________________
લોક પરિમંડલ સંસ્થાનવાળા પુદ્ગલકંધે વડે નિરંતર. ભરેલો છે. તેમાં તુલ્ય પ્રદેશવાળાં, તુલ્ય પ્રદેશાવગાહી, અને તુલ્ય વર્ણાદિ પર્યાયવાળાં જે જે પરિમંડલ દ્રવ્યો હોય, તે બધાને કલ્પનાથી એક એક પંક્તિમાં સ્થાપિત કરતાં તથા તેની ઉપર તેમ જ નીચે એક એક જાતિવાળાં પરિમંડલ દ્રવ્યો એક એક પંક્તિમાં સ્થાપિત કરતાં, તેમાં અલ્પત્વબહત્વ થવાથી પરિમંડલ સંસ્થાને સમુદાય યવના આકારવાળે થાય છે. તેમાં જઘન્યપ્રદેશિક દ્રવ્યો સ્વભાવથી અલ્પ હોવાથી પ્રથમ પંક્તિ નાની હોય છે, અને ત્યાર પછી બાકીની પંક્તિ અધિક – અધિકતર પ્રદેશવાળી હોવાથી અનુક્રમે મેટી અને વધારે મેટી થાય છે. ત્યાર પછી ક્રમશ: ઘટતાં છેવટે ઉત્કૃષ્ટ પ્રદેશવાળાં દ્રવ્યો અત્યંત અલ્પ હોવાથી છેવટની પંક્તિ અત્યંત નાની હોય છે. આમ થવાકાર ક્ષેત્ર થાય છે.
ગૌત્ર – હે ભગવન! વૃત્ત સંસ્થાન કેટલા પ્રદેશવાળું છે? અને કેટલા આકાશપ્રદેશમાં અવગાઢ રહેલું છે ?
મહે ગૌતમ ! વૃત્ત સંસ્થાન ઘનવૃત્ત અને પ્રતરવૃત્ત એમ બે પ્રકારનું છે. તેમાં પ્રતરવૃત્ત બે પ્રકારનું છે: એજ પ્રદેશવાળું (એકી સંખ્યાવાળું) અને યુગમસંખ્યાપ્રદેશવાળું (એટલે કે બેકી સંખ્યાવાળું). તેમાં જે એજ પ્રદેશવાળું પ્રતરવૃત્ત છે, તે ઓછામાં ઓછું પાંચ પ્રદેશવાળું, અને પાંચ આકાશપ્રદેશમાં અવગાઢ છે; અને વધારેમાં વધારે અનંત પ્રદેશવાળું, અને અસંખ્યાત આકાશપ્રદેશમાં અવગાઢ છે.
ઘનવૃત્ત પણ એજ પ્રદેશિક (એકીસંખ્યાવળું) અને યુગ્મપ્રદેશિક (બેકી સંખ્યાવાળું) એમ બે પ્રકારનું છે.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
