________________
શ્રીભગવતી-સાર કેવલજ્ઞાની અનંતગણું છે. અજ્ઞાનીઓમાં સૌથી છેડા વિર્ભાગજ્ઞાની છે, તેથી મતિઅજ્ઞાની અને શ્રુતઅજ્ઞાની અનંતગણું છે અને પરસ્પર સરખા છે.
- જ્ઞાની અને અજ્ઞાનીમાં સૌથી છેડા મન:પર્યવજ્ઞાની છે; તેથી અસંખ્યાતગણ અવધિજ્ઞાની છે, તેથી મતિ અને શ્રુતજ્ઞાની વિશેષાધિક છે અને પરસ્પર તુલ્ય છે. તેથી વિલંગજ્ઞાની અસંખ્યાતગણું છે. તેથી કેવલજ્ઞાની અનંતગણું છે; તેથી મતિઅજ્ઞાની અને શ્રતઅજ્ઞાની અનંતગણ છે અને પરસ્પર તુલ્ય છે.
હવે તે જ્ઞાનના પર્યાયોની અપેક્ષાએ અલ્પ––અહત્વ વિચારીએ. સૌથી છેડા મન:પર્યવજ્ઞાનના પર્યાય છે, કેમકે તેને વિષય માત્ર મન છે. તેથી અવધિજ્ઞાનના પર્યા અનંતગણું છે, કેમકે મન:પર્યાવજ્ઞાનની અપેક્ષાએ તેનો વિષય દ્રવ્ય અને પર્યાયોથી અનંતગણો છે. તેથી શ્રુતજ્ઞાનના પર્યાયે અનંતગણુ છે, કેમકે તેને વિષય રૂપી-અરૂપી દ્રવ્યો હોવાથી તેનાથી અનંતગણે છે. તેથી મતિજ્ઞાનના પર્યાય અનંતગણું
૧. પંચેંદ્રિયાને જ વિર્ભાગજ્ઞાન સંભવે છે માટે તે સૌથી થોડા છે.
૨. કારણ કે સમદષ્ટિ દેવ અને નારક કરતાં મિથ્યાદષ્ટિ -અસંખ્યાતગણું છે.
૩. કારણ કે સાધારણ વનસ્પતિજીવો મતિઅજ્ઞાની અને શ્રતઅજ્ઞાની હોય છે, અને તેઓ સિદ્ધ થકી અનંતગણ છે.
૪. પર્યાય એટલે ભિન્ન ભિન્ન અવસ્થાઓ. અથવા તે તે જ્ઞાનના ય પથાર્થોના ભેદથી થતા ભેદે. અથવા કેવલજ્ઞાન વડે તે તે જ્ઞાનના કરાતા અશે.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
