________________
એષિ
ગૌ– હે ભગવન ! વૃક્ષો કેટલા પ્રકારનાં કહ્યાં છે ?
મહ–હે ગૌતમ! વૃક્ષે ત્રણ પ્રકારનાં કહ્યાં છે સંખ્યાત જીવવાળાં, અસંખ્યાત છવવાળા (તાડ, તમાલ, નાળિયેરી વગેરે) અને અનંત જીવવાળાં (બટાકા, આદુ, વગેરે). તેમાં અસંખ્યાત જીવવાળાંના બે પ્રકાર છે: એક બાજવાળાં (નિબ, આમ્ર, જાંબુ, ઇ.); અને બહુ બીજવાળાં (કેડું, બીલું, ઉંબરે વગેરે.) – શતક ૮, ઉદ્દે ૩
ગૌ——હે ભગવન! ઉત્પલ એક જીવવાનું છે કે અનેક જીવવાળું છે ?
મ૦ –હે ગૌતમ! તે એક જીવવાળું છે, પણ અનેક જવવાળું નથી. ત્યાર પછી જ્યારે તે ઉત્પલને બીજા જીવો – જીવાશ્રિત પાંદડાં વગેરે અવયવો – ઊગે છે, ત્યારે તે ઉત્પલ એક જીવવાનું નથી, પણ અનેક જીવવાનું છે. - ગૌ––હે ભગવન ! તે જીવો કયાંથી આવીને ઊપજે છે?
મહ–હે ગૌતમ ! તે જો નૈરયિકથી આવીને ઊપજતા નથી, પણ તિર્યંચથી, મનુષ્યથી કે દેવથી આવીને ઊપજે છે.
૧. જુઓ પ્રજ્ઞાપના પદ ૧, પૃ. ૩૩–૧.
૨. જ્યાં સુધી એક જ પાન હોય છે, ત્યાં સુધી એક જ જીવ હેય; પણ પછી પાન વધતાં જાચ, તેમ તેમ બહુ જ ત્યાં ઉત્પન્ન થાય.
૩. દેવમાં પણ સનકુમારથી ઉપરના લોકોમાંથી નહી. વળી શાલી, ઘઉં વગેરેના મૂળપણે દેવ કદી ન ઉત્પન્ન થાય, પણ પુષ્પાદિ શુભ અંગમાં ઉત્પન્ન થાય. – શતક ૨૧, ઉદે૧.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
