________________
શ્રી ભગવતીસાર નારકી બાકી રહે, ત્યાં સુધીનો કાળ “મિશ્ર' કાળ છે. અને શૂન્યકાળ ત્યારે જ હોઈ શકે, જ્યારે વર્તમાન સમયના તે બધા નારકે સમસ્તપણે ઉવૃત્ત થઈ જાય, અને તેમાં એકે બાકી ન રહે.
–હે ભગવન ! તિર્યચનિકસંસારસંસ્થાનકાળ કેટલા પ્રકારનો કર્યો છે?
ભ૦–હે ગૌતમ ! તે બે પ્રકારનો છે. અન્યકાળ અને મિશ્રકાળ૧. મનુષ્ય અને દેવાનો સંસારસંસ્થાનકાળ નિરયિક પ્રમાણે (ત્રણ પ્રકારનો) કહેવો.
ગૌ– હે ભગવન ! નૈરયિક સંબંધી સંસારસંસ્થાનકાળને ત્રણ પ્રકારોમાંથી કેણું કોનાથી વિશેષાધિક છે ?
મ0– ગૌતમ ! સૌથી થોડે અન્યકાળ છે. મિશ્રકાળ તેથી અનંતગણો છે અને શુન્યકાળ તેથી પણ અનંતગણો છે.
૧. શન્યકાળ તેઓને ન લેવાનું કારણ એ છે કે, ત્યાંથી ની કળેલા તેઓનું, તેથી બીજું સ્થાન નથી.
૨. કારણકે નારકાને ઉત્પાદ, ઉદ્વર્તાના અને વિરહકાળ વધારેમાં વધારે પણ ૧૨ મુહૂર્ત જેટલો છે.
૩. કારણકે આ સૂત્ર તે જ વાર્તામાનિક નારભવને આશીરીને પ્રવર્યું નથી, પરંતુ વાર્ત માનિક નારક જોની બીજી ગતિના ગમન વડે ત્યાં જ ઉત્પત્તિને આશીરીને પ્રવત્યું છેએટલે કે મિશ્ર કાળ એ નારામાં અને બીજાઓમાં ગમનાગમનકાળ છે, અને તે ત્રસ અને વનસ્પતિ વગેરેના સ્થિતિકાળથી મિશ્રિત થતો અનંતગણ થાય છે.
૪. કારણકે બધા વિવક્ષિત નારનું ઘણું કરીને વનસ્પતિમાં અનંતાનંત કાળ સુધી અવસ્થાન છે.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
