Book Title: Agam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Sar
Author(s): Gopaldas Jivabhai Patel
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004620/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bha ga vatI- sA ra [ pacama a'ganA chAyAnuvAda ] saMpAdaka gopAladAsa jIvAbhAI paTela 2010_05 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upeAdhAta zrImadbhagavatIsUtrane A cAturmAsane TAMkaNe ja chAyAnuvAda prasiddha karatAM AnaMda thAya che. ATha mahinA sudhI sayama ane tapathI AtmAne bhAvita karatA karatA sAdhubhagavaMtA viharyAM hoya, te cAtumAsane kAraNe eka ThekANe sthira thatAM, pAsene zrAvakavarga temanA satsaMganA lAbha levA utsuka thAya ja. sAmAnya rIte pazusaNanA parva daramyAna zrIkalpasUtranuM pArAyaNa thAya che. paraMtu saLaMga cAturmAsa daramyAna te| zraddhALu zrAvakava zrImadbhagavatIsUtranuM ja pArAyaNa karAvavAne utsuka rahe che. je sutramAM kevaLajJAnIne gaNadhare pUchelA praznone ja sIdhe| samAveza thatA hAya, te sUtranuM zravaNu sAdhubhagavAne mukhe cAturmAMsa daramyAna sAMbhaLavAnA leAbha svAbhAvika ja hAya. kevaLajJAnInA eka eka khelane bhAreAbhAra suvarNa varga bhagavatIsUtranA eka eka caDAve che. jevA kImatI gaNI, dhanikaprazne senAnANuM ke cAMdInANuM alabatta e rUDhi atyAre tA bhagavatIsUtranA 2010_05 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pArAyaNanI vyApakatAmAM vigharUpa banI che, kAraNa ke dareka. prazna upara rokaDa nANuM mUkavAnuM hoya, to 138 zatakA. upara mUkavA mATe keTaluM badhuM nANuM joIe! mULa bhagavatIsUtrane, mULa pATha sAthe zabadazaH vistRta anuvAda cAra khaMDomAM AnI agAu A saMsthA taraphathI. bahAra paDI cUkyo che. tathA tenA saLaMga anuvAdaka paMDita becaradAsajIe AkhA sUtranI vidvattAbharI vistRta samAlocanAM. cothA khaMDanI zarUAtamAM umerI che. eTale atre to A chAyAnuvAda pUratuM ja thoDuM ghaNuM kahevAnuM che. bhagavatIsUtranA bIjA nAma "vyAkhyAprajJapti' uparathI. sUcita thAya che tema, A AkhuM sUtra prazno ane tenI vyAkhyAo eTale vistRta uttararUpa che. e prazna pUchanArAomAM mukhya to bhagavAna mahAvIranA paTTaziSya. gautama idrabhUti ja che; bhagavAnanA bIjA zibemAMthI koI vAra mAkadiputra, koI vAra reha, keAI vAra agnibhUti, koIvAra vAyubhUti tathA kaI vAra maMDitaputra dekhA de che. anyatIrthika eTale ke anya saMpradAyIo paNa koI koI vAra vivAda karavA ke koI bAbatamAM zaMkA karavA AvI caDe che; tathA samakAlIna gRho ke zrAvake ane jayaMtI jevI zrAvikAo paNa AvIne prazno pUchI jAya che. paraMtu eka rIte kahI zakAya ke, A graMtha gautama ane mahAvIranA savAlajavAbarUpa ja che. te eTale sudhI ke eka vakhata to. * e badhAMnAM sthaLe mATe juo zrImadbhagavatIsUtra.. (vidyApITha) khaMDa 4; pariziSTa 4 ane pAMca, pA. 383. 2010_05 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAkadiputre pUchelA praznano javAba ApatI vakhate "he gautama" evuM saMbodhana mahAvIrasvAmIne e graMthakAre karAvI bese che.* alabatta, TIkAkArane tenI kaMIka mAMDavALa karavI paDe che; paraMtu tAtparya e che ke praznakartAomAM mukhyatve gautama ja che. e prazno kaIka ja vAra koI anyatIthikanuM maMtavya sAMbhaLIne zaMkArUpe UbhA thayelA hoya. che; bAkI te, judA judA prazno praznakartAnA mukhamAM mUkIne uttararUpe ja graMthane viSaya rajU karavAne graMthakartAne irAde hoya evuM ja sarvatra lAgyA kare che. e praznonI rajUAtamAM viSayano ke dalIlano zakaze ja krama rAkhavAmAM Avyo nathI. koI koI vAra eka ja udezakamAM bhinna bhinna viSayane lagatA prazno mUkavAmAM AvyA che. mULa uddezakano vibhAga paNa kazA kramane kAraNe karavAmAM Avyo hoya, ke eka ja sthaLe ke eka ja prasaMge karavAmAM AvelA praznonA saMgraharUpa hoya, ema jarAya nathI. TIkAkAra to eka prazna pachI AvatA bIjA praznane ane eka uddezaka pachI AvatA bIjA udezakane ke eka zataka pachI AvatA bIjA zatakane viSayanA ke dalIlanA kAMIka saMbaMdhathI joDI ApavA haMmeza mujaba prayatna kare che, paraMtu e pratItikAraka thato ja nathI. | kaI kaI vAra e prazno ja ke e praznone viSaya bevaDAI jAya che ke tevaDAI jAya che, ane ghaNI vAra to tenA javAbamAM bIjA koI upAMgamAMthI ke pachInA AcAryanA graMthamAMthI amuka bhAga ke AkhAM ne AkhA * zataka 18, udeva 3. 2010_05 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa joI levAM, evuM ja kahI mUkyuM hoya che. e rIte je bIjA graMthamAM levAnA bhAge pUrepUrA utArIne ja Akho graMtha chapAvavAmAM Ave, to atyAre che te karatAM mULa graMthanuM kada keTaluM vadhI jAya. bhagavatIsUtra. upAMge ke prajJApanA jevA anya AcArya racita graMtha karatAM ghaNuMya. prAcIna kahevAya. paraMtu, valabhImAM jyAre devardhigaNi vageree (I. sa. 454) badhAM aMgeno pATha nakkI karyo tyAre, amuka amuka praznonA javAbo pachInA graMthamAM vadhu vistArathI ke vyavasthita rIte rajU thayelA joIne, te graMthamAMthI te javAba samajI levA ema kahIne mULa graMthano pATha paDato mUkyo. e paDato mUkelo pATha kevo haze te viSe atyAre ApaNe kalpanA na karI zakIe. sAmAnya rIte strI-puruSo ke nagara-parvatanAM varNanonI bAbatamAM to aMgagraMthomAM amuka eka jAtanuM varNana nakakI karI, te pramANe badhe samajI levuM evI paddhati svIkAravAmAM AvI che. paraMtu siddhAMta ke carcAnI mukhya bAbatamAM mukhya graMthane A rIte pachInA graMtho upara jIvanare karI mUke e vastu amuka khAsa saMjogomAM, ke jyAre badhA graMthano viSaya kema karIne jaladI nakkI karI levo ane AkhI vastu eka vakhatane mATe kema karIne patavI devI, evI manovRttimAM bhale kSamya hoya; paraMtu gyatAnI daSTie jovA jaIe to te ThIka nathI ja lAgatuM bhagavatIsUtramAM e rIte kayA kayA graMthamAMthI te pramANe 1. anuyoga dvAra, prajJApanA, jabuddhIpaprajJapti, vAbhigama sUtra, ane rAjapraznIya. 2010_05 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ utArA karI levAnA kahyA che, tenI vigatavAra noMdha vidyApITha prakAzita caturtha khaMDane aMte ApelI che. A zALAmAM te badhA graMthane anuvAda prasiddha thavAne ja che; eTale A graMthamAM te badhA bhAganuM punarAvartana karyuM nathI. chatAM bhagavatIsUtramAM amuka amuka viSenI carcA ja nathI evuM na lAge, te mATe te prazno to kAyama rAkhyA che, ane tene javAbo paNa tene graMthamAMthI TUMkAvIne ApyA che. tathA nIce Akho javAba kayA graMthamAMthI samajI le e noMdhyuM paNa che. chatAM sAmAnya vRtti to e ja rahI che ke, tevA bhAge paDatA ja mUkavA. ATaluM to te graMthanI racanAnA svarUpa viSe. have tenA viSaya ane prayojana upara AvIe. naMdIsUtra tema ja samavAyAMga baMne sthaLe jyAM bhagavatIsUtranA viSayanuM varNana kareluM che,* tyAM tenI eka mukhya vizeSatA khAsa tAravelI jaNAya che. bIjA ghaNA viSayo to badhAM aMgAmAM eka sarakhA ja dekhAya che, paraMtu A vizeSatA mAtra bhagavatI sUtra mATe ja kahelI che, ane te tenI buddhivardhakatA." A vastu jarA vigatathI samajIe. ApaNe zrImad rAjacaMdrane anusarIne zAstragraMthone be vibhAga pADIe, to eka vibhAga upadezAne thAya; ane bIje siddhAMtagraMthana thAya. upadezagraMthomAM sAmAnya rIte manuSyamAM viveka vairAgyAdi Upaje evI sarvadharmasAdhAraNa bAbato carcelI hoya; tathA e graMthe game te dharmane * juo A graMtha, pA. 16pa. 2010_05 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 vAcaka vAMce to paNa tene te sahelAIthI samajAya tathA svIkArya thAya. bauddhadharmane "dhammapada' graMtha e jAtane khAsa graMtha kahI zakAya. gItAmAM upadezavibhAgane Thera Thera siddhAMtavibhAga dabAvI de che, ane tethI ja have gItAmAMthI cUMTI kADhelA loke' chApavAnI vRtti vadhatI jAya che. jenagraMthamAM uttarAdhyayanane te jAtane graMtha kahI zakAya. paNa temAM pachIthI siddhAMtavibhAga umerIne te graMthane upadezagraMtha rahevA devAmAM Avyo nathI. e carcAmAM vadhu na UtarIe; to paNa eTaluM saheje samajAI jaze ke, dareka dharmamAM evA upadezagraMtha hoya che, ke je sarva dharmane tema ja te ja dharmane sarvasAmAnya samAja mATe upayogI hoya che. paraMtu siddhAMtagraMthanuM tema nathI. te graMtha to te dharmane ja ke te dharmane abhyAsa karavA IcchanAre ja vAMcavA-samajavA prayatna karI zake. jainatvarthAdhigamasUtra te prakAranuM che. sAmAnya samudAya teno nitya pATha kare che, tathA roja pATha karavAnA pustaka jevA guTakAnA AkAre tene prakAzake prasiddha paNa kare che, paraMtu anyadhama te pustakamAM be pAna paNa AgaLa na vadhI zake. te have ApaNe vicArIe ke bhagavatIsUtrane e be vibhAgomAMthI kayA vibhAgamAM mukAya? te upadezagraMtha te nathI ja. kAraNa ke temAM upadezAtmaka bhAga najIve ja che, tathA teTale bhAga paNa upadezarUpe nahIM, paNa tenI khAsa khAsiyata ke je have pachI varNavavAnI che, te anusAra ja rajU karavAmAM Avelo che. A anuvAdamAM "sAdhanakhaMDa" tarIke je bhAga 2010_05 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rajU karyo che, temAM bhagavatI sUtranuM upadezAtmaka tamAma vastu AvI gayuM che ema kahI zakAya. cAritrakhaMDamAM cheDe ghaNo upadezabhAga alabatta Ave che, paNa te eka alaga vibhAga ja che. e sAdhanakhaMDa jotAM ja jaNAze ke, e rIte rajU karelI vastune upadezarUpa na kahI zakAya. uparAMta, prakaraNanAM nAma badalIne tema ja amuka bhAge TUMkAvIne ke vistArIne te vibhAgane suvAcya karavA prayatna karyo che, chatAM tenuM mULa rUpa to tarata ja dekhAI Ave tevuM che. e ja pramANe pachInA siddhAMtakhaMDa upara najara karatAM jaNAze ke, temAM graMthakartAnI siddhAMto rajU karavAnI saheja paNa vRtti nathI. praznakartA siddhAMta to badhA jANune ja beThelA che; eTale te rItane prazna ja te karatA nathI. koI koI bAbatamAM zaMkA hoya, to AkhA uttarane ja praznarUpe te pote ja mUke che, jethI javAba ApanArane to mAtra "hA" ja kahevAnuM hAya ! alabatta A anuvAdamAM te vAcakane saraLatA thAya te mATe siddhAMtane lagatI bIjI ghaNI bAbato "vivaraNa" evA mathALA nIce, ke carasa kauMsa ke avataraNacihomAM anya graMthamAMthI laIne zarUAtamAM mUkI che, jethI tene aMgenA praznottara kAMIka paNa samajamAM Ave. paraMtu ekaMdara rIte jotAM lAgyA vinA raheze nahIM ke graMthakArano uddeza siddhAMta rajU karavAnuM che ja nahIM. "siddhAMtakhaMDa'ne jIva, paramANu, astikAya ema koI paNa vibhAga jotAM e vastu jaNAI Avaze. to pachI graMthakartAne IrAdo zo che? graMthakAre ema svIkArI lIdhuM che ke, vAcake jana siddhAMtone tenI gUphamamAM sUrama vijAtothI jANe che. gautama jevA gaNadharane 2010_05 Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 praznakartA tarIke mUkIne teNe e ja vastu sUcita karI che. gaNadharane kAMI siddhAMtanI prAthamika bAbato mATe zaMkA hoya ja nahi. tene to siddhAMtanA kUTa bhAganI ke siddhAMta na kahI zakAya tevI jIvananI anya bAbatonI zaMkA ke jijJAsA. hoya. "kutUhalakhaMDa"mAM saheja najara pheravatAM ja e vastunI. pratIti thaze; je ke mumukSu gaNadhara kevalajJAnI gurune AvA ja prazno pUche zuM, ema tyAM tarata prazna thaze ane tethI ja te khaMDanuM nAma jANI joIne "kutUhalakhaMDa" ApyuM che, tathA tene e rIte jude tAravI banAvyA che. astu; to pachI A graMthanuM prayojana ane viSaya zuM che? A graMtha joyA bAda evo nirNaya karavAnuM mana thAya che ke, A graMtha "gaNitAnuga" keTIne graMtha che. eTale ke AmAM siddhAMta nahIM, paNa siddhAMtanuM gaNita che. eTale ke, jema ApaNe gaNitano dAkhalo gaNyA bAda, te khare che ke nahi, e jANavA tALo meLavIe chIe, tema A graMthamAM siddhAMtanA judI judI rIte tALA meLavyA che. te tALA javAbamAM kAMI bhUla pakaDavA mATe nathI meLavyo. paraMtu ziSyanI buddhi tIrNa thAya, tenI smRtizakti, kasAya, ane dhyAnAdithI paravAryA bAda aparigrahI sAdhune buddhi karavAnuM eka nirdoSa tema ja pavitra sAdhana maLI rahe, e ja A graMthano hetu lAge che. buddhabhagavAna dhyAnAdithI paravArelA sAdhune manane rokavAnA nirdoSa sAdhana tarIke nasakorA vATe jatA ane AvatA zvAsa upara vRtti rAkhavAnuM kahetA. tenA jevuM ja A sAdhana paNa che. graMthamAM Thera Thera AvatA te bhAge uparathI jaNAze ke, e vastu 2010_05 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 graMthakartAe kevI saceSTa rIte pAra pADI che. sAmAnya zrAvaka samudAya AgaLa A sUtranuM je pArAyaNa thAya che, te uparathI tA kAI ema. ja mAnI ese ke, A graMtha kA lokapriya upadezagraMtha haze. paraMtu mane lAge che ke A graMtha 'zravya ' - sAMbhaLavAneA graMtha teA che ja nahi. jene Akhe graMtha ane tenA viSaya kastha che, te paNa A graMtha bIjAne mAMe sAMbhaLIne sAthe cAlI na zake. kAraNa ke AmAM te eka eka vastu nAte gaLavAnI che. temAM sAMbhaLavAnuM ka samajavAnuM kazuM nathI. eTale ja evela graMtha zravaNu ane pArAyaNa mATe pasaMda karavAmAM ze| hetu haze te samajAtuM nathI. kadAca kevaLajJAnIne pUchelA aneka praznonA kevaLajJAnIe svamukhe ApelA uttarA temAM che, te hetuthI puNyadRSTie kevaLajJAnInAM uccArelAM vanAnuM pArAyaNa karavAnA irAde hAya te judI vAta. upadeza thadhArIne A graMtha jaI ne aTakI paDe che. jyAre tenI gaNitanI lAge che, ane temAM te karatAM judI tarehane rasa graMtha jUnA kAvya-nAhijaratamAAra che. eTale ja pahelI vAra vAMcavAnuM zarU karanAra thoDe ja dUra mUMjhAya che ane kaMTALe che; paraMtu kasaratAnI khAsiyata tene samajAvA ekAgra thAya che, tyAre tene dhAryA utpanna thAya che. tethI ja zAstrIenA zabdamAM kahIe te, uparanuM kaThaNa paDa bhaMde, teA pachI aMdara amRtarasavidyamAna che; bAkI te kAthInI ceTalI ja che, jemAM nathI svAda, nathI gaMdha, nathI rasa, ke nathI spa; athavA te! dAMta ane mAthuM teADe tevuM kAcaluM ja che! 2010_05 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 A anuvAdamAM je khaMDe pADavyA che, te skUla rIte ja pADyA che. cAritrakhaMDamAM siddhAMtakhaMDanuM vastu na ja -Ave, ke siddhAMtakhaMDamAM sAdhanakhaMDanuM vastu na Ave, ema bane ja nahi. tema ja nArakakhaMDa, devakhaMDa, ke anyajIvakhaMDamAM siddhAMtabhAga na hoya te bIjuM zuM hoya? paraMtu -A rItanuM jADuM vagIkaraNa paNa vAcakane tathA abhyAsIne upayogI thaI paDaze. gaNitakhaMDa ane kutUhalakhaMDa e be khaMDa to A graMthanI khAsiyata vAcakanA dhyAnamAM Ave te daSTie ja judA tAravyA che. bAkI, te be khaMDanuM vastu to anya khaMDemAM samAI jAya tevuM ja che. eka lAlabattI ahIMthI ja dharI lIdhe chUTake. A graMtha prAthamika abhyAsa mATe nathI ja. A mALAnA -anya jaina graMthanuM jene smRtiyukta jJAna che, tathA tatvArthasUtra jevA graMthe jeNe samajIne vicaryA che, te abhyAsI ja A graMthane samajI zake ke teno AsvAda laI zake. A graMthane prAthamika arthAsInI jarUriyAtanI daSTie TIkA-TippaNathI saraLa karavA prayatna karavo e to nirarthaka ja lAge che. kAraNa ke atyAranA kadathI bamaNuM kada karI nAkhIe te ja e hetu pAra paDe. ane to paNa A ja mALAnA anya graMthanA vastunuM A graMthamAM punarAvartana karavuM, e samaya ane dravyano nirarthaka vyaya karavA jevuM kahevAya. to paNa siddhAMtanA mAhitagAra abhyAsIne te te vigatanI yAda levarAvavA pUratI to Thera Thera verI ja che; tema ja praznanI zarUAtamAM vistRta vivaraNe umeryA 2010_05 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che, jethI vAcakane AgaLane prazna samajavAmAM sugamatA thAya. A graMthamAMthI amuka bhAga pasaMda karIne ja temane anuvAda Apyo hota, to A graMtha suvAcya tema ja saMkSipta thAta kharo. paNa e rIte sahelA upadezAtmaka bhAge ja pasaMda karavA e to mULa graMthane uttarAdhyayana, dazavaikAlika ke tevA upadezAtmaka graMthe je karI mUkavA jevuM thAya. bhagavatI sUtra kaI jAtano graMtha che e pramANikapaNe rajU karavuM hoya, te pachI mULa graMthanA viSayane ane tenI zailIne pUrepUrI jALavavI ja joIe. tema karavA jatAM graMtha sAmAnya vAcaka mATe jarA kaThina banyuM che, tathA tenuM kada paNa vadhyuM che, paraMtu te bAbatamAM te nirUpAyatA ja che. bhagavatIsUtramAMthI "subhASito" jevuM kAMI tAravI kADhI. zakAya tevuM na hovAthI, A mALAnA anya graMthonI jema te vibhAga A vakhate paDato mUkyo che. paraMtu AvA upayogI graMthane yogya evI vistRta sUci aMte ApI che. e sUci evI rIte taiyAra karI che ke, jethI te A graMthana zabdakoza (DikSanerI)nI garaja paNa sAre. A graMthamAM evuM svAbhAvika rIte ja banyuM che ke, zarUAtamAM AvatI. koI bAbatanuM vistArathI vivaraNa pachInA khaMDamAM AvatuM ja hoya che. eTale tevI jagAe vAcaka A sUcino upaga chUTathI karI zake. nedha ke TippaNamAM ke graMthamAM jyAM jyAM amuka pAribhASika zabdo ke vigatenuM vivaraNa che, te A sUcimAM kALajIthI noMdhyuM che. tethI zabdakozanI 2010_05 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rIte A sUcino upayoga karavAthI A graMtha samajavAmAM ghaNuM sugamatA thaze evI mAnyatA che. - A anuvAdathI jaina samAjano eka bahumAnya graMtha thaDe paNa aMze suvAca tema ja sulabha thAya, e irAdAthI -A prayatna karelo che. te keTale aMze saphaLa thayA che, te kahevAnuM kAma tajajJonuM che. 2010_05 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukramaNikA ' che. 0 * che. upAghAta. khaMDa 1 lo sAdhana-khaMDa maMgalAcaraNuM . . 1. satsaMgane mahimA . * 2. dharmajJAnanuM mULa 3. jJAna ane kriyA . 4. kriyA ane baMdha . 5. vedanA ane nirja za . . 6. jIvanuM bhArepaNuM ane alpAyuSIpaNuM 7. sAdhu * * * 8. bhikSA * * 9. kyuM pApa lAge? . 10. sAdhakanI vividha zaktie . 11. karma ane bhAga . * 2. pratyAkhyAna . . 34 pa * 54 * . * 103 * 117 13 . 15 . 2010_05 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 13. AlocanA, prAyazcitta ane tapa . 141. 14. keTalIka vyAkhyAo . . 154 vyavahAra 154; unmAda 156; pratyenIka 1pa7; bhASA 158; upadhi--parigraha-praNidhAna 159; pariSaha 161; gaNipiTaka 163; 15. paracUraNa . khaMDa 2 je cAritra-khaMDa 1. Arya zrI skaMdaka 2. devarAja IzAne 188. 3. asurarAja camara 197. 4. trAyazciMzaka de . pa. zivarAja * 208 6. sudarzana zeTha . 212. 7. zaMkhazeTha 220 8. jayaMtI zrAvikA 215. 9. udAyana rAjA . 229 10. gaMgadara deva 233, 11. maka zrAvaka . 12. mila brAhmaNa . 24ra 13. nAno atimuktaka 14. keTalA ziSya siddha thaze ? 15. gautamane AzvAsana 249 16. mahAzilAMkaTaka saMgrAma 17. devAnaMda brAhmaNa 18. jamAli. 262 19. zAlaka . . * . . 277 to 247. * 251 2010_05 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 309 319 * , 338 17 khaMDa 3 je siddhAMta-khaMDa 1. dravyavibhAga 1. dravyo . 2. jIvavibhAga 1. jIva . 314 2. jIvanAM jJAna . pramANa 337 3. jIvonuM vargIkaraNa cha varga 338; 14 prakAranA saMsArI jI 350 4. che ane zarIra . . * 354 - pAMca zarIra u54; pAMca iDhiye 3pa9 5. jIva ane bhASA-mana-kAya . 362 bhASA 362; mana 366; kAya 366 6. jIvane lagatI keTalIka bAbate - . * * 367 adhikaraNa 367; vedaka 369; karaNa 370; saMjJA 372; bhAvo 372; labdhi 376; yoga 384; kaSAya 387; vedanA 388; upayoga 392 7. jIva ane leNyA . . 393 8. jIvanAM maraNa, janma ane mokSa . 408 maraNuM 408; gati 409; yoni 414; garbhavAsa 416; mekSa 424 9. jIva viSe paracUraNa vigato . . . 429 3. kamavibhAga 1. ATha kamaM prakRtie . 2. karma ane tenI sthiti . . . 457 452 2010_05 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4pa9 486 3. karmane bAMdhanArA 4. karmo viSe keTalIka vigato 4. pudagalavibhAga 1. pugala 5. astikAca ane kAlavibhAga 1. astikAya 520 3. kAla 535 5. lokavibhAga 1. leka 537 2. lokano AkAra 545 3. lekanI sthiti papa6 4. karma ane akarma bhUmi papa8 7. paracUraNavibhAga 1. cAlatuM cAlyuM kahevAya pa67 2. keTalA mato che ? 570 3. tulyanA prakAra 4. paracUraNa bAbate khaMDa 4 the anyatIthika-khaMDa eka sAthe eka ja veda hoya 583; karma pramANe ja vedanA na anubhave 584; ahIM naryuM du:kha ja nathI pa85; ekAMtabAla pa85 kevalajJAnI ane yakSa pa86; rAjagRha nagarano UnA pANIne kuMDa 587; micchAdaSTinuM viparIta jJAna 588; nAraka loka 589; sukhadu:kha dekhADI zakAya nahIM pa90; nidA e saMcama che? 591; AjIvikasiddhAMta 593; astikAyano siddhAMta pa9pa eka sAthe be kriyA na hoya pa97 paSS 2010_05 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 3. khagALa sUryAM 601; caMdra 606; grahaNa 606; ajavALuaMdhAruM 609; tamakAca 611) kRSNarAji 613. 2. bhUMgALa khaMDa paramA vijJAna-khaDa Rtue 615; vAyue 616; bharatIoTa 617; vRSTi 618; dizAe 619. 3. oSadhi 4. gati ane khadha 5. paracUraNa 1. pravezanakanuM gaNita 2. zi AzIviSA 641; dIveA 642; svax 643; raMga 64; zabda 647. 1. vividha prazno aDDo gaNitama Da maDa 7 me kutUhala-kha'Da khaMDa 8 mA deva-maDa 1. sAmAnya thana devAnA prakAra 67; devAnI sthiti devenA AvAsa 683; devAnI vadhadhaTa 68; 2010_05 6816 deveAnA 601 615 623 632 641 65 7ra 679 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayabhAga 691; devAnI bhASA 694; devAnI zakti 695; deva marIne kAM Aya ? 67, deva vagere kyAMthI AvIne utpanna thAya 697; devanI zarama chA. 2. vizeSa kcana bhavanavAsI devA 714; vaimAnikA 719 3. sAmAnya kathana 1. pRthvIkAyikAdi vA lekhakanuM stavana khaDa 9 mA nArake khaDa khaMDa 10 mA anyajIva khaDa 2010_05 714 735 753 767 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 1 le sAdhana-khaMDa 2010_05 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMgalAcaraNa pUjAne yogya "ahaMtone namaskAra ! mokSagatine pAmelA "siddho'ne namaskAra ! maryAdApUrvaka sevavA lAyaka "AcAryone namaskAra ! jemanA sAnidhyamAM zAstrajJAnane lAbha thAya che, te upAdhyAyo'ne namaskAra! mokSane sAdhavA IcchatA samyaktva yukta "sAdhuone namaskAra! zAstranuM paThana jenI madadathI thAya che, te brAhmI lipine namaskAra ! zAstrane pitAne namaskAra! 1. A maryAdA pUrva kacArya sevAya, te. athavAH gA=maryAdApUrvaka zAstrAnusAravAra-AcaraNa karanAra, kahenAra ane darzAvanAra te AcArya. 2. mokSaM sAdhayanti, samatAM vA sarvabhUteSu dhyAyanti / 3. Adi tIrthaMkare jamaNe hAthe lakhavArUpI lipinuM vidhAna pahelavaheluM potAnI brAhmI nAmanI putrIne zIkhavyuM hovAthI lipi athavA lekhanakaLAne brAhmI nAma maLyuM che, je ke brAhmI nAmanI viziSTa prakAranI lipi paNa che. juo aDhAra prakAranI lipi mATe A mALAnuM dharma kathAo" pustaka pA. 202. 2010_05 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMgano mahimA jUnA vakhatanI vAta che. tuMgikA nagarImAM te vakhate ghaNuM jaina gRhastho rahetA hatA. teo aDhaLaka dhanavALA ane susaMpanna hatA. teo dhIradhAra karIne tema ja kaLA- . hunnaramAM paisA rekIne AjIvikA calAvatA hatA. teo jIva zuM, ajIva zuM vagere dharmasiddhAMtone jANakAra hatA; temane pApa-puNyane khyAla hato; zAthI pApakarma baMdhAya che, kevI rIte tene rokI zakAya, kevI rIte tene khaMkherI nAkhI zakAya, zArIrika vagere kriyAomAMthI kaI zubha che ke azubha che, tema ja jIvanavyavahAranAM vividha sAdhanAmAMthI kayAM svIkArya ke asvIkArya che, e badhuM teo samajatA hatA. teo koI paNa kAryamAM bIjAnI AzA upara nirbhara na hatA; tathA 1. eka jUnA ahevAla mujaba te nagarI pATaliputra (paTaNA)thI 10 keza (gAu) dUra hatI. 2010_05 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAIthI hita caLa nathI zrIbhagavatIsAra kaIthI gAMjyA jAya tevA na hatA. jenA siddhAMtamAM teo evA custa hatA ke, deva vagere AvIne game teTalA temane bhamAve to paNa teo caLe nahIM. teone jaina siddhAMtamAM varNavela to bAbata zaMkA na hatI, ke temAM jaNAvela AcAra bAbata vicikitsA na hatI. teoe zAstrAdhyayana karI, tenA arthane nirNata karyo hato tathA jaina siddhAMta upara hADehADa prema vyApelo hovAthI teo ema kahetA ke, "A siddhAMta ja artharUpa ke paramArtharUpa che; bAkI badhuM anartharUpa che!' teonI udAratAne kAraNe teonA daravAjAonA AgaLa hamezAM UMcA ja rahetA, ane temanAM AMgaNuM kyAre-tyAre jamI uThelAonA eMThavADavALAM ja hatAM. teo evA pavitra cAritravALA hatA ke, keInA aMtaHpuramAM teo jatA to koIne kazI zaMkA ja AvatI nahatI. teo skUla ahiMsA, brahmacarya, satya, aparigraha ane asteyarUpI zIlavato'; maryAditakSetramAM ja pravRtti karavI, bhogapabhoganI vastuonI maryAdA bAMdhavI, ane prayajana vinAne adharmavyApAra tyAgavo, - e rUpI " guNavrata'; rAgadveSAdithI viramavArUpI 'viramaNavrata'; pApakarma tyAgavAnA niyamarUpI "pratyAkhyAnavata'; caudaza, AThama, amAsa ane pUname upavAsa, brahmacaryapAlana, vagere rUpI pauSadhavata', tathA zramaNa-sAdhune anna-pAna, vastra-pAtra vagere ApavArUpI "atithisaMvibhAga-vata' barAbara 1. eTale ke aNuvrato. 2. e badhAM vratonA vigatavAra varNana mATe juo A mALAnuM "yogazAstra" pustaka, pA. 20-para. 2010_05 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sansa ane mahimA AcaratA hatA, tathA vividha tapakarma vaDe AtmAne bhAvita karatA viharatA hatA. te arasAmAM, mahAvIranI pahelAMnA jaina tIrthakara pArzvanAthanA ziSya 500 sAdhubhagavaMte, vicaratA vicaratA tuMgikAmAM AvI pahoca; ane gya sthaLa zodhIne utaryA. teo jAti, kula, bala, rUpa, vinaya, jJAna, darzana, ane cAritrayukta hatA, lajajALu, namra, ojasvI, tejasvI, pratApI ane kIrtimAna hatA; krodha, mAna, mAyA, lobha, nidrA, Ikriye, saMkaTo tathA vidyone jItanArA hatA; jIvavAnI darakAra vinAnA hatA, maraNanI bIka vinAnA hatA; tathA jJAnAdinI bAbatamAM mahAbhaMDArarUpa hatA. teo tapasvI hatA, guNavaMta hatA, nirdoSa bhikSAcaryAthI jIvanArA hatA, ane suvratI hatA. vaLI teo nigrahapradhAna, nizcayapradhAna, kSamA-mukti-vidyA-maMtraveda-brahmacarya-naya-niyama-satya-pavitratA tathA subuddhithI yukta, 1. vAsita karavuM, ekAgra karavuM, ciMtana karavuM vagere sAmaTA arthomAM te zabda jaina sAhityamAM vAraMvAra vaparAya che. 2. temanI vizeSa mAhitI mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza" pustaka, pA. 131. 3. mananI sthiratA-aDagavRtti-vALA. 4. mULamAM temane mATe jena pAribhASika "pariSada' zabda che. tene mATe juo AgaLa A khaMDamAM te nAmanuM prakaraNuM. pa. mULamAM tene mATe tripA " zabda che; eTale ke, traNe lokanI vastuo jyAMthI maLI zake tevI dukAna. 6. vastune jovAnAM aneka daSTibiMduomAMthI koI paNa eka badhAM daSTibiMduone samanvaya karanAra puruSa "nayajJa" kahevAya. 2010_05 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra zuddhimAM heturUpa, sarva jIveAnA mitra, tapanA kuLanI AkAMkSA vinAnA, acaMcaLa, saMyamarata, sAdhupaNAmAM lIna tathA deSarahita praznottaravALA hatA. teonA AvyAnI vAta TUMka samayamAM AkhA gAmamAM sarvatra phelAI gaI. pelA jaina gRhasthI paNa te vAta sAMbhaLI mAMheAmAMhe kahevA lAgyA ke, ' he bhAI ! evA sAdhubhagavaMtenuM nAma ke gAtra paNa ApaNe kAne paDI jAya tApaNu meATuM phaLa che, teA pachI teonI sAme javAthI, temene vadavAthI ane teonI sevA karavAthI te keTaluM adhika kalyANa prApta thAya ? vaLI A puruSe kahela eka paNa Arya ane sudhArmika vacana sAMbhaLavAthI ati lAbha thAya che, te pachI tevA ghaNA artha sAMbhaLavAthI thatA lAbhanI to vAta ja zI karavI ? mATe cAle. ApaNe tyAM jaI e ane temane vaMdana karI, temanI pa pAsanA karIe ! ema karavuM ApaNane bIjA bhavamAM, pRththa annanI peThe, hitarUpa, kSemarUpa, muktirUpa tathA paraMparAe kalyANarUpa thaze'! Ama vicArI tae peAtAtAne ghera gayA. ghera jaI, snAna karI, gAtradevInuM pUjana karI, kautuka ane magalarUpa prAyazcitta karI, tathA bahAra javAne yeAgya mAMgalika zuddha vasene 1. mULamAM tene pAribhASika zabda 2. mULa: he devAnupriya ! '. 3. rAtre AvelAM kuvAdinA nivAraNa arthe temaja zubha zukanane arthe karAtI tilakadhAraNa, tathA sarasava-dahIM" vagere mAMgalika vastuonuM dAna, vagere kriyAo. . nidAna che. 2010_05 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMgano mahimA uttamatApUrvaka paherI, tee gherathI nIkaLI eka ThekANe bhegA cayA; ane pachI puSpavatI caitya, ke jyAM pelA sAdhue UtaryAM hatA, tyAM AvyA. pAse pahoMcatAM ja teoe peAtAnI pAsenAM badhAM citta dravyo kAra mUkyAM; acitta dravyeA ja sAthe rAkhyAM; khesane janAInI peThe vIMTALyA;ra tathA te sAdhue dRSTie paDatAM ja hAtha joDavA ane manane ekAgra karyuM. A pramANe najIka jaI, teoe traNa vAra pradakSiNA karI, temanI mana-vANI-kAyAthI payu pAsanA karI. pelA sAdhu bhagavAe paNa dhaNA leAkeAne AvyA joI, cAra mahAvratavALA dharmanA upadeza karyAM, tenuM zravaNa karI, lekasamudAya harSita tathA saMtuSTa thaI, temanI traNa vAra pradakSiNA karI, ' tame ThIka kahyuM; AvuM kathana khIjA vaDe asaMbhavita che,' ema kahI, temane namana karI, khetapeAtAne phekANe cAlyA gayA. tyAra bAda pelA jaina gRhasthAe paNa temanI pradakSiNA vagere karIne temane A pramANe pUchyuM: 66 huM bhagavan ! saMyamanuM zuM phaLa che ? tathA tapanuM zuM phaLa che?" 1. kAI devanuM sthAnaka-madira, 2. tene 'eNATaka-uttarAsa`ga' kahe che, 7. pArzvanAthanA vakhatamAM pAMcamA brahmacarya tratanA aragrahamAM ja samAveza karI levAmAM AvatA. kAraNake, strIne parigrahane ja eka bhAga gaNavAmAM AvatI. e saMbadhI te samayamAM ja cAlelI carcA mATe nu A mALAnuM tema upadeza' pustaka, pAnuM 134, " 2010_05 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra pelA sAdhu bhagavaMtae javAba Apyo: "he Aryo che saMyamathI navAM karmo baMdhAtAM aTake che; ane tapathI pUrve baMdhAyelAM karmo dUra thAya che." A sAMbhaLI pilA gRhasthoe pUchayuM ke, " ame sAMbhaLyA pramANe saMyamathI devalokanI prApti thAya che, ane deva thavAya che, tenuM zuM?" tyAre te sAdhuoe javAba Apyo : "sarAga avasthAmAM AcarelA tapathI, sarAga avasthAmAM pALelA saMyamathI. mRtyu pahelAM badhAM karmono nAza na karI zakAvAthI, ke bAhya saMyama hovA chatAM aMtaramAM rahelI AsaktithI muktine badale devapaNuM prApta thAya che. e vAta sAcI che mATe ame kahI che, amArA abhimAnathI kahI nathI." A javAba sAMbhaLI pelA jaina gRhastha saMtuSTa tathA harSita thayA; ane bIjA paNa keTalAka prazno pUchI, tathA pradakSiNA-vaMdanAdi karI pitApitAne sthaLe pAchA pharyA. te arasAmAM zramaNa bhagavAna mahAvIra ziSyasamudAyaka sAthe pharatA pharatA rAjagRha nagaramAM AvI pahoMcyA, ane 1. e kriyAne jaina paribhASAmAM "vyavadAna" (kApavuM-sApha karavuM) kahe che. 2. A javAba mULamAM kAlikaputra, medhila, AnaMdarakSita, ane kAzyapa e cAre jaNe ApeluM che; ane dareke javAbamAM eka eka aMza chUTo thya kahyA che. 3. "aupapAtika sUtra" mAM jaNAvyA pramANe 14,000 sAdhu tathA 36,000 sAdhvIo sAthe. 2010_05 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sansa ane mahimA te nagaranA IzAna khUNAmAM AvelA "guNazilaka cetyamAM UtaryA. te bhagavAna dharmanA "Adikato" hatA; "tIrthakara ' hatA; anyanA upadeza vinA svayaM tattvabedha pAmelA hatA, puruSomAM zreSTha hatA; sakala lekamAM zreSTha hatA; samagra jagatanA nAtha, pradIparUpa, prakAzaka, abhayadAna denArA, jJAnarUpI netra ApanArA, mArgapradarzaka, zaraNarUpa, dharmadezaka, dharmasArathi, dharmacakravartI, kevalajJAnI, zaThatArahita, rAgadveSane jItanAra jina, sakala tatvanA jJAtA, jAte buddha ane mukta hAI anyane bedha tema ja mukti apAvanArA, sarvajJa, ane sarvadazI hatA; tathA ziva ( kalyANarUpa), acala, rogarahita, anaMta, akSaya, vyAbAdharahita, ane punarAvRtti rahita evA siddhagati nAmanA sthAnane pAmavAnI IcchAvALA hatA. - te arasAmAM bhagavAnanA moTA ziSya idrabhUti nAmanA. sAdhu saMyama ane tapa AcaratA temanI sAthe ja karatA hatA. te sADAsAta hAtha UMcA hatA, temane zArIrika bAMdhe ugra 1. "AcArAMgAdi zAstramAM kahela dharmanA.'--TIkA, 2. akhalita, temaja vyavadhAnayukta padArthone paNa jANanAra zreSTha jJAna tathA darzanavALA. 3. reganA kAraNarUpa zarIra ane manane mukta sthitimAM abhAva hovAthI. - 4, anata padArtha viSayaka jJAnavarUpa. 5. A icchA kAmanArUpa gaNavAnI nathI. temane have videhamukti bAkI hatI, eTale ja teno artha che. 6. temanI vizeSa mAhitI mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza" pustaka, pA. 3, 240, 22. 2010_05 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 zrIbhagavatI-sAra ---- tema ja aMtima kATInuM dhyAna sAdhI zakAya tevA . hatA; temanA varNa kaseATInA patharA upara paDelI senAnI rekhA samAna gaura hatA; te ugra tapasvI hatA; dheAra brahmacArI hatA; dhyAnarata hatA; zarIranI paravA tema ja TApaTIpa vinAnA hatA; tavizeSathI temane aneka yeAjana pramANa kSetramAM rahelA padArthonuM dahana karavAmAM samatha evI tejovAlA -- tejajJelesyA prApta thaI hatI; tIrthaMkarAe agama thAnI paNa pahelAM upadezelA 14 ' pU' graMtheAnAra te jANakAra hatA; IMdriya ke mananI sahAyatA vinA ja game te kALanA ane game te kSetranA rUpI padArthonuM jJAna karavAnI zakti temane prApta thaI hatI; tema ja manavALAM prANIonAM mana paNa te joI zakatA hatA4; temane sakaLa akSarasayeAgAnuM jJAna hatuM, athavA sAMbhaLavA yAgya zabdAne susaMgata rIte melavAne temane svabhAva hatA. temane kevaLajJAna thavAnuM ja AAkI hatuM. te gautama drabhUtie te vakhate 7 TakanA upavAsa karele hatA. tenA pAraNAne divase pahelI pauruSImAMpa temaNe svAdhyAya 1. te mAMdhAne jaita paribhASAmAM vaRSabha-tArAca-sahanata he che. tenI vigata mATe blue A mALAnuM 'aMtima upadeza' pustaka, pA. 129, .i 1. +6 ra. te prathA viSe vadhu mAhitI mATe tu A mALAnuM sayamadha ' pustaka, pA. 7. . 3. paribhASAmAM tene adhi labdhi' kahe che. 4. pirabhASAmAM tene - manarUpa va labdhi ' kahe che. C 5. pauruSI eTale divasa ke rAtane! ceAthe bhAga, vizeSa mATe jue A mALAnuM ' a'tima upadeza' pustaka, pA. 156, Ti. na. 1. 2010_05 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaMgano mahimA karyo; bIjI pauruSImAM dhyAna karyuM ane trIjI pauruSImAM. zArIrika tathA mAnasika capaLatA rahita thaIne temaNe pitAnI muhapattI tapAsI lIdhI tathA vAsaNe ane vacce sApha karyo. pachI te vAsaNa laIne te bhagavAna mahAvIra pAse AvyA ane temane namana karIne temanI pAsethI uccanIca-madhyama kuLAmAM vidhipUrvaka bhikSA mATe javAnI paravAnagI mAgI. paravAnagI maLatAM te zArIrika ane mAnasika utAvaLane choDI daI, asaMbhrAMta citta, tathA dhUsarA jeTale dUrathI AgaLanI jamIna jotA jotA bhikSA levA rAjagRha nagaramAM gayA. tyAM pharatAM pharatAM temaNe tuMgikAnA jaina gRhasthane pArzvanAthanA ziSyo sAthe thayelI vAtacIta sAMbhaLI. te sAMbhaLIne te bAbatamAM temane saMzaya ane kutUhala thayuM. tethI, teno khulAso meLavavAnI IcchAthI, joItI bhikSA meLavIne teo bhagavAna mahAvIra pAse AvyA. tyAM AvyA bAda. javA-AvavAmAM thayela doSonuM tathA bhikSA letAM lAgelA doSonuM ciMtana tathA kabUlAta karI lIdhAM; ane lAvelAM annapAna mahAvIra bhagavAnane batAvyAM. tyArabAda temane pitAne Ubhe thayela prazna pUchaLyo ke, "e sAdhuoe Apelo javAba sAce che? teo evA prakArane javAba devA samartha che? viparIta jJAna vinAnA che? sArI pravRttivALA che? abhyAsIo che? tathA vizeSa jJAnI che?" 1. zvAse zvAsathI anya jIvajaMtune IjA na thAya te mATe janasAdhuo moM upara je paTTI bAMdhe che te. 2010_05 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atibhamavatInsAra tyAre mahAvIra bhagavAne javAba Apyo ke, he gautama! te sAdhueAe sAcuM ja kahyuM che, teo evA prakArane javAba devA samartha che; teo viparIta jJAna vinAnA, sArI pravRttivALA, abhyAsI tema ja vizeSajJAnI che. ane huM pote paNa ema ja kahuM chuM, tathA jaNAvuM chuM. have gautame bhagavAnane pUchayuM : "he bhagavana ! tevA prakAranA zramaNa ke brAhmaNanI piyu pAsa karanAra manuSyane zuM phaLa maLe ?' u0 he gautama! sajajananI paryApAsanAnuM phaLa zravaNu che. pra-he bhagavana ! zravaNanuM zuM phaLa che? u-he gautama! zravaNanuM phaLa jJAna che. prave--he bhagavana ! jJAnanuM zuM phaLa che? -he gautama! jJAnanuM phaLa vijJAna che. praha-he bhagavana ! vijJAnanuM zuM phaLa che? u-he gautama! vijJAnanuM phaLa pratyAkhyAna che. pra-he bhagavan pratyAkhyAnanuM zuM phaLa che! u0-he gautama! pratyAkhyAnanuM phaLa saMyama che. pra-he bhagavana! saMyamanuM zuM phaLa che? u- he gautama! saMyamathI pApakarmanAM dvAra baMdha thAya che. 1. A vastu leya che, A vastu upAdeya che - evuM vivekajJAna. 2. pApathI aTakavuM, pApanA tyAgano niyama karavo te. 3. mULamAM "Asrava" che. 2010_05 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ satsaane mahimA pra-- he bhagavan! pApakarmanAM dvAre baMdha thavAthI zuM thAya che? u -he gautama! tema thavAthI tapAcaraNa zakya bane che. pra-he bhagavan! tapAcaraNanuM zuM phaLa che? u- he gautama! tapAcaraNathI AtmAne karmarUpI mela sApha thAya che. praha-he bhagavan! tema thavAthI zuM thAya che? - - u- he gautama! tema thavAthI sarva prakAranA kAyika, mAnasika ane vAcika vyApArane nirAdha thAya che. praha-he bhagavana! te nirodhathI zuM thAya che? u0-he gautama! te nidhathI siddhi prApta thAya che. gAthA upAsanA-zravaNa-jJAna-vijJAna-pratyAkhyAna-saMyama; anAsava-tapa-kamanAza-akriyapaNuM-siddhi. - zataka 2, uddezaka, 5. 2010_05 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajJAnanuM mULa - bhagavAna mahAvIra rAjagRhanagaramAM guNazilakatyamAM UtaryA hatA, te vakhate eka divasa dharmakathA vagere patI gayA pachI temane paTTaziSya gautama potAnA manamAM zaMkA ubhI thavAthI bhagavAna pAse AvIne pUchavA lAgyA: pravehe bhagavana ! kevalajJAnI pAsethI ke tene zrAvaka pAsethI ke tenA upAsaka pAsethI sAMbhaLyA vinA jIvane kevalajJAnIe kahelA dharmanuM jJAna thAya ? u -he gautama! koI jIvane thAya, ane kaI chavane na thAya. 1. mULamAM kevalajJAnInA pAkSika pAsethI temaja te pAkSinA zrAvaka ke upAsaka pAsethI, eTaluM vadhAre che. dareka ThekANe zrAvikA, tathA upAsikA paNa samajI levAnAM che. 2010_05 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajJAnanuM mULa praha-he bhagavan! tenuM zuM kAraNa u- he gautama! je jIve jJAnane AvaraNa karanAra karmano kAMIka aMze kSaya tema ja anya aMze upazama karyo hoya, te jIvane keInI pAsethI sAMbhaLyA vinA paNa kevalIe kahelA dharmanuM jJAna thAya. paraMtu je jIvanA jJAnAvaraNIya karmane kSapazama nathI thayo, te jIvane kevalI vagerenI pAsethI sAMbhaLyA vinA dharmanuM jJAna na thAya. pro--he bhagavan! kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA koI jIva zuddha bodhi eTale ke sadarzana athavA samyakatva prApta karI zake? u0-he gautama! je jIve darzanAvaraNIya arthAta darzanamohanIya karmane kSapazama karyo che, te jIva kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA paNa zuddha samyagdarzana prApta kare; ane tema na karanAre jIva kevalI vagere pAsethI sAMbhaLyA vinA na prApta kare. pra-he bhagavan! kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA koI paNa jIva muMDa eTale ke dIkSita thaIne, grahavAsa tyajI prajyAne svIkAre ? 1. juo prakaraNane aMte Ti5Na naM 1. 2. udayamAM AvelA aMzane kSaya; ane bAkInAno upazama. 3. arthAta satyanI pratIti, heya ke upAdeya tattvanA yathArtha vivekanI abhiruci, tathA tenA baLathI utpanna thatI dharmatattvaniSThA. 4. juo prakaraNane aMte TippaNa . 1. 2010_05 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra pra -he gautama! je jIve cAritramAM aMtarAyabhUta cAritrAvaraNIya karmono kSayopazama karyo che, te jIva kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA paNa muMDa thaIne, gRhavAsa tajI, pravajyA svIkAre; paraMtu je jIve tema nathI karyuM, te kevalI vagere pAsethI sAMbhaLyA vinA tema na kare. " te ja pramANe zuddha brahmacaryavAsa dhAraNa karavAnI bAbatamAM paNa jANavuM. - pravehe bhagavana! kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA koI jIva zuddha saMyama AcarI zake? unhe gautama! je jIve cAritra viSe vIrya athavA parAkrama karavAmAM aMtarAya karanAra viryAntarAya karmane pharyopazama karyo hoya, te kevalI vagere pAsethI sAMbhaLyA vinA paNa zuddha saMyama AcarI zake; paraMtu je jIve tema nathI karyuM, te tema na karI zake. " te ja pramANe adhyavasAnAvaraNIya (bAvacAritrAvaraNaya ) karmone pazama kare to kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLyA vinA paNa chava zuddha saMvarara vaDe Asavanirodha kare; tathA mati, buta, avadhi ane mana:paryava jJAnane AvaraNa karanArAM kone kSapazama karIne, te te jJAna paNa prApta karI zake. pravehe bhagavana! kevalI vagere pAsethI sAMbhaLyA vinA koI jIva kevalajJAna prApta karI zake ? 1. juo prakaraNane aMte Ti. na. 1. 2. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 2. 3. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 3. 2010_05 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhajJAnanuM mULa te ~~~he gautama ! kevalajJAnAvaraNIya karmIne kSaya karanAra jIva kevalI vagere pAsethI sAMbhaLyA vinA paNa kaivalajJAna prApta karI zake. niratara che cha Ta kanA upavAsanuM tapa karanAra, tathA sUryanI sAme UMcA hAtha rAkhI tApa tapanAra puruSa prakRtinA bhadrapaNAthI, prakRtinA upazAMtapaNAthI, krodha-mAna-mAyA-lobha ghaNAM ochAM thayelAM heAvAthI, atyaMta mArdava - namratAne prApta thayela hAvAthI, AlInapaNAthI, bhadrapaNAthI ane vinItapaNAthI, kAIka divasa zubha adhyavasAya, zuddha pariNAma, ane zuddha citta yukta banIne ( tathA tathArUpa karmono kSayApazama karIne IhA, apeAha, mANA ane veSaNA karatAM karatAM eka prakAranuM divyajJAna prApta kare che. tene 'vibhaganAna' kahe che. tene pratApe te AMgaLanA asaMkhyAtamAM bhAgathI mAMDIne vadhAremAM vadhAre asaMkhyeya hajAra yeAjane! jeTalA kSetramAM AvelAM tamAma mRta dravyAne karmadhArI jIvAra temaja bIjA ava padArthone joI zake che. te rIte te, pAkhaDI, hiMsAdi pravRttiyukta, parigrahayukta ane saklezane prApta thayelA vene paNa jANe che ane zuddha cittavALA vAne paNu jANe che. te uparathI te sAcA dharmanA viveka prApta karI, tenA upara ruci kare che; cAritrane svIkAra kare che; tathA liMga3 - 1. mULa 'lezyA'- manetti che. 2. phayukta java 'mU' jevA khanI gayelA hoya che; kAraNa tenA uparanAM karmAMN bhUta hoya che. 3. sAcA dharmane (jaina sAdhune ) varA. 2010_05 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagInAra dhAraNa kare che. pachI tenuM mithyAtvIpaNuM kSINa thatuM jAya che, samyakatvIpaNuM vadhatuM jAya che, ane aMte te pUrepUre samyavI banI jAya che. pachI tenuM virbhAgajJAna avadhijJAna kahevAya che. tene tejalezyA, pAlezyA ane zuddhasthA evI traNa vizuddha lesyAo ja hoya; paNa kRSNa vagere azuddha lesyAo na hoya; tenA zarIrane bAMdhe paNa utkRSTa prakArano eTale ke dhyAnane yogya vajAbha-nArAca-saMhana ja hoya. tenI UMcAI ochAmAM ochI sAta hAtha hoya; tenI uMmara ATha varSa uparAMtanI hoya; te puruSazarIrI ja hAyaH strI ke napuMsakane te vastu saMbhavita nathI; tene Idriyajanya matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna e traNa jJAna hoya; tenAM krodha, mAna, mAyA ane lobha paNa "saMjavalana'' 1. mithyA mAnyatAvALA - hovApaNuM, tethI UlaTuM te samyakatvIpaNuM. 2. jyAM sudhI dharmatavamAM sAcI zraddhA prApta nathI thaI, tyAM sudhInAM idriyajanya vagere jJAne paNa ajJAna ja kahevAya che; kAraNa ke te badhAM jJAnano upayoga sAMsArika vAsanAonI puSTimAM ja thAya che. paraMtu mokSAbhimukha AtmAnAM te badhAM jJAnene upayoga samabhAvanI puSTimAM ja thatuM hovAthI te badhAM jJAnarUpa che. virbhAgajJAna eTale avadhiajJAna. tethI UlaTuM te avadhijJAna, 3. juo prakaraNane aMte Ti. naM. 4. 4. cha prakvaranA zArIrika bAMdhAnA varNana mATe juo A mALAnuM "aMtima upadeza" pustaka, pA. 129. Ti, naM. 1. 5. juo prakaraNane aMte Ti. naM. pa. 2010_05 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 21 dhamajJAnanuM mULa koTInAM eTale ke kAMIka khalana ane mAlinya karanArAM ja hoya, paraMtu sarvaviratine pratibaMdha karanArAM na hoya ane tenA adhyavasAye paNa prazasta ja hoya. tenA te prazasta adhyavasAya vadhatAM vadhatAM te puruSa anaMta nArakanA bhavothI potAnA AtmAne vimukta kare che; anaMta pazupakSInA bhavothI pitAnI jAtane vimukta kare che, ane anaMta devabhavothI AtmAne vimukta kare che. pachI te pelA haLavA prakAranA krodha-mAna-mAyA-lobhane paNa kSaya kare che; pAMca prakAranA jJAnAvaraNIya karmano kSaya kare che; nava prakAranA darzanAvaraNIya karmano kSaya kare che; pAMca prakAranA aMtarAyakarmano tathA mehanIyakarmane kSaya kare che; ane ema karIne karma rajane vikherI nAkhanAra apUrvakaraNamAM praveza kare che. pachI tene anaMta, anuttara, vyAbAdharahita, AvaraNarahita, sarva padArthane grahaNa karanAra, pratipUrNa tathA zreSTha evuM kevalajJAna prApta thAya che. prava- he bhagavana ! tevo kevalajJAnI kevalIe kahela dharmane upadeza kare ? u- he gautama! e vAta egya nathI. te mAtra udAharaNa kahe, athavA praznano uttara Ape; paraMtu dharmopadeza pra - he bhagavana! te kaIne dIkSA Ape? pra.- he gautama! e vAta yogya nathI. te (amukanI pAsethI dIkSA le eTalo ) upadeza Ape. pariNAmazuddhi-cittazuddhi thatAM thatAM saMsArI jIvane. pahelIvAra prApta thatuM AdhyAtmika jAgaraNa 2010_05 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pra0 - he bhagavana! te kevalajJAnI siddha thAya, ane sarva dubene aMta kare ? u- he gautama ! te kevalajJAnI siddha thAya ane sarva duHkhono aMta kare. tevA kevalajJAnI UrdhvamAM paNa saMbhave che, alokamAM paNa saMbhave che; ane tiryalokamAM paNa saMbhave che. tiryakamAM te te paMdara karmabhUmiomAM ja hAya. - pra0 he bhagavAna! tevA puruSo eka samaye keTalA hoya ? u- he gautama ! tevA puruSe ochAmAM ochA eka, be, traNa ane vadhAremAM vadhAre daza hoya. pra- he bhagavan ! kevalI vagere pAsathI dhama sAMbhaLanAro jIva upara pramANe dharmajJAnathI mAMDIne kevaLa jJAna vagere prApta kare ? u- he gautama ! kevalI vagere pAsethI dharma sAMbhaLanAre jIva paNa jJAnAdinuM AvaraNa karanAra tema ja 1. zabdApati, vikaTApAti, gaMdhApAti ane mAlyavaMta nAme vRttavaitADhaya parva temAM. - 2. adholekagrAmAdimAM ke guphAmAM. 3. jemAM mokSamArgane jANanAra ane tene upadeza karanAra tIrthaMkara pedA thaI zake, te karmabhUmi kahevAya. juo A mALAnuM aMtima upadeza" pustaka, pA. 261. Ti. naM. 2. 2010_05 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajJAnanuM mULa 23 aMtarAyaka karmono kSamopazama ke kSaya prApta kare, to ja te badhuM prApta kare, nahIM te na ja kare. tevA puruSane niraMtara ATha ATha TakanA upavAsanuM tapa karatAM karatAM prakRtinI bhadratAthI......temaja mArganI gaSaNuM karatAM karatAM avadhijJAna utpanna thAya che. te avadhijJAna vaDe te AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne vadhAremAM vadhAre alokane viSe lokapramANu asaMkhya khaMDane jANe che ane jue che. te ye lezyAvALo hoI zake che; te strI paNa hoI zake ke puruSa paNa; tene mana:paryAvajJAna paNa hoI zake che, tene saMjvalana keTInA cAre kaSA hoya, mAna-mAyA-lobha e traNa hoya, mAyA-lobha e be hAya ke ekale lobhakapAya paNa hoya. te jJAnI kevalIe kahelA dharmano upadeza karI zake che, ane bIjAne dIkSA paNa ApI zake che, tenA ziSya ane praziSyo paNa dIkSA ApI zake che; tathA te paNa siddha thAya che, ane tenA ziSya-praziSyo paNa siddha thAya che. tevA puwo eka samaye ochAmAM ochA eka, be ke traNa hoya, ane vadhAremAM vadhAre 108 hAya. -zataka 9, udde 31 1. AgaLa jaNAvelA "azrutvAkevalajJAnI" karatAM AnuM tapa karyuM che. tenA avadhijJAnanuM kSetra paNa meTuM che; te the lezyAvALo hoI zake che, chatAM kevalajJAnInA upadezane pratApe pragati sAdhI zake che; tema ja strI zarIre paNa jJAnaprApti karI zake che. tene mana:paryAvajJAna vadhAre hoya che tenA kaSAye, ochA hoya che; tevAnI saMkhyA paNa vadhAre hoya che; tathA te anyane upadeza-dIkSAdi paNa ApI zake che. 2010_05 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra TippaNe noMdhaH A adhyayanamAM mukhyatve e nirNaya darzAvyuM che ke, dharma ane mukti e kaI vADA ke saMpradAyanI vastu nathI; paraMtu teno mukhya AdhAra AMtarika zuddhi upara che. mAtra jaina ja mukta thaI zake, ke mAtra jaina ja sAco dharma jANe che ema kahevA karatAM, je kaI AMtarika zuddhi prApta kare che, te sAce dharma jANIne mukta thaI zake che; tathA sAce dharma jANanAre paNa je AMtarika zuddhi prApta nathI karato, to mukti paNa prApta nathI karato - ema kahevuM ja egya che. A prakaraNamAM ghaNuM jaina pAribhASika zabda " AvelA che. bhagavatIsUtramAM pitAmAM ja AgaLa-pAchaLa emAMnA ghaNAkharAnuM vigatavAra varNana Ave che. tethI A TipaNemAM mAtra sAmAnya hakIkata ApI che. TippaNa na. 19 - jJAnAvaraNIya kama kapAyAdipUrvaka karAtI mana-vANu-kAyAnI pravRttithI jIvamAM karmarAja dAkhala thAya che. te dAkhala thavAnI kriyAne temaja tenAM nimittane ADhava kahe che. e karmarAja jIvamAM dAkhala thayA bAda, jIvanA judA judA adhyavasAyo anusAra temAM judA judA svabhAva nirmANa thAya che, jemake jJAnane AvaraNa karavAno vagere. jJAnAvaraNIya karmonA baMdhahetuo nIce pramANe gaNavavAmAM Ave che. 1. jJAna, jJAnI ane jJAnanAM sAdhane pratye dveSa dhAraNa karavo [prapI. 2010_05 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajJAnanuM mULa -hi paNa 25 2. koI kAMI pUche agara jJAnanuM kAMI sAdhana mAge, tyAre pitAnI pAse na hovA chatAM kaluSita bhAve ema kahevuM ke huM nathI jANato [nikUva]. 3. jJAna pAkuM karyA pachI koI grAhaka adhikArI maLe tyAre na ApavAnI kaluSita vRtti [mAtsarya]. * 4. koIne jJAna meLavavAmAM kaluSita bhAve aDacaNa karavI [aMtarAya]. 5. keAI jJAna Apato hoya tyAre tene niSedha karavo [AsAdana. 6. keIe vAjabI kahyuM heya chatAM pitAnI avaLI matine lIdhe ayukta bhAsavAthI tenA deSa pragaTa karavA [upaghAta]. darzana mehanIya karmanA bahetuo 1. kevaLajJAnInA asatya dejone pragaTa karavA. 2. zAstranA beTA doSo dveSabuddhithI batAvavA. 3. sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikA rUpa cAra prakAranA saMdhanA mithyA doSe prakaTa karavA. 4. ahiMsAdi dharmanA beTA de batAvavA. pa. devanI niMdA karavI. cAritramehanIya kamanA bahetuo 1. kapAyane vaza thaI aneka tuccha pravRttio karavI [ kapAyamahanIya ]. - 2. satya dharmane, tathA garIba ke dInane upahAsa kare - vagere hAsyanI vRttio rAkhavI hAsyamehanIya. 2010_05 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra 3. vividha krIDAomAM parAyaNa rahI niyamAdimAM aNugame rAkhave [ratimeAhanIya . 4. bIjAne ecenI upajAvavI, halakAnI seAkhata karavI vagere [ atimeAhanIya ]. 5. peAte zekAtura rahevuM ane khIjAne zekAtura karavA [ zAkamehanIya ]. 6. peAte DaravuM ane bIjAne DarAvavA bhayamAhanIya ]. 7. hitakara kriyA ane hitakara AcAranI dhRNA karavI [jugupsAmeAhanoya . 8~~~1 sInnatine ceAgya, puskRtine ceAgya ke napuMsaka jAtine megya sa`kArA keLavavA [ veda, puruSaveda, napuMsakaveda]. 24 atazaya karyAMnA madhahetue kAI ne kaI devAmAM, levAmAM, eka vAra bhegavavAmAM, aneka vAra bhAgavavAmAM ane sAmarthya pheAravavAmAM aMtarAya UbhA karavA. [dAnAMtarAya, lAMbhAMtarAya, bhAgAMtarAya. upabhAgAMtarAya, ane vIryAM tarAya. ] TippaNa naM. 2. Asava suvara je je pravRttiothI kamalana thAya te khAva kahevAya te pramANe je je pravRttiethI kabUdhana thatuM zakAya [sa%0 te savara kahevAya. tapa, dharma, cAritra vagere kaI ka pravRttiothI saMvara siddha thAya che tenI vigate mATe jue A mALAnuM " aMtima upadeza '" pustaka, pA. 46, Ti. na. 3. 2010_05 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmajJAnanuM mULa-TippaNe TippaNa . 3. jJAnanA pAMca prakAra - jJAnanA pAMca prakAra che: 1. matijJAna-eTale ke IkriyajanyajJAna. 2. zrutajJAna - eTale ke je jJAnamAM zabda-- arthano saMbaMdha bhAsita thAya che, ane je matijJAnanI pachI thAya che. jemake "jala' zabda sAMbhaLIne te pANIvAcaka che evuM jANavuM, athavA pANI dekhIne tene jala zabdano artha vicAravuM te- zrutajJAna. arthAt je jJAna Ikriyajanya ane manojanya hovA chatAM zabdo ullekha sahita hoya te zrutajJAna. bIjI rIte kahIe te jainadharmanA 12 aMgagraMtha (mukhya zAstragraMtha) tema ja te sivAyanA bIjA Agama graMthothI thatuM jJAna te zrutajJAna. 3. avadhijJAna -- eTale ke mana - ikiyenI sahAyatA vinA ja AtmAnI legyatAne baLe ja thatuM vadhAremAM vadhAre lokapramANu asaMkhyAta khaMDene jovAnI yogyatAvALuM mUrta dravyonuM jJAna. 4. mana:paryAvajJAna -- eTale ke manuSyakSetramAM AvelA manarUpa banelA pulonuM jJAna. arthAta bIjAnA mananuM jJAna. AtmA ne jJAnasvarUpa che, paraMtu karmonA AvaraNane lIdhe tenI zaktio DhaMkAI gayelI che. paraMtu jyAre te AvaraNe eka pachI eka dUra thatA jAya che, tyAre te te jJAna pragaTe che. upara jaNAvelAM cAre jJAna game teTalAM zuddha hoya chatAM cetanAzaktinA apUrNa vikAsarUpe hovAthI eka paNa vastunA samagra bhAvAne jANavAmAM asamartha hoya che. badhI vastuonA saMpUrNa bhAvone grahaNa karI zake te jJAna ja 2010_05 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra pUrNa kahevAya. enuM ja nAma kevaLajJAna che. e jJAna cetanAzaktinA saMpUrNa vikAsa vakhate pragaTa thAya che. keIpaNuM evI vastu nathI athavA e bhAva paNa nathI, ke je enI dvArA pratyakSa na jANI zakAya. dipaNa na. 43 - loyA. je dvArA karmanI sAthe AtmA sliSTa thAya (skiracaMta) te vezyA' kahevAya. prazna e che ke, lemyA e lAgaNuM ke ttirUpa che ke aNurUpa che? prajJApanA sUtranI TIkAmAM zrImalayagirie jaNAvyuM che ke, lemyA e aNurU5 che- paramANusamUharUpa che. jema dadhijana nidrAne utteje che, tema besyAnAM e paramANuo kapAyadayanAM uttejaka che. jyAM sudhI ApaNAmAM jarA paNa kApAyika vRtti vidyamAna hoya che, tyAM sudhI tene e lesyAnAM aNu Teko Ape che, arthAta e aNuonuM kAma udbhUta kapAyane uttejana ke Teke ApavAnuM che; paraMtu kaSAyavRtti ja samULa nAza pAme, te pachI te lesyAnAM aNu rahyAM hoya to paNa asata kapAyane pida nathI karatAM. e lesyA aNuo mAnasika, vAcika ane kAyika paramANuonI jAtanAM ja che. temanA cha mukhya prakAra cheH kRSNa, nIla, kApita, teja, pa, ane zukala. temAMnA prathama traNa azubha ane pachInA traNa zubha che. temanA judA judA varNa, rasa, gaMdha vagerenI mAhitI, tema ja kaI lesyAvALA manuSyanI kaI vRtti hoya, temaja kaI vRttivALAne I leyA prApta thAya vagerenA varNana mATe juo A 2010_05 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhajJAnanuM mULa TippaNI 25 mALAnuM * aMtima upadeza' pustaka pA. 233-43; tathA A graMthamAM ja 'siddhAMtakhaMDa'mAM jaivivabhAgamAM e nAmanA vibhAga. TippaNu naM. 5. kAyAnI phATI krAdhAdi cAra kaSAyeAnI tIvratAnA cAra prakAra batAvAya che. je kreAdhAdi eTalA tIvra hAya, jethI jIvane anaMtakALa saMsAramAM bhaTakavuM paDe, te 'anaMtAnubaMdhI'kahevAya. je krAdi virati (tyAgavRtti)ne pratibaMdha karavA pUratA ja tIvra hAya, te 'apratyAkhyAnAvaraNIya' kahevAya. je kreAhiMda amuka aMze ja virati thavA de, mAtra saviratina thavA de, te 'pratyAkhyAnAvaraNIya'' kahevAya. ane je krodhAdinI tIvratA sarvaviratine pratibaMdha karavA jeTalI nahIM, paNa temAM mAtra skhalana ke mAlinya pharavA jeTalI ja hAya, te 'sajvalan kahevAya. 2010_05 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane kriyA gautama--he bhagavan! koI mANasa evuM vrata le ke, havethI huM sarva prANe, sarva bhUto, sarva che ane sarva sanI hiMsAno tyAga karuM chuM;' to tenuM te vrata suvata kahevAya ke duvrata kahevAya? mahAvIrahe gautama ! tenuM te vrata kadAca suvata hoya ke kadAca durghata paNa hoya. gau0 -he bhagavana ! enuM zuM kAraNa? ma-e pramANe vrata lenArane, "A jIva che, A ajIva che, A trasa (jaMgama) jIva che, A sthAvara jIva che evuM jJAna na hoya, to tenuM te vrata suvrata na kahevAya, paNa duvrata kahevAya. jene jIva-ajIvanuM jJAna nathI, te jIvahiMsA na karavAnuM vrata le to te satya bhASA nathI bolato, paraMtu asatya bhASA bole che. te asatyavAdI puruSa 2010_05 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane kriya sarva bhUta-prANamAM mana-vANu-kAyAthI ke te karavuM, bIjA pAse karAvavuM, ke karanArane anumati ApavI - e traNe prakAre saMyamathI rahita che, viratithI rahita che, ekAMta hiMsA karanAra tathA ekAMta ajJa che, paraMtu jene java vagerenuM jJAna che, te temanI hiMsA na karavAnuM vrata le, to tenuM ja vrata suvata che, tathA te sarva bhUtaprANemAM badhI rIte saMyata, virata, pApakarma vinAne, karmabaMdha vinAno, saMvarayukta, ekAMta ahiMsaka tathA paMDita che. - zataka che, udde 2 gau0 -he bhagavana ! keTalAka anya saMpradAyIe ema kahe che ke, zIla ja zreya che; bIjA kahe che ke, mRta- eTale ke jJAna ja zreya che; ane trIjA kahe che ke a nya nirapekSa zIla ane zrata zreya che. to he bhagavana ! temanuM kahevuM barAbara che ? bha0-he gautama! te lokonuM kahevuM mithyA che. mArA mata pramANe cAra prakAranA puruSo hoya che: 1. keTalAka zIlasaMpanna che, paNa mRtasaMpanna nathI. 2. keTalAka zrutasaMpanna che paNa zalasaMpanna nathI. 3. keTalAka zIlasaMpanna che ane butasaMpanna paNa che. jyAre 4. keTalAka zIlasaMpanna nathI tema zrutasaMpanna paNa nathI. temAM je prathama prakArano puruSa che, te zIlavAna che paNa mRtavAna nathI. te uparata (pApAdithI nivRtta) che, paNa dharmane jANato nathI. te puruSa aMzataH ArAdhaka 1. ArAdhaka eTale Astika, dharma ane virAdhaka eTale nAstika, vidhamI. 2010_05 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrIbhagavatInsAra che. bIjo puruSa zIlavALe nathI paNa zrutavALA che. te puruSa anuparata ( pApathI anivRtta) chatAM dharmane jANuM che. te puruSa aMzataH virAka che. trIjo puruSa zIlavALA che ane zrutavALA paNa che. te (pApathI) uparata che ane dharmane jANe che. te sarjAze ArAdhaka che. ane je ceAtheA puruSa che, te zIlathI ane zrutathI rahita che. te pApathI uparata nathI, ane dharmathI ajJAta sarvAMge virAdhaka che. che. te puruSa pra--he bhagavan ! ArAdhanA keTalA prakAranI che? he gautama ! ArAdhanA traNa prakAranI cheH 1. nAnArAdhanA, darzanArAdhanA ane cAritrArAdhanA.1 te darekanA pAchA utkRSTa, madhyama ane janya evA traNa traNa prakAra che. je jIvane utkRSTa nAnArAdhanA hAya, tene utkRSTa ane madhyama darzanArAdhanA hoya. je jIvane utkRSTa darzanArAdhanA hAya, tene utkRSTa, jadhanya ane madhyama jJAnArAdhanA hoya. tevA ja sabaMdha utkRSTa cAritrArAdhanAnA che. jene utkRSTa jJAnArAdhanA ane utkRSTa nArAdhanA hoya, tene 1. jJAnArAdhanA eTale ceAgya kALe ayamana, vinaya, tapa, ane aniva; tathA zabdabheda, a`bheda ke ubhayabheda na karavA te. dezanAcAra eTale niHzaktiA, niSkAMkSitA, nirvicikitsA, amUDhadRSTitA, samAnadharmIonA guNamAM vRddhi karavI, temane sthira karavA, temanA upara vatsalatA rAkhavI, ane dhUma pracAra karaveA te. cAritrAcAra eTale pAMca samiti ane traNa guptie e pramANe ATha yAga . vyApArAthI yukta rahevuM te. 2010_05 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAna ane kriyA utkRSTa, jaghanya ane madhyama cAritrArAdhana hoya. tathA jene utkRSTa cAritrArAdhanA hoya, tene avazya utkRSTa darzanArAdhanA hoya. utkRSTa jJAnArAdhanAvALA jIvomAMthI keTalAka te bhave ja siddha thAya, ane sarva duHkhano nAza kare; keTalAka be bhave siddha thAya ane keTalAka kalpapapanna devalokamAM athavA kalpAtIta devalokamAM utpanna thAya. utkRSTa darzanArAdhanAvALAonuM paNa tema ja jANavuM. utkRSTa cAritrArAdhanAvALAonuM paNa tema ja jANavuM; paraMtu devalokamAM teo kalpAtIta vargamAM ja utpanna thAya. jJAnanI madhyama ArAdhanAvALA be bhava pachI siddha thAya, paNa trIjA bhavane atikrame nahIM. madhyama darzanArAdhanAvALA, temaja madhyama cAritrArAdhanAvALAnuM paNa tema ja jANavuM. jaghanya jJAnArAdhanAvALAmAMthI keTalAka trIje bhave siddha thAya, paNa sAta-ATha bhavathI vadhAre na kare. te ja pramANe jaghanya darzanArAdhanA ane cAritrArAdhanAnuM paNa jANavuM. -zataka 8, udde 10 1. vaimAnika devAnA be vargomAMne eka saudharma, aizAna, sAnakumAra, mAhe dra, brahamaloka, lAMta, mahAzukra, sahastrAra, Anata prANata, AraNa, ane ayyata e 12 kalpa athavA svarga kalpomana kahevAya che. te sivAyano bIje varga kalpAtIta kahevAya che. temAM, grecakanA heThenA, madhyama ane hRpanA, ane darekanA nIcenA, madhyama ane uparanA ema kula nava prakAra che; triya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha e pAMca anuttara devaloka kahevAya che. kAraNake, temanI pachI siddhasthAna ja che. 2010_05 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA ane baMdha te samayanI vAta che. bhagavAna mahAvIra pharatA pharatA rAjagRhamAM AvelA hatA. tyAM dharmakathA pUrI thaye badhA loko verAI gayA bAda, temanA chaThThA gaNadhara maMDitaputra temanI pAse AvI pUchavA lAgyAH 1. mahAvIrasvAmInA 11 paTTaziSyo gaNadhara kahevAtA; kAraNake mahAvIra bhagavAne potAnA vistRta sAdhusamudAyane judA judA gaNo-samUha-mAM vyavasthita karI, eka eka gaNadharanA niyaMtraNamAM mUkayo hato. te agiyAre ziSya prathama yajJayAjaka brAhmaNa hatA; tathA eka yajJa vakhate ekatra thayA hatA. te darekane manamAM eka eka saMzaya hato. tenuM nirAkaraNa mahAvIra bhagavAne karavAthI te badhA temanA ziSya thayA hatA. maMDitaputrane baMdha ane mokSa saMbaMdhI saMzaya hato. Avazyaka niyukti mAM jaNAvyA pramANe te pa3 me varSe sAdhu thayA hatA; ane malayagirikRti Avazyaka TIkAmAM jaNAvyA pramANe te 65 varSe sAdhu thayA hatA. pahelI gaNanA pramANe temanuM AyuSya 83 varSanuM thAya; ane bIjI pramANe 95 varSanuM thAya. 2010_05 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA ane adha 35 -- - bhaDitaputra - he bhagavan! kriyA? keTalA prakAranI che? 50 he maMDitaputra ! kriyAo pAMca prakAranI che. te A pramANeH (1) kAyikI eTale ke zarIramAM ke zarIra dvArA thayelI kriyA. (ra) AdhakaraNukI -- je dvArA AtmA naraka vagere durgAtamAM javAnA adhikArI thAya te ' adhikaraNa ' eTale ke eka jAtanuM anuSTAna; athavA adhikaraNa eTale hiMsAdinA sAdhanarUpa cakra, taravAra vagere bahAranI vastu : te adhikaraNamAM ke adhikaraNa dvArA thayelI kriyA, (3) prAdeSikI-- eTale ke matsararUpa nimittane laIne ke matsara dvArA thayelI kriyA; athavA matsararUpa kriyA (4) pAritApanikI eTale ke paratApane laI ne, ke paritApa dvArA thayelI kriyA, athavA paritAparUpa kriyA. ane (5) prANAtipAta ~~~ prANAne AtmAthI judA pADavA te prANAtipAtaH tene lagatI kriyA athavA prANAtipAtarUpa kriyA, te darekanA pAchA e prakAra che: 1. kAyikI kriyAnA be prakAra A pramANe che : anuparata- eTale ke tyAgavRtti vinAnA prANInI ' anuparatakAyakriyA,' ane virativALA paNu pramAdathI duSprayukta banelA prANInI 'duprayuktakAya ikrayA'. 2. AdhikaraNikI kriyAnA e prakAra A pramANe che : vAda mATe jALa vagerenA judA judA bhAgeAne joDIne eka yaMtra taiyAra karavuM, ke keAI padArthImAM jhera meLavIne eka 1. kanA baMdha thavAmAM kAraNarUpa ceSTA, A praznottara zataka 8, udde0 4 mAM paNa che. 2010_05 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra mizrita padArtha banAvavo te sojanarUpa kriyA "sajanAdhikaNakriyA' kahevAya che; ane taravAra, barachI vagere zanI banAvaTa (nirvartana) te "nirvAdhikaraNakriyA kahevAya che. 3. prASikI kriyAne be prakAra A pramANe che: pitA upara ane pitA tathA bIjA upara dveSa dvArA karelI kriyA ke dveSarUpa kriyA te "jIvaprASikI" kriyA; ane ajIva upara dezadvArA karelI kriyA ke ave upara karelI TheSarUpa kriyA te "ajIvaprAdheSika' kriyA. 4-5. pAritApanika ane prANAtipAta kriyAnA be be prakAre te, "svahasta' dvArA karelI ke "parahasta' dvArA karAvelI, e pramANe che. maMDita -he bhagavan! zramaNanigraMthane kriyA hoya ? ma0-hA maMDitaputra ! heya. pramAdane lIdhe ane yoga eTale ke zarIrAdinI pravRttine nimitte zramaNa nircane paNa kriyA hoya che. prave--he bhagavan! dehadhArI tema ja vyApArayukta jIva haMmezAM kaMpavAnI, javAnI, cAlavAnI, kSobha pAmavAnI, prabaLatApUrvaka preravAnI, UMcakavAnI, saMkecavAnI, ke prasAravAnI vagere kriyAo karyA kare che? u0-hA maMDitaputra ! jIva haMmezAM te badhI kriyAo karyA kare che. 1. mAtra zarIranA halanacalanathI-mArgamAM hAlavA cAlavAthI thatI. 2010_05 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kiyA ane baMdha pra - he bhagavana ! jyAM sudhI jIva haMmezAM te pramANe kriyAo karyA kare che, tyAM sudhI te mukta thAya? u0-nA maMDitaputra ! e vAta barAbara nathI. sakriya jIvanI mukti na thAya. pra--he bhagavana ! tenuM zuM kAraNa ? u0 -he maMDitaputra ! jyAM sudhI jIva kriyA karyA kare che, tyAM sudhI te anya jIvone upadrava (AraMbha) karyA kare che; temanA nAzane saMkalpa (saMraMbha) karyA kare che, temane du:kha upajAve che (samAraMbha), tathA e rIte ghaNAM bhUtaprANane duHkha pamADavAmAM, zeka karAvavAmAM, gurAvavAmAM, TipAvavAmAM, piTAvavAmAM, trAsa pamADavAmAM, ane paritApa karAvavAmAM kAraNabhUta thAya che. he maMDitaputra ! te kAraNathI kahyuM che ke, sakriya jIvanI mukti saMbhavatI nathI. pra-he bhagavana ! jIva niSkriya hoI zake ? u-hA maMDitaputra! jIva niSkriya hoI zake. yoga(pravRtti) nirodha karI, zukaladhyAnathI zailezI (zaila jevI nizcala) dazA prApta karanAra chava niSkriya hoya che. tevo jIva AraMbhAdi kriyAo na karato hovAthI tevA jIvanI mukti thAya che. jema koI puruSa sUkA ghAsanA pULAne agnimAM nAkhe to te tarata ja baLI jAya ke nahIM ? 1. te dhyAnanA cAra prakAranI vigate mATe juo A mALAnuM "gazAstra" pustaka, pA. 127. 2. tenA varNana mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza pustaka, pA. 192. 2010_05 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra0 zrIlagatI-sAra hA, baLI jAya. vaLI, koI puruSa pANInA TIpAne tapelA loDhAnA kaDAyA upara nAkhe, to te TIpuM tarata ja nAza pAmI jAya ke nahi ? - hA, te nAza pAmI jAya. vaLI, koI pANIthI bharelo dhare hoya, temAM kaI puruSa seMkaDe nAnAM kANuM vALI eka cheDI dAkhala kare, te te nAva pANIthI pUrepUrI bharAI jAya ke nahi ? hA, bharAI jAya. paraMtu, keAI puruSa te nAvanAM badhAM kANAM pUrI de, ane temAMnuM badhuM pANI ulecI nAkhe, te te nAva zIdhra upara Ave ke nahi ? hA, tarata ja Ave. he maMDitaputra ! te pramANe zukaladhyAnarUpI agni vaDe jIvAtmAnAM pUrve baMdhAyelAM badhAM karmo baLI jAya che, tema ja te jIva badhI rIte AbhAmAM pratisalIna hovAthI, tema ja sAvadhAnatApUrvaka pravRtti karato hovAthI, tathA mana, vANuM, ane kAyAnuM rakSaNa karatA hovAthI, tenAmAM navuM karma dAkhala paNa thatuM nathI. tethI te puruSa mukta thAya che. e vAta sAcI che ke, zarIra kAyama che, tyAM sudhI thoDIghaNI zArIrikAdi kriyAo thavAnI ja; chevaTe AMkha paTapaTAvavA jevI kriyA to thavAnI ja. ane kriyA thaI eTale karmabaMdhana paNa thavAnuM ja. paraMtu tevA saMyamI anagAranI tevI badhI kriyAothI baMdhAtuM karma prathama kSaNe AtmAmAM sparza pAme che, bIje samaye tenuM phaLa bhogavAI jAya che 2010_05 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA ane adha (te kuLa paNa sukharUpa heAya che; duHkharUpa samaye te AtmAthI chUTuM paDI jAya che. akarmarUpa thaI jAya che. e kriyAne kahe che. sTa nahi. ) ane trIje e rIte te tarata ja aiyyapathikI kriyA -zataka 3, udde. 3 2 gautama - he bhagavan ! 'upayAga' eTale ke Atma jAgRti -- sAvadhAnatA sivAya gamanAdi, tema ja grahaNAdi, kriyAo karanArA sAdhune aiyyapathikI kriyA lAge ke sAMparAyikI1? mahAvIra--he gautama! ayyapathikI na lAge, paNa sAMparAyikI lAge. kAraNake, jenAM krodha, mAna, mAyA, ane leAbha bucchinna thayAM heAya tene ja aiyA~pathikI kriyA hoya; paNa jenAM krodhAdikSINu na thayAM hAya tene sAMparAyikA kriyA ja hoya. sUtrane anusAre vatA sAdhune ayyapathikA kriyA lAge che, ane sUviruddha vartanArane sAMparAyikA lAge che. -zataka 7, udde. 1, tathA 7 3 gau.--he bhagavan ! kaSAyabhAvamAM (vIcimA mAM ) rahIne AgaLa rahelAM rUpAne jotA, pAchaLanAM rUpAne zvetA, thatI 1. eCpathikI ele ke sacamapUrvaka mArge cAlatA sAdhuthI Avasyaka zArIrika kriyA. tethI UlaTI, asa'camInI kriyAo sAMparAyikI kahevAya che; kAraNa ke te AtmAnA sIdhe| saparAya - cAta - kare che. F 2010_05 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatAnsAra paDakhenAM rUpane jotA, tathA UMcenAM ane nIcenAM rUpane jetA saMvRta (saMvarayukta) sAdhune airyApathikI kriyA lAge ke sAMparAyikI ? ma0-he gautama! tene sAMparAyikI kriyA lAge. kAraNake jenAM krodha, mAna, mAyA, ane lobha kSINa thayAM hoya tene ja apathikI kriyA lAge; bAkInAne sAMparAyikI ja lAge. -zataka 10, udde ra gau- he bhagavana! baMdha keTalA prakArano che ? bha0 - he gautama! baMdha be prakAra che : apathika ane sAMparAyika. prava- he bhagavana ! aiyaMpathika baMdha nAraka, tiryaca, manuSya ke devamAMthI kaNa kaNa bAMdhe ? u- he gautama ! nAraka paNa na bAMdhe, tiryaMca paNa ne bAMdhe, ane deva paNa na bAMdhe; paraMtu manuSya strI ke puruSa bAMdhI zake. - prava - he bhagavana ! te eryApathika karma zuM strI bAMdhe, puruSa bAMdhe, napuMsaka bAMdhe, ke nostrIno puruSanenapuMsaka badhe ? u- he gautama! strI na bAMdhe, puruSa na bAMdhe, ke napuMsaka vagere paNa na bAMdhe, paraMtu vedahita cha bAMdhe. 1. veda eTale strI, puruSa Adine svAtine yogya kAmAdi vikAra 2010_05 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 kiyA ane adha alabatta te vedarahita jIva pUrve strI, puruSa ke napuMsaka hoya. pra - he bhagavana ! sAMparAyika kama koNa koNa bAMdhe? u- he gautama! narayika (nAraka) paNa bAMdhe, tiryaMca paNa bAMdhe, tiryaMca strI paNa bAMdhe, manuSya paNa bAMdhe, manuSya strI paNa bAMdhe, deva paNa bAMdhe, devI paNa bAMdhe, vedayukta paNa bAMdhe ane vedarahita paNa bAMdhe. zataka 8, udde 8 te kALanI vAta che. eka vakhata zramaNa bhagavAna mahAvIra ghaNuM zikhyAdi parivAra sAthe rAjagRha nagaramAM guNuzilaka caitya AgaLa UtaryA hatA. tyAMthI thoDe dUra keTalAka anyatIthikA rahetA hatA. teoe eka vakhata bhagavAna mahAvIranA sthavira pAse AvIne kahyuM ke, "he Aryo ! tame asaMyamI che, avirata che, pApI che, ane atyaMta bAla - ajJa che !' tyAre te sthavira bhagavatie temane pUchyuM, "he Aryo! ame kyA kAraNathI asaMyamI vagere chIe ?' tyAre te anyatIrthikoe temane kahyuM ke, "he Aryo ! tame Ava-jA karyA kare cho; ane Ava-jA karatI vakhate avazya pRthvI jIvone dabAvo cho, haNe che, pAdAbhighAta kare che, saMdharSita karo che, saMhata kare che, pazita kare cho, paritApita kare che, klata kare che, ane teone mAre 1. anyanA tIrtha - saMpradAyane- anusaranArA. 2. vRddha ke-vaDIla sAdhuo. 2010_05 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra che! mATe tame jarUra asaMyamI, avirata, pApI ane atyaMta bAla - ajJa cho ! - tyAre te sthavira bhagavaMtoe temane javAba Apyo, he A ! ame niprojana Ava-jA karyA karatA nathI, paraMtu kAyane-eTale ke zarIranA malatyAgAdi kAryane AzArIne, ke yogane - eTale ke bImAranI sevA vagere vyApArane AzarIne, ke Rtane - eTale ke pANIjI vagerenA saMrakSaNarUpa satya eTale ke saMyamane AzArIne, tathA sacetana deza choDIne acetana deza dvArA ja, Ava-jA karIe chIe. tethI ame jIvahiMsA karatA nathI. paraMtu huM A ! tame pote ja asaMyamI, avirata, pApI, ane atyaMta bAla - ajJa che".. , tyAre te anyatIthiMkAe te sthavirene pUchayuM, "he Aryo ! kayA kAraNathI ame asaMyamI vagere chIe ?' te sthavira bhagavaMtoe javAba Apyo "he Aryo ! tame to saMyamAdine khyAla rAkhyA vinA ja (tvarAthI temaja vAhanAdi vaDe) Ava-jA kare che eTale tame avazya pRthvI vagere jenI hiMsAkare che, tethI tame asaMyamI vagere che." - zataka 8, udde 7 tathA 8 - zataka 18, udde 8 rAjagRha nagarane prasaMga che. gautama--he bhagavan! sAme tema ja bAjue gADAnA dhUsarA jeTalI AgaLa-AgaLanI jamInane joI joIne cAlatA saMyamI anagAranA paga nIce ajANatAM kUkaDInuM 2010_05 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA ane adha accuM, batakanuM baccu ke kAI sUkSma jIva AvI jAya ane maraNa pAme, te| he bhagavan ! te anagArane aiyA~pathikI kriyA lAge ke sAMparAyikI lAge ? mahAvIra-- hai gautama ! tene ayyapathikI kriyA lAge. paNa sAMparAcika na lAge. gau--he bhagavan ! ema zAthI? ~he gautama! jenAM dha, mAna, mAyA, ane lebha naSTa thayAM heAya, tene aiyyapathikI kriyA lAge, sUtrane anusAre vatA sAdhune aiyyacikI kriyA ja lAge che. sUtra viruddha va nArane tema ja kreAdhAdiyukta sAdhune ja sAMparAyikI kriyA lAge, * zataka 18, udde0 8 F jema kAI aNuvApareluM, ke vAparIne paNa dheAyeluM, ka zALa uparathI tAjuM ja utAreluM vastra svaccha hAya che; paraMtu te vastra krame krame vaparAzamAM Ave che tyAre tene sa bAjuethI raja cADhe che, ane kAlAntare te vastra maseAtA jevuM meluM ane durgaMdhI thaI jAya che; tema mahAkavALA, mahAkriyAvALA, mahApApavALA ane mahAvedanAvALA jIvane sarva bAjuethI karaja AvIne cATe che; ane te jIva haMmezAM durUpapaNuM, dupaNuM, dudhapaNe, dUrasapaNe, duHsparzIpaNuM, aniSTapaNe, asuMdarapaNe, apriyapaNe, azubhapaNe, amaneAnapaNe, amane myapaNe, anIkhitapaNe, akAMkSitapaNe, 1. mULa kuli'gAya-kIDI jeve sUkSma jaMtu.. 2. manane na bhAvavuM' te. 7. mana dvArA sabhAratAM paNa je na rUce te 2010_05 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra jaghanyapaNe, amukhyapaNe, duHkhapaNe ane asukhapaNe vAraMvAra pariName che. paraMtu, jema ke I meluM vastra hoya tene krame krame zuddha karavAmAM AvatuM hoya tathA zuddha pANuthI jovAmAM AvatuM hoya, to tene lAgelo mela ukhaDatA jAya che, tema alpa karmavALA, alpa kriyAvALA, alpa pApavALA ane alpa vedanAvALA jIvanAM karmayugale chedAtAM jAya che, bhedatAM jAya che, vidhvaMsa pAmatAM jAya che, tathA aMte samastapaNe nAza pAme che. ane teno AtmA haMmezAM niraMtara surU55Ne, suvarNapaNe, ane sukhapaNe vAraMvAra pariName che. gau -he bhagavana! vastrane je mela ceTe che, te puruSaprayatnathI cATe che ke, svAbhAvika rIte cUMTe che? maha-he gautama! puruSaprayatnathI paNa coTe che ane svAbhAvikapaNe paNa coTe che. gau0--te pramANe jIvone je karmarAja ceTe che, te puruSaprayatnathI ane svAbhAvikapaNe ema baMne rIte cATe che? ma- he gautama ! jIvone je karma raja coTe che, te puruSaprayatnathI cATe che, paNa svAbhAvika rIte nathI eTatI. jenA vyApAra traNa prakAranA che : manovyApAra, vacanavyApAra, ane kAyavyApAra. e traNa prakAranA vyApAra vaDe jIvone - kapacaya thAya che. gau- he bhagavan ! vastrane je pudgalene upacaya thAya che te sAdi sAMta che, sAdi anaMta che, anAdi sAMta che ke anAdi anaMta che? 1. hInapage. 2010_05 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kriyA ane adha * he gautama ! te upacaya sAdi sAMta ja che. gau.~~~ he bhagavan ! te pramANe jIvAneA karmAMpacaya sAdi sAMta che, sAdi anata che, anAdi sAMta che, ke anAdi anata che? 10-1 ya ma-- he gautama ! keTalAka jIveAnA kaucaya sAdi sAMta che, keTalAkane anAdi sAMta che, ane keTalAkanA anAdi anaMta che; paNa chavAtA kama~pacaya sAdi anaMta nathI. gau-te kevI rIte ? -- aiyyapathika ka AMdhanAranA karmAMpacaya sAdi sAMta che; bhasiddhika jIvane kaoNMpacaya anAdi sAMta che, ane abhavasikiAnA karmAMpacaya anAdi anaMta che. zataka 6, udde. 3 1. ayyapathika kriyA kSAcarahitane ja sabhavI zake che. kaSAcarahitatA prApta thayA mAda ja eNryopathika khadha sabhavatA hAvAthI te sArdi che. mAkI, jIva-kamanA saMbadha tA anAdi che. 2. mekSa pAmavAne cAgya-bhavya. abhavya eTale je kadI paNa mekSa pAmavAnA nathI te. 2010_05 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanA ane nirjarA vedanA eTale karmaphaLarUpe sukhaduHkhAdi prApta thavAM te; ane nirjarA eTale, karmanuM phaLa bhegavAI jatAM tenuM AbhAmAMthI kharI paDavuM te. - gautama--he bhagavana ! je mahAdanAvALo hoya te mahAnirjarAvALo paNa hoya ? ane mahAdanAvALAmAM tathA alpavedanAvALAmAM prazasta nirjarAvALA jIva ja uttama kahevAya ke kema? ma hA, gautama ! 1. vedanAnI bAbatamAM maMDitaputre pUchelA praznanA javAbamAM (-zataka 3, ude. 3) mahAvIra bhagavAne jaNAvyuM che ke, pahelAM kriyA thAya, ane pachI tenA phaLarUpe vedanA thAya; pahelAM vedanA ane pachI kriyA ema nathI. 2010_05 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanA ane nirA gau-he bhagavana! chaThThI ane sAtamI narakabhUmimAM nairayike moTI vedanAvALA che; paraMtu tethI te zramaNanigraMtha karatAM moTI nirjarAvALA che kharA? ma-nA gautama! te vAta barAbara nathI. - gau- he bhagavana! tema zAthI kahe che? - ma-he gautama ! kaI be vastro hoya: temAMthI eka kadarmanA (kAdava)nA raMgathI raMgAyeluM hoya ane bIjAM khaMjana (mesa ke maLA)nA raMgathI raMgAyeluM hoya. te bemAMthI kayuM vastra mahAkaSTa joI zakAya tevuM, DAghA maTADI zakAya tevuM, tema ja caLakATa ke citarAmaNu karI zakAya tevuM kahevAya ? gau-he bhagavana ! kardamathI raMgeluM mahAkaTe joI zakAya tevuM kahevAya. maha-he gautama ! e ja pramANe narayikAnAM pApakarma gADha, cIkaNuM, liSTa, tathA khilIbhUta che, tethI teo gADha vedanA bhogavatA hovA chatAM meTI nirjarAvALA nathI ke moTA paryavasAna (nirvANurUpa phaLa) vALA nathI. vaLI, jema eraNa upara meTA avAjathI niraMtara uparAuparI ghaNanA prahAra karavAmAM Ave to paNa tenAM rajakaNa chUTAM paDI jatAM nathI, tema nairayikAnAM pApakarmo gADha hovAthI bahu vedanA thavA chatAM moTA pramANamAM kharI jatAM nathI. arthAta sAmAnya rIte meTI vedanAvALA jIva meTI nirjarAvALo hoya che. paraMtu upara jaNAvyuM tema nArakI jIvonAM pApakarma durvidhya hovAthI maTI vedanAvALAM hoya che, paNa meTI nirjarAvALAM nathI hotAM. tema ja zreSTha 2010_05 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra dhyAnamAM sthita thayelA yAgI meATI ni savALA heAvA chatAM mATI vedanAvALA nathI heAtA. jema khaMjananA rgathI raMgAyeluM vastra sahelAIthI peI zakAya che, tema zramaniSTha thAnAM karmo (tapAdithI ) zithila eTale divapAkavALAM, sattA vinAnAM, tathA vipariNAmavALAM karI nAkhelAM hAvAthI jhaTa dUra thaI jAya che; tethI theADIbaNI vedanA bhogavavAna bhAgavavA chatAM te zramaniSTha the! meTI nirjarAvALA ane meTA pavasAna ( nirvANukuLa ) vALA hAya che. jema kAI puruSa ghAsanA sUkA pULAne agnimAM pheke ane te zIghra aLI jAya, ke kAI puruSa dhagadhagatA leDhAnA geALA upara pANInuM TIpuM mUke ane te vidhvaMsa pAmI jAya, te pramANe huM gautama ! zramaNunitra thAnAM karmo nahi jevI vedanA heAvA chatAM zIghra tema ja meTApramANamAM naSTa thaI jAya che. gau rAjagRha nagarane prasaMga che. gautama ~~~ he bhagavan! nityabAjI zramaniya jeTaluM ka khapAve, teTaluM ka nairiyeka jIve narakamAM eka varase, aneka varase ke se| varase khapAve ? he gautama! e vAta barAbara nathI. he bhagavan ! caturtha bhakta (cAra takanA eka upavAsa) karanAra zramanitra tha jeTaluM ka khapAve, teTalu kama " -- C. taka 6, urdU 1 -- 1. mULa ataglAyaka anna vinA jene na cAle tevA. 2010_05 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vedanA ane nijara " ae narayika jIvo narakamAM so varase, aneka so varase, ke hajAra varase khapAve ? - nA. . - be upavAsa karanAra zramaNa jeTaluM karma khapAve, teTaluM nairayika eka hajAra varase, aneka hajAra varase ke eka lAkha varase khapAve ? - nA. traNa upavAsa karanAra zramaNa jeTaluM karma khapAve, teTaluM nairayika eka lAkha varase, aneka lAkha varase ke eka karoDa varase khapAve ? -- nA. cAra upavAsa karanAra zramaNa jeTaluM karma khapAve teTaluM karma nairiyaka eka karoDe varase, aneka karoDa varase ke kaTAkoTI varase khapAve ? - nA. gautra - he bhagavana! e pramANe Apa zA hetuthI kahe che? bha0 - he gautama ! koI gharaDe, jarjarita zarIravALo, DhIlAM ane vaLiyAMvALAM gAtravALA, paDI gayelA dAMtavALe, tathA garamI, tarasa, duHkha, bhUkha, durbaLatA ane mAnasika kalezavALo puruSa meTA kezaMba vRkSanI sUkI, gAMTheAvALI, cIkaNI, vAMkI ane nirAdhAra rahelI gaMDerI upara buTTA parazu vaDe prahAra kare, to game teTalA moTA huMkAra karavA chatAM tenA moTA moTA kakaDA paNa na karI zake; te pramANe narayikAe potAnAM pApakarmo gADha karyA che, tathA cIkaNuM karyo che, tethI teo atyaMta vedanA anubhavavA chatAM, nirjarA ane nirvANurUpa phaLavALA thatA nathI. paraMtu koI taruNa, balavAna, medhAvI, ane nipuNa kArIgara puruSa moTA zImaLAnI lIlI, jaTA vinAnI, gAMThe vinAnI, cIkAza vinAnI, sIdhI ane 2010_05 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra AdhAravALI gaMDerI upara tIkSNa kuhADA vaDe prahAra kare, to te puruSa meTA meTA huMkAra na karavA chatAM moTAM moTAM phADiyAM phADe che. te pramANe he gautama ! zramaNanigrAe potAnA karmone pUla, zithila tathA niSita karelAM che, tethI te zIdhra ja nAza pAme che ane teo nirvANarUpI mahAphaLavALA thAya che. - zataka 16, udde 4 2010_05 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvonuM bhArepaNuM ane alpAyuSIpaNuM gautame- he bhagavana ! jIvo jaladI (karmanA bhArathI) bhAre kevI rIte thaI jAya ? mahAvIra - he gautama! haMsA vaDe, asatya vANI vaDe, corI vaDe, maithuna vaDe, parigraha vaDe, krodha vaDe, mAna vaDe, mAyA vaDe, lobha vaDe, rAga vaDe, TheSa vaDe, kalaha vaDe, abhyAkhyAna (mithyA ALa devA) vaDe, cADI khAvA vaDe, arati ane rati vaDe, niMdA vaDe, kapaTapUrvaka beTuM belavA vaDe, ane aviveka (mithyAdarzanazalya) vaDe jaladI bhArepaNuM pAme che. - gau- he bhagavana ! jIvo zavra halakApaNuM kevI rIte pAme ? 2010_05 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 zrIbhagavatIsAra mo-- he gautama! upara jaNAvela hiMsAdi aDhAra pApasthAnene sAkAthI jIva zIdhra halakApaNuM prApta kare che. e ja rIte hiMsAdi aDhAra pApasthAne na tyAganArano saMsAra vadhe che, lAMbo thAya che, tathA te saMsAramAM bhamyA kare che; paraMtu temAMthI nivRtta thanArano saMsAra ghaTe che, TUMka thAya che, ane te saMsArane oLaMgI jAya che. haLavApaNuM, saMsArane ghaTADe, saMsArane TUMka kare, ane saMsArane oLaMga e cAra prazasta che; tathA bhArepaNuM, saMsArane vadhAravo, saMsArane lAMbo karo ane saMsAramAM bhamavuM e aprazasta che. - zataka 1, ude 9 tama- he bhagavana ! jIvavAnA kAraNabhUta karma kevI rIte bAMdhe che? ma- he gautama! traNa sthAno vaDe jIvo thoDuM jIvavAnuM kAraNabhUta karma bAMdhe che: hiMsA vaDe, asatya vANI vaDe, tathA zramaNa-brAhmaNane sajIva tathA sadoSa annapAnAdi ApavA vaDe. gautra - he bhagavan! chevo lAMbo kALa jIvavAnA kAraNubhUti karma kevI rIte bAMdhe che ? . mA - he gautama ! traNa sthAno vaDe jIvo lAMbo kALa jIvavAnA kAraNabhUta karma bAMdhe che: ahiMsA vaDe, satya vANI 1. "akathya, na khape tevuM. 2010_05 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jInuM bhArepaNuM ane alpAyuSIpaNuM . 53 vaDe, tathA zramaNa-brAhmaNane nirjIva tathA nirdoSa khAnapAnAdi padArtho ApavA vaDe. gau- he bhagavana! azubha rIte lAMbo kALa jIvavAnA kAraNabhUta karma kevI rIte bAMdhe che? ma- he gautama ! hiMsA karIne, khoTuM bolIne tathA zramaNabrAhmaNanI hIlanA, niMdA, phajetI, gaha ke apamAna karIne tathA tene amanojJa (svarUpathI kharAba - apriya ) annapAnAdi ApIne jIvo azubha rIte lAMbe kALa jIvavAnA kAraNabhUta karma bAMdhe che. gau0 - he bhagavana ! jIvo zubha prakAre lAMbe kALa jIvavAnA kAraNabhUta karma kevI rIte bAMdhe che ? ma- he gautama! prANene na mArIne, khoTuM na bolIne tathA zramaNa-brAhmaNane vaMdane pAsanAdipUrvaka mane tathA prItikAraka annapAnAdi ApIne jIvo zubha dIrdhAyuSa bAMdhe che. -zataka 5, udde 6 1. "hIlanA - eTale tenI jAti vagere ughADI pADIne karelI niMdA; "nindA " eTale mana vaDe karelI nindA; "phajetI" eTale lekasamakSa karelI nindA; "ga" eTale tenI potAnI sAme karelI nindA; ane 'apamAna" eTale tene AvatA-jate joI UbhA na thavuM vagere. 2010_05 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu gautama-he bhagavana ! je A zramaNanigraMtha AryapaNe-- pApakarmarahitapaNe vihare che, teo kone sukhane atikrame che ? arthAta temanuM sukha konAthI caDiyAtuM che? maha-he gautama! eka mAsanI dIkSAvALe, eTale ke dIkSA lIdhe eka mAsa thayo hoya tevo zramanigraMtha vAnagaeNtara devonA sukhane atikrame che. be mAsanI dIkSAvALe zramaNa asurakumAra sivAyanA bhavanavAsI denA sukhane atikrame che. traNa mAsanI dIkSAvALA zramaNa asurakumAra devonA sukhane atikrame che; cAra mAsanI dIkSAvALA zramaNa graha, nakSatro ane tArArUpa tiSka devone sukhane atikrame 1. mULaH tele zyA". 2. mULaH "dIkSA paryAyavALe" 2010_05 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu che; pAMca mAsanI dIkSAvALA zramaNa jyotiSkanA Ika, jyotiSkanA rAjA caMdra ane sUryanA sukhane atikrame che; cha mAsanI dIkSAvALA zramaNa saudharma ane IzAnavAsI devanA sukhane atikrame che; sAta mAsanI dIkSAvALA zramaNa sAnaphumAra ane mahendra devanA, ATha mAsanI dIkSAvALo brahmalokavAsI ane lAMtaka denA, nava mAsanI dIkSAvALo Anata, prANata, AraNa ane acuta denA, agiyAra mAsanI dIkSAvALo raiveyaka devonA tathA bAra mAsanI dIkSAvALA zramaNanigraMtha anuttaraupapAtika denA sukhane atikrame che. tyArabAda te zuddhatara pariNAmavALA thaIne siddha thAya che tathA sarva dubene aMta kare che. -zataka 14, udde 9 rAjagRha nagarane prasaMga che. gautama- he bhagavana ! nigraMthenA keTalA prakAra che ? ma- he gautama! nigraMthe pAMca prakAranA kahyA che: 1. pulAkaH "eTale ke je sAdhu saMyamavAna hovA chatAM, tathA vItarAgaprabhuta AgamathI kadI calita na thatA havA chatAM, doSa vaDe saMyamane, pulAkanI peThe - nisAra dhAnyanA kaNanI peThe - kAMIka asAra kare che, athavA temAM paripUrNatA prApta karatA nathI te'. 1. A tathA pachInI badhI avataraNamAM mUkelI vyAkhyAo mULanI nathI. 2010_05 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tarata nA hisAdi nuM ane A zrIbhagavatI-sAra pulAkanA pAMca prakAra che: khalana ityAdithI jJAnane dUSita kare te jJAnapulAka; zaMkA AdithI samyaktvane dUSita kare te darzanapulAka; ahiMsAdi guNonI virAdhanAthI cAritrane dUSita kare te cAritrapulAka; niSkAraNa anya saMpradAyanuM liMga dhAraNa kare te liMgapulAka; ane je akalpita - sevavA agra deSone manathI seve te yathAsUmapulAka. 2. bakuza : "eTale ke citra varNavALA; arthAta je sAdhuo zarIra ane upakaraNa suzobhita rAkhavAnA prayatnavALA hoya, Rddhi ane kIrti cAhatA hoya, sukhazIla hoya, sasaMga-parivArayukta - hoya, tathA aticArAdiSayukta cAritravALA hoya che.' bakuza sAdhuonA prAMca prakAra che. zarIrAdinI zobhA sAdhune agya che ema jANavA chatAM tevA prakArano doSa seve te Abhogakiza; ajANatAM te doSa seve te anAbhogabakuza; cAritrane ahiMsAdi guNo vaDe saMvRta hoya te saMvRta bakuza; tethI bhinna te asaMvRtabakuza; ane Akha-mukhane sApha rAkhanAra yathAsUtmakuza. 3. kuzIla: "eTale ke, doSanA saMbaMdhathI jenuM zIla kutsita - malina thayuM che te. temAM paNa jeo inei vazavartI heI, uttaraguNenI virAdhanA kare, te "pratisevanAkuzIla" kahevAya che; ane jeo tIvra kaSAyane kadI vaza na 1. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, aparigraha, ane rAtrIjanatyAga e mULa guNo che; ane nirdoSa bhikSAcaryA, gRhasthanAM vAsaNa-zavyA-mAna vagereno tyAga, asnAna, ane AbhUSaNatyAga e uttara guNe che. 2010_05 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu catAM mAtra maMda kaSAyane kyAreka vaza thAya, te "kavAyakuzIla" kahevAya che. temAM pratisevanAkuzIlanA pAMca prakAra cheH jJAna, darzana, cAritra ane liMga - sAdhuveza - enAthI upajIvikA karanAra anukrame jJAnapratisevanAkuzIla, darzana, cAritra, ane liMgapratisevanAkuzIla kahevAya che, ane "A tapasvI che' evI prazaMsAthI je khuza thAya, te yathAsUmakuzIla kahevAya che. kaSAyakuzIlanA pAMca prakAra A pramANe che: jJAna, darzana ane liMga - sAdhuveza-no krodha, mAnAdi kaSAyamAM upayoga kare, te anukrame jJAnakaSAyakuzIla, darzana kaSAyakuzIla, ane liMgakavAyakuzIla kahevAya che. kaSAyathI je zApa Ape te cAritrakaSAyakuzIla ane je mAtra manathI krodhAdine seve te cathA sukSmakuzala kahevAya che.1 4. nigraMtha : "eTale ke graMtha - mehanIyakarmathI rahita e sAdhu. tenAmAM rAgadveSano atyaMta abhAva che, tathA sarvajJapaNuM prApta thavAne paNa have tene aMtamuhUrta jeTalI ja vAra che. te aMtamuM dUrtanA prathama samayamAM vartamAna sAdhu prathamasamaya nigraMtha" kahevAya che, ane bAkInA samayamAM vartamAna "aprathamasamaya nigraMtha' kahevAya che. ema carama samayamAM vartamAna "caramasamaya nigraMtha', ane bAkInA 1. bIjI vyAkhyA pramANe, kaSA vaDe. jJAnadina virAdhaka te jJAnAdikaSAyakuzIla kahevAya che. 2. nava samayathI mAMDI be ghaDIthI kAMIka ocho - eTalAmAMthI kaI paNa kALa aMtarmuhUrta kahevAya. samaya e kALane sUkSmamAM sUma aMza che. 2010_05 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra samayamAM vartamAna "acaramasamaya nigraMtha' kahevAya che. sAmAnyataH prathamAdi samayanI vivakSA sivAyane ninya yathA sUkSma nigraMtha' kahevAya che. ema nigraMthanA pAMca prakAra che. 5. snAtaka: "eTale ke samasta ghAtI karmanuM kSAlana karavAthI snAta - zuddha thayela tathA jene sarvajJatva prApta thayuM che te sAdhu." tenA pAMca prakAra A pramANe che. zarIra ke kAyavyApAra rahita snAtaka te "acchavI snAtaka'; deSarahita vizuddha cAritravALe te "azabala snAtaka'; ghAtI-karma rahita te akasmaza snAtaka; saMzuddha jJAna ane darzanane dhAranAra te arihaMta-jina-kevalI; ane karmabaMdharahita te aparistrAvI. - zataka 25, uddezaka 6 gautra -he bhagavana! saMyamIonA keTalA prakAra che? maha-he gautama ! saMyamIonA pAMca prakAra che. te A pramANe : 1. sAmAyika saMyata, 2. chedo pasthApanIya 1. AtmAnA guNeno sIdho ghAta karanArAM jJAnAvaraNIyAdi cAra karma ghAtI kahevAya che; bAkInAM vedanIyAdi cAra aghAtI kahevAya che. juo pA. 24-6 upa2 Ti, naM. 1 mAM jaNAvelAM cAra. 2. A badhA sAdhuone mULamAM pAcho saMkhyA, guNa, vagere aneka rIte vicAra karavAmAM Avyo che. te mATe juo A prakaraNane aMte TippaNa naM. 1. 2010_05 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu 3. parihAravizuddhisayata, 4. sayata, ane 5. yathAkhyAtasayata, 1. sAmAyika sayata : samabhAvamAM rahevA mATe adhI azuddha pravRttionA tyAgapUrvaka cAra mahAvratarUpa pradhAna dharmane mana, vacana, kAyAthI trividhe je pALe, te sAmAyika sayata kahevAya. tenA be prakAra che : (1) Irika eTale ke alpakAlika : aticArayukta thavAthI dIkSAparyAyane chaMdI karI mahAvrata ApavAthI jenuM sayatapaNuM chinna thAya te. (ra) ane niraticAra eTale ke jIvanaparyaM ta jenuM cAritra akhaMDa rahe che te. : sUkSmasa parAyasa yata 2. chedepasthApanIya sayata : pUrvanA dIkSAparyAyane cheda. karI je peAtAnA AtmAne pAMca mahAvratarUpa dharmamAM sthApe, te ' chedApasthApanIya saMyata kahevAya. tenA be prakAra che : (1) sAticAra : eTale ke, aticArayukta thavAthI dIkSAparyAya haidI krI mahAvrata ApavAM paDyAM hoya tevA. (2) ane niraticAra : eTale ke prathama dIkSita sAdhune tathA pArzvanAthanA tIthI mahAvIranA tImAM praveza karanAra sAdhune pharI mahAvrata ApavAM paDyAM hoya te. * 3. parihAravizuddhika sayataH pAMca mahAvratarUpa ane uttameAttama dharmane triviSe mana-vacana-kAyAthI pALatA amuka prakAranuM tapa kare, te 'parihAraviddika sayata ' kahevAya.. to kara ane pazcima chedApasthApanIya sAdhu prathama tI karanA tImAM ja hoya che. 2010_05 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavANI-sAra tenA be prakAra che: (1) nirvizamAnaka eTale ke tapa karanAra, ane (2) nirviSTakAyika eTale ke sevAcAkarI karanAra, 4. sUkSmaparAya cataH jemAM kodha Adi kaSAya udayamAna nathI hotA, phakta lobhano aMza ati sUkSmapaNe hoya che, te sUkSmaparAyasaMta', tenA be prakAra che? (1) saMkilazyamAnaka, eTale ke upazamazrethI nIce paDato (2) ane vizudhyamAnaka, eTale ke upazamaNuM ke kSapakazreNI upara caData. 5. yathAkhyAta saMyata: jemAM kaI paNa kapAya udayamAna nathI hoto, te "yathAkhyAta saMyata" kahevAya. tenA be prakAra che: (1) chadmastha, eTale ke jene haju kevalajJAna thayuM nathI, tevo (2) ane kevalI, eTale ke jene kevalajJAna thayuM che te. * te tapamAM amuka saMkhyAnA sAdhuo gacchamAMthI nIkaLI tapa aMgIkAra kare che, temAM vArA pharatI eka gurusthAne rahe che, bIjA amuka tapa kare che, ane bIjA amuka sevA kare che. vigata mATe juo A mALAnuM 'aMtima upadeza, pustaka pA. 167, . 3, tathA A graMthamAM ja trIjA siddhAMtakhaMDamAM jIvavibhAgamAM prakaraNa 6mAM ume labdhivALA vibhAga. 1. Amika zuddhi ke vikAsanI 14 pAyarI - ke je guNasthAne kahevAya che, temAM 11 ane 12 guNasthAne pahoMcelo chaghastha kahevAya che; pachI 14mAM guNasthAnamAM tene sarvagrupaNuM prApta thaI, 14 mAne aMte zarIrapAta thatAM tene videhamukti prApta thAya che. "juo A mALAnuM aMtima upadeza' pustaka, pA. 12, Ti. naM. 6; tathA A graMthamAM trIjA siddhAMtakhaMDamAM chavavibhAgamAM prakaraNa sune ane Ti. naM. 1. 2010_05 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu jene darzanamohanIya karmane sarvathA kSaya hoya paNa cAritramehanIya kSaya athavA upazAMti hoya, te chaghastha; ane mehanA AtyaMtika abhAvane lIdhe vItarAgadazA pragaTavA sAthe prApta thatA sarvarUpaNayukta te kevalI". -zataka 25, ude. 7 ma-he gautama! lAghava (ochI upAdhivALA hovA-- paNuM), alpecchA, amUcha, anAsakta ane apratibaddhatA. (snehano abhAva) e pAMca vAnAM zramaNasAdhu mATe sArAM che. vaLI he gautama! akrodhIpaNuM, amAnIpaNuM, akapaTIpaNuM, ane alabhIpaNuM e cAra vAnAM paNa zramaNasAdhu mATe sArAM che. vaLI he gautama! rAgadveSa kSINa thayA pachI zramaNasAdhu aMtakara ane aMtima zarIravALe thAya; tathA pUrvanI avasthAmAM bahu mehavALo thaIne vihAra kare to paNa pachI saMvRta thaIne maraNa pAme, te pachI siddha thAya, buddha thAya, mukta thAya, nirvANa pAme ane sarva duHkhano nAza prApta kare. - zataka , udde 9 1. A saMyane mATe paNa maLamAM mulAka, bakuzAdinI peThe aneka vicAraNakAro che. tene namUne pulAkAdi mATenAM dvAramAM vAcakane jovA maLe che. tethI temane ahIM utAryA nathI. 2. saMvRta eTale AzravadvAn karmA AvavAnA mArgane -- arthAta pApapravRttione sikanAra. 2010_05 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra rAjagRhane prasaMga che. gautama he bhagavan! asaMvRta anagAra (sAdhu) siddha thAya, buddha thAya, mukta thAya, nirvANa pAme ane sarva duHkhene aMta kare? maha-he gautama! e vAta barAbara nathI. gau-he bhagavan! te kyA kAraNathI? ma--he gautama ! asaMvRta anagAra AyuSya sivAyanI bAkInI sAte karmaprakRtio zithilapaNe baMdhAI hoya tene gADha baMdhanavALI kare che, je prakRtio thoDA samayanI sthitivALI hoya, teone lAMbAkALanI sthitivALI karavAno AraMbha kare che; maMda anubhAvavALI - hIna rasavALI prakRtiene gADha rasavALI kare che; ane thoDA pradezavALAM karmadaLanAM parimANavALI prakRtiene ghaNuM pradezavALAM karmadaLanAM parimANavALI kare che, azAtAdanIya eTale ke dukhapUrvaka 1. eka bhavamAM cAlu AyuSyane trIjo bhAga vagere bAkI rahetAM eka ja vakhata mAtra aMtarmuhUrtadALane viSe AyuSyakarma baMdhAya che. mATe sAta karmaprakRti kahI. 2. kaSAyapUrvaka karAtI mana-vANI-kAyAnI pravRtti eTale ke yogane kAraNe kameparamANuo jIvamAM baMdhAya che. te vakhate temAM cAra aMze nirmANa thAya che : 1. jJAnane AvRtta karavAne, sukhaduHkha anubhavAvavAne vagere svabhAva - "prakRtibaMdha"; (2) te svabhAvathI amuka samaya sudhI smRta na thavAnI kAlamaryAdA - sthitibaMdha', (3) tIvratA maMdatA AdipaNe phalAnubhava karAvanArI vizeSatAo - "anubhAvabaMdha'; ane (4) svabhAva dITha te 2010_05 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu anubhavavAnA karmane vAraMvAra ekaThuM kare che; tathA anAdi, anaMta, dIrgha mArgavALA, tathA cAra gativALA saMsArAraNya viSe paryaTana kare che. paraMtu saMta anagAra tethI UlaTuM karIne siddha thAya che, tathA sarva duHkhono aMta kare che. -zataka 1, udde 1 rAjagRha nagarane prasaMga che : gautama-he bhagavana ! jeNe saMsArane rokyA nathI, jeNe saMsAranA prapaMcone nirodhyA nathI, jeno saMsAra kSINa thaye nathI, jeno saMsAra chedA nathI, je kRtArtha nathI, ane jenuM kArya samApta thayuM nathI, e sAdhu bhale pachI te nirdoSa ane svIkAravA yogya annapAna ja khAnAre hoya, te pharIne zIdhra pazu-manuSyAdimAM janmavArUpa avasthAne pAme ? ma-he gautama! te pharIne zIdya tevI avasthAne pAme. - gau-he bhagavana ! te nigraMthanA jIvane kayA zabdathI bolAvAya ? mo--he gautama! te nigraMtha chava zvAsaniHzvAsa le che mATe "prANa" kahevAya; thavAnA svabhAvavALo che- thaye che, paramANuonuM amuka parimANamAM vahecAI javuM - "pradezabaMdha', A cAramAMthI pahelA ane chello ega eTale ke pravRttine AbhArI che, ane bIjo tathA trIje rAgadveSAdi kaSAyane AbhArI che, karma prakRtio tathA temanA hetuo mATe juo pA. 24, Ti. 1. 1. mULamAM mRtAdi.- mRta = nirjIva vastu khAnAra. 2010_05 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavata-sAra thAya che, ane thaze--mATe "bhUta' kahevAya; jIve che ane jIvapaNane tathA AyuSakarmane anubhave che, mATe jIva kahevAya; zubhAzubha karmovaDe saMbaddha che mATe "sarva kahevAya; kaDavAkhATA vagere rasAne jANe che mATe "vijJa' kahevAya; tathA sukhaduHkhAdi anubhave che mATe "veda' kahevAya. paraMtu je niJthe saMsArane rokyo che, tenA prapaMcane rekyo che, tathA jenuM kArya samApta thayela kAryanI peThe pUrNa thayuM che, tevo nirdoSa annapAna khAnAre nigraMtha karIne manuSyapaNuM vagere bhAvone pAmato nathI. teno jIva "siddha" kahevAya, buddha" kahevAya, "mukta" kahevAya, "pAragata" kahevAya, eka pagathiyethI bIje ema anukrame saMsAranA pArane pAmela paraMparAgata " kahevAya, tathA parinirvata, aMtakRta ane sarvaduHkhaprahaNa kahevAya. zataka 2, udeva 1 rAjagRhanagarane prasaMga che. gautama - he bhagavana ! asaMyata, avirata tathA jeNe pApakarma haNyAM nathI ane varyA nathI tevo jIva ahIMthI eNvIne paralokamAM deva thAya che? ma- he gautama ! tevA keTalAka deva thAya che, ane keTalAka deva nathI thatA, gau - he bhagavana ! tenuM zuM kAraNa? bhava- he gautama! je jIvo gAma, nagara, rAjadhAnI vageremAM parANe bhUkha-tarasa, brahmacarya, zIta-uSNa, DAMsa-macchara 2010_05 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu vagerenAM duHkha sahana kare che; parANe snAnatyAga, parase, raja, mela tathA kAdavathI thatA paridAha kaleza the yA vadhAre vakhata sahana kare che, teo te prakAranA akAma tapa - kaleza vaDe mRtyukALa bharIne vAvyaMtara devalokanA kAI paNu lokamAM devapaNe utpanna thAya che. he gautama ! ahIM jema pu5, pallava, latA, phala vagerevALuM azoka, AMbA, kasuMbA vagerenuM vana ghaNI zobhA vaDe atIva zobhatuM hoya che, tema vAna vyaMtara devanAM sthAne atIva zobhatAM hoya che. tyAMnAM devadevInI ochAmAM ochI sthiti daza hajAra varSanI hoya che ane vadhAremAM vadhAre papama varSa jeTalI hoya che. - zataka 1, udde 1 rAjagRha nagarano prasaMga che. gau--he bhagavana ! khaMDita saMyamavALA ke akhaMDita saMyamavALA, tApase, parivrAjaka, AjIvikA, ane zraddhAbhraSTa vezadhAraka vagere sAdhuo devapaNuM pAmavAne vegya hoya, te konI utpatti kyAM thAya che? ma0-- he gautama ! saMyama rAhata ane devapaNuM pAmavAne yogya che eTale ke zramaNanA guNa dhAraNa karanArA, tathA zramaNane AcAra, anuSThAna, tathA bAhya veSa dhAraNa karanArA 1. karmakSayanI-- nirjarAnI kAmanAthI kareluM nahIM, evuM. - 2. tenI gaNatarI mATe A graMthamAM juo bIje cAritrakhaMDa, sudarzana zeThanI kathA. 2010_05 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra mithyAdaSTie kamamAM kama bhavanavAsImAM ane vadhAremAM vadhAre uparanA zreyaka devalokamAM utpanna thAya che. dIkSA lIdhI tyArathI jemanuM cAritra agni che, tevA akhaMDita saMyamavALAe kamamAM kama saudharmakalpamAM ane vadhAremAM vadhAre sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thAya che. temanAthI UlaTA eTale ke khaMDita saMyamavALAe kamamAM kAma bhavanavAsImAM ane vadhAremAM vadhAre saudharmakalpamAM utpanna thAya che. svIkAra karyo tyArathI jeono dezaviratira pariNAma akhaMDita che tevA akhaMDita - saMyamasaMyamo kamamAM kama saudharmakalpamAM ane vadhAremAM vadhAre azrutakalpamAM utpanna thAya che. temanAthI UlaTA khaMDita-saMyabhAsaMyama kamamAM kama bhavanavAsImAM ane vadhAremAM vadhAre jyotiSikamAM utpanna thAya che. marajI vinA thatI akAma nirjarAvALA (parANe tapa sahe che tevA) kamamAM kama bhavanavAsImAM ane vadhAremAM vadhAre vAnagaeNtaramAM utpanna thAya che; bAkInA (have pachI jaNAvelA) badhAnI kamamAM kAma utpatti bhavanavAsImAM che. ane vadhAremAM vadhAre nIce pramANe cheH 1. saMjavalana kaSAyanA sAmarthyathI teomAM zeDo mAyAdi. deSa saMbhave che; paNa teoe cAritrane upaghAta karyo nathI. -TIkA. 2. virati eTale viramavuM te; hiMsAdi pApamAMthI aMzataH nivRtta thavuM te dezavirati. jemake "jaMgama jIvonI hiMsA na karavI" evo niyama lenAra sthUla ahiMsA vratavALo che. tene saMyamA saMcamI" paNa kahevAya. kAraNa ke jagama jAnI ahiMsAnI dRSTie te saMcamI che, ane anya jIvonI hiMsAnI daSTie te asaMyamI che. 2010_05 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu 17 tApasa eTale ke kharI paDelAM pAMdaDAM vagerene upabhoga karanArA (mUDha tapasvIo) tiSikamAM; ceSTA, cALA vagere karanAra kAMdapike saudharmakalpamAM; dhADanI bhikSAthI jIvanArA tridaMDIe (caraka parivAjaka) brahmalokakalpamAM, jJAna, jJAnI, sAdhu vagerenI niMdA karanArA kibiSiko lAMtakakalpamAM, dezavirati dhAraNa karanAra gAya ghaDe vagere tiya sahastrArakalpamAM; AjIvaka saMpradAyanA gozAlaka-ziSya tathA maMtrAdino prayoga karanArA Abhiyogika azrutakalpamAM ane darzanabhraSTa veSadhArako paranA raiveyakamAM utpanna thAya che. - zataka 1, udde 2 rAjagRha nagarano prasaMga che. gautama--he bhagavana! ekAMtabAla eTale ke mithyAdaSTi jIva athavA virati vinAne jIva kevuM ( kaI gatinuM ) AyuSyakarma bAMdhe ? maha-he gautama! potAnAM moTAM-nAnAM kAryo anusAra nairayikanuM, tiryacanuM, manuSyanuM ane devanuM paNa bAMdhe. 1. athavA caraka eTale kuTakAdi (laMgoTiyA ?) ane parivrAjaka eTale kapila muninA zikhyo. 2. jue cAritrakhaMDamAM jamAlinI kathAne upahAra. . kautuka eTale saubhAgyAdi mATe nAna batAvavAM, bhUtI karma eTale tAvavALA vagerene bhUti devI, svavidya ItyAdi. 2010_05 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra gau-he bhagavan! ekAMtapaMDita manuSya kaI gatine yogya AyuSyakarma bAMdhe ? mAhe gautama! te to kadAca AyuSyakarma na paNa bAMdhe; ane bAMdhe te devanuM ja bAMdhe. gau -he bhagavan! tenuM zuM kAraNa? ma0 -he gautama! sarva ekAMtapaMDita manuSyanI mAtra be gatio kahI che: (1) aMtakriyA eTale ke nirvANa- mokSa; ane (2) kalpa -- anuttara - sudhInA devalokamAM utpatti. he bhagavana ! bAlapaMDita konuM AyuSya bAMdhe ? maha-he gautama! devanuM. gau0 -he bhagavana ! tenuM zuM kAraNa? mo--he gautama ! bAlapaMDita manuSya zramaNa ke brAhmaNa pAsethI eka paNa dhArmika ane Arya vacana sAMbhaLI, tathA tenuM avadhAraNa karI, keTalIka pravRttithI (sthUla hiMsAdikathI) aTake che ane keTalIkathI ( hiMsAdimAtrathI) nathI aTakato; keTalIka pratijJApUrvaka tyAga (pratyAkhyAna) kare che, ane keTalIka nathI karato; Ama keTalIka pravRttithI aTakavAne lIdhe tema ja keTalIkano tyAga karavAne lIdhe te narayikAdinuM AyuSya nathI bAMdhato, paraMtu devanuM AyuSya bAMdhI devAmAM utpanna thAya che. - zataka 1, udde 8 1. TIkAkAranA jaNAvyA pramANe teno artha "sAdhu" thAya che. 2. cAra anaMtAnubaMdhI kaSAya ane traNa mehanIya kSaya thayA bAda, 3. eTale ke zrAvaka. -TIkA. 2010_05 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu - TipaNe TippaNa TippaNuM na. 19 have pulAka vagere pAMceno veda vagerenI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che ? * 1. temAM pulAkane veda hoya che, paraMtu koI strIne pulAlabdhi hotI nathI, tethI pulakilabdhivALo, puruSa ke puruSanapuMsaka (kRtrima rIte thayelo) hoya che. bakuza paNa vedayukta heAya che; paraMtu strI, puruSa ke kRtrimanapuMsaka e traNe bakuza hoI zake che. tevuM ja pratisevanAkuzIlanuM jANavuM. kapAyakuzIla paNa vedasahita hoya to traNa vedavALe hoya; paraMtu vedarahita hoya tyAre upazAMta ane kSINa vedavALe hoI zake. nigraMtha vedarahita ja hoya paraMtu te upazAMtaveda ke kSINaveda ema baMne prakArano heya. snAtaka to vedarahita - tema ja kSaNaveda ja hoya. 2. have rAganI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che? pulAka, akuza ane kuzIla rAgasahita hoya. nigraMtha rAgarahita hoya; paraMtu upazAMta thAya ke kSINakaSAya paNa hoya. snAtaka te rAgarahita tema ja kSINakaSAya ja hoya. 3. have kapanI apekSAe pulAkAdine vicAra karavAmAM Ave che. amuka prakAranAM amuka vastra paridhAna karavAM' vagere daza ka -AcArenuM pAlana pahelA ane chellA 1 juo A TippaNane aMte TippaNa na. 2. 2010_05 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zrIbhagavatI-sAra tIrthakaranA samayamAM Avazyaka hoya che (sthitakalpa). madhyama bAvIsa tIrthaMkaranA sAdhuone te AcAronuM pAlana Avazyaka nathI (atikalpa). pulAkathI mAMDIne snAtaka sudhInA vargo sthitakalpamAM paNa hoya ane atikalpamAM paNa hoya. jinakalpa, sthavirakalpa ane kalpAtItatAnI apekSAe vicArIe to pulAka sthavirakalpamAM hoya; bakuza jinakalpa ane sthavirakalpamAM heya; pratisevanAkuzIlanuM paNa tema ja jANavuM; kaSAyakuzIla jinakalpamAM hoya, sthavirakalpamAM hoya ane kalpAtIta paNa hoya. nigraMtha ane snAtaka kalpAtIta ja hoya. 4. saMyama athavA cAritranA pAMca prakAra che? je pahelavahelI munidIkSA levAmAM Ave che te "sAmAyika saMyama,' prathama dIkSA lIdhA bAda zAstrAbhyAsa bAda vizeSa zuddhi khAtara ke lIdhelI dIkSAmAM doSApatti thavAthI tene cheda karI je navesara dIkSA ApavAmAM Ave te chedo pasthApana saMyama amuka khAsa tapa karavA gacchano parihAra - tyAga karI vizuddhi prApta karavArUpa "parihAravizuddhi cAritra'; jemAM krodhAdi kaSAyo udayamAna na hoya, paNa lebhano aMza ati sUkSmapaNe hoya te "sUkSmasaM5rAya cAritra'; tathA jemAM koI paNa kapAya udayamAna nathI ja hoto te "yathAkhyAta cAritra' pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla sAmAyika ane chedapasthAnIyamAM hoya; kavAyakuzala yathAkhyAta sivAyanA saMyamamAM hoya; tathA nigraMtha ane snAtaka yathAkhyAta saMyamamAM hAya. 1. jinakalpa e utkRSTa ati kaDaka AcAra che. 2. tenA svarUpa mATe juo AgaLa pA. 4 noMdha. 2010_05 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu- TipaNe 5. have saMyamanI pratisevanA1khaMDananI apekSAe temano vicAra karavAmAM Ave che. pulAka pratisevaka ja hAya; te mUlaguNano pratisevaka hoya tyAre pAMca Asrava (pAMca mahAvratathI UlaTAM pAMca mahApApa) mAMnA koI eka Astravane seve; ane uttaraguNanI virAdhanA kare tyAre daza prakAranA pratyAkhyAnamAMthI koI eka pratyAkhyAnane virAdhe. bakuza mUlaguNane virAdhaka na hoya; uttaraguNanI virAdhanA vakhate te dazamAMthI eka pratyAkhyAnane virAdhe. pratisevanAkuzIlanuM pulAka jevuM ja jANavuM. kaSAyakuzIla, nigraMtha ane snAtaka virAdhaka hoya ja nahIM. 6. have pAMca jJAnonI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che. pulAka be jJAnamAM ke traNa jJAnamAM hoya. bemAM hoya tyAre mati ane zrutajJAnamAM hoya; ane traNamAM hoya tyAre mati, bhuta ane avadhijJAnamAM hoya. e ja pramANe bakuza ane pratisevanAkuzIlanuM jANavuM. kaSAyakuzIla be, traNa, athavA cAra jJAnamAM paNa hoya. bemAM hoya tyAre mati ane zrutamAM hoya; traNamAM hoya tyAre mati 1. saMjavalana kaSAyanA udayathI saMyama viruddha AcaraNa te pratisevanA. sarvaviratine pratibaMdha karavA jeTalI nahIM, paNa temAM khelana ane mAlinya karavA jeTalI tIvratAvALA kaSAya saMjvalana kahevAya. juo pA. 29. 2 juo A prathama khaMDamAM pratyAkhyAna nAmanuM 12muM prakaraNa3. juo AgaLa pA. 27, Ti. naM. 3. 2010_05 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra zrata ane avadhimAM hoya; cAramAM hoya tyAre mati, cuta, avadhi ane mana:paryavajJAnamAM hoya. e pramANe ja nigraMthanuM paNa jANavuM. snAtaka mAtra kevaLajJAnamAM hoya. 7. have zrata athavA zAstranI daSTie vicAra karavAmAM Ave che: pulAka ochAmAM ochuM navamA pUrvagraMthanI trIjI AcAravastu sudhI bhaNe; ane vadhAremAM vadhAre saMpUrNa nava pUrvene bhaNe. bakuza ochAmAM ochuM ATha pravacanamAtA sudhI, ane vadhAremAM vadhAre daza pU sudhI bhaNe. e ja pramANe pratisevanAkuzIla paNa jANa. kaSAyakuzala ochAmAM ochuM ATha pravacanamAtA sudhI ane vadhAremAM vadhAre 14 pUrve sudhI bhaNe. e ja pramANe nigraMthanuM jANavuM. snAtaka (sarvajJa hovAthI) zrutarahita hoya. 8. have tIrthanI dRSTie vicAra karavAmAM Ave che : pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIla e haMmezAM tIrthakarane zAsanamAM hoya che. paraMtu kapAyakuzIla, nigraMtha ane snAtaka to tIrthamAM paNa hoya ane atIrthamAM paNa hoya. atIrthamAM hoya tyAre te tIrthakara paNa hoya ke pratyekabuddha paNa hoya. * jainadharmanA, atyAre lupta thaI gayelA manAtA nA 14 graMze. juo A mALAnuM "saMyamadharma " pustaka pA. 7. 1. pAMca samiti ane traNa gupti e aSTa pravacanamAtA kahevAya che. juo "aMtima upadeza" pA. 139 i. 2. guru vinA potAnI meLe ja jJAna pAmela. juo A mALAnuM "aMtima upadeza" pustaka, pA. 45, Ti. naM. 1. 2010_05 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu - TipaNe 9. have liMganI dRSTie vicAra karavAmAM Ave che ? liMga eTale cihna : te bhAva ane dravya ema be prakAranuM che. cAritraguNa e bhAvaliMga, ane viziSTa veza Adi bAhya svarUpa te vyaliMga.' pAMce nigraMtha bhAvaliMganI apekSAe svaliMgamAM (sAdhupaNAmAM) hoya; paraMtu dravyaliMganI apekSAe svaliMgamAM haiya ke gRhasthaliMgamAM paNa hoya. 10. have pAMca zarIranI daSTie vicAra karavAmAM Ave che. pulAka audArika, taijasa ane kAzmaNa e traNa zarIramAM hoya. bakuza te traNa zarIramAM hoya athavA dArika, vaikriya, taijasa ane kAzmaNa ema cAramAM paNa hAya. e pramANe pratisevanAkuzIlanuM jANavuM. kaSAyakuzIla upara jaNAvelAM traNa tema ja cAra, tathA AhAraka sAthenAM pAMca zarIramAM paNa hoya. nigraMtha ane snAtakane pulAkanI piThe jANavA. 11. have bhUminI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che. pulAka janmathI tema ja cAritrabhAvathI astitvanI * bahAra dekhAtuM sthUla zarIra, te "audArika'; khAdhelA AhArAdine pacAvavAmAM ane dIptimAM kAraNabhUta thatuM zarIra te 'taijasa'; jIve bAMdhelo karma samUha te "kAmaMNa" zarIra; nAnuM - meTuM - pAtaLuM - jADuM - ema anekavidha rUpAne - vikriyAne - dhAraNa karI zake te vaikriya" [deva vagerene te janmathI prApta hoya che; paNa manuSyane ta5 vagerenI zaktithI prApta thAya che ]; cauda pUrvagraMthe jANanAra munithI ja racI zakAtuM "AhAraka" zarIra. kAMI zaMkA paDatAM anya kSetramAM rahelA sarvajJa pAse javA teo tene utpanna kare che; te hAtha jeTaluM nAnuM hoya che. 2010_05 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIlagavatI-sAra apekSAe ka bhUmimAM jarI heAya; (kAraNake tene deva paNa saharI upADI jaI zake niha.) bakuza paNa janma ane cAritrabhAvathI astitvanI apekSAe kabhUmimAM ja hoya; paraMtu saharaNanI apekSAe aka bhUmimAM paNa heAya. e pramANe pachInAenuM paNa jANavuM. 74 12. have kALanI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che. kALa traNa prakArano cheH sukha-vIryAdinI apekSAe caDatA utsarpiNI kALa; sukhavIryAdinI apekSAe UtaratA avasarpiNI kALa; ane ne avasarpiNInAutsarpiNI kALa, bharata ane airavata kSetramAM pahelA e prakAranA kALa che. ane mahAvidehara tathA haimavatAdi kSetramAM trIjA prakAranA kALa che. 1. kAraNake apha`bhUmimAM utpanna thayelAmAM cAritra ta saMbhave. karanAra 2. jemAM meAkSamAga ne jANanAra ane tenA " upadeza tIrthaMkara peTTA thaI zake te ka`bhUmi kahevAya. jaM budvIpa, dhAtakIkhaDa ane ardhI~ puSkaradvIpa (vaccenA samudro sAthe) eTale manuSyalAka kahevAya che. jammu vagere dvIpAne sarakhA nAmanAM bharata vagere sAta sAta kSetrAmAM vahecI nAkhavAmAM AnyA che. jaMbu karatAM dhAtakIkhaDamAM bamaNAM kSetre che, ane ardhAMpuSkaramAM paNa teTalAM ja che. temAMthI pAMca bharatakSetre, pAMca airavata ane pAMca videha e kama bhUmi che; pAMca haimavata, pAMca hairaNyavata, pAMca ramyaka, pAMca hariva, pAMca devakuru ane pAMca uttarakuru e trIsa akama bhUmi che. devakuru ane uttarakuru e videnA ja bhAgA che; paNa te akama bhUmi che. 2010_05 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu- TippaNe avasarpiNInA suSamasuSamA, suSamA, suSamaduHkhamA, du:khamasuSamA, du:SamA, ane du:khamadu:SamA ema cha ArA vibhAga che. utsarpiNInA ( kramamAM) tethI UlaTA cha ArA che. nAutsarpiNIneAavarsa paiNI kALamAM sumasuSamAnA samAna kALa devakuru ane uttarakurumAM hoya che. suSamAne samAna kALa hirava ane ramyaka kSetramAM heAya che. suSamaduHkhamA| samAna kALa himavata ane araNyavata kSetramAM tathA duHkhamasuSamAne samAna kALa mahAvidehamAM hoya che. pulAka traNe kALamAM hAya che. avarsApaiNImAM pulAka janmanI apekSAe trIjA ane cothA ArAmAM ja hoya;. ane cAritrabhAvathI astitvanI apekSAe trIjA, ceAthA ane pAMcamA ArAmAM paNa heAya. temAM je ceAthA ArAmAM. janmyA DAya, tenuM pAMcamA ArAmAM cAritryabhAvathI astitva hoya. trIjA ane ceAthA ArAmAM janma ane AgaLa cAritrakhaMDamAM sudarzana zeThanI kathAmAM jaNAvela 'sAgara' varSIne hisAbe avasarpiNI ane utsarpiNI e dareka 10x(k karoDax1 karoDa ) sAgara varSoMnAM banelAM che. avasarpiNInA che. ArAnuM mApa A pramANe che: prathama Are = 4x(1 karoDax1 karoDa) sAgara va bIjo Ara 3x( > trIje 24( .. .. 22 ceAthe! = 14( pAMcame = 21000 va = 1000 vR chaThTho 1. A pAna 74, noMdha 2 "" = "" "" 39 ?? upa 33 echAM 42000 varSa 2010_05 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 76 zrIbhagavatIsAra sadbhAva baMne hoya. utsarpiNamAM te bIjA, trIjA ane cothA Are janmathI hoya. temAM bIjA ArAne aMte te janma ane trIjA ArAmAM te cAritrano svIkAra kare; trIjA ane cothAmAM te janma ane cAritra baMnethI hoya; cAritranI apekSAe trIjA ane cothA ArAmAM ja hoya; kema ke te ja ArAmAM cAritranI pratipatti hoya che. pulAka noutsarpiNI-noavasarpiNI kALe hoya to janma ane cAritranI apekSAe duHSamasuSamA samAna kALa hoya. bakuza avasarpiNa ane utsarpiNI e be kALe ja hoya. avasarpiNamAM janma ane cAritranI apekSAe pahelA be ArAmAM na hoya; trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM hoya; paNa chaThThAmAM kadI na hoya. saMharaNanI apekSAe te koI paNa kALe hoya. utsapiNuM kALamAM hoya to badhuM pulAkanI peThe jANavuM; paraMtu saMharaNanI apekSAe koI paNa kALe hoya ema jANavuM. no avasarpiNI-noutsarpiNa kALe hoya to paNa badhuM pulAkanI peThe jANavuM; paNa saMharaNane apekSI kaI paNa kALe hoya ema jANavuM. bakuzanI peThe ja pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIlane paNa jANavA. nigraMtha ane snAtakane pulAkanI peThe jANavA; paraMtu saMharaNanI apekSAe teo sarva kALe hoya ema jANavuM. (13) have gatinI apekSAe vicAra karavAmAM Ave che : pulAka maraNa pAmIne devagatimAM jAya; tyAM paNa vaimAnika devAmAM ja Upaje, ane te paNa nIcAmAM nIce saudharma kalpamAM, ane UMcAmAM UMce sahastrAra kalpamAM. 1. juo pA. 33 noMdha. 2010_05 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu "TipaNe Ge akuzanuM paNa e pramANe ja jANavuM. taphAvata eTale ke te UMcAmAM UMce acyuta kalpamAM utpanna thAya. pratisevanAkuzIlane bakuza jevA ja jANavA. kAyakuzIlane pulAka jevA jANavA; taphAvata e ke te UMcAmAM UMce anuttara vimAnamAM utpanna thAya. ni thanuM paNa e pramANe jANavuM, paNa te mAtra anuttara vimAnamAM ja utpanna thAya. te| maraNa pAmIne siddhagatie ja jAya. snAtaka pulAke jo saMyamanI avirAdhanA sAcavI hAya ! te iMdra, sAmAnika, trAyastriza, ke le!kapAla thAya; paNa ahaniMdra1 na thAya. virAdhanA ja karI heAya te| bhavanapati vagere kAI paNa devamAM utpanna thAya. e pramANe bakuza ane pratisevanAkuzIlanuM jANavuM. kaSAyakuzAle saMyamanI virAdhanA na karI hAya tA te iMdrathI mAMDIne ahaniMdra paNa thAya; ane virAdhanA karI hoya te! bhavanavAsI vagere kAI devapaNe utpanna thAya. nigraMtha avirAdhanAne AzarIne aniMdra ja thAya, ane virAdhanAne AzarIne bhavanavAsI vagere kAI paNa devamAM utpanna thAya. e 1. devezamAM paNa svAmI-sevaka ityAdi bhAvA che, iMdra svAmI che; trAyaspriMga deve maMtrI athavA purohita jevA che. te sAmAnika paNa kahevAya che. AtmarakSaka devA zasra vaDe rakSA kare che; leAkapAla sarahadanI syA kare che; anIka deve sainikanuM ke senApati, AbhiyAgya deveA dAsanuM, ane philvitrika deve aMtyajanu kAma kare che izva uparanA devaleAkAmAM svAmIsevabhAva nathI, badhA ahamidra'-- peAtAne IMdra jevA ja mAne che. 2010_05 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra devalokamAM pulAkanI sthiti ochAmAM ochI bethI nava palyopama sudhInI (palyopamapRthakatva), ane vadhAremAM vadhAre 18 sAgarepanI che. bakuzanI te ja pramANe che; paNa vadhAremAM vadhAre 22 sAgarepanI chepratisevanAkuzIlanuM tema ja samajavuM. kaSAyakuzIlanI te ja pramANe, paNa vadhAremAM vadhAre 33 sAgarepama, tathA nigraMthanI 33 sAgarepama ja sthiti che. 14. have saMyamasthAna eTale ke cAritranI zuddhi-azuddhinA vattAochApaNAne lIdhe thatA bhedonI daSTie vicAra karavAmAM Ave che. cAritramehanIya kSayopazama aneka prakArano hevAthI pulAkathI mAMDIne kaSAyakuzIla sudhInAnAM saMyamasthAne asaMkhyAta che. nigraMthane eka ja saMyamasthAna che, kAraNake kavAyano kSaya ke upazama eka ja prakArano hovAthI tenI zuddhi paNa eka ja prakAranI che. e pramANe snAtaka viSe paNa jANavuM. nigraMtha ane snAtakanuM saMcamasthAna eka ja che; pulAkanAM tethI asaMkhyAtagaNa che; bakuzanAM tethI paNa asaMkhyAtagaNAM che pratisevanAkuzIlanAM tethI paNa asaMkhyAtagaNAM, ane kaSAyakuzIlanAM tethI paNa anaMtagaNuM che. ukta saMyamasthAnomAMthI sauthI ochAM sthAne pulAka ane kaSAyakuzIlanAM hoya che. e baMne asaMkhyAta saMyamasthAna sudhI sAthe ja vadhye jAya che, tyArabAda pulAka aTake che, paraMtu kaSAyakuzIla ekalo tyArabAda asaMkhyAta sthAna sudhI 1. tenI saMkhyA mATe juo AgaLa pA. 65, meM. 2. 2010_05 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu - TippaNeA sAthe ja vadhye jAya che; tyArapachI asakhyAta sacamasthAnA sudhI kaSAyakuzIla, pratisevanAkuzIla ane akuza ekasAthe vacce jAya che; tyArabAda akuza aTake che. tyArabAda asaMkhyAta sthAna sudhI caDI pratisevanAkuzIla aTake che, ane tyAra pachI asakhyAta sthAna sudhI caDI kaSAyakuzIla ...aTake che. tyArapachI AgaLa nitra tha ane snAtaka eka ja saMyamasthAnane prApta kare che. uktasthAnA asaMkhyAta heAvA chatAM te darekamAM pUrva karatAM pachInAM saMyamasthAnAnI zuddhi anaMtAnaMtagaNI mAnavAmAM AvI che.' eka pulAka bIjA pulAkanA cAritraparyAyeAnI apekSAe hIna hAya, tulya hoya ke adhika hAya. pulAka bhakuzanA carcAtraparyAyAnI apekSAe anaMtagaNuM! hIna che. e pramANe pratisevanAkuzIlanA paryAyAnI apekSAe paNa anaMtagaNeA hIna che. te ja pramANe niMtha ane snAtakanI apekSAe paNa jAvu. pulAka jema pulAkanA sajAtIya cAritraparyAyAnI apekSAe cha sthAna patita che, tema kAyakuzIlanI sAthe paNa cha sthAna patita jAve. e bakuza pulAkanA cAritraparyAyeAnI apekSAe anaMtagA adhika che. akuza akuzanA cAritraparyAyonI apekSAe hIna hoya, tulya heAya ke adhika hoya. hIna hoya te! cha sthAna patita 1. hIna hoya te anata bhAga hIna hoya, asakhya bhAga hIna hAya, sakhyAta bhAga 'hIna hoya, saMkhyAtagaNe! hIna heAca, asaMkhyAtagAhIna hAya ane anaMtagaNA hIna hoya. te ja pramANe adhikanuM paNa cha rIte jANavuM. 2010_05 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra hoya. te ja pramANe pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla sAthe paNa jANavuM. nigraMtha ane snAtakathI te te hIna ja che. pratisevanAkuzIlanuM paNa bakuza pramANe ja jANavuM. kaSAyakuzIlanuM paNa e pramANe ja jANavuM; paraMtu pulAka karatAM bakuza adhika ja kahyo hato, tene badale kaSAyakuzIlane hIna, tulya, ane adhika kahevo. hIna hoya tyAre ja sthAna patita hoya. nirmatha, pulAkathI mAMDIne kaSAyakuzIlanA cAritraparyAnI apekSAe anaMtagaNe adhika che; paraMtu anya nigraMthanA sajAtIya cAritraparyAnI apekSAe tulya che. e pramANe snAtakanI apekSAe paNa jANavuM. te pramANe snAtakanuM paNa jANavuM. pulAka ane kAryakuzIlanA jaghanya (ochAmAM ochI) cAritraparyavo paraspara tulya che ane sauthI thaDA che; tethI pulAkanA utkRSTa (vadhAremAM vadhAre) cAritraparya anaMtagaNuM che. tethI bakuza ane pratisevanAkuzIlanA jaghanya cAritraparya anaMtagaNu che ane paraspara tulya che. tethI bakuzanA utkRSTa cAritraparyavo anaMtagaNuM che. tethI pratisevanAkuzIlanA utkRSTa cAritraparya anaMtagaNa che. tethI kavAyakuzIlanA utkRSTa cAritraparyavo anaMtagaNuM che. tethI nigraMtha ane snAtaka e baMnene nahIM jaghanya-nahIM utkRSTa evA cAritraparyA anaMtagaNa ane paraspara tulya che. 15. pulAkathI nigraMtha sudhInA kAya-mana-vacananA yoga- vyApAra yukta che, paraMtu snAtaka to sagI hoya tema ja aAgI paNa hoya. 2010_05 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu-TippaNe 16. pulAkathI snAtaka sudhInA sAkAra tema ja anAkAra upagavALA che. 17. pulAkathI mAMDIne kaSAyakuzIla sudhInA kaSAyayukta ja hoya che, paraMtu kaSAyakuzIla sivAyanA badhAne krodha, mAna, mAyA ane lAbha e cAre kaSAya hAya che; jyAre kavAyakuzIlane saMjavalana prakAranA cAra, traNa (kedha vinAnA), be (krodha ane bhAna vinAnA) ke eka (lAbha) kaSAya heAya che. - nirgatha ane snAtaka kaSAyarahita ja hAya; paraMtu nigraMtha upazAMtakaSAya tema ja kSINakaSAya paNa hoya; jyAre snAtaka to kSINakaSAya ja hoya. 18. pulAkathI mAMDIne nigraMtha sudhInA leyAyukta ja hoya che. paNa pulAka, bakuza ane pratisevanAkuzIlane teja, padma ane zukala e traNa ja lesyA hoya che, jyAre kaSAyakuzalane ye lesyA hoya che, tathA nigraMthane eka zuklaspA ja hoya che. snAtaka to vezyAvALe tema ja lephsArahita paNa hoya. lesyAvALo hoya to eka paramazukala lesyAvALA ja hoya. 1. jIvane bedharUpa vyApAra te upaga. tenA sAkAra ane nirAkAra evA be bheda che. je bAdha grAhya vastune vizeSarUpe jANe te sAkAra upayoga, ane je bodha grAhya vastune sAmAnya rUpe jANe te nirAkAra upayoga, sAkArane jJAna athavA savikalpaka bedha paNa kahe che, tathA nirAkarane darzana athavA nirvikalpaka bodha kahe che. 2. zukaladhyAnanA trIjA bheda samaye eka parama zukalezyA hoya; ane anyadA zukalezyA hoya; paraMtu te paNa itara jIvanI zuklalezyAnI apekSAe te paramazukla lehyA ja hoya. 2010_05 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra - 19. pulAkathI kaSAyakuzala sudhInA vadhatA pariNAmavALA paNa haya, ghaTatA pariNAmavALA paNa hoya tathA sthira pariNAmavALA paNa hoya. nigraMtha ane snAtaka ghaTatA pariNAmavALA na hoya. pulAka ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre aMtarmuhUrta sudhI vadhatA pariNAmavALA ke ghaTatA pariNAmavALo hoI zake; ane eAchAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre sAta samaya sudhI sthira pariNAmavALe hoI zake. (pulAkANAmAM maraNa saMbhavatuM nathI; tethI teno vardhamAna samaya kaSAya vaDe bAdhita thAya; jyAre bakulAdine te maraNathI paNa vardhamAna pariNAma bAdhita thAya. maraNa samaye pulAka kaSAyakuzalatvAdirUpe pariName che. ) *. nigraMtha ochAmAM ochuM ane vadhAremAM vadhAre aMtarmuhUrta sudhI vadhatA pariNAmavALA hoya; (kevaLajJAna Upaje tyAre ja tenuM vadhatuM pariNAma aTake.) tathA ochAmAM eAcho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre aMtamuhUrta sudhI te sthira pariNAmavALo heya. (ochAmAM ocho eka samaya maraNane kAraNe saMbhave che.) snAtaka ochAmAM ochuM ane vadhAremAM vadhAre aMtamuhUrta sudhI vadhatA pariNAmavALo hoya, (kemake zilezI avasthAmAM vardhamAna pariNAma aMtarmuhUrta sudhI hoya) tathA ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre kAMIka (ATha varasa) nyUna pUrvakaTI varSa sudhI te sthira pariNAmavALo hoya. (jemake, kevalajJAna thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI sthira pariNAmavALe thaIne zailezI svIkAre tyAre aMtarmuhUrta; ane 2010_05 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu - TipaNe pUrva keTI AyuSavALA puruSane janmathI ochAmAM ochAM nava varSa gayA pachI kevalajJAna upaje, pachI te nava varasa jUna pUrva keTI varSa sudhI sthira pariNAmavALo thaIne zelezI sudhI vihareH zailezImAM te vardhamAna pariNAmavALo heya.) 20. pulAka AyuSa sivAyanI sAta karmaprakRtiene bAMdhe (kemake pulAkane AyuSyano baMdha thato nathI; tene yogya adhyavasAyasthAnake ja tene nathI.) bakuza ane pratisevanAkuzIla AyuSya sivAyanI sAta bAMdhe ke AyuSyasahita ATheya bAMdhe. kaSAyakuzIla upara jaNAvelI sAta ke ATha bAMdhe tema ja AyuSya ane mehanIya sivAyanI che paNa bAMdhe. [AyuSyane baMdha apramatta (sAtamAM) guNasthAna sudhI ja hoya che. tethI kaSAyakuzIla sukSmasaMparAya (dazama) guNasthAnake AyuSya na bAMdhe; temaja mehanIyane bAdarakaSAyadayanA abhAvathI na bAMdhe, mATe che. ] nigraMthane to baMdhahetuomAM * 1. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNaya, vedanIya, mohanIya, AyuSa, nAma (gIta), gotra, ane aMtarAya - ema karmanI ATha prakRtio che. vigata mATe juo A mALAnuM " aMtimaupadeza" pustaka pA. 226. 2. mohanIyakama ochuM thatuM jAya, tema tema AtmAnA sahaja guNe uparathI AvaraNuM ochuM thavAthI ke nAza pAmavAthI te pitAnA sahajasvarUpe pragaTe che, te buddhinI 14 pAyarIo svIkArelI che; te dareka guNasthAna kahevAya che. te darekamAM AtmAnI sthiti amuka zuddhi ke azuddhivALI hoya che. vigatavAra varNana mATe juo A mALAnuM " aMtimaupadeza" pustaka, pA. 172. 2010_05 Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra mAtra vegane ja sabhAva heAya che; tethI nimitta mAtra vedanIyakarma bAMdhe. snAtakanuM paNa tema ja jANavuM; paraMtu agI (14 mA) guNasthAnake baMdhahetuno abhAva hovAthI te eka paNa na bAMdhe. pulAkathI kaSAyakuzala sudhInA AThe karmaprakRtiene anubhave che. nigraMtha mehanIya sivAyanI sAtane, ane snAtaka vedanIya, AyuSa, nAma ane gotra e cArane. pulAka AyuSa ane vedanIya sivAyanI cha karma prakRtine udIre che. bakuza (AyuSa sivAyanI) sAta, ATha, ke (AyuSa, vedanIya sivAya) cha ne udIre che; evuM ja pratisevanAkuzIlanuM samajavuM; kaSAyakuzIla upara jaNAvelI sAta, ATha, ke cha uparAMta (AyuSya, vedanIya tathA mehanIya sivAyanI) pAMcane paNa udIre che. nigraMtha (upara jaNAvelI) pAMcane ke nAma ane getra e bene udIre che. snAtaka nAma ane gAtra e bene udIre ke na paNa udIre. 21. pulAka pulAupaNuM tyAgIne kaSAyakuzIlapaNuM ke asaMyatapaNuM pAme. bakuza bakuzapaNuM choDIne pratisevanAkuzIlapaNuM, kaSAyakuzIlapaNuM, asaMyama ke saMyamasaMyama pAme. pratisevanAkuzIla pratisevanAkuzIlapaNuM choDIne bakuzapaNuM, 1. aDI tema ja pachI, je je prakRtio nathI udIrAtI te te pUrve udIrIne ja pulAka bakuzAdipaNuM pAmavAmAM AvyuM hoya che ema samajavuM. snAtaka sagI avasthAmAM nAmagAtra karmanA BdIpha che. utaravuM eTale bhaviSyakALamAM ja phaLa ApanAra karmane karaNavizeSathI kheMcI lAvI, atyAre ja bhegavavAmAM nAkhI devuM. 2010_05 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hdhu - TipaNe 85 kavAyakuzalapaNuM, asaMyama ke saMyamasaMyama pAme. kaSAyakuzIla kavAyakuzIlapaNuM tyAgIne pulAkapaNuM, bakuzapaNuM, pratisevanAkuzIlapaNuM, nigraMthapaNuM, asaMyama ke saMyamasaMyama pAme. nigraMtha nigraMthapaNuM choDIne kaSAyakuzIlapaNuM, snAtapaNuM ke asaMyama pAme. snAtaka snAtakapaNuM choDIne siddhagati ja pAme. 22. pulAka AhArAdinI anAsakti (saMjJA)thI yukta che; ane bakuza, pratisevanAkuzIla tathA kaSAyakuzIla AhArAdinI Asakita (saMjJA)thI yukta che tema ayukta paNa che. snAtaka ane nigraMtha pulAkanI peThe (nosaMjJA yukta) jANavA. 23. pulAkathI mAMDIne nigraMtha sudhI AhAraka hoya 1. upazamanigraMthazreNIthI paDate sakaSAya - kakSAyakuzIla thAya; ane zreNInA zikhare maraNa pAmI devapaNe utpanna thato asaMyata thAya. 