ્યાપી. સાં, ૨૭ ચંદ્રશેખર જ તાતની રંગે, મૂત્તિ કરાવી નૃપ ઉછરંગેસાં. ચંદ્રપ્રભ પ્રતિમા તસુસીસે, ચંદ્ર અંક થાપે અવનીએ. સાં. ૨૮ તાતને સ્નાત્ર કિયે રાજેસર, જીન સ્નાત્રેદકણું અલ
વેસર; સાં

Page #380

re
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
નૃપના ભકત લેક પિતુ યાત્રા, અરચન
પૂજન કરે
સનાત્રા, સાં. ૨૯
ગિરિ મહીમાં ! દેવેન્દ્ર દેખાળ્યે, ચદ્રયશા સઘ લેઇ ચાલ્યું; સાં.
સર્વ વિષે શત્રુજય પૂજ્યું, તતક્ષણ માઢ મહીપતિ
ધૃજયા. સાં. ૩૦
જીણું માસાદ તિહાં દેખીને, કીયેા ઉદ્ધારહીયે હરખાને; સાં. ઢાલ એ જીનહર્ષ વખાણી, ખારમી ચેાથા ખંડની જાણી. સાં. ૩૧ સર્વ ગાથા ૩૫૧, (૩૧૮)
દૃા.
યાત્રા કરી ઘેર આવીયે, ચદ્રયશા રાજન; સુગુરૂ પાસિ વ્રત આદર્યાં, ધરિ મન નિશ્ચલ ધ્યાન. ૧ એક પૂર્વ લક્ષ પાલીયા, વ્રત ઉજલ પરિણામ. અષ્ટ કર્મ ક્ષય ઘાતીયાં, પામ્યુ` કેવલ તામ. ૨ સામયશા મુનિ કેવલી, અહુ ત પિરવા; ભવ્ય જીવ પ્રતિધતા, પુદ્ધવિ કરે વિહાર. ૩ શત્રુંજય ગિરિ આવીઆ, અણુસણુ કીધા ત્યાંહ; શિવ સુખ અક્ષય પામીયા, જનમ મરણુ ન યાંહું. ૪ હુવે જેને વારે થયા, ગિરિ દશમે ઉદ્ધાર; તે શ્રી શાંતિતણા કહુ, સરસ કથા અધિકાર. પ શ્રીખેણાદિક જેહના, પૂરવ ભવ સુરસાલ; સવારથ સિદ્ધિ ભાગવી, જગદ્ગુરૂ દીન દયાલ. ઇતિ નવમેદ્ધાર; હાલ ઘેર આવેાજી મનમેાહન ઘાટ એ દેશો. ૧૩.

Page #381

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૨૯૭, હવે હથિરિ પુરવરે, છત વિશ્વ વિશ્વસનરાય રાજા; અચિરાચણ ગુણવંતી, શીલે ઉજલજસુકાય રાજા. સુર રાજા હો સુણિ અનવર, ભાષે, વિમલાચલ
તીરથ સાર; રાજા દશમે એહને ઉદ્ધાર રાજા.
સુ. અ. ચૌદ સુપન બે નિરખીયા, સર્વરથ સિદ્ધથી આય; રા. ભાદ્રસિતિ સામિ દિને, માઈકુખે રહ્યા અનરાય. રા. ૨ ચઉદ સુપન રલીયામણાં, રાણું દીઠાં બેવાર; અરિહંત ચકી એ હુસે, નિશ્ચય કી નિર્ધાર. સુ. પૂરણકાલ ત્રદશી, જેઠની અંધારી જાણિ; રા. સુભ દિન સુભ મુહૂરત ઘડી, સુત રત્ન જ
કુલ ભાણ. રા. જન્મછવ પ્રભુને કર્યો, કુમારી શકભુશક નામ; રા. શાંતિ થઈ સુરદેશમાં, પ્રભુને દીધે શાંતિ નામ. રા. ચાવન વય પ્રાપ્ત થયે, ચાલીસ ધનુષ તનુ માન; રા. તાત રાજ્ય અંગીક, હે તનુ સેવન વાન. રા. ચક રતન અનુભાવથી, સાધ્યારે ભારતષ ખંડ; રા. પાલે રાજ્ય પ્રજા સુખે, વરતાવી આણ અખંડ. રા. જયેષ્ઠ કૃષ્ણ ચૈદસ દિને, હજાર નૃપતિ સંઘાત; રા. ઈદ્રોછવ સંયમ ગ્રથો, છકાયતણા થયા તાત. રા. દેશ સહુ વિચરી કરી, આવ્યા ગજપુર ઉદ્યાન; રા. પિષ શુકલ નવમી દિને, પ્રભુ પામ્યા કેવલ જ્ઞાન, રા. સુર સુર પતિ પરિવારનું, સ્વામી શત્રુંજય પાસે . સિહદ્યાન સમવસાય,જગ ગુરૂ જગલીલ વિલાસે. રા. સુ. ૧૦

Page #382

૨૯૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઈણ અવસર કે ઈ મિથ્યાત્વી, પૂર્વે બ્રાહ્મણ થયે એક રા. પુરપેઠાણ નગર વિષે, યજ્ઞ કર્તા મતિ અવિવેક. રા. સુ. ૧૧ કેઈક મુનિ તિહાં આવી તે બ્રાહ્મણ જરૂને ડામ; રા. ધિગ ૨ ધર્મએ શું કહે, હિંસા દેખી મુનિ તામ. રા. સુ. ૧૨ વચન એ સાંભલી, કેપે ભરી વિપ્ર તામ; રા. લકુટ ઉપાડી લાઈયે, મુનિવરને હણના કામ. ૨ સુ. ૧૩ દ્વિજ ફોધાંધ તે દેડ, યજ્ઞથંભે ભાગે સીસ; રા. તતક્ષિણ પ્રાણ તજયા તિહાં, મનમાંહિ પ્રબલ
રહી રીસ. રા. સુ. ૧૪ અને અરતિ ધ્યાનમાં, તે બ્રાહ્મણ સિંહેદ્યાન; રા. બલવંત પંચાનન થયે, પુન્ય લૉ તીર્થ પ્રધાન. રા. સુ. ૧૫ પ્રાણી ત્રાસ ઉપાડતે, પંચાનન મહા બલવંત; રા. તે વન પરિસર નિરખીયા, ભયભજનશ્રી ભગવંત. રા. સુ. ૧૬ શાંતિનાથ દેખી કરે, કોપાલન જલીયે તેહ, રા. રીતે પપચારજવરી ખલ સામ્ય વચન પ્રજલેડ રા. સુ. ૧૭ પુચ્છ છે ટ કરી હરી, ઉપાડી હાથલ તામ, રા. સ્વામી હણવા ભણી, આવ્યું તે પાપી જામ. રા. સુ. ૧૮ ફાલ બ્રણ મૃગપતિ થયે, અતિ કેધ કરી નિરબિહ; રા. ઉચે પૂછ ઉલાલતે, આ વલી હણવા હીંડ. રા. સુ. દુદ્ધર કેપ ભર્યો થક, ફાલ દેતે વારંવાર; 3. આગલિ કાંઈ દેખે નહી, મનમાં કરે એહ વિચાર. ૨. સુ. ૨૦ શું ખલણ કારણ દેખું નહી, ન ફલે પણ માહરી ફાલ; રા, * એ સામાન્ય પુરૂષ નહી, શાંતાતમ એહ દયાલ રા સુ. ૨૧

Page #383

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. (શત્રુજ્ય સેવાથી સિંહનું દેવલોકગમન) વારંવાર પ્રભુ પ્રતે, જોવિ ચિતવ તે એમ; રા. સંભાયે ભવ પાછલે, કૃત કર્મ નિહાળે તેમ. રા. સુ. ૨૨ શાંત કેપ જાણું કરી, હિતકારી પ્રભુ કહે તાસ; ૨. પૂર્વભવના પાપથ, તિર્યંચ ઉદય થયે તાસ. રા. સુ. સાધુ વચન હિતને કહ્યું, તે કીધું કેપ વિશેસ; રા. તેના ફલ તે પામી, મૃત પાયે થયે મૃગેસ રા. સુ. ૨૪ પાસે પ્રાણી ઘાતથી, દુર્ગતિનાં દુઃખ અડ; રા. ચેથા ખંડની તેરમી, જીનહર્ષ ઢાલ થઈ એહ. . . ૨૫ સર્વ ગાથા ૩૮ર. ૩૪૭)
દુહા, દયા આણિ મનમેં હવે, મ કરિસિ પ્રાણી ઘાત; સેવા કરિ તીરથ તણ, જીનવર કહી એમ વાત. પ્રતિબધી મૃગપતિ ભણી, દેઈ ધર્મ ઉપદેશ; જીિન કેડે હરિત મન, ચાલ્યા તજી કલેશ. સ્વામી શત્રુંજય ચઢયા, સિંહપ્રતે કહે તામ; સમતા પ્રાણી સુધી, તું રહી ઈસહજ ઠામ. ઇહાં રડતાં તુજને હશે, ક્ષેત્રતણે પરિભાવ;
સ્વર્ગતિથિ એક ભવ કરી, લહિસિ મુગતિ સુભ ભાવ છિન આજ્ઞા માની કરી, તિહાર મૃગરાજ. મૃત પામી શુભધ્યાનમે પાગ્યે સુરગતિ રાજ સ્વામી સુરગણ પરિવર્યા શ્રીમદેવાગ ચેમાસું તિહાં કીણિ રહે, તીરથ સુધીરંગ
વર્ષ માસીકરી તિહાથી કર્યો વિહાર. વિશ્વ ભર્ણ પ્રતિબંધતા, કરતા પર ઉપગાર. સિંહદેવ તે સ્વર્ગથી, જનપત્રિત તે શૃંગ; શાંતિ અનેસર દેહરે, કીયે સમૂર્તિ સુરંગ.

Page #384

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત.
તાલ—જીવડારે હિર રાખે તિમ રહીયે. એ દેશી. રાગ સારઠા. ૧૪. ભાષેરે ચરમ જણું, સુરપતિને એ તીરથ સહુને ગુણકારી; જે સેવે બહુયતને. તેહ અમર પ્રસાદ કરાવે, સ્વર્ગ તિહેતુ તણિ શ્રૃંગે; નિજપ્રતિમાન્વિતશ્રી શાંતિ જણુંદની, સેવકરે મન ર્ગે. ભા. ૧ પશ્ચિમ મુખ તે જીનવરગ્રહથી, પાંચ ધનુષ પરમાણ્િ; કાણુ ઇશાને યક્ષ વિરાજે, ચિંતામણિ ઘેર આણુિ. ભા. ૨ કૈડિદેવ તિણિ શ્રૃંગ, અધિષ્ઠિત સાલમ જીનને સેવે; કરે આરાધન જે જીનવરને, 'તિલ તસુદેવે, ભા. ૩ સિ‘હૃદેવ જીનપૂજાકારી, ચવીમાનવભવ પામી; વરત લેઇ શત્રુ ંજય ગિરિવર, હુઉસિવપુર ગામી. ભા. ૪ અનુક્રમે વિચરંતા પ્રભુ આવ્યા, ગજપુર નયર ઉદ્યાને; સુત ચક્રધર વાંદણુને આવ્યા, જીન કહે ધમ`સ્વ ભાને, ભા. ૫ શીલ શત્રુજય સમતા સમકિત, કરૂણા દમ સધેશે; સંઘ ભક્તિ જનવરની પૂજા, તવ મુગતિનદ્દેશે. ભા. ૬ રાયણ ચૈત્ય વૃક્ષ અને પમ, વિમલાચલગિરિ રાયા; તાસ સ`ઘવી તીન જગતમાં, એ દુઃપ્રાપ્ય કહાયા. ભા. ૭ સાંભલિશત્રુજય મહીમા, રાજા યાત્રા કરેવા; ચાલ્યા સધ સહિત સેરઢમાં, આવ્યે લાલ ગ્રહેવા. ભા. ૮ ખેડ નગરને તિહાં રાજેસર, કલાપ્રિય અભિધાને; વૈરી રાજય પડાવ્યેા તેહના, આવી કહે રાજાને, ભા, ૯
૩૦૦

લા.

Page #385

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ
૩૧
મણિપ્રિય વિદ્યાધરને સુત હું, ખેટ નગરને સ્વામી; માહરૂં નામ કલાપ્રિય વરી, રાજ્ય લીયે જય પામી. ભા. ૧૦ ગિરિ વૈતાઢયે ચાલે રાજન, તાહરે બલ અરિજીપી, રાજ્ય લહું તાહરે સુપાયે, તાહરી કીર્તિ દીપી. ભા. ૧૧ બેસીસિ વિમાને વિદ્યાધરહું, ખેટપુર નગર સિધાયા; ખેચર અરિજીપી કલાપ્રિય, રાજય સામ્રાજ્ય ભાયા. ભા. ૧૨ કલાપ્રિય ખેચર નિજ ભગિની, ગુણમાલા ઈણ નામે; રૂપે જેણી હરાવી અમરી, પરણાવી નિજ ગામે. ભા. ૧૩ બીજી પણ નૃપ રૂપ નિહાલી, વિદ્યાધર અંગ જાતા; પરણાવી ચક્રધર રાજાને, જીહાં તિહાં ભાગ્ય વિખ્યાતા. ભા. ૧૪ રચિત વિમાન કલાપ્રિય ખેચર, બેસી સકલત્ર રાજા; ચાલ્યા તિહાંથી સેરઠ સનમુખ, સાથે ખેચર જજ. ભા. ૧૫ માર્ગ દેખી વન રેલીયા, યુગાદિસ ગૃહ મહે; રાય વિમાન થકી ઉતરીયે, પૂજયા પ્રભુ ઉમાંહે; ભા. ૧૬ રાજા જીન પ્રાસાદ નિહાલે, ગેખે બેઠી દડી. રૂપ અને પમ વાનરી નારી, નયણે લાગી મીઠી. ભા. ૧૭ સુંદર નારિ વાનરી દીસે, એટલે કરમું ફરસે; તુરત થઈ કન્યા દિવ્ય રૂપે, વિસ્મય લહી મન હરશે. ભા. ૧૮ જેતલે રાય બોલાવે તેહને, તેટલે તસુ ખવાલા; ઉભય વિદ્યાધર આગલે આવી, ભષે વચન રસાલા. ભા. ૧૯ વિસ્મય મનમાં મ ધરે રાજા, રૂપ વિપર્યય દેખી; ચમતકારકથા તું સાંભલિ, પામિસિહર્ષ વિશેસે. ભા. ૨૦ એહવે સુણિ તિબેઠે રાજા, બે માહિ એક પયપે વૈતાઢય ગિરિની ઉત્તર સેણિ અમે રહુ બેહુ સ. ભા. ૨૧

Page #386

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રૂપવતી એ મારી દુહિતા, શૃંગાર સુંદરી નામે દેવ કન્યા અસરા સરીખી, અનુકમે વન પામે. ભા. ૨૨ એક દિવસ ઉદ્યાને રમવા, સખી સહિત મધુ માસે; ગઈ વસંત નિહાલણ સભા, ત્યે ફલ ફુલ વિલાસે. ભા. ૨૩ ચકેશ્વરી તે વનની દેવી, કન્યા ચપલ નિહાલી; દીધ શ્રાપ તેહને દેવી, થા વાનરી તે બાલી. ભા. ૨૪ દેવ વચન અન્યથા નવિથાયે, એ થઈ તે રૂપે; થઈ જીન ઢાલ જૈ દમી, ચેાથે ખંડ અનપે. ભા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૪૧૫. (૩૮૦)
દહા પાએ લાગી બીહતી, કીધ વિનતી તાત; માય અનુગ્રડ કદિ હુસે, કૃપા કરી મુજ ભાસ. શાંતિપુત્ર દેવી કહે, ચકધર નામે રાય, તેહને હાથે ફરસતાં, થાસે માનવ કાય. તેહિજ તુજને પરણશે, થાઈસ તેહની નાર, એહ રુણિ હર્ષિત થઈ, દેવિ ગઈ તિણિવાર. ઈણિ વનમાં નિસિદિન રહે, એહને ભાગ્ય સગ; થયે તમારે આગમન, ચુગતે મિલીયે ગ. મર્યાદાન દીધે તમે લીધી એહને મેલ; એ કન્યા પરણે હવે, ખરે કરે તે બેલ. માની તાસ અભ્યર્થના, પરણ કન્યા રાય; ભમે વનશ્રી જેતે, સાથે નારી થાય. તાપસ તિહાં નિહાલીયા આશ્રમ સરવર તીર; તપ કરતા ધરતા જટા, દુર્બલ જાસ સરીર.
૭

Page #387

શ્રીશત્રુ જયતીર્થાસ.
(તાપસાને બેધ તેઓનુ શત્રુંજ્યગમન. ) જાણ્યા નર પતિ લક્ષણે, દીધા આદરમાન; દેખી તેની ચેતા, પૂછે હુવે રાજન, હાલ—ફેકેઈ જાર લાધેા એ દેશી, ૧૫. તુમે ક્રુણ વ્રત પાલા કૈહુવા, સુ' ધ્યાવે છે। તુમે યારે; રાજા એમ પૂછે, તે તાપસને હિત કારણે, મીડેવ
ચણુ દેઇ માનરે, રા. ૧
ત્યારે તે ભાષે રાયને, હા, વય અમને જાણ; મા. તાપસ અને અન્નભખુ‘નહી, ક’દમૃલ ભક્ષણકરૂં આણિરે. રા. ૨ ધ્યાઉં શ્રી રૂષભ ભણી અને, પહેરૂ તન વલ્કલ વાસ; બ્રહ્મચર્ય પાલું સદા, ભૂમાલ શયન નિવાસ, રા, ૩ ચક્રધર રાખે એમ સાંભલી, હાહા વયા તુમે દેવેરે; ૧ ધમ તણી બુદ્ધે તુમે, મિથ્યાત્વે મેહ્વા હેવરે. રા. ૪ નિસર્ગ થઇ બ્રહ્મ વ્રત ધા, તપ જપ ખપ કરા
૩૦૩
અપ્રમાદરે; રા. રિષભ દેવ સમા તુમે, તામિરત થયા અખાદ્યરે. રા. પ બાવીસ અભક્ષ ન ખાઇવા, અન ંત કાય ખત્રીસરે; રા. ધર્મી એ ટાલે સવથા, એમ ભાષે શ્રી જગદીસરે. રા. ૬ સાગરાગ દ્રાદ્રિતા, જત હીણુ અનાણુ સંજેઇરે; રા. દુઃખનરક તણાં અતિ આકરાં, એ ભક્ષણ કરતાં હાઇરે. રા. ૭ જાણીને શ્રીજીનવર કહ્યા, જેછડે પતિ લેયર, રા. નિઃપાપ થઈ નિવૃત્તિ લહે, એમ કહે જીનવર સહુ
કાઈર. રા. ૮
ચક્ર ધરનાં વચન સુણી કરી, સગલાહિ તાપસ તેહુર, રા. સવિગ્ન થયા અમભણી, તે માર્ગ દિખાલ્યા એહરે શ. હું

Page #388

३०४
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
મિથ્યાત્વમાંહિં પડીયા અમે, નિજજન્મ એતલે કાલરે; ચિંતામણિ અંધતણ પરે, ફેગટ ગમીયું ભૂપાલશે. રા. ૧૦ ભૂપતિ ભાષે સમજ્યા હવે, તે મનમાં ન કરે છેદરે; રા. મુજ સાથે આ રિષભજી, નમવા મન ધરિ ઉમેદરે. રા. ૧૧ એહવું કહી રાજા તેહને, ચાલ્યા નિજ બેસીવમાનરે; રા. જીહાં સંઘ અ છે આ તિહાં, વિદ્યાધર કરતા ગાન. રા. ૧૨ વધુ સહિત નૃપ આવતો, દેખી હર્યા નર નરિરે, રા, વાજ્યાં વાજીત્ર ઉમેદન, ઉત્તરીય સંઘ મોજારિશે. શ. ૧૩ તે તાપસ પણ કેડે થકી, આવ્યા નૃપ દશિત માગરે, રા. રાજા સન માન્યા અતિ ઘણું, પેહતા તીરથ મહાભારે. ૨. ૧૪ તીરથ સંઘ પૂજા નૃપ કરી, ચડીયા પંડરીક ગિરિ દરે; રા. વિધિસું પૂજા કીધી સહુ, જેમ કીધી ભરત નદિરે રા. ૧૫ તે સંઘ દેવ પરતક્ષ થઈ, ભાષે પતિને તામરે, રા. તુજ તાત તણે સુપાયથી, એ રિદ્ધિ લડી સુર ધામરે. ૧. ૧૬ તિર્યંચતણે ભવ અતિ કમી, બહુ ભવનદાતા જેહરે; રા. પામી મે પદવી દેવની, ઈણિ વીરથને ફલ એહરે રે, ૧૭ તુજ તાત પ્રાસાદ કરાવીયે, શ્રીમરૂ દેવાભિધ શ્રેગરે; રા, શ્રી શાંતિધર તિહાં જઈ પૂજે સેવે મન રંગરે. રા. ૮ નૃપ તાસ વચનથી શાંતિની, ભહુ ભક્તિસું પૂજા કીધરે; રા. સઘલા કારજ પૂરવ પરે, નિજ જનમત ફલ લીધરે; રા. ૧૯ તાપસ પણ શ્રી સિદ્ધાચલે, શ્રી વૃષભ દેવજ નમિ પાયરે, રા. છિનવરનીદીક્ષા આદરી, કેવલી પાસે તિણિ ડાયરે. રા. ૨૦ ઉત્તર સ્વર્ગ ગિરિથી હેઠલે, એક જન ભૂમિ પ્રમાણરે; ૨, તે તાપમ સગલા તિહાં રહ્યા, ગુરૂને આદેશે જાણજે. રા. ૨૧

Page #389

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
તુ
ઘાતિ કરમ ક્ષય ઘાતીયાં, તિણિ પામ્યા કેવલ નાણ; રા, અનુક્રમે સગલા સીધા તિહાં,પામ્યા અવિચલ સુખડાણુરે. ૨. ૨૨ જીહાંતે તાપસ સહુ સિદ્ધ થયા, તાપસ ગિરિનામ હાઇ; રા. એ તીરથ તુજ પૂજતણા,પ્રાસાદ જીરણુ થવા હેઇરે; રા. ૨૩ ચેાગ્ય અઅે કરવા ભણી, જીન અ'ગજ તુ' ઉદ્ધારરે; રા દ્રઢ પ્રાસાદ કરાવીયા, રાજા ચક્રધર તિણિ વારરે; રા, ૨૪ ખીજા પણશ્ચંગે કર્યાં; પ્રાસાદ પૂરવપરિ રાયરે; ૨. ચંદ્રપ્રભાસા તીરથના, ગિરિનાર ઉદ્ધાર કરાયરે; રા. ૨૫ સમ્મેત શિખર આદિક વિષે, યાત્રા કીધી ધરિ ત્તિરે; રા. હથિણાઉરપુર આવીઆ, ઉછવસું પુહવત્તિરે; ૨. ૨૬ લક્ષામ્દા આયુ પૂરા કરી, સેલમ શ્રી શાંતિ જીણુ દરે; રા. નવસે મુનિવર સાથે કરી, ચઢીમા સમિત ગિરિદુરે, રા. ૨૭ વૈશાખ કૃષ્ણ તેરસ દિને, મુગતે પહતા જગદીસ રે. રા. ચિરપાલી રાજ્ય સુગુરૂ'કને, ચારિત્ર લીધા અવનીસરે, રા. ૨૮ દશ સહસ્ત્રવૃત પાલી, પમ્યા મુનિ કેવલજ્ઞાનરે, રા. સમ્મેત સિખર મુગતે ગયા, ચક્રધર ધરતા શુભ ધ્યાન; રા. ૨૯ એ ચાથા ખંડ પૂરા થયા, એહની થઈ પનરે (ચઉદશ)ઢાલરે, રા. ગાથા ઠાશ ચારસે, છિન હર્ષ હે સુવિશાલરે ૩૦
इति दशमोद्धारः इतिश्री जिन हर्ष विरचित मद्दा तीर्थश्री शत्रुंजय महात्म्य चतुष्यद्यां श्री अजितस्वामी श्री सगर श्री शांतिजिनचक धरादि महापुरुष तीर्थोद्धार वर्णनो नाम चतुर्थखंड સંપૂર્ણર્ ॥

૩૦૫

Page #390

૩૦૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સવંગાથા, ૪૫૩. (૪૨૮)
દુહા. શ્રી યુગાદ્રિષ્ટનવરતણા, પદ્મ પ`કજ પ્રણમેવ; પંચમ ખ'ડ વખાણુસુ, ગિરિવર મહિમા હેવ, ૧ ઇક્ષ્વાકુ વશી નરરતન, તેહતા અવદાત; શત્રુંજયની પશુ કહું, સાંભલિ સુરપતિ વાત. શ્રી મુનિસુવ્રત જીનતણું, તીર્થં હુવા જેઠુ; લખમણુ રામ રાવણુ તણેા, ચરિત્ર પ્રકાસુ· તેડુ, ૩ ઢાલવાંગરીયાની દેશી.

૧
આદિત્ય યશાના વશમાં રે, રાજા થયા અનેક શૈ. ગુણ ભરીયા પછે અયોધ્યાને વિશે રે, વિજય રાય થયા એક રે. શુ. ઈશુ તીરથને આદરીયા, તે તેા ભવ સાયરથી તરીયા તે તે મુગતિ મળે'લીવરીયા, હરિયા રે હરિયા ભવદુઃખ છેક રે. ગુ. હિમચુલા કુખે જાતરે; ગુરૂ પાસે ગુણ ાત થૈ ગુ. ૩ વિજય બ્રહ્ના વ્રત ભાર ૨; ચારિત્ર પાલી ઉજલેા રે, લહ્યા મુતિ સુરસારરે ગુ. ૪ પ્રીત્તિ ધર પુરંદર તણેા રે, સુકાશલ મ્રુતતાસરે; શુ. ગભવતી સ્ત્રી મૂકીને રે, સંયમ ગ્રહ્યા. ઉલાસરે, શુ પ માય મહાદેવી તેનીરે, મુર્ખ વન વાઘણી : હાયરે શુ... પતિ સુત સાધુ વિદ્યારીયાર, પૂર્વ ક્રોધથી જોઇર; ગુ. ૬;
વાખા ું પુર દરારે, આદ્ય પુત્ર સયમ ગ્રધારે, રાજ્ય પુરેદરને દીચે ૨,
*

Page #391

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
હિરણ્ય ગભ થયા તેહુનારે, નઘુષ નામ સુત તાસરે; ગુ. સાદાસમુત તેહના થયેરે, રક્ષસછમ નરપલગ્રાસરે, ગુ, છ તેને કાઢી સુત ભણીરે, રાજ્ય દીયા સમુદાયરે; ગુ. પ્રજા ન માને તેહનેરે, જે હાઇ અન્યાઇ રાયરે; ગુ. ૮ ધમ` સુણી મુનિવર કનેરે, સયી થયે સાદાસરે; છુ, મહાપુરે રાજા થયેારે; મરણુ લધે નૃપતાસરે. ગુ. હું સાદાસે સિહરથ ભણી રે, જીપી રાજ્ય બિહૂર; ગુ. તેને દેઈ ચારિત્ર લીયેરે, ગુરૂ પાસે સુવિનેયરે, ગુ. ૧૦ પુત્ર થયા સિ’હરથતણારે; પાટે બ્રહ્મરથ રાયરે; ગુ. ચતુર્મુખ હેમરથ તેહનારે, શતરથ નામ
કહાયરે. ગુ. ૧૧
વટી ઉદય પૃથુરાજવીરે. વાથિ
આાદિત્યરથ નૃપ તેનેર,
માંધાતૃ
૩૦૭
રાણુરે. ગુ. ૧૨
પ્રતિમન્યુ રાજા તેહનારે, પદ્મ ખંધુ મહારાયરે; ગુ. રવિમન્યુ નૃપ તેહના થયારે, વસ‘ત તિલક જસ ગાયરે ગુ. ૧૩ કુબેરદત્ત ધ રાજવી, શરભદ્વિદ્ર રાજનરે; ગુ. સિ’હ્રદશન સુત તેહનારે, હિરણ્યકશિપુ કુલ

ઇંદુરથ જાણિ; ગુ. વીરસેન
ભાણુ, ગુ. ૧૪ પુ'જસ્થલ- કકુસ્થા વલીરે; તાસસુત ન રઘુ રાયરે; ગુ. મેક્ષ ગયા નૃપ કેટલારે, કેઇક સ્વર્ગે જાયરે; ગુ. ૧૫ તેહુને પાટે અજ થયે રે, સાકેતપત્તન રાયરે; ગુ. કીધી પૃથ્વી અટ્ટણીરે, જેને
;
સુજસ ગવાયરે ગુ. ૧૬

Page #392

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
સઘલી દિશિ જીતી જણેરે, પ્રાગ
૩૦૮
ભવ ક સંચાગરે, ગુ.
પુરૂષાકારરે; શુ.
કાયામાંહિ ઉપના, સત્તાતરસે રાગા તે પીડિયાર, અંત ધરાનાથ સહુ સાધીયારે, સહુ મનાવી હારરે. ગુ. ૧૮ ભૂપતિ સઘલા આક્રુમ્યારે, સાધ્યા દેશ ત્રિખડર, જી. અનુક્રમે સારડ આવાયારે, વરતી આણુ અખડરે, ગુ. ૧૯ શત્રુંજય તીરથ નનાર, જીનવર ભાવ અપારરે, ગુ; મજ પતન ફ઼િાર આવાવાર; ચ્છન્ન થયા અપારે, ગુ, રત્નસાર ઇણિ અવસરેરે, સાંયાંત્રિક સિરતાજરે, ગુ. વારિધિ વહાણ પૂરીયેરે, માલ ઉપાવણુ કાજર; ગુ. ૨૧ સુભ અનિલસિ ચાલતારે, લાંઘ્યે સાયર પુરરે, ગુ.
A..
ડોછે.
૨૦
જન જીવિત આશા થઈરે, દીઠા શૈલ હન્નુર રે. શુ, ૨૨ કર્મ સાર્ગે ચાલીયેરે, અગ્નિ ખુણુના વાયરે, શુ.
અંબુજ ચિ ુ દિશિ વિસ્તર્યાં, ગાજવીજ બહુ થાય?, ગુ. ૧૩ કંદુકની પરે ઉછલેરે; ન રહે . માલિમ ડ્રાયરે, શુ.
子ど સકલ એ ઉપનારે, ચિ-તે વાઢણ 'નાથરે; ગુ. ૨૪ વિત્તતણે લેાલે કરીર, મ’વિપ્રતારી
લેાકર, ગુ
અધિમાંડી ઘાતીયારે, મેં દુખ઼ુદ્ધિ પેાતનભાજે જેતલેર, જનના ક્ષય ન
ફરે,શુ. ૨૫ થાય?, શુ.

રાગર. ગુ. ૧૭

Page #393

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૦૯
પડુ. સમુદ્રમાં તેતલેર, દુખ દીઠે નવ જાયરે ગુ. ૨૯ એહવુ ચિતવો તે યદ્વારે, એકે વાહણુ પ્રાંતરે, ગુ. નભવાણી થઈ તેતલે, ભાંજીવા ભયસ્રાંતરે, ગુ, ૨૭ પાંચમા ખ’ડતણી થઇરે, એટલે પહેલી ઢાલરે, શુ. નરનારી સુણજો સહુરે, કહે છનહર્ષ રસાલરે, ગુ. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૩૧
દુહા સમુદ્રમાંહિ પડવાતણેા, સાહસ મ કર સુજાણ; એહદશામે તુજ ભણી, કીધી સુણી મુજ વાણી. ઇંડાં સમુદ્રમાંય છે, સુકુમ સપુટમાંહિ, પ્રતિમા પાર્શ્વનાથની, ભાવિ નિમલ તાંહી. ધરણે પૂજ્યા પૂર્વે, લાખ વસ સુપ્રમાણ; કુબેરે પૂજી પછી, પટ શત વર્ષ સુજાણ ત્યાર પછે વરૂણે ગ્રહી, અદ્દભૂત સાત લાખ પુજી તેણે, હવે રાજા અજયપાલને, ભાગ્યે પ્રતિમા કાઢી તેહુને, આપે! જઇ કુશલેહ. પ સગલી દિશિજીપી કરી, આયે પત્તન રાગે પીડયા છે ઘણું, તેને જઈ ઘા એહ. પાર્શ્વનાથ પ્રતિમાતણી; સેવા કરે સદીય; પ્રત્યક્ષ સુરી - પદમાવતી, કામીત દીયે અતીવ એવી નભ વાણી સુણી, નાવિક પ્રતિમા કારણે, ઘાત્યા
પ્રતિમા એહ; ધરેહ.
વર્ષ સહસ્ર
ઇંડાં
આવે&;
તેહ;
રત્ન સાર
સુવિચાર
મઝાર.

e
જલધી

૧
3
७

Page #394

૩૧૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત.
હાલ–શ્રી ચંદ્ર પ્રભુ પ્રાભહુણેરે, એહની.. સંપુટ તુરતલેઈ કરીને, જીવતણું પરિ તામરે; વાહણમાં લેઈ ધરે, પુરણ વછીત કામરે. સં. ૧ મેઘ પટલ મિલીયા હતારે, નષ્ટ થયા તતકાલરે, હારિદ્રરંગતણી પરેરે, ખેલ મૈત્રી તૃણ જાલરે. સં. ૨ વાય વસે વાહણ સુખેરે, સાકેત પતન આયરે, એકનાર નૃપ અજય પાલનેરે, દીધ વધાઈ જાયરે. સં ૩ પાર્શ્વનાથ આવ્યા સુરે, ઉત્પલ લેશન રાય, તુરત તુરંગ ચઢી કરી, આવ્યે પ્રભુને પાયરે. સં. ૪ સંપુટ બેડી માંહિથીરે, લેકે લીધી તામરે, કરિ મહોત્સવ અતિ ઘણેરે, કરતા પ્રભુ ગુણ ગ્રામરે, સં. ૫ વાજીત્ર બહુપરિવાજતારે, દેતાં દાન અપાર ધવલ મંગલ ગાઈજતાંરે, કરતાં જય જયકારરે. સં. ૬ પ્રભુ આગલિ ઉખેવતારે, કપૂરાગુરૂ ધૂપરે. નગર પ્રવેશ કરાવિયેરે, તે પ્રભુ સંપુટ ભુપેરે. સં. ૭ રત્ન સિંહાસન ઉપરેરે, થાપી રાજા તામરે, સંપુટની પુજા કરી રે, ઉઘાડ ના જામરે, સં. ૮ ફણિતણું ફણ મસ્તકે રે, રત્ન કિરણને તરે, છત્ર ત્રય સિર સેહતારે, દશદિશિ કરે ઉતરે, સં. ૯ પદ્માસન બેઠા થકારે, બેદિશિ ચામર ગ્રાહરે, ધરણ પતિ સેવા કરેરે, સિંહાશન બે હાહરે. સં. ૧૦૦ નવ ગ્રહ પ્રભુ ચરણે રારે, હૃદય સેહે શ્રીવત્સરે, સર્વભરણે સેહતારે, સુંદર પ્રતિમા વછરે, સં. ૧૧

Page #395

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૧૧
સુરતરૂ કુસુમ માલા ગલેરે, મુકુટ વિરાજે શિરે, પેટીમાંહિ પેખીઆરે, પાર્શ્વનાથ જગદીસરે. સં. ૧૨ પરમ પ્રમદ હિયે ધારીરે, ફરસી ભુમિ પંચાંગરે; રાજા પ્રભુ ચરણે નરે, આણું મન ઉછરંગરે. સં. ૧૩ સીચી આનંદામૃતેરે, રેગ ઉરગ વિષ ઝાલરે, નાઠી નૃપને દેહથી રે, તષ થયે તત્કાલરે. સં, અર્ચાિ અર્ચા ભકિતસુરે, થાપી નૃપ નીજ ગેહરે, રતન સારસુ બેસીનેરે, ભેજન કર્યા સનેહરે. સં. ૧૫ પાર્શ્વનાથ પુજા થકીરે, નૃપના ક્ષય ગયા રેગરે; નગર ઉપદ્રવ સહુ ટલ્યારે, સહુને સુખ સગરે સં. ૧૬, નિજ નામે રાજા તરારે, અજય ગ્રામ ઈણ નામરે; થાપી પર જીણુંદરે, કીધે પ્રાસાદ સુઠામરે. સં. ૧૭ પાર્શ્વનાથ, સાસન ભણી, રાય દીયા દસ ગ્રામ, ગ્રામ એક અચંક ભણીરે, દેઈ રાખે તામરે, સં. ૧૮ પિતે રાય પુજા કરે, અનવરની ત્રણ કાલરે; તાસ પ્રભાવે રાયને રે, લક્ષમી વૃદ્ધિ વિશાલરે; સં. ૧૯ હવે સોરઠ નૃપ કુલ તણે રે, ગિરિ દુર્ગપુરથી
આઈરે, વજ પાણી ગેત્રી ભરે, મિલીયે ઘણે ઉછાહિરે. સં ૨૦ અજય પણ બહુ પ્રીતશું રે, બહુ દેશાદિક દાનરે; મા શેત્રીને ઘણુંરે, રક્ષક તીરથ થાયરે, સં. ૨૧ વજ પાણિ આગ્રહ કરી રે, રઘુનંદન લેઈ સાથરે; શ્રી ગિરીનારે આવીયારે, નમવા શ્રી નેમિ નાથ રે. સં ૨૨

Page #396

૩૧૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
અજય અજય પુર આવીયારે, પૂજીનેમિજીગ્દરે; પાશ્વ જીજ્ઞેશ્વર પુછયારે, પામ્યા પરમાણુ દરે. સં. ૨૩ હવે કોઈકજ્ઞાનીયતિરે, જીણુ વાંદણુને કાજરે. આવ્યે તિહાં વાંઢી કરીરે, પુછે મહાત્મ્ય રાજરે, મુ. ૨૪ અતિશય મહિમા એડુનીરે, ભાષુ' મુજ મુનિગયરે.
શ્રીજી પાંચમા ખ'ડનીરે, ઢાલ જીન હર્ષ કહાયરે. સ.... ૨૫ સર્વ ગાથા ૬૪
દુહા. કિસેા પ્રભાવ કહું તુને; ભાષે એમ મુનિકે; સદેશ સા, વસ્તુ ષે અવનીસ, ૧
પ્રત્યક્ષ દ્રષ્ટ
ચિર પ્રરૂઢા તાલુરા, રાગ ગયા જામે સહુના
૧; દેખતાં, રેગ સાગ જ૩. ૨
રામ. ૪
રક્ષ યક્ષ ઉપસર્ગ સહુ, શિની પાર્શ્વ સ્મરણથી જાસે,હુસે ન મુત્યુ કાલ વર વિષ વિષધરા, સન્નિપાત દોષ સહું જાસે વિલય, જીનસેવા વિદ્યાલક્ષ્મી સુત કલત્ર, આદ્યાભિલાષી જેડુ. જગત્ર ગુરૂના ધ્યાનથી, વંછિત લહુસે વરસ લક્ષ સ્વાં બુધે, ધ્રુવે પૂજ્યે એઠુ; એહુના દરસણથી સહી, પાતક જાયે એહુવુ કહી મુનિ તેને, તીરથ મહીમા સાર, આકાશે રૂષિ ઉતપત્યેા, તીરથ ણુ વિદ્વાર છ ષટ્ માસાવધિ તિહાં રહિ, અજય રાજા વજા પણિ પૂયા, નમલ કીધા માગું, ૮
તડુ. પ
છે.પુ. દ
સિદ્ધાચલ જીન

ભૂવૈત તા. અત. ૩ પરમુખ,

Page #397

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૩૧૩
હાલ–અલબેલારીની. ૩. જનાત્ર પૂજદિક તિહાંક્યારે લાલ, શકે છવધવજ રોપ સુવિચાર જન્મ સફલ કીયે આપણેરે લાલ, પાપત કી લેપ સુ. ૧ ઇંદ્ર સુણે જીનવર કહેરે લાલ, શંત્રુજય ગિરિ રાજ, સુ. ભાજે ભાવથી ભેટતાંરે લાલ, સીજે સગલાં કાજ. સુ. ૨ યાત્રા કરી ઘરે આવીયારે લાલ, કરિ જીનેદિત ધર્મ. સુ. પ્રાંતે સંયમ આદરે લાલ, અજય લડ્યા સુરશર્મ. સુ. ઈ. ૩ જેટ પુત્ર થયે તેડનેરે લાલ, અનંત રથ વ્રત લીધ; સુ. પર પૃથવી કુલે થીરે લાલ, દશરથ રાજા કીધ. સ. ઈ. ૪ ચારે રાણી થઈ તેડનેરે લાલ, કેશયા બુરિ નાર; સુ. કેકેઈ, સુમિત્રા રાગિણીરે લાલ, સુપ્રભા એથઇચાર સુ. ઈ. ૫ અન્ય દિવસ ગજ કેશરીરે લાલ, ચંદ્ર સુરજ નિરખેય; સુ. કિશલ્લા સુત જનમીયેરે લાલ, રામ પદમનામેય. સુ. ઈ. ૬ ગજ સિંહ ચંદ્રવારિધિસીરીરે લાલ, અગન સુરજ
એસાત; સુ. સુમિત્રાએ લમણ જરે લાલ નારાયણ સુવિખ્યાત સુ. ઇ. ૭ સુભ સુપને સૂચિત જણ્યારે લાલ, ભરત કેકેઈ નાર; સુ. સુપ્રભા રાણું જનમીયેરે લાલ, શત્રુઘન નામ કુમાર. સુ ઈં. ૮ વિદ્યા વિનય કલા ધરારે લીલ, ચરેિ સુત સુકુમાલ; સુ. ધમતરું અંગની પરેરે લાલ, પુત્ર સેહે ભૂપાલ, સુ. ઇં. ૯ પદમ નારાયણમાં યથારે લાલ, સહેમાંહિ સનેહ, સુ. : " શત્રુઘન ભારત માંહેથારે લાલ; જીવ એક દઈ દેહ. સુ. ઈ. ૧૦ હવે વાસય કેતુ રાશિનરે લાલ, વિપુલા કુક્ષિ ઉતપન સુ. હરિવંશી મિથિલા ઘરે લાલ, જનકાભિધ રાજ. સુ. ઈ. ૧૧

Page #398

૩૧૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
નારિ વિદેહા તેડુનીર લાલ, સુદર સુપન નિહાલિ; સુ. પુત્ર સુતા જોડે જણ્યારે લાલ, યેતિવત સુકુમાલી, સુ· ઇં. ૧૨ પિંગલ સુર સાધનારે લાલ, પુરવ વૈર વસેણુ. સુ. તત્ક્ષણ પુત્ર હર્યા તણેરે લાલ, વૈર ન કીજે કેણુ. સુ. ઈ. ૧૩ વિલ કરૂણા મન ઉપનીરે લાલ, આભુષણુ પહિમાઈ; સુ. વૈતાઢય વનમાંમૂકીયેરે લાલ, પુન્ય તણે સુપસાય. સુ. ઇ. ૧૪ સ્વામી રથનુપૂર તારે લાલ, ખેચર ચ'દ્રગતિ નામ; સુ પુષ્પવતી નિજનાિિનરે લાલ, પામી આણી દેતામ. સુ. ઈ ૧૫ પુત્ર જનમ થયે રાયનેરે લાલ, ઉદ્યેષણા પુરીદીધ; સુ. ભામ`ડલ ખેલાવીએરે લાલ, નામ કુમર સુપ્રસિધ સુ. ઇં. ૧૬ ચંદ્ર ગતિ ખેચર ખાલનેરે લાલ, લાલે પાલે અત્ય’ત; સું. પુષ્પવતિ હરખી ઘણુંરે હાલ, અનુક્રમે વૃદ્ધિ લહુંત સુ, ઈ. ૧૭ હવે જનક પુત્રનેરે લાલ, જોચે! પણ વિ લાધિ; સુ. સીતા નામે પુત્રી તણેરે લાલ, દીધા શાક સમાધિસુ. ઇ. ૧૮ દેખી સ‘પુર્ણ ચેાવનારે લાલ, પુત્રી થઈ વર જોગ; સુ. વરિચતા સાયર પડયારે લાલ, સ્વયંવર ખેડી પ્રયાગ સુ. ઇ, ૧૯ ઈણ અવસરે મ્લેચ્છરાજવીરે લાલ, માત'ગાદિક ભૂરિ; સુ. જનક રાયને ઉપદ્રવેરે લાલ, ક્રોધ કરી ભરપૂર. સુ. ઈ. ૨૦ જણાવ્યે દશરથ રાયનેરે લાલ, દૂત મુખે વરત’ત; સુ. રામ નિષેધી તાતનેરે લાલ, પાતે ગયા તુરંત સુ. છૅ. ૨૧ રામ સ‘ગ્રામ.કીચે તિહાંરે લાલ, નાડા મ્લેચ્છ રાજાન; સુ. તિમિર નિકર તિહાં ક્રમ રહેરે લાલ, તિહાં જલ
હલતા ભાણ. સુ. ઈં. ૨૨

Page #399

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ,
‘
જનકરાય ખુસી થયારે લાલ, પુરમાં આણ્યા રામ; સુ. પુત્રી દેવા વાંછતારે લાલ, દેખી વર અભિરામ, સુ. ઇ. ૨૩ તિહાં કિણિ આવ્યે એતલેરેલાલ, પિૉંગ કેશ છત્રધાર; સુ. ભીષણ નારદ દેખીને૨ે લાલ, સીતા ભીતાં ત્યાર. સુ. ઈં. ૨૪ પાંચમા ખંડ તણી થઇરે લાલ, એ તે ત્રીજી ઢાલ; સુ. કહે જીનહુર્ષ આગે હિંવેરે લાલ, સુણજો ખાલગેાપાલ. સુ. ઈં. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૯૭.
દુહા.
નાસી ઘરમાંહિ ગઇ, દાસી મિલિ તિણિ વાર; આલિ શિખા કાઢચે પરા, દેઈ મુષ્ટિ પ્રહાર. નારદ રૂષિ કેપ્ચા ઘણું, રૂપ લગ્યે પટ સીત; ભામલ પાસે જઈ, દેખાડ્યા પરિ પ્રીત. ૨ રૂપ નિહાલી માહીયે, નિશદિન રહે ઉદાસ; ખાણા પીણાં સહુ તળ્યાં, રામતિ ગીત વિલાસ, ભામડલના મન તા, ચંદ્રગતિ જાણી ભાવ; લેઇ આવ્યે જનકને, વિદ્યાતણે પ્રભાવ. પ્રીય વયણે ચંદ્રગતિ કહે, સીતા દે સુત કાજ; તે કહે પહિલી રામને, મેં દીધી મહારાજ. પ ચંદ્રગતિ ખેચર કહે, ઈંડાં જિમ માણ્યો તુંજ, કન્યા હરિવા તારિ, શકિત અચ્છે તિમમુજ. પણ અન્યાય કરૂ નહિ કરીએ ન્યાય વિચાર. માંહામાંહે રસ રહે, વાધે પ્રીતિ અપાર. વાવત અણું વાવતે, ધનુષે દેવાધિષ્ટ, મુજ સુત રામ ચઢાવસે, તે પરણશે ઈષ્ટ
S

૩૧૫

3.
મા

Page #400

દ
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
લાયબ્રે
વિસ્તાર,
જનક પુરી નિજ આવીયા, કરિ એમ અગીકાર, એ ધનુવ મુક્રયા તિહાં, માપ રચ્યા દેશ દેશના દેશપતિ, જનક તેડાવ્યા ખેચર ભુચર આવીયા, પાર ન કોઈ જા. ૧ ઢાલ-અલબેલે હાલી હલ ખેડે હા માહરી
તાં,
સદાર
સાહાગણી લાવે ભાત એહની દેશી. ૪. ભામડલસુ. આવીયેા હૈ, ચ'દ્ર ગતિ ખેચર ભુપ, વિદ્યાધર ખીજા ધણી, આ વ્યા ૨ હેતિહાંરાજન કુમાર સરૂપ, સીતા કુમારી રાઘવ વરે હા, સહુ જોતાં હે દશરથને સુત ખલત સી. સીતા પામ્યા હા ભાગ્યે જોગાસરીખા કત. ભાવી કોઈ હાખલવ'તના મટી સકત સી. ૨
ચારે પુત્ર પરિવચા હૈ, સાથે સુભટ અનેક દશરથ રાજા આવીયે; સનમાન્યા હૈજનકે. સહુને સુવેિક. સી. વલી વિરોષે આપીયેા છે, રામભણી સનમાન, બેટા સહુકા રાજવિ, સાહેર હામ ડપ જાણે દેવ
વિમાન, સી. ૪
સુહિન નેિય કુંવરી હા, કરી સુંદર સિબિકા એસીને, આવી ર્
અલ ઉદ્ધત ખેચર હવે હા, અસમર્થ ધંનુષ ગ્રહવા ભણી,

સેલહુ શ્રૃંગ ૨; હૈાસમા મંડપ
૧

છ
તિણિવાર. સી.
રાજન
રાજકુમ ર; મુખનીચે ડાઘાતી રા લાયા અપાર. સી. ૬
૫

Page #401

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. રામલીલાએ ઉઠીયા, સિંહાસનથી તામ; કરગ્રહી ધનુષ ચઢાવીયે નિધુર સ્વર હે કીધે ધુ
સહુ ગામ. સી. ૭ કુસુમ વર્ષ મેં તેને હૈ, કંઠ ઠવી વેમાલ; સીતા પીતા રામસું, સહુ પામ્યા. હમનમાં ભૂપાલ. સી. ૮ બીજે ધનુષ ચઢાવીયે હૈ, લક્ષમણ પણ તત્કાલ; ખેચરનિજર કન્યકા, અષ્ટાદેશ થિી તેહને
- સુકુમાલ. સી. ૯ સુદિનરામ સીતાણું છે. કાઈ નૃપ વિવાહ ભદ્રા કનકેનરેશની, પરણાવીહ ધરી ભરત ભણી ઉછાહ. સી. ૧૦ દશરથ આવ્યો નિજ પુરી , વહુ વર પુત્ર સંઘાત; જનક નરેશ સંતોષીયા, બીજા પણ હે રાજા નિજ
૨ પુરી જાત; સી. ૧૧ ચારે સુત મહા વિક્રમી છે, વિનયવત ગુણવંત તાતાજ્ઞા માથે ધરે દશરથનૃપહો સુત દેખીહરષલહંત. સી. ૧૨ એક દીવસ જન સ્નાત્રને હે, દશરથ રાજા નીર; મુક સુમિત્રાનારિને કચુકીને હે હાથે દઈ સુખસીર. સી. ૧૩ બીજી પણ રાણી હે, રાજા દાસી હાથે; મૂકયે શીધ્ર પણે ગઈ, તરૂણું જઈ હૈ દીધે
* સહકેને હાથે. સી. ૧૪ શીધ્ર ના તે વૃધ્ધથી હે, રાણી થઈ ઉતાલ; માન ભંગ ભયથી ગલે, પાસ ઘાલ્યા હો ઢીલ કીધી
નહિ રસાલ. સી. ૧૫ નાવ્યાં મુજ નવ મોકલે છે, મુજ વીસારી ના. હું ગરડી ન ગમી સહી, નાહીને હે માની પણ
ચેવન લાહ. સી. ૧૬

Page #402

શ્રીમાન્ જિન હર્ષપ્રણીત.
૩૧૮
પ્રીતિ પુરૂષની કારમી, હાજે મુહુ મીઠા જુઠા હીચે, એહવાના હા ન કરૂ હવે
ર`ગ પતંગ;
સગ પ્રસગ; સી. ૧૭ ગલકાંસા દેખી કરી હા, દાસી કાલાહુલ કીધ; કુપિત સુમિત્રા જાણીને, આવ્યા ર । રાજા શીઘ્ર પાણી અપીધ, સી. ૧૮
તેહની અવસ્થા દેખીને હે, મૂઢે! કરે સુ' એહ; એહવાકહી નૃપેઢીએ, ગલ પાસા હાથાપી અકે
સુસ્નેહ॰ સી. ૧૯ ૐ ચુકી આવ્યા તેતલેહે, સ્નાત્રાંભ સહિત તિવાર; સદ કેમ આવ્યે નૃપ કહે, વૃધ્ધ ભાવથી હા તે કહે સાંભલી સુવિચાર. સી. ૨૦
લાલાજલ સુખે શ્રવેડા, નયણે નીર પ્રવાહ; શિર કપે પગ લથડે, દેખીને હા તેને ચિતે
ધરપડતા જેમ કે” હા. સમરથ થિર કરવા ભણી,
નરનાહુ. સી. ૨૧ ટ્રૅન્સ્યૂલિત વૃક્ષ; નવ થાઈ હા એ કલે

વર રક્ષ. સી. ૨૨
જરા ન પીડિત જેતલે હા, મારા એન્ડ્રુ શરીર; શ્રમ કરૂ હવે તેતલે, પામુ ૨ હો ભવ
દુઃખ સાયરને તીર, સી, ૨૩
રાજા ચિ'તવે એહવુ હૈ!; આવી વઢીઆ સ્થાન; જેતલાક ફાલ અતીકમી હા, અન્ય દિવસે ડા ગયે વાંદણુ ગુરૂ રાજન. સી, ૨૪

Page #403

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ
૩૧૯
નૃપ મુનિને નમિ જેતલે હે, બેઠે સુણવા કામ; ભામંડલ પણ એટલે, આ ૨ વિદ્યા ધર આવૃત
તામ સી, ૨૫ જ્ઞાનવંત મુનિ ઉપસે , ધર્મ શર્મ દાતાર; પંડરીક ગિરીવર તણે, વલી ભાષે મહતમ અતિ
વિસ્તાર. સી. ૨૬ ધર્મ તણું સુણી દેશના હે, હરખ્યા સહુ નરનારિ, ખંડ પંચમાની થઈ, જીનહર્ષે કહી પૂરી
ઢાલ એ ચાર. સી. ૨૭ સર્વગાથા ૧૩૪,
દુહા ભામંડલ મુનિમુખ સુણું, બહિન ભ્રાત સંબધ. તે જીન નમવા ચાલી, નહી જાસ પ્રતિબંધ. ૧ ભામડલ ઉપરોધથી, દશરથ નૃપ હિત આણિ; જનમ સફલ કરવા ચલે, શત્રુંજય ગુણ ખાણું હું ચારે પુત્ર પરિવારણું, મંડલીકેભ્ય અનેક; કાન માનશું આપતે, રાજા ધરી વિવેક. ૩ દેવાલય સાથે લીયે, જીન પૂજાને કાજ ઠામ ઠામ જીન પુજતા, ભાવસાયરની પાજ. ૪ શત્રુંજય પટુતા કમે, સહુ નમીયા જીન રાય; વલી પ્રાસાદ કરાવીઆ, નિરમલ કીધી કાય. ૫ ગુરૂની ભકિત પુજા કરી, દીધ યથાવિધ દાન; સંધ સહિત તીરથથકી, ઉત્તરીએ રાજાન. ૬

Page #404

૩૨૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ચંદ્ર પ્રભા સાભિધનયર, નવે કરાવ્યો ત્યાંહિ; ચૈત્ય મનહર જાનકી, ચંદ્રપ્રભ થાયા માંહિ. ૭ પ્રતિષ્ઠા કરાવી પૂછયા, પ્રતિ લોભીયા ગુરૂરાય; તીરથ ભણું પ્રભાવના, કીધી ચિત્તલગાય. ૮
દ્વાલ--નયર રતનપુર જાણીએ. ૫ ત્યાંથી નૃપ દશરથ અવિયે, યાત્રા કરવા ૯માહે; ભાવી શ્રી ગિરિનાર પધારીએ, ૧ શ્રીને મીશ્વર પૂછયે, ભવરના પાતિક “જીયે,
જીયે મન મધુકર દુખ વારીએ. ૨ દાનસુપાત્ર સુહાવીયે, વત્રી તીર્થોદ્ધાર કરાવીયે, ગાવિ યાદવ પતિને યશ તિહાંએ, ૩, બરટ શેલ દેખી કરી, કેકેઈ ભાવ હીચે ધરિ. સંચરી રામાદિક સુતસુતિહએ. ૪ ચત્યનેમિશ્વર જીત, કર્યો હતે રલીયામણે, હિત ઘણે બરટ અસુર ઉછવ કરીએ. ૬ ભકિત કરી તિહાં પ્રભુતણી, બહુ દાન દીયે અરથીભણું, અતિ ઘણું પ્રીતિ વિષેષ મન ધરિએ. ૬ ચિત્ય દેખી તે જાજર, આણભાવ હૈયે ખરે. સજ કરે કેકે રાણી કહેએ. ૭ દાન તિહ વલી આપી, નેમિશ્વર અનવર થાપીઓ, કાપીઓ પાતક પુન્ય પ્રબલ કહેએ. ૮ મહાતીર્થ કર્તવ્ય કર્ય, ઉત્તમ દાન સમાચર્યા, નામ ધર્યા પાપ નાશન તીરથે સહુએ, હું

Page #405

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ,
૩ર૧
ઢંકાનગરી પુર પુરી, તિહાં કૈશલ્યા આદર કરી. હિત ધરી. ચૈત્ય ક્રીયા, સુરગિરિ જેસાએ. ૧ પ્રતિમા રૂષભ જીશું'દની, પ્રતિષ્ટિત કીધ મુણિદ
નીસ્ય ની
ચાપી શિવપુર જાએવાએ. સુપ્રભારાણી ગુણવતો શાંતિ, ચૈત્ય કરાવ્યા સુભમતિ, ગજગત ખલભી સુખપાયવાએ.
૧૨
રામ કાંપીલ્ય કરાવિએ, લખમણુ વામનાખ્ય )
સુહાવીયે તુ ગપ્રાસાદ અન્ય કુમારે સામતે, મંડલીકે રાજન ગુણવંતે હરખતે
ભરાવીયે. રિષભજીનતણ્ણાએ. ૧૭
૧૪
૧૫
ભામડલ જીનગૃહ ઘણાએ. સહુ તીર્થાત્રલી યાત્રા કરી, રૃપ અન્યે મન ઉલટ ધરી અહુપરિ; ઉછવસુ નિજ મદીરેએ. ભવથી વરત્યેા નરપતિ, દરબાર આવી બેઠા; મતી સુત પ્રતી તેડાવ્યા રાજ્ય અવસરેએ. ૧૯ ફૂડ કપટ નિપટ ભરી, કૈકેઈ જાણી અવસર તિહાં; આવે એ ગમે પૂત્ત વર એ નૃપ કને એ. ૧૭ રાજ્ય આપે મુજ સુત ભણી, સખ્યા ચંદ વરસ તણી અવગણી;
લક્ષમણુ રામચંદ્ર ને એ.

૧૧

ne

Page #406

૩૨૨
૨૧
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. રાય વજપાત સાંભળવા ભણી, તક્ષણે મૂછિત
થયે દુઃખ આણ ધિગાણી સ્વચ્છ થયે સંજ્ઞા લહીએ.
૧૯ રામજાણું નમવા બાપને, સીતા લક્ષ્મણસું સુભ મને; રેદને લેક કરે હાહારવ સહીએ.
૨. મસ્તક વિણ કાયા યથા, નીશા પારખેવા મુખ તથા
દૃગ વૃથા; જ્યતિ વિના મેટી ઘણુએ. ગંધ વિના કુસુમાવલી, નારી પ્રીતમ વિણ વલી, વનથલી વૃક્ષ વિના ન સુહામણએ.
૨૨ સરવર જલ જેમબાહિરે, મૂરતિ પાખે વિના જમ દેહ, તેમ હર સૂરિજ વિણ નભ જેહે એ. ૨૩ રજની ઈટુ વિના જેસી, રામ વર્જીત પુર સભા તેસી; અતિ ગ્રસી લીધે દીસે તેવોએ. મન વિણ તિણ રાજા આવીયે, સુત રાજ્ય
-
ભરતને થાપીયે, વ્રત લીયે દશરથ નૃપ મુનિવર કનેએ. ૨૫ કાંતાર નિવાસી રામજી, ગંભીર વિચિ તટની ભાજી, સહુ સજી બેઠા તલી ન્યોધનેએ. લક્ષમણ રામ ભણું કા, એ ઉદ્દેશ દેશ હવે થયે. ભય લો કેહને કારણે સે ઇહાંએ. સરસા તરૂ અન્ન પડયા ખલે, તે વાત કરે નર (એતલે, આવ્યે ભલે રામ કહે જાસો કિહાંએ.
રn

Page #407

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૩ર૩ ઉસ કારણ પૂછી, તે કહેસિંહ કરણ ઈહાં રાજી, જીણ લહે સમકિત ધર્મ સુહામણએ. ૨૯ જીન દેવ સાધૂ ગુરૂ વિણ કદા, બીજાને તમે નહી મુદા, વ્રત સદા પાલે ઈણ પરિ આપણેએ.
૩૦ તિણિ સાંભલિ એહ વ્રત લિયે, રાજા સોં હૈદર
" કેપીએ. અલ કીયે તે રાજા નાસી ગયેએ.
૩૧ પાંચમા ખંડનીએ પાંચમી, જીનહર્ષ ઢાલ સમી, મનગમી સુણતાં મન હરષિત થયે એ.
| સર્વગાથા ૧૭૪
હા.
Rણ
દેશદ્વસ કારણ સુર્ણ, નર લક્ષ્મણ રામ; સીખ દીધી તે નર ભણી, સુખે રહ્યા તિણ ઠામ. ૧ બે ભાઈ કિહાં એક ગયા, નભ વાચારી મુનિ દેઈ; અખ્યા પ્રતિ લાભ્યા તાદા, સીતા હર્ષિત હોઈ. ૨ પયસુગધ વરસાવી, દેવાદરસું તામ, પંખીજટાયુ આવ્યા તિહાં, ગંધ લેવાને કામ. ૩ ધર્મોપદેશ મુનિવર દીયે, જાતિસ્મરણ તાસ, તે પંખોને ઉપને રા સીતાને પાસ. શ્રી જનધમે થિર કરી , તે બેને મુનિરાય; શાશ્વત જીનવર વાંદિવા, મે ઉડ્યા જાય. ૫ રાક્ષસ દ્વીપ લંકા હવે, વારે અજીતજીને; ઘન વાહન નામે થયે, રાક્ષસવંશ નરેસ.

Page #408

કરવું માનું જિનપ્રણત. દીધ ભીમ રાક્ષસપતિ, નિર્જ અગ્રજને તામ; નામે વિદ્યા રાક્ષસ, રાક્ષસ વંશ થયે નામ. ૭ મહારક્ષ સૂત તેહને, જીનપદ પંકજ ભંગ; દેવ રક્ષથે તેહને, પ્રવજ્યા શિવ સંગ. ૮ ઢાલ-પીયાલાલગાઉ વરનાં મેલીયાં એ દેશી. ૬ ઈણ પરિ થઈ ગયા બહુ રાજવી, રાક્ષસ વંશે
અપ્રમાણ; યાંસ અનેક તીર્થે થયે, કીતિ ધવલ રાક્ષસ
પતિ જાણ ઈ. ૧ તિણ અવસરે પૈતાઢયગિરિવરે, વિદ્યાધર શ્રી કંઠ
નામેરે; પ્રીતે તેને આણુ કરી, વા દ્વિીપ સુઠામેરે. ઈ. ૨ માન જન જેહને તીનસે, તિહાંકિન્કિંધ પર્વત ભાસે; કિષ્કિધા નામ પુરી તિહાં, રાજધાની થાપીઉલાસે રે. ઈ૩ વાનર દ્વિીપ કપિ સરિખા નરા, અતિકિમિ તિહાંથી
લાધીરે, વિદ્યાનર અંગિકારિણું, વિધિનું વિદ્યાધર સાધી. ઈ. ૪ શ્રીકંધથી વજ કંઠ નૃપ લગે રાજવી થયે કે
અને કેરે; શ્રી મુનિસુવ્રત તીરથ, નરનાથ ઘનોદધિ એકે ઈ ૫ હવે તડિત કેશ નામે તિહાં, લંકાનગરીને રાથરે, પૂરવલી પરે વચ્ચે ઘણું, મહેમાં સ્નેહ સવાયરે. ઈ. ૬

Page #409

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૨૫
કિષ્કિંધા ને દધિ ભૂપના, સુત કિધિ થયે
અલવારે;
લકા પિત તિરત કેશના, સુતસુકેશનામ કહુ તરે ઈ. G ભૂપ અગ્નિ વેગ ખેચરપતિ, નિત પાતાલ લકાયેરે; લંકા કિષ્કિંધથી નૃપ એને, નાસી ગયા અલ ન ખમાયરે. ઇ.
તેણે પાતાલ લ'કા વિષે, ઇંદ્રાણી સુકેશની રાણી રે; સુતમાલી સુમાલી જણ્યા તેણે, કમલ્પવાન તૃતીય સુવાણીરે. ઇં. ૯ શ્રીમાલી કિવિશ્રી નરેસને, એ પુત્ર થયા ગુણુવ તારે; આદિત્ય રજા ને રીક્ષરજા, મહાભુજખલ જેહ ધર તારે,ઇ. ૧૦ મેરૂ નિત્ય જીન યાત્રા કર વહ્યા, મધુ પવ ત દેખી હરસીઆરે, કિષ્કિંધ નગર થાપી કરી, કિષ્કિન્ધ નરિદ તિહાં
વસીયારે. ઇ. ૧૧ લ'કાયેરે,
વયર હૃદય
નવ માયર ઈ. ૧૨ નગરી કરે;
માલી લકા રાજા થયા,કિષ્કિંધા પતિ આદિત્ય રાજા થયેા, સ્નેહ માંહે માહે અધિ
કરારે ઇ. ૧૩
સુતરાય સુકેતના કેાપીયા, તિગ્યે ગ્રુપ અનેિવેગને મારીચે, નિજ
આવી

Page #410

૩૨૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હવે અશનિ વેગ રાજા તણ, સહરતાર તિ
થાયે નામે રે, મિત્ર સુંદરી રાણી જનમી, ઇંદ્રનામે સુત સુખ
પામેરે ઈ. ૧૪ તે ઈદ્ર નૃપતિઈદ્રની પરે, આપણા થાપ્યા લેકપલે રે, વલી પાતાલ લંકાને વિષે, કપિ રક્ષ થાપ્યા ભૂપાલરે ઈ. ૧૫ તિહાં રહેતાં થયે સુમાલીને, રત્નવા પુત્ર રત્નો, તે સાધિત વિદ્યા તેહને, કૅકિશી ની લહી સુપનેરે ઈ; ૧૬ તસુપુત્રને હાર નવરત્નને, મુખ પ્રતિ બિબિતને માંહે, સત્યાર્થ નામે દશ મુખ થયે, અતિ દુમદ અબિલ,
ગાહેરે. ઈ. ૧૭ કુંભકર્ણ બિભીક્ષણ સૂપનખા, કેફિશી રાણીએ જાયારે; માતા મુખથી વૈરી તરે, સાંભલી પરાભવ અકુલાયારે.ઈ. ૧૮ તીને ભી મારણ્યને વિષે, વિદ્યાસાધનને કાજે રે; પહુતા વિધિસું સાધી તિહાં, વિદ્યાબેલ પ્રબલવિચારે ઈ. ૧૯ વિદ્યા દશગ્રીવતણે થઈ, એક સહસ્ત્ર અતુલ પરમાણે; વલી પંચ થઈકુંભકરણને, ચારવિદ્યાબિભીષણ રાણેરે. ઈ. ૨૦ શણ હેમવતી કુખ ઉપની, અશમય બેચર સંગી જતારે, મનહરણ પરણું દશમુખે, નામે મંદરી જાતારે. ઈ- આ ષસહસ્ત્ર વિદ્યાધરની સુતા, બીજી દશકંધ પરણી. સનમુખ આવી સ્વયંવરા, તદ્દગુણ છતહેમ વરણી. ઈ. રર નપ મહદરની તડિતમાલા, પુત્રી વીરવિધાધરની પત્રિકા પંકશ્રી પંકજ નયણુંરે, પરણું તે બિભીક્ષણ હર્ષસું પિત્રાશે દેશે શશિ વયણી. છે.

Page #411

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨૭ ઇંદ્રજીત મઘવંત જણ્યા હવે, બે પુત્ર લગન સુભદીસે, રાણું મદદરી અનુક્રમે, દેખી ૨ મન હસે રે. ઈ. ૨૪ હવે જીપીવૈશ્રવણ પ્રતે, શત્રુ સેવક નિષગચારીરે. દશમુખ લંકા નગરી ગ્રહી, પુષ્પક બેસી બલિધારીરે. ઈ. ૨૫ રિપપુર ઈણ નામિન કરી, તે રિષ્ય રાજાને દીધેરે, પાંચમી ખંડઢાલ છઠી થઈ, જીનહર્ષ વેધ કર લીધેરે. ઈ. ર૬ સર્વ ગાથા. ૨૦૮ દુહા આદિત્ય રજા નૃપને , વાલી સુત બલવંત;
સુગ્રીવ સુત બીજે થયે, ભુજ બલ જાસ મહંત ૧ કન્યા તાસ કનીયસા, શ્રી પ્રભા ઈણ નામ; સકલ કલાગુણ સુંદરી, રૂપવંત અભિરામ. ૨ રિષરજાને પણ થયા, બિસુત જગ વિખ્યાત; કાંતા હરિકાંતા તણા, નલ નીલાભિધ બ્રાત. ૩ હવે આદિત્ય રાજા કીયે, વાલિ ભણી રાજેસ; યુવરાજા સુગ્રીવને, નિજ લીધો મુનિવેશ ૪ સુર્પણખા લઈ ગ, ચંદ્રોદય નૃપજાત; આદિત્ય રાજા સુત ભણી, ખર સુભ લક ગ્રહીત. ૫ ગત ક્રોધ દશગ્રીવને, મદરી વયણે; તિહાં રાજયે તિણ થાપીએ, બહિની પરણાવેહ. ૬ મૂએ ચંદ્રદર ભારયા, અનુરાધા વનમાંય; વિરાધાખ્યાનંદ જ, ગુણ ભાજન સુખદાય. ૭ સાંજલિ બલવંત અન્યદા, વાલિ કપીશ્વર તામ, દશ મુખ સહી શકે નહિ, તેડાવ્ય નિજ ઠામ.

Page #412

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દ્વાલ-શ્રી થંભણુ પાસ પૂજીએ દેશી; ૭ દશકંધર શ્રવણે સાંભલ્યો છે. વાલી સમાપ્ત વિગત એકમે અરિહંત અવર ન શીષ નામત, એ
નીમ પરત ૧ સૈન્ય સ શિક્ષસ પતિવાલી, યુદ્ધ કરતાં તણિવાર; ફેરવે ચતુર્ણ વેરાવણને, જાલિમ મહા બેલ ધાર, દ. ૨ મૂળે દયા કરી જીવ, જ્ઞાન દશામન જાગી, રાજ્ય દીયે સુગ્રીવ પ્રતે સ્વંય વ્રત લીધે વયરામી. તા. ૪ નૃપ સુગ્રીવે દશકધરને, શ્રીપ્રભા પરણાઈ વાલી સુત ચંદ્ર રશ્મિને, યુવ રાજા કીયે ભાઈ. દ. ૪ અન્ય દિવસ વિતાઢયે ચાલે, રનવતી પરણવા અષ્ટાપદ ગિરિ ઉપરિ શંભે, યાન ચલે નહી દેવા. દ. ૫ યાન ખલણ કારણ તે જોતાં, કાઉસગવાલિ નિહાજે; થંભ તણું પરે નિશ્ચલલા, મોહ મદન બલ ગાયે ઇ. ૬ કપટ વેષ લેઈને મુજસું, ક્રોધ અજી મન ધારિ, તેઓ શૈલ સહીત પાપાને, નાખું જલધિમંજારિ ૮, ૭ એમ કહેદશમુખ ભૂમિ વિચારિ, પર્વતને એહેઠી બેલી (પેસી) સમરી વિદ્યા સહસ તિવારે, બેલ આ સુવિ હસી.ઇ. ૮ તૂટીર ટૂક પડે ગિરિ, સાયર જલ ખલ ભલીયે.. ભય ઉદબ્રાન્ત થયે જગ સઘલે, ઉપાડ ગિરિ
- ખલી. ૨. ૯ કરે વિનાશ તીરથને હા હા, સુજયું મછર ધારી; તે કાંઈક મુજ(હું) ફલ દેખાવું, મનમાં એમ વિચારી. દ. ૧૦

Page #413

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
"
વામ ચરણ અગૂઢા ચાંપ્યા, વાલિ મુનીશ્વર ત્યારે; અષ્ટાપદ - ગિરિવરને માથે, પીડિત થઈ અપારે ૬. ૧૧ રાવણુ ગાત્ર મકાતતક્ષણુ, મુખે રૂધિર નાખત; ક્રીન પરે વિરાચે એહુને, વિશ્વને દુઃખ લહુત. ૪. ૧૨ તેની દીન આરાતિ સુણીને, કૃપા માણિ મુનિ વાલી; વિરમ્યા તુરત સીખામણ દીધી, ક્રોધ વિના સુકુમાલી ૬. દશમુખ નીકલી વાલિ સધાતે, ચરણે નમી ખમાયે; ભરતેસરના ચૈત્ય કરાયેા, તિહાં જીણુ પૂજશુ આવે. ૬. ૧૪ wતેરસું છનવર ભકતે, પૂજા ભટ્ટ પ્રકારે; નૃત્ય કરે મદિરમાં રાણી, પાતે વીણા ધારે. ૬. ૧૫ તાંત તિહાં તૂટી વીણાની, ભુજની નસા લગાઇ; રંગ સુરંગમાં ભંગ ન પામ્યા, દેખા એ ચતુરાઇ. દા. ૧૬ તિણ વેલા તિહાં ધરણેન્દ્ર આળ્યે, તાસ ભક્તિ આકરષ્યા; માગિ ૨ વર તુ' મુજ પાસે, જીન ગુણગાતાં હરષ્યા. દ. ૧૯ અર્હિંત ભક્તિ સદા મુજ ુચા, અક્ષય અહિ પતિ સ્વામી અમેઘ વિજયા શક્તિ દેને, વિદ્યા ગયેા સુર કામી. ૪. ૧૮ સહુ જીજ્ઞેસર નમસ્કરીને, નિત્ય લાક પુર જાઈ: રત્નાવલી પરણીને આવ્યે, લકા થઈ વધાઈ. દ. ૧૯ ઘાતી કમ' ક્રીયા ક્ષય ચારે, પામ્યા કેવળ જ્ઞાન; સેવા કરે સુર અસુર જેહની, અનુક્રમે લત્થા શિવ થાન. ૪ ૨૦ ઢાલન શિખા વિદ્યાધર કેરી. પુત્રી તારા નામે; રાય સુગ્રીવ સાદરસુ પરણ્યા, પુન્ચે સહુ સુખ પામે. ૪. ૨૧ તારામુનિતિ સુખ ભોગવતાં, સુગ્રીવ તણે સુત આયા. ગઢ જાયા નદ. એ નામે, માતપિતા સુખ પાયે, દ. ૨૨
ર

Page #414

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તે સાહસ ગતિ તારાવરચિત, હિમવતે જઈ સિચિતા વિદ્યા સાધવા આરંભી, હૃદય તાસ સમરતા. . ૨૩ હવે રાવણ સુગ્રીવ વિદ્યાધર, ખર પરમુખ પરવરીયે; વૈિતાઢયે જીપે ચલીયે, શત્ર ભણું સંચરીયે. દ. ૨૪ પૂજે શ્રી છનવર દેવને, વારિ કમલ સંઘાતે; રત્ન પીઠ ઉપર થાપીને, ભક્તિસું દશમુખ પ્રાંતે. દ. ૨૫ બેઠે ધ્યાન કરવા રાવણ, લીન લે(થ)ઈ તિણ વેલા, અકસ્માત જલપુર આવીને, પૂજા હતા અવહેલા. દ. ૨૬ ક્રોધે ભરી રાવણ પૂજ, કિણ કીધી વિશાલ; પૂરી થઈ ન હષ પાંચમી, ખંડની સાતમી ઢાલ. દ. ૨૭ સર્વગાથા, ૨૪૩. દૂહા. કઈક વિદ્યાધર તિહાં, આઈ કહે સુણ સ્વામિ; માહિષ્મતી નગરો ધણી, સહસ્ત્રાંસુ ઈણ નામે. ૧ રે જલ મુકયે તેણે, કાય કારણ તુજ એહ; આત્મરક્ષ ભૂપે સ્ત્ર એ, આશ્રિત બલવંત તેહ. ૨ સાંજલિ કે અતિ ઘણું, રાક્ષસ મૂક તાસ;
પેવા માર્યા થકા, આવ્યા રાવણ પાસ. ૩ સૈન્ય સહિત પિતે ગયે, સહસ્રાંસુ પણ કાજ;, કાલી લાવ્યે કટકમાં, કરતે જે આગાજ. ૪ સભા પૂરિ બેઠે નરપતિ, નભ માગથી તામ; આ મુનિવર તેતલે, ઉઠી કયા પ્રણામ. ૫ શન બાહુ મુનિવર કહે, એ માહરે સુત રાય; રાવણ મુક્ય તેહને, વ્રત લીધે ગુરૂ પય. ૬

Page #415

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૩૧ નારદરૂષિનાં વચનથી, મરૂત્વ નૃપને યાગ; હિંસામય મેલાવીયે, દયાવંત મહાભાગ. ૭ દુલંઘ નગરે સધિયા, ઈદ્રતણે દિક્ષાલ; કુંભકરણ પરમુખ ગયા, આજ્ઞા લઈ ભૂપાલ. ૮ ઢાલ–મેરા સાહિબા હે શ્રી શીતલનાથ કે. એદેશી. ૮ આશાં લીધે વિદ્યા પરભાટ વડે, વપ્રાગ્ની ભય તિણુકીયે; નિજપુરથી હે સે એજનમાંનકિ, નલ કુબરકૃપ
નિરભી. ૧ દેખી પણ નસકે, સનમુખકે કુંભકરણદિકરાજવી; આવીને હા રાવણને નામિકે. વાત સહુ તેહનીચવી. ૨ દશક પાવક પ્રાકારકિ, તિણિ વિદ્યાઓ સહરી; પુર દુલ ઘેલીઓ કાલાક, ચકસુદર્શન ધનુધરી. ૩ તિહાં નિણિ હીજ દેત્ર નગરી નાથકિ થાપી
તેહની હવે પ્રિયા પરનારી હે જાણું અણુભક્ત કે, રાવણ દીધી પરકીયા. ૪ દશમુખ સુહે ધરતી અનુરાગજિં, નલ કુબેરની કામિની; આવીને હા આસાલીની તામકિ, વિદ્યા દિધી કામની. ૫ વૈતાઢયે હે હવે રાવણ સિન્ય કે, રથ પર પુર વીટીયે; તસુસ્વામી છે કે પાકુલ ઇંદ્રકિ, યુદ્ધ કરવા સજ થયે. ૬ તે વેણુ હે કુંજર આરૂઢ કે, વિદ્યા શસ્ત્ર વર્ષણ કરે; ગિરિ ક હેસાયર કલેલ કે, ઉછલીયા સ્વર્ગારે. ૭ આપણને મહેમા વૈર કે, સિન્ય હણી જેસા ભણી; રુદ્ધ કરવા હે આપણનેગ્ય કે, શત્રુને કહે લહાણી. ૮

Page #416

૩૩ર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રીત. નિજ ગજથી હે રાવણ બલ જાણિકે, એ રાવણથી
' ઉતપતી; બાંધીને તે ઈદ્રને ગયે ભડી, જીરાવણ
નરપતિ. ૯ રક્ષ સિન્ય હે થયે તુમલ તિવારકે, જ્ય ૨ ૨૧ તિહાં
ઉછા , વિદ્યાધર હે સૈન્ય મુખ થયે પ્લાન, જય વિપર્યય
બલ ગયે. ૧૦ હવે વલી હે રાક્ષસને સૈન્ય કે, લંકા નગરીએ ગયે; કારાયેહે ઘા શત્રુ રાયકે, છમ પખી પંજર રહે. ૧૧ પાય પ્રણમી દે લેકપાલ સહસ્ત્રારકે, દશમુખને
- વિનતિ કરે; પુત્ર ભિક્ષા હે મુજ મહાર થકે, વિનય કરીને બહુ પરે ૧૨ જો મહારી હે નગરીને એહકે, તૃણ કાષ્ટાદિક અપહરે, જયુકેરે છે જે કરે છટકાવકે, કુસુમપરિ વર્ષણ કરે. ૧૩ એમ કારજ હે કરે, તે હું મુંકે એ ભણું; અંગી કીધી હો સહસ્ત્રાર તિવારકે, મકાભે વનતિ ઘણ. ૧૪ રથનુપુરહો પર આવી ઇંદ્રિકે, મુનિ પાસે વ્રત આદરી, દુસ્ત પતપ કીધે ચિર કાલકે, પામી તëણુ શિવ પુરી. ૧૫ હવે રાવણહો અન્યનારી સંગકે, જાણે મરણ પિતા તણે નવ વયેહે તેને કીયે ત્યાગરે, ગુરૂ વચને આદર ઘણે ૧૬

Page #417

૩૩૩
શ્રી શત્રુંજય તીર્થશાસ. હવે આદિયા હે નગરે પ્રલાદક, કેતુમતી તેની રાણી; સુત તેહને હે થયે વિદ્યાધર કહે, પવન જ્ય બલ
ગુણ ખાણ. ૧૭ હવે મહેકે હે નગરાધિપ જાણકે, મહેન્દ્ર નદીની
ગુણ ભરી; ઋતુ સુંદરી હે કૂખે ઉતપન્નકે, અંજના સુંદરી તિણ વરી. ૧૮ કિણ કારણ મન ભાગે તાસ કિ, બેલાવે નહીં તે ભણ; સતવતી હે અંજના સુંદરી તિણ વરી. ૧૯ કેણ કારણ હો મન ભાગો તાસકે, બેલાવે નહિ તે ભણ; સત વંતી હે અંજના દુખ માંહીકે, કાલ ગુમાવે
અવગણું. ૨૦ હવે રાક્ષસ હે રાજને દુતકે, તેણે રાય પ્રલાદને,
વ, બાવી કહે તામકે, જીપણ વરૂણ નરિંદને. ૨૧ નમી ચરણે હે પૂછી નિજ તામકે, પવન જય મહાપરાક્રમી; આ જણણી હે પણવિ પાયકે, દીઠી પ્રીયા મન
નવ ગમી. ૨૨ પાય લાગી કાંતા કર જોડિકે, પવનજય તવ બેલી સૈન્ય લેઈ હે ચા નભ માર્ગકે, સરવર તટવાસે ક. ૨૩ તિય રાત્રિ દેખી વિયેગાર્તિકે, ચકવાચકવી જોડલે નિજનારી સંભારી તામકે, છેડી મેન કી ભલે. ૨૪

Page #418

૩૩૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મિત્ર પ્રહસિત લેઈ નિજ સાથકે, આવ્યો અંજના
- મંદીર; મનમાંહે હે ધરી પ્રેમ અપારકે, દેખી વિસંસ્થલ બહુ પરે ૨૫ પવનજય હે વલભને તામકે, મિલીયે હિત આણી ઘણું થઈ ક્ષણ એક હે રમતાં સુખ રાત્રીકે, વિરહ ટલે
બે જણ તણે. ૨૬ પરભાતે હૈ ઉઠો જાવા કાજકે, નારી કહે પ્રેમ ભરી; જે થાણું હે ગર્ભવતી નાહકે, સી ગતિ થાસે માહરી. ૨૭ હું થાણું હેપિઉડા સ કલકકિ લેક સડમાં લાજસું; થઈઆઠમહિજીનહર્ષએ ઢાલકે, હરિનરહિંસું રાજસુ. ૨૮ સર્વગાથા, ર૭૯ દુહા. નીસાની દેઈ મુદ્રિકા, કહે મત બીહે નારી, હું વહિલેહી આવસ્ય, કરસે જે કરશે કિરતાર. ૧ જીવ ઈહાં પંજર તિહાં, ભમયે ભાડાઈત્ત; સંભારણે ગુણ તાહરા, વસી રહ્યા જે ચિંત. ૨ પ્રીતમ વહેલે આવજે, કરજે વહેલી સાર; હિલિમિલિ સીખ કરી કુમાર, આ કટક મજાર. ૩ ગર્ભ લક્ષમ હિવે તેહને, કાલે પરગટ હેઈ; સાબુ કેતુમતિ કરે, ધાકુલ થઈ જોઈ. ૪ કહે વહુ ફિટિ પાપી, એ કિહા લીયે કલંક તુજ પતિ દેશાંતર ચલે, કિણસું રમી નિસંક. ૫ ત્યારે રેતી અંજના, કંત મુદ્રિકા તામ; દેખાડી તુમ સુતનિશા, આવ્યા હતા મુજ ધામ. ૬

Page #419

૩૩૫
- શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. સાસુ ફોધ કરી ઘણે, આરક્ષ નર પાસ; રાપ્ય માહેદ્રપુર, કિકટ મૂડા તાસ. ૭ દેખી સદોષામાતપિત, નિજ ઘર હતી જાણ; વસંતતિલકા દાસીસું, કાઢી નગણી કાણ. ૮ ઢાલ–સરવર પાણું હેજામારૂ છે ગાયા હેરાજ એ દેશી ૯ પ્રામાદિક હવે અપ્રવેસલા હાલાલ લહતી નૃપ આદેશ જોવો ગતિ કર્મન, વનમાં દીઠે ચારણ મુનિવર હેલાલ
ચરણ નમીસ વિશેસ. જે. ૧ ઉદંત સખી તિલકાભિધા હલાલ, ભાળે મૂલ થકી
વૃત્તાંત જે. પૂછે મુનિવરને રિસા લાલ, કીધાઈણિકર્મમહોત. જે. ૨ સાધુ કહેલાતક સુરકથી હલાલ, સુરચવી કેઈએકજે. થાશે સુત અંજના તણે હલાલ, મુગતિ
ગામી સુવિવેક. જે. ૩ લી કનક રથ રાજા તણે હોલાલ, પૂર્વભવે બે નારિ, જે. લક્ષમવતી બીજી કનકેદરી હલાલ, બે નારી જીન
ધર્મધારિ. જે. ૪ કનકેદરી સેકિં દૈષ હલાલ, બે નારીજી- – –; જે. સાધવી વચનથી આરાધહેલાલ શ્રાવકધર્મ અશેષ, જે. ૫ પ્રાંતિ ધર્મોવાથી રે લાલ, કનકે દરિ દેવી હાઈ; જે. તિહીંથી ચવી તુજ સખી રેલાલજીન દ્વેષથી દુઃખ જોઈ જે. ૬

Page #420

૩૩૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ગિવિ કીઘા કર્મ આપણાં હલાલ, હવે આદરી
- જીન ધમ; જે. સુખ પામે છમ બહુપદે હલાલ, નિગ્રહ કરી અરિકર્મ જે. ૭ હવેગધવપુરનો ધણહલાલ, મણિચૂલીના આદેશ જે. કંદરા માંહિ કહતાં થકાં તાલાલ, પુત્રજણ અમરેશ; જે. ૮ દુખિણી દીન રેતી દેખીને હલાલ, પ્રતિસૂ૫ વિદ્યા
' ધરિ જે. ભાણેજને ખેચર હે લાલ, આ લેઈયાન ધરિ જે. ૯
વિમાન વાયુ વેગસુહેલાલ, જનની ઉગે બાલ જે. ઉછલતે પડ ગિરિ તળુભારથી હલાલ ચૂર્ણ થયે
તત્કાલ. જે. ૧૦ પ્રતિ સૂઈ વેગ બાળક ભણી હેલિાલ, ભૂમિથી લીધે
તિણ વાર; જે ભાણેજને આણીને પુત્ર આપીયે લાલ, અક્ષત અંગ
અપાર. જે. ૧૧ પ્રતિસૂર્ય નિજપુર આવ્યો હલાલ, અંજના હનુ
રૂહલેય; જે. મામાં ઘરે રહે આણંદકું હલાલ, મન વાંછિત
- સુખ દેય. જે. ૧ર પુરમાંહિ કીધી વધામણીલાલ, દીધે નામહનુમાન જે. વૃદ્ધિ લહે દ્વિતિયા ચંદ્ર જ હલાલ, તેજ પ્રતાપ
જાણે ભાણ જે. ૧૦.

Page #421

હas
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હવે પવનંજયે વરૂણ ઝપી કરી હલાલ, જ્ય પામી
પુણ્ય વસેણ, જે. પામી પ્રાસાદ લકેશન હલાલ, આ પુર હર્ષણ જે. ૧૪ સાંજલિ ઉદંત નિજ નારિને હલાલ, મનમાં થયે
વિપન્ન; જે. સસરા ઘરે ગયે નવ મિલી હલાલ, ભ્રમણ કરે.
વન વન્ન. જે. ૧૫ સન્યા તમને નવ દેખતે હલાલ, પવનાંજના જેવા
કાજી; જે. વિદ્યાધર સાથે લેઈવેસું હલાલ,ભ્રમણ કરે વનરાજી.જે. ૧૬ દુખ વિયેગ દુસ્સહ જાણીને હલાલ, પવનંજય
- તિણ દેશ; જે. દ્વાનલપાવકમાંહે સિતે હલાલ, દીઠે પુત્ર નરેશ. જે. ૧૭ ચછા મૃ8[સહસા]કર્મન કીજીએ હલાલ, નીતિ વચન
મન ધારિ, જે. ખેચર આવ્યા તેતલે તિહાં સહુ હલાલ, લેઈ અંજના
નારિ. જે. ૧૮ ત્યારે સહુકે આણંદીયા હલાલ, પ્રતિસૂર્યને ઉપરે; જે. હનુરૂહ પુર આવીયા હલાલ, ઉચ્છવ સુખ ગયેલ. જે. ૧ હવે સહુકે નિજનિજ પર ગયે હલાલ, ધરતા મન
ઉછરંગ, જે. પવનાસુનાં નિજ પુત્રસું હલાલ, તિહાં રહ્યા મનરંગજે. ૨૦ હનુમાન તિહાંરહિત વધે હલાલ, આપે જન આનદ જે.

Page #422

૨૩૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત સકલ કલા તિણ લીધી તિહાં હલાલ, પાયે વન
સુખકંદ. જે. ર૧ તેડી લાવે વરૂણને દેખીને હલાલ, અતિ બલ
હનુમાન જે. દશાનન કી ખુસી થઈ હાલાલ, પરમ પ્રાસાદ. જે. રર સત્યવતી વરૂણની નંદની લાલ, અનંગ કુસુમાસર
જાણુ; જે. બીજી પણ બહુ ખેચર સુતા હલાલ, પરણરૂપ નિહાણ. જે. ૨૩ સૂર્ય પ્રમુખ વિદ્યાધર પ્રતે હલાલ, જીત્યા તવ લંકાનાથ; જે. કિંકર કીધા ઇંદ્રતણું પરે હોલાલ, પાલેરાજ સનાથ. જે. ૨૪ આણ પલાવે રાવણ આપણું હલાલ, સકલ નમાવ્યા
ભૂપાલ; જે. નવમી પાંચમા ખંડની હાલાલ, કહે જીનહર્ષ
પૂરી ઢાલ. જે. ૨૫ સર્વગાથા. ૩૧૨, દૂહા. હવે દંડકારણ્ય અરણ્યમાં, રામ રહ્યા તિહાં વાસ; ભમતાં લક્ષ્મણ વનમાંહે, ખગ્ન નિહાલ્યો ખાસ. ૧ ક્ષેભ ભાવથી સહી, દેખી મહાવરા જાલ; વાદ્ય મસ્તક છેદી, જીમ કમલને નાલ. ૨ દીઠે આગલિ સિરિયડ, કિણહિકને તિણુવાર, લક્ષ્મણ મનમાં ચિંતવે, હાહા કીયે અનાચાર. ૩ લેઇ એ આવ્યું તિહાં, રામ ભણી કહી વાત; તેહ વૃત્તાંત સુણી કહે, ભલે ન કીધે જાત. ૪

Page #423

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૩૯ ચંદ્રહાસ નામે ખડગ, સાધક કેઈક અભ; તે માર્યો તેહને સહી, ઉત્તર સાધક અકુભ. ૫ સુરપણખા હિવે સુતપ્રતે, જાણી વિદ્યા સિદ્ધ આઈ પૂજે પચાર ગ્રહી, દીઠે છિન્ન પ્રસિદ્ધ. ૨ હાઈ વચ્છ સંમૂકહા, કિણિ મૂળે જીમ ગેહ; કેણ અકાલ કૅષી થયે, વાહે વૈરી તેહ. ૭ દીઠા તિણિ આગલ પુરૂષ, પાદ પંક્તિ મનુહાર; તેહને અણસારે ગઈ દીઠ રામ સુરાકાર. ૮ હાલ–મારા મન મોરે રૂડા રામસુંરે એ દેશી; ૧૦ રૂપે હીરે વયવસારીયેરે, એતે સંગ તજ તિવાર; કરે પ્રાર્થના કમિનિ ભેગનીરે, અધિગ નારી અવતાર ૧ મારે નારીરે છે જાઈ હાથકી, એ પહુતી લમણ પાસ; તું ભેજાઈરે માતા સારખીરે, એને મૂકી લક્ષમણ પાસ. રૂ ૨ ભ્રષ્ટ થઈ બેથી દુષ્ટાતમારે, અમાટે રૂઠી એમાંથી જાઈ ભર્તા પાસે મસ્તક કૂટતી, એતે પુત્ર મરણ સંભળાઈ રૂ ૩ ચઉદ સહસ્ત્ર વિદ્યઘર ભેટ ઝહીરે, અંતે ચઢીયે
ખરભુપાલ; લક્ષ્મણ રામ હણવા કારણેરે, એ કે ભર્યો
વિકરાલ રૂ. ૪ રામ કહે વછ તું ઈહાં કિણરે, એ હું હણું વૈર જાઈ; યતન કરીને રે રાખે જાનકીરે, આવુ હાર મનાઈ. રૂ. ૫ લક્ષમણ કહે ભાઈ છે આગન્યારે, આવ્યા અરિ
પ્રતિકુલ તુજ સુપસાથે ઉડાડું સહુ, જીમ વાયે અતુલ રૂ. ૬

Page #424

૩૪૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રામ કહે તે જા ભાઈ સુખેરે, એતે સંકટ જણાવે; કરિજે સિંહનાદ આવી મસૂરે, એને હણિ વિરી એહ.રૂ. ૭ રામતણી ધારી ચિરસાસરે, એ ચરણ નામી
સીસ; ધનુષ ટેકારવ ભુજ આફેડોરે, એને હણવા ચા
ત્યે અરીસ. ૮ વઈરી ઈભ લમણ સિંહ સારિરે, એ કે
દેખી દુષ્ટ; સૂર્પણખા જઈ રાવણને કરે, એતે કરવા
ભર્તાપુટ, રૂ. ૯. ભાઈ કેઈ બેનર સુર સારિખારે, એ દંડારણ્ય
મેંજારિ, તિહાં રહે તાહરા ભાણેજનેરે, અતે તપકરતા
ગયા મારિ. રૂ. ૧૦ મુજ વચને તુજ બેહિનેવી ચઢયેરે, તેહને હણવા કાજ તાસ અનુજ સાથે રણ માંડીરે, એને હવે તમે ચઢે
મહારાજ. રૂ. ૧૫ તેને માટે રે ભાઈ તેહને બહેરે, એને વલી નિજ
બલે અસાર; નિજનારી તેરે (રતિ)રૂપે મહિયેરે, માને સહુ સંસાર. રૂ. ૧૨ ગરી દ્વરે કૃત રૂપે કરી, રંભા લહૈ અચંભ; ઇંદ્રાણું રાણી પણ ભરે, સાવિત્રી શંભ - ૧૩

Page #425

૨૪૧
શ્રી શત્રુંજય તીથરાસ. પાએ લાગી આઈ લેગોત્તમારે એરતિ પાસે નહીપ્રીત; નારિહરાવી સહુ ગર્વ કરી એ ભાઈ એહવી સીત. રૂ. ૧૪ રાજ્ય એહ તુજમ કામિનીરે, અને તુજ
ભુજબલનાથ; હું માનું નહી જાગે જાનકીર, આવી નહિં તુજ હાથ. રૂ. ૧૫ સાંભલી એહવે અનુરાગી થયેરે, એને પુષ્પક
બેસી વિમાન; દંડકારણ ગયે રાવણ તદારે, રામતણે જહાં થાન. રૂ. ૧૬ રામભદ્રતારક્ષ તેજે કરી, એતે દશમુખ સમાન; હિત અભિમાનગરલ ચિતઈયુરે; હાંન રહે મુજ માન. રૂ. ૧૭ સીતા દેખીને મન વિલ્હલ થયેરે, એતે રૂપ
ઘડે કિરતાર; પાસે બેઠેરામગ્રહુ કિંમરે, એતે ઈપ કરે વિચાર. રૂ. ૧૮ ડામાડોલારે એમ ચિતમાં કરે, એને સીતા
હરણ ઉપાય; વિદ્યાસમરીરે તેણે અલેક નહિ, પૂછે એમ કહેઆપ. રૂ. ૧૯ બાંહિ તરિકે સાયર હિલેરે, એતે સાહેલી
પાવક કાલ; પંચાનન મુખકર સાહિલેરે, એને પણ એ દુક્કર ભાલ, રૂ. ૨૦ પણુ એ લક્ષ્મણ ફડા સાંભલી, એતે જાણે
- કૃત સંકેત સુખેલેજા જેસીતાને હરીરે, એ ભાળે રાવણને હેત રૂ. ૨૧

Page #426

૩૪૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. રલીયાયત રાવણ થયે સાંભલી, એ લખમણ
જીસ સાક્ષાત; કીધેસિંહનાદ સીતા તજી, એતે રામ ચ જહાં
બ્રાત રૂ. ૨૨ ઈણ અવસર અંબરથી ઉતરી, એતે ચેર તણી
પરી આ૫; દેખી તેહને તતક્ષણ બીહતી, એતે રાવણ લે
જાય. રૂ. ૨૩ હાહા તાત કાંતભાઈ હાહારે, હા દેવરહાદેવ; મુજને રાખેરે રાખે એહથીરે, એ કંદ કરે સાહેશેવ રૂ. ૨૪ વચન સુણને રે સીતાના એહવારે, એને જરાયુને
ઉપકેપ; ત્રેડે નખ સુરે રાવણતણેરે, એતે કરતે શબ્દાટોપ રૂ. ૨૫ જાવા ન દીયે રે લંકાનાથનેરે, એતે પંખી માપંગ; પાંચમે ખંડેરે ઢાલ દશમી થઇરે, એતે કહે જીન
હર્ષ સુરંગ. રૂ. ૨૬ સર્વગાથા, ૩૪૬
દુહાદશ ગ્રીવ કેપે ચઢ, કાઢી ખડગ મારહ, સીતા ભીતા અતિઘણું, ભામંડળ સમરેહ; ૧ હા ભામંડલ એહવું, સુણ તસુ સેવક ભાસ; રત્ન જટી ખગ જાણિને, ઘેર્યો કેડે તાસ. ૧

Page #427

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૪૪ દશમુખ દીઠે પ્રીવતે, કેડે મહાબલવંત; વિદ્યાએ વિદ્યા પડી, ભૂમિ પડે તુરંગ. જ અવિષ્ણથી લંકાં ધણી, અણવાંછતી કલત્ર; દેવ રમણ ઉદ્યાન, આણું મુકી તત્ર. ૪ પાસે રાખી રાક્ષસ, રખવાલે નિસ દીસ; રામરામ જપતી રહે, જેમ ગિણિ જગદીસ. લક્ષમણ દેખી રામને, રિપુ મૂકી કહે નામ; સીતા મૂકી એકલી, ઈહાં આવ્યા સે કામ. ૬ લક્ષમણ ભાષેધી, મેતે શબ્દ કી નથી; કેક વગ્યા વીર. જારક્ષા કરિ સીતાની, વિરહણી ભૂપાલ;
હું આવું છું રામ સુણ, આતિહાં તત્કાલ. ૮ હાલ–આગરબીરમીયે રૂડા રામસુરે એ દેશી. ૧૧ રામ રાજેસર તિહાં કિણ આવીરે, કાંઈ દેખે
નહિં સીતા નાર; કર્મની ગતિ વસમી કહીરે, મૂછ લહી વન વાયરે,
રે પિત વ આંસુધારરે. ક. ૧ એતે કર્મ મહાબલવંતરે, કમેં રામ વને નીસર્યો રે; સીતા વિયેગથ કતરે, એ કમેં નડયા સહુ જંતરે. ક. ૨ ઉરહેધરખે ભમતાં થકારે કાંઈપડી જરાયુનિહાલી, પંચપરમેષ્ઠી સુણાવીયેરે, કાંઈ સ્વર્ગતિ લહિતત્કાલરે. ક. ૩ અરડુપરભિલાદિ કારે, કાંઈક સુભટહણ અરીકે ડિરેક , લક્ષ્મણ સખા વિરાધ સુરે, કઈ વલીયા મનને કેડરે; ક. ૪

Page #428

૩૪૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. લક્ષ્મણ આવી નિરખીયેરે, કાંઈરામલેચન વહે નીર; તેજ વિના નારી વિનારે, કાંઈ પૂછે ભાઈ કાઈદીલગીરરે. ક. ૫ વિરી છતી હું આવીયેરે, ભાઇ તુજ પગ નમવા કાજ રે; એનું દીસે નહી જાનકીરે, કાંઈ મુજને કહે મહારાજરે ક. ૬ સીતાહરણ સંભલાવીયેરે, કાંઈ લક્ષ્મણ કહે તિવાર; કિણ ઠીમાયફવડારીરે, કાંઈ લે ગયે નિરધાર. ક. ૭ બાંધવા તજી કાયરપણેરે, કાંઈ ખબર કરશે જે તાસરે; રામને દેઈ આસાસનારે, કાંઈ બે જણ જે બેહુ પાસરે. ક. ૮ પાપક યુકત વિરાધભું કાંઈ આવ્યાનપામી જોતાં સીત; સાનુજરામ વિરાધનેર, કાંઈક ઉપનું દુઃખ અપ્રીતિરે. ક. ૯ પાતાલ લંકા તિહાંથી ગયોરે, કાંઈ ખરસુત છતી
બલવંતરે રાજ્ય વિરાધને આપીયેરે, કાંઈ કરે ઉપગાર મહંતરે. ક, ૧૦ હવે સિદ્ધ વિદ્યા થઈ તેહનીરે, કાંઇ સાહસગતિ
વિદ્યાધાર, આ કિકિવધ સુગ્રીવસુરે, કાંઈ રમવા ગયે
એકવારરે. ક. ૧૧ વિપ્ર તારણ વિદ્યા કરિરે, કાંઈ કરી સુગ્રીવને રૂપરે; તારાભિલાષી સુદ્ધાતમા, કાંઈ જેતલે જાઈ સ્વરૂપ. ક. ૧૨ સત્યસુગ્રીવ પણ જેતલેરે, કાંઈ પેસંતા દ્વારપાલ, રોકી રાખે કહેઆગધિરે, કાંઈ ગયા સુગ્રીવ ભૂપાલ. ક. ૧૩ વાલી સુત ચંદ્રરશ્મિ તદારે, કાંઈ સરિખા રૂપનિહાલરે; વિચમે માપી રાખેષલીરે, કાંઈ માતૃરક્ષક તત્કાલરે. ક. ૧૪

Page #429

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૪૫ હવે બે પક્ષ મલ્યા રાજવીરે, કાંઈ સુભટ મહાબલવાનરે; અ અદ્ધ અજાણતારે, કઈચાર અક્ષણી માન. ક. ૧૫ વીરહણ્યા મહા યુધ્ધમાંરે, સુગ્રીવના વિટસુગ્રીવરે; ક્ષીણાસ્ત્ર પુર બાહિર રોરે, કાંઈ વાધી ચિત્ત અતીવશે. ક. ૧૬ સુકૃતી વાલિ મહાબલીરે, કાંઈક અક્ષત પિરૂષ જેહરે; દીક્ષા લેઈ સંયમીરે, કઈ શિવપદ પામ્યા તેહરે ક. ૧૭ ધનધન અંગજ તેહને, કાંઈ અંત સુર રેક તાસરે; બેને ભેદ અજાણતેરે, કાંઈ કેહને હણે રાખે કામરે ક. ૧૮ ખરપણુ મુજ સખાઈયેરે, કાંઈ રામે હણ્ય
બલધારરે, ઉપગારી જે વિરાધતે રે, કાંઇ તાસનમું નિરધારરે ક. ૧૯ એહ વિમાસી દૂતસુરે, કાંઈ પુછી વિરાધન તમારે કાંઈ લક્ષ્મણને ચરણસરણ કીધા જઈને શ્રી રામ ક. ૨૦ રામ અનુજ સાથે ગ્રહીરે કાંઈ કિષ્કિાવિઘા જઈ કૃપાલ, યુદ્ધભણી તેડાવીયેરે, કાંઈ માયી સુગ્રીવ ભૂપાલરે ક. ૨૧ બે સરિખા નવ ઉલળે, કાંઈ ભિન્નકરને “કામરે; વજાવ ધનુષતણેરે, કાંઈ ટેકારવ કી નામ ક. ૨૨ વિદ્યા વિશે પ્રવત્તિનીરે, નાઠી સાંભલિ નાદરે; એકણિ બાણિ માથી હરે, કાંઈ રામ થયે જય
વાદ. ક. ૨૩ સગલેહી આવી મોરે, કાંઈ સુગ્રીવને પરિવાર, રાજપુરાતન આપીયેરે, કોઈ દાસરથી હિતધારિર. ક. ૨૪

Page #430

૩૪૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ઉત્તમ નરની ચાકરી, કાંઈ ફલ આપે તત્કાલરે, પાંચમે ખડે અગ્યારમીર, કાંઈ પૂરી થઈ એ ઢાલરે. ક. ૨૫ સર્વગાથા, ૩૭૯,
દૂહાઅવસરજ્ઞ કાલે હવે, લેઈ વિદ્યાધર પરિવાર ભામંડલ પણ આવીયે, રામ સમી પતિવાર. ૧ નીલ નિષધના પુત્ર છે, જાંબુવંત હનુમંત; રક્ષ સંતાદિ બહ, મેલ્યા સુગ્રીવ મહંત. ૨ આજ્ઞાથે શ્રી રામને, જેવા સતી કપીશ; મહ બલવત હનુમંતને, મૂળે ધરી જગીસ. ૩ પરનારી ઈણ હતો, રાણી (રાવણ) ને ભજે તાસ; સબંધે સીતા ભણે, નીજ પુત્રી સું જાય. ૪ બિભિષણ મંત્રિમલી, સંબંધે પણ જેહ, સીતાને મેલે નહિ, ભાવી ન મિટે તેહ. ૫ હવે ન ભૂવલ તે વાયુસુત, માહેદ્રગિરિ નિરય; માતાતાત મહેદ્રને, દેખી પુર ચિંતેય. ૬ મુજ માતા કાઢી હતી, વિના દસ નિકલંક; તે કાંઈક બલ માહરે, દેખાડું નિરૂંક. ૭ એહ ચિંતવી કેપ કરી, સિંહનાદ હનુમંત; કે મહેંદ્ર કેપીઓ, માંડ ચુધ મહંત. ૮ કરી યુદ્ધ હરાવીયે, પાય નમી કપીતાસમ,
સ્વામી કામ પિતાતણું, કહી ચ અવિશ્રામ. ૯ ઢાલ-મુજ સુધે ધમ મનરમીયેરે એ દેશી. ૧૨.

