Book Title: Bhagwati Sutra Sara Sangraha Part 04
Author(s): Purnanandvijay
Publisher: Jagjivandas Kasturchand Shah
Catalog link: https://jainqq.org/explore/023154/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DOBRODODE GOOOORDADO tha6666 Shehsaasbott JRDOODOODDOR 26666666b6ebbles zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhAga ceAthe (pUrNAhuti) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAsanapati zrI mahAvIrasvAmine namaH nama namaH zrI prabhudharmasUraye bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhAga cotho : zataka ra1-41 ( A bhAgamAM bhagavatI sUvanI samApti che) : lekhaka : sva. zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA zira nyAya-vyAkaraNa-kAvyatIrtha paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAja (kumAra zramaNa) TV AA%A3 jI #ja - Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka : zrI jagajIvanadAsa kasturacaMda zAha C/o vidyAvijayajI mAraka graMthamALA Po. sAThaMbA ( sAbarakAMThA) vAyA : dhanasurA, A. P. Rly, prathamavRti : 2000 nakazA vIra saM. 2507 vikrama saM. 2037 I. sa. 1981 dharma saM. 59 - mUlya : rUA. 10=00 mudraka : zAha giradharalAla phulacaMda sAdhanA mudraNAlaya dANApITha pAchaLa * bhAvanagara 364001, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ draprabha madha ke marIciniye jalA; ta , mUrtim tasitAnanA mateva cice suvaH. DI. * pIche * ka ke che koI mULanAyaka zrI candraprabhasvAmI ke zrI candra bha jaina derAsara dherI (vesTa), muMbaI jerA 54 kasara Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AAMAN ~huhe..thisuall "nAvANI stuti" jIyAjjIyAt sadA jIyAjjainIvANI jagattraye / saMsAratApadagdhAnAM jIvAnAM saukhyadAyinI / / 1 / / mahAdhIrA ca gambhIrA trilokIdravyasAdhikA / vANI tIthaMkRtAM mAnyA devadAnavamAnavaiH // 2 / / ahaMdvaktraprasUtA yA kamauMdyadAhane kSamA / mohakroghazame mukhyA mokSamArga vidhAyikA // 3 // manmatijJAnalAbhArthe bhASAnuvAdagumphitA / byAkhyAprajJapti pUjyA so pUrNAnanda' dadAtu me // 4 // jainIvANI prathayatu sukhaM mAdRzebhyo janebhyaH, 'pUrNAnandA' jinavaramukhe zobhamAnA sadaiva pApAsaktaivinayarahitaH krodhamAyAsubaddhaH, sevyA pUjyA nahi bhavati yA durjanaiH sA satIva / / 5 / / paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI (bhAra zrabhAra) RE DISTTA KairiyRANA VALE Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI vijayadharmasUri guruvandanA khyAtA ye vasudhAtale yatiguNaiH satsaMyamArAdhakAH, vidvadvandasupUjitAMghrikamalAH bhAvena vai sarvadA / kRtvA'hanizamudyama jinavRSaM ye'sthApayan sarvataste pUjyA guruvaryadharmavijayAH kurvantu vo maGgalam / / saMsthApya kAzyAM zubhajJAnazAlA __ madhyApayan ziSyagaNAn suvidyAH / paropakArAya yadIyajIvitaM, ___ tad ghama pAdAbjayugaM smarAmaH / / -lekhaka TUMum .. . a MruttiRIA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagapUjya, zAstravizArada, jainAcArya, sva. zrI zrImadvijaya dhamasUrIzvarajI ma. sA. ( A. M. A. s. B. H. M , A. S.J. M G. O. s ). A jama : sa. 1924 dIkSA : sa. 1943 svargagamana : saM. 1978 A mahuvA (saurASTra) bhAvanagara : zivapurI (ma. pra.). / / / / / // Page #9 -------------------------------------------------------------------------- Page #10 -------------------------------------------------------------------------- Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhakanA gurUvacce zAsanadIpaka sva. munirAja zrI 1008 zrImada vidyAvijayajI mahArAja sAheba svagagamana : saM. 2011 mAgazara vadi 12, zivapurI (ma. pra.) Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya gurUvarya 1008 zrI vidyAvijyajI ma.ne sa...ma...paM...Na saMsAranI corAzI lAkha zerIomAM rakhaDanAra, moharAjAnA sainikonI jhapaTamAM jhapaTAyela, mATe ja sarvathA anAtha banele eve, huM zikSita thavA mATe ApazrInAM caraNomAM dIkSita thaye. ane zipInA hAthe paDele patthara TAMkaNu tathA haDAne mAra khAIne, pUjyatama AkArane pAme tema huM paNa kAMIka banavA pAmyo chuM, tethI ApazrInA anaMta upakArane lAbha meLavIne kRtakRtya thayele e huM bhagavatI sUtra sAra saMgrahane AgamIya graMtha ApazrInA karakamaLamAM arpaNa karIne dhanya banuM chuM, bhavadIya paM. pUrNAnaMdavijayajI (kumAra zramaNa) I Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana vi. saM. 2020ne cAturmAsa dahegAma mukAme pUrNa karIne, pU. paM. zrI pUrNAnaMdavijayajI ma. (kumArazramaNa) Adi ThANuM amArA saMghanA svAgata sAthe sAThaMbA padhAryA hatAM. temanA upadezathI "jaina sAhityanI yathAzakti sevA karavI," tevA AzayathI amArA saMghe "zrI vidyAvijayajI smAraka graMthamALA" nAmanI saMsthAnI sthApanA karI hatI te samaye amArI haraNaphALa ATalI lAMbI thaze tene khyAla amane kadI paNa nahIM Ave ke amArA nAnakaDA gAmanA sAva nAnA saMghane dvAdazAMgImAM sarvazreSTha bhagavatI sUtranI sevA karavAno paNa avasara maLaze. Aje ame cethA bhAgamAM te mahAna AgamanI pUrNAhuti sudhI pahoMcI paNa gayA chIe. tene Anada ye sarvathA svAbhAvika che. - ApaNuM saMghamAM jyAre puNyadaya pravarte che tyAre pU. padavIronA zrImukhe cAturmAsa daramyAna bhagavatI sUtra sAMbha LavAne avasara Ave che. te samaye gajarAjanI aMbADIe birAjamAna karelA te sUtrane vAjate gAjate gurUdene vaharAvIne tathA pratyeka praznane sau koI potAnI zakti pramANe dravya mUke che. saMgrAma sanIe pratyeka ane senAmahora mUkIne A sUtranuM zravaNa karyuM hatuM ane saMghane paNa zravaNa karAvIne uttamattama lAbha meLavyo hate. AjanI rAjakIya paristhiti avaLacaMDI hovAne kAraNe ApaNe vyApAra nItine jIvaleNa phaTako lAge che. tathA rAkSasI moMghavArInA abhizApe gharanA kharcA pUrNa karavA mATe ApaNe ahorAtane ghaNe lAbA samaya temAM kharcAI jaI rahyo che. A kAraNe zraddhA hovA chatAM paNa pU. gurUdevanA vyAkhyAno samaya ApaNI pAse hotA nathI. tevA vikaTa Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samaye ghara beThA bhagavAna mahAvIra svAmInuM puNya-pApa-Azrava -saMvara AdinuM tattvajJAna meLavI zakIe te mATe 36,000 praznottarathI sabhara bhagavatIsUtra je Agama graMtha saune mATe upAdeya ane saMgrAhya bane temAM Azcarya nathI. mULa sUtre tathA TIkAnA graMthe paNa vAMcavAnI lAyakAta ApaNa na hovAnA kAraNe pU. paMnyAsazrIjIe sIdhI sAdI ane vyavahAru gujarAtI bhASAmAM te Agamane bhAvAnuvAda utArIne ApaNA upara anahada upakAra karyo che, je bhUlI zakAya tema