2. AhAra eTale skUla zarIrane poSaka AhArarUpe sthala pudgalo grahaNa karavAM te. anAhAraka dazA, maryA bAda mukti thanAra jIvane hoya che; kAraNa ke te sUkSma sthUla badhAM zarIrathI rahita hoya che; athavA to maryA bAda be athavA traNa vAMkavALI gatithI anya janmasthAne janAra chavane hoya che; kAraNake te gativALA ane pahele samaya tyakta zarI2 dvArA karelA AhAranA ane aMtima samaya utpattisthAnamAM lIdhelA AhArano che; paraMtu e prathama tathA aMtima be samaye choDIne vacala kAla AhArazanya hoya che. eka vAMka sudhI jatAM eka samaya jAya. je jIvane be athavA traNa vAMka vaLavAnA hoya che tene anAhAra samaya hoya che. 2010_05 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra che; anAhAraka nathI hotA. snAtaka kevalisamughAtanA trIjA cethA ane pAMcamA samayamAM ane aAgI avasthAmAM anAhAraka che ane te sivAya anyatra AhAraka paNa che. 24. pulAkane ochAmAM ochuM eka ane vadhAremAM vadhAre traNa bhavagrahaNa hoya. (eka bhavamAM ja pulAka thaIne kaSAyakuzIlapaNAdi anya koI paNa saMtapaNAne eka vAra ke aneka vAra te bhavamAM ke anya bhavamAM pAmIne te siddha thAya; ane vadhAremAM vadhAre - devAdibhava vaDe aMtarita traNa bhava sudhI pulAkANuM pAme.) bakuzane ochAmAM ochuM 1 ane vadhAremAM vadhAre ATha bhavagrahaNa hoya. (kAraNa ke utkRSTapaNe ATha bhava sudhI cAritranI prApti thAya che.) pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla saMbaMdhe paNa tema ja jANavuM. nigraMthanuM pulAkanI peThe jANavuM. snAtakane eka ja bhava hAya. 25. pulAkane eka bhavamAM cAritranA pariNAma (cAritraprApti-AkarSa) eAchAmAM ochA eka ane vadhAremAM vadhAre traNa hoya; bakuzane ochAmAM ochA eka ane vadhAremAM vadhAre basothI mAMDIne navaso sudhI hoya. e pramANe pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla saMbaMdhe paNa jANavuM. nigraMthane eka bhavamAM ochAmAM ocho eka ane vadhAremAM vadhAre be hoya. snAtakane eka bhavamAM eka ja hoya. pulAkane aneka bhavamAM ochAmAM ochA be ane vadhAremAM vadhAre sAta AkarSa hoya. (e = eka bhavamAM eka ane bIjA bhavamAM bIje. pulAkapaNuM vadhAremAM vadhAre traNa 2010_05 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu TippA bhavamAM hAya, temAM eka bhavamAM vadhAremAM vadhAre traNa Aka hAya. eTale prathama bhavamAM eka ane bIjA memAM traNa traNa maLI sAta Aka.) d akuzane aneka bhavamAM ochAmAM ochA me ane vadhAremAM vadhAre e hajArathI nava hajAra sudhI AkarSI hAya. (akuzane vadhAremAM vadhAre A bhava hAya; ane pratyeka bhavamAM vadhAremAM vadhAre navasA AkarSI hAya; eTale navaseAne AThe guNutAM sAta hajAra ane aseA thAya.) e pramANe pratisevanAkuzIla ane kAyakuzIlanuM paNuM jANavuM. nigna thane aneka bhavamAM echAmAM ochA e ane vadhAremAM vadhAre pAMca AkaSa hAya, (nimra thane vadhAremAM vadhAre traNa bhava hAya. temanA prathama bhavamAM be AkarSa, bIjAmAM che ane trIjAmAM eka vRkSapakani>> thapaNAnA]; ema sAta.) snAtakane aneka bhavamAM eka paNa AkarSI nathI. 26. pulAka kALanI apekSAe echAmAM oche! ane vadhAremAM vadhAre ata dUta sudhI rahe. ( kAraNa ke pulAkapaNAne prApta thayetreA jyAM sudhI aMta pUruM na thAya tyAM sudhI mare nahIM, tema paDe paNa nahIM. ) aMkuza kALanI apekSAe echAmAM eche| eka samaya ane vadhAremAM vadhAre kAMIka nyUna pUrva kATI varSo sudhI rahe. ( kAraNa ke bakuzane cAritra prApta thayA pachI turata ja maraNanA saMbhava che; tethI echAmAM eche. eka samaya kahyo; ane pUrva kATI va AyuSavALA ATha varasane aMte cAritra grahaNa kare; te apekSAe kAMIka nyUna pUrva kATI.) tevuM ja pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIlanuM jANavuM. 2010_05 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hu zrIbhagavatI-sAra nigraMtha ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre aMta dUta sudhI rahe. snAtaka echAmAM ochA 'tadUta ane vadhAremAM vadhAre kAMIka nyUna pUrva kADhI varSa rahe. . pulAka ochAmAM eche. eka samaya ane vadhAremAM vadhAre aMtamu dUta sudhI rahe. ekanA atya samaye banne pulAkapaNuM pAme e rIte echAmAM echA eka samaya; ane pulAkA eka samaye vadhAremAM vadhAre me hajArathI navahAra sudhI heAya. ema, tee dhaNA heAvA chatAM teeAne kALa aMta dUta ja che. devaLa, aneka pulAEAnI sthitinuM aMtarmu dU eka pulAkanI sthitinA aMtardrathI meAyuM che.) akuzAthI kAyakuzIle| sudhInA sa kALa rahe; nithA pulAka jevA jANavA ane snAtakA barkazA jevA jANavA. 27. pulAkane kALathI echAmAM echuM aMta dUrta ane vadhAremAM vadhAre anaMtakALanuM aMtara hAya. kALathI anaMta ta avasarpiNI--utsarpiNInuM aMtara hoya; ane kSetrathI kAMIka nyUna apAI pudgalaparAvanuM aMtara heAya. e pramANe niTMtha sudhI jANavuM. snAtakane kALanuM aMtara nathI. pulAkAne echAmAM ochuM eka vadhAre saMkhyAta varSonuM aMtara heAya. sudhInAne aMtara nathI. nigrathAne samaya ane vadhAremAM akuzAthI kaSAyakuzAle AchAmAM ochA eka 1. pudgalaparAvata eTale kAI prANI AkAzanA pratyeka praderI maraNa pAmatA maraNa vaDe jeTalA kALe samasta leAkane byAsa kare, teTalA kALe kSetrathI pudgalaparAvata thAya. 2010_05 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu-TipaNe samaya ane vadhAremAM vadhAre cha mAsanuM aMtara hoya. snAtake bakuzo jevA jANavA. 28. pulAkane vedanA, kaSAya ane mAraNAMtika1 e traNa samudraghAta hoya che. bakuza ane pratisevanAkuzIlane vedanAthI taijasa sudhInA pAMca samudyAta hoya che. kaSAyakuzIlane vedanAthI AhAraka sudhInA cha hoya che. nigraMthane eka paNa samughAta nathI. snAtakane eka kevalisamuddhAta hoya. ra9. pulAkathI mAMDIne nigraMtha sudhInAe lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe. snAtaka kevalisamughAta avasthAmAM zarIrastha ke daMDakapATAvasthAmAM hoya tyAre lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe; maMthAnAvasthAmAM teNe lokane ghaNe bhAga vyApta karyo hovAthI ane thoDo bhAga avyApta hovAthI te lokanA asaMkhyAtA bhAgamAM hoya; ane samagra loka vyApta kare tyAre saMpUrNa lokamAM hoya. sparzanAne avagAhanA pramANe ja jANavI. 30. pulAkathI mAMDIne kaSAyakuzIla sudhInA kSApazamika 1. pulAupaNAmAM maraNa hetuM nathI, paNa maraNasamughAtathI nivRtta thayA bAda kaSAyakuzIlatvAdirUpa pariNAmanA sarbhAvamAM pulAkanuM maraNa thAya che. 2. samughAtanA varNana mATe juo AgaLa TippaNuM na, 3. 2010_05 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 zrIbhagavatI-sAra bhAvamAM hoya. niph aupazamika bhAvamAM hoya, athavA snAtaka kSAyikamAM ja hoya. kSAyikamAM paNa hoya. 31. eka samaye, tatkALa pulAkapaNuM prApta karatA pulAkAnI apekSAe, culA kadAca hAya ke na hoya. hAya te ochAmAM ochA eka, be ke traNa hAya ane vadhAremAM vadhAre seAthI navasA hoya. pUvaeN pulAkapaNAne pAmelA pulAkAnI apekSAe eka samaye kadAca pulAkA hoya ke na hAya. hAya tA echAmAM echA eka be ke traNa hAya ane vadhAremAM vadhAre e hajArathI nava hajAra sudhI heya. eka samaye tatkALa bazapaNuM prApta karatA bakuze te prakAranA pulA jevA jANavA; ane pUrve akuzapaNuM pAmelA akuzA echAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre methI nava kATIzata sudhI hoya. tevuM ja pratisevanAkuzIlanuM jANavuM. eka samaye tatkALa kAyakuzIlapaNuM prApta karanArA kadAca hAya ke na heAya. hAya te| echAmAM echA ane vadhAremAM vadhAre be hajArathI nava hajAra heAya. pUrve thayelA kaSAyakuzIlAnI apekSAe ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre methI nava kATI sahasra hAya. 1. karmAMnA kSayApazamathI thatA jIvanA bhAveAkSAyeApazamika kahevAya (jevA ke matijJAna, zrutajJAna vagere jJAnA). phanA upazamathI prApta thatA bhAve aupamika kahevAya (jevA ke samyaktva, cAritra). ane karmAMnA kSayathI pragaTa thatA bhAve kSAyika kahevAya (jevA ke kevalajJAnAdi). jIvanA kula bhAveza pAMca che. temanI vigata vagere mATe jIe khaDa 3, vi. 2, pra0 6, naM. 5-6. 2010_05 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 91 sAdhu-TipaNe tatkALa nigraMthapaNuM pAmatA eka samaye kadAca hoya ke na hoya. hoya te ochAmAM ochA eka, be ane traNa hoya ane vadhAremAM vadhAre ekasone ATha kSepaka zreNuvALA ane 54 upazamazraNavALA maLIne 162 hoya. pUrve nigraMthapaNuM pAmelA eka samaye kadAca hoya ke na hoya. hoya te ochAmAM ocho eka, be ke traNa hoya ane vadhAremAM vadhAre basothI navaso sudhI hoya. eka samaye tatkALa snAtakapaNuM pAmanArA kadAca hoya ke na hoya. hoya to ochAmAM ochA eka, be ane traNa hoya ane vadhAremAM vadhAre ATha hoya. pUrve snAtakapaNuM pAmelA eka samaye ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre be karoDathI nava karoDa sudhI hoya. . 3ra. nigraMtha sauthI thoDA che; te karatAM pulAke saMkhyAtaguNa che; tethI snAtake saMkhyAta guNa che; tethI bakuza saMkhyAta guNa che; tethI pratisevanAkuzIla saMkhyAtaguNa che; ane tethI kaSAyakuzIla saMkhyAta guNa che. - zataka 25, udde 6 Ti5Na na 2: daza kalpa A pramANe che: 1. Acelakya. (namratA. pahelA ane chellA tIrthakaranA samayamAM veta vastranI chUTa hoya che.) 1. bakuza ane pratisevanAkuzIla baMnenuM pramANa AgaLa bethI nava koTIzata kaheluM che. tyAM bakuzanuM be-traNa kaTIzatarUpa jANavuM ane pratisevanAkuzIlanuM cAra - cha zatarUpa jANavuM. 2010_05 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra 2. audezika (sAdhune uddezIne kareluM bhikSA na levuM te. vacalA ra2 tIrthakaranA samayamAM to jene uddezIne karyuM hoya tene ja akaya; bAkInAne kaya.) 3. zayyAtara piMDa. (jene tyAM utAre karyo hoya tenuM bhikSA na levuM te.) 4. rAjapiMDa. (pahelA ane chellA tIrthakaranA vakhatamAM rAjA uparAMta senApati, purohita vagere rAjapuruSono piMDa na levo te.) . 5. kRtikarma. (vaDIla vagerenA kramathI paraspara vaMdanAdi karavAM te.) 6. vratakalpa. (pahelA ane chellA tIrthakaranA samayamAM pAMca vrata; bAkInAmAM brahmacarya vinAnAM cAra.) 7. jya. (vyavahAra.) na 8. pratikramaNa (prathama ane chellA tIrthakaranA samayamAM to haMmezA avazya karavAnuM bAkInAmAM te deSa thaye hoya tyAre.) 9. mAsakalpa. (varSA sivAya anya tumAM eka ThekANe eka mAsathI vadhAre na rahevuM te pahelA ane chellA tIrthakaranA samayamAM ja.) 10. paryuSaNA. (pahelA ane chellAnA samayamAM varSAkALa "pUratA vadhAremAM vadhAre cAra mAsa eka ThekANe rahevuM te.). TippaNana. 36 - sAta samudaghAta samuddhAta eTale [ saF-ekameka thavuM-3SNAta-prabaLatApUrvaka hanana] ekameka thavApUrvaka prabaLatAvaDe hanana. jaina 2010_05 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu- TipaNe darzanamAM AtmAnA paNa aNuo-pradeza mAnavAmAM AvyA che, paNa te pradeza koI paNa prakAre judA judA thaI zakatA nathI. teono ekabIjA sAtheno saMbaMdha akRtrima ane avinazvara che. te AtmapradezamAM saMkocazakti ane vikAsazakti cheH jema dIvAne prakAza AkhA oraDAmAM paNa phelAI zake, ane tenA upara phUDuM DhAMkIe te teTalA bhAgamAM paNa saMkocAI zake tema, AtmAne je zarIra prApta thAya te pramANe te lAbo pahoLa. thAya che. keTalIka vAra keTalAMka kAraNone laIne AtmA potAnA pradezone zarIrathI bahAra paNa prasarAve che, tathA pAchA saMkecI le che. tene samudraghAta kahe che. jema keI pakSInI pAMkha upara khUba dhULa caDI gaI hoya, tyAre te pakSI pitAnI pAMkhene pahoLI karI tenA uparanI dhULa khaMkherI nAkhe che, tema AtmA pitA upara caDela karmanA aNuone khaMkheravA A samudyAtakriyA kare che. 1. jyAre koI jIva vedanAthI ribAya che, tyAre anaMtAnaMta karma skaMdhothI vIMTAyelA pitAnA pradezane zarIrathI bahAranA bhAgamAM paNa prasarAve che. te pradezo zarIranAM pilANamAM tathA laMbAI ane pahoLAImAM zarIra jeTalI. jagAmAM vyApIne rahe che. eka aMtarmuhUrta sudhI te prakAre jIva rahe. che. teTalA kALamAM te azAtAdanIya karmanAM ghaNAM pugalane- (je karmayugano rasa bIje vakhate anubhavamAM AvanAra che, tene paNa udIraNakaraNa vaDe kheMcIne vedI le che), pitA uparathI khaMkherI nAkhe che. e kriyA "vedanA muddaghAta' kahevAya che. 2010_05 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra 2. te ja pramANe kaSAyanA udayathI gherAI jaI, kaSAyakarmanAM pudgalone kheravI nAkhe, tyAre "kaSAyasaMmughAta" jAya, 3. te ja pramANe cAlu AyuSyanuM aMtarmuhUrta bAkI rahe tyAre zarIra karatAM ochAmAM ochI AgaLanA asaMkhyaya bhAga jeTalI mATI ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyaya jana meTI jagAmAM vyApIne aMtarmuhUrtamAM AyuSyakarmanAM aneka pudgalane kheravI nAkhe, tyAre "maraNasamughAta' kahevAya. 4. deva, nArakI, pavana ane keTalAka manuSya tathA paMcaeNkiya timAM rUpa pheravavAnI zakti hoya che. te pramANe te zaktithI te pitAnA pradezane zarIra jeTalA pahoLA jADA paNa saMkhyaya yojana lAMbA daMDanA AkAramAM bahAra prasarAvI, jene laIne zarIranuM sauMdarya hINuM vagere thayuM hoya te pudgalene aMtarmuhUrtamAM khaMkherI nAkhI, jene laIne zarIra dhAre tevuM karI zakAya tevAM sUma pugalo le che, ane lAMbu, TUMkuM suMdara vagere rUpa dhAraNa kare che. te kriyA "vaikrayasamudyAta" kahevAya. 5. tapasyA karatAM tapasvIone jema aneka vibhUtio maLe che, tema aneka gAma vagerene bALI nAkhavAne samartha telesyA nAmanI vibhUti paNa maLe che. te tejolesyA jyAre choDavAmAM Ave tyAre taijasasamughAta thAya che. ( 6. cauda pUrva jANanAre muni anya kSetramAM rahelA tIrthakarane zaMkAne uttara pUchavA je nAnuM zarIra dhAraNa kare che, te AhAraka"1 zarIra kahevAya che. te karatI vakhate "AhAraka 1. vizeSa mATe juo AgaLa pA. 73 noMdha. 2010_05 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhu-TipaNe samuddhAta" karIne potAnA AtmA uparanA AhAraka zarIranAmakarmanAM pudgo vikheravAmAM Ave che. che. jene kevaLajJAna hoya te ja kevalisamuddaghAta karI zake che. teno vakhata ATha samaya che. teTalA vakhatamAM te pitAnA upara rahelAM AyuSya sivAyanAM traNa aghAtI karmanAM yugalo kheravI nAkhe che. A sAtamAMnA pahelA cAra nairayikAne hoya che; asurakumAra vagere devone pahelA pAMca hoya che; vAyujIva sivAya bIjA ekeMdriya ane vikaleMdriya (be indriya vagere) ane pahelA traNa hoya che; vAyukAyane pahelA cAra hoya che; pacaMdriya tirthone pahelA pAMca hoya che; chadmasthAne pahelA ja hoya che ane chelle sAtame kevaLajJAnIne hoya che. - zataka 2, udde 2 1. vizeSa mATe juo A mALAnuM "yogazAstra" pustaka, pa. 133, 4. 2. vedanIya, nAma ane gotra. 3. juo AgaLa pAnuM 60, noMdha 1. 2010_05 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSA rAjagRha nagarane prasaMga che : gautama-he bhagavana! uttama zramaNa yA brAhmaNane nirjIva ane doSarahita annapAnAdi vaDe satkAratA zramaNapAsakane zo lAbha thAya ? ma-he gautama! uttama zramaNa yA brAhmaNane annapAnAdithI satkArate zramaNopAsaka te pramANu yA brAhmaNane samAdhi utpanna kare che; ane samAdhi utpanna karanAra zrAvaka te samAdhi prApta kare che. ga he bhagavan! tema karanAre zramaNopAsaka zene tyAga kare? maha-he gautama! jIvitane (eTale ke jIvananirvAhanA kAraNabhUta anAdine) tyAga kare, duja vastune tyAga 2010_05 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSA kare, durlabha vastune prApta kare, bedhino anubhava kare, tyAra pachI siddha thAya, ane sarva duHkhane aMta kare. - zataka che, udde 1 gau-he bhagavan! uttama zramaNa yA brAhmaNane nirjIva ane nirdoSa annAdi vaDe satkAratA zramaNopAsakane zuM (phala) thAya ? mo---he gautama! narI nirjarA thAya; paNa pApakarma na thAya. -he bhagavana ! uttama zramaNa yA brAhmaNane sajIva ane sadoSa annapAnAdi ApatA zramaNopAsakane zuM thAya ? mAhe gautama ! ghaNuM nirjarA thAya, ane atyaMta alpa pApakarma thAya. gautra -he bhagavana ! viratirahita, tathA pApakarmane na rokanArA ane pratijJApUrvaka na tyAganArA asaMyamI sAdhune sajIva ke nirjIva, nirdoSa ke sadoSa annapAnAdi ApatA zramaNopAsakane zuM thAya ? | mahe gautama ! navuM pApakarma thAya, paNa nirjara jarA paNa na thAya. - zataka 8, ude. 6 gRhasthane ghera AhAra grahaNa karavAnI IcchAthI dAkhala thayelA nigraMthane kaI gRhastha be piMDa Ape ane kahe ke, "eka tame khAje ane bIje sthavirene Apajo." pachI te nigraMtha te baMne piMDa grahaNa kare ane sthavirenI zodha 2010_05 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra kare; tapAsa karatAM jyAM sthavirene jue tyAM ja te piMDa temane Ape; je sthavire na jaDe, te te piMDa pote khAya nahi, ane bIjAne Ape nahi, paNa ekAMta - javaraavara vinAnuM, nirjIva sthaLa joIne tene sApha karI tyAM nAkhI de. e pramANe traNa, cAra . . . ane daza piMDanuM tathA pAtra vagerenuM paNa samajavuM. - zataka 8, udde 6 rAjagRha nagarano prasaMga che : gautama-he bhagavana! aMgAradeSarahita, dhUmadoSasahita ane sajanAdoSa vaDe duSTa pAnabhojanane zuM artha che? - ma-he gautama! koI nigraMtha sAdhu yA sAdhvI nirjIva ane nirdoSa annapAnAdi grahaNa karI, temAM mUchita, lubdha ane Asakta thaIne AhAra kare, to he gautama! e aMgAradeSa sahita pAnabhejana kahevAya. je tene atyaMta aprItipUrvaka tathA krodhathI khinna thaIne khAya-pIe to he gautama! e dhUmadeSasahita pAnabhojana kahevAya; ane keAI sAdhu yA sAdhvI AhArane grahaNa karI, temAM svAda utpanna karavA bIjA padArtha sAthe soga karI tenuM bhajana kare, to he gautama ! e saMjanAdeza vaDe duSTa pAnabhejana kahevAya. e badhAthI UlaTuM karavuM, e te doSathI rahita pAnabhejana che. gau0-he bhagavad ! kSetrAtikAnta, kAlAtikAta, mArgItikrAnta, ane pramANatikrAnta pAnabhejana eTale zuM? 2010_05 Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhikSA mahe gautama! kaI sAdhu nirdoSa pAnabhAjanane sUrya UgyA pahelAM grahaNa karI, sUrya UgyA pachI khAya, te| he gautama ! te kSetrAtikrAnta bhAjana kahevAya; athavA pahelA paheramAM grahaNa karI, chellA paheAra sudhI rAkhIne pachI khAya teA te kAlAtikrAnta pAnabhAjana kahevAya; vaLI kUkaDInA IMDA jeTalA 32 thI vadhAre kALiyA jeTaluM khAya, te! te pramANAtikrAnta pAnabhAjana kahevAya; phUkaDInA IMDA jeTalA A kALiyA khAya te te alpAhAra kahevAya; 12 kALiyA mAya tA kAMIka nyUna ardha UNAdarI kahevAya; 16 kALiyA khAya tA ardhAhAra kahevAya; 24 kALiyA khAya te UneAdarakA kahevAya; ane 32 kALiyA khAya te| pramANasara bhAjana kahevAya. tethI eka paNa kALiyeA echeA karanAra sAdhu 'prakAmarasabheAjI' eTale ke ' atyaMta madhurAdi rasane bheAktA' na kahevAya. huM gauttama ! kAI sAdhu yA sAdhvI, je peAte zastra ane muzAdirahita haiAya, tema puSpamAlA ane caMdananA vikSepanarahita hoya, te sAcA sAdhvI, kRmyAdi jaMturahita, nirjIva, sAdhune mATe taiyAra nahi karela--karAvela, nahi saMkalpela, Ama traNa dIdhA vinAnA, nahi kharIdela, anuSTi, * navakAzIvizuddha1, bhikSAnA 42 dASAthI rahita, upara 2 pahelethI taiyAra karela AhArane sAdhune uddezI dahImALa vagerethI vAchuM na karelA. 1. haNavuM, haNAvavuM, haNutAne anumati ApavI, rAMdhavuM, raMdhAvavuM, rAMdhatAne anumati ApavI, kharIdavuM, kharIdAvavuM ane kharIda karatAne anumati ApavI -- e nava kADhI vinAnA 2. blue A mALAnuM cogazAstra' pustaka pA, 147, 2010_05 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra jaNAvelA aMgAra-dhUma-saMjanA doSothI rahita AhAra, surasura ke capacapa zabda karyA vinA, bahu utAvaLathI nahi ke AhAranA koI bhAgane paDatA mUkyA vinA, gADAnI dharIne tela UMjavuM joIe ke vaNa upara lepa karavo joIe evI bhAvanAthI, kevaLa saMyamanA nirvAha arthe, tathA sApa AjubAju sparza karyA vinA sIdhe daramAM pese tema svAda mATe meMmAM pheravyA vinA khAya, to te AhAra "zastrAtIta"--eTale ke agni vagere nAzaka vastu - zastra - uparathI Utarelo, "zastrapariNAmita" eTale ke agni vagere zastrathI nirjIva karAyela, "eSita' eTale ke eSaNAnA doSothI rahita, treSita" eTale ke vizeSataH eSaNuM daSatha rahita, tathA "sAmudAyika - eTale ke jude jude ThekANethI. bhAgIne meLavele AhAra kahevAya. - zataka 7, ude. 1 rAjagRha nagarano prasaMga che : gautama-he bhagavan! sAdhune khyAlamAM rAkhI taiyAra karelA AhAranera khAnAre zramaNa nigraMtha zuM kare che maha-he gautama ! tevA AhArane khAte zramaNanigraMtha AyuSya sivAyanI tathA pice baMdhane bAMdhelI sAta 1. upara jaNAvelA 4ra mAMnA zaktiAdi 10 de. juo A mALAnuM "yogazAstra pustaka, pA. 150. 2. tene paribhASAmAM "AdhAka SathI daSita AhAra kahe che 2010_05 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 karma-prakRtione majabUta baMdhane bAMdhelI kare che, ane saMsAramAM vAraMvAra bhame che. gau -he bhagavana ! tenuM zuM kAraNa? bha0 he gautama! tevA annane khAte zramanitha pitAnA dharmane oLaMgI jAya che. potAnA dharmane oLaMgato te zramaNa pRthivIkAya vagere jIva-vanI darakAra karato nathI, tathA je jIvonAM zarIrane te khAya che, te chavAnI paNa darakAra karatA nathI. tethI karIne upara pramANe kahyuM che. paraMtu tethI ulaTuM karanAro, eTale ke tevA doSavALuM apAna na khAnAre zramaNa majabUta baMdhAyelI sAte kamaM prakRtione picI kare che, dukhapUrvaka anubhavavAnA karmane vAraMvAra upacaya nathI karato, tathA anAdi anaMta saMsArarUpI araNyanuM ullaMghana kare che, siddha thAya che ane sarva duHkhano aMta kare che. - zataka 1, udde 9 - hA AdhAkarma vagere deyukta AhArane nirdoSa mAnI, piote tenuM bhojana karavuM, bIjA sAdhuone te Apa tathA sabhAmAM tenuM nirdoSapaNuM kahevuM, e badhuM viparIta zraddhArUpa hovAthI tenAthI jJAna-darzana-cAritranI virAdhanA dekhItI che. te sAdhu te bAbatamAM pitAnI bhUla pragaTa karI, te bAbatane anutApa karI, pharI tema na karavA sAvadhAna banatA pahelAM 1 vagere badhuM pA. 62 upara jaNAvela asaMvRta anagArathI UlaTuM saMskRta anagAranI peThe samajavuM. 2010_05 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 103 zrIbhagavatI-sAra maraNa pAme, te te dhanA ArAdhaka nathI; paraMtu upara kahya pramANe karIne ja maraNa pAme, te te ArAdhaka che. te ja pramANe, sAdhu mATe kharIdeluM beAjana, sAdhu mATe rAkhI mUkeluM bhojana, bhUkA thaI gayelA lADavAne sAdhu mATe lADave vALeluM vagere ( ' racita ") bhojana, jaMgalamAM sAdhunA nirvAha mATe taiyAra karela sadAvratane! AhAra, dukALa vakhate sAdhu mATe sthApela sadAvratane! AhAra,dina varasAda AvatA hoya tyAre sAdhu mATe taiyAra kareleA AhAra ( 'vAlikAbhakta ' ), rAgInI nIrAmatAne arthe bhikSune devA taiyAra karelA AhAra, jene tyAM utArA karyAM hoya tenA gharanA ja AhAra zayyAtara piDa'), ane rAjapiMDa e badhI jAtanA AhAra mATe paNa jANavuM. zataka 5, udde rR . 2010_05 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM pApa lAge? gautama--he bhagavana ! haraNethI AjIvikA calAvanAra, haraNane zikArI vana-jaMgalamAM mRganA vadha mATe khADA ane jALa race, te te puruSane keTalI kriyAo lAge? bha0-he gautama! jyAM sudhI te puruSa te jALane dhAraNa kare che, ane mRgone bAMdhato nathI, tathA mRgone mArato nathI, tyAM sudhI te puruSa kAyikI, AdhikaraNikI ane prAdeSikIra e traNa kriyAo vALe chejyAM sudhI te puruSa te jALane dharI rAkhe che ane mRgane bAMdhe che, paNa mRgane mArato nathI, tyAM sudhI te kAyika, AdhikaraNikI, prASikI ane pAritApanikI3 e cAra kriyAo vALo che, ane jyAre te jALa dhAraNa karI rAkhI, mRgane bAMdhI, mRgane bhAre, tyAre te 1. jALa vagere adhikaraNa-zastrane prayoga karavArUpI. 2. manamAM praDhaSa dhAraNa karavArUpI. 3 paritApa ApavArUpI. 2010_05 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra uparanI cAra uparAMta prANAtipAta kriyA maLIne pAMca kriyA vALo thAya che. gau0-he bhagavan! koI puruSa vana-jaMgalamAM taraNAM bhegAM karI, temAM Aga mUke, to te keTalI kriyAo vALo kahevAya ? ma-he gautama ! jyAM sudhI taraNAMne bhegAM kare, tyAM sudhI te traNa kriyAovALo che; Aga mUke tyAre cAra kriyAovALe che ane bALe tyAre pAMca kriyAovALA thAya che. gau he bhagavAna! haraNathI AjIvikA calAvanAra zikArI vana-jaMgalamAM koI haraNane mAravA bANa pheke, te te keTalI kriyAo vALA thAya ? maha-he gautama! jyAM sudhI te bANa pheke che, tyAM sudhI te traNa kriyA vALo che; mRgane vadhe che, tyAM sudhI cAra kriyAvALo che; ane mRgane mAre che, tyAre pAMca kriyAvALo thAya che. gau-koI pAradhI mRgane mAravA bANa dhanuSya upara caDAvI kAna sudhI kheMce, tevAmAM teno zatru AvI tenuM mAthuM taravArathI kApI nAkhe; paraMtu peluM bANa chaTakI pelA mRgane vIdhe, te pelA zatrune mRganI hatyA paNa lAge ke pAradhInI ja? ma-mRganI hatyA pelA pAradhIne ja lAge che; pelA zatrune te pAradhInI ja hatyA lAge. kAraNa ke, "je vastu 1. vadha karavArUpI. 2010_05 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM pApa lAge? karAtI hoya te paNa karAI ja kahevAya', e nyAye pelA pAradhIe mRgane mAryo ja che. eTalo vizeSa che ke, maranAra cha mAsanI aMdara mare, to maranAra puruSa pAMce kriyAovALe thAya, paNa cha mAsa pachI mare to paritApanikI sudhInI cAra kriyAovALA ja thAya; prANavadha rUpI pAMcamI kriyA tene na lAge. - zataka 1, udde 8 gau he bhagavana ! kaI puruSa dhanuSya upara bANa caDAvI AkAzamAM pheke; pachI te bANa AkAzamAM aneka prANone, bhUtone, jIne, ane sone haNe, to he bhagavana ! te puruSane keTalI kriyAo lAge ? mo--he gautama ! te puruSane pAMce kriyAo lAge che. vaLI je jIvonA zarIra dvArA te dhanuSya banyuM che te jIvane paNuM pAMce kriyAo lAge che. dhanuSyanI pIThane, derIne ane nArune paNa pAMca; tathA bANa, zara, patra (pIMchAM), ane nArune paNa pAMca. ga--he bhagavan! pachI te bANa AkAzamAMthI pitAnA bhArepaNAne lIdhe nIce paDavA mAMDe ane te vakhate mArgamAM AvatA prANene haNe, tyAre te puruSane keTalI kriyA lAge? - ma-tyAre te puruSane pAritApanikI sudhInI cAra kriyAo lAge; je jIvonA zarIranuM dhanuSya baneluM che, te 2010_05 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlAvatI-rasAra chone paNa cAra; dhanuSyanI pITha, derI ane nArUne cAra; paraMtu bANa, zara, patra, phala ane nArune pAMca kriyAo lAge che, tathA te nIce paDatA bANunA avagrahamAM je ja che, te jIvone paNa pAMca kriyAo lAge che. zataka 5, u. 6 1. bhAMgavA pheDavA ane ghAta karavAmAM svayaM rata rahevuM, ane bIjAnI evI pravRtti joI khuza thavuM, te "AraMbha kriyA'; 2. je kriyA parigrahano nAza na thavA devAne mATe karavAmAM Ave te "pArigrahikI'; 7. jJAna-darzana Adi bAbatamAM 1 Teko-AdhAra. 2. TIkAmAMthI : zaMkA-je jIvanA zarIranAM dhanuSyAdi banyAM che te jIvane paNa kriyAo lAge, to siddha - mukta jIvonAM zarIrathI paNu jagatamAM kAMI hiMsAdi thatI haze; to temane paNa pApakarma lAgavAno prasaMga Avaze; vaLI, pAtra, daMDa vagere padArtho jIvarakSAnA heturUpa hevAthI, te padArtho je jIvanA zarIrathI banelA che, te jIvane puNya karma paNa prApta thavuM joIe. samAdhAna-karma baMdha haMmezAM avirata pariNAmathI (eTale ke pApa vyApAramAMthI na viramavAthI) thAya che. jyAM sudhI jIve pratijJA pUrvaka hiMsAdine tyAga nathI karyo, tyAM sudhI tenA zarIrAdithI athavA teNe racela vastu vagerethI thatAM pApa tene lAgatAM ja rahevAnAM; paraMtu siddhone te avirata pariNAma na hovAthI temane karma baMdha nathI thate; vaLI pAtra vagere jemanA zarIrathI banelAM che, te chomAM puNyabaMdhanuM kAraNa viveka vagere na hovAthI temane puNyabaMdha nathI thato. vadhu mATe juo A mALAnuM "zrI rAjacaMdranAM vicAraratna' pustaka, pA. 112. 2010_05 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kacuM pApa lAge? 107 bIjAne ThagavA te "mAyA kriyA'; 4. mithyAdaSTi puruSe, anakULa pravRtti karavA-karAvavAmAM paDelA mANasane "tuM ThIka kare. che" ityAdi kahI, prazaMsA Adi dvArA tene mithyAtvamAM vadhAre daDha karavo, e mithyAdarzana yiA', ane saMyamaghAtI karmanA prabhAvane kAraNe pApavyApArathI nivRtta na thavuM, te apratyAkhyAna kriyA', ga -he bhagavana ! kariyANAne vepAra karatA koI gRhasthanuM koI mANasa te kariyANuM corI jAya; pachI te kariyANAnI tapAsa karanAra te gRhasthane kaI kriyA lAge? maha-he gautama! AraMbhikI, pArigrahikI, mAyApratyayikI, ane apratyAkhyAnikI kriyA lAge: mithyAdarzanapratyayikI kadAca lAge ane kadAca na lAge. vastu jaLyA. pachI te badhI kriyAo pratanuM thaI jAya che. je gau-he bhagavan! kariyANuM vecatA gRhasthanuM kariyANa kaI kharIda karanAre kharIzuM, tathA tene mATe bAnuM ApyuM paNa haju te kariyANuM laI javAyuM nathI, paNa vecanArane tyAM ja che. to te vecanAra gRhasthane te kariyANAthI zuM AraMbhikI vagere pAMca kriyA lAge? tema ja te kharIdanArane te pAMca kriyAo lAge? 1. "jyAre gRhastha mithyAdiSTa hoya tyAre lAge; ane samyagaddaSTi hoya tyAre na lAge." -TIkA. 2. "kAraNa ke corAyelI vastu hAtha AvatAM te gRhastha zodhavAnA prayatnathI aTakelo hoya che, tethI te kriyAo TUMkI-- ochI thAya che." --TIkA. 2010_05 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrIbhagavatI-sAra bha0-he gautama! vecanAra gRhasthane bAkInI cAra lAge, ane pAMcamI mithyAdarzanapratyAyikI kadAca lAge ane kadAca na lAge. kharIda karanArane te badhI kriyAo pratanuM hoya che. paraMtu te kariyANuM kharIdanAra pitAne tyAM laI jAya, tyAre tethI ulaTuM bane che. eTale ke vecanArane pratanuM hevAya che, ane kharIdanArane moTA rUpamAM hoya che. gau-he bhagavan! kariyANuM vecanAra gRhasthanuM kariyANuM kaI kharIdanAra kharIda kare, paraMtu tenI kiMmata haju tene ApI na hoya, to kharIda karanArane te dhanathI kevI kriyAo lAge, ane vecanArane te dhanathI kevI kriyAo lAge? mu -he gautama ! upara pramANe kharIdanArane moTA rUpamAM lAge, ane vecanArane ochA pramANamAM lAge. gau-he bhagavan! tenI kiMmata ApI dIdhA pachI zuM thAya? ma-he gautama! vecanArane moTA pramANamAM ane kharIdanArane ochA pramANamAM lAge. - zataka pa, udde 6 ga -zramaNanA upAzrayamAM rahIne sAmAyika vrata AcaranAra zramaNe pAsaka gRhasthane aryA pathikI kriyA lAge ke sAMparAyikI ? ma- he gautama ! airyApathikI na lAge, paNa sAMparAyikI lAge. kAraNa ke, te zrAvakane AtmA haju 1. juo pA. 107, noMdha 1. 2010_05 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM pApa lAge? kaSAyanAM sAdhanayukta che; tethI tene sAMparAyikI lAge. kapAyarahita puruSane ja mAtra yoga eTale ke pravRttinA nimittathI eryApA thakI kriyA lAge. - gautra -he bhagavana ! koI zrAvake jaMgama jIvone vadha na karavAnuM vrata lIdhuM hoya, paNa pRthvIkAya chene vadha nA karavAnuM vrata na lIdhuM hoya; te gRhastha pRthvIne khodatAM ke jaMgama jIvanI hiMsA kare, to tene pitAnA vratamAM aticAra -doSa lAge ? maha-he gautama ! e vastu barAbara nathI. kAraNake zrAvaka kAMI teno vadha karavA pravRtti karato nathI.' tema ja vanaspatinA vadhano niyama lenAra pRthvI khodatAM kaI vRkSanA mULane chedI nAkhe, te paNa tene doSa nathI. - zataka 7, udeva 1 rAjagRha nagaramAM anyatIrthika kAledAyI prazna pUche che? kAlodAyIH he bhagavan! be puruSomAMthI eka puruSa agni saLagAve, ane bIjo tene elave; te bemAMthI kayo mahApAtakavALe ane kaye alpa pAtakavALA kahevAya ? ma-he kAlodAyi ! te bemAMthI je olave che te alpa pAtakavALe che; ane je saLagAve che, te mahApAtakavALo 1. sAmAnya rIte aMzataH virati vrata lenAra zrAvakane saMkalpapUrvaka karela hiMsAnA tyAganuM vrata hoya che. tethI jenI hiMsAne niyama hoya tenI hiMsA karavA saMkalpapUrvaka jyAM sudhI te pravRtti na kare, tyAM sudhI tene te vratamAM deSa lAgatuM nathI.. 2010_05 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAbhagavatI-sAra che. kAraNake je agni saLagAve che, te to ghaNuM pRthvIkAyane nAza kare che, thoDA agnikAyo nAza kare che, ghaNuM vAyukAyono nAza kare che, ghaNA vanaspatikAyano nAza kare che, ane ghaNA tra(jaMgama)kAno nAza kare che. paraMtu, je puruSa agni olavI nAkhe che, te ceDA pRthvIkAyane, thoDA jalakAna, theMDA vAyukAne, thaDA vanaspatikAyane, thoDA trasakAyane ane vadhAre agnikAyone nAza kare che. tethI he kAlodAyi ! saLagAvanAra karatAM elavanAra alpa pAtakavALe che, -zataka 7, udde 10 gautama - he bhagavan! koI nigraMthe bhikSA mATe gRhasthanA gharamAM praveza karyo hoya, tyAM tenAthI kAMI dekha thaI jAya; te vakhate tenA manamAM ema thAya ke, "huM ahIMyAM ja A kAryanuM Alocana, (kabUlAta) karI, prAyazcittarUpa -tapano svIkAra karuM; tyAra pachI sthavira pAse jaIne vidhisara AlecanAdi karIza." ema vicArI te nigraMtha sthAvironI pAse javA nIkaLe paNa tyAM pahoMcyA pahelAM te sthaviro vAtAdi doSanA prakopathI mUka thaI jAya - arthAta prAyazcitta na ApI zake, to te nigraMtha ArAdhaka che ke virAdhaka ? maha-he gautama! te ArAdhaka che, virAdhaka nathI. te pramANe pahoMcatA pahelAM te nigraMtha ja mUka thaI jAya che, te vize mRtyu pAme che te nigraMtha mRtyu pAme vagere prasaMgamAM paNa tema ja jANavuM 2010_05 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gau0-he bhagavana! ema Apa zAthI kahe che ? bha0-he gautama ! jema koI puruSa Una vagerenA be traNa ke vadhAre kakaDA karI, tene agnimAM nAkhe, to he gautama ! te chedAtA chedAyeluM, agnimAM naMkhAtAM naMkhAyeluM, ke baLatAM baLeluM ema kahevAya ke nahi? gau -he bhagavan! tema kahevAya. * ma- he gautama! te pramANe ArAdhanA mATe taiyAra thayela te nigraMtha ArAdhaka che, virAdhaka nathI. - zataka 8, udde 6 rAjagRha nagarano prasaMga che : gautama-he bhagavana ! koI puruSa, puruSano ghAta karatAM zuM puruSane ja ghAta kare ke puruSa sivAya bIjA jIvone paNa ghAta kare ? ma-he gautama ! te anya jIne paNa ghAta kare. te ghAta karanAranA manamAM te ema che ke, "huM eka puruSane haNuM chuM.' paNa te eka puruSane haNatAM bIjA aneka jIvone haNe che. tethI ema kahyuM ke, anya jIvone paNa haze. te ja pramANe RSine haNanAre anaMta jIvone haNe che. [ kAraNake, RSi jIvato hoya to aneka prANIone jJAna Ape, ane teo mele jAya; mukta cho to anaMta jIvonA hasaka che, tethI te anaMta jIvonI ahiMsAmAM kaSi kAraNa che, mATe RSine vadha karanAra anaMta jInI hiMsA kare che.--TIkA 1 2010_05 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 zrI bhagavatI-sAra au-he bhagavana! koI puruSa bIjA puruSane haNato puruSanA verathI baMdhAya ke puruSa sivAya bIjA ne vairathI paNa baMdhAya ? ma--he gautama ! te avazya puruSanA vairathI to baMdhAya ja, paraMtu anya eka jIvanA verathI paNa baMdhAya ke anya aneka jIvonA verathI paNa baMdhAya. RSine haNanAre te RSinA verathI ane RSi sivAyanA anekanAM vairethI baMdhAya. - zataka 9, udde 34 pRthvIkAyikAdi jIvavargo potAnA sajAtIya tema ja vijAtIya jIvavargone zvAsocchAsa rUpe grahaNa kare che ane gautama-he bhagavan! pRthivIkAyika jIva pRthvIkAyikane zvAsarUpe grahaNa kare ane mUke tyAre tene keTalI kriyA lAge ? ma-he gautama! jyAM sudhI tene pIDA utpanna na kare, tyAM sudhI tene kAyikI Adi traNa kriyA hoya; pIDA kare tyAre pAritApanikI sahita cAra hoya; ane tene ghAta kare, tyAre prANAtipAtikI yukta pAMca kriyA hoya. e pramANe anya jIvavargonI bAbatamAM samajavuM. gau-he bhagavana! vAyukAyika chava vRkSanA mULane kaMpAvate ke pADato keTalI kriyAvALe hoya? 2010_05 Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM pApa lAge? 113 ma-he gautama! (upara pramANe) kadAca traNa kriyAvALo, kadAca cAravALe ane kadAca pAMcavALA paNa hoya. ' - zataka 9, udde 34 rAjagRhanagarane prasaMga che H gautra -he bhagavana! loDhAne tapAvavAnI bhaThThImAM loDhAnA sAMDasA vaDe loDhAne UMcuM nIcuM karanAra puruSane keTalI kriyAo lAge ? ' ma0 - he gautama! prANAtipAta sudhInI pAMce kriyAo lAge che. vaLI je jIvonA zarIranuM leTuM banyuM che, loDhAnI bhaThThI banI che, sAMDaso banyo che, aMgArA banyA che, aMgArA kADhavAne cIpiyo banyo che, ane dhamaNa banI che, te badhA jIvone paNa pAMca kriyAo lAge che. te ja pramANe loDhAnI bhaThThImAMthI loDhAne laIne eraNa upara letA ane mUkatA puruSane tathA je jIvana ghaNu banya che, hatheDe bane che, eraNa banI che, eraNa kheDavAnuM lAkaDuM banyuM che, garama loDhAne ThAravAnI pANInI kuMDI banI che, ane luhAranI koDha banI che, te badhAne paNa pAMca kriyAo lAge che. - zataka 16, ude. 1 gau-he bhagavana ! cha TaMkanA upavAsanA tApUrvaka niraMtara AtApanA letA evA sAdhune divasanA pUrvArdhamAM 1. taDakAmAM UbhA rahevuM te. 2010_05 Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sA2 kAyotsarga ( sthira rahI dhyAna) karatI vakhate pitAne hAtha paga vagerene saMkecavA ke pahelA karavA ghaTe nahIM, paraMtu divasanA pazcimArdha bhAgamAM pitAnA hAtha paga vagere pahoLA karavA kalpe che. have te jyAre dhyAna karato hoya te vakhate tenI nAsikAmAMthI arzI laTakatA joI koI vidya tene bhUmi upara suvADI tenA arzI kApe, te te kApanAra vaidyane kriyA lAge ? tema ja jenA arzI kapAya che tene dharmAtarAyarUpa kriyA sivAya bIjI paNa kriyA lAge? maha-he gautama! je kApe che, tene (zubha) kriyA lAge che; ane jenA artho kapAya che, tene dharmAtarAya sivAya bIjI kriyA nathI lAgatI. -zataka 16, udde ja he bhagavana ! koI puruSa tADanA jhADa upara caDhe, ane tenAM phaLane halAve ke nIce pADe, te tene keTalI kriyAo lAge? ma--he gautama! te puruSane pAMce kriyAo lAge (kAraNa ke te tADanA phaLanI ane tene Azare rahelA chanI hiMsA kare che.) je enA zarIra dvArA tADavRkSa tathA tADanuM phaLa utpanna thayuM che, temane paNa pAMce kriyAo lAge che. (kAraNa ke, te bIjA jIvone sparzAdi vaDe sAkSAta gau-he bhagavana ! te puruSe halAvyA ke teDyA pachI, te tADanuM phaLa pitAnA bhArathI nIce paDe ane nIce paDatA 1. zubhadhyAnanA vidathI ke arzadanuM anumAna karavAthI. 2010_05 Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kayuM pApa lAge? te tADanA phaLa dvArA jIvo haNAya, to tethI te phaLa toDanArane keTalI kriyAo lAge? ma-he gautame te puruSane prANAtipAta sivAyanI cAra lAge; je jIvanA zarIrathI tADanuM vRkSa nIpajyuM che, temane paNa tevI ja cAra lAge; paNa je jIvonA zarIrathI tADanuM kuLa nIpajyuM che, te jIvone tathA je jIvo te nIce paDatA phaLane upakAraka thAya che, temane pAMce kriyAo lAge. -zataka 17, udde 1 - dArikAdi zarIra bAMdhato jIva jyAM sudhI bIjA jIvone paritApAdi utpanna na kare, tyAMsudhI tene kAyikI vagere traNa kriyAo lAge; jyAre parane paritApa kare, tyAre cAra lAge, ane anya jIvanI hiMsA kare, tyAre pAMce lAge. -- zataka 17, udde 1 gau0-he bhagavana! varasAda varase che ke nathI varasato e jANavA mATe koI puruSa potAne hAthapaga saMkece ke pasAre to tene keTalI kriyAo lAge? bha0-he gautama ! tene pAMce kriyAo lAge. - zataka 16, udde 8 13. gau0-he bhagavan! zIlarahita, nirguNa, maryAdArahita, piSadhopavAsarahita, prAyaH mAMsAhArI, masyAhArI, madhane AhAra karanArA, tathA mRta zarIrano AhAra karanArA manuSyo maraNa pachI kyAM jaze ? 2010_05 Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mithI bhagAvatInsAra ma --he gautama ! prAyaH nAraka ane tiryaMca nimAM utpanna thaze. - gau0-he bhagavana ! siMha, vA, varuo, dIpaDAo, rI che, tara1, zara vagere niHzIla cho kyAM. utpanna thaze? maha-he gautama! prAyaH nAraka ane tiryaMca nimAM utpanna thaze. gau he bhagavan! kAgaDAo, kaMka, vilako, jalavAyaso, mayura vagere nizIla jIvo kyAM utpanna thaze? maha-he gautama! prAyaH nAraka ane tiryaMca nimAM utpanna thaze. - he bhagavana ! te e pramANe che; he bhagavana! te e pramANe che. - zataka che, udde 6 gau-he bhagavan! hasate tathA kAMI paNa levAne utAvaLe thanAra manuSya keTalA prakAranAM karma bAMdhe? bha0--he gautama! sAta ke ATha prakAranAM karmone bAMdhe. gau-he bhagavana! nidrA leto ke Ubho Ubho UMghato jIva keTalA prakAranAM karma bAMdhe ? bha0 - he gautama ! te sAta ke ATha prakAranAM karmone bAMdhe. - zataka pa, udde 4 1. tarasa: vAghanI eka jAta, 2. A kapa jIvanamAM eka ja vakhata baMdhAya che; tethI te kALe ATha prakAranAM bAMdhe; nahi te sAta prakAstAM 2010_05 Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakenI vividha zaktio - gautama he bhagavan! saMyama ane tapa vaDe AtmAne "bhAvita karanAro muni (avadhijJAnAdi zaktio vaDe), vikriyasamudhAta vaDe vimAnarUpe gati karatA devane jANe ke jue? ma--he gautama! "avadhijJAnanI zakti karmanA vicityane lIdhe vicitra hoya che. jemake, keTalAkane je sthaLe adhijJAna thayuM hoya te sthaLa choDatAM te jJAna paNa cAlyuM 1. jenA dvArA parokSa rahelA paNa rUpavALA padArtho vistArapUrvaka dekhAya, te avadhijJAna." A jJAna devane ane nArakIone janmathI ja hoya che. manuSya ane tiryaMcane tenuM pratibaMdhaka kama tapa vagerethI nAza pAme tyAre prApta thAya che. vigata mATe juo AgaLa pA. 27, Ti. naM. 3. 2. juo pA. 92, Ti. naM. 3. 2010_05 Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrIbhagavatI-sAra jAya che, keTalAkane badhe sthaLe kAyama rahe che, keTalAkane dhIme dhIme vadhatuM jAya che, keTalAnuM vadha-ghaTa pAmyA kare che; ane keTalAkanuM sthira rahe che. te mujaba keTalAka te devane jue, paNa vimAnane na jue, keTalAka vimAnane jue paNa ane na jue; keTalAka deva ane yAna baMnene jue tathA keAI e bemAMthI ekene na jue. gau-he bhagavan! te bhAvita-AtmA sAdhu jhADanA aMdaranA bhAgane jue ke bahAranA bhAgane jue? mahe gautama! koI aMdarano bhAga jue, kAI bahArano jue, tathA koI baMnene jue [vagere upara mujaba]. gau-he bhagavan! bhAvita-AtmA sAdhu vaikriya zarIra dhAraNa karI vaibhAra parvatane oLaMgI zake ? bha0-he gautama! oLaMgI zake. gau -he bhagavana! te sAdhu vaikriya zakti vaDe jeTalAM rUpe rAjagRhanagaramAM che, teTalAM rUpa banAvI, vaibhAra parvatamAM praveza karI, te sama parvatane viSama karI zake ? ke te viSama parvatane sama karI zake? maha-hA gautama! karI zaka. - zataka 3, ude4 - gau-he bhagavana! bhAvita AtmA sAdhu vaikriya zakti vaDe eka moTuM strIrUpa sarjavA samartha che? - 1, rAjagRhathI aDadhA gAu jeTale cheTe pAMca pahADe AvelA che, temAMne eka. vibhAragiri, vipulagiri, hadayagiri, suvarNagiri ane ratnagiri. 2010_05 Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakanI vividha zaktie mahA gautama! samartha che. gau-he bhagavana! te keTalAM strIrUpo sarjavA samartha che ? ma-hA gautama! jema keAI juvAna puruSa pitAnA. hAtha vaDe juvAna strInA hAtha pakaDe, arthAta paraspara kAkaDA, vALelA hovAthI te baMne jema gADha saMlagna dekhAya; tathA jema paiDAnI dharImAM ArAo daDha saMlagna hoya che, te pramANe te sAdhu paNa AkhA jaMbudvIpane ghaNuM strIrUpe vaDe gADha saMlagna-AkarNa karI zake che. he gautama ! Ama karavAnI enI mAtra zakti che - viSaya che; paraMtu koI vakhata e prakAre vidurvaNa thayuM nathI, thatuM nathI ane thaze nahIM. -zataka 3, udde 5. gautama -he bhagavana! koI puruSa doraDAthI bAMdhelI ghaTikAne laIne gamana kare, tevuM rUpa dhAraNa karI, te AtmadhyAnI sAdhu UMce AkAzamAM UDI zake ? bha0--hA gautama! UDe. gau he bhagavante evAM keTalAM rUpa dhAraNa karavAne samartha che? - bha0-he gautama! A jaMbudvIpa khIcakhIca bharAI jAya teTalAM rUpa tedhAraNa karI zake; paNa te pramANe koIe karyuM nathI, koI karatA nathI, ane keAI karaze paNa nahi. - zataka 13, udde 9 2010_05 Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra rAjagRha nagaranA prasaMga che : gautama-he bhagavana ! te AtmadhyAnI sAdhu (vaikriya labdhinA sAmarthyathI) taravAranI dhAra upara ke astrAnI dhAra upara rahe? mahAvIra -hA gautama! rahe. gau-he bhagavan! te tyAM chedAya ke bhedAya? bha0-ne gautama! kAraNake tyAM zastra saMkramituM nathI. e pramANe agnikAyanI vaccevaca praveza kare; puSkarasaMvarta nAmanA meTA meghanI vaccovaca praveza kare; gaMgA mahAnadInA UlaTA pravAhamAM pratikhalana na pAme, ane udakAvarta yA udakabiMdu viSe praveza kare ane nAza na pAme; ityAdi samajI levuM. - zataka 18, udde 10 zataka 1 gau-he bhagavana! pramatta sAdhu vaikriyazakti vaDe eka varNavALuM eka rUpa sarjavA samartha che! mahA gautama! samartha che. gau--he bhagavana! te ahIM manuSyalokamAM rahelAM pudgala grahaNa karIne te rUpa saje ke anya sthaLe rahelAM? maha-he gautama! ahIM rahelAM pugalo grahaNa karIne. e pramANe te eka varNavALA aneka AkAra, aneka varNavALo eka AkAra, ane aneka varNavALA aneka AkAra dhAraNa karavA samartha che. 2010_05 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakanI vividha zaktie 121 te ja pramANe te kALA pugalane nIla karI zake; tathA e ja pramANe gaMdha, rasa ane sparza paNa badalI zake. -- zataka 7, u0 9 ga. -he bhagavan! pramatta manuSya vaikriya zakti ne prayoga kare, ke apramatta? ma he gautama! pramatta manuSya ja tema kare. gau -he bhagavana! tenuM zuM kAraNa? bhava-he gautama! pramatta manuSya ghI vagerethI khUba cikAzadAra ( praNata) pAnabhojana kare che, te prabhuta pAnabhojana dvArA tenA hADa ane hADamAM rahelI majjA ghana thAya che, tathA tenuM mAMsa ane lehI pratanu (kuza) thAya che. vaLI te bhojananA pudgale zrotra vagere indriyapaNe, hApaNe, hADanI majajApaNe, kezapaNe, smazrapaNe, remapaNe, nakhapaNe, viryapaNe ane lohIpaNe pariName che. paraMtu, apramatta manuSya to lUkhuM pAnabhojana kare che. evuM bhajana karIne te vamana karato nathI. te lUkhA pAnabhAjana dvArA tenAM hADa, hADanI majajA vagere (pratanuM) kRza thAya che, ane tenuM mAMsa ane lehI ghana thAya che. tathA te bhajananA putra viSTA, mUtra, lIMTa, kapha, vamana, pitta, pUti ane lohIpaNe pariName che. te kAraNathI apramatta * manuSya vidurvaNu karato nathI. - zataka 3, udde 4 * rUpa badalavAnI zakti. 1. mULamAM ahIM, evuM bhajana karI karIne vamana kare che, eTaluM vadhAre che. "vamana athavA vicina". - TIkA. 2010_05 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jara zrI bhagavatIsAra gautama- he bhagavana! pitAnA viSayamAM ziSyavargane bedarahitapaNe svIkAratA, ane khedarahitapaNe sahAya karatA AcArya keTalA janma grahaNa karIne siddha thAya ? maha-he gautama ! keTalAka te ja bhava vaDe siddha thAya, to keTalAka be bhava grahaNa karI siddha thAya; paNa trIjA bhavane kaI atikrame nahi. - zataka 5, ude. 6 gau0-he bhagavan! kaI bhAvitAtmA sAdhu saudharmAdi devakanA A cheDe AvelA devAvAsanI sthiti prApta thavAne yogya adhyavasAya sthAnane oLaMgI gayo hoya cheparaMtu upara rahelA sanatakumArAdi devalokanA sthAnane yogya adhyavasAyane prApta thayo nathI; e avasare te mRtyu pAme te kyAM Upaje? mohe gautama ! upara jaNAvelA lokanI pAse IzAnAdi devalokamAM pitAnI lemyA anusAra te te lesyAvALA devAvAsamAM tenI gati ane utpatti thAya che. tyAM jaIne te pitAnI leNyA choDe to bhAvalesyAthI paDe che, paNa tenI dravyalemyA te kAyama ja rahe che. * - zataka 14, udde 1 * deva ane nAraka dravyale kyAthI paDatA nathI, paraMtu bhAvalesthAthI ja paDe che; kAraNa ke temanI dravyalezyA to avasthita ja hoya che. 2010_05 Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakAnI vividha zaktio 9 gautama ---he bhagavan! kevalajJAnI chadmastha ne jANe ne. jue ? ' mahA. te gau-siddha paNa chadmasthane jANe ane jue ? mahA. te pramANe kaivalajJAnI avidhajJAnIne, parabhAvadhijJAnIne, kaivalajJAnIne ane siddhane paNa jANe ane jIe. te pramANe siddha paNa siddhane jANe ane jue,2 gau-~he bhagavan ! kaivalajJAnI khele athavA praznanA uttara kahe ? 123 ma -Gl. paraMtu te pramANe siddha mele nahi athavA praznottara na kahe. kAraNa ke kaivalajJAnI, UbhA thavuM, gamanAdi kriyA karavI, khala, vIya, ane puruSakAra-parAkrama sahita hAya che, paNa siddo te badhAthI rahita hoya che. gau.--huM bhagavan ! kevalajJAnI AMkha ughADe ane mIce? mahA gautama ! " AMkha ughADe-mIMce, zarIrane sa'kucita kare - prasAre, UbhA rahe - mese, ADe paDakhe thAya, tathA - zayyA (vasati) ane naiSadhikI (gheADA kAla mATe vasaMta) kare. gau.huM bhagavan! kevalI ratnaprabhA vagere pRthivIne, tathA saudharma vagere kalpene, 'A ratnaprabhA pRthivI vagere che' e pramANe jANe ane dekhe ? 1. jIe pA, 60, nAM. 1, 2. ahIM' aneka praznonA uttarane sAmaTA ApyA che. 2010_05 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrIbhagavatI-sAra ma--hA gautama ! te pramANe jANe ane dekhe, siMho paNa e pramANe jANe ane jue. zataka 14, udde. 10 gau--he bhagavan ! kaivalImanuSya aMtakarane vA aMtimazarIravALAne jANe ane jue ? ~hA gautama ! gau--huM bhagavan ! te pramANe chadmastha paNa jANe ane jIe ? jue ? s ~~~~nA gautama! paraMtu sAMbhaLIne athavA (anumAnAdi ) pramANathI jANe ane jue. -- gau-he bhagavan! devalIe IMDiyA * -nA gautama! kAraNake te mitane paNa jANe ane jue tathA ane jue. ---- -zataka 5, udde. 4 dvArA jANe ane tA dareka dizAmAM amitane paNa jANe zataka 6, udde. 10 10 gauhe bhagavan ! chadmasthanI peThe kevaLajJAnI paNa hase ane kAMI levAne utAvaLA thAya ? paNa ~~~nA gautama ! kAraNake badhA jIvA cAritrameAhanIya karmanA udayathI ja hase che ane utAvaLA thAya che; kevalajJAnIne te te karmanA udaya ja nathI. te pramANe 2010_05 Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakanI vividha zakita - 125 darzanAvaraNayakarmano udaya na hovAthI kevalajJAnI chadmasthanI peThe nidrA leto nathI, tathA Ubho Ubho UMdhatA nathI. -zataka 5, udde 4 gau-he bhagavana ! zelezI avasthAne prApta thayela sAdhu kaMpe, ane te te bhAve pariName? . ma-nA gautama! zelezI avasthAmAM AtmA atyaMta sthiratAne prApta thayela hovAthI paraprayoga sivAya na kare. coga dvArA (pravRti) AtmapradezanuM athavA pudgaladravyonuM calana ke kaMpana "ejanA' kahevAya che. tenA dvavyAdi pAMca prakAra che. manuSyAdi chavadravyanuM ke manuSyAdi chava sahita pulanuM kaMpana te dravyaMjanA; manuSyAdi kSetrane viSe vartamAna jIvonuM kaMpana te kSetrajanA; manuSyAdi kALe vartamAna jIvonuM kaMpana te kolejanA; audayikAdi bhAvamAM vartatA 1. darzanAvaraNIya karma "darzana" arthAta vastunA sAmAnya badhane Avare che, eTaluM ja nahi paNa, tenAthI, sahelAIthI jAgI zakAya tevI, ke sahelAIthI na jAge zakAya tevI, tathA beThAM beThAM-UbhA UbhA-ane cAlatAM cAlatAM Ave tevI nidrA paNa prApta thAya che; tathA jAgRta avasthAmAM citavela kArya nidrAvasthAmAM sAdhavAnuM baLa paNa pragaTe che. juo A mALAnuM "aMtima upadeza" pustaka, 5. 227. - 2. dhyAnanI nizcalaavasthAjuo "aMtima upadeza" pA.. 186, 1920 2010_05 Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra zrIbhagavatIsAra. jIvonuM ke pugalonuM kaMpana te bhAvaijanA; ane manuSyAdi bhavamAM vartatA jIvonI ejanA te bhajanA. -zataka 17, udde 3 rAjagRhanagarane prasaMga che. mahAvIra bhagavAnanA bhadra prakRtivALA ziSya mAkaMdiputra prazna pUche che : mAnaMdiputra--he bhagavan! kApotalezyAvALA pRthivIkAyika jIva maraNa pAmI, turata ja manuSya zarIrane prApta karI kevaLajJAna prApta kare ane siddha thaI sarva duHkhone nAza kare ? maha-hA bhAkadiputra! sarva duHkhone nAza kare. te ja pramANe kApatalezyAvALA akAyika ane vanaspatikAyika jIvanuM paNa jANavuM. - zataka 18, udde 3 13 rAjagRhanagarane prasaMga che: gau-he bhagavana ! chadmastha manuSya paramANupudgalane jANe ane jue, ke na jANe ane na jue? . bha0-he gautama! koI jANe paNa jue nahIM, ane koI jANe nahIM ane jue paNa nahIM. e pramANe asaMkhyAtapradezika skadhe sudhI jANavuM. anaMtapradezika skaMdha (skUla paNa hovAthI tema) nI bAbatamAM A pramANe jANavuM keAI jANe ane jue; koI jANe paNa jue nahIM, koI jANe nahIM paNa jue, ane koI jANe nahIM tema jue paNa nahIM. e pramANe avadhijJAnanuM paNa jANavuM. 2010_05 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhakanI vividha zaktie 127 gau-he bhagavana! paramAvadhijJAnI manuSya pudgala paramANune je samaye jANe te samaye jue? ane je samaye jue te samaye jANe! ma0-he gautama! e barAbara nathI. kAraNake, paramAvadhijJAnanuM jJAna sAkAra eTale ke vizeSagrAhaka hoya che ane darzana anAkAra eTale ke sAmAnyagrAhaka hoya che. mATe je samaye jue che te samaye jANatA nathI i. gau-he bhagavana ! kevalajJAnI paramANupugalane je samaye jANe te samaye jue che ? mo--he gautama! jema paramAvadhi viSe kahyuM te pramANe ja kevalajJAnInuM paNa jANavuM. - zataka 18, udde 8 cAraNuM eTale AkAzamAM gamana karavAnI zaktivALA muni ga ---he bhagavan! cAraNa jeTalA prakAranA che? ma-he gautama! cAraNu be prakAranA che. vidyAcAraNa ane jaMdhAcAraNa. gauhe bhagavana ! vidyAcAraNa munine vidyAcAraNuM zAthI kahe che? maha-he gautama! niraMtara cha-cha TaMkanA upavAsarUpa tapakarma vaDe, ane "pUrvanAmaka zAstrArUpa vidyA vaDe tapazaktine pAmelA munine vidyAcAraNa nAmanI labdhi (zakti) prApta thAya che, mATe te vidyAcAraNa kahevAya che. he 2010_05 Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrIbhagavatInsAra gautama! A jaMbuddIpane paridhi traNa lAkha, soLahajAra ane basattAvIza yeAjana che; te saMpUrNa dvIpane koI mahAzaktizALI deva traNa capaTI vagADe teTalI vAramAM traNa vAra pharIne zIdhra pAcho Ave tevI tenI zIdhra gati che. te eka pagalA vaDe mAnuSottara1 parvata upara pahoMcI jaI tyAMnAM caityane vaMdana karI, bIjA pagalA vaDe naMdIzvara dvIpamAM jAya, tathA tyAMnAM caityone vaMdI ahIM pAcho Ave, ane ahIMnAM cAne vaMde, vaLI eka ja pagalAmAM naMdanavanamAM jAya, ane tyAMnAM caityane vaMdI, bIjA pagalAmAM pAMDakavanamAM jAya, tathA tyAMnAM caityane vaMdI ahIM pAchA AvI ahIMnAM caityane vaMde. he gautama ! je te vidyAcAraNa gamanAgamana saMbaMdhI pApasthAnakane AlocyA ke pratikramyA vinA maraNa pAme, to ArAdhaka thato nathI; ane je AlecIne ke pratikramIne maraNa pAme to ArAdhaka thAya che. 1. trIjA puSkara dvipanI madhyamAM AvelA parvataH manuSyakSetranI sImAM. 2. jaMbudvIpanI AsapAsa vIMTaLAIne AvelA aneka dvIpamAMne AThame. 3. meruparvatanA zikhara upara AveluM vana. 4. labdhine upayoga karavo te pramAda che. tene upayoga karyo hoya to tenI AlocanA (kabUlAta, prAyazcitta ane tyAga) i na karyA hoya, to tene cAritranI ArAdhanA thatI nathI. 2010_05 Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhara vividha zaktio - he bhagavana! aMdhAcAraNane jaMghAcAraNa zA mATe kahe che? bha0-he gautama! niraMtara ATha ATha TaMkanA upavAsarUpI tapakarma vaDe AtmAne ciMtavatA munine aMdhAcAraNuM nAmanI labdhi prApta thAya che tethI tene aMdhAcAraNa kahe che. tenI zIdhra gati vidyAcAraNa jevI che, paNa phera eTalo ke traNa capaTI vagADe teTalAmAM te 21 vAra jabuddhIpane pharIne zIdhrA pAcho Ave che. vaLI te eka pagalAmAM rucakavara kIpamAM jAya, ane tyAMnAM caityane vaMdI, bIjA pagalAmAM naMdIzvara dvIpamAM jaI tyAMnAM caityone vaMdI ahIM pAcho Ave che ane ahIMnAM caityane vaMde che. vaLI eka pagalAmAM te pAMDukavanamAM jAya, tyAMnAM caiityane vaMde ane bIjA pagalAmAM te naMdanavanamAM jaI tyAMnAM cityane vaMdI ahIM pAchA AvI ahIMnAM caityane vaMde. - zataka 20, udde 9 15 gau0-he bhagavana ! cauda 'pUrva"ne jANanAra zrutakevalara manuSya eka ghaDAmAMthI hajAra ghaDAne, eka paTamAMthI hajAra paTane ema eka daMDamAMthI hajAra daMDane karI dekhADavA samartha che? 1. 13me dvIpa, 2. jaMbusvAmI pachInA samayamAM kevalajJAna saMbhavatuM na hovAthI jemane kevalajJAna nathI, paraMtu jeo zAstragraMtho te pUrNa rIte jANe che, tevA. 2010_05 Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra mahe gautama! caudapUrvIe ' utkarikA' bheda vaDe bhedAtAM anata dravyo zaktivizeSa vaDe grahaNane yAgya karyAM. che, tethI te tema karavA samartha che. vivaraNuM : DhekuAM : vagerenI peThe TukaDe TukaDA rUpa bhedAvAne khaDabheda' kahe che; keLanAM thaDa ane abarakhanAM paDene je bheda paDe te' pratarabheda '; tala vagerenA cU` ke leTanI peThe pudagalAnA bhedAvAne cUrNikAbheda ' kahe che; kUvAnA kAMThAnI tarADAnI peThe pudgalAnA bhedAvAne ' anuTikA kahe che. (athavA vAMsa zeraDI AdinI jema chAla nIkaLavI te anuTikA bheda.) ane eraMDanAM khIja vagerenA zIMga phUTIne je bheda thAya che, te utkarikA bheda. utkarikA bheda vaDe bhedAyelAM dravyo icchelA ghaTa vagere padArthonuM niSpAdana karavAne samartha che; bIjA bheda vaDe bhedAyelAM dravyeA iSTa kArya karavA samartha nathI. TIkA. -zataka 5, udde. 4 130 " 2010_05 Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 kAma ane bhoga gau-he bhagavana ! kAmo viSe pUchuM chuM, ane bhoge viSe pUchuM chuM. ma-he gautama! kAme rUpI che, arUpI nathI. kAmo sacitta paNa che, ane acitta paNa che. kAme jIva paNa che ane ajIva paNa che. kAma jone heya che, ane nathI hatA. kAmanA be prakAra che: zabda ane rUpi. he gautama! bhego paNa rUpI vagere che; paraMtu te traNa prakAranA cheH gaMdha, rasa ane sparza. gau-he bhagavana ! jo kAmI che ke bhegI che? bha0-he gautama! jo kAmI paNa che ane bhagI paNa che. zrAcaeNyi ane cakSunI apekSAe A jIvo kAma kahevAya che, ane ghANa, jihavA ane sparzanendriyanI apekSAe jIvo 2010_05 Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 zrIbhagavatI-sAra bhAgI kahevAya che. je jIvAne cakSu ane zrotrendriya nathI, te kAmI nathI paNa bhegI che. kayA ve! kAnAthI mahe gautama! kAmabhAgI jIvA sauthI thADA che; nakAmI-nAbhAgI vAra temanAthI anaMtagaNuA che; ane bhAgI jIve. temanAthI paNa anaMtagaNuA che. ------zataka 7, urdU. 9 gau he bhagavana ! temAMthI - vizeSAdhika che ? gauhe bhagavan! kAI chadmasya kAI paNa devalokamAM devapaNe utpanna thavAne yeAgya che. te atyAre to kSINubhegI, dula zarIravALA che; paraMtu te utthAna, ka, khala, vI ane puruSakAra-parAkrama vaDe vipula evA bhAgya bhAgeAne bhAgavavA samartha che? --huM gautama ! te utthAnAdi vaDe kAI paNa vipula evA bhAgya bhAge bhAgavavA sama che; paraMtu tema chatAM bhAgAne te tyAga kare che; tethI ja te mahAnirjarAvALA ane mahAnirvANurUpI phUlavALe thAya che. 1. kAraNake te caturindriya ane pacakriya ja hAvA joI e. 2. eTale ke siddho, tee ata che, 3, eka, be ane traNa iMdriyavALA mAtra bhegI che. temAM vanaspatijIvA ja anAgaNA che. 2010_05 Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 kAma ane jANa te ja pramANe avadhijJAvALAnuM paNa jANavuM te ja pramANe te ja bhavamAM siddha thavAne yogya paramAvadhijJAnI mATe paNa samajavuM. gau-he bhagavan! pRthvIkAyikAthI mAMDIne vanaspatikAyikA sudhInA ane trasajIvomAMnA paNa saMmUrNima koTInA je jIvo asaMjJI eTale ke mana vinAnA che, tathA ajJAnI, mUDha, ajJAnAMdhakAramAM praveza karelA tathA ajJAnarUpa AvaraNa ane mehajAla vaDe DhaMkAyelA che, teo IcchAzakti ane jJAnazaktine abhAve anicchApUrvaka vedanA vede che ema kahevAya ? maha-hA gautama ! kahevAya. gau0-he bhagavana ! samartha eTale ke saMjJI havA chatAM koI jIva anicchApUrvaka vedanAne vede ? bha0--hA gautama ! gau-he bhagavana! tenuM zuM kAraNa? ma-jema jevAnI zaktivALA hovA chatAM aMdhakAramAM rahelA padArthone pradIpa sivAya joI zakato nathI; tema ja pAchaLa, UMce, nIce rahelA padArthone khyAla sivAya joI zakato nathI; tema jJAnazakita ane IcchAzaktivALo paNa ajJAna dazAmAM (te zaktinI pravRttine abhAve) sukhaduHkhano anubhava kare che. 1. mAtApitAnA saMbhoga vinA, garbha ja jIvanA malamUtrAdimAM pedA thatA cho. 2010_05 Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrIbhagavatInsAra gau-he bhagavana! samartha eTale ke saMsI paNa tIvra icchApUrvaka vedanAne vede ? maha-hA gautama! vede. - gau--he bhagavana ! tenuM zuM kAraNa? ma-jema asaMzI jI IcchA ane jJAnazaktine abhAve anicchA ane ajJAnapUrvaka sukhaduHkha vede che; tathA saMjJI jI IcchA ane jJAnazaktiyukta hovA chatAM, upayogane abhAve anicchA ane ajJAnapUrvaka sukhaduHkha vede che, tema saMjJI jIvo samartha ane IcchAyukta hovA chatAM prAptinA sAmarthyane abhAve mAtra tIvra abhilASathI sukhaduHkha vede che. jene samudranI pAra javAnI zakti nathI; paNa tyAM rahelAM rUpono tIvra abhilASa che, te tIvra abhilASapUrvaka sukhadu:khane vade che. - zataka che, udeva 2010_05 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 pratyAkhyAna ga-he bhagavana ! pratyAkhyAna viSe kahe. mahe gautama! (nahIM karuM evI pratijJArUpa) pratyAkhyAna be prakAranuM cheH mUlaguNa pratyAkhyAna, ane uttaraguNa pratyAkhyAna. 1. temAM mUlaguNa pratyAkhyAna be prakAranuM cheH sarvamUlaguNa pratyAkhyAna, ane dezamUlaguNa pratyAkhyAna. - temAM sarvamUlaguNa pratyAkhyAnanA paNa pAMca prakAra cheH sarva prakAranI hiMsAmAMthI, sarva prakAranA asatyamAMthI, sarva prakAranA abrahmacaryamAMthI, sarva prakAranA cauryamAMthI, ane sarva prakAranA parigrahamAMthI virAma pAmavuM te. . dezamUlaguNa pratyAkhyAnane paNa pAMca prakAra che: skUla hiMsA, asatya, abrahmacarya, caurya ane parigrahamAMthI virAma pAmavuM te. 2010_05 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra 2. uttaraguNa pratyAkhyAna be prakAranuM che. sarva--uttaraguNa pratyAkhyAna, ane deza-uttaraguNa pratyAkhyAna. temAM sarva--uttaraguNa pratyAkhyAnanA 10 prakAra che: bhaviSyamAM je tapa karavAnuM hoya te pUrve karavuM te "anAgata'; pUrve karavAnuM tapa pachI karavuM te "atikrAnta'; eka tapa je divase pUruM thAya te ja divase bIjuM zarU karavuM, e rIte pratyAkhyAnanI Adi ane aMta koTI meLavavI te "keTisahita '; niyamita divase vidhra AvyA chatAM avazya tapa karavuM, te niyaMtrita': apavAdapUrvaka tapa karavuM te "sAkAra'; apavAda sivAya tapa karavuM te "nirAkAra'; kALiyA, ghara, cIja vagerenuM parimANa karavuM te "kRtaparimANa ; cAra prakAranA AhArano tyAga karavo te "niravazeSa'; muSTi ityAdi saMketapUrvaka tapa karavuM te "saMketa '; ane kAlanuM pramANa karI tapa karavuM te "ahA.' deza-uttaraguNa pratyAkhyAnanA sAta prakAra che: daze dizAmAM amuka kSetramAM ja pravRttinI maryAdArUpa "divrata, upabhogaparibheganI vastuonuM parimANa karavuM te "upabhogaparibhegaparimANu nipUjana adharmavyAparane tyAga te "anarthadaMDaviramaNa duciMtanane tathA kAyika vAcika pApakarmone tyAga karI, samatA dhAraNa karavArUpa "sAmAyika;' diggatamAM je maryAdA bAMdhI hoya, tene rAta-divasa-prahara pUratI vadhu TUMkAvavI te "dezAvakAzika," AThama, caudaza, pUnama ane - 1. eTale ke vALelI mUThI ughADuM nahi tyAM sudhI amuka kAma na karuM ityAdi. 2010_05 Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna 137 amAvAsyAne divase cAra raMkane upavAsa karavo, kupravRttine tyAga karavo, brahmacarya dhAraNa karavuM, ane snAnAdi saMskArane tyAga karavo te "poSApavAsa;" ane sAdhuone annAdi ApavAM te "atithisaMvibhAga." A uparAMta sauthI chellI - maraNakAle - saMlekhanA - eTale zarIra ane kaSAyAdine kRza karanAra (upavAsarU5) tapavizeSa te "apazcima-maraNAntika-saMkhanA.' A saMlekhanA dezettaraguNavALAne zettaraguNarUpa ane sarvottaraguNavALAne sarvottaraguNarUpa che; to paNa dezettaraguNavALAne paNa aMte karavA yogya che. [1] gau-he bhagavan! jIvo mUlaguNa pratyAkhyAnI che, uttaraguNa pratyAkhyAnI che ke apratyAkhyAnI che? maha-he gautama! traNa prakAranA che. nArako tema ja caturindriya sudhInA cho apratyAkhyAnI ja che. paMcaeNkriya . tiryaMca ane manuSya traNa prakAranA che; ane vAna vyaMtara tiSka ane vaimAnika apratyAkhyAnI che. gau--te traNamAMthI kANu konAthI vizeSAdhika che? ma- he gautama! mUlaguNa pratyAkhyAnI sauthI cheDA che; uttaraguNa pratyAkhyAnI asaMkhyagaNa che; ane apratyAkhyAnI anaMtagaNu che. tiryamAM mUlaguNa pratyAkhyAnI sarvathI thaDA che; uttaraguNa pratyAkhyAnI asaMkhya gaNe che; ane apratyAkhyAnI tethI paNa asaMkhyagaNa che. 1. je ke paMcadriya tiryaMca aMzathI ja mUlaguNapratyAkhyAnI che; kAraNa ke temanAmAM sarvaviratino abhAva che. -TIkA. 2010_05 Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra manuSyomAM mUlaguNa pratyAkhyAnI sarvathI thaDA che; uttaraguNa pratyAkhyAnI saMkhyAtagaNuM che, ane apratyAkhyAnI asaMkhya gaNuM che. [2] gau--he bhagavana ! jo sarvamUlaguNa pratyAkhyAnI che, dezamUlaguNa pratyAkhyAnI che ke apratyAkhyAnI? maha-he gautama ! traNe prakAranA che. nArako apratyAkhyAnI ja che; paMceMdriya tiryaMca dezamUlaguNa pratyAkhyAnI ane apratyAkhyAnI che. manuSya traNa prakAranA che, ane vAnavaMtara, tiSka ane vaimAnike apratyAkhyAnI ja che. - te traNa vargomAMthI sarvabhUla sarvathI cheDA che; dezamUlaka asaMkhyagaNa che, ane apratyAkhyAnI anaMtagaNuM che. jIvo, paMcaeNkiya tiryaMce ane manuSyanAM alpatvabahutva pahelA daMDakanI peThe jANavAM, paraMtu sarvathI thoDA paMcaeNkiya tiryae dezamUlaguNa pratyAkhyAnI gaNavA ane apratyAkhyAnI paMcaeNkiya tiryaMce asaMkhya gaNa gaNavA. [3] gau-he bhagavan! jIvo sarvauttaraguNa pratyAkhyAnI che, dezauttaraguNa pratyAkhyAnI che ke apratyAkhyAnI che? maha-he gautama ! teo traNa prakAranA che. ciMdiya tiryaMce ane manuSyo e pramANe che. bAkInA vaimAnika sudhInA apratyAkhyAnI che. te traNa prakAranAnuM alpatvabahutva prathama daMDaka pramANe jANavuM. (manuSyo sudhI). ' che. temanI asaMkhyatA saMma ima manuSyone samAveza thato. hovAthI che. bAkI manuSya to saMkhyAta ja che. 2010_05 Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyAkhyAna 129 [4] gau-he bhagavana ! cha pratyAkhyAnI che, apratyAkhyAnI che, ke pratyAkhyAnA pratyAkhyAnI (deza pratyAkhyAnI) che ? ma-he gautama ! je traNa prakAranA che. manuSyo paNa traNa prakAranA che. paMcaeNkiya tiryae prathama prakArathI rahita che. bAkInA vaimAnika sudhInA apratyAkhyAnI che. te traNe prakAramAM pratyAkhyAnI sauthI thoDA che; pratyAkhyAnApraka asaMkhyagaNa che ane apratyAkhyAnI anaMtagaNuM che. dezapratyAkhyAnI paMceMdriya tiryaMco savathI thoDA che; ane apratyAkhyAnI asaMkhya gaNuM che. pratyAkhyAnI manuSya sarvathI thaDA che; dezapratyAkhyAnI saMkhyAtagaNuM che ane apratyAkhyAnI asaMkhyagaNa che. - zataka che, udde 2 gautama- he bhagavana ! je zramaNopAsakane pUrve bhUla- hiMsAnuM pratyAkhyAna nathI hotuM, te pachIthI tenuM pratyAkhyAna kare to kevI rIte kare ? mo--he gautama ! atIkAle karela hiMsAne pratikrame (nirde); vartamAna hiMsAne saMvara (dha) kare; ane bhaviSyanI hiMsAnuM pratyAkhyAna (nahi karuM evI pratijJA) kare. atItakAlanI hiMsAne pratikramato te zramaNopAsaka trividha-trividhe eTale ke mana, vANI ane kAyAthI e traNa prakAre, tema ja karavuM, karAvavuM ke karanArane anumati ApavI - e traNa prakAre pratikrame; ke pachI trivadha-dhividhe, trividhaekavidhe, dividha-trividhe, dividha-dhividhe, kividha-ekavidhe, 2010_05 Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra ekavidha-trividhe, ekavidha-dvividhe, ke ekavidha-ekavidhe pratikrame. A e ja pramANe vartamAna hiMsAne rodha karanAra paNa upara jaNAvela 49 prakAre rAdha kare; te ja pramANe anAgata hiMsAnuM pratyAkhyAna karato paNa 49 prakAre kare. te ja prakAre, asatya, caurya, maithuna, ane parigrahanuM paNa samajavuM. - zataka 8, udde 5 * gautama-he bhagavan! jIvo pratyAkhyAnane jANe che, apratyAkhyAnane jANe che ke pratyAkhyAnApratyAkhyAnane mohe gautama ! je paMcaeNDyio che te traNene paNa jANe che; bAkInA jIvo pratyAkhyAnane jANatA nathI. (apratyAkhyAnane jANatA nathI, ane pratyAkhyAnA pratyAkhyAnane paNa jANatA nathI.) gau-he bhagavan! jIvonuM AyuSya pratyAkhyAnathI aMdhAya che, apratyAkhyAnathI baMdhAya che ke pratyAkhyAnApratyAkhyAnathI baMdhAya che? maha-he gautama ! jIvo ane vaimAniko traNethI baMdhAyelA AyuSya vALA che. bAkInA apratyAkhyAnathI baMdhAyelA AyuSya vALA che. - zataka 6, udde 4 1. pratyAkhyAnAdi traNavALAonI smRtimAM utpatti che; ane nairayikAmAM to viratirahita chavo ja utpanna thAya che. 2010_05 Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA, prAyazcitta ane tapa [ pramAda vagerethI kAMI doSa thAya to tene guru samakSa nikhAlasa bhAve prakaTa kare te "AlocanA'. thayela bhUlane anutApa karI tethI nivRtta thavuM ane navI bhUla na karavA sAvadhAna thavuM te "pratikamaNuM". pramAdajanita doSonuM zodhana karavA karavAmAM AvatI kriyA te "prAyazcitta'. ane pramAdAdine kSINa karavA vAste joItuM AdhyAtmika baLa keLavavA zarIraikiyamanane je je tApaNumAM tapAvAya te "tapa". temAM prathama, deSa -pratisevanA - saMyamabhaMga kayA kayA nimitte thAya te viSenA praznathI mAMDIne tapa sudhInA prazno A prakaraNamAM che.] gauhe bhagavana! pratisevanA eTale ke saMyamano bhaMga kayAM kayAM kAraNathI thAya che? 2010_05 Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra bha0-he gautama! pratisevanA daza prakAranI kahI che? 1. darpa--ahaMkArathI thatI; 2. pramAdathI thatI, 3, anAbhAga-ajJAnathI thatI; 4. AturatA eTale ke bhUkhatarasanuM vyAkuLapaNuM, - tene lIdhe thatI; 5. ApattithI thatI; 6. saMkIrNatA - saMkaDAzathI thatI; 7. sahasAkAra - Akasmika kriyAthI thatI; 8. bhayathI thatI; 9. pradeSa - krodhAdi kaSAyathI thatI; ane 10. vimarza - zikSakadinI parIkSA karavAthI thatI. thayelA doSanI guru AgaLa nikhAlasa kabUlAta karavI joIe. te AcanAnA nIce pramANe daza doSo cheH 1. gurune prasanna karIzuM to saheluM prAyazcitta Apaze ema mAnI sevAdithI temane prasanna karI pachI temanI pAse deSanI AcanA karavI. 2. taddana nAne aparAdha jaNAvavAthI AcArya thavuM prAyazcitta Apaze ema anumAna karI pitAnA aparAdhanuM svataH Alocana karavuM. 3. je aparAdha AcAryAdika je hoya tenuM ja Alocana karavuM. che. mAtra moTA aticArenuM ja Alocana karavuM. pa. "je mUkSma aticArenuM Alocana kare, te pUlanuM kema na kare', evo AcAryane vizvAsa utpanna karavAM sUkSma sUkSma aticArenuM Alocana karavuM. 6. ghaNI zarama AvavAne 1. madyapAna, viSayabhoga, kaSAya, nidrA ane vikathArUpa. 2. nirdoSa anAdi na maLavAM, jaMgala vagere sthaLamAM AvI paDavuM, dukALa paDavo, ane rogIpaNuM. - 3, jevA sivAya paga mUkI pachI jue, to te pagane pAcho na vALI zake. 2010_05 Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA, prAyazcitta ane 5 13 lIdhe koI ne sAMbhaLe tema Alocana karavuM. 7. bIjAne saMbhaLAvavA khUba jorathI bolIne Alocana karavuM. 8. eka ja aticAranI ghaNuM gurue AgaLa AlocanA karavI. 9. vidhi na jANutA (agItArtha ) guru pAse AlocanA karavI. 10. je doSanuM Alocana karavAnuM hoya te deSa sevanAra AcArya pAse tenuM Alecana karavuM. - nIcenA daza guNavALe pitAnA dezanI kabUlAta karavAne cogya cheH 1. uttama jAtivALe (kAraNa ke jAtivAna puruSa prAyaH akRtya kare ja nahIM; ane karyuM hoya tenI bhale prakAre AlocanA kare.) 2. uttama kuLavALA (aMgIkRta prAyazcitta barAbara kare te mATe.) 3. vinayavAna. 4. jJAnavAna ( kRtyAkRtya vibhAgane jANe te mATe.) 5. darzanasaMpanna (prAyazcittathI thatI zuddhimAM zraddhAvALA.) 6. cAritrasaMpanna. che. kSamAvALA (gurune Thapake sahana kare mATe.) 8. dAnta (indriyane vaza rAkhavAnI TevavALe.) 9. amAyI (kapaTarahita.) 10. apazcAttApI (AlocanA lIdhA pachI pastAvo na karanAro.) nIcenA ATha guNa vALo sAdhu AlocanA ApavAne yogya cheH 1. AcAravAna (jJAnAdi AcAravALe). 2. AdhAravAna (jaNAvela aticArene manamAM dhAraNa karanAre). 3. vyavahAravAna (Agama mutAdi pAMca prakAranA vyavahAravALe). 4. apathrIDaka (ziSyanI zarama dUra karAvanAra). 5. praphurvaka prAyazcitta ApIne aticArenI zuddhi karAvavAne samartha). 1. juo A pachInuM prakaraNa 14 muM. 2010_05 Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIbhagavatI sAthe 6. aparistrAvI (jaNAvela aticArane bIjAne nahi saMbhaLAvanAra). 7. niyapaka (asamartha ziSyane dhIme dhIme ApeluM prAyazcitta pAra karAvanAra) 8. apAyadazI (AlecanA nahi levAmAM paralokano bhaya dekhADanAra). sAdhunI "samAcAra - samyaphaAcAra dazaprakAre kahela cheH 1. icchAkAra - eTale ke anya sAdhune koI kArya mATe vinaMti karavAnI hoya ane te kabUla kare to baMnee IchAkAra kahevo te. (eTale ke tamArI marajI hoya te kare, tathA tamArI marajI hoya to karuM, ema kahevuM, te.) 2. miththAkAra - potAnAthI viparIta AcaraNa thaI jAya, to "e dukRta mithyA thAo ema samajI miyAkAra kahe che. 3. tathAkAra-gurue ApelA uttarane "tame kaheluM barAbara che" ema kahevuM che. 4. AvasvikA - apAsarAmAMthI bahAra Avazyaka kArya nimitte ja javuM te. 5. bahArathI pAchA apAsarAmAM praveza karatAM (kupravRttiono niSedha karatAM) "naidhikI' kahevuM te. 6. ApRcchanA - abhISTa kAryamAM pravRtti karatA pahelAM gurune pUchavuM te. 7. pratipRcchanA - gurue pUrve niSiddha karela kAryamAM prajanavazAta pravRtti karavI paDe, te pharI pUchavuM te. 8. chaMdanA - pote ANelAM annapAnAdimAM bAkInA sAdhuone AmaMtraNa karavuM te. 9. nimaMtraNa - AhAra lAvavA mATe sAdhuone nimaMtraNa karavuM, ke "tamAre mATe AhArAdi lAvuM?'-te. 10. upasaM56 - jJAnAdi nimitte svagAdine tyAga karI, viziSTa zAstrajJAna yukta gurune Azraya karavo te * sarakhA uttarAdhyayana a. 21, 1-7. tyAM nimaMtraNane badale mithyAAra che. 2010_05 Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvecanA, prAyazcitta ane tapa 145 prAyazcittanA 10 prakAra che: 1. "AlocanA"-eTale ke mAtra "AlocanA karavAthI zuddha thavAya tevuM. 2. pratikramaNa" - eTale ke, "pharI nahIM karuM' ema kahevAmAtrathI zuddha thavAya tevuM. 3. "mizra" - AlocanA ane pratikramaNathI zuddha thavAya tevuM. 4. "viveka" - bhUlathI sadoSa AhArAdi AvI gayAM hoya to mAtra tenA viveka eTale ke tyAgathI zuddha thavAya tevuM. pa. "butsarga' -- eTale ke kAyaceSTAno rodha karI dhyAna karavAthI zuddha thavAya tevuM. 6. "tapa" - eTale ke upavAsa vagere tapathI zuddha thavAya tevuM. 7. cheda'- eTale ke, doSa pramANe divasa, pakSa, mAsa ke varSanI pravajyA ghaTADavAthI zuddha thavAya tevuM. 8. "mUla' - eTale ke, sarva vataparyAyano cheda karI pharI "mUla" mahAvrata levAthI zuddha thavAya tevuM. 9. "anavasthApya" - eTale ke amuka prakAranuM viziSTa tapa na kare, tyAM sudhI mahAvrata ke vezamAM sthApI na zakAya tevuM. ane 10. "pArAMcitaka" - eTale sAdhvI, rAjarANI ityAdinA zIlabhaMgarUpa mahAdoSa karanArA AcAryane ja veza ane kSetrane tyAga karI cha mAsathI te bAra varSa sudhI karavuM paDatuM prAyazcitta. tapanA be prakAra che: bAhya ane Abhyantara. 1. besavA UThavAne paNa azakta thaI jAya tyAM sudhInuM. 2. upAdhyAyane navamA prAyazcitta sudhI hoya che ane sAmAnya sAdhune AThamA sudhI hoya che. jyAM sudhI cauda pUrvagarAnA jANakAra ane prathama prakAranA zArIrika bAMdhAvALAo hoya che, tyAM sudhI daze prAyazcitta hoya che. 10 2010_05 Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra bAhya tapanA cha prakAra che : (1) anazana - AhAra tyAga; (2) unedarI - kaMIka ocho AhAra levo te; (3) bhikSAcaryA; (4) rasatyAga; (5) kAyakleza - zarIrane kaSTa ApavuM te, ane (6) pratisalInatA - eTale ke IyikaSAyAdine nigraha. 1. temAM anazananA be prakAra che : (3) itvarika - eTale ke amuka kALa sudhI AhAratyAga; ane (mA) yAvatruthika - eTale ke jIvanaparyata AhAratyAga. () itvarika anazana, caturthabhakta *- eka upavAsa, paSTabhakta - be upavAsa, aSTamabhakta - traNa upavAsa, dazamabhakta - cAra upavAsa, dvAdazabhakta - pAMca upavAsa, caturdazabhakta - cha upavAsa, pakSanA upavAsa, mAsanA upavAsa bemAsanA - ema cha mAsanA upavAsa sudhI aneka prakAranuM che. (mA) yAvatruthikanA be prakAra che. pAdapapagamana ane bhaktapratyAkhyAna. pAdapapagamana, jemAM sarva ceSTAne ke anyanI sevAno tyAga karI nizreSTa paDI rahevAnuM hoya che, tenA be prakAra che. jemAM mRtazarIra upAsarAdimAMthI bahAra kADhavAnuM hoya te niharima; ane jemAM bahAra kADhavAnuM na hoya - eTale eve sthaLe ja jaMgala vageremAM dehatyAga karyo hoya, te "aniharima." za caturtha bhaktane artha eka upavAsa che; paraMtu temAM upavAsanA divasanI be TakA uparAMta eka AgalA divasanI ane eka pachInA divasanI ema kula cAra TaMka choDavAnI hoya che. tevuM pachInA dareka sthAne paNa samajavuM. 2010_05 Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA, prAyazcitta ane ta5 17 2. unedarikAnA be prakAra che. (ga) dravyane darikA, ane (ka) bhAvakanerikA. (1) temAM dravyanodarikA be prakAranI che : upakaraNadvivyanodarikA ane bhaktapAnadravyaudarikA. temAM upakaraNadravyanodarikAnA traNa prakAra che: eka vastra, eka pAtra ane sAdhuoe tyAga karelAM (vastra pAtra sivAyanA) upakaraNone upabhoga karavo te. - bhakta pAnadravyaUnodarikAnA prakAra pA. 99 upara jaNAvelA alpAhArIthI prakAmarasabheja sudhInA prakAre mujaba jANavA. (3) bhAvanodarikA aneka prakAranI che : jemake krodha ocho karavo, lAbha e che karo, alpa balavuM, dhIme belavuM, vRthA pralApa na karavo ItyAdi. 3. bhikSAcaryA tene lagatA vividha niyama mujaba aneka prakAranI che. te niyama jevA ke, bhikSAmAM amuka cIjone ja grahaNa karavI; ke amuka kSetramAMthI ja bhikSA levI, vagere.1 4. rasaparityAga eTale ke vRtAdi vikAraka padArthone tyAga karavo, snigdha rasavALuM bhojana na karavuM, lUkho AhAra kare vagere. 5. kAyaleza eTale ke zarIraceSTAne tyAga karI UbhA rahevuM, vividha Asane besavuM vagere.. 1. juo aupapAtikasUtra pR. 38, 2. - 2. juo aupapAkisUtra pR. 39, 2. 2010_05 Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrIbhagavatI-sAra 6. pratisaMlInatA cAra prakAranI che: (1) iDiyAne nigraha karavo, (2) kaSAyono nigraha karavo; (3) mana-vANIkAyAnA vyApArano nigraha karavo; ane (4) strI-pazu ane napuMsaka sivAyanI vasatimAM nirdoSa zayanAdi upakaraNano svIkAra karI rahevuM. AtyaMtara tapa cha prakAranuM cheH (1) prAyazcitta (2) vinaya (3) vaiyAvRjya (4) svAdhyAya (5) dhyAna ane (6) vyutsarga ' (1) prAyazcittanA 10 prakAra AgaLa (pA. 14pa upara). AvI gayA che. (2) vinayanA sAta prakAra che: jJAna, darzana, cAritro, manana, vacana, kAyano ane lokApacArano. temAM jJAnano vinaya, jJAnanA pAMca prakAra mujaba pAMca prakArano che. * * darzanano vinaya be prakArano che: suzruSAvinaya ane anAzAtaviya. zuSAvinaya, satkAra karavo, sanmAna karavuM vagere aneka prakArano che. anAzAtanA vinayanA 45 bheda cheH arihaMtonI, arihaMtoe kahelA dharmanI, AcAryonI upAdhyAyanI, sthaviranI, kuLanI, gaNanI, saMghanIka, kriyAnI, - 1. zrotrAdi pAMca. 2. kAdha, mAna, mAyA, lobha. .. 3. sArI rIte, samAdhipUrvaka zAMta thaI, hAthapaga saMcI kAcabAnI peThe gutedriya thaI AlIna ane pralIna - sthira rahevuM te. 4. A badhAnA zabdArtha mATe juo pA. 150 - vaiyAvRtya. 2010_05 Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlecanA, prAyazcitta ane saMpa 19 samAnadhArmikanI, matijJAnathI mAMDIne kevaLajJAna sudhInAM pAMca jJAnanI, tathA upara jaNAvela 15nI bhakti tema ja bahumAna tathA e ja paMdaranuM guNatkIrtana. cAritravinaya sAmAyikathI mAMDIne yathAkhyAta sudhInAM pAMca cAritrAnA prakAra mujaba pAMca prakAra che. manane vinaya be prakArano che: prazasta manavinaya, ane aprazasta manavinaya. pAparahita, krodhAdirahita, kAyikI Adi kriyAmAM Asaktirahita, zekAdi upakalezarahita, Asravarahita, svaparane AyAta na karanAra ane chAne bhaya utpanna na karanAra ema sAta prakAranA manarUpa prazasta manavinaya sAta prakArano che. tenAthI UlaTA sAta prakAranA manarUpa aprazasta manavinaya paNa sAta prakAra che. vacanavinayanA be prakAra cheH prazasta vacanavinaya, ane aprazasta vacanavinaya. temanA sAta sAta prakAra paNa manavinaya mujaba jANavA. kAyavinayanA be prakAra che: prazasta kAyavinaya, ane aprazasta kAyavinaya. prazasta kAyavinaya sAta prakAranuM cheH sAvadhAnatApUrvaka javuM, sthiti karavI, besavuM, ALoTavuM, ullaMghana karavuM, vadhAre ullaMghana karyuM, ane badhI IkiyenI 1. juo AgaLa pa ra7, TiTa naM. 3. 2. juo AgaLa che. 59 tathA 70. 2010_05 Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pravRtti karavI. tenAthI ulaTA evA sAta aprazasta kAyavinaya che. kepacAravinayanA sAta prakAra che. guru vagere vaDIlavarganI pAse rahevuM, temanI IcchA pramANe vartavuM, kAryanI siddhi mATe hetuonI savaDa karI ApavI, karelA upakArane badale devo, regIonI saMbhALa rAkhavI, avasaracita pravRtti karavI, ane sarve kAryomAM anukULapaNe vartavuM. 3. vaiyAvaca (sevA)nA daza prakAra che : (vrata ane AcAra grahaNa karAvanAra) AcAryanuM, (adhyApaka ) upAdhyAyanuM, (vRddha ane vaDIla evA) sthaviranuM, tapasvInuM, regInuM, (navA prAthamika ziSya) zaikSanuM, (eka AcAryanA ziSyanA parivArarUpa) kulanuM, ( sAthe adhyayana karatA sAdhuonA samUharU5) gaNanuM, saMdhanuM, ane sAdhamikanuM. 4. svAdhyAyanA pAMca prakAra che : vAcanA (adhyayana), pRcchane, punarAvartana, ciMtana ane dharmakathA. 5. dhyAnanA cAra prakAra che: Arta, raudra, dharma ane zukala. ArtadhyAnanA cAra prakAra che: aniSTa vastunI prApti thatAM tenA viyeganuM ciMtana karavuM, ISTa vastunI prApti thatAM tene aviyeganuM ciMtana karavuM, rogAdi kaSTa prApta thatAM tenA viyeganuM ciMtana karavuM, ane prIti utpanna karanAra kAmabhogAdikanI prApti thatAM tenA aviyeganuM ciMtana karavuM. ArtadhyAnanAM cAra lakSaNa cheH AkaMdana, dInatA, AMsu pADavAM, ane vArevAre kazayukta bolavuM. sAme nAgAyana ane dharma , zika 2010_05 Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " AlocanA, prAcAya raudradhyAnanA cAra prakAra cheH hiMsA saMbaMdhI niraMtara ciMtana, asatya saMbaMdhI niraMtara ciMtana, caurya saMbaMdhI niraMtara ciMtana, ane dhana vagerenA saMrakSaNa saMbaMdhe niraMtara ciMtana. raudradhyAnanAM cAra lakSaNa che: hiMsA vagerethI nahi aTakavArUpa de, hiMsA vageremAM pravRtti karavArUpa de, hiMsAdi adharmamAM dharmabuddhithI pravRtti karavArUpa doSo, ane bharaNuparyata pApane pazcAttApa na karavArUpa do. dharmadhyAnanA cAra prakAra cheH AjJAvicaya - jemAM jinazAstrane nirNaya che evuM ciMtana; apAyaricaya - rAgadveSAdijanya anartho saMbaMdhe ciMtana, vipAkavicaya - karmanAM phaLa saMbaMdhe ciMtana, ane saMsthAnavicaya - leka-dIpa-samudrAdinA AkAra saMbaMdhe ciMtana dharmadhyAnanAM cAra lakSaNa che : AjJAruci - jinapadezamAM ruci; nisargaruci - svabhAvathI tatvamAM ruci; sUtraruci - zAstrAbhyAsathI tattvaci; ane avagAharuci - dvAdaza aMgagraMthanA savistara avagAhanathI rUci. dharmadhyAnanAM cAra AlaMbana che: vAcanA (adhyayana), pratikRcchanA, parivartana (punarAvartana) ane dharmakathA. dharmadhyAnanI cAra bhAvanAo che : ekatvabhAvanA, anityabhAvanA, azaraNabhAvanA ane saMsArabhAvanA.* zukaladhyAnanA cAra prakAra che: (ba) pRthaphatva-vitarkasuvicAra - eTale ke jemAM, vitaka arthAta pUrvagraMtha anusAra " emanA vistAra mATe juo A mALAnuM "yogazAstra pA. 92. 2010_05 Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 152 zrIbhagavatInsAra koI eka dravyanuM avalaMbana laI, dhyAna karavAmAM Ave, tathA te daramyAna te dravyanA keI eka pariNAma upara sthira na rahetAM, tenAM vividha pariName ("pRthapha') cittamAM lAvyA kare; tathA kaI vAra dravya uparathI pariNAma upara, ke pariNAma uparathI dravya upara Ave; dravya uparathI tenA vAcaka zabda upara, ke zabda uparathI dravya upara Ave; tema ja mana-vANI-kAyA e traNanA vyApAromAM koI eka upara sthira rahevAne badale vAraMvAra saMkramaNa karyA kare ("vicAra"), te. (ekatva-vitarka-avicAra - eTale ke jemAM dravyanA koI eka pariNAma upara ja nizcala thavAmAM Ave che, tathA zabda arthanA ciMtananuM ke, mana-vANa-kAyAne vyApAranuM kazuM parivartana karavAmAM nathI AvatuM. (3) sUkSmakriyA-anivRtti - eTale ke jemAM mana ane vacananA vyApArane sarvathA rodha karavAthI ane kAyavyApAromAMnA sthala kAyavyApArone redha karele hAI, jemAMthI pAchuM paDAtuM nathI. (3) samucchinnakraya-anivRtti - eTale ke jemAM bhUlasUma badhA vyApArono sarvathA nirodha karelo hoI kAyikI Adi kriyAone sarvathA uccheda thaye hoya che te. zukaladhyAnanAM cAra lakSaNe che: kSamA, niHspRhatA, Arjava - saralatA, ane mArdava - mAnatyAga. zukaladhyAnanAM cAra AlaMbana che : avyathA - bhayane abhAva, asaMmeha, viveka - zarIra AtmAnI bhinnatA, ane vyutsarga-asaMgapaNuM (tyAga). zukaladhyAnanI cAra bhAvanAo cheH saMsAranA anaMtavRttipaNe 2010_05 Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AlocanA, kArakSita ane tapa 15 viSe vicAra; pratyeka kSaNe vastuomAM thatA vipariNAma viSe vicAra, saMsArane azubhapaNuM saMbaMdhe ciMtana ane hiMsAdijanya ane vicAra. (6) vyutsarga (asaMgapaNuM - tyAga) nA be prakAra che: divyabutsarga, ane bhAvavyutsarga. temAM dravyabutsarganA cAra prakAra che : gaNagyatsarga, zarIravyutsarga, upadhi(sAdhanasAmagrIne) vyutsarga ane AhAra pANIno vyutsarga. bhAvavyutsargane traNa prakAra che : kaSAyavyutsarga, saMsAravyutsarga ane karmavyutsarga. kaSAyavyatsargane cAra prakAra cheH krodha, mAna, mAyA ane lebhano e pramANe. saMsAravyutsarganA cAra prakAra che. nairayika tiryaca. manuSya ane devanA saMsArane butsarga. karmabutsarganA paNa jJAnAvaraNIyAdi ATha karma mujaba ATha prakAra che. - zataka 25, ude che je bhikSu koI eka akRtyasthAnane sevIne te akRtyasthAnanuM Alocana tathA pratikramaNa karyA vinA maraNa pAme, to tene ArAdhanA thatI nathI, paraMtu te akRtyasthAnanuM Alecana ane pratikramaNa karIne maraNa pAme, to tene ArAdhanA thAya che. vaLI kadAca koI bhikSue akRtyasthAnanuM pratisevana karyuM hoya; pachI tenA manamAM vicAra thAya che, huM mArA aMtakALane samaye te akRtyasthAnanuM Alocana 1. juo pA. 32, noMdha 1. 2010_05 Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrIbhagavatInsAra karIza, tathA tapa35 prAyazcittane svIkAra karIza'; paraMtu tyAra pachI te bhikSu te akRtyasthAnanuM Alecana ke pratikramaNa karyA vinA maraNa pAme, te tene ArAdhanA thatI nathI; ane je te bhikSu Alecana ane pratikramaNa karIne maraNa pAme, to tene ArAdhanA thAya che. vaLI kaI bhikSu kAI akRtyasthAnanuM pratisevana karI, manamAM ema vicAre ke, zramaNopAsake paNa bharaNa pAmI koI devalokamAM ja devapaNe utpanna thAya che, te zuM huM nahIM thAuM?', tathA ema vicArI AlocanAdi karyA vinA ja te maraNa pAme, te tene ArAdhanA thatI nathI. - zataka 10, udeva re 2010_05 Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 keTalIka vyAkhyAo vyavahAra vyavahAra eTale mumukSunI pravRtti. tenuM kAraNa je jJAna te paNa vyavahAra kahevAya che. gautama- he bhagavana ! vyavahAra keTalA prakAra che? maha-he gautama ! vyavahAra pAMca prakAranuM cheH 1. AgamavyavahAra; 2. zrata vyavahAra, 3. AjJAvyavahAra; 4. dhAraNa vyavahAra ane 5. chatavyavahAra. te pAMca prakAranA vyavahAramAM jenI pAse je prakAre Agama hoya, te prakAre teNe AgamathI vyavahAra calAvavo. je Agama na hoya te tenI pAse je mRta hoya te mRta vaDe vyavahAra calAvo. 1. kevalajJAna, mana:parya vijJAna, avadhijJAna, 14 pUrvagraMtha daza pUrvagraMtha ane nava pUrvagraMtha - A jJAne Agama kahevAya che. 2. AcAraka5 vagere (graMze) muta kahevAya. 2010_05 Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-2 zrata na hoya, te tenI pAse je prakAre AjJA hoya te prakAre teNe vyavahAra calAva. AjJA na hoya to je prakAre dhAraNuM (eTale ke kaI jJAnIe kareluM pite yAda rAkhyuM) hoya te prakAre vyavahAra calAvo ane dhAraNA na hoya te jIta (eTale paraMparAthI cAlyA AvelA vyavahAra) pramANe vyavahAra calAvo. A pAMca prakAranA vyavahArane jyAre jyAre ane jyAM jyAM ucita hoya, tyAre tyAre ane tyAM tyAM (anizropazrita rIte) rAgadveSanA tyAgapUrvaka sArI rIte vyavaharate. bamaNanigraMtha AjJAne ArAdhaka thAya che. - zataka 8, ude. 8 unmAda unmAda eTale spaSTa cetanAno (vikajJAnano zaMza. gau- he bhagavan! unmAda keTalA prakArano che? ma-he gautama ! be prakArane unmAda kahyo che. 1. cakSane AzarU5-eTale ke koI devano zarIramAM praveza 1. dUra dezamAM rahelA vidvAna pAsethI maLelI AjJA; agItArtha paNa smRtizaktiyukta ziSya dvArA. 2. keI gItArtha (jANakAra) puruSe dravya, kSetra, kAla, ane bhAvano vicAra karI je deSanI je rIte zuddhi karI hoya, te yAda rAkhI te mujaba prAyazcittAdi ApavuM te. 3. dravya kSetrAdinI apekSAe zarIrabala AdinI hAnine vicAra karIne. ? 2010_05 Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vyAkhyAo thavAthI cetanAne bhraza thavo te. ane 2. mohanIsakarmanA udayathI thayelo -eTale ke atatvane tattva mAnavArUpa ane tatvane atatva mAnavArUpa; tathA viSayAdinuM svarUpa jANavA chatAM ajJAnInI peThe temAM ne temAM pravRtta thavArUpa; tathA kAmAvezathI hitAhitanuM bhAna bhUlI javArUpa. - zataka 14, udde 2 pratyenIka pratyenIka eTale virodhI athavA devI. rAjagRha nagarane prasaMga che. gau-he bhagavana! guruonI apekSAe keTalA pratyenIka ma-he gautama! traNa pratyenIka kahyA che. te A pramANe AcArya pratyenIka; upAdhyAya pratyenIka ane sthavira pratyenIka, gau-he bhagavan! gatinI apekSAe keTalA pratyenI kahyA che? ma- he gautama! traNa pratyenake kahyA che. te A pramANe IkiyAdikathI pratikUla ajJAna kaSAyAcaraNa karanAra Ihaloka-pratyAnIka;" IdriyanA viSayamAM tatpara rahenAra paraloka-pratyanIka; ane cauryAdika vaDe IdriyanA viSayamAM tatpara rahenAra te "ubhayaleka-pratyanIka." - zataka 8, udde 8 1. uMmara, vidyA, athavA dIkSAne kALa e bAbatemAM je sAdhu mATe hoya te. 2010_05 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaya0 zrIbhagavatI-sAra bhASA gau -he bhagavana! bhASA 12 prakAranI che: 1. saMbaMdhana karavApUrvaka bolAtI "AmantraNe;" 2. AjJApUrvaka belAtI "AjJApanI'; 3. yAcanA karavArUpa yAcanI;' 4. -prazna karavArUpa pracchanI; 5. upadeza ApavArUpa prajJApanI;" 6. niSedha karavArUpa "pratyAkhyAnI;' che. icchAne anukUla evI "IcchAnulemA;" 8. arthane nizcaya sivAya bolAtI "anabhigRhitA'. 9. arthanA nizcayapUrvaka belAtI abhigRhitA; 10. arthane saMzaya karAvanArI saMzayakarazuM;" 11. lekaprasiddha zabdArthavALI "vyAkRtA;" ane 12. gaMbhIra zabdArthavALI "avyAkRtA."* have, "ame Azraya karIzuM; "zayana karIzuM, "UbhA rahIzuM,' "besIzuM, ALeTIzuM' ityAdi bhASA "prajJApanI' kahevAya ? asatya na kahevAya? maha-he gautama! te bhASA prajJApanI kahevAya; paNa mRSA na kahevAya. noMdhaH praznakartAne abhiprAya e che ke, "Azraya karIzuM' vagere bhASA bhaviSyakALane lagatI che; eTale vacce aMtarAya AvatAM tema karavAnuM na paNa bane, eTale jUThI paNa 1. jemake, "tane DIka lAge tema kara." 2. jemake, "A pramANe kara.' 3. jemake "saindhava lAva" emAM siMdhava zabda puruSa, mIThuM ane ghoDe e traNa arthane saMzaya utpanna kare che. 4. juo prajJApanA sUtra 5. 256,1, pR. 9. 2010_05 Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vyAkhyAo 15: paDe. vaLI AmatraNI vagere bhASA vidhi ke niSedha vaDe satya bhASAnI peThe vastumAM niyata nathI; te temane zuM kahevI? javAbamAM kahyuM che ke, bhaviSyakALamAM je vastu karavAnI kahI hAya, te vamAnakALanI dRSTie kazuM nizcita nathI kahetI; uparAMta AmaMtraNI vagere bhASA kazAne vidhipratiSedha nathI karatI, paraMtu te paNa nirdoSa puruSArthanI sAdhaka che. zataka 10, udde. 3 upadhi-parigraha-praNidhAna udhi eTale jIvananirvAhamAM upayAgI zarIra tathA vastrAdi. rAjagRha nagarane prasaMga che. gau.huM bhagavana ! upadhi keTalA prakAranA kahyo che? he gautama! upadhi traNa prakArane kahyo che: karmarUpI udhi, zarIrarUpI upadhi ane khAdya pAtra-vAdi sAmagrIrUpa upadhi. nairiyakAne karyuM ane zarIrarUpa e ja upadhi heAya che. ekendriya jIvAne paNa e be ja prakAranA hAya che; te sivAyanA bIjAone traNe prakAranA hoya che. gau--he bhagavan ! udhi keTalA prakArane kahyo che? ma--he gautama! upadhi traNa prakAranA kahyo cheH sacitta, citta ane mitra. nArayikAthI mAMDI vaimAnikA sudhI badhAne e traNe prakAranA upadhi hAya che.ra 1. vaimAnikA sudhInA. 2. nArakonA citta upadhi te zarIra, acitta upadhi te utpattisthAna, ane zvAseAAsAdi yukta zarIra saMcetanAcetanarUpa mizra upadhi kahevAya che. 2010_05 Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra jIvananarvAhamAM upayogI ka, zarIra ane di upadhi kahevAya che; ane te ja mamatvabuddhithI gRhIta thAya, tyAre parigraha kahevAya che. 130 gau.he bhagavana ! parigraha keTalA prakAranA kahyo che? he gautama! parigraha traNa prakAranA kahyo cheH karma parigraha, zarIraparigraha, ane vajrapAtrA da upakaraNarUpa parigraha. mAruM kAI paNa prakAranA nizcita AlaMbanamAM mana-vacanakAyanA vyApArane sthira karavA te praNidhAna. gau-he bhagavan! praNidhAna keTalA prakAranuM karyuM che? mhe gautama! praNidhAna traNa prakAranuM kahyuM che : . : manapraNidhAna, vacanapraNidhAna ane kAyapraNidhAna. gau-he bhagavan ! dupraNidhAna keTalA prakAranuM kahyuM che? mahe gautama! mana-vacana-kAya ema traNe che. supraNidhAna paNa e traNe prakAranuM heya che. vaimAnika sudhInAne supraNidhAna hoI zake che. --- prakAranuM manuSyathI zataka 18, urdU cha C 1. temAMthI naiyikathI stanitakumAra sudhInAne traNa, pRthvIkAyikathI vanaspatikAcika sudhInAne kAyapraNidhAna, e pradriyathI cAra indriyavALA sudhInAne vacana ane kAcapraNidhAna, tathA bAkInAne (vaimAnikA sudhI) traNe hoya che. 2010_05 Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vyAkhyAo parivaha gau-he bhagavan! keTalA pariSahe kahyA che? bha0-he gautama! pariSaho 22 cheH sudhA, tRSA, zIta, uSNa, daza-masaka (DAMsa-macchara), nagnatA, arati, (kaMTALo), strI, caryA (gAmegAma pagapALA pharavuM te), naiSelikI (smazAna vagere svAdhyAya, dhyAna InAM sthAna), zayyA, Akroza (tiraskAra ), vadha (bhAra), yAcanA, alAbha, roga, tRNasparza, jalla (maLa), satkArapuraskAra, prajJA, jJAna, ane darzana (zraddhA). A badhI sAdhakanA mArgamAM AvatI muzkelIo che. te bAvIse pariSahano cAra karmaprakRtimAM samAveza thAya che. te A pramANe jJAnAvaraNIya, vedanIya, mehanIya ane aMtarAya. temAM jJAnAvaraNIyakarmamAM prajJA ane jJAna e be pariSahano samAveza thAya che. prajJAno abhAva, tema ja jJAnane abhAva jJAnAvaraNIyakarmanA udayathI ja thAya che. vedanIyakarmamAM sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, dazamasaka, caryA, zayyA, vadha, roga, tRNasparza ane malapariSaha e agiyArane samAveza thAya che. darzanamehanIya karmamAM darzanapariSaha ekalAne samAveza thAya che. prajJA ane jJAnane badale 1. uttarAdhyayana sUtra a. 2. mAM jJAna ane ajJAna e be che. 11 2010_05 Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra cAritramohanIyakarmamAM arati, namratA, strI, naidhikI, yAcanA, Akreza ane satkArapuraskAra e sAtano samAveza thAya che. aMtarAyakarmamAM alAbhapariSahane samAveza thAya che. (AyuSa sivAyanAM) sAta prakAranAM karma bAMdhanArane bAvIsa pariSaha kahyA che; paraMtu eka sAthe te vIsane anubhave che. kAraNa ke, jyAre zItane anubhave tyAre uSNane na anubhave, ane caryAne anubhave tyAre nadhikIne na anubhave. ATha prakAranAM karma bAMdhanArane mATe paNa tema ja jANavuM. AyuSya ane mehanIya e be sivAyanAM cha prakAranAM karma bAMdhanArane (darzanamohanIya ane cAritramehanIyanA maLIne ATha pariSaha bAda thatAM) 14 pariSaha hoya che, paNa 1. tenAthI UlaTuM paNa samajI levuM. 2. carcAthI ema to zavyA paNa viruddha che; paraMtu gAma javA nIkaLyo hoya, tyAre rastAmAM vizrAmabhojanAdi mATe thoDe vakhata zadhyAsevana kare paNuM khare; paNa te vakhate tenA manamAM carcAnuM ausukaya haju zamyuM nathI hotuM; tethI vAstavika rIte tenI carcA (musApharI) ja cAlu hoya che. 3. "sUmasaparAya (10mAM) guNasthAnavALAne -TIkA. tene sarAga chadmastha kahe che. kAraNake haju lobhanA sUkSama aMze tenAmAM vidyamAna che, ane tene kevalajJAna thayuM nathI. guNasthAne temaja chAstha, kevalajJAnI vagerenA pAribhASika artho mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza pustaka pA. 172. tathA " AgaLa pA. 60, . 1. 2010_05 Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vyAkhyAo 163 te eka sAthe bArane ja anubhave che; kAraNake jyAre zIta anubhave tyAre uNu nahi ane carcA vakhate zayyAne na anubhave. mAtra vedanIyarUpI eka ja karma bAMdhanAra vItarAga chasthane cha prakAranAM karma bAMdhanAra jeTalA pariSaha jANavA. paraMtu sogI bhavastha kevalajJAnIne (jJAnAvaraNayanA be pariSaha vadhu bAda karatAM) 11 parISaha saMbhave che; paNa temAM eka sAthe te navane ja anubhave che; kAraNake zIta-uSNa, ane caryA-zayyA, e be joDakAMmAMthI game te ekane ja te anubhave che. karmabaMdharahita ayAgI bhavastha kevalajJAnIne agiyAra pariSahe te pramANe che. --zataka 8, udde 8 - gaNipiTaka gaNipiTaka eTale AcAryanI peTI - zA. gautra -he bhagavan! gaNipiTaka keTalA prakAranuM kahyuM che? 1. ahI to mehanIya avidyamAna jevuM thayuM hovAthI, sarvatra anausuhya ja pravarte che. tethI zavyAkALe te zayAmAM ja varte che; caryAnI utsukatA te vakhate tene na hovAthI te carcAmAM nathI hote. - 2. 11mA ane 12mAM guNasthAna vakhatetene vItarAga chavastha kahe che. 3. 13 mAM guNasthAna vakhate. 4. 14mAM guNarathAnavALAne. 2010_05 Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra - maha-he gautama ! bAra aMgavALuM gaNipiTaka kahyuM che. te A pramANe AcArAMga, sUtrakRtAMga, sthAnAMga, samavAyAMga, bhagavatI (vyAkhyAprajJapti), jJAtAdharmakathA, upAsakadazA, aMtakRdazA, anuttaraupapAtika, prauvyAkaraNa, vipAkabuta, ane daSTivAda.1 gau0-he bhagavan! AcArAMga e zuM che? maha-he gautama ! AcArAMgamAM zramaNa nigraMthono. suprazasta AcAra, bhikSA levAno vidhi (gocara), vinaya, dhyAna, AhArAdi padArthonuM mApa, svAdhyAya, bhASAsamiti, guNi, zayA, upadhi, anna-pAna, dAnI vizuddhi, zuddhAzuddhagrahaNa, vrata, niyama ane tapa, vagerenuM varNana che. sUtrakRtAMgamAM svasiddhAMta, parasiddhAMta, java, ajIva, loka, aleka, puSya, pApa, AsTava, saMvara, nirjara, baMdhA ane mekSa sudhInA pardAtho che; tathA itara darzanethI mohita. tathA saMdigdha evA navA dIkSitanI buddhinI zuddhi mATe 181 kriyAvAdInA mata, 84 kriyAvAdInA mata, 67 ajJAnavAdInA mata, kara vinayavAdInA mata vagereno parikSepa karIne svasiddhAMtanuM sthApana kareluM che. 1. mULamAM, naMdIsUtramAM kahyA pramANe badhA aMgone paricaya Apavo ema kahyuM che. paraMtu ahIM aMgagrathAmAMnA ja eka samavAyAMgamAM ApelI mAhitI TUMkAvIne ApI che. 2. A mALAmAM "zrI mahAvIra svAmIne AcAradharma' nAmanuM pustaka. 3. A mALAmAM "zrI mahAvIrasvAmInA saMyamadharma * nAmanuM pustaka. 2010_05 Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalIka vyAkhyAo 115 sthAnAMgamAM siddhAMta, parasiddhAMta, jIva, ajIva, leka, ane alekanuM sthApana che. samavAyAMgamAM svasiddhAMta, parasiddhAMta, ekAdi saMkhyApUrvaka padArthonuM nirUpaNa, ane dvAdazAMga gaNipiTakanA paryAnuM pratipAdana che. bhagavatImAM svasiddhAMta, parasiddhAMta, jIva, ajIva, loka, aloka, judA judA prakAranA deva, rAjA, rAjarSi ane aneka prakAre saMdigdha puruSoe pUchelA praznonA zrIjine vistArapUrvaka ApelA uttare che. teo yathAsthita bhAvanA pratipAdaka che, mumukSuonA hadayanA abhinaMdaka che, aMdhakArarUpa melanA nAzaka che, sudaSTa che, dIpabhUta che, tathA buddhinA vardhaka che. jJAtAdharmasthAmAM udAharaNabhUta puruSonAM nagara, rAjAo, dharmAcAryo, dharmakathAo, pravajyA, tapa, devakagamana, bodhilAbha vagerenuM varNana che. upAsakadazAmAM upAsakanAM ke zrAvakanAM zilate, viramaNe. guNavatA, pratyAkhyAne, paiSadhopavAsa, tapa, pratimAo, upasargo, bodhalAbha ane aMtakriyAonuM nirUpaNa che. 1. A mALAmAM "bhagavAna mahAvIranI dhamakathAo" nAmanuM pustaka. 2. A mALAmAM "bhagavAna mahAvIranA daza upAsake" nAmanuM pustaka 2010_05 Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra aMtakRdazAmAM aMtakRta (tIrthakarAdi) puruSanA bhegaparityAga, pravajyA, tapa, pratimA, kSamA, Arjava, mArdava, zauca, saMyama, brahmacarya, tapa, kriyA, samiti, guNi, apramAdayoga, svAdhyAya, dhyAna, karmane kSaya, kevaLajJAnanI prApti vagerenuM nirUpaNa che. anuttaraupapAtakamAM nagaro, udyAno, citya, vanakhaMDe, rAjAo, mAtapitAo, dharmAcAryo, dharmakathAo, bhogaparityAga vagerenuM varNana che. praznavyAkaraNamAM 108 prazno, 108 aprazno, 108 praznAprazno, vidyAnA atize, ane nAgakumAra tathA suparNakumAranI sAthe thayelA divya saMvAdo che. vipAkabutamAM sukRta karmone ane duSkatakarmono phalavipAka varNavela che. daSTivAdamAM sarva pradArthonI prarUpaNa che. --zataka 25, udde 4 2010_05 Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 paracUraNuM gau--he bhagavan! je bIjAne khoTuM bolavA vaDe, asabUta bolavA vaDe, ke meDhAmeDha deSa prakAzavA vaDe dUSita vacana kahe, te kevA prakAranAM karma bAMdhe che? bha0-he gautama! te tevA prakAranAM ja karmo bAMdhe che; tathA te jyAM jyAM jAya che, tyAM tevAM ja karmone anubhave che. - zataka 5, udeva 6 ga -he bhagavana! sarakhA sarakhI cAmaDIvALA, sarakhI uMmaravALA, ane sarakhA dravya ane zastra vagere upakaraNavALA koI be puruSa laDe, temAM eka chata ane eka hAre, e pramANe thAya? ane thAya to tenuM zuM kAraNa? * ma-he gautama! je vIryavALe hoya te jIte, ane vIrya vinAne hAre. jeNe vIryarahita karmo nathI bAMdhyAM ane jemAM te karmo udayamAM nathI AvyAM, te jIte che; ane je puruSe vIryarahita karma bAMdhyAM che, ane jemAM te karmo udayamAM AvyAM che, te puruSa parAjaya pAme che, - zataka 1, udde 8 : 1. asadubhUta eTale na thayelanA udubhAvanArUpa, athavA alIka (cAra na hoya to paNuM A cora che e pramANe Aropa karavA) rU5. 2010_05 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrIbhagavatI-sAta he gautama! saMvega-mekSano abhilASa, nirveda - saMsArathI viraktatA, guruonI ane sAdhamikenI sevA, (guru samakSa kabUlAta rU5) pApanI AlocanA, pitAnI jAte doSanI niMdA, parasamakSa pitAnA doSa pragaTa karavArUpa gae, kSamApanA, upazAMtatA, zAstrAbhyAsa, hAsyAdi bhAvane viSe apratibaddhatA, pApasthAnothI nivRtta thavuM, strIAdinA saMsargathI hita utArAno ane Asanano upayoga, zrotrendriya vagereno saMvara (saMrakSaNa), vega (mana-vANI-kAyAnI pravRtti)ne tyAga, zarIramAM Asaktine tyAga, kapAyeno tyAga, maMDaLImAM besI bhojana karavAne (saMbhogano) tyAga, adhika vastrAdine tyAga, kSamA, virAgatA, bhAvasatya (aMtaranI saccAI), satya (mana-vANa-kAyAnI saccAI), karaNasatya (AcAranI saccAI), mananuM saMgApana, vacananuM saMge pana kAyane saMgApana, kaeNdha, mAna, mAyA, lobha, rAga, dveSa, phleza ( kalaha), abhyAkhyAna (khoTA Aropa), pazunya (cugalI), rati-arati (AnaMdathI matta thavuM ane zokathI khinna thavuM), paraniMdA, bhAyA-mRSAvAda (kapaTapUrvaka asatya bhASaNa), ane mithyAdarzanazalya (eTale kudeva, kuguru, ane kudharmane sAcA mAnI sevavA) eTalAne tyAga, jJAnasaMpannatA, darzanasaMpannatA, cAritrasaMpannatA, sudhAdi vedanAnI sahanazIlatA, ane mAraNAMtika kaSTamAM sahanazIlatA, e badhAM padenuM aMtima phaLa mekSa che. . gautama--he bhagavana! te ema ja che; he bhagavana! te ema ja che. - zataka 17, udde 3 1. pratilekhanA vagere vidhipUrvaka karavAM te. 2010_05 Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 2 je cAritra-khaMDa 2010_05 Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Arya zrI skaMdaka te samayanI vAta che. zrAvastI nagarImAM kAtyAyana getrano, gardabhAla nAmanA parivrAjakano ziSya kuMdaka nAmano parivrAjaka (tApasa) raheto hato. te cAra vedane, pAMcamAM itihAsa-purANane ane chaThThI nighaMTu nAmanA kezano sAMgepAra dhAraNa karanAra, tathA pravartaka hoI, te saMbaMdhI bhUlone aTakAvanAra hatuM. te SaDaMgane paNa jANakAra ane paSTitaMtra (kApilIya zAstromAM vizArada hato. vaLI gaNita, zikSA, kalpa (AcAra), vyAkaraNa, chaMda, vyutpatti, jyotiSa tathA bIjA paNa aneka 1. prAcIna kozala dezanI rAjadhAnI. ayodhyAthI uttara tarapha pacAseka mAIla upara rA5TI nadInA dakSiNa kinAre AvelAM sAhatamAhatanAM khaMDerone zrAvastInAM vartamAna avazeSa gaNavAmAM Ave che. 2. akSaranA svarUpane jaNAvanAruM zAstra, 2010_05 Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ K zrIbhagavatI-sAra brAhmaNa ane parivrAjaka sabaMdhI nItizAsrA tathA darzanazAstrAmAM ghaNA catura hatA. te ja nagarImAM pi'gala nAmane mahAvIra bhagavAnane anuyAyI nigraMtha sAdhu rahetA hatA. teNe eka divasa skaMdaka pAse jaIne tene AkSepapUrvaka pUchyuM': he mAgadha ! zuM leka atavALA che ke aMta vinAnA che ? jIva aMtavALA che ke aMta vinAne che ? siddhi aMtavALI che ke aMta vinAnI che ? siddho aMtavALA che ke aMta vinAnA che? tathA kayA maraNa vaDe maratA jIva vadhe athavA ghaTe, arthAta jIva kevI rIte mare te tene saMsAra vadhe athavA ghaTe ? A prazno sAMbhaLI skaMdakane za'kA, kAMkSA ane avizvAsa utpanna thatAM tenI buddhi kuMThita thaI gaI, ane te bahu phleza pAmyA. tathA kAMI javAba na ApI zakavAthI mauna rahyo. te arasAmAM najIkamAM AvelI kRtagalA nagarInI bahAra chatrapalAzaka caityamAM zrImahAvIra bhagavAna padhAryAM. te jANI leAkA temanAM darzane UmaTavA. daka paNa tyAM javAne vicAra AvyA. tethI peAtAnA tridaMDa, kuDI ( kamaDala ), rudrAkSanI mAlA (kAMcanikA), kareTikA (mATInuM pAtra), bhUzikA (Asana), kaeNrikA (lUchaNiyuM), SaDDAlaka (trigaDI), aMkuzaka,ra 1. praznanA uttara zuM A haze ke te, tathA tene javAba huM zI rIte nizcita karuM e kAMkSA; ane mArA javAbathI pUchanArane pratIti thaze ke kema e, vizvAsa. 2. vRkSa uparathI pAMdaDAM levAnuM sAdhana, 2010_05 Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrI kada 173 pavitraka (vITI), gaNetrikA (kalAInuM ghareNuM), chatra, pagarakhAM, pAvaDI ane geruvAM vastra vagere dhAraNa karIne te kRtaMgalA javA nIkaLyo. A tarapha mahAvIra bhagavAne gautamane saMbodhIne kahyuM, he gautama! Aja tuM tArI jUne saMbaMdhIne joIza.ema kahI, temaNe kaMika kevI rIte A tarapha AvavA nIkaLyo hato. te kahI saMbhaLAvyuM. tyAre gautame pUchayuM ke "te ApanI, pAse dIkSA leze ke kema ?' tyAre mahAvIra bhagavAne hA pADI.. evAmAM kaMika tyAM AvI pahoMcyo; gautama UThIne tenI. sAmAM gayA; ane te zA mATe AvyA che te badhuM tene kahI. saMbhaLAvyuM. AthI vismita thaI skaMdake gautamane pUchayuM ke, tamane A badhuM svazaktithI jANI laIne koNe kahyuM? tyAre gautame mahAvIra bhagavAnanuM nAma dIdhuM. pachI baMne mahAvIra, bhagavAna pAse gayA. mahAvIra bhagavAna te samaye haMmeza bhajana karatA hatA. temanuM zarIra udAra, zaNagArelA jevuM, kalyANarUpa, zivarUpa, dhanya, maMgalarUpa, alaMkAro vinA paNa zobhatuM tathA sArAM lakSaNo, cihno ane guNethI yukta hatuM. temane joI kuMdaka che. eTale ke mAna tathA unmAnayukta. pANIthI bharelI kuMDImAM koI puruSa praveza kare, ane jenA pravezathI te phIna 32 zera pANI (droNa) bahAra nIkaLe, te mAnayukta kahevAya. je puruSanuM vajana 4000 tolA (ardhA bhAra) thAya te unmAnayukta kahevAya. pitAnA AMgaLathI mApatAM jenI UMcAI 108: AgaLa heya, te pramANayukta kahevAya 2010_05 Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra atyaMta harSa pAme, tathA pulakita cittayukta thaI, traNa pradakSiNa karI, teNe temane vaMdanAdi karyo. mahAvIra bhagavAne paNa tene piMgalakanA prazno vagerenI vAta kahI saMbhaLAvI; tathA tenA javAba paNa kahI saMbhaLAvyA : he kuMdaka ! "loka aMtavALo che ke aMta vinAne che" e praznano javAba A pramANe che: meM lokane cAra prakArane jaNAvyuM che: dravyaloka, kSetraka, kALaloka, ane bhAvaloka. dravyaloka to eka che ane aMtavALA che. kSetraloka asaMkhya koDAkoDI jana sudhI laMbAI ane pahoLAIvALe che; tathA tene paridhi asaMkhya jana kADAkaDIno kahyo che. tene paNa aMta - cheDe - che. kALaloka kaI divasa na hato tema nathI, koI divasa nathI ema paNa nathI ane koI divasa nahIM haze ema paNa nathI. te dhruva, niyata, zAzvata, akSata, avyaya, avasthita ane nitya che. vaLI teno aMta nathI. bhAvaloka varNa, gaMdha, rasa, ane sparzanA anaMta parya (pariNAmo) rUpa che; anaMta saMsthAna (AkAra) paryavarUpa che; tathA tene aMta nathI. eTale ke lekane dravya ane kSetranI daSTie vicArIe to te aMtavALo che; paNa kAla ane * bhAvanI dRSTie vicArIe to te aMta vinAne che. have, "jIva aMtavALe che ke aMta vinAne che te praznano javAba A pramANe che : dravyathI jIva eka che ane -aMtavALe che. kSetrathI jIva asaMkhya pradezavALe che, tathA teno aMta paNa che. kALathI jIva nitya che ane tene -aMta nathI. bhAvathI jIva anaMta jJAnaparyAyarUpa che, 2010_05 Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrIkA anaMta danaparyAyarUpa che, ane anaMta paryAyarUpa che. ra te ja pramANe siddhi paNa dravyathI eka che ane atavALA che; kSetrathI siddhinI laMbAI tathA paheALAI 45 lAkha yeAjananI che; ane tene piridha 1 karADa, 4ra lAkha, 30 hajAra, ane 249 yeAjana karatAM kAMIka vizeSAdhika che. tene aMta---- IMDA - paNa che, kALathI siddhi kAI divasa na hatI ema nathI, nathI ema paNa nathI, tathA nahi hoya ema paNa nathI. bhAvathI siddhi bhAvalAka pramANe jANavI. eTale ke, dravyasiddhi ane kSetrasiddhi atavALA che; ane kAsiddhi ane bhAsiddhi aMta vinAnI che. 175 agurulaghu 1 te ja pramANe siddha paNa dravyathI eka che, ane atavALA che. kSetrathI siddha asaMkhya pradezavALeA che; tathA tene aMta paNa che. kALathI siddha AdivALA che ane ata vinAnA che. bhAvathI siddha anaMta jJAnaparyaM varUpa che, anaMta danapavarUpa che, anaMta agurulaghu pavarUpa che ane tene aMta nathI. jIva kevI rIte mare te tene saMsAra vadhe ane Te' e praznanA javAba A che: me maraNanA be prakAra jaNAvyA che : AlamaraNa, ane paMDitamaraNu.3 1. aNuonA, sUmaraphadhAnA tathA amUrta vastuna pAMcA agurulaghu (nahIM bhAre, nahI halakA) gaNAya che. 2. eTale ke siddhazilA, je siddhavAnA AdhArabhU AkAzanI najIka AvelI che. 3. sarakhAve uttarAdhyayana a. 5; tathA a. 36-259. 2010_05 Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 zrIbhagavatIsAra temAM bAlamaraNane bAra bheda kahyA cheH valanamaraNa (taraphaDiyAM khAtA maravuM ); vazAmaraNa (parAdhInatApUrvaka ribAIne maravuM); aMtaHzalyamaraNa (zarIramAM zastrAdika pesI javAthI maravuM); bhavamaraNa (je gatimAM bharyA hoya te ja gatimAM pAchuM janmavuM); pahADathI paDIne maravuM, jhADathI paDIne bharavuM, pANImAM DUbIne maravuM, agnimAM pesIne maravuM, jhera khAIne maravuM, zastra vaDe bharavuM, jhADa vagere sAthe gaLe phAMso khAIne maravuM, ane gadha vagere zarIrane phADI khAya te rIte bharavuM. e bAra prakAranA bAlamaraNa vaDe bhare, to jIva anaMtavAra nairayika bhane pAme che; anAdi anaMta tathA cAra gativALA saMsAramAM rakhaDyA kare che tathA te prakAre pitAnA saMsArane vadhAre che. paMDitamaraNa paNa be prakAranuM cheH pAdapapagamana (jhADanI peThe sthira rahIne AhAratyAgapUrvaka maravuM) ane bhaktapratyAkhyAna (hAlavAcAlavAnI chUTa sAthe khAnapAnanAtyAgapUrvaka maravuM). pAdapapagamanamAM bIjAnI sevA levAnI chUTa nathI hatI, jyAre bhaktapratyAkhyAnamAM hoya che, baMnemAM AhAratyAga sarakho ja che. e baMne jAtanA paMDitabharaNu vaDe bharate jIva pote narayikanA anaMta bhavane pAmato nathI; saMsArarUpa vanane vaTI jAya che, tathA te prakAre te jIvano saMsAra ghaTe che. 1. tiya"ca, manuSya, deva, nAraka. 2. mULamAM tenI vadhu vigate che te mATe juo AgaLa pA. 146 (1-2), 2010_05 Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khAcara zrIpha da pAmyA A vAta sAMbhaLatAM kadaka parivrAjaka edha ane bhagavAna pAse vaLIe kahela dharmanI dIkSA mAgavA lAgyA. tyAra pachI bhagavAne tene tathA bhegI thayelI meTI sabhAne dharmo kahyo. tethI harSita thaI skaMdaka UbhA thaIne tathA bhagavAnane traNa vAra pradakSiNA karIne melye, huM bhagavana! nigraMthanA pravacanamAM huM zradhA rAkhuM chuM, prIti rAkhuM chuM, tathA te mane ruce che. teneA huM svIkAra karuM chuM. ke bhagavan! te satya che, sadeha vinAnuM che, iSTa che, ane pratISTa che. Ama kahI, bhagavAnane vaMdana karI, te IzAna khuNAmAM gayA, ane tyAM potAnA tridaMDa vagere upakaraNA ekAMta jagAe cheADI AvyA; pachI bhagavAna pAse AvI temane traNa pradakSiNA karI te melyA : he bhagavan ! ghaDapaNa ane meAtanA du:khathI A leAka saLagelA che. jema kAI gRhastha peAtAnA saLagatA gharamAMthI bahu mUlyavALA ane echA vajanavALA sAmAnane bacAvI le che, kAraNa ke te thADe! sAmAna paNa tene AgaLapAchaLa hitarUpa, sukharUpa, kuzaLarUpa ane chevaTe kalyANarUpa thAya che, tema bhAre| AtmA paNa eka jAtanAM bahumUlya sAmAnarUpa che; te iSTa che, kAMta che, priya, suMdara, managamatA, sthiratAvALA, vizvAsapAtra, saMmata, anumata, bahumata ane ghareNAnA karaDiyArUpa che. mATe tene TADhataDakA, bhUkhatarasa, cAravAgha, ke sa`nipAtAdi aneka rege, mahAmArIe, ane piSahe| tathA upasagege1 nukasAna kare, tyAra pahelAM tene te badhAmAMthI bacAvI lauM, .. vio. 12 2010_05 177 Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra to te AtmA ane paralokamAM hitarUpa, sukharUpa, kuzaLarUpa ane paraMparAe kalyANarUpa thaze. * mATe he devAnupriya ! huM IcchuM chuM ke, ApanI pAse huM pravajita thAuM, muMDita thAuM, pratilekhanAdi AcArakriyAo zIkhuM, tathA sUtra ane tenA arthe bhaNuM. mATe huM icchuM chuM ke tame AcAra, vinaya, vinayanuM phaLa, cAritra, piMDavizuddhi (-rUpa karaNa), saMyamamAtrA ane saMyamanA nirvAhaka AhAranA nirUpaNane kaho. . pachI bamaNubhagavaMta mahAvIre pote ja te parivrAjakane pravAjita karyo ane pote ja tene dharma kahyuM ke, "he devAnupriya! A pramANe javuM, A pramANe rahevuM, A pramANe besavuM, A pramANe sUvuM, A pramANe khAvuM, A pramANe belavuM, ane A pramANe UThIne prANa, bhUta, jIva tathA sa viSe saMyamapUrvaka vartavuM tathA e bAbatamAM jarA paNa ALasa na rAkhavI." A pramANe skaMdaka muni bhagavAnano dhArmika upadeza sArI rIte svIkArI temanI AjJA mujaba cAlavA lAgyA. te cAlavAmAM, bolavAmAM, khAnapAna lAvavAmAM, pitAne sarasAmAna levA-mUkavAmAM, malamUtra tathA mukha, kaMTha, ane nAkane mela vagere nirupayogI vastuo nAkhI AvavAmAM sAvadhAna hatA; mana-vANa-kAyAnI kriyAomAM sAvadhAna hatA, temane vaza rAkhanAra hatA, IdriyanigrahI hatA, gupta 1. anukrame IrSA, bhASA, eSaNa, AdAna-bhAMDa-mAtranikSepaNa, ane uccAra-prastravaNa,-khela-siMdhAnaka-parijhApanikA e pAMca samitionAM varNana che. 2010_05 Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A zrIraka haka 179 brahmacArI hatA, tathA tyAgI, saraLa, dhanya, kSamAzIla, jiteMdriya, zuddhatI, nirAkAMkSI, utsukatAdinA saMyamamAM ja cittavRttivALA, suMdara sAdhupaNAmAM rata tathA damanazIla hatA. e pramANe nigraMthazAstra anusAra te viharatA hatA. te skaMdamuni mahAvIra bhagavAnanA vRddha ziSya (sthavire) pAse agiyAra aMge bhaNyA tathA pachI mahAvIra bhagavAnanI paravAnagIthI temaNe eka pachI eka ema bhikSunI bAre pratimAo ArAdhI. te pratimAo eTale ke viziSTa tapano vidhi A pramANe che : garachathI bahAra nIkaLI, judA rahI, eka mahinA sudhI anna ane pANInI eka datti vaDe ja jIvavuM te pahelI pratimA kahevAya. datti eTale dAna denAra jyAre anna ke pANIne deto hoya, tyAre devAtA anna ke pANInI jyAM sudhI eka dhAra hoya ane te eka dhAramAM jeTaluM Ave teTaluM ja levuM; dhAra tUTayA pachI jarA paNa na levuM te. bIjI pratimAmAM be mAsa sudhI anna ane pANInI be datti levAnI 1. agiyAra aMgamAM bhagavatIsUtrano paNa samAveza thAya che. to pachI agiyAra aMgomAMnA eka aMgamAMnI kathAmAM "agiyAra aMga" bhaNyA ema kevI rIte kahI zakAya ? kAraNa ke je graMthamAM jenuM jIvana hoya te puruSa te graMthanI pahelAM hayAta hoya. TIkAkAra Ane khulAso be rIte Ape che: eka te, dakanI vidyamAnatA nathI tyAM sudhI &dakanA jevI bInAne bIjA koInA caritra dvArA jaNAvAya che; ane skaMdaka thayA pachI kaMdakanA caritrane AdhAra laIne kahevAya che. ane bIju gaNadhara atizaya jJAnavALA hevAthI bhaviSyakALanI bInA paNa teo jANIne 2010_05 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra hoya che. te ja pramANe trIjI, cothI, pAMcama, chaThThI ane sAtamI pratimAmAM anukrame traNa, cAra, pAMca, che ane sAta dattio anukrame traNa, cAra, pAMca, cha ane sAta mAsa sudhI. levAnI hoya che. AThamI pratimAmAM sAta rAtrIdivasa pANI pIdhA vinA ekAMtara upavAsa karavAnA hoya che; pAraNamAM AMbela karavAnuM hoya che; gAmanI bahAra rahevAnuM hoya che, catA ke paDakhe sUvAnuM hoya che; tathA ubhaDaka besIne je Ave te sahana karavAnuM hoya che. 9mI pratimAmAM teTalAM ja rAtrIdivasa te pramANe ja ubhaDaka rahevAnuM hoya che tathA vAMkA lAkaDAnI peThe sUvAnuM hoya che. 10mI pratibhAmAM paNa teTalA ja rAtrIdivasa te pramANe ja godahAsana ane virAsanamAM rahevAnuM tathA saMkocAIne besavAnuM hoya che. 11mI pratimAmAM pANI vinAno chaTha- cha TaMkano upavAsa karavAne. hoya che, tathA eka rAtrIdivasa gAma bahAra hAtha laMbAvIne rahevAnuM hoya che. 12mI pratimAmAM eka aThThama - traNa upavAsa karIne eka rAtrI nadI vagerene kAThe bhekhaDa upara AMkhe paTapaTAvyA vinA rahevAnuM hoya che. &daka munie A bAre pratimAo stra anusAra, 1. AMbela eTale dhI-dUdha vagere rasa vinAnuM anna eka vAra khAvuM ane garama pANI pIvuM te. 2. A bhikSupratimAo game te sAdhu na karI zake, paNa lagabhaga daza pUrva eTale jene abhyAsa hoya te ja karI zake. kAraNake teTalA abhyAsI muninI vAgI amegha hoya che; tethI te jinazAsananI vRddhi karavApUrvaka lokakalyANumAM siddhahasta. siddhavApha heAya che." arthAt e muni potAnI zaktine upayogI 2010_05 Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrIkadaka 181 AcAra anusAra, mA anusAra, satyatApUrvaka ane sArI rIte sparzI, pALI, bhAvI ane samApta karI. tyAra pachI kaMika munie mahAvIra bhagavAna pAse AvI guNaratna saMvatsaranAmanuM tapa svIkAravAnI paravAnagI mAgI. ane temaNe paNa te paravAnagI ApI. te tapano vidhi A pramANe che: pahelA mAsamAM niraMtara caturthane upavAsa karavA eTale ke cAra TaMka na khAvuM; divase sUryanI sAme najara mAMDI jyAM taDake AvatA hoya tevI jagAmAM (AtApanA bhUmimAM ) ubhaDaka besI rahevuM; tathA rAtrIe kAMI lokakalyANamAM ja kare che. skaMda muni pUrva graMthe bhaNyA ja nahotA. chatAM temane mahAvIre pite pratimAonI paravAnagI ApelI tethI temAM koI doSa nathI. 1. A pratimAo svIkAratA pahelAM te pratimAmAM je jAtane nIrasa AhAra levAtA hoya tathA jevI jAtanuM dhyAna ane vicaraNa thatuM hoya te badhuM pitAnI jAta upara ajamAvI levuM joIe, jethI te barAbara pAra paDI zake. je pratimA jeTalA kALa sudhI cAlavAnI hoya teTalA kALa sudhI tene abhyAsa karavo joIe.A niyama zarUAtanI sAta pratimAne lAgu paDe che. sAta pratimAmAMnI pahelI ane bIjo te eka sAthe eka varSamAM abhyAsa thAya che. pachInI trIjInA abhyAsa mATe eka varSanI jarUra che; tathA cothI mATe paNa ema che. pachInI traNa pratimAone abhyAsa jude varSe thAya che, tathA tene svIkAra paNa jude varSe thAya che; eka ja varSamAM sAthe tene abhyAsa ane svIkAra thaI zakato nathI. e pramANe zarUAtanI sAta pratimAo 9 varSa vaDe samApta thAya che. 2. juo pA, 246, gha. 2010_05 Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18ra zrIbhagavatI-sAra paNa vastra oDhA paheryA vinA vIrAsane besI rahevuM. pachI bIje mahine te ja pramANe niraMtara chaThanA eTale ke cha TaMkanA upavAsa karavA; pachI trIje mahine niraMtara aTTama eTale ke ATha TaMkanA upavAsa karavA ethe mAse dazama eTale ke daza TaMkanA upavAsa karavA; pAMcame mAse dvAdaza eTale ke bAra TaMkanA upavAsa karavAnuM chachuM bhAse caturdaza eTale ke cauda TaMkanA upavAsa karavAnuM sAtame bhAse cheDaza eTale ke soLa TaMkanA upavAsa karavA; AThame bhAse aSTAdaza eTale ke aDhAra TaMkanA upavAsa karavA; navame mAse viMzati eTale ke vasa TaeNkanA upavAsa karavA; dazame mAse drAviMzati eTale ke bAvIza kanA upavAsa karavA; agiyArame bhAse caturvizati eTale ke covIsa TaMkanA upavAsa karavA; bArame bhAse laviMzati eTale ke chavvIsa TaMkanA upavAsa karavA; terame mAse aSTAviMzati eTale ke aThThAvIsa TaeNkanA upavAsa karavA, caudame mAse trizata eTale ke trIsa TaeNkanA upavAsa karavA; paMdarame mAse kAtrizata eTale ke batrIsa raMkane upavAsa karavA; tathA sALame mAse niraMtara cotrIsa raMkane upavAsa karavA. divasa ane rAta daramyAna je rIte besavAnuM zarUAtamAM jaNAvyuM che, te badhe ja kAyama gaNavuM. noMdha: Ama A tapamAM kula tera mAsa ane sattara divasa upavAsanA che, ane 73 divasa pAraNAnA che. te 1. divase nitaMbanA bhAga jamInane na aDake tema ubhaDaka besavuM; ane rAtre vIrAsane besavuM eTale ke sihAsana vinA, sihAsana upara beThe hoya te rIte UbhA rahevuM. 2010_05 Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrIka 193 A pramANe: pahelA mAsamAM poMdara divasa upavAsanA ane paMdara divasa pAraNAnA che; khInnamAM vIsa upavAsanA ane 10 pAraNAnA; trojAmAM te ja pramANe anukrame 24 ane 8; ceAthAmAM 24 ane 6; pAMcamAmAM 25 ane 5, chaThThAmAM 24 ane 4; sAtamAmAM 21 ane 3, AThamAmAM 24 ane 3; navamAmAM 27 ane 3; dazamAmAM 30 ane 3; 11mAmAM 33 ane 3; 12mAmAM 24 ane 2; 13mAmAM 26 ane 2; 14mAmAM 28 ane 2; 15mAmAM ane rI; ane 16mAmAM 32 ane 2. je mAsamAM divase AgaLanA mAsamAMthI kheMcIne pUrA karavA. 32 divasa tapa karavAnuM kahyuM hAya, te mAsanA e divase uparanA mAsamAM kheMcI mAsamAM tapa karatAM vadhAre divase! hAya te divasA tenI pachInA mAsamAM meLavI devA. 30 khUTatA hAya te arthAt jemAM mAsanI pAsenA levA; ane je have skaMdaka muni A prakAranA udAra ( AzA vinAnA), vistIrNa, kalyANarUpa, magaLarUpa, zAbhAyukta, ( sArI rIte pALeluM heAvAthI uttama, ujjavaLa, ane meTA prabhAvavALA tapakamathI zuSka thaI gayA, bhUkhane prabhAve ph khA thaI gayA, mAMsarahita thayA, tathA mAtra hADakAM ane cAmaDAthI ja DhaMkAyelA rahyA. te cAlatA tyAre zarIranAM badhAM hADakAM khaDakhaDatAM hatAM tathA temanA zarIranI nADIo upara tarI AvI hatI. have te mAtra peAtAnA AtmabaLathI ja cAlavuM besavuM vagere kriyAo karI zakatA hatA. te eTalA badhA durbaLa thaI gayA hatA ke, meAlI rahyA pachI, ane kheAlatAM khelatAM tathA ekalavAnuM kAma paDe tyAre paNu glAni pAmatA hatA. pAMdaDAM, 2010_05 Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrIbhagavatIsAra tala ke tevA sUkA sAmAnathI bharelI sagaDIne kaI DhasaDe tyAre jevo avAja thAya, tevo ja avAja te kaMika muni cAlatA tyAre paNa thato. te muni tapathI puSTa hatA, jeke mAMsa ane lohIthI kSINa hatA. tema chatAM rAkhamAM bhArelA agninI jema te tapa ane tejathI zobhatA hatA. have kaI eka divase rAtrIne pAchale pahore jAgatAM jAgatAM tathA dharma viSe vicAra karatAM te kuMdaka muninA manamAM A pramANe saMkalpa thayo ke, huM aneka prakAranA tapakarmathI dUbaLA thaI gaye chuM, belatAM belatAM paNa thAkI jAuM chuM. tathA cAluM chuM tyAre paNa sUkAM lAkaDAM vagerethI bharelI sagaDIo DhasaDAtI hoya te avAja thAya che. AvI sthitimAM paNa haju jyAM sudhI mArAmAM UThavAnI zakti, karma, baLa, vIrya ane puruSakAra-parAkrama che, tyAM sudhI huM mArA dharmAcArya bamaNubhagavaMta pAse jaIne anazana vrata svIkAruM. mATe AvatI kAle maLasakuM thayA pachI zrIrAjagRhanagaramAM padhArelA mahAvIra bhagavAna pAse jaI, temanI anumati laI pAMca mahAvratone AropI, zramaNa tathA zamaNuonI kSamA mAgI, uttama sthavire sAthe vipula parvata upara dhIme dhIme 1. mULamAM "kamaLa kamaLa khIlyA pachI, kamala nAmanA haraNanI AMkha UghaDyA pachI, nirmaLa prabhAta thayA pachI, ane rAtA azoka jevA prakAzavALo; kesuDAM, popaTanI cAMca ane caNoThInA aDadhA bhAga jevo lAla; kamaLanA samUhavALA vanakhaMDane vikasAvanAra; hajAra kiraNovALe tathA tejathI jaLahaLato sUrya UgyA pachI, eTaluM vadhAre che. 2010_05 Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrIkaMdaka caDI, meghanA samUha jevA varNavALI ane devone UtaravAnA ThekANarUpa kALI zilAne joItapAsI, tenA upara DAbhane saMthAre pAtharI, khAnapAnano tyAga karI, saMlekhanA vrata svIkArI, tathA mRtyunI kAMkSA tajI, huM vRkSanI peThe sthira thAuM. te pramANe mahAvIra bhagavAnanI anumati meLavIne te skaMda muni vipula parvata upara dhIre dhIre caDyA ane kALI zilAne bhAga joItapAsI, pAse bhalamUtranAM sthAne joI tapAsI, tenA upara DAbhane saMthAro pAtharI, pUrva dizAmAM mukha rAkhI, paryakAsane (padmAsane besI, daze nakha sahita baMne hAtha bhegA karI, tathA mAthA sAthe aDakADI, A pramANe belyA: arihaMtabhagavaMto, siddho vagerene namaskAra ! tathA acaLasthAnane pAmavAnI icchAvALA zramaNabhagavaMta mahAvIrane namaskAra ! tyAM rahelA zramaNabhagavaMta mahAvIrane ahIM rahelA huM vaMdu chuM. tyAM rahelA zramaNabhagavaMta mahAvIra ahIM rahelA mane jue. meM pahelAM paNa zramaNubhagavaMta mahAvIranI pAse koI paNa jIvane vinAza na kara, tathA kaI paNa prakAre koIne duHkha na devuM' evo niyama jiMdagI Take tyAM sudhI lIdhe hato; tema ja te tathA bIjA paNa niyamo lIdhA hatA; vastunuM jJAna jevI vastu hoya tevuM ja karavuM, paNa tethI juduM ke UlaTuM na karavuM" evo niyama paNa chavuM tyAM sudhI 1. zarIra ane kaSAyone anAhArathI kRza karavArUpI tapa. 2. pAdapapagamana avasthA svIkAryA pahelAM laghuzaMkA vagerenI jarUra rahe che; te mATe. pachI te hAlavAcAlavAnuM hatuM ja nathI. 2010_05 Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pALavAno nirNaya karyo hato. atyAre paNa zramaNabhagavAna mahAvIra pAse te badhA niyamo lauM chuM, tathA sarva prakAranI khAvAnI vastune, sarva prakAranI pIvAnI vastuno, sarva prakAranAM mevA-mIThAIne, ane sarva prakAranA mazAlAmukhavAsane ema cAre jAtanA AhArane jyAM sudhI jIvuM tyAM sudhI tyAga karuM chuM. vaLI duHkha devAne ayogya, iSTa, kAMta ane priya evuM je mAruM zarIra che, tene paNa huM mArA chellA zvAsocchAse tyAgI daIza." A pramANe temaNe khAnapAnano tyAga karI, jhADanI peThe sthira rahI, mRtyunI AkAMkSA karyA vinA rahevA mAMDayuM. A pramANe daka muni 60 TaMka khAdhA vinA vItAvI, pote karelA doSonI kabUlAta (AlecanA) ane pratikramaNa karI, samAdhi prApta karI, maraNa pAmyA. pachI temane maraNa pAmelA jANe pelA sthavira bhagavaMtoe temanA parinirvANa nimitta dhyAna (kAyotsarga) karyuM; tathA temanAM vastro ane pAtra laI teo zrI mahAvIra bhagavAna pAse AvyA ane zrI kuMdakamuninA maraNanI vAta karI, temanAM vastrapAtro temane nivedita karyo. pachI, "he bhagavana !" ema kahI bhagavAna gautame zramaNabhagavAna mahAvIrane vaMdana karI A pramANe pUchyuM : 1. ahIM mULamAM temanAM ATalAM vizeSaNa ApyAM che : svabhAve bhai, vinayI, zAMta, ochA krodha-mAna-mAyA-lobhavALA, atyaMta nirabhimAnI, gurunI othe rahenArA, koIne na saMtApanAra ane gurubhakta. 2010_05 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aya zrI kadaka ApanA ziSya &daka maraNa pAmI kyAM gayA che.. ane kayAM utpanna thayA che ?" tyAre, "he gautama !" ema kahI temaNe javAba Apyo, "te sAdhu ayutakalpamAM devapaNe utpanna thayA che, te kapamAM keTalAka devonuM 22 sAgaropamanuM AyuSya che. kuMdaka devanuM paNa teTaluM ja che. te bhavano kSaya thayA pachI te deva tyAMthI cuta thaI mahAvideha kSetramAM siddha thaze, buddha thaze, mukta thaze, parinirvANa pAmaze ane sarva duHkhone vinAza karaze. - zataka ra, udde 1 2010_05 Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devarAja IzAneMdra sUryacaMdrAdi jyotiSka denA cakranI upara asaMkhyAta jana caDyA pachI, saudharma, aizAna Adi bAra svargaleka che. te ekaekathI upara AvelA che. aizAna kalpa anukramamAM bIjo che. ezAna kapano idra IzAna kahevAya che." eka vakhata pitAnI sudharmA nAmanI sabhAmAM, IzAna nAmanA siMhAsana upara, deveMdra devarAja IzAna potAnA parivAra sAthe beThe hato. tyAM teNe pitAnA avadhijJAnathI rAjagRha nagaramAM padhArela mahAvIra bhagavAnane joyA. temane joI te ekAeka pitAnA Asana uparathI UbhA thaI gayo, ane sAta ATha pagalAM tIrthakaranI sAme gayo. pachI kapALe hAtha joDI teNe temane vaMdana karyuM. tyArabAda pitAnA Abhigika devone bolAvIne teNe kahyuM ke, he deva ! tame 1. te sevaka jevA hoya che. 2010_05 Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devarAja IzAne rAjagRha nagaramAM jAo ane bhagavAna mahAvIrane vaMdanAdi karI, eka yojana jeTaluM vizALa kSetra sApha kare; tathA mane tarata khabara Apo. temaNe tema karyA bAda IzAneke pitAnA senApatine kahyuM ke, tuM ghaMTa vagADIne badhAM deva-devIne khabara Apa ke "IzAreMdra mahAvIra bhagavAnane vaMdana karavA jAya che, mATe tame jaladI tamArA ezvarya sahita taiyAra thaIne tenI pAse jAo." pachI te badhAthI vITaLAIne eka lAkha yojananA pramANavALA vimAnamAM besI te Ida mahAvIrane vaMdana karavA nIkaLyA. rastAmAM naMdIzvara dvIpamAM teNe potAnuM moTuM vimAna TUMkuM karyuM. pachI te rAjagRha nagaramAM gayo. tyAM teNe bhagavaMtane traNa pradakSiNA karI. pachI, pitAne vimAnane jamInathI cAra AMgaLa UMcuM rAkhI, bhagavaMtanI pAse jaI te temanI paryApAsanA karavA lAgyA. tyArabAda bhagavAnanI pAse dharma sAMbhaLI, te che A pramANe che : "he bhagavana ! tame to badhuM jANe che ane jue cho. mAtra gautamAdi maharSione huM divya nATayavidhi dekhADavA icchuM chuM.' ema kahI, teNe tyAM eka divya maMDapa khaDo karyo. tenI vacce maNipIThikA ane siMhAsana paNa racyuM. pachI bhagavAnane praNAma karI te IMdra te siMhAsana upara beThe. pachI tenA jamaNA hAthamAMthI 108 devakumAra nIkaLyA, ane DAbA hAthamAMthI 108 devakumArIe nIkaLA.. pachI aneka jAtanAM vAjiMtra ane gItonA zabdathI teNe batrIza? jAtanuM nATaka gatamAdine dekhADyuM. tyAra bAda pitAnI . e prakaraNane aMte TippaNa . . 