Page #431

"શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૪૭ લકા પરિસર કપીસ્વામી, શાલી વિદ્યા હણું નામી; વમુખ રાક્ષસને મારીરે, લંકા સુંદરી સુવિચારી. ૧ કંચણ વરણું મનહરણરે, ગાંધર્વ વિવાહે પરણું; રાતે તે સાથિરમિનેશે, ગયે ગેહ બિભીષણજીને. ૨ તસુ વચને બિભિષણ ધેરે, રાવણ નૃપને પ્રતિ બધે, સીતા રહે જીણુ વનમહેરે, હનુમાન ગયે ઉછાહે. ૩ રાક્ષસી પરિવારે વિટીરે, મલિનાંશુકનયણે દીઠી; પરિગ્લાન ક્ષુધાએ ક્ષિણરે, રામ નામસું અતિ રસલીણ. ૪ દેખી તેહને મન ચિલેરે, વિશ્વ પાવન સતી મહંતરે; રામ ખેદ લહે ઈણ કાજેરે, ન્યાયે સંપદ છાજે. ૫ નાખી મુદ્રા ઉછગેરે, સીતાકેરે મન રગે; તે પણ દેખી હરખતી, મનમુદ ઉચ્છવાસ લહતી. ૬ ત્રિજરાતે હર્ષ નિહાળી રે, કહે રાવણને તત્કાળ; મહેદરી તિણ મહેલીર, દૂતી કરવા ગજગેલી. ૭ સીતાએ કૃત ધિકારરે, મદરીને તિણ વારો; વાયુ સુત તરૂથી ઉતરીયેરે, પય લાગે હર્ષ ભરીયે રે. ૮ માતા લક્ષ્મણ તુજ ભર્તીરે, કુશલી રાવણ ખંત કરતા; તેહને દૂત છઉં હનુમતે રે, પવનાંજના સુત બલવતે. હું દંડકારણમાંહિ રહે, તેહનો આદેશ ગ્રહે તે એહવે સાંભલી તે હરખરે, આશિષ દીધી તસુ નિરખી. ૧૦ હનુમંત ઉપરાધ ભાખરે, રામદંત કહે સીતાએ; એકવીસ અનિસિ પ્રારે, કીધે પારણે મન ખાતે. ૧૧

Page #432

૩૪૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. મારૂત ચુડામણિ લે , તેને અભિજ્ઞાન મહેર (ગ્રહ) સ્વરમણ ઉદ્યાનથી ચાલ્યરે, વન વૃક્ષ તણે ભય ઘાભેરે. ૧૨ હણીયા વનના રખવાલેરે, વનવા જઈ ભૂપાલે; ઇંદ્રજીત અહિ બાંધી પાસે રે, આણે રાવણ પાસેરે. ૧૩ સુણિ કુવચન રાવણ ભાષ્યારે, અહિબ ધન ગેડીને
નાંખ્યારે; પલય મુકુટ હનુમતે રે, ચુયે પદઘાત મહતે. ૧૪ ભાંગી નગરી સુવિશેષેરે, ઉયે કપિ નભ સહુ દેખે; નમી રામ ચરણ ગુણખાણ રે, ચૂડામણિ દીધા આણી. ૧૫ ચુડામણિ જાણે સીતારે, સાક્ષાત આવી ધરિ પ્રીતે; આલીગી પાવન પ્રોતિરે, શ્રીરામ હદય એમ ચિંતે, ૧૬ રામાજ્ઞાએ સહુ રાજારે, સુગ્રીવાદિક મિલિ આયા; સંગ્રામ કરણ બલપુરારે, તેડયા ભંભારણુ તૂરા. ૧૭ ચાલ્યા ખેચર બહુ માનેરે, છ આકાશ વિમાને; રામ લક્ષમણ સુગ્રીવ આરે, આગલિ દીઠી વિખવાદે. ૧૮ દશગ્રીવ સુભટ ઘટ ખાએરે, સેતુ બાંધી સાયરમાહિરે; રામદી તતક્ષણ બાણેરે, રાવણ સીતાશાજાણે. ૧૯ હવે જીવી સુવેલ ગિરિરે, રાજેદ્ર સુવેલ જગસે; સિહરથ તટ હંસ નરેસેરે, જીપી ઉપલંક નિવેશે. ૨૦ દશરથ સુત આવ્યા જાણીરે, લંકા નગરી ક્ષોભાણી, રાવણરત્ર વજાયારે, હીયામાંહિં ક્રોધ ના માયા. ૨૧ રામ લંકા પાસે આયારે, ન્યાયવત વિભિષણ રાયા; લઘુ તે પણ કરિજેક્કેરે, પય નમિ કહે સાંજલિ શ્રેષ્ઠ. ૨૨

Page #433

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
તે દેવ હરી પરનારીરે, તે વાત કરી અવિચારી; આવ્યા છે ઇંહાં કિણરામારે, સીતા આયા હિત કામ. ૨૩ એક અન્ય કલત્રને કારે, રાજ્ય ગમતા કાંઇ ન લાજે; પરનારીથી દુઃખ લહીએરે, પરભવ દ્રુતિમાં જઇએ. ૨૪ સાયર તાડયેા સેતુ ધારે, એકણિ માણે જેણિ અધે!; પાંચમા ખ’ડની થઈ ઢાલેારે, ભારમી જીનહુષૅ વિસાલા. ૨૫ સવ ગાથા, ૪૧૩.
મ
દૂા. રામતળું દૂતે કીચે, એકલો જે કામ; હૈને સાહિમ આવીયે, તે સુ' કરસે રામ. રામ મહા બલવંત છે, અલ ન પહેાંચે કાઈ; સીતા આવા પયનમી, જીમ સહુને સુખ હોઈ. ૨ કાપ્યા વેરી પ્રસ‘શથી, રાવણ કાઢયે તાસ; તું પણ મુજ વૈરી થયા, તેા જા વૈયરીને પાસ. લેઇ વીશ અક્ષેાહિણી, રાક્ષસ ખેચર રાય; ચરણે લાગ્યું। રામને, ફ્રાય ખિભિષણુ આય. ૪ લંકે ખભીષણને તદ્દા, ઢીશ્રી રાઘવ રાય; વસુધા કાંપી સૈન્યસુ, વિયે પદ્મપુર આય. કસુભટ રાવણુ તણા, હુયાસન્તબધ્ધ; ભુજાફેટ કરતા થા, કરવા વૈરી વધ્યું. કાડિ અનેક દલ નીકળ્યે, આયુષ શિલા તરૂણુ; રાવણના સૈન્યથી, યુદ્ધ થયું. સુપરાણુ છ
રામ

૩૪૯

Page #434

૩૫૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૧
૨
શર પાષાણુ સોગથી, પડયે દ્ઘિ મૃતીર; રણુતીરથ વૃક્ષે દહન, થયા સંસ્કાર શરીર. ઢાલ-ધનધન સંપ્રતિ સાચા રાજા એ દેશી,એ દેશો. ૧૩ રાવણ રામ મહાયુધમાતે, જય ઇચ્છાએ તામરે; ઉધ્ધત ભટ એહુ દિશે ઉછલીયા, હસે કરણસ ગ્રામરે. રા. રામ સુભટ ભ્રંસુ' હલકારા, ધાર્યાં કર હથિયાર રે; રણ કરણ રાણીના જાયા, દેડયા જમ આકારરે. રા. રાક્ષસને ખલ મુડિયા જાણી, હસ્ત પ્રહસ્ત એ વીરરે; રણુ કરવા ધાયા ઉમાહ્યા, રથ સ્થિત ગ્રહી ધનુધીર૨. રા. 3 શમ સૈન્યથી એ નીસરીયા, મહા કપી નલ નિલરે; રાવણ ભટસુ` સનમુખ હુયા, યુધ્ધ કરવા નહીં ઢીલર. રા. નલ કપીદ્રે હસ્તને હણીયે, હણીયે. નીલ હસ્તરે; સુર આકાશથકી તિહાં કીધી, તૃષ્ટ કુસુમની વૃષ્ટિરે રા. પ હસ્ત પ્રહસ્તનિધન દેખીને, દશમુખ ખલથી તામરે; મારી સિ`હુ જ ઘન ખલત્રતા, સ્વયંભુ શરણુ
સુક નામરે. રા. ૬ ચંદ્ર અકામ બીભચ્છા, મકરા દ્વારા કામાક્ષરે; ગ‘ભીર સિ’હુરથ અવસરથી ખીજા,પણ નીકન્યા આખરે, રા. ૭ મદનાંકુર સંતાપ પ્રપિત તિમ, અકેાસ તદન જાણીરે; દુરિતા તથપુષ્પાસ્ત્ર વિઘન વલી, પ્રીતે કર ખલખાણીરે. રા. પ ઈત્યાદિક વાંનર જીજ'તા, હણીયા રાક્ષસ તામરે. સૂરજ પણુ અસ્તાચલપટુતા, સૈન્ય આા નિજ
હારે. રા. ૯

Page #435

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૫૧ થયે પ્રભાત રાત ગઈ હવે, રામ કપિ પ્રતિક્ષ કંકરે; રાક્ષસ જેવા રાવણ પ્રેર્યા, ટુકાં (હુંકા)રવા યુધરે. રા. ૧૦ વીર રસદ્વટ સુભટ રાઘવનાં, વયરિ કરવા નાસરે, હાથે શાસ્ત્ર ગ્રહ્યા જલહલતાં, દેખી પામે ત્રાસરે. રા. ૧૧ જોમ મારગ બાણે કરિ છા, દિશી થયે ઘોર અંધાર રાવણ હુંકારે હલકાર્યા, રજનીચર તિણ વારરે. રા. ૧૨ વાનર સુભટ ભાંજયા તટ તરૂસું, ઉઠ રાય સુગ્રીવરે, પોતે હનુમંત તાસ નિવાસી, રક્ષદલ દલે અતીવરે; રા. ૧૩ હવે માલી ગર્જારવ કરતે, ધન તૂરગી રસ બહીર, હુ ક્રોધ કરી જુજેવા, હનુમંતસુ ઉછાહિરે, રા. ૧૪ શએ શસ્ત્ર માહમાં છેદે, મહાસુભટ બલવંતરે; વિશ્વ ભણી હપ્રેક્ષ થયે. રણ પ્રલય અરકે જેમ કાંતિરે, રાં. ૧૫ કુત્કારે દિશિ બધિર કરતા, પવનન જુજાર રે; વરસે એમ બાણ ભાણ દીસે નહી, પ્રાવૃત જેમ જલધારરે. રા. ૧૭ માલીને શ્રીશ કીધે, શસ્ત્ર રહિત તત્કાલરે; તેટલે રણકરવાને આયે, વજોદર ભૂપાલશે. રા- ૧૬ પવન તણે સુભટ તેહને હણ, વજદર વધદેખિરે. ઉપને કેધ અધિક રાવણને, જબૂમાલધરિષરે. રા. ૧૮ હનુમતને તેણે બેલા, વલી મારૂતિ નામ બાપુકારેસિંહ રહે કેમ, સ્વામી વધારણ મારે. ૧૯ હનુમંત તેહને વીરપી, મગર ગ્રહી કરજેર તેહને મસ્તકે ઘાવ બજાયે, સઘલે સુણી સેરે. રા. ૨૦

Page #436

પર
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ન
જખૂમાલો હવે મૂર્છા પામી, તામ મહેાદર વારરે; બીજા પણ રક્ષગ્યેાધા હનુમ’તા, ક્રિશિધાલા તત્રુ ભીરરે. રા. ૨૧ કે મુખડિ કેઈ બાંહે ગ્રહિયા, કેટલદ પકક્ષા કોઇરે, કેઈ વીધ્યા તીક્ષે માણે, હનુમત એમણેઇરે. રા. ૨૨ કુંભકરણ હવે સેના મર્દન, સદ્ગિ ન સકયે કરિ ક્રોધરે; શૂલ પાણિ વિકરાલ આસ્યકરિ, દોડયા સનમુખ વૈધરે. રા. ૨૩ સČત પિ સેનાને હુતા, દેખી ધાયે તામરે; કુસુઢાંગદ માહેદ્ર સ‘ઘાતે, સુગ્રીવ નમે શ્રી રામરે. રા. ૨૪ ભામડલ આદિક બીજા પણુ, વરસ'તા શસ્ત્ર ભૂરિ; કુંભકરણ ઉધ્ધત શસ્ત્રઘાતે, સૂતે ક્ષણ એક સૂરરે. રા. ૨૫ પ્રમેાધિની વિદ્યાએ તતક્ષણ, ગત નિદ્રા થયા જામરે; સુગ્રીવ રિપુરથથી ગદાસુ, ખલકર ભાંડ્યે તામરે, રા. ૨૬ રામ રાવણના ચેધા લડે એમ, માંહેામાંહિ ભૂપાલરે. તેરમી ૫'ચમા ખ'ડની પુરી, થઈ જીનહુષ એ ઢાલરે, સગાથા, ૪૪૮,
દુહા. કુંભકરણ પણુ રીસ કરી, મુગર ફેારિ પ્રચંડ; ચૂર્ણમીરા સુગ્રીવરથ, જીણુ પરિકા ચાખડ, ૧ કાય કરિ સુગ્રીવનર, પમાડવા મેગરઘાવ; શઅતિપીડિત ભુએ પડયા, કુ‘ભકર્ણ પ્રભાવ. મૂછિત ભાઈ કાપીયા, રાવણ ભણી નિવાર; ઈંદ્રજીત પેઠા સૈન્યસે, વાનર કટક વિદ્યારિ. તાસ સુગ્રીવ એલાવીયે, યુધ્ધ ભણી કરી ષ ભામડેલ તસુ અનુજમ્મુ, મેઘવાહન મહા ચેમ

3

Page #437

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૫૩ મંહમાંહે આફલે, ચારે સુભટ સધીર; વસુધર્ણ વદીશિ કુંભિગિરિ, પાયે ક્ષોભ શરીર. ૫ નાગ પાસડું બાંધીયા, ભામંડલ સુગ્રોવ; ઇંદ્રજીત મેઘવાહને, પ્રાક્રમ જાસ અતીવ. ૨ કુંભકરણ સંજ્ઞા લહી, અનિલાંગજને તામ; હણ ગદાયે આકરે, ઘા કક્ષા વામ. ૭ હવે અંગદ કુંભકરણને, બેલા રણકાજ; હનુમંત નીકળે તેતલે, કરતે મુખ આવાજ હવે વિભિષણ રામ નમે, દેડ રથ બેસેવ,
ભામંડલ સુગ્રીવને, મૂકાવા દેવ. ૯ હાલ–હા લક્ષલહણ બારટ રાજાજીને રીજે વિને ઘરે
આવયે, એદશી. ૧૪ યુદ્ધ કરો જુગતે નહીર નહીરે કેઈ, એ તે બાપ
સમાનરે; ઇદ્રજીત મેઘવાહન ઈસૂરે કાંઇ, ચિંતવી રણ અપમાનરે રુ. ૧ યુદ્ધમાતે તાતે સૂર પૂરા ગુજેર, નવિ ઝુઝે રણુરસ
મહિયાં; આ. પૂર્વેવર આયે હું તેરે કાંઈ, તાક્ષર તત્કાલરે, રામસ્મૃતિ જાણ કરીને કાંઈ, આ અવધિનિહાતિરે યુ. ૨ સિનિદા વિઘાતકાર, કાંઈ હલ મૂશલ રથ રામ, લક્ષમણ વિદ્યા ગારૂડીરે કાંઈ, પામ્યા સૂરથી તામરે. શુ ? વિણવદના વલિ ગદાર કાંઈ કરે સમરરિપુનાસર બીજા પિશિશમ આપે નઈ કાંઈ સરગતિના આ
વાર, ૨, ૪

Page #438

૩૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
લક્ષમણની સેનાવિચરે કાંઇ, ગરૂડ નિહાલી તામરે; ભામંડલ સુગ્રીવનારે, કાંઈ નાઠા પન્નગ શ્યામરે. યુ. ૫ જય જયારવ હવે થરે કાંઈ, રામ તણું દલમાંહિરે; મ્યાન થઈ રાક્ષસ ચમૂરે કાંઈ, એતલે રવિ અસ્ત થાયરે. યુ. ૬ વલી પ્રભાત હવે થશે કાંઈ, ધાયા રાક્ષસ ધરે; સુગ્રીવાદિક મહાબલીરે કાંઈ ભાંજે આણ કે ધરે. યુ. ૭ રક્ષ ભંગથી કેપીરે કાંઈ ધાયે તામ લકેશર, ઇંદ્રજીત કુંભકરણ આદિકારે, કોઈ મહાબલવંત
વિસે સરે. યુ. ૮ રામ ઉદ્યત પ્રતિષેધનેરે, કાંઇ રાય ભિક્ષણ તામરે, રાવણ રેકી પ્રીતિસુરે, કાંઈ બોધે હિતને કામરે. યુ. ૯ અછસિ ભાઈ માનિ તૂરે કાંઇ, જનક સુતાને મૂકીર, . રામકૃતાંતણ પરે કાંઈ, આવ્યા રાજ્ય મ ચૂકીરે. યુ. ૧૦ દશકંધર ભાષે હરે કાંઈ, વનચર આશ્રિત રામરે, તેહને બલ મુજ દાખવેરે કાંઈ, શું બીહાડે આમરે. યુ. ૧૧ ધનુષ આફાલી જે રસુરે કાઈ, બે કુંજર વર વીર, શસ્ત્ર મહેમાં વરસતારે કાંઇ, માં રણ ગંભીરરે. યુ. ૧૨ રામે રોક કુંભકર્ણને કાંઈ, રાવણને લક્ષમણ વીરરે , નીલર સિંહજઘનને કાંઈ ઘટેદરને દુર્મથ ધરશે. યુ. ૧૩ એમ કપિ રાક્ષસસુ લડેરે કાંઈ, રણક્ષેત્રમાંહિ અનેકરે લક્ષ્મણને મે ઈદ્રિજીતેરે કાંઈ તામસશવિવેકરે. યુ. ૧૪ તે શસ્ત્ર તપનાએરે કાંઈ, સૌમિત્રિ કાઢયે તાહિરે; અહિ પાસે તે બાંધીને કાંઈ, આ નિજ
દલમાંહિરે. યુ. ૧૫

Page #439

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૩૫૫ અહિબાંધી કુંભકરણને કાંઈ, રમે મૂળે બલમાંહિરે, અન્ય રાક્ષસરામ સેવકેરે કાંઈ, બાંધી આસ્થા સાહિરે. પુ. ૧૦ દેખી રાવણ કેરે કાંઇ, હવા વિભિષણ રાય, સૂલ - લક્ષમણ વિચેર, કાંઈ છે બાણે ધાઈ. યુ. ૧૭ ધરણેન્દ્ર હુતીરે કાંઈ, રાવણ લઈ શકિત રે; ધગરતીનભમંડલેરે કાંઈ, ફેરવી કેપે રકતરે. યુ. ૧૮ ગરૂડસ્થ લક્ષ્મણ દેખીને કાંઈ, રાવણ ક્રોધ કરાલરે. કલ્પાંતાગનિ સારિખીરે, કાંઇ મેલિ તિણિ તકલરે યુ. ૧૯ શસ્ત્ર સમૂહને અવગણ, કાંઈ લક્ષમણ ઉરલાગંતરે મૂછ પામી ભુઈ પડયારે કાંઈ શિબિરે શક પડતર યુ. ૨૦ કેપ કરિ રાઘવ હિ વેરે કાંઈ, પંચાનન રથ બેસિરે, રાવણશું યુધ માંડીચરે કઇ,પંચાનન દ્વિપ પેરિસરે. યુ. ૨૧ રાવણના રથ ભાંજીયારે કાંઈ, પાંચ રાઘવ બલવંતરે વીર્ય ખમી નસ તદારે કાંઈ, રાણપુર પેસંતરે. યુ. ૨૨ અસ્ત સૂર્ય સંધ્યા પછી કાંઈ, આ લક્ષણ પાસરે, રામ અવસ્થા દેખીને કાંઈ મૂછિત અને ભાસરે યુ ર૩ વૈરિ સંઘાત હણે નહીરે કાંઈ, દીધી નહી મુજ સતરે; રાજ્ય વિભિક્ષણ નવ દીકાંઈ લકોને ધરિપ્રીતિરે. યુ. ૨૪ રામ એકલે વૈરીએરે કાંઈ, રે છે અસહાય, ભાઈ મુજને મુંકમાં કાંઈ તુજ વિણ રહ્યો ન જાય. યુ. સૂની સેના તુજ વિનારે કાંઈ, રાવણ હણસે કેણ, સૂતા તે સરસે નહી કાંઈ, ઉઠિસર ભાઈ ધૂણિરે. યુ. ૨૬ હષિત કાર સહુ સૈન્યનેરે કાંઈ કાર વયરીનેનોસર; ઢાલ થઈ એ ચિદમીરે કાંઈ પાંચમે ખંડ વલાસરે. યુ. ૨૭ સર્વ ગાથા, ૪૮૩, (૪૬૪)

Page #440

૩૫૬
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દૂહા, માહરે ઈહાં કહ્યું કે નહી, સજ કરે જે બ્રાત; સૂન્ય મને મૂછ લહે, કરે વિલાપ જોઈ પાત. ૧ તામ બિભીષણ નૃપ કહે, ધિરજ ધરે મહારાજ; શક્તિ હ ઇવેનિશા, કરીએ ઉદ્યમ કાજ. - ૨ સુગ્રીવાદિક સહ મિલી, વિદ્યાએ સુપ્રસીધ; સવપ્રચઉબારણ, લક્ષમણ ઉપરી કીધ. સુશીવાં ગદચંદ્રાસુ નૃપ, ભામંડલ પ્રમુખ; તે ગઢ વીંટીને રહ્યા, સ્વામી દુખ ધરે દુખ. ભામંડલને મિત્ર હવે, ભાનુ વિદ્યાધર રાય; હિતકાંક્ષી ઉત્તમ પુરૂષ, કહે રામને આય. ખાર યણ અધ્યા થકી, પાલિત પત્તન નામ; રાજ્ય કરે તિહાં પણ નપ, જેની મોટી મામ. ભાઈ કેકેઈ તણે, સુતા વિસલ્યા તાસ; તેહ તણું કર ફરસથી, શલ્ય જાઈ સહુ નાસિ. દિન ઉગ પહિલી પ્રલે, ઈહાં જે આણે તેહ તે લક્ષ્મણ સાજે હવે, રિપુને શલ્ય કરે, પ્રીતમંત થયે રામ સુણું, મૂક્યા ભરતને પાસિ; અંગદ ભામંડલ ભણી, માહે માંહિ વિમાસિ. ૯ હાલ-દાદ દીપતે દીવાણ સુરનર જાસમાને આણ. એ દેશી, ૧૫ બે દલ ભિડે રાવણ રામ, એતે મચ્ચે સબલ સંગ્રામ, બે. આવ્યા અયોધ્યા બેસિ વિમાને, જઈ ભરતને તામરે, સીતા હરણ વૃત્તાંત, સઘલે કા લેઇ નામ. એ. ૧

Page #441

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨પ૭
તિણ વિમાને બેસિ તતક્ષણ, ભરત ઢીલ ન કીધરે; જઈ દ્રાણઘન નૃપ પાસે યાચી, વિશલ્યા તિણ દીધ. બે. ૨ સહસ્ત્ર કન્યા સાથે દીધી, ભરત અધ્યા મેલિરે; ગયે ભામંડલ રામ પાસે, હર્ષે વધી વેલિ. બે. વિશાતનુ કાંતિ દેખી, ભાનુ સંકિત હેઈ, જસૂ રૂપ શનમુખ દષ્ટિ દેઈ, જોઈ ન સકે કે ઈ. બે. ૪ વિશલ્યા કર ફરસહુતી, નાસતી આકાશરે; હનુમંત જાલી શકિત હાથે, હવે જઈતિકિહાં નાસરે. બે. ૫ દેવરૂપે તેપર્યાપે જાણ દે હનુમંતરે, ભવધાગ વિશયા, તપ પ્રભાવે મૂકી રહી ન સકંત. છે. ૬ પ્રજ્ઞપ્તિ ભગિની શકિત મૂકી, પવન પૂત તિવાર; ઉતપતી ગઈ આકાશ મંડલ, બીડ મનમાં ધારિ. બે. પ્રજ્ઞપ્તિ વિદ્યા નાન પાણિ, રાઘવાનુજ સિક્તરે રૂઢ વ્રણ પદસુખની પરે, ઉઠી બલયુકત રે. બે. ૮ રામ લક્ષમણને આલિંગી, કહે સહુ વૃત્તાંતરે કન્યા સહસ્ત્રનું તેહ પરણી, વિશલ્યા ગુણવંત છે. ૯ તાસ સ્નાન જેલે અનેર, રૂઢ ત્રણ પદ થાય; શ્રી રામ કટકે થયે ઉછવ, સાજી થયા સહુ રાય. છે. ૧૦ જીવી લક્ષ્મણ સુણી રાવણ, થયે મન દિલગીર; બહુ રૂપિણ વિદ્યા પ્રસિદ્યા, ધરી મનમાં ધીર. . ૧૧ અષ્ટ વિધિની કરી પૂજા, શાંતિ જનની તામરે, તે સાધવા આભ માં, લંકા પતિ નિજ કામરે. બે, ૧૨ મદેદારી નિર્દેશથી, અષ્ટાબ્લિકાવધિ કીધરે, જનપુરી શ્રી જીન ધર્મશતા, કરે ધર્મ પ્રસિદ્ધર. એ. ૧૩

Page #442

૫૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત
તે સિદ્ધ વિદ્યા થઈ રાવણુ, પ્રાત સૈન્ય સઘાતરે; રણ કરણ આવ્યા થઈ ઉછક, રક્ષભટ લેઈ સાથરે. એ, ૧૪ કિર વારણાંગણ રાસ રાતા, સૈન્ય દારૂણ દોઇરે; લડ પડે કાર્ડિ ગમે ભિડતા, રૂધિર કઈમ હાઈરે. એ, ૧૫ અન્ય સુભટ રાક્ષસ હણી, લક્ષ્મણુ મહા ખલ સપરાણુરે, હણુતા હુએ લકાપતિને, ધનુષ તાણી ખાણુ; બે. ૧૬ તે એ માણે થયે આકુલ, વિદ્યાએ તત્કાલરે; નિજ રૂપ કીધા ઘણાં રાવણુ, ભયકર વિકરાલરે, એ. ૧૭ આકાશ પુહવી પૃષ્ઠ અગ્રે, બેઠુ પાસે તેરે; વરસતા રાવણને નિહાલે, વિવિધ આઉધ મૈડુ, એ. ૧૮ વલી લક્ષ્મણુ ગરૂડ એસી, એક રૂપ અનેકરે; હું ખાણુધારા હણે સહુને, સેસ સિરપગ ટેક. એ. ૧૯ પૈાલસ્ત્ય બાણે વિધુ રચે, ચક્ર સમયેર્યાં માનરે; તત્કાલ આવી હાથે બેઠે, વાલિત અગ્નિ સમાન?. એ. ૨૦ ચક્ર રાસ કરી ભમાડી, મેલી તિષ્ણુ ઠાઇ; સામિત્રને ? પ્રદક્ષિણ, હાથે બેઠા ખાઇરે, એ, ૨૧ નારાયણ પણુ તિણુ ચક્ર, લ'કાપતિના સીસરે, શ્રી રામ અનુજે છેદીયા, મનમાં આણી રીસરે, એ. ૨૨ જેષ્ટ શુકલ એકાદશી દિને, પ્રહર પશ્ચિમ જાણીરે; મૃત પામી રાવણુ નરક ચેાથી, ગયા કર્મ પ્રમાણુ, એ. ૨૩ જે કમ જેહવાં કરે પ્રાણી, તેઢુવાં કુલ હાઇરે; અન હર્ષ ઢાલ થઈ પનરમી, પાંચમે ખડે જોઇ. એ. ૨૪
સગાથા, ૫૧૭. (૪૯૭)

Page #443

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
૨
દૂહા. ત્યારે આકાશે રહ્યા, ધ્રુવ કરે જયકાર; નારાયણુને સિરિ રે, કુસુમ વૃષ્ટિ તિણુવાર. ૧ હવે વિશિક્ષણ સ્નેહુથી, ડરતા રાક્ષસ દેખી; સહુને ઘે આસાસના, નિજ જાતીયા વિશેષ, કુંભકરણ નૃપ ઈંદ્રજીત, મેઘ વાહન પ્રમુખ; રામ મુકત રાવણ તણા, પ્રેત કાય કીધા સુખ. ૩ કુંભકરણ દાદરી, ઇંદ્રજીત મેઘનાદ; અલરૂષિ પાસ આદર્યાં, સંયમવૃત સુપ્રસાદ, ૪ નિષ્કંલક સીતા ભણી, લેઈ રાવણુ રાય; વિભિક્ષાક્ત મારગે કરી, પુરી પ્રવેશ કરાય. રાજ્ય વિભીષણને દીયા, લંકા તણા રઘુરાય; ષષ્ટ્ર સવત્સર તિહાં રહી, લિવાઉછકથાય. ઈશુ અવસર વધ્યસ્થલી, મેઘ વાહન ઈંદ્રજીત; સિદ્ધિ ગયા તીરથ થયા, મેઘરથ નામ પવિત્ર. ૭ કુભકરણ મુગતે ગયે, નમ`દા નદી માજાર;
પૃથુરક્ષિત એહવા થયા, તીરથ નામ ઉદાર. ડાલ—દાઇ મિલ્યારે દામિલી એ દેશી.
૧૬
હવે
શુભ દિવસેરે રામજી, લમણુ સીત સમાન; સુગ્રીવાહિક અનુમતે, માશ્રિત પુષ્પક યાન. હુ. પગ પગ અચરજ જોવતા, ખેચર સેના સાથે; અનુક્રમે સાકેતે આવીયા, બહુ દિવસે રઘુનાથ. હ. ભરત ગારૂઢ આવીયા, પ્રાઢચ્છત્ર કપૂર સાર;

૩૫૯

Page #444

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
રામતણે ચરણે નમે, શત્રુઘણું તિણવાર. હ. ૩ ઈહિંપામિ પરમેદસું, લક્ષમણ વિનય સહિત; વૃદ્ધાનારી વધાવીયા, પુરી પ્રવેશ વિહિત. હ. ૪ રામ પ્રમુખ અપરાજીતા, માતા સઘલીના પાયઃ પ્રણમ્યા સૈમિત્રિ પણ નમ્યા, પરમાનંદ ઉપાય. હ. ૫ સિંહાસણ રામ પાદુકા, બેસે ભરત દીવાણુ , આપિ હિતસું તે ભણી, વલી ધારિ સિર આણ. હે. ૬ ભરતનરેસર અન્યદા, દેશે ભૂષણ મુનિ પાસ; નિજ પુરવભવ સાંભલી, સંયમ લીધે ઉલાસ. હ. ૭ શ્રી શત્રુંજય ગિરિ તણે, મહિમા સાંભલિ તેહ; સહસ સાધુસુપરિવર્યા, પંથ ચલ્યા ગુણ ગેહ, હ. ૮ વિમલાચલ ગિરિ પામી, પ્રણમ્યા રૂષભજીણુંદ; તપ્રભાવ ચિત સમરતા, ધ્યાનારૂઢ મુણિંદ. હ. ૯ સગલા કર્મ ખપાવીયા, પામ્યું કેવલ જ્ઞાન; ભરત મહામુનિસું તિહાં, પાપે અવ્યય થાન. હ. ૧૦ તિહાં શ્રીરામ સિમિત્રસું, યાત્રા તીરથ ઉદ્ધાર; પુન્ય ક્ષેત્ર વિત વાવરી આવ્યા પુરી મિજાર. હ. ૧૧ પાવક કુંડ સીકરી, સીતા કલંક ઉતાર; વ્રત લેઈ બહુ તપ કરી, અશ્રુત ઈદ્રાવતાર. હ. ૧૨
શ્રી શૈલે પણ પુત્રને, રાજ દેહ વ્રત લીધા ચિર દીક્ષા પાલી કરી, શિવપુર વાસે કીધ. હ. ૧૩ જાતૃ સ્નેહ પરીક્ષારથે, સુર આવી કહે વાત; રામ મરણ થયે સાંભલી, લક્ષમણ મરણ લહાત. હ, ૧૪

Page #445

૩
શ્રી શત્રુંજય તીથરાસ. રામ તણા સુત સાંભલી, ભવથી હુયા વિરાગ, લવણુંકુશ વ્રત આદર્યો, શીવ પહતા મહાભાગ. હ. ૧૫ દેવ જટાયુ સંબધથી, લક્ષમણ મૃત કર્મ કીધ; રાજય રઘુદ્રહ આપણે, અનંગ દેવને દીધા. હ. ૧૬ પિતે શત્રુઘ સુગ્રીવસું, વિભિક્ષણ પ્રમુખ વખાણ;
સહસ ૨.જનસું, દીક્ષા લીધી સુજાણ. હ. ૧૭ વિચરે રામ મહામુનિ, નાનાભિગ્રહવાન; કેટીશિલા ખઈ પામી, નિમલ કેવલ જ્ઞાન. હ. ૧૮ શત્રુંજય ગિરિવર ચઢી, વિસ્તારી સુપ્રભાવ; સહસ પનર આઉ ભેગવા, થયા મુગતિ પુરી રાવ. હ. ૧૯ શત્રુંજયગિરિ શિવગયા, ભરતાદિક ભૂપાલ; અધિક તીરથ તિણ કારણે, મુગતિ દીયે તત્કાલ. હ. ૨૦ મહિમા તિરથ ઉપદિસ્ય, શ્રી મહાવીર જીણુંદ; સૌધર્મેન્દ્ર આગલ ઈસુ, સુણી કેઈ આણંદ હ. ૨૧ સેલમે ઢાલે પૂરે થયે, પાંચમે ખંડ રસાલ; કહેજીન હર્ષ કથા ભલી, સુણજે બાલ ગેપાલ. હ. ૨૨ સર્વગાથા, ૫૪૭.
ईति श्री जिनहर्षविरचिते महातीरथ शबुंजय महात्म्य चतुष्पद्यां श्रीराम प्रभृति महा पुरुष चरित वर्णनोनाम पंचम खंडः समाप्तः ॥ ५ ॥ दूहा. શ્રી સર્વજ્ઞ સંતાપ હર, સકલ વિશ્વ સુખકાર; વીતરાગ પ્રણમી કહે, છઠે ખંડ ઉદાર.

Page #446

૩૬૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
હવે મહાવીર જીણુંદને, પ્રણમી ત્રિદશાધિશ કરજેડી બહુ ભક્તિસું, પૂછે ધરી જગીસ. મુજ ઉદ્ધાર કરવા ભણી, શત્રુંજયની વાત મુખ્ય મગ આશ્રિત કહે, મુજ આગલિ જગ તાત. એ પર્વતનાં શ્રગ છે, અષ્ટોત્તર શત્ત ઈશ; જે ભાખ્યા તે અંતથી, પ્રેમાન એકવીસ. ૪ તે માંહિ પણ જેહને, અધિકે મહિમા થાય; તેવાંછું સુણવા ભણું, ભાખે શ્રીજીનારાય. જીણું સુણતાં નિ હવે, સર્વ પાપ પરિહાર; મહંત પ્રસન્ન હુઈ, ભાખે જગ હિત કાર. ૬ શક વચન અવધારિને, ત્રિભુવન નાયક તામ; સહુ પ્રાણીને હિતભણી, મિષ્ટ વાણું કહે આમ. ૭ સાંજલિ શક મટેછે, રૈવતગિરિ અભિધાન; પંચમ ગસિદ્ધાદ્રિને, દાયક પંચમ જ્ઞાન. ૮ ઢાલગર કેણુને કેરાયા કે નંદજીના લાલરે એ દેશી. ૧ ભક્તિ દાન તિહાં કિણિદીએ કે, સુણસુર નાથ; ઉચિત્ત દયાદિક મન આણુને કે. . આપે સગલા સુખ સંસારી કિ. સ. ઈહ ભવપર
ભવમાં હિતકારી. કિ. સુ. ૧ એતે ભવર ભમતાં જેહ ઉપાયક સુ. પાતક
પિંડ તરત ગિલ જય કિં. સુ. પુન્ય દીવાકર કિરણ દીપ યકે સુ. ક્ષણમાં માખ
ગુની પરિથા કિ રુ. ૨.

Page #447

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
શ્રી નેમિસર જીનના પાયિક, સુ. સેવસુર ખેચર
નરરાયયક'; સુ.
અપ૭ર પ્રભુજીના ગુણ ગાવેક, સુ. હ દીધે ધરિ નિર્મલ ભાવેકિ . ૩ સાહેકિ, સુ. નિમલ લ ભરીયાં મનમેકિ; સુ. સુ. રસકુપી પુણ્ય વિષ્ણુ ન લહાઇક. સુ. ૪ લહિએ કિ, સુ. દીઠાં
એહના સ્મરણથી સુખ
દેહગ દહીએ ", યુ.
દારિદ્ર રૈવતગિરિના મહિમા માટા કિ, સુ. એહમાં કાંઇમ જાણિ સિખાટાકિ સુ. ૫
ડીજે દાનયથા તપ કરીએ ક, મુ. વલી તિહાં શુભ કરણી આચરીએકિ; સુ.
શ્રી શત્રુજ્યને મુખ્ય મૃગે ક, સુ. ઇહાં પણ તે પુણ્ય થાય અલ ંગકિ સુ. મહિમા તેઢુના ચિરનિશ્િશક દાખુકિ, સુ. પર્વતના એઇશ મુદ્દાડુ ભાષુક" સુ. કરે સહુ કર્મને નાસિક', સુ. મહિમા સાંભલી ગુણુ વસિક' સુ. ૭
ચૈત્રી શત્રુજય કરિયાત્રાકિ,
પુરા માંહેદ્ર કલ્પના વાસીકિ, સુ. માહેદ્ર સુપતિ સુગુણ વિલાસીક, સ. ચુ. વૈશાખી પુનિમ પુણ્ય પાત્રાક. સુ. ૮
ગજપા પ્રમુખ છઠ્ઠાં કુંડ
જલ
સાવન સિદ્ધિ 'છિત દાયકે,

૩૬૩.

Page #448

૩૬૪
નમવાનેમિણેસર પાય કે,
સુ, રૈવતગિરિ શુદ્ધાતમ આયાકિ, સુ,
સુકુ‘ડથકી નિમ`લ બલ લેાક, સુ. સ્નાન કરાવી પ્રભુ પૂજેઇકેકિ',સુ. હું જૈન ગૃહુથી માહિર નીસરીયાકિ, સુ. તિહાં એક સુર આવી ચરીયાકિ; સુ. સ્વામી જ્ઞાન સિલાશી ન કામક, સુ, મુનિવર છે એક સુખમુખ જોકિક સુ. ૧૦ સુની લશે યક્ષે સેવીતે, સુ. તીવ્ર તપે અઘવસ કરીતે કિ. સુ. એહુવા સુણી સુરપતિ જીન વઢીકે, સુ'. આવી જ્ઞાન સિલા આનદી કે. સુ. ૧૧ નમસ્કરી બેઠા મુની આગેકિ, સુ. વીનવે દેવ સહુ મનરાગેકિં; સુ. સ્વામીએ કુણુ કહેા અણુગારિક, સુ. સમતાપર ઉતકટ તપ કારિક, સં. ૧૨ જાણીકે, સુર આગલિ કહે
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
અવધિજ્ઞાને તસુ ચેષ્ટા
સુછ્યા તાસ ચરિત્ર
એહના પ્રભાવ કહુ
સાંભલિ મિત્ર પવિત્ર

અમૃત વાણિકે; સુ. સુવિચારીક સુ. મહા અદ્ભુત
આતમ હિતકારીકે. સુ. ૧૩ વિસ્તારીકિ, સુ. ભીમસેન
કથા સુણા નરનારીકિ સ શુશુકારીક, મુ. સ ક્રમ ની
પણ હારી. સુ. ૧૪

Page #449

શ્રીશત્રુંજયતીર્થાસ.
જ'ખૂદ્વીપ ભત તિહાં રાજયકિ', મુ. સાથી નામ નગરી છાજેકિ’. સુ. ભૂપતિ તિહાં થયા વસેન નામે કિ',સુ. ન્યાય ચલે ન્યાયે ચશ પામે કિ સુ, ૧૫ પૂજે શ્રી જીનવર જીનપાયિક', સુ. જનતાર’જન સહુ સુહાયાક'; સુ. રાજ સગુણુ જેહમાંહિ વિરાજે ક*, સુ. પ્રાક્રમ અરિજનના ખલ ભારે કિં સુ. ૧ રાણી સુભદ્રાને મુખે આપે કિ, સુ. નામે ભીમસેન કુમાર ખેલાયે કિ, સુ. વ્યસનીમાં તે થયે ધારી કિ, સુ. શ્રુત રમે લ્યે પર ધન ચારી કિ. થા અન્યાયી પ્રજા સંતાપી કિ, સુ. જાસ અકીર તિપુરમાંહિ વ્યાપી કિ. સુ. ગુરૂદેવ માતા પીતાને દ્વેષી કિ, સુ. સજન સગતિ જે ઉવેખી ક્રિ, સુ. ૧૮ એહવા છે. તેપણપદ દીધે ક; સુ. ખાપે યુવરાજા તસ કીધા કિ સુ . એક વાનરને મઢિા પાઈ કે, મુ. ૧૦ પરા પીડે અવિ નયકારી કિ, સુ
૩. ૧૭
થયા વિશેષે તેડુ અન્યાયી કે, સુ.
પસી દ્રષ્ય અપઢારી કિ, મુ.
નિશિદિન પુરમાં કુરિ મદમાતા, સુ. નાણે. સકા
પરઘર જાતા

૩૫

Page #450

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
પુરના લેક સકલ અન્ય દિસે કિ, સુ. આવી નૃપ
પગ પ્રણમ્યા સીસે કિં; સ. ભીમ હક મનમાંહિ ધારી કિં. સુ. વિનતિ કરે
સુણ પ્રભુ હિતકારિ કિ. સુ. ૨૧ શજન ભીમ કુમારને વારે કિ, સુ. કહીએ છે તે
દેાષ અમારે કિક સુ. એહને દુન્વયે કંઠતાઈ કિં, અમે સઉ ભરી છઉ
કહાં કાંઇ . સુ. ૨૨ લેકના પાલક જેઈ વિમાસી કિ, ઘટીકા દુઃખની
- હાઈ છમાસી કિ. સ. અમને કાંઈક દશિ દેખાડે કિ. તિહાં જઈ રહીએ
દુઃખ ટાળે કિ. સાંજલિ લેકતણનૃપ વાણી કે, સુ શમતા ઉપજાવણ
* હિત આણું કિ, સુ. દેઈ દિલાસા લોક લાવે કિ, સુ. નિજર ઘેર સગ–
લા આ કિ. સ. કુમાર એકાંતે રાજા તેડાવીકિ, સું. શિક્ષા આપે
_ _ સખર સુહાએકિ, સુ. વચ્છ પ્રજા તે જે સુખદીજેકિ, સુ, તે યુશન
જગમાંહિ લીજેકિ. સુ. પરસ્ત્રી પદ્રવ્યકિમહીન લીજે, ૪. પરાક્ષ ન્યાય
મારગ ચાલીજે, કિ. સુમાતપિતા ગુરૂજન પૂજી જે કિં, સુ ઉત્તમ જનની
* સંગતિ કીજેકિ. સુ. ૨૫ નિત્ય પ્રતે ન્યાય મારગ આદરીયે કિ, સુપુત્ર અન્યાય
મારગ પરહરીયેકિ; સુ. સુખથી મિષ્ટ વચન ઉચરીએ કિ, સુ. વ્યસન ન કેઈ ,
સુત આદરીયેકિ. સુ૨૬

Page #451

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
એહિજ ઉત્તમ ધર્મ કહાવે કિ, સુ. પૃથ્વીપતિને
લક્ષ્મી કીરતિ સ્વગ પ્રદાતા કિ,
૩૨૭
મુજય સુહાવે; સુ. સુ. લહીએ ન્યાય ધર્મથી સાતાકિ, સુ. ૨૦
રાજ્ય 'ધર મુજથી સવાયા ક, સુ. ઋણુ પરિ કુમાર ભણી સમજાકિ; પહેલી ઢાલ છઠા ખડ કેરી કિ', સુ થઇ જીન હર્ષ પૂરી અધિકેરીક સુ. ૨૮
સુ

સવ ગાથા, ૩૬.
હા.
શિક્ષા દીધી ઋણુ પરે, કુમાર ભણી નરનાથ; તે પણ વૃત્ત નવ તજે, અહિં અમૃત વિષે સાથ. વાચેર્યાં તે પણ નવ રહે, કરતા કુમાર અન્યાય; વાલ્હા તે પણ પુત્રને, નિગડ પહિરાયા પાય. નિગડમાંહિ રહિતાં થકાં, ક્રોધી અવસર જોઇ; માર્યાં માતિયતા ભણી, વારિ ન સકયા કાઇ. ભીમસેન રાજા થયા, કુમિત્રતણા પરિવાર; મદ્યાર્દિક સેવે વ્યસન, પીઠે લેાક અપાર. ૪ હવે સચિવ પ્રધાન સહુ, આલેાચી મનમાંહિ; દેશ થકી પાપી ભણી, કાઢા ખિણમાં સાહિ, પ તાસ અનુજ રાજા કીચે, શાસ્ત્ર ન્યાય સુજાણ; સચિવાદિક પરજા સહુ, કીધી આણુ પ્રમાણુ, દેશ થકી કાઢયે થકા, ભીમ જઈ અન્ય દેશ; સગલેહી ચારી કરે, ક્રુત્યજ વ્યસન વિશેષ ૭

Page #452

શ્રીમાન જિનહિણી. મારે પથી મારગે, ધન સંબલને કાજ; વેશ્યાદિક વ્યસની સદ, કલુષ ચિત્ત નહી લાજ. ૮
એમ અન્યાય કરે સદા, પ્રતિ દિન ભીમ કુમાર પિતાની કરણ કરી, ખમે લેકના માર. ૯ હાલ–સલ હેડ ઉહે મિશ્રી ઠાકુર મહિંદ એ દેશી ૨. ઈશપરી ખમતે હે દુઃખભમથકે નગરદેશથી પુરગામ. અનુક્રમે આયે હે દેશ મગધમાંહિ, પૃથ્વી પર
પુર નામ. ઈ. ૧ વનમાલી કેરે હે ઘરે જઈને રહ્યો, તિહાં કર્મ કરે તે ફલકુલ આદેહે નિતિ ચેરી કરે. વિક્રય કરતો જેહ ઇ. ૨ તિણે પણ કાઢયે હે માલી ઘર થકી, દીઠે સાહુકાર; ચાકર તેહને હે ભીમ જઈને રહ્યો, વ્યસન નામે હેભાર. ઈ. ૩ તિહાં પણ સગલીહે વસ્તુ આપણ થકી, સદા સદા નિકાસ છાનિ વેચે છે તે ચેરી કરી, મિટે સ્વભાવ ન તાસ. ઈ. ૪ ચારી નિહાલી હે શેઠ એકદા, ઘરથી કાઢયે તામ; ચાર રહીયે હે ઇશ્વર દત્તને, વ્યવહારી ધનધાન. ઈ. ૫ સેઠ સંગતિ હે ભીમસેન, અન્યદા, દાનને લેભીજે; નાવ ચઢીને હેચ દરીયાવમાં, દ્રવ્ય ઉપાવણ તેહ. ઈ. ૬ વાહણ દરીયાહ માહે ચાલતાં, માસ થયે તિવાર; પ્રવાલ આવ નિશિ ભી રહ્યો, નચલે એક લગાર. ઈ. ૭ નાવિક લેકે નાવ ચલાઈવ, કીધા ઘણુ ઉપાય પણ નવ ચાલે હો અન્ન પાણી તિહાં ખૂટે તે ખાય ઈ ૮ ચારસરણું હે ઉચ્ચાર્ય, પાપ સ્થાનક અઢાર હા સમિથ્યાદકર આવીએ, છવાયોનિસંભાર. ઈ. ૯

Page #453

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૬૯ પંચપરમેષ્ટી નવકાર ઉચરી, ભાવ સહિત તેણિ વાર; પડવા માંડે છે પરતક્ષિ જેતલે, સેઠે જલધિ મજાર ઈ. ૧૦ તેતલે સૂડોહો કયાંહીથી તિહાં મુખ છબિ કુસમ પલાસ; પાંખ વિરાજે નીલી જેહની, આવી કહે નર પાસ. ઈ. ૧૧ કાંઈ વ્યવહારી હે બાલ મરણકરે, જીવિત કહું ઉપાય; સાંજલિમાહરહે વચન આદર કરિ, સહુની આ પદ જાય. ઈ ૧૨ શુક મત જાણે છે તે મુજને સહી, પંખી કેમલદેહ. હું ઈણ ગિરિને હ વાસી દેવતા, મુજને તું જાણે હ. ઈ. ૧૩ તુમ સહુ કેરે હો મરણ નિવારવા, કહેવા જીવિતે પાય; હું ઈહા આ એટલે કારણે, સાંભલિતું ચિત્ત લાય. ઈ. ૧૪ તુમ માહે કઈકહો નિજ મૃત્યુ આગમી, જલધિ તરીને જાય; એણે ગિરિ શિખરે હે કૃપા હીએ ધરી, સાહસીક જે થાય. ઈ. ૧૫ તિહાં કિણિ જઈને હે ભારડ પંખીયા બેઠા ઉડાવે; તસુ પંખવાયે હે સહુ માણસ ભણી, જીવીત આપે તેહ. ઈ. ૧ સાંજલિ તેહને હ વચન સુહામણે, એહ ઈશ્વરદત્તક પૂછ્યા વાહણના હે સઘલા લેકને, કેઈ જાઈ ધરિ સત્ત ઈ. ૧૭ લેભ દેખાડે હે સેઠે ધન તણે, તીન શતકદીનાર; માંગી તિહાં પહતો હે અબ્ધિતરી કરી, ચઢિયે
ગિરી તેણિવાર. ઈ. ૧૮ તેણે ઉડાયા હે ભારપંખીયા, વાયુ પ્રગટ થયે તામ; ક્ષણમાં મૂકાણેહો પ્રવાલ આવર્તકી,નાવ ચલી થયે કામ. ઈ. ૧૯ ભીમસેન સૂતેહે હવે તિણિગિરિરા,મનમે ચિંતે એમ કારણ પૂછયે હે નહી જીવીત તણે, પહેલી સુકને તેમ. ઈ. ૨૦ ૨૪

Page #454

૩૭૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણેત. પૂછે દેખીને સુકને તેતલે, મુજને કહે ઉપાય હવે નકલીયેહો કેમ કષ્ટથી, મહાભાગ મતિદાય. ઈ. ૨૧ સાંજલિ સુડે હો ભીમ ભણું કહે, પડિ સાયર જલમાંહિ, તુજને ગલયે હે કાંઇક માછલે, જાસ્ય તટ અવગાહ. ઈ. ૨૨ મહામછે જ્યારે હે કરે પુકારે એ ઔષધી તિવાર;
અથવા તિવાર; તિ સગલા માંહે ઘાલે છમ હવે મોટે વિવેર અપાર. ઈ. ૨૩ મકર મુખથી હો ઈણિ પરિ નીકલી, તું પામે તટસાર તુજને જીવિતને હે એ ઉપાય છે, અવર ન કઈ વિચાર ઈ. ૨૪ નિસુણી સુક મુખથી હે એ પુંસાહસી ભીમ કરી તે વાત. ખંડ છઠાની હે ઢાલ બીજી થઈ એ છનહર્ષ કહાત; ઈ. ૨૫
સર્વગાથા. ૬૯ દૂહાસિંહલ તટ પાગ્યે તુરત, સ્વછ થયે તિણ વાર; સલિલાશયતરૂ દેખિને, પીધું નીર કુમાર. ૧ વલી લેઈ વીસામે નીસર્યો, કાંઈક દિશિ આશ્રિત્ય; તિલા એક ગાઉ ગયે, સમરતે નિજ કૃત્ય. ૨ આગલી જોગી નિરખી, નમસ્કાર તસુ કીધ. ભીમસેનને સાદરે, જેગી આશિષ દીધ. ૩ તાપસ ભીમ ભણું કહે, કાંઈ ફરે વનમાંહિ, દીસે દુખી નિર્ધની, કહિ તુજને સી ચાહિ. ૪ સાંજલિ વચન ખુસી થયે, પાય નમી કહે તાસ; મંદભાગ્ય હું સે કહું, કિસી ન પુગે આસ. ૫ મહા દુઃખીમાં હું દુખી, કાર્ય સિદ્ધિ નવ થાઈ ભ સરોવર માંહિ મુજ, તિરખાકિમહી ન જાઈ. ૨ તરૂવરલક્ષ ન ફલ લહુ, શત નદી નહી નીર; ન ન લહુ રેહણ ગિર, મદ ભાગ્ય દુખ સીર. ૭

Page #455

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
.
સુજ ભ્રાતા માતા નહી, પિતા ન કાંતા મુજ; ઉદર પૂરણા દોહિલી, સ્યાં દુઃખ દાખુ. તુજ વ્હાલ—કલાલકીને માંરા રાજી≠ માહીઆહાલાલ. એ દેશી. રૂ. સુરાધિપ માયાવી તાપસ સુણી હૈા લાલ, તેહનાં દિન વચન્ન; સુરાધિપ હીયર્ડે વિષ અમૃત મુખે હાલાલ, કહે કપટ ધારિ મત્ર સુ.
3
મહિમા મુણિ રૈવત તણેાહેાલાલ, તીરથ જીણુ સ‘પન્ન, સુ મા કરિ વિખવાદ બાલક હાલાલ, ગયા પરા ભવ તુજ. સુ હવે દારિદ્ર તાઠુરા ગયા હેાલાલ, જો તુ મિલીયા મુજ; સુ. ૨ પર ઉપકાર કરવા ભણી હાલાલ, અમે કુરૂ' નીસદીસ; સુ. પણ સ્વાર્થ ન ક્રૂ' અમે હાલાલ, ભાષે એમ મુનીસ. જી. જે હુ તપન નિતિ પ્રતિતપે હેા લાલ,જલધર આપેનીર; સુ. જેતી જાત તરૂઅર લે હેાલાલ, ગેા ઝરે અમૃત ખીર મુ. ૪ જે ચદન તરૂ ઉપજે ડાલાલ, મલયાનિલ પાવ'ત; સુ. સજજન જે પુહવી ભમે હાલાલ, પર ઉપગાર કર'ત. સુ. સિ`હુલ દ્વીપે આવી તું હાલાલ, મુજ કેડે મહાભાગ; સુ. રતનખાણિથી તુજ ભણી હાલાલ, આપું રત્ન અથાગ, સુ. ભીમસેન એહવા સુણી હાલાલ, તેણે કેડે જાઈ, સુ. પ્રાયવેષ રૂષિ તણા હૈા લાલ અવિશ્વાસ ન જાય. સતિનાર સમક્રિયા હૈા લાલ વાટે ચાલતા તેઢુ. આયા કેતલેકે દિને હા લાલ, સ્તનખાણુ નિરખેઈ. સુ. કાલી ચદસને દિનેડા લાલ ખાણિમાંહિ ભીમસેન; સુ. રત્ન ભણી આકર્ષવા હેા લાલ, ઘાત્યે તાપસ તેન. સુ. રતન લીયા તે પાસેથી હા લાલ, છેદી તાપસ દ્વાર; સુ. અલિ દેઈ અધિષ્ટાતુને હા લાલ, રત્ન લેઈગયા ચાર. સુ.

૩૭૧

Page #456

૩૭૨
શ્રીમાન્ જિનહુષૅપ્રણીત.
૧૦
ભીમસેન ભમે હવે હેા લાલ, ઉરહેાપરહેા ષનિમાહિ, સુ. પુરૂષ એક દિઠ તિહાં હૈા લાલ, કૃશ અત્યંત પીડાએ. સુ. કૃપાવંત તે ભીમને હેા લાલ, દેખી ભાષે એમ; સુ. ઇંડુાં અ‘તક મુખ સારિખા હૈા લાલ, વછ આવે છે કેમ. સુ. ૧૧ પ્રાઈ તું માહરી પરે હાલાલ, પાપ તપસી તેણુ; સુ. વિપ્રતાયે મૈં તુજને સહી હેા લાલ, રત્ન તણે લેભેણિ; સુ. તું કહે તેમહીજ વ'ચીઉ હેા લાલ, ભીમસેન કહેભાય; સુ. પૂછે હવે તેનર ભણી હા લાલ, કહે નિર્ગમન ઉપાય. સુ.મ. ૧૩ ત્યારે તે કહે ભીમને હા લાલ. સુણી જીવીતને ઉપાય; સુ. દેવ સ્વર્ગ થકી આવસે હે! લાલ, નિજ રતન ઉછવ કરાય. સ.
૧૨
ચંદ્રરત્નાભિધ દેવને હા લાલ, અધિષ્ટાતારષવાલ; સુ. ગીત નૃત્ય ઉપચાર કરે હા લાલ, કરસે પૂજા વિશાલ. સુ.મ. ૧૫ ગીત વિષે ચિત્ત આપીસે હા લાલ,તે સુર કિકર સાથ સુ.
તુ માહિર ઇમ નીકળે હાલાલ, જીવ્યાં ને બહુ આથ સુ. ઈમ આવાસી ભીમને હાલાલ, ભાખી વચન રસાલ; સુ. તે સાથે હિન નિગમ્યા હેઃલાલ, વાર્તા એ તત્ કાલ, સુ. હવે પ્રભાત વાજિંત્રના હેાલાલ, દિવ્ય ધ્વનિ સભલાત વિમાને બેસી આવ્યા હાલાલ, કરવા ઉત્સવ જાત. તે સાથે દિન નીગમ્યા હૈા લાલ, વારતાએ તત્કાલ. સુ.મ.૧૬ મગ્ન ચિત્ત થયેા ગાનમે હેા લાલ, માણુતણા સુર તામ; સુ. કિકર સાથે ઉતાવલા હે! લાલ, નીસર્ચો અવસર પામ. સુ.વ. ૧૭ હવે પ્રભાતે વાજી‘ત્રના હૈા લાલ, દિવ્ય ધ્વનિ સ’ભલાત; સુ. વિમાને એ એસી આવીયેા હૈા લાલ, કરવા ઉચ્છવ જાત. સુ.મ. ૧૮ તિહાં કાઇક વ્યવહારીઓ હૈ। લાલ, રહ્યા કરમ કરતાસ. સુ. હાટ ભયેં બહુ વસ્તુસા હૈા લાલ, ધન ભરીયેા ઘર જાસ. સુ.મ. ૧૯

૧૪

Page #457

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૭૩ અનાચાર ચેરી કરે છે લાલ, પર વંચન હંસીયાર; સુ. તેના ઘરમાં રહે છે લાલ, ભીમસેન તેણિ વાર. સુ.મ. ૨૦ હવે એક દિવસે એ જાણીએ હે લાલ, ચેર ભણું
કેટવાલ; સુ. સૂલી ભણી લેઈ ચાલીયે હે લાલ, આજ્ઞાએ ભૂપાલ. સુ.મ. ૨૧ ઇશ્વરદત્ત ભીમસેનને હે લાલ, ઉલખીએ તત્કાલ સુ. ઉપગારી જાણ કરી હો લાલ, મૂકાવી કૃપાલ. સુ.મ. ૨૨ નાવ ચઢાવી તેહને લાલ, કેતલે દિવસે તાસ; સુ. નિજ પૃથ્વી પર પુર તિહાં હો લાલ, વહાણ આવ્યું
પાસ. સુ.મ. ૨૩ વાહાણ થકી ઉતારી હાલાલ, પંથી દીઠે એક સુ. નિજ વૃત્તાંત કહ્યો સહુ હે લાલ, તે આગલિ સુવિવેક. સુ.મ. ૨૪ પૂરી છઠા ખંડની હે લાલ, ત્રીજી થઈ એ ઢાલ સુ. નરનારી સુ સહુ હે લાલ, છે આનહષ રસાલ. સુ.મુ.૨૫ સર્વ ગાથા. ૧૦ ૨.
દૂહા. તાસ વૃત્તાંત સુ કરી, કહે મ કરિ વિખવાદ; ચાલ્યા રેહણ ગિરિપ્રતિ, ધરતા મન આલ્હાદ. ૧ બે જણ મારગ ચાલતાં, તાપસ આશ્રમ દીઠ; જટિલ નામ ગરઢ મુનિ, નમ્યા જઈ પગઈઠ. ૨, તેણિ ક્ષણ જાગલ આવીયે, જટિલ સમીપે શિષ્ય; નમસ્કાર ગુરૂને કરિ, બેઠે વિનથી દક્ષ. ૩ પૂછયે જાગલને તદા, અકુટિલ જટિલ મુનીશ; હવણ તું વછ આવીયે, કિહાં થકી કહે સીસ. ૪
તારા વિવિધ તાપ

Page #458

૩૭૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. જાગલ કહે સ્વામી સુણે, સોરઠમાંહિ મહંત શત્રુંજય ગિરિનાર ગિરિ, પૂજ્યા તિહાં ભગવત. ૫ તે તીરથ છે કે, મુજ મહિમા કહે તાસ; મનુષ્ય કિમ જાણે કેવલી, જાણે મહિમ પ્રકાશ. સુખ સગલા બે ભવ તણા, જસુ સેવાથી હાઈ; વલિ વિષેશ રૈવત તણે, મહિમા અધિક જોઈ. ૭ કાંતિ કલા કમલા વિમલ, પ્રભુતા ચકી સુરપતિ;
આરાધનથી નરલહે, અશચંદ્ર જેમ ઝતિ. ૮ કાલ–સની એહની દેશી. ૪ ચંપા નગરી સુરપુરી જાણી, ક્ષત્રી હો ક્ષત્રીપર
આવક વસે; સુણજે હે વાણી, અશોકચંદ્ર જેહને અભિધાન,
કારિદ્ર દ્રાદ્ધિ ઘરમાં ઉલસે. સુ. ૧ એક અનાથ પુત્રી પરિવાર, ઘરથી હો ઘરથી તે નર
ઉભાગે; સુ. નીકલીયે ભમતે પરદેશ, લક્ષમી હો લક્ષમી વિણ નહિ કે
સગે. સુ. ૨ જૈન તપોધન આગલ દેખી, ચરણે હો ચરણે
નમિ તિણિ પૂછીએ; સુ. દારિદ્ર દેહગભંગ ઉપાયનું કરૂણ મય તેહને દિયે. સુ. ૩ સાંજલિ વછ મુનિવર કહે તાસ, પ્રાણ પ્રાણ
પરમાદે કરી; સુ. કમેં ભમે ભવમાંહિ સર્વત્ર, સબલેહે સબલે કર્મ
મહા અરી. ૪. ૪

Page #459

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૭૫
અન્યથા કર્મ કરી ન સકંત કઈ છે કે જે રાવર
થઈ સુ. બાંધે સ્વાત્મ નિકેવલ તેહ, નિર્ભયહે નિર્ભયકુ
વિકલપે કે ઈ. સુ. ૫. વિષ્ણુ ભગવાયાં નવ મૂકાય, પ્રાણી છે પ્રાણી કમ
પંજર થકી; સુ. અથવા શુદ્ધ ભાવે ક્ષણ થાય, રૈવત હે રૈવત ગિરિ
સેવા થકી. સુ. ૫ એહવે સાંભલી ભીમ કુમાર તિહાં ગયે રૈવત
પતે, મું. ચિત્ત તણે અભિલાષી, સહુ ભક્તિ માંડ હે.
ત૫ થીર સર્વતે. સુ. ૭ કેટલેક દિવસે પરતક્ષ, અંબા હે અંબા તસુ
પરતક્ષ થઈ, સુ. દીધે તાસ પારસ પાષાણ, લેહને હે લેહને કંચન
કરિ કહી ગઈ. સ. ૮ હવે નિજ પુર જઈ રાખ્યા બહુ ભય, સેના હે
સેના મેલી અતિ ઘણું; સુ. અર્થ તણે બલિ લીધે રાજ્ય, સુખીયે હે સુખી
પુરને ધણી. જી. ૯ એક દિવસે ચિતે ચિતમાંહિ, ધિગ ધિગ છે
મુજ જીવિત ભણી; સુ. ધિગધગ મહારે રાજ્ય ભંડાર, ધિગ ધિગ છે
ધિગ પિગ સહુ સુખ કામિણી, સુ. ૧૦

Page #460

૩૭૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. અંબિકા દેવી તણે સુપસાય, સગલે હો સગલે એહ.
ઉપારજ, સુ. તેને સમરૂં નહિ કિણ વાર, તેહનહિ તેહને કીધું
ગુણ ત્યજ. સુ. ૧૧ સંઘતણે સામગ્રી મેલી, હયગય હે હયગયરથી
પાયક ઘણું; . ચા શત્રુંજયની જાત્ર, દેતેહે તે દાન સુહામણ. સુ. ૧૨ કેટલેક દિવસ ગયે તેહ, વિમલાહ વિમલાચલ જીન
વર ભણ; સુ. પૂજી વિધિસું ગયે ગિરનાર, ઈચ્છાહે ઈચ્છા પુરી
આપણી. સુ. ૧૩ ગજપદ કુંડાદિક જલમાંહેનાઈ હે નાઈ અંગ પવિત્ર
કરી; સુ તેણે જલ નવરાવી નેમીસ, પૂજાહે પૂજ્યા મન
ઉલટ ધરી. સુ. ૧૪ જગદંબા અંબા બહુ ભકિત, પૂજી હે પૂછ આદર
સું તિહાંયુ, ચિત્ત ચિત્તમાં તે વિરકત, હું નિહાંહે હું કિહાં
એકહો સુખકહાં. સુ. ૧૫ વરસ તીન મનુષ્યને રાજય, કહે કીધે દેવતણું
પરે; છું. માતા અંબાતણે પ્રસાદે, કુમણાહે કુમણા ન રહી
માહ. સ. ૧૬

Page #461

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ,
તા હવે શ્રીનેમિસર થાય સરણેહા સરણે થાપેા માઢરે; સુ, પુજાત્ર ણી આપુ એ રાજય, પહેા ઈષ્ણુપરે મન ચિ’તન કરે; સુ.
યાત્રા કરી આવ્યે નૃપ ગેહ, સુતનેહા ચુતને રાજય સમિપયા; સુ. ત લીચે
૧૮
શુભ ધ્યાન વસે, અવિચલહેા અવિચલ સુખ સુરપુર લીયેા. સુ. પ્રત્યક્ષ નયને દીઠા મે` એહુ ભગવત હેા ભગવતતુ. આગ લિ કહુયેા, મુ.
તે માટે જાણું મહી તીરથ એહ સહુ સુખહે સહુ સુખ
દાયક સŁહ્યા. સુ. નિશ્ચેદાને પુરૂષ પ્રધાન, તીરથહેા તીર્થની સેવા લહી; સુ. Śણ ભવ પામે સવ` સપતિ, પરભવહે પરભવ મુગતિ લહે સહી. સુ. છાયા ક્રૂસે જેની; સુ. હૈ વાર્તા
ભમતાં પ"ખી પણ આકાશ, છાયા હૈ।
સી કહેા તેહની, સુ.
કુગતિ ન પામે જે રહે પાસ, વાર્તા
જા...ગલના મુખથી સુણી એમ, મહિમા હૈ। મહિમા રૈવત ગિરિતણા; સુ.
૩૭૭
મઢવાસી સહુ તાપસ તામ, પામ્યા હ। પામ્યા હર્ષ સાતા ઘણા; સુ.

૧૭
૧૯
૨૦
શ
૩

Page #462

૭૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપણીત. વૈદેશિક નરસું ભીમસેન, તીરથ હો તીર્થ મહિમા
સાંભલી, ચાલ્યા રહણ રહણ ભણ તત્કાલ, મનમાં
હે ધરતાં રલી. સુ. ર૦ બહુ મારગ ઉલથી શીઘ, રેહણ હો રહણ
આ ગિરિવર પામીએ સુ. પર્વત નાયક પૂજે તામ, બહુપરિ હે બહુ પરિ
બલિબાકુલ કીયે. સુ. સીસ નમાવી બે કર જોડી, વંછિત હે વંછિત
પૂરે એમ કહી. સુ. એ જીનહર્ષ થી થઈ ઢાલ, છઠા હૈ છઠા ખંડ
તણું સહી. સુ. ૨૫ સર્વગાથા, ૧૩૫.
દૂહા, ખાણિ તિહાં આવી કરી, કરતા મુખહા દેવ; તુરત પ્રહાર દીધે તેણે, નિષ્ફલ થયે નૈવ. ૧ અનર્થ રતન બે પામીયા, ભીમસેન તત્ કાલ; બે લઈને ચાલી, એ દેઈ ભૂપાલ. વારિધિમાંહિ ચાલતાં, પિતસ્થિત નિશિચંદ; દેખી રત્ન હાથે ગ્રહી, સમ જેવે મઈ મંદ. ૩ ભીમ ઘણે કષ્ટ કરી, પાયે હું તે રતન, કરથી પાડયે સમુદ્રમાં, ભાગ્ય વિના થયે ખિન્ન. ૪ હાહા દેવ એ સુ કી, રત્ન હર્યો તે મુજ; જીવિત કાંઈ હર્યો નહિ, સે કહે દાખું તુજ. ૫

Page #463

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
થિંગ જીવિત એ માહરી, ધિગ જનમ માનુષ્ય; ગિ દૈવ વિલવે ઈસ્યું, મૂ ́િત પડે પ્રત્યક્ષ. તુમુલ રાવ તેહના સુણી, નાવક નર મિલીયાહ; સીત વા વીજી કરી, મૂર્છા ભંગ કીયાહુ. લહી તામ તિણુ ચેતના, તેહને ભાષે એમ; પડ્યા રત્ન મુજ જલધિમાં, ન રાખેા જોઊ તેમ. મિત્ર જેહ દેસાંતરી, તેણે પ્રતિખાધ્ય તાસ; કહાં રત્ન કહાં જલધિના, મકર હવે વિખાસ. ઢાલભાઈ ધન સુપનતુ ધન જીવી તેરી આસ એહનીપ હવે સોગ મ કર બાંધવ ધીરજ ભજી ચિત્ત, તુજ રતન ઘણુાહી થાસે જો હું મિત્ત; અથવાલ્યે માહુરી રતન એહ ગુણવંત, રૈવતગિરિછે અદ્યાપિ પૂરવસે... ખંત.
એવુ* સુણી મિત્ર વચન ધીરજ મન આણી, સા યર ઉલ્લઘો પામ્યા તટ કહે વાણી; ચાલા હવે જઇએ રૈવત ગિરિ ભેટવા, એ જણ ચાલ્યા નિજ ભાવથી દુઃખ મેટવા. ૨ પથી ચાલતાં રત્ન સ`ખલ ચારે લીધે, નટલે પૂર્વ કૃત કમ અશુભ જે કીધા;
પુલીયા સ`ખલ વિષ્ણુ વસન વિના નિરાહાર, આગલી જાતાં પથી દિઠે એક અણુગાર. અહુ ભક્તિસુ" ભાવસુ નમિયા મુનિવર પાય, સમતા સાગર નિરખી નિમ લ કાય;

૩૭૯

Page #464

શ્રીમાન્ જિનહષૅપ્રણીત.
કર જોડી ભાખે પેાતાના વરતત, અમને દારિદ્રિ મુનિ જાણા હિતવંત.
મિરવુ' વાંચ્છુ' અમે કિર હવે
૩૮૦
જ પાપાત, દુ:ખ ખમ્યા નજાય જીવ વિના કાય; તેજ વિના શશિ ગાવિણુજેમ ખીર. સંસ્કૃત વિષ્ણુ વાણી જેમ, મુનિવર વિષ્ણુ જ્ઞાન; ઘર જેમ ગૃહિણી વિષ્ણુ, કંઠ વિના જેમ ગાન. દોષાકર ત્રણ દોષા, વય વિષ્ણુ જેમ શ્રૃંગાર; પ્રતિમા વિષ્ણુ દેવલ, ધારાધર વિષ્ણુવાર. સેનાવિણ નાયક, પુત્ર વિના ધર જેમ; ધન દાન વિના તેજ, મિત્ર વિના જેમ પ્રેમ.
કરસુ આત્મઘાત, જેમ સરોવર વિષ્ણુ તીર, જેમ
જેમ ધમ યા વિણ, વચન સત્ય વિષ્ણુ જેમ; મુખ નયણુ વિના, મુનિ દ્રવ્ય વિના નર તેમ. એહુવા વિષાદ વચન સાંબલિય મુનિરાય; કરૂણા આણી તેહને કહે વચન સુભાય. પરભવ તમે ધર્મ, ન કીચેાન ક્રોધેા દાન; નિરદ્રબ્ય થયા તેણે, મકરા ખેદ્ય નિદાન. ઉત્તમ કુળ જનમ, નીગ સેાભાગ અપાર; અદભૂત સુખ લક્ષ્મી વિષ્ણુ રિદ્યા(ઘા) નાર. માત‘ગતુર'ગમ, સેવકના નહી કાઈ પાર; નરભવ ધર્મથી
ચકી
શકેશલહે
સાર.

Page #465

૩૮૧
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. તે માટે એણગિરિ, પ્રાણત્યાગ મ કરે; રૈવતગિરિ જાઉ તિહાં, સંપત્તિ લહે; ભીમસેન પૂરે તે, મુનિને પીડા દીધ; અષ્ટાદશ ઘટિકા, તેહનાં એ ફલ લીધ. ૧૦ આરાધી જેન વિરોધી જે મુનિ કેઈ લહે કષ્ટ વિરાધ્યા આરાધ્યા સુખ . હવે આગલિ તુજને ભદ્ર હુસે નિસંદેહ; ગયા અશુભ કાલ, ન કરે દુઃખ મનમેં એહ. ૧૧ એહવે થાઈસજીન, મંડિત ભુમિ કરસિ પુણ્યવંત શિરોમણું, પુણ્ય ભંડાર ભરેસિ. તુજ સરિખો નર કેઈન હુએ ઈણિ સંસાર; તુજથી બહુ લેક ભણું થાશે ઉપગાર. ૧૨ મુનિ વયણ સુણી વૈ,-દેશીક મિત્ર સંઘાત; મુનિ ચરણે લાગી ચલ્યા, કરવા ગિરિ જાત. ગયા રૈવત ભીમ અનુજ જીન મંદિર ભાલ; લીધી આરાત્રિક સંધ અમાત્ય ભુપાલ. ૧૩ કીધી આરાત્રિક ભીમતણી ઉપલેક્ષ સચિવાદિકને કહે એ દિશે જે દક્ષ. અવલોકય અમાત્ય વદે એ રાજન્ એ હાઈ; ભીમસેન સચરસું આવ્યા પ્રતિ દિશ જોઈ. ૧૪ એતલે સહુ ઉઠયા રાજા હર્ષ સંજાત; ભીમસેન ભણી મલીયે ઉલસી ગાત. બીમ પણ મલી ભાઈને, ઘણે ઉછાહ; નયણે આંસુ છુટા મિટિ તન દાહ. ૧૫

Page #466

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
હવે
મન
અનુજ કહે અગ્રજને હિત સુ આમ; આમ ખાંધવા તુજને નવિ લેાકય તે નહિ ઠામ. એ તાહુ। રાજ્યવિના તુજ મે રખવાલ્યા, હવે યે। સ‘ભાલી મહુ દિવસ ભાળ્યે, અણુપર વિનાતે, થયા હર્ષ અપાર; ભીમસેન રાજ્યના કીચે નિર્મલ જલ નાન કરી હૈડે જિન પૂજ્યા અડાહિ પ્રતિ દિન ઉચ્છવ નેમીશ્વર પૂજા અનુજ સહિત તૈણિવાર.
અગીકાર. પરી ભાવ;
આરાત્રિક ભવજલ નિધિ નાવ.
નવ નવ સાર;
૩૮૨
સનમાની
કુલદેવ
દરઆરે
ભીમસેન
જીનનાયક પૂજી પ્રણમી નિજનયરે આવ્યા
પુરલે કે ઉછલકીધ નિજ નગરીમાંહિ પ્રવેશ પુર સ્ત્રી
મુકતાફલસુ
સેઠ લેાક સહુ લાક મિલવાને આવે(ભાવે)સનમુખઆવે. ૧૯
વચ્ચે
દ્રવિણુ લેક
નમી
મેટા

જીમ્યા
આવી
તરસ
દેઇ;
તુર ગતાંબૂલાર્દિકે વિસજર્યાં ગયા પે,
૧૬
૧
૧
વલ્યા સ્વદેશ; સાથે સઘ નરેસ. ૧૮ સુલક્ષણ દેખિક કીચે સુવિશેષ. ભીમસેન વધાવે;
માંધવ સઘાત, નરપતિ સાથ. ૨૦ ધરમકા સસનેહ;
'
ચે અથ અલેાભાર્થ સમતાસુ' તેહ.
છઠા ખ’ડની
જીનહુષ પ‘ચમી હાલ;
સુખસુ' ન્યાયે પાલે નિજ રાજ ભુપાલ. ૨૧

Page #467

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૩૮૩
સર્વગાથા, ૧૫૫,
દુહા. ચર તણી નહીં વારતા, પુરજને પીડન કાંઈ નિજનિજ ધર્મ કરે સહુ સહુ થયે સુખદાઈ. ૧ માતપિતા માર્યા હતા, તેહને શોક અપાર; જીનમંડિત પહથી કરી, તેહને પાપ સંભાર. ૨ દુઃખ ભાંજે દુખીયાતણ, વિધિ પૂજે ગુરૂદેવ; રાજ્ય કરે પણ મન ડરે, દુર્ગતિથી તે નિતમેવ. ૩ નિજ અનુજને આપીયે, યુવરજાપદ રાય; મિત્ર જે દેશાંતરી, કીધે ભંડારી જાય. બહિરઉદ્યાને અન્યદા, જિન પૂજન ગ રાય; ખેચર દેખી પૂછીયે, કિહાંથી આ ભાય. તે કહે સાંભલ રાજવી, શત્રુંજય ગિરિનાર, નમસ્કારી જીનવર ભણું, ઈહાં આવ્યે ઈણિવાર. ૬ તેહનાં વચન સુણ કરી, રૈવતજીન સંભાર; ધિગજનમ એમ ચિંતવે, વીસા ઉપગાર. ૭ રાજ્યઅનુજ જયસેનને, દેઈ ભીમ નરિદ; રિદ્ધિયુક્ત પરિવારનું, ચાલ્યા ધરિ આણંદ. ૮
ઢાલ–હરિણી જવ ચરે લલના, એ દેશી ૬. અનુક્રમેશત્રુંજય જઈસુમને,મને પૂજ્યાઆદિજીણુંદ
સુરવર સાંભલે, સુમને અષ્ટબ્લિકા ઓચ્છવ કરી, સુમન, સુમને હે
ગયા ગિરિનાર ગિરિક. ૧

Page #468

૩૮૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
સુરવર. સુમ. આ. કેશન ચંદન ઘનસારસુ, સુ. નેમિસર ભગવંત; સુ. વિવિધ કુસુમ લેઈ કરી, જી. પૂજ્યા ભાવ અનંત. સુ. ૨. દાન સીયલ તપ ભાવના, સુ. ભેદે વછર ચ્યાર સુ. રાજાયે તિહાં અતિક્રયા, સુ દેતાં દાન અપાર સુ. ૩ જ્ઞાન ચંદ્ર મુનિવર કહે, સુ. દીક્ષા લીધી રાય; સુ. કરે તપસ્યા આકરી, સુ. ભીમતી નિરમાય. સુ. પહેલી પાપ કીયા ઇસ્યા, સુ. રૈવત ગિરિગુણ ગેહ, સુ. કેવલ લહિ દિન આઠમે, સુ. મુગતે જાણ્યે તે સુએ ગિરિને મહાતમ ઈ, સુ. મહાપાતક કરતાર, સુ. મહાકષ્ટાદિકરેગીયા, સુ. સુખે સેવ્યાં ગિરનાર. સં. ૬ ધન અભિલાષી ધન લહે, સુ. સુખ અભિલાષિ સુખ, સુ. રાજ્ય લહે રાજ્યારથી, સુ, ન હુવે કદીએ દુખ. સુ. ૭ પિતેશ્રી ને મીશ્વરે, સુ. આશ્રિત તિરથ એહ; સુ. બીજે કુણ સેવે નહિ, સુ. પાતક હર્તા જેહ. રુ. ૮ મહેંદ્ર ઇંદ્રથી સાંજલિ, સુ. ભક્તિવંત સહુ દેવ, સુ. સુવિધે જીનવર પૂજીને, સુ. ગયા નિજ નિજકપેવ. સુ. ૯ Vણપરે ઈહાં મુનિવર ઘણુ, સુ. સલખપાવીકમ, સુ. મુકતે સુરેશ્વર તે ગયા, સુ. પામ્યા અવિચલ શર્મ. સુ. ૧૯ વલી ઈણિ અવસપિ વિષે, સુરૈવતગિરિ શૃંગાર; સુ. હવે પૂર્વે સંક્ષેપથી, સુ. વંશ કહું અધિકાર, સુ. ૧૬ આગર પુરૂષ રતનત, સુ. અનેક પર્વધર સંત; સુ. કલ્યાણ નિકષ સરિએ કહે, એ હરિવર્ષ જયવત. સ. ૧૨

Page #469

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૩૮૫ ઈણહીજ ભરત વિરાજતી, પરી શાંબી નામ; સુ. ઉંચા મંદિર માલિયા, સુ. સોભિત વન આરામ. સુ. ૧૩ લેક સહુ સુખીયા વસે, સુ. જીહાં અહમિંદ્ર સમાન; શ્રી જીન આણિ વિભૂષિત, સુ. લાલસ ધર્મ પ્રધાન. સુ. ૧૪ તિણિનગરી નુ શુભમતો, શુ. પંડિત માનસ હંસ, સુ. સુમુપર શુદ્ધ પક્ષ બે, શુ. નિર્મલ જેહને વંશ. સુ. ૧૫ વયરી માંહિ વયરી જે, શું. વિદુષમાહે વિદ્વાન, સુ. રૂપવંત રૂપવંતમાં, શુ. ધર્મીમાં ધરમવાન. સુ. ૧૬ વીતરાગ જ ચિત્તમાં, શુ. વિશેષાગી જેમ; હું મુનિ પ્રસ્થાન લ જીહાં, શું. તદગુણ રંજીત તેમ. સુ. ૧૭ એશ્વર્ય પાયે વિશ્વમાં, શુ. વિશ્વભણી સુખકાર; સુ. રાજારાજે નિજ ગુણે, શું વિશ્વ તણે આધાર. સુ. વસંત સમય આવ્યે અન્યદા,શુ.વિકસ્યાપલલ ફલકુલ સુ. પસરી બહુ મુગંધતા, શુ. શીતલ પવન અમૂલ સુ. ૧૯ રમવા ચાલ્યા રાજવી, શુ. બહુ મહિલા પરિવાર, સુ. જાતાં દીઠી મારગે, શુ. કાંઈક સુંદર નાર. સુ. પીત કુચ જેહના, શુ. ભારે નમતી જેહ, સુ. મુખપાકા પતિ સારિખ, સુ. નાશા દીપક રેહ. સુ. નયણ યુગલ પંકજ જિયા. સુ. ભ્રમર ઉપમાન, સુ. કરપદ કમલ વિરાજતા, સુ. કાયા સેવનવાન. સુ. મનમથ બાણે વીંધી, સુ. થયે વિસંસ્થલ રાય; સુ. તે નારી દેખી કરી, સુ. કરે વિકલ્પ ઉપાય. સુ. દેવી દિવ પીધરા સુ. મ્યુજી પણ આવી એહક સુ. અથવા પુણ્યપુન્યવંત ને, સં. હરિઆણું છે એહ. સુ. ૨૪
૨૫

Page #470

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ધન્ય જેને ઘરે એ હુયે, સુ. કરસે ભોગ વિલાસ; સુ. છઠી છઠા ખંડની, સુ. ઢાલ થઈ એ ખાસ. સ. ૨૫ સર્વગાથા ૧૮૮,
દૂહા, ચિતવતાં એમ રાયને, કરતાં સેચ તિવાર; ભાવ જાણ રાજા તણે, સચિવ કહે તેણિ વાર. ૧ સ્વામી ચાલે ઉતાવલા, હવે વિલંબે કેમ; ક્રીડાકરણ વસંતની, ધરતાં મનમાં પ્રેમ. ભિન્ન ઉક્તિ એમ ચિંતવી મન મૂકી તિણ પાસ; વક ગ્રીવાએ જેતે, તિહાંથી ચાલ્યો ઉદાસ. રતિ પામે નહિ મધુ વિષે, વધૂલેક રતિ નહિ બકુલ કમલ વિકસિત વિષે, રતિ નહી વાપીમાંહિ. ૪ નાટિક ન ગમે જેવતાં, વનથી લાગે દીન; ક્યાંહી રતિ પામે નહિ, ઉછલે જ જીમ મીન. ૫ આગલિ પાછલી પાખતી, શલ્યાકાનન ગેહ; નષ્ટદ્રીય હુઆ અપર, જહાં તિહાં દેખે તેહ, ૬ સચિવ સુમતિ નામે તદા, તેહવે ભૂપતિ દેખી; જાણે ભાવ અજાણ; ભાષે વચન વિશેષ. ૭ સહુ તમારી આગન્યા, માને છે મહાકાય; તૃણ પરિ શત્રુ નમાવીયા, તે પણ સેવે પાય. મૂર્તિવંત લક્ષમી સદા, વસે તુમારે ગેહ કારણ કેઈ દેખું નહિ, ચિંતા થાયે જેહ. ૯ કાંઈ વિષાદ કરે પ્રભે, કાંઈ નાંખે નિસાસ; વાત કિસી મનમે હવે, મુજને તે પ્રકાશ. ૧૦

Page #471

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૩૮૭ સચિવ ગિરા સાંભલી ઈસી, કહે નાંખી નીસાસ;
જાણઅજાણ થે કિસું, પૂછે છે મુજ પાસ. ૧૧ ઢાલ-મરૂસું હાવાનયણુને થારે નયણે લાગી પ્રીતિવાલા એ દેશી, આજે ઈહાં કિણી આવતાં, રતિ અરતિ તણી દાતાર, મુહંતા સહુ સ્ત્રીરૂપ લૂંટી લીયે, કાંઈક દીઠી નાર. મુ. ૧ નારી ઈસી મનમાં વસી, જાણે ઉર્વશી અવતાર, મુ. નાગકુમારી કિન્નરી, જે આગલ ગઈ સહુ હાર. મુ. ના. ૨ તીખે નિજ નયણશરે તિણે, મહમન કાપી લીધ; મુ. ગત ચેતન તિણે હ થયે, મુજ એ અવસ્થા દીધ. મુ. ના. ૩ સચિવ સુણી કાંઈક હસી, નિજ રાય પ્રતે કહે એમ; રાજા હું પણ જાણું છું પ્રભુ સહુ, તુમને દુઃખ દીધો જેહ. રા. ના. ૪ ભાર્યા વીર મુવિંદની, બાલા વનમાલા નામ; રા. તુજસું પણ તે મેહ થકીજાય છે આપણે ગેહ. રા. ના. ૫ રાજા સુણી વચન ખુસી થયે, તસુ પૂઠે દેઈ હાથ; રા. પરિવાર સહ લેઈ કરી, નિજ વેશ્ન આયે નરનાથ. રા. ના. ૬ સચિવ વિમાસી એહવું, નિશ્ચય કર્યો એ ઉપાય; રા. આયિકા નામે યોગિણી, મૂકી તેમને સમજાય. રા. ના. ૭ બુદ્ધિવંત ઉપાય જાણે ઘણું, તાપસણી ગઈ
તસુ ગેહ, રા. કીધી વનમાલાએ વંદના, આસીસ દેઈ કહે તેહ. રા. ના. ૮ ઘર્મશ્લાન મૃણાલીની પરે, દિન ચંદ્રકલા ઉપમાન; રા. વનદાધીરભા જેહવી, વછે કેમ દીસે વાન. રા. ના. ૯ વિશ્વાસ કરી તેને હવે, ભાખે નાંખી
નિશ્વાસ; માતા.

Page #472

૩૮૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. દુઃપ્રાપ અર્થ વાંછા પીડી, હું કહું પહોંચે નહિ આસ.માતા.ના.૧૦ નગરી પતિ પતિ નહી માહરે, જાણે જંગમ
કામ સમાન; માતા: મારગ જાતાં નિરખી, હૈયડે વસી રહ્યા
રાજાન, માતા. નરપતિ મુજ મનમાં વસ્ય. ૧૧ કિહાં એ સતકુલને રાજવી, હું કિહાં કહોને હિણ
જાતિ માતા. હા વિષમાગતિ દેવની, કહી કહીયે વાત. માતા. ન. ૧૨ ઇષ્ટજન પ્રાપ્તિ દેહિલી, એતે નિકૃપ પડે કામ; માતા. હું સહમાંહિ અભાગિણું, હવે મરણ શરણ
વિશ્રામ. માતા. ન. ૧૩ વલતી યોગિણી એમ કહે, પુત્રીનું મકરિ વિષાદ: માતા. કરસું મંત્ર યંત્રે કરી, ઉપજાવસે તુજ આલ્હાદ. માતા. ન. ૧૪ દેઈએમ તાસ આસાસના, મુંહતા ઘરે ગિણી આઈ
માતા. કારજ સિદ્ધિ થયે કહે, સાંભલિ મનહરષિત થાય.
માતા. ન. ૧૫ લેઈ આવી તે યોગિણી, મંત્રીસ્વર અને તાસ; રા, અંતેઉર લેઈ ધરી, રાણી રાજાને પાસ. રા. ના. ૧૬ પટરાણ રાજા કરી, જસ્ના રાજાપતિ જેમ; રા. કાયાછાયાની પરે, બે જણ મન મિલીયા તેમ. રા. ના. ૧૭ તે નારી સાથે ઉદ્યાનમેં, વાપી સરિતા ગિરિશ્રેગ; રા. રાત દિવસ રાજા રમે, ક્ષણ એક ન મેલે સંગ. રા. ના. ૧૮ વીર કુવિદ થયે હવે વનમાલા તણે વિયેગ; વાહી.

