Book Title: Pravachansaroddhar Part 1
Author(s): Nemichandrasuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti
Catalog link: https://jainqq.org/explore/090382/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / zrI zaMkhezvarapArzvanAthAya namaH // || prAcAryadevazrImadvijaya masUrIzvaragranthamAlAyA puSyamidam // zrImaddeva bhadrAnticchrImasiddhasena sUri sUtrita tattvajJAnavikAzinIdIkAvibhUSitaH zrImannemicandra sUripravaravinirmitaH pravacanasAroddhAraH [prathama khaNDa: ] dise meM meM prakAzikA - bhAratIya prAcyattattva prakAzana samiti, piMDavAr3A | Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 and NAAM PEPARS c easonu/AAai....................... irekkkkkkkkkkkkkkkkka*****Rinkokkkkkkkkkkkkkke prAptisthAnarUpyakANi / vIra saMvat 2506 -dravya sahAyaka: - 1.mAratIya prAcyatacca prakAzana samiti mUlyam / zrI zrIpAlanagara saMgha jJAnakhAtu' (muMbaI) vikrama saMvat 2036 pratisaMkhyA-500 mA zrApAlanagara sagha zAnakhA IsvI C/o ramaNalAla lAlacaMda san 16 . 135/637 jhaverI bAjAra muMbaI-400002 2. bhAratIya-prAcya tatvaprakAzana samiti /o zA. samarathamala rAyacandajI -:: saMpAdako ::-- piMDavAr3A-307022 sTe.-sirohIroDa rAja.) muni padmasena vijayaH bhAratIya-prAcyatatva prakAzana samiti muni municandravijayaH zA. ramaNalAla vajecanda C/o dilipakumAra ramaNalAla maskatI mArkeTa amadAbAda--380002 s a maro mudrakA jJAnodaya prinTiga presa, piMDavAr3A-307022 (rAjasthAna) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ auntimoniammamta pravacanasAroddhAre saTIke prAkakathanam / maham // // zrI zahakhezvarapAzvanAthabhagavate namaH // / piMDavADAmaMDanazrImahAvIrasvAmine namaH // // pUjyapAdasadgurudeva zrImavijayasiddhisUrIzvarebhyo nmH|| // pUjyapAdasadagurudeva zrImavijayabhadrasUrIzvarebhyo namaH / / | pUjyapAdasadgurudeva zrImadvijayapremasUrIzvarebhyo namaH / / * prAkakathanam * paramakRpAloH paramAtmanaH sadgurudevAnAM ca niHsImakRpayA, vRhadgacchIyAcAryanemicandrasUrIzvaraiviracitasya zrIcandragacchIyAcAryasiddhasenasUrIzvarakRtatatvajJAnavikAzinITIkopetasya yathArthAbhidhAnasya zrIprakacanasAroddhAragrantharatnasya 97 dvArAtmakaH prathamaH khaNDaH prAcInahastalikhitAdarzAdivividhasAmagrayanusAreNa saMzodhya sampAdya ca viduSAM purata upanyasyate / granyakRtA paricayaH granthakutA zrInemicandrasUrIzvarANAM jIvanavRttaM nopalabhyate kutracit / guruparamparA sattAkAlazca jJAyate zrImadbhireva viracitasya 'anantanAthacarita' granthasya prazastitaH / 'guruparamparA cettham 1 iyaM guruparamparA paNDita amRtalAla mohanalAla bhojaka mahAzayena likhitAta , 'bhAkhyAnakamaNi koza-pranthasya prAyathanAta uddhRtaa| Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bRhadgacchIya devasUriH .. pravacanasAroddhAre saTIke ajita devasUriH AnandasUriH (paTTadharaH) prAkadhinam nemicandrasUriH (paTTadharaH) pradyotanasUrisa (paTTadharaH) jinacandrasUriH (paTTadharaH) AmradevasUriH (ziSyaH) zrIcandrasUriH (ziSyaH) harimadrasUriH vijayasenasUriH nemicandrasUti yazodevasariH guNAkaraH pArzvadevaH (mukhyapaTTadharaH) (ziSyapaTTadharaH) (ziSyapaTTadharaH) (zi0pa0) (ziSyaH) (ziSyaH) anantanAthacaritagranthasya prazastirevamasthi samunnayasAho sakhuttamapattaviraiyacchAo / sukaijuo bahusauNo sirivaDagaccho varatarucca // 1 // sumaNasamurNidasaMseviyakkamo nAyanihiyamaNavittI / tammi pahU uppano guru bva siridevasUri tti // 2 // tassa'nayammi jAo nimgaMthasiromaNI suvitto vi / siriajiyadevasUro kayaMtabuddhI vi kAruNio // 3 // 2 // Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke to saMjAyA ANaMdasUriNo jaNiyajaNamaNANaMdA / tatto ya timi jAyA muNIsarA bhuvaNavikkhAyA // 4 // sirinemicaMdasUrI paDhamo tesi na kevalANaM pi / avarANa vi samayarahassadesayANaM muNiMdANaM // 5 // jeNa lahuvIracariyaM raiyaM taha uttarajjhayaNavitti / akvANayamaNikosoya rayaNacUDo ya lliypo| prAkapIo bIyasamungayacaMdakalAnikalaMkataNujaTThI / siripajjoyaNasUrI tibvatavaccaraNakaraNarao // 7 // kathanam taiyA ya amayarasavarisasarisasadesaNA jaNANaMdA / jiNacaMdasUripahuNo sasaharakarasarisajasapasarA // 8 // gajAna-guru-mAhIrayAhi lIlAe jehiM nijjinniyaa| phalihamaNi-gayaNavitthara-duddhodahiNo gurutarA vi / / 9 / / to tehiM dunni vihiyA niyayapae mUriNo suvaNaga (ma)hiyA / saralA vilasiracittA samunnayA daMtidaMta bva // 10 // siriammaevasUri paDhamo tesiM samassirIbhavaNaM / gururayaNarohaNagirI sarassaIcAsavarakamalaM // 11 // jo akvANayamaNikosavitti viyaraNakayasthakayaloo / savyodArajaNANaM cUDArayaNattamubahaha // 12 // taha bIo sirisiricaMdasUrinAmo muNIsaro sNto| saMtosaparo sa-parobayArakaraNekkamaNavittI // 13 // siriammaevasUrIhiM niyapae svariNo kayA cauro / haribhaddasUrinAmo sigdhakaI paDhamao tesi // 14 // sirivijayaseNasUro bIo sasiteyakittibharabharI / egaMtaroSavAsI takkA-'laMkAra-samayannU // 15 // uddAmadesaNajhuNipaDibohiyasavvabhabvavisarassa / tassa kaNiTTho sirinemicaMdasUrI ci maMdamaI // 16 // tANa turio jasadevasUri nAmo muNIsaro maimaM / lakSaNa chaMdA-laMkAra-takka-sAhitta-samayannU // 17 // sirivijayaseNa muNivaipayammi sirinemicaMdasarihiM / Thavio samaMtabhadAbhihANasUri guNAvAso // 18 // to ammaevamuNivaiviNeyasirinemicaMdararihiM / abhudayakararaiyaM cariyamiNamaNaMtajiNarano // 47 // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke saMsohiyaM ca sasamaya-parasamayannahiM viusatilaehiM / jasadeva sUrimuNivai-samaMtabhaddAbhihANehiM // 48 // prAk-. paDhamAyarase lihiyaM mehakumArAbhihANavi useNa taha putthayami gujjaravaM sumbhavacaMdueNamimaM // 49 // kathanam rasacaMdasUrasaMkhevarise vikkamanivAo baDhate / baisAhasAmabArasi tihIe vAraMmi somassa // 50 // rikkhami putrabhavayanAmage iMdajogajuttami / pAlate rajjasiriM kamArapAle mahInAhe // 5 // siri vaddhamANapuraTThiyavisiTu caraNagavasahi pAraMmA / dhavalakkayaMmi devayagharami variseNa nippanna / 52 / / pahupAsapasAeNaM taha rikkamANabhAveNa / aMbAsannejjhaNayakayameyami(ma)NaMtajiNacariyaM // 53 // paccakkharagaNaNAe siloyamANeNa bArasasahassA / saMpunnucciya jAyA cariyami aNaMtajiNaranno // 54 // mahamaMdatteNa mae raiyaM tA jamiha kiM pi ussutaM / taM nAuM kayakaruNA gIyatthA iha visohaMtu // 55 / / jA vijai syaNAyararavisasidharaNIsumeru taha viMdaM / tA vakkhANijjataM naMdau cariyaM aNaMtassa / / 56 / / graMthAgraM 12000 ch| zrIanantajinacaritaM samAptamiti ch| saMvat 1467 varSe kArtika zudi 4 kho maMtri kupA lekhi ch| zubhaM bhavatu / / kalyANamastu // zrI / / ... samaya anya grandhAra zrImadbhiH nemicandrasUrIzvaraiH 1216 tame vaikrame'nde 'anantanAthacaritam' viracitam , atasteSAM sattAkAlo dvAdazaM trayodazaM ca zatakam / 1 yadyapi, devacandra lAlamAI pustakodvAraphaNDasaMskaraNe AgamoddhArakaiH pUjyapAdazrImadAnandasAgarasUrIzvaralikhita / " pravacanasArodvArasya upodghAte likhitaM yat "pUjyapAda vihitAzcete prathA apalabhyante-1 uttarAdhyayanasya Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke prAka dara kathanam zrImadbhinirmita 'jIvakulakam ' atraiva 214 tame dvAre nivezitamasti / anyacca, upadezamAlAvRttiprazastito (prazastisaGgraha, pR. 26), jJAyate yat zrImadbhiH dve jinacarite racite AstAm , tayorekaM 'anantanAthacaritam' (prAkRtabhASAbaddham , adyAvadhi amRdritam) upalabhyate, dvitIyaM tu nopalabhyate / TIkAkAraparicayaH tatvaprakAzinInAmnyA ativizadasphuTatamAyA vRttarvidhAtAraH zrImantaH siddhasenasUrayazcandragacchamalazcakruH ! guruparamparA tu zrImadbhireva vRttiprAnte darzitA, sA caivam-'zrIcandragacchagagane......zrImadabhayadevasariraviH...tadanu dhanezvaramariH...zrImadajitasiMhamUriH......zrI vardhamAnamUriH......zrIcandraprabhamunipatiH ......zrI bhadrezvarasUraya......zrImadajitasiMha sUrayaH......zrIdevaprabhasUriH......zrI siddhsenmuuriH|" vRttiracanAkAlastu prAnte evaM darzitaH- "karisAgaravisaGkhye (1248) zrIvikramanRpativatsare caitre / puSyArka dine zuklASTamyAM vRttiH samAptA'sau" ||- "jainaparamparAno itihAsa' (bhA. 2) nAmni granthe (pR. 29, pR. 417) tu 1278 tame varSe iti likhitamasti / atredaM jJeyaM sAgarazabdaH tatparyAyAzca 4-7 dvayoraGkayorupayujyante (jainacitrakammadruma, pR. 67-68) / je. si. pratyostu 'karasAgararavi'......iti pAThaH, tadanusAraM 'jesalamerubhANDAgArasthagranthAnAM sukhabodhAvRttiH,2zrImahAvIracaritram" ......... kintu, manantanAthacaritagranthaprazastitaH spaSTaM jJAyate yad uttarAdhyayanavRttyAdikartAraH zrI nemicandrasUrayaH pravacanasAroddhAra kata bhyaH zrI nemicandrasUribhyo minnAH pUrvavartinazca / ' 1 yadyapi, asminneva granthe ekatra (pR. 771) 'saM. 1148 athavA saM. 1178.....' iti likhitamasti kintu tada bhrAntyA likhitaM jJAyate, yataH ravyAdi sUryaparyAyazabdAkA dvAdazAtmakamaGkameva sUcayanti / .... - Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana kathanam sAroddhAre saTIke nUtanA sUciH' iti pustake (pR. 72) 1242 tamaM varSa darzitam / ato ghRttikArasya sattAkAlo vaikramIyaM trayodazaM zatakamiti nizcIyate / anya yandhAHatraiva vRttau vRttikAranirmitAnAmanyeSAM trayANAM granthAnAmullekhA dRzyante, yathA-1"tathA cAvocAma stutipu......" (pra. A. 187 tamaM patram ), 2 "tathA cAcakSmahi zrIpanaprabhacaritre......(pra.A. 440 tamaM patram ), 3 "asmaduparacitA sAmAcArI nirIkSaNIyA" ( 443 tamaM patram ) / nopalabhyanta idAnImete granthAH / pranyAH vaya:-.. asya pravacanasAroddhAragrantharatnasyAnyA api vRttaya upalabhyante / tAsAM paricaya ittham , (jaina sAhitya kA bRhad itihAsa, bhA, 4, pR. 179 ityetad granthasyAnusAreNa) 1 pUjyapAdaravigrabhaziSyeNa AcAryodayaprabheNa 3203 zlokapramANA 'viSamapadavyAkhyA' racitA / .. 2 ajJAtaka kA 3303 zlokapramANA 'viSamapadaparyAya vyAkhyA''pyupalabhyate / 3 ato bhinnAdhyekA'jJAtaka kA vRttiH prApyate / 4 padmamandiragaNiviracito vAlAvabodho'pyupalabhyate / etAH sarvA api vRttayo'dyAvadhi na mudritAH / jaina paramparAno itihAsa nAmaka granthena jJAyate (bhA. 2, pR.28) yat prastutatattvajJAnavikAzinI vRttikAra zrIsiddhasenasUrIzvarANAM guruvaryaiH zrIdevabhadrasUribhirapi pravacanasAroddhArasya vRttirnimitA''sIt / // 6 // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sampAdanopayukta hastalikhitAH pratayaH pravacanasAroddhAre saTIke kathanama patrANi-438, AyAma-pRthutve 32 // x 2 iMca / dvitIye patre bhagavato mahAvIrasya pAripArzvakasahitaM citramasti, 436 tame patre devyAH citram , 437 tame patre AcAryaH ziSyebhyo vAcanAM dadAtIti citraM citritaM vartate / trINyapi citrANyati sundarANi / prAnte lekhanaprazastirittham-: zrI pravacanasAroddhAravRttiH samAtA ||ch|| cha // cha / iSugraharavisaGkhye [1295] zrI vikramanRpativatsare pauSa zuklASTamyAM guruvAre likhitA'sau pratApasiMhena / cha / cha / gaGgA prahA zrIH // cha / ra / " zivamaratu // cha / 1 AgamapramAkaramunitrarya zrI puNyavijayamahArAjaH jesalamerusthAnAM vividhahastapratInAM pAThAntarANi grAhitAni, tAsAM vivaraNa jesalameUstha granthAnAM nUtanA sUcI' nAmakagranthe upalabhyate / tadanusAreNa jJAyate yatteH zrI jesalamerudurgasthasya kharataragacchIyayugapradhAnAcAryazrI jinamadrasUrisaMsthApitasya tAlapatrIyajainapranthamANDAgArasthasya 206 kramAGkayuktAyAH praterapi pAThAntarANi graahitaani| prayaM ca pAThAntasyatA pratiH lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyA mandira' taH paNDitabaryANAM dalasukhamAI mAlavaNiyA mahAzayAnAM paM.nagInamAI adhyakSa mahodayAnAM ca sahakAreNAsmAbhiH prAptA / yadyapi, asyAM pAThAntarayutAya pratau je, je 1, 2 ityevaM timRNAM pratInAM pAThAntarANi dattAni santi, tathApi je je 2 pratyorvivaraNAmAve tayoH pAThAntarANAM ca viralatve'smAbhiH prAyaH je. saMzayava pAThAntarANi dattAni / asthAmasmAbhihapayuktAyAM pAThAntarasahitAyAM pratau yasyAH pAThAntarANi santi tasthA: je.saMhakAyA: prateH paricayaH 'jesalamerastha granthAnAM nUtanA sUcI' naamkgrnthaanusaarennopridttH| ... ... ana - m Saa Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre prAkkathanam saTIke ito'gre vistRtA prazastigranthasya lekhayiturdattA'sti, sA tu jijJAsunA 'manthAnA nUtanA sUcI' granthataH (pR. 71) drssttvyaa| tat pazcAt gRhItaprazastirittham-saMvat 1484 varSe prathamASADhasudidazamI dine zrIstambhatIrthe Tha. vijayasiMhasatputreNa Tha. ballAlasuzrAvakeNa zrIpravacanasAroddhAravRttipustakaM mUlyenA hItam // (2) tA: iyaM pratiH zrImaGghavIpADA jaina bhaNDArasatkA tAlapatrIyA pratiH (zrIhemacandrAcArya jaina jJAnamandira, pATaNa,) tatrastha svacyanusAreNa asyAH kramAGka: 150 vartate / ___ patrANi 1-266, (184-266 patreSu pravacanasAroddhAragranthaH mUlamAtraH asti) dairdhya-pRthulate 14413 iMca pratipatraM dvayoH pAryayoH 5-7 paGktayaH, pratipaGkti prAyaH 72 akSarANi / IPEPIPRATHMIRREST (3) pA iyaM pratiH saMghavInA pADAno bhaMDAra satkA ( hemacandrAcArya jaina jJAnamaMdira pATaNa ) tAlapatrIyA apUrNA pratiH / asyAH pAThabhedAH prAyaH pariziSTe eva dattAH santi / (4) si iyaM pratiH AcAryazrImadvijayasiddhinarIzvarajIzAstrasaGgrahasatkA (jaina vidyAzAlA, dozIvADAnI // 8 // Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAkakathanama pola, amadAvAda ) / kramAGkam 796, patrANi 305, pratigarna panapa pAyaH 1:0, pratipaGkti akSapravacana- | rANi prAyaH 56 / sAroddhAre daiya-pRthulate-11443 iNc| sttiike| prAnte lekhanaprazasti:--"saMvat 15 ASADhAdi 51 varSe ASADha zudi 1 budhe zrIkharataragacche zrIjinabhadrapurINAM vijayarAjye pravacanasAroddhAravRttilikhitA..." pratiriyaM viduSA saMzodhakena saMzodhitA, zuddhaprAyA ca / kaagdptroprilikhitaa| (5) vi% ___ iyaM pratirapi AcAryazrImad vijayasiddhisUrIzvarajIzAstrasamahasatkA (jaina vidyAzAlA, dozIvADAnI pola, amadAvAda ) kAgadapatroparilikhitA / kramAkam 795, patrANi 362, deya-pRthulate 103443 iMca granthalekhanaprazastiH-"saMvat 1563 varSe uttarAyane grISmaRtau vaizAkhamAse zuklapakSe pUrNimAyA~ tithau guruvAsare zrI staMbhatIrthe zrI zrI zrI hemavimalamarirAjye paM0 zrutasamudragaNi yogyaM likhApitaM ".... . iyai pratirapi saMzodhitA zuddhaprAyA ca / Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ W AONOMET MAR prAka pravacanasAroddhAre saTIke iyaM pratirapi AcAryazrImad vijayasiddhisUrIzvarajI zAstrasagrahasaskA, kAgadapatropari tripAThapaddhatyA / likhitaa| kramAGkam 794, patrANi 350 dairghyapRthulate 143443 iMca lekhanaprazastiH -"... // saMvat 1608 varSe mItI caitra sudI 12 racau lapItaM samApta // ..." (7) po = iyaM pratiH zrI jaina poravAla paMca jainajJAnabhaNDAra satkA (pADIva, rAjasthAna), kaagdptroprilikhitaa| kramAGkam 42, patrANi 345 deya pRthulate 16x46 iMca lekhanaprazastiH- "saMvat 1646 varSa bhAdravA vadi 1 guruvAsare lipyataM / " iyaM pratiH saMvegIupAzrayasatkA ( hAjApaTelanIpola, amadAbAda ) kAgadapatroparilikhitA / kramAGkam 2203, patrANi 419, 229 kramAke dve patre vidyate / dairdhya-pRthulate :- 104444 iMca lekhanasamayaH-1662 varSe apADha suddha 9. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ummelawaimoon pravacanasAgaroddhAre saTIke prAka kathanam mmonstanARIMARowwwwanSTEM anemunitlesindimenswwwima ti a (9) vi. pa. (viSamapada.) pratiriyaM khambhAtasthita zAntinAtha jainajJAnabhANDAgArasatkA, tAlapatrIyA / dedhya-pRthulate - 1742 ca / 3203 zlokapramANAtmakaM zrIudayaprabhamUrinirmitaM viSamapadArthAvabodhAkhyametad TippanakamadyAvadhi na prakAzitamasti / asmAbhirasyopayogo yatra tatra TippaNyAM (pR.253 / Ti.2 pR.254| Ti.1,2,3,4 ityAdi ) pAThabhedAdinidarzanArtha kRto'sti / saM. pratyA asmAbhiH pUrNa upayogaH kRtaH, anyAsAM yathAsambhavamAMzika upayogaH kRtaH / prastuta sampAdanama atyantopayogino'sya grantharatnasya mudraNaM prAk jAmanagaravAstavyaiH paM. hIrAlAla haMsarAjamahodayaH kArApitamAsIt / tataH zrImadAnandasAgarasUrivaryalikhitopodghAtayuktametadeva grantharatnaM devacandra lAlabhAI jaina pustakoddhArasaMsthayA prAkAzyaM nItam / adhunA durlabhatarasyaitasya granthasya punaH sampAdanayuktaM prakAzanamatIvAzyakamiti matvA pUjyapAdapaMnyAsapravarANAM zrImatA jayaghopavijayamahArAjAnAM preraNayA bhAratIya-prAcyatattva-prakAzana samitinizrayA prAkAzyaM nIyate; atasteSAM zrutabhaktibhUyo bhUyo dhanyavAdamarhati / Mpmindivityap Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - sAroddhAre saTIke // 12 // upakRti smRtiH pUjyapAdazAsanaprabhAvakAcArya devezAnAM zrImatAM vijaya oGkArasUrIzvarANAM jinAgamatatvavit-paMnyAsapravara zrImad jayaghoSavijayagaNivarANAM ca preraNayA teSAmAzIrvAdapurassaramAvAsyAmetatsampAdanakArya prArabdhamataste vizeSata upakAriNaH / munirAjazrI bhuvanavijayAntevAsibhirdarzanazAstra vizAderamunirAjazrI jambUvijaya mahArAjairanekazo mArgadarzanapradAnena nirAkRtA anekA kSataya upakRtau cAvAm | dhanyavAdAhaH sampAdana kAryopayogihastalikhitapratayo yAsAM saMsthAnAM santi tAsAM kAryavAhaka retAdRzakArye svakIyakarttavyamanusmaradbhiratIya premNA tA dattA ataste nyUnadhanyavAdArhA neti / sapraNAmaM mahayAkcaramatIrtheza metatsampAditakRtikusumenetyA''vedayataH / pUjyapAdAcAryadeveza zrImabrijayabhuvanabhAnusUrIzvarANAM ziSyaratnaH muniH padmasenavijayaH Sheng pUjyapAdAcAryadeveza zrImadvijayabhadrasUrI varAyAM ziSyaratnamunirAja zrIjinacandravijayAnAM vineyAyaH muniH mumicandravijayaH prAkakathanam vizAradai // 12 // Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana patram saaroddhaare| | viSayAnukramaH 10 * viSayAnukramaH * viSayaH patram / viSayaH prAkkathanam mukhavastrikA-vehapaJcaviMzatiH viSayAnukramaH AvAhapaJcaviMzatiH 6 sthAnAni viziSTAni TippaNAni 6 guNA: viziSTAH pAThabhedAH 6 guruvacanAni zuddhipatraka 5 adhikAriNa: prakAzakIya 5 anadhikAriNa: pArzvatthAvadhaH maGgalAbhidheyAdi 5 pratiSedhAH dvAranirdezaH avagrahaH 1 caityavandanam abhidhAnAni 5 udAharaNAni bgindhaa 33 AzAtanAH sampavAdi 42 32 doSAH dvAdazAdhikArAH saptavelAcaityavandanam , jaghanyAdibhedAH 523 pratikramaNam 2 guruvandanam 54-103 devasopratikramaNavidhiH 192 sthAnAni pramAtikapratikramaNavidhiH // 13 // Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayAH 121 124 132 viSaya: pravacana- pAkSikAdipratikramaNavidhiH 110 24 jJAna-darzana-cAritrAcArAH sAroddhAre devasikAviSkAyotsargAH 12 tapAMti saTIke kSamaNakANi 113 5 samyaktvAticArAH 4 pratyAkhyAnam 114-154 5 praghamANuvratAticAra: daviSapratyAkhyAnAni // 14 // 5 dvitIyANuvratAticArA: 114 addhApratyAkhyAnabhedAH 5 tRtIyANuvratAticArAH namaskArAvipratyAkhyAneSu AkArAH 5 caturthANuvratAticArA: azanAvisvarUpam 5 paJcamANavatAtivArA: kArazasvarUpam 5 prayamaguNavatAtivArAH vikRtisvarUpam 5 dvitIyaguNavatAtidhArA: vizeSavastUni 5 tRtIyaguNavratAticArA: vikRtigatAni 20 zikSAvatAticArA: 32 anantakAdhikAni 7 bharatairavatajinanAmAni 22 abhakSyANi bharatatrikAlajinanAmAni 5 kAyotsargadvAram airavatavArtamAnikajinanAmAni 6 124 gRhiMpratikramaNAticArAH 161-214 8 AdimagaNadharanAmAni 5 saMlekhanAH 1 pravatinInAmAni / 15 karmAdAnAni 163 / 10 20 sthAnakAni 135 208 215 154 218 221 221 222 ... ................. okes Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabacana sArodvAre saTIke / / 15 / / / viSaya: 11 jinajananIjanakanAmAni 12 jinajananIjanakagati: 13 viharamAnajina utkRSTajaghanyasaGkhyA 14 janmasamaye jinAnAmutkRSTra jaghanya saGkhyA 15 jinAnAM gaNadhara saGkhyA 16 "" 17 18 16 20 23 25 26 13 55 2 33 31 27 35 31 35 munisaGkhyA sAdhvI sahA defeat saMkhyA bAdisaMkhyA avadhijJAnisaMkhyA kevalisaGkhyA manaH paryavasaGakhyA caturdazavikhyA bhAvakasaMkhyA zrAvikA saMkhyA yakSA: yakSiNyaH 28 17 tanumAnam 29 lAJchanAni patram 227 22e 230 230 233 234 236 238 236 215 243 245 246 248 250 252 255 259 260 viSaya: 30 jinAnAM varNAH 13 31 33 35 35 31 71 25 51 vrataparivAra: sarvAyu: zivagamanaparivAra: nirvANagamanasthAnam amarAvaNiH frefore kAntarAdi 36 tIrthavyavacchedaH 37 10 AzAtanAH 38 84 55 caitye yatyavasthAnakAla: 39 8 mahAprAtihAryANi 40 34 atizayA: 41 18 doSA: 42 jinacatuSkam 43 jinAnAM niSkramaNatapaH 44. 45 46 bhAvijinezvarajIvAH 59 jJAnatapaH nirvANatapaH Translat patram 261 262 263 264 265 266 273 251. 283 201 289 290 295 202 304 304 viSayAnu kramaH // 15 // Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patram pravacana- 380 viSayAnu sAroddhA 309 381 393-488 // 16 // 416 Rames 316 viSayaH 4. urvAdisiddhasarUpA 48 ekasamayasiddhasaMkhyA 46 siddhabhedAH 5. siddhAvagAhanAH 51 gRhiliGgAdisaGkhyA 52 dvAtrizadAdisiddhapalyA 53 syAdisiddhasaMkhyA 55 siddhAnAM sasthAnam 55 siddhAnAmavasthitiH 56 siddhAnAm utkRSTAvagAhanA 57 " madhyamAvagAhamA 58" jaghanyAvagAhanA 59 zAzvatajinapratimAnAmAni 60 jinakalpinAm upakaraNasaGkhyA 61 sthavirakalpinA upakaraNAdini .. svayambuddha-pratyekabuddhasvarUpam 62 sAdhvInAm upakaraNAni 63 ekavasatijinakalpikasakhyA 64 36 sUriguNAH patrama viSayaH 308 65 52 vinayabhedAH 66 caraNasaptati 67 karaNasaptati 312 16 udgamadoSAH 16 utpAdanadoSAH 10 eSaNAdoSAH piNDavizuddhaH sarvasaGgrahaH koTinavakam 5 samitayaH 12 bhAvanA: 226 12 bhikSupratimAH 324 5 indriyanirodhaH 324 pratilekhanAH 3.5 3 guptayaH abhigrahAH 346 68 jaGkA-vidyAcAraNagamanazaktiH 346 66 parihAravizuddhitapaH 70 yathAlandhikasvarUpam 368 71 48 niryAmakA: 446 450 452 455 322 . .70 329 356 502 // 16 // TeesrinitSEFiberasna / . Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 17 // viSaya: 72 25 mahAvrata bhAvanA: 73 25 azubhabhAvanAH FB 75 77 78 VE 80 81 10000 82 84 mahAvratasaMkhyA kRtikarmasaGkhyA kSetre cAritrasaGkhyA sthitakalpaH asthikalpa: caityapaJcakam pustakapaJcakam daNDapaJcakam tRNapaJcakam carmapaJcakam dRSya paJcakam pa 517 522 535 537 538 538 540 547 550 552 555 556 557 85 86 87 ma 86 60 61 62 ka 63 64 65 66 67 Read viSaya: avagrahapaJcakam 22 pariSahAH OM maNDalyaH 10 sthAnavyavacchevaH kSapakazreNiH upazamazreNiH 1024 sthaNDilamevA: pUrvANAM nAmAvi nirgranthapaJcakam zrama gapaJcakam prAsaMSaNAJcakam piNDAnaiSaNAsaptakam mikSAcaryASTakam sampAdanopayukta prabhyasUciH patrama 3556 6 572 573 kramaH sy 585-564 564-603 viSayAnu 604-608 606-619 620 620-626 627-630 636-633 25 // 17 // Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viziSTa TippaNa prvcnsaaroddhaare| saTIke viziSTAni TippaNAni 1 pR. 35 5.14 ttr-tulnaa-yogshaastrvRttiH3|124 // 2 pU47 paM. 1 prathamolliGgana- "citaravAnA pada jANavA' iti si. pratau paarshvbhaage|| 3 pR. 57 5.12 duANaya-tulanA yogshaasrvRttiH3|130, pa. 235 taH / / 4 pR.80 paM.10 pAyanIghaTikA "vastragataghaTasyAntaH" iti trizaSTi za. pu. caritre (5 / 101 224) / parajaNaghaTiyAe- iti AvazyakahArimadrayAma pR. 514 B 11 5 pR.85 paM. 15 purao-tulanA-yogazAstravRttiH 33130, pa. 242 taH, tatra kvacit kamabhedI dRzyate / / anyatra yogazAmakRsvAhI 120 8 21R) iti dhyeyam / 7 pR.11 paM. . annaaddhiyN-tulnaa-yogshaastrvRttiH3|130, pa. 236 tH|| 8 pR. 103 paM. 7 tulnaa-yaamshaastrvRttiH3| 130, pa. 247 tH|| idaM ca-itaH zrayaNAyetyarthaH' (pa. 3. iti etAvatpA:dharmasaGagrahavRttau (pa.212) uddhRto'sti 1. pR. 111 paM. 1 sapta-yogazAstravRttI tu 'saMbuddhAsvAmaNaM ti paNa satta sAhUNa jahasaMkha" iti pATho dRzyate / / 11 pR. 114 paM. 3 pratIti-tulanA-yogazAstravRttiH 3 / 130, 5. 251 / / 12 pU. 122 paM. bhaddhAzabdena-tulanA-yogazAstravRttiH pa. 251 tH|| 13.123 paM. 4 nanvekA0tulanA yogshaastrvRttiH3|1301.252 tH| 14 pR. 135 paM. 6- jIraka-"jIrakaM svabhAdhyapravacanasAroddhArAbhiprAyeNa svAya kalpavRtsyamiprAyeNa tu khAdyama ," ajamakaM khAdyamiti kecit / " iti dharmasamavRttiH bhA. 1 / pa. 185 // * ucite-ita: "takA spRSTaM bhavatIti" (paM. 6) paryanta: pATha: dharmasampravRttI (mA. 1, 5. 125) uddhRkSo'sti / / .. Homemature Hindi . 69 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 pR.161 paM. 3 yadA-tulanA-yogazAstravRttiH 36124, 1.215 / / 1. pU. 281 paM. tini vA-"tinni bA ---....ityetAM kalpabhASyagAthAm" iti paJcAzakavRttiH 32, pa.53 / / 18 pR. 326 paM. 13 cilimi"-carabalI" iti si. pratI pArzvabhAge arthanirdezaka TippaNam / / sAroddhAre saTIke viziSTA pAThabhedA ||vishissttaaH pAThabhedAH // mmmmmmmmmmmmmmmitment 46 vizeSye vizeSya pratipatti-je. si / vizeSye vizeSa pratipattiH-pA / / 4 12 zAstrasyAdau -je. si.|| 416 ramaNIyavibhavo0 pA / / 5 . .kiraNakiraNanikara je vi.| kiraNakaranikara pA 510 dhyAmamazubha.pA / / 6 2 vistRtataravistRtatamaH / / 8 1 avagAhaNAe-je 2 / avagAhaNAye je.|| avagAhaNAi-tri / / 83 aTuahiya. je tri // 9 2 paNuvIsa-je. // 97 khabagaseDhI ya ughasamaseDhI-je. / / 1. 1 je. pratau 'dasahA iti pAThaM saMmArya ___ vAlaMmi' iti pAThaH kRtH|| 108 jeha-je / / 112 dAyagannesA-je. tri|| 16 12 AyariyA siddha je // 1814 anyikA je tri|| 194 kevalinazceti-pA. si / / 19 6 tenacaraMtI-pA // 2311 sAdhuvizeSatvam ekajIvasya pazcavArAna-pA. tri.si.|| 25 11 tirapacyastiomyomAnavyomAnaSebhyaH deNya zva devebhya:-pA. si. tri.si prato mudrita pAThApAThAntararUpeNa uparisanamAge drshitH|| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 112011 pU. pa. 26 13 dhAnyAnAmajIvatvaM si. | "anyatrAbIjatvam iti pAThaH" iti si pratau pAzvabhAge | paramAdhAmikA:- si. saM. udvartamAnAnAme0 pA || 2013 27 16 28 5 iMdiyavisaatti indriyANi viSayAca teSAmeva vAkayA si. tri. // 26 viSayAzca yAvatkSetrasthitazabdA vigrahaNalakSaNo vAkaya: 180-pA // 28 15 tathAsafejJAnamAnaM-pA. si. / / 30 11 tripaJcAzattama0 pA // 32 3 vissyaa-si| "vidheyA ityanyatra pAThaH iti si. pratI pArzvabhAge / prAvRtAGgI - je. si. // 35 16 36 1 paJcavidhAbhigamena pA. si. / 36 14 nisohitigaM-je.: nisehitigaM-si. 37 14 - 37 16 [3 / 124] paJcAzake [4/14 ] ca / / 0dIva ehi pA. si. vi. tri. yogazAstravRttau kayANa - laTTha0 si. vi. / siyA Na-yogaH vRttau 3 / 924. pa. 211 / / pra. pa. 38 9 36 5 40 16 Y 2 42 15 42 16 43 6 43 7 43 11 dhyAnAdeza0 pA || 47 47 47 si varaghUvagaMdha0 pA devAn je pA. 1 pAyotsargottaraM pA // samma je // sakkayaya0 je. // tatrApyupA // parihArAyeti zeSa: pA. si. || vizvasyate galameveSviti pA. / / 44 15 navakArUpA // 45 6 airyApathikyA-pA, 45 9 45 10 46 14 tassa micchAmi dukkaDaM iti pA // zyante si. pAThA // o iyaM cAtmatulyaparaphalaka je. pA. nAsti || 2 jeya aIyA - je. / / 7 sampavastAsAM cAdyapada0 pA. 16 aTThAvIse - je. / / f viziSTA | pAThabheda // 20 // Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAHARIHARIWARMIHIRAAMANANJARAMMARMAWEB-MAIHEMAMALINIMIMILAILAIMAR ARDamayananisamanmamermis s i MMISHRASTRAISEN CE / pravacanasAroddhAre saTIke // 21 // 52 13 bhavaMtItyAha-pA / 53 8 ityAdi pden-paa|| 53 15 sthApanAhaMtastapA. // 54 3 anye punaH zakrastavaphacakena nirmitA zakrastavapaJcaka0 je.paa.|| 54 . susavRtAGgopAGgo-je. / / 56 13 vadhUTakadvayaM-je. paa.|| .56 14 militA aSTAdazapUrvabhaNitakAlo kena purimaSaTkasahitA mukhA0 pA / militASTAdazapUrvabhaNitekAlokena parimabaTa rahitA mukhAje 0vdhuuttkyaa-paa|| 4 tdvytirekaacvndnkmpi-paa| 9 kssmnnaa'pi-paa| 8 pajjavAsamANassa vA vajA-pA / / 13 0rajoharAdha padhizyiA tathA-je pA // 769 samucchalavatucchatarasphurada0 paa|| 76 12 tatra tAvat zItalako je paa|| 77 1 vairAgyaraGgitaH-je // 77 4 vatsAstvavIya evNk:-je.|| 7. 6 evaM ca phalamanAhi saMsAra je. pA. | 6 saMsArasya ythaa'munaa-je.|| 2 avansyapratipAtina:-je // 5 surASTrA maNDale-pA. // 79 5 dvAravasyA0 je|| 80 4 mA patantvanyA-pA. je. // 9 pAyanaghaTikA0pA si / / pAyanATikA saM. 1 1 ca tiSThati-pAsa / / 81 13 hariH / nAtha ! nesthamahaM zrAntaH saSTi trizataiyudhaiH-pA.mu.pAThA.saM. prato pArzvabhAge cpaatthH|| 81 13 SaSTa:-je / SaSTiH saM. 87 12 'khaddhAyayaNa ti-sN.|| 71 1 strIlakSaNAdIni lakSaNAni Avi0 yA // 15 raagdvssmoh:-paa.|| 75 10 samyagdRSTervA, maavt-je.|| 75 13 rajoharaNAdikarma bhAvatastu-je. pA. // Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke viziSTA pAThabhedA // 22 // AzAtanAyA yad vivaraNa-pA. sN.|| 106 5 samyag na nizAticArAnazeSAnApi 14 khddhaayynntti-sN.|| smtu-paa|| mA 4 cA''zAtanA sN.|| 110 5 muhapotI0 saM. // Re7 cehi-pA. je.|| 10 7 pAkhiyamuhapattI paDilehehaM ...paDilehitti 86 13 zikSAparaguruvacanena eva guru-je.2, pA. mu. pAThA. 110 8 kSamaNakaM vidadhate-paM // 88 13 prati bhaNane-je. 110 10 gurUnizedhAdU. pA.saM. / / 84 15 evaM gurau dhmkthaaN-paa| 111 3 bhavana je / / / 12 6 bhajana maMtrI gauravakAraNAt maitrI.je. 1; 111 7 paNuvIsa-je // 13 gAthAyAM paJcamagAthA--je / / 113 12 kSamyante-pA // 1 zayanaprayo . 114 4 pAnaM kathanaM-je // tyAnaM prakathanaM-iti yogazAstravRttI 3130, pa. 251 // 7 5 patra vndhte-paa.|| 115 abhaTTha-je. 8 7 niyuhaza-je / 116 3 0maNagAraM-je // 65 10 smartavyaM..pA. / / 118 4 idAnI niyantritamAha-'haTheNA-je 102 5 culivitti-je // pA. sN.|| 103 14 tadvijJeyaM yogazAstravRttiH3130, p.147|| 118 14 atizaya taratamapAviti tarapa mhsN|| 106 mukhapotikAyA:-je / / 116 13 drvyryd-paa|| 108 10 ytk-paa.|| | // 22 // : SHREESSES Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre / 116 14 dvitIyA dttirev-sN|| 127 13 pratIkSate'ya sthira je.pA sN.|| 120 2 dektrishtaa-paa.|| yogazAstravatto (pa. 254 A)ca . viziSTAH 120 2 0saptaviMzatyA-pA / / 127 14 gRhasthasya tu yena pA. sN.| yogazAstravattI 120 - iti imapi---. / / / (4.254 A.) ca // | pAThabhedAH 121 7 chottyaamotyaadi-paa| 128 3 pAriTrAvaNiyA0 je.|| 122 13 atra bhImasenanyAyena--pA.saM / / 1. 84 ladevAkAraH pAriSTApanikAkArastasmA. 122 16 ekasthAnaviSaye ca tathA-pA. je.sN.si.|| pA. saM yogazAstravatto (pa.:54 A) ca || 123 1 AvAmAmlaM saM. (evamagre'pi prAcAmla- | 1.8 10 levAleveNaM uklittavivegeNaM gihisthAne pAThaH (prAcAmAmla' iti saM. pratau vidyate) saMsaTTheNaM pAri0 je. paa.|| 123 1 tathA carama caramaviSaye tayA-je pA sN.si|| 126. 3 yatturakSaptu na zakyate---sa. / yogazAstra104 3 nanvatra -je. pA. vRttau (pa.44 B) ca / / 124 10 mAnakAlaM-sa. yogazAstravattI 132 4 vikRtike --pA. // (pa. 255 A) ca | 132 12 diyaca dimaci-pA. mi. saM. 124 11 sUre uggae--pA. sN|| 132 13 dimci-paa.|| 625 16 na pUrNA pauruSIti tu jJAte bhu. je.sN.|| 1939 bhedA dRzyate-pA. si. 126 8 samAdhimaraNe---saM // 133 10 kalpanA jyAyasIti-je. pA. si.sN.|| 126 14 'mahattarAgAreNaM ti-pA s.|| 134 4 mahugulavigaI-je.. 127 8 agAreNa-je / / / 134 9 kullurikA0 pA. // . 127 1. pravacanAtmAdya pa.pA. sN.|| 134 10 paann'mityaadi-sN.|| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 bhavacana viziSTAni TippaNAni sAroddhAre saTIke Herpes 1 .dantapavanAdi-pA. paJcAzakavRttI 13 keSAJcit kimapi-je pA sN|| 7 dumbaattii-paa|| 155 2 dakSoTavAimAdi. je. pA. vi / / 146 4 tillamalI-je // 5 pavana-je pA paJcAzakavRttI 5:30) ca 149 10 loDhA-je // 5 pUgaphalAdirUpa-je. pA. s.|| 149 13 virUhA taha Takkara je / / 135 6 piNDAryaka:-pA. saM. di. paJcAzakavRtto 152 : gRhAdyAnota-je. pA. 152 10 tat mUlA je.|| 135 12 pyetaiH kAraNa: suvishuddh-je.|| 1561 UddhikA..zAhoddhi . roddhije / / 137 4 yAtrasya gItArthatya guroH-pA.saM. uddhikA vAhyoddhi roddhi...si / / dharmasagrahavRtyuddhRtapAThazca (bhA.111.125) 155 3 shikaayossoje| ddhakAdoSo-si // 137 4 rAgAdirahitaH-je. pA. dharmasaMgrahavatyudaghRta // pAThazca (bhA. 156 5 zakaToddhi-je. 1 zakaToddhisi pa. 15 // laghutarazabdo guruH pA saM. dharmasaMgraho 165 13 sakkUlagAiNaM-saM / saMkuDDamA0vi si.! ghRtapAThazca (bhA 15.125) // sakurUDaDamAINA--tri 136 3 talameva muDamadyagurazca-pA.!! 161 7 tathA caurasaMmrame rAjasaMbhrame-pA, saM yoga zAstravattau ca 33124, 5.215 // 1366 chagalikAnAM--pA sN.|| 140 4 mAMsavidhya mAsaM carma je. si.|| 114 15 riyo: dviSo:-je // 1405 mAMsa sazoNita carma zoNitaM ceti-paa|| 206 8 vssydrvyopyogo-si.|| 41 2 caTitaM phANita bhavati-pA / 366 11 pAtraM pratigrahaH si,| pAtraM patagraha:-si. 26 ghmNtss-je|| pAThA. 32 mAMsacarmazoNita. je pA / / 1 345 4 adhyAtma-si / / Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ STRICT Surakaise EMANORBA MSRTISHNASANASASHTRARAMON pravacanasArodAre saTIke sampAdana payukta granthamUni sampAdanopayuktagranthasUciH * abhiyAna cintAmaNiH ___ karmagrantha 1-4, pra. jaina AtmAnandasamA) AkhyAnakamaNikoSaH (nemicandrasUrikRtavRttiyutaH, karmagranthaH (bhA. 2, karma grantha 5-6, jainadharmaprasArakapra. prAkRta grantha pariSad vi. saM. 2018) sabhA vi.saM. 1968) AvazyakacUNiH (pra.RSabhadeva kezarImala vi.saM.1985) karmaprakRtiH (malayagirisariviracitaTIkAyatA pra jaina dharma pracArakasamA vi. saM. 1969) prAvazyaka Tippanakam karmaprakRtiH (yazovijayajIupAdhyAyakRtaTIkAyutA Ava. hA. To. AvazyakasUtram (Avazyakaniyukti pra. jaina dharmaprasArakasamA, vi.saM. 1973) harimadrasUrikRtavattiyutam , mAgamodayasamiti kalpasUtram (saMpA. devendramuni zAstrI) vi.saM.1972-3) khavagaseDhI (pra. bhAratIya prAcyatatva-prakAzana samiti Ava. malaya AvazyakasUtram (malayagirisUrivivaraNa: piMDavADA. vi saM. 2022) yutama , pra. Agamodayasamiti vi.saM 1984-92) guruguNavizat SaTtriMzikA kulakam (kartA-ratnazekharasUriH abhidhAnarAjendraH pra. AtmAnanda sabhA, vi.saM.1677) uttarAdhyayanasUtram (zAntisUrittiyutam , pra. devacandra granthAnAM nUtanAsUcI(jesalamerudurgasthasapragatAnAM sUcI lAlabhAi vi. sa. 1672-3) pra. lAlabhAI dalapatamAI bhAratIya saMskRti oghaniyuktiH (droNAcAryakRtavRttiyutA, pra. Agamo vidyAmaMdira, I. sa. 1672) dayasamiti, vi. saM. 1605) jaha jIyakappo (sAdhuratnasUzvRittiyuktaH, pra. AgamoddhAaupapAtikasUtram (amayadevasUrikRtivattiyutam raka granthamAlA, vi. saM. 2028) pra. Agamodayasamiti, I.sa. 1916) jaina paraparAno itihAsa (pra.cAritrasmArakagraMthamAlA kamegranthaH) devendrasUrikRtasvopajJaTIkAyutaH, vi.saM. 1990 _ vi.saM.2016) 1 idaM tu dhyeyam AvazyakaniyuktigAthAGkAni etasaMskaraNAnusAreNa pacAni / / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RESSESS. pravacanasAroddhAre sadIke janasAhityakA bRhad itihAsa (mA.4, pra. pArzvanAtha- vidyAzrama vArANasI.I.sa. 1968) janendra siddhAnta koza (pra. bhAratIya jJAnapITha vi.saM 2020 2030) jJAtAdharmakathA tattvAbhASyam tattvArthasUtram (rAjAlikaTIkAsaMyanama, pra. bhAratIya jJAnapITha) tatvArthasUtram (savArthasiddhiTokAyutama pra. bhAratIyajJAna pITha) tattyAyasUtram simenaganadIkAyutam / sandurUvaivArikam (vRttamacarisahitama, pra. devacandra lAlamAI mi. 1670) vasakAliyasutam (agamtyasiMhamUricita cUrNiyutama , pra.prAkRta TeTa sosaayttii| dazavakAlikasUtram (jinadAsagaNiracita cUrNiyulam , pra, RSabhadeva kezarImala) bazarvakAlikasUtram (harimadrasUriracinabattiyuttam , pradevacandra lAlamAi) dhAtupArAyaNam (pra. giradharanagara jaina saMgha amadAbAda) dharmabinduprakaraNam dharmaratnaprakaraNam ( devendrasUriracittavRttiyutama , bodhA vi.saM.1992) dharmasaGagrahaH (khopajJavRttiyutaH pra. devacandra lAlabhAra bhA. 1-2, visaM. 1971-4) nandisUtram (haribhadramUriracittavRttiyutam , pra. prAkRta TemosAdI) nirvANakalikA (saMzodhaka-mohanalAla jhaverI, vi. sa. 1682) nizothasUtram (bhASya-cUNiyutama, pra. sanmatikAnapITha AgarA vi.saM.2014-2016 paJcaninyI prakaraNam (pra. gAMdhI maphatalAla jhaveracaMda I.sa. 1634) paJcavastuka: (mbopajJavRttiyutaH, pra. devacandra lAlamAi vi saM 1983) paJcasagrahaH (svopajJa malayagirivRttiyutaH, pra. muktAbAI bAnamandira, vi.sa.1993) pazcAzakaprakaraNam (amayadevasUhikRtavRttiyutam, pra. jainadharma pramArakasamA vi.saM. 1969) pratikramaNaprabodhaTokA (pra.jaina sAhitya vikAsa maNDala) pravacanasAra: (kunda kundAcAyaracitaH) 4655 E RESPIRITAMI T .:-:HTTO Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre 3. saTIke // 27 // zrI prazastigrahaH (pra. dezavirati dharmAdhaka samAja, vi.saM. 1993) prazamaratiprakaraNam piNDaniyuktiH (malayagiririracitaTIkAyutA, pra. devacandra lAlabhAI vi.saM. 1674/ piNDavizuddhi: (vRttiyutA-pra, A. zrImadvijayadAnasUrIzvarajI jaina granthamAlA vi.saM. 1995) bRhatkalpasUtram (niyukti mAdhya-vRttiyutam, pra. jaina AtmAnandasamA vi.saM. 1995) bRhatsaGagrahaNI (jinamadrakSamAzramaNakRtA malayagirisUriTIkAyutA. pra. jaina AtmAnandasabhA bi. saM. 1673 / bRhat grahaNI (candramaharSipraNitA ) arantee (amadevasUrivRttiyutam pa Agamodaya samiti, visaM. 197477) yogazAstram (strotrajJavRttiyunama sampAdaka jambUvijayajI, pra. jaina sAhitya vikAsa maNDala, vi.saM. 2033) yogazAstram (svopajJavRtiyutama pra. jainadharmaprasArakasamA - vi. saM. 1682) 45 lokaprakAzaH vicArasAraH viSamapadArthAvabodhaH (pravavasAroddhArasya Tippanakam ) vyavahArasUtram (bhASya vRtiyutama pra vakila trikamalAla ugaracandra amadAvAda, vi.saM. 1684) zrAddhavidhiH (svopajJavRttiyutA, pra jaina AtmAnanda sabhA vi.saM. 1974) saptatizatasthAnaprakaraNam (pra. jena AtmAnandasabhA vi.saM. 1675) . samavAyAGgasUtram (anayadevasUrikRta TIkA yutam Aga modayasamiti ) sambodhaprakaraNam siddhaprabhRtam (saTIkama pra jaina AtmAnandasabhA, vi.saM 1677 ) siddhamavyAkaraNam (bRhadvRttiyutama laghuvRttiyutam) sthAnAGgasUtram (abhaya devasUrikRta TIkAyutam Agamodayasamiti vi.saM. 1675-6) sampAdano payuktagraMthasUciH // 27 // Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatrakam pravacana | pRSTha sAroddhAre 1 saTIke patrakam // 28 // kSoI ma . paTTi 11 kAyamakaSad kA vRdi. boran batAzevA pravRttI cittasya namiUNa Aima 0pUraNaM 0davyuttara 'ahAlaMvati paTutarojjammA bandanakAnA 2 tesi sahasro0 sUriguNA nigraMtharava ahio 258 uThaNaM usigassa sarakAduGghatAnA 10 meyA udvartamAnAnAme (pA0) sanAo yogAzca paJcavaza pauro bhaGgA-mevA tripaJcAzatsama (pA.) pAvaThANagAiSi puSphakkhayatyuI hiM . joe 344 laMbaNao idaM tu dhyeyam-ye'zuddhayaH devacandra lAlabhAI saMskaraNe'pi bhAsan teSAM saMzodhanArthamupayuktapratInAM nirdeza Ize )koNake datto'sti / / 11 // 28 // ( ' . Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha paM. pRSTha paM. sArodvAre saTIke rAjAdika 0vacanAta cihAni cihnAni nisIhitiga (je.) viziSTASTa sthApita tinaH madhyamA susaMvRtAGgo (je.) sthAnAni 'icchAmi saMphAsanamane zuddhipatrakam 12 sammukhaM sayANa-(tri. paJcAzake 416]. dharmasamahe [mA.215. 130] ba) sarvopaSi mAliGgamya pratihataM zukti zrIjina prasAda asyA evaM kazcidvizeSaH sampada sthApanA yuktastavA utsarpati kAyagvaM kicimmae paDibaddho gihisaMki0 pUrvAvasthAne tatazcete. dravya kasaMNA. bache 51 2 kulAcAjIvI nAdika Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. A. pRSTha pravacana zuddhi patraka saTIke // 30 // gRhisaM kliSTaH sUtrAduddharva vikalpita svamanI krodhanidrA0 puja. tatsvarUpa aprApnuvan tajjAya nehavajjiyaM sejja sahoccArabhUmi ga. zAtanA0 AzAtanAyA yad vivaraNaM (pA.saM.) 7 - vaMdaI tAvatAMzena 987 niyu haNaM (je.) 102 15 mApRcchacaM va 105 dasaNa. baMdaNa 108 rAo pakkhami cASTocchvA0 (je.) 0maNuvratAni (saM.) aNAgayaM thiga0 rUpamidaM nA''sAdyate modana-(saM.) paurUSIviSaye 123 14 daNDaka0 1245 satyamanyA. (je.pA.saM.) 1255 vyuttajati 115 116 141 120 122 ISEARN battIsaM tAjatava tavivarIyaM dhamayamaMto Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 125 126 sAroddhAre saTIke 159 165 tucchaphalaM (3 / 42) sIsaMmi vikrayAt kaNAnAM saMtINayA katthaya yAca tathA-je. saGkhyA zuddhipatrakama 198 15 turasya maraNe sthirastadA gurorabhyu: (je. pA) levA deNaM ukkhittavivegeNaM gihatyasaMsaThThaNaM saM.) prAdityodramAntaM jayaM-pA.saM. yoga.vatto 255 Bca) dvayasyopari (je. saMyogavattA pa. 255) parimANapratyA0 (je. saM. yoga. vR pa. 25%A ca) maMDaga drAkSAciJciNikA (saM.) caitya ayoga 202 206 206 09.0.0 paJcAticArAH duSpakyA piSTatvA madhvAdhabhispandi kuDakuma pravattau khaNDa-ghRta. vArtamAnika-mavila 2-3 Agamessega mu. Aga0 tathA SabhiH zrutvAya 216 .947 bhRtAyAM syAdi dravyaiH-kalama (je.pA.) vizeSaH 232 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke datemenema patra 323 o 326 272 2747 Kwint 286 28 261 12 aTeva zyAmavarNaH nirvANa tadanantaraM ardhASTama0 dhaNUNi saGgrahavRttI sN.||2 vAlAnA vilupyamAna gaMdhovayassa paMcavannANaM zabarAzcApi paJcApi vijJeyAnIti sadhvANubhUi0 panarasama ve saMkhAu0 kAlaM pRSTha paM. siddho 3202 bhavagataH siddhirUpatA tadupasaMda gaMThimi havaMti atiriktataraM 337 pradakSiNA vazvagrahaNaM vA'nayo 342 paribhoga khaMdhagaraNI 371 devendra 37 14 parasamayavit 381 pArzvabhAge pra. A. 132 383 5 havaMti 364 piNDavizuddhika mAnASAkarmAvayavasamika 422 1. samyakkurvan xxm... METHIN 351 mesesesee 304 14 .... ...... . 305 14 - 366 319 13 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ NISH AND uantunamadiumAsarountin pRSTha tadvaghApAreNa bahiHkSepaNe 440 pravacanasAroddhAre saTIke 508 516 zuddhipatrakam 443 453 463 // 33 // furoxdaur rum prAmeSu 500 kalpa grahaNanti savegasamu0 0pravINA: 517 0mabhAve 529 nanuvRttayaH 537 parigraha 5385 paMcavidehesu 543 pAzcamAge asthitakalpa: vidaMDo 0paNa 468 canakAdIn vagamaTrIyaM satpurUSa dIptimiH sarvArthasidvAda saMbalA putatayopaviSTaH viNihaTThA naMdisara bIu pAborakSepa pariharaNa pUrvAdhIta nApanayati ghettu SaDabhiH .. 544 457 45 488 46. 412 468 501 504 555 15 570 jirNami 570 saskArapuraskArapariSaha bAvIsaM 570 luptanirdika 572 12 575 pArzvabhAge apakaNiH 14 saMthAre Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pRSTha 577 pRSTha prvcnsaaroddhaare| paMca patraka 586 SoDazApi prakRtirapi asyA prAptasvAt pasamato saMkheyalohakhaMDAI kAlamAnAM tatrAdyayo vedayateca upazamanA adhikaraNa koTaya 58 67 gaMtho 613 landhyA saMjamAe 0vIhINa. gRhapavato vRttimitA gRhItam paM0 vizAradai0 devasikaprati prAbhAtika 586 50 607 607 13 dRzyate // 34 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 34 A pra. 6 5 & 13 4 d 5. 15 16 15 22 22 23 23 25 DD- Mr 27 27 paM. 17 X 30 13 Y . 9 5 4 27 13 3 5 hai P 11 8 15 16 10 zuddha pAThaH nirmitA gRhItam paM vizAradai h vizeSya jamma gAIpi cuhiDha Aima duvyuttara mahAda vandana sahasro nirbrantha paramA duddhRtAnAM mAnAnAme bhannA bhevA pra 30 35 .35 35 36 36 37 37 37 paM. 11 50 5.1 51 10 6 10 y 6 16 1 5 38 40 41 ** 48 49 47 16 4 R 7 4 y Qiao zuddhapAThaH tripAzaptama vyAkhyAM rAjAdi vacanAta cihnAni cihnAni karttavyAH sammukha sayA paNa sarvo pratihataM zrIjina! prasAda kazcidvizeSaH paMceva dravyaM aTThAvIse RtujA SaSThe viziSTASTa zuddhipatrakama S 34 a Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pR. paM. pravacana- 51 6 sArodvAre 53 15 54 7 saTIke 55 / / 34 ba / / 57 58 59 59 60 62 ER 63 65 66 66 68 69 70 72 6 15 12 4 5 15 3 15 5 6 1 3 12 3 zuddhapATha: sthApita madhyamA susaMvRtA sthAnAni icchAmi saMphA sanamaNe atta sthApanA kSamaNA yuktastadA utsarpati kAya kiMcicchunmae paDhibaddho gihakilo bA sA nAdirka gRhikliSTa: pra. paM. zuddhapAThaH pa 72 12 8 6 9 73 74 76 77 79 83 84 85 87 87 94 94 15 96 95 05 NYAY 10 6 5 13 11 3 Ni 15 91 6 13 1 6 13 13 10 7 durddhavatIrNa vikalpitaM svamanI krodhanidrA puJja tatsvarUpaM aprApnuvan tajjAya vajjiyaM sejja zAtanA AzAtanAyA yada viva 141 battIsaM tavivarIyaM marmato baMbaI tAvatAMzena niryaNaM patra // 34 ra Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 34 ka|| pra. 102 105 107 108 111 112 114 115 116 117 119 120 122 123 124 125 128 128 paM. 15 4 3 13 9 13 5 no 11 4 . 5 15 14 13050 4 5 10 zuddhapAThaH mAva daMsaNa vaMdaNa rAbho pa cATo maNatratAni aNAyaM thibuga rUpamidaM nAsssAcate modana pauruSI daNDaka satyabhandA vyutsRjati gurorabhyu giri saMsaNaM 'ukkhitta vivegeNaM pra. paM. 130 14 131 131 133 134 137 140 142 143 144 146 153 16 3 13 3 3 11 186 198 200 202 3 11 2 151230 159 165 176 9 12 14 5 15 15 5 zuddhapAThaH mAdityodgamantaM dvayasyApari parimANapratyA maMDaga drAkSAciciNikA caitya ayoga0 zrutvA bhRtAyAM tyAdi dravyaiH- kalama vizeSaH tuccha phalaM 'sIsaMmi' kaNAnAM saMlINayA karavya yAcya 313** panAvicArAH zuddhipatra // 34 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracacana sArodvAre saTIke // 34 Da || ka pR. paM. 206 206 206 287 218 218 232 240 247 254 25 270 272 274 2856 268 291 297 299 3 6 15 6 14 15 2 4 1 5 2 3 10 7 ...m 14 3 zuddhapAThaH duSpakva10 piSTa0 madhvAdyamimyandi0 kuGkuma 2 AgamessaM0 3 Agamasse0 tathA paDhabhi: bhaTThe zyAmavarNa: nirvANakalikA0 tadanantaraM aSTama0 dhaNUNi dharmasatta bAlAnAM kiraNAvali lu zavarAyApi paJcApi pra. 301 304 14 305. 14 10 53 13 2 309 319 319 320 323 12 325 13 329 13 330 332 paM. 1 333 233 341 341 342 4 9 y 13 334 2 337 4 4 16 13 zuddhapAThaH sarvajJa vijJeyAni satrANubhUi vijayamabhivaMde saMkhAya0 kAlaM siddho bhagavataH siddhiruktA pacospi tadrapasaM maMThimi havaMti cAGgulAni jaM atiriktataraM pradakSiNAM daga vAsnayo0 paribhogo zuddhipatraka // 34 DA Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhipatra pravacanasAroddhAre saTIke - L 516 imimmamam zudbhapAThaH 351 5 khaMdhagaraNI 679 14 parasamayakti 301 hosiyA meM 14vIM paMkti - 132 3835 havaMti piNDavizuddhika saMmizra0 422 samyakkurvana 430 tayApAraNena 440 bahiHkSapaNe davAti canakAdIna dagamaTTiyaM 0da mibhiH 465 savArthasiddhAd 468 saMcala 47 putatayo 487 viNihiMdrA 7 pAdotkSepa 462 11 pariharaNaM zuddhagaThaH 501 nApanayati 504 506 SaDami prAmeSu 5.8 gRhanti saMvegasamu pramANapravINAH mamAve 526 13 nuvRttayaH 537 3 paripraha 543-hAMsiyAmeM paMkti-2 asthitakalpa 544 11 mAsAvA 545 12 madhyama 555 10 saNapaNa 56043 562 13 jiNaMmi satkAra puraskArapa0 570 14 bAvIsa 575 hAMsiyAme 3 paMkti-zreNi 443 453 465 460 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 57. 12 607 zuddhapAThaH dazyate , 13 pravacanasArodvAre saTIke 586 zuddhapAThaH ghoDazApi prakRtiravi pasamato saMkhaya loha khaMDa tatrAprayoga vedayate 601 - gayo ladhyA yuto yariyAvIhINa sthitagRha . ' 581 55 moniowasimovisional KERS omsimom m salama Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke -* prakAzakIya * anaMta upakArI jJAnI bhagavaMto mAnava janmanI je mahattA batAyI che tenu mukhya kAraNa prA manuSyajanmamA ja samyagdarzana jJAna cAritranI ArAdhanA savizeSapaNe zakya che. te ke 'samyagdarzana jJAnacAritrANi mokSamArgaH' tathA 'jJAnakriyAnyA mokSa:' Adi sUtro dvArA samyagajJAna mahattva paNa zAstromA sthAne sthAne batAyavAmAM Avela che zAstragranyonA pA rahasyAmatanu AkaMThapAna karanAra sva0 paramapUjya paramopakArI siddhAMtamahodadhi karmasAhityaniSNAta prAcAryadeva zrImada vijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnI paramakRpAdRSTithI ane abhozrInI ja paramapAvanamayo nizrAmA mUlagnaMtha-prAkRtabhASAmAM ane vivecanagaMtha-saMskRtabhASAmA lAkho zloka pramANa kamasahityanu nirmANa thai cukyu che ane hajI paNa Agala sarjana cAlu che. jenA 14 mahAgraMtha amArI saMsthA dvArA pragaTa karyA che. te sivAya paNa baMdhazatakam , prAcIna catvAraH karmagaMyAH, navyakarbhagraMthA. sUkSmArthavicArasAraprakaraNa, syAdavAdarahasya, upamitibhavaprapaMcAkathA-bhAga 2, zatArthavItho,vAdamAlA vagere prAcIna apragaTa aprApya hoya tevA grantho paNa prakAzita karyA che. yA grantha paga amArI saMsthA dvArA prakAzIta karatA AnaMda thAya che. pA darekanA prANabhUta pU. svargIya prAcAryadeveza vijaya premasUrIzvarajI mahArAja sAheba che. tezrono amArA upara atyaMta upakAra cha je kadI paNa mUlI kAya tema nathI. tethI teyozrInA atyaMta RNI choo. prA grantharatnanAM prakAzana mATe amane 30 vardhamAnataponidhi prabhAvaka pravacanakAra pU0 prAcAryadeva zrI vijaya bhuvanabhAnumUrIzvarajI mahArAjanA praziSyaratna jinAgamatattvavid paMnyAsapravara zrI jayaghoSavijayajI mahArAje protsAhita karavA sAthe saMpAdana mATe pU. prAcAryadeva zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna munizrI padmasenavijayajI mahArAjane tathA sva0 yugamaharSi pU. prAcAryadeva zrI vijayabhadrasUrIzvarajI Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 36 // ma. nA ziSyaratta munirAja zrI jinacaMdravijayajI ma. nA vineya zivyaratna munizrI municaMdra vijayajI mahArAjane preraNA karI. te banne saMpAdaka munivaryoe pU. prA. zrI bhuvanamAnusUrIzvarajI ma. tathA pU. prA. zrI zroMkArasUrIzvarajI ma. nA zrAzIrvAdathI zrA kArya upADI lodhu enA phalasvarupe Aje zrA grantha tamArI samakSa mukI rahyA choe / tethI te banne pU. AcArya bhagavaMtA tathA saMpAdakamunirAjonA upakAranA paNa zrame RNI chIo. prastuta graMtharatnanA saMpUrNa mudraNavyayaaMge zrI zrIpAlanagara jaina saMgha jJAnanidhi (muMbaI) taraphathI zrutabhaktino lAbha lodhela che tethI saMghanA TrasTIgaNano paNa zrame zrAbhAra mAnIe choe tathA jJAnodaya priMTiMga presa, piMDavADAnA vyavasthApaka zrI vijayarAjajI modI (bI. e. bI. eDa) tathA zrI zaMkaradAsajI Adi karmacArigaNano sahayoga paNa prazaMsanIya che. pratyakSa yA parokSarIte prakAzanamA sahAya karI hoya te baghA pratye kRtajJatA darzAvIe chIo. aMtama Tuka samayamA bIjA navA graMthonA prakAzananI zrAzAnAM zrApanA sevako (1) zeTha ramaNalAla dalasukhabhAI (pramukha) khaMbhAta (2) zeTha mANekalAla cunIlAla mumbaI (3) zA. khUbacaMda acaladAsajI piMDavADA (4) zA. samarathamala rAyacaMdajI (maMtrI) piMDavAr3A 5 (5) zA. lAlacaMda chaganalAlajI (maMtrI) piMDavAr3A (6) zeTha ramaNalAla vajecanda (maMtrI) ahamadAbAda (7) zA. himmatamala ruganAthajI beDA (8) zeTha jeThAlAla cunIlAla ghIvAlA mumbaI - bhAratIya prAcya tattva prakAzana samiti prakAzakI // 36 // Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // zrI jinAya namaH / / zrImaddevabhadrAntipachiImasiddhasena rimUtrinaTIkAvibhUSitaH ___ zrImannemicandrasUripravaravinirmitaH sAroddhAre maGgalAmidheyAdi * pravacanasAroddhAraH * (granthakRnmaGgalaM) namiUNa jugAijiNaM cocchaM bhavvANa jANaNanimittaM / pavayaNasAruhAraM guruvaesA samAseNaM // 1 // (TIkAkunmaGgala) sanaddharapi yattamobhiravilena mpRzyate kutraciJcazcatkAlakalAbhirapyanukalaM yannIyate na kSayam / tejobhiH sphuritaH paraipi haThAdAkramyate yanna tajjainaM sarvajagatprakAzanapaTu jyotiH paraM nandatu // 1 // yo dhyAnena nimUlakApamakapad dveSAdividveSiNo, yastrailokyavilokanakarasikaM jyotiH kimapyAtanot / / yaH sadbhUtamazeSamarthamavadana durvAdivitrAsakaddevArya zivatAtirastu sa vibhuH zrIvardhamAnaH satAm // 2 // svagurUNAmAdezaM cintAmaNisodaraM samAmAdya / zreyaskRte karomi pravacanasArasya vRttimimAm // 3 // Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 saaroddhaare| / / 2 / / iha hi ziSTAH kvacidabhISTe zAstraprakaraNAdivastuni pravartamAnAH zreyaskAmyayA viziSTAbhISTa devatAnamaskArapuraskAreNaiva pravartante sa ca yadyapi kAyamanobhyAmapi kriyamANo nikhilavilasadvighnavinAzakatvena prAripsitazAstraprakaraNAdiparisamAptaye sampanIpadyate tathApi zAstrAdau zrotAraH sarve'pi zAstrAdizravaNarasikAntaHkaraNAH sakalasiGghAtavidhAtanimittamavazyamAnamata devatAstavAbhidhAnapUrvameva pravartantAmiti zrotRRNAmabhISTadevatAstava viSayamanIponmeSaparigrahArthamAdAviSTadevatAstavo'bhidheyaH, tathA yatkimapi zAstraM prakaraNAdi vA kartumiSyate tatrAvazyamAdau prekSAvatAM pravRttyarthamabhidheyamabhidhAtavyaM itarathA kitra zAstre prakaraNarat astrdheyamiti saMzayAnA na tatra te pravarteran vadeyuzva yathA - nA''rabdhavyamidaM zAstraM prakaraNAdi vA abhidheyazUnyatvAt kAkadantaparIkSAvaditi, yadAhu: , "anvA'bhidheyaM zAstrAdI, puruSArthIpakArakam / zravaNAdau pravartante, tajjijJAsAdinoditAH || 1 || safaridar, vA''locitakAriNaH / kAkadantaparIkSAdo, pravartante kadAcana ||2|| " ityAdi tathA abhihite'pyabhidheye na prayojanazravaNamantareNa sahRdayAstadAdriyante, prekSAvattAkSatiprasaGgAt yadAhu:prayojanamanuddizya, na mando'pi pravartate / evameva pravRttizceccaitanyenAsya kiM bhavet 1 // 1 // " after te yathA - nA''rambhaNIyamidaM zAstraM prayojanazUnyatvAtkaNTakazAkhAmarda navaditi, tataH zAstraprakaraNAdiprArambhaprayAsaniSphalatAzaGkAza kusamuddharaNAya zAstraprakaraNAdau prayojanamapi vaktavyaM, tathA prayojane darzite'pi na paramparayA sarvajJamUlatA'vagatimantareNa vividhAtIndriyArthasArthapratipAdake maGgalAra dheyAdi // / 2 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ................ . ... ............... .. .. Jane sAroddhAre zAkhAdI sudhiyaH pravRttimAtanvIrana , pratipAdayeyuzca te yathA-nArambhaNIyamidaM zAstrAdi sambandhavandhyatvAt svecchAviracita zAstra dini, tatasteSAM zAsaprakaraNAdipravRtto viziSTAdaranimittaM paramparayA'hanmUlanAyA- majalAbhi panArthamAdI gurupacakramalakSaNa: sambandho'pi vaktavya ityAdi paribhAcya prekSAvatAM pravRpayartha pUrvaprayaktaprayo dheyAdi gANAM cAsidbhUtAdidopodbhAvanArthamimAmAdigAthAmAha-namiuNa. __ atra ca narinRtyamAnamAnamavRttayaH saugatAH sanirante-nanvidaM bhavatAM gehenarditamitra pratimAsane, yataH sarvamevedaM bhavadbhiH kathyamAnaM zobhate yadi zabdArthayoH kazcitsambandho bhavet , na cAso vicAryamANazcAgmiANa manati, dvividhA hi sambandhaH-tAdAtmyalakSaNastadutpattilakSaNazca, tatra na tAvacchabdArthayostAdAtmyalakSaNaH sambandhaH, sa hi ya evArthaH sa eva zabdo, ya eva zabdaH sa evArtha ityevaM bhaveta, evaM ca modakAdizabdocAraNa modakAdinA mukhapUraNaM bhavet kSurikAdizabdoccAraNe ca badanapATanAdikaM sampadyeta, tatastAvadasI zabdArthayone ghaTAmaTATyate, na tadutpattilakSaNo'pi sambandhaH kSodaM kSamate, tathAhi-kiM zabdAdartha utpadyate ? arthAdvA zabda iti ? tatra na tAvacchabdAdartha utpadyate, ghaTAdayo hi mRdAdibhya evotpadyamAnA vIkSyante, na zabdAditi / yadi tu zabdAdapi ghaTAdayo bhAvA bhaveyustadA na mRdAdiparizIlanaklezamanubhaveyuH kumbhakArAdayaH / nApyarthAcchabdotpattiH, tAlboSThapuTadantAdibhyaH puruSaprayatnasahitebhya eva zabdotpattidarzanAta, tataH zabdArthayostAdAtmyatadutpattilakSaNasambandhadvayAmAvenA''divAkyamabhidheyAdisUcakaM nirarthakameveti / tatra bramaH-anabhyupagatopAlambhena kaNThazoSaklezamanubhavadbhirbhavadbhirevamAtmA nirarthakameva karthitaH, na khalvasmAbhiH zabdArthayostAdAtmyatadutpattilakSaNaH sambandha iSyate, kintu sarvasa / Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre hRdayasammato vAcyavAcakabhAvalakSaNa eva, tatra ca na kiJcidvirudhyate, yadi ca zabdasya prAmANyaM nAbhyupagamyate tadA zabdaprAmANyamulAnAmakhilavyavahArANAmucchedaH syAt , uktaM hi-- maGgalAbhi laukikavyavahAro'pi, na yasminnavatiSThate / tatra sAdhutvavijJAnaM, vyAmohopanivandhanam // 1 // dheyAdi iti, atra ca bahu vaktavyaM tattu nocyate granthagauravabhayAditi / tatra 'namiUNa' natvA 'yugAdijina' yugaM-etadavasarpiNIrUpaH kAlavizeSastatra AdIyata ityAdiH-prathamaH sa cAso jinazca-rAgadvapAdidujayArAtijetA taM RSabhadevasvAminamityarthaH, bhavati hi prauDhavizeSaNAdanukte'pi vizeSyo pratipattiH, vizeSTa yathA--"dhyAnaikatAnamanaso vigatapracArAH, pazyanti yaM kamapi nirmalamadvitIyam" ityatra dhyAnakatAnamanamo vigatapracArA iti prauDhavizeSaNamAmAdyogina iti vizeSyamyAnuktasyApi pratipattistathA'trApi nA. bheyadevasyeti, 'vocchaM' vakSye "bhanyAnAM nirmalanijaguNanikaramAhAtmyena middhigamanayogyAnAM prANinAM jJAnanimittaM pravacanasya-dvAdazAGgayAdizAsanasya sAroDAra-pradhAnakatipayapadAthoMddhAra 'gurUpadezAd' gurukathanAt 'samAsena' saMkSepeNeti gAthApadArthaH / tatra 'namiUNa jugAijiNaM' ityanena yugAdidevasya namaskArakaraNena vivakSitazAstrAdau sakalakalyANamUlaM bhAvamaGgalaM 'vakSye pravacanasAroDAra' mityanenAbhidheyaM "bhavyAnA jJAnanimitta' mityanena prayojanaM ca pratyapAdi, tacca dvedhA-prakaraNAkatu : zrotuzca, ekakamapi dvividha-anantaraM paramparaM ca tatra prakaraNakarturanantaraM prayojanaM pravacanasArabhUtakatipayapadArthAn pratipAdayataH satcAnugrahaH, paramparaM tu paramapadAvAptiH, bhavya sattvAnugrahapravRtto hi niravakarasukhanikarAjyasAmrAjyanisargaramaNIyaramaNIvargavaibhavodbhAsitasvargaprAptyAdiparamparayA paramapadamavazyamavApnotyeva, yata uktam Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvoktopadezena yaH sattvAnAmanugraham / karoti duHkhataptAnAM sa prApnotyacirAcchiyam // 1 // " prava0 // 5 // zroNAM punaranantaraprayojanaM yathAvatpravacanasArabhUtakatipayapadArthaparijJAnaM parasparaprayojanaM tu teSAmapi paramapadaprAptireva tathAhi te yathAvadvijJAtapravacanasArabhUtakatipayapadArthAH prakRtyasAtsaMsArAdvirajyasAroddhAre te tataH paramapadA vAptaye niHsapatnaM prayatnamAcaranti tato nikhilazreyaskArakaM niHzreyasamAsAdayanti yata uktam"samyagbhAvaparijJAnAdviraktA bhavato janAH / kriyA''saktA hyavighnena gacchanti paramaM gatim // 1 // iti / sambandhastu dvidhA - upAyopeyalakSaNo guruparvakramalakSaNatra tatra prathamastarkAnumAriNaH prati sa cArya - cacanarUpApannaM zAstramidamupAyaH upeyaM samyagetacchAstrArtha parijJAnaM muktipadaM vA tasyApyataH pAramparyeNa prApteH, zraddhAnusAriNastu prati guruparvakramalakSaNasambandhaH, tatkramazcAyaM prathamaM hi ghanAghanaghanapaTala ivAtiprasAriNi paTutarojjUmmamANakhara kiraNa nikaraprakAzasaGkAzakramanIyaketralAlokanyakkAriNi ghanaghAtikarmanicaye pracaNDaprabhaJjanaprasAriNevAdhyAmalazubhadhyAnena pralayamApAdite niHzevayathAvasthita jIvAjIvAdipadArthasArthAvabhAsini niHsapatne samutpanne kevalajJAnAloke nAkinagaragurutara vizuddhasamRddhisambhAratiraskArakAriNyAmapApAyAM nagaryAM sakalalokalocanAmandAnandotsavakArinirUpamaprAkAratrayodbhAsitasamava saraNamadhyabhAgavyavasthApitavicitraratnakhaNDakhacita siMhAsanopaviSTena viziSTa mahAprAtihAryAdiparamArhantyasammRdvimahimnA bhagavatA zrImanmahAvAreNa surAsurakinnaranarezvara nikara parikaritAyAM pariSadi pravacanasArabhUtAH sarve'pi padArthA arthato niveditAH tadanu pravacanAdhipatinA sudharmasvAminA ta eva sUtrato racitAH 'atthaM bhAsaha arahA sutaM gaMdhati gaNaharA niuNaM' ityArthavacanAt tadanu jambUsvAmiprabhava tumbha maGgala dheyAdi Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre dvAranirdeza zayyambhavayazobhadrasambhUtavijayabhadrayAhasthUlabhadramahAgirisuhastiumAsvAtizyAmAryaprabhRnibhiH sUribhiH svakIyasvakIyasUtreSu vistRtatamavistRtataravistRteSUpanibadhyamAnA bhavyajanebhyazca prakAzyamAnA etAvatI bhUmikAM yAvadAnItAH, tatastebhyo'pi sUtrebhya aidaMyugInamandamedhasAmavabodhAya sajhipyA. smin prakaraNe 'anyopakArakaraNaM dharmAya mahoyase ca bhavato' tyadhigataparamArthAnAmavivAdo vAdinAmati paropakAraramikAntaHkaraNaprAkkAlikazrutadharAbhihinazrutamanusmaratA mayA samuddhipante ityevaM paramparayA sarvavinmUlamidaM prakaraNamarthamAzritya na punarmayA nUnanaM kizcidatra sUjyane inyavadAtabuddhInAM bhavyAnAmidamupAdeyaM bhavatIti / / idAnI pravacanamArabhUtA ye vivakSitA padArthAsteSAM SaTsaptanyadhikadvizatImasathAni hAzati / 276) mAthAcatuHSaSTayA sukhAvabodhArthabhupadizamAha - ciivaMdaNa vaMdaNayaM paDikamaNaM paJcakhANamussaggo / cavosasamahiyasayaM gihipaDikamAiyArANaM // 2 // bharahami bhUyasaMpadabhavissatitthaMkarANa nAmAI / / eravayaMmivi tAI jiNANa saMpahabhavissANaM // 3 // usahAijiNidANaM AimagaNaharapavittiNInAmA / arihaMta'jjaNaThANA jiNajaNaNojaNayanAma-gaI // 4 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Homeena KHARA prava0 sArodvAre dvAranirdeza Poem 31 3 . ukijahaNNehiM saMkhA viharaMtatitthanAhANaM / / jamma samae'vi saMkhA ukkiTThajahaNiyA tesi // // jiNagaNahara muNi samaNI veubdhiya vA avahi kevaliyo / maNanANi caudasapusvi saTa saDDhoNa saMkhA u // 6 // jiNajakkhA devoo taNumANaM laMchaNANi vannA ya / vayaparivAro savAuyaM ca sivagamaNaparivAro // 7 // nivvANagamaNaThANaM jiNaMtarAiM ca titthabuccheo / dasa khulasI vA AsAyaNAu taha pADiherAI // 8 // catIsAisayANaM dIsA ahArasArihacaukkaM / nikkhamaNe nANami ya nivyANami ya jinnaanntyo|| 9 // bhApijiNesarajIvA saMkhA uDDAhatiriyasiddhANaM / saha ekasamayasiddhANa te ya panarasabheehi // 10 // Hew a malinenews i .. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praca0 sAroddhAre 276 dvAra nirdeza 58 avagAhaNAya siddhA ukviTThajahannamajjhimAe ya / gihiliMgaannaliMgassaliMgasiDANa saMgvA u // 11 // ganImAI siyani avirayaM jAva aTTahIyasayaM / aTThasamAhiM ekakekkUNaM jAvekasamayaMtaM // 12 // thAvepucee napusae sijhamANaparisaMvA / sinchANaM saMThANaM avaThiiThANaM ca siddhANaM // 13 // avagAhaNA ya tesiM ukkosA majjhimA jahannA y|| nAjAi cauNhapi hu sAsayajiNanAhapaDimANaM // 14 // udagaraNANaM saMkhA jiNANa thavirANa sAhuNoNaM ca / jiNakappiyANa saMkhA ukkihA egavasahoe // 15 // chanosaM sariguNA viNao bAvannabhayapaDibhinno / caraNaM karaNaM jaMghAvijAcAraNagamaNasattI // 16 // GA Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratra. 273 dvAra nirdezaH sAroddhAre parihAravi suddhi ahAlaMdA nijAmayANa aDayAlA / paNAsa bhAvaNAo suhAu asuhAu paNavIsaM // 17 // saMkhA mahabbayANaM kii kammANa ya diNe tahA khitte / / cArittANaM saMvA Thiyakappo aThiyakappo ya // 18 // ceiya putthaya daMDaya taNa dhamma dusAi paMca patteyaM / paMca ayaggaharbhayA parIsahA maMDalo satta // 19 // dasaThANavaghaccheo khagasseDhI ya uvasamasseDho / thaMDillANa sahasso ahiA causahiyavosAe // 20 // puvvANaM nAmAi payasaMskhAsaMjuyAi caudasavi / niggaMdhA samaNAvi ya paneyaM paMca paMyeca // 21 // gAsesaNANa paNagaM piMDe pANe ya esaNA satta / bhikkhAriyA vohINamaTTagaM pAyachittANaM // 22 / / Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sArodvAre // 10 // 99 100 101 sAmArI oma payavibhAgaMmi taha ya dasahA u (kvAmi ) | nigdhanta jIvassa paMcavArAo bhavavAse 102 20% 104 bihAravaM apaDivaDo ya so viheyavvo / 105 Ton jAyAajAyakappo pariThavaNuccAra karaNa disA // 24 // / / 23 / / 107 Ton T00 aTThArasa purisesu vIsaM itthI dasa napuMsesu / cha paraNAaNarihA taha viyalaMga sarUvA ya TT# TT4 jattiya sute samma jaha niggaMdhAvi caugaiyA TTo 1T6 ITI 117 Tu jaM mullaM jaikappaM vasthaM sejjAyarassa piMDo ya 1 ITN tahA pamANe aIyamakka TT9 T20 // 25 // // 26 // / // 27 // T21 T22 hajjacakkaM terasa kiriyANa ThANA egaMmi bahubhavesu pa AgarisA cavvi'vi sAmaie / sIliMgANa'hArasa saharasa nayasasagaM caiva // 28 // Tian T24 276 dvAra nirde // 10 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TV vatthaggahaNavihANaM vavahArA pa 127 taha ahAjAya / saaroddhaare| TTE nisijAgaraNami vihI AloyaNadAyaga'nnesA // 29 // gurupamuhANaM korai amuddha suddhehiM jattiyaM kAlaM / uvahodhoyaNakAlo bhAyaNabhAyA vasahisaddhI // 30 // saMlehaNA duvAlasa varise vasaheNa vasahisaMgahaNaM / usiNasa kAmayassavi jalassa sacittayA kAlo // 31 // tiriitthoo tiriyANa mANavoo narANa devoo| devANa jagguNAo jattiyametteNa ahiyAo // 32 // accharayANa dasagaM cauro bhAsA u vayaNasAlasagaM / mAsANa paMca bhayA bheyA varisANa paMceca // 33 // logasarUvaM samAo tinni caurA va dasa va panarasa vaa| taha sattasahilakkhaNabheavimuddhaM ca sammattaM // 34 // 1.3 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 149 prava0 sAroddhAre dvAra nirdazaH 15 136 egaviha dRciha tivihaM cauhA paMcaviha dasavihaM samma / damvAhakAragAIupasamabheehiM yA sammaM // 35 // kulakoDI saMsthA jIvANaM joNilakkha culasoI / nekkAlAI vittatyavivaraNaM maDhaparimAu // 3 // dhannANamayoyattaM khettAIyANa taha acittanaM / dhannAi cayosaM maraNaM , sattarasabheyaM ca // 37 // paliovama ayara'vasappiNINa ussappiNoNavi saruvaM / dance khette kAle bhAve poggalaparAvaTo // 38 / / pannarasa kammabhUmI akammabhUmIu tIsa aTTha mayA / yoni sayA teyAlA bheyA pANAvAyassa // 39 // pariNAmANaM aSTottarasayaM baMbhamahudasabheyaM / 158 181 166 169 1115 111 kAmANa caucvosA dasa pANA dasa ya kappadamA // 40 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 narayA nerahara nAvAsA vayaNA utaNamANaM / prava0 sAroddhAre 10 uppattinAsavirahI lesA'vahi paramahammA ya // 41 / / narayuvyavANaM landrisaMbhavo tesu jesi uvavAo / saMvA upajaMtANa taha ya umbamANANaM // 42 // kAyaliI bhavaThiio egidiyavigalasannijovANaM / taNumANamesi iMdiyasarUvavisayA ya lesAo // 43 / / eyANa jattha gaI jatto ThANehi AgaI esi / utpattimaraNaviraho jAyaMtamaraMtasaMkhA ya // 44 / / bhavaNavaivAgamaMtarajoisavemANavAsidevANaM / Thiha bhavaNa dehamANaM lesAo ohinANaM ca // 45 // uppattIe tahuvavRNAya viraho hamANa saMkhA ya / jammi ya eyANa gaI jatto vA AgaI esiM // 46 / / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 205 prada sAroddhAre 208 // 14 // viraho siddhigaIe jIvANAhAragahaNaUsAsA / timi sayA tesahA pAsaMDINa' ya pamAyA // 47 // bharahAhivA halaharA hariNo paDivAsudevarAyANo / rayaNAi cauhasa navanihIo taha jovasaMskhAo // 48 // sambhAI aTTa tesiM uttarapayaDINa aTTavannasayaM / baMdhodayANudIraNasattANa ya kiMpi hu sarUvaM // 49 / / kammaTii sAyAhA bAgAlosA u puNNapayaDIo / bAsIya pAvapayaDIo bhAvalakaM sapaDibheyaM // 50 // 318 jIvANa ajIvANa ya guNANa taha maggaNANa paseyaM / 228 caudasagaM jvaogA vArasa jogA ya paNNarasa // 51 // paralogagaI guNaThANaesu taha tANa kAlaparimANaM / narayatirinarasurANaM ukkosaviuvvaNAkAlo // 52 // 230 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 prava0 sAroddhAre 237 241 7 " satteva samugdhAmA chappajattoo'NahArayA cauro / satta bhayahANAi lambhAsA appasatthAo // 53 // bhaMgA gihivvayANaM aTThArasa pAvaThANagAipi / / muNiguNa sattAvIsA igavIsA sAvayaguNANaM // 54 // ricchINukiSTA gambhaThiI taha ya sA maNussoNaM / gabhassa ya kAyaThiI gambhaTThiyajIvAhAro // 55 // riuruhirasukkajAe jattiyakAleNa gambhasaMbhUI / jattiyaputtA gambhe jattiya piyaro ya puttassa // 56 // mahilA gambhaajogA jettiyakAleNa'boyao puriso| sukkAINa sarIrahiyANa samvANa parimANaM // 57 // sammattAINuttamaguNANa lAhaMtara jamukkosaM / na lahaMti mANusataM sattA je'NataruvvA // 58 // 24 250 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 sArodvAre 21 160 punvaMgaparImANaM mANaM puvassa lavaNasihamANaM / ussehaAyaaMgulapamANabhaMgulapamANAi // 51 // tamakAyasarUvamaNenachakkagaM agaM niminANaM / / mANummANapamANaM aTThArasa bhavabhojAi // 6 // chadANAnuDhihANI anari jATa neva toraMni / aMtaradIvA jovAjovANaM appayahuyaM ca // 6 // saMvA nissesajugappahANamUroNa borajiNatithe / osappiNiantimajiNatitthaaviccheyamANaM ca // 62 / / devANaM paviyAro sarUvamaTThaNDa kaNhagaINaM / DibhaNaNaM // 13 // lakIo nava pAyAlakalasa AhAragassarUvaM ca / desA aNAyariyA AriyA ya siDeMgatIsaguNA // 6 // tesahIdAragAhAo // 264 580 sanjhAyarasa akaraNaM naM 3 // 16 // 18 _276 Da Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 17 // viSayaH 72 25 mahAvrata bhAvanAH 73 25 tAH 74 zrI mahAvratasaMkhyA kRtikamaMsaGkhyA kSetre cAritrasaGkhyA sthitakalpaH asthitakalpaH caityapacakam 75 du 77 78 ET 80 pustakapaJcakam 81 daNDapaJcakam 82 kam 83 carmapaJcakam 84 duSyavacakam patram 517 502 535 5.37 538 538 Vo G 550 552 555 556 557 pha 85 86 87 Mmm MSA1204 61 62 63 64 65 6 viSaya: avagraham 22 pariSahAH 7 maNDalyaH 10 sthAnavyavaccheda: kSapakazreNiH upazamazreNiH 1024 sthaNDilabhedA: pUrvANAM nAmAdi nirgranthapaJcakam zrama paJcakam prANApacakam frosettaNAsaptakam mikSAcaryASTakam sampAdanopayukta granthasUciH patram 556 562 572 viSayAnu kramaH 573 574 5885-564 564-603 604-608 606-619 620 620-626 627-630 636-633 24. // 17 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodAre saTIke viziSTAni TippaNAni / viziSTAni 1 pR. 35 6.4 tb-tulnaa-bogshaastrvRttiH3|124 / / TippaNAni 2 pR. 47 paM. 1 prazramolliGgana- = "citaravAnA pada jApAvA' iti si. pratau pAzramAge / pR. 57 paM. 12 dupAya-tulanA yogshaastrvRttiH3|130, pa. 235 tH|| 4 pR. paM.10 pAyalIcaTikA "vakhavAtavarasyAntaH' iti vizaSTi za. pu. caritre (86 10 / 224) !! pajaNaghaTiyAe- iti AvazyakArimadrayAma pra. 514 / / / 5 pR.65 paM. 15. purao-tulanA-yogazAstravRttiH 36530, 5.242 taH, tatra kvacita kramamendo dRzyate / / 6 pR.88 paM. 10 anyatra yogazAstravRttyAdau 3 / 130, 5.242 B) iti dhyeyam / / 7 pR.61 paM. 7 bhaNAThiyaM-tunA yogazAstravRttiH 31130, pa. 236 taH / / 8 pR. 103 6 4 tulanA-yAyazAstravRttiH 3 / 130, 5.247 tH|| 1. pR. 106 paM. 2 idaM ca-itaH zrayaNAyetyartha: (1.3 iti etAvatpAThaH dharmasaGgrahavRttau (pa. 212) uddhRto'stiA 1. pR. 111 paM. 1 samjha-yogazAstravRttI tu* saMbuddhAkhAmaNaM ti paNa satta sADUNa jasaMkhaM / " iti pATo dRzyate / 11 pR. 1145.3 prtiiti-tulnaa-yogshaalvRttiH3|130,5.251 / / 12 pR. 122 paM. adAzabdena-tulanA yogazAstravRttiHpa. 251 tH|| 13.123 paM. 4 nankA tulanA-yogazAstravRttiH33130 1.252 tH|| 14 pR.165 6.6.6 jIraka-"jIraka svabhAdhyapravacanasAroddhArAbhiprAyeNa svAdya kalpavRttvaminAceNa tu khAdyam , ajamakaM khAmiti kecit / " iti dharmasatpravattiH bhA. 1 / pa. 185 3 / / 15 pU. 137 paM. 1 ucite-itta : "tadA spRSTa matratIti" (paM6) paryantaH pAThaH dharmasacyavRttI (mA. 1, 6. 125) ushruno'sti| // 18 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 19 // artofs 16 pR. 169 paM. 3 17 pR. 256 paM. 6. 18 pR. 326 paM. 13 pra. pa. 4 6 4 12 4 16 5 5 10 6 2 8 ga yadA- tulanA - yogazAstravRtiH 3 / 124, 215 // tithi vA "tini vA ityetAM karUpamASyagAthAm" iti pacAzakavRttiH 32 pa 53 // cilimi0 caravalI" iti si pratau pArzvabhAge arthanirdezaka TippaNam // vizeSye vizeSya pratipattiH-je. si. | vizeSye vizeSa pratipattiH pA // zAstrasyAdau je. si. // = ramaNIvargavibhavo0 pA // 90 kiraNakiraNa nikara0 je. vi. / ofkiraNakara nikara vA // AbhAI zrI budhanI 5) dhyAmamazubha0 vA // vistRtatara vistRta tama0 je // 1 avagAhanAe-je 2 / avANAye je. // avagAhaNAi-tri / 8 3 aTuahi. je. zri // 9 2 paNuvIsa-je // S || viziSTAH pAThabhedAH || pra. pa. 10 --LLA bagaseDI ya jayasamadI-je, 1 1 je pratau 'basahA 10 11 2 16 12 iti pATha saMmAya 'cakravAlaMmi' iti pAThaH kRtaH // jeha-je // 0 vAyanesA-naM tri / AyariyA siddhe je. // jayanyikAje tri 18 14 19 4 kevalinazcetiyAsi // 196 tenacaraMto-pA // 23 11 sAdhuvizeSatvam ekajIvasya pazvavArAn pA vi.si. 11 25 11 tirazcyastiryagbhyo mAnavyo mAnuSebhyaH deSyazva devebhya: pA. si. tri.si, pratau mudritapATha: pAThAntararUpeNa uparitana mAge darzitaH // viziSTAH pAThabhedAH // 19 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- saanoddhaare| viziSTAH pAThabhedAH saTIke // 20 // 2613 dhAsthAnAmajIvatvaM-si. | "anyatrAbIja em iti pAThaH iti si prtiipaashrvbhaage| 27 13 paramAyAmikA:-si. saM. 2016 udartamAnAnAmekapA / / 28 diyavisauatti indriyANi viSayAzca teSAmeva vAcyA-si tri|| 186 viSayAzca yAvatkSetrasthitazabdAdigrahaNalakSaNo | vAcyaH18 // 28 15 tathA'vadhijJAnamAna-pA si / / 30 11 tripaJcAzattama0 pA // 323 viSayA-si / "vidheyA ityanyatra pAThaH iti si pratI paashvbhaage| 35 16 prAvRtAGgI-je si.|| 36 1 paJcavidhAbhigamena-pA si / / 36 14 nisIhitiga-je. nise hatiga-si. [3/124] paJcAzake [4 / 14] c|| 37 14 dIvaehi-pA si vi triyogazAstravRttI 37 16 kayANa-saTTasi vi| siyA ga-yoga-vRttI 3/124, pa. 211 / / 38 9 dhyAnAdeza. paa|| 36 5 varadhUpagaMdha0 pA si / / 40 16 devAna-je paa|| 42 2 pAdayorutsagottaraM-pA // 4215 samva-je / / 4216 sakkathaya je / / 43 6 tatrApyu.pA // 43 7 parihArAyeti zeSa:-pA si / / 43 11 vidhamyase galameteviti-pA. // 4415 nvkaaru-paa| 456 airyApathikyA-pA // 45 9 tassa micchAmi dukkAI iti-pA // 45 10 dRzyante-si pAThA / 46 14 iyaM cAtmatulyaparaphalaka je.pA nAsti / 47 2 je ya aiiyaa-je||| 47 7 sampadastAsa cAdyapada0 pA 47 16 aTThAvIse-je. Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anunciation ENDER SHERS REE prava0 -sAroddhAre dvAranirdezaH gRhilige-gRhasthaliGge anyaliGge-jaTAdharAdyanyatIrthikaliGge svaliGge ca-rajoharaNAdiliGge ekasamayena miyatA saGkhyA bhaNanIyA 51 iti dazamagAthAyAM pazcAzattamaikapazcAzattame dve dvAre abhihite // 11 // dvAtriMzadAdayaH AdizabdAdaSTacatvAriMzatpaSTidvisaptaticaturazItipaNNavatibyattarazatASTottarazatAni gRhyante, tatazcaikadvayAdayoM dvAtriMzadAdyantAH siddhayanti nirantaraM yAvadabhiradhikaM zataM aSTabhiH samaya skakonaiyaryAvadekasamayAntaM, ayamarthaH-ekasmina samaye eko dvau vA yAvad dvAviMzatmiyanti evaM dvitIyAdiva. pi samayeSu aSTamAnteSu tato'vazyamantaraM, tathA pUrvavat trayastrizadAdaya ekakAdayo vA mapta samayAna yAvannirantaraM siddhayanti tato'vazyamantaramityAdi svarUpaM bhaNanIyaM 52 ityekAdazagAthAyAM dvipazcAzamekaM dvAraM // 12 // strIvede puvede namakavede ca middhayAM saGkhyA vAcyA 53, tathA siddhAnAM saMsthAnaM 54, tathA avasthitisthAnaM ca siddhAnAM kathanIyaM 55, ityasyAM dvAdazagAthAyAM tripaJcAzacatuHpaJcAzatpazcapaJcAzadrapANitrINi dvArANi // 13 // avagAhanA-tanuH caH samuccaye teSAM-middhAnAmunkRSTA 56 nathA madhyamA 57 tathA javanyA vAcyA 58, tathA nAmAni-abhidhAnAni canamRNAmapi huzabdaH prAkaTayaM zAzvanajinanAthapratimAna 56 iti trayo. dazagAthAyAM SaTpazcAzAdIni ekonaSaSTayantAni canvAri dvArANi ||15|| upakaraNAnAM saGkhyA jinAnA-jinakalpikAnAM 60 tathA sthavirANAM-gacchavAsitinAM 61 tathA mAdhvInAM ca vAcyA 62, caH samunaye, tathA jinakalpikAnAM saGkhayotkRSTA ekasyAM vasatI vAcyA 63 iti caturdazagAthAyAM paSTitamAdIni tripaSTayantAni catvAri dvArANi // 15 // kA .... ... . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAAAmeterssage mArodA patizata sUrIzA-prAcAryANAM guNA vaktavyAH 64 tathA binayo dvipazcAzaddhedapratiminko vAcyaH 5, nathA caraNa mapratimeDhe vAcyaM 66. tathA kArya manatimedaM vAcyaM 7, tathA alAcAraNAnAM vidyAvANAnAM ca gamanazaknimiyA 18 iti pathadazagAcAryA catuHSaSTravAdIni aSTapaSTayantAni paJca parihAravizuddhikAnAM parihAvizuddhinapaso vA mvarUpa mANanIya , nayA 'adAlaMdati yathAlandakanyakAriNo vAmagaH 70, tathA pratipanAnazanamya mAdhoyeM niyAmakA-bhAgavanAkArakAranepAmaSTacanvAziNanIyA 1, nathA pacaviMzatirmAvanAH zumAH 72 tathA azubhAH paJcaviMzaticyAH 73 iti poTagamAthAyAmakonayanitamAdIni trimamanyantAni patra dvArA // 17 // mayA mahAvanAnA-prANAnipAnavigmaNAdInAM 74, nathA kRtika-andanakAnAM dinamadhye maGkhyA 1, : maca ye, tathA atre - mAtATI cAritrAmA-mAmAyikAdInAM saGkhyA 76, nazA sthitakalpaH 77, nayA'sthinakampo vAcyaH 48, 2H mamucaye, ini mAdazamAthAyAM catuHsapranyAdIni aSTamamatyantAni patra dvAgaNyA mahitAni / / 1 / / canyAni-pratimArapAli nayA pustakAni 80 tathA daNDakAH 81 nRNAni 82 tathA camANi 83 tathA dayANi - bamrANi 4 palAni paca paca pratyeka vaktavyAni tathA paJcAvagrahamedAH 85, tathA pari-manaH madyanne monAbhirini parIpahAH 86, tathA maNDalyaH mapta vAcyAH 87 ityaSTAdazagAthAyAmekonAzInyAdIni maprAzInyannAni nava dvArANi bhaNitAni // 19 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R amne Sansistinian prava0 sAroddhAre nirdezaH Paymanavawwwkebowwwwwwwwwwwwwwwsin dazAnAM sthAnAnAM vyavacchedaH, 88, tathA kSapakazreNiH 86, tathopazamazreNiH 90, tathA sthaNDilAnA-sAdhuyogyabhUvizeSANAM sahasro'dhikazcatuHsahitaviMzatyA caturviMzatyadhikasahasra ityarthaH 61 ityekonaviMzatitamagAthAryA aSTAzItyAdIni ekanavatyantAni catvAri dvArANi // 20 // pUrvANAM nAmAni padasaGkhathayA saMyutAni-yuktAni caturdazApi kathanIyAni 62, tathA nigraMthA:-mAdhamaH 63 tathA zramaNA-bhikSukAH 94 pratyekaM paJca paJcaiva vaktavyA, iti viMzatitamagAthAyAM dvinavatitrinavaticaturnavatidvArANi trINi // 21 // grAsaiSaNAnAM paJcakaM 65, tathA piNDe pAne va epaNAH mapta 66, tathA bhikSAcaryAviSaye vIthInAM-mArgANAmaSTakaM 17, tathA prAyazcittAni vAcyAni 98 ityekaviMzatitamagAthAyAM paJcanavatyAdIni aSTanavatyantAni catvAri dvArANi // 22 // samAcArI odhe-sAmAnye 66 tathA padavibhAge-chedagraMthoktasvarUpe 100 tathA dazavidhacakravAle pratidinakaraNIyasamAcAre saMkhyA vAcyA 101, tathA nirgranthatvaM-sAdhuvizeSatvaM paJcavArAna bhakyAse.. saMsArAvasthAne 102 iti dvAviMzatitamagAthAyAM navanavatyAdIni dvayadhikazatatamAntAni catvAri dvArANi // 23 // sAdhUnAM vihArasvarUpaM 103, tathA apratiyaddhazra ma vihAro vidhAtavyaH 104, tathA jAtakalpo'jAtakalpazca vaktavyaH, jAtA:-gItArthA bhaNyante ajAtAzca-agItArthAH 105, tathA pariSThApanoccArakaraNayodika 106 iti trayoviMzatitamagAthAyAM vyadhikazatatamAdini SaDDattarazatatamAntAni dvArANi catvAri // 24 // MAZINE Poine Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sArodvAre // 24 // ------ aSTAdaza puruSeSu 107 tathA viMzatiH strISu 108 tathA daza napuMsakeSu pratrAjanAnarhAH 106 tathA vikalArUpA 110 iti caturdizatinagAthAyAM saptottarazatatamAdIni dazottarazatatamAntAni dvArANi catvAri / 25 yat mUlyaM yasya tat yanmUlyaM yatInAM munInAM kalpayaM-kalpanIyaM vastraM 111, tathA zayyAtarasya piNDa kalpyoskalpyo veti 112 tathA yAvati sUtre sati samyaktvamavazyambhAvi 113, tathA nirgranthA api caturgatikA bhavanti catasro narakAdayo gatayo yeSAM te caturgatikAH 114 iti paJcavi zatitamagAthAyAmekAdazottarazatatamAdIni caturdazottarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 26 // kSetre tathA mArge tathA kAle tathA pramANe cAtItaM maNitapramANAt kSetrAderatikrAntaM akalyaM yat tadbhaNanIyaM 115-116-117 - 118, tathA duHkhazayyAcatuSkaM 119, tathA sukhazayyAcatuSkaM 120, tathA trayodaza kriyAsthAnAni 121 iti pavizatitamagAthAyAM paJcadazottarazatatamAdIni ekaviMzatyuttarazatatamAntAni sapta dvArANi ||27|| ekasmin bhatre bahuSu ca bhaveSu AkarSA -- virUpAbhyavasAya vizeSAzcaturvidhe'pi sAmAyike zrutasAmAyika - samyaktva sAmAyika - dezavirati0- sarvavirati0 lakSaNe kiyanto bhavanti 1 122, tathA zIlasvAGgabhUtAH - kAraNabhUtA ye padArthAsteSAmaSTAdazasahasrA vAcyAH 123, tathA nayAnAM naigamAdInAM saptakaM va 124 iti saptaviMzatitamagAthAryA dvAviMzatyuttaratrayoviMzatyuttara caturviMzatyuttarazatatamAni trINi dvArANi // 28|| 276 dvAra nirdeza // 24 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amrira prava0 sArodvAre ddminimilantalimgineeriminawaruwao vastragrahaNasya vidhAnaM 125. tathA vyavahArA-AgamAdayaH paJca 126, tathA yathAjAtaM-colapaTTa. kAdi 127, tathA nizi jAgaraNe vidhiH 128, tathA AlocanAdAyakasya gugeranveSA-anveSaNA 129 119 ityAvizatitamagAthAyA~ paJcavizatyuttarazanatamAdIni ekonatriMzaduttarazatatamAntAni pazca dvArANi ||29 // dvAra ___ gurupramukhANAM kriyate'zuddhaH zuddhazca vastubhiryAvantaM kAlaM pratijAgaraNamiti zeSaH 130 nirdezaH tathA upadherdhAcanakAlaH-prakSAlana prastAvaH 131, tathA bhojanamya bhAgAH 132. nathA vasatizuddhiH 133 ityekonatriMzattamagAthAyAM triMzaduttarazatatamAdIni trayastriMzaduttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 30 // saMlekhanA-zarIrazoSaNA dvAdaza varSANi 134, tathA vRSabheNa-balIyardaina kalpitena vasategrahaNaM 135, tathoSNAsya prAsukasyApi jalamya sacittatAkAlaH 136, uNaM--prAsukamapi jalaM jAtaM kiyatA kAlena punaH sacittaM bhavatItyarthaH, iti triMzattamagAthAyAM catustriMzaduttarapazcatriMzaduttam SaTtriMzaduttarazatatamAni trINi dvArANi // 31 // iha paSThayAH paJcamyarthatvAt tirazcyo tiraznAM mAnavyo mAnavAnA devyo devAnAM yadguNAH, yo guNoguNakAro yAsa tAH tathA, yAvatA guNakAreNa tiryakpuruSAdibhyo'dhikAstirazcyAdaya ityarthaH, yAvanmAtreNAdhikAzca sarvAH striyo guNakArAdapyuddharitAH 137 ityekatriMzattamagAthAyAM saptatrizaduttarazatatamamekaM dvAram // 32 // AzcaryANAM dazakaM 138, tathA catasro bhASAH 136, tathA vacanAnAM SoDazakaM 140, tathA mA080 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sArodvAre // 26 // mAsAnAM paJca bhedAH 141, tathA bhedA:- prakArA varSANAM paJcaiva 142 iti dvAtriMzattama gAthAyAmaSTatriMzaduttarazatatamAdIni dvicatvAriMzaduttarazatatamAntAni paJca dvArANi ||33|| lokasvarUpaM 143, tathA saMjJAstiH 144 nA rUso vA 145 tathA daza vA 146 paJcadaza vA 147. tathA samaSTilakSaNabhedavizuddhaM ca samyaktvam 148 iti trayastriMzattamagAthAyAM tricatvAriMzadatarazatatamAdIni aSTacatvAriMzaduttarazatatamAntAni par3a dvArANi ||34|| ekavidhamagrasthitasamyaktvazabdasambandhAtsamyaktvaM prAkRtazailyA prathamaikavacanamatrAyetanapadeSu ca lutaM draSTavyaM tathA dvividhaM trividhaM caturdhA pazcavidhaM dazavidhaM dravyAdikArakAdi upazamabhedeva samyaktvaM vAcyaM 146 iti catustriMzatta nagAthAyAmekonapaJcAzaduttarazatatamamekaM dvAram ||35|| kulakoTInAM saGkhyA jIvAnAM sambandhinI bhaNanIyA 150 tathA jIvAnAmeva sambandhinI yonilakSacaturazIti: 151, tathA "traikAlyaM dravyaSTraka" mityAdivRttasya yo'rthastasya vivaraNa 152, tathA zrAddhAnAM zrAvakANAM pratimA 153 iti paJcatriMzattamagAthAya paJcAzaduttarazatatamAdIni tripaJcAzaduttarazatatamAntAni catvAri dvArANi ||36|| dhAnyAnAmavIjanvaM 154, tathA kSetrAtItAnAmacittatvaM 155, tathA dhAnyAnAM caturviMzatirnAmataH kathyA 156, tathA maraNaM saptadazabhedaM 157 caH samuccaye iti SaTtriMzattamagAthAyAM catuSpaJcAzaduttarazatatamAdIni saptapaJcAzaduttarazatatamAntAni catvAri dvArANi ||37|| 390 276 dvAra nirdeza / / 26 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 sAroddhAre // / 27 // / palyopamasya 158 tathA na tarItu N zakyata ityataraH--sAgaraH ekadezena samudAyAvagamAt sAgaropamaM tasya 156 tathA avasarpiNyA: svarUpaM 160 tathA utsarpiNyA: svarUpaM 161 tathA dravye kSetre kAle bhAve ca pudgalaparAvartI bhaNanIyaH 162 iti saptatriMzattamagAthAyAmaSTapaJcAzaduttarazatatamAdIni dvipaSTa tarazatatamAntAni paJca dvArANi // 38|| paJcadaza karmabhUmayo yatra tIrthakarAdaya utpadyante 163, tathA akarmabhramayastriMzad yatra dharmAdikaM na kiJcid jJAyate 164, tathA aSTau madAH 166, tathA dve zate tricatvAriMzadadhikaM bhedAH prANAtipAtasya ? 6 6 ityaSTatriMzattamagAthAyAM triSaSTayuttarazatatamAdIni SaTSaSTya tarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 39 // pariNAmAnAm--adhyavasAyavizeSANAmaSTottarazataM 167. tathA brahmacaryamaSTAdazabheda 168 tathA kAmAnAM caturviMzatiH 169, tathA daza prANAH 170, tathA daza ca kalpadrumAH 171 ityekonacatvAriMzatamagAthAyAM saptaSaSTya tarazatatamAdIni ekasaptatyuttarazatatamAntAni paJca dvArANi ||40|| narakAstathA nArakANAmAvAsAH 172 - 173 tathA vedanA nArakANAM 174 tathA teSAmevAyuH 175, tathA teSAmeva tanumAnaM 176, tathA teSAmevotpattinAzayorvirahaH 177 tathA teSAmeva lezyAH 178, tathA teSAmevAvadhiH 176, tathA paramAdharmAH - pAramAdhArmikAH 180, caH samucaye, iti catvAriMzattamagAthAyAM dvisaptatyuttarazatatamAdIni azItyuttarazatatamAntAni nava dvArANi // 41 // narakAduddhRtAnAM labdheH - tIrthakaratvAdeH sambhavaH 181, tathA teSu narakeSu yeSAM jIvAnAmupapAtaHutpAdaH 182 tathA saGkhyotpadyamAnAnAmekasmin samaye narakeSu 183, tathA saiva narakebhya udvartamAnAme 276 dvAranirdeza: // 27 // =17 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratra. sAroddhAre dvAra kasmin samaye 185, ityekacatvAriMzattamagAthAyAmekAzItyuttarazatatamAdIni caturazItyuttarazatatamAntAni 276 catvAri dvArANi // 42 // kAyasthitiH tathA bhavasthitire kendriyANAM-pRthivyaptejovAyuvanaspatInA 'vigala' ti 'ekadeze samudAyopacArAta' vikalAndrayANAM -dvitricaturindrayANAM saMjJinAmasajJinAM ca jIvAnAM 185-186, tayeteSAmeva tanupramANaM-zarIrapramANaM 187, tathA 'iMdiyasarUvavisaya' tti indriyANAM svarUpaM-AkAravizeSAdilakSaNaM viSayAzca tepAmeva vAcyAH; atra ca samAhArekatve'pi prAkRsatvAtpusA nirdezaH188, tathA lezyAzcetepAm 189 iti dvicatvAriMzattamagAthAyAM paJcAzItyuttarazatatamAdIni ekonanavatyuttarazatatamAnnAni paJca dvArANi // 43 // eteSAmekendriyavikalendriyasaMjJijIvAnAM yatra sthAne gatiH 190, tathA yebhyaH sthAnebhya Aga. tireteSAM 191, tathA eteSAmeyotpattimaraNayovirahaH-antaramekasminnutpanne mRte vA sati bhUyaH kiyatA kAlenAnya utpadyate mriyate vetyevaM lakSaNaM 192, tathaiteSAmekasamayena jAyamAnAnAM mriyamANAnAM ca saGkhyA 163 caH samuccaye, iti tricatvAriMzattamagAthAyAM navatyuttarazatatamAdIni trinavatyuttarazatatamAntAni catvAri dvArANi // 44|| bhavanapativyantarajyotiSikavimAnavAsidevAnAM sthitiH 164, tathA bhavanAni 165, tathA dehapramANaM 196, tathA lezyA 197, tathA'vadhijJAnaM 198, caH samuccaye, iti catuzcatvAriMzattamagAthAyAM // caturnavatyuttarazatatamAdIni aSTanavatyunarazatatamAntAni pazca dvArANi // 45 // SS SARAN Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ meenternamyomara t he prava0 sAroddhAre 276 dvAranirdezaH }! 26 // eteSAM bhavanapatyAdInAmutpadyamAnAnAM virahaH 199, tathodvartamAnAnAM virahaH 200, nathA eteSAme samayena utpadyamAnAnA udvartamAnAnAM ca saGkhyA 201, tathaitepAmuddhRtAnA yasmina sthAne gatiH 202, tathA yanaH sthAnAdAgatireteSAm 203 iti paJcacatvAriMzattamagAthAyAM navanavatyuttarazatatamAdIni zuttadvizatanamAntAni paJna dvArANi // 46 // virahaH-antaraM siddhigateH 204, tathA jIvAnAmAhAragrahaNocchvAsAH 205, tathA trINi zatAni triSaSTAni pAkhaNDinAM 206. tathA'STI pramAdAH 207, iti SaTcatvAriMzattamagAthAyAM caturuttaradvizatatamAdIni maptottaradvizatatamAntAni catvAriM dvArANi // 47 / / bharatakSetrasyAdhipAH 208, tathA haladharA-baladevAH 206 tathA hasyo-vAsudevAH 210, tathA prativAsudevAH 211, tathA ratnAni caturdaza 212, tathA nava nidhayaH 213, tathA jIvAnA saGkhyA 214, iti sapta catvAriMzattamagAthAyAmaSTottaradvizatatamAdIni caturdazottadvizatatamAntAni sapta dvArANi // 48 // karmANyaSTau 215, tathA teSAM karmaNAmuttaraprakunInAmaSTapazcAzaduttaraM zataM 216, tathA karmaNAM bandho dayayorudIraNAsanayozca kimapi svarUpam 217 ityaSTacatvAriMzattamagAthAyAM paJcadazottarapoDazottarasaptadazotaradvizatatamAdIni trINi dvArANi // 49 // karmaNAM sthitiH mAvAdhA-abAdhA-anudayakAlaH saha abAdhayA sAbAdhA 218, tathA dvicatvAriMzatpuNyaprakRtayaH 216, tathA dvathazItiH pApaprakRtayaH 220, tathA bhAvapaTaka sapratibhedam 221 ityekonapaJcAzattamagAthAyAmaSTAdazottaradvizatatamAdIni ekaviMzatyuttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 50 // 26/ mahetii Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava0 276 sAroddhAre // 30 // jIyAnA tathA ajIvAnAM tathA guNAnAM-guNasthAnAnA tathA mArgaNAsthAnAnA pratyekaM caturdazaka 222-223-224-225, tathA upayogA dvAdaza 226, tathA yogAzca [paJcadaza vAcyAH 227 iti dvArapaJcAzattamagAthAyAM dvAviMzatyuttaradvizatatamAdIni saptaviMzatyuttaradvizatatamAntAni SaT dvArANi // 51 // nirdeza paraloke gatiguNasthAnakeSu mithyAtvAdiSu sansu 228, tathA teSA--guNasthAnakAnAM kAlaparimANaM 226. tathA nArakatiryagnarasurANAmutkRSTo vikurvaNAkAlaH 230 ityekapazcAzattamagAthAyAmaSTAviMzatyuttaraikonatriMzaduttaratriMzaduttaradvizatatamAni trINi dvArANi / / 52 / / / sapta samudghAtAH 231, tathA paT paryAptayaH 232, tathA'nAhArakAzcatvAraH 233, tathA sapta bhayasthAnAni 234, tathA paTa bhASA aprazastAH 235, iti dvipazcAzattamagAthAyAmekatriMzaduttaradvizatatamAdIni paJcatriMzaduttadvizananamAntAni pazca dvArANi // 53 // bhaGgAmedA gRhivatAnA 236, tathA aSTAdaza pApasthAnAnyapi 237, tathA muniguNAnAM saptaviMzatiH 238, tathA ekaviMzatiH zrAvakaguNAnA 236 iti tripazcAzamagAthAyAM paTtriMzaduttadvizatatamA-4H dIni ekona catvAriMzaduttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 54 // tirazcInAmutkRSTA garbhasthitiH 240, tathA mAnuSINAmutkRSTA garbhasthitiH 241, tathA garbhasya ca kAyasthitiH-kAyasyAvasthAnaM 242, tathA garbhasthitajIvasyAhAraH 243, iti catuSpazcAzattamagAthAyAM catvAriMzaduttaradvizatatamAdIni tricatvAriMzaduttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi ||55 // Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 276 prava0 sAroddhAre nirdeza strIsambandhi yahatusamaye rudhiraM puruSasambandhi ca zukra tayooMge--mIlane sati yAvatA kAlena garbhasambhUtistadvAcyaM 244, tathA yAvantaca putrA garne 245, tathA yAvantaH pitarazca ekasya putrasyotpAdane iti zeSaH 246 evaM paJcapaJcAzattamagAthAyAM catuzcatvAriMzatpaJcacatvAriMzatpaTacatvAriMzaduttaradvizatatamAni trINi dvArANi // 56 // mahilA garbhasyAyogyA yAvatA kAlena bhavati. abIjazca--avIryazca puruSo yAvatA kAlena sampadyate, tathA zukrarudhiraujaHpRSThakaraNDakapAMzulikAdInAM sarveSAmapi zarIrasthitAnAM parimANaM vaktavyaM 247.. 248, iti SaTpaJcAzattamagAthAyAM saptacatvAriMzaduttarASTacatvAriMzaduttaradvizatatame dve dvAre // 57 // ] samyaktvacAritrAdInAmuttamaguNAnAmekadA prAptAnAM paripatitAnA satAM punarlAbhe'ntaraM kiyadutkRSTa bhavati ? tathA na labhante mAnuSatvaM satcA-jIvA ye'nantaramuddhRtAH 249-250 iti saptapazcAzattamagAthAyAmekonapaJcAzaduttarapazcAzaduttadvizatatame dve dvAre // 58 / / pUrvAgasya-saGkhthAvizeSasya parimANaM 251, tathA pUrvasya parimANaM 252, tathA lavaNasya-ekadezena samudAyAvagamAlavaNasamudrasya sambandhinI yA zikhA madhye U; vartate tasyA mAna 253, tathA utsedhA gulA''tmAGgulapramANAgulAnA pramANAni 254, ityaSTapaJcAzattamagAthAyAmekapazcAzaduttaradvizatatamAdIni catuSpazcAzaduttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 59 / / tamaskAyasya svarUpaM 255, tathA'nantAnA SaTkaM 256, tathA'STakaM nimittAnAM 257 tathA mAnaM conmAnaM ca pramANaM ca vAcyaM 258, tathA'STAdaza bhakSyabhojyAni, bhakSyanta iti bhakSyANi // 31 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre 276. | nirdezaH dvAra // 32 // guDadhAnAdIni bhujyanta iti bhojyAni-zAlyodanAdIni 256 ityekonaSaSTitamagAthAyAM pazcapazcAzaduttaradvizatatamAdIni ekonapaSTayu ttaradvizatatamAntAni pazca dvArANi ||60 // SaTsthAneSu vRddhihAnizca vastUnAM vidheyA 260, tathA'pahatu-anyatra dezAntare netu devAdibhiryAni na zakyante 261, tathA antaradvISA vaktavyAH 262, tathA jIvAjIyAnAmalpabahutvaM 263 ca samuccaye, iti SaSTitamagAthAyAM paSTaya ttaradvizatatamAdIni tripaSTaya ttadvizatatamAntAni catvAri dvArANi // 61 / / saGkhyA yugapradhAnamUrINAM zrIvIrajinasya tIthe, tathA utsarpiNyAmantimajinasambandhitIrthasyAvicchedamAnaM 264-265 ca yamuccaye, ityekaSaSTitamagAthAyAM catuHSaSTipaJcaSaSTayu ttaradvizatatame dve dvAre // 62|| devAnAM pravicAra:-abrahmasevA 266, tathA svarUpamaSTAnAM kRSNarAjInAM bhAnIyaM 267, tathA svAdhyAyasyAkaraNaM kadeti zeSaH 268, tathA nandIzvarAbhidhAnasyASTamadvIpasya sambandhinyAH sthiterbhaNanaM 266, iti dvApaSTitamagAthAyAM SaTpaSTayu ttargadvazatatamAdInyekonasaptapyuttaradvizatatamAntAni catvAri dvArANi ||63 // labdhayaH-AmapauSadhyAdayaH 270, tathA tapAMsi-indriyajayAdIni, pusA nirdezaH prAkRtatvena 271, tathA pAtAlakalazAH samudramadhyavartinaH 272 tathA AhArakazarIrasvarUpaM ca 273, tathA dezA anAryAH 274, tathA ta evA''ryAH 275, tathA siddhAnAmekatriMzadguNAH 276, iti triSaSTitamagAthAyAM saptatyutaradvizatatamAdIni paTmaptatyuttaradvizatatamAntAni sapta dvArANi // 64 // ... samayAta-siddhAntAtsamuddhRtAnAmAzAstrasamApti-zAstrasamAptiM yAvadeSAM dvArANAM nAmotkIrtanapUrvA etaddvAraviSayA vicAraNA-vivaraNarUpA jheyeti // 6 // // 32 RAMMAR Wwwwwwww.WOHARWAR Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M A RRIANWAmlomwwwamiyantanawmPAHIOItedeonewmoreEAAWANATAMILAIMAMMAAMILLADIN.HMMMAHIMIRMAWAIMARu m 1 caitya pravacana sAroddhAre baMdana dva deza jhndhaay' tatra cidaNa ni prayamadvAra vivarItamAha -- [solasa pugA AgArA dosA egUNavosa ussaraMga / chaJciya nimitta hatiya paMveva ya heyavo bhaNiyA // 1 // ahigArA puNa bArasa daMDA paMceva honi nAya vA / ninneva vaMdaNijA thuio puNa honi cattAri // 2 // tinini sohoemAi tIsa taha saMpayAo sattAU / ciyavaMdaNami neyaM satsAUsayaM tu ThANANaM / / agAo biMdija va bohIvohAidohako vA / iya eramAihi abbhaggo hoja ussaggo // 4 / / ] timni nisosiya tinni ya papAhiNA tinni cena ya paNAmA / tivihA pUyA ya tahA avasthatiyabhAvaNaM ceva // 66 / tidisinirikSaNaviraI tivihaM bhUmIpamajaNaM ceva / dhannAitiya muddAtiyaM ca tivihaM ca paNihANaM // 67 // iya dahatiyasaMjuttaM vaMdaNayaM jo jiNANa nikAla / kuNai naro uvautto so pAvai nijaraM viulaM // 68 / Anton2meanin Anima sinions hindihindihin d in Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre : 11 38 11 // 39 // gharajiNahara jiNapUyA vAvAracAthao nisIhitigaM / puSphakvatthuIhiM tivihA pUgrA muNeyavvA hor arterishiM jirNa avasthatigaM / durrasseera aNAitiyaM viyANijJA 119011 jiNamuddA jogamuddA sattAsuttI va tithi mAo / arreiraNanirohaNaM ca tivihaM ca paNihANaM // 51 // paMcago paNivAo thayapADho hoi jogamuddAe / caMdraNa jigamuddAe paNihANaM muttasutIpa 119211 do jANU dunni karA paMcamagaM hoi uttamaMgaM tu / saMmaM saMpaNivAoM neo paMcagaNivAo // 73 // anno'nnaMtara aMguli kosAgArehiM dohiM hatthehiM / tara frurifaohiM taha jogamudatti // 74 // cAri aMgulAI purao kaNAI' jattha pacchimao / pAyANaM ussage esA puNa hoi jiNa muddA // 75 // 1 caitya baMdanadvAre daza trikANi 1138 11 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iaseein .. pravacanasAroddhAre ||35 // muttAmuttomuddA samA jahiM dovi gambhiyA hatthA / te puSA nilADadese laggA aNNe alaggati // 7 // 'tininisohI tyAdi gAthAtrayaM, bhautadgAthAdvayapratipAditAni daza ca nAni trikANi ca teH baMdanA gaMtuktaM, 'ligata hajama mini pAra trikANAM dazakaM tena saMyuktamiti vyAkhyeyaM. vandanakaM yaH kazcidbhanyo dazajinAnAM-tIrtha RnAM trikAlaM trisandhyaM karoti upayuktaH-sopayogaH sana sa prAmAni sarvakarma jhayakarI mokSa- trikA lakSmIvidhAyinI ca nisarI vipulAmiti. kutrApi 'so pAvai sAsayaM ThANaM' iti pAThaH, tatrApi zAzvataM sthAna-mozamityarthaH, iti gAthAtrayasabhudAyArthaH. vistarArthastu prani padamAmAM kathayiSyate / atra ca caityavandanaM kIdRzena vidhinA vidheyamiti vidhimvarUpameva nirUpAyAnyane na punazcetyavandanamUtra vyAkhyAM kariSyate'tivistarabhayAna , mA ca lalitavistarAdibhyo buddhi madbhivoddhavyA, evamanyatrApi vandanakamUtrAdau prAyeNa yathAsthAnaM vijJeyaM / tatra cetyAni canditukAmaH kazcinmahadhiko rAjAdibhavet sAmAnyavibhavo vA, tatra yadi rAjAdistadA sadhAra iDDIe savAra dittIe savAe juIe savvavaleNaM savvaporiseNaM' [sarvayA RthA sarvayA dIpanyA sarvayA yuktyA sarvavalena sarvapauruSeNa ] ityAdivacanAta zAsanaprabhAvanAnimittaM mahadrA caityAdiSu yAti. atha sAmAnyavibhavastadautyAdiparihAraNa lokopahAsa pariharana bajatIti / tatra caityapraveze'yaM vidhiH-puSpatAmbUlAdisacittadravyANAM parihAreNa kaTakakuNDalakeyUrahArAdhucitAcittadravyANAmaparihAreNa ekavastraparidhAnaH ekena coparitanavastreNa kRtottarAsaGgaH, etacca puruSa prati draSTavyaM strI tu savizeSa prAvRttAGgI vinayAdavanatatanulateti, jinapratimAdarzane zirasyaJjalikaraNena wronmeraminenews Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre dazatrikANi manasa ekAgratAkaraNena ceti pazcavidhAbhigamanena naiSadhikIpUrvakaM pravizati, yaduktaM bhagavasyA - "sacitANaM davvANaM visaraNayAe acittANaM davyANaM atriusaraNayAe egala sADaeNaM uttarAsaGgeNaM cakSuphAse aMjalipparagaheNa maNaso egattIkaraNeNaM ti, [macittAnAM dravyANAM vyutsarjanana acittAnAM dravyANAmavyutsarjanena ekazATakenosarAsaGgakaraNena cakSuHsparze'JjalipragraheNa manasa ekatvIkaraNena ] kvacit 'acittANaM davvANaM visaraNAyae' iti pAThaH, atra acittAnAM dravyANAM-chatrAdInAM vyavasaraNena-putsarjanena parihAreNetyarthaH, yastu gajAdizcaitya pravizati sa tatkAlaM rAjacilAni mukuTacAmasadIni pariharati; tathA ca siddhAnta:---- "avahaTu rAyakakuhAI paMca vrraaykkuhruuvaaii| khaggaM lattopANaha mauhaM taha cAmarAo ya // 1 // " [tyaktvA rAjacihnAni paJca vararAjacihnarUpANi / khaGgaH chatraM upAnahI mukuTa tathA cAmarAMzca // 1 // ] ityAdi, _'avahaTTu'tti muktvA rAjakakudAni-rAjacimAnItyarthaH / caityagRhe ca pravizana naipedhikItrayaM karoti-jinagRhasya dvArabhAge madhyapradeze garbhagRhadeze ca, tatra prathamA gRhAdiviSaye kAyakAryANAM vyApArANAM niSedhena nitA naSedhikI, dvitIyA tadviSaya eva vacanavyApAravidhayAnA kAryANAM niSedhena nivRttA, tRtIyA tu gRhAdiviSaya eva manasA cintanIyAnA kAryANAM niSedhena niti sampradAyaH, sUtrakAreNa tu naipedhikItritayaM vivRNvatA--'gharajiNaharajiNapUyAvAvAracAyao nisIhatigaM' ityuktaM, tatrApyayamarthaH- prathamanaSedhikyAM gRhAdigatasakalasAvadhavyApAraparamparApratiSedhaH pratipAditaH, dvitIya dhikyAM jinagRhaviSa M38 aurancesare singulamizardsharam...... ran Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 1 caityacaMdanadvAre trikANi CIT yaNapANAdighaTApanaprabhRtisarvasAvadhavyApArapUraH pratyaSedhi, tRtIyanapedhiyAM tu puSpaphalazanIyapradIpapramukhapadArthamArthasamAnayanAdirUpo jina pUjAviSayo'pi sAvayavyApArazcanyavandanAvasare pratyaSedhyata, jinapUjAM kRtvA tRtIyA naipedhikI vidhIyata iti bhAvaH / tathA sarvatrikANi mUtra kAreNa na vivRtAni kiMtu vipamatarANi kAnici deva asmAbhizvAvivRtAnAmapi saMkSepeNa svarUpaM nirUpyate 1, yathA tisraH pradakSiNA jJAnAditrayArAdhanAya jinapratimAderdakSiNabhAgAdArabhya sRSTikrameNa va kartavyaH, sarvaM hi prAyeNotkRSTaM vastu kalyANakAmai dakSiNabhAga eva vidheyamiti 2. tadanantaraM pratimAdimammukha bhaktyatizayamayApanAya zirasA bhUmipIThasparzanarUpAstrayaH praNAmA vidheyAH 3. "tivihApUya'tti sUtrakRvivRNoti -- 'puSphakkhayathuIhiM tivihA pUyA muNeyacyA' iti puSpaitricitraH mugandhibhiH akSata: zAlinaNDalAdibhiH stutibhizca-lokottarasadbhU tatIrthakRdguNavarNanaparAbhiH saMvegajAnakAbhivividhA pUjA jJAtavyeti / atra ca gAthAyAM puSpAdInyupalakSaNabhUtAnyeva zrIbhagavataH pUjAvidhau pratipAdinAni, tato niHmapatnaratnasuvarNamukanAbharaNAdibhiglaGkagNaM yicitrapavitravastrAdibhiH paridhAranaM puratazca siddhArtha kazAlitaNDulAdibhigTamAGgalikAlekhana tathA pravaravalijalamaGgaladIpadadhighRtaprabhRtipadArthaDhIkanaM bhagaztazca bhAlanale gorocanAmRgamadAdibhistilakakaraNaM tata ArAtrikAdyuttAraNaM, yadAhuH pUrvagaNabhRtaH "gaMdhavaradhyamavyosahIhi udagAiehiM cittehiM / surahivilevaNavarakusumadAmavaliMdIvahiM ca // 1 // siddhatthayadahiakkhayagoroyaNamAiehiM jahalAbhaM / kaMcaNamuttiyarayaNAidAmaehiM ca vivihehiM // 2 // pavarehi sAhaNehiM pAyaM bhAvo'vi jAyae pvro| na ya abho uvaogo eesi sayA ya ltttthyro|| 3 / / iti / Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 38 // gandhavara sarvopadhibhirudakAdikaizvitraiH / surabhivilepanavara kusumadAmavalidIpezva siddhArthakadadhyakSa gorocanAdibhiryathAlAbhaM / kAJcanamotikaratnAdidAmabhitra vividhaiH rat rat: prAya bhAvo'pi jAyate pravaraH / na cAnya upayoga eteSAM sakAzAca laSTataraH ||3| ] 11 ? 01 ||2|| evaM bhagavantaM pUjayitvA airyApathikI pratikramaNapUrvakaM zakrastavAdidaNDa kaizcaityavandanaM vidhAya stotre - ruttamairuttamakaviviracitairbhagavato guNotkIrtanaM kuryAt stotrANAM cottamatvamevamabhihitaM yathA"piNDakriyAguNa bhI vividhavarNasaMyukteH / AzayavizuddhijanakaiH saMvegaparAyaNaiH puNyaiH || 1 || pApanivedana gabhaiH praNidhAna purassarairvicitrArthaiH / askhalitAdiguNavRtaiH stotraiva mhaamtigrthitaiH||2||" iti, yathA-"nAnandodakale lampaTa puDhaM snigdhe'pi bandhoM jane, na krodhAruNimAspadaM kRtaze'pi zatrau kvacit / dhyAnAvezavilokitAkhilaja gallakSmIM kriyAdvazciraM cakSuyugmamayugmabANa jayinaH zrIvardhamAnaprabhoH // 1 // kRtvA hATakakoTibhirjagadsaddAridrayamudrAkathaM, hatvA garbhazayAnapi sphuTamarInmohAdivaMzodbhavAn / atter duSkaramaspRheNa manasA kaivalya hetu tapastredhA vIrayazo dadhadvijayatAM vItrilokIguruH ||2|| yathA vA saMsAramAravapathe patitena nAtha !, mImantinImarumarIcivimohitena / dRSTa: kRpArasanidhistvamataH kuruSva tRSNApanodavazato jina ! nirvRtiM me // 3 // " ityAdisvarUpaiH stotraguNotkIrtanarUpA pUjA zrIbhagavato vidheyA, na punarjIDAmaGgalAtaGkadAyibhirevaMvidhairyathA"ucintyA ratAnte bharamuragapata pANinaikena kRtvA, chrutvA cAnyena vAso vigalitakabarIbhAramaMzaM vahantyAH / * 1 caityacaMdanadvAre dazatrikANi // 38 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre pAnApAnApAsA97 bhUyastatkAlakAntidviguNitasugnaprItinA zauriNA vaH, zayyAmAliGga pa nItaM yapuralasalasaddhAhu lakSamyAH punAtu // 1 // .. tathA-zAnAya voDAta kapAladAma jagatAM patyuryadIyA lipi, kvApi kvApi gaNAH paThanti pdshonaatiprsiddhaakssraam| vizva srakSyati vakSyati nitimapAmIziSyate ziSyate, nAgairAgiSu raMmyate'syati jaganivekSyati dyAmiti // 2 // upalakSaNatvAca trividhapUjAgA aSTaprakArA'pi sakala janAnandadAyinI ahatAM pUjA vijJeyeti, yaduktam- |trikA "varagaMdhapacokharasyAhiM kusumehiM pavaradIvahiM / nevejjaphalajalehi ya jiNapUA aTTahA hoi // 1 // " [varagandhadhRpacokSAkSateH kusumaiH pravaradIraiH / naivedyaphalajalaizca jinapUjA'STadhA bhavati // 11] 4 iti / "avatthatiyabhAvaNaM ceva' ni vyAcaSTe- hoI'tyAdi, jine chamastha kevalisiddhatva lakSaNamavasthAtritayaM yathAsvarUpaM bhAvanIyamiti bhAvaH, tatra ra sthAvasthaivaM bhagavato bhAvanIyA / yathA-'visphUjanmadayArivAraNaghaTaM raGgattaraGgodbhaTa, halliAsivilAminIvyatikaraM niHsImasamparam / rAjyaM prAjyasukhaM vimucya bhagavAniHsaGgatAM yo'grahIddhanyareSa janairacintyamahimA vizvaprabhurvIkSyate // 1 // dharmadhyAnanibaddhabudbhirasuhRdbhakteSvabhinnAzayo. jAgradjJAnacatuSTayastRNamaNisvarNopalAdau sadRk / niHsaGga viharanidAnarahitaM kurvan vicitraM tapaH, satpuNyeravalokyate trijagatInAthaH prazAntAkRtiH // 2 // ityAdi, kaivalyAvasthA punaravaM bhAvanIyA, yathA-'rAgAdyutkaTazatrusaMhRtikaraM yadvikramakrIDitaM. mAmA Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana mArodvAre // 40 // lokAlokavilokanaikarasikaM yad jJAnavisphUrjitam / mUlonmUlita vizvasaMzayazataM yadbhAratIyalgitaM dhanyaireva janairjagattrayaguruH so'yaM samAlocyate // 1 // aho timA tribhuvane vibhUtirvibhoraho kRtamahotsavA trijagatIdRzAmAkRtiH / aho vacanacAturI muSitakalmaSA dehinAmaho vazitaviSTapaM suguNaveSTitaM ceSTitam || 2 || festvasthApyevaM trijagatIpaterbhAvanIyA, yathA-- 'yasya jJAnamanantamapratihitaM jJeyamta darzana, dopatyaktamanantamuttamatamo'nantaH sukhAnAM cayaH / vIryasyAnupamaH ma ko'pi mahimA'nantastrilokAdbhutaH, siddhatve prathitaH prabhuH sa bhagavAn dhanyaiH sadA dhyAyate || 1 || 5| tathA tridignirIkSaNaviratiH yasyAM dizi tIrthakRtpratimA tatsammukhameva nirIkSaNa vidheyaM na punaranyadiktrayasammukhaM, caityavandanasyAnAdaratAdidoSaprasaGgAt 6 / tathA caityavandanaM kartukAmena satvAdirakSaNanimittaM samyak cakSuSA nirIkSya nijavaraNa nikSepabhUmeH pramArjanaM trivAraM vidheyaM tacca gRhiNA vastrAJcalena yatinA tu rajoharaNeneti 7 / 7 'vannAitiya' miti vighRNoti - 'vannatthAlaMbaNao cannAitiyaM viyANejja'tti varNA-akArakakArAdayaH arthaH- zabdAbhidheyaM AlambanaM pratimAdirUpaM etasmistritaye'pyupayuktena bhavitavyaM tatrAlambanaM yathA - 'aSTAbhiH prAtihAryaiH kRtasakalajagadviramayaH kAntakAntiH siJcana pIgrupapUrairiva sadasi jana smeraefruit : / niHzeSazrInidAnaM nikhilanarasuraiH sevyamAnaH pramodAdarhanAlamvanIyaH sphuradurumahimA candamAnena devaH // 1 // 8 ityAdi / caitya caMdanadvAre 1 daza trikANi ha // 40 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanadAmodvAre 'muddAtiga' ceti vyAcaSTe-jinamudrA yogamudrA muktAzuktimudrA ceti mudrAtrayaM jJAtavyaM / / 'tivihaM ca paNihANaM' iti vivRNoti-'kAyamaNovayaNanirohaNaM ca tivihaM ca paNi- 1 caitya hA ni mAyAnona nahAnAmakuzalarUpANAM nigedhanaM-niyantraNaM zubhAnAM ca teSAM karaNamitti, tatra kArya | vaMdanA susaMvRtaM kRtvA vihitakarakuzezayakozo manasi tamevAcintyacintAmaNicArucaritaM vaMdyamAnamarhantaM nivezya dazanijamadhurimAdharIkRtamadhumAdhuryayA vAcavaM praNidhAnamAdhatte / / trikANi yathA- 'jaya trijagatIpate zaraNa ! dehinAM zrIjinaprasAdavazatastava sphuratu me vivekaH paraH / bhavedbhavavirAgitA bhavatu saMyame nivRtiH, pagarthakaraNodyamaH saha guNArjanairjAyatAm / / 1 / / " ityAdi 10 / tatra mudrAtrayamadhye yasyA yatra vyApArastA tatra darzayati-paMcaMge'tyAdi paJcAGgAni-avayavA vivakSitavyApAravanti yatra sa pazcAGgaH praNipAta:-praNipAtadaNDakapAThasyAdAvavasAne ca praNAmo bhavati kartavya iti zeSaH, yadyapIha paJcAGgaH praNipAta ityuktaM tathApi paJcAGgamudrayA praNipAta iti draSTavyaM, mudrANAmevAdhikRtatvAta, yuktaM ca pazcAGgayA api mudrAtvamaGgavinyAsavizeSarUpatvAdyogamudrAvaditi / tathA stavapAThaH zakrastavAdirUpo bhavati yogamudrayA, vandanaM-caityavandanaM 'arahaMtaceiyANaM' ityAdikaM jinamudrayA, anusvArazvAtra lupto draSTavyaH, iyaM ca pAdAzritA yogamudrA hastAzritetyubhayorapi caityavandane vyApAraH, praNidhAnaM 'jaya vIyarAye'tyAdikaM muktAzuktimudrayeti / atha pazcAGgapraNipAtalakSaNanirUpaNApUrvakaM etAsAmeva mudrANAM lakSaNaM darzayati- 'do jANa' ityAdi, tatra paJcabhiraGgaH samyak-samIcInatayA prakarSeNa nipatana-saMpraNipAto jJeyaH pazcAGgapraNipAtaH, tatra kAni paJcAGgAnIti darzayati-dve jAnunI dvau karau pazcamakaM bhavatyuttamAGga ca, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "HTHHAmatymanse r " pravacanasAroddhAre 1 caityavaMdanadvAre sampadA // 42 // tuzabdaH samuccapArthacazabdArthaH, tathA yogamudrA anyo'nyAntarapraviSTAbhiraGgulIbhiH kRtvA padmakozAkArAbhyAM dvAbhyAM hastAbhyAmudaroparisaMsthApitakUparAbhyAM bhavatIti, eSA punarbhavati jinamudrA yatra pAdayorutsarge'ntaraM bhavati catvAryamulAni purataH-agrabhAge nyUnAni ca tAni pazcimabhAge iti, muktAzuktimudrA bhavati yatra samo militau dvAvapi garbhitau-ubhayato'pi sollAsau na punazcippaTau hastI bhavataH, to punarlalATadeze lagnau kAryAvityeke mUrayaH pratipAdayanti, anye punastatrAlagnAveva vadanti, netramadhyabhAgavAkAzagatAvityarthaH // 73 // punarvidhivizeSamAha pahiNavAbhaMgaThio naranAriMgaNo'bhivaMdae deve / ukkiTa sahihatthuggahe jahanneNa karanavage // 77 / / anavaTTha ya advavIsa solasa ya vosa vIsAmA / maMgalairiyAvahiyA sakkatyayapamuhadaMDesu // 78 / / paMcaparameTThimaMte pae pae satta saMpayA kamaso / pajantasattarakkharaparimANA ahamI bhaNiA // 76 // iccha1 gama 2 pANa3 osA 4 je me5 egidi6 abhiyA 7 tassa81 iriyAvissAmesu paDhamapayA huti daTThavyA // 20 // arihaM 1 Aiga 2 puriso3logo'4 bhayadhamma 6 appa7jiNa 8 savvA / sakkathayasaMpayANaM paDhamulliMgaNapayA neyA // 1 // Nashim // 42 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 11 83 11 arihaMta arihaM ? vaMdana 2 sahA 3 aNNatthU 4 suhuma 5 eva 6 jA7tAva / vissAmA pA paDhamA // / 82 / / aTThAvIsA solasa vIsA ya jahakameNa nifiear | nAmajivaNAsu vIsAmA pAyamANeNaM // 83 // 'dAhiNa'ti pratimAyA dakSiNabhAge sthitaH puruSaprAdhAnyAnnaragaNo'bhivandate devAn nArIgaNa vAmapArzve sthitaH, tathApyutkRSTataH SaSTistapramite'vagrahe - dezavizeSe sthitaH san candate jaghanyatastu karanavakehastamite deze, ucchvAsaniHzvAsAdijanitA''jJAtanA parihArAyeti // 77 // idAnIM paJcamapathikIzakrastavAdInAM sampatpramANalakSaNaM vidhivizeSamAha - 'ahe 'tyAdi paJcamaGgale- namaskAreSTa sampadaH, airyApathitrayAmaSTau zakrastave nava, 'arihaMtaceyANaM' ityAdidaNDake'STau, 'logassujogare' ityasmin daNDake'STAviMzatiH, 'pukkhara varadIvamUDhe' ityatra SoDaza, 'siddhANaM buddhANaM' ityasmiMzca daNDake viMzatiH sampadaH, amyA eva paryAyamAha - 'vIsAmA' iti vizrAmyate - viramyate eSviti vizrAmAH - pampado vizramaNasthAnAnItiyAvat // 78 // as paJcaparameSThItyAdi, paJcaparameSThimantre pade pade - vivakSitAbhidheyayukte 'namo arahaMtANaM' ityAdike, na punaH sutiyukte sapta sampadaH kramazo vijJeyAH, aSTamI punaH paryante saptadazAkSarapramANA 'maMgalArNa savvesiM paDhamaM hava maMgala' itisvarUpA bhaNitA gaNadharAdibhiH anye tu paryantavartinIstisraH 5 1 caitya baMdanA sampadaH // 43 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre caMdanavaH sampada / / 44 / / sampada evaM manyante, yathA-'eso paMca namukkAro savapAvappaNAsaNo' iti SoDazAkSarapramANA SaSThI sampan, 'maMgalANaM ca savvesiM' ityaSTAkSaraghaTitA sapramI sampan, 'paDhamaM havada maMgalaM' iti navAkSaraniSpanA aSTamI sampat, yaduktaM-'aMtimacUlAi niyaM solasaaTunavavarajuyaM ceva / jo paDhai bhattijutto so pAvai sAsayaM ThANaM // 7 // " [antyacUlikAyAMtrika poDazASTanavAkSarayutaM caiva ! yaH paThati bhaktiyuktaH sa prApnoti zAzvataM sthAnaM / / 1 / / ] iti, evamairyApathikyAdiSvapi sampadviSaye yathAyathaM matAntarANi matimadbhirmantavyAnIti / atra ca yadyapi 'havai hoi' ityanayorathaM prati na kazcidizeSaH hoi maMgalaM' iti ca pAThe zloko nAdhikAkSaro bhavati tathApi 'havai' ityeva paThitavyaM, yato namaskAravalayakAdigrantheSu sarvamantraratnAnAmutpattyAkarasya prathamasya kalpitapadArthakaraNakakalpadramasya viSaviSadharazAkinIDAkinIyAkinyAdinigrahaniravagrahasvabhAvasya sakalajagadvazIkaraNAkRSTayAdyavyabhicAritrauDhaprabhAvasya caturdazapUrvANAM sArabhUtasya paJcaparameSThinamaskArasya vyAkhyAyAM prastutAyAM tathAvidhaprayojanodaMzena yantrapadAdiviracanAyaryA prakRtAyAM yadA dvAtriMzaddalaM padmamAlikhyate pratidalaM ca zlokasambandhyekaikamakSaraM nivezyate tadA nAbhau trayastriMzatnamamakSaramavazyaM nivezyaM anyathA nAbhibhAgaH zUnya eva syAt, mAtrayApi ca hIne yantrapanAdau nivezyamAne mahAmantre tatsAdhyaviziSTAbhISTaparipUrNaphalAnapApteriti 'havai' ityayameva pATho yuktaH, tathA caitatsaMvAdipUrvAcAryakRtaprakaraNavacanaM-"aTThasadviakkharaparimANu, jiNasAsaNi navakAra pahANa / aMtimacUlA tinni pasiddhA, solasa aTThanavakkharariddhA / / 1 // " SAACHARPACESS / / 44 ..... ... RAMATIPATHITa m ilandanciatiohdhini.. Recene Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre || 89 || [aSTapathakSarapramANo jinazAsane namaskAraH pradhAnaH ! antyAstisravUlAH prasiddhAH poDazASTanavAkSarasamRddhAH || " ] ityAdi, tato nAtrAbhimAnanartanaM kenApi kRtamiti vimarzanIyaM nirmatsarairiti / tathA prathamapadeSu jJAteSu yasyAM sampadi yAvanti padAni bhavanti tasya tAvanti sukhenaiva jJAyanta ityata airyApathikI sampadAmaSTAnAmapi prathamapadAni darzayati- 'icchetyAdi, asyA gAthAyA artho likhyate, yathA- 'bhImo bhImasena' iti nyAyena IyayA-IpithikyA vizrAmeSu saMpatsu etAni icchgamAdIni prathamapadAni draSTavyAni atra ca prAkRtatvAt sA nirdezaH, evaM ca icchAmi paDikami' ityAdyekA sampat dvitIyA 'gamaNAgamaNe' iti, tRtIyA 'pANakkamaNe' ityAdi, caturthI osA uttiMga' ityAdi, paJcamI 'je me jIvA cirAhiyA' iti, SaSThI 'egiMdiyA' ityAdi, saptamI 'abhiyA' ityAdi, aSTamI 'tassa uttarIkaraNa' ityAdi 'ThAmi kAusa' iti paryantaM // 80 // idAnIM zakrastavasampadAmAdipadAni darzyante - 'ariha' mityAdi, atra ca nava sampado bhavanti, tatra prathamapadaM kartR kriyApratipAdakameva na tat sambudgrahaNeNa gRhyate, tato'rihamityanena padadvayaM sUcitaM, anena stotavyasampatprathamA pratipAditA, yato'rhatAM bhagavata ca stotavyatvamucitaM, 'Aige' tyanenAkSaratrayeNAsss padasUcitapadatrayaniSpannA dvitIyA sampadbhaNitA, eSA ca stotavyasampada eva pradhAnasAdhAraNAsA dhAraNaguNarUpA hetusampaditi yata AdikaraNazIlA eva tIrtha karatvena svayaM sambodhatazcaite bhavanti, 'puriso' ityanena gAthAvayavena sUcitAdyapadA catuSpadaniSpanA tRtIyA sampadbhaNitA, eSA va stotavyasampada evAsA 1 caityabaMdanadvAre sampadaH pa // 45 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre baMdanavA sampadA dhAraNaguNarUpA hetusampatkathitA, puruSottamAnAmeva siMhapuNDarIkagandhahastidharma bhAvanyena stotanyatopapatteH, 'logo' ityanena gAthAzagena prakaTitAdApadA panapadanirmitA caturthI sampadabhihitA, paNa ca stotavyasampada evaM mAmAnyena sarvajanopakAritvalakSaNenopayogasampat, lokottamatvalokanAthatvalokahitatvalokapradIpattalokapradyotakaravAnAM pagarthatvAdini, 'abhaya' ityanena tu gAthAvayavenAbhivyaktAdipadA pazcA''lApakaparimANA pazcamI sampadvijeyA, epA cAsyA evopayogasampado hetusampad jJAtavyA, abhayadAnazvasanamArgadAnazaraNa dAnavodhidAnaH parArthasiddheriti / 'dhammati gAthAvaya vena jJApinAdyapadA paJcapadaghaTitA SaSThI sampa. niveditA, eSA ca stotavyasampada eva vizeSeNopayogasampaddhoddhacyA, dharmadatyadhapadezakatvadharmanAyakatvadharmasArathitvadharmavaracAturantacakravartitvebhya eva tasyAH stotanyasaMpado vizeSeNopayogAn, 'appattigAthAkSaradvayena nirUpitAdyapadA AlApakadvayaniSpannA saptamI sampadabhihitA, epA ca stotavyasampada eva sakAraNA svarUpasampad, apratihatavarajJAnadarzanadharA vyAvRttaccha mAnazca yato'rhanto bhagavantazca bhavantIti, 'jiNa'tti gAthAlavena prAduSkRtAdyapadA AlApakacatuSTayanirmitA'STamI sampanniveditA, iyaM cAtmatulyaparaphalakata tvasampatpratipAditA, jinajApakatvatIrNatArakatvabuddhabodhakatvamuktamocakatvAnAmevaMvidhasvarUpatvAditi, 'saca'tti gAthAkSaradvayena saMcitAdyapadA AlApakatrayanirmitA 'jiyabhayANaM' iti paryantA navamI sampad iyaM ca pradhAnaguNAparikSayapradhAnaphalaprAptyA abhayasampadabhihitA, iyaM cAtmatulyaparaphalakattuM sarvajJasarvadarzinAmeya zivAcalAdisthAnaprAptI jitamayatvopapattariti / etAzca sampado'nantadharmAdhyAsite vastuni mukhya sati mukhyavRtyA sambhavantyeva, na cAnantadharmAtmakatvaM vastuno'nupapannamiti vAcyaM, tasyAnyatrAsmadgurupraNIta / / / 46 S GHANA2154.. Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana pramANaprakAzavAda mahArNavAdinAgrantheSu vistareNa sAdhitatvAditi zakrastavasampadAM prathamolliGganapadAni jJeyAni, pulliGganirdeza prAkRtatvAdadRSTaH, AlApakAzrAtra trayastriMzadvijJAtatryAH / yA ca 'je aIyA siddha' iti gAthA sA'pyavazyaM bhaNanIyA, zakrastavAnte pUrvehAta dharairabhihitatvAt na punaraupapAtikAsAroddhAre diSu 'namo jiNANaM jiyamapANaM' iti paryantasya zakrastavasya paThitatvAnneyaM gAthA'smAbhiH svayaM bhavyataiti kuSA''grahagrastamAnasairnayanavAnavyavikalpakalpanA kuzalairAdhunikairiva kaizcinna paThanIyA, prAktanairazaranabhimAnairgItArthaiH sUribhigatasya pakSasyAdaraNIyatvAditi // 81 // // 47 // 'arihaMtaceiyANaM' iti daNDakeTa sampadastAsAmAdyapadanirUpaNArthamAha- 'arihaM vaMdaNe' tyAdi tatrAmityanena sUcitAdyapadA padadvayaniSpannA prathamA sampat 'vaMdaNa' mityanena sUcitAdyapadA padaSaTkaniSpannA dvitIyA sampat. 'saDe' ti gAthAvayavena niveditAdyapadA padamaptakanirmitA tRtIyA sampat, 'annatthU' iti gAthAkSaratrayeNa nirmitAdyapadA padanavanirmitA caturthI sampat, 'suhumeti' gAthAvayavena sUcitAdyapadA pada niSpannA paJcamI sampat, 'eve 'ti gAthAkSadvayena prakaTIkRtAdyapadA padaSaTkaniSpannA paSThI sampat 'je'ti gAthAzvareNa sUcitAdyavadA padacatuSTayaniSpannA saptamI sampat, 'nAve' tigAthAkSarAbhyAM sUcitAdyapadA padaSaniSpanna aSTamI sampaditi accai tyastave vizrAmANAM prathamAni padAni, AdyAnAM ca padAnAM parijJAne madhyamAni padAni sugamAnyeveti ||2|| idAnIM caturviMzatistavadaNDake jJAnastavaNDa ke siddhastavadaNDa ke caikayaiva gAthayA sampatparimANamAha-'ase tyAdi, aSTAviMzatiH SoDaza viMzatizva yathAkrameNa - yathAsamaye na nirdiSTA - niveditA nAmajina 1 cai vaMdana sampada // 47 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 1 caitya vaMdanA dvAdazAdhikArA !!48 // stavanAdiSu-'logassujoyagare' ityAdiSu triSu daNDakeSu vizrAmAH pAdamAnena-zlokAdicaturthabhAgasaGkhathayeti // 8 // idAnImasyAM caityavandanAyAM dvAdazAdhikArAstAna yathAyathaM darzayannAha-- duNNe gaM duNi dugaM paMce, kameNa huna ahigaaraa| va sakatthayAisu ihaM thoyavya visesavisayA u // 84 // paDhama namo'tthu 1 je aiyasiddha 2 arahaMtacehayANaMti 3 // logassa 4 savvaloe 5 pukkhara 6 tamatimira 7 siddhANaM 8 // 85 // jo devANavi 9 urjita sela 10 cattAri aha dasa do y11| veyAvacagarANa ya 12 ahigArulliMgaNapayAI // 86 // paDhame ch| navame dasame ekArase ya bhAvajiNe / taiyaMmi paMcamaMmi ya ThavaNajiNe sattame nANaM // 87 // aTThamadhIyacautthesu sivvArihaMtanAmajiNe / veyAvaccagarasure saMremi bArasamaahigAre // 8 // 'dunnega'mityAdi dvAvadhikArau zakrastave, eko'rhaccaityastave, dvau caturvizatistave, dvau zrutastake, paJcaiva siddhastavadaNDake bhavantyadhikArAH, adhikriyante-samAzrIyante ityadhikArAH-prastAvavizeSAH, tAnAzritya caityavandanaM vidhIyata iti zakrastAdiSviha stotavyavizeSaviSayA iti // 84 // mireonewmmionladaminine 8 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre caMdanA natra yathAyathaM tAnyeva darzayani-'paDhama namo'tyu'ityAdi 'namo'ndhuNaM' ityArabhya 'jiyabhayANaM' itiparyannena miDiyAmAnAM bhAvArhatA sadbhUtaguNotkIrtanarUpaH prathamo'dhikAraH, bhAvAnto'tra stutA ityarthaH / 'je aIyA siDA' ityanenophlakSitayA mAthayA dvitIyo'dhikAraH kathitaH, atra ca dravyAhatA vandanA vidhIyate, dravyabhUnA antio dravyAInto ye'hattvaM-catustriMzadatizayabaccaM prApya siddhA ye ca tatprApsyanti krameNa te'tra vandyante, yataH---'bhUtasya bhAvino vA bhAvasya hi kAraNaM tu yalloke / tad dravyaM tatvajJaH macekanAcetanaM proktam // 1 // ' iti gaNadharedravyalakSaNamuktaM, na ca vaktavyaM-dravyAhanto'pyahadbhAvApanA eva vandanIyatvenAbhimatA. mtataH prathamAdhikAreNeva bhAvAhanAM vanditatvAn 'je ya aIyA siddhati punaruktamiti, yato vartamAnA bhaviSyantazca jinAH prAptAha dAvA eva vandanIyAH na narakAdibhavavartinaH ityasyArthasya khyApanArthamuktatvAdetasya padasyeti epa dravyAI dvandano dvitIyo'dhikAraH / tathA yeSAM devagRhAdau sthApitAnA jinavimbAnAM vandanaM katu mArabdhaM tAnyanena 'arahaMtaceiyANaM' itidaNDakena bandhante iti sthApanAhadvandano nAmA'yaM tRtIyo'. dhikAraH, 'logassa'tti 'logassujoyagare' itidaNDakenAsyAmavasarpiNyAmekakSetranivAsino bhavyajanasya bhavabhAvisakalaklezApahArakatvenAmantravartinAM caturvizaterapi tIrthakRtAM nAmotkIrtana purassaraM stavaH kriyate iti jinanAmotkIrtano nAma caturtho'dhikAraH, 'sancaloe' itigAthA yavasUcitaH 'savvaloe arihanacejhyANa' ityAdino dholokamartyalokasthitazAzvatAzAzvatadevagRhasthApitAnAM zrIjinabimbAnAM vandanaM kriyate iti sarvalokadevagRhajinasthApanAstatro'yaM pazcamo'dhikAraH, tathA 'puksvara ti gAthAkSaratrayeNa niveditaH 'pukkha. Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 50 // 1 7 ravaradIvaDDhe' hatyAdipariparNagAthAkena puSkaravaradrI pArzvadhAtakIkhaNDajambudvIpavartinAmarhatA stavaH kriyate iti ardhavRtIyadvIpavartibhAvAtstavo'yaM SaSTho'dhikAraH, nanu zrutastavAdhikAra evedAnIM prastutaH tatkathamaprastutastIrthakRtAM stavaH kriyate iti, satyametat, tathApi zrutasya kAraNaM bhagavantastIrthakarA eva, tairava pravartitatvAt, 'ari bhAi arihA' ityAgamavacanAt gaNadharANAmapi sUtrakartR NAmarthasya tIrthakaraireva kathitatvAditi. anyacca etadeva zrutastave prastute'pi tIrthakarastavakaraNaM jJApayati yatkiJcitkAryajAtaM kriyate zreyo'rthibhistatsarvaM tIrthanamaskArapurassarameya karaNIyaM itthameva sarvakalyANaprApteriti, 'tamatimira' itigAthAkSare: sUcitAtanasUtraH zrutaM stUyata iti zrutastavo'yaM saptamo'dhikAraH, 'siddhANaM' ityanena niveditasakalagAthAkena siddhastutyabhidhAno'STamo'dhikAraH ||85 || 'jo devANavi' tti gAthAraiH sUcitena gAthAdvayena etattIrthasya pravartakatvAdAsannataratayA mahopakArakAritvAdbhagavato mahAvIrasya svavastanamaskAraphalaprakaTanaparo vidhIyata iti vIrastavo nAmAyaM navamosdhikAraH, 'urjita sela'ti anenApi padAvayavena sUcitasakalagAthAkena sakalatrilokItilakAyamAnasya bhagavataH zrIneminAthasya svo vidhIyate iti zrIneminAthastavo'yaM dazamo'dhikAraH, cattAri adasa do yati anayA'pi gAthayA caturviMzaterapi jinAnAmAzaMsAkaraNapUrva praNidhAnaM kRtamiti ekAdazo'dhikAraH, 'veyAvaccagarANa'ti-anenApi sUcita 've yAvacagarANaM saMtigarANaM' ityAdikAyotsargakaraNatadIyastutidAnaparyantena dvAdazo'dhikAraH kathitaH, etAni 'namo'tyu' ityAdInyadhikAroliGganapadAni jJeyAnIti gAthAdvayatAtparyArthaH ||6|| 1 caitya caMdanadvAre dvAdazA dhikArA // 50 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre idAnIM yasminnadhikAre ye jinAdayo vandyante tAna svayameva sUtrakAro darzayati-paDhame chaDe'tyAdi gAthAdvayaM, tatra prathame'dhikAra zakrastavarUpe 'jiyabhayANa' itiparyante tathA SaTu 'pukkharavaradIvaDe 1 caityaityAdirUpe tathA navame'dhikAre 'jo devANavi devo' ityAdirUpe tathA dazame'dhikAre 'ujiMtaselasiha- vaMdanadvAre re' ityAdirUye tathaikAdaze'dhikAra 'cattAri aTThadasa' itisvarUpe bhAvajinAna dvitIyagAthAnte 'saremi' itikriyApadakaraNAt smarAmi bandanIyatayeti, bhAvajinAca sakalatrailokyAtizAyinImazokAdiviziSTASTAMpA |dhikArAH tihAryarUpAmAryajananikaranayananalinAnAM paramotsavayAmAnAmapArasaMsArapArAvAranimajjajjanatottAraNatarIkalpAmavikalpakalpadrumacintAgnnAdizyo'pyamamAnamahimAnamunmIlannimalakevalAlokabalaparikalitalokAlo--- kAmadabhutAM vibhUtimanubhavantastIrthakarAH / tathA 'arihaMtaceiyANaM' ityAdike tRtIye'dhikAre 'savvaloe arahanaceiyANaM' ityAdirUpe paJcame ca yathAkramaM sAkSAdvivandiSitadevagRhasthASitapratimArUpAn bhavanapatidhyantarajyonirSikavaimAnikanandIzvaramandarakulAcalASTApadasammetazailazikharazatruJjayojjayantAdisarvalokasthitazAzvatAzAzvatadevagRhasthApitajinendrabimvarUpAMca jinAn smarAmIti // 8 // tathA 'tamatimirapaDala' ityAdike saprame'dhikAre nikhilakumatatimiranikarApahArakAri jJAnaM smarAmoti, tathA aSTame 'siddhANaM buddhANaM' ityAdirUpe dvitIye 'je ya aIyA simhA' itirUpe caturthe 'logAsa ujoyagare' ityAdirUpe ca yathAsaGkhayaM siddhAn dravyajinAn nAmajinAMzca smarAmIti, tathA yAvaJcagarANaM karemi kAussagga' ityAdirUpe dvAdaze'dhikAre vaiyAvRtyakarasurAn smarAmIti // 86 // // 51 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana garodvAre // 52 // ae arrears cAcaityavandanavidhiH, paramevaMvidhavidhivizuddhaM caityavandanamahorAtramadhye sAdhubhiH zrAvaha fararia vidhIyata iti 1 tatrAha- sAhUNa satta vArA hoi ahorattamajjhayAraMmi / gihiNI puNa cihnavaMdaNa tiya paMtra ya sana vA cArA // 5 // vitha hare bhogaNasamarthami taha ya saMvaraNe / feer DokAliye sattahA jaNo // 90 // pakrima gihiNovi hu sanavihaM paMcahA va iyarassa / hoi jahaNeNa puNI tIsudhi saMjhAsu iya tivihaM // 11 // navakAreNa jahanA daMDakathuijuyala majjhimA neyA / uksA vihipuJcagasakkattha paMcanimmAyA // 92 // 'sANa satta vAre nyAdi, sAdhUnAM sapta vArA ahorAtramadhye bhavati caityavandanaM gRhiNaH - zrAvakasya punazcaityavandanaM prAkRtatvAlluptaprathamaikavacanAnantametat tisraH paJca sapta vA vArA iti // 89 // tatra sAdhUnAmahorAtramadhye kathaM tatsapta cArA bhavatItyAha-- 'paDikamaNetyAdi, prAbhAtikapratikramaparyante 1 tatazcaityagRhe 2 tadanu bhojanasamaye 3 tathAceti samuccaye bhojanAnantaraM ca saMvaraNe - saMvaraNanimitaM pratyAkhyAnaM hi pUrvameva caityavandane kRte vidhIyate 4, tathA sandhyAyAM pratikramaNa prArambhe 5 tathA 1 caityavaMdanadvAre saptavidhAdi caityavaMdana tathA jaghanyA dibhedaH // 52 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre | vaMdanadvAre saptavidhAdi caityavaMdana tathA jadhanyAdi bhedaH sApamamaye 6 tathA nidrAmocanarUpapratirodhakAlikaM ca 7 saptadhA caityAndanaM bhavati, yatejAtinirdezAdekavacanaM yatInAmityarthaH // 9 // gRhiNaH kathaM sapta pazca timro yA vAgazcanyavandanamityAha-'paDikkamao'ti, dvisandhyaM pratikramato gRhasthasyApi yateriva saptavelaM caityavandanaM bhavani, yaH punaH pratikramaNaM na vidhatte tasya paJcavelaM, jaghanyena timRSvapi sandhyAsu cainyacandanamiti trividham // 11 // nanvenamyAzcaityavandanAyAH kimeka eva prakAra: ? kiM vA jaghanyAdikRtaM prakArAntaramapyasti ?. bADhamamnItyAha--'navakAreNe tyAdi, jaghanya madhyamotkRSTa bhedena trividhaM tAvaccanyavandanaM, tatraikena 'namo arihaMtANaM' ityAdinA yadivA-pAyAnnemijinaH ma yasya rucibhiH zyAmIkRtAGgasthitAkgre rUpadidRkSayA sthitIta prIte surANAM prabho / kAye bhAgavate ca netranikarairvRtradviSo lAJchite, sambhrAtAkhidazAGganAH kathamapi jJAtvA stavaM cakrire // 1 // ___ ityAdirUpeNa stavena jaghanyA caityavandanA, anye punaH praNAmamAtrarUpAM jaghanyo caityavandanA vadanti, praNAmastu paJcadhA bhavati, yathA-ekAGgaH ziraso nAme, dvayaGgazca karayodayoH / trayANAM namane vyaGgA, karayoH zirasastathA // 1 // caturNA karayoJjanyonamane caturaGgakaH / zirasaH karayorjAnyoH, paJcAGgaH paJcamo mataH // 2 // iti, madhyamA tu sthApanA'hatstavadaNDakaikastutirUpeNa yugalena bhavati, anye vevaM vyAkhyAnayanti Jinemal -- Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre | // 54 // sthAna vyAkha NAAMKARisinsaanakamananews ...... te n TwisduseE daNDakAnA-zakrastabAdInAM paJcakaM tathA stutiyugalamiti-samayabhApayA stuticatuSTayaM tAbhyAM yA vandanA sA madhyamA, sAmprataruTyA ekavAravandanetyarthaH, utkRSTA tu vidhipUrvakazakastayopalakSitapaJcadaNDakanirmitA 'jaya vIyarAya' ityAdipraNidhAnaparyantA caityavandanA bhavatIti. anye punaH zakramnavapaJcakabhaNanenotkRSTacaityavandanA bhavatIti vyAcakSate, evaM ca zakrastavapaJcakaM bhavati-utkRSTacaityavandanayA vanditukAmaH sAdhu zrAvako vA caityagRhAdI ganvA yathocitaM pratilekhitapramArjitasthaNDilastrailokyagurau vinivezitanayanamAnasaH saMvegavegagyabharojjambhamANaromAJcakaJcukinagAtraH prAptaprakapaharSavazavisarpadvASpapUrapUrNanayananalinaH sudurlabha bhagavaJcaraNAravindavandanamiti bahumanyamAnaH susaMvRttAGgopAGgo yogamudrayA jinasammukhaM zakramtavamaskhalitA. diguNopetaM paTati. tadanu aipithikIpratikramaNaM karoti, tataH pazcaviMzanyucchvAsamAnaM kAyotsarga kRtvA pAyitvA 'logassujoyagare' ityAdi paripUrNa bhaNitvA jAnunI ca bhUmau nivezya yojitakAkuzezayastathAvidhasukavikRtajinanamaskArabhaNanapUrva zakramtavAdibhiH paJcabhirdaNDakaijinamamivandate, caturthamtutiparyante punaH zakrastavamabhidhAya dvitIya velaM tenaiva krameNa vandate, tadanu caturthazakastavabhaganAnantaraM stotraM pavitraM bhaNityA 'jaya vIyarAya' ityAdikaM ca praNidhAnaM kRtvA punaH zakrastavamabhidhatte iti, epA ghotkRSTA cainyavandanA aipithikIpratikramaNapUrvikaiva bhavati, jaghanyamadhyame tu caityavandane aipithikI ratikramaNamantareNApi bhavata iti / / 92|| 'vaMdaNayaM' ti dvitIyaM dvAramadhunA vyAkhyAyate, tabAha-- muhaNatayadehA''vassaesu paNavosa huti patteyaM / chahANA chacca guNA chacceva havaMti guruvayaNA // 9 // 24 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre ahigAriNo ya paMca ya iyare paMceca paMca paDisehI / eko'vaggaha paMcAbhihANa paMceva AharaNA // 94 / / 2 vandana AsAyaNa tetIsaM dosA battIsa kAraNA aTTha / kadvAreyANauyasayaM ThANANa vaMdaNe hoi nAyacvaM // 95 / / sthAna-- 'muhaNaMta' ityAdi gAthAtrayaM. mukhasyAnantakaM-vastraM mukhAnantakaM- mukhavastrikA taca dehazca-kAyaH | vyAkhyA AvazyakAni ca dvayavanatAdIni teSu pratyeka paJcaviMzatiH sthAnAni, tathA pada sthAnAni 'icchA yetyAdIni, tathA SaD guNAH 'viNaovayAre tyAdikAH, tathA paDetra bhavanti gurorvacanAni 'chaMdeNe'tyAdini, prAkRte liGgamanantramiti mUtre pusA nirdezaH / / 93 / / tathA'dhikAriNo yeSAM vandanakaM dIyante 'AyariyajvajjhAe' ityAdayaH paJca, tathA yeSAM na dIyate candanakaM te'pItare anadhikAriNaH paJcaitra 'pAsatdho osanno' ityAdayaH, tathA pazca pratiSedhAH 'vavittaparAhatte' ityAdayaH, tathaiko'vagrahaH 'AyappamANametto' ityAdinA bhaNiSyamANasvarUpaH, tathA bandanakasya pazcAbhidhAnAni-caMdaNaciikihakamma' ityAdIni paryAyA ityarthaH, tathA paJcaivodAharaNAni 'sIyale khuDDae' ityAdIni // 94 // tathA''zAtanAstrayastriMzat 'purao pakravAsanne' ityAdikAH, 'aNADhiyaM ca thaDa ca' | // 55 / Ramnalesadivar th Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 56 // ityAdayo dvAtriMzadoSAH, 'paDikamaNe sajjhAe' ityAdItyaSTau kAraNAni evaM sarveSu mIliteSu dvinavataM zataM 162 sthAnAnAM vandanake bhavati jJAtavyamiti pratidvAragAthAyArthaH // 95 // fafguisehaNegA nava akkhoDA naveva pakkhoDA / purimillA ucca bhave muhavunI hoi paNavIsA // 96 // bAsaraha pAesu a huti tini patteyaM / piDIta deNanIsA // 97 // 'diTThItyAdi, iha ca mukhAnantakapaJcaviMzatiH kAyapaJcaviMzatizca supratItatvAtsUtrakRtA na vyAkhyAtA, vayaM tu vinezjanAnugrahAya kiJcidvitanmahe, tatra mukhAnantakasya mukhastrikAyAH paJcaviMzatirevaM yathA vandanakaM dAtukAmaH kazviddhavyaH kSamAzramaNadAnapUrva gugeranujJAM mArgayitvA utkaTikAsanaH san mukhavastra pramArya tadavagbhAgaM cakSuSA nirIkSeta idamekamAlokanaM tatastAM parAvartya nirUpya ca trayaH purimAH - prasphoTana - rUpAH kartavyAH, tadanu ta parAvartya nirIkSya ca punarapare trayaH purimAH evamete pada tato dakSiNakarADgulyantare dviyaM vA kRtvA dvayorjaGayormadhye prasAritavAmakaratalopari trayastrayaH karapramArja nArUpa prasphoTa trayeNa trayeNAntaritA AsphoTakAH kartavyAH, atra AsphoTA-akhoDA iti prasiddhA nava, pramArjanArUpAva prasphoTA :- pakhoDA iti prasiddhA nava, evamete militA mukhAnantakapaJcaviMzatiH // 96 // tathA dehapaJcaviMzatirevaM yathA dakSiNapANisthitavadhUTakIkRtamukhavatrikayA vAmabAhormadhyada - 2 bandana kadvAre mukhavastra kAdehA vazyaka paJca vizata // 56 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodAre kSigavAmabhAgAnAM krameNa pramArjanamityekaM trikaM, tato vAmakare tathaiva mukhavastrikA vidhAya dakSiNabAhoryAma: bAhubatpramArjanamiti dvitIyaM trika, nataH samutsAritavadhRTikayA karadvayagRhItaprAntayA mukhabasvikayA ziraso 12 vandana madhyadakSiNavAmabhAgAnAM krameNa pramArjanamiti tRtIyaM trikaM tataH zirovanmukhavakSasorapi pramArjanamiti catartha kadvAre paJcame trike, nadanu dakSiNakarakalitayA mukhapotikayA dakSiNaskandhadezopari kSiptayA pRSThadakSiNabhAgapramArjana mukhavastri tato bAmakarasthitayA tayA tathaivaM pRSTavAmabhAgapramArjanaM, nadanu vAmakarasthitayaiva tayA dakSiNakazAdhastAnni- kAdehAkSiptayA dakSiNapRSThAdhastanapradezasya pramArjanaM, tato dakSiNakarasthitayA tayA tathaiva vAmapRSThAdhastanapradezapramA vazyakajanaM, tadanu dakSiNakarasthitayA vayaTakIkRtayA mukhapotikayA pratyeka dakSiNavAmapAdayoH krameNa madhyadakSiNa-paJcaviMzati vAmapradezapramArjanaM, atra ca paJcabhistrikaiH pazcadaza pRSThapramArjanAcatuSTayaM dakSiNavAmacaraNapramArjanAtrikadvayaM ceti sarvamIlane dehapramArjanApazcaviMzatiH, iyaM ca dehapaJcaviMzatiH puruSAnAzritya vijJeyA, strINAM tu gopyAvayavavilokanarakSaNAya hastadvayavadanapAdadvayAnAM pratyekaM tikhaH pramArjanA iti paJcadazaiva bhavantIti // 97 // athA''vazyakapaJcaviMzati sUtrakRdeva vivRNoti - duoNayaM ahAjAyaM, kiikammaM bArasAyaM / caussiraM tiguttaM ca, dupavesaM eganikkhamaNaM // 98 // 'duoNaya' mityAdi, avanamanamavanatamuttamAGgena praNamanamityarthaH dve abanate yatra tad vyavanataM, // 57 eka yadA prathamameva 'ichAmi khamAsamaNo ! vandi jAvaNijjAe nisIhiyAe' ityabhidhAya Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 58 // jamaNa chando'nujJApanAyaivAvanamati, dvitIyaM punaryadA kRtAvatoM niSkrAnta icchAmItyAdisUtramabhidhAya chando'nujJApaSataraaaa pathAjataM yathAjanyetyarthaH, janma va zramaNatvaM yoniniSkramaNaM cAzritya vijJeyaM tatra rajoharaNamukhavatrikAcolapaTTakamAtrayA zramaNI jAto bhAlatalava dinakarasampuTatastu yonyA nirgataH evambhUta eva ca candakaM dadAti tadavyatirekAdvandanakamapi yathAjAtamabhidhIyate, kRtikarma-vandanakaM dvAdaza AvartA :sUtrAbhidhAnagarbhAH kAryavyApArA yasmiMstad dvAdazAvarta iha ca prathamapraviSTasya 'aho ? kArya 2 kAyasaMphA 3 khamaNio me kilAmo appalitANaM bahusubheNa me divaso bakkaMto 1, jattA me 4 jayaNi 5 jjaM ca me 6' iti sUtragarbhA gurucaraNakamalanyastahastaziraHsthApanarUpAH pad AcartAH bhavanti, niSkramya punaH praviSTasyApyeta evaM paDiti militA dvAdaza caussira 'ti catvAri zirAMsi - upacArAcchiro'vanamaaft yatra tacatuH ziro bandanakaM tatra prathamapraviSTasya vAmemi khamAsamaNI / devasiyaM vaikamaM' iti bhaNataH ziSyasya ekaM ziraH 'ahamavi khAmemi tume' iti vadata AcAryasya dvitIyaM ziraH punarapi niSkramya praviSTasya zrAmaNAkAle evameva zirodvayaM jJeyamiti catuHziro vandanakaM, anyatra punarevaM dRzyate"saMkAsanANe egaM vAmanAnamaNe sIsassa bIyaM, evaM bIyapavesevi donni" iti [ saMsparzanamane eka kSAmaNAnamane ziSyasya dvitIyaM evaM dvitIyapraveze'pi dve ] 'tiguttaM'tti tisro guptayo yatra tat triguptaM manasA samyak praNihitaH vAcA'svalitAnyakSarANyuccArayan kAyenA''vartAnavirAdhayan vandanakaM karoti, cazabdosaarraNe, 'dupaveti dvau pravezau yasmin tad dvipravezaM prathamo gurumanujJApya pravizataH dvitIyaH puna 2 vandana kadvAre Avazyaka pazca viMzatiH / / 58 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vandana kadvAre pamthAna // 54 // dvAra nirgatya pravizana iti, 'eganikagvamaNati eka niSkramaNaM gurorakhagrahAdAvazyiyA nirgacchato yatra tattathA ityAvazyakapaJcaviMzatiH / / 98 / / 'lahANe'ti dvAramadhunA icchA ya aNuNNavaNA avvAcAhaM ca jattaM javaNA gh| ta aparAhakhAmaNAvi ya chaTThANA hu~ti caMdaNae // 19 // 'icchA ya aNaNNavaNe'tyAdi, icchA cAnujJApanA anyAyAdhaM ca yAtrA ca yApanA cAparAdhakSAmaNA api ca SaTa sthAnAni bhavanti bandanake iti gAthAsaMskAraH / tatrecchA nAmasthApanadravyakSetrakAlabhAvabhedaiH paDvidhA, tatra nAmasthApane kSuNNe, dravyecchA sacittAdidravyAbhilApo'nupayuktasya vecchAmItyevaM bhaNataH, kSetrecchA magadhAdikSetrAbhilApaH, kAlecchA rajanyAdikAlAbhilASaH, yathA-"rayaNImabhisAriAo corA paradAriyA ya icchati / tAlAyarA subhikkhaM bahudhannA kei dubibhakkhaM // 1 // " rijanImabhisarikAH caurAH pAradArikAzceJchanti / tAlAcarAH subhikSaM bahudhAnyAH kecid durbhikSam // 1 // ] bhAve icchA prazastetarabhedAvidhA, prazastA jJAnAdhamilApa: aprazastA kAminyAyanurAgAbhilASaH, atra ca prazastabhAvecchayA'dhikAraH / idAnImanujJApanA, sA'pi nAmAdibhiH SaDbhedA, tatra nAmasthApane sugame, dravyAnujJApanA vidhA-laukikI lokottarA kuprAvacanikI ca, tatra laukikI sacittAcittamizra daistridhA azvAdyanujJApanA prathamA muktAphalavaiDUryAdyanujJApanA dvitIyA vividhA''bharaNavibhUSitabanitAdyanujJApanA tRtI || 6| Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vandana kadvAre 6 guNAH yA, lokottarA'pi sacittAdibhedai strividhA-ziSyAdyanujJA prathamA vastrAyanujJA dvitIyA parihitavastrAdiziSyAdyanujJA tRtIyA, evaM kugrAyacanikyapi tredhA'vagantavyA; kSetrAnujJApanA yAvataH kSetrasyAnujJApana vidhIyate yasmina kSetre'nujJA vyAkhyAyate kriyate vA, evaM kAlAnujJApanApi, bhAvAnujJApanA AcArAdyanujJApanA, epA cAtra grAhyA / 'avyAyAhaMti na vidyate vyAbAdhA yatra tadavyAcAdhaM vandanaM, sA ca vyAbAdhA dravyato bhAvatazca, nayanaH sahagAbhimAnakatA, bhArato mithyAtvAdikRtA, sA dvirUpA'pi na vidyate yatreti, etacca bahusubheNa bhe' ityAdinA kathitaM, 'jatta'tti yAtrA dvividhA-dravyato bhAvatazca, dravyatastApasAdInAM mithyAdRzAM svakriyotsarpaNaM bhAvataH sAdhUnAmiti / 'javaNAya'tti yApanA'pi dvidhA-dravyato bhAvatazva, dravyataH zarkarAdrAkSAdisadoSadhaiH kAyasya samAhitatvaM, bhAvatastu indriyanoindriyopazAntatvena zarIrasya samAhitatvaM / kSAmaNA'pi dravyato bhAvatazca, dravyataH kaluSAzayasya ihalokApAyabhIroH bhAvatastu saMvignacittasya saMsArabhIgerisi, evaM SaT sthAnAni vandanake bhavaMti // 99 // 'chacca guNa' ti dvAramadhunA, tatra kazcitpRcchati-ko guNo'nena vandanakena dIyamAnena sampadyate yadarthamIdRzaH klezaH kriyate ? tata Aha viNaovayAra mANassa bhaMjaNA pUaNA gurujnnss| titthayarANa ya ANA suyadhammArAhaNA'kiriyA // 10 // me Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 61 // 'viNao' ityAdi, vinayati vinAzayati sakalaklezakArakamaSTaprakAramapi karma yaH sa vinayaH sa evopacAra: ArAdhanAprakAro gurorvinayopacAraH, tathA mAnasya - ahaGkArasya bhaJjanA - vinAzaH kRto bhavati, jAtyAdimadAdhmAtA hi na manyante devaM na vandante gurUn nazlAghante paraM vandanake ca dIyamAne evaMvidhAnarthanibandhanamabhimAno nAzito bhavatIti, ata eva gurupUjA'pyevaM bhAvataH kRtA bhavati, tathA sakalakalyANamUlA tIrthakarANAmapyevamAjJA paripAlitA bhavati, yato bhagavadbhirvinayamUla evaM dharmaH pratyapAdi, tathA zrutadharmArAdhanA ca kRtA bhavati, yato vandanakapUrvameva zrutagrahaNaM kriyate tathA pAramparyeNa vandana kAdakriyA bhavati, ease: siddha eva bhavati, sa ca pAramparyeNa vandanakalakSaNAdvinayAdeva sampadyate, uktaM ca paramarSibhiH"tahArUvaM NaM bhaMte! samaNaM vA mAhaNaM vA vedamANassa vA pajjuvAsamANassa caMdaNA pajjuvAsaNAya kiMphalA pannattA?, goamA ! savaNaphalA, seNaM savaNe kiMphale pancane ?, goamA ! nANaphale, se NaM nANe kiphale 1, gomA ! viNale, vinANe paJcakakhANaphale, pacakkhANe saMjamaphale, saMjame aNaNyaphale, aNahae tabaphale, tave bodANaphale, bodANe akiriyAphale, akiriyA siddhigaDagamaNaphala" tti [tathArUpaM bhadanta ! zramaNaM vA mAhanaM vA vandamAnasya paryupAsInasya vA vandanA paryupAsanA ca kiMphalA prajJaptA, gautama ! zravaNaphalA, tat zravaNaM kiMphalaM ?, gautama jJAnaphalaM tat jJAnaM kiMphalaM 1, gautama ! vijJAnaphalaM vijJAnaM pratyAkhyAnaphalaM pratyAkhyAnaM saMyamaphalaM saMyamo'nAzravaphalaH anAzravaH tapaHphalaH tapo vyavadAnaphalaM vyavadAnamakriyAphalaM akriyA siddhigatigamanaphalA ] ityAdi, tatra 'aNaNhate' iti anAzravo navakarmAnAdAnamityarthaH, 'vodANa' ti vyavadAna - vizuddhiH pUrvakSapaNamityarthaH // 100 // 2 candana kadvAre 6 guNAH // 61 // Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ JAYANReer--- pravacanasArodvAre 2 vandanaH kadvAre 6 guruvaca| nAni // 62 // chacceva havaMti guruvayaga'tti dvAraM, tabAha chaMdeNa 'NujANAbhi tahatti tumbhaMpi vaTTae evaM / ahamavi khAmami tume vayaNAI vaMdaNa'rihassa // 11 // 'chadeNetyAdi. iha hi ziSyeNa guroH yandanakaM dAtukAmena 'icchAmi khamAsamaNo ! baMdiGa jAvaNijAe nissIhiyAe ityukte gurupadi vyAkSepavAdhAyuktatadA bhaNati-pratIkSasveti, tacca bAdhAdikAraNaM yadi kathana yogyaM bhavati nadA kathayati anyathA tu neni cUrNikAramataM, vRttikArasya tu mataM trividheneti bhaNati, manamA vacamA kAyena niSiddho'mItyarthaH, tataH ziSyaH sajhapavandanaM karoti, vyAkSepAdirahitazcedgurustadA vandanakamanujJAtukAmacandaneti vadati, chandena-abhiprAyeNa mamApyabhipretametadityarthaH, tataH ziSyeNa 'aNujANaha me miuggaha'minyukte gurugaha-anujAnAmIti anujJAtastvaM, praviza mamAvagrahami tyarthaH, tataH ziSyeNa 'nissIhInyAdi divaso vahakato' iti paryante sUtre bhaNite gururAha-tatheti yathA bhavAna bravIti, asmAkaM zubhena divaso vyatikrAnta ityarthaH, tataH ziSyeNa 'jattA bhai' ityukte gurubadani-yuSmAkamapi vartate 1 iti, mama tAvat saMyamanaponiyamAdilakSaNA yAtrA utsarpati, bhavatAmapyutsarpatItyarthaH, tataH punarapi vineyena 'javaNijjaM ca bhe' ityukte gururbhaNati-'eva'miti indriyanoindriyopazamAdinA prakAreNAbAdhitaM vartate mama zarIramityarthaH, tato bhUyo'pi ziSyeNa 'vAmemi stramAsamaNo! devasiyaM vaikkama' minyukte gurukti-ahamapi kSamayAmi tvAmiti, devasikaM vyatikramaM pramAdodbhavamahamapi Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre 2 bandana kadvAre 5 adhikAriNaH // 63 // tvAM kSamayAmItyarthaH, evaM vacanAni-AlApakAH SaT vandanAIsya-vandanakayogyasya bhavantIti // 101 // ___atha 'ahigAriNo ya paMca u'tti dvAraM, tatrAha-- Ayariya ucajjhAe pavatti dherai taheva rAyaNie / eesi kiDakamma kAya nijaravAe // 10 // Ayariye' nyAdi; adhikAriyo vandanakAya yogyAH paJca-AcArya upAdhyAyaH pravartakaH sthaviramtathaiva ratnAdhikA, eteSAM pAnAM kRtikarma-candanakaM kartavyaM nijerArtha, tatrA''caryate-sevyate kalyANakAmairityAcArya:-sUtrArthobhayavettA prazastasamastalakSaNalakSitakSetro gAmbhIryasthairyadhairyAdiguNagaNamaNibhUSitazca, upasamIpe samAganyAdhIyate-paThyate yasmAdasAvupAdhyAyaH, tathA caitatsvarUpam - "sammattanANasaMjamajutto suttasthatadubhayavihinna / AyariyaThANajogo suttaM vAeuvajjhAo // 1 // " iti / / [samyaktvajJAnasaMyamayuktaH sUtrArthatadubhayavidhijJaH / AcAryasthAnayogyaH sUtraM vAcayatyupAdhyAyaH // 1 // ] yathocitaM prazastayogeSu sAdhUna pravartayatIti pravartakaH, yaduktam-'tavasaMjamajogesu jo jogo tattha taM pavattei / asahaM ca niyattei gaNatattillo pavattIo // 1 // " [tapaHsaMyamayogeSu yo yogyastatra taM pravartayati / apamartha ca nivartayati gaNataptiparaH pravartakaH // 1 // ] tathA sIdataH sAdhUna jJAnAdiSu aihikAmuSmikApAyadarzanataH sthirIkarotIti sthaviraH, uktaM ca"thirakaraNA puNa dhero pavattivAvAriesu anthesu| jo jattha sIyai jaI saMtabalo taM thiraM kuNai // 1 // " // 63 / / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 64 // [ sthirakaraNAt punaH sthaviraH pravarttaka vyApAriteSvartheSu / yo yatra sIdati yatiH vidyamAnastaM sthiraM karoti // 1 // ] ratnAdhikaH- paryAyajyeSThaH, eteSAM kRtikarma vidheyaM // 102 // atha 'iyare paMvevati dvAraM, tatrA''hna - pAgala 2 hoha kusIlo 3 taheva saMsatto 4 / achaMdovi 5 a ee avaMdaNijA jiNamayaMmi // 103 // so pAso duviho savve dese ya hoi nAyavvo / savvaMmi nAgadaMsaNacaraNANaM jo u pAsaMmi // 104 // desaMmi ya pAttho sejAyara'bhihaDarAyapiNDaM ca F nIyaM ca aggapiNDaM bhujai nikAraNe caiva // 105 // osanovi yaduvihAM sacce dese ya tattha savvaMbhi / avabaddhapadaphaeit ThaviyagabhoI ya nApacvo // 106 // AvassayasajjhAe paDilehaNabhikvANabhattaTThe / AgamaNe niragamaNe ThANe ya nisIyaNatuyahe // 107 // AvassagrAhayAI na karei ahavA vihINamahiyAI / guruvayaNavalA va tahA bhaNio desAvasannoti // 108 // 2. ca kdr| ana kAri // 66 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . pravacanasAroddhAre dvAre 5pAsasthAdisvarUpa tiviho hoha kusolo nANe taha dasaNe caritte ya / eso avaMdaNijo pannatto thIyarAgehiM // 109 // nANe nANAyAraM jo la virAheha kAlamAIyaM / dasaNa daMsaNayAraM caraNakusIlo imo hoi // 110 // kouya bhUIkamme pasiNApasiNe nimittamAjovI / kakakaruyAi lakavaNa ucajIvai vijamaMtAI // 111 // sohaggAinimittaM paresi pahavaNAi kouyaM bhaNiyaM / jariyAibhUidANaM bhUIkammaM viNihiTTha // 112 // suviNagavijjAkahiyaM AIvaNaghaMTiyAikahaNaM vA / jaM sAsai annesi pasiNApasiNaM havai eyaM // 13 // tIyAibhAvakahaNaM hoi nimittaM imaM tu AjIvaM / jAikulasippakamme tavagaNa suttAi sattavihaM // 114 // kakakuruyA ya mAyA niyaDIe DaMbhaNaMti jaM bhaNiyaM / tholavaNAi lakavaNa visAmaMtAiyA payavA // 115 // saMsattI u iyANiM so puNa gomattalaMdae ceva / ucchimaNucchidaM jaM kiMcicchabhae savvaM // 116 // 6 5 NowwwwwwwmeNAlAmmitte Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 66 // emeva mRluttaradosA ya guNA ya jattiyA keI 1 (sa) sahiDiyA saMsato bhaNNae tamhA // 117 // so vigappo bhaNio jiNehiM jiyarAgadosamohehiM / ego saMkiliTThI asaMkiliDo nahA anno // 118 // paMcAcapattI jo khalu tihiM gAravehiM paDivo / effeinest saMsatto saMkiliu // 119 // pAsatthAIesa saMviggesu ca jattha milaI u tahi tArisao hoI piyadhammo ahava iyaro u // 120 // uttamAyaraMto pasttaM caiva panavemANo eso u ahAuMdo icchAchaMdotti egaTTA // 121 // ussruttamaNuvaiTuM sacchaMdavigappiyaM aNaNuvAI paratipattI titiNo ya iNamo ahAcchaMdo // 122 // sacchaMda mahavigapiya kiMvI suhasAyavigaha paDibaDo / I / | tihiM gAravehiM majjaha taM jANAhI ahAnaMdaM // 123 // 'pAso' ityAdi pArzvasthaH avasanno bhavati kuzIlastathaiva saMsaktaH yathAchando'pi ca ete avandanayA janamate, tatra pArzve taTe jJAnAdInAM yastiSThati sa pArzvasthaH, athavA mithyAtvAdayo bandhahetavaH pAzA 2 bandana kadvAre 5 pAsa sthAdi svarUpaM / / 66 / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAgedvAre HEST isa pAzAsteSu tiSThatIti pAthaH sadviHto dezazca tatra sarvato yaH kevalArI samyagjJAnadarzanacAritrebhyaH pRthak tiSThati, dezataH punaH pArzvasthaH sa yaH kAraNaM tathAvidhamantareNa zayyAtarAbhyAhataM nRpatipiNDaM naitkimapiNDaM vA bhuGkte tathA vaitAni kunAnyAbhAvyAni nAnyasveti yaH kulanizrayA farer tathA gurvAdInAM yogyAni sthApanAkulAni yaH kAraNamantareNaiva pravizati // 103 // tadevAha - 'so pAsetyAdi vyAkhyAto'rthaH navaraM pratidinaM tAvanmAtraM dAsyAmi madgRhe nityamAgantavyamiti nimantritasya nityaM gRcato nityapiNDaH tatkSaNotIrNodanAdisthAnyA abhyApAritAyA yA zikhA - uparitanabhAgalakSaNA mo'grapiNDaH || 104-105 // avasannamAha-'osanno' ityAdi, sAmAcArIviSaye'vasIdati -pramAdyati yaH arsenes, ast fafer:- sarva deza, tatrAcabaddhapIThaphalakaH sthApanAbhojI va sarvAvaso jJAtavyaH // 103 // tatraikakASThanippalasaMstArakAlAme bahubhirapi vaMzAdikASThakhaNDedevarAdivandhAn dattvA varSAsu saMstArakaH kriyate sa ca sandhyAdiSu bandhAnapanIya pratyupekSaNIya iti vinADA, yastvevaM na pratyupekSate so'vabaddhapIphalakoseated, athavA punaH punaH zayanAdinimittaM nityamAstIrNasaMstAraka evaM ekAntAnAstIrNasaMstAraka eva vA ya Aste ma evamabhidhIyate sthApanAdoSaduSTaprAbhRtikAbhojI va sthApitakabhojI / dezAvasannamAha - 'Ave'tyAdi, Avazyaka-pratikramaNAdi, svAdhyAyaH - vAcanAdiH AvazyakaM ca svAdhyAyazceti samAhArastasmin sukhavAdeH pratyupekSaNAyAM mizAyAM - gocaracaryAyAM nyAne dharmadhyAnAdilakSaNe bhaktArthe bhojane bhojanamaNDalyAmitiyAvat Agamane - bahirbhAgAdupAzrayapraveza lakSaNe nirgamane-prayojanA 2 vandanakadvAre 5 pAsa tyAdisvarUpaM // 67 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre penzayA upAzrayAdahirgamanasvarUpe sthAne-kAyotsargAvisthAne niSIdane-upavezane tvagvatane-zayane iti |hvaa 2vandanakasarvatra saptamI nirdezo draSTavyaH // 10 // tatazcaiteSvAvazyakAdiSu vipaye dezAvasano bhavatIti zeSaH, kadetyAha- 'Ave'tyAdi, yadetAnyAvazyakasvAdhyAyAdIni sthAnAni sarvathA na karotyathavA hInAdhikAni karoti pranipiddhakAlakaraNAdidoSaduSTAni 5 pAsa sthAdizA karotindA dezamAeko bhAnIyaH, idamatra tAtparya-yaH pratikramaNAdyAvazyakaM na karoni hInAdhi svarUpaM kyAdidoSaduSTaM yA karoti svAdhyAyaM na karoti pratipiddhakAlakaraNAdidoSaduSTaM yA karoti pratyupekSaNamapi na karoti doSaduSTaM vA karoti AlasyavazyaH sukhalipsurbhikSAyAM na paryaTati anupayukto vA paryaTani anepaNIyaM vA gRhNAti, dhyAnaM zubhaM yathA-"kiM me kaI kiM ca me kicasesaM. kiM maNijjaM na samAyarAmi" !! [kiM mayA kRtaM kiM ca me kRtyaM zeSa kiM zasyaM na samAcarAmi ] ityAdilakSaNaM pUrvApararAtrakAle na dhyAyati azubha vA dhyAyati bhaktArthe maNDalyAM na bhujhne kadAcidvA bhukte kAkazRgAlAdikSita vA karoti maNDalIsambandhimayojanAdidoSaduSTaM yA bhukte. anye tyAhuH-'a0bhattatti abhaktArthagrahaNaM sakalapratyAkhyAnopalakSaNaM, tato'yamarthaH--pratyAkhyAnaM na karoti guruNA vA bhaNito gurusammukhaM kiMcidaniSTamuktvA kro| ti Agamane naiSedhikyAdisAmAcArI na karoti nirgamane'pyAvazyakAdisAmAcArI na karoti kAyotsarga gamanAgamanAdiSu na karoti doSaduSTaM vA karoti niSadanazayanayoH sandaMzakabhUpramArjanAdisAmAcArI na karoti, 'guruvayaNa ti sAmAcArIvitathAcaraNAdikaraNeSvAvazyakavelAdau samyagAlocaya prAyazcittaM pratipadyasvetyAdi mee sa nawal Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodAre guruNA bhaNitaH san tadvacanaM prativalati-sammukhIbhUyAniSTaM kizcijjalpati na tu guruvacastathaivAnutiSThati bhaNitaH / eSa dezAva sannaH, upalakSaNaM cedaM, tataH skhaliteSu mithyAduSkRtaM na datte gurave vaiyAvRtyaM na ka- 2 roti saMvaraNAdiSu bandanakaM na datte AdAnanikSepaNAdiSu pratyupekSaNApramArjane na karoti ityAdyanyadapi sA- kadA mAcArIvitathAcaraNaM dezayAvasthatAdikAraNamiti / / 108 / / 5pA ___ atha kuzIlamAha - 'tiviho hoItyAdi, kutsitaM zIlamasyeti kuzIlaH, sa trividho bhavati- tyAdi jJAnaviSaye darzanaviSaye cAritraviSaye ca, eSo'vandanIyo- vandanAnaIH prajJapto vItarAgaiH-arhadbhiH // 109 // svarUpa tatra jJAnakuzoladarzanakuzolo lakSaNataH prAha - 'nANe' ityAdi jJAnAcAra-kAle vizae' ityAdikamaSTaprakAraM yo virAdhayati na samyaganutiSThati sa jJAne--jJAnaviSaye kuzIlo bhavati, darzanAcAra 'nissaMkiya nikkaMkhiya' ityAdikramaSTaprakAra yo virAdhayati sa darzane-darzanaviSaye kuzIlaH, caraNakuzIla: punarayaM-vakSyamAgalANo bhavati / / 110 // tamevAha-kouya bhUI'tyAdi dAragAhA, kautukabhUtikarmaNI praznApraznI nimittaM AjIvikA kalkakurukA caH samuccaye lakSaNaM vidyAmantrAdikaM ca ya upajIvati sa caraNakuzIlaH // 111 // ___ etAni padAni svayameva vyAcaSTe-'sohaggAinimittaM' ityAdi, saubhAgya-janamAnyatA'patyAdinimittaM pareSAM-yoSidAdInAM trikacatuSkacatvarAdiSu vividhauSadhImizritajalasnAnamRlikAvandhanAdi yat kriyate tatkautukaM bhaNitaM, yadvA kautukaM nAma Azcaryam, yathA mAyAkArako mukhe golakAn prakSipya karNena Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre 11 06 11 nA nAzikayA vA niSkAzayati tathA mukhAdagni niHsArayatItyAdi tatkurvannasau caraNakuzIlo bhavatIti draSTavyaM, evamuttaratrA'pi, jyaritAdInAmabhimantritarakSApradAnaM zayyAdInAM caturdizaM bhUtikarma vinirdiSTam / / 112 // 'suviNage' tyAdi, kenApi svAbhimataM vastupRSTamapRSTaM vA svapne vidyayA japitA kathitaM 'AIkha 'ti karNapizAciyA ghaNTikAdibhirvA mantrAbhiSiktAbhiH kathitaM yatkathyate anyeSAM praznApraznaM bhavatyetan // 113 // 'tIyAI' tyAdi, atIta vartamAna bhaviSyatkAlatrayavartilAbhAlAbhAdibhAvakathanaM bhavati nimittaM idaM tu vakSyamANamAjIvyata ityAjIvaM jAtyAdisaptavidhaM yathA kaJcana bhillamAlAdijAtiyamIzvaraM dRSTvA grAhaahamapi mAlAdijAtayaH sa caikajAtisambandhAnasya bhikSAdAnAdikAM pratipati karoti iti jAtyupajIvI, evaM vayaM bhavantazcaika kulazilpakarmatapogaNavartina ityAdivacanaviracanayA kulAyAjovI, AhArAdigRddha va tapaHsUtrAbhyAsaprakaTanaM kurvANazca tapaH sUtrAjIvI, tatra kulaM ugrAdikaM pitRsamutthaM vA zilpaMvijJAnamAcAryazikSAkRtaM karma - svayaMzikSitaM "sAcAryakaM zilpam anAcAryakaM karme "ti vacanAt tapo'nazamAdikaM, gaNo mallagaNAdiH, 'guNa' iti ca pATo'zuddha iva lakSyate nizIthAdibhirvyabhicArAt, sUtrakAlikAdi, AdizabdaH svagatAnekabhedasaMsUcakaH // 114 // kalkakurukA punaH kA'bhidhIyate ityAha-- 'kakkakuruke 'ti mAyA, atraiva tAtparyamAha - nikRtyA - zAThayena parerpA dambhanaM - vaJcanamiti yaduktaM bhavati, anye tu kalkakurukAzabdArthamitthamAcakSate - yathA kalko nAma pratyAdipu rogeSu kSArapAtanaM athavA''tmanaH zarIrasya dezataH sarvato vA loghrAdibhirudvartanaM, 2 vandana RdvAre 5 pAsa tthAdi svarUpaM // 70 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre svarUpaM tathA kurukA dezataH sarvato vA zarIrasya prakSAlanamiti, strIlakSaNAdIni AdizabdAt puruSalakSaNAdiparigrahasteSAM kathanaM, yathA - "asthidhvarthAH sukhaM mAMse, tvaci bhogAH striyo'kSiSu / gatI yAnaM svare cAjJA, sarva 2 vandana kadvAre sacce pratiSThitam / 12" ityAdisAmudrikalakSaNakathanaM, vidyAmantrAdayaH prakaTAH, tatra devyadhiSThAyikA vidyAH devAdhinAyakasta mantraH samAdhanAcA vidyA niHsAdhanasta mantra iti, AdizabdAnmalakarmacAdipari 5 pAsagrahaH, tatra malakama pama piNyAsatyA apapaSiNIkaraNa apuruSadvapiNyAH satyAH purupadveSiNIkaraNaM garbho. sthAditpAdanaM garbhapAtanamityAdi, cUrNa yogAdayastu prakaTAH, upalakSaNamAtraM caitat ataH zeSamapi zarIravibhUSAdika caraNamAlinyajanaka kurvANazcaraNakazIla ityarthaH / / 115 / idAnIM saMsaktamAha-'saMsatto u' ityAdi, guNardo paizca saMsajyate-mizrIbhavatIti saMsaktaH, tuzabdo'pyarthaH, tato yathA pArzvasthAvamannakuzIlA vandanakArhA na bhavanti tathA saMsakto'pItyarthaH, sa punaritthaM jJAtavyo yathA gavAdInAM khAdanakalindake ucchiSTamanucchiSTaM vA bhaktakhalakarSAsAdikaM kSiptaM sat sarva prApyate / / 116 // emeve tyAdi, evameva-kalindakakSiptabhaktakhalAdivat prANAtipAtanivRtyAdisvarUpamUlaguNAH piNDabizudyAdisvarUponaraguNAzca bahavo dopAzca tadvayatiriktAste sarve'pi tasmin sannihitAH prApyante saMsakto bhaNyate tasmAt // 117 // __ 'so duvigappo' ityAdi, saMsakto dvivikalpo bhaNito jinairjitraagdopmohai| ekazca saMkliSTo'saMkliSTastathA anyaH // 118 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 72 // kadvAre 5 pAsasthAdisvarUpa tatra saMkliSTamAha-'paMcAsave'tyAdi, paJcAzravAH-prANAtipAtAdayasteSu pravRtto yaH khalu triSu gaura veSu-RddhigauravAdiSu pratibaddhaH 'itthIgihisaMkilihoti strosaMkliSTo gRhisaMkliSTazca, tatra strIpratiSevI strIsaMkliSTaH gRhisambandhinA dvipada catuSpadadhanadhAnyAdInAM tu taptikaraNapravRtto gRhIsaMkliSTaH, sa saMsaktaH saMkliSTaH / / 119 // asaMkliSTamAha-pAsatyAi' ityAdi, pArzvasthAdiSu militastadrapanA bhajate, saMbigneSu militaH saMvignamivAtmAnaM darzayati, tatra tatra tAdRzo bhavatItyarthaH, ma ca priyadharmo'thavA itarastu-apriyadharmo bhavatI. ti // 12 // idAnIM yathAlandamAha-'ussutta'mityAdi. patrAdurdvamuttIrNa paribhraSTamityarthaH utsUtraM tadAcaransvayaM sevamAnaH utsUtrameva ca yaH parebhyaH prajJApayana vartate epa yathAchandaH, etasyeva paryAyamAha-'icchAchaMda" iti ekArtha nAmeti / / 121 / / ___atra ca kimidamutsUtramiti pariprazne sanyAha- 'ussutta'mityAdi, utsUtraM yajjinAdibhiranupadiSTaM svacchandena-svAbhiprAyeNa vikalpitaM-utprekSitaM ata eva siddhAntAnanupAti-svakIyabuddhiracitatvena jainAgamAnuyAyi na bhavatItyarthaH; yathAchandamyaiva guNAntaramAha-parataptipu-gRhasthaprayojaneSu karaNakAraNAnumatibhiH pravRttaH parataptipravRttaH, tathA tiMtiNo nAma yaH svalpe'pi kenacitsAdhunA'parAddhe punaH punaranavarataM jhapanAste eSa yathAcchandaH // 122 // hava // 72. / 220 nformatale Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana tathA - 'sacde'tyAdi, svacchandA - AgamanirapekSA yA'sau matistayA vikalpya kiJcidAlambanamadhyayanAdikaM tataH sukhamAsvAdayatIti sukhAsvAdaH sa cAso vikRtiprativaddha sa tathA apuSTAlambanaM kiMci sArodvAre dvikalpya yaH sukhasurvikRtipratibaddho bhavatItyarthaH tathA tribhigaurava:- RdvirasasAtalakSaNairyo mAdyati taM jAnIhi yathAchandamiti // 123 // // 73 // atra ca pArzvasthaM sarvathaivAcAritriNaM kecinmanyante taca na yuktiyuktaM pratibhAsate sahRdayAnAM yato yadyekAntenaiva pArzvastho'cAritrI bhavet tarhi sarvato dezatazva iti vikalpayakalpanamasaGgataM bhavet, cAritrAbhAvasyobhayatrApi tulyatvAt tammAdeva bhedadvayakalpanAd jJAyate sAticAracAritrasacApi pArzvasthasya, na cedaM smamanISikayocyate, yato nizIvacUrNAvapyevaM dRzyate - "pAsastho acchai suttaporisiM atthaporasi ca no karei, daMsaNAiyAresu vaTTa, cArite na vaTTa, aDyAre vA na vajjeha, evaM sattho acchar3a pAsastho "tti [ pArzvastha stiSThati sUtrapauruSIM arthapauruSIM ca na karoti, darzanAticAreSu varttate cAritre na varttate aticArAn vA na varjayati evaM svasthastiSThati pArzvasthaH ] anena granthena sarvathA'sya pArzvasthasya na cAritrAbhAvo'vasIyate, kiMtu zatralitacAritrayuktatA'pIti / "paMceva paDiseheti" dvAramadhunA, tatrAha - vaktrAhutte mate mA kayAha dikhA / AhAra va karite nIhAraM vA jaha kareha // 124 // 2 vandana kadvAre 5 pratipedhaH // 73 // Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vandanakadvAre apagrahaH // 74 // pasaMte AsaNatye ya, uvasaMte uvahie / aNannavitta mehAvI, kikamma pauMjae // 125 // AyappamANamitto caudisiM hoi uggaho guruNo / aNaNannAyassa sayA na kappae tastha paviseuM // 126 // 'vakvitte'tyAdi, vyAkSipta anekabhavikalokamakulAyAM sabhAyAM dezanAkaraNAdinA vyagraM 1, parAhUtamiti-kenApi kAraNena parAGmukhaM 2, pramattaM krodhanindrAdipramAdena mA kadAcidvandeta 3, AhAra yA kurvANaM 4 nIhAraM uccAraM vA yadi karoti 5 tadA na vandeteti sambandhaH // 124 / / iha ca dharmAntarAyAnavadhAraNaprakopAhArAntarAyalajjAvazapurISAnirgamanAdayo doSA yathAsaGkhyaM na jJAtavyAH, etAdvapakSastvatrAnukto'pi vijJeyaH, yathA-'pasaMte'tyAdi, tatra prazAnto-vyAkSepavirahitaH AsanasthoniSadyAsthitaH upazAntaH-krodhAdipramAdarahitaH upasthitaH-chande netyAdivacanamuccArayan , zeSaM sugamam / / 125 // __atha 'ekkovagaha'tti dvAraM tabAha-'AyappamANe tyAdi, AtmapramANamAtraH-sArdhahastatrayapramANacaturdizaM bhavatyavagraho guroH, ananujJAtasya guruNA na kalpate tanmadhye praveSTu, tatrAvagrahaNamavagrahaH, sa ca nAmasthApanAdradhyakSetrakAlabhAvabhedaiH SaDvidhaH, nAmasthApane sugame, dravyasya muktAphalAdekhagrahaNaM dravyAvagrahaH, yo yatkSetramavagRhNAti sa kSetrAvagrahaH sa ca samantataH sakrozaM yojanamekasmin kSetre'vagRhIte satIti, kAlAvagraho yo yaM kAlamavagRhNAti, yathA, tubaddhe mAsamekaM varSAsu caturo mAsAnIti, bhAvAvagraho dvaidhA-prazasto' 74 // N Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 75 // prazastava, prazasto jJAnAdInAmavagrahaH, aprazastava krodhAdInAM, athavA'vagrahaH paMcadhA- 'deviMdarAja gahavara' [ devendrarAjagRhapati ] ityAdigAthayA vakSyamANasvarUpaH // 126 // atra kSetrAvagraheNa prazasta bhAvAvagraheNa cAdhikAraH / atha 'paMcAbhihANa'ti dvAramAha darfareshi pUAkammaM ca viyakammaM ca / caMdaNassa imAI havaMti nAmAI paMmeva // 127 // soyale 1 e 2 kaNhe 3, sevae 4 pAlae 5 tahA / paMcee ditA, kiikamme huti nAyavvA // 128 // iha karmazaH kriyAvacanaH pratyekaM yojyate, 'vaMdaNe'tyAdi tatra 'vadi abhivAdanastutyoH' ityasya vandyate - stUyate'nena prazasta manovAkkAyavyApAranikareNa gururiti vandanaM tadeva karma bandanakarma, tad dvidhAdravyato bhAvata, dravyato midhyAdanupayuktasamyagdRSTeSa, bhAvata upayukta samyagdRSTeH, tathA ciJ cayane ityasya cayanaM - kuzalakarmaNa upacayakaraNaM citiH seva karma citikarma, kAraNe kAryopacArAt kuzalakarmopacayakaraNaM rajoharaNAdyupadhisaMhatiH, tadapi dvedhA-dravyato bhAvataya, dravyatastApasAdiliGgagrahaNa karma anupayuktasamyagdRSTirajoharaNAdyupadhikriyA ca bhAvatastu upayuktasamyagdRSTirajoharaNAdikarma, tathA karaNaM kRtiH - avanAmAdikriyA karma kRtikarma, taca devA-dravyato bhAvataca dravyato nivAdInAmatranAmAdikaraNamanupayuktasamyagdRSTIna vA, bhAvata upayuktasamyagdRSTInAM tathA pUjanaM pUjA-prazasta manovAkkAyaceSTA seva karma pUjAkarma, tadapi dvedhA 2 van kadvAre abhiva nirUpaNa // 75 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre / / 76 / / dravyato bhAvata, dravyato nihavAdInAmanupayuktasamyagdRzAM vA bhAvata upayuktasamyagdRSTIna, tathA vinayanaM vinayaH, vinIyate vinAzyate vASTaprakAra karmAneneti vinayaH sa eva karma vinayakarma, tadapi dvedhA-dravyato bhAaas, dravyato hnivAdInAmanupayukta samyagdRSTInAM vA, bhAvata upayuktasamyagdRSTInAmiti / vandanakasya imAni bhavanti paJcaiva nAmAnIti / / 127 / 'paMceva AharaNa'tti dvAraM - 'sIyale 'tyAdi / zItalako nRpatiH parityaktarAjyasamRddhigR hItasarvajJo'NNena tadIyaguNagaNena pramodamAnamAnasairnijagurubhirvizrANitazramaNAnandadAyisUripado dravyabhA bhanne banda udAharaNaM, tathA dravyabhAvasvarUpe citikarmaNi sthavirairnijagurubhigurupadasthApitakSullaka udAharaNaM, tathA tathAbhUta eva kRtikarmaNi praNamadaneka mahApracaNDa maNDalezvara maNDalI maulimaNDanamukuTakoTiniviSTaviziSTamANikyamAlAtala samucchaladanavaratasphuradruNa kiraNa puJja piJjarita caraNakamalaH zAlApativIraka kalitaH kRSNo dRSTAntaH, tathA pUjAkarmaNi dravya bhAvabhedabhinne sevakadvayamudAharaNaM, tathA vinayakarmaNi dvividha eva pAlakazAstrAbudAharaNaM, paJcaite dRSTAntAH kRtikarmaNi- sAmAnyato vandanake bhavanti jJAtavyAH || 128 || udAharaNAni caitAni saGkSepataH kathyante, tatra bhAvataH zotalako dAharaNaM yathAanitA bhAlatilake zrIpure pure | pratApazakAntadikcakaH, kSmApAlaH zItalo'jani // 1 // sarvajJazAsana kSIranIra sadgatistutaH / zuddhapakSadvayo rAjahaMsaH krIDati yaH sadA // 2 // tasyAbhRdbhaginI bhAgyasaubhAgyaikaniketanam / saddharmakarmanirmANaparA zRGgAramaJjarI // 3 // sAca vikramasiMhasya, rAjJI jAtA jagatpateH sallakSaNaM kramAtputracatuSTayamajIjanat // 4 // 2 vandana kadvAre 5 udAharaNAni / / 76 / / Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 77 // 2 vandana| kadvAre 5 | udAharaNadvAre bhAva zItalako | dRSTAMtA zItalazca mahIpAlazcAsvairAgyaraJjitaH / zrIdharmaghoSamUrINAmantike vratamagrahIt // 5 // taM ca vijJAtasiddhAntatasvaM gItArthazekharam / guravastadguNaistuSTAH, svapade'tha nyatrIvizan / / 6 / / anyedhunijaputrANAM, kalAkauzalazAlinAm / zRGgAramaJjarI rAjJI, rahasyevamavocata / / 7 // vatsA ! yaumAka evekaH, zlAghyo jagati mAtulaH / yena sAmrAjyamutsRjya, jagRhe vratamuttamam / / 8 / / yazca niHzeSazAstrAbdhipAradRzvA munIzvaraH / nissaGgaM viharannityaM, prabodhayati dehinaH / / 9 / / pacelimaM yathA'grAhi, saMsArasyAmunA phalam / tathA vatsAstadAdAtu, bhavatAmapi yujyate // 10 // yatA-koTizo viSayAH prAptAH, saMpadazca sahasrazaH / rAjyaM ca zatazo jIvanaM ca dharmaH kadAcana / / 11 / / itthaM mAturvacaH zrutvA, saMvinA janaka nijam / te'nujJApyAhatIM dIkSA, jagRhuH sthavirAntike / / 12 // saJjAtAste ca gItArthA. vanditu nijamAtulam / avantyAM ca gatAH sAyaM, tadbhAhyAyAmavasthitAH||13|| atha gantA purImadhye, zrAvakaH ko'pi tadgirA / zrIzItalamunIndrAya, tatsparUpaM nyavedayat / / 14 / / itazca-zubhenAdhyavasAyena, tena tena mahAtmanAm / teSAM nizi samutpannaM, caturNAmapi kevalam // 15 // tatazca kRtakRtyatvAdyAvatatraiva te sthitAH / prabhAte nAgamaMstAvadutkaH zrIzItalo'jani // 16 // yAmAdRvaM svayaM teSAmantike'sau gatastataH / anAdaraparastAMzca, vIkSya saMsthApya daNDakam ||17|| airyApathIM pratikramya, samAlocyaivamabhyadhAt / kuto'haM bhavato bande, te'pyUcuste yato matam 1 // 18 // aho duSTA amI zaikSA, nirlajjA ityavetya saH / krodhAdhmAto dadau teSAM, caturNAmapi vandanam // 19 // kapAyakaNDakArUDhaM, tamucuste tvayA purA / dravyato vandanaM dattamidAnIM dehi bhAvataH // 20 // Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vandana kadvAre 5 udAharaNa 78 kSunako haraNaM kimetadapi jAnanti, bhavanta iti so'bravIt / te'pi taM pratyavocanta, jAnImo nitarAmidam / / 21 / / AcAryaH kathamityAha, te'pyAhunitaH sa ca / bravIti kIdRzAt te ca, tru vantyapratipAtitaH // 22|| pApenAzAtitA ete, mayA kevalino hahA / itthaM nindanivRtto'sau, kaNDakasthAnatastataH // 23 // kramAneSu caturthAya. dadatastasya vandanam / kevalajJAnamutpannamapUrvakaraNAdinA // 24 // dravyato vandanaM pUrva, kaSAyopetacetasaH / janne pazcAcca tat tasya, zAntasvAntasya bhAvataH / / 25 / / idAnIM citikarmaNi tAdRzameva kSullakodAharaNamucyatetathAhi-gacche garIyasi kvApi, gunnsundrsuuribhiH| divaM yiyAsubhi ddhaiH, zubhalakSaNalakSitaH // 1 // svapade kSullakaH ko'pi, sthApitaH saGghasammataH / tamya ca tinaH sarve, kurvannyAjJAmaharnizam / / 2 ||(yugmm ) gItArtha sthavirAbhyaNe, nAnAgranthAn paThatyamau / anyadA mohanIyena, mohino munimaNDale // 3 // bhikSAkRte gate sAdhumekamAdAya satvaram / zarIracintAcyAjena, vrataM moktumanA bahiH // 4 // gatastirohite vRkSaH, sAdhAvuddhAvitastataH / ekasmin vanakhaNDe ca, phalapuSpAkuladrume / / 5 / / vizrAnto'sau zamIvRjhaM, nIrasaMbaddhapIThakam / pathikaiH pUjyamAnaM ca, vilokyeti vycintyt||6||cturbhiklaapkN acyate yadasau lokerbakulAdiSu satsvapi / cirantanaiH kRtasyAsya, tatpIThasya vimbhitam // 7 // tannIramaH zamIvRkSo, yAdRzastAdRzo'smyaham / gItArtheSu kulIneSu, satsvapyanyeSu sAdhuSu // 8 // yanniHzeSajanebhyo'haM, labhe pUjAmanekadhA / sarva gurvAsanAdInAM, tanmAhAtmyaM vimbhate // 9 // tatastAruNyamattena, mayedaM dhiga vidhisitam / vicintyeti nivRtto'sau, nijA vasatimAgataH // 10 // PHESHANAGdiost :-. . Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 79 // 2 banda kadvAre 5 udA haraNadvA kRSNoda haraNa bahirganAnAmasmAkamAkasmikamajAyana / zUlaM velA tato lanA, sAdhvAdInityuvAca saH // 11 // prazamAmRtamanno'sau, gItArthebhyo rahasyadaH / samyak sakalamAlocya, prAyazcittaM prapannavAn // 12 // dravyatazvinikarmAbhUta, purA rAgADhayacetasaH / prazAntasya punastasya, bhAvatastadajAyata // 13 // idAnIM kRtikarmaNi kRSNodAharaNaMyathA-surASTramaNDale zrImadvAramatyAmabhUnpuri . niHsImavikramAvAso, vAsudevo mahIpatiH // 1 // tasya zAlApatirbhaktI, vIrako nAma sevakaH / vAsudevamanAlokya, yo na bhuGkte kadAcana // 2 // pAsudevo na varSAsu, kurune rAjapATikAm / bahavo hi vipadyante, jIzastasyAM tadA kila // 3 // antarantaHpuraM kintu, kRSNaH krIDati saMtatam / aprAghuvan pravezaM ca, dvAHsthato dvAri vIrakaH // 4 // gomayAlepikA kRtvA, puSpairabhyarcya cAbajat / nityaM nAbhuGkta na zmazrunakhazuddhiM vyadhApayat // 5 // nivRttAsvatha varSAsu, vidhAtu rAjapATikAm ! nirgacchantaM nRpAH sarve, zrIkAntamupatasthire // 6 // mudite vIrake'thetya, praNate vetriNaM hariH / papraccha kimayaM jajJe, kRzo vicchAyavigrahaH // 7 // devapAdeSvadRSTeSu, nAkArSIbhojanAdikam / tenAyamIdRzo jAta, iti vetrI vyajibapat // 8 // tuSTaH prasAdAt kRSNo'tha, samabhASiSTa vIrakam / avAritapravezaM ca, taM sarvatrApyacIkarat // 9 // itazva-kRSNo'pi kila niHzeSAH, vivAhasamaye nijAH / praNantumAgatAH pAdAniti pRcchati putrikaaH||10|| svAminyaH kimu dAsyovA, vatsA! yUyaM bhaviSyatha ?tAzcaprAdurbhaviSyAmaH, svaaminystvtprsaadtH||11|| kRSNo'pyuvAca yadyevaM, vatsAnAM sammataM tadA / sanidhau neminAthasya gRhaNIta vratamuttamam // 12 // Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vana sAroddhAre // 8 // kadvAre udAha dvAre kRSNo dAhara - samastAstAstatastena. kRtaniSkramaNotsavAH / (granthAgraM 1000) pravrajyA pratyapadyanta, zrImannemijinAntike // 13 / / anyedhurekayA rAjyA, zizitA nijaputrikA / ahaM dAsI bhaviSyAmItyevaM vAcyastvayA pitA ||14|| tato vihilA , jananyA pepitA satI | pRSTA kRSNena putrI sA, dadau zikSitamuttaram // 15 // saMsAre mA bhramantvanyA, adhyasAviva me sutAH / zijhaye kathametA tata, kRSNa evaM vyacintayat // 16 // labdhopAyazca papraccha, vIrakaM sa rahasyadaH / are pUrva tvayA kizcit , karma nirmitamadbhutam ? // 17 // parato nijanAthamya, nanirmitihetave / amandAnandasandohaH, so'pyevamavadattataH // 18 // zarIracintA kurvANo, badarIzikharasthitam / saraTaM leSTunA''hatya, bhUmI pAtitavAnaham // 16 // cakrotkhAtaM bahannIraM, varSAsu zakaTAdhvanA / dhAritaM vAmapAdena pratizrotazca tadgatam // 20 // pAyanIghaTikAmadhye, praviSTo makSikAgaNaH / kurvan gumagumArAvaM, karAbhyAmasmi ruddhavAn // 21 // harinRpamahasrANAmaparedhuH sadasyadaH / abravIdvIrakasyAsya, zRNutAnvayakarmaNI // 22 // yena raktasphaTo nAgo, nivasana badarIvane / pAtito kSitizastreNa, kSatriyaH saiSa vemavAn // 23 // yena cakronkSatA gaGgA, vahantI kaluSodakam / dhAritA vAmapAdena, kSatriyaH saiSa vemavAn // 24 // yena ghoSavatI senA, vasantI kalazIpure / dhAritA vAmahastena, kSatriyaH saiSa vemavAn // 25 // niyAjakSatriyo'pyeSa, jAta uttarakarmaNA / tantuvAyastadetasya, dAsyAmi tanayA~ nijAm // 26 // tenAtha vIrako'bhANi, dadAmi tava putrikAm / so'pyanicchannayogyatvAd, bhRkuTyA vinivAritaH // 27 // Similsin a ............ Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 81 // vivAhya vIrakeNAsau, gRhe nItA pratiSThati / palyaGke svAmiputrIti, bhakti cAsyAH karotyamA ||28|| rAjJA'tha vIrakaH pRSTaH, karoti vacanaM tava / mama putrIti so'pyAha, svAminyA asmi kiGkaraH ||26|| azoka kA hi sarva svakarma tanmUrchina, pAtayiSyAmyahaM tatra || 3 || jJAtvA viSNorabhiprAyaM vIrako'pi gRhaM gataH / tAM niSThuramidaM prAhoniSTha pAyanikA kuru ||31|| sA ruSTA kolakAtmAnaM na jAnAsItyajalpata / tena rajjvA''hatA kRSNaM, rudatI sudatI yayau // 32 // pAdoM praNamya kRSNasya mA jagAda sagadgadam / tenAhamAhatA tAta, kolikena durAtmanA ||33|| avAdI kezava vatse !, tena tvaM bhaNitA mayA / svAminI bhava dAsatvaM tvaM punaryAcase nanu // 34 sAtha vyajijJapattAta!, nAsya gehe vasAmyaham / svAminyeva bhaviSyAmi, samprati tvatprasAdataH ||35|| atri samanujJApya tataH zrInemisannidhau / tAM pravaya prabandhena, grAhayAmAsa kezavaH ||36|| farmers art, starsmanyadA / zrInemo saparivAro, vandanAya yayau hariH ||37|| aSTAdaza sahasrANi yatInnAnAguNottarAn / sAnandaM vandate viSNurdvAdazAvartayandanaiH ||38|| parizrAntA nRpAstasthurvIrakastu tathaiva hi / yatastadanuvRtyaiva vandate viSNunA saha ||39|| redeftovers, zrInemiM pRSTavAn hariH / tribhiH SaSTizatairnAtha, nAhamevaM zramaM gataH // 40 // avocadbhagavAnevaM, kRSNa ! bhaktyA'nayA tvayA / samyaktvaM kSAyikaM prAptaM, tIrthakRtkarma caarjitm|| 41 // saptamapRthvIyogyaM yacvayA''yuH karma nirmitam / AnItaM tattRtIyAyAM candanaM dadatA tvayA ||42 || tadatra kRSNasya bhAvataH kRtikarma, vIrakasya tu tadanuvRtyA dravyata iti / 2 vandana kadvAre kRSNo dAharaNaM // 81 // Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vandana pravacanasAroddhAre kadvAre // 82 // sevakapAlakAvudAharaNe idAnIM sevakodAharaNaM, tathAhiekasya bhUmipAlasya, sevako dvau babhUvatuH / AsambhagrAmayoH sImAvivAdazca tayorabhRt / / 1 / / vivAdamapanetu ca, gacchadbhayAM nRpasanidhI / tAbhyo sammukhamAgacchana , munirmAgeM vyalokyata // 2 // sAdhudarzanataH siddhidhaM vetyeko'vadattayoH / bhaktyA pradakSiNIkRtya, praNipatya ca taM yayau // 3.! uddhATakaM dvitIyo'pi, tadIyaM vidadhattataH taM tathaiva namaskatya. tadevodIrya cAbajata ||4|| vivAde kathite tAbhyAM, madhyAyaH praNato yyau| mahIbhujA jayo datto'paramya tu parAjayaH / / 5 / / atra ca prathamasya bhAvataH pUjAkama, dvitIyasya ca drabyata iti / idAnIM vinayakarmaNi pAlakodAharaNaM, tathAhidvAravatyAmabhUtpuryA, vAsudevo mahIpatiH / tasya pAlakazAmbAdhA, babhuvurbahavaH sutAH / / 1 // anyedyugagate tatra, zrImannemijinezvare / vAsudevo jagAdetthaM, kumArAnikhilAnapi // 2 // yaH kalye vandate pUrva, svAminaH pAdapaGkajam / yadyAcate sa tattasmai, dadAmyakhilamapyaham // 3 // tatazca-svamandirasthitenaiva, zAmbena zayanIyataH / prAtarutthAya sadbhaktyA, nemiprabhuravandhata ||4|| duSTabuddhirabhavyazva, rAjyalobhena satvaram / pAlako'pyazvaratnena, gatvA prabhUnavandata // 5 // kRSNo'pi tatra gatvA'tha, prabhu natvA ca pRSTavAn / zAmpapAlakayoH kena, yUyamadya natAH purA ? // 6 // tataH prabhurapi prAha, kRSNa ! zAmvena bhAvataH / vayaM namaskRtAH pUrva, dravyataH pAlakena tu // 7 // kezavo'pi prasAdena, vAjiratnaM vitIrNavAn / sphuradguNakadambAya, zAmnAya vizadAtmane // 8 // atra ca pAlakasya dravyato vinayakarma zAmbasya tu bhAvata iti / janA sindisaniladkisaadish Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vandana pravacanasAroddhAre AzAtanAH // 3 // atha 'AsAyaga tenosa' ni dvAraM, tabAha--- purao pakgvAsanne gaMtAciNanisIyaNAgamaNe / AloyaNa paDi suNaNe putvAlabage ya Aloe // 129 // taha upadaMsa nimaMtraNa khaDA ayaNe tahA apaDisuNaNe / vattiya satya tuma tajAya nosumaNe // 130 // no sarasi kahaM chitA parisaM bhittA aNuTThiyAI kahe / saMthArapAyaghaNa 'nihocasamAsaNe yAvi // 13 // purao aggapae se pave pAsaMmi para Asanne / gamaNeNa tini ThANeNa tini tiNi ya nisIyaNae // 132 // viNayanbhaMsAigadasaNAu AsAyaNAo naya eyaa| sehassa piyAragame rAyaNiyapuvamAyamaNe // 13 // puvaM gamaNAgamaNAloe sehassa Agayassa to| rAo muttesu jAgarassa gurubhaNiya paDimuNaNA // 134 // 30 31 immatamannamrat Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ------ pravacanamArodvAre AzAtanA AlavaNAra arihaM puvaM sehassa AlavaMtassa / rAyaNiyAo esA nerasamAsAyaNA hoi // 15 // asaNAI yaM ladadhupuddhi sehe tao ya rAyaNie / Aloe caudasamI evaM upadasaNe navaraM // 16 // evaM nimaMtaNavi ya ladhurayaNAhigeNa taha sahi / asaNAra aghulAe gvahaMti yaha dalaMtassa // 13 // saMgahagAhA, jo na bahasahA nirUvimo viisu| taM bahAiyaNapae gvahati vibhaja joejA / / 138 // evaM bahAiyo vaha bahuyaMti ayAmasaNaMti / AIsahA DAyaM hoi pugI pattasAgataM // 13 // bannAijayaM usaha rasiyaM puNa dADimaMbagAiyaM / maNaITTatu maNapaNaM mannai maNasA maNAma taM // 140 // niI nehavagAha rukAvaM puNa nehavaniya jANa / evaM appaDisuNaNe navarimiNaM divasavisayaMmi // 14 // gvani yaha bhaNaMne svarakakasagumasareNa rAyaNiyaM / AsAyaNA u sehe tattha gae hoimA cANNA // 14 // - ta wwwSARAMORE RANHIMRAesushARMADARSAMMELANAMMARRIAL 22858 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sponsoreememmmm pravacanamArodvAre 2 vandana kadvAre aambaab saMho guruNA bhaNio tastha gao suNai dei ullAvaM / evaM kiMti ca bhaNaI na masthapaNaM tu vaMdAmi // 14 // evaM tumati bhaNaI ko'si tuma majjha coyaNAe u ?! evaM tajjAeNaM paDibhaNaNA''sAyaNA sehe // 144 // Ano ! kina gilANaM pavijaggasi paDi bhanAi kiM na tuma / rAyagae tha kahana kahaM ca evaM asumaNatte // 14 // evaM no sarasi tumaM eso atyo na hoi evaMti / evaM kahamacchidiya sayameva kaheumArabhai // 146 / / taha parisaM ciyabhidai taha kiMcI bhaNai jaha na sA milai / tAe aNahiyAe gurubhaNi savitthara bhaNai / / 147 // sejja saMthAraM vA guruNo saMghahiUNa pAehiM / svAmeDa na jo seho esA AsAyaNA tassa // 14 // gurusejjsNdhaargcitttthnnnisiynntuyhnne'h'vraa| guruuccasamAsaNaciTThaNAikaraNeNa do parimA // 14 // 'purao' ityAdigAthAtrayaM 129-130-131 etadgAthAvyAkhyAgAthAzca 'purao aggapaese' ityAdikAH, 'karaNeNa do carimA' ityantA aSTAdaza vyAkhyAyante, tatra guroH puratA agrataH kAraNamantareNa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ me m pravacana mAroddhAra oryantrbitanty // 6 // gantA-gamanaM karoti ziSyo vinayabhaGgAdihetutvAdAzAnanA mArgadarzanAdike tu kAraNe na doSaH 1, guroH pAzcAbhyAmapi gamane AzAtanA 2, pRSTato'zyAmanagamane AzAtanA nizviAsakSatazleSmapAtAdidopaprasaGgAta, tanazra yAnatA bhUbhAgena gandata AzAtanA na bhavati tAvatA gantavyamiti 3, evaM purataH pArzvataH pRSThatazca / sthAne-uddhavarUpa ziSyamyA''zAtanAtrayaM 3. purataH pArzvataH pRSTataca niSadane AzAtanAtrayaM 3, kAraNe tu nathAvidhe'trApi na doSaH, evaM natra 9. atra ca gantA AzAtaneti tulyAdhikaraNa na ghaTate tasmAllu AzAtanAH samatvathIMyamidaM padaM vidheyaM tato gantA AzAta nAvAna bhavatItyartha vamanyatrApi svabuddhayA padAmaraghaTanA vidheyA mUcAparanvAtmatrasyeni, 'AyamaNe ni AcAryeNa mahobhAra bhUmigatasyA''cAryAtprathamamevAcamanaM karvatrazAsanAvAna ziSyA bhavatIti 10 // 132-133 // 'Aloya'tti uccArAdibahirdezAdAgatavati gugai ziSyaH pUrvameva gamanA''gamanaviSayAmAlocanA karoti gurustu pazrAditi ziSya AzAtanAvAn bhavatIti 11, 'appaDisuNaNe ti ratnAdhikasya rAtrI vyAhasta:-kaH muptaH? ko jAgartIti tatra jAgradapi apratizrotA bhavatItyAzAtanAvAn ziSyo bhavatIti 12 // 134 // 'pubbAlavaNe yatti gurorAlapanIyasya kasyacidvineyena pUrvamevAlapane AzAtanAvAn bhavatIti 13 // 135 // 'Aloetti bhikSAmazanapAnakhAdimasyAdimarUpAmAnIya prathamameva kasyApi ziSyasya purata AlI // 86 // cati pazcAdguroriti ziSyasyAzAtanA 14, 'taha ubadasati tathA-tenaiva prakAreNA''zAtanetyarthaH aza: .50..... a ndhinaariouvi withcountimenacatumnidanas NRNAMAARENDINKAAMANARMANCHER Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 2 vandana| kadvAre |33 AzAvanAH nAdi 4 bhisAmAnIya prathama kasyacit zaikSamyopadarzayati pazcAd gugerini ziSyamyAzAtanA 15 // 136 // 'nimaMtaNani azanAdi 4 bhikSAmAnIya gurumanAmachaya pUrvameva zai samupanimantrayati pazcAtsUrimityAzAta gavAna ziSyo bhavatIni 16, 'vaha'ti azanAdi 4 bhIkSAmAnIya mUribhiH samaM pratigRhya mUrimanApRcchaya yasya yamya pratibhAti tasya tasya baddhaM khaddhaM-pracuraM pracuraM dadAtIti ziSye AzAtanA, khazabdena seddhAntikena pracumibhidhIyate // 137 // 'maMgahage'tyAdi' nanu maMgrahagAthAyAM baddhati pRthakpadaM nopAttaM tatkathamayamanupAtto dopo bhavaddhikhyiAyate ?. atrocyate, yadhapyatrA''hatya 'khaddha' zabdo dvAragAthAyAM noktaH tathApyagretane'STAdaze 'khaddhAyayaNa' lakSaNe doSe 'khadra' zabdo vidyate sa evAtra vibhajya saptadazadoSarUpatayA vyAkhyAta iti na maGgrahakArasya kazciddoSaH, vicitraracanAni sUtrANi bhavantIti, ata evA''ha vivaraNagAthAyAM sUtrakAra:"maMgahagAhAe jo na khaddhasaddo nirUvio vIsu / taM khaddhAyayaNapae khaddhati vibhajja joejjA // 1 // " 'vIsuti viSvag pRthagityarthaH, zeSa vyAkhyAtametra 17 // 138 // idAnImaSTAdazImAzAtanAmAha-'svaddhAiyaNa' ni 'khadAyadanaM pracurAdibhakSaNamityarthaH, etasyAzca yadAzAtanAvivaraNaM gAthAbhirvyAkhyAtaM taddazAzrutaskandhasUtrA'pekSayA draSTavyam , tathA ca tatraivaM sUtram vaDAigaNa' tti sehe asaNaM vA 4 rAyaNieNa saddhiM bhujamANe tattha sehe khaddhaM 2 DAyaM 2 osadaM 2 ramiyaM 2 maNunnaM 2 maNA 2 niddhaM 2 lukkhaM 2 AhArittA bhavai AsAyaNA sehassa' tti etatsUtrAnusAreNedaM dvAraM svayameva vivRNoti-'vaDAyayaNe tyAdi khaddhAdyadane ityatra pade khaddhazandena bahu 67 // Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vandanakadvAre / / 88 // AzAtanA bhaNyate 'ayaNatti' adanamazanamityarthaH, tataH khaddhaM-bahu Adiryasya tat khaddhAdi adana baDavaDDehi laMbaNehiM khAdanamityarthaH, AdizabdAt DAkAdiparigrahaH, ata evAha-'Aisa hA DAya hoi puNo pattasAgaMtaM' vRntAkacirbhaTikAcaNakAdayaH susaMskRtAH patrazAkAntA DAkazabdena bhaNyante, taM gRhItvA gRhItvA 'caNNAijayaM usaha' mityAdi zubhavarNagandhAdiyuktam-UsaDham-ucchitamityarthaH 'rasiyaM puNa dAzimambagAIyaM' rasitaM punardADimAmraphalAdikaM kenApi prakAreNAcinIkRtamAkRSyA''kRSya bhuGkte, 'maNaiDhaM tu maNunna' 'manasa iSTa-priyaM manojJa, tadapi tathaitra 'mannai maNasA maNAmaM taMti manyate manasA manAmamiti niruknivazAvyamabhavyaM vA yanmanyate tan khAdatItyarthaH / / 139-140 // 'niLa nehayagAdati snigdhaM snehena-ghRtAdinA avagADhaM mizritaM tadapi tathaiva bhuGkte / 'kvaM puNa nehavajiyaM jANa' ti rUkSaM punaH snehavarjinaM jAnIhi, tadapi tathaiva bhuGkte ityAzAtanA guru prati ziSyamyeti, anyatra punariyamevaM vyAkhyAtA-ziSyeNa mikSAmAnIyA''cAryAya yatkiJciddaratA svayaM snigdhamadhuramanojJAnazAkAdInAM varNagandharasasparzavatAM ca dravyANAmupabhoga iti 18 / idAnomekonaviMzatitamImAha-'evaM appaDisuNaNe'tti sUreH zabdaM kurvato'pratizravaNaM AzAtanA, nanviyaM 'appaDisuNaNe' ti dvAre pUrvavyAkhyAtaiva kimarthaM punarmaNyate ? ityatrAha - 'navaramiNaM vivasavisayaM' ti idamapratizravaNaM divase sAmAnyenoktaM, pAzcAtyaM tu vilasadandhakArAyAM rAtrau na ko'pi jAgrata suptaM cA mAM jJAsyatItyapratizravaNamiti dvayoranayorbhedaH 19 // 114 // / sunda dis Hos SS Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 89 // viMzatitamImAha-vahati bahu bhaNaMti' ityAdi, kharam-atyartha karkazena-paruSeNa bRhatA ca svareNa khadraM-bahu pracuramityarthaH ratnAdhikaM bhASamANe ziSye AzAtanA 20, 'tattha gae hohamA ca'nna'- 2 vandanakatti ziSyo gvAdhikena vyAhato yatrAste tatrastha evollApaM dadAti, na punaH samIpamAgatyottaraM dadAtIti, iyaM cAnyA''zAtanA ziSyasya / / 142 // ___ ata evAha-'seho guruNA bhaNi o tattha gao suNai dei ullA' iti vyAkhyAtArtham 21, evaM AzAtanAH 'kiMti ca bhaNai'tti ziSyaH mUriNA vyAhRtaH kimityevaM vaktA, kiM bhaNasItyarthaH, evamAzAtanA ziSyasya, mamtakena bande iti ceha vaktavyamiti 22 // 143 // evaM 'tumaMti bhaNaitti ziSyo ratnAdhikaM tvamiti ekavacanAntena vaktA bhavati, 'ko'si tuma majjha coyaNAe utti kastvaM mama preraNAyAmityAdIni ziSyasyAzAtanA, ziSyaiH zrIbhagavantaH zrIpUjyA yayamityAdibhireva vacanaigu kho bhASaNIyA iti 23, evaM 'tajAeNaM paDibhaNaNA''sAhaNA sehe'tti ziSyo ranAdhikaM tajjAtena-taireva gurUktavacanaH pratibhaNitA bhavati, ko'rthaH 1-sUriNA ziSya ukto-'ajjo kina gilANa'nti glAnasya kimiti kizcina karoSi ?, sa brate-tvaM kimiti na karopi, tathA sUrivadati-tvamAlasyavAn, sa vadati-bhavAnevAlasyavAnityAdisvarUpeNa tajjAtena guru prati bhaNite bhavatyAzAtanA ziSyasyeti 24 / / 144 // 'no sumaNa'tti ityasya vyAkhyA-'rAyaNie ya kahate kahaM ca evaM asumaNa'tti evaM dharmagurau kathA kathayati asumanastve sati ziSyasyA''zAtanA, aho evamidaM zobhanaM kathitaM pUjyairapIti sumanA / Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre nopahayatItyarthaH 25 // 14 // evaM no sarasi tuma so astho meM hAI evaM ti evaM-anenaiva prakAreNAnyA''zAtanA bhavati guroH kAM kathayato na bhavantaH smaranti eSo'rtha evaM na bhavatIti yadA ziSyo mApate 26, idAnIM 'kaha chittati tatrAha-evaM kahamacchidiya sayameva kaheumAramaI' iti gurau dharmakathA kathayati ahaM bhavatAM kA kathayidhyAmIti gurukathAchedena ziSyasyA''zAsanA 27 // 146 / / parisaM bhitta' tti idAnIM, tatrAha-'taha parisaM ciya bhidai taha kiMci bhaNai jaha na sA milA' iti, gugai kathA kathayati zRNavatyA ca pramuditAyAM parpadi ziSyo vadati-iyaM bhikSAvelA bhojanavelA mUtrapauruSIvelA vetyAdi, evaM parSadbhedena AzAtanA tasya 28, 'idAnI aNuTTiyAe kahe'tti tatrA''ha-'tAe aNuTTiyAe gurumaNiyaM savitthara bhaNaI' iti murubhirdharmakathAyAM kRtAyAmanutthitAyAmeva tasyAM parSadi svamya pATavAdijJApanAya gurumaNitamevArtha carvayitvA punaH punaH savistaraM kathayataH ziSyasyA''zAnanA 29 // 147 // saMthArapAyaghaDaNe' tti idAnIM tabA''ha-'sejjaM saMthAraM veti guroH zayyA saMstArAdikaM vA pAdairghaTTayitvA'nanujJApya karairvA spRSTvA na yaH kSamayati tasyA''zAtanA, tathA cAgamaH-"saMghaTTayittA pAeNaM, tahA uvahiNAmavi / khameha avarAha me, vaijja na puNattiya // 1 // " iti [pAdAbhyAM saMpaTTayopadhimapi kSamaya, mamAparAdhaM tathA vadet na punariti // 1 // ] tatra zayyA-sarvAGgINA saMstArakastu sArghahastadvayapramANa iti 30 // 14 // FAE31 ENDRA S E CORAVADKETROMISESAMAYANTRANSWARARI HAMARIES PAHARIHARICHAR RSONSTARISHORTHEASTIANE HERI Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HiESAMEERS taneKheRWARDHAalalliaNADHERANGILAIKSAMAKALIKARAN sirdasti PAHALWARAN Here NSTITTERESSSSSRHITTERRIRAMPREPAREERagas u prvcnsaaroddhaare| | 2 vandana kadvAre 32 doSA vidadhata AzAtanA atha ciTThati' tabAha-'gurusejasaMthAraMgaciTThaNa nisIyaNa tuyaTTaNe'ha'vaga' iti gurUNAM zayyAyAM saMmtArake cA'vasthAne niSadane tvaravartane vA kriyamANe'thA'parA ziSyasyA''zAtanA 31, 'uccasamAsaNe yAvi' ti tatrAha---'guruuccasamAsaNaciTaNAikaraNeNa do carimA' iti, tatra guroH purata ucce Asane upavezanAdi kurvata AzAtanA 32, evaM guroH purataH same Asane upavezanAdi vidadhata AzAtanA 33, anena gAthottarArdhena caramA''zAtanAdvayaM gRhItamiti trayastriMzadAzAtanAH ||149 // sAmprataM 'dosA battIsa' ti dvAraM tatrAha aNADhiyaM ca thahaM ca, paviddhaM paripiDiyaM / Tolagai aMkusaM ceva, tahA kacchavariMgiyaM // 10 // macchubvattaM maNasA pauhu~ taha ya veiyAbaI / bhayasA ceva bhayaMta mitto gArava kAraNA // 15 // teNiyaM pakSiNIyaM ca, ruI tajjiyameva ya / saDa ca hiliyaM ceva, tahA vipaliu~ciyaM // 15 // diemadiDaM ca tahA, siMgaM ca kara moyaNaM / AliGamaNAliDaM, 'aNaM uttaracUliyaM // 153 // Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAroddhAre mUyaM ca DhaDuraM ceva, cuDulIyaM ca apacchimaM / 2vandaH battIsadosaparisuI, kiikamma paJjae // 15 // 'anAhiyaM cetyAdi gAthApaJcakavyAkhyA-anAdRtaM stabdhaM praviddhaM paripiNDitaM Tolagatti aMkuzaM caiva |326 tathA kacchapariGgitamiti prathamagAthAyAM sapta doSAH 7 // 150 / / matsyodvRttaM manasA praduSTaM tathA ca vedikAbaddhaM 'bhayasA ceva'tti bhayenaiva 'bhayaMta ti bhajamAno vandanakamapi bhajana maitrI gauravaM kAraNaM cAzritya vandanakamiti dvitIyagAthAyAmaSTau doSAH 15 // 151|| stanyena-cauryeNa kRtaM vandanamapi stanyaM pratyanIkabandanaM ruSTaM vandanaM tarjayan vandata iti tajitava ndanaM zaThabandanaM cazabdaH samuccaye hIlitavandanaM tathA ciparikuzcitamiti tRtIyagAthAyAM sapta doSAH 22 // 152|| ___ tathA dRSTAdRSTaM tathA zRGga caH samuccaye kara(ro)mocanaM AzliSTA'nAzliSTaM nyUna uttaracUlikamiti caturthagAthAyAM sapta doSAH 29 // 153 // mUkaM caH samuccaye DhaGkaraM caiva tathaiva cUDalikaM ca pUrvavat apacchima' ti abhadramukho bhadramukha itivadapazcimaM pazcimaM paryantavati iti paJcamagAthArdhe trayo doSAH 32 // 15 // evaM dvAtriMzaddopaparizuddhaM kRtikarma prayuJjIta sAdhuriti doSanAmotkIrtanagAthApacakArthaH // ... idAnI tAneva yathAkramaM vyAcaSTe-- .. lAlasA Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra 2 vandanakadvAre 32 doSAH AparakaraNaM AhA nacirIyaM aNAdiyaM hoi / dabve bhAve thaDo caubhaMgo davyao bhaio // 15 // pabdhihamaNuvadhAraM jaM apito Nijatio hoi / jattha va tattha va unmai kiyakiccIvakravaraM ceva // 16 // saMpiDie va vaMdai paripiDiyavayaNakaraNao,vAdi / Tolovva upphiDato ossAhasakaNe kuNai // 157 // uvagaraNe hatthaM mi va ghetta niveseha aMkusaM piMti / ThiuciTTariMgaNaM jaM taM kacchavariMgiyaM jANa // 158 // uThina nivesiMto uvyattai macchaucca jlmjo| vaMdiukAmo vAnna jhaso va pariyattae turiyaM // 15 // appaparapatieNaM magappaoso ya veDyApaNagaM / / saMpuNa jANUvari 1jANuhiDAorajANuSAhiM 3 vaa||160|| kugAi kare jANuvA egayaraM ThavA karajuyalamajjhe 4 / ukachaMge karaha kare 5 bhayaM tu nijjUhaNAIyaM // 161 // bhayaha va bhayissaiti ya ibha caMdaha pahorayaM nivesNto|... emeva ya mittIe gArapa sikkhAviNIo'haM // 162 / / 2- "SEPARELI MISS Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre !! 94 // NRELEMANC nANAiligaM mottu kAraNamihaloyasAhayaM hoi / pUyAgAravaheU nANaggahaNe vi emeva // 16 // hAI parassa dihiM vaMdaMte teNiyaM havai eyaM / taNoviva appANaM gRhaha obhAvaNA mA me // 16 // AhArassa u kAle nIhArassAvi hoi paDiNIyaM / roseNa dhamadhamato jaM caMdA sTumeyaM tu // 15 // navi kuppasi na pasIyasi kahasiyo ceva najjiyaM eyaM / sosaMgulimAIhi ya tajjei guru paNivayaMto // 16 // cIsaMbhaTThANamiNaM sambhAvajaDhe saha bhavai eyaM / kavaDaMti kaiyavaMti ya saDhayAvi yahuti egaTThA // 17 // gaNivAyagajiTTajatti holikiMtume pnnmiuunn| daravaMdiyaMmivi kahaM karei palijaMciyaM eyaM // 16 // aMtario tamase vA na baMdaI vaMdai udiisNto| eyaM dimadilu siMgaM puNa muddhapAsehiM // 19 // karamiva mannai dito vaMdaNayaM ArahaMtiyakarotti / loiyakarAu mukkA na muccimo vaMdaNakarassa // 17 // H Hinition Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana cAdvAre 1194 11 AlimaNAliDaM rayaharaNasirehiM hoi cbhNgo| vayaNakharehiM UNaM jahannakAlevi sesehi // 172 // dAUNa caMdaNaM matthapaNa vaMdAmi cUliyA esA / mUyanca saharahio jaM baMdaha sUyagaM taM tu // 172 // harasareNa jo puNa suttaM ghoser3a DhaDaraM tamiha / baliM va gipiNaM raharaNaM hor3a cuDaliM tu // 173 // pakimaNe sajjhAe kAussagge'varAha - pAhuNae / AloyaNasaMvaraNe uttamaTThe ya caMdaNayaM // 174 // 'AyarakaraNa' miti Adara:- sambhramastatkaraNamAhataM AryatvAdAdA tadviparItaM tadrahitamanAdRtaM bhavati 1, jAtyAdimadastacdhena kriyamANaM vandanakamapi stabdhaM, stabdhazva dravyato bhAvatazca bhavati, tatra caturbhaGgakA, yathA - dravyataH stabdho na bhAvataH bhAvataH stabdho na dravyataH aparo dravyato'pi bhAvato'pi ca caturtho na dravyato na bhAvataH, tatra dravyato vAtAdiparigRhItaM kasyApi zarIraM na namati bhAvatastu race earera bhaGgaH, dvitIye tu bhAvaH - cittAdhyavasAyalakSaNaH stabdhaH zarIraM tvastavdhamiti, tRtIye tu dvayamapi stabdhaM caturthe tu dvayamapi na stabdhaM, ayaM ca zuddho bhaGgaH, zezabhaGgakeSvapi bhAvataH stabdho'zuddha eva, dravyatastu bhajanIyaH - zuddho'zuddhazca tatra udarapRSThazUnyathAdivAdhito'vanAmaM katumazaktaH kAraNataH 2. vanda kadvAre 32 doSa || 15 | Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 vandanaH pravacanasAroddhAre kadvAre 32 doSAH mtabdho'pi zuddho, niSkAraNastvazuddhaH, ata evAha--'dacao bhaio' ti dravyato bhAjyo-bhajanIyo, na duSTa eva, bhAvatastu stabdho duSTa eveti nAtparyam 2 // 15 // tRtIyadoSamAha-'paviDamaNuvayAraM' ti praviddhaM nAma yadupacArarahitaM, etadeva byAcaSTe-yadvandanakaM gurubhyo'rpayana--dadan aniyantrito bhavati, anavasthita ityarthaH, anavasthitatvena ca yatra vA tatra vA sthAne prathamapravezAdilakSaNe'mamAptamapi bandanakamunDiAmA nazyani, ka ina yA kilmIsyAha-'kiyakiucovakvaraM ceva ti, etadaktaM bhavati-kenacid bhATakinA kutazcinagarAnagarAntare'vaskara-bhANDa panItaM, avaskarambAminA ca ma bhATakI bhaNita:-pratikSasva kizcitkAlaM, yAvadasyAvaskarasyAvatAraNAya sthAna kizcidanveSayAmi kutrApati, sa prAha-mayA'sminneva nagare samAnetanyamidamityevoktaM, ataH kRtakRtyasvAnnAtaH pratIkSe'haminyuktvA'sthAne eva tadbhANDamujjhitvA gacchati, evaM sAdhurapyasthAne eva vandanaka parityajya nazyatItyetAvatA'tAzenazena dRSTAnta iti gAthArthaH 3 / / 156 / / caturtha doSamAha-'saMpiDie ' ti yatra sampiNDitAn ekatra militAnAcAryAdInekavandanakenaiva vandane na pRthaka pRthak tatparipiNDitaM vandanakamucyate, athavA vacanAni-sUtrocAraNarUpANi karaNAni-karacaraNAdIni mampiNDitAni-avyavacchinnAni vacanakaraNAni yasya sa tathA, Urvopari hastau paristhApya maMpiNDinakaracaraNo'vyaktasUtroccAraNapurassaraM yadvandate tatparipiNDitamiti bhAvaH 4, pazamaM doSamAha* 'Tolodha' tti avaSvaSkaNaM pazcAdgamanamabhiSvakaNaM-abhimukhagamanaM te avaSvaSkaNAbhivaSkaNe. TolobatiDDayadutplavamAnaH karoti yatra taTTolagativandanakamityarthaH 5 // 157 // . // 16 // KAR Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ::. pravacanamAroddhAre 2 banda kadvAre 32 doSa SaSThaM doSamAha-'uvagaraNe ti yatrAGkuzena gajamiva ziSyaH mUrimUrdhasthitaM zayitaM prayojanAntaravyagraM bopagaraNe-bolapaTTakakalpAdau haste vA'vajJayA samAkRSya vandanakadAnArthamAsane upavezayati tadakuzavandanakapucyate, na hi zrIpUjyAH kadAcanApyupakaraNAdyAkarSaNamahantyavinayatvAta, kintu praNAmaM kRtvA kRtAJjalipuTe vinayapUrvakamidamabhidhIyate-upavizantu bhagavanto yena bandanakaM prayacchAmItyato doSaduSTamidamiti, Avazyakattau tu rajoharaNamaGkuzavat karadvayena gRhItvA yadvandyate tadaM kuzamiti vyAkhyAtaM, anye tu anuzAkrAntasya hastina iva ziro'vanamanonamane kurvANasya yadvandanaM tadaGkuzamityAhuH, etacca dvayamapi sUtrAnuyAyi na jamati, samaya purAvA mAnantima saptamaM doSamAha-'ThiuviharI' ti sthitasyordhvasthAnena 'titosannayarA' ityAdisUtramuccArayataH upaviSTasya-AsInasya 'aho kAyaM kAya' ityAdi sUtraM bhaNataH kanachapasyeva-jalacarajIvavizeSasyeva riGgaNaM-agrato'bhimukhaM pazcAdabhimukhaM ca yat kizciccalana taraca yatra karoti zidhyastatkanchapariGgitaM jAnIhi 7 // 15 // aSTamaM doSamAha-'uditanivesiMto' tti uttiSThannivizamAno vA jalamadhye matsya iva udvartate-uddhellati yatra tanmatsyodvRttaM athavA ekamAcAryAdikaM vanditvA tatsamIpa evAparaM vandanAha kaJcana banditumicchaMstatsamIpaM jigamighurupaviSTa eva jhaSa iva-matsya iva tvaritamaGga parAvRtya yadgacchati tanmatsyodvRttaM, itthaM ca yadaGgaparAvartanaM tajjhapAvartamityabhidhIyate 8 // 159 // navamamAha-'appaparapacaeNaM' ti manasaH pradveSo'nekanimito bhavati, saca sarvo'pyAtmapratyayena parapratyayena vA syAt , tatrA''tmapratyayena yadA ziSya eva guruNA kinnitparuSamabhihito bhavatIti, SOPAN Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre / / 18 / / parapratyayena tu yadA tasyaiva ziSyasya sambandhinaH suhRdAdeH sammukhaM sUriNA kimapyapriyamuktaM bhavatItyevaMprakArairaparairapi svaparapratyayaiH kAraNAntarairmanaH pradveSo bhavati yatra tanmanaH pradviSTamucyate, 'appaparapattieNaM' ti yadA parAprItikena ca manaHpraduSTaM bhavati, bhAvanA pUrvavat 9 / dazamaM doSamAha - 'veiyApaNagaMti' jAnunorupari hastau nivezya adho vA pArzvayorvA utsaGge vA eka vA jAnu dakSiNaM vA vA vA karadvayAntaH kRtvA yatra vandanakaM vidhatte tadvedikApaJcakadoSaduSTavandanakamiti 10 // 160 // ekAdazaM doSamAha-- bhayaMti nijjUhaNAIyaM'ti- niryUhanaM gacchAniSkAzanaM tadAdikaM yadbhayaM tena yadvandate tadbhayavandanakamAkhyAyate iti yathAsambhavaM sAdhyAhArA sarvatra vyAkhyA kartavyA, sUcAmAtrAt sUtrasyeti 11 // 161 // dvAdazaM doSamAha-- 'bhaya va bhaissai vatti' martavyaM bho AcArya bhavantaM vandamAnA vayaM tiSThAma ityevaM nihorakaM nivezayan bandate, kimarthaM ?- bhajate cA mAM bhajanaM vA me kariSyatItihetoH, kimuktaM bhavati ?- eSa tAvadbhajate - anuvartate mAM sevAyAM patito vartate mametyarthaH, agre ca mama bhajanaM kariSyatyasau, vAmapi vandanakasatkaM nihorakaM nivezayAmItyabhiprAyeNa vA yatra vandate tadbhajamAnavandanakamabhidhIyate iti 12 / trayodazaM doSamAha - 'evameveti mittIe 'ti evameveti ko'rthaH 1-yathA nihorakadoSAdiduSTaM vandate tathA maitryA'pi - maitrImAzritya kazcidvandate, AcAryeNa saha maitrI-prItimicchan bandata ityarthaH, tadidaM maitrIcandanakamucyate 13 / caturdazaM doSamAha--' gArava sikkhAviNIo'haM' ti 'gAravA'ti 2 va kadvAre 32 do // 18 Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 2 vanda kadvAre 32 do gauravanimiyandanAniti, tadimAha - 'sikvAviNIo'haM' ti zikSA-vandanakapradAnAdisAmAcArIviSayA tasyAM vinIta:-kuzalo'hamityavagacchaMtvamI sarve'pi sAdhava ityabhiprAyavAn yathAvadAvartAdhArAdhayan yatra vandane tadgauravavandanakamityarthaH 14 // 162|| idAnI paJcadazaM doSamAha-kAraNalakSaNadoSamabhidhinsuH kAraNasyaiva tAvalakSaNamAha-'nANAitirya' ti jJAnadarzanacAritratrayaM muktvA yatkimapyanyadihalokasAdhakaM vastrakambalAdi vandanakadAnAtsAdhurabhilapati tatkAraNaM bhavatIti pratipattavyaM tasmAdvandanakaM kAraNavandanakamiti / nanu jJAnAdigrahaNArtha yadA vandate tadA kimekAntenaiva kAraNaM na bhavatItyAha-'pUyetyAdi, yadi pUjAzayena gauravAzayena vA jJAnAdigrahaNe'pi vandate tadA tadapi kAraNavandanakaM bhavatIti, atra ca 'nANaggahaNe'vi' ti upalakSaNatvAdarzanacAritragrahaNe'pIti 15 // 163 // SoDazaM doSamAha-'hAuM parasse' ti parasya-Atmavyatiriktasya sAdhuzrAvakAdedRSTiM hitvApaJcayitvA vandamAne sati ziSye stainyavandanakaM bhavati, etadevottarArthana spaSTataraM vyAcaSTe-stena iva-taskara ivAnyasAdhvAdhantardhAnenAtmAnaM gRhayati-sthagayati, kasmAdityAha-'obhAvaNA mA meM tti nanvasAvaSyatividvAna kimanyeSAM vandanakaM prayacchantItyevaMrUpA'pabhrAjanA mama mA bhUdityarthaH 16 // 14 // saptadazaM doSamAha-'AhArassa u' ityAdi, AhArasya nIhArasya vA-uccArAdeH kAle vandamAnasya bhavati pratyanIkavandanakamiti 17 / aSTAdazaM doSamAha-roseNa' ti roSeNa kenApi svavikampajanitena 'dhamadharmito'tti jAjvalyamAno yad vandate tad ruSTavandanakamiti // 18 // 165 / / .... Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra 2 vanda kadvAre 32 dona ekonaviMzaM doSamAha--'navi kuppasI' ti kASThaghaTitazivadevatAvizeSa ivAbandhamAno na kupyasi, tathA vandhamAno'pyavizeSajJatayA na prasIdamItyevaM tarjayana-nirbharsayan yad vandate tattajitamucyate, yadivA 'lokamadhye bandanakaM mAM dApayana tvaM tiSThasi sUre ! paraM jJAsyate tavaikAkina' ityabhiprAyavAna yadA zINAgulyA vA pradezinIlakSaNayA AdizabdAd bhra prabhRtibhiguru praNipatan-vandamAnamtarjayati tadA tarjitaM bhavatIti 19 // 166 // viMzatitamaM doSamAha-vIsaMbhaTThANa miti vizrambhaH-vizvAsastasya sthAnamidaM vandanaka, etasmina yathAbaddIyamAne zrAvakAdayo vizvasantItyabhiprAyeNaiva 'sambhAvajaDDe'tti sadbhAvarahite antarvAsanAzUnye candamAne sati ziSye zaThametadvandanakaM bhavatIti zaThazabdameva paryAyazabdAcaSTe kapaTamiti kaitavamiti ca zaThatA'pi ceti bhavantyekArthAH 20 // 167 // ekaviMzatitamaM doSamAha -'gaNivAyaga'tti gaNin ! bAcaka ? jyeSThArya ! kiM tvayA vanditenetyAdi sotprAsa hIlayitvA yatra bandate tad hIlitavandanakamucyate 21 / dvAviMzaM doSamAha-daravaMdiyoMmiti Ipad candite'pi dezAdikA vikathA yatra karoti tadviparikuzcitamiti 22 // 16 // goviMzaM doSamAha--'aMtariu' ti bahuSu vandamAneSu sAdhvAdinA kenacidantaritastamasi vA sAndhakAre pradeze vyavasthito maunaM vidhAya upavizya vA Aste na tu vandate dRzyamANastu vandate, etad dRSTAdRSTaM vandanakamabhidhIyate 23 / caturvizaM doSamAha-'siMgaM puNa muddhapAsahiMti murdhazabdeneha lalATamucyate tasya pAcauM-vAmadakSiNabhAgo tAbhyAM yaddadAti bandanaM tat zRGgamucyate, idamuktaM bhavati 222810740A M ERARINEERROR : RA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 101 // 'aho kArya kAya' ityAvartAni kurvan karAbhyAM na lalATasya madhyadezaM spRzati, kintu lalATasya vAmapArzva dakSiNapA yA spRzatIti, kvacit 'sigaM puNa kubhavAsehiM ti pATho dRzyate, tatrApi kumbhazabdena More bhaNyata iti zeSaM pUrvavaditi 24 // 169 // idAnIM paJcaviMzaM gAthAyAH pUrvArdhana karanAmakaM doSaM uttarArdhena tu mocanalakSaNaM SaDvirza doSamAha - 'karamitre' ti karamiva - rAjadeyabhAgamiva manyate dadadvandanakaM ArhataH karavandanaka miti 25 / gRhItavratA vayaM laukika karAnmuktAstAvat na mukhyAmahe tu candanakakarasyArhatasyeti mocanavandanakamiti 26 / / 170 // saptaviMzaM doSamAha- 'AlihamaNAlikami' ti AzliSTamanAzliSTaM ceti padadvayamAzritya rajoharaNazirasorviSaye caturbhaGgikA bhavati sA ca 'aho kArya kAya' ityAdyAvartakAle sambhavati, yathA rajoharaNaM karAbhyAmAzliSyati zirazcetyekaH 1 rajoharaNaM zliSyati na zira iti dvitIyaH 2 ziraH zliSyati na rajoharaNamiti tRtIyaH 3, na rajoharaNaM na zirazva zliSyatIti caturtho bhaGga 4 iti, atrA''dyo bhaGgaH zuddhaH, zeSamaGgatraye AzliSTanAliSTadoSaduSTaM prakRtavandanakramavataratIti 27 / aSTAviMzaM doSamAha-'vayaNakrehiM' ti vacanaM vAkyaM kriyAntAkSarasamUhAtmakaM tena akSarairvA ekadvayAdibhirhInaM nyUnamucyate, yadivA 'jannakAle va sesehiM ti yadi punaH kacidatyutsukaH pramAditayA jaghanyenaiva - svalpenaiva kAlena candanakaM samApayati tadA AstAM vacanAkSaraiH zeSairapyavanAmAdibhirAvazyakenyU naM bhavatItyarthaH 28 // 171 // 2 vanda kadvAre 32 doSa // 101 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre / / 102 / / ekonatriMzaM doSamAha - 'dAUNaM' ti dattvA vandana pazcAnmahatAzabdena 'mastakenAhaM vande' iti yatra vadati taduttaracUDamiti 26 / triMzattamaM doSamAha 'anya'tti AlApakAnanuccArayan yad vandate tanmUkamiti 30 // 172 // ekatriMzaM doSamAha - 'DhaDDuraM' ti DhaDUreNa mahatA zabdenoccArayanAlApakAn yadvandate DaDDUraM tadiheti 31 | dvAtriMzaM doSamAha - 'cuiliyaJcati ulkAmitra - alatamitra paryante rajoharaNaM gRhItvA bhramayan yatra vandate taccuDalikamiti dvAtriMzaddopAH 32 // 173 // tathA pratyahaM niyatAnyaniyatAni ca vandanakAni bhavanti, ata ubhayasthAna nidarzanAyAha- 'paDi kamaNe' ci. pratIpaM pratikramaNaM, aparAdhasthAnemyo guNasthAneSu nivartanamityarthaH tasmin sAmAnyato candanakaM bhavati 1, tathA svAdhyAye vAcanAdilakSaNe 2 tathA kAyotsargo yaH kila vikRtiparibhogAya AcAglAdivisarjanArthaM kriyate 3 tathA'parAdhe - guruvinayollaGghanarUpe yato vandanakaM dattvA taM kSamayati 4, tathA prAghUrNa samAgate sati candanakaM bhavati, ayamartho - jyeSThasya prAghUrNakasya samAgatasya laghavo vandanakaM dadati, laghunApi prAcUrNakena samAgatena vandanakaM jyeSThasya dAtavyaM, atra cAyaM vidhiH saMbhosaimohAya dubihA havaMti pAhuNayA / saMbhoe Ayariya ApucchittA udeti // 1 // ire puNa AyariyaM vaMditA maMdisAvi taha ya / pacchA baMdeha jaI gayamoho ahava baMdAve ||2|| iti / sarvabhogikA anyasAMbhogikAzca dvividhA bhavanti prAghUrNakAH / sAMbhogikeSu AcAryamApRcchayaiva vandate // 1 // itare punarAcArya vanditvA saMdizya tathA ca pazcAd vandate yatIn gatamohaH athavA bandayet ||2||] 5 2 vandana kadvAre 32. doSAH // 102 // Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAgedvAre tathA''locanAyAM--- aparAdhe mati vihAragamane ca dIyamAnAyAM bandanaka bhavati, bandanakaM dattvA gurUzAmAlocanA dIyate ityarthaH 6, tathA bahubhirAkAre gRhItasyekAzanAdipratyAkhyAnasya bhojanAnantaramAkAra- 3 pratimakSepaNasvarUpaM maMbara azyA kRtAmarakAraparinAdiprayAgAnamyApi punarajIrNAdikAraNato'bhaktArtha kramaNadvAra gRhanaH gaMvara tasminnapi bandanakaM davA yana kriyate iti 7, tathA uttamA-anazanasaMllekhanAyAM vandanakaM bhavatIni evaM niyatAniyatasthAnAni vandanAni sAmAnyena darzinAni // 17 // iti vandanakadvAraM 'paDikkamaNaM' ti tRtIyadvAramadhunA-- natra 'pratikramaNa'miti pratItyayamupasargaH pratIpe prAtikUlye ca vartate 'krama pAdavikSepe' ityasya bhAve laghuTpratyayAntamya pratIpaM pratikUla vA kramaNaM pratikramaNaM, tato'yamarthaH--zubhayogebhyo'zubhayogAntaraM kAntamya zubheSveva yogeSu kramaNAtpratIpaM krmnn| yadAha-"svasthAnAdyatparaM sthAnaM, pramAdasya vazAgataH / tatraiva kamaNaM bhUyaH, pratikramaNamucyate // 2 // " prAnakulaM vA gamanaM pratikramaNaM, yadAhuH-"jhAyopazamikAdbhAbAdodayikavazaM gataH / tatrApi ca sa evArthaH, pratikUlagamAna smRtaH // 1 // " cIpsArthe vA pratizabdaH prati prati kramaNa pratikramaNe, uktaM ca-"prati prati pravartanaM vA zubheSu yogeSu mokSAphaladeSu / niHzanyasya yateyattadvA jJeyaM pratikramaNam // 1 // " ___ taccAtItAnAgatavartamAnakAlatrayaviSayaM, nanu atItakAlaviSayameva pratikramaNaM yukta, yata uktam - // 103 "aIyaM paDikamAmi paDupannaM saMvaremi aNAgayaM paJcakkhAmI" ti [atItaM pratikrAmyAmi pratyutpanna saMghRNomi Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 3 prati kramaNadvAra // 104 // anAgataM pratyAkhyAmi nankathaM trikAlaviSayanA pratipAdyate , tatrocyate, atra pratikramaNazabdo'zubhayoganivRttimAtrArthaH, yaduktam- "mischanaeDikkamaNaM taheca asmaMjame ya paDikkamaNaM / kasAyANa paDikamaNaM jogANa ya adhamatthANaM / [mithyAtvapratikramaNaM tathaivAsaMyamamya pratikramaNaM kapAyANAM pratikramaNe yogAnAM cAprazastAnAm ||1|| tanazca nindAdvAreNAzubhayoganivRnirUpamatItaviSayaM pratikramaNaM pratyutpannaviSayamapi saMvaradvAreNAzubhayogAnAmanAgatamapi pranyAkhyAnadvAreNeti na kazciddoSaH, taca devasikAdibhedAtpaJcavidhaM bhavati, divasa sthAnte devasika ganne gatrika pakSamyAnte yAmika caNAM mAsAnAmante cAturmAsika saMvatsarasyAnte sAMvatsarika, vyutpanimtu divase bhavamitIkaNi devasikamityAdi, tanpunarapi dvidhA dhruvamadhruvaM ca, tatra dhruvaM bharatarAvateSu prathamacagmatIrthakaratIrtheSu aparAdho bhavatu mA vA ubhayakAlaM pratikramaNaM, adhruvaM punarmadhyamatIrthakaratIrtheSu mahAvideheSu ca, neSAM hi kAraNajAta eva samutpanne pratikramaNaM, nAnyathA, yadAhuH-'sapaDikamaNo dhammo, parimamma ya pacchimassa ya jiNamsa / majjhimagANa jiNANaM kAraNajAe paDikkamaNaM // 3 // [sapratikramaNo dharmaH pUrvasya ca pazcimasya ca jinasya / madhyagAnAM jinAnAM kAraNajAte pratikramaNaM // 1 // ] pratikramaNavidhizcAyaM-"pazcavihAyAravisuddhiheumiha sAhu / sAvago vA'vi / panikamaNaM saha guruNA guruvirahe kuNai ekodhi // 1 // ". [pazcavidhAcAravizuddhi hetoriha sAdhuH zrAvako vA'pi / pratikramaNaM saha guruNA gurubirahe karotyeko'pi ||1] womension UPRETIRIN oistry Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 105 // -deva simatikramaNavidhiH I farmero potiyapaDileha vaMdaNAloe / sutaM baMdaNa svAmaNa vaMdaNaya caritaussaggo // 175 // dasaNanANusaggo suryadevayavettadevayANaM ca I puniyavaMda dhutiya samaya zrota devasi // 176 // 'fari' tyAdi, sthAvarajanturahite prekSitapramArjite sthaNDile IryApathikI pratikramya prathamaM caityavandanaM vidheyaM, tainu AcAryAdInAM kSamAzramaNAni dattvA bhUminihitazirAH sakaladaivasi kAticArANAM midhyAduSkRtaM davA sAmAyikapUrvaka 'icchAmi ThAu kAussararga' ityAdisUtraM bhaNitvAdevasikAticAracintanArthaM kAryat karoti, kAyotsarge ca bahuvyApArAH sAdhavo yAvadekaguNAn daivasikAticArAMzcintayanti tAvadanpaNDinako gurudviguNaM cintayati, tato guruNotsArita kAyotsarge sAdhava utsArayanti, tataH pArayitvA 'logassujoyagare' ityAdi bhaNitvA upavizya potiyapaDileha 'tti potikAyA-mukhapottikAyAH pratilekhaH - pratilekhanaM, prathamaikavacanasya prAkRtatvAllopo yathAyathaM draSTavyaH, tadanu 'vaMdaNa'ti vandanakaM dAtavyaM, 'Aloe tti tata AlocanaM kAryaM kAyotsarganintitAvicArAMva guroH kathayati, tadanUpavizya 'sutta 'ti sAmAyikAdisUtraM bhaNatisAdhuH svakIyaM zrAvakastu svakIyaM yAvad 'vaMdAmi jiNe vIsa' iti, 'vaMdaNa' tti tadanu vandanakaM dadAti, 'svAmaNa' tti tadanu kSAmaNakaM kurute gurvAdInAM tatra cAyaM vidhiH gurumAdi kRtvA jyeSThAnukrameNa sarvAn kSAmayati, AcIrNa tu yadi paJcakAdigaNo bhavati tatrAha 3 pratikramaNadvAre daivasika pratikramaNa vidhi // 105 // Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAgedvAre // 106 tadA tritayaM kSamayati, atha paJcakamadhye tadA jyeSThamevaikamiti evaM prAbhAtikapratikramaNAdiSvapi tadanu 'vaMdaNaya'tti candanakaM dadAni caH samuccaye, idaM ca candanakramalliyANadaNayamityucyate, AcAryAdInAmAzrayaNAyetyarthaH 'caritaussaggo' ti tadanu cAritravizuddhayarthaM kAyotsargaH kAryaH, tatrodyotakaradvayaM cintanIyam // 175 // 'daMsaNe' tyAdi tato darzanazuddhinimittamutsargaH, tatraikodyotakaracintanaM tadanu jJAnazuddhinimittamutsargaH, tatrApyekodhanakaracintanaM 'sugadevayakhetsadevayANaM catti tadanu zrutasamRddhinimittaM zrutadevatAyA: kAyotsargamernamaskAracintanaM ca kRtvA tadIyAM stutiM dadAti anyena dIyamAnAM zRNoti vA tataH sarvavighnanirdalananimittaM kSetra devatAyAH kAyotsargaH kAryaH ekanamaskAracintanaM kRtvA tadIyAM stutiM dadAti pareNa dIyamAnAM vA zRNoti caH samucaye, tadanu namaskAramabhidhAyopavizya ' puttiya' tti mukhapottikAyAH pratyupekSaNaM, tadanu 'vaMdaNa' tti maGgalAdinimittaM vandanakaM deyaM tadanu 'icchAmo aNusaDiM' iti bhaNitvA upavizya gurubhireka stutau bhaNitAya 'thuitiya' tti pravardhamAnaM stutitrayaM pravardhamAnasvareNa bhaNanIyaM, tadanu 'sakkathayaM' ti zakrastavo bhaNanIyaH 'thottaM' ti tadanu stotraM bhaNanIyaM tadanu divasAvicAravizuddhaye kAyotsargaH karaNIyaH logasyodyotakaracatuSTayaM ca cintanIyaM idaM ca gAthAyAmamaNitamapi vijJeyaM, 'deva siyaM'ti idaM sandhyA devasikaM pratikramaNaM vijJeyam // 176 // 3 pratikramaNadvAre devasika pratikramaNa - vidhiH ||106|| Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre ||107 // atha pAmAnikapratikramaNamabhidhIyate, tatrAhamicchAdukkaDa paNivAyadaMDayaM kAusamgatiyakaraNaM / 3 pratiputtiya vadaNa Aloya sutta vaMdaNaya khAmaNayaM // 277|| kramaNadvAne caMdaNaya gAhAtiyapADho chammAsiyassa ussggo| prAmAtika putsiya baMdaNa niyamo dhuitiya cihavaMdaNA rAo // 178|| pratikramaNa bara paDhamo caraNe dasaNasunDIya pIya ussaggI / vidhiH suanANassa taIo navara ciMtei tattha imaM // 179 / / tahaga nisAiyAra ciMtai carimaMmi kiM tavaM kAhaM ? chammAsA egadiNAi hANi jA porisi namo vA // 18 // 'micchAnukkaDa paNivAye'tyAdi, tatra bhUmitalanivezitaziraHkamalaH sakalanizAticArANAM mithyATapakataM datvA praNipAtadaNDaka-zakastavamabhidhAyotthAya sAmAyikAdisUtraM maNitvA cAritrazuddhinimitta kAyotsarga karoti ekodyotakaracintanaM, kRtvA pArayitvA ca darzanazuddhinimittaM- logassujjoyagara' bhaNitvA punaH kAyotsarga karoti, tatrApyekamudyotakaraM cintayati, pArayitvA jJAnavizuddhinimittaM 'yukkharavari' tti bhaNitvA punaH kAyotsarga vidhatte, tatra ca nizAticArAMzcintayati iti kAyotsargatritayakaraNaM pArayitvA siddhAdistuti paThitvA upavizya 'puttiyatti mukhapotikA pratyupekSya vandanakamAlocanaM ca kRtvA upavizya namaskArapUrva sAmAyikAdisUtraM 'caMdAmi jiNe cauvvIsaM' iti paryantaM bhaNitvA vanda- ||107) nakaM dadAti, tadanu kSAmarNa kurute / / 177 // Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 108 // MAHawonlawwanimalkedindisawalasaladalawaiiadinwwwinindainymms.... vaMdaNayaminyAdi, punarbandanaM 'Ayariya uvajamAe' ityAdigAthAtrikaraya pATaH, tadanu pUrvavatmAmAyikAdisUtraM bhaNitvA pANmAsikanapazcintanAya kAyotsargaH, tatra ca kramaNadvAre 'yena saMyamayogAnA, hAniH kA'pi na jAyate / tatapaH pratipadye'hamiti bhAritamAnasaH // 1 // prAbhAtikazrImahAvIratIrthe'sminnupavAmatapaH kila / paNmAsAna yAvadAdiSTamutkRSTa gaNadhAribhiH // 2 // pratikramaNa tato jIva ! zakto'mi tvaM saMyamayogAnAbAdhayA pANmAyika tapaH katum iti vicintya na zaknomIti paribhAvayati, ekadinahInAna pAmAsAna zaknopi katu, ekonaziddinAni pazcamAmAMzcetyarthaH, na zaknomIti pUrvavat , punadvayAdidinahInAna yAvadekonaviMzadinahInAna ghAmAsAniti, evaM paJca mAmAna catustrIn dvau kAdidinahInAMzca cintayet , eka ca mAsamekAdidinahInaM yAvat trayodazadinahInaM, tatazcatustriMzad dvAtriMzAdikaM vikadvikadvAnyA cintayeta yAyaccaturtha, tadanu AcAmlanirvikRtikapUrvArddhaekAzanAdinamaskAramahitAntaM yAvatkartuM zaknoti nanmanasi kRtvA kAyotsarga pArayati, caturviMzatistavaM ca bhaNiyA upavizya puttiya' ni mukhapotiko pratyupekSate; 'vaMdaNa'ni tato bandanakaM datte, 'niyamo'tti tato niyamaH pratyAkhyAnaM, 'thuitiya' ti tanaH stutitritayaM pravardhamAnAkSaraM gRhagodhikAdisavotthApanaparihArAyAspasvareNa bhaNati, 'ciivaMdaNa ti tatazcanyavandanaM vidhatte 'rAti rAtripratikramaNe // 178|| 'navara'mityAdi navaraM kevalaM prathama utsargaH 'caraNe' ti cAritrazuddhinimittaH darzanazuddhinimittaM ca dvitIya utsarga ekakodyotakarracantanaM, zrutajJAnasya zuddhikRte tRtIyaH, navaraM-kevalaM tatredaM-vakSyamANaM cintayati ||108 // tdevaaii-||19|| Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 109 // nae nityAdi, tRtIye utsarge nizAticAraM cintayati, carime kAyotsarge kiM tapaH kariSyA mIti 1, paNmAsAn ekadinAdihAnyA yAvatpaurUSI 'namove 'ti namaskArasahitaM vA yAvaccintayediti / / 180 // aa aaaaa prathamotsarge'ticAgazvintyante dvitIyAdikAyotsargeSu ca cAritrAdizuddhayaH kiyante, prAbhAtikapratikramaNe ca kimiti vaiparItyenotsargakaraNamiti, atrocyate, prAbhAtikapratikramaNe prathamo'dhyadyApi nidrApUrNamAnalocanaH kiJcidAlasyavazyazarIraH samyagnizAticArAnazeSAnapi smarana paTUyate nidrAghUrNitatvena ca parasparaM yatInAM saMghaTTanAddoSo bhavati, utsargAnantaraM ca kRtikarmAdikaM kriyamANaM nAmkhalitaM sampadyate, cAritradarzana zuddhividhAyinoH kAyotsargayoH kRtayornidrAmudrAyAM ca locanayorapagatAyAmAlasyeca zarIrAdapagate saJjAtapATavaH sukhenaiva sarvAbhizAticArAn jJAnazuddhiegation smarati mAdhUnAM parasparaghaTTana rakSati kRtikarmAdikaM cAskhalitaM yathAsthitamanalasaH karotIti prathamataH prAbhAtikapratikramaNe cAritrazuddhayAdikAyotsargaH pazcAdaticArakAyotsarga iti / yadAhuH samayavAdinaH - "nidAmatto na sara aiyAre kAyaghaTTaNannonne / kiiakaraNadosA vA gosAI tinni ussagA " ||1| [nidrAvAn na smarati atIcArAn anyo'nyaM / kAyaghaTTanA kRtyakaraNadoSA vA tataH prabhAte Adau jaya utsargAH // 1 // ] iti prAbhAtikapratikramaNavidhiH // idAnoM pAkSikapratikramaNavidhimAha 3 pratikramaNadvAre prAbhAtika pratikramaNa vidhiH // 109 // Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 110 // muhapattIvaMdaNayaM saMbuDAgvAmaNaM tahAloe 1 vaMdaNa pazeyaM lAmapANi kaMdamattaM ca 418 // suttaM abhudvANaM ussaggo puttibaMdaNaM taha ya / pajjate khAmaNayaM esa vihI pavipakkimaNe // 182 // 'muhapusIvaMdaNayetyAdi, tatra caturdazIparvaNi devasikaM pratikramaNaM tiviNa paDikkato vaMdAmi jiNe cavIsa' ityetadantaM vidhAya 'devasiya Aloiya paDika icchAkAreNa saMdisaha bhagavan pakkhiyamupatI paDileha ?" guruNA 'paDileha' tti bhaNite kSamAzramaNaM davA mukhapotika pratyupekSate, tadanu vandanakaM dadAti tataH sambuddhAnAM gItArthAnAM paJcAnAM zrAmaNakaM vidhatte tatheti samuccaye, tata AlocanaM kurvanti, tatra ca guruvaturtha datte, cAturmAsikasaMvatsarayozca SaSThASTame tataH punarvandanakaM tataH pratyekaM yatInAM kSAmaNAni kurvanti tataH punarvandanakaM, tataH pAkSikasUtraM trizataM gurorAdezAdUrdhvasthito bhaNatyekaH, zeSAzvordhvasthitA eva vikathAdirahitAH zRNvanti, yadi ca bAlavRddhAdayo vA tAvatIM velAmUsthitA na zaknuvanti sthAtu N tadA kSamAzramaNaM dattvA gurUnanujJApyopavizya nidrAdirahitAH pravardhamAnazubhabhAvA: pRNvanti / / 182 // 1 sUtrasamAptI punarupavizya 'sutaM 'ti pratikramaNasUtraM bhaNanti tato'bhyutthAnaM kRtvA sAmAyikAdisUtraM bhaNitvAdvAdazodyotakaracintanamutsargaM karoti, pArayitvA ca 'posi'ti mukhapotikApratyupekSaNaM, tato candanakaM, tathA ceti samuccaye, 'pajjate tti candanakaparyante kSAmaNakapaJcakaM kurvantIti pAkSikamatikramaNavidhiH // 182 // 3 prati kramaNadvAre pAkSikAdi pratikramaNa vidhiH // 110 // Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 111 // cAturmAsike vArSike'pi ca pratikramaNe'yameva vidhiH, kevalamatra sapta sambuddhakSAmaNAni kriyante, mahati ca cAturmAsike kAyotsarge viMzatirudyotakarAzcintyante, vArSike ca catvAriMzadeko namaskArazceti, |3 prati tadanu pUrvapratikrAntadevasikAccheSaM pratikramaNaM kurvanti, pAkSikAdiSu triSu zrutadevatAkAyotsargasthAne bhuvanadevatA kramaNadvAre kAyonmargaH kriyate. nanu daivasikapratikramaNAdiSu kiyantazraturviMzatistavAzcintyante ? tatrAha devasikA diSu canAri do duvAlasa vIsa basA yahuni ulmopA / kAyo desiya rAiya pakkhiya cAummAse ya varise ya // 18 // sargAH paNIsa 25 addhaterasa 126 saloga pannasarI 75 ya boDavyA / sayamegaM paNavIsaM 125 ve dhAvapaNA ya252parisaMmi // 18 // sAya sayaM gosaddha tinneva sayA havaMti pakvami / paMca ya cAummAse varise advottarasahassA // 18 // devasiyacAumAsiyasaMvacchariesu pddikkmnnmjhe| muNiNo svAmijjati tinni tahA paMca satta kamA // 16 // 'pratArI'tyAdi catvAro dvau dvAdaza viMzatizcatvAriMzat cA samuccaye bhavantyudyotA-lokasyodyotakarA devasike rAtrike pAkSika cAturmAsike vArSike ca pratikramaNe yathAsaGghaya na cintyante 'cNdesu| papa // 111 // nimmalayarA' ityetadantA iti // 13 // Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAgeddhAre |3 pratikramaNadvAre devasikA. diSu kAyotsargAH nanu jJAtamidaM devasikAdipratikramaNakAyotsargebetAvanta evaitadantAzcintyaMta iti, parameSu caturA. diSu 'caMdesu nimmalayarA' ityanteSu lokamyodyAnakareSu cinyamAneSu kutra kiyantaH zlokA bhavantItyAha-'paNavIsa'ityAdi, devasikapratikramaNe lokasyAyotakaracatuSTaye cintyamAne paJcaviMzatiH zlokA bhavanti, vidvadbhASayA gAthAdayo'pi zlokA bhaNyante, tatraikasminnudyotakare paT zlokAH, te ca catuguNA zcaturviMzatiH, ekazca pAdazcatuguNa ekaH zloka iti militAH paJcaviMzatiH zlokAH prAbhAtikapratikramaNe udyotakaradvaye tathaiva cintyamAne dvAdaza zlokAH zlokAdhaM ca, SaT dviguNA dvAdaza pAdazca dviguNastadardha bhavantyataH arthatrayodazeti, 'siloga pannattarI yatti zlokAnAM paJcasaptatiH pAkSikapratikramaNodyoteSu dvAdazasu tathaiva cintyamAnapu, yato dvAdaza paDguNA dvisaptatiH, pAdazca dvAdazaguNitaH zlokatrayaM, militAzca paJcasaptasiddhivyA / 'sayamegaM pannavosa' ti cAturmAsikapratikramaNe viMzatyudyotakareSu paJcaviMza zlokazataM bhavati, yato viMzatiH SaDbhiguNitA vizaM zataM, pAdatriMzatau ca paJca zlokAH, militAH paJcaviMzaM zatamiti, 'ye bAvannA ya parisaMmi' ti dve zate dvipazcAzadadhike zlokAnAM vArSikapratikramaNakAyotsarge catvAriMzadadyotakarANAmaTocchavAsanamaskArasya ca cintanena bhavata, catvAriMzataH paDibhaguNane pAdacatvAriMzati ca zlokadazakarUpAyaryA kSiptAyAM sArdhe veM zate, tato bhavato namaskArasya cASTocchvAsasya cintane dvau zloko, militAzca dve zate dvipazcAzadadhike bharata iti / / 184 // nanu kasmin kAyotsarge kiyantaH pAdA bhavantItyAha-'sAyasaya'mityAdi, 'sAye'tyatrAnusvAralopaH prAkRtatvAtkRtaH, tataH sAyaM-sandhyAyAM pratikramaNe zataM pAdAnA, tatra zlokasya catuSpAdarUpatvAda Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 113 // paJcaviMzatizlokAnAM caturbhiguNane zataM pAdAnAM bhavati, 'gose'ti prAbhAtiko dyotakaradvaye'rthaM zatasya bhavati pAdAnAM paJcAzadityarthaH, tinneva yattiko dvAdazodyotakarANAM zatatrayaM pAdAnAM bhavati, dvAdazAnAM paJcaviMzatyA guNane zatatrayasambhavAditi (pacaya cAdhammAse' tti cAturmAsikapratikramaNodyotakaraviMzatI cintyamAnAyAM paJca zatAni pAdAnAM bhavanti, viMzateH paJcaviMzatyA guNane paJcazatasambhavAditi, 'variseti vArSikapratikramaNotsa godyotakaracatvAriMzato namaskArasya ca cintane atarasahasraM pAdAnAM bhavati, catvAriMzataH paJcaviMzatyA guNane sahasrasambhavAt namaskArasya cApAdarUpatvAcceti padazabdena cAtra pAda evaM jJAtavyaH, prAkRtatvena hUsvakaraNAt yadvA pAdasyaivAyaM padazabdaH paryAyo jJeya iti ||15|| " to kutra pratikramaNe kiyanti kSamaNakAni bhavantItyAha- 'devasiye' tyAdi, iha daivasikagrahaNena rAtripAcikayorapi grahaNaM tulyavaktavyatvAt tato devasikarAtrikapAkSikeSu cAturmAsike sAMvatsarike 'caparvaNi 'pratikramaNamadhye' pratikramaNe kriyamANe 'munayaH' sAdhavaH kSamyante, tatra trayaH paJca sapta ca 'kramAt ' yathAsaGkhyenetyarthaH, ayamabhiprAyaH - devasikarA trikayostrayaH sAdhavaH kSAmyante, pAkSike'pi trayaH, yaduktamAvazyakacUrNI pAkSika patikramaNaprastAve - ' evaM jahanneNaM tini, ukoseNaM saccevi' tti [ evaM jaghanyena trayaH utkRSTataH sarve'piH ] cAturmAsike pazca sAMvatsarike ca sapteti vRddhasamAcArI tu devasikarAtrikayostrayaH pAkSike paJca cAturmAsikasAMvatsarikayostu sapta yaduktaM pAkSikavRttau sambuddhakSamaNa prastAve - ' evaM jahanne tini vA paJca vA cAummAsie saMvaccharie ya satta ukkoseNaM tisuvi ThANesu savve khAmijjati 'tti 3 prati kramaNadvAre pratikramaNe kSamaNa kANi Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 4 pratyAkhyAnadvAre dazavidhapratyAkhyAnAni / / 114 // [evaM jaghanyena trayo vA paJca vA cAturmAsike sAMvatsarike ca sapta utkarSeNa viSvapi sthAneSu sarve kSAmyante // 186 / / iti tRtIyaM pratikramaNadvAraM / / caturthaM pratyAkhyAnadvAramidAnI, tatra ca pratIti-aviratisvarUpaprabhRtipratikUlatayA AmaryAdayA AkArakaraNamvarUpayA AkhyAna-kathanaM pratyAkhyAnaM, tad dvedhA-mUlaguNarUpamuttaraguNarUpaM ca, mUlaguNA yatInA pazca mahAvanAni zrAvakANAmanuvatAni, uttaraguNAstu yatInA piNDatrizuddhacAdayaH zrAvakANAM tu guNavatazikSAvratAni mUlaguNAnAM hi pratyAkhyAnatvaM hiMsAdinivRttirUpatvAt , uttaraguNAnAM tu piNDavizuddhayAdInAM digvatAdInAM ca pratipAnivRttirUpatvAt , tatra ca svayaM pratyAkhyAnakAle vinayapurassaraM samyagupayuktaH zrIrUpacanAvaran prapAkhyAnaM kurute, tatra ca pratyAkhyAne caturbhaGgI, yathA-svayaM pratyAkhyAnasvarUpaM jAnana jJasyaiva guroH pArve karotIti prathamo bhaGgaH, gurorjasya svayamajAnan karotIti dvitIyaH, ziSyasya jJattve gurorajJatve tanIyaH, gagerajatve ziSyasya cAlatve caturthaH, na cedaM svamanISikrayevocyate, siddhAnte'bhihitatvAt yadAha---"jANago jANagasagAse ajANago jANagasagAse jANago ajANagasagAse ajANago ajANagasagAse', [jJo jJasakAze ajJo jJasakAze jJo'jJasakAze ajho'jJasakAze] ityAdi, tatra prathamo bhaGgaH zuddhaH, dvayorapi jJAyakatvAt , dvitIyo'pi zuddho yadA gururjAnAnaH svayamajAnAnaM ziSyaM sajhepato bodhayitvA pratyAkhyAnaM kArayati anyathA tvazuddha eva, tRtIyo'pyazuddhaH, parameSo'pi tathAvidhaguroraprAptI gurorbahumAnAt guroH sambandhinaM pitRpiTavyamAtRmAtulakatrAtRziSyAdikamajJamapi sAkSiNaM kRtvA yadA pratyAkhyAti tadA zuddhaH, caturthazcAzuddha eveti, tatrottaraguNapratyAkhyAnaM pratidinopayogitvena tAvad bhaNyate, tacca dazadhA, tadAha 1 // 114 // SHRIRAHEB A- A TURE Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // / 115 / / htra ai aisairi ca niyaMTiyaM ca sAgAraM / farergAraM parimANavaM niravasesamamayaM // 187 || 1 arhi saess cANaM ca dasamayaM / saMkeyaM ahA hoi, ajArtha dasahA bhave // 188 // hohI pajjosavaNA tattha ya na tavo havejja kAuM me / gurugaNa gilANa sikkhagatavassikajjAulaseNa // 189 | ia ciMti pudhvaM jo kuNar3a tavaM taM bhaNAgaya ciMti / tamaikkataM teNeva heuNA tava jaM uDu // 190 // gose abhatta jo kALaM taM kuNar3a boyagose'vi / iya koDaiggamilaNe koDIsahiyaM tu nAmeNaM // 191|| hadveNa gilANeNa va amugatavI amugadiNaMmi niyameNaM / kAdoti niyaMTiyapaccakkhANaM jiNA ciMti ||192|| caudasapuccisu jiNakappiesa paDhamaMmi caiva saMghayaNe / evaM bolinnaM ciya therAvi tayA karesI ya // 193 // mahatarA gArAI AgArehiM juyaM tu sAgAraM / AgAravirahiyaM puNa bhaNiyamabhAgAranAmaMti || 194 || 4 pratyA khyAnadvA dazavidha pratyA khyAnAni / / 115/ Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 116 // 4pratyAkhyAnadvAre dazavidha pratyAkhyAnAni kiMtu aNAbhogo iha sahasAgAro adunni bhaNiavvA / jeNa tiNAi khivinAmuhami nivaDila vA kahavi // 195 // iya kayaAgAradurgapi sesaagaarrhiamnnaagaarN| dubhisvavittikatAragADharogAie kujA / 196 / / dattIhi va kavalehiva gharehiM bhikravAhiM ahava davvehiM / jo bhattapariccAyaM kareha parimANakaDameyaM // 197 / savvaM asaNaM savvaM ca pANagaM vAhamaMpi svvNpi| posiraha sAimaMpi hu savaM jaM niravasesaM taM // 198|| keyaM gihaMti saha teNa je u tesimimaM tu sAkeyaM / ahavA keyaM ciMdhaM sakeyamevAhu sAkeyaM // 199 // aMguTTI gaThI muTThI gharaseyussAsacivugajoikve / paccakkhANavicAle kiccamiNamabhiggahesuvi y||200|| "bhAvi aIyamityAdi bhAvi-anAgataM atItaM-pUrvakAlakaraNIyaM koTisahitaM caH samuccaye niyantritaM caH pUrvavat sAkAra-sahAkAryadvartate anAkAraM vigatA''kAramAkArarahitaM parimANavA niravazeSamaSTamakam // 18 // Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAMIMmtuberedwwtasmBANDARMwud. sAroddhAre 4 pratyAkhyAnadvAre dazavidhapratyAkhyAnAni // 117 // 'sAkega'mityAdisAketaM ca kRtasaGketaM natramaM, tathA'ddhApratyAkhyAnaM dazamamiti / tatra yatsaGaketapratyAkhyAnaM nadaSTadhA bhavati, yakavAdApratyAkhyAnaM tadazadhA bhavediti gAthAsa pArthaH // 18 // idAnI malano'pi sarvANi pratyAkhyAnAni krameNa vyAkhyAyante, tatra bhAvipratyAkhyAnasvarUpamida hohIpajjosavaNe tyAdi sArddhagAthA, bhaviSyati payuSaNAdiparva, tatra cASTamAdi tapo'vazyaM mamArAdhanIyaM, taba pApaNAdau na tapaH aSTamAdyaM bhavet katu me-mama, kena hetunetyAha-'gurugaNeti gurUNAM AcAryANAM gaNasya garachasya glAnasya rogAbhibhUtasya zaikSakasya-nUnanapravAjitasya tapasvino- vikRSTAditapazcaraNakAriNo yatkArya vizrAmaNAbhaktapAnA''nayanAdilakSaNaM tena yadAkulatvaM tena hetunA / / 189 // iya ciMtI'nyAdi-iti cintayitvA pUrvameva-parya paNAdiparvaNo'rvAgeva yatkriyate tadanAgataM tapa iti cinti'tti va vane 1 / atItaM punarida-'tamaikkaMta' iti gAthottarAdha, tadatikrAntamatItamityarthaH, tenaiva hetunA-gurugaNAdikAryavyAkulatAlakSaNena tapyate-tapaH karoti yavaM paryuSaNAdiparvaNi nivRtte'pInyarthaH 2 // 19 // koTosahitamAha-'gose ti, prabhAte'bhaktArtha-upavAsaM yaH kRtvA taM--upavAsaM karoti dvitIyaprabhAte'pi iti koTIdvimilane pUrvadinakratopavAsapratyAkhyAnaniSThApanAlakSaNAyA dvitIyadinaprabhAtakriyamANopavAsaprasthApanAlakSaNAyAzca koTemilane tasya koTIsahitamiti nAmnA pratyAkhyAnaM, evamaSTamAdiSu ekatA koTidvayaM niSThApanArUpamanyatazca tRtIyopavAsasya prasthApanArUpaM, anayomilane koTisahitaM, evamAcAmlanirvikRtikakAsanakaikasthAneSvapIti 3 // 191 // // 11 // Aansoreditatunawwa mmar A RI .hindi hilAion Coconsidentious 123456u Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 118 // 4 pratyA khyAnadvA dazavidhapratyAkhyAnAni S RHIRANJHANSORREARishimtilimtimes.... yadAhuNabhRta:-"padruvaNao ya divaso paJcakkhANassa niTThavaNa o ya / jahiyaM samiti donivi taM bhannai koDisahiyAta" // 1 // iti [prasthApakazca divasaH pratyAkhyAnasya niSThApakazca yatra samito dvAvapi tad bhaNyate koTIsahitamiti ||1] 'ha?Na' ityAdi dRSTana-nIrogeNa glAnena vA--sarogeNa vA amukaM tapaH-paSThASTa mAdi amukasmin dine 'niyamena' nizcayena mayeti zepaH 'kAyavvo' tti kartavyaM, prAkRtatvAtpumA nirdezaH, niyantritamidaM pratyAkhyAnaM jinA va vate 4 // 16 // idaM ca pratyAkhyAnaM na marvakAlaM kriyate, kiM tarhi 1, niyatakAlameva, tathA cAha-'caudase'tyAdi, caturdazapUrviSu-caturdazapUrvadhareSu jinakalpikeSu prathama eca saMhanane vajrarpabhanArAcAbhidheye etat-- niyantritaM pratyAkhyAnaM vyavacchinnameva, atrA''ha-nanu tasminnapi kAle caturdazapUrvadharAdaya eva kRtavantaH sthaviraistu na kRtamevedamityAha-'dherAvi tayA karesIya' sthavirA api tadA-pUrvadharAdikAle akASuH, cazabdAdanye'pyasthavirAH prathamasaMhananina iti // 193 / / / sAkAramidAnImAha-'mahayare' tyAdi, A-maryAdayA maryAdAkhyApanArthamityarthaH kriyante-vidhIyante ityAkAgaH anAbhogasahasAkAramahattarAkArAdayaH, ayaM mahAna ayaM mahAnayamanayoratizayena mahAnmahattaH, (atizaye taratamapAviti 1-1-22 pANi0) mahattara evAkAro mahattarAkAraH sa AdiryeSAM te ca te AkArAzca taiyuktaM sAkAramabhidhIyate, ko'rthaH 1 -bhujikriyA pratyAkhyAnena mayA niSiddhA, paramanyatra mahattarAkArAdibhihetubhUtaiH etebhyo'nyatretyarthaH, eteSu satsu bhujikriyAmapi kurvato na bhaGga iti yatra NAMAHMSAMANA // 18 // Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre // 119 // bhaktaparityAgaM karoti tat sAkAramiti 5 / anAkAramidAnImAha-'AkAra' ityAdi, AkAra:mahattarAdibhiyedvirahitaM punarbhaNitamanAkAraM nAma tat // 194 // 4 pratyAkiMtu' ityAdi, phiMca-kevalamihAnAkAre'pi anAbhogaH sahasAkArazca dvAvAkArau bhaNitavyau yena khyAnadvAra kadAcidanAbhogataH-ajJAnataH sahasA vA-rabhasena tRNAdi mukhe kSipenipatedvA kuno'pi kathamapi // 195 / / dazavidha ___iya kaye' tyAdi, iti, kRtAkAradvikamapi zeSa mahattarAkArAdibhirAkArai rahitamanAkAramabhidhIyate, pratyAidaM cAnAkAraM kadA vidhIyate ? tatrAha-'dubhikkhe' tyAdi-'durbhikSe megha vRSTayAyabhAve hiNDamAnairapi khyAnAni bhikSA na labhyate, tata idaM pratyAkhyAnaM kRtvA mriyate, 'vRttikAntAre vA vartate zarIraM yayA sA vRttiHbhikSAdikA tadviSaye kAntAramiva kAntAraM tatra, yathA'TavyAM bhikSA na labhyate tathA siNavallyAdiSu svabhAvAd adAtRdvijAkINeSu zAsanadviSTairvAdhiSThiteSu bhikSAdi nA''sa dyate tadedaM pratyAkhyAnaM tathA vaidyAdyapratividheye gADhatararoge sati gRhyane, AdizabdAtkAntAre kesarikizorAdijanyamAnAyAmApadi kuryAditi 6 / / 196 / / parimANavadidAnImAha-'dattIhi vetyAdi, dattibhircA kavalairvA gRherdA bhinnAbhisthavA dravyayoM bhaktaparityAgaM karoti parimANakRtametat , tatra karasthAlAdibhyo'vyavacchinadhArayA yA patati mikSA sA dattirabhidhIyate, bhikSAvicchede ca dvitIyA dattiH, sikthamAtre'pi pAtre patite bhinnaiva dattiriti, kukuTANDakapramANo baddho'zanapiNDaH kavalo'bhidhIyate, avikRtena mukhena vA yo grahItu zakyate tatpramANo vA, tatra dvAtriMzatkAlAH kila puruSasyAhAraH, strINAmaSTAviMzatiH "pattIsaM kira kavalA AhAro / Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 4 pratyAkhyAnadvAre dazavidhapratyAkhyAnAni // 120 // kucchipUrao bhaNio / purisassa mahiliyAe aTThAvIsaM muNeyacyA // 1 // " iti vacanAta , tatazca dattibhirekadviyAdibhiH kavalaizcaikadvivyAdibhiyAvadekatriMzat puruSasya striyAzca yAvatsaptaviMzatiH, gRhaizcaikadvivyAdibhirbhikSAbhiH saMsRSTAdibhigRhasthena dIyamAnAdibhirekadvayAdibhirdravyaizca pAyasaudanamudrAdibhiryatra zeSA''hAraparityAgastatparimANakRtaM pratyAkhyAnamityarthaH 7 // 197 / / / idAnIM niravazeSamAha-savvaM asaNamityAdi-'aza bhojane' azyata ityazanamodanamaNDakamodakamvajjakAdi pIyata iti pAnaM karmaNi lyuT khajU drAkSApAnAdi khAdanaM khAdo bhAve ghana khAdena nitaM khAdimaM sAvAdim' (pA. 4.4.20 hA niti imani khAdima -nAlikeraphalAdi guDathAnAdikaM ca svadanaM svAdastenaiva nitaM tathaivemani svAdima--elAphalakapU ralavaGgapUgIphalaharItakInAgarAdi tatazca sarvamazanaM sarva pAnakaM khAdimaM ca sarvamapyutsRjati-parityajati svAdimamapi sarva yaniravazeSa tadvijheyamiti 8 // 19 // sAketamidAnImAha-'keya'mityAdi-'kita nivAse' ityasya dhAtoH kityate-udhyate asminniti ghatri keto gRhamucyate saha tena vartante iti sahasya svabhAve saketAH--gRhasthAsteSAmidaM 'tasyeda' (pA043-120) mityaNi sAketaM pratyAkhyAnaM prAyeNa gRhasthAnAmevedaM bhavatIti, athavA ketaM-cihnamucyate saha ketena--cihanena vartate iti saketa saketameva prajJAditvAtsvArthe'Ni sAketamAhumunayaH 1 // 19 // taccaivaM bhavati-zrAvakaH ko'pi pauruSyAdipratyAkhyAnaM kRtvA kSetrAdau gato gRhe vA tiSThan pUrNe'pi pauruSyAdI pratyAkhyAne yAvadadyApi bhojanasAmagrI na bhavati tAvatkSaNamapi pratyAkhyAnarahito mA // 120 // SUNELORAN MAINEEREBSIST HWARE Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14.....": 20pm m aaamwwwsadewran.com wentalvedioseeMeaAMEawwarurampEYERIEMAmysanthara pravacanasAroddhAre // 12 // bhUvamityaguSThAdikaM cihna karoti yAvadaguSThaM muSTi granthi vA na muzcAmi gRhaM vA pravizAmi svedabindavo vA na zuSyanti yAvadenAvanto yA ucchvAsA na bhavanti jalAdimaJcikAyAM yAvadete jalabindavo vA na 4 pratyAzuSyanti dIpo yA yAvanna nivAti tAvatra bhuje'hamiti, etadevAha-'aguhI' ityAdi, aGguSThazca / khyAnadvAre granthizca muSTizca gRhaM ca svedazca ucchvAsazca stiyukazca joikkhazceti samAhAro indvaH, joikkhazabdazca dazamAddhA. dezyo dIpa vartate, tadvipaye kriyA sarvatra yathAcitA yojanIyA, pratyAkhyAnavicAle kRtyamidaM, 'abhiggahesudi yani kenacitpIrupyAdi na kRtaM kintu kevala evAbhigrahaH kriyate yAvad grandhyAdikaM khyAnana choTayatItyAdi tatrApIdaM bhavatItyarthaH, tathA sAdhArapIdaM bhavati, yathA'dyApi guravo maNDalyA nopavizanti medAra anyadvA sAgArikAdikaM kizcitkAraNamajani tataH pUrNe'pi pratyAkhyAnAvadhau pratyAkhyAnarahito mA mthAmitya guSThAdIni mAdhupi kagetIti 9 // 20 // idAnImaddhApratyAkhyAnamAha addhA kAlo tassa ya pamANamaha tu jaMbhave tamiha / aDApaccakavANaM dasama taM puNaM imaM maNiyaM // 20 // m HTToucw eweddisa nayakAraporisIe purimale kAsaNegaTANe na / Ayayila'bhattaDhe carime ya abhiggahe vigaI // 202 // // 121 // Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAroddhAre 4pratyA khyAnadva dazamAdra pratyAkhyAna 12 // bhedAH do ceva namokAre AgArA chacca porasIe u / satteva ya purimaDDhe ekkAsaNagaMmi aheva // 20 // sattegaTThANassa ra ava ma nilaMmi aagaaraa| paMceva abbhattaDhe chappANe carima cattAri // 204|| paMca cauro abhiggahi nidhihae aTTha nava ya aagaaraa| appAraNe paMca u havaMni sesesu cattAri // 205 / / navaNoogAhimage addavadahipisiyaghayaguDe ceva / nava AgArA esi sesavANaM ca advaiva // 206 / / 'aDA kAlo' ityAdi, addhAzabdena kAlastAvadabhidhIyate, tasya ca kAlasya muhUrtapauruSyAdikaM pramAyAmapyupacArAt anti-addhA badantIti zeSaH, tuzabdo'pyartho bhinnakrame ca sa ca yathAsthAnaM yojita eka, tato'ddhAparimANaparicchinnaM yatpratyAkhyAnaM bhavettadiha addhApratyAkhyAnaM dazamaM pUrvoktabhAvyatIta. pratyAkhyAnAdInAM caramamityarthaH 10 // 20 // tatpunariMdaM vakSyamANaM maNitaM gaNadharairiti, tadevAha-'navakAre'tyAdi, atra bhImo bhImasenabhImanyAyena namaskArazabdAtparataH sahitazabdo draSTavyaHH tato namaskAraca, ko'rthaH -namaskArasahitaM ca pauruSI ca namaskAraporubhyo tasmina , namaskAraviSaye pauruSIviSaye cetyarthaH, pUrvAdhaM ca ekAsanaM ca ekasthAnaM ceti samAhAre saptamyekavacane pUrvArdhaviSaye ekAsanaviSaye ekasthAnakaviSaye carame-caramaviSaye ca, tathA // 122 / / 15229 Sairangalashcianspidednews 2 cama hoteles en reglare a vea kanya kanismistaduan ay isang uri na podrobne Ferican Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pravacanasArodvAre // 123 // khyAnadvAre dazamAddhApratyAkhyAna medAra AcAmlaM ca abhaktArthazra AcAmlAbhaktAoM natra AcAmlaviSaye upacAsaviSaye, tathA bhavacarame divasacarame veti nayA abhigrahe-abhigrahaviSaye, tathA 'cigai'tti vikRtiviSaye, saptamyekavacanaM lumamatra draSTavyamiti, dazabhedamidamadApratyAkhyAnaM // 202 / / nanvekAmanAdipratyAgnyAnaM kathamaddhApratyAcyAnaM ?, na patra kAlaniyamaH zrUyate, satyaM, addhApratyAmAnavANi kATIdi kirAne ityadbhApratyAkhyAnatvena bhaNyante iti, pratyAkhyAnaM cApavAda. rUpAkArasahitaM kartavyaM, anyathA tu bhaGga eva syAt , tataste yAvanto namaskArasahitAdiSu bhavanti tAvata upadarzayannAha-do cevetyAdi gAthAtrayaM, dvAkSetra namaskAre-namaskArasahite 'AkArau' vidhIyamAnapratyAkhyAnApavAdarUpI, pana ca paurupyA, tuH punararthaH, saptaiva ca pUrvArdhe ekAzane'STeva / / 203 / / sapta ekasthAnasya pratyAkhyAnamya, tuH samuccayArthaH, aSTaiva cA''cAmle AkArAH paJcaiva-cAbhaktArthe upavAse, SaT pAnakapratyAkhyAne, carame pratyAkhyAne divasacaramabhavacaramarUpabhedadvayasvarUpe casvAra AkArAH // 204 // paJca vA catvAro vA abhigrahe--abhigrahapratyAkhyAne, nirvitike'STau nava vA AkArAH; 'paMca cauro abhiggahe,'tti yaduktaM tatsvayameva vidhayoti--'appAuraNe'tyAdi, aprAvaraNe-aprAvaraNAbhigrahe pratyAkhyAne paJcaiva, tuzabdasyAvadhAraNArthatvAdbhavanti zeSevabhigraheSu-dezAvakAzikAdiSu daNDAkapramArjanAdiSu ca catvAra AkArA iti gAthAtrayAkSarArthaH / / 205 / / danMAIMIMALAINMAMAIMIMiwwinnar... // 123 // newalan .... .. " Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - sArodvAre // 124 // bhAvArthastu nivedyate - namaskArasahite pratyAkhyAne bhaGgaparihArArthamanAbhogasaha sAkAralakSaNau dvAvAkArau jJeyau, nanu kAlasyAnucyamAnatvAt saGketa pratyAkhyAnamevedaM pratibhAti tatkathamaddhApratyAkhyAnamabhidhIyate ?, satyaM sahitazabdena muhUrtasya vizeSitatvAdadoSaH atha muhUrttazabdo'pyatra na zrUyate tatkathaM tasya vizeSyatvaM 1, nakhatu gaganAravinde'satye mandAmodasundaramidamityAdIni vizeSaNAni tasya sahRdayavidhIyante, atra ma:- advApratyAkhyAnamadhye tAvadasya pAThAt paurupI pratyAkhyAnasya ca vakSyamANatvAnizvitaM tadavag muhUrtta evAvaziSyate tatastasya vizeSyatvaM nAnupapannaM, atha muhUrttadvayAdikamapi kasmAnna labhyate ? dekameva muhUrtta vizeSyata iti, ucyate, alpAkAratvAdasya, pauruSyAM hi paDAkArAH asmitha pratyAkhyAne AkAradvayavati svalpa eva kAlo'vaziSyate sa ca namaskArasahitaH pUrNe'pi kAle namaskArapAThamantareNa pratyAkhyAnasyApUryamANatvAt, satyapi ca namaskArapAThe muhUrttAbhyantare pratyAkhyAnabhaGgAt, tataH siddhametat muhUrttamAnakAlanamaskArasahitaM pratyAkhyAnamiti atha prathama eva muhUrte iti kuto labhyate ?, ucyate, sUtre 'sUre uggae' iti vacanaprAmANyAt, paurupI pratyAkhyAnavat, sUtraM cedaM - "rie uggae namokAra - sahiyaM paccakhA ubvipi AhAraM asaNaM pANaM khAhamaM sAimaM annatthaNA bhogeNaM sahasAgAreNa vosiraha" asya ca sUtrasyAgretana pauruSyAdisUtrANAM ca vistAravatI vyAkhyA svasthAnAdeva jJAtavyA, paramAkArANAM svarUpaparijJAnAya kiMcidvayAkhyAyate sUrye ugate sUryodramAdArabhyetyarthaH, 'namaskAreNa' raftaar and pratyAkhyAti 'sarve dhAtavaH karotyarthena vyAptA iti bhASyakAravacanAnnamaskArasahitaM pratyAkhyAnaM karoti, idaM gurorvacanaM ziSyastu pratyAkhyAmItyetadAha evaM vyutsRjatItyatrApi vAcyaM, 4 pratyAkhyAnadvAre namaskArA dipratyA khyAneSu AkArAH ||124|| Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ R egmendheeremonymountavputrikaanworumomghamamalanw ered meworrowrimeTRYTHerangpus pravacanasAroddhAre pratyA // 12 // kathaM pratyAkhyAti ?, tatrAha-caturvidhamapi na punarekavidhAdikaM, AhAraM-abhyavahArya vyutmajatItyuttareNa saMTaGkaH idaM ca caturvidhAhArasyaiva bhavatIti vRddhasampradAyaH, rAtribhojanapratyAkhyAna vratatIraNakalpavAdasya, khyAna 'azana' mityAdinA''hAracaturvidhakItanaM, atra niyamabhaGgabhayAdAkArAvAha-'annatthaDaNAbhogeNaM sahasAgAreNa ti atra pazcamyarthe tRtIyA, anyatrAnAmogAn sahasAkArAcca, etau varjayitvetyarthaH, tatrA'nAbhogaH namaskAna atyantabismRtiH, mahamAkAra:-atipravRttiyogAnivarttanaM, 'vyutsRjita' pariharati / tathA pauruSyAM dipratyA rakhyAne SaDAkArAH, tatra caitra sUtram ---- porisiM paccaravAha uggara sare cavihaMpi AhAraM asaNaM pANaM svAimaM sADa angkiaa annanthahaNAbhogeNa sahasAgAreNaM pacchannakAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM bosiraha" puruSaH pramANamasthAH sA pauruSI chAyA tatpramitakAlo'pi pauruSI prahara ityarthaH, tAM pratyAkhyAti, atra ca 'kAlAdhvanoratyaMtasaMyoge' iti (pA0 2.3.5) dvItIyA, tataH pauruSI yAvatpratyAkhyAnaM karotItyarthaH eyamanyatrApi, kathaM 1 caturvidhamapyAhAramazanAdikaM byutsRjatIti, anyatrAnAbhogAdyAkArebhyaH, tatrAnAbhogamahasAkArau pUrvajad, anyatra pracchannakAlA digmohAt sAdhuvacanAt sarvasamAdhipratyayAkArAcca, pracchannatA ca kAlasya dhanataraghanAghanapaTalena visphuradrajasA gurutaragiriNA vA'ntaritatvAd divAkaro na dRzyate, tatra pauruSI pUrNA jJAtvA bhuJjAnasyApUrNAyAmapi pauruSya na bhaGgaH, jJAtvA tu ardhabhuktenApi tathaiva sthAtavyaM yAvatpauruSI pUrNA bhavati. pUrNAyAM tataH paraM bhoktavyaM, apUrNA pauruSIti jJAte tu bhuJAnasya bhaGga eveti, digmohastu yadA pUrvAmapi pazcimeti jAnAti / Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 4.pratyAkhyAnadvAre AkArasvarUpaM // 126 // tadA'pUrNAyAmapi pauruSyA bhutAnasya na bhaGgaH, kathamapi mohApagame tu pUrvavadardhabhuktenApi sthAtavyaM anyathA tu bhaGga eveti, nathA sAdhuvacanam-uddhATara porUpI ityAdikaM vibhramakAraNaM tat zrutvA bhujAnasya na bhaGgaH, bhuJjAnena tu jJAne anyena vA kenApi nivedite pUrvavattathaiva sthAtavyaM, tathA kRta pauruSIpratyA. khyAnasya sahamA sAnatIvrazUlAdiduHkhatayA samutpannayorAtaraudradhyAnayoH sarvathA nirAsaH sarvasamAdhiH sa eva pratyaya:-kAraNaM sa evAkAraH, pratyAkhyAnApavAdaH sarvasamAdhipratyayAkAraH, pauruSyAmapUrNAyAmapyakasmAt zUlAdivyathAyAM samunpannAyAM tadupazamanAyoSadhapathyAdikaM bhukhAnasya na pratyAkhyAnabhaGga iti bhAvaH, vaidyAdivA kRtapauruSIpratyAkhyAno'nyasyA''turamya samAdhinimittaM yadA'pUrNAyAmapi pauruSyAM bhuGkte tadA na bhaGgaH, ardhabhukte tyAturamya samAdhau maraNe votpanne sati tathaiva bhojanatyAgaH, sArdhapauruSIpratyAkhyAna paurupIvadvAcyaM, tamya tadantargavatvAditi. pUrvArdhapratyAkhyAne tvevaM saptA''kArA:-- "sUre uggae purimaTTha paJcakkhAi uvvihaMpi AhAraM asaNaM pANaM svAimaM sAima annatya'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM pacchannakAleNaM disAmoheNaM sAhuvayaNeNaM mahattarAgAreNaM savvasamAddivattiyAgAreNaM vosiraha" asyArtha:-'pUrvasya purima' iti (si0 he0 prA08-2-135) prAkRtavacanena pugmimini, evamanyatrApi, tataH pUrva ca tat ardha ca pUrvAdha-dinasyA''dyapaharadvayaM pratyAkhyAni-pUrvArdhapratyAkhyAnaM karoti, tatra paDA''kArAH pUrvavat , 'mahattarAgAre' ti mahattaraM--pratyAkhyAnavazAlabhyanirjarApekSayA vRhattaranirjarAlAbhahetubhUtaM puruSAntareNa sAdhayitumazakyaM glAnacaityasaGghAdiprayojana tadevAkAra:-pratyAkhyAnApavAdo mahattarAkAraH tasmAdanyatreti yogaH, yaccAva mahattarA''kArasyAbhidhAnaM na mainer famokannoticianepaldnlinesias Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAgeddhAra 4 pratyAkhyAnadvAre AkAra namaskAramahinAdI tatra kAlamyAnapAvaM anyatra tu mahAcaM kAraNAmiti vRddhA vyAcakSane, apAdhapratyAkhyAnamapi praharavayalakSaNaM pUrvAdhapranyAyAnabadbhaNanIyaM // azrakAzanapranyAkhyAne yathA aSTA''kAgastathA kathyante. natradaM mUtram- "ekAsaNaM paccakavAr3a nivihaMvi AhAraM asaNaM gvAimaM sAimaM annatyapraNAmogeNaM sahasAgAre sAgAriyAgAreNaM AuMTaNapasAreNaM guruambhuTTANeNaM pAridvAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM saccasamAhivattiyAgAreNaM vAsiraha" eka makata azanaM-bhojanaM eka vA AsanaM--putAcalanato yatra pratyAkhyAne tadekAzanamekAmanA prAkRte pozapa kAmaNamiti stha, nana pratyAkhyAti ekAmanapratyAkhyAnaM karotItiyAvata: atra dvAbAdhI annyAvAkArI ca pUrvavan , 'sAgAriyAgAreNaM'ti saha AgAreNa-gRheNa vartata iti mAgAraH ma eva mAgAriko-gRhasthaH sa evA''kAra:-pratyAkhyAnApavAdaH sAgArikAkArastasmAdanyatra gRhasthamamakSaM hi sAdhanAM moktu na kalpate. pravacanAyupadhAtanambhavAt , yata ukta "chakkAyadayAvaMto'vi maMjao dalahaM kuchaha yohiM / AhAre nIhAre dagachipa piMDagaDaNe ya " [paTakAyadayAvAnapi saMyato durlabha karoti bodhi / AhAre nIhAre jugupsite piNDagrahaNe ca // 2 // tatazca mujAnasya yadi sAgArikaH kazridAyAti saca yadi calastadA kSaNaM pratIkSate sthirastadA svAdhyAyAdivyAghAto mA bhUditi tataH sthAnAdanyatropavizya bhuJjAnasyApi naikAsanamaH, gRhasthamyApi yena dRSTaM bhojanaM na jIryati tat pramukhaH sAgAriko jJAtavyaH, 'AuMdaNapasAraNeNaM ti AkucanaMjaGghAdeH saGkocanaM prasAraNaM ca-tasyaiva javAderAkuJcitasya RjUkaraNaM Akuzcane prasAraNe vA'sahiSNutayA // 127 // Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre pratyAkhyAnadvAre AkArasvarUpa 128 // kriyamANe kiJcidAsanaM calati tato'nyatra pratyAkhyAnaM 'gujhaambhuTTANeNaM' ti gururabhyutthAnArhasyAcAryasya prAghUrNa kasya yA'bhyutthAnaM tamAzrityAmanatyajanaM gurvabhyutthAnaM tato'nyatra, guruNAmabhyutthAnAItvAdavayaM bhuJjAnenApyutthAnaM kartavyamiti na tatra pranyAkhyAnabhaGgaH 'pAriThAvaNiyAgAreNa ti paristhApanaM-sarvathA tyajanaM prayojanamasya pAriSThAyanika, tadevAkArastasmAdanyatra, tatra hi tyajyamAne bahudoSasambhavAzrIyamANe cAmikanyAyena guNasambhavAdgurvAjJayA punarbhuJAnasyApi na bhaGgaH, 'vosirai' vyutsRjatyanekAzanamazanAdyAhAraM ca pariharati / tathA ekasthAne saptA''kArA bhavanti, tasyedaM sUtraM-'ekAsaNaM egahANaM paccakkhAi' ityAyekAzanabadAkuzcanaprasAraNA''kAravarja, eka-advitIyaM sthAnaM-aGgavinyAsarUpaM yatra tadekasthAnapratyAkhyAnaM, tad yathA bhojanakAle'GgopAGga sthApitaM tasmiMstathAsthita eva bhoktavyaM, mukhasya hastasya cAzakyaparihAratvAcalanamapratipimiti / athA''cAmle aSTAvAkArAstatra sUtraM "AyaMbilaM paccakavAi annatthANAbhogeNaM sahasAgAreNaM levAleveNaM gihisaMsaTeNaM ukvittavivegeNaM pAriTAyaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha" asyArtha:-AcAmaH-avazrAmaNaM amlaM-caturtho rasaH tAbhyAM nivRttamityaNa , etaca trividhaM upAdhibhedAt , tadyathA-odanaM kummASAn sakthUzca adhikRtya bhavati, tatpratyAkhyAti, AcAmAmlaM pratyAkhyAnaM karotItyarthaH, AdyAvantyAzcAkArAstrayaH pUrvavat , 'levAleveNaM' ti lepo bhojanabhAjanasya vikRtyA tImanAdinA vA''cAmAmlapratyAkhyAturakalpanIyena liptatA-kharaNTanaM vikRtyAdinA liptapUrvasya bhojanabhAjanasyaiva hastAdinA saMlekhanato'lepo'liptatA, tatazca lepazca alepazca lepAlepaM tasmAdanyatra, bhAjane vikRtyAdyavayavasaddhA ||128 // Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dse na 'dinAdibhakte patitapUrvasyA''cAmAmlapratyAkhyAnavatAmayogyayAdravavikRtyAdidravyasya utkSiptasya udghRtasya viveko niHzeSatayA tyAgaH utkSiptavivekastasmAdanyatra, bhoktavyadravyasyAbhoktavyadravyasparzanApi na bhaGga ityarthaH yattatkSeptu N zakyate tasya bhojane bhaGga eva, 'gimya saMsadeNaM' ti gRhasthasya bhaktadAyakasya saMbandhi karoTikAdibhAjanaM trikRtyAdidravyepopaliptaM gRhasthasaMsRSTaM tasmAdanyatra vikRtyAdisaMsRSTabhAjanena hi dIyamAnaM bhaktakalpanIyadravya mizra bhavati tad bhuJjAnasyApi na bhaGga ityarthaH yadyakalpyadravyaraso bahu na jJAyata iti, 'vosiraha' anAcAmAmlaM vyutsRjati / tathA abhaktArthe paJcAkArAH, tatredaM mUtraM- 'sUre ugae ambhasa' pacakkhAha cauccipi AhAraM asaNaM pANaM vAimaM sAimaM ananyaNAbhogeNaM sahasAgAreNaM pAriDAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM sAhittiyAgAreNa vosiraha" asyArthaH- 'mUre uggae' sUryodgamAdArabhya, anena bhojanAnantaraM pratyAkhyAnasya niSedha iti te bhaktena - mojanenArtha:- prayojanaM bhaktArthaH, na bhaktArtho'bhaktArthaH athavA na vidyate bhaktArtho yasmin pratyAkhyAnavizeSe so'bhaktArthaH, upavAsa ityarthaH, AkArAH pUrvavat, navaraM pAri chApanikAkAre vizeSo yadi trividhAhArasya pratyAkhyAti tadA pAriSThApanikaM kalpate, yadi tu caturvidhAhArasya pratyAkhyAti pAnakaM ca nAsti tadA na kalpate pAnake tUrite kalpata eva 'vosiraha' bhaktArthamazanAdistu vyutsRjati / tathA pAnakapratyAkhyAne SaDAkArAH, tatra paurupIpUrvArdha ekAsanaekasthAnAcAmAmlAbhaktArthapratyAkhyAneSu utsargatazcaturvidhAhArasya pratyAkhyAnaM uktaM yadi tu trividhAhArasya pratyAkhyAnaM karoti tadA pAnamAzritya SaDAkArAH, tathA ca sUtra pravacana sArodvAre / / 129 / / 4 prasthAkhyAnadvAre AkArasvarupaM // 129 // Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 pratyA pravacanasAroddhAre khyAnadvA AkArasvarupa "pANassa levADeNa vA alevADeNa vA accheNa vA pahaleNa vA sasityeNa vA asistheNa yA vosiraha" ihApyanyatretyanuvRttastRtIyAyAH paJcamyarthatvena vyAkhyAtatvAt 'levADeNa veti lepakRtAdvA--picchalatvena bhAjanAdInAmupalepakArakAt khajU rudrAkSAdipAna kAdanyatra tanmuktvetyarthaH, trividhAhAraM vyutsRjatIti sambandhaH, vAzabdo'trAlepakRtapAnakApekSayA'varjanIyatyAvizeSadyotanArthaH, alepakAriNeva vAriNA lepakAriNA'pyupavAsAdena bhaGga iti hRdayaM, evamalepakranAdvA picchalAta-sovIrAdeH acchAt-nirmalAdvA prAsukAdvA varNAntaritAdvA apicchalAta uSNodakAdevahalAd-gaDDulAttilataNDulayavadhAvanAdeH sasikthAdvA-bhaktapulAkopetAdayazrAvaNAdeH asisthAdvA-sikthavArjitAtpAnakA''hArAditi / tathA caramo--divasasya bhavasya ca pAzcAtyo bhAgaH natra kriyamANaM pratyAkhyAnamapi divasacarimaM bhakcarimaM ceti kathyate, tavedaM sUtra'-"divasacarimaM pacakkhAi caucvihayi AhAraM asaNaM pANaM khAimaM sAimaM annattha'NAbhogeNaM sahasAgAreNaM mahattarAgAreNaM savvasamAhivattiyAgAreNaM vomiraha" evaM bhavacarimamapi, AkArAH pUrvameva vyArupAtAH, nanu divasacarimaM pratyAkhyAnaM niSprayojanaM, ekAsanAdipratyAkhyAnenaiva gatArthatvAditi, naitadevaM, ekAzanAdikaM ghaTAkAraM etacca caturAkAraM ata AkArANAM sakSepakaraNAta saphalameveti, ata eva ekAzanAdikaM devasikameva bhavati, rAtribhojanasya atimitrividhaM trividhena yAvajjIvaM pratyAkhyAtatvAditi, gRhasthApekSayA punaridaM A AdityodmAd jJeyaM, divasasyAhorAtraparyAyatayA'pi darzanAt yathA paJcabhidinavayamatrAgatAH, paJcabhirahorAtrai rityarthaH, tatra yaryAvajjIvamapi rAtribhojananiyamacakre teSAmapIdaM sArthakamevAnuvAdakatvena smArakatvAt , bhavacarimaM tu dayAkAramapi bhavati, yadA jAnAti mahattarasarvasamAdhipratyayarUpAbhyA MARTTARAISE RESS .. Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 11131 // mAkArAbhyAM na mama prayojanaM nadA'nAbhoga sahamAkArI bhavanaH, anAbhogataH sahasAkArato vA'mulyAdemukhe prakSepasambhavAna , ata evedamanAkAramapi bhaNyate, chatamyAkAradvayamyApi parihAryatvAditi / tathA 4 pratyApaJca nvAro vA'bhigrahapratyAkhyAne tatra daNDakapamArjanAdirUpe'bhigrahaM catvAra AkArA bhavanti, yathA"annatyAvA bhogeNaM khyAnadvAre sahasAgAreNa mahattarAgAreNaM sabyasamAhivattiyAgAreNaM vosirh| enayAkhyA pUrvacana, yadA tvaprAvagNAbhigrahaM gRhAti tadA colapavAgAreNaM'ti pazcama AkAraAkAge bhavati. colapaTTakAkArAdanyatra, sAgArikadarzane colapaTTake gRhyamANe'pi na bhaGga ityarthaH / tathA svarupa nirvikRtike aSTau nava vA AkArA bhavanti, yathA--"nivigaiyaM paccakvAi anatthANAbhogeNaM sahasAgAreNa levAloveNa gihasthasaMsaDeNaM ukvittavivegeNaM paDuccamakkhieNaM pArihAvaNiyAgAreNaM mahattarAgAreNaM sambasamAhivattiyAgAreNaM vosiraha" tatra manaso vikRtihetutvAdvigatihetutvAdvA vikRtayo vigatayo vA nirgatA vikRtayo vigatayo vA yatra tanirvikRtikaM nirvigatikaM vA pratyAkhyAti AkArAH pUrvaca vyAkhyeyAH, navaraM 'paDuccamakvieNaM'ti pratItya-sarvathA rUkSaM maNDakA dikamapekSya mrakSitaM-snehitamIpatsaukamAryotpAdanAta mrakSaNakRtaviziSTasvAdatAyAvAbhAvAt prakSitamiva yadatate tatpratIyamrakSitaM prakSitAbhAsamityarthaH, iha cAyaM vidhiH-yadyagulyA ghutAdi gRhItvA maNDakAdi prakSitaM tadA kalpate nirvikRtikasya dhArayA tu na kalpata iti, vyutsRjati-vikRtIH pariharati, iha ca yAsu cikRtiSu utkSiptavivekaH saMbhavati tAsu natrAkArAH, anyAsu dravarUpAsu aSTau, nanu nirvikRtika evAkArA abhihitAH vikRtiparihArapratyAkhyAne tu chata AkArA avagamyante ?, ucyate, nirvikRtikagrahaNe kRte sati / .. // 131 // Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 132 // vikRtiparimANapratyAkhyAnasyApi saGgraho bhavati, yatastatrApi ta eva tathaivAkArA bhavanti. yathA ekAsanakasya pAruSyAH pUrvArdhasya ca sUtre AkAga abhidadhire paraM dvayAsanakasya sArdhapauruSyA aparArdhasya ca 4 pratyApratyAkhyAnasya ta eva bhavantIni, pratyAkhyAnaM ca sUtrAnabhihitamapi bhavati, apramAdayuddheH sarvatra sambhavAdi khyAnadvAre tyadoSaH // nanu niskRitike vikRtiparimANe vA pranyAkhyAne kvASTau kva vA nava AkArA bhavantItyAha azanAdi'navaNIo' ityAdi, navanIte-mramaNake'vagAhimake ca-pakvAnne'dravadadhipizitadhutaguDe caiva, adravagrahaNaM |svarupa sarvatra sambandhanIyaM, nA AkArAH 'esiMti amISA vikRtivizeSANAM bhavanti, zeSANAM tu dravarUpANAmaSTevAkArAH, ayamabhiprAyaH-yatronikSaptaviveko'dravarUpANAM navanItaguDAdInAM kartuM zakyate satra navAkArAH, dravarUpANAM tu vikRtInAmudatu mazakyAnAM aSTAvAkArA iti // 206 // idAnImazanapAnAdInAMpratyAkhyeyavyANasvarUpamucyate-tatra 'aza bhojane' ityasya 'kRtyalyuTo bahulamanyatrApI' (pA0 3-3-113) ti vacanAdazyate iti karmaNi mpuDantasyAzanamiti bhavati, pA pAne' ityasya pIyata iti tathaiva pAnamiti bhavati, 'khAdR bhakSaNa' ityasya khAdanaM khAdastena nivRtta 'bhAvAdimap' (pA. 4-4-20) iti vaktavyAdimapi khAdimamiti bhavati 'svada svAda vadaM AsvAdane' ityasya svadanaM svAdastena nilamiti pUrvadimapi svAdimamiti bhavati, samayabhASayA tu niruktenaiSAM vyutpatti kriyate-yathA Azu kSudhAM zamayatItyazanaM, tathA prANAnA-indriyAdilakSaNAnAM yadupagrahe-upakAre vartate tatpAnaM, tathA khamityAkAzaM taba mukhavivarameva tasminmAtIti khAdima, tathA svAdayati rasAdIna guNAn / guDAdidravyaM ka saMyamaguNAn vA yatastataH svAdimaM, hetutvena tadevA''svAdayatItyarthaH, athavA sAdayati // 132 // : Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 133 // vinAzayati svakIyaguNAna mAdhuryAdIn svAyamAnamiti svAdima, na caitanniruktaM kalpanAmAnaM svakIyamiti jayaM bhramana raunIti bhramaraH hinastIti siMha ityAdInAM niruktazabdAnAM vyAkaraNeSu 'pRSodarAdIni yathopadiSTa'miti sUtreSu prasidatvAditi na cedamatra vaktavyamevaMvidhacyutpatto bhedacatuSTayIna yujyate, tathAhi-yathodanA 14 pratyAdikamazyate tathA''gnAlAdikamapi pIyate'zyate iti tathA khajUrAdikamapi khAdyate'zyate iti tathA guDA khyAnadvAre dikamapi svAdyate, ko'rthaH 1 azyata iti, tataH paramAna elisa parezAdA iti bhedakalpanamayuktaM, evaM azanAdisamayabhaNiniruktavidhinA'pye kArthatvameveSAmiti, atra namaH, astyetat paraM bAlatathAvidhajJAnavikalAdInAM sumbAyabodhAya vizinadravyANAM sukhaparihArAya ca bhedakalpanA'pi nAyukteni, loke'pi bhakSyatve tulye'pi bhedo dRzyane, tathA ca vaktAro bhavanti-kUrakhaNDamaNDakAnetAn bhojayata, etAn pAnIyaM drAkSApAnIyAdipAnakaM ca pAyayana, etAn bAlAn guDadhAnAkhajUranAlikegadikAM sukhAdikA khAdayata, etAna durlalitAn tAmbUlaM ca paJcasugandhaM svAdayana ityAdi, tathA'trApi bhedakalpanA nyaayvtii|| tatra azanamAha asaNaM oyaNa satthugamuggajagArAi svajjagavihI y| khIrAi sUraNAI maDagapabhiI ya vinneyaM // 207 // pANaM sovIrajavodagAi cittaM murAiyaM ceva / AukAo sabyo kakkaDagajalAiyaM ca tahA // 208 // . 133 // Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArIdvAre / / 134 / / bhosaM danAI khajjUraganAlikera dkkhaaii| kakkaDiaMbagaphaNasAi bahuvihaM khAimaM neyaM // 209 // daMtavaNaM taMbolavitaM tulasIkuDagAIyaM / mahupippalisa ThAI aNegahA sAimaM neyaM // 210 // pAmi saravaI vAima pavannaaMsao bhaNio / sAima gulamavigaI sesAo satta asaNaMmi // 212 // 'asaNa' mityAdi, AdizabdaH svagatAneka bhedasUcakaH sarvatra sambadhyate, tata odanAdi saktvAdi mudrAdi, jagAryAdi, jagAzabdena samayabhASayA ravyA bhaNyate, tathA khAdyakavidhizva khAdyakamaNDikA modakasukumArikAghRtapUralapana zrIsvargacyutAprabhRtiSakAnnavidhiH, tathA zrIrAdi, AdizabdAdadhighRtatakratImanarasAlAdiparigrahaH, tathA sUraNAdi, AdizabdAdAIkAdisakala vanaspativikAravyaJjanaparigrahaH, maNDakaprabhRti ca, maNDakAH prabhRtiryasya ThokAkulla rikArikA pramukhavastujAtasya tanmaNDakaprabhRti vijJeyaM jJAtavyamazanamiti ||207 || samprati pAnamAha- pAna' mityAdi, sodhIraM kAJjikaM yavodakAdi-yavadhAvanamAdizabdApaTikAditaNDulakodravadhAvanAdiparigrahaH, tathA citra' nAnAprakAraM surAdikaM caiva, AdizabdAtsarakAdiparigrahaH, tathA'SkAya: 'sarvaH' saraHsaritkUpAdisthAnasambandhI, tathA karkaTakajalAdikaM ca, karkaTakAniciTakAni tanmadhyavarti jalaM 2 tadAdiryasya tatkarkaTakajalAdikaM, AdizabdAt khajU radrAkSAdiciJciNikApAsurasAdigrahaH, etatsarvaM pAnaM // 208 // samprati khAdimamAha - 'bhattosa' mityAdi bhaktaM ca tadbhojanamoSaM ca dAya' bhaktISa, rUDhitaH paribhraSTacanakagodhUmAdi, 'dantyAdi' dantebhyo hitaM dantyaM - gundAdi AdizabdAccArukulikAkhaNDe 4 pratyA rUpAnadvAre azanAdi svarupa // 134 // Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre / / 135 / / kSuzarkarAdiparigrahaH, yadvA dantAdi dezavizeSaprasiddhaM guDasaMskRtadantapacanAdi, tathA khajuranAlikeradrAkSAdiH, AdizabdAdazokavadAmAdiparigrahaH, tathA karkaTikAmrapanasAdi, AdizabdAtkadalyA diphalapaTalaparigrahaH, bahuvidhaM khAdimaM jJeyam // / 209 / / svAdimamAha - 'daMtavaNa' mityAdi, dantAH pUyante - pavitrAH kriyante yena kASThakhaNDena taddantapAvanaM, tAmbUlaM- nAgavallIpatra pUgaphalajAtiphalAdirUpaM citraM - anekavidhaM tulasIkuheDakAdi, tulasIpatrikAvizeSaH kuDakA-piNDAdrakaH, AdizabdAjjIrakaharitAdiparigrahaH, madhupippalizuSThyAdi AdizabdAdguDa maricAja modajI ra kaharItakI vibhItakAmala kI kaTubhANDAdiparigrahaH, anekadhA svAdimaM jJeyam // 210|| sAmprataM dazAnAM vikRtInAM madhye kA kutrA''hAre'vataratItyAha- 'pANaMmI' tyAdi, pAnAhAre sarakavikRtiravatarati, 'khAdime' khAdimAhAre pakAnnAMzako guDadhAnAdiSu pakkagundAvayavAdiko bhaNitaH, svAdime guDamarUpAdivikRtizvatarati zeSA:- kSIradadhighRtataila pakvAnnanavanItamasarUpAH sapta vikRtayo'zanarUpe AhAre'vatarantIti // 211 // pratyAkhyAnaM ca kRtamapyetaiH kAraNaiH vizuddhaM bhavatItyAha phAsiyaM pAliyaM ceva, sohiyaM tauriyaM tahA / fattiyamarAhiyaM ceva, japajjA erisammi u // 212 // 4 pratyA khyAnadvAre zuddha pratthA khyAna kAraNa svarupaM // 135 // Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 4.pratyAkhyAnadvAre // 136 // pratyAkhyAnakAraNa svarupa ucie kAle vihiNA pattaM jaM phAsiyaM tayaM bhaNiyaM / taha pAliyaM ca asaI sammaM ucaogapaDiyariyaM / / 213 / / gurudattasesamAyaNasevaNayAe ya sohiyaM jANa / puNNevi dhevakAlAvasthANA tIriyaM hoha // 21 // bhoyaNakAle amugaM paJcakravAyaMtti bhuja kittIyaM / ArAhiyaM payArehiM sammameehiM niviyaM // 215|| vayabhaMge gurudoso dhevarasavi pAlaNA guNakarI cha / gurulAghavaM ca neyaM dhammami ao u AgArA / 216 / / 'phAsiya mityAdi, spRSTamityasya sthAne prAkRte phAsiyamiti bhavati, spoM vA sajAto'syeti itaci sparzitamiti vA, taba pratyAkhyAnagrahaNakAle vidhinA prApta, pAlitaM caiva-punaH punarupayogapratijAgaraNena rakSita, zobhita-gAdipradattazeSabhojanA''sevanena rAjitaM. tIritaM-pUrNe'pi pratyAkhyAnaka vadhau kizcidadhikakAlAvasthAnena tIraM nItaM, kIrtitaM-bhojanavelAyAmamukaM mayA pratyAkhyAnaM kRtaM tatpUrNamadhunA bhozye ityuccAraNena zabditaM, ArAdhitaM caiva-emireva prakAraiH sampUrNa niSThA nItaM yasmAdevambhUtamevaitadaIdAjJApAlanAdapramAdAcca mahatkarmakSayakAraNaM tasmAdIdRze pratyAkhyAne yateta evavidha evaM yatnaH kartavya iti // 212 // // 136 // Www w wwwwwe Reso Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............mamminiminauguranslatioNARINAMATPORNOWN pravacana atha granthakAraH svayamevaitAni padAni vivRNoti-"ucie' tyAdi gAthAprayaM, ucite kAle vidhinA pratyA. mArodAra prApta yA spRSTaM tANitam , idamuktaM bhavati-sAdhuH zrAvako vA pratyAkhyAnasUtrArtha samyagavabudhyamAnaH syAnA mUrya'nugate evaM svamAkSitayA cetyasthApanAcAryasamakSaM vA svayaM pratipanna vivarzitapratyAkhyAnaH pazcAccAritra. shuddh1137|| pavitragAtrasya gugaH samIpe sUtroktavidhinA kRtikarmAdivinayaM vidhAya rAgadveSAdivikathAdirahitaH pratyAsayaMtropayuktaH prAJjalipuTo laghutara zandena guruvacanamanUccarana yadA pratyAkhyAnaM pratipadyate tadA spRSTaM khyAnabhavatIti, tathA pAlinaM cAmanirantaramupayogena samyag pratijAgaritam // 213 // kAraNagurudattazeSa bhojanA''sevanayA ca zobhitaM jAnIhi, pUrNe'pi pratyAkhyAnakAle stokakAlAvasthAnA- svarupa tIritaM bhavatIti / / 214 / / ___ bhojanakAle'mukaM pratyAkhyAtamiti bhaNitvA bhuJjAnasya kIrtitam , ArAdhitaM prakAraiH samyagetaiH pUrvoktai niSThAM nImiti // 215 // pratyAkhyAnaM cApavAdarUpA''kArasahitaM kartavyam , anyathA tu bhaGgaH syAt , sa ca mahate doSAyeti kathayannAha-'vayabhaMge'tyAdi, batabhaGge-niyamabhaGge guru:-mahAn doSo-dUSaNamazubhakarmabandhAdirUpaM bhagavadAjJAvirAdhanAt , tathA stokasyApi-alpasyApi AstA mahataH pAlanA-ArAdhanA guNakarI tu-karmanirjarAlakSaNopakArakAriNyeva, vizuddhapariNAmarUpatvAt , tathA guru ca-sAraM laghu ca-asAraM tayormAvo gurulAparva tacca jJAtavyam , kotyAha-dharme-cAritradharme, tathAhi-upavAse kRte'pi saJAtAsamAdherauSadhAdidAnataH // 13 // Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodAre 4prasyAkhyAnadvAra // 138 // vikRti svaru samAdhisampAdane nirjarA guNo gururbhavati itarathA punaralpa iti vimarzanIyam , ekAntAgrahasya prabhUtApakArisvenAzubhatvAt , yata evamata AkArAH pratyAkhyAne kriyante iti / / 216 / / nanu pratyAkhyAne vikRtayo'bhihitAstAH kiyantyo bhavantItyAha-- dukha dahi navaNIya ghayaM tahA tellameva gupta-majja / mahu maMsa ceva tahA ogAhimagaM ca vigaIo // 217 // gomahisuTTIpasUrNa elaga khIrANi paMca cattAri / dahimAiyAI jamhA uTTINaM tANi no hu~ti // 218 // cattArihuti tellA tila-ayasi kusubha-sarisavANaM ca / vigaIo sesANaM kholAINaM na vigaIo // 219 // davaguzapiMDaguDA do majjaM puNa kaDhapiDaniSphannaM / macchiya-kuttiya-bhAmarabheyaM ca mahutihA hoI // 220 // jala-thala-vahayaramaMsaM cammaM vasa soNiyaM tibheyaM ca / Ailla tiSiNa calabala ogAhimagaM ca vigaIo // 221|| khIradahIviyaDANaM cattAri u aMgulANi saMsaha / phANiyatilaghayANaM aMgulamegaM tu saMsaha // 222 // 38. Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 4pratyA khyAnadvAre dazavikRtisvarupa // 139 // mahapuggalarasayANaM ahaGgulayaM tu hoi saMsaha / gulapuggalanavaNIe ahAmalayaM tu saMsaTTa' // 22 // 'duddha'mityAdi, dugdhaM dadhi navanItaM ghRtaM tathA tailameva guDazca madyaM ceti guDamadyaM madhu mAMsa caiva tathA'vagAhimakaM ca-avagAhena kRtaM-ghRtatelabolena nivRttamavagAhimaM tadeva abagAhimakaM ca, etA daza vikRtayo, manaso vikRtihetutvAditi / / 217|| idAnImetAsAM yathAsvaM bhedAnAha-'gAmahisu'ityAdi, gavA mahipINAmuSTrINAM pazUnA-chAgasikAna rikagAmityarthaH lambadhIni jhorANi pazca vikRtayaH, na zeSANi mAnuSIkSIrAdIni, elaka ityatra paSThIbahuvacanaM luptaM draSTavyaM, tathA catvAri-pratyekaM caturbhedAni dadhyAdIni-dadhyAdhinavanItaghRtAni, Aha-kathaM catvAryeva bhavanti ? pazca kathaM kSIracama bhavanti ?, tabAha-yasmAduSTrINAM dugdhe tAni na bhavanti, 'bharaTasyaiva bhAvAditi // 218 // 'cattArI'tyAdi, uttaratra sthitasya casyAtra sambandhAtailAni ca catvAri bhavanti vikRtaya iti saNTaGkaH, keSA sambandhIni ?, tabAha-tila-atasI-kusumbha-sarpapANAM, zeSANAM DolAdInAM madhukaphalAdInAM AdizabdAnAlikeraeraNDaziMzapAdInAM sambandhIni tailAni na vikatayaH, atra ca tellA iti prAkRtatvAtpusA nirdezaH // 219 // 'dave'tyAdi, guDe dvau bhedau-dravaguDaH piNDaguDazca, to dvAvapi vikRtI, tathA madhe dvau bhedI eka 6'saraTasyaiva' iti mu|| Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre pratyAkhyAnadvAre vikRti svarUpa 14 // kASThe:-ikSutAlAdibhiniSpannam , apara piSTaH-paSTikAkodravAditaNDulainiSpannam , tau dvAvapi vikRtI, tathA madhu tribhedaM-makSikAkRtaM kunikAkRtaM bhramara kRtaM ceti tridhA-triprakAmmapi vikRtirbhavati // 22 // 'jala'tyAdi, mami trimadam , jalacarANAM-matsyAdInAM sambandhi, sthalanarANAM-ajamahiSazUkarazazakahariNAdInAM sambandhi, khacagaNa-lAkkaTikAdInAM sambandhi, athavA anyathA mAMsatraividhyaM-carma vamA zoNitaM ceti, etama trividhamapi vikRnirbhavani, avagAhimakaM puna tena vA tailena vA bhRtAyAM tApikAyAM calacaletizabdaM kurvANaM sukumArikAdi yadA pacyate tadeko ghANaH, punastenaiva ghRtatalena dvitIyaH, punastenaiva tRtIyo vikRnirbhavati, yadi punastene va ghRtena telena vA caturthI ghANaH pacyate tadA'mo vikRtirna bhavati, 'ayogavAhinA nirvikRtikapratyAkhyAne'pi kalpate, atha tApikA ekenaiva pUpakena khajjakena vA sakalA. 'pi bhRtA tadA tatraiva dvitIyaH pUpakAdiH kSipto na vikRtirbhavati, nivikRtikAnAmapi kalpata eva saH, paraM yadi samyag jJAyate'yaM caturtho'yaM dvitIyo ghANa: prathamakSiptadhRtAdinA pakva iti, yadA punardvitIyAdidhANeSu tApikAyAmaparaM ghRtAdi prakSiptaM caturthAdirvA ayaM ghANa iti samyag na jAtaM tadA na kalpata eveti // 221 / / gRhasthasaMsRSTasyAkArasya vizeSataH svarUpamabhidhIyate-gRhasthairodanAdirdadhyAdinA svaprayojanAya saMsRSTaH saMzlepita iti gRhasthasaMmRSTaH, tatrA''ha-khIrabaho'tyAdi, kSIradadhivikaTAnAM catvAryagulAni saMsRSaM na vikRtirbhavati, ayamabhiprAya:-kUraH kSIramizritaH kRtaH, tatra kUrasyopari yadi catvAryagulAni kSIraM caTitaM bhavati tadA na vikRtirbhavati, nirvikRtikAnAM kalpate, yadA tu pazcamAGgulArambhI bhavati tadA vikRtireva, 1 yogavA0 iti mu. pAThaH sa tu azuddhaH mAti, paJcavastu-dhamesAhAdiSu yogazAstradIkA-pravacanasAroddhAra TIkApanthayoHprAcInahastapratiSu ayogaH iti pATha: L . // 14 // w Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 14 // na kampane nivi kRtikAnAminyathaH, evaM dadhno vikaTasya ca vaktavyam , tathA phANitena-dravaguDena mizrite kUraThoThikAdau yakamAlamupari cATataM bhavati tadA na vikRtiH, evaM telaghRtayorapi vaktavyam // 222 // 14 pratyA 'mahapuraMgale nyAdi. mani ca pudgalAni-mAMsAni ca teSAM rasaiH saMsRSTam-amulasyA saMsapTaM khyAnadvAre bhavati, agulArdhAparato vikRtiraveni, gulapudgalanavanIte-etadviSaye enaH saMmRSTamitiyAvan ArdrA-vizeSamalakaM tu. tuzabdamyAvadhAraNArthanvAdAmalakameva na vikRtirbhavati, AmilakaM tu zaNavRzasambandhI mukuraH, pratyAayamacaH-guDamaoNmanavanItakhaNDagAmalakapramANavahubhirapi saMsRSTamodanAdikaM na vikRtirbhavati, etadIyenai- khyAnakenApi sthUlakhaNDena maMgaSTaM vikRtireceti // 223 // viSayANi idAnI pratyArUpAnaviSayANyeva vizeSavastUni kathayannAha vizeSa vastUni vigaI vigaigayANi ya aNaMtakAyANi vnvtyuunni| dasa tosa battIsaM bASIsaM suNaha vannemi // 24 // dukha dahi tila navaNIya ghaya guru mahu maMsa mata pakkaM ca / paNa cau cau cau cau gatiga tiga daMga egapaDibhinna // 22 // 'vigaI'tyAdi, vikRtIvikRtigatAni cAnantakAyAni varjanIyavastUni he bhavyajanAH / zRNuta varNayAmyahaM bhavatAmiti, tAni ca kiyajhedAni bhavantIti yathAsakya nAha-daza triMzat dAtri- 12 // Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 142 // 4 pratyAkhyAnadvAre pratyAkhyAna viSayANi vizeSa vastani... zat dvAviMzatiritisaGkhathAni, ko'rthaH ? vikRtirdazabhedA, vikRtigatAni triMzatsaGkhyAni, anantakAyAni dvAtriMzan , vaya'vastUni dvAviMzatiM varNayAmIti / ____ aba ca zRNuteti yaduktaM tatrAyamabhiprAyaH zRNvanAmupasthitAnAmeva bhavyAnA muribhirdharmaH kathanIyA, nAnupasthitAnAm , yadavAci___"aNuTTiyassa dhamma mA hu kahijjAhi sujhuvi piyassa / vicchArya hoi muha vijjhAyaggiM dhammatassa" // 1 // iti [anupasthitAya dharma mA cIkathaH suSvapi priyAya / vicchAyaM bhavati mukhaM vidhyAtamamni dhamataH // 1 // ] vaNayAmItyasyAyamabhiprAya:-paropakAranirataiH sUribhiH kathyamAna eva jIvAditattve bhavyAno vivekA samullamani, yadAhaH-'muccA jANai kallANaM succA jANai pAvagaM / ubhayapi jANai succA, jaM cheyaM taM samAyare // 1 // " iti [dazavakAlika 411] / _ [zrutvA jAnAti viratiM zrutvA jAnAti pApaM / viratyaviratI api jAnAti zrutvA ya zreyaH tatsamAcara // 1 // // 224 // tatra vikRtIstAvadAha-'duhe tyAdi, dugdhadadhitailanavanItadhRtaguDamadhumAsamadyapakvaM ca, tatra dugdhaM pazrabheda-gomahipIkara bhIchagalikAgaDarikAsambandhitvena, dathi caturbheda-gomahiSIchagalikAgaDarikAsambandhisvena, uSTrIdugdhena dadhi na bhavatIti, tailamapi caturbheda-tilaatasIkusumbhasarpapasambandhitvena, navanItamapi caturbhada-gomahipIchagalikAgaDarikAdadhisambhavitvena, ghRtamapi caturbhedaM gavAdisambandhitvena, evaM guDo // 14 // // 14 Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana-- sArodvAre 4 pratyAkhyAnadvAre vikRtigatAni // 14 // dvibhedaH-drayaguDapiNDa guDabhedena, madhu vibhedaM-makSikAkuttikAbhramarIjanitatvena, mAMsaM tribhedaM-jalacarasthalacAkhacara jIvasambandhitvana maMtramAzoNita medena veti, madyaM dvibheda-kASThapiSTa niSpannatvena, pakkamekabheda-ghRtena tailena vA bhRtAyAM tApikAyAM cala calesizabdena pacyamAnasya kaNikkAderekatvAditi // 225|| vikanigatAni sAmpratamAha danbayA vigahagayaM vigaI puNa teNa hayaM dadhvaM / unharie tattaMmi ya ukidavaM imaM anne // 22 // aha peyA duhaTTI dukhalehI ya duddhasADo ya / paMca ya vigahagayAi duImi ya khorisahiyAI // 227 // aMbilajuyaMmi duddhe duTTI dakkhamIsaraDaMmi / payasADI taha taMDulaSuNNayasiddhami avaleho // 228 // dahie vigahagayAi gholavaDA ghola sihariNi krNyo| lavarNakaNadahiyamahiyaM saMgarigAimi appaDie. // 229 // pakkayaM ghayakiTI pakkosahi svari tariya sappica / .... nimmaMjaNavIsaMdaNagAI ghayavigaivigaigayA // 20 // Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana mArIdvAre | 144|| // 231 // mI kuTTa da la aisinatri | caresses slaM lami aDakaDiGgakskhuraso gulapANIyaM ca karAvaMDe / researI vigar3agayA ca paMceva // 232 // evaM egassuvariM ninovari zrIgaM ca jaM pakka tupeNa te ci taya gulahANiyAbhi // 233 // jalesiyA upasiyA paMca tu pUyaliyA / steferentfsure paripakkaM tIsa mIliesa // 234 // AvasyacuNIe paribhaNiyaM ettha vaSNiyaM kahiyaM / kahiyavaM kusalANaM paraMjiyavvaM tu kAraNie // 235 // 'davahayetyAdi. kalamazAlitandulAdibhiH hatA - bhinnA nirvIrthIkRtA satI vikRtiH punaH kSIrAfear frientamityucyate tena kAraNena tandulAdihataM kSIrAdikaM dravyameva bhavati na tu vikRtiH, ata eva nirvitikanyAkhyAnavatAmapi keSAJcit tyaktamapi kimapi tat kalpata eva tathA pAkabhAjanAt sukumArikAdI uddhRte sati pacAt uddharita yat ghRtAdi tammina culImastakasye'gnisaMyogAcapte prakSipta yatkaNikAdi dravyaM tadidamutkRSTadravyameva, ko'rthaH 1 vikRtigatameva bhavati na tu vikRtirityanye vadanti, + 4 pratyA sthAnadvAre vikRti gatAni Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 4.pratyAkhyAnadvAre vikRtigatAni // 145 gItArthAbhiprAyastu sullImastakAdunArita zItale ca jAte ghRtAdoM yadi kaNikkAdi prakSipyate tadaiva tathAvidhapAkAbhAvAn vikRtigataM. anyathA tu paripakvatvAdvikRtireveti, iyaM gAthA asmAbhiritthaM tAvadvadhAkhyAtA mudhiyA tu yadhAbodhamanyathA'pi vyAkhyeyA // 226 // idAnI kasyAM vikRtau kAni kinAmakAni kiyanti vikRtigatAni bhavantItyAha-'aha peyA' ityAdi, atha-anantaraM dugdhe paJcaiva ca zabdasyAvadhAraNArthatvAdvikRtigatAni bhavanti, vikRtI-kSIrAdau gatAni-sthitAni vikRtigatAni-vikRtyAzritAni, na vikRtirityarthaH, kAni tAnItyAha-peyA-dugdhakAnikamityarthaH, tathA dugdhATTI dugdhAvalehikA dugdhamATikA ca kSIrasahitA iti-jhareyyA-pAyasena sahitAni pUrvoktAni catvAri, paJcamI ca aureyItyarthaH, etAni kSIre paJca vikRtigatAnIti / / 227 // eteSu svayameva kAnicidvivRNoti-aMbile'tyAdi, aMbilena yukte dugdhe dugdhATI-kilATiketyarthaH, anye tu balahikAmAhuH, tathA drAkSAmizre dugdhe rAddhe payaHsATI, payo-dugdhaM saTati-gacchatIti vyutpatteH, tathA taNDulacUrNakamiddhe dugdhe avalehikA // 228|| dadhivikRtigatAnyAha-'dahie'tyAdi, dadhina-dadhiviSaye vikRtigatAni paJca, gholavaTakAnigholayuktabaTakAni, tathA gholo-yasvagAlitaM dadhi, tathA zikhariNI-karamathitakhaNDayuktadadhiniSpanA, tathA karambako-dadhiyuktakUraniSpannaH tathA lavaNakaNayuktaM daghi ca maSitaM rAjikAkhATakamityarthaH, tacca saMgarikAdike'patite'pi vikRtigataM bhavati, saMgarikApusphalazakalAdau patite punarbhavatyeva // 229 // ghRtavikRtigatAnyAha-'pakkaghaya'mityAdi, auSadhaiH pakvaM dhRtaM siddhArthakAdi, tathA ghRtakiTTikA- zA Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana mAgedAre // 146 // ghRtamale, tathA ghRtapaSadhopari tarikarUpaM yatsarpistadapi vikRtigata tathA nirbhaJjanaM-pakAnnotI dagdhavRta mityarthaH tathA `visyandanaM-dadhitarikAkaNikAniSyadravyavizeSaH sapAdaladeThaprasiddha ghRtavikRtigatAnyetAni patrApatyarthaH // 23 // tailavikRtigatAnyAha - 'nilamallo'nyAdi, tailamalikA tathA tilakuTTaH tathA dagdhaM taila-nirbha anamityarthaH tathA deosporabhAge yaddharitaM tathA lAkSAdivyapakvaM ca tailaM etAni tailavikRtI patra vikRtinAti // 234 guDavikRniganAnyAha - 'aDe syAdi, arthakathinegmaH tathA guDapAnIyaM tathA zarkarA tathA khaNDaM tathA pAguDI vikRtitAni tAni caiva // 232 // pakkAnne vikRtigatAnyAha- 'ega mityAdi, eka vikRtigataM tadekasya ghANasyopari pacyate, ko'bhiprAyaH ?