2010_05 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra badhI trAddhine saMkelI laI pote jyAMthI AvyA hatA tyAM te pAcho cAlyA gaye. pachI gautame bhagavAnane prazna pUcho : he bhagavana ! devarAja IzAne A badhI divya Rddhi, divya devakAMti ane divya devaprabhAva zI rIte prApta karyo ? te pUrvabhavamAM keNi hate? teNe zuM sAMbhaLyuM hatuM, zuM dIdhuM hatuM, zuM khAdhuM hatuM, zuM AcaryuM hatuM, tathA kayA zramaNa brAhmaNa pAse evuM eka paNa karyuM Arya ane dhArmika vacana sAMbhaLIne avadhAryuM hatuM, ke jene laIne tene A badhuM prApta thayuM? mAhe gautama! tAmralimI nAmanI nagarImAM tAlI nAmane mauryavaMzI gRhastha raheto hato. te ati dharmasaMpanna hato. eka vakhata tene rAtrInA AgaLanA ane pAchaLanA bhAgamAM-madharAte - jAgatAM jAgatAM kuTuMbanI ciMtA karatAM evA prakArane saMkalpa utpanna thaye ke, pUrve karelAM. sArI rIte AcarelAM, suparAkramayukta, zubha ane 'kalyANarUpa mArAM karmone kalyANaphaLarUpa prabhAva haju sudhI jAgato che ke jethI mAre ghera hiraNya (rU5), suvarNa, dhana, dhAnya, putra, pazu vagere puSkaLa vadhatAM jAya che. te zuM huM 1. mahAvIranA samayamAM te baMgALa dezanI mukhya rAjadhAnI ' tarIke jANItI hatI. 2. dhananA cAra prakAra: gaNima (gaNavA lAyaka : jAyaphaLa sepArI vagere); dharima (dharI " rAkhavA lAyaka - kaMku, goLa vagere); eya [mApavA lAyaka : copaTa (?), lavaNa vagere]; ane parigha (eTale paheravA lAyaka: rane, vA vagere). 2010_05 Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devarAja IkSiAne pUrve karelAM te ka taddana kharacAI jAya te beTho beThe joyA karuM? tathA bhaviSyata lAbha viSe bedarakAra rahuM? jarAya nahi ! UlaTuM, mAre te jyAM sudhI mArA mitro, jJAtijane, ane sagAMsaMbaMdhIo vagere mATe Adara kare che, ane mane kalyANarUpa jANuM cityanI peThe mArI vinayapUrvaka sevA kare che. tyAM sudhI mAruM kalyANa sAdhI levAnI jarUra che. mATe kAle savAra thaye sUrya UgyA pachI mArAM sagAMvahAlAMne notarI, jamADI, temanI samakSa mArA meTA putrane kuTuMbane bhAra soMpI, lAkaDAnuM pAtra laIne, muMDa thaIne "prANamA" nAmanI dIkSA vaDe dIkSita thAuM. dIkSita thayA bAda jIvIza tyAM sudhI huM niraMtara che TaMkanA upavAsa karIza tathA sUryanI sAme UMcA hAtha rAkhI taDake sahana karIza; pAraNAne divase AtApanA levAnI jagAethI UtarI lAkaDAnuM pAtra laI tAbraliptI nagarImAM UMca - nIca - madhyama kuLAmAMthI, bhikSA levAnI vidhipUrvaka, dALa zAka vinAnA kevaLa, rAMdhelA cekhA lAvI temane pANI vaDe ekavIsa vAra joI, tyAra pachI khAIza. te pramANe bIje divase teNe prANAmAM dIkSA tema ja joyelA cekhA khAvAne niyama lIdhe. prANAmAM dIkSA lenAra jyAM jyAM Ika, skaMda (kArtikeya , , ziva, kubera, pArvatI, mahiSAsurane kUTatI caMDikA, rAjA, yuvarAja, 1. temAM vAraMvAra praNAma karavAnA hoya che. 2 eka nAno aMtara : athavA amuka jAtane AkAra dhAraNa karanAra rudra. -TIkA. 2010_05 Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 zrAbhagavatA-sAra talavara, mAlika, kauTuMbika, Ibhya3, zreSThI, senApati, sArthavAha, kAgaDe, kUtare tathA cAMDALa jue che, tyAM tyAM tene praNAma kare che : UMcAne joIne UMcI rIte praNAma kare che; nIcAne joIne nIcI rIte praNAma kare che, jene jevI rIte jue che, tevI rIte tene praNAma kare che. tyAra pachI te mauryaputra tAmalI tevA bAla (mUDha) tapakarma vaDe sukAI gayA ane dubaLA thayA. pachI koI vakhata madharAte jAgatAM jAgatAM, anityatA saMbaMdhe vicAra karatAM te tAmalI bAla tapasvIne e vikalpa thayo ke, haju jyAM sudhI mArAmAM UThavA besavAnI zakti che, tyAM sudhI huM AvatI kAle sUryodaya pachI mArA badhA jANItA gRhastha tathA sAdhuone pUchIne cAkhaDI, DI, lAkaDAnuM pAtra vagere mArAM upakaraNone alaga karI, tAmraliptI nagaranA IzAnakhUNAmAM nirvanika maMDaLane AlekhI (eTale ke potAnA zarIra jeTalI jagAnI AsapAsa kuMDALuM dorI), khAvApIvAno tyAga karI, vRkSanI peThe sthira rahI, mRtyunI AkAMkSA karyA vinA rahuM. 1. rAjAe khuzI thaI jeone paTTA ApyA che tevA rAjA jevA puruSe. 2. jenI AsapAsa vasatI ke gAma na hoya tevA sthaLane maDaba kahe che ane tenA mAlikane mAruMbika kahe che. 3. jenA dravyanA DhagalAmAM moTe hAthI-ibha DhaMkAI jAya te. 4. zrIdevatAnI mUrtivALA suvarNapaTTane jeo mAthA para bAMdhe che te. 2010_05 Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tAmalI devarAja IzAne bIje divase teNe te pramANe anazanavrata svIkAryuM. te samaye balicaMcA nagarImAM vasanArA asurakumAradee vicAra karyo ke, hAlamAM balicaMcA nagarI IMdra ane purohita vinAnI che; tathA ApaNe badhA Idrane tAbe rahenArA chIe ane ApaNuM badhuM kArya ane tAbe che; mATe ApaNe tAmalI tapasvIne balicaMcA nagarImAM Idra tarIke AvavAne saMkalpa karAvIe. Ama vicArI te divyagatithI bAlatapasvI tAmalI tapa karato hato tyAM AvyA, ane tenI barAbara sAme UbhA rahI, tene pitAnI divya devaddhi, divya devakAMti, divya devaprabhAva ane 32 jAtano divya nATakavidhi banAvyA. tyAra bAda tenI traNa pradakSiNuM karIne tathA tene vaMdana karIne temaNe kahyuM : "he devAnupriya ! ame balicaMcA nagarImAM rahenArA ghaNuM asurakumAra deva tathA devIe Apane vaMdIe chIe. hAlamAM amArI rAjadhAnI Idra ane purohita vinAnI che; mATe tame balicaMcAnA svAmI thavAno saMkalpa kare." e pramANe teoe traNa vAra kahyuM chatAM tAlIe mauna rahI kAMI javAba na Ape. tethI teo pAchA cAlyA gayA. pachI be mAsa - 120 TaMka- sudhI anazana vrata dhAraNuM devadina barAbara 1. uttara dizAnA asurakumAranA IMdra balinI rAjadhAnI. 2. mULamAM temanI divyagatinAM utkRSTa, tvarita, capala, caMDa, jayavatI, (bIjAonI gatiene jItanArI), nipuNa, siMha jevI (zramarahita hovAthI ), zIdhra, uddata (vegavatI) - evAM vizeSaNa che. 13 2010_05 Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrIbhagavatI-sAra karyA bAda mRtyu pAmI te tapasvI IzAna kalpamAM, IzAnAvataMsaka vimAnamAM, upapAtara sabhAmAM, devazayyAmAM, devavastrathI DhaMkAyela tathA AMgaLanA asaMkhyaya bhAga jeTalI avagAhanAmAM IzAnadeveMdrapaNe janma dhAraNa karyo. te vakhate te svarga Idra ane purohita vinAnuM hatuM. jyAre asurakumAree jANyuM ke tAmelI IzAnakalpamAM deveMdrapaNe utpanna thayo, tyAre teo ghaNuM gusse thayA. pachI temaNe tAmraliptImAM jaI tAmalInA muDadAne DAbe page doraDI bAMdhIne tathA tenA memAM traNa vAra thUkIne, te nagaranA badhA mArgomAM DhasaDavuM tathA tenI mana bhAvatI kadarthanA karI. pachI tene eka bAju phekI teo pAchA cAlyA gayA. A badhuM IzAna kalpanAM ghaNAM deva-devIoe joyuM. eTale teoe devarAja IzAnane tenI khabara kahI. A sAMbhaLI gusse thaI te devarAje devazayyAmAM rahyA rahyA balicaMcA nagarI tarapha krodhapUrvaka kapALamAM traNa ADa paDe tema bhavAM caDAvIne joyuM. te ja samaye te divya prabhA vaDe te nagarI aMgArA jevI, AganA kaNiyA jevI, rAkha jevI, tapelI retInA kaNiyA jevI tathA khUba tapelI lAya jevI thaI gaI. e joI asurakumAre bhayathI vyAkuLa thaI gayA, ane cAre bAju nAsabhAga karI saMtAvA lAgyA. pachI - 1. mULamAM 60,000 varSa sudhI sAdhupage rahIne " ema che. 2. devAne mAtAnA garbhamAMthI yoni vATe janma nathI le 5DatA; teo sIdhA devazadhyAmAM devavastrathI DhaMkAyelA janme che. te janma upapAta kahevAya che. 2010_05 Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devarAja IzAne jyAre teoe jANyuM ke, Ama thavAnuM kAraNa IzAnaMdrano kApa che, tyAre teo devarAja IzAreMdra sAme aMjali jeDI karagaravA lAgyA. pachI IzAne potAnI prabhA (tejalezyA) pAchI kheMcI lIdhI. tyArathI asurakumAra deva tathA devIe tenI AjJAmAM ane tAbAmAM rahe che. he gautama ! deveMdra devarAja IzAneke pitAnI divya devaRddhi A pramANe meLavI che. zataka 3, udde 1 TippaNa Ti5Na naM. 1H rAjyaprakrIya sUtramAM 32 prakAranA nATathavidhinuM savistara varNana che. tenAM nAma nIce pramANe che : 1. aSTa maMgalanA AkArano abhinaya. (svastika, zIvasa, naMdAvarta, vardhamAnaka, bhadrAsana, kalaza, matsya, ane darpaNa e ATha maMgalo.) 2. Avarta, pratyAvarta, masyANaDaka, jAra, mAra, padmapatra, vAsaMtIlatA ane pAlatA vagerenA citrane abhinaya. 3. IhAmRga, RSabha, turaga, nara, makara, vihaga, kinara, kuMjara, vanalatA ane padmalatA vagerenA citrano abhinaya. 4. ekatacakra, kidhAcakra, cakrArdha vagerene abhinaya. 5. caMdrAvalipravibhAga, sUryAvali pravibhAga, haMsAvalipravibhAga vagerene abhinaya. 6. udgamanomana pravibhAga. 7. AgamAgamana pravibhAga 8. AvaraNavaraNapravibhAga. 9. astagamanAstagamanapravibhAga 2010_05 Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ harIbhagavatasAra 10. maMDalapravibhAga. 11. kutavilaMbita. 1ra. sAgara-nAgA pravibhAga. 13. naMdA-caMpA pravibhAga. 14. malyANakabhakarAnDaka-jjAra-mAra pravibhAga. 15. kavargapravibhAga. 16. cavarga pravibhAga. 17. varga pravibhAga. 18. tavarga pravibhAga. 19. pavarga pravibhAga. 20. pallavapravibhAga. 21 latApravibhAga. 22. kuta. 23. vilaMbita. 24. kutavilaMbita. 25. aMcita. 26. ribhita. 27 aMcitaribhitA. 28. ArabhaTa. 29. bhola. 30. ArabhaTa bhAla. 31. utpAta, nipAta, prasakta, saMkucita, racita, bhrAta vagere abhinaya. 32. caramacarama ane anibaddhanAma. A badhA abhinaya viSe jaina graMmAM kaI jANavA joga ullekha maLato jaNAtuM nathI. keTalAka prakAro to samajamAM ja AvatA nathI; keTalAMka nAme to azuddha ja lakhAyelAM lAge che. TIkAkAree paNa nAma ApavA sivAya anya vivecana ApyuM nathI. AmAMnAM keTalAkanAM nAma bharatanATayazAstranA 9mA adhyAyamAM varNavelA abhinayenA prakAra sAthe maLatAM Ave che. te uparathI jaNAya che ke e badhA sAmAnya rIte hAtha vagere avayanA abhinayanAM nAma che. 2010_05 Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurarAja camara rAjagRhanagaramAM mahAvIra bhagavAna padhAryA hatA, te vakhate asurarAja camara gautamAdine nATathavidhi dekhADI gaye. te uparathI gautama prazna pUche che : gau--he bhagavan! asurakumAra devo kyAM rahe che ? bhava-he gautama! eka lAkha ane eMzI hajAra jananI jADAIvALI A ratnaprabhA pRthivInI vacagALe te asurakumAra devo rahe che. [asurakumArone AvAsa dakSiNe ane uttare ema be dizAmAM Avelo che. temAM dakSiNamAM camara ane uttaramAM bali e nAmanA be Idro che. amaranI rAjadhAnIne camaracaMDyA ane balinI rAjadhAnIne balicaMcA kahevAmAM Ave che. camacaMcAmAM 34 lAkha ghara che, ane balicaMcAmAM 30 lAkha che. te devonuM AyuSya ochAmAM ochuM daza hajAra varSa ane vadhAremAM vadhAre eka sAgarepama varSothI adhika che ]. 2010_05 Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ha0 zrIbhagavatI-sAra go -he bhagavana! te asurakumAramAM pitAnA sthAnathI UMce nIce javAnuM sAmarthya che kharuM ? maha-he gautama ! teo potAnA sthAnathI nIce (narakanI) sAtamI pRthvI sudhI jaI zake, paraMtu teo tyAM sudhI gayA nathI, jaze nahi ane jatA paNa nathI. teo mAtra trIjI pRthvI sudhI jAya che, gayA che ane jaze paNa kharA. pitAnA jUnA zatrune duHkha devA ane pitAnA jUnA mitrane sukhI karavA te devo trIjI pRthivI sudhI gayA che, jAya che tathA jaze. - te pramANe potAnA sthAnathI tIra che paNa asaMkhya dvIpa ane samudra sudhI javAnI teonI zakti che, paraMtu teo arihaMta bhagavaMtanA janma-dIkSA-jJAnotpatti ane parinirvANanA utsava nimitte naMdIzvara dvIpa sudhI ja jAya che, gayA che, ane jaze. pitAnA sthAnathI UMce teo ayyata ka5 sudhI jaI zake che; paraMtu teo mAtra saudharma kalpa sudhI jAya che, gayA che, ane jaze. gau-he bhagavAna! teo UMce saudharma kalpa sudhI kayA nimitte gayA che, jAya che, ane jaze? mAhe gautama ! te dene janmathI ja vairAnubaMdha hoya che, tethI teo AtmarakSaka devane trAsa upajAve che 1. devavargamAM paNa iMdra, purohita, AtmarakSaka, lopAla, sainika, nagaravAsI, sevaka, aMtyaja vagere bheda hoya che. 2010_05 Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurarAja cAra tathA yathocita nAnAM nAnAM ratnone laI ujajaDa bhAgamAM cAlyA jAya che. gau - he bhagavana ! jayAre te asure vaimAnikanAM ratno upADI jAya, tyAre vaimAnike teone zuM kare? mo -he gautama ! teo temane zArIrika vyathA upajAve che. gau-he bhagavana! UMce gayA pachI te asurakumAra tyAM rahelI apsarAo sAthe bhogo bhogavI zake kharA? ma--he gautama ! je te apsarAo temane Adara kare ane teone svAmI tarIke svIkAre, te temanI sAthe teo bhoga bhogavI zake che, nahi te nahi. vaLI teonuM Ama upara javuM haMmeza nathI banatuM; anaMta utsarpiNI ane anaMta avasarpiNI vItyA pachI lokamAM acaMbo pamADanAra e bhAva utpanna thAya che. paraMtu teo pitAnA ApabaLathI tyAM nathI jaI zakatA; paNa jema koI zabara, babbara, puliMdara vagere anArya jAtinA loko jaMgala, khADA, guphA vagerene Azraya karIne susajijata lazkarane paNa haMphAvavAnI hiMmata kare che, tema asurakumAre 1. A avasarpiNInAM tevAM daza Azcaryo gaNAya che. te mATe juo A mALAnuM "AcAradharma" pustaka, pA. 189. 2. mULamAM DhaMkaNa, bhujIe, paDa eTalA vadhAre che. sUtrakRtAMga, pR. 123, praznavyAkaraNa pR. 14, prajJApanA pU. papa vageremAM anArya deze, anArya prajAo ane anArya jAtionAM varNana che. juo bhagavatIsUtra khaMDa. 2, pA. pa3 nedha. 2010_05 Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrIbhAgavatInsAra paNa arihaMtane, Azraya laIne UMce jAya che. temAM paNa mATI addhivALA ja joI zake che, game te nahi. asurendra asurarAja camara eka vakhata mAre Azraya laI UMce sudhI gayo hate tenI kathA tuM sAMbhaLa. - te kALe, te samaye viMdhya parvatanI taLeTImAM bhela nAmane saMniveza hato. temAM pUraNa nAmane eka gRhastha raheto hato. te paNa vakhata jatAM tAmalInI peThe vicAra karI cAra khAnAMvALuM lAkaDAnuM pAtra laI "dAnAmA' nAmanI dIkSA vaDe dIkSita thayo. temAM vidhi e heAya che ke, pAtranA pahelA khAnAmAM je bhikSA Ave te vATamAM maLatA vaTemArguone ApavI; bIjA khAnAmAM Ave te kAgaDAkUtarAMne ApavI; trIjA khAnAmAM Ave te mAchalAM-kAcabAne khavarAvavI; ane cethA khAnAmAM Ave te pote khAvI. Ama karatAM karatAM ane te paNa anazana svIkArI devagata thayo. he gautama! te kALe huM dvastha avasthAmAM hata; ane mane dIkSA lIdhAM agiyAra varSa thayAM hatAM. huM niraMtara cha TaMkanA upavAsa karyA karato hato. te vakhate kramAnukrame pharate pharato huM suMsumAra nagaramAM AvI pahoMce ane azekavanakhaMDamAM eka azokanI nIce zilA upara besI ATha TaMkanA upavAsanuM tapa AcaravA lAgyo. huM baMne paga bheLA karIne, hAthane nIce namatA lAMbA karIne, ane - 1 kevaLajJAna haju na thayuM hoya tevI vyavasthA. 11-12 guNasthAnanI dazA. 2010_05 Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurAja caMmara 201 mAtra eka padArtho upara najara mAMDIne AMkheA phaDAvyA vinA zarIrane jarAka AgaLanA bhAgamAM namatuM mUkIne, tathA sarva kriyAne surakSita karIne pratimA * svIkArIne viharatA hatA, eka rAtrInI meTI te kALe camacacA rAjadhAnImAM iMdra na hatA, tema ja purAhita na hatA. peleA pUraNa tapasvI sATha TaMka anazana rAkhIne mRtyu pAmI, camaraca'cAmAM iMdrapaNe utpanna thayA. eka vakhata adhijJAna vaDe teNe saudha kalpanA devarAja [ maghavA, pAkazAsana, zatakratu, sahasrAkSa, vajrapANi, puraMdara1] zakrane za nAmanA sihAsana upara besI divya bhAge bhAgavate joyA. tene joI cArane evA vicAra AvyeA ke, A nagArAM lakSaNavALA, lAja ane zezabhA vinAnA, maraNane icchuka, hINI puNya caudazane dahADe janmeaA evA kANu che, je mArI upara vinA gabharATe bhAgene bhAgavate & vihare che? pachI devedra zukrane tenI zAbhAthI bhraSTa pharavAnI chAthI teNe avadhajJAnanA prayAga karyuM ane mane upara pramANe mahA pratimA laI ne eDele joyA. pachI mAre * pratimA eTale eka prakAranuM tapa. juo AgaLa pA. 179. 1. A badhA zabdo ane vizeSaNA sAce ja A devedrane lAgu paDatAM hatAM? ke iMdrane mATe pracalita badhA zabdo kAzamAMthI ahIM mUkavA e ja vRtti haze? 2, janmane mATe caudazanI tithi pavitra gaNAya che; ane atyaMta bhAgyavaMtanA janma samaye ja te tithi pUNu hAya che. 2010_05 Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 zrIbhagavatI-sAra Azare zakrane zebhAbhraSTa karavAnA irAdAthI teNe pitAnA astrAgAramAMthI parigharatna nAmanuM hathiyAra lIdhuM, pachI mArI pAse AvI mane namaskAra karI teNe pitAno abhiprAya nivedita karyo tathA eka lAkha jana UMcuM zarIra banAvyuM. pachI te pitAnA parigharatnane laIne ekalo ja UMce UDo. rastAmAM teNe ghaNuM devalokone vividha prakAre trAsa pamADyo. pachI sudharmasabhA AgaLa AvI teNe potAno eka paga padmavaravedika upara mUkyo ane bIjo sudharmasabhAmAM mUkyo tathA pitAnA paridharana vaDe meTA adrakIlane traNa vAra phUTakyo. pachI teNe paDakAra karIne kahyuM ke, deveMdra devarAja zakra kyAM che? Aje huM teno vadha karI tenI karaDe apasarAeAne tAbe karuM chuM. . deveMdra devarAja zakra A badhuM joI-sAMbhaLI ghaNe krodhe. bharAyo. pachI teNe siMhAsana upara beThAM beThAM ja vajane hAthamAM lIdhuM, ane tenI upara pheMkyuM. te bhayaMkara vajane sAme AvatuM joI navAI pAmI, tevA hathiyAranI kAmanA karato te bhAgya ane "he bhagavan! tame mAruM zaraNa che" ema bolate mArA baMne paganI vacce paDyo. te ja vakhate devarAja zakrane vicAra AvyuM ke, koI arihaMtAdi parama puruSone Azare lIdhA vinA A asurarAja ATale UMce AvI zake nahIM; mATe mArA vajathI te arihaMtAdino aparAdha na thAya e mAre jovuM joIe. ema. 1. daravAjAnAM be kamADa baMdha karavA, temane aTakAvanAra jamIna vacce gADele khIle. 2010_05 Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurarAja camara 203 vicArI avadhijJAnathI jotAM teNe mane je eTale tarata ja A zuM! huM bharAI gayo !!" ema bolato pote phekelA vajane pAchuM pakaDavA uttama divya devagatithI te doDyo ane mArAthI mAtra cAra AMgaLa che. rahelA vajane pakaDI pADayuM. jyAre teNe te vajane mUThImAM pakaDyuM tyAre tenI mUDI evA vegathI vaLI hatI ke te mUThInA vAyuthI mArA kezAgra kaMpyA.. pachI teNe traNa vAra pradakSiNA karI mane namana karyuM ane kahyuM, he bhagavan! A camara tamAre Azare laI mane mArI zobhAthI bhraSTa karavA Avyo hato hato, tethI meM A vaja tenI pAchaLa mUkahyuM hatuM." ema kahI, kSamA mAgI. te pAcho pharyo ane uttara-pUrva bhAgamAM thoDe dUra gayA pachI traNa vAra DAbo paga pRthvI upara pachADI teNe mane kahyuM ke, "he asuredra, asurarAja, camara ! bamaNubhagavaMta mahAvIranA prabhAvathI tuM bacI gayo che, have tane mArAthI jarA paNa bhaya nathI'. Ama kahI te cAlyo gayo. gau-he bhagavana ! pite hAthe phekelI vastune tenI pAchaLa doDI deva pakaDI zake ? mahA gautama ! vastune jyAre pheMkavAmAM Ave che, tyAre tenI gati utAvaLI hoya che, ane pachI maMda thaI jAya che; jyAre meTI RddhivALA deva to pahelAM paNa ane pachI paNa zIghra gativALo hoya che, tethI tene pakaDI zake che. gau-he bhagavan! to pachI deveMdra zakra pitAne hAthe. asureMdra camarane kema na pakaDI zakyo? maha-he gautama ! asurakumAre nIce bahu zIghe jaI zake che ane upara bahu maMda rIte jaI zake che; jyAre 2010_05 Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-cAra vaimAnika devo UMce bahu jaladI jaI zake che, paNa nIce bahu maMda rIte jaI zake che. eka samayamAM zaka jeTalo bhAga upara jaI zake che, teTaluM ja upara javAne vajane be samaya lAge che; ane camarane traNa samaya lAge che, paraMtu asureMdra cabhara eka samayamAM jeTaluM nIce jaI zake, teTaluM nIce javAne zakrane be samaya lAge che, ane vajane traNa samaya lAge che. have vajanA bhayathI mukta thayele, ane devarAja zakra dvArA meTA apamAnathI apamAnita thayelo, tathA zokasAgaramAM DUbele asureMdra vicAra karavA lAgyo ke, zramaNa bhagavaMta mahAvIranA prabhAvathI ja huM bacI gayo chuM. pachI teNe pitAnA sAmAnikane kahyuM ke, he devAnupriye! cAlo ApaNe badhA jaIe ane zramaNabhagavaMta mahAvIranI paryuMpAsanA karIe. pachI te badhA sAthe te azoka vRkSa nIce Avyo ane mane traNa vAra pradakSiNA karI belyo, he bhagavana ! Apane prabhAvathI bacI gayo chuM; huM ApanI kSamA mAguM chuM.' pachI te pAcho cAlyo gayo. he gautama! te camakanI AvaradA sAgarepama varSanI che; ane te tyAMthI cyavIne mahAvidehakSetramAM siddha thaze tathA sarva duono nAza karaze. gau- he bhagavana bIjA asurakumAre saudharmakalpa sudhI UMce jAya che tenuM zuM kAraNa? 1. jeo AyuSa AdimAM idra samAna che, paNa jemanAmAM phikta idratva nathI tevA de. 2010_05 Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ asurarAja camara 205, ma-he gautama! te tAjA utpanna thayelA ke maravAnI aNuM upara AvelA devane evo saMkalpa thAya che ke, ApaNe jevI divya devaddhi prApta karI che, tevI devarAja zake paNa prApta karI che, to ApaNe jaIe ane tenI deva ddhi joIe, tathA ApaNuM devaddhi tene batAvIe. e kAraNathI teo tyAM sudhI jAya che. -zataka 3, udde re 2010_05 Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trAyasviMzaka devo maMtrI athavA purohitanuM kAma karanArA devo trAyAbhraMza kahevAya che. cAra devavargomAMthI vyaMtara ane jyotika -vargomAM trAyanTiMza jAtinA deva nathI. vANijyagrAma nagarane dUtipalAza caityamAM eka vakhata bhagavAna mahAvIra padhAryA hatA, te prasaMganI vAta che. dharmakathAdi patI gayA pachI bhagavAna mahAvIranA zyAmahastI nAmanA ziSya bhagavAnanA meTA ziSya idrabhUti pAse jaIne pUchavA lAgyA : pra-he bhagavana ! asurakumAranA IMdra camarane trAyazciMzaka deva che? u0 hA. te devono saMbaMdha A pramANe che : kAkaMdI nagarImAM jUnA kALamAM paraspara sahAya karanArA tetrIza zramaNopAsaka gRhastha rahetA hatA. teo dhanika, jIvAjIvane jANanArA tathA puNya pApanA jJAtA hatA. 2010_05 Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAyazika ke 207 te gRhastha prathama te ugra, ucacaryAvALA, mokSa meLavavA -tatpara thayelA tathA saMsArathI bhayabhIta thayelA hatA; paNa pAchaLathI jJAnAdithI bAhya puruSonA AcAravALA, thAkI gayelA, zithilAcArI, kuzala tathA yathAdavihArI thaI, maraNa samaye trIsa Takano upavAsa karI, pitAnAM pramAdasthAnanuM Alocana-pratikramaNa karyA vinA ja maraNa pAmyA; tethI teo asuredra asurakumAra rAjA camaranA trAyazciMza devapaNe utpanna thayA. pra -he bhagavana ! jyArathI teo trAyazciMzapaNe utpanna thayA, tyArathI ja asureMdra camarane trAyazciMzaka de che? jyAre svAmahastIe A pramANe pUchayuM, tyAre bhagavAna gautama zaMkita thaIne zyAmahastI sAthe bhagavAna mahAvIra hatA tyAM AvyA ane temane namaskArAdi karIne uparane prazna pUchayo. tyAre bhagavAne javAba Apyo : he gautama! te artha egya nathI; camaranA trAyazciMzaka denAM nAme zAzvata kahyAM che, tethI teo kadI na hatAM ema nathI, kadI na haze ema nathI, tathA kadI nathI ema paNa nathI; mAtra anya auve che, ane anya utpanna thAya che, e rIte temano kadI viccheda thato nathI. * A pramANe bali, nAgarAja dharaNa, devarAja zakra, IzAneMdra, ane sanakumAranA trAyazciMzaka devonA pUrvajanmanI vAta paNa samajI levI. - zataka 10, udeva 4 2010_05 Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. zivarAja te samaye hastinApura nAme nagara hatuM. tenA IzAna khUNAmAM phaLaphUlathI saMpanna sahastrAbhravana nAme udyAna hatuM. te nagaramAM ziva nAme rAjA hatA. tene dhAriNe nAmanI sukumAra paTarANuM hatI, tathA zivabhadra nAmane putra hato. eka divasa te rAjAne pUrva rAtrInA pAchalA bhAgamAM rAjyakArabhArano vicAra karatAM karatAM potAnA kalyANano vicAra Avyo. tethI bIje divase pitAnA putrane rAjyAbhiSeka karI, anya koI divase potAnAM sagAMvahAlAM vagerenI rajA mAgI, aneka prakAranI laDhI, loDhAnAM kaDAyAM, kaDachA ane trAMbAnAM bIja upakaraNe ghaDAvIne te upakaraNe ja laIne gaMgAne kAMThe rahetA vAnaprastha tApasa pAse dIkSA laI dizA prekSaka tApasa thayo; tathA niraMtara cha TaMkano upavAsa karavAno niyama laI rahevA lAgyo. 1. zuddhi vagere mATe cAre dizAmAM pANI chAMTI phalaphUlAdi grahaNa karanAre. temanA vadhu varNana mATe juo uvavAIsUtra. pR. 90-1. 2010_05 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zabda zivarAja. pahelA upavAsanA pAraNane divase te zivarAjarSi taDake tapavAnI jagAethI UtarI nIce Avyo ane valkalanAM vastra paherI potAnI jhuMpaDIe Avyo tathA kAvaDane laI pUrva dizAmAM pANI chAMTI, " pUrva dizAnA sama mahArAjA dharmasAdhanamAM pravRtta thayelA ziva rAjarSinuM rakSaNa kare, ane pUrva dizAmAM rahela kaMda, mUla, chAla, pAMdaDAM, puSpa, phaLa, bIja ane hariyALI grahaNa karavAnI anumati Ape", ema kahI, pUrva dizA tarapha cAle, ane kAvaDa bharIne pAMdaDAM, puSpa vagere laI Avyo. pachI jhUMpaDIe pAcho AvI, kAvaDane nIce mUkI, vedikAne sApha karI, tene chANapANI vaDe lIpI lIdhI. pachI DAbha tathA kalazane hAthamAM laI te gaMgA mahAnadIe gayo, ane tyAM snAna-Acamana karI, parama pavitra thaI, devatA ane pitRkArya karI, jhUMpaDIe pAcho Avyo. pAchA AvI DAbha, kuza ane retInI vedI banAvI, tyAM mathanakAcha vaDe araNIne ghasI agni pAMDavyo; pachI samidha nAkhI tene prajavalita karyo tathA tenI dakSiNa bAjue nIcenI sAta vastuo mUkI : sakathA (eka upakaraNa), valkala, dIpa, zayyAnAM upakaraNa, kamaMDalu, daMDa ane AtmA (eTale ke pitAnI jAta). pachI madha, ghI ane cokhA vaDe agnimAM hAma karyo, tathA ca-bali taiyAra karyo. caru vaDe vaizvadevanI pUjA karI, pachI atithinI pUjA karI, ane pachI pote AhAra karyo. e pramANe bIjA pAraNA vakhate dakSiNa dizA ane tenA kapAla mahArAjA yama; trIjA vakhate pazcima dizA ane tenA lokapAla varuNa mahArAjA ane cothe pAraNe 2010_05 Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrIbhagavatI-sAra uttara dizA ane tenA lokapAla vaizramaNa (kubera) mahArAjA samajavA. e pramANe dicakravAla tapa karatAM karatAM te rAjarSine prakRtinI bhadratAthI ane vinItatAthI AvaraNabhUta karmone kSayopazama thatAM virbhAgajJAna utpanna thayuM. te vaDe te A lokamAM sAta dvIpo ane sAta samudra joI zakyA. te uparathI temaNe mAnyuM ke, tyAra pachI dhIre ane samudra nathI. temanA e jJAnanI vAta hastinApuramAM badhe phelAI gaI te arasAmAM mahAvIrasvAmI tyAM AvyA. temanA ziSya gautame bhikSA mAgavA jatAM gAmamAM zivarAjarSie jaNAvelI sAta ja dvIpa ane samudronI vAta sAMbhaLI. A uparathI temaNe pAchA AvyA bAda mahAvIra bhagavAnane pUchyuM, ke he bhagavana ! zivarAjarSi kahe che tema sAta dvIpa ane sAta samudra pachI kAMI nathI, ema kema hoI zake ? tyAre mahAvIra bhagavAne jaNuvyuM, "he gautama ! e asatya che. he Ayumana ! A tiryalokamAM svayaMbhUramaNa samudra paryaMta asaMkhyAta dvIpa ane samudro kahyA che. A vAta paNa badhe phelAI gaI. te sAMbhaLI zivarAjarSi zaMkita, kAMkSita, saMdigdha ane anizcita thayA, ane tenI sAthe ja temanuM vibhaMga nAme ajJAna tarata ja nAza pAmyuM. pachI temane vicAra Avyo ke, mahAvIra 1. samyagdarzana vinAnAne (ajainane thatuM avadhijJAna virbhAgajJAna kahevAya che. 2010_05 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivarAja 211 bhagavAna tIrthakara, sarvajJa ane sarvadarzI che, mATe huM temanI pAse jAuM ane temane upadeza sAMbhaLuM, to te mane A bhavamAM ane parabhavamAM zreya mATe thaze. pachI mahAvIra bhagavAna pAse dharma sAMbhaLI, temAM zraddhAyukta banI, temaNe pitAnAM loDhAnAM upakaraNane tyAga karyo, ane potAnI meLe paMcamuSTi lonca karI, bhagavAna pAse pravajyA lIdhI. pachI agiyAra aMge bhaNuM vicitra tapakarma vaDe ghaNAM varasa sudhI temaNe AtmAne bhAvita karatAM karatAM sAdhuparyAya pALyo. ane aMte mahinAnA upavAsa vaDe sATha Teko na khAI, maraNa pAmI, siddha thaI sarva duHkhane aMta prApta karyo. - zataka 11, udde 9 2010_05 Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana zeTha eka vakhata mahAvIra bhagavAna vANijyagrAmanI bahAra dUtipalAzaka caityamAM padhAryA hatA. te prasaMge te gAmanA zramaNe pAka sudarzana zeThe temane nIcenA prazno pUchaLyA : praha-he bhagavana ! kALa keTalA prakArano che ? uhe sudarzana ! kALa cAra prakAra che : pramANukAla, yathAyunirvAtikAla, maraNakAla, ane addhAkAla. temAM pramANakAla be prakAra che: divasa pramANukAla, ane rAtrI pramANakAla. cAra pauthI 2 eTale ke praharane 1. tenA varNanamAM, "koTaka puSpanI mALAvALuM chatra teNe mAthe dhAraNa karyuM hatuM" - ema che 2. divasa ke rAtane cotho bhAga paurulI kahevAya. sUryanA taDakAmAM potAnI chAyA ityAdithI tene jANavAnI rIta vagere mATe juo A mALAnuM "aMtima upadeza" pustaka, pA. 156 Ti0 1. 2010_05 Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana zeTha 213 divasa thAya che, ane cAra pauSInI rAtrI thAya che. moTAmAM moTI divasa ane rAtrInI pauruSI sADA cAra muhUrtanI thAya che; ane nAnAmAM nAnI traNa muddatanI thAya che. jyAre te ghaTe che ke vadhe che tyAre te muhUrtanA ekaso bAvIzamA bhAga jeTalI ghaTe che yA vadhe che. jyAre aDhAra mudane mema divasa hoya ane bAra muhUrtanI nAnI rAtrI hoya tyAre sADAcAra muhUrtanI divasanI moTAmAM moTI pauravI hoya che. AvADha pUrNimAne divase aDhAra muhUrtane. meTe divasa hoya che, ane bAra muhUrtanI nAnI rAtrI hoya che; tathA piSamAsanI pUrNimAne samaye aDhAra muhUrtanI moTI rAtrI ane bAra muhUrtano nAno divasa hoya che. citrI pUnama ane Aso mAsanI pUnama hoya, tyAre divasa ane rAtrI sarakhAM - paMdara paMdara muhUrtanAM - heAya che. yathAyunivRtikAla eTale nairayika, manuSya, deva vageree pite jevuM AyuSya bAMdhyuM hoya, te prakAre tenuM pAlana karavuM te. - zarIrathI chavane ane jIvathI zarIrano viyoga thAya e bharaNakAla kahevAya. ahAkAla aneka prakArano che. kAlano nAnAmAM nAne avibhAjya aMza "samaya" kahevAya che. evA asaMkhyaya samayanI eka AvalikA thAya che; saMkheyara AvalikAne 1. manuSyalokamAM sUryanA udayAstathI mapAta kALa. 2. 256 AvalikA = eka kSullakabhava; ane 17thI vadhAre zuddha kabhava= eka siniHzvAsakALa. 2010_05 Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 bhagavatI-sAra eka usakAla thAya che ane saMkheya AvalikAne eka nikAsakAla thAya che. vyAdhirahita eka jaMtune eka usa ane eka ni:zvAsa te eka prANa kahevAya. sAta prANa eTale eka stoka, sAta stokano eka lava; 77 lavanuM eka muhUrta : 3777 u sanuM eka muhUrta thAya ema anaMta jJAnIoe kahyuM che; trIza mudrtane eka ahorAtra paMdara ahorAtrane pakSa i. 84 lAkha varSa eTale eka pUrvaga; corAzI lAkha pUrvAga eTale eka pUrva te pramANe truTitAMga, truTita, aDaDAMga, aDaDa, avavAMga, avava, dadUAga, dadUA, utpalAMga, utpala, padhrAMga, padma, nalinAMga, nalina, arthaniurAMga, arthanikara, ayutAMga, ayuta, prayutAMga, prayuta, nayutAMga, nayuta, cUlikAMga, cUlikA, zIrSaprahelikAMga ane zIrSaprahelikA jANavAM. tyAM sudhI gaNita che. tyAra bAda saMkhyA vaDe nahi paNa upamA vaDe ja kALa jANI zakAya che. te aupamika kALa be prakAra che : eka palyopama; ane bIje sAgarepama. palyopamanuM varNana A pramANe che : sutINa zastra vaDe paNa jene chedIdI na zakAya te parama aNu; evAM anaMta paramANuonA samudAyanA samAgama vaDe eka ucalaNazlelzikA thAya. tevI ATha maLe tyAre eka glazuklaNikA thayA; tevI AThane eka UrdhvareNu, tevA AThano eka trasareNu, tevAM AThano eka rathareNu, tathA tevA AThano devakuru ane uttarakurunA manuSyane vALane eka agra bhAga thAya. tevA AThane harivarSa ane ramyakanA manuSyane eka vAlAca; tevA AkanI haimavata ane airAvatanA manuSyono. 2010_05 Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana zeTha 215 vAlA2; tevA AThane pUrva videhanA manuSyane vAlAca; tevA AThanI eka likSA, ATha likSAnI eka yUkA, ATha yUkAne eka yavamadhya, ATha yavamadhyane eka aMgula) [ che aMgulano eka pAda; bAra aMgulanI eka veMta; 24 aMgulano eka hAtha; 48 aMgulanI eka kukSi ]; 96 aMgulano eka daMDa, dhanuSa, yuga, nAlikA,akSa athavA musala thAya; evA 2000 dhanuSane eka gAu, ane evA cAra gAunuM eka yojana. evA eka jana AyAma ane viSkabhakavALA, eka jana UMcAIvALo ane traNa jana paridhivALe eka palya (khADo) hoya; temAM eka divasanA ugelA, be divasanA UgelA, traNa divasanA kAgelA ane vadhAremAM vadhAre sAta rAtanA UgelA karoDo vAlA kAMThA sudhI ThasoThasa bharyA hoya; pachI te palyamAMthI se se varase eka vAsAgra kADhavAmAM Ave, ane e rIte eTale varSe te khADo bilakula khAlI thaI jAya, teTalAM varSane pApama kahe che. tevAM kaTAkoTI palyopamane 10 gaNAM karIe to eka sAgarepama thAya che. * prava-he bhagavana ! e palyopamane tathA sAgaropamano kadI kSaya ke apakSaya thAya kharo ? uhA, thAya. prava-he bhagavana ! ema Apa kyA kAraNathI kahe che ? u-he sudarzana! te bAbatamAM huM kahuM chuM te sAMbhaLa. te kALe hastinApura nAme nagara hatuM. tyAM sahassAmravana * bhagavatI, zataka 6, udde che 2010_05 Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra nAme udyAna hatuM. te nagaramAM bela nAme rAjA hata; ane tene prabhAvatI nAme rANI hatI. tene eka vakhata svapnamAM evuM dekhAyuM ke jANe kaI siMha AkAzamAMthI utarI tenA mukhamAM praveza kare che. AvuM svapna joI te jAgI UThI, ane rAjAnA zayanagRhamAM AvIne teNe tene te svapnanI vAta kahI saMbhaLAvI. rAjAe AnaMdita thaIne tene kahyuM ke, e svapna koI tejasvI pUtrano janma sucave che. bIje divase rAjAe svapna-lakSaNa-pAThakone lAvI temane rANInA svapnanuM phaLa nizcita karIne kahevA jaNAvyuM. temaNe kahyuM : he devAnupriya! tIrthakaranI mAtA ke cakravartInI mAtA jyAre tIrthakara ke cakravartI garbhamAM AvI Upaje tyAre A cauda svanene joIne jAge cheH hAthI, baLada, siMha, lakSmIno abhiSeka, puSpamALA, caMdra, sUraja, dhajA, kuMbha, padhasarovara, samudra, vimAna athavA bhavana, ratnane Dhagalo ane agni. vAsudevanI mAtAe temAMthI koI paNa sAta svapno jue che. baladevanI mAtAe kAI paNa cArane, ane mAMDalika rAjAnI mAtAo koI paNa ekane jue che. mATe prabhAvatI rANIne nava mAsa ane sADAsAta divasa vItyA pachI kuladhvaja samAna je putra thaze, te rAjyano pati thaze athavA bhAvitAtmA sAdhu thaze. 1. je tIrthaMkara devalokathI AvIne Upaje te vimAna jue, ane narakathI AvIne Upaje to bhavana jue-TIkA. 2010_05 Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudana zepha 210 vakhata jatAM rANIe uttama putraratnane janma ApyA. te vakhate prajAjaneAe daza divasa dhAmadhUmathI janmamahAtsava karyAM. rAjAe paNa bArame divase sagAMsaMbaMdhIone elAvI temanI samakSa te putranuM 'mahAbala' evuM nAma pADyuM. mahAbala vidyAkaLA bhaNIne mATe thayA bAda tene A kanyAe! sAthe paraNAvavAmAM AvyA. te vakhate tenAM mAtApitAe uttama prakAranuM prItidAna ApyuM. ane tene A mahaleA tathA temanI barAbara madhyamAM sekaDA thAMbhalAvALu eka bhavana baMdhAvI ApyuM. temAM te mahAbala apUrva bhAge bhAgavatA vihare che. te kALe vimalanAtha tIrthaMkaranA prapautra dharmadhAya nAme sAdhu hatA. te pAMcase sAdhunI sAthe gAmegAma karatA karatA te nagaramAM AvI pahoMcyA. temanAM darzane jatAM aneka manuSyAne joI mahAbala paNa tyAM gayA; ane temane upadeza sAMbhaLI pravrajyA dhAraNa karavA utsuka thayA. paraMtu mAtapatAnA kahevAthI rAjyAbhiSeka thatA sudhI cUpa rahyo. pachI dIkSA laI te dhagheSa anagArI pAse 14 pUgraMthaiAne bhaNyA ane vicitra prakAranAM aneka tapakarmoM vaDe AtmAne bhAvita karI, bAra varSa zramaNuparyAya pALI, aMte sATha TakA upavAsa karI, samAdhiyukta citte maraNa pAmI, brahmakSeAkakalpamAM devapaNe utpanna thaye|. tyAM keTalAka devAnI sthiti daza sAgarApama varSanI che. temAM mahAbala devanI paNa dasa sAgarApamanI 1. tenuM varNana rasika thaze ema mAnI prakaraNane aMte TippaNuM naM. 1 mAM ApyuM che. 2010_05 Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra18 - zrIbhagavatI-sAra hatI. he sudarzana! tuM pote ja te mahAbaladeva che, ane dasa sAgaropama varSo sudhI divya ane bhAgya evA bhAgo bhogavIne te sthitine kSaya thayA pachI ahIM vANijyagrAmamAM utpanna thayA che. e sAMbhaLI pitAnA pUrvajanmanuM jJAna thatAM vadhu zraddhA ane vairAgyasaMpanna thaI teNe mahAvIra bhagavAna pAse pravajyA lIdhI. pachI bAra varSa sudhI sAdhupayayane pALI, aMte sATha TaMkane upavAsa karI, mRtyu pAmI, te siddhine pAmyo tathA sarva duHkhathI rahita thaye. - zataka 11 udeva 11 TipaNu TippaNu naM. 1 prItidAnanuM varNana ATha koTI hiraNya, ATha kATI sauniyA, ATha mukuTa, ema ATha ATha kuMDala, hAra, ardhahAra, ekasarA hAra, muktAvalIo, kanakAvalIo, ratnAvalIo, kaDAnI jeDIo, bAjubaMdhanI jeDI, rezamI vastranI jeDI, sutarAu vastranI jeDI, TasaranI jeDI, paddayugala, tathA duklayugala; ATha ATha zrI, hI, dhI, kIrti, buddhi ane lakSmI devInI pratibhAo, (uttama ratnanAM) ATha naMdo, ATha bhadro, ATha tAlavRkSo; ATha dhvajo, ATha gekula (dazahajAra gAyanuM eka evAM), ATha nATaka (32 mANasathI bhajavI zakAya tevAM), ATha gheDA, ATha hAthI, ATha yAna, ATha yugya (vAhana) tathA te pramANe ATha 2010_05 Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sudarzana zeTha 219 ATha aMbADI, palANu, ratha, hAthI, gAma (dazahajAra kulanuM eka evAM), dAse, dAsIe. kaMcuki, varSadhare (aMtaHpuranA bojA), sonA - rUpAnI hAMDIo (avalaMbana dI), daMDayukta dIvAo, paMjara dIpe, thALa, tAsaka, capaNiyAM, rakebIe (talikA), camacA (kalAcikA), tavethA, tavI, pAdapITha, bhilikA (Asana), kaTikA (loTA), palaMga, DhAyaNI, haMsAna, kauMcAsana, garuDAsana, UMcAM Asano, dIrdhAsana, bhadrAsano, pakSAsane, makarAsana, pavAsane, diphasvastikAsane, telanA DAbaDA, (jue rAjaprakrIyasUtra 5. 68-1), sarasavanA dAbaDA, kuja dAsIo (aupapAtika pa. 76-2); ATha pArasika dezanI dAsIe; ATha chA, ATha chatra dharanArI dAsIo, tema ATha cAmaro, cAmara dharanArI dAsIo, paMkhA, paMkhA vajanArI dAsIe, tAMbUlanA karaMDiyA, temane dhAraNa karanArI dAsIo, kSIradhAtrIo, aMkadhAtrIo, aMgamardikAo, unmadikAe snAna karAvanArI dAsIe, alaMkAra paherAvanArIo, caMdana, ghasanArIo, tAMbUla-cUrNa pIsanArIe, koThAgAranuM rakSaNa karanArI, parihAsa karanArI, sabhAmAM pAse rahenArI, nATaka, karanArI, sAthe janArI, rasoI karanArI, bhAMDAgAranuM rakSaNa karanArI, mAlaNe, puSpa dhAraNa karanArI, pAchuM lAvanArI bali karanArI, pathArI taiyAra karanArI, tathA ATha aMdaranI ane ATha bahAranI pratihArIo, ATha mAlA karanArI.. ATha peSaNa karanArI. . . . I. 2010_05 Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaMkhazeTha jUnA samayanI vAta che. te vakhate zrAvastI nagarImAM zaMkha vagere ghaNuM zrAvake rahetA hatA. teo jIva-ajIva vagere tane jANanArA hatA tathA ati dhanika hatA. zaMkhane utpalA nAmanI zramaNopAsikA strI hatI. eka vakhata mahAvIra svAmI zrAvastImAM koSTaka caityamAM padhAryA. temanA AvyAnI vAta sAMbhaLI badhA temanAM darzane nIkaLyA. zramaNabhagavaMta mahAvIre paNa te moTI sabhAne dharmakathA kahI. te zramaNopAsakAe paNa mahAvIra bhagavAna pAse dharma sAMbhaLI harSita ane saMtuSTa thaI, temane namana karyuM ane prazno pUchaLyA tathA tenA artho grahaNa karyA. pachI UbhA thaI tyAMthI teoe zrAvastI nagarI tarapha javAne vicAra karyo. mahAvIra paNa ahInI namana 2010_05 Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rara1 zakhazeTha pachI zakhe te badhA zramaNopAsakone kahyuM ke, huM devAnupriye ! tame puSkaLa khAna-pAna vagere taiyAra karAve; pachI ApaNe te badhAne AsvAda letA, tathA paraspara detA, ane khAtA pAkSika piSadhanuM anupAlana karatA viharIzuM.. te badhA zrAvakoe zaMkhanuM vacana vinayapUrvaka svIkAryuM. paraMtu, tyArabAda te zaMkhane e saMkalpa thayo ke, annapAnAdine AsvAda letA, paraspara detA-khAtA pAkSika piSadhanuM grahaNa karIne rahevuM e mAre mATe zreyaskara nathI; paraMtu piSadhazALAmAM brahmacaryapUrvaka, maNi ane suvarNane tyAga karI, caMdana, vilepana, zastra ane musala vagerene tyAgI, tathA DAbhanA saMthArA sahita mAre ekalAe - bIjAnI sahAya sivAya - piSadhane svIkAra karI viharavuM zreya che. ema vicAra karI, te pAcho Avyo ane pitAnI patnIne pUchI, piSadhazAlAmAM jaI, tene vALIjhUDI, maLa-mUtrAdinI jagA joI-tapAsI, DAbhano saMthAre pAtharI, tenA upara beThe; ane piSadha grahaNa karI, brahmacaryapUrvaka pAkSika piSadhanuM pAlana karavA lAgyo. pelA zramaNopAsakoe te potapotAne ghera jaI. puSkaLa annapAnAdi taiyAra karAvyAM ane ekabIjAne belAvIne kahyuM, ke, ApaNe badhAe te puSkaLa annapAnAdi taiyAra karAvela che; paNa haju zaMkhazrAvaka AvyA nahi, mATe ApaNe temane 1. piSadha vrata be prakAranuM che. eka, iSTajanane bhajanadAnAdirUpa, tathA AhAradirUpa che; ane bIju piSadhazALAmAM jaI brahAcaryAdipUrvaka dhyAnAdi karavArU5 heAya che. 2010_05 Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 zrIbhagavatI-sAra bolAvavA mokalIe. pachI teoe puSkalI nAmanA zrAvakane zaMkhanI pAse mokalyA. puSkalIe utpalAne jaIne zaMkha viSe pUchayuM ane piSadhazAlAmAM jaI zaMkhane badhI vAta karI. tyAre teNe kahyuM ke, puSkaLa annapAnAdi AhArane AsvAda letA piSadhanuM pAlana karavuM mane egya na lAgyuM; mane to A rIte piSadhazAlAmAM piSadhayukta thaIne viharavuM yegya lAge che. paraMtu, tame badhA te pahelAM nakkI karyA pramANe annapAnAdino AsvAda letA viharo. pachI pelA badhA zramaNopAsako to vipula annapAnAdino AsvAda letA viharavA lAgyA. - tyAra bAda madhyarAtrInA samaye dharma-jAgaraNa karatA zaMkhane evo vicAra Avyo ke, AvatI kAle sUrya UgavAne samaye mahAvIra bhagavAnane vaMdanAdi karIne mArA A pipadhavratane pUruM karuM. ema vicArI te yAcita samaye piauSadhazAlAmAMthI bahAra nIkaLI, zuddha, bahAra javA yogya, tathA maMgalarUpa vA uttama rIte paherI, page cAlato mahAvIra bhagavAnane vaMdanAdi karavA gayo. pelA zramaNopAsako paNa bhegA thaI bhagavAnane vaMdanAdi karavA AvyA. pachI mahAvIra bhagavAne temane dharmakathA kahI. pachI te badhA UbhA thaI jyAM zaMkha hato tyAM AvyA ane, tene Thapako ApavA lAgyA. tyAre mahAvIra bhagavAne te zramaNopAsakene kahyuM ke, "he Aryo! tame zaMkhanI hIlanA, niMdA ane apamAna nA kare; kAraNa ke te dharmane viSe prItivALo ane dRDhatAvALe che; tathA teNe 2010_05 Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakhazeTha 223 pramAda ane nidrAne tyAgathI sudaSTi - jJAnI -nuM jAgaraNa pachI, te zAMta pramANe pAke bhagavAnane vaMdana karIne pUchayuM: "bhagavan! krodhane vaza hovAthI pIDita thayelo jIva kayuM karma bAMdhe tathA ekaThuM kare ? mahe zaMkha! krodhane vaza thavAthI pIDita thayelo jIva AyuSa sivAyanI sAta karmaprakRtio zithila baMdhanathI bAMdhelI hoya to temane kaThina baMdhanavALI kare che; alpa sthitivALIne dIrdha sthitivALI, maMda anubhAgavALIne tIvra anubhAgavALI, tathA alpa pradezavALIne bahu pradezavALI kare che; azAtavedanIya karma vAraMvAra ekaThuM kare che, tathA anAdi anaMta ane dIrghamArgavALA A saMsArAraNyane viSe paryaTana kare che. te kAraNathI te siddha thato nathI tema ja sarva du:khane aMta lAvI zakato nathI. te pramANe mAna, mAyA ane lobhane vaza thayelAonuM paNa samajavuM. . tyArabAda te zramaNopAsake bhagavAna pAsethI e vAta sAMbhaLI bhaya pAmyA ane udvigna thayA; pachI teo bhagavAnane vaMdana karI zaMkha pAse AvyA ane tenI vAraMvAra vinayapUrvaka kSamA mAgavA lAgyA. tyAra bAda teo pAchA cAlyA gayA. te pachI gautame bhagavAnane pUchayuM : bhagavana! te zaMkha zramaNopAsaka ApanI pAse pravajyA leze? 1jAgarikA traNa prakAranI che: (brahmacArI sAdhuo vagere) buddhAnI; (jemane haju kevalajJAna nathI thayuM evA) abuddhonI; ane (zraddhALu zrAvako rUpI) sudarzanenI. 2010_05 Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrIbhagavatI-sAra maha-he gautama! e artha yathArtha nathI. paNa che gautama! te zaMkha zramaNopAsaka ghaNuM zIlavrata, guNavrata, vagere vaDe tathA yathAyogya svIkArelAM tapakarma vaDe AtmAne bhAvita karate, ghaNuM varaso sudhI zramaNopAsakapaNe pALI, aMte sATha TaMka upavAsa karI, samAdhiyukta citte maraNa pAmI, saudharmakalpamAM aruNAbha nAme vimAnamAM devapaNe utpanna thaze. tyAM keTalAka devonI cAra palyopamanI sthiti kahI che. temAM tenI paNa cAra palyopamanI sthiti haze. pachI te sthitine kSaya thAya bAda, te mahAvideha kSetramAM siddhipada pAmaze ane sarva duHkheno aMta lAvaze. - zataka 12, udeva 1: 2010_05 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtI zrAvikA kauzAMbI nagarImAM caMdrAvataraNa nAmanuM caitya hatuM. te nagarImAM udAyana nAme rAjA hato. tenA pitAnuM nAma zatAnIka hatuM, tathA tenI mAtAnuM nAma mRgAvatI devI hatuM. te ceTaka rAjAnI putrI hatI. zatAnIkane jayaMtI nAmanI bahena hatI. te zrAvikA hatI; tathA zramaNubhagavaMta mahAvIranA sAdhuonI prathama "zayyAtara" ( utAro ApanAra) hatI. eka vakhata mahAvIrasvAmI te nagaramAM padhAryA. te sAMbhaLI badhA temanAM darzane nIkaLyA. udAyana rAjA paNa temanAM darzane gayo. pachI jayaMtIe pitAnI bhojAI mRgAvatIne kahyuM ke, "he devAnupriye ! ahIM zramaNabhagavAna mahAvIra padhAryA che; tevAnAM nAma-getranA zravaNathI paNa moTuM phaLa thAya che; te pachI temane vaMdanAdi karavAthI te 16 2010_05 Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 221 zrIbhAgavatI-sAra zuM ja kahevuM. tathA eka paNu Arya ane dhArmika suvacananA zravaNathI moTuM phaLa thAya che, to pachI vipula arthane grahaNa karavA vaDe mahAphala thAya temAM navAI zI? mATe cAla ApaNe jaIe ane temane vaMdana karIe. e ApaNane A bhavamAM tathA parabhavamAM hita, sukha, ane niHzreyasa mATe thaze. A sAMbhaLI mRgAvatI paNa mahAvIrasvAmInAM darzana mATe tatpara thaI tathA jayaMtInI sAthe vAhanamAM besI jyAM mahAvIra bhagavAna hatA tyAM gaI . darzanAdi karyA bAda, tathA dharmakathA sAMbhaLyA bAda badhA loko sAthe udAyana ane mRgAvatI pAchA pharyA. paraMtu jayaMtI to bhagavAnane namaskAra karI pUchavA lAgI : "he bhagavan! jIvo bhArepaNuM zAthI pAme?' " maha-he jayaMti! jIvo jIvahiMsAdithI bhAre karmIpaNuM pAme che. - jayaMtI-he bhagavana! jIvonuM bhavasiddhikapaNuM svabhAvathI che ke pariNAmathI che? maha-he jayaMti ! bhavasiddhika cho svabhAvathI che, paNa pariNAmathI nathI. ' jayaMtI-he bhagavana ! je sarve bhavasiddhika che. siddha thaze, to A loka bhavasiddhika vorahita thaze ? 1. vigata mATe juo AgaLa pA, 51. 2. mokSa pAmavAne yogya hovApaNuM. jaina darzana pramANe keTalAka ja abhavya che. temano kadI mokSa thavAne nathI. 2010_05 Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A aNamethI aMDa ko thAya nahIM , jathatI zrAvikA varAha ma-te artha yathArtha nathI. jema sarva AkAzanI zreNI hoya; te anAdi anaMta, tathA uparanI bAjue parimita ane bIjI zreNuothI parivRta hoya; temAMthI samaye samaye eka paramANu pula mAtra khaMDa kADhatAM kADhatAM anaMta yugo vItI jAya, te paNa te zreNuM khAlI thAya nahIM, te pramANe badhAya bhavasiddhika jIvo siddha thavAnI yogyatAvALA che, topaNa loka bhavasiddhika jI vinAno thaze nahIM. jayaMtI --he bhagavana ! sUtelApaNuM sAruM ke jAgelApaNuM sAruM ? maha-he jayaMti! keTalAka jIvonuM sUtelApaNuM sAruM ane keTalAka jIvanuM jAgelApaNuM sAruM. adhama lokonuM sUtelApaNuM ja sAruM; kAraNa ke te ja e che ke aneka bhUtaprANuone duHkha ApanArA na thAya; tema ja potAne ke bIjAne ke baMnene ghaNI adhArmika saMjanA (kriyA) sAthe na joDe. paraMtu je cha dhArmika che, teonuM jAgelApaNuM sAruM che; kAraNa ke teo aneka bhUtaprANuone sukha ApanArA thAya che, ane pitAne, parane ke baMnene ghaNuM dhArmika saMyojanA (kriyA) sAthe joDanAra thAya che. vaLI e chavo jAgatA hoya te dharmajAgarikA vaDe pitAne jAgRta rAkhe che. mATe e jIvonuM jAgelApaNuM sAruM che. jayaMtI-he bhagavan! sabaLapaNuM sAruM ke durbalapaNuM sAruM ? maha-he jayaMti! keTalAka jIvonuM sabalapaNuM sAruM ane keTalAkanuM durbalapaNuM sAruMH dhArmika jIvonuM sabalapaNuM sAruM, ane adhArmikanuM durbalapaNuM sAruM. 2010_05 Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrIbhagavatIsAra jayaMtI-dakSapaNuM - udyamIpaNuM sAruM ke ALasupaNuM sAruM? bha0-he jayaMti! dhArmika jIvonuM udyamIpaNuM sAruM; ane adhArmika jIvonuM ALasupaNuM sAruM. dhArmika che udyamI (dakSa) heya, te AcAryAdinI ghaNI sevA kare che, mATe teonuM dakSapaNuM sAruM che. jayaMtI-zrotrekiyane vaza thavAthI pIDita thayelo jIva zuM bAMdhe? ma- jayaMti! jema krodhane vaza thayelA jIva saMbaMdhe AgaLa zaMkhazeTha vakhate kahyuM, tema ahIM paNa jANavuM. tema bIjI Idriyone vaza thayelAe viSe paNuM jANavuM. tyArabAda te jayaMtI zramaNe pAsikA zamaNubhagavaMta mahAvIra pAse e vAta sAMbhaLI harSavALI ane saMtuSTa thaI tathA temanI pAse pravajyA svIkArI, Arya caMdanAnA ziSyApaNue rahI, agiyAra aMge bhaNI, ghaNuM varSo sAdhvIpaNuM pALI, aMte sATha TaMka upavAsa karI, bharaNa pAmI. nirvANa pAmI, tathA sarva duHkhathI mukta thaI. - zataka 12, ude ra 2010_05 Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAyana rAjA te samaye siMdhu sauvIra dezane viSe vitabhaya nAme nagara hatuM. tenA IzAna khUNAmAM mRgavana nAme udyAna hatuM. te nagarane viSe udAyana nAme rAja hatuM. tene prabhAvatI nAmanI rANI hatI, tathA te rANuthI thayelo abhIci nAme kumAra hatuM. te rAjAne kezakumAra nAme bhANeja hatA. te udAyana rAjA siMdhusauvIra vagere 16 deze, vItabhaya vagere traNase ne treisaTha nagara ane khANe tathA jemane chatra-camAra-vIMjaNa hAthamAM ApelA che evA mahAsana vagere daza mukuTabaddha * A mahAsena te itihAsa prasiddha avantIne prAMta athavA caMDapradyota. tenI sAthenA yuddhanI vigata Ava0 sUtra TIkA pA. 296-300mAM A pramANe varNavelI che. keTalAka musApharone samudranA tophAnamAMthI bacAvI eka deve caMdananI jinakamUrti ApI hatI. tene hadAyananI rANuM prabhAvatIe potAnA mahelamAM sthApI hatI. rANInA mRtyu pachI eka kUbaDI dAsI tenI pUjA karatI hatI. devIprabhAvavALI goLIo khAtAM te dAsI apUrva suMdarI banI gaI. pachI tenI IcchAthI ujajayinIne caMpradyota te 2010_05 Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 zrIbhagavatInsAra rAjAe tathA evA bIjA ghaNA rAjAo, yuvarAja, koTavAle (talavara), nagarazeThe ane sArthavAhe vagerenuM adhipatipaNuM karato hato; tathA rAjyanuM pAlana karate, jIva ajIva vagere tane jANata tathA zrAvakapaNuM pALato upAsaka thaIne. viharato hato. eka vakhata te rAjAne madhyarAtrIne samaye dharmajAgaraNa karatAM karatAM evo saMkalpa thaye ke, "te gAma, nagara vagerene dhanya che, jyAM zramaNabhagavaMta mahAvIra vicare che; tathA te rAjA, zeTha vagerene dhanya che, jeo zramaNabhagavaMta mahAvIrane namaskAra kare che. je zramaNabhagavaMta mahAvIra pharatA pharatA ahIM Ave ane A nagaranI bahAra mRgavana udyAnamAM Utare, te huM temane vaMdana karuM tathA temanI upAsanA kare * te vakhate bhagavAna caMpAnagarIne pUrNabhaka cetyamAM hatA. te udAyana rAjAno A saMkalpa jANI tyAMthI nIkaLyA ane vItabhayamAM AvI mRgavanamAM UtaryA. e dAsIne ane pelI mUrtine harI gayo. pachI udAyanane tenI sAthe yuddha thayuM, ane temAM caMDapradyota hAryo ane pakaDAyo. pachI tene pajusaNa daramyAna choDI mUkI udAyana pelI mUrti sAthe pAcho Avyo. te mUrti rAjAnA vadha pachI deve varasAvelA dhULanA varasAdamAM daTAI gaI. pachI hemacaMdra pote potAnA "mahAvIracarita"mAM jaNAvyA pramANe mahAvIranA nirvANa pachI 1668 varSe, kumArapALa dvArA bedAvI maMgAvI ane pATaNamAM padharAvI. A tathA bIjI aneka aitihAsika vigate mATe juo "purAtatva, pu. 1, pA. ra63mAM AcAryazrI jinavijayajIne lekha. - " . " : 2010_05 Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udAcana rAjA : vAta jANI prajAjane| harSita thaI temanAM darzane nIkaLyA; ane dAyana rAnna paNa parivArathI vITaLAI ne jhaTapaTa tyAM gayeA. tyArabAda bhagavate dharmAMkathA kahI. te sAMbhaLI harSita thaI udAyana rAjAe bhagavAnane pradakSiNA karIne kahyuM ke, abhAcikumArane rAjya viSe sthApana karI, ApanI pAse huM pratrajyA levA icchuM chuM. pachI mahAvIra bhagavAnanI paravAnagI maLatAM rAjA ghara taraph javA nIkaLyA, paraMtu tene rastAmAM vicAra AvyA ke, mArA priya putrane huM rAjya soMpI prajita thAuM, te! mAre te priya putra manuSya sabadhI kAmabhogeAmAM mRti, lubdha ane baddha thaI te anAdi ane anaMta saMsArasAgaramAM aTavAyA karaze. mATe huM te mArA bhANeja kezakumArane rAjya viSe sthApuM. ghera AvI rAjAekIkumAranA rAjyAbhiSekanA mahAtsavanI taiyArI karavAnA hukama ApyA. ane yAgya samaye vidhipuraHsara kIkumAra rAjA thaye paNa khare.. pachI udAyana paNa pratrajita thaI, yeAgya tapa-karmo karatA maraNa pAmI siddha thayA - mukta thayA. * * pachInA AvazyakacUrNi, TIkA Adi graMthAmAM udRAyananA mRtyunI noMdha A pramANe lIdhI che : dIkSA lIdhA pachI lUkhAsUkA bhikSAhArane kAraNe tenA zarIramAM vyAdhi thayeA. vaidyoe tene dahIM khAvAnuM jaNAvyuM. te mATe te vrajamAM rahevA lAgyA, eka vakhata te vItabhayamAM gayeA. tyAM tenA bhANeja kezI rAjya karatA hatA. tene duSTa ma`trIoe saramALyA ke, A rAna bhikSujIvanathI kaMTALI rAjya meLavavA cAhe che. tyAre teNe kahyuM ke, teNe rAjya ApyuM che, te te pAchuM icchaze te ApI daIza. paraMtu aMte 2010_05 Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrIbhAgavatIsAra - tyAra pachI anya kaI divase abhIcikumArane madhyarAtrine samaye kuTuMba jAgaraNa karatAM karatAM evo vicAra thayo ke, "huM kharekhara udAyane rAjAne prabhAdevInI kukSithI utpanna thayelo putra chuM; chatAM udAyana rAjAe mane choDI pitAnA bhANeja kezakumArane rAjya upara besADI, bhagavaMta mahAvIra pAse pravajyA lIdhI." AvA prakAranA moTA aprItiyukta mAnasika du:khathI pIDita thayele te abhIcikumAra potAnA aMtaHpuranA parivAra sahita potAne sarasAmAna laIne cAlI nIkaLe ane caMpAnagarImAM kuNika rAjAne Azraye rahyo. tyAM tene vipula bhogasAmagrI prApta thaI pachI te zrAvaka paNa thaye; paraMtu udAyana rAjarSi pratye tenI vairavRtti kAyama ja rahI. ratnaprabhA pRthvInA nArakAvAsenI pAse cesaTha lAkha asurakumAranA AvAso kahyA che. abhIcikumAra ghaNuM varSo sudhI zramaNopAsakapaNuM pALI, ardhamAsika lekhanathI (trIsa TuMka upavAsa karI,) pitAnA veranI AlocanA vagere karyA vinA maraNa pAme; ane asurakumAra devapaNe utpanna thayo. tyAM keTalAka asurakumAra devonI eka pApama sthiti kahI che, ane abhacidevanI paNa teTalI ja che. te sthitine kSaya thayA pachI te mahAvideha kSetra viSe siddha thaze ane sarva duHkhane aMta karaze. - zataka 13, udde 6 duSTa maMtrIonI salAha mujaba kezIe te rAjAne eka govAlaNanA hAthe dahIMmAM jhera nakhAvI mArI nakhAvyuM. pachI nagaranI devatAe te AkhuM nagara dhULanA varasAdathI dATI dIdhuM. Ava4 sUtra TIkA pR. 537-8. 2010_05 Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 gaMgadatta deva te kALe utsukatIra nAme nagara hatuM. tenI bahAra ekajaMbuka nAme citya hatuM. eka vakhata mahAvIra svAmI tyAM padhAryA. te vakhate zakra devendra mahAvIra bhagavAnane AvI saMkSipta ATha prazno pUchI utAvaLapUrvaka bhagavAnane vaMdana karI, divya vimAna upara pAchA caDI, jyAMthI Avyo hato tyAM pAcho cAlyo gayo. te prazno A pramANe hatA : he bhagavAna ! meTI RddhivALA deva bahAranA pugalo grahaNa karIne jema ahIM AvavAne samartha che, tema bahAranA pagalAne grahaNa karIne javA-belavA-uttara devA-AMkha ughADavA mIMcavA -zarIranA avayavone saMkocavA pahoLA karavA-sthAna zamyA ke svAdhyAya bhUmi (nivaghA) bhogavavAne-vaikriya rU5 dhAraNa karavAne--ane viSapabhoga karavAne samartha che? tenA javAbamAM mahAvIrasvAmIe kahyuM ke, he zakra, meTI RddhivALo deva bahAranA pudgalo grahaNa karIne e 2010_05 Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rASa zrIbhagavatI-sAra badhuM karavA samartha che; paNa temane grahaNa karyAM nathI. vinA samartha pachI gautame bhagavAnane vaMdana karI prazna bhagavan ! IMdra A pramANe saMkSipta prazna pUchI namana karI kema utAvaLe! cAlye! gayA ? tyAre bhagavAne uttara ApyA ~ huM gautama! mahAzukra kalpanA mahAsAmAnya nAmanA vimAnamAM meTI RddhivALA me devA. eka ja vimAnamAM devapaNe utpanna thayA. temAM eka mAyI mithyAdaSTirUpe utpanna thaye!; ane eka abhAyI sabhyadRSTirUpe utpanna thayA. pachI pelA mAyA deve amAyI devane kahyuM ke, pariNAma pAmatI vastune parita na kahevAya; kAraNa ke haju. te pariName che, mATe pariNata nathI paNu apariNata che. tyAre pelA amAyI deve kahyuM ke, pariNAma pAmatA pudgaleA pariName che mATe pariNata kahevAya, paNa arijIta na kahevAya.. pachI te sabhyaSTideve adhijJAna vaDe mane ahIM AvelA joI, e bAbatanI khAtarI karavA AvavAne vicAra karyAM; ane tethI peAtAnA meTA piravAra sAthe te ahIM AvavA nIkaLyA che, paNa devarAja zakra mArI tarapha AvatA te devanI tevA prakAranI divya devavruti, Rddhi ane prabhAvane na sahana karate, A saMkSipta prazno puchI, utsukatApUrvaka vaMdIne cAlyA gayA. 2010_05 pUchyo ke, huM utsukatApUrvaka 1. sa sa'sArI jIva ( zvAsarUpe, AhArAdirUpe, ka ka rUpe ) bAhya pudgaleA grahaNa karyAM vinA kAMI kriyA karI nathI zaktA; paNa kadAca mahARddhizALI deva karI zakatA hAya evI AzakAthI zane prazna che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gagadara deva ra3pa, A vAta cAle che teTalAmAM to pele samyagdaSTi deva zIdhra tyAM Avyo ane bhagavAnanI pradakSiNapUrvaka teNe pele prazna temane pUchaLyo. tyAre bhagavAne tenuM maMtavya ja sAcuM kahyuM. AthI harSita thaI te deva tyAM ja besI bhagavAnanI parya pAsanA karavA lAgyA. pachI bhagavAne te devane ane sabhAjanene dharmakathA kahI. tethI saMtuSTa tathA ArAdhaka banI te deva Ubho thayo ane bhagavAnane vaMdana karIne bolyo : he bhagavaMta ! huM bhavasiddhika chuM ke abhavasiddhika ? samyagdaSTi chuM ke mithyASTi? parimita saMsAravALe chuM ke aparimita saMsAravALe? sulabhadhika chuM ke durlabhabodhika ? ArAdhaka chuM ke virAdhaka ? (carama) aMtima zarIravALA chuM ke acarama zarIravALe ? tyAre bhagavAne tene javAba ApyoH "he gaMgadatta ! tuM bhavasiddhika che, . . . tathA caramazarIravALe che. pachI gaMgadA deva gautamAdine batrIsa prakAranAM nATaka dekhADIne jyAMthI Avyo hato tyAM pAcho cAlyA gaye. gau0--he bhagavan! gaMgadata devanI te badhI divya ddhi kyAM cAlI gaI? mo -he gautama! te tenA zarIramAM samAI gaI. gau he bhagavana! gaMgadatte te divya Rddhi kevI rIte meLavI ? maha-he gautama ! hastinApuramAM jUnA samayamAM gaMgadatta nAmane gRhastha raheto hato. te vakhate Adikara, sarvajJa, 1. kadI mekSa na pAmanAra. 2010_05 Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23: zrIbhagavaMtI sAra sadI, AkAzagata cakravALA, tathA deveza vadhu kheMcAtA dharmadhvajayukta zrI munisuvrata te nagaramAM sahastrAbravana nAmanA udyAnamAM ktA karatA AvIne UtaryAM. temane AvelA jANI prajAjano sAthe gaMgadatta paNa temanAM darzane gayA, ane temanI dharmakathA sAMbhaLI, peAtAnA putrane badhA kArabhAra soMpI prajita thayA. pachI te agiyAra aMge! bhaNyeA ane aneka tapa AcaravA lAgyA. aMta samaye 60 TakanA upavAsa karI, te maraNa pAmyA ane mahAzukra kalpamAM devapaNe utpanna thayeA. tenI te sthiti "sattara sAgaropama varSanI che. tyAMthI cuta thayA pachI te mahAvideha kSetramAM siddha, buddha ane mukta thaze. zataka 16, urdU 5 . * khIje prasaMge vizAlAnagarImAM bahuputrika caityamAM bhagavAna padhAryA hatA tyAre zadeva AvIne 32 prakAranA nAcavidhi batAvI gayA. teNe te Rddhi kevI rIte prApta karI evA praznanA javAkhamAM bhagavAne hastinApuranA 1008 vANiyAnA nAyaka kArtika zenI vAta kahI. te paNa muni sutratane upadeza sAMbhaLI 1008 vANiyAe sAthe pratrajita thayA hatA, 14 pU bhaNyA hatA, tathA khAra varSa sAdhupaNe rahI aMte 60 Dhaka bhUkhyA rahI maraNa pAmyA hatA ane e sAgarApama AyuSyavALA devarAja thayA hatA. te aMte mahAvideha kSetramAM siddhi pAmaze. zataka 18, urdU 2 2010_05 Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 madruka zrAvaka te kAle rAjagRha nAme nagara hatuM. tenI pAse guNazIla nAme citya hatuM. te caityanI pAse cheDe dUra kAledAyI, zilodAyI, sevAdAyI, udaya, nAmadaya, narmodaya anyapAlaka, zailapAlaka, zaMkhapAlaka ane suhastI gRhastha nAmanA anyatIthiMkA rahetA hatA. eka vakhata teo ekaThA thaI sukhapUrvaka beThA hatA, tyAre temanAmAM A prakArano vArtAlApa thayo ? zramaNa jJAtaputra (mahAvIra) pAMca astikA jaNAve che : dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya, pulAstikAya ane jIvAstikAya. temAM jIvAstikAyane te chavakAya jaNAve che. vaLI pudgala sivAyanA astikAne arUpIkAya (amUrta jaNAve 1. anyanA tIrthane saMpradAyane- matane anusaranAra. 2010_05 Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra che ane pudgalAstikAyane rUpIkAya (mUrta) jaNAve che. e pramANe kema mAnI zakAya * ? rahetA jANI have te nagaramAM madhuka nAmanA dhanavAna zrAvaka hatA. eka vakhata mahAvIrane rAjagRhamAM AvelA madruka temane darzane jatA hatA; teTalAmAM pelA tArthiMkAe tene joyA; eTale temaNe tene melAvIne peAtAnuM uparanuM maMtavya jAvyuM. tyAre teNe javAba ApyA : anya jo kAI vastu kA kare, te ApaNe tene kA dvArA jANI zakIe ke joI zakIe. paNa jo te peAtAnuMkA na kare te ApaNe tene jANI zaktA nathI tema joI zakatA nathI. pavana vAya che, paNa ApaNe tenuM rUpa joI zakatA nathI; gadhaguNavALA pudgalo che, chatAM temanuM rUpa ApaNe beI zakatA nathI; aNinA kAmAM agni che, chatAM te agninuM *jene bIjo bhAga na thaI zake evA aMzane - khaDane 'asti' athavA 'pradeza ' kahe che; ane enA samudAyane kAya' kahe che. arthAt astikAya eTale pradezonA samUha. e dravya evA eka akhaMDa kabarUpa che ke jenA avibhAjya sUkSma aza buddhithI kalpI zakAya che. pudgala dravyanA pradeza peAtAnA skaMdhathI judA thaI zake che; paNa bIna' cAra dravyanA tema thaI zakatA nathI. kAraNa ke, te cAre adbhUta che. jIe AgaLa khaMDa 3, astikAya vibhAga, dhama ane ahIM prasiddha a nathI levAne.. A ai yaiA gati ane sthitimAM sahAyaka che. pANI vinA jema mAchalI gati ke sthiti na karI zake, tema A me.dranyA anya dravyeAnI gati tathA sthitimAM sahAyaka che. pudgala khastikAya eTale jene anya dezanA prakRti ke jaDa tattva kahe che te. vadhu mATe adhama 2010_05 Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maduka zrAvaka rUpa ApaNe jatA nathI; samudrane pele pAra rUpa che, paNa ApaNe temane jotA nathI. devalokamAM paNa padArtho che, paNa temane ApaNe jatA nathI. e pramANe tame ke huM ke evA ajJAnI jene na jANue ke na dekhIe, te badhuM na hoya, to ghaNI vastuono abhAva thaI jAya !' Ama kahIne makke temane niruttara karyA. pachI te AgaLa cAlyo ane bhagavAna pAse jaI temane vaMdanAdi karyA. tyAre bhagavAne tene e badhuM baneluM kahI saMbhaLAvIne jaNAvyuM ke, he bhaduka! je kaI puruSa. pite nahi joyelI, nahi sAMbhaLelI, nahi svIkArelI ke nahi jANelI vastune, hetune, praznane ke uttarane ghaNA mANase vacce kahe che, te ahaMtonI ane temaNe kahelA dharmanI AzAtanA (avamAnanA) kare che. mATe te pelAone e pramANe ThIka kahyuM che, sAruM kahyuM che. jyAre bhagavAne bhadukane ema kahyuM, tyAre te ati saMtuSTa thayo. pachI bhagavAne tene ane sabhAjanone dharmakathA kahI. pachI makke paNa bhagavAnane ghaNuM prazno pUchaLyA ane arthe jANyA. pachI te temane vaMdanAdi karI pAcho cAlyA gaye. -he bhagavana ! te madraka zrAvaka ApanI pAse prajyA leze? maha-he gautama ! e artha samartha nathI. paNa te ghaNAM zIlavatAdi vaDe tathA yathAyogya svIkArelAM tapakarma vaDe AtmAne bhAvita karatAM aMte sATha Taka upavAsa karI, maraNa pAmI saudharma kalpamAM aruNubha vimAnamAM devapaNe ' - 1. eTale ke kevalajJAna vinAnA - chadmastha. ' 2010_05 Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIbhagavatIsAra utpanna thaze; pachI cAra pApama kALa sudhI tyAM rahI, ane te mahAvideha kSetramAM siddhipada pAmaze. - zataka 18, udde 70 kAdAyI vageree A prakArane ja prazna rAjagRhamAM bhikSA mAgavA nIkaLelA gautamane pUchayo hato. tyAre temaNe jaNAvyuM hatuMH "he devAnupriyA ! ame je vastu na hoya tene "che' ema nathI kahetA; ane hoya tene avidyamAna nathI kahetA. mATe tame jJAna vaDe svayameva te vastune vicAra kare." pachI eka vAra mahAvIra bhagavAna ghaNA mANasone dharmopadeza karatA hatA tyAre kAledAyI tyAM Avyo. eTale bhagavAne tene bolAvIne uparano prasaMga kahI saMbhaLAvyo. ane jaNAvyuM ke, huM paMcAstikAnI prarUpaNa karuM chuM. tyAre kAlodAyIe temane pUchyuM: "he bhagavana ! arUpI cAra astikAmAM kaI besavA-sUvA-ALoTavA zakitamAna bha0-nI. paraMtu rUpI achavakAya pudgalAstikAyamAM tema karavA zaktimAna che. lo -he bhagavana ! rUpI achavakAya pudgalAstikAyane jIvanAM pApakarma lAge? " ma-nA. arUpI chavakAyane pApakarmo lAge che. pachI kAlodAyI bodha pAme ane skaMdakanI peThe teNe bhagavAna pAse pravajyA lIdhI, ane agiyAra aMgenuM 2010_05 Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahuka zrAvaka 242 adhyayana vagere karyo. pachI mahAvIra bhagavAna rAjagRhathI bahAra dezAmAM cAlyA gayA. pharI pAchA AvyA, tyAre kAleAdAyI temane gaye| ane tyAM tene temanI sAthe A pramANe praznottara thayA: kA. he bhagavan ! pApakarmoM azubha phaLavALAM krama pachI jyAre te vaMdanAdi karavA hAya ? ~huM kAleAdAyi ! jema kAI puruSa suMdara thALImAM suMdara tathA aDhAra prakAranAM zAkadALAdi yukta paraMtu vimizrita bhAjana kare, teA te bhAjana zarUAtamAM sAru lAge, paNa pachI tenuM pariNAma bUruM Ave; tema jIvAnAM pApakarmI azubha phaLavALAM hoya che. tathA jema auSadhamizrita bhojana zarUAtamAM sAruM na lAge, paNa pachI sukhapaNe pariNAma pAme che, tema jIvane hiMsAdi mahApApanA tyAga, tema ja krAdi pApasthAneAne tyAga prAraMbhamAM sArA nathI lAgato, paNa pachI pariNAme surUpapaNe pariNata thAya che. zataka cha, udde. 10 2010_05 Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. mila brAhmaNa te vakhate vANijyagrAma nagaramAM dUtipalAza nAmanuM citya hatuM. te nagaramAM somila nAme dhanika temaja dAdi brAhmaNazAstramAM kuzaLa brAhmaNa raheto hato. eka vakhata bhagavAna mahAvIra te nagaramAM AvyA. tyAre semilane vicAra Avyo ke, huM temane AvA prakAranA artho tathA uttara pUchuM, je teo mane te artho ane uttare yathArtha rIte kaheze to temane vaMdana karIza; paraMtu nahi kahe to temane niruttara karIza. ema vicArI te mahAvIra pAse AvyA ane thoDe dUra besI teNe A pramANe kahyuM : praha-he bhagavana ! tamane yAtrA.1 yApanIya, avyAbadha ane prAsukA vihAra che ? 1. sArI rIte saMyamane nirvAha karo te. 2. sukharUpa samaya vitAvavo te. 3. nirjIva, nirdoSa. 2010_05 Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sesila brAhmaNa 203 u0-he somila ! mane te badhuM che. * pro--he bhagavana! tamane yAtrA zuM che? u-he somila ! tapa, niyama, saMyama, svAdhyAya, ane dhyAnAdimAM je mArI pravRtti che, te mArI yAtrA che. pra -he bhagavana! tamane yApanIya zuM che ? u- semila! yApanIya be prakAranuM cheH IkiyayApanIya ane neIndriyayApanIya. zrotrAdi pAMca Idri mane AdhIna varte che, e mAre dakiyayApanIya che; ane mArA krodha, mAna, mAyA, ane lobha e cAre kaSAye bucchinna thayelA che ane udayamAM AvatA nathI, e bhAre indriyayApanIya che. praha-he bhagavan! tamane avyAbAdha zuM che? unhe mila ! mArA vAta, pitta, kapha ane saMnipAtajanya aneka prakAranA zarIrasaMbaMdhI doSo upazAMta thayA che ane udayamAM AvatA nathI, e mane avyAbAdha che. pra--he bhagavana ! tamAre prAsuvihAra zuM che? u-he somila ! ArAme, udyAno, devakulo, sabhAo paraba tathA strI-pazunapuMsaka rahita vasatiomAM nirdoSa ane svIkAravAyogya pITha (sUvAnuM pATiyuM ) phalaka (pITha pAchaLa eThiMgaNa rAkhavAnuM pATiyuM ) zayyA ane pathArIne prApta karI huM viharuM chuM, te mAro prAsuka vihAra che. prava-he bhagavan ! sariso Apane bhakSya che ke abhakSya ? u0-he somila tArAM brAhmaNanAM zAstromAM sarisava zabadanA be artha kahyA che: 1. sadazavayA - eTale ke mitra 2010_05 Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra ane 2. sarSa - eTale ke sarasava. temAM je mitrasarisavA che, te traNa prakAranA che. sAthe janmelA, sAthe UcharelA ane sAthe dhULamAM ramelA. te traNe zramaNa-nigraMthane abhakSya che; paraMtu dhAnyasarisava be prakAranA che : zastrAdithI nirjIva thayelA (zastrapariNata), ane zastrAdithI nirjIva na thayelA. (azastrapariNuta). temAM azastrapariNata te nigraMthane abhakSya che. zastrapariNatanA pAchA be prakAra che. eSaNIya (IcchavA lAyaka, nidaoNSa) ane (na icchavAlAyaka, sadoSa). temAM anepaNuya te nirmathane abhakSya che. je eSaNAya che te be prakAranA che : yAcita (bhAgelA) ane ayAcita (na mAgelA). temAM je ayAcita che, te to zramaNane abhakSya che; ane yAcita be prakAranA che : maLelA ane nahi maLelA. temAM je nahi maLelA che, te nigraMthane abhakSya che; ane maLelA. bhakSya che. praha-he bhagavan ! mAsa tamAre bhakSya che ke abhakSya? u0-he somila ! mAsa eTale mahinA te abhakSya che; temaja bhASa eTale sonuM rUpuM taLavAnuM mApa, te paNa abhakSya che; paraMtu mAsa eTale aDada je zastrAdipariNuta, yAcita vagere hoya to bhakSya che. pra. -he bhagavana ! Apane kulatyA bhakSya che ke abhakSya ? u -he somila ! kulInastrI e arthamAM kulasthA amAre abhakSya che; paNa kaLathI e arthamAM kulatthA amAre zastrAdipariNAdi hoya to bhakSya che. 2010_05 Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sesila brAhmaNa prA-he bhagavana! Apa eka che, be cho, akSaya che, avyaya che, avasthita cho, ke aneka bhUta-vartamAna-bhAvI pariNAmane yogya che? - unhe mila ! huM eka paNa chuM; ane teM kahyuM te adhuM bhUta-vartamAna-bhAvI pariNAmane yegya (sudhI paNa) chuM. divyarUpe huM eka chuM; ane jJAnarUpe tathA darzanarUpe be chuM; pradeza (Atmapradeza) rUpe huM akSaya chuM, avyaya chuM ane avasthita paNa chuM; tathA upayoganI daSTie huM aneka bhUta-vartamAna-bhAvI pariNAmane egya chuM. ahIM mila brAhmaNa pratibaMdha pAye ane pravajyA levAnI potAnI azakti hovAthI bAra prakArano zrAvaka dharma aMgIkAra karI viharavA lAgyo. bAkInuM badhuM zaMkha zrAvakanI jema jANavuM. - zataka 18, udde 10 2010_05 Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 nAnA atimuktaka 1 te samaye zramaNubhagavaMtamahAvIranA ziSya aMtamuktaka nAmanA kumArazramaNu hatA. te bhALA ane vinayI hatA. eka vakhata bhAre varasAda varasatA hatA tyAre pAtAnI kAkhamAM pAtra ane rajoharaNyu laI ne malatyAga mATe te bahAra cAlyA. rastAmAM temaNe vahetA pANInuM eka khAmeAciyuM joyuM. temaNe tenA karatI eka mATInI pALa bAMdhIne temAM peAtAnuM pAtra taratuM mUkyuM, ane 'A mArI nAva che' ema kahI ramata ramavA mAMDI. keTalAka viree e badhuM joyuM. teoe AvIne mahAvIra bhagavAnane pUchyuM : - he .devAnupriya ! ApanA atimuktaka nAmanA kumArazramaNa keTalA bhavA karyA bAda siddha thaze?' . ~huM AryAM. te A bhava pUrA karIne ja sid thaze. mATe huM ApyuM ! tame tenI avaDelA, nidA, tiraskAra ane apamAna kare| nahi, paNa glAni rAkhyA vinA tene sAcavA, sahAya kare| ane tenI sevA kareA. kAraNa ke te A chellA zarIravALe che. pachI te vire te atimuktakane vagara glAnie sAcavavA lAgyA tathA tenI sevA karavA lAgyA. zataka 5, udde. 4 1. te cha varSoMnI umare nigraMtha pravacana upara ruci karIne pravrujita thayA hatA. sAmAnya rIte ATha varSa pahelAM dIkSA hAvI saMbhavatI nathI. 2010_05 Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 keTalA ziSya siddha thaze? eka vakhata mahAzukra nAmanA devakamAMthI, mahAsarga nAmanA meTA vimAnamAMthI moTI RddhivALA be devo zramaNabhagavaMta mahAvIranI pAse prAdurbhIta thayA. temaNe manathI ja bhagavAnane vaMdanAdi karI, prazna pUchavA; tathA bhagavAne paNa temane manathI ja javAba ApyA, te sAMbhaLI saMtuSTa thaI teo pharI manathI ja temane vaMdanAdi karI temanI paryapAsanA karavA lAgyA. te vakhate bhagavAnanA meTA ziSya gautama mahAvIrasvAmInI pAse ubhaDaka besIne dhyAna dharatA hatA. dhyAna pUruM thayA pachI temane saMkalpa thayo ke, be de bhagavAna pAse prAdurbhUta thayA hatA, te kyAMthI zA mATe AvyA hatA te huM bhagavAnane pU chuM. bhagavAne temano IrAde temane prathamathI ja kahI batAvIne temane te devo pAse ja zaMkA TALavA mokalyA. devo temane 2010_05 Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 zrIbhagavatI-sAra AvatA joI harSita thayA tathA jhaTa UbhA thaI gayA. pachI gautamane temaNe kahyuM ke, "he bhagavana! ame mahAzukra kapamAMthI mahAsarga vimAnamAMthI AvyA chIe; ame bhagavAnane manathI ja pUchayuM hatuM ke, "he bhagavana ! A5 devAnupriyanA keTalA ziSya siddha thaze?' tyAre bhagavAne paNa manathI ja amane javAba Apyo ke, "he devAnupriyA ! mArA sAtase ziSya siddha thaze." e rIte ame manathI ja pUchelA praznanA javAba paNa amane zramaNabhagavaMta taraphathI mana dvArA ja maLyA; tethI ame temanI parthapAsanA karIe chIe." ema kahIne te deva gautamane vaMdana karI, je dizAmAMthI pragaTayA hatA, te dizAmAM ja aMtardhAna thaI gayA. -zataka pa, udde ja 2010_05 Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 gAmane AzvAsana te samaye bhagavAna rAjagRhamAM padhAryA hatA. te arasAmAM gautamasvAmI pitAne kevalajJAnanI prApti na thavAthI khinna rahetA hatA. eTale dharmakathA pUrI thayA pachI loko vIkharAI gayA bAda mahAvIrasvAmI gautamane saMbodhIne kahevA lAgyAH "he gautama ! tuM mArI sAthe ghaNu kALa sudhI snehathI baMdhAyela che; he gautama ! teM ghaNuM lAMbA kALathI bhArI prazaMsA karI che; he gautama! tAre mArI sAthe ghaNA lAMbA kALathI paricaya che; he gautama ! teM ghaNuM lAMbA kALathI mArI sevA karI che; he gautama! tuM ghaNuM lAMbA kALathI mane anusaryo che; he gautama! tuM ghaNuM lAMbA kALathI mArI sAthe anukULapaNe varyo che; he gautama ! turatanA devabhavamAM ane tustanA manuSyabhavamAM tArI sAthe bhAre saMbaMdha che. 2010_05 Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra vadhAre te zuM? paNa maraNa pachI zarIrane nAza thayA bAda ahIMthI cyavI ApaNe baMne sarakhA, eka projanavALA (eka siddhikSetramAM rahevAvALA), tathA vizeSatA ane bedarahita ( siddha) thaIzuM. gau-he bhagavan! A vAta anuttaraupapAtika devo paNa jANe che ane jue che ? maha-hA gautama! te devoe anaMta manovyanI vargaNuone yarUpe prApta karI che tathA vyApta karI che. tethI teo A vAta jANe che ane jue che. - zataka 14, udeva che 2010_05 Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 mahAzilAkaMTaka saMgrAma aitihAsika neMdha A yuddhamAM te vakhatanA mukhya rAjavaMzono ullekha che. magadhadezanA rAjagRha nagaramAM rAjA zreNika (bauddha graMthane biMbisAra) rAjya karato hato. tenA putra kuNike (bauddha graMthone ajAtazatrue) zreNikanA maraNa pachI caMpAnagarIne pitAnI rAjadhAnI banAvI. keNika pachI tenA putra udAyie pATaliputrane rAjadhAnI banAvI, ane tenA pachI nava nadoe rAjya karyuM. pachI mauryavaMzI caMdragupta Avyo. 1. rAjyabhane kAraNe ajAtazatrue biMbisArane keda karI mArI nAkhyo hato. juo A mALAnuM buddhacarita" pustaka, pA. 129. - 2. caMpA e aMgadezanI rAjadhAnI hatI. paraMtu magadha dezanA rAjAe aMgadeza jItI lIdhA pachI "aMga-magadhA" e TUMkasamAsathI aMgane magadha sAthe ullekha karavAmAM AvatA. juo babuddhacarita" pustaka, pA. 128 2010_05 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra te samayamAM mahAjanasattAka rAjyo paNa astitvamAM hatAM. tenuM eka rAjya vajajI-videhanuM hatuM. videhonuM rAjya vijajIe sAthe joDAI gayuM hatuM. vajIonI rAjadhAnI vaizAlI hatI. tene rAjA ceTaka hato. mahAvIranI mAtA trizalA, ceTakanI sagI bahena thatI hatI. ceTakane sAta putrIo hatI. temAM vacalI jyeSThAne mahAvIranA meTAbhAI naMdIvardhana sAthe paraNAvavAmAM AvI hatI. mAmAnI kanyA sAthe bhANejanuM lagna thavAno rivAja Aje keTalAka bhAgomAM che tema te vakhate paNa pracalita hato. mahAvIranI putrI priyadarzanAnAM lagna paNa mahAvIranI sagI bahena sudarzanane putra jamAli vere thayAM hatAM. ceTakanI bIjI putrIo (eka sivAya paNa te vakhatanA prasiddha rAjAo sAthe paraNI hatIH prabhAvatIne udAyana sAthe paraNAvavAmAM AvI hatI. te udAyananI kathA A graMthamAM AgaLa pA. 229 upara ApelI che. padmAvatIne caMpAnA dadhivAhana sAthe, mRgAvatIne kauzAMbInA zatAnIka sAthe, zivAne ujajayinInA pradyota sAthe, ane celaNAne magadhanA zreNika sAthe paraNAvavAmAM AvI hatI. 1. juo A mALAnuM buddhacarita" pA. 132. 2. suceSTA kumArikAvasthAmAM ja jaina bhikSuNuM thaI gaI hatI. 3. temane bApa to zrAvaka hovAthI putrIone paraNAvata na hato; cellaNA sivAya bAkInIne temanI temanI mAtAoe rAjAnI saMmatithI paraNAvI hatI. celaNAne meLavavA zreNikane moTe bhega Apavo paDyo hato. (juo hemacaMdrAcArya racita mahAvIracarita"). 2010_05 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzilAkaTaka sAma paNa callaNano putra te ja keNika rAjA. tene halla ane vihalla nAme be nAnA bhAIo hatA. te baMne haMmezAM secanaka nAmanA gaMdhahastI upara besI vilAsa karatA. te joIne kRNikanI patnI padmAvatIe adekhAIthI temanI pAsethI te hastI laI levA mATe kRNikane kahyuM. kRNike teonI pAse hAthInI mAgaNI karI. tyAre vehalle jaNAvyuM ke e hAthI tathA hAra baMne zreNika rAjA jIvatA hatA tyAre temanI mAraphate amane maLelAM che; mATe tAre te hAthI joIto hoya to ardha rAjya mane badalAmAM Apa. paraMtu tema karavuM kabUla na rAkhatAM keNike te pitAnI mAgaNI cAlu rAkhI. pachI tenA bhayathI baMne bhAIe pitAne hAthI tathA hAra laIne dAdA ceTakane tyAM vaizAlI nagarImAM nAsI AvyA. keNike dUta mokalI te baMne bhAIone soMpI devAnI ceTaka pAse mAgaNI karI, paNa ceTaka rAjAe tema karavAnI nA pADI. pachI keNike potAnA kAla vagere daza bhAIone ceTaka sAthe yuddha karavA belAvyA. ceTake paNa nava mallaki ane nava leki ema aDhAra gaNuMrAjAone ekaThA karyA. yuddha zarU thayuM. ceTaka rAjAne evuM vrata hatuM ke divasamAM eka vAra bANa phekavuM. daza divasamAM ceTake kRNikanA kAlAdi daza bhAIone nAza karyo. agiyArame 1 uttama hAthI, jenA gaMdhathI ja bIjA hAthI bhAgI jAya che. 2. nirayAvali sUtramAM mAtra vehalane ja ullekha che; bhagavatInI TIkAmAM baMne bhAIone ulekha che. 2010_05 Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 zrIbhagavatI-sAra divase ceTakane jItavA kuNike devanuM ArAdhana karavA aSTama (ATha TaMkanA upavAsa) nuM tapa karyuM. tethI zakra ane amarendra AvyA. zake kahyuM ke ceTaka parama zrAvaka che, mATe tene huM mArIza nahIM. paNa tAruM rakSaNa karIza. pachI zake phUNikanuM rakSaNa karavA sAru vajanA jevuM abhedya kavaca karyuM. TI. pa0 316. gauhe bhagavana ! mahAzilAkaMTaka saMgrAma thato hato tyAre koNa jItyA ane koNa hAryA ? bha0-he gautama ! vajachavidehaputra kANika cho, ane nava mallaki ane nava lecchaki jeo kAzI ane kauzala dezanA aDhAra gaNa-rAjAo hatA. teo parAjaya pAmyA. te saMgrAma mATe keNike potAnA paTTahastI udAyine tathA caturaMga senAne taiyAra karAvI. pachI koNika snAna karI, balikarma (pUjA) karI, prAyazcittarUpa (vidgone nAza karanAra), kautuka (maSItilakAdi) ane bhaMga karI, sarvAlaMkArathI vibhUSita thaI bakhtara dhAraNa karI, dhanurdhaDa grahaNa karI, mAthe karaMTaka puSpanI mALAvALA chatra sahita bahAra nIkaLyo ane potAnA udAyi hastI upara savAra thaIne mahAzilAkaMTaka saMgrAmamAM Avyo. tenI AgaLa devarAja zakra meTuM vaja sarakhuM abhedya kavaca vikuvane Ubho hate. te kuNika rAjA ekalA hAthI vaDe paNa zatrupakSano parAbhava karavA samartha hato. teNe nava bhalaMki ane nava lechakei jeo kAzI ane kosalanA aDhAra gaNarAjAo hatA, teonA mahAna yoddhAone haNyA, ghAyala karyA ane mArI nAMkhyA, teonI cihnayukta dhvajAo ane patAkAo pADI nAkhI, tathA 2010_05 Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzilAkaTa saMgrAma 25 jeonA prANa muzkelImAM che evA teone cAre dizAe nasADI mUkyA. te saMgrAmamAM je ghaDA, hAthI, ddhA ane sArathio. tRNa, kAka, pAMdaDA ke kAMkarA vatI haNAyA, teo saghaLA ema jANatA hatA ke huM mahAzilAthI haNAyo, te hetuthI te mahAzilAkaMTaka saMgrAma kahevAya che. te saMgrAmamAM 84 lAkha mANase haNAyA; tathA ni:zIla, roSe bharAyelA, gusse thayelA, yuddhamAM ghAyala thayelA ane anupazAMta evA teo ghaNe bhAge naraka ane tiryaMca yonimAM utpanna thayA che. pachI rathamuzala nAme bIje saMgrAma thayo. temAM kANika ane devendra zukra uparAMta asurendra camara rAjAe paNa bhAga lIdhe hato; te eka meTuM leDhAnuM kiThIna (tApasanuM vAMsanuM pAtra) jevuM kavaca vikavine Ubho rahyo hato. kaNika te vakhate bhUtAnaMda nAmanA hAthI upara hatuM. te saMgrAmamAM azvarahita, sArathirahita, coddhAo rahita, ane muzalasahita eka ratha ghaNo janasaMhAra karato cAre bAju doDato hato mATe te rathamuzala saMgrAma kahevAya che. temAM paNa kANika chatya ane navamalaki ane nava lecchaka parAjaya pAmyA ane cAre dizAmAM bhAgI gayA. 1. pachI AvatA "rathamuzala" yaMtra jevuM A "mahAzilAkaMTaka" paNa eka yuddhayaMtra haze, je moTI zilAo phekatuM haze. pachInA vakhatamAM irAnIe talavAravALA ratha zatrusainyamAM mokalatA, jenI vIMjhAtI talavAre dAruNa katala calAvatI, tevuM A rathamuzala" yaMtra lAge che. 2010_05 Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra te saMgrAmamAM 96 lAkha mANase bharAyAM. temAMthI dakSa hajAra eka mAchalInA udaramAM utpanna thayAM; eka devakamAM utpanna thaye; eka uttama kulamAM utpanna thaye, ane bAkInA ghaNe bhAge naraka ane tiryaMca nimAM utpanna thayA. gau0-he bhagavana ! devanA IMdra zake ane asurarAje kRNikane kema sahAya ApI? bha0-he gautama! devone Idra zakra kRNika rAjAne pUrvabhavasaMbaMdhI mitra hata; ane camara paNa kRNika rAjAne tApasanI avasthAmAM mitra hato. tethI temaNe tene madada karI hatI. gau- he bhagavana! ghaNuM mANaso ema kahe che ke, saMgrAmamAM haNAyelA manuSyo devalokamAM utpanna thAya chee pramANe kema hoya ? bhava- he gautama ! emanuM e kahevuM mithyA che. huM to ema kahuM chuM ke : te kALe vaizAlI nagarImAM varuNa nAme nAgane pautra raheto hato. te zrAvaka hato tathA dhanADhaca hato ane niraMtara cha raMkane upavAsa karyA karato hate. pachI jyAre tene rAjAne ane gaNanA AdezathI tathA baLajabarIthI rathamuzala saMgrAmamAM javA mATe AjJA thaI, tyAre teNe che TaMkanA upavAsa vadhArI ATha TaMkanA karyA ane pachI te cAra ghaMTAvALA azvarathamAM besI saMgrAmamAM Utaryo. tyAM teNe evo niyama lIdhe ke, A saMgrAmamAM mane je pahelo 1. juo gItA, a. 2, le. 37. 2010_05 Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAzilAkaTaka saMcAma 257 mAre tene mAre mAro; bIjAne nAha. pachI eka puruSa rathamAM besI tenI sAme Avyo ane tene prahAra karavAnuM kahevA lAgyA, tyAre varaNe tene potAno niyama kahI saMbhaLAvyo. eTale pelAe bANathI varuNane sakhata ghAyala karyo. pachI varuNe paNa tene bANathI haryo. pachI pitAno paNa aMtakALa A jANI te ekAMta sthAnamAM cAlyo gayo ane gheDAone chUTA karI, DAbhanA saMthArA upara pUrva dizAmAM paryakAmane (paghAsane) beThe; ane A pramANe lyo : pUjya ahaMtone namaskAra thAo, jeo siddhigatine prApta thayA che. zramaNabhagavAna mahAvIrane namaskAra thAo, je tIrthanA Adikara che, siddhine prApta karavAnI IcchAvALA che; tathA je mArA dharmAcArya ane dharmanA upadezaka che. tyAM rahelA bhagavAnane ahIM rahelo huM vaMduM chuM. tyAM rahelA bhagavAna mane juo." pachI te A pramANe bolyo : "pahelAM meM zramaNabhagavAna mahAvIra pAse jIvanaparyata sthUla hiMsA vagere pAMca mahApAponA tyAgano niyama lIdho hato. paraMtu have atyAre te sarva prakAranAM hiMsAdi mahApApano tyAga karuM chuM - vagere skaMdaka muninI kathAnI peThe jANavuM. pachI teNe bakhara cheDI nAkhyuM ane bANane kheMcI kADhayuM. pachI AlecanAdi karI samAdhine prApta thayelo te maraNa pAme. have te nAganA pautra varuNane eka priya bAlamitra paNa te yuddhamAM sAmela hatA. te paNa jyAre ghAyala thayo tyAre teNe nAganA pautra varuNane saMgrAmamAMthI bahAra nIkaLatA joyo. eTale teNe potAnA ghaDAone bhAvyA ane 2010_05 Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra 6 varuNunI peThe visarjita karyA. pachI vastra pAtharI, te upara esI te pUrva dizA tarapha ali karIne meklyA ke, huM bhagavan ! mArA priya bAlamitra varuNane je zIlavratAdi hAya te mane paNa he'. ema kahI teNe bannara cheADayuM ane mANune kheMcI kADhayuM. pachI te paNa anukrame maraNa pAmyA. varuNane maraNa pAmelA joI, pAse rahelA vAnavyaMtara devAe tenA upara divya sugadhI gadheAdakanI vRSTi karI, pAMca vaSNunAM phUla tenI upara nAkhyAM, ane divya gItagAMdhavane zabda paNa karyAM. te pramANe nAganA pautra varuNanI divya Rddhi ane prabhAva sAMbhaLIne tathA joI ne ghaNA mANase ( upara jaNAvyA pramANe paraspara ema kahe che ke, sagrAmamAM ghAyala thayelA devalAkane pAme che! gau--he bhagavan ! te varuNa marIne kayAM gaye! ? huM gautama ! te saudharma devaleAkane viSe aruNAbha vimAnamAM devapaNe utpanna thayA che; tenI AyuSasthiti cAra patyeApama varSanI che. tyAMthI marIne te mahAvidehakSetramAM siddhi pAmaze. zataka 7, udde. 9 2010_05 Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 devAnaMdA brAhmaNI te kAle brAhmaNakuMDagrAma nAme nagara hatuM. temAM bahuzAlaka nAme caitya hatuM. te nagaramAM RSabhadatta nAme brAhmaNa raheto hato. te dhanika tema ja cAre vedamAM nipuNa hato. te zramaNono upAsaka hato. tenI patnI devAnaMdA paNa zramaNanI upAsikA hatI. 1. te vakhate vaizAli zaheramAM (atyAranuM basAra. paTaNAthI 27 mAIla uttare) tenI pAsenAM be traNa parAMne paNa samAveza thato hate. kuMDagrAma tenuM paruM hoya tema lAge che. temAM kSatriyone mahello kSatriyakuMDagrAma tarIke prasiddha hato; te brAhmaNone mahelo brAhmaNa kuMDagrAma nAme prasiddha haze. 2010_05 Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra mahAvIrasvAmI te gAmamAM padhAryAM. te eka vakhata vAta jANI RSabhadatta ane devAnaMdA paNa khuza thaI rathamAM esI mahAvIra bhagavAnanAM darzane gayAM. RSabhadatta bhagavAnane. vidhisara praNAma karI UbhA rahyo. devAnaMdA paNa traNa vAra pradakSaNA karI, vadana karI, RSabhadattane AgaLa karI, peAtAnA parivArasahita hAtha jeDI, vinayapUrvaka UbhI rahI. 210 thI te vakhate devAnaMdA brAhmaNInA stanamAMthI dUdhanI dhArA chUTI, tenAM kSeAcana AnaMdAzruthI bhInAM thayAM, tenuM zarIra praphulla thatAM tenA kacuka vistIrNa thayA, tenAM rAmakRpa UbhAM thayAM, tathA te zramaNabhagavAna mahAvIrane animiSa dRSTithI. khetI jotI UbhI rahI. e joI gautame mahAvIrasvAmIne pUchyuM ke, bhagavan ! A devAMnaMdA brAhmaNIne Apane jo stanamAMthI dUdhanI dhArA krama chUTI ? ". 1. mULamAM devAnaMdAnI taiyArInuM rAjarANIne zobhe tevA atizayatAvALuM vana che. jemake - AbharaNA paheyA, cInAMzuka vastra pahe, upara rezamI vasra eDhacu, sugaMdhita puSpAthI keza gUMthyA, kapALamAM ca'dana lagAvyuM, kAlAgarunA dhUpa vaDe sugaMdhita thaI ghaNI kubja dAsI, cilAta dezanI dAsIo ema aneka deza videzathI AvIne ekaDI thayelI, peAtAnA dezanA paheraveza jevA vezane dhAraNa karanArI, kuzala ane vinayavALI dAsIone parivAra sAthe lIdheA; tathA peAtAnA dezanI dAsIe, khAna, vRddha kacuki ane mAnya puruSAnA vRdra sAthe ratha AgaLa. AvI i. 2010_05 Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAna dA brAhANuM 211 ma-he gautama ! A devAnaMdA mArI kharI mAtA che; ane huM tene putra chuM, mATe tene tema thayuM che. pachI bhagavAne RSabhadattane, devAnaMdAne ane tyAM bhegA thayelA lokone dharma kahyo. tyAra pachI tuSTa thaI RSabhadatta &dakanI peThe bhagavAna pAse pravajyA lIdhI, 11 aMgenuM adhyayana karyuM, aneka tapakarmo karyo ane aMte sATha TaMkanA anazana vaDe maraNa pAmI, te siddha, buddha ane mukta thayo. devAnaMdAe paNa bhagavAna pAse dIkSA lIdhI. tyArabAda mahAvIre temane AryacaMdanA nAmanI AryAne ziSyApaNe soMpyAM. temaNe paNa 11 aMgenuM adhyayana karyuM, aneka tapa karyA ane aMte sATha TaMkanA upavAsa vaDe maraNa pAmI siddhi prApta karI. - zataka 5, u6 33 1. zakeMdranI AjJAthI tenA senApati hariplegamesi deve mahAvIranA garbhAdhAna pachI 83 mA divase temane devAnaMdAnI kUkhamAMthI upADI trizalA kSatriyANInI kUkhamAM mUkI dIdhA hatA ane trizalAne garbha devanadAnI kUkhamAM mUkI hatI. juo AcArAMga sUtra sura 2, a0 15. A mALAnuM "AcAradharma pustaka, pA. 168. devAnaMdAne AvA garbha ratnanI hAni thaI tenA kAraNamAM ema jaNAvavAmAM Ave che ke, pUrva janmamAM te ane trizalA jeThANI derANa hatAM. te vakhate devAnaMdAe trizalAne ratnakaraMDa coryo hato. tIrthakara aMtyakulamAM, daridrakulomAM, bhikSukakulomAM ke brAhmaNomAM na avatarI zake. mahAvIrane brAhmaNInA peTe avataravuM paDayuM tenuM kAraNa e hatuM ke, potAnA AgalA janmamAM temaNe gotramada karyo hate. 2010_05 Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 jamAli brAhmaNakuMDagrAmanI pazcima dizAe e ja sthaLe kSatriyakuMDagrAma nagara hatuM. temAM jamAli nAmane kSatriyakumAra rahetuM hatuM. te dhanika hato tathA potAnA mahelamAM aneka prakAranI suMdara yuvatIo vaDe bhajavAtAM batrIza prakAranAM nATaka vaDe nRtya anusAra nAcato, khuza thato, tathA Rtu anusAra bhoga bhogavata viharato hato. eka vakhata bhagavAna mahAvIra te gAmamAM padhAryA. temane AvyA jANa moTe janasamudAya anaMdita thate tathA kolAhala karate te tarapha javA lAgyuM. te joI jamAlie kaMcukine bolAvIne pUchayuM ke, Aje Ida, skaMda, vAsudeva, 1. te jamAli mahAvIranI sagI bahena sudarzanane putra ane mahAvIranI putrI priyadarzanA pati hato. juo vizeSAvakSyakasUtra 23-7. 2010_05 Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamali 263 nAga, yakSa, bhUta, kuvo, taLAva, nadI, dhare, parvata, vRkSa, maMdira, sUpa ke zAne utsava che ke jethI badhA Ama kolAhala karatA bahAra jAya che ? tyAre kaMcukie tene mahAvIra bhagavAnanA AvyAnI vAta karI. te jANuM jamAli paNa snAnAdithI pavitra thaI rathamAM besI tyAM javA nIkaLyA. pachI caitya pAse AvatAM rathamAMthI UtarI, teNe puSpa, tAMbUla, AyudhAdi tathA pagarakhAM dUra karyA; khesane janoInI peThe vIMTALe; ane kAgaLo karI, ceo thaI aMjali vaDe hAtha joDI te mahAvIra pAse gaye, ane vaMdanAdi karI dharmopadeza sAMbhaLavA lAgyo. bhagavAnano dharmopadeza sAMbhaLyA bAda saMtuSTa thaI, teNe UbhA thaIne bhagavAnane traNa vAra pradakSiNuM karI, tathA namaskAra karI A pramANe kahyuM, "he bhagavana ! nigraMthanA pravacana upara zraddhA karuM chuM, vizvAsa karuM chuM, ruci karuM chuM; tathA he bhagavana ! huM te pravacana anusAra vartavAne taiyAra the chuM. he bhagavan! tame je upadeza Ape che te tema ja che, satya che, tathA asaMdigdha che; paraMtu, he devAnupriya! mArAM mAtapitAnI rajA mAgIne huM ApanI pAse dIkSita thaI grahavAsane tyAga karI, sAdhupaNuM svIkAravA IcchuM chuM. pachI te potAne ghera gayo ane mAtapitAne bhagavAnanA dharmopadezanI ane temAM pitAne thayelI rucinI vAta karI. te jANI tenAM mAtapitA tenA puNyazALIpaNAthI khuza thayAM. paraMtu jyAre teNe saMsArabhayathI udvigna thaI sAdhu thavAnI vAta karI, tyAre tenI mAtA ekadama parasevAthI bhInA zarIravALI thaI gaI, tenA aMge. zAkabhArathI kaMpavA lAgyAM; te nisteja 2010_05 Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra tathA zebhA vinAnI thaI gaI, tenAM AbhUSaNe DhIlAM thaI gayAM; tenuM uttarIya vastra sarI gayuM ane vIkharAyelA kezapAza sahita mUchita thaIne te kuhADAthI chedAyelI caMpakalatAnI peThe, ke utsava pUro thatAM IdradhvajanI jema nIce paDI gaI. tarata ja tenA upara pANI chAMTavAmAM AvyuM, ane tene paMkho nAkhavAmAM Avyo. pachI kaMIka svastha thatAM te AkaMda karavA lAgI. "he jAta ! tuM mAre ISTa, kAMta ane priya che; AbharaNunI peTI jevo, ane jIvitanA utsava jevo AnaMdajanaka che; uMbarAnA puSpanI peThe tArA nAmanuM zravaNa paNa durlabha che, to tAruM darzana to durlabha hoya temAM navAI ziI ? tAre viyAga amArAthI eka kSaNa paNa sahana nahi thaI zake; mATe ame jIvIe chIe tyAM sudhI tuM ghera ja rahe; pachI kulavaMzataMtunI vRddhi karIne vRddhAvasthAmAM tuM sAdhu thaje.' tyAre jamAlie temane kahyuM, "he mAtapitA! A manuSyabhava aneka janma-jarA-maraNa-roga vagere zArIrika ane mAnasika duHkhonI atyaMta vedanAthI ane seMkaDo vyasanothI pIDita, abruva, ane saMdhyAnA raMga jevo, parapoTA jevo, DAbhanI saLI upara rahelA jalabiMdu jevo, svamadarzana je, ane vIjaLInA camakArA jevo caMcaLa che. saDavuM, paDavuM ane nAza pAmavo e teno dharma che. pahelAM ke pachI tene avazya tyAga karavAnuM che, te he mAtapitA ! koNa jANe che ke, kANu prathama jaze ane koNa pachI jaze? mATe che mAtapitA ! huM tamArI anumatithI bhagavAna pAse pravajyA grahaNa karavA IcchuM chuM.' 2010_05 Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamAli 215 mAtapatAhe putra! tAruM zarIra uttama rUpa, lakSaNa, vyaMjana (masA-tala vagere) ane guNAthI yukta che; tathA uttama aLa, vI ane sattvahita che. tuM vijJAnamAM vicakSaNa che, saubhAgyaguNathI unnata che, kulIna che, atyaMta sama che, aneka prakAranA vyAdhi ane rAgathI rahita che; nirupata, udAtta ane maneAhara che. mATe he putra ! jyAM sudhI tArA zarIramAM rUpa-yauvanAdi guNA che, tyAM sudhI tuM tenA anubhava kara; pachI amArA maraNa pAmyA bAda, kulatatunI vRddhi karI, vRddhAvasthAmAM tuM sAdhu thaje, kANu jANe mAli--he mAtapitA ! A zarIra du:khanuM ghara che, aneka vyAdhienuM sthAna che; asthi, snAyu ane nADInA samUhanuM aneluM che; mATInA vAsaNa jevuM duala che; azcathI bhareluM che; tenI sAravAra niraMtara karavI paDe che; tathA RNa dharanI peThe saDavuM, paDavuM ane nAza pAmaveA e tenA sahaja dharmo che. vaLI e zarIra pahelAM ke ADavAnuM che. te he mAtApitA ! pahelAM jaze ane kANu pachI jaze ? mAtapitA--he putra ! tAre A strIo che. te vizALa kuLamAM utpanna thayelI mALAo che. te rUpa, lAvaNya ane yauvanathI yukta che. vaLI te samAna kulathI ANelI, kalAmAM kuzala ane sa`kAla lADasukhane yeAgya che. te bhAvaguNathI yukta, nipuNa, vinayeApacAramAM pa`Dita ane vicakSaNa che, suMdara, mita ane madhura khelavAmAM, tema ja hAsya, kaTAkSa, gati, vilAsa ane sthitimAM vizArada che; kula ane zIlathI suzAbhita che; vizuddha kularUpa A uttama 2010_05 pachI avazya che ke kANu Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 115 zrIbhagavatI-sAra vaMzataMtunI vRddhi karavAmAM samartha yauvanavALI che; manane anukUla ane hadayane ISTa che; guNo vaDe priya ane uttama che; tema ja haMmezAM bhAvamAM anurakta ane sarva aMgamAM suMdara che. mATe he putra! tuM e strIo sAthe manuSyasaMbaMdhI vizAla kAmabhoge bhagava; tyAra pachI bhuktabhegI thaI, viSayonI utsukatA dUra thayA bAda, amArA mRtyu pachI dIkSA leje. jamAli-he mAtapitA! manuSyasaMbaMdhI kAmabhAge azuci ane azAzvata che; vAta, pitta, -vIrya ane lehIne karavAvALA che; viSTA, mUtra, zleSma, nAsikAne mela, vamana, pitta, paru, zukra ane zeNitathI utpanna thayelA che; vaLI te amaneza tathA kharAba mUtra ane durgadhI viSTAthI bharapUra che; mRtakanA jevI gaMdhavALA usathI ane azubha niHzvAsathI uga utpanna kare che; bIbhatsa, halakA ane kalamala (azubha dravya)nA sthAnarUpa hovAthI duHkharUpa ane sarva manuSyone sAdhAraNa che; zArIrika ane mAnasika atyaMta duHkha vaDe sAdhya che; ajJAna janathI levAyelA che; sAdhu puruSothI haMmezAM niMdanIya che; anaMta saMsAranI vRddhi karanArA che, pariNAme kaTuka phaLavALA che; baLatA vAsanA pUbAnI peThe na mUkI daIe te duHkhAnubaMdhI ane mokSabhArgamAM vigharUpa che. mAtapitA--he putra! a ( pitAmaha), paryA (prapitAmaha) ane pitAnA paryA thakI AveluM akhUTa dravya tAre vidyamAna che; te tAre sAta peDhI sudhI puSkaLa dAna devAne, puSkaLa bhogavavAne ane puSkaLa vahecavAne pUratuM 2010_05 Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ janmata - che. mATe tenA vaDe mASika kAmabhogaiA bhAgava, ane pachI sukhane anubhava karI . . . . dIkSA leje. jamAli~te mAtApitA ! e hiraNya vagere agnine sAdhAraNa che, cArane sAdhAraNa che, rAjAne sAdhAraNa che, mRtyune sAdhAraNa che, tathA dAyAda (bhAyAta)ne sAdhAraNa che. vaLI te apruva, anitya ane azAzvata che. kANu jANe che. ke pahelAM krANu jaze ane pachI kANa jaze . . . mATe huM pravrajyA levA icchuM chuM. A pramANe jyAre viSayane anukUla uktiothI tene manAvI na zakAyA, tyAre viSayane pratikUla ane sayamane viSa bhaya ane udvega karanArI uktimAthI tenAM mApitAe tene A pramANe samajAvavA mAMDayoH he putra! e nigraMthapravacana kharekhara satya, adritIya, nyAyayukta, zuddha, zalyane kApanAra, siddhinA rUpa, muktibhAgarUpa, nirmANamA rUpa ane nirvANumA rUpa che; tema ja asatyarahita tathA niraMtara ane sarva duHkhanA nAzanuM kAraNa che, tenAmAM tatpara thayelA veA siddha, buddha ane mukta thaI, nirvANune prApta thAya che tathA sarvAM du:khAnA nAza kare che. paraMtu te sarpanI peThe ekAMta-nizrita daSTivALuM, annAnI peThe ekAMta dhAravALuM, zeDhAnA javane cAvavAnI peThe duSkara, ane veLunA kALiyA jevuM niHsvAda che; vaLI te ga`gA nadIne sAme pravAhe javAnI pe ane e hAthathI samudra taravA jevuM muzkela che; tIkS talavAranI dhAra upara cAlavA jevuM duSkara che; tathA meTI zilA UMcakavA barAbara che. nirdethAne AdhAkarmika (sAdhune khyAlamAM rAkhIne taiyAra karele! AhAra ), audezika ( sAdhune 2010_05 Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrIbhagavatI-sAra uddezIne dahIM geLa vagerethI svAdu karelo), mijAta (Doka pitAne mATe ane thoDeka sAdhu mATe ema pahelethI bhege rAMdhelo AhAra), adhyapUraka (potAne mATe rAMdhavA mAMDyuM hoya temAM sAdhune Avyo jANI no umerelo), pUtikRta (AdhArmika vagerenA aMzothI mizrita), kriIta (sAdhu mATe kharIdelo), prAmityaka (sAdhune mATe UchIno ANele), Acchedyaka (bIjAne jhUMTavIne Apelo), aniHsRSTa (ghaNAne sahiyAre, badhAnI rajA vinA Apelo), abhyAhata (ghara athavA gAmathI sAdhu mATe ANele), kAMtArabhakta (vanamAM sAdhu mATe mAMDelA sadAvratane), dubhikSabhakta (dukALamAM mAMDelA sadAvratane), glAnabhakta (regI mATe taiyAra karelo), vAIlikAbhakta (vAdaLa caDI AvyAM hoya tyAre sAdhuthI bahAra bhikSA mATe javAya nahi mATe taiyAra karelo), ane prAthUrNakabhakta (mahemAna mATe taiyAra kare ) AhAra, tathA zayyAtarapiMDa (jene tyAM utAre kya heya tene piMDa), rAjapiMDa, tema ja mUla, kaMda, phala, bIja ane hariyALInuM bhojana khAvuM ke pIvuM kalpatuM nathI. vaLI he putra ! tuM sukhane yogya che, paNa duHkhane yogya nathI. tema ja TADha, taDako, bhUkha, tarasa, cera, zvApada (jaMgalI jAnavara), DAMsa ane maccharanA upadrane, vAtapittAdi janya rogone ane temanAM duHkhone tema ja tevA vividha pariSaha (saMkaTa) ane upasargo (vidhro) ne sahavAne tuM samartha nathI. jamAli-he mAtapitA ! kharekhara, nigraMtha pravacana kalaba (maMdazaktivALA), kAyara ane halakA puruSone tathA A lokamAM Asakta, ane paralokathI parAbhukha evA viSayatRNavALA 2010_05 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamAli sAmAnya puruSone duSkara che; paNa dhIra, nizcita ane prayatnavAnA puruSane tenuM anupAlana jarA paNa duSkara nathI. Ama jyAre teo jamAline kaI rIte samajAvavAne samartha na thayAM, tyAre vagara IcchAe teoe tene dIkSA levA anumati ApI. pachI be lAkha naiyA vaDe teoe bahAdukAnamAMthI eka rajoharaNa ane pAtra maMgAvyuM, tathA eka lAkha senaiyA ApIne hajAmane bolAvyo. ane jamAlinA. cAra AMgaLa jeTalA bhAgamAM vALa choDI bAkInA vALa, kapAvI naMkhAvyA. te keza tenI mAtAe sapheda vastramAM yatnapUrvaka grahaNa karyA tathA temane gaMdakathI joIne gaMdhamAlya vaDe pUjyA ane zuddha vastra vaDe bAMdhIne ratnakaraMDamAM mUkyA. pachI hAra, pANInI dhAra, siMduvAranAM puSpa ane tUTI gayelI, motInI mALA jevAM dusaha AMsu pADatI te bolI ke, utsavo, tithie ane parvomAM have mAre mATe A keza ja jamAlikumArane darzanarUpa thaze. tyArabAda te keza teNe potAne ezike mukAvyA. pachI jamAlinAM mAtapitAe uttara dizA tarapha bIjuM, siMhAsana mukAvyuM, ane tenA upara besADIne jamAline, navarAvyo; pachI tene sapheda rezamI vastra paherAvyuM; tathA mukuTa, 1. kutrikApaNa-jemAM traNe bhuvananI vastu maLI zake. tevI dukAna. 2. mULamAM, hajAme prathama sugaMdhI gaMdakathI hAtha dhoyA ane zuddha ATha paDavALA vastrathI moDhAne bAMdhyuM - eTaluM vadhAre che. 2010_05 Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra 'hAra vagere mahAmUlya AbhUSaNe paherAvyAM. pachI hajAra yuvAnothI UMcakAtI eka pAlakhI sajAvIne temAM jamAline pUrva dizA tarapha siMhAsana upara besADyo. pachI temAM jamAlinI mAtA tene jamaNe paDakhe bhadrAsana upara beThI. pachI tenI dhAvamAtA rajoharaNa ane pAtra laI tene DAbe paDakhe bhadrAsana upara beThI. pachI tenI pAchaLa eka suMdara yuvatI sapheda chatra hAthamAM laIne UbhI rahI. pachI jamAline baMne paDakhe be yuvatIe dhoLAM amara grahaNa karIne ubhI rahI. pachI tenI uttara pUrva dizAe eka uttama yuvatI kalazane grahaNa karIne UbhI rahI. pachI tenI dakSiNapUrve eka ramaNI vIMjhaNo laIne UbhI rahI. pachI te pAlakhIne eka sarakhA varNa ane kadavALA 1000 puruSoe UMcakI. sau pahelAM svastika, zrIvatsa, darpaNa vagere maMgala anukrame cAlyAM. pachI pUrNa kalaza cAlyo. pachI gaganatalane sparza karatI vaijayaMtI dhajA cAlI. pachI uttama ghaDAo, hAthIo tathA rathI vIMTaLAyele jamAlikumAra sarva Rhi sahita vAdinA zabda sahita cAlyo. tene cakalAM, paMceTIo vagere rastAomAM ghaNuM dhananA athIo tathA kAmanA athIo abhinaMdana ApatA tathA stuti karatA kahevA lAgyA, "he naMda ! tAro dharma vaDe jaya thAo; tAre tapa vaDe jya thAo, tAruM bhadra thAo; akhaMDita ane uttama jJAna-darzanacAritra vaDe ajita Ikine tuM chata, tathA zramadharmanuM pAlana 1. temAM graMthima (gUMthelI), veSTima (valI), pUrima (pUrelI) ane saMdhAtima (paraspara saMghAta vaDe taiyAra thatI) ema cAra prakAranI mALAonuM paNuM varNana che. 2010_05 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jamAlika kara. he deva ! vighone jItI tuM siddhigatimAM nivAsa kara. dhiryarUpa kacchane majabUta bAMdhI, tapa vaDe rAgadveSarUpa malhone tuM ghAta kara. uttama zukladhyAna vaDe aSTa karmarUpa zatrunuM tuM mardana kara. he dhIra! tuM apramatta thaI, traNa lekarUpa raMgamaM5 madhye ArAdhanApatAkAne grahaNa karI, nirmaLa ane anuttara evA kevalajJAnane prApta kara tathA jinavare upadezela sarala siddhimArga vaDe paramapadarUpa mekSane prApta kara. tuM pariSaharUpa senAne haNane Idriyone pratikUla upasargono parAjaya kara; tane dharmamArgamAM avigha thAo !" pachI caitya najIka AvatAM, jamAli zibikAthI nIce Utaryo. pachI tene AgaLa karI tenAM mAtApitA zramaNabhagavAna mahAvIra pAse AvyAM. pachI temane traNa vAra pradakSiNA karIne teo bolyAM. "he bhagavana ! A amAre eka iSTa ane priya putra che. jema kaMI kamaLa kAdavamAM utpanna thAya ane pANImAM vadhe, to paNa te paMkanI rajathI tema jalanA kaNathI pAtuM nathI, tema A jamAli kSatriyakumAra paNa kAmathI utpanna thayela che ane bhAgothI vRddhi pAmyo che, to paNa te kAmarajathI ane bhogarajathI pAto nathI tema ja mitra, jJAti, svajana, saMbaMdhI ane parijanathI paNa lekhAto nathI. he devAnupriya ! A jamAli kSatriyakumAra saMsAranA bhayathI udvigna thaye che, janma-maraNathI bhayabhIta thayo che, ane ApanI pAse muMDa - dIkSita thaIne sAdhupaNuM svIkAravA Icche che; te Apa devAnupriyane ame A ziSyarUpa bhikSA ApIe chIe. to he devAnupriya ! Apa A ziSyarUpa bhikSAno svIkAra kare." * 2010_05 Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra 6 pachI bhagavAnanI anumati maLatAM jamAlie uttarapUrva dizA tarapha jaI potAnI meLe AbharaNa, mAlA ane alakArAdi utArI nAkhyAM; te tenI mAtAe sapheda vastramAM jhIlI lIdhAM. pachI dhAbaMdha AMsuthI raDatAM raDatAM teNe kahyuM: he putra ! saMyamane viSe prayatna karaje! he putra! karaje! he putra! parAkrama karaje. saMyama pALavAmAM pramAdana pramANe kahIne jamAlinAM mAtapitA mahAvIrane pAchAM cAlyAM gayAM. yatna karIza ! ' e vaMdana karI ra pachI jamAli paMcamuSTika lAca. karI, bhagavAna pAse " AvI pravrajyA le che. te vakhate tenI sAthe bIjA pAMcasa puruSAe paNa dIkSA lIdhI. tyArabada agiyAra aMge bhaNI te vicitra tapaka karatA vihare che. eka divasa teNe mahAvIrasvAmI AgaLa AvIne jaNAvyuM ke, 'he bhagavan ! huM ApanI anumatithI pAMcase sAdhuonI sAthe bahAranA dezamAM vihAra karavA icchuM chuM." tyAre bhagavAne tenI A vAtane Adara tema ja svIkAra na karyAM, paraMtu te mauna rahyA. tyAre jamAlie temane te pramANe ja traNa vAra kahyuM, chatAM bhagavAna ! mauna ja rahyA. pachI jamAli pAMcasA sAdhuonI sAthe bahAranA deze!mAM cAlI nIkaLyA. eka vakhata jamAli eka gAmathI khIje gAma pAMcase! sAdhu sAthe krUratA karatA zrAvastImAM kAika caityamAM AvIne UtaryAM. bhagavAna mahAvIra te vakhate caMpAnagarImAM pUrNa bhadra caityamAM UtaryAM hatA. 1. pAMca mUDI bharI badhA vALa kheraMcI kADhavA te. 2010_05 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAli tuccha, Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 alagatAsAra AvIne kahevA lAgyuM, "ApanA ghaNuM ziSyo haju chakvastha che, kevalajJAnI nathI, paraMtu huM te utpanna thayelA jJAna ane darzanane dhAraNa karanAre ahaMta, jina ane kevalI thaIne viharuM chuM.' tyAre gautame tene kahyuM ke, kevalajJAnInuM jJAna ke darzana parvata vagerethI AvRta ke nivArita thatuM nathI. to tuM je kevalajJAnI hoya, to mane A be praznone uttara Apa. he jamAli! loka zAzvata che ke azAzvata ? tathA jIva zAzvata che ke azAzvata ? tyAre jamAli A praznone uttara ApI zako nahIM ane cUpa rahyo. tyAre bhagavAna mahAvIre kahyuM, "he jamAli! mArA ghaNuM chadmastha ziSyo A be praznono mArI peThe uttara ApavA samartha che, chatAM teo tArI peThe ema kahetA nathI ke, "ame sarvajJa ane jina chIe." he jamAli! loka zAzvata che; kAraNa ke te kadApi na hato ema nathI; tema ja te kadApi nathI ane haze nahIM ema paNa nathI. paraMtu loka hatA, che ane haze. te zAzvata, avyaya, avasthita ane nitya che. vaLI he jamAli! loka azAzvata paNa che. kAraNa ke avasarpiNa thaIne utsarpiNI thAya che; ane utsarpiNa thaIne avasarpiNa thAya che. te ja pramANe jIva paNa nitya che, tema ja azAzvata paNa che, kAraNa ke te narayika thaIne tiryacanika paNa thAya che; ane tiryaconika thaIne manuSya, tathA manuSya thaIne deva paNa thAya che. paraMtu jamAline A vAta gamI nahIM; tethI te tyAMthI bIjI vAra cAlI nIkaLyo. tyAra bAda te asatya bhAva 2010_05 Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra5 pragaTa karIne tathA mithyAtvanA abhiniveza vaDe pitAne tathA parane brAMta karate ane mithyAjJAnavALA karate, ghaNuM varasa sAdhupaNe jIvyo, ane aMte trIza TaMkanA upavAsa karI, pitAnA pApasthAnakane AlecyA-pratikramyA vinA maraNa pAmI lAntaka devalokamAM tera sAgarepama sthitivALA kiviSika 1 deva thayo. jamAline maraNa pAmele jANI gautame mahAvIra bhagavAnane tenI gati viSe prazna pUchaLyo ane tenI vigata jANa temaNe kilviSika deva viSe vadhu prazno pUchaLyA : pra-he bhagavad ! kiviSika deva keTalA prakAranA che? u- gautama! traNa prakAranA che: traNa palyopamanI sthitivALA, traNa sAgarepamanI sthitivALA, ane tera sAgaropamanI sthitivALA. temAM pahelA prakAranA devo jyotiSka devonI upara ane saudharma ane IzAna devalokanI nIce rahe che. bIjA prakAranA deve saudharma ane IzAna devalokanI upara, tathA sanakumAra ane mahendra devalokanI nIce rahe che. tathA trIjA prakAranA deva brahmalokanI upara ane lAMtaka kalpanI nIce rahe che. je jIvo AcAryane TheSI, upAdhyAyane dveSI, kula, gaNa ane saMghanA devI, tathA te badhAno ayaza ane akIrti karanArA hoya; tathA ghaNuM asatya arthe pragaTa karavAthI ane mizyA kadAgrahathI pitAne ane parane brAnta karatA maraNa pAme, teo kilviSika deva tarIke janme che. 1, devamAM aMtyaja jevI e hIna TI che. ' 2010_05 Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra tyAMthI vyA bAda keTalAka to nAraka, tiryaMca, manuSya ane devanA cAra ke pAMca bhavo karI pachI siddha, buddha ane mukta thAya che; paraMtu keTalAka to anAdi anaMta ane dIrghamArgavALA cAra gatiyukta saMsAramAM bhamyA ja kare che. jamAli je ke rasahita AhAra karato hato, upazAMta jIvanavALA hatA, tathA pavitra ane ekAMta jIvanavALo hato; chatAM te AcArya ane upAdhyAyane dveSI tathA akIrti karanAro hato, tema ja pitAne tathA bIjAne brAnta karatA hatA. mATe te kiviSika deva thaye; paraMtu tyAMthI cavyA bAda tiryaMca, manuSya ane devanA cAra pAMca bho karI, te siddha thaze, ane sarva duHkhane aMta karaze. -- zataka 9, ude. 33 2010_05 Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 gazAlaka te kALe zrAvastI nagarInA IzAna khUNAmAM kAika nAme citya hatuM. te nagarImAM AjIvika1 matanI upAsikA hAlAhalA nAme kuMbhAraNa rahetI hatI. te dhanasaMpanna hatI tathA teNe AjIvikanA siddhAMtane artha grahaNa karyo hato, ane te arthane nizcaya karyo hato. te samaye cAvIsa varSanA dIkSAparyAyavALe maMkhaliputra gozAlaka hAlAhalA nAme kuMbhAraNanA hATamAM AjIvikanA 1. TIkAkAra tenA viSe nIce pramANe kahe che: "AjIvika eTale eka prakAranA saMpradAyanA loko. keI te kahe che ke, AjIvike eTale nagnatA dhAraNa karanArA gozAlakanA ziSyo', athavA avivekI lothI prApta thatI ladhi, pRja ane khyAti Adi vaDe tapa ane cAritrane je dhAraNa kare che, athavA AjIvikA vALA hovAthI AjIvikA" 2010_05 Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra78 zrIbhagavatI-sAra saMdha vaDe parivRta thaI AjIvikanA siddhAMta vaDe AtmAne bhAvita karate vihare che. te vakhate te saMkhaliputra gozAlakanI pAse anya koI divase A cha dizAcare AvyAH zAna, kalaMda, karNikAra, achidra, agnivezyAyana, ane gamAyuputra. te cha dizAcaree pUrvagraMthamAM kahela ATha prakAranAM nimitta, navame gIta mArga ane dazamA nRtyamArgane hastagata karyo hato. temaNe maMkhaliputra gozAlakano ziSyabhAve Azraya karyo. tyArabAda te maMkhaliputra gozAlaka te aSTAMga mahAnimittanA kaMIka jJAna vaDe sarva prANIone A ja bAbatanA sAcA uttara Ape chelAbha viSe, alAbha viSe, sukha viSe, duHkha viSe, chavita viSe ane maraNa viSe. tyAra pachI te "khaliputra gozAlaka e aSTAMga mahAnimittanA kAMIka jJAna vaDe zrAvastI nagarImAM ajina chatAM "huM jina chuM' ema pralApa karatA, arvata nahi chatAM "huM ahata chuM" ema mizyA bakavAda karato, kevalI nahi chatAM "huM kevalI chuM" ema nirarthaka bolate, sarvajJa nahi chatAM "huM sarvajJa chuM" ema mizyAvacana karatA ane ajina chatAM "jina" zabdano prakAza karate vicare che. eka vakhata bhagavAna mahAvIra zrAvastImAM AvyA. tyAM bhikSA mAgavA jatAM mahAvIranA je ziSya gautame uparanI 1. A cha dizAcaro patita thayelA mahAvIranA ziSya hatA ema prAcIna TIkAkAra kahe che, ane teo pArzvanAthanI paraMparAmAM thayelA che, ema cUrNikAra kahe che. 2. nimittanAM ATha aMgaH divya, nyAta, AMtarikSa, bhIma, Aga, vara, lakSaNa ane vyaMjana. 2010_05 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka 27: tathA hakIkata leAkeAne mAMe sAMbhaLI. AthI temaNe pAchA gayA Ada mahAvIrane ge|zAlakane janmathI mAMDIne vRttAMta pUchyo. eTale mahAvIre kahyuM, he gautama! e geAzAlaka je kahe che ke 'huM jina chuM' ityAdi, te mithyA -- asatya che. he gautama! A makhaliputra gozAlakanA makhila nAme makha jAtine pitA hatA, te maMkhilane bhadrA nAme suMdara strI hatI. te bhadrA anya kAI divase garbhiNI thaI. te samaye zaravaNa gAmamAM geAhula nAme brAhmaNa rahetA hatA. te dhanika RgvedAdi brAhmaNuzAstrAne viSe nipuNa hatA. te brAhmaNane eka geAzAlA hatI. pele maMli garbhiNI bhadrA sAthe citranuM pATiyuM hAthamAM laI bhikSAcarapAvaDe AtmAne bhAvita karatA eka gAmathI bIje gAma karate karatA zaravaNa gAmamAM AvyA. tyAM teNe gebahula brAhmaNunI geAzAlAnA eka bhAgamAM peAtAnuM rAcaracIluM mUkyuM; tathA pachI zaravaNa gAmamAM bhikSAcaryA mATe pharatA karatA te peAtAne rahevA mATenA sthAnanI zeAdha karavA lAgyA. cetaraph tapAsa karavA chatAM kAI sthaLe rahevAnuM sthaLa nahi maLatAM teNe te geAzALAmAM ja varSARtu mATe nivAsa karyAM. te vakhate bhadrAe pUrA nava mAsa ane sADAsAta divasa vItyA bAda eka suMdara putrane janma ApyA. tenAM mAtipatAe 12 me divase tenuM geAzAlaka nAma pADyuM, kAraNake tene janma geAzAlAmAM thayeA hateA. krame krame geAzAlaka paNa bAlyAvasthAnA tyAga karI, vijJAna vaDe parita mativALA thaI, yauvanane prApta thaye| ane peAte ja svataMtra 1. citranuM pATiyuM hAthamAM rAkhI, te batAvIne AvikA calAdhanAra bhikSuka. 2010_05 Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-cAra citrapaTa hAthamAM laI AjIvikA calAvato viharavA lAge. te arasAmAM huM trIsa varSa gRhavAsamAM rahI, mAtapitA devagata thayA pachI, suvarNadino tyAga karI, eka devadUSya-vastrane grahaNa karI, prajita thaye hatA. te vakhate he gautama! pahelA varSane viSe ardhA-ardhA mahinAnA upavAsa karato huM asthigrAmamAM prathama varSAkAlamAM rahyo. pachI mahinA-mahinAnA upavAsa karate huM eka gAmathI bIje gAma pharato pharato rAjagRhanI bahAra nAlaMdAmAM vaNakaranA DahelAnA ( taMtuvAyazALAnA) eka bhAgamAM varSARtu rahyo. te vakhate gozAlaka paNa pharato pharato tyAM Avyo ane vaNakarenA DahelAnA eka bhAgamAM rAcaracIluM mUkI, utAre zedhavA nIkaLyo; paNa bIje utAre na maLatAM tyAM ja rahevA lAgyo. huM mahinAnA prathama upavAsanuM pAraNuM karavA rAjagRha nagaramAM gayo. tyAM bhikSA mAgavA pharatAM pharatAM vijaya nAme gRhasthanA gharamAM meM praveza karyo. mane joI te atyaMta prasanna tathA saMtuSTa thaye, ane Ubhe thaI aMjali jeDI, uttarIya vastrane janoInI peThe vIMTI, sAta ATha pagalAM mArI sAme Avyo ane mane traNa vAra pradakSiNA karIne namaskAra karyo. pachI teNe mane puSkaLa azana, pAna, khAdima (mukhavAsa) ane svAdima (me-mIThAI) ema caturvidha AhArathI satkAryo. Ama karavAthI tene deva AyuSa baMdhAyuM, teno saMsAra alpa thaye ane tenA gharamAM A pAMca divya pragaTa thayAM: vasudhArAnI vRSTi, pAMca varNanAM puSponI vRSTi, dhvajArUpa vastranI vRSTi, devaduMdubhinuM vAgavuM, ane AkAzane viSe "ahA dAna! aho dAna!" 2010_05 janaka ja , , , , Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 281 gazAlaka evI ghoSaNuM. thoDI vAramAM nagaranA lokomAM e vAta phelAI gaI, ane loke vijayane ane tenA manuSyajanmane dhanyavAda devA lAgyA, tathA tenA puSyazALIpaNAne abhinaMdavA lAgyA. A vAta sAMbhaLI gozAlaka navAI pAmI vijayane ghera Avya; tyAM teNe varaselI vasudhArA, puSpavRSTi ane gharamAMthI bahAra nIkaLatA mane tathA vijayane joyA. te joI prasanna thaI te mArI pAse Avyo ane mane pradakSiNA tathA vaMdanAdi karI pitAne ziSya banAvavA vinavavA lAgyo, paraMtu huM mana rahyo. pachI bIjA mahinAnA upavAsanA pAraNu vakhate AnaMda gRhapatine tyAM, trIjI vakhate sunaMdane ghera ane cothI vakhate nAlaMdA pAsenA kallAka saMnivezamAM vedavAdI bahula brAhmaNane ghera paNa tema ja banyuM. huM bahulane tyAM ja hato tevAmAM gozAlaka mane zodhato zodhatA vaNakaronA DahelAmAM gayo. paNa tyAM mane na jotAM teNe zATikA (aMdaranAM vastra), pATikA (uparanAM vastro, kuMDIo, pagarakhAM ane citrapaTa brAhmaNone ApI daI, dADhI mUchanuM muMDana karAvyuM ane pachI te kallAka saMniveza tarapha cAlI nIkaLyA. rastAmAM teNe loko dvArA bahulane tyAM thayelI vRSTi AdinuM varNana sAMbhaLyuM. AthI, "Rddhi-vRti-teja-yaza-bala-vIrya-parAkrama vALA mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka zramaNabhagavAna mahAvIrane ja AvA prakAranI kRddhi vagere saMbhave che, bIjA koI zramaNa * AnaMdane tyAM "aneka prakArane bhojanavidhi, sunaMdane tyAM "sarva kAmanAguNayukta bhojana" ane bahulane tyAM, "puSkaLa madhu-khAMDa ane ghI saMyukta paramAnna-kSIra" eTale vizeSa che. 2010_05 Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra brAhmaNane tevAM Rddhi Adi prApta thayAM nathI, mATe bahulane tyAM mArA dharmAcArya ane dharmopadezaka mahAvIra bhagavAna ja haze", ema nizcaya karI, te tyAM AvyA ane mArI zodha karavA lAgyo. pachI kAlAkanI bahAranA bhAgamAM manojJa bhUmi viSe te mane maLyo, ane saMtuSTa thaI mane traNa vAra pradakSiNA karI, "tame mArA dharmAcAryuM che, ane huM tamAre ziSya chuM" ema belyo. meM maMliputra gozAlakanI e vAta svIkArI. pachI he gautama! huM gozAlakanI sAthe che varSa sudhI lAbha-alAbha, sukha-duHkha Adine anubhava karatA ane tenI anityatAne vicAra karato paNiyabhUmimAM viharavA lAgyA. eka vakhata prathama zarada kALanA samayamAM vRSTi thatI nahatI tyAre huM tathA gozAlaka siddhArthagrAma nAme nagaramAMthI nIkaLI kurmagrAma nAme nagara tarapha jatA hatA tevAmAM rastAmAM eka moTe patra-puSpAdivALA talano choDa Avyo.. tene joI gAzAlake mane pUchyuM ke he bhagavana ! A talane 1. kalpasUtramAM te paNiyabhUmimAM eka ja comAsuM gALeluM jaNAvyuM che; jyAre ahIM cha varSa tyAM rahyAno ullekha che. ene khulAso ema karAya che ke, paNiyabhUmie zabda paMcamI vibhaktino hAI paNiyabhUmimAM gozAlakane maLyA bAda (eTale ke paNiyabhUmithI mAMDIne) mahAvIra gopAlaka sAthe cha varSa rahyA, e artha che. keTalAka te zabdane sAtamI vibhaktine gaNI. tathA vizeSaNa gaNI, praNIta eTale ke, mane jJa - suMdara bhUmimAM (mithilAmAM) te che varSa rahyA, e paNa artha kare che. paraMtu kalpasUtramAM to te vizeSa nAma che, ane TIkAkAra tene anAryadeza gaNe che. 2010_05 Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 choDa nIpajaze ke nahi nIpaje? tema ja A sAta talanA puSyanA jIvo marIne kyAM jaze ane upajaze ?' tyAre meM javAba Apyo, "A talano choDa nIpajaze, ane A sAta talanA puSpanA marIne A ja talanA choDanI eka talaphaLIne viSa sAta talarUpe upajaze." pachI mane boTo pADavAnA IrAdAthI, teNe mArAthI chUpI rIte te talanA choDane mATI sahita mULathI ukhADI. nAkhyo ane eka bAjue mUkI dIdhuM. pachI ame kUrmagrAma nagara tarapha AgaLa cAlyA. e daramyAna AkAzamAM divya vAdaLa thayuM, ane kSaNa vAramAM tyAM atyaMta kAdava na thAya tevI thaDA pANuMnAM biMduvALI tathA raja ane dhULane zAMta karanAra divya vRSTi thaI. tethI te talano choDa jamInamAM coTI gayuM ane kramekrame bahumUla thaI . te sAta talapuSpanA jIvo paNa bharaNa pAmI te ja talanA choDanI eka talaphaLImAM sAta talarUpe utpanna thayA. A tarapha ame cAlatA cAlatA kUrmagrAma pAse AvI pahoMcyA. tyAM gAma bahAra vezyAyana nAme bolatapasvI niraMtara cha cha raMkane upavAsa karato, pitAnA baMne hAtha UMyA rAkhI, sUryanI sAme UbhuM rahI tapa tapato hato. te vakhate sUryanA tejathI tapelI jUo tenA zarIra uparathI tarapha bahAra nIkaLatI hatI ane pele tapasvI te jUene pAchI pitAnA zarIra upara mUkato hato. A joI ne zAlaka tene kahevA lAgyuM ke, tame muni che ke, casakela (munika ) che, athavA jUnA mijabAna cho ? Ama jyAre zAlake be traNa vAra kahyuM, tyAre pelAe gusse thaI gazAlakane 2010_05 Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra bALI mUkavo zarIramAMthI telesyA kADhI. tyAre gozAlaka upara anukaMpAthI meM zIta tejolesyA bahAra kADhI. pachI mArI zIta tejolesyAthI gozAlakanuM rakSaNa thayeluM joI pelA nApase pitAnI tejolesyA pAchI kheMcI lIdhI ane kahyuM, "he bhagavan! meM jANyuM, he bhagavan! jANyuM." tyAre gozAlake mane pUchayuM, "he bhagavana ! A jUene mijabAne "meM jANyuM, meM jANyuM" evuM zuM kahyuM?" tyAre meM tene badhI vAta samajAvI. AthI bhaya pAmI teNe tejolesyA prApta karavAno vidhi mane pUchaLyo. tyAre meM tene kahyuM ke, nakhasahita vALelI aDadanA bAkaLAnI mUThA vaDe ane eka culuka pANI vaDe niraMtara cha-cha TaMkanA upavAsa karI hAtha UMco rAkhIne vihare, tene cha mAsane aMte tejolesthAna prApta thAya. * pachI koI divasa ame kUrmagrAmanagarathI siddhArthagrAmanagara tarapha javA nIkaLyA. tyAre rastAmAM gozAlake pelA talanA choDanI vAta kADhI ane kahyuM ke, "tame to kahetA hatA ke te talane choDa nIpajaze tathA pelA puSpanA che paNa tenI phaLImAM talarUpe janmaze, paNa te choDa to kyArano nAza pAmI gayo !" tyAre meM tene pelI divyavRSTinI vAta kahI ane jAte jaIne te talanA choDane ane pelA sAta talane joI levAnuM tene kahyuM. * 1. mULamAM, "prayogakALe vistIrNa ane apragaTALe saMkSipta' evAM tejezyAnAM be vizeSaNa che. 2010_05 Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka te pramANe pelA talane gaNutAM tene e vicAra Avyo ke, A pramANe badhA jIvo paNa marIne te ja zarIramAM utpanna thatA hovA joIe. he gautama ! saMkhaliputra gozAlakane A parivartavAda che. ane huM gautama! mArI pAsethI tejasthAne upadeza grahaNa karIne maMkhaliputra zaizAlakanuM A judA paDavuM che. - tyAra pachI saMkhaliputra gozAlaka meM batAvela vidhi vaDe hAtha UMcA rAkhIne teleNyA siddha karavA mATe prayatna karavA lAge; ane cha mAsane aMte tene te prApta thaI paNa kharI. tyAra pachI te gozAlakane pelA cha dizAcaro AvI maLyA. ane have te pote jina nahi chatAM jina zabdane prakAzita karato vihare che. pachI mahAvIra bhagavAne tyAM bhegI thayelI pariSadane dharmakathA kahI. tyArabAda rastAmAM cauTAmAM vagere ThekANe e vAta phelAI gaI ke, "geAzAlaka to maMkhano dIkare che, tathA te jina nathI chatAM potAne jina kahevarAvate phare che; vAstavika rIte te mahAvIra jina che I.' A badhuM gozAlakanA. sAMbhaLavAmAM AvatAM te khUba gusse thayA. eka vakhata mahAvIra bhagavAnane AnaMda nAme ziSya mahAvIranI paravAnagIthI cha TaMkanA upavAsanuM pAraNuM karavA. gAmamAM bhikSA mATe gayA. tyAM te hAlAhalA kuMbhAraNanA hATa pAse AvI pahoMcyA. temane joI gAzAlake kahyuM, "huM AnaMda ! ahIM Ava, ane mAruM daSTAMta sAMbhaLa : AjathI 1. mULamAM pravRtta parihAra" eTale ke zarIramAMtarapraveza che. paNuM vikAkAre ahIM Ave artha sUcavyuM che. 2010_05 Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 201 zrIbhagavatI-sAra ghaNA kALa pahelAM keTalAka dhanAthI viSNukA puSkaLa cIne gADAMomAM bharI, anAjapANInuM bhAthu sAthe laI vepAra mATe nIkaLyA. rastAmAM eka nirjana tathA nirjaLa vana AvyuM, temAM thADe dUra gayA ghachI temanI pAsenuM pANI khUTI gayuM. AthI teo te vanamAM cAtarapha pANInI zeAdha karavA lAgyA. tyAM temane eka meTe! vanakhaDa prApta thaye. tenA madhyabhAgamAM eka meTA rADA hatA. tene cAra UMcAM zikhara hatAM. temAMnuM eka zikhara phADatAM temAMthI svaccha, uttama ane sphaTika jevuM pANI prApta thayuM. te temaNe tathA temanAM baLada vagere vAhanAe pIdhuM; tathA pANInAM vAsaNAmAM bharI paNa lIdhuM. pachI leAbhathI temaNe bIjuM zikhara phADayuM; te temAMthI temane uttama suvaNaeN prApta thayuM. pachI vadhelA kSeAbhathI trIjuM zikhara phADatAM temane uttama maNiratna prApta thayAM. pachI vadhu kImatI vastu meLavavAnA AbhamAM temaNe ceAthu zikhara phADavAnA paNa vicAra karyo. tyAre teemAM eka DAhyo, tathA hita, sukha ane kalyANanI icchAvALA viNaka elyA ke, 'have ApaNe A ceAthu zikhara phADavuMyeAgya nathI; kAraNake ceAthu... zikhara kadAca ApaNane upadrava karanAruM thAya. ApaNane jeTaluM maLyuM che teTaluM paNa bahu che.' paraMtu, tenuM kahyuM na sAMbhaLI pelAee te ceAthu zikhara paN pheDayuM. te temAMthI mahAbhayaMkara viSa sa nIkaLyeA. tenI gussAvALI najar paDatAM ja pelA badhA vANiyA baLIne rAkha thaI gayA; mAtra ceAthu zikhara na teDavAnI salAha ApanAra pelA vANiyAne te sarpe tenA peAtAnA nagare pAtrAdi 1. najara paDatAM ja bALI nAkhe tevA. 2010_05 Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gAla, sahita pahoMcADavo. e pramANe he AnaMda ! tArA dharmAcArya ane dharmopadezaka zramaNa jJAtaputre udAra avasthA prApta karI che, ane deva-manuSyAdimAM temanI kIrti ane prazaMsA thayelI che; paNa je te mArI badArI karyA karI mane gusse karaze, to mArA tapana teja vaDe pelA vANiyAonI peThe temane huM bALIne bhasma karIza; mAtra pelA hitakara salAha ApanAra vANiyAnI peThe tane huM bacAvI laIza. mATe jaIne tuM tArA dharmAcAryane e pramANe kahe." A sAMbhaLI, bhaya pAmI, AnaMda jhaTapaTa potAne utAre pAchA gayA ane tyAM mahAvIrane e badhI vAta kahI; tathA gozAlaka temane bALI zake ke kema te pUchyuM. tyAre mahAvIre kahyuM ke, te pitAnA tapanA teja vaDe game tene eka ghAe pASANamaya mAraNa mahAyaMtranA AghAtanI peThe jaladI bhasmarAzi karavAne samartha che; paraMtu arihaMta bhagavaMtane bALI bhasma karavA samartha nathI; alabatta, te temane paritApa - duHkha- utpanna karavA samartha che. gozAlakanuM jeTaluM tapasteja che, tenAthI anagAra (sAdhu) bhagavaMtanuM anaMtaguNa viziSTa tapateja che; kAraNa ke anagAra bhagavaMta kSamA- krodhane nigraha - karavAmAM samartha che. he AnaMda ! anagAra bhagavaMtonuM jeTaluM tapebala che, tethI anaMtaguNa viziSTa tabala, kSamAnA kAraNathI sthavira bhagavaMtanuM che; ane sthavira bhagavaMtonA tapobalathI 1. temanA traNa prakAra che: vaya:sthavira - umaramAM vRddha; zrutasthavira - zAstrajJAnamAM vadhelA; ane paryAya sthavira- jene dIkSA lIdhe 30 varSathI vadhu samaya thayo hoya te. 2010_05 Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 zrIbhagavatI-sAra anaMtaguNa viziSTa bila, kSamAne kAraNathI arihaMta bhagavaMtonuM che. temane te dagdha karavAne samartha nathI, paNa temane duHkha utpanna karavAne zaktimAna che. he AnaMda ! mATe tuM jA, ane gautabhAdine A vAta kahe ke, "he Aryo ! tame kAI gozAlakanI sAthe dharma saMbaMdhI praticedanA - tenA matathI pratikUla vacana-na kaheze, dharma saMbaMdhI pratisAraNuM tenA matathI pratikUlapaNe arthanuM smaraNa - tene na karAvaze; ane dharma saMbaMdhI pratyupacAra - tiraskAra na karaze. kAraNa ke maMkhaliputra zAlake bamaNanigraMtha sAthe miyAtva--athavA anAryapaNuM vizeSataH AdaryuM che. - AnaMda haju gautamAdine A vAta kahe che teTalAmAM to kuMbhAraNanA hATamAMthI nIkaLI potAnA saMghasahita gozAlaka vege cAlato koIka caityamAM mahAvIra pAse Avyo, ane temane kahevA lAgyo, "he AyuSmAna kAryapAtrIya ! "saMkhaliputra gozAlaka mAro dharmasaMbaMdhI ziSya che ema tame je kaho che, te ThIka kaho cho, paraMtu tamAre te ziSya to zukla ane zuklAbhijAtIya (pavitra pariNamavALo) thaI ne maraNa samaye maraNa pAmI koI paNa devalokamAM devapaNe utpanna thaye che. paraMtu huM to kauDinyAyanagetrIya udAyI nAme chuM; meM gautamaputra arjunanA zarIrane tyAga karI, makhaliputra zAMlakanA 1. vezyAnA kRSNAdi cha prakAra pramANe gozAlakane mata paNa AtmAnA kRSNa, kRSNabhijAtIya, nIla, nIlAbhiAtIya, vagere cha prakAra hoya ema lAge che. 2010_05 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 29 zAlaka zarIramAM praveza karyo che. e bhAre sAtame (pravRttaparihAra zarIrAntarapraveza che. he AyuSyamana kAzyapa ! je kaI mArA siddhAMta anusAra mekSe gayelA che, jAya che ane jaze, te sarve rAzI lAkha mahAka951 (kAlavizeSa), sAta devabha, sAta saMdhUtha nikA, sAta saMgarbha (manuSyagarbhavAsa), ane sAta pravRttaparihAra (zarIrantarapraveza) karI, tathA pAMca lAkha, sATha hajAra, chaso traNa karmanA bhedone anukrame kSaya 1. sarakhA bauddhagraMthomAM varNavela gozAlakano mata : "84 lAkha mahAkalpanA pherAmAM gayA pachI gAMDA ane DAhyA baMnenA du:khano nAza thAya che. . . .' 