________________
ધર્મજ્ઞાનનું મૂળ
૨૩ અંતરાયક કર્મોનો ક્ષમોપશમ કે ક્ષય પ્રાપ્ત કરે, તો જ તે બધું પ્રાપ્ત કરે, નહીં તે ન જ કરે.
તેવા પુરુષને નિરંતર આઠ આઠ ટકના ઉપવાસનું તપ કરતાં કરતાં પ્રકૃતિની ભદ્રતાથી......તેમજ માર્ગની ગષણું કરતાં કરતાં અવધિજ્ઞાન ઉત્પન્ન થાય છે. તે અવધિજ્ઞાન વડે તે આંગળના અસંખ્યાતમા ભાગથી માંડીને વધારેમાં વધારે અલોકને વિષે લોકપ્રમાણુ અસંખ્ય ખંડને જાણે છે અને જુએ છે. તે યે લેશ્યાવાળો હોઈ શકે છે; તે સ્ત્રી પણ હોઈ શકે કે પુરુષ પણ; તેને મન:પર્યાવજ્ઞાન પણ હોઈ શકે છે, તેને સંજ્વલન કેટીના ચારે કષા હોય, માન-માયા-લોભ એ ત્રણ હોય, માયા-લોભ એ બે હાય કે એકલે લોભકપાય પણ હોય. તે જ્ઞાની કેવલીએ કહેલા ધર્મનો ઉપદેશ કરી શકે છે, અને બીજાને દીક્ષા પણ આપી શકે છે, તેના શિષ્ય અને પ્રશિષ્યો પણ દીક્ષા આપી શકે છે; તથા તે પણ સિદ્ધ થાય છે, અને તેના શિષ્ય–પ્રશિષ્યો પણ સિદ્ધ થાય છે. તેવા પુwો એક સમયે ઓછામાં ઓછા એક, બે કે ત્રણ હોય, અને વધારેમાં વધારે ૧૦૮ હાય.
–શતક ૯, ઉદ્દે ૩૧
૧. આગળ જણાવેલા “અશ્રુત્વાકેવલજ્ઞાની” કરતાં આનું તપ કર્યું છે. તેના અવધિજ્ઞાનનું ક્ષેત્ર પણ મેટું છે; તે થે લેશ્યાવાળો હોઈ શકે છે, છતાં કેવલજ્ઞાનીના ઉપદેશને પ્રતાપે પ્રગતિ સાધી શકે છે; તેમ જ સ્ત્રી શરીરે પણ જ્ઞાનપ્રાપ્તિ કરી શકે છે. તેને મન:પર્યાવજ્ઞાન વધારે હોય છે તેના કષાયે, ઓછા હોય છે; તેવાની સંખ્યા પણ વધારે હોય છે; તથા તે અન્યને ઉપદેશ-દીક્ષાદિ પણ આપી શકે છે.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