Page #473

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૩૮૯ ભૂતાવિષ્ટ તણીપ, ગહિલ થયે મન ધ સેગ. વા.
નારી તું મુજ મનવમી ના. ૧૯ ભૂખ તૃષા નિદ્રા નહિ, છાયા આતપ ન સુહાઈ વા. ઘરમાંહે જનતા મહે, વિરહી રતિ કિહાં ન લવાઈ. વા. ના. ૨૦ મલસું આલિપ્ત કાયા થઈ,પહિરણજીરણતનવાસ; વા. માટી ખપ્પર હાથે વૃદ્ય એમ ઘર ફિરે ઉદાસ. વા. ના. ૨૧ બાલ મસ્તકના વિખર્યા, સહ અંગ થયે વિદરંગ; વા. પામર લેકે વીંટી, સબ્રિક હો એકંગ; વા. ના. રર હા વનમાલા કૃદરી, હાહા સુચના નાર; વા. ગઈ કિહાં મુજ મૂકિને, દેઈ પ્રત્યુત્તર ઠાર. વા. ના. ર૩ બાલક તાસ કેડે પડે, થાઈ કે લાહલ જોર; વા. પગ્રહ બેઠે સાંભ, શ્રવણે અપ્રિય અતિસાર. વા. ના. ૨૪
સાતમી છડા ખંડની પૂરી થઈ એ ઢાલ, વા. કહે જીનહર્ષ એ આકરી,વિરહ મહા દુઃખ જાલ. વા. ના. ૨૫ સર્વગાથા. ર૨૭.
દૂહા. એહસું એહવું જાણવા, વનમાલાસું રાય, કતક ઉફુલ્લ લેને, જે ઉંચે આય. ૧ વિકૃતાકાર તે વીરને, ધૂલિધુસર સર્વાગ; નષ્ટ ચેતના દેખીને, રાય રાણી મન ભંગ. ૨ નિધૃણ સૈનિકની પરે, કર્મ નીચ કી એહ; વચ્ચે અહે કુશલીએ, એહને વિશ્વાસે. બિગ વિષય લંપટ ભણી, અવિવેકી પૂરિ રે; નરકે પણ થાનક નહીં, મુજને નહિ સંદેહ. ૪

Page #474

૩૯૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
શ્રી જન ધર્મ અહોનિશા, સુણે આચરે જેહ, જે ઉપગારી વિશ્વના, નિતિ વંદીએ તેહ. ૫ એમ નિજ નિંદા નૃપ કરે, ધરમી તણી પ્રસંસ; પડી વીજલી તેતલે, થયે પ્રાણ વિધ્વંસ. ૬ શુભ ધ્યાને તે બે મૂઆ, મહેમાંહી સનેહ, હરિવર્ષ ક્ષેત્રે ઉપના, યુગલરૂપ ગુણગેહ. ૭ હરિડરિણું દીધેઈસ, માતપિતા અભિધાન;
પ્રાગજનમ જીમ દંપતી, થયા સુપ્રેમ પ્રધાન. ૮ ઢાલધારિણીમનારે મેઘકુમારનેરે, એ દેશી. કલ્પદ્રુમ દશ વિધિનાં પૂરરે, મનવંછિત સહુ કામ; સુખે રહે તિહાં કિણસુરની પરેરે, સુખ વિકસે અભિરામ. ૧ ફેકટ વૈર ન કિણિયું કીજીયેરે, ઈહ પરભવ
દુઃખ હેઈ, રિણને વેર પુરાતન નવ હરે, હરિહરિણી પર જોઈ. કે. ૨. વિદ્યુત પાતે તે બે જણ મૂવારે, વનમાલા નરરાય; કરે અજ્ઞાન મહા તપ આકરેરે, વીર કવિંદ
નિજ કાય. કે. ૩. મરી સાધમેરે કલ્પ ઉપરે, તે થયો કિલ્વેિષ દેવ; અવધે દીઠેરે નિજ ભવ પાછિલે રે,હરિહરિણી નિરખેવિ. કે. ૪ ઉલયે ત્યારે ઉગ્રરોષ તેહનેરે, લેકચન કરી વિકરાલ, ભીષણ ભૂકુટીરે ભાલ ચઢાવીને, હરિવર્ષ ગયે
તત્કાલ. ફ. પ. એહવું વિચારે મનમાં દેવતાર, ઈહાં જે મારૂં
એહ, સ્વર્ગ જાસેરે

Page #475

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થરાસ.
૩૯૧
અવસ્ય મરી કરીઅે, ક્ષેત્ર પ્રભાવ ગુણ ગેહ. ફ્ે. દુર્ગતિ જાયેરે દુઃખ પામે ઘણારે, પામે મરણ અકાલ; ઇહાંથી લેઈજાઉંરે અન્ય થાનકેરે, પૂર્વજનમનાં સાલ; ફ્।. ચિ‘તવી એહવુ'રે તેને દેવતારે, સુરતરૂ સહિત વિનાણુ; ઇહીજ ભરતેરે બેને મૂકીયારે, ચ"પા નયરીઆણુ. . ૮ હવે પ્રભુ પહેલાંરે વૃષભ જિજ્ઞેસરનારે, સુત બાહુ
૭
રે
“
અલ ખલવંત; અ‘ગજ તેહનારે સામયશા થયારે, કુલદીપક મતિમત. ફા. ૯ તેહના વગેરે જે રાજા થયારે, સામવશી ઈક્ષ્વાક; શ્રેયાંસપાટેરે સામયશા તણેરે, કુમતિ વિદારણુ છાક. ફા. ૧૦ સાર્વભૂમ નૃપરે સુમનરેસરૂ, સુઘાષ ઘાષવહુંનરાય; મહાનદીરે સુનદી ભૂપતિરે, સર્વંભદ્ર શુભંકર ન્યાય. ફ઼ા. ૧૧ એમ અસખ્યાતારે અનુક્રમે શિવ ગયા૨ે, કેક
ચંદ્રકીત્તિ કેડેરે થયા. અપુત્રીયેરે,
નહી શાક. કે. ૧૨
રાજ્ય દેવાને કાજે ચિંતવેરે, મંત્રી લાક ઉપાય; અંતરિક્ષ વાણીરે કીધી તેતલેરે, તેણે નાકી તિહાંઆય. ફા. ૧૩ અહાર લેાકેા કેમ ચિંતા કરારે, તુમને આપું હું રાય; ભાગ્યતુમારેરે એ સ્વામીહુસેરે,
અરિ
સહુ
નમસે પાય. ફા. ૧૪
ગયા સુરલેાક; સ્વર્ગે ગયા
કલ્પદ્રુમ પૂલ સાથે એહનેરે, ખવરાવા મદ્યમાંસ સ્વેચ્છાચારીરે અન્યાયી કરારે, કરા સુમતિના સ. ફા. ૧૫

Page #476

૩૯૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
એહવી શીખ્યારે દીધી લેાકનેરે, અલ્પાયુષ્યકરી તાસ; શત ધનુષ કીધીરે કાયા તેહનીરે,સુરગયા નિજઆવાસ. ફા. ૧૬ સામત મંત્રીરે પ્રીતિ ધરી કરીરે, મ`ગલ રવ ઉચ્ચાર; તીરથનીરેરે અભિષેક રાજ્યનારે,કીયા રિસૃપના સાર. ફા. ૧૭ તીરથ શ્રી શીતલ સ્વામી તણેરે, હિરરાજા થયા તેહ; હિરવ’શ થયારે તે રાજા થકીરે, અનેક પર્વ ધર જે. ફા. ૧૮ વસુધા સાધીરે હિર રાજા સહુરે, અબ્ધિમેખલા સીમ; કન્યા રાજાની પરણી બહુરે, જેની નહી કાઈ નીમ. ફ્રા. ૧૯ કેતલે કાલેરે હિર રીણી તણેરે, આવ્યે અગજ એક; પૃથુલારસ્થલ પૃથ્વીપતિ ઇસારે, નામ દીયા સુવિવેક. ફે. ૨૦ હિરહિરણીસુરે મરી નરકે ગયારે, અર્જીત પાપ અનેક; અગજ તેહનારે પૃથ્વીપતિ યારે, પૃથ્વીપતિ
અતિરેક ફે. ૨૧
રાજય પાલીનેરે બહુ વરસાં
ચારિત્ર લેઇરે પોતે તપ તપીરે, સુર
હિંગિરિ તેનેરે સુત થયે! દીપતારે
તેને વસુ ગિરિરાય; ગિરિ થયે રાજારે મિત્રગિરિ તેહનારે, સુત સુયશા
મહાર થાપ્યા રાજ;
થયા
સીધે

ગેરે,
કાજ. ફે. ૨૨
કહેવાય. ફા. ૨૩
એ સહુ રાજારે થયા ત્રિખ'ડનારું, સ`ઘાધિપ સહુ રાય; ઇણ સામવ’શેરે એ થયા રાજવીરે, સેવે એ પ્રભુજીના

પાય. ફે. ૨૪

Page #477

1 અબ ૨૧૮
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૩૯૩ શ્રી જીન ધર્મ ધુરા ધારણ ભણી, એ સહુ ઘેરી બલવંત; છઠે ખંડેરે ઢાલ થઈ આઠમીરે, કવિજન હર્ષ કહેત. ફે. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૨૫૮.
દૂહા, હરિએ રાજા થયા, એમ અનુક્રમે અસંખ્યાત; કેઈ નિર્વાણ ગયા તપે, કેઈ સ્વર્ગ વિખ્યાત. વંશ વિસ્તાર પ્રસંગથી, સુવ્રત જીનને હેવ; પંચપરવાભિરામશ્રિ ચરિત કહું સંખેવ. ઈણહીજ ભરત સુક્ષેત્રમાં, મગધ દેશ સશ્રીક રાજગ્રહ નામે નગર, સ્વસ્તિક ભુવિ તહતીક. ૩ મેરૂ તણા જાણે આણીયા, શૃંગ કનકના પુજ; ઘર રજીહાં દીસે ઘણા, દારિદ્ર તસ્કર ગંજ. ૪ તીરથ ભૂત જહાં ચિત્ય બહુ, ભવ્યસત્વ ધમણ મુનિને પણ થ માનવા, યોગ્ય સદા પુર લણ. ૫ હુએ હરિવંશને વિષે, મુકતામણિ ઉપમાન; તાગ્રતેજે મિત્રસમ, સુમિત્ર રાય અભિરામ. ૬ વિનયે કરી પ્રબલે કરી, સાભાગે કરિ રાય; વિદુષ વિદ્વિષ સ્ત્રી તણે, મન વસી આય ૭ પદ્માદેવી જંગમા, પદ્માદેવી નામ; અદ્ધ અંગ વલી રાજ્ય તસુ, સભાકારી ધામ. ૮ પ્રગુણ શિલાદિક નિર્મલા, બાહ્યાભ્યતર જેહ, ભાવે નિજ આતમા, જીમ આભરણે દેહ. ૯

Page #478

૩૯૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઢાલ-કેસરીયે સાલુ મહિને, મિલ લ્યાજી એ દેશી હવે પ્રાણુત સુર લેકથીજી, કરિ આયુર્ભવ પાર; મુનિસુવ્રતનની વાત સુણજે,પ્રભુ શ્રાવણરાકા દિનેજી, તસુ કુખે અવતારજી, મુનિસુ. સૂચક જન્મ જીનેશનેજી, સુપન ચતુર્દસ જેણુજી, મુ. શેષ નિશા સુણી સુણેજી, દીઠા રાણું તેણુજી. મુ. ૨ જેણ તણી વદી આઠમેજી, કુર્મ લંછણ તનુ શ્યામજી. મુ. શ્રવણ નક્ષત્રજીન જનમીયાજી,દેવ્યુ છવકીધો તાજી. મુ. ઇંદ્ર સુરાચલ લે ગયેજી, સુધર્મ ઉછંગજી, મુ. ચોસઠ ઈંદ્ર જીતેંદ્રનેજી, જન્માભિષેક સુરંગજી. મુ. ૪ પૂજા સ્તુતિ ભક્તિ કરીજી, સલાયે સુરરાયજી; મુ. માય પાસે પ્રભુ મુકિનેજી, દ્વીપ નંદીસ્વર જાયજી. મુ. ૫ જન્મછવ સુતને કીજી, સુમિત્ર નરેસર પ્રાતy; મુ. મુનિસુવ્રત એહવે દીયેજી, નામ પિતા મલી માતાજી. . ૬ જ્ઞાનત્રય પવિત્રાત્માજી, વેલાવી વયબાલજી; મુ.
વન જીનવર પામીએજી, અદ્ભુત રૂપ રસાલજી. મુ. 9 રાય પ્રભાકરની સુતાજી, પૃથ્વીપુરને ઈશજી; મુ. પ્રભાવતી કુમરી ગરીજી, મુનિસુવ્રત જગદીસજી. શ્રી મુનિસુવ્રતનાથનેજી, નંદનસુવ્રત નામજી; પ્રભાવતી રાણી જજી, પ્રાચી જેમ રશ્મિ ધામજી. મુ. રાજ્ય પાલી ભગવત સુખેજી, ફાગુણદસમિ ઉતજી; મુ. સહસ રાજવી સુતદાજી, શ્રવણે દીક્ષા હોત. મું. ૧ ફાગુણની કૃષ્ણ દ્વાદશીજી, શ્રવણ નક્ષત્ર ભગવાનજી, મુ. ઘાતિક કર્મ ક્ષય ઘાતિને, પામ્યું કેવલ જ્ઞાન. મુ. ૧૧
e

Page #479

૩૯૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ઈદ્રોછવ પ્રભુને કીજી, બધે વિશ્વજીણંદજી; મુ. પિઠાણપુર નિશિ અન્યદાઈ, સમસવર્યા ગુણવંદજી. મુ. ૧૨ અસ્વમેધ જાણ પૂર્વલેજી, મિત્ર તુરી હન્યમાનજી, મુ. પ્રાત ભરૂઅછ નિશા સમેજી, ચાલ્યા દયાનિધાનજી. મુ. ૧૩ મધ્યરાત્રિ ક્ષણ એક લીયેજી, સિદ્ધપુરે વિશ્રામજી; મુ. પ્રાત સમે ચૈત્ય તહાં કીજી, વાધરનૂપગુણધામજી. મુ. ૧૪ ષષ્ટિ જે જન મિતજિનવરે કીધે રાત્રિ વિહારજી; તિહાં કરંટક કાનનેજી, સમવસર્યા તિણિવારજી. મુ. ૧૫ સમવસરણ દેવે રજી, પ્રભુજીને પ્રભાતજી, મુ. જીતશત્રુહય ચઢી આવીયેજી, નમવા શ્રીજગ તાતાજી. . ૧૬. સ્વામીના દર્શન થકીજી, પાયે હર્ષ તરંગજી; મુ. . સર્વલક હિતકારિણીજી, સુણે દેશના મન રંગજી. મુ. ૧૭ કુર ભવારણ્યમાં પડયાંજી, સંસારી અસરણ્યજી; મુ. નરકાદિક દુખ ભોગવેજી, કીધે નહિ જિહાં પુન્યજી. મુ. ૧૮ મિત્ર અકારણ તિહાં ભલેજ, જગપૂજ્ય જગઈશજી, મુ. રાખે ધરમ પ્રાણુ ભણીજી, અવર ન કેઈ અધીશજી. મુ. નિસ્વામિકને જે ઘણીજી, સર્વાભયંકર ધર્મજી; મુ. ભવ્ય લેકે તે સેવીયેજી, સ્વર્ગ મુક્તિ આપે શર્મજી. મુ. પૂછે દેશના છેડે, જીતશત્રુ મહારાજાનજી; મુ. ધર્મ તદિત પામીજી, કિણિર કહે ભગવાનજી. મુ. ૨૧ વિના અસ્વ બીજે ન કેજી, એહ કહે જિનેશજી; મુ. રાય કહે પ્રભુ કુણ તુરીજી, પામ્ય ધર્મ વિશેષજી. મુ. ૨૨ શ્રી અનવર ભાષે ઈસું, સાંભલિ તું રાજાનજી; મુ. ' સુરણ પૂર્વે થયેજી, ચંપા ઈશ્વર માનજી. મુ. ૨૩

Page #480

૨
૩૯૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ મિત્ર એ મંત્રીજી, મહિસાગર અભિધાનજી, મુ. નવમી છઠા ખંડનીજી, ઢાલ થઈ સુપ્રધાનજી. મુ. ૨૪ | સર્વગાથા ૨૯૧
દૂહા, માયા મિથ્યાત્વે કરી, તાસ ગ્રસ્ત સર્વાગ; ઉતાર્યો નવ ઉતરે, ગુલી તણે જીમ રંગ. ૧ મરી તિહાંથી ભવ ભમી, પત્તન પશિની ખંડ, વણિક સાગર તિહાંથી થયે, મિથ્યાત્વી પરચંડ. જનધર્મ નામે તિહાં થયે, શ્રાવકમાં સરદાર; સાગરસું થઈ પ્રીતડી. તેહને અધિક અપાર. ૩ તે મુનિ નમવા અન્યદા, પિતા પિષધ સાલ; તેહના મુખેથી સાંભ, કામર ધર્મશાલ. મૃન્મય કંચણ રત્નમય, અરહંત બિંબ વિશાલ; જેહ કરાવે પરભવે, કર્મમળે તત્કાલ. સાગરદ-ત સુણી કરી, સેવનમય અરિહંત; બિંબ કરાવ્ય નિજ ઘરે, પ્રતિષ્ઠા વિસ્થાપત. ચંપાનયરી બાહિરે, પુરા કરાવ્યું તેણ અતિ ઉત્તગ શિવાયતન, ગયે ઉતરાયણ જેણ. ૭ ધૃતઘટથી ઉપદેહિકા, લેઈ હણે અયાણ; પૂજારે સાગરતદા, દેખી દુ:ખીત પ્રાણ. વસ્ત્રાપરિ લીધી તેણે, જેર કરી તે પાસ પાદઘાતમું તે વલી, ચૂરે પૂજક તાસ. ૯ હાલ–મેરા રામજી તુજ વિણ સૂને રાજ; એ દેશી.
સ્વેતપટે પાખડીએજી, મેં વિપ્રતાર્યો તુજ;

Page #481

૩૯૭
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. કપટ ધરમ સીખો ઈલોજી, એને ન ગમે મુજ. દેવાધિપ સાંભલી મારી વાત મૂઝયા તે મિથ્યાત્વમેજી, કરે સુગતિની
ઘાત. આ. ૧ ઈમ આચાર્ય ઉવેખીજી, સાગરને તેણિ વાર; ચિતે સગલા નિર્દયીજી, એહ પડે ધિકાર. દે. ૨ ગુરૂ બુદ્ધ એ પૂજીએજી, આશય જાસ કઠેર; આતમને યજમાનનેજી, પાડે દુર્ગતિ ઘેર. દે. ૩ પણ તેહના ઉપરોધથીજી, સેડ કરેતસુ ધર્મ, સમ્મતિ પામ્યા વિણ કરે, દાનશીયલ સુભ
કર્મ. દે. ૪ મુએ તે મિથ્યાત્વમેજી, તારે અસ્વ થયે એહ; હું આવ્યો પ્રતિબોધવા, પૂર્વ મિત્ર સનેહ. દે. ૫ ભવે કરાવી પાછલેજી, જનપ્રતિમાસુ પ્રભાવ; મુજ કેગ ધર્મ યોગ પામીજી, સંપ્રતિ
ભવજલ નાવ. દે. ૬ જાત્ય અસ્વ એહવું સુણીજી, જાતિ સ્મૃતિ થયે તામ; સ્વામીને પાસે લીયેજી, અણસણ સુખને કામ. દે. ૭ સિતત્તર વાસર લગેજી, સમકિતનું મૃતિ પામ; સહસ્ત્રારે જઈ ઉપને જી, ઉત્તમ સુર અભિરામદે. ૮ અવધિજ્ઞાને જાણ કરી છે, તે સુરવર મુવિ આઈ સુવ્રત પ્રતિમા કરી ઠવીજી, સ્વર્ણ જીનાલયમાંહિ દે. ૯ અશ્વ કીયો પ્રભુ આગલેજી, સેવા સારે તાસ; સુવ્રત જન સેવક તણીજી, પૂરે સઘલી આસ. દે. ૧૦

Page #482

૩૯૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. ત્યાર પછે તે લેકમેજી, પાવન પ્રત્યાખ્યાત; અશ્ચાવબોધ તીરથ ભલેજ, ભ્રગુકચ્છ માહે જાત. દે. ૧૧ સુવ્રત સ્નાત્ર જલ નિર્મલીજી, નદી નર્મદા થાય; દીન-અદીન નિર્મલ કરેજી, તરૂ સંતતિ સોભાય. દે. ૧૨ તુજ પ્રપાત નીચે હવે, મુજ ઉંચી ગતિ હેઈ, ઈમ ઉમે સ્વર ધુની પ્રતેજ, હસે નર્મદા જોઈ. દે. ૧૩ શ્રી મુનિસુવ્રત જીનવરજી, વિમલાચલ તીર્થેશ; સમવસર્યા પરિવારમુંજી, પૂજીત અસુર સુરેશ. દે. ૧૪ શ્રગ સહુ પર્વત તણાજી, પદન્યા જગનાથ; તીરથ રૂપ વન કરીજી, ગયા ભૃગુકચ્છ સનાથ. દે. ૧૫ સિરીપુર ચંપાપુરીજી, વલી તેમ પુર પિઠાણ, સિદ્ધિપુર હસ્તીનાગપુરરેજી, અવર તીર્થ ગુણખાણ. દે. ૧૬ સહુ તીરથે વિચરી કરીજી, કરિ બહુ જન ઉદ્ધાર; ચઢીયા સમેતગિરિવરેજી, સાધુ સહસ્ત્ર પરિવાર. દે. ૧૭ માસ અંત જેઠ સાંભલીજી, નવમી શ્રવણ નક્ષત્ર; તે મુનિસુવ્રત સ્વામી લાજ, અવ્યય પદ સુખ યત્ર. દે. ૧૮ કુમાર વૃતાબ્દ જુઆનુઆજી, સાઢા સાત હજાર; રાજ્ય પંચ દશત્રીસમુંજી, આયુ સુવ્રત પ્રભુ ધાર. દે. ૧૯ સુવ્રત સ્મૃગુકચ્છ તીરથને, એહ ચરિત હિતકાર; કિલિવશ શતિ ભગુ હુજી, ભવ્ય સવને સાર. દે. ૨૦ શ્રી મુનિસુવ્રત જીનકીજી, હવે સવ્રતરાય; બીજા પિણિરાજા ઘણાજી, તેને વિશે થાય. દે. ૨૧ હવે ઈણિભરત તણે વિષેજી, મથુરાપૂરી રિદ્ધિવંત; જાણિ કાલિબ્રિકજલેજીથી, ધરા નયણ ભૂત. દે. ૨૨

Page #483

શ્રીશત્રુ જયતીર્થંરાસ.
તિક્ષ્ણ નગરી હરિવ‘શથીજી, વસુપુત્ર વૃધ્વજરાય;
ઘણા વ્યતીત થયા પછેજી, યદુરાજાને સુત થયેાજી, સારીસુવીર સુત બે થયાજી, રાજ્યે શૈારી સુવીરને, સુરરાય પોતે હવેજી, વૈરાગ્યે ધૃત
યદુરાજાભિધ થાય. દે. ૨૩ સૂરસમવ્રુતિસૂરિ; સુરતણે ગુણુભૂરિ. દે. ર૪
યુવરાજપદ
દીધ;
લીધ. દે. ૨૫
નિજ સાધન આત્મ કીયેાજી, છડા
ખંડની ઢાલ;
દશમી એ પૂરી થઈજી, કહે જીનહર્ષ રસાલ. દે. ૨૬
સર્વગાથા, ૩૨૮,
દુહા. મથુરા રાજ્ય સુવીરને,શારી નરેસર થાપિ દેશ કુશાવર્ત્ત જઈ કરી, સાર્યપુર થાપ્યા આપ. અધક વિશ્વાદિક થયા, ગૈાર નૃપતિને પુત્ર; ભાજપૃષ્ણયાદિ સુવીરને, આણુમનાવણુ શત્રુ. મથુરારાજ્ય ભાજવૃષ્ણુિને, ઈ સુવિર નિર'દ; શેાવીર પુર િસ ને વિષે, થાપી રહ્યા આણુંદ. અધક વૃષ્ણિને આપીયે, શૈાર નૃપતિ નિજ રાજ; સુપ્રતિષ્ટ પાસે ગયા, વ્રત પામ્યા શિવરાજ. મથુરાના રાજ્ય પાલતાં ભાજ વૃષ્ણુિને હાઇ; ઉગ્રસેન સુત અતિખલી, જીપી ન શકે કેઈ. અંધક વૃષ્ણુિ તણે થયા, દશ આત્મજ અલવ‘ત; સમુદ્ર વિજ્ય અક્ષેાભવે, સ્તિમિત સાગર મતિમ ત. હિમવાન અચલચલે નહિ, ધરણપુરણ અભિચ’દ્ર; વસુદેવ દશમે જાણીએ, રૂપ શૈાભાગ સુરેન્દ્ર.

૩૯૯

سی
3
9

Page #484

૪૦૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શીલે સરિખા એ સહુ, પ્રીતિ પરસ્પરરક્ત; શસ્ત્રશાસ્ત્ર અભ્યાસકૃત, કરે પિતાની ભક્તિ. ૮
ઢાલગેડીમન લાગો. એ દેશી. ૧૧. તેને બે અનુજા થઈ, કુતી મઢીનામરે, વળી સાંભ. સાંભલજે ચિતલાયને, મેટાના ગુણગ્રામ, વ. આં. રૂપ ભાગ એકએકથી, અધિકી છે અભિરામ, વ. ૧ હવે પૂર્વે શ્રીરિષભને, સુત થયે કુરુ અભધાન; વ. જેને નામે એ થયે, કુરુક્ષેત્રતીર્થ પ્રધાનશે. વ. ૨ કુરૂને સુત હસ્તી થયે, હસ્તિનાપુર જિણિનામ; વ. હસ્તી ભૂપતિને સુત , વિશ્વવીજબલ ધામરે. વ. ૩ ઇંદ્રકીરતિ થયે તેહને, કીરિતિકેતુ અરિકાલરે; વ. શુભવીર્ય વમુવીર્થ કુલધરા, અનંતવીર્ય ભૂપાલશે. વ. ૪ કૃતવીર્ય અંગજ ગુણનિકે, સુમૂમચકી તા રે; વ. અસંખ્ય નૃપ ગયા તેથી, થયે શાંતનુ ગુણવાસરે. વ. પ હથ્થિણપુર થાન જેહને, પૃથ્વી તરખવાલ વ. ધનસુરગિરિ શિખરે રહ્યો, જયોતિશ્ચક પ્રતિપાલશે. વ. ૬ નીલ વસનધર અન્યદા, પૂર્વેવાણુરિ રૂદ્ધરે; વ. ધનુષમાનવન સઘનમાં, પેઠે રાય અબુદ્વરે. વ. ૭ વ્યાધી પણ વનમાં ગયા, કેલાહલ કરે જેરરેવ. જીવક્ષેભાવ્યા વનતણ, ચિહું દિશિ પાડે સોરરે. વ. ૮ ધસતા કે ધાવતા, કેઈ પાડતા ત્રાસરે; વ. કેઈ પડે કેઈ આથડે, કેઈ ભરાણા સાસરે. વ. ૯

Page #485

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.
૪૦૧ રાય ધનુષરવ સાંભલી, ચપલલેચન મૃગ તામરે, વ. સંભારે વનિતા બાલને, ઉગરિસે કિણિ ઠામરે. વ. ૧૦ જેમ આગલિ મૃગ પુલે, તેમ ૨ કેડે જાઈ; વ. રાજા મુગ કેડે ગયે, અશ્વ લેઈ ગયે દૂરરે. વ. ૧૧ વેગવંત તુરગે ચડ, ભૂપ ભમે વનમાં હિરે; વ. મૃગલે તે કિહાંઈ ગયે; જાત ન દીઠે રાય. વ. ૧૨ પાપદ્ધિ રઘણું મહીયા, ધીવર જન સહુ કુરરે, વ. મહાત્ય ગ ગાતટે, રત્નને દીઠ ઉછાહિરે. વ. ૧૩ ધરાધીશ મન ચિંતવે, ઉજજવલ ચિત્ય સુહાત; વ. એહતણે કિરણે કરિ, ગંગા નિર્મલ જાતરે. વ. ૧૪ એમ ચિંતવ નરપતિ, કેતુક મનમાં ધારિરે; વ. દેવાલયમાંહે ગયે, એવા તિણ વારિરે. વ. પ્રતિમા પ્રથમ આણંદની, દીઠી નયણુર્ણ દરે; વ. નમસ્કરી જીનવરભણી, બેઠે ગોખ નિરિંદરે. વ. ૧૬ કન્યા અપહર સારિખી, દીઠી તિહાં કિણિ રાયરે; વ. ઘડી વિધાતા એહને, નિજ હાથે ચિત લાયરે. વ. સુંદર વેષ સુહામણું, સુંદર અંગ શૃંગારરે, વ. સ્વર્ગથકી ઢું સુંદરી, આવી લેાક મજારરે. વ. ૧૮ ચંદ્ર સૂરજ થંભ્યા રહે, એહને રૂપ નિહાલરે; વ. ઈદ્રિતણું એ અપછરા, મૃગનયણું સુકુમારે. વ. ૧૯ રૂપ સહુ લૂંટી લીયે, તીન ભુવનને એણિરે, વ. નાગકુમારી કિન્નરી, એ જીતી નહી કેણિરે. વ. ૨૦ એમ વિકલ૫ મન ચિંતવે, દત્તલેચન મુખ તાસરે; વ. રાય બોલાવી તેહને, સ્નેહ વચન સુવિલાસરે. વ. ૨૧

Page #486

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કુણુ કહે કાશ્યપ રત્ન તું, કમ આવી ઈષ્ણુ ઠામરે; વ. કેહની પુત્રી કહાં વસે, સ્યુ. તાહરા કહે નામરે. વ. ૨૨ અથવા મુજ પુન્યે કરી, ઇંદ્ધાં આવી ગુણગેરે; વ. કણું પવિત્ર કરી માહુરા, વચનામૃતસુ સ્નેહુરે. વ. ૨૩ કઈક આવી તેતલે, નૃપ નૃપ આંગલિ આંગલિ તત્કાલરે; વ. વચન કહે સુણ રાજવી, એહના ચરિત્ર રસાલરે. વ. ૨૪ વિદ્યાધરપતિ જન્તુની, પુત્રી એ ગુણખાણુરે; વ. કલાચાય પાસે ભણી, શાસ્ત્ર કલા સહુ જાણુરે. વ. ૨૫ અનુક્રમે ચાવન પામીયે, ગંગા નામે એહરે, વ. તાત ઉછ‘ગે એકદા, એડી અધિક સનેહરે વ. ૨૬ ચારણુ શ્રમણ જ્ઞાની તિહાં, આવ્યે કાઈક તામરે વ ડે. ખડે અગ્યારમી, ઢાલ થઈ અભિરામરે. વ. ૨૭
સર્વ ગાથા ૩૬૩.
૪૦૨
દૂહા.
જહુ નૃપતિ મુનિને નમી, આસણુ દેઈ તાસ; કાણુ થાસે વર એહના, પૂછે પૂજ્ય પ્રકાશ. ત્યારે મુનિ કહે ભૂપતિ, શાંતનુ ગંગાતીર; મૃગયા રમતા આવસ્યું, તે થાસે વર વીર. ખેચર એહુવુ` સાંભલી, 'દિત મુનિ ગયા તેહ; ગગાતીરે જન્તુનૃપ, મણિગૃહ કીધા એહ. ખાલા પિતુ ભાદેશથી, ઇડાં રહે નિશિખ્રિસ; આરાધે
ગ`ગાતટે,
આદિનાથ
જગદીસ.

૧
3

Page #487

શ્રીશંત્રુજયતીર્થરાસ.
એહુને ભાગ્ય સયાગથી, તું આવ્યે હુાં રાય; તા. હવે એડને પરણુ તું, સાક્ષી શ્રી જીનરાય. એવુ... સુણી મુલિકીકરી, વિમલ દશનકિરણે&; પરમ પ્રીતિ ઉપજાઈવા, ઇણિ પર ભાષે તે. જે મુજ વચન ન લેપસે, નૃપ વરસે મુજ તે; કહ્યા ન કરસે તે તદા, આવિસ પિતા ઘરેહું. હાલ—રસીયાના ગીતની. ૧૨. અ'ગીકાર કીયા તેહને કચેા, જીન સાક્ષી કરીકે તામ; નરેસર. હાથ ગ્રા રાજા ગંગાતણેા, મન થયા વ્યાપિતરે કામ. ન. ટાલી ન ટકે રેખા કર્મની, કર્મે મિલેરે સચેગ; ન, મનગમત! વાલા માણસતા, કમે પડેરે વિયેાગ. ન. ટા. ૨ ત્યારે જન્તુનૃપતિ તે જાણીå, વેગે આવ્યેરે તત્ર; ન. કીધા તિહાં વિવાહ મહેાછવે, વર કન્યાનારે ચિત્ર. ન. ટા. ૩ રાજા જન્તુ ગયે નિજ થાનકે, પ્રેમે ભીનારે
રજનીકરને કે વિદ્યુતતણેા, કે
રામ રામ; ન. બેઠા દંપતિ મન ઉલ્લાસસુ,તેજ નિહાળ્યે રે બ્યામ. ન. ટા. ૪ સું એ સૂર્ય કિરણ પરગટ થયા, કે વાગનિરે
તે ચિતમાંહિ ણુપરે ચિ'તવે, હેતલે નભથીરે તામ; ન. શ્રમણ યુગલ આવ્યા દેખી કરી, ઉઠયા મૂકીરે ઠામ.

૪૦૩
७
તેજ; ન.
મુનિને રૂપ તેજ. ન. ટા. ૫

ન. ટા. હું

Page #488

૪૦૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તે મુનિ મનહર સ્તુતિ ભકતે કરી, પ્રથમ પ્રભુને
રે તામ; ન. ભાવપૂજા કીધી ઉછરંગસું, દે શિવપુરનેરે ઠામ. ન. ટા. ૭ તિથી વળતાં તે મુનિયુગ તણું, ભકતે
નમીયારે પાય; ન. બેઠા ક્ષણ એક તિહાં જિનમંદિર, દેખી
હર્ષિતરે થાય. ન. ટા. ૮ ત્યારે શાંતનુ નૃપ કરજેડીને, પૂછે મુનિને એમ, ન. ભગવદ્ હવણાં કિહાંથી આવીયા, ઈડાં જિન
વંદનારે પ્રેમ. ન. ટા. ૯ બે માહે મુનિ એક ઈસું કહે, અમે વિદ્યાધરરે સાધ; ન. ભમિયે તીથે જિન નમવા ભણું, ટાલણ ભવ
નીરે વ્યાધ. ન. ટા. ૧૦ સમેતાબ્દ વૈભાર પર્વતે, રૂચિકાષ્ટાપદરે જાણ; ન. શત્રુંજયગિરિનાર જઈનમ્યા જિનહિત હૈડેરે આણી. ન. ટા. ૧૧ ભાવી તિહાં નેમીસરજિનનામી,જેતલે થેરેશૃંગ; ન. કાંચન નામે રૈવતગિરિતણ, જઇયે મનને રંગ. ન. તા. ૧૨ દિવસમણિ આકારે તેતલે, ઝલહલ કાયારે કાંતિ, ન. સગલી હી દિશિ અતિ દીપાવતે, રત્ન મરતિની
રે બ્રાંતિ. ન. ટા. ૧૩ સુર પુણ્યભાસુર એક દીઠ અમે, નૂતન
દેહેરે તત્ર; ન. શ્રીને મીશ્વર જિનવર પૂજ, ભકિતસુ રંગીરેયત્ર. ન. તા. ૧૪
સમેતાવાર જનમ્ય રતલેથી

Page #489

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૪૦૫
તિહાં એક દેવે તેને પૂછી, રૂપ લૉ કેમ
તેરે ભાસ; ન. તે કહે મુજ રેવતગિરિકન્હ, ક્ષત્રિસુ
ગ્રામેરે વાસ. ન. ટા. ૧૫ યાત્રિક લેક ભણી ઉપદ્રવ કરૂં, આશય મેલેરે
જાસ; ન નિઘણુ જીવ હણું બેલું મૃષા, પાડું પ્રાણી પાસ. ન. ટા. ૧૬ ઈત્યાદિક પાતક દેશે કરી, ગે પીરે દેહ; ન. તીરથ મહાતમ મુનિ પાસે સુણી, હું ધરી
આરે નેહ, ન, ટ. ૧૭ ઈહાં કાંચનથંગે શ્રીનેમિની પૂજા કરવારે કાજ; ન. : સ્નાન કી નિમલજલસું કમે, રાગ ગયે
સહરે ભાજ, ન. ટા. ૧૮ ચકી શ્રી ભરતેસ કરાવી, નેમિજિનાલય એ; ન. નિજ પૂજતાં પાતક માહરા, વિરમ્યાનિર્મલરે દેહ. ન. ટા. ૧૯ તીરથ મહાતમથી હું ઈહાં રહું, જપતે
પ્રભુનેરે નામ. ન. એહવે રૂપ સુરત્વપણે લો, પાપે સગલારે
કામ. ન. ટા. ૨૦ દેવ થયે એની સેવાથકી, મુજ ઉપગારીરે એહ; ન. તે માટે આ વલી ફરસવા, પ્રભુને કરારેગેહ. ન. તા. ૨૧ જેહથી સિદ્ધિ સુરાલય પામીયે, સેવન કરીએ
તાસ; ન. તેતે દુર્ગતિમાંહે પડે સહી, સ્વામી દ્રાહી ગુણરે
નાસ. ન. ટા. ૨૨

Page #490

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. એહની સેવાથી આગલે ભવે, પામી કેવલરે જ્ઞાન ન. મુક્તિ અવિચલ સુખ પાનિસ્, ધરતા હીયડેરે ધ્યાન ન. ટા. ૨૩ એહની સેવાથી જાયે સહ, હત્યાદિકનારે દેષ; ન. સાન્નિધિકારી હું થાણું ઈહાં, કરસું પુન્યને પોષ. ન. ટા. ૨૪ સિદ્ધિવિનાયક નામે દેવતા, મેં ઇહાં કીધારે વાસ; ન. બાર ઢાલ થઈ છઠા ખંડની, થે જિનહર્ષ ઉલાસ. ન. તા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૩૫,
દુહા. તીરથ મહાતમ નિજ કથા, કહી ગયે સુર તામ; સાંજલિ તીરથ નમ્યા જઈ, દેખી આવ્યા
સ્વામી. ઈહાં પણ આદીસ્વર નમ્યા, લઘુવય લીધી દીખ; જન્મ સફળ કરવા ભણી, અન્ય તીરથનીસીખ. ૨ એહવું કહી ચાલ્યા વતી, શાંતનુ રાજા તામ; ચિત ચિંતે તીરથ કદી, કરિશું ભેટસ્ સ્વામી. ઈમ ચિંતવતાં રાયને, લસકર આ કેડિ; ગંગાતટ નૃપતિ સપ્રિય, ચૈત્ય નિહા વેડિ ઊચરતાં જય જયશબ્દ, તે સિનિક તેણિ વાર; હર્ષ ધરી ચરણે નમ્યા, સહુ નૃપતિ પરિવાર તમે ગયા અમ દેખતા, અતિ વેગલા નરેશ; આજ લહ્યા ચિર દિવસથી, મંગલ થયા વિશેસ. ગજારૂઢ રાજા થયા, લક્ષમી મૂરતિવંત; નિજ નારી ગંગાસહિત, હથિણાપુર પહુચંત. ૭

Page #491

૪૦૭
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. વન મઘન સરવર સરસ, શૈલ સરિત સર્વત્ર; નિશિદિન નવલી નારિ, કીડા કરે વિચિત્ર. ૮
તાલ–નિઘા મ કરજે કઈ પારકીરે, એ દેશી ૧૩. કેટલેકે કાલ ગયા થકારે, ગંગા રાણેને આ પૂતરે; નામ દીયે ઉછવ કરીરે, ગાંગેય રાખે ઘરને સૂતરે. કે. ૧ તેજે ભાસ્કર સારિરે, શશિધર જેમ કલાવાનરે; કવિની રે કવિચાતુરીરે, વિબુધ વલલભ બુધમાન, કે. ૨. ગુરૂ જેમ સર્વજ્ઞાની થયેરે, સર્વ મંગલ પ્રિય જાણિરે; મંદ કર્મ કરિના ભણરે, રાયનંદન ગુણ ખાણિરે. કે. ૩ ધાત્રી સ્નેહધાત્રી સદારે, ધાત્રી પતિ અંગજાતરે; લાલે પાલે પ્રેમ સુરે, એમ સુખ ભેગવે દિનરાતરે. કે. ૪ ગંગા શાંતનેયે કરી; અતિ શાંતન • વાયરે; મૃગયા મૂકો મેરી કતરે, કરજેડી લાગુ હું તે પાયરે, કે. ૫ નામે પરિણામે કરી, પાપદ્ધિ સર્વથા મનરે; સ્વામી નહી તુમને યોગ્યતા, શ્રીરિષભકુલે ઉત્પન્નરે. કે. ૬ એમ વારે તે સર્વદાર, વ્યસન ને છેડે તે હી રાય; ગંગાસત લેઇ તદારે, તાતતણે ઘરે જાય. કે. ૭ રાય આ મૃગયા રમીરે, મૂછિત ભાર્યા અદેખરે; શેકાકુલ સંજ્ઞા લહીરે, નૃપ કરે વિલાપ વિશેષરે. કે. ૮ ગંગ અનંગ શારીરે, એતો પાપી વીંધે માહરે અંગરે; દેખીને કાંઇ ઉવેખીયેરે, કાંઈ પ્રેમ તણે કી ભંગરે. કે. ૯ હા પ્રિયે નાપ્રિય તુજ ભણી રે, તે કયારેનવિકીધરે, એક પખી કરે પ્રીતડર, તે તે દેષવિના દુઃખ દીધરે. કે. ૧૦

Page #492

૪૦૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કાંઈ પ્રાણરે. કે. ૧૨ નિયાનિય;
કરે ચિત્તર. કે. ૧૩
સચિવ પ્રધાન સહુ મિલીરે, કાંઈ વિરહવિજ્હલ નિહાલીરે; ન્યાય વચન અમૃતે કરીરે, એમ પ્રતિધે ભૂપાલરે. કે. ૧૧ સ્વામી અજાણ્ તી પરેરે, તુમે મ કરી શેાક સુજાણ; ફોગટ નારીને કારણે, શાકે શેષ સચેાગ પ્રાણીને સદારે, એતે થાયે પતિ કુણ તે કારણેરે, શેક હર્ષ સમરિ પ્રતિજ્ઞા આપણીરે, નિજપૂરવ વચન સ‘ભારેિ; ગગાના કહ્યા માન્યા નહિરે, તેણિ ગઈ તે અવધારિરે, કે. ૧૪ ઈપર્ રાયને ખેપીયારે, મત્રીએ તિણિવા રે; કાંઈક ખાદ્ય શેક મૂકીારે, હીચે વહે કરવત ધારરે, કે. ૧૫ ઇણિપરિવિરહ વ્યાખ્યા થકે રે, સાગરે પમ વછર રાયરે; ચાવીસ દુઃખે વેલાવીયારે, વિરહ અગનિતપ્તકાયરે. કે. ૧ હવે ગંગા પુત્ર લેઈ કરીરે, તાત મદિર ગઈ તેહુરે; સનમાની જન્તુ નરેસરૂ, સુખસું રહે અહુ નેહરે. કે. ૧૭ ગાંગેય વધે તિહાં અનુક્રમે, ગુરૂને પાસે બુદ્ધિવ તરે; મુકી કદાગ્રહ સંગ્રહીર, સકલ કલા વિકસતરે. કે. ૧૮ શીખ્યા ધનુષ વિદ્યા પ્રતે, શર કે સમકાલરે; ધારા ધારાધરની પરેરે, કાંઇ વસે કાલ અકાલરે. કે. ૧૯ શાસ્ત્ર અસેષ ભણ્યા ક્રમેરે, શસ્રને પણ પારંગ હાઈ; પામ્યા ચેાવન સપદારે, નારી સનમુખ રહે જોઇરે. કે, ૨૦ ધર્મ તિપાસે સાંભલીરે, કાંઈ પામ્યા મન વૈરાગ્યરે સ` ધણીસું કરૂણા ધરેરે, મુનિ જેમ સુખને ત્યાગરે. કે. ૨૧ વૈરાગ્યથી ગંગાતટેરે, ગગાતટેરે, ગ’ગાન'દન વનમાંહિરે; આવી આરાધે ભાવસુ રે, શ્રી આદીશ્વરજિનરાયરે, કે, ૨૨

Page #493

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૪૦૯ હવેઈણ અવસર એકદારે, કાંઈ વ્યસની શાંતનુ રાજ રે; તે વન જાલક વાગરેરે, એ વિટયે મૃગયા કાજર. કે. ૨૩ હાક્યાં પ્રાણી વ્યાધીએ, વલી સ્વાના સંચાર; વનચર ક્ષેભ પામ્યા સહરે, બહુ પામ્યા ત્રાસ અપારરે. કે. ૨૪ કેઈ નાસે કયાથકારે, કેઈ પડે કેઈ કરે પુકારરે; કે મરાયે પ્રાણ બાપડારે, જાણે આ જીવવાને
પારે; કે. ૨૫ દુખીયા જીવ દિશે દિશેરે, નાસે પણ નહી ઠારે; છઠા ખંડની તેરમીર, ઢાલ જિનહર્ષ સુજાણુરે કે. ૨૬ સર્વ ગાથા, ૪૨૯
દૂહાતિણિ અવસર ધન્વી તિહાં, કવચીબદ્ધ તૂણીર; આવી કહે રાજા ભણી, વિનય વચન ગંભીર. તું રાજન ભૂપાલ છે, સહુ તણે રખવાલ; પીડા નાપે કેહને, નૃપ પંચમ લેકપાલ; અપરાધીને મારવા, રાખવા નિરપરાધિ; એ જલ ઘાસ ખાઈ રહે, ન કરે કાંઈ ઉપાધિ. બલવંતા વૈરી હવે, કર તિહાં સંગ્રામ; ના સંતાને મારીયે, ક્ષત્રિયને નહી કામ. ૪ જેમ તું તુજ સીમાવિષે, રક્ષક છે ભૂપાલ, તેમ હું મારી સીમને, રાજન છું રખવાલ. ૫ જીવ હણીસ જે માહરા, તે થાયે ભૂરી વાત; પર સીમા મેં આવીને, મ કર જીવની ઘાત. ૬

Page #494

૪૧૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
એહ વચન તસુ અવગણી, રાજા આણી રેષ; માંડયે વલી વિશેષથી, મૃગયા રસને પોષ. ૭
હાલ–Uણ ડુંગરીએ મન મોહ્યો, એ દેશી; ૧૪. ગંગાસુત ક્રોધ હીયે ધરી, આરોપી બાણ કબાણે; સિંહનાદ શ્રવણ દારૂણ કર્યો, છુટે કાયરના પ્રાણ. નં. ૧ જેમ મૃગપતિ એક હરિણ ઘણા, રવિ એક બહુલ
અંધારે; તેમ વ્યાધ ઘણા તે એકલે, પણ સહુને મનાવી હા. નં. ૨ બહુ કેપ કરી નૃપ ધનુ ધરી, રણપ્રિય આવી
તિણ ઠામે; નિજ ભુજ બલ ગવ કરી ઘણે, થયે સજજ
કરણ સંગ્રામ. નં. ૩ ક્રોધાંધ થઈ વીરં બે, જુડીયા જેમ ગજ બલવતે; જૂજે બાણે બાણે કરી, જલધારા જિમ વરસતે. નં. ૪ ત્યારે ગંગા તે જાણીને, ચરથી આવી તત્કાલે; નિજ ભાવ પ્રતે વિસ્તારતી, કહેતૃપને વચન રસાલે. ગં. ૫ સ્વામી વ્યસને મૂઝયા થકા, ન કરે અયુગતિ વાતે; એ પણ અગજ છે તારે, બીબે તેહવી પડે ભાતે. ગં. ૬ એમ સાંભલી રાય હસી કરી, દેખી જહુ પુત્રી સામે કિહાંથી આવી ગંગે પ્રિયે, બોલાવી લેઈ નામો. નં. ૭ ગંગા નિજ નાહભણી કહી, આવી અંગજને પાસ; શાંતનનૃપ એ તાહર પિતા,એમ કહી પ્રતિબધ્ધતા. નં. ૮. હય હરષીત નૃપ ઉતરી, કહેતે વચન વિલાસે; વછ આવિ આલિંગન દે મુને, કરી બહુ દિન વિરહ વિણાશે. નં. ૯

Page #495

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
ગાંગેય શસ્ત્ર મૂકી કરી, લુંટતે ભકતે મહીપીઠે; કેશે પિતઅઘિ ફરસતે, આંસુ જલભરિ દીઠે. ગં. ૧૦ રાજા સુતને લેઈ કરી, મિલીયે હીયડેસું લાયે; જે હર્ષ થયે સુતતાતને, તે તે કિહિ ન કહેવાયે. ગં. ૧૧ ગંગા ગંગા જેમ ઉજલી, બેઠી પ્રિયુ આગલિ આયે; નિજ અંકે થાણે પુત્રને, દેખી રાય હર્ષિત થાયે, ગં. ૧૨. ભર્યો સ્નેહે હદય રજાતણે, કહે ગંગા ભજનિજ રાજે; જોઈ સનમુખ નયણહે જાલુએ,જીમ હું સુખ પામુંઆજે. ગં. ૧૩ કિણહિસું મન લાગે નહી, તુજ પાખે નારી સુજાણ; નિશિહીણ સુધાકરની પરે, નિસ્તેજ રવૃષ્ટિ ભાણે. ગ. ૧૪ ઘરિ આવે તે ઘરિણી તે ભણી, ઘરિ આવ્યા હવે
ઉછરંગે; તુજ વિરહ અગ્નિ દાજી રહ્યા, શીતલ કર રહા અંગે. ગ ૧૫ ત્યારે ગંગા પતિને કહે, સ્વામી નિજ વચન સંભારે; તમે ભ્રષ્ટ થયા જે તેહથી તે, કેમ આવું અવધારે. ગં. ૧૬ જે જીવહિંસા દુઃખદાયિની, પરભવ દુરગતિ
સંપાને; જે ત્યાગ કરે નહી તેને, તે તેમનું કહી વ. ગં૧૭ જાણે શસ્ત્ર શાસ્ત્ર. કલા સહ, તાહરો સુતકોવિદ એહે; ધર્મવાન ભગતિ તાહરે વિષે, મુજસું હવે કિસા સનેહ. ગં. ૧૮ એ પુત્ર નરેશ્વર તાહરે, આવી ઓલખાવણ કાજે; આજ્ઞા આપ હવે મુજ ભણી, ઘરિ જાઉં તાતને રાજે. ગં. ૧૯ એહવું કહિ પતિને માનિની, બહુપરિ વારતા રા; પતિ સુતને ચાટુ વચન કહ, નિજ બાપ તણે ઘરિ
જા. ગં. ૨૦

Page #496

૪૧૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દુઃખપીડિત વિરહ પ્રિયાતણે, પુત્ર પ્રેમે હર્ષ ધરતે; સરિખે દુઃખ સુખ ગ્રીષમતે, સરવર જલ સમકતે. ગં. ૨૧ રાજા લેઈ નિજ પુત્રને, આરોપી નિજ ગજસીસે; પુરમાંહી પ્રવેશ કરાવી, સમuછવસુ અવનીસે. ગ. ૨૨ નૃપ સેલે તિણિ પુત્રે કરી, ગુણ વિદ્યા સુકલાધારે; દિનનાથ સેલે દિવસે યથા, કમલે જિમ સરવર સારે. ગ. ૨૩ એમ રાજ્ય ભેગવતાં અન્યદા, લીલાએ ભૂમ ભમતે; કાલિંદીકુલે આવીયે, વાજી ચડિ મનની અંતે ગ. ૨૪ દેખી યમુનાજલ સામલે, રાજા એમ કરે વિચારે જિનહષ ઢાલ થઈ ચદમી, છઠા ખંડની સુવિચાર. ગ. ૨૫ સર્વગાથા ૪૬૧,
દૂહા, સ્કંજલ લેઈ એહને, અંજનસમ થયે મેહ; તે મૂક્યાથી વલી હવે, શુભ્ર શરદરિતુ જેહ; ૧ ભૂસ્ત્રીવેણી એકિના, કે નયનાંજન તાસ; કે અપછર જવ ગાહતાં, કુચ કસ્તુરી નાસ, ૨ એમ વર્ણવતે તેહને, રમતી યમુના નાવ; કા ઇક કન્યા મુગદશી, દીઠી નયણે રાવ. ૩ કે એ યમુના દેવતા, નિજ જલમાંહિ રમેહ, સ્વર્ગગા અથવા તજી, અપછ૨ ઈહાં આવે. ૪ એમ ચિતવત ચિત્તમે, વીંધે મનમથ બાણું; દેવી નારી એ કવણ, કહે નાવિકને વાણ. ૫

Page #497

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થંરાસ.
પ્રણમી પાય;
તામ વૃદ્ધ નાવિક કહે, આવી મુજ પુત્રી ગુણસંયુતા, એ છે શ્રી મહુારાય. વિદુષી સર્વ શાસ્ત્રમાં, જગમ સરસતિસ`તિ; સર્વ સ‘પૂરણુ લક્ષણે, લક્ષ્મી મૂરતિતિ. દિવૈષધિ જેમ ફરસથી, ટલે રાગના વ્યાપ; કલ્પવેલી જિમ ગૃહ રહી, હરે દરિદ્ર વિતાપ. નિ:કલ‘ક શશિરેખ જિમ, ગુરૂ બુધ કાવ્ય ધરેહ; નભ જીમ પ્રિય પામ્યા નથી, અજી કુમારી એહુ. ઢાલ—માના દરજીણની, ૧૫. અન્ય દેશી લકાના રાજા, દેશી
રાજા સુણી ઘરે આવીયેરે, ડાહ્યા પુરૂષ પ્રધાન; કન્યા માંગણુ મોકલ્યાં, નાવિક મદિર રાજાનરે માહ્યા નરનારી, એરે મન માહુણગારી; નારેિ નરમનધુતારી, પ્યારી ૨૨ કામીને લાગે પ્યારી. આં તિણિ સનમાન્યા તેહનેરે, આસણુ દીધાં તાસ; નૃપ અર્થ આદર ઘણા, માગી કન્યા તે પાસરે. મે. રાજા પાલે સહુ પ્રજારે, સવ`દેવમય રાય; તે તાહરી વ્રુદ્ધિતા પ્રતે, યાચે શાંતનુ હિતદાયરે, મા. તું નાવિક નૃપને સગેારે, થાઇસ સુતા પ્રયોગ; પૂજય હુઈસ તું સહુ તણા, સનમાન દેસે નૃપ લેાકરે. મે, મુજને એ અભ્યર્થનારે, મ કરે તે કહે તામ; હીનજાતિ હું સ થા, રાજા સહુ જગના સ્વામિરે, મે. સિરખા કુલ એનાં હુવેરે, તા ચુગતે સંબધ, પક્ષપાતને અન્યથા, રજની દિવસે સ્વરસ’ધરે. મે.

૪૧૩
E
૧
3
મ

Page #498

શ્રીમાન્ જિનહષૅપ્રણીત.
ત્યારે નર કહે નવિ તુવેરૅ, રૂપ હીનકુલમાંહિ જાતિ રતન ઉત્પત્તિ સહી, રાહિણાચલ વિણિ અન્યનાંડિરે. મા. ૬
કિણિદ્ધિક એ કાયાંતરેરે, તાહરે ઘર રહે વાસ; તે રાજાને અન્યથા, મન ક્રમ લાગે કઠુિ તાસરે, મે. ચુક્તાયુક્ત વિચારણારે, કિરવી નહી તુજ એહુ; ભૂપતિ આના સવથા, અમ આગ્રહથી માનેહુરે. મે. આજ્ઞા નૃપની તુમતણીરે, હું ધારૂ નિજ સીસ; પણ ઈંડાં કરી વિચારણા, મુજ કન્યા હું આપીસરે, મે ૯ હીન કુલે એ ઉપનીરે, કન્યા દુ:ખિણી હાઇ; પતિ માને નહી જો કઢા, ૪ગ્યાંગ પિટક જેમ જોઈરે પુત્ર ગંગા રાજાતણારે, બલવ'તે ગાંગેય; માહુરા સુતને દુઃખ દીએ, તેતે રાજ્યભાર ધારેયરે, મે. ૧૧ મુજ પુત્રી દાસી હુવે૨ે, તેહના સુત પણ તેમ; અબ્રસ એને હવે, કન્યા નૃપને દઉ કેમરે. મે, ૧૨ મુહુતા એવુ સાંભઠ્ઠીરે, રાજાને કહે આય;
માં. ૧૦
૪૧૪
રાજાને દુ:ખ ઉપનુ, અતિ આકુલ મનમાં થાયરે. મા. ૧૩ એ વૃત્તાંત જાણી કરીરે, ગાંગેય તેહને ગેહ;
જઇ પિતાને કારજે, માગી કન્યા સુસનેરે. મા. ૧૪ એ મુજ માતા ગંગા પરેરે, પૂજીસિ એહના પાય; એ દુખિણી થાસ્યે નહિ; મન ચિંતા મ કરિસિ કાંયરે. મે, ૧૫ હું વૈરાગી માહુરે, રાજયુ. કાજ ન કે; મુજ ભાઇ સુત એહના, રાજ્યભાર રધર હેાઇરે. મા. ૧૬

Page #499

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૧૫ એહના સુત જોરાવરી, મુજ સુત લેસે રાજ; એહવું જે તુજ ચિત્તમાં, શીલવતસું તે મુજ કાજ રે. મે. ૧૭ ઈહાં સાક્ષી છે દેવતારે, નૃપ સાક્ષી સહ તાસ; કરી પ્રતિજ્ઞા એડવી, કન્યા યાચી તિણિ પાસરે. મે. ૧૮ ફૂલ વૃષ્ટિ તેહવે થઈરે, જય ર રવ અભિરામ; ભીષમ વૃતથી તેહને, ભષમ કો દેવે નામરે. મે. ૧૯ ખુસી થઈ નાવિક કહેર, એહના કુલની વાત; સુ તુજને કહુ આદિથી, માંડાને સહ અવદાતરે. મે. ૨૦ ભરતક્ષેત્રમાંહે ભલેરે, નગર રતનપુર સાર; રત્નશેખર રાજા તિહાં, જનાવર આજ્ઞા સિરધારરે. મો. ૨૧ રત્નાવતી તસુ ભારજ્યારે, સકલકલા ગુણ અંગ; રિદયવિષે પતિ જેહને, ધરે નિર્માલશીલ સુરંગરે. મેં. ૨૨ તિણિ શશીલેખા અન્યદા, દીઠી સુપન મેજાર; રાણીએ પુત્રી જણી, સુર કન્યાને અવતારરે. મો. ૨૩ મય ખુસી મનમાં થઈરે, પુત્રી નયણે દેખ; છઠે ખડે પનરમાં, જિનહષ ઢાલ થઈ એષરે. મો. ૨૪ સર્વગાથા ૯૫.
દૂહા. જાત માત્ર એ કન્યકા, લેઈ ગયે ખેચર કે ઈહ કાલિંદીને તટે, મેલીને ગયે ઈ. ૧ રત્નશેખરની એ સુતા, સત્યવતી અભિધાન; શાંતનુ નૃપનીએ પ્રિયા, થાયે બહુ પતિમાન. ૨ એમ વાણી અંબર સુણી, દીઠી કન્યા એહક લેઈ નિજ ઘરે આવીયે, ઉછેરી સુસનેહ, ૩

Page #500

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
શાંતનુ નૃપ દેવે કàા, એહુને જે ભત્ત્તર; માહરી કન્યાના કા, પાણિગ્રહણ નિરધાર. રિષ્ટ થયેાગ'ગા સુતન, તુરત આવ્યેા તિણુિવાર;
つ
કન્યાના કહે તાતને, હુ ભણી સમાચાર.
૪૧૬
રાજા સુતસવે કરી, હૃદય લહ્યા ચમત્કાર; હીનસત્વ પેાતાતણે, ક્ષણ ત્રીડિત તિણિવાર. કૃત ઉછવ વિદ્યાધરે, શાંતનુ નૃપને તામ; પરણી તિહાં સત્યવતી, સલ થયો નૃપકામ, ગગાયે સાયર થયા, શશિલેખા નિશિ જેમ વર રત્ને જેમ મુદ્દડી, તિ સાથે નૃપ તેમ, તાલ—દિખલાઇએ રામા તેરા હિર વીઠલા; ૧૬, પ્રેમ નિમગ્ન રાણીસુ રાય, ખીજો કિમહી ન તાસ સુહાય; સુણ વાસવતું આગલિ અધિકાર, શ્રી વીર કહે સહુને હિતકાર; સુ. વિષય સેવે બહુ પરિ રાજાન, કબડ્ડીઘર કબહી ઉદ્યાન; સુ. ન્યાય ધમની પર નૃપ તાસ, પુત્ર થયા દાઇ સુજસ
પ્રકાસ; સુ. ચિત્રાંગદ પહેલાના નામ, વિચિત્રવીર્ય બીજો અભિરામ. સુ. હિંસાથી વિરતે રાજેસ, શત્રુ જય આદિક તીથૅસ; સુ. પુણ્યતણી કરણી તિહાં કીધ, મનુજ જન્મને લાહે લીધ. કમ ચેગથી શાંતનુ રાય, અનુક્રમે હવે દિવ'ગત થાય; સુ. ભીષ્મતાતને કકર મૃતકાજ,ચિત્રાંગદને થાપ્યા રાજ. સુ.
સુ.

3

Page #501

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૧૭
અન્ય દિન ચિત્રાંગદ લઘુવીર, ભીષ્મ ભર્ણ અવગણ
સધીર; સુ. કીધે સમર નીલાંગદ સાથ, બલવંતને તિણ
ઘાલી બાથ. સુ. ૫ ચિત્રાંગદને હણીયે તામ, નીલાંગદ રાજા વરીયામ, સુ. . તેહને ગંગાસુત મારી, રણ કરિ વૈર ભાઈને લીયે. સુ. ૬ વિચિત્રવીય કીધે હિતલાય, ગંગાનુજ
અનુજને રાય, સુ. ધારે આજ્ઞા જે નિજ સીસ, શ્રી જિનરાજતણું
નિશિદીસ. સુ. ૭ વૈરી સિર આજ્ઞા આપણુ, થયે ધરાવતે પહવઘણી સુ. ન્યાયવંત પાલે નિજ ધરા, અરિ બલહણ થયા
બાકરા. સુ. ૮ ઈશુ અવસર કાશીને સ્વામિ, અંબા, અંબાલા,
અંબિકા નામ; સુ. કન્યા તીન થઈ અભિરામ, કામ નૃપતિની શકિત
સમાન. સુ. ૯ તત્ર સ્વયંવર માંડયે તાસ, સહુ નૃપ આવ્યા
ધરી ઉલાસ; સુ. વિચિત્રવીર્ય બેલાબે નહી, જાતિ સામાન્ય
જાણુંને સહી. સુ. ૧૦ ચડે ભીમને કે કંકાલ, સ્વયંવર તિહાં આવ્યું
તત્કાલ સુ. ત્રણે કન્યા બહુ ગુણભરી, સહુ નૃપ દેખતા અપહરી. સુ. ૧૧ ૨૭

Page #502

૪૧૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ત્યારે કેધ કરી સહ ભૂપ, યુદ્ધ કરણ ઉઠયા
યમરૂપ; સુ. લેઈ શસ્ત્ર પહિરિ સન્નાહ, આવ્યા પણ કરવા નરનાહ. સુ. ૧૨ જિમ નક્ષત્રણ દિવસેસ કિરણે કરિ ઢાંકે સુવિસેસ સુ. તિમ ભૂભુજ એકે જીપીયા, ગંગાસુત સહુ
કણર કીયા. સુ. ૧૩ વેગે આવી તિહાં ગાંગેય. લઘુ બંધવને હવે ધરેય; સુ. નિજ ઘરે આવી ઉછવ કરી, પરણાવી ત્રણે સુંદરી. સુ. ૧૪ તૃતીય પુરૂષ અભેધિ અહ, તરિવા નાવતી
પરિ તેહ. સુ. કન્યા ધયા સુંદર તીન, મહીપતિ જાણે થઈ
લયલીન. સ. ૧૫ બહુપરિ વિષયતણા સુખ રાય, ભેળવતાં ઈમ
વાસર જાય; સુ. અનુક્રમે ત્રણ નારીને તામ, ત્રણ પુત્ર આવ્યા
ગુણધામ. સુ. ૧૬ અંબિકાને ધૃતરાષ્ટ્ર સંજોઈ, તે જન્માંધ કુકમ હોઈ, સુ. પાંડુ થયે અબાલા તણે, જાસ અખંડ પરાક્રમ ઘણે. સુ. ૧૭ વિદુર નામ અંબાનો પૂત, જે ટાલે વૈરી ઘરસુત; એ અંગજ તીને ગુણવત, વિનયનમત મહામહિમત. સુ. ૧૮ રાતદિવસનારીના ભેગ, રાજયમા નૃપને થયે રેગ; સુ. તિણિ રેગે ક્ષય કીધી કાય, રૂપવિપર્યયનૃપને થાય. સુ. ૧૯ રાજ્ય ચલાવી ન સકે તેહ, બલ પરાકેમ પાખે
થઈ દેહ, સુ.

Page #503

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સચિવ પ્રધાન મિલી સુવિચાર, પાંડુ નૃપતિ કીધા તિણિવાર. સુ. ૨૦ પૂજા ચેાગ્ય ગુણે ભગવંત, તેહુની પૂજા કરે નિચિંત; સુ ભકતે નમે મુનીવર પાય, કરે નિર્મલ પેાતાની કાય. સુ. ૨૧ અન્ય દિવસ હષિત થઈ રાય, મધુ ઉછવ રમવા
સમુદૃાય; સુ.
વનની સેાભા અચલ અક્ષીણ, જોવા જાયે પવરપ્રવીણ, સુ. ૨૨ સકલ વૃક્ષ ફાલ્યા વનમાંહિ, દીડા થાયે અધિક ઉછાહુિ સુ, પરિમલ દક્રિશિરથેા મહુકાઈ, વાચેતીન
૪૧૯
પ્રકારના વાય. સુ. ૨૩
કીર્ત્તિ પાંડુરસ્કૃત બ્રહ્માંડ, ગારપશુ તે સેાભાવે વનખંડ પાંડુરાય;
આગવિ જાતાં આંખા હેડ,
દીઠા કે; સુ.
વસ્ત્રાંચલ આછાદ્યો તેટુ, રાજા પુછે શું છે એહુ. સુ. ૨૫ તિણિ દેખાલ્યે ફલકચિત્રામ;નરપતિ દેખો ચિંતે તામ, સુ અદ્ભુત રૂપ મૃગાક્ષીતા, નયણે લાગે રલીયામÌ!. સુ. ૨૬ દેવી નાગકુમારીકાઈ, માનવણી એડવી નિત્ર થાઇ; સાલમી છઠા ખાંડની ઢાલ, ચિંતે એમ જિન ષ ભૂપાલ. સુ. ૨૭
સર્વ ગાથા ૫૩.

કુમુદ અખડ; સુ. વસ તતણી પરે
દુહા.
સત્ર 'ગ સુદર અહા, અહા લવણમા એ; અહેા કાંતિભર જેહને, અહા સકામલ દેઢુ.
અતિ સેાભાય. સુ. ૨૪ ચિત્રક નર

૧

Page #504

૪૨૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
એહને વિધિ લેઈ કરી, પ ઇંદુ અંધાર; ચક્ષુ વકત્રકચ વ્યાજથી, વૈર મૂકાવ્યા ભાર. ૨ હેમલતા પલવતણ, જાણે કરયુગ હેઈ, પુષ્પદંત હાસ્ય સુગંધતા, ફલ કઠિણ કુચ ઈ. સુધા વચનમાંહે રહ્યા, ચંદ રો મુખ જાસ; રૂપ લીયે રતિને હરી સુર હર કામ નિરાસ. દુર્લભ એહ અમર્યને, તે મર્ય લહે કિમ એહ; ભેગ ભણી જેહને હસે, ધન્ય જગતમેં તેહ. ક્ષણ એક માન રહી કરી, ચિંતે ચિતમાં ભૂપ; કહે વલી પ્રીતે કરી, કિણ સ્ત્રીને એ રૂ. ૬ અંધકવૃષ્ણ શારીપુરા –ધીસ્વરની કહે તામ; પુત્રી તાસ દશારની, બહિની કુંતી નામ. ૭ તારૂણ્યતરૂની મંજરી, સકલકલાભંડાર; તાત કુમારી નિરખિને, પડયે ચિંતાબ્ધિમજા. ૮ ઢાલ-મન ગમત સાહિબ મિલે, એ દેશી, ૧૭ જેહ અગણ્ય ગુણ ગર્વિતા, રૂ૫ લાવણ્યની વાપીર; તે દેખી ફલકે લિખી, પ્રીતિ નયણને આપી. જે. ૧ દાને રલીયાયત કરી, ફલક લેઈ તે પાસે રે; નયણે અનિમિષ રૂપ નિહાલતે, આ વન સુપ્રકાશેરે. જે.૨ ચિત્રે તે બાલી લિખી, દેખી પૃથિવીનાહેર; મન ઘા તસુ રૂપમે, દેખી લહે ઉછાહેરે. જે. ૩ કેતક કરવતસારિખા, હૃદયવિદારણહારે રે, ચંપક કંપકારી થયે, કમલ સુદલ દુઃખકારે. જે. ૪

Page #505

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૨૧ રાજ મનમાં માનત, વાપી નીરસ રીપીરે; વન સગો જેતે ભમે, મુખ આગળ તે થાપી. જે. ૫ ચંપક વીથી વિચરતાં, નર નિયંત્રિક કેરે; લેહ નારાએ વીંધી, દીઠે મૂઠિત ઈરે. જે. ૬ દેખી તાસ વિગની, પીડા મૂકી કૃપાલે રે, કુણ એ એહવું વિમાસ, આંગલ ખડગ નિહારે. જે. ૭ રાજા ખડગ લેઈ કરી, તાસ કરે પ્રતીકારરે; તત્ર વલય ઔષધીતણે, દીઠે બે તેણુવારે. જે. ૮ એક વિશલ્ય નરને કરે, બીજી ત્રણને રેકે રે; દેખાલી આણી કરી, સજજ કી આલાકે રે, જે. ૯ કુણ તું કહે ને કિહાં રહે, કેમ એ અવસ્થા પામીરે; નામે અનિલગતિ હું છું, વિદ્યાધર સુણ સ્વામી. જે. ૧૦ અશનવતિ વિદ્યાધરે, હરી માહરી નારીરે; કેકે હું તેને થે, તે ગયે મુજ મારી. જે. ૧૧ ઉપગારી કારણ વિના, મુજ ભાગ્યે તું આવે; કૃપા કરી મુજ ઉપરે, એ દુઃખથી મૂકારે. જે. ૧૨ તુજ ઉપગાર કિસ કરું, તે મુજ જીવીત દીધો; તે પણ એ મહા ઔષધી, તે મુદ્રા ગુણ કીધેરે. જે. ૧૩ કલિપત થાનક મૂકસે, મુદ્રા એહ પ્રભારે; સંભારે હું તુજ ભણી, સાનિધિ કારસ સુભાવે. જે. ૧૪ એવું કહી નૃપને નમી, વિદ્યાધર ગયે કયાંડિરે; કન્યા મનમે બથાવતે, આ નિજ પુરમાંહિરે. જે. ૧૫ અંધકવૃષ્ણ આગલ હવે, ફલક હરક પહેરે; રૂપ વિજ્ઞાન ઐશ્વર્યતા, પાંડુ વખાણ કરે. જે. ૧૬

Page #506

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૧૯
કુંતી તે પણ સાંભા, ખેડી તાત ઉછ‘ગેરે; ઇણ ભવ પાત માહુરે સહી, પાંઠુ ધર્યાં મન ર`ગેરે, જે. ૧૭ તે દિનથી `તી હિવે, પાંડુ નરેસર ધ્યાવેરે; મમડલ જિમ કમલિની, કામાગિન કુમલાવેરે. જે. ૧૮ બેઠાં સુતાં નવિ ગમે, રાગરગ ન સુહાવેરે; રહે ઉદાસ અહેાનિસે, પાણી જીન્ન ન ભાવે. જે. ભર્તા દુર્લભ જાણને, એક દિન વનમે આવેરે; ગલપાસેા આંધી કરી, દુ:ખિણી વચન સુણાવે૨ે, જે. ૨૦ કર જોડી કરૂ' પ્રાના, ચરણકમલ તુજ સેવીૐ; દુભ ભાઁ પામિવા, પ્રાણ તજી કુલદેવીરે, જે. ૨૧ પતિ પાંડુ ઇણુ ભત્ર માહુરે, મુજને તેહ સહારે, તેને અં હું. મરૂ, જઈ કહે તું વારે; જે. ૨૨ પરભવ વલ્લભ તે હુ જયા, માતા તુજ સુપસાયેરે; એહવુ કહી પાસેા ગૃહ્યા, મરવાને સજ્જ થાયેરે. જે. ૨૩ વાલ્હાંકેરે કારણે, પ્રાણ ઢાલસતર ષટ ખડની, કહી સર્વગાથા ૫૬૧.
ગણુ અપ્રમાણેારે; જિનહુષ સુજાણેાર. જે. ૨૪
૪૨૨
દુહા. નૃપકન્યા મન ધ્યાવતી, પાંડુ નરેસર નામ; મુદ્રા પ્રભાવે તેતલે, નૃપ આવ્યે તિણિ ઠામ. કાલેખિત દેખીને, તુરત આલખી તાસ; પાસ છેઘા તસુ કડથી, ઘાલ્યો નિજભુજપાસ. ૨

Page #507

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૨૩ ભર્તા આગત જાણીયે, છૂટી આંસૂ ધાર; રોમાંચિત કાયા થઈ, કુંતી રાજકુમારિ. ૩ ઉપગરણ સખીએ આણુયા, વરી ગાંધર્વ વિવાહ મન ઈચ્છા સફલી થઈ, મિલે ઈસિત નિજ નાહ. ૮ તિહાં ભેગવતાં ભેગસુખ, રિતસ્નાનથી ધાર; કુંતી ગર્ભ પતિ પાંડુને, સગલે કહે વિચાર. ૫ કૃતકૃચ હવે રાજા થયે, નિજ પુર મુદ્રા યેગ, આ ઘરિ કુંતી ગઈ, પતિરું કરી સંગ. ૬ ધાયમાય સખીયે તિહાં, છાની રાખી તાસ; કુંતી સુત કાલે જ, સૂરજ રત્ન પ્રકાશ. ૭ કાંઠ્ય પેટીમાં નિશિસમે, ઘાલી સુંદર બાલ; વહતી મુકી વેગસું, ગંગામાં તત્કાલ. ૮
દ્વાલ–મુજને ચાર સરણ હજે એ દેશી, ૧૮ પેટી હથિણાપુર ગઈ, વહતી નીર પ્રવાહજી; સૂત નામ તિહાં સારથી, પામી પ્રાત ઉછાહેજી. અભ્રરહિત રવિબિંબજવું, હર્પે દેખી તાસજી; નિજ નારી રાધાભણ, આપે પુત્ર ઉલાજી. પ. ૨ નામ કરણ તેહને દોયે, ઉછવ કરિય અપાર; વલ્લભ માત પિતા ભણી, થયે કલા ગુણધારે છે. પે. ૩ ભાવ જાણ કુંતીત, અંધકવૃ િનરિદજી; પરણાવી પાંડુરાયને, જિમ રયણને ચંદેજ. પ. ૪ મદ્રકનૃપની નંદિની, માદ્રકી રૂપનિહાણેજી; સ્વયંવરા પત્ની વરી, બીજી પાંડુ સુજાણાજી. પ. પ

Page #508

૪૨૪ શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. હવે ગધાર જનપદ તણે, રાય સુબલ અંગજાતાજી; ગધારી આદિક થઈ, આઠ સુતા ગુણવતારે. ૫. ૬ શકુનિ મેત્રદેવી કહે, ધૃતરાષ્ટ્રને કન્યા તેહાજી; દીધી કર્મ જેહવે હવે, ભગવે નહિ સંદેહેજી. પ. ૭ વિદુર દેવક નૃપતી, સુતા કુમુદિની નામેજી; ચંદ્રત પરિપરણી, સુખસંગને કામેજી. ૫. ૮ સમુદ્રવિજયને આપીયે, અંધકવૃષ્ણિનિજ રાજી; સુપ્રતિષ્ઠિત વ્રત ગદ્ય, પિતે સાર્યો કરે છે. પ. ૯ સેરીપુર પામી કરી, સમુદ્રવિજય રાજાનેજી; સભા રલીયામણ, જાણે દેવવિમાને છે. પ. ૧૦ ભર્તાયુક્ત નારી જિહાં, અરિહંત ગુણ ગાયતેજી; નૃત્ય કરે આગલ રહી, ભક્તિ કરે મન ખંતેજી. પ. ૧૧ ધૂપ જિહાં જિન આગલે, ધૂમાડ્યૂ છલ આકાશે; ધર્માબ્દ જાણે ઊનમ્ય, સુભ વારિદ દુઃખના જી. પ. ૧૨ જિહાં વ્યાખ્યાન કરે યતી, શાસ્ત્ર સિદ્ધાંતને ભેજી; સર્વત્ર ધર્મસામ્રાજ્ય ની, પટલેષણરજી. ૫. ૧૩ તિણિ સારીપુર સેeતે, રવિ જિમ નભતેજવતેજી; કવીંદુ વિદુષ આધાર જે, સમુદ્રવિજય છ. પ. ૧૪ રાખે નિજ જીવની પરે, કુંથુ પ્રમુખ જે જીજી; અન્યાયી મોટા હશે, પણ કોઇ અતીજી. પ. ૧૫ અબ્રલિહ જિનગૃહ ભલા, ભક્ત જેહ કરાવેજી; પાડે અરિભ્રપાલનાં, મદિર દયા ન આવે. પ. ૧૬ નિજ દારારત જે સદા, જિતેદુમુખભાગોજી, હરત થયે શત્રુ વલલભા, કીતિ પંડિત નભ માગે છે. પ. ૧૭

Page #509

૪૨૫
શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ. ૪૨૫ જિનઆજ્ઞા મસ્તક ધરે, પોતે જે અવનીશેજી; જિન અક્ષર વિપર્યયથકી, નિજ આજ્ઞા અરિસીસે જ. પ. ૧૮ વીતરાગ ચિત્ત કરી. દયા જે વીતરાગેજી; કરતે હુએ પૃથિવીપ્રતે, આપણવિષે સરાગોજી. પે. ૧૯ શિવા અશિવવિધ્વસિની, શિવની પરે શિવા એપેજી; શિવા અસ્ય કાંતા થઈ, સદ્ગુણ રિદય આપે છે. પે. ૨૦ પતિભક્તા શીલે કરી, ઉજજવલ જાસ શરીરે જી; પરનદેખણ સંયમી, ગુણસાયરગંભીરજી. ૫. ૨૧ આનન સંપત્તિ ઈદુની, વચનથી અમૃત સારે જી; ધર્મ તત્વ મને કરી, રતિસંપદ કેહધારેજી. પિ. ૨૨ ધર્મતણ વિસ્તારિણી, રતિકારિણું સુકમાલજી; સુંદર વકત્ર સુવાક્ય, દીન દુખી પ્રાપાલેજી. ૫. ૨૩ કૃષ્ણ વર્ણ નિ ધરે, લેકચન શિરસા જેણે; ભૂતલથી કાઢયે પરે, પાપ મલીમસ તેણેજી. . ૨૪ સૂરજ નયણ અણદેખતી, સિદ્ધાંતાર્થ પ્રકાશજી. જગદુભાવ પુલ સહુ, દેખે કર્મના પાસે. પ. ૨૫ ઉત્તમ ગુણની રાગિણી અવગુણસું નહી રાગેજી; ઢાલ જિનહર્ષ અઢારમી, છડે ખંડ મહાભાગેજી. ૫. ૨૬ સવ ગાથા ૫૫.
દુહા, સુવછલ પરિવારની, દેવ સુગુરૂની ભક્ત; કમ હિસવા નિઃકૃપા, પ્રાકૃપાસું રક્ત. ૧ આશક્તવાન ધર્મસું, ભવસાગરથી વિરક્ત; સંશકત નિરમલ શીલસું, અવગુણ સગલા ત્યક્ત. ૨

Page #510

४२६ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત.
મહેમાંહે પ્રીતિ બહુ, બેને ધર્મનું રંગ; શિવા સમુદ્રવિજય નૃપ, સુખ ભેગવે સરાગ. ૩ ભેજક વૃષ્ણિ દિક્ષા ગ્રહી, મથુરાયે થે તામ; ઉગ્રસેન રાજાણી, રાણી ધારિણી નામ. ઉગ્રસેન રાજા ભણી, તાપસ બદ્ધનિયાણું; પારણના વિવંસથી, અવતરીયે અવસાણ. ગભ વસે ભર્તારના, માંસ ભક્ષણની હુસ; જ પેટીમાં ધારિણી, ઘા જાણિ કુવસ. ૬ કશ્ય પિટી યમુનાજલે, વહતી મુકી તેહ, સેરીપુર પહુતી તિહાં, કિણ એક વણિક ગ્રહે. કશ્ય પેટીમાં પામી, કંસ દીયે અભિધાન; વદ્ધમાન બાલક ભણી, કુટે સદા સમાન. ૮ ઢાલે–પ્રભુ નરક પડતો રાખીયે; એ દેશી. ૧૯, નિજ જાતિસભાવ ટકે નહી, કુલગ્ય નહી એ બાલરે વસુદેવ કુમર ભણી દીયે, તિણિ વણિક લેઈ તત્કાલરે. નિ ૧ હવે નગર રાજગૃહને વિષે, કરે રાજ્ય જરાસિંઘ રાયરે; ત્રિખંડ ભરતતણો ધણી, પ્રતિવિષ્ણુબલી કહિવાયરે. નિ. ૨ દ્વિરીસિંહરથ નૃપભણું, વસુદેવ આણએ તાસરે; કંસ સાથે લેઈ ચાલીયે, આવા ધરિય ઉલાસરે. નિ. ૩ બે કુલની ક્ષયકારિણી કન્યા, જરાસિંધ રાયની જેહરે; જીવયશા વસુદેવે કંસને, દેવરાવી કન્યા તેહરે. નિ. ૪ માગ નગર તાહરે મન ભાવે, જરાધિની આપણા
પામીરે, માગી લીધી મથુરાપુરી તાતસુંવર ધરી મન તામરે. નિ. ૫

Page #511

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
४२७
કંસ કારાએ ઘાલી, ઉગ્રસેન ભણી સુ જોઈ; અય મૂતે પિતૃ દુઃખથકી, અણગાર મુનિસ્વર હેડરે. નિ. ૬ કંસ નૃપતિ મથુરાતણો, ઉતકટ બલ પાલે રાજ રે; દશારઆજ્ઞા જરાસિની, નિજર નગરી ગયા રાજરે. નિ. ૭ નગર લેક વ્યતિકરથકી, મનમાં વસુદેવ કુમારરે; રેષ વિકલ્પ ધરી કરી, પરદેશ નિકલી ગયે
| તેણિવારરે. નિ. ૮ ઠામે ઠામે ખેચર તણી, સામાન્ય સુતા ગુણવંતરે; રૂપ કલાએ કેતલી, કેતલી સ્વયમેવ વરંતરે. નિ. ૯ ઈમ રામા અભિરામા ગુણે, પરણું વસુદેવ અનેકરે; કી નિયાણ તપસ્યા કરી, અન્યથા નવિ થાયે છેકરે. નિ. ૧૦ હિણી સ્વયંવર મંડપ, હિવે શ્રી વસુદેવ કુમારરે; દેવક નૃપ દેવકી સુતા, પરણી રંભા અવતારરે. નિ. ૧૧ તાસ ઉછવ મદ આકુલી, જીવયશા કંશની નારિરે; અયમ વહિરણને આબે, ભાષે તે અવિચારરે. નિ. ૧૨ આવે રે દેવર આરે આવે, અમ ઘર ઉછવ આજ રે; ખાઓ પી રમો મુજ હું સ્વેચ્છા, દેહ દમો કિણિ
કાજ. નિ. ૧૩ ઈમ કહીં કંઠ જઈને વિલગી, મુનિવરહસિ કહે એમ રે; સાતમે ગર્ભ દેવકીને હું તે, તુજ પતિ તાત નહી
આ ક્ષેમરે. નિ. ૧૪ ઈમ સુણી છવયશા મુનિ મુક, મદ ઉતરી
ગયે તામરે; કંસ ભણી વિરતરત કહ્યો સહુ એકાંતે નિજ ધામરે. નિ. ૧૫

Page #512

૪૨૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. કરિસ ઉપાય મ કર મન ચિંતા, વસુદેવસું કરી
પ્રીતિરે; સાત ગર્ભ દેવકીના યાચ્યા, અંગી તિણિ
રીતિરે. ૧૬ હવે દેવકીના ગર્ભ ભણી તિહાં, હરિથમેષી
દેવરે; લઈ જઈ સુલશાને દીધા, તાસ સુતન સ્વયમેવરે. નિ. ૧૭ મૃતક ગર્ભ તે કંસ નવેસર, દષદ અફાલ્યા રસરે; વધે પુત્ર દેવકી રણના, સુલતાગૃહ સુખ પિસરે. નિ. ૧૮ નામ નયેશા પહિલાને, અનંતસેનાજિત
પુત્ર રવજી
પહિલા, "
રે,
નિહતારી દેવયશા દેવ પાંચમે, છઠે વલી શત્રુ
સેરે. નિ. ૧૯ હવે દેવકી રિતુસ્નાન અનંતર, પાવક ગજ દવજ
સૂરજે; સિંહ વિમાન પધસર દીઠા, સ્વમ નિશાંત સમૂરરે. નિ. ૨૦ સ્વપ્નપ્રભાવે ગર્ભ ધર્યો શુભ, દેહદ ઉપજે તાસરે; નભસિત આઠમિ આધી રાતે પુત્ર જયે ગુણવાસરે. નિ. ૨૧ તે ગર્ભ કંસ લેવાને કાજે, મૂક્યા નર રખવાલરે; ઉંઘ આવી સહુને તેણિવેલા. ભાવી ન સકે ટાલીરે. નિ. ૨૨ દેવકીઉકતે વસુદેવ બાલક, લેઈ ગેકુલ જાયરે, નંદનારી યશદાને આયે, યતન કરે હિત લાયરે. નિ. ર૩ લેઈ યશોદાની કન્યાને, જાત માત્ર વસુદેવરે; આણી દીધી તે દેવકીને, મનમેં હર્ષ ધરેવરે. નિ. ૨૪

Page #513

શ્રીશત્રુ’જયતીર્થરાસ.
રાત સમય સહુ કારજ કીધા, છઠ્ઠા ખંડની ઢાલરે; ઉગણીસમી જિનહ પૂરી થઇ, હુસેનીરાગ રસાલરે. નિ. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૬૨૮.
દુહા. હવે કસના પાહ, જાગ્યા પુત્રી તેઠુ; લેઈ દીધી કસને, મનમાં ઇમ ચિતેહુ. ૧ પીડિત મુનિ મિથ્યા કા, ગભ સાતમે એન્ડ્રુ; નારિ જાતિ એહુથી મુને, મૃત્યુ નહી નિસંદેહ. ઇસુ વિમાસી નાસિકા, ઈંદી પાછી દીધ; ગોકુલમાં અક વધે, સુરી રખવાલી કીધ કૃષ્ણ નામ કૃષ્ણ વણું થી, શકુની પૂતના વધીત; વલી શકટભિ'દન કર્યાં, યમલાર્જુન ભાંક્ષીત. તે સાંભલી દેવકી સદા, કાંઇક પર્વ અમિધાય; અન્ય નારીસુ પરિવરી, હષૅ ગાકુલ જાય. જોવે મુખ અગજતણા, બેસે લેઈ ગાદ; ધવરાવી આપે પરે, મનમાં માને મેદ વસુદેવ કૃષ્ણ રક્ષા ભણી, તિલ્હા મોકલ્યા રામ; દૃશ ધનુષ્ય ઉંચા અને, રમે નિત્ય તિણિ ઠામ. તાલ—વટાઉઢાની એ દેશી. ૨૦
હવે શ્રી શારીપુર વરે મ્હારા લાલ, સમુદ્રવિજય નૃપ નાર;
શિવા નિશાંતે નિરખીયા, મહા સ્વપ્ન ચતુ શ
સારરે.

૪૨૯

3
૪
૫
७

Page #514

४३० શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દીઠાં થયે હર્ષ અપારરે, સીંચી જાણે અમૃત ધાર; સુખ પામ્ય રિદય મજારરે, સંભલાવ્યા જઈ
- ભત્તરશે. જંગ સ્વામી હસે તુજ, સુત ભલે મેરી ગેરડીરે. આ. ૨ કાર્તિક કૃષ્ણ બારસિ દિને હારા લાલ, ચંદ્ર ચિત્રા
પેગ સાર; અપરાજિતથી ચવી કરી, શિવા કૂખેલી અવતારરે. દી.જ. ૩ શ્રાવણ સુદિ પાંચમિ દિને, માં. ૧ણી ચિત્રાચંદ; કૃષ્ણ વર્ણ સુત જનમી, શંખ લંછન નયના
નંદરે. દી.જ. ૪ છપન દિશા કુમારી કી, માં. વલી ચેસઠિ
સુરેશ; મેરૂશિખર પ્રભુને ર, જમે છવ હર્ષ
તે વિશેસરે. દી.જ. ૫ કારાગાર મૂકાવીયા, માં. સમુદ્રવિજય રાજાનરે; અરિષ્ટનેમિ ઉછવ કરી, દીર્ધ અભિધાન
વિયાતરે. દી.જ. ૬ સ્વામી હવે સુખમે રહે, માં અપછર વૃદ; સવય થઈ સેવા કરે; સુર આણું પામી ઈંદરે, દી જ. ૭ પર્વતરૂપે કેતલાલે,માં. ગજરૂપે થઈ કે ગજસ્વામી રહ્યા દેવને, લીલાએ ઉલાલે લેઈરે. દી.જ. ૮ રખે ચલે નાચે હશે, માં, ગાયે બેલે જગનાહ; મેહ લગાવે સહુ ભણી, સહુને થાયે ઉછાહરે. દી.જ. ૯

Page #515

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૩૧
સુત જ છવ કરી હિવે, માં. સમુદ્રવિજ્ય રાજાન; નિજ પરિવારે પરિવર્યો, ચાયે રમવા ઉદ્યારે. દી.જ. ૧૦ નાનાવિધ વૃક્ષાવલી માં. કુલી ફલી અમંદ; તે વનમાં ન આવી, જિમ નંદનવનમાં ઈદરે. દી.જ. ૧૧ દેવસભામાં તિણિ સમેઇંદ્ર જિનાધિપ દેખી; ભાષે ઈણિપણે ભક્તસું, ઉત્સુલ લેશન ઉષરે. દી.જે. ૧૨ સમુદ્રવિજ્ય ધન્ય ભુપતિ, માં. સૌભાગ્ય અતિ
ભાગ્યવાન, જાસ ઘરે સુત ઊપને, શ્રી નેમીશ્વર ભગવાન દી.જ, ૧૩ અહ રૂપ મહા જેહને, માં. બાલપણે વિત, * ઇંદ્રાદિક નર દેવતા, જેહની કો સહી નર સતીજી, ૧૪ સારંગધરે એ કણ દિસે, માં. એકદિશિ બળ જિ
નરાય; અરિહંતના બલ આગલે, તે તે મેરૂ તિલોપમ
થાય. દિ. જ. ૧૫ સાધર્મ પતિને એહવે, મા. વચન સુણી કે ઈદેવ; સહી ન સયા જી થમેહને, ગર્જરવહારત શભરે
દી જ. ૧૬ સુર ભાષે સુરનાથને, માં. તમે કહે તે સાચ; મેટાને કુણ ના કહે, જે કંચણને કહે કાચરે. દી. જ. ૧૭ મહાસમુદ્ર સેસું અહે, ચુર્ણ કરૂં ગિરિરાજ; અમ આગવિ જીવે નકે, તે બાળકને માજ રે.
દી.જ. ૧૮

Page #516

૪૩૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સ્વામી અમે તિહાં જઈ કરિ, માં. બલ જોઈ
શું તાસ; એવું કહી સુર આવીયા, ઉદ્યાને પ્રભુને પાસરે. દી.જ. ૧૯ લાલ્યમાન દીઠા તિહાં, કરથી કર જન લેય; મોટે થા ચિરંજીવ તું, કેમલઈમ વચન કહેયરે. દી.જ. ૨૦ કેઈક મુખચુંબન દીયે, આંગુલીયે કે ધાર; કેઇ હસાવે પ્રભુ ભણી, કેઇ કીડા કરાવડારરે. દી.જ. ૨૧ તે સુર એહવું ચિંતવે, માં. ઉલસિત વદન
છે દુષ્ટાતમ જેહને, પણ ખુસી થયા તત્કાલરે. દી.૪ ૨૨ દ્વેષ ધરી આવ્યા હતા, માં. પિણિ શુણ થયે
એક એહરે; એહ રૂપ નીહાલીયે; નહી ત્રિભુવનમાંહે જેહરે. દી.જ. ૨૩ છલ દેખતાં એકદા, માં. નિજેન દેવ નિહાલ; પઢયા દેખી પાલણે, ચેર જિમ લીધા તત્કાલરે. દી.જ. ૨૪ કરકેશે જિનવર ગ્રહી, માં, ચાલ્યા સુર તિણિ
વીર; છઠા ખંડની વીસમી, જિનહર્ષ ઢાલ અવધાર. દિ. જ. ૨૫
સર્વ ગાથા, ૬૫૯.
સવા લક્ષ જન લગે, વધે તેહ અસમાન; દેવ વિકાર જાયે તદા, પ્રભુજી અવધિ જ્ઞાન. ૧ તદા પ્રચું સ્વામી, લેશ માત્ર બલ તાંહિ; પડયા દેવ રે ગડયા, સે જન ભુઈમાંહિ. ૨

Page #517

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૩૩ તે સ્વરૂપ જાણી કરી, ઇંદ્ર આ તિણિ કામ; અનુકંપા સુરની કરી, કરે વીનતી આમ. ૩. રાખ (૨) જગનાથ તું, વિશ્વવ્યાત બલવાન, અહંકારી એ બાપડા, છેડે હવે ભગવાન. ૪ અપરાધીને પણ તમે, સ્વામી રાખણહાર, કૃપાવંત સહુનું તમે, સહુ પ્રાણી આધાર સરણ તુમે અસરણતણા, ભૂતલ ધર્માધાર; બાલકરૂપ અબાલ તું, સ્તવનાયેગ્ય અપાર. ૬ દેવેદ્ર એમ સ્તવના કરી, મુકાવ્યા સુર તેહ
સ્વામી મૂકી પાલણે, ગયા ક્ષમાવી ગેહ. ૭ શ્રીસમુદ્રવિજ્યાદિ સહ, હરખા ચિત્ત મઝાર; નેમોસર બલ જોઈને, ઉચ્છવ કી અપાર, ૮ ઢાલ-હે રંગરસીયાપથી ચાલજે, વિચિ બીજે કામન લાગજે
પૂજિજીમારો, કાગલ દેય એ દેશી. ૨૧ પ્રાસાદે જિનરાયને, ઉચ્છવ કરી તિહાં અપારહે; નિજ (૨) ઠામ ગયા સહુ, સમરંતા નેમિ દીદારહે. મનરંગનું તુમ સુણજ, હિતસું મનમાંહે
ધરા ; પાંડવને એ અધિકાર, ત્યાર પછી ઇંદ્ર આગન્યા,
દીધી દેવાની કેડિહે; રક્ષા કારેણ પ્રભુ વધે, એ તે દિન(૨) હેડહેડહે. મ. ૨ હવે થઈ ધૃતરાષ્ટ્રની, ગાંધારી નારી સભાવહે; દેહદ યુદ્ધ કરવાત, ઉપને દુષ્ટ ગર્ભ પ્રભાવ. મ. ૩
-
૧

Page #518

૪૩૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
યુદ્ધ કર્' ગજવર ચડી, મારૂ વેરીના વૃ‘દહેો; બ‘દીખાને લેાકને, ઘાલું પામું નમું નહી ગુરૂવર્ગને, મનમાં ધારી કલહ કરે પરવારસુ', ક્રોધે ભરી રહે પાંડુ નૃપતિ મહિષી હવે, કુંતી સુપને મેરૂ ક્ષીરાબ્ધિ શ્રી નિશિસમે, દીઠાં
થયે
આણુહા. મ. અહંકારહેા; અપારહો. મ. શશિ સૂરહેા; આણંદપૂરહેા. મ. ધરતી રત્નગર્ભાપરે, સુભ ગર્ભ પાંડુ નૃપ નારહેા; ધર્મ મનોરથ ઉપજે, દિન (૨) તેડુને શ્રીકારહે. મ. સુભ લગ્ન સુભ દિન ઘડી, પાંચ ગ્રહ ઉચ્ચાય જામહા; કુંતી સુત જણ્યા નભથકી, પુષ્પવૃષ્ટિ થઈ ગૃહ તામા. મ. ધર્મ પુત્ર મન નિર્મલા, દયા દાન ગુણાન્વિત એહુહા; એમ ચરતા દેવતા, આવ્યા પાંડુન્રુપ ગેહુા. મ. ઉચ્છવ કરિ સુરની ગિરા, સુભદિવસ યુધિષ્ઠિર નામહેા; દરસણુ જેને દેખતાં, લાગે સહુને અભિરામહેા. મ. ૧૦ વલી કુતી નિશિ સ્વમે', પવને નિજ આંગણુ આહા.