2. Ane zuM artha che te nakkI nathI. AgaLa jyAM sAta devabha ane saMjJIgarbhene krama batAve che, tyAM saMpUtha zabda trIjI keTIne badale dene "nikAya' e arthamAM vaparAye lAge che. 3. A zabdano artha TIkAkAre jarA chuTa laIne karyo che? mULamAM "paMca meni sacasarasAruM sarasAduM jIra sa ti ica janme che. tene sIdho zabdArtha : pAMca karmo, eka lAkha, sATha hajAra (ane) se (ja ), tathA traNa karmA zo - ema thAya. dIghanikAya 2-20 uparanI sumaMgalavilAsinI TIkAmAM buddhaghoSAcArya makakhali sAlanA siddhAMtano artha kare che, tyAM nipamukhasatasahassAni" - eka lAkha mukhya janma, 60,000 (tibeTana pATha pramANe) bIjA janmo, ane 600 bIjA janmano ullekha che, tathA "pAMca prakAranAM karmo ane traNa prakAranA karmo " no ullekha che. alabatta, buddha ghoSAcAryane paNa A badhAno artha karavAnuM muzkela (nirarthaka) lAge che; ane cUrNikAra paNa gozAlakamAM siddhAMtane "saMdigdha" kahI tene artha karavAnuM mAMDI vALe che. 2010_05 Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra karyA pachI siddha thAya che, mukta thAya che, ane nirvANa pAme che. temAM 84 lApa mahAkalpanuM parimANa nIce pramANe che. gaMgAnadI laMbAImAM pAMcaso yojana che, vistAramAM ardho jana che, ane UMDAImAM pAMcase dhanuSya che. evI sAta gaMgAo maLIne eka mahAgaMgA thAya che, tevI sAta mahAgaMgAe = eka sAdI gaMgA; sAta sAdI gaMgA= eka mRtyagaMgA; sAta mRtyagaMgA = eka lehitagaMgA; sAta lohitagaMgA =eka avaMtI gaMgA; sAta avaMtI gaMgA = eka paramAvaMtIgaMgA: e pramANe pUrvApara maLIne eka lAkha, sattara hajAra, ane cha ogaNapacAsa gaMgAnadIo thAya che. te gaMgAnadInI retInA kaNane be prakAre uddhAra kahe che. 1. sUkSma boMdikalevararUpa - eTale ke jemAM sUkSma AkAravALA asaMkhyAta khaMDo kayA che te, ane 2. bAdara badikalevararUpa (jemAM bAdara AkAravALA retInA kaNe che te). temAM bAdara badikalevararUpa uddhAra mujaba so so varSe eka retInA kaNa upADIe, ane upara jaNAvelo gaMgAno samudAya khAlI - retI vinAno - thAya tyAre bhAnasa-sara pramANu kAla thayo kahevAya. evA traNa lAkha sara pramANukALa vaDe eka mahAkalpa thAya che; ane corAzI lAkha mahAkalpa eka mahAmAnasa thAya che. [ upara jaNAvelA mAnasa-saranA uttama. madhyama ane kaniSTa evA traNa prakAra che.] anaMta saMpUtha eTale ke 1. upara jaNAvela buddhaSAcAryuM ApyuM che. juduM ja parimANu 2010_05 Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zaizAlaka 291 anaMta jIvanA samudAyarUpa nikAyathI chava eNvIne saMyUtha devabhava viSe uttama mAnasa-sara pramANu AyuSya vaDe utpanna thAya che. 1. tyAM te divya ane bhAgya evA bhegene bhogavata vihare che. pachI tyAMthI AvIne te prathama saMsI garbhaja paMcediya manuSyapaNe utpanna thAya che (1) pachI tyAMthI cyavane madhyama mAnasa-sara pramANa AyuSa vaDe saMpUtha devanikA viSe utpanna thAya che. 2. tyAM divya bhogo bheLavIne bIjA saMgarbhaja manuSyane viSe janme che. (2) pachI tyAMthI nIkaLI kaniSTha mAna-sara pramANe AyuSa vaDe saMdhUtha devanikAyane viSe Upaje che. 3. tyAMthI trIjA saMgI garbhaja manuSyamAM, (ka) tyAMthI uttama mAnasottara - mahAmAnasa AyuSa vaDe saMpUtha-devanikAyane viSe, 4. tyAMthI cothA saMzI garbhaja manuSyamAM, (4) tyAMthI madhyama mAnasottara AyuSa vaDe saMyUtha-devanikAyamAM, 5. tyAMthI pAMcamA saMgarbhaja manuSyamAM, (5) tyAMthI kaniSTha bhAsattara AyuSa sahita saMyutha-devanikAyamAM, 6. tyAMthI chaThThA saMsI garbhaja manuSyamAM, (6) tyAMthI brahmaloka nAme kahyuM - devaloka - mAM.te devaloka pUrva tathA pazcima lAMbo che ane uttara tathA dakSiNa vistAravALe che. 7. tyAM daza sAgaropama varSo sudhI divya bhogo bhegavI te sAtamA saMsI garbhaja manuSyamAM Upaje che. (7) tyAM nava mAsa barobara pUrNa thayA pachI ane sADAsAta divasa vItyA bAda huM sukumAra, bhadra, mRdu ane darbhanAM kuMDalanI peThe vAMkaDiyA kezavALo ane karNanA AbhUSaNa vaDe gAlane sparzato evo devakumAra samAna 1. juo prajJApanA pada 2,5. 102-2. 2010_05 Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 zrIbhagavatI-sAra kAMtivALo bALaka banyo. he kAzyapa! te huM chuM. pachI he. kAzyapa ! mArA kAna paNa vIMdhyA nahotAte vakhate mane kumArAvasthAmAM pravrajyA ane brahmacarya grahaNa karavAnI IcchI: thaI. pachI meM sAta zarIrantara viSe saMcAra karyo. temAM prathama to rAjagRhanagaranI bahAra maMDikukSi nAme cetyane viSe meM kuMDiyAyana gotrIya udAyananA zarIrano tyAga karI. aiNeyakanA zarIramAM praveza karyo ane tyAM huM 22 varSa rahyo. pachI urdUpura nagaranI bahAra caMdrAvataraNa cetya viSe eNeyakanA zarIrano tyAga karI mallarAmanA zarIramAM praveza karyo, ane temAM 21 varSa rahyo. pachI caMpAnagarInI bahAra aMgamaMdira nAme caityane viSe mallarAmane zarIrano tyAga karI maMDikanA zarIramAM praveza karyo, ane tyAM 20 varSa rahyo. pachI vArANasI nagarInI bahAra kAma-mahAvana cityane viSe maMDikanA zarIrano tyAga karI rehakanA zarIramAM praveza karyo, ane tyAM 19 varSa rahyo. pachI AlabhikA nagarInI bahAra prAptakAla nAme caityane viSe rehanA zarIrane tyAga karI, bhAradvAjane zarIramAM praveza karyo, ane tyAM 18 varSa rahyo. pachI vaizAlI nagarInI bahAra kuMDiyAyana nAme caityane viSe bhAradvAjanA zarIrano tyAga karI, gautamaputra arjunanA zarIramAM praveza karyo ane tyAM 17 varSa rahyuM. pachI zrAvastImAM hAlAhalA kuMbhAraNanA hATa viSe gautamaputra ajunanA zarIrano tyAga karI, maMkhaliputra gozAlakanuM zarIra samartha, sthira, kuva, dhAraNa karavA yogya, zItane sahana 1. gaMgAnA pUrva kinArA upara, kAjathI 10 mAIla dakSiNapUrve AvelI hatI. 2010_05 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlaka ra3 karanAra, uSNane sahana karanAra, kSudhAne sahana karanAra, vividha DAMsa macchara vagere pariSaha ane upasargane sahana karanAra -tathA sthira bAMdhAvALuM che ema samajI, meM temAM 16 varSathI praveza karyo che." A sAMbhaLI bhagavAna mahAvIre kahyuM, "he gozAlaka ! jema koI cora gAmanA lokothI bhAgata, kAI khADo, guphA ke ADa na maLavAthI eka moTA UnanA tAMtaNAthI, zaNanA tAMtaNAthI, kapAsanA tAMtaNAthI, ane tRNunA agrabhAgathI pitAne DhAMkavA prayatna kare, ane pote nahi DhaMkAyelo chatAM pitAne haMkAyela mAne, tema te anya nahIM chatAM pitAne anya dekhADe che. ema karavuM tane egya nathI. paraMtu tArI e ja prakRti che, bIjI nathI." A sAMbhaLI gozAlaka gusse thaI gALAgALI karavA lAgyA ane bUmabarADA pADavA lAgyuM. te bolyo : "tuM Aje naSTa, vinara ane bhraSTa thayA lAge che; tuM Aje hatonahato thaI javAnA che; tane mArAthI sukha thavAnuM nathI." - A sAMbhaLI pUrva dezamAM utpanna thayelA, bhagavAnanA ziSya sarvAnubhUti anagAra gehAlakane vAravA lAgyA : "he gozAlaka ! kAI bamaNabrAhmaNa pAse eka paNa Arya vacana sAMbhaLyuM hoya to paNa tene vaMdana ane namaskAra karavA ghaTe che; te bhagavAne to tane dIkSA ApI che, zikSita karyo che, ane bahuzruta karyo che, chatAM teM bhagavAna pratye je anAryapaNuM AdaryuM che, te yogya nathI. paraMtu tArI e ja prakRti che, bIjI nathI." 2010_05 Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sA2 . A sAMbhaLI gozAlake gusse thaI pitAnA tapanA tejathI temane eka ja prahAra vaDe bALIne bhasma karI nAkhyA. te ja pramANe tene samajAvavA AvelA bhagavAnanA bIjA ziSya ayodhyAvAsI sunakSatrane, paNa teNe dajhADI mUkyA; ane te paNa AlocanAda karI, sarvAnI kSamA mAgI tatkALa maraNa pAmyA. tyAre bhagavAna mahAvIre paNa zAlakane te ja pramANe kahyuM. eTale zAlake atyaMta gusse thaI, tejasa samughAta karI, sAta ATha pagalAM pAchA khasI, bhagavAnanA vadha mATe zarIramAMthI telesyA kADhI. paNa jema koI vaTALiye parvata, bhIMta ke stUpane kAMI karI zakato nathI, tema te telesyA, bhagavAna viSe samartha thatI nathI, paNa gamanAgamana kare che, pradakSiNA kare che, ane e AkAzamAM UchaLI, tyAMthI khalita thaI, maMkhaliputra gozAlakanA zarIrane bALatI bALatI tenA zarIramAM ja pasI jAya che. tyAre gazAlake kahyuM, "he AyuSyana kAzyapa ! mArI pejanya tejolesyAthI parAbhavane prApta thaI, tuM che mAsane ati pittavaranA dAhanI pIDAthI prastha avasthAmAM ja ( kevaLajJAna prApta karI jina banyA vinA maraNa pAmIza." tyAre bhagavAne tene kahyuM, "he meMzAlaka ! huM tArI tajanya tejalezyAthI parAbhava pAmI cha mAsane aMte mRtyu pAmavAno nathI, paNa bIjA 16 varSa sudhI jinatIrthaMkarapaNe vicarIza; paNa tuM piti ja tArA tejathI parAbhava pAmI, sAta rAtrIne aMte pittavarathI pIDita zarIravALA thaIne. sthAvasthAmAM ja marIza." 2010_05 Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka 201 pachI zrAvastI gAmamAM jyAM tyAM leAkeA vAtA kare che ke, have A emAMthI kANu mithyAvAdI che ane kANu satyavAdI che tenI pratyakSa parIkSA thaze. pachI bhagavAna mahAvIre peAtAnA nigraMthAne khelAvIne kahyuM ke, jema tRNu, kAi, pAMdaDAM vagerene Dhagale agnithI saLagI gayA pachI naSTateja thAya, tema geAzAlaka mAre| vadha karavA teolesyA kADhIne nateja thayA che. mATe huM AryoM ! have tame khuzIthI geAzAlakanI sAme tenA matathI pratikUla vacana kaheA, tenA matathI pratikUlapaNe vistRta arthAMnuM tene saMsmaraNa karAve ane dharma saMbaMdhI tene tiraskAra kare, tathA atha, hetu, prazna, uttara ane kAraNa vaDe pUchelA praznanA uttara na ApI zake tema tene niruttara kare. Ama thavAthI geAzAlaka vaLI vadhu gusse thayeA, paNa te nitra thAnA zarIrane kAMI IjA karavA zaktimAna na thaye, AthI ghaNA Avika sthavirA ge!zAlakanI pAsethI nIkaLI zramaNa bhagavaMtane Azraye AvyA. tyArabAda geAzAlaka dizAe taraph lAMbI dRSTithI jotA, uSNu nisAsA nAkhate|, dADhInA vALa kheMcatA, DeAkane pAchaLathI khaMjavALateA, DhagaDA upara hAthathI phaDAkA melAvatA, hAtha halAvatA tathA ane paga jamIna upara pachADatA, 'hA hA ! huM haNAyA' ema vicArI kuMbhAraNunA hATamAM pAche AvyA, ane dAhanI zAMti mATe hAthamAM karIne geTalA rAkhI, madyapAna karatA, vAravAra gAtA, vAraMvAra vAcatA, vAraMvAra hAlAhalA kuMbhAraNane aMjila karatA ane mATInA vAsaNumAMthI mATIvALA ThaMDA pANI vaDe zarIrane siMcatA viharavA lAgyA. 2010_05 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra9 zrIbhagavatIsAra pachI bhagavAne potAnA nircane belAvIne kahyuM ke, gazAlake mAre vadha karavA je tejolesyA kADhI hatI, te, aMga, vaMga, magadha, malaya, mAlava, accha, vatsa, kautsa, pATa, lATa, vajI, maulI, kAzI, kezala, abAdha ane saMbhura - e soLa dezano ghAta karavA mATe, vadha karavA mATe, ane bhasma karavA mATe samartha hatI. vaLI te Aryo ! gazAlaka atyAre hAthamAM geTalo rAkhI, nAcavuM gAvuM vagere je karmo kare che, temanA depane DhAMkavA mATe te nIcenI ATha cheka chellI - carama - vastuono siddhAMta ema pratiprAdita kare che ke, e ATha vastuo pharI duniyAmAM banavAnI nathI : carama pAna, carama gAna, carama nATaca, carama aMjalikarma, carama puSkalasaMvarta mahAme, carama secanaka gandhahastI, carama mahAzilAkaMTaka saMgrAma ane A avasarpiNInA covIsa tIrthakarAmAM carama tIrthakara (gazAlaka pite).1 vaLI te mATInA pAtramAM rahelA pANI vaDe zarIrane siMce che, te doSane DhAMkavA mATe paNa te cAra pAnaka, ane cAra apAnakano siddhAMta pratipAdita kare che. cAra pAnaka - pINAM - pANI te A 1. A AThamAM secanaka hAthI te te zreNika rAjAe halla kumArane Apelo hAthI ja che, jene mATe mahAzilAkaMTaka saMgrAma thayo hato. (juo A khaMDamAM te nAmanuM prakaraNa). carama tIrthakara te gozAlaka pite ja. carama puSkala saMvata mahAmegha te - e kALamAM viTALiyA sAthe thayelI ativRSTinA prasaMgane mATe haze. bAkInAM cAra karmo to pite mahAvIra sAthenA yuddhamAM dALyA pachI je nATayAdi karato hato te ja che. 2010_05 Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gozAlaka, pramANe gAyane pRSThathI paDeluM (mUtara ?), hAthathI masaLeluM, sUryanA tApathI tapeluM, ane zilAthI paDeluM. cAra apAnakaeTale ke pIvA mATe nahi, paNa dAha zamAvavA mATe sparzedika mATe vAparavAnI zItala vastuo - te A pramANe che: pANIthI bhInAM kaMDA vAsaNa te sthAlapANI, kerI, bora vagere meM vaDe cA, paNa tene rasa na pIe te tvacApANa; tevuM ja zIgAnuM pANI; ane ethuM zuddha pANI -- eTale ke che mAsa sudhI zuddha khAdima (mevA vagere ) AhArane khAya, temAM be mAsa sudhI bhUmithyA kare, be mAsa lAkaDAnI pathArI kare tathA be mAsa sudhI dAbhanI pathArI kare; pachI cha mAsanI chellI rAtrIe mahA addhivALA maNibhadra ane pUrNabhaka e be deva pragaTa thAya; teo zItala ane bhInA hAtha vaDe ApaNA zarIrane sparza kare; tenuM je anumodana karIe to te AzIviSarUpa nIvaDe ane na anumodana karIe, to potAnA zarIramAM agni utpanna thAya ane potAnA teja vaDe zarIrane bALI nAkhe; pachI te manuSya buddha ane mukta thAya. have te nagaramAM ayapula nAme AjIvikA matane upAsaka zrAvaka raheto hato. tene anya koI divase kuTuMba-jAgaraNa karatAM karatAM madhyarAtrinA samaye evo saMkalpa thayo ke, hallAne AkAra ke hoya?" pachI e vastu pitAne 1. kuMbhAra ghaDe banAvatAM je pANImAM hAtha baLI ghaDAne lIse kare che. 2. kaTavizeSa. 2010_05 Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ REC zrIbhagavatI-sAra dharmAcArya gozAlakane pUchavA te bIje divase halAhalAnA hATamAM Avyo. tyAM teNe gozAlakane geTalo laI nAcato, gAta, madyapAna karato, hAlAhalAne aMjali karato, tathA mATInA vAsaNanA mATIvALA zItala pANu vaDe pitAnA zarIrane chAMTato joyo. A joI te lajijata thaI dhIme dhIme pAchA pharavA lAge tyAre tyAM UbhelA AjIvika sthavirAe tene bolAvyo ane tenA manane vicAra tene kahI saMbhaLAvyo; tathA tene AzvAsana ApyuM ke, gozAlaka je kare che te to ATha carama vastuomAMnI che; mATe lajita thayA vinA tuM gozAlaka pAse jaI tAro prazna pUcha. AthI ayaMpula gazAlaka pAse gayo. pelA AjIvika sthaviro saMketathI gazAlake hAthamAne geTale eka sthaLe mUkI dIdho. tathA ayaMpulane kahyuM, "he ayaMpula tane madhyarAtrIe hallAne AkAra mArI pAse jANavAnI IcchA thaI hatI ke ? to jANa ke, te vAMsanA mULa jevI hoya. vaLI tuM mAre vyavahAra joI lajajata thaI pAcho jato hato. paNa A mArA hAthamAM che te kerI nathI paNa kerInI chAla che, ane tenuM paNuM nirvANa samaye pIvA yogya che; te ja pramANe A nRtyagItAdi paNa nirvANa samaye bhAre karavAnI chellI vastuo che, mATe he vIrA vINuM vagADa!' A sAMbhaLI saMtuSTa, tuSTa, tathA AkarSita thaIne ayaMpula gozAlakane bIjA paNa prazno pUche che ane temane artha grahaNa karI, gozAlakane vaMdana karI cAlyo jAya che. pachI zAlake pitAnuM maraNa najIka jANa AjIvika sthavirene pAse bolAvyA ane kahyuM ke, huM marI jAuM tyAra 2010_05 Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ geyAlaka 299 Ada mana sugadhA gaMdhAdaka vaDe navarAvajo; sugaMdhI bhagavAM vastra vaDe mArI zarIrane lUchyo; gAzI caMdanane lepa karo; sapheda mahAmUlya pacheDI paherAvante; savvala kArathI vibhUSita karajo ane hajAra puruSAe UMcakela pAlakhImAM mane besADI zrAvastInA rAjamAmAM '24mA chellA tIrthaMkara maliputra geAzAlaka, jina thayA, siddha thayA, mukta thayA ane sa du:khathI rahita thayA, e pramANe gheSaNA karatA karatA mArA zarIrane bahAra kADhaje. paraMtu sAta rAtrI pUrI thavA AvatAM geAzAlakanuM mithyAtva dUra thayuM ane tane khyAla AvyA ke, 'huM kharekhara jina nathI chatAM jina kahevaDAvatA ryo chuM, meM zramaNAna ghAta karyo che ane AcAne dveSa karyo che. zramaNa bhagavAna ja sAcA jina che.' AthI teNe pelA sthavirezane pAchA. khelAvyA ane kahyuM ke, "huM jina nathI, paNa jUThe ja jina kahevarAvate karyAM chuM. mahAvIra bhagavAna ja sAcA jina che;. huM te| zramaNadhAtI, ane AcAryadveSI chuM. mATe maryAM bAda mArA DAMbA page dAraDuM bAMdhI tame traNa vAra mArA moMmAM thUko ane pachI zrAvastI nagarInA rAjamArgomAM, ' gezAlaka jina nathI, mahAvIra ja jina che' ema dheASaNA karatA karatA mArA zarIrane DhasaDajo." pachI te Avika sthavirAe geAzAlakane maraNa pAmeaA jANI, kuMbhAraNanA hATanAM bAraNAM baMdha karyAM ane jamIna upara zrAvastI nagarInuM citra kADhI, geAzAlakanA zarIrane, DAbe page dAraDuM bAMdhIne, traNa vAra mAMmAM thUka DhasaDavuM ane dhIme avAja karyAM ke, 'geAzAlaka jina nathI, 2010_05 Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra paNa mahAvIra jina che." ema karI zapathamAMthI mukta thaI, temaNe pachIthI doraDuM choDI nAkhI, hATanAM bAraNAM ughADI nAkhyAM, ane pachI gozAlake pahelAM kahyuM hatuM tema moTI dhAmadhUmathI tenA zarIrane bahAra kADhyuM. - tyAra pachI zramaNabhagavAna mahAvIra zrAvatI nagarIthI nIkaLI meMDhikagrAma nAme nagaranI bahAra saNakoSTaka nAme cityamAM AvIne UtaryA. tyAM mahAvIrane mahAna pIDAkArI pittavarane dAha upaDyo ane lohInA jhADA thavA mAMDyA. eTale lokone khAtarI thavA lAgI ke have gopAlakanA kahyA pramANe mahAvIra mRtyu pAmaze. te vakhate bhagavAnanA ziSya siMha nAme anagAra thoDe dUra hAtha UMco rAkhI cha TaMkanA niraMtara upavAsarUpI tapa karatA hatA. temane lekanuM Ama kahevuM sAMbhaLI bahu ochuM AvyuM, ane temaNe rudana karavA mAMDyuM. tyAre bhagavAna mahAvIre e vastu dUrathI jANI laI pitAnA nirone temane bolAvI lAvavA mekalyA. te AvyA bAda mahAvIre AzvAsana ApatAM kahyuM ke, "huM hamaNAM maraNa pAmavAno nathI, paNa 16 varSa jIvavAno chuM. mATe te meMTika nagaramAM revatI gRhapatnI che, tene tyAM jA. teNe mAre mATe be kabUtara rAMdhIne taiyAra karyA che. paNa tene kaheje ke mAre temanuM kAma nathI, paraMtu gaI kAle bilADAe mArelA kUkaDAnuM mAMsa teNe taiyAra kareluM che, te mAre mATe laI Ava." A sAMbhaLI siMha revatIne ghera gayA, ane mahAvIranA kahyA mujaba tenI pAse bhikSA mAgI. pitAnI gupta vAta Ama dUrathI jANa lenArA sAdhu pratye te bahu khuza thaI, ane teNe khuzIthI te bhikSA ApI. AthI tene 2010_05 Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAka devaAyuSanI prApti thaI, tathA "revatIe janma ane jIvitavyanuM phaLa prApta karyuM che evI AkAzavANI thaI. pachI mahAvIra bhagavAne te bhikSAne AsaktirahitapaNe, tathA sApa daramAM pese tema (mamAM svAda mATe mamaLAvyA vinA) zarIrarUpI kauThAmAM nAkhI. pachI temane te pIDAkArI roga tarata zAMta thayo. AthI deva-manuSya vagere sahita samagra vizva atyaMta saMtuSTa thayuM. gau0-he bhagavana ! Apane sarvAnubhUti, anagAra, jemane ge zAlake bALI nAkhyA, te marIne kayAM gayA che? maha-he gautama ! te U lokamAM caMdra ane sUryane tathA brahma, lAMtaka ane mahAzukra svargone oLaMgI sahastrAra kalpamAM aDhAra sAgaropama AyuSyavALA deva thayA che. tyAMthI vIne mahAvidehakSetramAM te siddha, buddha, ane mukta thaze. gau-he bhagavana ! te pramANe gozAlake bALelA sunakSatra anagAra kyAM gayA che ? ma0-he gautama ! te ANata, prANata ane AraNa kalpane oLaMgI, azruta devalokamAM ra0 sAgaropama AyuSyavALA deva thayA che. [bAkI badhuM sarvAnubhUti pramANe.] gau- he bhagavana ! Apano kuziSya gozAlaka kyAM gayo che. maha-he gautama ! te paNa azrutakalpamAM 22 sAgarepama AyuSyavALe deva thayo che. tyAMthI cyavIne te viMdhyAcalanI taLeTImAM puMDra nAme deza viSe zatadvAra nAme nagaramAM sAmUrti nAme rAjAnI bhadrA nAmanI bhAryAnI kukSine viSe putrarUpe utpanna thaze. te vakhate te nagaramAM. ane bahAra bhArapramANu 2010_05 Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ BR zrIbhagavatIsAra 1 ane aneka bhapramANe padmanI ane ratnanI vRSTi thaze. tethI tenAM mA-patA tenuM nAma mahApadma rAkhaze. te rAjA thaze tyAre tenI tahenAtamAM rahI pUrNabhadra ane maNibhadra e e devA senAka karaze, mATe tenuM nAma devasena paNa paDaze. pachI tene cAra dAMtavALu zveta hastiratna prApta thaze, tethI tenuM trIjuM nAma vimalavAhana paDaze. te rAjA zarUAtamAM te| zramani the sAthe bahu veraddhi rAkhaze ane anApaNuM Acaraze; paNa pachI tenA mAMDalika rAjAe ane yuvarAjAonI salAhathI tema karavuM cheDI deze. pachI eka vakhata zatadvAra nagaranI bahAra uttarapUrva dizAmAM AvelA subhUmibhAga nAme udyAnathI thADe dUra vimala nAme tIrthaMkaranA prapautra sumagala nAme anagAra nira'tara cha TakanA upavAsa karatA tathA taDake tapatA viharaze. temane traNa jJAna tema ja teolezyA prApta thayelI haze. eka vakhata vimalavAhana rAjA rathamAM besI karavA nIkaLyA haze tyAre te suma'galane joze, ane gusse thaI rathanA atra bhAganI DhAkarathI temane gabaDAvI pADaze. paraMtu sumugala te dhIme dhIme UMDIne karI hAtha UMcA karI taDake! tapavA mAMDaze. tyAre rAjA temane bIjI vAra pADI nAkhaze. tyAre sukSmagala avidhajJAna vaDe rAjAnA pUrva bhavA joze ane rAjAne kaheze "ka, ' AjathI trIjA bhavamAM sarvAnubhUtie, sunakSatre, ane 1. vIza pala athavA seA palane eka bhAra kahevAya. ane sAta, esI tathA se| ADhaka (rAA zera ?) pramANa mAnane anukrame jadhanya, sasa ane utkRSTa kuMbha kahe che. 2010_05 Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gezAlaka mahAvIre samartha hovA chatAM tAre atyAcAra sahana karyo che, paNa huM to nahIM sahana karuM; huM to tane bALI mUkIza, paNa te cetavaNane dhyAnamAM lAvyA vinA rAjA to trIjI vAra paNa rathanI ThekarathI temane pADI nAkhaze. eTale sumaMgala tene ratha ane gheDA sahita bALI nAkhaze. pachI te sumaMgala aneka tapakarma karatA karatA ghaNAM varasa sAdhupaNuM pALI, aMte sATha TaMkanA upavAsa vaDe ( AlocanA ane pratikramaNapUrvaka samAdhi prApta karIne) maraNa pAmI, sau raiveyaka vimAnAvAsane oLaMgI, sarvArthasiddha mahAvimAnamAM 33 sAgaropama AyuSyavALA thaI, tathA AyuSya pUruM thaye tyAMthI vI, mahAvidehakSetramAM siddha, buddha ane mukta thaze. A bAju pelo vimalavAhana to narakanI sAtamI pRthvImAM lAMbAmAM lAMbA AyuSyavALe nAraka thaze; tyAMthI vIne bhastha thaze tyAMthI pharI sAtamA narakamAM nAraka thaze. tyAMthI cyavIne paNa bhasya thaze. tyAMthI chaThThI pRthvImAM nAraka thaze. tyAMthI evIne strI thaze, tyAMthI pharI chaThThI pRthvImAM nAraka thaze. tyAMthI bIjI vAra strI thaze; tyAMthI pAMcamImAM nAraka thaze. tyAMthI peTe cAlanAra (sApa vagere) 1. A mahAvimAnamAM vadhAremAM vadhAre ke ochAmAM ochuM teTaluM ja AyuSya che. A pahelAM bIjAM je AyuSya jaNAvyAM che te tyAM tyAM badhAne nathI hotAM, paNa keTalAkane hoya che ema jANavuM. te devalokanI AyuSyasthiti mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza" pustaka, pA. 266. 2. sAta naraka pRthvIonAM nAma mATe juo AgaLa siddhAMtakhaMDa lokavibhAga, 2010_05 Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra prANIomAM utpanna thaze; te pramANe pharIvAra karyAM pachI ) ceAthI pRthvImAM nAraka thaze; tyAMthI siMha thaze, ( te pramANe pharIvAra karyA pachI ) tyAMthI trIjImAM, tyAMthI pakSIomAM, (te pramANe bIjIvAra karyA pachI ) khIjImAM, tyAMthI zikArI pazuemAM, ( te pramANe karI karyA pachI ) pahelI ratnaprabhA pRthvImAM; tyAMthI sanI prANIomAM tyAMthI asanI prANIomAM; tyAMthI krI ratnaprabhA pRthvImAM; tyAMthI aneka lAkha vAra khecara prANIomAM; tyAMthI aneka lAkha vAra hAthavaDe saranAra dho-nALiyA vageremAM; tyAMthI peTe cAlanAra sApa ajagara vageremAM aneka lAkha vAra; tyAMthI cAra iMdriyavALAMmAM aneka lAkha vAra; tyAMthI traNa IMdriyavALAMmAM aneka lAkha vAra; tyAMthI e iMdriyavALAMmAM aneka lAkha vAra; tyAMthI vanaspatijIveAmAM aneka lAkha vAra; tyAMthI vAyukAyamAM aneka lAkha vAra; tyAMthI agnikAyamAM aneka lAkha vAra; tyAMthI jalakAyamAM aneka lAkhavAra; tyAMthI pRthvIkAyanAM aneka lAkha vAra; tyAMthI rAjagRhanagaranI bahAra vesyApaNuM, tyAMthI rAgRhanagaranI aMdara besyApaNuM, tyAMthI viMdhyAcala parvatanI pAse bibhela nAme gAmamAM brAhmaNa kuLane viSe putrIpaNuM, ke je paraNyA ane garbhiNI thayA bAda piyera jatAM dAvAgnimAM 304 : 1. e badhA jalacara, kheMcara vagerenA peTAvibhAge mULamAM varNavyA che. te mATe jue A mALAnuM - atima upadera ' pustaka pA. 260. A badhI ceAnimAM, te, zasra vaDe vadha thavAthI dAhanI pIDA vaDe mare che, ema samajavuM; tema ja te cetiomAM paNa te hInamAM hIna TImAM janme che. 2010_05 Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAlaka 305 baLA nAza pAmaze; tyAMthI dakSiNa dizAnA agnikumAra, devAmAM; tathA tyAMthI manuSyadehamAM. paraMtu tyAM te samyagadarzana (sAcI zraddhA) pAmaze. pachI phakta samyagadarzana pAmI, sAdhu thaIne te dIkSA leze; paNa tene virAdhI, te dakSiNa dizAnA asurakumAra devAmAM utpanna thaze. pachI pharI manuSyajanma - dIkSA ane virAdhanAnA kramathI dakSiNa nikAyanA nAgakumAra devomAM, pachI e ja kramathI suparNakumAramAM, vighukumAramAM, ema agnikumAra sivAyanA bhavanavAsIomAM.? pachI tyAMthI nIkaLI te punaH manuSyazarIra prApta karaze; tyAM zramaNapaNuM virAdhI jyotiSika devamAM utpanna thaze; tyAMthI punaH manuSya zarIra prApta karaze; paraMtu pachI zramaNapaNuM virAdhyA vinA maraNa pAmI, te saudharma devakane viSe devapaNe utpanna thaze. tyAMthI cyavIne te manuSya zarIra prApta karaze, ane mAtra samyagradarzanane anubhava karaze. tyAMthI paNa zramaNupaNuM virAdhyA vinA maraNa pAmI IzAna devalokamAM utpanna thaze. tyAMthI cyavI manuSya zarIra prApta karaze. tyAM paNa zramaNapaNuM virAdhyA vinA maraNa pAmI sanakumAra devalokamAM utpanna thaze; [sanakumArane viSe kahyuM tema brahma devaloka, mahAzukra, Anata ane AraNa devalokane viSe jANavuM. } tyAMthI vI manuSya thaI, tyAM zramaNapaNane virAdhyA sivAya maraNa pAmI, te sarvArthasiddha mahAvimAna viSe devapaNe utpanna 1. bhavanavAsInA asurakumAra, nAgakumAra, vighukumAra, suparNakumAra, agnikumAra, vAyukumAra, svanitakumAra, udadhikumAra, dvIpakumAra ane dikakumAra ema 10 vage che. tattvArtha 4-11. 20 2010_05 Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatI sArI thaze. tyAMthI evI te mahAvideha kSetrane viSe dhanika kuLamAM putrarUpe utpanna thaze; ane pachI tene uttama kevalajJAna ane kevaladarzana prApta thaze. tenuM nAma te vakhate daDhaprati haze. te pitAne atIta kALa jeIne zramaNanircAne belAvIne kaheze, "he Aryo! AjathI ghaNA kALa pahelAM huM maMkhaliputra gozAlaka nAme hato ane zramaNone ghAta karI, chadmasthAvasthAmAM maraNa pAmyo hato. he Aryo! te nimitta huM anAdi, anaMta ane dIrghamArgavALI cAra gatirUpa saMsArATavImAM bhame chuM. mATe tame koI AcAryane dezI na thazo, upAdhyAyanA ThebI na thazo; tathA AcArya ane upAdhyAyanA ayaza karanArA, tema ja akIrti karanArA na thazo. tyAra pachI te zramaNanigraMthe daDhaprati kevalInI e vAta sAMbhaLI, bhaya pAmI, saMsAranA bhayathI udvigna thaI daDhapratiza kevalIne vaMdana karaze, ane te pApasthAnakanI AlocanA ane niMdA karaze. tyAra pachI daDhapratijJa kevalI ghaNAM varSa paryata kevalIparyAyane pALI pitAnuM AyuSa thoDuM bAkI jANIne, AhAratyAga (bhaktapratyAkhyAna karaze) - ane sarva duHkhano aMta lAvaze. - zataka 15 1. vigato mATe juo aupapAtika sU. 5. 99-1 (AMbaDa parivrAjakanI sthA). 2010_05 Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAre khaMDa 3 je siddhAMta-khaMDa 2010_05 Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dravyavibhAga 1H dravya gohe bhagavana ! dravya keTalA prakAranAM kahyAM che? ma-he gautama! dravyo be prakAranAM kahyAM cheH jIvakavya ane achavadravya. 'vivaraNa: satanA svarUpa viSe bhinnabhinna darzanenA bhinna bhinna mata che. koI darzana saMpUrNa sata padArthane (brahmane ) kevaLa dhruva - nitya ja mAne che. keI darzana sat padArthane kSaNika (mAtra utpAdavinAzazIla) mAne che. koI darzana cetanatattvarUpa satane te kevaLa dhruva (kUTastha nitya) ane prakRtitattvarUpa satane pariNAmI nitya (nityAnitya) mAne che. koI darzana aneka sata padArthomAMthI paramANu, kALa, AtmA Adi keTalAMka sata tane kuTastha nitya, ane ghaTa vastra Adi keTalAMka satane mAtra utpAdavyayazIla (anitya) mAne che. 2010_05 Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra paraMtu jaina dananuM mAnavuM che ke sat vastu mAtra phrUTastha nitya nathI athavA mAtra vinAzI nathI, ke amuka bhAgamAM nitya ane amuka bhAgamAM anitya nathI, tene mate cetana athavA jaDa, mUrta athavA amRta, badhI sat kahevAtI vastuo utpAda-vyaya-zrAvyarUpe trirUpa che. pratyeka vastumAM eka aMza evA che ke je traNe kALe zAzvata che, ane bIjo aza azAzvata che. te zAzvata aMzanA kAraNathI pratyeka vastu kAvyAtmaka ( sthira ) ane azAzvata aMzanA kAraNathI utpAda-vyayAtmaka (asthira ) kahevAya che. dravyamAM dravyeA sata che ema kahIe ene atha e thayuM ke, te utpAda-vyaya-dravyasvarUpa che. jemAM guNu ane paryAya. (pariNAma ) heAya, te dravya kahevAya che. pratyeka dravya peAtAnA pariNAmI svabhAvanA kAraNathI samaye samaye nimitta pramANe bhinna bhinna rUpamAM pariNAma pAmyA kare che. pariNAma utpanna karavAnI je zakti che, te ja tene ' guNa che; ane guNujanya pariNAma ' paryAya 'kahevAya che. eka dravyamAM zaktirUpe anaMta guNa che. teo vastutaH AzrayabhUta dravyathI athavA paraspara avibhAjya che. pratyeka guNuzaktinA bhinna bhinna samayamAM thatA traikAlika pA~yA anaMta che. dravya ane enA aMzarUpa zakti utpanna tathA vinaSTa thatAM na heAvAne kAraNe nitya arthAta anAdi anaMta che; paraMtu badhA paryAya| pratikSaNa utpanna tathA naSTa thavAnA kAraNe anitya arthAt sAdi sAMta che. gau-he bhagavan! ajIvadravyo, keTalA prakAranAM kAM 310 che? 2010_05 Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dra 322 maha-he gautama! be prakAranAM kahyAM che. rUpI ane arUpI. gau-he bhagavan! ajIva dravya saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? bha0-he gautama! anaMta che. kAraNake paramANu pudgale anaMta che, thripradezika audhe anaMta che, tathA anaMtapradezikaskaMdho paNa anaMta che, gau-he bhagavana jIvaka saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? ma0-he gautama! jIvo anaMta che. kAraNa ke narayike asaMkhya che; ema vAyukAyika sudhInA cho asaMkhya che; vanaspatikAyiko anaMta che; be Ikiye ane e pramANe vaimAnika sudhIno cho asaMkhyAta che, tathA sikko anaMta che. - gau - he bhagavana! achavadravyo chavadravyonA paribhegamAM tarata Ave chavadravya achavadravyonA paribhogamAM tarata Ave ? maha-he gautama ! achavadravyo jIvonA paribhogamAM tarata Ave, paNa chavadravyo achavadravyone paribhogamAM tarata AvatAM nathI. kAraNake, chavadravya achavadravyane grahaNa kare che, ane grahaNa karI, temane audArikAdi pAMca zarIrarUpe, zoTaeNkiyAdi pAMca iMdriyarUpe, manoyogAdi traNa yogarUpe, tathA zvAsapaNe pariNAve che. - zataka 25, udde 2 2010_05 Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 zrIbhagavatI-sAra gau--he bhagavana ! parya keTalA prakAranA che? maha-he gautama! paryavo be prakAranA che. chavaparyo ane ajIvaparya.1 - zataka 25, ude. 5 gautra -he bhagavana! dravyanI avasthAntaraprAptirUpa pariNAma keTalA prakArano che? maha-he gautama! pariNAma be prakArano kahyo che jIvapariNAma, ane ajIvapariNAma. - temAM jIvapariNAma daza prakArano che. (narayikAdi) gati, Idriya, kaSAya, vezyA, bega, upayoga, jJAna, darzana, cAritra, ane dara achavapariNAma paNa daza prakAra che: baMdhana, gati, saMsthAna, bheda, varNa, gaMdha, rasa, sparza, agurulaghu ane zabda. baMdha pariNAmanA be prakAra che : snigdhabaMdhapariNAma, ane kSabaMdha pariNAma. temAM niyama e che ke, be sarakhI 1ahIMthI AgaLa prajJApanA sUtranuM samagra paryAva5da ahIM utAravAnuM mULamAM kahyuM che. ahIM paryAya eTale vizeSa, dharmae artha samaja. 2. A badhA zabdonI vyAkhyAo vagere A vibhAgamAM ja AgaLa Avaze. 2010_05 Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kanyA 313 snigdhatA ( cIkAza ) vALA paramANune ke e. sarakhI rukSatA ( lUkhApaNA ) vALA paramANuoneA baMdha na thaI zake. paraMtu viSama snigdhatAvALA ene ke viSamakSatAvALA mene adha thaI zake, paraMtu temAM paNa niyama e che ke e aMzathI mAMDIne anaMta aMza sudhI adhika snigdhatva ka rukSetvavALA menA sabaMdha thaI zake, paNa eka aMza adhika hAya te! na thAya. tathA jyAre snigdhanA rukSa sAthe saMbaMdha thAya, tyAre paNa megaNA snigdhAdi tathA megA kSAdina saMbaMdha thAya che. hAya te! te gatipariNAma me prakAratA che : kRzatA, ane arapUrAta. bIjI vastune sparza karatA je gatipariNAma jema ke taLAvamAM IkarIne tIrachI nAkhI pANInI sapATIne sparza karatI cAlI jAya che te spRzata gatipariNAma. ane khIjI kAI vastune sparzI karyAM vinAnA je gatipariNAma, te aspRzata gatipariNAma. ---- saMsthAna AkRti ), varNa, gaMdha, rasa, sparzI ane zabda viSe mAhitI AgaLa pudgalavabhAgamAM AvavAnI che. agurulaghu pariNAma eTale ke, na bhAre na haLavuM evA pariNAma. kadravyo, manevyA, ane bhASAdravyA agurulaghu che. AkAzAdi amRta dravyo paNa agurulaghu che. audArika vaikriya, AhAraka, ane taijasa e dhyeA gurulaghu che. zataka 14, udde. 4 bhedanA pAMca prakAra che. 1. jIe AgaLa pA, 130. 2010_05 Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra jIvibhAga 1: va 1 rAjagRhanagaranA prasaga che. bhagavAnanAM darzane AvelI badhI pariSada dha kathA sAMbhaLIne verAI gayA Ada. gautamasvAmI bhagavAnane jaIne prazna pUche che : gau--he bhagavana ! anyatIthiMkA ema kahe che ke hiMsAdi pApakameaumAM vatA prANInA jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che; te ja pramANe hiMsAdinA tyAgamAM vate jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che; aupattikI (svAbhAvika utpanna thayelI), vaiyikI (zAstrAdi dvArA thayelI), kArmikI ( karma dvArA thayelI ) ane pAriNAmikA ( lAMbA kALanA abhyAsathI thayelI ) buddhimAM vamAna prANInA jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che; 2010_05 Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ va 3 utthAna, parAkramAdimAM vartA jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che; devamanuSyAdipaNAmAM vartamAna jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che; jJAnAvaraNIyAdi karmamAM vartamAna jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che;. kRSNAdi lessAmAM, samyagdarzanamAM, mithyAdanamAM, matiAdi jJAna - ajJAnamAM, AhArAdi sanAomAM,1 audArikAdi zarIrAmAM, mana - vANI - kAyAnA yAgamAM, tathA sAkArAdi upayAgamAMra vartamAna jIva anya che, ane jIvAtmA tethI anya che. te he bhagavan ! te kema satya haiAya ? ma~~~huM gautama ! temanuM te kahevuM mithyA che. huM te A pramANe kahuM chuM ke, e hisAdimAM vartamAna prANIne te ja jIva che ane te ja jIvAtmA che. zataka 17, udde rAjagRhanagaranA prasaMga che : gauhe bhagavan ! gezAlakanA ziSya AjIvakAe 1. AhAra, bhaya, maithuna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, leAbha, vizeSa medha (leAka), ane sAmAnya medha (Adha) emadeza sa jJA che. 2. vizeSa jJAna ane sAmAnya jJAna anukrame sAkAra ane nirAkAra upayoga kahevAya che. 3. sAMkhyadarzIna citta ane ahaMkAranA dharmAMthI alipta evA puruSa bhinna mAne che; ane vedAMtaddana karyAM - bhestA jIvathI phUTastha ke brahmane anya mAne che. jainadarzana tene bheda nathI pADatuM. 2010_05 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra -sthavira bhagavaMtane ema pUchyuM hatuM : zramaNanA upAzrayamAM sAmAyika svIkArIne (ahaMmamatva tyAgIne) beThelA zrAvakanAM vastrAdi koI harI jAya; te he bhagavan! sAmAyika pUruM karI, te vastunuM anveSaNa karato te zrAvaka zuM pitAnI vastune zodhe che ke anyanI? bha0--he gautama! te zrAvaka potAnI vastu zodhe che, paNa anyanI vastu nathI zodhato. kAraNake sAmAyika karatI vakhate jo ke te zrAvakanA manamAM evo bhAva hoya che ke, "mAre hiraNya nathI, mAre suvarNa nathI, mAre vastra nathI, bhAre vipula dhana, ratna, maNi, metI, ratna Adi sArabhUta divya nathI. paraMtu teNe mamatvabhAva tyAkhyo nathI, tethI he gautama! ema kahevAya che ke, te pitAnI vastune zodhe che, paNa pArakAnI vastune zodhato nathI. te ja pramANe sAmAyika karatA zramaNopAsakanI strIne I puruSa seve, to te tenI strIne seve che, paNa anyanI strIne nahIM. - zataka 8, udde pa au0--he bhagavana ! kharekhara hAthI ane kuMthavo e ene jIva samAna che? maha-hA gautama! hAthI ane kuMthavAno jIva samAna che. jema keI puruSa eka dIpakane moTA oraDAmAM mUke 1. umara, jJAna, dIkSAne samaya vigere bAbatamAM vaDIla sAdhu. 2010_05 Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 to tene prakAza te eAraDA jeTalI thAya che; vAMsanA TopalA nIce mUke to TopalA jeTalo thAya che; tathA nAnA kuMDA nIce mUke te kuMDA jeTalo thAya che; tema jIve ja potAnAM. karmo vaDe nAnuM athavA meTuM je zarIra prApta karyuM hoya che, te AkhA zarIrane jIva pitAnA pradezathI sacitta. karI de che. zataka 7, udde 8: ga-he bhagavana ! . jo svataH pravRttizIla (AtmAraMbha) che, paratapravRttizIla (parAraMbha) che, ubhayataH pravRttizIla (ubhayAraMbha) che, ke ubhayataH apravRttizIla (anAraMbha) che ? maha-he gautama! jo be prakAranA che. saMsArasamApaka (saMsArI) ane asaMsArasamApaka (mukta). temAM je asaMsArasamApanaka jIvo che, teo AbhAraMbha, parAraMbha ke ubhayAraMbha nathI, paraMtu anAraMbha che. tathA je saMsArasamApannaka jIvo che, te saMyata ane asaMyata ema be prakAranA che. temAM je saMyato che, te be prakAranA che : pramattasaMyata, ane apramattasaMyata. temAM je apramatta saMyata che, teo AtmAraMbha, parAraMbha ke ubhayAraMbha nathI; paNa amAraMbha che. paraMtu je pramattasayato che, te jyAre kALajIpUrvaka pravRtti kare che, tyAre te anAraMbha ja che; paraMtu kALajI vinA pravRtti kare che, tyAre AbhAraMbha, parAraMbha ke ubhayAraMbha che, paNa anAraMbha nathI. 1. AraMbha eTale AzravadhAre pravRtti karavI te. 2010_05 Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra je asa yateA che te aviratinI apekSAe AtmArabha paNa che, parArabha paNa che ane ubhayArabha paNa che, paraMtu anArbha nathI. -zataka 1. udde 1 302 gau--he bhagavan ! jIvA huM gautama ! ka | svayaM kRtakane veDhe che ? karanArA ja karmane vede che, bIjAe kareluM ka bIjAthI vedAnuM nathI; tema ja karela kanai| bhAgavyA vinA chUTakArA nathI, teA paNa ' kane AMdhyA pachI tarata ja ke sAmaTu te badhu ja vedatA nathI; paraMtu tene je bhAga leAnmukha thaye! hAya, teTalA ja vede ke; anya nahi. -- [ zataka 1, udde. 2 gau.--he bhagavan ! jIvA vIvALA che ke vI vinAnA che. 1. asayata eTale jemaNe saMyama svIkAryuM nathI tevA. have sUkSma ekendriyAdi jIvAnI pravRtti buddhipUrvaka na heAvAthI te asayata ja che; paraMtu temane ema ne ema te AtmArabhI na kahevAya; kAraNa ke tee jAte zubha ke azubha kAMI ja karatA nathI. chatAM jyAMsudhI te jIvAe virati svIkArI nathI, tyAM sudhI te mUDha dazAmAM paNa je kAMI kare che, te temane AtmArabha ja gaNAya che. A viSayanI vadhu carcA mATe juo A mALAnuM sacamadhama 'pustaka pA. 2126. 2010_05 Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva zae ma- he gautama! jI vIryavALA paNa ane vIrya vinAnA paNa che. gautra -he bhagavan! tenuM zuM kAraNa? mahe gautama! jIvo be prakAranA che: saMsArI, ane mukta (siddha). temAM mukta cho to vIryarahita che. saMsArI che be prakAranA cheH zukaladhyAnathI zaila jevI nizcala (zelezI) dazAmAM sthita thayelA; ane tevI dazA vinAnA. temAM jeo zailezI dazAmAM sthita che, temAM sattA rUpe to vIrya (labdhivarya ) che; paraMtu kriyA karatuM vIrya (karaNavIrya) nathI; paNa zailezI dazAmAM sthita nahi evA chavAmAM sattArUpe vIrya to hoya che; paNa kriyA karatuM vIrya hoya paNa kharuM ane na paNa hoya. eTale ke jyAre teo utthAnAdi kriyAvALA hoya tyAre teo savItyuM che, ane utthAnAdi kriyA vinAnA hoya tyAre avIrya che. vaLI aparyAptAdi avasthA vakhate paNa teo avIya ja hoya che]. - zataka 1, udde 8 2: jIvanAM jJAna gau -he bhagavana ! jJAna aihabhavika (A bhavamAM ja rahenAruM) che? pArabhavika (cAlatA bhavamAM bhaNuyeluM bIjA 1. potAnI nine yogya zarIra, ikiyAdi paryAsio haju prApta na karI hoya te avasthAmAM 2010_05 Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra zrIbhagavatIsAra bhavamAM sAthe jAya tevuM ) che ? ke tadubhayabhavika (cAlatA bhavamAM bhaNuyeluM parabhavamAM tathA paratara bhavamAM jAya tevuM) che ? maha-he gautama! jJAna habhavika paNa che, pArabhAvika paNa che ane tadubhayabhavika paNa che. darzana paNa e ja pramANe jANavuM. gau0-he bhagavana ! cAritra ehabhAvika che, pArabhAvaka, che ke tadubhayabhavika che ? ma - he gautama ! cAritra aihabhAvika che, paNa pArabhavika ke tadubhayabhavika nathI. e pramANe tapa ane saMyama paNa jANavAM. [ jIva A bhavamAM cAritravALo thaIne e ja cAritra, vaDe bIjA bhavamAM cAritravALe thatuM nathI. kAraNa ke, grahaNa kareluM cAritra jIvatAM sudhI ja hoya che. vaLI ahIM alpAMze cAritra pALavAthI devalokamAM utpatti thAya, tyAre tyAM viratine taddana asaMbhava hovAthI cAritrane paNa abhAva che; tema ja saMpUrNa cAritra pALavAthI mokSagati ja thaI hoya, tyAre te gatimAM cAritrane asaMbhava che, kAraNa ke cAritrane aMgIkAra karmanA kSaya sAru che; mokSamAM cAritranuM kAMI prayojana nathI-TIkA - zataka 1, ude1 gau-he bhagavana ! jJAna keTalA prakAre kahyuM che ? mohe gautama! jJAna pAMca prakAre kahyuM che : Aminibedhika jJAna (arthAta Idriya -manathI thatuM yathArtha 2010_05 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM sAna 321 ane nizcita jJAna): zrutajJAna (arthAta Ikiya ane manathI buta - zAstra-graMthAnusAre thatuM jJAna ; avadhijJAna ( arthAta ikiya-mananI sahAyatA vinA AtmAnI viziSTa regyatAthI thatuM sarva mUrta dravyanuM pratyakSa jJAna); mana:paryAvajJAna ( arthAta manodravyanA AkAravizeSanuM jJAna- eTale ke bIjAne mananuM jJAna); ane kevalajJAna (arthAta sarva dravya-paryAyanuM saMpUrNa jJAna ). gau- he bhagavana ! Abhinidhika jJAna keTalA prakAranuM che? maha-he gautama? AbhinibAdhika jJAnanA cAra bhedo che : avagraha, IhA, avAya ane dhAraNA. [ vivaraNa: 1. nAma-jAti AdinI vizeSa kalpanAthI rahita, mAtra je sAmAnyanuM jJAna te avagraha kahevAya. jema ke, gADha aMdhakAramAM kAMIka sparza thatAM, "A kAMIka che.' evuM jJAna. 2. avagrahathI grahaNa karelA sAmAnya viSayane vizeSarUpe nizcaya karavA mATe je vicAraNuM thAya che, te Ihi. jemake, "A doraDAno sparza che ke sApano?" e saMzaya thatAM evI vicAraNA thAya che ke, "A deraDAne sparza he joIe; sApa hota to phUMphADe bhArata. 3. IhA dvArA grahaNa karelA vizepane kAMIka adhika ekAgratAthI je nizcaya thAya che, te avAya. jemake, thoDAka samaya tapAsa karyA pachI evo nizcaya thAya ke, "A sApane sparza nathI, doraDAne ja che." 2010_05 Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatIsAra 4. avAyarUpa nizcaya, keTalAka samaya sudhI kAyama rahyA bAda, mana bIjA viSayamAM cAlyuM jatAM lupta thaI jAya che; paNa te pAchaLa evo saMskAra mUkato jAya che ke jethI yogya nimitta maLatAM e nizcita viSayanuM punaH smaraNa thaI Ave che. A nizcayanI satata dhArA, tajanya saMskAra ane saMskArajanya smaraNa e badhA vyApAra dhAraNuM kahevAya gau--he bhagavana! avagraha keTalA prakArano che? . ma-he gautama! avagraha be prakArano che: vyaMjanAvagraha ane arthAvagraha. vivaraNa: badhI ikiyo ane manane svabhAva ekasarakhA nathI; tethI temanA dvArA thanArI jJAnadhArAnA AvirbhAvano krama paNa sarakho nathI. e krama be prakArane che : maMdakama ane 5yukrama. maMdakramamAM grAhya viSayanI sAthe te te viSayanI grAhaka Idriyane saMyoga (vyaMjana) thatAM ja jJAnane AvirbhAva thAya che, paNa tenI mAtrA eTalI alpa hoya che ke, tethI "A kAMIka che" e sAmAnya baMdha paNa thato nathI. paNa jema jema viSaya ane indriyane saMga puSTa thato jAya che, tema tema jJAnanI mAtrA paNa vadhatI jAya che ane aMte enAthI "A kAMIka che" evo viSayane sAmAnya baMdha "arthAvagraha thAya che. A arthAvagrahano pUrvavata badhe vyApAra vyaMjanAvagraha kahevAya che. maMdajhamika jJAnadhArAmAM vyaMjanAvagrahane sthAna che; paraMtu paTukramikamAM nathI. kAraNa ke temAM te Idriya ane arthanuM yogya sthaLamAM saMnidhAna thatAM tarata ja arthAvagraha 2010_05 Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karaNa jIvanAM jJAna - tenuM sAmAnyarUpe jJAna- thaI jAya che. cha ItimAMthI netra ane mana vaDe vyaMjanAvagraha nathI thato, kAraNa ke e bane viSaya sAthe saMyoga vinA ja mAtra egya saMnidhAnathI pitA potAnA grAhya viSayone jANe che, tethI te bene aprApyakArI" kahe che; ane temanAthI thatI jJAnadhArAne paTukamika kahe che. paraMtu karNa, jiM, dhrANu ane sparzana e cAra Idriya maMdAkramika jJAnadhArAnuM kAraNa che; kema ke e cAre prApyakArI, arthAta grAhya viSaya sAthe saMyukta thaIne ja ene grahaNa kare che. jyAM sudhI zabda, sAkara, puSpakaNa vagere kAna, jIbha, nAka vagerene aDake nahIM tyAM sudhI tenI khabara paDatI nathI. zrutajJAnanA aMgabAhya ane aMgapraviSTa evA be prakAra che. tIrthakare dvArA prakAzita je jJAnane emanA sAkSAta ziSya gaNadharoe grahaNa karI dvAdaza aMgarUpe sUtrabaddha karyuM, te aMgapraviSTa; ane dvAdazAMgImAMthI bhinna bhinna viSaya upara gaNadhare pachInA zuddhabuddhi AcAryoe je zAstro racyAM, te aMgabAhya. avadhijJAnanA be prakAra che: bhavapratyaya, ane guNapratyaya. je avadhijJAna janmatAMnI sAthe ja pragaTa thAya che (nAraka ane dezane) te bhavapratyaya; ane je janmasiddha nathI, paraMtu janma lIdhA bAda vrata, niyama Adi guNonA anuSThAnanA baLathI pragaTa thAya che, te guNapratyaya kahevAya che. mana:paryavajJAnanA Rjumati ane vipulamati evA be bheda che: viSayane sAmAnyarUpe jANanAruM te Rjumati, ane vizeSarUpathI jANanAruM te vipulamati. manavALAM saMsI 2010_05 Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra prANIo kaI paNa vastunuM ciMtana manathI kare che, te samaye ciMtanIya vastunA bheda pramANe te mana paNa bhinna bhinna. AkRtione dhAraNa kare che. e AkRtio ja mananA. paryAya che. ane e mAnasika AkRtione sAkSAta jANavAvALuM jJAna manaH paryAyajJAna che. pachI te AkRtio uparathI anumAna dvArA temanA vaDe ciMtavAtI vastuone jANI zakAya che. mana:paryavajJAna dvArA, manarUpa banelAM pudgala ane te paNa manuSyakSetranI aMdaranAM ja, grahaNa karI zakAya che. mati Adi cAre jJAna game teTalAM zuddha hoya, paNa te cetanAzaktinA apUrNa vikAsarUpe hovAthI eka paNa vastunA samagra bhAvone jANavAmAM asamartha hoya che. je jJAna kaI eka vastune saMpUrNa bhAvone jANI zake te badhI vastuonA saMpUrNa bhAvane paNa jANuM zake, ane e ja jJAna pUrNa kahevAya che. e ja kevaLajJAna che. e jJAna cetanAzakitanA saMpUrNa vikAsa vakhate pragaTa thAya che; tethI enA apUrNatAjanya bhedaprabheda thatA nathI. koI paNa evI vastu nathI. athavA eka paNa evo bhAva nathI ke je enI dvArA pratyakSa jANI na zakAya. keI AtmAmAM eka vakhate eka, keTalAkamAM be, keTalAkamAM traNa ane keTalAkamAM eka sAthe cAra sudhI jJAna saMbhave che; paraMtu pAMce jJAna ekI sAthe koImAM hatAM nathI. jyAre eka hAya, tyAre kevaLajJAna samajavuM joIe; kemake kevaLajJAna paripUrNa hovAthI e samaye anya apUrNa jJAnane saMbhava ja nathI. jyAre be jJAna hoya, tyAre matijJAna ane zrutajJAna hoya; kemake pAMca jJAnamAMthI niyata sahacArI e be jJAna ja 2010_05 Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM jJAna che; bAkInAM traNa eka bIjAne choDIne paNa hoI zake che. jyAre traNa jJAna hoya tyAre mati, mRta ane avadhi hoya; athavA mati, zrata ane mana:paryaya hoya; kemake traNa jJAnane saMbhava apUrNa avasthAmAM ja hoya che; ane e samaye avadhijJAna hoya ke mana:paryAya hoya, paraMtu mati ane zrata e be avazya hoya che ja. jyAre cAra jJAna hoya che, tyAre mati, zrata, avadhi ane mana:payoya hoya che, kemake e cAre apUrNAvasthAmAM thatAM hovAthI ekI sAthe hoI zake che. A badhuM zaktinI apekSAe samajavuM, pravRttinI apekSAe nahIM; arthAta ekIsAthe AtmAmAM vadhAremAM vadhAre cAra jJAnazaktio hovA chatAM eka samayamAM koI eka ja zakita pitAnuM jANavAnuM kAma kare che; anya zaktio niSkriya rahe che. [mati, mRta Adi pAMce jJAna cetanAzaktinA paryAya che. emanuM kArya pitAnA viSayane prakAzita kare e che. tethI e badhAM jJAna kahevAya che, paraMtu emAMthI pahelAM traNa, jJAna tema ja ajJAna ema banne rUpe hoya che. jema ke matijJAna, matiajJAna, sutajJAna, muajJAna; ane avadhijJAna tathA avadhiajJAna ke virbhAgajJAna. je purupa mithyAdASTa che, tenAM mati, mRta ane avadhi e traNe jJAna ajJAna rUpa ja che; jyAre samyagdaSTinAM ukta traNe jJAna jJAnarUpa che. mokSAbhimukha AtmAe pitAnA jJAnane upayoga samabhAvanI puSTimAM kare che, sAMsArika vAsanAnI puSTimAM nahIM; tethI temanuM jJAna game teTaluM alpa hoya to paNa te jJAna che; tethI ulaTuM saMsArAbhimukha AtmAnuM jJAna game teTaluM vizALa ane 2010_05 Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * * * zrIbhagavatI-sAra spaSTa hovA chatAM sAMsArika vAsanAnuM poSaka hovAthI ajJAna kahevAya che.] gau -he bhagavan! ajJAna keTalA prakAranuM che? bha0-he gautama ! ajJAna traNa prakAranuM che. matijJAna zrutaajJAna ane virbhAgajJAna. gau -he bhagavana! eMtiajJAna keTalA prakAranuM che ? maha-he gautama! matiajJAna (matijJAnanA avagrahathI mAMDIne dhAraNa sudhInA cAra prakAro anusAra ) cAra prakAranuM che. gautra -bhagavan! mRtaajJAna keTalA prakAranuM che? - ma- gautama! ajJAnI tathA mithyAdaSTi puruSoe pitAnAM chaMda, buddhi ane mati anusAra kApI kADheluM bhArata, rAmAyaNa, vagerethI mAMDIne sAMge pAMga cAra veda vagere badhuM zrutajJAna che. gau - he bhagavana ! vilaMgajJAna kevA prakAranuM che ? ma-che gautama! vibhaMgajJAna aneka prakAranuM kahyuM che. te jemake grAmane AkAre (grAmamAtra viSaya hovAthI), varSa 1. vigato mATe juo nadIsUtra miAkunAdhikAra su. 4 temAM te uparAMta bhImAsura-graMtha, kauTilyano graMtha, zakaTabhadrikA (eka laukika zAstra), azvazAstra, kapAsazAstra, nAgasUkSma (eka laukika zAstra), suvarNa zAstra, vaizeSika, buddhavacana, airAzika, kapilIya, lokAyata, paTTItaMtra, mAThara, purANa, vyAkaraNa, bhAgavata pAtaMjala, tathA lekha ane gaNitathI mAMDIne zakunaruta sudhInA 72 kaLAono ullekha che. 2010_05 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM jJAna 327 ( bhAratAdikSetra )ne AkAre, vadhara patane AkAre, paryaMtane AkAre, vRkSane AkAre, stUpane AkAre, gheADAne AkAre, hAthInA AkAre, manuSyane AkAre, kinaranA AkAre, strIpuruSanA AkAre, mahAragane AkAre, gAMdhane AkAre, vRSabhane AkAre, tathA pazu, pasaya (e kharIvALuM, jaMgalI cepaNu' ), pakSI ane vAnarane AkAra. 1 gauhe bhagavan! nArake jJAnI che ke ajJAnI? ~he gautama! nArI! jJAnI paNa che ane ajJAnI paNa che. temAM je jJAnI che, te avazya traNa jJAna vALA che : mati, zruta ane avidha. je ajJAnI che, temAM keTalAka e ajJAnavALA che, ane keTalAka traNa ajJAnavALA che. te pramANe asurakumArathI stanitakumAra sudhI jANavuM. sa pRthvIkAyaka, aAyika, agnikAyika, vAyukAyika, ane vanaspatikAyika jIvA jJAnI nathI paNa ajJAnI che; ane te avazya e ajJAnavALA che : matiajJAna ane zrutaajJAna. e iMdriyathI mAMDIne cAra iMdriya sudhInA vA ti ane 1. kiMnarathI mAMDIne gAMdha sudhInA devA vyatara vargItA che, temAM yaza, rAkSasa, bhUta ane pizAca umeratAM kula ATha thAya. 2. eTale ke teneA teTalA ja mAtra viSaya che. 3. kemake koI asannI paMcendriya tiryaMca narakamAM utpanna thAya, tyAre aparyAptAvasthAmAM tene vibhaMga nathI hotuM; ane jo mithyASTi sajJI pace driya narakamAM utpanna thAya tA tene aparyAptAvasthAmAM paNa vibha'ga hoya che. 2010_05 Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrAbhagavatIzvara mRta e be jJAnavALA ke mati ane zrata e be ajJAnavALA paNa hoya che. paMcaeNkiya tiryaMca jJAnI ane ajJAnI bane che. je jJAnI che, temAM keTalAMka be jJAnavALAM ane keTalAMka traNa jJAnavALAM che; evuM ja traNa ajJAnanuM paNa jANavuM. manuSyone pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. vAnayaMtara devone nArakanI peThe jANavuM. jyotipikA ane vaimAnikone avazya traNa jJAna ke traNa ajJAna hoya che. siddho jJAnI che, paNa ajJAnI nathI; teo avazya eka kevaLajJAnavALA che. tIrthakara jevA ja manuSyagatimAM jatAM aMtarAla gatie paNa avadhijJAna sahita hoya che. je ajJAnI che, te virbhAgajJAnathI paDyA pachI manuSyagatimAM jAya che, mATe temane be ajJAna ja hoya che. devagatimAM jatAM jJAnI jene avadhijJAna devAyuSane prathama samaye ja utpanna thAya che; tethI teone avazya traNa jJAna hoya che. je ajJAnI che, te asaMsI thakI devagatimAM utpanna thAya che; teone aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAnano abhAva hovAthI be ajJAna 1. be iDhiyAdi mAM, pUrva baddhAyuSa manuSya ke tiryaMca pazamika samyagadaSTi jIva, upazama-samyakatvane vamate utpanna thAya, tyAre tene aparyAptAvasthAe sAsvAdana samyagadarzana hoya che. te ochAmAM ochuM eka samaya ane vadhAremAM vadhAre che AvalikA sudhI rahe che. tyAM sudhI te jJAnI kahevAya che. pachI te mithyAtvane prApta thAya tyAre ajJAnI kahevAya che. 2. avadhijJAna bhavapratyaya hovAthI aMtaragatimAM paNa hoya che. 2010_05 Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 jIvanAM jJAna hoya che. je ajJAnI saMsI thakI AvI devagatimAM jAya che, tene virbhAgajJAna avazya hovAthI traNa ajJAna hoya che. narakagatinuM paNa tevuM ja jANavuM. tiryaMcagatimAM jatA jIvone be jJAna ke be ajJAna hoya che. sendriya jIvone vikape cAra jJAna ane traNa ajJAna hoya che. aniMndriya jIva (mukta) ne siddhanI peThe jANavA. saMjJI che, ane vedasahita jIvo sendriya pramANe jANavA. sakAyika jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. saMgI jIvo sakAyikanI peThe jANavA. lesyAvALA jIvone paNa temaja jANavA. kRSNa thI padma lesyAvALAne sendriya jevA tathA zulalesyAvALAne lesyAvALA jevA jANavA. ane siddha jevA jANavA. 1. kAraNa ke samyagadaSTi jI avadhijJAnathI paDyA pachI mati-sutajJAna sahita tiryaMcagatimAM jAya che tethI temane be jJAna hoya che. ane mithyASTi jIvo virbhAgajJAnathI paDyA pachI tiryaMcagatimAM jAya che, mATe temane be ajJAna hoya che. 2. teone kevalajJAna nathI hotuM; kAraNa ke te atIndriya jJAna che. ' 3. je jJAnI che tene jJAna, ane ajJAnI che tene ajJAna ema sarvatra samajavuM. 4. kAraNa ke kAya eTale zarIra, te te kevalIne paNa heya. pa. kema ke kevalIne paNa mane yogAdi heya. 6. kAraNa ke kevalIne paNa zuklalesyA heya. 2010_05 Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra sakaSAyIne seMdriya jevA jANavA. akaSAyIne pAMca jJAna vikalpe jANavAM. vedarahita jIvAne akaSAyInI peThe jANavA. AhAraka jIvAne sakaSAyI jevA jANavA, paNa temane kevalajJAna paNa hAya che. anAhAraka jIvAne manaHpava mAna sivAyanAM cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpe hAya che. 380 bhasiddhika eTale ke, vikalpe pAMca jJAna ane traNa abhavisiMduka vA nAnI ajJAnavALA hoya che. jJAnanA viSaya dravya apekSAe, kSetra -- dravyAnA apekSAe,kAla dravyanA pariNAmanI avasthiti dravyanA pAMce nI apekSAe dhastikAyAdi vya tI AdhArabhUta AkAza nI tI apekSAe, ane bhAva cAra prakAranA kahevAya che. mekSanI yAgyatAvALA vA ajJAnavALA hAya che. nathI, paNa vikalpe traNa ------ AiinAdhikajJAnI sAmAnyarUpe sarvadravyane sa kSetrane, sarvAM kALane ane sarva bhAveAne jANe ane jue che. 1. kAraNa ke, anivRttikhAdarAdi guNasthAnarka aveka hAya che. tyAM sthane cAra jJAna ane kaivalajJAnIne pAMcamuM kevalajJAna, hAya che. 2. vigrahagati, kevavalesamuddhAta, ane ayAgiavasthAmAM ja jIvA anAhAraka hoya. anAhArane AdinAM traNa jJAna ane ajJAna vigrahagatimAM, ane kevalajJAnIne eka kevalajJAna kelisamuddhAta tathA ayAgiavasthAmAM hoya che. mana:paryavajJAna AhArakane ja hAya che. 2010_05 Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM jJAna sAmAnyarUpe eTale ke dravyamAtrarUpe jANe che, paNa temAM rahelA sarva viSayanI apekSAo jANato nathI. tevuM ja zrutajJAnanuM paNa jANavuM. arthAta mati ane butajJAna dvArA rUpI-arUpI badhAM dravyo jANI zakAya che, paraMtu enA paryAya to keTalAka ja jANI zakAya che, badhA nahi. zrutajJAnamAM manovyApAranI pradhAnatA hovAthI temAM vicArAMza adhika ane spaSTa hoya che, tethI mati karatAM zratane viSaya dravyanA paryAyarU5 grAthanI apekSAe vizeSa che. joke dravyarUpa prAdhdhanI apekSAe to baMnenA viSayamAM jUnAdhikatA nathI. avadhijJAnI dravyanI apekSAe ochAmAM ochuM taijasa ane bhASAnI vaccenAM evAM sUkSma anaMta pudgala dravyane jANe; ane vadhAremAM vadhAre bAdara ane sukSma sarva dravyane jANe, ane avadhidarzanathI dekhe. kSetrathI avadhijJAnI ochAmAM ochuM AgaLanA asaMkhyAtamA bhAgane ane 1. matijJAnamAM paNa bIjI indriyo sAthe manane vyApAra grahita che; ane mana svAnubhUta tathA zAzvakRta badhAM mUrtaamUrta dravyanuM ciMtana kare che. to pachI mati ane zrata vacce bheda che rahyo e prazna saheja thAya che. teno javAba e che ke, jyAre mAnasika ciMtana zabdAlekha sahita hoya, tyAre kutajJAna; ane jyAre rahita hoya tyAre matijJAna kahevAya. "zabdollekha" eTale vyavahArakAlamAM zabdazaktinA grahaNathI utpanna thavuM te, che. arthAta jema zrutajJAnanI utpattinA samaye zabda-arthanA satanuM smaraNa ane zratagraMthanuM anusaraNu apekSita che, tema IhA Adi matijJAnanI utpattimAM nathI. 2010_05 Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-2 vadhAremAM vadhAre zaktinI apekSAe alokane viSe asaMkhya lokapramANa khaMDane jANe ane jue. kALathI avadhijJAnI ochAmAM ochuM AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAgane, ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyAta utsarpiNuM ane avasarpiNI jeTalA atIta anAgatakALane jANe ane jue, eTale ke teTalA kALamAM rahelAM rUpI dravyane jANe. avAdhajJAnI phakta mUrta dravyono sAkSAtkAra karI zake che; amUrtIne nahi, tema ja mUrta dravyono paNa samagra pathAne te jANI zakato nathI. manaH paryAyajJAna paNa mUrta dravyono ja sAkSAtkAra kare che; paraMtu avadhijJAna jeTalAM dravyono nahi. kemake, avadhijJAna dvArA sarva prakAranAM pugaladravya grahaNa karI zakAya che, paraMtu manaHpayoyajJAna dvArA te phakta manarUpa banelAM pudagala ane te paNa mAnuSottarakSetranI aMdaranAM ja grahaNa karI zakAya che. mane paryAyajJAna paNa game teTaluM zuddha hoya toya grAhya dravyanA saMpUrNa paryAyone jANI zakatuM nathI. vaLI te jJAna dvArA sAkSAtkAra to ciMtanazIla mUrta manane thAya che; chatAM pachI thanAra anumAnathI e mana dvArA ciMtana karelAM mUrti amUrta badhAM dravyo jANI zakAya che. mana:paryAyajJAnanA be bheda jumati (sAmAnyagrAhI) ane vipulamati (aneka vizeSagrAhI) nA viSaya have vigatavAra varNavavAmAM Ave cheH RjumatijJAna sAmAnya - keTalAka paryAyaviziSTa mane dravyanuM jJAna hoya che. jemake teNe ghaTa ciMtavyo'. A pramANe te aDhI dvIpamAM rahelA saMjJI paMcendriya paryApta jIvoe manarUpe pariNAmAvela mane 2010_05 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM jJAna 32 vaNanA anaMta skaMdhone sAkSAta jANe. paraMtu teNe ciMtavela ghaTAudarUpa arthane anumAnathI jANe, mATe tene dekhe" ema kahe che. vipulamatijJAna puSkaLa vizeSaviziSTa. bhadravyanuM jJAna hoya che. jemake "teNe mATIne pATaliputrano, vasaMtakALano ane pILA varNana ghaTa ciMtavya." kSetrathI Rjumati ochAmAM ochuM AgaLanA asaMkhyAtamA bhAgamAM ane vadhAremAM vadhAre tiryakra manuSyalokamAM rahelA saMjJI paMcaeNkiya paryApta jIvonA manogata bhAvane jANe; ane vipulamati aDhI AMgaLa adhika te kSetramAM rahelA manogata bhAvane jANe ane dekhe. kAlathI jumati ochAmAM ochA palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA atIta anAgata kAlane jANe ane jue. tene ja vipulamati vadhAre spaSTapaNe jANe. bhAvathI Rjumati sarva bhAvonA anaMtamAM bhAge rahelA anaMta bhAvane jANe ane jue; tene vipulamati vizuddha ane spaSTapaNe jANe ane jue. kevalajJAnI dravyathI sarva dravyane jANe ane jue che. e pramANe bhAva vagerethI sarva bhAva vagerene jANe che ane jue che. sauthI thoDA jevo mana 5ryavajJAnI che, tethI avadhijJAnI asaMkhyAtagaNI che; tethI AbhinibodhikajJAnI ane zrutajJAnI baMne vizeSAdhika che ane parasparatulya che; tethI 1. kAraNa ke saMyatane ja mana:paryAvajJAna hoya che. avadhijJAnI (naraka, deva, manuSya ane tiryaMca ema) cAre gatimAM chevAthI asaMkhyAtagaNuM che. 2010_05 Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra kevalajJAnI anaMtagaNuM che. ajJAnIomAM sauthI cheDA virbhAgajJAnI che, tethI matiajJAnI ane zrutaajJAnI anaMtagaNuM che ane paraspara sarakhA che. - jJAnI ane ajJAnImAM sauthI cheDA mana:paryavajJAnI che; tethI asaMkhyAtagaNa avadhijJAnI che, tethI mati ane zrutajJAnI vizeSAdhika che ane paraspara tulya che. tethI vilaMgajJAnI asaMkhyAtagaNuM che. tethI kevalajJAnI anaMtagaNuM che; tethI matiajJAnI ane zrataajJAnI anaMtagaNa che ane paraspara tulya che. have te jJAnanA paryAyonI apekSAe alpa--ahatva vicArIe. sauthI cheDA mana:paryavajJAnanA paryAya che, kemake tene viSaya mAtra mana che. tethI avadhijJAnanA paryA anaMtagaNuM che, kemake mana:paryAvajJAnanI apekSAe teno viSaya dravya ane paryAyothI anaMtagaNo che. tethI zrutajJAnanA paryAye anaMtagaNu che, kemake tene viSaya rUpI-arUpI dravyo hovAthI tenAthI anaMtagaNe che. tethI matijJAnanA paryAya anaMtagaNuM 1. paMceMdriyAne ja virbhAgajJAna saMbhave che mATe te sauthI thoDA che. 2. kAraNa ke samadaSTi deva ane nAraka karatAM mithyAdaSTi -asaMkhyAtagaNuM che. 3. kAraNa ke sAdhAraNa vanaspatijIvo matiajJAnI ane zrataajJAnI hoya che, ane teo siddha thakI anaMtagaNa che. 4. paryAya eTale bhinna bhinna avasthAo. athavA te te jJAnanA ya pathArthonA bhedathI thatA bhede. athavA kevalajJAna vaDe te te jJAnanA karAtA aze. 2010_05 Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvavA rAja che, kAraNa ke tene viSaya abhilAkha ane anabhilApya padArtho hovAthI tethI anaMtagaNe che. tethI kevalajJAnanA paryAye anaMtagaNuM che, kemake tene viSaya sarva dravyo ane sarva paryAya hovAthI anaMtagaNe che. sauthI thoDA virbhAgajJAnanA paryAye che, tethI anaMtagaNuM mRtaajJAnanA paryAya che, ane tethI anaMtagaNuM matiajJAnanA paryAye che. jJAna ane ajJAna baMneno mizra rIte vicAra karIe, to sauthI thoDA mana:paryavajJAnanA paryAvo che; tethI virbhAgajJAnanA paryAye anaMtagaNuM che, kemake uparanA raiveyakathI AraMbhI sAtamI naraka pRthvImAM ane tiryaMpha asaMkhyAta dvIpa samudramAM rahelAM keTalAMka rUpI dravyo ane temanA keTalAka paryAyo virbhAgajJAnane viSaya che, ane te mana:paryavajJAnanA viSayanI apekSAe anaMtagaNe che. visaMgajJAnathI avadhijJAnanA paryAyo anaMtagaNa che, kemake avadhijJAnano viSaya sakala rUpI dravya ane pratyeka dravyane asaMkhyAta paryAya che, ane te virbhAgajJAnanI apekSAe anaMtagaNuM che. tethI zruta ajJAnanA paryAye anaMtagaNa che, kemake mRtaajJAnane viSaya zrutajJAnanI peThe sAmAnya rUpe karIne sarva mUrtamUrta dravyo ane sarva paryAye hovAthI avadhijJAnanI apekSAe anaMtagaNe che; tethI zrutajJAnanA paryAyo vizeSAdhika che, kemake mRta ajJAnane agocara keTalAka paryAne zrutajJAna jANe che. tethI matiajJAnanA paryAya anaMtagaNuM che, kemake zrutajJAna abhilAyavastu viSayaka hoya che, jyAre matiajJAna tenAthI anaMtagaNa anabhilApya vadhAre padArtho 2010_05 Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra, viSayaka paNa hoya che. tethI matijJAnanA paryAya vizeSAdhika che. tethI kevalajJAnane paryAye anaMtagaNuM che, kemake te sarva kAlamAM rahelAM sarva dravyo ane sarva paryAne jANe che. - zataka 8, ude2 praha-he bhagavana ! avadhijJAnI java keTalI syAmAM hoya? u0-he gautama! traNa vizuddha lesyAmAM hoya te-- lezyA, paDyUlezyA ane gulalesyA. praha-he bhagavana ! teno bAMdho kyA prakArano hoya ? u0 -he gautama ! te vajaRSabhanArA saMhananavALA hoya. praha-he bhagavana! te keTalI UMcAIvALo hoya ? pra--he gautama! ochAmAM ochI sAta hAtha ane vadhAremAM vadhAre pAMcaso dhanuSa UMcAIvALo hoya. pra-he bhagavan ! te keTalA ayuSavALo hoya? u-he gautama ! te ochAmAM ocho kAMIka vadhAre ATha varSane ane vadhAremAM vadhAre pUrva keTI AyuSavALe. heya. pra-he bhagavan! te strIdavALo hoya, puruSadavALa hoya ke napuMsaravALo heAya ? . 1. te prathama prakArano tathA dhyAna mATe Avazyaka saMhanana - mAM kahevAya che. tenI vigato mATe juo A mALAnuM * aMtima upadeza" pustaka, pA. 129. 2010_05 Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM jJAna ' u-he gautama! te puruSadavALo hoya, athavA kRtrima napuMsaka hoya. praha-he bhagavan! tene keTalA kapAye hoya? u-he gautama! tene saMjavalana prakAranA krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya hoya. tenA adhyavasAyo paNa prazasta ja hoya. - zataka 9, udde 31 pramANa jenAthI artha - padArtha - jANI zakAya te pramANu. athavA 'jANavuM' te pramANa. gau -he bhagavana ! pramANa te zuM? u-he gautama ! pramANu cAra prakAranuM che. pratyakSa, anumAna, upamAna, ane Agama. pratyakSanA be prakAra che : IDiyapratyakSa ane nokiyapratyakSa. IdriyapratyakSa eTale pAMca ithiI thatuM jJAna. noIdriyapratyakSa eTale Ikriya ane mananI sahAyatA vinA phakta AtmAnI legyatAnA baLathI utpanna thatuM jJAna. avadhijJAna, mana:paryavajJAna, ane kevalajJAna e noIdiyapratyakSa jJAne che. anumAna traNa prakAranuM che. pUrvavata, zeSavata ane daSTasAdhamyavat . [ jema nAsI jaIne pharI AvelA putrane mAtA kaI (traNa vagerenA) pUrva nizAnathI oLakhI kADhe. 1. juo AgaLa pA. 29, Ti. na. pa. 2010_05 Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sna zrIbhagavatI sAra tema pUrva jANelA nizAnathI je jJAna thAya te pUrvavat. zeSavata eTale kA vagerenI nizAnIethI parAkSa padAnuM je jJAna thAya te. jemake, ' ahI meAranA zabda hAvAthI mAra hovA joI e.' eka padArthanA svarUpanuM nirIkSaNa karavAthI evA svarUpavALA bIjA padArtho paNa e prakAranA che evuM je jJAna te dRSTasAdhavat anumAna kahevAya. jemake, (80 ratibhAranA ) eka kane jovAthI enA jevA je bIjA te paNa kArSIpaNa kahevAya tevuM jJAna. upamAnanuM svarUpa A prakAranuM che jevI gAya tevA gaya. Agama e prakAranA cheH laukika ane leAkeAttara. laukika te bhArata, rAmAyaNa, aMge pAMgahita cAra veda vagere. ane leAkAttara te bAra aMgeAvALuM gaNipiTakara, zataka 5, udde. 4 3: jIvAnuM vargIkaraNa 1 che vaga rAjagRha nagaranA prasaMga che. gau--he bhagavan! sasArI jIve keTalA prakAranA che? ma--te gautama ! saMsArI jIvA cha prakAranA che : pRthvIkAya, jaLakAya, vAyukAya, agnikAya, vanaspatikAya ane trasa ( athavA jaMgama ). 1. jIe AgaLa pA. 326, noMdha. 2, juo AgaLa pA. 163. 2010_05 Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jInuM vagIkaraNa 339 temAM pRthvIkAyikAnA be varga che: sUkSma pRthvIkAyika ane bAdara (sthUla) pRthvIkAyika. sUkSma pRthvIkAyikanA pAchA be varga che. paryApta ane aparyApta. bAdara pRthvIkAyanA paNa be prakAra che: kSaNa (bhUke karelA DhephA jevI mRdu kAlI nIlI vagere pRthvI), ane khara (upala, zilA, kAMkarA vagere ). aprakAyikanA paNa sUkSma tathA bAdara evA be vibhAga che; tathA sUmanA paryApta ane aparyApta evA be vibhAga che. bAdara akAyika to hama, karA, ThaMDuM pANI, mA pANI, khAruM pANuM vagere aneka prakAranuM che. tejaskAyikanA paNa sUkSma (paryApta ane aparyApta), tathA (aMgAra, jvALA, agni, ulkA vIjaLI vagere) bAdara evA be prakAra che. vAyukAyikanA paNa sUkSma (paryApta ane aparyApta), tathA (pUrva dizAne, dakSiNa dizAna, vaTeLa vagere ) bAdara evA be prakAra che. vanaspatikAyikane sUkSma (paryApta ane aparyApta ), tathA bAdara evA prakAra che. temAM bAdaranA pAchA "pratyeka zarIra, ---- 1. A sUmatva ane skUlatva ApekSika na samajavuM. paraMtu e sUma pRthvI kAyiko, peTImAM gaMdhanA avayavonI jema, cAre bAju phelAI rahelA hoya che, tathA sakala lokamAM vyApelA hoya che. paraMtu bAdara pRthvIkAyiko te niyata dezamAM ja hoya che. 2. A mATe juo A prakaraNamAM ja vibhAga 3, pA. 351. 3. A tema ja pachInA vargonI vigate ane peTA vigate mATe juo A mALAnuM 'aMtima upadeza" pustaka, pA. 25-262. 2010_05 Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra ane sAdhAraNuzarIra evA be prakAra che. dareka jIvanuM judu zarIra hoya evI vanaspati te pratyeka zarIra' (vRkSa, latA. tRNu vagere ); ane anaMta jIvonuM eka samAna zarIra hoya tevI vanaspati (baTAkA, mULA, Adu, DuMgaLI, lasaNa, haLadara vagere) sAdhAraNazarIra' kahevAya. trasakAyika jIvone cAra prakAra che : be iyivALA, traNa iMdriyavALA, cAra diyavALA, ane pAMca IdriyavALA. be Iyi eTale ke spaza ane rasaneMdriyavALA che te karamiyA, chIpa, zaMkha, kapaDA vagere che. te badhA saMmami (eTale ke mAtApitAnA saMbhoga vinA, garbhaja jIvana mala. AdimAM pedA thanArA) tathA napuMsaka hoya hoya che. temanA. paNa paryApta ane aparyApta evA be bheda che. - tevuM ja sparza, rasa, ane dhrANa e traNa diyavALA: gokaLagAya vagere jIvonuM paNa jANavuM. tevuM ja sparza, rasa, thrANa, ane AMkha ema cAra, IdiyavALA mAkhI, macchara vagere javAnuM paNa jANavuM. paMcaeNthi chanA cAra prakAra che : narayika (narakanA).. tiryaMca (pazu-pakSI vagere), manuSya, ane deva. nairoyike ratnaprabhA, zarkarA prabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA. dhUmaprabhA, tama prabhA, ane tamastama prabhA, ema sAta naraka pRthvIo anusAra sAta prakAranA che. temanA paNa paryApta. ane aparyApta evA be bheda che. 1, saMmUchima jIvamAtra napuMsaka hoya che. 2010_05 Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chanuM vagIkaraNa tiryacenA traNa prakAra che : jalacara, sthalacara, ane becara jalacaranA pAchA saMmi ane garbhaja ema be bheda che. mUchima to napuMsaka ja hoya che, garbhaja pAchA trI. puruSa ane napuMsaka ema traNa prakAranA hoya che. te badhAnA pAchA paryApta ane aparyApta evA be bheda che. sthalacara tathA khecaranuM paNa te pramANe jANavuM. manuSyanA be prakAra che: saMmAchama ane garbhaja. samRmi manuSyo garbha ja manuSyonA kapha, lIMTa, lehI, pitta, paru, vaya, maDaduM vagere azuci sthAnemAM pedA thAya che. temanuM kada AgaLanA asaMkhyaya bhAga jeTaluM hoya che; temane mana tema ja samyagadarzana nathI hotuM; teo ajJAnI hoya che tathA sarva paryAddhio pUrNa karatA pahelAM aMtamuhUrtamAM ja marI jAya che. garbhaja mana paNa traNa prakAranAM che : karmabhUminAM.1 akarmabhUminAM ane aMtaradvIpanAM. aMtarIpa jabuddIpanI AsapAsa vIMTaLAIne AvelA lavaNasamudramAM AvelA che. ' karmabhUmimAM AvelAnA pAchA be vibhAga che: Arya ane sveccha. zaka, yavana, cilAta, zabara, barbara vagere che aneka prakAranA che. 1. jemAM mokSamArgane jANanArA ane tene upadeza karanArA -tIrthaMkara pedA thaI zake, te karmabhUmi. te badhAnI vigato mATe juo A khaMDamAM AgaLa pAMcamo lekavibhAga. 2. AryaanAryanI vigato mATe juo A mALAnuM dharma kathAo" pustaka pA. 205-7. 2010_05 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra Aryo be prakAranA cheH RddhiprApta ane anuddhiprApta temAM RddhiprAptanA cha prakAra che: ahaMta, cakravatI, baladeva, vAsudeva, cAraNa, ane vidyAdhara. anuddhiprAptanA nava prakAra che. 1. magadha-rAjagRha vagere amuka sADIpacIsa Arya dezamAM janmelA "kSetraArya' 2. aMbai, kaliMda, vaideha, daMga, harita ane caMcuM e che pUjya. jAtimAM janmelA "jAtiArya. 3. rAjanya, bhaga, ugra, kvAku, jJAta, ane kauravya e che kulemAM janmanAra te "kulaArya'. 4. sUtara vecanArA, kApaDiyA, kapAsa vecanArA, kuMbhAra, pAlakhI upADanAra vagere 'karma Arya che. 5. tRNanArA, vaNanArA, paTeLAM vaNanArA, mazake banAvanArA; sAdaDI, cAkhaDIo, muMjanI pAdukA, chatrIo, vAhana, pUchaDAMnA vALanuM zilpa, lepa, pUtaLAM, zaMkhanuM zi95, dAMtanuM zilpa, bhAMDanuM zilpa, koDIonuM zilpa, tathA bhAlA vagerenuM kAma karanArA zilpaAryo che. 6. ardhamAgadhI bhASA bolanArA tathA brAhmI vagere lipio jANanArA 'bhASAArya che. 9. "jJAnA pAMca * prakAranA jJAna mujaba pAMca prakAranA che. 8. 'darzanArthe be prakAranA che. sarAga darzanArya 3 ane vItarAga darzanArya 1. chellA be prakAra, AkAzAdimAM gamana vagere viziSTa zakti prApta karanArA manuSyo che. 2 juo A mALAnuM "yogazAstra pA. 19. tyAM tIrthakarAdinI utpatti che, tethI te kSetra Arya che, bAkInuM anArya che. 3. tenA nisarga ruci vagere daza prakAro mATe juo A mALAnuM aMtima upadeza" pustaka pA. 164. 2010_05 Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chAnuM vagIkaraNa 343 temAM vItarAga darzanAryanA be prakAra che. jenA kaSAyo mAtra upazAMta thayA che tevA "upazAMtakaSAya'; ane jenA kapAyo kSINa thayA che tevA "kSINukavAya'. temAM pAchI "kSINukavAya. nA "chadmastha' ane 'kevalI' evA be bheda che. ane 'kevalI'nA pAchA "saMgI', ane ayogI'evA be bheda che. 9, cAritrA paNa be prakAranA che : sarAga cAritrAya, ane vitarAga cAritrArtha deva cAra prakAranA che. bhavanavAsI, vAnarthAtara, jyotiSka, ane vaimAnika. temAM bhavanavAsanA, asurakumAra, nAgakumAra, suparNakumAra, vighukumAra, agnikumAra, dvIpakumAra, udadhikumAra, dikakumAra, vAyukumAra, ane oNnitakumAra-evA daza bheda che. vAna vyaMtaranA, kiMmara, liMpuruSa, mahora, gAMdharva, yakSa, rAkSasa, bhUta, ane pizAca evA ATha bheda che. tiSkanA pAMca bheda che: caMdra, sUrya, graha, nakSatra, ane tArA. vaimAnikanA be bheda che : kalpapapanna ane kalpAtIta. temAM kalpapapatranA saudharma, aizAna, sAnakumAra, mahendra, brahmaloka, lAntaka, mahAzukra, sahastrAra, Anata, prANata, AraNa ane acuta evA bAra bheda che. ane kapAtItanA veyaka ane anuttara evA be vibhAga che. temAM raiveyakanA te heThaLanA, madhyama ane uparanA; tathA te darekane tevA traNa traNa bheda * A vibhAgo samajavA mATe guNasthAne viSe kAMIka samajavAnI jarUra che. tene mATe juo A vibhAgane aMte Ti naM. 1, pA. 344. 2010_05 Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIbhagavatIsAra maLI kula nava bheda che. ane anuttaranA, vijaya, vaijayaMta, jayaMta, aparAjita ane sarvArthasiddha evA pAMca prakAra che. te badhAnA paryApta ane aparyApta evA be prakAra che. - zataka che, ude. 4 TippaNuM TippaNuM naM. 1H "guNa" eTale AtmAnI samyaphava, cAritra, vIrya Adi zaktio; ane "sthAna" eTale te zaktionI taratamabhAvavALI avasthAo. jema jema AtmA uparanAM mehanIya karmanAM paTala dUra thAya che, tema tema AtmAnA sahaja guNe pragaTa thatA jAya che. tevAM guNasthAno athavA AdhyAtmika vikAsakramanI zreNIo 14 gaNAvAya che. 1. jemAM darzanamohanIyanI prabaLatAthI AtmAmAM tattvaruci ja pragaTatI nathI, tathA jenI dRSTi mithyA hoya che. te miyAdaSTi' nAmanuM prathama guNasthAna che. 2. agiyArame guNasthAne pahoMcyA chatAM patita thaI prathama guNasthAna upara AvatAM vacce bahu theDe vakhata tatvacinA svalpa AsvAdavALI je avasthA prApta thAya che, te "sAsvAdana' guNasthAna. 3. satya-asatya vacce dolAyamAna sthiti te samyakRmithyAdaSTi" guNasthAna. 4. jemAM AtmA asaMdigdhapaNe satyadarzana-tattvaruci karI zake che, te "aviratasamyagdaSTi" guNasthAnaka. tene avirata kahevAnuM kAraNa e che ke, temAM darzanamehanIyanuM 2010_05 Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 jInuM vagIkaraNa aLa gayA chatAM cAritramehanIyanI sattA savizeSa hovAthI virati (tyAgavRtti) udaya nathI pAmatI. 5. je avasthAmAM ruci uparAMta alpAMze paNa virati { tyAgavRtti) utpanna thAya che, te "dezavirati'. 6. jemAM tyAgavRtti pUrNa udaya pAmavA chatAM vacce vacce pramAda -alana saMbhave che, te "pramattasaMyata'. che. jemAM pramAdano saheje saMbhava nathI, te apramattasaMyata'. 8. jemAM pUrve kadI nahi anubhavelo Atmazuddhino anubhava thAya che ane apUrva vIllAsa pragaTe che, te apUrvakaraNa." 9. jemAM cAritramehanIya karmanA zeSa rahelA aMzane zamAvavAnuM ke kSINa karavAnuM kAma cAlatuM hoya che, te anivRtti bAdara." 10. jemAM mohanIyano aMza lobharUpe ja udayamAna hoya che, paNa bahu sUkSma pramANamAM, te 'sUmaparAya." 11. jemAM sumelobha sudhdhAM zamI jAya che, te uparAMta mehanIya'. A guNasthAnamAM darzanamehanIyana sarvathA kSaya saMbhAve khare; paNa cAritramehanIyana te kSaya nathI heti, mAtra tenI sarvAze upazAMti hoya che. Ane lIdhe ja mehano pharI ukeka thatAM avazya patana thAya che ane prathama guNasthAna sudhI javuM paDe che. 12. jemAM darzanamohanIya ane cAritramehanIyana sarvathA kSaya thaI jAya che, te "kSINamehanIya'. ahIMthI patana saMbhavI zakatuM nathI, 2010_05 Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsara 13. jemAM mehanA AtyaMtika abhAvane lIdhe vItarAgadazA pragaTavA sAthe sarvajJapaNuM prApta thAya che, te sagaguNasthAna'. A sthAnamAM yoga eTale ke zArIrika, mAnasika ane vAcika vyApAro hoya che. 14. jemAM zArIrikAdi pravRttine paNa abhAva thaI che, te "agaguNasthAna'. zarIrapAta thatAM ja tenI samApti thAya che. AmAM 11 ane 12 guNasthAne pahoMcelane chadmastha kahe che; ane 17 tathA 14 guNasthAne pahoMcelane jina kahe che. ATha prakAranA AtmA - bhagavana : AtmA keTalA prakAranA che ? mahe gautama ! ATha prakAranA AtmA che. te A pramANe : kavyAtmA, kaSAyAtmA, yogAtmA, upayogAtmA, jJAnAtmA, darzanAtmA, cAritrAtmA ane varyAtmA. trikALavartI Atmadravya te dravyAtmA; te sarva jIvone hoya che. krodhAdi kaSAyayukta AtmA te kapAyAtmA; te sakaSAyI chane heya che, paNa upazAntakaSAya ane kSINakaSAyane hoto nathI. mana-vacana-kAyAnA yoga athavA vyApAravALAne yogAbhA hoya che. sAmAnya bodha ane vizeSa bedhavALA siddha ane saMsArI sarva jIvane 2010_05 Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jInuM vargIkaraNa upagAtmAna hoya che. samyam vizeSa bedharUpa jJAnAtmA sarva samyagdaSTine hoya che, sAmAnya avadharUpa darzanAtmA sarva jIvone hoya che. cAritrAtmA virativALAne hoya che; ane vIryAtmA karaNavIryavALA sarva saMsArI jene hoya che. jene dravyAtmA hoya tene kaSAyAtmA ane yogAtmA ( kavAyI ane sagI avasthAmAM) hoya ane (kSaNikaSAya, upazAntakavAyI ane ayogI dazAmAM) na paNa hoya. jene kavyAtmA hoya tene upayogAtmA te avazya ja hoya (kAraNa ke mukta ke saMsArI badhA jIvone upayoga eTale ke bodhavyApAra haMmeza hoya che.) jene dravyAtmA hoya tene jJAnAtmA hoya ke na paNa hAya (samyagajJAnI hoya ke na hoya tenI apekSAe). dravyAtmAne darzanAtmA to avazya hoya (kemake siddhane paNa kevaladarzana hoya che ja). kavyAtmAne cAritrAtmA vikalpa hoya che kAraNa ke siddha athavA viratirahitane dravyAtmA hovA chatAM hiMsAdi doSathI nivRttirapa cAritrAtmA hotA nathI; ane virativALAne hoya che. tevuM ja vIryAtmAnuM paNa samajavuM. kAraNa ke karaNavIryanI 1, upaga eTale bedhavyApAra - jANavAnI kriyA. je be grAhya vastune vizeSarUpe jANe te sAkAra upaga; ane je bAdha grAhya vastune sAmAnyarUpe jANe te nirAkAra upayoga. sAkArane jJAna athavA savikalpaka bedha kahe che; ane nirAdhArane darzana athavA nirvikalpaka bedha kahe che. 2. juo pA. 319. 2010_05 Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zrIbhagavatI-sAra apekSAe siddhine varyAtma nathI, ane bIjA saMsArIne hoya che. - kaSAyAbhAne vegAtmA hAya ja. kAraNa ke sakavAyI garahita na hoI zake. paNa yogAtmAne kaSAyAtma kadAca hoya ke na hoya; kemake saMgIe sakaSAyI ane akaSAya ema baMne prakAranA hoya che. kaSAyAbhAne upagAtmA avazya hoya che; kAraNa ke upayogarahitane ( jaDa padArthane) kapAye hotA nathI; paNa jene upayogAtmA hoya tene kapAyAmAM vikalpa hoya che, kAraNa ke upagAtmA chatAM kaSAyIne kalAyAtmA hoya che ane vItarAgane nathI hoto. kapAyAtmAne jJAnAbha vikalpa hoya chekemake samyagdaSTine hoya che ane bhikSAdaSTine nathI hotA. jJAnAtmAne kapAyAtmA hoya ke na paNa hoya. kaSAyAmAne darzanAtmA -avazya hoya che kAraNa ke darzanarahita jaDa padArthane kapAyAtmA nathI hotuM. paNa jene darzanAmA hAya che tene kapAyAtmA kadAcita hoya ane kadAcita na hoya; kemake darzanavALAne kapAya hoya paNa kharA ane na paNa hoya. kaSAyAtmAne cAritrAtmA vikalpa hoya; kAraNa ke sakapAyAne pramatta sAdhunI peThe cAritra hoya che, ane asaMyatanI peThe nano abhAva paNa hoya che. jene cAritrAtmA hoya tene kapAyAtmA kadAcita hoya ane kadAcita na hoya ? sAmAyikAdicAritravALAne hoya ane yathAkhyAtacAritravALAne 1. cAritranA e prakAra nedha, tathA pA. 70. mATe juo AgaLa pA. 59, 2010_05 Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvAnuM vagI karazu 34 na hAya. kaSAyAtmA ane yAgAtmAnI peThe kaSAyAtmA ane. vIryAtmAnA saMbaMdha kahevA e pramANe yAgAtmAnA upayAgAtmA vagere pAMca sAthe saMbaMdha kahevA. jema dravyAtmAnuM kahyuM tema upayegAtmAnuM bIjA cAra sAthe samajavuM. jJAnAtmA hoya tene danAtmA avasya hAya; ane jene danAtmA heAya tene jJAnAtmA vikalpe hAya. jene jJAnAtmA. hoya tene cAritrAtmA vikalpe haiya; paraMtu cAritrAtmAne nAnAbhA avasya DAya. nAnAbhA ane vIryAtmA ane paraspara vikalpe hAya. danAtmAne cAritrAtmA ane vIryaMtmA paraMtu jene te ane AtmA thAya tene avasya hAya. cAritrAtmAne avazya vIryAtmA heAya; paraMtu vItmAne cAritrAtmA vikalpe hAya. sauthI theDA cAritrAtmA che; te karatAM jJAnAtmA anaMtaguNa che; te karatAM kaSAyAtmA ana MtakuNu che; te karatAM yeAgAtmA vizeSAdhika che; tethI vIryAtmA vizeSAdhika che; tathA te karatAM upayAgAtmA, dravyAtmA ane darzanAtmA vizeSAdhika che ane paraspara tulya che. pra.he bhagavan ! AtmA jJAnasvarUpa che ke vikalpe hoya; darzanAtmA ajJAnasvarUpa? 1. ahIM jJAna eTale samyagajJAna ane ajJAna eTale. mithyAjJAna samajavuM. 2010_05 Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 zrIbhagavatI-sAra u-he gautama ! AtmA kadAcita jJAnasvarUpa che, ane kadAcita ajJAnasvarUpa che. paNa jJAna to avazya AtmasvarUpa che. nairayikane AtmA kadAcita jJAnarUpa ane kadAcita ajJAnarUpa paNa che; paraMtu teonuM jJAna avazya AtmarUpa che. e badhuM svanitakumAradevo sudhI jANavuM; tema ja beIdriya, trIndriya ane cheka vaimAnika sudhI jANavuM. - pRthvIkAyikAne AtmA avazya ajJAnarUpa che, ane teonuM ajJAna paNa avazya AtmarUpa che. e pramANe vanaspatikAyike sudhI jANavuM. praha-he bhagavana ! AtmA darzanarUpa che, ke tethI darzana bIjuM che? u-he gautama ! AtmA avazya darzanarUpa che, ane darzana paNa avazya AtmA che. -zataka 12, udde 10 14 prakAranA saMsArI jI rAjagRha nagarano prasaMga che. gau0-he bhagavana ! saMsArI jIvo keTalA prakAranA che? u0-he gautama! saMsArI jIvo 14 prakAranA che? 11. aparyApta sUkSma ekendriya; 2. paryApta sUkSma ekendriya; 3. aparyApta bAdara ekendriya; 4. paryApta bAdara ekendriya; pa. aparyApta beIndriya; 6. paryApta beIndriya; P8. e pramANe paryApta ane aparyApta te(traNa) Indriya; 9-10. 2010_05 Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jInuM vargIkaraNa paryApta ane aparyApta caturandriya; 11. aparyApta asaMjJI paMcaeNkiya; 12. paryApta asaMjJI paMcediya; 13. aparyApta saMjJI paMcaeNSi ane 14. paryApta saMjJI paMceyi. zataka 25, udde 1 vivaraNa: upara je paryApta ke aparyApane ullekha che, tenA viSe kAMIka vigatathI samajavAnI jarUra che. jinadarzanamAM zarIrane racanAra tarIke kaI Izvara ke mAtra jaDapaMcamahAbhUtanuM saMmilana ja svIkAryA nathI. tene mate karmo vaDe baddha AtmA ja tevA prakAranAM putro dvArA zarIra race che. tenuM piSaNa anukULa AhAra vaDe thAya che. eTale ke, AhArane lehI mAMsa ityAdirUpe pariNAma thAya che ane tene aMtima vikAsa prakriyArUpe thAya che. Ama thavAmAM keTalAka, zarIranI evA prakAranI yaMtraracanAne ja kAraNa mAne che; to bIjAo te mATe zakitavizeSanA mahatvane svIkAre che; jayAre, jainadarzana tema thavAmAM pudgalanI ja khAsa eka zaktine svIkAre che, ane tene "paryApti kahe che. tene sAmAnya artha "saMpUrNa nirmANa thAya che. to paNa teno vizeSa artha e che ke, "pudgalonA samUhathI thanAra ane pugalone levAmAM tathA parimAvavAmAM hetubhUta zaktivizeSa', te paryApti. viSayenA bheda vaDe te cha prakAranI che : 1. AhAraparyApti - jenA dvArA bahAranA AhArane laIne rasapaNuM pamADAya che. 2. zarIraparyApti - rasarUpa thayelo 1. bhagavatIsUtra, zataka 3, ude 1, pra. 11mAM pAMca paryApti jaNAvI che; paNa tyAM bhASA ane mana:paryApane bhegI gaNelI che, 2010_05 Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (32 zrIbhagavatI-sAra AhAra jenA vaDe rasa, rakta, mAMsa, carabI, hADakAM, majA vIrya ema sAta dhAtupaNuM pamADAya che. 3. Ikiyapati-. dhAtupaNuM pAmele AhAra jenAthI IkriyArUpe thAya te. 4. upayoti - jenI sahAyathI usane ane samudAyane grahI, urasarUpane pamADI, dhArIne mukAya te. 5. bhASAparyApti - jenA vaDe bhASAnA rUpane pAmavAne gya kane levAya ane tene bhASArUpe racI, dhArI, bhAvArUpe mukAya - bolAya - te. tathA 6. jenI sahAye mananI racanAne yogya ANuonA samUhane manobhAva ApI, te rUpe dhArI, mukAya, te mana:paryApti. A badhI paryAptie --. pugalothI UpajanArI zaktio - jaDa che; te paNa te te kAryomAM AtmAne sahAyikAe thaI dehayaMtrane nibhAve che. zarIranA (ikiyenI vadhu saMkhyAnI prAptirU5) vikAsa pramANe paryAptiono paNa vikAsakrama hoya che. ekaeNkriya jIvone - eTale pRthivI, jaLa, agni, vAyu ane vanaspationA dehadhArIone cAra patio hoya che : AhAra, zarIra, Iyi ane usa. vikalaeNkiye eTale ke UNuM - be traNa ane cAra divALA jIvone eka bhASAparyApta vadhAre hoya che. saMjJI eTale ke manuSya, tiryaMcA, nArakIo, asure ane devone ye hoya che. utpattine prathama samaye ja e badhI paryAtionuM niSpAdana eka sAthe ja AraMbhAya che; paraMtu pUruM kramathI thAya che. jemake, prathama AhAraparyApti, pachI zarIraparyApti, pachI ikiyaparyApi che. AhAraparyApti to prathama samaye ja niSpanna. thaI jAya che, paraMtu bAkInI dareka aMtarmuhUrta eTale 2010_05 Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 353 jInuM vagIkaraNuM samaya le che. ema potapotAnI yonine yogya badhI paryAptione keTalAka AtmAo pUrI karIne mare che. tyAre keTalAka tema nathI karatA. emAMthI pahelAne paryAptake, ane bAkInAone aparyAptake kahe che. [ teo paNa AhAra, zarIra ane Idriya paryAptionI pUrNatAmAM ja mare che, nahi ke pahelAM; kAraNake AvatA bhavanuM Ayu bAMdhIne ja dehIe bhare che. jo Ama na thAya to badhA AtmA mukta thAya. te bhavAMtaranuM Ayu, AhAra, zarIra ane indriyanI paryAptionI pUrNatAmAM ja baMdhAya che.] saMgI ane asaMsI : upara jaNAvyA pramANe epriya pRthvIkAyAdithI mAMDIne caturindriya sudhInA vargone to mana hetuM nathI. paMcendriyanA vargomAMthI deva ane nAraka e bemAM to badhAne mana hoya che; ane manuSya tathA tiryaMca e bemAM je garbhotpanna hoya teone ja hoya che, tAtparya e che ke, manuSya ane tiryaMca garlotpanna tathA saMmaIima ema be be prakAranA hoya che, jemAM saMmaIima manuSya ane tiryaMcane mana hotuM nathI. saMjJA hoya athavA na hoya te uparathI amukane mana che ke nahi, te jANuM zakAya che. ahIM saMjJA eTale guNadoSanI vicAraNuM ke jenAthI hitanI prApti ane. ahitane parihAra thaI zake, e viziSTa vRtti jANavI. ahIM evA puSTa mananI vivakSA che ke nimitta maLatAM jenAthI dehayAtrA uparAMta bIjo vicAra paNa karI zakAya. tAtparya ke jenAthI pUrva janmanuM smaraNa sudhdhAM thaI zake eTalI vicAranI yegyatArUpI saMpradhAraNa saMjJAnI ahIM vivakSA che. 23 2010_05 Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 zrIbhagavatIsAra 4: jIvo ane zarIra pAMca zarIra gau -he bhagavan! zarIre keTalAM kahyAM che? ma-he gautama! zarIre pAMca kahyAM che ? audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, ane kArmaNa. [ vivaraNa: jIvanuM kriyA karavAnuM sAdhana te zarIra. 1. je zarIra bALI zakAya ane jenuM chedana bhedana thaI zake te (pUla zarIra) dArika kahevAya che. 2. je zarIra kyAreka nAnuM, kyAreka meTuM, kyAreka pAtaLuM, kayAreka jADu, kayAreka eka, kyAreka aneka ityAdi vividha rUpone dhAraNa karI zake, te vaikriya. 3. je zarIra phakta cauda "pUrva" graMthe jANanArA munithI ja racI zakAya che, te AhAraka. jyAre te munine kAI gahana viSayamAM saMdeha thAya, ane kaI sarvajJa najIkamAM na hoya, tyAre anya kSetramAM javA mATe te hAtha jevaDuM nAnuM AhAraka zarIra race che. te zubha pudgalothI utpanna thayeluM hovAthI suMdara hoya che, nirdoSa hoya che ane atyaMta sUkSma hovAthI kayAMya rekAtuM nathI. saMdeha dUra thatAM aMtarmuhUrtamAM te zarIra vIkharAI jAya che. 4. je zarIra tejomaya hovAthI khAdhelA AhAra Adine pacAvavAmAM ane dIptimAM kAraNabhUta thAya che, te tejasa. tenuM anya kArya 1. deva ane nArakone te zakti janmathI hoya che; jyAre garbhaja manuSya ane tiyAmAMthI jene tapajanya te prakAranI zakti pedA thaI hoya che, tene ja te hoya che. 2010_05 Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvo ane zarIra 355 zApa ane anugraha che. je viziSTa tapasvI tapasyAjanya khAsa zakti prApta kare che, te kupita thaI e zarIra dvArA pitAnA kapa pAtrane bALI paNa zake che ane prasanna thaI te zarIra dvArA anugrahanA pAtrane zAMti paNa ApI zake che. ane 5. jIve bAMdhe karmasamUha e ja kAmaNa zarIra che. A kArmaNa zarIra jyAM sudhI anya zarIra sahAyaka na hoya tyAM sudhI jIvano kAMI upabhoga sAdhI zakatuM nathI. AthI prathamanAM cAranI peThe te sopabhoga na kahevAtAM nirupabhoga kahevAya che. alabatta te anya zarIranuM mULa hoI paraMparAthI to jIvana upabhoganuM sAdhana che ja, ane tethI tane zarIra gaNyuM che. - A pAMcamAMthI taijasa ane kArmaNa zarIrane saMbaMdha AtmAnI sAthe pravAharUpe anAdi che; te zarIre badhA saMsArIone hoya che. jyAre, audArika Adi traNa te AtmA sAthe asthAyI saMbaMdhavALAM che.] eka sAthe eka saMsArI jIvane ochAmAM ochAM be ane adhikamAM Adhaka cAra zarIra hoI zake, pAMca kayAre paNa hoI zake nahi. jyAre be hoya tyAre taijasa ane kAmaNa hoya. kemake e baMne, jIvane saMsAra hoya tyAM sudhI rahenArAM che. e sthiti aMtarAlagatimAM ja hoya che. kemake e samaye anya koI zarIra hetuM nathI. jyAre traNa 1. juo AgaLa zAlakanA caritamAM tene baMne rItane upayoga, pA. 283-4. 2. eka zarIra choDI, bIjA zarIrane sthAne javA sudhInI. 2010_05 Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 zrIbhagavatIsAra hoya che, tyAre tejasa, kArmaNa ane audArika, athavA to taijasa, kAmaNa ane vaikriya hoya che. pahelA prakAro manuSya ane tiryamAM ane bIjo prakAra deva ane nAramAM janmakALathI laI maraNa paryata hoya che. jyAre cAra hoya che tyAre taijasa, kArmaNa, audArika ane vaikriya, athavA to taijasa, kArmaNa, audArika ane AhAraka hoya che. pahelo vikalpa vaikriyalabdhinA prayoga samaye keTalAMka manuSyo tathA tiryamAM maLI Ave che; jyAre bIjo vikalpa AhArakalabdhinA prayoga samaye cauda pUrva jANanArA munimAM ja hoya che. pAMca zarIra ekI sAthe kadI paNa hotAM nathI; kAraNake vaikriyalabdhi ane AhArakalabdhino prayoga ekI sAthe saMbhavata nathI. kAraNake vaikriya labdhinA prayoga samaye ane labdhithI zarIra banAvI lIdhA pachI niyamathI pramata dazA hoya che; paraMtu AhArakanA viSayamAM tema nathI; kemake AhArakalabdhine prayoga jeke pramatta dazAmAM hoya che, paraMtu enAthI zarIra banAvI lIdhA pachI zuddha adhyavasAyano saMbhava hovAthI apramata bhAva pedA thAya che. joke zakita rUpe to pAMce zarIra eka sAthe hoI zake che, paNa AvirbhAvanI apekSAe pAMca eka sAthe nathI hotAM.1 - zataka 16, 17, 10, udde 14 1. zataka 8, udde. 1 mAM AvelI keTalIka vigate A pramANe che: (1) aparyApta sUkSma pRthvIkAya ekeMdriyane audArika, tejasa ane kArmANa zarIra hoya; paryAsane paNa te ja hoya. e pramANe 2010_05 Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane zarIra 357 - gau-he bhagavana ! jIva je pugala dravyone audArika zarIrapaNe grahaNa kare, te sthita dravyone grahaNa kare, ke asthita kone ? maha-he gautama! te sthita dravyone grahaNa kare ane asthitane paNa kare. pratibaMdha na hoya to ye dizAomAMthI cAra idriya paryApta sudhI jANavuM. paNa paryApta bAdara vAyukAyika ekedriyane te uparAMta vaikiMca paNa hoya. (2) aparyApta ratnaprabhA pRthivI nAraka paMcaMdriyane vaikiya, tejasa ane kArmANa heya; paryAne paNa te ja hoya. ema sAte pRthvI sudhI jANavuM. (3) aparyApta saMmUIima jalacarane audArika, tejasa ane kAmaNa hoya. paryAsane paNa te ja hoya. garbha ja aparyAne paNa te ja hoya. paraMtu garbha ja paryApane te uparAMta vaikriya hoya. jalacaranA cAra vikalpa pramANe ja catuSpada, uraparisarpa, bhujaparisarpa ane khecaranA paNa cAra vika95 jANavA. . (4) saMmUrNima manuSya paceMdriyane audArika, tejasa, ane kAmaNa hoya. garbha ja aparyAyane paNa te ja hoya. garbha ja piyatane te uparAMta vaikriya ane AhAraka hoya. " (5) naracikanI peThe aparyApta tathA paryApta asurakumAra bhavanavAsI jANavA. e be vikalpa pramANe svanitakumAre sudhI, pizAcothI mAMDIne gAMdharvo sudhI, caMdrothI mAMDIne tArAo sudhI, saudharmathI azruta ka95 sudhI, tathA geyaka ane anuraupapAtika sudhInuM paNa jANavuM. 1. jeTalA AkAzakSetramAM java raheluM che, tenI aMdara rahelAM je pugalaka te riyata dravya kahevAya che. tenI bahAranA kSetramAM rahelAM "asthita " kahevAya che. 2010_05 Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrIbhagavatIsAra ane pratibaMdha hoya to kadAca traNa dizAmAMthI, kadAca cAra dizAmAMthI, ane kadAca pAMca dizAmAMthI pudgalene grahaNa kare.1 vaikriya zarIranI bAbatamAM paNa te pramANe jANavuM paraMtu te avazya ye dizAmAMthI AvelAM hoya che. e pramANe AhAraka zarIranuM paNa jANavuM. - tejasa zarIranI bAbatamAM, sthita dravyone ja grahaNa kare che ema kahevuM; bAkInuM badhuM dArika pramANe kahevuM. kAmaNa zarIra saMbaMdhe paNa ema ja jANavuM. zrotrediyathI jikiya sudhInI bAbatamAM vaikriya zarIranI peThe jANavuM; ane sparzakiya saMbaMdhe audArika zarIranI peThe jANavuM. mane yoga ane vacanayoga mATe kArmaNa zarIranI peThe jANavuM; paNa vizeSa e ke avazya dizAmAMthI AvelAM pudgaNe grahaNa kare che. kAyayoga saMbadhe audArika zarIranI peThe jANavuM. - zataka 25, udde 2 1. ekeMdriya jIva kAnta najIka AvyA hoya to tene ochI dizAmAMthI pudgalagrahaNa hoya. 2. kAraNake upagapUrvaka vaikriya zarIra karanAra paMceMdriya ja hoya che, ane te trasanADInA madhyamAM hovAthI tene avazya che dizAnA AhArano saMbhava che, 3. kAraNake spaze driya ekedriya javAne che. 2010_05 Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane zarIra. pAMca Indriya gau he bhagavana ! ikiye keTalI kahI che? maha-he gautama! dakiye pAMca kahI che. te A pramANeH sparza Idriya (cAmaDI), rasaneMdriya (jIbha), dhrANediya (nAka), netraMthi (AMkha) ane zrotraMdriya (kAna).* badhAM saMsArIone pAMce Idi nathI hotI. (pRthvI Adi keTalAka jIvone) eka (sparza), karamiyAM vagere keTalAkane be (sparza ane rasa), kIDI vagere keTalAkane traNa (sparza, rasa, ghANu), bhamarA vagere keTalAkane cAra (sparza, rasa, ghANa, netra), ane manuSya vagere keTalAkane pAMca (sparza, rasa, thrANa, netra ane zrotra) Idriya hoya che. pAMce IdrinA "ka" ane "bhAva" ema babbe bheda che. pudgalamaya jaDa ikiya te beMkiya che; ane Atmika pariNAmarUpa Idriya te bhAvaeNyi. kacaeNkiyanA paNa pAchA nivRti ane karaNa ema be prakAra che. zarIranI upara dekhAtI IkiyenI AkRtio, je pudgala dhonI viziSTa racanAo che, te nitikriya; ane nirvAtiIdriyanI bahAra ane aMdaranI pAlika zakti, jene vinA nivRtiIndriya jJAna pedA karavAne asamartha che, te upakaraNe driya. bhAkiya paNa "labdhi" ane "upayoga' ema be prakAranI che. imihetuka jJAnane rokanArAM karmono kSaya ane zataka 16, udde ; zataka 17, udeva 1 paNa. 2010_05 Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .zrI bhagavatI-sAra upazama, arthAta AtmAnI jANavAnI zakti, te labdhiikiya; ane te zaktine pitapatAnA viSayamAM ( nivRti ane upakaraNanI sahAyathI ) upaga, te upagaikiya. - labdhiikiya hoya tyAre ja nivRtine saMbhava che; ane nivRti vinA upakaraNaikiya hotI nathI; arthAta labdhi prApta thaye chate ja nivRti, upakaraNa ane upayoga hoI zake che, te ja rIte nivRti prApta thaye chate ja upakaraNa ane upaga hoI zake che, tathA upakaraNa prApta thaye chate ja upayogano saMbhava che. sArAMza ke, pUrva pUrva idriya prApta thaye chate ja uttara uttara Idi prApta thavAno saMbhava che; paraMtu evo niyama nathI ke uttara uttara IAinI prApti thAya tyAre ja pUrva pUrva Ikiye prApta thAya. te pAMce IjiyanA anukrame sparza, rasa, gaMdha, varNa ane zabda e pAMca viSaya che." karNapriyano ghATa kadaMbanA phUla jevo che. nemine AkAra masUranI dALa jevo che. dhrANejiyano AkAra atimukataka caMdra jevo eTale ke eka jAtanA phUlanI pAMkhaDI jevo che. jikiyano AkAra sajAyA (astrA) jevo che. ane sparze kiyane AkAra aneka prakAra che. badhI dakiye AMgaLane asaMkhyaya bhAga jeTalI jADI che. kaNe kiya, netraMkiya ane nAsikeMdriyanI pahoLAI AgaLanA * zataka 3, ude 9. 1. nivRti eTale AkAra. te AkAra aMdarano ane bahArane ema be prakAranA che. ahIM aMdarano AkAra samajavAno che. 2010_05 Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane zarIra asaMkhyamA bhAga jeTalI che. jihoMbiyanI pahoLAI bethI nava AMgaLa jeTalI che; ane sparze diyanI pahoLAI zarIra jeTalI che. pAMce Idi anaMta pradezanI banelI che. te divya asaMkhyaya pradezamAM rahelI (avagADha) che. netrakriyAnI avagAhanA sauthI thoDI che; tethI saMkhyAtagaNuM avagAhanA karNayinI che; tethI saMkhyAtagaNI dhrANedriyanI; tethI asaMkhya gaNI jivAIndriyanI, ane tenA karatAM saMkhyayagaNI avagAhanA sparzayinI che. netra sivAyanI bIjI badhI diye aDakelA ane praviSTa thayelA viSayanuM grahaNa kare che. badhI ilino viSaya ochAmAM ocho AMgaLane asaMkhya bhAga jeTalo che, arthAta ochAmAM ochuM AMgaLane asaMkhyaya bhAga jeTalA dUra rahelA viSayane te jANI zake che. karNapriyano vadhAremAM vadhAre viSaya bAra janane che, arthAta vadhAremAM vadhAre bAra yojanathI AvelA zabdane karNaiMdriya sAMbhaLI zake che; netraMdriyano vadhAremAM vadhAre viSaya lAkha yojana karatAM vadhAre che- arthAt lAkha yojana jeTale dUra rahelA padArthane te joI zake che. * ane bAkInI badhI Indriyone vadhAremAM vadhAre nava jana jeTalo viSaya che.1 --- zataka 2, udeva 4 " A niyama teja vinAnI vastune mATe che. * 1. mULamAM to ahIM "prajJApanA sUtra" graMthamAMthI paMdaramAM yadriya padane A prathama uddezaka ahIM utAravo ema jaNAvyuM che 2010_05 Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pa: jIva ane bhASA-mana-kAya bhASA jIva jevuM saMsAraracanAmAM mukhya, evuM rUpI ajIva tattva jaina paribhASAmAM pugala kahevAya che. tenA mukhya ATha prakAra che. bhASAnAM pudgala (paramANuo - bhASAvarganuM), mananAM pudgala (mane vargaNA), zvAsozvAsanAM pagale (zvAsavargaNu), dArika pudgalo (dArikavargaNA , vikriya pugala (vaikriyavaNA), AhAraka putra (AhArakavargaNa ), tejasa pudgala (taijasavagaNa ), ane kAmaNa pudgalo (kAmaNavargaNA). jagatamAM AkAra dharanArI je kAMI jaDa cIja che, te badhAne samAveza A ATha jAtanAM pudgalamAM ja thAya che. A ATha sivAya koI paNa bIjI vastu nathI ke je pugalarUpa hoya. e pudgalanA svAbhAvika guNe A che : sparza, rasa, gaMdha, varNa, zabda (avAja), baMdha (paraspara saMbaMdho, sUkSmapaNuM, sthUlapaNuM, koI jAtanA 1. A badhuM vivaraNa zataka 2, uddezaka 6mAM jaNAvyA pramANe prajJApane sUtramAMthI (pR. 360-90) tAravIne lIdheluM che. 2. vaizeSika taiyAcikanI peThe jaina darzana zabdane AkAzane guNa nathI mAnatuM, paNa tene bhASAvargaNanA pudgalone eka prakArano viziSTa pariNAma mAne che. je zabda AtmAnA prayatnathI utpanna thAya te prayoga ja kahevAya che ane keInA prayatna sivAya thato - vAdaLanI garjanA jevo avAja - vaiRsika kahevAya che. prayogamAM manuSyAdinI bhASAo, vAjiMtrAdinA, avAje tathA saMgharSathI thatA avAjone samAveza thAya che. 2010_05 Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane bhASA-mana-kAya 388 AkAre rahevApaNuM, kAI rIte phATavuM - nAkhA thavuM - bhedAvuM, aMdhAruM, chAMye, Ata5,3 ane udyota, 4 ra pudgalamAM pratyeka aNue tathA cheka meTA skadhAmAM paNa te caude guNe hAya che. vizeSa skaMdhamAM amuka guNanuM Adhikaca hoya yA UNapa hAya. eTaleA ke aNu ke guNanI kaiA amuka upara jaNAvelA AThe jAtanA pudgaaA kSeAkAkAzamAM sAhasa bharelA che. bhASAvAnAM pudgaleAnuM svarUpa A pramANe cheH te anaMta pradezavALAM che; rahevA mATe asaMkhya pradeza jeTalI jagA rAke che; te eka samaya sudhI ane asaMkhya samaya sudhI paNa eka sthaLe TakI zake che, paNa vadhAre TakatAM nathI; te aNuomAM kALA, nIleA, lAla, pILe! ane dheALe! ema pAMce vahu che; sugaMdha ane durgaMdha ema e gadha che; ThaMDA, Une, cIkaNA ane lUkhe e cAra spa che;pa 1 aMdhAruM bhIMtanI peThe AMkhanI jovAnI zaktine Are Ave che, mATe pudgalarUpa che. 2. chAMyeA ThaMDA vAyunI peDe ThaMDaka ApI ApaNane khuzI kare che, mATe pudgalarUpa che. 3. taDako agninI peThe UnA heAvAthI pudgalarUpa che. 4. A tattvA a. 5, sU. 23-4. sUryAM AdinA kRSNa prakAza te Atapa ane caMdra Adine anuSNa prakAza te uddhAMta. 5. kula spardhA te upara jaNAvelA uparAMta kaThaNa, kAmaLa, bhAre ane haLave maLIne ATha che. meATA skaAAmAM ADe spa heAya che. 2010_05 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra ane tIkhI, kaDava, kaSAyelo, khATo tathA madhura ema pAMca rasa che. te bhASAnAM aNuomAM paNa be jAtanAM aNu hoya che. keTalAMka bhASApaNe grahaNane yogya, ane keTalAMka sAdhAraNa upara je svarUpa kahevAmAM AvyuM che te bhASAnAM sAdhAraNa aNuonuM che. bhASApaNe grahaNane gya aNuonuM to A svarUpa che. teomAM kAImAM eka gaMdha ane keAImAM be gaMdha hoya che; koImAM eka raMga, be raMga, traNa raMga, cAra raMga ke kAImAM pAMca raMga hoya che; koImAM eka-be-traNa cAra ane kAImAM pAMce rasa hoya che, tathA kAImAM be-traNa ane keAImAM cAre sparza hoya che. bolanAra jaNa kAkAzamAM rahelAM sarva aNuone bhASApaNe vAparato nathI; paNa jyAM tene AtmA rahelo che, tyAM je ( bhApAnA) aNuo rahelA hoya, temane ja vaparAzamAM le che. koI bolanAra mahAprayatnavALe hoya, to teNe bolela zabdanAM aNuo cheka lokone cheDe jaI zabdapaNuM mUkI daI vIkharAI jAya che, ane je kAI bolanAra maMda prayatnavALA hoya, to teNe kADhela zabdanAM aNuo amuka yojana sudhI jaI pachI zabdapaNuM choDI daI vIkharAI jAya che. arthAta zabdamAM evI paNa gati utpanna thaI zake che ke jethI te brahmAMDa paryata paNa pahoMcI zake che. ' bhASAnuM AdikAraNa chava che; bhASAnI utpatti zarIrathI che, tene ghATa vA jevo che; ane tene aMta lekane cheDe che. bhASAnA cAra prakAra che: satya, mRSA (asatya), 2010_05 Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane bhASA-mana-kAya rapa satya-mRSA (mizra), ane asatyAmRSA (satya paNa nahIM, tema asatya paNa nahi). - satyabhASI sauthI bheDA che; asatyabhASI te karatAM asaMkhyagaNuM che; te karatAM satyamrapAbhASI asaMkhya gaNuM che; ane asatya-amRSA-bhASI te karatAM paNa asaMkhyagaNA che. rAjagRhanagarane prasaMga che. gau0--he bhagavana! bhASA e jIvasvarUpa che ke tethI anya che ? mo--he gautama! bhASA e AtmA nathI paNa tethI anya (pugalasvarUpa ) che. gau-he bhagavan! bhASA rUpavALI che ke arUpI che ? mahe gautama ! bhASA (pudgalamaya hovAthI) rUpI che, paNa arUpI nathI. gau-he bhagavan! jene bhASA hoya che ke ajIvone ? mahe gautama! jIvone bhASA hoya che, paNa ane bhASA hotI nathI. ! * chello prakAra te saMbodhana, AjJA vageremAM vaparAtI bhASAne che. be driyavALA, traNa iMdriyavALA, cAra iMdriyavALA ane azikSita pAMca IdriyavALA tiryaMca asatyaamRSAbhASI, (sAmAnya rIte) kahevAya che. te badhAnuM bolavuM nathI satya ke nathI asatya. mAtra te kAMIka saMbodhana ke AjJArUpa hoya che. * jIvathI prayojAya che, jIvanA baMdha ane mekSanuM kAraNa thAya che, mATe jIvano dharma hovAthI, bhASAne AtmA kahI zakAya? ke zrotrendriyagrAhya - mUrta - hovAthI jIva karatAM anya kahevAya, e zaMkAthI prazna che. 2010_05 Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra gau.--he bhagavan! kheAlAyA pUrve bhASA kahevAya, elAtI heAya tyAre bhASA kahevAya, ke melAyA pachI bhASA kahevAya ? ka ma--he gautama! kheAlAtI haiAya tyAre bhASA kahevAya. --zataka 13, udde. cha gau----he bhagavan anya mana che ? ra sana mana e AtmA che, ke tethI ma--hai gautama ? mana e AtmA nathI, paNa tethI anya ( pudgalasvarUpa che). gauhe bhagavan ! mana rUpI che ke arUpI ? mhe gautama ! mana ( pudgalamaya hovAthI) rUpI che, paNa arUpI nathI. gau.--he bhagavan ! veAne mana heAya che ke ajIve ne ? ma--he gautama ! jIvAne mana heAya che, paNa avAne mana nathI hotuM. gau--he bhagavan ! mana keTalA prakAranuM che ? ma--he gautama ! mana cAra prakAranuM kahyuM cheH satya, asatya, mizra, tathA satya paNa nahi ke asatya paNa nahi. zataka 13, urdU. 7 3 kAya gau~~~he bhagavan ! kAya(zarIra) AtmA che ke tethI anya che ? 2010_05 Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate mo--he gautama ! kAya AtmA paNa che (kAraNa ke zarIrane sparza thatAM tene AtmAne anubhava thAya che.); tema ja AtmAthI bhinna paNa che. (nahi te zarIrane nAza thatAM AtmAno paNa nAza thAya). gau - he bhagavan! kAya rUpI che ke arUpI ? maha-he gautama ! (sthUla zarIranI apekSAe) rUpI paNa che; ane (kArmANa zarIranI apekSAe ati sUkSma hovAne lIdhe) arUpI paNa che. gau0-he bhagavana ! kAya sacitta (sajIva) che, ke acitta che? ma -he gautama! (jIvaMta avasthAmAM caitanyayukta hovAthI) sacitta paNa che, ane (mRta avasthAmAM caitanyane. abhAva hovAthI) acitta paNa che. gau-he bhagavana ! chene kAya hoya che ke ane ? maha-he gautama ! jIvone paNa hoya che, ane ane (tIrthaMkarAdinI mUrtine) paNa hoya che. - zataka 13, udde 7 6: jIvane lagatI keTalIka bAbato adhikaraNa adhikaraNa eTale hiMsAdi pApakarmanA hetubhUta vastu. tenA AMtarika ane bAhya be bheda che. temAM zarIra ane ikiye AMtarika adhikaraNa che; ane kuhADA, koza vagere parigrahAtmaka vastuo bAhya adhikaraNa che." 2010_05 Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrIbhagavatI-sAra gau- he bhagavana ! jIva adhikAraNuM -adhikaraNavALe che ke adhikaraNarUpa che? ma-he gautama! jIva adhikaraNa paNa che, ane adhikaraNa paNa che. gau -he bhagavana! enuM zuM kAraNa? ma0-he gautama! je jIva virativALo hoya tene zarIrAdi AMtara ane bAhya parigrahAtmaka vastune sadbhAva hovA chatAM paNa mamatvanA abhAvathI te adhikAraNa ke adhikaraNa kahevAto nathI; paraMtu je jIva avirativALo hoya che, tene mamatva hovAthI te adhikaraNa ane adhikAraNarUpa kahevAya che. jeke, je adhikaraNavALA hoya te adhikaraNa kahevAya, chatAM zarIrAdi adhikaraNathI kathaMcita abhinna hovAthI jIva adhikaraNarUpa paNa che. gau-he bhagavana ! jIva sAdhikaraNa che ke nirAdhikaraNI? ma-he gautama! jIva sAdhikaraNI che, paNa nirAdhikaraNa nathI. aviratirUpa hetuthI jIvo sAdhikaraNI che, paNa nirAdhikaraNa nathI. gau0-he bhagavana! jIva AtmAdhikaraNI che, parAdhikaraNa che ke tadubhAyAdhikaraNuM che? 1. zarIrAdi adhikaraNa sahita te sAdhikaraNa. 2. svaya' pravRtti kare te AtmAdhikaraNI, anyanI pAse 'karAve te parAdhikaraNa, ane svaya kare tathA anyanI pAse karAve te kabhacAdhikaraNa. 2010_05 Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 319 bha0-he gautama! te traNe che. aviratirUpa hetuthI chava nirAdhikaraNa nathI. - zataka 16, udde 1 vedaka gau -he bhagavana ! strIvedaka, puruSavedaka, napuMsakavedaka, ane avedaka - e badhA jIvamAM kayA jIva lenAthI vadhAre, ochI ke tulya che? ma- gautama! sauthI cheDA puruSavedako che; tenAthI saMkhyayagaNuM strIvedaka che; adaka anaMtagaNuM che ane napuMsakavedaka anaMtagaNu che. deva, manuSya ane tiryaMcarUpe puruSo karatAM strIo anukrame 3ra vadhAre kara gaNuM, sattAvIza vadhAre sattAvIzagaNa, ane traNa vadhAre traNagaNuM che. vaLI navamA vagere guNasthAnovALA che. jIvo ane siddho adaka che; ane te badhA anaMta hovAthI strIvedavALAo karatAM anaMtagaNuM che. vaLI siddho karatAM anaMtakAyiko (jeo napuMsaka che te,) * strIveda eTale strI jAtine yogya kAmAdi vikAra. te pramANe pachInA vedanuM samajavuM. 1. anaMta jIvonuM maLIne eka ja sAmAnya zarIra hoya te anaMtakAcika kahevAya che. te jevA ke Adu, baTATA vagere vanaspatio. 2010_05 Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra anaMtagaNuM gaNyA che. tethI teo avedaka karatAM anaMtagaNuM che - - zataka 6, udeva 3. karaNa gau -he bhagavana! karaNa keTalA prakAranAM kahyAM che ? . maha-he gautama ! karaNe cAra prakAranAM kahyAM che : manakaraNa, vacanakaraNa, kAyakaraNa, ane karmakaraNa. (karmakaraNa eTale karmane baMdhanAdimAM nimittabhUta jIvanuM vIrya.) - narayikAdi che zubhAzubha karaNathI vividha sukhaduHkhAdi anubhave che. - zataka 6, u0 1 gau he bhagavana! karaNa keTalA prakAre kahyuM che? -he gautama! karaNa pAMca prakAre kahyuM che : dravyakaraNa, kSetrakaraNa, kAlakaraNa, bhavakaraNa ane bhAvakaraNa. vivaraNa: je vaDe karAya te karaNa, kriyAnuM sAdhana; athavA karavuM te karaNa. tenA pAMca prakAra cheH 1. dravyarUpa dAtaraDA vaDe karaNa te dravyakaraNa ; athavA zalAkAdi dravya vaDe kaTAdi dravyanuM karavuM te kavyakaraNa. 2. kSetrarUpa karaNa, athavA 1. prasaMgavazAt jaNAvI levuM ThIka thaze ke abhavya - acaramakadI mukta na thanArA jIvo karatAM bhavya - carama - mukta thanArA jIve anaMtagaNuM che. kAraNa ke abhavya karatAM siddho anatagaNA kahyA che, ane jeTalA siddo che, teTalA ja carama jIve che. 2010_05 Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ || jIvane lagatI keTalIka bAbate 371 zAlikSetrAdinuM karaNa, athavA kSetra dvArA svAdhyAyanuM karavuM te kSetrakaraNa. kAlarUpa karaNa athavA kALanuM, kALa vaDe athavA kALamAM karavuM te kALakaraNa. 4. nArakAdi bhavarUpa karaNuM te bhavakaraNa. 5. e pramANe bhAvakaraNa saMbadhe paNa jANavuM. ' vaLI pAMca prakAranAM zarIra pramANe pAMca prakAranuM zarIrakaraNa che; pAMca prakAranI choi pramANe pAMca prakAranuM IdriyakaraNa che; te pramANe cAra prakAre bhASAkaraNa, cAra prakAre manakaraNa, cAra prakAre kaSAyakaraNa, sAta prakAre samuddaghAta karaNa, cAra prakAre saMjJAkaraNa, cha prakAre lesyAkaraNa, ane traNa prakAre dRSTikaraNa kahevuM. vedakaraNa paNa strI, puruSa ane napuMsaka e traNa prakAre mujaba traNa prakAranuM che. ' ekebiyathI mAMDIne paceMdriya sudhI pAMca prakAranA jI mujaba prANAtipAtakaraNa paNa pAMca prakAranuM che. varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna (AkRti) -e pAMca pramANe pugalakaraNa paNa pAMca prakAranuM che.' - zataka 19, udde 9 1. juo AgaLa bhASA tathA mananA cAra prakAra, pA. 364. 2. juo sAta prakAranA samudyAta mATe pA. 92, Ti0 3. 3. samakitadaSTi, mithyAtvaSTi ane mizradaSTi - e traNa daSTie - samajaNa - zraddhAo che. 4. karaNa pramANe ja nivRti (niSpatti - te pramANe thavuM te) paNa jANavI. jemake ivanuM ekeDhiyAdi chavarUpe thavuM te ekedriya jIvaniti; e pramANe kaniti, zarIranivRti, bhASAnivRti, idriyanivRti, manonivRti, kaSAyanivRti vagere 2010_05 Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-rasAra gau-he bhagavana ! saMjJAo keTalI kahI che? maha-he gautama! daza saMjJAo kahI cheH 1. AhArasaMjJA, 2. bhayasaMjJA, 3. maithunasaMjJA, 4. parigrahasaMsA, 5. kedhasaMjJA. 6. mAnasaMjJA, 7. mAyA saMjJA, 8. lebhasaMjJA, 9. lokasaMjJA, (vizeSa bedha) ane 10. ghasaMjJA (sAmAnya bedha). - zataka 7, udeva bhAve gau-he bhagavana ! bhAva keTalA prakAranA kahyA che ?' maha-he gautama! bhAva cha prakAranA kahyA che : aupathamika, kSAyika, kSApazamika, audayika, pAriNAmika ane sAMnipAtika. [vivaraNa: jaina darzane AtmAne ekAMta kSaNika nathI mAnatuM ke ekAMta nitya - apariNAmI nathI mAnatuM. paraMtu pariNAmI nitya mAne che. mULa Atmadravya traNeya kALamAM sthira rahyA chatAM deza, kALa Adi nimitta pramANe pheraphAra samajavAM. tema ja varNa AkRtinI niti paNa jANavI. jemake nairayikane huM saMsthAnanivRti che, asurakumArane samacaturastrasaMsthAna nivRtti che, pRthvI kAyikane masUra ane caMdrAkArasaMsthAna. nivRti che, i . te badhI AkRtio mATe juo A mALAnuM aMtimaupadeza" pustaka pA. 2010_05 Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 303 pAmyA kare, e pariNAma - nityatA. ethI ja janadarzana jJAna, sukha, duHkha Adi paryAya AtmAnA ja mAne che. AtmAnA badhA paryAya eka ja avasthAvALA nathI hotA. keTalAka paryAye koI eka avasthAmAM to bIjA keTalAka bIjI kaI avasthAmAM maLI Ave che. paryAnI te bhinna bhinna avasthAe bhAva kahevAya che. AtmAnA paryAya adhikamAM adhika cha bhAvavALA hoI zake che. 1. karmanA upazamathI pedA thAya te bhAva pathamika kahevAya che. upazama eka prakAranI Atmazuddhi che, je kacare nIce besI javAthI pANImAM AvatI svacchatAnI peThe rasattAgata karmano udaya taddana rokAI jatAM utpanna thAya che. 2. karmane kSayathI pedA thAya te kSAyika bhAva che. kSaya e AtmAnI eka evI parama vizuddhi che, je sarvathA kare kADhI nAkhavAthI jaLamAM AvatI svacchatAnI jema karmane saMbaMdha atyaMta chUTI jatAM pragaTa thAya che. 3. kSaya ane upazamathI pedA thAya e kSApazamika bhAva che. kSayapazama eka prakAranI AtmAnI zuddhi che, je karmanA udayamAM nahi AvelA aMzanA upazamathI ane udayamAM Avela aMzanA kSayathI pragaTa thAya che. e vizuddhi mizrita hoya che. 4. udayathI pedA thAya te dayika bhAva. udaya eka prakAranI AtmAnI kaluSitatA che, je mela maLavAthI pANImAM AvatI malinatAnI peThe karmanA vipAkanubhavathI utpanna thAya che. 5. pariNAmika bhAva dravyano eka pariNAma che, je phakta dravyanA astitvathI ja potAnI jAte ja utpanna thayA kare che, arthAt kaI paNa dravyanuM svAbhAvika svarUpa pariNamana ja 2010_05 Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrIbhagavatI-sAra pariNamika bhAva kahevAya. 6. sAMnipAtika bhAva eTale aneka bhAvanA saMmelanathI thato bhAva. darzanamohanIya karmanA upazamathI samyaktva pragaTa thAya. che; mATe samyaktva e aupathamika bhAva che. kavalajJAnAvaraNanA kSayathI kevalajJAna prApta thAya che, mATe kevalajJAna e kSAyika bhAva che. matijJAnAvaraNanA kSapazamathI matijJAna pragaTa thAya che, mATe matijJAna e kSApazamika bhAva che. devagati nAmakarmanA udayanuM phaLa devagati che, mATe te audayika bhAva che. jIvatva - caitanya; bhavatva-muktinI yogyatA; ane abhavatva - muktinI agyatA e traNa bhAvo svAbhAvika che, arthAta te karmanA udayathI ke upazamathI ke kSayathI ke kSamazamathI pedA nathI thatA; paraMtu anAdisiddha AtmadravyanA astitvathI ja siddha che, tethI te pariNAmika che. gau -he bhagavan! audayika bhAva keTalA prakAra che? mA-he gautama! audayika bhAva be prakAre kahyuM che : audayika ane udayaniSpanna. ATha karmaprakRtine udaya te audayika. udayaniSpannanA be prakAra che : jIvadayaniSpanna ane ajIvodayaniSpanna. karmanA udayathI jIvamAM niSpanna thayelA nArakatiryaMca Adi paryAye jIvadayaniSpanna kahevAya che. ane karmanA udayathI ajIvane viSe thayelA payayo, jemake, audArikAdi zarIra, (audArika zarIranAmakarmanA udayathI pudgaladravya svarUpa ajIvane viSe niSpanna hovAthI,) ajIvadayanipanna che. * -zataka 17, udeva * vadhu mATe juo anuyAgadvAra sUtra pa. 113-127. 2010_05 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbato rA rAjagRhanagarane prasaMga che. gau-he bhagavana! jIva chevatvanI apekSAe prathama che ke aprathama che? u0-he gautama! te prathama nathI, paNa aprathama che. je che je bhAva pUrve prApta karela che, tenI apekSAe te aprathama kahevAya che, jemake jIvatva anAdi kALathI jIvane prApta thayeluM che, mATe jIvatvanI apekSAe jIva aprathama che. paraMtu je jIva pUrve aprApta evA je bhAvane prApta kare, tenI apekSAe te prathama kahevAya; jemake siddhatvanI apekSAe siddha prathama che, kAraNa ke siddhatva pUrve jIvane prApta thayeluM nathI. anAhAraka jIvane anAhAraka bhAva vicArIe to je jIva siddhagatimAM che, te siddhagatinA anAhAraka bhAva karatAM prathama che : kAraNa ke teNe te gatinuM anAhArakapaNe pUrve prApta karyuM nathI, paraMtu vigrahagatine prApta saMsArI jIva aprathama che, kAraNa ke, teNe vigrahagatimAM pUrve anAhArakapaNuM anaMta vAra prApta karyuM che. samyagadaSTijIvane samyagadaSTibhAva vaDe vicArIe to, je jIvo pahelI vAra ja samyagadarzana prApta kare che, teo samyagdaSTibhAva karatAM prathama che; paraMtu jeo samyagadarzana prApta karyA bAda tyAMthI paDIne tene pharI prApta kare che, teo aprathama che. samyagadaSTibhAvanI apekSAe siddhone paNa prathama jANavA; kAraNa ke sihatvasahacarita sammadarzana mekSagamana samaye prathama prApta thAya che. 2010_05 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3s zrIbhagavatI-sAra. mithyASTibhAvanI apekSAe mithyAdaSTi jIva aprathama che; kAraNa ke miyAdarzana anAdi che. - saMtajIva ane manuSyane samyagadaSTi jIva pramANe jANavA [ e pramANe mULamAM aneka bAbatonI apekSAe prathamatA-aprathamatAno vicAra karelo che]. - zataka 18, ude1 labdhi te te pratibaMdhaka karmanA kSayAdithI AtmAne jJAnAdi guNane lAbha thavo te labdhi kahevAya.' gau0-he bhagavan! labdhi keTalA prakAranI kahI che? maha-he gautama! labdhi daza prakAranI kahI che 1. tathAvidha jJAnAvaraNa karmanA kSaya ke kSaye pazamathI yathAsaMbhava pAMca prakAranA jJAnane lAbha thavo te "jJAnalabdhi." 2. samyaka, mithyA ke mizra zraddhAnarUpa AtmAno pariNAma te "darzanalabdhi. 3. cAritramehanIya ksanA kSaya, upazama ke kSopazamathI thayelo AtmapariNAma te "cAritralabdhi." 4. apratyAkhyAnAvaraNa* kaSAyanA kSapazamathI thayelo dezaviratirUpa AtmapariNAma te "cAritrAcAritralabdhi." 5-9. dAnAntarAya, lAbhAntarAya, bhogAntarAya. upabhogAntarAya ane vIryAntarAya karmanA kSaya ke pazamathI thatI labdhio anukrame, dAnalabdhi, lAbhalabdhi, bhegalabdhi, che juo AgaLa pA. 29, Ti0 5. 2010_05 Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka khAkhatA G upabhAgalabdha, ane vIya labdhi kahevAya che. 10. matijJAnAvaraNa karmanA kSaye|pazamathI prApta thayela bhAvendriyAnA tathA ekendriyAdi jAtinAmaka ane paryAptanAmakarmanA udayathI vyendriyAneA lAbha aa te iMdriyalabdhi. temAM jJAnalabdhi jJAnanA pAMca prakAra pramANe pAMca prakAranI che. ajJAnadhi paNa matiajJAna, zrutaajJAna ane vibhagajJAna anusAra traNa prakAranI che. darzonAMkhya traNa prakAranI che : 1. mithyAtva - mehanIyakanA upazama, kSaya ke kSayeApazamathI thayela zraddhAna35 AtmapariNAma te samyagadarzana labdhi. 2. azuddha mithyAtvapudgalanA vedanathI thayela viparyAsarUpa jIvapariNAma te mithyAdarzanadhi, ane 3. avizuddha mithyAtvapudgalanA vedanathI utpanna thayela mizra rucirUpa jIvapariNAma te samithyAdarzanadhi. cAritradhi pAMca prakAranI che: 1. hiMsAdi sadASa pravRttithI virati te 'sAmAyika cAritra.' tenA e prakAra che vara ane yAvathika. izrvara eTale alpakAlIna. te sAmAyika pahelA ane chellA tIrthaMkaranA tIne viSe prathama dIkSA lenArane hAya che. yAvakathika eTale hyu 1. pahelA tIrthaMkaranA muni nujaDa hatA eTale temane pALaveA saheleA hateA; jyAre vaxjaDa hatA; tethI temane dha pALaveA muzkela hatA. jyAre nuprAjJa * hatA. jI uttarAdhyayana dha samajavA muzkela hatA paNa aMtima tI karanA munie samajavA sahelA hatA, paNa vacagALAnA munie a. 23, 2516. 2010_05 Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrIbhagavatIsAra yAvajIva. te cAritra madhyama bAvIza tIrthakaranA tIrthane viSe vartamAna sAdhuone hoya che, kemake teo Rju ane prAjJa hovAthI teone cAritramAM doSano saMbhava nathI; tethI teone prathamathI ja yAvatruthika sAmAyika cAritra hoya che. 2. chedapasthApanIyaH pUrvanA cAritraparyAyano cheda karIne pharIthI mahAvatone aMgIkAra karavAM te. tenA be prakAra che : sAticAra ane niraticAra. ivarasAmAyikavALA prathama dIkSitane punaH mahAvratonuM AropaNa kare, athavA bIjA tIrthakaranA. sAdhuo bIjA tIrthakaranA tIrthamAM praveza kare, tyAre tene niraticAracAritra hoya che. paraMtu mahAvratone mULathI bhaMga karanAra sAdhu punaH mahAvratano svIkAra kare tyAre te sAticAra kahevAya che. 3. parihAravizuddhi cAritraH temAM gacchathI judA paDI nava sAdhuo AtmAnI vizuddhi arthe eka viziSTa tapane svIkAra kare che. temAM cAra tapa karanArA cAra sevA karanArA ane eka gurusthAne hoya che. tapa karanArAonuM ochAmAM ochuM tapa A pramANe che: grISmaRtumAM ochAmAM ocho eka upavAsa, madhyama be upavAsa ane vadhAremAM vadhAre traNa upavAsa. zizira RtumAM ochAmAM eAchA be upavAsa, madhyama traNa upavAsa, ane vadhAremAM vadhAre cAra upavAsa. ane varSARtumAM ochAmAM ochA traNa upavAsa, madhyama cAra upavAsa, ane vadhAremAM vadhAre pAMca upavAsa. pAraNAmAM AyaMbila karavAnuM (eTale ke eka vakhata ghI vagere rasarahita khAvAnuM tathA garama pANI pIvAnuM) hoya che. cAra sevA karanArA ane guru reja 2010_05 Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 379 AyaMbila kare che. A pramANe cha mAsa sudhI tapa karyA bAda tapa karanArAo sevA kare che, ane sevA karanArA che mAsa tapa kare che. tyAra pachI guru e pramANe cha mAsa tapa kare che; bAkInAomAMthI eka guru thAya che, ane bIjA badhA sevA kare che. e pramANe 18 mAsa pUrA thayA bAda teo ga7mAM pAchA Ave che, ke jinakalpano svIkAra kare che.. parihAravizuddhi cAritra tIrthakara ke kevalajJAnI pAsethI ja laI zakAya che, ke jeNe tIrthakara ke kevalajJAnI pAse pUrve lIdhuM hoya tenI pAsethI laI zakAya che. 4. sukSmasaMparAya :jemAM mAtra sUkSma kaSAya ane te paNa lebhAzane udaya hAtha che te sUkSmaparAya. tenA be prakAra che: vizudhyamAnaka ane saMlisyamAnaka. temAM vizudhyamAnaka, kSapakazreNI ane upazama-- zreNae caDanArane hoya che, ane saMkilazyamAnaka upazamazreNIthI paDanArane hoya che. 5. yAkhyAtaH sarvathA kaSAyadayane abhAva je cAritrane viSe hoya che. tenA be prakAra che: upazamaka - kapAye upazama jemAM hoya te ane kSapaka eTale kakSAno kSaya jemAM hoya te. cAritrAcAritra labdhi eka ja prakAranI che. vIryalabdhi traNa prakAranI che: 1 jethI bAla - saMyamarahita ajJAnI - nI asaMyama- ajJAna - pUrvaka kaSTadAyaka anuSTAmAM pravRtti thAya, te bAlavIryalabdhi 2. jethI saMyamane viSe pravRtti thAya te paMDitavIryalabdhi 3. ane jethI dezaviratimAM pravRtti thAya te bAlapaMDitavIryalabdhi.. 1. jinakalpa eTale ke jinane ati kaThora AcAra. 2010_05 Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra iMdriyalambi, iMdriyAnA pAMca prakAra pramANe pAMca darzanalabdhivALA jIvA jJAnI ma--he gautama! teo nAnI paNa hAya ane ajJAnI paNa hAya. [darzana eTale zraddhAna. temAM je brahAna jJAnapUrvaka gAya, te sabhyazraddAna; ane ajJAnapUrvaka heya te mithyAzraddhAna che. samyaktrAvALA nAnI che, ane mithyAzraddhAnavALA ajJAnI che.. nAnI che temene pAMca jJAna vikalpe hAya che; ane tene traNa ajJAna vikalpe hAya che.1 jee jee ajJAnI che, $>$: jAtanI che. gau he bhagavan! - hAya ke ajJAnI? danadhi rahita jIve! tA hAtA ja nathI; kAraNake sarva jIvane samyaka, mithyA ke mizra zraddAnamAMthI game te eka zradAna heAya ja che. samyagadarzIlabdhivALA jIvAne vikalpe pAMca nAna hAya che; ane samyagda naladharahita jIvAne traNa ajJAna vikalpe hAya che.1 mithyAdarzanadhivALA jIvezane traNa ajJAna vikalpe hAya che; ane mithyAdanadhihita ( samyagadaSTi ane * eka samaye kyAM kyAM jJAna sAthe hoI zake vagerenuM vana A jIvavabhAganA khInna prakaraNamAM AvI gayuM che. pA, 324, 1. vibha'gajJAnalabdhivALAne avazya traNa ajJAna heAya; bAkInAne e ajJAna heAya, 2010_05 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 301 mizradaSTi) jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. mizradaSTi jIvone mizcAdarzanalabdhivALAnI piThe jANavA ane mizradaSTirahita chane mithyAdarzanalabdhirahita, jInI jema jANavA. cAritralabdhivALA one pAMca jJAna vikalpa jANavA ane cAritralabdhirahita jIvone mana:paryAyajJAna sivAyanAM ja cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpa jANavAM. sAmAyika cAritralabdhivALA chone kevalajJAna sivAyara cAra jJAna vikalpa hoya che; ane sAmAyika cAritralabdhirahita jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. te pramANe yathAkhyAtacAritra sudhI samajavuM paraMtu tenI labdhivALAne pAMca jJAna vikalpa jANavAM. - cAritrAcAritra (dezacAritra) ladhivALA jIvo jJAnI che paNa ajJAnI nathI. temAM keTalAka be jJAna (mati ane buta) vALA che; ane keTalAka traNa jJAna (mati, mRta ane avadhi) vALA che. cAritrAcAritralabdhirahita jIvane 1. kAraNake aviratipaNAmAM prathamanAM be ke traNa jJAna hoya che, ane siddhapaNAmAM eka kevalajJAna ja hoya che. 2. kAraNake yathAkhyAtacAritrIne ja kevalajJAna hoya che. 3. kAraNake sAmAcikacAritranI labdhirahita je jJAnI javA che teone chedepasthApanIyabhAve ane siddhabhAve pAMca jJAna vikalpa che. tathA je ajJAnI che, temane traNa ajJAna vikalpa che, 4. kAraNake yathAkhyAtacAritrI chastha ke kevalI hoya eTale tene pAMca jJAna vikalpa heya. 2010_05 Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 zrIbhagavatIsAra vikalpa pAMca jJAna ane traNa ajJAna hoya che. (eTaleke jeo jJAnI che temane pAMca jJAna, ane ajJAnI che temane traNa ajJAna vikalpa jANavAM.) dAnalabdhivALAne pAMca jJAnI ane traNa ajJAnara vikalpa hoya che. dAnalabdhirahita (siddha) avazya eka kevalajJAnavALA ja che. e pramANe cheka vIryalabdhi ane vIryalabdhirahita cha sudhI jANavuM. bAlavIyalabdhivALA jIvone traNa jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. ane bAlavIryalabdhirahita jIvone pAMca jJAna vikalpa hoya che." paMDitavIryalabdhivALAne vikalpa pAMca jJAna hoya che; ane paMDita vIryalabdhirahitane mana:paryavajJAna sivAya cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. 1. kAraNa ke kevalajJAnI paNa dAnalabdhiyukta che. 2. jJAnIne jJAna ane ajJAnIne ajJAna jANavAM. 3. temane dAnAtarAyane kSaya che, paNa devA lAyaka vastunA abhAvathI, pAtranA abhAvathI ane dAnanA prajananA abhAvathI temane dAnalabdhirahita kahyA che. 4. bAlavIrya labdhivALA asaMyata (avirati) kahevAya che. 5. kAraNa ke bAlavIrya labdhirahita chavo kAMto sarvavirati hoya, dezavirati hoya, ke siddha heya. 6. kAraNa ke paMDitavIrya labdhirahita kAM asaMta hoya. kAto dezasayata hoya ke te siddha hoya. temAM asaMyatane . prathamanAM traNa jJAna ke traNa ajJAna vikalpa heya. dezasaMyatane traNa jJAna vikalpa hoya. ane siddhane eka kevalajJAna 2010_05 Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbata 383 bAla-paMDita viryalabdhivALAne traNa jJAna vikalpa hoya che; ane bAla-paMDitavIryalabdhirahita jIvone pAMca jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. IdriyalabdhivALA jIvone vikalpa cArajJAna ane traNa ajJAna hoya che. Ikiyalabdhirahita cha avazya eka kevalajJAnavALA che. zrondriyalabdhivALAne ijiyalabdhivALAnI peThe jANavA. kondriyalabdhirahita jIvomAM jee jJAnI che teo kAMto (mati-buta) e jJAnavALA che; ke kAMte (kevalajJAnarUpI) eka jJAnavALA che. ane je ajJAnI che, te be (mati ane zrata) ajJAnavALA che. nendriya ane dhrANendriyalabdhivALAne zrovendriyalabdhivALAnI peThe jANavA. te pramANe rahitanuM paNa jANavuM. jihaveMdriyalabdhivALAne cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che. jihandriyalabdhirahita jemAM je jJAnI che teo avazya eka kevalajJAnI che; ane jeo ajJAnI che. te (mati-buta) be ajJAnavALA che. hoya. mana:parya vijJAna mAtra paMDitavIrya labdhivALAne hoya. siddhA paMDitavIrya labdhirahita che. kemake teone ahiMsAdi dharmavyApAramAM paNa pravRtti nathI. 1. kAraNa ke kevalajJAnIne Idriyane upaga nathI. 