-prakSitatAdike tApake ekenaiva pUpakena sakale pUritaM dvitIyapUpakAdistatra ko vikRti bhavati yadavAci "jagaNaM tavao pUrijjaha pUyageNa tabbIo | asvafvaneho pacca ja so naya hoi tabbigaI // 1 // " [na tArikA pUryate pUpena tatrAkSipte snehe dvitIyaH pacyate yadi sa na bhavati tadvikRtiH // 11 // ] dvitIyaM vikRtigataM trayANAM vANAnAmupari aprakSiptAparaghRtaM yattenaiva 'tuppeNa'ti ghRtena pak tRtIyaM guDaghAnikAprabhRti // 233 // 1 vidhyandanaM aniyamataMduGabA' iti vastu TIkAyAm ( www.th 2 pratyA sthAnadvAre vikRti matAni: // 146 // Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre / / 147 / / tathA "nauttha"mityAdi, caturtha samutsArita sukumArikAdo pazcAduddharitaghRtAdikharaNTitAyAM tApikAryA jalena siddhA lapanazrIH, paJcamaM punaH snehadigdhatApikAryA paripakkA pUSikA, evaM ca SatrikRtisamba dhIni paJca paJca vitigatAni militAni triMzadbhavantIti ||234|| iha ca vikretigatAnAM svarUpaM nA''cAryeNa svamanISikrayA'bhidadhe, kintu siddhAntAbhihitameva, yadAha - 'Avassaye' tyAdi, AvazyakaSNa paribhaNitaM 'atra' granthe 'varNitaM' sAmAnyadvAreNa 'kathita' vizeSadvAreNAsmAbhiH etacca kathayitavyaM 'kuzalAnAM buddhimatAM prayoktavyaM ca kAraNike kAraNikaviSaye / ayamabhiprAyaH yadyapi kSaitreyIpramukhANi sAkSAdvikRtayo na bhavanti, kintu vikRtigatAnyeva nirvi kRtikAnAmapi kalpante, tathApi utkRSTAni etAni dravyANi bhakSyamANAnyavazyaM manovikAramAnayanti zAntAnAmapi na ca kRtanirvikRtikAnAmeteSu bhakSyamANeSu utkRSTA nirjarAH sampadyante tasmAdetAni na gRhyante iti yastu vividhatapaHkaraNa kSAmakukSiranuSThAnaM svAdhyAyAdhyayanAdikaM kartuM na zaknoti sa vikRtigatAnyutkRSTAnyapi dravyANi bhuGkte na kazvidoSaH karmanirjarA'pi tasya mahatI bhavati yadAhu: "navaraM iha paribhogo nivviyApi kAraNAvekkho / ukkosagadavvANaM na u aviseseNa vinneo // 1 // AmanivigaIyassa asahuNo jujjae parIbhogo / haMdiyajayabuddhIe vigaIcAyammi no jutto ||2|| jo puNa vigaIcArya kAUNaM khAha niddhamahurAI / unako sagadavvAI tucchaphalo tassa so neo || 3 || dIsanti ya ke haM paJcavakhAevi maMdadhammANo / kAraNiyaM paDisevaM akAraNeNAvi kuNamANA ||4|| 4 pratyA khyAnadvAre vikRti gatAni 147 // Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAgeddhA // 148 // tilamoyagatilavaSTiM vrisolgnaalikerkhNddaaii| aibahalagholakhIriM dhayapappuyavaMjaNAIca // 5 // prathA ghayabadramaMDagAI dahidaddhakaraMjapeyamAIyaM / kulluricUrimapamuhaM akAraNe kei bhujaMti // 6 // khyAnamAra na ya taMpi iha pamANaM jahunakArINa AgamannUrNa / jarajammamaraNa bhIsaNabhavanabujhigacittANaM // 7 // vinimotta jigANamANaM jiyANa bahudahadavamgitaviyANaM / na hu anno paDiyAro koi ihaM bhavavaNe jeNa // 8 // gatAna vigaI pariNaidhammo moho jabhudijjae udinne ya / sudavi cittajayaparo kahaM akajje na vaTTihiI ? // 6 // dAvAnalamajjhago ko tavasamadruyAe jalamAI / saMtevina sevijjA mohAnaladIvie uvamA // 10 // vigaI vigaIbhIo bigadamayaM jo ya bhujae sAhu / vigaI vigaisahAvA zigaI vigaI valA nei // 11 // ityAdi [navaramiha paribhogo nirvikRtikAnAmapi kAraNApekSaH / utkRSTadravyANAM na tvavizeSeNa vijJeyaH // 1 // Apanna(saMtata)nirvikRtikasyAkSamasya yujyate paribhogaH / indriyasya jayabuddhadhA vikRtityAge na yuktaH // 2 // yaH punarvikRtityAgaM kRtvA khAdati snigdhamadhurANi | utkRSTadravyANi tucchaphalastasya sa jJeyaH // 3 // dRzyante ca kecidiha pratyAkhyAyApi mandadharmANaH / kAraNikI pratipervA akAraNe'pi kurvANAH // // tilamodakanilavatyau varSolakanAlikerakhaNDAdIni / atibahalaghola kSareyIM ghRtapraplutavyaJjanAni ca // 5 // ghRtayulamaNDakAdIna dadhidugdhakarambapeyAdi / kunluricUrimapramukhaM akAraNe kecit bhuJjanti // 6 // na ca tadapIr3ha pramANaM yathoktakAriNAmAgamajJAnAM / jarAjanmamaraNabhISaNabhavArNavodvignacittAnAm // 7 // muktvA jinAnAmAjJA jIvAnAM bahu duHkhadavAgnitaptAnAM / naivAnyaH pratIkAraH kazcidiha bhavavane yena // 8 // vikRtiH pariNatidharmA vikAro yasmAdudIryate udIrNe camohe suSThvapi cittajayaparaH kathamakArye na vartiSyate // 6 // // 14 // HTRA Sandhijirasad Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mamiantainmmmmmINDRsunda rooranewslauntinentaleemest pravacanasAroddhAre 4 pratyAkhyAnadvAre anantakAyikAni ||149 // dAvAnalamadhyagataH kastadupazamanArtha jalAdIni / santyapi na gRhNIyAt mohAnaladIpte eSopamA // 10 // gitibhIto yastu sAdhuH vikRti vikRtigataM ca bhuGkte taM vikArasvabhAvAt vikRtilAttu vigati nayati // 11 // ] __ sugamAzcaitAH, navaramantyagAthA krizcidviSamatyAdvitanyate-vigateH-narakAdikAyA yo bhItaH trastA sAdhuditi kSIdiko nA dagAnukatAra ,pi darzanAdvikRtigataM ca ----kSIrAmnAdikaM yo bhuGkte sa durgatiM yAtIti zeSaH, kammAdityAha-vikRtibelAjjIvamanicchantamapi vigati-naskAdikA nayatIti, etadapi kuta inyAha-vikRtiyato vikRtisvabhAvA-manovikArakArisvarUpeti // 235 / / adhunA anantakAyikAnyAha saccA hu kaMdajAI sUraNakaMdo ya vanakaMdo ya / allahalihA ya tahA aha taha allakaccUro // 236 // sattAvarI birAlI kumAri taha thoharI galoI ya / lahasaNaM vaMsagarilA gajara taha loNao loTo // 237 // girikanni kisalapattA khariMsuyA dhega allamutthA ya / sAha loNarukkhaDallo khelluDo amayavalI ya // 238 // mUlA taha bhUmihA virUha taha dakvavandhulo padamo / sUyaravallI ya tahA pallako komalabiliyA // 239 // .. // 149 // lA Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 . pravacanasAroddhAre 4 pratyAkhyAnadvAre anantakAyikAni 115011 AlU taha piMDAla vaMti ee aNaMtanAmehiM / aNNamAMta neyaM lakkhaNajuttIi samayAo // 24 // ghosAhakarIraMkuratiMduyaaikomalaMbagAINi / vaNavA niyamAIza aMkurAI aNaMtAI // 24 // gUhasirasaMdhipavaM samabhaMgamahoragaM ca chinnaruhaM / sAhAraNaM saroraM tavivarIyaM ca patteyaM // 24 // cakkaM va bhajamANassa jassa gaMThI haveja cunaghaNo / taM puhavisarisabheyaM agaMtajIvaM viyANAhi // 24 // gUDhasirAgaM pattaM sacchIraM jaM ca hoi nicchIraM / japi ya payAvasaMdhi aNaMtajIvaM viyANAhi // 244 // 'savvA hu ityAdigAthApaJcakam , huzabdo'vadhAraNe tataH savaica kandajAtiranantakAyikA iti sambandhaH, kando nAma bhUmadhyago vRkSAvayavaH, te cAtra kandA azuSkA eva grAhyAH, zuSkANAM tu nirjIvasvAdanantakAyikatvaM na sambhavati, tAneva kAzcikandAn vyApriyamANatvAnAmata Aha-sUraNakandaH azodhna: kandavizeSaH 1 vajrakando'pi kandavizeSa eva 2 ArdrA-azuSkA haridrA pratIva 3 Ardraka-zaGgaberaM 4 ArdrakaccUrakaH-tiktadravyavizeSaH pratIta eva 5 // 236 // Intrwadurinanimmunanimisartantr SITES HiARMIREDIENishansi Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..... hthan pravacana mAroddhAra 4 pratyA khyAnadvAre anantakAyikAni satAvarIvirAlike vallIbhedI 6-7 kumArI-mAMsalapraNAlAkArapatrA pratItaba 8, thoharI snuhItaruH / gaDUcI-ghallI vizeSaH pratIta eva 10 lhasUna-kandavizeSaH 11 camakarilAni-komalAbhinavavaMzAvayabavizeSAH pramiddhA evaM 12 marjarakANi sarvajanaviditAnyeva 13 lavaNako-vanaspativizeSaH yena dagdhena sarjikA niSpadyate 14 loDhakaH padminIkandaH 15 // 237 // girikarNikA-vallIvizeSaH 16 kisalayarUpANi patrANi-prauDhapatrAdarvAkvIjasyocchUnAvasthAlakSaNAni sarvANyapyanantakAyikAni na tu kAnicideva 17 kharimukA:-kandabhedAH 18 thego'pi kandavizeSa eva 11 ArdrA mustA pratItA 20 lavaNanAmno vRkSasya challi:-tvak , tvameva na tvanye'vayavAH 21 khallUDakAH kandabhedAH 22 amRtavallI-vallIvizeSaH 23 // 23 // __ mUlako-lokapratItaH 24 bhUmiruhANi-chatrAkArANi varSAkAlabhAvIni bhUmisphoTakAnItilokapramiddhAni 25 birUDhAni-aGkuritAni dvidaladhAnyAni 26 DhakavAstula:-zAkavizeSaH sa ca prathama:prathamogata evAnantakAyiko bhavati na punarichanArUDhaH 27 zUkarasajJito vallaH zUkaravallaH sa evAnantakAyiko na tu dhAnyadhallaH 28 palyaGkaH zAkabhedaH29 komalA''mlikA--abaddhavAsthikA cizciNikA ||23|| Aluka 31 piNDAluko 32 kandabhedI, ete pUrvoktAH padArthA dvAtriMzatsaGkhyA anantanAmabhi:anantakAyikamajJitA AryadezaprasiddhA bhavantItyarthaH, na caitAnyevAnantakAyikAni, kintu 1, anyAnyapi, tathA ceha anyadapi pUrvoktAtiriktamananta-anantakAyikaM jJeyaM lakSaNayuktayA-vakSyamANatagatalakSaNavicAra- NayA 'samayAt' siddhAMtAn // 240 // // 15 // Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamArodAre tAnyeva kAnicidAha-ghosADetyAdi, ghopAtakIkarIrayoraGkurAH tathA atikomalAni 4 pratyAabaddhAsthikAni tindukAmraphalAdIni, tathA varUNavaTa nimbAdInA tarUNAmakurA anantakAyikAH // 24 // khyAnadvAre ananakAyaparijJAnArtha lakSaNayuktimAha-'gRhasire'tyAdi, gUDhAni-prakaTavRtyA anantaajJAyamAnAni sirA:-sandhayaH parvANi ca yamya patrakANDanAlazAkhAdestattathA, tathA yasya bhajyamAnasya kAyazAkhAdekhoTyamAnasya patrAdeH samaH-adanturo bhaGgaH-chedo bhavati tatsamabhaGga, tathA chidyamAnasyaiva na lakSaNAni vidyante hIrakAH-tantulakSaNA madhye yasya tadahIrakaM, tathA chittvA gRhAdAvAnItaM zuSkatAdyavasthAprAptamapi jalAdisAmagrI prApya gahalyAdivat punarapi yatprarohati tacchinna ruha, tadetairlakSaNaiH sAdhAraNaM zarIraM kSeyaM, anantakAyikamityarthaH / etallakSaNavyatiriktaM ca pratyekazarIramiti // 242 // punaranantakAyikasya lakSaNAntaramAha-'cakkaM ve'tyAdi, cakramiva-adanturatayA kumbhakAracakrAkAramekAntena samaM bhaGgasthAnaM yasya bhajyamAnasya mUlaskandhatvazAkhApatrapuSpAdeH bhavati taM mUlAdikamanantajIvaM vijAnIhIti sambandhaH, tathA grandhiH-parva sAmAnyato bhaGgasthAnaM vA sa yasya cUrNaghanI bhavati, ko'rthaH 1-yasya bhajyamAnasya anyaH zubhro ghanazcU! uDDIyamAno dRzyate sa vanaspatiranantajIvAnA sAdhAraNamekaM zarIramityarthaH, kathaM punarasau samaM bhajyata ityatra dRSTAntamAha-pRthvIsadRzabheda, atra pRthvI-kedArAdyuparivartinI zuSkakoppaTikA lakSNakhaTikAnirmitavartikA vA gRhyate, yathA tasyA bhajyamAnAyAH samaH-adanturo bhedo bhavati evaM vanaspatirapi cakrAkAraM samaM yo majyata iti bhAvaH // 243 // punarlakSaNAntaramanantakAyikasyAha--'gUDhasiretyAdi, yatpatraM sakSIraM nikSIraM vA gUDhasirAka- / / 152 // . RESE HIT APNILOANTARRRRRRRREN A Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 153 // alakSyamANasirAvizeSaM bhavati yadapi ca 'pratApasandhi' prakRSTastApa:- uSmA yeSu evaM vidhAH sandhayo yasya tanpratApasandhi, paNa saMdhi'ti pAThe tu praNaSTa sandhi-sarvathA'nupalakSya mANapatrAdvayasandhi yat anantajIvaM tadvijAnIhIti // 244 // idAnIM varjanIyavastUnyAha - hima-visa kareMge ya savvamahI ya / riteria for huvIya aNaMta saMghANaM // 245 / / 20 gholavaDA kAryagaNa amuNimANi phulla- kalayANi / 22 tucchaphala calirasaM bajaha vajrANi bAvIsaM // 246 // paMcurI'tyAdi, paJcAnAmudumbarANAM samAhAraH paJcodumbarI - vaTa- 'pippalodumbara-plakSa-kAkodumbarIphalarUpa samayaprasiddhA, sA mazakAkAramUkSmabahujIvabhRtatvAdvarjanIyA, tathA catasro vikRtayo-mayamAMsa-madhu-navanItarUpA varjyAH, sa eva tatra tadvarNAnikajIva sampUrcchanAda, tathA himaM zuddhAsaGkhyA kAyarUpatvAt tathA virSa mantropahatavIryamapi udarAntarvartigaNDolakAdijIva vidhAtahetutvAt maraNasamaye mahAmohotpAdakatvA, tathA karakA adhyayAkAyikatvAt, tathA sarvApi mRttikA dadu rAdipaJcendriya 1 "pippalyo mu| tulanA yogazAstraTIkA (342) // 4 pratyA khyAnadvAre abhakSyANi 22 gAthA 245 246 pra.A.58 / / 153 / / / Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre // 154 // prANyutpattinimittatvAt sarvagrahaNaM khaTikAditadbhedaparigrahArtham, tadbhakSaNasyApi AmAzrayAdidoSajanaRvAt tathA rajanIbhojanaM bahuvidhajIvasampAtasambhavena 'aihalaukika- pAralaukika do paduSTatvAt tathA bahubIjaM - pampoTakAdi pratibIjaM jIvopamardasambhavAt tathA anantAni - anantakAyikAni anantajantusantAnanighatinanimittatyAt, tathA sandhAnam-astyAnakaM cinyakAdInAM jIvasaMsaktihetutvAt // 245 // " 4 pratyA khyAnadvA abhakSyANi 22 gAthA " 245 246 tathA 'gholavaDe nyAdi, gholavaTakAni upalakSaNatvAdAmagorasasampRktadvidalAni ca kevaligamyasUkSmajIvasaMyaktimambhavAt, tathA vRntAkAni nidrAvAhulya madanoddIpanAdidoSaduSTatvAt tathA svayaM pareNa vA yeSAM nAma na jJAyate tAnyajJAta nAmAni puSpANi phalAni, ajJAnato niSiddhaphalapravRttau vratabhaGgasambhavAt viphale tu pravRttI jIvitavinAzAt, tathA tuccham - sAraM phalaM - madhUka bilvAdeH upalakSaNatvAcca puSpamaraNi- pra. A. 50 zigru-makAdeH, patraM prAvRSi 'taNDulIyakAde: bahujIvasammizratvAt, yadvA tucchaphalam - ardhaniSpanna komalacavalaka- shimbaadikm| tadbhakSaNe hi tathAvidhA tRptirapi nopajAyate, doSAzca bahavaH sambhavanti, tathA calitara --- kuthitAnnam upalakSagatvAt puSpitaudanAdi, dinadvayAtItaM ca daghi varjanIyam jIvasaMsaktyA prANAtipAtAdilakSaNadoSasambhavAt etAni dvAviMzatisaGkhyAni varjanIyAni vastUni kRpAparItacetasaH santo he bhavyajanA ! varjayata-pariharati // 246 // idAnIm 'ussaggo' tti pathamaM dAramAha atra ar ari kuDe mAle yasari bahuniyale / 1660 mu0 || 20-mu0 // 3 taNDulAdeH mu0 // tulanA--yogazAstraTIkA (3(72) || 1122811 Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre BABoadARINIDuniaNAMASHAAR laMbuttara thaNa 'uddhI saMjaya khaliNe ya vAyasa kaviTe 14 // 247 // [Ava.ni.1546] sIsopiya mUI aMgulibhAnuhA ra vANI pahA / 5 kA ee kAussagge havaMti dosA iguNavIsaM // 248 // tsargadvA Asobdha visamapAyaM AuMTAvittu ThAi ussagge / / doSAH gAthA kaMpai kAussagge layavva kharapavaNasaMgaNaM // 249 / / * 247khaMbhe vA kuDe vA avaThaMbhiya kuNai kAusaggaM tu / mAle ya uttamaMgaM avaThaMbhiya kuNai ussaggaM // 250 / / sabarI basaNavirahiyA karehi sAgAriaM jaha Thae / ThaiUNa gujjhadesaM karehi ia kuNaha ussaggaM // 25 // avaNAmiuttamaMgo kAurasaggaM jahA kulavahuvva / x niyaliyao viva caraNe visthAriya ahava melaviGa // 25 // uDI mu0|| imAH (249-262) gAthAH bhAvazyakahArimavyA 78 tamapRSThe santi / tatra ca vicit pAThabhedaH dRzyate // x niyaliyA-mu0 // Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 156 // colapaTa avihIe jAmetaM ci pacchAya dhaNe colagapaTTe ya sAraNA kAUNa ear nAhimaMDalassuvariM laMbuttarusagaM ThAi ussagaM avANAbhogaNaM melina pahiyAo calaNe visthAriUna bAhirao kasara ezo 'bAhirI muNesat aMguTTe melaviDaM vitthAniya pahiAu bAhiti Erstar so bhaNio atirutti mULaca 1 bAhirauDI - 0 || 1 // 253 // t // 254 // 1 // 255 // / // 256 // jaat pAuNiuM saMjainca ussagaM / ThAi ya valigaM ca jahA raharaNaM agao kArDa // 257 // bhAi taha ya diTThi calacitto vAyasonva uge / chappar3ayANa bharaNaM kuNai ya paha~ kavi va // 258 // ari haru arvAhaTTovva kuNai ussagaM / hayaMto tava lijjatamAIsu // 259 // 5 kAyotsargadvAre doSAH 19 gAthA 247 262 pra. A. 59 // 156 // Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre tsargadvAre // 157 // aMgulibhamuhAo'pi a cAliMgo kugai zAha ra pAsAga / AlAvagagaNaNaSTuM saMThavaNatthaM ca jogANaM // 26 // 5 kAyokAussaggaMmi Thio surA jahA buDabuDei accattaM / aNupehaMto taha vAnaronva cAleha ohapuDe // 261 // doSAH16 gAthAee kAussaggaM kuNamANeNa vibuheNa dosA cha / 247samma parihariyavvA jiNapaDisihattikAUNaM // 22 // | 262 ghoDagetyAdi gAthAdvayama , tatrate kAyotsarge bhavanti doSA ekonaviMzatiriti saNTakaH, kAyasya- pra.A. 56 zarIrasya sthAna-mauna-dhyAna-kriyAvyatirekeNAnyatrocchvamitAdibhyaH kriyAntarAdhyAsamAzritya ya utsargaHtyAgo 'namo'rihaMtANa miti vacanAn pUrva sa kAyotsargaH, sa ca dvedhA-ceSTAyAmabhibhave ca, ceSTAyAMgamanAgamanAdau aipithikyAdipratikramaNa bhAtrI, abhibhave ca surAdividhIyamAnopasargajayArtham , yaduktam __ so ussaggo duviho ceTThAi abhibhave ya naayvyo| bhikkhAyariAi paDhamo upasamgabhijujaNe bIo // 1 // " ti 1 'gnnpaattaa-je.sN0|| 2 sa utsA~ dvividhaH ceSTAyAmamimave ca jJAtavyaH / mikSAcaryAdiSu prathamaH upasargAbhiyojane dvitiiyH||1||||157|| Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 15 // 5 kAya tsargadvA doSAH gAthA 247262 pra.A.6 sana doSarahito vidhIyamAnI nirjarAheturbhavati, doSAzcate-dhITaka-latA-stambha-vukhya-mAlazabarI-vadhU-nigaDa-lambottara stanoddhikA-saMyatI-khalIna-yAyama-kapintha-zIpotkampita-mUka-aGgulI bhRkuTivAruNI-prekSA ityekonaviMzatiH // 247-248|| idAnIM nAmato'bhihitAnetAn svayameva vivRNoti-- 'Asa' ityAdi, AkuzcitakapAdamya ghoTakasyeva sthAnaM ghoTakadopaH 1. kampane kAyonsarga lateva varapavanasagaineni latAdoSaH 2 // 249 / / khaMbhe' ityAdi, stambhe vA kuDye vA abaSTabhya sthAnaM stambhakuDyadoSaH 3, tathA mAle-uparitanabhAge uttamAGgamavaSTabhya kagetyutsargamiti mAladIpaH 4 / / 250 // 'sabarI'tyAdi. zabarI-pulindikA camanavirahitA karAbhyAM sAgArika-guhya yathA sthagayatti evaM sthagayitvA guhyadezaM karAbhyAM karonyutmamiti zabarIdoSaH 5 // 25 // _ 'avaNe tyAdi, avanAminottamAGgaH kulavadhUriva tiSThan karonyutsargamiti vadhRdoSaH 6, nigaDaniyantrita iva caraNau vistA pothavA mIlayitvA karotyutsargamiti nigaDadoSaH 7 // 252 // 'kAUNe'tyAdi, kanyA colapaTTamavidhinA nAbhimaNDalasyopari adhastAnaca jAnumAtraM tiSThati kAyotsarge iti lambottaradoSaH 8 // 253 // 'pacchAI'tyAdi, avacchAdya-sthagayitvA stanau colapaTTena daMzAdInAM rakSaNArtham athavA anAbhogadoSeNa ajJAnadoSeNa karotyutsargamiti stanadoSaH // 254 // 1'dhAtrIvadu bAlA stanAcunnamavya sthAnaM bA' ityeke, ityadhika yogazAstraTIkAyAm (pR0 250 B)|| // 15 // SHE Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- / sAroddhAre // 159 // udhikAdoSo dvidhA-bAhyodhyikAdoSo'bhyantarodhikAdopazca, tatra dvAvapi krameNa Aha-'melitta' ityAdi, mIlayinyA pArzI nagNAvagrabhAge vistArya bAhyato-bahima khaM tiSThatyutsameM eSa vahiHzakaTo |5 kAyo tsargadvAre cikAdoSo jJAtavyaH // 255 // tathA 'aMguThe'tyAdi, aguSThau dvAvapi 'mIlayitvA vistArya pArNI tu bAdyatastiSTatyutsarge eSa doSAH16 gAthA bhaNito'bhyantarazakaTodhikAdoSaH 10 // 256 // 247'kappamityAdi, kalpaM vA- paTI paTTa vA-colapaTTa saMyatIva skandhadezayorupari prAvRtya tiSThatyutsarga iti saMyatIdoSaH 11, khalInamiva-kavikamiva rajoharaNamagrataH kRtvA tiSThatyutsarge iti pra.A.6. khalInadopaH 12, vA'tra samuccaye, anye khalInAnavAjivadhiH ziraHkampanaM khalInadoSamAhuH // 257 // tathA bhAmeI'tyAdi, dRSTiM bhramayati calacitto vAyasa iva itastato nayanagolakabhramaNaM diganirIkSaNaM vA kurute utsarge iti vAyasadoSaH 13, SaTpadikAbhayena kapitthavad vRttAkAratvena saMvRtya javAdi madhye kRtvA tiSThatyutsarge iti kapitthadoSaH 14, evameva muSTiM baddhvA sthAnamityanye // 258 // 'sIsamityAdi, bhRtAviSTasyeva zIrSa kampayataH kAyotsargakaraNa zIrSotkampitadoSaH 15, 'tathA chidyamAneSu kenacid gRhasthAdinA kAyotsargavyavasthitapratyAsanapradezavartiSu haritAdiSu taM nivAraNArtha muka itra hu~humityavyaktaM zabdaM kurvastiSThatyutsarge iti mUkadoSaH 16 // 256 / / // 159 // 1 mela'mu // 2 paTTI mu0 // 3 tathA kAyotsarne chi0 mu0 / Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 16 // e amsumaniviswasushreeonline kAyo margadvAre doSAH19 gAthA 247. 262 'aMgulI nyAdi, tathA''lApakagaNanArthamAlIcAlayana nathA yogAnA saMsthApanArtha vyApArAntaranirUpaNArtha bhra vo cAlayana bhra saMjJAM kurvana cakArAdevameva vA bhra nRttaM kurvannunsarge niSThati iti agulikAbhra doSaH 17 // 26 // tathA 'kAssaggaMmI'tyAdi kAyotsargasthito niSpadyamAnasureva buDabuDAzabdam-avyaktA''rAvaM 'karonIti vAruNIdopaH, thAruNImattasyeva dhUrNamAnasya sthAnaM vAruNIdoSa inyanye 18, anuprekSamANo-namaskArAdikaM cintayannutsargasthito vAnara haba cAlayanyoTapuTAriti prekSAdIpaH 1 9 inyekonaviMzatiH / / 261 // 'anye vekaviMzati manyante. tatra stambhakukhyadoSeNa stambhadopaH kuDyadoSazceti (granthAgram 2000) dvau vivakSito, tathA'gulibhra dIpeNApi aGgulidopo bhra doSazcetyaramekaviMzatiH, eke cAnyAnapi kAyotsargadopAnAhuH, yathA 'niSThIvanaM vapuHsparzaH, prapaJcabahulA sthitiH / sUtrodinavidhenyU no, kyo'pekSAvivarjanam // 1 // kAlApekSAvyatikrAntiAkSepAsaktacittatA / lobhAkulitacittatvaM, pApakAryodyamaH paraH / / 2 / / kRtyAkRtyavimUDhatvam , paTTakAdyuparisthitiH' / iti // idAnImetAnupasaMharannAha-ee' ityAdi, ete-pUrvabhaNitA doyAH kAyotsarga kurvatA vibudhena samyak parihatavyAH, jinaiH-tIrthakaraiH pratiSiddhAnivAritA itikRtyA, jinAjJAkaraNaM hi sarvatra zreyaskaramiti // 262 // M 1karotIti vaarunniimttsyev-mu0||2 hemacandrasUryAdayaH, yogazAstraTIkA (pU0250) drssttvyaa| ...... and......doani Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 16 // 6 gRhyAna cArAH gAthA pra.A.6 ayaM ca kAyotsarga etejyotiHsparzAdibhiH kAraNaizcalane'pi na bhajyate, tathAhi'agaNio chiMdijja va bohIkhobhAi dIhaDako vA / AgArehi abhaggo ussago evamAIhiM // 1 // yadA'gneniAto vA jyotiH spRzati tadA prAvaraNAyopadhigrahaNe'pi na bhaGgaH, nanu namaskAramevAbhidhAya kimiti tadgrahaNaM na karoti ?, ucyate, nAtra namaskAreNa pAraNamevAviziSTaM kAyotsargamAnaM kriyate kintu yo yatparimANaH kAyotsarga uktamtAvantaM kAlaM pratIkSya tata Urdhva namaskAramabhaNityA pArayato bhaGgaH, aparisamAptau ca paThato'pi bhaGga eva, tasmAt yo yatparimANaH kAyotsargastasmin pUrNa eva 'namo arahatANa'miti vaktavyam , tathA mArjAramUSakAdeH purogamane'grataH sarato'pi na bhaGgaH, tathA rAjasambhrame caurasaMbhrame vA'sthAne'pi namaskAramuccAsyato na bhaGgaH, tathA sarpadaSTe Atmani pare vA sAdhyAdau sahasA uccArayato na bhaGga iti / / idAnIM 'ghaucIsasamahiyasayaM gihipaDikamaNAiyArANa'miti SaSThaM dvAraM vivRNvannAha paNa saMlehaNa pannarasa kamma nANAi aha patteyaM / pArasa tava viriyatigaM paNa samma-vayAI paroyaM // 26 // ihaparaloyAMsaMsappaoga maraNaM ca joviAsaMsA / kAme bhoge gha 'tahA maraNate paMca aiArA // 26 // // 161 Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. pravacana sArodvAre // 162 / / 'paNe'tyAdi, paJca saMlekhanAyAm atIcArA hati sarvatra yojyam, paMcadaza 'kamma' ci karmAdAnAni, jJAnAdiSu -jJAna-darzana- cAritreSu aSTau pratyekamityaSTakatrayasya mIlane caturviMzatiH bhavanti, viMzatikSipteSu jAtAtvAriMzat 44 dvAdaza tapasi - tapoviSaye, luptasaptamIkamidaM draSTavyam, catuzcatvAriMzat madhye dvAdazasu kSipteSu SaTpaJcAzajjAtAni vIryatrike-mano-vacana-kAryavIryalakSaNe, atra saptamyarthe prathamA, vIryatrike kSipte ekonaSaSTiH jAtAH, tathA samyaktve paJcAtIcArAH, tathA vratAni-aNuktAdIni dvAdaza teSu pratyeka paJca paJcAtArA iti vrateSu SaSTiH ete ca sarve militAzcaturviMzatyadhikaM zatam / 263 // idAnIM krameNaiva sarvAnetAn svayameva vyAcaSTe - 'ihaparaloe' tyAdi, AzaMsanamAzaMsAabhilASaH tasyAH prayogo - vyApAraNaM karaNamAzaMsAprayogaH AzaMseva vA prayogo-vyApAra AzaMsAprayogaH, tatra iha-asmin prajJApaka manuSyApekSayA mAnuSatyaparyAye yo vartate loka:- prANivargaH sa ihalokaH, tadvatiriktastu paralokaH, tatrehalokaM prati AzaMsAprayogo yathA -anenA''rAdhanAdikaSTena mRtaH sana mattadvipapaTotaralataratu turaGgarAjIvirAjamAna sundaramandurAzatakAntaH kAJcananissapatnaratnoddaNDa maNikhaNDa pramukha mahAsamRddhisammAravinirjitavaizramaNakozaH kSitipatirvizuddhabuddhiramAtyo vA jyeSThaH zreSThI vA janmAntare ahaM bhaveyamityevaM narapatyAdisamRddhiprArthanA 1 tathA paralokAzaMsAprayogaH- kamanIyakAminInayana nalinanipIyamAnalasallAvaNyapuNyayIyuSaH surapatirahaM sya devo vA ityAdiprArthanA 2 tathA maraNaM pratyAzaMsAprayogaH- tathAvidhaprAntakSetrapratipacAnazano lokaiH kriyamANaprabhAvanAkAripUjAdyabhAve gADhatagrogapIDAyAM vA yadyahaM jhaTityeva mriye tadA bhavyaM bhavediti prArthanA 3, tathA jIvitaM prANadhAraNaM tadAzaMsAyAH - tadabhilASasya prayogo, 6 gRhyati cAradvAre saMlekha nAyAH aticArAH gAthA 263 264 pra.A. 61 // 162 // Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 6 gRhyA cAradvAre paJcadazakarmAdAnAni gAthA265 // 163 yathA-bahukAlamahaM jIveyamiti, ayaM hi kRtAnAnaH kazcit kAra-zrIcandana-vastra-mAlya-dhavalarAsakAdivi. ziSTapUjAdarzanAd bahuparivArAvalokanAgnirantarAgacchadatucchajananikaraNa dhanyo'yaM puNyavAnityAdikriyamANazlAghAzravaNAt saGghAdidhArmikajanopaNAccaivaM manyate, yathA-pratipannAnazanasyApi cirataraM jIvitameva me zreyaH, yata evaMvidhA maduddezena zAsanaprabhAvanA vibhUtizca vartana iti 4, tathA kAmau-zabda-rUpe bhogA:-gandharasa-sparzAstepAmAzaMmA, yadyanena kaSTArAdhanAvidhinA mama janmAntare viziSTAH kAmabhogAH sampadyante tadA bhavyaM bhavatItyAdivikalparUpAH, ete maragAnte pazcAtIcAgaH 5, etaiH samayavidhikRtA'pyArAdhanA dRSyata iti na kartavyA evaMvidhA AzaMsAH, yata uktam "AzaMsayA vinimukto'nuSThAnaM sarvamAcaret / mokSe bhave ca sarvatra, niHspRho munisattamaH // 1 // " 'pannarasa kammati vyAkhyAyate, satrAha bhADo phohI sADI vaNaaMgArarasarUvakammAI / vANijANi a visa-lakkha-daMta-rasa kesavisapANi // 266|| davadANa jaMtavAhaNa nillalaNa asaiposasahiyANi / sajalAsayasosANi a kammAI havaMti pannarasa // 26 // 'bhADI'tyAdi gAthAdvayam , tatra bhATakarma yat svakIyaganyAdinA parakIyabhANDaM bhATakena vahati anyeSAM vA balIvarda-zakaTAdIn bhATakenaiSArpayati, yadAhuH Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre // " iti / pravacana" nigaeNyagaraNeNaM parakIya bhADaeNa jo vahA / taM bhADakammamahayA vasahAisama paNe'nnesi 16 gRhyati cAradvAre ___'phoDiti sphoTanakarma-yApI-kUpa-taDAgAdikhananaM yadvA halakuddAlAdinA bhUmividAraNaM pASANA pshcdsh||164|| dighanaM thA, yavAdidhAnyAnA saktyAdikaraNena vikrayo vA, yaduktam karmAdA" java-caNayA-gohama-muga-mAsa-karaDippabhidhannANaM / sattuya-dAli-kaNikA-taMDulakaraNAI phoDaNayaM // 1 // nAni ahavA phoDIkammaM mIreNaM bhUmiphoDaNaM jaM tu / uNDattaNayaM ca tahA tahA ya milakuTTayattaM ce // 2 // ti" gAthA'sADI'ti zakaTakarma, zakaTAnAM tadaGgAnAM ca cakroryAdInAM svayaM pareNa vA vRttanimittaM niSpA 265danaM vikrayo vAhanaM vA, yadAhuH"zakaTAnAM tadaGgAnAM, ghaTanaM kheTanaM tathA / vikrayazceti zakaTajIvikA parikIrtitA // 1 // " [yoga pra.A.62 zAstra 3.104] 3 // 'vaNa'tti vanakarma-yat chinnAnAmacchinnAnAM ca tarUkhaNDAnAM patrANAM puppANAM phalAnAM ca vikrayaNaM vRttikRte tadanakarma, yaccAtra sphoTakarmatvenoktaM muddAdikaNAnAM gharaTTAdinA dvaidhIkaraNaM dAlyAdirUpaM godhUmAdInAM ca gharaTTa-zilAputrakAdinA cUrNIkaraNaM piSTakAdirUpaM tadapi vanakarmeti kecinmanyante, yadAhuH 1 nijakenopakaraNena parakIya bhATakena yo vahati / tat bhATakakama athavA vRSabhAdisamarpaNe'nyeSAm // 1 // on 2 yatra-caNaka-godhUma mudga-mASa-karadiprabhRtidhAnyAnAm / saktuka-dAti-kaNikkA-tandulakaraNAni sphoTanakarma // 1 // athavA sphoTanakarma halena bhUmimphoTanaM yattu ! sUDanaM ca tathA tathA ca zailakuTTa katvaM ca // 2 // 266 Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre "chinnAcchinnavanapatraprasUnaphala vikrayaH / kaNAnAM dalanAtpeSAt , vRttizca vanajIvikA // 1 // " [yo. zA. 1... 3.103] 4 // ' 'aMgAra'tti aGgArakarma-yadaGgArakaraNapUrvakaM tadvikrayaH, etaccopalakSaNam anyadapi yadagnisamArambha cAradvAre pUrvakabhiSTakA-mANDAdizAtrASTrAdikarona jIvanaM tadapyaGgArakarma, yadAhu:-" 'aGgAravikkayaM iTTayANaM ku'bhAra paJcadazalohagArANaM / sunnAra-bhADabhujAdhyANa kammaM tamiMgAlaM // 1 // " karmAdAaticAratA ceteSAM kRtatatpratyAkhyAnasya anAmogAdinA aca pravRtteH, evamanyatrApIti, etatsva nAni gAthArUpANi karmANi pazca, tathA vANijyAni-kraya-vikrayasvarUpANi, caH samuccaye, viSa-lAkSA-danta-rasa-kezaviSayANi, tatra viSavANijyam , viSa-zaGgikAdi tamopalakSaNamanyeSAM jIvaghAtahetUnAmupaviSANAmasAdInAM 265 266 ca teSAM vikrayaH, yadAhuH-- " vimavANijja bhannai visa-loha-ppANahaNaNa vikkiNaNaM / dhaNuha sara-khagga-churimA-parasuya-kuddAli pra.A.62 yAINaM |" tathA lAkSAvANijyaM bahujIvajAlakasthAnalAkSAdi vikrayaH, yadavAci"lakkhA-dhAyai-guliyA-maNasila hariAla-bajjalevANaM / vikiNaNaM lakkhavaNijjaMtu yriiskuuddmaaiinnN|| 1 vikayAt kaNa nA dlnotpessaat-mu| 2 aGgAravikraya iSTakAnAM kummakAralohakArANAM / suvarNakArASTrabhutakAdInAM karma tadaGgArakarma / 3 viSavANijya bhaNyate viSalohaprANaghAtakavikrayaNam / dhanu:-zara-khar3aga-kSarikA-pazU kuddAlikAdInAma // 1 // lAkSAghAtakIgakSikAmana:-zilaharitAlavaccalepAnAm / vikrayaNa lAkSAvANijya tarIkUTAdInAma // 1 // Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre // 166 // wromo tathA dantavANijyaM yatra prathamata eva pulindrAdInAM hastidanta zaGkha pUtiza carma-kezAdInAmAnayana 16 gRhyatiH nimitra mUnya dadAti Akare vA gatvA svayaM krINAti, tataste vanAdau gatvA hastyAdIn tadartha nanti cAradvAre tadvikrayapUrva yadAjIvanaM tadantavANijyam , yadavocana paJcadaza_ ' 'naha-daMta-camara skhallA-bheri-kabaDDA ya mippi saMkhA ya / katthUriya-pUisamAiyaM ca iha dNtvaannijj||1||" karmAtathA rasavANijyaM madyAdivikrayaH, yadabhyadhAyi dAnAni " 'mahu-majja-maMmu-makkhaNa cauNha vigaNa agida nikima / ramavANija taha duddha-tilla-dhaya gAthA dahiapabhiI // 2 // "|9| ___ tathA kezavANijyaM yatra dAsIdAsahastyazvagoSTramahipayAleyAdijIvAn gRhItvA tatrAnyatra vA vikrI. jIte jIvikAnimi tat kezavANijyam , yadAhuH pra.A.63 'maNuyANaM tiriyANaM viviNaNaM ittha annadese vA / kesabaNijja bhannai gogaddaha assamAINaM // 1 // " // 10 // sajIvAnAM vikraye kezavANijyam , ajIvAnAM tu jIvAGgAnAM vikraye dantavANijyamiti vivekaH // 26 // tathA davadAnaM yantravAhanaM nirlAgchanam , asatIpoSaH, etaiH sahitAni, saha jalAzayazopeNa vartante sajalAzayazopANi, caH samucaye, karmANi bhavanti paJcadazaH tatra 'davadAna' dayasya-davAgnestRNAdidahanani 266 eaninmen 1nakha-danta cAmara khallA-bherI-kapadakAH zuktizaGkhAzca / kastUrikA-pRtizAdikaM ceha danavANijyam // 1 // 2madhu-maca-mAMsa-mrakSaNAnAM catasaNAM vikRtInAM yadiha vikrayaNam / rasavANijya tathA dugdha-taila-ghRta-dadhiprabhRtInAm 1 // 3. manujAnAM tirazcAM vikrayaNamatrAnvadeze vA / kezavANijyaM maNyate go-gardabhAzvAdInAm // 1 // // 166 / / Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 6 gRhyAda cAradvAre paJcadaza karmA mittaM dAnaM-vitaraNaM dabadAnam , tacca dvidhA bhavati-vyasanAt-phalanirapekSapravRttirUpAta , yathA vanecarA evameva tRNAdAvagni jvAlayanti puNyabuddhyA vA-yathA madIyamaraNasamaye iyanto mama zreyo'rtha dharmadIpotsavAH karaNIyA iti, athavA jIrNatRNadAhe sati navatRNAGkurodbhadAgAvazcarantIti, kSetre vA zasyasampattinimittamagni jvAlayantIti, yaduktam-" 'vaNadavadANa maro dayaggidANaM tu jIvavahajaNayaM / // 11 // ___'yantracAhana'miti tilekSu-maparaNDaphalAdipIlananimittaM tattadhantrANA-dhANakAdInAm araghaTTAdijalayantrANAM ca vAhanaM-vyApAraNaM zilodukhala muzalAdInAM vikrayaNaM vA yantrabAhanam yantrapIlanakarmetyarthaH, uktaM casila-ukkhala-mugala-gharaTTa-kaMkayAINa jamiha viviNaNaM / ucchuttilapIlaNaM vA taM bitI jaMtapIlaNayaM // 1 // " etacca pIlanI yatilAdikSodAttadgatajIyavadhAca sadoSam , yato laukikA api bhASante"dazasUnAsamazcakrI, dazakrisamo dhvajaH / dazadhvajasamA vezyA, dazavezyAsamo nRpaH // 1 // " 12 iti / 'nirlAJchana'miti ninarI lAJchanam-aGgAvayavacchedastena karma-jIvikA nirlAnchanakarma, tatra go-mahipoSTAdInAM nAmAvedho gavAvAdInAmAnaM teSAmeva vardhitakIkaraNa karamANAM pragAlana garvA ca karNakambalacchedanAdikamiti, yadAhuH- "nAsAvedho'GkanaM muSkacchedanaM pRSThagAlanam / karNakambalavicchedo, nirlAJchanamudIritam // 1 / " [yogazAstra 3 / 112] 13 iti // 1 araNye banavadAnaM davAgnidAnaM jIvavadhajanakam // 1 // 2 zilodUkhalamuzalagharadRkaMkaTAdInAM yadi vikrayaNam / kSatilapIDanaM vA tata na bate yantrapIDanakarma // 11 // 3 sUneti 'culo-ghaNTI tyAdIni hiMsAsthAnAni, cakrIti mASAyAM telI, dhvaja iti bhASAyAM kalAla: dazasUnA samazcakra0-saMyo0 TI. (33111) / / . dAnAni gAthA265266 pra.A.6 // 16 // Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre // 168 // 'asatIpoSa' iti atyo- duHzIlAstAsAM dAsI-sArikAdInAM poSaNaM poSo'satIpoSaH, tatra liGgamantraM tena zuka-vAdInAmapi puMsAM poSaNamasatIpoSaH, yadavAci - "majjAra-mora makaDa kukkuDa sAlakukkurAI / dutthinapuMsAINa posaNaM asaiposaNayaM || 1 ||" iti eSAM ca poSaNaM pApahetureveti 14 // tathA 'jalAzayazodho' jalAzayAnAM saraHprabhRtInAM zoSaNamiti, taduktam saradahatalAyasoso bahujalayara jIvakhayagArI" 15 // etAni ca paJcadazApi karmAdAnAni pratiSiddhaSaDvidhajIvavadhAdimahAsAvadyahetutvAdvarjanIyAni, upalakSaNaM caivadyAnAM karmaNAmevajAtiyAnAM na punaH parigaNanamidamiti // 266 // nANAiaTThati jJAna darzana cAritrANAM pratyekamAvatIcArA-mAlinyalakSaNAH, te ca pratipakSe AcAralakSaNaM jJAte sati sujJAnA bhavanti ityatastAvad jJAnAcArAn Ah mAhANe tahA aniva r . hra fry vajaNa astabhae aviho nANamAdhAro // 237 // freferrifice nivvitimicchA amUDhadiTThI ya / raje-futkaraNe vacchalla- pabhAvaNe aDa ||26|| paNihANajogajuto paMcahiM samihiM tIhiM gutIhi / writer featuyAI tivhapi adhyArA // 269 // * mArjAramayUrakaTakukuTazukakukku rAdInAm / duSTakhInapuMsakAdInAM poSaNamasatIpoSaNam // 1 // saro dradda-taTAzoSo bahujala brjiivkssykaarii| 6 gRhyaticAradvAre 24 ati cArAH jJAnAdI nAm 267 269 pra. A. 63 // 168 // Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- / sAroddhAre saTIke // 166 // 'kAle' ityAdi, kAle-kAlavipaye jJAnAcAro bhavatIti sarvatra sambandhaH, tatra yo yasyAGgapraviSTAdeH zrutasya kAla uktastasya tasminneva svAdhyAyaH kAryo nAnyadA pratyavAyasambhavAt , dRzyate ca loke'pi 6 gAttikuSyAdeH kAlakaraNe phalaM viparyaye tu viparyaya iti, yata uktam cAradvAre "kAlaMmi kIramANaM kisikamma bahuphalaM jahA hoi / iya savAviya kiriyA niyaniyakAlaMmi vinneyaa||1||" iti| tathA 'viNae'tti vinaye-vinayavipaye, jJAnasya jJAninA jJAnasAdhanAnA ca-pustakAdInAmupacArarUpaH, nAnAyato vinayena-AsanadAnA''dezakaraNAdinA paThanIyaM na punaravinayena-AsanadAnAdyakaraNena 2 tathA 'bahu | dInAm mANe si bahamAnaH-prItistadviSaye, yato bahumAneneva-AntaracittapramodalakSaNena paThanAdi vidheyaM na puna zrAcArAH bahumAnAbhAveneti 3 / tathA 'uvahANe'tti, upa-samIpe + dhIyate-dhriyate sUtrAdikaM yena tapasA tadupadhAnaM gAthAtapovizeSaH tadviSaye, yato yadyasya sUtrasya adhyayanIde zakAdestapa uktaM tattapaH kRtvaiva tasya pAThAdi vidheyaM nAnyatheti 4 / tathA [tahA]aniNhavaNe ti, tathAzabdaH samuccaye, nihavanamapalapanaM na nilavanamanilavana tadvipaye, yato'nivenaiva pAThAdi sUtrAdevidheyaM na punarmAnAdivazataH Atmano lAghavAdyAzaGkayA zrutagurUNAM pra.A.64 zrutasya vA'ralApeneti 5 / tathA 'paMjaNa-astha tadubhaye' iti vyaJjanAni-kakArAdIni, arthaH-abhidheyam , tadubhayaM ca-vyaJjanArthayorubhayam , tataH samAhAradvandvaH, - tadviSaye, ko'rthaH ?--vyaJjanaviSaye'rthaviSaye tadubhaya 266 * 'kAle syaadi-mu.|| kAle kriyamANaM kRSikarma bahuphalaM yathA mavati / evaM sarvA'pi ca kiyA nijanijakAle vijJeyA // 2 // +vidhIyate-kriyate-je. // tadviSaye-mu0 nAsti / / // 16 // Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 6 gAti saTIke Precenamparanummmmwwwmarimmi // 17 // vipaye ca jJAnAcAratrayaM bhavati, etatatrayAnanyadhAkaraNena samyagupayogena ca yataH mUtrAdi paThanIyaM nAnyathA 6-7.8, atra vyaJjanagrahaNamupalakSaNaM svarA api draSTavyA: / evamaSTavidhaH-aSTaprakAro jJAnasya-zratajJAnasyAcAro-jJAnArAdhanatatparANAM vyavahAra iti // 267 // ___ atha darzanAcArabhedAnAha-'nissaMkiye'tyAdi, zaGkitaM zaGkA-sandehastasyAbhAvo niHzaGkitaM darzanasya--mamyaktvasyAcAraH 1 / ityevamanyatrApi, tathA kAkSitaM kAGkSA-anyAnyadarzanagrahaH tadabhAvo niSkAGkSitam 2 / tathA vicikitsA- mativinAma yuktathAgamosane para prati sammohaH, tadabhAvo nirvicikitsam , yadvA vidvajjugupsA-malamalinA ete ityAdisAdhujugupsA tadabhAvo nirvidvajjugupsam , nata eteSAM dvandaH, pulliGganirdezazca prAkRtatvAt 3 / tathA amUDhA-tapo-vidyAtizayAdikutIthiMkaddhidarzane'pyamohA -svabhAvAdavicalitA sA ca sA dRSTizca-samyagdarzanam amRDhadRSTiH, athavA nirgatAH zaGkitAdibhyo ye te niHzaGkita-niSkAzita-nirvicikitsA jIvA!, amRDhA dRSTirasyetyevamamUDhadRSTizca jIva eva, tata ete dharmadharmiNorabhedopacArAdazanAcArabhedA bhavantIti 4 / tathA upavRhaNaM upahA-samAnadhArmikANAM kSapaNAvayAvRtyAdisadguNaprazaMsanena tattadguNavRddhikaraNam 5 / tathA sthirIkaraNaM tu dharmAdvipIdatAM tatraiva cATuvacanacAtudivasthApanam , upahA ca sthirIkaraNaM ca upahA sthirIkaraNe 6 / tathA vAtsalyaM ca prabhAvanA ca vAtsalya-prabhAvane, tatra vAtsalyaM-samAnadeva-guru-dharmANAM bhojana-nivasana-dAnopakArAdibhiH sammAnanam 7 / prabhAvanA-dharmakathA-prativAdinirjaya-duSkaratapazcaraNa-karaNAdibhirjinapravacanaprakAzanam, yadyapi ca cAradvAre 24 jJAnAdInAm AcArAH gAthA 267. 266 pra.A.64 nentationAliyA THE Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 / prabhAvanA-dhamakathA-prativAdiAmajaya-karatapazcaraNa karaNAdibhiAjanapravacanaprakAzanam / yadyapi ca pravacanasAroddhAre saTIke // 17 // . ... pravacanaM zAzvatatvAt tIrthakara mApitatyAdvA surAsuranamaskRtatvAdA svayameva dIpyate tathApi darzanazuddhimAtmano'bhIpsuyoM yena guNenAdhikaH sa tena tatpravacanaM prabhAvayati, yathA bhagavadAryavanasvAmipratika cAradvAre iti 8 // 268 // esajI darzanAcAH / 12 tapasA sAmprataM cAritrAcArAnAha--'paNihANajoge'tyAdi, praNidhAna-cetAsvAsthyaM tatpradhAnA yogA vyAkhyA vyApArAH praNidhAnayogAH taiyu kAH-samandhito yaH sAdhuH paJcamiH samitibhistimRmigu tibhiH kRtvA, mAthAathavA 'supA supo bhavantIti vacanAt saptamyarthe tRtIyA, tataH pazcasu samitiSu tisRSu gumiSu viSaye-etA 270Azritya praNidhAnayogayukto yaH sa epa caraNAcAraH, AcArAcAravatoH kathaJcidamedAditi, jJeya iti zeSA, 272 eteSAM trayANAmapi jJAnAcArAdinA viparyastatAyAm-akAlAvinayAdau zaGkitatvAdau apraNidhAnarUpAyaryA ca pra.A.64 satyAmatIcArA:-cittamAlinyalakSaNA iti // 26 // 'pArasa tavati vyAkhyAtumAha aNasaNamUNoariA visIsaMvevaNaM rasacAo / kAyakileso saMloNayA ya bajho to hoi // 27 // pAyacchittaM viNao yAvacca taheva sajjhAo / mANaM ussaggo'viya ambhitarao tavo hoi||271|| dazavai. niyukti 47-48] | // 17 // Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke // 172 // sammArakaraNe bArasa tavAiyArA tigaM tu ciriass| maNavayakAyA pAvapauttA viriyatigaahayArA // 272 / / 'aNasaNe'syAdi gAthAdvayam, tatra azyata iti azanaM 'na azanam anazanamAhAratyA tatpunadvidhA-itvaraM yAvatkathikaM ca, tatrevaraM-parimitakAlam , tatpunaH zrImahAvIratIrthe namaskArasahitAdi paNmAsAnnama , zrInAbheyatIrthe saMvatsaraparyantama , madhyamatIrthakaratIrthe tvaSTamAsAna yAvata , yAvatkathika punarAjanmabhAvi, tatpunazceSTAbhedopAdhivizeSatasvidhA, yathA pAdapoSagamanam , iGgitamaraNam , bhaktaparijJA ceti, eteSAM trayANAmapi svarUpaM saptapaJcAzadadhikazatatamadvArAdabaseyamiti zA ___UNoariya' ti Unamudaram UnodaraM tasya karaNaM bhAve cuni UnodarikA, vyutpattiraMceyam , asya pravRttistUnanAmAtre, sA dvidhA-dravyato bhAvatazca, dravyata upakaraNA-bhakta pAnaviNyA, tatra upakaraNa viSayonodarikA jinakalpikAdInAM tadabhyAsaparAyaNAnAM vA'vaboddhanyA, na punagnyeSAm , teSAmupadhyabhAve samagrasaMyamapAlanA'bhAvAt , athavA'nyeSAmapyatiriktopakaraNAgrahaNato bhavatyevonodaratA, yata uktam . 'jaM baTTai uvagAre ubagaraNa taM ca hoi uvagaraNaM / airitaM ahigaraNaM ajao ajayaM pariharaMto // 1 // " iti, 'parihAtoti AsevamAnaH 'parihAro paribhogo' iti vacanAt , tato'yatazca yatparibhujAno bhavatItyarthaH, bhaktapAnonodarikA punarAtmIyAhAramAnaparityAgato vijJeyA, AhAramAnaM ca 1 tulanA-dazahA . TI. (pR. 26 taH) agastyasiMharacitA carNiH (pR.12 tH)||20 vaSTau maasaan-sN0|| 3 yadvarttate upakAre upakaraNaM tadeva bhavatyupakaraNam / atiriktamadhikaraNaM ayato'yataM bhujan // 1 // 6 gAticAradvAre 12 tapasA vyAkhyA gAthA 270. 272 pra.A.65 // 172 // Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ H o mednamaintamreatdhawoon sAroddhAre saTIke "'battIsa kira kavalA AhAro kucchipUrao bhnnio| purisassa mahiliAe aTThAvIsaM bhave kavalA // 1 // kavalassa ya parimANaM kukkuDiaMDagapamANamittaM tu / jaMvA avigiyavayaNo cayaNammi chabhijja vIsaMto // 2 // " ityAdi / sA ca alpAhArAdibhedataH paJcavidhA bhavati, yadAhuH "appAhAra 1 abaDA 2 dubhAga 3 pattA 4 taheva kiMcUNA 5 / aTTha duvAlasa solasa cauvIsa tahekkatIsA ya // 1 // " ayamatra bhAvArtha:--alpAhAronodarikA nAma ekakavalAdArabhya yAvadaSTau kavalA iti, atra caikakabalamAnA jaghanyA aSTakavalamAnA punarutkRSTA dvayAdikavalamAnabhedA madhyamA 1 / evaM navabhyaH kavalebhya Arabhya yAvad dvAdaza kavalAstAvadapAdhoMnodarikA, atrApi navakavalA jaghanyA dvAdazakavalotkRSTA zeSA tu madhyamA 2 / evaM trayodazabhya Arabhya yAvan poDaza kavalAH tAvadvibhAgonodarikA, jaghanyAdibhedatrayabhAvanA pUrvavat 3 / evaM saptadazamya Arabhya yAvat caturviMzatiH kavalAstAvat prAptonodarikA, *jaghanyAditrayabhAvanA atrApi pUrvavat *4 / evaM paJcaviMzaterArabhya yAvadekatriMzatkavalAstAvat kizcidUnodarikA, 6 gRhyati cAradvAre 12 tapasA vyAkhyA gAthA270272 1 dvAtriMzata kila kavalA mAhAraH kukSipUrako maNitaH / puruSasya mahIlAyA aSTAviMzatiH kavalA bhaveyuH ||shaa 2 kavalasya ca pramANaM kukkuTyANDakapramANamAtrameva / yadvA avikRtatradano vadane kssipedvishvsvH||2||] *sacihRdayamadhyavartI pATho je.saM. nAsti / / // 173 // Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArobAra saTIke // 174|| jayanyAdibhedatrayaM pUrvabadbhAvanIyam 5 / ekmanenAnusAreNa pAne'pi bhaNanIyA, tathA strINAmapyevaM puruSAnusAreNa draSTavyA, bhAvata UnodarikA krodhAdiparityAgaH, yata uktam 6 gRhyati"kohAINamaNudiNaM cAo jiNazyaNabhASaNAo ya / bhAveNoNodariA pannattA vIyarAehi // 6 // 2 // caridvAra vittIsaMkhevaNaM'ti vartate anayeti vRttiH-bhaikSyaM tasyAH saGkSapaNaM-saGkocaH tacca gocarAmi 12 tapasA vyAkhyA praharUpam , te ca gocaraviSayA abhigrahA anekarUpAH, tadyathA-dravyataH kSetrataH kAlato bhAvatazca, tatra dravyato gAdhAmayA adya bhikSAyAM gatena lepakAryAdyeva kuntAgrAdisaMsthitamaNDakAdi vA grAhyamityAdayaH, kSetrata eka-dvijyAdigRha-svagrAma-paragrAma-peTAyapeTAdilabdhaM dAyakena dehalI-jaGghayorantarvidhAya vA dattaM gRhIcyAmItyAdayaH, 272 kAlataH pUrvAhyAdau sakalabhikSAcaranivartanAvasare vA paryaTitavyamityAdayaH, bhAvato hasana-gAna-rodanAdikriyApravRtto baddho vA yadi pratilAbhayiSyati tato'hamAdAsye na tvanyathetyevamAdayaH, uktaM ca pra.A.65 ___"levaDamalevaDaM vA amurga davvaM ca ajja ghecchAmi / amugeNa va damveNaM aha daccAbhiggaho nAma // 1 // [paJcavastu 268] / 'amugeNa ti caTukka-karoTikAdinA, / " aTTha u goyarabhRmI eluyavikkhaMbhamittagahaNaM ca / "saggAme paramgAme evaia gharA u khemi // 2 // [pazcavastu 299] 5 krodhAdInAmanudinaM tyAgo jinavacanamAvanAzca / bhAvenAnodarikA prakSatA viitraagaiH|||||| 2 lepakavaleSakadvA'mukaM vA dravyamadya prahISyAmi ! amukena vA dravyeNeSa dravyAmitraho nAma // 1 // // 174 // 3 aSTeva gocarabhUmayaH elukaviSkammamAtragrahaNaM ca / svanAme paramAme zyanti gRhANi tu kSetre 4 sggaamprmgaamii-mu0| saggAma-paraggAme-dazahATI. (pR.2%A) | (266) paJcavastu / / Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 175 // 'ujjuga 1 gaMtu paJcAgaI ya 2 gomuttiA 3 payaMgavihI 4 / peDA ya 5 apeDA 6 amitara 7 bAhisaMbukkA ||3|| 6 gRdyati'kAle abhiggaho puNa AI majjhe taheva avasANe / appatte sai kAle AI viti majjhi taiyaMte // 4 // " | cAradvAre [paJcavastu 300-301] |12 tapasA pratItabhikSAvelAyA AdI madhye'vasAne ca kAlaviSayo'bhigrahaH, tathA cAha-"aprApte sati bhikSA vyAkhyA kAle aTata AdiH-prathamaH, madhye-bhinAkAla evATato dvitIyaH, ante bhikssaakaalaavsaane'tttstRtiiyo'bhigrhH| | gAthA" 'dintagapahicchagANa havejja suhumaMpi mA hu aciyattaM / ii appatte aie pavattaNaM mA ao mjhe||| 270. ukkhittamAicaragA bhAvajuyA khalu abhiggahA haiti / gAyaMto va ruyanto jaM dei nisanamADa vA // " 272 [paJcavastu 302-3] pra.A.66 'ukvittamAicaragatti ukSiptAdicarAH, utkSipte bhAjanAt piNDe carati-gacchati yaH sa utkSiptacara, evaM nikSipte bhAjanAdAviti bhAvanIyama , 1Rja gatvApratyAgatizca gomUtrikA pataGgavIthi: / peTA adhepeTA abhyAsarazambUkA bAhyazambUkA // 3 // 2 kAle'migrahaH punarAdau madhye tathaivAvasAne ! aprApte sanikAle bhAdyaH, dvitIyo madhye, tRtIyo'ntye // 4 // - 3 tathA ca praapte-sN0|| tu0 paJcavastuTIkA (301) // 4 dadaspratIcchakayoH sUkSmA'pyaprItirmA bhUditi aprApte'tIte vA pravartanaM puraH-pazcArakarmAdi mA bhUdato | madhye / / 1 / / utkSitAdicarakAH bhAvayuktAH khalvamitrahA mavanti gAyan vA rudan vA yadadAti niSaNNAdi // 2 // 53 mjjnymi-mu0|| ito majme pNcv0|| Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodAre saTIke // 176 // " 'osakaNa ahisakkaNa paraMmuhAlaMkietaro vAvi / bhAvanatareNa ya juo aha bhAvAbhimgaho nAma 16 gRhyati // 1 // " [pazcavastu 304] // 3 // cAradvAre 'rasaccAo'tti, rasAnA matublopAdviziSTarasavAM vikArahetUnAM dugdhAdInAM tyAgo varjana rstyaagH||4|| 12 tapasa 'kAyakileso' tti kAyasya-zarIrasya klezaH-zAstrAvirodhena bAdhanaM kAyaklezaH, sa ca vIrAsanAdyA- vyAkhyA sanakaraNena apratikarmazarIratva-kezolluzcanAdinA ca vicitraH, yadavAci gAthA "vIrAsaNaukkur3agAsaNAI loyAio ya vinneo / kAyakileso saMsAravAsanivveyaheutti // 1 // 270. __ vIrAsaNAisu guNA kAyaniroho dayAya jIvesu / paralogamaI ya tahA bahumANo ceva annesi // 2 // 272 'nissaMgayA apacchA-purakammavivajjaNaM ca loygunnaa| dukkhasahattaM naragAibhAvaNAe ya nivveo||3||" ||5|| pra.A.6 _ 'saMloyaNA ya' ti, saMlInatA-guptatA, sA cendriya-kapAya-yogaviSayA viviktazayanAsanatA ceti caturdhA, yaduktam 1 avaSvakaNamamiStaSkaNaM parAmukho'Lada kRta itaro vApi / bhAvAnyatareNa vA yukta eSa bhAvAmigraho nAma // 1 // 2 bhAvaMta reNa bhu0 mAtra gAya reNa-paJcavastu // 3 virAsanokaTukAsanAdi locAdikazca vijJeyaH / kAyaklezaH saMsAravAsanirveda heturiti // 1 // 4 vIrAsanAdiSu guNAH kAyanirodho dayA ca jIveSu / paralokamatizca tathA bahumAnazcaivAnyeSAm / / 2 / / 5niHsaMGgatA ca pazcAtpuraH karmavivajenaM ca locaguNAH / duHkhasahatvaM nArakamAvanayA ca nirvadaH / / 3 / / ||176 / belifiliatantanslation Imun i taria n testantinophos Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / sAroddhAre saTIke // 177 // |6 gRhyati | cAradvAre 12 tapasa vyAkhyA gAthA " 'haMdiya-phasAya-joe pahucca saMlINayA muNeyavvA / taha ya vivittA pariyA pannatA vIyarAehiM // 1 // " tatra zravaNendriyeNa zabdeSu madhurAdibhedeSu rAgadveSA'karaNaM zravaNendriyasaMlInatA, yadAhu: " saddesu ya bhaddayapAcaesu soyavisayamuvagaesu / tuTTeNa va ruTThaNa va samaNeNa sayA na hoyavvaM / / 1 / / " [jJAtA dharma0 17116] evaM cakSurAdIndriyeSvapi bhAvanIyam , yathA__ " "rUvesu ya bhaddayapAvaesu cakkhubisayamuvagaesu tuTTeNa va rudreNa va samaNeNa sayA na hoyanvaM / / 1 / / " ityAdyamilApeneti, kapAyasaMlInatA ca kaSAyANAmanudIrNAnAmudayanirodhena udIrNAnAM ca niSphalIkaraNena vijJeyA, yadabhyadhAyi "udayasseva 'niroho udayappattANa vA'phalIkaraNaM / jaM ittha kasAyANaM kasAyasaMlINayA esA ||" yogasaMlInatA punarmano-vAkAyalakSaNayogAnAmakuzalAnAM nirodhaH kuzalAnAmudIraNaM ca; yadavocan1 indriya kaSAya yogAna pratItya saMlInatA sAtavyA / tathA viviktA caryA prAptA vItarAgaH // 16 // 2 bIyagagehi-saM., dazavai0 hA0TI0 (029 A) 3 zandeSu ca bhadrakapApakeSu zrItraviSayamupagateSu / zramaNena sadA tuSTena ruSTena vA na bhavitavyam // 1 // 5 rUpeSu ca madrakapAyakeSu pkssvissy0|| 5 udayasyeva nirodhaHprAptodayAnAM vAiphalIkaraNam / yadatra kaSAyANAM kaSAyasaMlInateSA // // 6 niseho-mu0|| 272 pra.A.66 // 17 // Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke 6 gRhyaticAradvAre 12 tapasA vyAkhyA | gAthA // 178 // "apamanyANa niroho jogANamudIraNaM ca kusalANaM / kajjami ya vihigamaNaM joge saMlINayAbhaNiyA / " viviktazayanAsanatArUpA punaH saMlInatA ArAmAdiSu strI-pazu-paNDakAdirahiteSu yadayasthAnam , yadAhumaharSayaH"ArAmujjANAisu thI-pasu-paMDagavivajjie ThANaMphalagAINa ya gahaNaM taha bhaNiyaM emaNijjANaM // 1 // "|6|| caH samuccaye, 'bajjho tavo hoi'tti etadanazanAdikaM bAhya tapo bhavati, bAhyatvaM cAsya bAhyadravyAdyapezatvAt , prAyo bahiH zarIrasya tApakatvAt laukikarapi tapastayA jJAyamAnatvAn kutIrthikaraei svAbhiprAyeNAsevyamAnatvAcceti // 27 // 'pAyacchitta' mityAdi, iha cittaM---jIvo maNyate, tataH 'prAyo-bAhulyena citta--jI vizodhayati-mRlottaraguNaviSayAticArajanitakarmamalamalinaM nirmalaM karotIti prAyazcittam / tat punarAlocanAdikaM dazadhA, yadAhu: "AloyaNa-paDikkamaNe mIsa-vivege tahA viussagge / taba cheya-mUla-aNavaTThayA ya pAraMcie ceva" ||shaa iti 7 // 272 pra.A.67 1 aprazastAnAM yogAnAM nirodhaH kuzalAnAM cocIraNam / kArye ca vidhigamanaM yoge salInatA mnnitaa| 2 ArAmodyAnAdiSu strI-pazu-paNDakadhivajite sthAnam / tathA eSaNIyAnAM phalakAdInAM grahaNaM mANitam // 11 // 3 tulanA-daza hA TI0 (pR.30 taH) | . 4 mAlocanA pratikramaNaM mizra vivekastathotsargaH / tapazchedo mUlamanavasthApyaM pArAzcikaM caiva // 1 // // 178 // TA Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aruMANORGookannoisscoodaihistolvoanawanionlinesanilawaldastawikinionline pravacana sAroddhAre yadAhu: saTIke // 179 // etatsvarUpaM cASTAnavatidvAre nyakSeNa vakSyate / 'viNae' ti vinIyate-kSipyate aSTaprakAraM karmAneneti vinayA, sa ca jJAna-darzanAdibhedAta saptadhA, |6 gAti cAradvAre " 'nANe desaNa-caraNe maNa-vaya-kAovayArio viNao / nANe paMcapayAro mainANAINa saddahaNaM // 1 // 12tapasA bhatI taha bahumANo taddidvatthANa sammabhAvaNayA / vihigahaNabbhAso'vi ya eso viNao jiNAmi vyAkhyA hio // 2 // " gAthA zuzrUSaNAdikazca darzanavinayaH, yadAhuH 270"* sussUsaNA aNAsAyaNA ya viNao u daMsaNe duviho / dasaNaguNAhiesukijjai sussa- 272 NAviNao // 1 // sakArabbhuTThANaM saMmANAsaNaabhiggaho taha ya / AsaNaaNuppayANaM kikammaM aMjaligaho pra.A.67 ya // 2 // itassa'NugacchaNayA Thiassa taha pajjuvAsaNA bhaNiyA / gacchaMtANuvyayarNa eso susvsnnaavinno|3||" milsi i T 1jJAne darzane cAritra manami vAci kAye aupacAriko binayaHjAne pacaprakAse matijJAnAdInAM zraddhAnam // 1 // 2 bhaktistathA bahumAnaH taddaSTArthAnAM samyaktvamAvanA / vidhiprahaNamabhyAso'pi ceSa vinayo jinAmihitaH // 2 // *zuzrUSaNA anAzAtanA ca vinayastu darzane dvividhaH / darzanaguNAdhikeSu kriyate zuzrUSaNAvinayaH // 1 // satkAroabhyutthAna sammAnamAsanAmimahazca tathA / AsanAnupradAnaM kRtikarmAkajaligrahazca // 2 // bhAyAto'nugamanaM sthitasya tathA paryupAsanaM bhaNitam / prajato'nubrajanameSa zuzrUpaNAvinayaH ||shaa // 17 // Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 6 gRti| cAradvAre 12 tapasA vyAkhyA // 18 // 'satkAraH-stavana-vandanAdi, abhyutthAna-vinayAhamya darzanAdevAmanatyajanam , sanmAno-vastrapAtrAdibhiH pUjana AsanAbhigahaH punamtiena etra gagerAdareNAsanAnayanapUrvakamatropavizati bhaNanam , AsanAnupradAnaM-sthAnAtsthAnAntare Asanasya saJcAraNam , kRtikarma-vandanakam , aJjaligrahA-aJjalikaraNam , zeSaM prakaTama , anAzAtanAvinayaH punaH paJcadazavidhaH, tasya cedaM svarUpam# titthayara-dhamma-Ayaria-vAyage thera-kula-gaNe saMgha / saMbhoia-kiriyAe mainANAINa ya taheva" // 1 // sAmbhogikA:--ekasAmAcArikAH / kriyaa--aastiktaa| " 'kAyanyA puNa mattI bahumANo taha ya banavAo ya / arahatamAiyANaM kevalanANAvasANANaM" // 1 // bhaktiH-yAhyA pratipattiH, bahumAnaH-AntaraH prItivizeSaH, varNavAdo-guNagrahaNam , cAritravinayaH punaH " *sAmAiyAicaraNassa saddahANaM taheba kAyeNaM / saMphAsaNaM parUSaNamaha purao savvasattANaM // 1 // " tathA"maNa-vaya-kAiyaviNao AyariyAINa savvakAlammi / akusalamaNAiroho kusalANamudIraNaM taha y||2||" 2700 272 pra.A.67 1 agamtyasiMha sthaviraistu dazavakAlikacUrNI "sakakAra-sammANavizeSo'yaM vatthAdIhiM sakkAro, thuNaNAdiNA smmaanno|" iti vyAkhyAsam (dazave0 a0 cU0pR015) / / tIrthakare dharma AcArye vAcaka sthavire kule gaNe sarcha / sAmbhogika kiyAvati matijJAnAdInAM ca tathaiva / / 3 kartavyA punarmaktibahumAnastathA varNavAdana / ahaMdAdInAM kevalajJAnAsAnAnAm // 1 // 4 sAmAdhikAricAritrANAM zraddhAnaM tathaiva kAyena / saMsparzanaM atha ca sarvasatvAnAM purataH prarUpaNam // 1 // 5manoyAkakAyavinaya bhAcAryAdInAM sarvakAle / akuzalamanAdirodhaH kuzavAnAM tathodoraNaM ca // 2 // ||180 // THIS Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke // 18 // tathA upacAreNa-sukhakArikriyAvizeSaNa nirvRtta aupacArikaH sa cAsau vinayazca aupacArikavinayaH, saca saptadhA 6 gRhati'ambhAya'cchaNaM chaMdANuvattaNaM kayapaDikiI taha ya / kArianimittakaraNaM dukkhattagavesaNaM taha ya // 1 // cAradvAre 12 tapasAM taha desakAlajANaNa savvatthesu taha ya aNumaI maNiyA / utrayArio u viNao eso bhaNio samAseNaM // 2 // " vyAkhyA tatra 'ambhAsAcchaNaM'ti mUtrAdyarthinA nityamevAcAryasyAbhyAse-pratyAsanne sthAtavyam , tathA gAthA chanda:-abhiprAyo gurUNAmanuvartanIyaH, tathA kRtapratikRtiH- kRte bhaktAdinA upacAre prasannA guravaH pratikRti-pratyupakAraM sUtrArthAdidAnato me kariSyanti, na nAmekaiva nijereti bhaktAdidAne guroryatitavyama , | 272 tathA kAryanimittakAraNam , kArya-zrutaprApaNAdikam , nimitta-hetu kRtvA zrutaM prApito'hamaneneti hetori- pra. A.68 tyarthaH, vizeSeNa tasya vinaye vartitavyam , tadanuSThAnaM ca kartavyam , yadvAkAritena--samyakasUtrArthamadhyApitena punastannimittaM karaNaM-vinayasya vidhAnaM kAritanimittakAraNam , guruNA samyaka sUtrAdikaM pAThitena vineyena vizeSato vinaye vartitavyaM tadaktArthAnuSThAnaM ca kartavyamiti bhAvaH, tathA daHkhArtasyadaHkhapIDitasya gaveSaNama -auSadhAdinA prati jAgaraNa duHkhArtagaveSaNam , pIDitasyopakArakaraNamityarthaH, tathA deza-kAlajJAnamavasarajJate yAsasthAna bando'nuvattanaM kRtapratikRtistathA ca ! kAritanimittakaraNaM du:khAtegaveSaNaM ca tathA // 1 // 2 tathA dezakAlajJAna tathA srvaarthpssnumtibhnnitaa| auracArikastu vinaya epa maNitaH samAsenam // 2 // // 18 // Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 182 // svarthaH tathA sarvArtheSu guruviSayeSvanumatiH- AnukUlyam 'athavA dvipaJcAzadbhedo vinayaH, sa ca paJcaSaSTidvAre vakSyate 8 // duraar' miti vyApiparti smeti vyAvRtaH tasya bhAvo vaiyAvRttyam, dharmasAdhanArthamanAdidAnamityarthaH, yadAhu: 6 veva vAvabhAva iha dhammasAhaNanimittaM / annAiyANa vihiNA saMpAyaNamesa bhAvattho || 1 || 6 | 'tavajjhAo'ti suchu A-maryAdayA kAlavelAparihAreNa pauruNyapekSayA vA adhyAya: adhyayanaM svAdhyAyaH, sa ca paJcadhA - vAcanApracchanA parAvartanA'nuprekSA dharmakathAbhedAt, tatra vAcanA - ziSyAdhyApanam 1, gRhItavAcanenApi saMzayotpattau punaH praSTavyamiti pUrvAdhItasya sUtrAdeH zaGkitAdau pratraH pracchanA 2, pracchanAvizodhitasya sUtrasya mA bhUdvismaraNamiti parAvartanA 3, sUtrasya ghoSAdivizuddhaM gaNanamityarthaH / sUtravadarthe'pi sambhavati vismaraNamato'nuprekSaNam granthArthasya manasA'bhyAso'nuprekSA cintaniketyarthaH 4, evamabhyastazrutena dharmakathA kartavyeti, dharmasya - zrutarUpasya kathA - vyAkhyA dharmakatheti 5 // 10 // 'jhANa' miti dhyAyate - cintyate vastvaneneti dhyAtirvA dhyAnam - antarmuhUrtamAtrakAlamekAgracittAdhyavasAnam, yadAhu: 1 "athavA esa sanco va viNato nANa-daMsaNa-carittANa bhavvatiritto ttitiviho cena / " iti dazabai0 cUrNI ( pR0 15) / 2] vaiyAvRttya vyAvRtabhAva iha dharmasAdhananimittam / annAdInAM vidhinA saMpAdanameSa bhAvArthaH ||1|| 6 gRhyA cAradvAre 12 tapa vyAkhyA gAthA 270272 pra. A. 6 |||182 // Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 18 // "aMtomuhuttamettaM cittAvatthANamegavatthumi / chaumatthANaM jhANaM joganiroho jiNANaM tu" // 1 // taccaturdhA-Arta-raudra-dharmya-zuklabhedAt , tatra RtaM-duHkhaM tasya nimittaM tatra vA bhavaM Rte vApIDite prANini bhavamArtam , taccAmanojJAnAM zabda-rUpa-rasa-sparza-gandhalakSaNAnAM viSayANAM tadAzrayabhRtavA 6 gRhyatiyasAdivastUnAM bAsamupanatAnAM viprayogapraNidhAnaM bhAvinAsa cA'samprayogacintanam 1 / evaM zUla-zirorogA | cAradvAre divedanAyA api viprayogA'saMprayogaprArthanam 2 / iSTazabdAdiviSayANAM sAtavedanAyAzvA'viprayogasamprayoga 12 tapA prArthanam 3 / devendra cakravartitvAdiprArthanaM ca 4 / zokAkrandana-mbadehatADana-vilapanAdilazmaNAlakSyaM tiryagga vyAkhyA tigamanakAraNaM vijJeyam / tathA rodayatyaparAniti rudrA-prANivadhAdipariNata-Atmaiva, tasyedaM karma raudram , gAthA tadapi sattveSu vadha-vedha-bandhana-dahanAGkana-mAraNAdipraNidhAnam 1 / zunyAsabhyAsadbhutaghAtAdivacanacintanam 2702 tIvrakopa-lobhAkulaM bhRtopaghAtaparAyaNaM paralokApAyanirapekSa paradravyaharaNapraNidhAnam 3 / sarvAbhizaGkanaparamparopaghAtaparAyaNazabdAdivipayasAdhakadravyasaMrakSaNapraNidhAnaM ca 4 / 'utsanna--vadhAdiliGgagamyaM narakagati pra.A.68 1 antarmuhUrtamA cittasyaikavastuni bhavasthAnam / chadmasthAnAM dhyAnaM jinAnAM tu yoganirodhaH ||shaa vA mu|| 2 rudassa jaM jhANamsa cattAri lakSaNA paM0, taM-omaNNadose, bahudose, annANadose, AmaraNaMtadose / (ThANAMga suu0247|| asya amayadevasUrikRtA vyAkhyA hiMsAdInAmanyanarasmin prosannaM pravRttaH prAcurya bAhulyaM yatsa eSa doSaH, .... tathA bahudhvapi-sarveSvapi hiMsAdiSu doSA-pravRtti kSaNo bahudoSaH, tathA ajJAnAt kuzAstrasaMskArAta hiMsAdiSvadharmasvarUpeSu narakAdikAra- 183 // NeSa dhamma buddhayA'bhyudayArtha yA pravRtistallakSaNo doSo'zAnadoSaH,......tathA maraNamevAntomaraNAntaH AmaraNAntAdAmaraNAsam"-tatraiva TIkAyAm (pR014) 272 Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 6 gRhari cAradvAre 12 tapA vyAkhyA gAthA 270. 272 gamanakAraNamavaseyam 2 / tathA dharmaH-samAdidazalakSaNa: tasmAdanapetaM dharmyam , tacca sarvajJA''jJAnucipravacana ntanam 1 rAga-dveSa-kaSAyendriyavazajantUnAmapAyavicintanam 2 | jJAnAvaraNAdizubhAzubhakarmavipAkasaMsmasaTIke 1 raNam 3 / kSiti-valaya-dvIpa-samudraprabhRtivastusaMsthAnAdidharmAlocanAtmakam 4 / 'jinapraNItabhAvazraddhAnAdi. cihnagamyaM devagatyAdiphalasAdhakaM jJAtavyam 3 / tathA zodhayatyaSTaprakAraM karmamalaM zucaM vA-zokaM phlm||14|| yati-apanayatIti niruktavidhinA zuklam, etadapi pUrvagata-zrutAnusArinAnAnayamataikadravyotpatti-sthiti bhaGgAdiparyAyAnusmaraNAdisvarUpam 4 / 'avadhA-sammohAdiliGgagamyaM mokSAdiphalaprasAdhakaM vijJeyam 4 / atra ca dharma-zukle eva tapasI nirjarArthatvAt , nAta-raudre bandhahetutvAditi 11 // 'ussaggo'viya' tti utsarjanIyasya parityAga utsargaH, sa dvividhaH-bAhyo'bhyantarazca, tatra bAhyo dvAdazAdibhedasyopadheratiriktasyAneSaNIyasya saMsaktasyAnapAnAdervA tyAgaH, AbhyantaraH kaSAyANAM mRtyukAle zarIrasya ca tyAgaH, nanu utsargaH prAyazcittamadhya evoktastat kiM punaratra bhaNanena ?, satyam , mo'ticAravizuddhayarthamuktaH ayaM tu sAmAnyena nirjarArthamukta ityapaunaruktyam 12 // 1dhammassa NaM jhANamsa cattAri lakSaNA paM0 taM-ANAI, jisamgAI, suttaruI, ogADha rutii| dhammassaNaM mANassa cattAri AraMbaNA, taM vAyaNA, pahipucchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA, dhammamsa gaM mANassa cattAri aNuppehAmI paM0, saM-emANuppehA, aNirucANuppehA, asaraNANuppehA, saMsArANuppehA (iti ThAsU0247) / / 2 pRthaktvavitarkam , ekatvavitakam , sUkSma kriyApratipAti; vyuparatakriyAnivRttIti caturvidhaM zuklaSyAnam / tatvArthamAdhya (6341) / 3 'sukkassa' NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paM0, taM-avvahe bhasammohe vivege viussagge (ThA0 sU0 247) // / / 184 // Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'abhitaro to hoi'tti idaM prAyazcittAdi vyutsargAntamanuSThAnaM laukikaranabhilakSyatvAt tantrA. | starIyazca bhAvato'nAsevyamAnatvAt monAvAptAvantaraGgatvAdabhyantarasya karmaNastApakatvAdabhyantare revAntamu khepravacana | 6 gRhyati sAroddhAre bhagavadbhiAyamAnatvAcAbhyantaraM tapo bhavatIti, // 271 // eteSAM ca katham aticAravaM* bhavatIti cAradvAre saTIke Aha- 'sammamakaraNe ityAdi, etepAmanazanAdInAM dvAdazAnAM tapobhedAnAM samyagakaraNe-viparItatayA samyaktvA. nyUnAdhikyena yathAvasthitAnuSThAnarUpe aticArA api dvAdaza bhavantIti, atha vIryatrikAticArAnAha ticArAH5 // 185 tigatu viriassati vIryasya trikaM punarmano-bAkAyAH sUcakatvAtsUtrasya mano-vAkvAya gAthA vyApArAH te ca pApaprayuktAH-pApaviSaye pravRttAH santo vIryatrikAticArA bhavantIti // 27 // 'paNa samma' ti vyAkhyAyate pra. A.66 __ saMkA kaMkhA ya tahA vitigicchA annatithiyapasaMsA / paratisthiovasevaNamaiyArA paMca sammase // 273 // - 'saMkA kaMkhe'tyAdi, zaGkA kAjhA tathA vicikitsA anyanIrthikaprazaMsA paratIthikoSasevanaM ca atIcAsaH paJca samyaktve bhavantIti / tatra zaGkA-bhagavadarhatpraNIteSu padArtheSu dharmAstikAyAdiSvatyantagahaneSu matidaurbalyAt samyaganavadhAryamANeSu saMzayaH kimevaM syAnnaivamiti, yadAhu:-"saMsayakaraNaM saGke" ti, sA ca zaGkA dvimedA-dezazaGkA sarvazaGkA ca, dezazaGkA dezaviSayA jIvAdyanyatamapadArthaMkadezagocaretyarthaH, * atIcAramavatIti mu0|| 1 'samme' tyaadi-mu0|| dvividhaa-mu0|| // 185 // pomalamwwwmulamiamironmuslim Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 186 // yathAssti jIvaH kevalaM sarvagato'sarvagato vA ! sapradezo'pradezo veti, sarvazaGkA sarvavipayA yathAsti dharmo nAsti veti iyaM ca dvidhA'pi zaGkA bhagavadatpraNItapravacane'pratyayarUpA samyaktvaM dUSayatItyaticAraH, kevalAssiermyA api hi padArthA asmadAdipramANaparIkSAnirapekSA AptapraNetukatvAnna sandegdhuM yogyAH, yatrApi matidaurbalyAdibhirmohavazAt kvacana saMzayo bhavati tatrApyapratihateyamargalA, yathA- 0 4 kattha maidubballeNa tavvihAyariyavirahao bAvi / neyagahaNattaroNa ya nANAvaraNodayeNaM ca // 1 // UdAharaNAsaMbhaveya maha suddha jaM na bujbhejjA | sabvannumayamavita tahAci taM citae maimaM // 2 // aNuvaka parANuragaha parAyaNA jaM jiNA jugappacarA / jiarAgadosamohA ya nahAvAiNo teNaM ||3|| yathA vA--" sUtroktasyaikasyApyarocanAdakSarasya bhavati naH / midhyAdRSTiH sUtraM hi naH pramANaM jinAbhihitam ||1|| ekasminnapyarthe saMdigdhe pratyayo'rhati hi naSTaH / mithyA ca darzanaM tat sa cAdiheturbhavagatInAm ||2||" ityarthaH 1 | kAGkSA-anyAnyadarzanagrahaH, sApi sarvaviSayA dezaviSayA ca tatra sarvaviSayA sarvapAkhaNDidharmAkAGkSArUpA, yathA parivrAjaka bhautika brAhmaNAdayo'pi viSayasukhajuSo'pi paralokasukhena yujyanta iti 4 kutrApi matidaurbalyena tadvidhAcAryavirahato yApi / jJeyagahanatvena ca jJAnAvaraNodayena ca // 1 // tUdAharaNA saMbhave ca pati suSThu yanna budhyeta / sarvajJamatamavitathaM tathApi tacintayet matimAn ||2|| anupakRta - parAnugraha parAyaNA yat jinA yugapravarAH / jitarAga duveSa- mohAca nAnyathAvAdinastena || 2 || 6 guhyati cAradvAre samyaktvA ticArAH 5 gAthA 273 pra.A.66 // 186 // Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre sadI // 18 // sAdhIyAneva tadIyo'pi dharmaH, dezakAGkSA tvekAdidarzanavipayA, yathA sugatena bhagavatA bhiSaNAmaklezakArI dharma upadiSTaH snAnAnapAnAcchAdana-zayanAdiSu sukhAnubhavadvAreNa, yadAha "mRdvI zayyA prAtarutthAya peyA, bhaktaM madhye pAnakaM cAparANe / drAkSA khaNDaM zarkarA cArdharAtre, sozamAnle zASaNasiMhagaDa // 1 // " iti, etadapi ghaTamAnakameva, evaM ca kAGkSApi paramArthato bhagavadahapraNItAgamAnAzvAsarUpA samyaktvaM dRSyatItyaticAraH 2, vicikitmA-phalaM prati sandehaH, sa ca satyapi pramANayuktyAgamopapanne sarvanadharme'mya duSkaratarasya mahatastapaHklezasya mayA vidhIyamAnasya sikatAkaNakacalanavanirAsvAdasyAyatyA phalasampat kAcidbhaviSyati uta klezamAtramevedaM nirjarAphalavikalamiti, dvidhA'pi hi kriyA vIkSyante saphalA aphalAzca kRSIvalAdInAm , ata iyamapi kriyA tathA sambhAvyate, na tvevaM cintayati, yathA ___* "puyapurimA jahodiyamagga carA ghaDai tesi phalajogo / amhesu ya dhii-saMghayaNavirahao na tahamesi phalaM // 1 // " iti, epA'pi vicikitsA kriyamANA bhagavadvacanAnAzvAsarUpatvena samyaktrasya dRSakatvAdaticAraH, na ceyaM zaGkAto na bhidyate iti vAcyam , yataH zaGkA sakalAsakalapadArthamAktvena dravyaguNaviSayA, iyaM tu kriyAkalaviSayeti bhedaH, bhavatu bA evaM zaGkA, vicikitsA vanyathA eva vyAkhyAyate-vicikitsA-nindA, cAradvAre samyaktvA ticArA maathaa| 273 OM pUrvapuruSA yathoditamArgacarAH ghaTate teSAM phajayogaH / asmAsu ca dhRti-saMhananavirahatIna tatheSa phalam // 1 // 17 // . Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6gRhyati saTIke cAradvAre samyaktvAticArAH5 gAthA | sA ca sadAcArasAdhuviSayA, yathA'snAnena prasvedajalaklinamalatyAd durgandhiyapuSa ete mahAnubhAvAH, ko sAroddhAra doSaH yAd gari mAsukajalenAGgaprakSAlanaM kurinniti, evaMrUpA'pi vicikitsA vidhIyamAnA bhagavaddharmAnAzvAsarUpatvAt samyaktvaM duSyatItyaticAraH 3. tathA anyatIrthikaprazaMsA' anyanIthikAH-saugata-bhautikAdayaH teSAM prazaMsA-aho eteSAM rAjapUjyanyamaho eteSAM sarvajanamAnyatvamaho'dRSyavaiduSyAdiguNa samRddhiH evamAdi, // 18 // teSA prazaMsA pratAyamAnA'cintyacintAmaNikalpaM samyaktvaM duSyatItyaticAraH 4, tathA 'paratIthikopasevana' paratIthikaiH saha ekatra saMvAsAt parasparAlApAdijanitaH paricayaH, tadapi mamyaktvaM dupayatItyanicAraH, yata ekatrabAse tatprakriyAdarzana-zravaNAbhyAM dRDhasamyaktyasyApi samyaktva hAmaH sambhAvyate, kimuta mandabuddhernavadharmasyeti 5, nanu darzanAcAra pratipAdayatA tadvipakSatayA darzanasyASTAvaticAgaH pratipAditAH tatastatrApi zaGkAkAGkSA-vicikitsAH atrApi ceti kathaM na ponaruktyam , tatra bramaH--pUrva niHzaGkitatvAdyabhAvamAtramaticAratayA pratyapAdiiha tu jIvAdivipayazaGkAdisadbhAva iti na kazciddopaH, saha nAticAge vyavahAramayamatAzrayaNena satyeva samyaktve sakhalanAmAtrama , nizcayanayamate tu samyaktvAbhAva eva, tathA coktam "ekasminnapyatheM" inyAdi / / 273 // atha vayAIti vitanyate, tatrAha paDhamavaye aiArA nara-tiriANa'nna-pANa-voccheo / baMdho vaho ya aibhArarovaNaM taha chaviccheo // 27 // 274 pra.A.70 // 188 // tenantidossotatu s waediesi Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke 'paDhamavayetyAdi, 'prathamatrate-prANAtipAtaviramaNalakSaNe nara-tirazcAmanna-pAnavyavacchedaH tathA bandhastathA vadhastathA'tibhArAropaNaM tathA chavicchedaH, ete pazcAticArA-mAlinyarUpA bhavanti, tatrAnapAnavyavacchedo-bhojana-pAnayoniSedho dvipada catuSpadAnAM kriyamANo'ticAraH prathamavratasya, nanu yadyevaM jvarAdirogAkrAntAnAM putrAdInAM laGghanAdividhApane gRhItahiMsAviramaNavratasyAticAro bhaviSyati, tadayuktam , sopaskArANi hi mUtrANi bhavanti, tataH krodhAdivazata iti sUtre adhyAhartavyam , tataH krodhAdiduSitamanA yadyannAdiniSedhaM karoti tadA'ticAraH, yadA tu hitabuddhayA rogAdyabhibhUtAnAM putrAdInAmannAdiniSedhaM karoti tadA nAticAra iti, evamanyatrApi krodhAdivazata iti draSTavyam , na caitadanArSam , yato'nyatrAbhyadhAyi-"baMdha-bahachaviccheyaM aibhAraM bhatta-pANaboccheyaM / kohAisiyamaNo gomaNuyAINa no kuNai // 1 // " ityAdi / ki bahunA ?, yadrogAdyabhibhUtAnAM yaccAphThanAdiparANAM putrAdInAM yacca zAntikRte upavAsAdikAraNaM tamnAticAra ityarthaH, tathA bandho-rajjvAdinA gomanuSyAdInA niyantraNaM svaputrAdInAmapi vinayagrAhaNArtha kriyate tataH krodhAdivazata ityatrApi sambandhanIyam , ataH prabalakapAyodayAd yo bandhaH so'ticAra iti, tathA vadho-lakuTAdinA hananam , kaSAyAdeva vadha ityanye, tathA 'atibhArAropaNam' atimAtrasya-vodamazakyasya bhArasyAropaNa-go-karama-rAsama-'manuSyAdeH skandhe pRSThe zirasi vA bahanAyAdhi 6 gRhyanicAradvAre aNuvratAticArAH 5-5 gAthA 274 pra.A.71 // 189 // 1 tulanA-yogazAstraTIkA (3490) / dharmasaGgrahaH (mA 1 pR0 100 taH) // 2 bandha-badha sahavicchedamatimAraM bhakta-pAnadhyavacche dam krodhAdidUSitamanAH go-manujAdInAM na karoti // 1 // 3 mnussyaadiinaaN-mu0|| // 189 // Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 190| ropaNam , ihApi krodhAllobhAdvA yadadhikabhArAropaNaM so'ticAra iti. tathA 'chavicchedaH, chaviH-tvak tadyo 6 gRhyatigAccharIramapi vA chA~vaH tasyAzchedo-dvaidhIkaraNam , sa ca pAdayanmikopahatasya putrAderapi kriyate, tataH cAradvAre krodhAdivazata ityatrApi dRzyam , atra cAvazyakacUAdibhaNito vidhigya-bandho dvipadAnAM catuSpadAnAM aNuvratAvA syAt , so'pi sArthako'narthako vA syAt , tatrAnarthakastAvadvidhAtuna yujyate, sArthakaH punarayaM ticArAH dvividhaH-sApekSo nirapekSazca tatra sApekSo yo dAmagranthinA zithilena yazcapradIpanAdipu mocayitu chetta vA zakyate, nirapekSaH punaryanizcalamatyartha ca baddhayate evaM tArakacatuSpadAnAM bandhaH, dvipadAnAmapi dAsa vyAkhyA dAsI caura-pAThAdipramatnaputrAdInAM yadi bandhastadA savikramaNA eva te bandhanIyA rakSaNIyAzca yathA jvalanabha gAthA yAdiSu na vinazyanti, tathA dvipadacatuSpadAH zrAvakeNa ta eca saGgrahitacyA ye abaddhA evAsata ini, tathA 274 chavicchedo'pi tathaiva, navaraM nirapekSo hasta-pAda-karNa nAsikAdi yanirdayaM chinatti, sApekSaH punaryagaNDaM pra.A.71 vA'saryA chidyAdvA dahedvati, tathA'dhikabhAro'pi nAropayitavyaH, prathamameva hi yA dvipadAdivAhanena jIvikA sA zrAvakeNa moktavyA, athAsAvanyA na bhavet tadA dvipado yaM bhAraM svayamRtkSipatyavatArayati ca etAvAn bAhyate, catuSpadasya tu yathocitabhAraH kizcidanaH kriyate, hala-zakaTAdipu punarucitavelAyAmasau mucyata iti, tathA badho'pi prahArarUpamtathaiva, navaraM nirapekSaprahAro nirdayatADanA, sApekSaH punareva-yathA zrAvakeNAdita eva bhItaryadA bhavitavyam , yadi punaH ko'pi na karoti vinayaM tadA taM marmANi muktvA latayA davarakeNa vA sakRd dvirvA tADayediti, tathA annapAnAdiniSedhaH kasyApi na karaNIyaH, tIkSNabubhukSo hya vaM niyetApi, ataH svabhojanavelAyAM jvaritAdIna vimucya niyamata evAnyAn vidhRtAn bhojayitvA svayaM bhujIta, | // 19 // - HEALTH Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke // 19 // anAdinirodho'pi sArthakAnarthakAdibhedo baMdhavad draSTavyaH, navaraM sApekSo rogacikitsArtha syAt , aparAdha. kAriNaM ca vAcaiva vaded-adya te bhojanAdi na dAsyata iti, zAntinimittaM copavAsAdi kArayet , ki bahunA 1, mUlaguNasyAhiMsAlakSaNasyAticArA yathA na bhavanti tathA yatitavyam / nanu hiMsava zrAvakeNa pratyA- |6 gRhyati khyAtA tato bandhAdikaraNe'pi na kazcid doSaH, hiMsAvirateraskhaNDitanvAt , atha bandhAdayo'pi pratyAkhyAtA- cAradvAre stadA tatkaraNe vratabhaGga evaM bhavena , virate: khaNDanAt , aparaM ca-bandhAdInAM pratyAkhyeyatve vivakSitavrate aNuvratA. yattA vizIryate prativratamaticAravatAnAmAdhikyAditi, evaM ca na bandhAdInAmati'cArateti / atra namaH ticArAH satyama , hiMsaiva pratyAkhyAtA na bandhAdayaH, kevalaM tatpratyAkhyAne'rthataste'pi pratyAkhyAtA draSTavyAH, hiMsopAyatvAttepAm , na ca bandhAdikaraNe'pi ca vratabhaGgaH kitvaticAra eva, katham 1 iha dvividhaM vratam-anta-gAthA vRyA bahiyA ca, tatra mArayAmIti vikalpAbhAvena yadA kopAdyAvezAt paraprANaprahANamavigaNayan bandhAdau 274 pravartate na ca paro vipadyate tadA nirdayatAviratyanapekSapravRttatvenA''ntaravRttyA vratasya bhaGgo hiMsAyA abhAvAcca pra.A.79 bahinyA pAlanamiti, dezasya bhaJjanAt dezasya ca pAlanAdaticAravyapadezaH pravartate, yadAhuH "na mArayAmIti kRtavatasya, vinaiva mRtyu ka ihAticAraH ? / nigadyate yaH kupito vadhAdIna , karotyaso syAtriyame'napekSaH // 1 // mRtyorabhAvAniyamo'sti tasya, kopAiyAhInatayA tu bhagnaH / // 191 // dezasya bhaGgAdanupAlanAccapUjyA atIcAramudAhanti // 2 // " [yogazAstra TIkA 390] 1tIcArateti brmH-mu.|| Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 192 // 'vrateyattA vizIryate' iti, tadayuktam, vizuddha hiMsAsadbhAve hi bandhAdInAmabhAva eva tataH sthitametad-vanyAdayo'dhivAsa evaM svAdigrahaNasyopalakSaNatvAnmantra-tantra prayogAdayo'nye'pyaticAratayA vijJeyA iti // 274 // dvitIyavratA ticArAnAha sahasA kalaMkaNaM 1 rahasadUsaNaM 2 dAramaMnabheyaM ca 3 / taha kUDalehakaraNaM 4 musovaeso 5 'musAdosA ||275 // 'sahase' tyAdi, sahasA - anAlocya kalaGkana- kalaGkasya karaNamabhyAkhyAnamamaddoSasyAropaNamitiyAvat atreei pAradArikastvamityAdi prathamo'ticAraH, nanu sahasA kalaGganamamadoSAbhidhAnarUpatvena pratyAkhyAtatvAdbhaGga eva na tvaticAra iti, satyam, kintu yadA paropaghAtakamanAbhogAdinA'bhidhatte tadA saGklezAHida sAkSepAna bhaGgaH paropaghAtahetutvAcca bhaGga iti bhaGgAmaGgarUpo'ticAraH, yadA tu tIvrasaGklezAdabhyAkhyAti tadA bhaGga evaM vratanirapekSatvAditi tathA raha: -- ekAntastatra bhavaM rahasyaM - rAjAdikAryasambaddhaM yadanyasmai na kathyate tasya dUSaNam -- anadhikRtenaivAkAreGgitAdibhirjJAtvA anyasmai prakAzanaM rahasyaduSaNam, yathA rahasi mantrayamANAn kazvidavalokya gRhItamRpAtrataH kazcidvadati - ete hi rAjApakArAdikArakamidamidaM ca mantrayante yadvA rahasyadUSaNaM- paizunyam, yathA dvayoH prIto satyAmekasyAkArAdinopalabhyAbhiprAthamitarasya tathA kathayati yathA prItistayoH praNazyati iti dvitIyo'ticAraH, tathA dArANAM kalatrANA1 mujhe dosA-mu0 // 2 tulanA - yogazAstraTIkA (3061) dharma (mA0 110 102 ) / / 6 gRhapaticAradvAre aNutratAticArAH 5-5 gAthA 275 pra.A. 72 / / 192 / / Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 gRhyatiH mupalakSaNatvAnmitrAdInAM ca mantro--mantraNaM tasya bhedaH prakAzanaM dAramantrabhedaH, asya cAnuvAdarUpatvena satyatvAdyadyapi nAticAratvaM ghaTate tathApi vizrabdhabhASitArthaprakaTanajanitalajjAdinaH kalatramitrAdermaraNAdipravacana- | sambhavena paramArthato'syAsatyatvAtkathaJcidbhaGgarUpatvenAticAranaiva, rahasyadRSaNe hi rahasyamAkArAdinA sAroddhAre vijJAyAnadhikana eca prakAza yati iha tu mantrayiteva svayaM mantraM bhinattItyanayorbhedaH, iti tRtIyo'ticAraH, saToke tathA kUTasya-asadbhUtamya lekho-lekhanaM kUTalekhastasya karaNam , etacca yadyapi kAyenAsatyAM vAcaM na // 19 // 'vadAmItyasya, na vadAmi na vAdayAmItyasya vA vratasya bhaGga eva tathApi sahasAkArAnAbhogAdinA'tikramA dinA vA'ticAraH, athavA samityasatyabhaNanaM mayA pratyAkhyAtam idaM tu lekhanamiti bhAvanayA vratasavya. paMkSasyAticAra eveti caturtho'ticAraH, mRSA-alIkaM tasyopadezo mRSopadezaH, idaM ca 'evaM ca evaM ca hi svaM evaM ca evaM ca abhidadhyAH kulagRheSvi'tyAdikamasatyAbhidhAnazikSApradAnamityarthaH, iha vratamaMrakSaNabuddhayA paravRttAntakathanadvAreNa mRSopadezaM yachataH pazcamo'ticAraH, vratasavyapekSatvena mRpAvAde parapravartanena ca bhagnAbhagnarUpatvAdasya upalakSaNatvAnikRtipradhAnazAstrAdhyApanamapyaticAraH, iti mRpAdoSA:-dvitIyavratAticArAH // 275|| 1 vadAmItyabhya na vAdayAmi mu.|| tulanA-yogazAstraTIkA (3 / 11) // 2 tatvArthasUtre tu-mithyopadeza-rahasyAbhyAkhyAna kUTalekhakriyAnyAsApahAra-sAkAramantrabhedAH 1201 iti prakArAntareNa paJcAticArA darzitAH / / cAradvAre | aNuvratAticArAH 5-5 gAthA 275 pra.A.72 abidaditalia Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 gRdyanicAradvAre naaticArAH gAthA 276 pra.pA.72 pravacana 'atha tRtiiyvrtaatiicaaraanaahsaaroddhaare| corANIya 1 corapayogajaM 2 kUlamANa-tulakaraNaM 3 / saTIke __ riura jabdhavahArI 4 sAresajuI 5 taiyavayadosA // 276 / / 'corANIyamityAdi, caurairAnItam-AhRtaM caurAnItaM kanakavasanAdi, atra ca sUtre aadaanpdaacyaa||194|| hArAttasyAdAnaM-mUlyena mudhiyAvA grahaNam , cauganItaM hi kANakrayeNa mUdhikayA vA prAnnaM gRhNana caura eva bhavati, tatazca caurya karaNAd vratabhaGgaH. vANijyameva mayA vidhIyate na mAzAcaurikanyadhyavamAyena vratamApekSatvAca na bhaGga iti bhaGgAmaGgarUpaH prathamo'tIcAraH 1, tathA caugagAM prayojana-vyApAraNaM cauraprayogaH-harata yuyamiti haraNakriyAyAM preraNA, athavA caugaNAM prayogAH-upakaraNAni kuzikA katarikA parikAdIni teSAmarpaNaM vikrayaNaM vA upacArAcauraprayogaH, tato jAnazcauraprayogajo'ticAraH, prAkatanvAca namakatvam , atra yadyapi caurya na karomi na kArayAmItyevaMpratipannasya vratasya cauraprayogo vratabhaGga etra tathApi kiMmadhunA yUyaM nirvyApArAstiSTatha ? yadi bhavatAM bhojanAdikaM nAsti tadA'haM taddadAmi bhavadAnItamopasya vA yadi vikrAyako na vidyate tadA'hata vikraSye ityevaMvidhavacanecaurAna vyApArayataH svayaM ca cauryavyApAra parihasto vratasApekSa. syAsAyaticAra iti dvitIyaH 2, tathA mIyate'neneti mAna-kuDaya-pala-hastAdi tulA tu prsidev mAnaM ca tulA ca mAna-tule kUTe ca te mAna-tule ca kUTamAna-tule tayoH karaNaM-hInena mAnena dadAti adhikena mAnena ca gRhNAti evaM tulathA'pIti tRtIyaH 3, tathA ripoH-dvipaH sambandhini rAjye-niyamite bhUmibhAge kaTake vA vyavahAro-vyavasthAtikrameNa vyavaharaNam , iha ca yadyapi svasvAminA'nanujJAtasya parakaTakAdipravezasya 1 tulanA yogazAstraTIkA (3 / 12) dharmasaGgraha (mA0 1-103) / Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 'sAmijIvAdataM titthayareNaM tadeva va gurUhiM / eyassa u jAvaI abhidANe sarUvaM taM // 1 // " ityasAdAnalakSaNayogena virudrarAjyavyavahArakAriNAM ca cauryadaNDayogenAdattAdAnatratabhaGga eva tathApi sAroddhAre vidveSinRpatibhUmau mayA vANijyameva kriyate na cauryamiti bhAvanayA vratasApekSatvAlloke ca cauro'saTIke yamiti vyapadezAbhAvAdaticArateti caturthaH 4, tathA sadRzadhutiH sadazAnAM vastUnAM yutiH- mizrIkaraNaM yathA vrIhiSu palaJjikAn dhRte vasAdi, taile mutrAdi, sikatAdi acchaghavalapaNDikAyAM, jAtyasuvarNarUpyayoyuktisuvarNarUpye mizrayitvA vyavaharatIti paJcamaH atra ca krUTamAna tulAdivyavahAraH sadRzayutizva paravyaM sanena paradhanagrahaNarUpatvAdbhaGga eva kevalaM khAtrakhananAdikameva caurya pratiSiddhaM mayA vaNikalaiva kRteti bhAvanayA tarakSagodyatatvAdavicAratA 5 iti tRtIyatrate'ticArAH // 276 // // 195 // idAnIM caturthavratAnicArAnAha " bhujai itarapariggaha 1 mapariggahiyaM dhiyaM 2 ca utthava / kAme vilAsI 3 anaMgakolA 4 para vivAho 5 / / 277 || ''I' tyAdi, itvaramapamucyate, tataH itvaram-anpaM parigraho yasyAH sA itvaraparigrahA, itvarakAle parigraho yasyAH sA tathA kAlazabdalopo'tra dRzyaH, athavA isvarI - pratipuruSamayanazIlA vezyetyarthaH parigRhyata iti parigrahA - kaJcitkAlaM bhATIpradAnAdinA saMgRhItA itvarI cAsau parigrahAca sA tathA puva 1 svAmijIvAdasaM tIrthakareNa tathaiva gurubhiradattam / etasmAd yA'viratiH adattAdAnasyaitat svarUpam ||1| 2 caurya prasiddham, mayA tu vaNi0 iti ca dharmasa(mA0 1, pR0 104) yogazAstre (363) pAThaH // 6 gRhyaticAradvAre aNuvratAticArAH 5.5 gAthA 277 pra. A. 73 // 195 // Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pppppppppppaa er pravacana 6 gRhati w sAroddhAre saTIke aNuvratA Omniwankhenskshimaan dbhAvazcAtra kAryaH, tAM yadbhuGkte-sevate gRhItacaturthatrataH so'ticAraH, iyamatra bhAvanA-bhATIpradAnAditvarakAle svIkAreNa svakalatrIkRtasya vezyA sevamAnasya svamati kalpanayA svadAratvena vratasApekSacittatvAnna cAradvAre bhaGgaH, alpakAlaM parigrahAcca vastuno'nyakalatratvAdbhaGga iti bhaGgAbhaGgarUpatvAditvaraparigrahAM sevamAnasya prathamo'ticAraH 1, tathA aparigRhItA--'agRhItAnyasatkabhATirbezyA propitamata kA svairiNI kulAGganA vA'nAthA ticArAH tAM 'thiyaMti striyaM sthitAMgA, evaMvidhAMnI yo duno somatikAra iti saNTaGgaH, ayaM cAnAbhogAdinA atikramAdinA yA aticAraH 2, gAthA __ etau ca dvAvaSyaticA svadAramantoSiNa evaM na tu paradAravarjakasya itvaraparigrahAyA vezyAtvena | 277 aparigRhItAyAmtvanAthatayaiva paradAratyAbhAvAt zeSAstvaticArA dvayorapIti 'haribhadramarimatam , etadeva pra.A.73 ca sUtrAnupAni, yadAha-"sadArasaMtosamsa ime paMca aiyArA jANiyavyA na samAyariyaba"ti, anye vAhu:-itvaraparigrahAsevana svadArasantoSiNo'tIcAro yathA pUrva vyAkhyAtastathaiva, aparigrahAsevanaM tu paradAravarjino'nIcAraH, aparigrahA hi vezyA, yadA ca tAM gRhItAnyasatkabhATikAmabhigacchati tadA paradAragamanadoSasambhavAt kathaJcitparadAratvAcca bhaGgatvena vezyAtvAccAbhaGgatvena bhaGgAbhaGgarUpo'tIcAraH iti dvitIyaH, pare punaranyathA prAhuryathA // 196 // 1 draSTavyA bhAvazyakasUtrasya hArimAdrI vRtiH (pR825 B) || vedomvdieohindisation VinitialistMediariannefitellipise PM Mano P MHAN Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamArodAre saTIke // 197 // paradAravajjiNo paMca hoti tinni u sadArasaMtuThe / itthIe ninni paMca va bhaGgavigappehiM aiyArA ||1||" iyamatra bhAvanA-itvarakAlaM yA pareNa bhATyAdinA parigRhItA vezyA tAM gacchataH paradAravarjino bhaGgA, kathaMcitparadAratvAttasyAH, loke tu paradAratvArUDhena bhaGgaH iti bhaGgA'bhaGgarUpo'tIcAraH, apirigRhItAyA- 6 gRha manAthakulAGganAyAM yadgamanaM paradAravarjinaH so'pyatIcAraH tatkalpanayA parasya bhatu rabhAvenA'paradAratvAda- cAradvA maGgaH, loke ca paradAratayA rUDhebhaGga iti pUrvavadatIcAraH, zeSAstu trayo'tIcArA dvayorapi bhaveyuH, striyAstu aNuvratA svapuruSasantoSa-parapuruSavarjanayorna bhedaH, svapuruSavyatirekeNAnyeSAM parapuruSatvAt , anyavivAhanAdayastu trayaH | ticAra svadArasantISiNa iva svapuruSaviSayAH syuriti, pacavA, kathaM ?, AyastAvadyadA svakIyapatirvArakadine sapalyA parigRhIto bhavati tadA sapatnIvArakaM vilupya paribhuJjAnAyA atIcAraH, 'dvitIyastu atikramAdinA parapu- gAthA ruSamabhisarantyA atIcAraH, brahmacAriNyA vA svapatimattikramAdinA abhisarantyA atIcAraH, zeSAstrayaH | ra77 striyAH pUrvavaditi / pra.A.. tathA kAme-madane tIvo-gADho'bhilASaH-parityaktAnyasakalavyApArasya tadekAdhyavasAyatA, ramaNImukhakamala-kakSopasthAntarevavitRptatayA prakSipya prajananaM mahatIM velA yAvanizcalo mRta 'ivAste caTaka ina caTakAyAM muhurmuhuH kAminyAmArohatIti tRtIyaH 3, tathA anaGga:-kAmaH, sa ca pusaH strI-pu-napusakaseva 1mapare punarasyanyathA prAhaH-saM. // 2 prvaarbrjinno-mu0|| 3 abrhmcaarinnN-sN|| 4 vAste-je. yo. TI. (3 / 14) / / Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAra saTIke 6 gRhyA cAradvAna aNuvratA ticArA // 198 // necchA hastakarmAdIcchA vA vedodayAt' / tathA striyo'pi puruSa-napuMsaka-strIsevanecchA hastakarmAdIcchA vA / napuMsakasyApi napusaka-puruSa-strIsevanecchA hastakarmAdIcchA thA / tena tammin vA krIDA-ramaNamanaGgakrIDA svaligena kRtakRtyo'pi yoSitAbhavAcyadeza bhUyo bhUyaH 'kuSNAti kezAkarSaNa-prahAradAna-danta-nakhakadarthanAdiprakArezca mohanIyakarmAvezAttathA krIDati yathA prabalo rAgaH samujjambhate, athavA aGga-dehAvayavo maithunApekSayA yonirmehanaM vA tadvathatiriktAnyanaGgAni-kuca kakSoru-badanAdIni teSu krIDA, iha ca zrAvako'tyantapApabhIrutayA brahmacarya cikISu rapi yadA vedodayAmahiSNutayA tatkatu' na zaknoti tadA yApanAmAtrArtha svadArasantoSAdi pratipadyate, maithunamAtreNaiva ca yApanAyAM sambhavantyAM kAmatIvAbhilASA'naGgakrIDe arthataH pratiSiddha, tansevane ca na kazcid guNaH pratyuta rAjayakSmAdayo doSA eva bhavanti, evaM pratiSiddhAcaraNAGgaH, nijaniyamAbAdhanAcAmaGga ityettAvatIcArI, ___anye tvanyathA'tIcAradvayamapi bhAvayanti-sa hi svadAramaMtoSI nidhuvana meva mayA pratyAkhyAtamiti svakalpanayA vezyAdI tatpariharati, nAliGganAdi, paradAravarjino'pi paradAreSu nidhuvanaM pariharanti nAliGganAdi, iti kazcid vratasApekSatvAdatIcArAviti 4, / tathA pareSAm--anlA svasvA'patyavyatiriktAnAM vivAho-vivAha karaNaM kanyAphalalipsayA snehasaMbandhAdinA vA pariNayanavidhAnam , idaM ca svakalatramantoSayatA svakalatrAt paradAravarjakena tu gAthA pra.A.7 198 1 yAcya tathA je // 2 kunAti-yogazAkhaTIkA (364 pR. 164 A) dharmasaGgrahaH (mA. 1 pR. 105) // : Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 199 // svakalatra - vezyAbhyAmanyatra manovAkkAyaimaithunaM na kAryaM na ca kAraNIyamiti yadA pratipannaM vrataM bhavati tadA paravAraNaM maithunakAraNamarthataH pratiSiddhameva bhavati, maithunavatakArI ca manyate mayA vivAha evAyaM vidhIyate na maithunaM kAryate iti batasApekSatvAdatI cAraH, kanyAphalalipsA ca samyagTaSTeravyutpannAvasthAya sambhavati, mithyAdRSTeva bhadrakAvasthAyAmanugrahArthaM vratadAne sA sambhavati natu paravivAhavat svApatyavivAhane'pi samAna evAyaM doSaH, satyametat paraM yadi svakanyAdInAM vivAho na kAryate tadA svacchandacAritvaM bhavet, tataH zAsanopaghAtaH syAt, vihite tu vivAhe patyAdiniyantritatvena na tathA bhavatIti pare'pyAhu: 1 "pitA rakSati kaumAre, bhartA rakSati yauvane / putrAzca sthAvire bhAve, na strI svAtantryamarhati || 1 || " yastu yAdavaziromaNeH kRSNasya beTakamahArAjasya ca nijApatyeSvapi vivAha niyamaH zrUyate sa cintakAntarasadbhAve sati draSTavya iti 55 madhye sthitasya ' catyavae' iti padayAtrApi sambandhAccatuvate ete paJcAtIcArAH || 277 // atha paJcamavratAtIcArAnAha joei kheta-vatthUNi 1 ruppa kaNayAha deha sagaNANaM 2 1 ghaNa-dhannAha paraghare baMdhar3a jA niyamapajjato 3 // 278 // 1 "yatroktaM svApatyeSvapi saGkhyA'bhigraho nyAyyaH tacintakAntara sadbhAve sutasaGkhyApUrvI vA'patyAntarotpattiparihAropAyata iti apare punarAhuH paro'bhyo yo vivAha: Atmana eva viziSTa saMtoSAbhAvAtyoSidantarANi prati vivAhAntarakaraNaM tatparavivAha karaNam" iti dharmavinduTIkA (3 / 17) | 6 gu cAraha aNatra ticA 5-5 gAthA 278 276 pra.A // 19 Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmenggememwwwanmayanem pravacanasAroddhAre saTIke 6 gRhyati cAradvAre aNuvratA ticAgaH // 20 // ANNOUREn dupayAI cauppayAI gambha gAhei 4 kuppasaMkhaM ca / appadhaNaM bahumollaM 5 kareI paMcamavae dosA // 279 / / 'joeI'tyAdigAthAdvayam , dhana-dhAnyAdivasturUpanyavidha parigrahaparimANasvarUpe paJcamavate'tIcArA vijJeyAH, yathA 'joeItyAdi, yojayati-kSetra-vAstUni ekatra mIlayatIti, natra kSetra-dhAnyotpattibhUmiH, tat trividhaM-setu-ketUbhayabhedAt , tatra setukSetraM yadaraghaTTAdijalena sicyate, ketukSetramAkAzodakaniSpAdyazasyam , ubhayakSetraM tUbhayajalaniSpAdyazasyam , vAstu-gRhahaTTAdi grAmanagarAdi ca, tatra gRha trividhaM-khAta-bhUmigRhAdi, unichtaM-prAsAdAdi, khAtopichataM-bhUmigRhasyopari gRhAdisannivezaH kSetrANi ca vAstUni ca kSetra vAstUni tAnyekatra yojayati, gRhItaparigrahavatena hi kenacideke kSetraM parigRhI. tam , tasya kenApi svakIya kSetraM tatkSetrapratyAsannameva dIyate, tato'sau svakIyaniyamabhaGgabhayena tasparadattaM kSetraM svakIyakSetreNa saha yojayati yathaikameva dvAbhyAmapi tAbhyAM kSetraM bhavati, evaM gRhAdikamapi paradattaM vRti-bhittyAdyapanayanena svakIyagRhAdinakIkarotItyatIcAraH prathamaH 1, tathA rUpya kanakAdisaGkathAvratakAle caturmAsAdikAlAvadhinA yatparimANaM gRhItaM tAvato'dhikaM jAtaM vyavahArAdinA, tato yathA me niyamabhaGgo na bhavati na cedabhanyatra kutrApi yAti niyamAvadhau ca samApte ahameva grahISyAmyetaditibuddhathA gAthA 278279 pra.A.7 1 tulanA-dharmavinduTIkA (3318) yogazAsaTIkA (3 / 15) / / 2 vRtti mu0| vRtiH kaNTakAvaraNam iti' dhAtupArAyaNe (1-4-55) / / K huse ..... .. mu rti Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SUPAT T ERIST O TRamanengeroystemmmmmameranamanent r emememganiimegatimesOMMITMImmmy memegreememes pravacanasArodAre saTIke 'svajanebhyo dadat vratasApekSatvAdaticarati vratamiti dvitIyaH 2, tathA dhana-dhAnyAdi paragRhe badhnAtisvIkRtya muzcati yAvannijaniyamaparyantaH, tatra dhanaM-gaNima-dharima-meya-parIkSyA paricchedya)lajhaNam , yadAhu:- 16 gRhyati "gaNimaM jAIphalaphophalAi dharimaM tu kukumaguDAI / meyaM coppaDaloNAi rayaNavatthAi paricchejja // 1 // cAradvAre dhAnyaM saptadazavidham , yadAhuH aNuvratA"vrIhiryavo mamro godhUmo mudg-maass-til-cnnkaaH| aNavaH priyaGgukodravamakuSThakAH zAlirADhakyaH // 2 // ticArAH kica kalAyakulatyo saNasaptadazAni dhAnyAni // ' iti, dhanaM ca dhAnyaM dhana-dhAnye te AdI yasya taddhana-dhAnyAdi, tatrakRtadhana-dhAnyAdiparimANaH ko'pi gAthA pUrvalamyamanyadvA dhanAdikaM kasyApi pAnlinyamAnamidAnImeva yadi stragRha evaitatsamAnayAmi tadA 278niyamabhaGgo me bhavati agretane tu vikrItAdau sati pUrNe vA niyamAvadhau svagRhe samAmeSyAmItibuddhyA 279 vacananiyantraNAtmakena mUDhakAdibandharUpeNa vA satyaGkAradAnAdisvarUpeNa vA bandhanena svIkRtya yadA pra.A.71 tadIyagRha eva tadvayavasthApayati tadA tRtIyo'tIcAraH 3 // 278 // tathA 'dupaye'tyAdi, dve pade yeSAM tAni dvipadAni-kalatrAvaruddhadAsI-dAsa-karmakara-padAtyAdIni haMsa-mayUra kukaTa-zuka-sArikA-cakora-pArApataprabhRtIni ca, catvAri padAni yeSAM tAni catuSpadAni-gomahiSa-meSA-'vika-karabha-rAsama-turaga-hastyAdIni, tAni yadgarbha grAhayati so'tIcAra iti sambandhaH, yathA kila kenApi saMvatsarAdyavadhinA dvipada catuSpadAnAM parimANaM kRtaM teSAM ca vivakSitasaMvatsarAghavadhimadhya eva 1 sujnebhyo-sN0||2 meja coppddllonny-je0|| // 20 // Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 202 // prasave'dhikadvipadAdibhAvAd vratamaGgaH syAditi tadbhayAtkiyatyapi kAle gate garbha grAhayato garbhasthadvipadAdibhAvena bahizca tadabhAvena kathaJcid vratabhaGgA'bhaGgarUpo'ticAra iti caturthaH 4, tathA kupyasya rUpya suvarNavyatiriktasya kAMsya loha tAmra-trapu-sIsaka-vaMzavikAra-kaTa macikA-maJcaka-manthAnaka - tUlikA-ratha-zakUTa-re-stosprabhRtikasya gRhopakaraNakalApasya saGkhyA- parigaNanam tAmalpadhanAM bahudhana karoti, ko'rthaH ? sthalAdInAM kathaJcidadhikatve pratipannaniyamasya jAte satyalpamUlyaM sthAlAyapareNotkalitena sthAlAdinA defeat bahumUlyaM karoti yathA niyamo na bhajyata iti paryAyAntarakaraNena sAraNAtsvAbhAvikasaGkhyAbAdhanAca paJcamo'ticAraH 5 ete paJcamate doSA -- atIcArA iti / / 276 || ukta aNuvratA va guNavatAticArANAmavasaraH, tatrApi prathamaguNatratasya digviratilakSaNasyAticArAnAha tiriyaM 1 aho 2 ya uDDU 3 disiya saMsvA aikkame tinni / favoudosA taha sahaviharaNaM 4 vittabuDDI 5 ya // 280 // 'tiriyaM aho ya' ityAdi, tiryagadhatha, caH samucaye bhinnakramaH, UrdhvaM cetyevaM yojyaH, distasya trayodite doSAH - atIcAgaH, tathA smRtivismaraNaM caturthaH, kSetravRddhizva paJcamaH, tatra tiryapUrvAdidikSu adhaH - adhogrAma-bhUmigRha kUpAdiSu UrdhvaM parvata-taruzikharAdiSu yo'sau niyamitaH pradezastasya vyatikramaH 3, ete trayo'tIcArAH, ete cAnAbhogA 'tikrama-vyatikramAdibhirevAtIcArA bhavanti, anyathApravRttau tu bhaGga eva. atikramAdInAM ca svarUpam - 1 tulanA-dharma vinduTIkA (3:16) yogazAstraTIkA (zae7) 11 6 dvAre guNatratAvicArAH gAthA 280 pra. A. 75 // 202 // Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 203 // *" AhAkrammaniyaMtaNa paDisuNamANe aikamo hor3a / payameyAha 'kama gahie "tahaoyaro milie || 1 ||" [piNDa ni. 182 ] ' iti gAthAnusAreNa sarvatra jJeyam atra 'taDao' ti aticAraH 'iyaro' ti anAcAraH, atra ca caityasAdhuvandanAdyarthaM niyamitodhvadidikpramANamatikramya sUkSmekiyA sAdhoritra upayuktasya parato'pi gacchato na bhaGgaH tathA smRteryojanazatAdirUpadiparimANaviSayAyA ativyAkulatva pramAditva-buddhayapATavAdinA vismaraNam, tathAhi - kenacitpUrvasyAM dizi yojanazatarUpaM parimANaM kRtamAsIt gamanakAle ca spaSTarUpatayA na smarati kiM zataM parimANaM kRtamuta paJcAzat 1 tasyaivaM paJcAzatamatikramato'tIcAraH sApekSatvAt zatamatikrAmatazva bhaGgo nirapekSatvAt tataH smaraNIyameva gRhItaM vratam, smRtimUlaM hi sarvamanuTAnamiti caturtho'tIcAraH 4, ayaM tu sarvatrateSu draSTavyaH tathA kSetrasya - pUrvAdidezasya divrataviSayasya to vRddhiH-vardhanaM pazcimAdikSetrAntaraparimANa prakSepeNa dIrghIkaraNaM kSetravRddhiriti paJcamotIcAraH, tathAhi - kenApi pUrvA 'yaradizoH pratyekaM yojanazataM gamanaparimANaM vidadhe sa cotpannatathAvidhaprayojana ekasyAM dizi navati yojanAni vyavasthApyA'nyasyAM dazottaraM yojanazataM karoti, dvAbhyAmapi prakArAbhyAM yojanazatadvayarUpasya parimANasyA'vyAhatatvAdityevamekatra kSetraM vardhayato vratasApekSatvAdatIcAra iti yadi cAnAbhogAt kSetraparimANamatikrAnto bhavati tadA nivartitavyam, jJAte vA na gantavyam, anyo vA na visarjaAdhAkarmaNo nimantraNe pratiyamANe'tikramo bhavati padabhedAdau vyatikramo gRhIte tRtIya itaro gilite ||12|| 1 vatikrama-je // 2 tayaro-saM. payaro-mu || 3 saMto- je. // hrasvasya 1 Hi 6 dvAre guNatratAticArAH gAthA 280 pra.A. 76 // 203 // Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracacana sAroddhAre saTIke // 204 // nIyaH gAvAnAgato bhavettadA yattena labdhaM svayaM vA vismRtito gatena labdhaM tatparihartavyaM 5 // 280 // atha dvitIyaguNavratAtIcArAnAha - apakkaM duppakkaM sacitaM taha sacittaparibaddhaM / tuccho sahibhakkhaNayaM dosA uvabhogaparibhoge ||281|| 1 'apakka' duSaka' mityAdi, iha hi zrAvaNa bhojanataH kila prAyo niravadyAhAreNaiva bhAvyam; atastadapekSayA yathAsambhavamamI atIcArA dRzyAH, tatra apakyaM - agnyAdinA yadasaMskRtaM zAli-godhUmauSadhyAdi tadanAbhogAtikramAdinA bhuJjAnasya prathamo'tIcAraH 1, nanvapakkoSadhayo yadi sacetanAstadA sacittamititRtIyapadenaivoktArthatvAdasyopAdAnamasaGgatam, athA'cetanAstadA ko'tIcAro ? niravadyatvAtakSaNasyeti, satyam, kintu tRtIya- caturthAvatIcArI sacittakanda- phalAdiviSaya prathamadvitIyau tu zAnyAdyauSadhiviSayAviti viSayakRto bhedaH, ata evAvazyakasUtre 'apauliosahibhakkhaNayA' [Ava. pratyA. ] ityAdyuktam athavA kaNikAderapakvatA sambhavatsa cittAvayavasya piSTatvAdinA'cetanamidamiti buddhayA bhakSaNaM vratasApekSatvAdatIcAraH, tathA duSpakvaM mandapakvaM taccArdhasvina pRthukataNDula-yava- godhUma -sthUlamaNDakakaGkaTukaphalAdi aihikapratyavAyakAri yAvatA cazina sacetanaM tAvatA paralokamapyupahanti pRthukAdedu katA sambhavatsacetanAvayavatvAt pakkatvena cAcetanamiti buddhayA bhuJjAnasyAtIcAra iti dvitIyaH 2 tathA saha 1 tulanA - yogazAstraTIkA (368) / 2 tulanA pacAzaka TIkA (122) dharmasaGgrahaTIkA ( mA. 1. 106B) | 6 dvAre guNatratAticArAH gAthA 281 pra.A. 76 // 204 // Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1.bahansan. sArodvAre 6 dvAre guNavatAticArAH gAthA 281 pra.A.76 cittena-cetanayA vartate yattatsacittam-AhAravastu kanda-mUla-phalAdi pRthvIkAyAdi vA, iha ca nivRttiviSapravacana yIkRtapravRttau bhAsadbhAve'pyatIcArabhaNanaM vratasApekSasyA-'nAbhogA-'tikramAdinA pravRttI satyAM draSTavyam , | yadvA'rdhakuTTitaciciNIpatrAdi apariNatoSNodakaM vA upabhujhAnasyAyamatIcAro draSTavya iti tRtIyaH 3, tathA saTIke sacittena pratibaddhaM-sambaddha sacetanavRkSAdisambaddhaM gundAdi phalAdi vA, sacittAnta/jaM khajarA-''mrAdi, // 205 // tadAhArohi sacittAhAravarjakasyAnAbhogAdinA sAvadyAhArapravRttirUpatvAdatIcArazcaturthaH, athavA bIjaM tyakSyAmi tasyaiva sacetanatvAt , kaTAhaM tu bhakSayiSyAmi tasyAcetanatvAditi buddhayA pakka khajUrAdiphalaM mukhe prakSipataH sacittavarjakasya sacittapratibaddhaM bhakSayato'tIcAraH 4, tathA tucchA:-asArA auSadhayaH-aniSpannakomalamudgAdiphalIrUpA tAsAM bhakSaNaM paJcamo'tIcAraH 5, nanu tucchauSadhayo'pakkA duSpakvA samyakpakkA vA syuH1, yadyAdyo pakSau tadA prathama-dvitIyAtIcArAbhyAmevAsyoktatvAtpaunaruktyaprasaGgaH, atha samyakpavAstadA niravadyatvAdeva tadbhakSaNasya kA'tIcArateti ?, satyam , kintu yathA'pakka-duSpakkayoH sacitta-sacittapratibaddhayozca sacittatve samAne'pyoSadhyanauSadhikRto vizeSaH, tathA'trApi sacetanatvauSadhitvAbhyAM samAnatve'pyatucchatvatucchatvakRto vizeSo'vagantavyaH, tatra ca komalamudgAdiphalIviziSTatRptyakArakatvena tucchAH sacetanA eva (vA) anAbhogAtikramAdinA bhuJjAnasya tucchauSadhibhakSaNamatIcAraH, athavA'tyantAkdyabhIrutayA'cittAhAratA'bhyupagatA, tatra ca yattRptikArakaM tadacetanIkRtyApi bhakSayatu sacittasyaiva varjanIyatvAbhyupagamAt, yatpunastRptisampAdanA'samarthA apyauSadhIlauMlyenA'cetanIkRtya bhuGkte tattucchauSadhimakSaNamatIcAraH, tatra bhAvato virate. // 205 // Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 6 dvAre guNavratAticArAH gAthA 282 pra.A.78 // 206 // virAdhitatvAd dravyatastu pAlitatvAditi, evaM rajanIbhojana-mAMsAdinivRttivateSvanAbhogA-'tikramAdibhiratIcArA bhAvanIyAH, ete paJca doSA-atIcArA upabhogaparibhogavate iti / 'tattvArthe tu sacittaH sacittasambaddhaH sammizro'bhiSavo duSpakkAhArazcetyevaM pazcAtIcArAH pratipAditAH, tatra sacitta-sacittasambaddha-duSpakkAhArAsvayaH pUrvavat , saMmizrastu sacittena mizraH-zavala AhAraH, yathA AdADimadhIja-kasmandavAzimizaH pUramAdistilamizro yavadhAnAdirvA, ayamapya. nAbhogA-'tikramAdinA'tIcAraH, yadvA sambhavatsacittAvayavasyA'pakvaNikkAdeH piSTatvAdinA acetanamitibuddhayA AhAraH sammizrAhAraH, vratasApekSatvAdatIcAraH, abhiSavaH punaranekadravyasandhAnaniSpannaH surA. sauvIrakAdimAMsaprakArakhaNDAdirvA surA madhvAdhabhisyandivRkSadravyopayogo vA, ayamapi sAvadyAhAravarjakasyAnAbhogAtikramAdinA'tIcAra iti // 28 // athAnarthadaNDaviratilakSaNasya tRtIyaguNavratasyAtIcArAnAha kukkuiyaM mohariyaM bhoguvabhogAirega kaMdappA / juttAhigaraNamee aiyArA'NatthadaMDavae // 282 // 'kukkuI'tyAdi, kuditi "kutsAyAM nipAtaH, nipAtAnAmAnantyAt kutsitaM "kucati bhra nayanoSThanAsA-kara-caraNa-badanavikAraiH saGkucatIti kutakucastasya bhAvaH kautkucyam-anekaprakAraM bhaNDAnAmitra - . 1 tulanA-tattvArthasUtrama (730) / / 2 misyandi0 mubhisyandidravyaM drvyopyogo-sN.| bhisyandivRSyadravyopayogI-yoga.TI. (3298) // 3 tulanA yogazAstraTIkA (33115.) // 4 kuti-mu.|| 5 bhANDA mu0|| // 206 / insanili a m D HKISABINAR aritaithinan cian- viremi-kasatishchickeilbasalth.AHANEssundata.chasmayandeechtenstedxsdeasielpleakagihdendroidashialalitalsebalikshONailsdige Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vikriyAkaraNam , athavA kutsitaH kucaH 'kukucaH-saGkocAdikriyAvAn tasya bhAvaH kaukucyam , 'atraca pravacana- leTa paro yati mAtra lAghavaM sampayate na tAdRzaM vaktu ceSTitu vA kalpate, pramAdAttathAcaraNe cAtIcAra |6 dvAre sAroddhAre| iti prathamaH 1, nathA mukhamasyAstItimukharaH-anAlocitabhASI vAcATastasya bhAvaH karma vA maukharya-dhASTaya guNavratAsaTIke / prAyamamabhyA 'sambaddhabahupralApitvam , atIcAratvam cAsya pApopadezasambhavAditi dvitIyaH 2, tathA bhogaH ticArAH sakRdbhogya AhAra-mAlyAdiH, upabhogaH-punaHpunarmogya AcchAdana-vanitAdiH tayoratirekaH-Adhikyam , iha // 207| gAthA ca snAna pAnabhojana-kukkama-candana-kastUrikA-vastrA-''bharaNAdInAmatiriktAnAmArambho'narthadaNDaH, "atrAyaM sampradAyaH-atiriktAni bahuni tailAmalakAdIni yadi gRhAti tadA tallolyena bahavaH snAtu taDAgAdau vraja pra.A.77 nti, tataH pUtarakAkA-'yAdivadho'dhikaH syAt , na caivaM kalpate, tataH ko vidhiH ?, tatra "snAne tAvat gRha eva snAtavyam , tadabhAve tu tailAmalakaiga hai eva ziro gharSayitvA tAni sarvANi sATayitvA taDAgAdInAM taTe niviSTo'jalibhiH snAti, puSpAdigvapi yeSu saMsaktiH sambhavati tAni pariharati, evaM sarvatra vAcyaM iti tRtIyaH 3, tathA kandarpaH-kAmastaddhetustatpradhAno vA vacanaprayogo'pi kandarpaH, zrAvakeNa hi tAdRzaM na vaktavyaM yena svasya parasya vA mohone ko bhavatIti caturthaH 4, tathA'dhikriyate durgatAvAtmA anenetyadhi 282 6 kutkucH-mu0||2 kotkucyaM-mu. / tulanA-"athavA kaukuruyamiti pAThaH, satra kutsitaH ...." iti yogazAstraTIkA 3-115) ||3tulnaa-etth sAmAyArI-tArisagANi mAsitu kappati jArisehiM logassa hAso upaujani......Ava.hA. TI. (pR.830)|| 4 tulanA-AvazyakasUtrasya hAribhadrI vRttiH (pR. 831A) 11 5 snAnecchanA-yogazAstraTIkA (3 / 115) / 207 // Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 208 // 6 dvA zikSA ticAra gAthA 283. 286 pra.A. karaNam-udkhala-gharaTTAdi saMyuktam , ukhalena muzalam , ilena phAlam , zakaTena yugam , dhanuSA zarA ityAdi evamekamadhikaraNamadhikaraNAntareNa yuktaM-saMyutaM yuktAdhikaraNam , iha ca zrAvakeNa saMyuktamadhikaraNaM na dhAraNIyam , tathA ca sati hiMsakaH kazcitsaMyuktamadhikaraNamAdadIna, viyuktAdhikaraNatAyAM sukheneva paraH pratiSeddha' zakyate, iha ca nipiddhasyAnarthadaNDasya apadhyAnAcarita-pramAdAcarita-hiMsrapradAna-pApakarmopadezamedatvena caturvidhatvAttadviratizcaturdhA, tatra apadhyAnAcaritaviratau kautkucyAdipaJcakasyAnAmogAdinA:nucintanamaticAraH, AkuTTayA punaH prakRtau bhaGga eva, pramAdAcaritavistau tu kaunkucya-kandarpa-bhogopabhogAtirekANAM trayANAmapi kamNamatiyAra, cuktAdhiza limadAnAdira, maukhaye tu pApakarmopadezavirateH iti 5 ete'tIcArA anarthadaNDavate // 282 // uktA guNavatAticArAH, atha zikSAvatAticArAvasaraH, tatrApi sAmAyikasya tAvadaticArAnAha kAya 1 maNo 2 vayaNANaM 3 duppaNihANaM saIakaraNaM ca 4 / aNaghaTiyakaraNaM ciya sAmaie paMca aiyArA // 283 // ANayaNaM 1 pesavaNaM 2 sahaNuvAo ya 3 rUvaaNuvAo 4 / yahipoggalapakvevo 5 dosA desAvagAsassa // 28 // appaDilehiya appamajjiyaM ca 'sejjAi thaMDilANi 4 tahA / // 2 1 sejAi-mu / AASEEMARATHotsi t e.nicod h ai Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 209 // saMmaM // 286 // gha aNupAlaNa 5 maiyArA posahe paMca // 285 // lavaNaM 1 sacitapihaNaM ca 2 anavavaeso 3 / maraiyaM ca 4 kAlAI 5 dosA'tihivibhAe "kAya maNI' ityAdi, praNihitiH praNidhAnaM duSTaM ca tatpraNidhAnaM ca duSpraNidhAnaM-kAya mano vacasAdhe pravartanam tatra zarIrAvayavAnAM pANi-pAdAdInAmanibhRtatAvasthApanaM kAyaduSpraNidhAnam, krodhalobha-drohA-'bhimAnerSyAdibhiH kAryavyAsaGgaH sambhramatha manoduSpraNidhAnam, varNasaMskArAbhAvo'rthAvagamavApalaM ca vAgduSpraNidhAnamiti trayotIcArAH 3 yaduktam 1 * "anirikkhiyApamajjiya thaMDille ThANamAha sevato / hiMsA'bhAve'vi na so kaDasAmaio pamAyAo // 1 // sAmAiyaM tu kAuM gharacitaM jo ya citae saDDo / 'aTTavasaTTovagao niratthayaM tassa sAmaiyaM // 2 // samao puci buddhIe pehiUNa bhAsejjA | saha niravajjaM vayaNaM avaha sAmAiyaM na bhave // 3 // " 1 AvazyakahAridrayAM (pra. 834 ) yogazAstraTIkAyAm (3116) api uddhRtA imA gAthAH // 2 prADiti: mu0 | isa Arabhya tulanA yoga-zAstraTIkA (2 / 116 ) // 3 samutra-AvA. TI. (-834) * anirIkSitApramArjitasthaNDile sthAnAdi sevamAnaH hiMsAbhAve'pi na sa kRtasAmAyikaH pramAdAt ||1|| sAmAyikaM tu kRtvA gRhacintAM yastu cintayati zrAddhaH / AvazAta gato nirarthakaM tasya sAmAyikam ||2|| kRtasAmAyikaH pUrvaM buddhayA prekSya bhASeta / sadA niravadyaM vacanam anyathA sAmAyikaM na bhavet // 3 // 6 dvAre zikSAtrata ticArAH gAthA 283 286 pra.A.76 // 209 // Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke tathA smRteH sAmAyikaviSayAyA akaraNam , ko'rthaH 1 sAmAyika mayA kartavyaM na kartavyamiti vA sAmAyika mayA kRtaM na kRtamiti vA prabalapramAdAdyadA na smarati tadA'tIcAraH, smRtimUlatvAnmokSasAdhanAnuSThAnasya, yadabhyadhAyi "na sarai pamAyajutto jo sAmaiyaM kayA u kAyadhvaM / kayamakayaM vA tamsa hu kayaMpi vihIM tayaM neyaM // 1 // " iti caturthaH 4 / tathA'navasthitasya karaNaM pratiniyatavelAyaryA sAmAyikasyAkaraNaM yathAkathaciTThA karaNaM karaNAnantarameva pAraNaM ca, yaduktam___ * "kAUNa takvaNaM ciya pArei karei yA ahicchAe / aNaTThiyasAmaDyaM aNAyarAo na taM suddhaM // 1 // " iti paJcamaH 5, iha cAdyatrayasyA'nAbhogAdibhirevAtIcAratvam , anyathA tu bhaGga eva, itaradvayasya tu pramAdabahulatayeti; ete, sAmAyikavate pannAtIcArAH // 28 // idAnI dezAvakAzikavatAtIcArAnAha-'ANayaNaM pesavaNa' mityAdi, 'digvatavizeSa eva dezAvakAzikavatam , iyAMstu vizeSa:-digvrataM yAvajjIva saMvatsaraM cAturmAsI vA yAvat , dezAvakAzikaM tu 6dvAre zikSAva ticArA gAthA 283. 286 pra.A. / / 210 // na smarati pramAdayukno yaH sAmAyika kadA tu kartavyama / kRtamakRta bA tasya kRtamapi niSphalameva takat jJeyam // 1 // kRtvA tarakSaNameva pArayeta karoti vA ydRcchyaa| anavasthitaM sAmAyika anAdarAta tavana zuddham // 1 // 1 tumanA-yogazAstraTIkA (33117) // // 21 // CRORE Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 211 // divasa-prahara-muhAdiparimANam , tasya ca pazcAtIcArAH, tatra 'ANayaNa'mityAdi, AnayanaM-vivakSitakSetrA hi:sthitasya sacetanAdidravyasya vivakSita kSetra prAparNa paMdhyeNeti draSTavyam, svayaM gamane himama vratabhaGgaH ra syAditibuddhathA preSyeNa yadA AnAyayati sacetanAdidravyaM tadA'tIcAra iti prathamaH 1, tathA preSaNaM-preSyasya zikSAvratA'vivakSitakSetrAhiH prayojanAya vyApAraNam , svayaM gamane hi mama vratabhaGgo bhavati tataH samA bhUditibuddhayA / ticArAH svaniyamitadezAtparato'nyaM vyApArayati prayojanakaraNAyeti, dezAvakAzikavataM hi mA bhRdgamanAgamanAdivyA gAthApArajanitaH prANyupamarda ityabhiprAyeNa gRhyate, sa tu svayaM kRto'nyena vA kArita iti na kazcitphale vizeSaH, 283. pratyuta svayaM gamane IryApathavizuddhaguNaH, parasya preSyasya punaranipuNatvAdIryAsamityabhAve doSa iti dvitIyaH2, tathA zabdasyAnupAta: zabdAnupAta:, 'svagRha vRtiprAkArAdivyavacchinnabhUpradezakRtAbhigrahaH samutpanne prayo. pra.A.78 jane vratabhaGgabhayena svayamagamanAdvRtiprAkArAdipratyAsannIbhUya kAzitAdizabdaM karoti, AkAraNIyAnAM karNa'nupAtayati te ca tacchandazravaNAttatsamIpamAgacchantIti 3, tathA rUpa-svazarIrasambandhi, utpannaprayojana: zabdamanuccArayannAhAnIyAnA dRSTAvanupAtayati taddarzanAca te tatsamIpamAgacchantIti rUpAnupAto'yama 4. ayamatra paramArthaH-vivakSitakSetrAhiH sthitaM kazcana naraM vratamaGgabhayAdAhvAtumazaknuvan yadA svakIyazabdazrAvaNa-rUpadarzanavyAjena tamAkArayati tadA vratasApekSatvAt zabdAnupAta-rUpAnupAtAvatIcArAviti tRtIyacaturthI,, tathA bahirvivakSitakSetrAtpudgalasya-leSTu-kASThazakalAdeH prakSepaNaM prakSepaH, viziSTadezAbhigrahe hi sati vivikssit-s|| 2 syagRhavRtti0 mukA tulanA-Aya.hA.TI. (pR.835) ||3vRtti mu0|| // 21 // Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 212 // kAryAthIM parato gamananiSedhAdyadA leSTvAdIn pareSAM bodhanAya kSipati tadA lepTvAdipAtasamanantarameva te tatsamIpamanubhAvarita as a preten svayamanupamardakasyApyatIcArI bhavatIti paJcamaH 5, iha cAdyadvayamanyutpanna buddhitvena mahasAkArAdinA vA antyatrayaM tu mAyAvitayA atIcAratAM yAtIti ete doSAatIcArA dezAvakA zikavratasya / atrAhuSRddhA: - divratasaGkSepakaraNaM zepavratasaGkSepakaraNasyApyupalakSaNaM draSTavyam, teSAmapi saGkSepasthA'vazyakartavyatvAt prativrataM ca saGkSepakaraNasya bhitratatve dvAdaza batAnIti saGkhyAvirodhaH syAditi / tatra kecidAcakSate - digvatasaGkSepa eva dezAvakA zikavratam, tadatIcArANAM dikhatAnusAritayaivopalambhAt / atrocyate, yathopalakSaNatayA zepavatasaGkSepakaraNamapi dezAvakAzikamucyate tathopalakSaNatayaiva tadatIcArA api tadanusAriNo draSTavyAH, athavA prANAtipAtAdivatAntarasaGkSepa karaNeSu vadha bandhAdaya evAtIcArAH, dipakaraNe tu saGkSiptatvAt kSetrasya preSyaprayogAdayo'pyatIcArAH syuriti bhedena darzitAH, na sarveSu vizeSato'tI cArA darzanIyAH, rAtri bhojanAdivatabhedeSu teSAmadarzitatvAditi ||284|| 'atha pautratAtIcArAnAha- 'appaDile hiya' mityAdi, apratyupekSitA pramArjitAbhyAM duSpratyukSita duSpramArjitayorapi grahaNam, naJaH kutsArthasyApi darzanAt, yathA kutsito brAhmaNo'brAhmaNaH, tato'pratyupekSita duSpratyupekSitaM zayyA saMstArakAdIti prathamo'tIcAraH 1 apramArjita - duSpramArjitaM zayyAsaMstArakAdIti dvitIya: 2, pratyupekSita duSpratyuSe citamukacAra-prazravaNAdisthaNDilamiti tRtIyaH 3, apramArjita duSpramArjitammu1 poSadha0 saM0 // 2 tulanA - yogazAstraTIkA (31918) / 6 bAre zikSAtratA ticArAH gAthA 283. 286 pra.A. 7' // 212 // Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 213 // 4}}}} 9 * cAra prazravaNAdisthaNDilamiti caturthaH 4, natra apratyupekSitaM cakSuvA'nirIkSitam, duSpratyupekSitaM vibhrAntacetasA nirIkSitam, apramArjita rajoharaNa-vastrAJcalAdinA na vizoSitam, duSpramArjitam - avidhinA'nupayuktatayA ca rajoharaNAdinA vizodhitam iha ca mAmAcArI - gRhIta paudho nApratyupekSita zayyAmArohati, saMstArakaM vA paudhazAlA sevate, darbhavastraM vA zuddhavastraM vA bhUmau saMstRNAti kAyikAbhUmezrAgataH punarapi saMstArakaM pratyupekSate, anyathAstIcAraH syAt evaM pIThAdiSvapi vAcyam 4 tathA popadhavratasya samyag - yathAgamaM niSprakampena cetasA ananupAlanam - anAsevanam tathAhi AhArAdiviSaye caturvidhe pauSadhe pratipanne sati bubhukSA-tRpApIDitaH sunnevaM cintayati - prAtaridamidaM zAnyodana ghRtapUrapurassaramAhArajAtaM pAcayiSyAmi drAkSApAnakA dIni ca pAnakAni kArayiSyAmi, tathA zarIrasatkArapoSadha klezitazcintayati - prabhAta snAna kuGkumAdivilepanaM bhavyarItyA kariSyAmiti, tathA brahmacaryapauSadhe cintayati pUrvakrIDitAni madanoddIpakAni ca vacanaceSTAdIni karotIti, tathA avyApArapauSadhe'pIdaM me karaNIyaM vyavaharaNIyaM cAsti idaM labhyamidaM ca deyamityAdi cintayannaticarati vratamiti paJcamaH 5 ete atIcArAH pazca poSadhavate // 285 // 3 idAnImatithi saMvibhAgavratAtIcArAnAha - 'savile nikvivaNami' tyAdi, sacite-sa tane pRthivI jalakumbhIpallI-dhAnyAdau, nikSepaNaM nikSepaH- sAdhudeya bhaktAdeH sthApanamadeyabuddhayA, asau hi 1 tulanA-'pattha puNa sAmAyArI koso No appaDilehiyA sajjaM durUti, saMthAragaMvA duruddai, posahasAla vA seva damatratthaM vA suddhayatthaM vA bhUmie saMdharati kAiyabhUmito vA Agato puNarabi paDilehavi, aNNadhAtiyAro, evaM pIDAdivibhAsA' [Avazyaka hA. TI. (pR. 836B) // ] 2 ita bhArabhya tulanA - yogazAstraTIkA (3 / 116) / 6 dvAre ziAnata ticArAH gAthA 283 286 pra.A. 79 // 293 // Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke tucchabuddhirjAnAti yat mayA gRhItaniyamena sAdhUnAmavazyaM deyam , na caite munayaH sacitte nikSiptaM gahISyanti mayA dIyamAnamapi tato mayA nijaniyamo'pyArAdhito bhaviSyati 'vastvapyazanAdikaM rakSitaM bhaviSyatItyevaM 16 dvAre kurvato'tIcAraH prathamaH 1, tathA sacittena-sUraNa-kanda-patra-puSpa-phalAdinA tathAvidhayaiva buddhathA pidhAnam zikSAvrata AcchAdanaM deyasya vastu na dAti dvitIyaH 2, cA samuccaye, nazA anyasya-parasya vyapadezo'nyavyapadezaH, idaM hi ticArA gAthA zakarA-guDakhaNDa ghRtapUrAdikaM yajJadattasambandhIti vratinaH zrAvayana DhokayatyadeyabuddhayA, na ca vratinaH svAminA'nanujJAtaM gRkhantIti niyamo'pi tena na bhagnaH zarkarAdikaM ca rakSitamiti tRtIyo'tIcAraH 3, tathA matsaraH 283kopaH, sa vidyate yasyeti matsarikastasya bhAvo matsarikatA tayA dadadaticarati vratam , ko'bhiprAyaH 1-mArgitaH 286 san kupyati sadapi vastu na dadAtIti, athavA'nena tAvad dramakeNa mArgitena dattaM munibhyaH kimahaM tato'pi pra.A.7 nikRSTaH 1 iti mAtsaryAta-paraguNA'sahanalakSaNAdadato'tIcArazcaturthaH 4, tathA kAlasya-sAdhUnAmucitabhikSAsamayasyAtItamatikrama:-aditsayA'nAgatabhojana-pazcAdbhojanadvAreNollaGghanaM kAlAtItam , ayaM bhAvaH-ucito yo bhikSAkAlaH sAdhanAtaM laJjayitvA prathamaM vA bhuJAnasya gRhItA'tithisaMvibhAganiyamasyAtIcAra: paJcamaH 5, ete doSA atithivibhAge-atithisaMvi bhAgavate iti // 286 // samprati 'bharahami bhRya-saMpai-bhavissatitthaMkarANa nAmAI / eravayaMmivi tAI "saMpaibhAvijiNanAmAI'ti saptamaM dvAraM vivarItumAha1 vstvynaadik-sN.||2.vimaage te|| // 214 // 3 pada jiNamAvinAmAI mu0 / 'sAI jiNANa saMpaimavissANaM' iti dvAragAthAyAm (3) // "... " Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 215il bharahe'tIe saMpara bhAvijiNe vaMdimo cauvvIsaM / eravayaMmivi saMpahabhAvijiNe nAmao vaMde // 28 // 7 dvAre 'kevalamANI 1 nivvANo 2 sAyaro 3 jiNamahAyaso 4 vimalo 5 / bharatairAvatanAhasuteyA 6 sirihara 7 datto 8 daamoyr9suteo10||28|| trikAlasAmijiNo ya11 sivAsI 12sumaI 13 sivagai 14 jiNo ya asthAho 15(athAho)1 | jinanAhanamIsara 1 anilo 17 jasoharo 18 jiNakayagyo ya 19 // 289 // nAmAni dhammosara 20 suddhamaI 21 sivakarajiNa 22 saMdaNo ya 23 saMpaha ya 24 / gAthA tIussappiNibharahe jiNesare nAmao vaMde // 290 // 287usamaM 1 ajiyaM 2 saMbhava 3 mabhiNaMdaNa 4 sumaha 5 paumappaha 6 supAsaM| caMdappaha 8 suvihi 9 sIala 10 sejjaMsaM 11 vAsupuja ca 12 // 29 // pra.A.80 vimala 13 maNataM 14 dhamma 15 saMti 16 kuthu 17 araM ca 18 malliM ca 19 / muNimubdhaya 20 nami 21 nemI 22pAsaM 23 vIraM 24 ca pnnmaami||292|| jiNapaumanAha 1 sirisuradeva 2 supAsa 3 sirisayaMpabhayaM 4 / savvANubhUi 5 devasuya 6 udaya 7 peDhAla 8 mabhivaMde // 29 // | // 21 // 1 tulanA-vicArasAraH (gAthA-57 taH) // 2 sabvANubhUi (nAimuteyA)-mu0 / / Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 216|| pohila 9 saya kittijiNaM 10 munisuvvaya 11 amama 12 nikkasAyaM ca 13 / jiNaniSlAya 14 sirinimama 15 jinacittaguttaM 16 ca // 294 // paNamAmi samAhijiNaM 17 saMvaraNa 18 jasoharaM 19 vijaya 20 'malli 21 / devajiNa 22'taviriyaM 23 bhaddajiNaM 24 bhAvimarahami ||295|| "bharatI saMpaI' tyAdi, bharate-mArate kSetre'tItAn samprati-vartamAnAn bhAvino bhaviSyatazca jinAn canAmahe caturviMzatim aikhate aivatakSetre'pi samprativartino bhAvinazva nAmato nAmAni gRhItvetyarthaH, idaM ca vizeSaNaM bhAratajineSvapi sambandhanIyam aivate'tItajinanAmAni na jJAyante tato vArtamAni bhaviSyajjinavandanamevoddiSTam, vande - abhivAdaye staumi cetyarthaH // 287 // 1 tAnyeva nAmAni bhAratAtItajinAnAmAha- 'kevalanANI'tyAdi gAthA vayam kevalajJAnI 1 nirvANI 2 sAgaro jino 3 mahAyazAH 4 vimalo 5 nAthasutejAH anye sarvAnubhUtimAhuH 6 zrIdharI 7 dattaH 8 dAmodaraH 9 sutejA 10 iti prathamagAthAyAM daza // 288|| svAmijinaH 11. caH samucaye, zivAzI anye munisuvratamAhuH 12 sumatiH 13 zivagatirjina 14 zrAbAdhaH anye'stAgamAhuH 15, nAthanemIzvaro 16 'nilo 17 yazodharo 18 jinakRtArthazva 16 iti gAthAyAmasyAM nava jinAH // 289 // 1-468 tamagAthAyAtretra 'mallanAmA' pATha: / / 2 airavate'pi saM. // / 7 dvAre bharatairA vata trikAla jina nAmAni gAthA 287 303 pra.A.80 // 216 // Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - dharmIzvara. kevijine gharamAhuH 20, zuddhamatiH 21 zivakarajinaH 22 syandanazca 23 sampratijinazca 24 pravacanaatItotsapiNyAM bhArate jinezvarAnetAnnAmato vande'hamiti tRtIyagAthAyAM paJca jinAH // 26 // 7 dvAre sAroddhAre / bhAratavartamAnajinAnnAmata Aha-'usabhami' tyAdi gAthAdvayam , RSabhamajitaM sambhavamabhi- | bharatairAsaTIke nandanaM sumatiM padmaprabhaM supAvaM candraprabha suvidhiM zItalaM zreyAMsa vAsupUjyaM ca // 29 // vt||217|| vimalamanantaM dharma zAnti kuthu araM ca malli ca munisuvrataM nami 'nemI' ti padaikadeze padasamudA- | trikAlayopacArAd ariSTanemim , evaM pArzvanAthaM mahAvIraM ca praNamAmi // 262 // jinabhaviSyadbhAratajinAnAmata Aha- ''jiNapaumanAbhamityAdi' gAthAtrayam / jinaM padmanAbhaM zrIsura- nAmAni devaM zrIsupAvaM zrIsvayamprabha sarvAnubhUti devazrutam udayaM peDhAlam abhivande iti prathamagAthAyAmaSTau gAthA 287jinAH // 293 // __poTTilaM zatakIrtijinaM munisuvratam amamaM niSkaSAyam , cA samuccaye, jinaM niSpulAkaM zrInirmamattvaM jinaM citraguptaM ceti dvitIyagAthAyAmaSTI, abhivande ityatrApi yojyam // 294 // pra.A.81 praNamAmi samAdhijinaM saMvarakaM yazodharaM vijayaM malliM devajinam anantavIrya bhadrajinam , anye bhadrakRtamAhuH, iti bhAvino bhArate jinAH // 29 // 1 'jigapaume tyAdi jina-muH // 2 jinAH / 'poTTile' tyAdi pottttilN-muH|| // 217 // 3 yojyam / 'paNamAmI tyAdi prnnmaami-mu0|| Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre | saTIke // 218 // 'samavAyAne tvevaM nAmAni dRzyante, yathA 'mahApa me 1 surAdeve 2 supAse 3 ya sarvapame 4 / savAI 5 arahA, devagutte 6 ya hokkha // 1 // udae 7 peDhAlaputte 8 ya, poTTile 9 saya 10 iya / munisuvvae 11 ya arahA, savvabhAvaviU 12 jiNe // 2 // ama 13 nikaSa 14 ya, nikhulAe 15 ya nimmame 16 / cittagutte 17 samAhI 18 ya Agamisse hokkha // 3 // saMvare 16 aniyaTTI 20 ya, vivAe 21 vimale 22 ya / devopavAe 23 arihA, anaMta vijaya 24 iya ||4| -- [sU0 159, pR. 305] 'Agamisse hokkha' tti, AgamiSyatA kAlena bhaviSyatItyarthaH, evamagre'pi nAmaviSaye yatra kacitsamavAyAMgAdidbhirvisaMvAdo dRzyate tatra matAntaramava seyamiti // 287-295 // "airakta vArtamAnikajinendrAnnAmata Aha bAlacaMda 1 sirisicayaM 2 aggiseNaM 3 ca naMdiseNaM 4 ca / siridattaM ca vayadharaM 6 somacaMda 7 ' jiNadIhaseNaM ca 8 // 296 // 1 mudritasamavAyA pAThabhedAH dRzyante / tulanA-lokaprakAzaH (sarga 340401 pazcAt ) // 2 AgamasseNa-mu0 13 AgameraseNa-je. 1 bhAgamessAe lo0 pra0 (34/401) // 4 aizvatatIrthakRtAM nAmabhedadarzanArthaM draSTavyaM samavAyAnasUtram (sU0 156, pR0 304, 308 // 4 jiNaM dI0 [saM0 // 67 bha vata triva ji nAma gAtha 28 30 pra. A Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke vatatrikA jina nAmA vaMde sayAu 9 sacai 10 juttisseNaM 11 jiNaM ca seyaMsaM 12 / sIhaseNaM 13 sayaMjala 14 uvasaMtaM 15 devaseNaM 15 ca // 29 // mahAci riya 17 pAsa 18 marudeva 19 siriharaM 20 sAmikuTTha 21 mbhivNde| aggiseNaM 22 jiNamaggadattaM 23 sirivAriseNaM 24 ca // 298 // iya saMpaijiNanAhA eravae kittiyA saNAmehiM / ahuNA bhAvijiNi niyaNAbhehiM pakittemi // 29 // siddhatthaM 1 pumnaghosaM 2 jamaghosaM 3 sAyaraM 4 sumaMgalayaM 5 / savvaTThasiddha 6 nivANasAmi 7 vaMdAmi dhammadhayaM 8 // 30 // taha siddhaseNa 9 mahaseNa nAha 10 ravimitta 11 savvaseNajiNe 12 / siricaMdaM 13 daDhakeuM 14 mahiMdayaM 15 dIhapAsaM 16 ca // 30 // sunvaya 17 mupAsanAhaM 18 sukosalaM 19 jiNavaraM aNaMtatthaM 20 / vimalaM 21 uttara 22 mahariddhi 23 devayANaMdayaM 24 vaMde // 302 // nicchINNabhavasamudde vIsAhiyasayajiNe muhasamiddhe / siricaMdabuNivahanae sAsayasuhavAyae namaha // 30 // 'bAle tyAdi gAthAcatuSkam , bAlacandra zrIsicayam 'agnipeNaM ca nandiSeNaM ca zrIdattaM ca vratadharaM 1 bhgnisenN-sN0|| gAthA 287 303 pra.A Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ naduin-0-00omprompemenemomANangement pravacanasAroddhAra saTIke // 220 // somacandra jinadIrghasenaM ceti prathamagAthAyAmaSTau bande iti kriyA, zatAyupaM satyaki ca yuktisenaM jinaM ca zreyAMsaM siMhasenaM svayaMjalam upazAntaM devasenaM ceti dvitIyagAthAyAmaSTI, mahAvIrya pAca, marudevaM zrIdhara mAmikoTamabhivanda iti kriyA, 'agnisenaM jinamagradattaM mArgadarga vA zrIvAriSeNaM ceti tRtIyagAthAyAmaSTo, ityevamairavate sAmpratikajinanAthAH kIrtitAH svanAmabhiH, adhunA bhAvino jinendrAneravate nijanAmabhiH prakIrtayAmi / / 296-299 // tAnyevAha-sinhatthe'tyAdi gAthAtrayam , siddhArtha puNyaghoSaM pUrNa yoSaM vA yamaghoSa mAgaraM sumaGgalaM sarvArthasiddhaM nirvANasvAmine vande dharmadhvajamiti prathamagAthAyAmaSTI jinAH, tathA siddhasenaM mahAsenanAthaM ravimitraM satyasenajinaM zrIcandraM dRDhaketu mahendraM dIrghapAca ca iti dvitIyagAthAyAmaSTau jinAH, suvrataM supArzvanAthaM sukozalaM jinavaramanantArtha vimalaM uttaraM maharddhi devatAnandakaM vande iti tRtIyagAthAyAM jinASTakam / / 300-302 // ___ atha pUrvoktAnAM tIrthakRtA sarvasaGkhyAmAha- 'nimtIrNabhayasamudrAn viMzatyadhikazatasaGkhajinAn sukhasamRddhavAn zrIcandramunipatinatAn zAzvatasukhadAyakAnnamata bhavyalokA yuyamiti, atra ca caturvizatiH paJcabhiguNitA viMzatyuttaraM zataM bhavatIti // 30 // | bharataira vatatrikAla jinanAmA gAthA287 pra.A. mammeena 1 sAmakoSTa0 saM0 / / 2 agniprama-AgamasAra saMgraha (1 3 nichannetyAdi nistI-saM0 ) // Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke dharaprava // 22 // ilAtI 'mAijiNiMdANaM AimagaNahara yaSTamaM dvAraM viyarItumAha 'siriusamaseNa 1 pazu sohaseNa 2 cAru 3 vajjanAhakkhA 4 / camaro 5 pajjoya 6 viyambha 7 dipaNapahavo 8 varAho 9 ya // 30 // dvArayoH pahanaMda 10 konyuhAvi 11ya subhoma 12 maMdara 13 jasA 14 ariho 15y| jinagara cakkAuha 16 saMvA 17kubha 18 bhisaya 19mallo 20 ya subho21 y||30|| varadatta 22 ajjadinnA 23 tahiMdabhUI 24 gaNaharA paDhamA / tinyaH sirasA risahAINaM haraMtu pAvAI paNayANaM // 306 // gAdhA 'siri usamaseNe' tyAdi gAthAtrayam , zrIRSabhasena prabhusiMhasena-cAru-vajranAbhAkhyAH camaraH pradyota- 304. -vidarbha-dattaprabhavaH varAhazca prabhunanda kaustubhAvapi subhauma-mandara yazasaH ariSTaca cakrAyudha-zambo kumbhaH bhiSajo malizva sumbhazca varadatta AyadattaH tathA indrabhRtizca, ete prathamagaNadharAH ziSyA vRSabhAdInAM jinAnAM harantu duritAni praNatAnAm // 304-306 // idAnIM 'pavittiNitti nava dvAramAha*baMbhI 1 phaggu 2 sAmA 3 ajiyA 4 taha kAsavI 5 raI 6 somA 7 / sumaNA 8 vAruNi9 sujasA 10 dhAriNI11dhariNI 12 dharA 13 paumA 14 // 30 // ajjA sivA 15 suhA 16 vAmaNI 17 yarakkhI 18 ya baMdhumainAmA 19 / puSphavaI 20 anilA 21 jakkhadina 22 taha puSphacUlA 23 ya // 308 // // 221 1 tulanA-vicArasAraH (gAthA 174-176) // 2 tulanA-vicArasAraH (gAthA 183-14) / Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke |222 // 310 caMdaNa 24 sahiyA u pavattiNIo caucIsajiNavariMdANaM / duriyAI haraMtu sayA sattANaM bhattijuttANaM // 30 // |10dvAre 20 sthAnadhaMbhI'tyAdi gAthAtrayam , tatra brAhmI phalguH zyAmA ajitA tathA kAzyapI ratiH somA sumanA bAruNI kAni suyazA dhAriNI dhariNI dharA panA iti prathamagAthAyAM caturdaza pratinInAmAni / AryA zivA zubhA dAminI gAthA ca rajhI ca bandhumatInAmA puSpavatI anilA yazadattA tathA puSpacUlA, caH 'samuccaye sarvatra, candanAsahitA tu etAH pravartinyazcaturvizatejinendrANAM duritAni harantu sadA sattvAnA bhaktiyuktAnAm // 307-306 / / 312 idAnIM 'arihaMtajjaNaThANa'tti dazamaM dvAraM vicarItumAha pra.A.82 ... arihaMta 1 siha 2 pavayaNa 3 guru 4thera 5 bahussue 6 tavassI 7 yA .. vacchallayA ya esi abhikkhanANovogoya // 10 // dasaNa9viNae 10 Avassae ya11 sIlabdhae 12-13 niriyaaro| khaNalava 14 nava 15 cciyAe 16 veyAvacce samAhI 17 ya // 31 // appuyanANagahaNe 18 suyabhattI 19 parayaNe pabhAvaNayA 20 / eehiM kAraNehiM titthayarasaM lahai jIvo // 312 // [Ava0 niyukti 176-181] 'arihaMte' spAdi 'gAthAtrayam , atra prathamagAthAyAM aSTau kAraNAnyuktAni, dvitIyagAthAyAM natra, | // 222 // 1.samuccaye canda0 saM // 2 tittharattaM mu0 // 3 gaathaadshk-mu.|| . . .. Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke tRtIyagAthAyAM trINi, taba prathamagAthAvyAkhyA- 'azokAdyaSTamahApAnihAryAdirUpAM pUjAmahantItyahanta:tIrthakarAH 1, apagatamakalakarmAzAH paramasukhina ekAntakRtakRtyAH siddhAH 2, pravacana-dvAdazAGga tadupayo- 10 dvAre gAnanyatvAtsayo cA pravacanam 3, gRNanti yathAvasthitaM zAstrArthamiti guravo-dharmopadezAdidAtAraH 4, 20 sthAnasthavirA jAti-zruta-paryAyabhedabhinnAH, tatra jAtivirAH paSTivarSapramANAH, zrutasthavirAH samavAyAGgadhAriNaH, kAni paryAyasthavirA viMzativarSavrataparyAyAH 5, bahu-prabhUtaM zrutaM yeSAM te bahuzrutAH, tacca bahuzrutatvamApekSikaM pratipatta | gAthA vyam , zrutaM ca tridhA-sUtrato'rthata ubhayatazca, tatra sUtradharebhyo'rthadharAH pradhAnAH tebhyo'pyubhayadharAH pradhAnA iti , vicitramanazanAdibhedabhinnaM tapo vidyate yeSAM te tapasvinaH-mAmAnyasAdhavaH 7, arhantazca siddhAzca pravacanaM ca guravazva sthavirAzca bahuzrutAzca tapasvinazca aInsiddha-pravacana-guru-sthavira-bahuzruta-tapasvinaH, sUtre pra.A.82 ca 'bahumsue' ityatra ekAraH prAkRtatvAdalAkSaNikaH, teSu, 'esiti prAkRtatvAtsaptamyarthe SaSThI, tata eteSu manasa sthAneSa vatsalabhAvo vatsalatA-anurAgaH yathAvasthitagaNotkItanaM tadanurupopacAralakSaNA tIrthakagnAkarma bandhakAraNamiti zeSaH, tathA abhIkSNam-anavarataM jJAnopayogo-jAne vyApriyamANatA, idamaSTamaM kAraNam / atha dvitIyagAthAvyAkhyA- darzana-samyaktvaM vinayo-jJAnAdivinayaH, sa ca prAgevokto vakSyamANo vA, darzanaM ca vinayazca darzana-vinayaM samAhAradvandvaH tasmina 8-10, Avazyakam-avazyakartavyaM pratikramaNAdi tasmin 11, zIlAni ca vratAni ca zIla-vratam , atrApi samAhAradvandvaH tasmin , tatra zIlAni-uttaraguNAH, // 223 // 1 tulanA- mAvazyakasUtrasva hArimadrI vRttiH (pR.116) // - FE . . Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 20 sthAna kAni | gAthA 310. // 224 // pra.A.8 vratAni-mUlaguNAH, teSu niraticAraH san tIrthakaranAmakarma badhnAtIti kriyAyogaH 12-13, etAvatA pazca kAraNAnyuktAni, tathA kSaNa-lave tapasi tyAge vaiyAvRtye ca samAdhistIrthakaranAmakarmabandhakAraNam , tatra kSaNa-lavagrahaNamazeSakAlavizeSopalakSaNam , kSaNa lavAdiSu kAlavizeSeSu nirantaraM saMvegabhAvanAto dhyAnAsevanatazca samAdhiH kSaNa-lavasamAdhiH 14, tathA tapasi-bAhyA-ubhyantarabhedabhinne yathAzakti nirantaraM pravRttistapaHsamAdhiH 15, tyAgo dvidhA-dravyatyAgo bhAvatyAgazca, dravyatyAgo nAma AhAropadhizayyAdinAmaprAyogyANAM parityAgaH, prAyogyANAM ca yatijanebhyo dAnam , bhAvatyAgaH krodhAdInAM viveko jJAnAdInAM ca yanijanebhyo vitaraNam , etasmin dvividhe'pi tyAga sUtrAnatikrameNa yathAzakti nirantaraM pravRttimtyAgamamAdhiH 16, vaiyAvRttyaM dazavidham , tadyathA-AcAryayAvRtyam 1, upAdhyAya vaiyAvRtyam 2, sthaviravaiyAvRtyam 3, tapasvivaiyAvRttyam 4, glAnavaiyAvRtyam 5, zaikSakavaiyAvRzyam 6, sAdharmikavaiyAbRtyam 7, kulavaiyAvRttyam 8, gaNavayAcyam 6, saGghayAvRtyam 10 ceti, ekaikaM trayodazavidham , tadyathA-bhaktadAnam 1, pAnadAnam 2, AsanapradAnam 3, upakaraNapranyupekSA 4, pAdapramArjanam 5, SakhapradAnam 6, bheSajapradAnam 7, adhvani sAhAyyam 8, duSTa-stenAdibhyo rakSaNam hai, vasato pravizatA daNDakagrahaNam 10, kAyikAmAtrakasamarpaNam 11, saMjJAmAtrakasamarpaNam 12, zleSmamAtrakasamarpaNam 13 ceti, eteSu vaiyAvRttyabhedeSu yathAzakti nirantaraM pravRtniyAvRttyasamAdhiH 17, atha tRtIyagAthAvyAkhyA-apUrvasya jJAnasya nirantaraM grahaNamapUrvajJAnagrahaNam aSTAdazaM tIrthakaranAmakarmabandhakAraNam 18, ekonaviMzatitamaM zrutabhaktiH-zrutaviSayaM bahumAnam 19, viMzatitama pravacanaprabhAvanA yathAzakti silbaniasisaswwwduadiminister // 224 // anistan Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 225 // pravacanArthopadezadAnAdirUpA, ebhiranantaroktaiH kAraNai' stIrthakaratvaM labhate jIvaH / / 310-312 // etAni ca kAnicitsUtrakAra eva svayaM vyAcaSTe saMghI pavayaNamitthaM guruNo dhammaviesayAIyA | suktatthobhayadhArI bahussuyA hoMti vikkhAyA // 313 // jAI - suya pariyAe pacca thero tihA jahakameNaM / saraso samavAyadhArao vIsa variso ya // 314 // bhato pUyA vanappaDaNa vajjaNamacatravAyassa / AsAyaNaparihAro arihaMtAINa vacchalla // 315 // argaritsari saNasRDI ya viSayasuddhI ya / Avasyajopasu sIla-vaesu niraiyAro // 316 / / saMvegabhAvaNA jhANasevaNaM ar-lavAikAle / tavakaraNaM jajaNasaMvibhAgakaraNe jahasamAhI // 317 // veyAvaccaM dasahA gurumAINaM samAhijaNaNaM ca / kiriyAdAreNa tahA apuvvanANassa gahaNaM tu // 318|| 1vIsasthAnaka paviSyAdi darzanArtha draSTavyaH - lokaprakAzaH (sarga 30|1H) // arm mb 1 2 gA 3 pra ghara Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pravacanasAroddhAre saTIke 20 kAni gAthA // 226 // 313 319 pra.A. AgamabahumANo ciya tittharasa pabhAvaNaM jhaasttii| eehiM kAraNehiM titthayarattaM samajiNai // 319 // 'saMghopavayaNamityAdigAthAsaptakam , vyAkhyAtArtha caitat , navaraM sthavira bahuzrutayorgAthAnulomyAdvathatikramanirdezaH, tathA tRtIyagAthAyAM bhaktiH-Antaro bahumAnavizeSaH, pUjA-yathAcityena puSpa-phalA''hAra-vastrAdibhirupacAraH, varNamya zlAghAyAH prakaTanaM- prakAzanam , barjenaM pariharaNa mavarNavAdasya-azlAghAyAH, AzAtanAyA-vakSyamANAyAH parihAro-varjanam , etadahaMdAdInAM saptAnAM vAtsalyaM-vatsalatA / tathA SaSThagAthAyAM vaiyAvRtya-bhakta-dAnAdikriyAdvAreNa gurvAdInAM samAdhijananaM tat punadaMzadhA pUrvoktaprakAreNa, yadvA zIla-batAbhyAmekameca kAraNaM kRtvA samAdhiriti vibhinnameva tIrthakaragotrabadhasthAnaM vivakSyate, tato vaiyAvRtyaM dazadhA gurvAdIno tathA teSAmeva kriyAdvAreNa samAdhijananaM-kArya-karaNadvAreNa svasthatApAdanamiti / tathA RSabhanAthena vardhamAnasvAminA ca pUrvabhave etAnyanantaroktAni sarvANyapi sthAnAnyAsevitAni, madhyamedhu punarrAjatasvAmiprabhRtiSu dvAviMzatitIrthakareSu kenAyakam , kenApi dve, kenApi trINi, yAvat kenApi sarvANyapi sthAnAni spRSTAnIti / etacca tIrthakaranAmakarma manuSyagatAyeva vartamAnaH puruSaH, strI, napusako vA tIrthakara bhavAt pAetastRtIyabhavaM prApya baddhamArabhate / Aha-tIrthakaranAmakarmaNo jaghanyata utkarSa tazca bandhasthitirantaHsAgaropamakoTAkoTIpramANA tataH kathamuktaM tIrthakarabhavAtprAk tRtIyabhave baddhayata iti, naiSa doSaH, dvividho hi bandho-nikAcanArUpo'nikAca // 22 Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 227 // nArUpazca tatra anikA canArUpastutIyabhavAtprAktarAmapi bhavati, jaghanyato'pyantaH sAgaropama koTAkoTIpramANatvAt, nikAcanArUpastu tIrthakara bhavAtprAvatRtIyabhava eva / 1 "taMka beijjai ? agilAe dhammadesaNAIhiM | bajjhai taM tu bhayavao tahayabhosakatANaM // 1 // " [Ava. ni. 183] ti vacanaprAmANyAt, tatra nikAcitamavandhyaphalam itarata ubhayathApi, nikAcanArUpazca bandhastRtIyabhavAdArabhya tAvanpravartate yAvatIrthakarabhave apUrvakaraNasya saGkhyayA bhAgAH, tata uddhaba arrochedaH kevalajJAnotpattau ca aSTamahAprAtihAryAdirUpe surendrakRte pUjopacAre sati sadeva - manujAsant pariSadi glAniparihAreNa dharmadezanayA - zruta cAritrarUpadharmaprarUpaNalakSaNayA catustriMzatA dehasaugandhyAdibhiratizayaiH paJcatriMzatA buddhavacanAtizepaizva tadveyana iti / / 313-319 // atha 'jiNajaNaNI - jaNayanAma' zyekAdazaM dvAramAha "marudevI 1 vijaya 2 seNA 3 siDatthA 4 maMgalA 5 susomA 6 ya / puhavI 7 7 lakkhaNa 8 rAmA 9 naMdA 10 viSaha 11 jayA 12 sAmA 13 // 320 // sujasA 14 sunvaya 15 airA 16 sirI 17 devI 18 pabhAvaI ya 19 / paumAvaI 20 bappA 21 siva 22 vammA 23 tisalA 24 iya // 321 || A taca kathaM vedyate ? alAnyA dharmadezanAdibhiH / badhyate tattu bhagavatastRtIyamavamavaSvakya // 1 // 1 tulanA vicArasAraH 10, 61,7881 // 2 sAmA- A. niyuktiH // 3 rAmA- Aba. ni. // 4 subai-je // 5 Iya je. // 11 dva jina janani janaka nAmAi gAthA 320 324 pra. A. // 227 Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke jinajanani ||228 // janaka nAmAni gAthA 320 nAbhI jiyasattU yA 2, jiyAri 3 saMvare 4 iya / mehe 5 ghare 6 paiDhe 7 ya, mahasaNe ya khattie 8 // 322 // suggIve / daDharahe 10 viNDU 11, vasupujje 12 ya khattie / kayavammA 13 sAhasaNaM 14 ya, mANa 15 vissaseNe iya 16 // 323 // sUre 17 sadasaNe 18 kumai 19, sumitta 20 vijae 21 samuddavijae 22 y| rAyA ya assaseNe 23 sihatthe 24 'viya khattie // 24 // [Ava. niyukti 385-386] 'marudevI'tyAdigAthA , bhagavata zaramavAmino gAlA marudevI, ajitasvAmino vijayA, sambhavanAthasya senA, abhinandanasya siddhArthA, sumatinAthasya maGgalA, padmaprabhasya susImA, supArzvasya pRthivI, candraprabhamya lakSaNA, suvidhisvAmino rAmA, zItalasya nandA, zreyAMsasya viSNuH, vAsupUjyasya jayA, vimalamya zyAmA, anantajinasya suyazAH, dharmanAthasya suvratA, zAntinAthasya acirA, kunthunAthasya zrIH, arasvAmino devI, mallijinasya prabhAvatI, munisuvratasya padmAvatI, naminAthasya vanA, ariSTanemeH zivA, pArzvanAthasya vAmA, vardhamAnasvAminastrizalA // 320-321 // tathA AditIrthakRta RSabhasvAminaH pitA nAbhiH, ajitajinasya jitazatruH, sambhavasvAmino jitArita, abhinandanasya saMvaraH, sumatinAthasya meghaH, padmaprabhasya dharaH, supArzvasya pratiSThA, candraprabhasya 324 pra.A.. // 228 - Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 229 // mahAsenaH kSatriyo rAjA, suvidhisvAminaH sugrIvaH, zItalasya dRDharathaH, zreyAMsasya viSNuH, vAsupUjyasya supUjyaH kSatriyaH, vimalamya kRtavarmA, anantajinasya siMhasenaH, dharmanAthasya bhAtuH zAMtinAthasya vizvasenaH kunthunAthasya zUraH arasvAminaH sudarzana: mallijinasya kumbhaH munisuvratasya sumitraH, naminAthasya vijayaH, ariSTanemeH samudravijayaH pArzvanAthasya rAjA azvasenaH vardhamAnasvAmina siddhArthaH kSatriya iti / / 322 - 324 // idAnIM 'jiNajaNaNI-jaNayagaI' si dvAdazaM dvAramAha ahaM jaNaNIo titthayarANaM tu hRti siddhAo / aTTa ya sakumAre mAhiMde aDDa boDavyA // 325 // nAge usahapiyA sesANaM santa huti IsAne / ya sarNakumAre mAhiMde aDa ghoDavvA / / 326 / / 'aha' mityAdi gAthAdvayam aSTAnAM tIrthakRtAmRSabhAdInAM candraprabhAntAnAM jananyo- mAtaro bhavanti siddhA tadanu suvidhyAdInAM zAnti nAthayantAnAmaSTau jananyaH sanatkumAre- tRtIya devaloke gatAH, tathA kuprabhRtInAM zrImahAvIrAntAnAmaSTau jananyo mAhendre - caturthadevaloke gatA boddhavyA iti // 325 // aDa tathA nAgeSu - nAgakumAreSu bhavanapatidvitIyanikAyavartiSu sureSu zrI RSabhanAthapitA - nAbhinAmA gata iti zeSa:, tathA zeSANAmajitanAtha prabhRtInAM candraprabhAntAnAM sapta pitaro bhavanti gatA IzAne - dvitIyadevaloke / 12 dvAre jina jananI janakagati gAthA 325 326 pra.A.85 // 229 // Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke // 23 // dvArayoH utkRSTetarajinAH gAthA 327 pra.A.85 A 'saiddhAntikAstu zrIajitasvAmipiturjitazatromuktigamanamAcakSate, anuyogadvArAdau tathaiva bhaNanAt , zrIhemasUriH "rAjA bAhubaliH sUryayazAH somayazA api / anye'pyanekazaH ke'pi, zivaM ke'pi divaM yayuH // 1 // " jitazatruH zivaM prApa, sumitrastridivaM ganaH" / iti yogshaastre[3|112 TIkA] triSaSTicarite'pi ca,A tathA suvidhi prabhRtIna zAntinAthAntAnAmaSTI ca pitaraH sanatkumAre-tRtIya devaloke, tathA kunthu pramukhANAM zrImahAvIrAntAnAmaSTo pitaro mAhendra-caturthadevaloke gatA boddhavyAH // 326 // 12 // idAnIM 'ukkiTTha-jahannehiM saMvA viharaMta titthanAhANaM / ' iti trayodazaM dvAraM gAthApUvArdhana, tathA 'jammasamAvi saMkhA ukkiTTha jahaniyA tesiM / ' iti caturdazaM ca dvAraM gAthottarArdhena vivRNoti sattarisayamukkosaM jahana vIsA ya dasa ya viharaMti / jammaM pai ukkosaM vIsaM dasa huti u jahannA 327 // 'sattarI' tyAdi, saptatyadhikaM zatamutkRSTata ekakAlaM tIrthakRtA samayakSetre viharati / paJcasu bharateSve. kaikasya bhAvAderavateSvapi paJcasu tAvatA bhAvAt , paJcasu ca mahAvideheSu pratyekaM dvAtriMzatA vijayaH AA cinha dvayamadhyavartIpATha:-je.nAsti / / 1"jitazatru sumitravijayau dIkSitau siddhI' iti tUttarAdhyayanadIpikAyAma-lokaprakAzaH (3180 pazcAta) ||2tulnaa-'jitshtruyyau muktiM sumitrastridivaMgataH' iti yogazAstravRttI, 'tRpto na putraiH sagaraH' iti zlokavRttI; zrIvIramAtApitrostu zrI AcArAoM dvAdazadevaloke'pi gatirukteti jJeyam-- lokprkaashH(32||180pshcaan) ||3 prbhRtiinaamssttii-je.