७
દીઠા સુરતફ રાપીયા, તત્ક્ષણ લીયે ક્ષણમાંહિ હા. મ. ૧૧ તેવા સ્વપ્નપ્રભાવથી, ઉત્તમ ધર્યો ગર્ભ શ્રીકારહા; પાંડુ રાજા હર્ષિત થયા, જસ વિસ્તરીયા સ`સારહેા. મ. ૧૨ ઘણું વધ્યા ગર્ભ પેટમાં, ગાંધારી દુઃખીણી હાઇહા, કરે ઔષધ પાતનતણા, પણ લાગે તાસ ન કોઇહા, મ. ૧૩

૮

Page #519

૪૩૫
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. પૂર્ણ દિવસ કુંતી થઈ દેખી પીડિત થઈ તેહ, ગર્ભ અધૂરે પાડીયે, હાથે જઠર હBહતું. મ. ૧૪ ત્રીસે વરસે તિણિ જ, વજ સારિખો દઢ દહે; છ માસ પેટીમાં ધર્યો, પૂર્ણ દિવસ દેખાડયે તેહ. ૧૫ એ ગર્ભ છતાં માતા ભણી, દુર્ભુદ્ધ આદર થયે જામહે; તે ભણે તે સુતને દયે, દુર્યોધન એહવે નામહ. મ. ૧૬ જે દિવસે સુત જન્મી, ગાંધારી નૃપની નારી; ત્રીજે પ્રહર તે દિવસને, કુંતી સુતજ તિણિ વાર. મ. ૧૭ વજ કાય અધિધર્મથી, એ વાયુત ચુત ભીમહો, ગુણ ચેષ્ઠ ભક્ત યેષ્ઠને, આકાશવાણી થઈ એમહે. મ. ૧૮ હવે અન્યદા કિણ એક ગિરે, પાંડુ નૃ૫ ગયો
રમવા કાજહે. ભીમ પડશે કુંતી હાથથી, વજ કાયા થઈ આવાજહે. મ. ૧૯ ગિરિપાષાણુ ચૂરણ થયા, વજ જિમ પડીયો જિણ
ઠામહે; દુલ જિમ ઘર ટેકરી, પીસાયે થાયે કામ. મ. ૨૦ અંગ અક્ષત તે સંગ્રહી, વજી કાય એહ એમ વહે; કહેતાં સુર કુંતી ભણી, સુત દીધો મુદ મન આણહ. મ. ૨૧ હિવે તે કુંતી તીસરો, પુણ્ય ગે ગર્ભ ધરંતહે; શક ગજરૂઢ નિરખીયે, સુપને જાગી મતિમંતહે. મ. ૨૨ દઢ ધન આપી કરી, કુંતી જાણે મનમાંહીહે; બલવતા દાનવ દલું, ચૂરૂં રિપુ ઉર સંબહિ. મ, ૨૩

Page #520

૪૩૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પૂર્ણ સમય તિણે જનમીયે, સહુ જગમાંહે
શિરદરહે; ઇંદ્રિપુત્ર અર્જુન ઇસી, વાણી થઈ નભ તિણિ વારહ મ. ૨૪ પુષ્પવૃષ્ટિ દેવે કરી, દુંદુભિ વાગી આકાશહે; નાટક કીધે અપછરા, નૃપ કી ઉચ્છવ ખાસ હેતુ મ. રપ ત્રણ પુત્ર કુંતીતણું, ત્રણે પુરૂષારથ જાણિ હે; એકવીસ ઢાલછડાખંડની, જિનહર્ષતણી એ વાણિ હો. મ. ૨૬ સર્વગાથા, ૬૪.
દૂહા. થયે નકુલ મદ્રીતણે, બીજે સુત સહદેવ; પાંડુ પંચ પુત્રે કરી, સેલે નૃપ નિતમેવ. ૧ દુર્જય નૃપ ધૃતરાષ્ટ્રને, સ સુત થયા ભુજાલ; શસ્ત્ર શાસ્ત્રના જાણ સહ, વૈરી નૃપના કાલ. ૨ ધૃતરાષ્ટ્ર શેભે તિણે, સે પુત્રે અત્યંત; શતભિષક તારે શશી, જિમ સભા પામત. ૩ નાશકયપુર યાત્રાભણ, કુંતી ગઈ અન્ય દસ; તિહાં ચંદ્રપ્રભ સ્વામીને, ચૈત્ય કરાવે ઈ. ૪ પૂજા આરાત્રિક કરી, પિષી મન ઉછાહી; આવી નિજ ભક્તરસું, કુંતી નિજ પુરમાંહી. પ નાશિકયે જિન આઠમે, ભાવે જે પ્રણમત; બેધિ લહી ભવ આગલે, પામે સુખ અનંત. ૬ હવે નૈમિત્તિકને કહ્યું, કસ કૃષ્ણની શક કેશી હય પર મેષ વૃષ, અરિષ્ટ હણ્યા નિસૅક. ૭

Page #521

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થરાસ.
નિજ વૈરીને જાણવા, શાપૂર્જાચ્છવ કીધ; ભામા પોતાની અહિને, ધર્યાં તે આગિલ સીધ. તાલ—ફાગની. રર.
૪૩૭
દેવકન્યાપમ એ મુજ અહિંની આપુ' તાસ, સારગ ધનુષ ચડાવે અંગે રિય ઉલાસ; સગલે કસ નરેસર નિજ વરપ્રવર પ્રધાન, તેડવા મેાકલીયા આવ્યા સહુ રાજાન. ૧ જાન લેઇ જાણે રાજવી આવીયા, પુત્ર વસુદેવને અના પૃષ્ણુિ ભાવીયા;

.
વીર માની રથે બેસીને ચાલીયા.
ભુજમલે
જેણે
પાલીયા. ૨
અરિસૈન્યખલ રાત્રે તિહાં આયે ઉમાહ્યા થયે પરભાત, કૃષ્ણ સહાયી ભાઈ કરી આગિલે વડ ગાત, નીકલીયા મથુરા પ્રતિ સેાભિત વીર મન્ડેય; મારગમાં રથ ખેલીયે। અલિયા, તરૂ નિરખેય. ૩ નિરખીયેા કૃષ્ણ રથ ઉતરી તર્ફે સહી, મૂલથી કાઢીચે ઢીલ કીધી નહીં; ચંદને વસી અનાવૃષ્ણુિ એસાણીયા, મહા અલવંત લઘુ બ્રાતને જાણીયા. ૪
અનાવૃષ્ણિ આયા જિહાં બેઠા રાય અનેક, ધનુષ થા ન ધી મનમાંહે કિમપિ વિવેક; લડથડીયા પડીયા અલવંત, લેાક સહુ હસીયા સત્યભામા પણિ લાજ ત. ૫
ઊપાડ‘તાં

Page #522

૪૩૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત.
કેપીયે કૃષ્ણ હાસે નિહાલી, ધનુષ આપીયે તુરતવાલી; કટાક્ષ કુસુમ ભુજા તાસ પૂજ્યા, વડવડા રાજવી દેખી ધૂા. ૬. મેં અધિપી એપી સારંગ ધનુષ સધીર, અનાવૃષ્ણિ
ઈમ ભાષે રોષે ગોપવી વીર; વસુદેવે નિજ ગ્રહથી મૂળે કંસની ભીતિ, ઉછવને
મિસે હિવે જેઠી યુદ્ધ જેવા રીતિ. ૭ દેશદેશાધિપ તિહાં વલી આવીયા, વરી નિશ્ચય ભણી કંસ તેડાવીયા, કૌતુકી કૃણ બલભદ્રસું સંચર્યો, માહિ યમુના કાલી નાગસે વશ કર્યો. ૮ બે ગજ યમઆકાર પ્રચંડ અખંડિત દેહ, કસે મૂક્યા વૈરીનિવારણ કારણ તેહ; હણી કૃષ્ણ પોત્તર નામે ગજરાજ, રામ હ ચંપક સિંહનાદ કરી આવાજ. રામ તિહાં આવીયા કૃષ્ણને દાખવે, સમુદ્રવિજયાદિ જણાઈવા ભાખવે, નામ લેઈ (ર) સહુ દેખાલીયા, હેજ તેજે કરી લેયણે ભાલીયા. ૧૯ નિજ ષટુ ભાઈ કેર હંતા જાણે કેસ, કૃષ્ણ હીયામાં થાપી કપાગનિ રહયે ડસ, મંડ૫ જઈ બેઠે ન ધરે મન કેહને બીહ, પાસે બેઠે રામ જાણે સાલે સિંહ. ૧૧

Page #523

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થરાસ.
અન્હે મહાબલી,
ઉડીયા, રૂડીયેા. ૧૨
તુરત મ‘ચકથકી
મલ્લ ચાણ્ર મુષ્ટિક આવીયા યુદ્ધ કરવા ભણી અટકલી; કૃષ્ણ કરિ કાપ આટોપ રિ જાણે ચમ કાન્હ હણ્યા ચાર મુષ્ટિક હણીયા શ્રીરામ, કાપ્યા કસ નિહાલી તદ્રુધ ભાષે તામ; અરે અધમ એ માલગેાપાલ હણેા અવલમ, એહુના પોષક નદ હણે મત કરો વિલંબ. ૧૩ રાષના પાષથી નયણ કરી રાતડા, કહે ગેવિદ્ય એમ કાં મરે આપડા, ચાણને મારીયા ઇણિપરે, હુયે તાજુરી પણ મનમાં આજ હણું તુજ પ્રાણ નિશ્ચે જાણ મનમાંહિ, માહરા ભ્રાતની ઘાત કીધી પૂલ ભાગવ તાહિ. એમ કહી ગોવિદ મચ ચડી બેઠો તત્કાલ, કેશ ગ્રહી નાખ્યું ભૂઈઉપર
જેમ
ગતિ
ધરે. ૧૪
કસભૃપાલ. ૧૫ આવીયા,
ક...સરક્ષાર્થે
કસભટ
કૃષ્ણને
ધાવીયા;
મચને
રીસ
તે ભણી; પાડીયા ગાડીયા આણી ઘણી. ૧ કસતણે સિર પાય ઠવી કૃષ્ણ તિવાર, મારી કેસ ગ્રહી મ`ડપથી કાઢયા ત્યાર; સન્નષ્ઠ અદ્ધ નિહાલી કસતા ભૂપાલ, સમુદ્રવિજય પણિ ઉઠયા અનુજ સહિત તત્કાલ. ૧૭

મારવા
સાયુધે
થંભ ઉપાડીને

૪૩૯

Page #524

૪૦ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત.
રામ બલભદ્રને લઈને ચાલીયા, સમુદ્રવિજયદિ હર્ષલું માલીયા દેઈ મથુરા ઉગ્રસેન રાજા ભણી, ગયા સેરીપુરે થઈ વધામણી. ૧૮ જીવયશા હિવે કંસ મરણથી વિહલ હેઈ, ગઈ રાજ ગૃહપુર યા દવને ક્ષય કરૂં જોઈ; કેશવિકીરણ રેતી શેકાકુલ વિકરાલ, પૂત્રીકા રેવે પૂછયે જરાસિંધ ભૂપાલ. ૧૯ રામકૃષ્ણ હર્યો મુજ ધણું તાત, અઈમુત્તે કહી થઈ ખરી વાત; ઢાલ બાવીસમી ખંડ છઠાતણી, થઈ પૂરી જિનહર્ષ સોહામણી. ૨૦ સર્વ ગાથા ૭ર૧,
દુહા, જરાધિ કહે દીકરી, રેવે કિશું ગમાર; જડ કાઢિસિ યાદવતણી, રેવાડિસિ તસુ નાર. ૧ દેઈ એમ આશાસના, સેમક નામે રાય; મૂ સમુદ્રવિજય કહે, તેહને એમ સીખાઈ ૨ સમુદ્રવિજય આદર દિયે, સ્વામિવચન કહેતામ; કુલ અંગારા આપ તું, નારાયણ ને રામ ૩ મારણહારા કંસના, તુજ વૈરિ એ જાણવું છાંડી રાજ્ય પૂરવ પરે, કર મુજ આણ પ્રમાણ

Page #525

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૮.
સમુદ્રવિજય ના થઈ, સામકને કહે તામ; નથી જાણતા મૂઢ નૃપ, કિમ દેસે સુત આમ. પૂત પરાયા માગતા, તુ લાજે નહી સામ; એ મ`ડન રિવ’શના, જેમ રવિ શશિ મંડન બ્યામ. વર જીવિતને આપવા, દુક્કર સુતને દાન; કહે તુજ સ્વામીને જઈ, કાં પહુચે યમથાન. સામક દેખીને . ડા, રામ કૃષ્ણના કાપ; ઉડયા જઈ જરાસ ને, વચન કહ્યા કુલલાપ. ઢાલ-હાલ્યા મારૂરે દેશ હેાજી પુગલ થકી પલાણીયા એ દેશી ૨૩ હવે ઉગ્રસેન ભૂપાલ, હાજી સત્યભામા નિજ નંદિની; કૃષ્ણને દીધી તામ, હાજી સહુને જે આન ટિની; ૧ ખીજે દિન દશારેશ, હાજી મૈલી ખાંધવ આપણા; પૂછ્યા ક્રાઝુક તામ, હાજી નૈમિત્ત જે જાણે ઘણા. ભરત ત્રિખડાધીશ, હાજી વિગ્રહ જરાસ ધરું થયા; જે લાવી તે દાખ, હાજી માનીશ સત્ય તાહરો કહ્યા. તે કહે આગલ એહ, હાજી રામકૃષ્ણ મહાભુજખલી; ત્રિખંડ ભરતાધીશ, હાજી હાસ્યે જરાસિધને દલી. ૪ ઉદ્દેિશી પશ્ચિમ સમુદ્ર, હાજી જાએ તુમે ઇહાંથી સહુ; ભાવી શત્રુક્ષયાર'ભ, હાજી ઉદય હસ્થે તિહાં તુમ બહુ. વલી સત્યભામા એહુ, હાજી બે પુત્ર જિહાં જોડે જણે; તિયાં કિણ પૂરી નિવેશ, હાજી રહિન્ત્ય તિહાં નિસ કપણે ક્રૂ અષ્ટાદશ કુલ કેડિ, હાજી યાદવનાયકસ ચુતા; વધ્યાચલ ગિરિમધ્ય, હાજી ચાલ્યા વિશ્વ ચલાવતા.

૪૪૧
७

Page #526

૪૪૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હવે જરાસિંધ રાય, હેજી સેમિક ઉક્ત સુણી કરી;
ધ જવલિત કહે તામ, હાજી કાલકુમર અહંકૃત ધરી. ૮ એ યાદવ કુણ માત્ર, હજી ઘ આદેશ હણું જઈ
મ અગ્નિ જલમાંહિ, હાજી કાઢીને આવું આંહિ. ૯ પંચસયા રાજેન્દ્ર, હજી યુકત સેના સાથે ઘણી; યવન અનુજ દેઈ સાથ, હજી મેકલિયા ત્રણુખંડ ધણું. ૧૦ કાલતણું પરિ કાલ, હજી ચાલ્યો કાલિ ઘટા કરી, પર્વત દેવે કીધ, હજી રામકૃષ્ણરક્ષા વરી. ૧૧ અગ્નિચિતા બહુ કીધ, હાઇ તિહાં એક નારી રેવતી; ભસ્મ થયે યદુસેન્ય, હજી બેઠી તિહાં કિણ જોવતિ. ૧૨ આ કાલ નિહાલિ, હજી કેમ રેરે ડેકરી; નાઠા યાદવ સર્વ, હેજી જરાસિંહ બહીક ધરી. ૧૩ તેહને કેડે વીર, હજી કાલ ચર્થે કાલની પરે; બીન્હા આ દેખી, હેજી અગ્નિમાંહે સહુ બલી મરે. ૧૪ રામગોવિંદ દશાર, હેજી ચિહમાંહે પસી સહ; હું પેલું હવે જોઈ, હેજી બંધુ વિયાગ થયે બહુ. ૧૫ એમ કહી પેઢી તેહ, હજી દેવાયા કરિ મહીયા, નિજ સધા સંભારિ, હેજી કાલ ચિતા જ પાવીયા. ૧૬ ચવનાદિક ફિર જાઈ હેજી વાત કહી મગધેશને, યાદવ પણ તે જાણી, હજી સુખ ઉપને સહુને મને. ૧૭ ગયા સેરઠમાંહિ તેહ, હાજી શ્રી રેવત અચલતણું દિસેક પશ્ચિમ થાયે સૈન્ય, હાજી વચન કેપ્યુકિ સમર્યો તિસે. ૧૮ સત્યભામા હરિનારિ, હજી ઉભય પુત્ર તિહાં જણ્યા, ભાનુ ભામર અભિધાન, હાજી જાત્યકાંચનકાંતે વણ્યા. ૧૯

Page #527

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. ૪૪૩ શ્રી પુંડરીક ગિરિનાર, હોજી પૂજા જિન ભાવે કરી, માને ધન્ય દશાર, હાજી ભવવેલા ધન્ય આજરી, ૨૦ ક્રેટુકિ દિન આખ્યાત, હજી હરી બલ કીધી ન્હાઈને, અષ્ટમ તપ કરી તામ, હજી પૂજયે ઉદધિ ઉમાહિને. ૨૧ ત્રીજી રાતજારિ, હાજી લવણસમુદ્રને અધિપતિ; આ તિહાં કર જોડી, હેજી માધવને કહે સુભમતિ. ૨૨ કિમ સમયે વાસુદેવ, હજી ચરમ આદેશ મુને દીયે; હું મુખ્ય સમુદ્રથી આંહિ, હજી સગર આજ્ઞાએ આવી. ૨૩ એમ કહી દીધું દેવ, હેજી પાંચજન્ય મુરારિને; બલભદ્ર ભણી સઘોષ, હોજી રત્નમાલા અસુક અને. ૨૪ દેવભણ કહે કૃષ્ણ, હેજી મીઠા વચન જાણે અમી; થઈ જિનહર્ષ એ ઢાલ, હેજી છઠે ખંડ ત્રેવીસમી. ૨પ
સર્વગાથા ૭૫૪.
હું કહી દીધું કે હાર
છ રત્નમાલ". સુરારિને
જણી કહે કણ આ
તા
. ૨૫
દૂહા.
આ છે ઈહાં નગરી પ્રથમ, વાસુદેવની જેહ, તે ઢાંકી છે નીરમે, દે મુજ વસિવા તેહ. ૧ સાંભલિ સુર ઈમ શકને, જઈ કહી તે વાત; ધનદ શક આદેશથી, થાપી પુરી વિખ્યાત. ૨ દ્વાદશ જન લબમણ, નવજન વિસ્તાર; નગરી કીધી સોભતી, સ્વર્ણરત્નપ્રાકાર. ૩ વૃત્ત ચતુરવ્યાયતા, ગિરિકૂટક સ્વસ્તિક નામ; સર્વતોભદ્રા નંદરા, અવતંસક અભિરામ. ૪ વર્ધમાન નામે ઇસે, લક્ષગા ને પ્રાસાદ, એકબૂમ બેભૂમીયા, ત્રિભૂમ ચઉભૂમાદિ. ૫

Page #528

૪૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ત્રિક ચેક ચચરનેવિષે, જિનગૃહ દિવ્યાકાર; કીધા મણિ માણિતણુ, સહસ્ત્ર ગમે નહિ પાર. ૬ સરવર વાપી દીઘિકા, વન વાડી ઉદ્યાન; " અહોરાત્રિમાંહે કીયા, બીજા પિણિ બહુ થાન. ૭
એડવી નગરી દ્વારિકા, રમ્ય સુરપુરી સમાન; - થઈ ગ્ય વાસુદેવને, દેવે કીધી માન. ૮
ઢાલ–ચંદા કરી લાઈ ચંદણો, એ દેશી. ૨૪. પ્રાત કુબેરે આપીયા, પીતાંબર બે હરિસરૂરે મુગટનક્ષત્રમાલા વલી, મહા રત્ન કૌસ્તુભમણિ વારૂ. પ્રા. ૧ સારંગ ધનુ શર તૂણ બે, તિમ નંદક ખડગ સુનામેરે; વલી ગદા કદકી, રથ ગરૂડ ધ્વજ રણકામેરે. પ્રા. ૨ વનમાલા દીધી રામને, નલવસન બે મૂસલસરેરે; તાલધ્વજ રથ બે ભાથા, બે અક્ષમ્યબાણ સધીરે. પ્રા. ૩ ગ્રીવાભરણ ને મીશને, બે બાહુરક્ષક મનહારેરે. - હાર ઐક્યવિજ્યાભિધ, ચંદ્ર સૂર્ય કુંડલ કર્ણધારે. પ્રા. ૪ ગંગતરંગમહાનિર્મલા, બે વસ્ત્ર મલેજિજત દીધા, મણિપિણિ સર્વતેજામયી, ધનદે પ્રભુને ભેટ ધારે. પ્રા. ૫ ચંદ્રહાસ અસ આપીયે, શ્રીસમુદ્રવિજયને દેવેરે; દિવ્યરથ વસ્ત્રયુગલ દીયા, ઇંદ્રાન્નાએ ભલી ટેરે. પ્રા. ૬ ગુરૂધ્વજ રથ શક્તિ સહસ્ત્રાસ્યા, કુસુંભવસનયુગ
આપ્યારે; પક્ષે શ્રીમહાનેમિને, રૂડી ભક્તિ કરીને થાપ્યારે. પ્રા. ૭ દીધા વલી રથનેમિને, અક્ષચ્ય બાણ ધનુ હારે; તસુ બંધવ બીજા ભણું, વસ્ત્ર શસ્ત્ર દીયાં સંભારે. પ્રા. ૮

Page #529

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
ધનદાદિક સહુદેવતા, યાદવ નૃપ અવર અનેકરે; અલભદ્ર ત્ત રાજ્ય થાપીયા, શ્રી કૃષ્ણને કરિઅભિષેકેરે. પ્રા. ૯ માધવ રામ તિહાં હવે, વારૂ પાલે રાજય અખંડોરે; સમુદ્રવિજયની આજ્ઞાએ, શિષ્ટ પાલે દુષ્ટને દડારે, પ્રા. ૧૦ મુદ્દ ઉપજાવે વિશ્વને, જસુરિત ન જાણે કોઇ; અરિષ્ટનેમિ ભગવતજી, વૃદ્ધિપામે અનુક્રમે સોઇરે, પ્રા. ૧૧ અનુક્રમે ચેાવન પામીયા, દશ ધનુષ પ્રમાણ શરીરે; જીત્યા કામ આજન્મથી, શ્યામ વરણુહરણ દુઃખ ધીરારે, પ્રા. ૧૨ ઈણ અવસર સુર લેાકમાં, સુરપતિ સુર આગલિ કીધારે; વર્ણક શ્રી નેમિનાથને, અદ્ભુત સત્વ ખલસુપ્રસીધ્ધારે, પ્રા. ૧૩ સત્વ શૈાર્ય ખલ શીલતા, દાનરૂપ ગુણે ઉપશામેરે; ત્રિભુવનમાંહિ કાઇ નહિ, શ્રી નેમિજિનેાપમ પામેરે, પ્રા. ૧૪ હવે કેઈક તિહાં દેવતા, મિથ્યાત્વ ભ્રમે મુઝાણારે; શંકુને ખોટા પાડવા, ભૂમ`ડલ કીધ પયાારે. પ્રા. ૧૫રૈવતક ગિરિ તલહટી, સુરધારાભિધપુર થાપીરે; મનુષ્ય રૂપ કરી રહ્યા, અન્યાયી જન સતાપીરે. પ્રા. ૧૬ દ્વારિકાઘાન વૃક્ષાવલી, લીલાયે તે ઉનમૂલેરે; તે ભારિવાહક નર આપડા, નિસ્ડ'કપણે પ્રતિકૂલેર્. પ્ર. ૧૭ ઉપદ્રવ બહુરિ કરે, જલવાહક તિમ અવરાનેરે; આજ્ઞા ક્રૂરે આપણી, માની કેહુને નિવ માનેરે. પ્રા. ૧૮ પીડે એમ સહુ લેાકને, દ્વારિકાના વાસી જેહારે; સમગ્ર પુરને ભય કરે, કાલાહલ કરે અછેહારે. પ્રા. ૧૯ અનાધૃષ્ણુિ તે સાંભલી, વસુદેવસુતનુ રણધીરા રે; સમુદ્રવિજય નૃપ અણપૂછયે, માની રથ ચડીયા વીશરે. પ્રા. ૨૦

૪૪૫

Page #530

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પ્રઢ વિકમ અંગે ધરી, સર્વાયુધ કરી સંયુકત રે; છએવા તેહને ચઢ્ય, પિતાની જાણું શકતેરે પ્ર. ૨૧ રેવતકે પોતે દેખી, મેટે પુર તાસ અપારે; એનું એહવે સમતે, વિસ્મય વસુદેવકુમારે. પ્રા. ૨૨ અન્યાય કર્તા તે જાણી, અનાવૃષ્ણિ કેધ પૂરાણે રે; સંખ પૂર્વે અતિ આકરે, ધનુ ટંકારવ પ્રાણેરે. પ્રા. ર૩ તે પણ સુણી કોધે ભર્યા, નલીયા સુરની માયા, જીપી તત્ક્ષણ તેહને, નિજપુરમે લેઈ સિધાયારે. પ્રા. ૨૪ બલફેરવીન સ કિમે, આ હુતે ધરિ અહંકારે, છઠે ખડે ચોવીસમી, જિનહર્ષ ઢાલ ચિત્ત ધારે. પ્રા. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૭૮૭.
દૂહા, તે વૃત્તાંત જાણ કરી, સમુદ્રવિજય ભૂપાલ; ઢીલ નહિ તેડાવીયા, સુભટ સહુ તત્કાલ. ૧ સુભિત થયા ભંભા સુણ, ક્ષત્રિય સહુ સમકાલ; રિદ્રવીરરસ ધારતા, કરતા શોચ્છાલ. ૨ કેઈસુભટ અવે ચઢયા, ગજે ચઢયાકેઈ વીર; કેઈ પાયક શસ્ત્રાયુધા, અરિ ઊતારણ નીર. ૩ સમુદ્રવિજય રાજા તદા, ચડીયે સેના મેલિ; સપ્તદધિ જલ ખલભલ્યા, ચાલી જાણે વેલિ. ૪ કોઈ રાયને જાણીને, રામકૃષ્ણ બલવંત; વિરી વારણ પંચમુખ, નૃપને એમ કહેત. પ
સ્પે અર્થે એ તાતજી, તમે કર્યો સંરંભ; અમે લઘુ તે પિણિ કહે, અમને કૃત્યારંભ. ૬

Page #531

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૪૭
કેઈ નૂતન ઊઠ દેવતા, અથવા રાક્ષસ કેઈ; . તુમ સુપાયે જીપીસું, હાથ અમારા જેઈ ૭ તાસ વચન એહવા સુણ, સમુદ્રવિજય કહે રાય;
અનાવૃષ્ણિને લે ગયા, લેકેપદ્રવ થાય. ૮ ઢાલ-માહરૂં મન મેહ્યુંરે વદ્રાનંદસુરે એ દેશી. ૨૫. રામ કંસારિરેહસિને એમ કહેરે, તાત વૃદ્યમ એક એહ તમારે પ્રાકમ બાપડારે, સહી સકે કિમ તેહ. રા. ૧ અમે જીવંતારે તાતજી તમતણેરે, યુગાન પુરૂષાકારિક તુમ આદેશે તેને પિસુરે, ઘ આજ્ઞા હિતધારિ. સમુદ્ર આદેશે રામકૃષ્ણ બે જણરે, મહાબલવંત
ભૂજાલ; પંચજન્યનારે વિશ્વ કપાવીરે, મિલ્યા સુભટ
ભૂપાલ. રા. ૩ આયુધ લેઈ નિજ (૨) મહાબલીરે, રથ બેસી ગયા
પુર તામ; તેહોને બોલાવ્યારે શંખનાદે કરી, દેવ પાયે બહુ
ત્રાસ. રા. ૪ સુરભટ માનીરે શીધ્ર આવ્યા તિહાંરે, કીધે યુદ્ધ
અપાર; તે પિણિ જીપીરે સુર લઈ ગયા, નિજ પુર રામ
- મુરારિ. રા. ૫ દ્વારિકામાહેરે કોલાહલ થયે રે; રામ કૃષ્ણ અ૫હાર; બલવંત એહવારે જેણે હરાવીયારે, તે તે સબલ
- ઝુઝાર. રા. ૬

Page #532

૨૮
- શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હિવે લીલારે સ્વામી ખેલતારે, આવ્યા સાધન
મે જારિ; અશ્રુતનારીરે ભાષે એહવું રે, રચના વચન વિચારી. રા. ૭ સર્વજ્ઞ સ્વામીરે સુણીએ તમભણી રે, શક્તિ અનંત
બલવંત; પૃથ્વી છત્રીરે મેરૂ દંડજિમ કરેરે, જે થાયે અરિહંત. રા. ૮ તે ભણી હવણરે તું અમારે કુલેરે, અવતરીયે
-
અરિહંત; નિજબલ સ્વામીને પ્રગટ કરે હવે પૂરી અમારી
ખંત. રા. ૯ તુમ દેખતાં શત્રુ પરાભવેરે, તમારા ભાઈને કઈ તે બલ તે તેરે તીર્થકરપણોરે, કામ કિરશે
નવિ હેઈ રા. ૧૦ એમ ભેજાઈરે સહુ હાંસી કરેરે, નેમીસ્વરને તામ; કાંઈક મનમેરે યુદ્ધચ્છવ થયેરે, ગયા પર્ષદામાં
હિ સ્વામિ. રા. ૧૧ યુદ્ધ કરવાનેરે ઉદ્યમવત થયેરે, સમુદ્રવિજય
ઉછંગ; બેઠા સ્વામી સેહે ઈણે પરેરે; જિમ અર્યમા
મેરૂભૃગ. રા. ૧૨. કે ટુકિ ભારે તામ નિમિત્તી, સમુદ્રવિજય
મહારાજે; સાંભવિતેહસુંરે યુદ્ધ કરવા ભણું, નહિં તુમારો કાજ. રા. ૧૩

Page #533

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હલી હરિ જીત્યારે લીલાયે જિણેરે, વિશ્વમાંહે જે વીર; તેહને જપેરે તીરથને ધણુંરે, અવર ન કોઈ ધીર. રા. ૧૪ એહવું તિણે નિમિત્તિયે કહ્યુંરે, ઇંદ્રાદેશથી તામ; માતલિ આણી રથ પ્રભુને નમીર, વિનતિકરે
- સુણી સ્વામી. રા. ૧૫ તુજ ઈચ્છીયેરે સાથે નેમિ, રથ લા તુમ તીર; કૃપા કરીને બેસે સાહિબારે, જીપે અરિ વડવીર. રા. ૧૬ સહુ નૃપ તારે નેમીશ્વર તદારે, રથ બેઠા બલવાન; ધનુષટાલીને શસ્ત્ર સહુ જ્યારે, સાથ ન કેઈરાજાન. રા. ૧૭ સહુ કોઈનેરે રક્ષામંત્ર હુરે, અન્યની રક્ષા મુજ શર્મ, ઈમ જાણી નેમીશ્વર તરે, અંગ થકી પિણિ વર્મ. રા. ૧૮ ભગવાન બેઠારે રથ ઊપર ચડીરે, તિણિ પુર ગયા તત્કાલ; શંખને વારે રિપુ સહુને તેડીયા, ખલભલયા ભૂપાલ. રા. ૧૯ સુરપુર દલેરે પ્રભુરથ વેગસુરે, ફેયી તાસ નિર્ધાત; પડીયા વારૂરે ગઢના કાંગરારે, વૈરીસિર જિમ ખ્યાત. રા. ૨૦ સુર સગલારે તે નિર્ધાતથીરે, ભેલા થયા સહુ આય; ચતુરંગસેનારે તુરત સજી તિણેરે,રણસનમુખ તેથાય. રા. ૨૧ તેહ વજારે ભભ કાહલારે, રણતુરને નિસાણ; તેને દવાનેર જન સંક્તિ રે, પડે કાયરના પ્રાણ. રા. ૨૨ વાય વિકુવ્વરે સહતાં દેહિલારે, ગિરિનાર
શિખર ઢહેત; તરૂ ઉપાડી નાખે મૂલથીરે, નાદે નભ ફાત. રા. ૨૩
૨૪

Page #534

* ૪૫ શ્રીમજ જિનહર્ષપ્રણીત. થિરા હુતીરે તે અથિરા થઈ, કપ કુલાચલ થાય; ધરતીમાંથી ધૂમ શિખા વધીરે, લેચન મુખ પૂરાય. રા. ૨૪ કામે (૨) રે મોટા પન્નગારે, અતિભષણ પચાસ્ય વાઘ બહારે વિછીડા સેરે, અજગર સિંહ પ્રકાસ્ય. રા. ૨૫ ભૂત તાલારે શાકિણિ ડાકિણીરે, કીધી ભૂમિ કરાલ, છઠે ખડેરે પચવીસમી થઈ, કહે જિનહર્ષ એ ઢાલ. રા. ર૬ સર્વ ગાથ. ૮૨૧,
દહા, તેહવા તેહને દેખિને, હસી ધરી ઉચ્છાહ; બાણ કબાણ ચઢાવીયે, લીલા જગનાહ. ખાંચી ટંકારવ કર્યો, અતિ દુસ્સહ ભયકાર, સિંહાદિક ત્રાસ્યા સહ, ન ખમ્યા ધીર લગાર. પ્રભુ શરાસન ખાંચીયે, દઢ આસ્મા તામ; તેથી પાવક ઊપને, મિટ તિમિરતિણિ ઠામ. પ્રગટ થયા હવે કેતલા, ભૂતલ કેઈ આવાસ; દેખી હસી સ્વામી કહે, અજી ન પામે ત્રાસ. ઈમ ચિંતવી ધનુષ ધર્યો, વાયુશસ્ત્ર જગદીસ મહીશિલ સાગર પ્રમુખ, ક્ષણ ઉદ્ધારણ જગીસ. આકણું આણુ, એવું કહી સધીર ક્રોધ કરી પ્રભુ મૂકી, વિશ્વભીતિકર તીર. ૬

Page #535

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪પ૧
તદુભવ અનિલે કરી, તૂલ તણી પરે જાણ; ઊડી (૨) ને ગયા, કયાંહી (૨) વિમાણ. ૭ મહેમાહે આફલી, વાયે તે વિમાન; વૃષ્ટિ અંગારાની થઈ પ્રલય મેહ જિમ માન. બીજે વલી પ્રભુ મેલી, મેહન નામે બાણ, ગતચેતન ભૂમિ ઉઠે, દેવસૈન્ય તિણિ ઠાણુ. પંખી માનવ દેવતા, પશુ અપર પિણિ જેહ; તંદ્રા કરીને સહુ, થાવર જિમ થયા તેહ. ૧૦ તે મઘવા જાણ કરી, જે કીધું જગભાણ
તુરત સિધર્મથી આવીયે, નમી સ્તવે નિજ વાણ. ૧૧ તાલ–મારે મારો સાપિણિ નિર્મલજલ બેઠી. એ દેશી. ૨૬ સુરપતિ કરે સ્તવના મારગે, શ્રીમીસ્વરની
ઉછરશે. સુ. જય સ્વામી જગસાર જગતગુરૂ, જગઉદ્ધરણ નમત
ચરણ સુરક સુ. અનંતવીર્ય ભગવન જય જયકર; દુસ્સહદેબલ
વિશ્વસુખાકર. સુ. ૧ લેક અલેક તું પ્રભુ ઘાલે, આઠ કર્મ ઘેરી બલ
પાલે; મેરૂ લીલાએ ધરે અંગૂઠે, વિશ્વવિપર્યય થાયે રૂઠે. સુ. ૨ દેવાસુર સુર મનુષ્ય સુરેસર, તુજ અલ ખમિ નવિ
સકે જિણેસર; સુ. સ્વામી તુજ સરીખા ઉપગારી, થાયે સહુ જગ ,
રક્ષાકારી. સુ. ૩

Page #536

૪૫૨ શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત. એહ ભરાક વૃથા અભિમાની, કે ખમી ન સકે તુજ
સાની, સુ. તૃણજિમ ગજ ભાસ્કર જિમ તારા, પ્રાક્રમ તેજ
વિહીણ બિચારા. સુ. ૪ એ ચંદન ગેધા સમ ભારી, તુજ રૂષ વિધુત સમક્ષ
યકારી સુ. તે ભણું પ્રભુ તમે શસ્ત્ર નિવાર, જગપાલકને
બિરૂદ વિચારે. સુ. ૫ ઇંદ્રિતી સ્તુતિ સાંભલિ સ્વામી, શસ્ત્ર નિવાર
અંતરયામી, યુ. થયા સચેતન પ્રભુ-ઇંદ્ર દેખી, લાજ્યા મનમાંહે
| સુવિશેની. સુ. ૬ સુરપતિ કહે સુરને ઈમ વાણું, પ્રભુની શક્તિ હિવે
તમે જાણી, સુ. જગતપૂજ્ય જગતના સ્વામી, જગદાધાર પ્રભુ શિવ
ગામી. સુ. ૭ એહના ચરણ રહે હિતકારી, તીનભુવનને
_એ ઉપગારી, સુ. તમે અપરાધ કીધે પ્રભુજીને, પિણિ એ અભયંકર
ગુણલીને. સુ. ૮ સાંજલિ એહવું વડા આણી, વિનય નમ્યા જેડી
યુગપાણિ, સુ. તુમ સેવા થાયે નિત મેવા, ચાટુ વચન ભાવે
ઈમ દેવા. સુ. ૯

Page #537

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૫૩ સ્વામી અમે તમને અપમાન્યા, સુરગિરિ પરથાણુ
કરી માન્યા; રુ. ગંગાવાવુક બાલકની પરે, થયા ગિણિવા ઉજમાલ
કૃપા કર રુ. ૧૦ પરમોદધિને નીર અસંખ્યા, બિંદુ ગિણેના માંડી
સંખ્યા; સુતિમ તુજ સત્ત્વ જેવાને કાજે, કીયે આભ તે
અમને ન છાજે. સુ. ૧૧ એહવું કહી ભગવંતને પાયે, સિર આરે
સુરવર આયે, સુ. નિજ સનાથ માને મનમાંહે, દેવ ગયા નિજ કામ
ઉછાહે. સુ. ૧૨ પ્રભુ આવ્યા પુરમધ્ય ઉછવણું, રામ કૃષ્ણ અનધિષ્ણિ છે
બાંધવસું; સુ. અતિ ઉછાહ થયા રંગ રલીયાં, પુલ વિખેર્યા
ગલીયાં ગલીયાં. સ. ૧૩ આમંડલ કહે પ્રભુ અવધારે, શ્રીશત્રુજ્યતીર્થ
પધારે; સુ. અમને સાહિબ યાત્રા કરાવે, તારે તારક નામ
ધરાવે. સુ. ૧૪ એહવું કહી પ્રભુ અનુમતિ પામી, તુરત વિમાન
રચ્યા સુરસ્વામી; રુ. ભવસાયર તરવાને નાવા, ગયા શત્રુંજય પાપ
ગમાવા. સ. ૧૫

Page #538

૪૫૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સુરનાયક પ્રભુને આદેશ, નિજ કવ્ય કીયા સુ
વિશેષે; . તીર્થપ્રભાવ તિહાં ભગવતે, કહી ગિરિનાર ચલ્યા
મન ખતે. સુ. ૧૬ તીર્થપ્રભાવ સુણી સુરરાયે, તીરથપૂજા કીધી ભાયે; દ્વારિકામે પ્રભુજીને મેલી, બંધુ સહિત દુર્ગતિમતિ
ઠેલી. સુ. ૧૭ હિવે સ્વામી શશિકર જિમ સેહ, વિશ્વાનંદ જગત
જન મેહે; સુ. રામકૃષ્ણ સુર અસુર સંસેવિત, સુખમેં રહે પરિવારે
પરિવૃત. સ. ૧૮ કૃષ્ણને નારદ કહે અવસર ઈણિ, રુકિમણભૂપતિ
- બહિની રુકિમણી, સુ. રૂપ અનુપમ તાસ સુણા ભુજબલિ તાસ
હરીને લ્યા. સુ. ૧૯ જાંબુવંત ખેચરની પુત્રી, જામ્બુવતી જાણે ગુણ
ગંત્રી; રુ.
હરિ હરિ ગયે ગંગા છલતી, તત્પિતુ જીપી મનની
ખંતી. સુ. ૨૦ ભામાલક્ષ્મણ સુશીમા ગેરી, પદ્માવતી જાબુવતી ગુણ
એરી, સુ.
ગધારી, કૃષ્ણ અષ્ટપટરાણી, ઢાલ છવીસ જિનહર્ષ .
વખાણી. રુ. ૨૧

Page #539

સર્વંગાયા ૮૫૩.
શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
इतिश्रीजिनहर्षविरचितमहातीर्थशत्रुंजय महात्म्यांतर्भूत श्रीरैवताचलमहात्म्य चतुष्पद्यां भीमसेनहरिवंश पांडवोप्तत्ति कृष्णनेमीश्वरजन्मवर्णनो नाम षष्टमः खण्डः
સંપૂર્ણ ॥૬॥
દુહા.
નમેાસ્તુ નેમીસ્વર ભણી, શચીનમિત પદ-જાસ; શ્રી અરિહંત બાવીસમે, ન પડયે નારી પાસ. બ્રહ્મચારિ ચૂડામણિ, યાદવકુલસિણગાર; નમી સાતમા ખંડના, કહિંસુ" હું. અધિકાર, હિંવે ધૃતરાષ્ટતણા સૂનન, પાંડવ પચ વખાણુ; કર્ણ સૂતપુત સહુ મિલી, ખેલે સદા સુજાણુ. દુર્યોધન છલ છેક પિષ્ણુિ, રમતા વચે નિત્ય; પાંડુ નૃપતિ પુત્રાં ભણી, સરલ સભાવ સુસત્ય. ઉદ્ધૃત ભીમ સ્વભાવથી, જાણી માયા તાસ; ફૂટે તેહ ભણી સત્તા, સહુ ઉપજાવે ત્રાસ. બાંધો સૂતા ભીમને, નાખે પાણીમાંહિ; જાગીને 'ધન ભણી, ત્રાડી નાખેતાહિ દુર્યોધન વલી ભીમને, તજે રાસ વસેણુ ભીમ સહુને અભિભવે, ભુજ બે મિલણુમિસેણુ. દુર્યોધન ઘે ભીમને, લેાજનમેં વિષ દુ; તે અમૃત થઇ પરિણમે, પુણ્ય ચેાગ્યથી પુ.

૪૫

Page #540

૪૫૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
જે જે દુર્યોધન કરે, ભીમને દુષ્ટ પાય; . દાન કુપાત્રતણી પરે, તે તે નિષ્ફલ થાય. ૯ હાલ-જખુડીની રાંગગડી; ૧. પંચાત્તર શત તે સહુ, કર્ણ સૂતસુત જાણેજી; કૃપાચાર્ય ગુરૂ તે કહે, વિદ્યા ગ્રહે તજી માણે છે. માન તજી પિતૃ શાસનથી, તેહ માંહે પ્રજ્ઞા ગુણે અધિક કર્ણ શક્રસુત બિહે, દુર્યોધન કપટી
ભણે. અનાધ્યાયે એક અવસર, ક્રીડતાં કંદુક પડશે; અવટમાં કાઢિવાને, કંઠ બેઠામ વિજ ન. ૩ અશ્વથામા સુત સંયુતે, ટ્રણ ધનુવિદ વિગ્રેજી; તિણિ અવસર તિહાં આવી, કુમરાને કહે
1 ખિપ્રેજી.જી. ૪ વિપ્ર ભાષે કુઆ કઠે, કિમ ઈહાં બેઠા તુમે; તે કહે કંદુક પડે એ, જેઈએ બેઠા અહે. ટ્રિણ બણે વિધી કાઢયે, ભીષમ કરી વિનતી, ઘણું, કૃપાચાર્યો દીયા તેહને, ધનુર્વેદ શીક્ષણ ભણી. ૬ તેમાંહી દીપે તે જે કરી, કતારક ચંદ્ર જેમેજી; તેથી અધિક સુત ઈદ્રિને, સૂરજની પરે તેમાજી.. તેમ લાલન એજના શીવ્ર, આકર્ષણ દૂરપાતને, દઢ પ્રહાર વિષે થયે એક, અધિક અર્જુન સુભમને. ૮ દૃષ્ટિ દેઈ નિત્ય જોવે. દ્રણ ઉદ્ધત તે સહુ વિનય વિકમ શાય અર્જુન, ભણે માને ગુરૂ બહુ ૯

Page #541

V૭
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. કાલિદ અન્યદા ગયા, શિષ્ય રમે તિણિ ઠામજી; કૅણ કહે મુજ પગ ગ્ર, કિણિ એક જીવે તા . ૧૦ તામ શિષ્યને વિનય જાણુણ, દ્રણ બુબકૃત જિમ પશુ; થયા સાંભલી સહુ ભયાકુલ, શીધ્ર આ ઇદ્રશિશુ. ૧૧ તાસ એહવે સત્વ દેખી, માનિ સું એ કેપસે; પ્રસંસી નહી દ્રોણ તેહને, ગર્વ વિણિ મન આપસે. ૧૨ અન્ય દિવસ પાથે આગલે, કહે સુણ શિષ્ય વિનીતજી.
તુજ પાખે બીજા ભણી ધનુવિદ્યા સુવિદીત છે. ૧૩ સુવિદીત કેહને સીખવું નહી, એહવું પ્રતિજ્ઞા કરી; હિવે એકદા એક ભીલ આવી, પ્રાર્થના કીધી ખરી. ૧૪ મુજ સીખ એ ધનુવિદ્યા, ‘ણને એવું કહે વિનયવંત પણિ નીચ કુલને, તેહ વિદ્યા નવિ લહે. ૧૫ મૃત્મય કેણ કરી તિણે, થા તરૂતલ રૂપજી; તેની શાખે અભ્યસે, વિદ્યા ધનુષ અનુપજી. ૧૬ અનુપ એમ ગુરૂભકત તેહને, કલાભ્યાસ કરતાં થયે; વિચિત્ર તરૂપત્રલિખન લાઘવ, બાણનું તતક્ષણ
લો. ૧૭ અન્યદા તિહાં દ્રણ અર્જુન, બે ભમતા આવીયા; પત્રછેદન દેખી તેહ, નિજ ગુરૂ બોલાવીયા; ૧૮ નવિ શિખાઉ અન્યને, ધનુર્વિદ્યા તુજ પાશેજી; તુમે પ્રતિજ્ઞા એમ કરી, એ શું અર્જુન ભાઇ. ૧૯ એમ ભાષે એ કિહાંથી, ટ્રણ વિસ્મયથી કહે, " - વૃથા મે નવિ ક અર્જુન, વચન મુજ નવિ સદહે. ૨૦

Page #542

૪૫૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જાણું નહી સુર મર્ય કેઈ ન નિશ્ચ ઉપને; તેણે કીયે એ આશ્ચર્યકારી, કરૂં પ્રગટ સ્વરૂપને. ૨૧ જે કોઈ વસ્તું ઈહાં, દેવ અસુર નર જાણેજી; તે પ્રત્યક્ષ થઈ મુજ ભણી, દર્શન દે સુપ્રમાણે છે. ૨૨ સુપ્રમાણ ઉદ્યમ કીયે જેણે, તેહ મુજ સુહાવીયે, ફેણને એ વચન સાંભલિ તૂધનૂભૂત આવી. ૨૩ ભીલ ઢીલ ન કીધ તત્પણ, દેણને પાયે પડયે સાક્ષાત ગુરૂની પરે જાણ, વખત માહરે ઉઘડ. ૨૪ વિદ્યાગુરૂ કુણ તાહરે, દ્રણ ગિરાએ તાજી; તે કહે મુજ ગુરૂ દ્રણજી, વિદ્યા તેહથી પામોજી. પામીયે કુણ દ્રણ ગુરૂ તે, તેહને એમ પૂછીયે; તિણિ કહ્યા પૂર્વવૃત્તાંત સગલે, રૂપ મૃત્મય એ કીચે ૨૬ મૂર્તિ પૂન્મય દેખી અચિત, એહ અર્જુન સારિક રિષે થયે દ્રણ માગે, દક્ષિણગુષ્ઠ એ પારિ. ૨૭ નિજ અંગુષ્ટ ખુસી થઈ, કાપી દીધે તાજી; ભકતે ચરણ નમી કરી, અંગુલી ધન્યાભ્યાસજી. અભ્યાસ રાધા ધકેરે, કિરીટીને સીખવ્યા, ભીમ દુર્યોધન ભણી તિમ, ગદાયુદ્ધસુ અનુભવ્યું. ૨૯ નકુલ શસ્ત્રવિષે વિચક્ષણ, યુધિષ્ઠર સહદેવ એ; અસ્વથામા કર્ણ અર્જુન, થયે સહુ સમ હવએ. ક્રિાણુન્નાએ અન્યદા, ગંગાસુત ગુણવતેજી; રચીયે માટે માંડવે, રણદેખણ મન ખંતેજી. ખત મન પુત્રાંતણા રણ, ધૃતરાષ્ટ્ર બેઠા હો; કેણ ગંગાપુત્ર આદિક, ધર્મ સુત આવ્યા તિહાં. ૩૨

Page #543

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
સુભટ સર્વે શસ્ત્રધારી, નિજાભ્યાસ દિખાવતાં;
ઉપાવતાં. ૩૩.
૩૫.
૩૬
તે સહ રંગરાતા, મન વિસ્મય ભીમ દુર્યોધન અવસરે, કરતા માંહિ વિરાધાજી; દ્રાણીતી ઉકતે કરી, અસ્વસ્થામા નિષેધાજી. ૩૪ ખેદ ધરી મનવીર ઉમે, પાથ' ગુરૂદૅગ પ્રેરીયે; ભુજાસ્કાટે મ‘ચલિત્તિ, પાડતા ધ્વનિ ઘેરીયેા. શરતણા જ પાર્થ મૂકયા, પક્ષ વાત ગિરિ ગ્રાસીયા; આકાશ મારગ ગ્રહે મૂકયે, અન્ય રવિથ ત્રાસીયા. રાધાવેધ દુપત્ર પર વીધ્યે દેખી રાયારે; પ્રીતે તાસ પ્રશસતા, શિર ધૃષ્ણે મુદ્ર પારે પાય દ્વેષ શ્રૃતણી સંજ્ઞા, દુર્યોધન કને કરી; ઉઠીયા મ'ચક થકી કેપ્ચા, ગાજ ઘન જિમ ઘર હરી. ધનુષધ્વનિ સાટોપ કરતા, ભુજાલ્ફેટ વજાવતે; ભૂપ સહુને કહ્યું લાઘવ, પ્રાક્રમ આપા દેખાવત. ૩૯ તે તેહુવા શીવ્ર વેષીયા દુર્યોધન થયા તુષ્ટજી; ચપા દીધ સતાષથી, અર્જુન બૈરી પુષ્ટા. ૪૦ પુષ્ટ તેતલે સૂત સારથી, આવીયેા તિહાં નિરખીને; પિતૃ ભકતે કરણુ નમીયે, અગ્ર એઠ હરખીને. ૪૧ હિંવે અર્જુન ભીમસાથે, એલીયા ક્રેધે ભરે; હીનકુલ એ ભણી મૂરખ, કેમ ચ'પા દ્વીધર. જરૂ અન્યાય તાહો એ ભણુ, સહિ ન સકુ` કુલહીણાજી; ઈમ કહિ ધનુઆલ્ફાલીયા,સજ્જ થયા યુદ્ધપ્રવીણાજી. ૪૩ પ્રવીણ દુર્યોધન કરણ નૃપ, બીજા પિણિ નૃપ તેહતણુા; યુદ્ધ કરવા ઊઠીયા, હથીયાર ગ્રહી (૨) આપણા, ૪૪
',

૪૫૯
૩૦

Page #544

४६०
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. તદા તેહને ભુજાફેટે સિંહનાદે ભેઈ થરહરી, સાતમે ખડે ઢાલ પહેલી, એ જિનહર્ષે ઉચરી. ૪૫
સર્વગાથા ૨૪.
કુહા,
સમરારંભે એહને, જગ ત્રય લહસ્ય ક્ષેભ; ઉઠી તાસ નિવારીયા, ગુરૂ રાખણ કુલભ. ૧ ધૃતરાષ્ટ્ર હવે સુતને, પુષે કર્ણકુલાદિ; કહે લહૈ ગંગ પ્રવાહમે, પેટી મધ્ય પ્રસાદ. ૨ મુદ્રાક્ષરથી એને, જાણે કુંતી બાલ; આણું મુજ નારી ભણું, મેં દીધે તત્કાલ. ૩ દરેંડ કર્ણતલે કરી, સુતો હુતે પૃથુ એહ; કર્ણ નામ એહને દિયે, ગુણનિષ્પન્ન ગુણગેહ. ધૃતરાષ્ટ્ર ખુસી થયે, પુત્રયુક્ત કર્ણ લેય; પાંડુ પુત્રસુ મચ્છરી, ગયે આપણે ગેહ. ૫ પાંચે પાંડવનેવિષે, હર્ષ ધરે સહુ લેક, દુર્યોધન આદિકવિષે, લેકહર્ષ થયે ફેક. ૬ હિવે પાંડુ વિહેચી દીધા, કુશસ્થલપુરમુખ
દેશ ધાર્તરાષ્ટ્ર ભણી, ટાલણ મચ્છર દુખ. ૭ હાલ-ગલીયારે સાજણ મિલીયા ધણુવારી, એ દેશી; ૨ એક દિન પાંડુ બેઠે સભા રંગીલા, કુપદનપતિને
ડૂતરેરગીલા રાય, આવ્યું છે વેત્રી કહે રંગીલા, મિષ્ટ વચન અદ્દભૂત
રગીલા. એ.

Page #545

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૬૧
સ્વામી દ્રપદ નરેસની, ૨. દ્રિપદી કન્યા નામરે; ૨. ચૂલી કૂખે ઉપની, ૨. રૂપે ઘરિણું કામરે. ૨. એ. ૨ જાસ સ્વયંવર આવીયા, ૨. બલભદ્ર કૃષ્ણ
દશારરે, ૨, દમદંત સિસુરાલ આવીયા, ૨. રૂકમી કર્ણ
અપારરે. ૨. એ. ૩ કુમર ભમર ભેગી ભલા, ૨. મનમેહન મછરાલરે, ૨. દૂત મૂકી તેડાવી, ૨. તે આવ્યા તત્કાલરે. . એ. ૪ દેવકુમરાસરીખા સહ, ૨. પંચકુમર લેઈ સાથરે; ૨ ચાલે સ્વયંવર મડપે, ૨. તુમપિણિ નરનાથરે. ૨. એ. ૫ પાંડુ નૃપતિ દલ સંગ્રહી. ૨. પાંચ કુમાર સંઘાતરે; ૨. તૂર નગારાં વાજતાં, ૨. આ કાંપિલ્ય પરભાતરે. ૨ એ. ૬ કુપદ પાંડવનૃપ આવતે, ૨. જાણી તનય સંયુત્તરે, ૨. નગરપ્રવેશ કરાવીયે, ૨. ઉછવ કરી બહુ ભત્તિરે. ૨.એ. ૭. અગર ચંદન કાષ્ટ કરી, ૨. રત્નમાણિક વલી હેમરે; ૨. રમ્ય ર તિહાં માંડવે, ૨. ચેમુખ સુંદર તેમરે. ૨ એ, ૮ તેરણ ચારે બારણે, ૨. તેરણ ધવજ રમણીકરે, ૨. સમરઘર્મભૂત રાજવી, ૨. વાયુ વીજે મગલ કરે. ૨.એ. ૯ હેમ સિહાસન માંડીયા, ૨. આવી ભૂપકુમારરે, ૨. બેઠા સુંદર સંભતા, ૨. પહિરી ભૂષણ સારરે. ૨.એ. ૧૦ પાંચ પુત્રે કરી સભ, ૨. પંચ બાણે જિમ ઠામરે; ૨. પંચાસ્ય જિમ પાંચ મુખે, ૨. પાંડુ નૃપ શોભે
આમરે. ૨. એ. ૧૧

Page #546

૪૬૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ચદ્રમુખી મૃગલે ચની, ૨. ગજગમણી સુકુમારે ૨. સ્નાન કરી જિનરાયની, ર. પૂજા કીધ વિશાલરે. ર.એ. ૧૨ હાથે વરમાલા ગ્રહી, ૨. થંભ સમીપે આયરે; ૨. આપ આગલ ઉભી દ્રોપદી, ૨. સાથે લીધી ધાયરે. ૨.એ. ૧૩ દ્રુપદનૃપતિઆદેશથી, ૨. આણી ધનુ ધરિ પ્રેમરે; ૨. રાધાથભપાસે ધર્યાં, ૨. કહેસહુ નૃપને એમરે. ૨.એ. ૧૪ સર્વે સુણજ્યેા રાજવી, ૨. થભાય ચક્ર સ`તીરે; ૨. વામ દક્ષણ પક્ષ એહુને. ૨. દ્વાદશ આરા ભમ`તરે. ૨.એ. ૧૫ સપિકટાહુમાંહે સહી, ૨. પ્રતિબિ‘ભ તાસ નિહાલીરે; ૨. ખાણે ચક્રભેદી કરી, ૨. રાધા વેદ્ય ભાલિરે. ૨.એ. ૧૬ એ રાધાના પણ કયા, ૨. દ્રુપદસુતા ગુણુગેહરે ર કન્યા રત્ન વરસે તુમે, ૨, ભાગ્યવત નૃપ જેહુર ર.એ. ૧૭ કેઇ ધનુ ન ધરી સકે, ર. કેઇ ન સકે આરાપિર ૨. નિજ શક્તિ કેઇ જાણી કરી, ર. એસી રહ્યા ખલ ગાપરે ૨.એ. ૧૮ હવે અર્જુન ભીમસેનસુ, ૨. મહાબલવત ભુજાલૐ; ર હરિ જિમ મ`ચથી ઉતરી, ૨. ક્ષત્રદેવત સ’ભાલિરે. ૨.એ. ૧૯ ભૂમીપતિ વૃંઢ જેવતાં, ૨. લજ્જા અવનત સીસરે, ૨. ધનું ઉપાડી કર ગ્રહ્યા, ૨. ઇંદ્રનદન સુજગીસરે. ૨.એ. ૨૦ ઉર્ધ્વબાહુ ભીમ ઈમ કહે,૨. સુણિજ્યા નૃપ સિરદાર૨ ૨.
તુ શેષ સહિ દૃઢ થાઇજે, ૨. મત મુકે ભુઇ ભારમે ૨ એ. ૨૧ ચાર વિદિશિયારે દિશા, ૨. વિશ્વસ્થિતિ થિરવાસરે ૨. ખીહા મત સુરલેાકના, ર. સુર દેખી ખલ તાસરે. ૨.એ. ૨૨ આજ ચઢાવે માહરી, ર. અનુજ ધનુષખલવ'તરે; ૨ જોયા અલ સહુ દેવતા, ૨ જોયે નૃપ મતિમતરે. ૨.એ. ૨૩

Page #547

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૬૩ ધનુષ બલે આપી , ૨. કડ (૨) કરતે પ્રાણ, ૨. નીચી દષ્ટ શક, ૨. ઉચે ખાંએ બાણરે ૨.એ. ૨૪ બાણ વિષે લાગે જઇ, ૨. દેવભણું ભય આણીરે; ૨. ઢાલ બીજીખંડ સાતમે, ૨. એ જિનહર્ષ વખાણી રે. ૨.એ. ૨૫ સર્વગાથા ૮૬.
દૂહાનિપુર ધનુરાવે કરી, બહિરા કીધા કાન; ત્રાસ લો કાયર નરે, થરહરીયા રાજાન. ૧ દીધ દષ્ટિ વૃતભાજને, ચકાંતરે નિહાલ; બાણ શકતુ મુંકી, વીયે દગ તત્કાલ. ત્યારે જ્ય (૨) રવ થ, દુંદુભિ વનિ આકાસ, સુમનણિ દેવતા, મુકી મસ્તક તા. ૩ સાનુરાગ દુપદાંગા, અને આકુલ અંગ; ઘાલી અર્જુનને ગલે, વરમાલા ઉછરંગ. ૪ જિમ પંચેન્દ્રિયને વિષે, પૃથક એક મન હાઈ; તિમ માલા પિણિ પંચને, કઠે પડતી જે. ૫ પચ વિષય એક ચેતના, કેડે રહીયા તેહ, તિમ એ પાંડવ એક પ્રિયા, લેક વિમાસે એહ. ૬ લમાન ગંગાસુતન, કુપદ મૂદ્ધ અધ કીધ; સહુને વિસ્મય ઉપને, મુનિ એક દર્શન દીધ. પંચાલીને પાંચ પતિ, કેમ થયા મુનિરાય, કૃષ્ણદિક પુછે સહ, કારણ તેહ વતાય. ૮

Page #548

૪૬૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત.
પંચ ભત્તરી દ્રપદિ, પ્રાગ જન્માજિત કર્મ,
તિર્ણ થાયે અચરિજ કિસ, વીસમીગતિ બેશર્મ. ૯ હાલ-પીછલારી પાલિ અબાઈ મોરીયામારાલાલ એદેશિ. ૩ ઈશુહિજ ચંપાનગરી, અધિક સહામણી મારાલાલ અધિક સહામણું મારાલાલ, તિહાં સાગર દત્તસેઠ
વસે ધનને ધણી મારા લાલ. વસે. નારિ સુભદ્રા કુખે થઈ ગુણધારિકા, મારા. થઈ.
કન્યા અપછ૨ રૂ૫ નામે સુકુમારિકા, મારા. ના. ૧ જિનદત્તકે પૂત સાગર નામે ભલો મારા. સાગર. રૂપવંત ગુણવંત સહુનરસિરાતિલ મારા. સ. પરણ કન્યા તિણ નિશા જ્યા ગયે મારા. નિ. અગનિ તણી પરેતાસ ફરસ અંગ થયે મારા. ફ. દઘમાન ક્ષણ એક તિહાં સાગર રહ્યા મારા. તિ નિદ્રામો તાસ મૂકી નાશી ગયે મારા લાલ. મુ. પતિ દેખે નહિ પાસ રેવે વિરહાકુલી મારા. રે. પતિવિણિ દાખિણ જેમ છેડેજલ માછલી મારા. . તેહને દુર્ગધ હેતુ જાણુ સાગર તજી મારા. જા. દે બેઠી પુત્રી તું દાનશાલા ભજી મારા. દા. વૈરાગ્યે તે અન્ય દિવસ ગોપાલિકા, મારા. દિ. વ્રત લીધે તે પાસ થઈ વ્રત પાલિકા મારા. . ચેથ ષષ્ટ અષ્ટમાદિક તપ બહુપરિ કરે; મારા. ત. ઉલ્હાલે ભૂમિભાગ ધ્યાને સંચરે મારા. ધ્યા. એકાકી તિહાં જાઈ લીયે આતાપના મારા. લી. સરજ સામી દષ્ટિ કાર્યોત્સર્ગસ્થાપના. મારા. કા.

Page #549

- શ્રીશત્રુંજય તીર્થરાસ. ૪૫ પાંચ પુરૂષ સ્નેહવંત વેશ્યાસું પરિવર્યા, મારી. વે. દેવદત્તા લેઈ સાથિ તિણે વન સંચર્યા. મારા. તિ, તિમાં ઉભી તિણિ દિઠ ભેગન પામીહલાલ; સં. વ્રતિની ચૂકી ધ્યાનનિદાન ઈસે કી હલાલ. મા. નિ. પંચપતિકાતુંથાયે, તપ પરભાવથી હલાલ; ત. અષ્ટમાસકી કિધ લેખન ભાવથી હલાલ. સં. વિણભલેયાં તેહ ભરી દેવી થઈ હલાલ; મ. નવ પલ્યોપમ આયુ સાધમેં તે ગઈ હલાલ. સે. તિહાંથી ચવીને એહ થઈ દ્રોપદી સહિ હલાલ એ. પૂર્વ નિયાણે કીધ ઉદય આવ્યે અહી હલાલ. ઉ. પંચ થયા ભરતાર બહાં વિસ્મય કિસે હલાલ; ઈ. ભેગવીયે સુભ અશુભ કર્મ કીધે જિસ હલાલક. મુનિ કહી એવી વાત આકાશવાણી થઈ લાલ આ ભલા (૨) ભરતાર લહા તૂઠે દઈ હે લાલ લ તેહીજ શજન સયણ સ્વયંવર આવીયા હલાલ, સ્વ. ઉછવણું કૃષ્ણ પાંડવ પરણાવિયા હલાલ પાં. પાડુ દશાર મુકુંદ બીજા પણિ ભૂપતી હોલાલબી. આયા નિજપુર માંહિગારવણું બહુભતી હલાલ ગ. ભક્તિ કરી બહુ ભાંતિ જિમાવ્યા સહુ ભણું
- હલાલ. જિ. પાંડુ તનય સંઘાત આવ્યા નિજપુર ભણી હલાલ.આ. એક દિવસ ધર્મ પુત્ર બેઠે પદિ ઘરે હોલાલ, બે. આ નારદ તામ પૂ ૫ બહુ પરે હલાલ, પૂ.
૩૦

Page #550

૧૨
૧૩
૪૬૬ શ્રીમાન જિનહર્ષમણીત. પ્રીતિવત થયે તામ ભક્તિ દેખી કરી હલાલ. ભ. શિષ પાંડ બેલાઈ કહે ઈમ હિતધરી હલાલ. ક. ૧૧ એક એક દિવસ પંચાલી સર્વે સેવવહેલાલ; સ. ન્યાયરીતિ મુનિ નારદ કીધી એહવી હોલાલ કી. યાજ્ઞસેન્યાને ગેહ એક બેઠે તિયે હલાલ એ. તે ઉપરિ તિહાં બીજે કઈ આનિસે હલાલ. બી. દ્વાદશ વર્ષ પ્રમાણ તીરથયાત્રી હસ્ય હોલાલતા. તે પાતકથી છૂટકારે થાઈયે હોલાલ. છૂ. એક દિન રાય યુધિષ્ઠર તિહાં બેઠે હતો હેલાલ તિ. આબે અર્જુન તાહ ભાઈનવિ જાણુત હલાલ ભા. સત્ય સેવા કરવાને કાજે મન કી હલાલ કા. માત ભ્રાત જનકાદિ સહુમલી વારી હલાલ. સ. તેપિણ ચાલે તેહ કર્યો તીરથ સહુ હલાલ; ક. જીહાં જનાર દેવ નયા ભાવે બહુ હલાલ. ન. ૧૪ અનુક્રમે ગયે વૈતાઢય પ્રથમ જન તિહાંન હલાલ, પ્ર. અસુભ કર્મ દુઃખકેડિ તિહાં સગલા ગમ્યા હલાલ. તિ. ઈણિ અવસર વિદ્યાધર વિધુર નિહાલીયે હલાલ વિ. કિરતાં દુખીયે તામ પાર્થ બોલાવી હલાલ. પા. ૧૫ હું મણિચૂડ વૈતાઢય ઉત્તર શ્રેણિ રહું હલાલ. ઉ. હેમાંગદ મુજ રાજ ગ્રહો દુઃખ હું સહુ હલાલ. 2. ધન્વી અર્જુન તાસ વચન ઈમ સાંભલી હલાલ વ. બેઠે કલ્પિત તાસ વિમાન મનરલી હલાલ, વિ. ૧૪

Page #551

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૬૦
કતિહાં જઈ જેરે નામ હેમાંગદ જીપીઓ હલાલ; હે. રાજ્ય ખેચર મણિચૂડ ભણી લેઈ આપીએ હલાલ. ભ. હિમાંગદ મણિચૂડ પ્રમુખ વિદ્યાધરે લાલ; સેવ્યમાન તિહાં કાલકિનાઈ રહ્યું ઘરે હલાલ. કિ. ૧૭ અષ્ટાપદ આદિક તીરથ કરવા ભણી હલાલક તી. ચાલ્યા બેસી વિમાન ભગતિ જીનવરતણી હલાલ. ભ. શ્રી ગિરિનાર ગયે કૈતેય તિહાંકી લાલ, કૈ. કીધી જીનવર જાત ઢીલ કાંઈ ન કી હલાલ. ઢી. ૧૮ ઈણિ અવસર શ્રીપુર પુરક્ષત્રપુરા થયે મારા હલાલ; ક્ષ. પૃથુ નામે બલવંત બિરૂદ જગમેં લો. મા. બિ. દુર્ગધ ઈણિ નામકી તેહ તણું સુતા; મા. પ્તિ.
ખ્યાતા તાસ શરીર તણી દુર્ગધતા. મારા. કિ. ૧૯ પિતૃદત્તા સેમદેવ તેહ પરણી સહી; મા. તે. ત૬ધે નાસી ગયે રડી નહી. મારા. .. પતિના દ્વેષ થકી થયે ષ પિતા તણે મારા. હે. દુખિણી જુરે દુખ સંભારી ઘણે ૨ મારા. સ. ૨૦ ભર્તાને જે માન હવે નારી ભણી; મારા તે સગલે પુજાઈ સભા પામે ઘણી મારા. . પીહરમે પણિત પિસાએ દીકરી, મારા. પિ. પતિ નામા નવિના જાણે કરિ કિંકરી. મારા. ભ. ૨૧ પરાભવી સર્વત્ર તજી ગૃહ નીકલી મારા. ત. કર્મ ખપાવણ કાજ ભમે તીર્થાવલી ૨ મા. ભ. પૂર્વકર્મ ક્ષય ન થયા એમ જાણ કરી મારા. કે. દુખીણ મરિવા હુસ હીયામાંહે ધરી. મા. હી. ૨૨

Page #552

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
થાય.
૨
પાદીયણ દિન નદી નાયક ભણું. માન. ચાલી નિસીભર તેહ સહુની અવગણી. મારા. સ. સાતમા ખંડની ઢાલ થઈ પુરી સહી; મારા. થઈ. સુણજયે સહુ જીનહર્ષ હર્ષ હીયડે લહી. મા. હી. ૨૩ સર્વગાથા. ૧૨૦ પાઠાંતર. ૮૮ -
દહા. વનમે જાતી વલલી, જટિલ તપસ્વી તેણ, દેખી નમી મુનિગધથી, થેયે પરાગમુખેણ. ૧ તથા દેખિ તેહને કહે, નિરમમ તુમે મુનિરાય, મુજથી ઉપરાઠા થયા, કુણ દુઃખ ત્રાતા થાય. સાંજલિ વચ્ચે મુનિ કહે, ઈહાં કુલપતિ ગુરૂ મુજ; આવી તેહની ભક્તિ કર, તે દુઃખહર્તા તુજ. ૩ ઈમ સુણી મુનિપદ અનુગતા, દુર્ગધા વનમાંહિ; જટિલ પ્રથમ જીન ધ્યાવતે, ચરણે લાગી જાઈ. ગુરૂપિણિ તેહની ગંધથી, વકીકૃતનિજ નાક, એવી દુઃખિણ દેખિને, કહે મુનિ કરણી પાક. ૫ વિધુરા વછે કિમ ઈસી, ઈહાં આવી કહે કેમ? દુર્ગધ તાહરા દેહને, કિમ વિસ્તરી તેમ? ૬ સાંભલિ આંસુહૃહીને, મુનિને ભાષે તે પ્રભુજી જાણે ઉમાહરે, પૂર્વકર્મ કઈ એહ. ૭ દુખિણ બાલદશા થકી, તજી ગંધથી કંત, સગલે તીરથે હું ભમી, અજી સ્ય (સિ)ના અંત. ધર્મ દાન માટે મુનિ, પ્રાણીને આધાર; મુક પૂરવ કર્મથી, સંસારદધિ તા. ૯

Page #553

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ઢાલ-વાણિણિ કેટા ઉતરેરે પૂજણ પારસનાથ, એ દેશી. ૪ વાચંયમ એહવું કહે; મુજમાંહે નહી જ્ઞાન, . . શત્રુંજયમાંહે થઈ, જા રૈવત ધરિ ધ્યાન. ૧ સાંજલિ વાતડી રે, રેવતગિરિ ચડીરે; કરી સલી ઘડીરે દુઃખ ટાલણ જડીરે, મુનિવર
ભાષે ઈમ વાણિ. સ. ૨ તિહાં કિણિ કેવલીએ કહયેરે, ગજપદ કુંડનો નીર, * * આણી તિહાંથી ન્હાએરે, જોયે રોગ શરીરે. સાં ૩ સાંજલિ પ્રીતિવતી થઈ, પ્રણમી મુનિના પાય; પુંડરીક ચિત્તમાં ધરી રે, રૈવતગિરિ ભણિ જાય. સાં. ૪ ચલતે તિલેકે દિને રે, ધરતી મનસું ધ્યાન; શત્રુંજય તીરથ ગઈ, પ્રણમ્યા શ્રી ભગવાન. સા. ૫ દેઈ શિલ પ્રદક્ષિણરે, તિહાંથી ચલી તત્કાલ; દૈવત નમિવા રૈવતેરે, હણિવા કર્મ કરાલ સાં. ૬ ઉત્તર પાજે ગિરિતણુંરે, ચઢી વાસના સુદ્ધ ગજપદ કુંડે તે ગઈરે, હીયડે હર્ષ વિશુધ્ધ. સ. ૭ અરિહંત ચય ગજ કુંડમાંરે, જાવા ન લહે તેહં; આહિર નીર અણવિને, સ્નાન કરે નિત્ય દેહ. સ. ૮ સાત દિને દુર્ગધતારે, ગઈ થઈ સુભ ગધ. - શ્રી જીતુવર મંદિર ગઈ, જીનપૂજણ પ્રતિબંધ. સાં. ૯ ત્યારે પાર્થ તિહાં રિસીરે, આ જ્ઞાની એક પૂજાનતર તેહનારે, કહે પૂરવભવ છેક. સા. ૧૦ સુણિ કન્ય પુરવભરે, તું વિપ્રકુલ ઉત્પન્ન શ્વેતાંબર મુનિ દેખિરે, હાંસી કીધ અધમ્મ. સ. ૧૧

Page #554

૪૭૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત
વનમાહે એ રહેશે, તેહી ન કરે સ્નાન સુભ્ર વસ્ત્ર: મેલાં કરી, પહિરે મહા અજ્ઞાન. સાં. ૧૨. મુખ સૂગે કરિ મેડતીરે, પીટતી કર દય; ઈમ કુકમ ઉપાર્યારે, સાંભલિ ફલ થિર હોય. સાં. ૧૩. તિહાંથી મરી નરકે ગઈરે, તિહાંથી ગતિ લહીસ્વાન; કુલ ચંડાલે ઉપનીરે, ગ્રામની સૂકરી માન. સ. ૧૪ ઈમ ભવ દુષ્ટ ભમી કરી, અનુકમિ માનુષી જાત; નામે પરિણામે કરી, થઈ દુર્ગધા ગાત. સાં. ૧૫ ત્રિભુવનના ચગી ભણીરે, અનવર પુજા જેગ; તેની મુદ્રા જે ધરેરે, કીમ નદીજે લેગ. સ. ૧૬ મહાવ્રત ધારી જે યતિરે, ગમે મિથ્યાત્વ વિકાર; જન સાસન દીપાવતરે, કિમ નિંદીયે અણગાર. સ. ૧૭ કરમ તીરથ પરભાવથીરે, તું ખેપવિસિલહીસ્ય; બોધિ તીરથની સેવનાર, કરિ તું વિસવાસ. સ. ૧૮ એહવું કહી વિર મુનિ, દુર્ગધા શંકાનન્દ સ્વામીનમયગુરૂ નમ્યારે, પામ્ય પરમ આણંદ. સ. ૧૯ અર્જુન ધન્ય દિન માનતેરે, ધન્ય ગણતે અવતાર, સાથે મણિચુડ મિત્રને, તિહાં. રહયે દિન ચાર. સા. ૨૦ હવે કૃષ્ણ તિહાં આવતરે, જાણી હરખેત હેઈ પરણાવી અર્જુન ભણી રે, અહિની સુભદ્રા જેઈસાં. ૨૧ શત્રુંજય નંદીવર્ધનેર, અષ્ટાપદ ગિરિરાય બાર વરસ અર્જુન રેિ , તીરથ અનેક રાય. સાં. રર

Page #555

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૪૭
ઈમ નિજ સંઘા પૂરિને રે, બહુ ખેચર સંઘાત; જોમ વિમાને છાદરે, હથિણપુર આયાત. સા. ૨૨ વધુ સહિત આ થકરે, જાણી પાંડુ નરેશ ઉછવણું અર્જુન ભરે, કરાવ્ય પરવેશ. સાં. ૨૩ તિણિ અવર મણિચુડની, બહિની પ્રભાવંતીનામ; કિણ એક વિદ્યાધર હરીરે, ખૂબ સુણી તિણિ ઠામ. સા. ૨૪ અર્જુન મણિચુડસું તદારે, મ પથાવલિ જાઈ; તાસ હણું પરભાવતીરે, લેઈ આ નિજ ડાય. સા. ૨૫ પાંડુ નરેસર અવસરેરે, મેલી સહ પરિવાર ધર્મ પુત્રને આપણેરે, પદ દીધે તિણિવાર. સા. દેવાલય જિમ ધ્વજ કરિરે મમૃણી જીમમ શેભે વિશ્વ યુધિષ્ઠરે, યશ વિસ્તરી ભેમ. સા. ૨૭ ભીમાદિક ચ્યારે મિલીરે, સેના લેઈ સાથ; દિશિ આપી આ સહુ, આજ્ઞાએ નરનાથ. સાં. ૨૮ હિવે સુખે સુખ ભોગવેરે, પાંડવ લીલ વિલાસ; ચઉથી સાતમા ખંડનીર, ઢાલ થઈએ ખાસ. સ. ૨૯
સર્વગાથા, ૧૫૮,
૧
પંચાલી પતિ પાંચને, સીંહ સરીખા પંચ; પુત્ર થયાં કુલ સંભવે, દેવ કુમરને સંચ. બધુ પુત્ર જીમ પત્તિ જીમ, મિત્રનિ જાંગ જિમજાણિ; ચ્ચાર યુધિષ્ઠરને થયા, વિનયવંત ગુણખાણિ. મણુંચૂડ ખગ પ્રત્યે કરી, પરે વિદ્યાબલ તામ; આમંડલ સરિખી સભા, કીધી અતિ અભિરામ.
૨
૩

Page #556

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
F
:
હિવે મણિચૂડ વિદ્યાધરે, હેમ સિંહાસણ થાપી; એસાણી શક્ર સુતભણી, કર્યાં પ્રેમના વ્યાપ. શાંતિનાથ અરિહંતના, કારાબ્યા પ્રાસાદ; મૂર્ત્તિ હેમમય સ‘યુગત, દીઠા પર્માલ્હાદ. શાંતિનાથ ભગવંતના, ત્રિણ કલ્યાણક તંત્ર; તીરથ હસ્તિનાગાભિધે' આપે પુન્ય પવિત્ર. લક્ષ્મી કલ્પલતાતા, ફૂલ લેવા કરે પ્રતિષ્ઠા જીન તણી, હષ ધરી અસમાન. રામકૃષ્ણ દશારનૃપ, દ્રુપદાદિક દુપટ્ટાર્દિક ભૂપાલ; તિણિ તેડયા આવ્યા તિાં, પ્રતિષ્ટાચ્છવ ભાલિ, ઢાલ—તિમિરી પાસે વડલા ગામ એની; ૫. હિંવે બેઠા તિહાં સહુ રાજાન, સભા સ્થંભ ખિખિતસુ
રાજાન;
૪૭૨
પ્રધાન; રાજાએ તિહાં વલી બોલાવ્યા, મધુ સહિત દુર્ગંધન
આવ્યા.
ચાદવ પાંડવ તત્ર સભાયે, મણિસિંહાસન બેઠા ભાગે; જાણે રહીયા અધર આકાશે, દેખી વિસ્મય ચિત્ત વિમાસે. નીલ રતનસુ કુટ્ટિમ જડીયા, સંવૃત વસ્ર સકાજલ પડીચે સ્ફાટિક ભીતે જઈ આલ્યા, હસીયા દુર્ગંધન મહાબલીયા. સૂર્યમણી અરણીતરૂની પર માહિરિ શીતલ દીસે તે અિ
અંતર ક્રોધાગ્નિ સ યુક્તિ, તાષિણી સહુની કીધી ભક્તિ.

૩

Page #557

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ. -
દાનસાંડધર્મ પુત્ર નિહાલી, કલ્પદ્રુમ આદિક સુવિશાલી; દર ગયાં સગલા લાણા, નામ માત્ર જગમાંહે કહાણા. સર્વ ધર્મના મૂલ અહિંસા, જાણિ ધરમ સું કરે પ્રસંસા;
સગલે ઉદઘેાષણા
દેવરાવી, ક્ષિતિમ ડલમાં દયા પલાવી. કીધ પ્રતિષ્ટા ઈમ ઉછરંગે, ધર્મપુત્ર નિજ મનને રંગે; ચારણુ રિષિ મુનિવર રાજાન, સહુ વિસજર્યાં દેઈ દાન. વસ્ત્રરત્નાદિક દેઈ સત્કાર, દુર્ગંધન નૃપને તિણિવાર; નિજપુર આવી કરે વિચાર, તાત માતુલ મેલી પિરવાર. પાંડવ ખાલપણાથી એહ, સદા ફૂડકપટના ગેહ; ઘર સૂરા મન માંહે કુરા, માહિર મૃદુ અવગુણુકકર પૂરા. રામ માધવ ના ઉપર જાણી, રાજ્ય મદ્દોધૃત કિસી કહાંણી; મુજ હાંસી તિહાં કીધી જેહ, સાલતણી પરે દુખે તેઙ. ૧૦ છલ કરિમલ કરિ અરિ સાધિ જે, નીતિ વચન મન
પાંડવના લ્યું રાજ્ય ઉદાલી, તે મુજ
એહવુ કહી શિલ્પી તેડાવે, બહુ દ્રવિણે
માંહે ધરીજે;
રીસ સમે વિકરાલી.
રમ્ય સભા
કરાવે;

૪૭૩
તેની સ્પર્ધામનમાં ધારી, કપટ હીયામાંહે અવધારી. દૂત મૂકીને હિંવે ખેલાવે, આ લેાકત કૌતુક મન ભાવે; રામકૃષ્ણ પાંડુન દદશાર, દુર્ગંધન રાજા તિણિ વાર.

૧૧
૧૨
૧૩

Page #558

શ્રીમાન્ જિનહુષપ્રણીત.
પ્રત્યેક આવ્યા જે રાજાન, તેને કૃત્રિમ આપે માન; ઉડી સહુને સામ્હા આવે, દાને સહુને રીજ ઉપાવે. જીમાવે ભાજન કરિ પરિઘલ, વતક્રીડા જલયંત્ર કૂતૂહલ; પાંડવ પોતાને વિસ કીધા, બેઠા ઘૃત રમે રસ વીધા. ધર્મ વિષે એક વિદુર પ્રવીણા, વિદુર નિષેધ્યેા પિણિ થયા લી; ધર્મ પુત્ર મેલ્ડે નહી ક્રીડા, ભવિતવ્યતાની માટી
૭૪
૧૪
પીડા. ૧૬
ધન નૃપ છલસુ' ખેલે, ધર્મ પુત્રને દુર્મતિ પેલે; પાંડવ ભેાલા ન લેખે કાંઈ, સર્વ કલા જો હુ'તી માંહિ. ૧૭ ઘેાડા હાથી રથને પાયક, અનુક્રમે શ્રમનયરપુર લાયક; રાજ્ય પ્રાય તે પિણિ સહુ હાર્યાં,
રાય
ન
યુદ્ધિષ્ઠીર રહ્યા વાર્યાં. ૧૮ જીપણની આશા મન ધારી, ધર્મ નંદન જેજે પણકારી; જોવે મૃગતૃષ્ના જીમ માટી, તૃષ્નાતુર નર પણિ તે
૧૫
ખાટી. ૧૯ હિંવે પણ કીધી કૃષ્ણા રાણી, વ્યસન વારિધિમાં પડીયેા પ્રાણી;

જુઆ મીઠી હાર વિચારી, કર્મસાગે તે પણિહારિ, ૨૦ આત્માયત્ત કીયે। દુર્ગંધન, પાંડવાના સેવિસે સગ
લેા ધન;
પાંચાલી મણેવા કાજે મુકયા દુ:શાસને રાજે. ૨૧

Page #559

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
રેકૃષ્ણ હારી ાહે હવે તુ મુજ ઉછંગે સાઈ; મેલ્હિ પાંડુ પુત્ર ભણિ વિડખિત, ઈમ કહી ગયા થયે હરિષત. ૨૨ એવું વચન સુણી પાંચાલી, નાસતી દુઃશાસન જાલી; કરિ જાલી સભામાંહિ આણી, ધ્રુજ'તી જિમખંદી વાણી. ૨૩ ભીષમ દ્રણ વિદુર પિરવાર, બેઠા દીઠા સતી તિવાર;
અપમાને લાજે મનમાંહિ, રાષ કરી ભાખે ઈમ તાહે. રૈ દુઃશાસનરે દુરાચાર, ૨ નિર્ભ્રાજ અરે કુલાંગાર; કરતા હું. ઈણિ પરે કુકર્મ, વિતથ અસ્ર થાસેઈ
૪૭૫
બેશર્મ. એહુવા વચન સુણી દુ:શાસન, એલીયા ક્રોધે જાણી
ભયકર;
સાતમે ખડે પ'ચમી ઢાલ, પૂરી થઈ જીનહર સાલ,

હુતાસન; ખાંચ્યા વસ્ત્ર સતીના પાપી, જેને કુમતી હીયામાં વ્યાપી. ૨૬ જીમ ૨ વજ્ર ગૃહે કાયાથી, તિમર શિલ તણા મહીમાથી; નવ ર્ વચ્ચે પહિરી દીસે, તિમ ર સહુકાના મન હીસે. ૨ સત અષ્ટોત્તર તેહને ચીર, આવ્યા નિર્મલ જેવા
ખીર; ઉતરીયે દુઃશાસન નીર, આવી સભા બેઠા દલગીર. ૨૮ ફાલ ભટ્ટ થયે। :સીહતણીપર, લાગી તેહુને સતી

૨૪
૨૫.
૨૯

Page #560

૪૭૨
શ્રીમાન્ જિનર્હર્ષપ્રણીત.
સર્વ ગાથા ૧૯૫.
:
દુહા. ક્રોધ વિન્ડ મારૂત તણા, જવલિત થયાઅસમાન; ધર્મ યુક્તિ થયા થયા, વિનયવ ́ત ગુણુવાન. મારૂત દુŕધન ભણી, ગાત્ર સહીત ઇણિવાર; પિણિ અંતરાઈ વિચિ થયા, ગુરૂના વચન વિચાર. ૨ ભીમ રાસભર ગાજતા, સાંલિ અરિ ભૂપાલ; નીચેા મુખ કરી (૨) રહ્યા, કેઈ ખીન્હા તત્કાલ. ૩ ક્રોધ ભર્યાં ભીષમ કહે, દુર્ગંધનને તામ, અધ પુત્ર સ્યાં માંડીયા, સતી વિડએઈ આમ. ભીમાન્તુ ન આદિક થયા, તુજ હણિવા ઉજમાલ; પિણિ વારેછે છઈ, ધર્મ સુ” વિનય વિક્રમ પ્રતિપાલ. ત્યજ એહુને તુજ કુલવિષે, એ કૃષ્ણા અંગાર; માહિરિ આંધા તુજ પિતા, તું અધ બેઉ પ્રકાર. દુર્યોધન એવુ સુણી, ભાષે વત્સર ખાર; વનવાસે એ નિસરા એક અધિક ઈણિવાર. છ કિણિ હિંઠામે જાણિસુ તેર વર્ષ મઝાર. લિ વન એહને આપિસું. હું સવત્સરમાર હાલ-લાડણ પાસજી તું યે એની દેશી; રૃ. ધર્મપુત્ર અગીકમાં, ગુરૂચરણે સરનામેારે; જાયા ચ્યારે અનુજસું, આયા નિજપુર તામારે. યુ. ૧ પ્રણમી પાય પિતાતણા, દુર્ગંધનની સહુ વારે; ધર્મ પુત્ર સગલી કહિ, પિણ ખેદ નહિ તિલ
માતારે. ધ.

૫
૨

Page #561

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
ધ; હું
પાંડુ સુણી ક્ષણ એક રહયા, માન કરી તિણુ વાર રે; ચિત્તમાંહે એમ ચિતવે, ધિગ ર સ’સાર અસારારે, ધ. વલી કહે સત્ય સ`ઘતુ, ખેદ હીયે મ ધસારે; વનવાસે હુતાતજી, સાર્થક નામ કરે. ધ. રાજ્ય ત્યાગે અથરાજ્યને, અટવી નગર પ્રમાણેારે; સ્વાક્ત પુરૂષને પાલતા, સગલેહી જય કલ્યાણારે. ધ. ધીરવીર તુમે તાતજી, તુમે કુરૂ ગોત્ર શૃગારાજી; અનુમત દ્યાહવે અમ ભણી, જઈ યે ક'તાર મારે. અનુમતિ માવિત્ર દીચે નહિ, જાવાની તે વનવાસારે; આંખે આંસુ નાંખતા, નાંખતા દુખ નિસાસારે. ધ. પિતુ આજ્ઞા લેઈ કરી, ધરમ પુત્ર મનર`ગેરે; ચાલ્યા બધવ ટ્રીપત્તિ, લેઈ આપણુ સગેરે. ધ. પાંડુ કુંતી મુદ્રી તથા, સત્યવતી વરનારારે; અખા અબાલાંબિકા, તેહાને સ્નેહે થઈ લારારે. ધ. અશ્રુ પ્રવાહ નયણે વહે, સાથે લેાક અપારારે; સ્નેહસાગરમાંહે પડીયા, નિજ માતપિતા પરિવારે. ધ. ૧૦ તું કુશે સેહરા, સત્વ ભો તુમે તાતે; અજ્ઞપરે સુત સ્નેહથી, ન કરેા અશ્રુ પ્રપાતાજી. ધ. ૧૧ તાતાંગજ તાહરા, અમે પાલુ પ્રતિજ્ઞા એહારે; વાધે કીરતિ તાહરી, કૈારવ મગલ રાજ્ય લુખ્ખ દુર્ગાધને, હિત કીધા મુજ એહારે; સત્ય સુત નહી તે કિમ હુવે, સત્ય
ગેહારે. ૫. ૧૨
માત પિતા કાયર તુમે, વીર પત્ની ધીરજ ધરા,

નામ મુજ
४७७

3
૪
તેહારે. ધ. ૧૩
હુયા સ્નેહ વસેારે; માતાજી ગુણુ શ્રેણારે. ધ. ૧૪
1 '

Page #562

૪૭૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સેવા કરજ તાતણી, જીન પૂજે નિત્યારે આશીશ દેજે અમભણી, મન મૂકે નિજ
સત્યારે. ધ. ૧૫ લેક તુમારે જે અમે, કીધે હવે અપરાધેરે, રાજ્યાં ધેખમ તુમે, મત સંભારે ખાધેરે. ધ. ૧૬ વિનય કરી તાત માતને, લેકને શીખ પ્રદ-તેરે; કુંતી સુભદ્રા દ્રપદી, ચાલ્યા બંધુ સહિત રે. ધ. ૧૭ સત્વ ધરી આઠે જણા, ચાલ્યા સાહસી ધીરે;
રવ હવે હર્ષિત થયા, દુષિત લેક અપાશેરે. ધ, ૧૮ કુરકરમી રાક્ષસ હિવે, દુર્યોધનની આજ્ઞાયેરે, બીહવે દ્રોપદી ભણી, ભીમ જીત્યાતિણિ હાયેરે. ધ. ૧૯ વિદુર આવી પાંડવભણી, દેઈ વિદ્યપાયો હિવે હિલિ મિલિ પાછા વલી, આવ્યા નિજપુર
- વરમોરે. ધ. ૨૦ સદર યાજ્ઞ સૈનીત ભણે, દષ્ટદ્યુમ્ન પાંડવને જાણ; આવી કાંપીલ્યપુર પ્રીતે, લેઈ ગયે હિતસુતાણી. ધ. ૨૧ હિવે સમુદ્ર વિજ યાજ્ઞ, માધવમન ધરી ઉછાહેર; કુંતી નિમિવા આવીયે, યાદવ કોડિ સગહેરે. ધ. ૨૨ પાંડવ મિલીયા પ્રેમસું, જમાવ્યા બહુ ભારે; પાર્થ વિદ્યાનિત ભેજને,ધરિ મનમાંહે બહુ ખાંતેરેધ. ૨૩ હરિને વિસ્મય ઉપને, ભજન સરસ નિહાલી; ઢાલ સાતમા ખંડની, છઠી જીનહર્ષર સાલરે. ધ. ૨૪

Page #563

શ્રીત્રુંજયતીર્થરાસ.

સર્વ ગાથા, ૨૨૭
ધામ.
દુહા. જાણું કારવ ના કહે, તેહને ચરિત્ર મુકુંદ; લઘાતિ આબાલથી, રચે કપટના ફ્દ. કપટપટુ જૂએ રમી, કૈારવ તુમ સઘાત; કાઢયા તુમને રાજ્યથી, દૈવ વિપર્યય વાત. હું હસું અરિ તુમતણા, તુમે જાએ નિજ ડામ; કાલ વિના પિણિ શત્રુને, હણતાં વ્રત નહી ક્ષામ. કૃષ્ણુ વચન એમ સાંભલી, ધમ સૂનુ કહે તામ; તુમથી સહુ સભાવીએ, હરિપરાક્રમ અમે યાદસ વછરા, રહી ફ઼િરી વનવાસ; તુમ સાહાચ્ચે શત્રુને, આવી કરસું નાસ. એહવા કહિને કૃષ્ણને, વિનય વિસજર્યાં જામ; સુભદ્રા નિજ મહિનિને, રથ આરોપી તામ. મેલી શાંતનયપુરી હિવે સસ સતવત; પ્રાહિત દુર્ગંધન તા, પાંડવ મહી ભમંત. આવિકહે પ'ચાગ નિમ, દુર્ગંધન મુખમુજ; કરે વિનતિ એહુવી ધર્મપુત્રજી તુજ. ઢાલ-બેલડા દૈયે સબ કપૂત મેલડા દેયેાજી સામા જોવા વાલ્હાપૂત સામેા જોવેાજી થારી માવડી બોલાવે એટા બાલહ્યા. એની એ દેશી. ૭. મે અજ્ઞાનવસે અન્યાય, માઢા કીધા; ધર્મ પુત્ર તુમે ગુણ જ્યેષ્ઠ, મે દુઃખ દાજી. તુમે માનયેા ભાઈ, માહુરી વીનતીરે; આં.
૪૭૯

૩
પ
७

Page #564

૪૮૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ભાઈ યુધિષ્ઠર તમે છો સંત, છ ગુણવંતાજી, તું માંહિ કેધતણે નહિ ભાવ, જે બલવંતાજી. તું. ૧ તમે માનીજ ભાઈ હારી વનતિરે; હું નિરગુણ જઈ તમે ગુણવત, નિજ ગુણ જે ભારષ મેં ભુંઈ સગલે તેહ, સરિખા હોજી . તું ૨ કૃપા કરી મુજ ઉપરી વીર, ઇંદ્ર પ્રસ્થાનપુરનેજી; ઈશ થઈ રહિ મેં કીધ, અવિનય ગુરૂનેજીતું ૩ અંતર દારૂણ કોમલ બાહ્ય, તેહની વાણીજી; સુણિ નૃપ આ મન વિશ્વાસ, ભદ્રક પ્રાણી છે. તું. ૪ વારણાવતી નગરી ગયા જામ, વિદુર વિચારીજી; ગુપ્ત લેખ જણા તાસ, તુમ અપકારી છે. તું. ૫ અરિને મત કર વિશ્વાસ, જતુ ગૃહ દેત્યેજી; વાડવ તુમ ઉતરિવા કાજ, ભસ્મ કરેચ્ચેજ. તું. ૬ ફાગુણ સુદિ ચાદશિ અધરાતી, તુજ અરિ કહીયેજી; લેખ થકી પરમારથ એહ, સગલે લહીયે. . ૭ એહવું સુણી કહે જેણને, ભીમ ક્રોધે જલીયેજી; તમે ન જાણે તેહની, વાત મેં અટકેલીઓ. . ૮ ઘે આદેશ ગદાણું, શત્રુ ચુરી નાંખુજી; દુર્યોધનને કરૂં સંહાર, નામ ન રાખુંજી. તું. ૯ એહવે સુણિ કે પાગનિ તાપ, ધર્મજ ટાલેજી; ન્યાય વચનામૃત સારીખ, કહિ ૨ વાલેછે. તું. ૧૦ વિદુર ખણવી તામ સુરગ, પારથી જણાવ્યું હિવે પુરેચન દેઈ સનમાન, તેડી લાજી. તુ. ૧૧

Page #565

૪૮૧
શ્રીશક્યતીર્થરાસ. લાક્ષાગૃહ પાંડવને તામ, વિપ્ર ઉતાર્યા છે; કીધિ ભક્તિ ઘણી પરે તાસ, વચને ઠાર્યાજી. તું. ૧૨ તિશુહિજ દિન જરતીકા એક, પંચસુત લેઈજી; એક વહુ સું કુતીવ્યાસ, રહી આવે છે. તું. ૧૩ હિવે ગુખ નિશિંદીધિ આગિ, વઈરી માઠાજી, જતુગ્રહ લાગે વિવરમજારિ, સાતે નાઠાજી. તું. ૧૪ કેડે ભીમ રહીતે વિપ્ર, અગ્નિ પચાવીજી; વૃધ્ધ ભાઈને કીધ પ્રણામ, વેગે આવી. તું. ૧૫ હિવે લેક દીઠા પરભાતિ, સાતે બલિયાજી; દુર્યોધન ઉપરી સહુ લેક, કોંધે જલીયાજી. તું. ૧૬ પાદઘાતસુવાડવસીસ, ચૂર્ણ કરીયાજી; લેકે વયરીની પરિતાસ, શેકે ભરીયાજી. તું. ૧૭ દુર્યોધન પાંડવ નિજ વિપ્ર જાણું બલિયાજી; બહિ શેકે રાધાની દિધ, જલ અંજલિયાજી. તું. ૧૮ વયરીની શંકાએ પાંડુ સુત, પંથે ચાલ્યાજી; આખુતા પડતા દિન રાતિ, વઈરી સાલ્યાજી. તું. ૧૯ દુર્ગ ચિત્ય નદી ગિરિ શ્રેગ, સરોવર તીરેજી; વિસામે ન લીએ કિહાં ભીતી, તાસ ન ધીરેજ. તુ. ૨૦ ડાભતણા અંકુરા તીણ, કંટક તીખાજી; ચાલે ભૂતલ જે સુખ દુખ, બેદે સરીખાજી. તું. ૨૧ હિવે કુંતી મારગ પરિલિઝ, થઈ અસક્તાજી; ભીમભર્ણ કહે તિલી ભૂમિ, જાઉ ભક્તાજી. નં. ૨૨ હું પણિ થાકી ન સકુ ચાલી, વહુ પિણ થાકીજી; નકુલ લજજા એને સહદેવ, ચાલે બાકી છે. તું. ૨૩
૩૧

Page #566

૪૮૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
સાંભલી આરોપી નિજમાત, શ્રી નિજ ખધેજી; આંધ્યા માંધવ પૂઠે દોઈ કર ઇપિરિ ભીમ, મહાબલ અતિક્રમીરજની પરભાતિ, કણ વન
વેગે ચાલે
સાતમી
સાતમા ખંડ તણી એ ઢાલ, ભાખેઇમ જીનહર્ષ સુજાણુ, મિલિ ૨
સર્વ ગાથા. ૨૬૧
સધેજી. તું. ૨૪ કાચાજી; આયાજી. તું. ૨૫
જાતાજી;
ગાતાજી. તું. ૨૬
નાર.
દુહા. થાકા નિદ્રા વ િસ થયા, વનમાંહે પરિવાર; ભીમ જલાએં નીસર્યાં, ભમતાં પામ્યા વાર. જલ લેઈ તિહાંથી ચલ્યા, ભીમસેન તિણિવાર; પાછલિ જોવે જેતલે; દીઠી કાઈક ક્રૂર શરીર બીહામણા, ભાષે રે રે તિ; ભીમ ભણી દેખી કરી, કીધા રૂપ વિશિષ્ટ, લેાયણ માણે વીંધતી, આગલિ આવી તે; કહે સાનંદે ભીમને, મૃદુ ભાષા સુસનેહ. જીત કદર્પ દરપ તુ', : સુણિ ઇણિ પર્વત વાસ; હિંડ ખ ભાઈ માહ્યરા, હિડમા મહિન હું તાસ. તુજ ગધ આવી તેહુને, ક્ષુષિત આણિવા મુજ; મુકી થઈ રતાર્થિની, રૂપ નિહાલી તુજ. મનમથ અર્ણવ બૂડતી, કૃપા કરી મુજ તારિ; પાણિગ્રહાગ્રહથી પ્રભો, યાવંત અવધારે. કરસું હું વનવાસ મે, વસતાં તુમને નાહ; મહેાપકાર શક્તે‘ કરી, વિર મુજ કરિ છાહુ.

મ
3
७

Page #567

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
- ૪૮૩
ભીમ તાસ ઈમ ભાસતાં, કહિ ઈસું મત બેલ; રહતાં અન્ડ વનવાસમાં, યુકત નહી નિટેલ. ૯ દ્વાલ–સખીયે આરે માસ આસાઢે કરીનહારા ચઢાઉ,
પાડે ઘરિ આવી કરાવો લાગેરે માં મિલીયા એ દેશી ૮. ઈમ બે જણ વાત કરતે, આ તિહાં હિડબ તુરત ભગિનીને પાણિ તાડતરે, પલગ્રાહી
૧ કે ભીમસેન તિવારે, કિંમરે અબલાને મારે, મુજસુ કરિ યુધ્ધ કરાશે. ઈ. એહવું સુણિ રાક્ષસ આયે, ઉપાડી તરૂવર ધાયે, ક્રોધાગણિ રિદય ભરાયેરે. ઈ. ભીમ પિણિ મહા વૃક્ષ ઉપાડી, આ યુદ્ધ કરણ અનાડી, ક્રોધે નિજ બલ દેખાડી. ઇ. બે જણ માંહોમાંહે મલીયા, પગારે ગિરિવર ચલીયા, ભૂમી સાયરલફલીયા. ઈમ રાક્ષસસું રણ થાયે, કુંતીને હિડંબા સુણયે; તુજ અંગજ માત મરાયેરે. ઈ. તે માટે એ જગાઈ મહલે તેહને જે સખાઈ ભીમ ચેડી કહિવા આઈરે. ઈ. જાજરો ભીમ યક્ષ પ્રહારે, દેખી ધર્મસુખગધારે
ભરોધ તેવારે. ઇં. ભીમ સજજ થયે ભર કેપ, કરઝાલિ ગદા યમ એપે, હણ ભીમે બલ લપેરે. ઈ. તસુ હ હિડંબા દેખી, ભીમ રૂપે મેહી વિશેષી, પ્રતિ ચર્યા કરે અલેખી. ઈ.
૧૦

Page #568

૪૮૪
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
વિષમે મારગ અન્યદીહે, કેપદી ભૂલી વનકીહે; પૃથભ્રષ્ટમૃગી છમ મિહેરે. ઈ.
માત’ગા;
સિંહસૂકર વ્યાઘ્ર ભુજગા, મોટા અજગર પુડુચે નહી સીલ સુરગારે. ઈ. ગિરિસર કાંતાર નિહાલે પાંડવ દ્યાપઢી નવ ભાલે; જીમ મેાહન વેલી જાલેરે. ઈ.
દલગીર થયા સહુ કેાઈ, ભીમ વચનથી વન અવલાઈ; આણી હિડ બા જોઈ રે. ઈ.
દીયંતી;
લેઈ ખધે દ્રાપદી કુતી, વછિત અન્નપાન પાથ સાથે ચાલે પ્રેમ ધરતીરે. ઈ. કુંતી ધર્મસુ’મન ભાઈ, તે ભીમ નિશિચ'દ્રપરેસાભાઈ રે. ઈ.
ભણી
તે રાગથી સાધ અણાઈ, ભીમસુ· ખેલે સુખદાઇ; ભગવાંછિત તેડુ સદાઈ રે. ઈ. શ્રમવંત રહે નચિતા, આવ્યા ચક્રપુરે દ્વિજવેશ લેઈ ગુણવતારે. ઈ. દેવશર્મા દ્વિજ આવાસે, રહ્યા ધર્મપુત્ર હિંડખાને એમ ભાસે. ઈ. દુઃખ આર વરસ લિગે હિંસુ, અમે

પરણાઈ;
ચાલતા;
તિહાં વાસે;
અનિશિ વન
માંહિ ભ્રમસુ;
નિજ ઘરતું સુખસુ રે, ઇ.
જાવા હું નિજ જેઠે અનુમતિ ભાસી, સાસને ગર્ભ પ્રકાસી; અદૃશ્ય થઈ ગુણુ રાસીરે. ઈ. એક દિન પાડાસણ નારી, કરતી આ અપારી; વક્ષ તાઠે હાહા કારીરે. ઇ.