2. te aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyagdaSTi vikasendriya jIvo che. 3. eTale ke ekeMdriya jIvo; teomAM sAravAdana na hovAthI jJAnane abhAva che, tema ja vibhagane paNa abhAva che. 2010_05 Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hatA zIbhAgavatIsAra sparzendriyalabdhivALAne ikiyalabdhivALAnI peThe jANavA. verahitanuM paNa tema ja jANavuM. - zataka 8, udde 2 ga gau0-he bhagavana ! vega (pravRtti) ne keTalA prakAra che ? ma--he gautama ! yoganA traNa prakAra kahyA che : manayoga, vacanayoga, ane kAga. -zataka 16, ude. 1 gautra -he bhagavana ! keTalA prakArane yoga kahyo che? bha0---he gautama! paMdara prakArane vega kahyo che: 1. satyamanoyoga 2. mRSAmaneyoga 3. satyamUlA manoyoga 4. a-satya a-mRSA maneyoga 5. satya vacanayoga 6. asatya vacanaga 7. satyamRSA vacaga 8. asatya a-mRSA vacanayoga 9audArika zarIra kAyayoga 10. audArikamizrazarIra kAyayoga 11. vaikriyazarIra kAyayoga 12. vaikriyamizrazarIrakAyayoga 13. AhArakazarIrakAyayoga 14. AhArakamizrazarIra kAyayoga ane 15. kArmANazarIra kAyayoga. [ audArikamizrAdi kAyAnI samaja A pramANe che : audArika kAga to paryAptane ja hoya. audArika zarIra utpatti samaye apUrNAvasthAmAM kArpaNa sAthe mizra thAya che, tyAre te "audArika mizra' kahevAya che. e aparyAptane ja hoya. vaLI parabhavamAM utpatti samaye jIva prathama kArmaga vaDe AhAra kare; pachI jyAM sudhI zarIra 2010_05 Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 385 niSpanna na thAya tyAM sudhI audArika mizra yoga vaDe AhAra kare. vaLI, audArika zarIravALe jyAre vaikriya zarIra kare, tyAre, jyAM sudhI vaikriya zarIra pUrNa na kare, tyAM sudhI vikriyanI sAthe audArika zarIranI mithatA hovAthI audArika mizra kAyaprayoga jANo. vaikriyamizrakAyaprayoga deva ane nArakamAM utpanna thatA aparyApane ja hoya. ahIM vaikriyanI mitratA kArpaNa sAthe che. vaLI vaiyi zarIrano tyAga karI, audArikane grahaNa karatA dArika zarIravALAne vaiyinI pradhAnatA hovAthI vaikriyanI mitratA che. AhAraka mizranI mitratA audArikanI sAthe hoya che. AhAraka zarIrI pitAnuM kAma pUruM karI jyAre AhArakane tyAgavA lAge, ane audArikane grahaNa karI rahe tyAM sudhI te hoya che. kAmaNazarIrakAyaprayoga vigrahagatimAM sarva saMsArI jIvone hoya che. pUrvadehathI maLelI gati vAMka sudhI ja pahoMce che. tyAMthI AgaLa javA bIjA prayatnanI jarUra paDe che. te vakhate bIjuM koI zarIra to hotuM nathI, tethI kAmaNa zarIranA prayatnathI jIva AgaLa gati kare che. vaLI samughAta karatA kevalajJAnIne trIjA, cothA ane pAMcamA samaye te kAyayoga thAya che. 1. tenI vigata mATe juo A mALAnuM "yegazAsa" pustaka, pA. 133. 2010_05 Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra gau-he bhagavana! ochAmAM ochA (jaghanya) ke vadhAremAM vadhAre (utkRSTa) e paMdara prakAranA yugamAM koga kenAthI vizeSAdhika che ? mA-he gautama ! kAmaNuzarIrano jaghanya ga sauthI alpa che; tethI audArikamizrano jaghanya vega asaMkhyAtagaNo che. tethI vaikriyamizrano jaghanya ga asaMkhyAtagaNe che. tethI audArika zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNo che. tethI vaikriya zarIrane jaghanyAga asaMkhyAtagaNe che. tethI kArmANa zarIrane utkRSTa yaMga asaMkhyAtagaNe che. tethI AhAraka mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtagaNe che. tethI AhAraka zarIrano utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNe che. tethI audArikamizra ane vaikriyamizrano utkRSTa yuga asaMkhyAtagaNo ane paraspara samAna che. tethI asatya-amRSA maneyegane jaghanya vega asaMkhyAtagaNe che. tethI AhAraka zarIrano jadhanyavega asaMkhyAtagaNe che. tethI traNa prakAranA manoyoga ane cAra prakAranA vacanayoga asaMkhyAtagaNI ane paraspara tulya che. tethI AhAraka zarIrane utkRSTa yoga asaMkhyAtagaNe che. tathA, tethI audArika zarIra, vaikriyazarIra, cAra prakAranA maneyAga ane cAra prakAranA vacanoga-e dasane utkRSTa yuga asaMkhyAtagaNo ane paraspara tulya hoya che. gau -he bhagavana ! te ema ja che, he bhagavana ! te ema ja che. - zataka rapa, udde 1 2010_05 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka khAkhatA 9 kapAya gau--he bhagavan ! kaSAya keTalA che ? 20--he gautama ! kaSAya cAra che: sAyA, ane lAbha. krAdha, mAna, -- prakAranAM che? gau he bhagavan ! krodhanAM sthAna keTalA mahe gautama ! cAra prakAranAM che: peAtAnI jAta; jAnI jAta; tenI jAta; ane apratiSThita (kAInA upara nahI tevA) e pramANe mAna, mAyA ane lAbha viSe paNa jANavuM. gau.--he bhagavan! kayAM kayAM kAraNeA vaDe krodha thAya che? 307 ma.~~~he gautama! kSetrane kAraNe, vastune kAraNe, zarIrane kAraNe, ane sAdhanasAmagrIne kAraNe. e pramANe mAna, mAyA ane lebhanuM paNa jANavuM. gauhe bhagavan! krodha keTalA prakAranA che ? ma.huM gautama ! cAra prakArane che: anaMtAnubadhI (samyaktva guNane ja nAza karI anata bhava bhaTakAvanAra); apratyAkhyAna ( dezivarita guNanA vidhAta pratyAkhyAnAvaraNa ( sarvaviratiguvidhAtI ); ane (yathAkhyAta cAritranA vadhAtaka). e pramANe mAna, ane kSeAbhanuM paNa jANavuM. karanAra ); saMvalana mAyA gautama.--he bhagavan ! krodha keTalA prakAranA che? ma he gautama ! pUratuM kAraNa samajIne karele (AbhAganivartita); guNudoSanI vicAraNa vinA ja karele 2010_05 Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra ( anAbhAganiti); upazAnta (anudayAvasthAvALA); ane anupazAnta (udayAvasthAvALA). gauhe bhagavan ! jIvA kayAM sthAne vaDe ADe ka prakRtie bAMdhe che ? mahe gautama ! cAra sthAna vaDe AThe ka`prakRti bAMdhe che : krodha vaDe, mAna vaDe, mAyA vaDe ane leAbha vaDe. zataka 18, urdU 4 0 10 vedanA gau he bhagavan! vedanA keTalA prakAranI che? ma--he gautama ! vedanA traNa prakAranI che : gIta, uSNa, ane zIteSNa. gau.----huM bhagavan ! nairiyake kaI vedanA anubhave che?' ma--he gautama! zAMta vedanA paNa anubhave che, ane uSNa paNa anubhave che. paraMtu zISNu vedanA nathI anubhavatA. asurakumAreA traNe vedanA anubhave che. pramANe vaimAnikA sudhI jAvuM. e. 1. ahI sthAna eTale pApakanuM sthAna samajavuM. 2. pachInA AmA prakaraNamAM trIjA yAnivibhAgamAM jaNAvyA pramANe. pA. 414, 3. te te prakAranA pudgalAnA spardhA thAya tyAre. jemake snAnAdi vakhate zIta i. uSNa vedanAnuM temane khIjuM kAraNa e che ke, jyAre vadhAre prabhAvavALe deva gusse thaIne temane jue tyAre temane uSNa vedanA thAya che. juo IzAne dranI kthAmAM. pA. 194; 2010_05 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbato 389 pRthvIkAyiko paNa traNe vedanA anubhave che. te pramANe manuSya sudhI jANavuM. gau-he bhagavana ! vedanA keTalA prakAranI che ? maha-he gautama! vedanA cAra prakAranI che : dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI. [ pugala dravyanA saMbaMdhanI apekSAe dravyavedanA; nArakAdi u5pAtakSetranI apekSAe kSetravedanA: nArakAdi bhavakAlanI apekSAe kAlavedanA; ane vedanIyakarmanA udayathI thatA utpAdanI apekSAe bhAvadanA.] A cAre vedanA nairayikathI mAMDIne badhAne hoya che. gau0-he bhagavana! vedanA keTalA prakAranI che? ma-he gatama! vedanA traNa prakAranI che. zArIrika, mAnasika ane zArIrika-mAnasika. A vedanAo paNa badhAne hoya che, paraMtu temAM vizeSa e ke, ekepriya ane vikadiya jIvo mAtra zArIrika vedanA ja anubhave che; kAraNa ke temane manane abhAva che. gau -he bhagavana! vedanA keTalA prakAranI che? bha0-he gautama! vedanA traNa prakAranI che: (sukharUpa) sAtA, ( du:kharUpa ) asAtA ane sAtA-asAtA. badhA -jIvone traNe vedanAo hoya che. 1. narayikamAM te asAtavedanA ja hoya che; paraMtu tIrthakaranA janmAdikAle temane sAtA vedanA mAnI che; uparAMta pUrvaja mane saMbaMdhI deva vA asura vacanAmRtethI tene siMce che, tyAre manamAM te sAtavedanA anubhave che, ane zarIre te kSetranA prabhAvathI asAtavedanA anubhave che; uparAMta te devAdinA darzanathI ane tenA vacanazravaNathI manamAM te sAtA vedanA paNa anubhave 2010_05 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavata-sAra gau--he bhagavanI vedanA keTalA prakAranI che? ma-he gautama! vedanA traNa prakAranI che : duHkharUpa. sukharUpa ane aduHkha-asukharUpa. te paNa badhA jIvone che. gau0-he bhagavan ! vedanA keTalA prakAranI che ? ma-he gautama! vedanA be prakAranI che : Abhupagamika (pote jANIne svIkArelI : jemake sAdhuo vALa TUMpAve te) ane aupakramikI (pitAnAM vedanIya karmanA phaLa rUpe prApta thatI.) temAM paMcekiya tiryo ane manuSyone baMne vedanAo hoya che. bAkInA aupakramikI. ja anubhave che. gau0-he bhagavan! vedanA keTalA prakAranI che ? maha-he gautama! vedanA be prakAranI che : nidA (samyam vivekavALI ) ane anidA (sabhya viveka vinAnI.) narayike be prakAranA che : saMjJI ane asaMjJI. temAM. saMsI nairayikAne te pUrvanuM badhuM smaraNa hoya che, tethI teo che ane pazcAttApanA anubhavathI asAtA paNa anubhave che; ema sAtA-asAtA vedanA paNa anubhave che. deve sAmAnya rIte sAtA-vedanAvALA che; paraMtu vanakALe asAtA vedanAvALA che; ane potAnA vibhavanuM sukha bhogavatI vakhate anyanI vibhUti dekhI sAtA-asAtA vedanA anubhave che. 1. pUrve jaNAvela sAtA-asAtAmAM ane AmAM phera eTalo che ke, karmanA udayane lIdhe je duHkha sukha prApta thAya te sAtA-asAtA kahevAya; ane je sukhaduHkha bIjA vaDe karAyAM hoya te sukha-duHkha kahevAya. 2. kAraNa ke teo kamane kSaya karavA AbhupagamikIvALA paNa hoya che. 2010_05 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvane lagatI keTalIka bAbate 391 nidA vedanAne anubhave che. bAkInA anidAne. e pramANe asurakumArathI mAMDI svanitakumAra sudhInAne tema ja vAnavyaMtarene paNa jANavuM. kAraNa ke temAM saMsI ane asaMsI evA be varga che. pRthvI, apa, teja, vAyu, vanaspati, be indriyavALA, traNa diyavALA, cAra ikiyavALA tathA saMbhUmi paMkiya tiryaMce ane manuSyane paNa narayika jevA jANavA. tatika saMsI ja hoya che; paraMtu temAM mAyimicchAdaSTira ane amAyisamyagadaSTi evA be vargo che. temAM bhAyi--miyAdaSTie "viparIta jJAnavALA hovAne kAraNe "vatane bhaMga karavAthI ke ajJAnayukta tapane lIdhe ame A pramANe utpanna thayA chIe' evuM nathI jANatA. tethI samyam - yathAvasthita - parijJAnanA abhAvathI" anidA vedanAne anubhave che, ane amAyimidhyadaSTie yathAvasthita svarUpa jANatA hovAne lIdhe je kAMI anubhave che tenuM nidA vedane ja anubhave che. e pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. - zataka 10, udde 2 gau- he bhagavan! nArake keTalA prakAranI vedanAo anubhava karatA hoya che? 1. kemake mUIima manuSyAdi mana vinAnA hovAthI aniMdAne ja anubhave che. 2. mAyAyukta (mAyi) hovAthI mithyA - viparIta che dRSTi - vastutavanuM jJAna- jemanuM. 2010_05 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 zrIbhagAvatInsAra ma-he gautama! daza prakAranI vedanA anubhavatA hoya che. zIta, uSNa, kSudhA, tRSA, kaDU-kharaja, parataMtratA, javara, dAha, bhaya ane zAka. - zataka che, udde 8 11 upayoga upayoga eTale bodharUpa vyApAra. jemAM cetanAzakti hoya temAM bodhakriyA thaI zake; cetanAzakti AtmAmAM ja che; jaDamAM nahIM. gau-he bhagavana! upayoga keTalA prakArano kahyo che? ma- he gautama ! be prakArano kahyo che : sAkAra ane nirAkAra. je bodha grAhya vastune vizeSarUpe jANe te sAkAra upayoga che; ane je bedha grAhya vastune sAmAnyarUpe jANe te nirAkAra upayoga che. sAkArane "jJAna" athavA savikalpaka bedha kahe che, ane nirAkArane "darzana' athavA nirvikalpaka bedha kahe che. temAM sAkAra upayoga athavA jJAnanA ATha prakAra che : matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, matiajJAna, zrataajJAna ane virbhAgajJAna. * samyakatva vinAnAM mati, mRta ane avadhijJAna te anukrame mati ajJAna, zrutajJAna ane virbhAgajJAna kahevAya che. mana:paryAya ane kevaLa e be jJAna samyakatva sivAya thatAM ja nathI; tethI temanA pratipakSIne saMbhava nathI. 2010_05 Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane lezyA nirAkAra upayoga athavA "darzana'nA cAra bheda che : 1. je sAmAnya baMdha netrajanya hoya, te cakSurdarzana; je sAmAnya bodha netra sivAya bIjI koI paNa Idriya athavA manathI thAya che te acakSudrzana. 3. avadhilabdhithI mUrta padArthono sAmAnya bodha te avadhidarzana, ane 4. kevaLalabdhithI thato samasta padArthone sAmAnya bedha te kevaLadarzana kahevAya che.' - zataka 16, udde 7 7H jIva ane vezyA lieTale ceTavuM. lesyA eTale je vaDe karma AtmA sAthe cATe che. arthAta AtmAno eka prakArano zubha ke azubha pariNAma. prazna e che ke, lesyA e lAgaNI ke vRttirUpa che ke aNurU5 che? prajJApanAnI TIkAmAM jaNAvyuM che ke lesyA e aNurUpa che. to bIjo savAla e thAya che ke, aNuo ATha prakAranA che, temAM kaI jAtimAM lesyAnAM aNuone samAveza thAya che? zrI malaya 1. darzanamAM kevaLadarzana samyakatva sivAya thatuM nathI. paraMtu bAkInAM traNa, samyakatvane abhAva hoya te paNa thAya che, chatAM tenAM pratipakSI traNa adarzana na kahevAnuM kAraNa e che ke, darzana e mAtra sAmAnya bodha che. tethI samyakatvI ane mithyAtvInAM darzane vacce kAMI bheda vyavahAramAM batAvI zakAto nathI. 2. pR. 330, pada 17. 3. juo AgaLa pA 362. 2010_05 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zrIbhagavatI-sAra girijI jaNAve che ke, lesyAnAM aNuone kAyika, vAcika ane mAnasika aNuomAM samAveza thAya che. jema dadhijana nidrAne, ane pittavRddhi ke prakopane utteje che, tema e lesyAnAM aNuo ubhUta thayelA kaSAyane utteje che. jyAM sudhI ApaNAmAM jarA paNa kApAyika vRti vidyamAna hoya che, tyAM sudhI tene lephsAnAM aNuo Teke Ape che. ane e vRttino samULa nAza thaye e A akiMcitkAra thAya. che. emanuM kAma asata kapAyane pedA karavAnuM nathI." rAjagRha nagarano prasaMga che. gau0-he bhagavana ! lesyAo keTalI kahI che ? maha-he gautama! lesyAo che kahI che: kRSNa, nIla, kApita, taijasa, padma ane zukala. [temAMnI prathama traNa adharma sthAo che; ane pachInI traNa dharma lesyAo che. adharmasyAthI chava durgati pAme che, ane dharmasyAthI sugati pAme che. hiMsAdi pAMca mahApApayukta, mana-vANI-kAyAnuM saMrakSaNa. na karanAre, pRthvI-pANu vagere che jIvavargomAM avirata, utkaTa doSapravRttiomAM macelo raheto, kSuka, sAhasika, A loka ane paralokanI kazAnI paravA na karanAro, nRzaMsa ane ajiteMdriya mANasa kRSNa lesyAvALo hoya che. IrSA, amarSa, tapano abhAva, avidyA, mAyA, nirlajatA, viSayalaMpaTatA, ane praSathI yukta; zaTha, pramatta, rasalolupa, IdriyasukhAbhilASI, vividha pApapravRtiomAMthI * uttarAdhyAna. a. 34, zlo. ra1-32. 2010_05 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane leDyA 395 virata na thayela, kSudra ane sAhasika - evo mANasa nIla lesyAvALo hoya che. vAMku belanAre, vAMkuM AcaranAre, zaTha, amarala, pitAnA deva DhAMkanAra, kapaTayukta, viparIta zraddhAvALo, anArya, bIjAnuM marma cirAI jAya tevuM duSTa bolanAre, cora ane bhatsarayukta -evo mANasa kApata lezyAvALo hoya che. namra, acapala, abhAyI, akutUhalI, vinaya, idhinigrahI, yogavAna, upadhAnavAna, dharmapriya, daDhadharmo pApabhIru, ane sarvane hitaiSI evo mANasa te jeleAvALA hoya che. jenAM krodha, mAna, mAyA ane lobha bahu ochAM thaI gayAM che tevo, prazAMtacitta, AtmAnuM damana karanAre, vegavAna, upadhAnavAna, svalpabhASI, upazAMta tathA jikiya-e mANasa padmazyAvALo hoya che. ArtadhyAna ane raudradhyAna e bene choDIne dharmadhyAna ane zukaladhyAna dhyAnAro, prazAMtacitta, AtmAnuM damana karanAre, pAMca sapravRttio (samitio) vALo, manavANu-kAyAnuM saMgApana karanAre tathA upazAMta ane jiteMdriya -e puruSa zuklayAvALA hoya che.] - kRSNalesthA nairayika, tiryaMca. manuSya, bhuvanapati ane vAnagaeNtara devane hoya che. tene raMga megha jevo kALo, rasa. lIMbaDA vagere jevo anaMtagaNe kaDavo, gaMdha durgadhI, ane sparza karkaza hoya che. tenI sthiti ochAmAM ochI 1. svAdhyAya mATe vihita tapa karanAre. 2010_05 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavarI-sAra ardhamuhUrta ane vadhAremAM vadhAre 33 sAgarepama uparAMta eka muhUrta che, nIlalesyA narayika, tiryaMca, manuSya, bhuvanapati ane vyaMtarene hoya che. teno raMga bhamarA je nIle, rasa suMTha vagere jevo anaMtagaNo tIkho, gaMdha durgadhI ane sparza karkaza hoya che. tenI sthiti ochAmAM ochI ardha muhUrta ane vadhAremAM vadhAre 10 sAgaropama uparAMta pApamano asaMkhyAtamo bhAga che. kApatabhecchA paNa nIla leyAvALA jeTalAene heya che. teno raMga pArevAnI Doka jevo, teno rasa kAcA bera jevo anatagaNo khATo, tenI gaMdha durgadhI ane sparza karkaza che. tenI sthiti ochAmAM ochI ardha muhUrta ane vadhAremAM vadhAre traNa sAgaropama uparAMta popamane asaMkhyAta bhAga che. - telesthA tiryaMca, manuSya ane devane hoya che, teno raMga sasalAnA lehI jevo rAto, tene rasa anaMtagaNo mIThe, tene gaMdha sugaMdhI, ane teno sparza kamaLa che. ninI sthiti ochAmAM ochI ardhamuhUrta ane vadhAremAM vadhAre be sAgarepama uparAMta pApamane asaMkhyAta bhAga che. 1 prajJApanA, pada 17mAM jaNAvyA pramANe erasAra vagere jevo. 2. prajJApanA pada 17mAM jaNAvyA pramANe pAkI kerI vagerenI peThe khATa ane anya. 2010_05 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane lesthA padmasyA tiryaca, manuSya ane vaimAnika devone heya che. teno raMga haLadara jevo, teno rasa anaMtagaNuM madhura, tene gaMdha sugaMdhI ane tene sparza kamaLa che. tenI sthiti ochAmAM ochI ardha muhUrta ane vadhAremAM vadhAre 10 sAgaropama uparAMta eka muhUrta che. ' zuklalesyA paNa padmasthAvALA jeTalAone hoya che.. teno raMga zaMkha vagere jevo gheLo, teno rasa goLa vagerenI peThe anaMtagaNo svAdu, tene gaMdha sugaMdhI tathA teno sparza komaLa hoya che. tenI ochAmAM ochI sthiti ardha muhUrta ane vadhAremAM vadhAre sthiti 33 sAgaropama uparAMta eka muhUrta che. badhI lesyAone pariNAma (eTale ke jUnAdhikatA vA tIvratA maMdatA) ghaNe ane ghaNA prakAranA hoya che. temanAM sthAna eTale ke nimitto paNa asaMkhya heya. che. ne te darekamAM punarjanma lesyAnI utpatti thayA pachI eka muhUrta athavA lemyAne aMta thavAne eka muhUrta bAkI hoya 1. prajJApanA pada 7 pramANe caMpaka jevo. 2. caMdraprabhA madhanI peThe tIkhe-kaSAyala-madhura. prajJApanA pada 17. 3. chaye lesthAnA adhikArIo bAbata juo zataka 3, u0 4. 4. vyArthapaNe vezyAomAM ochAmAM ochAM sthAnenI, sarakhAmaNI A pramANe che : kApelezyAnAM sauthI thoDAM; nIlalezyAnAM tethI asaMkhya gaNa; kRSNa lezyAnAM tethI asaMkhyagaNAM, tejalezyAnA tethI asaMkhya gaNa, pavaeNlezyAnAM tethI, asakhyaNAM. ane zukalezyAnAM tethI paNa asaMkhya gaNu. 2010_05 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zrIbhagavatI-sAra tyAre saMbhave che. manuSyo ane tiryAnI AkhI jindagI sudhI eka ja lesyA kAyama hotI nathI. nimittavazAta te badalAyA kare che. je dehadhArI maraNonmukha hoya che tenuM maraNa taddana chevaTanI evI lesyAmAM thaI zake che ke je vezyA sAthe ene saMbaMdha eAchAmAM ochuM aMtarmada sudhI te rahyo hoya. arthAta koI paNa prANI lemyAnA saMparkanI pahelI paLe ja marI zakato nathI. kiMtu jyAre enI keAI lesyA nizcita thAya che, tyAre ja e enA jUnA dehane choDI nUtana deha tarapha jaI zake che. ane lesyAne nizcita thatAM ochAmAM ochuM aMtamuhUrta te lAge che. tethI ja kahyuM che ke, jyAre lesyAnA saMpariNAmano pahelo samaya hoya, tyAre koI paNa jIvana parabhavamAM janma thato nathI; tema ja jyAre lesthAnA saMpariNAmano chello samaya hoya, tyAre paNa koI jIvana parabhavamAM janma thato nathI. lesyAne saMpariNAma thayAne aMtarmuhUrta vItyA pachI ke aMtarmuhUrta bAkI rahyA pachI ja cha paralokamAM jAya che. paraMtu A hakIkata mAtra manuSya ane tirthane ja baMdha besatI che. devo tathA nArA mATe to A pramANe che: deva ane nArakonI koI paNa leNyA AkhI jiMdagI sudhI ekasarakhI ja rahe che. teo to jyAre maraNonmukha hoya che, tyAre teonI lesyAno aMta AvavAne haju aMtarmuhUrta bAkI raheluM hoya che. tethI teo je lesyAmAM hoya che te ja lesyAmAM punarjanma grahaNa kare che. * * TIkAmAMthI keTalIka vadhu vigato judI tAravI cheH 1. kRSNa, nIla ane kApAta lezyAvALAmAM saMyatapaNuM saMbhavita nathI; 2010_05 Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39 jIva ane vezyA gau-he bhagavana! riyikone keTalI vezyAo hoya che ? ma0 -he gautama! kRSNa, nIla ane kApeta e traNa. tiryaMcAnikone ye hoya che; ekiyAne kRSNa, nIla, kApita ane teja e cAra hoya che; pRthvIkAyikone, aSkAyikAne, ane vanaspatikAyikAne paNa e ja pramANe jANavuM. teja, vAyu, be ikiya, traNa ikiya, ane cAra nei naiyika pramANe jANavuM. paMcaeNkiya tiryane ye vezyA jANavI. saMchima caMdriyatiryacanikone nairayike pramANe jANavI. garbhaja paMcaeNyitiryacanikone cha lesyAo; tiryacaninI mAdAone che lesthAo; manuSyone cha leyAo; saMbhUmi manuSyone narayikA pramANe; garbhaja manuSyone cha lesyAo; manuSya strIone che; devane paNa che; devIone kRSNa, nIla, kApita ane teja e cAra; bhavanavAsIone, bhavanavAsinIone, vAna vyaMtara devane tathA vanayaMtaradevIone paNa e cAra; te lehyA ane padyasthAmAM vItarAgapaNuM saMbhavatuM nathI; paNa zukalamAM ja saMbhave che. 2. siddhA lephsArahita ja hoya che. -zataka , udde. 1. 3. nArakone, vikatrione, tathA tejakAya ane vAyukAya jIvone prathamanI traNa ja lezyAo hoya che : bhavanapati, pRthvI, pANI, vanaspati ane vyaMtarone prathamanI cAra lezyAo che. ( gaja) paMceMdriya, tiryaMca ane manuSyone che lezyAo che; jyotiSkane telezyA che. vaimAnikone traNa zubha lezyAo che. temAM paNa saudharma ane IzAnamAM tejalezyA jANavI; sanakumAra, mAhedra ane brahmakalpamAM padmazyA jANavI; ane tyAMthI AgaLa zukalalezyA jANavI. 2010_05 Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra tiSkane eka tejolesyA, tevuM ja jyotiSka devIone, vaimAnikane teja, padma ane zukla e traNa, tathA vaimAnika devIone eka tejolespA ja hoya che. gau- he bhagavana ! e badhI lezyAvALAomAM kANu kAnAthI adhika che? mAhe gautama ! sauthI cheDA sula lephsAvALA che; tenAthI padmalezyAvALA saMkhyAtagaNa che; tenAthI te jelesyAvALA saMkhyAtagaNu che, tenAthI lephsArahita jIvo (siddha) anaMtagaNuM che, tenAthI kApata lezyAvALA anaMtagaNuM che, tenAthI nIlalesyAvALA vizeSAdhika che, tenAthI kRSNa lesyAvALA vizeSAdhikAra che, ane tenAthI lesyAvALA (kula) jIvo vizeSAdhika che. 1. kAraNake vaimAnika devIo mAtra saudharma ane IzAna nAmanAM svargomAM ja che; ane te vargomAM mAtra te lehyA che. - 2. thoDAMka ja paMcaMdriya tiryaMca, manuSya tathA lAtakAra devomAM zukalezyA hovAthI. 3. tenAthI saMkhyayagaNu tiryaMcapaMceMdriya, manuSya, sanaskumAra, mAhe , ane brahmalokavAsI devAmAM te hovAthI. 4. bAdara pRthvIkAyika, apakAyika, pratyeka vanaspatikAyika, tathA saMkhyayagaNuM tiryaMcapaMceMdriya, manuSya, bhavanapati, vyaMtara, jatiSka, saudharma, ane IzAna devomAM te hovAthI. pa. siddha karatAM vanaspatikAyika (kApAtalezyAvALA) anaMtagaNuM hovAthI. 6. kAraNa ke kilaSTa ane kilaSTatara adhyavasAyavALA vadhu vadhu hovAthI. 2010_05 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane lephsA 40 gau-~~~he bhagavana ! kRSNa, nIla ane kApAta lezyAvALA nairiyAmAM kaI lesyAvALA vadhAre che? mahe gautama ! kRSNa AsyAvALA naiyikA thADAmAM thoDA che; tenAthI nIla lesyAvALA asaMkhyAtagaNA che, tathA kApAta lesyAvALA tethI asakhyAtagaNuA che. pacendriya tiyAnuM echAvattApaNuM sAmAnya veAnA echAvattApaNA pramANe jANavuM; paNa vizeSa eTale ke, temAM lespArahita jIvAnuM pada na kahevuM; kAraNa ke tiya ceAmAM akSezya jIvane asabhava che. eka kriyAmAM tejolesyAvALA sauthI thADA che.; tenA karatAM kApAtakSetsyAvALA anatagaNA che;pa tenA karatAM nIlalesyAvALA vizeSAdhika che, ane tenA karatAM kRSNaznesyAvALA vizeSAdhika che. .. thoDAka pAMcamI pRthvInA tarakAvAseAmAM tathA charI ane sAtamI pRthvImAM ja naiyikAne kRSNalesyA hovAthI. 2. keTalAka tRtIya pRthvIgata narakAvAsAmAM, AkhI ceAthInA, tathA keTalAka paMcama pRthvIgata narakAvAsAnA sakhyAtagaNA nArAmAM nIlalesyA heAvAthI. 3. pUrNAMkta nArakA karatAM asaMkhyAtagaNA tathA prathama ane dvitIya pRthvImAM temaja tRtIya pRthvInA keTalAka narakAvAsAmAM rahetA nArAmAM kApAtalezyA hAvAthI. 4. kAraNa ke bhAdara pRthvI, apa, ane vanaspatikAyAmAM aparyAptAvasthAmAM ja tene sA~bhava hAvAthI. 5. sUkSma Adara nigeAda veAmAM kApAtalesyA hovAthI. 26 2010_05 Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ brAbhagavatI-sAra pRthvIkAyikAne sAmAnya eka driyA jevA ja jANavA; mAtra kApeAtasyAvALAne anatagaNu! na kahetAM asaMkhyeyaMgaNA kahevA. aSThAyikAnuM paNa te pramANe ja jANyuM. agnikAyikAmAM sauthI gheADA kApAtalesyAvALA che; tenAthI nIlakSesyAvALA vizeSAdhika che; tathA tenAthI tenAthI kRSNaplesyAvALA vizeSAdhika che; vAyukAyikAnuM paNa ema ja navuM. vanaspatikAyikAnuM sAmAnya eka driya vA pramANe jANavuM; e iMdriya, traNa IMdriya ane cAra iMdriyavALAnuM agnikAyikA pramANe jANavuM. paMce driya tiya cayAnikAnuM. sAmAnya jIvA pramANe jANavuM; paraMtu kApAtalesyAvALAne asaMkhyAta gaNA kahevA; samRDima pacedriya tiya cAnuM agnikAyika pramANe jANavuM; garbhaja paceMdriya tiya cAnuM sAmAnya jIvA pramANe jANavuM. paraMtu kApAtalezyAvALAne sakhyAtagaNA kahevA. evuM ja tiya ceAninI mAdAe mATe paNa jANavuM. 402 *** tiya ceAnI peThe manuSyAnuM alpatvamahatva jANavuM. paraMtu kApAtalesyAvALA anatagaNuA che e pada na kahevuM. 1 mULamAM ahI... pAchI samUhiMma ane gaja pa`ce'kriya tiya ceAnI sarakhAmaNI che. vaLI samUIima paMcendriya tiyAnI, tathA ga`ja paMcendriya tiryaMcAnI tiya *yeAninI mAdAo sAthe anukrame tema ja ekasAthe sarakhAmaNI che, te ja pramANe pace driya tiya cAnI ane ti``ca mAdAonI sarakhAmaNI che; tathA tiryaMcAnI ane tiya'ca mAdAonI paNa sarakhAmaNI che. 1. kAraNa ke manuSyA peAte ja anaMta nathI, 2010_05 Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane leyA devomAM zuklalezyAvALA sauthI thaDA che. temanA karatAM paghalezyAvALA asaMkhyayagaNA che; temanA karatAM kApatasyAvALA asaMkhyAtagaNuM che, temanA karatAM nIlezyAvALA vizeSAdhika che; temanA karatAM kRSNalesyAvALA vizeSAdhika che; tathA temanA karatAM tejodhezyAvALA saMkhyayagaNa che." devIomAM kAtilezyAvALA sauthI cheDI chetemanA karatAM nIlalesyAvALI vizeSAdhika che; temanA karatAM kRSNalesyAvALI vizeSa adhika che, ane temanA karatAM tejezyAvALI saMkhyayagaNI che. A pachI mULamAM deva-devInuM bheguM alpatvabahutva varNavyuM che. tathA bhavanavAsI, de, bhavanavAsI devI, 1. lAntakAdi devalokamAM ja temane sadbhAva hovAthI. 2. sanaskumAra, mahendra ane brahmalokavAsI devomAM te hovAthI. 3. bhavanapati tathA vyaMtara devomAM tema ja sanatvamArAdi devAmAM hovAthI. 4. vadhAre bhavanapati ane vyaMtaramAM te hevAthI. 5. thoDAka bhavanapati ane vyaMtaramAM tathA samasta tika ane saudharma tathA IzAna lekamAM te hovAthI. 6. keTalIka bhavanapati ane vyaMtara devIomAM te hovAthI. 7. vadhAre bhavanapati ane vyaMtara devIomAM te hovAthI. 8. jyotiSka, saudharma ane IzAna lekanI badhI devIone te hovAthI. 9. dareka varganI devIo te te varganA devA karatAM 32 gaNI hoya. 2010_05 Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsA2 tathA te baMne bhegAM; e pramANe vAnavyaMtara deva, devIo ane deva-devIo; e pramANe jyotiSka deva, devIo ane devadevIe; te ja pramANe vaimAnika deva, devIe ane deva-devIo; tathA pAchA bhavanavAsI, vAvyaMtara, jyotiSka, ane vaimAnika de; tathA te ja pramANe cAre varganI devIe; pAchA te cAre varganAM deva-devIo bhegAM e pramANe badhA vargonA. jIvonuM kRSNAdi lesyAnI bAbatamAM eAchAvattApaNuM varNavyuM gauvahe bhagavan! e kRSNAdi lesyAvALAmAM kANu. konAthI ochI RddhivALuM che ane koNa kenAthI vadhAre RddhivALuM che. bha0-he gautama ! kRSNalesyA karatAM nIlakSAvALA vadhAre RddhivALA che; tenA karatAM kApatasyAvALA, tenA karatAM tejolesyAvALA, tenA karatAM padmazyAvALA ane tenA karatAM zukalalesyAvALA vadhAre addhivALA che. - zataka 1, udde re dravyonuM halakIpaNuM bhArepaNuM jaNAvavA cAra vibhAga pADelA hoya cheH guru (eTale ke bhAre, DhekuM vagere); laghu (eTale halakuM, dhumADe vagere. kAraNa ke teno UMce javAne svabhAva che.) 1. paraMtu te badhuM mULamAM na ApatAM prajJApanA sUtranA 17 mA lezyApadanA bIjA uddezakamAMthI utArI levAnuM kaheluM hovAthI ahIM utAryuM nathI. 2010_05 Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 jIva ane leDyA gurulaghu (jemake, vAyu, kAraNa ke teno tIrachI javAno svabhAva che.) ane a-gurulaghu (AkAza). cAra sparzavALA ane arUpI padArtho agurulaghu kahevAya che. je dravya gurulaghu hoya te rUpavALuM hoya; ane je dravya agurulaghu hoya te rUpavALuM ane rUpa vinAnuM paNa hoya. audArika, vaikriya, AhAraka ane tejasa e badhI vargaNuo ( aNuo) gurulaghu che. ane kAzmaNa, mana, ane bhASA e vargaNAo agurulaghu che. dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya amUrta hAvAthI agurulaghu che. samaye ( kAla) amUrta che mATe agurulaghu che. daSTi, darzana, jJAna, ajJAna, saMjJA vagere vinA paryAya che mATe agurulaghu che. gau-he bhagavan! kRSNalesyA guru che, laghu che, gurulaghu che ke agurulaghu che ? mada- gautama ! te gurulaghu che ane agurulaghu paNa che. gau-he bhagavana! tenuM zuM kAraNa? ma-gautama! dravyalesyAnI apekSAe gurulaghu che, ane bhAvalesthAnI apekSAe agurulaghu che. tevuM ja zukala - sudhInI badhI leyAo mATe jANavuM. * - zataka 1, u0 9 * TIkAmAMthI : audArika zarIra vagerene je kALA vaNe te dravya kRSNalekyA che. ane audarikAdi gurulaghu che. mATe kRSNalezyA gurulaghu che. ane bhAvaleNyA te jIvane pariNAma che, mATe apUrta hoI aguruladhu che. 2010_05 Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra gau-he bhagavana ! kRNayA nalalezyAno saMga pAmI te rUpe ane te varNa pariName ? bha0-he gautama! te pramANe pAraName che. kRSNalesyAnA pariNAmavALo chava nIlalesyAne kanuM grahaNa karI maraNa pAme che, tyAre te nIlalesthAne pariNAmavALA thaIne. utpanna thAya che. kAraNake jIva je lesyAnAM dravyonuM grahaNa karIne maraNa pAme, te lesyAvALo thaIne te bIje ThekANe utpanna thAya che. jema dUdha chAzane pAmIne, chAzanA sAgathI chAzarUpe, chAzanA vaNe chAzanA gaMdha, chAzanA rasa ane chAzanA sparza pariName che, athavA jema cekhuM lUgaDuM raMgane pAmIne raMgane rUpe-va-gadhe-rase ane sparza pariName che, tevI rIte he gautama ! kRSNalesthA nIlalesyAne pAmIne tene varNAdi pariNAmarUpe banI jAya che. te ja pramANe anya leyAonuM paNa jANavuM. - zataka 4, ude. 10 rAjagRha nagaramAM bhagavAnanA aMtevAsI mAkadiputra bhagavAnane pUche che : mA-he bhagavana ! kApatalezyAvALA pRthvIkAyika jIva, tyAMthI bharIne turata ja manuSyanA zarIrane prApta karI. kavalajJAna prApta kare ane tyAra bAda siddha thAya ? maha-hA mAkaMdiputra! 2010_05 Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva ane leNyA 47 bhA-he bhagavana! kApatalezyAvALA akAyika tyAMthI marIne turata ja manuSya zarIra prApta karI, kevalajJAna prApta kare ane tyAra bAda siddha thAya ? ma-hA mAkaMdiputra ! mA - he bhagavan ! kapilezyAvALo vanaspatikAyika jIva tyAMthI marIne turata ja manuSya zarIra prApta kare ane tyArabAda siddha thAya ? maha-hA mAkadiputra! mA -he bhagavan! te ema ja che; he bhagavan! te ema ja che. ema kahI, mAkaMdiputra mahAvIrane vaMdana karIne jyAM zramaNanigna hatA tyAM AvIne te mujabanuM kahevA lAgyA. A vAta te zramaNanigrAe mAnya na karI ane teo bhagavAna mahAvIra pAse AvI, temane vaMdana karI, te bAbata pUchavA lAgyA. tyAre bhagavAne kahyuM, "he Aryo ! bhAkadiputre tamane je kahyuM che, ke "kApelesTAvALA pRthvIkAyika, akAyika, ane vanaspatikAyika tyAMthI bharIne tarata ja manuSya zarIra prApta karI kevalajJAna prApta kare che ane tyAra bAda siddha thAya che" te vAta satya che. he Aryo ! huM paNa e ja kahuM chuM ke, kRSNa, nIla ane kApatalezyAvALA pRthvIkAyika apakAyika, ane vanaspatikAyike e pramANe kevalajJAna prApta karI siddha thAya che." * teja ane vAyucha tarata ja manuSyatva na pAmI zaktA hovAthI temane ulekha nathI. - TIkA. 2010_05 Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra A vAta sAMbhaLI tathA tene aMgIkAra karI, pilA zramaNanirca mAkaMdiputra pAse AvyA ane temane vaMdana karI temanI kSamA mAgavA lAgyA. - zataka 18, u. 3 8: jIvanAM maraNa, janma ane mokSa maraNa gautama-he bhagavana ! maraNa keTalA prakAranuM che? bha0--he gautama! pAMca prakAranuM che; 1. AvI cimaraNa - eTale vIci - taraMganI peThe pratisamaya AyuSane kSaya thata jo te. 2. avadhimaraNa - eTale ke eka vAra eka gatinuM AyuSa bhogavI, maraNa pAmI, pharI te ja gatinuM AyuSa bhaviSyamAM bAMdhI, tathA bhogavIne maraNa pAmavuM te. 3. AtyaMtikamaraNa eTale ke pitAnI naraka Adi gatinA AyuSano kSaya thatAM pharI tevuM ja AyuSya bhaviSyamAM na bAMdhe te rIte maraNa pAmavuM te. 4. bAlamaraNa - eTale ke avirativALA puruSanuM bharaNa 5. ane paMDitamaraNa - eTale ke sarvavirativALA puruSanuM maraNa. gau-he bhagavan! AvIcimaraNa AvI cimaraNa zA mATe kahevAya che? maha-he gautama ! narakagatimAM vartatA jIve je nirayika AyuSakarma bAMdhyuM che, te karmanA aNuone te AvIcika - eTale ke niraMtara-pratisamaya mare che-choDe che -mATe te AvIcika maraNa kahevAya che. 2010_05 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 chavanAM maraNa, janma ane mokSa -he bhagavana ! avadhimaraNa zAthI kahevAya che? maha-he gautama! naraka gatine jIva AyuSakarmane atyAre bhogavIne chADato jAya che, te ja karmane bhaviSyakALa nAraka thaIne te pharIthI paNa grahaNa karIne choDaze, te mATe he gautama ! te avadhimaraNa kahevAya che. gau he bhagavana AtyaMtimaraNa zA mATe kahevAya che. bha0--he gautama ! nArakapaNe vartate jIva je karmane atyAre bhogavIne choDe che, tene bhaviSyamAM pharI nahi cheDe, tethI te AtyaMtikamaNa kahevAya che. gau-he bhagavana! bAlamaraNa keTalA prakAranuM che? bhA-he gautama bAlamaraNa bAra prakAranuM che ? gau he bhagavana! paMDitamaraNa keTalA prakAranuM che? bha0--he gautama ! pAdapapagamana (paDelA pAdapa-vRkSanI paThe hAlyA cAlyA sivAya e ja sthitimAM maratA sudhI AhAratyAgapUrvaka rahevuM te), ane bhaktapratyAkhyAna (AhArapANIno tyAga karI bIjAnI sevA levA vagerenI chUTa rAkhavI te). -zataka 13, ude. 7 gati vivaraNa: jIva maraNa pAmI eka sthAna choDI bIje sthAne jAya che, tyAre te aMtarAlagati-vacagALAnI gati 1. juo AgaLa pA. 176. 2. juo AgaLa pA. 176. 2010_05 Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 410 zrIbhagavatI-sAra mATe amuka bAbato vicAravI prApta thAya che. te ahI TUMkamAM jaNAvI che. te aMtarAlagati be prakAranI che : Rju ane vakra. vakragatine vigrahagati paNa kahe che. jugatithI jatA jIvane pUrvazarIra choDatI vakhate pUrvazarIrajanya vega maLe che, tenAthI te bIjA prayatna sivAya ja, dhanuSyathI chUTelA bANanI mAphaka, te navA sthAne pahoMcI jAya che. paraMtu vakra (vigraha) gatithI jatA jIvane vacce navo prayatna karavo paDe che. kemake, pUrvazarIrajanya prayatna jIvane jyAMthI vaLavuM paDe che, tyAM sudhI ja kAma kare che. vaLavAnuM sthAna ( vigraha) AvatAM pUrva dehajanita prayatna maMda paDe che. te vakhate jIvane bIjuM koI skUla zarIra nathI hotuM, tethI kArmaNa- sUkSma zarIra dvArA tyAM na prayatna thAya che. sIdhI gatino artha e che ke, pahelAM je AkAzakSetramAM chava sthita hoya, tyAMthI gati karatAM te tyAMthI sIdhI rekhAmAM UMce, nIce athavA tIra che cAlyo jAya. vakra (vigraha) gati e che ke jemAM pUrvathAnathI navA sthAna sudhI jatAM saraLa rekhAno bhaMga thAya, arthAta ochAmAM ocho eka vAMka (vigraha ) te avazya levo paDe. mukta thanAro jIva to mekSanA niyata sthAna upara jugatithI. ja upara jAya che, vakragatithI nahi. paraMtu saMsArI jIva kAMte saraLa rekhAmAM ke kyAreka vakrarekhAmAM paNa gati kare che, jyAre sIdhI gati hoya tyAre aMtarAlagatimAM eka ja samaya lAge che. jemAM eka vAMka hoya temAM (vAMkavALA sthAne pahoMcatAM eka, ane vAMkavALA sthAnathI utpatti 2010_05 Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNa, janma ane mokSa 411 sthAna sudhI bIje ema) be samaya lAge. be vAMka hoya tene traNa samaya lAge; ane traNa hoya tene cAra samaya lAge. ajugatithI ke vakragatithI janmAntara karatA jIvane pUrva AyuSa pUrNa thAya ke tarata ja navIna AyuSa, gati vagere karmane yathAsaMbhava udaya thaI ja jAya che. mumAna jIvane aMtarAlagatimAM ahArane prazna ja nathI, kemake te sukSma sthUla badhAM zarIrathI rahita che.. paraMtu saMsArI jIvane te aMtarAlagatimAM paNa sUkSma zarIra avazya hoya che, tethI tene AhArano prazna che. AhAra eTale skUla zarIrane yogya pudgale grahaNa karavAM. e AhAra saMsArI jemAM aMtarAlagatine samaye hoya paNa khare ane na paNa hoya. RjugativALA jIvo je samaye pUrva zarIra choDe che, te ja samaye navuM sthAna prApta kare che; temAM samayAMtara thato nathI. tethI teone ajugatine samaya navIna janmasthAnane grahaNa karela AhArane ja samaya che. eka vAMkavALI gatinA be samayomAMthI pahelo samaya anAhArano che, ane bIje samaya navA utpattisthAnamAM AhAragrahaNano che. te pramANe traNa samayanI be vAMkavALI sthitimAM prathama be anAhAranA, ane cAra samayanI traNa vAMvALI gatimAM prathama traNa samaya anAhAranA samajI levA. 1. te vakhate zarIra poSaka AhArarUpe sthUla pudgalonA grahaNane abhAva hoya che, paNa kAmaNa zarIra dvArA thatA kaMpanane lIdhe karmayugalanuM grahaNa to thayA ja kare che. kemake coga - pravRtti mAtra karmabaMdhananuM kAraNa che. 2010_05 Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ja12 zrIbhagavatI sA2 lokamAM je bhAgamAM trasa ja rahe che, te bhAgane trasanADI kahe che. trasanADInI bahAra sthAvaranADI che. temAM kevaLa sthAvara jIva ja hoya che. trasanADImAM traNa samayavALI be vAMkanI vigrahagati ja hoI zake; traNa ane cAra vAMkavALI vigrahagati sthAvara nADImAMthI trasa nADImAM thaIne sthAvara nADImAM utpanna thanAra chavane ja hoya. gaLa--he bhagavan! cha vigraha (vAMkavALI) gatine prApta che ke avigrahagatine prApta che ? ma- gautama! je vigrahagatine prApta che, ane avigrahagatine paNa prApta che. gautra -he bhagavana ! zuM narayike vigrahagatine prApta che ke avigrahagatine prApta che ? ma-he gautama ! te badhAya avigrahagatine prApta che; athavA ghaNuM avigrahagatine prApta che, ane ekAda vigrahagatine prApta che; athavA ghaNuM avigrahagatine prApta che, ane ghaNuM vigrahagatine prApta che. e pramANe anya gatinA jIvonuM paNa jANavuM. mAtra sAmAnya che ane ekeMdriya jIvonI bAbatamAM vigrahagativALA paNa ghaNuM hoya che ane vigrahagati vinAnA paNa ghaNA hoya che, ema jANavuM. -zataka 1, udde 7 1, ahIM A zabdane artha mAtra "sIdhIgativALA" ema na karo, paNa "sIdhI gativALo ke gativinAne " evo -Dara, - TIkA. 2010_05 Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana maraNa, janma ane mekSa 41 gautra -he bhagavana ! jIva parabhavamAM jatI vakhate kaye. samaye anAhAraka hoya? maha-he gautama! parabhavamAM prathama samaye jIva kadAca AhAraka hoya, ane kadAca anAhAraka hoya, paraMtu jyAre vikragati vaDe be samaye utpanna thAya che, tyAre prathama samaye anAhAraka hoya che, ane bIje samaye AhAraka hoya che; jyAre traNa samaye utpanna thAya che, tyAre prathama be samaye anAhAraka hoya che, ane trIje samaye AhAraka hoya che, jyAre cAra samaye parabhavamAM utpanna thAya che, tyAre AdinA traNa samaye anAhAraka hoya che ane cothe samaye AhAraka hoya che. ethe samaye jIva avazya AhAraka hoya. gau--he bhagavan! jIva kaye samaye sauthI apa AhAravALo hoya ? ma- he gautama ! utpanna thatAM prathama samaye, ane jIvitane chelle samaye. e samaye jIva sauthI alpa 1. mukta ja thAya to eka paNa zarIra na hovAthI anAhAraka ja hoya. 2. jemake koI masyajIva bharatakSetranA pUrva bhAgathI airAvatakSetranA pazcimabhAganI nIce narakamAM utpanna thAya, tyAre te eka samaye bharatanA pUrva bhAgathI pazcimabhAga tarapha jAya; bIje samaye airAvatanA pazcimabhAga tarapha jAya ane trIje samaye narakamAM jAya. 3. jemake trasanAlinI bahAra vidizAmAM rahelo kaI jIva jyAre adholokathI UrvalokamAM sanADInI bahAranI dizAmAM. utpanna thAya tyAre prathama samaye te vizreNImAMthI samazreNImAM Ave; bIje samaye nADImAM praveza kare; trIje samaye UlakAmAM jAya; ane cothe samaye lokanADI bahAra utpattisthAne Upaje. 2010_05 Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AE zrIbhagavatI-sAra AhAravALA hoya che, kAraNake utpanna thatI vakhate AhAra hoya che; ane vitane chelle hoya che, ane alpa zarIrA grahaNa karanAra zarIra alpa samaye jIvapradeze sahata thayA vavAmAM sthita hAya che. 3 zani zataka 9, udde 0. AvIne jemAM jIva grahaNa kare che, te vivaraNa janma mATenuM sthAna pahelavahelAM sthUla zarIra mATe pudgala ceni. te pudgale! jIvanA kANu zarIranI sAthe tapelA leDhAmAM pANInI jema samAI jAya che. rAjagRhanagaranA prasaMga che. gauhe bhagavan ! yAni keTalA prakAranI che? ma he gautama! traNa prakAranI che : zIta, uSNu ane zIteAdhyu. temAM sarve devA ane garbhaja thavA zIteAdhyu ceAnivALA che; tejakAya vA uSNa yeAnivALA che; narakamAM zIta ane uSNa e e cenie che; ane bAkInAmAM traNe prakAranI che. 1. ratnaprabhA, zarkarAprabhA ane vAlukAprabhAmAM nairacikAnAM upapAtakSetrA Dha'DAM heAya che; pa'prabhAmAM vadhAre kSetrA zIta che, ane gheADAM uSNa che; dhUmaprabhAmAM bahu kSetrA uSNa che ane thADAM zIta che; tama:prabhAmAM ane tamaHtama:prabhAmAM badhAM kuSNa ja che. evA nicama che ke je narakamAM upapAtakSetra ThaMDu hoya, tyAMnAM anya sthAne garama hAya; ane jyAM upapAtakSetra uSNa hAya, tyAM anya sthAneA ThaMDAM hAya. 2010_05 Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana maraNa, janma ane mekSa 15 gau-he bhagavana ! yoni keTalA prakAranI che? maha-he gautama ! traNa prakAranI che; sacitta, acitta ane mizra. temAM nArake tathA devonI ni acitta che; garbhajenI ni mitra che; ane anyanI trividha che. gau -he bhagavana! yoni keTalA prakAranI kahI che? maha-he gautama : ni traNa prakAranI che. saMskRta ( DhaMkAyela ke dabAyela), vivRta (khullI) ane mizra. temAM ekendri, devo ane nArakanI yoni saMvRta hoya che. 2-3-4 iMdriyavALA (vikakiya) che, ane aMgarbhaja paMceMdriya tiryaMca tathA manuSyanI yoni vivRta che; jyAre garbhaja manuSya ane tiryacenI mizra che. gau0-he bhagavana ! ni keTalA prakAranI kahI che? mahe gautama! ni traNa prakAranI che. kAcabA jevI uta; zaMkha jevAM AvartavALI; ane vAMsanA pAna jevI. temAM strIratnanI ni zaMkha jevAM AvartavALI hoya che, temAM utpanna thayelo garbha avazya nAza pAme che. kAcabA jevI ujata yonimAM tIrthakara, cakravartI, vAsudeva ane balarAma pedA thAya che; jyAre vAMsanA pAna jevI nimAM anya jana pedA thAya che. -zataka 10, udde 2 1. pRthvI AdinI, ane saMmUInaja manuSyAdinI. 2. devazayAmAM vastrathI DhaMkAyela AMgaLanA asaMkhyAta bhAga jeTalo deva utpanna thAya che; ane narakamAM vajanI bhIMtanA gokha paNa vAselI bArI jevA hoya che; temAM utpanna thayA bAda temanI AkRti vadhatAM teo nIce gabaDe che. 3. jemake, cakavatIne prApta thatuM strIratna. 2010_05 Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra garbhavAsa gau0 -he bhagavana ! garbhamAM utpanna thato jIva Idiya-- vALo utpanna thAya ke Ikiya vinAne ? - ma-kacaeN i- sthUla IAinI apekSAe prakriya vinAno utpanna thAya; ane bhAvaLakiya (caitanyanI zakti ) nI apekSAe IdriyavALo utpanna thAya. -he bhagavana ! garbhamAM utpanna thato jIva zarIravALA utpanna thAya ke zarIra vinAno upanna thAya ? ma-he gautama ! audArika, vaikriya ane AhAraka - e traNa skUla zarIranI apekSAe zarIra vinAne utpanna thAya; ane taijasa tathA kAmaNa e sUma zarIranI apekSAe zarIravALe utpanna thAya. gau0-he bhagavana ! jIva garbhamAM utpanna thatAM veMta zuM khAya che? maha-he gautama! paraspara ekaThuM thayeluM mAtAnuM Artava ane pitAnuM varSa khAya che. gau -he bhagavan! garbhamAM gayA bAda java zuM khAya che ! bha0 -he gautama! garbhamAM gayA bAda chava mAtAe khAdhela aneka prakAranA rasavikAronA eka bhAga sAthe mAtAnA Artavane khAya che. 2010_05 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNa, janma ane mokSa 417 gau he bhagavan! garbhamAM gayelA jIvana viSTA hoya, mUtra hAya, lebsa hAya, nAkano mela haiya, vamana hoya ane pitta hAya ? maha-he gautama! ne haiya. kAraNa ke, garbhamAM gayA pachI jIva je AhArane khAya che tene kAnapaNe, cAmaDI paNa, hADakApaNe, majajApaNe, vALapaNe, dADhapaNe, rUvATApaNe ane nakhapaNe pariNumAve che. mATe tene viSTAdika na hoya. gau -he bhagavana ! garbhamAM gayela chava meM vaDe AhAra khAya che ? maTana gautama! kAraNa ke, garbhamAM gayelo jIva AkhA zarIra vaDe AhAra kare che. putrajIvane rasa pahoMcADavAmAM kAraNabhUta ane mAtAne rasa levAmAM kAraNabhUta "mAtRchavarasaraNI' nAme nADI che. te mAtAnA jIva sAthe saMbaddha che ane putrane jIvane aDakelI che. tenAthI putrano jIva AhAra le che, ane AhArane pariNumAve che. tathA bIjI paNa eka nADI che, je putranA jIva sAthe saMbaddha che ane mAtAnA jIvane aDakelI che, tenAthI putrane jIva AhAranA caya ane upacaya kare che. gau- he bhagavana! ( garbhamAM) mAtAnAM (eTale ke mAtA taraphathI maLelAM) aMge keTalAM hoya che ? maha-he gautama ! mAtAnAM aMge traNa hoya che? mAMsa, lehI ane mAthAnuM bhejuM ( atuluMga). 1. TIkAkAra kahe che ke bIjAo tene artha carabI, phephasAM vagere kare che. 2010_05 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrIbhagavatI-sAra gau-he bhagavana ! pitAnAM aMge keTalAM hoya che? maha-he gautama! pitAnA aMge traNa heAya cheH hADakAM, bhajA ane keza-dADhI-rAma-nakha. gau-he bhagavana ! te mAtA ane pitAnAM aMge saMtAnanA zarIramAM keTalA kALa sudhI rahe ? maha-he gautama! saMtAnanuM zarIra jeTalA kALa sudhI TaMke teTalA kALa sudhI. gau0-he bhagavan! garbhamAM dAkhala thayA bAda koI jIva nairayikamAM utpanna thAya? arthAta garbhamAM rahele jIva paNa narakane yogya karmo bAMdhI, marIne narakamAM utpanna thAya ? maha-he gautama! kaI saMsI, paMcaeNkiya ane sarva paryAptiothI pUre thayele jIva, zatrunuM lazkara AveluM sAMbhaLI, vIryalabdhi vaDe ane vaikriyalabdhi vaDe Atmapradezane garbhathI bahAranA bhAge pheke che, ane vaikriya samughAta karI, caturaMgI senA banAve che, ane tenA vaDe zatrunA lazkara sAthe yuddha kare che. pachI te paisAne lAlacu, rAjyane lAlacu, bhogano lAlacu, tathA kAmano lAlacu jIva, te rAjadhAnImAM ja citta, mana, AtmapariNAma, adhyavasAna (prayatna), ane sAvadhAnatAvALe, tathA tene mATe kriyAo karanAre ane tenA ja 1. upara mAtAnAM ane pitAnAM je aMgo gaNAvyAM, te sivAyanAM aMge mAtApitA baMnenAM sAdhAraNa aMge kahevAya che. kemake temAM pitAnA zukra ane mAtAnA AtaM vane sarakhI rIte vikAra hoya che. -TIkA. - 2. eka zaktivizeSa. te jene prApta thayo hoya tevA javAnI A vAta che. 2010_05 Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNa, janma ane sAkSa 413 saMskAravALA banI e samaye jo maraNa pAme, te te nairiyakAmAM utpanna thAya. gauhe bhagavan ! garbhamAM gayele jIva devalAka jAya ? ma~~huM gautama ! kAI sanI, paMcendriya ane sa paryAptithI pUrNa thayele jIva uttama zramaNa ke brAhmaNa pAse eka paNa dhArmika ane A vacana sAMbhaLI, tarata ja sa MvegathI dharmamAM zraddhALu, dharmamAM tIvra anurAgathI raMgAyelA, dharmanA lAlacu, puNyanA lAlacu, svanA lAlacu, mekSanA lAlacu, temAM cittavALA, temAM manavALA, temAM AtmapariNAmavALA, temAM adhyavasAyavALA, temAM tIvra prayatnavALeA, temAM sAvadhAnatAvALe, tene mATe kriyAo karanArA, ane tenA saMskAravALA banI, te samaye jo maraNa pAme, te te devale O jAya. gau he bhagavan ! garbhamAM gayeleA jIva catA hoya, paDakhAbhera hoya, kerI jevA kukhta hoya, UbheleA hoya, beThelA hAya ke sUteleA hoya ? tathA jyAre mAtA sutI hoya tyAre sUtA hoya, jyAre mAtA jAgatI hoya tyAre jAgate hAya, mAtA sukhI heAya tyAre sukhI heAya ane mAtA du:khI hAya tyAre du:khI haiAya ? ma.~hA gautama ! have jo te garbha prasava samaye mAthA dvArA ke paga dvArA Ave te sarakhI rIte Ave; ane jo ADA thaI ne Ave te maraNa pAme. je jIva mahAra Ave tenAM karmAM azubha hAya tA te jIva kadarUpA, dhruNI, dudhI, kharAba rasavALA, kharAba sparzavALA, aniSTa, akAMta, apriya, azubha, amaneAna, saMbhAryAM paNa sArA na 2010_05 Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra lAge teva, hIna svaravALA, dIna svaravALA, aniSTa svaravALA, akAMta svaravALe, apriya svaravALo, azubha svaravALe, amanojJa svaravALe, saMbhAryo paNa sAre na lAge tevA svaravALe ane jenuM vacana koI na mAne tevo. (anAdeyavacana) thAya; paNa je tenAM karmo zubha hoya to. tethI ulaTuM thAya. gau-he bhagavana! te e pramANe che; he bhagavana !: te e pramANe che.1 - zataka 1, udde 7. kALAMtare pANIne varasavAmAM je nimittarUpa hoya te udakagarbha" kahevAya che. te udakagarbha cAra prakArano kahyo. che: esa, dhUmasa, khUba ThaMDaka ane khUba taDake. A cAramAMnI koI vastu je divase thAya, te divasathI mAMDIne vadhAremAM vadhAre cha mAsa pachI te jarUrI pANIne varasAve, je te akhaMDita hoya che. mahA mAsamAM himapAta, phAgaNa mAsamAM vAdaLAMne gherA, caitra mAsamAM atyaMta ThaMDI tathA garamI, ane vaizAkha mAsamAM vIjaLI, pANI, pavana ane vAdaLAM tathA AgaLa gaNAvelAM tamAma - e udakagarbha kahevAya che. 1. tadulacArika prakIrNakamAM garbha tathA zarIra saMbaMdhe ApelI vizeSa hakIkata mATe juo A prakaraNane aMte Tina 1 pA. 27 * vadhu mATe jue sthAnAMga caturtharathAna. 2010_05 Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNa; janma ane mokSa 421 gau-he bhagavana! udakagarbha keTalA samaya sudhI udakagarbharUpe rahe? ma0 --huM gatama! ochAmAM ochA eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre cha mahinA. go_che bhagavana ! tiryAnikagarbha keTalA samaya sudhI garbharUpe rahe ? ma0--he gautama! ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre ATha varasa. goha-he bhagavan! manuSIgarbha keTalA samaya sudhI garbhara rahe ? ma-che gautama! ochAmAM ochuM aMtarmudata ane vadhAremAM vadhAre bAra varasa. mAtAnA piTanI vacce rahela garbhanuM zarIra te "kAya; te zarIramAM utpanna thavuM te "kAyabhava' ane temAM ja je jo hoya te kAyabhavastha kahevAya. koI eka jIva haiya, tenuM zarIra garbhamAM racAI gayuM hoya. pachI te jIva te zarIramAM potAnI mAtAnA udaramAM bAra varSa sudhI rahI, maraNa pAmI, pAcho pote racela tene te zarIramAM utpanna thaI pAchA bAra varSa sudhI rahe. ane e prakAre vIsa varSa sudhI kAyabhavastharUpe rahI zake. gau0-he bhagavana ! kAyabhavastha keTalA samaya sudhI "kAyabhavastha' rUpe rahe ? ma- he gautama! ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre 24 varSa 2010_05 Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 422 zrIbhagavatIsAra - manuSyo ane tiryacenA vIryamAM bAra muhUrta sudhI. saMtAnotpAdikA zakti rahe che. mATe te vIrya bAra muhUrta sudhI nibhUta kahevAya che. paraMtu te bAra muhUrta jeTalA kALamAM gAya vagerenI nimAM paDeluM basethI navase sAMDha vagerenuM paNa vIrya te vIrya ja gaNAya ane te viyanA samudAyamAM je eka jIva utpanna thAya che, te badhAne. putra kahevAya. gau0-he bhagavana ! manuSI ane paMcaeNkiya tiryaMcaNI. saMbaMdhI nigata vIrya keTale kALa nibhUta rUpe rahe che mahe gautama! ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane. vadhAremAM vadhAre bAra muhUrta. gau0-he bhagavad ! eka jIva eka bhavamAM keTalA. jaNano putra thAya ? mahe gautama ! ochAmAM ochA eka jaNane. be. jaNano ke traNa jaNane ane vadhAremAM vadhAre base thI navarse jaNane. gau he bhagavana ! eka jIvane eka bhavamAM keTalA putro thAya? ma-he gautama! strI ane puruSane kAmottejita nimAM maithunarUpa hetuvALe soga thAya che, tyAra pachI te baMne vIrya ane lohIno saMbaMdha kare che ane pachI temAM ochAmAM ochA eka, be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre. be thI navalAkha sudhI jIva putra tarIke utpanna thAya che. 1. mAchalAM vagere jyAre eka vAra saMyoga kare che, tyAre paNuM temanA garbhamAM be thI nava lAkha cho utpanna thAya che. 2010_05 Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNu, janma ane mekSa 423 gau-huM bhagavan ! maithunane sevA manuSya kevA prakAranI hiMsA kare che? ----s gautama ! jema keAI puruSa tapAvelA senAnA saLiyAne rU bharelI peAlA vAMsanI naLImAM ke khUranI naLImAM khAse, ane te rU vagerenA dhvasa kare, te pramANe puruSa, cenimAM rahela vene nAza kare che, zataka 2, udde. 5 gau--he bhagavan ! iMdrane saMbadhI, haraNegamesi nAmanA senApati deva jyAre strInA saharaNa kare che, tyAre eka garbhAzayamAMthI garbha bIjA garbhAzayamAM mUke che, ke garbhAzayamAMthI laIne ceni dvArA khajInA udaramAM mUke che, ke yoni dvArA garbhane kADhIne khIjA garbhAzayamAM mUke che, ke ceAni dvArA gate peTamAMthI kADhIne pAchA ceAni dvArA ja zrIjInA peTamAM mUke che? dUta, garbhanuM laI te ma--he gautama! peAtAnA hAtha vaDe garbhane aDI aDIne ane te garbhane pIDA na thAya tevI rIte yeni dvArA mahAra kADhIne khIjA garbhAzayamAM mUke che. ane janma paNa le che. manuSya srInI cAnimAM joke ghaNA utpanna thAya che, paNa te badhAya janmatA nathI. --TIkA 1. eka jAtanI vanaspatine eka jAtanA bhAga. 2, badhA vikalpeAmAMthI A vikalpa ja svIkAravAnuM TIkAkAra nathI ApatA. mAtra eTaluM jaNAve che ke, sAmAnya kramamAM Anei vATe ja garbha bahAra Ave che ! kazuM kAraNa 2010_05 jhave Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra gauhe bhagavan ! zakrane dUta haraNegamesi deva strInA gane nakhanI Toca vATe yA to rUvADAnA chidra vATe aMdara mUkavA ke bahAra kADhavA samartha che ? VRY mahAgautama! uparAMta te deva nathI; ochI ke vadhAre pIDA thavA detA zarIranA cheda zarIranI kApakUpa ghaNA sUkSma karIne aMdara mUke che ke garbhane kAMI paNa tathA te garbhanA kare che ane pachI tene bahAra kADhe che. E -zataka 5, udde. 4 sAkSa gau--he bhagavan ! vItelA anaMta zAzvata kALamAM sAdhaka manuSya kevala sayamathI, kaivala savarathI, dhruvala brahmaca vAsathI ane kaivala samiti-guptinA pAlanathI sid yeA, yuddha thaye| ane sarva du:khAnA nAza karanAra thaye ma~~huM gautama ! e vAta barAbara nathI. kAraNake je kAI atima zarIravALA sAdhake jJAna ane darzana prApta karI, arihaMtapaNuM, jinapaNuM ane kaivalajJAnIpaNuM prApta karyuM. che, te ja siddha, khudda ane mukta thayA che, thAya che, ane thaze. gau--he bhagavan ! vItelA anaMta zAzvata kALamAM kaivalajJAnI manuSye siddha-buddha-mukta thaI ne sarva du:khAnA nAza karyo ? . TIkAkAra kahe che ke, garbhanI kApakUpa karyAM vinA nakhanI TAca vagere bhAge garbhane kADhavA ke dAkhala karavA azakya che. paNa ema kahevuM e AkhI vastune azakaya kahevA jevuM che. 2010_05 Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanAM maraNa, janma ane mekSa 45 maha-hA gautama! te siddha thaze ne teNe sarva duHkhAno nAza karyo. vartamAnakALamAM paNa tema ja che ane bhaviSyakALamAM paNa tema ja thaze. gau-- he bhagavana! te jJAna ane darzana prApta karanArA arihaMta, jina ane kevalajJAnI puruSe "alamastu' - pUrNa kahevAya ? bha0--hA gautama ! teo "alamastu'-pUrNa kahevAya. - he bhagavana ! te e pramANe che, te e pramANe che. - zataka 1, u0 4 gau-he bhagavana ! karmarahita jIvanI gati svIkArAya ? ma--hA gautama ! svIkArAya. -he bhagavan! karmarahita jIvanI gati kevI rIte svIkArAya ? ma-he gautama ! (1) niHsaMgapaNathI, nIrAgapaNathI ane gatinA pariNAmathI.' (2) baMdhanane cheda thavAthI, (3) niridhana thavAthI - karmarUpa IdhanathI mukta thavAthI ane (4) pUrva pragathI karma rahita jIvanI gati svIkArAya che. 1, jema koI puruSa chiddha vinAnA sUkA tuMbaDAne krama pUrvaka atyaMta saMskAra karIne DAbha ane kuzavaDe vaTe, tyAra pachI tene mATInA ATha lepathI lIMpe, lIMpIne tApamAM 1. vajana ochuM thaI javAthI nIcenI ke tIrachI gati badalAI, upara jatI gati thAya che. 2010_05 Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra sUkave, tathA tyArabAda tene tAga vinAnA ane na tarI zakAya tevA UMDA pANImAM nAkhe. te tuMbaDuM mATInA ATha lepathI. bhAre thayeluM hovAthI pANInA uparanA taLiyAne choDIne nIce jamInane taLiye bese ? hA, bese. have dhIme dhIme te ATha lepane kSaya thavA mAMDe tyAre te UMcuM AvatuM jAya, ane aMte cheka upara Ave ? hA, Ave. te pramANe, he gautama ! niHsaMgapaNAthI, nIrAgapaNathI ane gatinA pariNAmathI, karmarahita jIvanI gati svIkArAya che. (2) jema koI eka vaTANAnI zIMga, maganI zIMga, aDadanI zIMga, zImaLAnI zIMga, ane eraMDAnuM phala taDaka mUkyAM hoya, te sukAya tyAre te phUTIne temAMthI bIja pRthvInI eka bAjue uDe, te pramANe baMdhanano cheda thavAthI karmarahita jIvanI gati svIkArAya che. (3) he gautama! lAkaDAmAMthI chUTelA dhumADAnI svAbhAvika gati (ADa na hoya to ) UMce pravarte che, tema karmarUpa iMdhanathI mukta thavAthI kamarahita jIvanI gati pravarte che. (4) jema koI eka dhanuSathI chUTelA bANanI gati. (pratibaMdha na hoya to) lakSya tarapha pravarte che, tema pUrva prayogathI karmarahita jIvanI gati svIkArAya che. - zataka che, ude 1. 2010_05 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana maraNa, janma ane mokSa TippaNa TippaNa na. 1 garbhAzAstra (zrItandulavaicArika prakIrNakamAMthI) : sAmAnya rIte jIva garbhanI aMdara baseM ne sADA sittotera divasa arthAta nava mAsa upara sADAsAta divasa rahe che. strInI DuMTI nIce phUlanA nALa jevA ghATavALI be nADIo hoya che, ane tenI nIce nIcA mukhavALI ane phUlanA DeDA jevI ni hoya che. tenI nIce AMbAnI mAMjara jevA ghATavALI mAMsanI mAMjara hoya che. te mAMjara Rtusamaye phUTe che, ane temAMthI lohInAM bindu kare che. have te karatAM lehInAM biMduomAMthI jeTalAM biMduo puruSanA vIryathI mizrita thaI te DeDAnA jevA AkAravALI nimAM jAya che, teTalAM biMduo jIvanI utpattine yogya che. bAra muhUrta pachI te yonimAM AvelAM pUrvokta lohInAM biMduomAM rahelI jIvanI utpattinI egyatA nAza pAme che.. paMcAvana varSa pachI strInI ni blAna thAya che, tathA paMcetera varSa pachI puruSa ghaNe bhAge nirbeja thaI jAya che. uparanI vAta che varSanI AvaradAvALAM ' manuSya mATe jANavI. tethI uparanI AvaradAvALA - pUrvakATi sudhI jIvanArA - manuSya mATe e vizepa che ke, tevI jAtanI strIonI ni jyAre tenuM aDadhuM AyuSya bAkI rahe che tyAre garlotpatti mATe eya thAya che, tathA puruSa tenA AyuSyano vasamo bhAga bAkI rahe tyAre nibaja bane che. RtukALane prApta thayelI strInI nimA bAra muhUrta jeTalA samaye bethI nava lAkha che utpanna thAya 2010_05 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra che; tathA vadhAremAM vadhAre eka jIvane basethI navase sudhI janaka ( pitA) hoI zake che. jIva garbhavAsamAM vadhAremAM vadhAre bAra varSa sudhI rahe che. tiryamAM jIva garbhAvAsamAM vadhAremAM vadhAre ATha varSa sudhI rahe che. strInI jamaNI kUkhe putra utpanna thAya che, DAbI kUkhe putrI, ane vacce napuMsaka. jyAre mAtA ane pitAno saMyoga thAya che, tyAre pahele vakhate jIva mAtAnuM lohI ane pitAnuM virya e bethI mizrita thayela ghaNuM Upaje te malina padArtha khAya che; ane tene khAIne garbhapaNe Upaje che. tyAra bAda sAta divase te garbha kalarUpa thAya che. pachI bIjA sAta divase te parapoTA jevo thAya che. pachI tenI pezI bane che ane pachI te kaThaNu pizI jevo thAya che. pahele mahine garbhanuM vajana eka kaI ochuM eka pala thAya che. bIje bhAse garbha kaThaNa pezI je thAya che. trIje mAse te mAtAne dehada utpanna kare che, ethe bhAse mAtAnAM aMgone puSTa kare che; pAMcame bhAse te pezImAMthI hAthanA, paganA ane mAthAne ema pAMca aMkura phUTe che. cha mahine pitta ane zANita Upaje che. sAtame mahine sAtaso nasa, pAMcase mAMsapezIo, moTI nava dhamaNuo, ane dADhI tathA mUcha sivAya navANuMlAkha ramapi Upaje che. vaLI dADhI ane mUchanA maLIne sADAtraNa kareDa rAmakUpa nIpaje che. AThame mahine te pUrepUrAM aMgavALo bane che. te garbhane kuLanA dIMTA jevI tathA 1. seLa mAsAne karSa, tathA cAra karSane eka pala. 2010_05 Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava vize paracUraNa vigate kamaLane nALa jevA ghATavALA, nAbhi upara rasaharaNuM nAmanI nADI hoya che, ane te nADI mAtAnI nAbhi sAthe saMbaddha hoya che. te vATe garbhane jIva eja grahaNa kare che. ane te vaDe janme tyAM sudhI vRddhi pAme che. . . . nava mAsa vItyA pachI, ke nava mAsa pUrA thatA pahelAM te garbhavatI strI nIcenA cAramAMthI ekane prasave che : putrIne, putrane, napuMsakane ke piMDa (biMba) ne. jyAre vIrya ochuM ane eja vadhAre hoya tyAre putrI thAya; vIrya vadhAre ane eja ochuM hoya, tyAre putra thAya; baMne sarakhAM hoya tyAre napuMsaka thAya; ane RtuvatI strIne saMga thAya tyAre koI AkAra vinAno mAMsapiMDa (biMba) thAya. koI mahApApI java vadhAremAM vadhAre bAra varasa sudhI garbhavAsamAM rahe che. [ AthI AgaLa puruSa ane strInA zarIranI pAMsaLIo, naso vagerenuM varNana, lehI vagere dhAtuonuM vajana, hRdayAdi avayanuM vajana, vagere vigate che. ] 9: jIva viSe paracUraNa vigato gautra -he bhagavana ! narayikAmAM Upajato nairayika zu eka bhAga vaDe eka bhAgane AzarIne utpanna thAya, eka bhAga vaDe sarva bhAgane AzarIne utpanna thAya, sarva bhAga vaDe eka bhAgane AzarIne utpanna thAya ke sarva bhAga vaDe sarva bhAgane AzarIne utpanna thAya? bha0 -he gautama! sarva bhAga vaDe sarva bhAgane AzarIne utpanna thAya. "jIva pitAnA sarva bhAgo vaDe 2010_05 Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatIsAra nArakInA sarva bhAgane nipajAve che. te AkhA nArakIpaNe Upaje che. kAraNa ke jyAM pUrNa kAraNa hoya, tyAM pUrNa kArya ja nIpaje.' te ja pramANe narayikAmAM utpadyamAna narayika pitAnA sarva bhAga vaDe sarva bhAgane AbharIne AhAra paNa kare che. jIva jyAre utpanna thAya che, tyAre potAnA badhA pradeza vaDe khAvA maLelI badhI vastuono AhAra kare che. jevuM utpatti viSe tevuM urtanA viSe paNa jaNAvuM. gautama ! he bhagavana ! vastra jema sAdi sAMta che. tema jIvo paNa sAdi sAMta che? maha-he gautama! keTalAka jIvo sAdi sAMta che, keTalAka jIvo sAdi anaMta che, keTalAka anAdi sAMta che, ane keTalAka anAdi anaMta che. gau-he bhagavana ! te kevI rIte? maha-he gautama ! narayika, tiryaconikA, manuSyo ane devo narakAdi gatimAM thatA gamananI apekSAe sAdi, ane tyAMthI thatA AgamananI apekSAe sAMta che. siddhagatinI apekSAe siddho sAdi anaMta che; kAraNa ke tyAMthI pAchA pharavApaNuM nathI. bhavasiddhiko (kadI mukta thavAnI gyatAvALA jIvo) e prakAranI labdhi (zakti)nI 1. deva ane nArakI pitAne bhava pUrA karI anya bhavamAM jAca, tene urtanA kahe che. 2010_05 Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva viSe paracUraNa vigate 31 apekSAe anAdi sAMta che; kAraNa ke (mukta thavAnI cagyatArUpI) e labdhi siddhapaNuM pAmyA pachI nAza pAme che. abhavasiddhike (kadI mukta thavAnI yegyatA vinAnA cha) saMsArane apekSI anAdi anaMta che. * - zataka 6, udeva 3 ga. -he bhagavana ! je vadhe che, ghaTe che ke avasthita rahe che? bhava - gautama! chevo vadhatA nathI, ke ghaTatA nathI paNa avasthita rahe che. - gau -he bhagavana ! nairayike zuM vadhe che, ghaTe che ke avasthita rahe che? maha-he gautama! nairayiko vadhe paNa che, ghaTe paNa che ane avasthita paNa rahe che. e pramANe cheka vaimAnika de sudhI jANavuM. gau0-he bhagavana ! siddho vadhe che, ghaTe che ke avasthita rahe che ? ma0-he gautama! siddho vadhe che, ane avasthita paNa rahe che; paraMtu kadI ghaTatA nathI. gau0 --he bhagavana ! keTalA kALa sudhI jIvo vadhyAghaTayA vinA avasthita rahe ? svAduvAdI uttara dhyAnamAM rAkhavA - mahAvIrano A che. je 2010_05 Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhAgavatI-sAra bha0--he gautama ! sarvakALa sudhI. (kAraNa ke kula jInI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatI ja nathI. amuka gatimAM jIvonI vadhaghaTa bhale thAo.) - zataka 5, udeva 8 gau0-he bhagavan ! jIva caitanya che, ke caitanya jIva ane ' ma-he gautama! jIva niyamathI caitanya che caitanya paNa niyame jIva che. gau --he bhagavan! jIva nairayika che ke nairayika jIva ma he gautama ! narayika to niyame jIve che ane jIva te nairayika paNa hoya tathA anairayika paNa hoya. e pramANe anya gatinA jIvonuM paNa jANavuM. gau - he bhagavAna ! - prANa dhAraNa kare te jIva kahevAya, ke jIva hoya te prANa dhAraNa kare ? maha-he gautama ! prANu dhAraNa kare te to niyamathI jIva kahevAya; paraMtu je jIva hoya te prANa dhAraNa kare paNa khare (saMsArI dazAmAM) ane paNa kare (siddha dazAmAM) gau-he bhagavana ! prANa dhAraNa kare te nairayika kahevAya ke nairayika hoya te prANa dhAraNa kare ? maha-he gautama ! narayika to niyamathI prANa dhAraNa kare; paNa prANa dhAraNa karanAra te narayika paNa hoya ane. anaiyika paNa hoya. 2010_05 Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva viSe paracUraNa vigate gau-he bhagavan! bhavasiddhika narayika hoya ke narayika bhavasiddhika hoya ? maha-he gautama! bhavasiddhika nairayika paNa hoya ane anairayika paNa hoya; tathA nairayika bhavasiddhika paNa hoya ane abhavasiddhika paNa hoya. - zataka 6, u. 10 gau -he bhagavana ! eka eka jIvanA keTalA jIvapradeze kahyA che? maha-he gaiAtama! jeTalA lokAkAzanA pradeza kahyA che, teTalA eka eka jIvanA pradezo kahyA che. - zataka 8, udde 10 --he bhagavana ! kAca, godhA, gAya, manuSya, ke mahiSane tathA te badhAnI zreNInA be, traNa ke saMkhyAtA khaMDa karyo hoya, te teonI vacceno bhAga jIvapradezathI pRSTa hoya ? maha-hA gautama! hoya. gau-he. bhagavana! koI puruSa e khaMDenA vaccenA bhAgane hAthathI, AMgaLIthI ke saLIthI sparza kare, tathA cheDe 1. avibhAjya aMza te pradeza. aNuo to jaDa dravyathI . chUTA thaI zake che; jayAre pradezo jIvathI kadI chUTA paDI zaktA nathI. eka aNu jeTalI jagA reke te bhAgane pradeza kahevAya. 2. kAraNake jyAre jIva vistAra pAme tyAre vadhAremAM vadhAre lokAkAza jeTalA pradezane vyApI zake che, jemake kevalisamudyAta vakhate. juo "gazAstra" pA. 133. 2010_05 Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra ke bALe, to te jIvapradezane pIDA utpanna kare che tenA koI avayavane cheda kare ? ma0 -he gautama ! e vAta barAbara nathI; kemake jIvapradezane zastra asara karatuM nathI. - zataka 8, udde 3 gau-he bhagavan ! jIva kAlanI apekSAe sapradeza che ke apradeza? ma-he gautama! jIva niyamathI sapradeza che. anAdipaNAne lIdhe jIvanI anaMta samayanI sthiti hovAthI tene sapradezapaNuM che. je eka samayanI sthitivALo hoya te kALanI apekSAe apradeza che; paNa je ekathI vadhAre samayanI sthitivALo hoya, te kAlanI apekSAe sapradeza che. gau-he bhagavan! nairayika jIva kAlanI apekSAe sapradeza che ke apradeza? maha-he gautama! je nairayika jIvane utpanna thayAM eka ja samaya thayuM che, te kAlanI apekSAe apradeza kahevAya, ane prathama pachInA be vagere samayamAM vartata nairayika kAlanI apekSAe sapradeza kahevAya. - zataka 6, udde 4 gau -he bhagavana ! jIva pugalI che ke pudgala che? 1. kALane sUmamAM sUkama - avibhAjya aMza - samaya kahevAya. 2010_05 Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava vize paracUraNa vigate 435 maha-he gautama! zrotrAdi IkiyAvALo hovAthI pudgalI che; ane jIvanuM bIjuM nAma pudgala hovAthI te pugala paNa che. paraMtu siddho pudgalI nathI; kAraNa ke teone ikiyAdi nathI, paraMtu teo jIva hovAthI pula to che ja. - zataka 8, udde 10 gau -he bhagavana ! jIvo zAzvata che ke azAzvata? maha-he gautama! kalyanI apekSAe jI zAzvata che; ane paryAnI apekSAe azAzvata che. --- zataka che, udde 2 ga-he bhagavana! chevo dvArA prANAtipAta kriyA ( hiMsA) karAya che? maha-hA gautama! karAya che. gau-he bhagavana ! te kriyA AtmAe sparzelI karAya ke AtmAnA sparza vinA karAya? maha-he gautama! sparzelI karAya, paNa aspaSTa na karAya. vaLI te kriyA anukrame karAya che, paNa anukrama vinA 1. pudgalanI banelI iDhiyAdivALe. 2. vividha pariNAmonI apekSAe jIva azAzvata che; kAraNake eka pariNAma utpanna thAya che, ane bIjuM nAza pAme che, paraMtu chevadravya to kAyama rahe che. 3 hiMsA vagere pApAnakathI utpanna thato karmabaMdha. 2010_05 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra HthI karAtI. temAM eTalo vizeSa samajo ke, ekendriya. sivAyanA bAkInA jIvo to avazya dhye dizAmAMthI AvelAM karma kare che (bAMdhe che); paNa je ekendriya che lekAte rahelA che, tene uparanI ane AsapAsanI dizAthI karma AvavAne saMbhava nathI; tethI teo kadAca traNa dizAmAMthI kavacita cAra dizAmAMthI ane kadAcita pAMca dizAmAMthI, AveluM karma kare che. bAkInA jIvo to lokanA madhyamAM hovAthI vyAghAtanA abhAve ye dizAmAMthI AveluM karma kare che. - zataka 17, udde gau0-he bhagavana ! jevo ane pula paraspara saMbaddha che, eka bIjA sAthe maLI gayelA che, paraspara cIkAzathI pratibaddha che, ane paraspara ghaTTa thaIne rahe che ?: ma-hA gautama ! jema koI eka pANIthI chalochala bhare hRda hoya; temAM koI puruSa eka meTI, se nAnAM kANAMvALI ane so meTAM kANAMvALI nAva nAkhe, to te nAva pANIthI bharAtI thAya? ane aMte pANIthI bharelA ghaDA jevI thaIne rahe ? "hA, rahe." to te hetuthI ema kahyuM che ke, jIvo ane pula paraspara saMbaddha che I. "jema koI telathI lepela zarIra upara raja ceTe che, tema rAga ane dveSathI kilanna thayela AtmAne karmabaMdha, thAya che." - zataka 1, udeva - 2010_05 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva vize paracU vigato 437 437 rAjagRhanagarane prasaMga cheH gautra -he bhagavan! 1. jIve pApakarma bAMdhyuM che, bAMdhe che ane bAMdhaze? 2. athavA je pApakarma bAMdhyuM che, bAMdhe che ane nahIM bAMdhaze ? 3. athavA jIve pApakarma bAMdhyuM che, nathI bAMdhatA ane bAMdhaze ? . athavA zuM che pApakarma bAMdhyuM che, nathI bAMdhato ane nahIM bAMdhe ? ma-hA gautama! abhavya jIvanI bAbatamAM pahelA vikapa saMbhave che; bhavya jIvanI bAbatamAM bIje; mehana upazama karanAra jIvanI bAbatamAM trIjo, ane kSINameha avanI bAbatamAM cothe vikalpa saMbhave che. gau-he bhagavanalesyAvALA jIvanI bAbatamAM paNuM cAre vikalpa saMbhave che? maha-hA gautama! zulezyAvALA jIvo pApakarmane baMdhaka paNa hoya che, ane kRNAdi pAMca lephsAvALAne prathama be ja vikalpa saMbhave che; kAraNa ke temane vartamAnakALe mohanarUpa pApakarmano kSaya ke upazama nathI; tethI temane chellA be vikalpa nathI. kyArahata jIvane ethe (nathI bAMdhato, nahIM bAMdhe ) vikalpa che. kRSNapAkSika jIvane prathama be ja che; kAraNa ke vartamAnakALa tene pApakarmanuM abaMdhapaNuM nathI. zukla 1. je javane ardhapagalaparAvarta kALathI adhika saMsAra bAkI che, te kRSNa pAkSika ane je tenI aMdara ja mokSe javAnA che, te zukalapAkSika, 2010_05 Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pAkSikane cAre vikalpa che. temAM pahele vikalpa (bAMdhaze) prazna samayanI apekSAe turatanA bhaviSyanI apekSAe che, bIjo vikalpa (bAMdhaze nahIM) pachInA bhaviSya samayamAM kSapakapaNunI prAptinI apekSAo che; trIjo vikalpa (bAMdhate nathI, bAMdhaze) mehanIya karmano upazama karI, pachI paDavAne hoya tenI apekSAe che; ane ethe ( bAMdhato nathI, ane bAMdhaze nahIM) kSapakapaNunI apekSAe che. sammadaSTa jIvane cAre vikalpa jANavA; tathA mithyAdaSTine ane mizradASTane prathama be jANavA. kAraNa ke temane vartamAnakALamAM mehano baMdha hoya ja che. jJAnI jIvane cAra vikalpa; ane ajJAnIne prathama be jANavA. kAraNa ke tene mehanIyakarmano kSaya ane upazama nathI. matijJAnIthI mAMDIne mana paryAvajJAnI sudhI cAre vika jANavA; kevalajJAnIne chelle eka ( nathI bAMdhato.. nahIM bAMdhe ) jANavo. AhAra saMjJAthI mAMDIne parigrahasaMjJA sudhInI saMjJAvALAone prathama be jANavA; ane nosaMjJA (AhArAdinI anAsakti) vALAne mehanIyana kSaya tathA upazamano saMbhava hovAthI tyAre jANavA. vedavALA jIvane prathama be jANavA; kAraNa ke vedane udaya hoya tyAM sudhI jIvane mehanIyano kSaya ane upazama na hoya; veda vinAnA jIvane cAre jANavA. veda upazAMta thavAthI vedarahita thayela 1. strI-puruSAdine pitapotAnI batine anurUpa kAmAdi. vikAra. 2010_05 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava vize paracUraNa vigata jIva mehanIyarUpa pApakarmane sUmasaMparA* (11muM) guNasthAna prApta na thAya tyAM sudhI bAMdhe che ane bAMdhaze; athavA tyAMthI paDIne paNa bAMdhaze. (1). veda kSINa thayA pachI pApakarma bAMdhe che, paNa sUkSmasaMpAyAdi avasthAmAM bAMdho nathI. (2). upazAntaveda sUkSmaparAyAdi avasthAmAM pApakarma bAMdhato nathI, paNa tyAMthI paDIne bAMdhe che. (3). ane veda kSINa thayA pachI subhasaMpAyAdi guNasthAnake bAMdhato nathI, ane pachI bAMdhaze paNa nahi. (4). kaSAyavALA jIvone cAre vikalpa jANavA : prathama vikalpa abhavyanI apekSAe; bIje, jene mohanIyakarmane kSaya thavAno che evA bhavyanI apekSAe ; trIjo, upazamaka sUmaparAyane apekSIne; ane cotha, paka sUkSmasaMpAyane apekSIne. ema lobhakaSAyonuM paNa jANavuM. paraMtu krodha, mAna ane bhAyAvALAne prathama be jANavA; kemake temane udaya hAya tyAre abaMdhapaNuM saMbhavatuM nathI. prathama vikalpa abhavyane apekSIne ane bIjo bhavyavizeSane apekSIne jANavo. saMyeAgIne paNa cAre jANavA. (1-abhavya; ra-bhavyavizeSa; 3-upazamaka, 4-kSapaka ); tathA agIne chelle jANavo. nAraka jIvane upazamazreNi ane kSapakazreNi na hovAthI prathama be vikalpa ja hoya. te ja pramANe asurakumArathI svanitakumAra de, vAnavyaMtara de, jyotiSika devo ane che jemAM mehanIcane aMza lobharUpe ja udayamAna hoya che, paNa bahu sUma pramANamAM, te sUmasaM5rAya. 2010_05 Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra vimAnika deva saMbaMdhe paNa jANavuM. manuSyone jIvapadanI samAna cAre vikalpa jANavA. - zataka 26, u. 1 11 gau-he bhagavan! jIve jJAnAvaraNayakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze? ma-he gautama! jema pApakarma saMbaMdhe kahyuM tema jJAnAvaraNIyakarma mATe paNa jANavuM. paraMtu jIvapada ane manuSyapadamAM sakaSAyI (bhakaSAyI sudhdhAM ne AzrayI prathama be vikalpa ja jANavA; bAkI badhuM sarakhuM gaNavuM. jJAnAvaraNIyanI peThe darzanAvaraNIyakarma saMbaMdhI paNa jANavuM. vedanayanI bAbatamAM trIjo vikalpa nathI bAMdhatA, bAMdhazesaMbhavato nathI; kAraNake vedanIyane abaMdhaka pachI karI teno baMdhaka thaI zakato nathI. lesyAvALA jIvane paNa e pramANe trIjA sivAyanA bAkInA traNa gaNavA. kRSNathI padma sudhInI lephsAvALAne prathama be, tathA zulavALAne 1. kAraNake saSAthI jIva avazya jJAnAvaraNIya karmano baMdhaka hoya che. pApakarmanA daMDakamAM to sUmasaMparAya guNasthAnakavALA mehanIyarU5 pApakarmane baMdhaka hovAthI cAra vikalpa kahyA hatA. 2. A bAbatamAM ghaNe vivAda che. salekSya jIvane ( nahi bAMdhe) e che vikalpa kema karIne heAya ? lehyA 13mAM guNasthAnaka paryaMta hoya che; ane tyAM sudhI to teo vedanIyanA - baMdhaka che. lephsArahita agIne ja cothe vikalpa saMbhavI zake. 2010_05 Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva vize paracUraNa vigate 441 trIjA sivAyanA bAkInA traNa jANavA. kRSNapAkSikane pahele ane bIjo, tathA zukalapAkSikane trIjA sivAyanA bAkInA traNa jANavA. samyagadaSTine paNa ema je jANavuM. (kAraNake, tene agipaNano saMbhava hovAthI baMdha thato nathI. tethI trIjA sivAyanA bAkInA traNa hoya che); mizcAdaSTi ane mizradaSTine ( agipaNAno abhAva hovAthI) prathama e jANavA. jJAnI ane kevalajJAnIne ( agipaNamAM the saMbhavatA hovAthI ) trIjA sivAyanA bAkInA traNa jANavA; ane matijJAnIthI mana:paryavajJAnI sudhInAne prathama be jANavA. e pramANe nosaMjJAvALAne, vedarahitane tathA akavAyIne trIjA sivAya bAkInA traNa jANavA; agIne chelle, ane bAkI badhe sthaLe pahele ane bIjo ema be jANavA. pApakarmanI peThe mohanIya karma mATe jANavuM. AyuSakarmanI bAbatamAM jIvane cAre vikalpa jANavA lephsAvALAne cAra ane lephsArahitane chello vikalpa jANo. kRSNapAkSikane pahelA ane trIjo tathA zulapAkSika, samyagadaSTi ane mithyAdaSTine cAre jANavA. mizradaSTine trIjo ane e saMbhave che. jJAnI tema ja matithI avadhijJAnI sudhInAM jJAnavALAne cAre vikalpa jANavA; 1. nAraye bAMdhyuM che, baMdhakALe bAMdhe che ane bhavAMtare - bAMdhaze e pahele; bhavyanI apekSAe bIje; baMdhakAlAbhAva, ane bhAvibaMdhakAlanI apekSAe trIje; ane jeNe parabhavaka AyuSya bAMdhyuM che, ane pachI jene chelle janme che tenI apekSAe cALo. 2010_05 Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jara zrIbhagavatIsAra mana:paryavajJAnIne pahelo, trIjo ane ethe vikalpa jANo tathA kevalajJAnIne ceAtha. e pramANe nosaMjJAvALAne bIjA sivAya bAkInA traNe; vedarahita ane akaSAyIne trIjo ane cothe vikalpa kahevo; ayogIne chello vikalpa kahevo, ane bAkInAM mATe cAre vikalpa jANavA. nairayika jIva mATe cAre vikalpo jANavA. e pramANe badhe ThekANe paNa nairayika saMbaMdhe cAra vikalpo jANavA, paraMtu vizeSa e ke, kRSNasyAvALA ane kRSNapakSikane pahelA ane trIjo vikalpa jANa, tathA mizradaSTimAM trIjo ane cotho vikalpa jANavo. asurakumAremAM paNa e ja rIte jANavuM; paNa kRSNalesyAvALAne cAra vikalpa kahevA. e pramANe stanitakumAre sudhI jANavuM. pRthviIkAyikane badhe ThekANe cAra vikalpo kahevA; paNa kRSNapAkSikamAM pahele ane trIje ja kahe telekSAvALAne trIjo ja kahevA'. 1. jemake kle zyAvALA nArakAmAM pahelo ane trIjo vikalpa saMbhave, kAraNake kRSNalezyA paMcamanaraka pRthvI AdimAM saMbhave che, ane tyAMthI koI siddha thatuM nathI, eTale bIjo vikalpa tyAM na saMbhave; tema ja che paNa tene na saMbhave. 2. kAraNake tene AyuSyane baMdha ja nathI 3. kAraNake te te manuSyagati prApta karI siddha thaI thaDe. 4. kAraNake koI tejalezyAvALA deva pRthvIkAyika jIva tarIke utpanna thayo hoya, te aparyApta avasthAmAM tejalezyAvALo hoya che; te pUrI thayA bAda te AyuSa bAMdhe che. eTale tejalezyAvALA pRvIkAyike devatva vakhate AyuSya bAMdhyuM hatuM, tejezyAvALA avasthAmAM na bAMdhyuM, paNa te dUra thatAM bAMdhaze, ema trIjo vikalpa saMba0. 2010_05 Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva vize paracUraNa vigate jaa e pramANe aprakAyika ane vanaspatikAyikane paNa badhuM jANavuM. tejaskAyika ane vAyukAyikane viSe badhe pahelo ane trIjo vikalpa kahe;1 be iMdriya, traNa iMdriya ane cAra IdriyavALAne badhe pahelo ane trIjo vikalpa kahe; paNa vizeSa e ke, samyaktva, jJAna, matijJAna, ane zrutajJAna saMbaMdhe trIjo vikalpa kahe. pacaeNyi. tiryacanikone kRSNapAkSika saMbaMdhe pahelo ane trIjo vikalpa kahe, samyazmidhyAtvamAM trIje ane kahevo; samyaktva, jJAna, matijJAna butajJAna ane avadhijJAnamAM bIjA sivAyanA bAkInA traNe kahevAnuM ane bAkInAmAM cAre kahevA. jema jIvo saMbaMdhe kahyuM, tema manuSyo saMbadhe jANavuM. paNa vizeSa e ke, samyakatva, jJAna, matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnamAM bIjA sivAya bAkInA traNa jANavA; ane bAkInuM badhuM pahelAMnI peThe jANavuM.. asurakumAranI jema vAna vyaMtara, tipika ane vaimAnika 1. kAraNa ke tyAMthI sIdho manuSya janma na hovAthI siddhi saMbhavatI nathI. 2. kAraNake teone tarata manuSyapaNuM saMbhavatuM hovA chatAM nirvANune abhAva che. 3. kAraNake temanuM samyakatva vagere sAsvAdanabhAve apayAsa avasthAmAM ja hoya che. ane te dUra thatAM AyuSano baMdha thAya che. 4. tene tarata siddhi saMbhavita nathI tethI. 5. kAraNa ke tyAM AyuSane baMdha ja nathI. 6. kAraNa ke tene devAvasthA ja prApta thAya; ane tyAM pharI AyuSa bAMdhe ja. 2010_05 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra saMbaMdhe jANavuM. tathA jJAnAvaraNIyanI peThe nAma, getra ane aMtarAya karmonuM paNa jANavuM. gAhe bhagavana ! te ema ja che, he bhagavana ! te ema ja che. -zataka ra 6, udde 1 12 - he bhagavana ! jevo sakaMpa hoya che ke niSkapa? maTha - he gautama ! chevo sakaMpa paNa che ane niSkapa paNa che. jo be prakAranA che. saMsArasamApanna saMsArI, ane asaMsArasamApanna - mukta. temAM je mukta jIvo che te siddha jevo che. te be prakAranA che: anaMtarasiddha (siddhatvanI prAptine prathama samaye vartamAna ) ane paraMparasiddha (siddhatvanI prApti thayA pachI ekAda samaya vyatIta thayA pachInA). temAM je paraMparasiddha che. te niSkapa che; ane je je anaMtarasiddha che, te kaMpa che. kAraNa ke siddhigamana samaya ane siddhitvaprAptino samaya eka ja hovAthI ane siddhigamana samaye gamanakriyA thatI hovAthI, te vakhate teo sakaMpa hoya che. vaLI je saMsAra prApta jIvo che, te paNa be prakAranA che: zailezIne prApta thayelA, ane zailezIne aprApta. temAM zelezIne prApta che niSkapa che, ane bIjA sakaMpa che. ga he bhagavAna ! anaMtarasiddho amuka aMze kaMpa che ke sarvaze sakuM che ? 1. dhyAna vaDe zeva jevI niSkapa sthitine prApta thayelA. 2010_05 Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chava vize paracUraNa vigate mahe gautama! sarvAze kaMpa che. gau - he bhagavana ! je je zelezIne prApta thayelA nathI te aMzataH sakaMpa che ke sarvaze kaMpa che? ma- he gautama! te aMzataH sakaMpa che ane sarvAze paNa sakaMpa che. (jIvanI parabhavamAM jatAM iyaLa jevI gati hAya, eTale ke parasthAnamAM eka bhAga mUkI bIjA bhAgane khaseDe, te aMzataH sakaMpa kahevAya; ane daDA jevI gati hoya to sarvAMze sakaMpa kahevAya). gautra -he bhagavana! nairacike aMzataH sakaMpa che ke sarvaze sakaMpa che ? mo--he gautama ! teo aMzataH sakaMpa che ane savaze paNa sakaMpa che. nairayiko be prakAranA che. vigrahagatine prApta thayelA (eTale ke marIne jeo eka athavA be Adi vAMkavALI gatithI utpattisthAne jAya che te), ane vigrahagatine nahIM prApta thayelA. temAM je vigrahagatine prApta thayelA che (teo daDAnI peThe savaze jatA hovAthI) sarvIze sakaM5. che; ane je vigrahagatine prApta thayelA nathI, teo amuka aMze sakaMpa che. -zataka rapa, urdU. 4 * vigrahagatine prApta na thayelAnA be prakAra che: trAgativALA (sIdhI gativALA) ane avasthita. ahIM avasthitanuM grahaNa karyuM hoya tema saMbhave che. te zarIramAM rahIne maraNasamuddhAta karI, ilikA (IyaLa) jevI gatithI utpattikSetrane aMzathI sparza kare che. 2010_05 Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra 13 rAjagRhanagaranA prasaMga che. gau.--he bhagavan! prANAtipAta vagere, prANAtipAtaviramaNu vagere, pRthvIkAyika vagere, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, zarIrarahita jIva, paramANupudgala, zailezI avasthAvALA sAdhu, ane sthUla AkAravALA kalevaradhArI eiMdriyAdi veza-- e badhAMmAM keTalAMka dravyarUpa che, ane keTalAMka ajIvadravyarUpa che. te he bhagavana ! zuM e badhAM jIvanA pirabhAgamAM Ave che ? Exe mahai gautama ! temAMnAM keTalAMka jIvanA pirabhAgamAM Ave che ane keTalAMka nathI AvatAM.jemake, prANAtipAta vagere, pRthvIkAyika vagere, ane badhA sthUla AkAravALA kalevaradhArI e iMdriyAdi chtA e badhA jIvanA pirabhAgamAM Ave che. vaLI prANAtipAviramaNAdi, dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, zarIrarahita jIva, paramANu pudgala tathA zailezI prApta karanAra sAdhu e badhA jIvanA ribhAgamAM AvatA nathI.2 zataka 18, udde. 4 1. kAraNake prANAtiSAtAdithI cAritramehanIya karyAM udayamAM Ave che. tethI prANAtipAtAdi te dvArA jIvanA parabhAgamAM Ave che. pRthvIkAyikAdinA parabhAga gamana zaucAdi dvArA spaSTa che. 2. kAraNake prANAtipAta viramaNAdi jIvanA zuddha svabhAvarUpa hAvAthI cAritrameAhanIya karmodayanA heturUpa thatAM nathI, mATe te jIvanA parabhAgamAM AvatAM nathI; dharmAstikAyAdi cAra dravyA 2010_05 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva vize paracUraNa vigate ja saMsArasaMsthAnakALaH saMsAra eTale eka bhavathI bIjA bhavamAM javArUpa kriyA. tenI je saMsthAna-avasthAna-sthira rahevArUpa kriyA ane teno je kALa te saMsArasaMsthAnakALa. gau-he bhagavan ! atIta kALamAM nArakAdi vizeSaNaviziSTa jIvane saMsArasaMsthAnakALa keTalA prakAranA kahyo che? (arthAta ! A jIva atItakALamAM kaI gatimAM avasthita hato ?) mA-he gautama ! saMsArasaMsthAnane kALa cAra prakArane kahyo che. nairayika saMsArasaMsthAnakALa, tiryaMcasaMsArasaMsthAnakALa, manuSyasaMsArasaMsthAnakALa, ane devasaMsArasaMsthAnakALa. gau he bhagavana ! narayikasaMsArasaMsthAnakALa keTalA prakArano kahyo che ! maha-he gautama! te traNa jAtane kahyo che. zunyakALa, anyakALa, ane mizrakALa. * vivaraNa: vartamAnakALamAM sAte pRthvIomAM je nArako varte che, temAMthI jyAM sudhI kAI urphe (mare) nahi, ane bIjo koI utpanna thAya nahi, kiMtu jeTalA che teTalA ja rahe, te kALa nArakone AzrIne "azUnya' kALa kahevAya. te ja nArakomAMthI eka - be-traNa ema ema karIne badhA uvRtta thavA mAMDe; paraMtu, jyAM sudhI temAM chevaTe eka paNa amUrta hevAthI, paramANu sUkSma hovAthI ane zelezI prApta sAdhu upadeza vagere dvArA preraNAdi na karatA hovAthI anupayogI che, tethI te jIvanA paribhogamAM AvatA nathI. 2010_05 Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatIsAra nArakI bAkI rahe, tyAM sudhIno kALa "mizra' kALa che. ane zUnyakALa tyAre ja hoI zake, jyAre vartamAna samayanA te badhA nArake samastapaNe uvRtta thaI jAya, ane temAM eke bAkI na rahe. -he bhagavana ! tiryacanikasaMsArasaMsthAnakALa keTalA prakArano karyo che? bha0-he gautama ! te be prakArano che. anyakALa ane mizrakALa1. manuSya ane devAno saMsArasaMsthAnakALa nirayika pramANe (traNa prakArano) kahevo. gau- he bhagavana ! nairayika saMbaMdhI saMsArasaMsthAnakALane traNa prakAromAMthI keNuM konAthI vizeSAdhika che ? ma0- gautama ! sauthI thoDe anyakALa che. mizrakALa tethI anaMtagaNo che ane zunyakALa tethI paNa anaMtagaNo che. 1. zanyakALa teone na levAnuM kAraNa e che ke, tyAMthI nI kaLelA teonuM, tethI bIjuM sthAna nathI. 2. kAraNake nArakAne utpAda, udvartAnA ane virahakALa vadhAremAM vadhAre paNa 12 muhUrta jeTalo che. 3. kAraNake A sUtra te ja vArtAmAnika nArabhavane AzIrIne pravaryuM nathI, paraMtu vArta mAnika nAraka jonI bIjI gatinA gamana vaDe tyAM ja utpattine AzIrIne pravatyuM cheeTale ke mizra kALa e nArAmAM ane bIjAomAM gamanAgamanakALa che, ane te trasa ane vanaspati vagerenA sthitikALathI mizrita thato anaMtagaNa thAya che. 4. kAraNake badhA vivakSita nAranuM ghaNuM karIne vanaspatimAM anaMtAnaMta kALa sudhI avasthAna che. 2010_05 Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana vize paracUraNa vigate 49 tiryacanika saMsArasaMsthAnakALanA be prakAramAM sauthI thoDo azunyakALa che, ane te karatAM mizrakALe anaMtagaNo che. manuSyo ane devonA saMsArasaMsthAnakALanI jUnAdhikatA narayikanA saMsArasaMsthAnakALanI jema jANavI. have cArenA saMsArasaMsthAnakALanI nyUnAdhikatA vicArarIe, to manuSyasaMsArasaMsthAnakALa sAthI cheDo che; tethI nairayikasaMsArasaMsthAnakALa asaMkhyayagaNe che; te karatAM devasaMsArasaMsthAnakALa asaMkhyayagaNe che; ane te karatAM tiryacanikasaMsArasaMsthAnakALa anaMtagaNa che. - zataka 1, udde re vANijyagrAmanA dUtipalAza caityamAM padmaprabhunA ziSya gAMgeya zramaNa bhagavAna mahAvIrane pUche che : gAM-he bhagavana ! narayike sAMtara (aMtarasahita) utpanna thAya che ke niraMtara (aMtara sivAya) utpanna thAya che? mahe gAMgeya ! narayike sAMtara paNa utpanna thAya che ane niraMtara paNa utpanna thAya che. vivaraNa: je utpattimAM samayAdi kAlanuM aMtara - vyavadhAna hoya, te sAMtara kahevAya che. temAM ekedri pratisamaya utpanna thatA hovAthI teo sAMtara utpanna thatA nathI, paNa niraMtara Upaje che. te sivAya bIjA jIvanI utpattimAM 1. kAraNake te aMtamuM hatuM jeTaluM che. 2. kAraNake temane anyakALa paNa bAra muhurta jeTalo che. 2010_05 Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra aMtarane saMbhava hovAthI teo sAMtara ane niraMtara - e baMne prakAre Upaje che. - zataka 9, udde Dara vANijyagrAmanA dUtipalAza caityamAM pArzva prabhunA anuyAyI gAMgeya pUche che : gAM -he bhagavana ! narayike narakamAM svayaM utpanna thAya che ke asvayaM utpanna thAya che? maha-he gAMgeya! svayaM utpanna thAya che, paNa asvayaM utpanna thatA nathI. karmanA udayathI, karmanA gurupaNAthI, karmanA bhArepaNathI, azubha karmonA udayathI ane vipAkathI tathA azubhakarmonA phalavipAkathI nairayike nairayikAmAM svayaM utpanna thAya che; paNa asvayaM utpanna thatA nathI. tethI ema kahevAya che ke, "teo svayaM utpanna thAya che." gAM -he bhagavana ! asurakumAre svayaM utpanna thAya che ke asvayaM utpanna thAya che? ma0 -he gAMgeya ! svayaM utpanna thAya che. karmane udayathI, azubha karmanA upazamathI, azubha karmanA abhAvathI, karmanI vidhithI, karmanI vizuddhithI, zubha karmonA udayathI, tathA vipAkathI ane zubha karmonA phalavipAkathI asurakumAra asurakumArapaNe svayaM utpanna thAya che. ema vanavyaMtara, jyotiSka ane vaimAniko mATe paNa jANavuM. ' te pramANe pRthvIkAyikAnI bAbatamAM "karmanA udayathI, karmanA gurupaNuthI, karmanA bhArathI, zubha ane azubha karmonA udayathI, zubha ane azubha karmone vipAkathI ane 2010_05 Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIva vize paracUraNu vigato 451 zubhAzubha karmonA phUlavipAkathI" ema samajavuM. evuM ja manuSyo sudhI jANavuM. gAM-he bhagavana ! Apa svayaM A pramANe jANe che ke asvayaM jANe che ? sAMbhaLyA sivAya A pramANe jANe che ke sAMbhaLIne jANe che? maha-he gAMgeya ! A badhuM huM svayaM jANuM chuM, tathA sAMbhaLyA vinA jANuM chuM. kevalajJAnI badhI dizAomAM mita (maryAdita) paNa jANe ane amita paNa jANe che. te sarva kALe sarva bhAvone paNa jANe che. tene anaMta jJAna ane anaMta darzana che, tathA te jJAnadarzanane koI jAtanuM AvaraNa nathI. tyAra pachI gAMgeya anAra mahAvIrane sarvajJa ane sarvadazI jANI, temanI pAse cAramahAvratadharmamAMthI nIkaLI pAMcamahAvratadharmamAM AvyA tathA zramaNapaNuM bhalIpere pALA, siddha thayA tathA mukta thayA. - zataka 9, udde 32 A navA. 2010_05 Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmavibhAga 1: ATha karmaprakRtie vivaraNa: jaDadravya pugalanI vargaNAo - prakAre aneka che. temAMnI je vargaNuM karmarUpa pariNAma pAmavAnI yogyatA, dharAvatI hoya, tene ja jIva grahaNa karI potAnA pradeza sAthe viziSTa rIte joDI de che. jIva svabhAve amUrta chatAM anAdikALathI karmasaMbaMdhavALA hovAthI mUrta jevo thaI javAne lIdhe mUrta karmapulanuM grahaNa kare che. jema dIvo. vATa dvArA telane grahaNa karI pitAnI uSNatAthI tene javALArUpe pariNumAve che, tema chava kASAyika vikArathI. gya pugalone grahaNa karI, tene karmabhAvarUpe pariNumAve che. e ja Atmapradeza sAthe karmabhAve pariNAma pAmela pudgalene saMbaMdha tenuM nAma ja baMdha che. AvA baMdhamAM mithyAtva, avirati, pramAda, kapAva ane vega e mukhya nimitta che. 2010_05 Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ATha kamaprakRtie 53 karmayugalo jIva dvArA grahaNa yA karmarUpe pAraNAma pAme che tenI sAthe ja temAM prakRti, sthiti, vagere aMgenuM nirmANa thAya che. prakRti eTale jJAnane AvaravAno vagere svabhAva. te prakRtie ATha prakAranI che. gau -he bhagavana! karmaprakRtio keTalI kahI che? ma-he gautama! ATha karmaprakRtie kahI che. jemake jJAnAvaraNa, darzanAvaraNa, vedanIya (jethI sukhaduHkhAdi anubhavAya te), mohanIya, AyuSa, nAma (jethI viziSTa gati, jAti Adi prApta thAya te), gotra, ane aMtarAya (jenAthI devA-levA-bhAgavavAmAM aMtarAya Ave te ). gau -he bhagavan! je jIvane jJAnAvaraNaya karma che, tene zuM darzanAvaraNIya karma che? ane jene darzanAvaraNIya karma che tene zuM jJAnAvaraNIya karma che? bha0-he gautama ! jene jJAnAvaraNIya che, tene avazya darzanAvaraNIya hoya che, ane jene darzanAvaraNIya che tene paNa avazya jJAnAvaraNIya hoya che. gau-he bhagavan! jene jJAnAvaraNaya che tene zuM vedanIya hoya che? tathA jene vedanIya che, tene jJAnAvaraNIya hoya che ? ma-he gautama! jene jJAnAvaraNIya che tene avazya vidanIya che; ane jene vedanIya che tene jJAnAvaraNIya kadAca hoya ke kadAca na hoya. (kevalajJAnIne vedanIya hoya, paNa -jJAnAvaraNIya na hoya.) gau -he bhagavana ! jene jJAnAvaraNIya che tene zuM mohanIya che? tathA jene mehanIya che, tene jJAnAvaraNIya che? 2010_05 Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra mavahe gautama! jene jJAnAvaraNIya che tene mehanIya kadAca hoya ane kadAca na hoya; paNa jene mehanIya che, tene avazya jJAnAvaraNIya hoya che. gautra -he bhagavan! jene jJAnAvaraNIya karma che tene zuM AyuSakarma che? ane jene AyuSakarma che tene jJAnAvaraNIya maha-he gautama! jema vedanIya karma sAthe kahyuM, tema AyuSanI sAthe paNa jANavuM. e pramANe nAma ane gotra karmanI sAthe paNa jANavuM. ane jema darzanAvaraNIya sAthe kahyuM, tema aMtarAyakarma sAthe jANavuM. gau-he bhagavan! jene darzanAvaraNayakarma che tene zuM vedanIya che, tathA jene vedanIya che tene darzanAvaraNIya che? bha0-he gautama ! jema jJAnAvaraNIya karma uparanAM sAta karmo sAthe kahyuM che tema darzanAvaraNIya karma paNa uparanAM cha karmo sAthe rahevuM. gau0-he bhagavana ! jene vedanIya che, tene zuM mehanaya. che, ane jene mehanIya che tene zuM vedanIya che? maha-he gautama! jene vedanIya che, tene mehanIya kadAca hoya ane kadAca na hoya; paNa jene mehanIya che, tene avazya vedanIya che. 1. kSapaka eTale ke jemAM mohanIya karmano kSaya thaI gayo che, tene kevalajJAna utpanna na thAya tyAM sudhI jJAnAvaraNIya hoya che, jenA mehanIcane kSaya nathI , tene to mehanIya ane jJAnAvaraNIya bane hoya che. 2. kSINamehane na hoya. 2010_05 Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aTha karmaprakRtie 15 ga. -he bhagavana! jene vedanIya che, tene zuM AyuSakarma hoya ? maha-hA gautama! e baMne paraspara avazya hoya. te ja pramANe nAma ane gotranI sAthe paNa rahevuM. paraMtu jene vedanIya che. tene aMtarAyakarma kadAca hoya, ane kadAca na hoya, paNa jene aMtarAyakarma che tene avazya vedanIya heya. ga -he bhagavana ! jene mehanIya che tene zuM AyuSa hoya ? ane jene AyuSa che, tene zuM mehanIya hoya ? bha0 -he gautama! jene mehanIya che. tene avazya AyuSa hoya; paraMtu jene AyuSa hoya tene mehanIya karma kadAca hoya, ane kadAca na hoya. e pramANe nAma, gotra ane aMtarAya karma kahevuM. gauhe bhagavan ! jene AyuSakarma che, tene nAmakarma hoya ? ane jene nAmakarma che, tene AyuSakarma hoya? bha0-he gautama ! te baMne paraspara avazya heya. te pramANe gAtra sAthe paNa kahevuM. gau-he bhagavana ! jene AyuSya che, tene aMtarAyakama hAya ? ane tene aMtarAyakarma che tene AyuSakarma hoya ? ma9 --- he gautama! jene AyuSa che tene aMtarAya kadAca hoya ane kadAca na hoya; paNa jene aMtarAyakarma che, tene avazya AyuSakarma hoya. * 1. vedanIya, AyuSa, nAma ane gotra e karmo to kevalajJAnIne paNa hoya che; temano to zarIranA nArA sAthe ja kSaya thAya che. temane paribhASAmAM "cAra kevalikarmA zo' kahe che. 2010_05 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra gau-he bhagavana ! jene nAmakarma che, tene zuM gotrakarma hoya, ane tene gotrakarma che, tene nAmakarma hoya ? maha--he gautama! te baMne paraspara avazya heya. gau-he bhagavana ! jene nAmakarma che, tene aMtarAyakarma hoya, ane jene aMtarAyakarma che tene zuM nAmakarma hoya ? maha-he gautama ! jene nAmarma che, tene aMtarAyakarma kadAca hoya ane kadAca na hoya; paNa jene aMtarAyakarma che, tene avazya nAmakarma hoya. gau he bhagavana ! jene gotrakarma che, tene zuM aMtarAyakarma hoya ? maha-he gautama ' jene gotrakarma che, tene aMtarAyakarma kadAca hoya ane kadAca na hoya; paNa jene aMtarAyakarma che tene avazya gotrakarma hoya. -- zataka 8, udde 10 gau0--he bhagavana ! jJAnAvaraNIya karmane bAMdhato jIva keTalI karmaprakRtiene bAMdhe ? bha0--he gautama ! jyAre AyuSyano baMdhakALa na hoya. tyAre sAta prakAre karma bAMdhe che; AyuSyanA baMdhakALamAM ATha prakAre bAMdhe che; dazamA guNasthAna vakhate mohanIya 1. te karma jIvananA aMtima bhAgamAM ja baMghAya che tethI. 2. sUkSmasaM5rAya - je dazAmAM mehanIya karmano aMza lobharUpe ja udayamAna hoya, ane te paNa bahu sUkSma pramANamAM, te dazA sUmasaMparAya guNasthAnaka kahevAya che. 2010_05 Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4pa0 karma ane tenI sthiti karmane ane AyuSa karmane na bAMdhato hovAthI che prakAre karma bAMdhe che.* - zataka, 6, udde 9 - 2: karma ane tenI sthiti vivaraNa: baMdhAyela karmanI sthitinA be prakAra che : eka to karmarUpe rahevuM; ane bIjI, anubhava egya karmarUpe rahevuM. e niyama che ke je karmanI sthiti jeTalAM kapaDAkeDI sAgaropama varSanI hoya, teTalAM se varSa te anubhavamAM AvyA sivAya akiMcitkara thaI ne AtmAmAM paDI rahe che. jema mohanIya karmanI vadhAremAM vadhAre sthiti 70 kaDAkaDI sAgaropama varSanI che, to te 70 so varSa sudhI arthAta 7000 varSa sudhI to mAtra paDayuM ja rahe che. eTalo vakhata pasAra thayA bAda ja e aNuomAMthI samaye samaye amuka pramANavALAM aNuo potAnuM phaLa ApavA lAge che. jeTalo vakhata e aNue AtmAne pitAnuM viSa caDAvyA vinA paDI rahe che, teTalA vakhatane "abAdhAkALa' kahe che. karmanI kula sthitimAMthI abAdhAkALane bAda karatAM bAkIne samaya - jemAM karmo phaLa ApavuM zarU kare che - te karmaniSeka * A pramANe jJAnAvaraNIyAdi eka prakRtinA udayamAM anya keTalI prakRtine udaya hoya; eka prakRtinA udayamAM anya keTalI prakRtione baMdha hoya; eka prakRtinA baMdhamAM anya keTalI prakRtine udaya hoya, ane eka prakRtinA baMdhamAM anya keTalI prakRtine baMdha hoya - enuM savistara varNana prajJApanA sUtranA 24-25-26 tathA ra7 mAM jevuM. 2010_05 Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra kALa kahevAya che. kAraNa ke te samayamAM ja, baMdhAyelA karmANuomAMthI davAne yogya karmadaLAne naSeka thavA mAMDe che. gau-he bhagavana ! jJAnAvaraNayakarmanI baMdhasthiti keTalA kALanI kahI che ? maha-he gautama ! eAchAmAM ochI aMtamuM dUrta ane vadhAremAM vadhAre trIsa sAgaropama kADAkaDI. tene abAdhAkALa 3000 varSane che, ane niSekakALa traNa sAgaropama kaDakaDI ochAM 3000 varSa che. darzanAvaraNayanuM paNa tema ja jANavuM, vedanIyakarmanI sthiti ochAmAM ochI be samaya ane vadhAremAM vadhAre jJAnAvaraNIyanI peThe jANavI. mehanIya karmanI sthiti echAmAM ochI aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre 70 sAgaropama koDAkaDI che. tene abAdhAkALa sAta hajAra varSano che, ane niSekakALa 70 sAgaropama keDAcheDI ochAM sAta hajAra varSa che. AyuSakarmanI ochAmAM ochI sthiti aMtarmadUta che; ane vadhAremAM vadhAre pUrva koTI tribhAga uparAMta tetrIsa sAgarepama varSa che. tene abAdhAkALa pUrva keTIne tribhAga che. niSekakALa te uparathI gaNu levo. nAmakarmanI ane gotrakarmanI ochAmAM ochI sthiti ATha aMtarmuda ane vadhAremAM vadhAre vIsa sAgaropama varSa che. teno abAdhAkALa be hajAra varSane che. te uparathI niSekakALa jANI le. aMtarAyakarma jJAnAvaraNIya pramANe jANavuM. - zataka 6, udde 3 1vedanIyakarmanI ahIM jaNAvelI ochAmAM ochI sthiti kaSAyarahita AtmAne ja heya che, sakaSAya AmAne bAra muharta hoya. 2010_05 Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kane bAMdhanArA 3: karmane madhanArA jANavuM. 1 gau.huM bhagavan ! jJAnAvaraNIya karma zuM strI bAMdhe ? puruSa AMdhe ? ke napuMsaka badhe ? ke nestrI-ne puruSa-te napuMsaka ( arthAta je strI, puruSa ke napuMsaka nathI teveA jIva) bAMdhe ? ma--hai gautama ! strI paNa bAMdhe, puruSa paNa bAMdhe, ane napuMsaka paNa bAMdhe. paNa je nestrI-neApuruSa-ne napuMsaka hAya, eTale ke je jIva zarIrathI te strI, ke puruSa ke ( kRtrima ) napuMsaka hAya, paNa jene strItva, puruSatva 6 napuMsakatvane lagatA vikAra ( veda ) nathI, te kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. kAraNa ke, tevA jIve 9mA guNasthAnakavI AgaLa heAya che. temAM navamA ane dazamA guNasthAnakavALA tA jJAnAvaraNIyanA baMdhaka che; paraMtu 11mA vagerevALe! ekavidha ( vedanIya ) ka adhaka che mATe te jJAnAvaraNIyane na bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAyanI sAte kaprakRtie mATe 459 gau.---he bhagavan ! AyuSakarma strI bAMdhe, puruSa AMdhe napuMsaka AMdhe ke nestrI-nApuruSa nAnapuMsaka bAMdhe ? ma--huM gautama ! strI badhe ane na paNa bAMdhe;1 e pramANe puruSa ane napuMsakanuM paNa jANavuM. paraMtu je ne -ne puruSa-ne napuMsaka hAya, te te| AyuSakarma na ja bAMdhe. 1. AyuSaka teA jIvanamAM eka ja vAra baMdhAya che; eTale AyuSma prakALe khAMdhe, ane AyuSama vakALa na hAya, tyAre na bAMdhe. 2010_05 Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra gau - bhagavad ! jJAnAvaraNayakarma zuM saMyata bAMdhe, asaMyata bAMdhe ke saMyatAsaMyata bAMdhe? vA je nosaMyata-noasaMyata-saMyatAsaMyata heAya te bAMdhe? ma he gautama ! saMyata kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe; saMyata bAMdhe ane saMyatAsaMyata paNa bAMdhe; paraMtu je no saMyata (eTale ke siddha) hoya, te to na bAMdhe. e pramANe AyuSane choDI bIjI sAte karmapravRttio mATe jANavuM. AyuSanI bAbatamAM saMyata, asaMyata ane saMyatAsaMyata vikalpa bAMdhe; paNa nosaMyata (eTale ke siddha) to na ja bAMdhe. gau0-he bhagavana ! jJAnAvaraNIyakarma zuM samyagadASTa bAMdhe, mithyAdaSTi badhe ke samyamidhyAdaSTi bAMdhe ? maha-he gautama ! samyagadaSTi kadAca bAMdhe ane na bAMdhe; mizcAdaSTi bAMdhe, ane samyagamithyAdRSTi paNa bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAyanI sAte karmaprakRtie mATe jANavuM AyuSanI bAbatamAM samyagdaSTi ane miyAdASTa kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe; paNa samyagamiyAdaSTi (samyamizyAdaSTinI dazAmAM) na bAMdhe. 1. je vItarAga hoya te to ekavidha karma ja bAMdhato hovAthI jJAnAvaraNIyane na bAMdhe, paraMtu sarAga hoya te bAMdhe. 2. kAraNuMke 8mA guNasthAnathI uparanI dazAmAM samyagadaSTi na bAMdhe. te sivAyanA samyagadRSTi tema ja mithyAdaSTi AyuSaaMdhakALe bAMdhe, te sivAyane kALe na bAMdhe. 3. kAraNa ke te dizAmAM AyuSakarmanA baMdhanA adhyavasAya-sthAnano abhAva che. 2010_05 Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ne AMdhanArA LA gauhe bhagavan ! nAnAvaraNIya karma zuM sanI jIva mAMdhe, asanI jIva AMdhe ke nesanInAAsana jIva khAMdhe ? ~he gautama ! sanI. kAcu bAMdhe ane kadAca na AMdhe; asanI AMdhe, ane nAsanI nAasa'nI ( kaivalIyA siddha ) na bAMdhe. e ja pramANe vedanIya ane Ayudha sivAyanI cha kaprakRtie mATe jANavuM. vedanIyane sanI ane asaMnI bAMdhe; ane nesa'nI 3 kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. AyuSane sanI ane asanI kadAca bAMdhe. ane kadAca 4 na bAMdhe; tesanI. na bAMdhe. gau~huM bhagavan ! zuM bhavasiddika (muktine yAgya) jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? abhavasidhika jJAnAvaraNIya bAMdhe ? ke neAbhavasiddhika-ne abhavasiddika jJAnAvaraNIya karma bAMdhe ? 10--huM gautama ! bhasiddhika kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhepa; abhavasiddika bAMdhe; ane naibhava (siddha) na bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAyanI sAte karma prakRtie mATe. vItarAgAM sa'jJI na bAMdhe; te sivAyanA bAMdhe. 2. kAraNake ayegikrevalI ane siddha e sivAyanA maMdhA vedanIya mAMdhe che. 3. eTale ke sayAgikaivalI, ayogikaivalI ane siddha - e traNamAMnA sayeAgikavalI mAMke, ane ayeAgikavalI tathA siddha na bAMdhe. 4. jIvananA eka ja kALamAM AyuSanA badha thatA heAvAthI. 5. vItarAga hoya teA na bAMdhe.. 1. mana:paryAvALe! 2010_05 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jara zIbhAgavatI-sAra jANavuM. AyuSakarmane bhavasiddhika ane abhavasiddhika kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe; paNa bhava (siddha) na bAMdhe. gau-he bhagavana ! cakSurdarzanIra, acakSurdarzanI, avadhidarzanI ane kevaladarzanI jJAnAvaraNIya karma bAMdhe? maha-he gautama! pahelA traNa kadAca badhe ane kadAca na bAMdhe. kevaladarzanI na bAMdhe. e pramANe vedanIya sivAyanI sAte karmaprakRtio mATe jANavuM. vedanIyane prathama traNa bAMdhe che; kevaladarzanI kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe.' gau- he bhagavana ! paryApta jIva jJAnAvaraNIya bAMdhe? aparyApta bAMdhe ke paryApta ne aparyApta badhe ? maha-he gautama! paryApta jIva kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe;4 aparyApta jIva bAMdhe ja; ane no paryApta eTale ke siddha na bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAyanI sAte mATe jANavuM. AyuSane pahelA be kadAca bAMdhe ane kadAca na badhe; ne paryApta (siddha) na bAdhe. gau he bhagavan! bhASaka jIva jJAnAvaraNIya bAMdhe ke abhASaka bAMdhe? 1, AyuSabaMdhALe. 2. darzana eTale sAmAnya bodha; vizeSa bedha te jJAna. darzananA A cAra prakAra che. cakSu sivAyanI iMdriyathI athavA manathI te sAmAnya bAdha acakSurdarzana kahevAya che 3. vItarAga hoya te na bAMdhe. 4. sagI hoya te bAMdhe; ayogI na bAMdhe. 2010_05 Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamane AvanArA ra maha-he gautama! baMne kadAca bAMdhe ane kadAca na baMdhee pramANe vedanIya sivAya sAte mATe jANavuM. vedanIyane bhASaka badhe, tathA abhASakara kadAca bAMdhe ke kadAca na bAMdhe. - gara-parita jIva (eTale ke eka zarIravALe eka chava, athavA alpa saMsAravALe jIva) jJAnAvaraNIya karma bAMdhe? aparitta jIva (eTale ke anaMta jIvo sAthe eka zarIramAM rahetA hoya te-athavA anaMta saMsAravALe jIva) bAMdhe ke no paritta-noaparitta jIva bAMdhe ? bhava -he gautama! paritta jIva kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe; aparitta jIva bAMdhe, ane neparitta eTale ke siddha na bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAya sAte mATe jANavuM. pahelA be AyuSane kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe, paNa no paritta (siddha) te na bAMdhe. gau-he bhagavana ! AbhinibodhikajJAnI (matijJAnI), zrutajJAnI, avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI ke kevalajJAnI jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe ? 1. vItarAgabhASaka na bAMdhe; abhASakamAM ayogikevalI ane siddha na bAMdhe, paNa vigrahagatie janArA pRthvI Adi bAMdhe. 2. yogI ane siddha na bAMdhe; pRthivI vagere bAMdhe. 3. vItarAga na bAMdhe. 4. AyuSanA baMdhALe. 2010_05 Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra ma0-he bhagavana! pahelA cAra kadAca badhe ane phadAca na bAMdhe. kevalajJAnI na bAMdhe. e pramANe vedanIya vinA sAte mATe jANavuM. prathamanA cAra vedanIyane bAMdhe; ane kevalajJAnI kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. gau--- he bhagavan! matijJAnI, zrutajJAnI ane virbhAgajJAnI jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe ? maha-he gautama ! AyuSa sivAyanI sAte baMdha: AyuSane kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. gau- zuM managI, vacanagI, kAyAgI ane agI jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe? ma- prathama traNa kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. ayogI na bAMdhe. e pramANe vedanIya sivAya sAte karmaprakRtio mATe jANavuM. vedanIyane prathama traNa bAMdhe. yogI na bAMdhe. gau-he bhagavana! sAkAra upayoga (jJAna) vALA ke anAkAra upaga (darzana)vALa jJAnAvaraNIya bAMdhe ? | ma-he gautama! AThe karma pravRtio kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. (saMyogI bAMdhe; agI na bAMdhe.) 1. vItarAga na bAMdhe. 2. sargikevalI bAMdhe; agikevalI na bAMdhe. 3. AyuSabaMdhakALe bAMdhe. 4. 11mAM 12mAM guNasthAnavALI sogikevalIo nathI bAMdhatA. 5. agivilI ane siddha 2010_05 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmane bAMdhanArA gau-he bhagavana ! AhAraka ke anAhAraka jIva jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe ? bha0-he gautama ! baMne kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. e pramANe vedanIya ane AyuSa sivAyanI che karmaprakRtio mATe jANavuM. vedanIya karma AhArakajIva bAMdhe, tathA anAhAraka kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe; AyuSakarmane AhAraka kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe. anAhAraka na bAMdhe. gau -he bhagavana ! sUkSma jIva, bAdara chava ke no sUkSma-nobAdara chava jJAnAvaraNIya karma bAMdhe? mahe gautama! sUkSma jIva bAMdhe, bAdara chava kadAca bAMdhe, kadAca na bAMdhe no sUkSma (siddha) na bAMdhe. e pramANe AyuSa sivAyanI sAte mATe jANavuM. AyuSane prathama be kadAca bAMdhe ane kadAca ne bAdhe; no sUkSma na bAMdhe. 1. vItarAga AhAraka na bAMdhe; ane anAhAraka eTale kevalI, tathA vigrahagatine prApta chava, e baMnemAM kevalI na bAMdhe, bIjA bAMdhe. 2. kAraNake ayogI sivAyanA badhA ja vedanIya bAMdhe. 3. vigrahagativALo chava, samughAtane prApta kevalI, aAgI ane siddha e badhA anAhAraka che. temAM pahelA be vedanIne bAdhe; bAkInA be na bAMdhe. 4. AyuSabaMdhakALe bAMdhe. 5. vigrahagatine prApta jIva paNa AyuSane abaMdhaka ja che. 6. vItarAga na bAMdhe. 7. AyuSabaMdhakALe ja bAMdhe, nahi to na bAMdhe. 2010_05 Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra gauhe bhagavana ! zuM caramajIva ke acaramajIvara jJAnAvaraNaya karma bAMdhe? ma-he gautama ! e baMne AThe karmaprakRtie kadAca bAMdhe ane kadAca na bAMdhe.3 - zataka 6, udde 3 4: karmo vize keTalIka vigata rAjagRhamAM bhagavAnanA ziSya mAkaMdiputra pUche cheH mA -he bhagavan! jIve je pApakarma karyuM che ane have pachI karaze, temAM paraspara kaMI bheda che? maha-hA bhAkadiputra ! temAM paraspara bheda che. jema koI puruSe AkAzamAM UMce phekelA bANane kaMpanamAM tenA prayatnanI vizeSatAthI bheda hoya che, tema puruSe karelA bhUta, vartamAna ane bhaviSyakALanA karmamAM tIvra maMdAdi pariNAmanA bhedathI bhinnatA hoya che. mA -he bhagavana ! narayike je pudgalone AhArarUpe grahaNuM kare che, te pudgalene keTalA bhAga bhaviSyakALamAM AhArarUpe gRhIta thAya che, ane keTalA bhAga (nirjarAya) tajAya che ? 1. eTale ke jene chello bhava thavAnuM che te 2. jene chello bhava nathI thavAne eTale ke saMsArI tema ja siddha. 3. aAgI carama nathI bAMdhato; acarama-saMsArI bAMdhe; acarama-siddha na bAMdhe. 2010_05 Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vize keTalIka vigato maha-huM mAkadiputra ! AhAra mATe grahaNa karelA pudgalene asaMkhyAtama bhAga AhArarUpe gRhIta thAya che, ane anaMtame bhAga (nirjarAya) tajAya che. bhA-he bhagavan ! nirjarAtA pugalo upara besavAne vA vAne koI puruSa samartha che? ma. he mAkadiputra ! e nirjarAnAM pagale kAMI paNa dhAraNa karavAne samartha nathI ema kahyuM che. mATa--he bhagavana! te ema ja che, he bhagavana ! te ema ja che. - zataka 18, udde 3 ga-he bhagavana! hiMsA, asatya, caurya, maithuna ane parigraha e badhAM nathI utpanna thayeluM karma, athavA e badhAne utpanna karanAra cAritramohanIya karma) keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALAM che? bhao -he gautamapAMca varNavALAM, be gaMdhavALAM, pAMca rasavALAM ane cAra sparzavALAM che. te pramANe krodha tathA tenA vize - jevA ke kopa (svabhAvathI calita thavArUpI), reSa (krodhanI paraMparArUpI), doSa (pitAne ke parane dUSaNa ApavArUpa), akSamA, saMjvalana (vAraMvAra krodhathI baLavuM te), kalaha (meTethI bUma pADIne 1. sUma pariNAmavALAM pudgalene snigdha, akSa, zIta ane usNa e cAra spa hoya che. ane karma paNa sUkSama pariNAmavALuM che, mATe tene paNa te cAra sparza che. 2010_05 Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI bhagavatI-sAra bolavuM te), cAMDikya (raudrAkAra), laMDana (daMDAthI yuddha karavuM te), ane vivAda (virodhathI utpanna thayelAM vacane) - e badhAM (thI thatAM karmone ke te badhAne utpanna karanAra karmane) paNa tema ja jANavAM. te ja pramANe mAna ane tenA vizeSa - jevA ke mada (harSa), darpa, staMbha (anamana), garva (ahaMkAra), atyutkroza. (bIjAthI potAnI utkRSTatA batAvavI te), paraMparivAra (niMdA), utkarSa (bhAnathI pitAnI ke paranI kriyAne utkRSTa. karavI te), apakarSa (abhimAnathI pitAnA athavA paranA koI paNa kAryathI baMdha paDavuM te), unnata (pUrve pravRtta namanane tyAga; athavA "u" abhimAnathI nItine tyAga), unAma (namelAne abhimAnathI na namavuM), ane. dunIma (bhadathI duSTa rIte namavuM) - viSe paNa jANavuM. te ja pramANe mAyA ane tenA vize - jevA ke. upAdha (chetaravA cagya manuSyanI pAse javAne kAraNabhUtabhAva), nikRti ( Adara vaDe bIjAne chetaravo te), valaya ( vakratAjanaka svabhAva), gahana (na samajI zakAya tevI vacanajAla , nama (bIjAne ThagavA nIcatAno ke nIcA sthAnane Azraya kare te), kalka (hiMsAdi nimitte bIjAne chetaravAno abhiprAya), kupA (nindrita rIte meha pamADanAra abhiprAya), jihmatA (bIjAne chetaravAnI buddhithI kAryamAM maMdatAnuM avalaMbana), kilibaSa (je mAyAthI ahIM ja kibiSakanA je thAya te), AdaraNutA (mAyAvizeSathI koI paNa vastuno Adara karavo te; athavA bIjAne chetaravA vividha kriyAnuM AcaraNa karavuM te AcaraNatA.'), 2010_05 Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vize keTalIka vigata gUhanatA (pitAnA svarUpane chupAvavuM te), vaMcanatA (bIjAne chetarave te), pratikucanatA (saralapaNe kahelA vacananuM khaMDana karavuM te), sAtiyoga ( uttama dravyanI sAme hIna dravyano ga karavo te) - e badhA viSe paNa jANavuM. te ja pramANe lobha ane tenA vizeSe - jevA ke IcchA ( abhilASA), mUcha (saMrakSaNa karavAnI niraMtara abhilASA), kAMkSA (aprApta padArthanI Iccha), mRddhi (prApta . arthamAM Asakti), tRNuM (prApta padArthane vyaya na thAya tevI icchA), bhidhyA (viSayenuM dhyAna), abhivyA adaDha Agraha - cittanI calAyamAna sthiti), AzaMsanA (pitAne ISTa arthanI IcchA), prArthanA (bIjA mATe ISTa arthanI mAgaNuM), lAlapanatA (atyaMta bolane prArthanA karavI), kAmAzA (ISTa zabada ane rUpanI prAptinI saMbhAvanA), bAgAza ( ISTa dhAdinI prAptinI saMbhAvanA), jIvitAzA (kavitavyanI prAptinI saMbhAvanA), bharaNAzA (koIka avasthAmAM bharaNaprAptinI saMbhAvanA), naMdIrAga (chatI samRddhino rAga) - viSe paNa jANavuM. gau-he bhagavana! prema, dveSa, kalaha, abhyAkhyAna (khATA AkSepa), paizunya (cugalI), rati-arati, paraMparivAda (bIjAnI niMdA ), mAyAmRSAvAda, ane mithyAdarzanazalya ( kudeva, kudharma ane kugune sAcA mAnI sevavA te) - e badhAM keTalA sparzavALAM che? ma-he gautama! krodhanI peThe cAra sparzavALAM che. ga. -he bhagavana ! te badhAMnI peThe, te badhAne tyAga - vijema ke prANAtipAta viramaNa vagere, krodhano tyAga vagere, 2010_05 Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra ane mithyAdarzanazalyane tyAga - e badhAM keTalA varNa vagere vALAM che ? ma-he gautama! te badhAM varNa vinAnAM, gaMdha vinAnAM, rasa vinAnAM ane sparza vinAnAM che; kAraNa ke te badhAM jIvana upayogasvarUpa che, ane jIvana upayoga amUrta hoya che, tethI varNAdirahita hoya che. gau-he bhagavan! pattikI (svAbhAvika utpanna thayelI), nayikI (gurunA vinaya - zAstrAdi dvArA thayelI ), kArmikI (karma dvArA thayelI che ane pariNAmikI ( lAMbA kALa sudhI pUrvApara arthanA avalokanAdithI thayelI ) buddhi keTalA varNadivALI che ? | mahe gautama ! te badhI varNAdi vinAnI che. (jIvane svabhAva hovAthI.) te pramANe avagraha, Ihi.. avAya, ane dhAraNuM paNa jIvana upayogasvarUpa hovAthI varNAdirahita che. te ja pramANe utthAna, karma, bala. vIrya ane puruSakAra parAkrama - e badhAM paNa varNAdi rahita che. - zataka 1ra, udeva 5 gau he bhagavana ! jIvo AgathI ( jANapaNe - AyuSane baMdha kare, ke anAbhogathI (ajANapaNe? maha-he gautama ! evo AbhAgathI ( jANapaNe che Ayupane baMdha na kare, paNa ajANapaNe kare. ---- zataka che. ude, . 1: juo AgaLa pA. 3ra1, 2010_05 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vize keTalIka vigata 71 gau-he bhagavana! anyatIrthike ema kahe che ke, eka jIva eka samaye be AyuSya kare che : A bhavanuM ane parabhavanuM. je samaye A bhavanuM AyuSya kare che, te samaye parabhavanuM kare che, ane je samaye parabhavanuM kare che, tyAre A bhavanuM kare che. vaLI A bhavanuM AyuSya karavAthI parabhavanuM kare che, ane parabhavanuM AyuSya karavAthI A bhavanuM AyuSya kare che. he bhagavan! te e pramANe kema hoI zake ? maha-he gautama ! te lokonuM kahevuM khoTuM che. huM ema kahuM chuM ke, eka jIva eka samaye eka AyuSya kare che. A bhavanuM athavA parabhavanuM. - zataka 1, ude. 9 gau--he bhagavana ! anyatIrthike ema kahe che ke, jema jALa eka che, paNa temAM jema aneka gAMThe paraspara vaLagI rahelI che, tema krame karIne aneka janmo sAthe saMbaMdha dharAvanArAM ghaNAM AyuSya ghaNA jIvo upara paraspara krame karIne gUMthAyelAM che. tethI temane eka jIva paNa eka 1. A matane artha spaSTa samajAtuM nathI. TIkAkAra kahe che ke, "teonA mata pramANe "jIva potAnA paryAyonA samUharUpa che. tethI jyAre te AyuSarUpa eka paryAyane kare che. tyAre bIjAne paNa kare che. paraMtu temanuM kahevuM khoTuM che. kAraNa ke AtmA jayAre siddhatva paryAyane kare che, tyAre saMsAritva payayane nathI karato, tema jIva eka kALe be AyuSane na karI zake." 2. A bhavanuM eTale je AyuSyanA phaLarUpa A cAluM bhava che, te AyuSa. - TIkA. 2010_05 Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sA2 samaye e AyuSya anubhave che : A bhavanuM tema ja parabhavanuM. he bhagavan ! te e pramANe krama hoI zake ? ma--he gautama ! teo je che, te badhuM kAMI kahe asatya che. huM to ema kahuM chuM ke, jema keAI eka jALa hAya tenI gAMDAnI peThe, krame karIne aneka janmA sAthe sabaMdha dharAvanArAM ghaNAM AyuSyA eka eka va upara sAMkaLInA markADAnI peThe paraspara krame karIne gUMthAyelAM heAya che. ane ema hAvAthI eka jIva eka samaye eka AyuSyane anubhave che : A bhavanuM, athavA parabhavanuM. zataka 5, udde. 3 gau.--he bhagavan! je jIva nara javAne yeAgya hAya, te zuM ahIMthI AyuSa sahita thaI ne narake jAya ? ma -hA gautama ! ahIMthI Ayudha sahita thaI te jAya, paNa AyuSpa vinAno na jAya. gau--he bhagavan ! te jIve te AyuSa kyAM bAMdhyuM ane te AyuSa saMbaMdhI AcaraNA kyAM AcaryAM? ma~he gautama ! te jIve te AyuSya pUrvabhavamAM bAMdhyuM, ane te AyuSya saMbaMdhI AcaraNA paNa pUrva bhavamAM AcaryAM. te pramANe cheka vaimAnikA sudhI jAvuM. je jIva je yonimAM UpajavAne yeAgya hAya, te jIva te yAni saMbaMdhI AyuSa AMdhe. zataka 5, urdU. 3 gau.~he bhagavan ! AyuSane baMdha keTalA prakArane kahyo che ? 2010_05 Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo vize keTalIka vigato ma-- he gautama! AyuSane baMdha cha prakArano kahyo che. te jemake : jAtinAmanidhattAyu, gatinAmanidhattAyu, sthitinAmanidhattAyu, avagAhanAnAmanidhattAyu, pradezanAmanidhattAyu, ane anubhAganAmanidhattAyu. vivaraNa: ahIM jAti eTale ekaeNkiyAdi pAMca prakAranI jAti; te 35 je nAmakarma te jAtinAma kahevAya tenI sAthe nidhatta - niSikta - niSekane prApta thayeluM -- eTale anubhavavA mATe taiyAra thayeluM je AyuSakarma te jAtinAmanidhattAyu kahevAya. te pramANe gati eTale naiirayikAdi cAra prakAranI gati; ane avagAhanA eTale dArika vagere zarIra. e ja jAti, gati ane avagAhanAnI sthiti, pradeza ane anubhAga (vipAka) te bAkInA traNa tAtparya e che ke, nArakAdi AyuSano udaya thAya tyAre ja jAti vagere nAmakarmone udaya thAya che; ekaluM AyuSakarma ja narayikAdinA bhavanuM upagrAhaka hoya che. - zataka 6, udde 8 he bhagavana ! dravyasthAnAyu, kSetrasthAnAyu, avagAhanAsthAnAyu, ane bhAvasthAnAyu, e badhAmAMthI kayuM kAnAthI adhika che ? bha0-sauthI thoDuM kSetrasthAnAya che. kSetrAyu eTale eka pradezAdi kSetramAM pudgalenuM je avasthAna, tapa je Ayu te kSetrAyu. kSetra amUrtimAna hovAthI ane tethI ja tenI sAthe pudgalenA baMdhanuM kAraNa (cIkAza) na hovAthI pudgaleno kSetrAvasthAnakALa kALa thaDe che. te karatA asaMkhyagaNuM avagAhanA sthAnAyu che. avagAhanA sthAnAyu eTale ke amuka 2010_05 Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlAnIstAra mApavALA sthAnamAM pudgalonuM je avagAhipaNuM arthAta rahevApaNuM te avagAhanAsthAnAyuM che. kSetrAyu karatAM avagAhanAyu vadhAre hovAnuM kAraNa e che ke, pudgala eka kSetramAM niyata tyAre ja rahI zake, jyAre pudgalanI koI paNa amuka jAtanI avagAhanA hoya, ane pite tadana niSkriya hoya; paNa avagAhane kAMI kSetramAtramAM niyata nathI; te kSetramAM ke bIjA kSetramAM avagAhanA te ne te ja rahe che; tethI kSetrakALa karatAM avagAhanakALa vadhAre che. te karatAM asaMkhyagaNuM vyasthAnAyuM che. kAraNa ke, saMkeca athavA vikAsathI avagAhanA nAza pAmI jAya, paNa jeTalAM hoya teTalAM ja dravyanuM lAMbA kALa sudhI avasthAna rahe che. tethI vadhAre bhAvasthAnAya che. dravya bhAgI jAya ke tene khaMDa thaI jAya, to paNa tenA zukalAdi guNo to kAyama rahe. che; mATe vyasthAnAyu karatAM bhAvasthAnAyu vadhAre hoya che. -zataka 5, udde 19. gau-he bhagavana ! jJAnAvaraNIya karmanA keTalA avibhAga pariccheda kahyA che? bha0-he gautama! anaMta avibhAgaparicchedo kahyA che. 1. kSetra ane avagAhanAmAM phera e che ke, pudgalathI vyApta hoya te kSetra kahevAya; ane pudgalano potAnA AdhArasthaLa: samAne je eka prakArane AkAra te avagAhanA. amuka khAsa kSetrathI bIjA kSetramAM paNa pudgalanuM te kSetranA mApa pramANe rahevuM te avagAhanA. 2010_05 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo vize keTalIka vigate 75 vivaraNa: jenA kevalajJAnInI prajJAthI paNa vibhAga nA kalpI zakAya, evA sUkSma aMzene avibhAgapariccheda kahe che. te karmaparamANuonI apekSAe. athavA: jJAnanA jeTalA avibhAgaparicchedenuM AcchAdana karyuM hoya, tenI apekSAe anaMta che. jJAnAvaraNIya pramANe AThe kama. prakRtinA avibhAgapariccheda kahevA. gau0--he bhagavana ! eka eka javano eka eka jIvapradeza jJAnAvaraNIyakarmanA keTalA avibhAgaparicchede (aMza)thI AveSTita che? maha-he gautama! kadAca AveSTita hoya, ane kadAca na hoya; je AveSTita hoya, to avazya anaMta avibhAgapariccheda vaDe AveSTita hoya. - zataka 8, ude. 10. vivaraNaH mehanIya karmanA be prakAra che. cAritramehanIya ane darzanamohanIya. temAM darzana mehanIyane kAMkSAmahanIya paNa kahe che; kAraNa ke kAMkSA eTale bIjA bIjA matanuM grahaNa karavuM, arthAta amuka matamAM ja zraddhA na rAkhatAM bhinna bhinna matane avalaMbavuM. ta65 kAMkSApa je mehanIya karma te kAMkSAmahanIya athavA mithyAtvamehanIyakarma che. have koI paNa kriyA karavAnI paddhati lAkamAM cAra prakAre prasiddha che. dA. ta., koI manuSya kazAne DhAMkavAnI kriyA karato hoya. 1. kevalajJAnInI apekSAe AveSTita na hoya, kAraNa ke tene jJAnAvaraNIyakarma kSINa thayeluM hoya che. itara jIvonA pradeza anaMta avibhAgaparichedethI AveSTita che. 2010_05 Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra to te, vastune cAra prakAre DhAMkI zake : pitAnA zarIranA koI hAtha vagere bhAga vaDe vastunA koI bhAgane DhAMke, zarIranA koI bhAga vaDe AkhI vastune DhAMke, AkhA zarIra vaDe vastunA koI bhAgane DhAMke, ane AkhA zarIra vaDe AkhI vastune DhAMke. e cAra paddhatiomAMthI kaI paddhati vaDe AbhA karmane kare che e prazna che. ga --he bhagavana ! zuM jIvo kAMkSAmohanIya karma bha0 - hA gotama ! gautra -he bhagavana! zuM jIva potAnA koI paNa bhAga vaDe kAMkSAmahanIyano koI eka bhAga kare che, ke bhAga vaDe AkhuM kare che, ke AkhA vaDe bhAgane kare che ke AkhA vaDe AkhuM ja kare che ? bha0-he gautama ! AkhA jIva pote ja AkhA kAMkSAhanIya karma kare che; je sthaLe jIvanA badhA pradeza che, te sthaLe rahelAM ane eka samaye bAMdhavA yogya je karmapudgalo hoya, te badhAMyane bAMdhavAmAM jIvanA badhA pradeza kriyA kare che. kAraNake jIvano svabhAva evA prakArano che. gau0-he bhagavana ! jIvo kAMkSAmahanIya karmane kevI rIte anubhave che ? ma- he gautama ! te te kAraNe vaDe zaMkAvALA, kAMkSAvALA (anya darzanane svIkAravAnI IcchAvALA), vicikitsAvALA (jula saMbaMdhe zaMkA pAmelA), bheda pAmelA anizcayarUpa atibhaMga pAmelA), kaluNavALA (e ema 1. kutIthiMkanA saMsargAdi rUA. 2010_05 Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo vize keTalIka vigata nathI' e pramANe viparIta buddhi pAmelA) thaIne teo kAMkSAhanIya karma anubhave che. ga -- he bhagavana ! jinAe je jaNAvyuM che, te jA satya ane niHzaMka che ? maha-hA gautama! jinAe je jaNAvyuM che, te ja satya ane niHzaMka che. gau he bhagavana ! je jIva "jinoe kahyuM che te ja satya che" e pramANe mAnIne manane sthira kare che, tathA bIjA mato satya nathI." e pramANe mana vaDe ciMtave che tathA e pramANe manane bIjA matothI pAchuM vALe che, te jIva jinanI AjJAna ArAdhaka (sevaka) thAya che ? maha-hA gautama ! te. prANI jinanI AjJAno ArAdhaka thAya che. -zataka 1, udde 3 gau-he bhagavana ! je kAMkSAmehanIya karma kevI rIte bAMdhe che? maha-he gautama ! pramAdarUpa hetuthI, ane garUpa nimittathI chevo kAMkSAehanIya karma bAMdhe che. vivaraNa: pramAda eTale mithyAtva, avirati ane kaSAya.3 pramAdanA ATha prakAra A pramANe paNa kahevAya che 1. vastunA yathArtha zraddhAnane abhAva, tathA anyathArtha vastunuM zraddhAna. 2. doSothI na viramavuM te.. 3. samabhAvanI maryAdA toDavI te.. mukhyatve:: krodha, mAna. mAyA, ane lAbha 2010_05 Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsAra ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga, dveSa, matibhraMza, dharmane anAdara, go ane duryAna. yoga eTale mana, vacana ane zarIranA vyApAre. gau- he bhagavana ! te pramAda zAthI thAya che? maha-he gautama! te pramAda yogathI, mana-vANa-kAyAne vyApArothI, pedA thAya che. gau- he bhagavana! te ga zAthI pedA thAya che? bha0-he gautama! te roga vIryathI pedA thAya che. gau0 he bhagavana ! te vIrya zAthI pedA thAya che? bha0 he gautama! te vaya zarIrathI pedA thAya che. ga -he bhagavan ! te zarIra zAthI pedA thAya che ? ma- he gautama! te zarIra chavathI pedA thAya che, ane jyAre tema che, to utthAna, karma, baLa, vIrya ane puruSakAraparAkrama che. 1. lezyAvALA jIvano mana-vANa-kAyArUpa sAdhanavALo AtmapradezanA parispaMdarUpa je vyApAra, te vIrya, kevalajJAnIno je ceSTA vinAno akhalita pariNAma te paNa vIrya che; paraMtu te ahIM abhipreta nathI. 2. utthAna eTale UThavuM; karma eTale UMcuM pheMkavuM, nIcuM pheMkavuM vagere bala eTale zArIrika prANa; jIvane utsAha te vIrya ane iSTaphaLane sAdhanAra puruSakAra (puruSatvAbhimAna) te parAkrama. 3. gozAlakanA matamAM utthAnAdika nathI, kAraNa ke tene mate -utthAnAdikathI puruSArtha siddha thato nathI, paNa niyatithI ja puruSArtha siddha thAya che. "niyatine prabhAve je zubhAzubha artha manuSyane maLavAnuM hoya te avazya maLe che. je game teTalo prayatna kare, paNa na thavAnuM thatuM nathI, ane thavAnuM te pharatuM nathI." 2010_05 Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka vize keTalIka vigata gau -he bhagavan! zuM jIva potAnI meLe ja te karmane udIre che, pitAnI meLe ja tene gahe che, ane pitAnI meLe ja tene aTakAve che? ma-hA gautama! koI paNa jIvane jarA paNa baMdhAdi baja padArthanA nimittathI kahyA nathI. - zataka 1, udde 3 gautra -he bhagavana ? nairayiMka kAMkSAhanIya karmane anubhave che? ma-hA gautama ! e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. ga-he bhagavana ! pRthvikAyika kAMkSAmahanIya karma anubhave che. mo -hA gautama! "ame kAMkSAmahanIya karma vedIe chIe' e pramANe te jIvone tarka, saMjJA, prajJA, mana ke 1. je karma sAmAnya kramamAM bhaviSyakALamAM ja phaLa ApavAnuM che, tene karaNavizeSathI kheMcI lAvI atyAre ja bhogavavAmAM nAkhI devuM, jethI tene jaladI nAza thaI jAya, te kriyAne udIraNA kahe che. temAM yAda rAkhavAnuM ke, je karmanI udIraNA ghaNI moDI thavAnI che, tathA je karmanI udIraNuM bhaviSyamAM thavAnI nathI, tenI udIraNA vartamAna ke bhaviSyakALamAM hoI zakatI nathI. paraMtu je karma suratamAM ja udIraNAne yogya hoya, tene udIrAya che. 2. "Ama thaze " evA savarUpavALe te tarka saMjJA eTale athavagrahasvarUpa jJAna; prajJA eTale badhA vizeSa saMbaMdhI jJAna. ane mana eTale eka prakAranA smaraNAdi rUpa matijJAnane bheda. 