________________
ઉતારા કરી લેવાના કહ્યા છે, તેની વિગતવાર નોંધ વિદ્યાપીઠ પ્રકાશિત ચતુર્થ ખંડને અંતે આપેલી છે. આ શાળામાં તે બધા ગ્રંથને અનુવાદ પ્રસિદ્ધ થવાને જ છે; એટલે આ ગ્રંથમાં તે બધા ભાગનું પુનરાવર્તન કર્યું નથી. છતાં ભગવતીસૂત્રમાં અમુક અમુક વિષેની ચર્ચા જ નથી એવું ન લાગે, તે માટે તે પ્રશ્નો તો કાયમ રાખ્યા છે, અને તેને જવાબો પણ તેને ગ્રંથમાંથી ટૂંકાવીને આપ્યા છે. તથા નીચે આખો જવાબ કયા ગ્રંથમાંથી સમજી લે એ નોંધ્યું પણ છે. છતાં સામાન્ય વૃત્તિ તો એ જ રહી છે કે, તેવા ભાગે પડતા જ મૂકવા.
આટલું તો તે ગ્રંથની રચનાના સ્વરૂપ વિષે. હવે તેના વિષય અને પ્રયોજન ઉપર આવીએ. નંદીસૂત્ર તેમ જ સમવાયાંગ બંને સ્થળે જ્યાં ભગવતીસૂત્રના વિષયનું વર્ણન કરેલું છે,* ત્યાં તેની એક મુખ્ય વિશેષતા ખાસ તારવેલી જણાય છે. બીજા ઘણા વિષયો તો બધાં અંગામાં એક સરખા જ દેખાય છે, પરંતુ આ વિશેષતા માત્ર ભગવતી સૂત્ર માટે જ કહેલી છે, અને તે તેની બુદ્ધિવર્ધકતા.” આ વસ્તુ જરા વિગતથી સમજીએ.
આપણે શ્રીમદ્ રાજચંદ્રને અનુસરીને શાસ્ત્રગ્રંથોને બે વિભાગ પાડીએ, તો એક વિભાગ ઉપદેશાને થાય; અને બીજે સિદ્ધાંતગ્રંથન થાય. ઉપદેશગ્રંથોમાં સામાન્ય રીતે મનુષ્યમાં વિવેક વૈરાગ્યાદિ ઊપજે એવી સર્વધર્મસાધારણ બાબતો ચર્ચેલી હોય; તથા એ ગ્રંથે ગમે તે ધર્મને
• જુઓ આ ગ્રંથ, પા. ૧૬પ.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