૧૧
૧૨
૧૩
૧૪
૧૫
૧૬
૧૭
૧૮
૧૯
૨૦
૨૧
૨૨

Page #569

શ્રીશત્રુજ્યતીર્થરાસ.
૪૮૫
૨૩
ભીમ તિણે દુખે દુખી થાઈ, દેવશર્મા પાસે આઈ પુછે સ્ય સોક એ ભાઈરે. ઈ. નિજ ભલે કર ફરસીને, ભાખે ઈણિપરિ નિસ સને નિર્ભાગ્ય કહે મુખ દીનેરે. ઈ. મહા ભાગ્ય સુણ મુજ વાણી, એ દૈવ વિટબણ આણી, તે પિણિ સાંભલિ મુજ વાણું. ઈ.
ર૫ બક રાક્ષસ પહિલી હુતે, સિદ્ધ વિદ્યભીષણ બલવંતે; પુર ઉપરિ શિલા ધરે તેરે. ઈ.
- ૨૬ બીના નૃપ લેક તિવારે, પરમેષ્ટી જીન સંભારે; કાઉસગ પિણિ કેઈક ધારેરે. ઈ.
ર૭ પુહ નહી ધર્મ પ્રભાવે, રાક્ષસ નિજ કોપ સમાવે; નૃપને શાંત થઈ સુણાવેરે. ઈ. નૃપ હું જન હણિવા આયે, તુજ અન્યાયે રીસાયે ઢાલ આઠમી સાતમે ખંડ ગાયેરે. ઈ. સર્વ ગાથા. ર૯.
દૂહા, એક વચન કરિ માહરે, દિન (૨) માણસ એક; મુજને દઈ સુખે રહે, રાજન સુણિ સુવિવેક. ૧ રાજા એ અંગર્યો, શિલા હરી ગયે તેહ, ચીઠી આવે જેહની, તે રાક્ષસને દેય. આજ માહરા નામની, પત્રી આવી વીર નૃપ નર આવ્યા તેડવા, મરિવા ભય દિલગીર. પૂર રાજા કેવલી, પૂછ ક્ષયકીનાસ; પાંડવથી નાવ્યા અજી, આવ્યે માહરે નાસ.

Page #570

૪૮૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ વચન એમ સાંભલી, ભીમ આતુરી તાસ; દેખી તિણિ દુઃખ પીડિયે, મનમેં રહે વિમાસ, ધિગ બલ મુજ શરીર ધિગ, ધિગ મુજ પરૂષ એહ; ધિગ ક્ષત્રી પર પ્રાણને, રાખી ન શકે જેહ.” રેગ શસ્ત્ર પાવક જલે, જંતુ મરે સ્વયમેવ; તેપર પ્રાણ શરીરથી, ઉગારે તખેવ. અંતકરણ ઈમ ચીતવી, ભીમ મહા બલવંત; તું જા ઘરિ રાક્ષસભણી, તૃપત કરી અંત્યત.
ઢાલ-ઓલ ગડીની ૧૯. બ્રાહ્મણ દેખી સાહસ તેહનેરે, ખુશી થઈ કહે વાચક કરવાર ઉપગાર પર ભણુંરે, યુગ તુજને સાચ. બ્રા. ૧ સરિખી સરિખી સહુને વેદનારે, ભક્ષણ કરવું તુજ; રાક્ષસ ર પાસે હું રહું જીવતરે, ન્યાય કિસે એ
મુજ. બ્રા. ૨ મદિરાર આવ્યું ચાલી આપણેરે, પંડિત કહે ગુરૂ તાસ; ગુરૂ પ્રાણે ૨ રાખે નિજ પ્રાણને રે, એ સ્ય ન્યાય
પ્રકાશ. બ્રા. ૩. એહવું ૨ કહેતાં ભીમ બ્રાહ્મણ ભણીને, પ્રાણે
થાયે ગેહ; રાક્ષસ ૨ ને ઘરિ પિતે ગયેરે, વીયે નૃપ
પુરૂષેહુ. બ્રા. ૪ રાક્ષસ ૨ સહુ પરિવારે આવીયેરે, દીઠે ભીમસેનને
તામ; મહાકાય ૨ સૂતો હાંસિલ ઉપર, દેખી થયા
ઉલ્લાસ. બ્રા. ૫

Page #571

૪૮૭
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ, એ નર ૨ આવ્યે મુજ ભાગ્યે સહી, મોટી
કાયા જાસ; આજને ૨ સહુ ભૂખ્યા તૃપતા હુસ્સેરે, મનમાં
રહ્યા વિમાસ. બ્રા. ૬. એહવું કહી કરવત છસ્સાઇ, દશન પીસ જેર; રસના ૨ મુખ લપકાવતરે, નાયણ બહાને ઘેર. બ્રા. દર્શન ૨ જેહને બીહામણેરે, હાથે કાતી જાલિ; અટટ ૨ હાસ કરતાં થકારે, રાક્ષસ આવ્યા ચાલિ. બ્રા. ૮ તેતલે ૨ મુખથી દુરિપટી કરી, ઉઠ ભીમ
તિવાર; પર્વત ૨ જાણે શિલા થકી, ગ્રહી ગદા હથીયાર. બ્રા. ૯ માણસ ૨ અદનપાતક હિરે, ઉ આવ્યો ઉદય
પલાસ, સમરિ ૨ ઈષ્ટદેવ તાહરેરે, ભીમ કહે એમ તાસ. બ્રા. ૧૦ એહવા ર વચન સુણી ધીરજ ધરી, રાતા નયણ
કરે; સનમુખ ૨ ધાયે દંડ: ઉપાડિનેરે, રાક્ષસ સગલા
લેય. બ્રા. ૧૧ રાક્ષસ ૨ ભીમ અભિઘાતથીરે, કાંપો ધરા અપાર સાયર ૨ નાંજલ ઉછલ્યાંરે, ધડહડીયા ગિરિસાર. બ્રા. ૧૨ તેહસુર યુદ્ધ કરતાં થકારે, ભીમ ભુજાલ પ્રચંડ હણીયો ૨ સીસ ગદા મુદારે, કુટે જીમ મૃતપિંડ. બ્રા. ૧૩ પડિયે ૨ ભીમ ઘાતે કરીરે, તે રાક્ષસ મહાકાય; ધરણી ૨ પડતાં ધડહડીરે, પાદપ ભાગી જાય. બ્રા. ૧૪

Page #572

૪૮૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કુસુમ ૨ વૃષ્ટિ આકાશથીરે, પડી ભીમને સીસ, જય ૨ શબ્દ સુહામણ, દેવે કર્યા જગીસ. બ્રા. ૧૫ સાંજલિ ૨ તે પુરને ધણરે, હરખ્યા લેકઅપાર; ભીમને ૨ મિલી વધારે, જન જીવીત દાતાર. બ્રા. ૧૬ જાને ૨ પાંડવ પીરૂષ થકી, જ્ઞાની વચન પ્રમાણ; તેહને ૨ પ્રગટ જાણી કરી રે, ભક્તિ કરે અપરિમાણ. બ્રા. ૧૭ પ્રકૃષ્ટ ૨ અરિષ્ટ વિલયગયારે, ભક્તિ કરે બહુ ભાંતિ; દેવલ ૨ જીન પુજા કરેરે, લેક ધરી બહુ ખાંતિ. બ્રા. ૧૮ અરિથી ૨ ચકિત પાંડવ હિરે, તે નગરી નિશિ
છડિ; દ્વૈત વન ૨ જઈ છાના રહ્યા, ઉટજ તિહાં મડિકિણિ
મડિ. બ્રા. ૧૯ રાક્ષસ ૨ ને વધુ સાંભલીરે, તિહાં પાંડવને જાણ; અછત ૨ હર્ષ જણાવીયેરે, દુર્યોધન સપરાણ. બ્રા. ૨૦ વિદુર જાણું ધાર્તરાષ્ટ્રને રે, તેહ મનને ભાવ; પ્રિયંવદ ૨ સેવક મેકરે, પાંડવને લહિ દાવ. બ્રા. ૨૧ તે પિણિ દૈત વને ગયેરે, પાંડુ સુતના નમિ પાય; વિદુર વચન સગલા કારે, હિતકારી સુખદાય. બ્રા. ૨૨ તુમને ૨ જાણ્યા દૈત વને રહ્યા રે, ધૃતરાષ્ટજ
તિણિ મેલિ; આવિત્યે ૨ કર્ણ લેઈ કરી, છેડે જે ઈણિ વેલિ. બ્રા. ૨૩ એહ ૨ સુણી ક્રોધે ભરી રે, યાજ્ઞસેની
કહે તામ; અદ્યાપિ ૨ પાપી કરસ્યુરે, અમને એહ વિરામ. બ્રા. ૨૪

Page #573

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૪૮૯
સભ્યોતિ રથી રાજ્ય ધન છાંડીયેરે, રાષ્ટ્ર સેના
ધનમાલ; અછસિ ૨ અપૂર્ણમ્યું તેહને, ન ટકે વૈરી સાલ. બ્રા. ૨૫ ધિગ મુજ ૨ ને તેમને વરે, પાંચ પાંડવ યોધ; ધિર ધિગ ૨ ક્ષાત્ર વીર્ય તુમ તણરે, વયરીમું
નહી કેધ. બ્રા. ૨૬ વિરપની ૨ તે માતા જનમીયા, સહકાપર
સિર તાજ; ધૃતરાષ્ટ્ર ૨ કીધી વિટંબણા, પાડી મારી લાજ, બ્રા. ૨૭ તેહને ૨ કીધે સહુ સહયોરે, ત્યક્ત રાજ્ય વનવાસ; અજી લગે ર વિરમે ન વૈરથી, ન કરે તેહને
નાસ. બ્રા. ૨૮ એહ કાંતા મુખથી સુણીરે, પાણે ભૂયા ફાલ; ભીમસેન ૨ ઉદ્દે વિરરસ પુરીયેરે, સિંહ જેમ
તત્કાલ. બ્રા. ૨૯ ભીમસેન ૨ ગિરિવર સારિખે રે, કરતે ગાજ આવાજ; નવમી ૨ સાતમા ખંડની, ઢાલ થઈ જસરાજ, બ્રા. ૩૦ સર્વ ગાથા, ૩૩૭.
દુહા. પાર્થ મેહ જીમ ગાજતે, ભરીયે ક્રોધ અપાર; અરિ ગજેદ્ર મૃગેંદ્ર સમ, કીધે ધનુ ટકાર. ૧ પ્રતિ બિબા કેરી પરે, લેયન અરૂણ કરે; નકુલ અને સહદેવપિણિ, ઉઠયા અસિય ધુણેય. ૨

Page #574

૪૯૦
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કાપ્યા દેખી એહવા, વયરકેરા કાલ; બલ જાણું રાજા કહે, ન કરે કેધ કરાલ. ૩ યુદ્ધ કરિના ઉદ્યત થયા, વિતથ વચન મુજ હાઈ; પડખે વાસર કેટલાક સમય આવિ જા જે ઈ. જેષ્ટાન્નાયે ઈમ સહ, મૂલ પ્રકૃતિ થયા તામ; સલિલ અગનિ સગજી, શીતલ થયા સમામ. પ પ્રયંવદ સન્ માનીયે, વિદુર વચન સુપ્રમાણ કરી વિસર્યો તેહને, રાય યુધિષ્ઠર જાણ. ૬ ગંધમાદન પર્વત ગયા, તિહાં તે છાંડી દેશ; ઇંદકીલ નામે ગિરી, આગલિ દીઠ એસ. ૭ અજુન સમય નિહાલીને, યુધિષ્ઠિરાજ્ઞા યામિ વિદ્યા સાધન એકમન, પારથ ગયે તિણિ ઠામ. ૮ ઢાલ-પથી ચાલી જ વિચિ બીજે કામામલા ગિ,
પૂજી અને મારે કાગલ દે. એ દેશી. ૧૦ પવિત્ર થઈ છનવર નમી, સાધવા થઈ થિર ચિત્તો મણિચુડાદિખેચર થકી, વિદ્યા પૂર્વ પ્રાપતહે. ૧ મન રંગે વિદ્યા તિહાં સાધે, રૂડીપરિ મંત્ર આરાધે, અરજુન અરિ પણ કાજી, આ. નિશ્ચલ મેરૂતણ પરે, રૂ નિજ સાસ્વાસાહે; ધ્યાનાધિરૂઢ અરજુન થયે, પદ્માસન કરીઉલાસહે. મ. ૩ ભૂત વેતાલ ભય શાકિની, સિંહ વ્યાવ્ર ગજાદિક રૂદ્રહે; ચાલી ન શકે ધ્યાનથી, બીજા પણિ સુરવર શુદ્ધહે. મ. ૪ સમય પ્રસન્ન સહુ થયાં, વિદ્યા દેવીના નંદ હે; તૂઠી વછ વર માંગિતું, ઈમ વચન કહે આનંદ છે. મ. ૫

Page #575

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
૯
અર્જુન ઉઠી તેહને, ભકતે નમીયા તસુ પાય હો; અધિષ્ટી પારથ દેહમે, અર્જુન પ્રભ જેહની કાય હા. મ. સિદ્ધવિદ્ય અર્જુન ખુસી, ખઈડા ગિરિમૂ િનિ તામહા; વ્યાધ સુકરને મારતાં, દીઠા આગિલ વનુન્હામ હા. મ. હિવે અર્જુન તેહને કહે, મત મત ઉ ંચે સ્વર એમ હે; ઈણિ તીરથ મુજ દેખતાં, મારસિતુ સૂકર કેમ હા. મ. તુજમલ જ્ઞાતૃત્વ તારા, તાડુરા કુલ અપ્રમાણુ હા; વનચર અશરણુ ખાપડા, વિષ્ણુ ગુને હણે અયાણુ હા. મ. વ્યાધ સતર્યાં ઈમ તિણે, કહે પથી ફેકટ કેમ હા; કાંઈ નિષેધે અરણ્યમાં, સ્વેછાયે ક્રિતાં એમ હા. મ. ૧૦ ત્રાતા એહના કુણુ અછે, રહેતા એણે વન દાખી હા; તું ક્ષત્રિ અલવત છે, જો રાખિ સકે તે રાખિ હા. મ. ૧૧ કા દંડ યમદંડ સાસરા, અર્જુન લીધે નિજ હાથેિ હા; ક્રાધે કર ઉદ્યત થયે.. વિઢવાલુબ્ધ કને સાથેિ હા, મ. ૧૨ લુબ્ધક અવસર પામિને, અર્જુનને હણીયા ખાણ હા; પારથ ખડ્ગ લેઈ કરી, દોડયા હણિવા કરિ પ્રાણ હો. મ. ૧૩ ખગ ટાળ્યા તિણિ પારથ નેા, મહાપ્રખલ પરાક્રમ જાસ હા; અગાઅગે એ મિલ્યા, ભીડે ધાયે સાસ હેા. મ. ૧૪ જાલી અર્જુન તેને ચરણે રણમાંહીં કરાર હા; બ્યામ ભમાવ્યે ોરસ, એતા પટીપ તિણિવાર હા. મ. ૧૫ કુસુમ વૃષ્ટિ થઈ તેતલે, કુ'ડલ આભરણ સેાભત હે; આગલિ કાઈ સુર નિરખીયા, ઈંદ્રસુત મનમે હરખત હા. મ. ૧૬ એહ કિસ એમ ચિત્તમે, આશ્ચર્ય લહયા તિણિવાર હા; તૂઠે તુજને ઈમ કહે, ઘું કામિત માંગ વિચારિ હા. મ. ૧૭

૪૯૧

Page #576

૪૯ર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. અવસર માંગીસી તુજ કહે, અર્જુન ભાષે ઈમતાસ હે; તું કુણ છે કહિ કિહ રહે, મુજ આગલિ તેહ પ્રકાસિ હે. મ. ૧૮ રિટથયો એ શ્રુતિ સુણી, કહે પાર્થ પ્રથા સુણિ મુજ હે; રથનપુર પુરવર ભલે, વૈતાઢય ભૂષણ કહું તુજ હૈ. મ. ૧૯ તિહાં વિદ્યાધરને ધણું, ઇંદ્ર નામા મહિધવ જાણિ હો; દિક પતિવ્રતે ઈંદ્રજીમ, સેવિત ચરણાબુજ રાણ હે. મ. ૨૦ વિન્માલી તેહને, લઘુભ્રાત ચપલ અપાર છે; નગર થકી નૃપ કાઢીયે. રક્ષ નગર ગયે તિણિવાર હે. મ. ૨૧ રાક્ષસ તલ તાલાખ જે, તેહને લેઈ નિજ સાથિ હે; પીડા કરે ઈંદ્ર દેશ ને મારે ટેધન આથિ હો. મ. ૨૨ તાસ ભયે ઈંદ્ર બીતે, નાસી ગયે કિણિહી ઠામ હે; મારગ પિણિ જાણે નહી, જાણે પિણિનહી પુરગામ છે. મ. ૨૩ નિમિતિયાના જ્ઞાનથી, તુજને જાણ ઇંદ્રરાય ; તુજ બોલાવણ મુજ ભણી, મેહે આ તુજ પાય હે. મ. ૨૪ બેસેઈણિ રથ ઉપરે, લ્યો કવચ મુગુટ ધનુ બાણ હે; રાક્ષસને હણવા ભણી, ઉપગારી ચતુર સુજાણ હે. ધ. ર૫ હિવે કિરીટી સાંભલી. સિર ટેપ કવચ ધનુધાર હે; રથ બેસી પહતા તિહાં, રાક્ષસપત્તન તિણિવાર હે. મ. ૨૬ કેલાહલ ધ્વની રક્ષપુરે, રથ શબ્દ થયે અપાર હે; દસમી સાતમા ખંડની, જીનહર્ષ ઢાલ સુવિચાર હે. મ. ૨૭ સર્વ ગાથા ૩૭૨.
દુહા, અરિ સુભટના કટકસું, અજુન માં યુદ્ધ; કરી ઘેર રણ તે હણી, વૈતાઢયે ગયે બુદ્ધ. ૧

Page #577

૪૯૩
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. શકચરણ નમીયા મુદા, ઈન્ટ ઉઠે તિણિવાર ઇંદ્ર સુતનું જયવંત તું, દીયે અર્ધાસન સાર. ૨ શકદેશે પય નમ્યા, લોકપાલ સહુ તાસ; નિજ અંગજની પરીદીયા દિવ્યાયુધ તિણિ ખાસ. ૩ ચિત્રાંગદને પાર્થપિણિ, દીધ મુદાયનુ વેદ; મિત્ર ધર્મ મોટા તણો, દાનાદાન ફલ ભેદ. ૪ બંધુત્કંઠી ઇંદ્રસું, ઇંદ્રાજ્ઞા લેઈ તામ; બેસી વિમાને આવીયે, બેમ માર્ગ નિજ ઠાગ. ૫ નમીયે કુંતી જેષ્ટને, અનુજ ભણી મિલીયાહ; દ્વગદાને કરિ દ્રપદી, પાર્થ ખુસી કીયાહ. ૬ ચિત્રાંગદ વિદ્યાધરે, કહી પરાક્રમ પાર્થ દીધી સીખ વિદ્યાધરે, પામ્ય સહ પરમાર્થ. ૭ ઈણિ અવસરે સહુ દેખતાં, ધરતાં મન આણંદ, હેમપદ્મ પ નભથકી, કૃષ્ના ગ્રહ અમદ. ૮ તાસસાસ સરીખ સતી, દેખી અંબુજ તામ;
કરગ્રહી લીધી વાસના, કહે ભીમને આમ. ૯ ઢાલ-કાયથકે સવારે એ હન, ૧૧.
પ્રીતમ પંકજ એહવારે, મુજને આણિ અલ; કિણહી સર સરિતા થકી, પૂરિઈચ્છા મારા લાલ. ૧ પ્રીતમ મહરારે, પુરી મનોરથ એહ; હવે ભીમ જેવા ભણી રે, ચા વિપિન મારી શીઘગતે સમરી કરી, હીંયડે શ્રીનવકાર પ્રી. ૨ વામ લેચન તેતલેરે, યુધ્ધિષ્ટિરને તત્કાલ દક્ષિણ નેત્ર કુંતી તણેરે, જે વે ચિતા જાલ, પ્રી. ૩

Page #578

૪૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. અરિષ્ટ ઉપદ્રવ જાણીનેરે, ભાઈને કહે રાય; કરે પરાભવ ભીમને રે, તેહ કેઈ ન દેખાય. પ્રી. ૪ પિણિ તુજનેત્ર ઈમ સૂચવેરે. કાંઈ અમંગલ ભીમ; ઉઠે જઈએ તે ભણશે, તે પૂઠે કહે ઈમ. પ્રી. ૫ તે સગલા સગલે ભમરે નિવિડ કમવન માંહિ; ભીમ કિહાંઈનવિ મિલ્યોરે, જમનિર્ભાગ્ય ધનચાહિ. પ્રી. ૬ પડતા મૂછ પામતારે, મોહતણે વસિત; વચન હિડમ્બા સાંભરે. સમરી ધરીય સનેહ, પ્રી. ૭ આંબા હિડબા સમરતારે, ઉપાડી સહુ તેહ; ભીમ સમીપે મૂકીને, તે ફિરિ ગઈ નિજ ગેહ. પ્રી. ૮ પદ્ધ સરસ પાજે રહયે, રે દુર્ગ મારગ કહી ભીમ આણંદ દાયક થયેરે, સદરને નિઃસીમ. પ્રી. ૯ પૃહા પદ્મની પૂરિવરિ, દેપદીની ભીમસેન, દેશગાહે તે જેતલેરે, અદશ્ય થયે તતખેણ પ્રી. ૧૦ તસુ કેડે અરજુન ચલ્યરે, થયે અદશ્ય પિણિ તેહ,
એક લેકચન નિદ્રા મિલે, બીજો પિણિ મી ચેહપ્રી. ૧૧ રાય યુધિષ્ઠર પિણિ થયેરે, બે ભાઈચું કેડિ કામ કરી ત્યાએ જઈ બે ભાઇને તેડિ. પ્રી. ૧૨ કુંતી પાંચાલી તદારે, વ્યાકુળ થઈ વનસંગ; નિજ અંગજ અણુ દેખતીરે, વિષન્ન થઈમન ભંગ. પ્રી. ૧૩ અક્ષેભ્ય વીર ત્રિલોકમેરે, દેવ દાનવ રક્ષણ પાંચે પંચમુખ જીસ્વારે, કિહાં ગયા કર્મ વસે. પ્રી. ૧૪ એહબાને પીણિ એહવીરે, જે આપદ ગતિ હોઈ સ્પે કહીવું અવશે તણે, રે આપદ ભરીયા જોઈ પ્રી. ૧૫

Page #579

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ૪૫ ઈત્યાદિક દિન કીચારે, સું થાયે ઈમ જાણિ કાયેત્સર્ગ લેઈ કરેરે, પરમેષ્ટીને ઝાણ. પ્રી. ૧૬ નિશ્ચલ રહી ઈણિપરે બિહેરે, સાલભજીક જીમ તેહ; આઠ પિહર ઉઠી રહી, કષ્ટ ખમે નિજ દેહ, પ્રી. ૧૬ બીજે દિને રવિ ઉગીયેરે, પ્રગટ થયે પરભાત, પાંડુ પુત્ર આવી કરીરે, ચરણે લાગે માત. પ્રી. ૧૮ કાર્યોત્સર્ગ પારી કરેરે, નમતાં સુતને તામ; ઉષ્ણ નયન જલ સીંચીયારે, કુંતી હરિખી જામ. પ્રી. ૧૯
સ્વર્ણ વેત્ર ધર કેઈ નમીરે, કુંતીને કહે આમ, વિસ્મય ઉપજાવે ઘણુંરે, વચન મિષ્ટ અભિરામ. પ્રી. ૨૦ સુણિ માતા હરિ જીવતારે, કેવલેછવ કરી વાહ; તુમ ઉપર ઈહાં આવતારે, ત્યારે યાન ખલ્યા. પ્રી. ૨૧ કારણ તે જાણુણ ભણીરે, શક મુ મુજ અત્ર; તુજને મેં દીઠી ઈહારે, હું થયે આજ પવિત્ર. પ્રી. ૨૨ બેસતી ધ્યાન પરાયણ, પરમેષ્ટી નમસ્કાર, શત્રુ વિમાન ખલ્યા તણેરે, જાણ્ય જ્ઞાન વિચાર. પ્રી. ૨૩ મુજ નઈ ક કૃષ્ણા તણેરે, વચને પાંડવ જાઈ; પેઠા પક્વ લેવા ભરે, ઉરગ સરેવર માંહિં. પ્રી. ર૪ શંખચૂડ અહિ શરધરે, નાગ પાસે દઢ તેહ; બાંધી સ્વભ્રમાંહિ ધર્યા, નહી કેવાઈ જે. પ્રી. ૨૫ તિણિ નિમિત્તે એ સતીરે, ધર્યો પરમેષ્ટી ધ્યાન; - સાતમેં ખડે ઈગ્યારમીર, ઢાલ છનહર્ષ પ્રધાન. પ્રી. ર૬
સર્વ ગાથા ૪૦૭.

Page #580

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દુહા
તિહાં જઈ શંખચૂડથી. મુજ આજ્ઞા મુંકાઈ આપિસ તીને આણિને મેલે ધ્યાન સમાહિ. જઈ તિહાં પાતાલ હું, કિમીએ વિણિ અપરાધ શસ્ત્ર રહિત બાંધી ધર્યા, કારાગારાબાધ. મુજસર અજજપૃહાલ્યા, તિણિમે બાંધ્યા એહ; શક આજ્ઞાથી મેં કહ્યું, મુંકિ ગુણ ગેહ. ઈંદ્ર વચનથી મેલીયા, બેસાર્યા નિજરાજ; આજ્ઞા માને શકની, સુરનર અસુર સમાજ. ૪ રાજ કાજ એહેને નહી, ષટ પદપદકજ તુજ; પાર્થ કહે અહિપતિ તુજે, સાનિધિકારી મુજ. ૫ અહિપતિ વચન પ્રમાણુ કરિ, દીપ પાર્થને હાર; અંગદ રત્ન શેખર દીયાં રાજાને તિણ વાર. ૬ વિદ્યા દીધી અપરને, મેં ઈહાં મુજ સાથિ, અજ્ઞા દે માતા મુને, ભેટું જઈ સુરનાથ. ૭ કુંતી સુત આવ્યા નિરખી, થઈ ઉલ્લસિત કાય; દેવ વિસર્યા વિનયસું, સુત લાગી માય પાય. ૮
ઢાલ–બલિહારી યાદવા એહની. દેશી. ૧૨. હિવે તે પાંડવ અતિ કમી, ફિરી આવ્યા અદ્વૈત
વનમાંહિ કિ; માય પ્રિયા સાતે જણ, રહે સુખસું સત્વ શીલ
સહાયકિ. હિ ? ધનઈણિ અવસરે પાંડવને આવ્યા તિહાં જાણિ;િ મૈતશરતારે થાપી, વેગે કટક સુભટતિહાં આંણિકિ. હિ. ૨

Page #581

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
४८७
ચિત્રાંગદ ખેચરભણી, અનુચર આવી કો
સ્વરૂપકિ; આવી નિષે તેહને, અવગાહ્યો તેહી પિણિ ભૂપકિ. હિ. ૩ ત્યારે બેચર કેપી, દુર્યોધનસાનુજ અપહરકિ; સહુ પરિવાર જોતાં થકાં, વિદ્યાબલ મેટે સંસારકિ. હિ. ૪ હિવે અંતેકર તેહને, કરે આકંદવિલાપ અપારકિ; વિનય કરી ઘર્મ સુતતણે, ભ ભિક્ષા માગે તે નારિકિ. હિ. ૫ ધૃતરાષ્ટ્રજ કૃત જેઠજી, તુમસેવૈર વિરોધ અન્યાયકિ, તેપિણિ તુમે છેધર્મસૂ, કરે કૃપા
નિજ અનુજનું રાયકિ. હિ. ૬ તાસ વચન એહવા સુણી, રાય યુધિષ્ઠિર મૂકી કોપકિ, દીયે આદેશ અર્જુનભણી, સમરથ રણ કરવા
અરિલેપકિ. હિ. ૭ પાર્થ જઈ બેચર પ્રતિ, પ્રાથિતરણ લેચન કરિલાલકિ, તે પિણિ કે પાકુલ થઈ સન્મુખ આવે તત્કાલકિ. હિ. ૮ લેહનારા વરસતા, ગાજતા ગુણનિસ્વન સારકિ; અર્જુનના અબુદપરે, વૈરિજવાસકશેષણહારકિ. હિ. ૯ વિહસ્ત અસ્તબલ શત્રુને મિત્ર થયે વિદ્યાધર જામકિ; ન સન્યસું પાર્થને, મૂળે વૃતરાષ્ટ્રને તામકિ. હિ. ૧૦ ખગને મુદ ઉપજાઇવા, નય વાણું અર્જુન કહે તત્રકિ; હું અને ગુરૂની ગિરા, તુજસુરણ કીધે સુણ મિત્રકિ. હિ. ૧૧ તું દુર્યોધન આવિને, મિનિજ ગુરૂને વિનયસહિતકિ - અમસું સત્ય સુધાકરી, જાઓ થઈને વૈર રહિતકિ. હિ. ૧૨ ૩૨

Page #582

- ૪૯૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
'રિષ્ટ થયે એહવું સુણી બેસિ વિમાન મહારિદ્ધિવંતકિ; અર્જુન અગ્રેસરકરી, ધર્મપુત્ર સન્નિધિ આવતકિ. હિ. ૧૩ તિહાં યુધિષ્ઠિર દેખીને, શિરપીડા શલ્યની પરિ
જાણિકિક દુર્યોધન કીલિતપરે, નમે નહી અતિકેપ પ્રમાણુકિ. હિ. ૧૪ ચંદ્રભૂવા વિદ્યાધરે, પ્રણત અઘિ યુધિષ્ટિરરાયકિ સુર્યોધનને મુહર્મુહ, નેહદશા જે હિતદાયકિ. હિ. ૧૫ તુજઅન્યાય ગુરૂતાહરે, સહે સહે નહી બીજે કઇકિ; મૂઢ નમે નહી તેહને, પ્રાણે નામે ખેચર ઈકિ. હિ. ૧૬ નમતાં ભીડ રિદયસું, ધમગજ હિત વચ્છલ તેમ;િ કુશલતા સહિત પૂછી, તિણે કહ્યા આપણું
ચિત જેમકિ. હિ. ૧૭ રાજ્યભ્રંશ અરિવેદના, પીડા થ્રીડા મુજ નહી તેહકિક જિમ પ્રણામ તુજને કર્યો, સાલે સાલતણી પરિ
દેહકિ. હિ. ૧૮ કોપ રહિત નૃપ ઈમ સુણી, આશાસન દઈને
તાસકિ મુક્ય નૃપ નિજ પુર ભણી, પ્રાણીને જિમ કર્મ
નિવાસંકિ. હિ. ૧૯ ગાંગેય વિદુર આદિક સહુ, ભારે તેને વચન
વિલાસકિ; અર્જુન બલ તે નિરખી, તેહસું કર હિવે મેલ
પ્રકાશકિ. હિ. ૨૦

Page #583

શ્રી શત્રુંજય તીર્થસ.
૪૯૯
હિત વચન તેહને કહ્યા, પિણ કહુઆ કાને ન
સુહાઈકિ; વ્યાધિ ત્રિદોષજની પરે, વિવિધ ઔષધથી શાંતિ
ન થાઈકિક હિ. ૨૧ હિવે જયદ્રથ રાજા તિહાં, શિલ્યા પતિ જાતે
દેખીકિ; કુંતી જમાઈન હું , મારગ જાતે રહ્યા
વિશેષકિ. હિ. રર દિવ્ય શકતે અર્જુન સદા, ભેજન આણિને તત્કાલકિ; ભેજન તાસ કરાવીયે, પહિલી ભેજન ફલસુવિલાસકિ. હિ. ૨૩ દીઠી દ્રપદીને તિણે, મૃગનય શસિવયણી
તામકિ; રૂપલાવણ્ય ગુણ દેખીને, રમવા ઉત્સુક થયે
સકામકિ. હિ. ૨૪ મો કૃષ્ણ રૂપસું, સનમુખ નિરખી રહ્યા ભૂપાલકિ; સાતમા ખંડની બારમી, કહે જિનહર્ષ થઈ એ
ઢાલકિ. હિ. ૨૫ સર્વગાથા, ૪૩૮.
દુહા. હિવે કઈક છલ દેખિને, વંચી પાંડવ પંચક રથ આપી ‘પદી, કીધે કૂડ પ્રપંચ. ભીમાર્જુન કેડે થયા, કુંતી ભાષે ગુઝ અપરાધી મત માર, એ જામાતા મુઝ. ૨

Page #584

૪
:
૫૦૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
બાણપ્રહારે ઈદ્રિસૂ, સેના રાયની સાર; કીધી ઉન્માર્ગ ગામિની, સાંજલિ ધનુષ ટંકાર. ૩ હણી તદા ગદાઘાતચું, જિમ મૂડો મૂસલઘાવ; ભીમ તિણી પરિ ગજ ઘટા, સોણિત ભર્યા તલાવ. ૪ અદ્ધિ ચંદ્ર બાણો કરી, કેતુ કૂર્ચ કચ તાસ; છેદ્યા જનની વચનથી, ન કર્યો જીવિતનાસ. પાછી આણ યાજ્ઞજા, રથ બેસણું તાસ; માતાને પાયે નમ્યા, હીયડે ધરી ઉલ્લાસ. કરે તેષયુત તેહને, નારદરિષિ મહારાય; ઉતરીને આકાશથી, બેઠે પૂજિત પાય. ૭ નિર્મલ ચિત્ત મુનિ કહે, સીખ ભલી હિતકાર, દુર્યોધનની વારતા, સંભલા સુવિચાર. ૮ પુરી મુકી ચાલ્યા તુમે, તે દિનથી પાપિષ્ટ તુમને હણિના કારણે, કયા ઉપાય અનિષ્ટ. ૯
ઢાલ-સયાલે હે ભલે આવીયે એ દેશી, ૧૩. આપ અશક્ત થા યદા, કપટે તિણિહે તુમને
મહારાય; કહે ઈમહે નારદ મુની, તુજને કહુહે સાંભળ
ચિત્ત લાય; ક. પુરમાંહે ઉદ્યોષણ, દિવરાવીહ ઈણિ પરિ ઈહાં
આઈ. ક. ૧ જે કઈ કપટ કરી, નિજ ભુજ બલહ, અથવા
નર કેઈ; ક.

Page #585

શ્રીશત્રુતીર્થરાસ.
૫૦૧
રાજ્ય અરધ છું તેહને, પાંડવનેહે હણે વલ્લભ
ઈ. ક. ૨ પ્રોહિત પુરેચનસુત સદા, સાંભલિનેહા પ્રતિ
વૈરી તામ; ક. ભૂપ ભણી ઈમ વીનવે, એ કરયુ હો નિશ્ચય હું.
કામ. ક. ૩ વરદા મુજ વિદ્યા છે, ત્યાહો સહુ કર્તા
કામ; ક. તાસ પ્રભાવ àલેકને, ઉપજાવુ હ ભ હું
ઠામઠામ. ક. ૪ ત્યારે તે ખુશી થા, બહુ આપીહો તેને
સનમાન; ક. વસ્ત્રાલંકાર માલા કરી, આનહો ઈણિ પરિ
રાજાન. ક. ૫ તે વિદ્યા સાધે અછે, તે કરશેહે તુમને ઉપઘાત; ક. અમેઘ વિશ્વ નસાઈવા, એ સાચીહે જાણે
વાત. ક. ૬ સાતમીને સ્નેહે કરી, તુમને કહે મેં એ નિરધાર; ક. પાંડવ રિદય વિમાસીને, તમે કહે એહને
-
પ્રતીકાર. ક. ૭ ભલું કહ્યું નારદ તમે, પ્રભવે નહી જાણે કોઈ
દેસ; ક. એહવું કહી વિસજી, ધર્મપુત્રેહે નારદ ગુણકોસ. ક. ૮

Page #586

૫૦૨
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
કુંતી કલબસુ પાંડવે, તપ માંડયાહા આપ
ક્ષયકાજિ; કાર્યોત્સર્ગ લેઈ રહ્યા, જાયે ઉપસર્ગહેા જેથી સહુ ભાજિ. ક. એકપાદાગ્રા ઉભા રહ્યા, રવિસન્મુખહેા લેાચન દેઈ દોઈ; ક. ધ્યાન કરે નવકારના, આદરસુ હાનિશ્ચલ મન હાઈ. ક. ૧૦ સાત દિવસ ઊભા રહ્યા, શીતાતપહેા સહતા બહુ ફ્લેશ; સમાધાન મનમાં મનમાં ધરે,નવિ ચિતેહા ચિતા
લવલેશ. ક. ૧૧
આઠમે દિવસે ચહું દિશે, વાયુ છૂટે અતિ
ચડ પ્રચંડ, ક.
નાખે તરૂ ઉપાડિને, પર્વત શ્રુગે હા કરે ખડોખંડ ક. ૧૨ જિમ ૨ વાજે વાયા, ધ્યાનદીપકહા નિશ્ચલ
..
તિમ તેમ; ક. તેતલે યવરહી સીયા, રથ ગયવરહેા ગાજે ઘન જેમ. ક. ૧૩ ફાટે પૃથ્વી ગિરિ પડે, ખરુ વાજા ચિહું દિશે જિમ વર્ષાં મિલે, સૈન્ય આયાહા
વાજીંત્ર નિસાણુ; ક.
છા
રિજ ભાણુ. ક. ૧૪
કુંતી કૃષ્ણા ધ્યાનમેં, કેાઈક તિહાં હૈ। આવી તિણુવાર; ક. હ્રય ઉપર આરોપીને, લેઇ આવ્યેાહે નિજ કટકમઝાર. કે. ૧૫ હાવછ ભીમાર્જુન સુણા, રણુસૂરાહે પૂરા અલવત; કે. અમને એ પાપી હણે, માતવછલહેા રાખો મતિમત. ક. ૧૬ તે દ્રુપદી કુ તી ભણી, રીસે કરીહેા ઘે કશા • પ્રહાર; ક.

Page #587

શ્રીશત્રુંજયતીર્થક્ષસ,
કરે વિલાપ અતિ આકરા, નિજ અગજહા સ’ભારિ
સાંભિક ધ્યાનથકી ચલ્યા, શસ્ત્ર
ક્રોધ અપાર; ક.
દ્રાડયા સિ'હૅજિમ ગાજતા,પ્રલયે દૃષિહા જાણે અલધાર. ક. ૧૮ શર અપાર અર્જુનતણા, બ્યામગામીહા વૈરીના કાલ; શત્રુસૈન્ય સહુ તડક્ડે, જિમ પખીહા માંહિ
સારિ. ક. ૧૭
લેઈ હારિ
પડીયા જાલ. ક. ૧૯
ખડ્ગપાણિ સુત ધર્મના, રણુ કરવાહેા ધાયે તિવાર; ક. કાલસર્પ ધરપરે, ક્રાધ ભરીયેાહેા કરતા મારમાર. ક. ૨૦ ભીમ ગદા ફારી કરી, કણની પરિહા વયરી
પરચંડ; ક. ખાંડે રણ ભુંઈ ઊખલે, વારણુ જિમહા કાક
ખલે નહી તે એ જણા,
તુરત અસ્થ થયા સહુ, ઇંદ્રજાલી।
ક્ષણ દ્રષ્ટ અર્થપરે ગયા, સૈન્ય

૫૦૩
રના ખંડ. ૩. ૨૧ વરસ તાહા જલધર
જિમ તીર; ક.
અરિસેના અવગાહતા, બે ભાઈહા જાણે ખાવન સૈન્ય દૈન્ય સરિખા થયા, અર્જુનનેહા ખાણે
તત્કાલ; ક.
કૃત જિમ
વીર. ૩. ૨૨

ઈંદ્રજાલ. ક. ૨૩: તાલુકે હેાઢ સૂકે તામ; ક.

Page #588

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
લાગી તૃષા ધર્મપુત્રને, કાતીની હૈા પર પીડે
૫૦૪
સહુ તૃષ્ણાતુર જલભણી, ફિરિ નેવેહા
એક સર આગલિનિરખીચા, કમલે કરી હા
તિણિ સર જઈ પાણી પીધે,
તિણિ પાણીથી તે સહુ, મૂર્જિત થઈહો
જામ. ૩. ૨૪
વનખંડ
મજાર; ક. સાબિત
શીતલ જલ સરવર ભર્યાં, જલકીડાહા કરે

નહી પાર. ક. ૨૫
હુસ અપાર; ક. આતુર થઇહા આક' વિચાર. ક. ૨૬ પડીયા ભૂ
પીઠ; ક.
ઢાલ તેરમી એ થઈ, ખડ સાતમેહા જિનહર્ષ
સર્વ ગાથા, ૪૭૪.
સુમી. ક. ૨૭
દૂહા. ભમતી આવી દ્રોપદી, નિજ પતિ લુટતા દેખિ; દુખે થઈ તે આકુલી, વિલવે ઘણું વિશેષ. કુ તલસ‘ચય આંધીયા, લતાજાલ સ`ઘાત; પ્રગટ પુર‘ધી થઈ તિસે, વલકલ વસન વિભાતિ. આલે કૃષ્ણા જેતલે, કાંઇક આગિલ તાસ; મહિષ કૃષ્ણાંગી તેતલે, લાંખી લગી આકાશ. દાવાનલ પેિ કેસ સમ, વીખરીયા સિરિ કેસ; લાચન જાસ બીહામણા, નાખે ભાષર ખેસ.

૧
૩

Page #589

શ્રી શત્રુંજયનીર્થરાસ.
પ૦૫
હાથિ કપાલી કતિકા, ભીષણ સાટટ્ટહાસ પ્રગટી કૃત્યા રાક્ષસી, આવી પડીયા પાસ. ૫ દેખી તેહને લોટતા નિજ કૃત્ય કરણ તિવાર; પાખલિ ભમે ચલાવતી, રસના વક મજાર. દેખી દરિસણ બીહતી, કહે ભીલ્લીને એમ; દેવી સાંભલ વીનતી, તુજ તૂઠાં હવે ખેમ. ૭ ત્વદાગમન વાત કરી, ચર્મશરીરી એહ;
ભયે કરી મૂછિત થયા, તજયે પિણિ હિવે દેહ. ઢાલ–સાધૂ ગુણગરૂઆરે એ દેશી. ૧૪ તીન લેકમે કે નહી, સુણ દેવી, સુર નર દૈત્ય
મજાર; સુરે તું સેવીરે, કે તારે જે સહે, વજ જેમ
વજી ધાર. સુ. ૧ પિતાને મેલે મૂઆ, સુ. વલી સ્યુ મારિસ દેવી, સુ. ઈહાં તાહરે પરૂષપણે, સુ. ફેરવિ નહી હેવિ. સુ. ૨ ઈમ પ્રતિબધી તેહને, સુ. ભક્તિ યુકિત બહુ માન, સુ. કૃતકૃત્ય નિજમન માનતી, સુ. હસી ગઈકિણિ થાન. સુ. ૩ હિવે પચાલી દુઃખભરી, સુ. તેહને મૂઆ વિચારિક સુ. મૂછતે ઉચે સ્વરે સુ કરે વિલાપ અપાર. સુ. ૪ ત્યારે ભિલ્લ નિતબિની, સુ. આંસૂ લૂહી તાસ; સુ કાં રેવે બાલે વૃથા સુ. શીલવતી વનવાસ. સુ. ૫ માયામૂછિત એ ભણું, સુ. મણિકાલા નદિનીર, સુ. સુધા પરે નિજ પતિ ભણિ, સુ. સીંચ વિશે ધીર. સુ. ૬

Page #590

૫૦૬
શ્રીમાન્ જિનર્ષ પ્રણીત.
સૂતાની પરે ઉઠીયા, સુ. પાંચે પાંડવ તામ; સુ. કૃષ્ણા વચને ચિત્તમે, સુ. ચિતે ઈમ ખલધામ. મુ. ઈાં આણી કિણે દ્રોપદી, સુ. કુણ નૃપ સૈન્ય સભાર; સુ. કાણુ નદી કારણ કિસ્સા, સુ: ઋણપરિ કરે વિચાર. સુ. પેાતે ઈહાં આવી પ્રિયા, સુ. ભિલ્લી વચન પ્રમાણ; સુ. મણિકાલા જલ જીવતા, સુ. રહીયા જીવન પ્રાણ. સુ. વિભ્રમ એસ· ચિત્તમે, સુ. હે દૈવત ગતિ કાઈ, સુ. કઈ હું સ્વપ્ન દેખુ· દિવા, સુ. અચરજ મુજ મન થાઈ. સુ. ચિતાં કરતાં ઋણપરે, સુ. તેજે જાકજમાલ; સુ. કેાઇક સુર આગલિ રહી, સુ. ભાષે વચન રસાલ. સુ. ૧૧ ધર્મપુત્ર કિમ ચિત્તમે, સુ. ચિતે અચરજ વાત; સુ. મેં કીધી માયા સહુ, સુ. કૃત્યા કર્તવ્ય ઘાત. સુ. ૧૨ અરિહંત ધ્યાનથી તુમ ભણી, સુ. હરિણામર થયા તુષ્ટ; સુ. વંચી વિદ્યા સુરી પ્રતે, સુ. માયાકારી દુષ્ટ. સુ. ૧૩ સમરે મુજને અવસરે, સુ. દિવ્યાભરણુ સમાપિ; સુ. સીખ દીધી તે દેવને, સુ. નિજ સુર ભુવને પ્રાપ. સુ. ૧૪ ગતાંતરાય પ્રાક્ પુણ્યથી, સુ. પાંચે પાંડવ તે; સુ. શ્રીજિનધ્યાનવિષે થયાં, સુ. સાવધાન સુસનેહ; સુ. ૧૫ મધ્યાન્હ ભેાજન સમે, સુ. પુણ્યદેહું ગુણગે; સુ. માસ તા કેાઈ તિહાં, આહાર કાજ આવેહ. સુ. ૧૬ જૈન યતી સમરસ ભર્યાં, સુ. દેખી પાંડવ તાસ; સુ. હરષભરે ચરણે નમ્યા, સુ. પામ્યા પરમ ઉચ્છ્વાસ. સુ. ૧૭ રામ ર તનું ઉદ્દસ્યા, સુ.ભેદેવા પાપારિ; સુ. ભક્તે તિણિ મુનિવર ભણી, દીધા શુદ્ધ
આહાર. સુ. ૧૮

છે
V

Page #591

શ્રી શત્રુંજય તીર્થશાસ.
૫૦૭
વાગી તિહાં સુરદુંદુભી, સુ. થઈ સોનાની વૃષ્ટિ, સુ. ચેલેછાય થયો વલી, સુ. વાણી જ્યાં જ્યાં મિષ્ટ. સુ. ૧૯ તુઠી દાન પ્રભાવથી, સુ. હું છું શાસન દેવિ; સુ. બાર વરસ પુરાં થયાં, સુ. વનમેં દુઃખ સહેવિ. સુ. ૨૦ વરસ ત્રાદશમો હિવે, સુ. મય દેશ રહો જાઈ સુ. વેષ પરાવર્ત અતિક્રમો, સુ. હિવે તૂટ અંતરાય. સુ. ૨૧ એહવું કહી અદશ્ય થઈ, સુ. તાસ વચન સુણ
" તેહ; સુ. કરે વિચાર થઈ એકઠા, સુ. સાતે જણ સુસનેહ. સુ. ૨૨ કંક નામ દ્વિજ વેષ હું, સુ. રતિસુ ગ્રહ વૈરાટ, સુ. ધર્મતનય એવું કહે, સુ. કાઢીશ મનના કાટ. સુ. ૨૩ ભીમ કહે સૂઆર હું, તુ રહિસ્ય વલ્લવ નામ, સુ. વૃહન્નડાખ્ય તહ હુસ્યું, અર્જુન ભાષે આમ. સુ. ૨૪ ગંધિક હું અધાધિભૂ, રહિસું નકુલ વચસુ. તત્રપાલ દેવિદ હું, રહિસું લઘુ કહે મન્ન. સુ. ૨૫ કૃષ્ણ કહે નૃપનારીની, સુ. સરધી ગૃહવાસ; સુ. પુણ્ય કાર્ય તેહનાં કરૂં, સુ. કુંતી કહે ઈમ ભાસ. સુ. ૨૬ નીચ કામ પણિ આદર્યા, સુ વચને પિણિ ભૂપાલ; સુ. સાતમા ખંડની ચાદમી, સુ. થઈ જિનહર્ષ એ ઢાલ. સુ. ૨૭ સર્વગાથા. ૫૦૮.
દુહા. એહવું આલેચી સહ, કીધી નિજ ૨ વેષ; દેશ વિરાટમાં આવીયા, કેઈ ન લખે દેખિ. પુરિ પરિસરે પિતૃવન, શમીવૃક્ષને સ્કંધ, શઆ સહુ તિહાં થાપીયા, પાંડુપુત્ર કરિ બંધ. ૨

Tona!

Page #592

૫૦૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
પ્રણમ્યા રાય વિરાટને, થાપ્યા નિજ ૨ કામ; સનમાન્યા સુખસું રહે, ગુપ્તવૃત્તિ તિણ ઠામ. ૩. સહુ નિરંતર ઉઠિને, જનની નમે પ્રભાત; ગુપ્ત વેશ્મ જાણે ન કે, માને શિક્ષા માત. ૪ ભીમ સૂદવસે રહે, અન્ય દિવસ રણમાંહિ; મલ સુભટ હણીયાનૃપતિ, માન દીયા બહુ તાહિ. ૫ પડુત્તર શત સહેદરા, સુદેચ્છકેરા જાણ શાલા સહુ રાજાતણું, કીચક મુખ્ય વખાણું. કદાચિત સુદેષ્ણાતણે, કૃષ્ણ આવી ગેહ,
રૂપ લાવણ્ય દેખી કરી, લાગ્યો કીચક નેહ. ૭ હાલધપુરા હેલા એ દેશી, ૧૫. એક દિવસ કૃષ્ણ ભરે, કામ વચન કહે તે; માલણિ મે, સ્મરબાણે તનુ વધીયે રે નિશ્ચેતન
થયે દેહ, ૧ મોરે સુનારિમન મોહ્યું, રૂપસુરગેરે સુનારી તાહરે; સો એમ કીચક કહે ધરી નેહ. મા. ૨ કીધી બહુ પરે પ્રાર્થના, માન સુરંગી નાર. મા. તું માંગિસ તે આપસુરે, કરિશું નહી નાકાર. મા. ૩ ધનસું કારજ કે નહીરે, તુજ સું પિણિ નહી કામ મા. મુજ પતિનું અવિચલ હજીયેરે, પ્રીતિ સદા અભિરામ. મા. ૪ હું માલણિ તું રાજવીરે, તુજ મુજ કેહે સંગ; મા. બિહું મન મિલિયાં પ્રીતડીરે, ને હવે પ્રીતિ એકંગ. મા. ૫ કામાતુર કીચક થયેરે, તેવિણ રો ન જાઈ મા. અભિપ્રાય નિજમનતણેરે, બહિન ભણું કહે આઈ મા. ૬

Page #593

૫૦૯
શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. કામાગનિ પીડા ભણી, સુદેષ્ણ કહે તાસ; મા. કરે પ્રાર્થના એહને રે, મેહિસ તુજ આવાસ. મા. તિણિ દીધી આશાસનારે, પીડે મનમથ તાપ; મા. શસ્યા સૂતે જાઈને, પત માલણિ જાય. મા. મૂકી કૃષ્ણને તદારે, પ્રાણે કીચક ધામ, તેહસું સંગ કરાઈવારે, નિજ બાંધવને તામ મા. પિતાને ઘરિ આવતીરે, નીચી જોવે છહ મા. દેખી સુતે ઉઠીરે, કહે સારી બાંહ. મા. ૧૦ આવી મૃગાક્ષી મુજભણી રે, સંગમ દે નિજ કાય; મા. મનમથતાપ નિવારીને, પ્રેમ અમીરસ પાય. મા. ૧૧ કટુક વચન એહવાં સુરે, કહે કૈપદી એમ; , માલણિ ભાવે. એહવું મૂઢ મ બેલ તુંરે, લાજ
ગમે છે કેમ. મા. ૧૨. ગુપ્ત પંચપતિ માહરા, તુજ કર્તા અન્યાય; મા. પંચત્વપણું પમાડસ્પેર, દુર્ગતિતણે ઉપાય. મા. ૧૩ એહવું કૃષ્ણ બોલતાંરે, કૃષ્ણચરિત્ર તિણિવાર; મા. કેસ ગ્રહી ચરણે કરી રે, મારી કરે પુકાર. મા. ૧૪ કિમ કરિ છુટી તેહથી, સાનિકથી જિમ છાગ; મા. ગઈ મછયપ્રભુની સભારે, ધુલિલિત તનુરાગ. મ. ૧૫ દેખી ધર્મસુત તેહને, કૃશદરી મુક્ત કેશ; મા. ગુપ્ત નામ પતિને ઝહીરે, કરે વિલાપ વિશેષ. મા. ૧૬. કરે વિનતી આગલેરે, હું અબલા મહારાજ; મા. મુજ કદર્થો કીચકેરે, કીધો એહ અકાજ. મા. ૧૭ઈમ પુકાર કરતી થકીરે, કૂડ રેષા કરી કંક; મા. ગુમ હુસે પતિ તાહરા, કિણ ઈ ઠામ નિસક. મા. ૧૮

Page #594

પ૧૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હાં કિણ તે કઈ નથી; તુજ ભ્રાતા પતિ તુજ મા. જા નિજ ઘરિ ઉભી કિસુરે, મૂરખ નારિ અબુજ. મા. ૧૯ સાંજલિ ગઈ ઈમ નિશિ મેરે, ભીમ ભણું કહી
વાત મા. મધુર વચન ઠારી કરી, ઉપજાવી બહુ સાત. મા. ૨૦ દુર્યોધનને અગ સરે, ભાઈ વૃદ્ધ વચમા. પિણિ કીચકને અગ હિવે રે, સહ્ય ન જાયે મન્ન. મા. ૨૧ ફૂડ સંગમ વચને કહીરે, તેઓ દેવલમાંહિ; મા. અર્ધ નિશા તેહને, પ્રાણ રહિત કરૂં સાહિ. મા. ૨૨ ભીમ વચણ કીચક ભણુરે, કુડે કરી સનેહ; મા. મધુર વચન કહી દ્રપદીર, તે દેવી ગેહ. મા. ૨૩ રિષ્ટ થયે મૂર્ખ સુણીરે, આ દેવલમાંહિ મા. કિહાં છે ૨ હે પ્રિયેરે, કહે આ તાંહિ. મા. ૨૪ ભેષ લેઈ કૃષ્ણાતણેરે, ભીમ બેલા તાસ; મા.
ધ કરી કચકતરે, કાઢી નાખે સાસ; મા. ૨૫ બાંધવ દેખી તેહનારે, મરણ થયે પ્રભાત; મા. શિબિપી તેહને, દેવા દહન પ્રયાતિ. મા. ૨૬ દીઠી આગલ માલણ, બંધુ હણ્યા ઈણિનાર; મા. ચિતા પાસે કેસે ગૃહીરે, નાખણ થયા તયાર. મા. ૨૭ બાંધવ જેણે મારીયેરે, જા પિણિ ન કહાઈ મા. પનર સાતમા ખંડની, એ જિનહર્ષ ગવાઈ ગા. ૨૮ સર્વગાથા, પ૪૩,
દુહા. રેતી મનમાં સમરતી, કૃષ્ણ નિજ ભરતાર; ચિતા પાસિ આણ તિણે, ભરીયા દેધ અપાર. ૧

Page #595

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૫૧૧
-
૨
ભીમ અકસ્માત તેતલે, આ વૃક્ષ ઉપાડિ; કચક કૂટી અગનિમે, નાખ્યા બલ દેખાડિ. પાવકમાંહિ પ્રજાલીયા, કીચક સહ તિણિવાર; દુખ ટાઢ્ય નિજ નારીને, આ નિજ ઘર
બાર. ૩ જાણું તે બાંધવ હુણ્યા, મચ્છર શક અપાર; સુદેષ્ણ રાણી પ્રતે, રાજા કહે વિચાર. ૪ શેક નિવાર સુલેચને, વિતથ મ કર મુજ વેણ; સૈરઘીને માન દે, શીતલ કરી નિજ નેણ. ૫ જેહની કાંતા એહવી, પ્રાપ્તકાલ સ્વયમેવ; લે જાયે ઈમ નારીને, સમજાવી નરદેવ. ૬ હિવે દુર્યોધન વચનથી, જોયા દેશ અનેક; પિણિ પંડુજ દીઠા નહી, કહ્યા હેરકે છેક. ૭
ઢાલ-કરકને કરૂં વદના હું વારી, એ દેશી. ૧૭ રાજન તુજ ભયસાયરે, દુર્યોધન રાય, પાંડવ કછપ
* જેમ, દુ. તે પિણિ અછતા પરે, દુ. અહે ન દીઠા
કેમરે. દુ. રા. ૧. ભષમ વિદુર મુખ સામતો, દુ. સાંભલી જે
1 જામરે, દુ. તેહને ભાવ જાણ કરી, દુ. ગંગાસુત કહે
તામરે. ૬. રા. - ૨ ઇતિ નહીં જિહાં ભય નહિ, દુ.જહાં ન ઉપજે રેગરે. દુ. પાંડવ તિહાં કિણિ જાણીયે, દુ. સુખે વસે જિહાં
લેગરે. દુ.રા. ૩

Page #596

૫૧૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. મછયદેશ દેશાંસિરે, દુ. નહી જિહાં દુભિક્ષ, દુ. દૂત કહે તિહાં ભય નહી, દુ. સ્વર્ગ લેક પરતક્ષરે. દુ.રા. ૪ હિવે દુર્યોધન ઈમ કહે, દુ. જાણજે કિમ તેહરે; દુ. છોને શાલતણી પરે, દુ. વાલા વૈરી જેહરે. દુ.રા. ૫ કહે સુશર્મા રાજવી, દુ. નમી સુયોધન પાયરે; દુ. પાંડવ નિશ્ચિતા રહે, દુ. મય દેશ મહિ જાઈરે. ૬. રા. ૬ મય રાજાના પુરથી, દુ. લીજે સુરભી વૃંદરે, દુ. તેહ અકાલે આવશે, દુ. ન છિયે રહે દિશૃંદરે. દુ. રા. મય નૃપતિ અરિતાહરે, દુ. તે પિણિહણીયે રાય. . અન્ય ગેકુલહરિતા મિસે, દુ. હણીયે પાંડવ જાઈરે. દુ. રા. મંત્ર સુણી સુશર્માતણે, દુ. કરણ પ્રમુખ લેઈ સાથરે, દુ. ચા સૈન્ય લેઈકરી, દુ. લોયણગે મયનાથરે. . રા. ૯ ત્રિગર્નાધિપ મુકીને, દુ. યામી દિશિ ગે લીધરે, દુ. વિરાટનગરને આંગણે સૈન્ય સહિત ઈમ કીધરે દુ. રા. ૧૦ કલ શબ્દ થયો તદા, દુ. વ્યાકુલ મન ગેપાલદુ. ગાહરણ આવી કહ્ય, દુ. નમી વિરાટ ભૂપાલશે. ૬. રા. ૧૧ સમર કરતા કીચકે, દુ. રાજન ભાગો કરે જગરે. દુતિણિ લીધે ચરતો થક, ગોકુલ અંગ અભંગરે. . રા. ૧૨ ધરણધવ કે ભર્યો, દુ. કરી ધનુષ કારરે. દુ. ધાયે વૈરી સામહ, દુ. લેઈ કટક અપારરે. . રા. ૧૩ પુત્ર સંયુત સૂર્ય શખસુ, દુ. મંદિર અશ્વ પ્રમુખ. દુ. અંગસન્નાહે આવર્યા, અરિ વીંટયા અરિરૂખરે. ૬. રા. ૧૪ મહેમાંહે ધસું, માં મહા સંગ્રામ દુ. બાણ સમૂહ વહે તેહના, દુ. મ ઢકાણે તામરે. ૬. રા. ૧૫

Page #597

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૫૧૩ ક્ષણમે સૂરજની પરે, દુ. તિમિર વિરાટનરિદર, દુ. વૈરી સહસ્ત્ર હણીયા તિહાં, દુ. પાયે અસ્ત દિયું
દરે. દુ. રા. ૧૬ ભટવધ દેખી કેપ, દુ. ત્યારે નૃપતિ ત્રિગરે; દુ. ટંકારવ કરિ ઉઠી, દુ. સનમુખ મય સુભર્તરે. દુ. રા. ૧૭ ત્રિગર્તરાયના વેગસું, દુ. વરસે શસ્ત્ર સકધરે; દુ. સૈન્ય સહુ નાસી ગયે, દુ. રશે મછય થિર ધરે. ૮. રા. ૧૮ બાણ સુશર્માદાયનાં, દુ. લાગ્યા સહુને જેરરે, દુ. વિધુર થયે મય રાજવી, દુ. શ નહી બલ
ફેરિશે. ૬. રા. ૧૯ વિરથ વિશસ્ત્ર ક્ષણમાં થયે, દુ. બાંધી માય રથ
ઘાતિરે; દુ. રાય ત્રિગર્ત લઈ ચાલે, દુ. નિજ સેના સંઘાતરે. રા. ૨૦ ભીમ યુધિષ્ઠિર બે જણ, દુ. કેપ કરી તિણ વાર; દુ. ત્રિગર્ણેશ મૂભણી, ૬. ઉપદ્રવ્યે અપાર; દુ. રા. ૨૧ ભૂપ ત્રિગર્તભણી તરા, દુ. ભીમે બાંયે સાહિરે, દુ. મછર્યા રાય છોડાવીયે, દુ. બલવંતે ક્ષણમાં હિરે. દુ. રા. ત્યારે વિરાટ ખુસી થયે, દુ. રાતિ રહ્યો તિણિ ડામરે, દુ. ધર્મપુત્ર વાયુપુત્રસું, દુ. બહુ ઉછવણું તામરે. દુ. રા. ૨૩ ઉત્તર દિશિ ચરતી હિવે, ૬. પ્રાત સુધન રાય દુ. નગર વિરાટતણું સહુ, દુ. લીધી તિણિખિણિ ગાય દુ. રા. ૨૪ અંતેઉરમાંહે હુતે, દુ. રાય કુમર જે સૂરરે, દુ. સાતમા ખંડની સલમી, દુ. થઈજિનહર્ષ સંપૂરદુ.રા. ૨૫ | સર્વગાથા. પ૭૫,

Page #598

૫૧૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
દૂહા, તુરત ગેપ આવી કરી, કીધ કુમારને રાવ ગાય હરી ઉત્તર તણી, દુજણ દેખી દાવ. ૧ ઉલસિત વીરજ રેષથી; કહે માતા સ્ત્રી સાખ; સાર પ્રધાન રથ સારથી, હું છું તે પાખ. ૨ નહિ તે કોપે એકલે, અરિને વજ સમાન; ઉનમૂલું તરૂની પરે, કુરૂજ સૈન્યયેગ્યાન. ૩ તાજિત ઈમે સાંભલી, કૃષ્ણ મચ્છર આણિ; વૃહન્નડ નામે કહે, કલાચાર્ય ગુણખાણિ. તેહ પાર્થને સારથી, વેરવિમર્દન જેહ તારે પિણિ એ ગ્યતા, થાયે નહી સંદેહ. ૫ ઈમ કહી વૃહન્નડ પ્રતે, ધર્યો સારથી નામ; કુમરને રથ બેસાડીયે, યતન કરી અભિરામ. ૬ નારી ભણી હસાવતો, પાર્થ ધરી સન્નાહ;
રથ બેઠે નુપકુમરસું. ધરતે મન ઉછાહ. ૭ દ્વાલ–હરીયાલીલેવડીરે, એ દેશી. ૧૭. ધારી તુરત ચલાવીયારે, વાયુવેગ તિણિવાર રાજા; પહતા કૌરવ સૈન્યને રે, ઉત્તર દિશિ જુજાર. રા. ૧ એ રીયાલી વાતડીરે, સુણજયે વચન વિલાસ; રા. સાંભળતાં રસ પામરે, દે મુજ સાબાસ. રા. એ. બલ દેખિ ઉત્તર દિશેરે, કૃપા કરણ ગાંગેય; . દુર્યોધન આદિક બહરે, પાર્થ ભણી કહે તેય. રા. એ. ૩ વૃહન્નડ રવિ તેજ યુંરે, તીક્ષણ શસ્ત્રના ધાર; રા. અલ અલનહિ વિલેકિવારે, દીસે બહુ વિસ્તાર. . એ. ૪

Page #599

શ્રી શત્રુ'જયતીર્થરાસ.
ત્યારે પાર્થ હસી કહેરે, ક્ષત્રિય વંશ શ્ર‘ગાર; રા. નારીમાંહિ પમાવતારે, હિવે સ્યા કરે વિચાર. રા. એ. પ રણમાંહે ક્ષત્રી કરે, વેરેરીસુ સગ્રામ; રા. રાજ્યશ્રી લહે જીવતાંરે, મૂઆ વાધે મામ. રા. એ. દ રણમાં સહતા દેહિલારે, તરવારાના ઘાવ; રા. સૂર સામે ધાએ લડેરે, પાછા ન દીયે પાવ. રા. એ. છ એહવુ' સુણિ સ્ય'દનથકીરે, જપા દ્વીધ કુમાર; રા. જાવાને અર્જુન કહે રે, જપા દેઈ લાર. રા. એ. ૮ ધાર કુમર ધીરજપણેારે, હું સારથિ તુજ પાસ; રા. વૈરીદલ ભાંજી કરૂર, કીરિત તાહુરી ખાસ. રા. એ. ફ્ અક્ષય્ય બાણુ એ માહરારે; શખાકાર વૃંતચાપ; રા. શમી ખંધથી આણુ તુ...રે, ટાલી સેગ સંતપ. રા. એ. ૧૦ ધન'જય અધુ ભણીરૃ, નિજ સ્વરૂપ કહી એમ; રા. ગૃહીતાસ બેસી રથેરૂં. ચાલ્યા રસુ પ્રેમ. રા. એ. ૧૧ ગંગાસુત દેખી સુણીરે, શબ્દ શબ્દ સુવિશેષ; રા. ભાષે દુર્યોધન ભણીરે, પાર્થ એ સ્ત્રી વેષ. રા. એ. ૧૨ તુમને ણિવા એહનારે, અવસર આવ્યે આજ; રા. નિજ સુખ કારણ એહસુ રે, સધિ કરી હિતકાજ. રા. એ. ૧૩ ચતુર્થ ભાગ દલને ગ્રહીરે, છાના ગાત્રજ સાથે; રા. જા એહુને અમે રાખસુરે, કરતું અને ભારાથ. રા. એ. ૧૪ ભીષ્મ વચન ઈમ સાંભલીરે, માની સાચી વાત; રા. દલના અસ લેઈ કરીરે, ચાલ્યા ગ। તે દેખી ફાલ્ગુન કહેરે, મુજ ભયથકી ધાન્તરાષ્ટ્ર નાસે અછેરે, ફરિ રોવે
સઘાત. ૬. એ. ૧૫

૫૧૫
કુમાર; રા. લાર. રા. એ. ૧૯

Page #600

થક
શ્રીમાને જિનહર્ષપ્રણત.
*
*
હિવે રથ રવિરથ સારિરે, શીધ્ર ચલા તામ; રા. સિન્ય દૈન્ય અરિ પામો, દીઠ અર્જુન જામ. રા. એ. પાર્થ સખ વજાડી રે, નાદે મહી ગાઈ રા. પુછ ઉચ્ચ પાછી વલીરે, નિજ ઘરભણ પલાઈ. રા. એ. ચોર પરે ગોકુલ હરે, લાયે વંશ કલંક, રા. પાર્થ કહે નાઠે હિરે, એ પિણિ બીજો અંક. રા. જઈ શશિ કિમ તું હિરે, વયરી મલીયાં વીર; રા. ધનુષ સાંધિ ઉભા રહીને, થાયે કિમ અધીર. રા. એ. પાથે ધનુષ ચઢાવીયેરે, શર પૂર્યો આકાશ; દા. શત્રુતાણા તનુ વીંધીયારે, કીધા જીવિત નાશ. ૨. એ. ૨૧ ભટ કેટી ક્ષય દેખીને, દયા પાર્થ મન આણિ; . અસ્ત્ર સમોહન મૂકીરે, સગલા સૂતા જાણિ. . એ. ર૨. ચતુરંગ ના તેહનરે, સુદતી મુદતી હ; રે. પાર્થ અનંગ સરસંગથીરે, લૉ સભર્તા મહ. ૨. એ. ૨૩ ભીમભીમ ત મૂકીને, અપર કયા નિદ્રાણ; . બહિન વચન સંભારીયેરે, કુમર ભણી કહે વાણું. ૨. એ. ૨૪ નીલા દુર્યોધન તણરે, પીલા રવિજ નિહાલ, રા. વિવિધ વર્ણ બીજા તણા, ગ્રહી વસનત્કાલ. ર. એ. ૨૫ તિમહીજ તિણ કીધો શરેરે, હણી સંગ્રહીયા વાસ; સે. માર્યો ભીષ્મ અને, અરિસેના ગઈ નાસિ. ર. એ. ૨૬ અર્જુન આ નિજ પુરેરે, સાતમા ખંડની ઢાલ; રા, કહે જિનહર્ષ સતરમી, પૂરી થઈ રસાલ. રા. એ. ર૭
સર્વગાથા, ૬૦૯,

Page #601

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ.
૫૧૭
કે
૪
દૂહા, પુરવિરાટ વિજઈ થઈ, આ ઉલસિત પ્રાણ; રિપુ પૂઠે ગત જાણુંને, સુત કાંઈક દુખ આણ. સૈન્ય સજે નૃપ જેતલે, સુત કેડે જિણ વાર; ચારે કુમારને તેતલે, જઈ કહ્યા સમાચાર. રાજા હર્ષ ધરી કરી, ઉછવ નગર અપાર; કંકસહિત બહુ લેશું, આ સભા મજાર પુત્રને જય પ્રશંસ, કંક કહે સુણ રાય; જય સ્યુ સુલભ ન એહને, વૃહન્નડ ચિંતા થાય. નિજ આશ્રય અર્જુન ગયે, રથથી ઉતરી તામ; સભાસીન ઉત્તર નમી, નુપને બેઠે જામ. કહે રાજન મેં પામી, જેહથકી જયવાદ; તે ત્રીજે દિન આવશે, બંધુ સહિત સુપ્રસાદ. ધરમ પુત્ર ત્રીજે દિને, પહિરિ વસ્ત્ર કરિ સ્નાન; જન પૂજી દેવને, બલિ કીધી બહુ માન. રૂપવંત ચ્યારે ચતુર, ધર્મજ કરિ અગ્રેસ; સિંહાસન બેઠે મુદા, નયે વૈરાટ નરેસ. ઢાલ–હર્ષ ભર હમસું બેલરે, એ દેશી, ૧૮. એહ રાજ્ય એ સંપદારે, બીજે પિણિ સહુ તેહ, રાય વિરાટ ધર્મસૂત પ્રતે કહે પ્રભુ તાહરી એહ. ધર્મસુત વીનતી માન રે, હું તે ચરણકમલને દાસ; કરજોડી કરૂં અરદાસ, સેવક થઈ રહ્યા મુજ પાસ. જાણ્યા નહી ગુણ આવાસ. ધ. આં.
૬
૭
૮

Page #602

૫૧૮
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
૪
જાય. ધ.
નમી વિરાટ ધર્મસૂ પ્રતે હૈ, ઉત્તરા સુતા અભિરામ; પાર્થપુત્ર અભિમન્યુનેરે, જોગ્ય જાણી દ્યે તામ. ધ. દૂત મૂકી અભિમન્યુનેરે, હરિપુરથી મગાય; માધવ સાથે ભાણેજનેરે, આવ્યા લેઇ સુખદાય. ધ. ભલે દિવસ માધવ કરે, મધ્ય પાંડવ ઊમાહ; અભિમન્યુઊત્તરાને તિહાંરે, ઉચ્છવેસુ વિવાહ. ધ. હૃષીકેશ હરખ્યાહીયેરે, આજ્ઞા વિરાટની પાય; પાંડવ પાંચાલી ઈ રે, દ્વારિકાપૂરી લે ચારે યાદવકન્યકાર, ચ્યારે પાંડવ ત; પરણ્યા ઉછવસું તિહારે, પ્રગટયા પુણ્ય પવિત્ર. ધ. હિંવેઋણ અવસર રૂકિમણીરૃ, સિત‰ષ રહ્યા વિમાન; પોતે બેઠી નિરખીનેરે, કહ્યા હરિને દેઈ માન. ધ. કહે સુત થાર્યે તારેરે, ચેડી સુણી કાઈ તાસ; સત્યભામાને જઈ કહ્વારે, આવી કૃષ્ણને પાસ. ઘ. હસ્તિમલ્લ મે' સુપનમાંરે, દીઠા પ્રીતમ આજ; કૂંડા જાણી ઈંગિતેરે, ખેદ મ વહુ કરિ લાજ. ધ. ૧૦ ભામા કહે .જો ફૂડ છેરે, તે હિલિ સુત વેસ; પાણિગ્રહણ કરસ્યું તારે, દેસ્થે મસ્તક કેશ. ધ. ૧૧ સાક્ષી કરી શ્રી કૃષ્ણનેરે, ભામા આવી ગેહ; ગર્ભ ધર્યાં એ સારિખારે, દૈવયેાગ થયા એહુ. ધ. ૧૨ કિમિને નાનથયારે, દીપ્ત પ્રદ્યુમ્નકુમાર; ભાનુ થયું। ભામાતણે રે, રૂપતણા નહીં પાર. ધ, ૧૩ પ્રાગ્વેરી રૂકિમણીતણારે, ધૂમકેતુ સુર વેષ; '. લેઈ ખાલ હિરપાસથીરે, ગયા વૈતાઢય અલેષ. ધ. ૧૪

»
પ
७

Page #603

શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. ૧૯ ટક શિલોપરિ તે પ્રતે, મૂકી ગયે સુર તેહ કાલસંવર બેચર સહીરે, ગયે નિજ ઘર કુશલેહ. ધ. ૧૫ કનકમાલા પત્ની ભણુંરે, પુત્રપણે જઈ દીધ; પુત્ર આ ઉદ્ઘેષણારે, પુરમાંહે ઈમ કિધ. ધ. ૧૬ લાલે પાલે પ્રીતિસુરે, નિજ અંગજ કરિ તાસ; વધે પ્રદ્યુમ્ન સુખે તિહાંરે, કાયા કંચણ ભાસ. ધ. ૧૭ દુઃખાતુર હરિ જાણિરે, સીમંધર પ્રભુ પાસ; પુત્રદંત નારદ જઈરે, પૂછ જિન કહે તાસ. ધ. ૧૮ રુકિમણી ભવ પાછિલેરે, કેસર પીલા હાથ; ઈંડાં રંગી મરડી, કર્યો વિગ તે સાથ. ધ. ૧૯ દુઃખીણ દેખી મેરડી, સેલ પ્રહરને છે; ધઈ કીધાં તેહવારે, વલી આદરીયાં તેહ. ધ. ૨૦ તેણે કર્મ હિવણું થયેરે, એહને પુત્રવિયેગ; સોલે વરસે વલી ફિરી રે, થાયે સુતસવેગ. ધ. ૨૧ વચન સુણી અરિહંતનારે, નારદ પાયે લાગિ; આવી રૂકિમણીને કોરે, સ્વચ્છ થઈ મહાભાગ. ધ. રર સર્વ શાસ્ત્રાસ્ત્રવિષે થયેરે, અનુક્રમે જાણ કુમાર; રૂપે યુવતી મેહતરે, પ્રત્યક્ષ જાણે માર. ધ. ૨૩ વૈવન દેખી પ્રદ્યુમ્નને રે, કામવસે થઈમાય; ધિગ ૨ તારી જાતીને રે, લાજ ગિણે નહી કાંય. ધ. ૨૪ માને જન્મ પિતાતણેરે, રૂપ વન અપ્રમાણ; વચન વિકારતણા કરે, સાંભલિ કુમાર સુજાણ. ધ. ૨૫ મહાભાગ્ય મુજ તાપભેરે, સ્મરાગને શરીર; કાયા ફરસ સૂધારસેરે, કર સીતલ સુખસીર. ધ. ૨૬

Page #604

પ૨૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તાસ વચન એહવા સુણ, દનચિત્ત હરિજાત, કહે એમ ધિગ પાપિણીરે, હું સુત તું મુજ માત. ધ. ૨૭ લાજે નહી એમ બે તીરે, ઢાલ અઢાર ગણુશ; પૂરી સાતમા ખંડની, કહે જિનહષ મુનીશ. ધ. ૨૮ સર્વગાથા, ૬૪૫.
દુહા તે કહે માતા હું નહી, મુજ પતિ કિણ એક ઠામ; પામે આણી વધારી, ભેગવ મુજ સું કામ. ૧ ૌરી પ્રજ્ઞસી દઉં, વિદ્યા વિશ્વ જયકાર; વિતથ વચન મુજ મત કરે, કરૂણવંત કુમાર. ૨
એહ અકૃત્ય કરસું નહી, ચિંતવી કૃષ્ણસુજાત; કહે કે વિદ્યા મુજ ભણી, માનિસ તાહરી વાત. ૩ સાધી વિદ્યા તે લહી, રમિવા પ્રાર્થે તેહ; મુજ માતા મુજ ગુરૂ થઈ, બહિ ગયે છડી ગેહ. કનકમાલ વપુ નખ કરી, કલકલ કર્યો વિર; પૂછયે પૂત્રે એ કિસું, આવી તાસ હજૂર. ૫ માત પરાભવ જાણિને, કુપિત ઉદાયુધ તેહ, હિણ્યા વિદ્યાબલે આવતા, અશ્રુતસુત ગુણગેહ. ૬ સંવરસુત વધ કેપીઓ, લીલાયે જીપેહ, ચરિત કનકમાલાત, જા સગલે તેહ. ૭ હાલ-પાટણનગર સુહામણો મહેમાહરીએ સખિ લક્ષ્મી
દેવીકિ ચાલેહે આપણ જોવા જાયઈ, એ દેશી. ૧૯ નારદ આ તેતલે, પાએ લાગેરે પ્રદ્યુમ્ન કુમારકિ; સાંભરે તું તે સાંભરે તને વાતડી કહીયે;

Page #605

પર
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. રુકિમણુને સંભલાવી, સીમંધરે કહે જેહ
વિચારકિ. સાં. ૧ ભાનુ, સુત ભામાતણેરે, પરિણસ્પેરે પહિલી મતિ
મંતકિ, સાં. તુજ માતા દેત્યે તદા, કેશ સિરનારે, હાર્યા
પણ તાતકિ. સા. ૨ કેશદાનને દુઃખ ઘણું, વલી સબલે દુઃખ તુજ
વિકિ, સાં. તુજ સરિખે અંગજ છતે, સહી મરત્યે રૂકિમણિ
ઈણ રેગકિ. સા. ૩ તે નારદ પ્રદ્યુમ્ન બે, પ્રજ્ઞમીરે નિર્મિત સુવિમાનકિ, સાં. બેસી તિહાંથી ચાલીયા, ગયા દ્વારિકા નગરી
બલવાનકિ. સાં, ૪ મુનિ વિમાન ઉદ્યાનમાં, મેલ્હી બાહિરે અન્ય વેષ
ધરેહકિ, સાં. જે નગર ફિરી ફિરી, હિવે જોરે કરે
રામ તે હકિ. સાં પ વિવાહ કન્યા અપહરી, જઈમૂકીરે નારદને પાસિકિ, સાં. કૃષ્ણદ્યાન વિદ્યા કરી, સૂકાવ્યા ફલકુલ વિમાસકિ. સા. ૬ સકલ નીર આશ્રયતણ, જલ શેષીરે નાખ્યો
તતકાલકિ, સાં. વિતૃણ નગર કર્યો સહુ, હય વાહેરે બાહિર સુકુ
માલકિ. સાં. ૭

Page #606

પરસ
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
મૂલ લેઈ હયવર તદા, ભામાસુતરે દ્રોડાવે જામિક, સાં, દેવમાયા ભુઈ પાડીયા, લોક હસતાંરે નગરી ગયા તામિક. સાં. પ્રદ્યુમ્ન જોસી થઈ કરી, વેદ ભણતારે ગયા નગરી મજારિક; સાં. ભામાદાસી કુઞ્જિકા, કીધી સરલીરે વિદ્યાખલ ધારિરિક. સાં. અચરજતેહ દેખાડલને, ગયા બ્રાહ્મણરે ભામાને ગેહિક, સાં. આસણુ દેઇ બેસાડીયા, કરજોડીરે કહ્યું ધરીય સનેહિક, સાં. ૧૦ પાય નમું વીનતી કરૂ, રૂકિમણીથીરે કરિ અધિક રૂપિક; સાં. દ્વિજ ભાષે સુંદર કરૂં, પિણિ માનેરે મુજ વચન અનુકિ; સાં. ૧૧ સીસ મુંડાવ્યા તિણુ કહ્યા, વસ્ત્ર પહિર્યાંરે ફાટા નિજ અગ(ક; સાં કુલદેવી આગલ જઈ, જપે રૂડડ્યુડરે મુખ મત્ર સુર’ગિક. સાં. ૧૨ ભામા ભાજન આપીયા, વિદ્યાનીરે શકતે અન્નપાનિક, સાં. ધાપે નહી ચેટી કહે, ઉડી ૨ નેરે રાક્ષસ અજ્ઞાનિક. સાં. ૧૩ વેષ કીયા લઘુ મુનિતણા, રૂકિમણને પહુત
ઘરબારિક; સાં. દરસણ દેખી દૂથી, તનુ ઉલસ્યારે તેહને તિવિારિક. સાં. ૧૪ આસન લેવા તે ગઈ, રાણી રૂકિમણીરે મુનિવરને
કાજિક. સાં.
કૃષ્ણસિ’હાસન તેતલે, જઈ બેઠારે દેખી મુનિરાજિક, સાં. ૧૫ હિર અથવા સુતરિણા, તે પાખેરે
સિંહાસણ એિિણક; સાં.

Page #607

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
પ૨૩
અન્ય પુરૂષ બેઠા ભણી, નવિ સાંખેરે સુરશક્તિ
વણકિ સાં. ૧૬ તપપ્રભાવથી દેવતા, મુનિભાખેરે ઉપદ્રવ ન કરતકિ. સાં. સોલ વરસતપ પારણા, કરિવારે, આ ગુણવંતકિ. સાં. ૧૭ નહી તે જઈ સત્યભામા ઘરિ, નવિ રિ દેસરે જે મુજ
આહારકિ. સાં. કહે રૂકિમણિ ચિંતા વસે, નવિ સંધ્યારે મેં
આજ વિચારિકિ. સાં. ૧૮ ચિંતાકારણ પૂછી, કુલદેવી આરાધી જાણિકિ, સાં. પ્રત્યક્ષ થઈ દેવી કહ્યું, આજ મિલસ્પેરે તુજ પુત્ર
સુજાણકિ. સાં. ૧૯ તદભિજ્ઞાન કે હુતે, તે આબરે ફલિયે પણ
" એહકિ, સાં. મુનિ તમે પણ જે કહો, સુત મિલયે કહી
મુજ તેહકિ. સા. ૨૦ ઠાલે હાથે મુનિ કહે, ફલદાયકારે હેરા નવિ થાયકિ, સાં. સું આપું તુજને કહે દે મેદકરે કેશવ જે ખાયકિ. સા. ર૧. એ મેદક રૂકિમી કહે, કૃષ્ણ બારે દુર્જર અન્ય
હાઈકિ, સાં. રિષિહત્યા થાયે જિણે, તુજને મુનિર કિમ દીજે
સેઈ કિ. સા. ૨૨. તે કહે તપાસીને કિમેયે, નવિ થાઈરે દુર આહારકિ. સાં. મન શંકાતી મુનિ ભણી, એક રે ઘેરે મોદક તિણવારકિ. સાં. ર૩ઈ

Page #608

૫૨૪ શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. જિમ તિમ ઉતાવ, માદક મુનિર ખાયે તત્કાલકિ સાં. મનમાં વિસ્મય પામી, બલવતે દિસેરે મુનિબાલકિ. સા. ૨૪ મેં જાયે તૂ નાનડે, પિણિ નાનેર તૂત સમરણ્યકિ. સાં. સાતમે ખંડ ઓગણીસમી, જિનહષે રે કહ્યો એહ અરWકિ સાં. ૨૫ સર્વગાથા, ૬૭૭,
દુહા ઈમ મુનિને કહેતાં થકા, ભામાચર આવે; વિપિન ફલાદિક વિણ થયા, તૃણ પુરમેન મિલેહ. ૧ જલાશ્રય નિર્જલ થયા, ભાગે ભાનુ,રંગ; કન્યા કેઈ લેઈ ગયે, ગયે વિપ્ર કરિ જગ. ૨ થઈ વિષન્ન સામર્ષથી, કેશ મગાવે તેહ હસ્તપટલિકા અનુચરી, મૂકી રુકિમણ ગેહ. ૩ તાસ કેશ માયા કરી, સાથે પૂર્યો ઠામ, ભામા પાસે મેકલી, લેઈ આવી નિજ ધામ. ૪ ત્યારે સાખી કૃનપ્રતે, ભામા માગેઈ કેશ; તે મંડાવ્યો એતલે, સારિમ કરિ ૨ હિવે કલેશ. ૫ કૃષ્ણ મં રામને, રૂકમણી ગ્રહ કેશાર્થ પ્રદ્યુમ્ન રૂપ હરિ નિરખિને, લાજે મન વેસ્વાર્થ. ૬ રામ સભામાં આવીને, કૃષ્ન પ્રતે કહે દેખિ; લજાવ્યા વહુ મુજ ભણી, કરિ દ્રય રૂ૫ વિશેષ. ૭ હુતે નાળે હરિ કહે, શપથ કરે ઈમ તે; તુજ માયા એઈમ કહી, ભામા આવી ગેહ. ૮

Page #609

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ,
૫૨૫
હાલ–ગુજરી ગોકુલ વાલી, એ દેશી. ૨૦ રૂકમણિને નારદ કહે રે, પ્રદ્યુમ્ન તુજ સુત એહ; રૂકિમણિ હરિની રાણી, રૂપ કરી નિજ માયને,
ચરણે ન હ. રૂ. ૧. તુજ જાગે પુણ્યપ્રકાશરે, રૂ. તુજ મિલીયે -
પુત્ર વિલાસરે; રૂ. ધારા છૂટી દૂધની, ભીડે હીયડે તાસ, રૂ. પિતુ આગલિ તું માહરે, મ કરીસ માય પ્રકાશ. રૂ. એહવું કહિ રૂકિમણિપ્રતે રે, માયાથે ચડાઈ રૂ. ચા શખ વજાડારે, જનસંચય ભાઈ. રૂ. ૩ લે જાઉં છું રુકિમણીરે, હરિ રાખે બલવંત; રૂ. ઈમ કહી પરથી નીકલેરે, ભેદ ન કેઈ લહંત રૂ. ૪ કહે જનાર્દન કેપીયેરે, કોણ કુબુદ્ધિ એહ; રૂ. દો કેડે સન્યસુરે, સારંગ ધનુષ ધરેહ. રૂ. ૫ પ્રદ્યને ભાગી ચમૂરે, વિદ્યાતણે પ્રસંગ; રૂ. કર્યો નિરયુદ કૃષ્ણને, જિમ નિર્દત માંગ. રૂ. ૬ થયે વિષન્ન હરિ જેતલેરે, તેતલે નારદ આઈ રૂ. કહે પ્રદ્યુમ્ન સુત તાહરીરે, આલિયે હીયે લઈ રૂ. કૃષ્ણ રૂકિમણિપુત્રસુરે, આવે પુરી મજારી; રૂ. હર્ષિત ચિત્ત ઉચ્છવ કરી, જે સહુ નર નારી. રૂ. ૮ હિવે દુર્યોધન વિનવે, પ્રણમી ચરણ મુરારિ રૂ. પુત્રી મુજ તાહરી વહુ, કેઈ લે ગયે અવધારિ. રૂ. ૯ પ્રજ્ઞસી જાણ કરીરે, આણિસ કહે હું તાસ; રૂ. આણ પ્રદ્યુમ્ન કન્યકાર, અચરજ થયે ઉલાસ. રૂ. ૧૦

Page #610

પ૨૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હરિ છે તેહને તે કહેરે, વહુ માહરી એહ; રૂ. પ્રદ્યુમ્ન લીધી નહીં, પરણી ભાનક તેહ. રૂ. ૧૧ અણઈચ્છત પ્રદ્યુમ્નનેરે, કરી ઉચ્છવ આનંદ; રૂ. બેચર નૃપની કન્યકારે, લાલ પરણાવી ગોવિંદ. રૂ. ૧૨ જીર્ણ મંચક રહી એકદા લાલ, ભામા પૂછે દુઃખ; રૂ. પ્રદ્યુમ્ન સરીખો ઘો મુને લાલ, પુત્ર થાયે જિમ સુખ. રૂ. ૧૩ થિ કરી આરાધીરે લાલ, હરિસેગમેલી દેવ, રૂ. પુત્ર આપ કૃણે કહ્યરે લાલ, હાર દેઈ ગયે હેવ. રૂ. ૧૪ પ્રદ્યુમ્ન જાણી માયની ખીરે લાલ, જાંબુવતી
મુખવાસ; રૂ. રૂપ કરી ભામાતરે લાલ, મૂકી હરિકેરે પાસ. રૂ. ૧૫ હાર દેઈ હરિ ભેગવીરે લાલ, સુરલેકથી કેઈ દેવ; રૂ. આવી કુખે અવતરે લાલ, સુંદર સ્વમ નિરખેવ. રૂ. ૧૬ જામ્બુવતી નિજ ઘરે ગઈ રે લાલ, ખુસી થઈ
* તિણિવાર; રૂ. કેશવગૃહ સુતઅર્થિનીરે લાલ, આવી ભામાનાર. રૂ. ૧૭ અહો અતૃપ્તિ ભેગીરે લાલ કેશવ ચિતે આમ; રૂ. રમતાં પ્રશ્ન હરિતણીરે લાલ, ભંભા તાડી તામ. રૂ. ૧૮ ભેરિતણે સ્વર સાંભલીરે લાલ, બીન્હો હરિ ચલ
ચિત્ત; રૂ. ભામને કહે તુજ હુરે લાલ, ભરૂ પુત્ર શુભ
ચિત્ત. રૂ. ૧૯ -જાબુવતી કોટે હરીરે લાલ, દેખી પ્રભાતે હાર; રૂ.

Page #611

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૭
માયા પ્રદ્યુમ્ન પ્રશંસતારે લાલ, વિસ્મય લો
મુરારિ. રૂ. ૨૦ પૂરે માસ સુત જરે લાલ, જાંબુવતી સાબ
નામ; રૂ. ભામા ભીરૂક સુત જરે લાલ, ભરૂક થે
અભિરામ. રૂ. ૨૧ વૈદભ રૂકિમસુતારે લાલ, વરી પ્રદ્યુમ્ન ઉપાય; રૂ. સબસ્ હિરણ્યા કન્યકારે લાલ, વરી હેમાંગ જાય રૂ. ૨૨ બીહા મુજ સુત ભણીરે લાલ, જાંબુવતી તુજ પૂત; કહે ભામા તે હરિ ભણીરે લાલ, મુજ સુત નયી.
અદભુત. ૨૩ ન્યાયી દિખલું તુજ ભણુંરે લાલ, જાંબુવંતી
ને કીધ; રૂ. આભીરી દધિ વેચતીરે લાલ, નિજ આભીર વેશ
લીધ. રૂ. ૨૪ એહવું રૂપ બણુઈને રે, લાલ આહીર આહર, રૂ. સસ ખડે એ વીસમીરે લાલ, ઢાલ થઈ સિરદાર. રૂ. ૨૫ સર્વ ગાથા, ૭૧૦.
દુહા, નગરીમાંહે દેખિને, આભીરી આભીર; આવી ઈહિ આહીરણી, જિમ શું ગેરસ ક્ષીર. ૧ ઈમ કહી સૂનાગેહમેં, ખાંચી પ્રાણે તાસ. ત્યારે જાંબુવતી કૃષ્ણને, પ્રગટદેખિયે નાસિ.

Page #612

પ૨૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
હરિ કહે જાંબુવતી પ્રતે, દીઠે સુત અન્યાય ભદ્ર સમ્ય નિજ સુત ભણી, માને સિંહ માય. શાંબ બીજે દિને આવીયે, ખીલી ઘડતો પાસ, પૂછે મુજ વ્રત ભાષચ્ચે, મુંટુડે મારિસ તાસ.
છાચારી લાજવિણિ, હરિ ડાબે ગામ; પ્રજ્ઞપ્તી પ્રદ્યુમ્નથી, લહી નીકલે તા. ભરૂકને મારે સદા, ભામા ભાષે ધીઠ, શાંબ તણી પરે જા પરે, કર તુજ વદન અદીઠ; કહે પ્રદ્યુમ્ન જાઉં કિહાં, તે કહે જા સમસાણ; ક્યારે આવું માતજી, ભામાને કહે વાણ. હું આણું તુજને હાં, હાથે ઝાલી જામ;
ત્યારે તુજને આઈ, ક્રોધ કરી કહે તામ. ઢાલ–હારે લાલ સરવરપાણી ચીખલેલાલ, ઘોડલાલ
પસ્યા જાય એ દેશી; ૨૨. હરે લાલ રૂખમણિ સુત એહો કહેરે લાલ,
- માત આદેશ પ્રમાણ હિરે લાલ સમસાણે ગયે આવીરે લાલ,
ભમતે સાંબ સુજાણ. હે. ૧ હેરે લાલ ભામાભરકુમારનેરે લાલ, પરિણા
એવા કાજ; હિરે લાલ મેલી નવાણું કન્યકારે લાલ, એક
જેવે સિરાજ, હે. ૨ પ્રજ્ઞસી બલી જાણીયેરે લાલ, પ્રધુમ્નજીત શત્રુ
રાય;

Page #613

શ્રી શત્રુંજયતી રાસ.
૫૨૯
હિરે લાલ કીધી કન્યા સાંબનેરે લાલ, અધિક રૂપ
સમુદાય. હે. ૩ હેરે લાલ ભામા તે કન્યા ભણીરે લાલ, માંગી જે
શત્રુ પાસિ; હે. તે કહે ભામાં કરગ્રહીરે લાલ, લે જા આવાસિ. હે. ૪ ભીરૂ કરે પરિ એહનેરે લાલ, કર ભામાં કરેહ; હે. વિવાહ કેરે અવસરેરે લાલ, તે હું આવું એહ. હે. વચન તાસ અગી કરીરે લાલ તિહાં ભામા આવે; હે. હાથે ઝાલી શાંબનેરે લાલ, નિજ ઘરિ લેગઈતહ. હે. પાણિ ગ્રહણને અવસરેરે લાલ, ભીરૂ વામેત્તર
હાથ; હો. નિજ ડાવાકર ઉપરે લાલ, હાથ ધર્યો પરમારથ. હે. નવાણ કન્યાતણરે લાલ, કર ગ્રહ્યા દક્ષિણ પાણિક હે; પાવક દેલા સહ ફિર્યારે લાલ, સમકાલે વિધિ
જાણુ. હો. ૮ વૃત્ત દ્વાહ કન્યા ગ્રહરે લાલ, શાંબ ગયે
નિજ ગેહ; હે. ભરૂક આ ભ્રકુટીઈ લાલ, બહાગ તેહ. હે. ૯ ભીરૂ કહયે નિજ માયને, અસદહતી તેહ હૈ, લાલ.
કદ્ધા હ કરાવી હે લાલ, તિહાં આવી શાંબ નિરખીયેરે લાલ, ઉઠી લાગે
પાય હે. ૧૦ કેપ કરી ભામા કહેરે લાલ, કિણિ આ ઈહાં
તુઝ હે; તે આણી ઈહ મુજ હે.
છે. ૧૧ ૩૪
ક
અસહિતી એ ગમે તે
વિહુ આવા
.