2010_05 Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra vacana nathI; chatAM teo tene vede che. te pramANe cAra idrivALA jIvo sudhI jANavuM. gau-he bhagavan ! zramaNanigraMtha paNa kakSAmehanIya karmane vede che? maha-hA gautama! jJAnAMtara, darzanAMtara, cAritrAtara, liMgAMtara, pravacanAMtara, prAvacanikAMtara, kalpAMtara, 3 mArgotara, matAMtara, bhaMgAMtara, nayAMtara, niyamAMtara, ane pramANutara vaDe zaMkAvALA, kAMkSAvALA, vicikitsAvALA, bhedasamApanna. ane kaluSasamApanna thaIne te zramanigraMtho paNa kAMkSAmahanIya karmane vede che. - zataka 1, ude3 gau-he bhagavana ! kAMkSApradeSa kSINa thayA pachI zramaNanigraMtha aMtakara ane aMtima zarIravALo thAya ? athavA pUrvanI avasthAmAM bahu mehavALA thaIne vihAra kare, paNa pachI saMvRta thaIne maraNa pAme te siddha thAya? ma-hA gautama : te pramANe thAya. - zataka 1, udde 9 1. pravacana eTale siddhAMta. 2. pravacanane jANe ke bhaNe te prAvanika. 3. kalpa eTale AcAra. . 4. bhaMga eTale vika. jemake hiMsAnI bAbatamAM : dravyathI, paNa bhAvathI nahi; bhAvathI, paNa dravyathI nahi i. 5. naya eTale daSTibiMdu. 6. bIbanA matamAM AsaktirUpa mATe doSa. 2010_05 Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karmo vize keTalIka vigate gau- he bhagavana! jIvone karkazavedanIya - duHkhapUrvaka bhogavavA gya karmo - kevI rIte baMdhAya? mahe gautama! jIvahiMsAthI mAMDIne mithyAdazanazalya sudhInA doSane kAraNe jIvane karkazavedanIya karmo baMdhAya che. gau-he bhagavana ! jIvane akarkazavedanIya - sukhapUrvaka bhogavavA yogya karmo kema baMdhAya? ma--he gautama! hiMsAdine tyAga karavAthI. gau-he bhagavan! jIvone satAvedanIya karma kema baMdhAya ? ma-he gautama ! bIjAne viSe anukaMpAthI, bIjAne duHkha na devAthI, zaka na upajAvavAthI, kheda na utpanna karavAthI, vedanA na karavAthI, na mAravAthI, tema paritApa na upajAvavAthI jIvo sAtAdanIya kama bAMdhe che. gau-he bhagavAna ! jIvone asatAvedanIya karma kema baMdhAya ? maha-he gautama! bIjAne du:kha devAthI, zoka upajAvavAthI, kheda utpanna karavAthI, vagere vage. - zataka che, udde 6 1. juo AgaLa pA. 51. 2. nArakathI mAMDIne vaimAnika sudhInAne saMyamane abhAva hevAthI te karma bAMdhavApaNuM hetuM nathI, manuSyajIvane mATe ja te zakya che. 2010_05 Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ man zrIbhagavatI-sAra gau-he bhagavan ! nArakA vaDe je pApakarma karAyeluM che, karAya che, ane karAze, te saghaLuM duHkharUpa che, ane je thayuM te sukharUpa che? ni ma ------hA gautama ! e pramANe vaimAnikA sudhI jANavuM. zataka 7, urdU 8 Q 2010_05 Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgalavibhAga 1: pudagala gau--he bhagavana! pudgala (paramANu) bhUtakALamAM hatuM, vartamAnakALamAM che, ane bhaviSyakALamAM raheze, ema kahevAya? maha-hA gautama! ema kahevAya. - zataka 1, udde 4 gI-he bhagavan! pulAstikAya guru che, laghu che, gurulaghu che, ke agurulaghu che? maha-he gautama! gurulaghu che, ane agurulaghu paNa che. dArika vagere cAra dravyo gurulaghu che; ane kAzmaNa vagere dravya agurulaghu che. - zataka 1, udde 9 1. dArika, kriya, AhAra ane tejasa. 2. kArpaNa, mana, ane bhASA e badhI vargaNAo. 3. ahI A javAba nizcayanayanI daSTie (pAramArthika dRSTie) Apyo che. te dRSTi pramANe sauthI bhAre ane sauthI haLavuM evuM keI dravya 2010_05 Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra he bhagavana! anyatIrthiko ema kahe che ke, "be paramA pudgale ekAekane coMTatA nathI; kAraNuM, be paramANupugamAM cIkAza nathI; paraMtu traNa paramANupugale eka ekane paraspara ceTe che; kAraNake traNa paramANupudgalomAM cIkAza hoya che. vaLI je te traNa paramANuonA bhAga karavAmAM Ave to tenA be bhAga paNa thaI zake (eka tarapha doDha paramANu ane bIjI tarapha doDha ema); tathA traNa bhAga, (paNa eka eka paramANu, e pramANe) thaI zake. e pramANe cAra paramANu viSe paNa jANavuM. pAMca paramANupugale eka ekane cATI jAya che, ane du:khapaNe - kamapaNe thAya che. te duHkha - kama - zAzvata che ane haMmezAM sArI rIte upacaya pAme che. tathA apacaya pAme che." he bhagavana ! A badhuM sAcuM che? nathI. je dravya cAra sparzavALAM che ane je arUpI che te badhAM aguruladhu hoya che, ane bAkInAM ATha sparza vALAM gurulaghu che - ema nizcayanasanuM mana che. vyavahAranathI to gura, ladhu, gurulaghuane anulaghu ema cAra prakAranAM dravya hoya che : DhekuM guru che; dhumADe ladhu ( haLa) che; vAyu gurulaghuM che; ane AkAza aguruladhu che, 1. ahIM cATavAnI yogyatA - eTalo ja artha abhipreta che. sarakhAvo taiyAyikArdine mata. 2. be paramANu sUkSma hovAthI temAM cIkAza nathI hotI. paraMtu jyAre traNa, cAra ke pAMca vagere paramANu bhegA thAya che tyAre temAM skUlapaNuM Ave che, tethI temAM cIkAza paNa hoya che. 2010_05 Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala 485 ma0 - he gautama! anyatIrthika je e badhuM kahe che, te khoTuM che. huM ema kahuM chuM ke be paramANupugalo eka eka paraspara coTI jAya che. be paramApugamAM -cIkAza che mATe be paramANupula eka eka paraspara coTI jAya che. je te be paramApudgalanA be bhAga karavAmAM Ave to eka tarapha eka paramANupugala Ave, ane bIjI tarapha eka Ave. te pramANe traNa ane cAranuM paNa samajavuM. pAMca paramANupugale eka ekane cATIne skaMdha ane kharo; - tathA te hAnivRddhi paNa pAme; paraMtu te duHkha- karma - paNe na saMbhave. kAraNa ke karma anaMta paramANurUpa hovAthI anaMta skaMdharUpa che. pAMca paramANu to mAtra skaMdharUpa ja che. karma je pAMca ja paramANurUpa hoya to asaMkhyAta pradezavALA jIvane kevI rIte DhAMkI zake ? vaLI karmane zAzvata mAnavAmAM Ave te teno kSayapazama vagere na thavAthI jJAnAdinI hAni ane vRddhi na saMbhave, mATe karma zAzvata na hovuM joIe. tene caya ane nAza saMbhave ja che.' vivaraNa: pugale sparza, rasa, gaMdha ane varNavALAM che. jyAM sparza hoya tyAM badhe rasa, gaMdha ane rUpa paNa hAya. mATe pRthvInI peThe pANImAM, vAyumAM ane temAM paNa e cAre guNe che; tathA pRthivIparamANunI peThe manamAM paNa cus 1. je eka bAju deDha Ave, to aDadhA paramANumAM paNa cIkAza svIkArI; te pachI be paramANu na coTe ema kahevAno paNa artha zuM ? vaLI jeno aDadho bhAga thaI zake, te paramANu paNa zAne ? 2010_05 Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 486 zrIbhagavatI-sAra e cAre guNa che; kAraNake mana sarvavyApI, nathI; ane je cIja sarvavyApI nathI hotI temAM e cAre guNa hoya che. sparzI ATha che: narama, kharabacaDe; bhAre, haLave ThaMDe, une, cIkAzavALe ane lUkhe. e AThamAMnA cAra ja sparzI paramANuomAM hoI zake. cIkAzadAra, lUkho, kaMDe ane Une. ane meTA audhomAM to e AThe sparzI yathocitapaNe hoI zake. paramANu sUma che, tathA nitya che.. temAM eka rasa, eka varNa, ane eka gaMdha. heAya che, tathA uparanA cAra sparzImAMnA koI paNa be aviruddha sparza eka, paramANumAM eka ja kALe hoya che. temAM niyama e che ke, jemAM sarakhI cIkAza hoya ane jemAM sarakhI lUkhAza hoya tevA pudgalo paraspara ceTatA nathI; paNa ekabIjA karatAM ochI vadhatI (eTale ke begaNI ke tethI vadhu) cIkAza. ane lUkhAzavALA pudgale paraspara coTI jAya che. eTale ke jema ekabIjA karatAM ochI vadhatI cIkAzavALA be paramANu paraspara coTI jAya, tema ekabIjA karatAM e chIvadhatI lUkhAzavALA paNa paraspara ceTI jAya che. * -zataka 1, ude. 10. gau-he bhagavana ! paramANupudgala kaMpe ? ma-he gautama! kadAca kare ane kadAca na kaMpa. 1. eTale ke e cAramAMthI avirodhI evA game te be, game te eka paramANamAM hoya. 2. A viSe vadhu vigata mATe juo tatvArthasUtra, adhya0 5, sU. 32-6. 2010_05 Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala gau -he bhagavana! be pradezano skaMdha kaMpe ? bha0-he gautama! kadAca kaMpe, kadAca na kare; kadAca eka bhAga kaMpe, eka bhAga na kaMpe. e pramANe bethI anaMta pradezavALA skache mATe samajavuM. gau--he bhagavana ! paramANupudgala taravAranI dhArano Azraya kare ? bha0-hA gautama ! gau -he bhagavana ! te dhAra upara Azrita paramANu chedAya-bhedAya? mahatvanA gautama! paramANuomAM zastra kramaNa karI na zake. nahi to te paramANu ja na kahevAya. te ja pramANe asaMkhya pradezavALA skaMdha sudhInA kaMdha paNa zastra dvArA na chedAya ke bhedAya.1 gau he bhagavana ! anaMta pradezavALa skaMdha taravAranI dhArathI chedAyabhedAya? ma0-he gautama! koI eka chedAya ane koI eka na bhedAya: sUkSmapariNAmavALA keTalAka na chedAya; ane skUlapariNAmavALA keTalAka chedAya. - zataka 5, udde 7. gau0-he bhagavana ! zuM paramANupudgala ardhasahita che, madhyama sahita che, ane pradeza sahita che, ke te badhAthI rahita che? 1. kAraNa ke te sUma hoya che. 2. anaMta paramANune skaMdha paNa sUma pariNAmavALA hoya to na dAca. 2010_05 Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra maha-he gautama! te badhAthI rahita che. paNa bekI saMkhyAvALA - be, cAra, cha, ATha ityAdi saMkhyAvALA - pradezayukta skaMdha, ardhasahita kahevAya. paraMtu viSamasaMkhyAvALA - ekI saMkhyAvALA - traNa, pAMca, sAta ityAdi saMkhyAvALA - pradezayukta skaMdha samadhya - madhyabhAga sahita kahevAya. gau0-he bhagavan ! paramANune sparza karato paramANu (1) eka bhAga vaDe eka bhAgano sparza kare ? (2) eka bhAga vaDe ghaNe bhAgane sparza kare, (3) eka bhAga vaDe sarvano sparza kare, (4) ghaNA bhAge dvArA eka dezane sparza, (5) ghaNA deze dvArA ghaNA dezane sparza, (6) ghaNA dezo dvArA sarvane sparza, (7) sarva vaDe eka bhAgane sparza, (8) sarva vaDe ghaNe bhAgone sparza, (9) ke sarva vaDe sarvane spaze ? maha-he gautama ! sarva vaDe sarvane sparze. kAraNa ke paramANu bhAgarahita che, tethI bAkInA vikalpane temAM saMbhava nathI. e pramANe be pradezavALA kaMdhane sparzato paramANu sAtamA ane navamA vikalpa vaDe spaze, eTale ke sarva vaDe eka bhAgane sparza, ke sarva vaDe sarvane sparza 1 1. be paramANu bhegA thaIne kAMte AkAzanA be pradezane rAke, athavA eka pradezane paNa roke. paramANumAM evI eka prakAranI yogyatA che ke, aneka paramANuo paNuM keI vAra eka dezamAM ja sthita hoya. e pramANe jyAre be paramANu eka ja pradezamAM sthita hoya, tyAre pelo paramANu tene sarva vaDe sarvane sparze. 2010_05 Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala e pramANe traNa pradezavALA kaMdhane saMparzato paramANu -sAtamA, AThamA ane navamA vikalpa vaDe sparze eTale ke sarvathI dezane, sarvathI ghaNe bhAgene, ane sarvathI sarvane. e pramANe cAra-pAMca ema anaMta pradezavALA skaMdhanI sAthe samajavuM. gI-he bhagavana ! paramANune sparzatA be pradezavALA skaMdha kevI rIte spaze ? maha-he gautama ! trIjA ane navamA vikalpa vaDe spa. evI rIte be pradezavALA skaMdhane sparzata dipradezika skaMdha prathama, tRtIya, saptama ane navA vikalpa vaDe sparza traNa pradezavALA skaMdhane sparzata dipradezika skaMdha pahelA traNa vikalpa vaDe tema ja chellA traNa vikalpo vaDe sparze. e pramANe cAra-pAMca ane anaMta pradezavALA sudhI jANavuM. ga. - he bhagavana ! paramANune sparza karato traNa pradezavALo skaMdha kevI rIte paze ? maha-he gautama! trIjA, chaThThA ane navamA vaDe spaze. dipradezikane sparza karate tripradezika prathama, tRtIya, caturtha, paSTa, saptama ane navamA vaDe sparza. tripradezikane sparza karato tripradezika nave vikalpa vaDe sparze. te pramANe cAra, pAMca ane anaMta pradezavALA sudhI jANavuM. -zataka pa, ude. 7 rAjagRhanagarane prasaMga che. gau- bhagavana! be paramANu ekaThA thAya te zuM thAya ? 2010_05 Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 zrIgavatI-sAra mahe gautama! temane kripradezika skaMdha thAya ane tene je bheda thAya, to tenA be vibhAga thAya; eka tarapha eka rahe ane bIjI tarapha bIje rahe. je traNa paramANu bhegA thAya to teno tripradezika skaMdha thAya. je tene bheda thAya to tenA be ke traNa vibhAga thAya. je be vibhAga thAya, to eka tarapha eka paramANu, ane bIjI tarapha dipradezika skaMdha rahe; ane je traNa vibhAga thAya to darekamAM eka eka paramANu rahe. te pramANe cAra, pAMca, cha ema daza paramANuo sudhI jANavuM. jemake te daza paramANune eka dazapradezika skaMdha thAya; ane je tenA vibhAga karavAmAM Ave to bethI daza vibhAga thAya. be vibhAganuM svarUpa - 1-9, 2-8, 3-7, 4-6, pa-pa. traNa vibhAga- 1-1-8; 1-2-; 1-3-6; 1-4-5, 2-2-5; 2-4-4; 7-3-4; e pramANe AgaLa jANavuM. te pramANe saMkhyAnA paramANuo ekasAthe maLe to. saMkhyAtA pradezane skaMdha thAya. ane teno vibhAga thAya te bethI daza ke saMkhyAnA vibhAga thAya. te jemake : [ saM. eTale saMkhyAta gaNavA.] be vibhAganuM svarUpa - 1 paramANu-saM; ra-saM0, 3-saM. e pramANe 10-saM- athavA saM-saM. traNa vibhAga : 1-1-saM; 1-2-saM; 1-3-saM. e pramANe 1-10-saM; athavA 1-saM -saM; ra-saM-saM; e. pramANe 10-saM-saM0 athavA saMka-saM0-saM. 2010_05 Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala e pramANe 10 vibhAga sudhI gaNyA karavuM. je tenI saMkhyAtA vibhAga karavAmAM Ave, to saMkhyAta paramANu thAya. asaMkhyAtA paramANu ekaThA maLe to asaMkhyAtapradezika sakaMdha thAya. teno vibhAga karIe to bethI 10 sudhInA temaja saMkhyAtA ke asaMkhyAtA vibhAga thAya. tenuM svarUpa A pramANe che : be vibhAganuM svarUpa: 1-asaM. e pramANe 10-asaM.. athavA saM0-asaM; athavA asaM0-asaM. traNa vibhAga : 1-1-asaM0, 1-2-asaM. e pramANe 1-10-asaM; athavA 1-saM0-asaM. athavA 1-asaM0asaM; athavA ra-asaM0-asaM, e pramANe 10-asaM0asaM; athavA saM0-asaM0-asaM0 athavA asaM0-asaM-. asaM. e pramANe daza sudhI javuM. je saMkhyAtA vibhAga karavAmAM Ave to : saM paramANu-asaM; saMdipradezikakaMdha-asaMkhyAta: e pramANe saMdazapradezika asaMkhyAta; athavA saMkhyAta saMkhyAtapradezika-asaMha, athavA saMkhyAtA asaMkhyAtapradezika skaMdho. je tenA asaMkhya vibhAga karavAmAM Ave to asaMkhya paramANupudgala thAya che. have anaMtaparamANunA anaMtapradezAtmaka skaMdhanA vibhAga karavAmAM Ave, to be thI daza, tema ja saMkhyAta, asaMkhyAta. ane anaMta vibhAga thAya : 2010_05 Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 zrIbhagavatI-sAra e vibhAganuM svarUpa -1-anaM. ema daza sudhI; athavA ane-ane. traNa vibhAga : 1-1-anaM0; 1-2-anaM. ema daza sudhI; athavA 1-asaM.anaM.; athavA 1-ane-ane, athavA 2-anaM.-anaM. ema daza sudhI. athavA saM-ane-ane.; asaM.-ane-ataM. e pramANe daza sudhI gaNavuM. jo saMkhyAta vibhAga karavAmAM Ave, teA e badhA saMyeAgA asaMkhyAtanI peThe anaMtane paNa kahevA; paraMtu eka anaMta zabda adhika kahevA : saMkhyAta saMkhyAtapradezika--anaMtapradezika; saMkhyAta anaMtapradezianaMtapradezika; athavA saMkhyAta anaMtapradezika. jo tenA asaMkhyAta vibhAga karIe te eka tarapha asaMkhyAta paramANu ane eka tarapha eka anaMtapradezika skaMdha; athavA eka tarapha asaMkhyAta pridezika-anaMta; e pramANe daza sudhI. athavA asaMkhyAta saMkhyAtapradezika dhA-anaMta. athavA eka taraph asaMkhyAtA asaMkhyAtapradezika skaMdhA anaMta; athavA asaMkhyAta anaMtapradezika skaMdhe. jo tenA anaMta vibhAga karavAmAM Ave te anaMtaparamANu thAya. zataka 12, urdU. 4 gau sudhI rahe ? 7 - -he bhagavan ! paramANu kALathI ( ekarUpe ) kAM huM gautama ! echAmAM oche. eka samaya; ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyakALa sudhI, e pramANe anaMtapradezika skaMdha sudhI samajI levuM. 2010_05 Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra gau- he bhagavana ! eka AkAzapradezamAM sthita pula jyAM hoya te sthaLe, athavA bIje sthAne kALathI kyAM sudhI sakapa rahe ? he gautama ! ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyaya bhAga sudhI kaMpa rahe. e pramANe AkAzanA asaMkhya pradezamAM sthita. pudgala sudhI jANavuM. na ga -he bhagavana ! pula ekaTANuM kALuM kALathI. kyAM sudhI rahe ? ma-he gautama ! ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyaya kALa sudhI. e pramANe anaMtagaNu. kALA pula sudhI jANavuM. tathA varNa, gaMdha, rasa, sparza . . . ema anaMtarANa kakSa sudhI jANavuM. e pramANe sUkSmapariNata tema ja bAdarapariNata pula mATe jANavuM. gau- he bhagavan ! zabada pariNata pugala kALathI kyAM sudhI rahe ? - mo--he gautama! ochAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhyaya bhAga sudhI rahe. azabdapariNata pudagala to ekagaNA kALA pudgalanI jema samajavuM. gau-he bhagavan! je pu la paramANurUpe che, te paramANapaNuM tajI, skaMdhAdirUpe pariName; pachI tene paramANuparNa pAchuM prApta karatAM kALathI keTaluM lAMbu aMtara hoya ? 1. pugalanuM sadaMpatva to Akasmika hovAthI, niSkapatvanI piThe calanano asaMkhya kALa nathI hote. 2. kaI paNa pudgala AkAzanA anaMta pradezAvagADha nathI. 2010_05 Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-sAra mahe gautama! ochAmAM oche eka samaya ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyeyakALa sudhInuM aMtara hAya. gau--he bhagavan ! pridezika kadhane keTaluM hoya ? he gautama! echAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre anaMtakALanuM aMtara che; e pramANe anata pradezikakadha sudhI jANI levuM. gauhe bhagavana! eka pradezamAM sthita sap pudgalane peAtAnuM kaMpana paDatuM mUkI, pharIthI sa Mpana thatAM keTaleA kALa jAya ? mahe gautama! echAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyakALa. e pramANe pradezasthita skandhA mATe paNa samajavuM. asaMkhya gau-he bhagavan ! eka pradezamAM sthita niSkapa pudgalane peAtAnI niSkapatA cheADI daI karIthI niSkapa thatAM keTale kALa jAya ? ka ma--he gautama ! ochAmAM ochA eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asabhyeya bhAga, e pramANe asaMkhyapradezasthita skaMdhe! mATe paNa jANavuM. varNa, gaMdha, rasa, sparzI, sUkSma ane bAdaraparitAne mATe AgaLa jaNAveaA sthitikALa ja aMtarakALa samajI leve. 1. e pradezavALAne teA bAkInA paramANurUpe thavAne kALa te aMtarakALa che, kAraNake bAkInA sa kadhA anata che. 2. eka sthiti natuM kALanuM aMtara. dharUpe thavAnA kALa ane ane te anata che; cheADI, pharI te sthiti prApta karatAM vacamAM 2010_05 Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala ma gauhe bhagavana zabdaparita pudgalane karI zabdarUpe pariNamatA pahelAM kALanuM keTaluM aMtara thAya ? ~he gautama! ochAmAM ochA eka samaya; ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyakALa. gauhe bhagavan! azabdaSaNitane karI azabdapariNata thatAM kALathI keTaluM aMtara vIte ? mahe gautama! ochAmAM eche. eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre AlikAnA asaMkhyeya bhAga. zataka 5, udde. 7 . rAjagRhamAM kAleAdAyI pUche che: kA--he bhagavan ! acitta chatAM paNa kayA pudgaleA prakAza kare? ~~~~he kAleAdAyi! krodhAyamAna thayelA sAdhunI tejolezyA dUra jaI ne dUra paDe che. jyAM jyAM te paDe che, tyAM tyAM (tenA) acitta pudgale! paNa prakAza kare che. zataka 7, udde. 10 ? 9 gau.--he bhagavan! pudgalanA piraNAma keTalA prakAranA mu gautama! pAMca prakAranA che : vaNu pariNAma, gadhapariNAma, rasariNAma, spapariNAma ane saMsthAnapariNAma. gauhe bhagavana! vaNuM pariNAma keTalA prakArane che? 1. tenI kathA mATe jIe AgaLa anyatIthi ka khaDa 2010_05 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatI-sAra ma--he gautama! pAMca prakArane. e pramANe gaMdhapariNAma be prakArano, rasapariNAma pAMca prakArano, ane sparza pariNAma ATha prakArane jANa. gau-he bhagavana ! saMsthAna(AkRti pariNAma keTalA prakAranuM che? ma he gautama! pAMca prakAranuM che. parimaMDala (kaDA jevo), vRttAkAra (rUpiyA jevo), vyastra (trikoNa), caturasa: (khUNa), ane Ayata (lA). - zataka ra5, udde 3 gI-he bhagavana ! saMsthAno - pulaskaMdhanA AkAro - keTalAM kahyAM che? ma-he gautama! cha kahyAM che. parimaMDala, vRtta, carsa, caturastra, Ayata ( dIrdha ) ane aniyaMsthA (parimaMDalAdithI bhinna AkAravALuM . te badhAM saMsthAnA dravyArtharUpe anaMta che. geha-he bhagavan! parimaMDalAdi saMsthAnomAM kANu kAnAthI adhika che? bha0-he gautama! parimaMDala sauthI thoDAM che, tethI vRtta saMsthAno saMkhyAtagaNuM che, tethI caturaDha, tethI yasa, tethI Ayata, ane tethI anitthastha saMsthAno asaMkhyAtagaNuM che. che je saMsthAna je saMsthAnanI apekSAe bahu pradezAvagAhI hoya, te svAbhAvika rIte joDAM che. parimaMDala saMsthAna ochAmAM ochuM 20 pradezanI avagAhanAvALuM hoya che; ane vRtta, caturastra stra ane Ayata saMsthAna anukrame ochAmAM ochI pAMca, cAra, traNa ane be pradezanI avagAhanAvALAM che. 2010_05 Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka parimaMDala saMsthAnavALA pudgalakaMdhe vaDe niraMtara. bharelo che. temAM tulya pradezavALAM, tulya pradezAvagAhI, ane tulya varNAdi paryAyavALAM je je parimaMDala dravyo hoya, te badhAne kalpanAthI eka eka paMktimAM sthApita karatAM tathA tenI upara tema ja nIce eka eka jAtivALAM parimaMDala dravyo eka eka paMktimAM sthApita karatAM, temAM alpatvabahatva thavAthI parimaMDala saMsthAne samudAya yavanA AkAravALe thAya che. temAM jaghanyapradezika dravyo svabhAvathI alpa hovAthI prathama paMkti nAnI hoya che, ane tyAra pachI bAkInI paMkti adhika - adhikatara pradezavALI hovAthI anukrame meTI ane vadhAre meTI thAya che. tyAra pachI kramaza: ghaTatAM chevaTe utkRSTa pradezavALAM dravyo atyaMta alpa hovAthI chevaTanI paMkti atyaMta nAnI hoya che. Ama thavAkAra kSetra thAya che. gautra - he bhagavana! vRtta saMsthAna keTalA pradezavALuM che? ane keTalA AkAzapradezamAM avagADha raheluM che ? mahe gautama ! vRtta saMsthAna ghanavRtta ane prataravRtta ema be prakAranuM che. temAM prataravRtta be prakAranuM che: eja pradezavALuM (ekI saMkhyAvALuM) ane yugamasaMkhyApradezavALuM (eTale ke bekI saMkhyAvALuM). temAM je eja pradezavALuM prataravRtta che, te ochAmAM ochuM pAMca pradezavALuM, ane pAMca AkAzapradezamAM avagADha che; ane vadhAremAM vadhAre anaMta pradezavALuM, ane asaMkhyAta AkAzapradezamAM avagADha che. ghanavRtta paNa eja pradezika (ekIsaMkhyAvaLuM) ane yugmapradezika (bekI saMkhyAvALuM) ema be prakAranuM che. 2010_05 Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra temAM ejapradezika ochAmAM ochuM sAta pradezavALu', ane sAta AkAzapradezamAM avagADha che, ane vadhAremAM vadhAre anaMta pradezavALuM ane asaMkhyAta AkAzapradezamAM avagADha che. temAM je yugmapradezika dhanavRtta che, te ochAmAM ochuM atrIza pradezavALuM, ane 32 AkAzapradezamAM avagADha che; ane vadhAremAM vadhAre anaMta pradezavALu ane asaMkhya AkAzapradezamAM avagADha che. te ja pramANe vyasanA paNa vibhAge samajavA H paraMtu Ajapradezika pratatryastranA ochAmAM ochA traNa pradeza samajavA. ane yugmapradezika prataratryasranA ochAmAM ochA che. pradeza samajavA. tathA Ajapradezika dhanavyasanA echAmAM ochA rUpa pradeza ane yugmapradezika ghanatryasranA echAmAM ochA cAra pradeza samajavA. te ja pramANe caturasranA paNa vibhAge| samajavA, paraMtu Aja.prataranA echAmAM ochA nava pradeza, ane yugmaprataranA echAmAM echA cAra pradeza jANavA. tathA ejandhananA echAmAM ochA 27 tathA yugma dhananA ochAmAM ochA AThe jANavA. Ayata saMsthAnanA traNa prakAra jANavA : zreNiAyata, pratarAyata ane dhanAyata.1 bAkI badhuM upara pramANe jAvuM. paraMtu eja zreNIne ochAmAM echuM traNa pradezavALuM, 1. e traNa ityAdi viSkaAEzreNirUpa pratarAyata kahevAya che. jADAI ane viSphabha sahita aneka zraNine dhanAyata kahe che. zreNiAyata AchAmAM ochuM tripradezika hAya che; ane yugma pradezika zreyAyata dvipradezika che. 2010_05 Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala 499 tathA yugmazraNane be pradezavALuM jANavuM. e ja pratara ne ochAmAM ochuM 15 pradezavALuM, ane yugma pratara ne che pradezavALuM samajavuM. tathA ejaghanane ochAmAM ochA japa pradezavALuM, ane yugmaghanane 12 pradezavALuM jANavuM. parimaMDala saMsthAna paNa be prakAranuM che : ghanaparimaMDala, ane pratara parimaMDala. paNa te baMne mAtra yugmapradezika ja che. prataraparimaMDala ochAmAM ochuM 20 pradezavALuM ane ghanaparimaMDala 40 pradezavALuM che. gau-he bhagavan ! AkAzapradezanI zreNIo kAvyarUpe saMkhyAtI che, asaMkhyAtI che ke anaMta che? ma-he gautama ! anaMta che. gau- he bhagavana ! pUrva ane pazcima lAMbI zreNIo divyarUpe saMkhyAtI che, asaMkhyAtI che ke anaMta che? maha-he gautama! anaMta che. e pramANe ja dakSiNa ane uttara lAMbI, tathA Urdhva ane adhe lAMbI zreNIo saMbadhe jANavuM. paraMtu lokAkAzanI zreNIo dravyarUpe asaMkhyAtI che; tema ja tenI pUrvapazcima Adi zreNIo paNa asaMkhyAtI che. paraMtu alakAkAzanI sarva prakAranI zreNIo anaMta jANavI. AkAzanI sarva prakAranI zreNIo pradezarUpe anaMta che. paraMtu lokAkAzanI zreNIo pradezarUpe keAI saMkhyAta pradezarUpa che, tathA koI asaMkhyAta pradezarUpa che, paNa anaMta pradezarUpa nathI. (vRttAkAra lokanA alakamAM gayelA datakanI zreNIo saMkhyAta pradezAtmaka che, ane bAkInI asaMkhyAta pradezAtmaka 2010_05 Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra che.) te pramANe pUrva ane pazcima tathA dakSiNa ane uttara lAMbI zreNIe jANavI. paraMtu Urdhva ane adheA lAMbI leAkAkAzanI zreNIo sakhyAta pradezapa nathI, paNa asaMkhyAta pradezAtmaka che. aAkAkAzanI zreNIe kAIka sa`khyAta pradezarUpa hAya, kAI asaMkhyAta pradezarUpa hAya, ane kAI anata pradezAtmaka hAya. (leAkamadhyavatI kSullaka prataranI najIkamAM AvelI Urdhva-adheA lAMkhI adhAkSeAkanI zreNIemAM je prAraMbhanI che te saMkhyAta pradezanI che, ane tyAra pachI AvelI asaMkhyAta pradezanI che. tIrachI lAMbI aleAkAkAzanI zreNIe tA avazya anaMta pradezarUpa hoya che. ) pUrva ane pazcima lAMkhI, tathA dakSiNa ane uttara lAMbI aleAkAkAzanI zreNIe anaMta pradezanI che. gau.he bhagavan ! zreNIe zuM sAdi--sAnta che, sAdi-anata che, anAdimAMta che, ke anAdi-anaMta che ? ma--he gautama anAdi ane anaMta che. gau.he bhagavan ! leAkAkAzanI zreNIe sAdimAMta che ? ma~hA gautama ! gau he bhagavan ! akSeAkAkAzanI zreNIe sAdi sAnta che ? ma--nA gautama ! kAIka sAdi--sAnta che; kAi sAdi-anata che; kAIka anAdi--sAnta che; tathA kAryaka anAdi-anaMta che. (madhyaleAkavatI kSullaka prataranI napha AvelI Urdhva ane adheA lAMbI zreNIe sAdi--sAMta che; leAkAntathI AraMbhI cAtaraka jatI sAdi-anaMta che; 2010_05 Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala 501 lAkAntanI pAse badhI zreNIonA aMta thatA hAvAthI tenI apekSAe anAdimAMta che; ane leAkane choDIne je zreNIe AvelI che, te anAdi anaMta che. e pramANe pUrva-pazcima lAMbI, ane dakSiNa-uttara lAMbI zreNIe saMbaMdhI jANavuM, paNa te sAdimAMta nathI, kAraNa ke akSeAka viSe pUrva-pazcima ane uttara-dakSiNa zreNIene Adi che, paNa aMta nathI.) gau---huM bhagavan ! keTalI zreNIe che ? ma.~~~OM gautama ! sAta zreNIe che : 3. vivaraNa : jyAM jIva ane pudgalanI gati thAya, te AkAzapradezanI pa`kti, tenuM nAma zreNI. tenA sAta prakAra che. 1. RjuAyata - sIdhI ane lAMbI. (UrdhvaleAkAdimAMthI adhAkSeAkAdimAM sIdhA jAya tyAre). 2. ekata:vakrA - eka tarapha vAMkI ( sIdhA jaIne vakragati kare, arthAt bIjI zreNImAM praveza kare tyAre ). ubhayata:vakrA - e tarapha vAMka (eTale ke e vAra vakragati kare - e vAra bIjI zreNImAM praveza kare tyAre. A zreNI leAkanI AgneyI * dizAthI adhAkSeAkanI vAyavI dizAmAM je utpanna thAya tene hoya che. prathama samaye AgneyI dizAmAMthI tIrahe. naiRtI dizAmAM jAya, tyAMthI khInna samaye tArA vAyavI dizAmAM jAya, ane tyAMthI trIjA samaye adhe! - nIce vAyavI dizAmAM jAya). 4. ekata:khA-eTale ke eka tarapha leAkanADI sivAyanA AkAzavALI. ( trasa nADInA vAmapArthAdi bhAgathI trasanADImAM praveza kare, ane punaH te trasanADI dvArA jaIne tenA vAmavA,di bhAgamAM utpanna thAya te ekataHkhA zreNI kahevAya. kAraNake tenI eka dizAmAM la eTale AAkanADI 2010_05 Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrIbhagavatI-sAra sivAyanuM AkAza Avela che. A zreNI be, traNa ane cAra samayanI vakragati sahita hovA chatAM kSetranI vizeSatAthI. judI kahI che). 5. ubhayataHkhA - be tarapha kanADI. sivAyanA AkAzavALI. (tranADInI bahAra tenA vAmapArlAdi. bhAgathI praveza karIne te trasanADI dvArA jaIne tenA ja dakSiNa pArdhAdi bhAgamAM utpanna thAya te ubhayataHkhA zreNI kahevAya che. kemake tene trasanADInI bahAranA vAma ane dakSiNa AkAzanI bAjune sparza thAya che). 6. je zreNI dvArA paramANu vagere gALa bhamIne utpanna thAya te cakravAla, ane 7. ardhagALa bhamIne utpanna thAya te ardhacakravAle. -zataka rapa, ude3 10 ga -he bhagavan! paramANupudgala eka samayamAM lokanA pUrva cheDAthI pazcima cheDAmAM, pazcima cheDAmAMthI pUrva cheDAmAM, dakSiNa cheDAmAMthI uttara cheDAmAM, uttara cheDAmAMthI dakSiNa cheDAmAM, uparanA cheDAmAMthI nIcenA cheDAmAM, ane nIcenA cheDAmAMthI uparanA cheDAmAM jAya ? bha0--hA gautama! jAya. 11 gau-he bhagavana ! paramANupula vAyukAya vaDe spaSTa (vyApta) che ke, vAyukAya paramANupugala vaDe spaSTa - vyApta che? bha0-he gautama ! paramApugala vAyukAya vaDe vyApta che. paNa vAyukAya paramANupugala vaDe vyApta nathI. e 2010_05 Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala 500 pramANe asaMkhyAta pradezika skaMdha sudhI jANavuM. paraMtu anaMtapradezika skaMdha vAyukAya vaDe spaSTa che; paNa vAyukAya anaMtapradazeka kaMdha vaDe kadAca spaSTa hoya ane kadAca pRSTa na hoya. gau -he bhagavana! basavAyukAya vaDe spaSTa che ke vAyukAya masakavaDe pUSTa che ? maha-he gautama ! masaka vAyukAya vaDe vyApta che, paNa vAyukAya masaka vaDe vyApta nathI. - zataka 18, udde 10 12 gau-he bhagavana! paramANupula keTalA varNavALo, keTalA gaMdhavALo, keTalA rasavALA ane keTalA sparzavALA che ? bha0-he gautama ! te eka varNavALA, eka gaMdhavALa, eka rasavALe ane be sparzavALe che. je te eka varNavALe hoya to kadAca kALo, kadAca lIle, kadAca rAte, kadAca pILo ane kadAca dhaLo hoya. je te eka gaMdhavALo hoya to kadAca sugaMdhI ane kadAca durgadhI hoya. jo te eka rasavALe hoya, te kadAca kaDavo, kadAca tIkho, kadAca tUre, kadAca khATe ane kadAca madhura hoya. je te be sparzavALo hoya to kadAca zAMta ane snigdha, kadAca zIta ane akSa, kadAca uSNu ane snigdha tathA kadAca uSNa ane rukSa hoya che. 1. jyAre te moTo hoya tyAre. 2. paramANumAM zata, uga, snigdha ane rukSa e cAramAMnA koI paNa avireAdhI be sparza hoya che. 2010_05 Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ New zrIbhagavatI-sAra dipradezika rakaMdha kadAca eka varNavALo, kadAca be varNavALe, kadAca eka gaMdhavALe, kadAca be gaMdhavALo, kadAca eka rasavALo, kadAca be rasavALo, kadAca be sparzavALe, kadAca traNa sparzavALe ane kadAca cAra sparzavALA paNa hoya. jyAre baMne pradezano eka varNarUpe pariNAma thAya che, tyAre tenA kALA vagere pAMca vikalpa thAya; jyAre baMne pradezonA bhinna bhinna varNarUpe pariNAma thAya, tyAre tenA brikasaMgathI (kALarAta, kALo-pILA ityAdi ) 10 vikalpa thAya. e pramANe gaMdha, rasa ane sparzanuM samajavuM. triprAdezika skaMdha e pramANe eka varNavALo, be varNavALo, ane kadAca traNa varNavALA hoya; ema rasa saMbaMdhe paNa . . . traNa sudhI gaNavuM. bAkI badhuM dipradezika skaMdha pramANe ema catu prAdezika skaMdha viSe paNa jANavuM. paNa ekathI mAMDIne cAra varNa vagere gaNavA. ema paMcapradezika skaMdha viSe paNa samajavuM, paNa ekathI mAMDIne pAMca varNa vagere gaNavA. te pramANe asaMkhyAtapradezika skaMdha sudhI paNa kahevuM. sUkSmapariNAmavALA anaMtapradezika skaMdhane paMcapradezika skaMdhanI mAphaka ja kahevuM. paraMtu sthUla pariNAmavALe anaMtapradezika skaMdha 1 thI pAMca varNavALe, 1 thI be gaMdhavALA, 1 thI pAMca rasavALe, 1. anaMtapradezika skaMdha paNa sUkSma hoya, te temAM naramapaNuM ke kharabacaDapaNuM tathA bhArepaNuM ke haLavApaNuM saMbhavatuM nathI, jyAre sthUla kaMdhamAM te saMbhave che. 2010_05 Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala paNa kadAca cAra sparzavALe, kadAca pAMca sparzavALA, kadAca che sparzavALe, kadAca sAta sparzavALA tathA kadAca ATha sparzavALA paNa hoya. gohe bhagavan! phANita - goLanI rAbamAM keTalA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya? bha0-he gautama! ahIM pAramArthika (naiRyika ) ane vyAvahArika ema be nayo (daSTibiMdue)thI javAba ApI zakAya. vyAvahArika nayanI apekSAe phANita goLa madhura 2. cAra pa vALa hoya to sarva karkaza, sarva guru, sarva zIta, ane sarva sinagdha hoya ke sarva karkaza, sarva guru, sarva zIta ane sarva rUkSa hoya; ityAdi mRdu, laghu, uSNa, ane rukSanA 16 vika samajavA. pAMca sparzavALo hoya te sarva karkaza, sarvaguru, sarva zIta, ekadeza sinagdha ane ekadeza kSa hoya (athavA chevaTanA bemAM aneka deza snigdha ane ekadeza kSa hoya, athavA ekadeza snigdha ane aneka deza kSa hoya, athavA aneka deza nigdha ane aneka deza samakSa heya.) ema game te eka joDakane ekadezAdi rUpe gaNI 32 vikalpa karavA. che sparzavALo hoya to sarva karkaza, sarva guru, ekadeza zIta, ekadeza uSNa, ekadeza cinagdha, eka rAkSa, ema game te be joDakAMne edezAdi rUpe gaNatAM 384 vikalpa thAya. sAta spa vALo hoya, te sarva karkaza, ekadeza guru, ekadeza ladhu, ekadeza zIta, ekadeza uSNu, ekadeza snigdha, ekadeza rakSa ema game te traNa jeDakAne ekadezAdipe gaNatAM 512 vikalpa thAya. ane ATha sparzavALAmAM cAre jeDakAM edezAdi rUpe gaNatAM 1296 vika thAya. 2010_05 Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara rasavALA kahyo che, paNa naiRcika nayanI apekSAe temAM pAMca vaNuM, e gadha, pAMca rasa ane ATha sparze che. [ eTale ke, temAM pAMce varNa che, paNa amuka eka pradhAna vaNuM ne tene vaNu vyavahAramAM kahevAmAM Ave che tyAdi. zataka 18, udde. chuM 13 gau.--he bhagavana : paramANu sakhyAta che, asakhyAta che ke anata che ! mahe gautama ! anaMta che. e pramANe ane ta pradezavALA kA sudhI jAvuM. gau.--he bhagavana ! AkAzanA eka pudgalA sakhyAta che, asaMkhyAta che ke pradezamAM rahelAM anata che ? mahe gautama! anata che. e pramANe asakhyAta pradezamAM rahelAM pudgale sudhI jANatuM. gauhe bhagavan! eka samayanI sthitivALAM pudgale keTalAM che? ~huM gautama ! anata che. e pramANe asaMkhyAta samayanI sthitivALAM pudgalle sudhI jANavuM. gau--he bhagavan ! ekaguNa kALAM pudgaleA keTalAM che ? mahe gautama! anaMta che. e pramANe ana'taguNa kALAM saMbaMdhI tema ja bAkInA vargu, gaMdha, rasa ane spa sabaMdhI jANavuM. gau.--he bhagavana ! paramANu ane dripradezika kadha, emAM dravyApe kANa kAnAthI vizeSAdhika che ? 2010_05 Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala 107 ma- he gautama ! dipradezika karatAM paramANuo vyArtha... rUpe ghaNuM che. te pramANe tripradezika karatAM dipradezika skaMdhe ghaNuM che. . . e pramANe daza pradezavALA karatAM nava pradezavALA vadhAre che. paraMtu daza pradezavALA kaMdho karatAM saMkhyAta pradezavALA ska ghaNuM che, ane saMkhyAtapradezika kaMdhe karatAM asaMkhyAtapradezika kaMdhe ghaNA che. paraMtu anaMta pradezika audho karatAM asaMkhyAta pradezika skaMdhe ghaNuM che. paraMtu pradezArthapaNe vizeSAdhikatva vicArIe, to paramANu karatAM dipradezika kaMdho ghaNuM che, e pramANe navapradezika karatAM dazaprAdezika ghaNuM che, dazapradezika karatAM saMkhyAtapradezika ghaNA che; saMkhyAta karatAM asaMkhyAtaprava ghaNuM che, ane anaMtaprava karatAM asaMkhyaprava ghaNuM che. gau -he bhagavana ! eka pradezamAM rahelAM ane be pradezamAM rahelAM pudgalomAM vyArtharUpe kyAM kAnAthI vizeSAdhika che ? maha--he gautama ! be pradezamAM rahelAM karatAM eka 1. ANu karatAM dviadezika cheDA che, kAraNa ke te sthUla che bIjA ema paNa kahe che ke, tenuM kAraNa vastusvabhAva ja che. 2. temanAM sthAna vadhAre hovAthI. - TIma. 3. kAraNa ke anaMtapradezika skaMdhano tathAvidha sUma pariNAma thAya che. 4. jemake dravya vaDe parimANathI paramANu so hoya, ane kripradezika 60 hoya; te paNa pradezapaNe paramANuo te e ja thayA, paNa Dhipradezike to 120 thayA. 2010_05 Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ senTa zrIbhagavatI-sAra pradezamAM rahelAM vizeSAdhika che. . . ema daza karatAM nava pradezavALAM adhika che. ema daza karatAM saMkhyAta pradezavALAM, ane saMkhyAta karatAM asaMkhyAta pradezamAM rahelAM pudgale vyApaNe adhika che. paNa pradezA paNe vicAratAM eka karatAM e pradezamAM rahelAM pudgale adhika che, ema nava karatAM za pradezamAM rahelAM ane daza karatAM sakhyAta pradezamAM rahelAM, ane sakhyAta karatAM asaMkhyAta pradezamAM rahelAM adhika che. gau--huM bhagavan! eka samayanI sthitivALAM ane e samayanI, sthitivALAM pudgaleAmAM dravyA rUpe kayAM pudgaleA kAnAthI adhika ? ma--jevuM avagAhanAnuM ( eka pradezamAM rahela ane e pradezomAM rahela nuM kahyuM) tevuM sthitinuM samajavuM. gauhe bhagavana! ekaguNa kALAM ane dviguNa kALAM pudgalAmAM dravyA rUpe kayAM pudgale! kAnAthI vizeSAdhika che ? ma.-paramANupudgalAdinI peThe badhuM kahevuM. e pramANe badhA varNa, gaMdha ane rasa sabadhe kahevuM. gau~huM bhagavan! ekaguNu kaza, ane dviguNu kaza pudgaleAmAM vyA paNe kANuM kAnAthI adhika che ? ma~ke gautama! ekaguNu kaza karatAM dviguNu kazapudgale adhika che. ema navaguNu karatAM dazaguNa kaza 1. eTaluM yAda rAkhavuM ke paramANuthI mAMDIne ana'tapradezika skaMdha paNa epradezAvagADha hoya che; ane caNUkathI mAMDI ana'tANuka kabdha be pradezAvagADha hAya che i. 2010_05 Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pugala pa09 vizeSa che; dazaguNa karatAM saMkhyAtaguNa saMkhyAtaguNa karatAM asaMkhyAtaguNa, ane asaMkhyAtaguNa karatAM anaMtaguNa karkaza pudgale adhika che. e pramANe pradezArthapaNe samajavuM, ane e pramANe mRdu, guru ane ladhusparza viSe paNa kahevuM. paNa zata, uSNa, snigdha ane kSasparza viSe varNanI peThe kahevuM. gau he bhagavan! e paramANupudgo , tathA saMkhyAtapradezika, asaMkhyAtapradezika ane anaMtapradezika skaMdhomAM kavyArtharUpe, pradezArtharUpe ane vyArtha-pradezArtharUpe kyAM kenAthI vizeSAdhika che? maha-he gautama ! pracAI sauthI thoDA anaMtapradezika skaMdhe che, tethI paramANupudgala dravyArtharUpe anaMtagaNuM che, tethI saMkhyAtapradezika dravyArtharUpe saMkhyAtagaNuM che, ane tethI asaMkhyAtapradezika audho dravyArtharUpe asaMkhyAtagaNI che. rAtha- anaMtapradezavALA kaMdhe pradezArtharUpe sauthI theDA che; tethI pamANupudgale apradezArtharUpe anaMtagaNuM che. tethI saMkhyAtapradezika skaMdho pradezArtharUpe saMkhyAtagaNuM che, ane tethI asaMkhyAtapradezika & pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che, vyArtha-: dravyArtharUpe anaMtapradezika audho sauthI cheDA che, ane te ja skaMdho pradezArtharUpe anaMtagaNuM che. tethI paramANupudgala dravyArtha-apradezArtharUpe anaMtagaNuM che; tethI saMkhyAtapradezika sko dravyArtharUpe. saMkhyAtagaNuM che, ane tethI te ja ska: pradezArtharUpe saMkhyAtagaNI che; 1. paramANune pradeza na hovAthI. 2010_05 Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrIbhagavatI-sAra tethI asaMkhyAtaprAdezika ska kavyArtharUpe asaMkhyAtagaNa che, ane tethI te ja skandha pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNa che. gau -he bhagavana ! eka pradezamAM rahI zake tevAM, sakhyAtapradezamAM rahI zake tevAM, ane asaMkhyAta pradezamAM rahI zake tevAM pugalemAM dravyArthapaNe, pradezArthapaNe ane kavyArtha-pradezArthapaNe keNu konAthI adhika che ? mAhe gautama ! ekapradeza pratyArtha sauthI cheDA che, tethI saMkhyAta pradezamAM rahI zake tevAM pudgalo vyArtha rUpe saMkhyAtagaNa che; ane tethI asaMkhyAta pradezamAM rahI zake tevAM pugala dravyArtharUpe asaMkhyAtagaNAM che. prapherArtha: eka pradezamAM rahI zake tevAM pugalo apradezArthapaNe sauthI DAM che, tethI saMkhyAtA pradezamAM rahI zake tevAM pudgalo pradezArtharUpe saMkhyAlagaNa che; ane tethI asaMkhyAta pradezamAM rahelAM pudgale pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che. cAI - prArtho : eka pradezamAM rahI zake tevAM pudgala dravyArtha- apradezArtharUpe sauthI cheDo che; tethI saMkhyAnA pradezamAM rahI zake tevAM pudgala dravyArtharUpe saMkhyAtagaNa che, ane te ja pugalo pradezArtharUpe saMkhyAtagaNuM che. tethI asaMkhyAta pradezamAM rahI zake tevAM pudgala dravyArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che, ane tethI te ja pudgala pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNuM avagAhanA saMbaMdhe a5-bahutva kahyuM che tema sthiti saMbaMdhe (eka samayanI sthitivALAM, saMkhyAta samayanI sthitivALAM ane asaMkhyAta samayanI sthitivALAMnuM alpatvabahutva) kahevuM. paramANupudgalanuM abhyatvabahuta kahyuM tema 2010_05 Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala ekaguNa kALA, saMkhyAtaguNa kALA, asaMkhyAtaguNu kALA ane anaMtagaNu kALA ema) varNa, gaMdha ane rasa saMbaMdhe jANavuM. ga--he bhagavana! ekaguNa karkaza, saMkhyAtaguNu karkaza, asaMkhyAtaguNu karkaza ane anaMtaguNa karkaza e pudgalomAM kavyArtharUpe, pradezArtharUpe tathA kavyArtha-pradezArtharUpe kahyuM kAnAthI vizeSAdhika che? maha-he gautama ! ekaguNu karkaza pudgalo vyArthaLe sauthI ceDAM che; tethI saMkhyAtaguNa karkaza vyArtharUpe saMkhyAtagaNAM che; tethI asaMkhyAtaguNa karkaza vyArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che; tethI anaMtaguNa karkaza vyArtharUpe anaMtagaNuM che. zArtha paNa ema ja jANavuM; paraMtu saMkhyAtaguNuM karkaza pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNAM kahevAM. vyArca -prArthahave : eka guNa karkaza pudgala dravyArtha pradezArthapaNe sauthI cheDo che; tethI saMkhyAtaguNa karkaza pudgalo vyArtharUpe saMkhyAtagaNuM che, ane te ja pudgale pradezArtharUpe saMkhyAtagaNAM che; tethI asaMkhyAtaguNa karkaza pudgala dravyArtharUpe asaMkhyAtagaNuM che, ane te ja pudgalo pradezArtharUpe asaMkhyAtagaNa che. anaMtaguNa karkaza pudgala dravyArtharUpe tethI anaMtagaNuAM che, ane te ja pudgala pradezArtharUpe tethI anaMtagaNuM che. e ja rIte mRdu, guru ane laghu sparzonuM jANavuM; paraMtu zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzenuM varNa pramANe jANavuM. -zataka 25, udde 4 2010_05 Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yugala 512 14 gau0-he bhagavan! sakaMpa paramANupudgala potAnI kaMpAyamAna avasthAthI baMdha paDI, pAcho keTale kALe kaMpe? . ma-he gautama ! svasthAnanI apekSAe (eTale ke paramANurUpe ja rahe tyAre ) ochAmAM ocho eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre asaMkhya kALanuM aMtara hoya; paraMtu parasthAnanI apekSAe (eTale ke te jyAre dipradezAdika kaMdhanI aMtargata hoya tyAre ) ochAmAM ochuM eka samayanuM aMtara hoya; (paNa jyAre te asaMkhyAta kALa paryata dipradezAdika kaMdharUpe rahI, punaH temAMthI judo paDIne kapa, tyAre) vadhAremAM vadhAre asaMkhyAtakALanuM hAya. e pramANe niSkapa paramANupugala kaMpIne pAchA niSkapa thAya tenuM aMtara svasthAnanI apekSAe ochAmAM e che eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre AvalikAno asaMkhya bhAga hoya. paraMtu parasthAnanI apekSAe (eTale ke nizcala thaI potAnA sthAnathI calita thAya ane ochAmAM ocho eka samaya dipradezAdi skaMdharUpe rahIne punaH nizcala thAya tyAre, ochAmAM ochA eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre (eTale ke, jyAre asaMkhyAtakALa sudhI dipradezAdi skaMdharUpe rahI, tethI judo thaIne sthira thAya tyAre) asaMkhyakALanuM aMtara hoya. te ja pramANe sakaMpa be pradezavALA skaMdhane svasthAnanI apekSAe ochAmAM ocho eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyAtakALa; ane parasthAnanI apekSAe ochAmAM e che eka samaya ane vadhAremAM vadhAre (eTale ke, 2010_05 Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ subala kripradezika skaMdha calita thaI te anaMtakALa paryaMta uttarAttara khIjA anaMtapudgaleAnI sAthe saMadha karatA punaH te ja paramAnI sAthe saMbad thaI te punaH cAle tyAre ) anatakALanuM aMtara hoya. e pradezavALA niSkapa skaMdhane svasthAnanI apekSAe ochAmAM ochuM eka samayanuM ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asaMkhya bhAganuM; tathA parasthAnanI apekSAe echAmAM echA eka samayanuM ane vadhAremAM vadhAre anaMtakALanuM aMtara heAya. e pramANe ana'tapradezika skaMdha sudhI jAvuM. gau.--he bhagavan! saka Mpa ane niSkapa paramANuemAM kANa nAthI vizeSAdhika che? huM gautama! sakapa sauthI thoDAM che, ane niSkapa asaMkhyAtagaNAM che, e pramANe asaMkhyAta pradezavALA skaMdhA sudhI jANavuM. 4 gau.he bhagavan ! sakaMpa ane niSkapa anaMta pradezavALA skadhAmAM kANu kAnAthI vizeSAdhika che? ma--hai gautama ! ana'ta pradezavALA niSkapA sauthI gheADA che, ane tethI anaMta pradezavALA saMpa anaMtagaNA che. gau.--huM bhagavan! paramANu amuka aMze kape, sava aMze kape, ke niSkapa hoya ? ma--agautama ! te sarva aMze pe ane kadAca niSkarSa paNa hAya. * mULamAM e badhAnA pAchA dravyArUpe, pradezA rUpe ane kulacA rUpe vizeSAdhikattvanA aneka vikalpa ApyA che. 2010_05 Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra paraMtu dipradezika skaMdha kadAca amuka aMze kaMpe, kadAca sarva aMze kaMpe ane kadAca niSkapa paNa rahe. 1 - zataka 25, ude. 4 15 gau-he bhagavana ! paramANupudgalonA saMyoga ane bhedane saMbaMdhathI anaMtAnaMta pula parivarte che jANavA yogya che. soga ane bhedanA yogathI e paramANupudgalonA anaMtAnaMta parivarte thAya che. kAraNa ke eka ja paramANu dvacakathI mAMDI anaMtANuka dravyo sAthe sajAte anaMta parivarte pAme che; ane paramANu anaMta che; tathA dareka paramANue anaMta parivarte saMbhavatA hovAthI, paramANupugalonAM parivartei anaMtAnaMta thAya che. to te pudgala parivarte keTalA prakAranA che ? maha-he gautama ! (pudgalaparamANunA sAta prakAra pramANe) te sAta prakAranA che: dArika pudagalaparivarta, vaikriya pugala parivarta, taijasa pula parivarta, kAmaNa pugalaparivarta, mana pudgalaparivarta, vacana pudgalaparivarta, ane AnapAna pudgala parivarta. gau-he bhagavana ! audArika pudgala parivartanuM te nAma zAthI che? maha-he gautama! dArika zarIramAM vartatA jIve 1. mULamAM Ane mATe paNa kALanuM aMtara, ane pachI te badhAnA dravyArthIdipaNe vizeSAdhikatvanI vigato che. 2. pugala dravya sAthe parivarta - eTale ke paramANuonAM milana, te pula parivarta. 2010_05 Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudagala 515 dArika zarIrane egya dravya audArikazarIrapaNe grahaNa karelAM che. tathA tepaNe te pariNAma pAmelAM che, nirjarAyelAM che, jIvapradezathI nIkaLelAM che ane jIvapradezathI chUTAM thayelAM che, mATe te audArika pudgala parivarta kahevAya che. e pramANe bIjAne paNa samajI levuM. gau-he bhagavana! audArikapudgalaparivarta keTalA kALe nIpaje? ma0 he gautama! anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI vaDe nIpaje. e pramANe anyanuM paNa samajavuM. gau0 -he bhagavana ! e badhAnI nipattikALamAM karyo kALa konAthI vizeSAdhika che? maha-he gautama! sarvathI thaDe kAmaNane che (kAraNa ke, te sUma tathA bahutama paramANuniSpanna hoya che, eka vAre bahu svIkArAya che, tathA sarva nArakAdipadamAM vartamAna jIva vaDe te niraMtara grahaNa karAtA hovAthI, te sighaLAM pudgalenuM grahaNa thaDA vakhatamAM thaI zake che, tenAthI anaMtagaNa taijasano che (kArmANathI sthUla hovAthI); tenAthI anaMtagaNo audArikano (tenAthI sthUla hovAthI.); tenAthI anaMtagaNo AnaprANana; tenAthI anaMtagaNo 1. eTale ke eka jIva grAhaka hovAthI, ane pugala anaMta hevAthI, tathA pUrve grahaNa karelAM gaNavAnAM na hovAthI. 2. joke te audArika pugala karatAM sUkSama hoya che, tathA bahupradezika hoya che; chatAM aparyApta avasthAmAM temanuM grahaNa hetuM nathI; tathA paryApta avasthAmAM paNa dArika zarIranAM pagale karatAM te DAM levAmAM hoya che. 2010_05 Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhAgavatI-sAra manano; tenAthI anekagaNo vacananoM; ane tenAthI anaMtagaNuM vaikriya che.3 - zataka 12, ude. 4 gau0-he bhagavana ! paramANu zAzvata che ke azAzvata? maha-he gautama! dravyArtharUpe te zAzvata che, ane vaNadi paryAyavaDe te azAzvata che. gau0-he bhagavana!*paramANu carama che ke acarama che? maha-he gautama! dravyanI apekSAe carama nathI; paNa acarama che; kSetranI apekSAe kadAcita carama che ane kadAcita acarama che. kAlanI apekSAe kadAcit carama che, ane kadAca acarama che; tathA bhAvanI apekSAe kadAcita carama che ane kadAcit acarama che. - zataka 14, ude4 [ vivaraNa: je paramANu vivakSita pariNAmathI rahita thaIne punaH te pariNAmane pAmaze nahIM, te paramANu te pariNAmanI apekSAe carama kahevAya che, ane je paramANu punaH te pa@iAma pAmaze, te apekSAe te acarama che. dravyanI apekSAe paramANu carama nathI; kAraNa ke skaMdha banavA chatAM te pharI paramANu banaze; kSetra sAmAnyanI dRSTie to te acarama che, kAraNa ke paramANu pharIthI tyAM Avaze, 1. ekedriyadi kAyamAM tenuM grahaNa na hovAthI. 2. modravyathI bhASAdravya atisthala hevAthI eka sAthe DAM ja levAya che tethI. 3. vaikriya zarIra bahu kAle prApta thatuM hovAthI. 2010_05 Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pumala paraMtu amuka kevalajJAnIe samudghAta karyo hAya, te kaivalajJAnInA saMbaMdhiviSTa paramANu kAI paNa samaye te kSetranA Azraya nahIM kare, kAraNa ke te kevalInuM nirvANu thavAthI te kSetramAM punaH kadI nathI AvavAnA. mATe te apekSAe te carama che. te pramANe pUrvAdi kALane viSe je kevalIe samuddhAta karyo, te kAlane viSe je paramANu rahezeA che, te paramANu te kelisamuddhAviziSTa te kALane kadI paNa prApta nahIM kare. mATe te carama che; paNa vizeSaNurahita kAlanI apekSAe te acarama che. te ja pramANe kalisamuddhAtane avasare je paramANu varNAdi vizeSabhAvane prApta thayA hatA, te paramANu vivakSita kaeNlisamuddhAviziSTa varNadipariNAmanI apekSAe carama che.] 17 gau-he bhagavan ! keTalA prakAranA pudgale! kahyA che? mahe gautama! traNa prakAranA pudgaleA kahyA che. 1. prayAgapariNata - eTale ke jIvanA vyApArathI zarIrAdipe pariNAma pAmelA. 2. mizrapariNata ( prayAga ane svabhAva atenA saMbaMdhathI pariNAma pAmelA), ane 3. visrasA pariNata ( svabhAvathI pariNamelA ). * prayAgapariNAmaneA tyAga karyAM vinA visrasA -svabhAvathI pariNAmAntarane prApta thayelA mRta kahevadi puTTugaaA te mizra pariNata; athavA visrasAthI pariNata thayelI tathA audArikArDade zarIrapaNe pariNAma pAmelI audArikAdi vaNAe jIvanA prayAgathI jyAre audArikAdi zarIra vagere rUpe pariNata thAya tyAre te paNa mizrapariNata kahevAya che. 2010_05 Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAr gau~~~he bhagavan ! prayAgapariNataH pudgaleA keTalA prakAranA kahyA che ? matsye gautama! pAMca prakAranA kahyA cheH ekreyiprayAgapariNata (eTale ke ekedriya jIvana! vyApAra vaDe pariNAma pAmelA, e iMdriyaprayAgapariNata, ema pacetriyaprayAgarita.1 01 gau he bhagavan! mizrapati pudagaleA keTalA prakAranA kahyA che? mate gautama! pAMca prakAranA kahyA che; te A pramANe ekendriyamizrapati......ema pace driya sudhI, 18 gau.--huM bhagavan ! visrasArita - svabhAvathI paraNAmane prApta thayela pudgaleA keTalA prakAranA kahyA che? mahe gautama! pAMca prakAranA kahyA che: vadhyuM pariNata, gadhaparita, rasapariSkRta, sparzvaparita ane saMsthAnapariNata. ra 1. mULamAM pachI te darekanA peTA vibhAgeA paNa jaNAvelA che; jemake ekadriyanA pRthvI, Adi pAMca; 'cendriyanA naicika, tiryaMca, deva, ane manuSya. pAchA te dareknA sUkSma, bAdara, jalacara, sthalacara, paryApta, aparyApta, ga'ja, samUrNima ema jeTalA peTAvibhAga prasiddha che, te gaNAvelA che. - 2. te vaNu vagerenA peTAvibhAgeA paNa mULamAM gaNAvyA che. mULamAM AnI pachI prayeAganA mana - vANI - kAcanA pratyeAga ema traNa peTAvibhAga pADacA che, ane mana - vANInAM pAchA satya, mithyA Adi peTAvibhAga pADayA che. kAryaprayAgamAM audArikAdi zarIrarUpe peTAvibhAga pADacA che; ane te darekanA 2010_05 Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pudgala 19 gau-he bhagavan! prayogapariNata, mizrapariNata ane visApariNata e pudgalamAM kyAM pulo kenAthI vizeSAdhika che? ma0-he gautama! sauthI thoDAM prayogapariNata che; tethI mizra anaMtagaNuM che ane tethI vizvasApariNata anaMtagaNa che. gohe bhagavana! te ema ja che. he bhagavana ! te ema ja che. - zataka 8, udde 1 pAchA ekendriyAdi rUpe peTAvibhAga pADyA che. te ja pramANe mizranA paNa manomizra, vacanamizrAdi peTAvibhAga pADayA che ane visAnA varNAdi piTAvibhAga pADyA che; te varNAdinA paNa kRSNAdi peTAvibhAga pADyA che. Ama eka dravyanI apekSAo ATale vistAra karI, pAchuM be dravyanI apekSAe te badhuM gaNAvyuM che. temAM eka amuka rIte ane bIjuM bIjI rIte evA paNa vibhAga saMbhavatA hovAthI vistArano pAra nathI rahyA. e pramANe pAcho traNa dravyone, ane aMte cAra kanyAne ema asaMkhyAta ane anaMta drAno ullekha karI prakaraNa pUruM karyuM che. 1. kAraNake progapariNata eTale zarIrAdirUpe pariNuna; paraMtu jIvapudgalano saMbaMdhakALa cheDe che, tethI te ceDAM che; viaisA to anaMta che, kAraNake jIvathI grahaNa na thAya tevAM paNa anaMta pugale che. 2010_05 Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 astikAya ane kAvibhAga 1H astikAya 1 vivaraNa : 'asti' eTale pradeza, ane kAya ' eTale samUha. e pramANe 'astikAya' eTale pradezanA samUha. jIva, pudgala vagere pAMca dravyAne astikAya paNa kahevAmAM Ave che; kAraNake te byA pradezAnA samUharUpa che; teo eka pradezarUpa athavA eka avayavarUpa nathI. pudgala je ke avayavarUpa tathA avayavapracayarUpa ema ane prakAranuM che. jainadarzana jIva sivAya bIjuM avatattva mAne che. te ajIvatattva pAMca prakAranuM cheH dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, kAla, ane pudgalAstikAya. temAM kAlanA pradezasamUha saMbhavatA nahAvAthI tene astikAya kahevAmAM nathI AvatA. uparAMta keTalAka AcAyAM te tene 2010_05 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para svataMtra tattva paNa nathI mAnatA. eTale ajIvatattvamAM cAra astikA che, ane pAMcama chavAstikAya, ema kula pAMca astikA thayA. emAM chava, AkAza . ane pudgala e ta to. vaizeSika, nyAya, sAMkhya Adi darzanane paNa mAnya che, je ke pudgalAstikAyane badale bIjAM darzanemAM prakRti, paramANu Adi zabdono upayoga thAya che. paraMtu, dharmAstikAya ane adharmAstikAya e baMne to jainadarzana sivAya bIjuM kaI paNa darzana mAnatuM nathI. ' badhAM dravyo AkAzamAM avakAza meLavIne rahelAM che. te pramANe dharma, adharma chava, ane pudgala paNa AkAzamAM ja sthita che. temAM jIva ane pudgala e be dravya ja gatizIla ane gatipUrvaka sthitizIla che; arthAta gati ane sthitinuM upAdAnakAraNa jIva ane pugala ja che. te paNa nimittakAraNa ke je kAryanI utpattimAM avazya apekSita che, te upAdAnakAraNathI bhinna hovuM ja joIe. ethI jIva - pulanI gatimAM nimittarUpe dhamastikAyanI ane sthitimAM nimittarUpe adharmAstikAyanI siddhi thaI jAya che. A abhiprAyathI zAstramAM dharmAstikAyanuM lakSaNa ja "gatizIla padArthonI gatimAM nimitta thavuM" ane adharmAstikAyanuM lakSaNa sthitimAM nimitta thavuM" eTaluM batAvyuM che.. e dharma ane adharmanuM kArya AkAzathI siddha thaI zake tema nathI. kemake te anaMta ane akhaMDa hovAthI jaDa tathA cetana dravyane pitAnAmAM sarvatra gati ane sthiti karatAM rokI zake nahIM. eTale anaMta pudgala ane anaMta jIvavyaktio 2010_05 Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sara zrIbhagavatI-sAra anaMta parimANu vistRta AkAzakSetramAM rokAyA vinA sa'cAra karaze; tethI te evI pRthak thaI jaze ke jethI emanuM pharIthI maLavuM ane niyata sRSTi rUpe najare AvI paDavuM e asaMbhavita tA nahIM, te| kiMna tA jarUra thaze. A kAraNathI uparanAM gatizIla byAnI gatimaryAdAne niyaMtrita karatA tattvanA svIkAra jaina darzana kare che. e ja tattva dhastikAya kahevAya. e or dalIlathI e rIte sthitimauMdAnA niyAmakape adharmAstikAya tattvanA svIkAra thAya che. e dharma Adi dravye| samagra AkAzamAM nathI rahetAM, paNa AkAzanA amuka parimita bhAgamAM ja sthita che. jeTalA bhAgamAM te sthita che, teTale bhAga leAka - leAkAkAza kahevAya che. A bhAganI mahAra AsapAsa cAre tarapha je anaMta AkAza vidyamAna che, te alekAkAza kahevAya che. dharmAstikAyAdi pAMce dravya nitya che, arthAt te pAtapeAtAnA sAmAnya tathA vizeSarUpathI kadApi cuta thatAM nathI; te pAMce sthira paNa che eTale ke temanI sakhyAmAM kyAreya echAvattApaNuM thatuM nathI. dharma, adharma, AkAza ane jIva e cAra arUpI che; pudgala rUpI ( mUrta) che. vaLI dharma, adharma ane AkAza eka eka vyaktirUpa che. emanI me athavA methI adhika vyaktie nathI heAtI, e ja rIte te traNe niSkriya paNa che. 'kAya' eTale samUha, e uparathI evuM sUcita karyuM` che ke te pAMce pradezasamUhurUpa che. pradeza eTale evA sUkSma aMza ke jenA bIjA azAnI kalpanA sarvajJanI buddhithI paNa na thaI zake. dharma ane adharma ane eka eka vyaktirUpa. 2010_05 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para3 astikAca che; ane emanA pradeza asaMkhyAta che. arthAt ukta baMne dravya eka evA akhaMDa skaMdharUpa che ke jenA asaMkhyAta avibhAjya aMza phakta buddhithI kalpI zakAya che, paNa vastubhUta skaMdhathI alaga karI zakAtA nathI, chavadravya vyaktirUpe anaMta che. pratyeka jIva eka akhaMDa vastu che. tene paNa asaMkhyAta pradeza che. AkAzadravya bIjAM badhAM dravyathI meTa kaMdha che kemake te anaMtapradezaparimANa che. pugaladravyanA skaMdha niyatarUpa nathI hotA; koI saMkhyAta pradezane, koI asaMkhyAta pradezane, kaI anaMtapradezane to kAI anaMtAnaMta pradezano paNa hoya che pudgalanA pradeza pitAne skaMdhathI judA paNa thaI zake che. gau-he bhagavan! astikAyo keTalA che? maha-he gautama! pAMca che: dhamastikAya, adharmastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane pugalAstikAya. gautra -he bhagavana ! dharmAstikAyamAM keTalA raMga, gaMdha, rasa ane sparza che ? bha0--he gautama ! dharmAstikAya arUpI che, tethI temAM raMga, gaMdhAdi nathI. te arUpI, ajIva, ane zAzvata, avasthita lokadravya che. dravyathI dhamastikAya eka dravya che; kSetrathI te loka jevaDo che; kALathI te nitya che; bhAvathI te raMga gaMdhAdi vinAne che. guNathI te gatiguNavALe che; e pramANe adharmAstikAya sthitiguNavALo che. AkAzastikAya to lekAloka jevaDA che, ane guNathI anya vyone avakAza. ApavArUpa avagAhanAguNavALe che. 2010_05 Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI zAmajI-2 gau-he bhagavana! jIvAstikAya keTalAM rUpaga dhAdivALo che ? mAhe gautama ! jIvAstikAya paNa arUpI hAI rUpagaMdhAdi vinAne che. dravyathI te anaMta vyarUpa che; kSetrathI te loka jevaDe che; kALathI te nitya che; bhAvathI raMgagaMdhAdi vinAne tathA guNathI bodhavyApArarUpa upayogaguNavALe che. gautra -he bhagavana ! pudgalAstikAyamAM keTalA raMga aMdhAdi che ? bha-he gautama! te pAMca raMga, pAMca rasa, be gaMdha, ane ATha sparzavALo chemUrta che, ajIva che, zAzvata che, ane avasthita lokadravya che. dravyathI te anaMta dravyarU5 che; kSetrathI loka jevaDo che; kALathI nitya che; bhAvathI raMgaaMdhAdivALe che, ane guNathI te (paraspara saMbaMdharUpa ) grahaNaguNavALo che.' gara- he bhagavana ! dharmAstikAyane eka pradeza te dharmAstikAya ema kahevAya ? ma-nA gautama ! e pramANe be traNa ke asaMkhyaya pradezo paNa na kahevAya; jyAM sudhI dharmAstikAyane eka pradeza paNa UNo che tyAM sudhI tene dharmAstikAya na kahevAya. kAraNa ke, cakrane bhAga te cakra na kahevAya; te AkhuM hoya 1. kAraNa ke dArikAdi aneka pugalo sAthe jIvane saMbaMdha che, athavA prANadhArI jIva dArikAdi aneka jAtanAM pudgalenuM grahaNa karyA kare che. 2010_05 Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aghikAcA tyAre ja cakra kahevAya. te pramANe, jyAre dharmAstikAya pUre hoya tyAre ja dharmAstikAya ema kahevAya. - zataka 2, udde 10 gau-he bhagavAna ! AkAzanA keTalA prakAra che? bha0-he gautama ! be prakAra che : lokAkAza ane alokAkAza. je kSetramAM dharmAstikAya vagere dravya rahe che, te kSetra, te dravya sahita loka- lokAkAza kahevAya che; ane tethI UlaTuM te alokAkAza. alokAkAzamAM chavAdi dravyo nathI. AkAza pote agurulaghu che; - zataka 2, udde 10 gau- he bhagavana ! dharmAstikAya keTale maTe che ? maha--he gautma ! te lokapramANa che, lokane sparzelo tathA lekane ja aDIne rahe che. gau-he bhagavan! dharmAstikAyanA keTalA bhAgane adhaloka sparze che? maha-he gautama ! aloka dharmAstikAyanI aDadhAthI vadhAre bhAgane aDake che.' gautra -he bhagavad ! dharmAstikAyanA keTalA bhAgane tiryoka sparze che ? 1. kAraNake 14 rAjIpramANa lekamAM alaka sAta rajA pramANathI vadhAre che. raju mATe juo AgaLa pA. papa. 2010_05 Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAra zrIbhagavatI-spara maha-he gautama! asaMkheya bhAgane . gau0--he bhagavan! dharmANitakAyanA keTalA bhAgane Urdhvaka sparze che? - maha-he gautama ! dharmAstikAyanA kAMIka eAchA ardha bhAgane aDake che. -zataka 2, udde 10 - 3 gau0-he bhagavana ! A loka ke kahevAya che ? mo--he gautama ! A loka paMcAstikAyarUpa kahevAya che. gau-he bhagavana ! dharmAstikAya vaDe jIvonI zI pravRtti thAya ? bha0-he gautama ! dharmAstikAya vaDe jIvonuM gamanAgamana, bhASA, unmeSa, manoyoga, vacanayoga ane kAyayoga pravarte che; te sivAya tevA prakAranA je bIjA gamanazIla bhAva che, te sarva dharmAstikAyathI pravarte che; kemake dharmAstikAya gatilakSaNa che. gau--he bhagavan! adharmAstikAya vaDe jIvonI zI pravRtti thAya ? bha0--he gautama ! adharmAstikAyavaDe jIvanuM UbhA rahevuM, besavuM, sUvuM, ane manane sthira karavuM vagere je kAMI sthira bhAva che te pravarte che; kAraNake, adharmAstikAya sthitilakSaNa che. 1. kAraNake tiryaMgalonuM pramANa 180 ejananuM che; ane dharmAstikAyanuM to asaMkhya jana che. 2010_05 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astikAya para gau-he bhagavana ! AkAzAstikAyavaDe chavAnI ane achavAnI zI pravRtti thAya ? mahe gautama! AkAzAstikAya e jIva ane achavadravyanA AzrayarUpa che. (jema eka oraDAnuM AkAza eka dIvAnA prakAzathI bharAya, ane bIjA sahastra dIvAne prakAza paNa tyAM ja samAya, tema pudgalanA pariNAmanI vicitratAne lIdhe eka ke be paramANuthI pUrNa eka AkAza pradezanI aMdara se paramANu paNa mAya ane hajAra karoDa - ke anaMta sudhInAM paramANuo paNa samAya. gau he bhagavana ! jIvAstikAyavaDe jIvanuM zuM pravarte? maha-he gautama ! jIvAstikAya vaDe jIva anaMta AbhinibAdhika jJAnanA (matijJAnanA) ane anaMta zrutajJAnanA paryAnA - ema kevalajJAna ane darzananA anaMtaparyAnA - ema te te jJAna ane darzananA upayogane prApta thAya che. kemake upayoga (bedhavyApAra) e jIvanuM lakSaNa che. gau -he bhagavana ! pulAstikAya vaDe zuM pravarte ? bha0-he gautama ! tenA vaDe jIvone audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa, (a) kAmaNa (zarIra), zrovendriyathI mAMDIne sparzanendriya sudhInI Idriye, maneyega, vacanoga, kAyayoga ane zvAsocchAsanuM grahaNa pravarte che. kemake grahaNalakSaNa pudgalAstikAya che. gau-he bhagavan! dharmAstikAyano eka pradeza keTalA dharmAstikAyanA pradezo vaDe sparzAyeluM hoya ? maha-he gautama ! ochAmAM ochA traNa, ane vadhAremAM vadhAre che. (kAraNake lokAte AvelA trikoNa 2010_05 Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrazAnisAra khUNAmAM AvelA dharmAstikAyane eka upara ane be bAjunA ema traNa ja dharmAstikAyanA pradezonI sparzanA heya. jyAre te khUNe na hoya, tyAre cAra dizAnA cAra, eka upara ane eka nIceno maLIne kula cha thAya). ga -he bhagavana ! te keTalA adharmAstikAyanA pradeza vaDe sparzayelo hoya ? maha-he gautama ! eAchAmAM ochA cAra, ane vadhAremAM vadhAre sAta.1 gau-bhagavan! te keTalA AkAzAstikAyanA pradezo vaDe spardhAyelo hoya ? maha-he gautama! sAta. (lokAte paNa AkAza hovAthI tene "ochAmAM ochuM" e vikalpa saMbhavato nathI). gau-he bhagavana! te keTalA jIvAstikAyanA pradeza vaDe spezayelo hoya ? maha-he gautama! anaMta pradezo vaDe. (kAraNake te eka ja ThekANe anaMta jIvonA pradeze AvI rahelA hoya che.) gau - he bhagavan! te keTalA pulAstikAyanA pradeza vaDe sparzAyelo hoya ? mavahe gautama ! anaMta pradeza vaDe. gau-he bhagavan ! te keTalA kAla (addhA)nA samaye vaDe sparzAyelo hoya ? 1. kAraNake dharmAtikAcanA pradezonI peThe traNa ane che te kharA ja; uparAMta jyAM dharmAstikAyane pradeza che tyAM adharmAstikAyano paNa che. tethI eka vacce. 2010_05 Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arikAya bha0-he gautama! kadAcita sparzayelo hoya, ane kadAcita na sparzAvela hoya. je sparzayelo hoya te anaMta samo vaDe sparzAyelo hoya. [ adharmAstikAyamAM paNa te pramANe ja che.]. ga-he bhagavana ! AkAzAstikAyane eka pradeza keTalA dharmAstikAyanA pradeza vaDe sparza karAyeluM hoya ? maha-he gautama! kadAcita ! (lokanI apekSAe) sparza karAyelo hoya, ane (alekanI apekSAe) sparza karAyelo na hoya. je sparza karAyelo hoya, to ochAmAM ochA eka, 3 be, traNa ke cAra vaDe sparza karAyelo hoya; ane vadhAremAM vadhAre sAta pradeza vaDe sparza karAyelA hoya te pramANe adharmAstikAyanuM paNa jANavuM. AkAzastikAyanA cha pradeza vaDe te spaSTa hoya; jIvAstikAyanA pradeza vaDe kadAcita spaSTa 1. kAraNake lokamAM paNa kAla to mAtra aDhI dvIpamAM ja vyApelo che. 2. kAraNake te anAdi hevAthI tene anaMta samayanI sparzanA hoya che; athavA vartamAna samayaviziSTa anaMta dravyo te anata samaya kahevAya che, mATe. 3. alakAkAzanA agrabhAgamAM vartata AkAzapradeza kAntamAM vartatA eka dharmAstikAyanA pradezane ja spaze. vakragata AkAzapradeza be vaDe pRSTa hoya; je alakAkAzanA pradezanI AgaLa, nIce ane upara dharmanA pradeza hoya, te traNa vaDe spaSTa hoya; lokAntane viSe khUNAmAM rahelo AkAzapradeza upara-nIce, ane be dizAmAM rahelA be ema cAra pradeze vaDe pRSTa hoya. 4. je AkAzane pradeza upara-nIce, cAra dizA ane pote che tyAM ja rahelA pradeza vaDe sparzAya te sAta vaDe sparzAya. ra4 2010_05 Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra hoya ke na hoya; hoya to avazya anaMta pradeza vaDe pRSTa hoya. e pramANe pudgalAstikAyanA pradeze ane kAlanA samayanI sparzanA jANavI. gau---he bhagavana ! jIvAstikAyano eka pradeza keTalA dhamastikAyanA pradezo vaDe pRSTa hoya! | ma-he gautama ! ochAmAM ochA cAra ane vadhAremAM vadhAre sAta vaDe. e pramANe adharmAstikAyanuM paNa jANavuM. AkAzAstikAyanA sAta pradeza vaDe sparzAvela hoya; bAkI badhuM dharmAstikAya pramANe jANavuM. gau-he bhagavan! pudgalAstikAyane eka pradeza keTalA dhamAMstikAyanA pradeza vaDe pRSTa hoya ? mahe gautama! jIvAstikAyanI peThe badhuM jANavuM. gau0-he bhagavan ! kAlano eka samaya keTalA dharmAstikAyanA pradeza vaDe spaSTa hoya ? ma-he gautama! sAta pradezo vaDe . adharmAstikAya, ane AkAzAstikAyanuM e mujaba ja jANavuM. jIvAstikAya ane pulAstikAyanA anaMta pradeza vaDe dhRSTa hoya; vaLI ahAkAla samayaviziSTa aNudravyane paNa addhAsamaya kahIe, to anaMta addhAsama vaDe paNa spaSTa hoya che ema kahevuM joIe. 1. mULamAM ahIM pagalAstikAyanA be pradeza, traNa pradezo ema saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezanI paNa gaNanA che. te darekamAM buddhine to thoDI kasarata maLe che; paNa bIjI rIte te nirupayogI hovAthI tene ahIM paDatI mUkI che. 2. ahIM "ochAmAM ochuM" evo vikalpa saMbhavato nathI, kAraNa ke lokAntanA khUNA viSe kAla che ja nahi. 2010_05 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa31 astikAya gau0-he bhagavana ! dharmAstikAyedravya dharmAstikAyanA keTalA pradezo vaDe sparza karAyela hoya ? ma-he gautama! eka paNa pradeza vaDe sparza karAyelA na hoya; paraMtu adharmAstikAyanA asaMkhyAta pradeza vaDe, AkAzAstikAyanA asaMkhyAta pradeza vaDe, jIvAstikAyanA anaMta pradeza vaDe, ane pudgalAstikAyane anaMta pradeza vaDe pRSTa hoya. paraMtu addhA - kAla- samaye vaDe to kadAca spaSTa hAya, ane kadAca skRSTa nahAya. (kAraNa ke addhA-samaya - mAtra aDhIpamAM ja che. e pramANe bIje badhe paNa samajavuM. -he bhagavana! dharmAstikAyano eka pradeza avagADha hoya, tyAM bIjA keTalA dharmAstikAyanA pradeza avagADha hoya? mAhe gautama! eka paNa nahi; paNa adharmAstikAyane eka, AkAzAstikAyano eka, jIvAstikAyanA anaMta ane pulAstikAyane anaMta hoya; addhA-samayanA to kadAca hoya ane kadAca na hoya. hoya te anaMta hAya. e pramANe adharmAstikAyanuM samajavuM. AkAzAstikAyano eka pradeza hoya, tyAM paNa e mujaba ja jANavuM; paraMtu AkAzAstikAmAM sarvatra dharmAdi nathI; tethI AkAzanA pradeza AgaLa kadAca dharmAdine pradeza na paNa hoya. jIvAstikAyanA pradeza AgaLa dharma pramANe ja samajavuM; paraMtu tenA pradeza AgaLa jIvanA paNa anaMta pradeza hoya 2010_05 Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zrIbhagavatI-sAra ema jANavuM1 pudgalAstikAya jIvanI per3e ja jANavA paraMtu pudgalAstikAyanA be vagere pradezeA avagADha hoya tyAM. dharmAstikAyAdinA keTalA hoya te praznane prasaMge te pudgalanA pradeze! alaga rahyA hAya, te| tenI saMkhyA mujaba jANavA; paNa tenA pradezA maLIne eka ja thaI gayA dAya, tA eka ja jANavA. jIva, pudgala ane addA samayanA te! dareka ThekANe anaMta ja gaNavA. gau.--he bhagavan! jyAM eka dharmAstikAya avagADha hAya, tyAM keTalA dharmAstikAyanA pradeze rahelA hAya ? ma----eka paNa niha. paNa AkAzAstikAyanA asaMkhyAta hoya; pudgalAstikAya ane addA - samayanA adhe samajI levuM. O---- gau he bhagavan ! A dharmAstikAya, adharmAstikAya AkAzAstikAyane viSe kAI puruSa esavAne, UbhA rahevAne, ane ALeADhavAne zaktimAna che? ane adharmAstikAya ane paraMtu jIvAstikAya, anata hAya. ema ma gautama ! paraMtu te sthAne anaMta ve avagADha che. jema kAI eraDAnAM bAraNAM baMdha karI, temAM hajAra dIvA saLagAvA, tA te dIvAonuM teja paraspara maLIne ekarUpe thaI ne rahe, chatAM temAM kAI puruSa ALeTavA-esavAne 1-- 1 kAraNa ke, dharmAdi teA eka ja tyAM tenA pradeza hAya, tyAM tene khInne na teA anata vyakti heAvAthI, koI jIvanA eka pradeza AgaLa anya anaMta jIvanA pradeza heAI zake. vyaktirUpa che, eTale hoI zake; paratu jIva 2010_05 Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astikAya zaktimAna na thAya; ane chatA tyA hajAra raheze. che; tema. gau he bhagavan ! ---- keTalA che? maha dIvAnA prakAza zataka 13, urdU 4 dharmAstikAyanA madhya pradezA huM gautama ! Ape che. e pramANe adharmAstikAya, AkAzAstikAya, ane jIvAstikAyanuM paNa samajavuM. gauhe bhagavan! vAstikAyanA e A madhyapradezA AkAzAstikAyanA keTalA pradezAmAM samAI zake? mahuM gautama! echAmAM ochA eka, be, traNa, cAra, pAMca ane cha pradezamAM samAya; tathA vadhAremAM vadhAre ADamAM samAya; chu. sAtamAM na samAya re. go--huM bhagavan! te ema ja che, huM bhagavan! te ema ja che. zataka 25, urdU O p 1 gauhe bhagavan abhidhAyaka zabdo pA~cA - keTalAM che? dharmAstikAyanAM abhivacane 1.merunA madhyabhAgamAM AvelA ATha rucakra dizAonI zarUAta thAya je, tenI apekSAe gaNyA hAya ema lAge che.-TIkA, 2, jIvapradezane sakAya ane vikAsa dha hAvAthI ekathI mAMDIne che AkAzapradezamAM samAya. paNa vastugabhAvathI sAtamAM na samAya. 2010_05 pradezeAthI ATha A madhyabhAgA Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa4 zrIbhagavatI-sAra maha-he gautama! aneka che. dharma, dhamastikAya. prANAtipAtaviramaNa, mRSAvAdaviramaNa ...... ema parigrahaviramaNa sudhI; kaviveka.....ema mithyAdarzanazalyanA tyAga. sudhI; IryAdi pAMca samiti, ane manAdi traNa gupti - e badhAM tathA tenA jevA bIjA zabdo te sarve dhamastikAyanAM abhivacana che. 1 te pramANe adharmAstikAyanAM abhivacana A pramANe che : adharma, adhamastikAya - ane prANAtipAtathI mAMDIne kAlanI agupti - e badhAM ane tenA jevAM bIjAM je aneka vacane che, te badhAM. AkAzAstikAyanAM A pramANe che: AkAza, AkAzAstikAya, gagana, nabha, sama, viSama, paha, vihAya, vIci, vivara, aMbara, aMbarasa (aMba- jalarUpa rasa jenAthI prApta thAya che te), chidra, zuSira, bhArga, vimukha (mukha Adi rAhata), arda [ (adra) je dvArA gamana karAya te], vya, AdhAra, vyoma, bhojana, aMtarikSa, zyAma, avakAzAMtara, agama (gamanakriyA rahita), sphaTika (svaccha) ane anaMta - e tathA enA jevAM bIjAM aneka. * jIvAstikAyanAM A pramANe che: jIva, jIvAstikAya, prANa, bhUta, sattva, vijJa, cetA (pugalone caya karanAra), jetA (karmarUpI zatrune), AtmA, raMgaNa (rAgayukta), hiMduka (gamana karanAra), pudgala, mAnava (navIna nahIM, paNa prAcIna), kartA, vikartA (vividharUpa karmone), jagata 1. ahIM dharmAstikAya dravyanI sAthe ahiMsAdi dha gaNAvyA che, te dhyAnamAM rAkhavA jevuM che. jetaranAra ) javA vi 2010_05 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAla (gamana zIla), jaMtu, peni (utpAdaka), svayaMbhUti, zarIrI, nAyaka (karma) ane aMtarAtmA. A tathA tenA jevA bIjA aneka zabdo chavAstikAyanAM abhivacane che. - zataka 20, udde 2 2: kAla gau0-he bhagavana ! A samayakSetra zuM kahevAya ? bha0 he gautama ! A jaMbudvIpa, tenI AsapAsa Avela lavaNasamudraka, 1 tenI AsapAsa Avela dhAtakIkhaMDa dvIpa, tenI AsapAsa Avele kAlodadhi, ane tenI AsapAsa AvelA puSkaradvIpane ardhobhAga ema aDhIdvIpa ane be samudra e samayakSetra che. vivaraNaH upara jaNAvele bhAga manuSyaloka paNa kahevAya che. sUryanI gatithI oLakhAtA divasa ane mAsAdirUpa kALa manuSyakSetramAM ja che, paNa AgaLa nathI; kAraNake AgaLa rahenArA sUryo gativALA nathI. manuSyalokamAM je tiSka che, te sadA bhramaNa kare che. emanuM bhramaNa merunI cAre bAju thAya che. manuSyalokamAM kula sUrya ane caMdra ekasobatrIsa 1. jaMbudvIpa thALI jevo goLa che. tenI AsapAsa lavaNasamudra kaDAnI peThe goLa vIMTaLAyelo che, tenI AsapAsa dhAtakIkhaMDa ane tenI AsapAsa kAlodadhi paNa te ja rIte kaDAnI peThe goLa vITaLAyelA che. tenI AsapAsa puSkaradvIpa paNa kaDAnI peThe goLa vIMTaLAyelo che. te puSkaradvIpanI jADAInA goLa pharatA be bhAga karatI vaccenI lITI je mAnuSyottara parvata che. tenI A tarapha bhAga te arthe puSkaradvIpa, 2010_05 Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAka zIbhacavalI-sAra ekabatrIsa che. jemake jaMbudvIpamAM be-e; lavaNasamudramAM cAra-cAra; dhAtakIkhaMDamAM bara-bAra; kAlodadhimAM 42-42; ane puSkarAmAM 72-72. eka eka caMdrane parivAra vIza nakSatra, aAzI graha, ane chAsaTha hajAra navaso ne paMcotera kaTokaTI tArAo che. manuSyalokamAM muhUrta, ahorAtra, pakSa ityAdi rUpe aneka prakArano kALavyavahAra thAya che; tenI bahAra nahi. manuSyalokanI bahAra je kAI kALavyavahAra karavAvALuM hoya ane evo vyavahAra kare, to paNa te manuSyamAM prasiddha vyavahAra pramANe ja karI zake. kemake vyAvahArika kALavibhAgane mukhya AdhAra niyata kriyA che. AvI kriyA sUrya caMdra Adi tiSkanI gati ja che. paraMtu manuSyalokanI bahAranA sUrya Adi jyotikA sthira che. A kAraNathI temanI sthiti ane prakAza ekarUpe che. -zataka 2, udde 9 gau- he bhagavAna ! narakamAM rahelA nairayika ema jANe ke, samaya, AvalikA, utsarpiNI, ane avasarpiNI ? ma-ne gautama ! te samayAdinuM bhAna ahIM manuSyalekamAM ja che. teonuM pramANa ahIM che, ane teone ahIM e pramANe jaNAya che. paraMtu nairayikene e pramANe jaNAtuM nathI. te ja pramANe manuSyakSetranI aMdaranA keTalAka paMcaeNkiya tiryaMce, bhavanapatio, vyaMtaro ane tiSkA paNa manuSyalokamAM che, to paNa te kALanA avyavahArI che. - zataka pa, udde 9 1. sUryAdinI gatine kAraNe. 2010_05 Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokavibhAga 1: leka te kAle, te samaye zramaNabhagavaMta mahAvIranA ziSya roha nAme anagAra hatA; te svabhAve bhaka, kAmaLa, vinayI, zAMta, e cha krodha-mAna-mAyA ane lobhavALA, atyaMta nirabhimAnI, gurune Azare rahenArA, keIne saMtApa na kare tevA, ane gurubhakta hatA. te reha nAmanA anagAra piote UbhaDaka rahelA, nIce namela mukhavALA. dhyAnarUpa koThAmAM peThelA, tathA saMyama ane tapa vaDe AtmAne bhAvita karatA, zramaNabhagavaMta mahAvIranI AjubAju vihare che. ' te reha anagArane eka vakhata nIcenI zaMkA thatAM teo bhagavAnane AvI pUchavA lAgyA. prava-he bhagavan! pahelo leka che ane pachI eka che, ke pahelo aloka che ane pachI loka che? 2010_05 Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra u0-he reha! loka ane aloka baMne pahelA paNa che, ane pachI paNa che. e baMne zAzvata bhAva che. he re ! e bemAM "amuka pahelo ane amuka pachI', e krama nathI. - e pramANe jIva-ajIva, saMsArI-siddha, I-kUkaDI, vagere bhAvonuM paNa jANavuM. - zataka 1, udeva 6 AgaLa Avela skaMdakanI kathAmAMthI.1 - zuM loka saMtavALe che, je aMta vinAno che? ma he skaMdaka! meM lokane cAra prakArano jaNAvyo che : dravyathI, kSetrathI, kALathI, ane bhAvathI. temAM je dravya loka che, te eka che ane aMtavALo che. je kSetraleka che, te asaMkhya kADAkaDI yojana sudhI laMbAI ane pahoLAIvALo che; tathA tene paridhi asaMkhya jana keDIkeDIne che. vaLI tene cheDe che. je kALaloka che, te hamezAM hato, haMmezAM che ane haMmezAM raheze. te dhruva, zAzvata, ane nitya che. vaLI teno aMta nathI. je bhAvaloka che, te anaMta varNana paryAva, anaMta gaMdhAryava, anaMta parza paryava ane anaMta saMsthAnaparyavarUpa che. vaLI teno aMta nathI. - zataka 2, udde 1 gau-he bhagavana ! loka keTalo maTe che? maha-he gautama! loka atyaMta maTe che. te pUrva pazcima badhI dizAe asaMkhya kaTATi yojana lAMbo pahoLe che. 1. juo pA. 174 2010_05 Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leka pagau-he bhagavan! evaDA meTA A lekamAM eka kaI paramANu jeTalo paNa pradeza che ke jyAM A jIva utpanna thayo na hoya ke maraNa pAmyo na hoya? mohe gautama! e artha barAbara nathI. jema kaI eka puruSa se bakarI mATe eka vADe kare; ane temAM vadhAremAM vadhAre hajAra bakarI pUre; ane te vADAmAM ghaNuM pANI ane caravAnuM sthaLa hovAthI te bakarIe tyAM vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI rahe; to he gautama ! te vADAne e keAI paramANu jeTalo pradeza hoya ke je te bakarIonI lIMDIothI, mUtrathI, remathI, zIMgaDAthI, kharIthI ane nakhathI pUrve sparza na karAyele hoya? "nA, evo na hoya." he gautama ! to paNa ema mAnI zakAya ka. e vADAmAM ekAda pradeza evo hoya ke jyAM te bakarInI lIMDI vagereno sparza na thayuM hoya, paraMtu A loka te zAzvata hovAthI, saMsAra anAdi hovAthI, jIva nitya hovAthI, tathA karmanI ane janmamaraNanI bahulatA hovAthI evo eka paNa pradeza nathI ke jyAM A jIva jamyo na hoya ke maryo na hoya. - zataka 12, udde 9 gau0-he bhagavan ! lokanA pUrva caramAMtamAM (pUrva AjunA cheDAne aMte) jIvo, jIvadeze, jIvapradezo ajIvo ke temanA deza pradeza che? mA-he gautama! tyAM jevo nathI. paNa chavadeze ane jIvapradeza che, (lokane chelle bhAga viSama eka 2010_05 Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra pradezanA pratararUpa hovAthI temAM asaMkhya pradezAvagAhI jIvane sadbhAva nathI, paraMtu jIvadezo ane jIvapradezone to -eka pradezane viSe paNa avagAha saMbhave che, tethI te to che.) have je jIvadeze che, temAM pRthivyAdi ekendriya jIvanA deze kAne avazya hoya che, athavA (1) ekendriAnA ghaNA deze ane be diyane eka deza, athavA (2) ekendriyAnA dezo ane beIdriyanA aneka deze, athavA (3) ekendrinA dezo ane be iMdrinA deza hoya. ema pAMce iAivALA sudhI traNa traNa vikalpa jANavA. anindriya jIva eTale upayogarahita kevalajJAnI jyAre kevalisamuddhAta kare tyAre tenA deza paNa tyAM saMbhave che; paraMtu AyI vagere dizAnI peThe pUrva dizAmAM traNa vikalpa na levA, paraMtu "ekendrinA dezo ane anindriyano deza" e vikalpa choDI de; kAraNake kavalimuddaghAtAvasthAmAM Atmapradeza kapATanA AkAranA thAya, tyAre pUrva dizAnA caramAte pradezanI vRddhi - hAni vaDe viSamatA thatI hovAthI lokanA dAMtAomAM aniMdriya jIvanA ghaNA dezone saMbhava che, paNa eka dezano saMbhava nathI. vaLI tyAM pulaska, tathA dharmAstikAyAdinA deze ane pradeza hovAthI ajIvo, achavadeze ane ajIvapradeze te hoya ja che. tyAM je arUpI ajI rahelA che te dhamastikAyadeza, adhamastikAyadeza ane AkAzA 1. loko te dvidriya hoya ja nahIM; paNa je dviIdriya ekeMdriyamAM utpanna thavAnI icchAvALA thaI, mAraNAMtika samuddhAta kare, tenI apekSAe ahIM vikalpa umerAya che. 2010_05 Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ loka stikAyadeza tathA traNenA pradeza ema kula cha prakAranA che. tyAM addhAsamaya (kALa) nathI; kAraNa ke te te aDhIdvIpamAM ja hoya che. rUpIAjIvana to kaMdha, deza, pradeza ane paramANu e cAra prakAra che. e ja pramANe lokane dakSiNa dizAnA caramatamAM.. tathA pazcima ane uttara caramatamAM paNa jANavuM. paraMtu lekanA uparanA caramAMtamAM thoDeka kera che. tyAM siddhA hovAthI tyAM ekaeNbinA dezanI mAphaka aniMdinA. deze avazya hoya che. tethI tyAM je jIvadezo che, te avazya ekeriyenA deze ane aniMkiyAnA dezo che; athavA ekedrinA deze, aniMdinA deze ane be Idriyano eka deza che;1 athavA ekaeNbinA deze, aniMdiyAnA deze ane be Idriyono deza che. e pramANe vacalA vikalpa sivAyanA bIjA badhA vikalpo paMcaeNkiye sudhI kahevA. tyAM je jIvapradezo che, te avazya ekeMdriyonA pradeze, ane aniMdinA pradeza che; athavA ekaMdiranA pradezo, aniMkiyenA pradeza ane eka beIdriyanA pradezo che; athavA eke vinA 1. ahIM uparanA pUrva dizAnA caramAtanI peThe "eke-- DhiyAnA deze, aniMdriyonA deze ane be IdriyanA deza e vikalpa nathI; kAraNa ke, pradezanI hAnivRdithI thayela. viSamabhAga ahIM na hovAthI pUrva aramAnDanI peThe tyAM be idriyanA aneka deze saMbhavatA nathI. pUrva aramAntamAM to. pradezanI hAnivRddhi thatI hovAthI aneka pratarAtmaka loddantahovAthI tyAM beIdriya jIvanA aneka deza saMbhave che. 2010_05 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pradeze, aniMdriyAnA pradeza ane beIdriyAnA pradeza che. e pramANe paceMdriya sudhI jANavuM. ane tyAM daza prakAra samajavA : rUpIajIvanA kaMdha, deza, pradeza ane paramANu e cAra, tathA dharma, adharma ane AkAzanA deza ane pradezo e che maLIne kula 10. lekanA heThaLanA caramatamAM je chavadezo che, te avazya ekaeNkiyAnA dezo che; athavA ekaeNbinA dezo ane be chadriyano deza che, athavA ekaeNkiyAnA deze ane be IkiyAnA deza che. e pramANe aniMdi sudhI jANavuM. sarvanA pradezonI bAbatamAM pUrva caramAMtanA praznottara pramANe jANavuM, paNa temAM "ekeMdrinA pradezo ane beIdriyano pradeza" e vikalpa asaMbhavita hovAthI ghaTita nathI.' ajIvonI bAbatamAM to uparanA caramAMta pramANe jANavuM. ratnaprabhAnA caramAMta mATe e pramANe prazna pUchatAM, lokanA cAra caramAMta kahyA tema tenA paNa cAre kahevA. paNa uparanA caramAMtamAM chavadeze avazya ekedriyanA dezo hoya che; athavA (1) ekiya dezo ane beidriyano deza; 1. ahI pachIne "eNdinA pradeza, aniMdriyonA pradeza ane beIdriyano pradeza" e vikalpa na gaNo; kAraNa ke temAM beIdriyano pradeza" e aMzane asaMbhava che. kevalisamudraghAta samaye lekavyApaka avasthA sivAya jIvone jyAM eka pradeza hoya tyAM asaMkhyAtA pradeza hoya che. 2 ahIM "ekedriyonA deza ane beiDhiyanA dezo" e pachI vikalpa lekadaMtakanA abhAvathI nathI thato. 2010_05 Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caramAMtamAM apekSAe eviyo rahela gaNe vika laka athavA (2) ekeMdriyadeze ane beIdriyadeze, athavA (3) ekedriya dezo ane beIdinA deze - ema traNe vikalpa thAya che, kAraNake ratanaprabhAmAM beIkiye rahe che, ane teo ekedriyanI apekSAe thoDA hoya che, tethI tenA uparanA caramAtamAM be Idriyane eka, athavA aneka deza saMbhavita che. e pramANe aniMkiya sudhI jANavuM. jIvanA je pradeza che, te avazya ekeMdriyanA che. athavA ekaeNkiya pradeza ane beIdriyanA pradeza; athavA ekedriyajIvapradezo ane beiAinA pradeza - ema be be vikalpa jANavA. tyAM rUpI ajIvana cAra ane arUpI ajIvana sAta prakAra jANavA; kAraNa ke te samayakSetranI aMdara hovAthI tyAM addhAsamaya paNa hoya che. ratnaprabhAno nIcale caramAMta lokanA nIcalA caramAMtanI piThe jANavo; paNa vizeSa e ke, jIvade saMbaMdhe lokanA nIcenA caramatamAM beIkiyAdinA madhyama vikalpa rahita be be vikalpa kahyA che. paNa ahIM paceMdriya ekalAnI bAbatamAM traNe vikalpa kahevA; kAraNake ratnaprabhAnA nIcenA caramatamAM devarUpa paMcaeNkiyenAM gamanAgamana dvArA paMcaeNkiyo deza ane tenA deze saMbhave che. ane beIkiyAdi to ratnaprabhAnA nIcenA caramAntamAM maraNa muddaghAtathI jAya tyAre ja teno saMbhava hovAthI tyAM temane deza ja saMbhavita che paraMtu deze saMbhavatA nathI; kemake ratnaprabhAne nIcene caramAM eka pratararUpa hovAthI aneka dezano hetu thatA nathI. 1. ahIM pachI "ekedriyapradeza ane beIdriyane pradeza" e vikalpa na saMbhavavAnA kAraNu mATe juo pA. pa42 naM. 1 2010_05 Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagatA-sAra ratnaprabhAnA cAra caramAMtanI peThe zarkarA prabhAnA paNa cAra caramAMta kahevA; ane ratnaprabhAnA nIcenA caramAMtanI peThe zarkaraprabhAno upalo tathA nIco caramAMta samajo. e pramANe sAtamI pRthivI sudhI jANavuM. tathA sadharma devalokathI azruta sudhInA devaloka saMbaMdhI paNa ema ja jANavuM. zreyaka vimAno mATe paNa ema ja jANavuM. paNa temAM vizeSa e ke, upalA ane heThalA caramAMta viSe javadeze saMbaMdhe paMcaeNAimAM paNa vacalo vikalpa na kahe - kAraNake zreyaka tathA anuttara vimAnamAM devonuM gamanAgamana na hovAthI paMcediyamAM paNa babbe vikalpa che. -zataka 16, u0 8 gautama ! he bhagavana ! meTI ddhivALe deva lokAMtamAM Ubho rahI alokamAM pitAnA hAtha ityAdine saMkocavA ke, pasAravA samartha che? bhava-nA gautama! dhamastikAyanA abhAvathI alokamAM jIva ane pudgala hAya nahI; mATe tyAM jIva ane pudgalanI gati nathI. AnI sAthe rahelA yugalo AhArarUpe, zarIrarUpe, kalevararUpe tathA zvAsocchAsAdirUpe upacita thayelA hoya che; arthAta pudgale haMmezAM chavAnugAmI svabhAvavALA hoya 1. devAnuM gamanAgamana te trIjI narayI sudhI ja che. tyAMthI AgaLanI narakamRthvI viSe devAnuM gamanAgamana na hovAthI paMceMdriyanA be vikalpa ja hoya chatAM traNa kahyA che. te vicAraNIya che.-TIkA. 2. adbhuta devaleAka sudhI devAnA gamanAgamanano saMbhava che. 2010_05 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAkane AkAra pa45. che; je kSetramAM chavo che tyAM ja pudgalenI gati hoya che, tema ja pugalone AzarIne jIvana ane pudgalone gatidharma hoya che. -zataka 16, udde 8 2: lekano AkAra vivaraNaH lokanA adho, madhyama ane Urtha evA traNa bhAga che. nIceno bhAga meru parvatanI samatala bhUminI nIce navaso ejananA UMDANu pachI gaNAya che, jeno AkAra UMdhA karelA zakarA jevo che; athavA nIce nIce vistIrNa che. samatalanI nIce nava jana tema ja tenI uparanA navase jana ema kula 1800 yajanane madhyama loka che, jeno AkAra jhAlaranI peThe barAbara laMbAI pahoLAIvALA che. madhyama lokanI uparane saMpUrNa loka Urdhva loka che, jeno AkAra pakhAja jevo che. nArakane nivAsasthAnanI sAta narakabhUmio alokamAM AvelI che. te sAte ekabIjAthI nIce che, tathA te dareka nIcenI nIcenI bhUminI laMbAI pahoLAI adhika adhika che. te sAte bhUmio ekabIjAthI nIce che, paNa ekabIjAne aDIne rahelI nathI. arthAta te darekanI vacamAM bahu ja moTuM aMtara che. A aMtaramAM ghanodadhi, ghanavAta, tanuvAta, ane AkAza, kramathI nIce nIce che. arthAta pahelI narakabhUminI nIce ghodadhi che, ghanodadhinI nIce ghanavAta che, ghanavAtanI nIce tanuvAta ane tanuvAtanI nIce AkAza che. tenI pachI bIjI narakabhUmi che. tenI nIce pAcho ghodadhi 2010_05 Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra Adine e ja krama che. uparanI apekSAe nIcenI pRthvInI jADAI ochI ochI che. jemake 180 hajAra ejana, 132 hajAra jana, 128 hajAra ejana, 120 hajAra yojana, 118 hajAra yojana, 116 hajAra yojana, ane 108 hajAra jana. te sAtenI nIce je sAta ghanodadhi che temanI jADAI eka sarakhI eTale vIza vIza hajAra jananI che. ane je sAta ghanavAna ane sAta tanuvAta che temanI jADAI sAmAnyarUpathI asaMkhyAta janapramANa hovA chatAM eka ekathI nIcenAnI jADAI vizeSa che. narakanI pahelI bhUmi ratnapradhAna hovAthI ratnaprabhA kahevAya che; e rIte zarkarA eTale kAMkarAnI bahulatAne dhIdhe bIjI zarkarA prabhA; vAlukA eTale retInI mukhyatAne lIdhe trIjI vAlukAprabhA; paMka eTale kAdavanI adhikatAthI cothI paMkaprabhA; dhUma eTale ke dhUmADAnI adhikatAthI pAMcamI dhrumaprabhA; tamaH eTale ke aMdhArAnI vizeSatAthI chaThThI tamaHprabhA; ane mahAtama eTale ke ghana aMdhakAranI pracuratAthI sAtamI mahAtamaprabhA kahevAya che. temAM ratnaprabhA bhUminA pAchA traNa kAMDa che. pahelo kharakAMDa ratnapracura che, je sauthI upara che. tenI jADAI 16 hajAra yojana pramANa che. enI nIceno 84 hajAra yojana jADAIvALe kAMDa paMkabahula che; ane enI nIcene trIjo jalabahula che. tenI jADAI 80 hajAra jana che. bIjIthI laI sAtamI bhUmi sudhImAM Avo vibhAga nathI. temAM zarkarA Adi je je padArtho che te badhI jagAe eka sarakhA che. 2010_05 Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekane AkAra 543. sAte bhUmienI jeTajeTalI jADAI kahI che, enI upara tathA nIcenA eka eka hajAra yojana cheDatAM bAkInA madhya bhAgamAM narakavAsa che. dareka narakabhUmimAM mALavALA gharanAM taLanI peThe pratara che. ratnaprabhAmAM tevAM 13, zirkarA prabhAmAM 11 ema dareka nIcenI bhUmimAM be be ochAM karatAM sAtamImAM eka ja prastara che. e prastaromAM naraka che. e prastara ane bIjA prastara vacce je avakAza che, temAM naraka nathI. dareka prataranI jADAI je traNa traNa hajAra jananI mAnavAmAM Ave che, emAM e vividha saMsthAna (AkAra) vALAM naraka che. pahelIthI sAtamI bhUmi sudhInAM naraka vadhatI jatI avala nAma jama azubhatAyukta racanAvALAM che. ratnaprabhAne cheDIne bAkInI cha bhUmimAM nathI hIpa, samudra, parvata, sarovara, gAma ke zahera vagere. nathI vRkSalatAdi, ke nathI e diyathI laIne ciMdriya paryata tiryaMca; nathI manuSya ke nathI deva. ratnaprabhAne cheDIne ema kahevAnuM kAraNa e ke, enI uparane cheDe bhAga madhyalokamAM saMmilita che. tethI temAM pAdi maLI Ave che. ratnaprabhA sivAyanI bAkInI cha bhUmimAM phakta nAraka ane keTalAka ekaeNkiya jIva hoya che. e bhUmiomAM kyAreka koI sthAna upara manuSya, deva ane paMceMdriya tiryane paNa saMbhava che. manuSyano saMbhava e apekSAe che ke kevalisamughAta karato manuSya sarvalokavyApI hovAthI e bhUmimAM paNa Atmapradeza phelAve che. e uparAMta vaikriyalabdhivALA manuSyo ane tiya paNa tyAM pahoMce che. keTalAka deva paNa kayAreka potAnA pUrvajanmanA 2010_05 Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 zrIbhagavatI-sAra mitra nArakanI pAse emane duHkhamukta karavAnA uddezathI jAya che. e rIte janArA paNa phakta traNa bhUmie sudhI jaI zake che. AgaLa nahIM; paramaadhArmika nAmanA narakapAla deva janmathI ja pahelI traNa bhUmimAM hoya che; bIjA de phakta pahelI bhUmimAM ja hoya che. madhyamalokanI AkRti jhAlara jevI che. madhyabhAkamAM 5 ane samudra asaMkhyAta che. te, kramathI dIpanI pachI samudra ane samudranI pachI dIpa e rIte goThavAyelA che. jaMbudvIpa thALI jevo goLa che, ane bIjA badhA pa- samudranI AkRti valayanA jevI eTale ke cUDInA jevI che. sauthI prathama buddIpa badhAnI vacamAM che. tene pUrva pazcima tathA uttara dakSiNa vistAra lAkhalAkha ejanano che. tene vIMTanAra lavaNasamudrane vistAra enAthI bamaNuM che. dhAtakIkhaMDa lavaNasamudrane vIMTIne Avelo che, ane teno vistAra tethI bamaNa che. dhAtakIkhaMDane vIMTanAra kAlodadhino vistAra tenAthI bamaNuM che, tene vIMTanAra puSkaravAradvIpane kAledadhithI bamaNo che, ane puSkaradadhine tenAthI bamaNo che. A ja krama chevaTanA dvIpa svayaMbhUramaNa ane chevaTanA svayaMbhUramaNa samudra sudhI jANo. jaMbuddIpanI madhyamAM meru parvata che. tathA temAM sAta kSetro che. temAM paheluM bharata che; te dakSiNa tarapha che. 1. mULamAM zataka 9, udde mAM, "jaMbudvIpa kevo che, ane ye sthaLe rahelo che ? e praznanA javAbamAM "ahI AkhI jaMbudvapaprajJapti (5-15, 1-308,1) kahevI', ema jaNAvyuM che. ema AkhuM pustaka A graMthamAM utAravuM nirarthaka hovAthI utAryuM nathI. 2010_05 Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lephate AkAra 549 bharatanI uttare haimavata, haimavatanI uttare hari, harinI uttare videha, videhanI uttare ramyaka, ramyanI uttare hiraNyavat, ane hiraNyavatanI uttare evata che. sAte kSetrAne eka bIjAthI judAM pADavA mATe temanI vacamAM cha pavatA che. te vadhara kahevAya che, te badhA pUrvathI pazcima lAMbA che. bharata ane haimavatanI vacce himavAna che; te pramANe pachInAnAM nAma mahAhimavAna, niSadha, nIla; rUmI ane zikharI che. jabudrIpanI apekSAe dhAtakIkhaMDadvIpamAM meru, va ane vadharanI saMkhyA bamaNI che. beMke temanAM nAma ekasarakhAM che. valayAkRti dhAtakIkhaMDanA pUrvAdha ane pazcimAdha ema e bhAga che. temanA vibhAga e parvatathI thAya che. te dakSiNathI uttara phelAyelA che ane bANu samAna saraLa che, pratyeka bhAgamAM eka eka meru, sAta sAta varSe, ane cha cha vadhara che. meru, va ane vadharAnI je saMkhyA dhAtakIkhaMDamAM che, te ja puSkarAdvIpamAM che. eTale ke emAM paNa e meru Adi che. te paNa bANAkAra patAthI vibhakta thayelA pUrvAdha ane pAMcamA mAM rahelA che. A rIte saravALA karatAM aDhIIpamAM kula pAMca meru, trIza vara, pAMtrIza kSetrA, pAMca devakuru, pAMca uttarakuru, pAMca mahAvidehanA 108 vijaya, ( kSetravizeSa ) ane pAMca bharata tema ja pAMca airavatanA masA paMcAvana A deza che. aMtaradvIpa phakta lavaNusamudramAM 56 che.1 jemAM mekSamAne jANanArA 1. navamA zatakamAM trInna uddezamAM ' jIvAbhigamasUtramAM jaNAvyA pramANe aMtaradvIpanuM varNana kahevuM ane ema 28 uddezA gaNI levA', ema jaNAvyuM che. paraMtu e rIte ( prati 3, 2010_05 Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ypa0 zrIbhagavatIsAra ane tene upadeza karanAra, tIrthaMkara pedA thaI zake te ja karmabhUmi che. ahIdIpamAM manuSyanI pedAzavALAM pAMtrIza. kSetra ane pa6 aMtaradIpa kahevAya che. (bAkInA manuSyakSetramAM te vidyA athavA labdhinA nimittathI dekhAya che.) Urdhva lekamAM devo hoya che. devonA cAra samUha athavA jAti che. bhavanapati, vyaMtara, jyotiSka, ane vaimAnika. bhavapatinA asurakumArAdi daza, vyaMtaranikAyanA kinnarAdi ATha, jyotiSkanA sUryacaMdrAdi pAMca ane vaimAnikanA ka55nna ane kalpAtIta ema be mukhya bhado che. temAM saudharmAdi 12 kalpa athavA svargamAM rahenArA te ko5panna che. te 1ra kalyanI upara anukrame nava vimAna raiveyaka devanAM che; enI upara vijaya, vaijayaMta, jayaMta, u0 1 pRSTha 144-2-156-1 ) bIja graMthane Akhe hisso A graMthamAM utAravo ThIka na lAgavAthI utAryo nathI. te aMtaradvIpamAMnA eruka dvIpanuM varNana mULamAM ATaluM ApyuM cheH he gautama! ja budvIpa nAmanA dvIpamAM AvelA meruparvatanI dakSiNe cullahimavaMta nAme varSadhara parvatanA pUrvanA cheDAthI IzAnamAM traNa yojana lavaNasamudramAM gayA pachI, e sthaLe dakSiNa dizAnA eruka (eka Uru-dha-vALA ) manuSyono ekeka nAme dvIpa kahyA che. e dvIpanI laMbAI ane pahoLAI traNase yojana che. ane tene parici navaso ogaNapacAsa yojanathI kaMIka nyUna che. . . . e dvIpanA manuSyo marIne devagatimAM upaje che. e badhuM tathA bIja aMtaradvIpanuM varNana vAbhigamasUtramAMthI samajI levuM." A ja vastu 10mA zatakanA 7 thI 34 uddezako mATe paNa. samajI levAnuM mULamAM kahyuM che ! 2010_05 Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokane AkAra aparAjita ane sarvArthasiddha e pAMca anuttaravimAna che. e badhA kalpAtIta kahevAya che. kalpapapatramAM svAmI sevaka bhAva che; kalpAtItamAM badhA Ida jevA ahamiMdra che. manuSyalokamAM javAnuM thAya to paNa kopapanna deva ja jAya che; kalpAtIta de potAnuM sthAna choDI kyAMya jatA nathI. tethI upara pachI ItiprAgabhArApRthvI athavA siddha lokonuM sthAna jenI upara AveluM che te che. pachI kAnta che. - vivaraNa: eTaluM yAda rAkhavAnuM ke samasta loka jIvothI bharelo che. paraMtu vividha prakAranA ne vividha varganA jIva sarakhA pramANamAM sarvatra AvelA nathI, paNa amuka prakAre vaheMcAyelA che. . prathama to nigoda eTale ke atyaMta sUkSma - ApaNI Inei agAcara - evA sthAvara jIvo che. nigadanA be varga che : nityanigoda - eTale ke jemAMnA jIva A nIcatama vargamAMthI kadI bahAra nIkaLavAnA nathI. ane 2. itaranigada - eTale ke jemAMnA jIvo UMcA vargamAM jaI zake, paNa temanAM karmathI pAchA A vargamAM AvI paDe. trasa jI vizvanA amuka bhAgamAM eTale ke trasanADImAM rahelA che. A trasanADI lokanI ArapAra uparathI nIce sudhI AvelI che. te 14 raju UMcI, 1 raju pahoLI ane 1 rajaju lAMbI che. trasanADImAM sthAvara ane tiryaMca sarvatra hoya che, paNa manuSyo mAtra madhyalokamAM ane temAM paNa aDhI 1. keI deva eka palakamAM 20571 para yojana kApe. te rIte cha mAsamAM jeTaluM kSetra te oLaMge teTalAne "rajajukahe che. 2010_05 Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papara bhagavatIsAra dvIpamAM ja vase che. trasanADInI bahAra sthAvaranADI che. temAM kevaLa sthAvara jIva ja hoya. gau-he bhagavan! lokanuM saMsthAna (AkAra) kevuM kahyuM che? ma-he gautama! leka zarAvane AkAra je che. [eTale ke mRdaMganA mAM jeTalA taLiyAvALa] zarAva (kADiyA) ne UMdhuM vALI, tenA upara mRdaMga ubhuM mUkyuM hoya te che. athavA keDathI nIce pahoLA thate ghAgharo paherI hAtha kANIethI vALI kaDe mUkI UbhelA puruSa jevuM che.] te nIce vistIrNa - pahoLe che, ane upara UbhA mRdaMganA AkAre sthita che. - zataka che, udde 1 ga -he bhagavan! lokane barAbara sama (pradezanI hAni vRddhirahita) bhAga kyAM Avelo che? tathA lekano sarvathI saMkSipta - sAMkaDe bhAga kayAM Avelo che ? bha0--he gautama! ratnaprabhA pRthvIno uparano lUka pratara, jyAMthI upara prataranI vRddhi thavA mAMDe che, tathA nIceno pratara, jyAMthI nIce prataranI vRddhi thavA mAMDe che, tyAM loko samabhAga tema ja sAMkaDo bhAga che. gau-he bhagavana! A aleka, tiryam leka ane UrdhvalokamAM koNa konAthI vizeSAdhika che? ma-- sauthI thaDe tiryaka che; tethI asaMkhyAtagaNe uddhaka che; ane tethI vizeSAdhika aloka che. zataka 13, udde 4 2010_05 Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokane AkAra papas ga -he bhagavad ! kSetraloka keTalA prakArane kahyuM che ? bha0-he gautama ! traNa prakArano kahyo che. adho, tiyaMga ane urdhva temAM adholoka sAta prakArano che: (ratnaprabhAthI adhasaptamapRthvI sudhInI sAta pRthvI pramANe ). - tigmaka asaMkhya prakAra che. (jabuddIpathI mAMDIne svayaMbhUmaNa samudra sudhInA dIpa-samudro pramANe). urvaloka paMdara prakArano che. (saudharmathI mAMDIne azruta sudhInA 12 kalpo, greveyaka vimAna, anuttaravimAna, ane ISataprAbbArapRthivI pramANe). gau-he bhagavana ! aloka kevA AkAre che? maha-he gautama ! trApAne AkAre. tiryagaloka jhAlarane AkAre che : ane Urvaloka UbhA mRdaMgane AkAre che. ga. -he bhagavana ! aloka kevA AkArano che ? ma0- gautama! pilA gALAnA AkArano che. gau -he bhagavana! leka keTale meTe kahyo che ? ma-he gautama! A jaMbuddIpa sarva dvIpanI aMdara che; ane traNa lAkha, soLa hajAra, baso sattAvIza jana, traNa keza, eka aThThAvIza dhanuSa ane kAMIka adhika sADAtera AMgaLa paridhivALA che. have meTI divya Rddhi - zaktivALA cha devo jabuddhIpamAM meruparvatanI cUlikAne cAre tarapha vIMTAIne UbhA rahe. pachI nIce maTI cAra dikakumArIo cAra balipiMDane grahaNa karI, jabuddhIpanI cAre dizAmAM bahAra mukha rAkhIne UbhI rahe. pachI te cAre 2010_05 Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra baliMpiMDane teo eka sAthe bahAra pheMke, to paNa he gautama! temane eka deva te cAre piMDane pRthvI upara paDyA pahelAM zIdhra grahaNa karavA samartha che. he gautama ! evI gativALA te devomAMthI eka deva tvarita gati vaDe pUrva dizA tarapha jAya, eka dakSiNa tarapha jAya, eka pazcima tarapha, eka uttara taraka, eka UrdhvadizAmAM ane eka adizAmAM jAya. have te ja vakhate hajAra varSanA AyuSavALe eka bALaka utpanna thAya. tyAra pachI te bALakanAM mAtApitA maraNa pAme, paNa te deva lokanA aMtane na pAmI zake. tyAra pachI te bALakanuM AyuSya pUruM thAya, to paNa te deve lokonA aMtane na pAmI zake. pachI te bALakanAM asthi ane majA paNa nAza pAme; chatAM te de lokAMtane pAmI zake nahi. pachI te bALakanI sAta peDhI sudhInA kulavaMza naSTa thAya, te paNa te deve lokAMtane prApta karI zake nahIM. pachI te bALakanuM nAmagAtra paNa naSTa thaI jAya, chatAM te devo lokane aMtane pAme nahi; tyAre paNa te devoe nahi eLagelo mArga eLagelA mArga karatAM asaMkhyAtamA bhAga jeTalo bAkI rahyo hoya. he gautama!. loka eTalo moTo kahyo che. gau0-he bhagavana ! aleka keTalo mATe kahyo che ? ma-he gautama ! A manuSyakSetra laMbAI ane pahoLAImAM 45 lAkha yojana che. [pachInI upamA upara pramANe jANavI. paraMtu devo daza gaNavA, dikukamArIo ane balipiMDa ATha ATha gaNavAM, ane te devo manuSyalokanI cAre bAju UbhA hoya, tathA dikakumArIo mAnuSottara parvatanI cAre dizA- ane cAre vidizAmAM bAhyAbhimukha 2010_05 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lokano AkAra UbhI rahI mAnuSettara parvatanI bahAranI dizAmAM piMDa pheke, ema gaNavuM. A dAkhalAmAM janmelA bALakanuM AyuSa eka lAkha varSanuM gaNavuM. ane aMte gamana karAyelA kSetra karatAM nahIM gamana karAyeluM kSetra anaMtagaNuM gaNavuM. ] he gautama! aleka eTalo moTo che. * gau he bhagavan! lokanA eka AkAzapradezamAM je ekedriya jIvonA pradeza che. . . temaja be IdriyathI mAMDIne. paMcekiyanA pradeza ane aniMthinA pradeza che, te badhA, paraspara baddha, pRSTa ane saMbaddha che ? vaLI he bhagavana ! te badhA paraspara ekabIjAne AbAdhA utpanna kare tathA. avayavane cheda kare ? maha-he gautama! e vAta barAbara nathI. jema zaMgAranA AkAra sahita, suMdara vezavALI ane saMgItAdine viSe nipuNatAvALI koI eka nartakI hAya, ane te seMkaDo athavA lAkha mANasothI bharelA raMgasthAnamAM batrIza prakAranA nATayamAMnuM koI paNa eka prakAranuM nATaca dekhADe, to huM gautama ! te prekSake zuM tene animeSa daSTie taraphathI jue ? "hA bhagavana ! jue !' te he gautama ! te prekSakonI dRSTie te nartakIne viSe cAre bAjuthI paDelI hovA chatAM tene kAMI AbAdhA utpanna kare athavA tenA avayavane cheda kare ? "nA bhagavana!' athavA te nartakI te prekSakonI daSTiene kAMI AbAdhAdi utpanna kare ! "nA bhagavan! " te pramANe upara paNa samajavuM. gau--he bhagavana ! lokanA eka AkAzapradezamAM ochAmAM ochA rahelA jIvapradeza, vadhAremAM vadhAre rahelA 2010_05 Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra jIvapradeza ane sarva jIvo - e traNamAM koNa konAthI vizeSAdhika che? maha-he gautama ! ochAmAM ochA rahelA jIvapradezo sauthI thoDA che; tenA karatAM sarva jIvo asaMkhyAtagaNuM che, ane te karatAM paNa vadhAremAM vadhAre rahelA chavapradezo vizeSAdhika che. - zataka 11, udde 10 3: lokanI sthiti ga-he bhagavana ! lokanI sthiti keTalA prakAranI kahI che? ma- he gautama! lokanI sthiti ATha prakAranI kahI che : vAyu AkAzane AdhAre rahe che; udadhi vAyune AdhAre rahe che; pRthvI udadhine AdhAre rahelI che; trasa - jaMgama - che, ane sthAvara che pRthvIne AdhAre rahelA che; jaDa padAthI jIvane AdhAre rahelA che; jIvo karmane AdhAre rahelA che; ane jIvoe saMdharelA che, ane jIvone karmoe saMgharelA che. sma koI puruSa cAmaDAnI masakane pavana vaDe kulAve, ane tenuM mukha baMdha karI, bhasakane vacale bhAge gAMTha bAdhe. 1. siddhazilA pRthvI ghanodadhine AdhAre nathI rahI, paNuM AkAzane AdhAre rahelI che, paraMtu bAkInI (ratnaprabhAdi ) sAta pRthvIne ghanodadhine AdhAra hovAthI, aupacArika praga 2. eTale ke, saMsArI che. 2010_05 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAnI sthiti pacha pavana kADhI nAkhe, bharI, pAchuM te pANI pachI masakanuM mAM udhADu' karI te bhAgane pachI te nasakanA uparanA bhAgamAM masakanuM mukha bAMdhI de; ane pachI tenI vacalI gAMTha cheADI de, te! he gautama! te bhareluM pANI te pavananI upara uparanA bhAgamAM rahe ? 'hA rahe ! ' athavA huM gautama ! jema kAI eka puruSa cAmaDAnI masakane phulAvI peAtAnI kare bAMdhe, pachI te puruSa khUba U~DA pANImAM praveza kare; teA huM gAtama! te puruSa pANInAM upara uparanA bhAgamAM rahe ? hA rahe ! ' te kAraNathI huM gAtama ! lekanI sthiti prakAranI kahI che.. * zataka 1, udde. 6 6 A ra gAhe bhagavan !: lavaNasamudrane AkAra kevA che ? mate gAtama ! gAtI jevA, naukA jevA, chIpanA saMpuTa jeva, azvasyuMdha jevA, tathA valabhI jevA vRtta ane valayanA AkArane che. gaumhe bhagavan ! tenuM mApa zuM che? ma--te gautama ! lavasamudrane cakravAla viSNubha e lAkha yeAjananA che. tene gherAveA paMdara lAkha, ekAzI hajAra, yeAjana . uparAMta theDe ghaNA ekahajAra yeAjana che; tenA ane tenuM sarvotra 17 hajAra ane ekase egaNacAlIsa vatto eche che. tene urdUdha utsedha seALa hajAra yeAjana che; yeAjana che. gau.--he bhagavan ! to pachI. evaDA meTA lavaNasamudra A jaMbudrIpa nAmanA dvIpane zA mATe DubADatA nathI ? ane jalamaya karI detA nathI? 2010_05 Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatInsAra ma-he gautama! jaMbuddIpa nAmanA A dvIpamAM bharata ane eravata kSetramAM arahaMto, cakravartIe, baLadeva, vAsudeva, cAraNa, vidyAdharo, zramaNa, zramaNa, zrAvikAo, ane eka dharmavALA manu rahe che, teo svabhAve bhadra, vinIta, ane upazAMta hoya che; svabhAvathI ja teonA krodhAdi kaSAyo maMda hoya che; teo saraLa ane kemaLa hoya che; tathA teo jikiya, bhadra, ane namra hoya che. tevAM manuSyanA prabhAvathI lavaNasamudra jabuddhIpane DubADatuM nathI, ane jalamaya karI zakatA nathI. - zataka pa, udde 2 4: karma ane akarmabhUmi gau-he bhagavana ! karmabhUmio keTalI che? ma-he gautama! paMdara che : pAMca bharata, pAMca aravata, ane pAMca mahAvideha. gau0-he bhagavan! akarmabhUmie keTalI kahI che? ma-he gautama! trIza kahI che. pAMca haimavata, pAMca haraNyavata, pAMca harivarSa, pAMca ramyakavarSa, pAMca devamuru ane pAMca uttarakuru.1 gau-he bhagavan! e trIza akarmabhUmimAM utsarpiNuM ane avasarpiNarUpa kALa che? u0 nathI. 1. devakuru ane uttarakuru vibhAge videhanI aMdaranA che; chatAM te karmabhUmio nathI. kemake tyAM yugaladharma (jeDakAMrUpe janmavuM, ane te ja jeDakAe patipatnIrUpe rahevuM i0) hovAthI cAritrano saMbhava nathI. 2010_05 Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama ane akamabhUmi gau he bhagavana! pAMca bharatomAM ane pAMca airAvatemAM utsarpiNI ane avasarpiNarUpa kALa che? maha-hA, gautama! che. gau-he bhagavan ! pAMca mahAvidehamAM utsarpiNa ane avasarpiNuM kALa che? -nathI. he AyuSmAna zramaNa. tyAM ekarUpe avasthita kALa kahyo che. -he bhagavana ! e pAMca mahAvidehamAM arahaMta bhagavAna pAMca mahAvratavALA ane pratikramaNa sahita dharmane upadeza kare che?1 ma0- gautama! pAMca bharatamAM ane pAMca airAvatomAM pahelA ane chellA e be arahaMta bhagavati pAMca mahAvratavALA tathA pratikramaNa sahita dharmano upadeza kare che; bAkInA arahaMta bhagavaMte cAra mahAvratavALA dharmane upadeza kare che. vaLI pAMca mahAvidehamAM paNa arahaMta bhagavaMta cAra mahAvratavALA dhamano upadeza kare che. ' gau -he bhagavana ! jabuddhISa nAme dvIpanA bhAratavarSamAM A avasarpiNImAM keTalA tIrthakaro thayA che ? bha0--he gautama ! covIza tIrthakare thayA cheH RSabha, ajita, saMbhava, abhinaMdana, sumati, suprabha, supArzva, 1. e be vastuo pArzvanA siddhAMtathI judI paDatI mahAvIranA mArganI vizeSatAo che. pArzva cAra mahAvrata ja upadezatAH brahmacaryane aparigrahamAM samAvI levAmAM AvatuM. ane pratiSThamaNuM paNa haMmeza karavAne badale prasaMga Avye ja karavAmAM AvatuM. 2010_05 Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra zazI-caMdraprabha, puSpadaMta-suvidhi, zItala, zreyAMsa, vAsupUjya, vimala, anaMta, dharma, zAMti, kuMthu, ara, mali, munisuvrata, nami, nemi, pArzva ane vardhamAna.1 ga -he bhagavana! e evIza tIrthakaranAM ra3 jinAMtamAM kyA jinanA aMtaramAM kAlikara zratane viccheda kahyo che? bha0-he gautama ! e 23 jinAMtaramAM pahelAM ane chellAM ATha ATha jinAMtaramAM kAlikazratane aviccheda kahyo che, ane vacalAM sAta jinAMtaremAM kAlikazrutano viccheda kahyo che. daSTivAdane viccheda to badhAMya jinAMtaromAM kahyo che. gau- he bhagavan! jaMbudIpa nAme dIpanA bhAratavarSamAM A avasarpiNImAM Apa devAnupriyanuM pUrvagata muta keTalA kALa sudhI raheze ? ma -he gautama ! eka hajAra varSa sudhI raheze. go -he bhagavan ! bAkI badhA tIrthakarenuM pUrvagata buta keTalA kALa sudhI rahyuM hatuM ? mahe gautama ! keTalAka tIrthakaronuM saMkhyAtA kALa sudhI ane keTalAkanuM asaMkhyAta kALa sudhI. 1. temanAM janmasthAnAdi mATe juo A mALAnuM yegazAstra' pustaka pA. 17. 2. jenAM adhyayanAdi kALe -- divasa ane rAtrInA pahelA tathA chellA prahare ja thaI zake, te AcArAMgAdi kAlika zruta kahevAya che; ane jenAM adhyAyanAdi badhA kaLe thaI zake te dazavaikAlidAdi kAlika zruta kahevAya che. 2010_05 Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma ane amabhUmi 51 gau- he bhagavana ! jabudvIpa nAme dvIpanA bhAratavarSamAM A avasarpiNuM kALamAM Apa devAnupriyanuM tIrtha keTalA kALa sudhI raheze? maha-he gautama ! ekavIza hajAra varSa sudhI raheze? gautra -he bhagavana ! tevI rIte bhAvI tIrthakaromAMnA chellA tIrthakaranuM tIrtha keTalA kALa sudhI raheze? bha0-he gautama ! kozala dezane RSabhadeva , ahaMtano jeTale jinaparyAya kahyo che, teTalAM ( hajAra varSa jUna lAkha pUrva ) varSa sudhI. -he bhagavana ! tIrtha e tIrtha che ke tIrthakara tIrtha che? mo--he gautama ! ahaMta te avazya tIrthakara che; paraMtu cAra prakArano zramaNapradhAna saMgha : sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikA, te tIrtharUpa che. gau -he bhagavana ! pravacana e pravacana che ke pravacanI e pravacana che? bha0-he gautama ! ahaMta te avazya pravacanI (pravacananA upadezaka ) che; ane dvAdazAMga gaNipiTaka (AcArAMgAdi 12 aMgagraMtha) pravacana che. gau-he bhagavana ! A je ugrakulanA, bhegakulanA, rAja kulanA, ikvAkukulanA, sAtakulanA ane kauravyakulanA kSatriye A dharmamAM praveza kare che, ane praveza karIne ATha prakAranA karmarUpa ramalane dhue che, teo tyAra pachI siddha 1. tenI saMkhyA mATe juo AgaLa pA. 214. 2010_05 Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatI-sAra thAya che, ane sarva duHkhane aMta kare che ? maha-hA gautama ! paraMtu keTalAka koI eka devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. -zataka 20, udde 9 gau -he bhagavan ! jaMbudvIpa nAmane dvIpamAM A avasaMpiNamAM uttama arthone prApta suSama-suSamA kALamAM bhAratavarSane AkAra ane bhAvono AvirbhAva kevo hato ? - bhava- gautama ! bhUmibhAga bahu sama hovAthI ramaNIya hato; te jemake, AliMga puSkara- tabalAnuM mukhapuTa - hoya tevo bhAratavarSane bhUmibhAga hato. [ahIMthI AgaLa, javAchavAbhigamasUtramAM uttarakuranA varNanamAM ApelI vigato, jevI ke bhUmibhAgamAM rahelAM tRNa ane maNionA pAMca varNa, surabhi gaMdha, kamaLa sparza, sArA zabda, vAva vagere, vAva vageremAM anugata utpAtaparvatAdi, utpAtaparvatAdine Azrita haMsAnAdi, latAgRhAdi ane zilApaTTakAdinuM varNana samajI levuM-ema TIkAkAra kahe che.] te kALamAM bhAratavarSamAM te te dezomAM kuza ane vikuzathI vizuddha vRkSamUlo tathA (tyAMthI mAMDIne ) cha prakAranA mANaso hatA : te jemake padma samAna gaMdhavALA, kasturI samAna gaMdhavALA, mamatva vinAnA, tejasvI ane rUpALA, sahanazIla tathA utAvaLa vinAnA (zanaizcArI). 1. e prakAranAM varNana judA judA pradezanAM te te jAtanAM varNano mATe samAna jevAM ja hoI, temanI vigatemAM mahatvanuM kazuM na hovAthI, ahIM utAryA nathI. 2010_05 Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma ane akarmabhUmi bhagavana ! te e pramANe che, he bhagavan! te gAhe e pramANe che. - zataka 6, udde 7 gau-he bhagavana ! jaMbudvIpa nAme kapamAM bhAratavarSane viSe A avasarpiNamAM duHSamAduSamA kAla atyaMta utkaTa avasthAne prApta thaze, tyAre bhAratavarSane AkAra ane bhAvono AvirbhAva keva prakAre thaze? - maha-he gautama! hAhAbhUta (je kALe duHkhI ke hAhA' zabda karaze ), bhaMbhAbhUta (je kALe du:khA pazuo bhAM mAM zabda karaze), ane kolAhalabhUta (jyAre du:khapIDita pakSIo kolAhala karaze) evo te kAla thaze. kAlanA prabhAvathI ghaNuM kaThora, dhULathI melA, asahya, anucita ane bhayaMkara vAyu, tema ja saMvartaka vAyu (bhamariyA vAyu) vAze. A kALe vAraMvAra cAre bAjue dhULa UDatI hovAthI rajathI malina, ane aMdhakAra vaDe prakAzarahita dizAo dhUmADA jevI jhAMkhI dekhAze. kAlanI rUkSatAthI caMdro adhika zanatA Apaze ane sUryo atyaMta tapaze. vaLI vAraMvAra ghaNA kharAba rasavALA, viruddha rasavALA, khArA, khAtara samAna (khATA) pANuvALA, agninI mAphaka dAhaka pANI vALA, vIjaLIyukta, karA varasAvanArA ke parvata bhedanArA azanimegha, viSamegha tathA vyAdhi-rAga-vedanA utpanna karanAra pANuvALA ane manane ruce nahIM tevA pANavALA megha tIrNa dhArAo nAkhatA puSkaLa varasaze. tethI bhAratavarSamAM gAma-nagara vagere ThekANe rahelAM manuSya, cepamAM, becara, 2010_05 Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sA2 tema ja gAma ane jaMgalamAM cAlatA jaMgama jI tathA bahu prakAranAM vR, gulma, latAo, velaDIe, ghAsa, zeraDI vagere, dhare vagere, zAlI vagere tathA pravAho ane aMkurAdi tRNavanaspatio nAza pAmaze. vaitADha sivAyanA parvata, DuMgare, dhULanAM UMcAM sthaLo tathA raja vinAnI bhUmie nAza pAmaze. gaMgA ane siMdhu sivAya pANInA jharAo, khADAo tathA durgama ane viSama bhUmimAM rahelAM UMcAM ane nIcAM sthaLo sarakhAM thaze. te vakhate bhAratavarSanI bhUmi paNa aMgAra jevI, chANunA agni jevI, bhasmIbhUta, tapI gayela kaDAyA jevI, agni sarakhI, bahu rajavALI, bahu kIcaDavALI, bahu sevALavALI, ghaNuM kAdavavALI, ane prANuMone cAlavuM muzkela paDe tevI thaze. te vakhate bhAratavarSanAM manuSya kharAba rUpavALAM, kharAba varNavALAM, kharAba gaMdhavALAM, duSTa rasavALAM, kharAba sparzavALAM, aniSTa, amanejha, manane na game tevAM, hIna svaravALAM, dIna svaravALAM, aniSTa svaravALAM, manane na game tevA svaravALAM, jenAM vacana ane janma agrAhya che evAM, nirlajaja; kUDakapaTa, kalaha, vadha, baMdha ane vairamAM Asakta; maryAdAnuM ullaMghana karavAmAM mukhya, akArya karavAmAM nitya tatpara, mAtapitAdine avazya karavA yogya vinayathI 1. bharatakSetranA madhyamAM Avela kahevAto parvata. cullA himavaMta parvata uparathI nIkaLela gaMgA ane siMdhu nadIo e parvatanI guphAmAM thaIne dakSiNArdha bhAratamAM dAkhala thAya che. 2010_05 Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kama ane RbhUmi r rahita, kheDeALa rUpavALAM, vadhelA nakha-keza dADhI-mUcha ane rAmavALAM, kALAM, atyaMta kaMDAra, zyAmavaSNu vALAM, chUTA kezavALAM, dheALA kezavALAM, bahu snAyuthI bAMdhela hAvAne lIdhe dunIyarUpavALAM, vAMkAM ane karacalIovALAM pratyeka aMgayukta, vRddhAvasthAyukta puruSa jevAM, chUTA ane saDI gayelA dAMtanI zreNavALAM, bhayakara evA DeAka pAchaLane bhAga ane mukhavALAM, viSama netravALAM, vAMkI nAsikAvALAM, vAMkAM ane valiethI vikRta thayelAM, bhayaMkara mukhavALAM, khasa ane kharajathI vyApta, kANu ane tIkSNa nakha vaDe khajavALavAthI vikRta thayelAM, darAja-kADha-ane karoLiyAvALAM, phATI gayela ane kAra cAmaDIvALAM, vicitra aMgavALAM, USTAdinA jevI gativALAM, sAMdhAna viSama badhanavALAM, yeAgya sthAne nahIM geADavAyela tathA chUTAM dekhAtAM hADakAMvALAM, dula, kharAba mAMdhAvALAM, kharAba pramANavALAM, kharAba AkRtivALAM, kharAba rUpavALAM, kharAma sthAna ane AsanavALAM, kharAba zayyAvALAM, kharAba bhAjanavALAM, jeenAM pratyeka aMga aneka vyAdhiothI pIDita che tevAM, skhalanAyukta vila gativALAM, utsAharahita, sattvarahita, vikRta ceSTAvALAM, tejarahita; vAraMvAra zAMta, uSNu, ane kahenAra pavana vaDe vyAsa, jeenAM aMga dhULa vaDe milana ane raja vaDe vyApta che evAM; bahu kreAdha, mAna ane mAyAvALAM, bahu leAbavALAM, azubha du:khanAM bhAgI, prAya: dharmasaMjJA ane samyaktvathI bhraSTa, vadhAremAM vadhAre eka hAtha pramANa zarIravALAM, vadhAremAM vadhAre se|La ane vIza varSAnA AyuSavALAM, putrapautrAdi parivAramAM atyaMta snehavALAM ( ghaNA putrapautrAdinuM pAlana karanArAM ), bIjanA jevAM, ane 2010_05 Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra bIjamAtra evAM manuSyanAM bahetara kuTuMbe gaMgA, ane siMdhu e be mahAnadIo ane vaitADhya parvatano Azraya karIne daramAM rahenArAM thaze. gau-he bhagavana ! te manuSyo kevA prakArane AhAra karaze? bha0-he gautama! te kALe ane te samaye rathanA mArga jeTalA vistAravALI gaMgA ane siMdhu e mahAnadIo rathanI dharIne pisavAnA chidra jeTalA bhAgamAM pANIne vaheze.. te pANI ghaNAM bhAchalAM ane kAcabA vagerethI bhareluM haze, paNa temAM ghaNuM pANuM nahi hoya. tyAre te manuSyo sUrya UgyA pachI eka mudUrtanI aMdara ane surya AthamyA pachI eka muhUrtamAM potapotAnAM daramAMthI bahAra nIkaLaze ane mAchalAM tathA kAcabA vagerene jamInamAM dATaze. pachI TADha. ane taDakA vaDe baphAI gayelAM mAchalAM ane kAcabA vagerethI teo ekavIza hajAra varSa sudhI AjIvikA karatAM tyAM raheze. - zataka , udeva 6 2010_05 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paracUraNa vibhAga 1H cAlatuM cAlyuM kahevAya vivaraNa: mahAvIranA samayamAM je aneka dArzanika hatA, temAM jamAli nAmanA mahAvIranA bhANeja paNa eka dArzanika tarIke hatA. mahAvIrane Agama anekAMtavAMdapUrNa che, eTale te eka ja padArthane paNa aneka prakAranI daSTiothI bhinna bhinna rUpe joI zake che. jamAli ane mahAvIra vacce je eka bAbatamAM matabheda hato ema jaNAya che, tenuM udAharaNa nIce pramANe che: eka zALavIne ApaNe sUtara ApI vaNavAnuM kahyuM. te zALavIe kapaDuM vaNavAnuM zarU paNa karyuM. pachI be cAra divasa bAda ApaNe tene pUchIzuM ke sUtaranuM zuM thayuM? tyAre te kaheze ke kapaDuM vaNAyuM 1. juo cAritra khaMDamAM temanuM caritra, pA. ra62. 2010_05 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paTa zrIbhagavatI sAra che. kharI rIte te hajI pUruM karlR vAyuM nathI; chatAM lAkamAM tevA vyavahAra cAle che. ( A prasa`gamAM jamAlinuM matavya evuM che ke zALavInuM kaheNu ane tene sAcuM mAnI vyavahAra karanAra samasta leAka khATA che; kAraNake kapaDuM pUruM vAyuM nathI chatAM zALavI ane leka kapaDuM vAyuM che' ema mAne che. mahAvIrane siddhAMta evA che ke zALavInuM vaktavya ane leAkamata ane sAcAM paNa che. pAramArthika dRSTie ( nizcayanayathI ) kapaDAne sUkSma bhAga vAyA haiAya te paNa ' kapaDuM vAyuM ' ema melavAmAM asatyatA nathI; joke vyavahAranayathI te pUruM kapaDuM vaNuAya tyAre ja kapaDuM vAyuM kahevAya. jamAlinA matanuM nAma 'ahurataSTi' che. kAne ahu - taddana pU ruM - thayuM dekhe tyAre ja tene kRta kArya kahe che, mATe je maMtavya bahu bhAgamAM - skUla bhAgamAM - rata hAya, te `' hurata ' kahevAya. gauhe bhagavan! je cAlatuM heAya te cAlyuM kahevAya ? ma--hA gautama ! cAlatuM heAya te cAlyuM kahevAya. TIkAmAMthI : kapaDuM vaNAtuM hoya, tyAre prathama taMtune < pravezakALa zarU thaye teTalAthI ja kapaDuM vAyuM ', evA vyavahAra zarU thAya che. jo prathama samaye paNa paTa utpanna thatA nathI ema mAnavAmAM Ave, teA prathama samayanI paTAtpAdikA kriyA niSphaLa gaI gaNAya. kAraNake utpanna thatA padArthone utpanna karavAne mATe ja kriyAe hAya che; ane kriyA vidyamAna heAvA chatAM kArya na thAya, tA 2010_05 Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAlatuM cAmuM kahevAya 59 te kriyA nakAmI gaNAya che. to pachI paTa jema prathama samaye utpanna thato nathI, tema uttara samayane viSe paNa utpanna na ja thavo joIe. kAraNake uttara samayanI kriyAomAM zuM vizeSatA che ke, jethI prathama samayanI kriyAthI paTa utpanna na thAya ane uttara samayanI kriyAothI thAya ?" tAtparya e che ke jyAre aMtya samaye ApaNe paTane utpanna thayelo joIe chIe, tyAre te paTane aMtya samayanI pahelA Adi dareka samayamAM aMze aMze utpanna thata mAnavo ja joIe. arthAta utpadyamAna paTa utpanna thAya che, e maMtavya nirvivAda che. -zataka 1, udde 1, 10 rAjagRhanagaramAM guNazilaka cetyanI AsapAsa gheDe dUra ghaNA anyatIthiko rahetA hatA. teo bhagavAnane sthavirene AvIne kahevA lAgyA ke, "tame asaMyamI ane pApI che. kAraNa ke tame adatta (keIe nahi Apela) padArthanuM grahaNa kare che, adatta padArthane khAo cho ane adattane svAda to cho, kAraNa ke tamane ApavAmAM Avato padArtha jyAM sudhI pAtramAM paDavyo nathI, tevAmAM vacamAMthI koI te padArthane laI le, to dAtA gRhasthanA padArthanuM apaharaNa thayuM kahevAya; paNa tamArA padArthanuM apaharaNa thayuM na kahevAya. mATe tame adattanuM grahaNa ane bhajana kare che. ema kahevAya. ane te kAraNe tame jarUra asaMyamI ityAdi cho!" 2010_05 Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra tyAre te sthaviree temane kahyuM ke, "he Aryo ! amArA matamAM apAtuM te apAyeluM, grahaNa karAtuM te grahaNa karAyeluM ane pAtramAM naMkhAtuM te naMkhAyeluM che. tethI he Aryo! apAto padArtha jyAM sudhI pAtramAM nathI paDo. tevAmAM vacamAM kAI padArthano te apahAra kare, te te amArA padArthane apahAra thayo ema kahevAya. mATe ame dattanuM ja grahaNa karIe chIe, ane bhajana karIe chIe. tethI ame asaMyamI vagere nathI." - zataka 8, udde che. 2: keTalA mato che ? aneka prakAranA pariNAmavALA jIvo jene viSe rahe, te "samavasaraNa" - mata athavA darzana kahevAya che. gau -he bhagavana ! keTalAM samavasaraNo - mano. kahyAM che? ma- he gautama ! cAra samavasaraNo kahyAM che : kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI, ane vinayavAdI. vivaraNaH A matonA saMbaMdhe savistara hakIkata maLI zakatI nathI. sUtrakRtAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA bAramA samavasaraNa adhyayanamAM A matonuM saMkSipta varNana 1. mULamAM to, pelA anyatIthiM, "tamAre mane apAtuM te apAyeluM nathI" mATe tame dezI che evo AkSepa kare che. ddAca jamAli jene hovA chatAM teno mata upara pramANe hovAthI pelAoe A jene paNa ema kahyuM hoya. 2. juo A mALAnuM saMyamadharma pustaka, pA. 134. 2010_05 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalA mata che? che. paraMtu te uparathI temanI cekasa mAnyatA zI hatI te spaSTa jANuM zakAtuM nathI. te paNa eTaluM jANuM zakAya che ke, kriyAvAdI vagere svataMtra mate nahIM hoya, paraMtu mahAvIra bhagavAnanA samayamAM je mata pracalita hatA, te badhAno pUrvokta cAra prakAramAM samAveza karyo haze. 1. kriyAvAdIH A matanI bhinna bhinna vyAkhyA che. prathama vyAkhyA pramANe, kartA sivAya kriyA saMbhavatI nathI; mATe kriyAnA kartA tarIke AtmAnA astitvane mAnanAra kriyAvAdI kahevAya che. bIjI vyAkhyA pramANe, kriyA pradhAna che, ane jJAnanuM kAMI paNa prayojana nathI evI mAnyatAvALA kriyAvAdI che. trIjI vyAkhyA pramANe jIvAdi padArthanA astitvane mAnanArA kriyAvAdI kahevAya che. kriyAvAdInA kula eMzI prakAra kahevAya che. 2. akriyAvAdI : teonuM maMtavya e che ke, koI paNa anavasthita padArthamAM kriyA hotI nathI. jo temAM kriyA hoya, to tenI anavasthiti na hoya. mATe kriyAnA abhAvane mAnanArA akriyAvAdI che. athavA, kriyAnuM zuM prayojana che ? mAtra cittazuddhi ja Avazyaka che -evI mAnyatAvALA AkriyAvAdI kahevAya. athavA jIvAdinA nAstitvane mAnanArA akriyAvAdI kahevAya. akriyAvAdInA 84 prakAra, kahevAya che. 3. ajJAnavAdI: "ajJAna zreyarUpa che, kAraNake jJAnathI karmane tIvra baMdha thAya che; ane ajJAnapUrvaka karmabaMdha 1. tathA juo. AcArAMga TIkA, adhyao , haTha 1, pR0 16. 2010_05 Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zobhagavatIsAra niSphaLa thAya che -evI mAnyatAvALA ajJAnavAdI kahevAya che. temanA saDasaTha prakAra che. 4. vinayavAdI : svargApavargAdi zreyanuM kAraNa vinaya cheema vinayane ja pradhAnapaNe mAnanArA ane jene koI paNa nizcita liMga, AcAra ke zAstra nathI, te vinayavAdI kahevAya che. temanA batrIza prakAra che.* gautra -he bhagavana ! lesyAyukta jIvo kayA vAdavALA ma0-he gautama! cAre vAda vALA hoya. gau-he bhagavana . lessArahita kayA vAdavALA hoya? ma- he gautama teo kriyAvAdI hoya. te pramANe kRNapAkSika che chellA traNanA vAdavALA hoya che; zuklapakSike cAre vAdavALA hoya. samyagadaSTi jIvo kriyAvAdI ja hoya. mithyAdaSTi jIvo chellA traNa vAdavALA hoya. samyagamiAdaSTi jIvo ajJAnavAdI ane vinayavAdI ja hoya. * A cAre vargo mithyAvAdInA che chatAM ahI kriyAvAdI jIvAdinA astitvane mAnatA hovAthI samyagdaSTi jANavA. 1. kAraNake ayogikevali ane siddo ja alekSya hoya che. teone to kriyAvAdanA hetubhUta yathAsthita dravyasvarUpanuM jJAna hoya che. 2. jemane ardha pudgalAvarta jeTalo samaya saMsAramAM bhaTakavAnuM che te chavo. ane jene tenI aMdara mekSe javAnuM che te zukalapAkSika. juo pA. 89, noMdha 1. 3. kAraNa ke teo nAstika paNa nathI, ke Astika paNa nathI. 2010_05 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalA mato che? pAMca jJAna vALAeAmAM dareka kriyAvAdI ja hoya. paraMtu traNa ajJAnavALA jIvo pachInA traNa vAdavALA hoya. nairayika cAre vAdavALA hoya. pRthivIkAyike mAtra akriyAvAdI ane ajJAnavAdI hoya. ema ja caturiMdriya sudhInuM jANavuM. gau0-he bhagavan ! kriyAvAdI jIvo kAnuM AyuSa. bAMdhe ? ma -he gautama! narayika ane tiryaconikanuM na bAMdhe, paNa manuSya ane devanuM bAMdhe. devanuM bAMdhe to vaimAnikanuM ja bAMdhe. akriyAvAdIe nairayikathI mAMDIne deva sudhInuM bAMdhe. e pramANe ajJAnavAdI ane vinayavAdI viSe paNa jANavuM. lezyAvALA kriyAvAdI manuSya ane devanuM bAdhe. kRSNalezyAvALA kriyAvAdI manuSyanuM bAMdhe. kRSNalezyAvALA akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI narayika, tiyaca.. 1. e pramANe mULamAM saMjJAovALA, saMjJAvALA, divALA, kaSAyI, yogavALA, upagavALA vagerenA ullekha che. paNa temAM smRtinI kasarata sivAya bIjuM mahtva nathI. tethI ahIM te badhA utAryA nathI. 2. teo mithyAdaSTi che tethI teo akriyAvAdIo ane ajJAnavAdIo ja hoya. kaI paNa vAdano abhAva hoya te paNa te be vAdane cagya jIvana pariNAma saMbhave che. mULamAM A uparAMta anya yonionA paNa ullekha che. 3. je deva ane nArako che teo manuSyanuM, ane manuSya. tathA pacaMdritiya devenuM bAMdhe. 2010_05 Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAcha4 zrIbhagavatI-sAra deva ane manuSyanuM badhe. e ja nIla ane kAti mATe paNa jANavuM. tejolesyAvALA kriyAvAdIo manuSya ane devanuM Adhe. tejolesyAvALA akriyAvAdIo tiryaMca, manuSya ane devanuM bAMdhe. te ja pramANe te jelezyAvALA ajJAnavAdI ane vinayavAdInuM paNa jANavuM. tathA tejalesyA pramANe padma ane zulavALAnuM paNa jANavuM. lessArahita chavo kAInuM AyuSa nathI bAMdhatA. kRSNapAkSika akriyAvAdI cAre prakAranAM AyuSa bAMdhe. kRSNapAkSika ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa cAre prakAranAM AyuSa bAMdhe. zulapAkSika manuSya ane devanuM bAMdhe. samyagadaSTi kriyAvAdI manuSya ane devanuM bAMdhe. mithyAdaSTi cAre prakAranAM bAMdhe. samyagamithyAdaSTi ajJAnavAdI keInuM na bAMdhe. samyagamithyAdaSTi vinayavAdI koInuM na bAMdhe. jJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI, manuSya ane devanuM bAMdhe. mana:paryavajJAnI (kriyAvAdI) devanuM (vaimAnikanuM) bAMdhe. kevalajJAnI keAInuM na bAMdhe. kriyAvAdI nairayike manuSyanuM bAMdhe. akriyAvAdI naiyikA tiryaMca ane manuSyanuM bAMdhe. ajJAnavAdI ane vinayavAdI narayike tiryaMca ane manuSyanuM bAMdhe. akriyAvAdI pRthvIkAyika tiryaMca ane manuSyanuM badhe. ajJAnavAdI pRthvIkAyike tiryaMca ane manuSyanuM bAMdhe. 