________________
શ્રીભગવતી-સાર
ટિપ્પણે
નોંધઃ આ અધ્યયનમાં મુખ્યત્વે એ નિર્ણય દર્શાવ્યું છે કે, ધર્મ અને મુક્તિ એ કઈ વાડા કે સંપ્રદાયની વસ્તુ નથી; પરંતુ તેનો મુખ્ય આધાર આંતરિક શુદ્ધિ ઉપર છે. માત્ર જૈન જ મુક્ત થઈ શકે, કે માત્ર જૈન જ સાચો ધર્મ જાણે છે એમ કહેવા કરતાં, જે કઈ આંતરિક શુદ્ધિ પ્રાપ્ત કરે છે, તે સાચે ધર્મ જાણીને મુક્ત થઈ શકે છે; તથા સાચે ધર્મ જાણનારે પણ જે આંતરિક શુદ્ધિ પ્રાપ્ત નથી કરતો, તો મુક્તિ પણ પ્રાપ્ત નથી કરતો – એમ કહેવું જ એગ્ય છે.
આ પ્રકરણમાં ઘણું જૈન પારિભાષિક શબ્દ “ આવેલા છે. ભગવતીસૂત્રમાં પિતામાં જ આગળ-પાછળ એમાંના ઘણાખરાનું વિગતવાર વર્ણન આવે છે. તેથી આ ટિપણેમાં માત્ર સામાન્ય હકીકત આપી છે. ટિપ્પણ ન. ૧૯
- જ્ઞાનાવરણીય કમ
કપાયાદિપૂર્વક કરાતી મન-વાણુ-કાયાની પ્રવૃત્તિથી જીવમાં કર્મરાજ દાખલ થાય છે. તે દાખલ થવાની ક્રિયાને તેમજ તેનાં નિમિત્તને આઢવ કહે છે. એ કર્મરાજ જીવમાં દાખલ થયા બાદ, જીવના જુદા જુદા અધ્યવસાયો અનુસાર તેમાં જુદા જુદા સ્વભાવ નિર્માણ થાય છે, જેમકે જ્ઞાનને આવરણ કરવાનો વગેરે. જ્ઞાનાવરણીય કર્મોના બંધહેતુઓ નીચે પ્રમાણે ગણવવામાં આવે છે.
૧. જ્ઞાન, જ્ઞાની અને જ્ઞાનનાં સાધને પ્રત્યે દ્વેષ ધારણ કરવો [પ્રપી.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