|| 4 pramukhANAmaSTI-je. / / 230 // : SHRIES Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13-14 dvArayoH utkRSTetarajinAH gAthA 327 pra.A.86 kaliteSu tIrthakatA paSTayadhikazatasya sadbhAyAdetatsaGkhthAyAH sambhava iti / tathA jaghanyato viMzatistIrthakrata ekakAlaM viharamANAH prApyante / tathA-ijambUdvIpasya pUrvavideha zAMtAmahAmanA dvibhAgIkRte dakSiNottarasAroddhAre | digvibhAgenakai kasya sadbhAvAna dvau, aparavidehe'pi zItodayA mahAnadyA dvibhAgIkRte tathaiva dvau jinendrau, milinAzcatvAraH, evamaparadvIpadvayasambandhimahAvideha catuSTaye'pi catvArazcatvAra iti paJca catuSkA viMzatiH, saTIke bharatairAvatayostu ekAntasuSamAdAvabhAva eca ! anye tu sUgyo dazaiva ja banyato viharantIti manyante / paJcAnAM // 231 // mahAvidehAnA pUrvA-'paravidehayoH pratyekamekai kamya viharataH sadbhAvena dazAnAmeva tIrthakRtAM prApyamANatvAta , tathA janma prati-janmAzrityotkRSTana ekakAlaM viharamANa jinaviMzanivat viMzatistIrthakRto bhavanti, yatA sarveSAmapi tIrthakRtAmadhagatrasamaya eva janma, tato mahAvideheSu tIrthakRjjanmayamaye bharatarAvatakSetreSu divasasadbhAvena tIrthadutpatyabhAvAdetAvanta evaM prApyante / / nanu mahAvidehakSetravartiSu vijayeSu catubhyo'dhikAnAmapi tIrthakRtAmutpatteH sambhavAt kathamutkRSTapade viMzatireveti ?, ucyate, iha hi merau paNDakavane cUlikAyAzcatasRSu pUrvAdiSu dikSa pratyeka catuyojanapramANavAhalyAH paJcayojanazatapramANAyAmA madhyabhAge'rdhatRtIyayojanazatapramANaviSkammA ardhacandrasaMsthAna saMsthitAH sarvazvetasuvarNamayyazcatasro'bhiSekazilAH, tatra cUlikAyAH pUrva digbhAvinyA pANDakabalazilAyAM dve tIrthakarAbhiSekasiMhAsane, tadyathA-ekamuttarata eka dakSiNataH, tatra ye zItAyA mahAnadhA uttarataH kacchAdiSu vijayeSu tIrthakarA upajAyante te uttarAhe siMhAsane surendrarabhiSicyante / 1 Najina(nA) viNshtistiirthkRto-mu.|| // 23 // Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvArayoH // 23 // ye punaH zItAyA mahAnadyA dakSiNato maGgalAvatIpramukheSu vijayeSu utpadyante te dAkSiNAtye siMhAsane' surendrarabhiSicyante / sathA cUlikAyAH pazcimadigbhAvinyA raktakambalazilAyAM ve siMhAsane, tadyathA-ekamuttarataH eka dakSiNataH, tatra zItodAyA >mahAnadyA uttarato gandhilAktIpramukheSu vijayeSu ye sArthakarA utpadhanta te utsarAha nihAmane surendrarabhiSicyante, ye punaH zItodAyA mahAnadyA dakSiNataH padmAdiSu vijayeSu tIrthaGkarA utpadyante te dakSiNAtye siMhAsane surendrarabhiSicyante, tathA cUlikAyA dakSiNadigbhAvinyAmatipANDukambalazilAyAM ye bhagtakSetrasamudbhavAmatIrthakarAste'bhiSicyante, uttaradigbhAvinyAM svatiraktakambalaziyAmai rAvanakSetrasamuddha vAstIrthakagaste'bhiSicyante, siMhAsanAni ca saryaratnamayAni sarvANyapi pratyeka paJcadhanuHzatAyAmaviSkambhAnyardhattIyadhanuHzatavAhalyAnIti, tataH samadhikAbhiSekasiMhAsanAbhAvAdeva videheSu caturyo'dhikAnA tIrthakRtAmekakAlamutpatyabhAva iti, jaghanyataH punardezaiva ekakAlamutpadyante, paJcasu bharateSu paJcasu carakhateSu pratyekamekaikasya sadbhAvAt , bharatairavateSu hi jinajanma samaya mahAvideheSu dinasaddhAvAnAdhikAnAmutpattiriti // 327 // 13-14 // utkRSTetarajinAH gAthA 327 pra.A.86 mmmmm 1 sane'miSiyante-je." DIcihradayamadhyavartIpAThasthale je. pratau itthaM pATha: "mahAnadyA dakSiNata: panAdiSu vijayaSu ye tIrtha karA uspadyante tadA dAkSiNAtye siMhAsane'bhiSiyante, ye tu zItodAmA mahAnadyA utsarato gandhilAvatIpramukheSu bijayeSu jAyante te uttarAhe siMhAsane, tathA calikAyA" 2vata. mu. / 30vAH siMhAsane-je. // // 232 // - : .: :..... Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15 dvAre gaNadhara pravacanasAroddhAre saTIke mAnaM // 233 // gAthA 328330 pra.A.86 idAnIM 'jiNagaNahara' tti paJcadazamaM dvAramAha culasIi ! paMcanavAI 2 ghiuttaraM 3 solasottaraM 4 ca syN| sattattara. paNanaI 7 teNauI 8 'aTThasII ya 9 // 328|| ekAsII 10 chAvattarI 11 ya chovaTi 12 sattavannA 13 ya / pannA 14 teyAlIsA 15 chattIsA 16 ceva paNatIsA 17 // 329 [Ava.ni.266-267] settIsa 18 advavIsA 12 aTThArasa 20 ceva taha ya sattarasa 21 / ekkArasa 22 dasa 23 edhArona 24 iya maNaharapamANaM // 330 // 'culasI' ityAdi gAthAtrayam , bhagavata AditIrthakarasya caturazItigaNadharAH, ajitasvAminaH paJcanavatiH, zambhavanAthasya dvayu ttaraM zatam , abhinandanasya SoDazottaraM zatam , sumatinAthasya paripUrNa zatam , padmaprabhasya saptAdhikaM zatam , supArzvasya pazcanavatiH, candraprabhasya vinavatiH, sucidhisvAminI. 'STAzItiH, zItalanAthasya ekAzItiH, zreyAMsasya paT saptatiH, vAsupUjyasya SaTSaSTiH, vimalasya sapta- pazcAzat , anantajitaH pazcAzat , dharmasya tricatvAriMzat , zAntinAthasya SaTtriMzat , kunthunAthasya paJcatriMzat , arajinasya trayastriMzat , mallisvAmino'STAviMzatiH, munisuvratasyASTAdaza, naminAthasya saptadaza, ariSTanemerekAdaza * neminAthasyASTAdazeti kecinmanyante, * pArzvanAthasya daza, vardhamAnasvAmina 233 / / 1 asIyAi-je. // 2 Iya-je. cinhadayamadhyavartI pATha: je. nAsti / Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAreM saTIke / munimAnaM gAthA 331. // 234 / zcaikAdazaiveti, * etat RSabhAdInAM caturvizanestIrthakRtAM yathAkrama gaNadharANA-mUlasUtrakartRNAM pramANama // 328-330 // idAnIM 'muNi' ti poDazaM dvAramAha culasIi sahassA 1 egalava 2 do 3 tinni 4 tini lakkhA ya / vIsahiyA 5 tIsahiyA 6 sinni ya 7 aDDAiya 8 du9ekkaM 10 // 331 // gharAsIha sahassA 11 'visattarI 12 aTThasahi 13 chAvaTThI 14 / causaTThI 15 pAsaThThI 16 saTThI 17 pannAsa 18 cAlIsA 19 // 332 / / tIsA 20 bIsA 21 aTThAraseva 22 solasa 23 ya cauddasa sahassA 24 / evaM sAhupamANaM caucIsAe jiNavarANaM // 333 // aTThAvIsaM lakkhA aDayAlIsaM ca taha sahassAI / samdhesipi jiNANaM jaINa mANaM viNihi // 334 // pra.A.86 avasthA gaNadharANAM sakhyA Avazyakaniyuktimanusarati kevalaM zreyAMsaprabhoH chAbattarIsthAne tatra pAtratarI iti pAThaH / samavAvAGgasUtrAnusAraM tu ajitajinasya 10 (sU.-10), suvidhijinataH kunthujinayAvat 86, 83, 66, 62, 56, 54,48, 90, 37 pAcapramostu 10 gaNadharA nirdiSTAH / / 1 biuttarI-je. / / 2 ca-mu0 nAsti / 234 // Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke dvAre munimAna gAthA // 235 // pra.A.87 'culasII'tyAdi gAthAtrayama, caturazInisahamrA munInAmAjinamya 1, ekaM lakSaM munInAma- jitajinasya 2, evaM muni-tIrthakato marvatra sambandhaH karaNIyaH, dve lakSe 3, timro lakSAH 4, timro lakSA viMzatyadhikAH 5, timro lagnAvizadadhikAH 6, timro labhAH 7, dve mArdha lakSa 8, dve lakSe 9, ekaM lakSam 10, caturazItimahanAH 11. dvisamatimahalAH 12, aSTapaSTiyahamAH 13 paTpaSTimahamrAH 14, catuHSaSTimAnAH 15, dviSaSTimahamrAH 13, paTimahayAH 17, pazcAzanmahayAH 18, catvAriMzatsahasrAH 11, triMzanmahasrA: 20, vizatihamA emAsamA 20 DizasahasrAH 23, catudazamahamrAH 24, etasmAdhupramANaM krameNa caturvizaneninavagaNAM / / 331-3331! eteSAM sarvamaGkhyAmIlane yadbhavati tadAha- aTThAvosa'minyAdi aSTAviMzatilakSANi aSTacatvAriMzaca tathA sahamANi sarveSAmapi jinAnA sambandhinA yatInAM mAna-parimANaM vinirdiSTa-vinizcitama, etacca ye zrIjinendra nijakarakamalena dIsitAmteSAmeve katra piNDitAnAM parimANam , na punargaNadharAdibhirapi ye dIkSitAmtepAmanibahutvAditi 1.334 // 16 // lokaprakAze tu-"daM kila caturazInisahasrAdikamadhamAdInAM tIrtha kRtAM zramaNaparimANe pradhAnasUtraviracanasamarthAn zramaNAnadhikRtya veditavyam , itarathA punaH sAmAnyazramaNAH prabhUtatarA api tasmin tasmin RSabhAdike AsIrana iti nndiivRttau| (3211080 pazcAt ) / uktA vizeSamunayo yeDamI gaNadharAdayaH / tevarjivA sarvasAdhumasyAH pUrvanirUpitAH / sAmAnyamunisalyAH sya: sarveSAmaI tAmiha / yathAyogamAvanIyAstAH sarvAstAvikaH svayam // ekonaviMzatilakSAH SaDazItiHsahasrakAH / ekapaJcAzadadhikAH (1986051) sAmAnyamunayo'khilAH / / lo.pra. (321014-6) / tulanA-hIraprazra, prakAza-2 prazna || Emomen manomemamaARANI // 23 // Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 17 dvAre sAdhvImAnaM // 236 / / 339 pra.A.87 idAnIM samaNI'tti saptadazaM dvAramAha 'tinni yatinni ya 2tiniyacha 4 paMcacauro 6 cau7 tigeTakke 9kaa10|| lakavA usaha mottu taduvari sahassANimA saMkhA // 335|| tIsA 2 chattIsA 3 tIsa 4 tIsa 5 vIsA 6 ya tIsa 7 asII 8 ya / vIsA 1 dasamajiNiMde lakkhovari ajjiyA chakkaM // 336 / / lakkho tinni sahassA 11 lakkho 19 lakkho ya aTThasayaahio 13 / pAsahI 14 puNa yAsaTThI 'sahassa ahiyA causaehiM 15 // 337 / / chasayAhiya hagasaTThI 16 saTThI chasayAI 17 sahI 18 paNapannA 19 / panne 20 gacatta 21 cattA 22 aDatisa 23 chattIsa sahasA ya 24 // 33 // coyAlIsaM lakavA chAyAlasahassa usayasamaggA / ajjAchakkaM eso ajjANaM saMgaho savvo // 33 // 'tini'ityAdi gAthApaJcakam , trINi 1 trINi 2 trINi 3 paT 4 paJca 5 catvAri 6 catvAri 7 trINi 8 eka ha ekaM 10 lakSApayetAni, tatra RSabhajinasya zrINyevAryikAlacANi, tato vRSabham-AdijinaM muktvA tadupari-pUrvoddiSTalakSANAmupari krameNa yAvantaH sahasrAzcaranti tAvata Aha-'tIse' tyAdi, triMzata 1 tulanA-AvazyakaniyuktiH (260-263), vicArasAraH (185-188) / 2paMca ceva curo-je.|| 3 sahasA-mu0 // // 236 / / Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 237 // sahasrA iti sarvatra yojyam 2, patriMzat 3 triMzat 4 triMzat 5 viMzatiH 6 triMzat 7 azItizca 8 17 dvAre viMzatiH 6 dazamajinendraya-zItalasya ekalakSopari AryikApaTkamiti, ayaM bhAvArthaH-zrIRSabhadevasya sAdhvImAnaM AryikAlakSatrayaM jAtam , ajitajinasyAryikAlakSatrayaM trizamahalaM radhikam , sambhavajinasyAyikAlamatrayaM gAthA patriMzansahasra radhikam , abhinandanasya sAdhvIlakSa SaTakaM triMzatyahasra radhikam , sumatijinasyAryikAlakSapaJcakaM triMzatmahasra radhim , padmaprabhasyAryikAlakSacatuSTayaM vizatisahasra radhikam , supArzvajinasyAryikAlakSacatuSTayaM triMzatsahasra radhikama , candraprabhajinasya sAdhvIlamatrayama azItisahasraradhikam , suvidhijinasyAryi- pra.A.87 kAlatamekaM viMzatisaharatrairadhikam , dazamajinasya zrIzItalasya AryikANAmekaM lakSamAthikApaTaka ceti / idAnIM zreyAMmAdijinasAdhvImAnamAha-zreyAMsajinasya sAdhvInAmekaM lakSaM sahasUtra yAdhikam , zrIvAsupUjyasya sAdhvInAmekaM lakSam , zrIvimalajinasyAryikAlakSaM zatASTAdhikam , zrIanantajinasya dvipaSTimahasrANyAryikANAm , zrIdharmajinasya punarAryikANAM dviSaSTisahasrANi caturbhiH zatairadhi kAni, 'zrIzAntijinasyAyikANAmekaSaSTisahasrANi paDbhiH zatairadhikAni, 'zrIkunthunAthasyAryikANAM paSTimahasrANi paDbhiH zatairadhikAni, zrIaranAthasyAryikANAM paSTisahasrANi, zrImallijinasyArthikANAM pazcapaJcAzatsahasrANi, zrImunisuvratasyAryikANAM pazcAzatsahasrANi, zrIna merAyikANAm ekacatvAriMzatsahasrANi, zrInemerAryikANAM catvAriMzatsaha- // 237 // strANi, zrIpArzvajinasyAryikANAmaSTAtriMzatsahasrANi, zrImahAvIrajinasyAryikANAM patriMzatsahasrANi, caH 1 samavAyAnasUtre zAntijinasya 89000 AryikAH (sU081) // 2 shriikunthunaathjinsyaa-sN0|| 3 arjinsyaa-sN.|| merowimwidiowwwmmaliniantvlayalamwo m Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 dvAre kriyA mAnaM gAthA Mom - samuccaye prAguktAryikANAM sarvasaGkhyAmIlane yadbhavati tadAha-catuzcatvAriMzallakSAH SaT catvAriMzatsahasra catuHpravacanasAroddhAre zatAdhikaiH samagrAH-pUrNA AryASaTkaM ca, epa AryikANAM saGgrahaH sarva iti // 335-336 // 17 // saTIke 'veciya' ti aSTAdazaM dvAramAha veubviyalahINaM bIsasahassA sayacchagambhahiyA 1 / // 23 // bIsasahassA ca usaya 2 'iguNIsasahassa aTThasayA 3 // 34 // agunniilaashss|ahaar utsamA solasahassa aTThasayaM 6 / 'satisaya panarasa 7ca dasa 8 terasabArasasahasa dasame 10 // 341 // ekArasa 11 dasa 12 nava 13 aTTha 14 satta 15 chasahasa 16 egavannasayA 17 // sattasahassa satisayA 18 doni sahassA nava sayAi 19 // 342 // dunni sahassA 20 paMcasaya sahassa 21 pannarasasayAI nemimi 22 / ekkArasa saya pAse 23 sayAI satteva vIrajiNe 24 // 343 // 'veciyalahINamityAdi gAthAcatuSkam . vaikriyalandhimatAM-nAnAvidha kriyarUpakaraNazaktAnAM munInAma Adyajinendrampa viMzatiH sahasrANi SaTzatAmyadhikAni, zrIajitajinasya viMzatisahasrAH sacatu:zatAH-zatacatuSTayAdhikAH, zrIsambhavajinasya ekonaviMzatisahasrAH zatASTakAdhikAH, zrIzraminandanasya 343 pra.A.88 238 // 1 agu0-je // 2 sAsaya-je ||30aadijik-sN0|| ASSES Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARTHDomainewwwmousemininemmeeeeeeeewwer pravacana sAroddhAre saTIke // 236 // ekonaviMzatiH sahasrANi, zrIsumatijinasya catuHzatAdhikA aSTAdaza sahasrAH, zrIpadmaprabhasya poDaza sahasrANi aSTottarazatAdhikAni, zrIsupArzvajinamya 'zatAyAdhikAH paJcadaza sahastrAH, zrIcandraprabhasya 19 dvAre catadezasahasrAH, zrIsuvidhastrayodazasahasrAH, zrIzItalamya dvAdazasahasAH, zrIzreyAMsasya ekAdaza sahasrAH, | vAdimAnaM zrIvAsupUjyasya daza sahasrANi, zrIvimala jinasya naya sahasrANi, zrIanantajinasya aSTau sahasrANi, gAthA zrIdharmajinasya saptasahasrANi, zrIzAntinAthasya paTasahasrANi, zrIkunyujinamya ekapaJcAzata zatAni-paca sahasrANyekazatAdhikAnItyarthaH, zrIarajinasya saptasahasrANi tribhiH zataradhikAni, zrImalijinasya dvau sahasrI navazatAdhiko, zrImunisuvratamya dvau sahasro, zrInamijinasya paJca sahasrAH, zrInemijinasya paJcadaza pra.A.88 zatAni, zrIpArzvaji nasya kAdaza zatAni, zrIvIrajinasya ca zatAni mapta veti // 340-343 // 18 // idAnI 'cAi'ti ekonaviMzaM dvAraM vivarIpurAha saDvacchasayA duvAlasa sahassa 1 yArasa ya ca usayabhahiyA 2 // bAre 3 kArasasahasA 4 dasasahasA chasayapannAsA 5 // 34 // channaI 6 culasII 7 chahattarI 8 sahi 9 aTThavannA ya 10 / pannAsAi sayANaM 11 sayasIyAlA hava bayAlA 12 // 345 / / pattIsA 13 pattIsA 14 aTThAvIsA 15 sayANa cauccIsA 16 ! visahassa 17 sIlasasayA 18 cauddasa 12 pArasa 20 dasasayAI 21 // 346 // 1 lokaprakAze tu kriyANAM paJcadaza sahasrastriMzatAdhikAH / (32 / 465) iti // 2 lasya-saM // 3 chttiisaa-mu.|| // 239 // Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 19 dvA vAdimA gAthA 344 // 24 // pra.A.8 aTThasayA 22 chakSa sapA 23 cattAri sayAha 24 hu~ti vIrammi ! vAimuNINa pamANaM cavIsAe jiNavarANaM // 347 // 'saDDe 'tyAdi gAthAcatuSkam , prathamajinasya vAdiyatInAM dvAdazasahasrAH mArdhaSaTzatAH paJcAzadadhikaiH paGibhaH zatairadhikA ityarthaH, zrIajitajinasya dvAdazasahasrAzcatuHzatAdhikAH, zrIsambhavasya dvAdazasahasrAH, zrIabhinandanasya ekAdazasahasrAH, zrImumatijinasya dazasahasrAH paJcAzadadhikaSaTzatAdhikAH / ___ 'channaI' ityAdi gAthAyAmuttarArdhavarti zatAnAmiti padaM sarvatra sambadhyate, tataH zrIpadmaprabhamya vAdinA 'paNNavatiH zatAnAm , ko'rthaH ?-navasahasrAH SaTzatairadhikA iti, zrIsupArzvajinasya caturazItiH zatAnAma, caturbhiH zarairadhikAni aSTau 'sahasrANItyarthaH, candraprabhasya paTasaptatiH zatAnAm , SaDbhiH zatairadhikAni sapta sahasrANItyarthaH "zrIsuvidhijinasya paSTiH zatAnAm , SaT sahasrANItyarthaH, zrIzItalajinasya aSTapaJcAzacchatAnAm , pazca sahasrA aSTazatAdhikA ityarthaH, zrIzreyAMsasya paJcAzat zatAnAm , pazca sahasrANItyarthaH, zrIvAsupUjyasya saptacatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrAH saptazatAdhikA ityarthaH, 'ahavA pAyAla' ti athavA matAntareNa zrIvAsupUjyasya dvicatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrAH zatadvayAdhikA ityarthaH, zrIvimalajinasya dvAtriMzacchatAni, trINi sahasrANi zatadvayAdhikAnItyarthaH, zrIanantajinasya dvAtriMzacchatAni, zrIdharmajinasya aSTAviMzatizatAni, sahasradvayamaSTazatAdhikamityarthaH, zrIzAntinAthasya zatAnAM 1 SaNNAvatizatAnAM-mu. // 2 samavAyAGgAmiprAyeNa 8600 (sU-86) / / 3 sahasrAH c.je.sN.||4 suvidherjinasya mu.||5 lokaprakAze 3600(32/606) // // 24 Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 249 // ,, caturviMzatiH, dve sahasraM zatacatuSTayAdhike ityarthaH, zrI kunthujinasya dve sahasra zrIaranAthasya SoDaza zatAni SaTzatAdhikaM sahasramityartheH, zrImallijinasya caturdazazatAni zatacatuSTayAdhikaM sahasramityarthaH, zrImuni suvratasya dvAdazazatAni sahasramekaM zatadvayAdhikamityarthaH, zrInamijinasya daza zatAni sahasramityarthaH, zrInemijinasya aSTa zatAni, zrIpArzvajinasya paT zatAni zrIvIrajinasya catvAri zatAni bhavanti iti vAdimunInAMvAdasamareSu surAsurairapyajeyAnAM yatInAM pramANaM krameNa caturviMzaterjina varANAmiti // 344-347 // 19 // idAnIM 'avahI 'ti viMzatitamaM dvAramAha- ohinANinI nauI 1 canavara 2 chaNNavaisayANi 3 / aTThAnavaisayAI 4 ekkArasa 5 dasa 6 navasahassA 7 // 348 // asII 8 culasI 9 bahattarI 10 saThThI 11 cauppaNa 12 aTThacattAlA 13 / teyAlA 14 chattIsA 15 tosA 16 paNavIsa 17 chavosA 18 // 349 // dhAvIsA 19 ahArasa 20 solasa 21 panarasa 22 caudasa sagrANi 23 / terasa 24 sAhRNa sathAI ohinANINa vorassa // 350 // 'oho 'tyAdigAthAtrayam, tatrAdijinasya avadhijJAnimunInAM navatizatAni, nava sahasrANItyarthaH, zrI ajitajinasya caturnatratizatAni, nava sahasrAcaturbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIsaMbhavajinasya SaNNavati * lakSadvayaM tathA paJcacatvAriMzatsahasrakAH / [ 245208 ] aSTAdaye dve zate sarve lasaduvaikriyalabdhayaH // -lo. pra. (3231012) // 20 dvAre avadhimAna gAthA 348. 350 pra. A. 8 // 241 // Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ wwwmanAnAna pravacana saaroddhaare| 20dvAre | avadhimA gAthA saTIke // 242 // pra.A.8' zatAni, navasahasrAH SaDbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIabhinandanasya aSTAnavatizatAni, navasahasrA aSTazatairadhikA ityarthaH, zrIsumatijinasya ekAdaza pahalAki, zrIpramasya daza sahasrANi, zrIsupArzvasya nava sahasrAH; atra 'yAvIse' tyAditanIyagAthAyAM dvitIyapAdayati 'sayANi'tti (granthAna 3000) padamazItyAdipadeSu yojyate, tataH zrIcandraprabhasya azItizatAni, aSTau sahasA ityarthaH, zrIsuvidhijinasya caturazItizatAni, aSTau sahasrAzcaturbhiH zatairadhikA ityarthaH, zrIzItalajinasya dvisaptatizatAni, saptasahasrAH zatadvayAdhikA ityarthaH, zrIzreyAMsajinasya paSTizatAni, mahasUpaTkamityarthaH, zrIvAsupUjyasya catuSpaJcAzacchatAni, pazca sahamrAzcatuHzatAdhikA ityarthaH, zrIvimalajinasya aSTacatvAriMzacchatAni, catvAraH sahasrA aSTazatAdhikA ityarthaH, zrIanantajinamya tricatvAriMzachatAni, catvAraH sahasrAH zatatrayeNAdhikA ityarthaH, zrIdharmajinasya patriMzacchatAni, mahasUtrayaM SaDbhiH zateradhikamityarthaH, zrIzAntinAthasya vizacchatAni, prathaH sahasrA ityarthaH, zrIkunthunAthasya 'paJcaviMzatizatAni, sahasradvayaM paJcazatAdhikamityarthaH, zrIaranAthasya paDviMzatizatAni, dvau sahasro paTa zatAdhikAvityarthaH, zrImallijinasya dvAviMzatizatAni, sahasradvayaM dvizatAdhikamityarthaH, zrImunisuvratasya aSTAdazazatAni, sahasramekamaSTazatAdhikamityarthaH, zrInamijinasya SoDa. zazatAni, sahasramekaM SaTzatAdhikamityarthaH, zrInemijinamya pazcadazazatAni, ekaH sahasraH zatapazcakAdhika 1.samavAyAGgAbhiprAyeNa 9100 (sU. 11) / / 2 samavAyAGgAbhiprAyeNa 5900 (sU.56) / 3 samavAyAGgAmiprAyeNa 3600 (sU.36) / 1242 // Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmwanamanentadanlwWAlwamarwaimadamaAMITRAwkwagale kevalIya gAthA pravacana- saaroddhaare| saTIke // 243 // pra.A. ANDINGLANI ityarthaH, zrIpArzvajinamya caturdazazatAni, sahasramekaM zatacatuSTayAdhikamityarthaH, zrImahAvIrajinasya ca trayodaza zatAni, sahasramekaM zatatrayAdhikamityarthaH // 348-350! *20 // 'kevali'tti dvAramekaviMzatitamamidAnImAhavIsasahassA usahe. cIsaM bAvIsa ahava ajiyamsa 2 / pannarasa 3 ghaudasa 4 terasa 5 dhArasa 6 ekkArasa 7 daseva 8 // 35 // ahama satteva ya10 chassA 11 chacca 12paMca sahA ya 13 / paMceca 14 apaMcama 15 causahassA tini ya sayA ya 16 // 352 // pattIsasayA ahavA bAvIsa sayA vahuti kuthussa 17 / aTThAvIsaM 18 bAvIsa 19 tahaya aTThArasa sayAI 20 // 353 / / solasa 21 panarasa 22 dasasaya 23 satteva sayA havaM ti vIrassa 24 / eyaM kevalimANaM maNapajjavimANamihi tu // 354 // "cIse'tyAdigAthAcatuSkam , kevalinA viMzatisahasrA RSame-vRSabhajinasya, viMzatisahasrA ajitajinasya, athavA matAntareNa dvAviMzatisahasA ajitanAthasya, zrIsambhavasya paJcadazasahassAH, * lakSamekaM trayastriMzatsahasrAH sacatuHzatAH / [113400] uktA jinAnAM sarveSAmavadhijJAnazAminaH / / -jo. pra. (3211010) // 1bIsasahasA ityAdi gaathaactussttyN-sN.|| R B // 243 Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 244 // zrIabhinandanasya caturdazasahasrAH, zrIsumatinAthasya trayodazasahasrAH, zrIpadmaprabhasya dvAdazasahasrAH, zrIsupArzvasya ekAdazasahasrAH, zrIcandraprabhasya dazaiva sahasrAH, zrIsutridhijinasya ardhASTamAH sahasrAH, |21 dvAre | kevalimAnaM saptasahasrAH ecazatAdhikA ila, bhIzItahajinasya saptamahasrAH, zrIzreyAMsasya SaT sahasrAH sArdhAH, gAthAsapaJcazatA ityarthaH, zrIvAsupUjyasya SaT sahasrAH, zrIvimalajinasya paJca sahasrAH sArdhAH, sapaJcazatA ityarthaH, zrIanantajinasya paJcaiva sahasrAH, zrIdharmajinasya ardhapaJcamAH sahasrAH, catvAraH sahasrAH 354 sapaJcazatA ityarthaH, zrIzAntinAthasya catvAraH sahasrAH [trINi ca zatAni] zatatrayAdhikAH ityarthaH, pra.A.90 zrIkunthujinasya 'dvAtriMzacchatAni, sahastrayaM zatadvayAdhikamityarthaH, athavA matAntareNa dvAviMzatizatAni, sahasradvayaM zatadvayAdhikamityarthaH, zrIarajinasya aSTAviMzatizatAni, sahasradvayaM zatASTakAdhikamityarthaH, zrImallijinasya dvAviMzatizatAni, sahasradvayaM zatadvayAdhikamityarthaH, zrImunisuvratamya aSTAdazazatAni, sahasramekamaSTazatAdhikamityarthaH, zrInamijinasya SoDazazatAni, sahasramekaM SaDbhiH zatairadhikamityarthaH, zrInemijinasya paJcadazazatAni, sahasramekaM paJcazatAdhikamityarthaH, zrIpArzvajinasya dazazatAni, sahasramityarthaH, zrIvIrajinasya ca sapta zatAni, etat-pUrvoktaM yathAkrama sarvatIrthakRtA kevalimAnam, manaHparyavabAniparimANamidAnI vrama iti zeSaH // 351-354 // 21 // 1 samavAyAma 3232 (sU.32) / ||244 // 2 SaTa saptatisahasrADhya lakSamekaM zatAdhikam / (176100) sarveSAmaItAmuktaM sarvAnaM sarvadedinAm // -lo. pra. (3221080) || Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke Hrentinentations 22 dvAre manojJAni mAnaM gAthA // 245|| tadevedAnIM 'maNapajjavanANi'tti dvAviMzatitamadvAreNAha pArasasahassa tiNhaM saya saTTA satta 1 paMca ya 2 diva3 / egadasa saDacharasaya 8 dazalatA bhAu bacA saTTA 5 // 355 / / dasasahasA tipiNa sayA 6 nava divaDDasayA ya 7 aTTha sahasA ya / paMcasaya sattasahasA 9 suvihijiNe sIyale 10 ceva // 356 / / chasahassa dopahamittI 11-12 paMca sahassAI paMca ya sayAI 13 / paMca sahassA 14 cauro sahassa sayapaMcaanbhahiyA 15 // 357 / / cauro sahassa 10 siniya tiSNava sayA hati cAlIsA 17 / sahasadurga paMcasayA igavanA arajiNiMdassa 18 // 358 // sattarasasayA sapannA 16 paMcadasasayA ya 20 vArasaya saDA 21 / sahaso 22 saya ahaTThama 23 paMceva sayAu vIrassa 24 // 35 // 'bArasasahasse' tyAdigAthApaJcakama, trayANAmRSabhA-'jita-sambhavanAmnAM tIrthatA dvAdaza manAparyava. jJAninAM sahasrAH, paramA dijinasyasArdhamaptazatAdhikAH, ajitajinasya paJcazatAdhikAH, sambhavajinasya sArdhazatAdhikAH, tathA zrIabhinandanasya manaHparyavajJAninAmekAdazasahasrAH sArdhaSaTzatAdhikAH, zrIsumaterdaza bArasetyAdi ma. // 2 saptatizatasthAnaprakaraNe matAntareNa (gA-250) lokaprakAzAbhiprAyegI (32/259) 12650 manaHparyavazAninaH / / 3 matAntareNa 12550 saptatizata. pra. gAthA 250 / / 354 pra.A.9 Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 dvA sAroddhAre | sahasrAH sArdhacatuHzatAdhikAH, zrIpadmaprabhasya dazasahasrAH zatatrayAdhikAH, zrIsupArzvasya navasahasrAH sAdhekazapravacana tAdhikAH, zracandraprabhamya aSTau sahasrAH, zrIsuvidhijinasya saptasahasrAH paJcazatAdhikAH, zItalasyApyetAvanta saTIke eva, zreyAMsajinasya zrIvAsupUjyajinasya ca SaT SaT sahasrAH, 'itto'tti ito'nantaraM vimalajinasya paJcasaha srANi pazcazatAdhikAni, anantajinasya paJcasahasrAH, zrIdharmasya catvAraH sahasrAH paJcazatAdhikAH, shriishaanti||246|| jinasya catvAraH sahasrAH, 'zrIkunthostrayaHsahasrAcatvAriMzadadhikazatatra yAdhikAH, zrI arajinasya sahasradika mekapazcAzadadhikapaJcazatAsyazinAe, zrIpala sAtAni paJcAzadadhikAni, zrImunisuvratamya paJcadazazatAni, zrI namijinasya dvAdaza zatAni SaSTayadhikAni, zrInemerekaH sahasraH, zrIpAca jinasya zatAnyardhASTamAni, mArdhAni mapta zatAnItyarthaH, zrIvIrajinasya paJcaiva zatAnIti // 355 356 // 22 // idAnIM 'causapubdhi' ti trayoviMzatitamaM dvAramAha caupasapusvi sahassA cauro aTThamANi ya sayANi 1 / vIsahiya sattatIsA 2 igavIsa sayA ya pannAsA 3 // 360 // panarasa 4 cavIsa sayA 5 tevIsa sayA 6 ya vIsasaya tosA / do sahasa 8 panarasa sayA 9sayacaudasa 10 terasa sayAi 11 // 361 / / * lakSameka tathA paJcacatvAriMzatsaisakAH / zatA paJcaikanavatiyuktA (144511) mAnasavedinAm // lo.pra. (32 / 1086) // 1 samavAyAgAmiprAyeNa 8100 (sU 81) / / 2 samavAyAGgAmiprAyeNa 570 (suu.57)| 3'zatA dvAdaza pazcAzAH SaSTayADhathA vA manovidAm / lok.pr.(32|830) / manojJAna mAnaM gAthA 355. 359 23 dvAre caturdazapUrvimAnaM gAthA360 - pra.A.69 246 // Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mandesex photomowommerolasidobotanicansibhiwajawaaneiachodiemaisala pravacanasAroddhAre saToke 23 dvA caturdaza pUrvimAna gAthA // 247 // saya pArasa 12 ekArasa 13 dasa 14 nava 15 aba 16chacca saya syraa17| dasahiya chacceva sayA 18 chacca sayA aTTasahihiyA 16 // 36 // saya paMca 20 advapaMcama 21 cauro 22 aTTha 23 tinni ya sayAI 24 / usahAijigiMdANaM caudasapuvINa parimANaM // 36 // / 'cauddasapUvI'tyAdi gAthAzcatasraH, tatrAdijinasya caturdazapUrviNAM catvAraH sahasA ardhASTamAni ca zatAni, paJcAzadadhikAni sapta zatAnItyarthaH, zrIajitajinasya viMzatyadhikasaptaviMzacchatAni, zrIsambhavajinasya ekaviMzatiH zatAni paJcAzadadhikAni, zrIabhinandanasya paJcadaza zatAni, zrIsumatezcaturviMzatiH zatAni, zrIpaprabhasya prayoviMzatiH zatAni, zrIsupArzvasya viMzatiH zatAni triMzadadhikAni, zrIcandraprabhasya dvo sahasro, zrIsuvidheH paJcadaza zatAni, zrIzItalasya zatAni caturdaza, zrIzreyAMsasya trayodaza zatAni, zrIyAsupUjyasya dvAdaza zatAni, zrIvimalajinasya ekAdaza zatAni, zrIanantajinasya daza zatAni, zrIdharmasya naba zatAni, zrIzAntaraSTau zatAni, zrIkunthoH SaT zatAni saptatyadhikAni, zrIarajinasya dazAdhikAni par3eva zatAni, zrImallijinasya paTa zatAni aSTaSaSTayadhikAni, zrImunisuvratasya zatAni paJca, zrInamezcatvAri zatAni paJcAzadadhikAni, zrInemezcatvAri zatAni, zrIpArzvajinasya trINi zatAni paJcAzadadhikAni, zrIvIrajinasya ca trINi zatAni, idaM pUrvoktamRSabhAdijinendrANAM krameNa caturdazapUrvi 1'ca' ityaadi-mu0|| 2 samavAyA 300 (sU.13) / / pra.A.6 // 247 Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 24 dvA zrAddhamAna gAthA 364367 pra.A.. // 248 // an parimANam * // 360-363 // 23 // idAnIM 'saDa' tti caturviMzatitamaM dvAramAha paDhamassa tinni lakavA paMca sahassA dulakarakha jA saMto / lakkhovari aDanauI 2 teNauI 3 aTThasII ya 4 // 364 // egasII 5 chAvanAri pAdapaNA va sara va panAsA 8 / guNatIsa 9 navAsII 10 aguNAsI 11 panarasa 12 aTheva 13 // 36 // chacciya sahassa 14 cauro saharama 15 nauI sahassa saMtissa 16 / satto ego lakkho upari guNasIya 17 culasI 18 ya // 33 // teyAsI 19 yAvattari 20 sattari 21 iguhasarI 22 ya causaTThI 23 / eguNasaTi sahassA 24 sAvagamANaM jiNavarANaM // 367 // * 'padamassa tinnI' tyAdigAthAcatuSTayam , tatra prathamajinasya zrAvakANAM timro lakSAH paJcasahasrAdhikAH, zrIajitAdijinAnAM yAvat zAntijinastAvallakSadvarya zrAddhAnAm dvilakSopari ca yadadhikaM bhavati tannivedhate, tatra tRtIyagAthAcarti 'sahassati padasya sarvatrAbhisambandhAt aSTanavatiH sahasrA ajitajinasya, lakSa trayastrizatsahasrANi zatAni nava copari / aSTAnavatyupetAni (33918) syuzcaturdazapUrviNaH |lo.pr. / // 24 // 1.paDhame' tyAdimu // (3211041) // Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AmrutannewgRNE 24 dvAre zrAddhamAnaM thaa| | 367 pra.A.92 dvayamaSTanavatisahasrAdhikamityarthaH, trinavatiH zrIsambhavasya, lakSadvayaM vinavatisahasrAdhikamityarthaH, aSTAzItizca pravacana- zrIabhinandanasya, lakSadvayamaSTAzItimahasrAdhikamityarthaH, ekAzItiH zrIsumateH, lakSadvayamekAzItisahasrAdhikasAroddhAre kamityarthaH, SaTsaptatiH zrIpadmaprabhamya, lakSadvayaM SaTsaptatisahasrAdhikamityarthaH, saptapazcAzaca zrIsupArzvasya, lakSasaTIke dvayaM saptapazcAzatsahasrAdhikamityarthaH, tathA 'paJcAzat zrIcandraprabhasya, lakSadvayaM pazcAzatsahasrAdhikamityarthaH, // 24 // ekonatriMzat zrIsuvidheH, lakSadvayamekonatriMzatsahasrAdhikamityarthaH, navAzItiH zrIzItalasya, lakSadvayaM navAzItisahasrAdhikamityarthaH, ekonAzItiH zrIzreyAMsasya, lakSadvayaM ekonAzItisahasrAdhikamityarthaH, paJcadaza zrIvAsupUjyasya, lakSadvayaM paJcadazasahasrAdhikamityarthaH, aSTaiva zrIvimalajinasya, lakSadvayaM aSTasahasrAdhikamityarthaH, SaT sahasrAH zrIanantajinasya, lakSadvayaM SaTsahasrAdhikamityarthaH, catvAraH sahasrAH zrIdharmajinasya, lakSadvayaM caturbhiH sahasraradhikamityarthaH, navatisahasrAH zrIzAntaH, lakSadvayaM navatisahasrAdhikamityarthaH, tataH-zrIzAntinAthAdanantaraM kunthuprabhRtInAM tIrthakRtA mahAvIraparyantAnAmekaM lakSaM zrAddhAnAma lakSopari ca yatsaGkhyAsthAnaM taducyate-yathA ekonAzItiH zrIkunthoH, lakSamekamekonAzItisahasrAdhikamityarthaH, caturazItiH zrIarajinasya, lakSamekaM caturazItisahasrAdhikamityarthaH jyazItiH zrImanle, lakSamekaM dhyazItisahasrAdhikamityarthaH, dvisaptatiH zrImunisuvratasya, lakSamekaM dvisaptatisahasrAdhikamityarthaH, saptatinamaH, lakSamekaM saptatisahasrAdhikamityarthaH, ekonasaptatiH zrInemeH, lakSamekamekonasaptatisahasrAdhikamityarthaH, catuHSaSTiH zrIpArzvasya, lakSamekaM catuHSaSTisahasrAdhikamityarthaH, ekonaSaSTisahasrAH zrIvIrajinasya, lakSameka 1 panAzakacadraprabhasya-mu0 // 2 matAntareNa 240000 iti saptati-zatasthAnaprakaraNAbhiprAyaH (gAthA 241) / / 249 // Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodAra saTIke |25 dvAre zrAddhImAnaM gAthA 368. 372 pra.A.92 // 25 // mekonapaSTisahasrAdhikamityarthaH, iti jinavarendracaturvizateH sambandhinA zrAvakANAM 'mAnaM krameNa jJAtavyam // 364-367 // 24 // idAnIM 'saDDANaM' ti paJcaviMzatitamaM dvAraM nirdidikSurAha paDhamassa paMca lakkhA caupanna sahassa ! tayaNu paNa lakkhA / paNayAlosasahassA 2 chalakkha chattIsa sahasA ya 3 // 33 // sattAvIsasahassAhiyalavA paMca 4 paMca lakkhA ya / solasasahassa ahiyA 5 paNalavA paMca u sahassA 6 / 369 / ucariM cauro lakavA dhammo jA ucari sahasa teNa uI 7 / iganauI 8 igahatari 9 aDavanna 10 'DayAla 11 chattIsA 12 // 370 / / cavIsA 13 ca udasa 14 teraseva 15 tatto tilakava jA vIro / taduvari tinavaha 16 igAsI 17 visattarI 18 sayari 19 pannAlA 20 // 371 // . aDayAlA 21 chattIsA 22 igucatta 23 'hAraseca ya sahassA 24 / saDDINa mANameyaM caughIsAe jiNakarANaM // 372 / / 'paDhamasse'tyAdigAthApaJcakam , tatra prathamasya-Adijinasya zrAvikANAM paJca lakSANi catuSpazcAzatsahasrAdhikAni, tadanu-prathamatIrthakarAnantaramajitasya zrAvikANAM paJca lakSANi, paJcacatvAriMzatsahasrAdhi. 1 'sarveSAM jinAnAM piNTikRtAH zrAvakAH zeyAH 5548000 / iti saptatizata, pra.TIkA pU.5%B | // 25 // Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 251 // " kAni, zrI sambhavasya paT lakSANi patriMzatsahasrAzra, abhinandanasya saptaviMzatisahasrAdhikA lakSAH paJca, sumatijinasya lakSAH paJca SoDazasahasrAdhikAH zrIpadmaprabhasya lakSAH paJca paJcasahasrAdhikAH, ita upari- padmaprabhAdAramya dharmajinaM yAvat zrAvikANAM catasro lakSAH pratyekamupari ca trinavatyAdayaH sahasrAH, ko'rthaH ? - supArzvasya zrAvikArNA lakSacatuSTayaM trinavanisahasrAdhikam, candraprabhasya lakSacatuSTayamekanavatisahasrAdhikam suvidherlakSacatuSTayamekasaptatisahasrAdhikam zItalasya lakSacatuSTayamaSTapaJcAzatsahasrAdhikam zreyAMsasya lakSacatuSTayaM aSTacatvAriMzatsahasrAdhikam, vAsupUjyasya lakSacatuSTayaM patriMzatsahasrAdhikam, vimalasya lakSacatuSTayaM caturviMzatisahasrAdhikam ananvasya lakSacatuSTayaM caturdazasahasrAdhikam, dharmasya lakSacatuSTayaM trayodazasahasrAdhikam tataH - zrI zAntinAthAdArabhya pratyekaM lakSatrayaM zrAvikANAM yAvamahAvIram, tadupari ca - trilajhopari ca trinavatyAdayaH sahasrAH, tatra zrIzAnterlakSatrayaM trinavatisahasrAdhikam, kunthorlakSatrayamekAzItisahasrAdhikam arajinasya lakSatrayaM dvisaptatisahasrAdhikam, mallerlakSatrayaM saptatisahasrAdhikam, munisuvratasya lakSatrayaM paJcAzatsahasrAdhikam zrInamerlakSatrayamaSTacatvAriMzatsahasrAdhikam, zrInemekSatrayaM patriMzatsahasrAdhikam zrIpArzvasya lakSatrayame konacatvAriMzatsahasrAdhikam, vIrajinasya ca lakSatrayamaSTAdazasahasraM radhikam zrAvikArNA mAnametacaturviMzaterjinavarANAmiti // 368-372 / 25 / / 1 9 , , * 10538000 eSA sarvazrAddhInAM saMkhyA jJeyA' iti saptatizata pra, TIkA pR. 58 B ? ? , 25 hAre zrAddhImAna gAthA 368 372 pra. A. 92 // 251 // Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ...guddu maya pravacanasAroddhAre saTIke jinayakSAH / 373. ||252 // pra.pA.93 idAnIM 'jiNajazva' ti paDaviMzatitamadvAraM vivarItumAha'jAvA gomuha ? mahajakrava 2 timuha 3 Isara 4 tuburu 5 kusumo 6 / / mAyaMgo 7 vijayA 8 jiya 9bho 10 maNuo 11 ya surakumarI 12 // 37 // chammuha 13 payAla 14 kinnara 15 garuDo 16 gaMdhava 17 taha ya jakhido 18 / kUyara 19 varuNo 20 bhiuDI 21 gomeho 23 vAmaNa 23 mayaMko 24 // 37 // [tulanA-saMtikA 7.8] * 'jagvA gomuha' ityAdigAthAdvayam , yakSA bhaktidazAstIrthakRtAmime, yathA prathamajinamya gomukho yakSaH suvarNavoM gajavAhanazcaturbhu jo varadA-zanAlikAyuktadakSiNapANidvayo mAtuliGga-pAzakAndhinabAmapANidvayazca 1, ajitanAthasya mahAyajJAbhidho yakSazcaturmukhaH zyAmavarNa: karIndravAhano'STapANirbaradamRdgarA-'kSamUtra pAzakAnvitadakSiNapANi catuSTayo bIjapUrakA-'bhayA-'Gkuza zaktiyuktavAmapANi catuSkazca 2, zrIsambhavajinamya trimukho nAma yakSastrivadanasvinetraH zyAmavaNoM mayUravAhanaH SaDbhujo nakula gadA-'bhayayuktadakSiNakarakamalatrayo mAtuliGga-nAgA-samUtrayuktabAmapANipAtrayazca 3, zrIabhinandanasya Izvaro yakSaH zyAmakAntirgajavAhanazcaturbhujo mAtuliGgA-samUtrayuktadakSiNakarakamaladvayo nakulA-'GkuzAnvitavAmapANidvayazca 4, zrIsumanestumburuyakSaH zvenavaNoM garuDavAhanazcatubhujo varada-zaktiyuktadakSiNapANidvayo gadAnAgapAzayuktavAmapANidvayazca 5, zrIpadmaprabhamya kusumo yakSo nIlavarNaH kuraGgavAhanazcaturbhujaH phalA-'bhaya 1 tulanA-saptatizata. pra.225-6 // jvkho-ityaadi-mu|| Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sprittaliyips"WINN." h o mecasinantritra pravacanasAroddhAre saTIke jinayakSA gAthA 373. 374 pra.A.64 // 25 // yuktadakSiNapANidvayo nakulA-masUtrayuktabAmapANidvayazca 6, zrIsupArzvasya mAtaGgo yakSa nIlavaNoM gajavAhanazcaturbhu jo 'bilva-pAzayuktadakSiNa pANindayo nakulA-'GkuzayuktavAmapANidvayazca 7, zrIcandrapramasya vijayo yo haritavarNakhilocano haMsavAhano dvibhujaH kRtadakSiNahastacakro vAmahastakRtamudrazca 8, zrIsuvidhijinasyAjito yakSaH zvetavarNaH kUrmavAhanazcaturbhujo mAtuliGgA-'kSasUtrayuktadakSiNapANidvayo nakula-kunta-kalitavAmapANidvayazca ha, zrIzItalasya brahmA yakSazcaturmukhakhinetraH sitavarNa: padmAsano'STabhujo mAtuliGga-mudgarapAzakA-'bhayayuktadakSiNapANicatuSTayo nakula-gadA-'GkuzA-'sanatrayuktavAmapANi catuSTayaca 10, zrIzreyAMsasya manujo yakSo matAntareNezvaro dhavalavarNa trinetro pRSabhavAhanazcaturbhujo mAtuliGga-gadAyuktadakSiNapANidvayonakulA'kSasUtrayuktavAmapANidvayazca 11, zrIvAsupUjyasya surakumAro yakSaH zvetavarNo haMsavAhanazcaturbhujo bIjapUrakavANAnvitadakSiNapANidvayo nakula-dhanayuktivAmapANidvayazca12, zrIvimalasya paNmukho yakSA zvetavarNaH zikhivAhano dvAdazabhujaH phala-cakra-yANa-khaDga- pAzakA 'kSamUtrayuktadakSiNapANiSaTko nakula-cakra dhanuH-phalakA'kuzA-'bhayayuktavAmapANiSaTakazca 13, zrIanantasya pAtAlo yakSatrimukho raktavarNo makaravAhano SaDbhujaH pana-khaGga-pAzayuktadakSiNapANitrayo nakula-phalakA-'kSasUtrayuktavAmapANitrayazca 14, zrIdharmasya kinaro yakSa 1 vitta-pAza iti nirmANakalikA (pR. 35 A) / mantrAdhirAjakalpe tu 'brahma-bilva yutakSiNa-pANiyugma:' iti pAThaH (prati0 prabodhaTIkA mA.3, pR.706 / bilvapAza0 lo.pra. (321468) // 2 vINAnvita mu0 / cANAnvita.ni.ka. pR. 35 B, viSamapada-vRttiH, 31 A | bANazAli. lo.pra. 325584) // 253 Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 pravacanasAroddhAre saTIke // 254 // strimukho raktavarNaH kUrmavAhanaH pa jo bIjapUraka-gadA-'bhayayuktadakSiNapANitrayo nakula-pamA 'kSamAlAyuktavAmapANitrayazca 15, zrIzAntinAthasya garuDI yajJo varAhavAhanaH krAMDavadanaH zyAmarucizcaturbhujo bIjapUraka padmAnvitadakSiNakaradvayo nakulA-amUtrayuktavAmapANidvayazca 16, zrIkunthorgandharvayakSaH zyAmavarNoM haMsavAhanacatubhujo varada pAzakAnvitadakSiNapANidvayo mAtuliGgA-'nuzAdhiSThitavAmakaradvayazca 17. zrIarajinasya yakSendro yakSaH paNmukhambinetraH zya mavaNa: 'zakavAhano dvAdazabhujo cIjapUraka-bANa baGgA-mRdgara-pAzakA-'bhayayuknadakSiNA karapaTko nakula- dhanu-carmaphalaka-zUnnA 'GkuzA-'kSasUtrayuktavAmapANiSaTkazca 18, zrImaddhijinamya kavaro yakSazratumukha indrAyudhavoM gajavAhano'bhujo 'varada-parazu-zUnA-'bhayayuktadakSiNa pANicatuSTayo bIjapUraka zakti mudgaga 'samUtrayunayAmapANi catuSTayazva, anye kUvarasthAne kuberamAhuH 19, zrImunisavatasya varuNo yakSazcatama khastrinetraH mitavarNo vRSabhavAhano jaTAmukuTapino'STabhujo bIjapUraka gadA cANa-zaktiyuktadakSiNa karakamala catuSko nakula-padma-dhanuH parazuyutavAmapANicatuSTayazca 20, zrInami . zikhIvAhano-saM.zambaravAha nirvANalikA (pR. 36 B) / zaGkhavA.ni. ka. pAThA. - loka pra. (32/757) || vArUDhI-viSamapada-vRttiH 31 / / 2. dhanuH phala kA iti-muka vissmpd-vRttiH31| tulanA-nirvANakalikA (pU. 36B) ..3 baradAza cApazUlAmapa0 iti nika. (pu.36B|| varaparazu0vi. pa. 31BInirvANaka Ti.pR.36 Bh .4 yakSacaturmukhatrinetro'sitavarNo-mu0 dhavalavarNa-iti-nirvANaka. (pR. 36B) / zvetavarNo jo..pra. (322812) / strinetra sitaM vivapada-vRtti 31 BH . A aning in prison m egsevision Addhimaigesvapedadisaksignsic adsaicated Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke jinasya bhRkuTiyAzcaturmukhambinetraH suvarNavarNo vRSabhavAhano'STabhujo bIjapUraka-zakti-mudgarA-'bhayayuktadakSiNakaracatuSTayo nakula-parazu-banA-'satrayuktavAmakaracatuSTayazca 21. zrInemijinasya gomedho yakSasminaH zyAmakAntiH puruSavAhanaH paDabhajo mAtaliMga-parazu. cakrAnvinadakSiNakaratrayo nakala zala-zaktiH yaktavAmapANitra yazca 22, zrIpAzcajinamya bAmano yakSo matAntareNa pAvanAmA yazo gajamukha uragaphaNamaNDinazigaH zyAmavarNaH kUrmavAhanazcaturbhu jo bIjapUrakoggayuknadakSiNapANidvayo nakula bhujagayuktavAmapANiyugazca 23, zrIvIrajinamya mAtaGgo yakSaH zyAmavarNo gajavAhano dvibhujo nakulayuktadakSiNabhujo vAmakaradhRtadhI jayUrakazceni 24 // 373-374 // 26 // idAnIM 'jiNadevIo ti saptaviMzatitamaM dvAramAha * devoo cakkesarI 1 ajiyA 2 duriyAri 3 kAli 4 mahakAlo 5 / / accuya 6 saMtA 7 jAlA 8 sutArayA 9'soya 10 sirivacchA 11 // 37 // pavara 12 vijayaM 13 kusA 14 paNNattI 15 nivANi 16 accuyA 17 dharaNI 18 / vaharo 19 'mRtta 20 gaMdhAri 21 aMpa 22 paumAvaI 23 siddhA 24 // 37 // [tulanA-saMtikaraM-6-10 ''devo'tyAdi gAthAdvayam , tatrAdyajinasya cakrezvarI devI, matAntareNApraticakrA, suvarNavarNA garuDabAhanA aSTakarA varada-bANa-cakra-pAzayukta dakSiNapANicatuSTayA dhanurvaja cakrA-'kuzayuktavAmapANi * tulanA-saptatizataH pra. 22708 // 1 devoDa cakkesari ityAdi-saM. // | 27 dvAre jinayakSiNyaH gAthA 375376 // pra.A.9 Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke 27 jinayakSira gAthA375. 376 pra.A. ||256 // catuSTayA ceti 1, zrI ajitajinasyAjitA'jitabalA vA devI gauravarNA lohAsanAdhirUDhA caturbhujA varada-pAzakAdhiSThitadakSiNakaradvayA bIjapUrakA-'GkuzAlaGkRtavAmapANidvayA ca 2, zrIsambhavasya duritAridevI gauravarNA meSavAhanA caturbhujA baradA-'kSamatrabhUSitadakSiNabhujadvayA phalA-'bhayAnvitavAmakaradvayA ca 3, zrIabhinandanamya kAlInAmA devI zyAmakAntiH padmAsanA caturbhujA varada-pAzAdhiSThitadakSiNakaradvayA nAgA-'GkuzAlakRtavAmapANi dvayA ca 4, zrIsumatemahAkAlI devI suvarNavarNA panAmamA caturbhujA varada-pAzAdhiSThinadakSiNakara'dvayA mAliGgA-ThakuzarAktanApaNANiTayA neti 5, zrIpadmaprabhasyAcyutA matAntareNa zyAmA devI zyAmavarNA nagvAhanA catubhujA 'varada-bINAnvitadakSiNakaradvayA kAmukA-'bhayayutavAmapANidvayA ca 6, zrIsupArzvasya zAntA devI suvarNavarNA gajavAhanA caturbhujA varadA-'kSasUtrayuktadakSiNakaradvayA zUlA-'bhayayuktavAmahastadvayA ca 7, zrIcandraprabhasya jvAlA matAntareNa bhRkuTidevI pItavarNA "vagalakArakhyajIva vizeSavAhanA caturbhujA khaGga-mudgarabhRSitadakSiNakaradvayA phalaka-parazuyutavAmapANidvayA ca 8, zrIsuvidheH sunArA devI gauravarNA dhRSabhavAhanA caturbhujA varadA-'kSamUtrayuktadakSiNakaradvayA kalazA-'GkuzAzcitakAmapANidvayA ca 9, zrIzItalasya azokA devI nIlavarNA padmAsanA caturbhujA varada-pAzayuktadakSiNapANidvayA 'phalA-kuzayuktavAmapANidvayA ca 10. zrIzreyomasya zrIvatsA devI matAntareNa mAnavI 1-yA ca mAtu-je.saM // 2 varadatrANAnvita mu., ni.ka.pAThA. / varadavINA nirvANaka (pR.35A) yuktaM varadabANAbhyAM lo.pr.632|444) varadapAzAvita dakSiNakaradvayA mAtuliGgAkuzayunatrAmapANidvayAdha iti viSamapada-32-B 3 varAha (bihAla) vAhanAM-nirvANaka. 1pR. 35A) / vizala iti nirmANaka. pAThAntaram (pR-35) | 4 phalakAraku mu., vi. pa. 3:B phalADakuza nirvANaka. (pR. 35B) phalamakuzama-lo.pra. (326542) / / . Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Armaavapredentisepappenemynange198Totammnapovernamamteam pravacanasArodvAre saTIke 27dvA jinayakSiNyaH // 257 gauravarNA siMhavAhanA caturbhujA 'varada-mudgarAnvitadakSiNakaradvayA kalazA-'GkuzayuktavAmakaradvayA ca 11, zrIvAsupUjyasya 'pravarA devI matAntareNa caNDAdevI zyAmavarNA turagavAhanA caturbhujA varada-zaktiyuktadakSiNakarayugA puSpa-gadAyutabAmakaradvayA ca 12, zrIvimalasya vijayA matAntareNa viditA devI haritAlavarNA padmAsanA caturbhujA bANa-prAzayuktadakSiNakaradvayA dhanunAMgayutavAmapANidvayA ca 13, zrIanantajinasya akazA devI gauravarNA padmAsanA catabhujA khaDga-pAzayuktadakSiNapANi 'dvayAphalakA-'GakuzayaktavAmakaradvayA ca 14. zrIdharmasya pannagA devI matAntareNa kandarpA gauravarNA matsyevAhanA caturbhujA utpalA 'Gku'zayukta dakSiNapANidvayA padmA-'bhayayutavAmapANidvayA ca 15, zrIzAntinAthasya nirvANIdevI kanakaruciH padmAsanA caturbhujA pustakotpalayuktadakSiNapANidvayA kamaNDalu-kamalakalitavAmakaradvayA ca 16, zrIkundhoracyutA devI matAntareNa balAbhidhAnA kanakacchavimayUkhAhanA catubhujA bIjapUraka-zUlAnvitadakSiNapANidvayA muSuNDi-pAnvitavAmapANidvayA ca 17, zrIarajinasya dhAraNI devI 'nIlavarNA pAsanA gAthA 375. pra.A.. - - -- NavamininimumnagacacacaksiaNRNIORAIAANTIMAWAmreena SARE 1 varadayAzayukta dakSiNa mu. / varada mudgarAnvita0 nirvANa ka0 (pR. 35 B) viSamapada.32-B | varadaM mudgaralo0 pra0 (32/565) // 2 pracaNDA nirvANakA (pR.35B) 30dayA ca phala. saM. / carmaphalakA nirvANaka0 (36) 4 gauravaNAM'- nirmANaka. (pR.36A) / 'kanakamaviH loka. pra. (32/713) // svarNAmA-viSamapada. 333 5'gauravarNA'-nirvANaka. (pR.36B)| 'svarNadya tiH' lo.pra. (321735), svrnnaabhaa-vi.p.32B|| . 6'kRSNavarNA-'nirvANaka. (36B) / nIlavarNA lo.pra. (32/753), nIlAmA-vi.pa.33BA Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke jinayakSiNyaH gAthA // 25 // 375 376 pra.A.1 caturbhujA mAtuliGgotpalayuktadakSiNapANidvayA 'padmA-'zasUtrAnvitavAmapANidvayA ca 18, zrImallijinasya vairoTyA devI kRSNavarNA padmAsanA caturbhujA varadA-kSasUtrayuktadakSiNapANidvayA vIjapUraka-zaktiyuktavAmapANidvayA ceti 19, zrImunisuvratamya acchutA devI matAntareNa naradattA kanakarucirbhadrAsanArUDhA caturbhujA varadA-'kSasUtra yuktadakSiNa bhujadvayA vIjapUraka-zUlayuktavAmakaradvayA ca 20, zrInamijinasya gAndhArI devI zvetavarNA haMsavAhanA caturbhujA vagda khaDgayuktadakSiNakaradvayA bIjapUraka- kuntakalitavAmakaradvayA ca 21, zrInemijinamya ambA devI kanakakAntikAMcaH siMhavAhanA caturbhujA Abhralumbi-pAzayuktadakSiNakaradvayA "putrA-'GkuzAsaktavAmakaradvayA / 22, zrIpAca jinamya padmAvatI devI kanakavarNA "kukuTasarpavAhanA catubhujA padma-pAzAnvitadakSiNakaradvayA phalA-'nuzAdhiSTitavAmakaradvayA ca 23, zrIvIrajinasya siddhAyikA devI haritavarNA siMhavAhanA catubhujA pustakA-'bhayayuktadakSiNakaradvayA "bIjapUraka-vINAbhirAmavAmakaradvayA 1 pAzAkSa nirvANaka (pR.36B) / padmAkSa0 lo-pra. 13/758), vi.pa.33B || 2 varadattA' nirvANaka. (pR:36B) || naradattA matAnta re iti lo.pra. (32/814) / / 3 vIjapurakakummayuna0 nirvANaka- (pR.36B) 1 bIjapuraM zaktiM lo-pra. (32/813) / mAtuliGgazUra0 bi.pa.33BInirvANaka. Ti. (pR.36B)| 4 kummasuta nirvANaka. pR.37A)1 kuntAbhyAM-lo.pra. (32/836) 11 kuntaanvit-vi.k.33B|| 5 mAtuliGgapAzayuktadakSiNa--nirvANaka. (pR.37A)-AmralumbipAza0-lo.pra. (32/874) vi.p.33|| - 6 pAtrAkuza-lo.pra. (321874) / / 7 kurkuTavAhanAM nirmANaka- (pR.37A) kurkuToraga0 lo.pra. (322914) // 8 mAtuliGgavANAnvita nirvANaka. (pR.37B)| bIjapUrakavINADhaya-Do-pra-(321120) // 258 // 14 a Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 28 dvArejinatanumAna gAthA 377378 pra.A.15 ceti 24 / atra ca sUtrakAreNa yakSANAM devInAM ca kevalAni nAmAnyevAbhihitAni na-varNAdisvarUpaM nirUpitam , asmAbhistu ziSyahitAya nirvANAkalikAdizAstrAnusAreNa kiMcittadIyamukha-varNapraharaNAdimvarUpaM nirUpitamiti // 375-376 / / // 27 // idAnIM 'taNumANa' ti aSTAviMzatitamaM dvAramAha----- paMcadhaNasaya par3hamo kameNa paNNAsahINa jA suvihI 100 / dasahINa jA aNaMto 50 paMcUNA jAva jiNanemI 10 // 377 / / nava hatthapamANo pAsasAmio satta hastha jiNavIro / ussehaaMguleNaM sarIramANaM jiNavarANaM // 37 // paMce' tyAdi, gAthAdvayam , tatra prathamo jinaH-RSabhasvAmI paJcadhanuHzataH-pazca dhanuSA zatAni arthAdehapramANaM yasya sa tathA paJcadhanuH zatapramANazarIra ityarthaH / tato'jitAdayaH 'krameNa' paripATyA pazcAzatA dhanuSA hInA yAvatsuvidhijinaH, ko'rthaH ?-paJcabhyo dhanuHzatebhyaH pazcAzatpazcAzatpAtyante, tato'jitajinasya catvAri dhanuHzatAni pazcAzaddhanuradhikAni dehamAnama, evaM sambhavasvAminazcatvAri dhanu:zatAni, abhinandanasya paJcAzadadhikAni trINi dhanuHzatAni, sumatinAthasya trINi dhanuHzatAni, padmaprabhasya paJcAzadadhike dve dhanuHzate, supArzvasya dve dhanuHzate, candraprabhasya sAdhaM dhanuHzatam , suvidhi 1 tnumaann-muH| 2 paMcaghaNussaya ityAdi-saM0 // 3 zatapramANa ityarthaH-muH / / Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 26 dvAre sAroddhAre saTIke lachinAni gAthA374 // 26 // 38. pra.A.96 svAminaH paripUrNa dhanuH zatam / 'vasahoNa jA aNaMto' ti suvidheranantaraM yAvadanantajinastAvattIrthakRtastanumAnaviSaye krameNa dazabhirdazabhirdhanurmiIMnA vaktavyAH / tato'yamarthaH-suvidhijinatanumAnAddhanu:zatalakSaNAdRzasvapanIteSu zItalamya nabatirdhana pi dehamAnam , evaM zreyAMsasya azItirdhanUSi, vAsupUjyasya saptatiH, vimalasya SaSTiH, anantajinasya paJcAzaddhanU pi / 'paMcUNA jAva jiNanemi' ti anantajinAdanantaraM tIrthakRtaH krameNa paJcabhiH paJcabhinyU nAstAvadvaktavyA yAvannemijinaH / tatazcAyamartha:-anantajinadehamAnAtpazcAzaddhanuHsvarUpAta paJcamUddhRteSu dharmajinasya paJcacatvAriMzaddhanU Si dehamAnam , evaM zAntinAthasya catvAriMzadvanU pi, kunthunAthasya pazcatriMzadanU'pi, arasvAminastriMzat , mallijinasya paJcaviMzatiH, munisuvratasya viMzatiH, naminAthasya paJcadaza, ariSTanemerdaza dhanUSi, navahastagramANaH pArzvasvAmI, saptahastapramANazca vIrajinaH / ityevamutsedhAGgulena--'paramANU raha reNU nasareNU' ityAdikramaniSpannena zarIramAnamidaM jinavarANAM vijeyamiti ||377-378 // 28 // sAmprataM 'laMchaNANi' ti ekonatriMzattamaM dvAramAhaHvasaha ? gaya 2 turaya 3 vAnara 4 'kUco 5 kamalaM ca 6 sathio 7 caMdo 8 / mayara 9 sirivaccha 10 gaMDaya 11 mahisa 12 varAho 13 ya seNo 14 degya // 379 // ' -.-.......... / -- - ----monummin e nior- ms. cimmin .1 kuutuu-mu0|| 2 maMDo masaM. tA. // 3 ya-saM. nAsti / / / .... ! ! PHOTOSH Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke | // 26 // bajja 15 hariNo 16 chagalo 17 naMdAvatto 18 ya kalasa 19 'kummo 20 y| 30 dvAre nIlappala 21 saMkha 22 phaNI 23 sIho 24 ya jiNANa cindhAI // 30 // | varNaH 'vasahe' tyAdi gAthAdvayam , vRSabho gajasturago markaTaH krocaH kamalaM ca svastikazcandro makaraH gAthA zrIvatlo gaNDako mahiSo varAhazca zronaca vajra' hariNazchagalo naMdAvatezva kalazaH kUrmazca nIlotpalaM zaGkaH phaNI siMhava jinAnA-nAbheyAdInAM cihnAni-lAJchanAni krameNa jJAtavyAnIti // 376-380 // 29 // 382 idAnI triMzatamaM 'vannA' iti dvAramAha pra.A.66 paumAbha-vAsupujA rattA sasi-pupphadaMta sasigorA / subvaya nemI kAlA pAso mallo piyaMgAmA // 31 // 'varataviyakaNayagorA solasa tithaMkarA muNayanvA / eso vanavibhAgo cauvIsAe jiNiMdANaM // 382 / / [tu Avazyakaniyukti 376-377] / 'paume' tyAdi gAthAdvayam , padmaprabha-vAsupUjyau japApuSpavadraktau, zazi-puSpadantau-candraprabhasuvidhI zazigaurI-candracArurucI, suvrata-neminau indranIlamaNivatkAlau, pArzva-maddhijinau priyaGgvAbhau, priyaguH-phalinItarustadAbho nIlAvityarthaH / varam-akRtrima tApitaM yatkanakaM tadvadgaurAH zeSAH SoDaza tIrthaGkarA jJAtavyAH, eSa varNavibhAgavaturvizatestIrthakarANAmiti // 381-382 // 30 // 1 kumo nI0 saM // 2 cinhAI-saM. / ciNhAI-tA. // 3 varakaNagatavibhagorA-mAva. ni. (377) // 40zatistI0 saM. // // 26 // Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 262 // idAnIM 'vayaparivAro' ti ekatriMzattamaM dvAramAha - 31 dvAra ego 'bhayavaM vIro pAso mallI 'ya tihi tihi sarahiM / vratabhagavapi vAsupujjo "chahiM purisasaehi' nikkhaMto // 383 // uggANaM bhogANaM rAyapaNANaM ca vattiyANaM ca / parivAra gAthA cauhiM saharasahiM usaho sesA 19 shssprivaaraa||384[aav.niyukti 224-225] 'ego' ityAdi gAthAdvayam , tatra eko bhagavAn vIro-vardhamAnasvAmI pravajitaH, na kenApi saha 383. tena vrataM gRhItamityarthaH / pArzvanAtho bhagavAMzca mallistribhistribhiH zanaiH saha vratamagrahIta , atra ca (384 pra.A.9 mallisvAmI strINAM puruSANAM ca pratyeka vibhistribhiH zataiH saha prabajitaH, tato militAni SaT zatAni / bhavanti / yat sUtre tribhiH zatairityuktaM tatra kevalAH striyaH puruSA yA gRhItAH, dvitIyaH punaH pakSaH sannapi / na vivakSita iti sampradAyaH / sthAnAGgaTIkAyAmapyuktam-"mallijinaH strIzatairapi tribhiH" [pR. 178 B] iti, bhagavAnapi vAsupUjyaH SaDbhiH purupazataiH saha niSkrAnta:-saMsArakAntArAnbhirgataH pravrajita iti yAvat / ugrANAm-ArakSakasthAnIyAnAm , bhogAnA-gurupAyANAm , rAjanyAnA-mitraprAyANAm , kSatriyANAsAmantAdInAma , sarvasaGkhyayA caturbhiH sahasra : saha RSamA-prathamo jino niSkrAnto vrataM jagrAhetyarthaH / zepAstu-dhIra-pArzva-malli-cAsupUjya-nAbheyavyatiriktA jinA ajitAdaya ekonaviMzatiH sahasraparivArA:ekapuruSasahasrasahitAH prAmAjipuriti // 383-38 // 31 // // 262 // 1 bhagava-muH // 2 bha-Ava ni. // 3 bhayavaM ca-Ava. ni. / / 4 chahi-Ava. ni. ||50ehi-aav.ni.|| ANa-Ava, ni.| sahassehusabho-bhAva, ni.|| Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 32 dvA pravacanasAroddhAre saTIke saryAyuH gAthA 385387 pra.A.. // 263 // idAnIM 'savvAuyaM' ti dvAtriMzasamaM dvAramAha - caurAsIi 1 visattari 2 saTThI 3 pannAsa 4 meva lakkhAi / cattA 5 tIsA 6 vIsA 7 dasa 8 do 9egaM 10 ca puccANaM // 385 // 'caurAsI 11 pAvattarI 12 ya saTThI 13 ya hoi vAsANaM / tIsA 14 ya dasa 15 ya ega evamee sayasahassA // 38 // paMcANaui sahassA 17 ciurAsoI 18 ya paMcavannA 16 ya / tIsA 20 ya dasa 21 ya egaM 22 sayaM 23 ca thAvattarI 24 ceva // 387 / [Ava. niyukti 303-305] 'cau' ityAdi gAthAtrayam , tatra prathamajinasya sarvAyuzcaturazItiH pUrvANAM lakSANi, zrIajitasya dvisaptatiH pUrvalakSAH, zrIsambhavasya SaSTiH pUrvalakSAH, zrIabhinandanasya pazcAzatpUrvalakSAH, zrIsumatezcatvArizatpUrvalakSAH, zrIpramaprabhasya triMzatpUrvalakSAH, zrIsupArzvasya viMzatiH pUrvalakSAH, zrIcandraprabhasya daza pUrvalakSAH, zrIsuvidheTTai pUrvalakSe, zrIzItalasya eka pUrvalakSam / tathA zreyAMsasya caturazItivarSANAM zatasahasrANi lakSANItyarthaH, zrIvAsupUjyasya dvisaptativarSalakSAH, zrIvimalasya SaSTivarSalakSAH, zrIanantasya triMzadvarpalakSAH, zrIdharmasya daza varSalakSAH, zrIzAnterekaM varpalakSam / tathA zrIkunyoH paJcanavativarSasahasrAH sarvAyuH, zrIarajinasya caturazItivarSasahasrAH, zrImalleH paJcapazcAzadvarSasahasrAH, zrIsuvratasya triMzadvarSasahasrAH, zrInamerdaza 1 caurAsII-Ava. ni. // 8 evaM ee-mu. // 2 curaasiiy-je.|| mia // 263 Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||264 // varSasahasrANi zrInemerekaM varSasahasram zrIpArzvanAthasya ekaM varSazatam, zrIvIrajinasya ca dvisaptatireva varSANIti // 385-387|32|| idAnIM 'sivagamaNaparivAro' ti trayastriMzatcamaM dvAramAha ego 1 bhagavaM vIro 'tettosAe saha ninduo pAso / chattIsehi paMcahi saehiM nemI u siDio // 388 // paMcahi samaNasaehiM mallo saMtI navasaehiM tu / asae dhammo sarahiM aft vAsupUjvajiNo // 389 // sattasahassAnaMtara jiNassa vimalassa sahassA ' 1 paMca sayAha supAse paumAbhe tiSNi aTThasayA // 390 // [ Ava. ni. 308-310] dasahiM saharasehiM usa ho sesA u sahassaparivuDA siDA / titthayarA u dubAlasa pariniTThiyaadvakammabharA // 361 || 'ego' ityAdi gAthAtrayam, tatra ekaH - ekAkI san bhagavAn zrIvIroM ' 'nirvRto' nirvANaM , trayatrizatA sAdhubhiH saha nirvRtaH pArzvajinaH paTtriMzadadhikaiH pazcabhiH zataiH saha nemijinaH siddhiM gataH / paJcabhiH zramaNazataiH saha mallijinaH, zAntijinastu navabhiH zramaNazataiH samam, aSTottara 1 tettIsAi Aba. ni. // 2 chattIsapamA ni // 3 nebhigabha siddhi-tA. / / 4 nirvRtto- mu. evamagre'pi // 33 dvAre zivagamana parivAraH gAthA 388 361 pra.A. 97 // 264 // Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 26 // 392 zatena saha dharmajinaH, zaraiH ebhiH sA ghAsurAjagajinaH siddhiM gataH, 'tathA'nantajijjinasya nirvANaM |34 dvAre gacchataH sapta sahasrANi parivAraH, vimalanAthasya SaT sahasrANi, paJca zatAni ca 'supAzrve' supArzvasya, nirvANa'padmAbhe padmaprabhasya trINyaSTottarANi zatAni, anye vyuttarANyaSTau zatAnIti vyAkhyAnayanti, Avazyaka gamanaTippanake tu "padmaprabhatIrthaRdvipaye trINyaSTottarazatAni sAdhUnAM nivRtAnItyavagantavyam , triguNamaSTottaraM sthAna zatamityarthaH, trINi zatAni caturvizatyadhikAnItiyAvat" [pR. 19A] iti vyAkhyAtam , tattvaM punaH gAthA kevalino vidanti, // 388-390 // tathA dazabhiH sahasra RSabhaH-prathamo jinaH paramAnandazriyamAzizleSa, zeSAH punarajita-sambhavA pra.A.17 'bhinandana -sumati candraprabha-suvidhi-zItala- zreyAMsa-kundhunAthA-'rajina-munisuvrata-namilakSaNA dvAdaza tIrthakRtaH pratyekamekamahasraparighRtAH pariniSThitASTakarma bharAH santaH siddhA iti // 361 // 33 // idAnIM 'nivyANagamaNaThANaM' ti catustrizattamaM dvAramAha aTThAvayacaMpujjita-pAvA--sammeyaselasiharesu / usama vasupujja nemI vIro sesA ya siddhigayA // 392 / / "a' tyAdi, aSTApade campAyAm ujjayante apApAyAM puri sammetazailazikhare ca yathAsaGkhya na RSabho vAsupUjyo nemijino vIraH zeSajinAzca siddhiM gatAH, aSTApadaparvate zrIRSabhasvAmI siddhimagamat / ROHIBIEOS 1 tathA anaMtajito jinsy-sN.||2 tisntaa-muH|| 3 bhaTThAvae ityaadi-sN.|| onlaimutnuksaand Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTI 356 jinAntarANi gAthA 393 405 pra.A. // 266 // campAyAM nagayA~ vAsupUjyaH, ujjayantagirau neminAthaH, apApAyaryA nagardA zrImahAvIraH, zeSAstu uktavyatiriktA ajitAdayo viMzatistIrthakRtaH sammetazailazikhare iti // 392 // 34 // samprati 'jiNaMtarAI ti paJcatriMzaM dvAramAha-~ 8 itto jiNaMtarAiM vocchaM kila usamasAmiNo ajio / paNNAsakoDilakavehiM sAyarANaM samuppaNNo // 39 // tIsAe saMbhavajiNo dasahi u abhinaMdaNo jigavariMdo / nacahi u sumai jiNiMdo uppaNNo koDilakvehiM // 394 // nAuIha sahassehiM koThINaM voliyANa paumAbho / navahi sahassehiM tao supAsanAmo samuppaNNo // 39 // koDisaehiM navahi u jAo caMdappaho jaNANaMdo / nauIe koDIhiM suvihijiNo desio samae // 396 // sIyalajiNo mahappA tatto koDIhi navahiM nihiho / koDie seyaMso UNAi imeNa kAleNa // 397 // sAgarasaeNa egeNa taha ya chAvadvivarisalakkhehiM / chuccIsAi sahassehiM tao puro aMtaresutti // 398 // * etto-mu.|| // 266 .. . . .. . . Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 135 dvAre jinA sAroddhAre saTIke ntarANi gAthA // 367|| 393. . ghaupaNNA ayarehiM vasupujjajiNo jaguttamo jAo / vimalo vimalaguNoho tIsahi ayarehi rayarahio // 399 // navahiM ayarehi 'aNaMto cauhi u dhammo u dhmmdhurdhvlo| tihi UNehi saMtI tihi caubhAgehiM paliyassa // 40 // bhAgehi dohiM kuthU paliyassa arI u egabhAgeNaM / koDisahassoNeNaM yAsANa jiNesaro bhaNio // 401 // mallI tisallarahio jAo vAsANa koDisahaseNa / / caupaNNavAsalakvehiM suvvao sucao sikho // 40 // jAo chahi naminAho paMcahi lakvehiM jiNavaro nemii| pAso ahahamasaya samahiyatesIisahasehiM // 40 // aDDAhajjasaehiM gaehiM vIro jiNesaro jAo / / dUsamaaidUsamArNa doNhapi ducattasahasehiM // 40 // pujjaha koDAkoDI usahajiNAo imeNa kAleNa / bhaNiyaM aMtaradAraM evaM samayANusAreNaM // 405 // pra.A.15 1 'nnto-mu.|| 2 koDisahassUNeNaM-tA. .. ... ................. .. 267 Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'ittojiNaMtarAIityAdi gAthAtrayodazakam , 'ito' jinanirvANasthAnAnantaraM jinAntarANipravacana |35 dvAre | jinAnAmantarAlAnyahaM vakSye-kathayiSyAmi / kiletyAptopadeze, atra ca 'lakkhehi' ityAdipadeSu saptamyarthe sAroddhAre jinAmaTIke tRtIyA, sarada RSabhazAminaH mAjhAzadajino dinaH pazcAzatkoTilakSeSu sAgaropamANa gateSu samutpanna: |ntarANi siddhanveneti zeSaH / yadvA'nekArthatvAdrAtUnAM samutpannaH siddha ityarthaH / na tu samutpanno jAta iti / iha hi gAthA // 26 // "usahasAmiNo' ityAdipadeSu avadhau paJcamI, avadhizca dvidhA-abhividhirmayAMdA ca, tatra yadyabhividhauM paJca 363. mItikanvA samutpanno-jAta ini vyAkhyAyena tadA RSabhasvAmyAdijanmakAlAdyathoktamajitAdijanmakAlamAnaM syAt / tatazca RSabhasvAminaH sarvAyuH kAlamAnenAdhikeSu duppamasuSamArakamya ekonanavatipakSeSu avaziSya pra.A.98 mANeSu zrImahAvIrasvAminaH siddhiH pramajyeta / Agame tu anyUnAdhikeSu ekonanavatipakSeSvarazepeSu zrImahAvIrasiddhiruknetyAgamavirodhapramaGgena nAtrAbhividhau pazcamI, kintu maryAdAyAmeva / tatrApi yadi samutpannojAta iti vyAkhyAyeta nadA RSabhambAmyAdinirvANakAlAyathoktamajitAdijanmakAlamAnaM syAt / tatazca yathoktajinAnnarANAM kAlamAnai reva caturthArakaH paripUrNaH, zrImadajitAdijinatrayoviMzateH sarvAyuHkAlamAna tu jinAntarakAlAsagRhItatyAnadadhikamApadyata, ityato'gresanotsarpiNyA zrImanmahAvIrasiddhiH prasajyeta, na caitadiSTam , tammAyabhavAmyAdinirvANAdyathoktakAle.na ajitAdayaH samutpannAH-siddhA ityevaM vyAkhyAtavyam , nAnyatheti // 393 // J // 26 // 1 'etto' ityaadi-mu.|| itto jitarAI ityaadi-gaathaatryodsh-sN0||.. SIMIRPPy '..: ..: ebar Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre maTIke // 269 // 363. tathA 'tIsAe saMbhava jiNo' ti zrI ajitajinanirvANAta triMzansAgaropamakoTilakSeSu gateSu zrIsambhavajinaH samutpannaH siddha ityarthaH / sambhavAnantaraM ca dazasu mAgaropamakoTilakSeSu gateSu abhinandanajinaH samu- |35 dvAre tpanno nirvRta ityrthH| tadanantaraM nabasu mAgarakoTilakSeSu gateSu sumatijinendraH samutpanno-mukto jaatH||394|| jinAtadanantaraM nAnigarale emAgomahoDIdAM vyAgane padmaprabhaH samutpannaH zivazriyamavApadityarthaH / tada- ntarANi nantaraM navasu sAgarakoTInAM sahasra ghu gateSu zrIsupArzvanAmA jinaH samutpanno nirvANamagacchadityarthaH // 395 // gAthA supArthAnantaraM ca sAgaropamakoTizateSu navasu gateSu jAtaH siddhatvena candraprabho 'janAnando' janAnanTakArI. tadanantaraM navato sAgaropamakoTISu gatAsu suvidhijano 'dezitaH, kathitaH siddhatvena 'samaye siddhAnte // 396 // suvidheranantaraM ca zItalajino mahAtmA sAgaropamakoTiSu navasu gatAsu 'nirdiSTaH kathito muktakheneti, tadanantaramanena kAlena sAgaropamaikazanaSaTSaSTivarSalakSaSaDviMzativarSasahasrarUpeNa UnAyAM sAgaropamakoTyA gatAyAM zreyAMsaH siddhatvena jAtaH / "tao puro aMtaresu" ti tataH-tasmAt zrIzreyAMsajinAt pura:-agrato'nantaramityarthaH / 'iti' vakSyamANa prakAreNa bhaNithyamANeSu antareSu vyatikrAnteSu vakSyamANA vAsupUjyAdayo jinAH siddhA iti // 397-398 // etadevAha-'cauppannA ayarehiM' ityAdi, zreyAMsAdanantaraM catuSpazcAzatsu 'atareSu-sAgaropameSu 1 atareSu gte-mu.|| // 26 // . . R estak: Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ |35dvAre pravacanasAroddhAre saTIke jinA ntarANi gAthA 393. // 27 // pra.A.19 gateSu vAsupUjyo jino jagaduttamo jAtaH siddhatveneti, tadanantaraM vimalajino vimalaguNaughastriMzatyatareSu gateSu rajorahitaH-karmanimukto jAtaH siddha ityarthaH // 36 // __ sanantaraM navasvatareSu gateSu ananto jino jAto-nivRta iti, tadanantaraM catudhyatareSu gateSu dharmastudharmanAmA jino dharmadhurAdhavalo mokSaM jagAmeti, tadanantaraM triSyatareSu caturbhAgIkRtasya 'palyasya' palyopamasya tribhirbhAgenyU neSu gateSu zrIzAntinAthaH zivazriyamazizriyat / tadanantaraM caturbhAgIkRtasya panyopamasya ye pUrva prayo bhAgA uddharitAstanmadhyAdbhAgadvitaye gate kunthujino nibhRtaH, tadanantaraM ekasmin palyopamacaturbhAge varSakoTimahamranyUne gate zrIaro jinezvaro bhaNitaH siddhatveneti // 400-4011 / / tadanantaraM mallijinastrizalyarahito-mAyA-nidAna-mithyAdarzanalakSaNazalyatrayarahito varSANAM koTisahasra gate jAtaH siddhatveneti, tadanantaraM catuSpaJcAzadvarSalakSeSu gateSu sutrataH-zobhanavrataH suvrato jinaH siddhaH, tadanantaraM paTnu vargalakSeSu gateSu naminAthaH siddhaH, tadanantaraM paJcasu varSalakSeSu gateSu jinavaro nemiH siddhaH, tadanantaraM pArvajino'rdhASTamazanaiH-sArdhasaptazataiH samadhikeSu vyazItivarSasahasraSu gateSu siddhipadaM prpede||402-3|| ___ tadanantaraM sArdhavarSazatadvaye gate sati vIro jinezvaro jAtaH siddhatveneti / / atra ca ekonanavatipakSara paripUrNe tRtIyArake zrIAdinAtha siddhaH, zrImahAvIrazca ekonanavatipakSaraparipUrNe caturthArake siddhaH, evaM ca caturthArakakAlamAnaH sarvajinAntarakAlaH saMvRttaH, caturthArakazca dvicatvAriM 10paripUrNacaturthArake zrI bhAdinAthaH shriim0-muH| evaM kRtvA mokSamArga bahamAnaM sa siddhthti| ekona navatipakSAvazeSe're tRtIya ke / 'lo. pra0 (211134) / / 270 Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke // 27 // zavasahasranyunamAgaropamakoTAkoTipramANaH, tato dvicatvAriMzadvarSasahasrasahitena jinAntarakAlamAnena sAgaropamakoTA 'koTipramANaH paripUraNAyAha-'dasametyAdi, duSSamA-'tiduSpamayoH-paJcama-SaSThArakayoIyorapi 'mumbandhibhi icatvAriMzadvarSasahasra sahitena zrIvRSabhajinAdinirvANAdanena-pUrvabhaNitena jinAnta 'rakAla- |jinAmAnena pUryate-sampUrNA bhavati koTAkoTirekA sAgaropamANAmiti 'bhaNitamiti bhaNitamantaradvArametat ntarANi smyaanusaarenn-siddhaantaanusaarenn| gAthA eSA ca sAgaropamakoTAkoTirevaM pUryate-yathA pazcAzatsAgaropamakoTilakSAstAvadAdyajinA-'jitA- | ajatA 393. ntareNa, triMzatkoTilakSAH sambhavasya, daza sAgaropamakoTilakSAH abhinandanasya, nava sAgaropamakoTilakSAH sumatijinamya, evaM paJcAzat , triMzat , daza, nava, ca mIlitA navanavatikoTilakSAH pra.A.ha. saJjAtAH, tataH mAgarophamakoTInA navatiH sahasrAH padmaprabhasya, nava koTisahasrAH supArzvasya, evaM / navanavatikoTimahasrAH jAtAH, ekakoTIsahasro'vaziSyate, tanmadhyAnava koTizatAni candraprabhasya, tataH zeSekakoTizatamadhyAnnavatiH sAgaropama koTyaH suvidhijinasya; tadanu 'navakoTyaH zItalasya, ekA koTiH zreyAMsasyeti militaM koTizatam , tacca candraprabhasambandhiSu navasu koTizateSu mIlyate, tato jAtaM koTisahasram , etacca pUrvadarzitanavanavatisAgaropamakoTisahastreSu prakSipyate, jAtamekaM sAgaropamakoTilakSama, tadapi navanavatisAgaropamakoTilakSeSu prakSipyate, tato jAtA sAgaropamakoTAkoTireketi / yA ca zreyAMsasya 10koTe pari-saM. // 2 sambandhinirrica0 sN.|| 3 kAlena puuryte-sN.| 4 bNAmiti mnnitmntr-mu0|| 5 0kottyH-sN|| 6 kotty-sN.||7.0smbndheyu navoTisa // 27 // Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke / / 272 / / sAgaropamakoTirekA abhidadhe sA na paripUrNA grAhyA, kintu sAgaropama 'zatenaikona paTpaSTivarSalakSaiH SaDviMzativarSasahasre va nyUnA grAhyA / eSA caikrasAgaropamazatAdikakAla ekakoTerutsArita evaM pUryate, yathA catuSpaJcAnmAropapANi tAvadvAsupUjyasya, triMzat vimalasya, natra anantasya catvAri dharmasya, evaM saptanavatisAgaropamANi jAtAni tadanu zAntinAthasya trINi sAgaropamANi, paraM na tAni sampUrNAni, kintu caturbhAgIkRtasya payopamasya sambandhibhistribhirbhAgainyU nAni, tadanu dvau bhAgau caturbhAgIkRtasya palyopamasya sambandhi kunthunAthasya, eko bhAgaH patyasambandhI zrIarajinastha, so'pi caiko bhAgo na paripUrNaH, kintu varSANAM koTisahasra Naikena nyUnaH sa ca koTisahasro mallijinasya evaM ca zreyasya sAgaropama koTeryadapakRSTaM sAgaropamazanamAsIttadidaM paripUrNamabhUt / idAnIM paTpaSTirva lakSAH SaDviMzatirvarSasahasrAzra pratipAdyante tatra catuSpaJcAzallakSAH suvratasya paT lakSA namijinasya pazca lakSA nemijinasya militAH paJcapaSTivarpakSAH, aSTamazatasamadhikayazItisahasrAH pArzvajinasya, sAdheM dve zate zrIvIrajinasya, evaM zrIpArzva-vIrayorantaramAnamIlanena caturazItisahasrA jAtAH zeSAca ekaviMzativarSasahasrapramitA duSpamAsambandhina ekaviMzativarSasahasrapramatA atiduSpamAsambandhino dvicatvAriMzatsahasrAstebhyaH SoDaza sahasrAH pazcAdbhaNitacaturazItisahasrapu kSipyate, tataH samajani lakSam, tacca pUrvaktipaJcaSaSTivarSalakSeSu kSiptamiti jAtAH SaTSaSTilakSAH pavizatiH sahasrAzra, tataH zreyAMsajinakoTau nyUnAyAM sAgarazataM SaTSaSTirlakSAH SarvizvatirvarSasahaare kSipta iti paripUrNA koTiH evaM ca jAtA ekA sAgaropamakoTAkoTiriti / / 404-405 // 10zate nekonapaTU. su. // / 2 evaM zreyAsajinasAga0- saM. // 35. dvAre jinA ntarANi gAthA 393 405. pra. A. 100 // 272 // Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triSaSTizalAkA gAthA samprati prakArAntareNa sarvatIrthakucakravarti-vAsudevAnAmantarANi yasya tIrthakRtaH kAle acAntare pravacana-1 yazcakravartI vAsudevo vA babhUvetyevaMrUpANi vapApramANaM parvAyuzca gneiyavyutpatyarthamAhasAroddhAre battIsaM gharayAI kArDa tiriyAayAhi rehAhi / saTIke 'ur3AyayAhiM kArDa paMca gharAI tao paDhame // 406 // pannarasa jiNa niraMtara sunnadurga tijiNa sunnatiyagaM ca / // 273 / / do jiNa sunna jiNido sunna jiNo sunna donni jiNA // 407 // biIyapaMtiThavaNA- do cakki sunna terasa paNa cakkI supaNa cakki do suNNA / cakkI sunna ducakkI 'suNNaM cakkI dusupaNaM ca // 4.8 // taIyapaMtiThavaNA- dasa supaNa paMca kesava paNamupaNaM kesi suNNa kesI ya / __do muNNa kesavo'vi ya suNNadurga kesava timuNNaM // 409 // cautthapaMtiThavaNA-usaha-bharahANa doNha vi uccattaM paMcadhaNasae duti / ajiya-sagarANa dopahavi uccattaM cAri addhaM ca // 410 // pannAsa pannAsaM dhaNuparihANI jiNANa / teNa paraM / . tA jAva pupphadaMto ghaNusayamegaM bhave ucco " // 411 // 1 uDDAmayAhi-mu. // 2 cakkI sunnnnN-vaa.|| 1 // 273 RONSTAINMoolpatayaposaas P Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||274 || nau ghaNU sIyalassa dhamma- purisasIho sejjasa-tividdumAiNaM purao / uccattaM tesimaM hoi // 412 // jA ee 1 kamaso asIi sattari saTThI paNNAsa taha ya paNayAlA | havaMti ghaNayA ghAyAlaDa ca maghavassa // 413 // igayAlaM dhaNu saDa va saNakumArassa cakkavahissa saMtissa ya casAlA kuthujiniMdassa paNatIsA // 414 // tIsa praNaNi arassa u igutI purisapuMDarIyassa vIsa aTThAvIsa subhUme parNANi dattassa mallisa ya paNavIsA vIsaM ca gharNANi subbae parame nArAyaNate sosa panarasa 'naminAha - hariseNe mI - kaNhANa dasaghaNuccattaM nava rayaNIo ya sattaghaNu baMbhadatto vIrassa satta rayaNI uccataM bhaNiyamAaM ahuNA paMcamagharanivi kameNa savvesi vocchAmi yArasa jayanAmassa ya pAsassa 1 yatA // 2 samvesiM-tA // I // 415 // / // 416 // I // 417 // 1 // 418 // 35 dvAre triSaSTizalAkA ntarAdi gAthA 406 426 pra.A. 100 // 274 // Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 35 dvA tripaSTizalAkA ntarAdigAthA ||275 // usaha-bharahANa doNhavi culasII putvasayasahassAI / 'ajiya-sagarANa doNhavi bAvattari sayasahassAI // 419 // parao jahakameNaM saTThI papaNAsa catta tIsA ya / lIlA daza do patra ra lakkhego ceva punyANaM // 420 // 'sijjaMsa-tiviTThaNaM cUlasoI vAsasayasahassAI / purao jiNa-kesINaM dhammo tA jAva tulamiNaM // 12 // kamaso bAvattari sahi tIsa dasa ceva sayasahassAI / maghavassa cakkiNo puNa paMceca ya vAsalakkhAI // 422 // tini ya saNaMkumAre saMtissaya vAsalakkhamegaM tu / paMcANauha sahassA 'kuthussa ya AuyaM bhaNiyaM // 423 // culasIi sahassAI tu AuyaM hoi arajiNidassa / "AU siripuDarIyassa // 424 // savisahassa subhUme chappanna sahassa huti dattassa / paNapaNNasahassAI mallissavi AuyaM bhaNiya // 425 // . 426 ARTISM // 275 1 ajiyasAgarANa-mu0 // 2 sezaMsa0-mu0 // 3 thussavi-mu0 // 4 mAzya-tA. // Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke RINTRajisastepontvulationwjNUMNaNawisheMIRPESHA 35dvAre triSaSTizalAkAntarAdi gAthA 'sudhvaya-mahapaumANaM tIsa sahassAI AuyaM bhaNiyaM / bArasa bAsasahassA 'AU nArAyaNassa bhave // 426 // dasa vAsasahassAI nami-hariseNANa huti dRNhapi / tipaNeva sahassAI AU jayanAmacadhissa // 427 // vAsasahassA AU "nemI-kaNhANa hoI doNhapi / satta ya vAsasayAI 'cakkIsaravaMbhadattassa // 428 // cAsasayaM pAsassa ya vAsA bAvattaraM ca vIrassa / iya battIsa gharAI samayavihANeNa bhaNiyAi // 429 // 'battIsa'mityAdi gAthAzcaturvizatiH, iha prajJApakenAlekhopadarzanArtha paTTikA sammukhamAyatA sthApyate, na niryak, tatra tiryagAyanAbhitrayastriMzatA rekhAbhitriMzataM gRhakANi kRtvA Udhya tAbhiH SaDbhiH rekhAbhiH paJca gRhakANi kriyante / kRtvA ca tatastatra pazcagRhakamadhye prathame gRhake tiryagapekSayA dvaatriNshd| gRhakAtmake pazcadazambavAntara gRhakeSu krameNa paJcadaza jinA-RSabhAdyA dharmanAthaparyantA nirantarAH sthApyante, tato gRhakadvaye zUnyadvikam , nano gRhakAye zAnti-kundhu-arajinAH krameNa sthApyante / tato gRhakAye zUnyatrikam, tato gRhakadvaye krameNa malli-munisuvratau sthApyete, tata ekasmin gRhake zUnyam, tata ekasmin pra.A. // 276 1 subvAima je||2 AuM-je. / / 3 nemikatA. // 4 cakkIsiritA. / / Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saToke 35 dvAre triSaSTizalAkAntarAdi gAthA // 277 // gRhake namijinaH sthApyaH, tataH parasmin gRhake zUnyam , tataH parasmin gRhake nemijinaH, tataH parasmin zUnyam , tataH parsammana gRhakaddhaye krameNa pArzvajino vIrajinazceti prathamapaGktisthApanA // 406-407 // atha dvitIyapaGktisthApanA dayate-tatra ca prathamagRhakadvaye krameNa bharataH sagarazcakravartI sthApyete, tatastrayodazagRha keSu krameNa zUnyAni trayodaza, tataH krameNa paJcasu gRhakeSu paJca cakravartino maghavatsanatkumAra-zAnti kunthu aranAmAnaH sthApyAH, tataH zUnyam, tadanetanagRhe subhUmazcakravartI, tato gRhakadvaye krameNa dve zanye, tadagretanagRhe mahApadmazcakravartI, tadadhetanagRhe zUnyam , tadagretanagRhakadraye krameNa hariSeNa-'jayanAmAnI cakravartinI, tataH parasmin gRhe zUnyam , tataH parasmin gRhake cakrI brahmadattaH, tataH parayogRhakayoH krameNa dve zUnye, iti dvitIyapaktisthApanA // 408 // idAnI tRtIyapaGktisthApanA-dazasu gRhakeSu krameNa daza zUnyAni, tataH paJcasu gRhakeSu krameNa paJca kezavA-vAsudevAH tripRSTha-dvipRSTha-svayambhU-puruSottama-puruSasiMhAbhidhAnAH, tato gahakeSu paJcasu krameNa paJca zUnyAni, sUtre tu 'paNasunna'miti paJcAnAM zUnyAnAM samAhAraH paJcazUnyamiti samAhAravivakSayA ekavacanam, tataH parasmin gahe kezavo-vAsudevaH puruSapuNDarIkAbhidhAnaH, tataH parasmin gRhe zUnyam , tataH parasmin gRhe kezI-dattAbhidhAnA, nataH parasmin gRhakadvaye krameNa zUnyadvayam, tataH parasmin gRhe kezavo nArAyaNanAmA, tataH parasmin gRhakaddhaye krameNa zUnyadvayam , tataH parasmin gRhe kezavaH-kRSNAbhidhAnaH, tataH parasmin gRhakAye krameNa zUnyatrayamiti tRtIyapaGktisthApanA / / 409 // 1 'jayadatta' iti viSamapaTTIkAyAm (pR. 37 A) || 429 pra.A. 101 277 // Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodAre saTIke // 278 // idAnIM caturtha paGktisthApanA - tatra prathamagRha ke grupabhajina- bharata cakriNordvayorapyuccatvaM kAyasya pa dhanuHzatAni dvitIyagRhake ajitajina sagaracakriNordvayorapyuccatvaM catvAri dhanuH zatAni sArdhAni, tataH paraM 'sambhavAdInAM jinAnAM paJcAzatpaJcAzadvanuH parihANistAvadyAvatpuSpadantaH - suvidhijino dhanuHzatamekaM bhaveduccaH, ayamartha:- tRtIyagRhakai sambhavajinasya catvAri dhanuHzatAni dehamAnam, caturthagRha abhinandanasya trINi dhanuH zatAni sArdhAni paJcamagRha ke sumatijinamya trINi dhanuH zatAni SaSThagRhe padmaprabhasya dve dhanuHzate sArdhaM, saptamagRhe supArzvasya dve dhanuH zate, aSTamagRhe candraprabhasya dhanuHzataM sArdham, navamagRha dhanuHzatamekaM suvidheriti, tato dazamagRhake zItalasya navatirdhanUMSi, purataH - anantaraM zreyasa - tripRSThAdInAM yAvaddharmajina puruSasiMhau tAvatteSAmuccatvamidaM dhanurazItyAdikaM kramazo bhavati, ayamartha:ekAdaze gRhake zreyAMsajina tripRSTavAsudevayorazItirdhan pi, tato dvAdazake gRhake vAsupUjyajina-dvipRSThavAsudevayoH saptatirdhanU MSi, tatastrayodazagRhe vimalajina - svayambhUvAsudevayoH SaSTirdhanUMSi tatazcaturdazagRhake anantajina puruSotamavAsudevayoH paJcAzadvanUMSi tataH paJcadazagRhake dharmajina- puruSasiMha vAsudevayoH paJcacatvAriMzaddhana pIti, tathA poDazakagRhe maghavatazcakravartino dvicatvAriMzaddhanUMSi tadargha ca hastadvayamityarthaH, saptadazagRhake ekacatvAriMzadan pi tadarthaM ca sanatkumAracakravartinaH, aSTAdaze gRhe zAntijinasya paripUrNAni catvArizaddhan Si, ekonaviMze gRha ke kunthujinendrasya paJcatriMzaddhanUMSi, viMzatitame gRhake triMzadvan Si arajinasya tata ekaviMzatitame gRhake puruSapuNDarIkasya vAsudevasya ekonatriMzaddhanUMSi, dvAviMzati1 zaMbhavAdInAM saM. // 35 dvAre triSaSTi zalAkA ntarAdi gAthA 406 426 pra.A. 102 // 278 // Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArobAre saTIke // 279 // tamagahe subhamacakravartino'STAviMzatirdhana Si, trayoviMzatitamagRhake dattasya vAsudevasya pavizatirdhana pi. caturvize gahe mallijinasya paJcaviMzatirdhanU Si, paJcaviMzatitame gRhake suvratajina-mahApadmacakravartinovi. zatirdhana Si, paDviMzatitame gRhake nArAyaNavAsudevasya poDaza dhanUSi, saptaviMzatitame gRhe naminAtha-hariSeNacakriNoH paJcadaza dhanUSi, aSTAviMzatitame gRhe jayacakravartino dvAdaza dhanUSi, ekonatriMzattame gRhe nemijina-kRSNAbhidhAnavAsudevayordaza dhanU pi uccatvam ; triMzattame gRhe brahmadattacakriNaH sapta dhana pi, ekatriMze gRhake pArzvajinasya nava ratnayA-hastAH, dvAtriMzattamagRhake zrIvIrajinasya sapta hastAstanumAnam / / evamurucatvaM caturthapaGktau sarveSAM prathamajinAdInAM bhaNitam , idAnIM paJcamapaktigahakaniviSTaM sarveSAM jinAdInAM krameNAyuSkaM vakSyAmi, tadevAha-'usaha-bharahANaM' ityAdi, vRSabhajinabharatacakriNoddhayorapi prathamagRhake caturazItiH pUrvANA zatasahasrANi-lakSANi AyuH, dvitIyagahake ajitajina--sagaracakriNoyorapi dvisaptatiH pUrvalajhANi, itaH purato yathAkramaM sambhavAdijinAnA paripATathA SaSTiH, paJcAzaccatvAriMzat , triMzat , viMzatirdaza, dve, ekaM lakSaM pUrvANAmiti, ayamarthaHtRtIye gRhake sambhavasya SaSTiH pUrvalakSAH sarvAyuH, caturthagRhake abhinandanasya pazcAzatpUrvalakSAH, paJcamagahe sumatijinasya catvAriMzatpUrvalakSAH, paSThagRhe padmaprabhasya triMzatpUrvalakSAH, saptamagRhe supArzvasya viMzatiH pUrvalakSAH, aSTamagRhe candraprabhasya daza pUrvalakSAH, navamagRhe suvidhe. pUrvalakSe, dazamagRhe zItalasya eka lajhamiti, tathA ekAdaze gRhe zreyAMsajina-tripRSThadhAsudevayozcaturazItivarSalakSAH, purataH-anantaraM jina-phezInA-tIrthakadvAsudevAnAM yAvaddharma-puruSasiMhau tAvatparasparaM tulyamidamAyuH, tadeva darzayati-'kamaso' |35 dvAre triSaSTi zalAkAntarAdi gAthA 406. 426 pra.A. // 27 // Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 280 // ityAdi kramazaH paripATayAM dvisaptatiH, SaSTistrizat, dazaiva zatasahasrANi varSalakSANi, ayamartha:- dvAdaze gRhe vAsupUjya-dvipRSThavAsudevayordvisaptatirvazaH, trayodaze gRhe vAsudevayoH SaSTivarSalakSAH, caturdaze gRhe anantajina puruSottamavAsudevayostriMzadvarSa lakSAH, paJcadaze gRhe dharmajina- puruSasiMhavAsu devayordaza varSalakSA iti, tathA poDaze gRhake maghavatazcakriNaH paJca varSalakSAH saptadaze gRhake sanatkumAracakravartinastrINi varNalakSANi, aSTAdaze gahe zAntijinacakravartino varSalakSamekam ekonaviMzatitamagRhe kunthorjinacakriNaH paJcanavatirvarSasahasrAH sarvAyurbhaNitam, viMzatitamagRhe arajinasya cakriNacaturazItivarSasahasrANyAyurbhavati, ekaviMzatitame gRhe paJcaSaSTivarSasahasrANyAyuH puruSapuNDarIkavAsudevasya dvAtriMzatitamagRhe paSTirvarSasahasrAH, subhUmacakriNaH, trayoviMze gRhe SaTpaJcAzadvarSasahasrA bhavanti dattasya vAsudevasya caturviMzatitame gRhe paJcapaJcAzadvarSasahasrANi mallijinasyApyAyurbhaNitam, paJcaviMzatitamagRhe munisuvratajina-mahApadmacakriNAM trizadvarSasahasrANyAyurbhaNitam, SaDviMzatitamagRhe dvAdaza varSasahasrANyAyurnArAyaNa vAsudevasya bhavet, saptaviMzatitamagRhe daza varSasahasrANi namijina hariSeNa cakriNordvayorapi bhavantIti, aSTAviMzatitamagRhe zrINi varSasahasrANyArjanAmnazrakriNaH, ekonatriMzattamagRhe ekaM varSasahasramAyurne mijina-kRSNavAsudevayodvayorapi bhavati, triMzacamagRhe sapta varSazatAni cakrezvarahmadattasya ekatriMzattamagRhe varSazataM pArzvajinasya dvAtriMzattamagRhe ca varSANi dvisaptativIrajinasya sarvAdhuriti dvAtriMzad gRhakANi samayavidhAnena bhaNitAni / // 410-426 // 35 // 1 varSalakSANAmekaM saM. // , 35 dvAre triSaSTi zalAkA ntarAdi gAthA 406 426 pra. A. 102 [ // 280 // Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabacana sArodvAre saTIke // 281 // sthApanA ceyam jinA: cakriNaH vAsudevAH tanumAnaM Ayu 84 1 2 3 4 5 1 2 0 0 - OM G 0 8 10 11 0 0 0 0 0 0 0 C 0 0 500. lakSapU rSANi 0 450 5. 400 pra. 350 gha. 300 dha. 650 cha. 200 dha. 150" " d' sw' 72 60 " 50 1 40 " 3 P ji0 ca0 vA0 tanu0 1 bole- mu. // 2 itiyantA // 12 13 14 15 0 Q 16 18 0 c 0 0 6 3 4 5 6 ng 2 20 1 10 " " 2 C 301 1 " 1 80 varSala idAnIM 'tiratha' vucchreo' tti paTtriMzana dvAramAha 0 3 60 50 11 45 11 04231 41 // " 40 " 35 4 5 0 0 0 Ayu 70 6. 72 varSatta0 " 60. 0 31 30 10" 5 3 1 77 65000 varSAriya 30 184000 25 1 39 35 91 6 65000 C o 28 68000 " ji00 vA0 tanu na 26 dha. 0 13 206 Q 0 0 21 10 22 Q 0 11 0 purimaMtima ataresu titthassa nasthi coccheo malliesu sattasu ettiyakAlaM tu vukaleo 0 12 23 0 24 7 0 0 8 O 0 0 0 25 1 32 20 16 " 15" " 1 // 430 // Ayu0 56000 varSANi 55000 30000 " 12000 " 10000 " 3000 " 33 12 10 " 7 " 9 istAH 100 7 33 72 1000 700 " 33 " 35 dvAre triSaSTi zalAkA ntarAdi gAthA 406 429 pra.A. 103 // 281 // Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 282 // 'cabhAgaM ca bhAgo tinniya caDabhAga paliyacaubhAgo / tiNNeva ya caubhAgA paDatya bhAgo ya ca bhAgo // 431 // 'purI' tyAdi gAthAdvayam iha hi caturviMzatistIrthakRtAM trayoviMzatirevAntarANi bhavanti, yathA catasRNAmaGgulInAM trINyevAntarANi tatra pUrveSu zrI RSabhAdInAM suvidhiparyantAnAM navAnAM tIrthakRtAM samvandhiSu aSTasu antimeSu ca zAntinAthAdInAM mahAvIrAntAnAM navAnAM jinAnAM sambandhiSu aSTasvantareSu 'tIrthasya' caturvarNasya zramaNasaGghasya nAsti vyavacchedaH, 'malliesu' ti madhyavartiSu punaH suvidhiprabhRtInAM zAntinAthaparyantAnAM tIrthakRtAmantareSu saptasu etAvanmAtraM vakSyamANaM kAlaM yAvatIrthasya arode: / tadevAha - 'caubhArga' ityAdi, suvidhi - zItalayorantare palyopamasya caturbhAgIkRtasya eka turbhAsvatkAlaM tIrthavyavacchedaH, arhaddharmavArtAspi tatra naSTetyarthaH tathA zItala- zreyAMsayorantare popamasya caturbhAgastIrthavyavacchedaH tathA zreyAMsa vAsupUjyayorantare patyopamasambandhinastrayazcaturbhAgAstIrthavyavacchedaH, tathA zrIvAsupUjya vimalajinayorantare panyopamasya caturbhAgastIrtha vyavacchedaH, tathA vimalA - 'nantajinayorantare palyopamasambandhinastrayazcaturbhAgAstIrthavyavacchedaH tathA'nantadharmayo yopamasya caturbhAgastIrthavyavacchedaH, tathA dharma - zAntinAthayorantare patyopamacatu rantare * 1 kecitpalyopamAnyAhuH patyaturyAzakAspade || lo. pra. 32-1026 // tathAhuH saptatizatasthAnake -' iga-Draga-tiga-tigaisa gArapaliacabhAge / biMti ne isa paDhie subihAisu santatityaMte (gAthA 253) lo. pra. // 32-1027 // 2 pasyopamasya caturbhAgIkRtasya caturbhAga0 su. ||30rNtraa0-muH // 36 dvA tIrthaviccheda kAlaH gAthA 430 431 pra.a. 103 // 282 // Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 283 // rbhAgastIrthavyavaccheda iti, sarvAgreNa bhAgamIlane trINi palyopamAni ekacaturbhAgahInAni jAtAni iti SaDvizattamaM dvAra ! 13043 1 // 36 // 37 dvAre idAnIM 'dasa AsAyaNa' ti saptatriMzattamaM dvAramAha AzAsa'tayola 1 pANa 2 'bhoyaNa 3 pANaha 4 thIbhoga 5 'muyaNa 6 nivaNe 7 / nAnA musa 8 cAraM 9 jUyaM 10 vajje jiNamaMdira saMto // 432 // dazakaM 'taMbole tyAdi gAthA, tAmbUla-pAna- bhojanopAnastrIbhoga-svapana niSThIvanAni mRtraM-prazravaNam , urucAra gAthA purISam , dhUtam-andhakAdi varjayet tIrthakadAzAtanAhetutvAjjinamandirasyAntarvivekI jana iti // 432 // 37 / / 'AsAyaNA u culasI' iti aSTAtriMzattamaM dvAramAha 38 dvAre / khelaM ? keli 2 kaliM 3 kalA 4 kulalayaM 5 saMbola 6 muggAlayaM 7, caturazItiH gAlI 8 kaMguliyA 9 sarIradhuvaNaM 10 kese 11 nahe 12 lohiyaM 13 / gAthA bhattosaM 14 taya 15 pitta 16 vaMta 17 dasaNe 18 vissAmaNaM 16 dAmaNaM 20, 433daMta 216cchI 22 naha 23 'gaMDa 24 nAsiya 25 siro 26 'sota 27 cchavINaM malaM 28 // 43 // 436 1 tulanA-zrAvidhiTIkA (pR.71), dharmasakhagrahavRttiH (mA.pU. 164A) dharmaratna pra. devendra riTIkA-pR.216A. 1 2moaNu-vAhaNa-zrAddha.TI. / momaNa-bAhaNa pa.saM. TIkA // 3 suSaNNa-nivarNa-zrAddha. TI. suvaNa-niThuvarNa-dha.saM.DIkA 104 4 saMte-dha.saM. TI. // 5 tulanA-zrAddhavidhiTIkA (1.71), dharmasamaTIkA (mA. 1-pR. 1064) / / 6 'dasaNA' iti zrAddha TI.dha. saM.TIkA vissAmaNA' iti dha.saM. TIkA || 'daMta tthI' mu.|| . . 'galla' zrAddha dI dha.saMTI. // 10 sutta-zrAddha.TI. sotta-dha. sN.dii.| sAya cha, dhrm.pr.ttii.|| // 28 // Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArodvAre saTIke 38 dvAre AzAtanAnA // 284 // 'maMta 29 mIlaNa 30 'lekkhayaM 31 vibhajaNaM 32 bhaMDAra 33 buTThAsaNaM 34 chANI 35 kappaDa 36 dAli 37 pappaDa 38 vaDI vissAraNaM 39 nAsaNe 40 akkaMda 41 vikahaM 42 saratthaghaDaNaM 43 tericchasaMThAvarNa 44, aggIsevaNa 45 raMdhaNaM 46 parivarNa 47 nissIhiyAbhaMjaNaM 48 // 434 / / chatto 46 vANaha 50 sastha 51 cAmara 52 maNo'Negatta 53 mambhaMgaNaM 54 saccittANamacAya 55 'cAyamAjie 56 viThThI no aMjalI 57 / sADeguttarasaMgabhaMga 58 mauDa 59 "mauliM 60 siroseharaM 61 / huDDA 62 'jiMduhagiDDiyAharamaNaM 63 johAra 64 bhaMDaviyaM 65 // 435 // "rekkAraM 66 dharaNaM 67 raNaM 68 vivaraNaM bAlANa 69 palhasthiyaM 70, pAU 71 pAyapasAraNaM 72 'puDapuDI 73 paMkaM 74 rao 75 mehuNaM 76 / zItiH gAthA 436 pra.A. 104 1 'maMtu mmolA' mu. tA. dharmaratnapra. de. TI. // 2 TikkhayaM mAlU. TI.dha. saM. TIkA / / 3 saraccha mu. / saracchu. tA. / sarugcha zrAddha.dI. / sahanchu-dha. saM. TIkA / / 4 caaynnjie-mu.| cAyamajie didIe-tA. pAyamajie diTrIi-zrAddha-TI. dha. saM.TIkA / / 5 moliM-zrAddha-To. dha.saM. ttiikaa|| 6 jiDuigeTTiA0 zrAddha. TI.dha. saM. TIkA / / 7 rekAraM-mu. / rekAra-zrAddha. TI. dha.saM.hIkA pAmo-mu. / pAU-zrAddha. TI.dha. sa. TIkA / / 9 puDupukhI-zrAddha.TI. dh.sN.ttiikaa|| // 28 // Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saToke 38dvAre AzAtanAnA 11285|| catura zItiH 'jUyA 77 jemaNa 78 'jujjha (gujjha)79 vijja 80 vaNija 81 "sejja 82 jalaM 83, majjaNaM 84 emAIyamavajjakajjamujuo vajje jiNiMdAlae // 436 // 'khelakeli'mityAdizArdUlavRttacatuSTayam , idaM ca yathAviditaM vyAkhyAyate-tatra jinabhavane idamidaM ca kurvanAzAtanA karotIti tAtparyArthaH, Aya-lAbhaM jJAnAdinAM niHzeSakalyANasampallatAvitAnA'vikalabIjAnAM zAtayaMti-vinAzayatItyAzAtanAH, tatra khelaM-mukhazleSmANaM jinamandire tyajati 1, tathA keliMkrIDAM karoti 2, tathA kaliM-vAkkalahaM vidhatte 3 tathA kalA-dhanurvedAdikA khalUrikAyAmiva tatra zikSate 4, tathA kulalayaM-gaTTapaM vidhatte 5, tathA tAmbUlaM tatra carvayati 6, tathA tAmbUlasambandhinamudgAlamAvilaM tatra muzcati 7, tathA gAlI:-jakAra-makArAdikAstatra dadAti 8, tathA kaGgulikA-lamvI mahatIM ca nIti vidhatte , tathA zarIrasya dhAvanaM-prakSAlanaM kurute 10, tathA kezAn mastakAdibhyastatrottArayati 11, tathA nakhAn hasta-pAdasambandhinaH kirati 12, tathA lohitaM zarIrAnnirgataM tatra visRjati 13, tathA bhaktoeM-- sukhAdikAM tatra khAdati 14, tathA tvacaM vraNAdisambandhinI pAtayati 15, tathA pitta-dhAtuvizepamauSadhAdinA tatra pAtayati 16, tathA vAntaM-vamanaM karoti 17, tathA dazanAna-dantAn kSipati tatsaMskAraM vA kurute 18, tathA vizrAmaNAm-aGge saMbAdhanaM kArayati 16, tathA dAmanaM-bandhanamajAditirazcAM vidhatte 20, tathA dantA gAthA 433. 436 pra.A. 104 ja-zrAddha. TI.dha. saM. TIkA || 2 gujA-zrAddha.TI., gha. saM. TIkA // 3 sijja-tA. zrAddha.TI., p.sN.ttiikaa| 4 dhvnpr0-sN.|| Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 28 // 'kSi-nakha-gaNDa-nAzikA-zira:-zrotra-chacInAM sambandhinaM malaM jinagRhe tyajati 21-28, tatra chavi: 38 dvAre zarIram , zeSAzca tadavayavA iti prathamavRttam // 433 / / AzAtatathA mantraM-bhUtAdinigraha' lakSaNaM rAjAdikAryapAlocanarUpaM vA kurute 29, tathA mIlanaM nAnA kvApi svakIyavivAhAdikRtyanirNayAya vRddha puruSANAM tatropavezanam 30, tathA lekhyaka vyavahArAdisambandhi | caturazItiH tatra kurute 31, tathA tribhajanaM-vibhAgaM dAyAdAdInAM tatra vidhatte 32, tathA bhANDAgAraM gAthA nijadramA nidhattaM 33, tathA dudhAsaNa-pAdoparipAdasthApanAdikamanaucityopavezanaM kurute 34, tathA chANIgomayapiNDaH 35, kapaTa-vastram 36, dAliH-mudgAdidvidalarUpA, paryaTa-baTike prasiddhe, tata eteSA visAraNam-udvApanakRte vistAraNam 37-36, tathA nAzanaM-nRpadAyAdAdibhayena caityasya garbhagRhAdiSva- pra.A. ntardhAnam 40, tathA Akranda-ruditavizeSa putra-kalatrAdiviyoge tatra vidhatte 41, tathA vikathAM-vividhA kathA ramaNIyasmayAdisambandhinI kurute 42, tathA zarANA-bANAnAmIkSaNAM ca ghaTanam , * sarasthati' pAThe tu zarANAM astrAgAM ca dhanuHzarAdInAM ghaTanam 43, tathA tirazvAm-azva-gavAdInAM saMsthApanam 44, tathA agnisevanaM zItAdo mati 45, tathA randhana- pacanamantrAdInAm 46, tathA parIkSaNaM drammAdInAm 47, tathA 'pedhikIbhajanam avazyameva hi caityAdau pravizadbhiH sAmAcArIcaturenaSedhikI karaNIyA, tatastasyA 10mata raajaas.||2 tathA rAjAdikAya bimajana-jai. rAjAdikAryavibhajana-iti shraaddh.ttii.|| // 26 // 3 vikathA-vividhAH kathA ramaNyAdisambadhinI saM. 'sarakacheti' mu.|| 4 paacn-sN.|| 5'kRtAyAmapinaSedhikyAM sAbadyavyApArakaraNAdi 48' iti dharmasamaH (bhA. 1 / pR. 165B) / imrain SONUMIK Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzAta pravacanasArodvAre saTIke // 287 // akaraNaM-bhaJjanamAzAtaneti dvitIyavRttArthaH 48 // 434 // tathA chatrasya tathA upAnahostathA zastrANAM-khaDgAdInAM tathA cAmarayozca devagahA- | 38dvAra dvahiramocanaM madhye vA dhAraNam 46-52, tathA manaso'nekAntatA-anaikAgraya' nAnAvikalpakalpanamityarthaH 53, tathA abhyaJjanaM tailAdinA 54, tathA saccittAnA-puSya- tAmbUla- | nAnAM -patrAdInAmatyAgo bahiramocanam 55, tathA tyAgaH-pariharaNam 'ajie' iti ajIvAnA 'hAra-ratna caturazI -mudrikAdInAm , bahistanmocane hi 'aho bhikSAcarANAmayaM dharma' ityavarNavAdo duSTalokavidhIyate 56. gAthA tathA sarvajJapratimAnAM dRSTI hanIcaratAya no- 'vAJjalikaraNam -aJjaliviracanam 57, tathA ekazATakenaekoparitanavastreNa uttarAmaGgabhaGga-uttarAsaGgasyAkaraNam 58, tathA mRkuTaM-kirITaM mastake dharati 59. pra.A. tathA mauli-ziroveSTanavizeSarUpAM karoti 60, tathA ziraHzekharaM kusumAdimayaM vidhatte 61, tathA iDApArApata-nAlikerAdi sambandhinIM vidhatte 62, tathA ''jiMDaha' tti kandukaH geDDikA-tatkSepaNI vakrayaTikA 105 tAbhyAm , AdizabdAdgolikA- kapardikAdibhizca ramaNaM-krIDanam 63. tathA jyotkArakaraNaM pitrAdInAma 64, tathA bhANDAnAM-viTAnAM kriyA-kakSAvAdanAdikA 65, iti tRtIyavRttArthaH // 43 // haarmdrikaa-mu.||2 nivAJjali-saM. // 3hungkaa-sN.| huDA-parapakaraNa tAM pAtayati' 62 iti dharma-samIra (mA.1 pR 165B) // 40sambadhinI-saM. 5 jiMha gahakA-saM.1 ' jihu daMDakaH ger3iyA UlakaNaH' iti viSamapada TIkA (37B)15 kapaTikAbhimA 287 // Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke tathA rekAraM-tiraskAraprakAzakaM re re 'rudradattetyAdi vakti 66, tathA dharaNaka-rodhanamapakAriNAma | 38 dvAre dhamAdInAM ca 67, tathA raNaM-maMgrAmakaraNam 68, tathA vivaraNaM 'vAlAnA-kezAnAM vijaTIkaraNam 69, AzAtatathA paryastikAkaraNam 70, tathA pAdukA-kASThAdimayaM caraNarakSaNopakaraNam 71, tathA pAdayoH prasAraNaM svara nAnAM nirAkulatAyAm 72, tathA puTapuTikAdAyam 73, nathA pA-kadama kageti nijadehA vayavaprakSAla caturanAdinA 74, nayA rajo-dhRlI tAM tatra pAdAdilagnAM 'zATayati 75, tathA methunaM-mithunasya karma 76, zItiH tathA yUkA mastakAdibhyaH kSipati vIkSati vA tathA 77, jemanaM-bhojanam 78. nathA gudya-liGga tasyAsaM gAthA vRtasya karaNam "jujjha' miti tu pAThe yuddhaM 'dRgmuSTi bAhuyuddhAdi 76, tathA 'vijja' ti vaidyakam 80. 433tathA vANijyaM-krayavikrayalakSaNam 81, tathA zayyA kRtvA tatra svapiti 82, tathA jalaM-payaH tatpAnAdyartha tatra muzcati piti vA 83, tathA majjanaM-snAnaM tatra karoti 84, evamAdikamavayaM-sadoSa kAryam RjukaH pra.A. prAcalacetA udyato vA vajeyejinendrAlaye-jinamandire, 'evamAdika' mityanenedamAha-na kevalametAvatya evAzAtanAH, kintvanyadapi yadanucitaM "hasana-valganAdikaM jinAlaye tadapyAzAtanAsvarUpaM jJeyam / nanvevaM taMbola-pANe'nyAdigAthayaivAzAtanAdazakasya pratipAditattvAccheSAzAtanAnAM caitadazakopalakSitatvenaiva jJAsyamAnatvAdayuktamidaM dvArAntaramiti cet , na, sAmAnyAbhidhAne'pi bAlAdibodhanArtha vibhinna / / 1 rudradate ityAdi-sa. // 2 vAtAnA sN..| 3.vayavakSAlanA-saM. shraaddh.ttii.|| 4 sATayati-saM. // 5'jujhamI' ti.mu.|| 6 dayuddha vAyuddhAdi sN.|| 7 hasanacacanAdika-saM.... Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke ||289 // vizeSAbhidhAnaM kriyata eva yathA brAhmaNAH samAgatAH vaziSTo'pi samAgata iti sarvamanavadyam // nanvetA AzAtanA jinAlaye kriyamANA 'gRhiNI kazcana doSamAvahanti ? utaivameva na karaNIyAH 9, tatra maH- na kevalaM gRhiNAM sarvasAvadyakaraNodhatAnAM bhavabhramaNAdikaM doSamAvahanti, kintu niravadyAcAraratAnAM munInAmapi doSamAvahantItyAha AsANA u bhavabhamaNakAraNaM haya vibhAvita jaINo | malamaNinti na jiNamaMdiraMmi nivasati iya samao // 437 // bhagaMdha malassAvi, taNurappesa hANiyA / duhA arrest vAci, teNaM ThaMti na ceie || 438 || tinni vA kaDuI jAva, thuio ptisiloiyA tAva tastha aNunAyaM, kAraNeNa pareNa u 'AsAyaNAu' ityAdigAthAtrayam, etAH AzAtanAH parisphuradvividhaduHkhaparamparAprabhavabhava bhramaNakAraNamiti vibhAvya - paribhAvya yatayo'snAnakAritvena malama linadehatvAbha jainamandire nivasantIti samayaH siddhAntaH ||437 // 1 // 439 // tameva samayaM vyavahArabhASyoktaM darzayati-- 'dubbhigaMdhe' syAdi, eSA tanuH snApitApi 1 gRhiNAM ke kaMcana saM // 2 ii-dha. saM-TIkA (mA. 1 / pU. 166 A) 3 etAH pari0 mu* // 4 darzayati eSA su // 38 dvAre caitye yatpava sthAnakAla gAthA 437 439 pra.A. 105 // 289 // Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 vA saTIke yatyavasthAnakA gAthA pra.A. pravacana durabhigandha-mala-prasvedanAviNI, tathA dvidhA vAyupathaH-adhovAyunirgama ucchyAsa-niHzvAsanirgamazca yadvA moTAra mukhena apAnena ca vAyubaho pApi- vAtavahanaM ca, tena kAraNena na tiSThAnta thatayazcat-jinamandire // 438 // yadyevaM vratibhizcaityedhyAzAtanAbhIrumiH kadAcidapi na gantavyam / tatrAha-tisraH stutayaH kAyotsargAnantaraM yA dIyante tA yAvatkarSati-bhaNatItyarthaH / kiviziSTAH 1 tatrAha-vizlokikA:-trayaH // 290|| zlokAH-chandovizeSarUpA 'adhikA na yAsu tAH, tathA 'siddhavANaM buddhANaM' ityekaH zlokaH, 'jo devANavi' iti dvitIyaH, 'ekkovi namukAro iti tRtIya iti, agreta nagAthAdvayam , stutizca caturthI gItArthAcaraNenaiva kriyate, gItArthAcaraNaM tu mUlagaNadharamaNitamiva sarva vidheyameva sarvairapi mumukSubhiriti, tAvatkAlameva tatra jinamandire'nujJAtamavasthAnaM yatInAm , kAraNena punadharmazravaNAdyarthamupasthitabhavikajanopakArAdinA parato'pi caityavandanAyA agrato'pi yatInAmavasthAnamanujJAtama, zeSakAle tu sAdhUnAM jinAzAtanAdibhayAnAnujJAtamavasthAnaM tIrthakara gaNadharAdibhiH / tato batibhiradhyevamAzAtanAH parihiyante, gRhasthaistu sutarAM pariharaNIyA iti / iyaM ca tIrthakRtAmAjJA, AjJAbhaGgazca mahate'nAya sampadyate, yadAhuH'ANAicciya caraNaM' [vRhatkalpa bhA. 2488] ityAdi // 439 // // 38 // sAmpratam , 'aTTha mahApADiherAI' ti ekonacatvAriMzattamaM dvAramAhakaMkilli 1 kusumadhuTThI 2 * divyajjhuNi 3 cAmarA 4''saNAI'5 c|| bhAvalaya 6 bheri 7 chattaM 8 jayaMti jiNapADiherAi // 440 // [saptatizata. pra. 208] 1 adhikyetta-je. / 2 iyaM tiirth-sN|| * deva0 muH| divyu tA / divya saptatizata. pra. / / ||290 Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " mAnancienwidelihstincti niandanies pravacanasAroddhAre saTIke prAti hAryASTaya 'kakillI'tyAdigAthA, tatra pratihArA itra pratihArA:-surapatiniyuktA devAsteSAM karmANi-kRtyAni prAtihAyaryANi, 'varNadRDhAdibhyaH SyaJca [pA-5-1.123] iti karmaNi vyaJ , tAnyaSTI, tadyathA-ullasadahalapATalapallavajAlamarvakAlavikasadasamAna kusumasamUhaviniHsagdaviralaparamaparimalodgArabharasamAkRSyamANabhramabhrama ranikurambaraNaraNArAvaziziArakRtapraNa madbhavyajanAnakarazravaNavivaro'timanoramA''kArazAlivizAlazAlaH kaG: keliH azokatarjinamyopari devavidhIyate 1, tathA jalaja-sthalaja-vikurvaNAviracitAnA paJcavarNAnAM vikasvarANAmadhaHkRtavRntAnAmuparimukhANAM kusumAnAM puruSajAnudvayasaMvRSTiH kri (granthAgraM 4000) yate 2, tathA 'sarasatarasudhArasamahodaraH sarabhasavividhadezApahRtamuktA'paravyApAraprasAritavadanaiH kuraGgakulairAkulAkulairutkaNerAkarNyamAnaH sakalajanAnandapramodadAyI divyo dhvanirvitanyate 3, tathA kamanIyakadalIkANDaprakANDa. tantumaNDalI ruciracamarIcikuranikurambaDambarItA'tijAtyavicitra pavitraniHsapatna'ratnavisaraviniH saraki"raNanikurambajAlena dizi dizi saMsUtryamANendra cApakAntakAJcanamayodaNDaramaNIyA cArucAmara zrIvistAryate 4, tathA atibhAsvara saTApATalabandhuraskandhavandhavikaTaprakaTadaMSTrAkarAlasajIvAyamAnasiMharUpA'laGkRtamanekaprakANDaratnakhaNDaviniryadvarya kiraNAlivilupyamAnavilasattamaskANDaDambara siMhAsanaM cArutaraM gAthA pra.A. 1 ghaNvatikarmaNi ghaNa-je / vyar3aveti karmaNi vyaha-saM. 1 tulanA-varNadRDhAdibhyaSTayaNa ca vA' (si.he.-1-59) 2kakellitaruH azoka mu.||3 sarasasudhA. sN.||4ntnumNddlii0sN. 15 ruciramarIcicikura0 mu.|| 6 ratnavizatara vini: sN.|| 7raNAkuralajAlena saM. // shriirvitaayte-sN.|| 90sttpaasN.|| 100kirnnaavlii...|| Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 39dvAre pravacanasAroddhAre saTIke prAtihAryASTaka gAthA // 392 // viracyate 5, tathA zaratkAlavilasadakhaNDamayUkhamaNDalapracaNDacaNDamarIcimaNDalamiva durAlokaM tIrthakarakAyataH prakRtimA' svagattadIyanirupamarUpAcchAdakamatucchaM prabhApaTalaM sampiNDya jinazirasaH pazcAdbhAge maNDalAyamAnaM bhAmaNDalamAtanyate 6, tathA 'tArataravisphAramAGkArabharitabhUvanodaravivarA merayo-mahADhakkAH kriyante 7, tathA bhUbhuvaHsvastrayakasAmrAjyasaMsUcakaM zaradindukundakumudAvadAtaM pralambamAnamuktAphalapaTalAvacUlamAlAmanoramaM chatratrayamatipavitramA gyate 8, ityAdI jAtihAryANi jinezvarANAM jayantIti / tatra kaGkaliH zrImahAvIrasya dvAtriMzaddhanurucchitaH, zeSANAM tu RSabhavAmyAdInA pArzvanAthaparyantAnAM trayoviMzaterapi tIrthakRtA nijanijazarIramAnAd dvAdazaguNaH, yaduktam."umabhasma tinni gAuya battIsa dhaNUNi bddhmaanns| sesajiNANamasoo sarorao vArasaguNo u||1||'iti / nanu mahAvIrasyApi kApi nijazarIrAd dvAdazaguNo'zokapAdapaH pratipAdyate, yaduktamAvazyakacUNauM zrImahAvIrasamavasaraNaprastAve A "asogavarapAyavaM jiNa uccattAo bArasaguNaM sako viuvvai[pR. 325] tti / pra.A. 10mAsura- mN.||2 tArataramphAra0 saM. / / 3 kaMkilliA -saM. 1 *RSabhasya trINi gavyUtAni dvAtriMzaddhanU Si vardhamAnasya / jinAnAM zeSANAmazokaHzarIrAd dvAdazaguNaH // 1 // 4 tulanA-tika va gAuAI cetyAkkhojiNamsa samasma sesANaM puNa rupavA sarIrabho bArasaguNA u| samAyAnam (sU. 157, gAthA 37).5sarIra u.saM. / sasarIrA-viSamapada. ttiikaa|| A azokavarapAdapaM jinoccatvAdadvAdazaguNaM zakro vikurvati / Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PINTEEyefenA70NJg | 39 dvA prAti hAryASTakaM gAthA pra.A. tatkathamidamupapadyate ? iti, 'atrocyate, 'kevalasyevAzokanarostatra mAnamuktam , iha tu sAlavRkSa. pravacana | sahitasya, tato'trApi kevalo dvAdazaguNa eva, sa tu saptahastamAnazrImahAvIrazarIrAd dvAdazaguNIkRtaH sannekamAmeTAra vizatirdhanUpi bhavati. sAlavRkSo'pyekAdazadhanuHpramANaH, tato militAni dvAtriMzaddhanU Si yujyante iti saTIke sampradAyaH / samAvAyAGga'pyuktam - vittImaM dhaNuyAI ceDyarukkho u vaddhamANassa / nicougo asogo 'ucchanno sAlarukkheNaM // 1 // " // 293 // [bhU. 157, gAthA 36] / taTTIkA ca "nicougotti "nityaM-sarvadA Rtureva-puSpAdikAlo yasya sa nityatu kaH, 'asogoti azokAbhidhAno yaH samavasaraNabhUmimadhye bhavati, 'ucchanno sAlarukkheNa"ti avacchannaH sAlavRkSeNeti ata eva vacanAdazokasyopari sAlavRkSo'pi kathazcidastItyavasIyata iti" / tathA AyojanabhamikasamavarSaviSaye pArTIkRtacetasaH kecana prerayanti-nanu vikacakAntakusumapracayanicitAyAM samavasaraNabhuvi jIvadayArasikAntaHkaraNAnAM zramaNAnAM kathamavasthAna-gamanAdikaM katu yujyate ? jIvavidhAtahetutvAditi / tatra keciduttarayanti-tAni kusumAni sacittAnyeva na bhavanti, vikurvaNayaiva devasteSAM vihitatvAditi / etaccAyuktam , yato na tatra vikurvitAnyeva puSpANi bhavanti, jalaja-sthalajAnAmapi kusu. mAnA sambhavAt , na caitadanAm 1 tulanA samavasaraNastabA'vacUrNiH, (lo. pra.30 1606 taH // 2 kevalamasyaiSA muH|| 3 occhaNNo iti samavAyAhage paatthH|| Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke prAtihAryASTaka gAthA // 294 // 440 pra.A. A"ciMTaTThAI surabhi jala-thalayaM divvakusuma nIhAriM / payariti samateNaM dasaddha vaNNaM "kusumvaasN||1||" [Ava. niyukti 546] ti siddhAntavacanAd / evaM zrutvA'pare sahRdayaMmanyA uttarayanti-yatra ati nastiSThanti na tatra deze devAH puSpANi kira-nIti, etadapyusarAnAmam , na khalu tapodhanaiH kASThIbhUtAvasthAmAlambya tatraiva deze'yazyaM sthAtavyam , prayojane gamanAgamanAderapi tatra sambhavAditi / tammAnnikhilagItArthasammatamidamuttaramatradIyate- 'tatraikayojanamAtrAyAM samavasaraNadharaNAvaparimitasugasurAdilokagaMmarde'pi na paramparamAmAdhA kAcit , tathA teSAmAjAnupramANakSiptAnAmamandamakarandasampatsampAditAnanda mandAra-mucukunda kunda kumuda kamaladala-mukula-mAlatI-vikaca-vicakilapramukhakusumasamUhAnAmadhyupari maJcariSNo sthANo ca muninikare vividhajananicaye ca na kAcidAbAdhA pranyuna sudhArasasicyamAnAnAmiva bahutarasamullAsasteSAmApanipadyate, acintanIyanirupamatIrthakara prabhAvojjambhamANaprasAdAdeveti / tathA divyadhvanivipaye pUrva pakSacaJcavaH kecidAcakSate-nanu sakalajanAhAdadAyI jAtyazarkarA-drAkSAdi. rasamizritaparikvathitasnigdhadugdharasasahodarastIrthakarasyaiva dhvanigsauM kathaM pratihArakRtanyamasya yujyate ?, yuktamida. A vRntasthAyinI surabhi jala-sthala jAnA divya kusumagandhaniriNI dazAvaNa kusamavRSTiM lagantato vikiranti // 1 // 1 vaiTa Ava. ni. / viMTaTrAbhaM surabhijalathalaya- sN.|| NIhArI Ava.ni." 3 pararaMti-Ava.ni. / payaraMti-viSamapada.TIkA / / 4 0banna-Ava. ni. 5 kusumavudi. mu.|| 6 yathai kayojana mu.||70mndaarmckundkundkumud mu.| mandAramucukundakumuda0 s.|| bahumAnasa. je. // 9 prabhAvAdvijammaNa sN.|| // 294 // Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke / / 295 / / muditamudAramatibhiH tIrthaMkRtAM vANI hi parama' madhurimamanorama padArthasArthAtizAyizabdazAlinI svabhAvata eva paraM yadA mAlava-zikyAdiprAmarAgairbhavya janopakArAya dezanAM bhagavAn vidhate tadA devairubhayapArzvavartibhiratimanoharaveNu-vINAdikala kvaNita karaNena sa eva tIrthakarazabdaH kalataraH kriyate, yathA madhuragAnapravRttataruNataragAyanIja gItaravo'navamavaiNika-vaiNavikAdivINA-veNvAdivai rityetAvatAM'zena pratihAradevakRtatvamasya ma viruddhayate iti sarve samaJjasam ||440 || 36 | idAnIM 'uttIsAtisayANaM 'ti catvAriMzattamaM dvAramAha raya-roya-seyarahio dehA 1 dhavalAI maMsa- ruhirAI 2 | AhArA nIhArA ahissA 3 surahiNo sAsA 4 ||441 // 'jammA ime cauro ekkArasakammakhayabhavA ihi / kheta jogaNamette tijayajaNo mAha bahuo'ci 5 ||442 || niyamAsAe nara- tiri-surANa dhammA'vabohayA vANI 6 / putrvabhavA rogA uvasamaMti 7 na ya huti verAi 8 // 443 // dubhikakha 9 umara 10 dummAri11 II 12 aivuTThi 13 aNabhi vuDIo | huti na 14 jiyabahutaraNI pasaraha bhAmaMDalujoo 15 ||444 // 1 madhurimA0 saM. // 2 jamhAra je // 3 jIyaNamit tA // 40buTTI ya-tA. // 40 ai catu stri gAtha 44 45 pra. a 10 // 2 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 296 // suraraiyANiguvIsA maNimayasIhAsaNaM sapathavITa 16 / chattattaya 17 hRdaya 18 siyacAbhara 19 dhammacakkAha 20 445|| saha jaganuH gajagaTTiyAi paMcavi imAha viparaMti / pAnbhava asoo 21 siMha jatthappar3a tattha ||446|| muhata 22 maNi-kaMcaNa tArarayasAlatigaM 23 | rahraiser 24 ahomuhA kaMTayA huti 25 // 447 // nicamamattA pahuNo miti kesa roma-nahA 26 | 'diyaatthA paMcavi maNoramA 27 huti chappirika 28 // 448 // racture vuTThI 29 vuTThI kusumANa pacavannANaM 30 / diti payAhiNa uNA 31 paNa patro'vi aNukulo 32 ||449|| paNamaMti dumA 33 vajra'ti duduhIo gahIraghosAo 34 / catIsAisayANaM savvajiNidANa huMti imA ||450 || "rayetyAdigAthAdazakama, rajo-malaH, rogo-vyAdhiH, svedaH - zramajaM zarIrajalam tairvirahitaHtyaktaH, upalakSaNatvAllokottara 'rUpagaMdha-rasabaMdhuratha tIrthakRtAM deha:- zarIram 1, tathA gokSIradhArAbaddhavalaM10kaNakamalAI je // 2 ditiya prAhiNA uNA paSaNo-je // 3 raya-roga-seyarahiu ityAdi-saM. // 4 rUpagaMdharvandhuH sa / 40 dvAre atizayA: catustrizata gAthA 441 450 pra. A. 108 // 296 // Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre 4. dvAre atizayAH catustri saTIke zata ||267 // gAthA pANDuram avizraM ca mAMsa-rudhiram 2, tathA AhAra:-abhyavaharaNam , nIhAro-mUtra-purIpotsargastau kriyamANI na dRzyete ityadRzyo mAsacakSuSA, na punaravadhyAdilocanena puMsA 3, tathA vikacotpalavatsuramayaH zvAsAucchvAsa-niHzvAsAH 4. ityete catvAro'pyatizayA jinAnAM janmato'pi jAtAH / idAnImekAdazAtizayAH 'karmakSayabhavAH karmaNAM-jJAnA''varaNAdInAM caturNA ghAtikarmaNAM kSayAjjAtAH kathyanta iti zeSaH, tatra yojanamAtre' yojanapramANe'pi 'kSetre' samavasaraNabhuvi 'trijagajjanaH' sura-nara tiryagjanaH 'prabhUto'pi' koTIkoTIpramANo'pi 'mAti' parasparAsambAdhayA sukhenAvatiSThate 5, tathA vANI ardhamAgadhImA manAgidhIyamAmA nara-tiryak-surANAM pratyeka 'nijanijabhASayA' svasvabhASayA kRtvA dharmAvabodhakA dharmAvabodhadA vA bhavati / ayamarthaH-yojanavyApinI ekasvarUpA'pi bhagavato bhAratI vAridavimuktavArivattattadAzrayAnurUpatayA pariNamati, yata uktam "devA devI narA nArI zabarAzcapi zAvarIm / tiryazco'pi hi tairavIM menire bhagavadgiram // 1 // " nA vidhabhuvanAdbhutamatizayamantareNa yugapadanekasatvopakAraH zakyate kartu miti 6, tathA pUrvotpanA rogAH jvarA-'rocakAdaya upazAmyanti, apUrvAzva notpadyante 7, tathA na ca-naiva bhavanti pUrvabhavaniSaddhAni jAtipratyayAni ca vairANi-parasparavirodhAH 8, tathA durbhikSa-duSkAlaH 6, tathA DamaraH--svacakra-paracakrakRto viplavaH 10, tathA duSTadevatAdikRtaM sarvagataM maraNaM durmAri:11, tathA ItayaH pracurazcalabha-zuka-mUSakAdhA dhAnyAdivinAzikAH 12, tathA'tivRSTiH-atijalapAta: 13, tathA'nApaSTi:-sarvathA jalapAtA'bhAvaH 14, ete pa 450 pra.A. 108 // 27 // Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||28|| rogAdayo yatra yatra bhagavAn viharati tatra tatra catasRSu dikSu pratyekaM paJcaviMzatiyojanamadhye na jAyante, taduktaM samavAyAGga / * "jao jao'vi ya NaM 'arihaMtA bhagavaMto viharati tamro tao'viya NaM joaNapaNavIsAe gaM II nabhai mArI va parIcavarka na bhava aibuddIna bhavai, aNAvuTTI na bhava dubhikkhaM na bhavai, puppaNNA vi ya NaM uppADyA vAhI khippAmeva uvasamaMti" [pU. 34] ti / sthAnAGgadIkA pAmapi dazasthAna ke likhitam -- "mahAvIrasya bhagavataH svabhAvaprazamitayojanazatamadhyagataverimArivivaradurbhikSAdyupadravasyApi " iti / tathA nizirasaH pacAdbhAge'tibhAsvaratayA jitabahutaraNiH - tiraskRta dvAdazArkatejAH prasarati bhAmaNDalasya - prabhApaTalasyodyotaH 15 / atha suraracitAnAM devakRtAnAmatizayAnA me konaviMzatiH kathyate, tatra AkAzavadatyantaM svaccho yo'sau sphaTikamaNistamayaM siMhAsanaM sapAdapIThaM pAdapIThayuktam 16, tathA chatratrayamatipavitram 17 tathA * yatra yatrApi ca bharhanto bhagavanto viharanti tatra tatrApi pavizatI yojaneSu Itayo na bhavanti, mAryo na mandira na mati svacakaM na bhavati, ativRSTinaM bhavati, manAvRSTi bhavati, durbhikSaM na bhavati, pUrvotpannaH api ca vyAdhayaH kSipramevopazAmyanti / 1 3 iti samavAyAnasUtre pAThaH // 2ItIna samayA / I I pAsu // -. | bhava saJcakaM na bhavai paracakke na mavai bhai0 iti samavAyAnasUtre pAThaH // 40nA0 saM // 40 dvAre atizayA catustri zat gAthA | 441 450 pra.A. 108 ||26|| Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : - pravacana saaroddhaare| saTIke // 26 // zat jinasya purato'nekalaghupatAkikAsahasrasundaraH samuttuGgo nissapatnaratnamayaH zeSadhvajApekSayA'timahattvAdindrazvAso dhvajazca indratvasUcako vA dhvaja indradhvajaH18, tathobhayoH pArthayorya zahastagate site cAmare 16, tathA purataH padmapratiSThitaM sphuratkiraNacakraM dharmaprakAzakaM cakraM dharmacakram 20, etAni ca siMhAsanAdIni pazcapi yatra yatra jagadguruvicarati tatra tatra gaganagatAni gacchanti, tathA yatra yatra prabhustiSThati tatra tatra 1 atiza vicitrapatrapuSpapallavaspRhaNIyacchatra dhvaja-ghaNTA-patAkAdiparivRtaH prAdurbhavatyazokavRkSaH 21, tathA caturmukhaM catustri caturdizaM mUrticatuSkam , tatra pUrvAbhimukhaM bhagavAn svayamupavizati zeSAsu ca timaSu dikSa pratirUpakA tIrthakarA''kRtimanti tIrtha karaprabhAvAdeva ca tIrthakararUpA'nurUpANi siMhAsanAdiyuktAni devakRtAni gAthA bhavanti zepadevAdInAmapi asmAkaM svayaM kathayatIti pratipasyartham 22, tathA samavasaraNe maNi kAJcana 441. -tAraracitaM zAlatrikam ,tatra tIrthaGkarapratyAsannaprathamaprAkAro nAnAprakAraniHsapatnaratnamayo vaimAnikasurairviracyate, pra.A. dvitIyo madhyavartI kamanIyakanakamayo jyotiSkavibudhairvidhIyate, tRtIyastu batistAratarakAntirAjitaraja 106 tamayo bhavanapatideveM vitanyate 23, tathA 'navakanakapaGkajAni' navasaGkhayAni kAJcanakamalAni navanItaspa iina kriyante, tatra ca dvayorbhagavAna svakIyakramakamalayugalaM 'vinyasya vicarati anyAni ca sapta pAni pRSTatastiSThanti teSAM ca yadyatyazcimaM tattatpAdanyAsaM kurvato bhagavataH purato bhavati 24, tathA yatra yatra bhagavAn viharati tatra tatrAdhomukhAH kaNTakAH saMpadyante 25, tathA nityaM-sarvadA avasthitamAtrA-avRddhisvabhAvAH prabhoH-bhagavatastiSThanti-Asate keza-roma-nakhAH, kezAH-ziraH-kurcasambhavAH, romANi-zeSazarIrasambhavAni, // 26 // 1bhuvn-sN||2ssircyy vicarati-saM. // Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 300|| nakhAH- pANipAdajAH 26, tathA indriyArthA - viSayAH paJcApi sparza-rasa- rUpagandha-zabdasvarUpA amanojJAnAmabhAvena manojJAnAM ca prAdurbhAvena manoramA- manaH prINakA bhavanti 27 tathA SaDapi Rtavo vasantAyAH zarIrApyAyaka sukhasparzAdisampAdakatvena sarvadAvikA zikusumAdisamRddhayA ca manoramA anukUlAH sampadyante 28, tathA yatra bhagavastiSThati tatra pazuprasaraprazamanArthaM gandhodakavRSTirghanaghana sArAdimizramanohArivRSTiH 29, tathA vRSTiH kusumAnA- mandAra- pArijAtaka- campakAdInAM paJcavarNAnAM zveta rakta pIta-nIla kAlAnAm 30, tathA zakunAH pakSiNo dadati pradakSiNAm, yatra bhagavAn sazcarati tatra cApa-zikhaNDiprabhRtayaH pakSiNaH pradakSiNagatayo bhavantItyarthaH 31, tathA pavanaH saMvartakavAto yojanaM yAvatkSetrazuddhividhAyakatvena surabhi zItalamandatvena ca anukUlaH - sukhado bhavati, yaduktaM samavAyAGge - "sIyaleNaM suhaphA seNaM surabhiNA mAru - eNa jatyaNaparimaMDalaM savyao samatA saMpamajjijjai" [. 34 ] ti, 32 tathA yatra bhagavAn vrajati tatra drumAH- pAdapAH praNamanti namrA bhavanti 33, tathA yatra bhagavAna salIlaM sucarati tatra vAdyante dundubhayomahatyo DhakkAH sajalajaladharavadgambhIrabhuvanavyApighoSAH 34 / iti sarvajinendrAtizayAnAM catustriMzat caturNAmekAdazAnAmekonaviMzatezva "mIlane bhavantIti / iha ca yatsamavAyAGga ena saha kiJcidanyathAtvamapi 1 yAvate kSetra0 saM. // zItalena suraminA sukhamparzana bhAratena yojanaparimaNDalaM sarvataH samantAt saMpramAyate // 2 surahiNA- mu. // 3 pavrajati-saM. // 4 catvAro'tizayAzvAnye, teSAM vizvopakAriNAm pUjA-kAna baco 'pAyA pagamAkhyA mahAbhUtAH // aSTakaM pratihAryANAM catvAro'tizayA ime / ityevaM dvAdazaguNA bharhatAM parikIrtitAH" iti lo. pra. (30 / 997-998) / / 4 mInena ma0 mu0 // 11 40 dvAre atizaya catustri zat gAthA 441 450 pra.A. 106 ||300/ Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke dRzyate tanmatAntaramavagantavyam , matAntaratrIjAni tu sarvajJavikSayAnIti // 441-450 // 40 // samprati 'dosA aTThArasa'tti ekacatvAriMzattamaM dvAramAha---- 41 dvAre 'annANa 1 koha 2 maya 3 mANa 4 loha 5 mAyA 6 raI 7 ya araI 8 y| aSTAdazaniddA 9 soya 10 aliyavayaNa 11 coriyA 12 macchara 13 bhayA 14 y||45|| doSAH pANivaha 15 pemma 16 kIlA pasaMga 17 hAsA 18 ya jassa iya dosaa| gAthA "aTThArasadhi paNaTThA namAmi devAhidevaM taM // 42 // 'annANa koha' ityAdigAthAdvayam , 'ajJAna' saMzayA-navasAya-viparyayAtmakaM mauDhayam 1, 452 'krodhaH' kopaH 2, 'madaH' kula-balezvarya-rUpa-vidyAdibhirahaGkArakaraNaM 'parapradharSaNAnibandhanaM vA 3, 'mAno' pra.A. durabhinivezA'mocanaM yuktoktAgrahaNaM dhA 4, lobho' gRddhiH 5, 'mAyA' daMbhaH 6, ratiH' abhISTapadArthAnAsupari manaHprIti 7, 'aratiH' aniSTasamprayogasaMbhavaM manoduHkham 8, 'nidrA' svApaH 8, 'zokaH' citta 1 tulanA-"antarAyA dAna-lAma vIrya-mogopabhogagAH hAsoratyaratI mItijugupsA zoka eva ca // kAmo mithyAtvamajJAnaM nidrA cA'viratistathA ! rAgo dveSazca no dossaastessaamssttaadshaapymii|| hiMsA-lIkamadattaM ca kIhA hAsyA'ratI ratiH / zoko mayaM krodha-mAna-mAyA-lobhAstathA mdH|| syuH prema-matsarA-jJAna-nidrA aSTAdazetyamIdvaidhApi saptatizatasthAnake pratipAditAH" iti lo. pra. (3011002-2005), draSTavyaM-saptatizatapra. 161-1962 / ami.cintAmaNi // 1172-73 // 2 pema-mu. / draSTavyam-telAdI si. he. 8/28........pemm.......|| 3 kIDA-tA, // 4 aSTrArassavi-bhuH / / 5para pradharSaNani0 sN0|| 106 Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42dvAre anyr`nyj gAthA 453 pra.A. | vaidhuryam 10, 'aplIkavacana' vitathabhASaNama 11 "corikA' paradravyApahAraH 12, 'matsaraH' parasampadapravacanamAtA sahita 13, "ma" pratibhyaH 14, 'prANivadhaH' prANyupamardaH 15, 'prema' snehavizeSaH 16, 'krIvAsaTIke prasaGgaH' krIDAyAmAsaktiH 17, 'hAso hAsyam 18, iti yasya doSA aSTAdazApi praNaSTA namAmi devAdhidevaM tamiti // 451-452 // 4 // // 302 // idAnIM 'arihaca ukkaM ti dvicatvAriMzattamaM dvAramAha jiNanAmA nAmajiNA kevaliNo sidhagayA ya bhaavjinnaa| ThavaNajiNA paDimAu davajiNA bhAvijiNajIcA // 453 // 'jinanAmA' ityAdi, jinAzcaturdhA nAmajinAH, sthApanAjinAH, dravyajinAH, bhAvajinAzceti, tatra jinAnA-tIrthakRtAM nAmAni RpamA-'jita-sambhavAdIni nAmajinAH, tathA aSTamahAprAtihAryAdisamRddhi sAkSAdanubhavantaH 'kevalinaH' samutpanna kevalajJAnAH 'zivagatAzca' paramapadaprAptA bhAvataH-sadbhAvato jinA bhAvajinAH, gAthAnulomyAcca anAnupUrvyA bhAvajinA vyAkhyAtAH, 'sthApanAjinAH' pratimAH kAJcana-muktA-zaila-marakatAdibhirnirmitAH, dravyajinA ye jinasvena bhAvino-bhaviSyanti jIvAH zreNikAdaya iti // 45 // 42 // idAnI "nikkhamaNatavotti tricatvAriMzattamaM dvAraM vikRNoti IP A | // 302 // 1caurikaa-sN|2nikkhvnn-mu.|| ASHISH SANSAR Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TECH saTIke 'sumAistha nicabhatroNa niggao vAsupuja jiNo cauttheNa / pAso mallIvi ya ahameNa sesA u chuDeNaM // 454 // [Ava. ni. 228] pravacana'sumaha'tyAdi sumasiratra-asyAmavasarpiNyAM caturvizato tIrthakRtsu madhye 'nityabhaktena' niSkrama sAzedhAre anavaratabhaktena nigato-gRhavAsAt prabajita ityarthaH, vAsupUjyo dvAdazastIrthakuJcaturthena-ekenopavAsena tapaH pravajitaH, pArzva:-trayoviMzatitamatIrthakRt mallirapi ca ekonaviMzatitamatIrthakUdaSTamena-tribhirupavAsaH pravrajitaH gAthA // 30 // zeSAstu-RSabhasvAmiprabhRtayo viMzatirjinAH SaSThena-dvAbhyAmupavAsAbhyA niSkrAntA iti // 454 // 43 // idAnIM 'nANatavo'tti catuzcatvAriMzattamaM dvAramAha 54 dvA ___ aTThamabhattavasANe 'pAsosaha-malli-rihanemINaM / jJAnatapaH vasupujjarasa ghauttheNa chanbhatseNa sesANaM // 455 / / [tu. Ava. ni.255] gAthA 'aTThama ityAdi, aSTamabhaktAnte upavAsatrayaparyante zrIpArtha jina-vRSabhasvAmi mallinAthA-'riSTanemInAM kevalajJAnamutyede, vAsupUjyasya caturthena-ekenopavAsenetyarthaH, zeSANAM tu ajitasvAmiprabhRtInA ekonaviMzatestIrthakRtAM paSThabhaktena-drAbhyAmupavAsAmyAmiti // 455 // 44 // 1 "sumaI tha" iti bhAva.ni / 'theti nipAtaH' iti tatraiva hArimadrI vyAkhyA // talanA- samati nityamaktena mallI-pAzvA kRtA'STamocaturthana dvAdazAnye kRtapaThA:pravavrajuH" iti|lo.pr.(31100ll 2 bAsupujja [jinno]-muH| vaasupujjo-taa.||3paasosmtaa, // Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapaH pravacana samprati 'nivvANatavotti paJcacatvAriMzaM dvAraM vivRNoti-~sAroddhAre nivvANaM saMpatto caudasabharoNa paDhamajiNacando / nirvANasaTIke - sesA 'uNa mAsaeNaM vIrajiNido ya chuTTeNaM // 456 / [tu. Ara. ni. 306] / 'nivvANa' gAthA, nirvANaM-paramAnandaM samprAptavaturdazabhaktena-upavAsapaTkaina prathamajina candraH gAthA // 30 // zrInAbheyajinendraH, zeSAH punarajitAdyAH pArzvanAthaparyantA dvAviMzatirjinA mAsena-triMzatopavAmaH, vIra 456 jinendrazca pRSThena-upavAsadvayeneti // 456 // 45 // 46dvAre idAnIM 'bhAvijiNe sarajova'tti paTcatvAriMzaM dvAraM trivarISuH prathamaM tatprastAvanAgAthAmAha -- bhAvi. vIrabarassa bhagavao voliya culasIhavarisasahasehiM / jinajIva paumAIcauvIsa jaha huti jiNA tahA thuNimo // 457 // gAthA . paDhamaM ca 'paumanAhaM seNiyajIva jiNesaraM namimo / pIyaM ca sUradevaM vaMde jIvaM supAsassa // 45 // pra.A. taiyaM supAsanAmaM udAyijovaM paNaTThabhavavAsaM / vaMde sayaMpabhajiNaM puTilajIvaM 111 cautthamahaM // 459 // savvANabhUinAma daDhAujIvaM ca paMcamaM vaMde / chaha devasuyajiNaM vaMde jIvaM ca kittissa // 460 // 1ja bhAsae mu.mAsieNa-tA, / / 2 pa umanAbhaM-tA, // 3 vaMde-je // 4 jIyaM-tA // // 304 // . Bi Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 305 || sakSama karaNaM gaMde jIvaM ca saMkhanAmassa I peDhAlaM aTThamayaM ANaMdajiyaM nama'sAmi |||461 // pohilajiNaM ca navamaM surakayasevaM sunaMdajIvassa / saya kittijiNaM dasamaM vaMde sayagassa jIvaMti ||462|| egArasamaM 'suNisunvayaM ca vaMdAmi devaIjIyaM / amamajiNaM sacca jIvaM jayapaIva terasamaM vaMde jIvaM ca vAsudevassa vaMde samaM nippalAya jiNaM // 463 // ghArasamaM nikasAyaM baladeva jayaM 1 ||464|| / // 465 / / / sulasAjIvaM vaMde " panarasama " nimmamatta jiNanAmaM rohiNijIvaM namimo solasamaM cirAgutaMti sattarasamaM ca vade revaijIvaM samAhinAmANaM saMvaramahArasamaM sayAlijIva paNivayAmi dovAyaNassa jIvaM jasohara baMdimo iguNavIsaM kaNhajiyaM gayatanhaM vIsahamaM vijayamabhivade 1 munisonyaMntA // 2 devaIe jIyaM tA0 // nippulAi jiNaM je. // 4 pannarasamaM mu. // 5 nimma0 tA. // // 466 // 1 // 467 // 46 dvAra bhAvi jinajIva gAthA 457 9. pra.A. 111 // 305 / / Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mmmmmmmmmmmmmmmmore: sAroddhAre saTIke bhAvi. jinajI gAthA // 306 // vaMde iMgavIsaimaM nArayajIvaM ca 'mallinAmANaM / deva jiNaM yAvIsaM aMbaujIvarasa vaMde'haM // 3 // amarajiyaM necAsa aNaMtabismiAnita jiNaM vaMde / laha sAibuddhajIva cauvAsa mAjagAma // 16 // 'ussappiNie cauvAsa jivarA rittiyA samAmehiM / siricaMdasUrinAmehi sahayarA hutu sapakAlaM // 470 // 'vIravarase' tyAdigAthAcata dezakaNa , atra pachI pazcaparthe, tRtIyA ca saptamyartha, tano 'boravarAt' zrImahAvIrambAmino 'bhagavataH samAnuprayuknAna vyutkrAnteSu' gateSu caturazInivarSamahalaM pu 'padmAdayaH' padmanAbhaprabhUtayazratarvizanijinA yathA bhaviSyanita nayA 'stumA' nAmagrahaNapUrvakaM praNamAmaH, iyamatra bhavanAtamyAmavabhiNyAM cArakamya duSpamasuSamAlakSaNasya paryante ekonanavatipakSe pra.A. malsama. / atra 265 namAyA malliini pAdaH / / 2 mAnanA / / 3 uksapiNi mu.|| 4 -56 dvAre bArammati aAmayiA duSamasumma mAnatIra ne ekonanavanipakSaniSTha)mAneSu zrIvI bhimariyara bhI dupanamubamAsye tRtIyA myAnacaniyanapu gateSu zrIrAnAma utpanna duniarakeurake vipakSamA pani cami madhyamAcArakI navamAsA jAyante / parevAhaH- "cala(sI) ica sahamA rimA manAcamAmA ghara- maparamANe anamaya biyANAha" anye tUramariyA dvitIyaHSamArakasya ekonapiplavi.pyamAro.tpanna ityA. tatra tu saMkhyA pUrvata eva / " iti vipamapadaTIkAyAma patra 40 AM // 306 / R Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 307 // dhvavatimAneSu zrIvardhamAnasvAmI nivRtaH, tato mahAvIranirvANAnantaram ekonanavatipakSAdhika pratyekamekaviMzativarSamatrapramite avasarpiNIsambandhiparyantArakadvaye gate tathotsarpiNyA adhyatiduSpamAdupamArUpe pratyeka vizatasahasramAne evAdhArakadvaye gate tRtIyArakasya ca duSpamasuSamArUpasyaikonanavatipakSeSu gateSu zrIpadmanAbhaH samutpannaH tataH prAguktArakacatuSTayasambandhi sarvapramANamIlane caturazItirvarSasahasrA jAyante, ye ca pakSANAM dve ekonanavata samadhike avatiSThete te alpatvAnnaM vivakSite iti / atha tAneva krameNAha - prathamaM padmanAbhaM jinezvaraM zrImanmahAvIraparamazrAvaka zreNika mahArAjajIvaM nayANA, dvitIyaM ca suradevaM bande jI supAirvasya zrImahAvIrapitRvyasya tRtIyaM supArzvanAmAnaM koNikaputradArthamahArAjajIyaM prabhavAmahaM vande svayaMprabhajinaM 'pohilajIvaM caturthamaham, sarvAnubhUtinAmAnaM dRDhAyuSo jIvaM paJcamaM vande tathA paSThaM devazrutajinaM vande jIva kIrteH saptamam udayajinaM vande jIvaM ca zaGkhanAmnaH zrAvakasya, peDhAlamaSTamakam AnandajIvaM namasyAmi, poTTilajinaM ca navamaM surakRtasevaM sunandajIvasya sambandhinam zatakIrtijinaM dazamaM vande zatakasya jIvam, ekAdazamaM munisuvrataM vande devakyA jI, dvAdazamamamajinaM satyakijIvaM jagatpradIpam, niSkaSAyaM trayodazaM vande jIvaM ca vAsudevasya baladevasya jIvaM caturdazaM niSpulAkajinam, sulasAyA jIvaM vande pazcadarza nirmamatvanAmAnaM jinam, rohiNIjIvanamAmaH poDazaM citraguptamiti, saptadazaM ca vande revatyA jIyaM samAdhinAmAnaM jinam, saMvaramaSTAdazaM satAlijIyaM praNipatAmi namAmi dvIpAyanasya jIvaM yazodharanAmAnaM jinamekonaviMzaM vande, + 1 pahilajI mu. // 46 dvA bhASi jinajI gAthA 457 470 pra.A. 111 // 307 Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / prvcnshaaroddhaare| saTIke // 30 // kRSNajIvaM gatavRSNaM viMzatitamaM vijayanAmAnamabhivande, tathA vande ekaviMzatitamaM nAradajIvaM ca 'malli. nAmAnam , devajinaM dvAviMzaM ambaDa jIvasya saMbandhinam , amarajIvaM trayoviMzatitamamanantavIryAbhidhaM jinaM | urvA vande, tathA svAtibu jIvaM caturviMzatitamaM bhadrajinanAmAnaM vande / utsapiNyA-bhAvinyA caturvizatirjinavarAH siddhAH 'kortitA' pUrvabhavasambandhinAmapratipAdanapUrvakaiH svanAmabhiH zrIcandrasUrinAmnA''cAryeNa stutAH gAthA sukhakarAH zubhakarA vA bhavantu sadAkAlamiti / ete ca tathAvidhasampradAyAbhAvAt zAstrAnta: saha visaMvAditvAcca na vizeSato vivRtAH / / 457-470 // 46 // pra.A. samprati 'saMkhA uDDAha-tiriyasihANa' iti saptacatvAriMzaM dvAramAha "cattAri uDaloe duve samudde tao jale ceva / bAvIsamaholoe tirie ahuttarasayaM tu // 47 // 471 112 1mallanA0 sN.||2 paadnkpuu0-mu.|| 3 taLanA-"ekasminsamaye corvaloke catvAra eva te / siddhantyutto dRSTamadholoke manatrayam // 15 // viMzatirvizatizca, catvAriMzaditi sphuTama / uttarAdhyayane saMgrahaNyAM ca siddhaprAbhUte // 16 // 'vIsamahe taheveti' uttarAdhyayane jIvAjIva vibhaktyadhyayane [36 // 54] / 'uhotiriya loe cabAvIsa?sayaM' iti saGgrahaNyAma [gAthA 273] / dhImapuhantaM baholoe' iti siddhaprAbhRte, naTrIkAyA 'viMzatipRthaktvaM ve viMzatI' pati" iti lokaprakAze dvitiiysrge| 'puhattasaho bahuttavAI kammapagaDisaMgaNIe maNiotti gAthArthaH / iti siddhaprAmRta TIkAyAm / vizeSArtha draSTavyAni vijayodayasUripraNitAni TippanakAni (lo.pra. pR.106taH) iyaM gAthA bahatsaMgrahaNI malaya. vRttau (pR0133 A) prazparUpeNa nirdiSTA / / .... Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mammIMinuttimeMIWAL, AmemomoyIPS HIROYMINotencetrmsvgphyapwwjaanv.burpanakam pravacanasAroddhAre saTIke gAthA 'cattAri' tyAdigAthA, 8 Urdhvaloke ekasamayenotkarSatazcatvAra eva siddhayanti, tathA dvau samudre, trayaH zeSajale hRda-nadyAdisambandhini, siddhaprAbhUtAmiprAyeNa tu jalamadhye catvAro draSTavyAH, tathA adholoke | 47 dvAre adhogrAmAdau utkarSata ekasamayena dvAviMzatiH siddhathati, siddhagrAbhUte 'punarinthaM dRzyate yathA urdhvAdi ___"cattAri uDuloe jale caukka duve samuimi / aTThasayaM tiriloe vIsapuhuttaM aholoe" // 1 // | siddhAH etaddIkAyaryA ca viMzatipRthaktvaM vinizAtipramANe mahInA, dvipaztyA navabhya iti pRthaktvavacanAta , 471 tato yadyatrApi 'dovIsamaholoe' iti paThyate tataH samIcInaM bhavati, tathA tiryagloke utkarSata ekasamaye 48dvAre nASTottaraM zataM siddhayatIti / / 471 / / 47 // samprati taha ekasamayasihANa' ti aSTacatvAriMzaM dvAramAha eka"eko va do va tinni va aTThasayaM jAva eka samayammi / maNayagaIe sijjhai sakhAuyavIyarAgA u // 472 // "ekko ca gAhA',ekasmin samaye jaghanyata eko "dvau yo vA siddhayanti utkarpato'STottaraM zatam , siddhAH gAthA te ca siddhayanti manuSyagateH sakAzAna zeSagatibhyaH, te'pi ca saGkhathaM yavarSAyuSaH, asaGkhaye yavarSAyuSAM 172 siddhathabhAvAt , satrApi vItarAgA:-apagatarAgAH upalakSaNatvAcca apagatasakalakamekalaGkAH, na punaH kutIrthika- pra.A. sammatA iva sakarmANo'pi iti // 472 // 48 // talanA-bahassagrahaNI malaya0 dhRttiH pR0133 B||1punrid-mu.||2 dvA (dvi) vishtik-mu.||3300 mu.|| // 30 // 4 iko-bhu.||5 samaeNaM-je. samayeNaM-tA. 6 eko va gAhA-mu. nAsti / / dvau vA pryo-mu.|| samayo Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 31 // bhedA: pra.A. 'te ya pannarasabheehiM ti dvAramidAnImekonapazcAzaM vivarItumAha 49 dvAre titthayara 1 atisthayarA 2 tittha 3 saliMga 4 'nnaliMga 5 thI 6 purisA 7 / siddhagihiliMga 8 'napuMsaka 9 atityasiddha 10 patteyabuddhA 11 ya // 473 / / ega 12 aNega 13 sayaMbuddha 14 buddhabohiya 15 pabheyao bhaNiyA / gAthA siddhate siddhANaM bheyA pannarasasaMkhatti // 474 // 473'tisthayare'tyAdigAthAdvayam , tIrthakarAH santo ye siddhAste tIrthakaramiddhAH 1, tathA atIrthakarA:- 474 sAmanyakevalinaH santo ye siddhAste'tIrthakarasiddhAH 2, tathA tIryate 'saMsArasAgaro'neneti tIrtha-yathAvasthitajIvA-'jIvAdipadArthasArthaprarUpakaM paramagurupraNItaM pravacanaM taca nirAdhAraM na bhavatIti saGghaH prathamagaNadharo vA veditavyaH, tasminnutpanne ye siddhAste tIrthasiddhAH 3, tathA svaliGga-joharaNAdirUpe vyavasthitAH santo ye siddhAste svaliGgasiddhAH 4, tathA anyaliGge-parivrAjakAdisambandhini valkalakapAyAdirUpe dravyaliGge vyavasthitAH santo ye siddhAste anyaliGgasiddhAH, yadA anyaliGginAmapi bhAvataH samyaktvAdipratipannAnA kevalajJAnamutpadyate tatsamayaM ca kAlaM kurvanti tadedaM draSTavyam , anyathA yadi dIrghamAyuSkamAtmanaH pazyanti tataH sAdhuliGgameva pratipadyante 5, tathA liyA liGga strIliGga strItvasyopalakSaNamityarthaH, taccatridhA-vedaH zarIranivRttirnepathyaM ca, tatreha zarIranirdhacyA prayojanaM na veda-nepathyAbhyAm , vede sati siddhatha // 31 // bhAvAt , nepathyasya cApramANatvAt , tasmin strIliGge vartamAnAH santo ye siddhAste strIliGgAsiddhAH 6, | 1 napusa atisthA-je // 2 tathA ca salige- // Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 319 // tathA puruSaliGge zarIranivRtirUpe vyavasthitAH santo ye siddhAste puruSaliGgasiddhAH 7 tathA gRhasthAH santo ye siddhAste gRhiliGgasiddhA marudevIprabhRtayaH 8, tathA napuMsakaliGge vartamAnAH santo ye siddhAste 'napuM sakaliGgasiddhAH 9, tathA tIrthasyAbhAvo'tIrthaM tIrthasyAbhAvavAnutpAdo'pAntarAle vyavacchedo vA tasmin ye siddhAste'tIrthasiddhAH, tatra tIrthasyAnutpAde siddhA marudevIprabhRtayaH, na hi marudevyAH siddhigamanakAle tIrthamutpannamAsIt, tIrthasya vyavaccheda suvidhisvAmyAdyapAntarAleSu tatra ye jAtismaraNAdinA prAptApavastIrthavyavacchedasiddhAH 10 tathA pratItya ekaM kiJcid vRSabhAdikamanityatAdibhAvanAkAraNaM vastu buddhA buddhavantaH paramArthamiti pratyekabuddhAste santo ye siddhAste pratyekabuddhasiddhAH 11, tathA ekasmina samaye ekakA eva santo ye siddhAste ekasiddhAH 12, tathA ekasmin samaye ye aneke siddhAste anekasiddhAH 13, tathA svayam-AtmanA buddhA: - tavaM jJAtavantaH strayaMbudvAste santo ye siddhAste svayaM buddhasiddhAH 14, tathA buddhA - AcAryAstairvodhitAH santo ye siddhAste buddhabodhitasiddhAH 15 ityete: pUrvoktastIrthakaratvAdibhiH prabhedaiH-vizeSairbhaNitAH pratipAditAH siddhAnte siddhAnAM bhedAH - prakArAH paJcadazasaGkhyAH / 'nanu tIrthaMkarasiddhA 'tIrthaMkarasiddha rUpamedadvaye tIrthasiddhA 'tIrthasiddharUpabhedadvaye vA zeSamedAH sarve'pyantabhavanti tatkimarthaM zeSabhedopAdAnam 3, satyamantarbhavanti paraM na vivakSitabhedadvayopAdAnamAtrAt zeSabhedaparijJAnaM bhavati, vizeSaparijJAnArthaM caiSa zAstrArambhaprayAsa iti zeSabhedopAdAnamiti // 473-474 // 149 // 1 napu MsakasiddhAH saM // 2 ekasmin ekasmin samaye je // 3 tulanA nagdisUtra hA. TI. pR. 36 // 49 dva siddhame mAthA 473 474 pra.A. 113 // 311| Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke 50 dvAre avagAhanA middhiH gAthA // 312 / / / idAnIm 'avagAhaNAya sihA ukiTa-jahanna-majjhimAe ya' tti pazcAzattamaM dvAramAha do cevukkosAe caura jahannAe mAjhamAe u / aTThAhiyaM sayaM khalu sijjhai ogAhaNAi tahA // 475 / / do cevu gAhA', ekasmin samaye yugapadutkRSTAyAmavagAhanAyAM paJcadhanuHzatamAnAyAmunkarSano dvAdeva siddhayataH, jaghanyAyAmavagAhanAyAM hastadvayapramANAyAM catvAraH madhyamAyAM 'tu ajaghanyotkRSTarUpAyAmaSTAdhika zataM khalu siddhayati, 'nanu marudevI nAbhikulakarapatnI, nAmezca paJcaviMzatyadhikAni pazca dhanuHzatAni tanumAnam , yadeva ca tasya tanumAnaM tadeva marudevyA api, 2- saMghayaNaM saMThANaM uccattaM ceva kulagarehiM samaM' [ Ava. ni. 160 ] iti vacanAt , marudevI ca bhagavatI siddhA, tataH kathaM paJcadhanuHzatapramANA utkRSTA'vagAhanA ghaTate ? iti, naiSa doSaH, marudevAyA nAbheH kizcinapramANatvAt , khiyo yu ttamasaMsthAnA uttamasaMsthAnebhyaH puruSebhyaH svasvakAlApekSayA kizcidanapramANA bhavanti, tato marudevA'pi pazcadhanu zatapramANeti na kazcidoSaH api cahastinaH skandhArUDhA saGkucitAGgI marudevI siddhA tataH zarIrasaGkocabhAvAnnAdhikAvagAhanAsambhava itya pra.A. 113 // // 312 // 1tu jaghanya mu.||2 tulnaa-lo.:.(2|128:) Ava malaya TIkA pU. 544 B gAthA 171 / / A saMhananaM saMsthAna ucyamsva caiva kulakaraiH samam // 3 'ayaM ca mAdhyamiprAyaH' iti lo. pra. (2/130) / AvazyakahA-TI.(pR. 444 B) drssttvyaa|| Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke gRhiliGgAdi siddhiH gAthA // 313 // virodhaH, abakA yadidamAgame pazcayanaHzatApura tanumAnamuktaM tadvAhulyApekSayA,anyathA pazcaviMzatyadhikapaJcadhanuHzatapramANA utkRSTA'vagAhanA, sA ca marudevIkAlavartinAmevAvaseyA, marudevyA AdezAntareNa nAbhikulakaratulyattvAta , taduktaM siddhaprAbhRtaTIkAyAm-'marudevIvi Ae maMtareNa nAbhitulla'tti [gAthA. 37 TIkA] siddhaprAmRtasUtre'pyuktam A"ogAhaNA jahannA rayaNIdugaM aha puNAi ukkosaa| paMce dhaNumayAI dhaNuhapuhutteNa ahiyAI // 1 // " etaTTIkAvyAkhyA ca "pRthaktvazabdo bahutvavAcI bahutvaM ceha paJcaviMzatirUpaM draSTavya"miti // 475 // 50 // idAnIM-gihiliMga-annaliMga-* saliMga-siDANa saMkhA u' ti ekapaJcAzattamaM dvAramAha--- iha cauro gihiliMge vasa'nnaliMge sayaM ca aTThahiyaM / vinneyaM ca saliMge samaeNaM sijhamANANaM // 476 // 'iha cauro gAhA' 'iha' manuSyaloke gRhilige vartamAnA ekasmin samaye utkarSatazcatvAraH siddhayanti, tathA tApasAyanyaliGge vartamAnA utkarSata ekasamaye daza midvayanti, tathA zataM caikamaSTAdhikaM vijJeya mekasmin - pra.A. 1 draSTavyama aupapatikasUtram (pR. 115 Ba:) || 2 'saMgaNavRttyabhiprAyasvayam' iti lo.pra. 121130) / tulanAtatrotkRSTaM pAyadhanuH zatAni pnycviNshtyubhraanni| jaghanyamardhecatI ratnayo deshonaaH| iti sarvArthasiddhiH (1.11) || avagAhanA ananyA ranidvikamatha punahatkRSTA-panceSa dhanuzatAni dhanuSpRthaktvenA- dhikAni ||1||3t-siddhpraabhRte, maha-sivaprA-pAThAntaram // *saliMga mu.|| 4 tu-taa.|| Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - prazcanasArodvAre saTIke 52 dvAda ekamamayAdi miTTAH // 314 // mebuRANAMAM samaye yugapadutkarSataH svaliGge' yatiliGge siddhayatAmiti / / 476 // 5 // sAmprataM yattIsAI sijhaMta aviraya'miti dvipaJcAzattamaM dvAramAhapattIsAI sijhani avirayaM jAva aTThaahiyasayaM / aTThasamaehiM ekzekkUrNa jAvekasamarthami // 4 // pattIsA aDayAlA saTThI bAvattarI ya boDamyA / culasII chanaI durahiyamahAsarasayaM c||478|| [bahatsaGgrahaNI (jinabhadragaNI-gAthA 347)] battIse'tyAdigAthAdvayam, 'ekAdayo dvAtriMzatparyatAH miyanto nirantaramaSTau samayAna yAvat prApyante, athamatra paramArthaH- prathame samaye jaghanyata eko dvau vA utkarSato dvAtriMzata siddhayanti, dvitIye'pi samaye jaghanyata eko dvI yA utkarato dvAtriMzat , evaM tRtIye'pi caturthe'pi yAvadaSTame'pi samaye jaghanyata eko dvau vA siddhayataH utkarpato dvAtriMzat sidbhayanti, parato'vazyamantaraM samayAdikam , na ko'pi siddhayatItyarthaH, tathA trayastriMzadAdayo'STacatvAriMzatparyantA nirantaraM siddhayanna utkarSataH sapta samayAn yAvatprApyante, parato niyamAdantaraM samayAdikam , tathA ekonapazcAzadAdayaH paSTiparyantA nirantaraM [pra.A. savari 1 ito'pre tA. pratau "aTraya sattaya cha paMpa ceSa pattAri timi do ekk| battIsAsu samayA niraMtaraM aMtaraM ityadhikA gAthA vidyate / draSTavyaM lokaprakAze Tippanam [pR0 118 saMpA, udayasUriH // 2bttiismityaadi.mu.