1. lezyAvALA pRthvI kAyikonA prazna vakhate tejalezyAmAM "keInuM na bAMdhe" ema kahevuM; kAraNa ke te vezyA temane indriya paryApta pUrI thavA pahelAM hoya che. ane indriya paryApti pUrI thayA pachI ja 2010_05 Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ keTalA mata che? kriyAvAdI paceMkiya tiryaca, devanuM bAMdhe. akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMcaeNkiya tiyAM cAre prakAranAM badhe. kRSNasyAvALA kriyAtrAdI paMceMdriya tiryaMca koInuM na bAMdhe. kRSNadvaizyAvALA, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMceMdriya tiryo tyAre prakAranuM bAMdhe. temaja nIla ane kApata lesyAvALA paMcaeNkiya tiryacenuM paNa jANavuM tejolesyAvALA kriyAvAdI paMcediya tiryace vaimAnika devanuM ja bAMdhe. paraMtu tejalezyAvALA. akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMcaeNkiyatiya deva, tiryaMca ane manuSyanuM Adhe. ema ja padma ane zuklavALAnuM paNa jANavuM. samyagdaSTi vaimAnikanuM ja bAMdhe. mithyAdaSTine kRSNapAkSikonI jema jANavA. samithyAdaSTi eka paNa na bAMdhe. parabhavanuM AyuSa baMdhAya che. aprakAyika ane vanaspAiyanuM pRthvIkAcika pramANe ja jANavuM. agnikAya ane vAyukAya tiya"canuM ja bAMdhe. be iMdriyathI cAra idriya sudhInA paNa pRthvIkAya pramANe jANavA. paNa samyakatva ane jJAnamAM teo eka paNa AyuSa nathI bAMdhatA. kAraNa ke temane tene kALa alpa hoya che. 1. kAraNa ke jyAre samyagadaSTi 5caMdriya tiryaMca kRSNadi azubha lezyAnA pariNAmavALA hoya che, tyAre teo koI paNa AyuSane baMdha nathI karatA. ane tejalezyAdi zubha pariNAmavALA hoya che tyAre ja kevaLa vaimAnikAyuSane baMdha kare che. 2. Ama A uparAMta anya lAMbe vistAra mULamAM che. 2010_05 Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra gauhe bhagavana ! zuM kriyAvAdI cho bhavasiddhika che ke abhavasiddhika ? maha-he gautama! teo bhavasiddhika che. bAkInA traNe vAdI bane che.1 - zataka 30, udde 1. 3: tulyanA prakAra gautama -he bhagavana ! tulyanA keTalA prakAra kahela che ? maha-he gautama! cha prakAre tulya kahela che: dravyatulya, kSetra, kAla0, bhava, bhAva, ane saMsthAna tulya. 1. eka paramANu bIjA paramANu sAthe dravyathI tulya che. 2. AkAzanA eka pradezamAM rahela pula eka pradezamAM rahela pudgala dravyanI sAthe kSetrathI tulya che. 3. eka samayanI sthitivALuM pugaladravya, eka samayanI sthitivALA pudgalanI sAthe kAlathI tulya che. 4. nAraka jIva nArakanI sAthe bhavarUpe tuya che. 5. ekaguNa kALA varNavALuM pudgala dravya, ekaguNa kALA varNavALA pugaladravyanI sAthe bhAvathI tulya che. 6. parimaMDala saMsthAna, parimaMDala saMsthAna sAthe saMsthAna vaDe tulya che. - zataka 14, udde 7 1. ahI pAcho lezyAvALA, jJAnavALA, kaSAyavALA vagerene A lAMbo kama mULamAM Ave che. 2. saMsthAna eTale AkAravizeSa. tenA vRtta, aizva, caturastra ane Ayata ema anya prakAra mATe juo AgaLa. pA. 496. 2010_05 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paracUraNa bAbate 4H paracUraNa Amate 5 gau-~~~he bhagavana ! huMmezAM sUkSma snehakAya - akAya (eka jAtanuM pANI ) mApapUrNAMka paDe che ? mahA gautama ! paDe che. te UMce paDe che, nIce paNa paDe che, ane tIrache paNa paDe che. gauhe bhagavan ! te sUkSma akAya, A sAmAnya sthUla akAyanI ( pANInI ) sAthe paraspara samAyukta thaI te lAMbAkALa sudhI rahe ? 10nA gautama! te zIghra nAza pAmI jAya che, zataka 1, udde. 6 gau--he bhagavan! astitva astitvamAM pariName, ane nAstitva nAstitvamAM pariName che ? mahA gautama! gauhe bhagavan! te zuM prayAgathI - jIvanA vyApArathI tema pariNAme che ke svabhAvathI ? mahe gautama! te prayAgathI ane svabhAvathI ema ane prakAre pariNAme che. zataka 1, urdU 3 . 3 gautama he bhagavana! ja'budrIpamAM A bhAratavarSamAM A avasarpiNInA kALamAM keTalA kulakara| thayA ? 37 2010_05 Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jigavatI sAra ma--he gautama ! sAta kulakarA thayA: vimalavAhana, cakSuSmAna, yazeAmAna, abhica', prasenajita, marudeva, ane nAbhi.1 vivaraNa : A avasarpiNInA prathama suSamasuSamA nAmanA ArAmAM leke sukhI hatA; temanAmAM rAga, rAjA ke nAtajAta naheAtAM; badhA samAnabhAve vasatA. emane kazI cIja mATe prayatna karavA paDatA naheAtA; kAraNa ke kalpavRkSo temane adhI cIne ApatAM. badhAM zAka (strI-puruSanA) yugalarUpe avataratAM, ane te e ja patipatnI thatAM; 49 divasamAM te temane mAbApanI saMbhALanI jarUra rahetI nahIM. kalpavRkSanAM phaLa paNa temane traNa traNa divase khAvAM paDatAM. tyAra pachInA suSamA ArAmAM vastusthiti aMgaDatI gaI; phaLa temane e e divase khAvAM paDatAM, ane bALakane meTA thatAM 64 divasa lAgatA. paraMtu ahIM paraMtu ahIM sudhI marIne te devapaNe UpajatA. paraMtu pachInA suSamaduHSamA ArAmAM vastusthiti vadhu bagaDI. bALakA 79 divase meTAM thatAM; marIne paNu cAre gatie janmatAM; kuLa rAja khAvAM paDatAM. manuSyeAnA sadguNa ghaTA ane teonI mAsika vRttie bagaDavA lAgI. tethI kAyadAnI jarUra . paDavA lAgI. te vakhate anukrame sAta kulakara thayA, ane temaNe mAnavajIvana mATe ja 1. ahIM pachI tI karA, temanI mAtA, pitA, cakravatI A, temanI strIo, vAsudevA, baladeveza, vAsudevanAM mAta-pitA, vAsudevanA pratizatruo vagerene lagatI vizeSanAma ApavA pUratI mAhitI samavAyAMgasUtramAMthI levI, evuM mULamAM jaNAveluM che. 2010_05 Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paracUra , ojatA niyama bAMdhyA. digaMbare 14 kulakara mAne che, ane temane manuM paNa kahe che. brAhmaNagraMthomAM e rIte manueAe vyavasthA dAkhala karyAnI hakIkata Ave ja che. dhIme dhIme kalpavRkSa echAM thavAthI tathA dareka vastu mATe laDAlaDI thavAthI anukrame dareka kulakare manuSyane jamInanI sImAo nakkI karI ApI, hAthIDA upara besavAnuM zIkhavADyuM, (parvato ane nadIe thatAM) parvata upara caDatAM ane vahANa bAMdhatAM zIkhavADyuM, (nALa sAthe bALake avataravA lAgatAM) nALa vadheravAnuM zIkhavyuM, vagere rasika varNana ApavAmAM Ave che. e chellA kulakara nAbhinA putra te ja prathama tIrthakara RSabhadeva. - RSabhadevane nAbhinI sUcanAthI ja lokoe rAjA, banAvyA. pRthvI upara e prathama ja rAjA thayA. temaNe ja pahelI vAra potAnAM putraputrInA lagna vakhate jeDakAnAM bhAI bahena paraNAvavAnI prathA DI. kalpakama temanA samayamAM ja ekasAthe niSphaLa thavA lAgyAM tethI manuSyane udaranirvAha arthe prayatna karavo paDyo. RSabhadeve ja potAnI prajAne kuMbhAranuM, darajInuM, hajAmanuM, citrakAranuM ane vaNakaranuM e pAMca kAma zIkhavyAM. (pAchalA zubha ArAomAM manuSyane vALa-nakha vadhatA nahotA.) vaLI emaNe emane khetI, vepAra ane rAMdhavAnI kaLA zIkhavI tema ja lipi, gaNita ane puruSanI 7ra ane strIonI 64 kaLAo paNa zIkhavI. temane maraNa vakhate ja agnisaMskAranI praNAlI dee dAkhala karI. tyAM sudhI maDadAne vanamAM ja mUkI AvavAmAM AvatuM. RSabhanA nirvANa pachI 3 varSa ane " sava" nI upara nAnAM lagna 2010_05 Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAbhAgalatI sAra 8 mAse suSamaduSamA ArAne aMta Avyo. pachInA (thA) duSamasuSamA ArAmAM vastusthiti bagaDI gaI, ane temAM bAkInA badhA zalAkA puruSo thayA. chellA tIrthakara mahAvIranA nirvANa pachI 3 varSa ane 8 mAse duHSamasuSamAne aMta Avyo. ApaNe hAla 21000 varSa cAlanAra duSamA nAmanA pAMcamA ArAmAM chIe. temAM badhuM azubha ja che. jagatamAM dharmamAtrane dekhADanAra koI tIrthakara A. ArAmAM nathI; tathA lekane prabaLa hAthe vyavasthAmAM rAkhI zake tevA cakravatI Adi paNa thanAra nathI. mahAvIra pachI 64 varSe trIjA AcArya jabusvAmInA nirvANa pachI to paramAvadhijJAna, mana:paryAvajJAna, kevalajJAna ane nirvANa paNa lupta thaI gayAM. te badhAM mATe je devI zaktio joIe te have aprApya thaI gaI che. mahAvIre pravartAvele jinakalpono kaDaka AcAra paNa te pachI baMdha thayo che. chellA duSabhaduHSamA ArAmAM kevI sthiti thaze, te AgaLa A graMthamAM (pA. 563) AvI che. tyAra pachI utsarpiNI zarU thaze ane badhI sthiti dhIredhIre zubha thatI jaze. -zataka 5, udde pa 1. 24 tIrthaMkara, 12 cakravatI, 9 baLadeva, 9 vAsudeva ane 9 prativAsudeva ema kula 63 zalAkA puru -mApavAnA gaja jevA - dhaDe levA lAyaka puruSe kahevAya che. 2010_05 Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra 2010_05 khaMDa 4 thA anyatIthiMka-khaDa Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anyatIthiko eka sAthe eka ja veda rAjagRha nagarane prasaMga che. dharmakathAdi patI javAthI loke verAI gayA bAda gautama muni mahAvIra bhagavAnane AvIne pitAnI zaMkA pUche che : gau he bhagavana ! anyatIthiko ema kahe che ke, kAI paNa nigraMtha maryA pachI deva thAya to, to te deva tyAM bIjA devo sAthe ke bIjA denI devIo sAthe viSayasevana karato nathI, tema ja pitAnI devIone vaza karIne teonI sAthe paNa viSayasevana karato nathI. paraMtu te deva pite ja potAnAM navAM be rU5 kare che. temAM eka rUpa devanuM ane bIjuM devInuM hoya che. te pramANe be rUpa banAvI te deva kRtrima devI sAthe viSayasevana kare che. e pramANe eka jIva eka ja kALe be veda anubhave che. puruSada ane strIveda." he bhagavana ! evuM kema karIne hoya ? 1. anyanA tIrthane-mArgane - siddhAMtane anusaranArA. 2010_05 Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra ma-he gautama ! e lokonuM e badhuM kahevuM khoTuM che. huM to ema kahuM chuM ke, te deva bIjA devo sAthe tathA bIjA devanI devIe sAthe teone vaza karIne viSayasevana kare che, ane pitAnI devIone vaza karIne teonI sAthe paNa viSayasevana kare che. paNa pote potAnAM be rUpa banAvIne viSayasevana karato nathI. eka jIva eka samaye eka ja veda anubhave che. be kadI nahi. - zataka ra, udeva pa karma pramANe ja vedanA na anubhave gau-he bhagavana ! anyatIthike ema kahe che ke, sarva bhUtaprANa je pramANe karma bAMdhyuM hoya te pramANe ja vedanA anubhave che. te ema zAthI che ? bha0 he gautama ! temanuM te kahevuM khoTuM che. huM te ema kahuM chuM ke, keTalAka jIvo karma pramANe vedanAne anubhave che, jyAre keTalAka tethI judI vedanA anubhave che. gau -he bhagavana ! e kevI rIte ? maha-he gautama! jeo karma anusAra vedanA anubhave che, teo karma anusAra vedanA anubhave che; ane jeo tethI judI anubhave che, teo tethI judI anubhave che.' -zataka 5, ude. 5 1. mahAvIrane javAba zo navo khulAse nathI Apate. TIkAkAra umere che ke : karmanI sthiti, rasa vageremAM puruSaprayatnathI pheraphAra karI zakAya che. tethI keTalAka karma pramANe ja vedanA nathI anubhavatA. 2010_05 Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahIM nayu dukha ja nathI pa85 ahIM nayu duHkha ja nathI gau0-he bhagavana ! anyatIthike ema kahe che ke, sarva jIvo ekAMta duHkharUpa vedanAne anubhave che. te ema kema hoya ? ma- gautama! teonuM te kahevuM khoTuM che. huM ema kahuM chuM ke, keTalAka jIvo ekAMta duHkharUpa vedanA anubhave che, ane kadAcita sukha paNa anubhave che; jyAre keTalAka ekAMta sukha anubhave che ane kadAcita duHkha anubhave che. vaLI keTalAka kadAcita sukha ane kadAcita duHkha ema vividha prakAre vedanAne anubhave che. jemake : nArake ekAMta duHkharUpa vedanA anubhave che ane kadAcita sukha anubhave che. deva ekAMta sukharUpa vedanA anubhave che ane kadAcita duHkhane anubhave che. jyAre pRthvIkAyathI mAMDIne manuSya sudhInA cho (kadAcita sukha ane kadAcita duHkha ema) vividha prakAre vedanA anubhave che. -zataka 6, ude. 10 ekAMtabAla ga -he bhagavana! anyatIrthiko ema kahe che ke, "jinone mate zramaNe sarva pApasthAnamAMthI virativALA hovAthI 1. tIrthakaranA janmAdi prasaMge tathA pUrva janmanA mitra devanA prayoga dvArA. ' 2. paraspara AhanAmAM, ane priya vastunA vicagAdimAM. 2010_05 Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-2 paMDita kahevAya che, ane zramapAsake deza - eTale ke amuka aMze - virativALA hovAthI bAlapaMDita kahevAya che. paraMtu je jIvane eka paNuM jIvanA vadhanI avirati che, te jIva bAlapaMDita na kahevA joIe." te he bhagavana! teonuM Ama kahevuM satya che? maha-he gautama ! teonuM Ama kahevuM mithyA che. huM to ema kahuM chuM ke, je jIve eka paNa praNanA vadhanI virati karI che, te jIva "ekAMtabAla" na kahevAya, paraMtu bAlapaMDita kahevAya. gau- he bhagavan! ja bAla eTale ke viratirahita che? paMDita eTale ke sarva virativALA che, ke bAlapaMDita arthAta dezavirativALA che? ma he gautama! jI bAla paNa che, paMDita paNa che ane bAlapaMDita paNa che. temAM nairavikathI cAra ItivALA chevo sudhInA bAla hoya che; paMcaeNkiya tiryaMca bAla ane bAlapaMDita hoya che; manuSya bAla, paMDita ane bAlapaMDita hoya che; tathA vAnavyaMtara vagere deva bAla che. - zataka 17, udde re kevalajJAnI ane yakSa rAjagRha nagarano prasaMga che. gau-he bhagavana ! anyatIthiMka ema kahe che ke, kevalI yakSanA AvezathI AviSTa thaIne kadAca be prakAranI bhASA bole che : mRSAbhASA, ane satya-mRSA bhASA. to che bhagavan! e kharuM che? 2010_05 Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjagRhanagarane nA pADIne kula 587 ma he gautama! temanuM te kahevuM khoTuM che. huM te. ema kahuM chuM ke, kevalajJAnI yakSanA AvezathI AviSTa thatA nathI; tethI teo to pApa vyApAra vinAnI ane bIjAno. upaghAta na kare tevI be bhASA kadAca bole che: satya ane. nasatya-namRSA.1 -zataka 18, udde che, rAjagRhanagarane UnA pANIne kuMDa gau he bhagavana ! anyatIthiMka ema kahe che ke, rAjagRhanagarathI bahAra vaibhAra parvatanI nIce eka moTo pANI hada Avelo che. tenI laMbAI ane pahoLAI aneka jana jeTalI che tathA teno AgaLane bhAga aneka jAtanA vRkSakhaMDethI suzobhita che. temAM aneka udAra megho. varasavAnI taiyArImAM hoya che ane varase che. vaLI te uparAMta, te hadamAMthI hamezAM UnuMUnuM pANuM jharyA kare che. he bhagavad !. eka aneka vAra che ane varase e mAMthI tame ma-he gautama ! teoe je kAMI kahyuM che, te khoTuM che. huM te A pramANe kahuM chuM ke, rAjagRhanagaranI bahAra vaibhAra parvatanI pAse "mahAtapataraprabhava' nAmanuM jharaNuM che. tenI laMbAI ane pahoLAI pAMcase dhanuSa jeTalI che. tene AgaLano bhAga aneka jAtanA vRkSakhaMDothI. suzobhita che. te jharaNAmAM aneka uoNa nivALA jIvo 1. saMbaMdhana, AjJA vageremAM vaparAtI bhASA satya nathI ke asatya nathI. 2010_05 Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zrIbhagavatAnsAra ane pugalo pANIpaNe utpanna thAya che, nAza pAme che, e - che ane upacaya pAme che. taduparAMta te jharaNAmAMthI haMmezA phinuMnuM pANI jharyA kare che. e "mahAtapatIra prabhava" nAmanA jharaNAne artha che.1 -zataka 2, 3, 5 mithyASTinuM viparIta jJAna gau he bhagavana ! rAjagRhanagaramAM rahelo mithyAdaSTi ( anya matavALA ) bhAvitAbhA sAdhu vIryAlabdhithI, vaikriyalabdhithI ane virbhAgajJAnalabdhithI vArANasI nagarInuM vipharvaNa karIne tagata rUpane jANe jue? ma-hA gautama ! gau -he bhagavana ! zuM te jevuM che tevuM jANe ane jue, ke viparIta rIte jANe ane jue? maha-he gautama ! te viparIta rIte jANe ane jue. kAraNa ke tenA manamAM to ema thAya che ke vArANasImAM rahele huM rAjagRha nagarInI vidurvaNuM karIne tata rUpane jANuM chuM ane jouM chuM. evuM tenuM darzana viparIta hoya che. vaLI tene e khyAla nathI hoto ke A je dekhAya che te 1. mahA-tapa = meTo tApa; tenI pAse jenI pedAza che te. mahAvIre vizeSa zuM kahyuM, tathA pratyakSavastumAM kevaLajJAnI ke sAmAnyajJAnInA varNanamAM zo phera paDe, te uparanA dAkhalAthI te samajAtuM nathI. kadAca pachInA dAkhalAmAM tene kAMIka khulAse che. 2010_05 Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nArakaleka mArI vardhalabdhi AdithI UbhuM thayeluM che. te te tene vAstavika mAne che. AvuM tenuM darzana viparIta hoya che. paraMtu amAthI, samyagdaSTi bhAvitAtmA anagAra te. rUpane jema hoya tema jANe che. tenA manamAM thAya che ke huM rAjagRhanagaramAM rahIne vArANasInagarInI vikurvaNuM karIne targata rUpone jANuM chuM tathA jouM chuM. vaLI te sAdhunA manamAM ema thAya che ke A vArANasInagarI nathI; paNa e mArI viryalabdhi, vaikriyalabdhi, ke avAdhajJAnalabdhi che. e meM meLavelAM Rddhi, ghuti, yaza, baLa, vIrya ane puruSakAra- parAkramarUpa che. tethI te sAdhu tathAbhAve jANe che ane jue che, paNa anyathAbhAve nathI joto.. -- zataka 3, udeva. 6 nAraka -he bhagavana ! anyatIthike ema kahe che ke, jema keI yuvatI ne yuvAna hAthamAM hAtha bhiDAvIne bibhelAM hoya, athavA jema ArAothI bhiDAyelI cakranI nAbhi hoya. te pramANe cArase pAMcase jana sudhI manuSyaleka manuSyothI khIcakhIca bharelo che. he bhagavan ! te e pramANe kema hoI zake? mAhe gautama! teo je kahe che, te khoTuM che. huM ema kahuM chuM ke, e pramANe to nArakalAka nArakothI khIcokhIca bharelo che. kAraNa ke teo mATI magarI, karavata, taravAra, haLa, gadA, muzaLa, ca, nArAcA. kuta. (bhAla), temara, zULa, 2010_05 Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra tathA lAkaDI AdinAM eka ke aneka saMkhyaya rUpe vikarvI zake che. te badhAM saMbaddha hoya che, asaMbaddha nathI hotAM; vaLI te sadaza hoya che, asadaza nathI hotAM. e rUpane vikuvane eka bIjAnA zarIrane abhihaNatA abhihaNatA teo vipula, pragADha, karkaza, paruSA, niSkurA, caMDa, tIvra, duHkharUpa, durga, ane duradhisahya vedanAne UbhI kare che. - zataka 5, u0 6. sukhaduHkha dekhADI zakAya nahi au-he bhagavan ! anyatIthiMke ema kahe che ke, rAjagRhanagaramAM jeTalA jIvo che, teTalA jIvone koI baranA ThaLiyA jeTaluM paNa, vAla jeTaluM paNa, kalAya ke cekhA jeTaluM paNa, aDada jeTaluM paNa, maga jeTaluM paNa, jU jeTaluM paNa, ane lIkha jeTaluM paNa sukha yA duHkha kADhIne dekhADavA samartha nathI. he bhagavan ! te ema kevI rIte hoI zake ? ma-he gautama ! te leke je kahe che te mithyA che. huM ema kahuM chuM ke, sarva lekamAM paNa sarva jIvone koI sukha yA duHkha dekhADavA samartha nathI. koI mahA addhi ane prabhAvavALA deva eka meTe gaMdhadravyane dAbaDo laIne ughADe ane tene ughADI, saMpUrNa jaMbudIpane traNa capaTI vagADe teTalAmAM 21 vAra pharI zIdhra pAcho Ave, to te 1. mULamAM te uparAMta musuMDhi, zakti, bhiMDamALa Adi vadhAre che. 2010_05 Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niMdA e sayama che? gautama! te saMpUrNa jabuddhIpa te gaMdhapudgalenA sparzavALe thayo ke nahIM ? "hA ! thaye!" he gautama! kAI te gaMdhapudgalone beranA ThaLiyA jeTalAM paNa darzAvavA samartha che? nA" ! tema, he gautama ! sukhAdine paNa koI darzAvavA samartha nathI. - zataka 6, u. 10 10 niMdA e saMyama che? pArzvanAthanA vaMzamAM thayela kalAyeSiputra nAmane sAdhu eka vakhata mahAvIranA sthavira bhagavata pAse AvIne kahevA lAgyo : he Aryo! sAmAyika eTale zuM. pratyAkhyAna eTale zuM, saMyama eTale zuM, saMvara eTale zuM viveka eTale zuM ane vyutsarga eTale zuM, te tame jANo cho? tyAre te sthaviree kahyuM ke, "he Arya ! amAro AtmA e ja sAmAyika che. amAre AtmA ja pratyAkhyAna che tathA amAre AtmA ja saMyama, saMvara, viveka ane vyutsarga che. 1. TIkAkAra e AkhAne sAra TUMkamAM jaNAve che ke, atisUkamapaNAne lIdhe gaMdhanAM pugalo amUrta tulya hovAthI jema koI darzAvavA samartha nathI, tema sukha ane duHkha paNa dekhADI zakAya nahIM. 2. sAmAcika eTale samabhAva; pratyAkhyAna eTale niyamapUrvaka pApakarmAdine tyAga, saMcama eTale pRthvI vagere jevAne sAcavavA te saMvara eTale Idriya-mananI pravRttio aTakAvavI te; viveka eTale vizeSajJAna, ane tene pariNAme heyavastuono tyAga; vyutsarga eTale zarIra vageremAM anAsaktapaNuM. 3. "karmanuM nahi bAMdhavuM vagere jIvanA guNa che; ane jIvanA guNethI jIva jude nathI, mATe sAmAyikane artha paNa AtmA che. 2010_05 Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrIbhagavatInsA2 prava--to pachI te Aryo je AtmA ja sAmAyika vagere hoya to tame krodha, mAna, bhAyA ane lebhano tyAga karI, zA mATe te krodha vagerene niMda cho ?1 u0-he kAlAyeSiputra ! saMyamane mATe ame krodhAdikane niMdIe chIe. prA-he bhagavaMta! niMdA e saMyama che ke aniMdA ? u0 -he kAlAsyaSiputra ! (ahIM) niMdA e saMyama che, paNa aniMdA nahi. (doSonI niMdA badhA doSonA nAza kare che. AtmA sarva mithyAtvane (aviratine) jANIne niMdA dvArA badhA doSone tyAga kare che. e pramANe amAre AtmA (niMdA dvArA UlaTe) saMyamamAM sthApita thAya che. - A sAMbhaLI kAlAsyapiputrane bhAna AvyuM. ane te pilA bhagavaMtone namaskAra karI belyAH he bhagavaMta! pUrve ajJAna hovAthI, sacchAstranuM zravaNa na hovAthI, tathA jinadharmanI prApti na thayelI hovAthI AvAM pade meM sAMbhaLyAM na hatAM, ciMtavyAM na hatAM, nirNata karyA na hatAM, tathA teomAM zraddhA, prIti, ke tathA ruci karI na hatI. paraMtu have te huM teomAM zraddhA, prIti tathA ruci karuM chuM. huM bhagavaMta! tame jema kaho cho te e pramANe ja che. tyArabAda te bhagavaMtanI anujJAthI kAlAyeSiputra cAra 1. AtmA e ja sAmAyika (samabhAva) rU5 che ema mAnanAra kazAnI niMdA kevI rIte karI zake? - e bhAva che. 2. arthAta pApanI niMdA karavAthI saMyama thaI zake che. kAraNa ke tenAthI pApasaMbaMdhI anumatine vyavada thAya che, 2010_05 Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Apavika cita 1 ane pAMca mahAvratavALA dharma sUkI, pratikramavALA mahAvratavALA dharma svIkAryo, tyAra pachI te sAdhue ghaNAM varSo sudhI sAdhupaNuM pALyuM. ane e prayeAjana sAru namrapaNuM, DapaNuM, snAna na karavuM, dAtaNa na karavuM, chatra na rAkhavuM, joDA na paheravA, bheyapathArI karavI, pATiyA upara mUkyuM, lAkaDA upara suvuM, kezanA loca karavA, brahmacaryapUrvaka rahevuM, bhikSA mATe bIjAne ghera javuM, bhikSA maLe ke na maLe athavA echI maLe e sahana karavuM; tathA anukUla ane pratikUla bAvIza pariSahene sahana karavA - e badhuM karyuM. pachI chellA zvAsAlTrAsa vakhate te kAlAsyaveSiputra siddha thaye, khudda thayA ane mukta thaye.. zataka 1, udde. 9 - 11 AjIvika siddhAMta gauhe bhagavan ! je zramaNApAsakane pUrve ( sthUla ) hiMsAdinA tyAgane niyama ( pratyAkhyAna ) na hAya, te pachIthI te niyama letA zuM kare? ma--he gautama ! bhUtakALamAM karela hiMsAdine niMde, vartamAna hiMsAdine savara -- rAdha kare, ane bhaviSyakALanAM hiMsAdinuM pratyAkhyAna - ' nahIM karuM evI pratijJA ' - kare. 1. parigrahelI strI bheAgavAya che, ema karIne pArzvanAthanA matamAM maithunane parigrahamAM ja samAvyuM che. 2. pArzvanAthanA dharma pratikramaNu vinAnA che. kAraNa ke temanA sAdhue kAraNa hoya tyAre ja pratikramaNa kare che. jyAre mahAvIranA sAdhuo kAraNu hoya ke na hoya, te! paNa pratikramaNa yAsa kare che, 28 2010_05 Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatI cAra te zrama pAsaka pachI mana-vANa-kAyAthI ke karavA-karAvavA -anumati ApavAthI te hiMsAdi karato nathI. AvA prakAranA zramaNe pAsa hoya che, paNa AvA prakAranA AjIvika (gozAlaka ) nA upAsake nathI hotA. teone siddhAMta evo che ke, dareka jIva, jIvane ja khAya cheH bhale pachI te haNIne, chedIne, bhedIne, lopIne, vilopIne, ke vinAza karIne khAya. paNa AjIvikanA matamAM A bAra AjIvikapAsako kahyA che: tAla, tAlaprabaMdha, udidha, saMvidha, avavidha, udaya, nAmeAdaya, narmodaya, anupAlaka, zaMkhapAlaka, acaMbula ane kAtara. teone deva ahaMta (gozAlaka) che. mAtApitAnI sevA karanArA teo paNa A pAMca prakAranA phaLane khAtA nathI: uMbarAnAM phaLa, vaDanAM phaLa, bora, sataranAM phaLa ane pIMpaLAnAM phaLa. teo DuMgaLI, lasaNa ane kaMdamUlanA vivarjaka che. teo nahi khasI karelA, tathA nahIM nAghelA evA baLado vaDe jaMgama jIvonI hiMsArahita vyApAra vaDe AjIvikA kare che. jyAre e gemazAlakanA zrAvako paNa e prakAre (ahiMsA) dharmane icche che, to pachI je A zrama pAsake che, teone mATe zuM kahevuM? teoe A paMdara karmAdAne pote na karavAM, bIjA pAse na karAvavAM, ke karanArane anumati na ApavI. 1. pAMkha vagerenA kApavA vaDe. 2. cAmaDI utAravA vaDe, 3. karmabaMdhananA heturUpa vyApAre. 2010_05 Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ astikAyane siddhAMta 1. aMgArakarma (aMgArA pADavA, vecavA ke ITanA bhaThThA pakavavA vagere). 2. vanakarma (vana chedavuM, vecavuM i) 3. zakaTakarma (gADAM pheravavAM, taiyAra karavAM, vecavAM i.). a. bhATakarma (bIjAnI vastuo bhADe gADAM bharIne bIje ThekANe laI javI I). pa. pheTakarma (jamInane haLa kodALI vagere vaDe phoDavI). daMtavANijya ( hAthIdAMta, carma, cAmara vagerene vepAra ). 7. lAlAvANijya (lAkha vagereno vepAra). 8. zivANijya (kezavALAM gAya, bheMsa, strI vagereno vepAra). 9, rasavANijaya (dArU vagereno vepAra ). 10. viSavANijya (jhera, zastra vagereno vepAra). 11. yaMtrapalanakarma (kolu, ghANa vagere calAvavAM. 12. nilAinakarma (pazuone khasI karavAM vagere). 13. davAgnidApana (dava saLagAvavA i0). 14. sarevara-taLAva vagerenuM zoSaNa; ane 15. asatISaNa ( dAsI vagere rAkhI kamANu karavI). A karmAdAno tyAganArA zramaNopAsako pavitra (zukla) ane pavitratApradhAna thaIne, bharaNakALe maraNa pAmI, koI paNa devalokamAM devapaNe utpanna thAya che. - zataka 8, udde 5 12. astikAyane siddhAMta rAjagRha nagaranA guNazIla caityanI pAse thoDe dUra ghaNA anyatIthiMke rahetA hatA. temanAM nAma A pramANe hatAM: kAlodAyI, ziladAyI, sevAdAyI, udaya, nAmeAdaya, narmodaya, anyapAlaka, zailapAlaka, zaMkhapAlaka,1 ane suhastI gRhapati. 1. A nAma tathA upara jaNAvela AjIvika zrAvakonAM nAmeAmAMnAM ghaNAM maLatAM Ave che. pA. 594. 2010_05 Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA bhagAbhyAra teo eka vAra ekaThA besI vAta karatA hatA. te vakhate temane thayuM ke, zramaNa jJAtaputra (mahAvIra) pAMca astikAyo upadeze che. temAM dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAsitakAya ane pulAstikAya e achavakAya che; ane jIvAstikAya e chavakAya che. vaLI dharma adharma, AkAza ane jIva e cAra astikA arUpI che, ane pudgalAstikAya rUpI che. A badhuM kema mAnI zakAya ? te arasAmAM ja bhagavAna mahAvIra pharatA pharatA rAjagRhamAM AvI pahoMcyA ane guNazila caityamAM UtaryA. eka vakhata mahAvIranA meTA ziSya gautama gotrI iMdrabhUti rAjagRhamAM bhikSA mAgI pAchA pharatA hatA, tyAre pelA anyatIthikAe temane belAvIne potAno abhiprAya temanI AgaLa vyakta karyo. tyAre gautame temane kahyuM, "he devAnupriyo ! ame vidyamAna vastune avidyamAna nathI kahetA ane avivamAnane vidyamAna nathI kahetA. ame to astibhAvane ja asti kahIe chIe ane nAstibhAvane nAsti kahIe chIe. mATe he devAnupriyo ! jJAna vaDe tame svayameva e arthane vicAra karo'. Ama kahI gautama cAlyA gayA. tyAra pachI eka vakhata mahAvIra bhagavAna ghaNAM bhANasone dharmakathA saMbhaLAvatA hatA, tyAre kAdAyI tyAM AvyuM. tene A jANI bhagavAne tene pUrve bIjAo sAthe maLIne astikAyanA siddhAMta viSe teNe karelo vicAra kahI saMbhaLAvyo ane tene pUchayuM ke, e vAta yathArtha che ke, 1. juo khaMDa trIje, vibhAga 5. 2010_05 Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ekA e limA hoya kema? tyAre kAledAyIe tenI hA pADI. pachI bhagavAne tene kahyuM ke, huM kadAyi ! e vAta satya che. huM pAMca astikAyane siddhAMta upadezuM chuM. tyAre kAbrodAyIe temane kahyuM, "he bhagavana! e arUpI avakAya, dharmAstikAya, adhamastikAya, ane AkAzAstikAyamAM besavA-sUvA-ALoTavAne kaI zaktimAna ma-nA; paraMtu he kAlodAyi ! eka rUpI achavakAya pudgalAstikAmAM besavA-sUvA-ALoTavAne koI paNa zaktimAna che. kA-he bhagavana ! e rUpI ajIvakAya pulAstikAyane chonAM azubha phala sahita pApakarmo lAge ? ma-nA kAledAyi ! paraMtu arUpI jIvakAthane phala sahita karmo lAge. ahIM kAlodAyI bodha pALe, ane teNe bhagavAna pAse skaMdanI peThe pravajyA svIkArI. -zataka che, udde 10 13 ekasAthe be kiyA na hoya gau-he bhagavana! anyatIthiMke ema kahe che ke, eka jIva eka samaye be kriyAo kare che. aiyapathikI ane 1. A pramANe zaMkA pUchavA AvanArane tenI zaMkA kahetA pahelAM divyajJAnathI jANuM laI kahI batAvavAnI ane zaMkA karanAramAM dalIla karatAM camatkArathI vizvAsa utpanna karAvavAnI hakIkta A graMthamAM Thera Thera Ave che. 2010_05 Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI-sAra sAMparAyikI. jyAre te aryApathikI kare che, tyAre sAMparAyikI kare che, ane jyAre sAMparAyikI kare che tyAre eryApathika kare che. tathA aiyapathikI karavAthI sAparAyikI kare che, ane sAMparAyikI karavAthI eryA pathikI kare che. he bhagavana! te e pramANe kevI rIte hoya ? ma--he gautama! teonuM e kahevuM khoTuM che. huM e pramANe kahuM chuM ke, eka chava eka samaye eka kriyA ja - zataka 1, u60 19 1. kAraNa ke eryApathikInuM kAraNa kaSAya vinAnI sthiti che. ane sAMparAyikInuM kAraNa kaSAyavALI sthiti che mATe te baMne paraspara viruddha kriyAnI utpatti eka ja kALe kevI rIte heI zake ? - TIkA. AgaLa (pA. 471) upara "eka kALe eka java be AyuSya upAI zake che" evuM mAnanArAne mata jaNAvyo che. te mata ane A matane bahu aMtara hoya ema jaNAtuM nathI. kAraNa ke, eka kALe be AyuSya upArja vAnuM mAnanAre paNa eka kALe be kriyA karavAnuM mAnavuM joIe. vizeSAvazyaka sUtramAM (gA. 2424-5) gaMga nAmanA AcArya tathA temanA sAme kAMThe rahenArA dhanagupta nAmanA gurunI kathA che. ' gaMga eka vakhata gurune vaMdana karavA cAlatA nadI pAra karatA hatA; te vakhate upara tApathI temanA TAliyA mAthAne tApa lAgato hato, ane nIce paga pANImAM hovAthI ThaMDaka lAgatI hatI. tethI temaNe eka Lei be kriyAnA anubhavane siddhAMta kADhayA pachI maNinAga nAmanA mahAvIranA anuyAyI nAge temane karaDIne mArI. nAkhavAnI dhamakI ApI, tyAre te upadeza ApavAnuM temaNe cheDayuM ! 2010_05 Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 5 me vijJAna-khaMDa 2010_05 Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khagoLa go - he bhagavana! jeTale dUrathI UgatA sUrya zIgha najare paDe che, teTale ja dUrathI Athamato sUrya paNa zIgha najare jovAya che? mahA gautama! gau--he bhagavan! Ugato sUrya pitAnA tApa dvArA jeTalA kSetrane prakAzita kare che, teTalA ja kSetrane Athamato sUrya paNa prakAzita kare che? maha-hA gautama ! gau he bhagavana ! sUrya je kSetrane prakAzita kare che, te kSetra sUryathI sparzAyeluM hoya che ke asparzayeluM? mahe gautama ! sparzayeluM hoya che. - zataka 1, ude. 6 2010_05 Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra 1 caMpA nagarImAM pUrNabhadra caityamAM mahAvIra bhagavAna UtaryAM hatA, tyAranA prasaMga che. gau--he bhagavana! jabudrIpamAM sUryAM IzAnakhUNAmAMthI UgIne agnikhUNAmAM Athame che, agnikhUNAmAM UgIne naiRtyakhUNAmAM Athame che, naiRtyakhUNAmAM UgIne vAyavyakhUNAmAM Athame che, ane vAyavyakhUNAmAM UgIne IzAnakhUNAmAM Athame che? 2 ma--hA gautama ! e ja pramANe caMdranuM paNa jANavuM. vivaraNa : jaina mAnyatA anya mAnyatAo karatAM judI che. eka ja sUrya pazcima taraphanA dariyAmAM pesI, pAtALamAM jaI ne krI pUrva taraphanA samudra upara Uge che, ema janA nathI mAnatA. teonI mAnyatA mujaba thALI jevA jamuddIpanA madhyamAM meru che. tenI AsapAsa sUryaMcaryAda karyA kare che, eka aheArAtranAM 30 muddamAM sUrya vagere meru parvatanI AsapAsanuM mAtra ardhuM ja vartuLa karI zake che. jethI bharatavamAM rAta jyAre pUrI thAya, tyAre je sUrya Agale divase prakAsyA hatA, te meru parvatanI vAyavya dizAe AvI zake, tethI te samaye bharatavarSanI pUrvamAM je sUrya Uge che, te AgalI saMdhyAe AthamelA sU` 1 heAI zake, paNa tenAthI khIje ja sU hAI zake. trIje divase savAre pAA pahelA divasane te daramyAna AgneyI dizAe AvI paheAMcIne Uge che. ane e vyavasthA niraMtara cAlyAM kare che. AthI jate! jaMbudrIpamAM e e caMdra, e sUrya e pramANe badhuM evaDu mAne che. sU 6 2010_05 Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khoLa bharatavarSamAM to eka kALe emAMthI ekeka ja dekhAya che, paNa baMne atyaMta samAna hovAthI dekhAvamAM kazo bheda paDatA nathI.' jaMbudvIpa upara jeTalA tiSka che, tethI bIjA dvIpa ane samudro upara svAbhAvika rIte ja vadhAre hoya che. kAraNa ke te meruthI bahu dUra AvelA che. ema lavaNasamudramAM jene cAra sUrya mAne che, dhAtakIkhaMDamAM 12, kAlodadhimAM 42, ane ardhA puSkaradvIpamAM 7ra. e rIte manuSyalokamAM sau maLIne 132 surya tathA 132 caMdra che. - jeke sUrya badhI dizAomAM goLa phare che, to paNa teno prakAza maryAdita che. tethI jeTalI hada sudhI sUryano prakAza jeTalA vakhata pahoMce, teTalI hadamAM teTalo vakhata divasa kahevAya che. ane bAkInAmAM rAtrI kahevAya che. vaLI jagatamAM be sUryanI hAjarI hovAthI eka ja vakhate be dizAmAM divasa hoya, ane be dizAmAM rAtrI hoya. gau0-he bhagavana ! jyAre jabuddhIpanA dakSiNa taraphanA bhAgamAM divasa hoya che, tyAre uttara taraphanA bhAgamAM paNa divasa hoya che, ane te vakhate merunI pUrva pazcime rAtrI hoya che ? ma---hA gautama! te pramANe pUrva pazcimamAM divasa hoya, tyAre uttaradakSiNe rAtrI hoya. vaLI, moTAmAM moTo divasa aDhAra muhUrtano ane nAnAmAM nAnI rAtrI bAra muhUrtanI hoya che. je krama pramANe divasanuM mApa ochuM thAya, te krama pramANe rAtrInuM mApa 2010_05 Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIbhagavatarisAra vadhatuM jAya. ema bAra muhUrtano nAnAmAM nAno divasa ane 18 muhUrtanI moTAmAM moTI rAtrI thAya.1 - zataka 5, udde 1 gau0-he bhagavana ! jaMbudvIpamAM be sUryo UgavAne samaye dUra chatAM pAse dekhAya che, madhyAhna samaye pAse chatAM dUra dekhAya che, ane AthamavAne samaye dUra chatAM pAse dekhAya che? mahA gautama! gau -he bhagavana ! jaMbudvIpamAM be sUryo UgavAne samaye, madhyAhna samaye ane AthamavAne samaye UMcAImAM sarakhA che ? bha0-hA gautama ! gau he bhagavAna! to pachI UgavAne ane AthamavAne samaye te pAse kema dekhAya che, ane madhyAhna samaye dUra 'kema dekhAya che? ma--he gautama ! tejanA pratighAtathI tema bane che. 1. TIkAmAM jaNAvyA pramANe sUryanAM badhAM maLI 184 maMDaLa che. temAM jyAre sauthI aMdaranA maMDaLamAM sUrya heya tyAre 18 muhUrtane sauthI moTe divasa hoya. ane jyAre sauthI bahAranA maMDaLamAM sUrya hoya, tyAre nAnAmAM nAne 12 muhUrtano khrisa hoya. rAtrI ane divasanAM badhAM maLI 30 muhurta che. mATe divasa vadhe tema rAtrI ghaTe ane rAtrI vadhe tyAre divasa ghaTe. kAraNa ke kula 30 mupha thavAM joIe. 2010_05 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khagoLa ki . gau-he bhagavana! jaMbukIyamAM sUrya keTaluM kSetra ce tapAve che, keTaluM nIce tapAve che, ane keTaluM tIra chuM, tapAve che ? mahe gautama! so yojana UMcenuM, aDhArase jana nIcenuM, ane suDatAlIsa hajAra base tresaTha yojana tathA eka jananA sAThiyA ekavIza bhAga jeTaluM tIrachuM kSetra tapAve che. gau -he bhagavana ! mAnuSottara parvatanI aMdara je caMdra, sUryo, grahagaNa, nakSatra ane tArArUpa delo che, te zuM (kalpa-svargathI paNa); upara AvelA che, kalpamAM AvelA che, sAmAnya vimAnamAM AvelA che, jyotizcakranI maMDalagatinA kSetramAM AvelA che, jyotikSacakranA sthitikSetramAM AvelA che, gatimAM prItivALA che, tathA gatiyukta che ? maha-he gautama ! teo kalpanI upara, kalpamAM ke. vimAnamAM nathI AvelA, paNa jyotizrajhanI maMDalagatinA. kSetramAM AvelA che, tathA gatimAM prItivALA tathA gatiyukta che. paraMtu mAnuSakSetranI bahAra je caMdrAdi che, teo gati. vinAnA che. -- zataka 8, u0 8. eka vakhata bhagavaMta gautame turatano Ugelo ane. jAsUmaNanA puSpanA puMja je rAto. bAlasUrya joyo. te 1. je tiSko dhira. rahe. che. maMDalagati karatA nathI. temanA kSetramAM 2010_05 Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIegavatI-sAra joIne te mahAvIra bhagavAna pAse AvIne pUchavA lAgyA, "he bhagavana ! sUrya e zuM che? ane he bhagavana! sUryane artha zuM che ?' ma-he gautama ! sUrya e zubha padArtha che, ane sUryane artha paNa zubha che. 1 - zataka 14, udde 9 2. candra rAjagRha nagaramAM gautama svAmI pUche che : he bhagavan! jaMbukIpamAM keTalA caMdroe prakAza karyo, keTalA prakAza kare che, ane keTalA prakAza karaze ? bha0---he gautama ! ja buddhIpamAM be caMdra prakAza karyo che, kare che, ane karaze; te ja pramANe sUrya paNa be samajavA. ekeka caMdra tathA sUryano parivAra 88 graha, 28 nakSatra, ane 6 697pa upara 14 mIMDAM eTalA tArAo che. -- zataka 9, udde 2 3. grahaNa gau -he bhagavana ! ghaNuM mANase paraspara ema kahe che ke, rAhu caMdrane cUse che. he bhagavan! ema kema haiya? 1. Ano zuM artha thayo ? TIkAkAra jaNAve che ke, sUrya vimAnamAM AvelA pRvIkAyinI Atapa nAmanI puNya prakRtinA udayamAM rahela hevAthI sUrya vastu zubhasvarUpI che; vaLI lokemAM paNa te prazasta ja manAya che; tathA jayotiSkAne te Idra che. sUryane artha : sUra eTale ke kSamAvIra, tapavIra, dAnavIra, saMgrAmavIra ityAdi vare pratye hitakAraka te sUrya. 2010_05 Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaLa maha-he gautama! e loke je kahe che, te asatya kahe che. huM te A pramANe kahuM chuM : rAhu mahA RddhivALo, mahA sukhavALe, uttama vastro, uttama mAlA, uttama sugaMdha ane uttama AbhUSaNa dhAraNa karanAra deva che. te rAhu devanAM nava nAme kahyAM che : zRMgATaka, jaTilaka, kSatraka, khara, dadra, makara, bhasya, kacchapa ane kRSNasarSa. te rAhudevanAM vimAna pAMca varNavALAM che : kALAM, lIlAM, lAla, pILAM ane zukala. temAM rAhunuM je kALuM vimAna che, te kAjaLanA jevA varNavALuM che. je lIluM vimAna che, te kAcA tuMbaDAnA varNa jevuM che. je lAla varNanuM vimAna che, te majIThanA varNa jevuM che. je pILuM vimAna che, te haLadaranA varNa jevuM che. ane je dheluM vimAna che, te rALanA DhagalAnA varNa jevuM che. jyAre Avato ke jato, vividharUpa dhAraNa karato ke kAmakrIDA karato rAhu pUrvamAM rahelA caMdranA prakAzane AvarIne pazcima tarapha jAya, tyAre caMdra pUrvamAM dekhAya che ane rAhu pazcimamAM dekhAya che. e pramANe anya dizAonuM paNa jANavuM. paraMtu jyAre Avato ke jato, vividha rUpa dhAraNa karato ke kAmakrIDA karato rAhu caMdranI snAnuM AvaraNa karato karato sthiti kare che, tyAre manuSyalokamAM manuSyo kahe che ke, "rAhu caMdrane grase che.' e pramANe jyAre rAhu Avato ke jato, caMdranA prakAzane AvarIne pAse thaIne nIkaLI jAya, tyAre manuSyalokamAM manuSya kahe che ke, "caMdra rAhunI kukSi bhedI," arthAta rAhunI kukSimAM praveza karyo. e pramANe jyAre rAhu caMdranI lezyAne DhAMkIne pAchA vaLe, 2010_05 Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatIsAra tyAre manuSyalokamAM manuSya kahe che ke, "rAhue caMdrane vo." e pramANe jyAre rAhu caMdranA prakAzane cAre dizAe AvarIne rahe, tyAre manuSya kahe che ke, "rAhue caMdrane pro." - gau -he bhagavana ! rAhu keTalA prakAranA kahyA che? maha-he gautama ! rAhu be prakAranA kahyA che : dhruvarAhu (nityarAhu) ane parvarAhu. temAM je thuvarAhu che, te kRSNapakSanA paDavAthI mAMDIne (pratidivasa) pitAnA paMdaramA bhAga vaDe caMdrabiMbanA paMdaramA bhAgane DhAMkato rahe che : paDavAne divase prathama bhAgane DhAMke che, bIjane divase bIjA bhAgane ......ema amAvAsyAne divase caMdranA paMdarame bhAgane DhAMke che, ane kRSNapakSane chelle samaye caMdra sarvathA AcchAdita thAya che. pachI zukalapakSanA paDavAthI mAMDIne dararoja rAhu caMdranI lemyAnA paMdaramA bhAgane vadhu ne vadhu dekhADato jAya che, ane zukla pakSane chevaTane samaye caMdra rAhuthI sarvathA mukta hoya che. parvarAhu to ochAmAM ochA cha mAse caMdrane ke sUryane DhAMke che; ane vadhAremAM vadhAre kara mAse caMdrane ane vadhAremAM vadhAre aDatAlIsa varSe sUryane DhAMke che.1 1. TIkAmAMthI : zaMkA - caMdranuM vimAna to pa-6 bhAga ochuM evuM eka jana che; jyAre rAhunuM vimAna grahavimAna hovAthI, ardha yojana che. to pachI potAnAthI moTA evA caMdra vimAnane rAhunuM vimAna AkhuM zI rIte DhAMke ? samAca-grahavimAnanuM mA5 ardho yojana jaNAvyuM che, te te sAmAnyataH jaNAvyuM che. eTale rAhunuM vimAna moTuM paNa hoI zake. bIjA ema paNa kahe che ke, rAhunuM vimAna to nAnuM ja che, paNa enAM aMdhArAM kiraNenuM jALa meTuM hoya che. 2010_05 Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khageLa gau -he bhagavana ! zAthI caMdrane "sasI" - zrI - e pramANe kahe che ? bha0-he gautama ! jyotiSkanA Idra ane jyotiSkanA rAjA caMdranA mRgAMka vimAnamAM manohara de, manahara devIo, manohara Asana, zayana, staMbha tathA suMdara pAtra vagere upakaraNa che; tathA caMdra pote paNa saumya, kAMta, subhaga, priyadarzana, ane surUpa che. te mATe caMdra "sasI - zrI - zAbhAsahita kahevAya che. gautra -he bhagavana! zA hetuthI sUryane Aditya (AdimAM thayelo) ema kahevAya che? maha-he gautama! samaya, AvalikAothI mAMDIne utsarpiNIo ane avasarpiNIono AdibhUta - kAraNa - sUrya che, mATe Aditya AdimAM thanAra kahevAya che. [arthAta kAlanA samaya, AvalikA, Adi bhedo sUryanI apekSAe thAya che, mATe sUrya aherAtrAdi kAlane AdibhUta hovAthI Aditya kahevAya che.] - zataka 12, udeva 6 4. ajavALuM-aMdhAruM gau-he bhagavana! divase ajavALuM ane rAtrIe aMdhAruM zAthI hoya che? maha-he gautama! divase sArAM pudgale hoya che ane sAre pugalapariNAma hoya che. tathA rAtrimAM azubha pudagalo hoya che ane azubha pudgala-pariNAma hoya che. tethI tema thAya che. 2010_05 Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra gau-he bhagavana! riyikane prakAza heya che ke aMdhakAra ? maha-he gautama! aMdhakAra hoya che. kAraNa ke narayikAne azubha pula tathA azubha pudgalapariNAma che. gau -he bhagavan! asurakumArane prakAza che ke aMdhakAra ? maha-he gautama! prakAza hoya che. kAraNa ke teone zubhapudgalo che ane zubha pudgalapariNAma che. e pramANe svanitakumAre sudhI jANavuM. pRthvIkAyikathI mAMDIne Idriya sudhInA jIvanane nairayike jevA jANavA.2 caturindriyane prakAza paNa hoya che. kAraNa ke temane zubha ane azubha pudagala hoya che tathA zubha ane azubha pudgala pariNAma hoya che. te pramANe manuSya sudhI jANuM 1. eTale ke teonA kSetramAM. 2. teo A kSetramAM paNa che, ane ahIM sUryanAM kiraNa vagereno saMbaMdha paNa che, chatAM teone aMdhakAra kahyo tenuM kAraNa e che ke, teone netra Idriya nathI. mATe teo tarapha zubha pradUgalanuM kArya na thatuM hovAthI teone apekSI azubha pugalo 3. caturiTriya javAne AMkha hovAne lIdhe ravikiraNadine saddabhAva heya tyAre dakSya padArthanA jJAnamAM hetu hovAthI zubha pudagalo kahyAM che, ane ravikiraNadine saMsarga na hoya tyAre padArtha jJAnanAM ajanaka hevAthI azubha pugalo kahyAM che. 2010_05 Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ magALa 11 levuM. jema asurakumArA kahyA, tema vAnavyaMtara, jyeAtiSika ane vaimAnika mATe jANavuM. zataka 5, udde. 9 5. tasakAya tamasa - aMdhArAM pudgaaA - nA kAya - eTale rAzi te tamakAya. A leAkamAM Avele eka khAsa tamakAya ahIM vikSita che. te tamaskAya kAM te pRthvIkAya hoI zake ke aplAya heAI zake. kAraNa ke e e kAye sivAyane namaskAya jevA hoI zake nahI, temAM zaMkA che: gau--he bhagavan ! A tamaskAya . pRthvItamarakAya che kAI ke pANItamaskAya che ? mahe gautama ! te pANI--tamaskAya che. kAraNa ke keTaleka maNi vagere jevA pRthvIkAya teA prakAzita paNa hAya che; paraMtu pANItamaskAya te aMdhAre| ja hoya. gau--he bhagavan! e tamaskAya kayAMthI zarU thayA che ane tenA aMta kyAM che? jaMbudrIpanI ahAra tIrahe eLaMgyA pachI aruNvaradvIpa ahAranI vaiddikAnA aMtathI ma--he gautama ! asaMkhya dIpA ane samudro Ave che. te zrIpanI aruNAya. samudramAM 42 hajAra yeAjana dUra jaI e, tyAre uparatana jalAMta Ave che. tyAMthI eka pradezanI zreNIe tamaskAya zarU thAya che. tyAMthI zarU thaI te 1721 yAjana UMcA jaI, tyAMthI pAchA tArache| vistAra pAmatA saudharma, nahi ke eka pradezavALI 1. eTale ke samakSittipaNe; zreNIe.-TIkA. 2010_05 Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra IzAna,sanatkumAra, ane mAheMdra e cAre kapAte paNa: AcchAdIne UMce paNa brahmaleka kapamAM STivimAnanA prastara sudhI te pahoMcyA che. kamara tene AkAra nIcenI bAju kADiyAnA nIcenA bhAga jevA che; . ane upara kUkaDAnA pAMjarA jevA che. kAI deva A jamuddIpane traNa capaTI vAgatAMmAM 21 vAra karI. Ave. tevA deva paNu cha mahinA cAle. chatAM tenA sabhyeya. vistRta bhAgane te paheAMce, paNa asaMkhyeya vistRta bhAgane te na paheoMce. te tamAyamAM gAma, ghara ke saMnivezarzAda kAMI nathI. mAtra temAM medhapudgale ekAM thavAthI. beTA megha utpanna thAya che, ane varase che. te paNa deva, asura athavA nAgane kAraNe thAya che. temAM je sthUla garjanA ane vIjaLI che, te paNa deva, asura athavA nAgane kAraNe ja . tamaskAyamAM sthUla pRthvI ane agninI hayAtI nathI. hAtI. paNa je bAdara (sthUla ) pRthvI ane bAdara agni vizraha-gatimAM vartatA hoya che, te ja tyAM hoI zake che. caMdra, sUryAM, graha, nakSatra ane tArAo tamaskAyamAM nathI, paNa tene paDakhe che. temanI prabhA tamaskAyamAM jAya che kharI, paNa UlaTI pote ja adhArArUpa thaI jAya che, te tamaskAyane 1. A be bhAgonuM kAraNa, teneA kADiyA jeve vadhatI vistRtatAvALA AkAra che. 2. eTale ke ahIM sthUla vIjaLI zabdathI tejaskAya na samajavA; kAraNake ahI. teonA niSedha karavAnA che. paNa devanA prabhAvathI utpanna thayelAM bhAsvara pudgalAne ahIM sthUla tejarUpe samajavAnAM che. 2010_05 Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 varNa eTale kAbo, gaMbhIra, rUvATAM ubhAM karanAra tathA bhayaMkara che, ke tene joIne ja keTalAka devo paNa kSobha pAme. ane kadAca koI deva temAM praveza kare teya paNa te zarIranI tvarAthI ane mananI tvarAthI tene jaladI ullaMghI jAya. te tamaskAyanAM tera nAma cheH tama, tamaskAya, aMdhakAra, mahAMdhakAra, kAMdhakAra, lokatamistra, devAMdhakAra, devatamistra, devAraNa, devabRha, devaparidha, devapratibhA ane aruNadaka samu. 'ga--he bhagavan! tamAkAya pRthvIne pariNAma che, pANIne pAraNAma che, jIvane pariNAma che ke pudgalano pAraNAma che? maha-he gautama ! te pANIno paNa pariNAma che, jIvane paNuM pariNAma che ane pudgalano paNa pariNAma che. paNa pRthvIno pAraNama nathI. te tamaskAyamAM sarva pramANe, bhUta, jIvo ane so pUla vAyu, pUla vanaspati ane traNapaNe aneka vAra athavA anaMta vAra pUrve utpanna thayAM che, paNa sthUla pRthvIkAyikapaNe ane sthUla agnikAyikapaNe nathI thayAM. - zataka 6, ude. 5 6. kRSNarAjita kRSNarAji eTale kALAM pudagalonI rekhA. tevI ATha kRSNarAjio che. upara sanakumAra-mahendra kalpamAM ane 1. pANI e jIva ane pudgalanA pariNAmarUpa ja che. 2. A A vibhAga tamaskAya jevo hovAthI temAMthI praznottaro dUra karyA che, 2010_05 Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cIbhagavatIsAra nIce brahmaloka kalpamAM (ariSTa vimAnanA prastaramAM te AvelI che. te jemake : be pUrvamAM, be pazcimamAM, be dakSiNamAM ane be uttaramAM. temAM pUrva-atyaMtara kRSNarAji dakSiNa bAhya kRSNarAjine sparzelI che; dakSiNa-atyaMtara rAi pazcima-bAhyane sparzelI che; pazcima-atyaMtara rAji uttarabAhyane sparzelI che; ane uttara-atyaMtara rAji pUrvabAhyane sparzelI che. pUrvanI ane pazcimanI be bAhya rAjie chakhUNuM che. uttaranI ane dakSiNanI be bAhya rAjio trAMsI-trikhUNI che. pUrvanI ane pazcimanI e atyaMtara rAjio cokhaMDI che; ane uttaranI ane dakSiNanI be atyaMtara rAjio paNa cakhaMDI che. te rAjiono AyAma asaMkhyaya janasahastra che, viSkrabha saMkhyaya janasahastra che, ane parikSepa asaMkhyaya janasahastra che. eka vipaLa jeTalA vakhatamAM AkhA jaMbudvIpane ekavIsa vAra pharI Ave evo deva lAgalagATa aDadhe mAsa cAle to paNa tene saMgeya bhAgane pahoMce paraMtu asaMceya bhAgane na pahoMce. te rAjiomAM gAma vagere nathI. moTA megho che; paNa tene deva kare che; asura ke nAga nahIM. pUla garjanAnA zabdonuM megha pramANe jANavuM. vigrahagativALA sivAya tyAM sthUla aSkAya, sthUla agnikAya, ane skUla vanaspatikAya hoI zake nahi. tyAM caMdra ke sUryanI prabhA paNa nathI. te 1. kRSNarAji AgaLa asurakumAra ane nAgakumAronuM gamana. saMbhavatuM nathI.-TIkA. 2010_05 Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhULa kALI tathA mahAbhayaMkara - devane paNa DarAve tevI che. te kRSNarAjinAM ATha nAma che : kRSNarAji, megharAji, maghA, mAdhavatI, vAtaparidhA, vAtaparibhA, devaparidhA, devaparikSobhAM. kRSNarAji pRthvIne pariNAma che, paNa jalano pariNAma nathI. tathA jIvano paNa pariNAma che ane pudgalane paNa pariNAma che. temAM sarva prANa bhUto vagere pUrve aneka vAra athavA anaMta vAra utpanna thayAM che, paNa skUla akAyapaNe, sthUla agnikAyapaNe, ane skUla vanaspatikAyapaNe utpanna thayAM nathI. - zataka 6, udde pa 2: bhUgoLa hatuo ga--he bhagavana! jyAre jaMbuddIpanA dakSiNArdhamAM varSAnI samane prathama samaya hoya, tyAre uttarArdhamAM paNa haiya; tathA dakSiNArdhamAM varasAdanI zarUAta thAya che te ja samaya pachI turata ja bIjA samaye maMdara (meru) parvatanI pUrva pazcime paNa varasAdanI zarUAta hoya? ma-hA gautama! e ja pramANe ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara e badhAM saMbaMdhe paNa samayanI peThe jANavuM. (pAMca varasano) yuga, varSazata, varSasahastra, tathA ema cheka papama ane sAgaropama sudhI jANavuM. - gautra -he bhagavana ! jyAre jaMbudvIpamAM dakSiNArdhamAM prathama avasarpiNuM hoya che, tyAre uttarArdhamAM paNa prathama 2010_05 Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra avasarpiNuM hoya cheane jyAre uttarArdhamAM paNa tema hoya che, tyAre jaMbudvIpamAM maMdara parvatanI pUrva pazcime avasarpiNa nathI tema utsarpiNI nathI, paNa tyAM avasthita kALa che ? maha-hA gautama ! - zataka 5, ude. 1 vAyuo gau--he bhagavana ! ISatparovAta (eTale ke theDI bhInAzavALA), paththavAta (eTale vanaspati vagerene hitakara), maMdavAyuM, ane mahAvAyu vAya che ? ' bha0--hA gautama! te vAyuo badhI dizAomAM ane khUNAomAM che. jyAre pUrvamAM ISatparevAta vagere vAyuo vAya che, tyAre te badhA pazcimamAM paNa vAya che; ane jyAre pazcimamAM te badhA vAya che, tyAre pUrvamAM paNa te badhA vAya che. ema badhI dizAo ane khUNAomAM samajavuM. vaLI, te badhA vAyuo dIpamAM tema ja samudromAM paNa hoya che. paraMtu eTalo phera che ke, jyAre dvIpanA vAyu vAtA hoya che, tyAre samudranA nathI vAtA; ane jyAre samudranA vAtA hoya tyAre dvIpanA nathI vAtA.2 1. purogAmI vAyumAM prAya: bhInAza hoya che ema laukika vAyuzAstrIo kahe che. trehane "sa paNa kahe che. 2. garamInI mesamamAM je zIta vAyu vAya che te samudra taraphathI AvelA hoya che. te vakhate jamInanA usNa vAyu vAtA nathI. Ama jamInanA ane samudranA vAyumAM paraspara viruddha guNa hovAthI te baMne eka sAthe vAI zake nahIM. 2010_05 Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUgoLa 17 gau-he bhagavana ! ISatapurevAta vagere vAyuo kayAre thAya che? bha0-he gautama ! jyAre vAyukAya potAnA svabhAvapUrvaka gati kare che, tyAre te badhA vAyu vAya che. athavA vAyukAya vaikriyazarIra banAvIne gati kare che, tyAre te badhA vAyu vAya che. athavA jyAre vAyukumAre ane vAyukumArIo pitAne, bIjAne ke baMne mATe vAyukAyane udIre che, tyAre te badhA vAyuo vAya che. - zataka 5, udde 2 bharatIeTa ga -he bhagavana ! lavaNasamudra caudazane divase, AThamane divase, amAsane divase, ane pUnamane divase vadhAre kema vadhe che ane vadhAre kema ghaTe che? ma0 he gautama! lavaNasamudranI vacce cAre dizAmAM cAra meTA pAtALakaLaze cheH vaDavAmukha, kepa, dhUpa ane Izvara. temane udedha eka lAkha yojanAne che. temane mULano vikaMbha dazahajAra ejanane che, madhyama viSkabha lAkha janane che, ane mukhabhAgano viSaMbha dazahajAra yojanano che. te kalazAnA traNa bhAga che - nIceno, vacalo ane uparane. temAM je nIceno bhAga che temAM vAyu che, vacalAmAM pANI ane vAyu che, tathA uparanA bhAgamAM pANuM che. e uparAMta lavaNasamudramAM bIja paNa nAnA (ekahajAra jinanA udhavALA, tathA so so hajAra ane so jananA 2010_05 Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 119 zrIbhagavatI sAra anukrame .viSNubhavALA) sAta hajAra AsAceArAzI kSudra kalaze che. te darekanA traNa bhAgAmAM paNa e rIte vAyu, vAyu--pANI ane pANI rahelAM che. jyAre te kalazeAnA vAyuomAM vikSobha thAya che, tyAre lavasamudramAM pANIne vadhArA ghaTADe| dekhAya che. zataka 3, urdU chu G kare che? * vRSTi zuM ema che ke kALe vasanAra gauhuM bhagavan ! parjanya (megha) zrRSTikAya (jalasamUha ) ne varasAve? sa -hA gautama ! nAna gau he bhagavan! jyAre devendra ane devane rAjA zakra vRSTi karavAnI icchAvALA hoya, tyAre te kevI rIte vRSTi kare? mahe gautama ! tyAre devendra zakra abhyantara pariSadanA devAne melAve che, te devA saMdhyama pariSadanA devAne elAve che, te devA bahAranI piraSadanA devAne melAve che, tyAra pachI te devA AhAra-ahAranA devAne melAve che.. pachI te devA Abhiyegaka dAsa ) dezane khelAve che;. te devA vruSTikAyika dRSTi karanArA ) devAne ekalAve che. pachI te vRSTikAyika deve vRSTi kare che. gau.--he bhagavan! asurakumAra deveza paNa zuM vRSTi ma hA gautama! arihaMta bhagavatAnA janmadIkSA 2010_05 Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUgoLa 19 jJAnAtpatti nirvANunA utsava prasaMge tee paNa STi kare che. ema vaimAnika sudhInA devA mATe samajavuM. zataka 14, urdu e STAR pa dizA gau.--he bhagavan! A pUrva dizA e zuM kahevAya che ? ma. --he gautama ! ( tyAM ekendriyAdi jIva rahela hovAthI) te varUpa,tema ja ( tyAM pudgalAstikAya vagere ajIva padA rahelA hAvAthI ) avarUpa paNa kahevAya che. paNa kahevAya che. e pramANe badhI dizAonuM jANavuM. dizAe daza che : pUrva, pUrvakSiNa ( agnikANa ), dakSiNa, dakSiNapazcima ( naiR takANu pazrima, pazcimeAttara ( vAyavyakANa ), uttara, uttarapUrva temanAM anukrame nAmeA C ( IzAnakANa ), Urdhva ane adhe. ( temanA svAmI devAnA AgneyI ( agnikANa ), nAma pramANe ) aindrI ( pUrva ) yAmyA ( dakSiNa ), ( pazcima ), vAyavyA, naiRta sAmyA (naiR takANa ), vAruNI ( uttara ), aizAnI ( IzAnakANa ), vimalA ( Urdhva dizA prakAza yukta hAvAthI ), ane tamA yukta hovAthI ). adho dizA aMdhakAra- 1. e pramANe jyAre tamakAya ( aMdhAru' ) karavuM hoya tyAre tamakAyika (tamaskAya karanAra) devAne khelAvavAmAM Ave ane tee tamaskAya kare. asurakumAra devA paNa krIDA ke rati nimitte, zatrune meAha pamADavA mATe, chupAvelA dravyane sAcavavA mATe ane peAtAnA zarIrane DhAMkI devA mATe tamaskAra kare che. e pramANe vaimAnikA saMdhI navuM. 2010_05 Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema pa che, te zrIbhagavatIsAra gau -he bhagavana ! enTrI (pUrva) dizA chavarUpa che. jIvanA dezarUpa che, ke jIvanA pradezarUpa che? athavA ajavarUpa che, ajIvanA dezarUpa che, ke ajIvana pradezarUpa che? maha-he gautama! temAM je jIvo che, te avazya ekaMdhi, be Idriya, ema caMdriya sudhI, tathA aniMdriya (siddho) che. jIvane deze ane pradeza paNa te badhAnA jANavA. je ajevo che, te be prakAranA che: rUpI ane apI. temAM je rUpI ajIva che te cAra prakAranA che : kiMdha, kaMdhadeza, skaMdhapradeza ane paramANu - pugala. je arUpI ajI che, te sAta prakAranA che: nedhamastikAyarUpa dhamastikAyano deza, dharmAstikAyanA pradeza, no adharmAstikAyarUpa adhamastikAyano deza, adharmAstikAyanA pradezo, noAkAzAstikAyarUpa AkAzAstikAyane deza, AkAzAstikAyanA pradeza, ane addhAsamaya (kAla). gautra -he bhagavan ! AgneyI dizA (agnikANazuM jIvasvarUpa che, jIvadezarUpa che. . . (upara pramANe) ajIvana pradezarUpa paNa che. bha0-he gautama ! agnikANu jIvarUpa jIvanA deza 1. prAcIna dizAne akhaMDa dharmAstikAyarUpa na kahI zakAya; tethI te dharmAstikAyarUpa che. te pramANe ne adhamastikAyarUpa paNa jANavI. 2. AgneyI dizA jIvasvarUpa nathI. kAraNa ke dareka vidizAno vyAsa eka pradezarUpa che. ane eka pradezamAM jIvana samAveza thato nathI; kemake tenI avagAhanA asaMkhya pradezAtmaka che. 2010_05 Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhULa kaa ane pradezarUpa che; achavarUpa che, ajIvanA zarUpa che, ane ajIvanA pradezarUpa paNa che. temAM je jIvanA dezo che te avazya ekendriya jIvanA deza che, athavA ekendriyonA. dezo ane be diyane deza che, athavA ekeMddhinA deze. ane be IdriyanA dezo che; athavA eke kiyAnA dezo ane be ikiyAnA dezo che. athavA ekaeNkriyAnA dezo ane. triIdriyano deza che. ema ahIM paNa traNa vikalpo jANavA. ema aniMkiya sudhI traNa vikalpa jANavA.. temAM je jIvanA pradezo che, te avazya ekeMdriAnA pradezo che, athavA ekeMdrinA pradezo ane be indriyanA. pradezo che, athavA ekeMdrinA pradezo ane be dinA pradeza che. ema sarvatra prathama sivAyanA be vikalpa jANavAra e pramANe aniMdiya sudhI jANavuM. ajI mATenuM badhuM upara pramANe jANavuM. cAmyA (dakSiNa), vAruNI (pazcima), ane semyA, (uttara) dizAone mATe pUrva dizAnI peThe jANavuM. ane naiRtI, vAyavya, ane aizAnI dizAo mATe AgneyI. peThe jANavuM. vimalA (Urdhva dizAmAM AgneyInI peThe 1. kAraNa ke ekaMdriya jI sakalalodamAM vyApelA hovAthI AnevImAM paNa te te avazya hoya ja. paraMtu hiMidriya te alpa ja hovAthI kadAcit eka paNa saMbhave. 2. kAraNa ke lokavyApI avasthAmAM rahelA anindriya (mukta) jIva sivAya badhA jIvone jyAM eka pradeza heya che tyAM te asaMkhya hoya che. 3. vimalAmAM chAne avagAha na hovAthI. 2010_05 Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI-sAra chavo jANavA; ane enTrInI piDe ajIva jANavA. e pramANe tamA (adho) dizA mATe paNa jANavuM; paraMtu temAM arUpI cha cha prakAranA ja kahevA; kAraNa ke tyAM addhAsamaya (kAla) nathI.' ' - zataka 10, udde 1 he gautama! ja budvIpamAM meru parvatanA barAbara madhya ' bhAgane viSe A ratnaprabhA pRthvInA upara ane nIcenA mudra (sarva kastAM laghu) evA be prasare che. tene viSe tiryaMgalokanA madhyabhAgarUpa ATha pradezane rucaka kahe che; tyAMthI A daza dizAo nIkaLe che. - temAM enTrI dizAnI AdimAM rUcaka che. tenI AdimAM be pradeza che. e pradezanI uttarottara vRddhi thAya che. lokanI apekSAe te asaMkhyAta pradezavALI che, ane alekanI apekSAe anaMta pradezAtmaka che. lokanI apekSAe Adi ane aMta sahita che ane alokanI apekSAe sAdi ane anaMta che. lokanI apekSAe te mRdaMgane AkAre che ane alokanI apekSAe gADAnI Udhane AkAre kahelI che. AgneyI dizA paNa e pramANe jANavI. paraMtu tenI AdimAM eka pradeza che. te uttarottara vRddhi rahita che, 1. samayano vyavahAra sUryanA prakAza upara avalaMbita che. te prakAza mAM viSe nathI, mATe tyAM adAsamaya (kAla) nathI. vimalAne viSe paNa gatimAna sUryane prakAza nathI; te paNuM meruparvatanA sphaTika koDane viSe gatimAna sUryanA prakAzana saMkrama thAya che. - TIkA. 2010_05 Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oSadhi eka pradezanA vistAravALI che. te tUTI gayelI motInI mALAne AkAre che. enTrI pramANe cAre dizA gaNavI, ane AgneyI pramANe vidizAo jANavI. . | vimalA dizAnI AdimAM cAra pradeza che. te be pradezanA vistAravALI che. uttarottara vRddhi rahita che. bAkI badhuM AgneyI pramANe jANavuM, paNa tene AkAra rucaka jevo jANo. e pramANe tamAdizA paNa jANavI. - zataka 13, udde 4 3: eSadhi gau--he bhagavana edana, kubhASa ane madirA e traNe dravya kayA jIvanA zarIre kahevAya? bha0-he gautama! te traNemAM je ghana (kaThaNa) padArtha che, te temanA jUnA AkAranI apekSAe vanaspatijIvanAM zarIro che. ane jyAre te khANiyA vagere zAthI kuTAya che, navA AkAranAM dhAraka thAya che, ane agnithI temanA varSo (raMge) badalAya che, agnithI potAnA pUrva svabhAvane choDanArAM thAya che, ane agnithI navA AkAranAM dhAraka thAya che, tyAre te dravyo agninAM zarIre kahevAya che. vaLI surA (madirA) mAM je pravAhI padArtha che, te tenA jUnA AkAranI apekSAe pANInA jIvanAM zarIra che; ane jyAre te pravAhI bhAga zastrathI kuTAya che . . . tathA agnithI judA raMgane dhAraNa kare che, tyAre te bhAga agnikAyanAM zarIra che ema kahevAya che. : 2010_05 Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra te pramANe leTuM, tAMbu, keya, kATa vagere dravyo temanA jUnA AkAranI apekSAe pRthvI jIvanAM zarIra che, ane pachI zastra dvArA kuTAyA pachI..agnijIvanAM zarIro kahevAya che. te pramANe mAtra hADakuM vagere trasajIvanAM zarIra che; paNu AgathI vikRta thayela hADakuM, cAmaDuM vagere jUnA AkAranI apekSAe trasajIvanAM zarIra hoI zastra dvArA saMghaTita thayA bAda agninA jIvanAM zarIra kahevAya. te pramANe aMgAre, rAkha, (baLeluM) chANuM vagere jUnA AkAranI apekSAe ekeMdriya jIvanAM zarIra kahevAya ke yathAsaMbhava paMcaeNpriya jIvanAM zarIra paNa kahevAya. paraMtu zastra dvArA saMghaTita thayA pachI.. agninA jIvanAM zarIre kahevAya. . -- zataka pa, udeva re, gau - he bhagavana ! zAlI, trIhi, ghauM, java, ane javajava e badhAM dhAnyo kaThalAmAM hoya, vAMsanA pAlAmAM hoya, mAMcAmAM heAya, mALamAM hoya, chANathI lipta hoya, DhAMkelAM hoya, mATI vagere vaDe mukita karelAM hoya, te teonI yoni - aMkuranI utpattimAM hetubhUta zakti keTale kALA kAyama rahe? 1. aMgAre ane rAkha to mULa avasthAmAM lIlA lAkaDAmAMthI thayela sUkA lAkaDAnI bane che, ane te lAkaDu te ekedriya jIva ja che. paNa chANa te gAya vageree jyAre ghAsa khAIne karyuM hoya tyAre ekedriya jIvanA zarIrarUpa hoya che, paNa jyAre be idriyavALA traNa driyavALA vagere jAnuM bhakSaNa karIne kareluM heya. tyAre te be iMdriyavALA vagere jIvanA zarIrarapa deya che 2010_05 Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oSadhi bha0-he gautama ! eAchAmAM ochuM aMtarmuhUrta, ane vadhAremAM vadhAre traNa varasa kAyama rahe. tyArabAda te yoni plAna thAya che, ane pratidhvaMsa pAme che. pachI te bIja a-bIja thAya che. te pramANe kalAya, masUra tala, maga, aDada, vAla, kaLathI, coLA, tuvera ane goLa caNAnuM paNa jANavuM. paNa vadhAremAM vadhAre pAMca varSa jANavAM. te pramANe aLasI, kusuMbha, kadarA, kAMga, baMTI, zaNa, sarasava ene mUlakabIjanuM paNa jANavuM, paNa vadhAremAM vadhAre sAta varSa jANavAM. - zataka 6, udde che gau-he bhagavan! vanaspatikAyika kayA kALe sauthI alpa AhAravALA hoya che, ane kyA kALe sauthI mahAAhAravALA hoya che? . mAhe gautama! zrAvaNa, bhAdaravo ane kAratakamAM mahAAhAravALA hoya che. pachI zaradamAM, pachI hemAMtamAM, pachI vasaMtamAM ane pachI grISmaRtumAM anukrame alpa AhAravALA hoya che. grISmamAM sauthI alpa AhAravALA gau-he bhagavana! grISmamAM je vanaspatikAyika sauthI alpa AhAravALA hoya, to ghaNuM vanaspatikAyika grISmamAM pAMdaDAMvALA, pupavALA, phaLavALA, lIlAchama dIpatA ane vananI zobhA vaDe atyaMta suzobhita kema hoya che? 40 2010_05 Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra ma--de gautama! grISmaRtumAM ghaNA uSNuye nivALA jIvA ane puddagaleA vanaspatikAyapaNe Upaje che, ane vadhe che, tethI grISmaRtumAM tema thAya che. kazma gauhe bhagavan ! mUle| mUlanA jIvathI vyApta che, kadA kaMdanA jIvathI vyApta che, ane ema khIne khIjanA jIvathI vyApta che ? ma--hA gautama gauhe bhagavan ! jo mUle mUlanA jIvathI vyApta che !, teA vanaspatikAyika kevI rIte AhAra kare ane kevI rIte parimAve ? 10 he gautama ! mULe mUlanA jIvathI vyApta che, ane te pRthvInA jIva sAthe saMbaddha che, mATe vanaspatikAyikavA AhAra kare che ane tene pariNumAve che, e pramANe Aje khIjanA jIvathI vyApta che, ane te phUlanA jIva sAthe sabahu che, mATe te AhAra kare che ane tene pariNamAve che. gauhuM bhagavana ! Alu ( baTATA ), mULA, Adu, hirilI, sirili, sisirili, kiTTikA, kiriyA, chIravidArikA, vakaMda, sarakaMda, kheluDA, AbhadramAtha, piMDaharidrA, hiNI, thI, thirugA, mulgapaNa, azvakarNI, siMhakI, sIDhI, musuMDhI ane tevA prakAranI khIccha vanaspatie zuM anata jIvavALI, ane bhinna bhinna vavALA che? mahA gautama ! zataka 7, udde 3 2010_05 Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eSi gau- he bhagavana ! vRkSo keTalA prakAranAM kahyAM che ? maha-he gautama! vRkSe traNa prakAranAM kahyAM che saMkhyAta jIvavALAM, asaMkhyAta chavavALA (tADa, tamAla, nALiyerI vagere) ane anaMta jIvavALAM (baTAkA, Adu, vagere). temAM asaMkhyAta jIvavALAMnA be prakAra che: eka bAjavALAM (niba, Amra, jAMbu, i.); ane bahu bIjavALAM (keDuM, bIluM, uMbare vagere.) - zataka 8, udde 3 gau----he bhagavana! utpala eka jIvavAnuM che ke aneka jIvavALuM che ? ma0 -he gautama! te eka jIvavALuM che, paNa aneka javavALuM nathI. tyAra pachI jyAre te utpalane bIjA jIvo - jIvAzrita pAMdaDAM vagere avayavo - Uge che, tyAre te utpala eka jIvavAnuM nathI, paNa aneka jIvavAnuM che. - gau--he bhagavana ! te jIvo kayAMthI AvIne Upaje che? maha-he gautama ! te jo nairayikathI AvIne UpajatA nathI, paNa tiryaMcathI, manuSyathI ke devathI AvIne Upaje che. 1. juo prajJApanA pada 1, pR. 33-1. 2. jyAM sudhI eka ja pAna hoya che, tyAM sudhI eka ja jIva heya; paNa pachI pAna vadhatAM jAca, tema tema bahu ja tyAM utpanna thAya. 3. devamAM paNa sanakumArathI uparanA lokomAMthI nahI. vaLI zAlI, ghauM vagerenA mULapaNe deva kadI na utpanna thAya, paNa puSpAdi zubha aMgamAM utpanna thAya. - zataka 21, ude1. 2010_05 Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 628 zrIbhagavatIsAra gau0-he bhagavana! te jIvo utpala jAtimAM eka samayamAM keTalA utpanna thAya ? * bha0-ochAmAM ochA eka, be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo eka samayamAM utpanna thAya. ane samaye samaye asaMkhya kADhavAmAM Ave to asaMkhya avasarpiNI ane utsarpiNa javA chatAM pUrA kADhI na zakAya. temanA zarIranI avagAhanA ochAmAM ochI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI ane vadhAremAM vadhAre kaMIka adhika hajAra yojana hoya che. te jIva athavA jo jJAnAvaraNayathI aMtarAya sudhInA karmanA baMdhaka che; AyuSakarmanA baMdhaka ke abaMdhaka, ke baMne paNa che. jJAnAvarIya karmathI mAMDIne aMtarAya karma sudhInA karmanA vedakatvanuM paNa te pramANe jANavuM. te pramANe temane sAtAnA tema ja asAtAnA vedaka jANavA; teo jJAnAvaraNIyathI. aMtarAya sudhInAM karmonA udayavALA che; te karmonA udIraka. paNa che. paraMtu vedanIya ane AyuSa karmanA udIraNanI apekSAe kAI udIraka che, kAI nathI. vanaspatijIvane prathama cAra lesyAo hoya. eTale utpalanA jIvonuM paNa tema jANavuM. zAlI, vrIhi vagerenA mULanA jIvanA zarIranI vadhAremAM vadhAre. avagAhanA bethI nava dhanuSya jeTalI che. - zataka 21, udeva che. 1. asaMkhya samudro vageremAMthI tevA prakAranA koI samudramAM teTalI meTA avagAhanA haze. - TIkA. 2. eka choDamAM aneka jIva hovAthI koI bAMdhato hoya, koI na bAMdhate heAya. 2010_05 Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ oSadhi 129 te cho miyAdaSTi che; ajJAnI che; [ mana-vANInA yoga sivAya] mAtra kAyayogI che; sAkAra ke nirAkAra upagavALA che; temanA zarIre pAMca varNavALAM, pAMca rasavALAM, be be gaMdhavALAM ane ATha sparzavALAM che. te che pite vaNadirahita che; usaka-niHzvAsaka che, ( tathA aparyApta avasthAmAM) anusaka-niHzvAsaka paNa che; te jIvo AhAraka che ane vigrahagatimAM anAhAraka paNa che; teo avirativALA che; sakriya che; sAta athavA ATha karmanA baMdhaka che; AhAra-bhaya-maithuna-parigraha saMjJAnA upagavALA che; krodhamAna-mAyA-lobha kapAyavALA che; napuMsaka vedavALA ja che; ghaNu strIvedanA, purvedanA tema ja napuMsakavedanA baMdhaka to che; teo asaMjJI che; tathA indriyavALA che. - te utpalano jIva utpalapaNe kALanI apekSAe ochAmAM e che. aMtamudata sudhI rahe ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyakAla sudhI rahe. te utpalano jIva pRthvIkAyikamAM Ave ane pharI pAchA utpalamAM Ave e pramANe bhavanI apekSAe ochAmAM ochA be bhava ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyAta bhava sudhI gamanAgamana kare. ema vAyukAyika sudhI samajavuM. paNa vanaspatimAM Ave to ochAmAM ochA be bhava ane vadhAremAM vadhAre anaMta bhava sudhI gamanAgamana kare. be indriyanI apekSAe ochAmAM ochA be bhava, ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAta bha gamanAgamana kare. ema caturiMdriya jIva sudhI gamanAgamanane kAla samajavo. 1. prathama bhava pRthvIkipaNe, ane bIjo utpala paNe, tyAra pachI manuSyAdi gatimAM Ave. 2010_05 Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatIsAra paMcaeNkiya tiryaMcanI apekSAe ochAmAM ochA be ane vadhAremAM vadhAre ATha bhava kare. ema manuSyanI apekSAe paNa jANavuM. - temanuM AyuSya ochAmAM ochuM aMtarmudra ane vadhAremAM vadhAre daza hajAra varSa che. temane vedanA-upAyabhAraNAMtika e traNa samuddaghAta hoya che. teo bharIne tarata narayikamAM na utpanna thAya, paraMtu tiryaMca ane manuSyamAM utpanna thAya, paNa devAmAM na utpanna thAya. sarva ja aneka vAra athavA anaMta vAra utpalanA mUlapaNe, kaMdapaNe ityAdipaNe pUrve utpanna thayA che. - zataka 11, ude. 1 TipaNe TippaNa . 1 A prakaraNamAM jema utpalanA jIva saMbaMdhe kahyuM, tathA 21mA zatakamAM zAlI vagerenA mULa sthA kaMda mATe kahyuM tema aneka dhAnya tathA vanaspati mATe upara jaNAvela badhI vigateo mULa graMthamAM vaktavyatA che. te badhImAM koI khAsa vizeSa nathI; paNa zarIranI avagAhanA ke AyuSamAM vageremAM 1. zAlI trIhi vagerenA mULanA jIvanI vadhAremAM vadhAre sthiti bethI nava varSa jeTalI che. - zataka , udde che. A uparAMta te ThekANe te badhAnA kaMdha, tvacA, kaMda, zAkhA, pravAla, pAMdaDAM, puSpa, phaLa ane bIjanA nI paNa vaktavyatA che. vadhu mATe juo prakaraNane aMte TippaNa naM. 1. puSpanA jIvamAM deva paNa utpanna thAya che eTalo vizeSa che. 2010_05 Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ai 139 kAMI phera paDatA heAya che. te badhAMnAM nAma sadharAya te dRSTie ahI judA judA vargonAM nAma utAryAM cheH 1. kalAya~vaTANA, masUra, tala, maga, aDada, vAla, Alisadaka, Tina, ane palimathaka-caNA. kalathI, ( zAlI mujaba ). ra. aLasI, kusuMba, kaiAdarA, kAMga, rALa, tuvera, kAdUsA, saNu, sarasava, ane mULakabIja, ( zAlI mujaba ) 3. vAMsa, veNu, kanaka, karkAvaMza, cAruvaMza, IMDA, kuDA, vimA, aMDA, veNukA ane kalyANI. (zAlI mujaba H paNa ahIM kAI ThekANe deva utpanna nathI thatA, tathA traNa ja lesyA gaNavI. ) 4. ikSu--zeraDI, ikSuvATikA, vIra, IkkaDa, bhamAsa, sU, zara, vetra ( netara ), timira, satapeAraga ane naDa, ( zAlI mujaba. paNuM skaMdhanI bAbatamAM devA paNa utpanna thAya che, tathA teone cAra lesyA hAya che ema kahevuM.) 5. seDiya, bhatiya, darbha, krAMtiya, dakuza, paka, peTTela ( pAdili ), arjuna ( ajana ), ASADhaka, reAhitaka, samu, ( ta )vakhIra, jIsa, eraDa, kurukuMda, karakara, suMTha, vibhaga, madhurayaNa ( bhavayaNa ), thuraga, zilpika ane saMkalItRNu. vAMsanA va mujaba. ) 6. abhraruha,1 vAyaNa, haritaka, tAMdaLajo, tRNu, vatthala, peAraka, mAjAraka, vidhi ( cidghi ), pAla, dapippalI, dagvidavI, svastika, zAkabha ukI, mUlaka, sarasava, aMbilazAka, jiyataga. ( vAMsanA varga mujaba. ) 1. vRkSa upara thatI amuka prakAranI vanaspati. 2010_05 Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-rasAra 7. tulasI, kRSNa, darAla, phaNejajA, ajaja, cUtaNuM, cerA, jIrA, damaNa, bharyA, iMdIvara ane zatapuSpa. (vAMsanA varga mujaba) -zataka 21 4: gati ane baMdha gati gautama-he bhagavana ! gatiprapAto keTalA prakAranA che ? bha0-he gautama ! pAMca prakAranA cheH 1. pragati -eTale ke mana-vANu-kAyAnA vyApAre vaDe mana vagerenA pudgalenI gati. 2. tatagatieTale ke gAma javuM vagererUpa vistAravALI gati. 3. baMdhana chedana gati- eTale ke baMdhananA chedanathI thatI gati, jemake jIvamukta zarIranI ke zarIramukta jIvanI. 4. upapAtagati-eTale ke kSetrAdikamAM gati, jemake AkAzAdikamAM nArakAdi cho, siddha jIvo athavA pudagalonI gati. ane 5. vihAgatieTale ke AkAzamAM gamana karavuM te; jemake paramANunI lokAnta sudhInI. - zataka 8, udde 7 adha gau-he bhagavana ! baMdha keTalA prakArane kahyo che ? bha0 he gautama ! be prakAra che. prayAga (kRtrima) baMdha ane visA (svAbhAvika) baMdha. 1. temAM vistrasAbaMdha 2010_05 Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati ane aMdha kara be prakAra cheH Adi ane anAdi. temAM anAdi vizvasAbaMdha traNa prakAra che: dharmAstikAyane anya anAdi visAbaMdha, tema ja adharmAstikAyane ane AkAzAstikAyane.1 sAdivitrasAbaMdha traNa prakArano che : (1) baMdhanapratyadhika - eTale ke snigdhatvAdi guNa dvArA dipradezikAdi paramANuone baMdha. (2) bhajanapratyayika - eTale ke bhAjana - AdhArane nimitta thato baMdha ane (3) pariNAmapratyayika -eTale ke rUpAntara nimitte thato baMdha. - 2. prayAgabaMdhanA traNa prakAra che: (1) anAdi anaMta. (2) sAdi anaMta ane (3) sAdi sAMta. prayogabaMdha eTale jIvanA vyApAravaDe jIvapradezano ane audArikAdi zarIranA pugalone je baMdha thAya te. 1. te baMdha dezabaMdha che, paNa sarvabaMdha nathI. dharmAstikAyAdinA pradezane bIjA pradeza sAthe paraspara saMbaMdha te dezabaMdha. je temane sarva baMdha hoya to eka pradezamAM bIjA sarva pradezona aMtarbhAva thAya, ane tethI dharmAstikAyAdi eka eka pradezarUpa thAya.- TIkA. vaLI te traNene te baMdha sarva kAla sudhI hoya che. 2. jAnI madirA, jUnA goLane ane jUnA cokhAne bhAjanaprayika baMdha che. eka bhajanamAM rahelI nAnI madirA ghaTTa thAya che ane junA goLa tathA cokhAne piMDa thAya che.' 3. vAdaLAM, IdradhanuSa, saMdhyA, gAMdharvanagara, vIjaLI, digdAha, dhULanI vRSTi, dhUmikA, mahikA, caMdragrahaNa, kiraNanA lIseTA i0. 2010_05 Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAgavatI-rasAra (1) anAdi anaMta baMdha te jIvanA ATha madhya pradezane che. [jIva asaMkhyAta pradezika che. paNa temAM vaccenA je ATha pradezo che te game tyAre (eTale ke kevalisamuddaghAta vakhate paNa, ke jyAre jIva samagralokane vyApIne rahe che, tyAre) paNa tevI ja sthitimAM rahe che. bAkInA jIvapradezamAM saMkeca vikAsarUpe viparivartana thayAM kare che. eTale A ATha pradezane baMdha anAdi anaMta che.] (2) sAdi anaMta baMdha siddhinA jIvapradezane che. (3) sAdi sAMta baMdha cAra prakArano cheH 3. AlApana baMdha -eTale ke raju vagerethI tRNadine baMdha. mA. alIna baMdha- eTale ke lAkha vagerethI thato baMdha. 3. zarIrabaMdha -eTale ke samuddaghAta karavAmAM vistArita ane saMcita jIvapradezonA saMbaMdhathI taijasAdi zarIrapradezane saMbaMdha. ane chuM. zarIra prayogabaMdha - eTale ke audArikAdi zarIranA vyApArathI zarIranA pudgalene grahaNa karavArUpa baMdha. gA. temAM alInabaMdha cAra prakAra che : kaleSaNabaMdha, (zikhare, pharasabaMdhIno, staMbhane, prAsAdano, lAkaDAMono, cAmaDAMone, ghaDAone, kapaDAMono ane sAdaDIone cUnA vaDe, kacarA vaDe, vajalepa vaDe, lAkha vaDe, tathA maNa ityAdi zveSaNa dravya vaDe thato baMdha). uccaya baMdha (4Na, kAka, patra, tuSa, 1. e ATha pradezomAM paNa kaI paNa eka pradezane tenI pAse rahelA be pradeza ane upara ke nIce rahelA eka pradeza sAthe ema traNa traNa pradeza sAthe anAdi anaMta baMdha che. -TIkA. 2. athavA samughAta karavAmAM saMkucita thayelA Atmapradezone, saMbaMdha te zarIrabaMdha, ema anya AcArya mAne che.-TIkA. 2010_05 Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati ane badhA bhUsuM, chANa, kacarA vagerenA DhagalAne baMdha). samuccaya baMdha. (kUvA, taLAva, nadI dharA, vApI, puSkariNuM, dodhikA, guMjalikA, sarava, bila, devakula, sabhA, paraba, stUpa, khAI, paridha... killA, kAMgarA, cArake, dvAra, gopura, taraNa, prAsAda, ghara, zaraNa, leNa (gRhavizeSa), hATa, zRMgATakAkAramArga, trikamArga, catuSkamArga, catvaramArga, caturmukhamAga ane rAjamArgodine. cUnA dvArA, kacarA dvArA ane vajalepanA samuccaya vaDe thato. baMdha). ane saMhananabaMdha. te be prakArano che. dezasaMhananabaMdha (eTale ke koI vastunA aMzathI koI vastunA aMzane zakaTAdi avayavanI peThe paraspara saMbaMdharUpa baMdha.) ane sarvasaMhananabaMdha (eTale ke kSIranIrAdinI peThe sarvAtmasaMbaMdharUpa baMdha.) ru. zarIrabaMdha be prakAra che. pUrvapragapratyayika (- eTale ke vedanA, kaSAyAdi samughAtarUpa jIvane vyApAra, te nimitte thayelo jIvapradezane ke tAzrita taijasa-kArpaNa zarIrane baMdha) ane pratyutpannaprogapratyayika (eTale ke, vartamAna kAle kevalisamughAtarUpa jIvavyApArathI thayele. taijasa-kAzmaNa zarIrane baMdha.2) 1. gADAM, ratha, cAna, yugyavAhana, gillI (aMbADI), thili (palANa), zibikA, svadamAnI (puruSa jeTaluM meTuM vAhana ); tema ja leDhI, loDhAnAM kaDAyAM, kaDachA, Asana, zayana, sta, bhAMDa (mATInAM vAsaNa), pAtra ane nAnA prakAranAM upakaraNa 2. mevalisamuddhAta vaDe samuddhAta karatA ane te samuddhAtathI pAchA pharatA, vacce mathAnAvasthAmAM vartatA. 2010_05 Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra zarIramagabaMdha pAMca prakAranAM zarIra pramANe pAMca prakArano che. jemake audArika zarIraprayAgabaMdhana ityAdi. e audArikazarIraprayogabaMdha jIvanI savAryatA, sAgatA, ane sadbhavyatAthI, pramAdarUpa hetuthI, karma, yoga (kAga), bhava ane AyuSane AzarI dArika zarIraprayoganAmakarmanA udayathI thAya che. dArikazarIraprabaMdha dezabaMdha paNa che ane sarvabaMdha paNa che. [ jema ghatAdithI bharelI ane tapI gayelI kaDAImAM nAMkhelo pUDale prathama samaye dhRtAdikane kevaLa grahaNa kare che, ane bAkIne samaye te grahaNa kare che ane cheDe che, tema jIva jyAre pUrva zarIrane choDIne bIjuM zarIra grahaNa kare che, tyAre prathama samaye utpattisthAnake rahelA zarIrogya pagalone kevaLa grahaNa kare che, mATe e sarvabaMdha che; tyArapachI dvitIyAdi samaye te zarIraprAgya pudgalone grahaNa kare che ane cheDe che mATe te dezabaMdha che.] kevalajJAnI anagAranA tejasa ane kArmANa zarIrane baMdha. te vakhate Atmapradeza saMghAta pAmatA hovAthI tejasa ane kArmANa zarIrane baMdha thAya che. 1. mULamAM audArikAdinA pAchA epriya audArika...ema paMcaMdriya audArika, tathA ekedriyanA pAchA pRthvIyikAdi ema aparyApta garbhaja manuSya paMcaMdriya audArikazarIraprabaMdha sudhI peTAvibhAgo pADa-pADa karyA che. : 2. e pramANe anya peTAvibhAganuM varNana mULamAM che. 2010_05 Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati ane ardha 137 dArika zarIra pragabaMdhamAM sarvabaMdha kALanI apekSAe. eka samaya ane dezabaMdha ochAmAM ocho eka samaya ane vadhAremAM vadhAre eka samaya pUna traNa pApa sudhI hoya che.' audArika zarIranA baMdhanuM aMtara kAlathI gaNIe to sarvabaMdhanuM aMtara ochAmAM ochuM traNa samaya nyUna kSullakabhavagrahaNa paryata che; ane vadhAremAM vadhAre samayAdhika pUrva koTI ane tetrIza sAgaropama che. dezabaMdhanuM aMtara ochAmAM ochuM eka samaya ane vadhAremAM vadhAre traNa samaya adhika tetrIza. sAgaropama che. 1. pUDalAnA udAharaNumAM jaNAvyA pramANe sarvabaMdha eka samaya ja heya. ane jyAre vAyukAcika ke manuSyAdi vaikriya zarIra karIne ane tene cheDIne audArika zarIrane eka samaye sarvabaMdha kare, ane puna: tene dezabaMdha karI, eka samaya pachI tarata ja maraNa pAme, tyAre ochAmAM ochA eka samaya dezabaMdha, thAya. dArika zarIravALAnI vadhAremAM vadhAre sthiti - traNa pa pama che. temAM prathama samaye teo sarva baMdhaka che; ane pachI eka samaya nyUna traNa palyopama sudhI dezabaMdhaka che.. piTAvibhAgamAM darekanI vadhAremAM vadhAre sthiti alaga alaga jANavI. ahIM vistAra paDato mUkyo che. 2. kaI jIva manuSyAdi gatimAM H avigrahagatie AvI tyAM prathama samaye sarvabaMdhaka thaI, pUrvakeTavarSa paryata tyAM rahI, te triIza sAgaropamanI sthitivALA,nAraka ke sarvArthasiddha deva thAya ane pachI te traNa samayanI vigrahagatie audArIka zarIradhArI thAya; vigrahagatinA be samayamAM te anAhAraka hoya ane trIje samaye, te dArika zarIrane sarva badha- thAca have temAM vigrahagatinA: 2010_05 Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayavatI kAra [ mULamAM enA peTAvibhAgonAM tathA pachIthI e badhI rIte vaikriyAdi zarIranAM vaktavyo che. ema kula A vibhAganAM 110 sUtra che.] audArika zarIranA sarvabaMdhavALo jIva vaikriyazarIrano -abaMdhaka che. (kAraNake audArika ane vaikriyane baMdha eka samaye na hAya); AhAraka zarIrane paNa abaMdhaka che; taiijasano dezabaMdhaka che, (kAraNake te zarIra sadA rahe che tethI). tathA kArmaNane paNa dezabaMdhaka che. audArika zarIranA dezabaMdhavALA jIvanuM paNa te pramANe jANavuM. vaikriyazarIranA sarvabaMdhavALe jIva audArika ane AhArakane abaMdhaka che; paNa taijasa ane kArmaNa zarIrane dezabaMdhaka che. vaikriya zarIranA dezabaMdhavALo jIva upara pramANe ja jANo. AhAraka zarIranA sarvabaMdhavALo jIva audArika ane vaikriyane abaMdhaka che, paNa taijasa ane kAzmaNane dezabaMdhaka che. dezabaMdhavALAnuM tema ja jANavuM. tejasa zarIranA dezabaMdhavALo jIva audArikane baMdhaka che, tema ja abaMdhaka paNa che. vaikriya ane ahArakanuM paNa tema ja je be samaya anAhAraka che, temAMthI eka samaya pUrvakeTInA sarvabaMdhasthAne prakSita karIe, tethI pUrva keTI pUrNa thaI ane eka adhika thaye. e rIte sarvabaMdhanuM utkRSTa aMtara samayAdhika pUrvakeTi ane tetrIza sAgaropama thAya. 1. vigrahagatimAM abaMdhaka che; avagrahastha baMdhaka che. baMdhaka paNa dezabaMdhaka tema ja sarvabaMdhaka ema baMne prakAre che. 2010_05 Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gati ane badhA jANavuM. kAzmaNane baMdhaka ja che. abaMdhaka nathI. baMdhaka paNa dezabaMdhaka ja che. kArmaNazarIrano dezabaMdhaka ja hoya. te jIvanuM badhuM taijasazarIranI peThe jANavuM. taijasa zarIrano dezabaMdhaka che. gau-he bhagavana ! audArikAdi zarIranA dezabaMdhaka, sarvabaMdhaka, ane abaMdhaka evA sarva jIvomAM kyA cho kyA jIvothI vizeSAdhika che? mAhe gautama! sauthI cheDA cho AhAraka zarIranA sarvabaMdhaka che. tethI tenA dezabaMdhaka saMkhyAtagaNuM che. tethI vaikriya zarIranA sarvabaMdhaka asaMkhyAtagaNuM che; tethI tenA dezabaMdhaka asaMkhyAtagaNuM che. tethI taijasa ane kArmaNazarIranA abaMdhaka jIvo anaMtagaNa ane parasparatulya che. je tethI audArika zarIranA sarvabaMdhaka anaMtagaNuM che; tethI tenA abaMdhaka vizeSAdhika che; tenAthI tenA dezabaMdhaka jIvo asaMkhyayagaNa che, tenAthI taijasa ane kArmANa zarIranA dezabaMdhaka vizeSAdhika che; tethI vaikriya zarIranA abaMdhaka 1. caturdazapUrva jANanArA ja te zarIra banAvatA hovAthI; tathA sarvabaMdha prathama samaye ja hevAthI. 2. kAraNa ke teo to siddho ja che. ane teo vanaspati sivAyanA sarva jIvo karatAM anaMtagaNa che. 3. kAraNa ke temAM vanaspatijIva AvyA. 4. kAraNa ke teo vigrahagativALA tathA siddho che. 5. vigraha samaya karatAM dezabaMdhasamaya asaMkhyAtagaNe che. 6. kAraNa ke sarve saMsArI che te be zarIranA baMdhaka che - mekSa sudhI te baMne kAyama rahetAM hovAthI. 2010_05 Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra jIvA vizeSAdhika che,1 tathA tethI amadhaka jIve vizeSAdhika che.je AhAraka zarIranA zataka 8, urdU huM C bhagavAnanA ziSya mAka ddiputra rAjagRhamAM pUche che: mA--he bhagavan! adha keTalA prakArane che? myA he mAka'diputra ! e prakAranA che : dravyadha ane bhAvakhadha. dravya.dhanA e prakAra che H prayAgamadha ane visasAdha. bhAvabaMdhanA be prakAra che: mUlaprakRtibaMdha ane uttaraprakRtibaMdha. ra zataka 18, urdU 3 gau--he bhagavan! adha keTalA prakArane che? ma--he gautama! traNa prakAranA che : (1) jIvaprayAgaaMdha eTale ke jIvanA mana-vANI-kAyAnA vyApAra vaDe karma pudgalAne AtmA sAthe baMdha thavA te. (ra) anaMtardha eTale ke karma pudgaleAnA baMdha thayA pachInA samayanA adha. (3) ane para paraMdha eTale ke . tyAra pachInA dvitIyAdi samaye thatA aMdha. ------ zataka 20, urdU. 9 1. kAraNa ke mukhyatve devA ane nArakA ja vaikriyanA aMdhaka che: bAkInA badhA tathA siddho akhadhaka che. 2. kAraNa ke mAtra keTalAka manuSyA ja AhArakanA madhaka che. 3. jJAnAvaraNIyAdi ATha karmo te mUlaprakRti che; ane te darekanA pAchA avAMtarabheda te uttaraprakRti, 2010_05 Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5: paracUraNa AzIviSe vivaraNaH AzI eTale dADha, temAM jeene viSa hoya te prANIo AzIviSa kahevAya che. temanA be prakAra che: jAti (eTale ke janmathI) AzIviSa, ane karmazIviSa. sApa vIMchI vagere jAtiAzIviSa che; ane karma eTale zApAdikathI bIjAne upaghAta karanArA kamazIviSa che. paryApta paMcaeNkiya tiryaMca ane manuSyane tapazcaryA AdikathI athavA bIjA koI kAraNathI AzIviSalabdhi utpanna thAya che, ane tethI teo zApAdikathI bIjAne nAza karavAnI zaktivALA hoya che. teo AzIviSalabdhinA svabhAvathI sahastrAra devaka sudhInA devAmAM utpanna thAya che. ane pUrve temaNe AzIviSa bhAvane anubhava karelo hovAthI aparyApta avasthAmAM te devo karbhAzIviSaladhivALA hoya che. gau-he bhagavana ! AzIviSo keTalA prakAranA che ? ma0 -he gautama ! AzIviSe be prakAranA che? jAtiAzIviSa ane kamazIviSa. temAM jAtiAzIviSe cAra prakAranA kahyA che: 1. vRzcikajAtiAzIviSa, 2. maMDUkajAtiAzIviSa, 3. uragajAtiAzIviSa, ane ka. manuSyajAtiAzIviSa. temAM vRzcika jAtiAzIviSanuM viSa ardhabharatakSetra pramANa zarIrane viSa vaDe vidalita karavA samartha che. paNa te tenuM mAtra sAmarthya che; kadI teoe tema karyuM nathI, karatA nathI, 2010_05 Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatInsAra ane karaze paNa nahi. maMDUkajAtiAzIviSa pitAnA viSathI bharatakSetrapramANu zarIrane te pramANe vyApta karavA samartha che; uragajAtiAzIviSa jaMbuddIpapramANukSetrane ane manuSyajAtiAzIviSa manuSyakSetrapramANu zarIrane. je karmazIviSa che, te tiryaconika karmazIviSa che, manuSyakarmazIviSa che, ane devakarmAzIviSa che. je tiryacanika kamazIviSa che, te paryApta, saMkhyAtavarSanuM AyuSyavALA, garbha ja, karmabhUmimAM utpanna thayelA paMcekiya tiryaMcanika jANavA. je manuSyakarmazIviSa che, te paNa paryApta, saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA, garbhaja ane karmabhUmimAM utpanna thayelA manuSya jANavA. je devakarmAzIviSa che, te aparyApta avasthAvALA bhavanavAsI, vAnarthAtara, tiSka, ane sahastrAra kalpa sudhInA vaimAnika de che. -zataka 8, udde ra. jIve gau- he bhagavana! baLatA dIvAmAM zuM baLe che? dIvo, dIvI, vATa, tela, dIvAnuM DhAMkaNuM ke jyoti baLe che ? ma-he gautama! jyoti baLe che. te pramANe baLatA gharamAM paNa ghara, bhIMto, trATI, dhAraNa (mabhanI nIcenA staMbha), mobha, vAMsa, mala (bhIMtenA AdhArastaMbha ), chIMdarIo, chAparuM, ke chAdana nathI baLatuM paNa jyoti eLe che. - zataka 8, u. 6 1. juo prakaraNanI zarUAtamAM vivaraNa. 2010_05 Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paracUraNa jara rAma -he bhagavana ! svapradarzana keTalA prakAranuM che? maha-he gautama! pAMca prakAranuM che: 1. yathAtathya svapradarzana-eTale ke satya athavA tAttvika svapradarzana. tenA dRSTAthavisaMvAdI ane phalAvisaMvAdI evA be prakAra che. svamamAM joyelA arthane anusAra jAgRta avasthAmAM banAva ane, te dRSTAthavisaMvAdI kahevAya; ane svamanA anusAra saMpatti Adi phaLa avazya maLe to te phalAvisaMvAdI kahevAya. 2. pratAnasvamadarzana- eTale ke vistAravALuM svama. te yathAtathya paNa hoya ke anyathA paNa hoya. 3. ciMtAsvadarzana- eTale ke jAgRta avasthAmAM je arthanuM ciMtana kareluM hoya tene svamAmAM jue che. 4. tadviparIta svamadarzana-eTale ke jevuM svama joyuM hoya, tethI viruddha vastunI jAgRta avasthAmAM prApti thAya che. ane 5. avyakta svadarzana-eTale ke svamamAM aspaSTa arthane anubhava karavo te. sUtelA prANI svama na jue, ke jAgate prANa svama ne jue, paNa saMto-jAgate prANuM svamane jue.1 1. ahIM mULamAM sUtelA" ane "jAgatA" nA be artha batAvyA che : nidrAyukta jIva dravyathI sUtelo kahevAya ane viratirahita jIva bhAvathI sUtele kahevAya. nacike bhAvathI sUtelA che; e pramANe caturiMdriya sudhI jANavuM. paMcaMdriyatiryaMco bhAvathI sUtelA che ane sUtelA-jAgatA che, paNa taddana jAgatA nathI. manu sUtelA che, jAgRta paNa che ane sUtA-jAgatA paNa che. vAnarcAtara, jyotirSika ane vaimAnikane nairayiko jevA jANavA. 2010_05 Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra saMvRta (saMyamI) jIva satya svama jue, asaMvRta satya paNa jue ane asatya paNa jue; ane saMvRtAsaMvRta. asaMvRta jevuM jue. svama 4ra prakAranAM che, ane mahAsvama 3ra prakAranAM che. vaLI kula 72 svapno che. [ahIM tIrthakarane jIva garbhamAM utare tyAre temanI mAtAe keTalAM svama jue vagere badhuM AgaLa pA. 216 mujaba jANavuM.] jyAre zramaNa bhagavaMta mahAvIra chadmasthapaNamAM hatA tyAre teo eka rAtrinA chellA prahAramAM A daza mahAsvane joIne jAgyA hatA : 1. eka bhayaMkara tADa jevA pizAcane parAjita karyo; 2. eka dhaLI pAMkhavALA narakoyalane je;2 3. eka citravicitra pAMkhavALA narakeyalane je-3 4. eka sarvaratnamaya mAlAyugala joyuM;4 5. eka peLI gAyonA dhaNane joyuM.5 6. cotarapha khIlelA padmasarovarane joyuM. che. eka mahAsAgarane hAtha vaDe taryo;8. eka tejasvI 1. tenA phaLarUpe temaNe mehanIya karmane mUlathI naSTa karyuM. 2. tenA phaLarUpe zukaladhyAnane prApta karyuM. . 3. tenA phaLarUpe dvAdazAMga gaNipiTaka kahyuM, 4. tenA phaLarUpe sAdhuna ane gRhasthano ema be prakArane dharma kahyo. 5. tenA phaLarUpe sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAne saMgha prApta thaye, , 6. tenA phaLarUpe cAre prakAranA devone pratibodha karyo. 7 tenA phaLarUpe saMsArane taryA. 2010_05 Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraNyaNuM moTA sUryane je. 9. moTA mAnuSettara parvatane pitAne lIlA varNanA AMtaraDA vaDe sarva bAjuethI AveSTita, pariSTita karelo che. ane 10. meru parvatanI cUlikA upara siMhAsana upara beThela pitAnA AtmAne je. svapnane aMte azva, gaja ke baLadanI paMkti jue ane tenA upara caDe tathA tenA upara pitAne caDhele mAne, to te te ja bhavamAM siddha thAya. samudrane baMne paDakhe aDakeluM tathA pUrva ane pazcima tarapha lAMbuM moTuM dAmaNa jue ane tene vIMTALe; baMne bAjue kAntane pazeluM tathA pUrva ane pazcima lAMbu moTuM doraDuM jue, ane tene kApI nAkhe; kALuM athavA dhaLuM sUtara jue ane tene ukele, loDhuM, tAMbu, kathIra ke sIsAno Dhagalo jue ane tenA upara caDhe; rUpAnA, suvarNanA, ratnanA ke vajanA DhagalAne jue ane tenA upara caDhe, ghAsanA, kASThanA, pAMdaDAnA, chAlanA, photarAnA, bhUsAnA, chANanA ke 1. tenA phaLarUpe kevalajJAna ane darzana prApta karyA. - 2. tenA phaLarUpe devalokamAM, manuSyalokamAM ane asuraliokamAM udAra kIrti, stuti, ane sanmAna prApta karyA. 3. tenA phaLarUpe deva manuSya ane asurayukta pariSadamAM kevaLI thaIne dharma kahyo. 4. eTale ke e svapna joIne tarata jAge. ahIM jenAra strI ke puruSa baMne gaNAvAnAM che. juo nIce nedha . pa. A bhAga pachInAM svapnamAM pharI nathI lakhyo, paNa adhe samajI levo. 6. kALA raMgathI mAMDIne veLA sudhInuM. 2010_05 Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsA kacarAnA DhagalAne jue ane tene vikhere; zarastaMbho, varaNustaMbhane, vaMzamUlastaMbhane, ke vahilamUlastaMbhane jue ane tene ukheDe, kSIrakuMbhane, dadhikabhane, dhRtakuMbhane ke madhu kuMbhane jue ane tene upADe; surAnA, sauvIranA, tailanA ke vasAnA. meTA kuMbhane jue ane tene bhedI nAkhe; kusumita moTA. padmAsavarane jue ane temAM praveza kare; moTA sAgarane jue ane tene tarI jAya; sarvaratnamaya moTuM bhavana juo ane temAM praveza kare; tathA sarvaratnamaya moTuM vimAna jue. ane tenA upara caDhe; - to te siddha thAya. - zataka 16, udeva 6 raMga gau-he bhagavan! pravAhI gALa (phANita) keTalA. varNa, gaMdha, rasa ane sparzavALo hoya che? ma he gautama! ahIM be prakAranA naye (daSTibiMdue) vivakSita che. naiRRyika (pAramArthika) naya pramANe te te pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzavALA che; paNa vyAvahArika nayanI apekSAe te madhura rasavALo che. e pramANe bhramarane kALo varNa, popaTanI lIlI pAMkha rAtI majITha, pILI haLadara, zeLe zaMkha, sugaMdhI kuSTha, durgadhI maDaduM, kaDavo lImaDe, tIkhI cUMTha, tUruM kAMDuM, khATI AmalI. gaLI khAMDa, karkaza vaja, suMvALuM mAkhaNa, bhAre loDhuM, haLavuM boraDInuM pAna, ThaMDe hima, uNa agnikAya, ane snigdha tela mATe jANavuM. rALa lUkhA sparzavALI che. pudgala eka varNa 2010_05 Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 vALA, eka gaMdhavALo, eka rasavALA ane be sparzavAne hoya che. hiMpradezika skaMdha kadAca eka varNavALo ke kadAca be varNavALo ke kadAca eka gaMdhavALo ke kadAca be gaMdhavALA, kadAca eka rasavALo ke kadAca be rasavALe, kadAca be sparzavALe, kadAca traNa sparzavALa, ane kadAca cAra sparzavALa hoya. e pramANe tripradezaka skaMdha jANo; paNa te kadAca traNa varNavALA ane traNa rasavALA paNa hoya. e pramANe catuSpadezika skaMdha viSe paNa jANavuM, paNa te kadAca cAra varNavALo ane cAra rasavALe paNa hoya; e pramANe. paMcapradezika skaMdhane viSe paNa jANavuM. paNa te kadAca pAMca varNa ane pAMca rasavALA paNa hoya. tema cheka asaMkhyAta pradezika sakaMdha sudhI jANavuM. tathA sUkSma pariNAmavALo anaMta prAdezika skaMdha paNa tema ja jANa. tema ja pUla pariNAma vALo anaMtapradezika skaMdha paNa jANavo, paNa te kadAca pAMcathI ATha sudhInA sparzavALo paNa hoya.1 - zataka 18, udeva zarada gau- he bhagavan! chAstha manuSya vagADavAmAM AvatA zaMkha, raNaziMguM, zaMkhalI, kohalI, DukakaranA cAmaDAthI maDhela moDhAvALuM vAjuM, Dhela, Dholaka, DAkaluM, horaMbhI, jhAlara, 1. kAraNa ke sthUla skomAM ja ATheya sparza hoya che. 2. ene artha DhithI jANo - ema TIkAkAra paNa sUcave che. 2010_05 Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatInsAra duMdubhi, vINuM vagere tata vAjA, Dhela vagere vitatavAjo, nakakara vAjA, ane pilAM vAjAMne zabda sAMbhaLe che ? maha-hA gautama! gautra -he bhagavan! te zabdo kAna sAthe athaDAyA pachI saMbhaLAya che ke athaDAyA vinA ? maha-he gautama ! athaDAyA pachI saMbhaLAya che. vaLI te ore rahelA zabdone ja sAMbhaLe che, pare rahelAne nahIM. paraMtu kevaLI to era ke pare rahelA Adi ane aMta vinAnA sarva prakAranA zabdane jANe che. kAraNa ke te sarva dizAnI mita tema ja amita vastune paNa jANe che ane jue che. te badhuM jANe che ane badhuM jue che. te sarvakALe sarva padArtho - bhAne jANe che ane jue che. tene anaMta jJAna ane anaMta darzana che. vaLI te jJAna ane darzana kaI jAtanA AvaraNavALuM nathI. - zataka 5, u0 4 2010_05 Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 6 Dho gaNita-khaMDa 2010_05 Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezanakanuM gaNita bIjI gatimAMthI AvIne vijAtIya gatimAM jIvane praveza - utpAda thavo te pravezanaka kahevAya. narake sAta che : ratnaprabhA, zarkaraprabhA, vAlukAprabhA, paMkaprabhA, dhUmaprabhA, tama.prabhA ane tamastama:prabhA. ahIM temanA viSe gaNita che. vANijyagrAmanA dUtipalAza caityamAM pArzvaprabhunA ziSya gAMgeya prazna pUche che : ' gAM -he bhagavana ! eka nAraka jIva nairayika pravezanaka dvArA praveza karato ratnaprabhAmAM hoya, zarkarA prabhAmAM hoya. . . ema tamastamaprabhA pRthvImAM hoya ? bha0-he gAMgeya ! te ratnaprabhAmAM paNa hoya, zarkarAprabhAmAM paNa hoya. . . ema tamastamaprabhA pRthvImAM paNa 2010_05 Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra enuM gaNita 1. be nArako nairayika pravezanakadvArA praveza karatA hoya, to te baMne ratnaprabhAmAM hoya, ke zarkarA prabhAmAM hoya. . . ema tamastamaprabhA pRthvImAM hoya. 2. athavA eka ratnaprabhAmAM hoya, ane eka zarkarAprabhAmAM hoya; athavA eka ratnaprabhAmAM hoya ane eka vAlukAprabhAmAM hoya . . . ema eka ratnaprabhAmAM hoya ane eka tamastamaprabhA pRthvImAM hAya. 3. athavA eka zarkarA prabhomAM hoya ane eka vAlukAprabhAmAM hoya; . . . ema eka zarkarA prabhAmAM hoya . . . ane eka tamastamaprabhA pRthvImAM hoya. ema AgaLa AgaLa jatA javuM. jethI be nairayikane AzarI dikasaMgI kula 6-5-4-3-ra-1 ema 21 vikalpo thaze. traNanuM gaNita traNa narayike praveza kare tene hisAba gaNavo : 1. te traNe ratnaprabhAmAM paNa hoya, zarkarA prabhAmAM paNa hoya, . . . ema tamastamaH prabhAmAM paNa hoya. 2. athavA eka ratnaprabhAmAM ane be zarkarA prabhAmAM, . . . . ema eka ratnaprabhAmAM ane be tamastama prabhAmAM heya. athavA be ratnaprabhAmAM ane eka zarkarAmabhAmAM . . . ema be ratnaprabhAmAM ane eka tabastama prabhAmAM hoya. 3. athavA eka zarkarApabhAmAM hoya ane be vAlukAprabhAmAM hoya . . . ema eka zarkarAmabhAmAM ane be tamastama 2010_05 Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNAmAM hoya. prabhAmAM . prabhAmAM hAya. pravezananuM gaNita para athavA be zakarAprabhAmAM ane eka vAlukoema e zarAprabhAmAM ane eka tamatamuH tema AgaLanI pRthvIonI vaktavyatA kahevI, te rIte ratnaprabhAnA kula 12 vikalpa, zarkarAprabhAnA 10, vAlukAprabhAnA 8, paMkaprabhAnA 6, dhUmaprabhAnA 4, ane tama prabhAnA 2 ema kula 42 vikalpA thaze. 4. athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM, ane eka vAlukAprabhAmAM hAya; athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarAprabhAmAM ane eka pakaprabhAmAM ema eka ratnaprabhAmAM, eka zarAprabhAmAM ane eka tamastama:prabhAmAM hAya. (kula pAMca) athavA eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane eka pakaprabhAmAM hAya; . athavA eka ratnaprabhAmAM eka vAlukAprabhAmAM ane eka tamastamaHprabhAmAM hAya (kula cAra vikalpa) * . athavA eka ratnaprabhAmAM, eka dhumaprabhAmAM hAya; . . . athavA eka pakaprabhAmAM ane eka tamastamaHprabhAmAM vikalpa ). e pramANe SakaprabhA cheADIne kula e vikalpa; tathA dhUmaprabhA cheADIne eka vikalpa. ema kula 5-4-3-2-1 maLIne 15 vikalpa thAya. ratnaprabhAnA e pramANe zakarAprabhAnA 4-3-2-1 maLIne 10vikalpa thAya. e pramANe vAlukAprabhAnA 3-ra-1 maLIne kaprabhAmAM ane ratnaprabhAmAM, eka hAya. ( kula traNa 2010_05 Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikalpa thAya. e pramANe paMkaprabhAna 1-1-1 maLAna 3 vikalpa thAya. e pramANe dhUmaprabhAno 1 vikalpa thAya. ema traNa nairayikAne AzarIne ekasaMgI 7, dikasaMgI 42, ane trika yogI 35 maLIne kula 84 vikalpa thAya che. - te pramANe cAra nairayikanA eka sagI 7, drikasagI 63, trikasaMgI 105, ane catuHsagI 35 maLI kula 210 vikalpa gaNavA. pAMcanuM gaNita - te pramANe pAMca nairayikAnA anukrame 7-84-210-14021 maLI kula 46ra vikalpa gaNavA. te pramANe che narayikAnA anukrame 7-105-3pa0350-105-7 maLI kula 924 vikalpo thAya che. te pramANe sAta nairayikAnA 7-1265ra 5-700319-ra-1 maLI kula 1716 vikalpo thAya che. te pramANe ATha nairayikonA 7-147-735-1225cha35-14-7 maLI kula 3003 vikalpa thAya che. te pramANe nava nairayikAnA 7-168-980-19601470-382-28 maLI kula pa005 vikalpo thAya. te pramANe daza nirayikanA u-189-1ra60-29402646-882-84 maLI kula 8008 vikalpa thAya che. saMkhyAtanuM gaNita 1. jyAre saMkhyAta nArako te sAta pRthvIomAM 1. ahIM 11thI mAMDIne zIrSa paheli (juo pA. 24) sudhInI saMkhyAne saMkhyAta gaNavI. 2010_05 Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezanAM ati praveza karatA hoya, tyAre teo ratnaprabhAmAM paNa haya. ema tamastama prabhAmAM paNa hoya. [ ema ekasayogI 7 vikalpa ]. 2. athavA eka ratnaprabhAmAM hoya ane saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM hoya. . . . ema eka ratnaprabhAmAM hoya ane saMkhyAtA tamastama prabhAmAM hoya che vikalpa ]. athavA be ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM hoya. . . . ema 2 ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA tamastama:prabhAmAM hoya ( cha vikalpa che. ema traNa ratnaprabhAmAM. ema dazaratnaprabhAmAM ane saMkhyAta tamastamaprabhAmAM. athavA saMkhyAtA ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM. . . . ema saMkhyAtA ratnaprabhAmAM ane saMkhyAtA tamastama prabhAmAM. ema zarkarAmabhA AdinuM paNa gaNuM levuM. ema dikasaMgI 231 vikalpa thaze. 3. 3. athavA eka ratnaprabhAmAM, eka zarkaraprabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM . . . ema eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAtA tamatama prabhAmAM. athavA eka ratnaprabhAmAM be zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM . . . ema eka ratnaprabhAmAM, daza zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM. pachI eka ratnaprabhAmAM, saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM hoya. pachI be ratnaprabhAmAM, saMkhyAtA zarkaraprabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM . . . ema 10 ratnaprabhAmAM saMkhyAtA zArAprabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM. pachI 2010_05 Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatIsAra saMkhyAtA ratnaprabhAmAM, saMkhyAtA zarkarA prabhAmAM ane saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM. e ja pramANe eka ratnaprabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAtA paMkapbhAmAM hoya - ema gaNatAM gaNatAM pAchA saMkhyAtA ratnaprabhAmAM saMkhyAtA vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAtA paMkaprabhAmAM haya, e jagAe AvavuM. " ema pachInI badhI pRthvIonuM gaNavuM. ema trikasaMgathI kula 735 vikalpa thaze. 4. have eka ratnaprabhAmAM, eka zarkarA prabhAmAM, eka vAlukAprabhAmAM ane saMkhyAtA paMkaprabhAmAM. tyArabAda pUrvokta kramathI trIjI pRthvImAM be thI mAMDIne saMkhyAta padane saMcAra karatAM bIjA daza vikalpa thAya che. ema bIjI tathA prathama pRthvImAM paNa bethI mAMDIne saMkhyAta padane saMcAra karatAM 20 vikalpa thAya. ema badhA maLIne 31 vikalpa thAya. te 31 vikalpa sAthe sAta narakanAM catuSkasaMgI 35 padane guNAkAra karatAM kula 1085 vikalpo thaze. ema AdinI pAMca pRthvIo sAthe paMcasaMga karave. temAM prathama cAramAM eka eka, ane pAMcamImAM saMkhyAtA ema prathama vikalpa thAya. tyArabAda cothI pRthvImAM anukrame bethI mAMDIne saMkhyAta pada sudhI saMcAra kare. e rIte bAkInI trIjI, bIjI ane prathama pRthvImAM paNa kare. ema badhA maLIne paMcagI 41 vikalpa thAya. tenI sAthe nara pRthvInA paMcasagI 21 padono guNAkAra karatAM kula 861 vikalpo thaze. 2010_05 Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravezatakanuM gaNita 17 SaTkasayAgamAM pUrvokta kramathI 51 vikalpA thAya che. tenI sAthe sAta narakanAM parkayeAgI cha padenA karatAM 357 vikalpA thAya che. guNAkAra samasayeAgamAM te pUrvokta bhAvanAthI 61 vikalpe thAya che. e pramANe sakhyAta airiyakeAne AzarIne 7231735-1085-861-357-61 maLI kula 3337 vikalpe gaNavo. asa khyAtanuM gaNita 1 thI 10, pachI sakhyAta ane pachI asaMkhyAtapada umerI asaMkhyAtanuM gaNita gaNavuM. tenA 7-252-8051190-945-392-67 maLI kula 3658 vikalpA thaze. A pramANe ekreyi, iiMdriya, tridriya, catur driya ane pace yitiya cayeAnikapravezanakamAM eka tiryaMcayeAnika jIvathI mAMDIne asaMkhyAta jIva sudhInuM gaNita gaNavuM. manuSyapravezanaka sa'mUrchima ane gaja ema e prakAranuM che. tenuM paNa eka manuSyathI mAMDIne asaMkhyAta manuSya sudhInuM gaNita gaNavuM. devapravezanaka cAra prakAranuM cheH bhavanavAsidevapravezanaka, vAnavyaMtaradeva0 jyAtiSTadeva ane vaimAnikadevapravezanaka. tenuM paNa eka devathI mAMDIne asaMkhya deva sudhInuM gaNita gaNavuM. zataka 9, udde phara 42 2010_05 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzio rAjagRhanagaramAM bhagavAna gautama pUche che. gau-he bhagavan! yu athavA rAzie keTalI che? maha-he gautama! cAra che : kRtayugma, ja, dvAparayugma, ane kalyAja. je rAzimAMthI cAra cAra kADhatAM chevaTe cAra bAkI rahe, te rAzi kRtayugma kahevAya. je rAzimAMthI cAra cAra kADhatAM chevaTe traNa bAkI rahe, te rAzi ja kahevAya. jemAMthI cAra cAra kADhatAM chevaTe be bAkI rahe, te rAzi dvAparayugma kahevAya. ane je rAzimAMthI cAra cAra kADhatAM eka bAkI rahe, te rAzine kalyAja gau -he bhagavana ! narayika kRtayugmarAzirU5 che, ja che, dvAparayugma che ke kAja rUpa che? 2010_05 Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzio maha-he gautama ! teo jadhanyapade (ochAmAM ochI saMkhyAe) kRtayugma che, ane utkRSTapade (vadhAremAM vadhAre saMkhyAe) eja che; tathA madhyamapade kadAca kRtayugmarUpa baheya....thI mAMDIne kajarUpa paNa hoya. e pramANe svanitakumAre sudhI jANavuM. vanaspatikAyike to jaghanyapada ane utkRSTapadanI apekSAe apada che - athata temAM jaghanya pada ane utkRSTa padano saMbhava nathI. paNa madhyamapadanI apekSAe teo kadAca kRtayugmathI mAMDIne kadAca kalyAjarUpa hoya che. beikiya che jaghanyapadanI apekSAe kRtayugma ane "utkRSTapade dvAparayugma ane madhyamapade cAre rAzirU5 heya. ema caturiMdriya jIvo sudhI jANavuM. bAkInA ekeDiye beikiyenI peThe jANavA. paMceMdriya tiryaMcathI mAMDIne vaimAnika sudhI narayikAnI peThe jANavA. ane siddho vanaspatikAyikAnI peThe jANavA.3 strIo jaghanyapade kRtayugma che; utkRSTapade paNa kRtayugma che, ane madhyapade cAre ya che. e pramANe asurakumArathI 1. Ama kahevAnuM kAraNa zuM e praznanA javAbamAM TIkAkAra jaNAve che ke tevI mAtra "AjJA" che. 2. jaghanyapada ane utkRSTapada te niyata saMkhyArUpa che; ane te nacikAdine viSe kALAntare paNa ghaTI zake. paraMtu vanaspati viSe te ghaTI zakatuM nathI. kAraNake te anaMta hovAthI aniyata svarUpe hoya che. 3. kAraNake teonI saMkhyA vadhatI jatI hovAthI teo aniyata parimANarUpa hoya che. 2010_05 Page #679 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sara stanitakumAra sudhInI strIo hoya che. tiya yenika strIe.. tema ja manuSyastrIothI mAMDIne vAnavyaMtara, ryeAtiSika ane vaimAnikadevanI strIe paNa tema ja jANavI. jeTalA alpaAyuSyavALA aMdhakavi jIve che, teTalA utkRSTaAyuSyavALA aMdhakavidda jIve che. zataka 18, udde 4 110 parima'Dala vagere saMsthAnA eTale AkRtie viSe AgaLa pA. 496 upara AvI gayeluM che. gau.--he bhagavan ! parimaDala saMsthAna zuM mRtayugmapradezAvagADha che ke . . . kahyuMAjapradezAvagADha che ? ma - he gautama ! mAtra kRtayugmapradezAvagADha che. te pramANe vRtta saMsthAna dvAparayugma sivAya mRtayugmAdi traNe prakAra vaDe avagADha hoya. tryaOsasthAna kahyAja sivAya 1. khAdara agnikAcika jIva.--TIkA. bIna AcArya sUkSma agnikAcika jIva, evA artho kare che, 2. kAraNa ke parimala sasthAna ochAmAM ochA vIsa pradezanI avagAhanAvALu kahyuM che. 3. kAraNake je prataravrutta 12 pradezika che, ane je. dhanavRtta 3ra pradezika che, tene te cAre bhAgatAM kAMI khAkI na rahe tethI kRtayugma. je dhanavRtta sAta pradezika che, tene cAre bhAgatAM traNa vadhe che, mATe te kaiAja. je prataravRtta pAMca pradezaka che, tene cAre bhAgatAM eka vadhe, mATe kScAja, 2010_05 Page #680 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi 11 anya traNa vaDe1 avagADha hoya. caturasrasthAna vRttasaMsthAna jevuM jANavuM. Ayata sthAna te! cAre prakAranuM hAya. 2 zataka 25, udde. 3 3 dharmAstikAyathI mAMDIne ahvAsabhaya ( kAla ) sudhInAM cha dravyo che. dharmAstikAya dravyarUpe katheAja che; kAraNa ke te eka dravyarUpa heAvAthI cAre bhAgatAM eka ja bAkI rahe che. e pramANe adharmAstikAya ane AkAzAstikAyanuM paNa 1. je dhanatryastra cAra pradezavALuM che, te kRtayugma; je prataratryasra traNa pradezAvagADha che, ane je dhanatryasra 35 pradezAvagADha che, tene cAre bhAgatAM traNa vadhatA hAvAthI jyeAja; ane je prataratryastra 9 pradezika che tene cAre bhAgatAM je vadhatA hAvAthI dvApa20. je dhanacaturasa nacaturasra 27 ra. je prataracaturasra cAra pradezika che, tathA A pradezika che tenI apekSAe mRtayugma; je pradezaka che, tenI apekSAe caiAja; tathA je pratacatusra navapradezika che. tenI apekSAe kalyAja 3. je zreNIAyata dvipradezika che, ane je pratarAyata 6 pradezika che tenI apekSAe dvApara0; je zreNIoyata traNa pradezAvagADha che, ane je pratAyata padara pradezika, che, tenI apekSAe caiAja; je dhanAyata 12 pradezika che tenI apekSA kRtayugma; tathA je dhanAyata 45 pradezika che, tenI apekSAe kahyAja 2010_05 Page #681 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatI-sAra jANavuM. jIvAstikAya vyArthapaNe kRtayugmarUpa che. kAraNa ke te anaMta hovAthI kRtayugmarUpa ja che. pulAstikAya paNa. anaMta che, paNa tenA saMdhAta ane bhedathI tenuM anaMtapaNuM anavasthita hovAthI te cAre rAzirUpa hoya che. addhA samayane jIvAstikAya je jANo. dharmAstikAyane avasthita anaMta pradeza hovAthI te pradezArtharUpe kRtayugma ja che. ema addhA samaya sudhI jANavuM. jIva dravyArtharUpe kalyAjarUpa che. kAraNa ke jIva dravya-- rUpe eka ja vyakti che. ane chevo vyArtharUpe anaMta avasthita hovAthI teo kRtayugmarUpa ja hoya che. jIvapradezanI apekSAe jI kRtayugma che, kAraNa ke samasta jInA pradeze avasthita anaMtarUpa che, ane eka jIvanA pradeze avasthita asaMkhyAta che. tethI temane cAre bhAgatAM cAra bAkI rahe. paraMtu zarIrapradezanI apekSAe sAmAnyarUpe sarva jIvanA zarIrapradeza saMghAta ane bhedathI anavasthita anaMtarUpe hovAthI bhinna bhinna samaye temAM caturvidha rAzi samavatAra thaI zake. vizeSarUpe eka eka jIvazarIranA pradezamAM cAre rAzine samAvatAra thAya che. kAraNa ke koIka jIvazarIranA pradeza kRtayugmarUpa hoya che, te anyanI bIjI zirUpa hoya che. siddho pradezArthapaNe kRtayugma ja che. jIva AkAzanA kRtayumapradezane AzarIne rahelo hoya ke....ema kalyAja pradezane AzarIne rahelo hoya. kAraNuM. ke audArikAdhizarIrenI avagAhanA vicitra hoya che. 2010_05 Page #682 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzio samasta jIvo sAmAnyarUpela AkAzanA kRtayugma pradezane AzarIne ja rahelA che. kAraNa ke samasta cha vaDe avagADha pradeza asaMkhya che; ane vizeSarUpe cAre prakAranI rAzivALA pradezone AzarIne rahelA hoya. nArake sAmAnyarUpe cAre prakAranI rAzivALA pradezone AzarI rahelA hoya; kAraNake temanAM pariNAma vicitra che, tathA temanA zarIranuM pramANa paNa vicitra che. vizeSa rUpe paNa tema ja gaNavuM. ekaeNkriya ane siddha sivAya bAkInA badhA jIvo mATe ema ja jANavuM. siddho ane ekaMdike sAmAnya jIvanI peThe jANavA. jIva kRtayugma samayanI sthitivALo che. kAraNake sAmAnya jIvanI sthiti sarva kALamAM zAzvata che, ane sarvakALa niyata anaMta samayAtmaka che. paraMtu nairayika cAre prakAranI rAzivALA samayanI sthitivALo hoya; tevuM ja vaimAnika sudhI jANavuM. kAraNake nArakAdinI bhinna bhinna sthiti hovAthI koI vAra te kRtayugma samayanI sthitivALo hoya...to kaI vAra kalyoja samayanI sthitivALo heya. siddhane jIvanI peThe jANavuM. - jIvanA kALA varNanA paryAya, zarIranA varNanI apekSAe cAre prakAranA hoya. ema vaimAnika sudhI jANavuM. siddha 1. eka samaye ja nahIM, e arthamAM. ayaugapa. 2. eka samaye-yugapatuM. 2010_05 Page #683 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra saMbaMdhe A viSaya bAbata kAMI na pUchavuM. kAraNake temane zarIra na hoya. ema badhA varSo ane sparzI sudhI jANavuM. jIvana AbhinibaMdhakajJAnaparyAyo kadAca kRtayugmarUpa hoya, ema cAre prakAranA hoya. kAraNake AvaraNanA kSepazamanI vicitratAthI AbhinibAdhika jJAnanI vizeSatAo ane tenA sUkSma avibhAjya aMze anaMta che. paNa kSayapazamanI vicitratAthI tenuM anaMtapaNuM cokkasa nathI. Ama ekiya sivAyanA vaimAnika sudhInA jIvo mATe jANavuM. ekeMdriya jIvane samyaktva na hovAthI AbhinibaMdhika jJAna hotuM nathI. * zrutajJAna ane avadhijJAnanA paryAyo saMbaMdhe paNa ema ja jANavuM paNa vikalaMkiya jIne avadhijJAna na kahevuM. ema mana:paryavajJAnanA paryAye saMbadhe paNa jANavuM, paraMtu te sAmAnya jIvo ane manuSyanI apekSAe kahevuM. bAkInA ene na kahevuM. jIvanA kevalajJAnanA paryAye kRtayugmarU5 che. e pramANe manuSya tathA siddha saMbaMdhe paNa jANavuM. matiajJAnanA paryAyanI bAbatamAM AbhinibAdhika jJAnanI peThe kahevuM. butaajJAna, virbhAgajJAna, cakSurdazana, acakurdarzana ane avadhidarzananA paryAye saMbaMdhe paNa e pramANe kahevuM. jene je heya te tene kahevuM. kevaladarzananA paryAye saMbaMdhe kevalajJAnanA paryAyanI peThe samajavuM. - zataka 25, udde ja 2010_05 Page #684 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzio paramANupudgala dravyArtharUpe kalyAjarUpa che; kAraNake te eka ja che. paraMtu paramANupugalo sAmAnyarUpe cAre prakAranA hoya. kAraNake teo che to anaMta, paNa saMdhAtabhedathI temanuM svarUpa anavasthita che, dvidezika skadha dvAparayugma che; tripradezika skaMdha vyAja che. cArapradezika skaMdha kRtayugma che. ema AgaLa cAlavuM. saMkhyAtaprAdezika skaMdha, asaMkhyAtapradezika skaMdha, tathA anaMtapradezika skaMdha cAre prakAranA hoya, paramANu pudgala kajapradezAvagADha hoya; dipradezika skaMdha kadAca dvAparayugma ke kadAca kalyAja pradezAzrita hoya.1 tripradezika skaMdha ja, dvApara, ke kalyojapradezAzrita hoya; catuH pradezAzrita cArarUpa haya, ema anaMtapradezika & sudhI jANavuM. paramANupudgala kadAca kRtayugmanI sthitivALuM hoya, ...ema cAre prakAranI sthitivALuM hoya; ema anaMtapradezika skaMdha sudhI jANavuM. -zataka 25, udde 4 rAjagRhanagaramAM gautama pUche cheH he bhagavan! mudra (nAnA) yugma keTalI che ? 1. kAraNake te eka pradezamAM sthita paNa hoya. 2010_05 Page #685 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra mahe .gautama ! cAra kSudrayugma kahyAM cheH kRtayugma, tyeAja, dvAparayugma ane kalyAja. vivaraNa : ladhusaMkhyAvALA rAzivizeSane suyugma kahe che. temAM cAra, ATha, bAra vagere saMkhyAvALA rAzine kSudrakRtayugma kahe che; traNa, sAta, agiyAra vagere rAzine kSudra tyeAja; e, cha vagere rAzine kSudra dvAparayugma; ane eka, pAMca vagere sakhyAvALA rAzine kSudra kalyeAja kahevAmAM Ave che. gauhe bhagavana! keTalAM mahAyugmA--mahArAzie E kahyAM che? ma.--he gautama! sALa mahAyugmA kahyAM che. te A pramANe : 1. kRtayugmakRtayugma eTale ke je rAzimAMthI prati samaya cAra cAra kADhIe te chevaTe cAra bAkI rahe, ane te jeTalI vAra kADhavA te saMkhyAmAMthI paNa cAra cAra kADhIe te cAra bAkI rahe, te." [te pramANe] 2. kRtayugmaNyeAjara 3. kRtayugma dvAparayugma 4. kRtayugmakakSeAja 5. tyeAjakRtayugma. 6. tyeAjaNyeAja, cha. tyeAjadvAparayugma, 7. kSeAjadvAparayugma, 8, zveAjakalyeAja. dvAparayugmakRtayugma. 10. dvAparayugmaNyeAja. 11. dvAparayugmadrAparayugma. 12. dvAparayugmakayeAja, 13, kahyuMAja 9. 1. jemake 16mAMthI cAra cAra kADhIe teA aMte cAra rahe iM; ane jeTalIvAra kADhayA te saMkhyA paNa cAra che. kADhIe teA traNa vadhe ane 2. jemake 19mAMthI cAra cAra jeTalIvAra kADhayA tenI saMkhyA cAra che 2010_05 Page #686 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAzio kRtayugma. 14. kAjaja. 15. kalyAjadvAparayugma. 16. kalyajakaja.1 AvalikA asaMkhyAtA samayarUpa che. te ja pramANe stakathI mAMDIne zIrSaprahelikA, palyopama, sAgarepama avasarpiNa ane utsarpiNInA samaye sudhI jANavuM; pudgala parivartaka anaMtasamayarUpa che. te ja pramANe bhUtakALa, bhaviSyakALa tathA sarvakALanuM paNa jANavuM. AnaprANa saMkhyAtI AvalikArUpa che. e pramANe zIrSaprahelikA sudhI jANavuM. papama asaMkhyAtI AvalikArUpa che. ema sAgaropama, avasarpiNa ane. utsapiNI saMbadhe paNa jANavuM. pudgalaparivarta anaMta AvalikArUpa che. e pramANe sarvakALa sudhI jANavuM. stakamAM keTalA AnaprANu che - vagere badhuM AvalikAnI: peThe jANavuM. e pramANe zIrSaprahelikA sudhI samajavuM.. sAgarApabha saMkhyAtA palyopamarUpa che. e pramANe avasarpiNI ane utsarpiNInuM paNa jANavuM. pugala parivarta anaMta palyopamarUpa che. e pramANe sarvakALa sudhI jANavuM. avasarpiNa keTalA sAgaropamarUpa che, e bAbatamAM palyopama jevuM badhuM jANavuM. 1. ahIM badhe, jeTalI vAra kADhayA te pada paheluM che; ane jeTalA vadhyA tenI apekSAe bIjuM pada che. 2. juo pA. 213-5. 3. juo pA. 89. nedha 1. 2010_05 Page #687 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la8 bhagavatIsAra pula parivarta anaMta utsarpiNuM ane avasarpiNarUpa che. e pramANe sarvakALa sudhI jANavuM. bhUtakALa anaMta pula parivartIrUpa che. e pramANe -anAgatakALa ane sarvakALa saMbaMdhI jANavuM. bhaviSyakALa bhUtakALathI eka samaya adhika che. sarvakALa bhUtakALa karatAM kAMIka adhika bamaNa che; ane bhaviSyakALa karatAM kAMIka nyUna amANe che. - zataka 25, udde 6 2010_05 Page #688 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 7 mAM kutUhala-khaMDa 2010_05 Page #689 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #690 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha prazno gau-he bhagavana! lokane aMta alakanA aMtane sparza, ane alakane paNa aMta lokanA aMtane sparze ? bha0-hA gautama! gau -he bhagavana! je sparzAya che te zuM pRSTa che ? maha-hA gautama! gau-he bhagavana! beTane cheDe samudranA cheDAne sparze? samudrane paNa cheDe beTanA cheDAne sparze ? bha0-hA gautama ! * gau-he bhagavan ! e pramANe pANIne cheDe vahANanA cheDAne sparze; kANAno cheDe vastranA cheDAne sparza ane chAyAne cheDe taDakAnA cheDAne sparze ? maha-hA gautama! - zataka 1, ude. 6 2010_05 Page #691 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra t gau.~~he bhagavan! vAdaLu (megha ) eka meTuM strIrUpa vagere parimAvavA samartha che? tathA tevuM rUpa karIne aneka ceAjatA sudhI javA mama che? mahA gautama! 10 gau huM bhagavan ! medha AtmaRddhithI gati kare che ke paraddhithI ? mahe gautama! te paraddhithI gati kare che; tathA paraka ane paraprayAgathI. gau.he bhagavan! e medha strI che ? 172 ma -nA gautama! te strI nathI, paNa medha che. e pramANe puruSa, ghoDA tathA hAthI vagere viSe paNa jANavuM. gau--he bhagavan! te megha eka meTA vAhananuM rUpa karI, aneka ce!jateA sudhI gati kare? mahA gautama! vaLI te eka paNa cAle, ane ane tarapha paiDuM rAkhIne tarapha paNa cAle ! paiDuM rAkhIne zataka 3, urdU ja . 3 gau he bhagavana ! taratane saLagAvelA agni baLavArUpa mahAkriyAvALA hoya che; paNa pachI te kSaNe kSaNe ochA thatA jAya, mujhAI jAya, aMgArarUpa thAya, murarUpa thAya, ane pachI bhasmarUpa thaI ne alpa kriyAvALA thAya? mahA gautama ! zataka 5, urdU 6 . 1. vAyu kai deva dvArA prerita thaIne. --TIkA. 2010_05 Page #692 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha prazno 4 . gauhe bhagavan ! rAjagRhanagara pRthvI kahevAya, jala kahevAya, phUTa kahevAya, zaila kahevAya ke acitta ane mizra dravyo kahevAya ? nagara che. -ok. --hai gautama ! te badhAMne samudAya e rAjagRha zataka 5, udde. 9 kara 5 gau he bhagavan ! lavaNusamudra UchaLatA pANIvALe che ke akSubdha pANIvALe che? ma--he gautama! te UchaLatA pANIvALA che! *r zataka 6, udde.: 8 gau.--he bhagavan! du:khI jIva du:khathI vyApta hoya ke, adu:khI jIva du:khathI vyApta hoya ? mahe gautama! du:khI jIva du:khathI vyAsa hAya. e pramANe duHkhI nAraka du:khathI vyApta heAya; paNa du:khahita nAraka du:khathI vyApta na heAya. e pramANe vaimAnikA sudhI jANavuM. zataka 7, udde. 1 gauhe bhagavan! dheADe! doDatA heAya che, tyAre 'khukhu' zabda prema kare che? 2010_05 Page #693 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra maha-he gautama! jyAre te deDato hoya che, tyAre hRdaya ane yakRtanI vacce karkaTa nAme vAyu utpanna thAya che, tethI ghoDe te zabada kare che. - zataka 10, u0 3 gau-he bhagavan ! A uMbara vRkSanI zAkhA maraNa samaye maraNa pAmIne kyAM utpanna thaze? maha-he gautama ! te A ja jabudIpanA bhAratavarSamAM pATaliputra nAmanA nagaramAM pATalivRkSapaNe utpanna thaze; ane tyAM te aciMta, vaMdita ane pUjanIya thaze. -- zataka 14, udde 8 gau-he bhagavad ! avyAbAdha deva "avyAbAdha" eTale ke pIDA nahi karanArA kema kahevAya che? bha0 he gautama ! eka eka avyAbAdha deva eka eka puruSanI eka eka pAMpaNa upara te puruSane jarAya duHkha thavA dIdhA sivAya batrIza prakArano nATathavidhi batAvI zakavA samartha che; tethI te avyAbAdha kahevAya che. gau -he bhagavan! devane cheka zakra koI puruSanA mAthAne hAtha vaDe taravArathI kApI nAkhI kamaMDalumAM nAkhavA samartha che? che. jemake zAlavRkSano, 1. mULamAM AvA be traNa prazna zAlavRkSanI nAnI zAkhAone I. 2010_05 Page #694 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vividha prazna 15 maM-hA gautama ! te tenA mAthAne chedI chedIne, bhedI bhedIne, phUTI phUTIne ane cUrNa karIne kamaMDalumAM nAkhe, ane chatAM te puruSane jarA paNa pIDA na thAya. gau-he bhagavana ! jUbhaka deva jaMbhaka (svacchedacArI) kema kahevAya che? bha0-he gautama! teo haMmezAM pramAdavALA, atyaMta krIDAzIla, kaMdarpane viSe rativALA, ane maithuna sevavAnA svabhAvavALA hoya che. je te devone gusse thayelA jue che. te ghaNe apayaza pAme che, ane je teone tuSTa thayelA jue che, te ghaNe yaza pAme che. temanA daza prakAra cheH arjubhaka, pAnamaka, vastrArjubhaka, gRhamaka, zayanachaMbhaka, pubpabhaka, phalajabhaka, puSpa-phalajabhaka, vidyAbhaka ane avyaktabhaka. 1 teo badhA dIrgha vaitADhayomAM, citra, vicitra, yamaka ane samaka parvatamAM tathA kAMcanaparvatemAM vase che. temanI sthiti eka palyopamanI che. - zataka 14, ude. 8 gau-he bhagavan! udAyI nAmane hAthI kaI gatimAMthI Avyo che, ane marIne kyAM javAnuM che ? maha-he gautama ! te asurakumAra devomAMthI AvyA che, ane marIne ratnaprabhApRthvImAM eka sAgaropamanI vadhAremAM 1. annAdi vibhAga vinA sAmAnyarUpe svachaMdacArIcIkA. 2. kuNikane hAthI. juo pA. 254-5. 2010_05 Page #695 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra vadhAre sthitivALA narakAvAsamAM nArakapaNe utpanna thavAne che. te pramANe bhUtAnaMda hAthInuM paNa jANavuM. - zataka 17, ude. 1 gau-he bhagavan! deva ane asureno saMgrAma, thAya che? mahA gautama! jyAre temane saMgrAma thato hoya, tyAre devo taNakhaluM, lAkaDuM, pAMdaDuM ke kAMkare vagere je koI vastune sparza kare, te vastu temane zastrarUpe pariNata. thAya che. paNa asurakumAra devane to haMmezAM vikarvelAM, zastraratno hoya che. gau-he bhagavana ! moTA prabhAvavALo deva hajAra rUpi vikuvane, paraspara saMgrAma karAvavA samartha che? maha-hA gautama ! te badhAM zarIre eka jIva sAthe saMbaMdhavALAM hoya che, ane koI puruSa te zarIre vaccenA AMtarAone potAnA hAtha vaDe ke zastra vaDe sparza kare, to paNa jIvane kazI pIDA utpanna karI zake nahIM. - zataka 18, ude che. 2010_05 Page #696 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 8 me devakhaMDa 2010_05 Page #697 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #698 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnyakathana denA prakAra gau -he bhagavana ! devo keTalA prakAranA kahyA che ? . ma-he gautama! cAra prakAranA kahyA cheH bhavanapati, vanavyaMtara, jyotiSika ane vaimAnika. - zataka 2, udde 7 gau- he bhagavan! devo keTalA prakAranA kahyA che ? . gau-he bhagavana ! devo pAMca prakAranA kahyA che ? 1. bhaviSyamAM devapaNane prApta thanAra "bhavyadravyadeva." 2. manuSyamAM devanI peThe pUjya "naradeva." 3. zrutAdi dharma vaDe devo jevA "dharmadeva." 4. pAramArthika devapaNuM hevAthI sAmAnya devo karatAM adhika - zreSTha. "devAdhideva'. ane pa. devagatyAdi karmanA udayathI devapaNAno anubhava karanAra bhAvava. arihaMta bhagavaMte utpanna thayelA jJAna ane darzanane dhAraNa karanArA vagere hovAthI "devAdhideva" kahevAya che. 2010_05 Page #699 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuva zrIbhagavatI-sAra bhavanapati, vAnavyaMtara jyAtiSka ane vaimAnika devA devagati sabaMdhI nAma ane geAtra karmIne anubhave che mATe 'bhAvadeva' kahevAya che. gau-- he bhagavan! bhavyadravyadeve kayAMthI AvIne utpanna thAya? naiyikAthI AvIne utpanna thAya, ma he gautama ! tema ja..taryaMceAthI, manuSyAthI ane devAthI paNa AvIne utpanna thAya. nadeve nairiyakAthI ane devAthI AvIne utpanna thAya, paNa tiryaMca ane manuSyAthI AvIne utpanna na thAya. nArakAmAM paNa ratnaprabhAnA nArAmAMthI ja Ave, anyamAMthI nahIM. dharmadevA cAre gati thakI AvIne utpanna thAya devAdhidevA nairiyA ane devAmAMthI ja AvIne utpanna thAya. naiyikAmAM paNa prathama traNa pRthvImAMthI ja Ave; ane deveAmAM paNa vaimAnikathI mAMDIne sarvAsiddha devA sudhInAmAMthI ja Ave. bhAvadevA paNa cAre gatimAMthI jANavA. 3 bhavyadravyadevA ( vaikriyalabdhisapanna manuSya ke tiryaMca ) eka rUpa dhAraNa karavAne tema aneka rUpo dhAraNa karavAne paNa sama` che. te rUpe! saMkhyAta, asaMkhyAta, sabada, asaMbaduM, samAna ke asamAna paNa hoya. e rUpa dhAraNa karyAM pachI 2. vizeSa vigate mATe jIe prajJApanAsUtra, 56 6, pR. 215. .. vigatA mATe jIA prajJA pada 6, pR. 215. 3. vigatA prajJApanA. padma 6, pR. 111 mAM bhavanavAsIenA upapAta pramANe jANavI, 2010_05 Page #700 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devonI sthiti te pitAnAM yatheSTa kAryo kare che. e pramANe naradeva ane dharmadeva saMbaMdhe paNa kahevuM. devAdhidevamAM paNa te badhI zakti che, paNa ausukayanA abhAvathI temaNe tema karyuM nathI, karatA nathI ane karaze paNa nahIM. bhAvonuM bhavyadravya jevuM ja jANavuM. bhavyadravyadeva bharIne devomAM ja utpanna thAya; naradevo to nairayikomAM ja thAya. dharmade vaimAnikathI uparanA devAmAM ja utpanna thAya che; devAdhidevo te maraNa pAmIne siddha - buddha - mukta thAya che. bhAvede tiryacanikamAM ane manuSyamAM ja utpanna thAya. - sauthI thaDA narade che; te karatAM devAdhidevo saMkhyAtagaNuM che; te karatAM dharmadeva saMkhyAtagaNuM che; te karatAM bhavyadravya asaMkhyAtagaNuM che, ane te karatAM bhAvade asaMkhyAtagaNa che. - zataka 12, ude. 9 devonI sthiti AlabikA nagarImAM zaMkhavana catya hatuM. te nagarImAM ghaNuM zrAvake rahetA hatA. eka vakhata ekaThA thayelA ane beThelA te zrAvakamAM vArtAlApa thayo ke, "devalokamAM devonI keTalA kAla sudhI sthiti kahI che?" tyAre devasthiti saMbaMdhI satya hakIkata jANanAra RSibhaputre temane kahyuM ke, 1. koI cakravatI devamAM paNa utpanna thAya che, paraMtu te -naradevapaNuM choDIne dharmadevapaNuM pAme to ja. kAmAgane tyAga karyA sivAya te te naiyikamAM ja Upaje. 2010_05 Page #701 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kara zrIlamavatInsAra "he Aryo! devalokamAM devonI ochAmAM ochI sthiti daza hajAra varSanI kahI che; ane vadhAremAM vadhAre sthiti tetrIsa sAgaropama varSanI kahI che. tethI uparanI sthitinA devo ke deva nathI. paraMtu zrAvakone tenA kahyA upara zraddhA thaI nahIM. pachI eka vakhata bhagavAna mahAvIra tyAM AvatAM te zrAvakoe temane te bAbata pUchayuM, tyAre bhagavAna mahAvIre RSibhaputranA kahelAne anumodana ApyuM. tethI te zrAvakoe jaIne RSiputranI kSamA mAgI. pachI te RSibhaputra ghaNuM zIlavata vagere pALato, ghaNAM varasa sudhI zramaNapaNuM dhArIne aMte 60 TaMkanA upavAsathI maraNa pAmI, saudharmakalpamAM aruNAbha nAme vimAnamAM deva thaye; tyAM tenI sthiti cAra pApamanI hatI. tyAMthI te mahAvidehakSetramAM siddhipada pAmaze. AlabhikAmAM zaMkhavana caityathI thoDe dUra pudgala nAmane brAhmaNadhama parivrAjaka raheto hato. tene niraMtara cha TaMkanA upavAsa karatAM ane hAtha UMcA rAkhI taDakA tapatAM tapatAM zivarAjarSinI peThe virbhAgajJAna utpanna thayuM; ane tethI te brahmaloka kalpamAM rahelA devAnI sthiti jANavA tathA jevA lAge ane kahevA lAgyuM ke devomAM vadhAremAM vadhAre sthiti daza sAgaropama varSonI che. paraMtu pachI eka 1. dareka devalokanI sthitine vigate mATe juo A. mALAnuM "aMtima upadeza" pu. pA. 266. 