________________
૪પ૦
કર્મ અને તેની સ્થિતિ કર્મને અને આયુષ કર્મને ન બાંધતો હોવાથી છે પ્રકારે કર્મ બાંધે છે.*
– શતક, ૬, ઉદ્દે ૯ - ૨: કર્મ અને તેની સ્થિતિ વિવરણ: બંધાયેલ કર્મની સ્થિતિના બે પ્રકાર છે : એક તો કર્મરૂપે રહેવું; અને બીજી, અનુભવ એગ્ય કર્મરૂપે રહેવું. એ નિયમ છે કે જે કર્મની સ્થિતિ જેટલાં કપડાકેડી સાગરોપમ વર્ષની હોય, તેટલાં સે વર્ષ તે અનુભવમાં આવ્યા સિવાય અકિંચિત્કર થઈ ને આત્મામાં પડી રહે છે. જેમ મોહનીય કર્મની વધારેમાં વધારે સ્થિતિ ૭૦ કડાકડી સાગરોપમ વર્ષની છે, તો તે ૭૦ સો વર્ષ સુધી અર્થાત ૭૦૦૦ વર્ષ સુધી તો માત્ર પડયું જ રહે છે. એટલો વખત પસાર થયા બાદ જ એ અણુઓમાંથી સમયે સમયે અમુક પ્રમાણવાળાં અણુઓ પોતાનું ફળ આપવા લાગે છે. જેટલો વખત એ અણુએ આત્માને પિતાનું વિષ ચડાવ્યા વિના પડી રહે છે, તેટલા વખતને “અબાધાકાળ' કહે છે. કર્મની કુલ સ્થિતિમાંથી અબાધાકાળને બાદ કરતાં બાકીને સમય – જેમાં કર્મો ફળ આપવું શરૂ કરે છે – તે કર્મનિષેક
• આ પ્રમાણે જ્ઞાનાવરણીયાદિ એક પ્રકૃતિના ઉદયમાં અન્ય કેટલી પ્રકૃતિને ઉદય હોય; એક પ્રકૃતિના ઉદયમાં અન્ય કેટલી પ્રકૃતિઓને બંધ હોય; એક પ્રકૃતિના બંધમાં અન્ય કેટલી પ્રકૃતિને ઉદય હોય, અને એક પ્રકૃતિના બંધમાં અન્ય કેટલી પ્રકૃતિને બંધ હોય - એનું સવિસ્તર વર્ણન પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના ૨૪-૨૫-૨૬ તથા ર૭ માં જેવું.
Jain Education International 2010_05
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