||3 talanA-hatsaMgrahaNI malayagirivRttiHpR.132 tH| sthAnAGgasUtravRttiH pR. 34 // // 31 // Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... ms embhum.saadisunital................ .............huwi . . ...kutahati.... ...: a ntip pravacanasAroddhAre saTIke strIvedAdi siddhAH gAthA // 31 // miyanta utkarSataH paTa mamayAna yAvata prApyante. tataH paramavazyamantarama, tathA ekapaSTayAdayo dvisaptatiparyantA nirantaraM siddhayanta utkarSataH pazca sabhayAna yAvatprApyante, tataH Uce niyamAdantaram , tathA trisaptatyAdayazcatarazItiparyantA nirantara siddhayanta utkarataztuga samayAna yAvatprApyante, parato'vazyamantaram , tathA pazcAzItyAdayaH paNNavatiparyantA nirantaraM siddhayanta utkarSatasvIna samayAna yAbadAsAdyante, parato niyamAdantaram , tathA saptanavatyAdayo dvayu ttarazataparyantA nirantara siddhAnta utkarSato dvau samayo yAvatprApyante, parato niyamAdantaram, tathA vyuttarazatAdayo'STottarazataparyantAH siddhayanto niyamAdekameva samayaM yAvatprApyante, parato'vazyamantaraM samayAdikam iti, OM jaghanyataH, utkaptazca paNmAsAntaraM SaNmAsAn yAvat na ko'pi siddhayatItyatra sarvatra bhAvanA * // 478 // 52 // thIvee pue napu'sae sijjhamANapari saMkha' ti tripaJcAzattamaM dvAra vivarItumAha vIsitthIgAu purisANa aTThasayaM egasamayao sijhe / basa ceva napuMsA taha uvari samaeNa paDisaho // 479 / / dhIsa narakappajoisa paMca ya bhavaNavaNa dasa ya tiriyANa / itthIo purisA puNa basa dasa savve'vi kappaviNA // 48 // kappaTThasayaM 'puhavI AU paMkappabhAu pattAri / rayaNAisu tisu dasa dasa cha tarUNamaNaMtaraM sijhe // 481|| cinadvayamadhyavartI pAThaH je. nAsti // 1 saMlaM' iti-mu. / / 2 purisaa-taa.| 3 puDhavI-je. // 481 pra.A. Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 316 // 'vIsI'tyAdigAthAH, ekasmin samaye utkarSataH striyoviMzatiH siddhayanti tathA puruSANAma STottaraM zatam ekasamaye siddhayati, tathA dazaiva napuMsakA ekasamayena siddhyanti uktasaGkhyAyA upari sarvApyekasamayena siddhatAM pratiSedhaH / + 'athAsminneva dvAre kasyA gaterAgatAH kiyanta utkarpata ekasamayena siddhayantIti vizeSataH pratipAdayanAha- 'bIsa naretyAdigAthAdvayam agrataH sthitasya 'isthoutti padasya sarvatrAbhisambandhAt manuSyANAM for: strIvAddhRtya anantarabhave manuSyagatAvAgatAH satyo yadyekasmin samaye siddhayanti tadA utkarSato viMzatireva, tathA kalpayoH maudharmezAnayoH striyaH svabhavAduSTatA anantarabhave manuSyagatiM prApya viMzatiH siddhayanti dvayoreva kalpayoH striya utpadyante, ataH 'kampa'ti sAmAnyoktAvapi dharmezAnayorityuktam, evaM jyotiSikANAmapi khiyaH strItvAduddhRtA viMzatiH siddhayanti, tathA bhavana patInAm--asurakumArAdInA dazAnAmapi nikAyAnA vyantarANAM dvAtriMzajjAtInAM ca striyaH strItvAduddhRtAH pratyekaM paJca paJca siddhayanti, tathA paJcendriyatira striyaH strItvAduddhRtya dazaiva sidrayanti puruSAH punaH sarve'pi kalpavyatiriktA manuSya-jyotiSka bhavanapati vyantara tiryaggatilakSaNasthAnapaJcakasambandhinaH puruSatvAduddhRtya anantaraM manuSyabhavamAgatA ekamamayenotkarSataH pratyekaM daza daza siddhayanti, iha 'kanpaM vinetyuktam, tataH kalpAduSvRtAH kiyantaH siddhayanti ? tatrAha - 'kalpA: ' kalpasthA vimAnavAsino devA anantarabhave puruSatvaM prApya ekasamayenotkarSato'STottaraM zataM siddhayanti, tathA 'pRthivyAH pRthivIkAyikebhyo'SkAyikebhyazca tathA paGka 1 tathA saM. / / 53 dvA strIvedA siddhAH gAthA 479 481 pra. A. 114 // 316 Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 317 // prabhAyA uddhRtAH santaH pratyekaM catvAravatvAraH, tathA 'rayaNAisu'tti saptamyAH paJcamyarthatvena ratnAdibhyodaza, dhUmaprabhAratnaprabhA-zarkarAprabhA vAlukAprabhAbhyastisRbhyaH pRthivIbhyaH uddhRtAH pratyekaM daza dibhyastu tisRbhyaH pRthivIbhya AgatA na siddhyanti tathAsvAbhAvyAt tathA 'taruNa' ti paSThI paJcamyarthe, tatastarubhyo vanaspatikAyikebhya uddhRtya anantaraM manudhyabhavamAgatA utkarSata ekasmin samaye SaDeva siddhayanti, tejo-vAyUnAM punaranantarabhavena manuSyatvasyaivAprApteH dvitricaturindriyANAM tu tathAbhavasvAbhAgyAdevAnantarabhavena siddhyabhAva iti, tathA coktaM prajJApanAyAm "anaMtarAgayA NaM bhaMte ? neraDyA egasamaeNaM kevaiyA aMtatiriyaM pakariMti ?, goyamA ! jahanne ego vA dovA timi vA ukkoseNaM dasa, syaNappabhApuDhavineraiyAvi evaM caiva jAva vAluyapabhAvanera, kappabhApuDhavIneraiyA ukkoseNaM cattAri, asurakumArA dasa, asurakumArIo paJca, evaM jahA asurakumArA sadevIyA tahA jAva thaNiyakumArA, puDhavIkAiyA cattAri, evaM AukAiyAvi, vaNassaikAiyA cha, paMcidiyatirikkhajoNiyA dasa, paMcidiyatirikkhajoNiNIovi dasa, maNussA dasa, massIo vIsaM, vANamaMtarA dasa, vANamaMtarIo paJca, josiyA dasa, joisiNIo bIsaM, vemANiyA aTTamayaM vaimANiNIo " [tulanA - prajJApanA pada 20 . 3] iti, siDamAbhRte ca devagateranyatra gatitraye'pi dazetyuktam / 'sesANa gaINa dasa dasarga' [gAthA 48] ti vacanAt tavaM tu zrutavido vidanti, iha ca puvedebhyo devAdibhyo'nantaroddhRtA jIvAH kecitpuruSAH jAyante, kecit khiyaH kecinna sakAH, evaM strIvedebhyo'pi sarvasaMkhyA bhaGgA nava devIprabhRtibhya uddhRtAnAM bhaGgatrayam evaM napuMsakebhyo'pi nArakAdibhyo bhaGgatrayam, 53 dvAre strI vedAdi siddhAH gAthA 479481 pra. A. 115 // 317 // Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre | saTIke // 318 // taMtra meM puM vedamya uddhRtya puruSA bhUtvA siddhayanti teSAmevaikasmin samaye'STottaraM zataM siddhayati, zeSeSu punarasubhaGgakeSu pratyekaM daza dazaiva, idamuktaM bhavati - devebhya AgatAH puruSA bhUtvA ekasamayenASTottaraM zataM santi, striyo napusakAva bhUtvA pratyekaM dazaiva, devIbhyazrAgatAH puruSA api bhUtvA dazaiva, evaM striyo napuMsakA, yattu vaimAnikadevIbhyo jyotiSkadevIbhyo mAnuSIbhyazrAgatA viMzatiH siddhayantItyuktaM tatra g - strI napuMsakAt dvisaMyogatastrika saMyogato vA militAH santo viMzatiH siddhyanti na punaH kevalAH puruSAH striyo napuMsakA vA yadapi viMzatiH striya ekasamayena siddhyantItyuktaM tatrApi kAzritpuruSebhyaH kAcit strIbhyaH kAcinapuMsakebhya AgatAH satyo militAH viMzatiH siddhyanti, na punaH kevalebhyaH puruSebhyaH kevalAbhyaH strIbhyaH kevalebhyazca napuMsakebhyaH evamanayA dizA sarve'pi bhaGgA bhAvanIyAH, taduktaM siddhaprAbhRtasUtre - - "sesA u aDDa bhaMgA dasagaM dasagaM tu hoi 'ikkeko ||" [ gAthA 50 ] iti, " aparAtra vizeSo dRzyate, yathA nandanavane catvAra ekasamaye siddhayanti, 'naMdanavaNe cattAri' [ tulanA- siddhaprA. gAthA 45 TIkA ] iti siddhaprAbhRtaTIkAvacanAt ekatarasmin vijaye viMzatiH, 'vIsA egare vijaye' [siddhaprA. gAthA 43 TIkA ] iti vacanAt saMharaNataH punaH karmabhUmyakarmabhUmi- kUTazailAdiSu sarveSvapi sthAneSvekasamaye notkarSato daza daza, paNDakavane tu saMharaNato dvau, paJcadazasvapi karmabhUmiSu pratyekaM janmato'STottaraM zatam, yaduktaM viprAbhRtasUtre 1 ikkaM iti siddha prAbhRta sUtre pAThaH // 2 dayete. mu. // 53 dvAre strI vedAdisiddhA gAthA 479 481 pra.A. 115 // 318 // Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 319 // ""saMkrAmaNAe dasagaM do caiva havanti paMDagavaNaMmi / samaeNa ya asayaM panarasasu kammabhUmIsu // 1 // " [ gAthA 45 ] tathotsarpiNyAmavasarpiNyAM ca pratyekaM tRtIye caturthe cArake'STazatam, avasarpiNyAM paJcamArake viMzatiH, zeSeSvarakeSu pratyekamutsapiNyAmavasarpiNyAM ca saMharaNato daza, uktaM ca siddhaprAbhRtasUtre - "osapiNiussappiNi taiyaca utthayasamAsu asayaM / pazcamiyAe cIsaM dasagaM dasagaM tu sesAsu || 1 ||" [ gAthA 46 ] tatra paJcamyAM samAyAmavasarpiNyA: sambandhinyAM notsarpiNyAH, tatra tIrthAbhAvAditi 479-481 // 53 // idAnI 'siddhANaM saMThANaM' ti catuSpaJcAzattamaM dvAramAha dohaM vA hasaM vA jaM saMThANaM tu Asi punvabhave / tato tibhAgahINA siddhANogAhaNA bhaNiyA // 482 // [tu. Ava.ni. 970 ] jaM saMThANaM tu ihaM bhavaM jayaMtassa carimasamayami / AsIya parasaghaNaM taM saMThANaM tahiM tarasa // 483 // utANao ya pAsillao ya Thiyao sinnao ceva / jo jaha karei kAla so taha ucavajae saho // 484 // [Ava.ni. 969, 967] 'dIhe' tyAdigAthAtrayam, dIrghaM vA paJcadhanuHzatapramANaM hrasvaM vA hastadvayapramANaM vAzabdAnmadhyamaM vA vicitram, yatharamabhave AsIt saMsthAnaM tataH tasmAtsaMsthAnAt tribhAgahInA - vadanodarAdirandhapUraNAt 1. saMkrama0 muH // 2 hastaM mu. // / 3. uttApAcca pAsillauvva ahavA ni0 iti bhAvaH ni pAThaH // 54 dvAre siddha saMsthAnaM gAthA 482 484 pra.A. 115 / / 319 // Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 320 // tRtIyena bhAgena hInA siddhAnAmavagAhanA, avagAhante asyAmityavagAhanA - svAvasthaiva bhaNitA tIrthakara turerairiti, bhagavatasaMsthAnapramANApekSayA vibhAgahInaM tatra saMsthAnAnamiti bhAvaH // 482 / / etadeva spaSTataramupadarzayati- 'yatsaMsthAnam' yAvatpramANaM saMsthAnam 'iha' manuSyabhave AsIt tadeva 'bhavaM bhavanti prANinaH karmavazavartino'sminniti bhavaM zarIraM saMsAraM vA tyajataH kAyayogaM parijihAnasyeti bhAvaH, caramasamaye sUkSmakriyA'pratipAtidhyAnabalena vadanodazadigntrapUgNAt tribhAgahInaM pradeza nam AsIt tadeva pradezadhanaM mUlapramANApekSayA tribhAgahInaM pramANaM saMsthAnaM tatra' lokAgre 'tasya' siddhasya nAnyaditi ||483|| tasya ca kimekavAkAreNAvasthAna mutAnyathA'pItyAha- uttAna evaM uttAnakaH pRSThato'vanatAdisthAnataH pArzvasthito vA tiryagvyavasthitaH sthitaH Urdhva sthAnataH, niSaNNazcaiva-upaviSTaH, kiMbahunA 1 yo yathA yena prakAreNAvasthitaH san kAlaM karoti sa ' tathA 'tena prakAreNopapadyate siddha iti // 484 // 54 // idAnIM 'avaTiiThANaM' ca siddhANaM iti paJcapaJcAzattamaM dvAramAhaucariM khalu joyaNAsa jo koso | Isippa bhArA kosarasa ya ubhAe siddhANogAhaNA bhaNiyA ||485 // [tu. Ava.ni. 965 ] aloe pahiyA siDA, loyAge ya paiDiyA | ihaM yadi catANaM, tattha gaMtRRNa sijAi // 486 // [ aupapAtika sU. 44/2, Ava.ni. 959] 1 vInapra0 su. // 2 pArzvato- mu.tulanA-Aba-hA. TI. ( pR 443B ) ||3 iha-mu0 | i-A-ni* // 40bijAI bhA.ni. // 54 dvAre siddhasaMsthAnaM gAthA 482 484 55 dvAre siddhUsthAnaM gAthA 485 486 pra.A. 116 // 320 // Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 55 dvAre | siddhasthA nam // 32 // 'IsI'tyAdi gAthAdvayam , iha sarvArthasiddhavimAnAvaM dvAdazabhiryojanaiH paJcacatvAriMzadyojana lAviSkambhA vRttatvAdAyAmato'pyetAvanmAnA bahumadhyadezabhAge ca AyAma-viSkambhAbhyAmaSTayojanapramANe kSetre'STayojanabAhalyA tadanantaraM sarvAsu 'dikSu ca vidikSu ca pradezahAnyA parihIyamAnA parihIyamAnA sarveSu caramAnteSu makSikApatrAdapi pratanutaratvAdanulAsaGkhayeyabhAgamAtrabAhalyA sarvazvetasuvarNamayI sphaTikanirmalA uttAnacchatrasaMsthitA ghRtabhRtatathAvidhakaroTikAkArA ca ISatprAgbhArA nAma siddhazilA bhavati, sthApanA ceyama sarvArthAd dvaadbhiryojnailokaant ityanye, tasyAzceSatprArabhArAyA upari yojane gate lokAnto bhavati, tasya ca yojanasya ya uparita nakoza:-caturtha gavya'tam , tasya ca krozasya sarvoparitane SaSThe bhAge-trayastriMzadadhikAni trINi dhanuHzatAni dhanustribhAgazcetyevaMrUpe siddhAnAmavagAhanA-avasthitirbhaNitA, etAvatyA evoskarSataH siddhavAvagAhanAyA bhAvAta . yaduktam --- tibhi sayA tetIsA dhaNuttibhAgo ya kosa chmbhaao| jaM paramogAho'yaM to te kosassa 'chabbhAge // 1 // [Aca ni.966] // 485 // . tathA "aloe' iha saptamI tRtIyArthe alokena-kevalAkAzAstikAyarUpeNa 'pratihatAH' skhalitAH siddhAH, iha ca tatra dharmAstikAyAdyabhAvAttadAnantaryavRttireva pratiskhalanam, na tu sambandhe sati gAthA 485 486 pra.A.116 1dikSa vi-mu.||2 chanbhAgo-iti zrIcandramaharSipraNIte samahaNIsUtre (gAthA 253) chmmaae-aa.ni.|| 3 bhalo ke iti zlokaH sptmii0-sN||4 tulanA-bhAvazyaka.hA-TI.pU. (442B), Avazyaka.malaya. TI. 542BM Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke | 56 dvAre utkRSTAvagAhanA gAthA 487 pra. A. // 322 // vidhAto'pratighAtatvAt' , sapratighAtAnA hi sambandhe sati vighAto nAnyeSAm iti, tathA 'lokasya' paJcAstikAyAtmakasyAgre-mUrdhani 'pratiSThitAH' apunarAgatyA vyavasthitAH, tathA 'iha' manuSyakSetre 'yondi' tarnu tyaktvA tatra' lokAgre samayAntarapradezAntarAsparzanena gatvA 'siddha yanti' niSThitArthA bhavanti, atrAnusvAralopo draSTavyaH, athavA ekavacanato'pyevamupanyAsaH sUtrazailyA aviruddha eva, tathA cAnyatrApi dRzyate vatthagaMdhamalaMkAraM, ithio sayaNANi ya / acchaMdA je na bhujaMti, na se cAitti vuccai // 1 // " diza. 2 / 2] // 486 // 55 // samprati 'avagAhaNA ya tesiM ukkosa'tti SaTpaJcAzattamaM dvAramAhatipiNa sayA tetIsA ghaNuttibhAgo ya hoi ghoDavo / esA khalu siddhANaM ukkosogAiNA bhaNiyA // 487 // [Ava.ni. 971] 'tinnisayA' ityAdi, dhanuSA trINi zatAni trayastriMzadadhikAni dhanuSastRtIyabhAgazca bhavati voddhavyaH, epA khalu siddhAnAmutkRSTA'vagAhanA bhnnitaa| iyamatra bhAvanA-siddhagamanayogyotkRSTAvagAhanAyAH pazcadhanuHzatarUpAyAstRtIyo bhAgaH SaTpaSTayadhikaM dhanuHzataM catuHSaSTicAGgulAni, sa ca siddhigamanakAle vadanodarAdivivarapUraNena saGkocita iti dhanuHzatapatrakAtpAtyate, tataH zeSamutkRSTA siddhAvagAhaneti, yatpunaH 1 tyAta sapratighAtatvAt saprati. saM. // Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. . . . . . . . .... .. M inisatisplasiaadisudhiasiciliased aichindiadeoganisaadivasiseaninravasmansunelunilaw aleyabadnam pravacanasAroddhAre saTIke pazcaviMzatyadhikapazcadhanuHzatapramANamutkRSTamavagAhanAmAnaM siddhigamanayogyAnA marudevIprabhRtInA kApi zrUyate tadAdezAntareNa jJAtavyam // 487 / / 56 // idAnIM 'majjhimAMsaddhogAhaNa' si satapazcAzattamaM dvAramAha---- cattAri ya rayaNIo rayaNi tibhAgaNiyA ya yoddhavvA / esA khalu siddhANaM majhimaogAhaNA bhaNiyA // 48 // [ Ava. ni. 972] 'cattAri ya' gAhA, catasro ratnayo-hastA ratnizca tribhAgonA boddhavyA,epA khalu siddhAnAM madhyamAvagAhanA bhaNitA, zrImahAvIrasya hi bhagavataH sapta hastAH zarIramAnam , tataH siddhAvasthAyAM zuSirapUraNAyA'gulASTakAdhikahastadvayarUpe tribhAge samutsArite zeSa catvAro hastAH SoDaza cAigulAni madhyamAvagAhaneti, upalakSaNaM caitan , tata utkRSTAyAH siddhAvagAhanAyA adho jaghanyAyAzvopari sarvApi madhyamAvagAhanA bhavatItyavagantavyam , 'Aha-jaghanyapade saptahastocchtiAnAmAgame sidviruktA tata eSA jaghanyA prApnoti kathaM madhyamA 1, tadayuktam , dastutatvAparivAnAt , jaghanyapade hi tIrthakarApekSayA 'saptahasto. cchitAnAM siddharuktA, sAmAnyakevalinA tu hInapramANAnAmapi bhavati, idamapi cAvagAhanAmAnaM cintyate sAmAnyasiddhApekSayA, tato na kazciddoSaH // 488 // 57|| 57 dvAre madhyamAvagAhanA gAthA 488 pra.mA. // 32 // 117 1 tulanA-aupapAtikasUtravRttiH pR. 217 / / 2 saptahastAnA // // 323 // Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke gAthA ||324 / / idAnIM 'jahanna siddhogAhaNa'kyaSTapaJcAzattamaM dvAramAha 58 dvA egA ya hoi rayaNI aheva ya 'aMgulAi sAhoyA / javanyA esA khalu siDANaM jahaNNaogAhaNA bhaNiyA // 489 // [ Ava.ni.673] gAhanA 'egA ya' gAhA ekA ca bhavati ratniH paripUrNA aSTau cAlAnyadhikAni eSA khala siddhAnAM jaghanyAvagAhanA bhaNitA tIrthakaragaNadharaiH, siddhigamanayogyAnAM hi jaghanyA avagAhanA hastadvayapramANA, tataH zuSirapUraNAya poDazAGgulalakSaNe tribhAge pAtite sati aGgulASTakAdhika eko hasto jaghanyAvagAhanA bhavati, eSA ca 'karmAputrAdInAM dvihastAnAmavaseyA, 'yadi vA saptahastocchinAnAmapi yantrapIlanAdinA | 56 dvAre saMvartitazarIrANAmiti // 489 // 58 // zAzvatiidAnIM 'sAsayajiNapaDimAnAmAiM tyekonapaSTaM dvAramAmantraNapUrvamAziSA prAha pratimAH siri usahaseNapAhu 1 vAriseNa 2 sirivddmaannjinnnaah| gAthA caMdANaNajiNa 4 savvevi bhavaharA hoha maha tumbhe // 490 // siriusabhe'tyAdi zrIvRSabhasenaprabho ! bAriSeNa ! zrIvardhamAnajinanAtha ! candrAnanajina ! pra.A.11 sarve'pi yUyaM 'bhavaharAH' saMsAraniHzakA "bhavata mameti // 490 // 59 // . ||324 1 aMgulAI-tA. po. // 2 tulanArtha vizeSArtha draSTavyA bhAvazyakasUtrasya malayagirisUrikRtA TIkA pR. 545 / / 3 kUrmaputrA0 mu. 4 yadA-mu. / / 5 bhavaMta-saM // Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke kalpika // 32 // samprati 'jiNakappiovagaraNasaMgva' tti SaSTitamaM dvAramAha panaM pattAbaMdho pAyaTThavaNaM ca pAyakesariyA / paDalAi rayattANaM ca guccho pAyanijjogo // 491 // jinatinneva ya pacchAgA rayaharaNaM va hoi muhapottI / eso duvAlasaviho uvahI jiNakappiyANaM tu / / 192 / / [opani, 668-666] jiNakappiyAdi duvihA pANIpAyA paDiggahadharA ya / gAthA pAuraNamapAuraNA ekkekkA ne bhave davihA // 493 / / 491. duga 1 tiga 2 ca ukka 3 paNagaM 4 nava 5 dama 6 ekAraseva 7 pArasaga 8 ee aThTha vigappA jiNakappe huti upAhissa // 494 // pra. A. [tulanA-nizIthabhASya 1390-1, paJcavastu 775] / 117 putto rayaharaNehiM duviho tiviho ya ekkakappajuo / cauhA kApadugeNaM kappatigaNaM tu paMcaviho // 495 / / duviho tiSiho cauhA pacaviho'vi hu spaaynijjogii| jAyA navahA dasahA ekkArasahA duvAlasahA // 496 // 1 jinakaridhagopagarapA. mu.||2 etada(411-462) gAthAdvayaM bR. ka. bhASye 3962-3 kramAGkena, kramAkenA 'pi upalabhyate / / 3 bimatima-iti paMcavastu ke pATha:(775) // 4 kusspduenn-muH| kppjuennN-je| LADMAAmarcanette vara Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 326 // ahavA durga ca navagaM uvagaraNe huti dunni u vigappA / pAuraNavajjiyANaM visuNDa jiNakappiyANaM tu // 497 // [nizItha bhA.1362] .. taveNa 'sutteNa satteNa egatteNa baleNa ya / kalpiko tulaNA paMcahA vuttA, jiNakappaM paDivajjao // 498 // [5. ka. bhA. 1328] pakaraNAmi 'pattaM pasAbaMdho ityAdi gAthASTakam , 'upakriyate vratI anenetyupakaraNam-upadhirityarthaH, gAthA sa copadhirdvidhA-audhika aupagrahikazva, oghaH-pravAhaH sAmAnyamitiyAvat tatra bhava audhiko nityameva yo gRhyate ityarthaH, "upa-AtmanaH samIpe saMyamopaSTambhArtha vastuno grahaNamupagrahaH sa prayojanamasyetyaupagrahikA, 498 kAraNe Apanne saMyamayAtrArthaM "yo gRhyate na punarnityameva sa aupagrahika ityarthaH, tatra audhika pra. A. upadhirdvividho-gaNanApramANena pramANapramANena ca, tatra gaNanApramANamekadvivyAdirUpam, pramANapramANaM tu dIrghapRthutvAdirUpam , evamaupagrahikopadherapi- bhedadvayaM bhaNanIyam , tatra audhikopadhirgaNanApramANato jinakalpikAnAmiha pratipAdyate, tatra pAtraM-patadgrahaH 1, pAtrabandho yena pAtraM dhAryate vakhakhaNDena caturasraNa 2, pAtrakasthApana kambalamayaM yatra pAtrakANi sthApyante 3, pAtrakesarikA-pAtrapratyupekSaNikA yA 'cilimilikati prasiddhA 4, paTalAni yAni mikSA bhramadbhiH pAtropari dIyante 5, rajavANAni / 118 // 326 // 1 'satteNa sutteNa-iti bR ka mAdhye(gAthA 1328) atra ca 540 tamagAghATIkAyAM paatth||20gaathaadvyN-sN.|| 3 tulanA-bhoghani. TIkA pR.200 taH 7. ka. TI. pR.1087, pacavastuTIkA pU. 120, dharmasaGgraha TIkA pR. 63 // 4 upH-bhaatmn:-mu||5yopgaate-je. ||6cilimilikaa javanikArthe prasiddhA, pAtrapratyupekSaNikAthana dRshyte| Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 327 // pAravahanakAni:, kRtAnna sUtre ekapacananirdezaH gocchakaH-kambalakhaNDamayo yaH pAtrakopari dIyate 7, ayaM saptavidhaH pAtraniryogaH, pAtraparikara ityarthaH ||46shaa tathA traya eva pracchAdakA:-prAvaraNarUpAH kalpA ityarthaH, dvau sUtramayAveka UrNAmayo 3, rajoharaNaM 4 caiva bhavati mukhapotikA 5, eSa utkarSato dvAdazavidha 'upadhirjinakalpikAnA bhavati / / 462 // nanu jinakalpikA ekasvarUpA eva bhavantyAhozcitpRthaksvarUpA apItyAha-'jiNakappikA' ityAdi, jinAnA kalpaH AcAro jinakalpaH sa vidyate yeSAM te 'ata iniThanA viti (pA05-2-115) Thani > jinakalpikAH, apiH punarartho, jinakalpikAH punardvividhA-dvibhedAH, tAveva bhedAvAha-pANI eva pAtraM yeSAM te pANipAtrA:-pANipAtrabhojina eke, patadgrahadharAH-patadgrahabhojino dvitIyAH, te punarekaike dvimedA bhaveyuH-saprAvaraNA aprAvaraNAca, atra ca sUtre prAkRtatvAtsalopo draSTavyaH / / 493 / / nanu jinakalpikAnAM dvAdazavidha upadhirabhidadhe sa kiM sarveSAmekavidha eva bhavati ?, netyAha'dugatIge'tyAdi, dvika trikaM catuSkaM paJcakaM navakaM dazakaM ekAdazakaM dvAdazakamityete'STau vikalpA jinakalpe bhavantyupadheriti / / 464 // 60 dvAre jinakalpikopakaraNAni gAthA 491. 498 pra. A. 118 1 "ekamANe tujjAtIyAnAM sarveSAM grahaNam" ti nyAyAta manye'pi ye gacchanirgatAsteSAM yathAyogamidamevopakaraNa mvsaatvym| iti ba. ka. TI. (pR.1087)||AD cihnadvayamadhyavartI pAThaH saM. nAsti / / 2 tRka-je. // 327 HINirls Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " pravacanasAroddhAre saTIke jinakalpika pakaraNA gAthA ||328 // 498 tAnevavyAcaSTe-'puttIrayaharaNehiM'ityAdigAthAdvayam , mukhapotikA-rajoharaNAbhyAM dvividhaH, ko'rthaH ?mukhapotikA rajoharaNalakSaNamupakaraNadvayameva pANipAtrAH prAvaraNavarjitA jinakalpikA dhArayanti, tathA teSAmeva saprAvaraNAnAmekena kalpena yuktaH san pUrvokta upadhistrividho bhavani, tathA sa eva mukhavastrikA-rajoharaNarUpa upadhiH kalpadvayena sahitazcaturvidhaH, kalpatrayeNa saMyuktaH punaH pazcavidho bhavati, tathA pUrvokta eva dvividhastrividhazcaturvidhaH paJcavidhazca upadhiH saptavidhayAtraniyogasahitaH san yathAkramaM navavidho davidha ekAdazavidho dvAdazavidhazcajAyate, tatra rajoharaNa-mukhapotikA saptavidhapAtraniyogasahito navavidha upadhiH pAtrabhojinAmaprAvaraNAnAM jJeyaH, zeSastu dazavidha ekAdazavidho dvAdavidhazca saprAvaraNAnAM pAtrabhojinAmiti // 495-496|| ___atha sUtrakRdevAprAvaraNAnAmupakaraNasaGkhyAmAha- "ahave' tyAdi, pUrva sAmAnyato jinakalpikopadheraSTau bhedAH pratipAditAH, athavA dvikaM navaka ceti dvAveva medau, tatra dvikaM rajoharaNamukhapotikArUpaM navakaM tu rajoharaNamukhapotikAsaptavidhapAtraniryogalakSaNam , iha ca ye prAvaraNavarjitAste svalpopadhitvena vizuddhajinakampikA bhaNyante, teSAmevedaM dvikanavakalakSaNaM bhedadvayam , avizuddhajinakalpikAnAM tu pUrvoktA eva bhedA iti / / 497 // jinakalpapratipattizca parikarmaNApUrvikaica bhavatti ataH pUrva parikarmaNApratipAdanArthamAha-'taveNe tyAdi, tolyate-parIkSyate AtmA yayA sA tulanA-parikarmaNA Atmano jinakalpAGgIkaraNaM prati parIkSaNa- 1 'ahavA' mAhA pUrva-saM. // pra. A. // 328 // Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 329 // mityarthaH, sA paJcadhA - paJcabhedA uktA jinakalpaM pratipadyamAnasya, kathamiti tatrAha - 'tapasA' caturthAdipaNmAsAntatapo'bhyAsenAtmAnaM bhAvayati, yadyetAvattapaH kurvANaH prathamameva na vAdhyate tadA jinakalpaM pratipadyate nAnyatheti bhAvaH 1, 'sUtreNa' navapUrvAdilakSaNena jinakalpocitena tathA'syAsaM karoti yathA pazcAnupUryAdikrameNa tatparAvartayituM zaknoti 2, 'sattvena' mAnasikAvaSTambhalakSaNenAtmAnaM tathA tolayati yathA zUnyagRha - catvara - zmazAnAdisthAneSu bhayajanakeSu kAyotsargAdikaraNasamaye nisarganirargaladurgApasargaparopAdibhirabhyo bhavati 3, ekatvenAtmAnaM bhAvayati, marada paryaTan yadi 'vizrotasikAdibhiH na vAdhyate tadA jinakalpaM pratipadyate, nAnyatheti 4, 'balena' ekAguSTAdyavaSTambhazcirasthApitvAdirUpeNa zArIreNa dhRtirUpeNa va mAnasenAvaSTambhenAtmAnaM parIkSayatIti 5, etaiH paJcabhiH prakAraistunAM vidhAya pazcAjjinakalpapratipattiH karaNIyeti ||468|| sarai 'afarnpovagaraNAI 'ti ekapaSTitamaM dvAramAha ee neva duvAlasa mattaga prairega colapaTTI u eso caudasarUvo javahI puNa theraka paMmi I // 466 // 1 'trisrotasikA' tapasadarzana smaraNApadhyAna kazca varanirodhataH jJAnazraddhA bhalo anena saMyamasa (za / syazoSakalA cittavikriyeti sUtrArthaH pazave hA. TI. 506 // 2 eva gAthApaJcakam (466-503) paJcavastu 76,712, 78 766, 806 kramAGkana, gAthAiyam (466-500) vRhatkalpasUtre 3964, 4013 kramAGkena upalabhyate / tulanA- ka. mA. 3964, 4013/3671,3682 // 61 dvAre sthavira kalpiko pakaraNAni gAthA 466 518 pra.A. 116 // 329 // Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke waliD kalpiko pakaraNAni unia tiNi vihatthI cauraMgulaM ca mANasa majhimapamANa / eto hINa jahanna airegayaraM tu ukkosaM // 50 // 'pattAdhapamANaM bhANapamAroNa hor3a kAyaThavaM / ....... jaha gaMThimi karyami 3 koNA paraMgulA huti // 501 // pattagaThavaNaM taha gucchago ya pAyapaDilahaNI yeva / tiNhapi u pamANaM vihatthI ghauragulaM ceva // 502 / / aDDAijA hatthA dIhA chattIsagule sadA / bIyaM paDiggahAo sasarorAo ya niSphaNaM // 8 // 503 // tulanA-oghani. 670-640-663-664-701] kayalIgabhadalasamA paDalA ukkimjhimjhnnnnaa| gimhe hemaMtaMmi ya pAsAsu ya pANarakkhaSTvA / / 504 // tiNi cAra paMca gimhe cauro paMcacchagaM ca hemaMte / paMca ccha satta vAsAsa hoti ghaNamasiNarUvA te // 50 // { tulanA-bR.ka. bhA. 3671 // 2 tulanA-vRhatkalpasUtram gAthA 3973taH, paJcavastukA gAthA 602 / / MES Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Sams pravacanasAroddhAre saTIke // 331 // sthavira kalpiko pakaraNAni gAthA 'mANaM tu 'rayattANe bhANapamANeNa hoi niSphanna / pAyAhiNaM karaMsaM majjhe cauraMgulaM kamaha // 506 // kappA AyapamANA aDAijA ya vitthaDA hatthA / .. do ceva musiyAo upiAya taio muNeyavvo // 507 // battIsaMguladIhaM 'cauvIsaM aMgulAI daMDo se / advaigulA dasAo egayara hoNamahiyaM vA // 50 // 'caraMgulaM vihatthI evaM muharNatagassa u pamANaM / poo'vi ya Aeso muhappamANeNa niSphaNNaM // 5.9 // jo mAgahao pattho savisesayaraM tu mattagapamANaM / dosuvi dagdhagrahaNaM vAsAvAse ya ahigAro 510 // savoyaNassa bhariyaM "dagAu aDANamAgao sAha / bhujA egahANe eya kira mattagapamANaM // 511 // daguNo caugguNo vA hastho caurassa gholapoja / 1 etada gAthA saprakam (506-512) pacavastuke 808,812, 814, 816, 818,812 mA pAThabhedena sapalabhyate / / 2 rayaNatANe mu.||3bitvraa-je.||4pnniyoy-je. / abhibho mAiti paMcavasamA 5 padhIsaMgulA daMDo so-saMgA 6 tulanA-khU.ka.mA.358217 dugAumA je.|| w ainm/watcompwpwwwwwww.om Wikoaa Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAroddhAre saTIke sthavira pakaraNAni // 332 // gAthA dhera-juvANANahA saNhe thullaMmi ya vibhAsA // 12 // 'saMthAruttarapado aDhAimA ya AyayA hatthA / . doNhapi ya vitthAro hattho cauraMgulaM ceva // 51 // ... AyANe 'nivikhavaNe ThANe nisiyaNa-tuyaTTaHsaMkoe / pukhi pamajaNaTThA liMgaTThA ceva rayaharaNaM // 14 // saMpAimarayareNa pamajaNavA vayaMti muhapotI / nAsaM muhaM ca baMdha tIe vasahiM pamajato / 515 // chakkAyarakkhaNahA pAyagmahaNaM jiNehiM pannasaM / je ya guNA saMbhoge havati te pAyagahaNe'vi // 51 // taNagahaNAnalasevAnivAraNA dhammasukkajhANA / viTTha kapparagahaNaM gilANamaraNahayA ceva // 17 // veuvva'vAuDe vAie ya hI khaDapajaNaNe ceva / tesiM aNuggahaTThA liMgudayahA ya pado ya // 51 // [tulanA-oghaniyuktiH 703 705, 708, 711, 713, 714, 721, 723, 710, 712, 661,706, 722] .. 1 tulanA-ba.ka.bhA.3180 // 2 etad gAthApacakama (514-518) pavastu 15,6100,13, 22 kramA svalpapAThabhedena vidyate / / 3 nikkhmnne-mun| nikleve ThANa iti paJcavastuke 815, bhopaniyuktau ca pAThaH // a. A. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 3333 'ee' ityAdi 'gAthA viMzatiH, eta eva anantaroditA jinakalpikasambandhinaH pAtrakAdyA mukhavastrakAparyantA dvAdaza upadhibhedAH, atiriktaM ca mAtrakaM colapaTTakazca eSa caturdazavidha upAdhiH punaH 'Faferaed' afcarakalpaviSaye bhavati gaNanApramANeneti ||499 // idAnIM pAtrakasya pramANamAha-'tinI vihastho' tyAdi, tisro vitastayazvataraGgulaM ca caturNAmaDgulAnAM samAhArazcaturaGgulaM catvAryaDgulAni cetyarthaH, idaM bhAjanasya madhyamaM pramANam, ayamartha:- 'vatulasya sarvataH samacaturasrasya supratiSThAnamya nizichadrasya nirvANasya snigdhavarNopetasya pAtrasya paridhidevara mIyate, tatra ca mine yaha mAnavastio vitanayatvAri cAGgulAni bhavanti tadA tatpAtra imAthA eta-saM0 tulanA - . ka TIkA pU. 1007, 1086 1012 | paJcavastuTIkA pU. 122 taH, dharmasaGhaTIkA mA 2 pra. 65 2' tathA idamaparaM pramANAntaraM prakArAntareNa pAtrakasya pramANaM mavati- 'iNamantaM tu pamANa, niyatAhArA ho nimnaM / kAlapramANasiddha upamANa va ayaMti / oSani. 681 / / idamanyatpramANaM nijenAhAreNa niSyanna veditavyam / etaduktaM mati kAJjikAdivopetasya caturbhiraGgulerUnaM pAtrakam tatsAdho bhaikSayato yatpariniSTita after yamapramANaM pAtrakam, taccaivaMvidhaM kAlapramANena prISmakAle pramANasiddhaM pAtra manti 'satisamAse dugA madvANamAgao sAhU / cauraMguNamariyaM jJa pajjattaM tu sAhussa' / / opani 6-2 // utkRSTA ta mAsayoH jyeSThAdvayoH yasmin kAle sa utkRSTatRNmAsaH kAlaH tasminnutkRSTamAsakA dviganyUtAdhyAnamAtrAdAgataH yo bhikSuvaturbhiraGa gulenaM bhRtaM sat yat paryAptyA sAdhobhavati taditthaM bhUtaM kAlapramANovarapramANasiddha pAtrakaM madhyamaM bhavati // iti tatraiva droNAcAryakRtaTIkAyAm pU. 210 // ******* 3 tulanA 'samaraM vaTTa dorapaNa vijaniriyiM uDumaho ya, so ya dorabho tiSNi viitthIko cattAri aMgulAI jati hoi tato bhAgassa evaM majjhimaM pramANaM bhovani. 680 droNAcAryaTIkA pR. 210 / / tulanA-bu.kA.40 taH 22 // 61 dvAre sthavira kalpikI pakaraNAni gAthA: 499518 pra.A 120 ||333 // Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 madhyamapramANaM bhavati, 'ito' madhyamapramANAt pAtrakAt hInaM dvivitastyekavitastyAdimAnaM yatpAtraM pravacana 61dvAre tajjaghanyam 'atiriktatara tu' madhyamagramANAttavRhattaramutkRSTaM bhavati / / 500 // saaroddhaare| pAtravandhapramANamAha-'patte tyAdi, pAtraMbandhapramANaM bhAjanapramANena bhavati karaNIyama, saTIke kalpiko yadi madhyamaM pAtraM bhavati tadA pAtravandhako'pi (granthAgraM 5000) tatpramANaH kAryaH, atha jaghanyaM tadA pakaraNAni // 334 // so'pi tadanusAreNa karaNIyaH, athotkRSTapramANaM pAtraM tadA so'pi gurutaraH kAryaH, kiM bahunA 10 yathA grantho 'kRte' datte sati 'koNAH' grantherazcalAzcaturaGgulA bhavanti tathA pAtravandhakA kArya iti // 50 // atha pAtrasthApanaka-gocchaka-pAtrapratyupekSaNikAnAM pramANamAha- 'pattage'tyAdi, atha pAtrakamthApana tathA gocchakastathA pAtrapratilekhanI ca eteSAM trayANAmapi pramANamekA vitastizcata / bhiragulairadhikA poDazAGgulAnInyarthaH, prayojana tu pAtrayandha-pAtrasthApanayo rajaHprabhRtirakSaNam , gocchakasya bhAjanavastrANAM paTalAdInAM pramArjanam * kezarikAyAstu pAtrapramArjanamiti, uktaM ca---.. " "syamAirakvaNaTTA pattAdho ya pAyaThavaNaM ca / hoi pamajjaNaheuM tu gucchao bhANavatthANaM // 2 // 1 tulanA "jaM ca samaca uraMsaM tassa jA bAhiratI parihI neNa bhAyaNappamAoNa pattagabaMdho kAyavo, jaM puNa visamA tamsa jA parihI mahatatarI teNaSpamANepaNa pattagabaMdho kAyaccho, ahavA gaMThIe kayAe jahA pattagabaMdhakaNNA cauraMgulA bhavaMti-gaMThIe atirittA mavaMtItyarthaH / iti nizIthacUrNi mA.4 / pR.138|| gAthA 5760 // 2'atra dve UrNAmaye, pAtramukhavastrikA ca aumikIti gha.saM.TI. (mA.2-65 / / asya haribhadrasUribhireva kRtA vyAkhyA-"rajaHprabhRtirakSArtha pAtrabandhazcoktalakSaNa pAtrasthApanaM ca bhavati pramAjanahetoH, etannimittameva gokachakaH mAjanavastrANAM-paTalAdInAmiti gAthArthaH / / 800|| pAtrapramArjanahetoH kimityAhakesarikA atra mavati sAtavyA" iti paJcavastuTIkA pR. 124 // // 4 pamajjaNasaM gu0|| Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAyapamajjaNahe kesariyA indha hoI zAyayA / " (paJcavastu 800-801) // 502 / / atha paTalAnAM 'pramANamAha-'aDDhe' tyAdi, arthatRtIyAn hastAn sAdhauM dvau hastau dIrghANi |61dvAre sArodAre AyanAni paTtriMzadagulAni eko hasto dvAdazAGgulAni cetyoM 'sandrANi-vistIrNAni paTalakAni sthavira saTIke bhavanti, athavA dvitIyamidaM pramANa-patadgrahAt svazarIrAcca niSpannam , ko'rthaH 1-mahati pAtrake sthUle kanyikozarIre laghutare pAtrake kRze zarIre vA paTalakAnyapi tadanusAreNa karaNIyAni / / 503 // pakaraNAni tAni ca kIdRzAni bhavantItyAha- kayalI' tyAdi, kadalIgarbhadalasamAni zuklAni masRNa gAthA zlakSNAni dhanAni cenyarthaH zrImANi paTalAnyutkRSTa-madhyama-jaghanyabhedabhinnAni bhavanti, 'utkRSTatva-madhyamatva-jadhanyatvAni tu zobhanatvAdisvarUpApekSayA parigRzyante, na tu saGkhyApekSayA, tAni ca 'grISma uSNakAle 'hemante' zItakAle 'varSAsu ca' varSAkAle pratyekaM 2 trividhAni beyAni, tAni ca kimartha : SasuwasanakMMMMMOHAMAAllsewww.Natayatrnak 1 tulanA-atha pramANapramANama-satraca vizeSacUrNiH gamvaniggayANaM ca urasA paDalA, jaM bhANe majhe kae hedA aTra aMgulA laMbaMni / gakachavAsI umAhie samANe pasahiM aMgulehiM jannue na pAvati, mahavA dIhattaNeNa aDAijjA hatthA, dattaNa divaTTo hattho" iti bahatkalpa. TIkA pR. 1090 // 2 rundAni- iti paMcavastuTIkA (806 / / ghA-iti dha.saM. TIkA. (bhA.25 pR.66) 3 tulanA-"tatra yAni atyantahaDhAni tAnyutkRSTAni, dRDha-dubaikhAni madhyamAni, durbalAni jaghanyAni" iti / bR, ka. 3173 / dIkA (pR.1090)|| Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracacana sAroddhAre saTIke ||336 // 7 kriyante ?, tatrAha - 'prANa rakSArtha' sampAtimAdijIvarakSaNa nimittam upalakSaNatvAtpakSipurIpa-pAMzupAtAdirakSaNArthaM liGgasaMvaraNArthazca, etaduktaM bhavati-masthagita pAtra ke sampAtimAH sattvAH patanti, pavanaprakampitapAdapAdeH patra-puSpa phalAdIni sacitarajaH salilAdayo vyomavartivihaGgamapurISa- vAtyAha tapazuprakarAdayazva nipatanti tatastatsaMrakSaNArthaM paTalAni triyante, tathA bhikSAM bhramataH sAdhoH kadAcidvedodayo'pi sambhavati tatastairvikRtaliGgasthaganaM kriyte||34|| , athaiteSAmevotkRSTa-madhyama- jaghanyAnAM grISmAdiSu saGkhyAmAha - tiNNI'tyAdi, grISme utkRSTA atyantazobhanAni trINi paTalAni bhavanti, kAlasyAtyantarUkSatvAt satvaraM sacicapRthvIrajaHprabhRtInAM pariNatestena paTala bhedAyogAt madhyamAni-na zobhanAni nApyazobhanAni catvAri, teSAM prabhUtatarANAmeva svArthasAdhanAt jaghanyAni - jIrNaprAyANi atyantamazobhanAni paJcaiva / tathA hemante utkRSTAni catvAri, kAlasya snigdhatvAdvimardena pRthvIrajaH prabhRtInAM pariNatestena paTala bhedasambhavAt 'madhyamAni paJca, jaghanyAni tu paDe | tathA varSAtkRSTAni paJca kAlasyAtyantasnigdhatvAdavicireNa pRthvIrajaH prabhRtInAM pariNatestena paTalabhedayogAt, madhyamAni paD, jaghanyAni tu saptaiva paTalAni bhavantIti tAni ca paTalAni tathA dhanamasRNarUpANi kartavyAni yathA taistirohitaH savitA'pi na dRzyate, prAkRtatvAcca puMstvamiti // 105 // 1 tulanA-''yukaphalodaya zya- reNu uNararihArapAyarahavA / liMgamsa ya saMcaraNe vedodayara laye paDalA // pati / (yoni gAthA 702) / paJcatrastu (807) || 2 madhyamAni tu paca- saM. // 61 dvAre sthAvara kalpiko pakaraNAni gAthA 466 18 pra.A. 120 // 336 // Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 337 // 1 idAnIM ramrANapramANamAha- 'mANa' mityAdi, 'mAnaM tu' pramANaM 'rajatrANe' rajastrANaviSayaM bhAjanapramANena-pAvakapramANena bhavati niSpannam, tatraivaM veditavyamityAha - prAdakSiNyaM - veSThanaM kurvan pAtrasya madhye caturaGgulamiti catvAryaGgulAni yAvatkramate - adhikaM tiSThati, etaduktaM bhavati-pAtra kAnurUpaM rajakhANaM kartavyam, kiMbahunA ? tiryaka padakSiNAkrameNa bhAjane peSTyamAne bhAjanasya madhyabhAgo yathA caturbhiraGgulai rajastrANenAtikramyate tathA rajakhANaM vidheyaM kAryam prayojanaM cAsya mRpakamakSaNa-reNutkaravarSodakAzyAsacittapRthivIkAyAdisaMrakSaNam uktaM ca mUsaga raya ukkere vAsAsiNhArae ya rakkhA | hoti guNA iyattA evaM bhaNiyaM jiNidehi ||1|| " [paJzvavastu 809] // 506 // idAnIM kanpapramANamAha- kappetyAdi, kalpA AtmapramANAH sArdhahastatrayapramANA dairghyataH sArdhaMkramate, krAmati / iti tatraiva ughuvRttiH // 1kramati mu0 | kamosnupasargAt( siddha he0 3-3-47) 2 "mUga-ra-re vAse sinhA ra a rakkhaTTA / hoti guNA rathatANe evaM maNizrA jijiMdehiM // pakhavastu 80 // 'mUSakara utkara' iti SaSTha saptamI, mUtraka-raja-utkarasya grISmAdiSu varSAyAM 'siNDAyAH samazyAyasva rajA rakSArtha priyamANe bhavanti 'guNA' cAritravRddhayAdayo rajakhANe, evaM maNitaM jinendrairiti gAthArthaH / " iti traTIkAyAm pU. 125 // ---- vAsihAra sarakakhaTTA-saM. // 4 tulanA- "kappA AyapamANA, aDAijjA va vitthaDA hatthA / eyaM majjhima mANaM, ukkosa hoti cattAri / bu.ka.mA. ||3466|| kalpAH 'AtmapramANAH sArdhahastatrayapramANAyAmAH, ardhadavIyAMzca dastAna 'vistRtA: pRthulA vidheyAH, etad madhyamaM 'mAnaM pramANaM mavati / utkarSato deyaNa catvAro hastAH / etadAdezaiyaM mantavyam // kR. ka. mA 3069 / / atraiva kAraNamAha 61 dvAre sthavirakalpikopakaraNAni gAthA 466 518 pra. A. 121 // 337 // Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke 61dvAre sthavirakalpiko pakaraNAni gAthA 338 // hastadvayapramANAzca vistarato vidheyAH, teSAM ca madhye dvau 'sautriko' sUtraniSpanI pracchAdanapaTIrUpau vRttIyaH punaH 'aurNikA'-UrNAniSpannaH kambala ityarthaH // 50 // idAnI rajoharaNamAnamAha-'vattI'tyAdi, 'dvAtriMzadaGgulAni dIrgha tAvadrajoharaNaM sAmAnyena kAryam , tatra ca caturviMzatiragulAni daNDaH 'se' tasya karaNIyaH, aSTAGgulAzca dasikAH kAryAH, athavA ekatarat hInamadhikaM vA kAryam , ko'rthaH 1-daNDo vA hIno dasikA adhikamAnAH, daNDo'dhikapramANo dasikA saMkuciya varuNa AyapamANa suyaNe na siiysNphaaso| duhamao pellaNa there, bhaNuciya pANAirakkhA''yA // 36700 yo mistaruNo balabAna sa saGkucitapAdaH svaptuM zaknoti, tasya tathA svapne zItaspartho na bhavati, attastasya bhAtmapramANAH kalpA anu zAtAH / yastu sthaviro trayasA vRddhaH sa kSINavalatvAnna zaknoti sakucitapAdaH zayitum , atastasyAnuprahArtha daiyeNAtmapramANAdhvaM SaDalagulAni vissarato'pyardhatRtIyahastapramANAdabhyadhikAni SaDagulAni vidhIyante / evaM vidhIyamAne guNamupadarzayati-"duimo pellaNa" ti ziraH pAdAntalakSaNayodveyorapi pAzcayoryat kalpasya 'preraNama' AkramaNaM tena sthavirasya zItaM na bhavati / 'anucita' amAvitaH zaikSa ityarthaH, tasyA'pi svapanavidhAvanabhijJasya kalpapramANamevameva jJAtavyam / api ca evaM prANinAM rakSA kRtA bhavati, na maNDUkaplutyA kITikAdayaH prANina pravizantIvi mAvaH, AdizabdAd dIrghajAtIyAdayo'pi na pravizanti, tenAtmano'pi rakSA kRtA mavati // 3670 // " iti bRhatkalpaTIkA pra.1086 / / draSTavye nizIthamASya (5014-5) cUrNI (mA-4. pR. 136) / 1 tulanA "syaharaNa gaNApamANeNa egaM gacchaniggayANaM, gacchavAsINaM vo vAsAsupamANappamANeNa sama dasiyAsu battIsa aMgulAI-jassa cabbIsaM saMgulAI daMDo tassa bhaTTha aMgullAI dasiyAmao jassa puNa vIsaM aMgulAI daMDo tassa bArasaMgulA dasiyAo / " iti vizeSacau~ / iti bRhatkalpa0 Tippanam 3 (pR.1090) / / ... ... . pra.A. // 338|| rasaMgulA dasiyAbho / " iti vado tassa bhaTTha aMgulAI dasiyAmANeNa samaM dasiyAsa SERIES GAJURESS POE31 Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 339 // 488 hInapramANAH, sarvathA samudAyatastad dvAtriMzadagulaM kartavyamiti / * yacAdhunAtanAH sAdhumAndyAH kecidevamAcakSate-rajoharaNaM madhyabhAge pAzakatrayayuktaM bhavatu 61 dvAre * 'majhe tipAsiyaM kujja' tti siddhAntavacanAt adhastanadavarakaM tu ye bananti rajoharaNe te sthaviramidhyAdRzaH sAdhayo bhagavadAjJAbhaGgakAritvAditi, tAn pratIdamabhidhIyate-gItArthaiH rajoharaNe adhastanadava kalpiko rakabandhasyA''caritatvAt mithyASTitA na tadvandhakasAdhUnAm , na cAzaThapazcagItArthAcaritaM kurvatAM bhagavadA pakaraNAni jJAmo'si kazcana, asahisarAinna thai keNaI asAvajjaM / na nivAriyamannehi yataM baha- guNamevamAyariyaM" / / 1 / / iti gaNadharai revAbhihitatvAt , aparaM ca-evaM vyAkurvatAM gItArthAcaritaM canyakkurvatA teSAmeva mithyA dRSTitAprasaktiH, yataste'pi pRcchayante aho siddhAntoktakArakamanyA! bhavaddhiH siddhAnto. stAdadhikaM kimapi na vidhIyate 1 , tata Asto tAvadanyat rajoharaNamapi-."ghaNaM mUle ghiraM manme, agge * cidvayamadhyavartI {bahutaradoSasambhava iti paryantaH] pAThaH je. po. pratyoH nAsti madhye tripAzitaM kurthAta / 1 tulanA-"asaDheNa samAiNNaM, jaM kathai kAraNe asAvajjaM ||nn NivAriyamaNNehiM ya, bahumaNumayametamAiNNaM / / 6.k.maa.||44993 'bhazaThena' rAga-dva parahitena kAlikAcAryAdivat pramANasthena satA 'samAcINam AcaritaM yada mAdrapadazuddhacaturthIparyuSaNAparvavat 'kutracida, dravya-kSetra-kAlAdau 'kAraNe' puSTAlambane 'asAvadya' prakRtyA mahottararANArAdhanAyA abAdhakama, 'naca' ne nivAritam 'anya' tathAvidhereva' tatkAlavartibhirgItArthaH, apitu vaha yayA mavati - ekmanumatametavAcIrNamucyate // 4466 // iti vRhatkalpaTIkA pR. 1214 / / 2 yataste'pi aho- mu. // 3 bhasya kSemakIrtisUrikatA vyAkhyA-" 'mUle hastagrahaNapradeze rajoharaNaM 'dhana' nibiDaveSTitam , 'madhye' madhyamAge 'sthira dRDham, 'bhane izikAparyante 'mAdevayuktatA' dazikA mUdapA vidheyA / Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 34 // madhya 'juttyaM / egaMgiyaM ajhusiraM, porAyAma tipAsiyaM // 1 // appollaM 'miu pamhaM, paDipuNyaM hatthapUrimaM / rayaNIpamANamittaM, kujjA porapariggaha' [vR.ka.bhA. 3977-3979 ] || ityAgamAnamihitaM kurvatA / bhavatAmapi bhagavadAjJAbhaGgakAritvena mithyAdRSTitvaM prAptam , tato bhavadbhirapi gItArthAcaritamavazyaM zaraNI / kalpikokartavyaM anyathA tu bahutaradoSasaMbhava iti // 508 // pakaraNAni mukhapatrikAmAlabhivAnIlAha--' ityAdi, catvAryagulAni ekA ca vitastiretaccaturasrasya gAthA mukhAnantakasya-mukhavatrikAyAH pramANam / athavA dvitIya Adezo-matAntaraM . mukhapramANena niSpanna "mukhAnantakam , etaduktaM bhavati-vasatiM pramArjayataH sAdhonAsikAmukhayo rajApravezarakSaNArtham , uccArabhUmau nAzikSAzoMdopaparihArArtha ca yAvatA mukhaM pracchAdyate, yasra koNadvaye gRhItvA pRSThataca kukATikAryA pra. A. yAvatA granthi tu zakyate tAvatpramANA mukhavatrikA karaNIyeti // 509 // ityathe / "ekAGgika nAma' lajjAta vazikaM na vA dvayAdiskhAhuniSpannam 'mazudhira' ne romabahulaM na vA granthilama, 'porAyAma' ti parvAyAmama baGaguSThaparvaNi pratiSThitAyAH pradezinyA yAvadapAntarAlaM tAvatpramANAyAmam , "tipAsiyaM" ti trimidaMbaraka veSTakaiH pAzitaM-baddhama , evaMvidhaM rajJoharaNa kartavyam ||36. ............ .'apollaM dRddhaveSTanAdazudhiramazuSipadaNDaM ba, tathA mRdUni-komalAni pakSmANi dazikA romApramAgarUpANi yasya tad sUdupakSmakam , 'pratipurNa bAhya na niNyAyena yukta sad hastapUrima' yathA hastaM pUrayati tathA kartavyamityarthaH, rali . pramANamAtraM istapramANAyAma daNDakaM 'paparigraham ' maGguSThaparvalagnapradezinIzuSiApUrakam , evaMvidha rajoharaNa kuyAta // 34 // ||317 . "iti va.ka. TIkA pR.1061|| nizIthamASyam(5800-5802)nizIthacaNizca mA.4140 drssttvyaa|| 1 juttayA iti vR.ka.pAThaH gAthA 3977 // 2 midupamhaM ca paDipunnaM-iti bR.ka.pAThaH gAthA3:78| 3 mukhAnantakaM ysti-je|| mainleoni nhindi Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke / / 341 // idAnIM mAtrapramANamAha- 'jo' ityAdi, yo 'mAgadho' magadhadezodbhavaH prasthaH do asaIoesaI do pasaIo ya sehayA hor3a / iti kramaniSyannaH tanmAnAtma vizeSataram - adhikataraM uyAhiM kulao caukulao mArAho pattho // 1 // mAtrakapramANaM bhavati, tena ca kiM prayojanamityAha 1 tulanA-"omao se dovi havvAhaNaM, vAsAvAsAsu adhikArI ||4060 / ':' dezodbhavaH 'prasthaH ' "do asaIo pasaI, do pasaIo ya seiyA hoti / useiyAdi patthara" vRti sufasya: tato mAnaprasthAt savizeSataraM mAtrapramANaM mavati / tena ca mAtrakeNa 'dvayorapi' RtubaddhavarSAvAsayorgurugnAdiyogyasya bhakta - pAnadravyasya grahaNaM kriyate / anye tu vyAcakSate "dosu vi" ti pratima maangRhyte| varSAvAse tu vizeSato mAtrakeNAdhikAraH yato varSAsu prathamameva yatra dharmalAbhayati tatra pAnakaM gRhNAti yataH kadAcid vyAdhAritaM varSa nivatad yena gRhAda gRhaM saJcarituM na zakyeta tataH pAnakena vinA pratima lepakRto bhavati / athavA varSAvAse makta pAne saMsajyata iti kRSNA mAtrakeNa tasya zodhanaM kAryam ||4067 // prakArAntareNa mAtraka pramANamAha sukkhola ovaNassA, dugAutadvANamAgao sAhU bhujati egadvANe, etaM khalu mattagayamANaM ||4068|| zuSkaudanasyAnyamAjagRhItena tIbhanenAsya bhRtaM yad ekasthAne' ekavAraM dvigavyUtamAtrAdazvana AgataH sAdhurbhuGkte etat khalu mAtrapramANaM mantavyam ||4068 || yadi vA are va pANassa va egatarAgassa jo bhave mariyo / pajjanto sAhussa u, vivirya pi ya mattayamANaM // 4069 || reate a rest bADanayorekatarasya yad bhRtaM sad ekasya sAdhoH paryAptaM bhavati etad dvitIyamapi mAtra pramANamavagantavyam || 4066 // " iti vR. ka. mA. TIkA. 1111 // tU asatI prasRtiH dve prasRtI sevikA maMtrati catasRbhiH setikAmi kukSavaH cataSkulako mAgadhaH prasthaH // 1 // 61 dvAre sthavira kalpakopakaraNAni gAthA -466516 pra.A. 122 // 341 // Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana OG ma ||342 // gAthA dvayorapi-varSAvarSayoH-varSAkAla-RtubaddhakAlayoguvAdiprAyogyadravyagrahaNaM kriyate, ayamadhikAraH idaM mAtra kasya prayojanam , etaduktaM bhavati-yadi tatra kSetre guru-glAna-prAghUrNakAdiprAyogyadravyasyAvazyaMbhAvI lAmA ta dA vaiyAvRtyakarasaGghATaka eva mAtrake tattrAyogyaM dravyaM gRhNAti, asatti ca prAyogyadravyasya dhruvalAme sarva kalpiko eva saGghATakA mAtrakeSu gurvAdiprAyogyaM dravyaM gRhanti, yato na jJAyate ka: kiM lapsyate Ahozcinneti / | pakaraNAni tathA yatra kSetre kAle vA svabhAvenaiva bhaktapAnaM saMsajyate tatra prathama mAtrake tad gRhyate, tataH zodhayitvA bhaktapAnamitareSu patadgraheSu prakSipyate, tathA durlabhaghRtAdidravyagrahaNaM sahasAdAnagrahaNaM ca tena kriyate, ityAdi mAtrakasya prayojanAmAMta / / 510 // ___aparaM ca mAtrakasya pramANamAha-sUboyaNasse' ityAdi, atra prAkRtatvena vibhaktivyatyayAtspoda-- pra.A. nena-dAlI kUreNa bhRtaM yadekaM sthAnaM-bhAjanarUpaM dvigavya'tAdadhvana AgataH sAdhubhukte tadetatkila mAtrakasya dvitIyaM pramANam / mUlanagarAdupanagaragokulAdiSu dvigavyUtasthiteSu bhikSAmaTitvA samAgatya vasato mAtrake sarve prakSipya tadAnImetAvanA zrameNa ekasthAnasthitastatsUpAdikaM muGkte yadi ca yAvanmAnaM supAdikaM sAdhubhoktu zaknoti tAvanmAtrameva tatra mAtrake mAti na nyUnamadhikaM vA tadA tatpramANaM mAtrakasyeti tAtparyam // 11 // // 511 // tulanA-'AyariNaya gilANe pAhue dullabhe sahasadANe / saMsattamattamANe mattagaparimago azunnAyo / eSakami sa pAugaM guruNo vitioggahe ya paDikuTU / piNi saMghADego dhuvalaMbhe sesa ubhayapi / / asaI lAbhe puNa mattae ya samve gurUNa gehati / eseva kamoniyamA gilANasehAiesupi' / iti bhodhani716-018 // 2 yathA yantra ksstr-je-| tathA yatra yatra kssetr-muH| ........enimamsinin. ..... .. .. ................................ Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke // 343 // 518 idAnIM colapaTTamAnamAha-' 'duguNo' ityAdi, dviguNazcaturguNo vA kRtaH san yathA hastapramANazraturasrazca bhavati tathA colasya-purupacihnasya paTTa:-prAvaraNavastraM colapaTTaH kAryaH, kimartha dviguNazcata No 61dvAre . vetyAha-'dherajuvANANa?' ti krameNa sthavirANAM yUnAM ca sAdhUnAmarthAya-prayojanAya, sthavirANAM dvihastA, sthaviratadindriyamya prabalamAmAbhAvAdalyenApyAvaraNAva , yUnAM ca caturhastazcolapaTTakaH karaNIya iti bhAvaH, kalpiko'sa puraniribhAsa' nizlakSaNe sthUle ca colapaTTe 'vibhASA' vividhA bhASA, ayaM bhedo pakaraNAni yadula sthavirANA zlakSNaH karaNIyastadindriyasparzena colapaTTasyopadhAtAbhAvAt , yUnAM tu sthula iti // 12 | gAthA idAnIM pUrvamanuddiSTayorapyupakaraNaprastAvAdaupagrahikopadhirUpayoH saMstArakottara paTTayormAnamAha- 18 'saMthAruttAre'tyAdi, saMmtAraka uttarapaTTazceti dvayamapi pratyekamardhatRtIyau hastau AyataM bhavati, dvayorapi ca / saMstArakottaragaTTayorvistAra:-pRthutvameko hastazcaturaGgulaM--catvAryaDgulAni, prayojanaM ca saMstArakasya prANi-reNusaMrakSaNam / tadabhAve hi zuddhabhUmau zayAnasya sAdhoH pRthivyAdInAM prANinAmupamardo bhavati reNuzca zarIre lagati, tathA uttarapaTTo'pi kSaumikaH SaTpadikAsaMrakSaNArtha saMstArakasyopari AstIryate, anyathA kambalamayasaMstAraka-zarIrayoH saMgharSeNa SaTpadikAvirAdhanA syAditi // 513 // atha sutrakRdeca kepAzcidupakaraNAnAM prayojanaM pratiSipAdayiSuH pUrva tAbadrajoharaNasya prayojanamAha1 vigunno-mu.||2 paTTarUpayormAna0 mu.|| 3 dvayorapi saMstA0 mu.|| . 4 tulanA- pANAvireNusArakkhaNadayA hatti paTTagA csro| charapajhyarakkhaNalA tatthuvAri khomiya kunjA iti | RAM oghaniyuktiH (gA. 024) / tulanA-dharmasamaTIkA (mA.2 pR. 6) / Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroTA saTIke // 344 // 'AyANe'tyAdi, AdAne-grahaNe nikSepa mocane sthAne-OMvasthAna nipadana-upavezane tvagvartane-zayane / saGkocane ca-pAdAdInAM pazcAtkaraNe sampAtimAdisUkSmajIvasaMrakSaNAya pUrvam-Adau bhRmyAdeH pramArjanArtha 61 dvAra rajoharaNaM tIrthakaraiH kathitam , pUrva mapramANite hi pAtrAdau tadAdAne kriyamANe'vazyaM mazaka-ku'thvAdInAmupa kampiko ghAno bhavati, rajoharaNena tu pramArjane kRte teSAM rakSA kRtA bhavati, tathA'rhaddIkSAyo liGga-cihnametat prathama pakaraNAni miti // 514 // ___ atha mukhavastrikAyAH prayojanamAha-'saMpe'tyAdi, sampAtimA jIvA makSikA-mazakAdayasteSAM rakSa gAthA NArtha bhAyamA makhe manastrikA dIyate. tathA rajaH-mucittaH prathivIkAyastatpramArjanArtha reNApramArjanAca 464mukhaponiko badanti-pratipAdayanti tIrthakarAdayaH, tathA vasattiM pramArjayan sAdhurnAsAM mukhaM ca badhnAtiAcchAdayati 'tayA' mukhapInikayA yathA mukhAdI reNu pravizatIti // 515 // idAnIM pAtragrahaNamya prayojanamAha-'chakkAye'tyAdi, paTkAyarakSaNArtha pAtragrahaNaM jinaiH prajJaptam , pAtrakarahito hi sAdhubhojanArthI paDapi jIvanikAyAna parizATanAdidoSeNa vinAzayatIti, ye 'ca guNAHguru-glAna-vRddha bAla bhikSAbhramaNAsahiSNurAjaputra-prAghUrNakA 'labdhimatsAdhvAdebhikSAdAnAdayaH sambhoge-ekamaNDalIrupe vyANitAH siddhAnte ta eka guNAH pAtragrahaNe'pi bhavanti, pAtragrahaNamantareNa kathametanimitta bhikSA samAnIyata iti bhAvaH / / 516 / / 1 'mAya' tyaadi-muH| AyANe gAhA saM. 2 parizAtanAdi0 paJcavastukaTIkA 810 // 3 tulanA-"mataraMta bAla-vuDDhA sehA''esA gurU asahubagge / sAhAraNoggahAladdhikAraNA pAdagANaM tu" iti oghAna0692, pNcvstukaa-811|| .344|| Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke // 345 / / sthavirakalpiko pakaraNAni gAthA idAnI kalpAnAM prayojanamAha-'taNagahaNe'tyAdi, tRNAnA-vrIhi-palAlAdInAM grahaNaM tRNagrahaNam , anala:-agnistasya sevA, tayornivAraNArtha kalpagrahaNam , asati kalpe zItAdau sati gADhe palAlA-'gnisevAmavazyaM karoti tatkaraNe ca jIvavadhaH, tathA dharma-zukladhyAnanimittaM dRSTam-anujJAtaM kalpagrahaNaM tIrthakRdbhiH, zItAdhupadrave hi kalpanAvRttaH sukhena dharma-zukladhyAne 'adhyAme karotIti, anyathA zItAdo kampamAnakAyo dantavINAmanavarataM vAdayan kathaGkAraM te dhyAne vidhAsyatIti?, tathA glAnasaMrakSaNArtha dRSTaM kalpagrahaNam , anyathA zItavAtAdinA yAdhyamAno glAno gADhataraM glAno bhavati, tathA maraNArtha kalpagrahaNam , mRtasya hayupari pracchAdanArtha kalpaH kriyate. itarathA lokavyavahArAdikSAdhA sA bhavati / / 527 // . idAnI colapaTTasya prayojanamAha-veuvve' tyAdi, yasya sAdhoH prajananaM sAdhanaM vaikriya-vikRtaM bhavati, yathA dAkSiNAtyapuruSANAmagrabhAge vidhyate prajananam , tacca tathAvidhaM dRSTaM vikRtaM bhavati tatastatpracchAdanArthe colapaTTako'nujajJe, 'avAuDe ti padaM sarvatra sambadhyate, tato'prAvRte-aparihite cola paTTake ete doSA bhavanti, yathA-kazcitsAdhuraprAvRtasAdhano bhavati, agrabhAge carmaNA anAcchAditaliGgo duzcarmA ityarthaH, tatastadanugrahArthaM colapaTTo'nujJAtaH, tathA kazcit sAdhurvAtiko bhavati-vAtena ca tadIyasAdhanamucchUnaM bhavati, tatastadanugrahAya colapaTTo'numataH, tathA prakRtyaiva kazcit hImAn-lajjAlurbhavati tatastatprAvaraNAya colapaTTaH, tathA svabhAvenaiva kazcit 'vaddhapajaNaNa' ti bRhatsAdhano bhavati lokazya tathAvidhaM taM dRSTvA hasati, tatastathAvidhAnugrahAya colapaTTaH, tathA liGgodayArtha colapaTTA kadAcinmanohara1 adhmAme-saM. // 2 tulanA-bRhatkalpaTIkA pR. 730, 5 20 kaH // pra.A. .. ....... Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 346 // rUpAmanupamayAM vanitA vilokya liGgasyodayo bhavati athavA tadIyaM liGga' manoramaM colapaTTAnAcchAditaM dRSTvA khiyA eva liGgodayo bhavati tatastatpracchAdanAya paTTaH- colapaTTo'nujJAta iti // 518 // idAnImiva dvAre upakaraNAdivyavasthArthaM sAdhubhedAnAha 'avarevi saryavuDA havaMti pataMyavajramuNiNovi / padamA duvihA ege tityayarA tadiyarA avare // 516 // tithayaravajiyANaM ghohI uvahI sUyaM ca liMgaM ca / neyAI tesi bohI jAhassaraNAhaNA hoi // 520 / / muhapattI rayaharaNaM kappatigaM satta pApanijogo / . iya bArasahA uvahI hoi savusAhUNaM // 521 // hava imesi muNINaM putrvAhIyaM suaM ahava natthi / jaha ho devayA se liMga appa ahava guruNI ||522|| jai emAgIvig viharaNakkhamo tArisI va se icchA / to kuNai tamannA gacchavAsamaNusaraha niameNaM // 523 // pAhUNa hoha sahAdasa bohI / potiya-ramaharaNehiM tesi jahaNNo duhA uvahI ||524|| 1 tulanA- dharmasaGgrahaH TIkA bhA. 2/pR. 68 61 dvAre. svayambuddhapratyeka buddhau gAthA 511 527 ma. A. 123 // 346 // Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 347 // muhapotI rayaharaNaM taha sasa ya pattayAinijogo / ukkoso'vi navaviho surya puNo puvabhavapaDhiyaM // 525..... ekkArasa aMgAI jahannao hoi taM tahakkosaM / 61 dvAra desaNa asaMpunnAI ti puvvAI dasa tassa // 26 // liMgaM tu devayA deha hor3a kaiyAvi liNgrhiovi| ..... pratyeka egAgo cicaya viharai nAgacchai gacchavAse so||27|| 'avare'vI tyAdigAthAnavakam , 'apare'pi' jinakalpika-sthavirakalpikebhyaH pUrvamaNitebhyo / 519'nye'pi munayo bhavanti svayambuddhAH pratyekabuddhAzca, apizcArthe, tatra prathamAH-svayambuddhA dvividhAH1 tyAdi apare saM. // 2 tulanA "sayaMbuddha kevalanANaM jaM sayaM ceva saMbujjhi UNaM kiMci AyariyaM upasaMpajjati, tato pra. A. pacchA tassa kevalaNANaM taM sayaMbuddhakevalaNANaM bhaNNati / patteyabuddhake nakSapaNANaM NAma jahA Namissa rAyarisiNo, te ya patteyabuddhA sayaM ceva saMbujhiUNa sayaM deva pavvajja abbhuvagacchati tesiM jaM kevalapaNANaM taM patteyabuddha kevalaNANa mannati athavA sayaM appaNijjaM jAtisaraNAdikAraNaM paDucca buddhA sayaMbuddhA, phulataraM vA abhidhIyate, bAhyapratyayamantareNa ye pratibuddhAste sayaMbuddhA, te ya duvihA tizyagarA vairittA ya, iha yatirittehi mahigAroM, kiMca sarvabuddhassa bArasabiho'dhi ubahI bhavati, puSAdhItaM se sutaM mabati vA vA, jati yeNatthi to liMga niyamA gurusaniDe paDivajjati gamache ya viharati, mahaSA pukhvAdhItasuyasamavo patthi to se liMga devatA payacchati gurasani kA pariSajati jadi ya egaSihAraviharaNajoggo icchA ya se to ego va viharati, mannahA gacche viharati // 34 // eyammi bhAve ThitA siddhA. patI patI (patteyattA) o vA bhAvato sikhA patteyabuddha0 patteyaM mAya' basamAvi Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratyeka eke tIrthakarAstaditare-tIrthakaravyatiriktAH, 'apare' dvitIyAH, iha ca tIrthakaravyatiriktairadhikAraH, tatra pravacanaH / svayambuddha-pratyekabuddhAnAM bodhyupadhi-zruta-liGgakRto vizeSaH / / 519 // sAroddhAre tatra svayambuddhAnA bodhyAdInyAha-'titdhe' tyAdi gAthAcatuSTayam , tIrthakaravarjitAnA svayambuddhAnAM saTIke codhiH-dharmaprAptiH, upadhiH-upakaraNAni, zrutaM-jJAnam , liGga ceti jJeyAni pratyekabuddhebhyo bhedapratipAdakAni // 34 // catvAri sthAnAni, tAnyeva krameNAha-tepA bodhi_hyapratyayamantareNaiva nijajAtismaraNAdinA bhavati, tathA mukhapottikA rajoharaNaM kalpatrika saptabidhazca pAtraniryoga iti dvAdazadhA upadhirbhavati svayambuddhasAdhUnAm , tathA eSAM svayambaddhasAdhanA pUrvajanmanyadhItaM-paThitaM zrataM bhavati athavA naiva bhavati pUrvAdhItaM zrataM kintu navatarapaThitameva, tato yadi pUrvAdhItaM zrutaM teSAmupatiSThate tadA 'se' ti tasya svayambuddhasya devatA 'liGga' rajo" haraNAdikamarpayati,upalakSaNametat ,gurusannidhau vA gatvA liGga pratipadyate,atha na pUrvAdhItaM zrutamupatiSThate tadA gurakha eva liGgamarpayanti,ayaM ca yadyekAkyapi viharaNakSamo-vihAraM kartuM samarthastAdRzI vA tasya icchA-ekAkivihArakaraNe'milApastataH karoti tam-ekAkivihAram , 'anyathA' ekAkivihArAkSamatAyAmicchAyA abhAve kAraNamamidhIkSya buddhA patteyabuddhA, etesi NiyamA patteyaM vihAro jamhA tamhA te paroyabuddhA bahA karakaMDumAdayo, kiMca patteyabuddhANa jahannaNa duviho, ukkoseNa Navaviho, uvadhI NiyamA pAuraNavajo bhavati kiMdha patroyabuddhANaM niyamA pukhyAdhItaM sutaM bhavati. jahanneNa ekArasaMgI, koseNa mindasapudI, liMga va 'devayA payacchati, liMgavajjitI vA bhavati / jato maNitaM ruppaM patteyabuddhA[bhAka. ni" iti AvazyakacUrNiH pR.75 sAbhAva. malaya. TIkA api pR.84 A taH draSTavyA / / Ebe irana // 348 // HTRA asumb a i .... .... .. .. ..... aaininiloni Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svayaMbuddha pravacanasAroddhAre saTIke pratyeka // 349 // gAthA ca gacchavAsamanusarati-gaccha evAste 'niyamena' nizcayena, idaM ca pUrvAdhItazrutasadbhAva eva draSTavyam , pUrvAdhItazrutAbhAve tu gacchavAsa evAvazyaM vyavatiSThate iti, tathA coktam ___ "puccAhIyaM suyaM se havai vA na vA, jai se nasthi to liMga niyamA gurusaMnihe paDivajjai gacche ya" viharaini, aha puyAhIyasuyasabhako asthi to se liMga devayA payakachaha, gurusannihe vA paDivajjai, jai egavihAraviharaNe samattho inchA va se to eko ceva viharai, anahA gacche viharatti" [tulanA-Ava0 cUrNiH pR.75] 520.523 / / idAnI pratyekabuddhAnAM yodhyAdIni catvAri sthAnAnyAha-'pase' ityAdigAthAcatuSTayam , pratyeka yuddhasAdhanA bAhyavRpabhAdikAraNadarzane bodhiniyamato bhavati, tathA teSAmupadhivividho-jaghanya utkRSTazca, tatra jaghanyo mukhapotikA-joharaNAbhyAM dvidhA, utkRSTo'pi mukhapotikA-rajoharaNa-saptavidhapAtraniryogarUpo. navavidhaH tathA zrutaM punaH pUrvabhavapaThitameva teSAM niyamato bhavati, tacca jaghanyata ekAdazAGgAni-AcArAdIni, tathotkRSTaM zrutaM dezena- ekadezenonAni-asampUrNAni bhavanti pUrvANi daza 'tasya pratyekabuddhasya, liGga tu-rajoharaNAdikaM devate va tasya dadAti kadAcicca liGgarahito'pi bhavati tathA ekAkyeva viharati vasundharAyAm , na punarAgacchati gacchavAse sa iti // 524-27 // idAnIM 'sAhuNINovagaraNAI' ti dvASaSTaM dvAramAha uvagaraNAI cauddasa acolapaTTAI kmddhyjuyaaii"| ajANavi bhaNiyAI ahiyANivi huti tANevaM // 528 // pra. A. 124 Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / 62.dvAre pravacana m sAroddhAre saTIke pakaraNAni gAthA // 35011 .528 538.... 'jaggaha'NaMtaga 1 paTTo 2 aDDoruya 3 calaNiyA 4 ya yovvA / abhitara 5 bAhiniyaMsaNI 6 ya taha kaMcue 7 gheva // 529 // ukkacchiya 8 vegacchiya 9 saMghADI 10 ceSa khaMdhagaraNI 11 y| ohovahimi ee ajANaM pannavIsaM tu // 530 // tu. oghani. 676-7] aha uggahaNaMtagaM nAvasaMThiyaM gujajhadesarakvaTThA / taM ta pamANeNekaM ghaNamasiNaM dehamAsajja // 531 // paTTovi hoDa ego deha pamANeNa so ubhayavyo / chAyaMtoragahaNaMtaM kaDibaddho manakacchA va // 532 // ahorugovi te do vi gihiu~ chAyae kaDobhAgaM / jANapamANA calaNI asIviyA laMkhiyAe va // 53 // atoniyaMsaNI puNa loNatarI jAva ajaMghAo / bAhiragA jA khalugA kaDIi doreNa paDibaddhA // 534 // chAe aNukkAe uroruhe kaMcuo asivviyao / emeva ya okacchiya sA navaraM dAhiNe pAse / / 535 // 1 etad gAthAzaka (529-538. nizIthamASye 1390-1407 kamAi kena vRhaskalpa. mAdhye 40-4061 kramAsakena panavastu ke 482, 783, 825 - 632 kamAGkena rupalabhyate, tatra svalpapAThabheko dRzyate // Broceededademandonweaken // 350 Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ u raidunia ........... Mad 62 dvAre pravacanasAroddhAre saToke pakaraNAni gAthA 528 da vegacchiyA u paTTo kaMcugamuktacchigaM ca chAyaMto / saMghADIo cararo tastha duhatyA uvasayaMmi // 536 // donni nihatthAyAmA bhikkhaTThA ega egamucAre / osaraNe cauhatyA'nisapaNapacchAyaNA masiNA // 537 // ............. vaghagaraNI u cauhatyavitthaDA vAyavihuyarakkhaTThA / khajakaraNI u kIrai rUvavaINaM kuDahaheU / / 538 // [tu.-oghani. bhASya 313-320] "uvagaraNAI' ityAdigAthaikAdazakam , pUrvoktAni 'pasaM pattAbaMdho' [gAthA 491] ityAdIni upakaraNAdIni caturdaza acolapaTTAni-colapaTakarahitAni 'kamaThakayutAni AryikANAmapi bhaNitAni, pAtrAdInAM ca pramANaM gaNanayA svarUpeNa ca sthavirANAmiva draSTavyam, 'kamaTharka ca-lepitatumbakabhAjanarUpaM kAMsyamayabahattarakaroTikAkAramekaikaM saMyatInAM 'nijodarapramANena vijJeyam , saMyatInAM ca maNDalImadhye patadgrahako na bhramati (r) ekasyAH saMyatyA aparasyAH kArye na samAyAti tucchasvabhAvAta kintu kamaThaka evAryikA bhojanakriyAM kurvantItyataH kamaThakagrahaNam , 'ahiyANiva hoti tANevaM ti adhikAnyapi-pUrvoktacaturdazopakaraNa-vyatiriktAnyapyuekaraNAnyAyikA bhavanti, tAni caivam // 528 // 1 udetyaadi-yu-|| 2 kmddhg-mu.|| 3 kmddhkN-mu.|| 4 tulanA-"kamaDhagapamANaM udarapyamANamo saMjaINa piNNeyaM / sagahaNaM puNassA bahusagadosA imAsi a iti plvstuk.824|| * cidvayamabhyavarNapAThaH je.saM.nAsti / Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAgedvAre saTIke // 352 // 4 yathA- 'avagrahAnantakaM 1 paTTakaH 2 aghorukaM 3 calanikA 4 ca boddhavyA, abhyantaranivasanI 5 bahirnivasanI 6 ca tathA kaJcukazcaiva 7 upakakSikA 8 vaikakSikA 9 saGghATI 10 caiva skandhakaraNI 11 na ete Arthika sambandhini opoSaya paJcaviMzatirbhedAH // 26-30 // etAn svayameva vyAcaSTe - 'adhe' - tyAnantayeM, 'avagraha iti yonidvArasya sAmayikI saMjJA, tasyAnantakaM- vastram avagrahAnantakam, tacca nausaMsthAnaM beDikAkAraM madhyabhAge vizAlaM paryaMtabhAgayostu tanukamityarthaH, gudyadezarakSArthaM brahmacaryasaMrakSaNArthaM gRhyate, tatpunargaNanApramANenaikaM bhavati, tathA Artava - 1 itaH Arabhya tulanA-nizIthaH mA. 2. 189taH bu.ka.TI. Ta 114 taH, paMcastukaTIkA -12212 2. paMcamTIkA upa aupakakSikI-iti bR . TI. 4083 // 3 AryikA saM0 saM0 // 4 ayaM kaNAM saMdhI adhikAro bhavani eko'pi san uttama- madhyama- jaghanyabhedena tatra tasyArvikA madhye utkRSTaH pradhAno'STavidhaH etadevAha - 32. dvAre sAdhvyupakaraNAni 528. 538 pra.A. 125 "kosobhoma hoi terasaviho / jahalo coviya teNa paramubaggAI jAe // zroSa ni utkRSTo'STavasthA pAtrakaM saMghADIyo cauro dhakaraNa maMtoniyaMsaNI vAhiNivaMsakhI ya, ayamaSTavidha utkRSTaH pradhAnaH / pattAbaMdhI paDalAI rattANaM zvaharaNaM mattayaM uvasAhatayaM paTTao moragaM calaNi kaMgo referer kamaDagA bhayamAvikA vadhermadhya dhyodazabhedo madhyamopaviriti / pAyavaNaM pAyakesariyA go sutiya deta avivemadhye aghanyaH-zomanacatuSpakAra iti / ataH paraM yaH kAraNe sati saMpanArtha gar3hate so'vamAdhirityevaM jAnIhi / " ini ooSaniyuktivRtti 201 5 tulanA- "yathA coTa paTTago bolarato evaM upahassa paMdagI ho iti / ca iti jogiduvArassa sAmakI saMjJA vA udayaM agivhatItI umhaNatayaM" nizIthavarNiH gA0 14001 mA 2-1. 189 // // 352 // Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MORMAParliameteshRANIK pravacanasAroddhAre saTIke // 353 // bIjapAtasaMrakSaNArthaM dhana-dhanavastreNa kriyate, puruSasamAnakarkazasparzapariharaNArtha ca masaNaM-masuNavastreNa kriyate, masRNe hi vastre strIyonisparzasadRzaH sparzo bhavati, sajAtIyazca sajAtIye na prabhavatIti masRNagrahaNam , tathA 'dehamAzritya' dehAnumAnena pramANaM tasya karaNIyam , deho hi kasyAzcittanuH kasyAzcitsthUlaH / 62 dvAre tatastadanusAreNa vidheyamityarthaH / / 531 // sAdhvyupaTTo'pi gaNanApramANena bhavatyekaH paryantabhAgavartibITakabandhaH pRthutvena caturaGgulapramANaH samati- paraNAma rikto vA deryeNa tu svIkaTIpramANaH, sa ca dehapramANena bhajanIyaH, pRthulakaTIbhAgAyA dIrghaH, kRzakaTIbhAgAyAzca hamya itya, agrahAnasya purataH pRSThatazca dvAvapi paryantamAgAvAcchAdayan 'vardhAvaskaTayA badhyate , tasmizca baDhe mallakacchAvadbhavati // 532 / / adha UrukA bhajatIti niruktavazAda/rukaH, to dvAvadhi-avagrahAnantaka paDhau gRhItvA-abaSTabhya pra.A, .. sarva kaTImAgamAcchAdayati, sa ca mallacalanAkRtiH, 'kevalam Uorantare UrUddhaye ca 'kasAbaddhaH, calanakA'- 125 .. pIdRzyeva, kevalamadho jAnupramANA asyUtA kasAnibaddhA lalikA-vaMzoparinartakI tatparidhAnakta // 533 // 1 pArdhAvata-saM. // 2 majakakSA iti bRhatkalpa. TIkA mA04085 / / 3"baDo-urukA majatIti aDhorugo" iti ni. cUrNiH bhA. 2 / pR.190 / 'tathA ardha urukAdvimajatIti niruktA: . iti dharmasamaTIkA mA.2 / pR. 64 // 4 tulanA "navaraM urugAntare Urugesu ca yopibaMdha: / calaNigA vi parisA cevANavaraM bhadde jAgupapamANA yotrakanibaddhA': laMkhiyA-paridhAnavat // 1402 // iti nizIthacUrNiH bhA.2-pU. 110 // 5 ksaabddhaa-mu.|| | // 35 // Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 62 dvAre saTIke antarnivasanI punarupari phaTIbhAgAdArabhya adhaH ardhajaGgha' yAvadbhavati, sA ca paridhAnakAle lInatarA paridhIyate, AkulatayA janahAso mA bhUditi, bahirnivasanI yA upari kaTIta Arabhya adho yAvat khalugo-gulphaH kaTayAM ca davarakeNa pratibaddhA bhavati // 534 // idamadhaH zarIrasya SaDvidhamupakaraNamuktam , atha UrdhvakAyasya kathyate, tatra-chAeI tyAdi, dedhyamAzritya svahastenArdhetRtIyahastapramANaH pRthutvena tu hastamAnaH yadvA, nijanijazarIrapramANaniSpannA, asmRtaH pArzvadvaye'pi kasAbaddhaH "kApAlikakaJcukavatkaJcukaH kriyate, sa ca uroruhau-stanau chAdayati, kimbhRtau 1. tabAha-'aNukkUhae' ti aNu-svalpaM yathA bhavati evaM kucitI- kaJcukAbhyantare sasaMcArI na pakaraNAta gAthA 528... 354 // pra.A. 125 ... 10jamadhe saM0 / javA-dhaka TIkA pR. 1115 / / 2 tulanA-"adho sarIrassa pavidhamupakaraNaM dadharakasaptamamAhitaM / " iti nizIthacarNiH bhaa.2| pR.10|| 3 tulanA- "pramahAdayati "aNukue" tti anukaMcitA anukSiptA ityarthaH, gaMDa iti stanA / maghavA 'aNupita'tti anuH svalya, kuca spandane, kaMcukAbhyantare sapravicArA, paNa gADhamityarthaH / gAda-pariharaNe pratibimAgavimaktA janahAryA mavanti, tasmAn kaMcurusya prasiDhilaM paridhAnamityarthaH / sa ca kaMcuko dIhattaNeNa sahatyeNaM maDDhAijjahattho, putteNaM hattho, asimbito, kApAlikakaMcukavat , umao kaDidese jottayapaDibaddho / bhahavA pramANa sarIrAta jiSpAdayitavyamityarthaH / kacchAe samIvaM ucakaccha, kAralopaM kAuM taM chAdayatIti kacchiyA pAyayasIlIe mukkmichyaa| emeva ya ukkakchiyApa pramANaM vaktavyam / sAya samacaraMsA / sahatyeNa divaTTha itthaa| uraM dAhipapAsa paTiM ca chAdaMti parihijjati / svaghe vAmapAse ya jottapaDiyaddhA bhvti||1404 // " iti nizIthapUrNi:mA.2-pR. 150 // 4 tulanA-"kApAlikakanthAvat " iti dharmasapATIkA bhaa.2|| 64AM // 354|| Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 355 // gADhaM sampRktAvityarthaH, gADhaparidhAne hi ativiviktavibhAgatayA jananayanamanaHspRhaNIyarUpau bhavataH, tasmAtkaJcukasya zithilameva paridhAnaM vidheyamiti / kakSAyAH samIpamupakakSam, tadAcchAdikA 'upakakSikA 'evameva' cudbhavati sA na atA samacaturasrA svahastena sArdhahastapramANA urobhAgaM dakSiNapArzva pRSThaM ca pracchAdayantI vAmaskandhe - vAmapArzve ca bITakapratibaddhA paridhIyate // 535 // pUrvArdham, upakakSikAviparIto vaikakSikAlakSaNaH paTTo bhavati, tuzabda upakacikAsA dRzyAvadhAraNe vAmapArzvaparidhAnavizeSe vA draSTavyaH, sa ca kaJcukamupakakSikAM cAcchAdayan vAmapArzve paridhIyate / 'saMghADIo' ityAdi sArddhagAthA, upari paribhogAya catasraH saGghaTyo bhavanti, ekA dvihastA pRthustre dve triste, ekAca caturhastA, deryeNa tu catasro'pi sArdhahastatrayapramANAzcaturhastA vA draSTavyAH tatra 'dvihastA' dvihastavistRtA upAzraye bhavati na tAM vihAya prakaTadehayA kadAcidAsitavyamiti bhAvaH ye ca dve 'trihastAyAme' trihastavistRte bhavatastayormadhye ekA bhikSArtham ekA uccAre bhavati, bhedagrahaNaM gocaryAdyupalabdhatulyaveSAdiparihArArtham, tathA 'avasaraNe' - samavasaraNe vyAkhyAne. Fararat 'caturhastA'caturhastavistRtA saGghAdirbhavati sA ca aniSaNNa pracchAdanAyopayujyate, yato na tatra saMyatIbhirupaveSTavyaM kintu udbhUrvAbhireva sthAtavyam, tatastayA skandhAdAramya pAdau yAvad pratinyo 1 bhopakakSikA su.| "kakSAyAH samIpamupakakSama, tatra bhavA bhapakakSikI, adhyAtmAditvAdikaNa pratyayaH / " iti bRhatkalpaTIkA pR. 1115 / "kakSA samIpamupakakSam, tathA''cchAdikopaka kSikotkakSikA thaa|" iti dharmasaGgraha TIkA mA. 2 / pR. 64 / 2 sAdha gAthA - mu. // 62 pakara gAthA 528 538 pra.A. 125 // 356 Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMNDAININNImmwwwanHIHI- pravacanasAroddhAre ekavasati saTIke jinaH / 14thAINmwwwittl 11356 / / kalpika | gAthA 536 pra.A. e wwpawaniyal vapuH pracchAdayantIti, etAzca pUrvaprAvRtaveSapracchAdanArtha zlAghAdIptyarthaM ca masRNAH kriyante, catasro'pi ca gaNanApramANena ekameva rUpam , yugapatparibhogAbhAvAt // 536-537 / / .. . 'skhaMdhe'tyAdi skandhakaraNI 'caturhastavistRtA' caturhastadIrghA ca samacaturasrA prAvaraNasya vAtavidhutarakSaNArtha catuSpuTIkRtya skandhe priyate, saiva ca skandhakaraNI rUpavatyAH saMyatyAH 'kuTubhanimittaM kubjakaraNyApa kriyata, pRSThapradeze skandhAdadhaH saMvRtatayA masaNavastrapaTTakena upakakSikA-vaikazikAnibaddhayA tayA virUpatApAdanAya 'kuTubhaM vidhIyate iti bhAvaH // 538 // 62 // samprati jiNakappiyANa saMkhA ukkiTThA egavasahIe' ti tripaSTaM dvAramAha jiNakappiyA ya sAhU ukkoseNaM tu egavasahIe / satta ya havaMti kahamavi ahiyA kaDyAvi no huti // 39 // 'jiNakappiyA ya gAhA', iha ca vineyajanAnugrahArtha kizcidapratItArthatvAduttaratra yathAlandakalpAdau 1 kuTumA bRhatkalpaTIkA pR. 1116 // 2 kuTubhaM bahatkalpaTIkA pR. 1116 // 3 "upasaMharabAha-saMghAtimetaro vA, savvo'veso samAso uvadhi / pAsagabaddhama siroja cA''Na tagaM NeyaM / / bahatkalpamA. 4062 // sarvo'pi 'eSa:' anantarokta upadhiH samAsato dvidhA-saGghAtima. itarazca / dviyAdi. khaNDAnAM mIlanena niSpannaH saGghAtimaH, 'itaraH' tadviparIto'saGghAtimaH / ayaM ca 'pAzakabaddhaH kasAbaddha tathA 'azudhiraH' gRhisIvanikArahitaH pratithiggalavarjito vaa| yaccAtra dravya-kSetra kAla-bhAveSu saMbinItArthaH pUrvasUribhirAcIrNa tat sarvamapi 'kSeyaM sambagupAdeyatayA mantavyam // 40923 // iti bRhatkalpaTIkA pR. 1116 / / Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 357 // saprayojanavAcca prathamaM 'jinakalpikasvarUpameva nirUpyate / tatra jinakalpaM pratipitsunA prathamameva pUrvApararAtrakAle tAvadidaM cintanIyaM-vizuddhacAritrAnuSThAnena kRtaM mayA''tmahitaM ziSyAdiniSpAdanataH. parahitaM ca, jAtAzcedAnI mama gacchaparipAlanasamarthAH ziSyAH, tato vizeSataH sAmpratamAtmahitaM mamAnu-63 dvAra SThAnamucitam iti, vicintya cedaM sati parijJAne nijamAyuHzeSa svayameva paryAlocayati, parijJAnA | ekavasati bhAve punaranyamatizAyinamAcAryAdikaM pRcchati, tatra svalpe svAyupi bhaktaparijJAnAdinAmanyatamanmaraNa | jinamaGgIkaroti, atha dIrghamAyuH kevalaM javAbalaparikSINastadA vRddhavAsa svIkurute, puSTAyAM tu zaktau jinakalpaM kalpikA pratipadyate, taM ca pratipattukAmaH pUrvameva paJcabhistulanAbhirAtmAnaM tolayati, tadyathA gAthA " "taveNa maNa saga paga calegA ya / tulaNA paMcahA vuttA jiNakappaM pddivjjo||1||"[vR.k.maa. 536 pra.A.126 1 jinakalpasva. sN.| ita prArabhya tulanA-dharmasaGgaTIkAbhA. pR. 183 3taH // tulanA-"so puThavAvarakAle jAgara mANo u dhammajAgari uttamapasatthajhANo hibhaeNa imaM piciMtei // " iti palavastukaH 1372 / / 2 "aNupADio ya dIho, pariyAo zAyaNA vi me dinnaa| niSkAjhyA va sIsA, seyaM khu mahappaNo kA" // iti ba.ka. mA. gAthA 1281 // tulanA-paJcavastukaH gAthA 1372t:| 3 tulanA-"sayameva AukAlaM, nA potti vA bahuM sesaM / subahuguNalAmakkhI , vihAramanbhujjayaM majaI / iti vR.ka. bhA. gAthA 1284 // paJcavastukaH 1377 // 4 asya kSemakIrtisUrikRtA vyAkhyA tapasA satvena sUtreNa ekatvena balena ca evaM 'tulanA' bhAvanA paJcadhA proktA jinakalpaM pratipadyamAnasya iti niyuktigAthAsamAsArthaH // 1328 / / iti bahatkalpa TIkA pR.|| 407 // Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 358 // 1328] tulanA bhAvanA parikarma cetyekArthAni, 'prAcAryopAdhyAya-pravartaka-sthavira-gaNAvacchedakasvarUpAH . prAyaH paJcaiva janAH prAstAbhiretAbhiH paJcabhirbhAvanAbhirjinakalpaM pratipitsavaH prathamamevAtmAnaM bhAvayanti, aprazastAstu kandarpa-devakilbiSA-''bhiyogikA-''sura-sammohasvarUpAH paJca bhAvanA vakSyamANAH sarvathA dUrataH pariharanti, tatra tapasA''tmAnaM bhAvayaMstathA kSurdhA parAjayati yathA devAyupasargAdinA'neSaNIyAdi kalpika karaNato yadi paNmAsAna yAvadAhAraM na labhate tathApi na bAdhyate / 'satyabhAvanayA tu bhayaM nidrAca gAthA 1 tulanA-"gaNi-ubajhAya-pavittI thera-gaNakacheDaAime paca / pAyamahimAriNo iha tesimimA hoDa tulaNA u" palavastukaH 137 // 2 talanA-"jo jeNa aNamattho porisimAI tavI utaM tiguNaM / kuNai chuAvinayaTTA girinaisIINa vittuto||1326|| eka keka tAva tavaM kareijaha teNa kIramAgaNaM / hANIna hoi jaimA, vihoUja chammAsubasaggo pra.A. / / 1330 / / appAhArassana iMdiyAi ghisaesusaMvataMti / neva kilammai tavasA, rasiesuna sajjae yaavi||1331|| tabamAvaNApaMcidiyANi daMnANi jaslamamiti / iMdiyajoggA (gA) yaribho samAhikaraNAI kArayae // 1332 // " iti bRhatkalpamASyam / paJcavastukaH 1360.3 / vizeSArthinA draSTavyA bRharakalpaTIkApu.40 7 paJcastu kaTIkA pu.199 / / 3 tulanA-"je vi ya puThivaM nisi nigmAmesu ghisahiMsu sAhasa-bhayAI / ahi-takara-govAI, visiMsu ghore ya saMgAme // 1333 / / pAsuttANa tuyaTTa, soyacaM jaM ca tIsu jAmesu / thopaM thovaM jiNai u, mayaM ca ja saMmavai jattha // 1334 // bhogajaDhe gaMmIre, mavarapa korA maliMde vaa| taNusAi jAgaro bA, jhANaTTAe bhayaM jiNai / / 1336 / / likkassa va khaiyarasa ba, mUsigamAI hiM vA nisica rettiN| jaha sahasA na vi jAyai romaMcumbheya cADo paa||133nnaa savi. sesatarA bAhi, takkara-bhAravikha-sApayAIyA / suSNAghara-susANesu ya. savisesatarA bhave tividA // 133 / / devehi bhesimo viya, diyA varAtova bhImarUvehiM / to sattamAvaNAe, vahA maraM nimmao sayalaM / / 1336 // " iti bRhatkalpamASyam / vizeSArtha draSTavyA vRhatkalpaTIkA pR. 406 // saTIkaH pazcavastukaH 1395-7 api draSTavyaH / dnamasawakade e W Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- saaroddhaare| saTauke parAlagate, santra bhaya nidrAnayArtha rAtrau sapteSu sarvasAdhuSUpAzraya eva kAyotsarga kurvataH prathamA sacabhAvanA bhavati, dvitIyAdyAstUpAzrayabAhyAdipradezeSu, Aha ca 'paDhamA uvasmayapi ya bIyA bAhiM taiyA caukkrami / sunnagharaMmi cautthI aha paMcamiyA masANaMmi // 1 // " [.ka. bhASya 1335] 'sUtrabhAvanayA tu nijanAmavattathA paricitaM sUtraM karoti yathA divA rAtrI vA zarIracchAyAdya |63 dvAre ekavasati // 359 // kalpikA gAthA / 126 1 asya nemakIrtisUrikRtA vyAkhyA "prathamA pratimA upAzraye 1 dvitIyA upAzrayAd bahiH 2 tRtIyA 'catuske' catvare 3 caturthI zUnyagRhe 4 pazcamI smazAne 5 // ba. ka.dIkA pR. 408 // tulanA-paJcavastukA 1395 TIkA ca / / 2 tulanA-"jAvi ya sanAmamiya pariciyaM suaM aghiy-bhiinnvnnaaii| kAlaparimANahe, tahAvi khalu tajayaM kupnnh|| ba. ka. mA. 1340 // yadyapi svanAmeva tasya zrataM paricitam anadhikA-hInavarNAdi manatyacarama ahInAtaram AdizabdAdU avyAviddhAkSarAdiguNopetaM ca tathApi kAlaparimANahetoH 'tajjayaM zrutAbhyAsa karoti // 1340 // katham ? iti cedu' ucyate-utsAsAo pANU ta o ya thovo tamo viya muhtto|| muhuttehiM porisIo jANe nisA ya divasA ya // ba. ka. bhA. 1341 / / aparAktanAnusAreNava samyagucchvAsamAnaM kalayati, tata ucchvAsAt 'prANaH ucchvAsa-niHzvAsAtmakaH, tatazca prANAta 'stokA' saptaprANamAnaH, tato'pi ca stokAdu 'muhUrtaH' ghaTikAdvayamAmaH, muhartazca paurudhyastena bhagavatA jJAyante tAbhizva pauruSImirnizAzca divasA~zca jAnAti ||134shaa bRhatkalpaTIkA pR. 406 mehAichannesu ki, umaokAjamahavA ubssge| pehAi mikkha paMthe, nAhida kAlaM viNA chaayN| egaggayA sumaha nijamarAya neva miNaNammi palimatho / na parAhINaM nANaM,kAle jahamaMsacakkhUNaM / / suyamAvaNAe~ nANaM, saNa tabasaMjamaM ca pariNamA / to upabhogapariyo, suyamavahito samANe // " iti bRhatkalpabhASye saTIke 1342-4 / paJcavastukaH 1368-1401 api draSTavyaH / 3 za Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke ekavasati // 360 // bhAve'pyucchvAsa-prANa-stoka-lava-muhUrtAdika kAlaM sUtraparAvartanAnusAreNaiva sarva samyagavagacchati / 'ekatvabhAvanayA cAtmAnaM bhAvayan 'saGghATika sAdhvAdinA saha pUrvapravRttAnAlApa-mUtrArtha-sukhaduHkhAdipraznamithaH kathAdivyatikarAnirAkaroti, tato bAhyamamatve mUlata eva vyavacchedite pazcAdehopadhyAdibhyo'pi | jinabhinnamAtmAnamavalokayana sarvathA teSvapi nirabhivaGgo bhavati / balabhAvanAyAM balaM dvividha-zArIraM mano | kalpikAH dhRtibalaM ca, tatra zArIramapi balaM jinakalpArhasya zeSajanAtizAyikameSTavyam , tapaHprabhRtibhistu apakRSya gAthA 1 tulanA-"ja vi ya putvamamattaM, chinnaM sAhUhi dAramAIsu / AyariyAimamattaM tahA bi saMjAyae pakar3A ||134shaa 539 diTThInivAyA''lAve, avaropparakAriyaM sapaDipucchaM / parihAsa miho ya kahA, puvvayavattA parihavei / / 1346 / / taNuIkayammi puvvaM, bAhirapemme sahAyamAIsu / bhAddAre uhimmi ya dehe ya na sajjae pacchA // 134aa pra.A.127 putri chinnamamatto uttarakAlaM bavijamANe vi / sAmAviya iare vA, khumbhA dadana saMgaie / / 1348 // pagattamAvaNAe, na kAmabhoge gaNe sarIre vA / sajja veraggago phAsei aNuttaraM karaNaM // 1352 / " iti bRhatkalpabhASyam / vizeSAdhinA draSTavyA bRhatkarapaTIkA pR. 410 // paJcavastukaH 1402-5 api dRssttvyH| 2 savATakasaMGghATaka saavaadinaa-mu0| saGghATikasAdhu0 iti dhu. ka. TIkA pU. 410 // 3 tulanA-"mAvo abhissaMgo so upasaratho va appasatthopA / neha guNo u rAgo, apasastha pasattho ceva // 1353 // kAmaM tu sarIrabalaM, hAyai tava-nANabhAvaNAjuasa / dehAvacae vi satI, jaha hoi dhiI tahA jaya // 1354 // kasiNA parisaicamU, jai uTrijAhi sovasaggA vi / duddharapakaravegA, mayajaNaNI appasattArNa // 1355|| ghiNiyabaddhakaccho, johe aNAulo tamanvahio / balabhAvaNAe dhIro saMpuNNa maNoraho hoi||1356|| ghida-balapurassarAmo, havaMti samvA vi mAvaNA etA / taM tuna vijjA sahaM, ja ghiimaMto na sAhe // 1357 // " | // 360|| isi bRhatkalpamASyam / palavastuka: 1406.6 paJcavastukaTIkA pR.201, bRhatkalpaTIkA pR.411 tazca drssttvyaaH|| 4 tulanA-vR.kalpaTIkA pR.412pN.1|| S Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke // 36 // mANasya yadyapi zArIraM balaM tathAvidhaM na bhavati tathApi dhRtivanAtmA tathA bhAvayitabyo yathA mahaddhirapi parISaDopamagane baadhyte| | 63 dvAre ekavasati __etAbhiH paJcabhirbhAyanAbhirbhAvitAtmA 'jinakalpikapratirUpo gacche'pi prativasannupakSyA-''hAraviSaye vividha parikarmaNi pravartate, tara yadi pANipAtralabdhirasti tatastadanurUpameva parikarma ceSTate, atha jina kalpikA pANipAtralabdhirnAsti tataH 'patadgrahadhAritvaparikarmaNi yathAyogaM pravartate, AhAraparikarmaNi tu tRtIyapauruSyAmavagADhAyAM valla-caNakAdikamantaM prAntaM rUkSaM ca gAthA 539 1 tulanA-"jiNakappiyapaDirUvI gacche basamANa duSita prikmm| tatiyaM mikkhAyariyA paMta luhaM mamigahiyA".pra.A. iti bRhatkalpamAdhyam 1358 / / 2 "maya dvividhaM parikama vyAkhyAnayati pANI paDigagaheNa va, sarucela nicela bhI jahA maviyA / so teNa pagAreNaM, mAvehamaNAmayaM ceya ba-ka-mA, 136zA vividha parikarma, tadyathA-pANiparikarma pratimahaparikarma ca, athavA sace. laparikarma acelaparikarma c| tatra yo yathA pANipAtradhArakaH pratigrahadhArako vA sacelako bhacelako vA mavitA se tenaiva prakAreNa pANipAtramojivAdinA anAgatamevA''tmAnaM bhaavyti||1361|| prakArAntaramAha-AhAre ubAhimmi ya, mahavA duvihaM tu hoi prikmm| paMcamu a dosu aggaha, abhimAho annyriyaae||136|| mayakA vividha parikarma AhAre upadhau c|" ......iti bRhatkalpaTIkA pR. 413 / / bRhatkalpacUrNirapi draSTavyA vR.ka.TI. pR. 413 // 3 paripaha. saM. // 4"niekAva-caNamAI, aMtaM paMtaM tu hoi vASaNNaM / neharahiyaM tu lUha, jaMvA bhavalaM samAveNaM / / iti bRhatkalpamASyam / / 1363 / / 127 Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke ekavA jinakalpikA gAthA // 362 // A: 'saMsahamasaMsaTTA uddhaDa taha appalevaDA ceva / uggahiyA paggahiyA ujjhiyadhammA ya sattamiyA // 1 // " etAsAM saptAnAM piNDaipaNAnAM madhye AdhadvayavayaM zeSANAM pazcAnA madhyAdanyataraiSaNAdvayAbhigraheNAhAraM gRhNAti, tatrApyekayA bhaktamaparayA'nveSaNayA pAnakamiti !! evamAdyAgamoktavidhinA gachAntargataH pUrvamevAtmAnaM parikarmayitvA tato jinakalyaM pratipitsuH samagramapi saGgha mIlayati, tadabhAve svagaNaM tAvadavazyamAhvayate, tatastIrthakarasamIpe tadabhAve gaNadharasannidhAne tadasatye ca caturdazapUrvadharasavidhe tadasambhave dazapUrvadharAntike tadalAbhe tu vaTA-'zvatthA-'zokapAdapAdInAmAsattI mahatyA vibhUtyA jinakalpamabhyupagacchati, nijapadavyavasthApitaM sUri sabAlavRddhaM gaccha vizeSataH pUrvaviruddhAzca kSamayati, tadyathA A asaMsRSTA saMsRSTA uddhRtA tathA alpalepikA / avagRhitA pragRhitA ujhitadharmA ca sapramI // 1 // 1 saMsaTumasaMsaTrA uddhavA apahA labaDA cev-sN.| 'saMsadA'saMsaTTA uddhaDa taha hoi appalevA ya / iti papastu. TIkA pR. 202 A / manmatitarka prakaraNavRttau [. 455] appaleviyA-iti paatthH|| 2 tulanA-tahaAe bhalevADaM paMcaNNayarIe bhayA AhAraM / doNhaNAyarIeM puNo uvahiM ca ahAgaDaM ceva // " iti paJcavastukaH 1412 // 3 tulanA-divyAI agukUle, saMgha asatI gaNaM smaahuuy| jiNa gaNahare ya udasa, abhinna asatI ya bddhmaaii"| iti SahatkalpamASya 1366 / / pazcavastukaH 1417 api draSTavyaH / / 4 tulanA-"gaNi gaNaharaM ThavittA, svAme agaNI u kevalaM khAme / savvaM ca bAja-vuDa, puzvaviruddha viseseNaM // " iti bRhatkalpamASyam 1367 / / paJcavastuka: 1415 api drssttvyH|| pra.A. 127 // 362 / Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Soni ekavasati pravacanasAroddhAre saTIke "jai kiMci pamAeNaM na suTTha me vaTTiyaM mae puci / taM me khAmemi ahaM nisalo nikkasAo y||1|| 'A sapAyaM kRNamANA te'vi bhamigayasImA ! khAmiti taM jahariha jahAriI khAmiyA teNaM // [vRhatkalpabhASyam 1368-9] nijapadasthApitasUreH zepasAdhUnAM cAnuzAsti prayacchati, yathA- "pAlejasu gaNameyaM appaDibaddho ya hojja savvastha / emo ya paraMparao tumaMpi aMte kuNasu evaM / / "pucapakSaNa viNayaM mA hupamAehi viNayajoggesu jo jeNa pagAreNa uvajujjai taM ca jaannehi|2| 'tathA 'omo samarAiNio appatarasuo ya mA yaNaM tumbhe / paribhavaha ema tumhavi visesao saMpayaM pujjo|3|" [vR. ka.bhA. 1372-1373] jina kalpikAH gAthA // 363 // pra.A. 127 1 asya kSemakIrtimUrikRtA vyAkhyA-"yadi kizcita pramAdena' anAbhogAdinA na suTu 'bhe' bhavatAM mayA vartitaM pUrva tadu 'bhe yuSmAna kSamayAmyaha niHzalyo nikaSAyazca 11368 // itthaM tena kSamite sati zeSasAdhavaH kiM kurvanti ? ityAitepi' sAdhavaH AnandAzrapAtaM kurvANA: 'bhUmigatazIrSAH kSitinihitazirasaH santaH kSamayanti 'yathAI' yo yo ratnAdhikaH sa sa prathamamityarthaH, tenAcAryeNa 'yathA' yAparyAyajyeSThaM zAmitAH santi iti / / 1366 / / iti vRhatkalpaTIkA pR.415|| 2'gaMdarbhasupAyaM' iti dhU.ka.mA. 1364 paatthH|| 3'khAmiti jaharihaM khalu, jahAriha khAmitA teNaM' isi buka bhaa.136|| A pAlayergaNamenapratibaddhazca bhaveH sarvatra / eSa ca paramparakA svamapyante kuryAH // 4 tulanAvapavita viNaya, mA hu pamArahi vijayajogesu / jo jeNa pagAreNaM, uvavarajaite ca jaannaahiN| bahakalpamASyam 1302|| ye ca taba bahuzruta paryAyajyeSThAiyo vinayayogyA:-gauravAsteiSu 'pUrvapravRttaM yathoci vinayaM 'mA pramAdaye:' mA pramAdena parihApayeH / yazca sAdhuryena tapaH-svAdhyAya-vaiyAvRttyAdinA prakAreNa 'upa yujyate' nirApratyupayogamupayAti 'taMca jAnIhi taM tathaiva pravartayetyarthaH ||1372||itibRhtkspttiikaa pU. 416 // 5 tulanA- madha sAdhUnAmanuziSTiM prayacchati omo samarAiNio , appatarasuo bha mA ya gaM tunme| paribhavaha tumha A Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke jina SARANANNabaleisualAMILAAMIRIRawwwwwwamana ityAdizikSA davA 'gacchAdvinirgate cakSurgocarAtIte tasminnAnanditAH sAdhavaH pratinivartante, evaM ca pratipannajinakalpo yatra 'grAmAdau mAsakalpaM caturmAsakaM vA kariSyati tatra SaT bhAgAn grAmAdeH | ekavasati kalpayati, tatazca yatra bhAge ekasmin dine gocaracaryAyAM hiNDitastatra punarapi saptama eva divase paryaTati, bhikSAcaryA grAmAntaragamanaM ca tRtIyapauruSyAmeva karoti, caturthapauruSI tu yatrAvagAhate tatra niyamAdavatiSThate, kalpikA maktaM pAnakaM ca pUrvoktaSaNAdvayAbhigraheNAlepakadeva gRhNAti, epaNAdiviSayaM muktvA na kenApi sAdhaM gAthA jalpati, upasarga-parIpahAna sarvAnapi sahata etra, roge'pi cikitsA na kArayatyeva, tadvedanA tu samyagetra viSahate, ekAkyeva ca bhavati, anApAtA-asaMlokAdidazaguNopeta eva sthaNDile uccArAdi karoti, jIrNa pra.A. // 364|| 127 eso, bisesao saMpayaM pulo bRhatkalpamA. 1373 // bhavamo'yaM samarAsniko'yaM alpatarazruto vA'yamasmadapekSayA, ataH kimarthamasya AjJAnirdezaM vayaM kurmahe ? iti mA yUyamamu paribhavata / yata eSa yuSmAkaM sAmpratamasmasthAnIyatvAda gurutaraguNAdhikatvAcca vizeSataH pUjyaH,na punaravajJAtumucita iti mAyA" // 1374 / / iti bRhatkalpaTIkA 1 tulanA-"niccele sacele vA gakachArAmA viNiggae tammi / cakkhuvisayaM aIe ayaMti mANadiyA sAhU" // iti bahatkalpamA. 1376 / 2 tulanA chaThavIDIo gAma kA ezikkiyaM tu so ahaha / baje hoi suI, maniyayavittissa kammAI" iti ba. ka. bhA. 1400 / / 3 mAgAna kalpayati-je. saM. // 4 tulanA-"uccAre pAsavaNe usamAM kuNaithaMDile paDhame / tastheSa ya parijuNNe kayaki-ruSo ujAI batthe" / / iti ba. ka. bhA. 1389, palavastukA 1435 // / / 364 // . . . :...-ME . E NE Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 365 // ekavasati jinakAlpikA gAthA vastrANi ca tatraiva tyajati, 'pramArjanAdiparikamIvarAhatAyAM satI tiSThati, yadyupavizati tadA niyamAdutkaTuka eva na tu niSAyAmaupagrahikopakaraNasyaivAbhAvAt , mAsakalpenaiva cAyaM viharati, mattamataGgajavyAghrasiMhAdike ca saMmukhe samApatatyunmArgagamanAdinA IryAsamiti na bhinatti, 'zrutasampadapi cAsya jaghanyato navamasya pUrvasya tRtIyamAcAravastu, tatra hi nyakSeNa kAlaparijJAnam , utkarSatastu asampUrNAni daza pUrvANi, prathamasaMhanano vacakuDadhasamAnAvaSTambhazvAyaM bhavati, locaM cAsau nityameva vidhatte, 'AvazyakI-naSedhikImithyAduSkRta-gRhiviSayapRcchopasaMpalakSaNAH pazca sAmAcAryo'sya bhavanti, "anye tvAH-AvazyakInaiSedhikI-gRhasthopamampallamaNAstina eva, ArAmAdinivAsina oSataH pRcchAdInAmapi asambhavAdityAyanyA'pi jinakalpikAnAM sAmAcArI kalpagranthAdekhagantavyA / / 1 tulanA asamatta aparikammA niyamA jiNakarANa basahIo // " iti bRhtklp.136.1|| tulnaa-paavstukH1436|| 2 "atraiva vidhivizeSamAha-ukuDuyAmaNasamuI, karei puDhavIsilAisakvese / paDivo puNa niyamA, ukkuDuo kera u mayaMti // 2364 // taM tu na jujjA jamhA, arNataro natthi bhUmiparimogo / tammi ya hu tassa kAle ovaggahitovahI nasthi // 1365/" iti bRhatkalpamASyam // 3 tulanA AyAravasthutaiyaM jahannayaM hoi navamapuvassa / tahiyaM kAlaNNANaM, dasa ukkoseNa minAI' // iti bR.ka-mA. 1985, paJcavastukaH1429 // 4 tulanA-"Avasi nisIhi micchA, mApunachuvasaMpadaM ca gihiesu / annA sAmAyArI na hoti se sesiyA pNc"| iti vR. ka. mA. 1376 || paJcavastukaH 1423 // 5 tulanA-"AdezAntaramAha-"AvAsiyaM nisIhiyaM motta'ubasaMpayaM ca gihiemu / sesA sAmAyArI, na hoti jiNakapie satta" / / iti vR. ka. bhA. 1380 // pazcavastukaH 1424 // 6 bRhatkalpa. pU. 417 taH draSTavyam / pacavastukaH pU. 203 taH drssttvyH|| pra.A. 128 ladakitnam Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ___ tathA jinakalpikasthitipratipAdanArtha sopayogatvAt kAnicid dvArANi dayante, 'tadyathA-kSetrapravacanasAroddhAre | dvAraM 1 kAladvAraM 2 cAritradvAraM 3 tIrthadvAraM 4 paryAyadvAram 5 AgamadvAraM 6 vedadvAraM 7 kalpadvAraM saTIke liGgadvAraM 9 dhyAnadvAraM 10 gaNanAdvAram 11 abhigrahadvAraM 12 pravAjanAdvAraM 13 niSpratikarmatAdvAraM 14 bhikSAdvAraM 15 pathadvAra 16 ceti, tatra tIrtha paryAyA-''gama-veda-dhyAnA-'bhigraha-pravajyA-niSpratikarpatA-bhikSA-pathadvArANyekonasaptatitame parihAravizudbhidvAre yathA vakSyante tathaivAtrApi yAni / kSetradvAre janmanA sadbhAvena ca paJcadazasvapi karmabhUmiSu, saMharaNena tvakarmabhUmiSvapi bhavati 'kAladvAre avasarpiNyA janmanA tRtIya caturthArakayoreva vratasthastu paJcamArake'pi, utsarpiNyAM tu vratasthastRtIya-caturthArakayoreva, janmanA tu dvitIyArake'pi, pratibhAgakAle tu duppamasuSamArUpe janmataH sadbhAvatazca prApyate, videheSvapi jinakalpikAnAM 63 dvAra ekavasadi jinakalpikA gAthA pra.A. 128 1 tulanA-"khette kAla carito, titthe pariyAya bhAgame vee / kappe liMge lesA, jhANe gaNaNA abhigahA y|| pavAraNa muDAvaNa, saNasA''nne vi se aNumghAyA / kAraNa nippaDikamme, mataM paMtho ya saiyAya" iti bRhatkalpamA..1413-14143, pacavastukaH 1483-1484 // 2 13 niSpratikarmatAdvAraM 14 pathadvAraM 15 mikSAdvAraM ceti-saM. / / 3 tulanA-"jammaNa-saMtIbhAvesu hojja savvAsu kammabhUbhIsu / sAharaNe puNa bhaiyaM kamme va bhakammabhUme vA" iti ba. ka. mA. 1415 // 4 tulanA-"osapiNIi dosu. jammaNato tIsu saMtImAveNaM / ussapiNi vivarIyA, jammaNato saMtimAve ya // 1416 / nosapiNissappe mavaMti parimAgato carasthammi | kAle palimAgesu ya sAiraNe hoMti sabjesu" iti // . ka. mA. 1410aa vizeSArtha bRhatkalpaDhIkA draSTavyA pa, 424 // Sunny www. ba ng........... ... .. . Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 367 // pra.A. sadbhAvAta * saMharaNena punaH sarvasminnapi kAle prApyate, 'cAritradvAre pratipadyamAnakA sAmAyika-sachedopasthA- / 63 dvAre panIyayoreva, madhyama videhatIrthakRtAM sAmAyike prathama pazcimajinayostu chedopasthApanIye, pUrvapratipannastu | ekavasatisUkSmasamparAya-yathArakhyAtacAritrayorapi, ma copazamazreNyAmeva, na tu kSapakazreNyAm , "tajjamme kevalapaDi- jinasehabhAvAo' [paJcavastukaH 1498] iti vacanAt / kalpadvAre sthitakalpe'sthitakalpe ca bhavati, liGga kalpikAH dvAre pratipadyamAnako dvividhe'pi dravya bhAvarUpe liGge bhavati, pUrvapratipannastu bhAvaliGge'vazyameva, gAthA dravyAlaGge tu bhAjyo 'hatajIrNatAdibhiH kadAcid dravyaliGgasyAbhAvAt , 'gaNanAdvAre pratipadyamAnakA jaghanyata ekAdaya utkarSataH zatapRthaktyam , pUrvapratipannAH punarjaghanyata utkarSatazca sahasrapRthaktvam , kevalamunkRSTAjaghanyaM laghutaram , ityAdyanyadapi jinakalpikasvarUpaM samayasamudrAdavaseyamiti / 128 samprati mUtramanuzriyate. jinA-gacchanirgatasAdhuvizeSAH teSAM kalpaH-samAcArastena carantIti jinakalpikAH, te ca jinakalpikasAdhayaH unkarpata ekasyAM basatI sapta bhavanti, adhikA-aSTAdayaH kathamapi 1 tulanA-"paDhame vA bIye vA, paDivajAi saMjamammi jiNakappaM / pusvapahivanabho puNa, annayare saMjame hojjA' iti vR. ka. mA. 1418 // 2 "tajjanmanyasya kevala pratiSedhabhAvAditi gAthArthaH" / iti paJcavastuTIkA pR.213|| tulanA-"Thiyamadriyammi kappe, liMge bhayaNA dabaliMgeNaM" iti ba. ka. bhA. 1421 // paJcavastukaH 1501 // 4 "imaraMtu jiNNabhAvAipahiM sayayaM na hoivi kayAI / Na va teNa viNASi tahA jAyai se bhaavprihaannii"| iti paMcavastuka: 1502 / / 5 tulanA-"parivatti sayapura, sahasapuhuttaM ca phivnne"|| iti bukmaa.1422|| paJcavastukA 1507.8 tulniiyH|| Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a . ..... pravacana saTIke // 36 // kadAcanApi na bhavanti, yadyapi caikasyAM basatAvutkRSTataH sapta jinakalpikAH prativasanti tathApi parasparaM na / bhASante, *dharmavArtAmapi na kurvanti * vIthyAmapi caikasyAmeka evaM jinakalpikaH pratidinamaTati, na punara- / | suntikaa para iti, uktaM ca "ekkAe vamahIe ukoseNaM vasati satta jiNA / abaropparasaMbhAsaM vaiti annognavIhiM ca // 1 // ba.ka. bhA. 1412] // 539663 // 548 'chattIsaM 'sariguNa' ti catuHSaSTaM dvAramAha--- pra. A. "ahavihA gaNisaMpaya cauraguNA navari huti battIsaM .............. viNao ya caunbheo lasIsa guNA ime guruNo // 540 // ApAra suya 2 sarIre 3 vayaNe 4 vAyaNa 5 "eesa saMpayA khalu avamimA saMgahapariNNA 8 (1) // 41 // * cidvayamadhyavartIpAThaH nAsti je. saM.IIM ekasyAM basato utkarSato vasanti sapta jinAH / paraspara saMbhASa tyajanti anyo'nyakIthi ca // 11 tulanA-"vIhie ekkAe ekko ricama paidiNaM aDai eso / aNNo bhaNati bhayaNA sA ya juttiskhamANeA |1476 / / eeli satta dhIhI eto kicala pAyaso jaso maNimA / / kaha nAma agAmA ? havija guNakAraNaM NimA // 14 // isaiNo ajamee vIhivibhAga ao vibhaagti| ThANAI ehi dhIrA samayapasiddhahi liMgahi / / " 1481 // iti paJcavastukaH / / 2 jaNA-iti bRhatkalpamA. 1412 / paJcavastukaH 1478 / / 3 mannAnna mu. / / 4 suurinngunntti-mu.|| 5 tulanA-sambodhaprakaraNa 3-18 ||6gnnisNpi-je // .. .. 7 caugguNA hu~ti nabari battIsa-tA. // 8 eeu-saa.|| 90paiNNA-je. taa.| parinA. dharmaratnapra.de.TIkA / / MARI Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saToke mUriguNAH gAthA 540 // 369 // 5. 548 caraNajuo mayarahio aniyayavittI acaMcalo ceva (4) / jugapariciya 'ussaggI udattaghosAi 'vinneo (8) // 542 // cauraMso'kuTAI bahirattaNajjio tave satto (12) / vAI mahuratta'nissiya phuDavayaNo saMpayA vayaNe (16) // 543 // 'jogo pariNayavAyaNa nijaviyA dhAvaNAra nivvahaNe (20) / oggaha 'IhAvAyA dhAraNa maisaMpayA cauro (24) // 544 // sI purisaM 'vittaM vatthu nAu' 'pauMjae vAyaM (28) / gaNajoggaM saMsattaM sajjhAe sikvaNaM jANe (32) // 545 / / AyAre sayaviNae vivikhavaNe ceva hoi "yodhavvA / 'dosassa parIghAe viNae cauhesa panivattI (36) // 546 // sammatta-nANa-caraNA patteyaM aTThaaTThabheillA / dhArasabheo ya tavo sUriguNA hu~ti chattIsaM (2) // 547 // pra.A. RAA 1 sassagotA. / / 2 binneyA-tA. 11 3 kynnetti-mu.|| 4 jogge-je.| joge-taa.|| 5 Ida uvaayaa-taa.|| 6 curotti-mu.|| 7 khettN-mu.|| 8pmoje-mu.|| tulanA-dharmaratnapra. de. TIkA gAthA 126 1.2903 / / 10bodhave-tA, // 11 dosasya ya nimghAe iti dharmaratnapra. de.TI.gAthA 126 pR. 290 // 12 athavA sammattatAH // | // 36 // .... .:.: ". Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke - // 37011 548 AyArAI aha u taha va pa basaviho ya Thiyakappo / bArasa tava chAvarasaga sUriguNA huti chattIsaM (3) // 548 // ..... [tulanA-sambodha prakaraNa 3199-100] prigunn| gAthA "aTThavihe'tyAdigAthAnavakam , guNAnAM sAdhUnAM vA gaNa:-samudAyo bhUyAnatizayavAn vA yasyAsti sa gaNI-AcAryastasya sampat-samRddhirbhAvarUpA gaNisampat , sA AcArAdibhedAdaSTavidhA, kevalamekaikasyAzcaturbhedatvena caturmiguNane dvAtriMzabhedAH, vinayazraturbhedastatra prakSipyate, tata ete guroH pra.A. AcAryasya patriMzad guNA bhavanti // 540 // 129 tatrAdau sampada imAH-'AyAre'tyAdi, AcArazca zrutaM ca zarIraM cetyekavadbhAvAdAcAra-zratazarIram , tathA pacanam , prAkRtatvAdekAraH, vAcanA, matiH, prayogamatiH, eteSu viSaye sampat , tathAhiAcArasampat 1, zrutasampat 2, zarIrasampat 3, vacanasampat 4, vAcanAsampat 5, matisampat 6, prayogamatisampat 7, aSTamI ca saMgrahaparibAsampat 8 | tatra AcaraNamAcAra:-anuSThAnaM tadviSayA sa eva vA sampad-vibhUtistasya vA sampat-sampattiH prAptirAcArasampat , evamagre'pi vyutpattyartho bhaavniiyH||541|| sA caturdhA,yathA-'caraNayuto madarahito'niyatavRttiracaJcalazceti',tatra caraNaM-cAritraM vrata-zramaNadharmetyAdiH saptatisthAnasvarUpaM tena yuto-yUktazcaraNayutaH, 'anyatra tu 'saMyamadhruvayogayuktate' tyevamidaM paThyate, tatrApyaH // 370 // 1 'bhaTTavihA gAhA'-saM. // 2 tulanA- "saMyamadhu vayogayuktatA-caraNe nityaM samAdhyupayuktatetyarthaH / " iti dharmaratnaH / / prakaraNade.TIkA gAthA 126, pR.210|| REAR : COEHNA Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ............. .......... MIRROSAAR pravacanasAroddhAre saTIke gAthA // 372 / / 123 yameva paramArthaH, yataH saMyamaH-cAritraM tasmin dhruvaH-nityo yogaH-samAdhistena yuktatA, tatra satatopayuktatetyarthaH, tathA madaH-jAti-kula-tapaH zrutAdhudbhavai rahito madarahitaH, pranthAntare tu "'asaMpaggaha" iti paThyate, tatrApi sa evArthaH, yataH samantAtprakarSaNa-jAti-zruta-taporUpAdiprakRSTatAlakSaNenAtmano sariguNA grahaNam-ahameva jAtimAnityAdirUpeNAvadhAraNaM sampragrahaH,na tathA asampragraho jAtyAdyanurisaktatvamityarthaH, aniyatavRttiH-grAmAdiSvaniyatavihArasvarUpatA, tathA'cazcalo-vazIkutendriyaH, 'anyatra tu 'vRddhazIlatA' 548 ityevaM paThayate, tatra vRddhazIlatA-madhi manajinDa pAnilImanoyoine pani vartamAnasyApi nibhRtasvabhAvatA nirvikAratetiyAvat , yataH-"manasi jarasA'bhibhUtA jAyante yauvane'pi vidvAMsaH / mRDhadhiyaH punaritare bhavanti vRddhatvabhAve'pi // 1 // " / tathA zrutasampaccaturdhA, yathA-tatra 'sUcanAnsUtra'miti 'yugo'-yugapradhAnAgamaH, paricitasUtra:kramotkramavAcanAdibhiH sthirasUtraH, 'utsargI'-utsargA-'pavAda-svasamaya-parasamayAdivedi, 'udAttapoSAdi'udAtA-'nudAttAdisvaravizuddhividhAyI, 'anyatra bahuzrutatA 1, paricitasUtratA 2, vicitrasUtratA 3, ghoss-| vizuddhikaraNatA 4 ceti paThayate, arthastu sa eva // 542 // zarIrasampadaM caturvidhAmAha-'cau' ityAdi, tatra caturana-Aroha-pariNAiyukto dairdhya-vistArAmyA 1 asNprggh-sN.| "tulanA-masaMpramaha AtmanojAtyAca tsekruupaapvrjnm|" iti dharmaratnapra.de-TI.gAthA26 pR.210 / / 2 tulanA vRdazIlatA vapurmanaso nirvikAratA' / dharmaratna pra. devendasUrikRta TIkA- pR. 220 / 3 tulanA-dharmaratnapra. de. TIkA gAvA 126 pR. 260AIL . // 37 // Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 372 // lakSaNa-pramANasahitAyAM yukta itiyAvat, tathA 'akaNTAdi: ' - sampUrNapANyAdiH, tathA 'badhiratvAdivarjitaH - avikalasakalendriyaH, tathA dRDhasaMhananatvena bAhyAbhyantarabhedabhinne tapasi zaktaH samarthaH, 'anyatra tu Aroha- pariNAhayuktatA 1, 'anavatrApyatA 2, paripUrNendriyatA 3, sthirasaMhananatA 4 ceti paThyate, tatrApi sa evArthaH kevalamavidyamAnamavatrApyam - acatrapaNaM lajjanaM yasya so'yamanavatrApyo yadvA avatrApayitu' lajjayitumarhaH zakyo vA atrApyo - lajjanIyo na tathA'navatrApyo'hInasarvAGgatvenA'lajjAkara ityarthaH / vacanasampacaturdhA, tadyathA- 'vAI'tyAdi, vAdI madhuravacana: anizritavacanaH sphuTavacanazcetyeSA 'vacane' vacanaviSaye sampat, tatra vadanaM vAdaH sa prazastotizAyI vA vidyate yasya sa cAdI Adeyavacana ityarthaH tathA prakRSTArthapratipAdakamaparuSaM susvaratA- gambhIratAdiguNopetamata eva zrotRjanamanaH prINakaM vacanaM yasya sa madhuravacana:, tathA rAga-dveSAdibhiranizritam - akaluSaM vacanaM yasya so'nizritavacanaH sphuTaM - sarva janasubodhaM vacanaM yasya sa sphuTavacanaH, 'anyatra tu AdeyavacanatA 1, madhuravacanatA 2, anizritavacanatA 3, asandigdhavacanatA 4 yeti paThyate, arthaH prAgvadeva // 543 // atha vAcanAsampaccaturdhA, tadyathA - 'jogo' ityAdi, tatra pariNAmikatvAdiguNopetAn ziSyAn vijJAya yasya yadyobhyaM sUtraM tattasyaivodizan samuddizan vA yogyavAcanaH, apariNAmikAdAvapakkapaTanihitajalodAharaNato dopasambhavAt tathA pUrvapradattamUtrAlApakAn ziSyasya samyakpariNamayya tato'parA - 'parAlApakAnAM 1 tulanA-dharmaratnapra de-TIkA gAthA 126 pR. 240 // 2 "anavatratA alaJjanIyAGgavA" / idi dharmaratnapra. de. TIkA gAthA 126 260 // 3 tulanA-dharmaratnapra. de. TIkA gAthA 126 pR. 260 // 64 dra sUriguNa gAthA 540 548 pra.A. 129 // 372 // Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhA saTIke // 373 // vAcanAM punaH punaH prayacchan pariNatavAcanaH tathA 'vAcanAyAH' - vyAkhyAnasya 'niryApayitA' - nirvAhakaH, ziSyasamutsAhanena jhaTityeva granthaM samarthayate na punarapAntarAle evameva muJcatItyarthaH, tathA 'nirvAhaNo'fransosrthasyeti zeSa:, pUrvA-parasAGgatyena svayaM jJAnato'nyeSAM ca kathanataH samyagarthaM nirgamayatIti bhAvaH, 'granthAntare tvevaM dRzyate - viditvoddezanam 1, viditvA samuddezanaM- pariNAmikAdikaM ziSyaM jJAtvetyarthaH 2, parinirvApya vAcanA- 'pUrvadattAlapakAnadhigamayya ziSyaM punaH sUtradAnamityarthaH 3, 'arthaniryApaNA arthasya pUrvA 'parasAGgatyena gamaniketyarthaH 4 // atha matisampaccaturdhA tadyathA- 'uggahe 'tyAdi, avagrahaH, IhA, avAyaH, dhAraNA ca, avagrahAdInoM va svarUpaM poDazottaradvizatatamadvAre vakSyate // 544 // tathA prayogaH - atra vAdAdiprayojanasiddhaye vyApAraH tatkAle matiH- vastuparicchittiH prayogamatiH, tatsampaccaturdhA, tadyathA - 'sapti' ityAdi, zakti puruSaM kSetraM vastu va jJAtvA vAdaM prayuJjIta, tatra 'zaktijJAnaM vAdAdivyApArakAle kimu vAvadukaM vAdinaM jetu N mama zaktirasti na vetyAtmIyasvarUpa paryAlocanam, "puruSajJAnaM kimayaM prativAdI puruSaH saugataH sAGkhyo vaizeSiko'nyo vA, tathA pratibhAdimAnitaro " 1 tulanA-dharma ratnapra.de. TIkA gAthA 126 pR. 210 B 2 pUrvadattAkAkA0 mu. // 3 'artha nirvApaNA' iti dharmaratnapra. de. TIkA gAthA 126 1. 290 B // 4 prayojana siddhana siddhaye saM. 11 zaktenaM // 6 tulanA-dharmaratnapra. de. TIkA gAthA 126 pR. 290 // 64 dvAre sUriguNA gAthA 540 548 pra.A. 130 ||373 // Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIka // 374 // vetyAdiparibhAvanam, kSetrajJAnaM kimidaM kSetraM mAyAbahulamanyathA vA, tathA sAdhubhirbhAvitamabhAvitaM . vetyAdivimarzanam, vastujJAnaM kimidaM rAjAmAtyAdi sabhAsadAdi vA vastu dAruNamadAruNaM vA, bhadrakamabhadrakaM veNyAdinirUpaNam / tathA saGgrahaH-svIkaraNaM tatra parijJAnaM nAma - abhidhAnaM saGgrahaparijJA, tatsampaccaturdhA, tadyathA'gaNetyAdi, tatra gaNasya gajasya bAla- durbala-glAna- bahuyatijanAdilakSaNasya nirvAhayogyakSetragrahaNaM gaNayogya saGgrahasampat prathamA 1 tathA bhadrakAdipuruSaM prati tadanurUpadezanAdikaraNena saMsaktasampad dvitIyA 2, granthAntare tu niSadyAdimAlinyaparihArAya pITha phalakopAdAnAtmikA dvitIyA sampaduktA, na caitAni pIThAdIni na gRhyante samaye grahitatvAt tathA ca jItakalpe 5 pITha - phalagAigahaNe na u mailiMtI nimijjAI / vAsAsu viseseNaM annakAlaM tu gammae'nnattha // 1 // pANA sIyala ku thAiyAya to mahaNa vAsAsu / " tathA yathAsamayameva svAdhyAya-pratyupekSaNA- bhikSATanopadhisamutpAdanAtmikA svAdhyAyasampattRtIyA, tathA gurupravAjakA 'dhyApaka- ratnAdhikaprabhRtInAmupadhivahana-vizrAmaNA'bhyutthAna- daNDakopAdAnAdizikSaNAtmikA zikSopasaGgrahasampaccaturthI, ityevaM caturvidhAM saMgrahaparijJAsampadaM jAnIyAt / darzitA aSTApi pratyekaM caturvidhA gaNisampadaH ||545 // 1 tulanA - " saGgrahaH strIkaraNam, tatra parijJAnamaSTamI sampat, sA caturdhA, tathAhi pIThaphalakAdiviSayA, bAlAdiyogyakSetraviSayA, yathAsamayaM svAdhyAyAdiviSayAH yathocitavinayAdiviSayA ceti / " iti dharmazala pra.de. TIkA gAthA 126 va 290B | 5 pITha phalakAdigrahaNe netra malinyante nizvAdIni / varSAsu vizeSeNa anyakAle tu gamyate'nyatra / / 1 / / prANAH zItalaM kundhvAdikAzca tato mahaNaM varSAsu // 2 ziSyopa0 saM0 // 64 dva sUriguNa gAthA 540548 pra. A. 130 // 374 // Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 375 / / worsh idAnIM 'caturvidhaM vinayamAha-' 'Aye'tyAdi, AcAravinayaH zrutavinayo vizeSaNavinayoM doSaparighAtavinayazceti vinayatriSaye eA caturdhA pratipattirbhavati, tatra AcAro- vratinAM samAcAraH sa eva. vinIyate- apanIyate karmAnineti 'vinayaH AcAravinayaH, sa caturdhA, yathA-saMyamasAmAcAri, tapaH sAmAcAri, gaNasAmAcArI, ekAkivihArasA mAcAri ca / tatra saMyamaM svayamAcarati paraM ca grAhayati tatra ca sIdantaM sthirIkaroti tatrodyataM copa hatIti saMyamamAmAcArI ?, pAkSikAdiSu tapaHkarma svayaM karoti paraM ca kArayati bhikSAcaryAM svayamanutiSThati paraM ca tasya niyuGkte iti tapaHsAmAcArI 2, pratyupekSaNA - bAlavRddhAdivaiyAvRttyAdikAryeSu svayamudyato'glAnyA gaNaM prerayatIti gaNanAmAcArI 3, ekAkivihArapratimAMsvayaM pratipadyate paraM ca grAhayatIti ekA vihAra sAmAcArI 4 / "zrutavinayo'pi caturdhA, sUtravAcanAM dadAti 1, artha vyAkhyAnayati 2, hitaM vAcayati, hitavAcanA ca tadaiva bhavati yadA sUtramarthaM tadubhayaM ca pAriNAmikAdiguNopetaM ziSyaM paribhAvya yadyasya yogyaM tattasyaiva dadAti 3, sUtramarthaM vA niHzeSaM parisamAsiM yAvadvAcayati nAnavasthitatayA'pAntarAle'pi mukhatIti 4 / 1 caturddhA vinaya0 saM0 // 2 AdhAra suya viNae ityAdi saM. // 3 vinayaH sa caturdhA je. // 4 tulanA-dharmaratna. TIkA gAthA 126 pR. 260 // 5 tapaH samA. mu. // 6 pakSikA0 saM0 // 7 tulanA-dharmaratnaprave. TIkA gAthA 126 pR.261 // 64 sUrigu gAthA 540 548 pra. A // 37 Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke gAthA 540 vikSipyate iti vikSepaNaM tadeva vinayo vikSepaNavinayaH, 'sa caturdhA, tatra mithyAdRSTiM mithyAmArgAdvikSipya samyaktvamArga grAhayatItyeka 1, samyagdRSTiM tu gRhaspaM gRhasthabhAvAdvikSipya pravAjayatIti dvitIyA 2, samya- / mariguNA kvAcAritrAdvA cyutaM tadbhAvAdvikSipya punastatraiva vyavasthApayatIti tRtIyaH 3, svayaM ca cAritradharmasya / yathaivAbhivRddhistathaiva pravartate aneSaNIyaparibhogAdityAgena eSaNIyaparibhogAdisvIkAreNa ceti caturthaH 4 / dopA:-krodhAdayasteSAM parighAto-nirghAtanA sa eva vinayo doSaparighAtavinayaH, 'sa caturdhA, kruddhasya 548 dezanAdibhiH krodhanirghAtanamityekaH 1, kaSAya-viSayAdibhiduSTasya tadbhAvavinivartanamiti dvitIyaH 2, pra.A. bhakta-pAnAdiviSayAyAH parasamayaviSayAyA vA kAGamAyA nivartanamiti tRtIyaH 3, svayaM ca krodhadoSakA sArahitasya supraNihitasya pravartanamiti caturthaH 4 / tadevamete sarve'pi SaTtriMzadguNA gurorbhavanti / / 546 // ___athavA itthaM paTAMtraMzadguNA gurorbhavanti, tatrAha-sammatte'tyAdi, samyaktvasya-darzanAcArasya niHzaGkitAdayaH, jJAnasya-jJAnAcArasya kAla-vinayAdayaH, caraNasya-cAritrAcArasya IsimityAdayA, pratyekamaSTAvaSTau medA militAzcaturvizatiH, tapasazca bAhyAbhyantarabhedabhinnasya pratyekaM SaDvidhatvena anazanAdayo dvAdaza bhedAH, sarvamIlane ca patriMzadbhavanti // 547 // ____atha bhaGgayantareNApi gugeH SaTtriMzadguNAnAha-'AyArAI'tyAdi, AcArA:-zrutAdayaH prAgvyAvarNitasvarUpA avivakSitasvasvabhedA aSTau gaNisampadaH, tathA "Acelakku 1 desiya 2 sijjAyara 3 rAyapiMDa 4 kiikamme 5 / vaya 6 jeTTha 7 paDikkamaNe 8 | // 376 // 1 tulanA-dharmaratnapra.de-TIkA gAthA 126 pR.291 // // 2 tulanA-dharmaratnapra. bIkA gAthA 126 pR.211 A / / 206035515 HERE Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 14.4 64 dvAre saTIke // 377 // 540. mAmaM 6 pajjomavaNakappo 10 // 1 // " [tulanA-paJcavastu 1500, bRhatkalpabhA. 6364, nizIthabhA. 5933] ityevaM vakSyamANasvarUpo dazavidhaH sthitakalpaH, tathA dvAdazavidhaM tapaH prAguktasvarUpam , tathA SaDAvazyakAni-sAmAyika caturviMzatistava-vandanaka-pratikamaNa-kAyotsarga-pratyAkhyAnalakSaNAni, etAni / variguNA sarvANyapi militAni patriMzatmariguNA bhavanti / / gAthAiha caivamanyA api 'TviMzikAH sambhavanti, tAstu vistarabhayAnnAbhidhIyante, kevalaM kizcitsopayogasvAt supratItatvAcca 548 "desa kula jAi-'rUve saMghayaNI dhiijuo annaamNsii| avikanthayo amAyI thiraparivADI gahiyavakko // 1 // jiyaparisI jiyAnavI majjhantho desa kAlabhAvannU / Asannaladdhapaibho nANAvihadesabhAsanna 131 paMcavihe AyAre jutto suttatyantadubhayavihinna / AharaNa-heu- uvanaya-nayaniuNo gAhaNAkusalo // 2 // sasamaya parasamayaviU, gaMbhIro dittimaM sivo somo / guNasaya kalio jutto "pavayaNasAraM parikaheuM // 4 // [kR. ka. mA. 241.4] ma 1 smbodhprkrnne(3|90-14347 prakAraiH SatriMzikAH pradarzitAH / guruguNapatriMzaduSaTatriMzikAkula kama api prajyam // 2 idaM gAthAcatuSTayaM sambodhaprakaraNe (3194-17) dhameratnapra. de. TIkAyAm (gAthA 126 patra 286) api vidyate // 3 rUpI-sambodhapra. 394, vRhatkalpamAghya 241, dharmaratnapra. de. TIkA patra 281 B // 4 saMghayaNaM-je / saMghahaNI vRka bhA. 241 // 5 avikaMthaNo-sambodhapra. 3194, vRka-mA 241 / / 6 mAyannU-saM ||40vnnyH saM / kAraNa-iti // 37 // dharmaratnapra.de. TIkA pR.201|| kalibho eso pa. mu.|| pakSayaNapaemabho suguru-iti sambodhapra. 360 paatthH|| Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .: iti gAthAcatuSTayamaNitAH mUriMguNAH SaTtriMzadayante-tatra yutazabdaH pratyekamabhisambadhyate, dezayutaH / pravacana- kulayuta ityAdi, 'tatra yo madhyadeze jAto yo vA'rdhaSaDviMzatiSu janapadeSu sa dezayutaH, sa hyAryadezamaNitaM | hariguNAH sAroddhAre, jAnAti tataH sukhena tasya samIpe ziSyAH sarve'pyadhIyante iti tadupAdAnam 1, kulaM-paitRkaM tathA ca loke gAthA saTIke | vyavahAraH-IzyAkukulajo'yamityAdi tena yutaH pratipannArthanirvAhako bhavatti 2, jAtiH-mAtRkI, tayA yuto .. vinayAdiguNadhAna bhavati 3. rUpayuto lokAnAM guNaviSayabahumAna bhAga jAyate, 'yatrAkRtistatra guNA vasa 548 // 378 nti' iti pravAdAt , kurUpasya anAdeyatvAdiprasaGgAcca 4, saMhananena-viziSTazArIrasAmarthyarUpeNa yuto vyA .pra. A. khyAyAM na zrAmyati 5, dhRtiH-viziSTamAnasAvaSTambhalakSaNA tayA yuto nAtigahaneSvapyartheSu bhramamupayAti 6, 13 'anAzaMsI'-zrotabhyo vastrAdyanAkAGkSI 7, 'avikathana'-nAtibahubhASI, yadvA svalpe'pi kenacidaparAddha punaH punastadunkItanaM vikathanaM tadrahitaH 8, 'amAyI-zATyarahitaHha, sthirA-atizayena nirantarAbhyAsataH sthairyamApanA anuprayogaparipATyo yasya sa sthiraparipATiH, tasya hi sUtramartho vA na manAgapi galati 10, 'gRhItavAkyaH'-upAdeyavacanaH, tasya hi svalpamapi vacanaM mahArthamiva pratibhAti 11, 'jitaparSata' na mahatyAmapi parpadi kSobhamupayAti 12,'jitanidraH'alpanidraH, sa hi rAtrau sUtramartha vA paribhAvayan na nidyA bAdhyate 13, madhyastha:-sarveSu ziSyeSu samacittaH 14, dezaM kAlaM ca bhAvaM jAnAtIti deza-kAlabhAvajJaH, sa hi dezaM kAlaM bhAvaM ca lokAnAM jJAtvA sukhena viharati, ziSyANAM vA'miprAyAn jJAtvA tAn 1 itta Arabhya dvAra tulyaprAya bRhatkalpaTIkA malayagirisUrivihitA pu.45 taH // 2 lokvyvhaar-mu.|| / // 37 // 3 madhyasthaH satvepu smcittaa-sN| .. .' -.- 2 -tion Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAra saTIke // 379 / / sukhenAnuvartayati 15-16-17, AsanA - tatkSaNAdeva labdhA karmakSayopazamenAvitA pratibhA-paritIrthikAdInAmutarapradAnazaktiryasya sa AsanalabdhapratibhaH 18, nAnAvidhAnAM dezAnAM bhASA jAnAtIti nAnAvidhadezabhASAjJaH sa hi nAnAdezIyAn ziSyAn sukhena zAstrANi grAhayati, tattaddezajAMca janAn tattadbhApayAdharmamArge'vatArayati 19, pazcavidha AcAro-jJAnAcArAdirUpastasmin 'yuktaH' udyuktaH svayamAcAre 'dhvanavasthitasyAnyAnAcAreSu pravartayitumazakyatvAt 24, sUtrArthagrahaNena caturbhaGgI sUcitA, ekasya sUtraM nArthaH, dvitI-yasyArtho na mUtram, tRtIyasya sUtramapyartho'pi caturthasya na sUtraM nApyarthaH, tatra tRtIyabhaGgagrahaNArthaM tadubhayagrahaNam, tataH sUtrA'rthatadubhayavidhIn jAnAtIti sUtrA 'rthatadubhayavidhijJaH 25, AharaNaM dRSTAntaH, 'hetudvividhaH - kArako jJApakazca tatra kArako yathA ghaTasya kartA kumbhakAraH, jJApako yathA tamasi ghaTAdInAmabhivyaakaH pradIpaH, upanayaH - upasaMhAro dRSTAntadRSTasyArthasya prakRte yojanamiti bhAvaH, 'kAraNa' ti pAThe tu kAraNa- nimittam, nayA - naigamAdayaH eteSu nipuNaH AharaNa hetUpanaya nayanipuNaH, sa hi zrotAramapekSya: tatpratipacyanurodhataH kacid dRSTAntopanyAsaM kvaciddhetUpanyAsaM karoti 26-27, upasaMhAranipuNatayA samyagadhikRtamarthamupasaMharati 28, nayanipuNatayA sa samyagadhikRtana yavaktavyatA'vasare samyak saprapaJcavaivivaktyena nAnabhidhatte 26, 'grAhaNA kuzalaH ' - pratipAdanazaktiyuktaH 30, svasamayaM parasamayaM ca vetIti svasamayaparasamayavat sa hi pareNAkSiptaH sukhena svapakSaM parapakSaM ca nirvAhayati 31-32, 'gambhIraH 'atucchasvabhAvaH 1 SvavasthitasyAjJAnAccAreSu-saM. // / 2 " hetuzcaturvidho yApakAdiH, yathA dazavekAlikaniyuktau [11 86]" ityadhikaM bRhatkalpaTIkAyAm pU. 75 // 3 sasamayaM -je, // 64 dvAre sUriguNAH gAthA 540 48 pra. A. 132 // 379 // Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUriguNAH saTIke / 33, 'dIptimAn'-paravAdinAmanuddhapaNIyaH 34; 'zivA'-akopano yadivA yatra tatra vA viharana kalyANakaraH pravacanasArodAre 35; 'somaH'-zAntadRSTiH 36 iti SaTtriMzadguNopeto gururvijJeyaH, upalakSaNatvAccAmIpA guNAnAmaparairapi guNagaidAryastha yAdibhiH zazadharakaranikarakamanIyaralataH pravacanopadezako gururbhavati, tathA cAha-"guNasaya 'kalio jutto patyaNasAraM parikahe "ti,yadvA guNA-mUlaguNA uttaraguNAzca teSAM zatAni taiH kalito gunn||38011 zatakalitaH yuktaH'-samIcInaH pravacanasya-dvAdazaMgasya sAram-artha kathayitum , yaduktam ' 'guNasuTTiyamma vayaNaM ayaparisitto vtra pAcao bhAi / guNahINassa na sohai nehavihUNo jaha paIyo / // 1 // " [va.ka.bhA.245] // 548 // // 64 // idAnI viNI yAdannabhayapavibhilo ti paJcapaSTa dvAramAhaninthayara 1 sikha 2 kula 3 gaNa 4 saMgha 5 kiriya 6 dhamma 7 NANa 8 NANINaM 9|aayriy 10 thega 11 vajjhAya 12 gaNINaM 13 terasa payAI // 54 // aNasAyaNA 1 ya mattI 2 paThamANo 3 taha ya vaNNasaMjalaNA 4 / tisthagarAI terasa caugguNA huti pAvaNNA // 55 // [dazavai.ni.325-6] 1 kAsya juno-sN.|| 2 amya malayagirisUrikulA "vyAkhyA-'yo mUlaguNAdiSu guNeSu susthitastasya vacanaM ghusaparisiktapAvaka iva bhAti' dIpyate / guNahInasya tu na zomate vacanam , yathA snehavihInaH pradIpaH / uktana-mAyAre saTTato, AyAraparUvaNA asNto| mAyAraparibmaTTho. suddhacaraNadesaNe mahao ||245||-k mA. ttii...|| 3 bAvannavihivihANeNatitA / tulanA-bAyanavihi vihANaM baita maNAsAyaNAviNayaM ||dshaa. ni. 324 // samavAyAjaTIkAyAm (pR.1B) paSThividho anAzAtanAdhinayaH drshitH|| 11380 // Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 382 // 'tisthe'tyAdigAthAdvayam 'tIrthakarAdisvarUpANi tAvat trayodaza padAni tatra tIrthakara - siddhau prasiddhau, kulaM- nAgendrakulAdi, gaNaH- koTikAdiH, saGghaH pratItaH kriyA- astivAdarUpA, dharmaHarreranarmAdiH, jJAnaM --matyAdi, jJAninaH-tadvantaH, AcArya:- pratItaH, sthAviH - sIdatA sthirIkaraNahetuH, upAdhyAyaH - prasiddhaH, kiyato'pi sAdhusamudAyasyAdhipatirgaNI // " yadi nAmaitAni trayodaza padAni tataH kimityAha- AzAtanA - jAtyAdihIlanA tadabhAvoMsarzAtanA tIrthakarAdInAM sadaiva kartavyA, tathA bhakti:- vevocitopacArarUpA, tathA bahumAna:- teSvevAntaraGgapratibandhavizeSaH, tathA teSAmeva varNasajjvalanA' varNaH - kIrtistasya sajjvalanA- prakAzanam anena prakAreNa tIrthaMkarAdayastrayodaza caturguNA anAzAtanAdyupAdhimedena dvipaJcAzadvinayamedA bhavantIti / / 546-450 165 // samprati 'caraNaM' ti SaTSaSTaM dvAramAha- vaya 5 samaNadhamma 10 saMjama 17 veyAvarUnaM 10 ca baMbhaguttIo 9 / nANAitiyaM 3 tava 12 kohaniggahA 4 iha caraNameyaM 70 // 55 // [tulanA-bhodhani bhASya 2] pANivaha musAvAe adatta meNa pariggahe ceva / eyAi' 'hoti paMca 'u mahanvayAI jaINaM tu // 552 // 1 tulanA - dave hAri vRttiH 242 // 2 "dharmaH zrutadharmAdiH" itidazave, hAri, vRttiH 2424 / / 3 nayarUpAbhedA-saM. // 4 huti vA // 5 bitA // 65 dvAre vinaya bhedAH gAthA 546 550 66 bAre caraNasaptatiH gAthA 551 561 pra.A. 128 // 381 // Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaMtI marAjaya ghusI sara saMjame yabohabve / pravacana saccaM soyaM AkiMcaNaM ca baMbhaM ca jahadhammo // 553 // sAroddhAre 'paMcAsavA viramaNaM paMciMdiyaniggaho ksaayjo| ... saTIka saptatiH daMbuttayassa viraI satarasahA saMjamo hoi // 55 // // 382 / / 'puDhavi 1 daga 2 agaNi 3 mAjhaya 4 vaNassai 5 vi 6 ti 7 cA 8 paNidi . 'ajiive10|| 51pehu 11 'ppeha 12 pamajjaNa 13 pariThavaNa 14 maNo 15 vaI 16 kAe 17 // 555 // dazavai. ni.46] | Ayariya 1 uvamAe 2 tavassi 3 sehe 4 gilANa 5 sAsu 6 / / pra.A. samaNonna 7 saMgha 8 kula 9 gaNa 10 veyAccaM havaha dasahA // 556 // - vasahi 1 kaha 2 nisijji 3 diya 4 kuDDaMtara 5 puvvakIliya 6 paNIe 7 / aimAyAhAra 8 vibhUsaNAI 1 nava baMbhaguttIo // 55 // pArasa aMgAIyaM nANaM tattatthasAhANaM tu / .... dasaNameyaM caraNaM viraI dese ya sabve y||55||... 1 tulanA- pazcAstrAdviramaNa pacendriyanigrahazca kaSAyajayaH / daNDAtrayaviravizceti saMyamaH saptadazamevaH // " iti prazamarati pr.172|| 2 tulanA-tattvArthasUtrabhASyaM siddhasenagaNiTIkA thA | modhaniyuktimASyam 166-170 / / 3 bhajjIvA- mu. / anjIve-iti dazani 46, yogazAstraTIkA 4-13 // 4 peDa-lA. / penAti dharmasampAvRttiH mA.2/pR.128 B // 5 sAsu-sA / dharmasakaprahavRttau (mA.2/pR. 121) api sAhasu iti paatthH|| 38 // 4 206 RANAGAR BE R T15000-. PA Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 383 // aNasaNamRNopariyA vitisaMkhevaNaM rasaccAo 1 arredit loyA ya bajjho tavo hoi // 556 // pAyattiM viNao veyAvaccaM taheva sajjhAo 1 ugo abhitarao tavo hoi // 560 // [ dazavai. ni. 47, 48] koho mANo mAyA lobho 'cauro havati hu kasAyA / eesiM niggahaNaM caraNassa havaMtime bheyA // 561 // vayasamaNe 'tyAdigAthAdazakam vratAni - prANAtipAtaviramaNAdIni parigrahaviramaNAntAni tathA zramaNArnA - sAdhUnAM dharmaH zramaNadharmaH kSAntimArdavAdiko dazabheda:, tathA sam- ekIbhAvena yama:saMyamaH uparamaH saptadazamedaH, tathA vyApiparti smeti vyApRtastasya bhAvo vaiyAvRtyam AcAryAdibhedAddazaprakAram, tathA brahma - brahmacaryam tasya guptayo brahmacaryaguptayaH, tAca vasatyAdikA nava, tathA jJAyate'neneti jJAnam - AbhiniyodhikAdi tat Adiryasya tad jJAnAdi AdizabdAtsamyagdarzana- cAritra parigrahaH, jJAnAdi ca tat trikaM ca jJAnAditrikam, tathA tapo dvAdazaprakAramanazanAdi, tathA krodhasya nigrahaH krodhanigrahaH bahuvacanaM mAnanigrahAdiparigrahArtham iti evamprakAram etaccaraNaM bhavati, "kohaniggahAI caraNa' iti tu pAThe krodhanigraha Adiryasya mAnanigrahAdikadambakasya tatkrodhanigrahAdi etaccaraNamavaseyamiti / 1 1 " cihna 1 Daro vahuti caubheyAntA // 2 'baye' tyASi- mu. // 3 tulanA-ooghaniyuktiTIkA pR. 5BtaH // dvayamadhyavartIpAThaH je.saM.nAsti // 4 yamaH uparamaH saMyamaH sapta0 mu. // 5 bhavatIti mu. // 6 ghoghaniyukti mAdhye'pi ( gAthA 2, pR. 5) koha niggahAI caraNaM' iti pAThaH / 66 dvA caraNa saptatiH gAthA 551 561 pra.A. 133 // 383 Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -MADAMIRROR pravacanasAroddhAre saTIke // 384 iha sahRdayaMmanyaH prAha-nanu caturthavratAntargatatvAd guptayo na pRthagbhaNanIyAH, atha parikarabhUtAzcaturthavratasya brahmacaryaguptayo'bhidhIyante evaM tarhi prANAtipAtaviramaNAderekaikasya vratasya parikarabhUtA bhAvanA 66 dvAre caraNaapi vAcyAH, gupterbhagane vA caturtha vrataM na bhaNanIyam , tathA jJAnAditrikasya grahaNaM na karaNIyam , | saptatiH kintu jJAna-samyagdarzanayorevopanyAsaH kAryaH, cAritrasya vratagrahaNenaiva grahaNAt , tathA zramaNadharmagrahaNe gAthA - saMyamagrahaNaM tapograhaNaM cAtiricyate, saMyama-tapasI boddhRtya zramaNadharmopanyAsaH karaNIyaH, tathA tapograhaNe sati vaiyAvRzyasyopanyAso nirarthakaH, vaiyAvRttyasya tapo'ntargatatvAt , tathA kSAntyAdidharmagrahaNe sati krodhAdinigrahagrahaNamanarthakameva, tadiyaM gAthA paribhAvyamAnA AlUnavizIrNeti / pra. A. 'tatrocyate, caturacakravartibhiryadetaducyate-vratagrahaNe sati guptayo na pRthagvAcyA iti, tadayuktam / caturthavratasya hi nirapavAdatvaM darzayitumetA brahmacaryaguptayaH pRthagupAttAH, yaduktamAgameAnavi kiMci agannAyaM paDimidaM vAvi jiNavariMdehi mitta mehaNamAna viNA rAgadoseDipati athavA prathama-caramatIrthakarayoH parigrahavatAt mitrametanmahAvrataM bhavatItyetasyArthasya jJApanArtha bhedenopanyAsa iti yamacAbhyadhIyata-vratagrahayo jJAnAditrikana vaktavyama. kinta jJAna-darzanadvayameva, cAritrasya vratagahaNenaiva gatatvAditi, tadayuktam , yato yadetad vratacAritraM sa ekAMzaH sAmAyikAdeH paJcavidhasya cAritrasya, caturvidhaM cAritramadyApyagRhIta masti, nadartha jJAnAditrayamupanyastam iti, yaccoktam-zramaNadharma1 tulanA dharma sahagraha bhA-2-pR.130 Al A nApi kiJjidanuhArta pratiSiddhaM cApi jinvrendrH| muktvA methunamA / na tad vinA rAga-dveSAbhyAm // 2 uddhRtamidam bodhaniyuktivRttau pR.6|| 30mAste-saM. // FREE Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke caraNa // 385 grahaNe saMyama-tapasorupAdAnaM na vidheyam , zramaNadharmagrahaNenaiva tayogRhItatvAt , tadapyasAdhu, saMyama-tapasoH pradhAnamokSAGgatvena pRthagupAdAnAt , kathaM mokSaM prati pradhAnAGgatvam iti cet , taba bramaH-apUrvakarmAzravasaMbarahetuH saMyamaH, pUrvopArjitakarmakSayahetuzca tapaH, tataH pradhAnatvamanayoH, ataH zramaNadharmagRhItayorapyanayo pradhAna- 66 dvAre tayA bhedenopanyAsaH kRtaH, dRSTavAyaM nyAyo yathA brAhmaNA AyAtA 'vaziSTho'pyAyAtaH, atra hibrAmaNagraharaNena vaziSThamyApi grahaNaM kRtameva tathApi pradhAnatayA tasya bhedenopanyAsaH kriyata iti, yatroktam-tapograhaH / saptatiH Nena vaiyAvRttyasyApi grahaNAdbhedena tadupAdAnaM na vidheyamiti, tadapyacAru, vaiyAvRttyasya yathA svaparopakAra-gAthA kAritvena prAdhAnyaM na tathA'nazanAdInAM zeSatapobhedAnAmiti khyApanArtha tasya bhedenopAdAnam , yathAbhi 551 hitam-zramaNadharmagrahaNenaiva gRhItatvAta krodhAdinigrahaH pRthaga na vaktavya iti, tadapyasAdhIyaH, yato dvividhAH krodhAdayaH-udIrNA anudIrNAzca, tatrodIrNAnAM krodhAdInAM nigrahaNaM krodhAdinigrahaH anudIrNAnAM pra.A. tu teSAmudayanirodhanaM kSAntyAdaya iti jJApanArtha pRthagupAdAnam , athavA vastu trividhaM-grAhya heyamupekSaNIyaM ca, tatra kSAntyAdayo grAhyAH, krodhAdayo heyAH, ato nigrahItavyAste ityevamarthamitthamupanyAsaH, tataH sarvamanavadyamiti // 55 // ___ enAM ca gArthA svayameva sUtrakAraH pratyavayava vyAkhyAnayati pANivahetyAdi-'ekadezena samudAyopacArAt"pANivaha'tti prANivadhaciratiriti draSTavyam, evaM mRSAvAdAdiSvapi tatra prANinA-sa-sthAvarajIvAnAm "ajJAna 1 saMzaya 2 viparyaya 3 rAga 4 dveSaH 5 smRtibhraMza 6 yogaduSpraNidhAna 7 dharmAnAdara 8 1 vaziSTo mu. // 2 vaziSTa mu. / / 3. nayati eka muH // 4 tulanA yogazAstraTIkA 1 // 25 // CHANNEL ANCE Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saToke // 386 // rUpASTavidhapramAdayogAdvadho-hiMsanaM prANivadhastasmAdviratiH- samyagjJAnazraddhAna pUrvikA nivRttiH prathamavratam, mRSA - alIkam 'badanaM- priya pathya-tathyavacana parihAreNa bhASaNaM mRSAvAdastasmAdviratirdvitIyaM vratam, * tatra priyaM vacanaM yat zrutamAtraM prINayati, pathyaM yaduttarakAle hitam, tathyaM satyam, tathyamapi vyavahArApekSayA yadapriyam, yathA cauraM prati caurastvaM kuSThinaM prati kuNI tvamiti tadapriyatvAnna tathyam, tathyamapi dahitaM yathA mRgayubhiH pRSTasyAraNye mRgAn dRSTavato mayA mRgA dRSTA iti, tajjantujAtaghAtapApanimittatvAd na tathyamiti, adattasya - khAminA'vitIrNasyAdAnaM grahaNam adattAdAnam, tacca svAmi jIvatIrthakara gurvadattabhedena caturvidham tasya dAha-pASANAdikaM tatsvAminA yadadattam, jIvAdattaM - yatsvAminA dattamapi jIvenAdattam, yathA pravrajyApariNAmarahito mAtA- pitRbhyAM putrAdigurubhyo dIyate sacitta pRthvIkAyAdirvA taddhi tatsvAminA dattamapi tadadhiSThAyakajIvairadattamiti, tIrthaMkarAdattaM yattIrthakaraiH pratiSiddhamadhAkarmAdi gRhyate, gurvadattaM nAma svAminA dattamAdhAkarmAdidoSarahitaM gurUnananujJApya yad gRhyate tasmAdviratistRtIyaM vratam, mithunaM - strI- pusadvandvaM tasya karma maithunaM tasmAdviratizcaturthaM vratam, parigRhyate- " AdIyate asAviti *parigrahaH, * parigrahaNaM vA parigrahaH, sa ca dhana-dhAnya-kSetra - vAstu-rUpya suvarNa catuSpadadvipada-kUpyabhedAnnavavidhastasmAdvirati:- mUrcchAparihAreNa nivRttiH, 'mucchA pariggaho butto' itivacanAt 'na tu dravyAdityAgamAtram, yasmAdavidyamAneSvapi dravya-kSetra kAla-bhAveSu mUrcchayA prazamasaukhyaviparyAsena citta 1 vacanaM saM. // 2 tulanA-yogazAstraTIkA 1121|| dharma saMprahavRttiH 342 // 3 tulanA yogazAstraTIkA 1 / 22 // ** cihnadvayamadhyavartIpAThaH saM. nAsti // 4 tulanA - yogazAstraTIkA 124 // 66 dvAre caraNa saptatiH gAthA 5.51 561 pra. A. 134 // 386 // Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke caraNasaptati // 387 // viplava: syAt satsvApi ca dravyAdiSu tRSNAtyaktamanasAmasamaprazamasukhasaMprAptyA cittaviplavAbhAvaH, ata evaM dharmApakaraNadhAriNAmapi munInAM zarIre upakaraNe ca nirmamatvAnAmaparigrahatvam , yadAhurasmadguravaH-"dharmasAdhananimitta muktabadvavapAtramupakAri dhArayan / dehavanna hi parigrahI yatiH, prema nAsya yadi mUrchayA saha // 1 // emani yatImA pani paJcaika tuzabdasyaivakArArthatvAnna catvAri, prathama-pazcimatIrthakRttIrthayoH paJcAnAmetra bhAvAn , mahAnti-vRhanti tAni ca vratAni ca-niyamA mahAvratAni, mahattvaM caiSAM sarvajIvAdiviSayatvena mahAviSayatvAta , uktaM ca paDhamaMmi sanyajIvA bIe carime ya savvadavyANi / sesA mahanvayA khalu tadekadeseNa davvANaM // 3 // " | 561 [Ava. ni. 761] iti, teSA-dravyANAmekadezenetyarthaH / / 552|| gAthA atha zramaNadharmamAha 'khaMtI' tyAdi, 'zAntiHbhamA zaktasyAzaktasya vA sahanapariNAmaH sarvadhA 551krodhaviveka ityarthaH, mRduH-astabdhastasya bhAvaH karma vA mArdavam , nIce tiranutsekazca,RjuH-avakramano-- bAkAyakarmA tamya bhAvaH karma vA Ajaiva-manovAkAyavikriyAvirahaH mAyArahitatvamitiyAvat , mocanaM mukti: pra.A.13 bAhyA'bhyantaravastuSu tRSNAvicchedaH lomaparityAga ityarthaH, tapyante rasAdidhAtavaH karmANi cA'neneti tapaH, tacca dvAdazavidhamanacanAdi, saMyamaH-AzravaviratilakSaNaH, satya-mRSAvAdaviratiA, zauca-saMyamaM prati nirupallepatA, niratIcAratetyarthaH, nAsya 'kiJcanadravyamastItyakiJcanaH tasya bhAva Akizcanyam , upalakSaNaM 1 samazama saM. // Aprathame sarvazIyA dvitIye gharame ca sarvavyANi / zeSANi mahApratAni khalu tadekadezena dravyANAM / / tulanA-yogazAstraTIkA-4/93 dharmasaGgravRttiHbhA. 2/pR. 128 tH||3kicn-mu.|| .... HAPURA damad Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 388|| caitat tena zarIradharmopakaraNAdiSvapi nirmamatvamAkiJcanyam, navabrahmacaryaM guptisanAtha upasthasaMyamo brahma, epa dazaprakAro yatidharmaH anye tvevaM paThanti " khaMtI muktI ajjava maddava vaha lAghave tave ceva / saMjama 'ciyAga kiJcaNa boddhavve baMbhacere ya // 1 // " tatra lAghavaM dravyato'lpopadhitA bhAvato gauravaparihAraH, tyAgaH - sarvasaGgAnAM vimocanaM saMyatebhyo vastrAdidAnaM bA, zeSaM prAvada // 553 // atha saMyamamAha-'paMcAsave' tyAdi, AzrUyate-upAyate karma ebhirityAzravAH - abhinava karmabandhahetavaH prANAtipAta mRSAvAdA 'dattAdAna- maithuna- parigrahalakSaNAH paJca tebhyo viramaNaM - trinivartanam indriyANisparzana rasana-prANa- cakSuH zrotralakSaNAni paJca teSAM nigraho niyantraNam, sparzAdiSu viSayeSu lAmpaTayaparihAreNa vartanam : kaSAyAH - krodha- mAna-mAyA lo bhalakSaNAzcatvArasteSAM jaya:-abhibhavaH, uditAnAM viphalIkaraNena anuditAnAM cAnutpAdanena daNDayate cAritra~zvaryApahArato'sArIkriyate ebhirAtmeti daNDA- duSprayuktA manovAkkAyAsteSAM trayaM daNDatrayam tasya virati:- azubhapravRttinirodhaH, eSa saptadazavidhaH saMyamo bhavati // 554 // , athavA'nyathA saptadazavidhaH saMyamo bhavati - 'puDhavItyAdi pRthivyudakA'gnimAruta-vanaspatidvIndriya-trIndriya- caturindriya- paJcendriyANAM manovAkkAyakarmabhiH karaNa-kAraNA-'numatibhizca saMrambha-samArambhAssvarjanamiti navadhA jIvasaMyamaH, tatra 1 cAo - dharmasaGmavRttiH mA.2 | pR. 128 // 2 saptadazasaMyamAnAM tulanA yogazAstraTIkA 463 // 66 dvAre caraNa saptatiH gAthA. 551 561 pra.A. 135 ||388|| Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ARMA pravacana- / sAroddhAre 66 dvAre saTIke caraNasaptatigAthA // 389 // A'saMkappo saMrambho paritAvakarI bhave samAraMbho / Arambho uddavo suddhanayANaM tu smvesiN||1||" tathA ajIvarUpANyapi pustakAdIni duSpamAdidoSAttathAvidhaprajJA-''yuSka zraddhA-saMvegodyama-balAdihInA'dyakAlInavineyajanAnugrahAya pratilekhanApramArjanApUrva yatanayA dhArayato'jIvasaMyamaH, tathA prekSya-cakSaSA nirIkSya bIjaharitajantusaMsaktyAdi rahitaM sthAnaM tatra zayanA.''sana-cakramaNAdIni kurvIteti prekSAsaMyamA, tathopekSAsaMyamo-gRhasthasya pApacyApAraM kurvata upekSaNaM na punariMdaM grAmacintanAdikaM sopayogaH kuru ityAghupadezanam / athavA mAdhUnAM saMyamaM prati sIdatAM preraNaM 'prekSAsaMyamaH, pArzvasthAdInAM ca niddhaMdhasAnA vyApAraNaM pratyupekSaNamupekSAsaMyama iti / tathA prekSite'pi sthaNDile vastra-pAtrAdau ca rajoharaNAdinA pramRjya zaya. nA-''sana nikSepA-''dAnAdi kurvanaH kRSNabhUmapradezAtpANDubhUmAdo pradeze mAgArikAdyanirIkSaNe sacittAcitta-mizrarajo'vaguNThitapAdAdInAM rajoharaNena pramArjanaM sAgArikAdinirIkSaNe tvapramArjanaM kurvato vA pramA- : rjanAsaMyamaH, yaduktam *"pAyAI sAgarie apamajjittAvi saMjamo hoi / *te ceva pamajate'sAgarie saMjamo hoi // 1 // " STOR A saMkalpaH saMrambhaH paritApakarI bhavet samArambhaH / ArambhaH upadravataH zuddhanayAnAM ca sarveSAm // 1 // 1 iyaM gAthA AcArAnaTIkAthAm pR0325 A) uddhRtA, atrAvapi 106. kramAke vidyate // 2 paritAtakarI-gunA 30rahitaM (yat sthaanN-mu|| 4 tulanA oghanivRttiH patra 114B ||5 prekSAsaMyamA tathA upekSA saMyama paavsthaadiinaaN-je|| 6 talanA-bhodhani- vRttiH patra 114 B // * pAdAdInapramArjayato'pi sAgArike sati saMyamo bhavati / tAnepAsAgArike pramArjayataH saMyamo bhavati // 1 // pAyAi-dharmasalpavRttiH bhA. 2/patra 128 // iti| // 389 // RASIGN SSCRMERODE Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke // 39 // tathA bhakta pAnAdikaM vastra-pAtrAdikaM ca prANisaMsaktamavizuddhamanupakArakaM vA janturahite sthAne vidhinA samayabhaNitena pariSThApayataH pariSThApanAsaMyamaH, tathA manaso droheAbhimAnAdibhyo nivRttidharmadhyAnAdiSu ca pravRttirmanaH-saMyamaH / tathA vAco hiMsraparupAdibhyo nivRttiH zubhabhASAyAM ca pravRttirvAsaMyamaH, tathA gamanA saptatiH ''gamanAdigyavazyakaraNIyeSu yadupayuktaH kAyaM vyApArayati sa kAyasaMyamaH, ityevaM saptadazaprakAraH prANAtipAta gAthA nivatirUpaH saMyamo bhavati // 5 // 19idAnI vaiyAvRtyamAha-'AyariyetyAdi, AcAre-jJAnAcArAdike paJcavidhe sAdhava AcAryAH Acaryanta-saMdhyante iti vA AcAryAH upa-samIpamAgatya vineyaradhIyate-paThyate yebhyaste upAdhyAyAH, tapo vikaSTAvikRSTarUpaM vidyate yeSAM te tapasvinaH, navataradIkSitAH zikSArhAH zaikSAH, glAnA-jvarAdirogAkAntAH, sAdhavaH sthavirAH, samanojJA-ekasAmAcArIsamAcaraNapA, saGghaH-zramaNa-zramaNI-zramaNopAsaka-zramaNopAsikAsamudAyaH 'bahUnAM gacchAnAmekajAtIyAnA samUhaH kulaM-cAndrAdi, gacchastvekAcAryapraNeyaH sAdhusamUhaH, kulasamudAyo gaNa:-koTikAdiH, eSAmevAcAryAdInAmana pAna-vastra pAtra pratizraya-pITha-phalakasaMstArakAdibhidharmasAdhanairupagrahaH zuzrUSAmepakriyAkAntArarogopasargeSu paripAlanamevamAdivaiyAvRzyam // 55 // atha brahmaguptIgaha-'vasahI'tyAdi, brahmacAriNA strI pazu-paNDakavivarjitA vasatirAsevanIyA, tatra striyo deva-mAnuSabhedAt dvividhAH, etAzca sacittAH, acittAstu pusta-leSya-citrakarmAdinirmitA', 1 talanA-yogazAstraTIkA (4/10) pR.314 / tatsvAthe-siddhasenIyAvRttiHmA 2 pR. 257||2"gnnH sthavirasantatiH // 39 // prasthitiH / " iti tattvArthabhASyam 9-24 / 'gaNaH sthavirasantatiH" iti tattvArtha rAjavArtikama pra. 623 // 3 tulanA-tattvArtha siddha0 7/3, yogazAstraTIkA 1 / 30-1, dharmasatpravRttiH bhA.2/pU. 126 B // R TATESSPARAMERMSANSAREERING Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke caraNa al // 39 // gAthA pR.50 pazavaH-tiryagyonijAH, tatra go-mahipI-vaDavA-bAleyAdayaH sambhAvyamAnamaithunAH, paNDakA:-tRtIyavedodayavartinI mahAmohakarmANaH strI-pusevanAbhiratAH, tatsaMsaktau hi tatkRtavikAradarzanAnmanovikArasadbhAvena brahmacaryabAdhAsambhavAt 1 / tathA strINAM kevalAnAmekAkinA kathA-dharmadezanAdilakSaNavAkyaprabandharUpA na kathanIyA, yadivA strINAM sambandhinI kathA, yathA-'karNATI suratopacAracaturA, lATI vidagdhapriyA' ityAdirUpA na kartavyA, rAgAnuvandhinI hi deza-jAti kula nepathya-bhASA-gati-vibhrama-gIta-hAsya lIlAkaTAkSa-praNaya kalaha-zaGgArarasAnuviddhA kAminInAM kathA avazyamiha munInAmapi mano vikriyAM nayatIti / 'tathA niSadyA-Asanam , ko'rthaH 1 - strIbhiH sahakAsane nopavizet , utthitAsvapi tAsu muhUrta tatra nopatrizeta , tadupabhuktAsanasya cittavikArakAraNatvAt , yadAha-- "itthIe maliya sayaNAsami taphAsadosao jaiyo / dUsei marNa mayaNo kuTuMjaha phAsadoseNaM // 1 // 3 // tathA avivekijanApekSayA spRhaNIyAni strINAmindriyANi-nayana-nAsikA-mukha-karNa-dehAdIni upalakSaNatvAdaGgAni ca-stana-jaghanAdIni apUrvavismayarasanirbharatayA visphAritalocano na vilokayeta , na ca vilokanAnantaramaho salavaNatvaM locanayoH, saralatvaM nAzAvaMzasya, spRhaNIyatvaM payodharayorityAdi 1 tulanA-dharmasaGpravRttiH bhA.2/pR.126 B | ito'me "strINAM ca puruSAsane yAmatrayaM nopaveSTavyama, yataH pari sAsaNe tu itthI, jAmatiraM jAva no va ubavisA / itthI AsaNaMmI, bajemadhyA nareNa do ghaDimA // ityadhikaM dharmasaGgrahavRttau bhA.2 4. 1294 / / A striyA pariSeSite zayanAsane tatparzadoSato yatemaino madano dUSayati yathA kuSThaM sparzadoSeNa // 1 // 2 tulanA-yogazAstraTIkA 1 // 30-31 pU. 126 // . pra. A 39 Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanabhAgamA saTIke caraNasaptatiH gAthA // 392 // 561 pra.A. tadekAgracittazcintayet , tadavalokanataccintanayormohodayahetutvAt 4 / tathA kuDadhAntara-patrAntarasthe'pi kuDathAdI dampatyoH suratAdizabdaH zrUyate brahmacaryabhaGga bhayAcca tatparityAgaH 5 / tathA 'pUrva-gRhasthAvasthAyAM krIDitaM-strIsambhogAnubhavalakSaNaM dyUnAdiramaNalakSaNaM vA nAnusmaret,tatsmaraNendhanakSepAtsmarAgniH saMdhukSyate / tathA praNItam-atisnigdhamadhurAdigmaM bhaktaM na bhuJjIta, 'nirantaraM ghRSya-snigdharasaprINito hi pradhAnadhAtuparipoSeNa vedodayAdabrahmApi sevate 7 / tathA rUjhabhaizyasyApyatimAtramAhAram-AkaNThamudarapUraNa varjayet, brahmakSatikAritvAt zarIrapIDAkAritvAcca 8 / tathA vibhUSaNA- snAna-vilepana- dhUpana-nakha. danta-kezasaMmArjanAdiH svazarIrasya saMskAramtAM na kuryAt , azucizarIrasaMskAramUDho hi tattadutkalikAmayarvikalpavRthA''tmAnamAyAsayatIti hai / etA brahmacaryamya-maithunavratasya guptayaH-parirakSaNopAyA brahmacaryaguptayo nava bhavanti / / 557 / / __ atha jJAnAditrikamAha-'ghArase'tyAdi, jJAnaM-karmakSayopazamasamuttho'vayodhaH, taddhetutvAd dvAdazAGgAdikamapi jJAnam, AdizabdAdupAGgaprakIrNAdiparigrahaH / tathA tattvAni-jIvA-'jIvA-''zrava-saMvara nirjarAbandha-mokSalakSaNAni, teSAmarthaH-abhidheyam , tasya zraddhAnaM- tathetipratyayarUpA ruciretaddarzanam / tathA sarvebhyaH pApavyApArebhyo viratiH-jJAna-zraddhAnapUrvakaM parihArazcaraNam , tacca dvividha-dezataH sarvatazca, tatra dezatA zrAddhAnAm , sarvataH sAdhUnAmiti // 558 // 1 tulanA-yogazAstraTIkA 1|30-31,pR. 126 // 2 tulanA-yogazAstraTIkA 1/30-31 // pR. 126 / / 3 tuSThamA yogazAstraTIkA 1 / 30-31, pR. 126 / 4 0dhUpanakha0 se.