2010_05 Page #702 -------------------------------------------------------------------------- ________________ denA AvAsa vakhata mahAvIra bhagavAna e nagarImAM AvatAM, ane temane moDhe tetrIsa sAgaropamanI vadhAremAM vadhAre sthiti jANatAM skaMdakanI peThe pugala paNa temanI pAse pravajita thaye. tyAra pachInuM badhuM zivarAjarSinI peThe jANavuM. - zataka 11, udde 12 denA AvAsa gautamanA prazno che. asurakumAranA cosaTha lAkha AvAse che. temAM je AvAse nAnA che, te saMkhyAta jana vistAravALA che, ane meTAM che, te asaMkhya jana vistAravALA che. ' temAM saMkhyAta jana vistAravALA AvAsomAM eka samaye ochAmAM ochA eka be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAta asurakumAro utpanna thAya che. ochAmAM ochA eka be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAtA kApitAdicAra lezyAvALA utpanna thAya che, kAraNake tyAM kApatAdi cAralezyA hoya che, te pramANe kRSNapAkSika, zulapAkSika, saMsI, asaMsI, bhavasiddhika, abhavasiddhika, matijJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, matiajJAnI, mRta ajJAnI tathA virbhAgajJAnInuM paNa jANavuM. cakSurdarzanavALA jIvo utpanna thatA nathI, paraMtu ochAmAM ochA eka be athavA traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAtA acakSuzanavALA jIvo utpanna thAya che. (kAraNake utpatti samaye sAmAnya upayogarUpa acakSudrzana heAya che.) ema avadhidarzanavALA paNa jANavA. ema AhAra saMjJA, bhavasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJAvALAnuM paNa jANavuM. te pramANe, 2010_05 Page #703 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra strI ane puruSa vedavALI utpanna thAya che, (paNa napuMsaka divALA tyAM UpajatA nathI.) upara pramANe krodhakaSAyIthI mAMDIne lobhakaSAyI sudhInA jANavA. zrodiyAdinA upayogavALA utpanna thatA nathI, paNa noIdriya (mana) nA upayogavALA utpanna thAya che. te pramANe kAyayogavALA utpanna thAya che ( paNa managI ane vacanagI utpanna thatA nathI.) . e pramANe sAkArapagavALA ane e rIte anAkAre 5yogavALA paNa utpanna thAya che. vaLI e saMkhyAtA yojanavALA AvAsomAMthI eka samaye ochAmAM ochA eka be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAtA asurakumAre udde - maraNa pAme. e pramANe kApatasyAvALA u ityAdi jANavuM. vizeSa eTalo ke, avadhijJAnI ane avadhidarzanI tyAMthI nIkaLatA nathI (kAraNake asurakumArAdithI nIkaLelA tIrthakarAdi na thAya; ane avadhijJAna ane avadhidarzane sahita te tIrthakarAdi ja uTha. ) cakSunI urtatA nathI; zrotreDhiyAdinA upayogavALA urtatA nathI; manoyogI ane vacagI paNa udvartatA nathI. saMkhyAta jana vistAravALA asurakumArAvAsane viSe saMkhyAtA asurakumAre che; saMkhyAtA kApatalezyAvALA che, tyAMthI mAMDIne saMkhyAtA saMgIjIvo sudhI ema ja jANavuM. 1. yadyapi ahIM aparyAptAvasthAmAM mana:paryApine abha hevAthI drayamana hetuM nathI; paNa cetanyArUpa bhAvamana haMmeza 2. IzAna devaloko sudhInA devo pRthvIkAyAdi asImAM paje che, mATe asaMjJI paNa AvI gayA. 2010_05 Page #704 -------------------------------------------------------------------------- ________________ denA AvAsa asaMjJI kadAca hoya che ane kadAca nathI hotA. saMkhyAtA bhavasiddhika kahelA che, ema saMkhyAtA puruSadavALA che tyAM sudhI kahevuM. krodhakaSAyavALA kadAca hoya che, ane kadAca nathI hotA. e pramANe mAna, mAyA saMbadhe paNa jANavuM. lebhAkaSAyavALA to saMkhyAtA hoya che. kAraNake devagatimAM lobhakaSAyI ghaNuM hoya che. zrAvendriyAdi upayogavALA saMkhyAtA che. nokiyanA upayogavALA asaMsInI peThe jANavA. saMkhyAtA maneyegI che; e pramANe anAkArapayogI sudhI jANavuM. carama-eTale ke jene chello ja asurakumArabhave bAkI che, athavA asurakumArabhavane chelle samaye vartatA che kadAcita hoya che ane kadAcita nathI hotA. hoya te asaMjJInI peThe jANavA. - asaMkhyAtA yojana vistAravALA AvAsomAM paNa badhuM e pramANe ja jANavuM, paNa saMkhyAne badale asaMkhyAta pada mUkavuM. nAgakumArane 84 lAkha bhavane che, suvarNakumArane 72 lAkha, vAyukumArane 96 lAkha, dvIpakumAra, dikakumAra, udadhikumAra, vighukumAra, svanitakumAra ane agnikumAranA 1. asaMjJIomAMthI maraNa pAmIne jeo asurakumArapaNe utpanna thayA che, te e aparyAptAvasthAmAM bhUtabhAvanI apekSAe asaMzI kahevAya che. teo alpa hoya che, mATe kadAca hoya che ane kadAca nathI hotA ema kahyuM che, 2. dezamAM kedha, mAna, ane mAyAnA udayavALA keIpha samaye ja hoya che tethI. 2010_05 Page #705 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra pratyeka yugalane 76 lAkha bhavana hoya che. bAkInuM badhuM upara pramANe ja jANavuM. vAnavyaMtara devone AvAsa asaMkhya lAkha che. ane te saMkhyAta jana vistAravALA ja che. bAkInuM badhuM asurakumAranI saMkhyAta padamAM kahyuM tema jANavuM. jyotiSika devonA asaMkhyalAkha AvAsa che. bAkInuM badhuM vAvyaMtara pramANe jANavuM. paNa ahIM mAtra tejalesyA kahevI; ane utpAda tathA sattAne viSe asaMzI jIvo UpajatA ke udvartatA nathI ema kahevuM. saudharma devalokamAM saMkhyAta tema ja asaMkhyAta ejana vistAravALA 3ra lAkha vimAnAvAsa che. bAkI badhuM tiSika pramANe jANavuM. paNa traNe AlApakAmAM saMkhyAtA" pATha kahevo. ahIMthI nIkaLIne tIrthakarAdi thAya che mATe "avadhijJAnI ane avadhidarzanI eve ema kahevuM. bAkI badhuM pUrva pramANe. asaMkhyAta jana vistAravALA vimAnAvAsamAM "asaMkhyAta" pada mUkIne ema ja kahevuM paNa avadhijJAnI ane avadhidarzanI saMkhyAtA cyave che ema kahevuM. kAraNa ke tIrthakarAdika ja avadhijJAna ane avadhidarzana sahita ve; ane te saMkhyAtA ja hoya. saudharmanI peThe IzAnanuM paNa kahevuM. sanakumAranuM paNa tema ja jANavuM, paNa ahIM trIdavALA utpanna thatA nathI, temaja sattAmAM paNa hotA nathI. traNe AlApakane viSe 1. pRthvI kAyikanA paNa asaMkhyaya lAkha AvAso kahyA che. - zataka, 1, udde 5 2010_05 Page #706 -------------------------------------------------------------------------- ________________ denA AvAsa asaMsI na kahevA, kAraNa ke ahIM saMgIthI AvIne Upaje che ane saMjJIne viSe jAya che. e pramANe sahastrAra sudhI jANavuM; paraMtu vimAne ane lesthAomAM vizeSa che; bAkI badhuM pUrva peThe jANavuM. Anata ane prANatamAM saMkhyAta ane asaMkhyAta jana vistAravALA cAra vimAnAvAsa che. saMkhyAta jana vistAravALA vimAnAvAsane viSe traNa AlApako sahastrAra devalokanI peThe kahevA; asaMkhyAta jana vistAravALAM vimAnane viSe utpAda ane vana saMbaMdhe e pramANe "saMkhyAtA" pada kahevuM, mAtra sattAmAM asaMkhyAta pada kahevuM. mananA (noIdriyanA) upagavALA ochAmAM ochA eka, be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre 1. pahelA svarga mAM 32 lAkha vimAne che, bIjAmAM 28 lAkha, trIjAmAM 12 lAkha, cethAmAM ATha lAkha, pAMcamAmAM ja lAkha, chaThThAmAM pacAsa hajAra, sAtamA mAM cAlIsa hajAra, AThamAmAM cha hajAra, navamAthI bAramA sudhI sAtase, ardhavartI traNa greveyakamAM 111, madhyama traNamAM 107, ane UMdharva traNamAM 100, tathA anuttaramAM pAMca. * 2. zukrAdi vimAnavAsInI lesthAo anukrame A pramANe che : teja, teja, teja, paDyA, padmazukalA, zukalA, paramazukalA. ahIM to sarva zukrAdi devasthAnomAM paramazuklA jANavI. 3. AnatAdimAM asaMkhyAta yojanavALAM vimAnamAM paNa utpAda ane vana viSe saMkhyAnA pada mUkavAnuM kAraNa e ke, garbha ja manuSya thakI ja AnatAdimAM utpanna thAya che ane te de tyAMthI vIne garbha ja manuSyamAM ja utpanna thAya che, ane te saMkhyAtA ja hoya che. 2010_05 Page #707 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ja zrIbhagavatI-sAra saMkhyAta Upaje ane sattAmAM asaMkhyAta hAya ema kahevuM. Anata ane prANutanI peThe AraNu ane acyutane viSe kahevuM. paNa vimAnAvAse traNase| kahevA. e pramANe traiveyakanuM paNa jANavuM. anuttara vimAne pAMca che; temAM sarvAMsiddha saMkhyAta yeAjanavALu che. bAkInAM asaMkhya yeAjanavALAM che. sarvA siddhamAM sakhyAta vistAravALAM traiveyaka sabaMdhe kahyuM tema kahevuM. vizeSa e ke, kRSNapAkSikA, abhavyA ane traNa ajJAnavALA ahIM upajatA nathI, cyavatA nathI ane sattAmAM paNa hAtA nathI. vaLI ahIM carama ja hoya che.1 asaMkhya vistAravALAMne paNa pUrvokta kRSNapAkSikAdi na kahevAM; paNa tyAM acarama ( jene chelle bhava nathI evA paNa Upaje che. bAkI badhuM traiveyaka pramANe.2 asurakumArAvAsAmAM sabhyaSTi asurakumAre| paNa Upaje, tathA mithyAdaSTi paNa Upaje, paratu samyagmithyAdASTa na Upaje. cyavananI bAbatamAM paNa e pramANe jANavuM. vaLI te AvAsA samyagadaSTa asurakumArA vaDe avirahita che, paNa samyagamithyAdaSTi vaDe kadAca avirahita che, ane kadAca virahita che. ema traiveyaka ane anuttara sudhI jANavuM. paNa vizeSa eTaleA ke anuttara vimAnamAM mithyAdaSTi ane mizradaSTi na kahevA. zataka 13, udde0 2 1. saMkhyAta, 2. cama asaMkhyAta. 2010_05 Page #708 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnI ghaTa 4 devAnI vadhaghaTa gauhe bhagavan ! nairiyekA keTalA kALa sudhI vadhe che, ghaTe che ke asthita rahe che ? --he gautama ! echAmAM ochA eka samaya sudhI, ane vadhAremAM vadhAre AvalikAnA asakhya bhAga sudhI teo vadhe che. e pramANe ghaTavAne kALa paNa jANavA. paraMtu ochAmAM ochA eka samaya sudhI ane vadhAremAM vadhAre 24. muddata sudhI te asthita rahe che.1 ema sAte pRthvIemAM jAvuM. paNu eTale bheda che ke, ratnaprabhAmAM 48 mudU, zarAprabhAmAM 14 rAtridivasa, vAlukAprabhAmAM eka mAsa, 5 prabhAmAM e mAsa, dhUmaprabhAmAM cAra mAsa, tama:prabhAmAM ATha mAsa, ane tamastamAprabhAmAM bAra mAsa avasthAnakALa che. Fe jema nairiyA mATe kahyuM temaM asurakumAre| mATe paNa "jANavuM. paraMtu ochAmAM ochA eka samaya sudhI ane vadhAremAM vadhAre 48 muddata sudhI te asthita rahe che. ema daze. prakAranA bhavanapatinuM jANavuM. 44 1. sAte pRthvImAM khAra muhUrta sudhI koI jIva utpanna thAya nahi, ane kAInuM maraNa thAya nahi e prakAranA vadhAremAM vadhAre virahakALa hAvAthI teTalA kALa tee asthita rahe che. tathA khInna khAra muhUta sudhI jeTalA jIva nairayikamAM utpanna thAya, teTalA ja mare evA paNa nairiyekane avasthAnakALa hAvAthI - e ane maLI covIsa muddata sudhI jaiyikanI eparimANatA hovAthI tenI avasthitatA jANavI. 2010_05 Page #709 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIlayavatIsAra ekendriyA vadhe paNa che, dhaTe paNa che, ane avasthita paNa rahe che. e traNenA kALa echAmAM eche. eka samaya ane vadhAremAM vadhAre AvalikAne asaMkhya bhAga jAve. Blo eAi tathA traNaiMdriyA te ja pramANe vadhe che ke ghaTe che. teonuM avasthAna echAmAM oche! eka samaya ane vadhAremAM vadhAre e aMta dUra jANavuM. e pramANe caturiMdriya sudhI jAvuM. bAkInA badhA jIvAne vadhavAghaTavAne kALa pUrva pramANe jANavA, paNa tee!nA avasthAnakALamAM A pramANe bheda che H samUrchAima paMceMdriyatiya cane e aMta kRta; garbhaja pace dritiya canA covIsa mudda; sa'mUrchAima manuSyane 48 mu; gaCja manuSyanA 24 mudda; vAnavyatara, jyotiSika, saudhama ane IzAnamAM 48 mu; sanatkumAramAM 18 rAtrIdivasa ane 40 murta; mAhe devaaAkamAM 24 rAtrIdivasa ane 20 mudda; brahmaleAkamAM 45 rAtrIdivasa; lAMtakamAM 90 rAtrIdivasa; mahAzukramAM 160 rAtrIdivasa; sahasrAramAM 200 rAtrIvisa; Anata ane 1. teo niraMtara utpanna thatA hovAthI, temane virahakALa che ja nahi, paNa dhaNA utpanna thatA heAvAthI ane gheADAnuM maraNa thatuM heAvAthI, vadhe paNa che' ema kahyuM che; dhaNAnu' maraNa thavAthI ane gheADAnI utpatti thavAthI dhaTe paNa che ema kahyuM; tathA sarakhAnI utpatti thavAthI ane sarakhAnuM maraNa thavAthI avasthita paNa che' ema kahyu. 2. eka aMtarmuhUta virahakAla che, ane bIjI a Mta hata tA sarakhI sakhyAvALAonA utpAda ane maraNane samaya che. ema virahakALa badhe avasthAnakALathI ardhuM jANavA. 2010_05 Page #710 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devAnA viSayabhAma prAtamAM sabhyeya bhAse; AraNu ane acyutamAM sabhyeya varSoM; ane traiveyaka,1 vijaya, vaijayaMta, jayata ane aparAjitamAM asaMkhya hajAra varSa; tathA sausiddhamAM palyeApamanA saMkhyeya bhAga. siddo echAmAM che eka samaya ane vadhAremAM vadhAre A samaya sudhI vadhe che; ane echAmAM eche. eka samaya ane vadhAremAM vadhAre cha mAsa sudhI asthita rahe che. zataka 5, udde. 8 devAnA viSacabhAga gau--he bhagavan ! devAneA indra ane devAnA rAjA zukra jyAre bhAgavavA yeAgye divya bhAgAne bhAgavavAne icche, tyAre te temane te vakhate kevI rIte bhAgave ? ma--he gautama ! te vakhate te eka meTu cakranA jevuM sthAna viSuve che.2 tenI labhAI ane paheALAI eka lAkha 1. caiveyanA nIcalA traNa bhAgamAM saMkhyAta zata varyAM; madhyama trikamAM sakhyAta hAra varSoM ane uparanA traNa bhAgamAM sakhyAta lAkha varSoM varahakALa che. vijayAdamAM te asakhyAtakALa viraha che. sarvo-siddhamAM patyeApamanA sabhyeya bhAga virahakALa che. Anata prAtanA sakhyAta mAsa ane AraNaacyutanA sakhyAta va` virahukALa che, 2. zarkane sudharmAMsabhA bhAgarasthAna che, tepaNa temAM mAvaka staMbhane viSe dAkhaDAmAM jinanAM asthie che; ane tenI pAse maithunanimitta viSayabhAga na karavA paDe mATe te bIjuM sthAna viSuve che. 2010_05 Page #711 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FER zrIbhagavaMtI-sAra ceAjananI ane paridhi traNa lAkha, seALa hajAra khase sattAvIsa ceAjana, traNa kAsa, ekasa aThThAvIsa dhanuSa, ane kAMIka adhika sADAhera AMgaLa che. te sthAnanI upara sama ane ramaNIya bhUmibhAga hoya che. tenA madhyabhAge eka suMdara prAsAda heAya che. tenI UMcAI pAMcase| yeAjana ane tene vistAra aDhIsA yAjana heAya che. temAM ATha cejana UMcI eka maNipIThikA hoya che. tenI upara eka meTI devazayyA heAya che. tyAM te zukra potapotAnA parivArayukta ATha paTarANIe sAthe nAtya, gIta ane vAtrinA zabdo vaDe bhegavavA yeAgya divya bhAge! bhAgave che. zakranI peThe IzAnanuM paNa samajavuM. e pramANe sanatkumAranuM paNa jANavuM, paraMtu te mahela 6008300 yeAjananeA jANavA; tathA marmANupIThikA upara zayyAne banne siMhAsana kahevuM. kAraNake tyAM sparzamAtrathI viSayabhAganuM phaLa hoya che. te pramANe prANata tathA acyuta sudhI jAvuM. paNa jeneA jeTalA piravAra hAya tene teTale ahI kahevA. peAtapeAtAnA kalpanAM vimAnenA bhavanapati, vyatara, jyAtiSka ane pahelA tathA khI kalpanA vaimAnika, ATalA devA manuSyanI mAphaka kAmasukha meAgave che. trIjA ane ceAthA 5mAM strInA spa dvArA, pAMcamA ane chaThThA kalpamAM devIonAM rUpa joine ja; sAtamA ane AThamAmAM devIonA zabda sAMbhaLIne ja; ane navamA-dRzamAM tathA 11-12mAmAM devIonA ciMtanathI ja. sArAMza ke bIna svaga sudhI ja devInI utpatti che. pachI te AThamA vargo sudhInA devAnI icchA mujakha te tyAM upara pahoMcI jAya che. bArama kalpa uparanA devAne kAmasukhanI apekSA nathI. 2010_05 Page #712 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devene viSayAga UMcAI jeTalI mahelanI UMcAI jANavI ane UMcAIne aDadhA bhAga jeTalA vistAra jANavo. - zataka 14, udde 6 gau-he bhagavana ! jyotiSkanA Idra ane rAjA caMdra ane sUrya kevA prakAranA kAmabhAgene bhegavatA vihare che ? maha-he gautama ! jema prathama yuvAvasthAnA prAraMbhamAM balavAna koI eka puruSe prathama ugatI yuvAvasthAmAM baLavALI bhAryo sAthe tAjo ja vivAha karyo; pachI dhana meLavavA te 16 varSa sudhI paradeza cAlyo gayo. pachI, te dhanane meLavI, kArya samApta karI, vinarahitapaNe pAche pitAne ghera Avyo. pachI teNe snAna karI, balikarmAdi karI aDhAra prakAranA zAkAdithI yukta mane ane zuddha bhojana karyuM; pachI suMdara zayanopacArayukta vAsagRhamAM uttama zRMgAranA graharUpa, suMdara vaSavALI, kalAyukta, atyaMta rogayukta ane manane anukUla evI strI sAthe ISTa zabdAdi pAMca prakAranA manuSyasaMbaMdhI kAma bhoga bhogavato vihare, to he gautama! te puruSa kAmazAMti samaye kevA prakAranA sukhane anubhave ? "he. 1. UMcAI pahoLAI: sanaskumAra ane mAhendramAM 600x :300; brahma ane lAntakamAM 7004350; zukra ane sahastrAra 8004 400, Anata, prANuta ane AraNaaSNutanA 9004450, sanakumArathI mAMDIne AgaLanA idro parivAra sahita bhega bhegave che; kAraNa ke sparza mAtrane bhAga bIjAnI hAjarImAM aviruddha che. paNa zaka ane IzAnaMdra te zarIra dvArA viSayabhoga karatA hovAthI parivAra sahita jatA nathI. 2010_05 Page #713 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra AyuSyamAna zramaNa ! te puruSa udAra sukha anubhave." he gautama! te puruSanA kAmabhego karatAM vAna vyaMtaradevone anaMtagaNuM viziSTatara kAmabhoge hoya che, temanAthI asureMdra sivAyanA bhavanavAsI dene, temanAthI asurakumAra dene, temanAthI graho, nakSatre ane tArAone, ane temanAthI caMdra ane sUryane anaMtagaNuM viziSTatara kAmago hoya che. - zataka 12, udde 6 devonI bhASA gau-he bhagavana! devo saMyata kahevAya ? ma-nA gautama ! tema kahevuM e khoTuM che, paraMtu temane asaMta kahevA e niSphara vacana che; temane saMyatAsaMyata kahevA e achatuM chatuM karavA jevuM che, paNa temane nesayata kahevA. gau0--he bhagavana ! de kaI bhASAmAM bole che ? maha--he gautama ! devo ardhamAgadhI bhASAmAM bole che. ane tyAM belAtI bhASAomAM paNa te ja bhASA viziSTarUpa che.1 - zataka 5, udde 4 1. "prAkRta, saMrakta, mAgadhI, paizAcI, zaurasenI ane apabhraMza e mukhya cha bhASAmAMnI mAgadhI bhASAnuM ane prAkRtabhASAnuM kAMIka kAMIka lakSaNa je bhASAmAM che, te ardhamAgadhI kahevAya'.-TIkA. 2010_05 Page #714 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devenI zakita 15 devenI zakti gau-he bhagavana ! deva pitAnI zakti vaDe cAra pAMca devavAsane ullaMghana kare, ane tyAra pachI bIjAnI zakti vaDe ullaMghana kare ? bhava-hA gautama ! asurakumAre paNa AtmazaktithI asurakumAronA AvAsanuM ullaMghana kare; tyAra pachI bIjAnI zakti vaDe ullaMghana kare. e rIte vaimAnika sudhI jANavuM. gau-he bhagavana ! alpa trAddhivALA deva mahA RddhivALA devanI vacce thaIne jAya? ma-gautama ! te pramANe samAna RddhivALo paNa samAna RddhivALAnI vacce thaIne na jAya; paNa je te pramatta hoya to temanI vacce thaIne jAya. gau0-he bhagavan! zuM te deva sAmenA devane vimeha pamADIne jaI zake, ke vimeha pamADyA vinA jaI zake ? ma-he gautama! vimeha pamADIne jaI zake.1 mahAddhivALA deva to alpa RddhivALA devanI vacce thaIne - tene vimeha pamADyA vinA, ke vimoha pamADIne - jaI zake. e pramANe alpa zaktivALe asurakumAra mahAzaktivALA asurakumAranI vacce thaIne jaI zake vagere vaimAnika 1. e pramANe zastraprahAra karIne jaI zake, e vikalpa paNa jANu. - zataka 14, udde 3 2010_05 Page #715 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra sudhInA vikalpe samajavA. e pramANe alpa zaktivALA deva ane mahAzaktivALI devI vagere; tathA alpa zAstavALI devI ane mahAktivALA deva vagere; tathA alpa zaktivALI devI ane meTI ziktavALI devI vagere mATe paNa samajavuM. zataka 10, udde. 3 gauhuM bhagavan ! meTA parivAravALA deva bhAvatAtmA anagAranI vacce thaIne jAya ? --huM gautama ! devA e prakAranA che : mAyimithyAdaSTi, ane amAyisamyagadaSTi. temAM je mAyi che te te anagArane joI ne vadatA nathI, tethI te tenI vacce thaI te jAya; paNa je amAyi. che, te te! tene joIne tame iM tethI te na jAya. gau. huM bhagavan ! nArakAmAM satkAra, sanmAna, vaMdana, abhyutthAna, aMjalikara, AsanapradAna, AsanAnupradAna. sAmA javuM, beThelAnI sevA karavI, ane jAya tyAre tenI pAchaLa javuM, ityAdi vinaya che ? ma nA gautama ! tevuM ja pRthvIkAyikathI mAMDIne caturidraya jIvA sabaMdhe paNa jANavuM. paMcendriya tiryaMceAmAM satkArAdi hoya che, paNa Asana ApavuM, ane pheravavuM e e nathI. asurakumArAdi devA tathA manuSyeAmAM te badhA vinaya che. zataka 14, udde. 3 - 1. gaurava ceAgya vyakti mATe Asanane eka sthAnathI khIje sthAne lAvavuM. 2010_05 Page #716 -------------------------------------------------------------------------- ________________ davA vagere kyAMthI AvIne upaja thAya? 197 moTI RddhivALA deva hajArarUpa dhAraNa karI hajAra bhASA belavA samartha che. -zataka 14, udde 9 deva marIne kayAM jAya? gau0-he bhagavana ! mahAddhivALo deva maraNa pAmIne turata ja be zarIrane ja dhAraNa karanArA nAgamAM (eTale ke jeo nAganuM zarIra choDIne manuSya zarIra prApta karI mokSa prApta karaze teomAM) utpanna thAya ? maha-hA gautama! tyAM te nAganA janmamAM arcita, vaMdita, pUjita, divya, pradhAna, satya, tathA satyAvapAtarUpa (jenI sevA saphala che te), thaIne te saMsArane aMta kare, ane pAse rahelA pUrva saMbaMdhI devoe jenuM pratihArakarma karyuM che, tevo thAya. tyAMthI maraNa pAmIne te siddha thAya, ane mukta thAya. e pramANe be zarIravALA maNimAM ane be zarIravALAM vRkSamAM paNa jANavuM. paNa je vRkSamAM utpanna thAya, te vRkSa samIpamAM rahelA deva vaDe kRtaprAtihArya ( rakSaNAdi kArya )vALuM thAya, tathA tenI AsapAsa chANu vagere vaDe lIMpela ane khaDI vagere vaDe ghoLela cotare hoya. - zataka 12, udde 8 deve vagere kayAMthI AvIne utpanna thAya? 1. narayike pra--nairayika kyAMthI AvIne utpanna thAya ? 2010_05 Page #717 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra u--manuSyAmAMthI ane tiya cayeAnikAmAMthI. (1) a. tetiya cA paNu paMcendriya, pauSTha satnI ane asanI jANuvA. temAM asanI, paMcendriya tiryaMca sAte narakapRthvImAM utpanna thAya. temAM ratnaprabhAmAM utpanna thanArA viSe nIcenI vigate samajavI : te eka samaye echAmAM ochA eka, be, traNa ane vadhAremAM vadhAre sakhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya; temanAM zarIra chevar1 sahanana(bAMdhA)vALAM hoya; temanI uMcAI echAmAM ochI AMgaLanA asaMkhyAtanA bhAganI ane vadhAremAM vadhAre eka hajAra ceAjananI hAya; temanuM saMsthAna (zarIrAkRti) huMDaka heAya; temane prathama traNa lesyAo hAya; teo mithyAdaSTi hAya, temane mati ane zruta e ajJAna heAya; vacana ane kAya e e vyApAra hAya, AhArabhaya-maithuna-parigraha e cAra sa'nA hAya; cAre kaSAya hAya; pAMce iMdriya hAya; vedanA-kaSAya-mAraNAMtika e traNa samuddhAta hAya; sukha ane du:kha ane vedanA hoya; napuMsakaveda heAya; tathA temanAM adhyavasAne prazasta tema ja aprazasta heAya. te naiyika thAya, karI tikheMca thAya ane zrI nairiyaka thAya evuM gamanAgamana e bhava paMta kare;OM A pramANe bIjI aneka vigatAe tathA aneka vibhAge pADIne mULamAM vistAra 1. eTale ke sevA - chaThThuM. cha sahananenI vigate mATe jIe A mALAnuM 'aMtima upadeza' pustaka, pA. 129. 2. ntu uparanuM pustaka, pA. 130. 3. arthAt khInna bhavamAM nAraka thaI te pharI asa`jJI 50-tiya`ca na thAya, paNa avazya. sajJIpaNuM prApta kare. 2010_05 Page #718 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 devA vagere kyAMthI AvIne utpanna thAya ? 199 che. te jemake : jo te jadhanya AyuvALA ratnaprabhAnA nArakI tarIke utpanna thAya tA; utkRSTa AyuSavALA nArakI tarIke utpanna thAya tA; athavA te asanItiyaMca pAte jadhanya sthitivALA hAya teA;2 athavA utkRSTa sthitivALA hAya te; pAchA pAte jadhanya AyuSavALA hAI ratnaprabhAmAM jaghanya AyuSavALA thAya, athavA utkRSTa AyuSyavALA thAya; tathA pAte utkRSTa AyuSavALA hAI ratnaprabhAmAM jadhanya athavA utkRSTa AyuSavALe thAya e pramANe. sa'nI paMcendriya tiya ca sakhyAtavarSa AyuSyavALA paryAptamAMthI ja Ave; ane sAte pRthvImAM utpanna temanI bAbatamAM ratnaprabhAmAM chaye sahanana kahevAM, kye saMsthAna kahevAM; kye dvezyA kahevI; traNa jJAna ane traNa ajJAna vikalpe kahevAM; traNa yAga, traNa vedanAo ane pAMca samuddhAtA kahevA.4 ane gamanAgamana ethI A bhava sudhI kahevuM. peAte jadhanya sthitivALA hoya tA tenI UMcAI AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDI methI nava dhanuSa sudhInI kahevI; traNa lesyA, mithyAdaSTi, e ajJAna ane traNa samuddhAta tathA. thAya. A.. 1. tenI badhI vigata ApavI nirarthaka che. > > vizeSatAe che te neAMtra vageremAM dUmAM ApI che. 2. tene aprazasta adhyavasAyA ja hoya; tenuM AyuSa aMtarmuha nu... ja hoya. 3. nivizeSaNa, paryApta, ane asajJo, tathA e traNa jadhanya sthitine apekSI tathA utkRSTa sthitine apekSI ema kula nava vikalpe gaNavA. 4. atya e manuSyane ja hAya. 2010_05 Page #719 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Co. zrIbhagavatI-sAra kahevA. e pramANe zarkarAprabhAdinuM jANavuM, paNa vAlukAprabhAmAM pAMca sahanana, paMkaprabhAmAM cAra, dhUmaprabhAmAM traNa, tamaH prabhAmAM che ane tamatamaH prabhAmAM prathama sahanana kahevuM. vaLI temAM strIveda. na kahevA. vaLI jo utkRSTa sthitivALA nArakAmAM utpanna thAya te traNathI pAMca bhava kahevA; te peAte jadhanya sthitivALA hoya te traNathI sAta bhava kahevA; tathA utkRSTa sthitivALAMmAM utpanna thavAne hAya ! traNathI pAMca bhava kahevA. tevuM utkRSTa sthitivALA utkRSTa sthitivALAmAM thavAne! hAya te! jANavuM. 2. jo te manuSyeAmAMthI AvIne utpanna thAya tA paryApta, saMkhyAta AyuSyavALA sanImAMthI ja Ave, ane sAte pRthvImAM utpanna thAya. . ratnaprabhAmAM cha sahanana, UMcAI methI nava AMgaLathI mAMDIne pAMcaseA dhanuSa; ( bAkI badhuM sanI paMcendriya tiyaMcatI pe; paNa) cAra jJAna, ane traNa ajJAna vikalpe, 2 tathA cha samuddhAta kahevA. jo te manuSya peAte jaghanya kALanI sthitivALA hAya tA UMcAI methI nava AMgaLa kahevI; traNa jJAna ane traNa ajJAna vikalpe kahevAM; pAMca samRghdhAta kahevA; ane jo te utkRSTa sthitivALe hAya, te UMcAI pAMcase dhanuSa kahevI. 1. strIo chaThThI naraka pRthvI sudhI ja Upaje che. ra. je manuSya avadha, mana:paryaMtra ane AhAraka zarIra prApta karI narakamAM Upaje, tene cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpe hAya. 3. utkRSTa sthitivALAne ja AhAraka samuddhAta saMbhave tethI. 2010_05 Page #720 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deve vagere kayAMthI AvIne utpanna thAya? 70 zarAmabhAmAM UMcAI bethI nava hAthathI mAMDIne pAMcase dhanuSa sudhI kahevI. je te pote jaghanya sthitivALo hoya to tenI UMcAI bethI nava hAtha kahevI; ane utkRSTa sthitivALe hoya to pAMcaso dhanuSa kahevI. e pramANe chaThThI pRthvI sudhI jANavuM; paNa trIjI pRthvIthI eka eka saMhanana ghaTADavuM. sakSama narakamAM prathama saMhanana kahevuM; strIveda na kahe: ane be bhava kahevA. 2. bhavanavAsI 1. asurakumAre tiryA ane manuSyamAMthI Ave(e vigata nairayike pramANe jANavI). 1, 2. paryApta asaMjJI paMcaeNkiya tiryaMca piote jaghanya sthitivALA hoya to tene prazasta adhyavasAya kahevA. . saMjJI paMcekiya tiryaMca saMkhyAta tema ja asaMkhyAta AyuSavALAmAMthI AvIne utpanna thAya. temAM asaMkhyAtane prathama saMhanana, UMcAI bethI nava dhanuSathI mAMDIne cha gAunI. samacaturastra saMsthAna, mithyAdaSTi, be ajJAna. traNa yoga, cAra saMjJA, cAra kaSAya, pAMca iLei, traNa samuddhAta, be vedanA, be veda, be adhyavasAyo, ane be bhava kahevA. pote jaghanya AyuSavALo hoya te UMcAIethI nava dhanuSa ane. kAMIka adhika eka hajAra dhanuSa kahevI. che. te samughAta karIne paNa mare che ane karyA vinA paNa. mare che. 2. asaMkhyAta varSa vALA napuMsakadavALA na thAya. - TIkA.. 2010_05 Page #721 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra saMkhyAta varSavALAmAMthI Ave to, ratnaprabhA samAna jANavuM; paNa lesyA cAra kahevI, adhyavasAya prazasta kahevA. 1. 2. manuSyothI Ave to saMjJImAMthI Ave, saMkhyAta tathA asaMkhyAta varSa AyuSavALAmAMthI Ave; asaMkhyAtavarSavALAnA zarIranI UMcAI ochAmAM ochI kAMIka adhika pAMcase dhanuSa ane vadhAremAM vadhAre traNa gAu kahevI. bAkI tiryacanikanI peThe kahevuM. paNa pote jaghanya sthitivALe hoya to zarIranI UMcAI kAMIka adhika pAMcaso dhanuSa kahevI. ane utkRSTa sthitivALA hoya te traNa gAunI kahevI. saMkhyAtavarSavALA paryAptamAMthI ja Ave. temanuM ratnaprabhAmAM utpanna thanAra manuSyo jevuM kahevuM. 2. nAgakumAra tiryo ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. ticenI bAbatamAM asurakumAra jevuM kahevuM; saMsI pacaeNSi saMkhyAta tema ja asaMkhyAta varSanA AyuSavALAM kahevAM. saMkhyAta varSavALAM paryApamAMthI ja Ave. manuSyamAM saMjJIomAMthI Ave. bIjuM asurakumAranI peThe kahevuM. asaMkhyAta varSavALA saMjJI manuSyanI UMcAI kAMIka adhika pAMcaso dhanuSathI traNa gAu sudhInI kahevI. saMkhyAtavarSavALA paryAptamAMthI ja Ave. ema svanitakumAra sudhI kahevuM. 3. eke kriyAdi tiryaca pRthvIkAyika - tiryaca, manuSya ane dethI AvIne utpanna thAya che. 1. je tiryaMcamAMthI Ave, to e diyathI mAMDIne paceMdriya tiryaMcamAMthI Ave. 2010_05 Page #722 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deve vagere kyAMthI AvIne utpanna thAya? 707 4. je pRthvIkAyikamAMthI ja Ave, te temanuM saMhanana chevat hoya; teo niraMtara asaMkhyAtA utpanna thAya; teonuM zarIra ochAmAM ochuM ane vadhAremAM vadhAre AMgaLInA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM hoya; teonI AkRti masUranI dALa jevI hoya. teone cAra lesyA, miyAdaSTi, mati ane zruta be ajJAna, kAyayega, cAra saMjJA, cAra kaSAya, spaze diya, traNa samughAta, be vedanA, napuMsaka veda, baMne prakAranA adhyavasAya, ane ethI mAMDIne saMkhyAta bhava hoya. utkRSTa sthitivALAmAM utpanna thAya, te te niraMtara eka-be-traNa, saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thAya; temane bethI ATha bhava hoya. pote jaghanya sthitivALA hoya, te traNa sthAo kahevI, tathA aprazasta adhyavasAya kahevA. pite jaghanya sthitivALo heI, utkRSTa sthitivALAmAM utpanna thAya, te eka-be-traNa, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya ema kahevuM, tathA bethI ATha bhava kahevA. A. aplAyiMkamAMthI Ave, to tenA zarIranI AkRti stibuka - parapoTA - jevI kahevI; bethI ATha bhava kahevA, ke asaMkhyAta bhava kahevA. phu. tejaskAyikanuM zarIra seyanA samUha jevuM kahevuM, traNa lesyAo kahevI. * 1. jaghanya sthitivALAmAM deva utpanna nathI thatA, tethI temAM te jalezyA na hoya. - TIkA. 2. apakAcikamAM to deva paNa utpanna thAya eTale cAra kahI hatI. - TIkA 2010_05 Page #723 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra phai. vAyukAyikanuM zarIra dhvajAnA AkAranuM kahevuM. 3. vanaspatikAyikanI AkRti aneka prakAranI kahevI; zarIranuM pramANa AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne eka hajAra yeAjana jeTaluM kahevuM. 704 . eiMdriyathI Ave tA paryApta ane aparyApta anemAMthI Ave; eka samaye eka-e-traNa, sakhyAta ke asakhyAta utpanna thAya. temane chevatlR sahanana, UMcAi AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI 12 yAjana sudhInI, huMDaka sasthAna, traNa lesyA, e dRSTi, e jJAna ane e ajJAna ( avasya ), vacana ane kAya e e yAga, cAra saMjJA, cAra kaSAya, e iMdriya, tathA traNa samuddAta kahevA; bAkInuM pRthvIkAyakanI peThe kahevuM. ethI mAMDIne sakhyAta bhava kahevA. peAte jadhanya sthitivALA hoya, te AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAga jeTaluM zarIra, mithyAdaSTi, ke anAna, kAyayega, aprazasta adhyavasAya, tathA ethI ADa bhava kahevA. 6. traNa IMdriyAnuM paNa te pramANe jANavuM. paNa zarIranI UMcAI vadhAremAM vadhAre traNa gAu kahevI. traNa iMdriyA kahevI. . caturidriyanuM paNa te pramANe; paNa vadhAremAM vadhAre cAra gAunI UMcAI tathA cAra iMdriyA kahevI. . paMce driyamAMthI Ave / saMgI ane asaMgI anemAMthI Ave; asanIe paryApta ane aparyApta anemAMthI Ave; zarIranI UMcAI AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne eka hajAra ceAjana kahevI; pAMca iMdriya; tathA methI 2010_05 Page #724 -------------------------------------------------------------------------- ________________ deve vagere kayAMthI AvIne utpanna thAya? 705 ATha bhava kahevA. saMsIe saMkhyAta varSa AyuSavALAmAMthI ja Ave. zarIranI UMcAI AgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDI eka hajAra jana kahevI; pite jaghanya sthitivALA hoya, to UMcAI mAtra AMgaLane asaMkhyAtamo bhAga kahevI. traNa lesyA, micchAdaSTi, be ajJAna, kAyayoga, traNa samuddaghAta ane aprazasta adhyavasAye kahevA. 2. je manuSyathI Ave to saMsI ane asaMganI baMnemAMthI Ave. saMjJI saMkhyAta varSane AyuSavALAmAMthI ja Ave; tathA paryApta ane aparyApta baMnemAMthI Ave. saMkhyAtavarSavALAnuM zarIra AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne pAMcase dhanuSa jeTaluM kahevuM. 3. je devomAMthI Ave to cAre vargomAMthI Ave. 5. asurakumAra eka-be-traNa, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya; teo ye saMvanana rahita hAya (kAraNake temane asthi, zirA ane snAyu ityAdi nathI; paNa temanAM pugalo iSTa, ane manojJa che.) temanA zarIranI UMcAI AMgaLanI asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne sAta hAthanI kahevI. ane vaikriyazarIranI AgaLanI saMkhyAmAM bhAgathI mAMDIne eka lAkha jana kahevI. saMsthAna samacaturastra kahevuM; vaikriyanuM aneka prakAranuM kahevuM. cAra lesyAo, traNe daSTi, traNe jJAna (avazya) ane traNa ajJAna (vikalpa1), traNa bega, cAra 1. samyagadaSTine traNa jJAna avazya hoya; mithyAdaSTine traNa ajJAna hoya che, paNa jeo asaMjJImAMthI Ave teone aparyApta avasthAmAM vibhaga nathI hotuM. 2010_05 Page #725 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 701 zrIbhagavatIsAra saMjJA,. cAra kaSAya, pAMca Idriya, pAMca samuddhAta, be vedanA, be veda, baMne adhyavasAya, ane be bhava hoya che. nAgakumAra vagerenuM paNa tema ja jANavuM. mA. vAnavyaMtaranuM paNa tema ja. 6. tevuM ja tikonuM : paNa temane eka tejolesyA ja kahevI. tathA traNa jJAna ane traNa ajJAna avazya kahevAM. huM vaimAnikomAM kalpapapannamAMthI ja Ave; ane te paNa saudharma ane IzAna e bemAMthI ja. temanuM jyotiSka pramANe jANavuM. apakAyikonuM pRthvIkAyikonI jema jANavuM. tevuM ja tejaskAyikanuM paNa; paraMtu teo dezamAMthI AvatA nathI ema kahevuM. vAyukAyikanuM paNa tejaskAyikanI jema jANavuM vanaspatikAyikanuM pRthvIkAyikanI jema jANavuM. paNa amuka vargamAM niraMtara anaMta jIva utpanna thAya che ema kahevuM; ane bhava bethI mAMDIne anaMta kahevA. beIkiyajIvo, pRthvIkAyikanI jema jANavA. paNa apakAyikathI mAMDIne caturiMdriya sAthe ATha ane saMkhyAta bho kahevA. paMcaeNkiya tiryaMce ane manuSya sAthe ATha bhavo kahevA. devomAMthI AvatA nathI e paNa kahevuM. tevuM sAmAnya rIte traNadriyanuM jANavuM. tathA cAraIdriyanuM paNa jANavuM. paMcendriya tiryo narayika, tirya, manuSya ane devAmAMthI paNa Ave che. . narayikamAMthI Ave to sAte 2010_05 Page #726 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devA vagere kyAMthI AvIne utpanna thAya 707 pRthvInA nairiyAmAMthI Ave. ratnaprabhAnA nArakanuM asurakumAra jevuM kahevuM; paNa tenAM pudgale| aniSTa ane amaneAna kahevAM. zarIranI avagAhanA AMgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne sAta dhanuSya, traNa hAya ane i AMgaLanI kahevI. vaikriyanI AMgaLanA saMkhyAtamA bhAgathI paMdara sudha ane aDhI hAtha kahevI. temane huMDaka saMsthAna, kApAtakSezyA, cAra samuddhAta, napuMsakaveda, ane ethI A bhava kahevA. zakarAprabhAnuM paNa e pramANe kahevuM. paNa avagAhanA pranA pada 21, pR, 417-17 mAM kahyA pramANe kahevI. tathA traNa jJAna ane traNa ajJAna avasya kahevAM. ema chaThThI sudhI jAvuM, paNa avagAhanA, lesyA AdimAM phera samajI leveA. sAtamI pRthvInA nArakane ethI cha bhava, kahevA. A. betiya ceAmAMthI Ave / badhuM pRthvIkAyaka pramANe .jAvuM. pRthvIkAyakane ethI ATha bhava kahevA; ema catura driya sudhI jAvuM, pace driyamAMthI Ave te sanI-asa'nI baMnemAMthI Ave i, pRthvIkAyika pramANe jANavuM. asanI utkRSTa kALanI sthitivALAmAM utpanna thAya te ratnaprabhA peThe jANavuM, paNa parimANa eka-e-traNa ane saMkhyAtA kahevuM. peAte jadhanya sthitivALA hAya, te pRthvIkAyika peThe jANavuM. paNa ethI A bhava kahevA. sanI sakhyAta varSanA AyuSavALAmAMthI ja Ave. jo te utkRSTakALanI sthitivALAmAM utpanna thAya, te| piramANu eka-e-traNa ane saMkhyAta kahevuM. zarIra AMgaLanA 2010_05 Page #727 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra asaMkhyAtamAM bhAgathI mAMDIne eka hajAra jana kahevuM. bAkI badhuM ratnaprabhA pramANe. . je manuSyamAMthI Ave to saMjJI ane asaMgI baMnemAMthI Ave. saMsI saMkhyAtavarSa AyudhavALAmAMthI Ave; tathA te paryApta ane aparyApta baMnemAMthI Ave. saMgI manuSyanI badhI vaktavyatA pRthvIkAyikanI peThe jANavI. je te utkRSTa kAyavALAmAM janme to zarIrapramANa bethI nava AMgaLathI mAMDIne pAMcaso dhanuSa kahevuM. ane be bhava kahevA. . dezamAMthI Ave to cAre vargomAMthI Ave. vaimAnikamAMthI Ave to kalpapapamAMthI ane te paNa sahastrAra kalpa sudhInAmAMthI Ave. saudharmadevane bethI ATha bhava kahevA. leA sanakumAra, mahendra, ane brahmalekama eka pA kahevI; ane bAkI badhAne zukala kahevI. vedamAM puruSaveda kahe. 4. manuSya manuSyo cAre gatimAMthI Ave che. nArakAmAM sAtamI pRthvInAmAMthI na Ave.1 3. tiryamAM tejaskAya ane vAyukAmAMthI na Ave. jemAMthI Ave to cAre gatimAMthI Ave. e pramANe badhuM paMcaeNkiyatiryaMca pramANe sahastrAra devo sudhI kahevuM. Anata prANata, AraNa ane ayyatanuM paNa tema samajI levuM. 1. parimANa badhe vadhAremAM vadhAre saMkhyAtA kahevuM 2010_05 Page #728 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. paNa nAyI mALA avagAhane prathama cAranuM deve vagere kayAMthI AvIne utpanna thAya? 79 kalpAtItamAM paNa raiveyaka ane anuttaraupapAtaka baMnemAMthI Ave. raiveyakadevane vaikriya zarIra ne kahevuM; tenI avagAhanA AgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne be hAthanI kahevI. samacaturaDha saMsthAna, tathA pAMca samughAte kahevA, paNa kriya tathA taijasa teo karI zakatA nathI ke karaze paNa nahi, ema kahevuM. anuttaraupapAtikamAM paNa pAMcamAMthI Ave. prathama cAranuM triveyaka mujaba jANavuM; paNa avagAhanA AgaLanA asaMkhyAtamA bhAgathI mAMDIne eka hAtha kahevI. sammadASTa kahevI. traNa jJAna avazya kahevAM. bethI cAra bhava kahevA. sarvArthasiddhanI bAbatamAM te pramANe jANavuM. paNa e bhava kahevA. pa. de vanavyaMtara devanuM nAgakumAre jevuM jANavuM. tiSikenuM paNa tema ja jANavuM; paraMtu tiryamAM te saMjJI paMcaeNpriya tithI utpanna thAya ema kahevuM. teo saMkhyAtA ke asaMkhyAtA varSanA AyuSyavALAmAMthI Ave. asaMkhya varSavALAnuM zarIra pramANu bethI nava ane 1800 dhanuSathI kAMIka vadhAre kahevuM. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyanI avagAhanA kAMIka adhika navo dhanuSyathI traNa gAu sudhInI jANavI. saudharmadevanuM jyotiSika uddeza pramANe jANavuM. asaMkhyAta varSavALA saMjJI paMceMdriya tiryacane be daSTie kahevI; e jJAna ke ajJAna avazya kahevAM. saMkhyAta varSavALAne be daSTi, be jJAna ane be ajJAna avazya kahevAM. 2010_05 Page #729 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zrIbhagavatI-sAra asaMkhya vanA AyuSyavALA nI manuSyanuM pramANa ekathI traNa gAunuM kahevuM. sanakumAreAnI utpatti zarkarAprabhAnI peThe - jANukI. mAhe, brahmakSeAka ane sahasrAra sudhI e pramANe jANavuM. lAMtaka vageremAM jadhanya sthitivALA tiryaMcayeAnikane cha lesyAe kahevI; brahmakSeAka ane lAMtakamAM pAMca sahanana kahevAM tathA mahAzukra ane sahastrAramAM cAra kahevAM.1 Anata devAmAM tiryaMcayeAnike utpanna nathI thatA. sakhyAta vavALA paryApta sanI manuSyane traNa sahanana kahevAM; ane traNathI sAta bhava kahevA. traiveyaka devAne e sahanana kahevAM. vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjitamAM prathama sahanana kahevuM ane traNathI pAMca bhava kahevA. manuSyanI bAbatamAM prathama sahanana kahevuM. sarvAsiha devAnI bAbatamAM sanI manuSyAne traNa bhava kahevA, saMgI manuSya pote jaghanya kALanI sthitivALA hoya, tA pramANa ethI nava hAtha kahevuM. zataka 24 10 devanI zarama gau.--he bhagavan! meATI RddhivALA deva maraNa samaye cyavatA zaramane lIdhe keTalAka kALa sudhI AhAra nathI karatA? mahAgautama! jyAre deva maravAnI taiyArImAM hoya che, tyAre pAte jyAM utpanna thavAnA che te ThekANAne puruSa dvArA bhAgavAtI strInA garbhAzayane ~~~ joI ne zaramAya che. tathA tene dhRNA Ave che. kAraNake peAtAnI utpattimAM gaMdakIrUpa - 1. A vaktavyatA tiryaMce ane manuSyAne AzarIne jANavI. 2010_05 Page #730 -------------------------------------------------------------------------- ________________ devanI zarama 011 vIrya vagere kAraNa che ema te jue che. Ama aratine lIdhe cena na paDavAthI te deva AhAra nathI karatA. paraMtu pachI bhUkhathI thatI pIDA lAMbe kALa sahana na thavAthI AhAra kare che. pachI tenuM devaAyuSa sarvathA naSTa thatAM te jyAM utpanna thAya che, tyAMnuM AyuSa bhogave che. te AyuSa manuSyanuM jANavuM - zataka 1, udde che - TippaNa devake viSe thoDIka sAmAnya hakIkata atre ekatrita karI che : 1. devonA cAra vargomAMthI trIjA varga - jyotiSkamAM mAtra pIta - tejolesyA ja che. ahIMyAM lesyAne artha divyaleNyA eTale ke zArIrika varNa samajavo. adhyavasAyavizeSarUpa bhAvalesyA te cAre nikAyanA devAmAM che hoya che. 2. uparanA cAre devavargo Ika, sAmAnika Adi daza vibhAgomAM vibhakta che. 1. sAmAnika Adi badhA prakAranA denA svAmI Idra kahevAya. 2. AyuSa AdimAM IdanI samAna eTale ke je amAtya, pitA, guru AdinI mAphaka pUjya che, paraMtu jenAmAM phakta itva nathI, te 1. devane AhAra eTale tathAvidha pugalone manathI grahaNa karavAM te. - 2. mahAddhivALe deva marIne nAraka ke deva tathA tiryaMca nathI thato. 2010_05 Page #731 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra sAmAnika kahevAya che. 3. maMtrI athavA purohita jevA te trAyazciMza. 4. mitra jevA te pAriSada. 5. zastra ugAmIne pITha pachavADe UbhA rahe te AtmarakSaka. 6. sarahadanI rakSA kare te kapAla. 7. sainika ke senApati jevA te anIka. 8. nagaravAsI jevA te prakIrNaka. 9. dAsa jevA te abhiyogya ane 10 atyaMja jevA te kiTibaSika. paraMtu vyaMtaro ane jyotiSThomAM trAyazciMza ane lokapAla nathI. bhavanavAsamAM ane vyaMtaramAM be be iMdra cheH camara ane bali asurakumAromAM; dharaNa ane bhUtAnaMda nAgakumAremAM i.1 3. bhavanapati ane vyaMtara jAtinA dezamAM zArIrika varNapa dravyalesyA cAra ja che: kRSNa, nIla, kApita ane teja. 4. daze prakAranA bhavanapati jaMbupamAM AvelA sumeru parvata nIce, enA dakSiNa ane uttara bhAgamAM tIrachA aneka kaTAkeTI lakSa yojana sudhI rahe che. asurakumAre mATe bhAge AvAsamAM ane kyAreka bhavanamAM vase che tathA nAgakumAra Adi moTe bhAge bhavanamAM ja vase che. ratnaprabhAnA pRthvIpiMDamAMthI UMce nIce eka eka hajAra yojana choDI daIne, vacalA eka lAkha aottara hajAra yojana parimANa bhAgamAM AvA dareka jagAe che. paraMtu bhavane 1. juo vidyApITha prakAzita tattvArtha sUtra pA. 176; a0 2010_05 Page #732 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TimpaNa 713 to ratnaprabhAmAM nIce nevuM hajAra janapramANa bhAgamAM ja che. AvAso moTA maMDapa jevA hoya che, ane bhavana nagara jevAM hoya che. * 5. avadhijJAnano viSaya : avadhijJAnanuM sAmarthya upara uparanA devAmAM vadhAre che. pahelA ane bIjA svarganA devone nIcenA bhAgamAM ratnaprabhA sudhI, tIrachI bhAgamAM asaMkhyAta lAkha jana sudhI ane UMcA bhAgamAM pitapitAnA vimAna sudhI jANavAnuM sAmarthya hoya che. trIjA ane cethA svarganA devene nIcenA bhAgamAM zarkarA prabhA sudhI, tIrachI bhAgamAM asaMkhyAta lAkha jana sudhI ane urdhva bhAgamAM pitapotAnA bhavana sudhI jovAnuM sAmarthya che. e rIte vadhatAM vadhatAM anuttara vimAnavAsI devo saMpUrNa lokanAlIne joI zake che. 6. gamanakriyAnI zakti ane pravRtti upara uparanA devomAM eAchAM hoya che. kemake upara uparane devAmAM uttarottara mahAnubhAvatA ane udAsInatA adhika hevAthI dezAMtara viSayaka krIDA karavAnI rati ochI thatI jAya che. zakti game teTalI hoya te paNa koI deva nIcenA bhAgamAM trIjA narakathI AgaLa gayo nathI ane jaze nahi. 2010_05 Page #733 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vizeSa kathana bhavanavAsI deve gau--he bhagavan! badhA asurakumAre sarakhA AhAravALA ane sarakhA zarIravALA che ? ma-nA gautama! asurakumAre be prakAranA che : meTAzarIravALA ane nAnA zarIravALA. temAM meTA zarIravALA ghaNA pugano AhAra kare che, ghaNe upanizvAsa le che, vAraMvAra AhAra kare che; tathA vAraMvAra 1. temanuM nAnAmAM nAnuM zarIra AMgaLanA asaMkhyaya bhAga jeTaluM che, ane meTAmAM meTuM sAta hAthanuM che. vaikeya zarIra to meTAmAM moTuM eka lAkha ejananuM che. 2. enA saMbaMdhamAM sAmAnya niyama e che ke daza hajAsa varSanA AyuSavALA devo eka eka divasa vacamAM choDIne AhAra le che; palyopamanA AyuSavALA devo dinapRthakatvanI pachI (bethI nava sudhI) AhAra le che; ane sAgaropamanA AyuSavALA mATe e niyama che ke, jenuM AyuSa jeTalA sAgaropamanuM te teTalA hajAra varSa pachI AhAra le che. 2010_05 Page #734 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavanavAsI de " 715 usaniHzvAsa le che. paNa nAnA zarIravALA tethI UlaTuM kare che. gau0-he bhagavana ! badhA asurakumAro sarakhA karmavALA che? ma-nA gautama ! jeo pahelAM utpanna thayelA che. teoe ghaNuM azubha karma ekaThuM karyuM hovAthI mahAkarmavALA. che; ane je pachI utpanna thayelA che. teo alpa karmavALA, che. te pramANe pahelAM utpanna thayelAonuM zubhakarma kSINa thayuM hovAthI teone zubha varNa ane zubha lesyA paNa. ghaTI jAya che. gau0--he bhagavana ! badhA asurakumAra sarakhI. vedanAvALA che? ma-nA gautama ! je asurakumAra saMjJibhUta che, 1. sAmAnya niyama e che ke, jema jema devAnI sthiti vadhatI jAya, tema tema usanuM kAlamAna paNa vadhatuM jAya. jemake daza hajAra varSanA AyuSavALA devane eka eka usa sAta sAta rastAkaparimANu kALamAM thAya; eka popama AyuSavALAne eka divasamAM eka ja hoya; ane sAgaropama AyuSyavALAnuM AyuSa jeTalA sAgaropamanuM hoya teno eka eka upha sa teteTale pakhavADiye thAya che. 2. teonuM citta ati kaMdarpa ane darpa yukta hovAthI aneka prakAranI yAtanA vaDe nArakone pIDA pamADatA teo ghaNuM azubha kama ekaThuM kare che.---TIkA 3. saMjJA eTale samyagadarzana. pahelAM asaMjJI hoI pachI saMjJI thayA hoya, arthAt mithyAdarzana choDIne jeo janmathI samyagadarzanayukta utpanna thayelA hoya te saMkSibhUta kahevAya 2010_05 Page #735 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra teone pote karelI cAritranI virAdhanA yAda AvatI hovAthI cittane saMtApa thAya che, tethI teo mahA vedanAvALA che. paNa je asaMgnibhUta - mizrAdaSTie che tenuM mana upatAparahita che, mATe teo ochI pIDAvALA che. - zataka 1, udde 2 e pramANe svanitakumAre sudhI jANavuM. gau---he bhagavana! asurakumAronA idra ane teonA rAjA camaranI sudharmA nAmanI sabhA kyAM rahelI che? ma-he gautama ! jabuddhIpamAM rahela meruparvatanI dakSiNa bAjue tIrachI asaMkhya dvIpa ane samudro oLaMgyA pachI aNavara nAmano dvIpa Ave che. te dvIpanI vedikAnA AvelA cheDAthI AgaLa vadhIe tyAre aNedaya nAmane samudra Ave che. temAM 4ra lAkha yeAjana UMDA UtaryA bAda te ThekANe tigicchakaphUTa nAmano utpAtaparvata Ave che. te parvata mULamAM vistRta che, vacce sAMkaDe che ane upara vizALa che. te pahADa A ratnamaya che. te parvatanA uparanA samataLa bhAgamAM eka moTo mahela che. te tigichikaphUTa parvatanI dakSiNe aruNodaya samudramAM kareDa, paMcAvana kareDa, pAMtrIsa lAkha ane pacAsa hajAra yojana tIra chuM gayA pachI, tathA nIce ratnaprabhA pRthvIne 40 hajAra yojana jeTale bhAga avagAhyA pachI, asuranA rAjA camaranI camacaMcA nAmanI - 1, tiyokamAM javA sAru jyAM AvIne amara utpatana kare - UDe te sthaLanuM nAma "upAtaparvata" kahevAya. 2010_05 Page #736 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 717 bhavanavAsI de rAjadhAnI Ave che. teno killo 150 jana UMce che. te killo nIce 50 ejana pahoLA che ane upara tera jana pahoLe che. tene eka eka bAhumAM pAMcase pAMca daravAjA che. tenI UMcAI 250 yojana che, ane vistAra 125 pejana che. temAM tenI sudharmAsabhA vagere AvelAM che. - zataka 2, udde 8. mokA nagarInA naMdana caityamAM bhagavAnanA bIjA ziSya. agnibhUti pUche che : he bhagavana ! asurarAja camara kevI. trAddhi, kAMti, baLa, kIrti, sukha, prabhAva ane vikrvANa zaktivALe che? maM-he gautama ! te tyAM 34 lAkha bhavanAvAsa.. upara, 64 hajAra sAmAnika devo upara, 33 trAyazciMzaka devo upara, cAra lokapAlo upara, pAMca paTarANuo upara sAta senAe upara, tathA be lAkha pa6000 AtmarakSaka devo upara ane bIjA nagaravAsI de upara sattAdhIzapaNuM bhogavato vihare che. e camara AkhA jabudIpa , paNa A tIrachA lokamAM paNa asaMkhya dvIpa ane samudra sudhInuM * -- -- 1. vigata mATe juo jIvAbhigamasUtra pa21-632. 2. temane janma magadha dezanA gobara gAmamAM gautama gotrIya vipra zrI vasubhUtine tyAM pRthvIdevInI kUkhe thayo hato. dIkSA samaye te 43 varSanA hatA. bAda te 12 varSa chadmasthapaNe ane 16 varSa kevaLIpaNe vidyamAna hatA. temanuM kula AyuSya 74 varSanuM hatuM. temanuM nirvANa mahAvIranA jIvanakALamAM ja rAjagRhamAM. thayuM hatuM. 2010_05 Page #737 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra sthaLa asurakumAradeva ane devIothI gADha bharAI jAya teTalAM badhAM rUpe viturvI zake che.1 -- zataka 3, udde 1 trIjA kAzyapagotrIya vAyubhUti anagAra bhagavAnane asurarAja bali viSe pUche che. tenAM bhavano trIsa lAkha, sAmAnika 60 hajAra; bIjuM badhuM camara pramANe jANavuM. agnibhUti nAgarAja dharaNa viSe pUche che. tenA bhavanAvAso 44 lAkha, sAmAniko cha hajAra, trAyazviMzake 33, lokapAlo ja, paTarANIo che, AtmarakSako 24 hajAra : bIjuM badhuM upara pramANe. e pramANe svanitakumAro, vAnagaMtare tathA jyotiSa paNa jANavA. vizeSa e ke, dakSiNa dizAnA badhA Iko viSe agnibhUti pUche che, ane uttara dizAnA viSe vAyubhUti * vyaMtarane ane jyotiSikAne trAyazciMze tathA lokapAlo nathI hotA. teone cAra hajAra sAmAnika ane 1. asurakumAre mAM je mithyAdaSTi che, te dhAre tethI UlaTuM rU5 vikarvI zake che; paNa je samyagadRSTi che, te jevuM dhAre tevuM rUpa vika che. - zataka 18, udde pa 2. te paNa idrabhUti ane agnibhUti e be gaNadharanA sagA bhAI hatA. temanI dIkSA samaye uMmara 42 varSa hatI. te 10 varSa chadmastha rahyA ane 18 varSa kevalI paNe rahyA. kula AyuSa 30 varSanuM. 2010_05 Page #738 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAnikA 719 16000 AtmarakSaka hoya che. darekane cAra cAra paTarANI hoya che.* - zataka 3, udde 1 cabhara vagere idrone traNa traNa sabhAo heya che. temanAM nAma zamikA, caMDA ane jAtA che. pahelI sthira svabhAvavALI che, bIjI caMDa che, ane trIjI kopa vagere bhAvone vagara prayojane paNa bhajanArI che. e traNe sabhA kramapUrvaka atyaMtarA, madhyamA ane bAhyA che. prathama sabhAmAM 24000 sabhAsado che, bIjImAM 28000 ane trIjImAM 3ra000. prathama sabhAmAM 350 devIo, bIjImAM 300 ane chellImAM 250 devIe sabhAsada che. e pramANe bali vagerenuM paNa jANavuM. paNa sabhAsada badhethI cAra cAra hajAra ochA karavA, ane devIomAM so so umeravI. - zataka 3, ude. 10 2 vaimAnike IzAnaMdanA lokapAle, temanAM vimAno, ane rAjadhAnIo mATe zataka 4, udde 1-8; mAM joyuM. zakarAjanA lokapAlo vagerenA varNana mATe juo zataka 3, udde che. tene cAra lokapAlo cheH sema, yama, varuNa ane vaizramaNa. semarAjAnI * asurakumAra vagerenI paTarANIonAM nAma vagerenuM varNana zataka 10, udde pamAM che. 1. ema bIje ThekANe paNa thatA pheraphArane mATe juo vAbhigama sUtra 5. 164-174 tathA 388-390. 2010_05 Page #739 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 720 zrIbhagavatI-sAra 3 AnAmAM A devA rahe che H semakAyikA, seAmadevakAyikA, vidyutsubhArA, vidyutatkumArI, agnikumAra, agnikumArI, vAyukumAra, vAyukumArIe, cadro, sUryAM, graheA, nakSatrA, tArAe vagere. aMtirakSamAM je utpAtA thAya che, te badhA sema mahArAjAnI jANamAM ( vazamAM ) che, te jevAke : grahada Da,1 grahamusala, 1 grahagarjanA, grahayuddha, re abravRkSa, gadhavanagara, ulkApAta, digdAha, cUpaka, yakSajvalita, dhUmikA, ahikA, rajAta,* cadroparAga (grahaNa ), OparAga, praticaMdra ( bIjA dro ); udakamatsya ( iMdradhanuSanA khaDe1 ); kapihasita ( vAdaLAM vinAnA AkAzamAM vIjaLIne jhabakArA ); ameAdha ( sUryanA udaya ane asta vakhate sUryanA kiraNanA vikArathI thatA lAMbA lIsoTA : pUrvAdi dizAnA patranA, vAtAdvrAma ( ThekANA vinAnA patranA ), ( samudranA kalleAlanI peke vAtA pavatA ), ( pavananI eLIe ), gujatA pavanA (gujAvAtA), jhaMjhAvAtA ane ( taNakhalAM vagere pheravanArA ) savakavAtA. vAtAtkalikA maMDalikAvAta yamarAjAne nIcenI vastue jANamAM ( vazamAM ) che Diba ( vidno ), Damara ( eka rAjyamAM ja rAjakumAra vageree 1. traNa cAra graheAnI lAMbI hAra vI. 2. eka dakSiNamAM ane eka uttaramAM evI rIte sAmasAMnI hAramAM be graheAnuM rahevuM te. 3. ajavALiyAnA divaseAmAM paDA, bIja ane trIja sudhI je vaDe sabyAnA IMDA DhaMkAya che te. 4. dizAnuM rajasvalapaNuM.. 2010_05 Page #740 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika karelA upadravo), kalaha, bela, khAra (paraspara matsare ), mahAyuddho, mahApuruSanAM maraNa, dubUta (bhANasa, anAja vagerene nukasAna pahoMcADanArA naThArA jIvo), rege, mahAmArIo, vedanAo, vaLagADe, ekAMtariyA vagere tAva, dAha, saDe, ajIrNa, pAMDuroga, zaLa, marakI, mahAmArI vagere. - varuNarAjAnI jANamAM ativRSTi, maMdavRSTi, suSTi, duSTi, udabheda (pahADa vageremAMthI pANInI utpatti), udakabhIla (taLAva vageremAM pANIno samUha), apavAha (pANInuM thoDuM vahevuM), pANIne pravAha, gAmanuM taNAI javuM, prANukSaya, vagere badhA che. vizramaNanA tAbAmAM loDhAnI vagere khANe, mAlyAdinI vRSTi, annAdinI vRddhinahAni, nadhaNiyAtAM ghare, jamInamAM dATelI saMpatti vagere che. - zataka 3, udde 7 lavasattamade lavasattama eTalA mATe kahevAya che, ke koI juvAna tathA kuzaLa puruSa zIdhratApUrvaka DAMgara ghauM vagerenA sAta lava (koLI) jeTalA samayamAM tIrNa dAtaraDAthI kApI nAkhe, teTaluM AyuSa (sAta lava jeTaluM). temane vadhAre hota, te te devo te ja bhavamAM siddha thAta. anuttaraupapAtika de pAse anuttara (sarvottama) zabdAdi hoya che, mATe te anuttaraupapAtika kahevAya che. cha aMkanA tapa vaDe jeTalA karmanI nirjarA thAya teTaluM karma bAkI rahe tyAre anuttarapapAtika devapaNe utpanna thavAya. - zataka 14, udhe 46 2010_05 Page #741 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatI sAra leAkAMtika vimAne A kRSNarAjionAM ADe avakAzAMtaramAM AvelAM che, ane vacamAM riSTAbha vimAna che. jAtanA leAkAMtika devA rahe gAya, tuSita, varuNa, vacamAM riSTadeva rahe che. A sAgare pamanI che. ATha leAkAMtika vimAneAmAM A cheH sArasvata, Aditya, dvi, avyAbAdha ane Agneya; tathA lekAMtika vimAnAmAM sthiti asakhya hajAra yeAjanane aMtare leAkAMtika AvelA che. A vimAnAmAM aneka vAra pUrve sarva vA pRthvIkAyikAdi paNe utpanna thayA che; paNa devapaNe anaMta vAra nathI utpanna thayA. vimAnAthI lekAMta tathA anaMta vAra zataka 6, udde. p 3 asurakumAreAnI sthiti ochAmAM ochI daza hajAra varSanI, ane vadhAremAM vadhAre sAgareApama karatAM vadhAre kahI che. te echAmAM echA sAta stAka vaDe, ane vadhAremAM vadhAre pakhavADiyA karatAM vadhAre kALa gayA pachI zvAsa le ane niHzvAsa mUke. tee AhAranA* abhilASI che. * temane AhAramAM AvatAM pudgalA pILAM, dheALAM, suga dhI, khATAM, madhurAM, komaLa, haLavAM, cIkaNAM ane uSNu hAya che. paNa nArakAmAM kALAM, nIlAM, dugA~dhI, tIkhAM, kaDavAM, karkaza, bhAre, TADhAM ane lukhAM heAya che. nArako ane devAne acitta AhAra hevA paNa pRthvIthI mAMDIne manuSyane sacitta, acitta ane mizra AhAra heve. 2010_05 Page #742 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vimAnike 723 temane AhAra be prakAra che: Abheganirvartita eTale ke jJAnapUrvaka karelo, ane anAganirvartita eTale ajJAnapUrvaka karelo. je Abhoganirvartita AhAra che teno abhilASa teone ochAmAM ochI cAra TaMka-eka divasa pachI - ane vadhAremAM vadhAre hajAra varSa karatAM vadhAre kALa gayA pachI thAya che. anAganirvartitane abhilASa to niraMtara thayA kare che. nAgakumAranI ochAmAM ochI sthiti daza hajAra varSanI, ane vadhAremAM vadhAre kAMIka UNAM be palyopamanI che. teo ochAmAM ochA sAta stoke ane vadhAremAM vadhAre be thI nava muhUrtanI aMdara zvAsa le ane mUke. teone AgaLa AhArane abhilASa ochAmAM ocho eka divasa pachI ane vadhAremAM vadhAre be thI nava divasanI aMdara thAya che. ema svanitakumAra sudhI kahevuM. - narayikonI sthiti echAmAM ochI daza hajAra varSanI ane vadhAremAM vadhAre 33 sAgaropamanI che. teo atyaMta du:khI hovAthI satata zvAsa mUke che ane te che; teone Abhoganirvartita AhArane abhilASa aMtarmuhUrta Ada thayA kare che. 1. varSAkALamAM mUtra vagere vadhAre thAya che, tethI ema jaNAya che ke zarIramAM zIta pudgalo adhika gayAM hovAM joIe. jema te zIta yugalone AhAra abhiprAya vinA - anAganivartita che - tema ja asurakumArone paNa anAganirvalita AhAra hoya che. 2010_05 Page #743 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAbhagavatI-sAra pRthvIkAyikonI sthiti ochAmAM ochI aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre bAvIsa hajAra varSanI kahI che. teo vimAtrAe eTale vividha kALe zvAsa le che. teone AhArano abhilASa niraMtara hoya che, teo vyAdhAta na hoya to ye dizAmAMthI AhAra le che. paNa jo vyAghAta hoya, to traNa dizAmAMthI, cAra dizAmAMthI ane pAMca dizAmAMthI le che. 1 e pramANe jalakAyika, agnikAyika, vAyukAyika tathA vanaspatikAyika sudhI jANavuM. vizeSa e ke jenI je sthiti hoya te kahevI ane vividhapaNe ullAsa jANavo. beIjiyanI sthiti bAra varSanI che, ane ullAsa, vimAtrAmAM che. AhArane abhilASa asaMmeya samayavALA aMtarmuhUrtamAM vimAtrAmAM thAya che. bekiya jIvone AhAra be prakArane kahyo che : rAmAhAra, eTale ke rUvAM dvArA levAto AhAra, ane prakSepAhAra, eTale ke mukhamAM levAIne thato AhAra. temAM - 1. te vyAghAta temane lokAMtanA khUNAo viSe saMbhave che; jyAre pRthvIkAyane java nIcenA athavA uparanA khUNA viSe rahelo hoya, tyAre nIce aloka hoya che, tema ja pUrva tathA dakSiNane viSe aloka hoya. A pramANe traNa dizA aloka vaDe AcchAdita hovAthI anya traNamAMthI, AhAra saMbhave che. 2. te sarvanI ochAmAM ochI sthiti aMtarmuhUrta nI che, ane vadhAremAM vadhAre apakAyanI sAta hajAra varSa, tejasanI traNa ahorAtranI, vAyunI traNa hajAra varSanI ane vanaspatikAyanI daza hajAra varSanI che. 2010_05 Page #744 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 75 vimAnike teo je pudgalone ramAhArapaNe grahe che, te badhAM saMpUrNapaNe khAvAmAM Ave che, ane je pudagalo prakSepAhArapaNe levAmAM Ave che, temAMne asaMkhya bhAga khAvAmAM Ave che, ane bIjA aneka hajAra bhAgo cakhAyA vinA tema ja sparzIyA vinA ja nAza pAme che. temAM nahIM sparzayelA pugalo cakhAyelA karatAM anaMtagaNuM che. traNaIdriyavALAnI vadhAremAM vadhAre sthiti 49 rAtrIdivasa, tathA cAra iMdriyavALAnI cha mAsanI che. bAkI badhuM pUrva pramANe. paMcediya tiryaMconI vadhAremAM vadhAre sthiti traNa palyopama che. teone ucAsa vimAtrAmAM che. teono Abhoga AhAra ochAmAM oche aMtarmuhUrve ane vadhAremAM vadhAre cha TaMke - be divasa gayA pachI - hoya che. te pramANe manuSyanuM jANavuM; paNa AhAra ochAmAM oche aMtarmuhUrte -ane vadhAremAM vadhAre ATha TaMke - traNa divasa gayA pachI hoya che. vAnavyaMtaronI ochAmAM ochI sthiti dazahajAra varSanI, ane vadhAremAM vadhAre palyopamanI che. bAkI badhuM nAgakumAranI peThe jANavuM. e pramANe jyotiSka devonuM paNa jANavuM. paNa temane ochAmAM ochuM ane vadhAremAM vadhAre bethI nava muhUrta pachI zvAsa hoya che. ane AhAra ochAmAM ochA ane vadhAremAM vadhAre bethI nava divasa pachI hoya che. teonI ochAmAM ochI sthiti 2010_05 Page #745 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vas zrIbhagavatI-sAra palmeApamanA AThamA bhAganI, ane vadhAremAM vadhAre pamepama uparAMta eka lAkha varSanI che. vaimAnikAnI sthiti patyeApamathI ArabhI. tetrIsa sAgaropama sudhI jANavI. temAM ochAmAM ochI saudha te AzarIne ane vadhAremAM vadhAre anuttara vimAnavAsIone AzarIne samajavI. ucchvAsanuM paNa ochAmAM ochuM pramANa ochI sthitivALAone AzarIne ane vadhAremAM vadhAre pramANa vadhAre sthitivALAne AzarIne jANavuM. vaimAnikAmAM jenI jeTalA sAgarApamanI sthiti hAya, teTalA pakhavADiye temanA ucchvAsa ane teTalA hajAra varSe AhAra. samajave.1 zataka 1, urdU. 1 1. ochAmAM AA bethI nava divasa pachI ane vadhAremAM vadhAre tetrIsa hantara varSa pachI. [prathama AMkaDA ochAmAM AchAnA, ane pachInA vadhAremAM vadhArenA ema gaNatAM saudha methI nava divasa - e hantara varSoM; izAna tenAthI thoDA vadhAre samaya baMnemAM; sanakumAra be hAra va - sAta hAra va; sAhedra tethI gheADe! vadhAre samaya; (have pachInA badhA AMkaDA teTalA henara varSanA gaNavA ). brahmaloka 7-16 lAMtaka 10-14; mahAzuka 14-17; sahasrAra 17-18; Avata 1819; prANata 1920; AraNa 20-21; acyuta 21-22; traiveyanI traNa trikA anukrame 22-23, 23-24, 24-25, 25-26, 26-27, 27-28, 28-29, 29-30, 30-31; vijrathI mAMDI aparAjyi 31-33; ane sarvA siddha 33-33,] 2010_05 Page #746 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika AhAra viSe bIjI keTalIka vigato A pramANe che : vartamAna bhAvanI apekSAe narayike pAMca IndriyavALA jIvonAM zarIra ja khAya che. tevuM svanitakumAre sudhI jANavuM. pRthvIkAyike ekedriyanAM zarIre khAya che ema be indriyavALA be diyajInAM, traNa idhivALA traNa IdriyavALA jIvonA ane cAra iMdriyavALA cAra IdriyavALA jIvonAM zarIrane khAya che. je jIva jeTalI Idriyone dhaNI hoya, teTalI IdriyavALA jIvonAM zarIra khAya che. te pramANe vaimAnika sudhI jANavuM. nairayiko rAmAhAravALA ja che, prakSepAhAravALA nathI. e pramANe eka IdriyavALA che ane badhA de viSe paNa samajavuM. be IdriyavALA jIvothI mAMDIne manuSya payatanA remAhAra tema ja prakSepAhAra karanArA che. - AhArInA vaLI be prakAra che: jAhArI eTale AkhA zarIra dvArA thaI zake tevo AhAra karanArA, ane manebhakSI. nairayike jAhArI che; e pramANe badhA audArika zarIradhArI mATe samajavuM. vaimAnika sudhInA badhA devo jAhArI che tema ja manabhakSI paNa che. jeo manabhakSI devo che, teone "ame mane bhakSaNa karavAne IcchIe chIe' evI IcchA thatAM ja te devone ISTa ane priya pugalo te devanA bhakSaNarUpe Ave che. e rIte mane bhakSaNa karyA bAda temanuM icchAmana cAlyuM jAya che. prajJApanA pR. 498-511 2010_05 Page #747 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra ratnaprabhA pRthvImAM nAnAmAM nAnuM zarIra AgaLanA asaMkhyaya bhAga jeTaluM che; ane vadhAremAM vadhAre sAta dhanuSa traNa hAtha ane cha AMgaLa che. tyAMnA nArAne traNa zarIra kahyAM che. vaikriya, tejasa ane kArmaNa. teonAM zarIra saMhanana-bAMdhA vinAnAM che. temanA zarIramAM hADakAM, zirA ane snAyu nathI. temanA zarIranAM pudgale aniSTa, akAMta, apriya, azubha vagere che. temanA zarIre be prakAranAM che. bhavadhAraNIya - jyAM sudhI jIve tyAM sudhI rahenArA; ane uttarakriya. te baMne prakAranAM zarIre huMDa saMsthAna (AkRtivALAM che. temanI lesyA kApata che. teo samyagdaSTi, mithyAdaSTi ane samyamithyAdRSTi che. temAM jeo jJAnI che, teone traNa jJAna niyamapUrvaka hoya che, ane jeo ajJAnI che, tene traNa ajJAna vikalpa hoya che. teone mana-vANI-kAyA traNenA vyApAre che. 1. sarva aMgopAMga kulakSaNa - hInAdhika hoya te phaMDa saMsthAna kahevAya. juo "aMtima upadeza" pA. 130. 2. jeo samyakatva sahita utpanna thAya che, teone janmakALathI mAMDIne bhavapratyaya avadhijJAna hoya. 3. jeo saMjJIothI utpanna thayelA hoya che, teone bhavapratyaya vibhaMga hovAthI teo traNa ajJAnavALA hoya che, ane jeo asaMjJIothI utpanna thayelA hoya che teone janma lIdhA pachI prathama aMtamuM hUta vItyA bAda virbhAgajJAna Upaje che; mATe teone pahelAM to be ajJAna hoya che, ane pachI traNa. 2010_05 Page #748 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnike ema sAthe pRthvIomAM jANavuM. mAtra zyAmAM bheda cheH pahelI ane bIjImAM kApata legyA che, trIjImAM mizra ( kApota-nIla) che, cothImAM nIla che, pAMcamImAM mizra (nIla-kRSNa) che, chaThThImAM kRSNa che, ane sAtamImAM paramakRSNa che. asurakumAre kapAye krodha, mAna, mAyA, lobha ema na gaNavA, paNa lebha, mAyA, mAna ane kodha e prakAre gaNavA. temanAM zarIra paNa saMvanana vinAnAM che. temanA zarIranAM pudgala ISTa ane suMdara hoya che. temanuM zarIra samarasa saMsthAnavALuM che. teone kRSNa, nIla, kApata ane tejelesyA ema cAra lesyA che. pRthvIkAyikone traNa zarIra gaNavAM: audArika, taijasa ane kAmaNa. temanAM zarIra paNa saMhanana vinAnAM che. temanA zarIranAM pugalo sArAM ane narasAM bane kahevAM. temane be prakAranuM zarIra na kahevuM. temane cAra lesyAo kahevI. teone miyAdaSTi ja jANavA. teone prathama be ajJAna ja hoya, tathA kAyayoga ja hoya. apakayikomAM paNa pRthvIkAyikenI peThe kaI deva ke de devalokathI AvIne utpanna thAya che, tyAre temAM tejolezyA paNa hoya che. eTale cAre lesyA gaNavI. bAkI badhuM pRthvIkAyika peThe jANavuM. teja kAyikamAM deva utpanna nathI thatA, eTale tejesthA na kahevI. vAyukAmAM audArika, vaikriya, taijasa ane kAzmaNa ema cAra 2010_05 Page #749 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra zarAra kahevAM. vanaspatikAyike pRthvIkAyikenI peThe ja jANavA. be diyathI mAMDIne cAra iti sudhInA vikalaiMdriyane samyagdaSTi ane mithyAdaSTi ema be dRSTi kahevI, ane (samyaktva hovAne kAraNe ja) matijJAna ane zrutajJAna paNa kahevAM, tathA be ajJAna paNa kahevAM. temane vacanayoga ane kAyayoga ema be pega jANavA. tejalezyA ahIM na kahevI. paMcaeNkriya tiryone paNa narayikenI peThe kahevA. temanAM zarIra cAra - kahevAM audArika, vaikriya, taijasa ane kArpaNa. temane cha saMhanana kahevAM; ane dhye saMsthAna kahevAM. teone lesyA paNa chaye kahevI. manuSyone audArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane kAmaNa ema pAMca zarIra kahevA; ye saMhanana kahevAM; Iye. saMsthAna kahevAM, pAMce jJAna kahevAM, ye lesthAo kahevI. bhavanavAsInI peThe vInavyaMtara, jyotirSika ane vaimAnika jANavA. vyaMtaranI bAbatamAM ja lobhane AdimAM mUko, bAkInAmAM nahi. jyotikone eka tejolesyA ja kahevI; traNa jJAna kahevAM ane traNa ajJAna kahevAM 1. AsvAdanabhAve ahIM samyakatva saMbhave che. 2. kAraNake tyAM asaMjJI jIvone utpAda nathI, mATe aparyAptAvasthAmAM paNa virbhAgajJAna hoya che. 2010_05 Page #750 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaimAnika 731 vaimAnikenI bAbatamAM telesyAthI mAMDIne traNa besyAo kahevI. bAkI traNa jJAna ane traNa ajJAna kahevAM. - zataka 1, udde pa. narayike AraMbhavALA che, ane parigrahavALA che. kAraNake, teo pRthvIkAyathI mAMDIne trasakAyano samAraMbha kare che; teoe zarIra, karmo, tathA sacitta, acitta ane mizra dravyo parigrahIta karyA che. asurakumAre paNa tevA ja che. teoe to uparAMtamAM deva, devIo, Asana ane zayana vagere parigrahIta karyA che. narayikonI peThe ekeriyenuM jANavuM. teoe pratyAkhyAna na kareluM hovAthI teone parigrahI gaNavA. beIdiyathI mAMDIne caturiMdriya sudhInuM paNa tema ja jANavuM. paMcaeNkie parvata, zikhare, jala, thala, bila, guhA, jharA, jalasthAna, kyArA, kUvA, taLAva, udyAna, vana, vRkSa, devakula, Azrama, paraba, stUpa, khAI, kilA, devabhuvana, rAjabhuvana, sAmAnya ghara, hATa, zRMgATaka (siMgoDAnA AkArane) mArca, trikamArga catuSkamArga, catvara (jyAM sarva rastA bhegA thAya te), zakaTa, yAna, aMbADI, ghoDAnAM palANa, DALI, menA, sukhapAla, loDhI, leDhAnAM kaDAyAM, bhavanapatinA nivAsa, deva, manuSya, tiya ane Asana-zayanAdi parigrahIta karyA che. tema ja manuSyo jANavA. vanavyaMtaro jyAtiSka ane vaimAnikone bhavanavAsIonI jema jANavA. - zataka 5. udde 7* 2010_05 Page #751 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #752 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sA khaMDa 9 mA nAraka-khaDa. 2010_05 Page #753 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #754 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathana gau- bhagavad ! sAte narakapRthvIomAM nArakInAM raheThANe keTalAM kahyAM che? * maha-he gautama ! sAta narakabhUmiomAM nArakInAM raheThANanI saMkhyA nIce mujaba che : pahelImAM trIsa lAkha, bIjImAM pacIsa lAkha, trIjImAM paMdara lAkha, 4thImAM dasa lAkha, pAMcamImAM traNa lAkha; chaThThImAM navvANuM hajAra, navase paMcANuM, ane sAtamImAM pAMca ja che. - zataka 1, urdU. 5 badhA narayika sarakhA AhAra, zarIra ityAdivALA nathI. je meTA zarIravALA che te ghaNA pudgalono 1. moTAmAM moTuM pAMcaseM dhanuSa, ane ochAmAM ochuM AgaLanA asaMkhya bhAga jeTaluM. vekiya zarIra moTAmAM meTuM eka hajAra dhanuSanuM. 2010_05 Page #755 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra AhAra kare che, ghaNe usa niHzvAsa le che, ane te badhuM vAraMvAra kare che. nAnA zarIravALAnuM tethI UlaTuM jANavuM. je nairayiko pUrve utpanna thayelA che. teo alpa karmavALA, che, kAraNake temaNe pitAnAM AyuSa vagere karmone meTo bhAga anubhavI lIdho che; ane je navA utpanna thayA che, te vadhAre karmavALA che. te ja rIte jeo pUrve utpanna thayA che, te vizuddha varNavALA che, ane pachI utpanna thayelA avizuddha varNavALA che. tevuM ja lesyAnuM paNa jANavuM. vedanAnI bAbatamAM, je saMjJibhUta che, te moTI vedanAvALA, che; kAraNa ke temane pastAvo thAya che. ane agnibhUta ochI vedanA vALA che. vaLI temAM je samyagadaSTi che, teone miyAdaSTipratyayA sivAyanI bIjI AraMbhika Adi cAre kriyA hoya che, ane mithyAdaSTine pAMce hoya che. -zataka 1, ude0 . ga -he bhagavana ! nairayike bhAre (guru) che ke haLavA (laghu) che, bhAre-haLavA (gurulaghu) che ke (agurulaghu) nahIM bhAre-nahIM haLavA che ! maha-he gautama ! teo guru-ladhu che, tathA agurulaghu che. kAraNake vaikriya ane tejasa zarIranI apekSAe teo gurulaghu che; ane jIva tathA karmanI apekSAe agurulaghu che. - zataka , udde 9 AgaLa aa, 17, 2010_05 Page #756 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya graMthana pANa gau he bhagavan ! narkagati keTalA kALa sudhI upapAta vinAnI kahI che? [arthAta kAI navA nArakI na Upaje evuM keTalA samaya ane ! ] ma--he gautama ! echAmAM ochA eka samaya, ane vadhAremAM vadhAre bAra muddata, tevuM ja pace driya tiryaMca gatimAM, manuSyagatimAM ane devatimAM jANyuM. ratnaprabhAdi sAta pRthvIomAM utpAda-virahakALa anukrame A pramANe che . 24 muddata, sAta ahArAtra, paMdara ahArAtra, eka mAsa, e mAsa, cAra mAsa ane cha mAsa. ochAmAM oche utpAdivaraha eka samayanA che. e pramANe nAnA viraha saMbaMdhI paNa jANavuM. ane saMkhyA : eka-e-traNasabhyeya ane asaMkhyeya ve eka samaye Upaje che, ve che ane te che. tiya cagatimAM, vikale kriyA ane samUchimenA vadhAremAM vadhAre virahakALa bhinna muddatane che, ane gaja thavAne bAra munA che; e badhAnA echAmAM ochA virahukALa eka samayanA che. eka iMdriyavALA jIvAne virahakALa ja nathI. manuSyagatimAM gajone vadhAremAM vadhAre virahakALa Ara muddatane che, ane samUchimane 24 muddA che. anene ochAmAM oche! virahakALa eka samayane che. devagatimAM bhavanapati, vAnavyaMtara, jyotiSika, saudharma ane IzAna e pAMcemAM vadhAre virahakAla 24 mune che, ane eA eka samayanA che. e pramANe trIjA svargamAM naya divasa ane vIsa muddata, ceAthAmAM bAra divasa ane daza muhUrta, pAMcamAmAM sADIvIsa divasa, chaThThAmAM 45 divasa, 47 2010_05 Page #757 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatIsAra sAtamAmAM 80 divasa, AThamAmAM so divasa, ane navamA - dazamAmAM eka varSanI aMdara, tathA 11-12 mAM so varSanI aMdara - eTale kALa jANo. nIcalA veyakamAM saMpeya so varSa, vacalAmAM saMkheya hajAra varSa, ane upalAmAM saMkhyaya lAkha varSa che. vijaya vageremAM vadhAremAM vadhAre palmapamane asaMkhya bhAga, ane e badhAmAM eAchAmAM ochA eka samayane virahakALa jANo. uThartanAkALa paNa e ja pramANe jANo, siddhagatimAM upapAta-virahakALa ochAmAM ochA eka samaya ane vadhAremAM vadhAre cha mAsa jANavo. tyAre udvartanA kALa che ja nahIM, kAraNa ke tyAM gayA pachI maraNa hetuM nathI. - zataka 1, udde 10 narayike sAMtara tema ja niraMtara utpanna thAya che. e pramANe svanitakumAra sudhI jANavuM. pRthvIkAyika niraMtara utpanna thAya che. ema vanaspatikAyika sudhI jANavuM. beprakriyAthI mAMDIne vaimAnikA sudhInA nairayikenI peThe jANavA. evuM ja cyavana viSe jANavuM. - zataka 9, udde 32 nArake narakagatimAM eka samaya, be samaya, ane traNa samayanI gati vaDe utpanna thAya che. temAM jugati eka samayanI hoya che, ane vigrahagati be athavA traNa samayanI hoya che. hAtha pasAratAM, mUThI ughADatAM ke AMkha mIMcatAM 2010_05 Page #758 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathana cha9 ughADatAMmAM te asaMkhya samaya vItI jAya che. tenI apekSAe A traNa samayanI gati te keTalI badhI zIdhra kahevAya ? ekeMdriya jIvane vadhAremAM vadhAre cAra samayanI vigrahagati hoya che. bAkI badhAne narayikonI peThe jANavuM. - zataka 14, ude. 1 gautra -he bhagavan! nAraka agnikAyanA madhyamAM thaIne jAya ? maha-he gautama ! nAraka be prakAranA che: 1 vigrahagatine prApta thayelA, ane 2. utpattikSetrane prApta thayelA. temAM je vigrahagatine prApta thayelA che, te agnikAyanI mayamAM thaIne jAya; paNa tene agnirUpa zastra asara karatuM nathI. utpattikSetrane prApta thayela nAraka agnikAyanI madhye thaIne jato nathI, kAraNa ke nAraka kSetrane viSe bAdara agnikAyano abhAva che. e pramANe asurakumArothI svanitakumAra sudhI jANavuM tevuM ja be iMdriyathI caturiMdriya sudhI jANavuM; paNa teo azi vacce thaIne jAya tyAre baLe ema kahevuM. paMcaMdriyamAM paNa je vigrahagativALA che, te narayika jevA jANavA; paNa je utpattikSetrane prApta thayelA che, temanA pAchA be prakAra che: vaikriyalabdhiyukta, ane vaikriyaladhirahita. temAM je labdhiyukta che teo agnimAM na baLe; bIjA baLe. e pramANe manuSya saMbaMdhe paNa jANavuM. vAnarthAtarathI vaimAnika sudhInAnuM asurakumAranI jema jANavuM. nAke daza sthAnane anubhavatA vihare che: aniSTa zabada, aniSTa rUpa, aniSTa gaMdha, aniSTa rasa, aniSTa 2010_05 Page #759 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra sparza, aniSTa gati (narakagatirU5), aniSTa sthiti (narakamAM rahevArUpa), aniSTa lAvaNya, aniSTa. yaza-kIrta, ane. aniSTa utthAna-karma-alavIrya-puruSakAraparAkrama. asurakumArathI svanitakumArane ISTa zabda, iSTa rUpa vagere kahevuM. pRthvIkAyikane ISTaniSTa gati . . . ichAniSTa, puruSakAraparAkrama. e pramANe vanaspatikAyika sudhI jANavuM. . beIdriya jIvo sAta sthAnone anubhave che. ISTAniMSTa: rasa...ISTAniSTa puruSakAraparAkrama. traNa IdriyamAM te uparAMta gaMdha umerI ATha sthAna kahevAM. caturiMdriyamAM rU5 umerI nava kahevAM; ane paMcaeNkiyamAM zabda umerI daza kahevAM. vAnarathI vaimAnika sudhInAne asurakumAranI peThe kahevuM - zataka 14, udeva. 5 ' sAta narakapRthvIo che. temAM adhasamamAM pAMca atyanta meTA narakAvAse che. te narakAvAse chaThThanA narakAvAso karatAM atyaMta moTA vistAravALA ke avakAzavALA, ghaNA jana rahita, ane zUnya che. temAM ghaNA chAno praveza nathI; tethI te atyaMta saMkIrNa ane vyApta. nathI. temAM rahelA nArako chaThThInA nArA karatAM mahAkarma, mahA kriyA, mahAAzrava ane mahAvedanAvALA che. vaLI te atyaMta a9pa Rddhi ane alpa dyutivALA che. ema dareka AgaLanI pRthvIne tethI AgaLanI pRthvIne mukAbale. kahetA javuM. ratnaprabhAna nArake aniSTa ane manane pratikUla evA pRthvInA sparzane anubhavatA vihare che. ema sAte pRthvInuM. 2010_05 Page #760 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 sAmAnya kathana kahevuM. e rIte aniSTa ane pratikUla pANInA sparzane ema vanaspatinA sparzane anubhave che. - zataka 13, udde 4 alokanA AyAma - laMbAI -no madhyabhAga cothI paMkaprabhA pRthvInA AkAzanA khaMDana kaMIka adhika aradho bhAga ulaMghana karyA pachI Ave che. lokanI laMbAIno madhya bhAga ratnaprabhApRthvInA AkAzano asaMkhyAtamo bhAga ullaMghana karyA bAda Ave che. UrvakanI laMbAIno madhya bhAga, sanatakumAra ane mahendra devalokanI upara ane brahmalokanI nIce riSTa nAmanA trIjA pratara viSe che. ane tiryakanA AyAmano madhyabhAga, jaMbudvIpamAM meruparvatanA barAbara madhyabhAgane viSe A ratnaprabhA pRthvInA upara ane nIce zudra evA je be pratare che, temane viSe che. tene ja ATha pradezane sucaka kahe che, ane tyAMthI daze dizA nIkaLe che. - zataka 13, ude4 ga-he bhagavana ! bhavyadravyanarayike che? ane je haiya to te tema zAthI kahevAya che. maha-he gautama! bhUta athavA bhAvI paryAyanuM kAraNa dravya kahevAya che. bhAvI nArakaparyAyanuM kAraNa paceMdriya tiryaMca ke manuSya bhavyadravyanarayika kahevAya che. te pramANe je tiryaMca manuSya ke deva pRthvIkAyikamAM utpanna thavAne gya hoya che, te bhavyadravyapRthvIkAyika kahevAya che. te pramANe apukAyika ane vanaspatikAyika jANavA. agnikAya 2010_05 Page #761 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIbhavatI vAyukAya, kiMIthi, trIdiya, ane cauridriya viSe je koI tiya"ca ke manuSya thavAne yogya hoya te bhavyadravyaAgnakAyikAdi kahevAya che. je kAI narayika, tiryaca.. manuSya, ke deva paMceMdriya tiryaMcAnikamAM utpanna thavAne gya hoya, te bhavyadravyapaMcaeNkiyatiryaconika kahevAya che. e pramANe manu saMbaMdhe jANavuM. vAvyaMtarathI vaimAnika sudhInAne narayikanI peThe jANavA. - bhavyadravyanarayika ochAmAM ocho aMtarmuhUrtanI sthitivALo hoya, ane vadhAremAM vadhAre pUrvakATi varSanI sthitivALo heya. asurakumArathI mAMDIne nainitakumAra sudhI utkRSTa traNa palyopamanI, bhavya,pRthvIkAyikanI utkRSTa. kAMIka adhika be sAgaropamanI, e pramANe akAyikanI. agnikAyikanI ane vAyukAyikanI nairayika pramANe. vanaspati kAyikanI pRthvI pramANe, beIdiyathI caturiMdriyanI nirarthaka pramANe, paMcediyatiryaMcanI utkRSTa sthiti tetrIsa sAgaropama, e ja pramANe manuSyanI; vAnavyaMtarathI vamAnika sudhInAnI asurakumAranI peThe jANavI. zataka 18, udda8 9 1. je saMjJI ke asaMjJI aMtamuM hUrtanA AyuSavALI marIne narakagatimAM javAnA che, te apekSAe aMtamuM hatuM, ane utkRSTa pUrvakeTi AyuSavALe saMjJI narakagatimAM jAya te apekSAe utkRSTa sthiti. 2. kAraNake temAM IzAnadevalokana deva paNa Ave. 2010_05 Page #762 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathana moTo Astrava, meTI kriyA, maTI vedanA ane moTI nirjarA. temAM nairayiko theDI nirjarAvALA hoya, paNa meTe Asava, meTI kriyA ane meTI vedanAvALA hoya. (mULamAM to soLa vikalpa judA judA gaNAvyA che.) asurakumArethI mAMDIne svanitakumArene alpa vedanAvALA ane alpa nija rAvALA kahevA; bAkI moTI kriyA ane moTA AstravavALA kahevA. pRthvIkAyikothI mAMDIne manuSya sudhI alpa AsTava, tema ja mATe ATsa, ema cAre bAbato baMne prakAre kahevI. vAnabhaMtarathI mAMDIne vaimAnikone asurakumAra jevA kahevA. - zataka 19, udde 5 1. je aprAptakALe AyuSano kSaya karI zake te sepama AyupavALA kahevAya, ane bIjA nirupakrama AyuSavALA kahevAya. de, nairayike, asaMkhyAta varSanA AyuSavALA tiryaMca ane manuSya, uttama puruSo tathA caramazarIrI nirupakrama AyuSavALA che; bAkInA sarva saMsArI sopakrama tema ja nirupakrama AyuSavALA che. 2. nairayikothI mAMDIne vaimAnika sudhInA badhA pote pitAnA vaDe ja pUrvabhavanA AyuSane ghaTADIne utpanna thAya che, anya vaDe ghaTADIne utpanna thAya che, ke koI paNa rIte AyuSane ghaTADyA sivAya pUrepUruM bhogavIne ja utpanna thAya che. 3. nairayikAthI svanitakumAra sudhInA nirupakrama AyuSa vaDe udvarte che; pRthvIkAyikathI manuSya sudhInA traNe vaDe uThata che, bAkI badhA nairayikAnI peThe jANavA. vizeSa e ke jyotiSka ane vaimAnika "ve che" ema kahevuM. 2010_05 Page #763 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra 4. katisaMcita eTale eka samaye saMkhyAta utpanna thayelA; akatisaMcita eTale eka samaye asaMkhyAta utpanna thayelA ane avayavyasaMcita eTale eka samaye eka ja ema utpanna thayelA. . nairayike e traNe prakAranA che : pRthvIkAyikA akatisaMcita che; kAraNa ke teo eka sAthe asaMkhya praveza kare che. ema vanaspatikAyika sudhI jANavuM. be IdiyathI vaimAnike sudhInAne nairayikAnI jema jANavA. siddho katisaMcita, ane avayavyasaMcita che, paNa akatisaMcita nathI. ' e traNa prakAranA nirayikAmAM avaktavyasaMcita sauthI cheDA che, katisaMcita saMkhyAtagaNa cho ane akatisaMcita asaMkhyAtagaNuM che. ema ekedriya sivAya sarvane kahevuM. eprinuM a5tvabaDutva nathI. siddhomAM katisaMcita sauthI ceDA che, ane avaktavyasaMcita saMkhyAtagaNu che. 5. eka samaye chanI saMkhyAmAM utpanna thAya te kasamajita kahevAya; ekathI AraMbhI pAMca sudhInI saMkhyAmAM utpanna thAya, te neSakasamarjita kahevAya. narayike parkasamarjita paNa che, ane nepakasamarjita paNa che. vaLI eka ane eka nokarUpe utpanna thayelA che; vaLI aneka varkanI saMkhyA vaDe tema ja aneka parka ane eka nASarkanI saMkhyA vaDe paNa utpanna thayelA che. ema svanitakumAre sudhI jANavuM. paNa pRthvIkAyike mAtra aneka pakavaDe ane aneka paka, tathA naSaddha vaDe samajita che. ema vanaspatikAyika sudhI jANavuM. be 2010_05 Page #764 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathA pa IMdriyathI ArabhI vaimAnikA ane siho nairiyAnI jema navA. temAM eka SaTkasarjita narayikA sauthI thoDA che; tASaTka. tethI sakhyAtagaNA che; tethI eka SaTka ane neSaTka. saMkhyAtagaNuA che; tethI anekaka asaMkhyAtagaNA che; ane tethI aneka baka ane neASaTka. saMkhyAtagaNA che. ema nitakumAre| sudhI jAvuM, pRthvIkAyakAmAM anekaSarka sauthI thADA che; ane tethI anekaparka tathA neSaTka sakhyAtagaNA che. ema vanaspatikAyika sudhI jANavuM. e IMdriyathI vaimAnika sudhInA nairiyakanI peThe jANavA, siddhomAM anekATka tathA nASaTka ane tethI sauthI thADA che; aneka saMkhyAtagaNA che; tethI ekaSaka tathA SaTka sakhyAtagaNA che; tethI SaTka sakhyAtagA che; ane tethI neSaTka. saMkhyAtagaNA che. e pramANe mULamAM pAchuM dvAdazasamarjita, tathA ceArAsI samarjitanI paNa gaNatarIe che. zataka 20, urdU 10 gau.--he bhagavan ! nairiyaka jIve kevI rIte utpanna thAya che ? ma--he bhagavan! jema kAI kUdanArA hoya, ane te jema kUdatA kUdatA adhyavasAya - icchAjanyakaraNa - kriyAnA sAdhana vaDe te sthaLane tajI AgaLanA khIjA sthAnake jAya che, tema nArakeA paNa pUvatI bhavane cheDI adhyavasAyarUpa kAraNa vaDe ( pariNAmajanya karUpa kriyAnA sAdhanathI ) AgaLanA bhavane prApta kare che. 2010_05 Page #765 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra teo peAtAnA piraNAmarUpa ane mana vagerenA vyApArarUpakaraNApAya - karmabaMdhanA hetu dvArA - parabhavanuM AyuSa aMdhe che. ORS te veAnA AyuSaneA kSaya thavAthI, ane te jIvAnI sthitine vinAza thavAthI te jIvAnI gati pravarte che. tee pAtAnI RddhithI, peAtAnA kathI ane peAtAnA prayAga vyApArathI Upaje che, paNa paranI Rddhi, ka ke prayeAgathI UpajatA nathI. - . - zataka 25, urdU 8 te nairiyaka jIve AtmAnA yaza-sayamathI nathI utpanna thatA, paNa ayaza - asayamathI utpanna thAya che. te AtmAnA asaMyamanA Azraya kare che. asurakumAre paNa utpanna asayamathI thAya che, ane Azraya asayamane paNa kare che. zataka 41, udde. 1 ratnaprabhAnI nIce gRhA. gau--he bhagavan ! A vagere che? gautama ! gRhApaNA ke grAme ma--tA, ekaThA thAya che ane asura paNa kare che ane nAga paNa kare stanita zabda che, tathA tene paNa uparanA pRthvImAM nIce khadara agnikAya nathI. tArAe ke temanI prabhAe paNa nathI. vigrahagatisamApannaka taNuM vA. 1. 'A niSedha paNa tenI varase che. temane nIce meATA megheA deva paNa kare che, che. te pRthvImAM traNe kare che. te tyAM caMdrathI mAMDIne e pramANe khA sivAyanA mATe 2010_05 Page #766 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathana pRthvImAM paNa kahevuM; ane trIjImAM paNa kahevuM; paNa trIjamAM nAgeno niSedha kare. kAraNa te trIjIthI AgaLa jaI zakatA nathI. cothImAM paNa ema ja kahevuM, paNa tyAM asurakumAra tema ja nAgakumAra baMnene niSedha kara. e pramANe badhI nIcenI pRthvIemAM ekale deva vRSTi Adi kare che. saudharmakalpa ane IzAnakalpamAM meghanI bAbatamAM deva ane asurane kahevA. tema ja svanita zabdanuM paNa jANavuM. tyAM bAdara pRthvIkAya ke bAdara agnikAya nathI. caMdra vagere ke temano prakAza nathI, tathA grAmAdi nathI. e pramANe sanaskumAra ane mahendramAM paNa jANavuM, paNa tyAM ekalo deva vRSTi Adika kare che ema kahevuM. ema brahmaloka ane tenI upara paNa jANavuM. - zataka 6, udde 8 gohe bhagavana! A ratnaprabhA pRthvImAM saMkhyAtajana vistAravALA ane asaMkhyAtayojana vistAravALA narakAvAsa che. temAMnA saMkhyAtajana vistAravALA narakavAsamAM eka samaye keTalA nAraka che utpanna thAya ? maha-he gautama! ochAmAM eka be ke traNa ane vadhAremAM vadhAre saMkhyAtA nArako utpanna thAya. te kApita lesyAvALA haya, saMjJI hoya, asaMjJI hoya, kRSNapAkSika heya, zukalapAkSika hoya, bhavasiddhika hoya, abhavasiddhika hoya. matijJAnavALA hoya, zrutajJAnavALA hoya, avadhijJAnavALA heya, (ema traNe ajJAnavALA paNa kahevA). cakSurdarzana 2010_05 Page #767 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra vALA na hoya, acakSurdazanavALA heya, avadhidarzanavALA hoya, AhAra saMjJAvALA hoya, bhayasaMjJAvALA hoya, maithuna saMjJAvALA hoya, parigrahasaMjJAvALA hoya, napuMsakadavALA hoya, krodhavALA hoya, mAnavALA hoya, mAyAvALA hoya, bhavALA hoya, zrotrathI mAMDIne sparzeThiyanA upayogavALA na hoya, paNa noIdriyanA upayogavALA hoya. tathA managI ane vacanagI na hoya, paNa kAyogavALA hoya. A udvartana paNa saMkhyAtanI hoya; asaMjJI na uTha, virbhAgajJAnI ane cakSudrzanI na udvarte, zrotrendriyathI mAMDIne spaze diyanA upagavALA na urphe mAgI ane vacanagI na uTharte. ratnaprabhAmAM saMkhyAta nArake che, e pramANe badhuM pahelAM mujaba; paNa asaMtI kadAcita ja kahevA.4 mAna-mAyAlobha-kavAyI (asaMjJInI peThe) kadAcita hoya che ane kadAcita hotA nathI. 1. kAraNake utpatti samaye sAmAnya upayAgarUpa acakSudRrzana hoya che. 2. bhAvamananI apekSAe. 3. udvartana parabhavane prathama samaye ja hoya, ane nArakI asaMzI viSe na Upaje. 4. asaMjJIthI maraNa pAmIne jeo nArakapaNe utpanna thayA che, teo aparyAptAvasthAmAM bhUtabhavanI apekSAe asaMzI kahevAya che. teo alpa heAya che, mATe kadAca hoya che ane kadAca nathI hotA.-TIkA. 2010_05 Page #768 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAnya kathana have asaMkhyAtanuM gaNavuM. temAM saMkhyAne badale asaMkhyAta zabda kahevo.- bAkI badhuM prathama pramANe. mAtra lesyAne viSe vizeSatA che.1 saMkhyAta tema ja asaMkhyAta. vistAravALA banemAM avadhijJAnI ane avadhidarzanI saMkhyAtA. ja eve che ema kahevuM. kAraNa ke avadhijJAnI ane avadhidarzanI tIrthakarAdi ja hoya; ane te thoDA ja hoya. zarkarA prabhAnuM ratnaprabhAnI peThe ja jANavuM; paNa asaMgI. na kahevA; kAraNa ke asaMnI prathama pRthvI viSe ja Upaje che. vAlukAprabhAnuM tema ja jANavuM; paNa lesyA viSe vizeSatA che. paMkaprabhAmAMthI avadhijJAnI ane avadhidarzanI avatA nathI. dhUmaprabhAnuM paMkaprabhAnI jema ja jANavuM. tema ja tamAnuM paNa sAtamImAM saMkhyAta jana vistaravALAmAM paMkaprabhAnI peThe jANavuM, paNa ahIM traNa jJAna sahita nathI UpajatA. ne nathI cavatA. ema asaMkhyAta jana vistAravALA. mATe paNa samajavuM. (paNa asaMkhyAta zabda vAparavo). ratnaprabhAmAM sabhya ane mithyA e be dRSTievALA. ja Upaje, cyavanAra paNa e ja kahevA. sattAmAM paNa te be haiya; paNa samyamiyAdaSTi kadAca hoya ane kadAca na * 1. prajJA. 17 u0 2, pR. 343-2. prathamanI bemAM kApotatrIjamAM kApAta-nIla mizra; caturthamAM nIla, pAMcamImAM kRSNa-. nIla mizra, chaThThImAM kRSNa ane sAtamImAM paramakRSNa. 2. cothImAMthI nIkaLelA tIrthaMkara na thAya. 3. kemake samyakatvabhraSTa ja tyAM Upaje, 2010_05 Page #769 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhAgavatAcAra hAya. ema tamA sudhI jANavuM. sAtamImAM mithyAdISTa ja Upaje; e pramANe urtana paNa kahevI. sattA saMbadhe ratnaprabhAnI peThe kahevuM. - zataka 13, udde 1 1. samyagamithyASTimAM to koI mare ja nahIM, 2010_05 Page #770 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra khaMDa 10 me anyajIva-khaMDa 2010_05 Page #771 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010_05 Page #772 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zakonI peThe asara Adi pAMcamI pRthvIkAyikAdi jIvo pRthvIkAyikono AhAra, karma, varNa ane lesyA e badhuM nairayikonI peThe jANavuM. pRthvIkAyikAnI vedanA sarakhI ja gaNavI; kAraNake te badhA asaMzIo che. vaLI te badhA mAyA ane mithyAdaSTi che tethI temane AraMbhikI Adi pAMca kriyAo niyamapUrvaka hoya che. temanI peThe ja beIdiyathI mAMDIne cAraIdriyavALA kahevA. paMcaeNkiya tiryo nairacikonI peThe jANavA; paNa te traNa prakAranA che: samyagdaSTi, mithyAdaSTi ane samyamizyASTi. temAM je sadASTi che, te be prakAranA che: asaMyata ane saMyatAsaMyata. temAM saMyatAsaMyatane AraMbhikI, pArigrahika ane mAyApratyayA ema traNa kriyAo che; je asaMyata che temane cAra, ane mithyAdRSTi tathA samyagamithyAdaSTine pAMca. manuSyanA AhAradinairayikonI peThe ja kahevAH paNa moTA zarIravALA kadAcita AhAra kare che, ane nAnA 1. juo pA. 73pa I. 2. kAraNake te devakuru AdinA mithuno che; ane teo krAcit ja (traNa divasa pachI) kavalAhArapUrvaka AhAra kare che. 48 2010_05 Page #773 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrIbhagavatI-sA2 zarIravALA vAraMvAra kare che ema kahevuM. manuSyonI kriyAo nIce pramANe kahevI. temanA traNa prakAra che: samyagadaSTi, micchAdaSTi ane samyazmiTyAdaSTi. temAM samyagadaSTinA traNa prakAra che: saMyata, saMyatAsaMyata, ane asaMyata. temAM je saMyata che te be prakAranA cheH sarAgasaMyata ane vItarAgasaMyata. temAM je vItarAgasaMyata che; te kriyA vinAnA che. je sarAgasaMyata che, te pAchA be prakAranuM chepramattasaMyata ane apramattasaMyata. temAM je apramattasaMyata che teone eka bhAyApratyayAkriyA che. ane pramatta saMyatane AraMbhika ane mAyApratyAyA e be che. je saMyatAsaMyata che, teone prathamanI traNa che; ane asaMyatAne cAra che. mithyAdaSTiene tathA sabhyamithyASTione pAMce hoya che. vAnavyaMtara, tiSika ane vaimAnikane asurakumAronI peThe kahevA. vedanAmAM bheda che. jyotika ane vaimAnikAmAM je mAyimithyAdaSTi che, te ochI vedanAvALA che ane je amAyisamyagdaSTi che, te meTI vedanAvALA che. lesyAvALA badhA jIvonI apekSAe vicAra karIe to vizeSaNa vinAnA nArakAdine, salena ane zalezyAvALAone sAmAnya pATha che. kRSNalesyA ane nIlalesyAvALAono pATha paNa sarakho che. paNa vedanAmAM bheda che : saMgnibhUta ane asaMjJibhUtane bheda kahevAne badale bhAyI ane mithyAdaSTi ane abhAyI tathA samyagdaSTi kahevA. tathA bhAyI-mithyAdaSTie azubha sthiti vizeSa utpanna karatA hovAthI mahAdanAvALA kahevA. kRSNa ane nIlamAM manuSyo sarAgasaMyata, vItarAgasaMyata, pramatta saMyata ke 2010_05 Page #774 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAyikAdi jIve apramattasaMyata na kahevA. kAraNa ke kRSNa ane nIla vakhate saMyamane niSedha che. kApatasyAvALAne paNa ema ja kahevuM paNa nArakene saMgnibhUtAdi kahevuM. teja ne pava lesyAvALAne paNa tema ja kahevA, paNa manuSyanA rAga ane vItarAga evA bheda na kahevA. kAraNa ke te lesyAo vakhate vItarAgapaNuM saMbhavatuM nathI. - zataka 1, udde 2 gau-he bhagavana ! asaMsI jIva keTalA prakAranuM AyuSa bAMdhe che ? ma0 -he gautama ! cAra prakAranuM bAMdhe cheH narayika, tiryaca, manuSya, ane deva. narayikanuM AyuSya karato asaMsI jIva ochAmAM ochuM daza hajAra varSanuM ane vadhAremAM vadhAre palyopamanA asaMkhyayabhAga jeTaluM AyuSya kare. tiryacanikanuM AyuSa karato echAmAM ochuM aMtarmuhUrtanuM ane vadhAremAM vadhAre palyopamane asaMkhyaya bhAga jeTaluM kare. e ja pramANe manuSyanuM paNa samajavuM. devanuM naicikanI peThe samajavuM. temAM devaasaMksiAyuSa sauthI thoDuM che; te karatAM manuSya asaMkhyayagaNuM che, te karatAM tiyaca0 asaMkhyayagaNuM che ane te karatAM narayikaasaMksiAyuSa asaMkhyayagaNuM che. - zataka 1, udde 2 gau-he bhagavan! je A be IdriyavALA, traNa IdriyavALA, cAra diyavALA ane pAMca. IdriyavALA cho che, teone zvAsocasa ApaNe jANIe chIe ane dekhIe chIe. paNa A ekeDakiya pRthvInA, pANInA, vAyunA, 2010_05 Page #775 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatInsAra azinA ane vanaspatinA cha che, teonA zvAsocchAsane ApaNe dekhatA ane jANatA nathI. to zuM teone zvAsozvAsa che ? maha-hA gautama! - zataka 2, udeva ? gau-he bhagavana ! vAyukAya vAyukAryamAM ja aneka lAkhavAra marIne (bIje jaIne) pAcho tyAM ja (vAyukAyamAM ja) utpanna thAya? maha-hA gautama! te vAyukAya svajAtinA ke parajAtinA jIvo sAthe athaDAvAthI maraNa pAme, paNa koI sAthe athaDAyA sivAya na maraNa pAme. tene cAra zarIra che : dArika, vaikriya, tejasa ane kArmaNa. bharatI vakhate te dArika ane vaikriyane choDIne jAya che. - zataka ra, udeva 1 pRthvIkAyikanA asaMkhyaya lAkha AvAso che. gau- he bhagavana! pRthvIkAyike keTalA varNavALA che? ma-he gautama! dArika ane taijasa pudgalonI apekSAe pAMca varNavALA . . . thI mAMDIne ATha sparzavALA che. kArmANanI apekSAe pAMca varNa, pAMca rasa, beM gaMdha ane cAra sparzavALA che. ane jIvanI apekSAe varNadirahita che. e ja pramANe caturiMdriya sudhInuM jANavuM. paNa vizeSa e che ke, vAyukAyike audArika, vaikriya ane taijasa pudgalenI apekSAe pAMca varSa . . . thI mAMDIne ATha sparzavALA che. nairayika - vaikriya ane tejasa yugalonI 2010_05 Page #776 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAyikadi che 757 apekSAe pAMca varNa . . . thI mAMDIne ATha sparzavALA che. paMcaeNkiya tiryane vAyukAyikanI peThe jANavA. manuSya audArika, vaikriya, AhAraka, ane taijasa pudgalonI apekSAe pAMca varNa . . . thI mAMDIne ATha sparzavALA kahyA che. vAvyaMtara, jyotiSka ane vaimAnikane naiirayikana jema jANavA. kRNA bAdara pula pariNAmarUpa hovAthI pAMca varSa . . . thI mAMDIne ATha sparzavALI che, paNa bhAvaleNyA AMtara pariNAmarUpa hovAthI varNAdirahita che. chava karmavaDe vividha manuSyAdirUpe pariName che; jagata karma vaDe vividharUpe pariName che; karmathI jIva ane jagatane samUha vividharUpe pariName che. - zataka 12, udde pa - jyAM eka pRthvIkAyika jIva avagADha che tyAM bIjA asaMkhyAta pRthvIkAyika rahelA hoya; asaMkhya aprakAyika hAya, asaMkhya teja kAyika hoya, asaMkhya vAyukAyika hoya, ane anaMta vanaspatikAyika hoya. - zataka 13, udde 4 gau- he bhagavana! eraNa upara hathoDo bhAratI vakhate vAyukAya utpanna thAya ? bha0-hA gautama ! te vAyukAyano bIjA koI padArtha sAthe sparza thAya to ja te bhare. gau-he bhagavan! sagaDImAM agnikAya keTalA kALa sudhI rahe ? ma-- he gautama! ochAmAM ochuM aMtarmuhUrta ane vadhAremAM vadhAre traNa rAtridivasa. vaLI tyAM anya vAyukAyika 2010_05 Page #777 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI sAra jIvA paNa utpanna thAya che; kAraNake vAyukAya vinA agnika yA prajvalita thatA nathI. WH zataka 16, urphe 1 jIvA dharmamAM sthita hAya, sthita hoya ? ra bhagavan! gau he adharmamAM sthita hoya ke dhamAMdhamAM --huM gautama ! traNemAM sthita heAya. nairiyakAthI mAMDIne caturidriya sudhI adharmImAM sthita hAya. padriya tiya ceA adhamAM ane dharmAMdha mAM sthita hAya, manuSyA traNemAM sthita hAya. vAnavyaMtarA, jyAtiSThA ane vaimAnikA nArakA jevA jANavA. zataka 17, udde. 2 gauhe bhagavan! kadAca che, cAra, pAMca pRthvIkAyA bhegA thaI ne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe, tathA bAMdhyA pachI AhArAdi karI zarIrane baMdha kare ? ma--nA, gautama! pRthvIkAyikA pratyeka jude jude AhAra karavAvALA ane bhinna bhinna zarIra bAMdhanArA che. gau.--he bhagavan ! teene keTalI lemyAe che? ma~se gautama! cAra lesyA che. te mithyAdaSTi che; avazya e ajJAnavALA che, kAyayeAgavALA che; teene * ame AhAra karIe chIe' evI saMjJA, prajJA mana ane vacana nathI, chatAM te AhAra kare che; evuM ja sparzanuM samajavuM. tee prANAtipAtAdimAM rahelA che, tathA teo je bIjA pRthvIkAyikAdinI hiMsAdi kare che, teone paNa amArI hiMsA karanAra che', evA bheda jJAta nathI. temanI 6 A 1. dezivarita. 2010_05 Page #778 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIkAcikAdi jIvA... upala I echAmAM ochI sthiti aMtamu dUta ane vadhAremAM vadhAre 22000 varSanI che. temane traNa samuddhAta che. tevuM apriyakAnuM jAvuM; paNa temanI utkRSTa sthiti sAta hajAra varSoMnI jANavI, tevuM ja tejaskAyikanuM jANavuM, paNa temanI thiti traNa aheArAtranI kahevI tathA temane traNa lesyA kahevI. tevuM ja vAyukAyikanuM jANavuM. paNa temane cAra samuddhAta kahevA. vanaspatikAyikAnuM paNa agnikAyikAnuM peThe jANavuM, paNa anaMta vanaspatikAyA bhegA thaI ne eka sAdhAraNa zarIra bAMdhe ema kahevuM; tathA sthiti aMtarmu dUtanI kahevI. pRthvI, a, agni, vAyu ane vanaspati e cAramAM sUkSma vanaspatikAyika sauthI sUkSma ane sUkSmatara che; prathama cAramAM vAyukAya sUkSma che; prathama traNamAM agnikAya sUkSma che; prathama emAM aplAya sUma che, vaLI e pAMcamAM ( pratyeka ) vanaspatikAya sauthI bAdara ane bhAdaratara che, prathama cAramAM pRthvIkAya. apa, agni ane vAyumAM a, ane agni tathA vAyumAM agni bAdara tathA bAdaratara che. anaMta sUkSma vanaspatikAyikAnAM jeTalAM zarIra thAya, teTaluM eka sUkSma vAyukAyanuM zarIra che; asaMkhya sUkSma vAyukAyanAM zarIra| jeTaluM eka sUkSma agnikAyanuM zarIra che; asaMkhya sUkSma agnikAyanAM zarIre jeTaluM eka sUkSma aplAyanuM; asaMkhya sUkSma akAya jeTaluM eka sUkSma pRthvIkAyanuM; asa'pya sUkSma pRthvIkAya jeTaluM eka mAdara vAyukAyanuM, asakhya mAdara vAyukAya. jeTaluM eka khAdara agnikAyanuM, asa`khya bAdara - agnikAya jeTaluM eka Adara 2010_05 Page #779 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatIsAra apakAyanuM, ane asaMkhya bAdara akAya jeTaluM eka bAdara pRthvIkAyanuM zarIra che. paNa, cakravatI rAjAnI kaI yuvAna, balavAna nIrogI, umaralAyaka dAsI cUrNa vATavAnI vajanI kaThaNa zilA upara vajameya kaThaNa pASANu vaDe lAkhanA daDA jeTalA eka meTA pRthvIkAyane piMDane laIne tene vAraMvAra ekaThA karI karIne tene saMkSepa karI karIne vATe, ane ekavIsa vAra pIse, te paNa keTalAeka pRthvIkAyikone te zilA ane vATavAnA pASANano mAtra sparza thAya che, ane keTalAekane sparza paNa nathI thato keTalAeka mare che ane keTalAeka nathI bharatA; keTalAeka pisAya che ane keTalAeka nathI pisAtA. pRthvIkAyane zarIranI eTalI sUkSma avagAhanA kahI che. gau-he bhagavana ! jyAre pRthvIkAya dabAya tyAre te kevI pIDAno anubhava kare ? - ma he gautama! jema kaI eka juvAna ane balavAna puruSa, kaI ghaDapaNathI jIrNa thayelA zarIravALA dubaLA tathA plAna puruSanA mAthAmAM potAnA baMne hAtha mAre to te vRddha kevI pIDA anubhave ? "he Ayumana zramaNa ! te vRddha ghaNuM ja aniSTa pIDAne anubhave." he gautama ! tethI paNa aniSTatara, apriya ane aNagamatI evI ghaNuM vedanA pRthvIkAya dabAya che tyAre anubhave che. zataka 19, udde 4 aMtarmuhUrta bAkI hoya, tyAre maraNuMnta duHkhathI pIDita thayela jIva potAnA Atma-pradeza vaDe mukhAdi 2010_05 Page #780 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIAyikAdi Ave che chidone pUrIne tathA zarIrapramANu pahoLAI ane jADAI rAkhI tathA laMbAImAM utpattisthAna paryata kSetrane vyApIne aMtarmuhUrtamAM maraNa pAme ane AyuSakarmanA ghaNA pudgalone kSaya kare, te maraNasamughAta kahevAya che. koI eka jIva samughAta karIne bhavAnaramAM utpanna thAya che, ane tyAM AhAra kare che tathA zarIra bAMdhe che; jyAre, koI jIva samudraghAtathI nivRtta thaI, pitAnA zarIramAM AvIne pharI muddAta karI bhavAnaramAM utpanna thAya che. je dezathI ane sarvathI ema be prakAre bharaNasamuddaghAta kare che. jyAre dezathI maraNasamudhAta kare che tyAre te maraNa muddaghAtathI nivRtta thaI pUrvanA zarIrane sarvathA cheDI daDAnI gatithI jAya che; ane prathama utpanna thaIne pachI AhAra kare che. paNa je sarvasamuddhAta kare che, te ilikA (iyaLanI gatithI tyAM jaI pachI zarIrano tyAga kare che. tethI prathama AhAra kare che, ane pachI utpanna thAya che. arthAta pUrvanA zarIramAM rahelA chavapradezane iyaLanI peThe saMharI, samasta jIvapradeze sAthe utpattisthAne jAya, tyAre prathama AhAra (pugalagrahaNa) kare, ane pachI utpanna thAya. - zataka 17, 6, udde . 6, tene AzIrIne aneka prazno upara jaNAvela zatakemAM tema ja zataka ra0, uddetra mAM che. tene eka namUno A pramANe cheH gau he bhagavan! mAraNAMtika samuddaghAta vaDe samavahata thaIne je jIva asaMkhyaya lAkha pRthvIkAyanA AvAsamAMnA 2010_05 Page #781 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIbhagavatI-sAra kAI paNa AvAsamAM pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAne gya che, te tyAM jaIne AhAra kare ane zarIra bAMdhe ? ma he gautama ! keTalAka tyAM jaIne AhAra kare ane zarIra bAMdhe ane keTalAka tyAMthI pAchA vaLe che, ane pAchI vaLI ahIM zIdhra Ave che, ane pharI vAra bhAraNAMtika samughAtathI samavahata thAya che. pachI kaI pRthvIkAyapaNe utpanna thAya che, AhAra kare che, ane zarIra bAMdhe che. - zataka 6, udde 6 * gau0-he bhagavan! ekeMdriya jIvo keTalA prakAranA che? ma- he gautama ! pAMca prakAranA che. pRthvIkAyikathI, mAMDIne vanaspatikAyika. temAM pRthvIkAyikanA be prakAra che : sUkSma ane Adara. pAchA te darekanA paryApta ane aparyApta evA be bheda che. te badhAne (jJAnAvaraNuyAdi) ATha karmaprakRtio hoya. teo badhA sAta ke ATha karmaprakRtiene bAMdhe. (AyuSa na bAMdhe tyAre sAta; nahi to ATha). " te badhA keTalI kamaprakRtie vede e praznanA javAbamAM kahevuM ke, "cauda karmaprakRtie vede. jemake : jJAnAvaraNIyathI aMtarAya sudhInI ATha, pachI zrotrediyathI mAMDIne jiddediya sudhInI cAra IkiyAvaraNa; trIvedAvaraNa ane puruSadAvaraNa. -zataka 33, udde 1 1. kAraNa ke AyuSa to jIvanakALamAM eka ja vakhata baMdhAya che. 2010_05 Page #782 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRthvIAcikAdi jIvA 913 gau--he bhagavan ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, je A ratnaprabhA pRthvInA pUrva caramAntamAM maraNusamuddhAta karIne A ratnaprabhA pRthvInA pazcima caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyakapaNe utpanna thavAne ceAgya che, te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya ? ma--he gautama ! eka, be ke traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. zreNIe sAta che : vAyata (sIdhI -- lAMkhI), eka tarapha va, dvidhA va, ekataHkhA (eka tarapha trasa nADI sivAyanA AkAzavALI), dvidhAkhA (ane tarapha trasanADI sivAyanA AkAzavALI), cakravAla (bhaMDalAkAra), ane adha cakravAla (ama`DalAkAra). jo pRthvIkAyika RvAyata zreNIthI utpanna thAya te! te eka samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. jo ekava* zreNIthI utpanna thAya, teA khe samayanI vigrahagatithI utpanna thAya; jo dvidhAvakra zreNIthI utpanna thAya. te traNa samayanI vigrahatithI utpanna thAya. te ja jIva paryApta sUkSma pRthvIkAryAyakapaNe utpanna thavAnA hAya, to paNa e ja samajavuM. ema bAdara aparyAptapaNe tema ja paryAptapaNe utpanna thavAnA hoya te paNa samajavuM. ema apriyakane mATe paNa samajavuM. paNa tejaskAyikamAM badara paryApta ane aparyApta na kahevA; kAraNa ke Adara tejarakAyikane ratnaprabhAnA pazcima caramAntamAM asaMbhava che. paNa manuSyakSetramAM utpatti kahevI hAya tA vikalpA kahevA. bAdaranA te ane 2010_05 Page #783 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIbhAgavatI-sAra sUkSama ane bAdara apakAyikanI peThe sUkSma ane bAdara vAyukAyikamAM paNa upapAta kahe. vanaspatikAyikamAM paNa e pramANe jANavuM. e pramANe pachI paryApta sUkSma pRthvIkAyikane samughAta karAvI, e vIse sthAnomAM utpanna karAvo. e pramANe aparyApta bAdara pRthvIkAyika ane paryApta bAdara pRthvIkAyikane paNa jANavuM. ema akAyikane paNa cAre gamakane AzarIne, tathA aparyApta ane paryApta baMne prakAranA sUkSma tejaskAyane paNa. mULamAM pachI e pramANe aneka prakArano vistAra che. "keTalIka vizeSatAo A pramANe che: aparyApta sUkSma pRthvIkAyika zarkaraprabhAnA pUrva caramAtamAM maraNa muddaghAta karI pazcima caramAMtamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAne yogya hoya to be samayanI (eka vakra) ane traNa samayanI (dvighAvaka) vigrahagatithI utpanna thAya ema kahevuM. e rIte paryApta bAdara tejaskAyika saMbaMdhe kahevuM. bAkI badhuM ratnaprabhAnI jema jANavuM. * paNa je paryApta ane aparyApta bAdara tejaskAyika samayakSetramAM samughAta karI, bIjI pRthvInA pazcima caramatamAM cAre prakAranA pRthvIkAyikA viSe, cAre prakAranA apakAyiko viSe, be prakArane tejaskAyikane viSe, cAre prakAranA vAyukAyikAne viSe, ane cAre prakAranA vanaspatikAyikAne viSe utpanna thAya che, teone paNa be samayanI ke traNa samayanI vigrahagatie utpanna karAvavA. jyAre paryApta ane aparyApta bAdara tejaskAyike teomAM ja utpanna thAya tyAre eka, be 2010_05 Page #784 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 725 pRthvIkAyikAdi che ane traNa samayanI vigrahagati samajavI. ema adhaHsaptama pRthvI sudhI jANavuM. gau0 -he bhagavana ! je aparyApta sUkSma pRthvIkAyikA jIva adhalakanI trasanADInI bahAranA kSetramAM maraNasamughAta. karI, Urdhva lokanI trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyApaNe utpanna thavAne gyA che, te keTalA samayanI vigrahagati utpanna thAya ? maM-he gautama ! traNa ke cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. je eka prataramAM samazreNImAM utpanna thAya che, te traNa samayanI vigrahagatithI thAya che, ane je vizreNamAM utpanna thAya che, te cAra samayanI vigrahagatithI thAya che. te ja jIva je samayakSetramAM aparyApta bAdara tejaskAyikapaNe utpanna thavAno hoya to be ke traNa samayanI vigrahagati kahevI. aparyApta bAdara tejaskAyika samayakSetramAM maraNa muddaghAta karI, UrdhvakakSetranI trasanADInA bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAno hoya te be, traNa ke cAra samaya kahevA.' - te ja jIva je samayakSetramAM aparyApta bAdara tejaskAyikapaNe utpanna thavAnuM hoya, te eka, be ke traNa samaya kahevA. - aparyApta sUkSma pRthvIkAyika lekanA pUrvacaramAMtamAM bharaNasamughAta karI lekanA pUrvacaramAMtamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thavAnuM hoya, to eka, be, traNa ke cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. je RgvAyata zreNIthI utpanna thAya, to eka samayanI vigrahagatithI utpanna thAya; eka tarapha vakra zreNIthI utpanna thAya, to be 2010_05 Page #785 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zIlAgavatIsAra samayanI vigrahagatithI thAya, ubhayata:vakra zreNathI utpanna thAya to je eka prataramAM - samazreNImAM utpanna thavAne che, te traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya, ane vizreNImAM utpanna thavAno che, te cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. ityAdi vistAra aneka vigate - mULamAMthI jANavo. - zataka 34, ude1 2010_05 Page #786 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanuM stavana gautamAdi gaNadharone namaskAra ! bhagavatIsUtrane namaskAra ! dvAdazAMga gaNipiTakane namaskAra ! . kAcabAnI peThe suMdara caraNakamalavALI, nahIM caLAyela karaMTa vRkSanI kaLI samAna evI pUjya zrutadevI mArA matiajJAnano nAza karo ! A sutrane AdinA ATha zatakanA babbe uddezakone eka eka divase upadeza karAya che. paraMtu prathama divase cothA zatakanA ATha uddezake ane bIje divase be uddezake upadezAya che. navamA zatakathI AraMbhI jeTaluM jeTaluM jANI zakAya teTaluM teTaluM eka eka divase upadezAya che. vadhAremAM vadhAre eka zatakano eka divase upadeza karAya che; madhyamapaNe be divase zatakano, ane ochAmAM ochuM traNa divase zatakana. ema vIsamA zataka sudhI jANavuM. paNa paMdaramA gazAlaka zatakane eka divase upadeza karAya che. je bAkI rahe, to teno eka AyaMbila karIne upadeza karAya che; 2010_05 Page #787 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 718 zrIbhagavatI-sAra chatAM bAkI rahe to be AyaMbila karIne upadeza karAya che. ekavIsamA, bAvIsamA ane tevIsamA zatakane eka eka divase upadeza karAya che. vIsamuM zataka eka eka divase cha cha uddezaka, ema be divase upadezAya che. pacIsamuM zataka cha cha uddezaka vaDe be divase upadezAya che. baMdhizatakAdi ATha zatake eka divase, zreNizatAdi bAra zatake eka divase, ekeMdriyanA bAra mahAyugma zatake eka divase, ema beIdriya, tediya, cauriMdriya ane asaMzI paMcaeNkiyanAM bAra bAra zataka, tathA saMjJI paMceMdriyanAM ekavIsa mahAyugma zatake ane rAziyugmazataka eka eka divase upadezAya che. jenA hAthamAM vikasita kamaLa che, jeNe ajJAnano nAza karyo che, ane budha (paMDito), ane vibudha (deva)e jene haMmezAM namaskAra karyo che, evI mutAdhikita devI mane paNa buddhi Ape ! ame mRtadevatAne praNAma karIe chIe, jenI kRpAthI jJAnanI zikSA maLI che. ane te sivAya zAMti karanAra pravacana devIne paNa namaskAra karuM chuM. mRtadevatA, kuMbhadhara yakSa, brahmazAnti vaireTayA, vidyA ane aMtahuDI lekhakane avigha arpo ! 2010_05 Page #788 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci akatisa'cita 744 aka bhUmi 74,341,558 akriyAvAda 50 agurula 175,313,405,483, 736 agni 672; -saLagAvavAmAM pApa 1106 -kAya 757 agnibhUti 717 ajavALu ane aMdhAruM 609 ajIvapariNAma 312 ajJAna -nA traNa prakAra 326; ~Ada 570 atithisa vibhAgavrata 6 atimuktaka 246 adharmAstikAya (jIe asti kAya); nAM abhivacana 534; -nI rAzi 662 adhaHsakSama pRthvI 40 adhikaraNa 367 adheAlAka 545; -ne AyAmamadhya 741 addAmala 213 anaMtAnubaMdhI kaSAya 29,387 anAbhAgani ti ta AhAra 723 anAya jAti 199 anAhAraka 85,411,423 4 anuttara devalAka 37,250,343, 5,88,721 anyatIthiMka 31,41,109,237, 471,484,569,583 40 attijIva 463 aparyApta 319,351 apUrvakaraNa 21 aplAya 703,729; -(viziSTa) pa7; -(sAmAnya) 33 apratyAkhyAnAvaraNIyakaSAya 29, 387 abhavasiddhika 45 alabhya 45 alIci 229 aya pula 297 akhyAkhyA 294 aruNavaradvIpa 611,716 aruNA samudra 61,716 arjuna gautamaputra 288,292 aMta 3 alAka 537,554 avaktavyasa`cita 744 avagraha 321 adhijJAna 20,27,320; -nA e prakAra 323, 331; -devAnuM 713 2010_05 Page #789 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci avadhilabdhi 12 (juo labdhi). avasarpiNa 5,667 avasthAnakALa jIvone 690 , avaMtIgaMgA 290 avAca 321 avyAbAdha 242; -deva 674 azokavana khaMDa 200 azrutvAkevalajJAnI 23 aSTAMga mahAnimitta ra78 asaMjJI jIva 134, 353; -nuM AyuSa 755 asaMvRta ana gAra 63 asurakumAra 193, papa0, 705; -nA AvAsa 197, 683; -ane anya asarAo 199; -nI vadhaghaTa 689; -no AhAra, vedanAdi 714, 722; -nI sthiti ane zvAsesa 722; -nAM zarIra lehyAdi 729; -nA zabdAdi viSaya 740; -nAM kriyA nirjarAdi 743; -kevI rIte utpanna thAya ? 74pa astikAya -pAMca 237,520, pa95 . ahamiMdra 77,551 agagraMtha 12,164 aMgamaMdira citya ra92 aMtaradvIpa 341,550 aMtarAya 26 aMtarAlagati 355 aMtamuhUrta pa7 AkAzAstikAya (abhivacana) - pa34 Agama nA be prakAra 338; - jJAna 15 AcArya 3,122 Avaka 67,315 mata 27, 593; -upAsako, bA2 594 AtApanA 113 AtmA, ATha prakAranA 346 AdhAkarmadeSa 100,267 AdhikaraNikI kriyA 35, 103 AnaMda 281,285 AnaMdarakSita 10 AbhinibAdhikajJAna 27,320, - 321,331 Abhigika -deva 67,188,712; - sAdhu 67 Abhaganirvartita AhAra 723 AyuSa 440,4pa9,40,4726 -cha prakAranuM 473;-be prakAranuM 743 AraMbhikI kriyA 106 ArAdhaka 31 ArAdhanA 32. 2010_05 Page #790 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hakI sUci ArtadhyAna 150 udIraNa 84,479 Arya 341; -deza pa49 Dapura 292 AlalikA 292, 681, 682 udvatanAkALa, judAjudA jIvana AlocanA 141 I. 748-9 AvalikA 213,667 unmAda -be prakArano 156 AzIviSa 297, 641 unmAna (pramANa) 173 osrava 26 upadhi -traNa prakArano 159 AhAra (caturvidha) 280;-judI upapAnasabhA 194 judI yonione 15 i; upayoga 2,315; -nA be prakAra -nA be prakAra 7ra3 81,392 AhAraka 85,411; -zarIra 73, upAdhyAya 3 354. uMbaravRkSa 674 AMbela 180 UnodarI 99, 147 ibhya 192 Urvaloka pa50 iMdrabhUti gautama 11,249 hatuo 615 Idriyo (pAMca) 359 RSabhadatta 259 IzAnedra 188,719 RSabha deva pa61,579 IhA 321 traSibhadraputra 681 ujajacinI 252 ekAMtabAla pa8pa uttarAsaMga 9 ekedriya -nA prakAra 762; -nI utpala 627 vadhaghaTa 690; -kyAMthI Ave? utpalA 220 72; -nI sthiti, AhAra utpAtaparvata 716 ane zvAsa 724,7papa; utsarpiNa 75,667 -nAM zarIranI sarakhAmaNI udakagabhara 420 upa9 udAyana 225,229,252,292 ejanA 125 udAthI rAjA rapa eNeyaka 292 udAthI hAthI ra54,675 eryApathikI kriyA 39,08,598 2010_05 Page #791 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dArika zarIra 73,354 auzika bhikSA ra67 katisaMcita 744 karaNa -pAMca prakAranuM 370; -Idriya 359; -vIrya 319; -satya 168 karkavedanIyakarma 481 karma nI sthiti paha; -nA baMdhaka 4pa9; -nAM varNagaMdhAdi 467; -ane vedanA 584 karmaprakRti (ATha) 4pa3 karmabaMdha (cAra prakArane) 62 karmabhUmi 22, 74, 341, papa0, 558 karmAdAne 15, pa94 kalpa (daza) 91 kaWAtIta 33,343,550,551 kalpapapanna 33,343,550 kalyoja rAzi 658 kaSAca -cAra 29; -nI cAra keTI 29 kAkedI 206 kApAtalezyA 126 kAmamahavana 292 kAma 131 kAya 366 kAcabhava 421 kAyotsarga 186 kArtika zeTha 236 kArmANazarI2 73,354 kAla pa3pa i0; -nA cAra prakAra 212 kAlAsyaveSiputra pa91 kAlikaputra 10 kAlikazruta pa60 kAlodAyI 109, 237,495,595 kAzyapa 10 kAMkSApradeSa 480 kAMkSAmahanIya karma 47pa kAMdapiMka sAdhu 67 kilivaSika deva 77,275,712 - sAdhu 67 kutrikA paNa 7, 269 kulakara (ATha) pa77 kuMDiyAyana ra92; -caitya ra92 kuMbha (pramANa) 302 kuzalanigraMtha 56 kuNika 25 kUrmagrAma 282 kRtayumarAzi 658 kRSNapAkSika jIva 437 kRgurAji 613,722 kevalajJAna 21,28,320 kevalajJAnI 123; -ane cakSa 2010_05 Page #792 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaeNzikumAra 229 kAllAkasa'niveza 201 kAzaladeza 561 kASTaka caitya 202 kautukakama 8,67,254 kauzAMbI 225,252 kauDinsAyana gAtra 288 kriyA -pAMca 35; -e 39; -eka sAthe e? 597 kriyAvAda 570 sUci phrAya 378; -nA vizeSa 467 kSatriyakuMDa 259,2162 jIyue 666 gaNarA para gaNipiTaka 163,561 gati 409; -nA pAMca prakAra 632; phrenca 1936 -pariNAma 33 gazAstra 416,427 gaga6tta 233 gaMgA ( pramANa ) 290; -nadI 566 gadhahastI 253 gAMgeya 449 "guNaratna savatsara' tapa 181 guNavrata ka guNazikSaka caitya 11 guNasthAna 14,60,83,344 gAbahula 279 gozAlaka 277,315,594 gautama (jIe iMdrabhUti) grahaNa 606 grevecava` 33,343,550 dhanavAta 546 dhanAdiSTa 545 GE gheADAnA zabda 673 caturthAMbhakta 48,146 camaca cAnagarI 197,716 care dra 197,255; -nI sabhA 716,719; -nI zakti 717 caraparivrAjaka 67 carama (ATha) 296 caMdra 606; "tuM kAmasukha 693 cadrAvataraNa caitya 225,292 capA kaMpA,292 cAra mahAvrata dharmo 9,55 cAritra (ahabhavika) 320 cAritrameAhanIya 25 cAritralabdhi 377 callaNA 252 caudaza nA janma 201 "stha huM,23; --sarAga 162 chedepasthApanIya cAritra 59,70, G chevaTjha sahanana 698 jamAli 52,26240; 566 2010_05 Page #793 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jayaMtI 224 jadhAcAraNa 127 jaMbudvIpa pa48 jAgarikA (traNa) 223 jinakalpa 70 jI -nA be prakAra 317; -nA cha varga 339; -nA 14 prakAra 350; -nuM bhArepaNuM pa1,226; -nuM alpAyuSI - paNuM pA; AtmAraMbha 317; -sAdi sAta ? 430; -nI vadhaghaTa 431689 i; --nA pradeza 433; -nI kriyA 435; -ane pApabaMdha 437; ane karma baMdha 440; -saka 5? 444; -no saMsArasaMsthAnakALa 44; -nI svayaM ke asvaya utpatti 450; -nI rAzi 662; -pariNAma 312; -no avasthAnakALa 690; nI sthiti, AhAra ane zvAsa sa 722; -no parigraha 731; -ne virahakALa 737; -nI vigrahagati 738; --nI u5tti 745; -nA dharmA dharma 58 jIvAstikAya (abhivacana) pa34 bhaka deva 675 tiSka 343,550; -- AvAsa 686 jJAna (pAMca) 27,320; - (eha bhavika) 319 jJAnAvaraNIyakama 24,440 tanuvAta pa45 tapa (nA prakAra) 14pa tamaskAya 611 tamaprabhA pa46 tamastamaprabhA (jue mahA tama:prabhA) tarka 479 talavara 19ra tAmalI 190 tAmralikhI 190 tigikUTa 716 tiyaka (juo madhyama leka) tiryaMca 341 tIrthaMkara 24,628,papa9,686 tulyanA prakAra pa76 tuMgikA nagarI pa tejasakAyika 339,703 te lehyA 12,284,294,302 tejasa zarIra 73,354 eja rAzi 658 trasakAyika 340 2010_05 Page #794 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci tranADI papa -nI zarama 60; -nI. trAyazi deva 7,206 I0, 72 vibhUti 717 i0; -ne trizalA 252 virahakALa 737 datta 179 devasena 302 dadhivAhana para devAdhideva 679 darzana (upaga) 81 devAnaMda ra59 darzana mehanIya spa devAsura saMgrAma 676 darzanaladhi 377 deze (saba296 dAnAmA dIkSA 200 dravya (be) 309 dizAe (daza) 619 drazeMdriya 3pa0 dizA prekSaka tApasa 208 dvAparayugmarAzi 6pa8 dI 642 dhana (cAra) 190 duHSamaduHSamAM 563 dhanuSa (mA5) 215 duHSamA 75 dhamaSa 217 dUti palAzacaMtya 206 dharmadeva 678 daDhapratijJa 306 dharmAstikAya (juo astikAya) daSTie (traNa) 371,377 -nAM abhivacana pa33; -nI daSTivAda pa60 rAzi 661 daSTiviSa sarpa 286 : dhAtakIkhaMDa 549 devo -nI zakti 676; -nA dhAnyanI nizakti 624 prakAra 679; nI sthiti dhAraNuM 321 681; -nA AvAsa 683; dhAriNI 208 -nI vadhaghaTa 689; -ne dhUmaprabhA 546 viSayabhega 691; -nI bhASA dhyAna (cAra) 150 694; -saMyamI? 694; naca 7 -nI zakti 695; -marIne naraka (sAta) 340,545; -mAM kayAM jAya? 697; -kyAMthI chAtpatti 747 AvIne utpanna thAya 697; naradeva 679 2010_05 Page #795 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naMdana -vana 128;-caitya 717 naMdIvardhana 2para. nadIzvara dvIpa 128 nAga 257 nAga kumAre (juo bhavanapati) ne AhAra, zvAsa ane sthiti 723 nATaka (batrIsa), 184 nArakaloka pa89; -nAM raheThANe 735 nAro -ane vedanA 47; -nI * saMkhyA 747 nAlaMdA 280 nigadajIva papa1 nidAna 8 nirAkAra paga 393 nirupama AyuSa 743 nigraMtha paDa; -pAMca 55 nirvanika maMDaLa 192 nitiIdriya 359 niMdAnA vizeSa 53 narayike -nI vadhaghaTa 689; -kayAMthI Ave 697; -no AhAra, sthiti ane zvAsa sa 723,736; -nAM zarIra lehyA ityAdi 728, 736; -ne parigraha 731; -bhAre ? 736; -ne viraha- kALa 737; -nI utpatti 738, 745, 747; -nA zabdAdi 739; -nAM kriyA nija rAdi 743; -kevI rIte utpanna thAya ? 745 naidhika 123 neSakasamajita 744 padmAvatI 253 paNiyabhUmi 282 paramANunI rAzi 665 paramAvadhijJAnI 127 paramAvaMtI gaMgA 290 parigraha (traNa) 160; -judA judA jIvono 731 paridharane 202 parittajIva 463 parimaMDala saMsthAna 496,660 pariSaha 7,161 parihAravizudrika cAritra 59, - 70,378 paryakAsana 185 paryApta 351 paryApti 351 paryAya (be) 312 palyopama 214,667 pakaprabhA pa46 paMcamuSTika loca ra72 5caMdriya tiryaMca 340,744; 2010_05 Page #796 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -no AhAra, sthiti che. 725; -nAM zarIra lezyAdi 730 pATaliputra 251 pAdapagamana maraNa 146 pAnaka (cAra) ra96 pApasthAno (aDhAra) pa1 pArigrahika kriyA 107 pAritApanikI kriyA 35,103 pArzvanAtha 7,pa1,593 pAMDukavana 128 piMgala 172 pagalaparAvarta 88667 pudgala -ne baMdha 487; -nAM sparzAdi 486,503; -no 65 486,512; -no pariNAma 495; -ane vAyukAya pa02; -nI saMkhyA 506 pudgala brAhmaNa 682 pagalaparivarta pa14 pudgalAstikAya 483 pulAnigraMtha 55 pukaradvIpa pa49 puSkalasaMvamegha 296 puSkalI rarara pRpavatI cetya 9 paMDradeza 301 pUraNa 200 saci pUrNabhadra 297,302 pUrva-graMtha 127; -gataRta pa60 -varSa 214 pRthvIkAcika 339; -ne zvAsa phosa 112,724,55; -ne AhAra ane sthiti 7ra4, 753; -nAM zarIra vezyAdi 728,758759; -nA zabda Adi viSaya 740; -nAM kriyA nirjarAdi 743; -nI dRSTi tathA kriyA 753; -nA avAse 756; -nA varNAdi 756; -nA hiMsAdi 758; -nI vedanA 760 pauSadhavrata 6; -nA be prakAra 221 prakSepAhAra 724 praNidhAna (traNa) 160 pratikramaNa 145 pratimAo (bAra) 179 pratisevanA 71 141 pratyenIka (traNa) 157 pratyAkhyAna 6,14,135 40, 591; -ne vidhi pa93 pratyAkhyAnAvaraNa kaSAya 29, 387 pradyota para prabhAvatI rANuM 216,229,2para pramANa -cAra 337; -(mAna) 173 2010_05 Page #797 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci pramAda 477 pravacanamAtA 7ra pravRttaparihAra 289 pravezanaka 652 I0 prANAtipAtakyiA 35,104 prANAmAM dIkSA 191 prAmAla carca ra92 prAyazcitta (daza) 145 prAsuvihAra 242 priyadarzanA 252,262 prItidAna 218 bakuzanigraMtha 56 balarAjA 216 balicaMcA 193,297 bahuputrika citya 236 bahuratadraSTi pa68 bahula 281 bahuzAlacaitya 258 baMdha (be) 40,632 -pariNAma 31 2 bAlapaMDita pa86 bAlamaraNa (bAra) 176 brAhmaNakuMDagrAma 299 brAhmIlipi 3 maktapratyAkhyAna 146 bhadrA 279, 301 bharatIoTa 617 bhavadhAraNIyazarIra 728 bhavanavAsI (daza) 305, 343, papa0; -nA AvAsa 685, 712; -nI vadhaghaTa 689; -kyAMthI Ave ? 701; -ne AhAra, karma ane vedanA 714 i ; -ne AhAra, sthiti, ane zvAse zvAsa 722 i ; -nAM zarIra lezyAdi 730; -no parigraha 731 bhavasidika 45,226 bhavyadravya -deva 680; -narAka 741 bhAratavarSa pa64 bhAradvAja 292 bhAva (pAMca) 80,372; -- satya 168; -deva 679 bhAvitAtmA 7 bhAveMdriya upa9 bhASA (bAra) 158,362 bhikSA 96 40; -doSa 99 bhUtAnaMda hAthI ra55 bheda (pAMca) 130,313 bhege 131 maNibhadra 297,302 matijJAna (juo Abhi nibaMdhijJAna) matiajJAna 325 2010_05 Page #798 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( , , maka 237 madhyamaloka 545,548 mana 367,479 mana:paryava - jJAna ra7,320,323; --labdhi 12 (juo labdhi) manuSya 341; -kyAMthI Ave 708; -nAM zarIra lezyAdi 730; -nI dRSTi tathA kriyA 754; -nA AhArAdi 754 manuSyaloka 135 mane jJabhUmi 282 maraNa -be 15; pAMca 08 maraNa samughAta 761 malaki rAjAo 254 malarAma 292 mahAkalpa 289 mahAgaMgA 289 "mahAtapatI 2prabhava' tIrtha paTa7 mahAtama:prabhA pa46 mahApadma 302 mahAbala 217 mahAmAnasa (kALa) 290 mahAyu 666 mahAvIra -nAM svajha 644 mahAzilAkaMTaka saMgrAsa 251,29 mahAsena 229 maMli 279 maMDika 292 maMDita putra 34,46. mAkaMdiputra 17,406,466 mADuMbika 192 mAna -nA vizeSa 468; -nuM pramANa 173 mAnasara (kALa) 290' mAnuSettara parvata 128 - mAyA -nA vizeSa 468 mAyAprayikI kriyA 107 mALA (cAra) ra70 mithyAdarzana pracayikI kriyA 107 mithyAdraSTi 67; -nuM viparIta jJAna pa88. micchAmRta kara6 mULa (ne jIva) 626 mRgavana 229 mRgAvatI 225,252 mRtyugagA 290 megha 612,614; -nI zakti hara medhila 10 meMTigrAma 300 makAnagarI 717 mehanIya (be) 47pa maurya vaMzI tAmalI 190 cha 341 cayAkhyAta cAritra 60,70,379, amarAja 209,719 2010_05 Page #799 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sup yAtrA 242 cApanIya 242 cAga -562384; -traNa 384; -satya 168 yAtinA prakAra 44 cAnibhUtavI 422 rantu (pramANa) papa ratnaprabhA 546,728; -mAM zrAma, medhAdi 746 rathanurAlasa grAma 255 rAjagRha 673; ~nA kuMDa pa7 rAzie (cAra) 658 i. ' rAhu 66 {STadeva 722 riSTAbha vimAna 722 Tucakra pradezA (ATha) 622 revatI 300 rAmAhAra 7ra4 rAha 537 raudradhyAna 151 bdhi (daza) ka76; -ne upacAga 128;-iMdriya 360;vI 319 lavasamudra 41,557,67,673 lavasattamadeva 721 sUci lecchika rAjAe 254 lezyA 28,393; -devAmAM 71; -taicikAdinI 728; ntA varNAdi 757 leka ane aleka 538; -tavALe ? 174,538; -nI meATAI 568; -nA AkAra 545,553; ~nI sthiti 556; -nA AyAmamadhya 741 lekapAladeva 7,209 leAkAMtika vimAna 722 lAbhanA vizeSa 469 laukika Agama 338 vajI-videha 252 vaRRSabha sa'hanane 12,336 vanaspatikAyikanA AhAra 625, 704 varuNa 256 varuNarAja 209,719 vANijyagrAma 206 vAde (cAra) 570 vAnanyatara (juo nyatara) vAyue 616 vAyukAyika 339; ne pApa 113; 704,757 vAyubhUti 718 vArANasI 292 vAlukAprabhA 546 vigrahagati 410; -jhudA judA jIvAnI 738 vidyAcAraNa 127 vijaya 281 2010_05 Page #800 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci vinaya (sAta) 148; -vAda pa70; * vaimAnika 343,550-nA AvA -narathikAdimAM 696 686; -nI baddhi ha19; vipulaparvata 185 -no AhAra, sthiti, zvAsa virbhAgajJAna 20,20,35,335 725; -ne parigraha 731 vimalanAtha 217,302 viyAjya (daza) 150 vimalavAhana 302 vaizAli 256,292 viramaNa vrata 6 zramaNa 210,719 virahakALa, judA judA jIvone 737 vyavadAna 10 virAdhaka 31 vyavahAra (pAMca) 155 viveka 591 vyaMtara (ATha) 3ra7,343,550 vizAlA 236 -nA AvAsa 686; -no vihala 553 AhAra, sthiti ane zvAsa vidhyaparvata 200 725. vItabhaya 229 vyutsarga 153,591 vIrAsana 182 zadeva 236,254,674; -no vIrya 478 viSayabhaga 691; -nA loka-- vRkSanA prakAra 627 pAla 719 vRSTi -kema thAya che 618 zatakAra 301 veda 26,583; -nA prakAra 388 zatAnIka 252 zabda 648 vedanA -ane nirjarA 46 zayyAtarapiMDa 102 vedanIya 440 zaravaNa 279 bhelasaMniveza 200 zarIra (pAMca), 73,354; -judA vezyAyana 283 judA chAnAM 728; -nA kriya zarIra 73,354; --zakti, be prakAra 728 121 zarkarA prabhA 546 vaitADhaca parvata pa66 zalAkApuruSa 580 vaibhAra 118 zakhavata caitya 681,682 2010_05 Page #801 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAkhazeTha 220 zivabhadra 208 zivarAja 208 40,682 zISa prahelikA 214 zIlavrata 6 zukladhyAna 15t,619 raulezI 125 zyAmahastI 206 zramaNanagraMtha -nI nirjarA 47; -nuM sukha 54 zrAvastI 171 zruta -kAlika 560; .--pUrvAMgata 560; -kevalI 129 zrutaajJAna 325 zrutajJAna 27,320, 323, 326, 331 zreNika 251,252 zreNI (sAta) 501 zreNI 192 zvAsAYAsa, jIdA judA chavAnA 722; ekeMdriyAdinA 755 SaTkasamita 744 sabhUti 301 samaya 57, 213; -kSetra 535 samAcArI (daza) 144 samuddhAta (sAta) 92 samyaktva 17 2010_05 sUci samyagdarzana 17 sarvAnubhUti 293 sarvAM siddha 344,688 sahasrAmavata 216,239 savalanAya 29,337,387 sajJA 313,372,479; 315,372 samUrchima 133 sayata (pAMca) 18 salekhanA 185 -ddeza savara 26, 51 saMvRta atagAra 62 sa'sArasasthAnakALa 447 saMsthAna (pudgalanAM) 496,660 sAkArApayeAga 392 sAgaropama varSe 214,667 sAkA" caitya 300 sAdInagaMgA 290 sAdhu 3,54 i. sAmAnikadeva 77,71 1 sAmAyika 591; cAritra pa, 37 sAMSarAyikI kriyA 39,108,58 siddha 3,123; nI vadhaghaTa tathA avasthAnakALa 690 siddhAgrAma 282 siddhi (sthAna) 175 siMkSu pa66 Page #802 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUci raha sudarzana zeTha 212 sudarzana 2para sudhamAM sabhA (camaranI) 716; -zakranI 691 sunakSatra 294 sunada 281 sumaMgala 302 suvrata 237 suSamasuSamAM 75,562,578 susumAra 200 sUkrama saMparA cAritra 60,70, aMka 171,pa38 staka 667, 213 sthavira 41,287,316; -ka95 70 sthiti, judA judA juvAnI 722 i nAtaka 58 svara6; -cauda, tIrthaMkaranI mAtAnAM 216; ane phaLa 643 i ; -mahAvIranAM 644 svayaMbhUramaNa, dvIpa ane samudra 548 hariNamesi 261,423 halla papa3 halA 297 hastinApura 16 hAlAhalA kuMbhAraNuM 27,292 hiMDaka saMsthAna 698 379 sUrya 601 I; -nuM kAmasukha secanaka 253, 296 rasapakrama AyuSa 743 semarAja 209,719 mila ra42 2010_05 Page #803 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. nipAta e suprasiddha bauddha graMthane gujarAtI anuvAda 2. bhagavAna buddhanA pacAsa dhamasaMvAda ' "majhimanikAya'nA prathama 50 saMvAda 3. bhagavAna mahAvIranI dhamakathAe "nAyAdhammakahAsutta ne gujarAtI anuvAda 4. bhagavAna mahAvIranA daza upAsake. vAsadasAsu no gujarAtI anuvAda 5. jana daSTie cayavicAra 1. sanmatiprakaraNa mULa, gujarAtI anuvAda, TippaNe i. 7. jinAgamakathAsaMgraha prAkRta vyAkaraNa, koza, TippaNo sAthe 8. zrImanI jIvanayAtrA zrImad rAjacaMdranI jIvanakathA 9. zrI rAjacaMdranAM vicArane 0-12-. temanAM lakhANamAMthI viSayavAra tAravelA utArA 10. mahAvIra svAmIne saMcamadhama zrI sUtrakRtAMgasUtra"ne chAyAnuvAda 11. mahAvIra svAmIne AcAradhama zrI AcArAMgasUtra ane chAyAnuvAda 12. buddhacarita 1-4-0 mULa pAli graMthone AdhAre lakheluM prAmANika jIvanacaritra 13. mahAvIra svAmIne aMtima upadeza zrI uttarAdhyayanasUtrane chAyAnuvAda 14. zrI kuMdakuMdAcAryanAM traNa ratno 0-8-0 pravacanasAra, samayasAra ane paMcAstikAyasArasaMgraha 15. rogazAstra (zrI hemacaMdrAcArya kRta) 2010_05 Page #804 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2010 05