Page #614

૫૩૦
શ્રીમાન નિહર્ષપ્રણીત.
સ ુજન છે ઇંડાં સાખીયારે લાલ, પૃયા તેહને માત; હેા. પૂછ્યા તેડી તેહને૨ે લાલ, સાચ કહી તેણ
વાત. હા. ૧૨ માયીઅ' પિતા માયિરે લાલ, માયિની માતા જાસ; હા. માચી છલ કન્યા વરીરે લાલ. વયરી એ મુજભાસ. હા. ૧૩ એહવું કહિ બહુરાષથીરે લાલ, ભામા નાંખી નીસાસ; હા.
પડી દુ:ખિણી આવી કરી હેા લાલ, જીર્ણ મચ
આવાસ. હા. ૧૪ નમસ્કરણ વસુદેવનેરે લાલ, ગયા શાંમ કહે તાત; હા. ભમતાં ચિરકાલે તુમેરે લાલ, શ્રી પરણ્યા સત્ય વાત. હા. ૧૫ મેતા થાડા કાલમેરે લાલ, સાકન્યા સમકાલ; હા. પરણી આપણુ અંતરે લાલ, પડીયેા ઘણા વિચાલ. હા. ૧૬ હવે વસુદેવ ઈસુ કહેરે લાલ, કૃપ મ`ડુક અયાણ; હા.
મે પામી વિક્રમથકીરે લાલ, દેશદેશાંતર જાણુ. હા. ૧૭ આવી વલી સ્વયંવા૨ે લાલ, પિરણી કેઈ નાર; હા. આવ્યે બધુ પુરોધથીરે લાલ, કિચુડ કરે અહુકાર. હા. ૧૮ તે નિર્લજ માયા કરીરે લાલ, કન્યા પરણ્યા એહ, હા. છલી કરી માતા ભણીરે લાલ, આદર વિષ્ણુ આવેહ. હા. ૧૯ કુદ્ધપિતામહ જાણીરે લાલ, પ્રણમ્યા શાંખકુમાર; હેો. કહે તાત કરયા ક્ષમારે લાલ, મુજ અવિનય
હ
વિસાર. હા. ૨૦
વચન ઈસા સુણિ રાય; હા. અન્યાય. હા. ૨૧
વિનય ગર્ભ અર્ભકતારે લાલ,
રષ થયેા મનમાં ઘણારે લાલ, વીસા

Page #615

શ્રી શત્રુંજયનીર્થરાસ.
પ૩૧
પ્રદ્યુમ્ન આદિક ઈણ પરેરે લાલ, યાદવરાય કુમાર; હે. સઘલા પિણ પાંડવતણારે લાલ, ખેલે મિલિપરિવાર હો. ૨૨ તિહાં યાદવ સુખસું રહેરેલાલ, સ્વામિતણે સનમાન; હે. મુદમુદિત સુરનીપરેરે લાલ, ઉદિત ન જાણે ભાણું. હે. ૨૩ સમુદ્ર વિજય આદિક હિરેલાલ, યાદવના રાજાન; હે. કૃષ્ણ પ્રમુખ કરી મંત્રણેરેલાલ; પાંડવનું હિતવાન. હે. ૨૪ સત્ય પ્રતિજ્ઞાએ કરીરેલાલ, સહુ ખ બલવંત; હે. પ્રલય કાલ ચુકે નહીરેલાલ, વચનથકી વિણ સંચ. હે. ૨૫ ઢાલ સાત મા ખંડનીલાલ, પૂરી થઈ બાવીસ; હે. કહે જીનહર્ષ પાંડવ ભણીલાલ, યાદવ પતિ અવનીસ. હે. ૨૬ સર્વગાથા પાઠાંતર ૭૧૬,
દૂહાપૂર કાલ થયે હિવે, વદ્ધમાન રિપુ વૃક્ષ કરે કીર્તિ ન પાંગુલી, છેદેવા પરતક્ષ. ૧ ભાખે ધમગજ હિવે, નિજ બાંધવને કાજ; બુરે મનાવી દુહવી, અંગી ન કરૂં કાજ. ૨ બે ભીમ પરાકમી, ધર્મજ સુણી વચન્ન; વેરી વૃદ્ધિ સહ તુમે, પિણિ હું ન સહું રાજન. ૩ ચ્યારે બાંધવ ઉઠીયા, સમરછુ કરિક્રોધ; સામ વચન સમજાવીયા, રાય યુધિષ્ઠિર ધ. યાદવ નૃપની આગન્યા, રથ બસી વિદ્વાન, હસ્તિનાપુર તે ગયે, દૂતજયાભિધતામ ગંગા સુત ધૃતરાષ્ટ્ર મુખ, બેઠા સભા મજારિ; દુર્યોધનને ઈમ કહે, દૂત જઈ તિણ વારિ. ૬

Page #616

૫૩૨
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. દ્વારિકાધીસ કંસારિ, વિજય નામ હું દૂત; તાસ વચન મુજ મુખથકી, સાંજલિ રજપૂત. ૭ સત્ય પ્રતિજ્ઞા પાંડુચુત, તુજ બંધવ બલવંત;
નિયુક્ત સમય જાણ કરી, આવ્યા છે મતિમંત, ૮ દ્વાલ–બાઈ ચારણ દેવિ એહની. ૨૩. અત્યતણું પ્રતિપાલ, રાજારે સત્યતણા પ્રતિપાલ; કાલ ગમી આવ્યા હિવે રાજાને વચન સુણો રાજ્ય
ભાગ ભૂપાલ; આપ સહુને સુખ હવે રાજારે. પૃથ્વી લવને કાજી, રા. સમારંભ ન કીજીએ, રા. પૂરવરિ મહારાજ, રે. રાજ્ય ભાગ કરિ લીજીએ. રા. ૨ ઇંદ્રપ્રસ્થ તિલપ્ર; રા. વારૂણાવત કાસીપુરી, રા. હસ્તિનાપુર સ્વચ્છ, રા. પાંચ ગ્રામ ઘી હિત ધરી. રા. ૩ દૂત વચન સુણ એમ, રા. દુર્યોધન કોપી કહે, રા. મુછ મરડી તેમ; રા. ભુજ અભિમાન પિતે વહે રા. દુત રમિને રાજ્ય, રા. હા કિમ લહે તેવલી, રા. ભીમાદિક નિલજ, રા. મુજ વૈરી બાંધવ વલી. રા. ૫ પાંડવ થાઉ મિત્ર, રા. મહા રાજ્યસુણી વાતડી, રા. અથવા થાઓ શત્રુ, રા. નાડું ભુ તિલ માતડી. ર. ૬ વલી વિજય કહે વાત, રા, ન્યાયેદય વચ તેહને, ર. ગેત્ર કદર્શન ઘાત, કઈ કરાવે તે કને. રા. ૭ કચક બક હિડંબ, રા. ક્રૂર કરમી એ દાનવા; રા. હણીયા ભીમ અસંભ, રા. સંક સુયોધન માનવા. રા. તે કીધે અપકાર, રા. પાંડુનપતિ સુતને બહુ; . તુજને કયે ઉપકાર, રા. તે પુજેવા સહુ. રા. ૯

Page #617

પ૩૩
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હિત વછલ હિતકાર, ર, ધર્માગજ તુજ ઉપરે; રા. રાખે ભાઈ વારિ; રાજવલિત જલણ પાણી પરે; રા. ૧૦ તે હિવષ્ણુ હરિગ, રા. વઈર ગજેદ્રહરિગાલસ્પે, રા. વાયુ અગનિ સગ, રા. કાષ્ટતણી પરે બાલસ્પે. રા. ૧૧ ભીષમ કૃપા દ્રશુપાંડુ, રા. વિદુર પ્રમુખ બહુ ભૂપતે રા. કહેશુભ વચન અખંડ રાજ્ય પ્રતિકૃતિ નિભ શોભતે. રા. ૧૨ તાસ વચન જીમ તેય, રા. તદા તેલજીમ અતિ
ઘણાં; રા. જ્વલિત કોગનિ હોઈ રા દુર્યોધન રિદિમાં ઘણે રા. ૧૩ દુર્યોધન અપમાન રા. દીર્ધ દૂત કેથે દ્ર; રા. કૈરવ સહનિહાનિ, રા. થાયે ઈમ કહિ નીસર્યો. રા. ૧૪ દૂત આવ્યે તત્કાલ, ર. કેસવને આવી કહ, રા. હરખે ભીમ ભૂજાલ, રા. ભાઈ સહુ મન ઉમા. ર. રણ રંગાજર પ્રઢ, રા. તાંડવ હિવે પાંડવ થયા; રા. દલબંધ કરિવા રૂઢ, રા. સમુદ્ર વિજય આદેશયા. રા. ૧૬ યાદવનુપ મય રાજ, રા. દુષ્ટ પ્રદ્યુમ્ન ને સત્યકી, રા. દ્રપદ સુભદ્રા જાય, રા. પાંડવ દલમિલીયે વકી. રા. ૧૭ પાર્થ પુત્ર અભિમન્યુ, રા.ઘટેન્કચ સુત ભીમને રા. આવ્યાં તિહાં વલી અન્ય, રા. ક્ષાત્ર પુત્ર તેજ
નિસીમને. રા. ૧૮ ઇંદ્ર ચંદ્રમણિચુડ, રા. ચંદ્રાપીડ વિયદ ગતી રા. ચિત્રાંગદ અરિસૂડ, રા. કરિવા આવ્યા ખગપતિ. રા. ૧૯ પાકર્ણ તે પાર્થ, રા. મહેમાંહિં વધકાંક્ષયા, રા. આપ આપને સ્વાર્થ. રા. અણપુગે વેરી થયા. ર. ૨૦

Page #618

પ૩૪
શ્રીમાન જિનર્વપ્રણિત. હિવે કર્ણાદિક રાય, રા. પ્રેર્યો દુર્યોધન ભણી; રા. તેડયા દૂત પઠાય, આવ્યા વાંછા રણતણી. રા. ૨૧ ભૂરિઝવાભગદત્ત, રા. શલ્ય શકુનિ અંગભૂતી; રા. ભીમ કૃપા સેમદત્ત, રા. વાહીક સુક્તિ મહામતિ. રા. ૨૨ કૃતવર્મા વૃસસેન, રા. શાબલ હલાયુદ્ધ આફલ્યા; ૨. ઉલુક પ્રમુખ નૃપસેન, રા. ધાર્તરાષ્ટ દલમે મિલ્યા. રા. ૨૩ ગેત્ર કદરથન જાણિ, રા. વિદુર વૈરાગ્યે આદર્યો રા. સમય ગુણની ખાણિ, રા. વનમેં જઈ વાસ કર્યો. આ કર્ણ કુંતી નિજ પુત્ર રા. જણાવ્યું તેને કહે, રા. દુર્યોધન મુજ મિત્ર રા. પ્રથમ પ્રાંણ દીધા મહે. રા. કીધે મુજ પરિહાર, રા. બાલપણાથી લાજતી; રા. આવિને ઇણિવાર, રા. કેમ લજાઉ તુજ ભણી. રા. સ્યાની તું મુજ માત, રા. તુ મુજ વેરિણિ સારિખી, રા, ઢાલજીનહર્ષ વિખ્યાત. રા.સાતમે ગ્રેવિસમી અખી. રા. ૨૭ સર્વગાથા ૭૭૮. પાઠાંતર ૭૫૧.
દૂહી. ઈણિ અવસર વન દ્વીપથી, લેઈ કિયાણું સાર; દ્વારિકા આવ્યા વાણીયા. કરિવા વિણજ વ્યાપાર. ૧ વાંછા થઈ બહુ લાભથી, રતન કંબલલેઈ તામ; આવ્યા રાજગૃહ નગર, કરવા રોકડ દામ. ૨ છવયશા જરાસિંધુની, પુત્રી કબલેહ અલ્પ મૂલ્ય તે માંગતી, કેપ્યા વણિક કહેહ. ૩ ફેકટ ઇહાં એ આણુયા, હરિની નગરી છોડી, લાભ કાજી આવ્યા હાં, મૂલતણું થઈ ખોડી. ૪

Page #619

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
પ૩૫ જીવયશા ઈમ સાંભલિ, પૂછે તાસ વિચાર, દ્વારિકા નગરી તે કીસી, કુણ તિહાં નૃપ વિચાર. ૫ પશ્ચિમ સાયરને તટે, ધનદ નીપાઇ જેહ દ્વારિકા નગરી કૃષ્ણનૃપ, કહે વ્યાપારી તેહ. ૬ યાદવવંશ તિહાં વસે, વસુદેવ રાજા જાત; કૃષ્ણ ઉણ કર સારિખ, તેજ પ્રતાપ વિખ્યાત. ૭ નામ શ્રવણ તસુ સાંભલ્ય, અતિવરાતુર જાત;
જીવયશા ગઈ રેવતી, જરાસિંધુ જહાં તાત. ૮ ઢાલ-રાજા જે મિલે, એ દેશી. ૨૪ મત રેવે નૃપ કહે તિણવાર, રેવાડિશયેષિતિ
કંસારિક રાજા યું કહે, સુખિં બેટી, રાજા યું કહે; અજીસી જીવે યાદવ કોડિ, જે મારું નહિ તે
મુજ ખોડિ. રા. ૧ એહવું કહી કીધો સિંહનાદ, સાયે કીધે ભંભાવાદ જરાસિધ સત્ય સંધિ હેઈ તેડાવ્યા ભૂપતિ સહુ
કેઈ. રા. ૨ આવ્યા તતક્ષિણ મહા બલવંત, વામ દેવાદિ સુત
- ગુણવંત; ૨, ૩ સ્વસેન રૂકમી ભૂપાલ, ચંદરાજ માની મછરાલ; રા. બીજા પિણિ આવ્યા બહુરાય, સહસ્ત્રગમેં સામંત
કહેવાય; રા. કટકે મિલિયા સુભટ અથાહ, સાગરમાં જ્યુનદી
પ્રવાહ, રા. ૪

Page #620

૫૩૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જરાસિધ રાજા દુર્બોધ, ક્રોધે ભરીયા સાથે ધ; રા. નિજ નગરીથી કીધ પ્રયાણુ, ક્ષય કરવા વયરીનાં
પ્રાણ. રા. ૫ મંત્રી અપશકુને રાજાન, વાર્યો પિણિ ન રહ્યો
અભિમાન; રા. ચા અદ્ધ ચકેશ અકંપ, સબલ બલે થાઈ
ભૂકપ. રા. ૬ આવતો જરાસંધ ભૂપાલ, નારદ કલિકેતકી નિહાલિક રા. ચરની પરિ કહ્યો હરિને આઈ, રણકૃષ્ણાતુર
આ રાય. રા. ૭ કેશવ આસફાલી ભુજ દંડ, પ્રતાપે જાસ પ્રતાપ
અખંડ રા. વજડાવી ભાસુપ્રયાણ, કરિના મિલિયા રાણ
રાણરા. ૮ સમુદ્રવિજય અરિયણ અવગાહિ, સમુદ્રવિજય જેમ
દુર તેમાંહિ. રા. સર્વ સન્નાહિ આવ્યે તત્ર, તેહના સુત પિણિ
ભાજે શત્રુ. રા. ૯ મહ નેમિ સત્ય નેમિ દઇનેમિ, સુમિ અરિષ્ટનેમિ
સુખ ક્ષેમ; રા. શ્રી જ્ય સેન મહીજય નામ, તેજસેન અરિજી
પણ કામ. રા. ૧૦ જય મેઘ ચિત્રક ગતમ જાણિ, સુલકસિવ નંદ
ગુણખાણિ, રા.

Page #621

શ્રી શત્રુતીર્થરાસ.
૫૩૭
વિષ્યકસેન મહારથ વીર, અરિદલ થભણ ગંજણ
વીર. રા. ૧૧ અભ્યારિ ઉતારે માન, સમુદ્ર વિજયે તુજ
મહારાજાન; રા. આવ્યા યુદ્ધ કરવા ધારીણ, તેહના આઠ પુત્ર
અખીણ. રા. ૧૨ ઉધવ ને ધવ ક્ષુભિત પ્રસિદ્ધ, મહોદધિ અભેનિધિ
જલનિધિ; રા. રામદેવ દઢવ્રત એ અષ્ટ, યાદવ કુલ શિણગાર
વિશિષ્ટ. રા. ૧૩ તિમિત તિહાં આવ્યે ગાજત, પાંચે સુત પિણિ
તસુ બલવંત; રા. સુમિ માનવ સમાન સુસંચ, વીર પાતાલ રિથર
એ પંચ. રા. ૧૪ સાગર તસુ સુત ખટ બલવાન, નિઃકેપ કંપન
લક્ષ્મીવાન; રા. કેસરી શ્રીમાન કુમર યુગાંત, તે આવ્યા અરિકર
વા અંત રા. ૧૫ આ વલી તિહાં હિમવાન, તેહતણા ત્રિણ સુત
બલવાન; ૨. વિદ્યુતપ્રભ ગંધમાદન જાણી, માલ્યવાન ત્રીજો
સુપરાણે. રા. ૧૬ અચલ અચલ સુતસાત સુજાણ, મહેંદ્રમલય સહ્ય
ગિરિ સુપ્રમાણુ; રા.

Page #622

૫૩૮ શ્રીમાન જિનહર્ષશીત. શેલ અને નગ બલવંત, એ પણિ આવ્યા મનની
ખંત. રા. ૧૭ ધરણ તાસ સુત પાંચ સધીર, કરકેટક બલી ધન
જય વીર; રા. વિસ્વરૂપ તમુખ બલવંત, વાસુકી ક્ષાત્ર કુલે
ઉપંત. રા. ૧૮ પુરણ પુત્ર અરિનાકાલ, આવ્યા ચારમિલી તત્કાલ; રા. દુપૂર દુરમુખ દુર્ધર જાણિ, દદ્ધરદ્ધર જેહને પ્રાણ અવિચંદ્ર પિણિ આવ્યું રણ કાજે, ષટ તેહના સુત કરતા
ગાજ, રા. ૧૯ ચંદ્રશશાંક ચંદ્રાભ કુમાર, શશી સેમામૃત પ્રભ
જયકાર; રા. ૨૦ વસુદેવ પિણિ આવ્યા બલવન્ત, સૂતામાની ઉપલહંત, રા. તાસ ઘણા સૂત મહાનુજાલ, તેહના એહવા નાગ
કૃપાલ. ૨૧ અકુર વેરીજને કુર, ક્રુર જવનલ પ્રજાબલ ભરપુર; રા. વાયુ વેગે શનિ વેગ મહંત, મહેન્દ્ર ગતિ
સિદ્ધાર્થ કહેત. ૨. રર અમિતગતિ મતિમંત સદારૂ, દારૂકતે વલી
અનાદષ્ટિ સાર; રા. દઢમુષ્ટિ હિમમુષ્ટિ શિલા યુદ્ધ વીર, જરા કુમાર
વાહીક ગંભીર. રા. ૨૩ ગધાર પિંગલ બહુ ગુણખાણ, હિવે રેહિણી
સુતરામ સુજાણ; રા.

Page #623

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૩૯
સારણ બિંદુરથ મહાબલધાર, રામતનય આવ્યા
તિણવાર. ૨, ૨૪ ઉશ્ક નિષધ તથા ચારૂદત્ત, ધ્રુવ શત્રુ દમન પીઠ
શુભ ચિત્ત, રા. વિષ્ણુ પુત્ર બહુ યુદ્ધ ઉજમાલ, ભાનુભમર મહા
કૃપાલ. રા. ૨૫ બ્રહવજ અગ્નિ શિષ વૃષ્ણિ નામ, સંજ્ય અકપ
ન રણરસ કામ; રા. મહાસેન વલી ધીર ગંભીર, ગૌતમ સુધર્મેદધિ
મહાવીર રા. ૨૬ સૂર્ય ચંદ્ર ધર્મસેન જીત્ત, ચારૂ કૃષ્ણ ભરતા સુભ
ચિત્ત. રા. સુચારૂતિમ દેવદત્તકુમાર, પ્રદ્યુમ્ન શાંબ પ્રમુખ બલ
ધાર. રા. ૨૭ ઉગ્રસેન તસુ સુત બલવંત, રણરસીયા ધસિયાવંત, રા. ઢાલ-સાતમે ખંડ વીસમી, થઈ પૂરી જીનહર્ષ
રસાલ. . ૨૮ સર્વગાથા, ૭૮૭.
દુહા બીજા પુત્રસારના, રામ વિષ્ણુના ભૂર; બીજા પણિ આવ્યા સગા, અરિ કરવા ચકચુર. ૧ હિવે કે ટુકને દિન કહે, દારૂકસારથિ સંગ; તાક્ષક રથ બેસી કરી, યાદવ સાથે અભંગ. ૨

Page #624

૫૪૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણત. સુભ નિમિત્ત શુકને ભલે, સુભ મુહુરત જયકાર; પૂરવ ઉત્તરા દિશિ પ્રતે, બલસું ચ મુરાર. ૩ દૂતણી પાંડવતણ, ચલતાં સેના ભાર; કાં પણ લાગી કાશ્યપી, ધૂજ્યા પરવત સાર, ૪ ઉત્તરીયા જઈ પુરથકી, જન પંચતાલીસ નિપલ્યા ગ્રામીણ વિષે, ધરતાં ચિત્ત જગીસ. ૫ જરા સૈનના સૈન્યથી, ઉરહા જન ચ્યાર; કેઈ આવ્યા ખગ તેતલે, કેસવ સેન મજર. સમુદ્ર વિજય ચરણે નમી, કહે કરડી રાય; ગુણે ગ્રહ તુજ ભાઈયે નમીએ વસુદેવ પાય. ૭ અરિષ્ટનેમિ જે કુલવિષે, જગ રક્ષા સમરથ; રામ અને ગોવિદ એ, બંજણ અરિભારથ. ૮ પ્રધુમ્ન શાંબ પ્રમુખ કુમર, કેડિ ગમે દુર્દાત;
યુધિ સાહાથે તેહને, કે બીજાની સી ખાંતિ. ૯ ઢાલ–હો સાયરસુત રેલીયામણ હા, એ દેશી. ૨૫: તે પિણિ અવસર જાણિને કરવા આવ્યા ભક્તિ; ઘે આદેશ સેવક ભણરે, કરૂં કામ નિજ શક્તિ. ૧ તાસ વચન હિતને સુરે, વલી કહે મહારાય; જરાસિંધ તૃણ સારિરે, હરિ નાંખે ઉડાય. ૨ વૈતાઢય ગિરિજરાસિંધના જેરે, સેવક ખેચર જેહ, ઈહિ આવે નહી જેતલેજે રે રે, અમને તિહાંસું કેહ. ૩ સેનાની જો અમ ભણુઅ ર રે, અનુજતાહરે વીર; પ્રદ્યુમ્ન શાંબ બે કમરચું ૨ રે, તેઝપે સુધીર. ૪

Page #625

શ્રીશત્રુંજયતીર્થરાસ.
૧૪૧
સમુદ્ર વિજય માધવ ભણી ૨ રે, પૂછી વસુદેવ તામ મૂકયેા પ્રદ્યુમ્ન શાંખ સુ'સા ૨ રે, ખેંચ સુરિનામ પ ત્યારે શ્રી વસુદેવ ને વ ૨ રે, દીધ ઔષધીને નેમ; જન્મ સ્નાત્ર ભુજ મધવસ્યું ૨૨, શસ્ત્ર વારિણિ ક્ષેમ. હિવે દુર્ગંધન જાણિને, ૨રે, યાદવ પાંડવ કાજ; ણિવા મગધાધીસ ને ૨ રે, નમિ કહે સુણિરાજ. ૭ સ્વામી કુણ ગાવાલીયા ગેાર રે, વલી પાંડવ કુણુમાત્ર; મુજસેવક ઉભાં છતાં ૨૨. યુકતાદ્યમનહીક્ષાત્ર. મુજ આદેશ ઘા તે ભણી ૨ રે, પાંડવ જાદવ આજ; કાતુ' જડ વૈરીતણી વે ૨ રે, સ્વામી વધારૂં લાજ, જરાસિધ ઈમ સાંભલી ૨ રે, પટ બધાવ્યા તાસ;
પરિવાર. ૧૨
સેનાચુતથાપ્યારણે . રે, કવિા વૈરી નાસ, ૧૦ હિંવે સુપરિવર્યા ૫૨ ૨, દુર્ગંધન ભૃપાલ; અખંડ પ્રયાણું આવીયેા ૨ ૨, કુરૂક્ષેત્ર તત્કાલ. ૧૧ હયગય રથ પાયક તણા ૨ રે, દીસે . નહીં કાઈપાર; એકાદશ અÀાહિણી ૨૨, કટકતા દુર્ગંધન ભીષમતણે ૨ રે, ચરણે નામી સીસ; નિજ સેનાપતિ તે કર્યાં તેરે, શત્રુપિર ધિર રીસ. ૧૩ લેઇ સાત અક્ષેાહિણી આ ૨૨, પાંડવ સુભટ સ`ઘાત, અચલાઇ ચલી ચાલતાં ર રે, કુરૂક્ષેત્ર આયાત. ૧૪ દ્રુપદરાયની અનુમતે અ ૨૨, સહુ પાંડવ તિણિવાર; સેનાપતિ કીધે મિલી કીધેા ૨ ૩, અનાષ્ટિ કુમાર. ૧૫ તીન વરસ ઈમ વઉલીયા ૧ ૨ ૨,સેનાસજતાં તાસ;

Page #626

પર
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત.
ઘુરેનગારા બિદલે બીરરે, વાજે વિચિ રણુતૂર, આવતી જય શ્રીતણા ર રે, નૂપર શબ્દ સમૂર. ૧૭ વારણ ઘનજીમ ગાજતાં ગાર.રે, જરતાં મદજલ વાસ; વરસાલાના મેહયુ મે ૨ રે, સોખું વૈરી જ વાસ. ૧૮ તૂરજ ઢકાને કોહલી કા ર રે, ભેરી ધુરે નિસાણ; કોલાહલ સેનાતણ ૨ રે, રજ ઢકણો ભાણ. ૧૯ હાથે પગ ઉલાલતાં ૨ રે, કનક રત્ન વરમાણ; પસર્યા સુભટ દશે દિશેરે ૨ રે, સફલાગિણતાં પ્રાણ. ૨૦ દૂરધર ધનુકર ધૂણતા ર રે, ચાલ્યા કરતા આવાજ, સમુદ્ર કલેલ તણે પરે ૨ રે, સ્વામી વધારણ લાજ. ૨૧ મદેજરતા ઉલાલતા ૨ રે, સુંડા દંડ પ્રચંડ; જગમ પરબત સારિખ ૨ રે રે અરિદલ ખડખંડ. ૨૨ શસ્ત્રતણું ચંદન ભર્યા ૨ રે, ચાલ્યા સિન્ય પ્રવાહ દિગ્ગજ લાગા કાંપવા કાં ૨ રે, જલફલીયા જલ ગ્રાહ. ૨૩ સાયરના જલ ઊછઠ્ઠા ઉરરે, અહિપતિ ધૂ સીસ, સામસાહમાં આવીયા આ ૨ રે, સૈન્યબંને ધરિરીસ. ૨૪ દિવસે થઈ વિભાવરી વિ છે રે, રજની ઢંકાણો સુર; ચમકે ખજુઆની પારેખ ૨ રે, બાણ આકાશે ક્ર. ૨૫ ઢાલ થઈ પચીસમી પર રે, સાતમા ખંડની એહ; રણ જીનહર્ષ સુત્યે હિવે હુવેરે, સાંભલ્યો સહુ તેહ. ૨૬
સર્વગાથા, ૮૪૯, પાઠાંતર ૮રર.

Page #627

શ્રી શત્રુંજયતીરાસ.
૫૪૩
છે.
દુહા, ગજ ચઢીયા ગજસું લડે, સાદી સાદી સાથ; રથી રથીસું આફલે, પત્તિ પત્તિ ભારથ. ૧ ગજ દંતૂસલસુ હવે, મહેમાંહિ સંઘ તેહથકી પાવક પડી, દાજે સુહડાં ઘટ્ટ. ૨
ધ ઉદાયુધ કોધથી, પહિર્યા સકલ સન્નાહ; થયા દુપક્ષ સહુ જગતને, ઉજવલ જીમદિનનાહ. ૩ પાખરીયા હય કૂદતા, ધરતી પૂજાહ; . પક્ષ સહિત ઈમ જાણીઈ રિપુભય ઉપજાવે. ૪ સર્વ સસ્ત્ર તેનક્રગિણિ, પર્વત વારણમત્ત; હયવર લેલકલેલ સમ, જલપરઘલ તિહાંપત્તિ. ૫ મહામછ તિહાં રથ થયા, સમર સાગરની વેલિ; ચાન વિમાન તણી પરે, હુંકૃતિ ગતિ મેલિ. ૬ હિવે ફોધ વધીયે ઘણે, રથ બેઠે અભિમન્ય; પેઠે રિપુ સેના વિચ, રવિજીમ તેજ અગમ્ય. ૭ તાસ બાણ બહુ ક્રોધથી, વરસે જીમ વરસાત; રિપુ દુરભિક્ષ થયે તિહાં, તાસવીરની ઘાત. ૮ ઢાલ-ચરણાલી ચામુંડા રણ ચઢે એ દેશી, ૨૬ અરિદલમાં બણે કરી, વરસેર જીમ જલધારો;

Page #628

૫૪૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપણુત.
જ;
દુભિક્ષ અરિજનને થયે, વીર વિનાસ અપાશેરે. અ. ૧ હણને સૈન્ય દેખી કરી, કૃપા બહત્ બલરાયેરે, દારથ બેસી કરી, શરવ્યાપિતનભથાય. અ. ૨ હિવે વૃહેલ સાંમ હે, અર્જુન નંદન જારે; કૈકેયરાય કૃપાપ્રતે, લડવા સનમુખ થાયેરે. અ. ૩ ચારે માંહમાં લડે સેન ચરભટે કેટરે; આલેકે ઉભાથકા, દે વૈરી શિર દેટરે અ. ૪ કેકેયરાય કૃપા બિન વિરથી થયા પગ પાણી રે; ઉદ્યત ફલ સર૫ કું, વિશ્વ ક્ષય ક્ષમ જાણ. અ. ૫ વૃહદ્રલે અભિમન્યુને, છેકેતુયંતરે રે રણમાંહે ઉમાહિ તે, આણું કેધ અપાર. અ. ૬ નિઘેષ ભષમ રથતણે, ચકે ભૂમિ વિદારે; ધમગજ સેના ભણી, ઉપદ્રવકરે ન હારેરે. અ. ૭ ભીમતણે બાણે કરી, કરે મંડપ આકાશે; અસ્થિર પાસેના થઈખમીન સકે બેલ તાસેરે. અ. ૮ અભિમન્યુ નિજ બાણે કરી. દુર્મત્ત નૃપને સૂતે ભીષમ કેતુ એકણિ સમે, છેદ્યા અરજુન પુતેરે અ. ૯ પાંડવ સૈન્યથી દશરથી, કે ભષ્મ નિહાલી, પારથવસુતને રાખવા, આવ્યા આયુધઝાલી અ. ૧૦

Page #629

શ્રીશત્રુ'જયતીર્થરાસ.
હવે ભીમરથ ચીકારે, ભુવનભણી ક્ષાભાવે; રણ આવ્યેા ભીષ્મ માણસુ, છેદ્યા કેતુ કહાવેરે. અ. ૧૧ આત્મ યાગ્ય ગજવર હણ્યા, સૂત સ્યંદન ને વાજી; સ્વર્ણ શક્તિ ઉત્તર ભણી, મુ`કી શલ્યનૃપ તાજીરે. અ. ૧૨ વારી બહુ શસ્ત્ર કરી, પણ લાગી ઉત્તર સીસારે; ગઈ પ્રાણ ગ્રહિ તેના, પુગી વૈરી જગીસારે. અ. ૧૩ કપિધ્વજ કાપ હિંવે કરી. વરસે બાણુ અપારારે; વિપક્ષતણી સેનાભણી, વરી સહુ તિણુ વારે. . ૧૪ દેખિ અર્જુન ખાણુસેના, દીના કારવ કેરીરે; ભીષ્મ ભીષ્મ વીરવ્રત ધરે, ધાયા ધનુષખલ ફેરીરે. અ. ૧૫ ધૃષ્ટદ્યુમ્ન હુિંવે સેનાની, ભીષ્મ પ્રતેથી ધાયેરે, પ્રાણુ બહુજનના ગ્રહ્યા, મહારણુ તેહુને થાયાર. અ. ૧૬ દ્વિવે અષ્ટમદિન છેટુડે, પાંડવ કરે વિચાર રે; દુય ભીષ્મ સર્વથા, હણીએ કિમ ખલધારારે, અ. ૧૭ ત્યારે ગોવિંદ ઇમ કહે, વધુની′′ સધેયે રે; વ્યસ્ર સંઢ સ્ત્રી ન મારવા, વપરાક્રુખ જહેરે. અ. ૧૮ સઢ શિખડી નિજસ્થે, પાર્થ દ્રપદેય આરોપીરે;
વ્યસ્ત હસ્ત અસ'કિતણે, રણુ અરીયસુ‘કેાપીરે. અ. ૧૯ અગીકાર વચન કરી, સેના થઈ સન્નારે; પાંડવપુત્ર આવ્યા રણે, ધૃતરાષ્ટ્ર્ધ્વજ ધિર ક્રોધરે. અ. ૨૦ રથ એસીવરસે શરે, શાંતનુ સુત્ત જીમ મેહારે; પાંડવ નૃપને ઉપદ્રવ્યા, આણી રાસ અùારે. અ ૨૧ નિજ રથ સઢ આરેાપિને, અર્જુન તીક્ષણ માણેરે; ભીષ્મ અ°ગ કીયા જાજરા, અમરષ મનમાંહિ આણે રે. અ. ૨૨
પ

Page #630

૫૪૬
ભાણે;
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રભુત. બખતર મમ ભિદ બાણે, પારથવતણ ન શિખડીરે. ચંતાર ઈમ બેલતાં, રથે લેટે બલઈડીરે. અ. ૨૩ સગલાઈવીંટી રહ્યા, ભીષ્મ પ્રતે કરે સોકે, ઉન્હાળે જીમ સરપ્રતે, તૃષા પીડા લેકેરે. અ. ૨૪ ગંગા પુત્ર તૃષિત થયે, અને દિવ્યાસ્ત્ર બાણેરે, ખાં જલપાતાલથી, રવિ જીમચિત્ર સહુ જાણેરે. આ. ૨૫ તે આશ્ચર્ય દેખી કરી, કહે ધાર્તરાષ્ટ્રને તહેરે; સંધિ કરે પાંડુ પુત્રસું, અધિક પરાક્રમ એહેરે. અ. ર૬ એહ વચન સુણી કરી, થયે દુધન રે રે, નયણ રકત કરિ ભીમને, સનમુખ જે સૂરેરે. અ. ૨૭ હિવે ગીરવાણુ વાણુથકી, ગંગાસુત વ્રત લીધરે; સાવઘ સહુ મુકો કરી, અશ્રુત અનશન કરે; અ. ૨૮ દ્રાણ પ્રતે ધૃતરાષ્ટ્રનું, નિજ સેનાની કીધે રે, પ્રાત તાસ આગલિ કરિ, કુરૂક્ષેત્ર આ સીધેરે. અ. ૨૯ અર્જુન કી દ્રણને, વિધિ પૂરવક પરણામેરે; ધનુર વેદદાતા ભણુ, ગુરૂ દક્ષણા દશકામરે. અ. ૩૦ અર્જુનનું યુદ્ધ કારણે, સજજ થયા તિણ વારે; ઢાલ થઈ પંચવીસમી, સાતમા ખંડ વિચારે. અ. ૩૧ સર્વ ગાથા, ૮૮૮ .
દુહા. બે જણ શરવાતે લડે, અનુક્રમે રવિ થયે અસ્ત; વિરહ કર્યો ચક્રવાકને, નિજ કર હર્યા પ્રશસ્ત, ૧ તદાહૂત માહિર થઈ, સિન્યથી સત રાજાન; અનસુયુદ્ધ માંડી, મૃગ જીમ મૃગપતિ માન. ૨

Page #631

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ.
દ્વાદશમે દિન ગજચઢી, ડુવે ભગદત્ત ભૃપાલ; પાંડવ સૈન્યને ઉપદ્રવે, પાર્થનિગમન નિહાલ. પારથ સુણી નિજ સૈન્યનુ, ક્ષેાભ પ્રભવર તામ; સમાધિપ મુકી કરી, ભગદત્તસુ" યુધ કામ. પાથ હણ્યે ક્રાધે કરી, ચિર જુજી ગજતાસ; ભગદત્તને પિણિ સુંર કર્યાં, પુષ્પ વણુ આકાશ. કુસેના હતખલ થઈ, ભગદત્ત હણીયે જાણ; નૃપ ઉકતે રજની રચ્યા, ચક્રવ્યૂહ પ્રમાણુ. સાદ્વિપ મારી કરી, અર્જુન માહિર જા"; ભીમાદિક અભિમન્યસુ, ચક્રવ્યુહ પઈડા આઇ”. દુર્ગંધન નૃપ દ્ર કૃપ, રાધેય મૃત વરમ; શસ્ત્ર એહુના અવિગણી, અર્જુને મિથ્યા ન્યૂડ મર્મ, લડે સુચેાધન ભીમસું' જયદ્રથને અભિમન્યુ; માંડામાંહે સુભટ ઈમ, યુધ કરે. ખલ દેવતણે શસ્ત્ર હિંવે, યુધ્ધ કરી ચિરકાલ; કીચે અત અભિમન્યુના, જયદ્રથ થયે ભૃપાલ. ૧૦
ન્ય.
ઢાલ—સાહુલા ખંભાઇતી રાગે, ૨૭.
બહુ ક્રોધ ભર્યાં, જયદ્રથ વધ જાણી; અર્જુન ઈદ્રતણેા અવતારિ; અરિયણની સેના અવગાહે,
પ્રાક્રમતણા ન લાલે પાર.
દ્રાણાદિક સુભટે તિહાં રૂા, અર્જુને આણી
અતિ ક્રોધ;

૫૪૭
ખ.
3
७
૧

Page #632

શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
ખાણુઘાએ ભરિક્ષેત્ર વિષેકીયા, રૂહિર કરદમ હુણીયા અરિયાધ. મ. સત્યકીને ભીમસેન સુશટ એ, મિલીયા પાર્થ કે; તે આય ભીમભણી દુર્ગંધન રાયા, બીજાને વલી ભરિશ્નવારાય. મ. જયદ્રથપ્રતેનિાંતે પામ્યા, શત્રુતન રૂડુ બૈરીકાલ; મ. ગુપ્તરાગરાગજીમ બીજે, રાજવીએ રેકયેા સમકાલ; ખ. ષટ સુભટના શસ્ત્ર પડે શિર, માંહમાંહિ કરે સગ્રામ; ખ. જાણે પ્રલયકાત્ર હુિંવે થસ્યું, શ્વભણી પિણિ
૩
૫૪૮
દુસહુ ઠામ. મ.
સત્યકી નૃપને વધ ઈડુતે, ભૂરિશ્રવા ભુજòદ; ન કીધ રાસ ધરી અર્જુન સત્યકીના પ્રાણ હણી
ચમને બલિદીધ, મ.
જયદ્રથ
રથ ભાંજી સારથીને હણીયે, હણીયે
ત્રિસ તણે અતે ઇંદ્રમા, ટાણ્યે.

મ
રાજાન; વયરીના
g
અભિમાન. મ દિવસ ચતુર દસ અવધે, રણુમાં ક્ષય દીધેા પાંડવે
દલજોઇ;
સપ્ત અક્ષેાહિણી ધાત્ત રાષ્ટ્રની, અન્યાયીના જય ન વિ હાઇ, ખ.
રાત્રિ યુદ્ધ કરિવાની આસા, ધાર્ત્તર ટૂના પુત્ર અયાણુ; પાંડુ પુત્ર સુતા જાણીને, ધૃકતણી પિરપડા જાણુ. ખ. ૯

૬

Page #633

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૫૪૯ ભીમ પુત્ર ભીમ ભીમતણું પરિ, વિવિધ શત્ર
ઘટેચ તામ; યુદ્ધ કરે જે ધાર મહાબલ, નિશ્ચય અરિ
જીપને કામ. બ ૧૦ આણતણું કીધા હિવે, મંડપ કર્ણ કુપિત અરિદ
મણ ભુજાલ; નિરતે થયે સમરવારનિધિ, તે પણિ હણે ગદા
તત્કાલ. બ. ૧૧ ત્યારે શક્તિ દેવની દિધી, વન્ડિકણાવૃત દેદી
પ્યમાન; મૂકી કર્ણ શક્તિ નિજ શક્તિ, પ્રાણ ઘટેકચ હર્યા
નિદાન. બ. ૧૨ પ્રાત સમે હિવેણ રણુગ આવ્યે યુદ્ધ કરવા ધાર; વિરાટ નૃપ કેપદ યુધકરતા, દેહાંતર પામ્ય તિણ
વાર. બ. ૧૩ પ્લાન થઈ સુરજ સુત સેને, દેખી નિધન લક્ષ્ય
ભુપાલ; ધૃષ્ટદ્યુમ્ન નિજ થિર કરિનાને, દ્રોણને પુત
તત્કાલ. બ. ૧૪ ત્રાસે અશ્વપડે ભુઈ ગયવર, સ્પંદન અંગ હવે
ચકચુર; ચિર સમર દેખી બિહુ દલના, બેચર પિણિ પામે
ભયભુર. બ. ૧૫ હિવે માલવ રાજાએ રણમાં, અશ્વત્થામા
ગજ કીધી ઘાત;

Page #634

૫૫૦ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. અશ્વત્થામ હણિયે ઈમ પસરી, સઘલાહી લક્ષ
રમાં વાત. બ. ૧૬ નિજસુત હણી દેણુ સુણીને, યુદ્ધ કરવા થયા મંદ
- પરિણામ; કરસુ હિવે પુત્ર વિયેગે, જડ થયો ગુરૂ સુજે
નહીં કામ. બ. ૧૭ છલ દેખી ધૃષ્ટદ્યુમ્ન કરી હણિયે વિધુર
થયે સુત શેક; અનસન કરિસતાધારિ મનમાં, પહુતા બ્રહ્મ
પંચમ સુર લેક. બ. ૧૮ નિજ પિતાને મરણ જાણી ને, અશ્વત્થામા રણ
વીર સધીર; સિન્ય નસાવી પાંડવ નૃપનું, કાયર થયે મુખ
ન રહ્યા નીર. બ. ૧૯ નારાયણીય રેષ ધરીને, મૂ શસ્ત્ર હણિવા તાસ; તાસ કુલિંગકણે કાષ્ટા સહુ, પૂરી ઉદ્યાત
હુયે આકાશ. બ. ૨૦ કેશવ વચને વિનય કરીને, હિવે તે શસ્ત્ર પાંડવ
નરરાય; તુરત નિફલતાપણે પમાડ, વિનયથકી શું ?
જ કહે નાવ થાય. બ. ૨૧ ઈણિપરિ મહારણમાં જૂજતા, દ્વાદશ પ્રહર થયા
- સુપ્રમાણ; ઘણા સુભટ થટ બિહુ દલમાંહે, ક્ષય પામ્ય
" સાખી થાયત ભાણુ, બ, ૨૨
: સાખી થાય
-

Page #635

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. પપ૧ ત્યારે હિવે અભિષેક કરીને, કીયે સેનાની
કર્ણ નારદ; સબલી ધારાષ્ટ્રની સેના થઈ સબલ સહુથ
આણંદ. બ. ૨૩ આગલિ કરિ સગલિહી સેના, કર્ણભણી બલવંત
નિહાલિ; ગાંધાર આવ્યા રણમાંહિ, યુદ્ધ ઈચ્છા આયુધ
સભાલિ. બ. ૨૪ સાહે સામા સિન્ય મિલ્યા બે, શસ્ત્ર ઉલાલતા
સિરદાર; દુસહ થયે સર્વ પ્રાણિને, પરસ્પર દુર્ભેદ
અપાર. બ. ૨૫ ધનુષતણે ટંકારવ કીધો, અર્ણવસારીખધ્વનિ
જાસ; બાણે તનવીધ્યા વેરીના, અરિ પાગ્યા સગલાહી
ત્રાસ. બ. ૨૬, ઘેર અંધાર થયે રણમાંહે, તૂટે તરવારિ તરવારિક સાતમાં ખંડણી છવાશમી, ઢાલ થઈ છનહર્ષ
વિચારિ બ. ૨૭ સર્વ ગાથા, ૯૨૫ પાઠાંતર ૮૯૭).
૧.
અધ ઉરધ સમકાલ જીમ, વિરતારે કરસૂર; તાસ પુત્ર તિણિ પરે વયરિવિષે શર ભરપૂર. માંહામાં અર્જુન કરણ, ભુજ વિકમ સારીસ, બાણે જે બહુપ, પ્રલયે દિનદિન ઈશ.
૨

Page #636

૫૫૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત.
પૂરવરષ પ્રેર્યો થકે, દુર્યોધન ને ભીમ; ભૂપીઠે પડી કરી, ઉપાડયા ભુજ ભીમ. ૩ પ્રાતઃ પાર્થવ વધ ભણું, શલ્ય સારથે રાધેય; શંખ વનમિશ ગાજતે, અનસુ સંજુયુધેય. ૪ આકાશે દિશિભવિષે, સમરાંગણ ભટગાત; લાએ બાણ અજાણીયા, જલકણ જમવરસાત. સર્વશસ્ત્ર મૂકે કરણ, પાથ ગરૂડ હથીયાર; પરના વારે ઈણિ પરિ, પ્રત્યએ મંત્રધાર ૬ પૂર્વોપકાર વસિ કી, પન્નગેન્દ્ર સહાય; અને કરણ પ્રતે હ, અસ્તાચલ રવિજાય. ૭ વલી પ્રભાતિ આગલિ , શલ્ય સેનાની તામ; મંછાહ પિણિ સજ્યા, ધૃતરાજ સંગ્રામ. ૮ દ્વાલ–દુનિયા ગિરિ શિખર સેહે રામ મુનિ સુખકંદરે
એ દેશી. ૨૮. પાંડુ સુત ધૃતરાષ્ટ્ર સુતદલ, લડે માંહેમાંહિરે; દુરસાસનને શલ્ય સેનાની, બાણ ચુકે નાહીરે. પાંડુરુ. ૧ ઉત્તર ને સંભારિ શલ્ય પ્રતિ, શક્તિ સફલી કીધરે; તપસ સુતકરિ કેધિ હણ, વૈર જાણે લીધરે. પાં. ૨ નિજકર્મ લજ્જિત બીહતે નૃપ, અસ્તસૂરિજ હેઈરે; સુધન નાસી કરી, શરમાંહિ પડે જોઈ. પાં. ૩ અશ્વત્થામા કૃત વરમા, કૃપા સુયોધન પાદરે; પાં. જતાં દિઠોમાંહિ સરવર, જેમ જલચર યાદ. પા. ૪ જેતલે તિહાં રહ્ય દુઃસાસન, પ્રતે કહે તે વાતરે; તેતલે તેને ઈહાં જાણી, પાંડુ સુત આયાતરે. પા. ૫

Page #637

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૫૩
એક અક્ષોહિણી સરવરે, ભવ્યા અરિ જેણરે; તે પ્રતે વીંટી કહે પાંડવ, નિસુણિ તું ગુણ શ્રેણિરે. પા. ૬ યુકત નહિ વીરેંદ્ર તુજને, નાસિ જીમ ચેર; પુર્વ કરતિ ક્ષાત્રના ગુણ, જાઈ જગ હવે સરરે. પાં. ૭ રહિસ તું ઈહિં કિણિપરિ, પારથ કે રાય, ઈસ સાયર સેખિવાજે, શસ્ત્રવિદ્યા ગાયરે, પા. ૮ કરિ સકે નહી સયલશું. એકસું કરિ યુદ્ધ જેઠ સુમન હેઈ તાહરે, રિદય કરિને શુધરે. પા. ૯ સાંભલી હિવે કહે એહવું, ધાર્તરાષ્ટ્ર બલવંતરે ગદા યુદ્ધ યુદ્ધ કરસ્ય, ભીમસ્યુ મન અંતરે. પાં. ૧૦ વચન અંગીકાર કરિને, સરથકી તત્કાલરે; પ્રગટી જલચરતણી પરિ, છપિયા ભુપાલશે. પાં. ૧૧ મરૂત સુત થયે સજજ તતક્ષિણ, દુર્યોધન કરિ કરે; ગદા લેઈ તુરત ધાયે, યુદ્ધ કરિવા ધરે. પાં. ૧૨ ઘાવટાલે બલ દિખાલે, બિન ધ યુવાન દેવતા પીણું દેખી ન સકે, વદન તામ્ર સમાનરે. પા. ૧૩ ભીમ લાઘવકલા ચરણે, ગદા મા ઘાવરે; હણે દુર્યોધન સુભટને, ભુમિ લેટે રાવરે. પાં. ૧૪ પડયા તે પિણિ હિવે મસ્તક, પગે ભીમ સાસરે; ચૂરી નિજ અરિભણી, હલી ધરીયે રસરેપાં. ૧૫ ભીમને છમ દેખી સીરી, કેપ આણી ચિત્તરે; પાંડુ સુતને મુકી પરહ નીકળે બલ બલવન્તરે. પાં. ૧૬ દૃષ્ટદ્યુમ્ર શિખડો નિજ બલ, એલ્હી રક્ષા કાજિરે; કણુ પાસે ગયા પાંડવ, શાંતિ કરવા રાજિ. પાં. ૧૭

Page #638

પપ૪
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત.
કૃપાચાર્ય કૃતવર્મા, અશ્વત્થામા તીરે, સુયોધનને જાઈ વારણ, ક્ષેત્ર આવ્યા દીનશે. પાં. ૧૮ તે અવસ્થા દેખિ પિત, નિદતા કહે એમરે, પ્રસન્ન થઈ આદેશ આપ, હણું પાંડવ જે મરે. પાં. ૧૯ હણું પાંડવ સુણ એહવે, થયે ચિત્ત ઉલાસરે, પાણિસ તસ પંઠિ ફરસી, હણે કહિ ઉલ્લાસરે. પાં. ૨૦ કટક સૂતે તે જઈને, ધૃષ્ટદ્યુમ્ર શિખંડીરે, યુદ્ધ કરિ ચિરકાલ પાંડવ, હણવા બાલક ચંડરે. પા. ૨૧ તેહના શિર આણિ મુંક્યા, સુધનને પાસરે; સુધન પિણિ બાલ દેખી, કહે ઈણિ પરિ તાસરે. પાં. ૨૨ ધિગ તનધય ઐલિ આણ્યા, કિરૂં માહરૂ પાસિરે; ભાગ ગ્રાહક પાંડને, ક્ષય થયે નહી તાસરે. પાં. ૨૩ દુખે પીડ ઈમ કહીને, સુયોધન મરણોતરે; કૃપાદિક તે સહુ લાજ્યા, ગયા શેક ધરંતરે. પાં. ૨૪ ભક્તિ કરિ અનૂકુલ કીધે, પાંડવે બલભદ્ર; આવીયા નિજ સિન્ય દીઠ, હણ્યા બાલકક્ષુદ્રરે. પાં. ૨૫ પાંડવાના ધાન્ત રાષ્ટ્રના, બીજાના પિણિ પાર્થરે; સરસ્વતી મહાનદી તીરે, પ્રેતકાર્ય કૃતસ્વાર્થરે. પાં. ૨૬ ક્રોધ પાંડવ ભર્યા બહુ પરિ, હીયે ધારી અમર્ષરે; દ્વાલ સતાવીસ ખંડ સપ્તમ, કહીએ છનહર્ષરે. પાં. ૨૭ સર્વગાથા, ૫૮. પાઠાંતર લ્ટર.
દૂહાદુર્યોધન જાણી હણે મગધનરેસરતામ; જવાલિત ક્રોધાગ્નિ થયે, મૂક સંમક નામ. ૧

Page #639

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૫૫ સમુદ્ર વિજય નૃપને કહે, આવી મકરાય; જરાસિંધના નિજ મુખે, વચન ચિત્ત લગાય. ૨ મુજ સખા પાંડવ હ; દુર્યોધન રાજાન, તાહરે બલતે મુજ દહે, કંસ મરણ પિણિ યાન. ૩ દે મુજને હિવે તે ભણી, રામ કૃષ્ણ પાંડુ નંદ; નહી તે રણસજ થાઈજે, આઉં કાઢણ કંદ. ૪ ઈસા વચન મગધેશના, કહીયા રેષે પુર; રામ કૃષ્ણ ધિકારીએ, જઈ કહે રાય હજુર. સચિવ હસી જરસિધને, દાખે હિતની વાત; તુજ શકિત પ્રભુતા અધિક, માજા શકિત વિખ્યાત. ૬ તે પિણિ છે બલવંત પ્રભુ, મંત્ર વિના મહારાય; કસકાલાદિ મારીયા, સંક ન કીધી કાય. હિવે યાદવને સર્વથા, ઉદય થયે સુપ્રકાશ; પહિલી પિણિ દીઠે છે, તમે પરાક્રમ તાસ. દ્વાલ-પાઈની ૨૮. રામકુણ બાંધવ બલવત, જેહને કેઈ ન છપિ સકત, તેહના સુત પણિ બાપ સમાન, જેહના બલને નહી
કે માન. ૧ એક નેમિ તેહના કુલમાંહિ, તીન લેકને નાથ કહાઈ; સહી ન સકે તેહને બલકેઈ, ઈંદ્રાદિક પિણિ હારે સેઈ ૨ તેહવા ઇજ પિણિ વિકમાધાર, પાંડવ તેહના કટક મઝારિ; મહાનેમિ તેમાંહિ એક, ગ્રહ માંહિ દિનકર જીમ છેક. ૩ ઈણ પરિકલ અને બેલ જાણિ, વયરીની ઉન્નતિ
મનિ આણિ; યુદ્ધ કરવા પુગતે નહી સ્વામિ, ડીજે સહુ વિચારી કામ. ૪

Page #640

૫૫૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. એહવે વચન સુણી તાસ, દસકે પારૂણે ક્ષણ જાસ; કહેયાદવે ભેવો સહી, તુજને તાહરી મતિ સહ ગઈ. ૫ તુજ સહિત એ સહુ નેપાલ, સમરાંગણ મારૂં તત્કાલ; નિજ પુત્રીની પુરૂં આસ, કરૂં પાંડવને પિણિ હિવે નાસ. ૬ એહવું કહીને મંત્રી ભુપ, કીધે ચક્રવ્યુહ અનૂપ; પ્રાતસમર યાદવના રાય, શનિપલ્લી નહુતરીયા આઈ. ૭ જરાધિ પિતે પટબંધ, કીધે નિજબલમાંહે બંધ હિરણ્ય નાભ સેનાની કી, યુધ કરવાને બીડે દી. ૮ ગરૂડ બૂહ રચ્ચે પ્રભાતિ, યાદવ સમ્મત કીધી વાત; શુભસુકને મનને ઉછાહિ આવ્યા નૃપ સમરાંગણ
માંહિ. ૯ સમુદ્ર વિજય નિજ કટક મઝરિ, બલવંતમાં બલવંત
અપાર; સેનાની અનાદણ કુમાર, થાણે ઉછવણું તિણિવાર. ૧૦ ઉઘાત કરતે રૂચ આકાસ, રથ માતલિ આ ભૂવાસ; ઇંદ્રિત આદેશ કરી, બેઠા નેમીસર હિતધરી. ૧૧ વાજે બિહુ દિશિતૂર અપાર, હયહિં ખારવ રથ ચીકાર; સિંહનાદ સુભટના થાઈ, કાયર નર ન રહે તિણાઈ. ૧૨ ચકવ્યુહતણે અગ્રવીર, સુભટ હુંકાર કરે ગંભીર; મહિલે રણમાંહિ તત્કાલ, કૃષ્ણ સૈન્ય ભાગ ભૂપાલ. ૧૩ ડાવે જમણે પાસે રહ્યા, મહાનેમિ ધનંજય કહ્યા
બૃહતણે મુખિ સેના ધણી, અનાદષ્ટિ ધ રિફભણી. ૧૪ સિંહનાદ મહાનેમિ દેવદત્ત,ફાગુન ને બલાહક બલવત્ત; અનાદષ્ટિ સર્યો શંખ,પસરી મહાદેવનિ વિશ્વઅસંખ. ૧૫

Page #641

શ્રીશત્રુ જયતીર્થરાસ,
શ`ખતણી વિન થઈ અપાર, છુટા માણુતા સભાર; વૈરી સૈન્ય થયે સહુ દીન, પ્રાણ ન ચાલે થયા
સત્વહીન. ૧૬ તીને સુભદ્રે તીને ડામ, કોપ કરી ભેદ્યા સ'ગ્રામ; બૃહતણા અગ્રગામી વીર, પાલિ તેડુ થયા તજી ધીર. ૧૭
હિંવે રૂકિમી નૃપને મહાનેમિ,નૃપ શિશુપાલ ધનજય તેમ હિરણ્ય નાભ અનાદષ્ટિ અગાજ, ક્રેાધકરી ધાયા યુધકાજ; ૧૮ માંહેામાંહિ ષટ જુજાર, વરસે આયુધ વિવિધ પ્રકાર; સમર અમર ષિણિ ન સકે. સહી, અતિભીષણ થયા કાંપી મહી. ૧૯ હુય ગયરથ ઉપર જે ચઢયા, પાયક નરલખગાને
અડયા;
માનેમિશર આગલિ કાઇ, રહ્યા અખંડ
નહી કહું સાઇ. ૨૦
મહાનૈમિશર વ્યાખ્યા જોઈ, રૂામ રક્ષા કાજે હાઈ, વેણુ દાલી આદિક નૃપ સાત, જાસેન આજ્ઞાએ જાત. ૨૧ મહાનેમિશરે આઠના, સાયક ભેદ્યાથમ કઠતા; બલકાઇ ચાલે નહિ તાસ, રૂકમી રાજા ચિત્તા વિમાસિક ૨૨ રૂાકમી વરૂણે દીધી શકિત, મહાનૈમિને મેહીવ્યકિત; મહાવ્ય'તર પણ નાસી જાય; તે આગલિ થિરકા
૫૫૭
લહી આદેશ નેમિ સરતણા, માતલિ હરખ્યા માનેમીસ ્ વ કઠેર, સ‘ક્રમાળ્યા

ન રહાઈ; ૨૩ મનમાં ઘણા તતકાલ સાર. ૨૪

Page #642

૫૫૮
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તેહ વજ સરપાતે કરી, મહાનેમિ શક્તિ અપહેરી રૂકમી ભાલે બીજ બાણ, હણીયે કાઈ ન કીધી કાણુ ૨૫ પડતા વેણુદારીને તામ, ઘાલી ચંદન લે ગયા
,
ઠામ સાતે પિણિ બીજા ભુપાલ, ભય પામ્યા મનમાં તતકાલ. ૨૬ હણયા સમુદ્ર વિજય રાજાન, કૂમરિન મિનભદ્ર કંઠ
સમાન; નૃપ સુસેન બલવાન અક્ષેભ્ય, જાસ પરાક્રમ અમિ
તક્ષેભ્ય. ૨૭ સામે ઘાયે લીયાસૂર, બીજા ભાજી ગયા ભટભુર; અઠાવીસમી થઈ ઢાલ, પુરી કહે જીનહષ રસાલ. ૨૮
સર્વગાથા ૯૮૪. પાઠાન્તર ૯૬૭.
વીરેંદ્ર યાદવતણે, જરાસંધના ભટ્ટ સંગ્રામે હણ્યા ઘણુ, ઘાએ પુર્યા ઘટ્ટ ૧ તીવ્ર કિરણ છે માહરા, વીર ન સહિસ્ય ઘામ; પશ્ચિમેદધિ સુરજો, સિન્ય ગયે નિજ કામ મહારથી નૃપ પરિવર્યો, હિરણ્ય નામ હિવે પ્રાત; ગાહે યાદવને કટક, નદી જેમ દ્વિપ ગાત. ૩ ધાયા હિવે કેપ્યાથકા, મહી જયજયસેન, વરસે જલધારા પરે, શર ધારાની શ્રેણિ. ૪ મહાયુધ તેહેને થયે, દિવ્ય હથીયારે તામ; તીન લેક સંકિત થયા, સબલ દેખી સંગ્રામ,

.

Page #643

પપ૯
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. હિરણ્યનાભ કોણે હિવે, નિજ અવસર પામે; હણ નૃપ જયસેનને, અચિર મહી જે તેહ. ૬ તદ્વધ દેખી કેપીએ, અનાવૃષ્ટિ બલવંત; અસ્વરથ સારથિ હઅનુકર્મ કીધે અંત ૭ જરાસંધ કીધે હિવે, સેનાપતિ શિશુપાલ; હણ પ્રતિજ્ઞા કીધ ઇમ, રામકૃષ્ણ ગોપાલ. ૮ ઢાલ બાંગરીયાની ૩૦ આગલિ કરિ શિશુપાલરે, જરાસિધ કટક
નિવાર; રાજવીયાં યાદવ સિન્યને તુંહ તરે, રણશત્ર
બુભુક્ષિત ધારરે. . ૧ હલ હવે જ્યારે સકારા, સિરયુણિજો અરિખગ ધારા; વરરે વર જયશ્રી નારિરે. રા. હે. ૨ જરાસંધ હંસક કહે, ઉલખી બલહરિ નામરે, રા. ઇર્ષાલુ રથ તે દિશેરે, પ્રેર્યો ભયપ્રદ તામરે. રા. હ. ૩ કે યમસમ આવતરે, રામ તણાસુ દેખિરે, રા. તતક્ષિણિતિદિશિ દેડિયાર, સરવરસતા દેખરે. રા. હે. ૪ વીર પિતાને માનતેરે, નિજરથ નૃપે '
શિશુપાલ રા. ગોવિદ આગલિ આણિને રે, મૂકે સર કાસ
મહાકાલરે. રા. હે. ૫ મુકુટ કવચ ધનુસારથી, હયરથ કટક મજાવિરે. રા , , શિર છે શિશુપાલને રે, અનુકમિ દેવ મુરારિ. રા. હ ૬
આ

Page #644

૫૬ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પુત્ર જરાસિંધ રાયનારે, અનુપમ અઠાવીશરે; રા. રામ સંઘાતે જુજતા, હણીયા આણી રીસરે. રા. હ. ૭રામતણા સુત મારીયા, જરાસિંધ કરિ ધરે; રા. ગદાહણ બલમસ્તકેરે, મૂછ લહી પ્રબોધ રા. હ. ૮ જરાસિંધ પડીયા પ્રતેરે, કવિધ્વજ હણ
દેખિરે; રા. ચકરિના આ વિચેર, વિર શિરોમણિ એખરા. હે, તે હવે જાણે રામને રે, રેષે રૂકમણું કરે, નુગુણોત્તર જરાસંધનેરે, પુત્રત કી અંતરે. રા. ૧૦ અસ્તાચલ અંતર ગયા, સૂરજ રણથી તામરે, રા. સ્વામ્યાદેશે સહુ ગયારે, આપ આપણી
ઠામરે. રા. હ. ૧૧ દુર્જય શત્રુ જાણિને, મગધાધિપ તિણિ વારરે, રા. જરા અસુર નારી ભરે, મુકી કરી વિચારરે. રા. હે. ૧૨ રામનેમિ કેશવ વિનારે, જરા જાજરા કીધરે; રા. સકલ સેન્યના લેકનેરે, એવી આપદ
દીધરે રા. હે૧૩ તે વ્યાપી ઘરડા થયા રે, ગઈ ચેતના નાસિરે; રા. કરસિર ધુજે સહુતારે, આઈ રહયે મુખ
- સાસરે. રા. હે. ૧૪ પ્રાત સમે જાગ્યા કરે, સેનાતેહવી દેખિરે; રા. પ્લાન મુખ કહે નેમિને, કારણ કૃષ્ણ વિશેષરે. ૨. હ. ૧૫ સુજ સેનાને સુંથરે, ભાઈ મૃતક સમાનરે; રા. અલઘટી ગઈ ચેતનારે, ફિરિ કાયાવાનરે. , હ. ૧૬

Page #645

'શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૬૧ સેનાને બલ મુજનહરે, સૈન્ય થયે અસમર્થરે; રા. કિમહુણસ્ય વૈરી ભણરે, માહરે બલ થયે વ્યર્થ. . હ. ૧૭ મુજ વૈરીએ છલ કરે, બલસંયુત થયે તેહરે; રે. બલહાણે માહરીરે, હણયે સહુને તેહરે. રા. હે. ૧૮ હરિને વચન સુણી સુરે, અવધિ નિહાલી
વલતુ નેમસ્વર કહેરે, સુણો જનાર્દન રામરે. ૨. હ. ૧૯ જરાધિ સરિન કેરે, તુજ વયરી બલવંતરે; . જરા રોગ તેણે મૂકેરે, વિધુર થઈ જનપતિરે. રા. હે. ૨૦ તું શત્રુ દલને એકલેરે, સત્ય હણે સંગ્રામરે, રા. પિણિ પ્રાણી પડયા જવારે, તજસ્ય પ્રાંણ અકામરે. . હ. ૨૧ દેવાલય ધરણેનેરે, છે પાતલિ મજારરે, રા. ભાવી પાર્શ્વનાથનીરે, પ્રતિમા મહિમાધારરે. રા. હ. ૨૨ ધરણેને આરાધિ તુંરે, ત્રિણ કરી ઉપવાસ તે પ્રતિમા તુમાંગિત્યેરે, દેત્યે તુજ ગુણવાસરે; ૨. હં. ૨૩ તેહને સ્નાત્રજ કરી, સીંચિસ સહુજન વૃંદરે; રા. સેન્યાસહુ તુજ ઉઠસ્પેરે, મેહતજી ગોવિંદરે. રા. હ. ૨૪ સેના કુણ રખવાલસ્પેરે, તાં લગી કહે પાલ; રા. અરિ સંકટથી રાખસુરે, હું કહે નેમિ દયાલશે. રા. હે. ૨૫ સાંજલિ હરિ હરષિત થયે રે, કરે આરાધન તામરે, રા. / ધ્યાન કરે ઉજવલ મરે, ચિત્ત રાખી ઈક
ઠામ. રા. હે. ૨૬ હિવે જરાધિ રાજવીરે, ચતુરંગસેના યુક્ત, રા. આ અરિ સંહારિવારે, હરિબલ જાણિ
અસક્તરે રાં. હે. ૨૭.

Page #646

૫૬૨ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નવર જાસ સખાઈ રે, કુણગ જે કહે
તાસરે; રા. ત્રીસ ઢાલ ખંડ સાતમે, થયે જીનહર્ષ
ઉલાસરે. ૨. હ. ૨૮ સર્વગાથા, ૧૦૧૯ પાઠાંતર (૧૦૦૨)
દુહા નભ મંડપ વિસ્તાર, આ છાદિત દિદ; બાણગ્રંદ વરસાવતે, જલધર જેમ અમદ. ૧ હિવે નેમિ નિર્દેશથી, માતલિ રથ ફેરત; વાત્યાવર્તતણું પરે, નિજબલ અભિત તુરંગ. ૨ મહાશંખ તિહાં પૂરીલ, સ્વર વ્યાપ્યો ત્રક ઈદ્રધનુષ તાણે પ્રભુ, સ્વર જઈ અડે અલેક. ૩ ત્રાસ પમાડેહી સહુભ, વાહ શર સંખ્યાત; સગલે દેખી નેમિને, કરણ્યે સહુની ઘાત. ૪ રથાવત્ત ફિરતાં થકાં, વડતાં પ્રભુનાં બાણ, સગલા નૃપ દ્દરે રહ્યા, રણના સાખી જાણિ. ૫ અરિનાના છેદ્યા કવચ, મુગટ ધજહયે બાણ, પિણિ દયામય નવિ હર્યા, વળી રાજવીયાં પ્રાણ. ૬ લીન થયે ધ્યાને હિવે, માધવ આગલિ આઈ; ત્રીજે દિન પદ્માવતી, તેજ પુંજ દીપાય. ૭. કૃષ્ણ નિહાલી તે પ્રતે, બહુ દેવી પરિવાર ભકતે ચરણ નમી કહે, સ્તન્સના વચન ઉદાર, ૮

Page #647

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૬૩
હાલ–આખ્યાનની, ૩૧ આજ ધન્ય હું થયે કૃતારથ, પવિત્ર પાવન હું થયે; આજ કારિજ સફલ થયા મુજ, આજ દુઃખ દૂર ગયે. આજ દર્શન થયે તાહરે, માહરા વંછિત ફલ્યા; તું શક્તિ તુહિ વ્યકતમાતા, જોઈ નહી તુજ ગુણ કલ્યા. ૧ કેતલા ગુણ કહું માત, એક જીભે તાહરા; શક્રાદિક સુરપતિ પાર ન લડે, તે લહે કિમ કહે નરા. ભક્તિના ઈમ વચન સાંભલિ, પ્રસન્ન થઈ પરમેશ્વરી, કહે મુજ છણિ કામ સમરી, કૃષ્ણ કહે આદર કરી. ૨ કહે કેશવ સુણી એહવું, વચન તાસ સુહામણું; જે તુષ્ટ થઈ જગદીશ્વરીનું, વચન સુણું સેવક તણું. શ્રી પાર્શ્વ અરિહંતબિંબ આપો, જરા ગ્રસ્ત સેના ભણું; તસુ સ્નાત્ર નીરે સજજ થાય, જય લહુ વૈરી હ. ૩ કહે પદ્માવતી દેવી, કૃષ્ણ નાવે તે છતાં, તે વિના પિણિ હસે તાહરે, કરૂં સજજ કહે તિહાં. તાહરે રિપુ હણું કહે તે સન્યસું જરસિધને; ક્ષણમાંહિ તે અન્યાયકારી, કહે તે આણું બંધિને. ૪ તે કહે તે હું કરું સગેલે, કામ ઈસિત તુજ તણે; પિણિ ઈહાં પ્રતિમા આણવાની, નહી ઈછા છે સુણે. કહે . ત્યારે કૃષ્ણ દેવી, તુજથી થયે સહુ પિણિ માહરા ઈમ કયાં પરૂષ નદીસે, ચું કહું બહુ ૫ તે ભણજો દે તું મૂઠી મુજ અપ આપિ તું; તે પસાથે હણુ વયરીને એહ ચિંતા કાપિ તું.

Page #648

પ૬૪
શ્રીમાન
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પણ આગ્રહ ભક્તિ દેખી, તિવારે પદ્માવતી; પર્ધાજીનની આપિ અર્ચા, દેઈ હરિને ગઈ સતી. હિવે અશ્રુત પાજીનના, ચરણ સ્નાત્ર જલે કરી, સન્ય સગલા ભણું સીંચે, ઉઠીયા હણિવા અરિ. શખ પંચાયણ વજાડે, રુકિમણી પતિ હર્ષલું. તે શબ્દ કણે સુણી ભરી, જરાસંધ અમર્ષનું. ૭ લક્ષરાજા જીપીયાં, જરાસિંધને મેલી કરી પ્રતિ વિલણને તે વિષ્ણુ મારે, નેમિ ઈમ મનમે ધરી. રણ સજી સૈન્ય થયે તિવારે નેમિ રણથી ઉતર્યા; હિવે લાંગલી લાગલગ્રેહી અરિ, મૂસલે ચુરણ કર્યા. ૮ જરાસિંધ સન્નધ થઈને, કૃષ્ણ પ્રતે રથ ખેડી શરાસાર અપાર કરતે, સિંહ સૂતો છેડી. કૃણ વર્તમજીમ કૃણ પપિણ, વૈરાકાષ્ટ દહાવતે રથ બેસી સનમુખ આવીયે, બલવંત શસ્ત્ર નચાવતે. હું તેના ચંદન ચ પિછા, ભૂમિકા કણ કણ થઈ; ગતાગત રણમાહિ કરતાં, વિશ્વ ક્ષેભદશા લહી. દવ્ય શત્રે ખડગ ખડગે, સુભટ બે ઈણિ પરિ લડે; ખીણુશસ્ત્ર થયે જરાસિંધ, ચક્ર સમ કર ચડે ૧૦ વહિ જાલા મહાકાલા, વરસતે પાવક કણક ગોપ ગર્વ વિખૂંચ આણ, માનિ પગ નમિ મુજ તણું. જીવતે જે રહીસ તે વળી, ગાય ચારી લેકની; એકત્રીસ સપ્તમ ખંડની, જીનહર્ષ ઢાલ આખ્યાનની. ૧૧
સર્વ ગાથા, ૧૦૩૯,

Page #649

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૬૫
દુહા. નહી તે કેશવ ચક એ, કરયે મસ્તક છેદ; ઈમ કહેતાં જરાસિંધને, માધવ કહે ધરિ ખેદ. ૧ તુજને હણિ ગે રાખસું, તે ભાખ્યું તે સાચ; ચક્ર મેલ્હી જેવે કિરયું, કિસ્યુ રહ્યા છે રાચિ. જરાસિંધ હિવે રેષ ધરી, નભ આંગુલી ભુમાડિ; ક૯પાંતાગનિજીમ ભયદ, મૂક ચકવાડિ. તે પ્રદિક્ષિણ દેઈ કરી, માધવ કરે બેઠક નિજાદ્ધ ચક્ર જાણી ને, મૂકે ફેરી અરિષ્ટ. ચકે ગલે છેદન કી, ભુંઈ પડીયે ભૂપતિ; પામી પરઘણ પાપથી, જેથી નરકની ગતિ. ૫ નવમે નવમે વિષ્ણુ એ, સુર ભાષે આકાશ;
વરસાવ્યા કેશવતણે, મસ્તકે કુસુમ સુવાસ. ૬ હાલ–સુખદાઈ સુખદાઈરે શ્રી શાંતિ જીણુંદ સુખદાઈરે.
એ દેશી. હિવે જરાસેન સુન સ્વામી રે, નમીયા હરિને સિર
નામીરે; લાવાહિત શુભ વાણીરે, થાયા રાજગૃહ આણી. પુત્પાઈરે પુન્યારે જે કૃષ્ણની પુન્યાઇરે, પુ. આ. હિવે કૃષ્ણ વાગ્યેયની અરચારે, બહુ ભકતે કીધી
ચરચારે; થાપ્યાં તિહાં જનવર ભાવીર, તિણ ઠામિ નગર
વસાવી. પુ. ૨

Page #650

શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શ્રી સંખેશ્વર પ્રભુ પાસે રે, પૂજે યાદવપતિ તારે; સ્તસ્તંત્ર પવિત્ર જીનકેરારે, ટાલે ભવભવના
ફેરારે. પુ. ૩ તેહ બલ પરાક્રમ જાણી રે, શ્રી નેમીશ્વર ગુણ
ખાણી રે; યાદવને લાગે પ્યારેરે, સામલરૂચિ મેનગારે. પુ. ૪ પૂછ પ્રણમી પાય લાગીરે, માતલી પ્રભુની આજ્ઞા
માંગીરે; જઈ સુરપતિ પ્રીતિ વધારીરે, કહે પ્રભુના ગુણ
વિસ્તારી રે. પુ. ૫ ઇંદ્રિપ્રસ્થ પાંડવને આપેર, રૂકમનાભ અયોધ્યા
થાયેરે, મહાનેમિસરીપુર દીધેરે, થયા એગ્ય સહુને કીધરે. પુ. ૬ હિવે કેશવ ચકને કેડેરે, ભરતાદ્ધ સાધવા ખેડેરે; યાદવરાએ પરવરીયેરે, ગજ રત્ન ચઢી સંચરીયેરે. .૭ સાથે સેના ચતુરંગરે, ભંભા સ્વરનાદ સુરંગાર; ભર્તાઈવાસી દેવારે, કટિશિલા કલિ નિત મેવા. પુ. ૮ ચતુરગુલ ઉંચી ધારીરે, ભુઈથીનિજ સ્થિતિ
અવધારીરે; ષટ માસે વસુધા સાધીરે, ત્રિખંડની પ્રભુતા લીધી. પુ. ૯૦ ચરણે સેવા નિતિ સારે, સેલ સહસ મુકુટ શિરવારે નિજ ભુજાસુકતાપેરે, અરિ સેવક કરિ
હરિ થાપેરે. પુ. ૧૦ ઉછવસું નિજપુરિ આયેરે, એક છત્રાશ્રિત સુર
ગારે,

Page #651

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. ૧૬૭ નમીયા નરપતિનાં દરેક સ્ત્રી લહે દેખી
આણું દેરે. પુ. ૧૧ સેવે સુર વિદ્યાધારરે, જેહના ગુણને નહી પાર રે; જસ પસ ભુવન મજારે, ઉતાર્યો અરિ અહે
કારે. પુ. ૧૨ ભરતાદ્ધના સુખ માણેરે, સપ્તમ ખંડ પૂર્ણ
વખાણેરે; બત્રીસમી એ થઈ ઢોલારે, છનહષ કહે સુ
વિસારે. પુ. ૧૭ સર્વ ગાથા ૧૦૫૭
ईति जिनहर्ष विरचिते श्री शत्रुजय महात्मय चतुष्प बंतर्भूत श्री रैवताचल महात्म्य पांडवद्युत रमण वनवास भ्रमण संग्राम वर्णनो नाम सप्तमः खंड संपूर्ण मेव ॥ ७ ॥
દુહા. નેમિનાથ પ્રણમ્ સદા, સુરનર અસુર નમતિ; યેગીશ્વર ધ્યાવે સદા, પ્રાકમ અતુલ પતિ. ૧ પ્રભુના ચરણ નમી કરી, ધરી સુભકિત અખંડ; શત્રુંજય મહાભ્ય રાસને, બેલિસિ અષ્ટમ ખંડ. ૨ હિવે નેમિ જનજગત પ્રભુ, દેહતણે ઉપમાન; સુરપતિ પણિ કહિ ન સકે, સુંદર રૂપ નિધાન. - ૩ જે પ્રભુને કેઈ નથી, સગપણને પ્રતિબંધ તે પણિ કેશવ, સુરમે પ્રેમ પ્રીતિબંધ. ૪

Page #652

૫૬૮ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઢાલ શેવક વૃદને હર્ષ આણંદ. . લાડી ચાલી
- સાસરે, એ દેશી. ૧. એક દિવસ લીલાએ રમતાં નેમિ દરે રમતાં
નેમિ આણંદ. ઉપજાવે દેવ સેવક વૃદને, હર્ષ આણંદરે; વૃ. લક્ષ શસ્ત્ર ધર રાખે નિશિદિન જીહાં રખવાલારે, નિ,
તિહાં હુતા નેમીસર કૃષ્ણની આયુધશાલારે, આ. ૧ રાહુતણે ભયસું ઈહાં આ ગુપ્ત પછઠેરે; અ. સું ક્ષોર સમુદ્રતણે, અથવા એ નવનીત દીઠે રે; અ. અથવા કૃષ્ણતણે જસ નિર્મલ શેખ નિહાલીરે; નિ. દેવ વિચાર કરે નિજ મનમે, સંદેહ આલીરે જીસં. ૨ વિદ્ધરણ પ્રવીણ, કુતુહલી શ્રી નેમીનારે; કુ. કબુ ઉપાડણ હાથ પસાર્યો, ધરિયે બાહરે. ૫, આયુધગૃહ અધિકારી રાજન ઈણિપરિ બેલેરેરા. ભકતે નેમીભણી પ્રણમી કહે કુણ તુજ તેલેરે. ક. ૩ સ્વામી તે નિજબલ અરિદલ હેલા જીતારે, અ. કૃષ્ણબધુ તમે વીર્યસિંધુ છે જગત વદીતા. સિં. તે પિણિ એ આયાસ મ કરિચ્ચે અંબુજ લેવા ક. ઉપડિત્યે નહી બલ છે તે પિણિ છાંડિ હેવાશે. છા. ૪ સાંજલિ એડવી વાણું સ્મિત નેમિ વિચારી રે; સ. દેખંતાં સુરગણજગ નાયક, અનંત બલધારીરે. ના. પ્રભુ રદનાં સુસમે વડિ ઉજલ શંખ ઉપાડયેરે, ઉ. લીલાએ અધરેષ્ટ ચડાવી નેમિ વજાડે રે. ચ. ૫

Page #653

શ્રીશત્રુ‘જયતીર્થંરાસ,
૫૬૯
નીસરીયે રે; પૂ. ઉગરીયારે, મા. કપ્યારે; તી. ૬
७
પાંચ જન્યને નાદ પૂરીને સાયર પિણિ પૂર્યાં નિવ માવે વલતે તિહાંથી વલી પહુતા પર તીરે ભૂતલ દિગ્ગજ ધડ હુડીયાગિરિ પડિયા અહિસિર ચાંપ્યારે; આલાન થભ ઉપાડિ અનાડી ગયવર ત્રાડારે, અ. કપમાન વર્લી તરલ તુર'ગમ ચિ ું દિશિ નાઠારે, તુ. ચેત રહિત જન પડીયા લેટે નિજપુર દેખીરે; લે. શીરિ સાર'ગી દસાર દેખી, દુખ ક્ષેાલ્યા વિશેષિરે. દ. ચમતકાર કેશવ પામીને પરે ભાષ; પા. સભા ભણી ઉઘાડી લેાયણુ સહુકાની સામેરે. લે, સુકાઇ ઉપન્યા વલી નૂતન વિષ્ણુ વિખ્યાતરે; નૂ. અથવા ચક્રી વુ થયેા કાઇ ઇમ કરે વાતરે. કે. તીન લેાકમે' નહી કાઇ એહુવા જે મુજ જી૫ેરે; લેા. કણ વજાડા એ શ ́ખ પ્રક્ષેાભકૃત સર્વ દીપેરે શ સનમઢ થા રણકાજે હયગય લેઈરે; કા. વીર ખાડુધૃત મેરૂ શૈલ ખલ વૈરી હણેઇરે. શૈ. ૯ સિંહાસનથી ઊઠયા ઈમ કહી ઢીલ ન કીધીરે; ઈ. વાંજીત્રવૃ દ વજાડીયા ઘાઈ નીસાણેય દીધીરે. ઘા. શસ્રતા અધિકારી જેતલે આવીને સ્વામી નચેાકતે વારી જતા તુજ શ`ખ પૂર્યાં અરિષ્ટનેમિ તુજ અંધવ તે માટે શત્રુચિત સેના મુકે સાંભલિ નિજ બધવને, વીરજ વિસ્મય
૮
રમત
મધુસૂદન બેઠા
સિંહાસન, ક્રોધને

ભાસેરે; તે. ઉલાસેરે. ૪. ૧૦ કરતાંરે; ખ. સામ`તારે. સે. પામ્યારે, વી. શામ્યારે, સિ. ૧૧

Page #654

૫૭૦
શ્રીમાન્ જિનહર્ષપ્રણીત.
જ પેરે; ધી.
કિચિત્ત્વીર્ય દેખાત્રી, શ"ખ વજાડીને મૂકયારે; સ. જગત વલી નિજ પ્રકૃતિ થયે ઉપદ્રવ સહુ ચુકયારે. . ૧૨ નેમિનાથ ભમતા રમતા પરિષદમાંહે આવ્યારે; પ. દેખી સેના સજ્જ થઇ રણકજ ઉમાચારે. ક. હરિ લજાણા નેમિ નિહાર્લી નીચા જેવતેરે; ની, પ્રીતિતણે વચન કહે પ્રભુને હુ હસતારે. પ્ર. ૧૩ ભાઈ તે જઈ શસ્ત્રશાલામાંહિ શખ વારે; મા. પામ્યા ક્ષેાભ સાયર અદ્રિ, વિશ્વ ચરાચર પાયારે. વિ. ખીજી ક્રીડા મેલે ચિતછે, બહુ ક્રીડાને કામેરે; ખ. તનુ સુકુમાલ શ ́ખા ધૃત કર્કશ તનુ ચગ્ય પામેરું. ક. ૧૪ તેહ બલ તેડવા ધીરજ ગુણુ દેખીને સકાસહિતતી પરે માધવ એમ પય પેરે. મા. રામતણા મુખ સનમુખ દેખી, દેખી વચન ગભીરરે; દે. સીતલ સ્વાતૢ કેામલ નેમી ભણી કહી વીરરે. ને, ૧૫ ભાઇ તાડુરા એહુ જાત્તર ખલ દેખી ષ્ઠિરે; જ. વલી ગાંભીય ગુણાદિક શોભિત રૂપ વિશિષ્ઠરે; શે. યાદવ કુલ વિશ્વમાંહિ હીરા જીમ અતિહી દીપાયા; હી; ખીજા કુલતા કાચ સરિખા કરિયા દેખાયા. સ. સકલ વિશ્વ બલ લેઈ વિધાતા અંગ નીપાસે રે; તાતુરા એ ખલ દેખી મુજ મન હર્ષ ઉપાયારે. સુ. તેપિણિ માહુતણેા મલ મધવ મુજને દેખા લેરે; ખાં પ્રથમ ઢાલ ખ`ડ આઠમાની જીનહુષૅ સભાલેારે. મા. સર્વ ગાથા, ૨૧.
૧૬
૧૭

Page #655

શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ.
પ૭૧
દુહા, વિપશુ ઉકિત ઈમ સાંભલિ, વસુધા સનમુખ જોઈ; ઉચિત કાર્ય વેદી વચન, મા હરષિત હેઈ. ૧. બે બંધુ પર બંધુસુ, હૈયે છાહ બે દેહ સિંહાસણથી ઉઠીને, શસ્ત્રશ્ન આવે. ૨ નેમિ કૃપા કર ચિંતવે, પરદુઃખ મુકી શકિત, તે પણિ બંધવ મુજવિષે, શંકા કરે અયુક્ત. ૩ નહી સ્પૃહા મુજ રાજયની, નહી ભવ પડિવા આસ; ઈછાવત લેવાતણું, માને નહી એ ભાસ. દેણહી પગપાણિ તલ, સહિ ન સકે મુજ એહ; પંખીપદ રંભા સહે, પિણિ ઐરાવત ન સદેહ. ૫ ન લાહે અનરથ મુજ થકી, મુજ બલ જાણે જેમ; કારજ થાયે એને, કરૂં વિચારી તેમ. ૬ ઈમ ચિંતવે જન ચિતમે, ગોવિંદને કહે તામ; વચન અબ્ધિ ગભિર ધુનિ, કરે વધારણ માં મ. ૭ પદપ્રહાર અવની પતન, પામર હર્ષ ધરંત,
યુદ્ધ એહ યુગતે નહી, કાયા પાંશું ભરંત. ૮ હાલ-રાયમલ રાય તાહરે દેસડે એ દેશ રાગ-મારૂ) ૨ દિવ્ય શસ્ત્ર વયરીને હાઈ, પણ તેહ ન કીજે; અંગ ભેદ નહી આપણ વીર, મિલી ૨મીજે. ઈમયાદવ પતિને ભાખે નેમિરે, આંબાહુ નમાવણ
માંહોમાંહિ; બલ કલ લહિસ્યજી, દેહ પીડા ઘોડા નહી કાંઈ
ક્રીડા વહિસું છે.

Page #656

૫૭૨
શ્રીમાન જિતહ પ્રણીત.
પ
T
७
રિકી એ અંગીકાર, ખાંડુ પસારીજી; જાણું તરૂર કેરી સાખ, પરબત ભારીજી. ઇ. 3 વામ હાથસું માધવ બાહુ, જાણી મૃણાલીજી; ઇ. લીલાએ શ્રમવિણિ જગનાથ, તત્ક્ષણ વાલીજી ઈં. ૪ પ્રભુ પસારી વાંમી ખાંડુ, કાંઈક વિહસીજી; અદ્રિનાથને જાણે શ્રૃંગ, તાલકિ કહિસીજી. ઈ. સગલા નિજ ખલ કીધેા કૃષ્ણ, ઈષત ન નમીજી; વાયુતણે ખલ ક્ષેાભે વૃક્ષ, સુરગિરિ એ નમીજી. ઈ. બહુ યુગે વીટયે ભુજ નેમિ, વટ જીમ શાખાજી; ભાગી જીમ ચંદન નિજ કાય, વીંટે આખાજી. ઈ. તેપિણિ નમ્યા નહીં તિલમાત, કપિજિમ લુખ્યેાજી વાગુલ જિમ સકેચી પાય, બલકરી ઝુંખ્યેાજી. વિલષા થયે મનમાંહિ મુરારિ, પ્રભુ ભુજ મેલ્ફીજી; સ્માલિ’ગન દીધેા તત્કાલ, પ્રેમ સહેલીજી. ઇ. અતુલ ખલે મુજ જીપી વિશ્વ, ભૃગુ જીમ માને જી; સહુ કુલમાહિ કીચે કુલ ઉચ્ચ મેરૂ સમાવેજી. ઇ. હું નેમિ વસજર્યાં કૃષ્ણગભીર, વચન મેલાવીજી; ચિત સ`કિત અલભદ્ર ખેલાઈ, વાત સુણાઇજી. ઈ. ૧૦ એહુ મછેબલના સિ ંધુ, સિંધુ સીમાલગિ સાથેજી. પેાતાને ખલે છે એ રાજ્ય, ચિતા વાધેજી. ઈ. ૧૧ સીરી હરિને સકિત જાણિ, કહે સુણિ ભાઇજી;
કત સ`ગ વિઅનંગ, આસન કાંઈજી. ઈ. ૧૨ રાગરગ ગયા જેથી સર્વ, અવસર આવ્યેજી; વ્રત લેસ્થે તજસે સ’સાર, ભાવન ભાવેજી. ઈ. ૧૩

Page #657

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
૫૭૩
અદઈ સુખ શિવપુરને જેણ, એ સુખ જાણેજી; ઈ. આસ્વાદ્યા નહી છણિ સહકાર, કેર વખાણે છે. ઈ. ૧૪ રામ વચનથી કૃણ તથાપિ, સંકા ન લે; ઘાસ લાલછિપાઈ આગિ, કહે સ્યું ન બેલેજી. ઈ. ૧૫
સ્વામી વિલાસ જાણીને, શક આ રાગિજી; કૃષ્ણ ભણી, કહે પ્રભુ બલ જોઈ, જીન પાય લાગીછ. ઈ. ૧૭ 2સઠિ પુરૂષમાંહે વીતરાગ, બલવંત થાઇજી; તે પિણિ હવે સંસાર વિરકત, સુખદુઃખ થ્થાઈજી. ઈ. ૧૭ એ આગલિ અડુ સરિખા જેહ, કિંકર દાવેજી; તુચ્છ રાજ્ય કિમ ચાહે વિશ્વનાથ, કહાવેજી. ઈ. ૧૮ સુણ્યા વચન અરિહંત કુમાર, અનવર થાસ્યજી; બાવીસમાયાદવ કુલમાંહિ, મુગતે જાણ્યેજી. ઈ. ૧૯ જન અતિશાયિ પુરા તું કૃષ્ણ, પ્રભુબલ જાણેજી; તસ્ય નિજ મનમાંહિ વિક૯પ, ફેગટ આજી. ઈ. ૨૦ કિતલાઈક લગિ પાલી કાલ, ચારિત્ર લેઈજી; જગત ઉધારણ જાસે મુકિત, અંત કરેઈજી. ઈ. ૨૧ એવું સાંભલિ શક વચન, સંશય ટાજી; હરિ મિલીયા અપરાધ ખમાવિ, પ્રેમ દિખાજી. . ૨૩ ઇંદ્ર વિસઈ હિવે શ્રીનેમિ, માધવ લેઈજી; અંતેઉર આવી રખવાલ, તાસ કહેઇજી. ઇ. ૨૩ જે મુજ બંધવ આવે અત્ર, મત કેઈરેજી; બ્રાતુ જાયા સત્યભામા, આદિસહુ ખેલેજ. ઇ. ૨૪ એહવું કહી વિસજર્યા નેમિ, કૃષ્ણપ્રેમીજી. નિર્વિકાર અરધી સાથિ, ખેલે નેમિજી. ઈ. ૨૫

Page #658

શ્રીમાન્ જિનહુષ પ્રીત.
અન્ય દિવસ ઉન્હાલે માસ, છઠ્ઠાં બહુ પાણીજી; ગયા રૈવત નેમિ યુવતી સાથિ, સારગ પાણીજી. ઇ. ૨૬ સાથે ખલભદ્ર બહુ પરિવાર, બીજી ઢાલેજી; આઠમા ખડ તણી જીનહર્ષ, ગુણુ સભાલેજી. ઇ. ૨૭ સર્વ ગાથા ૫૬.
૫૭૪
દુહા. સુદતીજનપેડી સહુ, સરવરનીર સુજાણ; દેવી જીમ ક્રીડા કરે, પ્રેરી સાર’ગ પાણ્િ. જલામ્ફાલનથી ઉપના,ક'કણ ધ્વનિશ્રીકાર; જાણે સ્મરભુપાલના, સૂર્યનાદ મનાર. કાચિત કુંકુમપિસું, હરિના હિંયા હણુંત; કાચિતજલધારાકરી, પ્રેમધરી સિ'ચ'ત. ઇમ ખેલે અચ્યુત પ્રિયા, મગ્ન ક્રીડા રસમાંહિ; નેમિ ખેલાવણ કારણે, પ્રેરી કેશવ તાહિ. આવિમિલી ઉતાવલી, જલ ભૃત કચણુ શ્રૃંગ; છાંટે નયણુ નેમીસના, મૃગનયી મનરંગ, કલશ ભરી પાણીતણા, નામે પ્રભુને સીગ્ન; તેહાને પિણિ તિમ હીંજ કરે, નિવિ કાર જગદીસિ. દેખિ નેમીને ખેલતા, ષ્ટિ દામેાદર થા; શરતીરે આવ્યા રમી, નારી ઉભી આઈ. પ્રભુષિણિ જલથી નીસરી, આવ્યા શરતટ જામ; સુÖદર આસન આપીયા, ભામારૂકિમણી તામ,

Page #659

શ્રીશત્રુંજય તીર્થરાસ.
૫૭૫
ઢાલવીરને વિરાજે સીતા વાડીયાંરે. એ દેશી. ૩ દેવરીયા સુણેાનેરે મ્હારી વિનતીરે; તુમે છે. ચતુર
સુજાણ;
વૃથા જનમ નારી વિણિ નરતણે રે; નારીવિષ્ણુ
પ્રમાણરે દે. ૧ નારી પિણિ ચેાગી નરને કહેરે, ન કરે કાઈ વિસ વાસ;
છઠ્ઠાં નારી
તિહાં વાસ, દે.
ઢાંકે વિણિ
ઘર વિણિ નારી વિણિ સાલે નહીરે,
રાગાદિક આવે નિજ પુરૂષનેરે,
કુણુ
નારી વિણિ જાયે પહિયા ફિલ્મીર,
૪
શ્રૃંગાર, દે. ૩ ભાઈ તુમારા જેવા ભાગવે, નારી સેલ હજાર; તુ' લાછે એક નારી ભ ણી, કરતા અગીકાર. દે. ત્યારે જાબુવતી રાણી કહે`રે, સખી દેવર છે કલીવ; અથવા ગૃહવ્યય ઉદ્વિગ્ન થયેરે, બીહું મનમાં અતીવ. દે. આદ્ય તીર્થંકર સગલે ભાગ જ્યારે, રાજ્યગૃહાશ્રમભાગ; પ્રત્રજ્યા લેઇ નિવૃ ત પામીયારે, એ કાઇ નવલેા યેગ. દે. સાગ્રહસ ભામાં ઈશિપરિ કહેર, નેમિર્ચિ'તે
૫
નાર;
નારી પુરૂષ
મનમાંહિ;
ભવસાય માંહે - પાડે એ મુજ ભણીરે, એહુવા

સ્
કરીયઉપાય. કે. ૭

Page #660

૫૭૬
શ્રીમાન્ જિનહર્ષ પ્રણીત.
પ્રભુ વિમાસીને એહવું કહેર, કન્સુિં તુમ કહ્યું અવસર દેખી નિજ કારજ કરેરે,
કેસવ મનમાંહે હર્ષિત થયેરે,
તેહ;
ડાહાનર હાવે, જેડ દે.
નેમિ મતગ
ચઢાઇ;
પ્રિયા સંયુક્ત ઉĐવસુ આવીયારે, દ્વારિકા નગરી
માંહિ. કે. ૯ સમુદ્ર વિજય રાજા ખેલાવીનેરે, શિવાદેવીને તેમ; અંગીકરાવે નારી નેમિનેર, અચ્યુતભાખેએમ. દે. ૧ ભામા નિજ ભગિની રાજેમતીરે, લાવણ્ય રૂપ નિધાન; કહે નેમિશ્વરને તે ચેાગ્યદે રે, સહુ સ્ત્રીમાંહિ બહુજનને પરિવાર;
.
પ્રધાન. દે. ૧૧
ગોવિંદ તતક્ષિણ તિહાંથી ઉઠીયારે,
ઉગ્રસેન રાજાને મંદિર આવીયારે, ધરતા હર્ષ અપાર. દે. ૧૨ ઉગ્રસેન ઉઠીઆદર આપીયેરે, વર આસણ એસાર; કરજોડી પૂછે વૈકુઠનેર, આગમતણારે વિચાર. દે. ૧૩ હરિ ભાખે માહરા ખ'ધવ ભણીરે, મુજથી અધિક ગુણે&; રાજીમતી તુજ કન્યા માગવાર, નેમિભણી આવેહ. દે. ૧૪ હિવે ઉગ્રસેન રાજા આણુ સુરે, હરિને કહે
કરનૅડી; એ ઘર તાહરા લખમી તાહરીરે, કન્યાના સ્ચેા કેડ, ક્રૂ, ૧૫

Page #661

શ્રીશત્રુંજયતીર્થંરાસ,
તિહુાંથી ઉઠી ઝુરિ ઘરિ આવીયારે, સમુદ્ર વિજયને
આઈ
કા તુરત કાટુક તેડાવીયેરે, સહુ શાસ્ત્રજ્ઞ કહાઇ, દે. ૧૬ કૃષ્ણે પૂછયે। લગન વીવાતુને, કાષ્ટક કહે સમજાઇ છડિ ઉર્જાવાથી પક્ષની૨,
શ્રાવણુ
વરવહુ વ્યા
કૃષ્ણ વિસજયે કાહુકિ ભક્તિસુરે,
૫૭૭
પરણાઇ દે, ૧૭ દેઈ આદર
ઉગ્રસેન રાજાને કહરાવીયેરે, બહુ ઘર વિવાહ આસન્ન દિવસ આવ્યે થકેર, દ્વારિકા
નગરી મુરાર; દ્વારિદ્વાર તારણ રચના કરીરે, અલિકાપુરી અવતાર. ૪. ૧૯ રત્નમય મંચા ઉંચા સેવકૈરે, સિગાર્યાં સુવિશાલ; ધુપ સુગધ ઘડા મેલ્યા ચિરૈ, ચિહ્ન ક્રિશિ મહેકેરસાલ, ઢે, ૨૦ હિંવે દશાર સારગી મુ'સલીરે, શિલાદેવી દેવિક નારિ રાહિણી રેવતી પ્રમુખ ભામાસતીરે, કરિ સાલડ
૩૭
સતકાર;
ઉવ સાર. દે. ૧૮
સિણગાર. દે. ૨૧ સગલી થાયે પ્રાક્રુષ્ઠ નૈમિનેરે, વર આસણુ
તિવાર;

સ્નાન કરાવે પ્રીતિ ધરી કરાર, પેતે સીરી મુરાર, દે. ૨૨ સ્નાનાન્તર્ નેમિ કુમારનેરે, કરિ સેલડુ સણગાર
સિંહાસણુ એસાણિ;

Page #662

૫૭૮
શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. ભૂષણ ભૂષિત અંગ પ્રભુને કીરે, હે ઈદ્ર
સમાણિ. દે. ૨૩ ઉગ્રસેન રાજાને મદિર જઈરે, રાજેમતીને કાન; કસુંભ વસ્ત્રાભરણ પહિરાવીયારે, સિંહાસણુસુ
પ્રધાન દે. ૨૪ હિવે પ્રભાતે ગશીષ ચંદનેર, લેપી પ્રભુની કાય; દેવદૂષ્ય વસ્ત્ર વેતસ્ત્રજ માલિકારે, છત્ર ચામર
ભાઈ. દે. ૨૫ કેડિ કુમાર રાજાના આગેલેરે, ચાલે થઈ અસવાર; તુરગ રથ બેઠા નેમિરે, જાણે રવિ અવ
તાર. દે. ૨૬ શ્રી નેમિસરને પાસે ચલેરે, હસત્યારૂઢ ભૂપાલ; પૂઠિ દશાર ગોવિંદને મુશલીરે, ચાલે જીમ દિગપાલ. દે. ૨૭ યાદવ ભાદવની પરિ ગાજતારે, સાથે થયા અપાર; આઠમા ખંડની ઢાલ ત્રીજી થઈરે, કહી જીનહર્ષ
સંભાર. દે. ૨૮ સર્વ ગાથા, ૯૨.
દુહા તે કેડે શિબિકા ચઢી, સહુ અંતેઉરનાર; પહિર્યા ભૂષણ નવનવા, પસરી યેતિ અપાર. ૧ ધવલ મંગલ ગાવે ભલા, નાટકિણિ કરે નૃત્ય; બંદી કહે બિરૂદાવલી, વાજેતૂર્યસુ વૃ. ૨ કેડિ ગમે જોઈ જતા, કવીશ્વરે સ્વંયમાન; સુ. સુપરિ વધાવે કામિની, ભવનાટિક મનમાન ૩

Page #663

શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ.
પ૭૯ નેમીસર જીન ચાલીયા, નિજ ગૃહથી તિણિયા; સુક્ત ઉછવ જેવતાં, જાનતણે પરિવાર, ૪ હિસ્નાતા રામતી, કૃત બેડશ શૃંગાર; સખી વૃદમાં પરિવરી, ધરતી હર્ષ અપાર. મનભાવજ્ઞ સખી કહે, ધન્ય તું રાજ કુમાર; ચું આરાધ્ય પરભવે, પાપે એ ભરતાર. નમે જેહનેદેવતા, ત્રિભુવનને પ્રભુ જેડ; તદાગમન સુંદર નિ સુણિ, વાત્ર સુણુએ એહ, ૭ ઓ આ વિચિ જાનમેં, રથ બેડા રાજીદ; જોઈ સલુણે લેયણે, દીપે જાણી દિણંદ. ૮ દ્વાલ–પ્રાણ સનેહી પ્રીતમાં મહારી એક અરજ અવ
ધારે. એ દેશી, ૪. એહવું સાંભલિ તેહપું, આવી ગેખ મજારિ, રૂપે અપછર સારિખી, કાંઈ રાજુલ રાજકુમારિ. પિઉડે નિહાલે રાજુલ પ્રેમસું, એને નવભવ
કેરે વાલહે; સુજ હિયડામાંહિ માહે પિ. ભાખે મૃગ નયણું સખીરે, સખી નિહાલો જોઈ સુંદર નેમિ ત્રિલેકમે, એ અવે તુજ પતિ
હોઈ. પિ. ૩ ચામર વીંજે બિહં દિસેરે, ચંદ્ર સહોદર સીસ, સ્વૈત છત્ર સેવક ધરે, એને જગનાયક જગદીસ. પિ. ૪ નયણે દેખી રામતીરે, નેમિસરને રૂપ; પ્રબલ પૂન્યાઈ તાહરી, એતે મિલી નાહ
- અનુપ. પિ. ૫