|| // 392 Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 67 dvA // 313 // saptatiH gAthA pra.A. atha dvAdazaprakAraM tapa Aha-'aNasaNa' 'mityAdi, 'pAyacchitta'mityAdi, gAthAdvayam , etatsvarUpaM ca tapo'ticAravyAkhyAyAM pUrvameva vyAkhyAtam , na punarihocyate // 556-560 // atha krodhanigrahAdInAha-kohI' ityAdi, krodhI mAno mAyA lAbhazcatvAro bhavanti kaSAyAH, kaSyante-hiMsyante prANino yatrAsau kapa:-saMsArastameti-trApnoti prANI yaiste kaSAyAsteSAM nigrahaNaMniyantraNam iti, caraNasya cAritrasyaite-pUrvoktA bhedAH saptatisaGkhyA bhavanti // vratAnAM paJcake zramaNadharmasya dazake saMyamasambandhini saptadazake vaiyAvRtyadazake brahmaguptinavake jJAnAdInAM trike tapaso dvAdazake krodhanigrahAdInAM ca catuSke milite etatsaMkhyAsambhavAditi / / 561 // 66 // idAnIM 'karaNa' ti saptapaTaM dvAramAha piMDavisohI 4 samiI 5 bhAvaNa 12 paDimA 12 ya iMdiyaniroho 5 paDilehaNa 25 guttIo 3 abhiggahA 4 ceva karaNaM tu 70 // 562 // [oghani. bhA. 3] 'piMthavisohI' ityAdigAthA, 'piDi saGghAte' ityasya 'idito num dhAtoH' (pA0 7-1-58) iti numi kRte piNDanaM piNDaH-sajhAtaH, bahUnAM sajAtIyAnAM vijAtIyAnAM vA kaThinadravyANAmekA samudAya ityarthaH, samudAyazca samudAyibhyaH kathazcidabhinna iti ta eca bahavaH padArthA ekatra saMzliSTAH piNDazandenocyante, tasya vividham-anekairAdhAkarmAdiparihAraprakAraiH zuddhiH-nirdoSatA piNDavizuddhiH / saM-samyak 1 mityAdi gAthAdvayaM-saM. // 2 bhavanti kssynte-je|| 3 piddhtyaadi-mu.|| Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke saptati ||394 // prazastA arhadapravacanAnusAreNa, iti:-ceSTA, smitiH-iiryaasmityaadikaa| bhAvyante iti bhAvanA:-anuprekSA anityatvAdikAH / pratimAH-pratijJA abhigrahaprakArA mAsikyAdayaH / indriyANi-sparzanAdIni teSAM karaNanirodhaH AtmIyAtmIyeSTAniSTaviSayarAgadveSAbhAva ityarthaH / pratilekhanaM pratilekhanA-AgamAnusAreNa prati prati nirIkSaNamanuSTAnaM vA, sA ca colapaTTAderupakaraNasya / guptiH-gopanamAtmasaMrakSaNam , mumukSoryoganigraha gAthA ityarthaH / abhigRhyanta ityabhigrahAH-niyamavizeSA dravyAdibhiranekaprakArAH / caH samuccaye, evakAraH kramapratipAdanArthaH, etatkaraNaM bhavatIti, kriyata iti karaNam , mokSArthibhiH sAdhubhirniSpAdyata ityarthaH, pra.A. tuzabdo vizeSeNa mUlaguNasadbhAve karaNatvamasya nAnyatheti [darzanAya / / ___ atrAha paraH-nanu samitihalenaiva piNDavezuddhedRhItatvAma viNDavizuddhigrahaNaM kartavyam , yata epaNAsamitI sarvA'pyeSaNA gRhItA, piNDavizudvirapyeSaNeva, tatki bhedenopanyAsaH 1 iti, atrocyate, 'piNDadravyavyatirekeNApyepaNA vidyate 'vasatyAdirUpA, tadgrahaNArthameSaNAsamitigrahaNaM bhaviSyatIti, piNDavizuddhestu bhedenopanyAsaH kAraNe grahaNaM kartavyaM nAkAraNe ityasyArthasya jJApanArthaH, athavA AhAramantareNa na zakyate piNDavizuddhayAdikaraNaM sarvameva katu mato bhedenopanyAsa iti // 562 // tatra svayamevainAM gArthI pratipadaM vyAkhyAnayan yadoM pai rahitasya piNDasya vizuddhirbhavati tAn doSAn / sAmAnyena tribhedAnAha 1 piNDa vyati0 saM.2 SasatyAdirUpeNa-je.! EER meanipawar Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - sArodvAre saTIke // 395 // 'solasa uggamadosA solasa upAyaNAya dosati T dasa esaNAya dosA bAyAlIsa iha havanti // 563 // [paJcAzakapra. 13/3] AhAkam 1 desiya 2 pUIkamme 3 ya mIsajAe ya 4 / uvA 5 pAhuDiyAe 6 pAoyara 7 kIya 8 pAmicce 9 // 564 // | pariyahie 10 abhihaDa 11 bhinne 12 mA lohaDe 13 'ya acchijje 14 / aNisi 15 'jjhoyarae 16 solasa piNDuggame dosA || 565|| [piNDavizuddhiH 3,4 ] 'solase' tyAdi, poDaza udgamadoSAH, udgamanamudgamaH piNDasyotpattiH, tadviSayA AdhAkarmikAdayo doSA umadoSAH, tathA SoDaza utpAdanAdoSAH, utpAdanam utpAdanA - mUlataH zuddhasyApi piNDasya dhAtrItvAdibhiH prakArairupArjanam, tadviSayA doSA utpAdanAdoSAH / tathA daza eSaNAdoSAH, eSaNameSaNAazanAdergrahaNakAle zaGkitAdibhiH prakArairanveSaNam tadviSayA doSA eSaNAdoSAH / ete ceha prayo'pi militAdvicatvAriMzadbhavanti // 563 || 1 itaH pUrva tA. pratau "piMDa sijaM ca vatthaM ca cakratthaM pAya mevaya / akapiyaM na iDijjA parigAhijja kappiya [dazave. 6/47 ] ityadhikA gAthA vidyate / tulanA-piNDani. 669 // 2 'upAyaNA' iti paJcAzake (13/3) pAThaH / utpAdanAyAmapi tasyA vA iti tatraiva vRttau pAThaH / piNDani 669 draSTavyA / / 3 ekhaNAe - iti paJcAzake (13/3) pAThaH // tulanA-saTIkapaJcAzakapra. 13/7 // 4 tulanA-piNDaniyuktiH 92, 92, paJcAzakapra. 13/5,6 // 5 ya iya aphichajje-je. tA // 6 'solase' tyAdinmu, nAsti // 67 dvA karaNa saptatiH 42 doSa gAthA 563 565 pra. A 137 // 395 // Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke tatra tAvadugamaviSayAn poDaza doSAnAmagrAhamAha-'AhAkamme' tyAdigAthAdvayam , AdhAkarmAdayo'dhyavapUrakAntAH SoDaza piNDodgamaviSayA doSA bhavantItigAthAdvayasya paramArthaH / tatra 'AhAkamma ti| / 67 dvAre 16udgama 'AdhAnamAdhA-sAdhunimittaM cetasaH praNidhAnam yathA amukasya sAdhoH kAraNena mayA bhaktAdi pacanIyamiti / AdhayA karma-pAkAdikriyA AdhAkarma tadyogAdbhaktAdyayAdhAkarma / iha doSAbhidhAnapraka doSAH / gAthA me'pi yaddopavato bhaktAderabhidhAnaM taddoSa-doSavatorabhedavivakSayA draSTavyam, evamanyatrApi / yadvA AdhAyasAdhu cetasi praNidhAya yat kriyate bhaktAdi tadAdhAkarma, pRSodarAditvAdyalopaH, sAdhunimittaM sacittasyAcittIkaraNa macittasya vA pAka iti bhAvaH 1 / / pra.A. 'uddesiya' ti 'uddezanamuddezo-yAvadarthikAdipraNidhAnaM tena nivRttaM tatprayojanaM vA auddezikam / tad dvividham-opena vibhAgena ca / tatra oghaH-sAmAnyam , vibhAgaH-pRthakkaraNam , iyamatra bhAvanAnAdattamiha kimapi lamyate, tataH katipayA bhikSA dadma iti buddhayA katipayAdhikataNDulaprakSepeNa yanivRttamazanAdi tadoghauddezikam odhena-sAmAnyena sva-parapRthagvibhAgakaraNAbhAvarUpeNa auddezikamoghauddezikamiti vyutpatteH / tathA vivAhaprakaraNAdiSu yaduddharitaM tatpRthakkRtvA dAnAya kalpitaM sadvibhAgauddezikam , vibhAgena-svasattAyA uttArya pRthakkaraNenoddezika vibhAgauddezikamiti vyutpatteH / tatraughauddezikamevaM 1 tulanA-piNDaniyuktivRttiH pU. 350 // 20macittasya acittIkaraNamacIttasya va paak-s.|| // 396 // 3 tulanA-piNDani. vRttiH pR. 35 // // 4 tulanA-piphDaniyuktivRttiH pR. 7.A... 5 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 220-1, pR.77 B| paJcAzakaTIkA 13/50... Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 67 dvA 16udga dopAH gAthA // 39 // prAyeNa bhavati-iha kazcidanubhUtadurbhizatrubhuzaH samprApta subhizo gRhasthazcintayati, yathA-jIvitAstAvadvayaM kathamapi mahAkaSTenAsmin durbhiH idAnIM kimapi samprAptavartanasya pratidinamarthijanasampUrNa bhojanadAnazatyabhAve mama mikSA api tAvatkiyatyo'pi dAtuM yuktAH, yato nAdattamiha janmanyamutra ca svargAdyavAptyopabhujyate, dattasyaiva bhogAt , nApyakRtaM puNyaM svargagamanAdyavAptaye sampadyate, kRtasyaiva phaladAnasamarthatvAditi, tataH puNyogArjanamA yadA gRhiNA pratidivasaM yAvatpramANaM maktaM pacyate tAvatpramANe eva bhakte paktumArabhyamANe pAkhaNDinAM gRhiNAM vA madhye yaH ko'pi samAgamiSyati tasya bhikSAdAnArthametAvat svArthametAvacca bhikSAdAnArthamityevaM vibhAgarahitameva taNDulAnadhikatarAn prakSipati tadA oghauddezikaM bhavati / vibhAgode zikaM punaH prathamaM tAvat vidhA-uddiSTaM kRtaM karma ca, 'tatra svArthameva niSpannamazanAdika bhikSAcarANAM dAnAya yatpRthakkalpitaM taduddiSTam , yatpunaruddharitaM sat zAlyodanAdikaM bhikSAdAnAya karambAdirUpatayA kRtaM tatkRtamityucyate / yatpunarvivAhaprakaraNAdAvuddharitaM modakacUrNAdi tadbhUyo'pi bhikSAcarANAM dAnAya guDapAkadAnAdinA modakAdirUpatayA kRtaM tatkarmetyabhidhIyate / ekaikamapi punazcaturdhA-uddeza samuddezA''deza samAdezabhedAt / tatra yaduddiSTaM kRtaM karma kA vibhogauddezikaM yAvantaH ke'pi bhikSAcarAH pAkhaNDino gRhasthA vA samAgamiSyanti tebhyaH sarvebhyo'pi dAtavyamiti yadA saGkalpitaM bhavati tadA taduhezasaMtramucyate / yadA punaH pAkhaNDinA deyatvena kalpayati tadA tat samuddezAkhyam / yadA zramaNAnAM zAkyAdInAM dAsyA pra.A. 1 tulanA piNDaniyuktivRttiH pR. 6 || 2 tulanA-piNDaniyuktivRttiH pR. 7 / piNDavizuddhiH gAthA 30 // Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 67 dvAre 16udgamadoSAH gAthA mIti cintayati tadA tadevAdezAbhidham yadA ca nigranthAnAmeva-ArhatayatInAM dAsyAmIti parAmRzati tadA tat samAdezanAmakam / na caitadanApam , yata uktam - ': 'jAtiyamuIsa pAyoDa bhaye samusa / samaNANaM AesaM niggaMthANaM samAesaM [piNDaniyukti230] // 1 // " iti / sarvamaGkhyayA vibhAgauddezikaM dvAdazaprakAraM bhavati / atha AdhAkarma-kamauMdezikayoH kaH parasparaM prativizeSaH ?, ucyate, yatprathamata eva sAdhvartha niSpAditaM na svArtha tadAdhAkarma, yatpunaH prathamataH svArtha niSpAditaM sat bhUyo'pi pAkakaraNena saMskriyate tatkamaudai zikamiti 2 / / ___'pUI-kamme ya' tti udgamAdidoSarahitatayA pUteH-pavitrasya sato bhaktAderanyasyAvizuddhakoTikabhaktAdegvaya vena saha samparkAnapUta-pratibhatasya karma-karaNaM pUtikarma / tadyogAddhaktAdyapi pUtikarma / ayamarthaH-yathA saurabhyamanoharatvAdiguNe viziSTamapi zAlyAdibhojanadravyaM kuthitagandhA-'zucyAdidravyalavenApi yuktamapavitraM syAdviziSTajanaparihArya ca "tathA niraticAracAritriNo yaterniraticAracAritrasya sAticAranayA'pavitratvakaraNenAvizodhikoTInAmavayavamAtreNApi saMyuktaH svarUpataH parizuddho'pyAhAra upabhujyamAno bhAvapUteH kAraNatvAt pUtiriti / tathA AdhAkarmikAdyavayavalezenApi saMzliSTAH sthAlIcaTukakaroTikAdayo'pi pUtitvAtparihartavyAH 3 / / pra.A. 138. A yAvatAmuI pAkhaNDinAM samuddezaM bhavet / zramaNAnAmAdeza nirgranthAnAM samAdezam // / // 1 yAtiya0 saM0 // 2 tulanA-piNThani. TIkA pR. 35 / "pUtikarma sambhAvyamAnAdhAkarmAvayava saMmIzralakSaNam-" dazava haa-ttii-pR.174|| 3 pUte. karma-saM. // 4 draSTavyA-saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 24 // 5 draSTavyA-saTIkA piNDaniyukti gAthA 247 // Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 399 / / 'misajAe ya' ci 'mizreNa kuTumbapraNidhAna sAdhupraNidhAnamIlanarUpeNa bhAvena jAtaM - pAkAdibhAvamApannaM yadbhaktAdi tanmizrajAtam, tat 'tridhA - yAvadarthikaM pAkhaNDimizraM sAdhumizraM ca tatra durbhikSAdau bahUna bhikSAcarAnupalabhya tadanukampayA yAvantaH kecana gRhasthA agRhasthA vA bhikSAcarAH samAgamiSyanti teSAmapi bhaviSyati kuTumbe ceti buddhitaH sAmAnyena bhikSAcarayogyaM kuTumbayogyaM caikatra mIlitaM yatpacyate tadyAvadarthikamizrajAtam / yattu kevalapAkhaNDiyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatpAkhaNDimizram | yatpunaH kevala sAdhuyogyamAtmayogyaM caikatra pacyate tatsAdhumizram zramaNAnAM pAkhaNDiSvantarbhAvavivakSaNAt zramaNamizraM pratha noktam 4 | 'ThavaNa "sthApyate sAdhunimittaM kiyantaM kAlaM yAvannidhIyate iti sthApanA / yadvA sthApanaM - sAdhubhyo deyamidamitibuddhA devavastunaH kiyantaM kAlaM vyavasthApanaM sthApanA, tadyogAddeyamapi sthApanA | svasthAne- cullI sthAlyAdau parasthAne susthitakacchackAdau cirakAlamitvarakAlaM ca sAdhudAnanimittaM dhAryamANamazanAdikaM sthApaneti bhAvaH 5 / 'pAhuDiyAe 'ti 'kasmaicidiSTAya pUjyAya vA bahumAna purassarIkAreNa yadabhISTaM vastu dIyate tat prAbhRtamucyate, tataH prAbhRtamitra prAbhRtaM - sAdhubhyo deyaM bhikSAdikaM vastu, prAbhRtameva prAbhRtikA / yaha pra iti prakarSeNa, A iti-sAdhudAnalakSaNamaryAdayA, bhRtA- nirvartitA yakA bhikSA sA prAbhRtA, tataH 1 tulanA-piNDani. vRttiH pR. 25 / / 2 tulanA-piNDaniyuktiTIkA pU. // 3 budhyataH - je. // 4 tulanA-piNDani. vRtiH pR. 35 // 5 tulanA-piNDani vRtiH pU. 35 // 67 dvAre 13 udgama doSAH gAthA 563 565 pra.A.138 // 399 // Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana pArojhAre! ma. A. svArthikakapratyayavidhAnAt prAbhRtikA / sA ca bAdarA sUkSmA ceti dvimedA, tatra bAdarArambhaviSayatayA / 67 dvA bAdarA sthaletyarthaH, svalpArambhaviSayatayA tu sUkSmeti, ekaikA'pi ca dvidhA-utpvaSkaNena avaSSaSkaNena ca, tatra strayogapravRttikAlAvadheH un-uddhvaM parataH vaSkaNam-Arambhasya karaNamutvaSkaNamabhidhIyate / tathA svayogapravRttakAlAvadheva-arvAk pvakaNaM-ArambhakaraNamavaSvakaNamucyate / iha hi kenApi zrAvakeNa kutrApi nagare nijApatyasya vivAhaH kartu mArebhe, lagnaM ca bhavyaM dattaM / 563jyotiSikeNa, paraM tasmin samaye'nyatra vihatatvena tatra garavo na santi, tato'sau zrAvako vikalpayatiasmin vivAhalagne saGkhaDayAmanekAzana-khAdyAdimanoramAyA~ kriyamANAyAM janakhAdyameva sarva bhaviSyati / na vatinA kiJcidupayogaM yAsyati / kiyadinAnantaraM ca yathAvihArakramaM zrIguravo'pyatra AjigamiSavaH zruyante / tatastatsamaya eva mama vivAhaH katu yujyate, yena sAdhUnAmazanAdikaM puSkalaM dadAmi / tadevAzanAdikaM saphalaM yatsupAtreSu viniyogaM yAti / evaM ca mahApuNyamupArjitaM syAt , kalyANaM ca mahat sampanIpadyate / ityAdi vicintya niSTaGkitalagnAtparato gurUNAmAgamanasamaye vivAhaM karoti / evaM ca vivAhadinasyotvaSkaNaM kRtvA yadupaskriyate bhaktAdi sA bAdarotvaSkaNamAbhUtiketi / ___ tathA kenApi zrAvakeNa svaputrAdevivAhadinaM kiJcibhiSTaGkitam / itazca niSTakilavivAhadinAdAMgetra sAdhavastatrAgatAH, tato'sau paribhAvayati-mayeteSAM sAdhUnAM vipulaM viziSTaM ca bhaktapAnAdikaM puNyArtha 1 tulanA- piNDaniyuktivRttiH pR. 11 taH / draSTavyA piNDavizuddhiyattiH pR. 34 gAthA 40 / / SHR Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 40 // dAtavyam, tacca prAyeNa vivAhAdike mahati parvaNi vizAlaM bhavati, matputrAdivivAhastu prAripsito yatijane'nyatra vihRte bhaviSyatIti vicintya yatijane tatrastha evAnyadvivAhalagnaM vyasthApayati / atra ca vivAhalagnasya bhaviSyakAlabhAtinojakarNa kavA yadapaskriyate bhaktAdi sA bAdarAvaSvakaNaprAbhUtiketi / . tathA kila kAcitkuTumbinI sUtrakartanAdivyApAraparAyaNA pAlakena rUdatA bhojanaM yAcyate, yathA / doSAH mAtaH ! mama bhojanaM prayacchati / tatra ca 'prastAve pratyAsanagRheSu bhikSAmaTan sAdhusaGghATakastayA dahaze, gAthA sA ca taM dRSTvA sUtrakartanAdilomena bAlakaM jhapantaM rudantaM ca pratyavAdIda-mA putra ! pralapa mA rodIva | 563tvam , iha madgRhe gehAnugehakrameNa vicaran yadi yatisaMghATakaH sameSyati tasya bhikSAdAnAyotthitA 56 // satI tavApi tatsamayameva bhojanaM dAsyAmiti / tataH sAdhusaGghATake krameNAgate dharmAdyarthamutthAya bhikSA | pra. A. dadAti bAlakasya ca bhojanam / iha ca tatra kSaNe bAlakena yAcitaM bhojanaM tadaiva tayA katu mucitasya / putrabhojanadAnamya bhaviSyatkAlabhAvinA sAdhubhikSAdAnena samaM yatkaraNaM tadutvAkaNaM, tatra yA prAbhRtikA sA sUkSmotsavakaNaprAbhRttikA! tathA kAcid gRhasthA karttanaM kurvatI bhojanaM yAcamAnaM bAlakaM prati vadati- kRNanmi tANatyUNikAmekA pazcAtte bhojanaM dAsyAmIti, atrAntare ca sAdhurAgataH, tata utthAya tasmai mikSA dadAti bAlakasya ca bhojanam , iha ca rUtapUNikAkartanasamAptpanantaraM dAtavyatayA bAlakAya pratijJAte bhojane sAdhunimitta1 prstaave-muH|| 2 yAcyamAnaM je. // 3 kartayAmi-bhu. / kaNanmi-je / kRNanmi- iti piNDaniyuktivRttiH pR. 12 // 131 4 Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 67 sAroddhAre saTIke doSAH gAthA 402 // 565 pra.A. marvAgutthAnena yadAgeva cAlakasya bhojanadAnaM tadavAvakaNam , tatra yA prAbhUtikA sA sUkSmAvaSvaSkaNaprAbhUtiketi / iyaM ca prAbhRtikA sAdhvarthamutthitAyA bAlakabhojanadAnAdanantaraM hastadhAvanAdinA'pkAyAyupamardahetutvAdakalpanIyeti / 'pAoyara' tti sAdhunimittaM vahi-pradIpa-maNyAdisthApanena bhiyAdyapanayanena vA bahiniSkAzya dhAraNena vA prAduH-prakaTatvena deyasya vastunaH karaNaM prAduSkaraNam / tadyogAd bhaktAdyapi prAduSkaraNam , yadvA prAduH-prakaTaM karaNaM yasya tat prAduSkaraNam , tacca dvidhA-prakAzakaraNaM prakaTakaraNaM ca, tatra ko'pi zrAvakaH sAdhumaktibhRSitamAnaso nirantaraM satpAtradAnapavitrIkRtanijapANipallavo manAk mandavivekaH sAndhakAragRhamadhyasthitasya sAdhudeyasyAzanAderacakSurviSayatayA sAdhUnAma kalpyatAM paribhASya tasya prakAzanArtha bhAsvarataraM maNi tatra vyavasthApayati, agni-pradIpo vA kurute, gavAkSaM vA kArayati, laghutaraM vA sad dvAraM bRhattaraM karoti, kuDayacchidrAdi vA vidhApayati, itthaM yatsthAnasthitasyaiva deyavastunaH prakAzana tatprakAzakaraNam / yatpunA hamadhyavartinyA cullyAM svagRhAtha rAddhasyaudanAderandhakArAdapasArya bahizcullyA cullivyatirikte vA'nyasmin saprakAze pradeze sAdhudAnArtha sthApanaM prakaTakaraNam , etacca dvividhamapi prAduSkaraNaM paTkAyopamardapravRttidoSAdisadbhAvAt sAdhubhirvarjanIyamiti 7 / / 1 pAubhara-saM. // 2 tulanA-piNDani vRttiH pR. 35 // 3 draSTavyA-saTIkA piNDaniyukti gAthA 298, 299 // ...paJcAzakavRtti 13/11 / piNDavizuddhivRttiH gAthA 41, 42 // 4 mklytaa-mu.|| // 402 Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana saTIke 1180311 'kIya'tti krItaM yat sAdhyarthaM mRnyAdinA parigRhItam, tacca caturdhA - AtmadravyakrItam, AtmabhAvakrItam, paradravyakrItam, parabhAvakrItaM ca tatrAtmanA - svayameva dravyeNa - ujjayantAditIrthazeSAdisArodvAre rUpaparAvartAdikAriguTikA- saubhAgyAdisampAdaka rakSATakAdirUpeNa pradAnataH paramAvarjayan bhaktAdi gRhNAti tadAtmadravyakrItam, doSAzcAtra ujjayantAditIrthazeSAdisamarpaNAnantarameva daivayogena tasya gRhiNo'kasmAdeva jvarAdike mAnche jAte'nena sAdhunA'haM nirAkulaH san glAnIkRta ityAdiprajalpanataH zAsanasya mAlinyaM syAt / evaM jJAte ca rAjAdayaH karSaNa kuTTanAdikaM vidabhyaH / " athAgrato mandaH san tena zeSAdinA samarpitena nIrogaH sampadyate tadA cATukAriNa ete yataya ityRDDAho lokasya jalpato bhavet / tathA nirmAlyAdipradAnena praguNIbhUtazarIsya gRhavyApArAdiprayojakatayA SaDjIvaghAtApanaH karmabandhaH syAdityAdayaH 1 // " tathA AtmanA - svayameva bhaktAdyarthaM dharmakathaka-vAdi-kSapakA-''tApaka- kavipramukhaiH dharmakathopanyAsAdilakSaNena bhAvena vidhIyamAnena dharmakathopanyAsAdyAkSiptebhyo janebhyo yadazanAdikaM gRhyate tadAtmabhAvakrItam, doSAzcAtra nirmalanijAnuSTAnaniSphalIkaraNAdayaH 2 / tathA pareNa - gRhasthena sAdhunimittaM sacittA'citta-mizrabhedena dravyeNa kRtvA yadazanAdikaM krItaM tatparadravyakrItam atra ca SaTkAyavirAdhanAdayaH pratItA eva doSAH 3 / 1 tulanA-piNDanivRttiH pR. 358 // "kretum anyasatkaM yatkaM tu dIyate krItakRtaM / iti dazavai. cUrNiH pU. 111 / krayaNaM krItama, bhAve niSThApratyayaH sAdhvAdinimittamiti gamyate, tena kRtaM nirvartitaM kriitkRtm|" iti / dazave-hATI. pa. 116 // 2 tulanA saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 206-308 // 30rakSAdi0 saM // 4 gRhyate-je / parabhAvajye yadbhavAdi gRhyate iti piNDaniyukti TIkA pR. 96 // 5 rathavA bhRto maMdeH san saM // 6 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 307-312 / / 67 dvAre 16 udgamadoSAH gAthA 563565 pra. A 140. da // 403 // Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 4.4 // tathA 'pareNa-maGkhAdinA bhaktivazAtsAghunimittaM nijanijavijJAnapradarzanAdirUpeNa dharmakathAdirUpeNa vA 67 dvAre bhAvena paramAvarya yattato gRhItaM tatparabhAvakrItam , maGkha:-kedArako yaH paTamupadarya lokamAvarjayati, itthaM bhRte ca parabhAvakrIte trayo doSAH-ekaM tAvatkrItam , dvitIyamanyasmAd gRhAdAnItamityabhyAhRtam , AnIyA doSAH nIya caikatra sAdhunimitta sthApyata, iti sthApitamiti 4, 8 / / gAthA "pAmicce' ti apamityaM-bhUyo'pi tava dAsyAmItyevamabhidhAya yatsAdhunimittamucchinnaM gRhyate 563tadapamityaM 'prAmityakaM vA , iha yadapamitya gRhyate tadapyupacArAdapamityamityuktam / tad dvividhaM- | 565 / / laukika lokottaraM ca, tatra laukikaM yad gahasthena parasmAdunchinnaM gahItvA dhRtAdikaM vastu vratibhyo vitI- pra. A. yete, doSAza dAsatva-nigaDaniyantraNAdayaH / lokosaraM kanasvAdiniSagaM sAdhanAmeva parasparamavaseyam , tattu dvidhA-ko'pi kasyApi satkamevaM vastrAdi gavAti-yathA kiyadinAni paribhujya punarapi te samarpayiSyAmi / ko'pi punarevam-etAvadinAnAmupari tavaitatsadRzamaparaM vastrAdi dAsyAmi / tatra prathame prakAre zarIrAdimalena malinIkRte yadi vA pATite caurAdinA vA hate mArga patite vA tasmin vastrAdike kalahAdayo doSAH / 1 tulanA-saTIkA piNDaniyukti: gAthA 304 // 2 tulanA-"pAmicca' vimaparasmAduchisamudyatakaM gRhItam , balAskAritayA vA'nyasmadAcchica rAjopasRSTo vA'nyebhyo gRhIbhyaH sAdhodAsyAmItyAcchindyAta " bhAcArAbraTIkA pR. 271 / piNDani, vRttiH pa.5A / pshcaashkpr.13/12|| 3. cANakyasyAmiprAyeNa "sasyayApanamanyataH prAmitvakam / tadeva pratidAnArthamApamityakam / / kauTalIvaarthazAstra 2 // 15 // 33 // yazavai. di. pR. 261 // 4 jadi pratyagRpate-saM. // 5 draSTayA-piNDani. TIkA gAthA 316 tH|| : // 404 // Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saToke // 405 // dvitIya ca prakAre anya sAdikaM yAcamAnasya tasya duSkararuceviziSTatare'pi datte mahatA kaSTena rucirApAdayitu zakyate / tataH tamAzritya kalahAdayo doSAH sambhavantIti / 'pariyaTie' ti parivartitaM yatsAdhunimittaM kRtaparAvartam , 'tad dvividha-laukikaM lokottaraM ca, ekaikamapi dvidhA-tadrvyamanyadravyaviSayaM ca / tatra tavyaviSayaM yathA kuthitaM ghRtaM dattvA sAdhunimittaM sugandhi ghRtaM gRhNAtItyAdi / anyadravyaviSayaM yathA kodravakUra samarpayitvA sAdhunimitta zAlyodanaM gRhaNAtItyAdi / idaM ca laukikameva, lokottaramapi sAdhoH sAdhunA saha vastrAdiparAvartanasvarUpam , iti dvidhA bhAvanIyam , doSAyAtrApi prAgvadeva 10 ___ 'abhihaDe' tti 'abhi-sAdhvabhimukhaM hRtaM-gRhasthena sthAnAntarAdAnItamabhihRtam , tad dvidhAanAcIrNamAcIrNa ca / tatrAnAcIrNa dvividha-pracchannaM prakaTaM ca / sarvathA sAdhunA abhyAhRtatvena yadaparijJAtaM tatpracchannam , yatpunaramyAhRtatvena jJAtaM tatprakaTam , ekaikamapi dvividha-svagrAmaviSayaM paragrAmaviSayaM ca / yasmin grAme sAdhurnivasati sa kila svagrAmaH, zeSastu paragrAmaH / tatra kAcit zrAvikA bhaktiyuktA sAdhUnAM pratilAmanAyAbhyAhRtAzaGkAnivRtyartha praheNakamiSeNopAzraye modakAcAnIya sAdhusaMmukhamevaM vadati-yathA bhagavan ! mayA bhrAtRgehAdI saGkhaDayAM vA gatayA idaM labdham , yadvA mayA svajanAnAM gRhe praheNakamidaM svagRhAnItam , taizca roSAdinA kenApi kAraNena na gRhItam , 1 draSTavyA saTIkA piNDani. gAthA 323 taH ||2tulnaa-pinnddni. vRttiH pR. 35B | dazavai bhaga-cU / dazavai.jinaH cU.pR. 112 / dshhaa-ttii.116|| 3 draSTavyA saTIkA piNDaniyuktiHgAthA 326 tHpinnddvishuddhivRttiH46|| 4 draSTavyA saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 341, 342 / piNDavizuddhivRttiH pU. 41 // gAthA 56 56 pra.a 14 4. Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke gAthA // 406 // samprati vandanArthamatra praviSTA, tato yadi ghuSmAkramipati zAha pratigRhyatAmiti / tataH sA yaddadAti tata pracchannaM svagrAmaviSayamasyAhatam / |67 dvAre tathA payazcita grAme bahavaH zrAvakAH santi / te ca sarve'pyekakuTumbavartinaH / anyadA teSAM gRhe | 16udgamavivAhaH samajani / nivRtte ca vivAhe pracuramodakAdhuritam / tatastairacinti-yathaitatsAdhubhyo dIyatA yena mahatpuNyamasmAkamupajAyate / atha kecit sAdhavo do'vatiSThantekecitpunaH pratyAsannAH / paramantarAle nadI vidyate, tataste'pyapkAyavirAdhanAbhayato nAgamiSyanti, AgatA api ca pracurabhodakAdikamAlokya zumiti kathyamAnamapyAdhAkarmazaGkayA na gRhIvyanti / tato yatra grAme sAdhavo nivasanti tava pracchannaM gRhItyA ghajAma iti / tathaiva ca kRtam , tato bhUyo'pi cintayanti-yadi sAdhUnAhaya dAsyAmastataste pra. A. zuddhamAzaGkatha na gRhISyanti / tammAd dvijAdibhyo'pi kimapi kimapi damaH / tacca tathA dIyamAnamapi yadi sAdhavo na niSyante tatastadavasthaiya tepAmazuddhAzaGkA bhaviSyati, tato yatra yatroccArAdikAryA nirgatAH santaH sAdhavaH prekSante tatra dama iti / evaM ca cintayitvA vivakSite kasmiMzcitpradeze dvijAdibhyaH sloka stokaM dAtumArabdham , tata uccArAdikAryArtha nirgatAH kecana sAdhayo dRSTAH / tataste nimantritAyathA bho sAdhayo'smAkamaddharitaM modakAdikaM pracuramabatiSThate, tato yadi yuSmArka kimAghupakaroti tAI taspratigRhyatAmiti / sAdhabo'pi zuddhamityavagamya pratyagRhaNan / etaspracchannaM paragrAmaviSayamabhihatam / paramparayA jJAte ca pariSThApanIyam / - "tathA kazcitsAdhubhikSAmaTana kApi gRhe praviSTaH, tatra ca gauravAI svajanabhojanAdikaM prakRtaM vartate / tato 1 tulyaprAya pinTanivRttiH gA. 337 taH pR. 1036 taH, piNDavizuddhintiH pR.42 / / 2. aSTacyA viNDaniH vRttiH pR. 103 / " Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 40 // na tadAnIM sAdha bhikSA dAtu prapAritA, ityAdibhiH kAraNaH kAcit zrAvikA svagRhAtmAdhorupAzraye modakAdikamAnIya thaddadAti tatprakaTaM svagrAmaviSayamabhihatam , evaM paragrAmaviSayamapi prakaTamanAcIrNamavaseyam / 7 dvAre 'AcIrNa punardvividha-kSetraviSayaM gRhaviSayaM ca / kSetraviSayamapi trividham-utkRSTaM madhyama jaghanyaM ca / |26udrm tatra kasmicinmahati gRhe bhUribhujAnakajanapaGktirupaviSTA vartate / tasyAzcaikrasmin paryante sAdhusaGghATako doSAH dvitIye tu deyamazanAdikaM tiSThati / na ca mAdhusaGghATakarachuptimayAdinA deyasyAzanAdeH samIpaM gantu' gAthA zaknoti / nato hamtazatapramitakSetrAdAnItaM yad gRNAti tadutkRSTa kSetrAbhihanamAcIrNam , hastazatAtyaratastvAnItaM pratiSiddhameva / madhyama kSetrAbhyAhRtaM punaH karapariva dupari yAvaddhastazataM kizcinyunaM bhavati tAvadvi- 565 jheyam , karaparivarte tu jaghanya kSetrAcINamanyAhRtam , karaparivatoM nAma hastasya kinicalanam , yathA pra. A kAciddAtrI UrdhvA upaviSTA vA svayogenaiva nijakaragRhItamodaka maNDakAdikA prasAritabAhustiSThati, sA ca / tathAsthitA sAdhusaGghATakaM dRSTvA karasthitaimodakAdibhistaM nimantrayate, sa ca karasyAdhaH pAtrakaM dhArayati, sA ca bhujamacAlayantI kizcinmuSTiM zithilayati, tato maNDakAdikaM pAtrake patatIti / idaM kSetraviSayamAcIrNam / gRhaviSayamabhyAhRtamAcIrNa punaritthaM bhavati-paGktisthitAni trINi gRhANi santi / tatra ca yadA sAdhusaGghATako miAM gRhNAti tadA ekaH sAdhurekatra dharmalAbhite gRhyamANabhikSe gRhe upayogaM dadAno bhikSA 1 draSTavyA-saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 343 tH||2 draSTavyA saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 333,334 / je mikkhU gAhAvaikUlaM piMDavAya paDiyAe aNupaviDhe samANe paraM ti gharaMtarAo asaNaM vA pANaM vA khAima vA sAimaM vA abhi- 407 // havaM AhaTu digjamANaM paDiggAheti, paDiggAheta vA sAtiujati" nizIthasUtram 3.3 / suu.15|| Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doSAH | gAthA .. gRhNAti / pazcAdbhAgavartI dvitIyasaGghATakastu dharmalAbhitagRhAditarayogRhayorAnIyamAnabhikSayorupayogaM dAyakapravacanasAroddhAre | hastAdiviSayaM dadAtIti gRhatrayAdAnItamAcaritamazanAdikam , caturthAdestu gRhAnAcaritamiti 11 // unbhinne' tti udbhedanamudbhinna-sAdhubhyoghRtAdidAnanimittaM kutupAdemukhasya gomayAdisthagitasaTIke syodghATanam , tad dvidhA-pihitodbhinna kapATodbhinnaM ca, tatra ycchgnnkaagnitaapitjtu-scittpRthivii||408|| kAyaprabhRtibhiH zleSadravyaiH pihitadvAraM pratidinamaparibhoga khaNDa-guDaghRtAdibhRtaghaTakutupa-kuzUlAdikaM sAdhu dAnanimittamudghATaya khaNDAdikaM sAdhubhyo dIyate taddIyamAnaM khaNDAdi pihitodbhinam , pihitamudbhinnaM yatra tpihitodbhinnmitivyutptteH| yatpunaH khaNDa dhRtta-guDAdiyuktApavarakAdenizcalanibhRtadasakapATasya pratidinabhanudghATitadvArasya sAdhudAnanimittamudghATaya kapATAni guDa-khaNDAdi sAdhubhyo dIyate tatkapATodbhibham / vyutpatiH prAgina / doSAzAtra DjiIvanikAyavirAdhanAdayaH / tathAhi-kutupAdimukhA dhRtAdikaM sAdhaye dattyA zeSasya rakSaNArtha bhyo'pi kutupAdimukhaM sacittapRthivIkAyena jalAkRtenopalimpati, tataH pRthivIkAyavirAdhanA'kAyavigadhanA ca, pRthivIkAyamadhye ca mudgAdayaH kITikAdayazca sambhavanti tatasteSAmapi virAdhanA, tathA ko'pyabhijJAnArtha jatu tApayitvA kutupAdimukhasyopari jatumudrA dadAti tadA tejaskAyavirAdhanA'pi, yatrAgnistatra vAyuriti vAyukAyavirAdhanA ca / tathA kutupAdilepananimittaM mRttikAdi gaveSayana dAtA kadA. cid vRzcikAdinA dazyate pIDayate cAsau, tato janA vadanti-aho mahAprabhAvA ene yatayo yeSAM dhAnamAtre tulanA-piNDani vRttiH 5. 355 / / 2 draSTavyA-saTIkA piNDaniyukti gAthA 340 tH| piNDaSizuddhivRttiH 5.430 taH / / 3 khaNDagukhAdi-mu. // 4 khnnddguddaadi-sN.|| // 408 // Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 67dvA 16udga doSAH gAthA // 409 'pi dAtrA phalaM jhagityevaMvidhaM prAptamityevaM loke upahAsaH / tathA prathamataH kutupAdimukhe sAdhvarthamudghATite sati putrAdibhyo ghRtAdipradAne tathA kraye vikraye ca pApapravRttiH / tasmin kutupAdimukhe pidhAtu vismRte mUSakAdayo jIvA nipatya vinazyantIti / ___kapATodbhinne'pyeta eva doSAH, tathAhi-yadA kapATAtprAkkathamapi pRthivIkAyo jalabhRtaH karavako vA bIjapUrakAdikaM vA muktaM bhavati tadA tasminnudghATazyamAne kapATe tadvirAdhanA bhavati / jalabhRte ca karavakAdo luThayamAne bhidyamAne vA pAnIyaM prasan pratyAsanacullyAdAvapi pravizet , tathA ca satyagnivirAdhanA, yatrAgnistatra vAyuriti vAyuvirAdhanA ca, mUSikAdivivarapraviSTakITikA-gRhagodhikAdisattvavinAze prasakAyavirAdhanA ca, tathaiva ca dAna-kraya-vikrayebhyo'dhikaraNapravRttiriti, tato dvividhamapyudbhinna na grAhyam / ___ yadA tu kutupAdInAM mukhabandhaH pratidivasaM badhyate choTathate ca, tatrApi yadi jatumudrAvyatirekeNa kevalavastramAtragranthiIyate, nApi ca sacittapRthivIkAyAdilepastadA tasmin sAdhvarthamudbhinne'pi yaddIyate tatsAdhubhigadyate / tathA kapATodbhinne'pi yatra pratidinamudghATayate kapATamullAlakazca bhRmigharSakastathAvidho na bhavati, tatrodghATite'pi kapATAdAvapavarakAdisthitamazanAdikaM kalpate eveti 12 / 'mAlohaDe ya'tti mAlAt-sikkakAderapahataM-sAdhvarthamAnItaM yadbhaktAdi tanmAlApahRtam / taca.. 563 1 tulanA-piNDani, vRptiH pa.35 B|| 2"mAlohaDaMpi duvi jahannamukkosagaM ca boddhavaM / amgatale janA tavivarIyaM tu ukkosaM piMDani. 357 | vyAkhyA-mAlApahRtaM dvividhama , tadyathA jaghanyamutkRSTaM ca, tatra yadubhanyastAbhyAM pAdayorapramAgAbhyAM phalakasaMjJAbhyAM pANibhyAM cotpATitAbhyAmUrdhvavilagitoccasikakAvisthitaM / Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 410 // , turbhedam - UrdhvamAlApahRtam adhomAlApahRtam ubhayamAlApahRtaM tiryagmAlApahRtaM ca / tatramAlA paha jaghanyotkRSTa-madhyamabhedAt trividham tatrodbhUrvavilagitozcasikakA degrahItumazaktatvenotpATitAbhyAM pANipAdAghobhAgarUpAtanaphaNAbhyAM ca bhUminyastAbhyAM dAvyA nija cakSuSA'dRSTaM yad gRhItamazanAditatpApyutpATanamAtra stokakriyA gRhItatvAjjaghanyamUrdhvamAlApahRtam, yacca nizreNyAdikamAruhya prAsAdoparitalAdAcyA gRhItaM tannizreNyArohaNAdigurukriyAgRhItatvAdutkRSTaM mAlApahRtam, ayodhya mamiti / tathA sAdhvartha bhUmigRhAdau pravizya tatra sthitaM bhaktAdikaM yadAnIya dadAti tadadhovartibhUmigRhAderapahRtamiti kRtvA'ghomAlApahRtam, tathoSTrikA kalaza-maJjUSA koSTakAdisthitaM kizcitsakaSTaM yadAtrI madhya dAvyA dRSTagocaraM yaddIyate tajjaghanyaM mAlApahRtam, 'tadviparitam' jaghanyaviparItam bRhanniHzreNyAdikamAruhya prAsAdoparitalAdAnIya dIyate tadutkRSTa mAlApahRtam / " tatraiva vRttiH pra. 107-108 / "samprati mAlApahRtameva bhayantareNAha - "umar3e tiriyaMpi ya aDavA mAloiDa bhave tivihaM / uDDhe ya mahoyaraNaM bhaNiyaM kumAi ubhayaM // " piMDani. 363 | athavA mAlApahRtaM trividham, tadyathA Urdhva madhastiryak ca tatra Urdhvametadanantarokta mUrdhvavigatakA gitam, adhobhUmigRhAdAvavataraNam-pravezaH, tatrA'ghovataraNena yaddIyate tadapyupacArAdadho'vatara gama tathA 'kumbhAdiSu' kumbho'STikAprabhRtiSu yadvartate deyaM tadumayama ghomAlApa hRtasvabhAvaM bhaNitaM tIrthakarAdibhiH tathAhi - bRhattaroccaistara kumbhAdimadhya vyavasthitasya devasya grahaNAya yena dAtrI pAyutpAdanAdi karoti teno mAlApahRtam yena tvadhomukhaM bAhumatiprabhUtaM vyApArayati tenodhomAlApahRtam, doSA atrApi pUrvavadbhAvanIyAH" iti tatraiva vRttiH pR. 109-110 / piNDavizuddhivRttiH (gAthA 43) draSTavyA || 1 tulanA-piNDavizuddhivRttiH gAthA 43 pR. 45 // 2 'daSTagocaraM' iti piNDani* vRttiH pra.108 / 'dRSTyA dRSTaiti piNDavizuddhivRttiH pR. 45B || 3 tulanA piNDavizuddhivRttiH pR. 46 BtaH // 67 dvA 16udga doSAH gAthA 5630 565 pra.A. 142 // 4101 Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | 16udga doSAH gAthA dadAti tadubhayasmAdA'dhogatavyApArA'duSTrikA-kalaza-maMjUpA-kumbhyAderapahRtamitikRtvobhayamAlApahRtam / pravacanaH / tathAhi-bRhattaroccastarakumbhyAdi madhyasthitasya deyasya grahaNAya yena dAtA pANyutpATanaM karoti tenosAroddhAre zritavyApAratA, yena tvadhomukhaM bAhuM vyApArayatIti tenAdho gatavyApAratA, yadA ca pRthulabhittyAdisaTIke sthite skaMdhasamocapradezaprAye dIrghagavAkSAdau tiryaprasAritabAhuH kSiptena hastena gRhItvA yaddeyaM prAyeNa dRSTayA 'dRSTaM dAtA datte tadA tattiryagmAlApahRtam / tiyanmAlAd-mityAdisthitagavAkSAdirUpAdapahRtamitikRtvA / na cedabhatra vaktavya-mAlAzabdenoccapradeza evAbhidhIyate tatkathaM bhUmigRhAdInAmadhobhUmisthitAnAM mAlazabdAbhidheyatvamiti ?, yato lokarUDhayA uccaiHpradezavAcako nAtra mAlazabdo gRhyate, kintu samayaprasiddhathA / samaye ca bhUmigRhAdikamapi mAlazabdenAbhidhIyata iti / dopAzcAtra "mazcaka-maJcikokhalAdiSvAruhya pANI cotpATaya urdhva vilagitasikkakAdisthitamodakAdigrahaNe kathamapi yadi maJcakAdilhasanato dAtrI nipatati tadA tadadhaHsthitAnAM pipIlikAdInAM pRthivyAdikAyAdInAM ca vinAzaH dAvyAca hastAdibhaGgaH / yadivA visaMsthulapatanataH kathamapyasthAnAbhighAtasambhavAta prANavyaparopaNamapi / tathA pravacanasyoDAho yathA sAdhvarthameSA bhikSAmAharantI parAsurabhUta , tasmAnAmI sAdhavaH kalyANakAriNaH, evaMvidhamapi dAcyA anarthamete na jAnantItyevaM lokamadhye mUrkhatApravAdazvetyeva 565 1-duSTrikAkumbhyA. je. ||20mdhye sthita sN.||3gtivyaa0 saM. / adhogata iti piNDavizuddhivRttipAThApUYAL tapATha 5.47 ||411 4 bAhunA-iti piNDavizuddhivRttipAThaH pR.47A|| 5 draSTavyA-piNDanivRttiH gAthA 361 / / Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 412 // mAdayaH / tasmAnmAlApahRtaM sAdhubhirna grAhyam , 'yatpunardadarasopAnAdIni sukhAvatArANyAruhya dadAti tanmAlApahRtaM na bhavati / kevalaM mAdhurapyeSaNAzuddhinimittaM prAsAdasyopari dardarAdinA caTati, apavAdena bhUstho'pyA 67 dvAre nItaM gRhNAtIti 13 / doSAH 'acchijje' ti Acchidyate-anicchato'pi mRtaka-putrAdeH sakAzAda sAdhudAnAya parigRhyate gAthA yattadAcchedyam / tat trividhaM-svAmiviSayaM prabhuviSayaM stanaviSayaM ca / tatra grAmAdinAyakaH svAmI, svagRhamAtranAyakaH prabhuH, stana:-cauraH, tato grAmAdisvAmI yatIn dRSTvA bhadrakatayA kalahenAkalahena vA 565 balAdapi sAdhunimitta kauMTumbikebhyaH sakAzAdazanAdyAcchidya yatibhyo yaddadAti tat svAmiviSayamAncheyam / pra. A. tathA yagorakSaka-karmakara putra-putrikA-vadhU-bhAryAdisatkametebhyo'nicchadbhyo'pi sakAzAd gRhItvA | 143 gRhanAyakaH mAdhubhyo dugdhAdikaM dadyAttatprabhuviSayamAcchedyam / tathA stenA api kecit saMyatAn prati bhadrakA bhavanti, tataste mArge AgacchantaH kadAcittathAvidhasArthena sArdhamAgatAn bhojanArtha kRtAvasthiteH sArthasya madhye bhikSAmaTanaH paripUrNAnnamaprApnuvatazca saMyatAn dRSTvA tanimittamAtmano vA'rthAya sArthikebhyo balAdAcchidya pAtheyAdi yadi sAdhubhyo dAstat stenaviSayamAcchedyam , etat trividhamapi AccheyaM sAdhanA na kalpate / anIti-kalahA.''tmaghAtA-'ntarAya-pradveSAdyanekadoSasambhavAt kevalaM stanAcchedye'yaM vizeSaHyathA yeSAM sambandhi bhaktAdi balAdAcchidya caurAH sAdhubhyaH prayacchanti, ta eva sArthikA yadi stenai1 draSTavyA-saTIkA piNDaniyuktiH gAthA 365 // 2 tulanA-piNDa nivRttiH pR. 35 B . " // 412 // 3 draSTavyA-saTIkApiNDaniyuktiH gAthAH 366 taH / / Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 16udga doSAH gAthA // 413 // calAddApyamAnA evaM truvate- 'asmAkamavazyaM cauraMgahItavyam , tato yadi caurA api yadi yuSmabhyaM dApayanti tadA mahAnasmAkaM santoSa iti / tata evaM sAthikairanujJAlAH sAdhavo dIyamAnaM gRhanti / pazcAcaureSvapagateSu bhUyo'pi tad dravyaM gRhItaM tebhyaH samarpayanti / yathA tadAnI caurapratibhayAdasmAbhigRhIta samprati te gatAstata etadAtmIyaM dravyaM yUyaM gRhaNItheti / evaM cokte sati yadi te'pi samanujAnate yathA yuSmabhyameva tadasmAbhirdattamiti tarhi bhuJjate kalpanIyatvAditi 14 / 'aNisiddhe'tti 'na nisRSTa-sarvaiH svAmibhiH sAdhudAnArthamanujJAtaM yattadanisRSTam / tat 'vidhAsAdhAraNAnisRSTaM conlakAnisRSTaM jaDDAnisRSTaM ca / tatra sAdhAraNa-bahujanasAmAnyam , colakasvAminA padAtibhyaH prasAdIkriyamANam , kauTumbikena vA kSetrAdisthitakarmakarebhyo dIyamAnaM dezIbhASayA bhaktamucyate, jaDDo-hastI tairanisRSTam-ananujJAtaM na kalpate sAdhUnAm / tatra sAdhAraNAnimuSTaM ca yantra haTTa-gRhAdisthitatilakuTTi-taila-vastra-laDDuka-dadhyAdideyavastubhedenAnekavastuviSayam / tatra ghANakAdiyantre tilakuTTi-tailAdikam , haTTa vastrAdikam , gRhe'zanAdikam / bahujanasAdhAraNaM ca sarvaiH svAmibhirananujJAtaM yadekaH kazcitsAdhubhyaH prayacchati tat sAdhAraNAnisRSTam / / 1 talanA-piNDaniTIkA gAthA 376, pa. 113 // 2 tulanA-piNDani. vRttiH pR. 358 / / 3 tulanA-piNDavizaddhivRtti pra.49 "lAiMga collaga jaMte saMkhaDi khIrAvaNaNAIsu" piNDani. 377 / "tarucAnisRSTamanekadhA tadyathA-'laDakaviSayama, modakaviSayama, tathA 'collakaviSayam' mojanaviSayam, 'yantre' iti 'kolhakAdiSANaviSayama, tathA 'saMkhaDiviSayama' vivAhAdiviSayama, tathA 'kSIraviSayam dugdhavizyam , tathA ApaNAdiviSayama, AdizadAdura gRhAdiviSayamabaseyam / iti tatraivaTIkAyAm pU. 113 / pra.A. EREST // 413 Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke doSAH 563. // 414 // cexcerprememetweensRRI tathA 'colako dvividhaH-chino'cchinnazca, tatra ko'pi kauTumbikA kSetragatahAliMkAnA kasyApi pArve kRtvA bhojanaM prasthApayati / sa yadA ekaikahAlikayogyaM pRtha'pRthagbhAjane kRtvA prasthApayati tadA sa colakazchinnaH / yadA ta sarveSAmapi DAlikAnA yogyamekasyAmeva sthAnyA kavA preSayati tadA so'cchinnaH / tatra yazcolako yasya nimittaM chinnaH sa tena dIyamAno mulasvAminA kauTumbikena dRSTo'dRSTI vA sAdhanA kalpate / tena chedanena tasya svakIyIkRtasya dattatvAt / acchinno'pi kauTumbikena yeSAM hAlikAnA yogyaH sa collakamtaizca sAdhumyo dAnAyAnujJAto dRSTo'dRTTo vA kalpate / taiH punarananujJAto. 'nyatareNAnunnAto vA na kalpata eva / pradveSA-'ntarAya-parasparakalahAdidoSasambhavAt / tathA jaDAnisRSTaM hastino bhaktaM 'meNThenAnujJAtamapi rAjA hastinA cAnanujJAtatvAnna kalpate / hastino hi bhaktaM rAjJaH sambandhi, tato 'rAjAnanujJAtasya grahaNe grahaNA-''karSaNa-'vepoddAlanAdayo doSA bhaveyuH / tathA madIyAjJAmantareNeSa sAdhaye piNDaM dadAtIti ruSTaH san rAjA kadAcinmeNThaM svAdhikArAd bhraMzayati / tatastasya vRtticchedaH mAdhunimitta iti sAdhorantarAyadoSaH, "rAjAnanujJAtatvAdadattAdAnadoSazca / pra.A.. 143 :58 Tri 1 'ghullaka' iti piNDani. TIkA pa. 114B, evamagrepi / / 2 tulanA-piNDani. TIkA pR. 114B. piNDavizuddhivRttiH pa. 4BtaH| 3 tulanA-piNDani vRttiH pR. 115A .. / | 4 meNThe0-iti mu.| piNDani. vRttau api miNTe0 iti pATha, evamapi / piNavizuddhivRttI 'meNTha' idi pAThaH .....50 // 5rAjAnanu mu. / piNDani. vRttAvapi [pR.115] rAmAnanu iti pAThaH ||60vessaahaal sN.|| rAmAnanu0 mu.|| 9690KHARA WWEIN MoconulabananewMIIMedaMHAR Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAHMAREIPRADEE MakersuniyamAvilaytraviowww pravacanasAroddhAre saTIke tathA gajamya pazyato meNThamyApi manke na gRhaNIyAn / gajo hi macetanaH, nano madIyakavalamadhyAdanena muNDena piNDo gRhyate ityevaM kadAcid sapTaH mana yathAyogaM mArga paribhramannupAzraye taM sAdhu dRSTvA tamupAzrayaM sphoTayen sAdhuca kathamapi prApya mAgyediti 15 / asoyara yadi adhi-AdhikyenAvapUraNaM-svArthadattAdhizrayaNAdeH sAcAgamanamavagamya tayogyabhaktasiddhayartha prAcuryeNa bharaNamadhyavapUraH, sa eva svArthikakapratyayavidhAnAdadhyavapUrakaH, tadyogAdbhaktAdhapyadhyavapUrakaH / sa ca vidhA-svagRhayAvadarthikamizraH, svagRhasAdhumizraH, svagRhapAkhaNDimizrazva, svagRhazramaNamizrastu svagRhapAkhaNDimizre antarbhAvita iti pRthaG noktaH / tatra yAvadathikAdyAgamanAtprathamamevAgnisandhukSaNasthAlojalaprakSepAdirUpe Arambhe svArtha niSpAdita pazcAdyathAsambhavaM trayANAM yAvadArthakAdInAma: yAdhikatarAna taNDulAdIna prakSipati, epo'dhyavapUrakaH / ata evAsya mizrajAtAdRmedaH, 'yato mizrajAtaM taducyate yatprathamata evaM yAvadarthikAdyarthamAtmA ca mizra niSpAdyate / yatpunaH prathamata prAramyate svArtham , pazcAtprabhUtAna yAvadarthinaH 'pAkhaNDinaH sAdhUna bA samAgatAnavagamya teSAmAyAdhikatarajala-taNDulAdi prakSipyate, so'vyavapUraka iti / atra ca svagRhayAvadarthikamizre adhyavapUrake zuddhabhaktamadhye yAvantaH kaNAH kApaTikAdyartha pazcArizatAstAvanmAtre sthAnyAH pRthakkate kAryaTikemyo yA dace sati zeSamuddharitaM yadUmata 67 dvAre 16 udgamaH doSAH 563. 565 ||41shaa 1 tulanA-piNAni, vRttiH pa. 35 B|| 2 tulanA-piNNani, vRttiH pa. 115 Ba: // 3 pANDina-iti piNDaniH vRttiH pa. 116 // Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke danAdo gAthA tatsAdhanA kalpate, ata eva cAyaM vizodhikoTirvakSyate / tathA svagRhapAkhaNDimizre svagRhasAdhumizre ca zuddha bhaktamadhyapanite yadi tAvanmAtraM sthAnyAH pRthakRtaM dattaM vA pAkhaNDayAdibhyastathApi zeSaM na kalpate, yataH sakala mapi tadbhaktaM pUnidopaduSTaM bhavatIti 16 // 563-565 / / uknAH SoDaza udgamadoSAH, atha utpAdanAvatAnAha 'dhAI 1 duI 2 nimitte 3 AjIva 4 vaNomage 5 tigicchA 3 ya / kohe 7 mANe 8 mAyA 2 lobhe 1. ya havaMti dasa ee // 23 // puddhi pacchA saMthava 11 vijjA 12 maMne 13 ya cuNNa 14 jAge 15 ya / 'upAyaNAya dosA solasame mUlakamme 13 ya // 53 // [piNDaniyuktiH 408-409] 'dhAI tyAdigAthAdvayam , tatra dhayanti-pibanti bAlakAstAmini, dhIyate-dhAryate bAlAnAM dugdhapAnAdyamiti vA dhAtrI-vAlapAlikA / sA ca paJcadhA-sIradhAtrI, manakadhAtrI, maNDanadhAtrI, krIDanadhAtrI, utsaGgadhAtrI ca / iha dhAtrItvasya yatkaraNaM kAraNaM vA taddhAtrIzabdenoktaM draSTavyam , nathAvivakSaNAn / 567 pra. A. |144 1 itaH pUrvam upAyaNadomatti' ityadhika tA. pratI gAthAdvayaM piNDavizuddhau 58-59 kramAkena vidyate / - 2 pANAya-mu. 1 upAyaNAi-ti piNDaniyuktiH 406, piNDavizuddhiH 59 // 3 tulanA-"zrIre ya majaNe maraNe ya kIlAvaNaM kadhAI ya / eka kekakAvi ya duvihA karaNe kArAvaNe va iti piniyuktiH 410 / piNDavizuddhiH gA.60 dravyA / / CERY Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ N maMhapazya pawwcommmm . sAroddhAre saTIke 67 dvA 16utpA // danAdoSa // 417 // | gAthA tato dhAyAH piNDo dhAtrIpiNDaH, dhAtrItvasya karaNena kAraNena ca ya utpAdyate piNDaH sa dhAtrIpiNDa ityarthaH / evaM ityAdivapi mAnanIyam / ___ iyamatra bhAvanA- 'kazcitsAdhubhikSArtha pUrvaparicitagRhe praviSTo rudantaM bAlakaM vilokya sanmAtaramAiyathA'yaM hi cAlako'dyApi zrIrAhAraH, tataH kSIramantareNAvasIdana roditi, tasmAnmahya zIghra bhikSA dehi, pazcAdenaM bAlakaM stanyaM pAyaya, yadvA prathamata enaM stanyaM pAyaya pazcAnmahya bhikSA dehi, yadi vA alaM meM samprati minayA pAyaya stanyaM bAlakameva, punarapyahamanyagRhe gatvA'tra mameSyAmi, yadvA tiSTha tvaM nirAkulA ahamevAsmai kuto'pyAnIya jhIraM dAsyAmi, evaM strayaM dhAtrItvaM karoti / tathA matimAna rogarahito dIrghAyuzca bAlaH stanyaM pAyitaH syAt , apamAnitastu viparItaH / tathA durlabhaM khalu loke putramukhadarzanam , tasmAtsarvANyanyAni karmANi muktyA stramenaM cAlakaM stanyaM pAyayeti / evaM ca kriyamANe bahavo doSA bhaveyuH, tathAhi-bAlakamAtA bhadrakanvAdAvarjitamAnasA satyAdhAkarmAdikaM kuryAt / tathA bAlakasvajano'nyo vA prAtizmikAdircAlakamAtrAdinA saha sambandhaM sAdhoH sambhAvayeccATukaraNadarzanAt / yadi ca prAntA bAla jananI bhavettadA pradveSaM vrajet , aho prabajitasyAsya mahatI parakIyA taptiH / tathA vedanIyakarma 567 1 tulanA-saTIkA viNDaniyuktiH gAthA 412 | viNDavizuddhivRttiH pR. 55 taH / / 2 tulanA-"bhaimaM bharogi dahAubhI yahoi adhimANibhI baalo| dullamayaM skhu suyamuI pinAhi ahaM va se demi // " iti piNDaniyuktiH 41 // piNDavizuddhipattiH pR. 56 A // 3 tulanA-maTIkApiNDaniyukti gAthA 414 / piNDavizuddhiyattiH 5.56 All Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 418 // 16 utpAdanAdoSAH gAthA 566. 567 pra.A. vipAkavazAtkadAcidvAlakasya jvarAdimAnye sajAte tvayA madIyaputro glAnIkRta ityAdi sAdhunA saha kalahakaraNAtpravacanamAlinyaM syAditi / / athavA kasyApIzvarasya gehe bAladhApanaparI vAtrIM svabuddhiprapaJcenotsAryAnyAM tatra sthApayan dhAtrItvalakSaNaM doSamAsAdayati / tathAhi bhikSAcaryAyAM praviSTaH kazcitsAdhuH kvacidgehe mahilA kAzcit sazokAmavalokya papraccha-kiM tvamadyAdhRtiparA dRzyase ?, sA prAha-dhArmika yate ! dukha duHkhamahAyasyaiva kathyate, yatirAha-ko duHkhasahAyo maNyate 1, sA prAha- yaH kathitaduHkhapratIkAraM kurute, munirAha-mA muktvA ko'nyastathAbhUtaH 1, sA prAha-bhagavaMstahi spheTitamaparadhAcyA amukasmin gRhe mama dhAtrItvaM tenAI viSaNNeti, tataH sAdhurutpannAbhimAno yAvacA na tatra tathA sthApayAmi na tAvatvadIyAM bhikSA gRhaNAmItyabhidhAya spheTayitumiSTAyA dhAgyA adRSTatvAt tatsvarUpamajAnAnatastasyA eva pArce pRcchati-sA ki taruNI madhyamA vRddhA vA 1, pratanustanI sthUlastanI kUparastanI vA 1, mAMsalA kRzA vA !, kRSNA gaurI vetyAdi / pRSTvA ca tatrezvaragRhe gataH san taM bAlakamAlokya gRhasvAmyAdisamakSaM dhAtrIdoSAn bra te / yathA vRddhA dhAtrI abalastanyA syAt , tAM dhayan bAlo'pyAlA sampadyate / kRzA ca dhAtrI stokastanyA bhavet , tAM dhayan zizurapi paripUrNastanyAbhAvAt sIdan kRza eva bhavati / sthUlastanyAH stanyaM dhayan komalAGgatvAt 1 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH 415 saH piNDavizuddhivRttiH pa.56 // 2tulanA-"therI dubalakhIrA cimiDho pelliyamuddo mAyaNIe / taNuI u maMdasvIrAkupparathaNiyApa shmho| iti piNDani. 418 / avasthA bRttirapidraSTavyA / piNDavizuddhivRttiH (pa.56) mapi tulniiyaa|| mashtamily Ji.. shitel HOT Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke danAdo // 419 // kucacampitavaktraghrANaH sana cipiTaghrANaH syAt / 'kUparAkArastanI ca dhayan bAlA sarvadeva stanAbhimukhadIghIkRnamukhatayA sUcIsadRzavadanaH syAt / uktaM ca__"niHsthAmA sthavirI dhAtrI sUcyAsyaH kUparastanIm / cipiTaH sthUlavakSojo dhayaMstanvIM kRzo bhavet // 1 // jADa bhavati "sthUlAyAstanukyAstvavalaGkaram / tasmAnmadhyabalasthAyAH, stanyaM puSTikaraM smRtam / / 2 / / " *tathA abhinavasthApitA dhAtrI yena varNena kRSNAdinA utkaTA bhavati tena varNena tA nindati / yathA ___kRSNA bhraMzayate varNa, gaurI tu balavarjitA / 'tataH zyAmA bhaveddhAtrI, balavarNaiH prazaMsitA " ityAdi, etad gRhasvAmI zrutvA sthaviratvAdisvarUpAM ca vartamAnadhAtrI paribhAvya spheTayati sAdhusammatA ca dhAtrI karoti / sA ca pramuditA tasmai sAdhane manojJAM vipulA bhikSA prayacchatIti dhAtrIpiNDaH / atra ca bahavo doSAH, tathAhi-yA spheTitA dhAtrI sA vidveSaM yAti / tathA sati sAdhurayamanayA saha svecchamAste ityAlaM dadAti / atidviSTA ca satI viSAdidAnataH kadAcinmArayatyapIti / yA'pi cirantanIM spheTayitvA saMprati sthApitA sA'pi kadAcidevaM cintayati, yathA'hamanenAtanI spheTayitvA dhAtrI kRtA tathA'nyayA kadAcidabhyarthito mAmapi dhAtrItvAt spheTayiSyati, tatastathA karomi yathA'yameva gAthA566 pra. A 145 kRparAkArastanyAM-je // 2 bhaven-saM. / / 3 sthUrAyA iti piNDani vRttiH 418 // 4 tulanA-sadIkA viNDa niyuktiH 416 / piNDavizuddhivRttiH pa.56 // 5 tena zyAmA-je. / tasmAtchathAmA-iti piNDaniyaMktiva [5.1234 ] pAThaH / tasmAcchasthA-iti piNDavizuddhivRttau (pa-56B) paatthH|| 6 draSTavyA-saTIkA piNDaniyuktiH 420 / piNDaSizuddhipattiHpa. 56 // Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 16 u danAdo gAthA // 420 // na bhavatIti vicintya vipAdiprayogeNa mArayediti / 'evaM majjanadhAtrItvakAraNe svayaM yA karaNe, maNDanadhAtrItvakAraNe svayaMkaraNe vA, kriDanakadhAtrItvakAraNe svayaMkaraNe vA, adhAtrItvakAraNe svayaMkaraNe vA doSA: paribhAdhya bhaNanIyA iti // 'duI ti dutI-parasparamaMdiSTArthakathikA / tato datItvakarasena-parasparasandiSTArthakathanena yaH piNDa upAjyaMte yatinA sa dUnIpiNDaH / sA ca danI dvidhA-svagrAme paragrAme ca / tatra yasmina grAme sAdhurvasati tasminneva grAme yadi sandezaM kathayati tadA svagrAmadtI / yadA tu paragrAme gatvA sandezaM kathayati tadA paragrAmadatI / 'ekekA'pi ca dvidhA-prakaTA pracchannA ca / pranachannA punarapi dvidhA-ekA lokottara viSayA, dvitIyamaGghATakamAdhorapi guptetyayaH, dvitIyA "punalokalokottara viSayA, pArzvavartinI janasya saGghATakadvitIyasAdhArapi ca gupteti bhAvaH / __ 'tatra kazcitmAdhurbhikSAkRne vrajana vizeSatastallAbhArtha tasyatra grAmasya sambandhinaH pATakAntare grAmAntare vA jananyAdeH sankaM putrikAdegyato gatvA sandezaka kathayati, yathA sA tava mAtA sa tava pitA vA sa tava bhrAtAdirvA vayA'dyAtrAgantavyamityAdi tvatsammukhaM vadatItyevaM svapazna-parapakSayoH zRNvato pra. A .......marat.................... // 420 1 vizeSArtha dRSTayA vizvanithukti: gaath| 422 taH / piNDavizuddhivRttiH .57 // 2 tulanA-piN niyuktivRttiH 428 // 3 tulanA- piniyuktivRttiH 426 // 4 punkilokottrvissyaa-mu.|' tulanA--"bIyA ghuNa umayaparave vi|" piNDaniyuktiH 426. "dvitIyA puna:bhayAve'pi, loke lokotsare ca" iti tatraiva vRttiH1.1263 // 5 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH 430 // piNDavizuddhivRttiH pa.58 A || ..... samA M ilwaalancialorinisticiasaitannianindisonakasikanRailwaunilMMIslanational avadisease s sinatilbidiosdhaniasmins Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Nikitaww wsaamsut pravacanasAroddhAre saTIke GI / 16 // 42 // Minumbini niHzaGka kathanAt prakaTaM svagrAma-paragrAmaviSayaM dUtItvam / sapA vidhatiH kAcid duhitrA mAtrAdikaM prati svagrAme paragrAme vA sandezakathanAyAbhyarthitaH, tatastatpandezakamavadhAye tajjananyAdipAyeM gataH sannevaM cintayati-tItvaM khalu garhita sAvadyatvAda, sato. dvitIyasaGghATakasAdhurmA mAM dunIdopaduSTa jJAsIdityevamartha bhaGgayantareNedaM bhagati-yathA zrAvika ! atimugdhA sA taba duhitA yevaM sAvadhayogarahitAnasamAna prati vadati-yathedaM prayojanaM madIyAgamanAdikaM mama mAtastvayA kathanIyamiti / sA'pi dakSatayA'bhiprAyaM jJAtvA dvitIyasaGghATakasAdhucittarakSaNArtha pratibhaNati-yathA vArayidhye' tAM tavAbhimukhaM punarevaM badantImityevaM saGghATakasAdhoridaM gopAyitumiSTaM na lokasyeti lokottarapracchannaM svagrAmaparagrAmaviSayaM dUtItvam / 'ubhayapracchannaM punarevaM-kAcit zrAvikA sAdhu prati vadati-yathA majjananyAdestvamevaM kathaye:tatkArya tara pratItaM yathA svaM jAnAsi tathaiva sampanna miti / iha ca sAdhusaGghATakasya zeSalokAnAM ca sandezAnivagamAdubhayapanatvam , 'doSAzca sarvatra gRhasthavyApAraNAdinA jIvopamardAdayaH 2 // 'nimitta'nti nimittam-atItAdyarthaparijJAnahetuH zubhA-'zubhaceSTAdi, taddhetukaM jJAnamapi upacArAnimittam , tatkaraNena piNDo nimittapiNDaH / ayamarthaH-kazcid vratI piNDAdilAbhanimittaM gahiNAmaprato gAthA 566 ma.A o m inoewwwanmmm.... nline -.-. -mpan MYAVARMA / 1 tulanA-sadIkA piniyuktiH 431 / piNDavizuddhivRttiH pa.5All 2 tulanA. saTIkA piNDaniyuktiH 432 / piNDavizucittiH pR. 5 3 tulanA-piNDavizuddhiH pR.58 // 4 draSTavyA-saTIkA piNDaSizuddhiH 62 / / || . . ... // 42 Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 422 // nimittaM kathayati, yathA'tIte dine tavedaM sukha-duHkhAdikaM jAtam, tathA bhAvini kA mukasmin dine taba rAjAdeH kaH prasAdo bhaviSyati, samprati cAdyaiva dine tavedamidaM ca bhaviSyatIti / te'pi ca gRhasthA lAmA-lAbha sukha-duHkha jIvita-maraNAdiviSayaM nimittaM pRSTamapRSTaM vA dhRSTena tena kathyamAnaM zrutvA Ava jitamAnasAstasmai munaye modakAdikAM vizi ci miTTI yajasi 'nimittapiNDa ucyate / na cAyaM yatInAM kalpate / Atma-parobhayavipayANAM vadhAdidoSANAmanekeSAmatra sambhavAditi 3 // 'AjIvi'tti AjIvanamAjIvo jIviketyarthaH / sa paJcavidho-jAtiviSayaH kulaviSayaH, gaNaviSayaH karmavipayaH, zilpaviSayazca / ekaiko'pi ca dvidhA - sUcayA'sUcayA ca / sUcayA-vacanabhaGgavizeSeNa kathanam, anUcayA tu sphuTavacaneneti / tatra sAdhuH sUcayA asUcayA ca svajAtiprakaTanAt jAtimupajIvati / yathA kavidbhiArthamaTana brAhmaNagehaM praviveza / tatra ca brAhmaNasutaM homAdikriyAM samyakkuva cIkSya tajjanakAbhimukhaM svajAtiprakaTanAya jalpati - yathA saminmantrA''huti-sthAna-yAga-kAladhopAdInAzritya samyagasamyasvA kriyA bhavet / tatra pippalAdInAmArdrapratizAkhAdikhaNDarUpAH samidhaH, mantrAH praNavAdikA varNapaddhatayaH, AhutiH - agnau ghRtAdeH prakSeSaH sthAnam - utkaTukAdiH, yAgaH amedhAdiH kAlaH - prabhAtAdiH, udAttA 'nudAttAdayazca ghopA yatra yathAvatprayujyante sA samyakkriyA, 1 nimicapiNDA-su // 2 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH 437 || 3 draSTA-saTIkA froDaniyuktiH 439-440 piNDavizuddhivRttiH pU. 603 67 dvAre 16utpA danAdoSAH gAthA 5665.67 pra. A. 146 // 422|| Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana yaMtra ca samidhAdayo nyUnatayA'dhikatayA viparyayeNa vA prayujyante sA na samyakkriyeti / ayamapi va tvatputraH samyaghomAdikriyAkaraNAd jJAyate yathA zrotriyasya putra iti / yadivA vedAdizAstrapAragasya sArodvAre kasyacidupAdhyAyasya pArzve samyak paThita iti / tata evamukte sa brAhmaNo vadati - sAdhI ! tvamavazyaM saTIke brAhmaNo yenetthaM homAdInAmavitathatvaM jAnAsi | sAdhuva maunenAvatiSThate / etacca sUcayA svajAtiprakaTanam, asUyA tu jAtyAjIvanaM pRSTo'pRSTo vA AhArAdyarthaM svajAti prakaTayati yathA'haM brAhmaNa iti / // 423 // aa arth doSAH tathAhi yadi sa brAhmaNo bhadrakastarhi svajAtipacapAtAtprabhUtamAhArAdikaM nimittaM ktvA dahAti, dharmadoSaH / atha prAntastarhi bhraSTo'yaM pApAtmA brAhmaNyaM parityaktavAniti vicintya svagRhAnniSkAzanAdi karoti / evaM kSatriyAdijAtiSvapi / evaM 'kulAdiSvapi bhAvanIyamiti 4 || 'vaNI'ti va yAcane' vanute prAyo dAyakAbhimateSu zramaNAdiSvAtmAnaM bhaktaM darzayitvA piNDaM yAcate iti 'vanIpakaH / ' kazvidyati-nigrantha- zAkya-tApasa-parivAjakA - ''jIvaka dvija-prAghUrNaka zvAna-kAka-zukAdibhaktAnAM gRhiNI gRhe bhikSAM bhraman praviSTaH tatasteSAM purato'zanAdilAbhArthaM nirgranthAdiguNavarNanenAtmAnaM tadbhaktaM darzayati / tathAhi sa kadAcitpraviSTo nirgranthabhakta zrAvaka gRhe 1 kulAyAjIvanArthaM draSTavyA piNDaniyuktiH 441 taH piNDavizuddhivRttiH pR. 61 // bha0 mu.|| 2 tulanA-piNDaniryu ktivRttiH 443 / / 3 "vanipakaH pacadhA, tadyathA zramaNe zramaNaviSayaH brAhmaNe, kRpaNe'tithau zuni ca paJcamo bhavati / " iti piNDanivRttiH 443 | 4 draSTavyA piNDaniyuktiH 443, 445 // 5 tulanA piNDavizuddhiH pR. 62 // 67 dvAre 16utpA danAdoSA gAthA 566 567 pra. A. 146 // 423 // Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 pravacanamAroddhAre saTIka 67 dvAre 16utpA danAdoSA gAthA // 424 // A usinila pra.A. nirgranthAnAzritya cadati, yathA bhoH zrAvakakulatilaka ! tavaite guravaH sAtizayajJAnAdivibhUSitA bahuzrutAH zuddhakriyAnuSThAnapAlanaparA vizadasAmAcArIsamAcaraNavamatkRtacaturadhArmikajanamanasaH zivanagaramArgasArthavAhA ityAdi / tathA zAkyopAsakagehe praviSTaH zAkyAna bhuJAnAnavalokya tadupAsakAnA puratastatprazaMyAM kurune, 'yathA aho mahAnubhAcA! zAkyazidhyAzcitralikhinA itra nizcalA prazAntaH cittavRttayo bhuJjate / mahAtmanAmitthameva bhoktu yuktam , dayAlayo dAnazIlAzte ityAdi / evaM tApasa parivrAjakA-''jIvaka-dvijAnapyAzritya tadguNatadAnaprazaMmAkaraNena banIpakatvaM vijJeyam, tathA'tithibhaktAnAM purata evaM vadati iha prAyeNa lokaH paricineSu yadvA''zritepu upakAriSu vA dadAti, yaH punaracakhinnamatithi pUjayati tasyevadAnaM jagati pradhAnamiti / zvAnabhaktAMstu prati- "nete zvAna eva kintu kailAzaparvatAdAgatya yakSA evaM zvAnarUpeNa pRthivyAM macAnti, nana eteSAM pUjA mahane hitAya bhavatIti / / evaM kAkAdiSvapibhAva nIyam tadinthaM vanIpakatvakaraNa nonpAditaH piNDo vIpakapiNDaH / bahu dopavAyam yato dhArmike dhArmika vA pAre dAnaM dattaM niSphalaM na bhavatItyevamapyukte'pAtradAnagya pAtradAnasamatayA prazaMsanena samyaktvAtI cAyaH syAt / kiM punaH kupAtrAneva zAkyAdIna sAkSAnprazaMmataH / uktaM ca 1 tulanA-"bhuti cittakammaThiyA va kAhaniya dANANo baa|" iti pi0niyuktiH 446 // 2 puratastatprazaMsati-je. // 3 tulanA-"kelAsamavaNA epa AgayA gujara gA mahi / caraMti jakvarUveNaM, pUyA'yA hiyaa'diyaa|" iti piNDaniyuktiH 452 / draSTavyA piNDani. vRttiH pR. 132 A / piNDavizuddhivRttiH pR. 62 // 4 tulanA-piNDavizuddhivRttiHpR. 62 B // // 424 // Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Agar MEMIn Hem a s - MilleanslHaramiaamraparonmmmsamranAyABIRUAmarnamPPORTRAITROHINDIRATRIEmwHARSagar 567 __'dANaM na hoi aphalaM pattamapattesu saMnijujjataM / iya bhaNie'vi ya doso pasaMsao kiM puNa apatte ? // 1 // [piNDani.455] pravacana- evaM hi zAkyAdiprazaMsane loke mithyAtvaM sthirIkRtaM bhavati / tathAhi-sAdhavo'pyamRn prazaMsanti 67 dvA saaroddhaare| tasmAdeteSAM dharmaH satya iti / tathA yadi te zAkyAdibhaktA bhadrakA bhaveyustata itthaM sAdhuprazaMsAmupalabhya 16 utpa saTIke tadyogyamAdhAkarmAdi samAcareyuH, tatastallubdhatayA kadAcit zAkyAdivataM pratipadyeran / tathA loke cATu- danAdoSa kAriNa ete janmAntare'pyadattadAnA AhArAdyartha zvAna ivAtmAnaM darzayantItyavarNavAdaH / atha pratyanIkAstarhi gAthA // 42 // gaha niSkAzanAdi kuyuH / tathA sarvasAvadhanistAnA teSAM prazaMsane madhAbAdaprANAtipAtAdayo'pi cAnu- 566moditAH syuriti 5 // ___ 'cikicchetti cikitsanam , cikitsA-rogapratikAraH rogapratikAropadezo vA, sA dvividhA-sUkSmA pra.A. bAdarA ca tatra sUkSmA auSadhavaidyajJApanena, bAdarA svayaM cikitsAkaraNena anyasmAtkAraNena vaa| tatra kazci 148 jjvarAdirogAkrAnto gRhI bhikSAdyartha gRhe sAdhu praviSTaM dRSTvA pRcchati-bhagavannetasya madIyasya vyAdhejAMnISe kamapi pratIkArapiti / sa prAha-bhoH zrAvaka ! yAdRzastavAyaM rogastAdRzo mamApyekadA sajAta 1 asyA malayagirisUrikRtA vyAkhyA- "iha pAtrevapAtreSu vA sanniyujyamAnaM dAnaM na bhavatyaphalamityapi bhaNite doSaH, apAtradAnasya pAtradAnasamatayA prazaMsanena samyaktvAticArasammavAta, kiM punaH apAtrANyeva sAkSAt prshNstH| tatra sutarAM mahAn doSI, mithyAtvasthirIkaraNAdidoSabhAvAditi" / iti piNDani-vRttiHpa. 132 4 // 2 tulanA-piNDaniyuktivRttiH 447 // 3 tulanA-"bhaNai ya nAhaM vejjo, ahavAvi kahei appaNo kiriyaM / ahavAvi vijayAe tiviha vigicchA muNeyavyA piNDaniyuktiH 456 // 4 tulanA-piNDavizuddhivattiH pR. 63 ALI iSTavyA-saTIkA piNDani. 456 tH|| // 425 // Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ minatapmonwer pravacanamAroddhAra saTIke 16 utyAdanAdoSAH // 426 // AmIda , sa cAmukenauSadhena mamopazamaM gata iti / evaM ca avasya gRhasthasya rogiNo bhaiSajyakaraNAmiprAyotpAdanAdauSadhasUcanaM kRtam / athavA rogiNA cikitsA pRSTo vadati-kimahaM vaidyo! bena rogapratIkAraM bAne iti / evaM cokte rogiNo'naminasya sato'smin viSaye vaidyaM pRcchati sUcanaM kRtamiti sUkSmA cikitsA ! yadA tu svayaM vaidyIbhUya mAjhAdeva vamana virecana kAthAdikaM karoti, kArayati vA'nyasmAsadA bAdarA cikitseti / evamupakRto hi pramudito gRhI mama minA prakRSTAM dAsyatIti yatirimA dvividhAmapi kurute / na caivaM tucchapiNDakane vatinAM kanu mucitamanekadopasammavAt , 'tathAhi-cikitmAkaraNakAle kandaphala-mUlAdi jIvavadhena kAthakathanAdipApavyApArakaraNAdamayamo bhavet tamya tathA nIrukkato gRhasthamtamAyogolakasamAnaH pramugIkRtalAndhavyApAra anekatIvAda : prathA pani baryogAramAdhunA cikisyamAnasyApi rogiNo vyAdhegadhikyaM jAyate, tadA kupitastatputrAdirAkRpya rAjakulAdI grAhayet / tathAmahArAdilubdhA ete itthamitthaM ca vaidyakAdi kurvantIti pravacanamAlinyaM syAditi 6 // ___ 'kohe'tti krodhA-kopaH, taddhatukaH piNDaH krodhapiNDaH / kimuktaM bhavati ? - kasyacitmAdhoH sambandhinamurucATana-mAraNAdikaM vidyApramAvaM zApadAnAdikaM tapaHprabhAvaM mahatrayodhitvAdikaM balaM rAjakule balamatvaM vA nAvA, yadvA zApadAnena kasyacinmAraNAyanartharUpa koraphalaM sAkSAdeva dRSTvA, bhayAd pra. A. 147 // 426 // 1 tulanA-piNDavizuddhivRttiH pa. 63 B1 draSTavyA-piNDaniyuktiH saTIkA 460 // 2 tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH 462 / draSTavyA-piNDavizuddhivRttiH pR. 63 B tH|| Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 427 // gRhasthena yattasmai dIyate sa krodhapiNDaH / athavA 'anyebhyo brAhmaNAdibhyo dIyamAne yAcamAno'pi sAdhuryadA na labhate tadA'labdhimAn san kupyeta, kupite ca sati tasmin 'sAdhuH kupito bhavyo na bhavatI' ti atted a status iti / atra ca sarvatra kopa eva piNDotpAdane mukhyaM kAraNaM draSTavyam / vidyA- tapaHprabhRtIni tu tatmakArikAraNAnyeveti na vidyApiNDAdibhiH sahAsya lakSaNasAGkaryamAzaGkanIyam 7 // prANeti mAno-garvastaddhetukaH piNDo mAnapiNDaH / ayamarthaH kazvidyatiH kaizcidaparaiH sAdhubhistvaM labdhamAn jJAsyase yadyasmAnidamidaM ca bhojayiSyasItyAdivacanairutejito na kimapi tvayA siddhayatItyevamapamAnito vA garvAdhmAtacetAH, athavA''tmano labdhi - prazaMsAdikamaparairviracyamAnamAkarNya yatra kutrApyahaM vrajAmi tatra sarvathA'pi labhe, tathaiva ca jano mAM prazaMsatItyevaM pravardhamAnAbhimAnamAnasaH kApi gRhiNaH pArzve gatvA taM gRhiNaM taistairvacanajAtairdAnaviSaye'bhimAne caTApayati, sa ca gRhI tathA'bhimAnaparaH zeSe kalatrAdike nijaloke dAtumanicchatyapi yadazanAdikaM dadAti sa mAnapiNDaH 8 // 'mAya'tti 'mAyA - paravazcanAtmikA buddhiH tayA kazcitsAdhurmantrayogAdyupAyakuzalaH san svakIyarUpaparAvartAdikaM kRtvA yanmodakAdikaM piNDamupArjayati sa mAyApiNDaH 9 / / 'lobhe ya' lobho - gRddhistena yo gRhyate piNDaH sa lobhapiNDaH / iyamatra bhAvanA-' kazcitsAdhuradyAhamamukaM 1 tulyaprAyam piNDaniyuktivRttiH 463 / / 2 tulyaprAyaM piNDavizadvivRttiH pR. 64 // 3 draSTavyA-saTIkA piNDaniyuktiH 465, saTIkA piNDavizaddhiH 68 // 4 draSTavyA piNDavizuddhivRttiH pa. 66 B11 5 tulanA-khaTIkA piNDaniyuktiH 481 / draSTavyA. piNDavizuddhivRttiH 69 A / / 67 dvAra 16 utpA danAdoSA gAthA 566 567 pra. A. 147 ||427| Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4-2015pma pravacanasAroddhAre saTIke // 428 // siMhakaisaramodakAdikaM grahISyAmItibuddhathA anyadvaya caNakAdikaM labhyamAnamapi yana gRhaNAti kintu | |67 dvAretadevepsitaM sa lobhapiNDaH / athavA pUrva tathAvidhabuddhayabhAve'pi yathAbhAvaM labhyamAnaM pracuraM lapanazrIpratika / 16 utpAbhadrakarasamitikRtvA yad gRhNAti sa lomapiNDaH / yadivA pAyasAdau labdhe yadi khaNDa-zarkarAdikaM kuto danAdoSAH 'pi labhyate tadA bhavyataraM bhavatIti kRnAdhyavasAyaH paryaTana yallabhate khaNDAdikaM sa lobhapiNDa iti / idaM ca krodhAdipiNDacatuSTayaM sAdhanA na kalpate / pradveSa-karmavandha-pravacanalAghavAdidoSasambhavAta 10 // _ 'pucci pacchA saMthava' tti saMstavo dvidhA-vacanamastavaH sambandhirmastavazca / tatra vacanaM-zlAghA tadrUpo yaH saMmtavaH sa vacanasaMstavaH, sambandhino-mAtrAdayaH zvavAdayazca nadrUpatayA yaH saMstavaH sa pra.A. sambandhisaMstakaH / ekaiko. va dvidhA- pUrvasaMvAdA: gAvarAMsada ! tatra deye'labdhe mani pUrvameva dAtAraM yadguNaivarNayati sa pUrvasaMstavaH / yattu deye labdhe mati dAtAraM guNavarNayati sa pazcAnmaMstavaH / / iyamatra mAvanA- kazcitmAdhurbhikSAmaTana kammivid gRhe kazcidIzvaraM dAtAraM nirIkSya dAnApUrvameva satyarasatyairvA audAryAdibhiguNaiH stauti, yathA aho dAnapanirasmAbhiryaH pUrva vArtAbhiH zrutaH mo'yaM pratyakSeNa va vIkSitaH, tathA itastato bhrAmyadbhirasmAbhirne dazA audAryAdayo guNA apagsya kamyApi dRSTAH zrutA vA. tathA dhanyamtvaM yasyezA guNAH sarvatrAmavalitAH sarvadigbalayavyApinaH pramarantItyevaM pUrvasaMstavaH / tathA dAne gRhiNA datte sati yat stauti yathA tvadIyadarzanenAdyAsmAkaM locane manazca zItalamajAyata, na // 428 // 1 tulanA saTIkA piNDaniyuktiH 484 / draSTavyA-piNDanizuddhiH pa. 70 AM 2 tulanA-vivizuddhivRttiHpa.70 / dRSTazyA-piNhaniyuktiH 40.43 // . ... . .: Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SeeREERupamananews pravacanasAroddhAre saTIke cedamadbhutam , yato dAtari guNini ca dRSTe kA pramodamAG na bhavati 1, ityeSa pazcAtsaMstakaH / ubhayarUpe'pi cAsmin saMstave mAyA-mRSAvAdA-'saMyatAnumodanAdayo doSA bhaveyuriti / tathA 'mAtA-pitrAdirUpatayA yaH saMmtavaH-paricayaH sa pUrvasambandhisaMstavaH, mAtrAdInAM parvakAla- |7 mA bhAvitvAt , yastu zvazrU-zvazugadirUyatayA saMstavaH sa pazcAtsambandhisaMstavaH, zvazravAdInA pazcAtkAla 16 utpAmAvinvAt / tatra kazcitsAdhurbhikSArtha kammizvid gRhe praviSTaH sannAhAralampaTatayA AtmavayaH paravayazca | danAdoSAH jJAtvA tadanurUpaM sambandhaM ghaTayati, tathAhi-yadi ca sA vayovRddhavA svayaM ca madhyamavayAstadA tAM gAthA nijamAtrAdimamAnAM mahelAmAlokya mAtRmthAnena manAgazruvimocanaM vidhatte, tataH sA pRcchati-sAdho! kiM tvamadhRto dRzyase ?, sAdhurapi prAha-mama tvatsadRzI mAtA'bhUt / yadi punaH sA'pi madhyamavayAstadA mamedRzI svamA'bhUditi vadati / atha sA bAlavayAstato mamedRzI duhitA AmIdityAdi bhASate iti / pra.A. evaM pazcAtsaMstave'pi bhAvanA kaaryaa| 148 atrApi ca bahavo doSAH / tathAhi-te gRhiNo yadi bhadrakAstadA sAdhI prativandho bhavet / pratibandhe ca satyAdhAkarmAdikaM kRtvA dadyaH / atha prAntAstahi ayamasmAkaM svasya kArpaTikaprAyasya jananyAdikalpanenApabhrAjanAM vidhatte, tata evaM vicintya svagahAniSkAzanAdi kuH / atyA azrumocanAdi kurvan mAyAvI eSo'smAkamAvarjananimittaM cATUni karotIti nindA ceti / tathA mamedazI 1 tulanA-piNDaniyuktivRttiH gAthA 485 taH / draSTavyA piNDavizuddhibRtiH gAthA 72 / / // 429 // 2 draSTavyA piNDaniyuktivRtiH pa. 14. B|| .... | / Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hote : ............ . pravacanasAroddhAre saTIke danAdoSa gAthA // 430 // pra.A. mAtA AsIdityukte mRtasya putrasya sthAne'yaM me putra iti buddhayA tasmai svasnuSAdi dAnaM kuryAt / zvazrurIdRzI mamAsIdityukte ca vidharvA kuraNDA vA nijasutA dayAdityAdayazca doSAH / tataH saMstavapiNDo yatInAM na kalpata iti 11 // 'vijA-maMte ti dvAradvayaM pratipAdyate / tatra vidyA-prajJaptyAdi strIrUpadevatAdhiSThitA japa-homAdisAdhyA vA akSaravizeSapaddhatiH / puruSarUpadevatAdhiSThitA pAThamAtrasiddhA vA'kSaravizeSapaddhatimantraH / tadvayApAraNena ya upAjyate piNDaH sa vidyApiNDo mantrapiNDazca / doSAzcAtra- 'yo vidyayA'bhimantritA san dAnaM dApyate sa svabhAvastho jAtaH kadAcit pradviSTo'nyo vA tatpakSapAtI pradviSTaH san pratividyayA stambhanoccATana mAraNAdi kuryAt tathA vidyAdinA paradrohakaraNarUpeNa jIvanazIlAH zaThAzcaite iti loke jugupsaa| tathA kArmaNakAriNa ime iti rAjakule grahaNA-''karSaNa-veSaparityAjana-kadarthana mAraNAdIni kuryAdityAdayaH 12-13 // cuNNajoge' iti dvAradvayam , tatra cUrNA-nayanA 'JjanAdirantardhAnAdiphalaH, yogaH-pAdapralepAdiH saubhAgyadIrbhAgyakaraH, etadvyApAraNena ya upAya'te piNDaH sa cUrNapiNDo yogapiNDazca / doSAzcAtrApi pUrvavat / 'nanu cUrNa-yogayordvayoH kSodarUpatve sati parasparaM ko vizeSaH 1 yena yogadvAraM pRthagucyate, 1 tulanA-piNDani. vRttiH 47 // 2 tulanA-"atha pUrNasya vAsAnAM ca parasparaM kA prativizeSo ? yorapi kSIdarUpatvAta ucyate, sAmAnyadravyaniSpannaH zaka bhAdroM kA kSodacUrNaH, sugandhadravyaniSpannAzva zaSkapeSampiSTA bAsA, itare cAnAhAryA yogAH pAdapralepanAdayaH iti piNjaniyuktivRttiH pR. 143 B || 148 Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 431 // , satyametat paraM kAyasya vahirupayogI cUrNaH, bahirantavopayogI yoga iti / yato'sAvabhyavahAryAsterdA dvividho bhavet tatra jalapAnAdinA abhyavahAryaH - AhAryaH, pAdapralepAdizvetara iti anayorvizeSaH 14-15 // , 'upApaNAya dosA solasame mUlakamme ya' iti ete'nantaroktA utpAdanAyA doSAH, SoDazo doSo mUlakarma- 'atigahana bhavavanasya mUlaM kAraNaM prarohahetuH karma - sAvadyakriyA, tato mUlaM ca tatkarma ca mUlakarma, tatra garbhastambhana - garbhAdhAna garbhapAtA 'kSatayonitvakaraNa-kSatayonitvakaraNAdinA ya upAyate piNDaH sa mUlakarmapiNDa: / ayaM ca sAdhUnAM na kalpate, pradveSa-pravacanamAlinya-jIvaghAtAdyanekadoSasambhavAt / tathAhi - garbhastambhane 'garbhazAtane va sAdhunA kRte jJAte sati pradveSo bhavati, tataH zarIrasyApi vinAzaH, garbhAdhAnA'kSatayonitvakaraNAyozca yAvajjIvaM maithunapravRttiH, garbhAdhAnAddhi putrotpattau prAyaSTA bhavati, kSatayonitvakaraNe punarbhogAntarAyAdIni 16 // 567 // uktAH SoDazAdyutpAdanAdoSAH, atha daza eSaNAdoSAnAha saMkiya 1 makkhiya 2 nikkhita 3 pihiya 4 sAhariya 5 dAyagu 6 misse 7 / apariNaya 8 tti chaDiya 10 esaNadosA dasa havaMti // 168 // [piNDani. 520 ] 1 tulanA-piNDavizuddhiH gAthA 75 // 2 tulanA piNDaniyuktivRttiH pR. 145 B 3 dAya misse - mu / dAya gummIsse-iti piNDaniyuktI (520),, piNDavizuddhau (77), paJcAzake (13/26) pAThaH // 67 dvAra 10 eSaNa doSAH gAthA 568 pra.A. 149 / / 431 // Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke dovAH // 432 pra.A. 'saMkriya makviya'mAha 'zakti-sammAvitAdhAkarmAdidoSam / tatra ca catujhI-prAiNe zaGkito mojane ceti prathamo bhaGgaH 1, grahaNe zaktio na bhojane iti dvitIyaH 2, bhojane zaktio na grahaNe iti tRtIyaH 3, na grahaNe nApi bhojane iti caturthaH 4, tatrAyeSu triSu maDageSu SoDazodgamadoSanaveSaNAdoSarUpANAM paJcaviMzatidoSANAM madhye yena doSeNa zaGkitaM bhavati taM doSamApnoti / kimuktaM bhavati :yadA AdhAkarmatvena zaGkitaM gRhNAti bhukte vA tadA AdhAkarmadoSeNa sambadhyate, yadi punaraudai zikatvena tata auddezikenenyAdi / caturtha tu bhage vartamAnaH zuddho, na kenApi doSeNa sambadhyate ityarthaH / eteSAM caivaM mambhavaH- 'yathA ko'pi mAdhuH svabhAvato lajjAvAn bhavati / tatra kApi gRhe sa bhikSArtha praviSTaH man pracuro bhijhA labhamAnaH svacetami zaGkane-kimatra pracuga bhikSA dIyate 1 na ca lajjayA praSTuM zaknoti, tata evaM zaGkayA gRhItvA zaGkita eva tad bhuGkte iti prathamamaGgavartI / tathA bhikSArtha gataH ko'pi sAdhuH kvApi gehe tathaiva zaGkitamanAH pracuro mikSAmAdAya svavasatimAgamat , tato bhojanasamaye na dolAyamAnamAnasaM samAlokya RzcitaparasAdharvijJAtamizrAdAyigahavyatikarastadabhiprAya jhAvA bhaNati-mo sAdho ! yatra svayA vipulA bhikSA labdhA tadgRhe'dya mahatprakaraNaM vartate lAbhanaka vA mahatkuno'pyAganamityevaM tadvacaH zrutvA zuddhamenaditi nizcitya vigatazaGkastA bhukte ini dvitiiybhgvrtii| tathA kazcimAdhurIzvaggehAniHzakinaH pracurga mizA gRhItvA vasatAvAgato'nyAn mAdhun guroH purataH 1 tulanA-piNDaniyukinavRttiH pR.147 A ! draSTanyA-piNDavizuddhivRttiH pR.81|| 2 tukanA-piNDaniyuktivRttiH pR.1471 dRSTavyA-piNDavizuddhivRttiH gAthA 78 // Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnyayitiooneeWNove onommastram pravacana sAroddhAre maTIke 67dvAna 10 epaNa doSAH 568 pra.A. // 433 // svabhikSAtulyAM bhikSAmAlocayataH zrutvA maJjAtazaGkazcintayati-yathA yAdRzyeva mayA mikSA pracurA labdhA tAdRzyevAnyairapi saGghATakaiH tannUnametadAdhAkarmAdidoSaduSTaM bhaviSyatIti bhuJjAnastRtIyabhagavartI // 'makkhiya' ti 'prakSitaM-pRthivyAdinAnaguNThita . tara viSA sahinAziemacittamrakSitaM ca / tatra macittamrakSitaM trividhaM-pRthivIkAyamrakSitam , akAyamrakSitam , vanaspatikAyamrakSitaM ca / tatra zuSkeNANa yA sacittapRthivIkAyena deyaM mAtraka hasto vA yadi prakSito bhavati tadA sacittapRthvIkAyaprakSitam , akAyamrakSite catvAro bhedAH-pura:karma, pazcAtkarma, sasnigdham , udakAI ca / tatra bhaktAderdAnAtpUrva yat sAdhvathaM karma hasta-mAtrAdejalaprakSAlanAdi kriyate tatpurakarma, yatpunarbhaktAderdAnAta pazcAskriyate tatpazcAtkarma, sasnigdham-IpalakSyamANajalakharaNTitaM hastAdi, udakArdra-sphuTopalabhyamAnajalasaMsargam , tathA cUtaphalAdInAM sadyaHkRtaH zlakSNAkhaNDaiH kharaNTitaM yaddhastAdi tadvanaspatikAyamrakSitam , zeSastu tejaH samIra-trasakAya mra kSitaM na bhavati / tejaskAyAdisaMsarge'pi loke mrakSitazabdapravRttyadarzanAt / acittamrakSita punardvividha-garhitamitaraca, garhitaM vasAdinA liptam , itarata ghRtAdinA / iha ca sacittaprakSitaM tAvada sAdhUnAM sarvathA na kalpate / acittamrakSitaM tu lokAninditena ghRtAdinA prakSitaM kalpate / 'ninditena punarvasAdinA mrakSitaM na kalpate evetti 2 / / 'nikkhittatti nikSiptaM-sacittasyopari sthApitam / tacca pRthivyaptejo-vAyu-vanaspati-trasanikSipta1 mrakSitasya tulanA-saTIkA piNDaniyuktiH 531-537 // 2 ninditena. je. nAsti / / 3 "tulanA sacittamIsaema duvihaM kApasu hoi nikkhittN| ekakekkaM taM duvihaM maNaMtaraM paraMparaM ceva / " iti pinnddniyuktiH54|| // 433 // Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ... Twitter: pravacanasAroddhAre maTIke I 56 bhedena poTA punarekai dvidhA-anantaraM paramparaM ca / anantaraM-avyavadhAnena, paramparaM ca vyavadhAnena / tatra / / sacitte-mRdAdau yan 'pakkAna-maNDakAdikamAnantaryeNa vyavasthApitaM tadanantaranizcitam sacittamRdAderevo / paristhite piTharakAdo yanikSiptaM pakkAnnAdi tan paramparanikSiptam / tathA yannavanIta-styAnIbhRtaghRtAdikaM sacitta udake nikSiptaM tadanantaranikSiptam , tadeva navanItAdi pakkAmAdi vA jalamadhye sthiteSu nAvAdiSu sthitaM paramparanikSiptam / tathA baDhI parpaTAdi yatprakSipyate tadanantaranikSiptam , yatpunaragnerupari sthApite / piThagadI kSiptaM tatparamparanikSiptam , tathA vAtopATinAH zAlipapaMTakAdayo'nantaranikSiptam , yad yenotpATayate tattatra nikSiptamucyate iti vivazyA, paramparanikSipnaM tu pavanApUritahatyAyaparisthitamaNDakAdi, tathA vanaspatyanantaranikSipta sacittabIhikAphalAdiSu pUpamaNDakAdi nyastam . paramparanikSiptaM tu haritAdInAmevoparisthiteSu piThAdiSu nikSiptA apUpAdayaH / tathA trase'nantaranikSiptaM balIvardAdipRSThe'pUpamodakAdayo nikSiptAH, paramparanikSiptaM tu calIvAdipRSThanivezitakutupAdibhAjaneSu nikSimA ghRta-modakAdaya iti / atra ca pRthivyAdiSu sarvepvapyanantaranikSiptaM deyaM vastu yatInAmakalpanIyameva, sacittapRthivIkAyAdhuparisthitanvena saTTAdidoSasambhavAt / paramparanikSipnaM punaH sacinasaTTAdiparihAreNa yatanayA 'grAhyamapIti, kevalaM tejaskAye paramparanikSiptasya grahaNamAzritya vizeSaH pratipAdyate-yathekSurasaH pAkasthAne agne1tulanA-piNDaniyuktivRttiH 548 ! piNDavizuddhiHpR. 5 || tulanA-piNDaniyuktivRttiH pR. 154 / piNDavizuddhivRttiH pR.85 B3 grAhakSamapIti sampradAya:- iti 'piNDani.vRtau pR. 154 B // 4 tulanA-piNDavizuvivRtiH pR. 86 // HERI ANAMAHATSAND Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke // 13 // gAthA ruparisthite kaTAhAdI yadi kaTAhaH 'sarvanaH pArtheSu mRttikayA'valito bhavati, dIyamAne cearase yadi parizATinopajAyane, so'pi ca kaTAho yadi vizAlamukho bhavati, so'pi cearaso'cirakSita itikalA yadi nAnyuSNo bhavati, tadA ma dIyamAna kSammaH kalpate / iha yadi dIyamAnasyekSAsasya kathamapi binduhi pani nahiM ma lepa evaM vatate, na tu cuddhImadhyasthinane jamkAyamadhye patati, tato mRnikayA'valipta ityuktam , tathA vizAvAdamA aA karNe na lagani, tato na piTarasya bhaGga iti na nejaskAyavigadhananyato vizAlamukha inyUktam / tathA anyuSNe ikSara mAdI dIyamAne yasmina bhAjane tadatyuSya gaNAti dena nana mad bhAjanaM imtena mAdhugaNana dayate ityAnmanirAdhanA, 'yenApi sthAnena mA dAtrI dadAmi nenApyanyuppona mA dayane, anyacca-anyuSNa mijhuramAdi kaSTena dAtrI dAtuM zaknoti, kaSTena ca dAne kathamapi mAdhusambandhimAjanAdvahirUmjhane hAnirdIyamAnamyekSuramAdestasya ca bhAjanasya, sAdhunA vayanAvAnayanAyonpATinasya panadgrahAdeH dAvyA vA dAnAyotyATitamyodazvasya gaNDarahitasyAnyuSNatayA jhagiti bhUmI mocane maGgaH myAn , nathA ca paDnIvanikAyavirAdhaneti saMyamavirAdhanA cetyeto'natyuSNamityuktam 3 / / 1 tulanA- pAmolita kalAI parimAhI navi taMpi ya visAlaM / mAvi ya aciracchuDho undhuraso nAiusiNo" iti piniyukti: 552 / athA vRtirapi tulanIyA ||2tulnaa-"duvihviraann siNe chahaNa hANI ya mANa maoya vini556 / bhavasthA vRtirapi tulanIyA / / 3 "yenApi sthApitena sthAnena" iti piNvani batau pR.154yenApi sthAnena [dvyaadhinaa]-mu0||4 iNDarahita muH| gaNDarahita iti piNDani vRtti pR. 154An Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArIdvAre saTIke // 436 // 'piti pihitaM sacittena sthagitam, tadapi SoDhA pRthivIkAyAdipihitamedAt ekaikamapi dvidhA anantaraM parasparaM ca / tatra macittapRthivIkAdarasi maNDakAdi sacittapRthvIkAyAnantarapihitam, sacittapRthivIkAyagarbhapiTharAdipihitaM sacittapRthivIkAyaparamparapihitam / tathA himAdinA-SaSTabdhaM maNDakAdikaM macittAkAyAnantarApahitam, himAdigarbhapiTharAdinA pihitaM savitA kAyaparamparapihitam / tathA sthAtyAdI saMmvedimAdInAM madhye aGgAraM sthApayitvA hiGkhAdivAso yadA dIyate tadA tenAGgAreNa keSAJcitsaMsvedimAdinAM saMsparzo'stIti tejaskAyAnantaravihitam evaM canakAdikamapi murAdikSitamanantarapihitamavagantavyam aGgArabhRtena zarAvAdinA sthagitaM piTharAdi paramparapihitam, tathA pitAda avyavahitamanantarapihitaM vAyau draSTavyam, 'yatrAgnistatra vAyu' riti vacanAt samIraNatena tu vastinA pihitaM paramparapihitam, tathA phalAdinA atirohitena pihitaM vanaspatyanantarapihitam phalacchaccakAdinA pihitaM paramparapihitam / tathA maNDaka-modakAdikamuparisaJcaratpipIlikApaGktikaM 'trasA nantarapihitam, kITikAvAkIrNena tu zarAvAdinA pihitaM saparamparapihitamiti / * tatra ca pRthivIkAyAdibhiranantarapihitaM na kalpata eva yatInAm, saGghaTTAdidopasaMbhavAt, 1 tulanA-piNDaniyuktivRttiH vR. 155 / draSTavyA vivizuddhivRtiH gAthA 82 // 2 paramparayA pihitaM je. / paramparapihitaMpiNDanivRttiH 30dhUpanAdau mu / dhUpitAdau iti piNDanivRttiH pR. 155 B // 4 vAyo:-piNDanivRttiH pR. 14.5 B // 5 tulanA "sakAyaviSaye kaphachapena sakhArAvinA ca kITikApaDatyAdinA yatpihitaM tadanantarapihitama kaccharasaJcArAdigarbhapiTharAdinA pihitaM paramparapihitam / " iti piNDani, vRttiH pU. 155 B 67 dvA 10 eSaNa doSAH gAthA 568 pra.A. 150 ||4360 Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67dvAra 10epaNA doSAH gAthA paramparapihitaM tu yatanayA grAhyamapi / 'tathA acittenApyacitte deye vastuni pihite caturbhaGgI, yathApravacana- gurukaM gurukeNa pihitam 1, gurukaM laghukena 2, laghukaM gurukeNa 3, laghukaM laghukena 4, tatra ca prthmsaaroddhaare| tRtIyayobhanamAragrAhyam , gurudravyamyotpATane hi kathamapi tasya pAte pAdAdibhaGgasambhavAt / dvitIya-caturthasaTIke yostu grAhyamuktadoSAbhAvAn / deyavaratvAdhArasya piTharAdegurutve'pi tataH karoTikAdinA dAnasambhavAt 4 // ___'sAhariya'tti saMhRtam-anyatra prazitam , tatra yena karoTikAdinA kRtvA maktAdikaM dAtumicchati dAtrI tatrAnyadadAtavyaM kimapi sacittacittaM mizraM cA'sti, tatastadadeyamanyatra sthAnAntare kSiptvA tena dadAti etatmahatamucyate / taccAdeyaM kadAcitsacitteSu pRthivyAdiSu madhye kSiti, kadAcidacitteSu, kadAci. nmizreSu, 'tadA mizrasya sacina evAntarbhAvAtmacittA-'cittapadAbhyAM caturbhaGgI, yathA sacitte sacittaM saMhRtam 1, sacina acittam 2, acitte sacittam 3, acitte acittamiti 4 / tatrAyeSu triSu bhaGgeSu sacittasaGghaTTAdidoSasambhavAnna kalpate, caturthe bhane tu tathAvidhadoSAsambhave sati kalpate'pIti / atrApyanantara-paramparaprarUpaNA pUrvavatkartavyA, yathA sacittapRthivIkAyamadhye yadA saMharati tadA'nantarasacitta | 568 pra.A. 1 tulanA-"guru guruNA guru lahuNA lahuyaM gurupaNa do'vi lhuyaaii| acittaNavi vihie caubhaMgo dosu, agejaa| iti pini. 562 / avasthA vRttiH tulypraayaa| piNDavizuddhivRttiH gAthA 52 / / 2 tulanA pinnddniyuktivRttiH563|| draSTavyA piNDavizaddhivRttiH 83 // 3 tadA-mu.1 tulanA-piNDavizuddhivRttiH / piNDaniyuktivRtau tu tataH saMharaNe sacitAdyadhikRtya.... ticaturbhaGgayo bhavantItyarthaH, tathAhi ekA caturbhazrI sacitta-mizrapadAbhyAm , dvitIyA sacittA'cittapAdAbhyAm , mizrA'cittapadAbhyAM tRtIyedi iti 156A || / Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 438|| pRthivIkAya saMhRtam, yadA tu sacittapRthivIkAyasyoparisthite piTharAdau saMharati tadA paramparasacittapRthivIkAhRtam / evamakAyAdiSvapi bhAvanIyam / anantarasaMhRte na grAhyam, paramparasaMhate tu sacitapRthivIkAne grAhamiti 7 // 'dAga' tti dAyakadoSaduSTam, dAyakazcAnekaprakAra:, 'tathAhi - sthaviraH 1, aprabhuH 2, napusakA 3, kampamAnakAyaH 4, jvarita: 5 andhaH 6, cAlaH 7, masaH 8, unmattaH 6, chinnakaraH 10, chimacaraNa: 11, galatkuSThaH 12, baddhaH 13, pAdukArUDhaH 14 tathA kaNDayantI 15, viSantI 16, bharjamAnA 17, kRntantI 18, loDhayantI 16, viNuvatI 20, piJjayantI 21, dalayantI 22, virolayantI 23, bhukhAnA 24, pAsacyA 25, cAlavatsA 26, paT kAyAn saGghaTTayantI 27, tAneva vinAzayantI 28, sapratyapAyA 26 ceti tata evamAdisvarUpe dAtari dadatti na kalpate / as far after matAntarApekSayA paSTivarSANAM voparivartI, sa ca prAyo galallAlo I 1 tulanA- "theraspahu-paMDa vetrira-riyaMdha-vasa-mata ummate / kara-varaNa chinna- pagaliya-niyalaMDa ya pAuyArUDho / es pIsa bhujai katta lor3hera vikkiNas | piMje balai vizelai, jemai jA guvviNi bAlavacchAya // taha chakkAe froes, ghaTTa AraMbhai svivai daDu jii| sAhAraNacoriyagaM deva parakkaM paraTTha vA // Thava baliM uttara piTharAi tihA sapadhAyA jA detesu etramAisu mogheNa muNI na giNhanti / " iti piNDavizuddhi: 5 / piNDaniyuktiH 572-207 draSTavyA / / 2 tulanA-piNDaniyukti vRti: pa. 158 / sarveSAM dAyakAnAM tulanA-piNDavizuddhiH saTIkA 85-88 // 3 tulyaprAyaM piNDaniyuktau 1. 156 B // 67 vA 10 eSaNa doSAH gAthA 538 pra. A. 151 ... ||438|| Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 439 // 67 10 eSa bhavati, tato deyamapi vastu lAlayA kharaNTitaM bhavatIti tadgrahaNe loke jugupsA / tathA kampamAnahastaJca bhavati, aat panavazAddeyaM vastu bhUmau nipatati tathA ca SaTjIvanikAyavirAdhanA tathA svayaM vA sthaviro dadat nipatet, tathA sati tasya pIDA bhramyAzritaSaDjIvanikAyavirAdhanA ca 1 / api ca- prAyaH sthaviro gRhasyAprabhurbhavati, tatastena dIyamAne ko'dhikAro'sya vRddhasya dAne iti vicintya gRhe svAmitvena niyuktasya doSAH pradveSaH syAt, " tathA vRddho'pi yadi prabhurbhavati kampamAnazca yadyanyena vidhRto vartate svarUpeNa vA dRDhazarIro bhavati tarhi tataH kalpate 2 | gAthA 568 pra.a. 151 tathA napuMsakAdabhIkSNaM bhikSAgrahaNe atiparicayAttasya napuMsakasya sAdhorvA vedodayo bhavet, tato napuMsakasya sAdhvAliGganAdyAsevanena dvayasyApi karmabandhaH, tathA aho ete napuMsakAdapi nikRSTAt gRhNantIti jananindA bhavet, apavAdatastu vardhitaka cippita- ' mantropahata RSizata- devazaptAdiSu keSucidapratiseviSu agah dadat gRhyatespi bhikSeti 3 / tathA "kampamAnakAyo'pi bhikSAdAnasamaye deyamAnayan bhUmau parizATayet tathA sAdhubhAjanAdvahibhaiikSAM kSipet deyamAtrakaM vA pAtanena sphoTayediti so'pi ca yadi bhikSAbhAjanagrAhI bhavet putrAdibhirvA dRDhahasto bhikSAM dApyate tadA tato'pi gRhyate 4 / 1 draSTavyA-piNDavizuddhivRtiH pa 88 / sarveSAmapavAdAnAM tulanA-piNDani vRttiH 597 taH // 2 tulanA-piNDaniryuktivRttiH 585 // 3 'sAdhuliGgAdyAsevanena ' iti piNDanivRttau (585) pAThaH // 4 tulanA-piNDavizuddhivRttiH pR. 8 // 50mantropahatopayupahataRSiH iti piNDavi, vRttiH pa pa 6 kampamAnakAya jvaritA'ndhAnAM tulanApiNDaniyuktivRttiH 52-563 / / ||439 Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana . sAroddhAre saTIke gAthA 11440 pra.A. evaM jvarite'pi doSA bhAvanIyAH / kina-jvaritAdbhizAgrahaNe jvarasaGkramaNamapi sAdhomaveta , tathA jane uDDAho yathA aho amI AhAralampaTA yaditthaM jvapIDitAdapi gRhanti, athAsacariSNujvaro mave. sadA sanayA yAci gRhyogIti 5 / tathA andhAdbhikSAgrahaNe uDDAhaH, sa cAyaM-aho'mI audarikA yadandhAdapi bhikSA ca dAtumazaknukto bhikSA gRgantIti, 'tathA andho'pazyan pAdAbhyAM bhRmyAzritaSaDjIvanikAyaghAtaM vidadhAti / tathA'ndho leSTavAdI skhalinaH san bhUmau nipateta , tathA ca sati bhikSAdAnAyotpATitahastagRhItasthAlyAdemaGgaH syAt , sAdhupAtrakAd bahi kSapaNe ca parizATirbhavediti / so'pi putrAdinA dhRtahasto yadi dadyAttadA yatanayA gRhyate // tathA bAlo-janmano varSASTakAbhyantaravatI tasmina deyamAnamajAnani mAtrAdyasamajhamatiprabhUtA mikSA dadati aho luNTAkA ete na mAdhumavRttA ityuDDAho bhavet , mAtrAdInAM vratinAmupari dveSazca saJjAyate / yadi ca mAtrAdibhiH kAryavazAdanyatra gacchadbhibAlakasya kathitamidamidaM ca vatinAmabAgatAnA tvayA deya miti, yadi ca jananyAdyanupadiSTe'pi stokameva kizciddadAti bAlakastadA tenApi dIyamAnaM gRhyate / evaM mAtrAdibhiH kriyamANasya kalahAdegbhAvAditi 7/ ___ tathA mattaH-pItamadirAdiH, sa ca bhikSA dadan kadAcinmattatayA mAdhorAliGganaM vidadhAti, bhAjanaM vA bhinatti, yadvA kadAcidbhikSA dadAnaH pItamAsa vamati, varmazca sAdhu sAdhupAtraM vA kharaNTayati, tato 1 tulanA-piNavizuddhivRttiH pR 88 B! 2 tulanA-piNDavizuddhivRttiH pR. 88 B // 3 mattommattayoH tulanA-piNhaniyuktivRttiH 581 // // 440 / Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Posmseesome eRES 67 pravacanasAroddhAre saTIke karaNasapta gAthA 568 loke jugupsA-dhigamI sAdhavo'zucayo ye matnAdapItthaM bhikSA gRhaNantIti / tathA ko'pi mato madavihvalatayA re muNDa ! kimatrAyAtastvamiti vana ghAtamapi vidadhAti 8 / tathA unmano-dRpno grahagRhIto vA, tamminapyeta evAliGganAdayo doSA vamanavAM bhAvanIyA iti / tathA matto'pi yadi madrako lakSyamadazca bhavati yadi ca sAgArikaH ko'pi tatra tathAvidho na vidyate tarhi tadbhastAta kalpate nAnyathA / unmatto'pi cet zucirbhadra kazca bhavati tadA kalpata iti / / tathA chinnako 'mUtrAdyutmargAdI jalazaucAdyamAvAdazucireva, tena ca dIyamAne jano nindA karoti / tathA hastAbhAve yena bhAjanena kanvA bhikSA dAdati yadvA deyaM vastu tasya patanamapi bhavati, tathA ca sati panIranijAmApAta kA chimacaraNe'pyeta eva doSA draSTavyAH, kevalaM pAdAbhAvAttasya bhikSAdAnAya calataH prAyo niyamataH patanaM bhavet / tathA ca sati bhUmyAzritapipIlikAprabhRtiprANipraNAzaH, chinnakaro'pi yadi sAgArikAbhAve dadAti tadA yatanayA gRhyate, chinacaraNo'pi ca yadyupaviSTo dadAti asAgArikaM ca sthAnaM bhavettadA gRdhate 10-11 // tathA galatkuSThAd gRhyamANe tadIyocchvAsa-tvasaMsparzA-'rdhapakarudhira-sveda-mala-lAlAdibhiH sAdho: kuSThasakramo bhavet / so'pi cenmaNDalaprasUtirUpakuSThAkIrNakAyaH san sAgArikAbhAve dadAti tarhi tataH kanpate na zeSakRSTinaH sAgArika vA pshyti| 'tatra maNDalAni-vRttAkAradadravizeSarUpANi, prasutiH-nakhavidAraNe'pi vedanAyA asaMvedanamiti 12 / 1chinakara-caraNayostulanA piNDanivRttiH 584 // 2 galatkuSTha-paddhayoH tulanA-piNDavizuddhivRttiH pR.10B|| tulanA-piNDanivRttiH 600 // pra.A // 44 // Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 epaNA doSAH 568pra.A. tathA karaviSayakASThamayabandhanarUpeNa 'hastANDunA pAdaviSayalohabandhanarUpeNa nigaDena ca baddhe dAtaripravacana- bhikSA prayacchati duHkhaM tasya syAt , tathA mRtrAthutsargAdau ca zaucakaraNAsambhavAttato mikSAgrahaNe loke jugupsA, yathA abhI azucayo yadetasmAdapyazucIbhUtAdbhizAmAdadata iti, tathA pAdabaddhazceditazvetazca pIDA saTIke mantareNa gantuzaktastatastasmAdapi kalpate itarastu ya itazcetazca gantumazaktaH, sa cedupaviSTaH san dadAti na // 44 // ca ko'pi tatra sAgAriko vidyate tarhi tato'pi kalpate / hastabaddhastu bhinA dAtumapi na zaknotIti tatra pratiSedha eva na bhajanA 13 / tathA pAdukayo:- kASThamayopAnahorArUDhamya bhikSAdAnAya pracalanaH kadAcid duHsthitatvena patanaM syAt / pAdukArUDho'pi yadyacalo bhavati tadA kAraNe kalpate 14 / tathA 'kaNDayannyA-usale taNDulAdikaM chaTayantyA na gRhyate / yana iyamukhalaziptazAlyAdivIjasaTTAdi karoti / mijhAdAnAnpUrva mikSAdAnottarakAlaM vA jalena hastadhAvanAtpuraHkarmadoSaM pazcAtkarmadoSaM vA vidadhyAdityAdayo dopAH, atrApi kaNDayantyA kaNDanAyotpATitaM muzalaM na ca tasmina muzale kimapi "kAJcyAM bIjaM lagnamasti atrAntare ca mamAyAtaH sAdhustato yadi sA patanAdyanartharahite gRhakoNAdI muzalaM sthApayitvA bhikSA dadAti tadA kalpate 15 / 1hatthidu0 iti piNDani. 573 / hastAndunA iti tatraiva vRttiH hastAndukabaddhaH iti pigar3ha vi. vRttiH pR.89B|| 2 tulanA-piNDani. vRttiH 584 : piNDavizuddhivRttiH pR.86 B // 3 kaNDU * muna tulanA-piNDavizuddhi vRttiH6|| 4"mukhadattaloimayakuNDalikarUpAyAM kAMcyAma' iti piNDavizuddhivRttiH pR.10|| .. ...... 442 // Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SH A RE .. pravacanamArodvAre maTIke tathA pipannI-zilAyAM tilA-''manakAdipramRnantI 'yadA micAdAnAyottiSThati tadA pidhyamANatilAdimankAH kAzriznakhikAH macinA api hamnAdI lagitAH mammatranti, tato mijhAdAnAya istAdi. pramphoTane pinA vA dadalyA minAmampakatanAmAM vigadhanA mavati / mijhA ca davA mikSAvayavamaraSTito hamnI balena praznAlayena nano'kAyavirAdhanA ! eSA'pi peSaNamamAmo prAzukaM vA piMpantI yadi dadAti tadA kampate / / tathA majjamAnA 'cullyAM kahilkAdo canakAdina mphoTa yantI, tamyAM hi mikSA dadatyo belAlaganena kaTinhakazimagothamacanakAdInAM dAha mati pradeSAdayo doSAH syuH / atrApi yansacicaM godhUmAdika kadindake vipna taSTonAritam anyaca nAdyApi kare gRhAni patasminantare bhikSAkRte sAdhu samAgataH / tato yAnthAya dadAti taTA kanyate 17 tathA kuntatyA-yantreNa stapoNikA mUtrarUpAM kurvanyAm , tathA "loDhayantyA-loDhinyAM kAya kaNakena rUtatayA vidavatyAm , tathA viSNuvanyA-rutaM karAbhyAM paunaHpunyena viralaM kurvatyAga, tathA piJjayanyA-piJjanena staM 'virala bayAM na gRhyane / deyalitahastadhAvanarUpasya puraHkarma-prazvAnarmAda 568 CENE sAra turanA-paNDaniyuktivRzipiviDivRSi.90 4||2tulnaa-pinnddviddhivRttiHpuu.10||3'bottytilaatthinyaaN-nivivishuddhivRttiH 9ARnti kApasa koThinyAM koThayanti-ni piNani- vRzciH pU.150 NANG443| 1 tulanA- "vikAne vikarNabatiyA staM karAbhyAM paunApandena razNayadi iti piNDavizuddhivRttiH pR.10. Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke karaNasamato 10eSaNAdoSAH shaakhaa // 444 pra.A. doSasya sambhavAt kArpAsikAdisacittasaGghaTTasambhavAveti / iha ca kartane yadi sUtrasya zvetatAtizayotpAdanAya zaGkhacUrNena hastI na kharaNTayati, kharaNTane vA yadi jalena na prazAlayati tadA kalpate / loDhane'pi yadi haste dhRtaH kArpAmo na syAt kAryAsikAna vA yadi utiSThantI na ghaTTayati tadA gRhyate / viSNuvalyA piJjayantyAM ca yadi pazcAtkarma na bhavati tadA kalpate 18.21 / tathA 'dalayantI-gharaTena godhUmAdi cUrNayantI, tamyA hi dadatyo gharakSiptabIjamahaH hastadhAvane sAniyAcanA mAgavivinAdAdinA danyamAnena saha ghaNTaTa maktavatI atrAntare ca mAdharA tastato yAttiSThati acetanaM vA bhRSTaM mudgAdikaM dalayati tarhi taddhastAtkalpate 22 / tathA virolayantI-dasyAdi manantI, yadi taddadhyAdi saMsakta manAti tahi tena saMsaktadazyAdinA liptakaratvAdbhiAM dadatI teSAM rasajIvAnA vadhaM vidadhyAt / atrApi cedasaMsaktaM dadhyAdi madhnAti tadA kanpate 23 / tathA bhuJjAnA dAtrI bhikSAdAnArthamAcamanaM karoti, Acamane ca kriyamANe udakaM virAdhyate / atha na karotyAcamanaM tarhi loke jugupsA / uktaM ca "chakkAyadayAvaMto'vi saMjao dulaI kuNai bohiM / AhAre nIhAre duguchie piMDagahaNe ya // 1 // "24 / 1 mRdu' iti piNDatrizuddhivRttau pR. 90 A // 2 virolayantI-bhujAnayoH tulanA-piNDani vRttiH 587 / piNDavizuddhi vRttiH pa... B // A SaTakAyadayAvAnapi saMyato durlamAM karoti bodhim / AhAre nIhAre jugupsite piNDahaNe ca | // 444 // Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke ||445 // DANCE tathA 'ApannasattvAyAM bhikSA dadatyA na grAhyam , yatastasyA bhikSAdAnArthamRrvIbhavantyA bhikSAM dattvA Asane upavizantyAca garbhabAdhA bhavet / tatrApi sthavirakalpikAnA mAsASTakaM yAvat tatkareNa kalpate. velAmAse tu na kalpate / uddharbIbhavanAdyAyAsamantareNa svabhAvasthitayaiva tayA yadi dIyate tadA velAmAse- 67 dvA 'pi gRhyate 25 / karaNatathA cAlavatsA bAlakaM bhUmau mazcikAdau vA nikSipya yadi bhikSA dadAti tahiM taM bAlaka mArjAra- | saptato sArameyAdayo mAMsakhaNDaM zazakazizuriti vA kRtvA vinAzayeyuH / tathA AhAgraNTito zuSko hastI 10epaNa karphazau bhavataH, tato mikSAM datvA punardAcyA hastAbhyAM gRhyamANasya bAlamya pIDA syAt / yasyAstu bAla doSAH gAthAAhAre'pi lagati bhUmau ca muktaH sanna roditi tasyA hastAkapate sthaviraliyakAnAm , AhAraM hi gRhaNan 568 bAlaH prAyaH zarIreNa mahAn bhavet , tato na mArjArAdivirAdhanAprasaGgaH / ye tu bhagavanto jinakalpikAste pra.A. nirapavAdatvAtsUtrabalena garbhAdhAnAdi jJAtvA mRlata evApannasacA bAlavatsAM ca sarvathA pariharanti 26 / / 153 tathA SaTakAyAn pRthivyaptejo vAyu-vanaspati-trasasvarUpAn saMghaTTayantI-hastapAdAdinA zarIrAvayavena spRzantI, tataH sajIvalavaNodakA-gnivAyupUritabasti-cIjapUraphalAdi-matsyAdIna hastasthAna , siddhArthaka-dUrvApallava mallikA-zatapatrikApramukhapuSpANi ziraHsthAni, mAlatImAlAdInyuraHsthAni, japAkusumAnyAbharaNatayA 1 ApannasattvA bAlavatsayoH tulanA-piNDanivRttiH 586 1 piNDavizuddhivRttiH 5.90 // 2 tulanArtha matAntaradarzanAthaJca draSTavyA saTIkA piniyaktiH 581.542 / tulanA-piNDavizuddhivRttiH 7 // // 445 Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 446 // karNasthAni, paridhAnAdyantaH sthApita sarasasavRnta tAmbUlapatrAdIni 'kaTIsthAni, sacittajalakaNAdIni pAdalagnAni dhArayantI yadi dadAti tadA na kalpate, saGghaTTAdidoSasadbhAvAt 27 / 67 dvAre karaNa saptauM tathA tAneva SaTkAyA pRthivyAdIn vinAzayantI-vyApAdayantI, 'tatra kuzyAdinA bhUmyAdikhananena pRthivIkAyam, majjana-vastrAdighAvana-vRkSAdisecanAdibhirapkAyam, ulmukaghaTTanAdibhiragnikAryam... 10 eSaNAcunyAmagnikRtkaraNAdibhiH sacittavAtabhRtavastyAderitastataH prakSepaNena vA vAyukAyam, cirbhaTikAdicchedanena vanaspatikAyam macAdermatkuNAdipAtanena ca sakArya vinAzayantyAM dAyana gRhyate 28 / doSAH gAthA 1 tathA sapratyapAyA-sambhAvyamAnApAyA / iha 'apAyAstrividhAH, tadyathA-tiryagUrvamadhazca tatra tiryaggavAdibhyaH, uddharvamuttaraGgakASTAdeH, adhaH sarpa kaNTakAdeH / itthaM ca trividhAnAmapyapAyAnAmanyatamamapAyaM buddhayA sambhAvayan na tato bhikSAM gRhNIyAditi / atra va paT kAyAn saGghaTTayantyAM tathA tAneva vinAzayantyAM excretore antarat nAsti, tataH sarvathA na kalpate eva / zeSeSu punarapavAdo darzita eva 26 | evamanye'pi dAyakadoSAH svayaM zAstrAntaratazca paribhAvya pariharaNIyAH 6 // 'ammIse' tti unmizraM - sacittamammizram iha kazcid gRhasthaH keralaM vastvidaM vratine 'vitIrya - mANamanpaM syAditi lajjayA, pRthagvastudvayadAne velA lagatItyautsukyena mIlitaM vastudvayaM mRSTaM bhavatIti vizudvivRtau pa. 61 A gAthA 87 // 2 tulanA-piNDani. vRtti: 1. 1614 / piNDa // 3 tulanA-piNDani vRtti: 565 // 4 dravyA-piNDani vRtti 578 // 5 tulanA-piNDavizuddhi 1 "zarIrasthAni" iti vizuddhivRttiH vRttiH // 568 7.31. 154 1446 // Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mtapmindiansaning :....:ikiwixvedmav2.vibhaji. actinoksatnaberds animashviadiansaniditalitairwithindian bhaktyA, sacittabhakSaNabhaGgo bhavatu eteSAmiti pratyanIkatayA, anAbhogena vA sAdhanA kalpanIyatayA ucitaM pravacana | pUraNAdikam akalpanIyatayA munInAmanucitena karamardaka-dADimAlikAdinA mizrayitvA yaddadAti tadunmisAroddhAre zram , atra ca kalpanIyA kalpanIye dve api vastunI ca mizrayitvA yaddadAti tadunmizrama , 'saMharaNaM tu saTIke yadbhAjanasthamadeyaM vastu tadanyatra kvApi sthaganikAdau saMhRtya dadAtItyayaM mizra-saMhRtayormedaH 7 // .. // 447 // 'apariNaya' ti apariNatam-aprAsukIbhUtam , tatsAmAnyatastAvad dvidhA-dravyato bhAvatazca, punarekai dvidhA-dAviSayaM grahItaviSayaM ca, tatra dravyarUpamapariNataM yatpRthivIkAyAdikaM svarUpeNa sajIvam , yatpunarjI vena vipramuktaM tatpariNatamiti / tana yadA dAtuH sattAyAM varnane tadA dAtRviSayam , yadA tu grahItuH sattAyAM tadA grahItaviSayam , tathA dvayorbahunA vA sAdhAraNe deyavastuni yokasya kasyaciddadAmItyevaM bhAvaH pariNamati na zeSANAm / etadbhAvato dAtRviSayamapariNatam , sAdhAraNAnisRSTaM dAyakaparokSatve dAtRbhAvApariNataM tu dAyakasamajhatve ityanayorbhadaH / tathA dvayoH sAdhvoH saGghATakarUpeNa bhikSAkRte gRhigRhaM gatayorekasya sAghoretanlabhyamAnamazanAdikaM zuddhamiti manasi pariNataM na dvitIyamyeti grahItaviSayaM bhAvApariNatam , etaccasAdhanA na kalpate; zaGkitatvAt kalahAdidoSasambhAvacca 8 // 'litta' ti hastamAtrakAdilepakAritvAllipta-dugdha-dadhi-temanAdi, tatpunarutsargataH sAdhubhirna grAhyam , rasAmyavahAra-lAmpaTyavRddhiprasaGgAt , dadhyAdiliptahastapraznAlanAdirUpapazcAtkarmAdyanekadoSasadbhAvAcca / 1 tulanA-pizani vRttiH 600 piNDaviMzaddhivRttiH pR. 13 A||2 tulanA-saTIkA piNDaviddhiH 90 // 3 tulanA-piNDani. vRttiH 613 // . . 67 dvAre karaNasamatau 10eSaNAdoSAH gAthA568 pra.A. 154 // 447 // 0600DESEDIA Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke ||448 / / kintu alepakadeva valla-canakaudanAdikam, tathAvidhazaktyabhAve ca nirantarasvAdhyAyAdhyayanAdikaM kimapi puSTaM kAraNamAzritya lepakRdapi kalpate / tatra ca lepakRti gRhyamANe 'dAtuH sambandhI hastaH saMsRSTo'saMsRSTo vA bhavati / yena ca kRtvA bhikSA dadAti tadapi mAtrakaM karoTikAdikaM saMsRSTamasaMsRSTaM vA / dravyamapi deyaM sAvazeSaM niravazeSaM vA / eteSAM ca trayANAM padAnAM saMsRSTa hastaM saMsRSTamAtra sAvazeSadravyarUpANAM sapratipakSANAM parasparaM yogato'STau bhaGgA bhavanti / cAmI - saMsRSTa hastaH saMsRSTaM mAtram, sAvazeSaM dravyam 1, saMsRSTo hastaH saMsRSTaM mAtram, niravazeSaM dravyam 2, saMsRSTa hastossaMsRSTaM mAtram, sAvazeSaM dravyam 3, saMsRSTaze hasto'saMsRSTaM mAtram, niravazeSaM dravyam 4. asaMsRSTaH sRSTaM va asaMsRSTa hastaH saMsRSTaM mAtram, niravazeSaM dravyam 6 asaMsRSTo hato'saMsRSTaM mAtram, sAvazeSaM dravyam 7, asaMsRSTo hasto'saMsRSTaM mAtram, niravazeSaM dravyam 8 / eteSu cASTasu maGgeSu madhye viSameSu bhaGgeSu - prathama- tRtIya- paJcama saptameSu grahaNaM kartavyam, na sameSu - dvitIyacaturtha SaSThA'STamarUpeSu / iyamatra bhAvanA - iha hasto mAtraM dve vA svayogena saMsRSTe vA bhavetAmasaMsRSTe vA, na tadvazena pazcAtkarma sambhavati, kiM tarhi 1 dravyavazena, tathAhi yatra dravyaM sAvazeSaM tatra tena sAdhyarthaM kharaNTitespi na dAtrI prakSAlayati bhUyo'pi pariveSaNasambhavAt / yatra tu nizvazeyaM dravyaM tatra sAdhudAnAnantaraM niyamatastadravyAdhArasthAlIM hastaM mAtraM vA prakSAlayati, tato dvitIyAdiSu bhaGgeSu dravye niravazeSe pazcAtkarmasambhavAna kalpate / prathamAdiSu tu pazcAtkarmAsambhavAtkalpata iti 9 / / 1 tulanA-piNDani vRttiH 626 / piNDavizuddhivRttiH 91 // 2 hastA0 su. | 'da iti piNDani, vRttAvapi pAThaH 626 // 67 dvA karaNa saptata 10 eSaNa doSAH gAthA 568. pra.A. 154 ||448| Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'char3iya' tti, 'chaditam ujjhitaM tyaktamiti paryAyAH, tacca vidhA-sacittamacittaM mizraM ca tadapi pravacana- ca kadAciccharditaM savinamadhye kadAcidavijala padAcilimalamadhye, tatra ubhayatrApi mizrasya sacitta mArotA evAntarbhAvAt chardane sacittA-cittadravyayorAdhArabhUtayorAdheyabhUtayozca saMyogatazcaturbhaGgI bhavati / tadyathAsaTIke / sacitte sacittam , acitte sacittam , sacine acittam , acitte acittam ; aba cAyeSu triSu bhaGga Su sacitta saTTAdidopasadbhAvAna kalpate, carame punaH parizATisadbhAvAt / parizATau ca mahAn doSaH, tathAhi-uSNasya // 449 // dravyasya chardane mikSA dadamAno dahyata, bhRmyAzritAnA vA pRthivyAdInAM dAhaH syAt , zItadravyasya ca bhUmau patane bhUmyAzritAH pRthivyAdayo virAdhyante iti 10 // ete daza eSaNAdoSA bhavanti, uktAstAvatsajhepato dvicatvAriMzadapi doSAH, vistastastu piNDaniyuktezvagantavyAH / / 568 // atha piNDavizuddheH sarvasaMgrahamAha - piMDesaNA ya savvA saMsvittoyarai navasu koDIsu / na haNai na kiNA na pathai kArAvaNa aNumaIhiM nava // 569 // 'piMDesaNA ya gAhA' piNDaipaNA-piNDa vizuddhiH sarvA'pi sazimA-saMkSepeNa bhaNyamAnA avataratiantarbhavati navasu koTISu-vibhAgeSu, tA evAha-na svayaM hanti, na ca krINAti, na ca pacati iti trayam / 1 tulanA-piNDaniyuktivRttiH 627-628 / draSTavyA-saTIkA piNDavizuddhiH 12 // 2 iti-nArita sN.|| 3 aNumaI hi-mu. aNumaNaM hi-taa.||: . 67 dvAre piNDavizuddheH sarvasaGgrahaH gAthA 569 pra. A. 155 Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- pravacana sAroddhAre saTIke 67 dvArekaraNasamato. koTinavaka gAthA // 45 // pra.A. evaM kAraNA-'numatibhyAmapi / tathA nAnyena pAtayati, na krApayati, na ca pAcayati, tathA nApareNa hanyamAnaM na krIyamANaM na ca pacyamAnamanumodate / militAzcaitA nava koTayaH / etairnavamiH padaiH piNDavizuddhiHsarcA'pi sagRhyata iti bhAvaH // 569 // iha ca pUrva SoDazavidha udgama uktaH, sa ca sAmAnyato dvidhA bhavati, tadyathA-vizodhikoTirUpo'vizodhikoTirUpazca, tatra yaddoSaduSTe bhakte tAvanmAtre'panIte sati zeSa kalpate, sa doSo vizodhikoTiH, zeSastvavizodhikoTiH, tatra ye doSA apizodhikoTiyA ye na vizoSikoTirUpatAnAha kammuddesiya'carime tiya pUDayamIsacarimapAhuDiyA / ajhoyara avisohI visohikoDI bhave sesA // 570 // 'kammuresiyagAhA' sUcAmAtratvAtsUtrasya 'kamma'tti AdhAkarma sapramedam , auddezikasya vibhAgauddezikasya caramatrika-kamabhedasatkamantyameva bhedatrayam , pUtirbhaktapAnarUpA, 'mosa' ti mizrajAtaM pAkhaNDigRhimizraM sAdhugrahimizrama , caramA-antyA bAdaretyarthaH prAbhRtikA, 'ajjhoyara'tti adhyavapUrakasya svagRhi pAkhaNDimizra-svagRhisAdhumizrarUpamantya bhedadvayam , ete udgamadoSA avizodhikoTiH, asyAzcAvizodhikoTathA avayavena zuSkasikthAdinA tathA takrAdinA lepena, ballacaNakAdinA ca alepena saMsRSTaM yat zuddhaM bhaktaM tasminnujjhite'pi yadakRtakalpavaye pAtra zuddhamapi bhaktaM pazcAtparigRyate tatpUtiravagantavyam / visohikoDI bhave 'sesa'tti zeSAH-oghauddezika navavidhamapi ca vibhAgauddezikamupakaraNapUtirmizrasyAdyo bhedaH, sthApanA, 1 caramatiya pUiyaMtA. / / 2 sesatti zeve vibhAgau0 sN.|| // 45 // SHIRSANAG r owondomadhutatmathiyahimne ...... . Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUkSmaprAbhRtikA, prAduSkaraNam , krItam , prAmityakam , parivartitamabhyAhRtamudbhinnam , mAlApahRtamAcche dhamanisRSTamadhyavapUrakasyAdyo bhedazcetyevarUpA vizodhikoTiH, vizuddhayati zeSa zuddha maktaM yasminnuddhRte yadvA 67 dvAre sArodAre vizuddhayati pAtrakamakRtakalpatrayamapi yasminnujjhite sA vizodhiH, sA cAsau koTizca-medazca vizodhikaraNasaptato saTIke koTiH / uktaM ca koTinavarka "uddesimi navagaM ubagaraNe jaM ca pUyaM hoha / jAvaMtiyamIsagayaM ajjhoyarae ya paDhamapayaM // 1 // // 45 // mAthA pariyaTTie abhihaDe umbhinne mAlohaDe iya / anichajje aNisaThe pAoyara kIya pAmicce // 2 // 570 suhamApAhuDiyA'viya ThaviyagapiMDo ya jo bhave duviho| sacco'vi ema rAsI visohikoDI muNeyavyo // 3 // " ___ iha ca bhikSAmaTatA pUrva pAtre zuddhaM bhaktaM gRhItam , tatastatraivAnAbhogAdikAraNavazato vizodhikoTidoSaduSTaM gRhItam , pazcAcca kathamapi jJAtaM yathaitadvizodhikoTidoSaduSTaM mayA gRhItamiti tato yadi tena vinA'pi nirvahati tarhi sakalamapi tadvidhinA''hArAdi pariSThApayati, atha na nirvahati tadA yadeva vizodhikoTidoSaduSTaM tadeva tAvanmAnaM samyakaparijJAya parityajati / yadi punaralakSitena sadRzavarNagandhAditayA pRthakparinAtumazakyena mizritaM bhavati, yadvA draveNa takrAdi tadA sarvasyApi tasya vivekA, kRte ca sarvAtmanA viveke Aaura zike navakamAdhamupakaraNe yacca pRtika bhavati / yAvadharthika mizragatam madhyavapUrake ca prathamapadam // 1 // parivartitam abhyAhatam dinnaM mAlApahRtaM ca / ArachedyamanisaSTaM prAduSkaraNAmapamityaM krIvam // 2 // sUkSmA prAbhRtikA sthApanApiNDa yo mavet dvividhaH / sarvo'pyeSa rAzirSizodhikoTI hAtavyaH // 3 // // 45 // Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke karaNasaptato samitayaH gAthA // 45 // yadyapi kecitsUkSmA avayavA lagitA bhavanti tathApi tatra pAtre'kRtakalpe'pyanyatparigRhaNan zuddhaH 'sAdhuH tyaktabhaktAdeviMzodhikoTitvAditi // 57011 .... atha samitIrAha iriyA 1 bhAsA 2 esaNa 3 'AyANAIsu 4 taha parihavaNA 5 / ........... samma jA u pavittI sA samiI paMcahA evaM // 571 // 'iriyA gAhA' IraNamIryA-gatiH, bhASaNaM-bhASA, epaNameSaNA, AdIyate-gRhyate ityAdAnam , tadA diryeSA nikSepAdikriyAvizeSANAM te AdAnAdayaH, IryA ca bhASA na eSaNA ca AdAnAdayazca te sathA [teSu], pariSThApane-tyajane samyagAgamAnusAreNa yA pravRtti:-ceSTA sA samitiH, pazcAnA ceSTAnAM tAntrikIyaM saMjJA, tata IryAsamitirbhAvAsamitireSaNAsamitirAdAnanikSepasamitiH pariSThApanAsamitirityevamuktanyAyena 'paJca. prakArA samitiH / tatra trasa-sthAvarajantujAtAbhayadAnadIkSitasya yaterAvazyake prayojane lokairatyantakSaNNeSu ravirazmipratApiteSu prAsukavivikteSu mArgeSu gacchato janturakSAnimittaM svazarIrakSAnimittaM ca pAdAgrAdArabhya yugamAtrakSetraM yAvambhirIkSya yA I-gatistasthA samitirIryAsamitiH, yadaktama pra.A. 452 // wamima - in -manawanement .............. 1saadhurupt-sN|| 2 aayaaraaiisu-taa.|| 3 tulanA-tattvArtha siddha01/4.5 | tattvArtharAja /.5 // yogazAstraTIkA 1 / 34 / dharmasaM. vR.3.47||4-tulnaa yogazAstra TIkA 1 / 36 | dharmasaM. vR. pR. 130 taH / / Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smhrtenmawreneuperimeprepa amamge 67 dvAre " 'purao jugumAyAe, pehamANo mahi care / bajjeMto bIyahariyAI, pANe ya dagamadviyaM // 1 // pravacana- . ovAyaM visamaM khANu, bijjalaM parivajae / saMkrameNa na gacchijjA, vijjamANe parakame // 2 // " sArodAre | [dazavekAlIkasU. 5/5/3.4] evaMvidhopayogena gacchato yateyadi kathamapi prANivadho bhavati tathA'pi tasya pArSa saTIke na bhavati, yadAhuH karaNasAtI 3 'uccAliyaMmi pAe iriyAmamiyamma kamahAe / bAvajjejja kuliMgI marijja taM jogamAsajja // 1 // samitayaH 453 / / gAthA '1 'purataH agrato 'yugamAtrayA' zarIra pramANayA zakaToddhisaMsthitayA dRSTayeti vAkyazeSaH, mANa:' prakaNa pazyan 'mahi' bhuvaM 'careta' yAyAt / .... 'varjayan' pariharan 'yIja-haritAni' ityanenAnekabhedasya vanaspateH prihaarmaah| tathA 'prANino' dvIndriyAdIn tathA 'udakam akArya 'mRttikAM ca pRthivIkAyama , ca zabdAta tejo-vaayuprigrhH| pra.A. ... uktaH saMyamavirAdhanA parihAraH, adhunA tu Atma-saMyamavirAdhanA parihAramAha- ovAyamiti suutrm| vyA- | khyA-'bhavapAta' gartAdirUpaM 'viSama' nimnonnataM 'sthANum' arcakASThaM vijalaM' vigatajalaM kardama 'parivarjayeta' etan sarva parihareta tathA 'saMkamaNa' jala-goparihArAya pASANa-kASThacitena na gaccheta AtmasaMyama virAdhanA saMmavAt / apavAdamAha-vidyamAne, parAkrame anyamArge ityarthaH / asati tu tasmin prayojanamAzritya yatanayA gacchediti . sUtrArthaH / " iti tatraiva hArimadrIvRttiH // 2 purakkame-saM // 3 tulanA-nasvArtharAja0 /13 / "uccAlite utpATite pAde sani Isimitasya sAdhoH saMkramAmutpATite pAde ityatra sambandhaH / vyApadyata saMghadvana-paritApanaH kaH 1 kuliGgI vIndriyAdiH, saparitApyeta utpATite pAde sati, mriyate cAsau kuliGgI taM vyApAdanayogamAsAdya prApyaH / na ca tasya sanimitto. baradhA sakSamo'pi dezitaH samaye siddhAnte / kiM kAraNama ? yato'navadyo'sau sAdhuratena vyApAbanaprayogeNa vyApAdanavyApAreNa katham ? sarvamAvena sarvAtmanA manovAkkAyakarmabhiranavadyoisau yasmAt tasmAna sUkSmApi bandhastasyeti / " iti odhaniyuktivRttiH pR. 216 / / ... . Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre sIke karaNasaptato samitayaH gAthA // 454 // 571 pra.A. 156 nahu tassa tanimitto baMdho suhumo'vi desio samae / aNavajjo u paogeNa sabvabhAveNa so jamhA // 2 // " [opaniyuktiH 748.746] tathA___ "jiyadu va maradu va jIvo ajadAcArarasa niccha yo hiMsA / payadassa natthi baMdho hiMsAmitteNa samidamsa // 1 // [pravacanasAraH 317]] tathA 'vAkyazuddhayadhyayanapratiyAditA sAvadyA bhASA dhUrta kAmuka-kravyAda-caura cArvAkAdibhASitAni ca nirdambhatayA varjayataH sarvajanInaM svAlibahAyojanAsandigdhaM ca sarapaNaM sA bhaassaasmitiH| tathA gaveSaNa grahaNagrAsapaNAdopairadaSitasyAnapAnAde rajoharaNa-mukhavakhikAdyaudhikopadheH zayyApIThaphalaka-carmadaNDAdyaupagrahikopadhezca vizuddhasya yad grahaNaM sA epaNAsamitiH / tathA Asana-saMstArakapIThaphalaka-bastra-pAtra-daNDAdikaM cakSuSA nirIkSya pratilikhya ca samyagupayogapUrva rajoharaNAdinA yad gRhNIyAd yacca nirIkSitapratilekhitabhUmau nikSipet sA AdAnanikSepasamitiH / anupayuktasya tu pratilekhanApUrvamapyAdAne nikSepe ca na zuddhA samitiH, yadavAcika "paDilehaNaM kurvad miho kaha kuNai jaNavayakahaM vA / deha va paccakkhANaM vANi sayaM paDicchai cA // 1 // AjIvatu yA mriyatAM vA jIvaH mayatAcArasya nizcayato hiMsA prayatasya nAsti sandhaH hiMsAmAtreNa samitasya ||1|| 1 vazavakAlikasUtrasya saptamamadhyayanam / tulanA-yogazAstrattiH 1/37 / / japratilekhanAM kurvANo mitha:kayAM karoti janapada kathAMvAdadAti vA pratyAkhyAnaM vAcayati svayaM pratIcchati vA / / 454 // SASSOTHO Palpasatarung- Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArobAre karaNasamatI bhAvanA: * puyI AukAe bAU teU vaNasaha sasANaM / parinehaNApamalo chaNhapi virAho maNio // " bodhani-273-4 tathA purISa-prazravaNa-niSThivana zleSma zarIramalA-'nupakAgvisanApAnAdInAM yajjantubAtarahite sthaNDile upayogapUrvakaM parityajanaM sA pariSThApanAsamitiH // 57 // idAnI bhAvanAH pratipAdayati paramamANa 1 bhasaraNa 5 saMsArI 3 egayA ga4 bhavana 5 / amuhataM . Asava 7 saMvaro 8 5 taha nijjarA . navamI // 572 // logasahAvo 10 bohi ya dulahA dhammassa sAhao arahA / eyAu ni pArasa jaharUmaM bhAvaNIyAo // 5 // 'pahamamaNisametyAdigAthAzyama, tatra prathamamanityamAvanAdvitIyA azaraNamAvanA 2, tRtIyA saMsArabhAvanA 3, caturthI ekatvamAvanA 4, pazcamI anyatvabhAvanA 5, SaSThI azucitvamAranA 6, samamI AzramAvanA 7, aSTamI saMvarabhAvanA 8, tathA navamI nirjarAmAvanA 1, dazamI lokasvabhAvabhAvanA. 1., ekAdazI bodhidurlabhatvamAvanA 11, dvAdazI dharmakathako'hamiti 12 / etAstu bhAvanA dvAdaza bhavanti yathAkrama-maNitakrameNa mAvanIyA-aharnizamagyasanIyA iti // etAsAM ca svarUpaM kicibhiruupyaamH| .. pra.mA. 157 pRzya-kAya-bAyuplejo banaspati-prasAnAM paNNAmapi pratilekhanApramato virAdhako maNita: // 2 // 1 annnnt-taa.|| Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAra saTIke gAthA // 456 // tatraivamanityabhAvanAprasyante vajrasArAGgAste'pyanityatvarakSasA / kiM punaH kadalIgarbhaniHsArAniha dehinaH 1 // 1 // karaNasaptatA viSayasukhaM dugdhamiva svAdayati jano biDAla iva muditaH / notpATitalakuTamivotpazyati yamamahaha kiM kurmH|||| bhAvanA dhagadhAdhunInIrapUrapAriplavaM vapuH / jantUnAM jIvitaM vAtadhRtadhvajapaTopamam // 3 // lAvaNyaM lalanAlokalocanAJcalacaJcalam / yauvanaM mattamAtaGgakarNatAlacalAcalam // 4 // svAmyaM svapnAvalIsAmyaM capalAcapalAH zriyaH / prema dvi-vikSaNasthema, sthiratvavimukhaM sukham // 5 // 573 sarveSAmapi bhAvanA, bhAvaragnityaninyatAm / prANapriye'pi putrAdI, viSanne'pi na zocati // 6 // pra.A. sarvavastuSu nityatvagrahagrastamtu mUDhadhIH / jIrNatArNakuTIre'pi, bhagne rodityaharnizam // 7 // tatastRSNAvinAzena, nirmamatva vidhAyinIm / zuddhIrbhAvayenityamityanityatvabhAvanAm // 8 // __ athAzaraNabhAvanApiturmAturdhAtustanaya-dayitAdezca purataH, prabhRtA''dhi-vyAdhivajanigaDitAH karma caraTeH / gTantaH kSipyante yamamukhagahAntastanubhRto, hahA kaSTa lokaH zaraNarahinaH sthAsyati katham ? // 1 // ye jAnanti vicitrazAstravisaraM ye mantra-tantrakriyAprAvINyaM prathayanti ye ca dardhAta jyotiHkalA kauzalam / te'pi otapategmudhya sakalatrailokyavidhvaMsanavyavamya pratikArakarmaNi na hi prAgalbhyamAvibhrati // 2 // nAnAzastraparizramoTabhaTegaveSTitAH sarvato, gatyuddAmamadAndhamindhurazataiH kenApyagamyAH kvacit / zaka-zrIpati-cakriNo'pi sahamA kInAzadAsabalAdAkRSyA yamavezma yAnti hahahA nistrANatA prANinAm // 3 // .Nit: Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 457 // udda'DaM nanu daNDasAtsuragiriM pRthvIM pRcchatrasAt, ye katu prabhaviSNavaH kRzamapi klezaM vinaivAtmanaH / niHsAmAnyakalApana caturAstIrthaGkarAsto'pyaho, naivAzeSajanaughaghasmaramapAkatu kRtAntaM kSamAH ||4|| kalatra- mitra-putrAdisnehagrahanivRttaye / iti zuddhamatiH kuryAdazaraNyatvabhAvanAm // 5 // 2 / atha saMsArabhAvanA sumatiramatiH zrImAnazrIH sukhI sukhavarjitaH, sutanuratanuH svAmyasvAmI priyaH sphuTamapriyaH / nRpatiranRpaH svargI tiryaG naro'pi ca nArakastaditi bahudhA nRtyatyasmin bhavI bhavanATake ||1|| baddhvA pApamanekakalpa mahArambhAdibhiH kAraNairgatvA nArakabhUmiSTatamaH saGghaTTanaSTAdhvasu / aGgacchedana-bhedana pradahana -klezAdiduHkhaM mahajjIvo yallabhate tadatra gaditu N brahmApi jimAnanaH // 2 // mAyAdinibandhanairbahuvidhaiH prAptastirAM gatiM siMhavyAghra mataGgajaiNa-vRSabha- cchAgAdirUpaspRzAm / kSuttRSNA-vadha-bandha-tADana rujAvAhAdidukhaM sadA, yajjIvaH sahate na tatkathayitu' kenApyaho zakyate // 3 // khAdyA-'khAdyavivekazUnyamanaso nirbhIkatA''liGgitAH sevyA-sevyavidhau samIkRtadhiyo niHzUkatA vallabhAH / tArA nirantaramArambhAdibhidussahaM klezaM saGkalayanti karma ca mahAduHkhapradaM 'cinvate ||4|| martyAH kSatriya vADavaprabhRtayo ye'pyAryadezodbhavAste'pyajJAna- daridratA-vyasanitA-daurbhAgya- rogAdibhiH / anyapreSaNa- mAnabhaJjana- janAvajJAdibhizvAnizaM dukhaM tadviSahanti yatkathayitu N zakyaM na kalpairapi // 5 // rambhAgarbhasamaH sukhI zikhizikhAvarNAbhiruccairayaHsUcIbhiH pratiromabheditava pustAruNyapuNyaH pumAn / 1 vizvate - saM // 67. dvAre karaNasatau bhAvanAH gAthA 572 573 pra. A. 157 // 457 // Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 45 // yad duHkhaM labhate tadaSTaguNitaM strIkukSimadhyasthitI, sampadyata tadapyanantaguNitaM janmakSaNe prANinAm // 6 // bAlye mUtra-purISa dhRliluThanA-jAnAdiminanditA, tAruNye vibhvaajnessttvirhaa-anissttaagmaadiy'thaa| vRddhatve tanukampadRSTyapaTutA zvAsAdyasusthAtmatA, tatkA nAma dazA'sti sAsukhamiha prApnoti yasyAM janaH17/ samyagdarzanapAlanAdibhiratha prApte mave traidaze, jIvAH shok-vissaad-mtsr-bhy-svlprdhiktvaadimiH| IyA-kAma-mada-kSudhAprabhRttimizcAtyantapIDArditAH, klezena apayanti 'dInamanaso dIrgha nijaM jIvitam // 6 // itthaM shivphlaadhaayibhvvairaagyviirudhH| 'sudhAvRSTiM sudhIH kuryAdenA saMsAramAvanAm / / 6 // 3 / athakatvabhAvanA utpadyate janturika eva, vipadyate caikaka eva duHkhI / karmArjayatyekaka eva citramAsevate tatphalameka eva // 1 // yajjIvena dhanaM svayaM bahuvidhaiH kaSTairihopAjyaMte, tatsambhRya kalatra-mitra-tanaya-bhrAtrAdibhibhujyate / tattakarmavazAcca nAraka-nara-svarvAsi-tiryagbhaveSvekaH saiSa suduHsahAni sahate duHkhAnyasaMkhyAnyaho // 2 // jIvo yasya kRte bhramatyanudizaM dainyaM samAlambate, dharmAd bhrazyati vazcayatyatihitAn nyAyAdapakrAmati / dehaH so'pi sahAtmanA na padamapyekaM parasmina bhave, gacchatyasya tataH kathaM vadata bhoH sAhAyyamAdhAsyati // 3 // svArthekaniSThaM svajana svadehamukhyaM tataH sarvamavetya samyam / sarvatra kalyANanimittamekaM dharma sahAyaM vidadhIta dhImAn // 4 // 4 / 1dInamanAsa-saM. 2 sudhASTri-saM / 67.dvAre karaNasamatI bhAvanAH gAthA: 572. 573 pra.A. 150 // 45 // Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ SHARE GES | 67 dvAre karaNa saptato athAnyasvabhAvanA jIvaH kAyamapi vyapAsya yadaho lokAntaraM yAti tannino'sau vapuSo'pi kaiva hi kathA dravyAdipravacanasArodvAre | vastuvraje ? / tasmAllimpati yastanu malayajairyo inti daNDAdibhiryaH puSNAti 'dhanAdi yazca harate tatrApi sAmyaM zrayet // 1 // saTIke anyasvabhAvanAmevaM yaH karoti mahAmatiH / tasya sarvasvanAze'pi, na zokAMzo'pi jAyate // 2 // 5 // // 45 // athAzucitvabhAvanAlavaNAkare padArthAH patitA lavaNaM yathA bhavantIha | kAye tathA malAH syustadasAyazuciH sadA kAyaH // 1 // kAyaH zoNita-zukra maulanabhavo garbha jarAveSTito, mAtrAstrAditakhAdya-peyarasaddhi kramAtprApitaH / klidhaddhAtusamAkulaH kRmirunAgaNTrapadAdyAspadaM karmanyeta subuddhibhiH zucitayA sarvairmalaiH kazmalaH 1 // 2 // susvAdaM zubhagandhimodaka dadhi kSIrekSu-zAlyodana drAkSA-parpaTikAmRtAghRtapUra-svargacyutA-''mrAdikam / bhuktaM yatsahasaiva yatra malasAtsampadyate sarvatastaM kArya sakalAzuciM zucimaho mohAndhitA manvate // 3 // ammAkumbhazatairvapurnanu bahirmugdhAH zucitvaM kiyatkAlaM lambhayathottamaM parimala kastUrikAyaistathA / viSThAkoSThakametadaGgakamaho madhye 'tu zaucaM kathaGkAra neSyatha mUtrayiSyatha kathakkAraM ca tatsauramam 1 // 4 // ___divyAmodasamRddhivAsitadizaH zrIkhaNDa-kastUrikA-karA-guru-kuGkumaprabhRtayo bhAvA yadAzleSataH / dorgandhyaM dadhati jhaNena malA cAvibhrate so'pyaho, dehaH kaizcana manyate zucisayA vaidheyatA pazyata // 5 // bhAvanAH gAthA 572 pra.A. 158 459 // 1dhanAdayazva-saM. ||2c-sN.|| Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 67 dvAre karaNasaptato bhAvanA gAthA saTIke // 460 // ityazaucaM zarIrasya, vibhAvya paramArthataH / sumatirmamA tatra, na kurvIta kadAcana // 6 // 6 / athA''sravabhAvanAmano-vayo-vapuryogaH, karma yenAzubhaM zubham / bhavinAmAsravantyete, proktAstenAsavA jinaiH // 1 // maithyA sarveSu sattveSu, pramodena guNAdhike / mAdhyasthyenAvinIteSu, kRpayA duHkhiteSu ca // 2 // satanaM bAsitaM svAntaM, kasyacitpuNyazAlinaH / vitanoti zubhaM karma, dvicatvAriMzadAtmakam // 3 // raudrA-''rtadhyAna-mithyAtva-kaSAya-viSayairmanaH / AkrAntamazubhaM karma, vidadhAti dvayazItidhA // 4 // sarvatra-guru-siddhAnta-saGghasadguNavarNakam / RtaM hitaM ca vacanaM, karbha sacinute zubham // 5 // zrIsaGgha-guru-sarvajJa dharma-dhArmikadUSakam / unmArgadezi vacanamazubhaM karma puSyati // 6 // devArcana-gurupAsti-sAdhuvizrAmaNAdikama / vitanvatI sugumA ca, tanurvitanute zubham // 7 // mAMsAzana-surApAna-jantughAtana caurikAH / pAradAryAdi kurvANamazubhaM kurute vapuH // 8 // enAmAvabhAvanAmavirataM yo bhAvayedbhAvatastasyAnarthaparamparekajanakAd duSTAzracaughAt manaH / vyAvRtyAkhiladuHkhadAvajalade niHzeSazarmAvalInirmANa pravaNe zubhAzravagaNe nityaM rati puSyati / / / / / 7 / atha saMvarabhAvanAAvANAM nirodho yaH, saMvaraH sa prakIrtitaH / sarvato dezatazceti, dvidhA sa tu vibhajyate // 1 // ayogikevaliSveva, sarvataH saMvage mataH / dezanaH punareka dviprabhRtyAzravarodhiSu // 2 // 10shrvnne-s.|| 158 46 MAHA R HARoadmusandidaunalisa vidiofia Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke ||461 // pratyekamapi sa dvedhA, dravya- bhAvavibhedataH / yatkarmapudgalAdAnamAtmanyAzravato bhavet // 3 // etasya sarva dezAbhyAM, chedanaM dravyasaMvaraH / bhavahetukriyAyAstu tyAgo'sau bhAvasaMvaraH // 4 // yugmam / mithyAtva kaSAyAdInAmAzravANAM manISibhiH / nirodhAya prayoktavyA upAyAH pratipanthinaH // 5 // yathA-mithyAtvamArtta-raudrAkhyakudhyAne ca suvIrjayet / darzanenAkalaGkena, zubhadhyAnena ca kramAt || 6 || kSAntyA krodhaM mRdutvena, mAnaM mAyAmRjutvataH / santoSeNa tathA lobhaM, nirundhIta mahAmatiH || 7 || zabdAdivipayAniSTAniSTAcApi mAna | rAga-dvepaprahANena, nizakurvIta kovidaH / / 8 / / ya etadbhAvanAsaGgI, saubhAgyaM bhajate naraH / eti svargApavargazrIravazyaM tasya vazyatAm ||2|| 8 | atha nirjarAbhAvanA saMsArahetubhUtAyA, yaH kSayaH karmasantate / nirjarA sA punadveSA, sakAmA kAmabhedataH // 1 // zramaNeSu sakAmA syAdakAmA zeSajantuSu / pAkaH svata upAyAcca, karmaNAM syAd yathA''mravad / / 2 / / karmaNAM naH kSayo bhUyAdityAzayavatAM satAm / vitanvatAM tapasyAdi, sakAmA zaminAM matA // 3 // ekendriyAdijantUna, sajjJAnarahitAtmanAm / zItoSNavRSTi dahana-cheda-bhedAdibhiH sadA // 4 // kaSTaM vedayamAnAnAM yaH zATaH karmaNAM bhavet / akAmanirjarAmenAmAmananti manISiNaH / / 5 / / yugmam / tapaHprabhRtibhivRddhi, vrajantI nirjarA yataH / mamatvaM karma saMsAraM hanyAttAM bhAvayantataH // 6 // 6 // 'atha lokasvabhAvabhAvanA vaizAkhasthAnasthita kaTistha karayuganarAkRtirlokaH / bhavati dravyaiH pUrNaH sthityutpatti-vyayAkrAntaiH // 1 // 1] yugmapU- saM. nAsti // 2 imAH 56 gAthAH dharmasaMpraiTIkAyAma [ mA. 2 / pU. 133 B taH ] uddhRtAH santi // 67 dvAre karaNa samato bhAvanAH gAthA 572 573 pra. A. 159 ||461 // Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -- - RES: 2... ::...: . '. ....... . . pravacanasArodvAre maTIke 67dvAre karaNasamato bhAvanAH gAthA // 46 // pra.A. uddha-tiryagadhomedaiH, sa tredhA jamade jinaH / rucakAdaSTapradezAnmerumadhyavyavasthitAt // 2 // . navayojanazatyumadhobhAge'pi mA tathA / etattramANakastiryamlokazcitrapadArthabhRt // 3 // urbalokastadupari, saptarajjupramANakaH / etatpramANasaMyuktazcAdholoko'pi kIrtitaH // 4 // ratnaprabhAprabhRtayaH, pRthivyaH sapta veSTitAH / dhanodadhi-dhanavAta-tanuvAtastamodhanAH // 5 // tRssnnaa-kssghaa-bdhaa-''ghaat-medn-chednaadibhiH| duHkhAni nArakAstatra, vedayante nirantaram // 6 // prathamA pRthivI pichaDe yojanAnAM sahasrakAH / azItilajhamekaM ca, tatropari sahasrakam // 7 // adhazca muktvA piNDamya, zeSasyAbhyantare punaH / bhavanAdhipadevAnA, bhavanAni jagurjinAH // 8 // yugmam / asurA nAgAstaDinaH, suparNA agnayo'nilAH / stanitAndhidvIpadizaH, kumArAntA dazeti te // 6 // vyavasthitAH punaH sarve, dakSiNottarayodizoH / natrAmugAM camage, dakSiNAvAminAM vibhuH // 10 // udIcyAnA balinAgakumArAderyathAkramam / dharaNo bhUtAnandazca, hariI risahastathA // 11 // veNudevo veNudAlI, cAgnizikhA'gnimANavI / velambaH prabhaJjanazca, sughoSa-mahAghoSako / / 12 // jalakAnto jalaprabhastataH pUNoM vaziSTakaH / amito mitavAhanaH, indrA, beyA dvayordizoH // 13 // asyA eva pRthivyA uparitane muktayojanasahasaMyojanamatamadha upari ca muktvA'yasu yojanazateSu // 14 // pizAcAdyaSTamedAnA, vyantarANAM tarasvinAm / nagarANi bhavantyatra, dakSiNottarayordizoH // 15 // pizAcA bhRtA yakSAca, rAkSasAH kibhaastthaa| kimpuruSA mahoragA, gandharvA iti te'STadhA / / 16 // dakSiNottarabhAgena, teSAmapi ca tasthuSAm / dvau drAvindrau samAnAtI, yathAsaMkhyaM subuddhibhiH // 17 // // 462 // Silibaashaantitar i ke....................sinimilitnisesindiane Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ..... ..... . pravacanasAroddhAre saTIke 67 dvAre karaNasaptA bhAvanAH gAthA 572 573 pra.A. kAlastato mahAkAlaH, 'surUpaH pratirUpakaH / pUrNabhadro mANibhadro, bhImo bhImo mahAdikaH // 18 // kinnara-kimpuruSo satpuruSa-mahApuruSanAmakI tdnu| atikAya-mahAkAyau gItaratizcaiva giityshaaH||16|| asyA evaM pRthivyA upari ca yojanA hi yanmuktam / nAma yAdava uparica yojanadazakaM parityajya // 20 // madhye'zItAviha yojaneSu tiSThanti vanacaranikAyAH / aprajJaptikamukhyA assttaavlprdhikaa:kishcit||21|| aba pratinikAyaM ca, dvau dvAvindrau mahAyutI / dakSiNottarabhAgena, vijJAtavyo manISibhiH // 22 // yojanalakSonnatinA sthitena madhye suvarNamayavapuSA / merugiriMNA viziSTe jambUdvIpe bhavantyatra ||23|| varSANi bhAratAdIni, sapta varSadharAstathA / parvatA himavanmukhyAH , SaT zAzvatajinAlayAH / / 24 // yojanalamapramitAjambUdvIpAtparo dviguNamAnaH / lavaNasamudraH paratastadviguNadviguNavistArAH // 25 // boddhavyA dhAtakIkhaNDa-kAlodAdyA asaMkhyakAH / svayambhUramaNAntAzca dvIpavAridhayaH kramAt / / 26 // yugmam / pratyekarasasampUrNAzcatvArastoyarAzayaH / trayo jalarasA anye, sarve'pIkSurasAH smRtAH // 27 // sujAtaparamadravyahRdyamadyasamodakaH / vAruNIvaravAdhiH syAt , kSIrodajaladhiH punaH // 28 // samyakkvathitakhaNDAdimugdhadugdhasamodakaH / ghRtavaraH sutApitanavyagacyaghRtodakaH // 26 // lavaNAdhistu lavaNAsvAdapAnIyapUritaH / kAlodaH puSkaravaraH, svayambhUramaNastathA // 30 / / meghodakarasAH kintu, kAlodajaladherjalam / kAlaM gurupariNAmaM puSkarodajalaM punaH // 31 // hitaM laghupariNAma svacchasphaTikanirmalam / svayambhUramaNasyApi, jaladherjalamIrazam // 32 // 1 'supapratirUpaka'iti dharmasamaTIkAyAm (mA.2 / pR. 134 A) pAThaH / / | // 46 // Rainbecamergen Similiesadioin Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||464|| 33 // 34 / / tribhAgAvartasucaturjAtake rasopamam / zeSAsamudrANAM nIraM nigaditaM jinaiH // samabhUmitalA, yojane zatasaptake / gate navatisaMyukte, jyotiSAM syAdadha stalaH / / tasyopari ca dazasu yojaneSu divAkaraH / taduparyazItisaGkhayayojaneSu nizAkaraH // 35 // tasyopari ca viMzatya, yojaneSu grahAdayaH / syAdevaM yojanazataM, jyotirloko dazottaram || 36 || jambUdvIpe bhramantau ca dvau candrau dvau ca bhAskarau / catvAme lavaNAmbhodhI, candrAH sUryAzva kIrtitAH // 37 // dhAtakIkhaNDa ke candrAH sUryAca dvAdazaiva hi / kAlode dvicatvAriMzacandrAH sUryAtha kIrtitAH // 38 // gure sitindrAH sUryAca mAnuSe / kSetre dvAtriMzamindu UryAyAM ca taM bhavet // 36 // mAnuSeottarataH paJcAzadyojana sahasrakaiH / candrairantaritAH sUryAH, sUryairantaritAzca te mAnuSakSetra candrArkapramANArdhapramANakAH / tatkSetra paridheSu dvayA, vRddhimantaca saGkhayayA // 41 // svayambhUramaNaM vyApya ghaNTAkArA asaMkhyakAH / zubhalezyA mandalezyAstiSThanti satataM sthirAH || 42 || samabhUmitalAdudbhU, sArdharajjau vyavasthitau / kalpAvanatvasampattI, saudharmezAnanAmaka // 43 // sArdharajjudvaye syAtAM samAnau dakSiNottarau / sanatkumAra- mAhendrau devalokau manoharau // uddharvalokasya madhye ca brahmalokaH prakIrtitaH / tadvai lAntakaH kalpo, mahAzukrastataH param // 45 // devalokaH sahasrAro'thASTamo rajjupazcake / ekendrau candravad vRttAvAnata prANato tataH // 46 // / / 40 / / 44 // 1 stalam - iti dharmasaM. TIkAyAM pAThaH // 2 sUryairantaritAzcandrAzcandrerantaritAzva te' iti dharmasamaiTIkAyAM pAThaH || 3 candrArkesaM // 4 'vRddhimantaH svasaMkhyayA'- iti dharmarsa, TIkAyAM pAThaH // 67 dvAre karaNa sapta bhAvanAH gAthA 572 573 pra. A. 160 // 464 // Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||465|| 47 // 48 // 46 // 50 // 53 / / rajjuSaTke tataH syAtAmekendrAvAraNA 'cyutau / candravadvatu lAvevaM, kalpA dvAdaza kIrtitAH // dearersisterstrayo madhyamakAstathA / trayazroparitanAH syuriti graiveyakA nava // anuttaravimAnAni taduddha pazca tatra ca / prAcyAM vijayamapAcyA vaijayantaM pracakSate // pratIcyAM tu jayantAkhyamudIcyAmaparAjitam / sarvArthasiddhaM tanmadhye, sarvottamamudIritam // sthiti prabhAva - lezyAbhirvizuddhayavadhidIptibhIH / sukhAdibhizca saudharmAdyAvatsarvArthasiddhikam / / 51 / / pUrva pUrva tridazebhyaste'dhikA uttarottare 1 - hIrA deha-gati garva-parigrahaiH // 52 // ghanodadhipratiSThAnA, vimAnAH kalpayordvayoH / trie vAyupratiSThAnAstriSu vAyUdhisthitAH / / te vyomavihitasthAnAH sarve'pyuparivartinaH / ityudbhUrvaloka vimAnapratiSThAnavidhiH smRtaH // sarvArthadvisAd dvAdazayojaneSu himojjvalA / yojanapazcacatvAriMzallakSAyAma vistarA // madhye'STayojanapiNDA, zuddhasphaTika' nirmalA / siddhazileSatprAgbhArA, prasiddhA jinazAsane // tasyA upari gavyUtritaye'tigate sati / turyagavyUtaSaDbhAge, sthitAH siddhA nirAmayAH // 57 // anantasukha-vijJAna-vIrya -sadarzanAH sadA / lokAntasparzino'nyo'nyAvagADhAH zAzvatAzca te // 58 // evaM bhavyajanasya lokaviSayAmabhyasyato bhAvanAm, saMsAraikanibandhane na viSayagrAme mano dhAvati / kintvanyAnyapadArthabhAvanasamunmIlatprabodhoddhuram dharmadhyAna vidhAviha sthirataraM taJjAyate saMtatam // 56 // 10 54 // 55 // 56 // 1 nirmitAH - je. // 2 enAM mu.| dharma saMgrahaTIkAyAmapi [ mA. 2/pR. 135 ] evaM iti pAThaH // " 67 dvAre karaNa sapta bhAvanAH gAthA 572 573 pra.A. 160 | // 465 // Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 67 dvAre sAroddhAre saTIke bhAvanAH gAthA // 466 // pra.A. atha bodhidurlabhatvabhAvanApRthvI-nIra hutAza-vAyu-taruSu kliSTainijaiH karmabhirdhAmyan bhImabhave 'tra pudgalaparAvartAnanantAnaho / jIvaH kAmamakAmanirjaratayA samprApya puNyaM zubham , prApnoti trasarUpatAM kathamapi dvi-trIndriyAdyAmiha // 1 // AryakSetra sujAti-satkUlavapurnIrogatAsampado, rAjyaM prAjyasukhaM ca karmalaghutAhetoravApnotyayam / . tatvAtatvavivecanaikakuzalA bodhiM na tu prAptavAn , kutrApyanayamokSasaukhyajananIM zrIsarvaviddezitAm / / 2 // pogitA yadi bhavedekadA'pyatra jantubhiH / iyatkAlaM na teSAM tadbhave paryaTanaM bhavet / / 3 / / dravyacAritramapyetai huzaH samavApyata / sajjJAnakAriNI kvApi, na tu bodhiH kadAcana // 4 // ye'sidhyana ye ca siddhayanti,ye setsyanti ca kecana / te sarve bodhimAhAtmyAttasmAdrodhirupAsyatAm // 5 // 11 // atha dharmakathako'haniti bhAvanAarhantaH kevalAlokAlokitAlokalokakAH / yathArtha dharmamAkhyAtu paTiSThA na punaH pare // 1 // vItarAgA hi sarvatra, parArthakaraNodyatAH / na kutrApyanRtaM va yustatastaddharmasatyatA // 2 // zAntyAdibheda dharma ca dazadhA jagadurjinAH / yaM kurvan vidhinA janturbhavAbdhau na nimajjati // 3 // pUrvA-'paraviruddhAni, hiMsAdeH kArakANi ca / vacAMsi citrarUpANi, vyAkurvadbhinijecchayA // 4 // kutIthikaiH praNItasya, sadgatipratipanthinaH / dharmasya sakalasyApi, kathaM svAkhyAtatA bhavet ? // 5 // yazca tatsamaye kvApi, dayA-satyAdipoSaNam / dRzyate tadvacomAtra budhaijJeyaM na tattvataH // 6 // Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dreamalinwr.... prvcnsaaroddhaare| saTIke // 467 // yatprodAmamadAndhasindhuraghaTaM sAmrAjyamAsAdyate, yaniHzeSajanaprabhodajanakaM sampadyate vaibhavam / yatpUrNendusamadyutiguNagaNa: mamprApyate yatparam / saubhAgyaM ca vijRmbhate tadakhilaM dharmasya lIlAyitam / / 7 / / yanna plAvayati kSitiM jalanidhiH kallolamAlAkulo, yatpRthvImakhilA dhinoti salilAsAreNa dhArAdharaH / yazcandroSNarucI jagatyudayataH sarvAndhakAracchide, tanniHzeSamapi dhruvaM vijayate dharmasya visphUrjitam ||8|| abandhUnAM bandhuH suhRdasuhRdAM samyagagado, gadArtiklAntAnAM dhanamadhanabhAvAnamanasAm / anAthAnA nAtho guNavirahitAnAM guNanidhiH, jayatyeko dharmaH paramiha hitavAtajanakaH // 6 // arhatA kathito dharmaH, 'satyo'yamiti bhAvayan / sarvasampatkare dharma, dhImAna dRr3hataro mavet // 10 // 12 // ekAmapyamalAmimAsu satataM yo bhAvayedbhAvanA bhavyaH so'pi nihantyazeSakaluSaM dattAsukhaM dehinAm / yastvabhyastasamastajainasamayastA dvAdazApyAdarAdamyasyellamate sa saukhyamatulaM kiM tatra kautUhalam 1 // 1 // // 572-573 // atha pratimAH pratipAdayati'mAsAI sattatA 7 padamA 8 viha 9 taiya 'satsarAidiNA 10 / aharAi 11 egarAI 12 bhikkhupaDimANa bArasagaM // 574 // 67 dvAre karaNasaptatau pratimA: gAthA 574588 pra.A. 161 15thyo'yamiti- 2 tulanA-dazAzrutaskandhasU. dazA 7,pU.44 tH| dharmasamAiTIkA mA. 2/pR. 136 saH / / 3 sntraayninnoN-je| dharmagraMpaiTIkAyAmapi [bhA. 2/pR. 136] sattarAyadiNo-iti pAThaH / // 46 // Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 468 // paDivajaha eyAo saMghayaNa-'ghiIjuo mahAsatto / paDimAo bhAviyappA samma guruNA annunaao|| 575 // .... karaNasapta gacchecciya nimmAo jA puvvA dasa bhave asaMpuNNA / . pratimAH navamassa taiya vatthu hoi jahaNo suAbhigamo / / 576 / / | gAthA vosacattadeho usaggasaho jaheca jiNakappI / 574. esaNa abhiggahIyA bhattaM ca alevaDaM tassa // 577 / / 588 gacchA viNikkhamittA paDivajA mAsiyaM mahApaDimaM / pra.A. 'dattegA bhoyaNassA pANassavitastha ega bhave / / 57% // (paJcAzaka 18/3.7] jattha'tyamei sUro na tao ThANA payaMpi "sacalai / 'nAegarAivAsI egaM ca dugaM ca aNNAe // 579 // duSvANa hathimAINa no bhaeNaM payaMpi osaraha / 'emAiniyamasevI viharai jA'khaNDio mAso // 580 / 1 dhirajumo-mu. // 2 dattega bhoyaNassA va-vi. / bhoyaNassa vi-po. / dattega bhoyaNasa-iti paJcAzake [18 / 7 ] pAThaH / 3 ega jA mAsaM iti paJcAzakapATha: [15/0] / ega jA mAsA iti dharmasaMgrahaTIkAyAm (mAH2 pR. 136 A) pAThaH / 4 saMcarai iti paJcAzake 18111pAThaH // 5 taaegje.||6iymaai0 je.vi.po.