________________
જીવને લગતી કેટલીક બાબતો ૩૮૯ પૃથ્વીકાયિકો પણ ત્રણે વેદના અનુભવે છે. તે પ્રમાણે મનુષ્ય સુધી જાણવું.
ગૌ–હે ભગવન ! વેદના કેટલા પ્રકારની છે ?
મહ–હે ગૌતમ! વેદના ચાર પ્રકારની છે : દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાલથી અને ભાવથી. [ પુગલ દ્રવ્યના સંબંધની અપેક્ષાએ દ્રવ્યવેદના; નારકાદિ ઉ૫પાતક્ષેત્રની અપેક્ષાએ ક્ષેત્રવેદના: નારકાદિ ભવકાલની અપેક્ષાએ કાલવેદના; અને વેદનીયકર્મના ઉદયથી થતા ઉત્પાદની અપેક્ષાએ ભાવદના.] આ ચારે વેદના નૈરયિકથી માંડીને બધાને હોય છે.
ગૌ૦–હે ભગવન! વેદના કેટલા પ્રકારની છે?
મ–હે ગતમ! વેદના ત્રણ પ્રકારની છે. શારીરિક, માનસિક અને શારીરિક-માનસિક. આ વેદનાઓ પણ બધાને હોય છે, પરંતુ તેમાં વિશેષ એ કે, એકેપ્રિય અને વિકદિય જીવો માત્ર શારીરિક વેદના જ અનુભવે છે; કારણ કે તેમને મનને અભાવ છે.
ગૌ –હે ભગવન! વેદના કેટલા પ્રકારની છે?
ભ૦–હે ગૌતમ! વેદના ત્રણ પ્રકારની છે: (સુખરૂપ) સાતા, ( દુ:ખરૂપ ) અસાતા અને સાતા-અસાતા. બધા -જીવોને ત્રણે વેદનાઓ હોય છે.
૧. નરયિકમાં તે અસાતવેદના જ હોય છે; પરંતુ તીર્થકરના જન્માદિકાલે તેમને સાતા વેદના માની છે; ઉપરાંત પૂર્વજ મને સંબંધી દેવ વા અસુર વચનામૃતેથી તેને સિંચે છે, ત્યારે મનમાં તે સાતવેદના અનુભવે છે, અને શરીરે તે ક્ષેત્રના પ્રભાવથી અસાતવેદના અનુભવે છે; ઉપરાંત તે દેવાદિના દર્શનથી અને તેના વચનશ્રવણથી મનમાં તે સાતા વેદના પણ અનુભવે
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