Page #664
580 માન્ જિનહર્ષ પ્રણીત. તુજ સરિખી કોઈ નહીરે, તીનભુવનમાં નાર, જેહને ત્રિભુવન પતિવરે, ધન તાહરે અવતાર. પિ. 6 વાત કરતાં એતલે રે, કુરા જીમણે અંગ; અસુભ શકુન જાણ કરી. રાજુલ થયે મનભંગ. પિ., 7 સખી સુણે મુજને નેમિનેટે, દુર્લભ જાણું સંગ; ભાગ્ય કિહાંથી માહરે, કાંઈ નાહ મિલે મનરંગ. પિ. 8 સખી કહે સુભ બેલીયેરે, ભેલી રાજુલ બાલ; નેમિ આવ્યે જાયેકિહાં, તે મનને સંશય ટાલ. પિ. 9 હિવે નમીસર આવીવારે, ઉગ્રસેન મંદિર પાલિક કરૂણાસ્વર પ્રાણતણા, સાંભલી ચિત્ત વિમાસિ. પિ. 10 જ્ઞાની પ્રભુ પિણિ જણ તારે, પૂછે ૨થીને તામ; પસુ ભલા કીધા કીસું, કરૂણસ્વર રેવે આમ. પિ. 11 તે કહે સ્વામી સુણેરે, ભેજના કરિયા કાજ; ગરવ તારો દીજીયે, સ્યું જાણે નહી મહારાજ પિ. 12 કૃપાવંત ઈમ સાંભલીરે, પ્રભુ મનમે થયે સોક; અહેતત્વાર્થ જાણે નહી, કરૂણું વજિત એ લેક, પિ. 13 અન્યલેક રનેહ પાસમાંરે, બાંધ્યા કરે કુકર્મ, મેં પિણિ અજ્ઞાનીપરે, આર જો એહ અધર્મ. પિ. 14 ઘેડા સુખને કારણેરે, એહવે કુણ કરે કામ; ક્ષણ ઉદ્યતને કારણે, કુણ બાલે કહે નિજધામ; પિ. 15 બંધુ વર્ગ નેહે સરિ, વિષમ્યું નહી મુજકાજ; સિવ મંદીર આગલ સહી, હિંસા નરકને સાજ. પિ. 16 એમ વિચારી સુતને રે, કહે રથ પાછો વાલ; માનવી છાંડી મુક્તિને, હું તો વરસું તત્કાલ. પિ. 17

Page #665
શ્રી શત્રુંજય તીર્થસ. 581 જીવ છોડાવી પ્રભુ વલ્યારે, સમુદ્ર વિજય રાજાન; ભિ ચઢીયે આવી કરી, ઈમ ભાખે વચન પ્રધાન, પિ. 18 વછ અતુછ મતિના ધણીરે, ઉછવમાંહિ એમ; બંધ વર્ગને દુખ ભણી, તે આરજે એ કેમ. પિ. 19 દુખ ધરતી માતા શિવારે, કરતી આંસૂ પાત; વૃક્ષ મરથ માહરે, કાં કરે તેને ઘાત. પિ. 20 કૃષ્ણરામ પિણિ સાંભળિરે, નેમિ ફેરી રથ જાઈ નેમિ સ્પંદન જાલી રહ્યા; આવી સહુ યાદવરાય, પિ. 21 બીજા પિણિ ભાઈ સરે, વીટ સગલી માઈ; જીમતારા શીતાસુને, પુણ્યવંતને સંપદ આઈરે. પિ. સમુદ્ર વિજય શિવાદે કહેરે. પુત્ર કર ઇસ્યુ એહ; કલંક લગાવે અભણ, અંગીકૃત મુકે જેહ. પિ. 23 બાલથકી પિણિ તાતને રે, પૂર્યો મને રથ નાહિક હિવે શિખાચાડી કરી, લજાવીને ઘરિ જાહિ. પિ. 24 મનને ભાવ અજાણુતરે, હિવે ગેવિ કહે તાસ; વિવાહ મહેચ્છવ અવસરે, વૈરાગ્ય કારણ સ્પે ભાસ. પિ. 25 માય બાપ તુજ રાગીયારે, કાં ઘે તેને દુખ્ય; દેવ પરે પૂજું અહે, મુખ દેખી પામું સુખ્ય. પિ. 26 રાજુલ રાજીવલેચનારે, તે પિણિ રાગિણું તુજ; કાં દુઃખ આપે તેહને, યે અવગુણ દાખવિ મુજ. પિ. 27 રાજ્ય કન્યા એમ છોડતાંરે, ભલે ન કહિયે કેઈ; ચેથી આઠમા ખંડની, જીનહર્ષ ઢાલ થઈ જઈ. પિ. 28 સર્વ ગાથા, 128. Jain Education. International

Page #666
582 શ્રીમાન જિનહર્ષદણીત. દુહા. માતાપિતા બંધવથકી, રતિ પામે નહી કાંઈ ઈણિ સંસારે ભ્રમણથી, બીહુ છું મનમાંહિ. સુખ અનાદિ ભવ ભેગવ્યાં, નવાર ભવમાંહિ; તે પિણિ તૃપ પ્રાણી, ભમતે કદી ન થાય. જે હિત ચાહે મુજભણી, જે મુજસે છે રાગ; તે અનુમતિ ઘ વ્રત ભણી, કરૂં જેમ ગૃહત્યાગ. નેમિ વચન ઈમ સાંભળી, હેતુ યુકત યદુરાય; વલતાં બેલિ નવિ શકે, વંચિત કંધર થાય. લેકાંતકસુર આવીયા, તિણિ અવસર પાય લાગ; તીર્થ પ્રવર્તા પ્રત્યે, દયાવંત મહાભાગ. ત્યારે સ્પંદન છેડિને, શક દેશે દેવ; કબે પ્રભુઘર પૂર, દાન દેવા ગયા હેવ. 6 સાંભલી રાજીમતી, નેમિ ગયા રથ વાલિ, થઇ અચેત ઢરણી ઢલી, ભુંઈ લેટે વિસરાલિ. 7 સઉ સખીએ આણું કરી, સીતલ દ્રવ્ય વિસે; ગત મૂછ વિલેપઘણું, વેર્યા મસ્તક કેશ. 8 ઢાલ-મેં જાણે નહી વિરહ આઈ રે હેઈ, એની એ દેશી. 15. હા યાદવ પ્રાણેશહારે, હાહા જીવન પ્રાણ; વિરહ દુઃખ મુજ દેઈ ગયા, હિયડે વહે ખૂરસાણ જાદવરાય વિનતી સુણે ચિતલાય, તુમે ગયા કાંઈ રીસાઈ. યા. આ. 1

Page #667
583 શ્રી શત્રુંજયતી રાસ. પહિલી:પિણિ મેં જાયે હરે, દુર્લભ તુજ મેલાપ; અંગીકાર કરીને મુકી, ભલે ન કીધે આપ. યા. 2 ઉત્તમ અંગીકાર કરે નહી, પાલી ન સકે જેહ, અંગીકાર કી સુભ માઠે, નિશ્ચય પાલે તેહ. યા. 3 મુજસું જેહ રાગ કી પ્રભુ, મ કરિશ મુક્તિસું તેડ; મુજ ત્યાગે તે મુક્તિ મુક્તિને, ત્યાગે કિમપિન જેહ. યા. 4 ઈમ વિલાપ કરતી થકી રાજુલ, ભેગ કર્મ ક્ષય હાઈ; સખી સમાણ મનની જાણી; દુખનિવચ્ચે જઈ. યા. 5 જગમ કલપ વૃક્ષ સારીખે, પ્રભુ યથાર્થ દે દાન; વરસ લગે જેજે જન માગે, વનપકને બહુ માન. યા. 6 અવધે જાણી ઈદ્ર આ તિહાં, અવસર દીક્ષા કાજ; જન્માભિષેક તણું પરિદીક્ષા અભિષેક કીયે સુરરાજ. યા. 7 ઉત્તર કુરૂશિબિકા બહુ ભકતે, સુર અસુરે મિલી કીધ; તે ઉપરી જગનાયક બેઠા, સભરણ પ્રસીધ. યા. 8 સર્વયુદ્ધ ધર આગલિ ચાલિ, ચામર વિજે ઈદ; હરિ પ્રમુખ યાદવ સહ, પૂજે અનુગામી આણંદ. યા. 9 વ્રત લેવા સ્વામી સંચર્યા, વીક્ષમાણ જળવાત; રૈવતગિરિ સહસ્રામ ઉદ્યાને, પહુતા હર્ષ ધરાત. યા. 10 હિવે શિબિકાથી પ્રભુ ઉતરીયા, આભરણદિક નેમ; ઉતારી નિજ હાથે મુકયા, પ્રભુ વ્રત લેવા પ્રેમ. ચા. 15 શ્રાવણ સુદિ છઠ પહિલે પ્રહર, ચિત્રા ચંદ્રા ગ; કૃતષષ્ટતપચઉમુઠ્ઠી ઉંચન, કીધે લીધે ગ. યા. 12

Page #668
584 શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણેત. પ્રભુના કેશ સુરેશ પ્રવાહ્મા, ક્ષીર સમુદ્ર મેજાર તુમુલ નિવા જીનવર કીધે, સામાયિક ઉચ્ચાર. યા. 13 સંજ્ઞી મનપર્યય પ્રભુજીને ઉપને એ જ્ઞાન; દીક્ષા લીધી સહસ્ત્ર રાજવીએ, સાથે શ્રી ભગવાન. યા. 14 શકકૃષ્ણ આદિક પ્રભુજીને, નમિ આવ્યા નિજ ગેહ, નેમ છણેસર પવનતનું પરે, વિચર્યા તજીય નેહ. વિ. 15 બીજે દિવસે ગોકુલમાંહે, વરદત્ત બ્રાહ્મણ ગેહ; પારણું પરમાને થયે પ્રભુને, પંચ દીવ્ય કીધ સુરેહ વિ. 16 વ્રત લીધાથી ચેપન દિવસે. વલી આવ્યા ગિરિનાર; સહામ વનમે નેમિ જણસર, તસછાયેદાર. વિ. 17 શુકલ ધ્યાન ધ્યાવંતા જનને, ક્ષય થયા ઘાતી કર્મ, કેવલ જ્ઞાન લો પરમેશ્વર, ચિત્રચંદ્ર સહ શર્મ. પિ. 18 આસન ચલ્યા સુરેસર કેરા, આવ્યા તિહાં તત્કાલ સમવસરણની રચના કીધી, તેજે જાકમાલ. પિ. 19 હિવે ઉદ્યાન પાલક જઈ દ્વારિકા, કૃમ્બનમી કહે તામ; નિમલ જ્ઞાન લોનેમિસર, સુરનર કરે ગુણગ્રામ. પિ. 20 દાન દેઈ વિપકને બહુ, દશાર અવર સંઘાત; માત બંધુ અંગજ અંગનામું, ઉછવણું ગિરિજાત, પિ. 21 તીન પ્રદક્ષિણ તિહાં કિણિદેઈ નમીતવી જીનરાય; બઈઠા શકે કૃષ્ણ પ્રભુ આગલિં, બીજા પિણિ બહુ આય. પિ- 22 નિજર ભુવન થકી સહુ આવ્યા, દેવ અસુર સુરઇદ; નિજર થાનકે બઈઠા સગલા, ધરતા મન આણંદ, પિ. 23

Page #669
585 શ્રી શત્રુંજયતીર્થશાસ. હિવે શ્રીનેમિશાસન રખવાલી, તડિત પ્રભા સુકુમાલ; કુમાંડીને ચરિત વખાણું, વિઘન હરે તત્કાલ. પિ. 24 શ્રીને મીસર પદકજ ભૂંગી ગીસ્વારી સુખદાય; અંબા જગદંબા આમ્રકુંબી, હસ્તાલંબ સહાય, પિ. 25 સમગ્રદેશમાં સરઠ સેહે, જીહાં સિદ્ધાદ્રિ ગિરિનાર; બે તીરથ સમરથ તારેવા, મુગતિતણું દાતાર. પિ. 26 શ્રી ગિરિનારથકી દક્ષિણ દિશિ, દેખી નયનો લાસ; રિદ કુબેરેપમ જનભરીયે, નામે કુબરેપુર જાસ. પિ. 274 છણિ નગરેજીનગૃહ જીન પુજા, સેવા સહુ નિજ ધર્મ કરંત; આઠમા ખંડની કહી જીન હર્ષ, પાંચમી ઢાલ મહંત. પિ. 28 સર્વગાથા, 168, પાઠાંતર (164) યાદવ વંસી કૃષ્ણ નૃ૫. અરિગમંદ મર્યાદ; જગ જેહને જસ વિસ્તયે, દાતાદાન ધનંદ. ભુરિ ગુણે અભિરામ તિહાં, સંસાધનષટ કર્મ, બ્રાહ્મણ સેવક જીનતણે, દ્વાદશ ગ્રત જીન ધર્મ. દુર્દેવ ભટ્ટ વિદ્યા નિલય, દેવિલા નારી તાસ; તેની કુખે ઉપને, તસસુત સોમ પ્રકાસ. તેહની બારી અંબિકા, અધર બિબ મુખચંદ; નિરમલ શીલ પાલે સદા, પિઉસે પરમાણંદ. દિવંગત થયે તજજનક, જનધર્મ પિણિ ગાશુદ્ધિ અંબાતત્ સંગતિ થઈ, ભદ્રકમાવ સુબુદ્ધિ. પ

Page #670
586 શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. શ્રાદ્ધતણે દિન અન્યદા, મધ્યાહે રવિ સીસ; માસોપવાસી સમગૃહ, આવ્યા દેઈ મુનીસ. 6 તપક્ષમાં પુષ્પદંતસમ, સુરૂગુરૂ બુદ્ધિમંત; વિબુધ જાસ સેવે નિરખ, અંબા હર્ષ ઘરત. 7 ચિત્તમે ચિતે ભક્તિભર, ક્ષમાવત મુનિ જોઈ પુણ્ય મુજ ઘરિ આવયા, પરવદિને મુનિ દેઈ. 8 ઢાલ-સુંબર દેના ગીતની 6. સાસુ પિણિ નહી ગેહ, દાન દેવા ને હમારે દિલ પિણિ ઉલસેરે; અસન પાન સુધમાન, મુનિ પ્રતિ લાભુ હે કિહાં એ અવસર આવિયેરે. હિયડે હરષ અથુ નયણ, રોમાંચિત અંગીહો તુરત ઉઠી આસણથકી રે; સુધ અન્ન લેઈ હાથ, સનમુખ આઈહે સુઘડી વેલા આજકી. 2 ઉત્તમ પ્રકૃતિ સદીવ, કેઈક ભવને હે જાગ્યે સુકૃત માહરેરે; કૃપા કરી લે અન્ય, પુણ્ય આવ્યા મુજ ઘરિ હિવે પાવન કરો રે. 3 દેખી અન્ન વિશુદ્ધિ, મુનિવર ધાર્યો હે પાત્ર સુપાત્ર આહારને રે, અંબા પિણિ ઘે તાસ, જાસ પસાયે હે પામે પાર સંસારનેરે. 4

Page #671
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 587 ધરમ લાભ દેઈ સાધુ, તેહના ઘરથી હું અન્ન લઈ નીસર્યા; હણીયા કર્મ સમૂહ, શુભ કર્મ બાંધ્યા હે મુનિ ગુણ અનુમંદન કર્યા. 5 દેખી અંબાને દાન, જગમ જાણે હેરાક્ષસિણી કલહ - પ્રિયારે; એવી પાડેસણિ કાઈ, કરકરિ ઉચાહે નિજ ઘરથી ઉઠી ત્રિયારે. 6 રાતા કરિ નિજ નિણ, કહુ એ વયણે તે મનુષ્ય ભણી બહાવતીરે; ભાલે ભૂકુટિચાઢી, અતિ વિકરાલી હે કટિતટ હાથ * આફાલતીરે. 7 વહુ તુજ પડો ધિકકાર, તે ન વિચાર્યો હે કાંઈ મનમેં કામિની રે; અન્ન કીધે ઉચ્છિષ્ટ, એહ રઈ હે હિવે કહિ કેહા કામિની, 8 સાસૂ નહી તુજગેહ, તે સ્યુ કો હે વેશ્યાતણા કુલની પરે, અજીન પૂર્વજપિંડ, દ્વિજ ન જમાડયા હે, નિજ છયે તું કરેરે. 9 ઈમ તે કહિતી નારી, તેની સાસૂ હે તેડી સહુ ભલાવીયે રે; કે ચડાવ્યે તાસ, અગનિજાલામિ હે જાણે વૃત મેલાવીયેરે. 10

Page #672
588 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વા રૂન કર્યો એહ, પહિલી દીધું છે તે તે પિણિ તેહને; મુજ છતાં તે વૅ કેમ, તુતે વિગાડે હે આપ મુરાદી ગેહનેરે. 11 બેશાકિણી, વિચિ એક, ધડહડ ધ્રુજે હે અંબા તેહથી બીહતી; ચંતણે કલા જેમ, રાહુ ગ્રસી હૈ થાઈ કૃશ થઈ તિમ સતીરે. 12 હિવે સોમ તિણિવાર, ભેજન કરાવાહે બ્રાહ્મણ તેડી આવીયેરે, તિણે સુણાવી વાત, નિજ નારીને હું તને કેપ ચડાવીરે. 13 દૂન થઈ મનમાંહિ, મુખે ન બેલી હે અંગજ યુગ લેઈ કરી રે; સમરી વચનસુ સાધુ, ઘરથી ચાલી હે દીનવદન બીડુક ધરીરે. 14 આણુ ન ખડી રવશ્ર પતિની કીધી હા ભક્તિ સદામું હિતકરીરે; કરૂં કામ સુખ છેડી, નિશિદિન ઘરનાં હે આલસ ત નથી પરિહરીરે. 15 મુનિને દીદાન પુજને કાજે હે મેં તે જાણી રૂઅડોરે; તેથી થાઈ કલ્યાણ, ફેકટ મુજને હે તુજે છે સહુ એવડે રે, 16

Page #673
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 589 પિંડાદિક ઘે પુત, જે મૃત પામે તેહથી પર ભવગતિ સહીરે; તે જલ સી જેઈ, સૂકે તરૂઅર નવપલ્લવપે શલમહીરે; 10. મિથ્યાત્વી નર મુક, દાન સુપાત્રે હે દી તે કચ્છિત ગિણેરી, અક્ષરેગિ રવિ તેજ રાવ્ય ધન રને ન રહશશિ અવગણેરે, 18 અથવા વૃથા પ્રલાપ, દુખ સ્યા કીજે હે કર્મ લિ ફલપાઈસુ રે; દાસપણું ગ્રહવાસ, હિવે નવિ કરે છે ઈહાંથી કિહાઈ કજાઈશું રે. 19 મુનિ ભવસાયસ્માંહિ સરણે તેહને હ થાજ મુજ ને તારિવારે; શ્રીરૈવત ગિરિ જાઈ નિત્ય તપસ્યા હે કરિયુ કર્મ વિદારવારે૨૦ ઈસું વિચારી પુત્ર, એક ચડાવી દે કડીએ એક હાથે ગ્રāરે, શેક તજી જીન પાદપ, નમેવાહે ચાલી હર્ષ હીયે લોરે. 21 ચિત્તમુનિ ગિરિ ધ્યાન, ઘરને મુકી હે પ્રતિબંધ અંબા બ્રાહ્મણી રે; નિશ્ચય ધરિ મનમાંહિ, અબલા રહે રૈવત ગિરિભેટ ભણરે. 22

Page #674
590 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. પુર બાહિરિ ગઈ જામ, આકુલ દુખે હે ધરિણુ દત્ત વિલોચના, નયણે આંસૂ પાત, તેતલે કડિને હોબાલ અશચનારે. 23 મુખથીલાલ વિલાસ, નયણે આંસૂ હે તિરષાતુર બાલક થયેરે, અન્ય સુભંકર નામ, ભેજન માગે છે માતા દે ભૂપે ભરે. 24 આકંદ કરે અપાર, વલી તસુ વાગે શાક નવે અંબા ભણી; મુંકી મુખ નિસાસ, બે બાલકની હે ચિતા મનમાંહે ઘણું. 25 ભેળા બાલક એહ, ભુખ્યા તરસ્યા હે; અવસર પિણિ જાણે નહીરે, મહારા જાણ્યે પ્રાણ બે બાલકથી હો પહિલી જાણું છું સહી રે. 26 મુજને પડે ધિ કાર ભેજન પાણું હે ન સકું દેઈ બાલને રે; ભુઈ માતા દે , જીમ માંહિ પઈસી હે રહે દુખ ટાલિનેરે. 27 સિરજી વિધાતા કાંઈ દુખ દેખેવાડે દુખિણી એહવી પાષિણ, ઈમ કહે છઠી ઢાલ આઠમા ખંડની હે કહિ જીન હર્ષ સોહામણી 28 - સર્વ ગાથા 200,

Page #675
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 51 દુહા. રે વૃથા અરણ્યમાં, ભેગવી જીવ સ્વકર્મ ભગી જીનપદ પવની, સહુ ખમિસિ દુખધમ. 1 ઈમ કહી બેઠી જેતલે, ધુણ્યા તરૂ નિસ્વાસ; જલ પુરણ સર તેતલે, દીઠે કમલ સુવાસ. તિમ કેફિલ કલરવ કરે, ભમર કરે જ કાર; પકવ આમ્રની લુંબીકા, સુત કર દીધી સાર. 3 પાણી પાસે બે ભણી, ફલ ખવરાવ્યા ખાસ; દેખિ દાનફલ તેહ, લાગે ધરમના પાસ. હિવે વહું શું કે૫ કરિ, રાંધ્યું વલી નવાન; થયે ઉચ્છિષ્ટ પુરાત્ત એ, આવી માંહિ સદન. 5 જે તે મુનિદાનથી, પુત્પન્ન અગન્ય; પૂરણ પાત્ર અનેકરી, પામી પ્રીતિ સુધન્ય. 6 ચંડ અંબિકા કે પવી, ઈહાં તુજ દેસ ન કાંઈ પણિ મંદિર તુજ દાનફલ, એગ્ય નહી અવલેઈ. 7 દાન દીચે અંબા ઈહાં, દેખા ફલ અંસ; પુર્ભત વૈભવભણ, થાસે સુખ અવત'સ. નભેદંત એહવે સુણી, કહે પુત્રને તામ; ધનધાન્યાભૂત જોઈ ગૃહ, વહુ આણિ નિજધામ. 9 હાલ–અરેરે સામિસ મેસર્યા, એ દેશી, 7. મુજને સુત પ્રીતિ ઉપાઈવા, બહુ ઘરિ તેડીને ત્યારે .. તે વિના રિદયગૃહ માહરે, સૂને મુજન સુહાયેરે. સુ.૧

Page #676
592 શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. વચન સુણીમાય મુખથકી, ઉસુક થઈ પતિ તારે; ત્યારે અંબા પગ જેવાતે ચા વયિ ઉલાસરે. સુ. 2 દેખી વનમે સુતકરે, અવલંબી દ્રય જાતીરે, બાલે ક્ષણ ઈહાં રહિ તે કહે, વનમાં જેહ સુહાતીરે. સુ. 3 શબ્દ સુણ્ય તિણિ પતિ તણે, વકીકૃત કેટ નિહાલે રે, દીઠે કેડે તેહ આવતે, જીવિતથી સહી ટાલે. સુ. 4 ક્રોધ ચઢાવ્ય કિણિ એને, વૈરી અકારણ તેહેરે; આવે પાવક જીમ એ તપે, સરણે મુજને ઈહાં કેહેરે. સુ. 5 મુજને જાલી બહુ મારિયે, અદયી વિટંબણ કરિસ્પેરે; ત્રાતા ન કેઈ હું સ્યુ કરૂં, મુજ વિણિ બાલક મરિસ્પેરે. સુ. 6 આશ્યા જીવવાની કિસી, ગૃહસ્થપણે પિણિ જાયે રે; દાન દીયે પુન્ય તેહને ત્રાતા પરભવ થાજયેરે. સુ. 7 હજુયે કે કારિત્ર્ય કદના, તે પહિલાં તળું પ્રાણેરે અવટ તીરે ઈમ ચીંતવી, ઉભી પાડિવા અત્રાણરે. સુ. 8 થા જીન સિદ્ધ સરણ મુનિ, ધેયા પાતિક ભારે; દયા સહિત ધર્મ જીનતણે, પરભવ મુજને આધારે, સુ. 9 બ્રાહ્મણ દરિદ્રકૃપણ ભિલ્લા, મ્લેચ્છાધમકુલ જેહેરે; અંગ બંગાલકલિંગ સિધુ, જનમ ન થાયે નિહોરે. સુ. 10 દેવાદિક રત્ન ત્રયજ્ઞાતૃતા, અચ્ય સુભાશુભ જાણે, દેશ સુધમમાહે મુજ, થા જન્મ પ્રમાણેરે. સુ. 11

Page #677
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ, 593 ધનવંત દાતા, આરેગ્યતા, ઈદ્રીપટુ ગુણધારરે; સત્તાનુકંપા સુભમન સદા, દાન પ્રભાવથી તારોરે. સુ. 12 ઈમ કહી સત્વ ધરી સતી, રિદય અનેસર ધ્યાને રે; પુત્રયુતા અંબા તતક્ષિણે, દીધી જંપા સુજ્ઞાનેરે. સુ. 13 તે રૂપ મુકી નદી પરે, તુરત વેષાંતર પારે; વ્યંતર દેવ સેવા કરે, સુતદ્વય સહિત સુહાયેરે. સુ. 14 મા મા કહિતે તિહાં આવીયે, તે મૂઈ કૂપ મજા રે; પુત્રનું નારિ નિહાલિને પાયે ખેદ અપારે. સુ. 15 રેષવસે કિમ કામિની, કીયે મરણ અકાલે રે; વિદુષી એવી જડ કિમ થઈ કિમમાય એ બાલેરે. સુ. 16 સ્ય જીવું કલંકિત થઈ તુજ વિણ ચ્ચે ઘરવાસે રે; મુખ દેખાલિસિ કિમ જઈ, હાહા થયે હતાશોરે. સ. 17 પુત્ર કલત્ર મૃત્યુ દુખ દો, મૃત્યુ હિવે સુખ કારી રે; ધનનાસે ધન સંપજે, પિણિ મુઈ ન જીવે. એ નારીરે સુ. 18 દુખ પડે એમ ચિંતવી, તેહને સમરી તિણિ કૂપરે; જપા દીધિ મૃત્યુ પામી, અંબાસન મૃગ ભૂપરે. . 19 એણાધિપવાહન જેહને, સુત દ્રય સહિત - ઉદારે; દેહ વૃતિ સૂર્ય કિરણ ઇસી, ઉજવેલ. વસ શૃંગારરે. સુ. 20 83

Page #678
594 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. સર્વ અવયવ મનેહરૂ, ભૂષણ ભૂષિત દેહેરે; ચરણ સેવે સુર સુંદરી, જાસ પ્રભાવ છેહેરે; સુ. 21 પાશામ્રલંબકરરે, તનયાંકુસકરવામે રે; કનક પ્રભાવ વરદાયિની, નામે સુખ પામેરે. સુ. 22 ભકિત ઉલસિત મને કરી, કરજેડી વેત્ર ધારીરે; વેત્રી સુર ચરણનમી કરી, પૂછે વચન વિચારી. સુ. 23 દેવી તે પૂરવ ભવે કિસ્યાં, તીરથ તપ દાન કીધેરે; વ્યંતરી સુંદરી અમધણી, સેવા કરિશ્ય પ્રસીદ્ધરે. સુ. 24 તેની ઉકિત સુણી કરી, પૂર્વભવાંતર જોઈ, તેહને કહ્યો જે કીધે હુ જનસમરણ સુખ હેઈરે. સુ. 25 દાન સુપાત્રે દીધું હુ, તેહના ફુલ મેં એ પાયારે; આઠમે બંડ ઢ ત સાતમી, કહે છનહર્ષ સુહા યારે. સુ. 26 સર્વગાથા, 235. દુહા, યાન ર દેવે તદા, ગાવે ગીત સંગીત; અબ દિશી ઉજુવાલતી, આવી રેવત પ્રીત. 1 તિણ અવસર શ્રી નેમિને, પ્રગટ થયે વરનાણ; પરષદમાંહિ જઈ કરી, સુણે ધર્મની વાણ. જગ બંધવ એ ધરમ છે, જગ વછલ પિણિ ધરમ; ક્ષેમ કરે આરતિ હરે, કરે ધરમ શિવ શરમ. 3

Page #679
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 595 પાત્રદાન શાખા પ્રથમ, બીજે નિરમલ શીયલ; તપ ત્રીજે તરૂ ધર્મની, ભાવન ચોથી લીલ. 4 સિદ્ધજયંત ગિરિ સેવના, દેવાચન ગુરૂમેવ; તદગ્ર શાખા પંચપદ, કુસુમાકુર સુણિ હેવ. 5 ફલતે મુક્તિ સુભ ગની, સેવાશ્રિત્ય વિશ્રેણિ; ગ્રહે ભવિક નિરભયપણે, ચિત્ત અકંપ ગુeણ. 6 વાણું સુણી શ્રીનેમિની, પ્રાણું ધરમ લહે; નૃપતિ લહી શીતલ થયા, વ્રત પચ્ચખાણ ગ્રહે. 7 ઢાલ-યશોદા ફેજાં પાછી વારિ, એ દેશી. 8. હિવે વરદત્ત વૈરાગ્યથી, સેવક બે સહસ્ત્ર સંઘાત; વાણી નેમિનીકારક ક્ષેમની રે, સાંભલા ચિત્તલાઈ વ્રત લીધે ગણપદ લો, બીજા દશ થયા વિખ્યાત. " સહસ્ત્ર અઢારહ મુનિવરૂ, વલી સાધવી સહસ્ત્ર ચાલીસ વા. શ્રાવકશ્રાવિકા પિષિ થયા, દ્વાદશત્રતધર સુજગીસ. વા- 2 સંઘ ચતુવિધ તિહાં થયે, દીપગતિ તિમિરનિવાર; વા. ધાર ચતુર્ધા ધર્મના, જગ ગુરૂ શિવ રમણી હાર. વા. 3 પ્રભુ પાસે અંબિકાતણે, હરિ પીધે ચરિતપીયુષ; વા. હિવે શાસન યક્ષની કથા, પૂછે સૂણતાં ટલે ભુખ. વા. 4 ગતમત્રે ઉપને, ગેમેધ પ્રમુખ યજ્ઞકાર, વા. ગમેધ દ્વિજ દ્વિજમાં વડે, સુગ્રામવાસિ સિરદાર. વા. 5 પુત્રકલત્ર મૂઆ પાપથી, અનુક્રમ ઉને કુષ્ટરોગ; વા. સુ ઘરને ચાકરે, પીડ કીટક સાગ. વા. : 6 શચ્યા અંગાર સારિખી, માને તે નરક સમાન; વા. : : રોમ 2 દુખ ઉપને, સાતા ન લહે કિણ થા વા છ

Page #680
599 શ્રીમાન જિનહર્ષપણીત. પૂતિશ લાલા પડે, સૂકી સગવાહી ધાત; વા. દુર્ગધ વીંટ મક્ષિકા, ભુંઈ લેટે કુછિત ગાત. વા. 8 કઈ મુનિ કહે ભદ્રપ્રતે, કીધી અંગીની ઘાત; વા. ધર્મબુદ્ધે કુગુરૂકિતથી, પામિશિ દુગંતિ સંપાત. વા. 9 જીવરક્ષા આદરિ હવે, જીનધર્મશ દાતાર, વા. નિજાપરાધ ખમારિ તું, પ્રાણસું વૈર નિવાર. વા. 10 તે પાપ સર્વ સમાઈવા, ઉજજયંત સમરિ મનમાંહિ; વા. દેવવંદ સેવે સદા; જનદેવલ નયણ સુહાઈ વા. 11 વચન સુણી મુનિવરતણુ, સૂમન (સમતા) પૂરણ થયે તેહ વા. વિકલપ રહિત પતિ પામિને, થયો યક્ષસમૃદ્ધિ અછે. વા. 12. વામબુજા ત્રિક ભતા, શક્તિ શુલ નકુલ ધરેહ; વા. અન્ય બીજેરક ચકપરું, મનુજાસન ગમેધ એહ. વા. 13 અંબા જીમ પરિવારસું, યાન આરહી યક્ષરાજ; વા. જઈ રેવત ગિરિજિનમી, એ થયે મુજને સુખકાજ. વા. 14 ઈશ વચન તે સાંભલી, પ્રતિબંધ શકાદેશ; વા. અંબાની પરે ધારી, નેમિશાસન ગમે કલેશ. વા. 15 હિવે મીસરને નમી કરી, રચિતાંજલિસુરપતિતામ; વા. દિણિ પુ વરદત્ત થયે, ગણધર પૂછે કહે સ્વામિ. વા. 16 કૃપવાન અનવર કહે, ભવ્ય પ્રાણુ બોધને કાજ; વા. અતીત ઉત્સપિણીને વિષે, સાગર ત્રિજો જનરાજ વા. 17 કેવલ જ્ઞાન ધરા પૃથ્વી, પાવન કરતા ચરણેહ; વા. રમવસય ઉદ્યાનમે, ચંપાપુરી ધર્મ કહે. વા. 18

Page #681
શ્રીશત્રુતીર્થરાસ. 597 લેક વિચારને અવસરે, ભાખે ઈમે જગદાધાર. વા. પરને હિત કારણ ભણી, પાવન શિવાગાર વિચાર. વા. 19 આયામ વિસ્તારે કહી, જે જન લક્ષ પિસતાલીસ વા. ઉત્તાન છત્રાકૃતિધરી, સિદ્ધિશિલા કહે જગદીસ. વા. 20 ચોવીસમે ભાગે રહ્યા, તિહાં સિદ્ધ નિરંજન દેવ; વા. અનંત આનંદ ચુવે નહી, ચિકૂપ અક્ષયનિતમેવ. વા. 21 અનંત અચલ શાંતિ શિવ, સખ્યાતિગમ મહંત અરૂપ; વા. વ્યક્ત આદિ નહી જેહની, જીન જાણે તાસ સરૂપ. વા. 22 સુખ અનંતા મુક્તિનાં, વચને તે કહા ન જાઈ; વા. પામે કર્મ વિનાસથી, મનગ પવિત્ર જે થાઈ. વા. 23 પંચમ ક૫તણે ધણી, સાંભંલિ જગગુરૂની વાણિ; વા. મંદ સ્વર્ગ સુખનાથને, પ્રણમી પૂછે સુપમાણ, તા. 24 સંસાર ભ્રમણ મુજને પ્રતિ એક છે હિવે કાલ; વા. આઠમી આઠમા ખંડની, જીનહર્ષ કહી એ ઢાલ. વા. 25 સર્વગાથા, 267, દુહા સાચ કહે કરજોડિને, પૂર્ણ દિનદયાલ; શિવ સુખની સંગતિ હુયે, કિવા નહીં કૃપાલ. બ્રાઁક સુણ સ્વામી કહે, થાયે નેમિ આણંદ બાવીસમ અવસર્પિણ, ભાવિની હુઇસિ ગણે દ. ભવ્યજીવ પ્રતિબંધિને, લહી તીરથ ગિરિનાર; ચિગ યુક્તિને મુક્તિને, પદ પામિસિ નિરધાર. 3.

Page #682
598 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રત. છદ્ર એહવે સાંભલી, લંચન થયે ઉપુલ; ગયે ક૯૫ નિજ જીનનામી, મુજસે રાગ અતુલ. નિજ ઉપગાર જાણ કરી, અમથી ધ્યાન ધરંત, રતન તણી મૂરતી કરી, માહરી ઈણ ગુણવંત. કરે સંગીત રસ આગલે, ગાવે ગીત રસાલ; પૂજે ત્રિણ સંધ્યા સદા, આણું ભાવ વિશાલ. ઈણિપરિ આયુ પુરે કરી, તેનો ધરતે ધ્યાન; ઉત્તરોત્તર ભવ પામિને, વરદત્ત થયે ગુણવાન. 9 મૃતિ અમારી ઈણિ કરી, પૂજી ભાવિ વિશેસ;, તિણિ ફલતું ગણધરથ, ઈણિભવ મુક્તિ લહેસ. 8 એમ સુણી ઉઠી કરી, બ્રક્ષેન્દ્ર નમી પ્રભુ પાય; કહે અજી લગિ પુજીએ, તે અર્ચા ચિત્તલાય. 9 મુજ પૂર્વે શક્ર જે ક્યા, પૂજી આરાધી તેહ હિરણ તુજ આદેશથી, કૃત્રિમ જાણું ન પહ, 10 દ્વાલ–વિછીયાની, 9. નમસર કહે સુણિ શક તું, તે મૂર્તિ ઇહાંકિણ આણિલાલ; કલ્પે પુજા લિણિ રહે, જીમ ભુઈ ભંડારી જાણિરે. ને. 1 પ્રભુ આદેશ પામી કરી, આ લેઈ તત્કાલરેલાલ ને. 2 પ્રભુ વચન પૂજાભણ લીધી પ્રતિમા ગોપાલરે ને. 3. વિષ્ણુ કહે મુજ ચેત્યમે, થાણું મૂરતિ ઈ સ્વામિરે, મુજપૂર્વે શક જે થયા, પૂછ આરાધી તેહ, હિરણાં તુજ આદેશથી, કૃત્રિમ જાણી ન પહ,

Page #683
શ્રી શત્રુંજયતીરાસ. 19 રહસ્ય સ્થળ અથવા કિહાં, કિહાં પૂજાસ્ય કિણિ કામરે ને. 4 તુજ પ્રાસાદ પ્રભુ કહે, રહિસ્યપુરી અવધિ પ્રમાણ - લાલ, હાથકી શૈલકાંચને, પૂજેયે સુરસુરાણ, ને. 5 દેઈ સહસ્ત્રવર્ષ જબ અતિ કમ્યા, માહરા નિર્વાણથી, જાણિરે લોલ; અંબાના આદેશથી, વરવણિક ધર્મગુણ ખાણિરે. ને. 6 રત્ન શ્રાવક એ પૂછયે, તિહાંથી આણિ ગુણગેહરે; લાલ વલી ઈહાં રેવતકે પરે, કણ્યિ પ્રાસ.દ સનેહરે, ને. 7 મુકી પ્રતિમા પૂછયે, બીજપિણિ સુરસુવિલાસરે. ને 8 પુણ્યવંત તે કુણ હુયે, પૂછયે અચરિજ જેહ લાલ - કૃષ્ણ એહવું વિનવ્યું. એક લાખ વરસ હિસે તિહાં, તીન સહસ્ત્ર બિસય પંચાસરે લાલ; એતલા કાલલગી તિહાં, રહિસ્ય પ્રતિમા ગુણવાસરે. ને. 9 એકાંત દુખમા કાલમાં, ત્યારે અંબાજલ રસિફે લાલ; જગગુરૂ ભાખે સુણિ હેવરે, ને. 10 તુજ થાપીત અર્ચા વિગમથી, શ્રી વિમલ નામ રાજાનરે લાલ; ; થાયે ઈંહ જીન ધરમની, ધુરિધરિવારી મારે. ને. 11 મુખ્યશૃંગેરૈવતતણે, કાષ્ટનો પ્રાસાદ ઉત્તરે લાલ; માટી પ્રતિમા લેપમે, થાયે કરિ બહુ ઉછરંગરે. ને. 12

Page #684
600 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. તિણિ સેરઠ દેશમાંહિ સદા, સુખીયા સહુ અવસર એશિરે લાલ; કપીલ્યપુરમાંહિ હુયે, રત્નાવણિક ધની ગુણ શ્રેણિરે. ને. 13 બાર વરસાં કેશવ સદા, થાસ્ય દુકાલ કરાલ લાલ; પ્રાણ જાઢ્ય પ્રાણીતણા, ભૂખે પડયા તત્કાલરે. ને. 14 સ્થિતિહીન રત્ન પિણિ છેડિને, એ દેશ પ્રતે ગુણવંતરે લાલ; દેશદેશાંતર જેવ, રહિયે કાશ્મીર નિશ્ચિતરે. ને. 15 તે તિહાં દ્રવ્ય ઉપાઈને, ગ્રહિવા તેહને ફલ તામરે લાલ; સંઘતણી ભક્તિ વાંછીયે, પુજા કરિચ્ચે જીન સ્વામિરે. ને. 16 ઉચ્છાહિત સુવિશેષથી, ઉજલ હરષભર રત્ન સેઠિરે લાલ; દેવાલય સહુ જન ભણી, પૂજે સંઘ સહિત સુઠિરે. ને. 17 નગર 2 જન દેહરા, વલી નવા કરાવિન્ચે તેહરે લોલ; પૂજે આનંદ સુરીસણું, ચલિયે, મન ધરિય સનેહરે. ને. 18 ભૂતવ્યંતર વેતાલના, રક્ષયક્ષેદ્ભવ પથિ માંહિરે લાલ; ઉપદ્રવ અંબિકા ધ્યાનથી, હસુચે સંઘસમુદાયરે. ને. 19 અનકમિ નિજપુર આવી કરી, કીધી સંઘની બહુ ભક્તિરે લાલ;

Page #685
601 શ્રી શત્રુતીર્થરાસ. શત્રુંજય જીન યાતરા, કરિવા ચાલ્યા નિજ શક્તિરે લાલ. ને૨૦ મુજ જ્ઞાનઠામ તિહાં માહરી, પ્રતિમા પૂછ મન રંગરે લાલ; ચડિયે મહારંગ સુરંગસુ, હર્ષ ભરીયા અંગ અંગરે. ને. 21 જાતાં છત્ર શિલાલે, દેષિયે તેહને કંપમાનરે લાલ; તેડી ગુરૂને ભક્તિસું, કહિયે હેતુ દેઈ મારે. ને. 22 ગુરૂ પિણિ અવધે જાણિને , આદરસું કહિસ્ય તાસરે લાલ; તીરથ બ્રશ ઉદ્ધાર બે, તુજથી થાસ્ય સુ પ્રકાશરે લાલ. ને. 23 કહિયે ઈમરત્ન શ્રી ગુરૂભણી, મુજથી થાઈ તીર થ ભંગરે લાલ; તેઓ તીરથ વદિયું, નેમિસું એ જન ઉછરંગરે. ને. 24 તીરથ ભંગ તુજથી નહી, તુજ અનુગ લેકથી હેઈ રે લાલ; તજથી હાસ્ય જનવર કહ્યો, ઉદ્ધારતીરથને જેઈરે. ને. 25 ગુરૂની વાણી સાંભલિ, સંઘ નાયક છવ તામરે લાલ; સંઘ પ્રવેશ કરાવિશ્વે, તીરથ પ્રતિમા નવગ્રામર લાલ ને. 26 હિવે સહુ હર્ષે ભર્યા, ગજપદ કુંડથી લઈ નીરરે લાલ

Page #686
602 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. જનને સ્નાન કરાવિએ, નિરમલ આય કરે - રીરરે. ને. ર૭ ધનમાનવ ભવ માનતા, આઠમે ખંડ એ થઈ ઢાલ રે લાલ; નવમી નરનારી સુણે, છનહર્ષ કહે ગુણ માલ. ને. 28 સર્વ ગાથા, 29, દુહા, પ્રમોદે અંગ પુરીયા, પહિર્યા નિરમલવાસ; પુરણ કલશ તે નીરસું, જાસ્ય જીન આવાસ. 1 જીન પૂજારે વારીયા, પિણિ ભાષા તાસ અજાણ; લેપ સ્મૃતિ મુજનરસું, કરાવક્ષ્ય ઈહાણ. તે પાણીના ફરસથી, ગલિયે મુરતિલે; નીલામૃત પિંડની પરે, લહિસ્ય મન વિક્ષેપ, 3 ઈહાં આવ્યાં ન થયે મુને, સદુભકિત જ ફલ અંસ; તીર્થોદ્વાર યે નહિ, થ તીર્થ વિવસ. 4 સ્પેસ્યદાને સ્ય તપ, ઉત્તરરિસ્ટે મુજ પાપ; અપરાધે ચારણે, લહે સ્વામિ દંડ આપ. 5 ઈણ ચિંતાએ સુ હિવે, લાગે પાપ અલેષ, નેમિનાથ જગદીસને, સરણ કરૂં સુવિશેષ. 6 એડ કહિ સહુ વારતાં, માહરે સમરણ ધારિ, દઢ આસન આહાર વિણિ, બસસ્પે નિરધાર. ઉપજિસ્ય ઉપસર્ગ જે, ચલિત્સ્ય નહિ લિગાર; પરગટ થાયે અંબિકા, માસાંતે તિણિવાર. 8

Page #687
- શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. 63 હાલ–આજ લગે ધરિ અધિક જગીસ. એ દેશી. 10 અંબા દરસણ થયે ઉછાહિ, પાયે હર્ષ ઘણો મનમાહિ; પ્રત્યય નિજ તપને જાણુ, ઉઠીને નિમિત્સ્ય વાણીયે. 1 વાણી કહિસ્ય સેહામણી, વછ વિષાદ કરે સ્યા ભણી, ધન્ય તું તીરથ ફરસાવીયે, એતલાને પૂજ્ય ભાજન થયો. 2 પહિલી લેપ ઉતારી કરી, વરસ 2 પ્રતિનુતન ધરી; પ્રતિષ્ટાપદ એહીજ જાણિ, શંકુ અભંગ રહે સુણિ વાણિ. 3 વલી લેપ પ્રભુ તનુ સંચારિ, પ્રતિષ્ઠાવી વલી બીજી વાર; પૂરવ વસ્ત્રને કીજે ત્યાગ, નૂતન પહિરી જે મહાભાગ. 4 ત્યારે કહિયે રત્ન સુજાત, એહ વચન મ કહે મેરી માત, પાતક મલીન થયા મુજ અંગ, પૂર્વમૃતિને કીધે ભંગ. 5 ન લેપ તારે આદેશ, જે સંચારૂ માય વિશેસ; તે બીજે પિણિ યાત્રિ કેઈ, વિવંસ કરિચ્ચે મુજ પરિસોઈ. 6 અભંગ મૂતિ તે માટે કાઈ, મુજને આપિ મી મા, પાણી નાત્ર પૂજા કરી, પ્રીત મન થાયે જાતરી. અનકણિતની પરે ઈસું, તાસ વચન હીયડે નવિ વસ્યું : અદશ્ય થાયે અંબાદેવી, નિશ્ચલ તપ તપસ્ય સ્વયમેવ. 8 તેહને ઉપસર્ગ તણા સમાજ, કરિયે ક્ષોભાએવા કાજ સુદઢ થઈ મુજને ધ્યાને ઇસ્પે, માહર ધ્યાન હદય રાખિચ્ચે 9 કુમાંડી ત્યારે સાક્ષાત, ગજન સિંહ વાહિની માત; સવ દિશાને ઉજુવાલતી, તેહને આગલી થાસ્ય છતી. 10

Page #688
104 શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણત. તીવ્ર સત્વ તાહરે વછ દેખિ, તુજપુ તૂઠી સુવિશેષ; તારા મનમાં વાંછા હોઈ તે આપું તુજેને હું જોઈ. 11 એહવું વચન સુણીને તાસ, એહવે કરિચ્ચે વચનપ્રકાશ તીર્થોદ્ધાર વિના નહી અન્ય, માય મનોરથ માહરે મન્ન. 12 કાઈક વજા મૂરતિ મુજઆપિ, જેહ સાસ્વતી હુઈ ઈડાં થાપિ, નીરપખાલ કરી પૂછયે, ભંગ ભયાનક નવિ પૂછયે. 13 અંબા એહવે કહિયે ત્યાર, વછ કરાવે તીર્થોદ્ધાર; તારા વચન કરૂં પ્રમાણ, મુજ સાથે તું આવિ સુજાણ. 14 મુજ પદ ન્યાસ વિના તું હાં, બીજે દૃષ્ટિમ દેસિ કિહાં, એહવે સાંભલી વચન વિલાસ, જાયે હર્ષિત કેડે તાસ. 15 અંબાદેવિ ત્યારે ચાલતી, અન્ય શિખર ડાવે મૂકતી; પુર્વ દિશિ હેમ પર્વતવિશે, સિદ્ધિ દેવને કહિયે સુખે, 16 ચૈત્ય કાચન ગિરિના ગુણમણી, દેવે રાખે રક્ષાભણી; તુજને ભકતે ઢાંકયાબાર, તુરત ઉઘાડિ મ લાઈસિ વાર. 17 અંબાદેશ હિવે ધારિસ્પે, બાર શિઘ તે ઉઘાડચ્ચે; તદા કાંતિભર જાક જમાલ, બાહિર નીકલયે તત્કાલ. 18 ઘડાતણ મુખ જેહ બાર, કરિસ્ય માંહિ પ્રવેશ તિવાર; સૂચી કેડે ગુણઝમ જાઈ, રતન શ્રાવક પિણિ કેડે થાઈ 19 તિહાં રહ્યા જે જનવર બિંબ, જુદાર દેખલે અંબ, વચન તેહને કહિયે સ્વચ્છ, એહના કર્તા સાંભલિ વછ. 20 સિધર્મ દેવલેક પતિ જેહ, નીલેલ્પલના કીધા એહ; એહ કરાવ્યા ધરણીનાથ, પદ્મ રાગ પાષાણ સનાથ. 21

Page #689
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ભરતાદિત્ય શા બાહુબલી, પ્રમુખ એહ ભરાડી વલી, રતન માણિક્યની પુછ સદા, પ્રતિમા પામી શિવસંપદા રર, પંચમ કલ્પણતણ જે ધણી, રત્ન માણિકની કીધી ઘણું; ઘણા લલગી પૂજી તિણે, શાસ્વત પ્રતિમાની પરિભણે. 23 પંચમ દુઃખમાં નામે કાલ, નિજૅણ લેક હુયે સમકાલ; સત્ય સાચને દયા વિહીણ, ગુરૂદેવાચકનિદાખીણ, 24 અન્યાઈ પરદ્રવ્ય અ૫હાર, આદર કરિયે વલી પરદાર; પ્લેચ્છ હસ્તે ભુપીઠે ભૂપ, તકર પિણ થાયે વિદ્રુપ. 25 નિર્મયાદ કિવાર તેહ. લેભે આશાતના કરે; હું જાણ્યું કિહાંઈક કહેદેવિ, સુને જીન મંદિર નિરખેવ. 26 તિણિ કારણ ઉદ્ધારથી હણિ, પશ્ચાત્તાપ હુ ગુણજાણ; હવે નહીં અછતાધનત, થઈને જાયે તેહને ઘણે. 27 તેહભણી તુજને કહું વાત, તે કરિયે જિણે થાયે સાત. આઠમાખંડની દશમી ઢાલ, થઈએ જિનહષ વિશાલ. 28 સર્વગાથા. 34. દુહા. તે માટે બ્રા શકને, સુસ્થિર બિબ ગુહાણ; કુલિશેપિણિ ભાજે નહીં, વિદ્યુત વા પાષાણુ. બારહ જોયણ વિતરી, તેહની કાંતિ પ્રધાન; શકે ઢાંકી થાતી, કરિયે ઉપલસમાન. બાંધી કાચા સૂત્રશું, તાણીને લે જાહ; રહિસ્ય થિર પરવત પરે, મેલિસિ તું કઠિા . 4

Page #690
66 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઈમકહિ બિંબ દેઈ કરી, જાયે અંબા તામ; તે પિણિતિમ હીજ આણિયે, પ્રતિમા પુજાણકામ. 4 અખલિત કમ અનુક્રમે, ફૂલ જેમ વહમાન; જીન ગૃહકારે આવિયે, ચિંતવિયે મન ધ્યાન. 5 ઈહાં મુકી એહમૂલગે, બિબ વિલેપ મન જેહ, એ થાણું દૂરે કરી, તિહાં મૂકિસ્યું તેહ. 6 ચિત્ય પ્રમાઈ જેતલે, વલિયે લેવા કાજ મેરૂ પરે તિહાં દેખિયે, નિશ્ચલ બિંબનરાજ. 7 માનવ કેડિ ચલાવિત્ર્ય, તેપિણિચલયે નહિ પૂર્વતણી પર તીવ્રતાપ, કરસ્ય ચિંતામાંહિ. 8 દ્વાલ–હીંડોલણની. 11. ઉપવાસ સાતતણે પર્યતે, દે દરસણ દેવી; વચન કહિયે તેહને વચ્છ, કિમ આરાધી હેવી. જહાં મેહસ તિહાં રહિએ, વચન માહો એહ; વીસર્યો તે કેમ મૂકી, ઈહાં રહસ્ય નિઃસંદેહ. મનરંગસુ કહે અંબિકા, તું સાંભલિ સુગુણાશેઠ, મ કરીસ તું આયાસફેકટ. મેરૂ જીમ થિર એહ, દેવદાનવ કેડિ મિલિયે, પિણ ન ચલિયે તે. પ્રાસાદ પશ્ચિમ દિશે ફેરી, હિવે હાં કરાવિક પુન્ય તુજને હુયે પરિઘલ, ભાવના મનમાંહિ ભાવિ. મ. 5 અન્યત્ર ભાવીતીરથકેરા, ઘણા કરે ઉદ્ધાર તીરથને ઉદ્ધાર ઈહાં તુ, બિંબ જીમ શિર ધાર માં 6

Page #691
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 607 અંબિકા અનુસાસના ઈમ, બેઇ અદશ્ય થાઈ; રતન પિણિ ક તાસ કરિયે, નિરમલ કાય. મ. 7 હિવે શ્રેષ્ઠી સંઘ સાથે, હરષ હીયડે આણિ; પ્રાસાદ ફરી તિણ કરાવ્યું, પ્રતિષ્ટા સુપ્રમાણિ. મ. 8 સૂરિમંત્રપદે આકષ, દેવતા સૂરીશ; બિંબને તે ચિત્ય નિશ્ચય, કરિસ્ય અધિષ્ઠાયી ઈસ. મ. 9 તિણિ કરી પૂજા અષ્ટપ્રકારી માધ્વજ આરેપિ; માહરી તવના તેહ કરિસ્પે, પાપ કરયે લેપ. મ. 10 ભક્તિ આણું લાભ જાણી, અર્થ વર્ણ ઉદાર; જીતેંદ્રના ગુણ હોયડે ધારી, અદ્દભૂત વચન ઉદાર. મ. 11 જય અનંત જગનાયક જગ ગુરૂ, નિરંજન અવ્યક્તિ; ચિદાનંદમય સ્વામિ જય 2, ગેલેક્ય તારક શક્તિ. મ. 12 જંગમ સ્થાવર દેહમાંહિ, સાતે તું નિત્ય ધાતુ આમય રેગ, વરજીત, જલહલે તેજ આદિત્ય, મ. 13 ચાલી સકે નહી દેવતાપિણિ, અચિંત્ય મહિમદાર, સુરાસુર નર સદા અરચિત, વિવર્જીત અરિનાર. મ. 14 છત્ર ત્રય દ્રય ચારૂ ચામર, અષ્ટ પ્રાતી હાર; શિયદાર આધાર જગત્રય, નમો 2 તુજ ગુણધાર. મ. 15 ઈણિ પરિ સ્તવના કરિરોમાંચી, ધરા પૃષ્ઠ પંચાંગ; સાક્ષાત જીમ મુજને નિહાલી, પ્રણમિસ્ય મૂરતિ ચંગ. મ. 16 સ્વયમેવ તેહને કંઠ ઠવિચ્ચે, પારજાત સુમમાલ. ક્ષેત્રપાલ આદક દેવ સગલા, અંબાદેવી વિશાલ. મ. 17 થયે તે કૃતકૃત્ય શ્રાવક, વસે સેરઠ દેશ; સપ્તક્ષેત્ર સબીજવાવે, મેક્ષ ફલ સુવિસે સ. મ. 18

Page #692
608 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ઈણિ પરિ તે રત્ન પ્રતિમા, પૂછયે મુજ કાન્ત તીર્થને ઉદ્ધાર કારી, તું પિણિ હાઈસ માન. મ. 19 તદા વાણું સુણું પ્રભુની, કૃષ્ણ હર્ષ સંજાત; જ્ઞાન ઠામે ચિત્ય જિનને, કરા વિખ્યાત. મ. 20 ગણધરે જીન વાસ લેઈ, પ્રતિષ્ઠ નગેહ; કૃષ્ણ જલયાત્રા ભણું હિવે, સુરમાનવ મંગેહ. મ. 21 વાછત્ર મધુરાં વાજતાં, કુંભહસ્ત નારી વૃંદ; કુંભ પાસે આવીયે, પરિવયે સુરે મુકુંદ. મ. 22. પ્રથમ ઐરાવતે કુંડે, જઈ દીઠે તા સ ગોવિંદ પૂછે ઈન્દ્રને એક વણનામાર્થ પ્રકાશ. મ. 23 હરિકહે પે ઈહાં ભરત, માત્ર નિમિત્ત, ઐરાવણ ચડિ ઈદ્ર આવે, થયે ગજપદચિત્ત. . 24 ચઉદ સહસ્ત્ર નદીત જલ, આવી એ માંહિ; તે ભણું એ કુંડ પાવન, ટોલે ભવતણે દાહ. મ. 25 એહને જલ નિન્હાવે, સ્નાન કરિ સય મેવ; કર્મ મલસું તિણે આતમ, કીયા પવિત્ર વસુદેવ. મ. 26 ખાસ સાસા રૂચિ જલે, સૂતિ ઉદરજ રેગ; એહને જલપાન નાસે, બાહ્ય અંતરંગ પ્રયાગ. મ. 27 એહતે ધરણે નાગે, કીયે પાવન કુંડ; વલી એ ચમક વાહન, કીયે મોર અખંડ. મ. 28 એ કુંડ યુગને જલે, થાવર જંગમ વિષય સ્વાસ; સહ્યા જે નવિજાયે તીખ, રેગ જાયે સહુ નાસ. મ. 29 એહવા જલ થકી લહીએ, રાજ્ય સુખ ભરપૂર; નિજ સ્નાન કરિનને, નવરાવે જાયે કરમલ દરિ મ. 30

Page #693
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. વલિ ઇંદ્ર સૂરજ એડ કીધા બીજા પિણિ ઈહ કુંડ, જરે નીર્જરણાથી જલ, પાતક હરે પ્રચંડ. મ. 31 અબયા ભરસ્તોદ્ધાર સખ્યા, દીપાયે અતિએહ; તિણે અંબાકુંડ અધુના, વિશિષ્ટાખ્ય હું એહ. મ. 32 હરિ કહે વલી હરિપ્રતે કુણ, થયે વિશિષ્ટ મહંત પૂર્વલે જે નામ લે, દેવીને ગુણવત. મ. 33 કહે તામ સૈધર્મ નાયક, કથા સુણી કહું ઈષ્ટ, વિશિષ્ટ જીનના મુખથકી વચન, મધુ વિમિશ્રિતમિષ્ટ. મ. 34 થયે અષ્ટમ વિષ્ણુ બલવત, અશ્વિકાટ ભૂપ; વિશિષ્ટનામાં પરિવ્રાજકકિહાં તપ તપે અનુપ. મ. 35 જાણો વેદ વેદાંગ વિદ્યા; કટિલ્ય કલા પ્રચાર કાર્યથી તે લેક પૂજે કંદમૂલ આહાર. મ. 36 ઉટજ અજર નવાર પથરી, કરે ભક્ષણ તાસ; અન્યદૈણું હણાલકુટે, કરી બહુ રસ વિલાસ. મ. 37 તિણે ઘાતે મુહરિણી, પડયા ઉદરથી બાલ; તડફડીને મૃગીના સુત, પ્રાણ તજ્યા તત્કાલ. મ. 38 વિશિષ્ટ રૂષિપતિ તેહ દેખી, રિદય પામે કષ્ટ, થયે ઘાતક બાલસ્ત્રીને, લેક હસે કહે દુષ્ટ. મ. 39 પાપ તજીના શિષ્ય સાથે, પાપભીર ગયે તેહ, તદા દ્રગિરિ નદી જલગિરિ, અજ જેમ ભમેહ, મ. 40 અeષષ્ઠિ પ્રમાણ ઈણિપરે, તીર્થ વિચરી તામ. માનતે નિજ સુદ્ધ મનમાં, આવી આપણે ઠામ. મ૧ નિહાં કઈક જન મુનિવર, ભમત જ્ઞાન પવિત્ર તેને હટજ સમીપ આવી, ધ કાઉસગ તત્ર. મ. 42

Page #694
610 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. હાલ અગ્યારમી પૂરો, આઠમે ખંડ વિચાર, મુણિ એ જીનહર્ષ ગાળે, રૂડે રાગ મલાર. મ. 43 સવ ગાથા, 386. પાઠાંતર. 369 દૂહા. હિવે નિકટપુર વાસીયા, મુનિને આવ્યા જાણિ; આવી સહુ ભકતે નમ્યા, સંસય તિમિર સુભાણ. 1 આખ્યાયમાન સહતણા, સુણ પર્વભવ તેહ તે કરમ મુજ છે કે નહી, વિશિષ્ટ આવી પછે. મુનિભાખે કિમ ગિરિનદી, ભ્રમણ માત્ર રિખિય; નિવડ કર્મ જાયે નહિ, ક્ષેત્ર વિણિ તપસાય. મિથ્યાત્વ તીરથ ભમતાં હવે, નિશ્ચય કાય કલેસ, પાવ્યપહક કે નહી, રૈવત વિના વિશેષ. 4 વિશિષ્ટ પૂછે મુનિ ભણી. ક્ષેત્ર અને તાજેહ, તુહે કહે મુજને સહુ, પાપ સમે જીમ તેહ. 5 રિષિ કહે સોરઠ દેશમાં, શ્રી રવત નિરિક્ષેત્ર; પંચાક્ષ નિગ્રહ નેમિને, આરાધન તપ હેત. પાપતણી જે ભીતિ છે, પચ્ચે નિર્મલમત્તિ, સદુગતિની પ્રાપ્તિ ભણી, રૈવત ભજી સુભ ચિત્ત. 7 સુણી નયણ ઉપુલ થયાં, પાયે બેધ વિશિષ્ટ; ચંડાલ પાટકની પરે, આશ્રય તજ અનિષ્ટ. 8. હાલ–વિલસે રિદ્ધિ સમૃદ્ધિ મિલિ, એ દેશી, 12.' શ્રીનેમિનમાલવરણી કાયા, તેજે સોભિત ત્રિભુવન રાયા સમરત મન સમતા આણ રૈવતગિરિ પ મુનિવાણી. 1

Page #695
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 611 ગિઝિંગ પ્રદક્ષિણ દેઇ કરી, નિરમલ ભાવ મનમાંહિ ધરી; ઉત્તર દિશિની ચડી પાજે, સ્ત્રી બાલહત્યા છુટણ કાજે. 2 મુકી દક્ષણથી છત્ર શિલા, અબાગિરિ હેઠલિ ઘણા ભલા; અંબાને કુંડ આવ્યે તપસી, તિણિ જલસું સ્નાન કી ઉલસી. 3 કરિ સ્નાન રિદય અભેજ વિચ, ધ્યાવે ઉજલ મણિ ફટિક રૂચે, અરિહંતતણે પ્રાસાદે ગયે, સધ્યાન સ્મૃતિથી યેગ્ય - થયે. 4 જેતલે હાઈ બાહિર જાયે, તેતલે આકાશ વાણી થાયે, હિવે સુદ્ધ થયે તું રિષિ જાણે, હત્યા વર્જીત નિજ મન આણે. 5 અંબાકુંડ તીરે સ્નાન કર્યો, સુભધ્યાન હીયે જીન - રાજ ઘર્યો, પ્રક્ષણ કર્મ સહુ તુજ થયા, હિવે આશ્રય મીશ્વર સદયા. 6 એવી સાંભલી અંબર વાણું, મનમાંહે હર્ષ થયે જાણી; ત્યારે શ્રીનેમિ પ્રાસાદ ગયે, પાએ લાગે પરદ થયે. 7 જીન સ્તવના કીધી સુભકો, પ્રભુને ધ્યાયા પિણિ બહુ યુક્ત; તપસ્યા કીધી આતમ નામે, તતક્ષિણ તિહાં અવધિ જ્ઞાન પામ્યું. 2. WWW

Page #696
612 શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણત. વિષ પૂર્વલે તનુ ધરતે, શ્રીજીનવર ધ્યાન સુપરિ કરતે, અનુક્રમે પામ્ય દેવત્વપણે, પરમાર્થ લહી લો. સુખ ઘણે. 9 સુણિ કૃષ્ણ વિશિષ્ટ રિપીસરત, નાઠે ઈહાં હત્યા દેષ ઘણે તેહને નામે એ કુંડ છે, પાવન જગમાહે પ્રસિદ્ધ ભા. 10 વાય વ્યાધિ અસ્મરી મેહ દુખા, કુષ્ટ દ૬ મંડલા મય પ્રમુખા; નાસે એહના જલસ્તાનથકી, નાસે હત્યા પિણિ એહ વકી. 14 સાંજલિ ઈણિપરિ હરિ કુંડત, પરભાવ રિદય થયે હરષ ઘણે; તે કુડત લઈ પાણી, શ્રી નેમિ મંદિર આવ્યા જાણી. 12 પ્રભુ સ્નાત્ર કી ઈદ્રિને મેલી, કર્પરાગરૂ ચંદન લેલી; વિધિ જાણ પ્રભુ પૂજા કીધી, આરાત્રિક કીધી હરિસીધી. 13 સુવિશેષ ભક્તિ અધિકી સારી, દેખાવણ નિજ મસ્તક ધારી; સુંદર શ્રી નેમીતણી પ્રતિમા, સુરનર ઉભા ચ્યારેઈ ગમા. 14 છણિ કામે પ્રભુજી વસ્ત્ર ધર્યા, તિહાં વસ્ત્રાપથ નામે ઉચર્યા, તીર્થે થયે કાલ મેવાખ્ય સુરે, ક્ષેત્રપતિ ઈણિગિરિ આનંદ ધો. 15

Page #697
શ્રી શત્રુંજયતી રાસ. 613 હિવે કર્ણાટક દેશમાહે, ચક્રપાણિ નરાધિપ અરિગાહે; પ્રિયંગુમંજરી નામે રાણી, ગુણ ઉલ જાણે ઈંદ્રાણી. 16 અન્ય દિવસ તાસ પુત્રી આઈ, મનહર રૂપ સહુ મન ભાઈ; પિણિ કપિવત્રા દિખી તેહને, નૃપ વિસ્મય પામે અધિક મને. 17 નૃપના મનમાં શંકા આઈ વિપરીત રૂપ દેખી બાઈ શાંતિક સર્વત્ર નગર કીયે, જનપૂજા દાન સુપાત્રે દીયે. 18 નિત્ય 2 વધે નૃપ આગારે, રૂપાકૃતિ અદ્દભુત તનુ ધારે, લાવણ્યસુગુણ કાયા સેહે, સુભગોત્તમ સહુનાં મન હે. 19 સૌભાગ્ય મંજરી નામ દીયા, ચેસઠિ કલા અભ્યાસકીયે; એક દિવસ જનક ઉછગે લઈ, અઈઠે દરબાર મિલ્યા કેઈ. 20 એક દિવસ વિદેશી નરકોઈ રાજા સભા આ સે મહિમા ઉકીર્તન તીર્થતણે, ભાખે નૃપ આગલિ ઘણું ઘણું. 21 શત્રુંજયને મહિમા કહીયે, રેવતને કહિવા ઉમહીયે, સંસાર તારણ કારણ પુન્યને, પાતક ટાલે સગલા જનને. 22 રાજન રૈવત પ્રગટ કરે, પુન્યને સંચય દુખ દુરહરે, વલી અજય પાપને પિણિ છપે, દુર્ગતિ પિણિ તેહને નવિ છીપે. 23 કલ્યાણતણે કારણ કહીયે, રિવતસેવા પુયે લહીયે, એ ભવની ભીતિ અનીતિ હરે, એહથી સંસાર સમુદ્ર તરે. 24

Page #698
614 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તિહાં ગિનિ શૃંગ પવિત્ર સદા, નીજણ નદી જલ ભર્યા હદા; ધાતુ વૃક્ષ સહુ મનના ભાયા, થાયે પ્રાણીને સુખદાયા. 25 દેવા સેવા કરવા આવે, સુખ સ્વર્ગતણા હિવે ન સુહાવે; આઠમે ખડે એ ઢાલ કહી, જીનહર્ષ બારમી પૂરણ થઈ. 26 સર્વગાથા, 420 પાઠાન્તર. 403 દુહા. રિવતની સુણતી કથા, સિભાગ્ય મંજરી તામ; મૂછ પાછી તતક્ષિણે, જાતિ સમરણ પામ. 1 સીતોપચાર કરી ઘણા, કુમરી કીધ સચેત; પિતા દુઃખાતુરને કહે, ધરી હર્ષ બહુ હેત. આજ મંગલ થયા માહરે, કારણ સાંભલ તાત; પ્રાગભવેરૈવતગિરે, હું કપિ નારી જાત. 3 ચપલાઈ કરતી સદા, નહી વિવેક વિચાર; સરવ શિખર ભૂરૂહ નદી, ભમું રમું તિવાર. 4 મુખ્ય શૃંગથી દક્ષિણે અમલકીરિતિકા યત્ર; નદી અનેક પ્રહ ગુણભરી, નેમિ દષ્ટિ સુપવિત્ર. 5 તે કયી સહુ તરૂપવિષે, ભમતી સ્વેચ્છાચાર; જાતે ચપલાઈ તિહાં, આઈ કપિ પરિવાર. 6 ઉર્ધ્વ ફાલ દેતાં પડી, કંઠ બંધાણે વેલિ, તજ્યાં પ્રાણ તિહાં વાનરી, કરતી વેચ્છા કેલિ. 7 ભાર;

Page #699
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 615 નૃપ હું તીરથ વાસથી, થઈ નંદની તુજજ;' વિચિત્ર શરીર થયે માહરે, સાંજલિ વાર્તા મુજ. 8 તાલ–પ્રભુ પ્રણમુરે પાસનેસર થંભણે. એ દેશી. 13. લતા પાસરે બંધાણે વપુ તેહને, ગલી 2 નેરે શરીર પડીયે જેહને નદીમાંહે અમલકીતિકા જલભરી, મુખપાખેરે તાત સુણે માહરે ચરી, 1 ચરી મારે તાત સાંભલિ, થઇ સર્વાગ સુંદરી; કપી મુજમુખ રહે રાજન, નદી જલ વર્જીત કરી. મુજ સીસ બાંધ્યે રહ્યા વલ્લી, નદીમાં નાખે હિવે; યથા વિડંબન હીન નિજભવ કરું, ઈમ કુમારી લવે. 2 ઈણિ રૈવતરે આખ્યાન મુજ સંભલાવીયે, તિણિ કારણ નિજભવ ચિત્ત આવી; મુજ બંધવરે ઉપગારી એ માહરે, તાત મારે ઉપગાર બહુ એહને કરે. 3 કરે નૃપ ઈમ પૂરવભવ સુણી, સુતાને સમજાવી નરાધિપ નર પાસિ મસ્તક, નદીમાંહિ નખાવી. 4 તદા તસુ મુખે સરિખે; તુરત થયે સુભ લેચનાર રાય તીર્થ મહામ્ય દેખી, લહ્યો વિસ્મય ઇકમના. 5 સંસારથી વિમુખ થઈ તે સુંદરી, પાણી પીડણરે તાત ભણી વારી કરી; ચાલી રૈવતરે પર્વત પ્રતિ ઉછુક થઈ, તીવ્ર તપસ્યા કરિવા કારણ તિહાં ગઈ. ગઇ તિહાં તપ કરે કુમરી.

Page #700
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ધ્યાન અનવર તતપરા, બહુ અસુભ કર્મ, અનુક્રમે ખેપ્યા પટુમના સંવરધરા, તીર્થો મેહથી મરી તે થઈ ઈહિાંઈજ વ્યંતરા મરી, નદી દ્રહમાં રહી સંઘના વિઘન વારે હિતધરી. 7 વાયવ્ય કુરે ઇંદ્ર પુરાભિધ ઇંદ્રક, નેમી મૂરતિરે શીસધરી રહ્યો ભાવી; બ્રહ્મ સુરપતિરે નિજ મૂરતિ દ્વારે કરી, ડમર નામેરે ધ્યાન નેમીસરને ધરી. 8 ધરી સંઘને વૃદ્ધ હેતે, મેઘભદ્ર વલી રૂઢ થયા, મલ્લિનાથાભિધ બલી મહાગિરિદ્વારરક્ષક કહા; મહાબલ દ્વારે રહ્યા બલભદ્ર, જનચરણ શિરછત્ર કીયે; બકુલ દ્વારે વાયુ મહાબલ, ઉપદ્રવ ઉડાવીયે. ઉત્તર કુરૂરે સાત માત નિચલરહી, બદરી દ્વારે નિજ 2 શસ્ત્ર હાથે રહી; કેદાર દ્વારે કેદાર રૂદ્ર રક્ષક ગિરે દિશિ આડેરે ત્રિદશેરમ રહ્યા ઈણિપરે. 10 ઈણિપપ્રતિહાર્ય આઠે જાણીયે જીનવર વિષે; તિમ ઈણિગિરિ પિણિ આઠ સુરવર પ્રતીહારની પરિ રખે. 11 સહુતણે સીસે નેમિનના, પાદપદ્મ પવિત્રતા, મહા પ્રભાવે ત્રાસવ્યા, મયૂહ ગૃહ વિચિત્રતા. 12 સગવાઈરે અસંખ્ય દેવતા તિહાં રહે સંઘ આવે,

Page #701
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 617 ઈણિગિરિ તે વછિત લહે, નાનાયુધરે હાથ ધર્યા જન વછલા. ભય વગેરે જેહના મન હેઈ નિરમાલા. 13 નિરમાલા મુખ્ય શૃંગ ઉત્તર મેઘનાદ થયે મહાબલી; પૂર્વ સિદ્ધ ભાસ્ય રક્ષક સિંહનાદ દક્ષિણ વલી, એણે ચ્યારે ગ સેભિત ચતુર મુખ જીમ જનવરા. 14 મુખ્ય શ્રગથી દિચ્ચારે-લઘુશિખર બે બે વરા. તિણિ શિખરે જહાં હાં મૃત બાલે નરા, થાયે ઉત્તમરે તિહાં 2 તે તે સુરવરા; તિહાં બેઠા રે કરે, તપસ્યા મન મુદા, નેમીસરેરે ધ્યાન પરાયણ રહે સદા. 15 સદા પામી અષ્ટ મહાસિદ્ધિ, અવ્યયપદ પામે સહી; કલ્પતરૂની તિહાં છાયા, વલ્લિ વાંછિત ફલ કહી. રસ કુખ્ય વલી તિહાં કૃષ્ણચિત્રા, છે સહુ પુણ્ય મિલે; પુન્યવિણિ પગ હેઠિન મિલે. પુણ્ય તે જહાં તિહાં ફલે, 16 કુમ 2 પ્રતિરે શર ર પ્રતિ કુપીકતે, પ્રહ 2 પ્રતિરે ઠામ 2 સુર રહે મને; નેમિધ્યાને રાતા માતા તિહાં રહે, હારમંતર નાયક છમ રહે તે મહે. 17 તેમણે ઉચ શિખરે સિંહાસણ અંબાસુરી, ઈચ્છાથ દાયક સંઘનાયક ભણી હિત આણી કરી જહાં રહી શ્રી ભગવંત ને, પરાપાલક યદા, કંગ આલોકના નામે, બિંબપૂત થયે તદા. 18 અબા ગિરિરે દક્ષિણ દિશિ મન આણીએ, ચક્ષ ગેધર નામે પરતક્ષ જાણીયે;

Page #702
618 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શસ્ત્રધારીરે યુદ્ધ કરી રિપુ છપિયા, ઉત્તર દિશિરે મહાજવાલા દેવી કાયા. 19 કીયા છણિ સુપ્રસન્ન લેચન, સંઘ વિદન નિવારિણી, જહાં મૂળે વલી લીધે, પૂજાતે ગુણમણી. સારંગપાણી શિલા ઉપરી, છત્ર તે શિલને થયે; નામ છત્રશિલા પૃથ્વીમે, પ્રગટ લેકે મિલિ કલ્યા. 20 હિવે એહનારે શ્રગ ઘણ, ઘણું કંદરા; બહુ દેવારે સેવાજીનની સાદરા, સહ ઠામેરે ઈણિ ગિરિ સુર વાસે કી; સુરમય ગિરિરે સ્વર્ગથકી સંભાવીયે. 21 શેભાવીયે સહુ દેવ, ઉતરી થઈ કુતકૃત્ય જીન નમી; આપ આપણે ઠામ પહતા, તીરથ મહિમા મનગમી. કૃષ્ણ પિણિ સતૃણુ પુન્યને આઠમા ખંડની થઈ; તેરમી નરનારિ સુણિ, ઢાલ છનહર્ષે કહી. 22 સર્વગાથા, 450. પાઠાંતર 413. દુહા બિંદુ ગુફામાંહિ મારગે, મુનિવર સમતાવંત; રિષ્ટ હદય દેખી થયે, કેસવ ન તુરત. આગલિ બેઠે મુનિતણે, ભાવ ધરી ગુણવંત તાસ ઉક્ત ઉર્જયંત, સુણે પ્રભાવ મહંત. 2 ચારૂપણે ગિરિ દેખતે, તિહાં બેઠે યદુરાય; વાયુ કેણે ગિરિ નિરખી, પુછે નમિ મુનિપાય. 3 મુનિ કહે ઉજજ્યતાદ્વિશિર, એહ છે જસુ નામ. ઉમા શંભુ એહવું હુયે, એહને નામ સુકામ. 4

Page #703
619 - શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. તાથા વૈતાઢયગિરિ, વિદ્યાબલથી વૈદ્ર, રૂદ્રાનામે સહુ મહી, આકમિસ્તે ખગમુદ્ર, ઉમા તેહની વલ્લભા, વલ્લભ જીવ સમાન; અનવદ્યાગી તે હુયે, બહુનારમાં માન. 6 લોક સબલ તસુ ભીતિથી, શાંતિ ભણી શભુ એહ. સમ કહી સદુ ભકિતસું, સુરપતિ શ્રમ પૂજેહ. 7 ધ્યાનથકી તુઠેકે, દેત્યે વંછિત દાન; તેને લેક વિશેષથી, દેત્યે પૂજા માન. 8 હાલે–તેગડે મેવાસીમે વાડલેડીયેરેલો એ દેશી 14 નગ આરામ નદી તટે રેલે, સરવરરમે સદીવ મહારાજા ઉમયા સહિત રૈવત સિરે રેલે, જન્મે પ્રેમ અતીવ, મહારાજા. ન. 1 ચારણ રિષિવર તિહાં ર રેલે, નમસ્તે ભકતે તાસ; મ. સાંભલિયે તે દેસનારે લે. તછયે પાપને પાસ. મ. ન. 2 વિષય મૂલ દુઃખતરૂતણ લે, ઉમિયા નારી જાણી, મ. તજી સહસ્ત્રબિંદુ કંદરારે લે, કરિયે તપ હિત આણિ મ. ન. 3 તાસ એગ રહિતા ઉમારે લે, પતિ અજાણતી વાત; મ. તપિસ્ય બિંદુશિલ પરેરેલ, તીવ્ર મહા ત૫ ગાત. મ, ન. 4

Page #704
620 શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણત. તે તપ ધ્યાનથી તુસિસ્પેર લો, દેત્યે વર સાક્ષાત; મ. ગરી વિદ્યા આપસેરેલે, તપેપરભાવ વિખ્યાત. મ. ન. 5 તે વરથી પતિ જાણિને રેલે, અતિરૂપ કરી ગઈ તત્ર; મ. ભાવચ્ચે તે ધ્યાનથી રેલે, કરી અનેક ચરિત્ર મ. ન. 6 તિમ હિજ વલી તેહને વસેલે, થયે રમિચે તે નાર; મ. તેહને નામે શેલનેરે લે, મિયા શબુ થયે ત્યાર. મ. ન. 7 સહસ્ત્ર બિંદુ ગિરિવરવિરે લે, નેમિયા આરાધી તેહ મ. અરિહરત હુયે ઉત્સપિણી લે, સુરપતિ વંદિત જેહ. મ. ન. 8 મુનિ મુખથી હરિ સાંજલિ લે, નમી જનેસર દેવ; મ. આ નિજ પરિવાર સુરેલે, દ્વારિકાપુરી સુટેવ. મ. ન. 9 ભવિક લેક પ્રતિ બેધિને રેલે, નેમિસર સુખકાર મ; સહસ્ત્રાંતણી પરેરેલો તિહાંથી કીયે વિહાર મ. ન. 10 સંવિગ્ના રાજેમતીરે લે, નેમિ પાસે વ્રત લીધ; મ; દશાહે દીક્ષા ગ્રહીલ, વસુદેવ વિણિ સુપ્રસિદ્ધ. મ. ન. 11 મહા નેમિરથ નેમીશુરેલ, બીજા પિણિ સુતેજે; યાદવ વ્રત લઈ તપ કરે રેલે, નીરાગી નિસ નેહ. મ. ન. 12

Page #705
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. તિષિહિજ નગરીમાં વુિં છે કે લે, થાવ ચા એક નારી મ. સારથ વાહી સુત તેહનારે રેલે, થાવગ્યાસુત સાર. મ. ન. 13 બત્રીસ નારીને વાલહેરે લે, સુખ ભોગવે નિસિ દિસ; મ. દેગુંદક જીમ દેવતારે લે, કાશિ ના નામે સિસ. મ. ન. 14 ભવદાવાગ્નિ સમાઈવારે લે, નેમિ સુ ઉપદેશ; મ. વિષય ગ્રામથી ઉભગેરેલે, ક્ષણએક માંહિ વિશે સ. મ. ન. 15 કરમ બંધથી છૂટિવારે લે, વ્રત લેવા તિણિવાર; મ. માત ભણી આગ્રહ કરે રે લે, થાવગ્યા સુકુમાર. મ. ન. 16 બહુ મલિક લેઈ ભેટારેલે ગઈ માધવને પાસ; મ. સત દીક્ષાની વિનતિરે લે, સંભલાવે ઇમ તાસ. મ. ન. 17 કૃષ્ણ વચન કહે એહવારે લે, ભેગવિ સુખધન એહ; મ. તેહ વિરક્ત તેહને વિષે રે લે; માને નહી નિસનેહ. મ. ન. 18 કસવ તામ ખુશી થઈ રેલે, ઉદ્દઘષણા પુરમાહિ; મ. જે વ્રતના અભિલાષીયારે, તે આ સંવાહિ. મ. ન. 19 સહસ પુરૂષ મિલી આવીયારે લે, વ્રત લેવાની - ખાંતિ મ. તેહ સંઘતે તેને લે, ઉછવ કૃષ્ણ કરતિ. મ. ન. 20

Page #706
દરર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. નેમિનેસરને કનેરે લે, સાધુ થયા સહુ તેહ; મ. શ્રુતજ્ઞાની અનુક્રમે થારેલે, તપ કરે નિરમલ દેહ, મ. ન. 21 થાવસ્થા સુત ગ્યતારેલે, જાણ થાયે સૂરિ મ. પતિ સહસ્ત્ર પરિવારસુરે લે, વિચર્યા ગુણ ' ભરપૂર. મ. ન. 22 થાવચ્ચા સુત વિહરતારેલે, શિલકપૂર આવે; મ. શૈલક નૃપસમજાવીરે લે, અણુવ્રત ધર કારેહ. મ. ન. 23 ત્યારે સાગધિકા પુરીરે લે, વનમાં રહ્યા પ્રસિદ્ધ મ. પરમભક્ત પરિવાજનેરે લે, સુદર્શન સમૃદ્ધિ. મ. ન. 24 ગુરૂ વાંદી ધર્મ સાંભભેરેલે, જીવ દયામય શ્રેષ્ઠિ મ. ગ્રહથી કુણનવિ સંગ્રેહેરેલે, ચિતારત્ન વિશિષ્ટિ. મ. ન. 25 પરિવ્રાજક ગુરૂ પર્વરેલ, સુક શિષ્ય સહસ્ત્ર સંઘાત; મ. દેશાંતરથી આવીયારે લે, તિણિ નગરે સુપ્રભાત. મ. ન. 26 સુદર્શનને પ્રતિબંધિવા, ચદમી એ થઈ ઢાલ મ. આઠમા ખંડની સાંભરે લે, કહે છનહર્ષ રસાલ. મ. ન. 27 સર્વ ગાથા, 485, પાઠાંતર. 447 ત, દુહા, . અન્યાશ્ય આલેકિને, સેવકને કહે છે, કિણિ પાબંધ ગુરૂ કહે, ધરમ સીખે તું એહ. 1

Page #707
શ્રી શત્રુંજય તીથ રાસ. 623 ચતુર્ણાનધર તે કહે, શીલગુણો જવલજેહ, થાવગ્રા સુતસુગુરૂ મુજ દયા ધર્મમય દેહ. 2 સુદર્શન શિષ્ય સુ ગયે, નાલાસોક વનમાંહિ; સુક મુનિને દેખિને, બઈઠે આજ્ઞા તાહિ. 3 અનેકાંત વાદી સુગુરૂ, પરિવ્રાજક એકાંત; નિરૂત્તર સુકને કી, મેટી મનની ભ્રાંતિ. 4 અરિહંતમતામૃત સ્વાદને, લુપ શિષ્ય સંઘાત; ચારૂ ચારિત્ર તિણિ સંગ્રહ્ય, ક્રમે સૂરિપદ જાત. 5 કાલ હિવે નિજ જાણિને, થાવચા સુતસૂરિ પુંડરીક પર્વત કી, અણસણ સમતાપૂરિ. માસાંત તીર્થ મહામ્યથી, સાવધાન જીન ધ્યાન; થાવગ્યા સુત સાધુસું. પહેતા મુક્તિ પ્રધાન. 7 હાલ–અપણા સોદાગરકું મઈચલણ દેશું, એ દેશી. 15. સુક આચારજ વિહરતા આયા, શીલક નામે પુરમે - અધિક સહાયા લાલ; સુ. પંચશતીયુત મંત્રી સંઘતે, સંયમ લીધે શૈલક વચન સુહાતે લાલ. સુ. 1 શૈલક બારે લાલ, અંગ અધીતા મહા તપસી ધર્મવંત વદીતાલાલ; સુ. અનુક્રમે સુરિસરપદ પામે, ધરમી સહુ જેહને - સિર નામે લાલ. સુ. 2 સુક આચારજ લાલ પુવીમાં વિચરે સમતા ધરે મનમાં મમતા ન સમરે લાલ, સુ.

Page #708
224 શ્રીમાન્ જિનહર્ષ પ્રણત. શત્રુંજય મહા તીરથ પધાર્યા, અણસણ લેઈ કેવલજ્ઞાન સમાર્યા. લાલ સુ. 3 માસાંતે ષ્ટ રકાને દસે સહિઝ મુનિસર સાથે અધિક જગીસે ધાલ. સુ. સિદ્ધ અનત છતાં ચારિ બિરાજે મુકિત મહલ તિહાં મુનિવરછાજે લાલ. સ. હિવે આચારજ લાલ સુ. 4 હિવે આચારજલાલ શૈલક નામે કાલાકાન્ત ભેજ નથી પામે લાલ. સુ માટે રેગે લાલ કાયા પડાણી, સુ. આવ્યા શીલક પત્તન અંગજ જાણું લાલ. સુ. 4 મક તેહને લાલ અંગજ રાજા, આવ્યા જાણીરે લાલ મુનિવરા તાજા લાલ; સુ. સનમુખ આવ્યા બાલ, પરિવાર લેઈ જઇ વધેરે પ્રદક્ષિણા દેઈલાલ. સુઅમૃત સરિખી લાલ ગુરૂની વાણી, મૃદુક નૃપતિ * સાંભલી સુહાણી લાલ, સુગુરૂને પાસે લાલ ધર્મ સાંભલીયે, શ્રાવકવ્રત લીધે થયે અતિ બલી લાલ. . 6 માંસ સૂકે લાલ સ્લ સૂકે કાલે પાયે નમીરે - રાજા કહે કાયા ભારે લાલ; રુ. શુદ્ધ ચિકિચ્છા સ્વામી તુમ આદેશે, તમને કસાઈ , હલે વૈદ્ય વિસે લાલ. સુ. 7.

Page #709
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 625 ત્યારે આદેશ લાલ ગુરૂજીને પામી, વૈદ્ય ચિકિચ્છા કીધી રોગ ને દામી લાલ; સુ. થઈ નિગી મુનિવરની કાયા, સરસ આહાર થકી સુખપાયા લાલ. સુ. 8 રસમૃદ્ધ નિજ ગુરૂજીને જાણી મુ યતિરે એક ગુણમણિ પાણી લાલ; યુ. બીજા મુનિવર લાલ ઠામ અનેરી, વિચર્યા સઘલારેલાલ સંયમ સેરી લાલ. સુ. 9 અન્ય દીવસ લાલ કાતક માસે. રાક દિવસરે લાલ પથક ઉલાસે લાલ, સુ. ગુરૂને પાએરે લાલ સીસ લગાયે, પડિકમણ માંહે ગુરૂને જગા લાલ. સુ. 10 કિણિ મુજને રે લાલ તિવણી જગા, એહવું - કહિને ઉદ્દે દેધ ભરાયે લાલ, સુ. પથક એહવે લાલ ગુરૂને નિહાલી, વિનય કરીને ભાખે વાણી સંહાલી લાલ. સુ. 11 આજ માસે લાલ ક્ષામણ તમને, કરતાં જગા ડયે તે તા જિગર અમને લાલ સુઅપરાધ ખમલાલ એતે મહારે, રીસ ન કર : જે હું છું સેવક તાહરે લાલ. સુ. 12 એહવે તેહનેરે લાલ વિનય વિચારી, મનમાહિ . લાજ સૂરીસર ગુણ ધારી લાલ, સુ. આતમ નિંદા લાલ કરે. અપારી, દેષ લગાયે, સંયમને આવચારી લાલ. સુ. 13

Page #710
626 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણિત. ધિગ 2 મુજને લાલ રસનાએ તે, રસનેદ્રી વસિ પડી થયે ફજેતે લાલ, સુ. ધરમરતન લાલ મલિન મેં કીધો, હુએપ્રમાદી - કુલને દૂષણ દલાલ. સુ. 14 ઈણે પડીકમતાં લાલ મુજને જગાલાલ, ધરમ ને મારગે છે મુજને લગા લાલ; રુ. હું તે પરમાદી લાલ મેહ મૂંજાણે, ધરમીરે ઉપરિ ફેકટ હું તે રીસાણો લાલ સુ. 15 ઈણિપણે આતમલાલ નિદારે કસ્તે પરિગ્રહ મુકી ઉઠયે સમતા મન ધરતે લાલ; રુ. શિષ્ય સહરે લાલ આવીને મિલીયા, તેહ સંઘાત વિચર્યા કયાંહી ન ખલીયારે લાલ, સુ. 16 લોક ઘણુંને લાલ ધરમ પમાડ, મિથ્યાત્વ પ્રાણ કેરો દૂરિ ગમાડે લાલ સુ. શત્રુંજય શૈલ ગુરૂ પહુતા લાલ, સણસણ કીધે સહુ ઉપસર્ગ સહિતા લાલ; રુ. 17 પંચતીરે લાલ મુનિવર ચુકતા, માસાંતેરે હુયા કેવલ ભુકતા લાલ, સુ. સાધુ સહરે લાલ મુગતિ મહલમ, તિહાં જઈ, સેવ્યા નિરમલ જ્ઞાન સહલમે લાલ સુ. 18 થાવગ્રા સુત સુક શીલ કાદી, વાચંયમ ગયા શિવ અપરમાદી લાલ, સુ. શ્રી શત્રુંજય તીરથ પ્રભાવે, સુખ અનતા પામ્યા સુરનર ગાવે લાલ. સુ. 19

Page #711
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 627 નેમિવચનથી સાંભલી પાંડવરાયા, શત્રુજ્યને મહામ્ય - ઉમાહ્યા લાલ; સુ. જનમ પિતાને લાલ સાર્થક કરવા, યાત્રા મનોરથ ભવના પાતક હરવા લાલ. સુ. 20 પાંડુ નરેસર લાલ સ્વર્ગથી આવી, પ્રીતિતણુંરે તાસ વાણી સુણાવી લાલ, સુ. યાત્રા મારથ લાલ વછ તુમ્હારે, પુણ્ય ઉદયથી એહવે - ચિત્ત વિચારે લાલ, સુ. 21 યાત્રા કરે લાલ પુંડરીક ગિરિની, નિરમલચિત્તે એને પુણ્યની સરણું લાલ સુ. એહને વિષે લાલ, સાહાય કર્તા, હું પુન્યવંત કેરા કટાપહર્તા લાલ. સુ. 22 સાનિધ્ય કરિશું તમને સ્નેહ વિચારી, યાત્રા કરી હિંસા નાખે ઉતારી લાલ, સુ. ઢાલ થઈરે એ તે પનરમી પૂરી, આઠમે ખડે છનહર્ષ સનરી લાલ. સુ. 23 સર્વગાથા, 515, પાઠાંતર. 478 હા, પિતુ આદેશ ઈસું લહી, પાંડવ હર્ષ ધરે; યાત્રાર્થે સહુ નૃપ ભણું, તેડાવ્યા મુનેહ. 1 હર્ષ ધરી ભૂપતિ સહુ, આવ્યા રિદ્ધિ સમેત; હથિણપુર પરિવારમું, નૃ૫ માન્યા બહુહેત. 2 સ્વર્ણ દેવાલય બિબમણિ, આગલિ કરી સુદિ. સેનાનું પાંડવ ચલ્યા, ગિણતા જનમ સુધa. 3

Page #712
628 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. વાછત્ય સ્વામીને કરે, સુગુરૂ જ્ઞાન જીન પૂછ. વૈદ્ધાર કરાવતે, જાયે પાતક ધુજી, 4 સેરઠ દેશને છેડે, યદુકું પિણિ હરિ રાય; આવી મિલ્યા આણંદડું, પાંડવ લાગા પાય. પૂજા તીરથ સંઘની, વિધિનું કીધિ તે; મહાશિત પુંડરશિરે, ચડીયા હર્ષવલેણ. મુખ્ય શૃંગને વૃક્ષને, દેઈ પ્રદક્ષિણા તીન; નમ્યા પાદુકા પ્રભુતણા, તિહાં સુરાસુર લીન. 0 દત્તબાહુ મિથ જેતલે, તપ સુત વિષ્ણુનરેશ; વરદત્ત ગુરૂ આગતિ કરી, કીધે ચૈત્ય પ્રવેશ. હાલ–એપાઈની 16. દષદ સંધિ ફાટી તિણવાર, ઉગાતૃણ અંકૂર મજાર; જરાકાંત જરજર જીમ દેહ, ચૈત્ય એહ દીઠે તેહ. 1 માંહિ બિંબ છણે ધરત, દેખી દુઃખ પામ્ય અતિઘણે; હરિ કહે ધર્મપુત્રને ઈસું, કાલ પ્રમાણ થયે એ કિસ્યું. 2 તીરથ થયો એહવે જાજરે, આપણ રાજ્ય કરતાં ખરે; પાંદેવ આવી કહે તદા, દષ્ટિ પ્રસન કૃષ્ણને મુદા. 3 તે રૈવત ગિરિને ઉદ્ધાર, પુરા કરાવ્યું છે ગુણધાર; પંડરીક તીરથ ઉદ્ધાર, પુણ્ય આપી મુજ સુતને સાર. 4 કૃષ્ણ કહે ધરી પ્રીતિ અપાર, કીસી પ્રાર્થના સુરઅવધાર; એહસું તુમસું માહરે ભેદ, પૂર્વે પિણિ ન કે ખેદ, પ. ત્યારે ત્રિદશ થયે પ્રીતિવંત, કૃષ્ણ પ્રસંસા કરે ઉલસંત; વાય યુધિષ્ઠરને હિત આણ, મણિ દેઈ ગયે સુર નિજઠાણ૬.