|| // 468 / / ritaministe Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 469 // navara ThANa reat regmuveI eva dumAsI timAsi jA santa / dattI caDhaha jA sapta u sattamAsIe // 581 // tatto ya ahamIyA bhavaI iha parama sattarAhaMdI | 'tI utthacauttheNa pANaeNa aha viseso // 582 / / usANagapAsallI nesajI vAvi ThAisA / sahai ussagge ghore divvAI tattha avikapo // 583 // docAvi parisibiya bahiyA gAmAiyANa navaraM tu / ukaDa lagaMDa sAI daNDAyayaucca ThAttA || 584 | tacAvi 'erisiciva navaraM ThANaM tu tassa godohI / vIrAsaNamavAvi 'ciTThiyA aMbakhujjo vA / / 585 // emeva ahorAI cha bhattaM apANagaM navaraM / gAma nagarANa bahiyA vagdhAripANie ThANaM || 586 // emeva egarAI ahamabhaseNa ThANa bAhirao / IsI bhAragae aNimisanayoga die / 587 || 1 tIra-tA. vi. // 2 sahasagge -mu.vi. 3. erisacciya-mu. vi. / / 4 erisacciya- mu. // 5 ThAttu tassa - tA. // 6 cIThAlA maMjo-je. // OM navanaviTThIya tA0 // 67 dvAre karaNa saptato gAthA: 574 588 pra.A. 162 // 469 // Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pracacana sAroddhAre saTIke 1189.11 sAhaTTa dovi pAe varacAriyapANi ThAyae ThANaM / 'o aMte hamI lahitti // 288 // "mAsAI sattA 'gAhA, 'mAsAdayaH' mAsaprabhRtayaH 'saptAntAH saptamAsAvasAnA ekaikamAsavRddhA sapta pratimA bhavanti / tatra mAsaH parimANamasyA mAsikI prathamA, evaM dvimAsikI dvitIyA, trimAsikI tRtIyA, yAvat saptamAvikI saptamI / 'paDhamA bii-taya-sattarAidina ti saptAnAM pratimANAmupari prathamA dvitIyA tRtIyA ca sapta rAtridinAni- 'rAtrindivAni pramANato yasyAM sA tathA pratimA bhavati / tadabhilApazcaiva - prathamA saptarAtrandivA, dvitIyA saptarAtrandivA, tRtIyA saptarAtrandivA ca etAzra timro'pi krameNASTamI navamI dazamI ceti / 'aharAi' tti ahorAtraM parimANamasyAH sA'horAtrikI ekAdazI pratimA 'egarAi' tti ekA rAtriryasyAM sA ekarAtriH, ekarAtrirevaikarAtrikI dvAdazI pratimA / ityevaM 'bhikSupratimANa' sAdhupratijJAvizeSANAM dvAdazakaM bhavatIti // 574 // atha ya etAH pratipadyate tamAha 'pazcivajjaha' ityAdigAthAtrayam pratipadyate - abhyupagacchatyetA:anantaroktAH pratimAH saMhanana- dhRtiyutaH ' tatra saMhananaM - vajrarSabha nArAcAditrayAdanyatarat etadyukto samartho bhavati / dhRtiH - cittasvAsthyam, tadyaktava ratyaratibhyAM na vAdhyate / mahA 1 bAdhAribiyabhuA - je. // 2 'mAsAI' tyAdi gAthApaJcadazakaM 'mAsAdayaH' - mu. / tulanA - pazcAzakaTIkA . 278 // 3 rAtridivAni-saM. // 4 saMbhavatIti-mu. // 5 0 nArAcAderamya0 mu. / nArAcAditrayaranya0saM0 // * nArAcAderAdyatrayasyAnya0 iti pacAzakaTIkAyAm (pR. 275) pAThaH || 67 dvAre karaNa pratimAH gAthA 574 588 praA. 162 1180011 Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AON pravacanasAroddhAre saTIke // 47 // sattvaH-sAtvikaH sa hyanukUla pratikUlopamargeSu harSa-viSAdau na vidhatte / 'mAvitAtmA' sadbhAvanAmAvitAnta:karaNa pratimAnuSThAnena vA bhAvinAnamA, tadbhAvanA ca tulanApaJcakena syAta , tadyathA " taveNa saNa suNa egatteNa baleNa ya / tulaNA paMcahA vuttA, paDimaM paDivajjao " | [ca. ka. bhA. 1328] karaNasaptato etadvathArakhyA ca 'prAgevoktA pratimAH kathaM bhAvitAnmenyAha- samyak' yathA''gamam , tathA 'guruNA' AcAryeNAnujJAtaH-anumataH, atha gurureva gAthA pratipattA tadA vyavasthApitAcAryeNa gacchena vA'numata iti // 575 / / / tathA 'gacha eva' mAdhusamudAyamadhya eca tiSThan , 'nirmAtaH' AhAgadivipaye pratimAkalpapari 588 karmaNi pariniSTitaH, Aha ca pra.A. *paDimAkappiSatullo gacche ricaya kuNai ducihaparikamyaM / AhArovahimAisu taheva paDivAi kappaM // 1 // AhArAdipratikarma cAgrenanagAthAryA kathayiSyane / parikarmaparimANaM caivaM-mAsikyAdiSu saptasu yA yatparimANA pratimA tamyAstatparimANameva parikarma / tathA varSAsu netAH pratipadyate, na ca parikarma karoti / tathA Adyadvayamekatraiva varSe, 'tRtIya-catuthyauM caikaikasmin varSe anyAsAM tu tisRNAmanyatra varSe * tapasA sattvena sUtreNa ekaravena balena ca / tulanA panadhoktA pratimA pratipadyamAnasya // 1 // 1 draSTavyam 328 / umapRSThataH // 2 tulanA-paJcAzaiTIkA pR. 201 // * pratimAkalpikatulyo gaccha eva karohi dvividhaparikama / // 47 // AhAropathyAdiSu tathaiva pratipadyate kalpam // 1 // 3 tritIyacatuthyoM caiksminnrth-je.|| Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A * freelanies ra saTIke | karaNasaptauM pratimA gAthA // 472 / / parikarma anyatra varSe pratipattiH / tadevaM navamitrarAdhAH sama samApyanta iti / atha tasya kiyAn zrutAbhigamo bhavatItyAi-'jA pucce'tyAdi, yAvatpUrvANi daza 'asampUrNAni' kizcidnAni / sampUrNadazaH pUrvadharo hi amoghavacanatvAddharmadezanayA bhavyopakAritvena tIrthavRddhikAritvAtpratimAdikalpaM na pratipadyate / 'bhavet' syAt zrutAdhigama iti yogaH, utkRSTazcAyam , jaghanyasya vakSyamANatvAt / atha tamevAha-navamasya pUrvasya-pratyAkhyAnanAmakasya tRtIyaM vastu-AcArAkhyam , tadbhAgavizeSa yAvaditi vartate syAt asya jaghanyaH-alpIyAn zrutAdhigamaH-zrutajJAnaM sUtrato'rthatazca / etatzrutavirahito hi niratizayajJAnatvAtkAlAdi na jAnAtIti / / 576 // tathA 'vyutsRSTaH parikarmAbhAvena tyakto mamatvatyAgena dehaH-kAyo yena saH / tathA 'upasargasaho' divya-mAnupa taracopadravasoDhA, yathaiva' yadvadeva, 'jinakalpo' jinakalpikaH, tadvadupasargasaha ityarthaH / 'eSaNA' piNDagrahaNaprakAra, sA ca saptavidhA .'saMsaTThamasaMsaTThA uddhaDa taha appalevaDA ceva / uggahiyA paggahiyA ujhiyadhammA ya muttamiyA // 1 // iti vkssymaannsvruupaa| 'abhigRhotA' abhigrahavatI, abhigrahAzcaivaM-tAsAM saptAnAmepaNAnAM madhye AdhayoI yoragrahaNaM paJcasu grahaNam , punarapi vivakSitadivase antyAnA pazcAnAM madhye dvayorabhigrahaH-ekAbhakte ekA ca pAnake iti / 588 pra.A. 472 / / . 1 tulanA-paJcAzakaTIkA pR. 271 B}} asaMsRSTA saMmRSTA uddhatA tathA'lpalepikA caiva / avagRhItA pragRhItA umjhitadharmA ca sptmii| ...............maancandan....... MA R outismitaulturnvidiinwww mewasirmila Results Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ .. .." 67 dvAre karaNasamato pratimAH gAthA 574. tathA bhaktaM ca-annaM punaralepakRtam alepakArakaM bana-canakAdi 'tasya' pratimA pratipattakAmasya parikarma | kurcataH, cazabdAdupadhizvAsya svkiiyessnnaadvylbdh eva, tadabhAve yathAkRto'pyucitaprAptiM yAvatsyAt : jAte sArodAre sUcite taM vyutsRjati / uktaM casaTIke *"uvagaraNaM suddhasaNamANajunaM jamuciaM sakappamsa / taM giNhai tayabhAve ahAgaDaM jAva uciyaM tu // 1 // 'jAe ucie ya gopirahavAya vihAdevArA AgAnirayassiha vinneyaM taMpi teNa samaM " // 473 // kalpocitaM copadhimutpAdayati svakIyeneSaNAdvayena, etacca epaNAcatuSTaye'ntimam , eSaNAcatuSTayaM punarida- kAsikAdyuddiSTameva vastraM grahopyAmi 1, prekSitameva 2, paribhuktaprAyamevottarIyAditayA 3 tadapyujjhitadharmakameveti 4 // 577 / athaivaM kRtaparikarmA yatkaroti tadAha-'gacchAviNisvamitta tyAdi gAthAtrayam , "gacchAt' sAdhumamahAdviniSkramya-taM vimucyetyarthaH / tatra yadyAcAryAdiH pratimApratipattA tadA alpakAlikaM sAdhvantare svapadanikSepaM kRtvA zubheSu dracyAdiSu zaratkAle sakalasAcAmantraNakSAmaNapUrvakam / uktaM ca 163 * upakaraNaM zuDheSaNAmAnayutaM yaducita svakalpasya / tat gRhaNAti yathAkRtaM taramAve yAbaducitaM tu||1jaate ucite ca tasa vyutsRjati yathAkRtaM vidhAnena / ityAhAniratasyeha vijJeyaM tadapi tena sahazama nA 1 joe-iti paJcAzakaTIkAyAm (50) pAThaH // 2 kAryAsikA mu.| kopAsikA saM. 3 tulanA-paJcAzakaTIkA pR. 280 // J // 7 // HAHR Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke karaNasaptato pratimAH ||474|| "khAmei tao saMgha sabAlabuDDhaM jahociyaM evaM / accata saMviggo puSvaviruddha viseseNaM // 1 // jaMkiMci pamAeNaM na suThu me caTTiyaM mae pudhi / taM me khAmemi ahaM nissallo nikkasAotti ||2|... . .. tulanA-pR ka.mA.1368] pratipadyate-abhyupagacchati 'mAsikI mAsapramANAm , 'mahApratimA' gurukapratijJAm , tatra ca dattiH-avicchinnadAnarUpA, 'ekA' ekaiva, bhojanasya-annasyAjJAtoJcharUpasya uddhRtAdyuttara paNApaJcako. pAttasyAlepakAriNaH kRpaNAdibhirajighRkSitasya ekasvAmisatkasyaivA- gurviNI bAlavatsA-pIyamAnastanIbhiH elukasyAnnaH pAdamekaM vinyasyAparaM bahirvyavasthApaya dIyamAnasya, tathA 'pAnasyApi pAnakAhArasya caikaiva 'tatra' mAsikyA pratimAeM dattirbhavediti // 578 // tathA ''yatra' jala-sthala-durgAdo, sthitasyeti gamyate, 'astameti' paryantaM yAti, 'sUro' raviH, 'na' naiva, 'tataH tasmAtsthAnAjjalAdeH, 'padamapi' pAdapramANamapi kSetramAstAM dUram 'saJcarati' gacchati, AdityodayaM yAvat / tathA 'jJAta: pratimApratipanno'yamityevaM janenAvasitaH sannekarAtravAsI-ekatra prAmAdAvahorAtra mevAvatiSThate, na tvadhikamityarthaH / tathA 'ajJAto' yatra grAmAdau pratimApratipannatayA aviditastatra eka vA-ekarAtram , dvika vA-rAtridvayaM vasati, na parata iti // 571 / / gAthA 574588 pra.A. 163 1.kSamayati tataH saha sabAlavRddhaM yathocita evaM / atyantaM saMcinnaH pUrva viruvAn vizeSeNa // 1 // yat kizcita pramAdena na suSThu mayatAM vartitaM mayA pUrva / tadu bhavatAM kSamayAmi ahaM nizamyo niSkaSAya iti // 2 // 1 tulanA-pazcAzakaTIkA pR. 281 // 2 pravimApratimApratimu / tulanA-paJcAzakaTIkA puu.10|| 474 // Dominoun Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PORTANTARBATSMARATREENAMEANA niloseuropluonlisani l ianisandhiniwalionisa saaroddhaare| saTIke karaNasamato pratimA: gAthA // 475 // nathA duSTAnAM mArakANAM istyAdInAm 'AdizabdAtsiMhavyAghrAdInAM ca bhayena' maraNabhItyA pada mapi' pAdavikSepamAtramapi, kiM punaH dUrataH1, naivApasarati- apagacchati / duSTo hi mAraNArthamAgacchanapasate'pi sAdhau haritAdi cirAdhayiSyatItyato nApasarati / aduSTamtvapasane sAdhI mArgeNeva gachati tato haritAdivirAdhanA na myAdityaduSTAdapamAtIti / evamAdiniyamasevI' etatprabhRtikAbhigrahAnupAlakaH san AdizabdAcchAyAyA uSNam , uSNAchAyAyAM ca nopamapatInyAyabhigraho viharati-grAmAnugrAma saJcati. yAvadakhaNDitaHparipUrNo mAmo jAta iti zeSaH / AdizabdAdanye'pi bahavo niyamavizeSAH pratipattavyAH / yathA saMstArakopAzrayAdInAM yAcanArtham , maMzayitasUtrA.'rthayoga hAdervA praznArtham , tRNa kASThAdinAmanujJApanArtham , aznitAnAM sUtrAdInAM sakRd dviAkathanArthameva cAyaM pratimApatipanno vakti na tu bhASAntaramiti / tathA AgantukAgAra-vivRtagRha-vRkSamUlalakSaNa eva vasatitraye vamati na tvanyatra / tatra AgantukAgAraM-yatra kArpaTikAdaya Agatya vasanti / vivRtagRha-yadadhaH kuDathAbhAvAdupari cAcchAdanAmAvAdanAvRttam / vRkSamulaM-karIrAditasmRlaM mAdhuvarjanIyadoSarahitam , uktaM ca*"jAyaNa-pucchA'NumravaNa paTuvAgaraNa mAsago ceva aagmnn-biydd-gihrukkhmuulgaavaasytigoti|| [paJcAzaka 18-9] 1tulanA-pazvAzakaTIkA pR.181B||2 tulanA-panAzakaTIkA pR. 280 tH|| * yAcanA-pRcchA-anuvApana-pRSTavyAkaraNamASaka eSa / mAgamana-vivRnagRhavRkSamUlatrayAvAsaka iti // 1 // 588 pra. A. 163 475/ Prayask sailitiumani online Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 476 // 588 'tathA caDhnenai vibheti-pradIptAdapyupAzrayAnna nirgacchati / atha kazcit bAhrAdau gRhItvA''karpati tadA niryAtyapi / tathA caraNapraviSTaM dArukaNTaka zarkarAdikaM na spheTayati / akSigataM reNu-tRNa-malAdikaM ca nApa- | karaNasaptato. nayati / tathA kara-caraNa-mukhAdikamaGga prAsukajalenApi na kSAlayati, tadanyasAdhaco hi puSTAlambane pAdAdi / pratimAH prakSAlayantyapIti // 18 // gAthA 'pacchAgAhA' "pazcAta-mAsapUraNAnantaram , gaccha-sAdhusamUhamupaiti vibhUtyA / tathAhi gaccha sthAnAsanagrAme Agacchatyasau / AcAryAstu tatpravRttimanvicchanti / tato nRpAdInAM nivedyate yathA 'pari. pAlitapratimArUpamahAtAH sAdhuratrAgataH / tato nRpAdilokaiH zramaNasaGghana 'cAbhinandyamAnastatra prave. kSyate tapobahumAnArtham tasya tadanyeSAM zraddhAvRddhayartha pravacanaprabhAvanArtha ceti / evamAdyA uktA, zeSAH 164 SaDatidizannAha-evaM' anenaiva krameNa dvaimAsikI, traimAsikI, yAvatsaptamapratimA saptamAsikyantA / 'navaraM' kevalaM prathamAyAH-mAsikyAH pratimAyAH sakAzAd dvaimAsikyAdInAmayaM vizeSaH-yathA dattayastAsu vardhante / tatra dvaimAsikyoM bhaktasya pAnasya ca pratyekaM dattidvayam traimAsikyAM bhaktasya pAnasya ca pratyekaM dattitrayama evaM yAvatsaptamAsikyA bhaktasya pAnasya ca sapta sapta dasaya iti // 581 // athASTamImAha-'tattoya' ityAdi gAthAdvayam, "tatazca sapsamyA anantaramaSTamI prathamasaptarAvindivA pra. A. 1 tulanA-paJcAzakaTIkA pR.281 // 2 karkarA0saM. // 3 paTAvi-mu. pvaadi-sN.|| 4 tulanA-pazcAzakaTIkA pR. 281 B // 5 vAminandyamAna iti paJcAzakavRttau [pR. 281 B] paatthH|| 6 pravezyate-iti paJcAzakavRttau (pR. 281 ) pAThaH / / 7 tulanA-paJcAzakavRttiH pR.282 A tasvArtha sUtrasya siddhasenIyAvRttiH draSTavyA pR. 206 // // 47 // a Au di ... Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ WANAMINETROTHER.. IHAR pravacanasArodvAre saTIke // 477 // pratimA bhavati / 'iha' prakrame, tasyAM prathamasaptarAtrindivAyAM caturthacaturthena-ekAntaropavAsena 'Asitavyamiti zeSaH / 'apAnakena' pAnakAhArarahitena caturvidhAhArarahitenetyarthaH / adhe'tyayam ukto vakSyamANazca 'vizeSo' bhedaH prAktanapratimAbhyaH 1 iha ca pAraNake 'AcAmAmlaM kartavyam , dattiniya 67 dvAre karaNamastu nAstIti / / 582 // .. tathA uttAnaka' uddharvamukhazayitaH, 'pAsallI' ti pArzvazayitaH 'nisajjI' ti niSadyAvAna "sama | saptato ghutatatayopaviSTaH, 'cApI' ti vikalpArthaH, 'sthAnam' uktameva kAyaceSTAvizeSarUpam , 'sthitvA' kRtvA pratimA grAmAdibhyo bahiriti zeSaH, sahate kSamate; 'upasargAna' upadravAna 'ghorAn' raudrAn , 'divyAdIn' gAthA 574. devatAdIna , mAdizabdAmAjutasthAvigrahaH / tatra' tasyAM pratimAyAmavikampo-manaHzarIrAbhyAmacala 1588 iti // 583 // pra.A. navamImAha-'doccAdi' gAhA, "dvitIyA'pi' dvitIyasatarAtrindivApratimA'pi, IdRzyeva' 164 prathamasatarAtrinditrapratimAsadRzyeva, tapaHpAraNakasAdhAd grAmAdibahittisAdharmyAcca / ata evAha'bahistAdeva' bahireva 'grAmAdInAM sagnivezavizeSANAm , navaraM-kevalamayaM vizeSaH / tuzabdo'vadhAraNe, sana yojita pavaH / 'utkaTuko' bhUmAvanyastaputatayA upaviSTaH / tathA lagaNDaM-duHsaMsthitaM kASTham , tadva 1 AzitabhyaH iti pannAzakavRttau (pR.2820) paatthH|| 2 bhAcAmlaM-mu. 3 tulanA-pazcAzakaTIkA pR. 252 / 4. samapUta iti panAzakavRttau (pR. 202 e) pATha: tulanA- ka. mA, sI.pR. 1571 // 5 tulanA-paJcAzakaTIkA pU. 477 // 252 B // 6 grAmAdisanni mu.|| / Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 478 / / cchete ya evaMzIlo'sau lagaNDazAyI, 'mastakapASNikAmireva pRSThadezenaiva vA spRSTabhUbhAgaH / tathA daNDavadyaSTivadAyato- dIrgho daNDAyataH - pAdaprasAraNena bhUminyastAyatazarIraH sa eva daNDAyatakaH, vAzabdo vikalpArthaH / sthitvA avasthAya 'divyAdyupasargAn sahata iti prakramaH ||584 | dazamImAha-' 'tRtIyA'pi tRtIya saptarAtrandivapratimA'pi IdRiyeva' uktasvarUpaiva tapaH pAraNakara grAmAdivahirvRtisAdharmyAt prathamamapta rAtrindivapratimAtulyaivetyarthaH / 'navara' kevalam 'sthAnaM' zarIrAva: sthAnam, tasya' pratimApratipanugodohIti- 'godohikasamAkAratvA godohikA godohanapravRttasyeva putayoH pASNisya saMyoge agrapAdatalAbhyAmavasthAnakriyAH sA vidheyeti zeSaH / tathA vIrANAM dRDhasaMhananAnAmAsanaM arrare, siMhAsanAdyadhirUDhasya bhUminyastapAdasya siMhAsanAdyapanayane satyacalitasya tathaivAvasthAnarUpam tadapi sthAnam, tasyeti prakramaH / yadvA vAmapAdo dakSiNasyororuparidakSiNazca pAdo vAmasyororupari yatra * kriyate vAmakaratalasya copari dakSiNakaratalamuttAnaM nAbhilagnaM ca yatra vidhIyate tadvIrAsanam, 'aha vAvi' ti athaveti prakArAntarodyotanArtham api samunaye 'tiSThed' avatiSThet, 'Amrakubjo' vA ' AmraphalavadvakrAkAreNAvasthitaH / evametAstisro'pi prathamasaharAtrindivAdyAH pratimA ekaviMzatyA divaseryAntIti // 85 // 1 kapAkAdibhireva-dhi. / pArSNikAbhireva iti pazcAttau (pU. 252 B ) pAThaH / / 2 pRSThapradezanaiSa saM // 3 devA suM. // 4 tulanA-paJcAzakavRttiH pa 283H50 prathama mu.|| 6 godohaka0 su. / tulanAsUtrasya siddhasenIyAvRttiH mA. 2/1 206 // 7 kiyate dakSiNa karatalasyoparimitale bAmakaratalasya-mu. // 67 dvAra karaNa satauM pratimAH gAthA 574 588 pra.A. 164 ||478|| Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ka nda ra : -:-: - -.. . -. :-- - -- MEMAMAntoniopinioinolomonymSONIRAHu m awwwsirewMONE pravacanasArodvAre saTIke // 479 ekAdazImAha-emeva gAhA, "evameva' anantaroktanItyA ahogatrikI pratimA bhavati / navara-kevalaM SaSThaM makta-bhojanaM varjanIyatayA yatra tat SaSThabhaktam-upavAmadvayarUpaM tpH| tatra yupavAsadvaye catvAri maktAni vaya'nte / ekAzanena ca tadArabhyate. tenaiva ca niSTho yAtItyevaM SaDbhaktavarjanarUpaM taditi / SaSThamityatra cAnusvAro'nAgamikaH / apAnaka-pAnakAhArarahitaM tasyAM vidhAmAMta zapaH, tathA grAma-nagarebhyo bahistAda karaNasaptato 'vyAdhAritapANike' pralambitabhujasya sthAnama-avasthAnaM bhavati pratimApratipatrasyeti / iyaM ca ahorA- pratimAH trikI pratimA dinatrayeNa yAti ahorAtramyAnte SaSThabhaktakaraNAta , yadAha-- gAthA ___ 'ahorAiyA tihiM, pacchA chaTUTa karei' tti / / 586 / / 574dvAdazImAha emeva' gAhA, 'sAhaTu' gAhA,- 'ekmeva-ahogatrikIvadeva ca ekarAtrikI pratimA bhavati / vizeSamAha-aSTamamaktena upavAsasatrayarUpeNa pAnakA-''hArarahitena sthAnam-avasthAnaM tatkanurvahistAda pra.A. grAmAdeH, tathAhi-IpatprAgbhAragataH-IpatkuJjo nadyAdidustaTIsthito vA'sau syAt / tathA'nimiSanayanonirnimeSanetraH, tathaikadRSTikaH-ekapudgalagatadRSTiyathAsthitagAtro guptasandriya iti // 587 // 'sAhaTu' tti saMhRtya dvAvapi, 'pAdo' kramau, jinamudrayA vyavasthApyetyarthaH, vyAghAritapANi:vazyamANArthaH, 'ThAyae' ti tiSThati karoti. 'sthAnaM kAyAvasthAnavizeSam / atha 'vAdhAriyapANi' ti 1 tulanA-pakhavastuTIkA pr.2.3|| tulanA-aSThamityanusvAra (ra) chandortha (:)" iti paJcAzakavRtcI [pR.| 283] pAThaH / / 3 vidhemamiti-muH // 4 pralambamujasya-je. // 5 tulanA yazAzakavRttiH pR. 283 : // 6 tulanA // 479 // pnycaashkvRttiHpR.834|| a n ihinnamonalisationalisa .................... . REA HMMMM......... .................. Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pratracana sArodvAre saTIke ||480 / / padaM sUtrakRdeva vyAkhyAti - 'vAghAri 'ci vyAdhAritapANilambita bhujo'valambitabAhurucyate / samyak pAlane cAsyA yat syAttadAha- ante ca samyak paryantaM nayane punarasyAH - ekarAtrikIpratimAyA labdhiH - lAbhavizeSaH syAt / Aha ca "emarAhacaNaM bhikkhupaDimaM sammaM aNupAlemANassa ime tao ThANA 'hiyAe bhavanti / taMjahA ohinA vA dayupajje pavanA vA samupajjejjA, kevalanANe vA asamuppaNNapucce samupajjejjA" [dazAzrutaskaMdha sU. pU. 47] virAdhane punaH "* ummAyaM vA labhejjA, dIhakAliyaM vA rogAyaka pAukhejjA, kevalipannattAo dhammAo / maMsijjA" itizabdaH samAptau iyaM ca pratimA rAtreranantaramaSTamakaraNAccatUrAtrindivamAnA syAt / yadAha - egarAiyA cauhiM, pacchA amaM kareha' ti / atra ca 'sAha dovi pAe vAghAriyapANi ThAyae ThANaM / vAghAriyalaMbiyao aMte ya imIya laddhitti ||1||" iyaM gAthA keSucitsUtra pustakeSu na dRzyata iti // 588|| 4 ekarAtrikI va mikSupratimAM samyaganupAlayata imAni trINi sthAnAni hitAya bhavanti, tadyathA-avadhijJAnaM vA samutpata, manaH paryajJAnaM vA samu padyeta, asamutpapUrva vA kevalajJAnaM samutpadyata / 1 diyAo-iti pacAzaka vRttau (2834) pAThaH || 2 asamudhpaNNapucce je. nAsti // unmAda vA labheta, dIrghakAli vA rogAta prApnuyAt kevaliprazaptA, dharmAt bhrazyate / 3 vAghArilaMbiyabhuo. saM. vi. / / IN.C 67 dAre karaNa saptatau pratimAH gAthA 574 188 pra.A. 165 // 480 | Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -pravacana sArodvAre saTIke ||4=1 // athendriyanirodhamAha - phAsaNa 1 rasaNaM 2 ghANaM 3 cakkhU 4 soyaMti 5 iMdiyAsi / phAsa ? rasa ? 'gaMdha 37 visayA viNidiThThA // 586 // sparzanaM rasanaM ghrANaM cakSuH zrotraM ceti indriyANi pazca, sparzo raso gandho varNaH zabdazceti teSAmindriyArNA yathAkramaM viSayA vinirdiSTAH atra ca gAthAyAM yadyapIndriyanirodhavacanaM nAsti tathA'pIndriyanirodhasya prastutatvAdeteSu viSayeSu indriyANAmAsaktirvarjanIyetyartho jJeyaH / aniyantritAni hIndriyANi pade pade klezasAgara eva pAtayanti yadabhyadhAyi - "saktaH zabde hariNaH sparze nAgo rase ca vAricaraH / kRpaNapataGgo rupe 'amaro gandhena ca vinaSTaH // 1 // 'pazca saktAH paJca vinaSTA yatrAgRhItaparamArthAH / ekaH paJcasu saktaH prayAti bhasmAntatAM mUDhaH ||2|| turagairiva taralatarai durdAntairindriyaiH samAkRSya / unmArge nIyante tamoghane duHkhade jIvAH // 3 // indriyANAM jaye tasmAdyatnaH kAryaH subuddhibhiH / tajjayo yena bhavinAM paratreha ca zarmaNe // 4 // 586 // 1 ghANa ne // 2 viNiggajA-je. // 3 bhujago-je. // 4 iyaM gAthA yogazAstravRttau (4-23) api sadUtA'sti / / 67 dvAre karaNa saptatau indriya nirodhaH gAthA 589 pra.A. 165 // 48 // Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 67 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke gatilekhanA gAthA .. // 48 // 594 atha pratilekhanAmAha 'pavilehaNANa gosAvarANahaugghADaporisIsu tigaM / tattha 'paDhamA aNuggaya sUre paDikkamaNakaraNAo // 10 // "muhapotti 1 colapaTTo 2 kappatigaM 3-4-5 do nisijja 6-7 rayaharaNaM / saMthAru 9 ttarapaTTo 10 dasa pehA'Nuggae sUre // 19 // uvagaraNaca uddasagaM paDile hijai diNassa paharatige / ugghADaporisIe u pattanijogapazilehA // 592 // paDilehiUNa uvahiM gosaMmi pamajaNA u basahIe / avarohe puNa paDhamaM pamajjaNA tayaNa paDilehA / 593 // [paJcavastukA 263] donni ya pamajjaNAo umi vAsAsu taiya majjhamahe / / vasahiM bahuso 'pamajjaNa aisaMgha'nnahiM gacche // 594 // 'paDilehaNANa' gAhA, pratidivasaM sAdhujanasya pratilekhanAnAM trika-tisraH pratilekhanAH kartavyA bhavanti / tadyathA-ekA gosa' tti prabhAte, dvitIyA 'avaraNhe 'tti aparAhaNe tRtIyagraharAnte, tRtIyA maza itaH pUrva tA.pratI "diSTripaDilehamegA, navaakkhoDA naveva pakkhoDA puramillA chanaca mave, muhaputtI hoha pazuvIsA / / athavA" iti adhikA gAthA vidyate / / 20varaha0 je. tA. 3 pahApa-je. taa.||4 muddputti-taa.|| 5 u-tAH // 6pamajaha-tAll. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 4883 // 'ughaDaporisitti udghATapauruSyAM samayabhASayA pAdona prahare / tatra tAsu tisRSu pratilekhanAsu madhye prathamA tAvat pratipAdyate yathA prabhAte 'pratikramaNakaraNAdanantaram anugate sUre sUryodramAdamISA dazAnAM sthAnAnAM pratilekhanA bhavati // 590 // 67 dvAre karaNa gAthA kAni punardaza sthAnAnItyAha- 'muhapoti gAhA, mukhapotikA 1, colapaTTaH 2, kalpatrikam - eka UrNA- pratilekhanAH mayo dvau sUtramayau 3-4-5, dve nipadye rajoharaNasya, ekA sUtramayI abhyantaranipayA, dvitIyA vAhyA pAdaprojchanarUpA 37, rajoharaNam 8, saMstArakaH 9 uttarapaTTazca 10, eteSAM dazAnAmapi sthAnAnAM 'prekSAyAM' pratilekhanAyAM kRtAyAmudgacchati sUraH / ko'rthaH 1 - eteSu dazasu sthAneSu pratyupeciteSu satsu yathA sUrya udgacchati tathA pratilekhanA kartavyeti / anye tvekAdazaM daNDakamAhuH, yaduktaM nizIthacUrNI'anne bhaNati ekkArasamo daMDao' ti / [ mA. 2- pR. 164] kalpacUrNAvayuktam- 'daMDao ekkArasamo' ti zeSaM ca satyAdikamudite eva sUrye pratyupekSyate iti / iha ca sUtre pratyupekSaNIyasthAnamAnamevoktam, na tu pratilekhanAkramaH, tasyAgame'nyathaivAbhidhAnAt taduktaM nizIthacUNa- "utrahiMmi paccUse paDhamaM muhapotti, tao rayaharaNaM, tao aMtonisijjA, tao bAhira nisijjA, colapaTTo, kappauttarapaTTasaMthArapaTTadaMDago ya, esa kamo / annahA ukamo / purisesu puvaM Ayariyasa, pacchA pariNA, tao gilANa - sehAiyANa, annahA ukamo' [gAthA. 1433, bhA. 2, pR. 166]tti / 1 pratikramaNa karaNAnantaraM mu. 11 590 594 pra.A. 166 // 483 // Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 dvAre karaNasamatoM pratilekhanA gAthA pra.A. / __ atra 'parini' ti anazanina upadhim, AcAryopadhipratilekhanAnantaraM 'pratyupekSate, zeSaM sugamam prrcnsaaroddhaare| saTIke atha dvitIya-tRtIyapratilekhanAsvarUpamAha-'ughagaraNa' gAhA dinasya praharatrike atikrAnte sati upa karaNacaturdazakaM sthavirakalpikasatkaudhikasvarUpaM pratyupekSate / tatra prathama mukhavatrikA, tatazcolapaTTaH, tato // 404 // gocchakaH, tataH pAtrapratilekhanikA, tataH pAtrabandhaH, tataH paTalAni, tato rajakhANam , tataH pAtrasthApanam , tato mAtrakam , tataH patadgrahaH, tato rajoharaNam , tataH kalpatrikamiti / upalakSaNametat , tato'nyo'pyopagrahikopadhiH pratyupekSaNIya iti / tathA udghATapaurubhyAM saptavidhapAtraniyogapratyupekSA bhavati / tatrAsane samupaviSTaH prathamaM mukhavatrikA pratyupekSya gocchaka pratyupekSate, tataH paTalAni, tataH pAtrakemarikAm , tataH pAtrabandham tato rajakhANam , tataH pAtram , tataH pAtrasthApanamiti, pratyupekSAvidhistu vimtarabhayAna likhyate, tata opaniyuktipaJcavastukAdeH svayamevAkseyaH // 592 // atraiva vizeSamAha-'paDilehiUNa' gAhA gose-pratyuSasi mukhavatrikAdilakSaNaM pUrvoktamupadhiM pratyupekSya, tadanu vasateH-yatinivAsalamaNAyA upayuktena sAdhunA pramArjanA vidheyaa| aparAhaNe punaH prathama basateH pramArjanA pazcAtpratyupekSaNA upadheriti / / 593 // yatrApi basate vasaMsaktina bhavati tatrApi Rtubaddhe kAle vai pramArjane vidheye pratyuSasi aparAhaNe | ca dvau bArI vasatiravazyatayA pramArjanIyeti bhAvaH 'varSAsu' varSAkAle punastRtIyA'pi vasateH pramArjanA . prtyupeksset-sN|| 484|| Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke 67 dvAre karaNasaptatau // 48 // guptayaH bhavati, dve pUrvokte eva tRtIyA tu madhyAhna bhavati / tathA Rtubaddhe varSAsu vA kunthuprabhRtibhiH prANibhiH saMsaktI satyAM bahuzo'pi vasati pramArjayen , 'cazabdo vikalpapradarzanArthaH / vikalpazcAyaM-yadi saMsaktA'pi vasatiH pUrvoktapramArjanApramANenevAsaMsaktA bhavati tato nAtiriktA pramArjanA, no cettadA bahuzo'pi pramArjanA krtvyaa| atha bahuzo vasateH pramArjane prANinAmatisaTTo bhavati tadA'nyatra-vasatyantare grAmAntare vA gacchantIti // 594 // atha gatIgaha maNaguttimAjhyAo guttIo tinihuti nAyavvA / __ akusalanivittirUvA kusalapavittissarUvA ya // 19 // 'maNagutti' gAhA, manoguptyAdayo-manogupti-cAmgupti-kAyaguptilakSaNA guptayastisro bhavanti jJAtavyAH, tAsAM svarUpamAha-'akuzalanivRttirUpA akuzalAnAm-azubhAnA mano-vacana-kAyAnA nivRtti:nirodhastadrUpAH, 'kuzalapravRttisvarUpAzca' kuzalAnA-zubhAnA mano-vacana-kAyAnAM pravRttiH-vyApAraNaM tatsvarUpAzca tA iti / ayamabhiprAya:-iha manoguptistridhA- 'AtteraudradhyAnAnubandhikalpanAnicayaviyoga prathamA, zAstrAnusAriNI paralokasAdhikA dharmadhyAnAnucandhinI mAdhyasthyapariNatidvitIyA, kuzalA-kuzalamanovRttinirodhena yoganirodhAvasthAbhAvinI svAtmArAmatA tRtIyeti, vAgguptiddhibhedA- 'mukhanayanabhra vikArAmulyAcchoTanorvIbhAvakAsitahuMkRtaloSThapaNAdInAmarthasUcikAnAM ceSTAnAM parihAreNAdha mayA na 1 vA shndii-je.sN.||2 tulanA-yogazAstraTIkA 141 // 3 tulanA-yogazAstraTIkA // 4 // gAthA 595 pra.A. 167 // 48 // Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37dvAre pravacanasAroddhAre saTIke karaNasaptato guptayaH gAthA // 486 / / vaktavyamityabhigrahakaraNamekA bAmaguptiH, ceSTAvizeSeNa hi nijaprayojanAni sUcayato maunakaraNAbhigraho niSphala eveti, tathA vAcanapracchanaparapRSTArthavyAkaraNAdiSu lokAgamAvirodhena mukhapotikAcchAditamukhakamalasya bhASamANasyApi vAgvRttaniyantraNaM dvitIyA bAgguptiH, AbhyAM bhedAbhyAM vAggupteH sarvathA vAgnirodhaH samyagbhASaNaM ca svarUpaM pratipAditaM bhavati, bhASAsamitI tu samyagvAkpravRttireveti vAgguptimApAsamityoaMdA. yadAhuH "samio niyamA gutto gutto samiyattaNami bhayANijjo / kusalavayamudIraMto jaM vaiguttoci samio'vi // // " [vahatkalpabhASya 1451, nizIdhabhASya 37] kAyaguptidvedhA-ceSTAnivRttilakSaNA yathAgamaceSTAniyamalakSaNA ca, tatra divyamAnupAyupasargasadbhAve'pi kSutpipAsAdiparIpahAdisambhave'pi ca yatkAyotsargakaraNAdinA kAyasya nizcalatAkaraNaM sarvayoganirodhAvasthAyAM ca sarvathA yatkAya ceSTAnirodhanaM sA prathamA kAyaguptiH, tathA gurupracchanazarIrasaMstArakabhUmyAdipratile pra.A. 167 mciation 1 asya kSemakIrtimUrikRtA vyAkhyA: "iha samitayaH pravIcArarUpA iSyante, gupyastu pravIcArA-pravIcAromayasvarUyAH / pravicAro nAma-kAyako bAciko vA vyaapaarH| tato yaH 'samita:' samyaggamana-mASaNAdi ceSTAyAMpravRttaH sa niyamAd 'gupta' guptiyukto mantavyaH, yastu gupraH sa samitatve 'bhaktavyaH' vikruupkiiyH| tatra samitaH katha niyamAdu guptA ? ityAha-kuzalAM niraSadyAdiguNopetAM vAcamudIrayan yad yasmAda bAksamito'pi gupto'pi / kimuktaM bhavati yaH samya ganudhicintya nirabadyA bhASAM bhASate samASAsamito'pi vAgguptopi ca bhavati, gupteHpravIcArarUpatayA'pyamidhAnAta; mataH samito niyamAdu gupta iti / / 4451 // iti vR. ka.mA.TIkA pU01201 taH / / Rassasasa A Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ROSHASOUR pravacanasAroddhAre, saTIke 67 dvAre karaNasaplatI abhigrahAH gAthA 596 pra.A. / / 487 // khanapramArjanAdisamayoktakriyAkalApapuraHsaraM zayanAdi sAdhunA vidheyam, tataH zayanAsananikSepAdAnAdiSu svacchandaceSTAparihAreNa niyatA yA kAyaceSTA sA dvitIyA kAyaguptiriti // 595 // idAnImabhigrahAnAha dacce vite kAle bhAve ya abhiggahA viNihiTTA / te puNa aNegabheyA karaNassa imaM sahavaM tu // 19 // 'danve gAhA' dravye kSetre kAle bhAve vA'bhigrahA vinirdiSTAH-kathitAH jinaiH, te punaH sarve'pyanekamedAH, yathA trailokyasvAminA zrImanmahAvIreNa chadmasthacaryAyAM viharatA kauzAmbyA gRhItAH / tatra dravyAmigraho yadyahaM kulmAphyAkulAn sUpaiMkakoNe sthitAn lapsye, tathA kSetrAbhigraho nigaDaniyantritacaraNA yadyekaM pAdamudumbarasya madhye dvitIyaM ca bahistAt dAtrI kariSyati, tathA kAlAbhigraho yadi divasadvitIyapauruSyAm atikrAntAyAM dAsyati, tathA bhAvAbhigraho yadi muNDitazirA rudatI satI sA dAsyati tadA'haM bhikSA gRhISyAmi nAnyatheti / evaMvidhAbhigraha bhagavataH SaNmAsAH paJcadivasonAstapasyataH saJjAtAH ityanayA dizA dravyAghabhigrahA vijnyeyaaH|| karaNasyedam-uktaprakAreNa svarUpamiti, asyApi karaNasya saptatibhedAn zrIguravaH kathayanti / te caivam-AdhAkarmAdayo dvicatvAriMzadapi doSAH piNDa-zayyA-vastra pAtra lakSaNavastucatuSTayaviSayatvena catvAra eva gaNyante / samitayaH paJca, bhAvanA dvAdaza, pratimA api dvAdaza, indriyanirodhAH paJca, pratilekhanAH paJcaviMzatiH, guptayastitrA, abhigrahAzcatvAra iti sarvamIlane ca saptatiH / / // 487 // Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke cAraNA gAthA // 48 // pra.A. 168 nanu caraNa-karaNayoH kaH prativizeSaH, ucyate, nityAnuSThAna caraNaM yatta prayojane Apanne kriyate tatkaraNamiti / tathA ca vratAdi sarvakAlameva caryate, na puna tazUnyaH kazcitkAla iti / piNDavizuddhayAdayastu prayojana evApanne'nuSThIyante iti / / 596 / / 671 samprati 'jalA vijjAcAraNagamaNasatti' ti aSTaSaSTaM dvAramAha aisayacaraNasamatthA jaMghA-vijjAhiM dhAraNA muNo / jaMghAhiM jAi pahamo nissaM kAuM ravikare'pi // 597 / / eguppAraNa gao ruyagavaraMmi ya tao paDiniyaso / bIeNaM 'nadIsaraMmi eha nahaeNa "samaraNaM / 598 // paDhameNa paMDagavaNaM thIuppAraNa naMdaNaM eha / tahar3appAraNa nao iha jaMghAcAraNo paha // 199 / / pahameNa mANusottaranagaM tu naMdIsaraM tu bIeNaM / ei sao taieNaM kayacehayavaMdaNo "bahaNe // 600 / parameNa naMdaNavaNe yAuppAraNa paMDagavaNami / ei iha sahaeNaM jo vijjAdhAraNo hoi // 601 // ... yastA nAsti / / 2 nNdiisre| hoi tA. nivisaraMmi hei je. / / 3 lakhIe-tA. // 4 samaNotA. / / Satualivineetawwwwwsaneodisease // 48 // -- Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroDa saTIke 68dvAre |cAraNAH gAthA // 48 // pra. A. 'aisaye' tyAdigAthApaJcakam , caraNa-gamanaM tadvidyate yeSAM te cAraNAH, 'jyotsnAdibhyo'Na' (pA05-2.13 vA0) iti matvarthIyo'Na pratyayaH / tatra gamanamanyeSAmapi munInAmasti tato vizeSaNAnyathA nupapattyA caraNamiha viziSTaM gamanamAgamanaM cAbhigadyate / ata evAtizAyane matvarthIyo'yama, yathA rUpavatI kanyetyatra / tato'tizayacaraNasamarthA-atizayagamanAgamanalabdhisampannAcAraNAH / teca dvimedA:-jAlAcAraNA vidyAcAraNAzca / tatra ye cAritra-tapovizeSapramAvataH samudbhutagamanAgamanaviSayalabdhisampannAste jaGghAcAraNAH / ye punarvidyAvazataH samutpanagamanAgamanalabdhayaste vidyAcAraNAH / jaGghAcAraNA rucakacaradvIpa yAvadgantu samarthAH vidyAcAraNAzca nandIzvaram , tatra jalAcAraNA yatra kutrApi gantumicchavastatra ravikarAnapi nizrIkRtya gacchanti vidyAcAraNAstvevameva // 597|| jaGghAcAraNazca rucakavaradvIpaM gacchannekenaivotyAtena gacchati, pratinivartamAnastvekenotpAtena nandIzvaramAyAti dvitIyena svasthAnamiti traya utpAtAH // 56 // yadi punaruzikharaM jiMgamiSustadA prathamenaivotpAtena paNDakavanamadhirohati, pratinivartamAnamtvekenotpAtena nandanavanamAgacchati, dvitIyena svasthAnamiti, jaGghAcAraNo hi cAritrAtizayaprabhAvato bhavati / tato labdhyupajIvane autsukyamAvataH pramAdasambhavAcAritrAtizayanibandhanA labdhirapahIyate / tataH pratinivartamAno dvAbhyAmutpAtAbhyAM svasthAnamAyAti // 566 .. ___ vidyAcAraNaH punaH prathamenotpAtena mAnuSottaraparvataM gacchati, dvitIyena tu nandIzvaram , tatra ca gatvA caityAni bandate, tataH pratinivartamAnastvekenaivotpAtena svasthAnamAyAti / tathA meru gacchan prathamenotpAtena // 489 // Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 490 // nandanavanaM gacchati dvitIyena paNDakatranam, tatra caityAni vaMditvA tataH pratinivartamAna ekenaivotpAtena svasthAnamAyAti // 300 // vidyAcAraNo hi vidyAvazAt bhavati / vidyA ca parizIlyamAnA sphuTA sphuTataropajAyate, tataH pratinivarttamAnasya zaktyatizaya saMbhavAt ekenaivotpAtena svasthAnAgamanamiti / etacca cAraNabhedadvayamupalakSaNam, 'anye'pi bahavacAraNA bhavanti, tadyathA-AkAzagAminaH paryaGkAsanasanniviSTAH kAyotsargasthitA vA pAdotkSepa nikSeparahitA vyomacAriNaH / apare vApI- saritsamudrAdiSu jalamupetyA kAyikajIvAnavirAdhayanto jale mAtra pAvanikSepakAlA jalacAraNAH / apare bhruva upari caturaGgulapramite AkAze jotkSepa nikSepanipuNA jaGghAcAraNAH / anye nAnAdruma latA gunma-puSpANyupAdAya puSpasUkSmajIvAnavirAghayantaH kusumadalapaTalamavalambamAnAH puSpacAraNAH / apare caturyojanazatocchritasya nipadhasya nIlasya ca gireTacchanAM zreNimupAdAya paryavo vA pAdapUrvakaM uttaraNAvataraNanipuNAH zreNicAraNAH / anye'gnizikhAmupAdAya tejaskAyikAnavirAdhayantaH svayamadahyamAnAH pAdavihAranipuNA agnizikhAcAraNAH / apare dhUmavarti tirazrInAmRdurvagAminIM vA''layAskhalitagamanAskandino dhUmacAraNAH / kubjavRkSAntarAlabhAvinamaH pradezeSu kubja vRttAdisambaddha markaTakatattvAlambanataH pAdotkSepa nikSepakSamA markaTakatantUnacchidanto yAnto markaTa katantu cAraNAH / candrA 'rkagraha-nakSatrAdyanyatamajyotIrazmisambandhena trIva caraNacaGkamaNapravaNA jyotIrazmicAraNAH / pratilomAnulomavRttiSu nAnAdigmukhonmukheSu mAruteSu tatpradezazreNimupAdAya gatimaskhalita1. tulanArthe vizeSArthaM draSTavyA yogazAstraTIkA / / 1149 // 68 dvAre cAraNAH gAthA 597 601 pra. A. 168 // 490 // Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MAHAMAARoopeneumoneindia sAroddhAre saTIke 69 dvAre parihAravizuddhiH gAthA ||492 // pra. A. kramavinyAsAmAskandanto vAyucAraNAH |pre nIhAramavaSTabhyApkAyikajIvapIDAmajanayanto gatimasaGgAM kurvANA nIhAracAraNAH, evamAdayo'nye'pi jaladacAraNA 'vazyAyacAraNa-phalacAraNAdayo vaktavyAH // 601||68 // idAnIM 'parihAravisuddhitavo' ti ekonasaptatitamaM dvAramAha 'parihAriyANa u tavo jahanna majjho taheva ukkoso / sIuNhavAsakAle bhaNio dhIrehiM patteyaM // 602 // tastha jahanno gimhe cauttha chaTuM tu hoi majjhimao / aTThamamiha mukkoso etto sisire pavasvAmi // 603 // sisire 'tu jahanna tavo chaTThAI dasamacaramago hoi / vAsAsu amAI "bArasapajjaMtago neo // 604 // pAraNage AyAma pacasu gaho dosu'bhiggaho bhikAne / kappaDiyAdhi 'paidiNa karati emeva AyAmaM // 605 / / 1 ego bAyaNAyariyo cauro taSiNo tavaNucarA curo| muNinavagaM niggacchada parihAravisuddhicaraNAya // 1 // " ityavivRttA gAthA kvaciTTIkApustakAdaze sopayogA ca / iti mu. di.| etad gAthAnavakam 602-610 AvazyakahAribhadrayA (pR. 119 B}, SaDazItinAmnaH caturthakarmagranthasya devendrasUriviracitamvopATIkAyAma (gAthA 12, pR.131) api upalabhyate // 2 ukkoso-itikarmagrantha (de). TIkAyAm (pR.131) paatthH||3u jahannAI-iti Ava.hArimadrayAM, karmaprantha (de. TIkAyAm (pR. 131) ca pAThaH / / 4 carimo-tA. vi.| crmo-je.|| 5 hoi-je. po. vi. ||6pidinnN-po. vi.|| // 49 // Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maam pravacanasAroddhAre saTIke www. gAthA // 492 / / / ALLULAR evaM chammAsatavaM cariu parihAriyA 'aNucaraMti / aNucarage parihAriya parihie jAva chammAsA // 606 / / kappaDio'vi evaM chammAsatavaM karei sesA u / parihAraaNuparihAriyabhAvaM ghayaMti kappaTTiyattaM ca // 607 / / vizuddhiH evaM so avArasamAsapamANo panio kappo / saMvevao viseso visesasuttAu nAyavyo // 608 / / "kappasammattIe tayaM jiNakappaM vA uviti gacchaM vA / 610 pra.A. paDivajjamANagA puNa jiNassagAse pavajjati // 6.9 // titthayarasamovAsevagassa pAse va 'no va annassa / eesi ja caraNaM parihAravisuddhigaM taM tu // 10 // 'parI'tyAdigAthAnavakam , 'parihANaM parihAraH-tapovizepastena carantIti pArihArikAH / te "dvividhA-nirvizamAnakA nirviSTakAyikAca, tatra nirvizamAnakA-vivakSitatapovizeSAsevakAH, nirvisstt1criyN-saa.| 2 srvti-taa.|| 3 payaTrie iti tA, pratA kramapanya (de.) TIkAyAM ca pAThaH pR.13|| 4 ita: pUrva tA. pratau-"jammeNa vIsavariso pariyAraNa guNatIsa vrisoy| parihAraM padavi kapa maNuo ya erisbho|| ityAdhikA gAthA vidyate // 5na laNa-iti karmagrantha (de) TIkAyAm [kR. 132] pAThaH // 6 tulanA karmapandhaTIkA | // 49 // pU. 131 / / 7 dvidhA mu|| EARSESE Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 493 // kAyikAH- AsevitavivakSitatapovizeSAH iha ca navako gaNaH- catvAro nirvizamAnakAzcatvArazvAnucAriNa ekaH kalpasthito vAcanAcArya:, yadyapi ca sarve'pi zrutAtizayasaMpannAstathApi kalpatvAtteSAmekaH kazcit kalpasthitosasthApyate / teSAM ca parihArikANAM nirvizamAna-nirviSTakAyikAnAM tapastridhA - jaghanyaM maSTaM ca tacca trifearfi zItakAle uSNakAle varSAkAle ca pratyekaM bhaNitaM dhIretIrthakrudbhiriti // 602 | tatra grISmakAle tapa Aha- 'tatra' teSu triSu kAleSu madhye grISme - uSNakAle'tirUtvAjjaghanyaM tapazcaturtham - eka upavAsaH, madhyamaM punaH SaSTaM - dvAvupavAsI, aSTamaM traya upavAsA utkRSTaM tapo bhavati / tapaH zabdasya sUtre sarvatra prAkRtatvAt puMstvam / ita urdhva zizire zItakAle tapaH pravakSyAmi ||603|| tadevAha - zizire - zItakAle grISmataH kiJcitsAdhAraNe punarjaghanyAdi - jaghanya madhyamotkRSTaM yathAkramaM palAdidazamaparyantaM tapo bhavati / ko'rthaH 1 - jaghanyaM SaSTham madhyamamaSTamam utkRSTaM dazamamupavAsacatuSTayalakSaNamiti / tathA varSAsu sAdhAraNe kAle'STamAdidvAdazaparyantaM krameNa jaghanya madhyamotkRSTaM tapo jJeyam / ko'rthaH ? - jaghanyam aSTamam madhyamaM dazamam, utkRSTaM ca dvAdazamupavAsapaJcakalakSaNaM tapa iti // 604 || 69 dvAre parihAravizuddhiH gAthA 602 610 pra. A. 169 pAraNa triSvapi kAleSu - grISma-zIta- varSAlakSaNeSu teSAmAcAmlaM bhavati / tathA saMsRSTAdayaH sapta bhikSA bhavanti / tatra paJcasu uttarAsu udghRtAdiSu graho - grahaNam saMsRSTA'-saMsRSTe Aye dve bhikSe varjayitvA uddhRtAdayaH paJcaiva grahIyA ityarthaH / punarapi vivacitadine'ntyAnAM paJcAnAM madhye dvayorabhigrahaH-adya mayA dve eva vivakSite bhikSe grAhUye ityevasvarUpaH / tatrApyekA bhakte ekA ca pAnake iti / idaM caturNAM // 493 // Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 44 // pArihArikANAM tapaH / ye tu kanpasthitAdayaH paJca eko vAcanAcAryazcatvArazcAnucAriNaH, te sarve'pi evamevapUrvoktabhikSAbhigrahayuktAH santaH pratidinamAcA kurvantIti / 6 / / / parihAraevaM SaNmAsAn tapazcaritvA pArihArikA anucaranti-anucarA bhavanti, vaiyAkRtyakA ityarthaH / ye vizuddhiH cAnucarakA Asana te pArihArikatapasi pari-sAmastyena sthitA bhavanti yAvat SaNmAsAH / ayamarthaH-ye | gAthA: pUrvamanucAriNa Asana te pUrvoktaprakAreNeva paNmAsAna yAvada nirvizamAnakA bhavanti, ye ca pUrva tapaHpraviSTA Asana te'nucAriNo bhavanti / / 606 / / mAsadvAdazakAnantaraM kalpasthito'pi-vAcanAcAryo'pyevaM-pUrvoktanyAyena SaNmAsAna yAvat parihArika- pra. A. tapaH karoti / zeSAstu aSTo anupArihArikabhAvaM. yAvRtyakaranyaM kalpasthitatvaM ca vAcanAcAryatvaM vrajanti / 170 zeSANAmaSTAnAM madhye sapta vaiyAvRtyArA bhavanti ekastu vAcanAcArya ityarthaH // 607 // evamaso kanpo'STAdazamAmapramANo varNitaH sajhepataH, yastvatra vizeSaH kazcit sa vizeSamUtrAt 'kalpAdeAtavyaH // 608 // kanpasamAptau ca yatkartavyaM tadAha-'kappasammattIe' ityAdi gAthApUrvAddham , kalpasya-pArihArikAnuSThAnarUpamya samApto 'tayaM titakaM tameva pArihArikakalpaM jinakalpaM vA upayAnti-pratipadyante gacchaM vA anusaranti / parihAravizuddhikA hi dvividhAH-itvarA yAvatkathikAca, tatra ye kalpasamAptyanantaraM tameva 2 bRhatkalpamASya (gAthA 6447 taH, pR. 1425taH ) draSTavyam // gyaw.anirajapRMAntarnal m SAla // 414 // AvICS . ........IS Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 495 // kalpaM gaccha vA samupayAnti te itvarAH, ye punaH kalpasamAptyanantaramavyavadhAnena jinakalpaM pratipadyante te rracefukAH / uktaM ca "itara gherakappe jiNakappe Avakahiya" ti, [tulanA- paJcavastukaH 1524, bR. ka. bhA. 1426], atra sthavirakalpagrahaNamupalakSaNam, svakalpe ceti draSTavyam, iha cetvarANAM kalpaprabhAvAdeva deva mAnuSa- tiryagyonikakRtA upasargAH sadyoghAtina AtaGkA atIvAvipadyAzva vedanA na prAdurbhavanti, yAva kathikAnAM tu sambhaveyurapi / te hi jinakalpaM pratipatsyamAnA jinakalpabhAvamanuvidadhati / jinakalpikAnAM copasargAdayaH sambhavantIti, uktaM ca " ittariyAsamgA AyaMkA veyaNA ya na havaMti / AvakahiyANa bhaiyA " [paJcavastukaH 1526, bR. ka. bhA. 1428 ] iti / athAyaM kanpo yasya samIpe pratipadyate taM sArdhagAthayA prAha - "paDivajje "tyAdi pratipadyamAnakAHpArihArikakalpaM pratipattukAmAH punarjinasakAze-tIrthakarapArzve pratipadyante / tIrthakara samIpA sevakasya vA pArzva, yenaitatapastIrthakarasamIpe pratipannapUrvaM bhavati tatsakAze vA pratipadyante ityarthaH / etaddvayaM muktvA na punaranyasya pArzve pratipattiriti / eteSAM yaccaraNaM cAritraM tatparihAravizuddhikamabhidhIyate / parihAreNa - tapovizeSeNa vizuddhiH-nirmalatA yasmin cAritre iti vyutpatteH / / 609-610 / / itvarA: sthavirakalpe yAvatkathikA jinakalpe // phra itvarANAmupasargA bhAvaDDA vedanAzca na bhavanti / yAvatkathikAnAM bhAjyAH // 69. dvAre parihAravizuddhiH gAthA 6020 610 pra.A. 170 // 495 Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana parihAravizuddhiH gAthA arthate parihAravizuddhikAH kasmin kSetra kAle vA sambhavanti ?, ucyate, iha kSetrAdinirUpaNArtha | bahani dvArANi pravacane 'nirUpyante asmAbhistu granthagauravabhIrumirvineyajanAnugrahAya kAniciddarzyantesAroddhAre (granthAnaM 6000) 'tatra kSetradvAre dvidhA mArgaNA-janmataH sadbhAvatazca, tatra yatra kSetre janma tatra janmato saTIke mAgaMNA, yatra ca kalpaM pratipadyate tatra sadbhAvataH, tatra janmataH sadbhAvatazca paJcasu bharateSu paJcasu cairavateSu prApyante natu mahAvideheSu, na caitaSA saMharaNamasti yena jinakalpikA iva saMharaNataH sarvAsu krmbhuumishvkrm||496 bhUmiSu vA prApyeran , uktaM ca.khene bharaheravaesu hoti saMharaNabajjiyA niyamA' [pazcavastukaH 1529, tulanA-vR.ka. bhA.1431] 1 / 'kAladvAre avasarpiNyAM tRtIye caturtha vA'rake janma sadbhAvaH pazca me'pi, utsarpiNyA dvitIye tRtIye caturthe vA janma sadbhAvaH punamvRttIye caturthe vA, uktaM ca--- * osappiNIe dosu jammaNAo "tIsu saMtibhAve ya / ussappiNi vivarIo jammao saMtibhAve ya // 1 // [paJcavastukaH 1487 bR. ka. bhA. 1416] pra.A. 169 1 draSTavyaH panavastuka: gAthA 1527 taH // 2 prruupynte-sN.|| 3 tulanA-pahacadhAtuka: 1485, karmagrantha (2.) TIkA pR. 132 H // kSetra mastairavatayorbhavanti saMharaNavarjitA niyamAna || 4 tulanA-Ava. hArimadrI pR. 112 taH, karma pranthaTIkA devendrasUriracitA pR. 132 tH|| * avasapiNyAMdvayojanmanastimRSu sadbhAve ca / utsapiNyAM viparIto janmataH sadbhAvanazca / / 5 tisu a saMtibhAveNaM iti paJcavastu ke (gAthA 1487) pAThaH / / Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pravacana___ sArodvAre saTIke 69 dvAre parihAravizuddhiH gAthA 602. // 497 // notsapiNyavasarpiNIrUpe tu caturthArakapratibhAgakAle na sambhavantyeva, mahAvidehakSetre teSAmasambhavAt / / tIrthadvAre parihAravizuddhiko niyamatastIrthe pravartamAna eva sambhavati na tUcchede nAnutpatyA vA tadamAve jAtismaraNAdinA, uktaM ca A "titthetti niyamao cciya hoi sa titthaMmi na uNa tadabhAve / vigae'NuppaNNe vA jAIsaraNAiehiM tu // 1 // " (paJcavastukaH 1461) 3 / paryAyadvAre paryAyo dvidhA-gRhasthaparyAyo yatiparyAyazca, ekaiko'pi dvidhA- 'jaghanyata utkRSTataca, tatra gRhasthapAyo jaghanyata ekonatriMzadvarSANi yatiparyAyo viMzatiH, dvAvapi cotkarSato dezonapUrvakoTIpramANo, uktaM ca paJcavastuke *"eyassa esa neo gihipariyAo jahanna guNatIsA / jaipariyAo vIsA dosuvi ukkosa desUNA // 1 // [gAthA 1494] yatpunaratra mUtre "jammeNa tIsavariso pariyAeNa guNavIsavariso ya / parihAraM paTTaviuM kappar3a maNuo hu erisao // 1 // " tIrtha iti niyamata eva bhavati sa tIrthe natu tdmaave| vigate'nutpanne vA jAtismaraNAdikastu // 1 // 1 jaghanya utkRssttshv-mu.vi.||2 jaghanya ekona0 mu.vi. etasyaiSa zeyo gRhiparyAyo jaghanyata ekonatriMzat / yatiparyAyo viMzatiH dvayorapyutkato dezonA (puurvkottii)||1|| 3 atraiva 492 tamapRSThe 4 Tippanakam draSTavyam // pra. A. 171 Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke ||498 'ityuktaM tadasaGgatamiva lakSyate / kalpAdibhirvyabhicArAt , yaduktaM kalpabhASye"gihipariyAe jahannao 'guNatIsA / jaipariyAe vIsA dosu ukkosadesUNA / / 1 / / " [va.ka.bhA. 1419]4 // 69 dvAre / parihAraAgamadvAre apUrvamAgarma sa nAdhIte, yasmAttaM kalpamadhikRtya pragRhItocitayogArAdhanata eva sa kRtazUTarapasAI bhajate, pUrvAdhIta "tu vibhorANizAzayanimittaM nityamevaikAgramanAH samyakprAyo'nusmarati, Aha ca vizuddhiH * "appuvvaM nAhijjai Agamameso paDucca taM kappaM / jamuciya pagahiyajogArAhaNao esa kayakicco // 1 // " gAthApubAhIyaM tu tayaM pAyaM aNusaraha niccameveso / egaggamaNo samma vissoyasiyAe khayaheU // 2 // " [paJcavastukaH 1495-96] 5 / pra.A. vedadvAre pravRttikAle vedaH puruSavedo vA bhavennapusakavedo vA, na strIvedaH, striyAH parihAravizuddhi 171 kalpapratipacyasambhavAt / atItanayamadhikRtya punaH pUrvapratipannacintyamAnaH savedo vA bhavedavedo bA, tatra savedaH zreNipratipatyabhAve upazamazreNipratipattau kSapakazreNipratipattau vA tvavedaH, uktaM ca* "vedo pavittikAle itthI 'vajjo u hoi egayaro / puvvapaDivanago puNa hoi savedo avedovA / / 1 // " 6 / 1 ityuktaM-je.nAsti // gRhiparyAye jaghanyata ekonatriMzat / yatiparyAye viMzatiH dvayogakarSato dezonA // 1 // 2 guttIsA-vi. // 3 gRhIto muH| karmaprantha (de0) TIkAyAmapi (pR.133)pragRhIto0 iti pAThaH / / 4 tu-mu. nAsti / / ke apUrva nAdhIte AgamameSa pratItya taM kalpaM / yaducitapragRhItayogArAdhanAta eSa kRtakRtyaH // 11 // pUrvAdhIta tu tat prAyo'nusmarati nityamevaiSaH / ekAmamanAH samyaka visrotasikAyAH jhayahetum / / 50pagaTrijogA0 iti palavastuke (1495) pAThaH // // 418 // *vedaH pravRttikAle strIvastu bhavatyekattA pUrvapratipatrikA punarbhave savedo'vedovA // 1 / / 6 ujho-sN.|| Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 499 // Wimber kalpadvAre sthitakalpa evAyam, nAsthita kanpe, 'ThiyakappaMmi ya niyamA' [pazcavastukaH 1433] iti vacanAt / / tatra AcelakyAdiSu dazasvapi sthAneSu ye sthitAH sAdhavastatkalpaH sthitakalpa ucyate / ye punazcatuSu zayyAtarapiNDAdiSvavasthiteSu kalpeSu sthitAH zeSeSu cAcelakyAdiSu SaTsu asthitAstatkalpo'sthitakanpaH 7 / dvividhe'pi lige 'bhavati / tadyathA - dravyaliGge bhAvaliDge ca, ekenApi vinA vivakSita kalpocitasAmAcArya yogAt 8 / yAdvAre dharmadhyAnena pravardhamAnena parihAravizuddhikaM kalpaM pratipadyate / pUrvapratipannaH punarArtta - raudrayorapi bhavati, kevalaM prAyeNa niranubandhaH 9 / gaNanAdvAre jaghanyatastrayo gaNAH pratipadyante utkarSataH zatasaGkhyAH / pUrvapratipannA jaghanyata utkarSato vA zatazaH / puruSagaNanayA jaghanyata pratipadyamAnAH saptaviMzatiH, utkarSataH sahasram / pUrvapratipannAH punarjaghanyataH zatazaH utkarSataH sahasrazaH / Aha ca *'gaNao tinneva gaNA jahanna paDivatti sayasa ukkoso / ukkosa jahanneNa ya sayasociya puvva paDivanA // 1 // " 1 mavanti-mu. // 2 tulanA-jJANaMbhi vi dhammeNaM parivajja so pavaDUmAroNaM / ibhare suvijhANe pupavaNNo paNa paDisiddho // " iti pacavastukaH 1505 / / 3 pravartamAnena iti karmagrantha (de0) TIkAyAm [1.135] pAThaH // * gaNatastraya eSa gaNA jaghanyA pratipattiH zataza utkRSTA / utkRSTajaghanyAbhyAM zatazaH eva pUrvapratipannAH // 1 // 67 dvAre parihAra vizuddhiH gAthA 602 610 pra. A. 171 // 499 // Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 50 // * sattAvIsa jahannA sahassamukkosao ya paDivattI / sayaso sahassaso vA paDivana jahanna 'ukosA / / 2 // ". [paJcavastukaH 1534-35] anyacca yadA pUrvapratipaakalpamadhyAdeko nirgacchati anyaH pravizati tadA nyUnaprakSepaM pratipattau kadA | parihAra cideko'pi bhavati pRthaktvaM vA / pUrvapratipanno'pyevaM bhajanayA kadAcidekaH prApyate pRthaktvaM vA' / uktaM cam | vizuddhiH "paDivajjamANa bhayaNAra hokarakopa UpAkheko / pubbapaDiyannayAvi ya maiyA ekko puhuttaM vA // 1 // gAthA [paJcavastukaH 1536] 1.! ____ abhigrahadvAre abhigrahAzcaturvidhAH- dravyAbhigrahAH kSetrAbhigrahAH kAlAbhigrahA bhAvAbhigrahAca, tatra parihAravizuddhikasya te'bhigrahA na bhavanti, yammAdetasya kalpa eva yathoktasvarUpo'bhigraho vartate / uktaM ca pra. A. 5"dabAIya abhiggaha vicittasvA na haMti "puNa keI / eyassa "jAvakappo kappocciya'bhiggaho jeNaM // 1 // eyammi goyarAI 'niyamA niyameNa niravavAdA ya / tappAlaNaM ciya paraM eyarasa visuddhiThANaM tu // 2 // " [tulanA pazcavastukaH 1506-10] 11 / * saptaviMzatirjadhanyaM mahasamutkRSTatazca pratipattiH / zatazaH sahasrazo vA pratipannA jaghanyA utkRSTA / 1 ukkoso-mu.||2 c-sN.||3c-sN. 1 pratirAmAnA bhajanayA bhavet eko'pi UnaprakSepe pUrvapratipannA api ca bhaktAH eka pRthaktvaM vA // 1 // dravyAdikA abhigrahA vicitrarUpA na bhavanti na punaH kecit / etasya yAvat kalpaH kalpa patra yenAbhigrahaH / / 1 / / etasmin gocarAdiniyamA niyamena nirapavAdAzca tatpAlanameva parametamya vizuddhisthAnamA 4 ittariyA-iti paJcabastu ke (gAthA 1521)paatthH|| 5ApakahiyA iti payavastuke [gAthA [1500 // 1506pAThaH / / 6 NiyA-iti paJcavastu ke [gAthA 1510]pAThaH / / Anmolana Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mommimaNPARIMARRIAnswathmapurnwwwWAIIAOMIRAAKHANIPRINMENTandomtoosreatest pravacanasArodAre saTIke 69dvAre parihAravizuddhiH gAthA // 50 // pravrajyAdvAre nAsAvanyaM pravAja yati kalpasthitiriyamitikanyA / Aha cake pavAvei na eso annaM kappaTTiitti kAUgaM / " iti upadezaM punaryathAzakti prayacchati 12 / niSpratikarmatAdvAre epa mahAtmA niSpratikarmazarIro'zimalAdikamapi na kadAcidapanayati, na ca prANAntike'pi samApatite vyasane apavAdapadamAsevate / uktaM ca."nippaDikammasarIro acchimalAI vi nAvaNai sayA / 'pANaMtievi ya tahA vasaNaMmi na baTTae bIe // 1 // appabahuttAloyaNavisayAIo u hoi esatti / ahavA suhabhAvAo bahUgaM'peyaM ciya imasma // 2 // " pazcava0 1519-20] 13 / bhikSAdvAre pathadvAre ca mijhA vihArakramazcAsya tRtIyasyAM pauruSyA bhavati / zeSAsu ca pauruSISu kAyotsargaH, nidrA'pi cAsya svalpA dravyA / yadi punaH kathamapi jaGghAvalamasya parikSINaM bhavati tathApyeSo'viharanapi mahAbhAgo nApavAdapadamAsevate / kintu tatraiva yathAkalpamAtmIyaM yogaM vidadhAti / uktaM ca 602 pra.A... pratrAjayati naino'nyaM kalpa sthitiritikRtvA / niSpratikarmazarIro'kSimalAdyapi nApayati skaa| prANAnti ke'pi ca tathA vyasane na varttate dvitIye (apavAde) // 1 // alpabahutvAlocanaviSayAtItastu bhavatyeva iti / athavA zumamAvAn bahukamapyetadevAsya // 2 // 1pANaMtiyatra tahA- je. pANaMtievi ya mahA- po. vi. saM. / karmagrantha (de.) TIkAyAmapi (pR. 136) pANatie vi ya mahA0 iti pATha // 2 pthidvaare-mu.|| 3 tathAdhyeko iti dharmagrantha (de.) TIkAyAm (pR. 136) paatthH|| 40 Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke yathAlandikA gAthA // 502 // * "taiyAi porasIe bhikkhAkAloya vihaarkaalii| sesAsu va utsaggo pAyaM appA ya nitti // 1 // jaGghAvalaMmi khINe aviharamANo'vi na vara'mAvajje / tattheva ahAkappaM kuNai u joga mahAbhAgo // 2 // pazcavastukaH 1521-22] 14, 15 // 610 // 69 // idAnIM 'ahAlada' ti saptatitamaM dvAramAha-- "laMdaM tu hoha kAlo so puNa ukkosa majhima jahanno / udaullakaro jAviha subaha so hoi u jahano // 611 / / ukkosa pubdhakoDI majjhe puNa hoti gaThANAI / 'estha puNa paMcarattaM ukAsaM hoI ahalaMdaM / 612 // jamhA u paMcarattaM caraMti tamhA u "hutihAlaMdI / paMceva hoi "gaccho tesi ukkosaparimAraNaM // 13 // jA ceva ya jiNakappe merA 'sA ceva laMbiyANaMpi / 622 pra. A. 172 502 / 6 tRtIyasyAM pauruSyAM mikSAkAlo vihArakAlazva zeSAsu cotsargaHprAyo'lpA ca nidreti // 1 // jajAbale kSINe bhavidaranapi na paraM (apavAda) Apadyate / tatraiva yathAkalpaM karoti yogaM tu mahAmAgaH // 2 // 18maavjjo-po.| NAyajje-iti panavastu ke (gAthA 1522) pAThaH // 2 laMdo u-iti bRhatkalpamadhye (gAthA 1438) pAThaH / / 3 ittha-tA. // 4 hut'haalNdi-taa.| paJcavastuke'pi huta'hAlaMdi iti pAThaH // 5 gcche-taa.|| 6 sacceva-iti paJca va0 pAThaH / / Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ CAMESSISAR pravacanasAroddhAre saTIke nANataM puNa mutte 'bhikkhAyari mAsakappe ya // 14 // [paJcavastukaH 1538-41, vR.ka. bhA 1439] ahalaMviANa gacche appaDiyaddhANa jaha jiNANaM tu / navaraM kAlaviseso uuvAse paNaga caumAso // 15 // gacche paDibaDANaM ahalaMdINaM tu aha puNa viseso / *uggaho jo tesiM tu so AyariyANa Abhavaha // 616 / / egavasahIe paNagaM chanbIhIo ya gAmi kuvvaMti / divase divase annaM aiMti cIhosu niyameNa // 17 // paDibaDA iyare'vi ya ekkekkA te jiNA ya therA ya / asthassa u "desammi ya asamate tesi paDibaMdho // 618 // 'laggAisu turaMte to "paDiva jitta vittavAhiThiyA / giNhaMti jaM agahiyaM tattha ya gaMtUNa Ayario // 619 // tesiM tayaM payacchai 'khittaM itANa tesime dosA / 1mikkhAyara0 tA. mikkhAcari iti pazcavastuke (gAthA 1541) pAThaH // 2 umgh-mu.||3 so-vi. nAsti / / 4 hu-taa|| 5 desammI asamate-iti pazcavastuke (gAthA 1542) bRhatkalpabhASye (gAthA 1440) ca pAThaH // 6 namgAisuttarate-ciH / paJcavastuke (gAthA 1543) 'laggAdi-suttarate' iti pAThaH / paDivajjiA khitti-je.|| 8 payaM-je. / pUrya-vi / / khett-mu.|| 70 dvAre yathAlandikAra gAthA 611. 622 pra. A. 172 // 503 // // 503 // Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke yathAlandikA gAthA // 504 // 622 pra. A. caMdatamavaMdaMte logami ya hoi parivAo // 620 // . na 'tarejja jaI gaMtuM Ayario 'tAhe ei so cev| 'aMtarapalliM 'paDiyasabha gAmahi aNNavasahiM vA 621 // ...... tIe ya aparibhoge te vadaMte na caMdaI so u / taM ghettu 'apariSaDA tAhi 'jahIcchAi viharaMti // 622 // - [paJcavastukaH 1542.46] 'laMda mityAdigAthAdvAdazakam , landaM tu bhavati kAlaH, samayaparibhASayA landazabdena kAlo bhaNyata ityarthaH / sa punaH kAlastredhA-utkRSTo madhyamo jaghanyazca / tatra udakAkaro yAvatAkAlena 'iha sAmAnyena loke zuSyati tAvAna kAlavizeSo bhavati jaghanyaH, asya ceha jaghanyatvaM pratyAraghyAna niyamavizeSAdiSu vizeSata upayogitvAta , anyathA atisUkSmatarasyApi samayAdilakSaNasya siddhAntoktasya kAlamya sambhavAt // 611 // 'ukkAsa' gAhA, utkRSTaH pUrvakoTopramANaH, 'ayamapi cAritrakAlamAnamAzrinya utkRSTaH uktaH, anyathA palpopamAdirUpasyApi kAlasya sambhavAta , madhye punarbhavantyanekAni sthAnAni vAdibhedena 1 tarija-tA. // 2 tAhi-tA.vi. // 3 aMtarapallI-iti paJcava. pAThaH / 4 paDiksamA-vi. // 5 mphibddhaataa.|| 6 jahichA-vi. // 7 landastu iti bRhatkalpaTIkAyAm [pR. 429] pAThaH / turanA-paJcavastuTokA pR. 219, bRhatkalpaTIkA pU. 426 taH jaghanya:- je.nAsti / / 504 ACKMilaikanissindainhi n isoninnion Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAlasya, atra punaryathAlandakalpaprakrame pazcarAtraM 'ya'tyAgamAnatikrameNa landa-kAla utkRSTa bhavati, gezaa sArodvAre 7.dvAre yathA saTIke gAthA pra.A. yasmAtpaJcarAtraM caranti peTApeTAdyanyatamA vIdhyA bhaikSanimittaM pazcarAtrindivAnyaTanti tasmAddhavanti yathAlandinaH, vivakSitayathAlandabhAvAt , tathA paJcaiva puruSA bhavanti gaccho-gaNasteSAM-yathAlandi. kAnAm , paJcako hi gaNo'su kalpaM pratipadyate ityutkRSTamekaikasya gaNasya puruSaparimANametaditi // 613 / / atra bahuvaktavyatvAnivizeSAbhidhAne granthagauravapramakyA yathAlandikakalpasyAtidezamAha-yaiva ca jinakalpe-jinakalpaviSayA mega-maryAdA pazcavidhatulanAdirUpA saiva ca yathAlandikAnAmapi praayshH| nAnAtvaM-bhedaH punarjina kalpikebhyo yathAlandikAnAM 'sUtre sUtraviSayaM tathA bhikSAcaryAyAM mAsakalpe ca / cakArAtpramANaviSayaM ceti / 614 // athAtidezapUrvakamalpavaktavyatvAtprathamaM mAsakalpanAnAtvamevAha-yathAlandikA dvividhAH-gacche pratibaddhA apratibaddhAzca, gacche ca pratibandho'mISAM kAraNataH kizcidazrutasyArthasya zravaNArthamiti mantavyam , tato yathAlandikAnAM gacche aprativaddhAnAmupalakSaNatvAtpratibaddhAnAM ca 'taveNa saseNa' [.ka.bhA.1328] ityAdibhAvanArUpA sarvApi sAmAcArI yathA jinakalpikAnAM pUrvamuktA tathaiva smvseyaa| navaraM-kevalaM dvividhAnAmapi yathAlandikAnAM jinakalpikebhyaH kAle-kAlaviSaye vizeSo-bhedo jJAtavyaH / tamevAha'uu vAse paNaga caumAso' ti Rto-RtubaddhakAle varSe-varSAkAle ca yathAsavyaM dinapaJcakaM mAsacatu 10kasyaprakrame-saM.vi. 173 Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana saaroddhaare| saTIke eyaM caikatrAvasthAnaM bhavati / 'iyamatra bhAvanA-Rtubaddhe kAle yathAlandikAH sAdhavo yadi vIstINoM grAmAdirbhavati tadA taM gRhapaGktirUpAmiH SaDabhirvIthIbhiH parikalpya ekaikasyA bIbhyAM paJca paJca divasAni bhikSA yathAmaTanti / tatraiva ca vasanti / evaM SaDbhivIthIbhirekasmin grAmeM mAsaH paripUrNA bhavati / tathAvidhavistIrNa landika grAmAbhAce tu nikaTatamepu SaTsu gAmeSu paJca paJca divasAna vasanti / uktaM ca kalpabhASye- ... gAthA "ekke paMcadiNe paNa paNaeNa ya nidrio maaso"| etaccUrNizca-"jar3a ego ceva gAmo 'saviyArotti-vitthiNNo tA cha vIhIo kAuM ekakekIe 1622 paMca paMca divasANi hiMDanti, bIyAevi paMca divase jAva chaTThIvi paMca divasA, evaM egagAme mAmo bhavai, pra.A. aha nasthi ego gAmo satriyAro to havaMta'hAlaMdiyANa chaggAmA khettama pariyaMteNaM, tesi ekkekkaM paMca 173 divasANi acchanti, evaM mAso vibhajjamANo paNapaNazNa nihio hoi" ti // 615|| atha yathAlandikAnAmeva paramparaM bhedamAha-ganchapratibaddhAnAM punaryathAlandikAnAM gacchApratibaddhebhyaH sakAzAta vizeSo-bhedo bhavati / tamevAha-teSAM gacchativaddhayathAlandikAnAM yaH krozapazcakalakSaNaH kSetrAvagrahaH sa AcAryANAmeva bhavati / yasyAcAryasya nizrayA te viharanti tamyaiva sa kSetrAvagraho bhavatIti bhAvaH, gacchApratibaddhAnAM tu jinakalpikavana kSetrAvagraho nAstIti // 616 // menumanecom tulanA-bR. ka. bhA. TIkA pR.585|| 2 ekkekkaM paMcadiNe paNayaNa-vi. / tusnA-"ekako vA saviyAro, havaMdahA laMdiyANa chggaamaa| mAso vibhajjamANo, paNageNa u niTrio hoi||" iti dR. ka. mA. 2022 // 3 'saviyArI ti bisthinno' iti pATha:. ka. mA TIkAyAmughRtaH pU. 585 // Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana saTIke atha dvividhAnAmapi yathAlandikAnAM bhikSAcaryAnAnAtvaM vivakSurAha Rtubaddhe kAle eka vasata 'paJcakaM paJca divasAni yAvadavatiSThante / varSAsu punaJcaturo mAsAn yAvadekasyAM vasatau tiSThanti / grAme paD sArodvAre, vIthIH kurvanti / ayamartha:- yathAlandikA gRhapatirUpAbhiH SaDbhirvIthIbhirgrAmaM parikalpayanti / ekaikasyAM ca ate ca paJca divasAni bhikSa paryaTanti / tatraiva ca vasatiM vidadhati / uktaM ca pazcakalpacUNa"chAgAmo kIraha, egege paJcadivasaM bhikkhaM hiMDaMti, tattheva vasaMti, vAsAsu egattha caumAso"tti, tAsu ca vIthISu divase divase niyamato'nyAmanyAM bhikSAmadanti / udghRtAdibhikSApaJcakamadhyAdeka feng divase yAM bhikSAmanti na punardvitIye'pi dine tAmevATanti kintvanyAmiti bhAvaH / itthaM tAvadasmAbhivyakhyAtaM sudhiyA tu samayAvirodhenAnyathA'pi vyAkhyeyamiti // 617 // 1 1507 atha sUtra nAnAtvaM nirdidikSuryathAlandika bhedAne vAha-yathAlandikA dvividhAH 'gacchapratibaddhA itare cagacchAspratibaddhAH | te punarekaikazo dvibhedA:- jinakalpikAH sthavirakalpikAzca tatra yathAlandikakalpaparisamAptyanantaraM ye jinakalyaM pratipatsyante te jinakalpikAH / ye tu sthavirakanpamevAzrayiSyanti te sthavirakalpakAH / iha ca ye gacche prativaddhAsteSAM pratibandho'nena kAraNena bhavati 'atthasse' tyAdi, arthasyaiva na sUtrasya dezaH- ekadezo'dyApyasamApto-na gurusamIpe paripUrNo gRhIta iti / tadgrahaNAya gacche pratibandhasteSAm tasyAvazyaM gurusamIpe grahISyamANatvAditi // 618 || 1 kivanyAmanyAmiti // 9 tulanA- bR.ka.bhA.TI. pU. 430 // 70 dvAre yathAlandikAH gAthA 61.1 622 pra.A. 174 // 507 // Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 508 // atha paripUrNa sUtrArthaM gurusamIpe gRhItvaiva kathaM kanyaM na pratipadyante 1 ityAha- 'lagnAdiSu tvaramANeSu - zubheSu lagna-yoga- candrabalAdiSu jhagityAgateSu satsu anyeSu ca lagnAdiSu dUrakAlavartiSu na tathAmanyeSu vA'gRhIta paripUrNa sUtrArthA api lagnAdibhavyatayA kalpaM pratipadyante / tataH pratipadya taM kalpaM gacchAfire gurvaSTakSetrAd grAmanagarAderbahiduradeze sthitA viziSTataraniSThuranikhilanijAnuSThAnaniratA gRhaNapi yadagRhIna- anavItamarthajAtam // 619 // tatra dhAyaM vidhiH-yaduta AcAryaH svayaM tatra gatvA tebhyo yathAlandikebhyaH 'tayaM' ti tamarthazeSa prayacchati-dadAti / atha ta 'evAcAryasamIpamAgatya kimiti tamarthazeSaM na gRhNantItyAha- 'gvetaM iMtANe'syAdi, kSetramadhyaM samAgacchatAM teSAM yathAlandikAnAmete vakSyamANA doSAH / tathAhi vandamAneSu gacchevAsiSu sAdhuSu avandamAneSu ca kalpasthiteSu lokamadhye parivAdo- nindA bhavati / tathAhi - yathAlandikAna kalpasthityeva AcArya muktvA anyasya sAdhoH praNAmaM katu' na kalpate / gacchasAdhavazva mahAnto'pi tAna vandante / tena prativandante / tato loko vaded yathA duSTazIlA ete yena anyAna sAdhana bandamAnAnapi na vyAharanti na vandante vA / gacchasambandhisAdhUnAM vA upari bhraSTasvAzaGkA bhavet / avazya me te duHzIlA niguNAzca yena na vandante / AtmArthikA vA ete yena aprativandamAnAnapi vandante iti // 320 // *atha yadi jAlakSINatayA tatsakAzaM gantu N na taret yadi na zaknuyAdAcAryastadA etiAgacchati, kvetyAha- anantarapallI-mUlakSetrAtsArdhadvigantasthaM grAmavizeSaM yadvA prativRSabhagrAmAn-mUla Y 1 tulanA - buka mA TIkA pra. 430 / 'lagnAdiSUttaratsu satsu iti paJcastukavRttau [ Ta 216 B ] pAThaH // 2evA cAryasya sa0 je // 3 tulanA bR.kra.mA. TIkA pR. 583 4 kalpamadhyasthiteSu-saM. " 5 tulanA ba. ka.mA. TIkA. 70 dvAre yathA landikA: gAthA 611 622 pra.A. 174 // 508|| Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke kSetrAd dvigavyUtasthAna bhikSAcaryAgrAmAn , athavA bahima lakSetrAta mUlakSetra eva vA anyavasati vAzabdAnmUlavasatimiti / iyamatra bhAvanA-yadyAcAyoM yathAlandikasamIpe gantu na zaknoti tadA yasteSAM yathAlandikAnA madhye dhAraNAkuzalaH so'ntarapallImAgacchati / AcAryastu tatra gatvA'rtha kathayati / atra punaH sAdhusanaTako sahakArI pAnaM va gRhImA AcaNa dadAti / svayaM cAcAryaH sandhyAsamaye mUlakSetramAyAti / athAntarapallImAgantu na zaknoti tadA antarapallI-prativRSabhagrAmayorantarAle gatvA'rtha kathayati, tatrApi gantu zaktyabhAve prativRSabhagrAme, tatrApi gantumazaktI prativRSabhagrAma mUlakSetrayorantarAle , tatrApi gantumasAmayeM mUlakSetrasyeva bahirvijane pradeze, atha tatrApi gantumasamathestadA mUlakSetramadhya evAnyasyA basato gatvA tatrApi gamanazaktyabhAve malavasatAveva pracchannama AcAryastasmai yathAlandikAyArthazeSa prayaccha tIti / uktaM ca kalpacUrNI 'Ayarie suttaporisiM asthaporisiM ca gacche ThiyANaM dAuM ahAlaMdiyANaM sagAsaM gantu atyaM sArei, aha na tarai dovi porisIo dAuM gantu to suttaporisiM dAuM kaccai, atthaporisiM ca sIseNaM davAve, atha suttaporisipi dAuM gantuna tarai to dovi porisIo sIseNaM 'davAvei, appaNA ahAlaMdie bAei, jai na sakkei Ayario khetabahiM 'ahAlaMdiyasagAsaM gantu tAhe jo tesiM ahAlaMdiyANaM 1'tulanA atthaM do va bhadA varacai bAyAvara va annnn| saMghADo maggeNaM, mattaM pANaM ca neha ugurUpAM / amaculha theza vA to aMtarapallie pahA aMtara paDivasabhevA, vizyaMtara bAhi basamagAmassa / manavasahIe tIya, aparimogammi baaech|" iti vR.ka.mA. 2018-20 // 2 devaavei-vi.||3 vAyAvei-saM. yAvAvera-vinA 4 adhAlaM. je. // 5 madhAlaM je.|| | 70 dvAre yathA| landikAH gAthA 611 622. pra.A. 174 Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ musammana pravacanasAroddhAre saTIke parihArikAH gAthA 623. // 510 // 628 pra.A. 175 dhAraNAkusalo so aMtarapani AsannakhettabahiM eha / AyariyA 'tattha gantu atthaM kahiti / entha puNa saMghADo bhattapANaM gahAya AyariMyassa nei / guru ya veyAliyaM paDieitti / evaMpi asamatthe gurU aMtarapalliyAe paDivasabhagAmassa ya aMtarA vAeitti / asai paDivasabhe vAei | asai paDiksabhasma vasabhagAmassa ya aMtarA vAei / asai vasabhagAmassa bahiyAe vAei / ataraMte saggAme anAe vshiie| atasta ekavasahIra / sora va aparibhAme ocAse vAe" ityAdi // 62 / / / tIe ca aparibhoge' ti tasyAM ca-mUlavasatAvaparibhoge tathAvidhajanAnAkIrNasthAne tebhyo'rthazeSa prayacchatIti yogaH / tatra ca ye gacchasAdhavo mahAnto'pi te yathAlandikaM vandante / sa punaryathAlandikastAna vandata iti / evaM tamarthazepaM gRhItvA tataH paraM niSThitaprayojanavAdgacche apratibaddhAH santo yathAlandikAH svecchayA-svakalpAnurUpaM viharanti-nijakalpaM paripAlayanta iti / / 622 / / atha jinakalpikasthavirakalpikabhedabhinnAnA parasparaM vizeSamAha jiNakappiyAvi tahiyaM kiMci tigicchapi te na 'kArati / nippaDikammasarIrA acchimalaMpi nAvaNiti // 32 // dherArNa nANataM 'ataraMtaM appiNaMti gacchassa / te'dhi ya se phAsueNaM kareMti savvaMpi parikammaM // 624 // 1 tassa-je. ||2egvshiie ceva apa0 je.|| 3 gRhItvA pariniSThita. saM. 14 karaiti-tA. / 'kariti-iti paMcavastuke pAThaH / / 5 atarate-iti paJcavastu ke pAThaH / / 6 karati tA. kariti-itipazcavastuke cu.ka. mASye ca paatthH|| ||510 // Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 - AANA pravacanasArodvAre saTIke i 70 dvAre parihArikAH gAthA 623. winnpajamwwwmomemarpanNAYAAMINpNidhwIWAwam pra. A. 'ekkechapaDiggahagA sappAuraNA havaMti dherA u / je 'puNa siM jiNakappe "bhayaesi batthapAyAI // 25 // [vR. ka. mA. 1441-2] gaNamANao jahaNNA tiNi 'gaNa sayaggaso ya ukkosaa| 'purisapamANe panarasa sarahasaso ceva ukkosA // 26 // pahilajjAmaNagA vA ekkAi "havejja UNapakkhece / hoti jahaNNA ee sayaggaso ceva ukkosA ||27|| pusvapaDivanagANavi ukkosajahaNNaso parImANaM / / koDipuhuttaM bhaNiyaM hoI ahAlaMdiyANaM tu // 28 // [paJcavastukaH 1547-52, vR. ka. bhA.1443-5] 'jiNakappiyAya' gAhA, jinakalpikAzca yathAlandikAstadA-kalpakAle mAraNAntike'pyAta? samutpanne na kAmapi cikitsA te kArayanti , 'tathAkampasthiteH, apica niSpratikarmazarIrAH-pratikarma1 ekikka tA / paJcavastu ke'pi ekkikkA iti pAThaH // 2 mati mu. hayaMti-iti vastu ke ba. kabhASye'pi ca pAThaH / / 3. puNa'mI-iti paJcavastuke pAThaH // 4 bheesiM-je. / bhaiesi-vi.1 maya tesiM iti paJcavastuke.ka.bhAdhye paatthH||5gnnaa-muH| pacavastu ke 'gaNA-iti, ba. ka. mASye 'gaNa-ti paatthH|| 6 purisapamANaM-iti paJcavastuke pAThaH // ivisja-iti tA.pratau pannAvastukeca pAThaH // 80bho iti paJcavastuke paatthH|| yathA mu.150vastukaTIkAyAmapi (pR 227A) tathA0 iti pAThaH // - ANI Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 512 // rahitadehAste bhagavantaH, tata AstAM tAvadanyat, akSimalamapi nApanayantyapramAdAtizayAditi // 623|| 'therANaM' gAhA, sthavirakalpikayathAlandikAnAM jinakalpikayathAlandikebhyo nAnAtvaM bhedaH, yathA azaknuvantaM vyAdhitrAdhiteM santaM svasAmarpayanti gacchasya- gacchavAsisAdhusamUhasya | svakIyapaJcakagaNaparipUraNArthaM ca tasya sthAne viziSTadhRtisaMhananAdisamanvitamanyaM muniM svakalpe pravezayanti / te'pi ca gacchavAsinaH sAdhavaH 'se' si tasyAzaknuvataH prAsukena niravadyenAnapAnAdinA kurvanti sarvamapi parikarmapratijAgaraNAmiti // 324 // kiJca - 'ekkekka' gAhA, sthavirA:- sthavirakalpikayathAlandikA avazyameva ekaikapatadgrahakAH- pratyekameka grahAriNaH tathA saprAvaraNAzca bhavanti / ye punareSAM yathAlandikAnAM madhye jinakalye bhaviSyanti jinakalpika yathAlandikA ityarthaH, bhAjye teSAM vastra pAtre - saprAvaraNAprAvaraNa-patadgrahadhAri-pANipAtra bheda'bhinnamAvi jinakalpApekSayA keSAJcidvasrapAtralakSaNamupakaraNaM bhavati pAcicca netyarthaH // 625 || atha sAmAnyena yathAlandikapramANamAha-'gaNamANao' gAhA, gaNamAnato- gaNamAzritya jaghanyatayo gaNAH pratipadyamAnakA bhavanti / zatAgrazazca zatapRthaktvamutkRSTato gaNamAnam, puruSapramANaM tveteSAM pratipadyamAnakAna jaghanyataH paJcadaza / paJcako hi gaNo'mu kalpaM pratipadyate, gaNAva jamanyatastrayaH, tataH paJcabhirguNitAH paJcadaza / utkRSTataH punaH puruSapramANaM sahasrazaH- sahasrapRthaktvam / / 326 / / 10 minA mAvi0 su. // 2 utkRSTaH punaH- saM. // 70 dvAre parihArikA: gAthA 623 628 pra.A. 175 // 512|| Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 513 // puruSa pramANamevAzritya punarvizeSamAha - 'paDivajjamAna' gAhA, pratipadyamAnakA ete jaghanyata ekAdayo vA bhaveyuH nyUnaprakSepe sati / yathAlandikakalpe hi paJcamunimayoM gacchaH / tatra ca yadA glAnatvAdikAraNavazatA gacchasamarpaNAdinA terpA nyUnatA bhavati tadaikAdikaH sAdhustaM kalpaM pravezyate yena paJcako gaccho bhavati / evaM jaghanyA ete pratipadyamAnakAH / tathA zatAgraza utkRSTAH pratipadyamAnakA eveti ||627|| 'gooruspanna' gAhA, pUrvapratipannAnAmapi sAmAnyenotkRSTato jaghanyatazca parimANaM koTipRthaktvaM bhaNitaM bhavati yathAlandikAnAm uktaM ca kalpacUrNo > " paDivajja mANagA jahaNeNaM tini gaNA ukkoseNaM sayapuhutaM 'gaNANaM, purisapamANaM paDivajjamANagA jahaNNeNaM paznarasa purisA ukoseNaM sahassa hutaM. puJcapaDivanagANaM jahaNaNeNaM koDipuhutaM, ukkosevi koDipuhutta" miti, kevalaM jaghanyAdutkRSTaM viziSTataraM jJeyamiti // 628 // 70 // idAnIM 'nijjAmayANa aDayAla' ci ekasaptatitamaM dvAramAha uvatta 1 dAra 2 saMthAra 3 kahaga 4 vAIya 5 aggadAraMmi 6 | bhatte 7 pANa 8 viyAre 6-10 kahaga 11 disA je samasthA ya 12 // 629|| eesi tu prayANaM cakkageNaM guNinamANANaM / nijjAmayANa saMkhA hoi jahAsamagranidiTTA // 330|| 1 gaNA mu. nAsti // 2 pamANe tA.je.vi. // 71 dvAre niryAmakA gAthA 629 635. pra.A. 176 ||513 // Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke / mmmmmmmmmmmm 'uvvattaMti parAvattayaMti paDivaNNaaNasaNaM cauro / / taha cauro ambhaMtara duvAramUlaMmi ghiti 2 // 631 / / 71 dvAre niryAmakA saMthArayasaMtharayA cauro 3 cauro kahiMti dhamma se 4 / gAthA cauro ya 'vAiNo 5 aggadAramUle muNicaukkaM 6 // 32 // 626. caurI bhattaM 7 cauro ya pANiyaM tadudhiyaM nihAlaMti 8 / cauro uccAraM parihavaMti 9 caurI ya pAsavaNaM 10 // 633 // pra. A. cauro thAhiM dhamma kahiMti 11 caurI ya causuvi disAsu / 176 ciTThati 12 upaddavarakkhayA 'sahassajohiNo muNiNo // 634 / / te savvAbhAve tA 'kajjA ekkevageNa UNA jA / tappAsahiya ego jalAiaNNesao dhIo // 635 / / 'unvatte' tyadigAthAdvayam , niryAmakA-glAnapraticAriNaH, te ca pAvasthA 'vasannatyAdidoSadRSTA agItArthAzca na kartavyAH kintu kAlaucityena gItArthatAdiguNayuktA vizeSato vaiyAvRttyakaraNodyatAH / ete ca utkarSato'STacatvAriMzadbhavanti / tadyathA- 'ubvatta'tti udvartanAdizarIrapariceSTAkAriNaH 1, 'dAra' tti abhyantaradvAramUlasthAyinaH 2, 'saMthAra' tti saMstArakakartAraH 3, 'kahaga' tti anazaninaH purato dharmakathakAH 4, 1utvattaya tA. // 2 vAyaNo se aggadAre muNicakka-tA 1 vAyaNo uggadAre mUla caukka-vi // 3 punntthvti-taa.|| // 5: 4 sahassa johinnaa-vi.1|| 5 kujjaa-mu.||60'ssttaaje.vi. / Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RASEAN HARREAMINA m a pravacanasAroddhAre saTIke mmeenameletewwwwwwwwsreemewwwmarana // 515 // 'vAiya'tti vAdinaH 5, 'aggadAraMmini agradvAramUlAvasthAyakAH 6, "bhatta'tti tacitabhaktAnayanayogyAH 7, "pANa' ti pAnAnayanayogyAH 8, 'viyAra' ti uccAra-prazravaNayohaNama, tataH 71 dvAre uccArapariSThApakAH 6, prazravaNapariSThApakAzca 10, 'kahaga' tti' bahirmakathakAH 11, 'disA je niryAmakA samasyA ya' si dizAsu pUrvAdyAsu catasRSvapi ye samarthAH-sahayodhiprabhRtayaH 12 // 32 // gAthA 'eesiM tu payANaM' ti eteSAM pUrvoktAnAM dvAdazAnAmapi padAnAM pratyeka mAdhu catuSTayasadbhAvAt catukakeNa guNyamAnAnAM niryAmakamalathA bhavati yathA-yena prakAreNa samaye-siddhAnte nirdiSTA-kathitA 'aSTacatvAriMzallakSaNetyarthaH / pra.A.. anye tu uccAra-prazravaNapariThApane milite'pi caturo'bhidhAya tato dikSa pranyekaM dvau dvAvityaSTI 176 mahAyodhAnmanyante ityevamaSTacatvAriMzataM pratipAdayantIti / / 630 // ___atha sUtrakadevaitAna vivRNoti-'uccattaMte'tyAdi gAthAcatuSTayam , iha ca utsargatastAvadanazaninA svayamevodvartanAdi vidheyam / atha na zaknoti tadA taM pratipatrAnazanaM catvAraH mAdhava udvartayanti parAvarta yanti ca / upalakSaNametata , utthApanopavezana-bahinirgamanA-'ntaHpravezanopadhipratyUpekSaNAdikamapi tadIyaM parikarma ta eva kurvanti / tathA abhyantaradvAramUle janasammardarakSaNArtha catvAraH sAdhavastiSThanti / janasamma hiM kadAcidanazanino'samAdhirapyutpayeta / tathA catvArastadanukUlasumbamparzAdyupetaM samAdhisaMvardhanAya saMstArakamAstRNanti / tathA catvAraH mAdhavo viziSTadezanAlabdhisampannAH satataM kathayanti 'se' tasya viditavastu paanssimu.|| 2 assttaaje|| Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 516 // tasyApi saMvegAsamullAsakaM dharmam, tathA tasyAnazaninaH prabhAvanAmatizAyinIM zrAvakalokaiH kriyamANAM dRSTvA kecid durAtmAnastAmasahamAnAH 'sarvajJamatanirAkaraNAya vAdadAnAyopatiSThante tatasteSAM tiraskaraNAya vAdinovAdakAtvAraH pramANapraviNAH praguNIbhUtAstiSThanti / tathA'gradvAramUle pratyanIkAdipravezarakSArtha municatuSkaM catvAraH sAdhavaH sAmathyopetAstiSThanti / tathA pratyAkhyAte'pyAhAre parISahapIDito yadyamau kathamapyAhAramabhipati tadA mA kathacidasau pratyanIkadevatAdhiSThito yAcate iti parIkSArthaM prathamatastAvatpRyate yathA - kastvaM gItArtho vA agItArtho vA 1, pratipannAnazana evameva vA ? idAnIM dinaM vartate rAtrityAdi / evaM ca pRSTe yadyasau prastutaM vakti tadA jJAyate na devatAdhiSThitaH kintu parIpapIDita iti jJAtvA samAdhisampAdanAya kiJcidAhAro dIyate / tatastaddhalena parIpadAn paribhUya prastutapAragAmI bhavati / atha vedanArdita AhAraM na karoti tadA''rttadhyAnopagatastiryakSu bhavanapativyantareSu vA samutpadyeta / pratyanIkeSu ca bhavanapati vyantareSutpannaH kopavazAtkadAcitpAzcAtyayatInAmupadravamapi kuryAditi, tatazcatvAro munayastasyAnazanina ucitaM-yogyam AhAraM 'nibhAlayanti' gavepayanti / tathA catvAro dehadAhAdyupazamasamartha pAnIyamanveSayanti / tathA catvAra uccAraM purISaM pariSThApayanti parityajanti / tathA catvAraH prazravaNaM-sUtraM pariSThApayanti / tathA catvAro vahirbhAge janAnAM puratazcetazcamatkArakAriNaM manohAriNaM dharmaM kathayanti / tathA catvAraarraft dikSu kSudropadravarakSakAH sahasrayodhino mahAmallA munayastiSThanti / kSudropadravanivAraNArtha - hereafter fatItyarthaH // 631-634 // 1. sarvezamati0 je. // 2 pratipannAzana su. // 71 dvAre niyamakAH gAthA: 629 635 pra. A. 177 // 5165 Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana- sAroddhAre saTIke athaite paripUrNA yadA na prApyante tadA kimityAha-te-niryAmakAH sarveSAmaSTacatvAriMzatsaGghayAnAmabhAve ekaikahAnyA tAvatkAryA yAvajjaghanyato'vazyaM dvau niryAmakauM / tatraikastatpAsthitaH-tasya-pratipannAnazanasya sarvadeva samIpAvasthAyI / dvitIyastu jalAyanveSako bhaktapAnAdyAnayanArtha paryaTatIti / ekena punaniyAmakena na kartavyaivAnazanapratipattiH / yaduktam- ego jai nijjavago apA catto paro parayaNaM ca / sesANamabhAve'vi hu tA bIo'vassa kAyabvo // 1 // tti // 63571 // idAnIM 'paNavIsaM bhAvaNAo suhAo' iti dvAsaptatitamaM dvAramAha-- 'iriyAsamie sayA jae 1 uveha bhujejja va pANa-bhoyaNaM 2 / AyANanikagveSadugucha 3 saMjae samAhie saMjayae maNo 4 vaI 5 // 636 / / ahassasacce 6 aNuvIya bhAsae 7, je koha 8 loha 9 bhaya 10 meva vjje| se dIharAyaM samupehiyA 'sayA, muNI hu mosaMparivajjae 'siyA // 637 / / vya ko nimakastAhi bhAtmA tyaktaH paraH pravacanaM ca / tasmAta zeSANAmamAve'pi cAvazyaM dvitIyaH kattavyaH (niryAmakaH) / 5 paNaSIsaM-mu. / / 2 suhAyo-mu.nAsti // 3 gAthApaJcakamidaM [636-40] bhAva hArimadrayAm [pR.158 api upalabhyate // 4 samuppehiyA-vi / 5 siyA-iti tA. pratI bAba. hArimadrayAM (pR. 658) ca pAThaH // 6 sayA-iti tA. pratau Ava. hArimadrayAM ca pAThaH / 72 dvAre mahAvratabhAvanAH gAthA 636. 640 pra.A. 177 // 51 // Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke mahAvratabhAvanA gAthA // 518 // sayameva u uggahajAyaNe 11 ghaDe mahamaM 'nisammA 12 sai bhikkhu uggahaM 13 / aNannaviya bhujIyapANa-bhoyaNa 14 jAitA sAhammiyANa 'uggahaM 15 // 638 // AhAragutte 16 'avibhUsiyApA 17 'itthiM na nijhAya 18 na saMthavejjA 19 / buDe muNI khuDukahaM na kujjA 20 dhammANupehI saMghae baMbhaceraM // 33 // je sadda 21 rUva 22 rasa 23 gaMdhamAgae 24, phAse ya saMpappa maNuNNa-pAvara 24 / gehiM paosaM na karejja 'paMDie. se hoi "daMte virae akiMcaNe // 640 // 'IriyAsamie' ityAdi vRttapaJcakama, prANAtipAtA dinivRttilakSaNamahAvratAnA dArthApAdanArtha bhAvyante-abhyasyante iti bhaavnaaH| anabhyasyamAnAbhibhAvanAmiranabhyasyamAnavidyAvanmalImasI bhavanti mahAvratAnIti / tAzca pratimahAvataM paJca pazca bhavanti / tatra prathamamahAvratasya tAH kazyante / 'IraNaM haryA-gamanaM tatra samina:-upayuktaH / asamito hi prANino hiMmyAditi prathamA bhAvanA tathA sadAsarvakAlaM 'yataH' samyagupayuktaH san 'uveha' ti avalokya bhuJjIta vAzabdAd gRhaNIta vA paan-bhojnm| ayamarthaH-pratigRhaM pAtramadhyapatitaH piNDazcakSurAdyupayuktena tatsamutthAgantukasaccarakSaNArtha pratyave. kSaNIyaH / Agatya ca basato punaH prakAzavati pradeze sthitvA supratyavekSitaM pAna bhojanaM vidhAya 1 nisNsaa-vi.||2 bhujiya-vi. // 3 moyaNaM-je. / moyaNA-vi / bhoynn-sN|| 4 bhavibhA0 je.|| 5 itthii-mu.| itya-je. 16 piMDae je. vi. / / 7 daMbhe rie-vi. / daMti rae-je. 15 divR0 saM. // 9 tulanA-tattvArtha siddhasenIyavRttiH 7/3, yogazAstraTIkA za26 taH, dharmasaGgrahaTIkA bhA 2, pR. 125 tH|| 10 tulanA-Ava.hA- pR. 658 tH|| pra. A. 177 // 5 8 // Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ HERE AMANAaidikshitalbhajastanisation KOTARSWERARMS pravacanasAroddhAre saTIke // 519 // prakAzapradezAvasthitena bhoktavyam / anavalokya bhuJAnasya hi prANihiMsA sambhavatIti dvitIyA 2 / tathA 'AdAna-nikSepau' pAtrAdegrahaNamokSAvAgamapratiSiddhau 'jugupsati' na karotIti AdAnanikSepa / 72 dvAre jugupsakaH / AgamAnusAreNa pratyavekSaNapramArjanapUrvamupayuktaH sannupadherAdAna-nikSepau karotItyarthaH / / mahAvata'ajugupsako hi satcavyApAdanaM vidadhyAditi tUnIyA 3 / tathA 'saMyataH' sAdhuH 'samAhitaH samA bhAvanAH dhAnaparaH san 'saMyatate' pravartayanyaduSTaM manaH, duSTaM hi manaH kriyamANaM kAyamaMlInatAdike'pi sati gAthA karmabandhAya sampadyate / 'zrUyate hi prasannacandro gajapirma no guptyA'bhAvitA'hiMsAvato hiMsAmakurvatrapi saptamanarakapRthvIyogya karma nirmitavAniti caturthI 4 / evaM vAcamapyaduSTAM prapatayet , duSTAM pravartayan jIvAn 640 vinAzayediti pazcamI 5 / 'takhArthe tu asyAH sthAne eSaNAmaminilakSaNA bhAvanA bhaNitA, iti prathama. pra. A.. vratabhAvanAH pazca // 636 // atha dvitItamahAvatabhAvanA bhaNyante-atra ahAsyAt-hAsyaparihArAn 'satyaH satyavAk , hAsyena hyanRtamapi bra yAditi prathamA 1 / sathA 'anuvicintya' sampanjAnapUrvaka paryAlocya 'bhASako' vaktA / anAlocitabhASI hi kadAcinmRpA'pyabhidadhIta / tatazrAtmano vairapIDAdayaH saccopaghAtazca bhavediti dvitIyA 21 tathA yaH krodha lobha bhayameva vA baje yet-pariharet sa eva munidIrgharAtraM-mokSaM 'samupekSitA' sAmIpyena mojhAvalokanazIlaH san 'sadA' sarvakAlaM hu-nizcayena 'mosaM' ti anusvArasyAlAkSaNi1 jugu je // 2 tulanA-yogazAstraTIkA 1126||30gupty0 mu.|| I1119 // 4 draSTavyaM tatvArthamASyam (13) / yogazAstraTIkA [1/26] api draSTavyA / 178 Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 520 // katvAnmRSAparivarjakaH 'siyA' syAt / ayamartha:-krodhaparakzo hi vaktA svaparanirapekSo yatkizcanabhASI mRSA'pi bhASeta, ataH krodhasya nivRttiranutpAdo vA zreyAniti tRtIyA 3 / tathA lomAbhibhRtacitto 72 dvAre | mahAvata'myatyarthamarthakAjhayA kUTasAkSitvAdinA vitathabhASI bhavati, ataH satyavatamanupAlayatA lomA pratyAkhyeya bhAvanA iti caturthI 4 / tathA bhayAtaH 'nijaprANAdirakSaNecchayA satyavAditA 'vyabhicarati tato nirbhayabAsanA. gAthA ''dhAnamAtmani vidheyamiti paJcamI 5 / iti dvitIyamahAbatabhAvanAH paJca / / 337 // ____ atha tRtIyamahAvatabhAvanAH procyante, tatra svayameva-Atmanaiva na tu paramukhena sAdhuH prabhu prabhuH / sandiSTaM vA samyakaparijJAya adhagrahasya-devendra-rAja-gRhapati zayyAtara sAdharmikabhedabhinnasya yAcane pra.A. 'yAjAyAM pravartate / paramukhena hi yAcane'svAmiyAcane ca parasparavirodhena ca akANDadhATanAdayo'dattapari 178 mogAdayazca doSA iti prathamA 1 / tathA tatraivAnajApitAvagrahe nRNAdigrahaNAtha manimAna ghaTeta-ceSTena nizamya-prAkavigrahapradAtumtRNAdyanujJAvacanam, anyathA tadadattaM syAditi dvitIyA 2 / tathA 'sadA, sarvakAlaM bhikSuravagrahaM spaSTamaryAdayA yAceta / ayamarthaH-sakradatte'pi svAminA'vagrahe bhUyo bhUyo'vagrahayAcanaM kartavyam / pUrvalabdhe'vagrahe 'glAnAdyavasthAyAM mUtrapurIpotsarga-pAtrakaracaraNa prakSAlanasthAnAni dAyakacitta 1 prANAdi je / yogazAstravRttI (1/27) api prANAdi0 iti pAThaH // 2 vymimrti-mu.|| 3 nighe. je. 114 yaalaayaaN-muH|| 5 tulanA-tatsvArtha siddha / 37, yogazAstravRttiH 1/28-29 6. glAnAdyavasthAsu mUtra-iti tasvArtha siddha mA. 2, pR. 46 / glAnAdyavasthAmUtra0 iti yogazAstravRttau (1 / 28-24) pAThaH // 70prakSAlane0 saM.po. // // 20 // Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mlamIIAMARPALI pravacana sArodAre 72 dvAre mahAvrata saTIke s pIDAparihArArtha yAcanIyAnIti tRtIyA 3 / tathA'nujJApya gurumanya vA bhuJjIta pAnabhojanam / ayamartha:sUtroktena vidhinA prAsukameSaNIyaM labdhamAnIyAlocanApUrva gurave nivedya guruNA'nujJAto maNDalyAmekako vA'znIyAt / upalakSaNametat , anyadapi yatkiJcidaudhikaupagrahikabhedamupakaraNaM dharmasAdhanaM tatsarva guruNA'nujJAtameva bhoktavyam , anyathA'dattameva paribhuktaM syAditi caturthI 4 / tathA samAno dharmaH sadharmastena carantIti sAdharmikA:-pratipanna zAsanAH saMvignAH sAdhavaH, teSA pUrvaparigRhItakSetrANAmavagrahaM mAsAdikAlamAnena paJcakozAdikSetrarUpaM yAcitvA sthAnAdi kAryam , tadanujJAtaM hi tatra upAzrayAdi samastaM gRhaNIyAt , anyathA caurya syAditi paJcamI 5 / etAmtRtIyavratabhAvanAH pazca / / 638 // idAnI caturthavatabhAvanAH pratipAdyante-tatra AhAre guptaH myAt na punaH snigdhamatimAtraM bhuJjIta / yato nirantaravRSyasnigdhamadhurarasaprINitaH pradhAnadhAtuparipoSaNena vedodayAdabrahmApi seveta / atimAtrAhArasya tu na kevalaM brahmavratavilopavidhAyitvAdvarjanaM kAyaklezakAritvAdapIti prathamA 1 / tathA avibhUSitAtmA-vibhUSAvirahitA, dehasnAna-vilepanAdivividhavibhUSAnirato hi nitAntamudriktacittatayA brahmavirAdhakaH syAditi dvitIyA 2 tathA striyaM na nirIkSeta, tadanyatirekAttadaGgAnyapi badana-stanaprabhRtIni saspRhaM na prekSeta / nirantaramanugamavanitAbyabavilokane hi brahmabAdhAsambhava iti tRtIyA 3 | tathA striyaM na saMstuvIta-khibhiH saha paricayaM na kuryAt tatsaMsaktavasati-tadupabhuktazayanAsanAdisevanena / anyathA brahmavatabhaGgaH syAditi caturthI 4 / tathA buddhaH-avagatatattvo 'muni:-sAdhuH kSudrAm-aprazasyAM brahmacaryaprastAvAta strIviSayAM kA 1 muniH kssudraaN-mu.|| pra.A. 179 RamecipamgeomeeMARRIDEnliminisHOOMAAIAMNAIDAIRitieminidutopwipimo Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke 1522 // .. na kuryAt / tatkathAsssaktasya hi mAnasonmAdaH sampadyeta iti pazcamI 5 / etAbhiH paJcabhirbhAvanAbhirbhAvitAntaHkaraNo dharmAnuprekSI - dharma sevanatatparaH sAdhuH sandhatte - samyakpuSTiM nayati brahmacaryamiti caturthamahAcatabhAvanAH // 636 // l , atha paJcama bhAvanA nigadyante tatra yaH sAdhuH zabda-rUpa-rasa- gandhAn AgatAna-indriyaviSayIbhUtAna, makAro'yamalAkSaNikaH, sparzAzca samprApya-samAsAdya manojJAna- manohAriNa: pApakAn- cirUpAn iSTAniSTazvetyarthaH, gRddhim - abhiSvaGgalakSaNa pradveSaM ca-aprItilakSaNaM yathAkramaM na kuryAt paNDitoM-viditatanvaH san sa dAnto jitendriyo virataH - sarva sAvadyayogebhyo bhavatyakiJcanaH - kiJcana bAhyAbhyantaraparigrahabhUtaM nAsyAstItivyutpacyA parigrahavirativratavAnityarthaH / anyathA zabdAdiSu mucchadisadbhAvAt paJcamavirAdhanA syAditi paJcasu viSayeSvabhiSvaGga- pradveSavarjanAt paJcamavratasya paJca bhAvanAH / militAstu paJcaviMzatiriti / etAva 'samavAyAGgatattvArthAdiSu kiJcidanyathA'pi dRzyante iti // 640 // 72 // idAnIM 'asuhAo paNavIsa' ti trisaptatitamaM dvAramAhasave ? afforsa 2 abhiogA 3 AsurI 4 ya sammohA | esA hu appasatdhA paMcavihA bhAvaNA tattha // 641 // 1 .1 samavAyAGgasUtrasya 25 tamasamavAye tasvArtha sUtrasya (73) mAdhye ini jJeyam // 2 paNatrIsaM-mu. 1 3 tulanArtha vizeSArtha dRzyatAm paJcavastukaH 1628, 1630, 1636, 1642, 1641, 1645 bRhatkalpa, bhASya 1293, 1295,1302, 1308, 1314, 13211 sthAnAnasUtram sU. 354 // ] 4 AsurA iti vR.kra. bhASye (1293), paJcavastuke (1628) sthAnAvRttau (pR. 2754) ca pAThaH // 73 dvAre azubha bhAvanAH gAthA 641 646 pra.A. 179 1522 // Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 523 // kaMdappe 1 kukkuAe 2 dosIlatte ya 3 hAsakaraNe 4 ya / paravimhiyajaNaNe'vi ya 5 kaMdappo'NegahA taha ya // 642 // 73.dvAre sanayanANa 1 kevalINaM 2 dhammAyariyANa' 3 saMgha4 saahnnN| azuma. mAI avaNNavAI kigvisiyaM bhAvaNaM kuNaha // 643 // bhAvanA "kouya 1 bhUIkamme 2 pasiNehiM 3 taha ya pasiNapasiNehiM' 4 / gAthA tahaya nimitteNaM 5 ciya paMcaviyappA bhave sA ya // 644|| saiviragahasIlattaM 1 saMsanatavo 2 nimittakahaNaM ca 3 / nikkivayAvi ya 4 avarA paMcamagaM niraNakaMpattaM 5 // 645 / / pra.A. jammaggadesaNA maggadasaNaM 2 maggavipaddhi'vattIya3 / moho ya 4 mohajaNaNaM 5 evaM sA havai paMcavihA // 646 / / ...... 'kaMdappe' gAhA 'kandarpaH-kAmastatpradhAnA nirantaraM narmAdiniratatathA viTamAyA devavizeSAH kandarpA steSAmiyaM kaandpii| evaM devAnAM madhye kilbiSAH-pApA ata evAspRzyAdidharmakA devAzca te kilviSAzceti vA devakilvaSAsteSAmiyaM devakilbipI ! A-samantAt Abhimusyena 'yujyante-preSyakarmaNi vyApAryante 10ya-je. // 2 koI ya- je.|| 3 0nn-taa.|| 4vitti-mu.|| 5 bhAdvAraM tulanA-ba.ka. mA. TIkA pR.399 ta ! pacavastukaTIkA pR. 230 taH // 6 kilviSI mu. / devkilbissii-je.|| 7 (vA] yujyante-iti vR. ka. mA. vRttau (4.399) paatthH|| Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sArAddhA saTIke azumabhAvanA gAthA 641 // 524|| pra.A. ityAbhiyogyA:-kikarasthAnIyA devavizepAsteSAmiyamAbhiyogI / asurA-bhuvanavAsidevavizeSAsteSAmiyamAsurI / saMmuhAntIti sammohA-mUDhAtmAno devavizeSAsteSAmiyaM smmohii| eSA hu-sphuTa paJcavidhA'paJcaprakArA 'aprazastA' sakliSTA bhAvanA tattatsvabhAvAmyAsarUpA bhaNiteti zeSaH, AsAM ca madhye saMyato'pi san yo yasyAM bhAvanAyAM vartate kathaJcidbhAbamAnyAt sa tadvidheveva-kandarpAdiprakAreSu deveSu gacchati cAritralezaprabhAvAt / / uktaM cajo saMjo'vi eyAsu appasatthAsu vaTTai kahici / so tavihesu gacchai suresu bhaio crnnhiinno||1||' [paJcavastukaH 1626, tulanA-vR.ka.bhA. 1295] ana 'bhaio caraNahINo' ti yaH punaH sarvathApi cAritrarahitaH sa bhAjyo-vikalpanIyaH, kadAcittadvidhezveva sureNUtpadyate kadAcicca nAraka-tiryakumAnupeSviti // 641 // etAzca paJcApi bhAvanAH pratyekaM paJcavidhAH, tatra prathamaM paJcavidhA kandarpabhAvanAmAha-kaMdappe'nyAdi, kanda kaukucye duHzIlatve hAsyakAraNe paravismayajanane'pi ca viSaye bhatrati kandapaH-kandarpaviSayA bhAvanA kAndarSikI ityarthaH / 'anekavidhA' paJcaprakArA, tatra uccaiHsvareNa hasanam , tathA parasparaM parihAsaH tathA gurvAdinA'pi saha niSThuravakroktyAdayaH svecchAlApAH, tathA kAmakathAkathanaM tathA evaM caivaM ca kurviti vidhAnadvAreNa kAmopadezaH, tathA kAmaviSayA prazaMsA ca kandapazabdenocyate / 'yaduktam| A yaH saMyato'pi etAsu aprazastAsu vartate kathaMcin / sa tadvidheSu gacchati sureSu bhaktazcaraNahInaH // 11 // 1 tduktm-mu.|| CHECENE // 524 PRAS Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 525 // kahakahakahassa hasaNaM kaMdappo aNihuyA ya saMlAcA kaMdaSpakahAkahaNaM kaMdapuvaesa saMsA ya // 1 // [vastukaH 1631, bR. ka. bhA. 1266 ] tathA kukuco - 'bhaNDaceSTA tasya bhAvaH kaukuvyam, tad dvedhA-kAyakaukutryaM vAkakucyaM ca / tatra arratkunyaM yatsvayamahasannetra nayanAdibhirdehAvayaveMsakArakastathA tathA ceSTA karoti yathA paro hasatIti / yaduktam 73 dvAre azubhabhAvanAH gAthA 641646 180 'bhuma nayaNa vayaNa- dasaNacchaehiM kara-caraNa-kaNNamAIhiM / taM taM karer3a jaha hassae paro ataNA ahasaM // 1 // [bu. ka. bhA. 1267] vAkkaukucyaM tu yatparihAsapradhAnaistaistairvacana jAtai vividha jIva virutemuLe khAtodyavAditayA ca paraM hAsayatIti / yaduktam- pra.A. * vAyA kukkur3ao puNa taM jaMpar3a jeNa hassae ambho / nANAvihajIvarue kuvvaha mahatUrae caiva // 1 // [bu. ka. bhA. 1298 ] tathA duSTaM zIlaM svabhAvo yasya sa duHzIlaH tadbhAvo duHzIlatvam, tatra yatsambhramAveza vazAdaparyAlocya drutaM drutaM bhASate yacca zaratkAle dapaDurapradhAnabalIvarda hava drutaM drutaM gacchati yacca sarvatrAsamIkSitaM kArya drutaM drutaM karoti yacca svabhAvasthito'pi tIvrodrekavazAddarpeNa sphuTatIva sphuTati ca etad duHzIlatvam | yaduktam | kahakahakaheti hasana kandarpaH anibhRtAzca saMlApAH / kandapaikathAkathanaM kandarpopadezaH kandarpaprazaMsA ca // 1 // 1 mANDa-muNDaceSTaH- po. // bhra. -nayana-vadana-dazanacchade kara-caraNa-karNAdibhiH / tattat karoti yathA paro hasati AtmanA'hasan // harstrkuciH punastat jalpati yena isati anyaH / nAnAvidhajIvatAni mukhaturyAni ca karoti // 1 // 1 // ||525|| Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAroddhAre / pravacana | saTIka / // 526 // 73 dvAre azubhabhAvanA gAthA bhAsada duyaM dayaM gacchae yadariovya 'goviso sre| savvaduyaddayakArI phuTTa va Thiovi dappeNaM // 1 // " paJcavastukaH 1633, bR. ka. bhA. 1299] tathA bhaNDa iva pareSAM chidrANi-virUpaveSa-bhASA viSayANi nirantaramanveSayan vicitrestAdRzerera veSa-bacanairyad draSTraNAmAtmanazca hAsaM janayati tad hAsyakAraNam yaduktam -- *vesa-vayaNehi hAsaM jaNayaMto appaNo paresiM c| aha hAsaNotti bhanna ghayaNovva challe niycchnto||3|| paJcavastukaH 1634, bR. ke. bhA. 1300] 'ghayaNoti bhaNDaH / tathA indrajAlaprabhRtibhiH kutUhalaiH prahelikA kuheTikAdibhizca tathAvidhagrAmyalokaprasiddharyasvaya. mavismayamAno bAlizaprAyasya janamya manovibhramamutpAdayati tatparavismayajananam yaduktam --- surajAlamAiehiM tu vimhayaM kuNai tabihajapassa / tesu na vimhayai sayaM AhaTTa-kuheDaehiM ca // 1 // " [paJcavastukaH 1635, pR. ka. mA. 1301] atra 'AhaTa' ti prahelikA, kuheDakaH-AbhANaprAyaH prasiddha eva // 642 // BE 25 526 // bhASate dUtaM taM gacchati ca to govRSaH zaradi / sarvadUna drUtakArI sthito'pi darpaNa sphuTatIva // 1 // 1 gotra so-mu. / paJcavastuke bu. ka bhASye'pi ca govimo-iti pAThaH // 2 bhANDa-mu. // 3 viparyayANi-iti bR.ka. bhA. vRttau 1.400) pAThaH / / 4 mANDaH -mu.|| veSa-bacanAbhyAM hAsyamAtmanaH pareSAM ca janayan / atha hAsyakAraka iti maNyate maNDa isa chalaM pazyan // 1 // A tadvidhajanasyendra jAlAdimivismayaM karoti / teSu na svayaM vismayate prahelikA-kuheDakaiH // 11 // . .... | Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " sAroddhAre saTIke // 527 // MAMIReminawinARIA : atha devakilviSIM bhAvanA paJcavidhAmAha-'su'tyAdi, zrutajJAnasya-dvAdazAGgIrUpasya kevalinAkevalajJAnavatA dharmAcAryANAM dharmopadeSTaNA saGghamya-mAdhu mAdhvI-zrAvaka zrAvikAsamudAyarUpasya sAdhanA-yatI-73 dvAre nAm avarNavAdI mAyI ca-svazaktinigUhanAdinA mAyAvAn 'devakilbiSI bhAvanA karoti / tatra avarNa:-- azubha azlAghA asahopodghaTTanamitiyAvat / sa cavaM zrutajJAnamya-pRthivyAdayaH kAyAH SaDjIvanikAyAmapi bhAvanA vyAvaNyante 'zastraparijJAdhyayanAdipi bahazasta eva / evaM batAnyapi-prANAtipAtanivRtyAdIni gAthAtAnyeva punaH punAteputepusUtrapu pratipAdyante / tathA ta eka pramAdA-madyAdayaH agramAdAzca-tadvipakSabhUtA bhUyo bhUyazca tatra tatra kanyante / na punaradhikaM kiJcidapIti punaruktadoSaH / anyacca mokSArtha ghaTayitavyamitikRtvA ki sUtre sUryaprajJappayAdinA jyotiHzAstraMNa ?. tathA mokSArthamabhyudyatAnA yatInA ki yoniprAbhRtopaniyandhena ?, bhava hetunvAujyotiSa-yoniprAbhRtaprabhRnInAmiti / uktaM ca---- "*kAyA payA ya teJciya te cetra pamAya apamAyA ya / mokvAhigAriyANaM joisajoNIhi ki kajja? // 1 // " [paJcavastukaH 1637, pR. ka. bhA. 1303] kelinAmavarNavAdo yathA-kimeSAM jJAnadarzanopayogI krameNa bhavata uta yugapat 1, tatra yadi krame goti pakSaH kakSIkriyate tadA jJAnakAle na darzanam , darzanakAle ca na jJAnamiti parasparAvaraNava praaptaa| 18o.' 1 deva mu.||2 dazavakAlikasUtrasya caturtha adhyayane iti jJeyama // 3 AcArAGgasUtrasya prathame adhyayane iti zeyam // *kAyAH pratAni ca tAnyeva sa eva pramAdA apramAdAzca / mokSAdhikAriNAM jyotiSayonimiH kiM kAryam // 1 // 27 // Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanaH sAroddhAre saTIke // 528i atha yugapaditi dvitIyaH pakSaH so'pyayuktaH, yata ekakAlatvAd dvayorapyekatA''pattiH prApnoti / uktaM ca"* 'egaMtarasamuppAe ano'nAvaraNayA duveNhaMpi / kevaladasaNa-NANANamegakAle ya egataM // 1 // " [ca. ka. bhA. 1304] dharmAcAryANAmavarNavAdo yathA-na zobhanateSAM AtiH, naite lokavyavahArakuzalAH, na caite aucitya vidantItyAdi vividhaM gurUna prati bhASate / na caiteSAM vinayavRttyA vartate / tathA ahitazchidrANyanveSayan sarvasamakSaM gurUNAmevAsato'pi doSAn vadati / sarvadeva ca teSAM pratikalatAmAcaratIti / uktaM ca."jaccAIhiM avaNNaM vibhAsai vaTTai na yAvi uvavAe / ahio chiddappehI pagAsavAI aNaNukUlo // 1 // pazcavastukaH 1636, vR, ka. bhA. 1305] saGghasyAvarNavAdo yathA-bahavazva pazu-zagAlAdInAM saGghAH tatko'yamiha saGgho bhavatAmArAdhya ityAdi vadati / sAdhanAmavarNavAdo yathA-nAmI sAdhavaH parasparamapi sahante ata eva dezAntaraM parasparaspardhayA paribhramanti, anyathA ekatraiva saMhatyA tiSTheyuH / tathA mAyAvitayA sarvadeva lokAvarjanAya mandagAminaH / mahato'pi ca prati prakRtyaiva niSThurA / tadeva ruSTAstadeva tuSTAzca / tathA gRhibhyastaistaizcAduvacanairAtmAnaM rocayanti / sarvadA sarvavastusazcayaparAzca / uktaM ca-~ bhAvanA gAthA 641646 pra.A. ekatarasamutpAde anyo'nyAvaraNatA dUyorapi / kevalajJAna-darzanayoH ekakAle ekatvam ||shaa jAtyAvimiravaNa vimASate na cApyupapAte ittete| ahitazchidrapekSI prakAzavAcananukUlaH ||shaa 1 egatara0 mu.po. vi.| bR.ka. mAye'pi egaMtara0 iti pAThaH // RA Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke |73 dvAre azubhabhAvanA gAthA "avisahaNA'turiyagaI aNNANuvatI ya avi gurUNapi / khapAmittapIirosA gihivacchalagA ya sNchgaa||1|| [paJcavastukaH 1640, vR. ke. bhA. 1306] anyerapyuktam ___ "anityanAzabdamudAharanti, bhagnAM ca tumbI parizocayanti / yathA tathA'nyaM ca vikatthayanti, harItakI naica parityajanti // 1 // " ___ yA hu 'sabasaNaM ti paThinvA 'mAyo' ni bhinnaiva paJcamI bhAvanA pratipAditA / yathA 20 "gRhai AyamahAvaM chAyai ya guNe paramsa maMnevi / nogeca matramaMkI guDhAyAro habaha mAI // 1 // " // 643 // [paJcavastukaH 1641, tulanA vR. ka. bhA. 1307] __ atha AbhiyogI bhAvanA paJcabhedAmAha-kouye'tyAdi, atra saptamI tRtIyArthe, tataH kautukena 1 bhRtikarmaNA 2 praznena 3 praznApraznena 4 nimittena 5 ca paJcavikalpA-pazcabhedA bhavet sA ca-AbhiyogikI bhAvanA / tatra bAlAdInAM rakSAdikaraNanimittaM snapana karabhramaNAbhimantraNa- dhukaraNadhUpadAnAdi yaskriyate tatkautukam / umtaM ca* aviSahaNA atvaritagatayaH gurUNAmadhyananuvRtyaH / kSaNamAtraprItiroSAH gRhivatsalakAzca sNcyikaaH1|| - gUhate AtmasvabhAvaM parasya ca sato'pi guNAna kAdayati / caura iva sazaGkI gUDhAcAro mavati mAyI yA 1 vittI-iti mudrite paJcavastu ke ca paatthH| battI iti cha, ka. mAdhye pAThaH // 20piyrosaa-vi.|| 3 gihivacchalagAi saM-iti vi.po. pratyoH ba.ka. bhASye ca pAThaH / gihivacchalagA ya saM0 iti paJcavastu ke 'pi paatthH|| 4 palavastu ke (gA. 1636) .ka. bhASye (mAthA 1502) iti jJeyam // 5 thukthukaraNaje.... pra.A... 1 Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabacana sArodvAre. saTIke ||530|| *"viNhavaNa- homa - siraparirayA ya khAraDahaNAI dhRve ya / asarisavesaggahaNaM avatAsaNa utbhaNabaMdhA // 1 // " [pazcavastuH 1643 . ka. bhA. 1306 ] tathA vasati zarIra- bhANDakarakSArthaM bhasmasUtrAdinA yatpariveSTanakaraNaM tad bhUtikarma / uktaM ca"bhUIe maTTiyAi va suttreNa va hoi bhUkammaM tu / vasahI- sarIra bhaMDayarakkhA abhiogamAIyA // 1 // " [pazca0 1644, bR.mA. 1310] tathA yatrasya pArzve lAmA lAbhAdi pRcchayate svayaM vA aGaguSThadarpaNakhaGgatoyAdiSu dRzyate sa praznaH / uktaM ca paNDo ya hoi pasiNaM jaM pAsar3a vA sayaM tu taM pasiNaM / aMgucciGa-pae dappaNa- asi-toya-kuDAI // 1 // " [ paJcava0 1645, bR. ka. bhA. 1311] tathA svapne svayaM vidyayA kathitaM ghaNTikAdyavatIrNadevatayA vA kathitaM sat yadanyasmai zubhAzubha * api snapana homa ziraH parizyAca kSAradaddanAni dhUpaca asadRzaveSamahaNam avatrAsanam, avastobhanam bandhaH // 1 // 10 ucchubha0 mu. 100je bhApa / pakhavastu ke thaMbhaNaM - iti pAThaH / bRka bhASye * utbhaNaH iti pAThaH // 2 ca sati-mu. // bhUtyA mRcikayA vA sUtreNa vA bhavati bhUtikarma tu / vasati zarIra bhANDarakSA abhiyogAdikAca || 1|| praznazca bhavati pracchanaM yat pazyati vA svayaM tu sa praznaH / aGguSThocchiSTapade darpaNA'si toya-kuDyAdiSu // 1 // - 3 aMguru uciTThapae-po. / aMguThaviThapae-vi. aMguTTie iti paJcatrastu pAThaH // 73. dvAre azubha bhAvanAH gAthA 641 646 pra.A. 181 // 530 // Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre rUTI ke // 531 // jIvitamaraNAdi parikathayati sa praznApraznaH / uktaM ca " pariNApasiNaM sumiye 'vijjAsiTaM kahe annassa | ahavA AIkhaNiyA ghaMTiyasirddhaM parikahe ||1|| " [pazca0 1646, bR. ka. bhA. 1312] tathA nimittam-atItA'nAgata-vartamAna vastuparijJAnaheturjJAnavizeSaH, uktaM ca"tivihaM hoi nimittaM tIya paDuppaNa-nAgayaM caiva / teNa viNA u na neyaM najjaha teNaM nimittaMtu || 1||". [. ka. mA. 1313] etAni ca kautuka bhUtikarmAdIni gauravAdinimittaM kurvANaH sAdhurabhiyoga nimittaM karma badhnAti / apavAdapadena tu gauravarahitaH sannatizayajJAne sati niHspRhavatyA yadA karoti tadA'sau ArAdhaka evaM ucca ca gotraM banAtIti tIrthonnatikaraNAt / uktaM ca "yANi gAravaTThA kuNamANo abhiyogiyaM bNdhe| bIyaM gAravarahio kuvvara ArAhaguccaM ca // 1 // [paJca0 1648, bU. ka. mA. 1314] // 644 // atha AsurI bhAvanAM paJcabhedAmAha - saI' tyAdi, sadA vigrahazIlatvaM 1 saMtatapaH 2 nimittakathanaM ca 3 niSpatA'pi cAparA 4 paJcamakaM ca niranukampatvamiti / tatra 'sadA' sarvakAlaM 'vigraha* praznApraznaH svapne vidyAziSTaM bhanyasmai kathayati / athavA kSaNikAghaNTikAziSTaM parikathayati // / 1 // 1 vijjAsiddha-je. / / trividhaM bhavati nimittamatItaM varttamAnamanAgataM caiva / tena vinA tu na jJeyaM jJAyate tena nimittaM tu // 1 // 0nivRttaM mu // * etAni gauravArtha kurvan abhiyogikaM badhnAti / dvitIyaM padaM gauravarahitaH karoti ArAdhaka ucca zi 73 ha azubha bhAvana gAthA 641 646 pra.A. 182 153 Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana | sArodAre saTIke // 532 // azumaH bhAvanA / 641. zIlatvaM' pazcAdananutApitayA jhamaNAdAvapi prasatyaprAptyA ca virodhAnuSandhaH / yadAhaniccaM viggahasIlo kAUNa ya nANutappaI pcchaa| na ya khAmio pasIyaha sapakkhaparapaksao vAvi // " [.ka. mA. 1313, tulanA-paJcava0 1350] . tathA saMsaktasya-AhAropadhizayyAdiSu sadA pratibaddhabhAvasya AhAradyarthameva ca tapaH-anazanAditapadharaNaM sskttpH| yadAha"* AhArauvahisejjAsu jamma bhAvo u niccasaMsatto / mAvovahao kuNai va tavovahANaM tadavAe // 1 // ? [pazcava0 1651, tulanA yU. ke. mA. 1317] tathA traikAlikasya lAmA'lAma-sukha-duHkha jIvita maraNaviSayasya nimittasya kathanam-abhimAnAbhinivezAdvayAkaraNam / yadAha*"tibihanimittaM ekkeka chavi jaM tu vanniyaM puvvaM / abhimANAbhinivesA bAgariyaM AsuraM kuNai // 1 // " [paJcava0 1652, ca. ka.bhA.1318) tathA sthAvarAdisanyeSvajIvapratipacyA gatadhRNaH kAryAntaravyAsaktaH san gamanA-''sanAdi yaH karoti, kanvA ca nAnunapyate kenaciduktaH san ma niSkRpaH, tadbhAvo niSkRpatA / 'yadAha niya vigrahazIlaH kRtvA ca pazrAnnAnutapyate na ca amitaH prasIdati svapakSaparapakSatI bA'pi // 2 // * mAhArIpadhi zayyAmu yamya tu bhAvo nityaM saMsaktaH / upahatabhAvo bA karoti tapaupadhAna tadarthAya vividha nimisakeka vidhaM yatta pUrva varNitama / abhimAnAdabhinivezAca vyAkRtamAsurIM karoti ||||1ydaahH mu.|| 182 // 13 // Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RANE = pravacana- | - NA "caMkamaNAI satto sunikkiyo thAvarAisattesu / kAuM ca nANutappaDa erisao nikkiyo hoi // 2 // " saaroddhaare| [paJcava0 1653, vR. ka. bhA. 1319] 173 dvAre saTIka tathA yaH kRpApAtraM kutazcidvetoH kampamAnamapi paraM dRSTvA karatayA kaThinabhAvaH san nAnukampA azubha ko bhAgbhavati sa niranukampaH tasya bhAvo nignukampatvam , yadAha bhAvanA *"jo u paraM kaMpaMtaM da?Na na kaMpae kaDhiNabhAvo / eso ya niraNukaMpo pannattI bIyarAgehi // 1 // " gAthA [paJcava0 1954, tulanA ba. ka. bhA. 1320] // 645 // atha sAmorI bhAvanA pani jApAna-samparage'tyAdi, unmArgadezanA ? mArgadUSaNaM 2 mAgaMvipratipattiH 3 mohaH 4 moha jananaM ca 5 evaM mA sAmohIbhAvanA bhavati paJcavidhA / tatra pAramArthikAni jJAnAdInyadupayanneva tadviparItaM dharmamArga yadudizati sA unmArga dezanA / Aha ca"nANAdi asito taccivarIyaM tu upadIsai maggaM / ummaggadesago esa Aya ahio paresiM ca // 1 // " bi.ka. bhA. 1322, tulanA paJcava0 1656] tathA pAramArthikaM jJAna-darzana cAritralakSaNaM bhAvamArga tatpratipannAzca sAdhUna paNDitamAnI svamanIpAnimitairjAtidUSaNairyad dRSyati .. tanmArgadUSaNam / Aha caA cakamaNAdiSu saktaH suniSkRpaH sthAvarAdhisattveSu / kRtvA ca nAnutapyate IdRzo niSkRyo bhavati // 1 // 1caMkamaNAIsu satto.mu. pavadhastu ke ba. ka. bhASye 'pi ca caMkamaNAI sapto prati paatthH||2 tbnubhaassoje.|| yastu paraM kampamAnaM dRSTvA nAnukampate kaThinabhAvaH / eSa ca niranukampaH prasato vItarAgaH // 1 // mAnAdi adUSayana tadviparItaM tu dezayati mArgam / panmAdezaka eSa pAtmano'hitaH pareSAM ca // 1 // / / aminine Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke 534 // "tANAitidAyAM dUsai jo je ya mamgapaDivA 1 aho jAIe khalu bhannaha so maggadUsati // 1 // " [paJcava0 1657, tu. bR. ka. mA. 1323] tathA tameva jJAnAdimArgamasaddUSaNaid SayitvA jamAlivaddezata unmArga yatpratipadyate sA mArgavipratipattiH / Aha ca *"jo puNa tadeva mamnaM dusitA aDio satakkAe / ummaggaM paDivajjai vippaDivaNNo sa maggassa #21" [ paJcaca0 1658, tu bR. ka. bhA. 1324 ] tathA nikAmamupahatamatiH sannatigahaneSu jJAnAdivicAreSu yanmuhyati yacca paratIrthika sambandhinIM nAnAvidhAM samRddhimAlokya muhyati sa saMmohaH / Aha capha" taha taha uvahayamahao mujjhai nANa-caraNaMtarAlesu / iDDhIo ya bahuvihA daTTu jato tao moho || 1 ||" [pazca0 1656, tu. bR. ka. bhA. 1325] tathA svabhAvena kapaTena vA darzanAntareSu parasya mohamutpAdayati tanmohajananam / Aica jJAnAdi vidhAmAgaM dUSayati yaH ye ca mArgapratipannAH(tAn ) abudho jAtyAbhaNati sa khalu mArgadUSaka iti bhvyte||1|| pratipadyate sa mArgAt vipratipannaH // 1. * yaH punastameva mArga dUSayitvA'paNDitaH svatarkeNa / unmArga * tathA tathA upalamatikaH jJAna caraNAntarAleSu mujhati bahuvidhA zraddhIca dRSTvA yadaH tato mohaH ||1|| 73 dvAreazubhabhAvanAH gAthA 641 646 pra. A. 183. 534|| Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 53 // "jo puNa mohe paraM sambhAveNa ca kaiyaveNaM vA / saMmohabhAvaNaM so pakare avohilAbhAya ||1|| " [ca. ka. mA. 1323, tu. - paJcava0 1660 ] rare paJcaviMzatirapi bhAvanAH samyak cAritravighna vidhAyitvAdazubhA iti yatibhiH parihartavyAH / yaduktam* eyAo viseseNaM pariharaha caraNavigghabhUyAo / eyanirohAu cciya sammaM carapi pArvati ||2||" [paJca0 1662] ti ||646 // 73 // dAnI 'saMkhA mahatvayANaM' ti catuHsaptataM dvAramAha tear khalu dhammo purimarasa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimANa jiNANaM 'cauvvao hor3a vinneo ||640 || [paJcAzaka 17 / 26] 'paJcavao' gAhA, paJcatrataH khalu prANAtipAta mRSAvAdA 'dattAdAnA brahma-parigrahaviratilakSaNapaJcamahAvrata evaM dharma:- cAritradharmaH pUrvasya ca - prathamasya ca RSabhajinasya pazcimasya ca paramasya antarat gnInAmiti zeSaH / madhyamakAnAm - ajitanAthAdInAM pArzvanAthAntAnAM dvAviMzatejinAnAM sambandhisAdhUnAM catutaH caturyAmo bhavati vijJeyaH / yo mohayati punaH parAn sadbhAvena kaitavena vA / sa sammohI bhAvanAM prakaroti bodhilAbhAya ||1|| * patA vizeSeNa pariharati caraNavighnabhUtAH / etanirodhAdeva samyak caraNamapi prApnuvanti // 1 // ma 1 pavitra mu. cavato-iti pazcAzake pAThaH // 2 pazcimajinasya je. // site is 09 74 dvAre mahAvrata saMkhyA mAthA 647 pra.A. 183 ||535|| Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke saMkhyA gAthA 647 pra. . 183 + iha hi tattatkAlasvamAtAdeva vividhAH puruSA bhavanti-RjujaDA vakrajaDA RjuprajJAzca / tata RjavaH-zAyarahitAste ca te jaDAzca-tathAvidhohApohatyapohAduktamAtrArthagrAhiNa RjujaDA:-ke'pi prathamatIrthakarasAdhavaH, / te ca naTAvalokanajJAtena jJAtavyA: | tathAhi-kila kecit prathamatIrthakarasAdhavo vicAragocarAcireNa vasatAvAgatAH, pRSTAzca gurubhiH-kimiti bhozcirAyuzmAgatAH ?, te ca RjutvAdavocan-yathA naTa nRtyantamAlokayanto vayamasthAma / tato gurustAnanvazAt-yadutarAgAdinibandhana naTanRttAvalokanaM mA punarbhavanto vydhuH| te'pi tathaiva gurUNAM giraM pratipedire / aparedhuzca tathaiva te gurupRSTA vyajijJapan-yathA naTI nRtyantoM pazyantaH sthitAH / gurubhirbhaNitaM-nanu pUrvameva niSiddhA ya'yam , atha te RjujaDatvAcuH-naTanRttanirIkSaNaM bhavadbhiH pratyaSiddhayata na naTInRttanirIkSaNamiti / naTe hi niSiddhe rAganimittatvAnaTI niSiddha veti pratyetu tairna zaktimiti te RjujaDAH / / tathA bajaDAH-zaThatva-mugdhatvadharmadvayayuktAH, keciccaramatIrthakarasAdhavaH / te'pyevameva naTadRSTAntenAvagantavyAH / navaraM te tathaiva gurubhirnivAritAH punaranyadA naTInirIkSaNaM kRtvA cirAdAgatAH pRSTAzva vakrajaDatvAdudarabAdhAdyasaduttarANi viteruH / nirvandhena ca gurubhiH pRSTA asmAbhinaTI nirIkSitetyuktavantaH / sutarAmupAlabdhAzca santo jaDatvAkathitavanto-yathA naTa eva na draSTavya ityasmAbhiradhigatamAsIditi / / tathA ArjavayuktAH prajJAvantazca RjuprajJA madhyamadvAviMzatijinasAdhavo mahAvidehavatinazca, te'pi tathaiva naTodAharaNAdeva pratipattavyAH, te hi kila tathaiva naTanirIkSaNaM 'prati pratiSiddhAH prAjJatvAtsvayaM 1 prati siddhA sN.|| . ! LEASANAJATROOTHACitivitiinseminatin. // 53 // Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 75 dvA kRtikarma saMkhyA vimRzya rAgAdihetutayA naTInirIkSaNamapi parihatavantaH / tatazca madhyamajinasAdhatra Rjutvena yathopadiSTA | nupAlanAt prAjJatvenopadezamAtrAdapyazeSaheyArthAyuhanena tatparihArasamarthatvAcca sukhapratiyodhyAH / ato na pravacanasAroddhAre aparigRhItAyAH khiyaH paribhogaH syAditi prarigrahavira maNenaiva maithunavirati pratipadyante ityatasteSAM saToke | paramArthataH paJcayAmo'pi caturyAmaH / prathamaninamAdhanA tu RjujaDatvena bahudhA bahubhizcopadezaH samastaheyArthajJAnasambhavAn caramajinasAdhUnAM ca vajaDanyAtana tena vyAjena heyaarthsevaasmbhvaatprigrhvirti||53|| vratenaiva maithunavirativrataM sagRhItamiti na pranipattiH, tataH paJca yAma eva teSAM dharma iti // 647 // 74 // idAnIM 'kihakammANa ya diNe saMskha' tti pazcamaptataM dvAramAha cattAri paDikkamaNe kihakammA tiNi ti sajjhAe / pudaNhe avaraNhe kiikammA caudasa harvati // 648 // 'cattAri' gAhA, catvAri pratikramaNe kRtikarmANi-vandanakAni bhavanti / tatra Alocanavandanaka prathamam , jhAmaNakavandanakaM dvitIyam , AcAryaprabhRtisarvasaGghasya kSamaNapUrvamAzrayaNAya vandanakaM tRtIyama , pratyAkhyAnavandanakaM caturtham / tathA svAdhyAye trINi vandanakAni / tatra svAdhyAyaprasthApane ekaM vandanam , svAdhyAyapravedane dvitIyam , svAdhyAyakaraNAnantaraM ca tRtIyam / evaM pUrvAhaNe-pratyuSasi sapta bandanakAni aparAhaNe'pyetAnyeva sama / kAlagrahaNoddeza-samuddezA-'nujJAdivandanakAnAM svAdhyAyavandaneSvevAntarbhAvAt / pra.A. 184 karUNA kiti je. | kiya0 taa.||2maalocne-sN.|| 3 kssmnne-sN.|| imm inantosition Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TS 76 dvAre saaroddhaare| saTIke cAritrasaMkhyA gAthA // 53 // tadevametAni dhruvANi kRtikarmANi pratidivasaM caturdaza mavanti abhaktArthikasya, bhaktArthikasya tu aparAhaNe pratyAkhyAnavandanenAmyadhikAnIti / / 648 // 7 // sampatti 'svette cArittANaM saMskha'tti SaTsaptatitamaM dvAramAha tipiNa ya cArittAI bAvIsajiNANa ervybhrhe| taha pacavidehesu pIyaM taiyaM ca navi hoi // 649 // 'tiniya' gAhA, trINyeva cAritrANi- sAmAyika-muzmasamparAya-yathAkhyAtalakSaNAni paJcasu bharateSu paJcasu bhairavateSu prathama caramavarjitAnA dvAviMzatemedhyamajinAnAM kAle, tathA pancasvApi mahAvideheSu sAdhanA bhavanti / dvitIyaM-chedopasthApanIyam , tRtIyaM ca-parihAravizuddhikaM kadAcanApi na bhavatIti / prathamacaramatIrthakarayozca bharatarakhateSu paJcApi sAmAyikAdIni cAritrANi bhavantItyarthAduktaM bhavatIti / / 646 // 76 // idAnIM 'Thiyakappo'tti saptasaptataM dvAramAha sijjAyarapiMDami ya 1 cAujjAme ya 2 purisa'je? ya3 / kiDakammassa ya karaNe 4 'Thiyakappo majjhimANaM tu // 650 // [vR. ka. mA. 6361, paJcAzaka 17.10] 10jitttthe-mu.||2 Thii0 mu.|| 77 dvAre sthitakalpaH gAthA pra. A. 184 // 538 // Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niereir e pravacanasAroddhAre 77 sthitakA gAthA saTIke ala 650 // 539 // 'sejAyara' gAhA, iha kalpaH-sAdhusamAcAraH sa ca sAmAnyena dazadhA 'yathA"Acelasiya 2 seAdasAyapiDa kikamme 5 // vaya 6 'jiTu 7 paDikamaNe 8 mAha pnyosvnnkppo10||1||[pNcaashkpr017|6, va.ka. bhA.6364] eSa ca dazavigho'pi satanAsevanena prathama caramajinasAdhanAmavasthitaH kalpaH, madhyamajinasAdhanA catuSu sthAneSu sthitatvAt SaTsu cAsthitatvAdazasthAnakApekSayA'navasthitaH kalpaH / uktaM ca *"Thiya aTTiyao ya kappo AcelukAiesu ThANesu / / samvesu ThiyA par3hamo cau Thiya chasu aTTiyA bImo // 1 // tathA madhyamajinasAdhUnAmapi catupu sthAneSu sadaivAtrasthitatvena paTsu ca sthAneSu kAdAcitkAvasthAnena sthito'sthitazca dvidhA kalpaH sambhavati / tatra teSAM sthitakalpastAvaducyate zayyAtarapiNDe-vakSyamANasvarUpe tathA caturNA yAmAnAM-vratAnAM samAhArazcaturyAmaM tadeva cAturyAmam tatra, tathA puruSa eva jyeSTho-- ratnAdhikaH puruSajyeSThastatra, tathA kRtikarmaNo-vandanakasya karaNe-vidhAne sthitaH avasthitaH kalpo- maryAdA madhyamAnA-madhyamadvAviMzatisAdhUnAM tuzabdAnmahAvidehasAdhanAM ca / etaduktaM bhavati-madhyamajinasAdhavo "mahAvidehasAdhavazca prathama-caramajinasAdhuvadavazyameva zayyAtarapiNDaM pariharanti, tathA parigrahaviramaNAntabhatamaithunavirativratatvena sarvadeva caturyAyaM dharma manyante, tathA prathama-pazcimajinasAdhanA mahAvratAro* sthito'sthitazca kalpa AcelakyAdikeSu sthAneSu sarveSu sthitAH prathamaH catupu sthitAH SaTsvasthitA dvitIyaH // 1yathA-mu. nAsti / / 2 jeTTaje. // 3 mhaavidehjinsaaghvshc-je.|| pra.A. 184 P shtaavitiiyH||1|| // 539 / / Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 78 dvAre asthita gAthA // 54 // 658 pra.A. paNalakSaNayA upasthApanayA yathA jyeSThatvaM tadvanmadhyamajinasAdhUnAmapi sarveSAM pravajyayA jyeSThatvaM sarvadeva jJeyam, 'tathA abhyutthAnalakSaNaM dvAdazAvarttAdirUpaM ca dvividhamapi kRtikarma sAdhubhiH sAdhvImizca yathA. paryAyavRddhi vidheyaM sAdhvyazca paryAyajyeSThA api adyadinadIkSitaipi sAdhubhine vandanIyAH, puruSapradhAnatvAd dharmasya anekadoSasambhavAcca / te cAmI *"tucchattaNa gavo jAyai na ya saMkae paribhaveNaM / annoci hojja doso thiyAsu mAhujjAhijjasu // 1 // " strISu 'mAdhuryahAryAsu' mAdhuryeNa-komalavacanena hattuM zakyAsvityarthaH / tadevametAni catvAryapi sthAnAni sarveSAmapi sAdhanAM nityamavasthitAnIti sthitakalpaH // 650 // 77 / / idAnIM 'adviyakappo' ti aSTAsaptataM dvAramAha 'Acelakku 1 desiya 2 paDikkamaNe 3rAyapiMDa 4 mAsem5 / pajjusaNAkappaMmi ya 6 ahiyakappo muNeyadho // 65 // "Acelako dhammo purimassa ya pacchimassa ya jiNassa / majjhimagANa jiNANaM hoi sacelo vA // 352 // * tukaLatvena garyo jAyate na ca zaGkate parimaye / anyo'pi bhavehoSaH strISu mAdhuryahAryAsa // 1 // 1 tulanA-paJcAzaka pra01123,24 !2 mAdhuryahAryAsusvityartha:-je. maadhuryshsyaahaaryaasvisyrth:-sN.|| 3 bhAlukku tA.14 Acelukako-tA // 5 ya-iti paJcAzake paatthH|| 185 // 54 // - tone RMITTEN Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 541|| majjhimagANaM tu imaM kaDaM jamuddissa tassa cevanti / no kapai 'sesANaM tu kappar3a taM esa meranti / 653|| paDakamaNo dhammo purimassa tha pacimassa va jiNassa / 1 majjhimANa jiNANaM kAraNajAe paDikamaNaM // 654 // [paJcA.pra. 1718,12,16,32] asaNAicaukkaM vatthapatta kaMbalayapAya e puNae frafish na kappati purimaaMtimajigajaINaM ||355 | purimeyara titthakaraNa mAsakappo Thio fafest | majjhimagANa jiNANaM agro esa vipaNeo / / 353 // * pajjosavaNAkappo evaM purimeya rAhaNaM / so uko seyarabheo dinneo navaraM hoi asaraiso sattari rAi diyA jahato u / / 657 // 1 dherANa jiNANaM puNa niyamA ukkosao ceva / / 628 / / [paJcA.pra. 17 / 37-38-36] 'Acelakku' gAhA, Acelakye auddezike pratikramaNe rAjapiMDe mAsakalpe paryupaNAkalpe ca 1 sesANa- iti paJcAzake pAThaH // 20khayaM vA // 3karati-mu // 4 etAH 651, 652-3, 655-6 gAthA: 5 cevaM mu. 1 pevaMkalpasamarthane'pi upalabhyante, dRzyatAM kalpasUtram (saMpA. devendramuniH) Tippana pU. 4 taH // iti pacAzake pAThaH // 78 asthi kalpaH gAthA 651 658 pra. a 185 // 546 Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke 1542 // * satata sevanIyatvAbhAvAnmadhyamajinasAdhUnAmasthita kanpo jJAtavyaH / te tAni sthAnAni kadAcideva 786 asthita kalpaH pAlayantIti // 651 // taMtra AvelakyasvarUpaM tAvadAha - 'Ace' ityAdi, avidyamAnaM 'naJaH kutsArthatvAt kutsitaM vA caileM yasyAsAvavekastadbhAva Acelakyam, tadyogAddharmo'pi cAritralakSaNa acelakyaH / sa pUrvasya ca yugAdidevasya pazcimasya - zrImahAvIra jinasya sambandhisAdhUnAM bhavati / ayamatra bhAvArtha:- 'acelA dvidhAavidyamAnavastrA vidyamAnatrastrAzca / tatra tIrthakarA avidyamAnavastrAH santo'celA bhavanti puruhUtopanIta devadSyApagamAnantaram, tIrthakaravyatiriktAstu sAdhavo vidyamAnairapi vastrairacetAH svalpamUlyazvetakhaNDita - svAzrayaNAt / dRzyate ca loke vivakSitavastrAbhAve sacelatve'pi viziSTArthAprasAdhakatvenAsattvAvizeSAdacelavyavahAraH / yathA kAcitpurandhrI parijIrNazATikA paridhAnA tantuvAyamAda-nagnA'haM dehi me zATikAmiti / madhyamakAnAM punardvAviMzaterjinAnAM sambandhisAdhUnAM bhavati - syAtsacela:- savastro'lo vA nirvastra dharmaH kutaH 1 - teSAmRjuprAjJatvAnmahAmUlya paJcavarNAnAmitareSAM va vastrANAM paribhogAnujJAnAt prathama- pazcimajinasAdhUnAM tu jaDatvena vakrajaDatvena ca mahAdhanAdivastrANAmananujJAnAt / zvetakhaNDitAdInAmeva cAnujJAnAdacelaka iti // 652 // 'uddesia ' ti vyAkhyAyate - 'majjhimetyAdi, uddezena - sAdhusaGkalpena nivRttamau zikam - AdhA 1 na kutsArthe kutsitaM mu. // 2 tulanA-vastukaH 17111, vR.kra.mA.6365 // 3 tulanA - pa0 TIkA 17 12 bu.ka.mA.dI gA. 6366 // gAthA 651658 pra.A. 185 // 5422 Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Singenie RELAAAARANASIASTROMAINSANCHAR 78 dvA parihArika gAthA pra.A. 186 karma atra sthitA-'sthitakalpavicAre vivakSitaM tato madhyamajinamAdhanAmidam-auddezika yameva-sAdhvAdipravacana- kamuhizya kRta-nirvatitaM samyeva na kalpate / itiH vAkyama prAptI, zeSANAM tu-uddiSTasAdhubhyo'nyeSAM tadau- saaroddhaare| dezikaM grahItu kalpate / kammAdevaminyAha- 'eSA' anantaroktA 'mera ti maryAdA RjuprAjJasAdhana prajJAsaTIke panIyalokazviAdhikRtya jineH kRtetikRtvA / prathama-pazcimajinatIrthe tu yamuddizya kRtamAdhAkarma tattasyApi na kalpate zeSasAdhanAmapIti // 653 // paDikamaNa' ti 'pratanyate- sapaDi' ityAdi, mapratikramaNaH ubhayakAlaM SaDvidhAvazyakakaraNayukto dharmaH cAritradharmaH, pUrvasya ca pazcimasya ca jinamya saMbandhimAdhUnAm / madhyamajinasAdhUnAM tu kAraNe-prati kramaNavizodhanIyAticArarUpe jAne-mAnpanne sati pratikramaNaM kartavyam / kAraNAbhAve sarvadA'pi te na pratikAmanti / ayamabhiprAyaH-prathama-pazcimajinasAdhanAmaticAge bhavatu vA mA vA tathA'pyavazyatayA prabhAte pradoSe ca SaDvidhA''vazyakapratikramaNaM gamanAgamananadyavatAgadiSu ca niyamenepithikApratikramaNaM kartavyam , RjujaDa-cakrajaDatayA teSAmupakAritvAt / 'madhyamajinamunInAM punaH prAyeNAtIcAra eva na sambhavati RjupranatvAtteSAm , atha kathaJcitkadAcanApi sambhavati tadA tatkSaNAdeva rogacikitsodAharaNena pratikramaNamaktarUpaM kurvanti / yathA hi jAtamAtra eva roga cikitmA kriyamANA mukhAvahA bhavati, evaM tatkAla evAtIcAravizuddhaye vidhIyamAnaM pratikramaNamapIti // 654 // pratanyate-sapratikramaNaH 'sapaDi' ityAdi, ubhayakAlaM-mu. / tulanA-paJcAzakaTIkA 17 // 32 // 2 tulanA-pachAzakapra. 1733 // 3 tulanA - paJcAzakapra. 17 // 3 // // 543 // Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAra saTIke 78 dvAre asthitakalpaH gAthA // 544 658 pra. A. 'rAyapiMDa' ti vyAkhyAnayanAha-'asaNe'tyAdi, azanAdicatuSkam-azana-pAna-khAdima-svAdimarUpA AhArAzcatvAraH vastraM pAtraM kambalaM pAdaproJchanaka cetyetAnyaSTau 'nRpapiNDe' nRpapiNDaviSaye cakravAdisatkAnItyarthaH, prathamA-'ntimajinayatInAM na kalpante, anekadoSasambhavAt / 'tathAhi-rAjakule bhikSArtha bajatAM yatInAmanavaratamastokarAjakulalokanirgamapravezAdibhiH saMmardAdamaGgalabuddhayA vA pAtramaGgadehaghAtAdayaH sambhavanti ! cauherikaghAtakAdisambhAvanayA rAjakoSAtkulagaNa saGghAyupaghAtazca lokamadhye ca gardA yathA aho rAjapratigrahamete gahaNIyamapi na parityajanti / garhaNIyatA ca tasya smAtarevamucyate -- "rAjapratigrahadagdhAnAM, brAhmaNAnAM yudhiSThira svibhAnAmi bIjAnA. punarjanma na vidyate // 1 // " madhyamajinasAdhanA puna papiNDaH kalpate'pi, te hi RjuprajJatvAdvizeSato'pramAditvenoktadopaparihAraprabhaviSNavo bhavanti / itare tu RjujaDavakrajaDatvena na tatheti // 65 // 'mAsa'ti prakaTayanAha-'purI'tyAdi, pUrvetaratIrthakarANAM prathama-pazcimajinasAdhUnAM mAsakalpaH-ekatra mAsasthitirUpaH samAcAraH sthitaH-avasthito nirdiSTaH kathitaH, teSAM mAsakalpAbhAve'nekadoSasambhavAt / uktaM ca--"paDibaMdho lahuyattaM na jaNuvayAro na demavinnANaM / nANArAhaNa mee dosA avihArapakkhaMmi ||shaa" [pazcAzaka pra. 1736] amyA vyAkhyA-pratibandhaH- zayyA zagyAtagadivastupyabhiSvaGgo bhavati / tathA laghutvaM lAghavam , ete hiM 1 tulanA - paJcAzakaTIkA 17.21, 7. ka. bhA. TI.pU. 1687 / / 2 tulyaprAyaM paJcAzapra.TIkA 1736 // 3 zayyatarA iti paJcAzakavRttau pAThaH / / 186 Ent // 544|| Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 545 // , svagRhaM parityajya gRhAntarAdiSu vyAsaktA evaM lokasambhAvanotpAdanAt tathA na janopakAro-na vividhadezasthita bhavya janAnAmupadezadAnAdibhirguNaH kRto bhavati, athavA na dezAntarasthitasuvihitajanasyopacAro - vandanAdipUjA, janebhyo vA sakAzAdupacAro na labdho bhavati suvihitajanavyavahAro vA na paripAlitaH syAt / tathA na-naiva dezeSu - vividhamaNDaleSu saJcaratAM vijJAnaM vicitralokaloko saravyavahAraparijJAnam, tathA -na naiva AjJArAdhanam AgamoktArthAnupAlanam AgamohyaM vam *"muttUNa mAmaka anno susaMmi nandhi vihAro / ' [paJcavastukaH 896 ] ete - anantaroktA doSAH - dUSaNAnyavihArapakSe mAsakalpena vihArAbhyupagamAbhAve iti / atha kadAcid durbhikSAdikAladoSa-saMyamAnanuguNatvA dikSetra doSa zarIrAnanukUla bhaktalA mAdidravyadoSa-glAnatvajJAnahAnyAdimAashvant yadyapyeSa mAsakalpo na vahivRtyA kriyate tathApyavazyambhAvena bhAvato vasatisaMstArakavyatyayAdibhiH kriyamANatvAdavasthitaH, yaduktam * kAlAidosao jar3a na davvao esa kIraI niymaa| bhAveNa u kAyavvo saMthAragavaccayAIhiM // 1 // " madhyamajinasAdhUnAM punarasthitakaH - anavasthitaH eSaH - mAsakalpo vijJeyo jJAtavyaH RjuprajJatvena teSAmafaarasthAne'pi pUrvoktadoSAsambhavAt / uktaM ca 1 ya-mu. pAkavRtAvapi (1736) 'u' iti pAThaH / / muktvA mAkaNaM nAstyanyaH sUtre vihAraH kAlAdidoSato yadi na dravyaMta eSa kriyate / bhAvena tu niyamAt saMstAraka vyatyayAdibhiH karttavyaH // 1 // 78 dvAre asthita kalpaH gAthA 651 658 pra.A. 186 1148411 Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke ||546 // " dosAsai majhimagA acchaMti u jAva puvvakoDIvi / viharati ya vAsAsuvi akaddame pANarahie y||1|| bhinnapi mAsakappaM karati taNuyaMpi kAraNaM pappa / jiNakappiyAvi evaM emeva mahAvidehesu // 2 // asthitaH [vR. ka. mA. 6435-36] / 'pajosavaNa'tti vyAkhyAnayanAha-'pAlo' ityAdi, pari-sarvathA vasanam-ekatra nivAso nirukta bRthaa| vidhinA paryuSaNA, tadrUpaH kalpaH 'paryuSaNAkalpaH lodaratAvaraNa vikasita saparimANaH pITha-phalakAdisaMstArakAdAnam , uccArAdimAtrakasaGgrahaNaM locakaraNaM zaikSApravrAjanaM prAggRhItAnAM bhasma-DagalakAdInAM pari 651 658 tpajanam itareSA grahaNaM dviguNavarSopagrahopakaraNadharaNam abhinavopakaraNAgrahaNaM sakrozayojanAtparato gamana pra.A. varjanamityAdiko varSAkAlasamAcAra ityarthaH / so'pi na kevalaM mAsakalpa eva, evam-uktakrameNa, tamevAha 187 -pUrvatarAdibhedena AdimA-'ntima-madhyamasAdhuvizeSeNa / ayamarthaH-prathama-pazcima jinayatInA paryuSaNAkalpo'vasthito madhyamajinamunInAM tvanavasthita iti / atraiva vizeSamAha utkarSatarabhedaH -utkRSTa jaghanyabhedaH sa parpa SaNAkalpaH / navaraM-kevalaM bhavati syAdvijJeyaH-avaseya iti // 35 // etAva bhedI vyAcaSTe- cAummAsa' gAhA, caturNA mAsAnAM samAhArazcaturmAsaM tadeva cAturmAsaM tadyAvadutkarSaH- utkRSTaH paryupaNAkampaH, ApATapUrNimAyAH kArtikapUrNimA yAvadityarthaH / jaghanyaH punaH dovevasatsu madhyamastiSThanti yAcana pUrva koTImapi / viharanti varSAsyapi ca akardame prANarahite ca // 1 // mAsakalpamapUrNamapi kurvanti tanukamapi kAraNaM prApya / jinakalpikA bhAyeba evameva mahAvideheSu / ||546 // 5 nyUnodaratAkalpaH-saM. / / 2'cAu0' cturnnaa-muH| AIR Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 71dU caityapaMcakaM gAthA 659. // 547 // saptati rAtrindivAni-ahorAtrANi bhAdrazuklapaJcamyAH kArtikapUrNimA yAtradityarthaH / keSAmayaM phyuSaNAkalpa ityAda-sthavirANa-prathama-pazcimajinasambandhisthavirakampikasAdhunAm , jinAnAM puna:-pUrvAntimatIrthakRjjinakalpikAnAm , niyamAna-nizcayena utkRSTa eva-mAsacatuSTayapramANa eva paryuSaNAkalpaH, nirapavAdavAttayAmiti // 65 // idAnIM ''ceiyapaMcagati ekonAzItitamaM dvAramAha--- bhattI ? maMgalaceiya 2 nissakaDa 3 anissakaDa ceiyaM 4 vAvi / sAsayaceya 5 paMcamamubaha jiNavaridehiM // 659 // "gihi jiNapaDimAe bhaticedayaM 1 uttaraMgaghaDiyaMmi / jiNadive maMgalacaMyaMti 2 samayannuNo viti // 660 // nissakaDaM jaM gacchassa saMniyaM nadiyaraM anissakaDaM 4 / siddhAyayaNaM ca 5 imaM cehayapaNagaM viNiddiDaM // 66 // "nIyAI' suraloe bhattikayAI ca marahamAIhi / nissAnissakayAI maMgalakayamuttaraMgami // 12 // 663 pra.A. 187 1'ceiya'si-ma... cehe-je.|| 3 jigihiDimAu-tA. giha jiNapaDimAe.je. 4 itaH pUrva tA. je pratyoH athavA- ityadhikaH pAThaH vidyte|| // 547 Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke / / 548|| G vAratayassa putto paDimaM kAsIya 'cehae ramme / tatya ya thalI ahesI sAhammiyaceiyaM taM tu // 663 // [vR. ka.mA. 1775 ] "bhattI 0' gAthApazJcakam, vaisyazabdasya pratyekamabhisambandhAdbhakticaityaM maGgalacaityaM nizrAkRtaM caityamanizrAkRtaM caityaM zAzvatacaityaM ca paJcamamupadiSTaM nAmataH kathitaM jinavarendrairiti // 656 // + etAnyeva vyAcaSTe - 'giTTI'tyAdi gAthAdvayam gRhe jinapratimAryA yathoktalakSaNAdyupetAyAM pratidinaM trikAlaM pUjAvandanAdyarthaM kAritAya bhakticaityam / tathA uttaraGgasya gRhadvAroparivarivartitiryakkaSTasya madhyabhAge ghaTite-niSpAdite jinabimbe maGgalacaityamiti 'samayajJAH' siddhAntavedino 'bruvate' vadanti / mathurAyAM hi nagaryAM gRhe kRte maGgalanimittamuttaraGgeSu prathamamatpratimAH pratiSThApyante, anyathA tad gRhaM patati / tathA cAvocAma stutiSSu "jaMmi siripAsapaDimaM saMtikae karai paDigihaduvAre / ajjavi jaNo puriM taM mahuramaghanA na pecchati // 1 // " tathA 'nizrAkutaM' yacchasya kasyApi satkaM sa eva gacchastatra pratiSThAdiprayojaneSvadhikriyate, anyaH punastatra kiJcitpratiSThAdikaM katu' na labhate ityarthaH / tathA 'tadiyaraM' ti tasmAt nizrAkRtAditarat-aniyasyAM zrIpArzvapratimAM zAntikRte karoti pratigRhe dvAri / adyApi janaH tAM purIM mathurAmadhanyA na prekSante // 1 // mAdhye pAThaH || 2 parivarti0 saM0 // 3 tulanA-vR.ka. bhA. TIkA gAthA 1776 // 1 ram-iti bR.pha. 79 dvAne caitya paMcakaM gAthA 659 663 pra. A. 187 ||548|| Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 549 // ======= zrAkRtam, yatra sarve'pi gacchAH pratiSThApravAjanaka mAlAropaNAdIni prayojanAni kurvate iti / tathA 'siddhAaria' zAzvatajinAyatanaM ca idaM caityapaJcakaM 'vinirdiSTaM vizeSeNa kathitamiti // 660-661 // athavA'nyena prakAreNa paJca caityAni yAnti tatrAha 'nIyAha' ilAdivAdvayam 'nityAni zAzvatAni caityAni tAni ca 'suraloke' devabhUmI, 'upalakSaNatvAnmeruzikhare kUTa - nandIzvara - rucakavarAdiSu ca bhavanti tathA bhaktikRtAni bharatAdibhiH kAritAni makAro'yamalAkSaNikaH / tAni ca nizrAkRtAni anizrAkRtAni ceti dvedhA / tathA maGgalArthaM kRtaM maGgalakRtaM cainyaM mathurAdipurISu uttaraGgapratiSThApitam / tathA vArattakasuneH putro 'ramye' ramaNIye 'caisye' devagRhe 'pratimAM' tasyaiva vArattakamuneH pratikRtimakArSIt / tatra ca sthalIti rUDhirabhRt / tattu sAdharmikacetyamiti / bhAvArthastu kathAnakAdavaseyaH / taccedam- vArattakaM nagaram | abhayaseno rAjA, tasya ca vAratako nAma mantrI / ekadA ca dharmaghoSanAmA munibhikSArthaM tasya gehaM praviSTaH / tadbhAryAM ca tasmai bhikSAdAnAya ghRtakhaNDasammizrapAya saparipUrNa pAtramutpATitavatI, atrAntare ca kathamapi tataH khaNDasammizra ghRtavindubhrU mau patitaH / tataH sa mahAtmA dharmaghoSamunirbhagavadupadiSTa bhikSAgrahaNavidhividhAnavihitodyamazcharditadoSaduSTeyaM bhikSA tammAna kalpate mameti manasi vicintya bhikSAmagRhItvA gRhAnnirjagAma / vArattakamantriNA ca mattavAraNopaviSTena dRSTo bhagavAnnirgacchan / cintitaM cakimanena muninA madIyA bhikSA na gRhIteti 9, evaM ca yAvaccintayati tAvattaM bhUmau nipatitaM khaNDayuktaghRtabindu makSikAH sametyAzizriyan tAsAM ca bhakSaNAya pradhAvitA gRhagodhikA, tasyA api vadhAya pradhAvitaH saraTaH, tasyApi ca bhakSaNAya pradhAvati sma mArjArI, tasyA api vadhAya pradhAvitaH prAghUrNakaH zvA, tasyApi 79 dvAre caitya paMcakaM gAthA 659 663 pra. A. 188 // 549 // Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 dva pravacanasAroddhAre saTIke pustaka paMcaka gAthA pra.A. ca vadhAya pratidvandvI pradhAvito'nyo vAstavyaH zvA, tato dvayorapi tayoH zunorabhUdanyo'nyaM yuddhaM nijanijazunakaparAbhavapIDayA ca adhAvitayordvayorapi tatsvAminorabhRtparasparaM lakuTAlakuTi mahAyuddham , dRSTaM caitatsarvamapi vArattakamantriNA, paribhAvitaM ca ghRtAdebindumAtre'pi bhUmau patite yata evaMvidhA'dhikaraNapravRttiH, ata ebAdhikaraNa bhIrubhagavAna 'mikSA na gRhItavAna , aho sudRSTo bhagavatA dharma:, ko hi nAma bhagavantaM vItarAgamantareNaivamanapAya dharmamupadeSTumalaM bhavipuH nato mamAthi saba devatA madukAmevAnuSThAnamanuSThAtumucitamiti vicintya saMsArasukhavimukhaH zubhadhyAnopagataH maJjAtajAtismaraNo devatA'rpitasAdhuliGgo dIrghakAlaM saMyamamanupAlya kevalajJAnamAmAditavAn / kAlakrameNa ca piddhaH, tatastatputreNa snehApUritamAnasena devagRha kArayitvA rajoharaNamukhapottikAparigrahadhAriNI pitRpratimA tatra sthApitA, satrazAlA ca tatra pravartitA, mA ca sAdharmikasthalIti siddhAnte bhaNyate // 662-663 // 79 / / idAnIM 'putthagapaMcagaM' ti azItitamaM dvAramAha*gaMDI 1 kacchavi 2 muTThI 3 saMpuDaphalae 4 tahA chivADI ya 5 / yaM pItthayapaNagaM vakvANamiNaM bhave tassa // 66 // 'yAhallapuSTuttehiM gaMDIpottho u tullago "dIho 1 / kacchavi aMte taNuo majjha pihalo muNeyavvo / 665 / / 1 bhikSA na gRhInayAna-mu. nAsti / 2 potyayaH tA. // 3 tulanA-sthAnAGgasUtravRttiH sU. 310, 7.ka,mAnTIkA 3822, daza hAri.vRttiH25, Ava. hAri, vRniH pR.652 / vizeSArtha draSTavyaH jaina citrakalpadrumaH pR. 22 tH|| 4bAhulla0 iti ba.ka. bhASyavRttI (pR. 1054) paatthH|| 5 maNio-tA. // 6 suvinnemo-tA // mA 550 // Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LOVERIRSANA pravacanasAroddhAre saTIke // 55 // cauraMguladIho vA caTTAgiha mudviputthago ahavA / cauraMguladIho cciya cauraMso hoi vinneo // 36 // saMpuDago dugamAI phalayA vocchaM chicADimittAhe / taNapatnasiyarUvo hoi chivADI vuhA baiMti // 667 // doho vA hasso vA jo pihalo hoi appabAhallo / naM muNiyasamayasArA livADapotthaM bhaNaMtIha // 668 // 'maMDI' mAthApaJcakam , gAMNDa kApustakaM kacchapIpustaka 'muSTipustakaM saMpuTaphalakapustakaM chedapATIpustakaM ca, etatpustakapaJcakaM ca jJAtavyamiti zeSaH / tasya ca-pustakapaJcakasya idaM-vakSyamANaM vyAkhyAnaM paMcaka gAthA pra.A. bhavediti // 66 // - tadevAha- bAhalle'tyAdi gAthAcatuSTayam , bAhalyaM-piNDaH, pRthutvaM-vistaraH, tAbhyAM tulyaHsamAnazcaturasro dIrghazca gaNDIpustako jJeyaH / tathA kacchapIpustaka ubhayapAyayorante-paryantabhAge tanuka:sUkSmo madhyabhAge ca pRthulo-vistRto'lpAhanyo jJAtavyaH / tathA catuggula:-aGgulacatuSTayapramANaH prAkRtatvAta serlopaH, dI? yA-Ayato vRttAkRtiH-catulAkAro muSTipustakaH, athavA caturaguladIrgha eva agulacatuSkAyAma eva caturana:-catuSkoNo muSTi pustako bhavati vijJeyaH / tathA sampuTaphalakapustako yatra. 1 muSTikApustakaM- mu.|| 2 chedapAdi0 mu. 1 jaina citrakalpadumaH pR. 22, Ti. 26 draSTavyam // ........... ||551 Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke daMDapaMca gAthA // 552 // pra.A. 'yAdIni ubhayoH pArzvayoH phalakAni-pRSTakAni bhavanti, vaNigjanasya uddhAra-nikSepAdyAdhAraH sampuTakAkhya upakaraNavizeSa iti bhAvaH / idAnIM vakSye chedapATIpustakam , yathA tanubhiH-stoH patrairupichatarUpaH kizcidunato bhavati chedapATIpustaka ini budhA truvate / lakSaNAntaramAi-dIyoM vA-mahAna hasbo vA-laghuyaH pRthulo-vistRto'lpa vAilyazca-svalpapiNDo bhavati taM jJAtasamayamArAzchedapATIpustakaM bhnnntiih-shaasne| na caitatmvamanIpikayA vyAkhyAyate, yaduktaM nIzothacUrNI 'dIho bAlla puhutteNa tullo caturasmo gaMDIputthago, aMte taNuzro majme pihulo appavAhallo kacchamI, catuggulo dIho yA vRttAkRti muTThIpunthago, ahavA caturaGguladIho caurammo muTThipunthago, dugAiphalagA saMpuDagaM, dIhI hammo vA pihalo adhyavAhallo chinADI, ahavA taNupattehiM usmio chivADI" ti [gAthA 4000, bhA. 3 / pR. 320 taH // 665-668|80 // idAnIM 'daMDapaMcagaM' ti ekAzItitamaM dvAramAhalaTThI 1 tahA cilaTThI 2 daMDo ya3 vidaDao ya 4 nAlI a5|| bhaNiya daMDayapaNagaM vakhANamiNaM bhave tassa // 339 // laTThI AyapamANA vilaTThI cauraMguleNa prihiinnaa| daMDo bApamANo vidaMDao kakvamitto u // 170 // [opani 730 // 552 / / 1 dRzAdIni phalakAni bhavanti-je. s.vi.||20vaahulyaa je. Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ --magaratalufectronetyamade nuinagar -38 -:: .... ............ ........2542Pisapan .da n searedressagi tteesTHAbuditionE R OINEROINE T RIES pravacanasAroddhAre saTIke daMDapaMcam gAthA laTThIe cauraMgula samUsiyA daMDapaMcage nAlI / naipamuhajaluttAre tIe thagvijae salilaM // 671 / / bajjhai laTThIe javaNiyA vilaTThIe katthai duvAra / ghaTijjai ovassayataNayaM teNAirakakhaTThA / / 672 / / usaDAmi " daMDo vidaMDao ghippae varisayAle / jaM so lahuo nijjai kappaMtario jalabhaeNaM // 673 / / visamAi baddhamANAI dasa ya pvvaaiegvnnaaii| daMDesu apollAI suhAi' sesAI asuhAI // 674 / / 'laTThI' gAthASaTkam yaSTistathA viyaSTistathA daNDastathA vidaNDastathA nAlikA etaddaNDapaJcaka bhaNitaM tIrthakaragaNadhaH / tasya ca-daNDapaJcakasya idaM vakSyamANasvarUpaM vyAkhyAnaM bhavet // 669 // . etadevAha- 'laTThI' ityAdi, sArdhagAthA, yaSTirAtmapramANaH sArdhahastatrayamAnaH / viyaSTiryaSTeH sakAzAcaturbhiragulaiH parihIno-nyUno bhavati / daNDo bAhupramANaH-skandhapradezapramANaH / 'vidaNDakA kakSAmAtrakA-kakSApramANaH / nAlikA yaSTeH sakAzAcaturaGgulamamuzchtiA -AtmapramANAccaturbhiraGgulairatiriktA SoDazAGgulAdhikahastatrayamAnetyarthaH / daNDapaJcake-daNDa paJcakamadhye nAlI nAma daNDaH paJcamaka iti / / pra. A. Journal // 553 // 1 yatA // 2 vidnnddH-mu.|| 3 pnycm-mu.|| Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cana sAroddhAre saTIke 554 // idAnImeteSAM paJcAnAmapi daNDAnAM prayojanaM pratiSipAdayiSuranAnupUrvyA api vyAkhyAGgatvAtprathamaM nAlikAyAH prayojanamAha-- 'naipamuhajaluttAre tIe dhagdhijae salilaM / nadIpramukhajalocAre-nadIhRdAdikamuttarItumanobhimunibhistayA nAlikayA svAdhyate - salilam idaM gAdhamagAdhaM vA iti parimIyate / / 670 671 / / atha yaSTAdInAM prayojanamAha - 'bajjhai' ityAdigAthAdvayam yaSTrayA yaSTidaNDakena upAzraye bhojanAdivelAyAM sAgArikAdirakSaNArthaM yavanikA-tiraskariNI badhyate / tathA viyaSTayA - viyaSTidaNDakena kutrApi pratyantagrAmAdau taskarAdirakSaNArthamupAzrayamakaM dvAraM ghaTTayate - Ahanyate yena khATkArazravaNAt taskarazunakAdayo nazyantIti / tathA Rtubaddhe kAle mizrAbhramaNAdivelAyAM daNDako gRhyate tena hi pradviSTAnAM dvipadAnAM manuSyAdInAM catuSpadAnAM gavAzvAdInAM bahupadAnAM zarabhAdInAM nivAraNaM kriyate / durgasthAneSu vyAghracaurAdibhaye graharaNaM bhavati / vRddhasya ca avaSTambhana heturbhavatItyAdiprayojanam / tathA varSAkAle vidaNDako gRhyate / yadyasmAtsa laghuko bhavati tataH kalpAntaritaH - kalpasyAbhyantare kRtaH sukhenaiva nIyate / aorat erster yena na spRzyanta iti / / 672-673 / / idAnImeteSAM daNDAnAM zubhAzubhasvarUpapratipAdanAyAha- 'vise' tyAdi, pUrvokteSu paJcasu daNDakeSu paryANi granthimadhyAni evaMvidhAni zubhAni bhavantIti sambandhaH / tatra viSamANi - eka-tri-paMca- sapta- nava 1 bahupadAnAM - je. nAsti / / 2 tathA mu. nAsti // 81 dvAre daMDapacakaM gAthA 666 674 pra. A. 189 // 554 // Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aaman a parmiPANTIHAR RSSMANARANADAEENE SN: HT pravacana sAroddhAre saTIke tithapaMcarka rUpANi, tathA daza ca-dazasaGkhyAni, tathA vardhamAnAni-uparyu pari pravardhamAnamAnAni, tathA ekavarNAni-na punazcittalakAni, tathA 'apollAi' azuSirANi niviDAnItyarthaH, evaMvidhavizeSaNaviziSTa parvopetAH snigdhavarNA mahaNA vatu lAzca daNDakA yatijanamya prazastA iti bhAvaH / 'sesAI asuhAIti zeSANi-pUrvokta 182 dvAre vizeSaNaviparItasvarUpANi parvANi azubhAni-yaprAstAnIti ! ekAdiparvANa na zubhAzubhaphalamitthamoghaH / ktam , yathA gAthA 'egapavvaM pasaMmaMti, dupavyA kalahakAriyA / tipacA lAbhasaMpannA, caupavvA mAraNatiyA // 1 // 675 paMcapavyA ya jJA laTThI, paMthe kalahanivAriNI / chapavAe ya Aryako, sattapanyA nirogiyA // 2 // pra. A. aTThapacyA asaMpattI, navapanyA jskaariyaa| dasapacA u jA laTThI, tahiyaM savvasaMpayA // 3 // [gA.731-2,734] / 10 iti // 674 // 81 // idAnIM 'taNapaNaga' ti dvadhazItitamaM dvAramAha taNapaNagaM puNa bhaNiyaM jiNehiM jiyarAgadosamohehiM / . sAlI 1 vIhiya 2 koddava 3 rAlaya 4 ranne taNAIca 5 // 675 / / 'taNapaNagaM' gAhA, gapaJcakaM punarbhaNita linarjitarAga-dveSa mohe yathA zAli-vrIhika-kodrava-galakasambandhIni tRNAni-palAlaprAyANi araNye-araNyavipayANi ca, 'tatra zAlayaH-kalamazAliprabhRtayaH, 1 tulanA-sthAnAvRttiH sU. 310, Adha, hAri, vRttiH pR. 652, nizIthamAdhyaM gAthA 4000. bR. ka. bhA. 3822 gyan 95. SS:23 READ MORE 2 ttrc-sN.|| Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / pravacana- khAni // 37 // 2 // sAroddhAre saTIke ||556 // bIhayaH-paSTikAdayaH, kodravo-dhAnyavizeSaH pratItaH, rAlaka:-kaoNvizeSaH, araNyatRNAni -zyAmAkapramu- 1 carmapaMca idAnIM 'cammapaMcagaM' ti vyazItitamaM dvAramAha gAthA 'aya 1 ela 2 gAvi 3 mahisI 4 migANamajiNaM ca 5 paMcamaM hoi / taligA khallaga 2 va 3 kosaga 4 kittiiyviiyNt||6||nishiithbhaassy4003] pra. A 'aya-ela' gAhA, ajAH-chagalikAH, eDakA-ajavizeSAH, gAvo mahiSyazca pratItAH, mRgA -hariNAH, eteSAM sambandhIni paMca ajinAni-carmANi bhavanti / athavA dvitIyAdezena-idaM carmapaJcakam , yathA-taliga'tti upAnahastAzca ekatalikAH, tadabhAve yAvaccatustalikA api gRhyante, acakSurviSaye rAtrauM gamyama ne sArthavazAdivApi mArga muktvA unmArgeNa gamyamAne stena-zvApadAdibhayena vA tvaritaM gamyamAne kaNTakAdisaMrakSagAthametAH pAdayoH kriyante / yadvA kazcitsukumArapAdatyAgantumasamartho bhavati tataH so'pi gaNAtIti / tathA khallakAni-pAdatrANAni, yasya hi pAdau vicarcikAvAtena sphuTitau bhavataH sa mArge gacchan taNAdibhidyate, yadvA kasyacinmukumArapAdatvAt zItena pAryAdipradezeSu vipAdikAH sphuTanti tatastadrakSaNArtha tAni pAdayoH paridhIyante / tathA 'vaDhe' ti vardhAste ca truTitopAnahAdisandhAnArtha 1 tulanA-sthAnAvRttiH mU.310, AvahAri. vRttiH pU. 652 / / 2 gaavo-mu.| 3 bajjho iti sthAnAGgavRttau (sU. 310] pAThaH / bajho-iti AvahArimadrayAM [. 652] paatthH| bajme-iti nizIthabhASye gA. 4003 pAThaH // 4 tulanA-vyavahArabhASyavRttiH u.898|| Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ porenopgrade rem..moriary........ ................ . mrpron mam...80.. .........mamparpenetwarentManISASARAMwnmegawnessmananewm o meonesamepresmas t rawww pravacanasAroddhAre saTIke 84 dvAre dRSyapaMcA gAthA 677. gRhyante, tathA 'kozakaH-carmamaya upakaraNa vizeSaH / yadi hi kasyacitpAdanakhAH pApANAdiSu pratiskhalitA bhajyante tadA teSu kozakevagulyo'GguSTho vA kSipyante, athavA nakharadanikAdhAraH kozakaH / tathA kRtti:mArge dAvAnalabhayAdacche yamarma dhriyate yatra yA pracuraH sacitta pRthivIkAyo bhavati tatra pRthivIkAyayatanArtha kRttimAmtIrya avasthAnAdi kriyate, yadvA kadAcittamkAmapitA bhaveyustato'nyaprAvaraNAbhAve tAmapi prAvRNvantItyetad dvitIyaM yatijana yogyaM camapaJcakaM bhavati / / 676 / / 83 / / idAnIM 'dRsapaMcagaM' ti caturazItitamaM dvAramAha--- 'appaDile hiyadRse tUlI 1 upahANagaM ca 2 nAyavvaM / . . ... gaMDuvahANA 3 ''liMgiNi 4 masUrae 5 ceva pottamae // 377 / / palahavi 1 koyavi 2 pAvAra 3 navayapa 4 taha ya dADhigAlI ya5 / suppaDilehiyadase evaM bIyaM bhave paNagaM // 178 // [nizIthabhASya 4001-2] palhavi hatthuttharaNaM koyacao rUyapUrio par3ao / daDhagAlI dhoyapotI sesa pasihA bhave bhaiyA 676 / / kharaDo 1 taha voruTThI 2 salomapaDao 3 tahA havai jINaM 4 / sadasaM vatthaM 5 palha vipamuhANamime u pajjAyA // 680 // pra. A. 111 1 tulanA-vyavahArama.pyavRti: 3.88 // 2 tulanA- AvahAribhadrI pR. 652, sthAnAGgavRttiH sU. 310 // 3vizya je / bitiyaM-iti nizIthamASye pAThaH / / 4 vUsTrI je.|| Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke dRSyaca gAthA 677. pra.A. 191 'appe' tyAdigAthAcatuSkam , dRSya-vastram , tad dvividham-apratyupekSaM duSpratyupekSaM ca / tatra yatsarvathA'pi na pratyupekSitu zakyate tadapratyupekSam , yacca samyak na zakyate pratyupekSitu tad duSpratyupejham / tatra apratyupekSitaSyapaJcakaM yathA-tUlI-susaMskRtarUtabhRto'katUlAdibhRto vA vistIrNaH zayanIyavizeSaH / tathA upadhAnaka-haMsaromAdipUrNabhucchIrSakam / tathA upAdhAnakasyopari kapolapradeze yA dIyate sA gaNDo. padhAnikA gallamariketyarthaH / tathA jAnu-kUparAdiSu yA dIyate sA AliGginI / tathA vastrakRtaM carmakRtaM 'vA pRtaM vRdipUrNamAsanaM masUrakaH / etAni sarvANyapi potamayAni-vakhamayAni prAyeNeti // 377 // atha duSpratyupekSitapaJcakamAha-pallASiH, koyaviH, prAcArakaH, navatakaM tathA dRDhagAlica, etad duSpratyu. pekSitadaSyaviSayaM dvitIyaM paJcakaM bhavet // 678 / / arthatadeva vyAkhyAna yamAha-panhaviH- hastyAstaraNam , hastinaH pRSThe yadAstIryate kharaDa ityarthaH / ye cAnye AstarakAdayo'lparomayuktA bahuromayumtA kA te sarve'pyatrAntarbhavanti / yaduktaM nizIthacUrNI'je ya baDDa attharagahacAI mANabheA maduromA ullutaromA vA te sambe istha nivayaMti" ti| [tulanA-ni. cU. gAthA 4002] ' battharagAi' ti yaH kila uSTropari nyasyate / tathA koyaviko rUtapUritaH paTaH, 'vRrudvIti yaducyate / ye cAnye ulvaNaromANo nepAlakambalaprabhRtayaste sarve atrAntarbhavanti / uktaM ca- . 1vA yuttaM pramAdika sa.po. ca vyAvRttaM paurvAdiyaurya vi. "vyAvipUrNa pAlanAdikAdi" iti ba.ka.mA. vRttau [.104] pAThaH / / 2 cuurtthii-vi| baruDhI-go. WHATHIMeedeesires iseaseemsh Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTI ke / / 559 // pan "je anne evamAibheA uvvaNaromA kaMbalagAiA te sacce ittha nivayaMti" tiH / [tulanA-ni. cU. mA. 3 / pR.321] tathA gAlita potikA brAhmaNAnAM sambandhi sadarza paridhAnavastramityarthaH / ye cAnye dvisarasUtra - paTIprabhRtayo bhedAste sarve'tra nipatanti / uktaM ca "viralibhAI bhUrimeA sabve ittha nivayaMti"] nizIthavRrNiH, gAthA 4002] tti / viralimAiti-doriyAmukhAH, zeSa ca-- prAvAra navatakalakSaNo prasiddhAveva bhedau / tatra prAvAH- salomakaH paTaH, sa ca mANikaprabhRtikAH, 'anye tu prAvArako bRhatkambalaH pariyacchrveityAhuH, navataM ca- jINamiti // 679 // atha pahatripramukhANAM paJcanAmapi sukhAvabodhArtha krameNa paryAyAnAha - 'khare' tyAdi, iyaM ca vyAkhyAtArthA // 680 // 84 // sarai 'paca avarahabheya'ti paJcAzItitamaM dvAramAha deviMda 1 rAya 2 gihavai 3 sAgari 4 sAhammi 5 uggahe paMca / aNujANAviya sAhaNa kappae samvayA vasi aNujANAvervo jaIhiM dAhiNadisAhivo ido 1 bharahaMma bharaharAyA 2 jaM so chakhaMDamahinAho ||682|| // 681 // I 1.ka. mAdhyavRtti) (pR. 1055) draSTavyA / / 2 gai0 je0 // 85 dvA avagraha paMcakaM gAthA 681 684 pra.A. 191 / / 559 // Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 85 dvAre avagrahapaMcaka gAthA // 560|| nAha 'gihavaIvi desassa nAyago 3. sAgaritti sejjavaI 4 / sAhammio ya sUrI jaMmi pure vihiyacarisAlo 5 // 38 // tappaDiyADaM taM jAva doNi mAse ao jaINa sayA / aNaNunAe paMcAhavi uggahe kappai na ThAu // 684 / / 'devide' tyAdigAthAcatuSkam , devendra-rAja-gRhapati sAgArika-sAdharmikANAM sambandhinaH pazcAvagrahAH-AbhavanavyavahArA bhavanti / tatastAnanujJApya sAdhanAM-vatinAM kalpate sarvadA vastu-vAsaM katu m , nAnyatheti // 681 // etadeva vyaktaM vyAcaSTe.--'aNujANAvegavo' ityAdigAthAtrayam , iha lokamadhyavartino merumahAmahIdharasya bahumadhyabhAge UrvA-'dhaHpratararUpA tiryak ca ekaprAdezikI zreNirasti / tayA ca sarvo'pi loko dvidhAkRto-dakSiNAdhamuttarArtha ca / tatra dakSiNArdha zakrasyAbhavati, uttarArdha ca IzAnasya / tato dakSiNArdhavartibhiyaMtibhirdakSiNa dizAyA-dakSiNa lokAdhamyAdhipatirindraH zakrAbhidho'nujJApayitavyA, uttarArdhavartibatibhistu IzAnendraH 1 / tathA cakravAdayo gajAnI yAvanmAtrasya kSetrasya prabhavanti tAvatpramANa kSetraM rAjAvagrahaH / tatra tiryaga mAgadhAdiSu tIrtha yAvaccakravartinaH zage vrajati Urvamapi anlahimavagirI catuHSaSTiM sUtrAdezena dvisaptatiM vA yojanAni yAvat / uktaM ca kalpacUrNI --- 684 pra. A. 1 gahaje. taa.||2 sAgAriyatti-tA. // 3 dIhije. 1 dohi-tA. // 4 tulanA- vRka.bhA. TIkA pR. 200 tH|| Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ . .... .".1parimantum p.mmmonsopryoneReMInteres p eaxomprerj I STANTRom pravacanasAroddhAre saTIke avagraha paMcaka gAthA 684 4 'uDDheM jAva saro ceva cullahimavaMtakumArassa merAe vaccati causaDhi joyaNANi suttAeseNa bAvattari' [vR.ka.mA. 675, pR. 201 Ti. 3] ti, adhastu gA.'vaTAdiSu / tato bharatakSetre bharatazcakI yatibhiranujJApayitavyaH / yad-yasmAtkAraNAta sa paTakhaNDamahInAthaH / upalakSaNametat tataH svasvakAle sagarAdayo'pyanujJApayitavyAH / evamairaktAdiSvapi nijanijacakravartinaH 2 / tathA gRhapatiH-dezasya-maNDalasya nAyakaH-adhipatiH, tadavagraha-tadadhiSThitamaNDalarUpe vadbhiH so'pyanujJApayitavyaH 3 / tathA mAgArikaH-zayyApatirvasatisvAmItyarthaH tamapyanujJApya 'vRti-varaNDakAdiparikSiptagRhAdirUpe tadavagrahe sthAtavyam / epa ca tiryak vijJeyaH / adhastu dvayorapi gRhapatti-sAgArikayo pI-kUpa bhUmigRhAdiparyantaH / Uddhava punaH parvata-pAdapAdizikharAnto'vagraha iti 4 tathA samAno dharmaH sadharmastena caratIti sArmikaH mUriH-AcAryaH, upalakSaNatvAdupAdhyAyAdizca / tataH sa AcAryAdiryasmin pure-nagare vihitavarSAkAlaH-kRtacaturmAsakastanagara gavya'tapaJcakAdarvAk tasyAcAryAdeH pratibaddhaM tadavagraha ityarthaH / ayaM ca kSetrataH, kAlatastu varSAkAlAnantaramapi dvau mAso, ete paJca avgrhaaH| ataH paJcabhiretai deM vendrAdibhirananujJAte avagrahe yatInAM sadA-sarvakAlaM na kalpate sthAtum-avasthAnam katumiti, atra cottarottareNAvagraheNa pUrvaH pUrvo bAdhito boddhavyaH, yathA rAjAvagraheNa devendrAvagraho bAdhitaH, tathAhi-rAjAvagrahe rAja eva prAdhAnyam , na devendrasya, tatastatra rAjaivAnujJApayitavyo na tu devendra iti / evaM sajAvagrahamapi gRhapatyavagraho bAdhate, tamapi sAgArikAvagrahaH, tamapi sAdharmikAvagraha iti // 682-684 // 8 // 1 vRttivaraNDa mu.|| Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke 22 idAnIM 'parIsaha' ti paDazItaM dvAramAha dvAre 'khuhA 1 pivAsA 2 sI 3 uhaM 4, daMsA 5 celA 6 ra 7 sthio8| parISahAH cariyA 9 nisIhiyA 10 sejjA 11, akkosa 12 vaha 13 jAyaNA 14 // 685 / / alAbha 15 roga 13 taNaphAsA 17, mala 18 sakkAra 19 parosahA / gAthA pannA 20 annANa 21 sammattaM 22, ii bAvIsaM parIsahA // 86 // 685dasaNamohe daMsaNaparIsaho patramANa paDhamaMmi / carame'lAbhaparIsaha satteva carittamohammi // 687 / / akkosa arai itthI nisIhiyA'cela jAyaNA ceva / pra. A. sakkAraparakkAre ekkArasa veyaNijjaMmi // 688|| paMceva ANavI cariyA 6sejjA 7 taheca jalle y| vaha 9 roga 10 naNaphAsA 11 sesesunasthi avayAro // 689 // bAvIsaM vAyarasaMparAya cauddasa ya suhamarAyammi / chaumatthavIyarAge caudasa ekkArasa jaNaMmi // 690 // vIsaM ukkosapae vati jahannao ya ekko ya / sIosiNacariyanisIhiyA ya jugavaM na vati // 69 // tu. uttarA.ni.82] 1 tulanA Avazyaka hAri. vRttiH pU.56 ta: uttarAdhyayana sU. bh.2|| // 562 // 2 tulanA-magavatI sU. 88 / sU. 343 / uttarAdhyayanasU ni 2178 // -MORCHAR Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -roga-tRNasparza- parISahAH pravacanasArodvAre saTIke 22 gAthA / / 563 // 'khahe' tyAdigAthAsaptakam , 'mArgAcyavanArtha nirjarArtha ca pari-sAmastyena sahyanta iti priiphaaH| tatra mArgAcyavanAtha darzanaparIpahaH prajJAparIpahaca, zeSA viMzatinirjarArtham , ete ca dvAviMzatisaGkhyAH kSutpi 186 dvAra pAsA-zItoSNa-dazA-'celA-'rati-strI-caryA-naSedhikI zayyA-''kroza-badha--yAc-'lAbha-roga-tRNasparzamala-satkAra-prajJA-'jJAnasamyaktvAni / amISAM ca yathAkrama sajhepato'yamarthaH- 'kSudvedanAmuditAmazeSavedanAtizAyinI samyagvipahamANasya 'jaThagantravidAhinImAgamavihitena bhaktena zamayato'neSaNIyaM ca pariharataH kSatparISaha vijayo bhavati / aneSIyagrahaNe tu na vijitaH syAt kSutparISahaH / ayaM cAzeSaparIpahANAM 685. madhye'tidussaha ityAdAvupanyastaH 1 / / tadanu bubhukSApIDitasya tadupazamanAyoccA-baceSu gRheSu hiNDamAnasya zramavazAta tRSNA jAyate / tataH pra. A. pipAsAparISaho dvitIyasthAne / evamagretanaparIpahANAmayuttarottarabhaNane kAraNaM jJAtavyamiti / tatra pAtumicchA-pipAsA, saivAtyanta vyAkulIkaraNa heturapi zItalajalAdyaprArthanataH pariSahyamANA pipAsAparIpahaH / epaNIyabhAve tu prANidayAlunA samagramaneSaNiyaM pariharatA zarIrasthitiH kAryo 2 / tathA 'zyaGgatA vityasya gatyarthatvAt kartari ktaH / tato 'dravamUrtisparzayoH zya' [pA06-1-24] 192 1 tulanA-tatvArthasU. 18 // 2 tulanA AvazyakahAribhadrIvRttiH pR.657 taH / tatvArthasiddhasenIyAvRttiH / // 3 jaTharAntarvidAhino* mu.| jtthraagnidaahinii-si.| tatvArtha siddhavRttI (ER), AvahArivRttau (pR0657) api jaTharAntravi0 iti pAThaH // 4 vyAkullAtIkaraNa saM. RANI // 563 // Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke pariSahAH 22 // 564 // gAthA 685. 691 pra.A. 3GIONARSIVANLawsunion-RRRRIORicbistallatkamlilasantabbiessawal iti samprasAraNe sparzavAcitvAcca zyo'sparza [pA08-2-47] iti natvAbhAve zIta-zizirasparzaH, tadeva pahiH zIvaparItaH / zIze bhaityapi patatiM jINebasanaH zItatrANAya Agamoktena vidhinA epaNIyameva kalpAdi gaveSayet paribhuJjIta vA / nApi zItAnoM jvalanaM jvAlayena anyajvAlitaM vA na seveta evamanutiSThatA zItaparISahajayaH kRto bhavati 3 / tathA 'upa dAhe' ityasya uNAdinanatyayAntasyoSNaM-nidAghAditApAtmakaM tadabhitaptazilAdirUpaM ca tadeva parISaha uSNaparIpahaH / uSNatapto'pi na jalAvagAhanasnAnavyajanavAtAdikaM vAJcheta / na cAtapatrAdyu SNatrANAyAdadIta, kintUSNamApatitaM samyaksahena / evamanutiSThatoSNaparIpahajayaH kRto bhavati 4 / tathA dazanti-bhakSayanti iti pacAyaci dezAH, mazaka-yUkA-matkuNAdikSudrasatvopalakSaNametat , ta eva parI paho daMzaparIpahaH / daMza-mazakAdibhidezyamAno'pi na tataH sthAnAdapagaccheta , na ca tadapanayanArtha dhUmAdinA yateta, nApi vyajanAdinA nivAsyadinyevaM daMzAdiparIpahajayaH kRtaH syAt / ekmanyatrApi kriyA yojyA 5 ___ nathA celasyAbhAvo'cela jinakalpikAdInAm , anyeSAM tu yatInAM bhinnaM sphuTitamalpamUlyaM ca celamadhyacelamucyate / yathA kusmitaM zIlamazIlamiti / tadeva parISado'celaparISahaH / amahAmanyAni khaNDitAni malinAni ca vAmAMmi mAdhurdhArayet / na ca tathAvidhavastraH san mama prAkparigRhItaM vastra nAsti nApi tathAvidho dAti denyaM gacchet / anyalAbhasambhAvanayA pramuditamAnasazca na bhavediti / ___ tathA ramaNaM ratiH-saMyamaviSayA dhRtistadviparItA tvaratiH, saiva parISaho'ratiparIpahaH, viharatastiSThato vA yadyaratirutpadyate tatrotpannAratinA'pi samyagdhArAmaratenaiva bhavitavyama 7 . ||564|| HOMENTS : -.... ..... -..- - Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " : "he 5 --- pasterpretargetisgties avtionparenegree H orrereypotheseantee pravacanamAgedvAre saTIke paripahAH // 565 // gAthA 685 nathA msyAyateH stRNAne Ti TizyAt hIpi strI, maiva tadnagagahetugativibhramezitAkAravilokane'pi 'svarudhira-mAMsa-meda-snAyasthi-migavaNe : sudurgandhi / kuca-nayana jaghana badanorumUchito manyate rUpam // 1 // nathA-niSThIpanaM jugupmatyadharam pibati mohitaH pramabham / kuna janaparizrAvaM necchati tanmohito majate // 2 // ityAditatmvarUpaparimAyanAtaH paripAmANatvAnaparopahaH strIparIpahaH / ayamarthana zrINAmaGgapratyAsthAnahasitalalitavibhramAdyAzvinAkSepakAriNIzceSTAzcintayet / na jAtunicakSurapi tatra nikSipeta mokSamAgArgalAsu lalanAmu kAmadaya si 8 / tathA caraNa caryA dravyato grAmAnugrAmaviharaNAtmikA, bhAvanamtvekasthAnamadhitiSThato'dhyapratibaddhatA, seva parIvahazcaryAparIpahaH / varjitAlamyo grAma-nagara-kulAdiSyaniyatavamAnaniyamatvAtpratimAsaM cryaamaacreditih| tathA niSedhana niSedhaH-pApakarmaNA gamanAdikriyAyAzca pratiSedhaH, sa prayojanaM yasyAH sA naiveSikI zunyAgAra-smazAnAdikA svAdhyAyAdibhUmiH meva parIpahI naipedhikIpariSahaH / anyatra tu niSayatyevaM paThyate, tatra niSIdannyasyAmiti niSadyA-sthAnaM strI-pazu-paNDakavivarjitaM tatra iSTAniSTopasargAna anudvignaH sabhyaksaheta 10 / tathA zerate'syAmiti zayyA-upAzrayaH saMmtArako yA, meva parIpahaH zayyAparIpahA, sama-viSamabhUmika pra.A. RA atiAndati svArtha si.sI [4] pAraH // 2 sasvArthasUtrAdi (15) iti dhyeyam / / Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke 22 'pAzUtkarapracuramatizciziraM bahudharmakaM vA upAzrayaM vA mRdukaThinAdibhedenoccAvacaM saMstArakaM vA prApya na kadAcidapyudvijet 11 // 186 dvAre parISahAH ___tathA AkrozanamAkrozaH-aniSTavacanam , sa eva parISahaH AkrozaparISahaH, tadyadi satyaM tahiM kaH kopaH ? zikSayati hi mAmayamupakArI, na punarevaM kariSyAmIti / anRtaM cet sutarAM kopo na kartavyaH / uktaM ca gAthA "AkruSTena matimatA tatvArthavicAraNe matiH kAryA / yadi satyaM kaH kopaH 1 syAdanRtaM kimiha kopena? // 1 // " ityAdi paribhAvya na kopaM kuryAt 12 / 685tamAhana vanAranaM ca eva parISaho kvaparISahaH, parahi durAtmakaiH pANi-pANi-lattA kazAdibhiH pradveSAditastADanaM kriyamANaM samyakmaheta / na punaH kopakaluSitAntaHkaraNo bhavet / cintayecca anyadevedaM pra.A. zarIramAtmanaH pudgalamaMhatirUpam / AtmA punarne zakyata eva dhvaMsayitum , ataH svakRtaphalamupanatamidaM mameti 13 // tathA yAcanaM yAtrA prArthanetyarthaH, seva parISado yAcAparIvahaH / mijhohi vasapAtrAnapAnapratizrayAdi parata eva sarvamapi labhyam , zAlInatayA ca yadyapi yA kartuM na zaknoti tathApi trapAmapahAya prAgalbhyabhAjA saJjAte kArya mvadharmakAyaparipAlanAya yAcanamavazyaM kAryamiti 14 / tathA lambhanaM lAbho na lAbho'lAbha:-abhilaSitaviSayAprAmiH sa eva parIpaho'lAbhaparIpahaH / yAcanIyAlAme'pi1 pAsU-iti po. vi. pratyoH tatvAthe. si. vRttI (19) ca pAThaH / / 2 yaatraa-mu.||3 yAcA mu. 14 vaacaa-mu.|| CHANNE Page #611 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 pravacanasAroddhAre saTIke // 567 // jaba paraghare asthi, viviI khAima-sAimaM / na tattha paMDio kuppe, icchA dijja paro na vA // 1 // dazavai.5/2/27] 86 dvAre ityAdi paribhAvya prasannacetasA avikRtavadanena ca bhavitavyam 15 / parISahAH tathA rogaH-kaNDa-jvarAdirUpaH, sa eva parIpaho rogaparIvahaH / jvara-kAsa-zvAsAdike satyapi na gaccha 22 nirgatA jinakalpikAdayazcikitmAvidhApane pravartante, kintu samyageva tadaghisahante svakarmaNaH phalamidamuditamiti cintayantaH / gacchavAsinastvalpabahutvAlocanayA samyag sahante pravacanoktena vA vidhinA 685. cikitsAmapi kaaryntiiti| tathA tarantIti tRNAni, auNAdiko nak isvatvaM ca, teSAM sparzastRNasparzaH, sa eva parIpahastRNa pra.A. sparzaparISadaH / azupirataNasya hi darbhAdeH paribhogo'nujJAto gacchanirgatAnA 'gacchavAsinAM ca yatInAm , tatra yeSAM zayanamanujJAtaM niSpannAnAM se tAna darbhAna bhUmAtrISadAtAdiyuktAyAmAstIya saMstArottarapaTTako ca darmANAmupari vidhAya zerate / caurApahRtopakaraNo vA atyantajIrNatvAtpratanusaMstArakapaTTako vA tadupari zete / tatra ca zayAnasya yadyapi kaThinatIkSNAgrabhAgaistRNairatyantapIDA samupajAyate tathApi paruSadarbhAditaNasparza samyaka saheteti 17| tathA malaH-prasvedajalasamparkataH kaThinIbhUtaM rajaH, sa eva parISaho malaparISahaH / malo hi vapuSi J // 567 // ja"bahu paragRhe asti, vividha khAdya-svAdhana tatra paNThitaH kupyet , icchA pase dadyAt na vA // " 1 gacchanivAsinA-je." Page #612 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre paripahAH gAthA // 56 // pra.A. sthiratAM gato zrIppoSmasantApajanitadharmabalArdratA prApto durgandhirmahAntamudvegamApAdayati / tadapanayanAya na kadAcidabhiSekAmilAyaM kuryAditi 18 / tathA mankAro-bhaktapAnA'avastrapAtrapradAna-vandanA-'bhyutthAnA-''sanasampAdana-madanagaNotkIrtanAdi rUpA pratipattiH, sa eva parIpahaH satkAraparISahaH / satkAraM hi parammAjjAyamAnaM dRSTvA notkarSAyAkulaM cetaH kuryAt amatkArito vA na pradvayaM vrajet 16 / tathA prabAyate'nayA vastutacamiti prajJA-buddhadhatizayaH, sa eva parISadaH prajJAparIpahaH / manojAnAprAgbhAggrAmo hi na garvamudrahena / prajJApratipakSeNApyabuddhikatvena parISaho bhavati, nAhaM kizcijAne mukho'haM sarvaiH paribhUta ityevaM paritApamupAgatasya karmaviSAko'yamiti matvA tadakaraNAcatparIpahajayaH 20 // tathA jJAyate vastunacamaneneti jJAna-zrunAkhyaM tadabhAvo'jJAnam , sa eva parISaho'jJAnaparISadaH / AgamazUnyo'hamiti na manasi khedaM vidadhyAt / etatpratipakSaNApijJAnena parIpaho bhavati / tataH samagrazrutapArago'hamiti notsekaMgacchediti 211 tathA samyaktvaM-samyagdarzanaM tadeva kriyAdivAdinA vicitramatazravaNe'pi samyak pariSayamANaM nizcalacittatayA dhAryamANaM parIpahaH samyaktvaparIpahaH / Avazyake tu asamyaktvaparISaha iti paThitama. caivaM vyAkhyA-"sarvapApasthAnebhyo vistaH praSTatapo'nuyAyI nissAzAha tathApi dharmAdharmA. smadevanArakAdibhAvAna prekSe tato mRpA mamastamevedamiti asamyaktvaparIpahaH / tatraivamAlocayeta-dharmA Page #613 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke 3569 / / san puNya-pApalakSaNo yadi karmarUpau pudgalAtmakau tatastayoH kAryadarzanAdanumAnasamadhigamyatvam / atha kSamAkrodhAdika dharmAdharmau tataH 'svAnubhavatvAdAtmapariNAmarUpatvAtpratyakSavirodhaH, devAstvatyantasukhAsaktatvAnmanuSyaloke ca kAryasyAbhAvAd duSpamAnubhAvAcca na darzanagocaramAyAnti, nArakAH punarnirantaramevAtivedanArttAH pUrvakRtaduSkarmodayAMnagaDabandhanavazIkRtatvAdasvatantrAH kathamiha samAyAntItyAdi paribhAvayato'samyaktvaparISajayo bhavatIti 22 / " [tulanA - Ava hAribhadrI vRttiH pR. 658 ] itizabda iyattApradarzanArthaH, ete kSudAdayaH samyaktvAntA dvAviMzatiriti na nyUnAdhikAH parIpahA bhavantIti / sampratyete dvAviMzaterapi parIpahANAM samavatAracintyate sa ca dvedhA-prakRtisamavatAro guNasthAnakasamavatArazca tatra prakRtisamatratAre jJAnAvaraNa- vedanIya mohanIyA- 'ntarAyalakSaNAsu catasRSu prakRtiSu dvAviMzati rapi parIpahAH samavataranti ||685-686 // | tatra ca yasya yatrAvatArastamAha- 'daMsaNe' syAdigAthAtrayam mohanIyaM dvidhA cAritramohanIyaM darzanamohanIyaM ca tatra darzana mohe-mithyAtvAditrayalakSaNe darzana parISahaH - samyaktva pariSaha eko'vatarati, tadudaye tasya bhAvAt / tathA "panna nANa' tti prAkRtatvena prathamAdvivacanalopAt 'prajJA'jJAne- prajJAparISaho'jJAna 1 svAnubhavAdAra mu. A0 hAri0 vRttau [pra.658 ] api svAnubhavatyAdA0 iti pAThaH / / 2 nArakAstuni0 po. bi. // draSTayam maMgavatIsUtram 8/8/sU. 343 // 4 pannAnApatti saM // 2 tulanA ttvaarthsuu09|13 4H // 86 dvAre parISahAH 22 gAthA 685 691 pra. A. 195 // 569 // Page #614 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre 86 dvAreparISahAH 22 gAthA // 570 / 685. | pra.A. parISahazca prathame-jJAnAvaraNakarmaNyavataratA, tatkSayopazamodayAbhyAmanayoH sadbhAvAt / tathA carame-antarAyakarmaNi alAbhaparIpaho'vatarati, lAbhAntarAyodayanibandhanavAdalAbhasya // 687 / / ___tathA cAritramohe-cAritramohanIyanAmni mohanIyabhede AkrozA rati-strI-naSedhikyacela-yAcAsatkArapuraskAralakSaNAH suptaca parISahA avataranti / ayamartha:-krodhodayAdAkrozaparIpaSTaH, aratimohanIyodayAdatiparIpahaH, puvedodayAtstrIparIpahaH, bhayakarmodayAnnaSedhikIparISahaH, jugupsodayAdacelaparIpahaH, mAno. dayAdyAcAparISahaH, lobhodayAnmatkAraparIpaha iti / atra ca satkAro-vastrAdibhiH pUjanam , puraskAra:abhyutthAnAdipratipattiH, yadvA satkAreNa puraskAra:-puraskaraNaM tatastAveba sa eva cA parISahaH satkArapuraskAraparIpada iti / tathA ekAdaza parISadA vedanIye'vataranti, tadudayAdbhavantItItyarthaH / / 688 // te caite 'paJceva ANapundhita paJcaiva-paJcamaGkhyA eka, te ca kvacidanAnupUA api vyAkhyAGgatvA sayA'pi syurityAha-AnupUryA-paripATathA kSutpipAsA zItoSNa dezamazakAkhyA itiyAvata tathA caryA zamyA / jalle ya' tti jallo-malaH, vayo rogastuNasparzazcetyekAdaza / zepeSu-pUrvoktakarmacatuSTayavyatiriktepu darzanAvaraNA ''yurnAmagotrAkhyeSu karmasu nAsti parISahANAmavatAra!--antarbhAvaH, tadudaye parISahANAmasambhavAt // 86 // "adhunA guNasthAnakamamavatAramAha-'thAvisa' gAhA, dvAviMzatirityapizabdasya luptanirdiSTattvAd " . 1 tulanA-tatvArtha suu.6|10-12|| 165 A AIMPROM // 7 // Page #615 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 86 dvAre parISahAH 22 gAthA saTIke / / 571 // 661 dvAviMzatirapi parISahA bAdarasamparAyanAmni guNasthAnake / ko'rthaH -anivRttibAdarasamparAyaM navamaguNasthAnaM yAvat sarve'pi parISahAH sambhavantIti / tathA caturdaza cazabdasyaivakArArthatvAccaturdazasaGkhyA eva-kSutpipAsA-zItoSNa daMza-mazaka-caryAzayyA-vadhA 'lAbha-roga-tRNasparza-mala-prajJA-'jJAnarUpAH parIpahAH 'sUkSmarAgesUkSmasamparAyanAmni dazamaguNasthAnake udayamAsAdayanti / mohanIyasya kSapitatvena upazamitatvena vA saptAnI cAritramohanIyapratibaddhAnAM darzanamohanIyapratibaddhasya caikasya tatrAsambhavAditi bhAvaH / tathA chadma-AvaraNaM tatra sthitazchamasthaH, bItaH-apagato rAgaH samastamohopazamAtsakalamohakSayAcca yasya sa tathA tataH karmadhArayaH, chaasthavItarAgazabdena upazAntamoha-jhINa mohalakSaNaM guNasthAnakadvayaM parigRhyate / tatrApi uktarUpA eva caturdaza parIpahA sambhavantIti / tathA jine-mayogikevalyayogikevalilakSaNe trayodaza caturdazaguNasthAnakadvaye parIpahakAraNabhUtasya vedanIyasyaiva sadbhAvAttatpratibaddhA eva ekAdaza parISahAH sambhavanti / uktaMca ''kSutpipAsA ca zItoSNe, daMzAzcaryA vadho malaH / zayyA rogatRNaspazauM, jine vedyasya sambhavAt / / 1 // ' iti // 690 // nante parISahA ekasmin kAle utkRSTato jaghanyatazca ekasmin prANini kiyantaH prApyante / tatrAha'cIsaM' gAhA,viMzatirutkRSTapade cintyamAne parISahA vartante ? yugapadekatra prANini, jaghanyatazca-jaghanyapada mAzritya eka eva parISahaH / nanUtkRSTapade kiM na dvAviMzatirapi parIpahA ekatra vartante 1 ityAha-zItoSNe 1 suukssmraag-mu.| sUkSmasaMparAye sUkSmarAge-vi. suukssmsNpraaye-si.|| pra.A. ma Page #616 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre maNDalyaH gAthA saTIke // 572 / / pra. A. caryA-'naSedhikyau ca yugapad-ekakAlamekA navartete-na sambhavataH, parasparaparihArasthitilakSaNatvAdamIpAm / tathAhi-na zItamuSNena saha bhavati,noSNaM zItena saha,na caryAyo naiSedhikI,na ca naiSedhikyAM satyAM caryeti / * ato yogapadyenAmISAmasambhavAd yoranAvAbhovo'tidvAviMzatirekadA parIpahA vartanta iti / nanu naiSedhikIvatkathaM zamyApi caryayA saha na virudhyate ? atrocyate, nirodhavAdhAditastvaGgAnikAderapi tatra sambhavAt , naiSedhikI tu svAdhyAyAdinA bhUmiSveva prAyaH sthiratAyAmevAnujJAtA iti tasyA eva caryayA virodha iti / "tatvArthe tu utkRSTato'pyekonaviMzatirevoktAH, caryA-zayyA-niSadyAdInAmekasya sambhave dvayorabhAvAt / tathAhi-"caryAyAM satyAM niSadyA zayye na staH / niSadyAyAM tu zayyA-cayeM zavyAyAM punarnipadyA. caye na bhavata iti" [tulanA-tacArtha siddhasenIyA vRttiH 9/17] // 691 // 86 // idAnIM 'maMDalI satta' ti saptAzItaM dvAramAha--- sutte 1 anye 2 bhoyaNa 3 kAle 4 Avassae ya 5 sajjhAe 6 / sathAre 7 ceva tahA satteyA maMDalI jahaNo // 19 // 'sutne' gAhA, sUtre-sUtraviSaye'rthe-arthaviSaye bhojane kAle-kAlagrahe Avazyake-pratikramaNe svAdhyAyaprasthApane saMstArake caiva saptatA maNDanyo yateH / etAsu caikaikenAcAmlena praveSTu labhyate nAnya theti // 692 // 8 // nissedhikyau-mu.|| 2 tulanA-bhagavatIsUtravRttiH pa.361 // 3 draSTavyaM tattvArthasUtram 6 / 17 // // 572 / / AwaitiatialanimonisolidishusinessInternmentwasankrantiMo Page #617 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 88dvAre // 573 // vyavacchedaH gAthA pra.A. idAnIM 'dasaThANavavaccheo' ti aSTAzItaM dvAramAhamaNa 1 paramohi 2 pulAe 3 AhAraga 4 khavaga 5 uvasame 6 kappe 7 / saMyamatiya 8 kevala 9 sijmaNA ya jaMcumi vocchinnA // 693 // [vicArasAra 491] 'maNa' gAhA, padekadeze'pi padasamudAyadarzanAt 'manaHparyAyajJAnam , nathA parama:-prakRSTastadutpattA. vavazyameva kevalajJAnalAbhAdavadhiH-mRrttadravyaparicchedI jJAna vizeSaH paramAvadhiH, sa ca kSetrato'loke'pi lokapramANAsaGkhya yakhaNDaviSayaH, kAlatastu amaGgyaM yonmapiNyavamarpiNIviSayaH / tathA pulAkalabdhistathA AhArazarIralabdhistathA kSapakaNistathopazamazraNistathA kalpo-jinakalpaH, tathA saMyamatrika-parihAravizuddhi-mUkSmasamparAya-yathArakhyAtalakSaNacAritratrayam / tathA kevalaM kevalajJAnaM tathA sedhanA-siddhigamanama, ityete daza padArthA jambUsvAmini vyavacchinnAH-jamvRsvAmyanantarameteSAmabhAva ityarthaH / iha ca kevaligrahaNena sijjhaNAgrahaNena vA''gate yadubhayorupAdAnaM tad yaH kevalI sa niyamAsiddhayati, yazca siddhayati sa niyamAta kebalI sanniti khyApanArtham / tathA prathamasaMhananaM-varSamanArAcaM prathamaM sNsthaan-smcturstrm| yazcAnta, hRtena caturdazAnAmapi pUrvANAmupayogo'nuprekSaNam , ete trayo'pyarthA apazcime caturdazapUrvadhare sthUlabhadrasvAmini vyavarichanAH / uktaMca "saMghayaNaM saMThANaM ca paDhamagaMjoya puvauvaogo / ee tinnivi atthA vocchinnA thUlabhaI mi||1||"||663||8|| 1manAparyaya0 mu.10 prathamakaM saMhananaM saMsthAnaM yazca pUrvopayogaH ete trayo'pyarthA vyavaschinAH sthUlamane // 1 // 0 / Page #618 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maaroddhaare| saTIke jhapakazreNiH gAthA pra.A. idAnIM 'svavagaseDhI' ti ekonanavatitamaM dvAramAha aNamicchamIsasammaM aTTha nasidhIveyaTakkaM ca / "puveyaM ca 'svaveda kohAIevi saMlajaNe // 394 // [Ava.ni.121] koho mANo mAyA loho'NatANubaMdhiNo 'cauro / svaviUNa svavar3a saho micchaM mosaM ca sammataM // 195|| appaccasvANe cauro paccaravANe ya samamavi svaveda / tayaNu napugAiyove gadurga maniga savA samaM // 396 // hAsarahaaraipu veyasoyamayajuyaduguMcha satta imA / naha saMjalaNaM kohaM mANaM mAyaM ca lobhaM ca / 697 // no kiTTIkayaassaMgkhalAhavaMDAI svaviya mohasvayA / pAvaha loyAloyappayAsayaM kevala nANaM // 19 // navaraM itthI svavagA napusagaM khaviya thIveyaM / hAsAilagaM khavi khavai saveyaM naro khavago // 699 // 'aNamiccha' gAhA, iha apakaNipratipattA pumAn varSASTakasyopari vartamAno bajrarSabhanArAcasaMhananI zuddhadhyAnApitamanA avirata-dezavirata pramattA-'pramattamayatAnAmanyatamaH, kevalaM yadyapramattasaMyataH pUrvavittahiM 1 pumvey-taa.||2 khbii-je.|| 3 mnniyaa-vaa.|| Page #619 -------------------------------------------------------------------------- ________________ MEAN 86 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke Ni: gAthA / / 575 // ... 88 'zukladhyAnopagataH, zeSastu sarvo'pi dharmadhyAnopagataH / tatra prathamato'nantAnubandhinA visaMyojanA'bhidhIyateiha zreNimapratipadyamAnA api avigtAnaturgatikA api kSAyopazamikasamyagdRSTayo dezaviratAstiryazcI manuSyA vA sarvavistAstu manuSyA eva sarvAbhiH paryAptibhiH paryAptA yathAsambhavaM vizuddhayA pariNamanto'nantAnubandhinA kSapaNArtha yathApravanakaraNA-'pUrvakaraNA'nivRttikaraNAkhyAni trINi karaNAni kurvanti / karaNavaktavyatA ca sarvA'pi karmaprakRtyAdibhyo'vaseyA / anizrutikaraNaM ca prAtaH san anantAnuvandhinA sthiti karmaprakRtyabhihitasvarUpeNodvalanAsAkrameNAdhamtAdAyalikAmAnaM mustyA upari niravazeSAnanantAnubandhino vinAzayati / AvalikAmAnaM tu stivukamakrameNa vedyamAnAmu prakRtiSu saGkamani / tadevaM zapitAnantAnubandhicatuSko darzanamohakSapaNArtha yathApravRrayAdIni trINi karaNAni karoti / anivRttikaraNAdAyAM ca vartamAno darzanatrikasya sthitisatkarma tAbavalanAsakrameNodvalayati yAvatpalyopamAsaGghaya yamAgamAtrabhavatiSThate / tato mithyAtvadalikaM samyakva-mizrayoH prakSipati, taccaiva-prathamasamaye stokam , dvitIyasamaye tato'saGgha yaguNam , ecaM yAvadantamuhartacaramasamaye AvalikAgataM muktvA zeSa dvicaramasamayamaGkramitadalikAdamaGkhathe yaguNaM sakramayati / AvalikAgataM tu stiyukamaGkrameNa samyaktve prakSipatti / evaM mithyAtvaM kSapitam / tato'ntamuhartena samyagamithyAtvamapyanenaiva krameNa samyaktve prakSipati / tataH samyamithyAtvamapi kSapitam , tataH pra.A. 1 matAntaradarzanArtha draSTavyA 'khabagaseDhI' pU. 12 taH // 2 karmaprakRtI upazamanAkaraNe gAthA taH drssttvym|| Page #620 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 576 // samyaktvamapavartayitu N tathA lagno yathA'ntarmuhUrtena tadapyantamuhUrtamAtrasthitikaM jAtam, tacca krameNAnubhUyamAnamanubhUyamAnaM sat samayAdhikAvalikAzeSaM jAtam / tato'nantarasamaye tasyodIraNAvyavacchedaH / tato vipAkAnubhavenaiva kevalena vedayati yAvaccaramasamayaH / tato'nantarasamaye'sau kSAyika samyagdRSTiyate / iha yadi bajrAyuH kSapakazreNimArabhate anantAnubandhikSayAnantaraM ca maraNasambhavato vyuparamate, tataH kadAcinmithyAtvodayAdbhUyo'pyanantAnubandhina upacinoti tadvIjasya midhyAtvasyAvinAzAt / kSINa mithyAdarzanastu nopacinoti bIjAbhAvAt kSINamakastvapratipatitapariNAmosaryaM tridazeSUtpadyate / pratipatitapariNAmastu nAnAmatisambhavAdyathA pariNAmaM sarvagatibhAgbhavati / baddhAyuSko'pi yadi tadAnIM kAla na karoti tathApi saptake kSINe niyamAdavatiSThate, na tu cAritramohakSapaNAya yatnamAdadhAti / atha kSINako gatyantaraM saGkrAman katitame bhave mokSamupayAti 1, ucyate tRtIye caturthe vA bhave, tathAhi--yadi devagatiM narakagatiM vA saGkrAmati tadA devabhavAntarito narakabhavAntarito vA tRtIyabhave mokSaM yAti / atha tiryakSu manuSyeSu vA samutpadyate tarhi so'vazyamasaMkhyeyavarSAyuSkeSu madhye gacchati na saGkhye varSAyuSyeSu tatastadbhavAnantaraM devabhave devabhavAzca cyutvA manuSyabhave tato mokSaM yAtIti caturthe bhave mokSagamanam / tathA kSINasasakaH pUrvabaddhAyuSko'pi yadi tadAnIM kAlaM na karoti tarhi kazvidvaimAni hoda aayamohanIyopazamArthamapi yatate na zeSabhaveSu baddhAyuSkaH / 1 tulanA-saptatikATIkA pR. 206B saH gAdhA 66, Avazyakamalaya. vRtiH gAthA 121:10 126 // 86 dvAre kSapaka zreNiH gAthA 662 666 pra.A. 197 // 576 // Page #621 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke kSapaka zreNiH ||23|| gAthA 'nanu yadi darzanatrikamapi kSayamupagataM tarhi kimasau samyagdRSTi rutAsamyagdRSTiH 1 ucyate, samyagdRSTiH, samyagdarzanAbhAve samyagdRSTitvamanupapannamiti cet / tadasata , iha nirmadanIkRtakodravakalpA apagatamithyAsvabhAvA mithyAtvapudgalA eva yatsamyagdarzanaM tadeva kSINaM yanpunarAtmapariNatisvabhAvaM tattvArthazraddhAnalakSaNaM samyagdAni tanna kSINA , pApiyA nadIna zAga gumrAbhrapaTalavigame manuSyadRSTiriva vizuddhatarasvarUpa bhavati / yadi punarabadvAyuH kSapakazreNimArabhate tataH saptake kSINe niyamAdanuparatapariNAma eva cAritramohanIyakSapaNAya yatnamArabhate / cAritramohanIyaM ca kSapayitu yatamAnI yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti / tadyathA-yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAnake apUrvakaraNamapUrvakaraNaguNasthAnake anivRttikaraNamanivRttitrAdarasamparAyaguNasthAnake / tatrApUrvakaraNe sthitighAtAdibhirapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakapAyATaka tathA kSapayati sma yathA'nivRttikaraNAddhAprathamasamaye tatpalyopamAsaya yabhAgamAtrasthitikaM jAtam , anivRttikaraNAddhAyAzca saGkhaye yeSu bhAgeSu gateSu satsu 'styAnadvitrikanarakatiryaggatinarakatiryagAnupUryekadvitri. caturindriyajAtisthAvarAtapodyotamukSmasAdhAraNAnAM SoDazaprakRtInAmudvalanAsaGkameNodvalyamAnAnAM palyopamAsaGkhayeyamAgamAtrA sthitirjAtA / tato baddhayamAnAsu prakRtiSu tAni pIDazApi karmANi guNasaGkameNa pratisamayaM prakSipyamANAni niHzeSato'pi kSINAni bhavanti / ihApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakapAyASTaka pra.A. 197 An nanommann.mm.in.ne 1 tulanA-yAvazyakama laya-vRttiH gAthA 121, pR. 126 taH // 2 tulanA sapratikATIkA gAthA 66 pR. 2070 taH 3 asaJjaya yeSu-iti karmaprakRtiyazovijayavRttI pAThaH, gA. 55, pR. 3013 | 4 atra Avazyakaniyuktau [gA. 192-3) / aparyAptanAmanAmA prakatirapi adhikA dRshyte| vizeSArtha draSTavyA 'khavagaseDhI' pU.62. tH|| Page #622 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke iiNaH // 57811 pUrvameva apayitumArabdhaM paraM tannAdyApi kSINam kevalamapAntarAla eva pUrvoktaM prakRtiSoDazakaM apitam , 89 dvAre pazcAttadapi 'kapAyASTakamantamuhartena kSapayatItyeSa sUtrAdezaH / apaka__anye tyAhuH-poDaza karmANyeva pUrva apayitumArabhate kevalamapAntagale'STau kaSAyAna kSapayati pazcAda SoDaza karmANIti, tato'ntamuhartena navAnA nokavAyANAM caturNA ca sajalanAnAmantarakaraNaM karoti / gAthA sthApanA,-, tacca kRtvA napuMsakavedadalikamuparitanasthitigatamudvalanavidhinA kSapayitumArabhate. taccAntamuhatena panyopamAsaGghaya yabhAgamA jAtam , tataH prabhRni cayamAnAsu prakRtiSu guNasaGkrameNa taddalikaM 99 pramipani, nacca pramipyamANamantamuhartana niHzeSa kSINam , adhastanasthitidalikaM ca yadi napusakavedena |pra. A. kSapakazreNimArUDhamtato'nubhavataH apayati anyathA tvAvalikAmAtraM tadbhavati tacca vedyamAnAsu prakRtiSu 198 stivukasaGkrameNa maGkramayati tadevaM kSapito napusakavedaH, tato'ntamuhartena strIvedo'pyanenaiva krameNa mipyane, tataH paT nokaSAyAna yugapatrapayitumArabhate, tataH prabhRti ca teSAmuparitanasthitigataM dalika na puruSavede saGkramayati, kintu macalanakrodha eva / ete'pi ca pUrvoktavidhinA kSipyamANA antamuharnena niHzeSAH zrINAH, tanmamayameva ca puvedasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH samayonAvalikAdvikabaddhaM muktvA zeSadalikamayazra, tato'sAvidAnImavedako jAtaH / krodhaM ca vedayataH 'satastasyAH krodhAddhAyAstrayo vibhAgA bhavanti, tadyathA-prazvakarNakaraNAddhA kiTTikaraNAdvA kiTTivedanAddhA ca / tatrAzvakarNa1 kaSAya TakaM muhUrtamAtreNa iti karma prakRteryazovijayavRttau pAThaH pa. 301 A // 2 satastasya-mu. // AMAOISWARRIP ias SHE Page #623 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 579 // karaNAddhAyAM vartamAnaH pratisamayamanantAnyapUrvaspardhakAni caturNAmapi sajvalanAnAmantarakaraNAduparitanasthitau karoti / atha 'kimidaM spardhakamiti ?, ucyate, iha tAvadanantAnantaiH paramANubhirniSpannAn skandhAna jIvaH | 89 dvAre karmatayA gRhaNAti, tatra cekakasmin skandhe yaH sarvajaghanyarapaH paramANustasyApi rasaH kevaliprajayA chidyamAnaH kSapakasarvajIvebhyo'nantaguNAn rasabhAgAn prayacchati / aparastAnapyekAdhikAn , anyastu dvadhadhikAn , eva |zreNiH mekottagyAvRddhayA tAvanneyaM yAvadanyaH paramANambhavyAnantaguNAna siddhAnantabhAgenAdhikAn rasabhAgAna | gAthA prayacchati, tatra jaghanyarasA ye kecana paramANavasteSAM samudAyaH samAnajAtIyatvAdekA vargaNetyucyate / anyeSAM vekAdhikarasabhAgayuktAnAM samudAyo dvitIyA vargaNA, apareSA tu dvayadhikarasabhAgayuktAnAM samudAya- | 699 stRtIyA vargaNA, evamanayA dizA ekaikarasabhAgavRddhAnAmanAM samudAyarUpA vargaNAH siddhAnantabhAgakalpA / pra. A. abhavyAnantaguNA vAcyAH / etAsAM ca samudAyaH spardhakamityucyate / spardhanta ivottarottaravRddhayA paramANuvargaNA atretikRtvA / ita UrvamekottarayA nirantazyA vRddha yA pravardhamAno raso na labhyate kintu sarvajIvAnantaguNaireva rasabhAgaH, tatastenaiva krameNa tataH prabhRti dvitIyaM spardhakamArabhyate, evameva ca tRtIyam , evaM tAvadvAcyaM yAvadanantAni spardhakAni' etebhya eva cedAnI prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavaMzAda WARNAMEANING 1 tulanA-saptatikATIkA gAthA 65, patra 2040 taH / / 2 yAvadanya. mu. / yAvadanyaH paramANuramadhyAnantaguNenapo.vi / yAvadanyaH (ntyaH) iti saptatikAvRttau (5.2046) paatthH||3to'gre-"etaani ca pUrva kRtasvAt pUrvaspardha kAmyabhidhIyante tata" ityadhikaH pAThaH saptatikATIkAyAM (pa.204 3) pazyate / / 057 Page #624 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Annieuotuwalaucomans pravacanasAroddhAre saTIke ||580 mantaguNahInarasAH kRtvA pUrvavatspardhakAni karoti, na caivaMbhUtAni pUrva kadAcanApi kRtAni tato'pUrvANItyu JEE dvAre cynte| 'amyAM cAzvakarNakaraNAddhAyAM vartamAnaH puvedaM samayonAbalikAdvikena krodhe guNasaGkrameNa saGka kSapaka zreNiH mayan caramasamaye sarvasaGkrameNa saGkramayati, tadevaM jhINaH puvedaH / azvakarNakaraNAdvAyAM ca samAptAyAM gAthA kiddhikaraNAhAmA kA varNamAdi sajvalanAnAmuparitanasthitidalikasya kiTTIH karoti, kiTTayo nAma 'pUrvaspardhakApUrvaspardhakebhyaH prathamAdivargaNA gRhItvA vizuddhiprakarSavazAdatyantahInarasAH kRtvA tAsAmeko 666 taravRddhityAgena bRhadantarAlatayA vyavasthApanam , yathA yAsAmeva vargaNAnAmasakalpanayA'nubhAgabhAgAnAM zatamekottarAdi vA''sIt tAsAmeva 'vizuddhiprakarSavazAdanubhAgabhAgAnAM dazakasya paJcadazakAdezca vyavasthA pra.A. 198 panamiti / etAzca kiTTayaH paramArthato'nantA api sthUla jAtibhedApekSayA dvAdaza kalpyante / ekai-(granthAgraM 7000) kamya kaSAyasya timtiAH / tadyathA-prathamA, dvitIyA, tRtIyA c| evaM krodhena jhapakaNi pratipayasya draSTavyam , yadA tu mAnena pratipadyate tadA udvalanavidhinA krodhe kSapite sati zeSANAM trayANAM pUrvakrameNa nava kiTTIH karoti / mAyayA cetpratipannastarhi krodha-mAnayorudvalanavidhinA kSapitayoH satoH zeSadvikasya pUrvakrameNa paT kiTTIH karoti / yadi punarlo bhena pratipadyate tata udvalanavidhinA krodhAditrike kSapite sati lobhasya kiTTitrikaM karoti / eSa kiTTIkaraNavidhiH / 1 tulanA-saptatikAvRtti. gA-66, pR.208|| 2 pUrvaspardha kebhyH-muH| saptatikAvRttAvapi (gA.65, pa. 204B) | // 580 pUrvaspardhakApUrvaspardhakebhyaH- iti pATha : // 3 vizuddhivAda saM. / / JERRASS BE Page #625 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamAtA saTIke 581 // 664 kiTTIkaraNAdAyAM niSThitAyA krodhena pratipraznaH san krodhasya prathamakidvidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti 'vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / tato'nantarasamaye dvitIya |86 dvAre kidvidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikAvalikAmAtra kSapakA zeSaH / nimuSvapi cAmraS kidivedanAdAnaparitanasthitigataM dalika guNasaGkrameNApi pratisamayamasaGkhya ya | zreNiH guNavRddhilakSaNena sajvalane mAne praznipati / tRtIyaphiTTivedanAdAyAzcaramasamaye sajvalanakrodhasya bandho gAthA dayodIraNAnAM yugapad vyavacchedaH, satkarmApi ca tamya samayonAlikAdvikavaddhaM 'muktvA'nyannAsti sarvasya mAne prakSipta vAt , nato mAnasya prathamakiTTidalika dvitIya sthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti bedayate ca tAvadyAvadantama hUtam , krodhasyApi ca bandhAdI vyavacchinne sati tasya dalikaM samayonAvalikAdvikena *mAne guNasakrameNa saGkamayana caramasamaye sarva saGkramayati / mAnasyApi ca prathamakiTTidalikaM prathama 166 sthitIkRtaM vedyamAnaM samayAdhikAbalikAzeSaM jAtam , tato mAnasya dvinIyakriTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayate ca samayAdhikAbalikAmAtraM zeSaH / tatamtRtIyakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvata samayAdhikAlikAmAnaM zeSaH / tasminneva ca samaye mAnasya bandhodayodIraNAnAM yugapadvayavacchedaH, satkarmApi ca tasya samayo nAvalikAdvikavaddhameva, zeSasya krodhazeSasyeva mAne mAyAyA prakSiptatvAta / tato mAyAyAH prathamakiTTidalikaM dvitIyasthitigatamAkRSya prathama1 vedyti-vi.||2 kidivedanAdvAmupa0 muH / saptatikAvRttau pa. 208 B] api kiTTivedanAddhAsUpa iti pAThaH / / // 581 // 3 muktvA anyathA sarvasya-saM. / / 4 mAnaguNa mu.|| emama ... Moradabadastians Page #626 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSapakazreNiH 666 pra.A. | sthitiM karoti vedayate ca tAvadyAvadantamuhartamAtram , sajvalanamAnasya ca bandhAdau vyavacchinne sati tasya sAroddhAre dalikaM samayonAvalikAdvikena guNasaGkrameNa mAyAyAM sarva prakSipati, mAyAyA api ca prathamakidilika saTIke dvitIyasthitigataM prathamasthitIkRtaM vedyamAnaM samayAdhikAvalikAzepaM jAtam , tato mAyAyA dvitIyakiSTi. dalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca tAvadhAvat samayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH / // 582 // tatastRtIyakiTTidalika dvitIya sthitigatamAkRSya prathamasthiti karoti vedayate ca tAvadyAvatsamayAdhikA valikAmAnaM zeSaH / tasminneva kAmaye mAyAmA banyoporaNAnAM munAdvayavacchedaH, satkarmApi ca tasyAH samayonAvalikAdvikabaddhamAtrameva, zeSasya guNapakrameNa lobhe prakSiptatvAt / tato lobhasya prathamakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkrapya prathamasthini karoti vedayate ca tAvadyAvadantamuhartam , sajvalanamAyAyAzca bandhAdI vyavacchinne sati tasyA dalikaM samayonAbalikAhikena guNasakrameNa lome sarva saGkramayati, sajvalanalobhasya ca prathamakidvidalikaM prathamasthitIkRtaM vedyamAnaM samayAdhikAvalikAmAnaM zepaM jAtam , tato lobhasya dvitIyakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathamasthitiM karoti vedayate ca, tAM ca vedayamAnastRtIyakiTTi dalikaM gRhItvA sUkSmakiTTIH karoti tAvadyAvad dvitIyakiTTidalikamya 'prathamasthitIkRtasya samayAdhikAbalikAmAnaM zepaH, tasminneva ca samaye sacalanalobhasya bandhavyavacchedo bAdarakaSAyodayodIraNAvyavacchedonivRttivAirasamparAyaNasthAnakakAlavyavacchedazca yugapajjAyate / tataH sUkSmakiTTidalika dvitIyasthitigatamAkRSya prathama sthiti karoti vedayate ca, tadAnImasau sUkSmasamparAya ucyate / pUrvoktAzcAvalikAstRtIya 1 prathamasthiti0 mu.|| Page #627 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prvcnsaaroddhaare| saTIke malvayawmes // 583|| kiTTigatAH zeSIbhUtAH sarvA api vegramAnAsu paraprakRtiSu stiyukasakrameNa sakramayati, prathamadvitIyakidvigatAzca yathAsvaM dvitIyatRtIyakiTTayantargatA vedyante, mUkSmasamparAyazca lobhasya sUkSmakiTTIveMdayamAnaH sUkSmakiTTidalikaM samayonAvalikAdvikapaddhaM ca pratisamaya sthitighAtAdibhistAvatkSapayati yAvatsUkSmasamparAyA 186 dvAre ddhAyAH saGkhya yA bhAgA gatA bhavanti eko'vaziSyate / tatastasmin saGghaya ya mAge sajvalanalobhaM sarvApa- kSapakavartanayA'pavartya sUkSmasamparAyAddhAsamaM karoti / sA ca sUkSmasamparAyAdvA adyApyantarmuhUrtamAnA, tataH prabhRti zreNiH ca mohasya sthitighAnAdayo nivRttAH, zeSakarmaNAM tu pravartanta eva / tAM ca lobhasyApavartitAM sthitimudayo gAthA dIraNAbhyAM vedayamAnastAvadgato yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tata udIraNA sthitA / tata udayenaiva kevalena tAM vedayate yAvacaramasamayaH / tammizca caramasamaye jJAnAvaraNapazcakadarzanAvaraNacatuSkayazAkItyucca- 666 gotrAntarAyapaJcakarUpANAM SoDazakarmaNA bandhavyavacchedaH mohanIyasyodayasattAvyavacchedazca bhavati / tato'sau pra.A. kSINakaSAyo jAyate, tasya ca zeSakarmaNAM sthitighAtAdayaH pUrvavanpravartante yAvatkSINakaSAyAddhAyAH saGkhathe yA 200 bhAmA gatA bhavanti, ekaH saGkhya yo bhAgo'vatiSThate, tammizca jJAnAvaraNapatrakAntarAyapaJcakadarzanAvaraNacatudhyanidrAdvikarUpANAM poDazakarmaNAM sthitisatkarma sarvApavartanayA'pavayaM kSINakaSAyAddhAsamaM karoti / kevalaM nidrAdvikasya slasvarUpApekSayA samayanyUnaM sAmAnyataH karmarUpatayA tu tulyam , sA ca kSINakaSAyAddhA adyApyantamuhUrtamAnA, tataH prabhRti ca teSAM sthitighAtAdayaH sthitAH / zeSANAM tu bhavantyeva, tAni ca SoDaza karmANi nidrAdvikahInAni udayodoraNAbhyAM vedayamAnastAvadgato yAvatsamayAdhikAvalikAmAnaM zeSaH, tata udIraNA nivRttA, tata AvalikAmAtra yAvadudayenaiva kevalena tAni vedayate yAvatkSINakapAyAddhAyA .. - Page #628 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 89 dvA kSapaka zreNiH gAthA 694 // 584 // pra. A amoanalisa dvicaramasamayaH, tasmizca dvicaramasamaye nidrAdvikaM svarUpasattApekSayA kSINam , caturdazAnAM ca prakRtInAM caramasamaye kSayaH, tato'nantarasamaye kevalI jAyata iti // 694 // athainA gArthI pratipadaM svayameva sUtrakadvayAkhyAti-'koho' ityAdi gAthAdvayam , krodho mAno mAyA lobha ityetAnanantAnugandhinazcaturaH kaSAyAn yugapatkSapayitvA 'saMDho' ti napusakaH zreNipratipattA mithyAtvaM mizraM samyaktvaM ca krameNAntama hRtena apayati, sarvatrApi ca kSapaNAkAlo'ntamu hRtamAnaH, zreNiparisamAptikAlo'pyantAhatamAtra eva, antamuhUrtAnAmamalaya yabhedatvAt // 695 // ___tato'pratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAna aSTau kaSAyAn 'samamapi yugapadeva kSapayati, tadanu napuMsakastrIvedadvikaM yugapatkSapayati, strIvedanapusakavedakSayasamakAlameva ca puvedasya bandho vyavacchidyate, tacca apayitvA'nantaraM kSapayati samaM-yugapadeva imA vakSyamANAH sapta prakRtIH // 696 // tAevAha-hAse'tyAdi, hAsya-ratyarati-pu veda-zoka-bhaya-jugupsAkhyA imAH sapta, tadanantaraM sajva lanakrodham , tataH sajvalanaM mAnam , nataH sajvalanAM mAyAm , tataH sajvalanaM lobhaM ca apayatIti yogaH, lobhamya svayaM vizeSaH // 697 // to kiTTI' gAhA, zlaNIkRtAni tato-mAyAkSapaNAnantaraM lobhasya khaNDAnyasaGghartha yAni kiTTIkRtAni kSapayitvA sakalamohabhAyAtprApnoti lokAlokaprakAzakaM kevalajJAnamiti / idaM ca lobhakiTTikaraNaM lobhena zreNi pratipatramya draSTavyam , yadA tu krodhena zreNi pratipadyate tadA krodhAdInAM caturNAmapi kiTTIH karoti, mAnena tu mAnAdInAM trayANAm , mAyayA ca mAyAlomayoH kiTTIkaraNaM jJeyamiti // 398 // .. 200 // 584| S MATRAMMAnnihintammnAla Page #629 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanamArodAre saTIke 10 dvAre upazama. zreNiH gAthA // 5851 ayaM ca kSapaNAkramaH sUtre napusakaM lapakamAzrityoktaH, yadA tu strI prArambhikA tadA'yaM vizeSaH'navara' mityAdi, navaraM-kevalaM strI kSapikA pUrva napusakavedaM jhapayati, tataH strIvedam , strIvedakSayasamakAlameva ca puvedasya bandhavyavacchedaH / tato'vedakaH pUrvoktAH puvedahAsyAdiSaTkarUpAH sapta prakRtIyugapatkSapayati, zeSa tathaiva / yadA tu puruSaH pratipattA bhavati tadA pUrva napusakavedam , tataH strIvedam , tato hAsyAdiSaTkaM jhapayitvA pazcAtsvaveda-puvedaM apayati, zeSaM tatheveti // 699 // 89 / / samprati 'ughasamaseDhi' ti navatitamaM dvAramAha aNadaMsanapusitthIveyachakkaM ca purisaveyaM ca / do do egaMtarie sarise sarisaM uvasamei / / 700 // [Ava. ni. 116] kohaM mANaM mAyaM lobhamaNatANubaMdhamuvasamai / . micchatta-missa-sammattarUvapujattayaM tayaNu 701 // iridha-napusagavee tatto hAsAichakkameyaM tu / / hAso raI ya araI ya sogo ya bhayaM duguchA ya // 702 / / to puveyaM tatto appaccakkhANapaccakhANA ya / . AvaraNakohajuyalaM pasamahasaMjalaNakohaMpi // 703 // eyakameNa tinidhi mANe mAyA u loha tiyagaMpi / navaraM saMjalaNAbhihalohatibhAge iya viseso // 704 // Page #630 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -pravacana sArodvAre saTIke ||586|| saMkheyA kiTTIkayAha' khaMDAi' pasamai krameNaM 1 // 705 // I puNaravi carimaM khaMDa asaMkhakhaMDAI kAUNa aNusamayaM ekkekkaM uvasAmaha iha hi satagovasame hoi apuvvo tato aniyahI hoI naghumAI // 706 // pasamaMto jA saloha khaDAi' 'carimakhaMDarasa khAIe khaMDe pasamaMto sumarAo so mohovasamammi kayammi ucatamoguNaThANaM I 1190911 } iya sabasiDi saMjApa zrIrAyANaM ||708 || 'aNa' gAhA, ihopazamazreNiprArambhako'pramattasaMyata eva, upazamazreNiparyavasAne tyapramattasaMyatapramattasaMyata- dezaviratA'viratAnAmanyatamobhavati / anyetvAhuH - avirata dezaviratapramattApramattasaMyatAnAmanyaaisangaH kapAyAnupazamayati, darzanatrikAdikaM tu saMyame eva vartamAnaH / tatra prathamamanantAnubandhinAmupazamanA'bhidhIyate, aviratAdInAmanyatamo'nyatamasmin yoge vartamAnastejaH padma zuklalezyAnyatamalezyAyuktaH sAkAropayogayukto'ntaH sAgaropamakoTI koTIsthitisatkarmA karaNakAlAt pUrvamapyantamuhUrta yAvadvizuddhayamAnacittasantatiravatiSThate, tathA'vatiSThamAnava parAvartamAnAH prakRtIH zubhA evaM badhnAti zubhAH / pratisamayaM cAzubhAnAM karmaNAmanubhAgamanantaguNahAnyA karoti zubhAnAM cAnantaguNavRddhayA / 10khaMDAbho mu0 // 2 carama0 vA. // / 3 draSTavyA saptatikATIkA gAthA 65 taH pR. 1980 taH // 60 dvA upazama zreNiH gAthA 5000 708 pra.A. 201 ||586 // Page #631 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke upazamazreNiH gAthA // 587 sthitibandhe'pi ca 'pUrNe pUrNa satyanyaM sthitibandhaM pUrvapUrvasthitibandhApekSayA palyopamAsakhyeyabhAgahInaM karoti, pUrNe cAntamuhUte krameNa yathApravRtta karaNApUrvakaraNAnivRttikaraNAkhyAni pratyeka mAntamauhartikAni trINi karaNAni karoti / caturthI tUpazAntAddhAm , karaNavaktavyatA ca sarvA'pi krmprkRtervseyaa| anivRttikaraNAddhAyAzca saGkhyeyeSu bhAgeSu gateSu ekasmin bhAge'vatiSThamAne'nantAnubandhinAmadhastAdAtralikAmAnaM muktvA'ntamuhartamAnamantaskaraNamantamuhUrtena karoti / antaskaraNadalikaM cotkIryamANaM vakSyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati, prathamasthityAvalikAgataM ca dalika stibukasaGkrameNa vedyamAnAsu paraprakRtiSu prakSipati, antarakaraNe ca kRte dvitIyasamaye'nantAnubandhinAmuparitanasthitidalikamupazamayitumArabhate / tadyathAprathamasamaye stokam , dvitIyasamaye tato'saMkhyAtaguNam , tRtIyasamaye'pi tato'saGkhyeyaguNam , yAvadantamuhUtena sAkalyato'nantAnubandhina upazamitA bhavanti / upazamitA nAma yathA reNunikaraH salilabindunivaharamiSicyAbhiSikya drughaNAdibhirnikuTTito nispando bhavati, tathA karmareNunikaro'pi vizuddhivAripUreNa pariSilya paripicyA nivRttikaraNarUpadrughaNa niHkuTTitaH sakramaNodayodoraNAnidhattanikAcanAkaraNAnAmayogyo bhavati / "anye tu anantAnubandhinAmupazamanA na manyante, kintu visaMyojanA kSapaNAm , sA ca prAgevoktA / " samprati darzanatrikasyopazamanA bhaNyate-iha kSAyopazamikasamyagdRSTiH saMyame vartamAno'ntamuhUrtena RACHAROLanduismat 708 pra.A. 201 * 1 pUrNa stymyN-mu.||20maantmuhuurtikaani-mu.|| 3 tulanA-sAmatikATIkA pR. 200 tH||40nivRttimu.|| .. 50nikuttttitH-mu.|| 6 karmaprakRtau[upazamanAyA031] pazcasa havRttI[upazamanA0mA034] api upazamanAna dRshyte|| // 587 // Page #632 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana saTIke // 188|| - darzanatrikamupazamayati, upazamayaMzca pUrvoktakaraNatraya nirvartanena vizuddhA vardhamAno'' nivRttikaraNAdvAyA saGkhye yeSu bhAgeSu gateSu antarakaraNaM karoti, tacca kurvan samyaktvasya prathamasthitimantamuhUrtamAna sthAsAroddhAre payati, mithyAtvamizrayozzrAvalikAmAtram, utkIryamANaM ca dalikaM trayANAmapi samyaktvasya prathamasthitau prakSipati, midhyAtvamizrayoH prathamasthitidalikaM samyaktvasya prathama sthitidalikamadhye stibukasaGkrameNa saGkramayati, samyaktvasya punaH prathamasthitau vipAkAnubhavataH krameNa kSINAyAmupazamasamyagdRSTirbhavati / uparitanadalikasya copazamanA trayANAmapi midhyAtvAdonAmanantAnubandhinAmuparitanasthitidalikasyevAvaseyA / evamupazAntadarzanatrikaH pramattApramattaparivRttizatAni kRtvA cAritra mohamupazamayitukAmaH punarapi yathApravRttAdIni trINi karaNAni karoti / kevalamiha yathApravRttakaraNamapramattaguNasthAne apUrvakaraNaM cApUrvakaraNa guNasthAne, apUrvakaraNe ca sthitighAtAdibhirvizuddha tato'nantarasamaye'nivRtcikaraNe pravizati, anivRttikaraNAdvAyAzca sakhyeyeSu bhAgeSu gateSu darzana saptakavarjitAnAmekaviMzate mahanIyaprakRtInAmantarakaraNaM karoti / tatra yasya vedasya sajjvalanasya ca udayo'sti tayoH svodayakAlamAkAnAM prathamasthiti karoti, zeSANAM vekAdazakapAyANAmaSTAnAM ca nokaSAyANAmAvalikAmAtram, vedatrikasajjvalana catuSkodayakAlamAnam antara ekaraNagatadalikaprakSepasvarUpaM ca granthavistaramayAna likhyate / 10 nivRtti0 - // 2 asakhyeyeSu mu. // 3 antarakaraNagata dalikaprakSepasvarUpadarzanArthaM draSTavyA saptatikATIkA pra. 2024H // 60. dvArA upazama zreNiH gAthA 7000 708 pra.A. 201 // 568 // Page #633 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke 700. antarakaraNaM ca kRtyA tato napusakavedamantama hurtenopazamayati / tathAhi-prathamasamaye stokam , dvitIyasamaye tato'saGkhyeyaguNam , evaM ca pratisamayamasaGkhyeyaguNaM tAvadupazamayati yaavccrmsmyH| 10dvAre paraprakRtiSu pratisamayamupazamitadalikApekSayA tAvadasaGakhyeyaguNaM prakSipati yAvad dvicaramasamayaH, caramasamaye upazamatUpazamyamAnaM dalikaM paraprakRtiSu saGkramyamANadalikApekSayA'saGkhyeyaguNaM draSTavyam / upazAnte ca napusakaveda strIvedaM prAguktavidhinA'ntamuhartenopazamayati / tato'ntama hartena hAsyAdiSaTkam , tasmiMzcopazAnte gAthA tatsamayameva puruSavedasya bandhodayodIraNAcyavacchedaH, tataH samayonAlikAdvikena sakalamapi vedamupazamayati / tato yugapadantamuhartamAtreNApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNakrodhI. tadupazAntau ca tatsamayameva saJca 708 lanakrodhasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tataH mamayonAbalikAdvikena saJcalanakrodhamupazamayati / tato pra.A. antarmuhartenApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNau mAno yugapadupazamayati, tadupazAntI ca tatsamayameva sajvalana- 202 mAnasya bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tataH samayonAvalikAdvikena sajvalanamAnasupazamayati / tato yugapadantamuhartenApratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNamAye upazamayati, tadupazAntau ca tatsamayameva sajvalanamAyAyA bandhodayodIraNAvyavacchedaH, tato'sau lobhavedako jAtaH / lomavedanAddhAyAzca trayo vibhAgAstadyathA-azvakarNakaraNAddhA kiTTikaraNAddhA kiTTivedanAddhA ca / tatrAvedadhayoyovibhAgayorvartamAnaH sajvalanalobhasya dvitIyasthiteH sakAzAddalikamAkRSya prathamasthiti karoti yate ca / azvakarNakaraNAddhAyAM ca vartamAnaH prathamasamaya evatrInapi lobhAnapratyAkhyAnapratyAkhyAnAcaraNasavalanarUpAn yugapadupazamayitumArabhate, vizuddhayA vardhamAnavApUrvANi spardhakAni karoti, apUrvaspardhakazabdArthazca | // 586 // Page #634 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana 6. dvAre upazama. sAroddhAra saTIka zreNiH // 56 // prAgevoktaH, sajvalanamAyAyAzca bandhAdau vyavacchinne sati tataH samayonAvalikAdvikena sajvalanamAyAmupazamayati, evamazvakarNakaraNAddhAyAM gatAya kiTTikaraNAddhAyAM pravizati / tatra ca pUrvaspardhakebhyo'pUrvaspardhake. bhyazca dvitIyasthitigataM dalikaM gRhItvA pratisamayamanantAH kiTTIH karoti / 'kiTTikaraNAddhAyAzcaramasamaye yugapadapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNalobhAcupazamayati, tadupazAntau ca tatsamayameva sajvalanalobhavandhavyavacchedo bAdarasajvalanalobhodayodIraNAvyavacchedazca, tato'sau sUkSmasamparAyo bhavati / tadA coparitanasthiteH sakAzAtkatipayAH kiTTIH samAkRSya prathamasthiti sUkSmasamparAyAdhAtulyAM karoti cedayate ca / sUkSmasamparAyAddhA cAntamuhUrtamAnA, zeSaM ca sUkSma kiTTIkRtaM dalikaM samayonAbalikAdvikabaddhaM copazamayati, sUkSmasamparAyAddhAyAzca caramasamaye sajvalanalobha upazAnto bhavati / tato'nantarasamaye'sAvupazAntamoho bhavati / sa ca jaghanyenai kasamayamutkarSato'ntamuhUrta yAvallabhyate / tata Urva niyamAdasau pratipatati / pratipAtazca dvidhA-bhavakSayeNa addhAzayeNa ca / tatra bhavakSayo mriyamANasya, adbhAkSaya upazAntAddhAya samAptAyAm / addhAzrayeNa ca pratipatana yathaivArUDhastathaiva pratipatati / yatra yatra bandhodayo vyavacchinnastatra tatra pratipatatA satA tena te adbhAzayeNa Arabhyante iti yAvat , pratipataMzca tAvatpratipatati yAvatpramattasaMyataguNasthAnakam , kazcitpunastato'pyadhastanaM guNasthAnakadvikaM yAti, ko'pi sAsAdanabhAvamapi / ... yaH punarbhavakSayeNa pratipatati sa niyamAda'nuttaravimAnavAsiSUtpadyate, utpannazca prathamasamaya evaM 1 tulanA-saptatikATIkA gA. 65, pR.205 tH||2 karmaprakRtau tu uvasamasammataddhA ato bhAukkhayA dhuvaM dekho| tisa Ajagesu baddhasu jeNa sedi na bhAgahara" (upazamanA gA.63) / iti kevalA devagatireva darzitA, pazcasapAhe [upazamana' gA.15 api evameva / draSTanyaM tattvArthamASyam (BR)| pra. A. 202 ":. Page #635 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana - sArodvAre saTIke // 511 // nAdIni karaNAni pravartayatItyeSa vizeSaH / utkarSatazcaikasmin bhaye dvau vArAvupazamazreNi pratipadyate, yazca dvau vArAvupazamazreNi pratipadyate tasya niyamAttasmin bhave pakazreNyabhAvaH yaH punarekavAraM pratipadyate tasya paka zreNirbhavedapItyeSa kAryagranthikAbhiprAyaH / AgamAbhiprAyeNa tvekasmin bhave ekAmeva zreNi pratipadyate, taduktam- 1 "mohopazama ekasmin bhave dviH syAdasantataH / yasmin bhave tUpazamaH kSayo mohasya tatra na ||" iti / 'nanUpazamazreNimavistAdaya evArabhante, te ca yathAsaMbhavaM samyagmithyAtvAnantAnubandhyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNAnAmupazamAdbhavanti anyathA teSAmudaye samyaktvAdilAbhAyogAt tataH kathamidAnIM teSAmupazamo bhaNyate 1 tadasat pUrvaM hi teSa kSayopazama evAsIt, nopazamastata idAnImupazamaH kriyate / nanu kSayopazamo'pyudite karmAze kSINe'nudite copazAnte bhavati upazamo'pi cetthaMbhUta eva tataH ko'nayovizeSaH 1 yenaivamucyate- pUrvaM kSayopazama AsInopazama iti, satyam, iha kSayopazame tadAvArakasya karmaNaH pradezato'nubhavo'sti upazame tu neti vizeSaH / , ? nanu yadi satyapi kSayopazame midhyAtvAnantAnuvandhyAdikaSAyANAM pradezAnubhavo'sti tarhi kathaM na samyaktvAdiguNavighAto bhavati ?, tadudaye hyavazyaM samyaktvAdilAbhaH sannapyapagacchati yathA sAsAdanasamyagTaSTeriti, naiSa doSaH, pradezAnubhavasya mandAnubhAvatvAt mandAnubhAvo hyudayo na svAvAryaguNavighAtamAdhAtumalam, yathA caturjJAnino matijJAnAvaraNAdInAM vipAkato'pyudayaH / tathAhi - matijJAnAvaraNAdikaM 1 tulanA Apa malayavRttiH gA0 116 5 124A taH / / 90 dvAre upazama zreNiH gAthA 700 708 pra. A. 202 // 591 // Page #636 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 592 // , karma dhruvodayaM dhruvodayatvAccAvazyaM vipAkato'nubhavanIyaM, vipAkAnubhavApekSayaiva dhruvodayatvAbhidhAnAt atha ca tatsakalacaturjJAnino na matyAdijJAnavighAtakRdbhavati, tadudayasya mandAnubhAvatvAt, tadyadi vipAkato'pyanubhUyamAnaM mandAnubhAvodayatvAnna svAyArthaguNavivaca prabhavati, tataH pradezato'nubhUyamAnamanantAnubandhyAdi sutarAM na bhaviSyati, tadRdayasyAtIva mandAnubhAvatvAditi / atha gAthArArthaH kathyate - ekadezena samudAyopacArAt 'aNa' ti anantAnubandhinaH krodhamAnamAyAlobhAn upazamayati, iyaM ca kriyA sarvatra yojyA, tato darzanaM darzastat trividhaM midhyAtvamisamyaktvasvarUpaM puJjayaM tato napuMsakavedaM tataH strIvedaM tato hAsyAdiSaTkaM - hAsyaratyaratizokabhayajugupsA lakSaNaM tataH puruSavedaM tato dvau dvau krodhAdyaiau ekAntaritau-sajyalanakrodhAdyantaritau sadRzau - krodhAdidhvena tulyau sadRzaM tulyaM yugapaditi bhAvaH / ayamarthaH - apratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNa krodhayugalaM yugapat prazamayati, tataH sajjvalanakrodhamityAdi // 700 // athair gAtha svayameva sUtrakRdrathAkhyAti- 'kohaM' gAhA, gatArthA, 'itthI' gAhA sugamA, navaraM darzana trayopazamAnantaraM napuMsaka vedastrIvedI yugapadupazamayati, ayaM ca napuMsakavedena zreNi pratipannasya krama uktaH / ihAyaM sampradAyaH- strIvedena puruSavedena vA upazamazreNi pratipadyamAno yasmin sthAne napuMsakavedamupazamayati tad yAvanapuMsaka vedenApi zreNi pratipannaH san napuMsakavedameva kevalamupazamayati, tata Urva punarnapuMsakavedaM strIvedaM ca yugapadupazamayitu' lagnaH, sa ca tAvato yAvanapura sakavedodayAddhAyAdvica1 tulanA- karmaprakRtimaya vRttiH gA. 65, pa. 183 B taH // 60 dvAra upazama zreNiH gAthA -006 708 pra.A. 203 / / 592 / / Page #637 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 563 // ramasamayaH tasmiMzca samaye strIveda upazAntaH, napuMsaka vedasya ca ekA samayamAtrA udayasthitirvartate, zeSaM sarvamupazAntam, tasyAmapyudaya sthitAvatikrAntAyAmavedako bhavati, tataH puruSavedAdikAH sapta prakRtIyugapadupazamayitu' yatate, zeSaM tathaiva / yadA tu strIvedena zreNi pratipadyate tadA prathamato napuMsaka vedamupazamayati, pazcAt strIvedam taM ca tAvadupazamayati yAvatsvodayasya dvicaramasamayaH tasmiva samaye eka caramasamayamAtrAsthitiM varjayitvA zeSaM sakalamapi strIvedasya satkaM dalikamupazamitam tatazvaramasamaye gate'vedakA satI puruSavedAsyAdiSaTkarUpAH sapta prakRtIryugapadupazamayati, zeSaM tathaiva / puruSavedena punaH zreNi pratipadyamAnasya svarUpaM prathama gAthAyAmetroktam ||701-702 / / 7 'to puveyaM' gAhA, uttAnArthA, 'eyakameNa' gAhA, anenaiva krodhopazamakrameNa trInapyapratyAkhyAnapratyAkhyAnAvaraNasajjvalanAkhyAnmAnAn tisrazca mAyA lobhatrikaM ca prazamayatIti yogaH / navaraM - kevalaM sajjvalanAbhicalomasya tribhAge kiTTivedanAdvAlakSaNe lobhe iti trakSyamANo vizeSaH, tamevAha 'saMkheyAi" ityAdi, gAthAcatuSTayam, kiTTIkRtAni - zlakSNIkRtAni sajjvala lobhakhaNDAni saMkhyAtAni krameNAnusamayaM prazamayati, caramaM ca khaNDaM punarapyasaMkhyeyAni khaNDAni kRtvA'nusamayamekaikasupazamayati // 703 704-705 // - idAnIM yAH prakRtIrupazamayan yeSu guNasthAnakeSu vartate tadAha - iha hI ' syAdi, iha hi zreNipratipattA'nantAnubandhi catuSkadarzana trikarUpa saptakopazame kRte sati bhavatyapUrvaH - apUrvakaraNa guNasthAnake vartata ityarthaH / tataH paraM 'mAi' ti 'na' sakavedAdiprakRtI: prazamayana yAvatsaMkhyeyAni bAdaralomakhaNDAni 60 dvAre upazama zreNiH gAthA -006 708 pra. A. 203 || 563|| Page #638 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 dvAre sthaNDila. .mAroddhAre gAthA man pra.A. prazamayati tAvadAnativAdaro bhavati, anivRttivAdaraguNasthAne vartate ityarthaH / tadanu caramasya sUkSmakiTTIkRtambaNDasya saGgrayAtItAni-asaGkhyeyAni svaNDAni prazamayana sUkSmasamparAyaguNasthAnake bhavati / ityevaM mohanIyopazame kRte sati upazAntamohaguNasthAnaM bhavati, tacca sarvArthasiddhihetuH saJjAyate vItarAgA. NAmapratipatitabhAvAnAmiti zeSa iti / 706.707708 // 10 // dudAna thiMDillANa cavIsa u sahasse tidvAramekanavatitamamAha "aNAvAyamasaMloe , parassANuvaghAyae 2 / same 3 ajjhasire yAvi 4, acirakAlakayaMmi 5 ya // 709 / / vicchinne 6 daramogADhe 7, nAsanne 8 pilavajjie 9 / tasapANadhIyarahie 10, uccArAINi vosire 710 // [paJcavastukaH 399-400, vR. ka. mA. 443-4,oghani. 313-4] "aNAvAe' tyAdi zlokadvayam , anApAtamasaMlokaM 1 parasya anaupaghAtika 2 samam 3 azupiram 4 acirakAla kRtaM 5 vistIrNa 6 daramavagADham 7 anAsannaM 8 bilavarjitaM 9 trasa-prANa-bIjarahitaM 10 yatsthaNDilaM tatra uccArAdIni-purISaprazravaNaprabhRtIni vyutsRjet / tatra parasyetyubhayatra sambandhAt na vidyate ApAta:-abhyAgamaH parasya-anyasya svapakSasya parapakSamya vA yasmin sthaNDile tadanApAtam / na vidyate saMloko-darzanaM vRkSAdinchannatvAyatra paramya tadasalokam / atra ca 'caturbhaGgI / tadyathA-anApAna, 1 saNAvAra asaloe-je. tA. // 2 tulanA-pachavastukA 406 taH, ba. ka. bhA. 416 taH / / - Page #639 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 595 // masaMlokamiti prathamo bhaGgA, anApAtaM saMlokavaditi dvitIyaH, ApAtavadasaMlokamiti tRtIyaH, ApAtavat saMlokavacceti caturthaH / amISAM caturNA bhaGgAnAM madhye prathamo bhaGgo'nujJAtaH, zeSAstu prtissiddhaaH| 91 dvAre iha ca caramabhaGgavyAkhyAne anye vidhipratiSedharUpAH sujJAnA bhavantIti caramabhaGgasyaiva svarUpaM nirupyate- sthaNDilatatra ApAtavatsthaNDilaM dvividhaM jJAtavyam, tadyathA-svapakSApAtavata parapakSApAtabacca / svapakSA-saMyatavarga: parapazno-gRhasthAdiH / svapakSApAtavadapi dvividhaM-saMyatApAtabata saMyatyApAtavAca / saMyatA api dvividhAH- gAthA saMvijJA asaMvijJAzca / saMvijJA-udyatavihAriNaH, asaMvijJAH-zithilAH paarshvsthaadyH| saMvijJA api dvividhAH-manojJA amanojJAzca / manojJA-ekamAmAcArikAH, amanojJAzca-vibhinnamAmAcArikAH / asaM- / 710 vijJA api dvividhAH-saMvijJapAkSikA asaMvijJapAkSikAca, saMvijJapAkSikA-nijAnuSThAnanindino yathokta- pra.A.. susAdhusamAcAraprarUpakAH, asaMvijJapAkSikA nidharmANaH susAdhujugupsakAH / uktaM ca--- 'tatthAvAyaM duvihaM sapakhaparapakkhI ya nAyavvaM / duvihaM hoi saekkhe saMjaya taha saMjaINaM ca // 1 // saMviggamasaMviggA saMviggamaNunna eyarA cetra / asaMviggAvi duvihA tappakkhiya eyarA ceva // 2 // paJcavastukaH 407 - 8, opani. 296,298, vR. ka. bhA. 420-11 parapakSApAtavadapi sthaNDilaM dvividha-manuSyApAtayat , tiryagApAtabacca / ekaikamapi trividhaM-puruSApAtavat , jyApAtabannapusakApAtavacca / tatra mAnupapuruSApAtavan trividhaM-daNDikapuruSApAtavata kauTumbikapurupApAtabata prAkRtaparuSApAtavacca, daNDikA-rAjakulAnugatAH kaumbikA-zeSA mahardikAH, itare-prAkatAte ||595 // ca trayo'pi pratyeka dvividhAH-zaucavAdino'zaucavAdinazca / evaM vyApAtabannapusakApAtavacca pratyeka Page #640 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre // 566|| prathamato daNDikAdimedatatrividham tataH zaucavAdhazaucavAdibhedataH punarekaikaM dvividhamavaseyam / uktaM ca | 11 dvAre parapakve'pi ya duvihaM mANasaterinchagaM ca nAyabvaM / ekkepi 'ya tivihaM purimisthinapusakaM ceva // 1 // sthaNDilapurisAvAyaM tivihaM daNDiyakoDubie ya pAgaie / te soya'soyavAI emeva napusaitthIsu // 2 // " svarUpa pacavastukaH 409-10, bR. ka. bhA. 422.3, ogha. ni. 299-300] gAthA atha tiryagApAtavat kathyate-tatra tiryaco dvividhAH-dRptA adRptAzca / dRptA-darpavantaH adRptA-zAntAH, te'pi pratyekaM trividhAH-jaghanyA utkRSTA madhyamAzca / jaghanyA mUlyamaGgIkRtya eDakAdayaH, utkRSTA hastyAdayaH, madhyamA mahIpAdayaH / ete kila puruSA uktAH, evameva strI-napusakA api vaktavyAH / navaraM te dRptaa| | pra. A. adRzAzca pratyeka dvidhA vijJayAH / tadyathA-jugupsitA ajugupsitAzca / jugurisatA gardabhyAdayaH, itre'jugupsitaaH| uktaM ca-- "dittamadittA tiriyA jahanaukosamajhimA tivihA / emeva dhInamA duguchi aduguchiyA navaraM // 1 // " [.ka. bhA. 424, tulanA-pazcavastukaH 412, opani. 302] uktamApAtabasthaNDilam saMlokavatpunarmanuSye veva draSTavyam / te ca manuSyAstrividhAH tadyathA-puruSAH striyo napuMsakAzca / ekaike pratyekaM trividhAH prAkRtAH kauTumbikA daNDikAzca / te punarekeke dvividhAH-- zaucavAdino'zaucavAdinazca / uktaM ca // 566 // / 1c-m|| Page #641 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / pravanasAroddhAre saTIka sthaNDila svarUpaM gAthA / / 597 // " 'Alogo maNuesu purisithI-napuMsagANa boddhabbo / pAgaDakutridaMDiya amoya taha moyavAINaM // 1 // " tatraivamApAta-saMloko caramabhaGge tRtIye ApAto, dvitIye saMloka uktbhedaabhedyuktH| "idAnImeteSu sthaNDileSu gamane doSAH pratipAdyante-tatra svapaznamayatasaMvignAmanojJAnAmApAte sati na gantavyam , adhikaraNadopasambhavAn / tathAhi-AcAryANAM paramparaM vibhinnAH sAmAcAryaH, tato'manojJAnAM mAmAcArIvitathA caraNadarzane mati zaikSANAM svamAmAcArIpakSapAtena naiSA sAmAcArIti kalaha myAt / asaMvignAnAmapi pArzvasthAdInAmApAte na gantavyam / te hi pracureNa pAnIyena putaprakSAlana kurvanti / tatasteSAM kuzIlAnAM pracuravAriNA putanilepakaraNaM dRSTvA zainnakANAM zaucavAdinA mandadharmANA ca ete'pi prajitA eveti varamete ityanukUlatayA teSAM samIpe gamanaM syAt / manojJAnAmApAte'pi gamanaM kartavyam / saMyatyApAtastu sarvathA'pi parihartavya iti bapazApAtadopAH / parapakSApAte'pi yadi puruSApAta sthANDilaM brajati tadA niyamato'tipracuramanAvilaM ca jalaM netavyam / anyathA'tyalpe kaluSe vA sarvathA pAnIyAbhAve vA yadi gato bhavettataste dRSTvA azucayo'mI ityavarNavAdaM vidadhyuH / mA ko'pyamIpAmazucInAmama-pAnAdi dadyAditi bhikSApratiSedhaM vA kuyu / abhinavapravRttasya ca kasyacit zrAvakasya vipariNAmo 710 pra. A. - 1 gAthA iyaM ba. ka. mA. vRttau [gAthA 424 pR. 123 ] api upalabhyate // 2 pAgaya-saM. / pAgaha-iti i... mA. vRttIpU. 123 // dvitIye mApAtaH, tRtIye saloka:'-iti ba.ka. mA. vRttau (pR.123)pATha-1 4 tulanA-saTIkapalavastukA 413 ta, ba. ka. mAdhyaM saTIkama 430 tH|| // 597 // B oondemotswowo maura Page #642 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prava sAroddhA 61 dvAresthANDila. svarUpa gAthA saTIka 710 pra. A. vA bhavediti / strI-napusakApAte punarAtmani pare tadubhayasmin vA zaGkAdayo dopA mavanti / tatrAtmani sAdhuH zaGkAviSayIkriyate, yathA epa kimapyubhrAmayati, 'pare strI napusako vA zayate yathaite pApakarmANa enaM sAdhu kAmayante iti / tadubhayasmina yathA dvArapyetau parasparamatra maithanArthamAganI / tathA cyApAte napusakApAte vA sa mAdhagatma-romayasamutthena dopena striyA paNDakena vA sAdhaM maithunaM kuryAta , tatraca kenacidAgArikeNa dRSTvA rAjakulAdiSvAkRSyeta tataH pravacanasyoDAha ityAdi / dRptatiryagApAtena zRGgAditADanamAraNAdayo doSAH / garDinatiryak-strI-na makApAte punarjanasya maithunazaGkA syAt , kadAcicca pratisevanAmapi kuryAditi / uktA ApAte doSAH, evameva saMloke'pi tiyagyAnikAn barjayitvA manuSyeSu draSTavyAH / tirazcAM hi saMloke nAmni kazcidanantagedito dopaH / manuSyANAM punaH strI-puruSa-napusakAnAM saMloke ye ApAte doSA uktAsta eva vedinanyAH / atha kadAcidAnma-parobhayasamutthA methunadoSA na bhakyustathApyamI sammAvyante- yathA kecidevamAduryadana yayava dizA ucAgarthamasmAkaM yuvatiyoM vrajati tayeva dizA ete'pi pratrajinA vrajanti / nannUnamammadIyAM kAmapi kAminI kAmayamAnA dattamaGketA vA nadAloke tiSThanti / tathA nasakaH strI vA svabhAvako vAtadoSeNa vA vikRtaM mAgArika dRSTvA tadviSayAmilApamR mApanAta mAdhumupamagayen / tammAna trayANAmapi saMloko varjanIyaH / tadevaM caramabhaGge AyAta-saMlokadoSAH, tRtIye 1 pareH-uti bR. ka. mA. vRttau (gA 432, pR.126 pAThaH // 2 tulanA-paJcavastukaH 414, bR. ka. mA. 434 // / // 29 // E- NE Page #643 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Jant......... m usliladies pravacanasAroddhAre saTIke 11dvAre sthaNDila| svarUpaM gAthA 704 // 599 // ApAtadoSAH, dvitIye ca saMlokadoSA bhavanti / prathame punaH sthaNDile te dvaye'pyApAtasaMlokadoSA na saMti tatastatra gamanaM kartavyam / uktaM ca"AvAyadosa taie bIe saMlogao bhave dosA / te dovi nathi paDhame tahiM gamaNaM maNiyavihiNA u // 1 // " [paJcavastukaH 418, tulanA-vR. ka. bhA. 437] 'tathA upadhAtaH-uDDAhAdi prayojanamasya tadopaghAtika sthaNDilam / tat trividham-AtmaupacAtika pravacanaupacAtikaM saMyamopaghAtikaM ca / tatrAtmaupaghAtikamArAmAdi, tatra hi saMjJA vyutsRjato yattestatsvAminaH sakAzAta pittttnaadiprsnggH| pravacanaupaghAtika purIpasthAnam / taddhijugupsitamazucyAtmakatvAta, tatastatrasaMjJAvyutsarge izA ete iti pravacanopaghAtaH syAt / saMyamaupaghAtikamaGgArAdidAhasthAnam / tatra hi saMjJAvyutsarjane te'gnyArambhiNo'nyatrAsthANDile'gniprajvAlanAdi kurvanti tyajanti vA tA saMjJAmasthaNDile tatazca saMyamopaghAta iti / yatazcaite doSA bhavantyato'naupadhAtike sthaNDile vyutsarjanIyam / evamanyatrApi mAvanIyam 2 / tathA samam-aviSamam 'viSame hi vyutsRjato yateH patanaM syAt tatra cAtmavirAdhanA / purISaM prazravaNaM vA 'praloThat SaTkAyAnupamardayatIti saMyamavirAdhanA ca 3 / ' tathA 'ajhuSira' yattRNAdicchannaM na bhavati / 'zudhire hi saMjhAdi vyutsRjato vRzcika-dandazakAdidazanenAtmano virAdhanA purISaprazravaNAkramaNena ca trasa-sthAvaraprANi praNAzanataH saMyamavirAdhanA 4 / 1 tulanA-paJcavastuka:416, bR. ka.bhA.va 446 / / 2 tulanA-pazcavastukA 420, vR. k.maa.||447|| 3 praloTata-iti ba. ka.mA. vRttI (gA,447) pAThaH // 4 jhussire-si-115prnnaasht:-sN.|| pra.A. MAHAMAN // 599 // Page #644 -------------------------------------------------------------------------- ________________ svarUpaM gAthA 710 pra.A. 3 tathA acirakAlakRtaM-svalpakAlaniviSTam / ayamarthaH- 'yAni sthaNDilAni yasmin RtAvagnipravacanasArodvAre - prajvAlanAdibhiH kAraNaracittAni kRtAni tasminneva Rtau tAnyacirakAlakRtAni bhavanti / yathA hemante kRtAni hemanta evaM acirakAlakatAni, bhRtvantaravyacahitAni tu cirakAlakRtAni / tataH saTIke sacittatvAnmizrIbhRtatvAdvA asthaNDilAni tAnIti / yatra punareka varSAkAlaM sadhano grAma uSitastatra // 600 dvAdaza varSANi yAvatsthaNDilaM bhavati, tataH paramasthaNDilama 5 / tathA 'vistIrNa-mahat , tat tridhA-jaghanyaM madhyamamutkRSTaM ca / tatra jaghanyamAyAmaviSkambhAbhyA hastapramANam / utkRSTaM dvAdaza yojanAni, taJca cakavartiskandhAvAraniveze samavaseyam / zeSaM tu madhyamamiti 6 / tathA daramavagADha - gambhIram , yatrAdhastAccatvAryaGagulAnyagnitApAdinA acittA bhUmistajjaghanyam / yasya punaravastAtpaJcAGgulaprabhRtika tadutkRSTaM dUramaragADham / 'atra ca vRddhasampradAyA-'cauragulogADhe sanA bosirijjai na kAi yatti 71 tathA anAsannam-ArAmAdenAtisamIpastham , iha kila AsannaM dvividha-dravyAsannaM bhAvAsannaM ca / tatra dravyAsannaM devakula-harmya grAmA.''rAma-grAma-kSetra-mArgAdInAM nikaTam / tatra ca dvau doSau-saMyamopadhAta AnmopaghAtazca / tathAhi-sa devakulAdimvAmI tatsAdhuyutsRSTaM purISaM kenacitkarmakarezAnyatra tyAjayati, tatastatpradezavilepane hastaprakSAlane ca saMyamopadhAtaH, AtmopadhAtazca sa gahAyadhipatiH pradviSTaH sana 1 tulanA-paJcastukaH 421. ba. ka. bhA. 448 / 2 sagodhano-nati vR. ka. mA. vRttau (naa.448)paatthH| sAdhano sN.ki.|| 3 tulanA-pazvavastukaH 422, ba. ka. maa.446|| 4 tulanA-pazcavastukavRttiH gA. 422 / / 600 // - Page #645 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 601 // kadAcittADapatIti / 'mAtrAsannaM nAma tAvatiSThati yAvatsaMjJA manAg nAgacchati, tatastvaritaM gacchan kenaciddhartena bhAvAsamatAmupagamya dharmapracchanAdivyAjenArdhapatha evaM ghRtaH, tatazca tasya purISavegaM dhArayata AtmavirAdhanA, maraNasya glAnattvasya vA'vazyambhAvAt anadhisahena ca satA tena lokapuratosthAne saMjJAtsarge punarjamAdilepane vA pravacanavirAdhanA / saMyamopaghAtAdi tatraivApratyupekSitasthaNDile vyutsRjato bhavatIti / tathA cilavarjitaM bhUmirandhAdirahitam, bilayukte hi sthaNDile saMjJAM vyutsRjato yadA bile pravizantyA saMjJayA prazravaNena ca tadgatAH pipIlikAprabhRtayaH prANino vyApAyante tadA saMyamavirAdhanA sarpAdikSaNe cAtmavirAdhanA 9 / tathA saprANa vIjarahitaM sthAvarajaGgamajantujAta vidyuktam, tadyukte hi sthaNDile saMjJAnyutsagaM kurvANasya sAdhodva doSI - saMyamavirAdhanA AtmavirAdhanA ca / tatra traseSu bIjeSu ca prANavyaparopaNAt saMyamavirAdhanA supratItA / trasevAtmavirAdhanA tebhyo bhakSaNAdyupadravasambhavAt, artoonferrer 1 tulanA- "atra vRddhavAda:- mAtrAsannaM nAma tAtra macchara jAva lAgADhaM jAyaM, tAhe dhADaM pattI, aNNerhi jAe diTTo, tAI se saMti, purabhI AgayA baMdati dhammaM ca pucchati, jadi pareDa tAhe marai antarA polii cAheepist, catthara sayaM vA parimiyaM nIyaM ahavA jA sA atavA taM na karei, aMtarA athaMDile bosirijjA, esa mAnA so, to dosatti gAthArtha: / " iti stuvRtiH gA. 423 / / 2 tulanA - paJcaSastukaH 424, ka. mA 451 // 61. dvA sthaNDila svarUpaM gAthA 711 718 pra. A. 206 // 6-1 // Page #646 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIka ||602 // ..atitIkSNagokSura kAdivIjAnAM pAdeSu 'laganataH pAdapraloThanena patanato veti 10 / 'amISAM cAnantaroditAnAM dazAnAM padAnAmeka-dvi-tri- catuH paJca SaTsaptA'STa- nava-dazakaiH saMyogAH kartavyaH / teSu ca sarvamayA caturviMzatyadhikaM sahasram / atha kasmin saMyoge kiyanto bhaGgakAH 1, ucyante, iha bhaGgAnAmAnayanArthamiyaM karaNagAthA - 1 "ubhaya rAsidugaM lANaMtareNa bhaya paDhamaM / laharAmivibhatte tassuvari guNintu saMjogA // 1 // " asyA akSaragamanikA -iha dazAnAM padAnAM dvayAdisaMyogabhaGgA AnetumabhipretAstatastAvatpramANau dvau rAzI ubhayamukhau sthApyete / kimuktaM bhavati ekakAdIna dazakaparyantAnaGkAn pUrvAnupUryopari sthApayitvA teSAmadhastAt pazcAnupUrvyA bhUya ekakAdayo dazakaparyantA aGkAH sthApanIyAH / sthApanA ceyam 5 7 8 9 3 2 8 7 6 5 4 45 120 210 252 210 1 120 45 10 atrAdhastana rAziparyantavartina ekakasyopari yo dazakaste eka saMyoge daza bhaGgA draSTavyAH / na ca tatra karaNagAthAyA vyApAro, dvayAdisaMyogabhaGgAnayanAyaiva tasyAH pravRttatvAt / tato'dhastana rAziparyanta 1 2 10 9 10 10 1 1 lagnataH (laganataH) iti ya ka mA. vRttau (gA0 451) pAThaH // 2 tulanA-vastukaH 401 taH. . ka. bhA. vRptiH gA- 445 / / 3 sthApanAyAM je. prato prathama dvItIyapaGktyorvyatyayaH tRtIyA paGaktirnAsti / si.vi. pratyorapi tRtIyA paktirnAstiH // 011 dvAre sthaNDila svarupaM gAthA 7 710 pra. A. 206 ||602|| Page #647 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Pandi m ammywistomeenamainamainine pravacanasArodvAre saTIke gAthA // 603|| vartina ekakasyAnantareNa dvikalaNenoparitanarAzau pazcAnupUrdhyA prathamamaGka dazakarUpaM majeta ,tasya bhAgAkAra kuryAta , tato labdhAHpazca,yato daza dvidhA vibhaktAH paJcaiva bhavanti / "lakhaharAsivibhate ti adhorAzinA dvikalakSaNe noparitane prathame ake dazakalakSaNe vibhakte mati labdhena akena paJcakena tasya dvikalakSaNa 91 dvAre syoparitanamaGka navakalakSaNaM guNayen-tADayet , jAtAH paJcacatvAriMzat , itthaM ca guNayitvA saMyogA: sthaNDina svarUpaM saMyogabhaGgA bActhAH / yathA vikamayoga mAnAH panavAriMzaditi / tato bhRyo'pi trikasaMyogabhaGgAnayanAya prathamapAdarahitA karaNagAthA vyApAryate / yathA'stanarAzisthitena dvikAdantareNa trikeNoparitanarAzivyavasthita trikoparitanASTakarUpAnApekSayA''dhaM paJcacatvAriMzadramaNamaLa majeta , tato labdhAH paJcadaza, yataH paJcacatvAriMzat tridhA vibhaktAH pazcadazaiva bhavanti / taizvAdhogazinoparitane ajhe vibhakte labdhaiH paJcadazabhistrikalakSaNasyAGkasyoparitanamazkalakSaNamaGka guNa yet , guNite ca sati jAtaM viMzatyuttaraM zatam / etAvantastrikarmayoge bhaGgAH / punazcAdhastanarAzisthitena trikAdanantareNa catuSkakeNoparitanarAzisthita catuSkoparitanasaptakarUpAGkApekSayA prathamaM viMzatyuttarazatalajhaNamaGka majet , labdhA triMzat , yato viMzatyucara zataM caturmirmaktaM triMzadeva bhavati, tayA ca triMzatA catuSkasyopari yaH saptakaH sa guNyate, jAte zate dazottare, etAvantazcatuSkakasaMyoge bhagAH / evaM pazcakAdisaMyogeSvapi bhaGgA AnetavyAH, yAvadazakasaMyoge eko maGgaH / evaM caikakasaMyoge daza maGgAH, dvikasaMyoge pazcacatvAriMzat , trikasaMyoge vijJa zatam , catuSkasaMyoge dve zate dazotare, paJcakarmayoge dve zate dvipazcAzadadhike, SaTkasaMyoge ve zate 11603 Page #648 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke dhRk 0 4!! dazocare, saptasaMyoge viMzaM zatam, aSTakasaMyoge paJcacatvAriMzat, navakasaMyoge daza, dazakasaMyoge eka:, sarvamIlane prayoviMzatyuttaraM sahasramazuddhamaGgAnAM bhavati / caturviMzastu zuddho bhaGgo yadyapi karaNena nAgacchati tathApyetanmadhye taM prakSipya bhaGgasaGkhyA pUraNIyA / yataH sarvabhaGgaprasAre kriyamANe paryante zuddhabhaGgasyA' gateH / uktaM ca "dasa paNayAla visottarasyaM ca dosaya dasutarA do y| bAvana do dasuttara vimuttaraM pazca cattA ya // 1 // dasa eko ya kameNa bhaGgA 'egAzcAraNA esa' / sudveNa samaM miliyA bhaGgasahasse cauvvIsa ||2||" [pazvastukaH 404-5 ] // 710 // 91 // caudasavi' ti dvinavataM dvAramAhaekkArasako DipayapamANeNaM 'purAnA I u * uppArya paDhamaM puNa bIrya "aggeNIyaM artarria fafterary sattaripapalakkhalakkhiyaM "tar3ayaM asthiyaafteratyaM sahIlA sthaM tu nANavAyanAma eyaM egUNako viSayasaM satarapurva egureeferratste. 1 1 gatiH su // 2 gAvisu / emAi0 iti 5 amgANIrya mu.| samAyAnasUtre'pi (sama0 // 711 // 1 1712 // // 713 // vastuke'pi pAThaH // 3 basantA nAsti // 4I-je // 147) aggeNIyaM iti pAThaH / / 6 vaIye -jai // 7 ya caurathaM vA // 62 dvAre pUrvANa nAmAMdi gAthA 711 718 pra.A. 209 ||604 // Page #649 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke radvAre pUrvANAM nAmAdi gAthA 605 // AyappavAyapuvvaM 'payANa koDI u huti chattIsaM / 'samayappavAyagavaraM 'asII 'lakkha payakoDI // 714 // navamaM paccakkhANaM lakkhA culasI payANa parimANaM / 'vijaNappavAya panarasa sahassa ekArasa u koDI ||715 // lamcIsaM koDIo payANa pavaM avaMjhaNAmaMmi / chappanna lakkha ahiyA payANa kohI u pAgAu 716 // kiriyAvisAlapuvvaM nava koDIo payANa terasamaM / ahatterasakoDI udasame ciMdusArammi 717 // paDhamaM AyAraMgaM aTThArasa payasahassaparimANaM / evaM sesaMgANi vi duguNAduguNappamANAI // 718 // 'uppAye'tyAdi gAthASTakam , yatrotpAdamaGgIkRnya sarvadravya-paryAyANAM prarUpaNA kRtA tadutpAdapUrva prathamam / tacca padapramANena- 'padasaGkhyAmAzrityekAdazakoTipramANam / prathamapUrve ekAdaza padAnAM 1 payANu-je. / / 2 kammayappavAya je.|| 3 asii-tA. je. // 4 lakvahie-tA. lakkhahiya-je. // 5 vijnypyvaay-mu.|| 6 sesaMgANavi-mu. // 7 gAthAsaptaka-saM.15 tulanA-samavAyAGgavRttiH mU.147. pa. 131|| samavAyAGgavRtti(pa. 131]nandivRtti (sU. 16] harivaMzapurANa [10 ] kaSAyapAhuDa [11]gommadasArajI.mUla (365) ityAdi prandheSu ekacoTipramANaM darzitamasti / vizeSA) draSTavyaH jainendra siddhAnta kozaH maa.4| pU. 70 // 718 pra. A. Dipawrawasower Page #650 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre -- mininemaNONTAINMEN // 606 // 718 T koTaya ityarthaH / iha yatrArthopalabdhistatpadamityAdipadalakSaNasadbhAve'pi tathAvidhasampradAyAbhAvAttasya pramANaM na samyagavagamyata iti / tathA yatra sarveSAM dravyANAM paryAyANAM jIvavizeSANAM cAya-parimANaM 15 2 dvAre varNyate tadagrAyaNIyaM dvitIyaM pUrvam / agraM-parimANaM tasya ayana-gamanaM pariccheda ityarthaH tasmai | pUrvANAM hitamagrAyaNIyamiti vyutpatteH / tasya padaparimANaM yANavatirlakSANi // 711 // nAmAdi tathA yatra jIvAnAM sakarmatarANAmajIvAnAM ca vIrya procyate-prarUpyate tadvIryapravAdaM tRtIyaM pUrvam , mAthA tasya padaparimANaM saptatirlakSANi / tathA yalloke'sti vastu dharmAstikAyAdi yacca nAsti kharazRGgAdi, athavA 711. syAdvAdAbhiprAyeNa sarva vastu sApemAliMda para gAlIlye yaza mosyate tadastinAstipravAdaM caturtham , tadapi padaparimANataH SaSTilekSANi ||712 // pra.A. tathA yatra jJAna matyAdikaM paJcavidhaM svarUpabhedapramedAdibhiH prodyate tat jJAnapravAdaM nAma paJcamaM pUrvam , etacca padaparimANamAzrityakena padena nyUnA ekA koTiH / tathA satya-saMyamaH satyavacanaM vA tadyatra samedaM sapratipakSaM ca prodyate tat satyapravAdaM SaSThaM pUrvam tasya padaparimANaM paDbhiH padairadhikA ekA koTiH // 713 // tathA yatrAnmA-jIvo'nekanayaH prodyate tadAtmapravAdaM saptamaM pUrvam , tasya padaparimANaM SaTtriMzatkoTayaH / tathA samaya:-siddhAntAthaH sa cAtra kamarUpo gRhyate, tataH karmasvarUpaM yatra prarUpyate tat samayapravAda varaMpradhAnamaSTamaM pUrvama / anyatra ta karmaprasAdamityucyate, tatrApi karma-jJAnAvaraNAdikamaSTavidhaM prakRti-sthityanabhAga-pradezAdibhirbhadairanyaizcottarottarabhedai yaMtra prodyate tatkarmapracAdaM pUrvam , tasya padaparimANamekA 'koTirazItizca lajhANi // 714 // 1digambapararamparAnusAreNa ekA koTirazIvizva sahasrANi / draSTavyaH ja. si. ko, mA. 4/puu...|| Pine MPIRATIONANAta apitelionRINE animposed Page #651 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvANAM nAmAdi mAdhA 711. 718 pra tathA yatra sarvapratyAkhyAnasvarUpaM saprabhedaM prodyate tat pratyAkhyAnapravAdaM navamam , tasya padAnAM paripravacana- mANaM caturazItilekSAH / tathA yatranekavidhA vidyAtizayAH sAdhanAnukUlyena siddhiprakaNa varNyante tadvidyAnu / pravAdaM dazamam , tasya padaparimANa mekAdaza koTayaH paJcadaza ca sahasrANi // 715 // saTIke tathA'vandhyanAmadheyamekAdazaM pUrvam / bandhyaM nAma niSphalam , na vanbhyam avandhyaM saphalamityarthaH / tatra hi sarve jJAna-tapaHsaMyogAH zubhaphalena saphalA varNyante, aprazastAzca pramAdAdikAH sarve azubhaphalA // 607 // varNyante ato'vandhyam / anye tu kalyANamityAhuH,arthastu tatrApi sa eva, tasmizca padaparimANaM SaDviMzatikoTayaH / tathA yatra prANA jIvAH paJcendriyatrividhavalocchvAsaniHzvAsarUyA vA AyuzcAnekadhA varNyate tat prANAyu pUrvam , na dArimAlakA 'koTiH paTpaJcAzacca lakSAH / / 716 // ___tathA yatra kriyAH-kAyikyAdikA vizAlA-vistIrNAH sabhedatvAdabhidhIyante tat kriyAvizAlaM prayodazaM pUrvam , tatra padaparimANaM nava koTayaH / tathA bindusAramiti lokazabdona lupto draSTavyaH, tatazca loke jagati zrutaloke vA'kSarasyopari binduriva sAraM-sarvottamaM sarvAkSarasannipAtalabdhihetutvAlokabindusAram , tatparimANamardhatrayodazapadakoTaya iti / 'samavAyAMgaTIkAyAM tu padaparimANaviSaye kiMcidanyathAtvamapi dRzyante iti / / 717 // .. .. nanu pUrvANIti kaH zabdArtha ?, ucyate, yasmAttIrthaGkarastIrthapravartanAkAle gaNadharANAM sarvasUtrAdhAra1digambaraparamparAnusAreNa trayodaza koTayaH je. si.ko. mA. 4/pra. 170 // 2131 tamapatre iti jnyeym|| 3 tulanA samavAyAGgaTIkA patra 130 tH| :: ...: eriticisit: Page #652 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 pravacanasArodvAre saTIke // 608 // svena pUrva pUrvagatasUtrArtha bhApate tasmAt pUrvANIti bhaNitAni / gaNadharAH punaH zrutaracanA vidadhAnA AcA. rAdikrameNa racayanti sthApayanti ca / matAntareNa tu pUrvagataH satrArthaH pUrvamahatA bhASito gaNadharairapi parvagataM pUrvANAM zrutameva pUrva racitaM pazcAdAcArAdikam / nanvevaM yadAcAraniyuktAvuktam-'sanvesiM AyAro' [gA.-] | nAmAdi ityAdi tatkatham !, ucyate tatra sthApanAmAzritya tathoktam , iha tu akSararacanAmadhikRtya bhaNitaM pUrva gAthA pUrvANi kRtAnIti / 711. ___atha padamaGkhyAgrastAvAdAcArAdInAmapyaGgAnAM padasaGkhyAmAha-'padama ityAdigAthA, prathamamAcArAGgama 718 TAdazapadasahasrapramANam , evam-anenaiva prakAreNa sUtrakRdaGgasthAnAGgaprabhRtIni 'zeSAGgAnyapi dviguNadviguNa pra. A. padapramANAni / tathAhi-mUtrakRdaGga paTtriMzatpadamahasram , sthAnAGga dvisaptatipadasahasrama , evamuttarottarA 208 NAmapi samavAyAdInAmaGgAnAM krameNa dviguNatA padAnAM pratipattavyA / yAvadvipAkazrute ekAdaze aGge par3haparimANamekA koTI caturazItirlakSAH dvAtriMzacca sahasrANIti / nanu pUrva tAvat pUrvANi bhagavadbhirgaNabhRddhiH krameNa grathyante pUrva karaNAnpUrvANIti pUrvaripradarzitavyutpattizravaNAda , pUrveSu ca sakalasyApi vAGmayasyAvatAraH, na khalu tadasti yatpUrveSu nAbhihitam / tataH kiM zeSAGgaviracanenAGgavAhyaviracanena vA ?. unyate, iha vicitrA jagani prANinA, taba ye durmedhasaste pUrvANi nAdhyetumIzate, pUrvANAmatigambhIrArthatvAt , strINA ca pUrvAdhyayane'nadhikAra gava, tAmAM tucchatvAdidopabahulatvAt / uktaM ca // 608 // 1 digambara grantheSu tu anyathAtvamapi dRzyate / vizeSArtha draSTavyaH jai. si. ko. mA. 4/5.66 // mewomenewali Page #653 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke // 609 // "tucchA gAravakaliyA caliMdiyA dubalA ya dhiiiie| iha atisaMsajjhayaNA bhUyAvAo ya no dhINaM // | 1 || " atrAtizeSAdhyayanAni - utthAnazrutAdIni vividhaviziSTAtizayasampannAni zAstrANi, bhUtavAdodRSTivAdaH / tato durmedhasAM strINAM cAnugrahAya zeSAGgAnAmaGgabAhyasya ca viracanamiti // 718 // 92 // idAnIM 'niggaMdha' tti trinavataM dvAramAha paMca niyaMThA bhaNiyA pulAya 1 barasA 2 kusIla 3 niggaMdhA 4 | hoi siNAo ya5 tahA ekkeko so bhave duviho / 716 // [paJcani pra. 4] gatha mittaNAio mao je ya niggayA tatto / ca nAyavvaM / te niragaMdhA vRttA tesi pulAo bhatre paDhamI || 720 // micchataM vetiyaM hAsAI chakka kohAIr asti dasa abhitarA 'gaMthA || 721 // vettaM vatthu dhaNadhannasaMcao mittanAisaMjogo / jANasayaNAsaNANi ya dAsA dAsIu kuviyaM ca ||722|| namasAraM bhannai pulAyasadeza teNa jassa samaM / caraNaM so hu pulAo laDIsevAhi so ya duhA ||23|| 4 tucchA gaurava kalitAca lendriyA dhRtyA ca durbalA itihetoratizAyInyadhyayanAni bhUtavAdazca na strINAm za 1 gaMdhI-iti dharmasaM vRttau [ mA. 2 pa 152 ] pAThaH // 63 dvAre nirgrantha paMcarka gAthA 719 730 pra. A. 209 ||609 // Page #654 -------------------------------------------------------------------------- ________________ : pravacanasAroddhAre saTIke 13 dvA nirgranthapaMcaka // 610 // 719. uvagaraNasarIresu Sauso 'duvihovi hoi paMcaviho / Abhoga 1 aNAmoe 2 saMvuDa 3 assaMbuddha 4 suhume 5 // 724 / / AsevaNA kasAe duhA kusIlo duhAvi pNcviho|| nANe 1 daMsaNa 2 caraNe 3 tave 4 ya ahasuhamae 5 ceva // 72 // evasAmago 1 ya khavago 2 duhA niyaMTho duhAvi pNcviho|| paDhamasamao 1 apaDhamo 2 'carama 3 acaramA 4 ahAsuhamo 5 // 726 // [pazcani. pra.5, 13, 23,26] pAvijai aTThasayaM svavagANavasAmagANa caupanA / ukkosao jahanneNeko va durga va tigamahavA // 727 // suhajhANajalavisuDo kammamalAvekvayA siNAotti / duviho ya so sajogI tahA ajogI viNihiTTho // 728 // mUluttaraguNavisayA patisevA sevae pulAe ya / uttaraguNesu bauso sesA paDisevaNArahiyA / / 729 // [panani.pra. 32,41] niggaMdhasiNAyANaM pulAyasahiyANa tiNha voccheo| samaNA bausakusIlA jA titthaM tAva hohiMti // 30 // 1 duviho duhAci paMcaviho-tA. // 2 carima bhacarimo-tA. // pra. A 209 // 10 // Page #655 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'paMce'tyAdigAthAdvAdazakam , granthAdAntarAnmithyAtvAderbAdyAca dharmopakaraNavarjadhanAdenirgatA pravana- nirgranthAH-sAdhavaH / te paJcavidhA uktAH, yathA-pulAko vakuzaH kuzIlo nimranthaH snAtakazceti / eteSAM sAroddhAre ca pulAkAdInAM 'sarveSAM sAmAnyatazcAritrasadbhAve'pi mohanIyakarmakSayopazamAdivaicitryA do'vagantavyaH / nirgrantha saTIke / ekaiko'pi sa pulAkAdivividho bhavet , dvaividhyaM ca sUtrakRdevAne prakaTayiSyati // 719 // paMcaka ___ atha sUtrakAra eva nirgranthazabdavyutpattimAha -'gaMyo' gAhA, abhyate-badhyate kaSAyavazagenAtmaneti gAthA andhaH, yadvA athnAtibadhnAtyAtmAnaM karmaNeti granthaH, saH dvibheda:-Abhyantaro bAhyazca, tatrAbhyantaro mithyAtvAdizcaturdaza vidhaH bAhyazca dhanAdiko dazavidho 'mataH' kathitaH, tasmAcca dvibhedAdapi granthAd ye 730 nirgatAste nirgranthA 'uktAH ' bhaNitAH, 'teSAM' nirgranthAnAM paJcabhedAnAM madhye pulAkaH prathamo bhavet / / 720 // | pra. A atha caturdazavidhAbhyantaragranthapratipAdanAmAha-'micchattaM' gAhA, mithyAtvaM-tatvArthAzraddhAnam , vedatrikaM--strI-napusakavedalakSaNam , hAsyAdiSaTkaM ca-hAsya-ratyarati-bhaya-zoka-jugupsAlakSaNaM jJAtavyam , tatra hAsya-vismayAdiSu vanavikAzAtmakam , ratiH-asaMyame prItiH, aratiH-saMyame'prItiH, uktaM ca A"araI ya saMjamammI hoi raI'saMjame yAvi" [ ] ti / bhayam-ihalokAdisaptadhA, zokaH-iSTaviyogAnmAnasaM duHkham , jugupsA-asnAnAdimalinatanumuniholanA, tathA cAha // 6 1 tulanA-dharmasaMgrahaTIkA maa.2| pa. 152 A|| A aravizva saMyame bhavati ratirasaMgramecApi / Page #656 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 612 // / ke "aNhANamAiehiM sAhuM tu. duguchaI dugucha" ti" tathA krodhAdInAM catuSka-krodha-mAna-mAyA-lobhalakSaNam , ete caturdaza AbhyantarA granthAH // 721 // nigrantha ___atha bAhya granthamAha-kSetra-setvAdi, vAstu-khAtAdi, dhanaM ca-hiraNyAdi, dhAnyaM ca-zAlyAdi, paMcaka tayoH saJcayo-zirdhana-dhAnyasaJcayaH, mitrANi ca-mahardhitAdIni, jJAtayazca-svajanAstaiH saMyogaH / gAthA sambandho mitrajJAtisaMyogaH, yAnAni ca-zibikAdIni zayanAni ca-palyaGkAdIni, AsanAni casiMhAsanAdIni, yAna-zayanA-''sanAni, caH samuccaye, dAsA-aGkapatitAH, dAsyo'pitathAvidhA eva, 730 kuSyaM ca-vividhagRhopaskarAtmakam , atra ca dhana-dhAnyasaJcayo mitra-jJAtisaMyogazceti dvau, zeSAzcASTeti pra.A. dazavidho bAhyagranthaH / / 722 // 210 atha pulAkAdIn byAcikhyAsuH prathama pulAkavyAkhyAnamAha-'dhannamasAraM mAhA, pulAzabdenAsAraM-niHsAraM dhAnyaM tadalakaNazUnyaM palacirUpaM bhaNyate. tena palAkena sarma-saha yasya sAyozcaraNaMcAritraM bhavati sa pulAkaH, pulAka iva pulAka itikatvA / ayamartha:- 'tapaH-zratahetukAyAH saGgAdiprayojane sabalavAhanasya cakravAderapi cUrNane samarthAyA labdherupajIvanena jJAnAdhaticArAsevanena vA sakalasaMyamasAragalanAt palaJjivaniHsAro yA ma pulAkaH / sa ca dvidhA-labdhyA sekyA ca, labdhipulAkaH sevApulAkazcetyarthaH / tatra labdhipulAko devendraddhisamasamRddhiko labdhivizeSayuktaH, yadAha* asnAnAdibhiH sAdhujugupsate jugupseti / 1 tulanA-sthAnAvRttiH pa. 336, dharmasaM. TI..mA.2 / pa. 159 vaH / / 2cUrNanasama0 iti saM. pratau dharmasaM. vRttau (maa.2| 5.152) ca pAThaH // 3 tulanA-bhagavatIsUtravRttiHpatra 82sU. 751 // 12 // / - Page #657 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - pravacana- sArodAre 63 dvAre nigranthapaMca gAthA saTIke - // 613 // A. saMghAiyANa kajje cupaNajA cakavAdamA Ae / sIe laddhAeM juoladdhipulAo muNeyanvo // 1 // " [paJcanirgranthI pra. gAthA 7] anye tyAhuH-Asevanato yo jJAnapulAkastasyeyamIrazI labdhiH, sa eva ca labdhipulAko na tadvyatiriktaH kazcidapara iti / AsevApulAkastu paJcavidhaH-jJAnapulAkaH, darzanapulAkaH, cAritrapulAkaH, liGgapulAkaH, yathAmUhamapulAkazca / tatra skhalitamilitAdibhiraticArainimAzrityAtmAnamasAraM kurvana jJAnapulAkA, evaM kudRSTisaMstavAdibhirdazanapulAkaH, mRlottaraguNapratiSevaNayA cAritravirAdhanatazcaraNapulAkA, yathoktaliGgAdhikagrahaNAniSkAraNAnyaliGgakaraNAdvA liGgapulAkA, kizcitpramAdAnmanasA'kalpyagrahaNAdvA yathAsUkSmapulAkaH / anyatra punarevamuktam "AhAsuhumo ya eesu ceva causuvi jo dhovathovaM virAhei" [ ] ti // 723 / / atha bakuzamAha ----'uvagaraNa' gAhA, 'bakuzaH zabalaH kaSura iti paryAyAH / evambhatazca sAticAratvAt saMyamo'vAbhipretaH, tatazca bakuzasaMyamayogAtsAdhurapi bakuzaH, sAticAratvAcchuddhazuddhivyatikIrNacaraNa ityarthaH / sa dvividhaH-upakaraNaviSaye zarIraviSaye ca, upakaraNabakuzaH zarIrabakuzazceti pra.A. 210 A saMghAdikAnAM kArye cayati cakravartinamapi yayA / tayA labbhyAyA yuto labdhipulAko haatvyH||1|| 1 tulanA-paJbanindhI prakaraNama gAthA 12-22 sthAnAGgavRttiH pR. 236 // tattvArtha siddha vRttiAdharmasaMvRttiH, masa, vRttiH mA.2 pa.152 ||2shaariir0 iti tattvArthasiddha. vRttI (48) paatthH|| // 13 // Page #658 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke 16133 bhAvaH / tatrAkAla eva prakSAlitacola ' paTTakAntarakalpAdicokSavAsaH priyaH pAtradaNDakAdyapi vibhUpArtha tailamAtra yojjvalIkRtya dhArayannupakaraNacakuzaH / tathA'nAguptavyatirekeNa kara-caraNa-vadanaprakSAlanamakSikarNanAsikAdyavayavebhyo'pi dUSikAmalAdyapanayanam dantapavanakaraNam, kezasaMskAraM ca dehavibhUpArthamAcarana zarIra bakuzaH / ayaM ca dvividho'pi sAmAnyataH paJcavidhaH, tadyathA-AyogacakuzaH anAbhogacakuzaH, saMvRttacakuzaH, ataH guNavatu / atrAbhogaH - sAdhUnAmakRtyametaccharIropakaraNavibhUSaNamityevambhUtaM jJAnaM tatpradhAno bakuza Abhoga kuzaH / zarIropakaraNavibhUSayoH sahasAkArI anAbhogavakuzaH / saMvRto gupto loke avijJAtadoSaH saMvRtacakuzaH / prakaTakArI tu asaMvRtabakuzaH / mUlotaraguNAzritaM vA saMvRtA-saMvRtatvam / kiJcitpramAdI netramalAdyapanayanAt sUkSmatrakuzaH / ete ca kuzAH sAmAnyena RddhiyazaskAmAH sAtagauravAzritAH aviktiparivArA: chedayogyazabala cAritrayuktA avagantavyAH / tatra RddhiH pracukhastrapAtrAdiprAptiH, yazatha - guNavanto viziSTAH sAdhava ityAdipravAdarUpakhyAtiguNastatkAmAH --tadabhilASiNaH / sAtaM sukhaM tatra gauravam - AdarastadAzritAH, nAtIbAhorAtrAbhyantarAnuSTheyAsu kriyAsvasyudyatA iti bhAvaH / aafeer:- asaMyamAdapRthagbhUtaH samudraphenAdinA nighRSTajaGghastailAdinA vihitazarIramRjaH kartarikAkalpitakezaH, saparivAro yeSAM te'tiparivArAH / chedayogyaM - sarvadezacchedArha zabalam - aticAraka buraM yaccAritraM tena yuktAH chedayogyacala cAritrayuktAH // 724|| 10paTTakottarakalpAdi0 saM. // 2 dantapavanamakSaNaM keza saM. / dantapaznama ( ) kSaNaM-iti tattrArthaM si. vRttau (948) pAThaH / dantapAvanalakSaNaM- iti sthAnAGgavRttau (pa. 445 ) pAThaH // 93 3 nirgrantha paMcaka gAthA 719 730 pra. A. 210 // 614 // Page #659 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dadimmindime pravacanasArodvAre saTIke 93 dvA nigrandhapaMcakra gAthA // 615 // 719 atha kuzIlamAha-'AsevaNA' gAhA, 'mUlottaraguNavirAdhanAt sajvalanakaSAyodayAdvA kutsitaM zIla-cAritraM yasya sa kuzIlaH / sa ca dvidhA-AsevanAkuzIlA kaSAyakuzIlazca / AsevanA-saMyamasya viparItA''rAdhanA tayA kuzIla AsebanAkazIlaH / kaSAyai:-sajvalanakrodhAdyudayalakSaNaiH kuzIlaH kapAyakuzIlaH / dvividho'pi kuzIlaH paJcavidho-jJAna-darzana-caraNa-tapo-yathAvakSmabhedAt / ayamartha:-pratisevanAkuzIlaH paJcavidhI jhAna-darzana cAritra-tapaHpratisevakaH sUkSmapratisevakazca / tatra jJAnadarzana-cAritratapAsyupajIvana tatpratisevaka ucyate / 'anye tu tapAsthAne liga paThanti, eSa eva zomanastapasvItyAdiprazaMsayA yastuSyati sa sUkSmapratisevakaH, kapAyakuzIlo'pi pazcavidho-jJAna-darzana-cAritra-tapAkaSAyakuzIlA sUkSmakapAyakazIlazca tatra jJAna-darzana-tapAmi sajvalanakrodhakapAyAdhupayukto yaH svasvaviSaye vyApArayati sa tattakapAyakuzIlaH ucyate / kapAyAviSTa eva yaH kasyApi zApaM prayacchati sa cAritrakapAyakuzIlaH / manasA tu krodhAdIna kurvan sakSamakaSAya kuzIlaH / athavA sajvalanakrodhAdikaSAyAviSTa eva jJAna-darzana-cAritra. tapasi yo virAdhayati-atIcAramalinAni karoti sa jJAnAdikapAyakuzIlaH / sUkSmapAyakuzIlastu tathaiveti // 72 // ___ atha nigranthamAha--"uvasAmago ya' gAhA, "nirgato mohanIyakarmalakSaNAt granthAditi nigranthaH / 1 tulanA-parUcanindhI pra.22-28, tatvArtha siddha. vRttiH ( 1 48), sthAnAGgavRttiH (pa. 336ta:)| 3 tulanA-panani. pra. 28 / sthAnAvRttau (pa. 337 A) hAna-parzana-cAritra-liGgAni-iti pAThaH / / 3vizeSArtha draSTayA sthAnAvRttiH pa. 337 / / / 4 tulanA-paJcani, pra. 21-31, sthAnAvRttiH,336, dharmasaM vRttiH mA.215.153 // 730 pra. A. Page #660 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke / / 616 / / sa dvidhA - upazAntamohaH kSINamohana | sUtre ca 'vartamAnasAmIpye vartamAnavadA' iti nyAyAdatIttakA - lAbhidhAne'pi 'uvasAmago ya khatrago' tti vArtamAniko vuNpratyayaH, uktaM ca "so uvasaMtakasAo khINakasAo va" [. ] tti / tatra upazAntaH - upazamaM nIto vidyamAna eva saGkramaNodvartanAdikaraNAyogyatvena vyavasthApito moho- mohanIyaM karma yena sa upazAntamohaH / tathA kSINo moho yasya sa kSINamohaH, sUkSma samparAyAvasthAyA~ sajjvalanalobhamapi niHzeSaM kSapayitvA sarvathA mohanIyakarmAbhAvaM pratipanna ityarthaH / sa dvividho'pi pratyekaM paJcavidhastadyathA- prathamasamayanirgrantho'prathamasamayanirgranthakSaramasamayanirgrantho'caramasamayanirgrantho yathA sUkSmanirgranthazceti / tatrAntarmuhUrtapramANe nirgranthakAlasamayarAzau prathamasamaye nirgranthatvaM pratipadyamAnaH prathamasamayanirgranthaH 1, anyasamayeSu ca vartamAno'prathamasamayanirgranthaH 2, pUrvAnupUrvyA vyapadizyate, tathA rameantima samaye vartamAnatharamasamaya nirgranthaH 3 zeSeSu punarvartamAno'caramasamayanirgranthaH pazcAnupUrvyA nirdizyate, yathAsUkSmanirgranthaH punaH sAmAnyena prathamAdisamayAvivakSayA sarveSu samayeSu vartamAno yathAsUkSmanirgranthaH paJcama iti vivakSayA bheda eSAmiti // 726 // arthate upazAntamohAH kSINamohAzca nirgranyA ekasmin samaye yAvantaH prApyante tadAha-'pAvija'. gAhA, ekasmin samaye pravezamaGgIkRtya prApyate'STottarazataM kSapakANAM kSINamohAnAm, upazAmakAnAm upazAntamohAnAM punazcatuSpazcAzat / idaM ca utkarSataH, jaghanyena tu kSINamohA upazAntamohAzca eko vA dvau bA yo vA prApyante / ayamabhiprAyaH - kSINa mohAstAvatkadAcidbhavanti kadAcinna bhavanti, capakazreNerutkarSataH 63 dvA nirgrantha paMcaka gAthA 719730 pra.A. 211 // 616 Page #661 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saToke paMcaka paNmAsamAnasyAntarastha sadbhAvAnnirantaramasambhavAt / tato yadA bhavanti tadA yugapadekasamaye kSapakazreNyA jaghanyata ekAdayaH, utkRSTato'STottarazatapramANA evaM pravizanti nAdhikAH / etacca sUtre yugapadekasamayapraviSTAnaGgI | 93 dvAre kRtyoktam , nAnAsamayapraviSTAnaGgIkRtya punarutkRSTataH zatapRthaktvam , tathAhi-antamuhUrtasvarUpe Apaka | nimranthazreNikAle ekasmin samaye yugapadeya kAdayo yAvadutkRSTato'STottarazatapramANA jIyA mohalapaNAya praviSTAH, anyasminnapi samaye etAvanto'parasminnapi ca samaye etAvantaH praviSTA, evaM nAnAsamayapraviSTAn sarvA gAthA napyaGgIkRtya sarvasminnapyantama hurtapramANe kSapakazreNikAle sAmAnyena paJcadazasvapi karmabhUmiSu kadAcicchatapRthaktvaM kSINamohAnAM prApyate / tataH paraM kSapakaNerapi nirantaramabhAvAn / 730 ___Aha-nanvantamuhartamAne'pi kSapaka zreNikAle'saMkhyAtAH samayAH prApyante, tatra ca pratisamayaM yadye pra.A. phaikaH pravizati tathApyasaMkhyayA bhavanti kiM punaraSTottarazatapraveze iti 1, atrocyate, syAdevaM yadi pratisamayamasaGkhyAteSvapi samayedhvevaM tatpravezaH syAt , etacca nAsti / keSuci deva samayeSvevaM tatpravezasambhavAt tathaivAtizAyibhiTatyAdgarbhajamanuSyANAmapi cAsaGkhyAtAnAmasambhavAdvizeSatastu cAritriNAm , na ca garbha jamanuSya cAritriNaM muktvA'nyaH kSapakaNi pratipadyata iti / tathA upazAntamohA api kadAcidbhavanti kadAcina bhavanti / upazamazreNerutkarpato varSapRthaktvapramANasyAntarasyApi sadbhAvAt / tatra ca yadA bhavantyamI tadA jaghanyata ekAdaya utkapatastu catuSpazcAzatpramANA eva jIvA ekasmin samaye upazamazreNiM pratipadyante nAdhikAH / nAnAsamayapraviSTAH punarutkRSTataH saGkhyAtAH, // 617 // etaduktaM bhavati-antama hRrtalakSaNe upazamazreNikAle ekasmin samaye yugapadeva ekAdayo yAyadutkRSTatazcatu Page #662 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 63 dvAre nirgranthapaMcaka gAthA // 618 pra.A. ppazcAzat praviSTAH, anyasminnapi samaye etAvantaH aparasminnapi samaye etAvantaH praviSTAH ! evaM nAnAsamayapraviSTAn sarvAnapyaGgIkRtya sarvasminnapyantamuhUrtamAne upazamazreNikAle sAmAnyena sasminnati manuSyakSetre kadAcidutkRSTataH sahayAtA upazAntamohAH prAdhyante / tataH paramupazamazreNenirantaramabhAvAt / asaGkhyeyAH kathamamI na prApyante ? ityAyAkSepaparihArau pUrvavadvAcyAviti / / 727 // atha snAtakamAha --'suhajhANa' gAhA, zubhaM-prazasta dhyAna- 'zukladhyAnalakSaNam , tadeva karmamalApekSayA-ghAtikamamalapaTalAkSAlanApekSayA jalaM--salilam , tena vizuddho-nirmalA snAtaka iti bhaNyate / kSAlitasakalapAtikarmamalapaTalatyA snAta iva snAtaH, sa eva snAtakaH kevalItyarthaH / sa ca dvividho nirdiSTaH-sayogI ayogI ca, tatra manovAkkAyavyApAravAna ayogI, saIyA hamucchinnamano-cAkkAyavyApArastvayogI / eteSAM ca pulAkAdInAM vyAkhyAprajJaptau pannavaNaveya' zataka 25, u.6, mU.751] ityAdigranthoktaiH paTtriMzatA dvAre vicAro'sti |728 // tatra bahutaropayogitvAta zepadvAropalakSaNArtha pratisevanAdvAramAha-'mUluttaraguNa' gAhA, mUlaguNA:-- prANAtipAtanivRtyAdayaH, uttaraguNAH-piNDavizuddhyAdayaH, tadvipayA 'pratisevA' sevA-samyagArAdhanA tatpratipakSastu pratisevA virAdhanetyarthaH / 'sevapatti sUcakatvAtsUtrasya pratisevanA kuzIle pulAke ca / ayamartha:-pulAkapratisevanA kuzIlapratisevanA, mUlaguNAnAmuttaraguNAnAM cAnyatamasya virAdhanA / tatvArthabhASye tu-"pratisevanA pazcAnAM mUlaguNAnAM rAtribhojanaviratiSaSTAnAM parAbhiyogAd balAtkAreNA* 1 tulanA-dharmasaM. bRttiH mA 2 pR. 153 / / | // 6 // Page #663 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAroddhAre saTIke // 619 nimranthapaMcaka gAthA 719. nyatamaM pratisekmAnaH pulAko bhavatti, maithunamavetyeke, ...... pratisevanAkuzIlo mUlaguNAnavirAdhayannuttaraguNeSu kAzcidvirAdhanA pratisevate" [adhyAya 9 / mU. 46] ityuktam / tathA uttaraguNeSu prati sevako kuzaH, uttaraguNAnAmeva virAdhako na mUlaguNAnAmityarthaH / zeSAstu kapAyakuzIlanigranthasnAtakA pratisevanArahitA, mUlaguNAnAmuttaraguNAnAM ca avirAdhakA eveti bhAvaH / atra ca yatpulAkAdInAM mUlottaraguNavirAdhakatve'pi nirgranthatvaSThuktaM taJjaanyajaghanyatarotkRSTotkRSTatarAdibhedataH saMyamasthAnAnAmasaGkhyeyatayA tadAtmakatayA ca cAritrapariNateriti bhAvanIyam , cAritraparyAyA api cAmISA paJcAnAmapi eTyekamanantAH rAta saktam PS 'pulAgassa bhaMte ! kevaDyA carittapatrA panattA 1, goyamA ! aNaMtA carittapajjayA pannattA, evaM jAya siNAyamsa" [ ]ti 11726 // athaite pulAkAdayaH pazcApi kiyantaM kAlaM yAvatprApyante , tabAha-niggaMtha-siNAyANa gAhA, nimrantha-snAtakAnAM pulAkasahitAnAM trayANAmapi nigranthabhedAnAM vyavaccheda:--abhAco 'maNaparamohipulAe' [gA. 693] ityAdivacanAt jambUsvAmino'nantaramete trayo'pi na jAtA ityarthaH / bakuzakuzIlalakSaNAH punaH zramaNAH-sAdhavo yAvatIrtha tAvadbhaviSyanti / 'bakusakusIlehiM baTTae ti[ ] iti vacanAt // 73 // 9 // pra.A. 212 Page #664 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 dvAre pravacanasAroddhAre saTIke zramaNa-- paMcaka gAthA 731. // 620 // idAnIM 'samaNa' ti caturnavataM dvAramAha 'niggaMtha 1 sakka 2 tAvasa geruya 4 AjIva 5 pacahA samaNA / tammi niggaMthA te je jiNasAsaNabhavA muNiNo // 73 // sakkA ya sugayasIsA je jakhilA te u tAvasA gIyA / je dhAuratsavatthA tidaMDiNo geruyA te u // 732 // je gosAlagamayamaNasaraMti bhannati te u AjIvA / . samaNattaNeNa bhuvaNe pacavi pattA pasiddhimime // 733 / / 'niggaMdhe' tyAdigAthAtrayam , nimranthAH zAkyAstApasA gairukA AjIvAzca pazcadhA-paJcabhedAH zramaNA bhavanti / 'taMmi' tti prAkRtatvAdekavacanam / tatasteSu- 'nirgranthAdiSu madhye nigranthAste bhaNyante ye jinazAsanabhavAH-pratipannapAramezvarapravacanAH munayaH-sAdhavaH / tathA zAkyAH sugatazipyAbauddhA ityarthaH / ye ca jaTilA-jaTAdhAriNo vanavAsipAkhaNDinaste tApasA gItAH kathitAH / ye dhAturaktavastrAstridaNDinaste tu gairukAH parivrAjakA ityarthaH / tathA ye gozAlakamatamanusaranti bhaNyante te tu AjIvakA iti / ete pazcApi zramaNatvena bhuvane prasiddhi prAptA iti // 73 // 73 // 73 // 14 - 1 tulanA-piNDaniyuktiH 445 // 2 geruya taavs-je.|| 3 shrimnnessu-mu.| nigrnthaanaaN-sN.|| / Page #665 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke grAsaiSA paMcaka gAthA M AHAwatertainmenuinee idAnIM 'gAsesaNANa paNagaM' ti paJcanavataM dvAramAha paNagaM 'saMjoyaNA 1 pamANe 2 iMgAle 3 dhUma 4 kAraNe 5. ceva / uvagaraNabhattapANe savAhira'bhaMtarA pahamA ||734 // [pazcAzaka pra0 13140] "kukkuDiaMDayamettA kavalA battIsa bhoyaNapamANe / *rAeNA''sAyaMto saMgAraM karai sacaritaM // 73 // bhujaMto amaNunnaM doseNa sadhUmagaM kuNai caraNaM / veyaNa AyaMkappamuhakAraNA chaca patteyaM // 736 // yaNa 1 veyAvacce 2 iyariDAe ya 3 saMjamAe 4 / taha pANavattiyAe 5 chaI puNa dhammaciMtAe 6 // 737 / / Ayake 1 uvasagge 2 titikkhayA baMbhaceraguttIsu 3 / pANidayA 4 tavaheU 5 sarIravoccheyaNaTAe // 738 // [piNDani. 662-666] 'saMjoyaNe' ti gAthApUrvArdham , saMyojanA, pramANam , aGgAraH dhRmaH, kAraNaM ceti pazca grAsaSaNAdoSAH / grAso-bhojanam , tadviSayA eSaNA-zuddhA'zuddhaparyAlocanaM grAsaiSaNA, tasyA doSA prAsapaNA doSAH / tatra prathama saMyojanAmAha-'uvagaraNe tyAdi uttarArdham , 'paDhama' tti doSapaJcakApekSayA prathamAAdyA saMyojanetyarthaH / saMyojanaM saMyojanA-utkarSatotpAdanArtha dravyasya dravyAntareNa mIlanam , sA 1 'gAsesaNa' tti-mu.|| 2 draSTavyaM bhagavatIsUtrama sU0 26811 3 kukkuDi aNdymaannaa-taa|| 4 raagnnaaje.|| 734. 738 pra.A. 213 JANA // 621 -anwILA Page #666 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sAroddhAre saTIke ||622|| dvidhA bhavati - 'upakaraNaviSayA, bhaktapAnaviSayA ca / punarekaikA dvidhA - sabAhyA'bhyantarA-bAhyAbhyantarabhedayuktA, bAhyA abhyantarA cetyarthaH / tatra upakarafire at saMgodanA-yathA kaminsAdhuH kutrApi gRhe bhavyaM colapaTTAdikaM prApya punaranyatra vibhUSArthaM taducitaM paTIprabhRtikaM mArgayitvA vasaterbahireva prAvRNotIti / abhyantarA vasatI nirmalaM colapaTTAdikaM paridhAya vibhUSAnimittaM tadanurUpa nirmalAmeva narmAdipa paridadhAtoti / tathA bhikSArthaM hiNDamAnaH san kSIrAdikamanukUladravyaiH khaNDAdibhiH saha rasagRddhayA rasavizeSotpAdanAya bahireva saMyojayatItyeSA bAhyA bhaktapAnaviSayA saMyojanA / abhyantarA punaryadvastAvAgatya bhojanavelAyAM saMyojayatIti / sA ca vidhA - pAtrakaviSayA, kavalaviSayA, mukhaviSayA ca / tatra bhojanasamaye yatpAyasAdi yena khaNDAdinA rocate tadrasagRdvayA tenaiva sakasminneva pAtre saMyojya sthApayatIti prathamA / yadA tu hastagatameva kavalatayA utpATitaM sukumArikAdikaM khaNDAdinA saha saMyojayati tadA dvitIyA / yadA punarmaNDakAdikaM mukhe prakSipya pazcAd guDAdikaM prakSipati tadA tRtIyeti / apavAdacAtra ekaikaM sAdhusaGghATakaM prati pracuraghRtAdiprAptau satyAM bhojanAnantaraM yadi kathamapi farerrari bhavati tadA taduritaghRtAdinirgamanArthaM khaNDAdibhirapi tasya saMyojanaM na doSAya / uddharita hi ghRtAdi na khaNDAdikamantareNa maNDakAdibhirapi saha bhoktuM zakyate prAyastutatvAt / na ca pariSThApana 1 tulanA - paJcAzavRttiH 13348 // 2 tulanA-saTIkA piNDaniyukti: 630 viNDavizuddhivRttiH 94 // 3 tulanA-baTIkA piNDaniyuktiH 640-1 / / 15 dvAre grAsapaNA paMcaka gAthA 734 738 pra. A. 213 // 622 // Page #667 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAroddhAra 738 walNARRIAndrenAla muktam , vRtAdipariSTApane snigdhatvAna pavAdapi pipIlikAdiprANipraNAzanammavAn / tathA mlAnamadhIkaramArtha badA maktAgetracinaH pradhAnAhAralAlitamya musoSitasya rAjaputrAdevA mAvRSitena mayogarahitAhAdezAdyApi samyagamAvitasya zakasya kA nimittaM rasadApi saMyor3anA kalpata eveti 34 idAnI pramANamAi-kukkuDi' ityAdi gAthApUrthim , 'kukkuTapaTakamAtrAH kavalA dvAtriMzaDodanapramANe iti / tatra skUTI vivA-dravyavaskaTI bhAvavATI ca / natra mAyoH zarIrameva kaskRTI unmundramaNDaramA / nAdiyo aAvAja lo mukha pravizati enandramAya nalamba ! avaza kRkRTI-kSiNI nambA aNDakaM pramAzaM calamya / dayA yAvanmAtrezAdAreNa aktena na nyUna nApyanyAdhmAnamudaraM bhavani nizca viziSTA sampadyate jhAna darzana-cAntriANAM ca ddhikapaDAyante tAbandramANa AhAge mAsTI , namya dvAviMzattamo mAgoma , mantrAbhAI kabalamba / tato dvAtrikAlAH puruSabAddArapramANam . striyAstu aSTAditiH, namakamya punazcaviMzatiH / uktaM nalavaicArika "uttIma prakalA pratisamma AhAlI aTTAnInaM dunthiyAra cabbIyaM paMDayama" hi / adhikAhArastu azIyamANa: mana nyAyava manAya mRnyave canti / yadampadhAdhi*"RbaTTAmA pyamAmA bhora hun / yAdaba 3 bAmeja mArenja ahIrana [piNhani.646) iti / 1 kR mu. pavanapre 'bhi pikanni vRttari kRskRH iti bATaH / / tulanA- mili kitIkA 642 *matibaTakamAdibaza pratimAhena bhojana munna hada ireTTamaradeva nadInA akat wand Page #668 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke // 624 // idAnIpajAToSaNA- " sa tyAdi uttarArdham , rAgeNa-annasya tadAturvA prasArUpeNAsvAdayan-abhyavaharan- prAsukamapyAhAraM karoti svacAritraM sAGgAram , caraNendhanasyAGgArabhUtatvAt / ayamatra bhAvArtha:-iha dvidhA aGgArA:-dravyato bhAvatazca / tatra dravyataH kRzAnudagdhAH khadirAdivanaspativizeSAH, bhAvato rAgAgninA nirdagdhaM caraNendham , tato yathA dagdhamindhanaM dhUme gate sati aGgAra ityucyate, evamihApi caraNendhanaM rAgAgninA nirdagdhaM sadaGgAraka ityucyate / tatazca bhojanagataviziSTagandharasAsvAdayazena saJjAtatadviSayamUrchasya sato'ho sumRSTamaho / susaMbhRtamaho ! snigdhaM supakvaM surasaM cetyevaM prazaMsAtaH sahAGgAreNa yadvartate tatsAGgAramiti // 73 // idAnIM dhRmadopamAha-'bhujaMto' ityAdi gAthApUrvArdham , dveSeNa-annasya tadAyakasya vA nindAtmakena amanojJam-amadhuramAhAraM bhuJjAnavaraNaM-cAritraM sadhRmakaM karoti / nindAtmakakaluSabhAvasvarUpadhUmasammi. zratvAt / atrApyayaM bhAvArtha:- iha dvividho dhRmastadyathA-dravyato mAvatazca, tatra dravyato'rdhadagdhAnAM kASTAnAM sambandhI, bhAvato upAgninA dahyamAnasya caraNendhanasya sambandhI kaluSamAvo nindAtmakaH / tato yathA'GgA. ratvamaprAptaM jvaladindhanaM sacamamucyate / evaM dvaSAgninA dahyamAnaM caraNendhanamapi sadhUmam , tatazca bhojanagatavirUparasagandhAsvAdato jAtatadvipayanyalIkacittasya sato'ho virUpaM kvathitamapakvamasaMskRtamalavaNaM ceti nindAvazA mena maha yadvartate tatsadhUmaM cAritramiti // 1 rAgeNa-saM. // 2 tulanA-piNDaniyuktiTIkA 655 taH / / 3 tulanA-piNDaniyuktiTIkA 655 // prAsaiSaNa paMcakaM gAthA 734738 pra.A. 214 // 624 Page #669 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke grAsaiSaNa paMca // 625 // | gAthA adhunA kAraNamAha-'veyaNa' tyAdyuttarArdham , vedanAtaGkapramukhAni SaT kAraNAni pratyekaM bhojane abhojane ca jJeyAni ! pustvaM ca prAkRtatvAt / ayamarthaH-vedanAdibhiH SaDbhiH kAraNa mojanaM kurvANaH, AtaGkapramukhaizca pabhiH kAraNa janamakurvANastIrthakadAjJAM nAtikAmati puSTakAraNatvAt / anyathA tvatikrAmatyeva rAgAdibhAvAditi // 736 // tatra vedanAdIni phTa bhojanakAraNAni tAkdAha-'veyaNa' gAhA, iha padaikadeze padasamudAyopacArAt suvyatyayAnca 'veyaNa' ti kSudvedanopazamAya bhuJjIteti sarvatra kriyAsambandhaH / bubhukSA hi na zakyate soDhum vumuzAyAH sarvavedanAtizAyitvAta uktaM ca-A 'chuhAsamA veyaNA nsthiti| piNDani, gA.665] tathA vaiyAvRtyakaraNAya, bubhukSito hi gurvAdInAM na zaknoti vaiyAvRtyaM kartum , tathA Iyati-IryAsamitiH, saiva nirjarArthibhirathyamAnatayA'rthastasmai, bubhukSApIDitasya hi cakSuAmapazyataH kathamiva IryAsamitiparipAlanaM syAt ?, tathA saMyamArthAya, kSudhAttoM hi na prekSotprekSApramArjanAdilakSaNaM saMyamaM vidhAtumalam , ataH saMyamAbhivRddhayartham , tathA prANA-ucchvAsAdayo balaM vA prANAsteSAM tasya vA vRttiH-pAlanaM tadartha prANasaMdhAraNAmityarthaH, yadvA prANapratyayaM-jIvitanimittam , avidhinA hyAtmano'pi prANopakrame hiMsA syAt / ata evoktam----- ARdhAsamA vedanA nAsti / / viniyaktivRttI (gA.665) sampUrNA gAthA itthaM dRzyate-"yasamA nasthi jarA, dAridasamo ya parimako nasthi / maraNasamaM nasthi bhayaM, chahAsamA veyaNA nasthi / / pra. A. Page #670 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke // 626 // "bhAviyajiNavayaNANaM mamattarahiyANa natthi hu viseso / appANami paraMmi ya to vajje pIDaovi // 1 // ' paSTaM punaridaM kAraNaM yaduta 'dharmacintAyai' dharmacintA - dharmadhyAnacintA zrutadharmacintA vA granthaparAvartanacintanavAcanAdirUpA / iyaM hyubhayarUpA'pi bubhukSA''kulitacetaso na syAdArttadhyAnasambhavAditi / iha yadyapi vedanopazamAdInAM zAbdyA vRtyA tadupalakSitabhojanaphalatvena pratItiH, tathApi tairvinA tanniSedhasUcanAdAya vRcyA kAraNatvamevaiSAmupadarzitaM bhavati / ata eva SaSThamityatra kAraNameva sambandhitam ||737|| aAtaGkAdIni paDevAbhojanakAraNAnyAha - 'AyaMke' gAhA, AtaGke jvarAdI roge samutpanne sati na bhuJjIta, upavAsAna kurvato hi prAyeNa jvarAdayastruTyanti / uktaM ca "balAvarodhi nirdiSTaM jvarAdau laGghanaM hitam / Rte'nilazramakrodhazokakAmakSatajvarAn // 1 // " thopasarge deva manuSya tiryakkRte saJjAte sati titikSayA hetubhUtayA upasargasahanArthamityarthaH / upasargazca anukUla-pratikUlabhedAd dvividhaH / tatra mAtA- pitR-kalatrAdisvajanakRto'nukUlaH, te hi snehAdinA pravrajyAmocanArthaM kadAcidupatiSThante tatropasargo'yamiti matvA nAznIyAt / yatastamupavAsAn kurvantaM vIkSya tanizcayAvagamanAnmaraNAdibhayAdvA muJcantIti / pratikUlopasargazca kupitarAjAdikRtaH, tatrApi na bhuJjIta, vihitopavAsaM hi sAdhu samIkSya rAjAdayo'pi prAyeNa saJjAtadayA muJcantIti / tathA brahmacaryaguptipu-brahmacaryaptinimitaM maithunatarakSaNArthamityarthaH / upavAsAn hi vidadhataH kAmaH kAmaM dUramapakrAmati, yaduktam'viSayA vinivartante, nirAhArasya dehinaH / ' [ ] iti / mAvita jinavacanAnAM mamatvarahitAnAM nAstyeva vizeSaH / Atmani parasminnapi ca tato varjayet pIDAmubhayamorapi // 95 dvAre prApaNA paMcarka gAthA 734 738 pra. A. 215 // 626 // Page #671 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasArodvAre saTIke // 627 // tathA 'pANidayAtavahe u' tti prANidayAhetoH-jIvadayArataNArtham , jalavRSTI mahikApAte sacittarajaHpAtAdau prabhRtamUkSmamaNDU kikA mamikA-kodradhikAdisatvasaMmattAyAM vA bhRmau prANidayAnimittamaTanaM 16 dvAre pariharan na bhuJjIta / tathA tapohetoH-tapAkaraNanimittam , eka-dvi-vyAdhupavAsakaraNena paNmAsAntaM yAvattapaH piNDakurvato na bhojanasambhavaH / tathA zarIramya bavacchedaH-parihArastadathaM ca / iha hi ziSyaniSpAdanAdisakala- / pAnapaNAH kartavyatA'nantaraM pAzcAtye vayasi saMlekhanAkaraNena yAvajIvAnazanapratyAkhyAnakaraNayogyamAtmAnaM kRtvA gAthA bhojanaM pariharet nAnyathA / ziSyaniSpAdanAdyabhAve prathame dvitIye vA vayasi zarIparityAgArthamanazanapratyAkhyAnakaraNa jinAjJAbhaGgaprasaGgAt saMlekhanAmantareNArsadhyAnAdisambhavAcca yaduktam 744 ."dehammi asaMlihie sahasA dhAUhiM khiJjamANAhiM / jAyai adRjjhANaM sarIriNo crimsmymmi||1||" pra. A. [pazcavastukaH 1577] ityAdi, kAraNatvabhAvanA cAmISA prAgvana 1738 // 65|| idAnIM piMDe pANe ya esaNAsattagaM'tti SaNNavataM dvAramAha 'saMsaha 1 masaMsaTThA 2 uhaDa 3 taha 'appaleviyA 4 ceva / uggahiyA 5 paggahiyA 6 ujjhiyadhammA 7 ya sattamiyA // 739 // tami ya saMsaTTA 'hatyamatthaehiM imA paDhama bhikkhA 1 / tavivarIyA bIyA bhikkhA giNhatayassa bhave 2 // 740 // dehe'saMlikhite sahasA dhAtumiH kSIyamANaH / jAyate mArtaNyAnaM zarIriNazvaramakAle // 1 // // 27 // 1 tulanA-Ava. hArimadrI pR. 572 // 2 applekhaa-taa.|| 3 hatthasattaeNimA-je. / hatyamattae imaa-taa.|| | Page #672 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke ||628|| nijoeNaM bhoSaNajAyaM uddhariyamundaDA bhikkhA 3 / sA appalediyA jA nillevA valacaNagAI 4 // 741 // Hernia freyA sarAvapamuddesu hoi uggahiyA 5 / parAr3iyA jaM dAtu va kareNa asaNAI 6 ||742|| bhoSaNajAeM jaM laDDuNArihaM nehayaMti dupayAI / acataM vA sA ujjhiyadhammA bhave bhikkhA ||743|| pANAvi evaM navari pasthIe hor3a nANataM / 'erateurett' 'jamalevADati samayutI // 7440 'saMsade' tyAdigAthApaTkam, piNDaH - siddhAntabhASayA bhaktamucyate, tasya eSaNA-grahaNaprakAraH piNDepaNA / sA ca saptavidhA tadyathA asaMsRSTA 1, saMsRSTA 2 uddhRtA 3 tathA alpalepikA 4 caiva agRhItA 5, pragRhItA 6, ucitA / atra ca uttarottarasyA ativizuddhatvAt itthaM kramafrat | punaH sUtre saMsRSTAyAH pUrvamupAdAnaM tadvAdhAmaGgamayAditi / iha ca dvaye sAdhava-gacchA ntargatA gacchanirgatAzca tatra gacchantargatAnAmetAH saptApi grahItumanujJAtAH gacchanirgatAnAM punarAdyayosutras: paJcabhiH // 739 // 1 sovIyAmAI - je. khaM. // 2 jamalevAInije // 96 dvAre piNDapAvaNA gAthA 739 74 pra. A. 215 ||628|| Page #673 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre saTIke 66 dvAra (piNDapAnapaNA gAthA 736. // 629 // 744 arthatAH svayameva vyAcaSTe-'tamI'tyAdigAthAcatuSTayam , 'taMmi' ti prAkRtasvAttAsu bhikSAsu madhye saMsRSTA hasta-mAtrakAmyAM bhavati / ko'rthaH 1-saMsRSTena-takra-tImanAdinA kharaNTitena istena saMsRSTenaiva ca mAtrakeNa-karoTikAdinA gRhataH sAdhoH saMsRSTA nAma bhikSA bhavati / iyaM ca dvitIyA'pi mUlagAyoktakramApekSayA prathamA / atra ca saMsRSTA-saMsRSTa-sAvazeSa-nirakzeSadravyaraSTau bhaGgAH / teSu cASTamI bhaGgaH saMsRSTo hasta: saMsRSTaM mAtraM mAvazeSaM dravyamityeSa gacchanirgatAnAmapi kalpate / zeSAstu bhaGgA gacchAntargatAnA sUtrArthahAnyAdikaM kAraNamAzritya kalpanta iti / tathA tadviparItA-saMsRSTAyabhikSAviparItA dvitIyA asaMsaSTA nAma bhikSA bhavati / asaMsRSTena hastena asaMmRSTena ca mAtrakeNa bhikSA gRhNataH sAdhorasaMsRSTetyarthaH / atra cAsaMsRSTo hasto'saMsRSTaM ca mAtraM dravyaM punaH sAvazeSa vA syAniravazeSa vA / tatra niravazeSe pazcAtkarmadoSaH, tathApi gacchasya bAlAdhAkulatvAttaniSedho nAsti ata eva sUtre tazcintA na kRtA // 740 // tathA nijayogena-AtmavyApAreNaiva bhojanajAtaM mUlasthAlyAdeH sakAzAdanyatra sthAlyAdAvuddhRtam , taca sAdhogRhaNata uddhatA tRtIyA bhikSA bhavati / tathA sA alpalepikA nAma caturthI bhikSA yA nirlepA valla-caNakAdiH, AdizabdAtpRthukAdiparigrahaH / atra cAlpazabdo'bhAvavAcakaH, tato'lpalepA nirlepA nIrasetyarthaH / yadvA'lpaH-stoko lepaH pazcAtkarmAdijanitaH karmasambandho vA yasyAM sA ampalepA / uktaM ca AcArAne 'assi khalu paDimgahiyaMsi appe pacchAkamme appe pajavajAe ti / [zrutaskandha 20111] atra ca-pRthukAdike gRhIte'pyalpa pazcAtkarmAdi tathA alpaM paryAyajAtam / alpaM tuSAdi tyajanIyamityarthaH 741 // pra.A. 216 momentities Page #674 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacanasAroddhAre 66 dvA piNDapAneSaNa saTIke maathaa // 630 // 744 pra.A. tathA bhojanasamaye nihita-nikSipta zAkyamukhapu- zakAsvapAtrAdiSu bhAjaneSu moktukAmasya DhaukitaM yadbhojanajAtaM kUrAdikaM tad gRhaNato yateravagRhItA pazcamI bhikSA bhavati / atra ca dAtrA kadAcitpUrvameva udakena hasto mAtrakaM vA dhautaM syAttato yadi pariNataH pANyAdiSadakalepastadA kalpate anyathA tu niSedhaH / tathA bhojanavelAyAM bhoktukAmAya dAtumabhyudyatena pariveSakeNa piTharakAderuddhatya caTukAdinA utkSiptaM pareNa ca na gRhItaM prabajitAya dApitaM yadvA bhoktrA svayaM bhoktu kareNa-nijahastena yad gRhItamazanAdi tad gRhaNato yateH pragRhItA nAma SaSThI bhikSA bhavati // 742 // tathA yadbhojanajAtamamanojJatvAdinA kAraNena parityAgAIm , anye ca dvipadAdayo brAhmaNa-zramaNA'tithi-kAryaTikAdayo na Ihante-nAvakAnti tad ardhatyaktaM vA gRhaNataH sAdhorujjhitadharmA nAma saptamI bhikSA bhavediti / Asu ca saptasvapi piNDaipaNAsu saMsRSTAdyaSTabhaGgI bhaNanIyA, navaraM catudhyAM nAnAtvam , tasyA alepatvAtsaMsaSTAdyabhAva iti / / 743 // atha pAnapaNAsaptakamAha-'pANesaNA' gAhA, pAnaiSaNA'pyevameva saMsRSTAdikA saptavidhA jJeyA / navaraM kevalaM catumilpalepAyAM bhavati nAnAtvaM-bhedaH, yad-yasmAt sauvIrAyAmAdi-kAJjikA-visAvaNAdi AdizabdAduSNodaka-taNDulodakAdi cAlepaditi 'samayoktiH ' siddhAntabhaNitiH / zeSaM tu IkSarasadrAkSA-pAnakA-mlikApAnakAdi lepakRt taddhi pIyamAnaM yateH karmalepaM karoti // 744 // 66 // idAnIM 'bhikkhAyariyAvIhoNamaTTagaM'ni saptanavataM dvAramAha ujju1 gaMtu paJcAgaiyA 2 gomuttiyA 3 payaMgavihI 4 / peDA ya 5 addhapeDA 6 abhitara 7 bAhisaMbukA 8 // 745 // [paJcava. 300] Page #675 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15852 pravacanasAroddhAre saTIke // 631 // 97 dvA bhinAcaryASTaka gAthA 749 ThANA ujugaIe bhikkhaMto jAi valaha anddto| pahamAe 1 ghoyAe pavisiya nissarai bhikkhNto2||746|| vAmAo dAhiNagihe bhikvijA dAhiNAo vAmami / jIe sA gomuttI 3 aDaviyaDDA payaMgavihI 4 // 747 // caudisi seNIbhamaNe mAjhe muskami bhannae peDA 5 / disidga'saMghaddhasseNibhikkhaNe addhapeDatti 6 // 748 // abhitarasaMvukkA joe bhamiro bahiM viNissarai 7 / bahisaMbukkA bhannaI eyaM vivarIyabhikkhAe 8 // 749 / / 'ujju'mityAdigAthApaJcakam , bhikSAca viSayA bIthayo-mArgavizeSA bhikSAcaryAvIthayaH, tAca aSTau yathA-RjvI 1, gatvA pratyAgatiH 2, gomRtrikA 3, pataGgavIthiH 4, peTA 5, ardhapeTA 6, anbhitarabahisaMvukati zambUkazabdasya pratyekamabhisambandhAdabhyantarazambUkA 7, bahiH zambUkA 8 ca // 745 // tatratAH krameNa vyAcaSTe-'ThANe tyAdi, prathamAyAM vIbhyAM kazcidyatiH svasthAnAva-nijavasate. RjugatyA-prAJjalapathena samazreNivyavasthitagRhapaGkto bhikSA bhraman yAti yAvatpaztezcaramaM gRham , tato pra.A. 1 saMbaddhaM seNi taa.|| AURUCHAamir . Page #676 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana sArodvAre saTIke / / 632 // 'naTan- bhikSAmagRhNan RjugatyA tathaiva valati-nivartate / dvitIyAyAM gatvApratyAgatikAyAM bhraman- bhikSa gRhNan samasthitagRhpaGktau pravizya dvitIyapaGktau bhikSamANa eva niHsarati pratyAgacchati / ko'rthaH ?- 'upAzrayAnirgataH sannekasyAM gRhapaGktau bhikSamANaH kSetraparyantaM gatvA pratyAgacchan punardvitIyAyAM gRhapaGktI bhisA gatvApratyAgatikA, gatvA pratyAgatiryasyAmiti ca vigrahaH / anye tu jvIviparyayeNa areergatika vyAkhyAnayantIti ||746 // tathA vAmAda - vAmagRhAdakSiNagRhe dakSiNagRhAcca vAmagRhe yasyAM bhikSate sA gomUtrikA | goH-valIvastraNaM gomUtra ww tadvadyA sA tathA / iyaM hi parasparAbhimukhagRha paGktyorekasyAM gatvA punari tarasyAM punastasya punaritarasyAM punastasyAmevetyevaM krameNa bhAvanIyA / tathA ardavitardA aniyatA bhikSA pataGgavAdhiH pataGgaH - zalabhastasya vIthikA - mArgastadvadyA sA tathA / pataGgagatirhi aniyatakramA bhavati evaM yA anAzritakramAsA pataGgavIthiketi / 1 tathA peTA - vaMzadalamayaM vastrAdisthAnaM janapratItam sA ca caturasrA bhavati, tatazca sAdhurabhigrahavizeSAdyasyAM caryA grAmAdikSetraM peTAvaccaturasraM vibhajya madhyavartIni ca gRhANi muktvA catavapi di samazreNyA bhikSu bhramati sA peTeti bhaNyate / tathA digdraya sambaddha yogRRhazreNyorbhikSaNe'rdhapeTeti / peTArdhasamAna saMsthAna gRhazreNibhikSaNe'peTeti bhAvaH // 748 || tathA zambUkaH zaGkhastadvat zaGkhazramivadityarthaH yA vIthiH sA zambUkA / iyaM ca dveSA - abhyantara1 tulanA sthAnAGgavRttiH sU. 514, pa 366 // 2 pratyAgataM iti sthAnAGgavRttau [1, 366 ] pAThaH // 3 tulanA-'saMbukkA 67 dva bhikSAca TakaM gAthA 745749 pra. A. 217 // 332 Page #677 -------------------------------------------------------------------------- ________________ imstvnews pravacanasAroddhAre saTIke 973 bhikSA caryASTra / '633 // 745 749 zambUkA bahiHzambUkA ca, tatra yasyAM kSetramadhyabhAgAt zaGkhavRttatvagatyA bhikSA bhraman bahirviniHsarati-kSetrabahirbhAgamAgacchati sA abhyantarazambUkA, tathA bahiHzambUkA maNyate etasyA-abhyantarazambUkAyA viparItabhikSayA-viparItabhikSaNena, yasyAM bahirbhAgAttathaiva bhikSAmaTana madhyabhAgamAyAti sA bahiHzambUketi bhAvaH, uktaM ca "amita saMdukA bAhirasaMvRkA ya, tattha abhitarasaMbukkAe saMkhanAbhikhettovamAe Agiie aMto ADhavai bAhirao saMniyaTTaha, iyarIe vivajao" [tulanA- paJcava. vRttiH 300] ti| 'anye tu abhyantarazambUkAbahiHzambUkayoH parasparaM lakSaNaviparyayamAhuH / pnycaashkvRttii-tu| "zamkavRttA-zaGkhavadvattatAgamanaM, sA ca dvividhA-pradakSiNato'pradakSiNatazce" [1818] tyuktam / iha ca gatvApratyAgatikAyAM RjvyAH prakSepAt zambUkAyA ekatvavivakSaNAca paDeva vIthayo 'granthAntare pratipAditA iti // 749 // 17 // iti prathamakhaNDa mekagAthAsahitaM 9 sahasrarUpam // vati zambUkaH zaGkhastasyAvataH zambUkAvattesta dUdAva? yasyAM sA zambUkAva" / ' iti uttarAdhyayanavRttiH,30119 pa.605 BU 1 sthAnAGgavRttau [pa. 366] api lakSaNaviparyAso dRzyate / / 2 zambUkAvRttA-mu, / saMyukavRttA-iti paJcAzakavRttI [pa. 280) pATha. // 3 paJcAzakavRtti [18] sthAnAGgasUtrAdipu [sU.516] iti dhyeyam | uttarAdhyayanazAntisUrivRttiH pa. 305,307 drssttvyaa|| [pra. // 633 iti zrIpravacanasAroddhAravRttI prathamaH khaNDaH Page #678 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Hindsisti n ainindia 1 camasetI baMdhavihANa mahAzAsa khaNDa 2 mUlapapaDibaMdho. 3 uttara " 4 , bhUyaskArAdibaMdha 5 mUlapaDiThiAdhI 6 uttara " " 7 mUlaparisabadho uttara " ! " " bhUyaskArAdibaMdha 10 mUlapapiesabaMdho prakAzitasAhityasUci 1 saNi-baMdhazatakaToppanakam (prata) 16) 3 catvAraHprAcInA: karmapranyA ___saptatikAdisaha 40) 35) 5 saptatikA-sUkSmArthavicArasAraprakaraNa 20) 6 SaDazIti caturthakarmagrandhaH 7 saptatikA-SaSThakarmagrantha8 navyA catvAraH karmagranyA 9 panasapaTau karmagranyo 10 vArasaMgraha 11 syAvAvarahasya (TokAtraya) 12 zatArthavIpI 13 prAcInakarmagrantha SaTakamUlabhASyAdigAbA) 14 sUkSmAvicArasAra prakaraNam 15 upamitibhavaprapaJcAkayA-uttarA, 2). 2)25 16 pravacanasAroddhAra (prathamakhaNDa) 17 sadanikarmaprakRtiTIyanakam RKAR.0 ~- 262 minim 13 pasAyI pUrvAdha 14 " uttarArdha * 15 khavagase ho mUsAnuvAra 16 kApasthitiprakaraNam um * demans HERE