Page #713
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 629 હિવે શિલ્પી ધરી મન આણંદ, ધમગજ પ્રભુને સુખકંદ; માટે ચિત્ય કરાવ્ય તિહાં, નિત્ય ચૈત્ય સારીખે કહાં. 7 પારિજાત ક્રમ શાખા તણું, કીધી મૂરતિ સેહામણિ શ્રીજીનરિદયે મણિ સુરદીધ, તે આપી લાહે લીધ. 8 પાંડુતનુરૂહ કેરે બિંબ પ્રભુ આગલિ થાયે અવિલંબ સુગધ દ્રવ્ય ચંદન પૂછઓ, કરજે ઉભે સંભી. ભક્તિ રાગ રાતે તેહસું, અથવા પુણ્યાંશુદય કિસું; અથવા મુક્તિ નારીને ભાલ. કુંકુમ સભા જાણું વિશાલ. 10, ત્યારે શ્રી વરદત્ત ગણધાર, સુભ લગ્ન શુભ દિવસ મજાર; ધરમ પુત્ર કરાવી સાર, બિંબપ્રતિષ્ઠા અતિ શ્રીકાર. 11 અલંકાર જે છે જગતણ, તેપિણિ અલંકાર નૃપ ઘણા; શ્રી નવરને પહિરાવીયા, જાણે નિજકુલ સંભાવીયા. 12 પૂજા કીધી જનવર તણું, આઠ પ્રકારી સભા ઘણી; ચૈત્ય ચડાવ્યે મહાદેવજ દંડ, પરમ ધરમ લક્ષણ ઉદંડ. 13 સહુને આપ્યા કામિત દાન, અવિશ્રાંત દેઈ બહુમાન; સિંહત પૂજા તિહાં કરી, આદિ તીરથ પૂજા હિતધરી. 14 કરી શક ઉછવ તિણ ઠામ, ચામરછત્ર મૂક્યા અભિરામ; આરાત્રિકા હીમરથ દાન, તપસુત આપ્યા ધરિ સુભ * ધ્યાન. 15 અખિલ ધરમ કરમ સહુ ક્ય, ઉત્તમ દાનપુણ્ય આચર્યા, રાજાએ અનુમદ્યા સહ, ઉત્તરીય પર્વતથી લહુ. 16 ચંદ્રપ્રભાસે ચંદ્રપ્રભા સ્વામિ, રૈવત નેમીસર સુખધામ; ચુગાદીસ અબુંદ ગિરિવરે, તીરથ નમીયા ઈમ બહુ પરે. 17 શ્રી વૈભાર સમેત ગિરિ, તિહાં ચોવીસ નમ્યા જનચંદ, પૂજા તિહાં અમલિકકરી, અનુક્રમિ આવ્યા દ્વારાપુરી. 18

Page #714
630 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હરિને મુકી દ્વારા પુરી, ભૂષણે હરિ દીધા હિતધરી, દીધી સીખ સહુ કૃપભણું, આવ્યા હથિણપુર પુરધણું. 19 શત્રુંજય પર્વત હિતધાર, પાંડવ પચે કીયે ઉદ્ધાર; આતમ પુણ્યતણે ઉદ્ધાર, જાણે કે મંગલકાર. 20 હિવે અન્યદા સ્વામી વલી, સહસ્ત્રાપ્રવન આવ્યા રેલી; સમવસર્યા હરિનિસુણિ વાત, વાંદણ આવ્યાતિહાં પ્રભાત. 21 પૂછે સ્વામી દ્વારાપુરી. દેવે કીધી રિધેભારી; યાદવને થાસ્ય સ્વય નાશ, અથવા બીજાથકી પ્રકાસ. 22 પ્રભુ કહે બાદિક મધ, તાહરાનંદનને સંબંધ હ દ્વીપાયન સાંભલિયે, અવશ્ય દ્વારિકા તે બાલિસ્ટે. 23 જરા કુમારભાઈ તાહરે, તુજ મરિ તે હાથે ખરો? સાંજલિ કૃષ્ણ થયે દુમણે, નમીનાથ ગયે નગરી તણે. 24 જરા કુમાર સુણિ એ ભાસ નિર્ભ યાદવ મિલિ તાસ. કૃષ્ણ રક્ષા લીધે વનવાસ, દરિગ નહી નર અવકાસ. 25 મુજ હાથેભાઈને હણું, કુલને કલંક લગાડું ઘણું; ઢાલ આઠમે ખેડે સેલમી, કહી જીન હર્ષ સુણે આદમી. 26 સર્વ ગાથા; પ૪૯, પાઠાતર. 512 દુહા. દીપાય પિણિ લેક મુખ, સાંભલયે તિણવાર; હરિ મદિરા નખાવી, ગિરિગહરામઝાર. કાદ બરી કંદરા વિષે. રહી તિહાં બહુકાલ; સાતીરકુમ કુસુમ છમ, મદકૃત ગંધ ઉછાલ. 2 શાંબ અને અન્યદિન, લલુપ ગયાઘાય; પાવે પાણી તૃપ્ત નહી, લીન થયે તિણમાંહિ. 3

Page #715
શ્રી શત્રુંજ્યતીરાસ. 631 બીજા પિણિ ઘૂમ્યા કુમર, ગધે ગહરમાંહિ; ભમતાં દિઠ દયાનમાં, દ્વિપાયણુ અરિ સાહિ. 4 એ અહ નગરી બાલસ્પે, હણિયે યાદવતેમ; હર એહને ઈહાં, મા હણિચ્ચે કેમ? 5 શાબે દીધિ આગન્યા, ક્રોધે ભર્યા કુમાર; લકુટ યષ્ટિ મુષ્ટાદિકે, કૂટી ગયા તિવાર. 6 લેક મુખે તે સાંભલી, ફન થયે હરિ તામ; બલભદ્ર સાથે લેઈને, ગયે દ્વીપોયણુ ઠામ. 7 દુરવિનીત માહરા તનય, મદ ચેષ્ટાચે તુજ; દુહવ્યા તેહ ક્ષમા કરે, કેપ નિવારે મુજ. 8 હાલ–ઇણિપુરિ કંબલ કોઈ ન લેશી; 17 કેપ કરનહિં જે હઈ સંત પીયા પિણિ બાલિશ એકત; રાહુ પીડિત પિણિ શશિહર જાણે, કિરણે મ્યું દહે મનમે આણે. 1 હરિને દીપાયણ કહે વાણી, વૃથા પ્રાર્થના તુજ ચક્રપાણિ; પુરી દગ્ધને કીનીયાણે, તેહિવે ટાલ્ય નટલેટાણે. 2 તુમ બિવિણિ બીજા સહ અત્ર, યાદવ પાવકમાં એકત્ર; બલસ્પે નિયમા આપદ લહિયે, ચાટુ વચન હિવે કેઈમ કહિયે, 3 ભાવી તે અન્યથાનવિ થાયે, માધવ સુણ નિજ મદિર જાયે; તપસી પિણિ નિયાણે મૂએ, અગ્નિ કુમાર ત્રિદશ તે હુએ. 4 બીજે દિન ગેદિ કહાવે, ઉદૂષણ પુરમાં દિવરાવે અરિષ્ટનિવારણ અખિલ ધરમ,કરજો સહ છેડી મન ભરમ. 5

Page #716
632 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. લેક કરે આંબિલ બિહંતા, આવ્યા નેમીસર વિહરતા; સમવસર્યાસ્વામિ ગિરિનાર, સુરનર મિલીયા તિહાં અપાર. 6 આવી કૃષ્ણ નમ્યા અને પાય, મેહ વિદ્રાવણવાણી સુણાય; શાંબ પ્રદ્યુમ્નાદિક સુકુમાર, જીન પાસે લીધે વ્રતભાર. 7 રૂકિમણી જાંબુવતી બહુરાણી, બીજી પિણિ યાદવ ધણીયાણી; સંયમ લીધો બીજી નારી, શ્રાવકપણે ધર્યો સુવિચારી. 8 પૂછે પ્રભુને કૃણ તિવારે, મુજ નગારી ક્ષય હસ્ય કિનારે; સ્વામી કહે અંત વછ (૨)બાર, રૂઠે દહિસ્ય અગનિકુમાર. 9 તે સુણી કૃષ્ણ થઈ દલગીર, નિજ નગરી આવ્યું અન્યત્ર પ્રભુજી કી વિહાર, ટાલણ મિથ્યામત અંધાર. 10 કૃષ્ણાદેશે સહુ નરનારી, ધરમ વિસેસ કરે સુવિચારી; અસુર દ્વીપાયણ તે પિણિ તામ, નિજ અવકાસ જોવે તિણિઠામ. 11 બાર વરસને અંતે થાકા, તપ કરતાં સગલાઈ પાકા, મઘમાંસના થયા આહારી, સલાહી થયા સ્વેચ્છાચારી. 12 છલ દેખી તે અગ્નિકુમાર, નગરી બાલણ થયે તૈયાર; વયે પૂર તૃણ કાઠે ભરી, બાહ્યલેક પિણિ માહે ધરો. 13 આહીર કુલ કેડી છે સાકિ, દ્રાસસતિમાંહે એ પાઠ ભેલા કીધા સહુ એકત્ર, અસુર દીપા અગનિ વિચિત્ર. 14 અળતાં માણસ કરે આક્રંદ, મહેમાં આલે અમંદ; જઈ ન સકે મુકે નિજપ્રાણ, બલવેમ્ભધન કેઈન ત્રાણ. 15

Page #717
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 633 વસુદેવ દેવકી હિણનારી, કરે અણસણ સમતામનધા;િ બલીયા પાવકઝાલ વિચાલ, દેવપણું પામ્યું તત્કાલ. 16 અલહરિ દેવ વચન મન ધરીયા, નિજ નગરીથી બહિ નીસરીયા; ઉચા જીર્ણોદ્યાને રહીયા, દદ્યમાન દેખે દુઃખ દહીયા. 17. જાલાલે બહરિ નગરી, નયણે દેખી ન સકે જગરી, ચાલ્યા પાંડવ મિલિવા કાજે, ઉદીશી પાંડુ મથુરારાજે. 18 લેાક સહિત યાવત ક્ષણમાસી, દ્વારિકા નયરી બલિ ઉદાસી; પ્લાવિત પય પુરે જલ રાશી, એએ જે એહ તમારી. 19 હસ્તિક૯૫ પુર પહતા જામ, ભોજન લેવા ચાલે રામ, પુરમાંહિ તિણ કીયે પ્રવેશ, વીંટ તિહાં અછદત નરેસ. 20 પિલિતણી ભેગલ સંહી, સેના અરી રાજાની રે ગાહી જીપી બાહિરિ આ સીરી, ભજન કીધે બે મિલી ભીરી. 21 આગલિ કૃષ્ણ ભણી ચાલતાં, તૃષ લાગી દેહિલી સહેતાં, બલ મૂકે નિજ તરૂને હેઠે, સુતે અસુક સંવૃત કૈકે. 22 ઈણિ અવસર તે જરાકુમાર, કરતે આ તિહાં સિકાર. વિંધ્ય પગ પીતબર કેરે, મૃગ બુદ્ધે શરણું અધિકેરે. 23

Page #718
634 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. હિવે ઉઠીને ઈણિપરિ ભાણે, અહંકૃષ્ણ કિણિ હણીયે બાશે ? સુણી જરાસુત પાસે આઈ તુજ રક્ષાર્થે વનગ્રહ્યો ભાઈ. 24 બાર વરસ થયાં મુજ રહતાં, કે મનુષ્યન દીઠા વહતાં; કુણ છે તું પથી કહિ મુજને, મુજ શરઘાતે પીડ તુજને. 25 પાઠાંતર (પા૫ અજાણ્ય લાગે મુજને) આવિર માધવ ઈમભાસે, જીણી કારણ આ વનવાસે; તે હું છું હરિ તુજ પ્રયાસ, ફેકટ એહ થયે અભ્યાસ. 26 ભવિતવ્યતા એ સત્ય જણઈ, ઈહાં તુજ દેસ ન કેઈ ભાઈ જા જા ઈહાંથી સીરી હણિયે, કેબે સગપણ મુલ ન ગિણિયે. 27 કૈસ્તુભ મુજ અભિજ્ઞાન ગ્રહાણ, પાંડવ પાસે ગચ્છ સુજાણ; એ જીનહર્ષ સતરમો દ્વાલ, ખંડ આઠમે થઇ વિશાલ. 28 સર્વ ગાથા, 585, પાઠાંતર 548 દહા. વાત સહુ કહિ જે જઈ સગલીહી થઈ જેહ; તેહ સખાઈ તાહરા, થાયે છે સુસનેહ. એહવું કહી જાયને, દીધી સીખ મુરાર; ઘાવ પિડીત થઈ તેતલે, આવી કુલેશ્યા ત્યાર. 2. તિણે મરી ત્રીજી અવનિ, હરિ ઉપને તુરત; સહસ્ત્ર વરસને આઉખે, કરી પૂર્ણ યદુપતિ. 3

Page #719
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. હિવે પત્ર પુટકે કરી, બલ આ લેઈ નીર; આવી દીઠે અનુજને; સૂતે અવની ધીર. 4 સુખમેં સૂતે ચિંતવિ, બલબઈઠ ક્ષણ એક; મુહડે પેઠી મક્ષિકા, દેખી થયે ઉદ્વેગ. બેલા સુસ્નેહથી, વારંવાર પૂર્ણત; મૂઓ જાણે બલ હિવે મૂછ લહી આવત. 6 ઘાતક જેવે વન ફિરી, દેખે નહી કિહાં તાસ; સિંહનાદ કરીને તદા, કંપા વનવાસ. ખધ આરોપી સ્નેહથી, ભમે વનાંતરમાંહિ, મૃદુ વચને મૂકી કરી, વલી બોલાવે તાહિ. 8 હાલ–ચેડીના ગીતની. 18. ખણું માસી ઈમ લાયા, ભાઈ મેરા હે મોહ્યા; તેહ સુર થયે તેહને, સારથી ભાઈ સિધારથ આવે, 1 રથ ચડાવી ગિરિ ઉપરે, ભાઈ. દગ્ધ તરૂ સીંચે નીર; વે પીડે યંત્રમેં, ભા. સુરપતિ બધે વીર. ભા. 2 તે દષ્ટાન્ત વિચારીને, ભા. અનુજભણે મૃત જાણિ; નિજ સ્વરૂપ સુરદાખવી, ભા. નેહ મૂકાવ્યું વાણિ. 3 તિણિ સુર સંઘાતે હલી, ભા. હરિને કા સંસ્કાર; અગનિ દારૂ આણુ કરી, ભા. સંગમ સિંધુ મજાર, 4 ચારણ રિખી તિહાં આવીયે, ભા. શ્રી નેમિ મૂ તારે, - અલ સંબધી વૃત દીયે, ભા. ગયે તુંગીયા ગિરિ રમેશે. 5 ઈક દિન પુર પારણુભણી, ભા. આવે સ્ત્રી નિરખતિ, રૂપ મહી બાલકલ, ભા. ઘટનાણી બાંધત. 6

Page #720
636 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સમજાવી પાછો વળે, ભા. હિવે નાઉ પુરમાંહિ; રૂપથકી અવગુણ હિવે, ભા. થયે વનવાસી જાઈ. 7 તપ કરતાં તે મુનિ ભણે, ભા. ભાવથી સમતાવત; વ્યાધ્રાદિક પ્રાણથયા, ભા. નિજ દુષ્ટપણે ત્યજંત. 8 હલકરમી યુગ આવીયે, ભા. કેઈક મુનિને પાસ; શિષ્યતણ પરે સાસતી, ભા. સેવા કરે ઉલ્લાસ. 9 એ દિવસ તિહાં આવી, ભા. કાઠભણ રથકાર; યારણાથે મુનિ ચાલીયે, ભા. આગલિ મૃગવન ચાર. 10 રથકાર દેખી ઉલ, ભા. કરે પિતાની નિંદ; શુદ્ધાને રામ રૂષિને, ભા. પ્રતિલાલે ગુણ વૃદ. 11 તે દાતાર સુપાત્રની, ભા. અનુમોદે બહુ ભકિત, હર્ષાશ્રુ મિશ્રય લેયણ થયા, ભા. મગ ઉન્મુખ થયે રક્ત. 12 અમ મન ચિંતે હરિણ, ભા. નયણે નીર જરંત; મુનિ વહિરાવત કર ધરી, ભા. જે હું માણસ હુંત. 13 અર્ધછિન્ન તરૂઅર પડ ભા. ત્રિણહે મૃત પામેહ, પદમેત્તર સુવિમાનમેં, ભા. બ્રહ્મ સુર થયા તેહ. 14 તુગીયા શ્રૃંગે તપ તપે, ભા. જીહાં શ્રીરામ મહત; કમષ ક્ષાલન ક્ષમ થયે, એ તીરથ ગુણવત. 15 મહાતુંગ તુગીગિરે, ભા. પામ્યા જહાં કુરંગ; સ્વર્ગ પ્રમોદ તપ દાનની, અનુમોદના સુરંગ. 16 જે તિહાં ભકતે નેમીને ભા. નમે “ત્રિ સંધ્યાકાલ; ત્રિણ ભવમાંહિ તે લહે, ભા. મુકિતતણા સુખસાલ 17

Page #721
637 શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. પ્રદ્યુમ્ન શાંબ આદિક ઘણા, નેમિeણ તે કુમાર; આરાધે વિધિનું પ્રભુ, ભા. અનુશાસના થે સાર. 18 વછ જાઓ સિદ્ધાચલે, ભા. દુર્ગતિદ્વારકપાટ; ધ્યાન યુકત તમને તિહાં, ભા. થાસ્ય મુગતિ સુઘાટ. 19 સ્વામિ વચન ઈમ સાંભલી, ભા. સાદ્ધ ત્રિકટી સાધ; ચાલ્યા શત્રુંજય ભણી, મુનિજી પણ ભવ વ્યાધિ. 20 રાજાની જીન મુકીને ભા. દક્ષિણ દિશ મુનિ તાસ, સપ્તમ ઋગે તિહાં રહ્યા, ભા. શ્રી રૈવત ગિરિ પાસ. 21 તિહાં આસણ બેઠાથકાભા. સમતાવંત છતાક્ષર સ્વાસ પ્રસ્વાસ રૂંધન કયે, ભા. નાસાકર ઉદાક્ષ 22 ધ્યાન જણેસ્વર ધ્યાવતાં, ભા. કર્મતણી કરે હાણ; તતક્ષિણ મુનિવર પામી, ભા. નિર્મલ કેવલ જ્ઞાન. 23 અનુક્રમે યે સંવેગથી, ભા. કર્મ સમસ્ત ખપાયરે; અવ્યાબાધ પદ પામી, ભા. ઉજજલ મુક્તિ કહાયેરે. 24 સાર્ધ્વત્રિકટી મુનિવરૂ, ભા. સુભદ્ર નામ શૃંગરેરે, મુકિત ગયા સહુ તિહાં મુનિ, ભા. પાયે સુખ અભંગેરે. ભા. 25 સિદ્ધિ સાધાંગણ શલ એ, ભા. જે નર આવે તારે, કપર્દીગોમેધ બે, ભા. યક્ષ દેવારિક જાસેરે. 26 તીરથતણી રક્ષા કરે, ભા. થઈ અઢારહ હાલે રે, ખંડ આઠમે જાણવી, ભા. કહે છનહષ રસાલેરે. ૨૭સગાથા, 620,

Page #722
638 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. દુહા. હિવે જરાસુત આવીને, કૈસ્તુભ પાંડવને તે; દેખાલી દ્વારિકાતણે, સહુ દાહાદિક હે. 2 પાંડવ પિણિ તે શેકથી, તરિયા અબ્ધિ સંસાર. પ્રવૃન્યાયાનસંગતે, અનવર ધ્યાન સમાર, 2 નેમોસ૨ સર્વજ્ઞજીન, ધરમશેષ મુનિ નામ, મુંક પાંડવ બધિવા, ઘણયતિનું નામ. 3 પાંડવ વિણિ નમિવા ભણી, લેઈ બહુ પરિવાર આવ્યા દેસણ સાંભલિ, મહ ગમાવણહાર. 4 પાંડવ નમિ ભવિ આપણે. પૂછે ઉલટ આણિ; મુનિ જ્ઞાને જાણ કરી, ભાખે મીઠી વાણિ. 5 પૂરી આસન્ન બલાવિર્ષ, કામુક બાંધવ પંચ; પ્રીતિ પરસ્પર અતિ ઘણી, રખે કપટ ન રચ. 6 સુરતિ શાંતિનુ દેવજી, સુમતિ સુભદ્રક પંચક ઈણિ નામે ભેલા રહે, પિણિ નહી મન ખલખંચ. 7 ભદ્વિગ્ના અન્યદા, દારિદ્ર કર્દમ મન; યશોધર મુનિ વચનથી, દીક્ષા ગ્રહિ અલગ્ન. ઢાલ-મહા વિદેહ ક્ષેત્ર સુહામણે એ દેશી. 19 દેહ વિષે પિણિનિસ્પૃહી, તપ સૂરજ કિરણેહ લાલરે; - ગુરૂ ગ્રીષ્મભવ કર્મના, પલ્વલજલ શેહલા રે. દે, 1 આદ્ય મુનિ કનકાવલી, રત્નાવલી અધૂર્ય લાલ,

Page #723
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 39 મુકતાવલી ત્રીજે સહી, સિહનિકીડિત સૂર્ય લાલરે. દે. 2 વર્ધમાન આંબિલ વલી, સુભદ્ર તપકીધ લાલરે; પંચ મુનીવર મહાવતી, પંચાક્ષ વસિ સુપ્રસિદ્ધ લાલ. . 3 કર્મ દેહ ધાતુ દેહને, શેષી તપગ્રહ જેણ લાલરે; પ્રાંત અણસણ કરિ મૂઆ, દેવ અનુત્તર તેણુ લાલરે. દે. 4 તિહથી ચવી તુમહે ઈહ થયા, પાંડુ નૃપતિ સુત એહ લાલરે; મુક્તિ લાભઈણિહીજવે, થાયે તુમણિ દેહ લાલશે. દે. 5 એહવું સુણિ સંવેગથી, વાંછે મુક્તિ નિજીક લાલરે. રાજય દેઈ પરીક્ષિત ભણું, વ્રત લીધે તહતીકલાલરે. દે. 6 દીક્ષા કુંતી દ્વિપદી, લીધી ગુરૂ સંગ લાલરે; પાચે મુનિવર તપ કરે, નાનાભિગ્રહ એગ લાલરે. દે. 7 આર્ય અનાર્ય દેશાંતરે, વિહરંતા નેમીસ લાલરે; ચિવીસ સહસ્ત્ર મુનિ સાતસે, અપ્રમાદી નિશિદીસ લાલરે. દે. 8 ચાલીસ સહસ્ત્ર વ્રત તણે, પિઢે પ્રભુ પરિવાર લાલરે; સહસ્ત્ર ઊગુણોત્તર આગલા, શ્રાવક લાખ વિચાર - લાલરે. દે, 9 ત્રિણ લાખ વલી શ્રાવિકા, એકન ચાલીસ હજાર લાલ, પિતાના પ્રતિબોધીયા, એતલે પ્રભુ પરિવાર લાલરે. દે. 10

Page #724
શ્રીમાન જિનપ્રણીત. નિર્વાણુ સમય જાણ કરી, આસન્ન નેમિ આનંદલાલરે; સુર અસુર નર સંગતે, આવ્યા રૈવત ગિદિ લાલશે. દે. 11 દીધી પ્રભુજી દેશના, પ્રતિબુદ્ધા બહુ લક લાલરે; દીક્ષા લીધી કેટલે, શ્રાવક થયા કેઈ શેક લાલરે. દે. 12. અણસણ કીધે નેમિ, પાદપેગમ પ્રમાણ લાલરે; ચલિતાશન શકના થયા, આવ્યા મિલી તિણિ ઠાણ લાલરે દે. 13 ચિત્રાસુચિ શિત અષ્ટમી, પ્રભુ શલેસી ધ્યાન લાલરે; પાંચસે છત્રીસ સંગ, પામ્ય નિવૃતિ થાન - લાલરે. દે. 14 શક મિલી સુરતરૂતણે, કાષ્ટ નેમિ આણંદ લાલ, અગનિ લઈ પ્રભુ દેહને, કીયે સંસ્કાર મુહિંદ લાલરે. દે. 15 આણંડલ અષ્ટાકા કૃત નંદીસર કામ લાલરે; નિજર ઠામ પહલા, હરડે પ્રભુને નામલાલ. દે. 19 તીન કલ્યાણકજિહાં થયા, દીક્ષાજ્ઞાન નિર્વાણ લાલરે; શ્રીને મીસર જનતણા, નમું રૈવત સુવિહાણ લાલરે. દે. 17 એક જહાં જિનવરતણે, થાયે કલ્યાણક જેણ લાલરે, તે તીરથ મુનિવર કહે, રૈવત અધિકે તેણ લાલરે. છે. 18.

Page #725
શ્રી શત્રુંજયનીર્થરાસ. 641 પવિત્ર પગે જનવરતણે, રૈવતગિરિની ધૂલિ લાલ, વિશ્વભણી નિર્મલ કરે, કાઢે પાતક મૂલ લાલરે. દે. 19 સહુ પરવતમાં એ શિરે, જલથલ નભના પ્રાણ લાલરે; જે છે ઈણ પરવતે, વિણભવમાં નિર્વાણ લાલરે. દે. 20 ઉગણીમી પૂરી થઈ, આઠમાં ખંડની ઢાલ લાલ, છે જીન હર્ષ સેહામણી, સુણજ બાલગે પાલલાલજે. કે. 21 સર્વગાથા, 648. દુહા, તરૂષદાગનિ ભૂમિકા, પવન પાણીના જીવ જઈ અચેતન પિણિ શિવે, તિલે ભવે અતીવ. 1 તપક્ષમાં ગુણ સંયુક્તસું, સામ્ય રસભરીયા જેહ, ધાતુમય દેહ તજી કરી, લહે સાસ્વતે દેહ. 2 જીમ પાષાણુના ફરસથી, હેમપણું લહે લેહ; તિમ પ્રાણગિરિ ફરસથી, થાઇ ચિન્મયરૂપ હ; 3 ચંદન થાઈ મસહુ, મલયાચલની વાસ; તિમ ઈહાં પાપી પ્રાણીયા, થાઈ પૂજ્ય નિવાસ. 4 ઢાલ–સુવિચારી પ્રાણી નિજમન થિરકરી જોઈ એ દેશી 19 બંધવ પ્રભુના હરિતણજી, : આઠે પટનારી; અરિ ઘણી રાજેમતીજી, પહુતી સુગતિ મજારિ. જ ગુણવંતા પાંડવ ગયા, શત્રુંજય ચાલિ; ઉત્તમ તીરથ જાણિનેજી, કરમ ભરમ સપાલિ. ગુ. 2 41

Page #726
642 શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. પાંડવ વિહરતા ગયા, હસ્તિક૫પુરમાંહિ, જનનિર્વાણ સુ તિહાંજી, લેક મુર્ખ કહવાય. ગુ. 3 સુચાક્રાંત થયા સાંભલીજી રેવત દક્ષિણ એલિ, પહતા શત્રુંજય ગિરિજી, અણસણ કયે સુખવેલિ. ગુ. 4 પાંડવ કેડે પામીજી, પાંચસય મુનિ ગુણ શ્રેણિ દેઈ સહસ મુગતે ગયાજી, ઓરિ અનંત લહ્યા તેણ. ગુ. 5 પંચમ કÈ Àપદીજી, પહુતી પુણ્ય પ્રભાવ બીજા પણિ કે મુનિવરૂજી, શિવ કે સ્વર્ગ સ્વભાવ. ગુ. 6 ત્યારે નારદ સાંભલ્યાજી, દ્વારકા નગરીને દાહ, ચાદવ સહુને ક્ષય થજી, દૂન થયે મનમાંહિ. ગુ. 7 દેવતણું કીધી પુરીજી, તે પણિ થઈ વિસરાલ; જાણી શત્રુંજ્ય ગઇ. મન ધરિ ભાવ વિશાલ. ગુ. 8 અવિરતિ પિતે નિદતેજી, નમતે જીન યુગાદીસ; તિણિહીજ શૃંગે આદર્યો છે, અણુસણ વિસવાવિસ. ગુ. 9 ચતુર ચારિસરણું કયાંછ, વ્યારિ મંગલ અંગીકાર; ચારે કષાય નિવારીયાજી, વિકથા મુકિ ચ્યાર. ગુ. 10 ચતુઃ શાખ ધમ આદજી, પાપે એ ધ્યાન, ચિ અંશ પિણિ તેહને, પામી લો શિવથાન. 11 ઉત્સર્પિણ અવસર્પિણીજી, શત્રુંજય ગિરિજાઈ; નારદ અનતા શિવ ગયાજી, અવિચલ સુખ સમુદાય. ગુ. 12 ઈમ શ્રી રૈવતગિરિતણેજી, માહાત્મ અધિક ઉદાર; કાંઈક પુણ્ય પ્રગટ કર્યો છે, અહીં સિદ્ધિ શિલા અનુસાર, ગુ. 13

Page #727
શ્રીશજયતીર્થ રાસ. 643 શદ્વાર સ્થિતિ સુણેજી, ભાવિત આતમ ભાવ; મુજવાણી સુરપતિ સુણો, ભવદુઃખ સાયર નાવ, ગુ. 14 આઠમે ખંડ પૂરે થઇ, વિસે ઢાલ રસાલ; કહે છનહર્ષ સહુ સુજી, આણી ભાવ વિશાલ. ગુ. 15 સર્વગાથા, 667. પાઠાંતર 662. ईति श्री जिनहर्ष विराचिते श्री शत्रुजय महात्म्य, चतुष्पद्यन्तर्भूत श्री रैवताचल माहात्म्ये श्रीनेमि दीक्षाज्ञान निर्वाण पांडवोद्धारादि वर्णनो नामाष्टमः खंडः समाप्तः // 8 // દુહા, ફણામણિ કર જેહને, વદનેદુ નખ કાંતિ, તીન જગતને તમ હરે, પાસ પૂરે મન શાંતિ. 1 સુરનર વદિત પર્યકમલ, મહિમા જાસ અખંડ; રિદય નામ ધરી તેહને, બોલિસ નવખંડ. 2 જબૂ દ્વીપતણે ભરત, પુરી વારાણસી નામ; ગંગાનદી પાસે વહે, ઇંદ્રપુરી અભિરામ. 3 ભારત વિશે દીપ, ગુણ ઉલ યશ છત્ર; અશ્વસેન તિહાં રાજવી, જીન આજ્ઞા પવિત્ર. 4 વામા વામાશય થઈ, ગુણે દામ અભિરામ; સહુ વામા માથે રતન, તસુ રાણી શીલધામ. 5 તે અન્યદા યામિની, પ્રહર એથે સુતી સુખ, ચઉદ સુપન રાણી લક્ષ્યા, ગય વસહ પ્રમુખ. 6

Page #728
644 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. ચેથી ચૈત્ર અંધારીએ, વિશાખાભજીણુંદ પ્રાણતથી ગર્ભ રહ્યા, જગ ઉદ્યોત વિદ. 7 પૂર્ણ કાલે પિષની, દશમી ચૈત્ર નક્ષત્ર સુત જાયે શામલ વર્ણ, સર્ષ વજ એકત્ર. 8 દેવ દેવી વૃદે મિલી, મેરૂ મહત્સવ કીધ; રાય પ્રભાતે હર્ષનું, ઉછવ કરિ યસ લીધ, 9 દ્વાલ-આલી ધન એપીઉધન વ્યાપારી, એ દેશી; 1. રાગ નટ અંબા પુત્રવતી શય્યા સૂતી પાસે શર્ષ ચઢતે દિઠે; પાર્શ્વનામ થયે તે હુંતી, અ. 1 બાલપણે ત્યે પ્રભુજીને, અનુક્રમે તરૂણ આયે; નરવર્મ નૃપની કન્યા સુંદર, પ્રભાવતી લેઈ પરશુ. અ. 2 પરિવ્રાજક અન્ય દિવસ સમાગત, કમઠનામે તપ મઠજાણે ધૂમ્ર પીડિત અહિ દષ્ટિ દિખાલી, પ્રતિ મન હઠ આણે, અં. 3 જવાલા કુલમાં પ્રાણ તજ તે, સપઈ પ્રભુ નયણે દીઠે; થયે ધરણ નામે કરૂણજિજત, સુખ પામે તિણિ અતિ મીઠ, અં. 4 કમઠની લોક કરે સહુ નિદા, હિસામિશ્ર કુધર્મકારી, ધરતે કોધ પ્રભુ પરિ મૂઓ, સુર થયે મેઘમાલી ભારી. અ, 5

Page #729
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 645 ત્રીસ વરસ ઘર વાસે રહીયા, આવી લેકાંત ભાસે; દાન દેઈ વછર પરમાણે, દક્ષેછવસુરનર. વાસે અ. 6 પિસતણું કાલી ઈગ્યારસિ, રાધા અઠમ તપ ચારી; પ્રાત દિવસ પાસ (અંશ) પ્રભુ વ્રત લીધે, તિનસે રાજન સહચારી. અ. 7 ચેથે મનવર્ધવ નામે હિવે, જ્ઞાન થયે પ્રભુને દેવા ચરણે નમિ નિજ ઠામે પહુતા, કરતા જીન સમરણ હેવા, અં. 8 બીજે દિન કે પકટ સંનિવેશે, જગત પ્રભુ આવ્યા છે; પરમાને પારણ ધન્ય હે, કીધે મનને ઉછરંગે, અં. 9 વિહરતા કલિ ગિરિ પ્રભુ આવ્યા, કુંડ સરોવરને તીરે, કાબરી અટવીમાંહિ લીધે, કાત્સર્ગ નિર્ભય ધીરે, અં. 10 ગજ મહીલર જલ પીવા કાજે, મલહપતે તિહાં આવીયે; પ્રભુ દેખી પૂરવ ભવ સમયે, કરે સેવા મન ભાવી. અં. 11 પાસે ઉભા સુરવર મનેહર, ગાવે ગીત સંગીતણું; ત્રિણ કાલ પ્રભુ સેવા સારે, ભાવ પરિઘલ બહુ પ્રીતિયું, અ. 12

Page #730
646 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણેત. પ્રભુ વિચર્યા અંગ દેશને રાજા, આ તિહાં નમિવા ભણે; દીઠા નહી ઉપને મનમેં દુઃખ, ભ્રષ્ટ થયે ચિંતા મણિ. અ. 13 મૂછ નૃપ પામી સુર દેખી, પ્રીતિ ઉપાવણ કારણે તિહાં કીધી અનવરની મૂરતિ, નવ હસ્ત મિતિ ચિત્ત ધારણે. અં. 14 હસ્તીકાલ વસેમૂઓ તિહાંથી, તિહાંહીજ કરિ વ્યંતર થયે; નરનારી મન વંછિત પૂરે, પ્રભુ ચરણે આવી ર. અ. 15 અંગ રાજા પિણિ દેખી હરખે, તિહાં પ્રાસાદ કરાવીયે; કલિકુંડ એહવે નામે તીરથ, પ્રગટ થયે સહુ થાઈ. અં. 16 કલિ ગિરિકંડ સરેવર તીરે, કાઉસગ પ્રતિમા જનકેરી; જે દેખે જે પૂજે રતિપ્રીતિ, સુખ સંપતિ લહે અતિકરી. અ. 17 માટે તીરથ દેવે સેવિત, સેવ્યાં ઈતિફલ આપે; ધ્યાન મંત્રથી નામ પ્રભુ અધિકે, ભવભવનાં પાતક કાપે. અ. 18

Page #731
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. મહામંત્ર કલિકુંડ પાર્શ્વને, સદૂગુરૂના મુખથી પામી; કયારે જેહ અસકિતચિત્ત, અષ્ટસિદિધ આવે ધામી. અં. 19 ક્ષુદ્ર ઉપસર્ગો જેનર ધ્યાવે, ક્ષેભ કદાપામે નહી; સિંહ આગલી મોમાયુ નાસે, તિમાનાસે ન રહે ત્યાંહી. અં. 20 બ્રહ્મચારી જે મિત આહારી, દાંત વિજીત મન વચ કાયા; મંત્ર જપે ગુરૂ વાક્ય થકીજે, સિદ્ધિ લહે સુપરે યાયા. અં. 21 હિવે પ્રભુ શિવ નગરીના વનમાં, કાત્સર્ગ લઈ રહા, આ તિહાં વાંદણ ધરણ પતિ, ચરણે નમિયે સુખ લહા. અ. 22 ભવના તાપ ઈણે સુજ જાયે, એહવું વિતવી કારણું પ્રભુ ઉપરે ધા નાગે, નિજફણ આતપ વારણું. અં. 23 ઈંદ્રાણી અનવરને આગે, કરે નાટિકરાગ રંગસું; સ કતે કરે સમકિત નિમલ, દુરિકરે મિછિત અંગસુ. એ. 24 તે દિવસથી તેહ પુરીને, અહિ છત્રા થયે અભિધાન જહાં મેટા લીયે વિસામે, તિહાર તીરથ બહુ માન. અ. 25

Page #732
148 શ્રીમાનું જિનહર્ષપ્રણીત. જઈ તિહાં અહિછત્રા નગરિ, અહનિશિ જે જીન વર ધ્યાવે તેહને લેક નમે ત્રિભુવનના, નિશ્ચય અવ્યય પદ પાવે. અ. 22 શજપુરે તિહાં જઈ પ્રભુ ઉભા, પ્રતિમા ધર થિર મન કરી, મહિલી ઢાલ થઈ ખંડ નવમેં, કહી જીન હર્ષ હષ ધરી. અં. 27 સર્વ ગાથા, 36. દુહા, તિહાં આવી ઈશ્વર નૃપતિ, વાંદે ભાવ સહિત, ચરણ કમલ જીન રાયનાં, રિદય કમલ હરષિત. 1 નિજપૂર્વ ભવ જાણયે, પ્રભુ દરિસણુથી થાય; અતિ ઉત્તુંગ કરાવીએ, જન ગૃહ ચિત્ત લગાય. નિજ પ્રતિમા ભવતણી, કુકટી કરાવી તાંહ કુકુટેવર તે દિનથકી, તથે થયે જગમાંહ. તે તીરથને ઉદિસી, નિકટ રહયા સુર આઈ સુરતરૂ છમ સુખ પૂરવે, જેનિત્ય સેવે પાય 4 હિવે તિહાંથી પ્રભુ વિચરતા, તાપસ આશ્રમ પાસ; તિહાં આવી કાઉસગ કી, કર્મ ખપાવણ આસ. દશ ભવને વઈરી હિવે, કમઠાસુર આવે; છલ દેખી ઉપસર્ગ બહ, કરવા આરંભેય. 6

Page #733
છે. શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. 648 દ્વિપી દ્વિપ અરિપ્રબલ, વૃશ્ચિક વ્યાલ તાલ; પ્રભુ અક્ષેભ્ય જાણી કરી, વરસાવે જલ માલ. 7 કુમ ઉપાડિ મૂલથી, ઉડાડે ગિરિગલ્લ; જાણે કલ્પાંત કાલને, વાજે વાયુ અપલ. 8 ઢાલ-લાંથા તેડાડરીર લાંઘીનદી રેવનાસ. એ દેશી. 2. તીવ્ર ધાએ વરસતેરે જબર જબકે વીજ ગાજે; ગિરિવર ધડહડે, જાણે કલેથલ એહીજ. 1 કમઠાસુરકરેરે, વર્ષાને ઉપસર્ગ, સક્તિમંત પ્રભુજી સહે, તેડણ કરમના વ. ક. 2 ભૂમિ વિષે વિષેરે, નદીનાં નિર્જરમાંહિ; જલધારા માટે નહી, રહીનતમ અવગહિ. ક. 3 યથા અશનિ વિદ્યતયથારે, યથા વારિને પૂર; ધ્યાન પ્રદીપ તથાતથા, પ્રભુને વધુ સબૂર. ક. 4 અરિથિરા તે પિણ થઈ, ભૂધર થયા પ્રભુ પ્રકંપ; એ ઉપમ એટ થઈ, અનવર ધ્યાન અપ, ક 5 અબુપૂર વધતે થકેરે, નીચગામી પણિ જોઈ પ્રભુ સંગતિ ઉચે ચઢ, નાસાટલગિ હેઈ. ક. 6 ઈણિ અવસર ધરેણે કરે, આસન કાણે તામ; વાહણ જેમ સમુદ્રમ, ચિત્તે મનમે તામ. ક. 7 કિણે ચલાવ્યે મારે. અચલ સિંહાસન એહ, તામસીસ વજે કરી, છેદું નહી સંદેહ. ક. 8 કે પથકી ઈમ ચિંતવીર, જેતલે જેવે જ્ઞાન; પ્રભુ અવસ્થા તેતલે, દેખી થયે હેરાન. ક. 9 જ અબુ - 2 ચમક આસન કોમ . ક.

Page #734
50 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તુરત તિહાં પરિવાર સુરે, આ નાગને ઇંદ્ર; ફણું છત્ર શિધારી, ઉચા ધર્યા જીનેન્દ્ર. ક. 10 વિભુ આગલિ નાટક કરેરે, ગાગીત રસાલ; ચિત્તવૃત્તિ બિહ ઉપરે, સારિખી સંભાલ, ક. 11 વૃષ્ટિથકી વિરમે નહી, ફોધ કરી તિણિવાર; સેવકને આદેશ કરે, વિપક્ષ સંહાર. ક. 12 મેઘ માલી તે નિરખીયેરે, લેયણ ભરીયાં કેપ; નવર ચરણે આવીયે, કે તેણે કરિ લેપ ક. 13 મેઘ વૃદ તિણિ અપહરે, કહે અસુર તિણિવાર; અપણે સ્વામી કર્યો, ખમયે જગદાધાર. ક. 14 નિર્ગુણ નિવૃણ દસ હું રે, તું જગત્રય આધાર; મુજ ઉપરિ કરૂણા કરે, ક્ષમાતણ ભંડાર. ક. 15 તીન લેકને સ્વામી તુંરે, તું સહુને પ્રતિપાલ; તાહરી સહુ ઉપરી કુપા, તું પ્રભુ દીન દયાલ. ક. 16 કમઠાસુર ઈણિ પરિ થયે, પ્રભુને સેવક ખાસ; ધરણુજ્ઞાથે સંઘનાં, કરે ઉપદ્રવ નાસ. ક. 17 ધરણેન્દ્ર કમઠાદિક થયો, પ્રભુને સાસન તેહ, મહા ઉછવકારી તિહાં, વાંછિત દાયક જેહ. ક. 18 નમી કરી પ્રભુ પાસને રે, પહુતા નિજ 2 ઠામ; અન્ય ઠામ વિચય પ્રભુ, ગયા વણારસી તામ, ક. 19 શ્યામ ચતુથી ચૈત્રનીરે, ગત ચોરાસી દાસ; રાધારિષિ ધાતકીતલે, જ્ઞાન લહ જગદિસ. ક. 20 સમવસરણ કીધે તિહાંરે, સુર અસુરે તતકાલ; દીધી જિનવર દેશના, અમૃત થકી રસાલ. ક. 21

Page #735
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. 651 અશ્વસેન આદિક તિહારે; આવ્યા નૃપ પરિવાર વામા પરભાવતી મુખા; પ્રતિબધી બહુનાનિ. ક. 22 હસ્તિસેનાદિક રાજવીરે, પાપે સમકિત સાર, આર્યદત્તાદિક પ્રભુ તણું, દ્યા દશ ગણધાર ક. 23 અતિશયવંત પ્રભુ તિહાં કરે, કીધે ધરા વિહાર ઠામ 2 કરતા થકા, તીરથ ચરણ પ્રચાર. ક. 24 અનુક્રમિ આવ્યા પાસજીરે, શત્રુંજય સુવિલાસ, આદ્યપ્રભુ જીમ ભવ્યરે, તીર્થ પ્રભાવ પ્રકાશ. ક. 25 સર્ષ નકુલ હરિણાદિકારે, પ્રભુ દેશણ સુણિ તે; પ્રતિબદ્ધ સતાધર, પામ્યા વગ સનેહ. ક. 26 પ્રભુની મીઠા દેશનારે, સહુને આવે દાઈ; હાલ બીજી નવમાં ખંડની, એ જનહર્ષ સુહાઈ ક. 27 સર્વગાથા, 70 પાઠાતર (78). દુહા. રૈવતદિક છંગને વિષે, પ્રભુજી કાર વિહાર વલી કાસવાસી થયા, સેવિત સુરકમ સાર. તસુ બધવ હસ્તિસેનહિવે; આવ્યું નમિવા પાય; સુરપતિપિણિ આવ્યા મિલી, ચરણે લાગી આય. 2 હિવે કૃપાબ્ધિ જગનાથપિણિ, તારણ ભણતિવાર; સહુ ભાષા અનુયાયિની, દે દેશનામૃત ધાર. 3 શત્રુજ્ય સંઘપતિ સુગુણ, સુરેશાર્ચ સમકિત, શીલ શામ્ય શિવસુખ ભણી, સસ એહસુભ ચિત્ત. 4 સાત એહ સાતે નરક, ભેદણહાર અંધાર; એકેતરપ્ત કર્મને, ક્ષયકર મુક્તિ દાતાર. 5.

Page #736
પર શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. તીર્થકર ગોત્ર ઉપજે, પવિત્ર કરે નિજવંશ; ધરમવંત સંઘેશની, ન કરે કેણ પ્રશંસ. 6 ભમે જીવ ભવતાં લગે, મુંજાણે મિથ્યાત; સમકિત જ ફરસે નહિ, કરે પાપને ઘાત. અગ્નિ નીર પીયુષ વિષ, વિષધર કમલ સમાન; કિંકર સુર હુઈ જેહથી, સેવે સીલ પ્રધાન. 8 જે વાહ વૈરી હવે, તાકે લેવા પ્રાણ મિત્ર થાઈ સમતાથી, સિદ્ધિનિબંધણુ જાણ 8 દ્વાલહારી સદારે હાગિણ આતમા તું નેકર વિ. દભરતાર એ દેશી. 3. રાજા હસ્તિસેન દેશ સુણી, ઉઠી નમી પ્રભુ પાય, કરજેડી માંગે મુદા, સંઘપતિ ઘ જીનરાય રે. રા. 1 વાસાક્ષાત ઈન્દ્ર આણ, શ્રી છનવર તતકાલરે; કીધી પ્રતિષ્ઠા ઉસવે, સંઘપતિની સુવિશાલરે. . 2 ત્યારે તે નૃપ સંઘસુ, દેવાલય લેઈ સાથિર, પ્રથમ સંઘ જીમ ચાલતે, પૂજતે ગુરૂ જગનાથ. રા. 3 શત્રુંજય ગિરિ આવીયે, નદીતણું લેઈ નીર; યુગાદિસ ભાવે કરિ, પૂજ્યા લહણ ભવતીરરે. રા. 4 મૂંગે 2 દેહરા, રાય કરાવ્યા ભરે; સંઘાણી પૂજા કરી, સફલ કી ભવિતવ્યરે. 2. 5 ચંદ્રપ્રભાસશ્રી શિલવિષે, ગિરવર શ્રીગિરનાર; નમી સ્તવી તીર્થેશને, પચવિધ દાન દાતારરે. . 6 સાત ક્ષેત્રે વિઆપણે, જીમ ભુંઈ બીજ વાવતરે, નિશ્ચય ફલને કારણે, ભાવનીરસીંચતરે. રા. 7

Page #737
653 શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. ધર્મ ચતુવિધ થાઈને, વલીયા તિણહીજ માગરે; કાસીપાસ નમ્યા તિહાં, ચૈત્ય કરા ભાગરે. . 6 જીન ચિતે ગુરૂ લોયણે, વાચિ તત્ત્વ શ્રુતકાનરે; હાથ દાન શિર આગન્યા, તેથી ધરમીને આનરે. 2. 8 વિહં૨તાં પ્રભુને થયા, નવસય વીસ હજારરે, એટલા મુનિવર મહાવ્રતી, જેહને શુદ્ધ આચારરે. રા. 19 ત્રીસ સહસ્ત્ર આઠ આગલી, વ્રતિની શ્રાવક લક્ષ, સઠિ સહસ્ત્ર ઉપરિ વલી, નિજ પ્રતિબંધિત દક્ષરે. રા. 11 ત્રિણ લાખ શ્રાવિકા થઈ, સિત્તેર હજારરે, પ્રભુજીને થયે એતલે, સંઘતણે પરિવારરે. વા. 14 આયુ શત વર્ષ ભેગવી, સમેત શિખર ગયા નાહરે, માસતણે અણુસણ કર્યો, કમંતણે કીયા દાહરે, રા. 16 સાથે તેત્રીસ સાધુને, સુદિ આઠમિ સુવિમાસરે; ચિત્રાયે મુક્ત ગયા, જગનાયક શ્રીપાસરે. રા. 14 શ્રી હસ્તિસેન નિજ પુત્રને, ઉચ્છવસું દેઈ - રાજ રે, શત્રય સમતા ધરી, મુગતે સાર્યા કાજ રે. 2. 15 જે સિદ્ધા મુનિવર ઈહાં, સંઘપતિ તીર્થ ઉદ્ધારરે. વલી મુજથી આગલિ હસ્ય, તે કહું ઇંદ્ર વિચારરે. રા. 16 હિવે વૈભારગિર ગયે, મુજ વચને રાજાનરે; શ્રેણિક ચૈત્ય કરાવીયા, તિહાર પર સુપ્રધાનેરે. રા. 17 મુજ કેડિ ત્રિણ વછરે, ઉપરિ સાઘષ્ટિ મોસ પંચમઆરે બેસિસ્પે, દિનર ધરમ વિણાસરે. રા. 18 ચ્ચારસે વરસે મુજપ છે, થાયે વિક્રમાદિત્યરે - કરિસ્ય પૃથિવી અનુણ, પુન્ય પ્રમાણે વિત્તરે રા. 19

Page #738
654 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સિદ્ધસેન ઉપદેશથી, "હવી દારિદ્ર સૂરિ નિજ સંવછર થાપિસ્ય, મુજ વછર કરિ રિશે. રા. 20 હિવે કાંપિલ્યપુરને વિષે, ઇન આજ્ઞા પ્રતિપાલ, જાવડ શ્રેષ્ઠી થાઈસ્ય, સુદ્ધવ્યવહાર વિશાલરે. રા. 21 શીલવતી તેહને હુએ, ભાવિલા નામે નારિ, શાંતિ જેમ ધર્માશ્રિતા, પરમ ભક્ત ભરતારરે. રા. 22 ઈણિ પરિગ્રહવૃત પાલતાં, વાસર જાણ્યે તાસરે, સુખમાં કાલતણી પરે, ધર્મ શર્મ સુવાસરે રા. 23 ચંચલ લક્ષમી તેહની, પાલી પિણિ ચિરકાલરે; જાસ્ય યતન કરતડાં, દેખતાં વિસરાલરે. 2. 24 ગયે દ્રવ્ય પિણિ તેહને, સત્વ ન જાયે દેહરે, સર્વ સાધ્ય સઘલી ક્રિયા, પુરૂષ ભણી કહી તેહરે. રા. 25 આદર કોઈ આપિ નહીં, મેલાને મસકીનારે, તે પિણિ નર્મ મુકે નહી, યાચે નહી થઈ દીનરે. 2. 26 મેટા પડયા આપદા, મરે ન મૂકે મારે, નવમે ખડે ઢાલ તીસરી, કહી છનહર્ષ સુજાણુરે. રા. 27 સર્વ ગાથા 114. દુહા, સારૂ નીવી (તિ) આપણું, કરે અલ્પ વ્યાપાર; વેલા દેખી ચલે નહીં, સવાણી હિ ગમાર. 1 ત્રિણ કાલ જીન પૂજન્મ્ય, નમસ્તે ગુરૂના પાય; પડિકમચ્ચે સયા બિહે, કરિચે નિરમલ કાય. 2 એક દિન મુનિ બે આવિસ્કે, વિહરતા તસુ ગેહ; પ્રતિલાશી આી પૂછિલ્પે, આગમન સનેહ. 3

Page #739
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 655 એક સાધુ તે મહિલે, જાણી કહિયે તાસ; વેચણ તુરગી આવિયે, લેજે ફલસ્પે આસ. 4 સાવા એહ અમે કહો, પિણિ થાયે ઉપગાર; તુજ સુત તેહના: દ્રવ્યથી, કરિસ્ય તીર્થોદ્વાર. તે મુનિ ચરણે લાગિસ્પે, દેઈ ધર્માસીસ, આવ્યા આશ્રમ આપણે, ધરતા હર્ષ જગીસ. 6 તે ઘરથી હાટે ગઈ, હરીયક નર દેખિ; પતિને કહિયે મુનિવચન, હિતકારી સુવિશેષ. રોકડ ઉદ્ધાર કરી, ભાવડ અશ્વી તેહ; લેઈ નિજગૃહ આવસ્ય, કામધેને સમતેહ. 8 હાલ–પરમ તિરથ પંચાસરે જહાં સહપાસ જીદ એ.દેશી. 4. સગલાં કામ મુકી કરી, સેવા કરિયે નિત એવહે; સુભ કાર્ય જેહથી હવે, સેવા કરિય જીમ દેવહે. 1 હિવે સમય આવ્યે થકે, દીપે લક્ષણ સર્વાગતું સૂરજ અશ્વ સમાનજે, જણસ્પે તે અશ્વ સુરંગરે. સ. 2 થયે કિર ત્રિવર્ષને, તેજે જાણે દિનકારહે; રાજ યોગ્ય તે થાઈસ્પે, જન કેહિસ્સે જઈ વિચાર. સ. 3 તપન રાજા આવી કરી, તેહના ઘરથી ગુણવતહે; તીન લાખ ધન દેઈ કરી, અશ્વ લેસ્ય લક્ષણ વંતહ. સ. 4. તે વલી તિણિ દ્રવ્ય કરી, અશ્વ લેયે બહુ જાણિહે; ખાણિ તુરંગ રતન તણી, જેહથી દારિદ્રની હાણિહ. સ. 5

Page #740
656 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સૂરજ સસ અવે કરી, એક ભુવન દીપાવે તેહ હે; એહને સુત તીન લેકને, કરિયે ઉત ગુણ હહ. સ. 6 હિવે ભાવડને બહુ તુરી, થાસ્ય તેના ગુણવંત ચરણેદિક ચક આક્રમે, બહુ વિક્રમ અતિ પંતહે. સ. 7 સર્વાધિપવિક્રમભણ, જાણી ભાવડબુદ્ધિવાનો એક વર્ણના લેઈ ઘેડા, ભેટ કીધી પામ્ય માન. સ. 8 વિકમરાય ખુશી થયે, સોરઠ મંડલ દિયે તાસહે; દ્વાદશ અન્ય પુરેપેતા, મધુમતી પુરી દી જાસ. સ. 9 વાછત્ર બહુ પરિવાજતાં, છત્ર ચામર ચિન્હિત જેહહે; મુખ આગલિ માગધ ભણે, ગાયેગાયન ગુણગેહહ. સ. 10 હય ઘટસ્નરવ્રાતમું, મધુમતી પુરી માજારી; પિલે તેરણ બાંધીયાં, ભાવડ આવે છણીવાર હ. સ. 11 તિણિ હિજ અવસર તેહની, ભાર્યા પૂર્વાચલ ભાણહે; લક્ષણ વ્યંજન ગુણે કરી, જણિચ્ચે નંદન ગુણ ખાણિહ. સ. 12 પુત્રાગતિ સુણું પ્રીતડી, આવી નિજ નગરી માહીહો, દાન દેયે દીન હીનને, ઉપજાવિયે સહુને ઉછાહિહ. સ. 13 પ્રસન્ન હુયે સહુદિશિતહા, વાજીયે વાયરો - સુખકાર; સચરાચર સહુ જીવને, ઉપજાવયે શાંતિ અપારહો. સ. 14 પ્રસન્ન

Page #741
657 શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. નિજ સુતને ઉછવ કિયે, ખરચ્યા તિહાં દામ અમા મહે; ગોત્રની સ્થિતિ સહુ કરી. દી જાવડ તસુ નામહે સ. 15 લાલે ધાત્રી બાલક ભણું, પિોષિત તેહને પયપાનહે; સુરત જીમ તેહને પિતા, પૂરવ વાંછિત માનહે. સ. 16 કો નિમિત્ત ભૂ ભાગે, નિજ વિભવ પ્રમાણે તામહે; ભાવડ અન્ય પુરીવરા, થાપિયે પિણિ તિણિહીજ નામહો. સ. 17 તિણિ પુરિમાંહિ કરાવિયે, પ્રાસાદ અમારે. જાણિહે. તિણિ પાસે પિષધશાલા, ધર્મ ધ્યાને ઈચ્છામન આણિહે. સ. 18 બાલપણું મુકી કરી, કરિયે બાલક પદ ન્યાસ, થાઈલ્પે પાંચ વરસતણે, કરિચ્ચે સહુ કલા અભ્યાસહ. સ. 19 જ્યારે મધ્ય વય આવિયે, ચિતવયે તેને તાતા; તે એગ્ય કન્યા પામિને, જોડયે વિવાહ વિખ્યાત છે. સ. 20 જાણી કાંપિલ્યપુર આપણા, ન્યાતિ વસે વણિક હજારહે; લક્ષણ જાણે અંગના, મુકિયે નિજ સાલે ત્યારહો. સ. 21 જાણB• 42

Page #742
58 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. કાંડિલ્ય પુર ભણી ચાલિસ્ય, શત્રુંજય તલહટીયાતિ ઘેટી એકનિશાતિહાં, રહિયે વાસે વિખ્યાતહે. સ. 22 તિણ પુરમે નિજ ન્ય તિને, એક વણિક વસે સૂર નામહે; સૂતારત્ન તેહને ઘરિ, થાસ્ય શીલ ગુણ અભિરામ. સ. 23 વાણું જાણે સરસતી, રંભા અપછર અનુહારહે; રમતી નિજ ગૃહ બારણે, જેસ્થે તે રૂપ ઉદારહે. સ. 24 જાવડ કેરે માઉલે, જીમ શશિપ્રભા તારામાંહિહ; અન્ય કન્યાવિચિ દેખિને, લહિયે વિસ્મય ઉત્સાહિહ. સ. 25 નામશેત્ર જાણ કરી, તેડી કન્યાને તામહે; ઉગે આરેપિને, તાતને તેડાવ્ય કામ. સ. 26 ચોમેચિત લેઈ ભેટ, સૂર મિલિવા આ તાસહે; નમ્ય મિલિયે તે ઉઠિને, બેસાડિ તે આપણે પાસ. સ. 27 સામાન્ય પિણિ મોટકા, કાર્યાથી આપે માન નવમે ખંડે એથી થઈ, જીનહર્ષ ઢાલ કરે ગાનહે. સ. 28 સર્વગાથા, 140 પાઠાંતર 14 દુહા મધુર વચન બેલ્યાવિસ્પે, સૂરને બુદ્ધિપ્રમાણ; નિજ ભાણેજને માનિસ્ય, કન્યા સરીખી જાણે. અશક્તિ નમ્ર વદનેકરી, જેતલે રહિયે સૂર મૂલકી કન્યા તેતલે, કહીચે સહુ હજાર. 2 ઢાલ-ધપુરા ઢેલા. એ દેશી. 5. ચ્ચાર પ્રશ્ન જે માહારા, નિર્ણય કરિયે તાસ;

Page #743
બ બબ બ બ શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 659 કુમારી બેલે તે વર થાસ્ય માહરે, નહી તે તપવનવાસ. કુ. 1 વારૂરે 2 સુજાણ, ગુણ દરીયે, થાસ્ય 2 સુજાણ; હીયડે ઘરીયે; ઈમ જાણી જ્યાં સહુ કે ઈ. તેહની ઉક્તિ સુણ કરીરે, ધરી પ્રમોદ મનમાંહિ; લેઈ કુમારી કન્યકારે પુર આવિસ્ય ઉમાહિ. તે સાંભલિ ભાવડ હિરે, કેતક મનમાં ધારિ; કુ. સ્વજન લેઈ મુજ દેહરે રે, રહિયે સસુત વિચાર. કુ. 4 ભૂષિત અંગી કન્યકારે, ઘણા સ્વજન લેઈ સાથ; કુ. ચૈત્ય આવસ્ય લેકનેર, જેતી મનમથ આથ. કુ. 5 ખિન્ન થયા ભમતાથકારે, જાણે લેચન તાસ કુ. જાવડ યુનિ લાવણ્ય શરોરે, નિશ્ચલ કરિત્ર્યવાસ. કુ. 6 અલપ માત્ર હસી કરી, સીલવતી સુકુમાલ; કુ. સીતલ મીઠી વાણીયેરે, કહિયે વચન રસાલ. કુ. 7 ધરમ અર્થ કામ મેક્ષ એરે, શાત્રે ભાખ્યા જેહ, પુરૂષાર્થ ચ્યારે મુજપુર, વર્ણવિહુ સુણેહ. કુ૮ વચન સુણી કુમરીતણુરે, કહિસ્ય તામ કુમાર; સાયરધ્વનિ છમ ઉછરે, મધુર ગંભીર વિચાર. કુ. 9 સર્વભૂતને હિત કરેરે, રત્નત્રય આધાર; કુ. ચારિત્ર લક્ષણ ધર્મ એરે, કેહને નહી સુખકાર. કુ. 10 હિંસાતેય પરહણરે, મેહ કલેશ અહિત કુ. સસ ક્ષેત્રે જેવાવીયેરે, અરથ અનર્થ રહિત કુ. 11

Page #744
ક 66. શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. જાતિ સ્વભાવે ગુણધરેરે, અન્ય કારણને લેપ, કુ. બાધક ધર્મ અરથ તણેરે, કામ દપતિ મનઓપ. કુ. 12 દેષ કષાય સહુ ગયારે, જન માનસ સામ્યવાન; કુ. શુકલ ધ્યાનમય સ્વાતમારે, મેક્ષ ભાખે તે ભગવાન. કુ. 13 એહવું નિર્ણય પામિરે, ભારતી અનુમતિ પામિ, કુ. વરમાલા લેઈ કુમારનેર, કઠે ધરત્યે તામ. કુ. 14 હર્ષ ધરી બહુ પ્રીતિ રે, માતપિતા શુભ દીસ કુ. કરસ્ય વીવાહ તેહને રે, મનમેં ધરીય જગીસ કુ. 15 સર્વગાથા, 157. પાઠાંતર 116 ચંદ્ર નિશા જીમ પ્રીતડી, છાયાને છમ દેહ; હીયમાન અધિકી હવે, ઉપમાનલહે તેહ. ચ્ચારૂ ઉપાયને વિષે, ચતુર ધન અજનરિપુર્વિસ, જાવડ ભાવડને કુમર, સોભ ઉપાવણ વંશ. 2 હાલ–દાન ઉલટ ધરી દીજીએ, એ દેશી. 7. કિતલે કાલ ગઈ થકે ભાવડ દિવંગત હોઈ, જાવડ નિજ પુરી રિદ્ધિભરી, ધરમન પાલયે - ઇરે. કે. 1 દુખ માં કાલ મહાત્મથી, મુગલણ બલ જોહ (2) રે, સમુદ્રના પૂર જીમ સહ ધરા, લેસ્ય પ્રાણ નિજ ફેરરે. કે, 2 ઉત્તમ મધ્યમ જનથકી, ગોધન ધાન્ય સ્ત્રી બાલરે; સોરઠ કચ્છ લાટાદિકા, લેઈ જાયે તત્કાલરે. કે. 3 નિજ નિશ્ચિત કામને વિષે, વર્ણને મુલ ભાખી; WWW

Page #745
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. વિત્ત દેઈ બહુ સહુ ભણી, જોડિયે મંડલ સાબિર. કે. 4 જાવડ સેઠિ તિહાં હિવે, સગલી વસ્તુને જાણ અરજીયે વિત્ત સુભચિત્તસું, કરિયે અન્યાય - નિહાણિજે. કે. 5 આરજ દેશ છમ આપણા, ન્યાતિવસાવિત્યે વાસરે; તિહાં પિણિ ચૈત્ય કરાવિયે, માહરે ધર્મ * અભ્યાસરે. કે. 6 આર્ય અનાર્ય દેશને વિષે, વિહરતા મુનિ શાયરે; તિહાં આનંદ ધરતે થક, વાંદિયે જાવડ જાઈ. કે. હું સિદ્ધિગિરિતણું વ્યાખ્યાનમેં, ક મહિમા અધિકારરે; જાવડ પાંચમારે હુયે, તીરથને કત્યેિ ઉદ્ધાર. કે. 8 કરિય પ્રણામ આણંદડું, પૂછિયે મુનિ ભણી - તેહરે; જાવડ અન્ય કે હું પ્રભે, તીરથ ઉદ્ધાર કૃત જેહરે. કે. 9 ઉપગે જાણ કરી ગુરૂ કહેર ઇમ તાસરે; પુંડરીક રક્ષક સુર હુયે, હિંસક અનુક્રમે વાસરે. કે. 10 આસક્ત થયા માં માંસના, અવધિ એજન પંચાસરે; પુંડરીક ગિરિતણી પાવતી, ઉદ્ધસ કરિત્યે ઈ. ત્રાસરે. કે. 11 અવધિ જે તાસ ઉલધીને, આવિચ્ચે કોઈ અર્વાકરે; " યક્ષપદ મિથ્યામતી, હણે રેષે કરી તારે. કે. 12

Page #746
662 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણત. રહે અરિહત અપૂછયા, શ્રી યુગાદોસ જીનારાયરે; સમય છે એ ઉદ્ધારને, થા ભાગ્યવાન તું ન્યાયરે. કે. 13 બાહુબલિ રાય કરાવિયે, બિબ શ્રી પ્રથમ આણંદ, દેવી આરાધી ચક્રેશ્વરી, માનિ જિનેદિત ભેદરે. કે. 14 ઈમ સુણી શ્રી ગુરૂનમી, કમલ લેચન ઉતફુલ્લરે; જાવડ નિજ ગુડ જાઈને, પ્રત્યે બિંબ જીન તુલર. કે. 15 બલિ વિધાન સહુ કરી, સંતોષ્યા ક્ષુદ્ર દેવરે; ' મનધરી સુરી ચકેશ્વરી, તપ કરિશ્ય નિતમેવર. કે. 16 માસિકતપ તિણે છેડે, થઈ ચકેશ્વરી તુટરે; - સાક્ષાત્ થઈ મહાભાગ્યને, વચન કહિયે ગુણ પુછરે. કે. 17 જા તક્ષશિલા નગરી પ્રતે, તેહને પ્રભુ જગમલરે; ધરમચક આગે કરી, દેખિસિ બિંબ એકલરે. કે. 18 જીન ભાષિત ભાગ્યવાન તું, માહરે તું સુપ્રસાદરે; ધરમને સાર ઉદ્ધાર તું, કરાવિ પ્રાસાદર. કે. 19 કર્ણ પીયુષ નિજ સાંભલી, તેહને વચન રસાલરે; ચાલિસે તક્ષશિલા પ્રતે, સમરિ દેવી સુકુમારે. કે. 10 ભેટ બહુ લેઇ ભૂપને, તેવી જનબિંબરે, દે પદિષ્ટ શ્રેણી તદા, માનિયે બિંબ અવિલબરે. કે. 21 પામી પ્રાસાદ ભૂપાલને, ધરમચક્ર પાસે આઈર; ભક્તિ પ્રદક્ષિણ દેઈ કરી, પુછયે તેના પાયરે. કે. 22 કેતલે કાલ ગયે થક, નિરમલ શશિકલા જેમ, બિંબ શ્રી રૂષભ જીણુંદને, પુંડરીક દ્વયાન્વિત તેમજે. કે. 23 WWW

Page #747
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. મૂરતિ સુકૃતિની પરે, નયણ પીયુષ સારિખરે; પ્રગટ થાજ્યે પ્રભુની સદા, ભકતે સુંઢું હુઈઈખરે. કે. 24 પંચામૃતસું પખાલિને પૂછને જગનાથ; રથે આરોપિ નિજ નગરીયે, આણિયે ઉછવ સાથી. કે. 25 સાહાસ્ય ભૂપતિને લહી, નિજ ગોત્રી પરિવાર આગલિ કરી તીરથ ભણે, ચાલિયે કરીવા ઉ દ્ધારરે. કે. 26 દેખી ચકેશ્વરી મન ધરી; જાવડ પંચમી ઢાલ, ખંડ નવમાતણું એ થઈ કહી નહષ રસાલજે. કે. ર૭ સર્વ ગાથા, 185. પાઠાંતર 125. દુહા. નિર્ધાતાગ્નિ પ્રદિપના, ભૂમિકપ મહાઘાત; મિથ્યાત્વી સુરના કીયા, પગ 2 વિદ્મ સંજાત. ભાગ્યદયથી સહુ ટલ્યા, અનુક્રમે સેરઠ દેશ; મધુમતી પુરી આવિચ્ચે, ઉછવસુ સુવિશેષ. ઈણિ અવસર પહિલી તિણે, પૂર્યા વાહણ ભૂરિ ચીણ મહા ચીણ ભેટ દિશિ, ગયા તિહાંથી દરિ. 3 વાયુ વસે ભમતા થકા, આવ્યા સેવન દ્વીપ, અગ્નિ દાહથી મૃત્તિકા, થઈ કંચણ દેઢીપ. 4 અષ્ટાદશ વાહણ ભર્યા, કંચણ ધાતુ સંઘાત; પ્રવેશ કાલે આવયે, પુણ્યદયની ખ્યાત. 5 એક પુરૂષ ચરણે નમી, પુરી પરિસરે સાધ; શ્રી વજસ્વામી આવ્યા પ્રભે, કહિયે ગુણ અગાધ. 6

Page #748
દ૬૪ શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. બીજે દ્વાદશ વરસને, પ્રાતે આવ્યા પિત; કહિ આનંદ ઉપજાવિયે, કનક ધાતુ ભૂત એપ. 7 તણે ચિત્ત ડેલાવીયે, તે ચિતિવિયે એમ; પાપાકર લક્ષ્મી કિહાં, કિહાં મુનિ પુન્યસુ પ્રેમ. ઢાલ-કઈ મને સમજાવે. એ દેશી. 6. ચિતે જાવડમનમાં હિરે,ધરમત કરણું સારીખે; બીજો નહી છે કેઈરે, ચિં. 1 પહિલી નમિસ્ડ વજ મુનિને, સુણસુ તેની વાણી, તેહના દરસણથી તે આવચ્ચે, લખમી પિણિ પંચા રે. ચિ. 2 એહ ચિતવિ ઉત્તમ નર તે, જંગમતીરથ આવે; મહા મહેછવ લેક સંઘાત, વાંદસિ જાવડ ભાવેરે. ચિ. 3 સ્વર્ણ કમલ ઉપરિ તે બેઠા, મુનિ મુખ સનમુખ જેતેરે. જેતલે તે આગલિ બેસિસ્પે, નિજ મન કસમલ તેરે. ચિ. 4 આકાસે ઉત બીજ છમ, મનમેં અચિરજ કારીરે; દિવ્યથી એક દેવતા આવી; મુનિ વચ્ચે હિતકારીરે. ચિ. 5 સ્વામી સુકમને હું અંગજ, તીર્થમાન પુરીસે રે; મહા દુદત પદનામે, પરભવ મદ્ય જગી રે. ચિ. 6 કરૂણ સાગર તે પચખાણ, કરાવ્ય સિદ્ધક્ષેત્ર વાર્તા રે; પંચપરમેષ્ઠીના સમરણથી, મુજદુઃખનીટલી અરે. ચિ: 7 નરકતણ ગતિથી ઉદ્ધરી, મદ્યપાન ભવ પાપે

Page #749
શ્રી શત્રુંજય તીર્ચરાસ. 665 છમ થયે તિમ સ્વામી, તુજ ઉપકૃતિ દુઃખ કાપેરે. ચિ. 8. મદ્યપાન રસમાંહિ મગ્ન મુજ, દેખી કરૂણા આણી, પ્રત્યાખ્યાન અવલંબ કરાવ્યું, પૂજ્ય તુમે હિત જાણું રે. ચિં. 9 ભદ્રાસણ બેઠા ચંદ્રશાલા, એક દિવસ રંગ માંહિરે; નારીણુ કાદંબરી નામે, સુરાપીઉ ઉછUરે. ચિં: 10 મદ્ય પ્યાલે હાથે લેઈ, સમરૂ અક્ષર જેતેરે શકુનિ જગ્ધઅહિગરલવિષે પમ, વચ્ચે પડે માંહિ તેતેરે. ચિં, 11 ચી તેહ અજાણપણ, વિષથી મૂછ પામીરે, મહામંત્ર સમર મનમાંહિ, વદ્યા તુજ સિર નામી. ચિ. 12 વારંવાર વ્યસન નિજ નિંદને, મરણ લા સુભ ધ્યાને; એહવે યક્ષ થયે હું સ્વામી, પાયે સુખ અસમાનેu, ચિં. 13 નામકપદ યક્ષ થયે હું, યક્ષ લક્ષ મુજ સેવે રે; વિદ્ધાર કરવા સમરથ, જે કહે કરૂં નિત મેરે. ચિ. 14 વિનદાર કહતે એહવું, ભૂષિત સભરણે, પાશાંકુશ માતલિંગ અક્ષધર, ચ્યાર ભુજાબલ ધરણેરે. ચિ. 15

Page #750
શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. બજારૂઢ સેહે અતુલી બલ, સેવે અમર અનેક સોવન વરણ શરીર વિરાજે, જેસ્થે આગલિ એકેરે. ચિ. 19 કહી પ્રભાવસિદ્ધાચલકેરે, સે વજસ્વામી શ્રતધારીરે, જાવડ આગલિ એહવે કહિયે, હિતકારી સુવિચાર. ચિં. 17 મહાભાગ્ય યાત્રા કરી ગિરિની, તીર્થોદ્ધાર કરાવે રે, અમે યક્ષ તુજ ભાગે આવ્યા. વહિલા વાર મ લારે. ચિ. 18 એહ સાંભલિ તે ઉઠીને, વાહણ વસ્તુ ઉતારી રે; કામ ધામતણા સહુ કરિને, ચલિત્સ્ય તીર્થ વિચારી રે. ચિં. 19 પૂર્વ દિને સહુ કરી સજાઈ, સિદ્ધક્ષેત્ર રખવાલેરે; જામતી નારીને માંદી, કરિયે મમતવાલેરે. ચિ. 20 વાસ્વામિ તપસી હિતકારી,નયણચિકિછાકરિસ્પેરે; ક્ષપાધ્યાંતરવિઆગવિ ન રહે, તિમ તેહના ગદ હરિસ્પેરે. ચિં. 21 યક્ષલક્ષવૃત નિકપર્દી, દુષ્ટના કાન કીધારે, વજ સહુતે દુરિ કરિયે, અતિ દુસહ સુપ્રસીધારે. ચિ. રર વાયે જલદ વાયુગિરે તિમ, વજ ગિરિગજ સીંહે, શભેસિંહ અગનિ પાણીસું, પાણી અગનિ બહેરે. ચિ. 23 તિમ અસરકરા ઉપજાવ્યા, વજી વિઘન સહ હસ્તેિ , ઢાલ છઠી નવમા ખંડરો, સહુ નહષ સુણિયેરે. ચિ. 24 સર્વગાથા, ર૭. સવગાથા પાઠાંતર 215

Page #751
શ્રી શત્રુંજયતીર્થસ. દુહા. આદિપુરે સઘ પોંચિસ્પે, અધમ દેવતા તત્ર; શત્રુંજય કપાવચ્ચે, વાતધૂતતરૂપત્ર. 1 વાસ્વામિ શાંતિક કરી, તીર્થયાસત ફૂલ; શૈલવતે છાંટ તુરત, નિશ્ચલ થયે અમૂલ 2 જનપ્રતિમા આગલિ કરી, સંઘ ચડે સુવિહાણ; શૈલેદ્ર વ્રજગન્યા, વાજે લેરી નિસાણ. 7 ભૂતવેતાલ રાક્ષસ સાકિણી, દરસણ મહા વિકરાલ; ભીષણ રૂ૫ દિખાલિસ્તે, મિથ્યાત્વિસુર બાલ. 4 કપર્દી વજી સ્વામિ બે, વિઘન હસ્ય તાસ; શત્રુંજય ચડિયે તદા, સંઘ ધરી ઉલાસ. 5 કીકસ અસ્થિ વિસારૂધિર, માંસ અને પુરકેશ; કિલન્ન નિહાલી ગિરિ પ્રતે, સંઘ ખીજિયે વિસેસ. 6 નદી નીર મંગાવીને, જાવડ ચિત્ત વિચાર; શિલ પ્રતે કરિત્યે પવિત્ર, જોઈને તણિ વાર. 7 સતૃણ કંપિત વાયુ છમ, પતિત ભ્રષ્ટ પ્રાસાદ, સંઘાધિપ દેખી ઘણું, લહિયે અરતિ વિષાદ. 8 હાલ–જોધપુરીના ગીતની. 7. સંઘ ગિરિ નિશિ વશી, અસુર મિલી કરી, રથ પ્રતિમા પ્રભુનહે, ગિરિથી ભૂમિધરી. 1 પ્રાત મંગલનાદે, જાવડ જાગી; પ્રતિમા નવિ દીઠીહે, મનમે દુઃખ કીયે. 2 ઉપગે જાણીહે, વાયક્ષ તેહને, દેખાલિસ્તે તે વલી, ગિરિ ચડિયે મને, 3

Page #752
Fe શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. રાત્રે વલી સૂતાહ, મિથ્યાત્વી સૂરા, ઉતારીયે ગિરિથી, મેલ્હીસ્ય લેઈ ઘરા. 4 સંઘજન પરભાતે હૈ, વલી ગિરિ આણિયે, ગિરિતલ નહી દેખેહ, સુરવલી જાણિયે. એકવીસ દિન સુધી હે, ચડા ઉતાર કરી; . રહિસ્ય નહી સૂધીહ, ગુરૂ મનમાંહિ ધરી. 6 રાત્રે યક્ષ તેડીહા, વા જાવડ ભણે; કહિસ્ય યક્ષ સ્મર શકિત હે, હરિઆપદ ઘણ. 7 સુરસું બેમ વ્યાપીહે, નિરભય અસુરરહે; મમંત્રાશ્રિત તન્હે, વજા અભેદ્ય વહે. 8 ભાર્યા સુસંઘપતિદે, ધરમ ચેવિહ ધારી; આદીશ્વર ધ્યાવેહિ, નવપદ સંભારી. 9 રથ અધ ચક સુધીહ, પ્રતિમા સ્વૈર્યકારી. 10 સબલા છે પિણિહે, પહુચે નહી અરિ, અમાસું સંઘ સગલેહ, કાઉસગપ્રાત લગે; લઈ રહે આદીશ્વરહે, સમર કષ્ટ ભગે. 11 ઈમ સુણી ગુરૂ વાણું, ધ્યાન ધરમ કરયે, પિતે વાસ્વામિહે, ધ્યાન નિશ્ચલ ધરિસ્પે. ભીષણ રવ કરતા હે, અસુર ઘણું મિલ્યા; પરવેશ ન લહસ્યહે, પુણ્ય ધ્યાને કલ્યા. 13 પ્રાત રવિ ઉગતેહે, પુણ્ય પ્રકાશ થયે; ગુરૂ ધ્યાન સંપૂરણ હે, જેસ્ય તિમહીભ. 14 મંગલનાં વાજાહે, બહુપરિ વાજતાં પ્રતિમાલેઈ જાસ્પેહે, સહુજન દેખતાં. 15

Page #753
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. વાસ્વામી સંઘપતિ, પત્ની મહાધરા; પિસી ચિત્ય જેહ, વિસંરશુલ આકરા. 16 દુષ્ટદેવ નાસાયાહે, મન ધ્યાન ધરી; સર્વત્ર અક્ષતસુ હૈ, કરિયે શાંતિ કરી. 17 યક્ષ પ્રથમ કપદી, મૂત્તિ પ્રથમ તણું; અધ્યાસી કે પહે, રહિયે દુકમણી. 18 કેતલે કે અસુરે, વૃત દુષ્ટાતમા; અનરથ ઇચ્છાઈ, તે અધમાધમા 19 એબ્રસ્પદવહે, બ્રાહ્ય નૂતન મહે; થાણું ઈમ ચિંતવીહ, ઉધરસ્ય નહે. 20 વાસ્વામી મહે, સ્થભ્યા અસુર સહ, કરિ ન સકે ઉપદ્રવો, કરિયે રાવ બહુ. 21 તિણિ વિનિ અકાશેહે, ખેચર ખલભલયે; દિગદંતી જાયેહે, સાયર જલ ઉછલિચ્ચે રર ક્ષિતિ પર્વત કપલ્પેહે, અહિ શિરપુણિયે, ગજ સિંહ વનેચરહે, મૂરછ પામસ્પે. 23 કુદિમ પ્રાસાદાહ, પડયે તરૂ દડા; પર્વત દ્વિધા ભાવ, દક્ષિણેત્તર ખંડા. 24 વા જાવડ પાખેહે, પત્ની વિણિ નરા, સહ હસ્તે વિચેતનહે, ભુંઈ લુઠિયે ખરા. 25 તેહવા જનને દેખી, વજ કપર્દીને; કહયે વજ લેઈ, આચ્ચે મર્દીને. 20 પૂરવ યક્ષ બ હે, નાસી સમુદ્ર તટે, ચંદ્ર પ્રભાસ ક્ષેત્રહે, કહિયે ગુણવટે. 27

Page #754
શ્રીમાન જિનહર્ષ પ્રણીત. નામાંતર કરસ્પેહે, નવમા ખંડની; આઠમી ઢાલ પૂરીહે, એ જીન હર્ષ ભણું. 28 સવ ગાથા, 253. પાઠાંતર 251. દુહા તિણિ કારણ જન ધિવા, આદિ મૂર્તિ અનરાય, અધિષ્ટાતૃને વજગુરૂ, કહિયે શામ ગિરાય. 1 જે બિંબ જાવડ આણુ, બઈ પ્રાસાદાંત; વલી ઈણિ બિંબ સાથે રહે, ઈહો તુમે સુપ્રસાંત. સ્તવના સ્નાત્ર પૂજા વલી, ધ્વજા રાત્રી મંગલીક, એ મુખ્યનાયકને કરી, પછે તુમને તહતીક. થાઓ મુખ્ય નાયક્તણુ, સદૈવ આજ્ઞાકાર; કપર્દી મસ્તકતણ, થાએ મરદણહાર. 4 એવી આજ્ઞા સુરભણ, દેઈને વજસ્વામિ, સુસ્થ કીયે કરિયે તિહાં, સહુને હર્ષ પ્રકામિ. 5 ત્યારે 2 જયજયર થયે, ઘુર્યા મંગલ નિસાણ; પ્રતિષ્ઠા મહા ઉછે, કરિયે ગુરૂ વિધિ જાણ. 6 ગુરે ભક્તિ અર્ચા જીને, મહા દાન સન્માન ચિત્ત પ્રદસુભ ભાવના, નિર્મલ મનને ધ્યાન. 7 એ સગલા જાવડને વિષે, થયા ન બીજે કયાહિ; સ્વાદ જીસે ગે દુધમે, તે હવે નહી તક્રમાંહિ. 8 ઢાલ–આડે ન કરીએ, કીકા આડે ન કરીએ, એ દેશી. 9, હિવે ધ્વજા આરે પણ કાજે, નારી સહિત સંઘનાથ; ઇન પ્રાસાદ ભણી આઝયિયે, સતિ ઘાતણ બાથરે. 1

Page #755
, સમભાવ વિવારે જા. જામ શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 671 જાવડ ભાવના ભાવેરે, અહ ધન્ય હું ઈણિ સંસારે, અદૂભુત ભાગ્ય માહરે, અન્યભણી દુઃખકર જે - તીર્ણોદ્ધાર કરાવ્ય સારરે. . 2 મારે ભાગ્યે લખી સંપૂરણ, સંસારાણુવ તારે રે, વાસ્વામી થયા સદ્ગુરૂ માહરા, પ્રત્યુબૃહ નિવારેરે. જા. 3 શ્રી બાહુબલી ટ્રાય કરજો, સપ્રભાવ રિદ્ધિવને; અવર ભણી પામતા દુઃખકર, મેપા ભાગ્યવતેરે. જા. 4 શત્રુંજય મહા તીરથ દુક્કર, મુક્તિતણ પરિ લહતાં; તે સુપ્રાપ્ય કી મેં આવી. પુણ્યદય ગુણગહતરે. જા. 5 શ્રી વાસ્વામી યક્ષ પ્રબોધિત, અમર કટિ પરિ વરિયે, વિઘ વિમરદીયક્ષ કપદી, મુજ ભાગ્યદય મિલીયર. જા. 6 માનુષ્ય ભવતરૂઅરને એહીજ; પહિલે ફલ મનિ આણે. સંઘભણી આગલિ કરિ નમીયે, શ્રી છનવર તિહાં જાણે. જા. 7 આજ પ્રભાત થયે મુજ સુફલે, આજ જનમ થયે સ ; આજ દેવતા મુજને તુકે, આજ મંગલ થયે સગેલેરે. જા. 8 અદ્દભૂત એહ પૂણ્ય મેં કીધે, વલી કર્મ વસિ પ્રાણી આર્ત રૈદ્ર ધ્યાનાદિક કરીને, કલંકિત આત્મ * પ્રમાણ. જા. 9

Page #756
672 શ્રીમાન જિનર્ણપ્રણત. એ સંસાર વાસ મૂકીને, શ્રી જીન ધ્યાન સાથે, કરમ ખપાવ જેહુ માહરા, સિદ્ધિ થાયે મુજ હાથેરે. જા. 10 શેઠ શેઠાણું એમ ચિંતવતાં, આતમ ભાવ વસાવે; નિકલંક સુભ ધ્યાન ક્ષણિકમાંથાયે આતમભાવે. જા. 11 ઘણું વરસ આઉખું પાલી, અંતસમય સુભ ભાવે; મરી તિહાં એથે સુર લેકે બે જણ સુર સુખ પાવે. જા. 12 ઉત્તમ દેહ લઈને તેહના, વ્યંતર દેવ તિવારે; ક્ષીર સમુદ્રમાંહે પરવાહિસ્ય, કરિયે મહિમા સારરે. જા. 13 ત્યારે શત્રુંજય તસુ નંદન, યાજનાગ ઈણિ નામે; માતપિતાને મૃત્યુ નિહાલી, કરિયે ખેદ વિરામે. જા. 14 એહ વૃત્તાંત તેહને જાણી, ચહેરો તિડાં આવી; ઈષ્ટ ઉક્તિ યુક્તકરિ તેહને, શેક ગમાવસ્ય ભાવીરે; જા. 15 યાજનાગ તે સંઘ ભણી હિવે, આગતિ કરી ગુરૂ ઉક્ત; રેવત આદિક શિલવિષે જઈ, નમસ્તે નવર - યુક્તરે. જા. 16 હિવે ચૈત્ય કરાવી સર્વત્ર, કરિયે પુણ્ય અપાર; સર્વ કાર્યને વિષે પિતાને, સહુ પાલિત્યે આચારરે. જા. 1 વિક્રમાદિત્યથકી તે જાવડ, શત્રુંજય ઉદ્ધાર; એક આઠ વરસને અંતે, થયે જાણે સંસારરે. જા, 18 કિતલકે કાલે તે હુંતી, વિદ્યાબલ બલવંતા; જય શ્રદ્ધાપરવાદીને, બંધીનુપમતિમ તારે. જા. 19

Page #757
શ્રી શત્રુંજય તીર્થરાસ. 673 લેપી અન્ય તણું શાસન સહ, થાપિચ્ચે આમ ધરમ; સગલા તીરથ પિતે લેસ્લે, કરિસ્પે એહવા કર્મ. જા. 20 સર્વ દેવમય શ્રીગુરૂ રાયા, હિવે લબ્ધિ સંપૂરરે; શશિ ગછાંબુધિ શશી સારીખા, થાસ્ય ધનેશ્વર સૂરિરે. જા. 21 તે અનેક તપસ્યા ગુણ પૂરણ, વલભીપુરીને રાજા. શિલાદિત્ય જનમતને જ્ઞાયક, કરસ્ય બોધિ તાજા. જા. 22 કાઢી બાધ દેશથી સગલા, શિલાદિત્ય સૂરિપાસે, તીરથ સહુને વિષે કરાવિયે, શાંતિક ચિત્ય કલાસે જા. 23 સિત્તત્તરીને ચારસે વરસે, વિક્રમાદિત્યથી ધારી; શિલાદિત્ય રાજેસર થાયે, ધરમ વૃદ્ધિને કારી. જા. 24 કુમારપાલ થાયે તે કહે, બાહડદેવ વસ્તુપાલ; સમરા આદિક સંઘવી મોટા, જૈન શાસન ગુણમાલરે. જા. 25 મલેછવંશના રાજા થાસ્ય, દ્રવ્યલુબ્ધ મંત્રી; લેક બ્રણ આચારથી થાસ્ય, વંચક પરમ નરીસરે. જા. 26 કપટ ધરમ કલિ માહે થાયે, નવમી ઢાલ થઈ એહ : નવમા ખંડની ઢાલ થઈ સંપૂરણ, કહે જીનહર્ષ સુણે હરે. જા. 27 સવગાથા, ર૮૮. દહા. લિંગી ગીતાર્થ સ્પે, કેઈ આચાર વિહણ સાદર અપવિદ્યાવિશે, સદ્વિધા અપ્રવીણ. 1

Page #758
274 શ્રીમાન જિનહુષપ્રણીત. વલી માહરા નિર્વાણથી, વર્ષ ઉગણુસસે માન; ચઉદ વર્ષ ઉપરી ગયાં, મલેછ નંદ રાજાન. 2 વિષ્ટકરણ ચૈત્રાષ્ટમી, પાટલીપુત્ર મજારિ, ચતુર્વત્ર કલકી હુયે, રૂદ્રનામ ત્રધાર. 3 અકસ્માત મથુરાતણ, હલી કૃષ્ણના તેમ; પડિયે અનુપમ દેહરા, વાતાહત તરૂ જેમ. 4 સાત ઈત ભય થાઈસ્ય, ક્ષય થાઈયે રસ ગધ; રાજ વિરોધ દુભિક્ષ હસ્ય, અરિષ્ટ કેટ સંબંધ. બત્રીસ વરસને અંતરે, થાસ્ય કલંકી રાય. શૂભ હિરણ્યમય વંદના, તે પ્રણાવિચ્ચે આઈ૬ અર્થાથી ખણાવિયે, નગર લેસ્ટે વિત્ત, કર દેશ્ય રાજા સહ, લેક હુયે ચલચિત્ત. 7 પુર ખણતા પેદા હુયે, ધેનુ શિલામય તામ; લગ્ન દેવી નામે હુએ, મુનિ પીડિત્યે અકામ. હાલ–મન કે પ્યારે તનકે પ્યારે, એ દેશી. 10 અરિષ્ટ ઈહ થાયે સહી, અતિવર્ષા કેઈ સાધ લાલ રે; જાણી અન્યત્ર જાઈયે, કઈ રહિયે રસગાથ લાલરે. વર કહે ઈંદ્ર સાંભલે, કલ્કતણી ઉપાધિ લાલરે. વી. 1 લેસ્ય કર લીંગીકને, માળિયે જીન રિષિ પાસિ , લાલ; નિષેધસ્ય પુર દેવતા, બલાતકારે તાસ લાલરે. વી. 2 - લાલ

Page #759
શ્રી શત્રુંજયતીર્થરાસ. 75 અહે રાત્રી સંતરે લગે, વર્ષા થાયે તત્ર લાલરે; લેકાભણી વહાડિચે, નૃપ રહિયે એકત્ર લાલ. વી. 3 થલ મસ્તક રહિયે જઇ, કેટલાક સંઘ લેકલાલરે; જાણ્યે સાયર પુરમાં, બીજા લેક સશક લાલરે. વી. 4 નદ દ્રવ્યસું નિજપુરી, નવી કરાવિયે તેહ લાલરે; પંચાયત વરસાં પ છે, હુયે સુભક્ષ ધર્મને લાલરે. વી. 5 કચ્છી આસન આયુખે, મુનિને દેત્યે દુઃખ લાલરે; શાસન સુરિ નિવારિત્ર્ય, નહી માને મૂરખ લાલરે. વિ. [6 સૂરિ પ્રભાતે સંઘસું દેત્સ્ય, કાર્યોત્સર્ગ લાલરે; હિજરૂપેશક આવિસ્ય, ચલિતાસન તજી સ્વર્ગ લાલ. વી. 7 ઉક્તિ પ્રત્યુક્ત વારિત્ર્ય,પિણિ નહી માને તે લાલ, કલ્ટી તદા શકઘાતથી, લહિસ્ય પંચત્વ જેહ લાલરે. વી. 8 છયાસી વરસ આઉખે, પુરી કલ્કીરાય લાલ, નરકાવનીચે નારકી, થાસ્ય પાપ પસાય લાલજે. વી. શક કલ્કી સુત દત્તને, પિતા રાજ્ય આરોપિ લાલરે; શિક્ષા દેઈ ધર્મની, સુરપતિ હુયે અલેપ લાલરે. વી. 10 પાતક ફલ તે જાણુ, દત્ત શક-વયણેણ લાલરે, સૂરિ વયણે જીનરાયનાં, ચેત્ય કરાવિયે તેણુ લાલશે. વી. 11 આગલિ કરી ગુરૂ સંઘને, દત્તનૃપતિ ગુણ ધાર લાલરે; શત્રજય તીરથ વિષે, કરિસ્ય યાત્રદ્વાર લાલરે. વી. 12 સગલેહી ત્રિણ ખડમે, અરિહંતના પ્રાસાદ લાલરે; રાજા દત્ત કરાવિયે, ગુરૂસેવા અપ્રમાદ લાલ. વી. 13 કાલે વારિસ્ટ વરસિસ્પે, થાસ્ય ધરા સુગાલ લાલરે . મહિષી પય બહુહુયે, પહલી હુયે રસાલ લાલજે. વી. 14

Page #760
76 શ્રીમાન્ જિનહર્ષ પ્રણીત. રાજા સહુ ન્યાયી હસ્ય. મંત્રી જન હિતકાર લાલ, લેક ધની ધમી હસ્ય, દત્તનુપ રાજ્ય મારિ લાલરે. વી. 15 પંચમઆરક છેહડા, લગિ રહિયે જનધર્મ લાલરે; હિવે પછે “દુષમા વિષે, કરિસ્ય લેકકુકર્મ લાલરેવી. 16 નિર્ધન થેડે આઉખે, રેગે પ્રસ્ત શરીર લાલ, કરપીડિત માનવ હુયે, થાયે અસ્તવ અધીર લાલરે. વી. 17 રાજા ધનના લેલીયા, ભીષણ ચેર સમાન લાલરે; કુલનારી કુલટા હુયે, ગ્રામ પ્રેતવન ઉપમાન લાલરે. વી. 18 નિર્દય નિર્લજ જન હસ્ય, ગુરૂદેવ નિદાકાર લાલરે; પંચમારકના માનવી, જાણે હીન આચાર લાલરે. વી. 1 દુપસહઆચારજ હસ્ય, સાધ્વી ફશુશ્રીનામલાલરે; શ્રાવક નાગિલ શ્રાવિકાસયશ્રી ગુણ અભિરામ લાલજે. વી. 20 વિમલ વાહન રાજા હુસ્ય, મંત્રી સુમુખ સુજાણ લાલરે; અંતે પંચમારકતણે,ભરતક્ષેત્ર અહિનાણુ લાલરે. વી. 21 ગુરૂ દુપસહ આદેશથી, વિમલ વાહન રાજાન લાલ, ચિદ્ધાર કરાવિયે, કરિસ્ય યાત્રા પ્રધાન લાલરે. વી. 22 કર દ્વય માન શરીરને, આઉ વરસ નર વીસ લાલરે; કેઈક ધમિ બહુ હસ્ય, પાપી વિસવાવીસ લાલરે. વી. 23 બાર વરસ ઘરમાં રહી, આઠ વરસ વ્રતભાર લાલરે; દુ૫સહ અષ્ટમ ભક્ત હું, સાધમેં સુર સાર લાલરે. વી 24 પ્રથમ પ્રહર ચારિત્રને, મધ્યાહે રાજ્ય ધમ લાલરે : અપરાક્ષય વહિને, અનુક્રમે થાયે મર્મ લાલજે. વી. 25

Page #761
શ્રી શત્રુંજ્યતીર્થરાસ. 677 ઈણિપરિ દુષમા કાલના, ઈકવીસ વરસ હજાર લાલરે દુષમા કાલને, એહી જ માન વિચાર લાલરે. વી. 26 નવમા ખંડતણી થઇ, પૂરી થઈ દશમી ઢાલ લાલ, કહેજીનહર્ષ સુણે સહુ, શ્રવણે બાલગોપાલ લાલરે. વી. 27 સર્વગાથા, 323. પાઠાન્તર 321. દુહા. લેક હુયે પશુ સારિખા, બિલવાસી નિલ જજ મછાશન કરિસ્પે સદા, આચરત્યે સાવજ. 1 શત્રુંજ્ય પર્વત તરા, સસહસ્તેચ્ચ પ્રસિદ્ધિ; થાયે ઉત્સપિણીવિષે, પૂરવતણી પરિવૃદ્ધિ. 2 પદ્મનાભ છનવર પ્રથમ, તીર્થે પૂરવ પ્રમાણ તસ્મૃતિ ઉદ્ધાર પિણિ, રાયણિ તથા વખાણ. 3 થાયે એ શૈલેન્દ્ર બહુ, પ્રાણી તારણહાર; કીર્તન દર્શન ફરસથી, છનની પરે સુખકાર. 4 દુરિત દવાંત વિશ્વાસ રવિ, શત સુકૃત ઘે જેહ, પીડા સહુ જગની હણે, શત્રુંજય ગિરિ એહ. 5 પીડા સ્વામાટે ખમે, બીહે પાપથી કેમ તપનિયમે દુખ કાં સહે, આશ્રય ગિરિધરિ પ્રેમ. 6 હાલ–આજ નિહેર દીસે નાહલે, એ દેશી. 11 પાપ સુભટ તાવત ભૂતલ ભમે, વિકટ મહા ભયકાર; ત્યાર લગે અવિરત શાખા વધે, દુર્ગમ અગમ અપાર. -1

Page #762
678 શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. શ્રી શત્રુંજય ગિરિ મહિમા સુણે, ભવ સમુદ્ર હાજ; એ તીરથ સરીખે કેઈ નહી, આપે શિવપુર રાજ. શ્રી. 2 બોધ કલિત પ્રાણી સિદ્ધાચલે, યાવત્ પ્રથમ જીણુંદ ભવ દુઃખભંજન તે નહી ધ્યાવત, કાઢણપાતક કંદ. શ્રી. 3 કુણરે તું કલિકાલ કવણ તૃષ્ણ, એકુણ વિષયવિકાર, મૂલ વિમૂલણ શત્રુંજયગિરિ, એ તુમ કાઢણ હાર. શ્રી. 4 ગિરિશ્ચંગ એહનારે ગુરૂસરેવર, વિપિન કુંડનેરે નીર; નદી અસ્મકણ માટી એહની, ચેતન રહિત શરીર. શ્રી. 5 મહાપાપીનરકકર્મ નિવડ કીયા, તેહના ક્ષયને કાજ; તેચ્છુ કહિરે મનjધી રહે, ધમિઈણિગિરિરાજ. શ્રી૬ એહ કહી મે એ ગિરિતણે, મહિમા અલ્પ વિચાર, જે થાયે રસના મુખ્ય અતિઘણી, તેહી ન લહી– ? એરે પાર. શ્રી. 7 ઘણે પ્રયાસ કરે કાંઈ પ્રાણીયા, બેલે વચન વિલાસ; પાપથકી જે તું બીહે અછે, તે ભજી ગિરિ ' પ્રભુ ખાસ. શ્રી. 8 એ ગિરિવરની સેવા કીજીયે, લહીયે પરમ જગીસ આરાધે એ સુરતરૂ સારી, પ્રણાઈ જગદીસ. શ્રી. 9 ઇણિપરિ બધામૃત અંગી વર્ગ, વરસી વિરમ્યારે વીર રિદય સહજનના શીતલ થયા, પાયે ભવજલ તીર. શ્રી. 10.

Page #763
674 શ્રી શત્રુંજય તીર્થ રાસ. નેત્રપ્રફુલ્લિત નિજ ચિત્તથિરકરી,જનવાણી રસપીધ; અસ્થિર દેહ હુ તે થિર થયે, ચલગ અચપલ કીધ. શ્રી. 11 હતા અવિરતી તે વિરતી થયા, વિરતી તે થયા સાધ; સમતા સાગર આગર ગુણતણ, ટાલી ભવ આબાધ. શ્રી. 12 એવી દીધી છનવરદેશના, વિમલાચલથી તામ; ઉતરીયા સુરનર તીરથ નમી, પહુતા નિજ નિજ ઠામ. શ્રી. 13 શ્રી શત્રુંજય મહિમા કથનથી, પુણ્ય થયે મુજ જેહ; ધિ બીજ નિર્મલ હુઓ માહરે, ગમણ મિથ્યાત્વ નરહ. શ્રી. 14 ઉણે અધિકે કહ્યા પ્રમાદથી, કી ઉસૂત્ર પ્રકાશ થાઓ શ્રી જીવરના દયાનથી, મિચ્છા દુક્કડ તાસ. શ્રી. 15 મિથ્યા રજનીહર અરિવિજયથી, ઉત્કટ થયો પ્રતાપ; નિજો બધિત ભવ્ય કમલ વરે, સુજસ જગત વ્યાપી. શ્રી. 16 ઉન્મીલિત અંશાવલ જેહના, દિનકર આદિ આણંદ; સિદ્ધાચલ પર્વત ઉપરી રો, ઘ શ્રી સંઘ આ. શ્રી. 17 શ્રીયદુવંશ વિભૂષણ દિનમણિ, શિલાદિત્ય ગિરિ સ્વામિ, સૂરિ ધનેશ્વર પાસિકરાવીયે,ગ્રંથ મહાતમ નામિ. શ્રી. 18 સજજનવિદ્વજન મનરજણે, કવિકુલમાંહિ પ્રસિદ્ધ વિનયચંદ્રનિર્મલ ગુણ માલિકા, હીંયડે વાસ કીધ શ્રી. 19 સુજને ઉદ્યમ તિણે કરાવીયે, રાસ રચે શ્રીકાર, શ્રી શત્રુંજય મહાતમ્ય ગ્રંથને, લેક ભણી ઉપગાર. શ્રી. 20

Page #764
શ્રીમાન જિનહર્ષપ્રણીત. સંવત (૧૭૫૫)સત્તરેસે પચાવને, પાંચમ વદિ આસાહક રાસ સંપૂરણ બુધવારે થયે, મેં કીધું કરિ ગાઢ. શ્રી. 21 શ્રીખરતર ગછ ગયણ સ્પણ સમે, શ્રીજીનચંદ્રસુરિદ જાસ પ્રતાપ જગતમાં વિસ્તર્યો, દરસણ હોઈ આણંદ. શ્રી. 22 વાચક શ્રીમગણિ મણિભતા, જાણે સહુ સંસાર, શાંતિ હર્ષ ગણિ વાચક તેહના, શિષ્ય બહુ પરિવાર. શ્રી. 23 તાસ શીસ જીનહર્ષ હર્ષધરી, કીધે પૂરણ રાસ; નવમે ખંડ ઢાલ ઈગ્યારમી, એ થઈ પૂરણ તાસ. શ્રી. 24 નવ ખડે એ રાસ સુહામણું, દેઈસે સત્તર ઢાલ, શ્રી પાટણમાંહિ જીન સુપસાયથી, રચીયે રાસ રસાલશ્રી. 25 સર્વગાથા, 355. इति श्रीजिनहर्षविरचिते श्रीशत्रुजयमहातीर्थमाहात्म्य चतुष्पद्यां श्रीपार्श्वनाथादि--महापुरुषसच्चरित्रवर्णननाम, नवमः રચંડ સમાણ | શ્રી I શ્રી | શ્રી I ___ प्रथम खण्डे 1176 द्वितीय खंडे 1154 तृतीय खण्डे 1176 चतुर्थ खंडे 576 पंचम खंडे 696 षष्ठम खण्डे 1104 सप्तम खण्डे 1344 अष्टम खण्डे 936 नवम खण्डे 456 सर्व गाथा मिलने 6450 सं. 1715 वर्षे आषाढ वदि पंचमी दिने लिखितो जिनहर्षेण श्रीपत्तनमध्ये श्रीजिनप्रसादात् सौख्यं भवतु // ઇતિ શેઠ દેવચંદ લાલભાઈ-જન પુસ્તકે ધારે–અન્યાંક 30. (ઇતિ જૈન ગૂર્જ–સાહિત્યોધ્ધારે–ગળ્યાંક 4)