nathI. ame amArI jANakArI pUrvaka kahI zakIe chIe ke, arihaMta paramAtmAnI vANIne AvI rItane anuvAda bhAvAnuvAda thAya te vadhAre AdaraNIya banavAthI sau keIne mATe lAbha levAne sulabha banaze, kemake AjanA bhautikavAdanA pracAra sAme, jaina tatvajJAnanA AgamIya graMthe ja sau keIne pApamArgathI bacAvanAra bane che. mATe ame pU. paM zrIne vinavIe chIe ke have pachI paNa bIje Agama taiyAra karIne amane sevA karavAno avasara prApta karAve. triraMgI bleka devA mATe pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrI durlabhasAgarasUrIzvarajI ma.ne upakAra mAnIe chIe. sAdhanA presanA mAlikane paNa ame dhanyavAda ApIe chIe. aMdherI jaina saMghanA TrasTIone ame atyaMta AbhAra mAnIe ke A graMthano saMpUrNa kharca temanA jJAnakhAtAmAMthI thaye che. chevaTe cAre bhAgamAM te te saMgha, TrasTIo ane bIjA paNa saddagRhasthane ame AbhAra mAnIne viramIe chIe. saM. 2037 li. saMghavI jagajIvanadAsa kasturacaMda zAha muM, sAThaMbA (sAbarakAMThA) tA. 24-2-81 vAyA : dhanasurA (A. P. Rly). mahA vada 5 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che hoM ahaM namaH lekhakIya puravacana sAdaDI rAjasthAnanA mULanAyaka devAdhideva zrI ciMtAmaNI pArzvanAtha prabhunI tathA svargastha dAdAgurU 1008 zrI vijaya dharmasUrIzvarajI (kAzIvALA) ane zAsanadIpaka mArA gurUvarya munirAja zrI vidyAvijayajI ma. sAhebanI asIma kRpAthI ja zrutajJAnanA sAgarasamA zrI bhagavatI sUtra upara prAraMbheluM vivecana kArya Aje cethA bhAgamAM niviMdane pUrNa thayuM che. bIjA bhAganI prastAvanAnA lekhaka, pUjya jainAcArya 1008 zrI vijaya kIticaMdrasUrIzvarajI mahArAjanA zabdomAM kahIe te "dravyAnuyeganA jaTila, kaThiNa ane kaparA viSayanuM viSada varNana karavuM tathA pratyeka viSaya para prakAza pADa e tyAre ja bane ke-lekhakane uMDe anubhava hoya, buddhi kuzAgra hoya, zAstronuM talasparzI jJAna hoya, satata-avirata parizrama heya, haiyAmAM hitabuddhi hAya, mAtA zAradAnI kRpA (mIThI najara) hoya ane gurUkRpA (AzIrvAda) hoya tyAre ja lekhaka saphaLa bane che." A pramANenA AzIrvAdapUrvaka uccArelA zabdo mArA mATe Aje satyasvarUpe siddha thayA che. vi. saM. 1997nA maMjalarelaDIA kacchanA cAturmAsamAM pUjya gurUdeve bhagavatI sUtranA cha zataka sudhInuM neTa bukanA 125 pAnA jeTaluM ja mULa sUtrAnusAre vivaraNa lakhyuM hatuM. te kepI mArI pAse ghaNu varSo sudhI rahI hatI. pUnA geDIjI Tempala TrasTanA upAzraye cAturmAsamAM bhagavatI sUtranA vAMcana daramyAna te lakhANane saMskAra devAnI kalpanA udbhavelI ane kAryane prAraMbha thaye. pAMca zataka sudhIne pahele bhAga taiyAra tha, presamAM gaye ane berIvalI muMbaInA jAMbalI galInA Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upAzraye prakAzita thayA ane mArA AnaMdamAM cAra cAMda lAgyA. pachI teA kalama AgaLa cAlatI rahI ne Aje cethA bhAgamAM bhagavatI sUtranA 41 zatakanI pUrNAhuti thaI rahI che. mArA jevA sathA niHsahAya sAdhaka munine mATe na kalpI zakAya tevuM A duHsAhasa hatuM, paNa zubha bhAvanA. zuddha pravRttizIlatA, kAryane badhI rIte su Mdara banAvavAnI tamannA AdinA kAraNe te du:sAhasa paNa Aje susAhasa banavA pAmyuM che. dhyeyanI uccatA, lakSya siddhi mATe niHsvAtha lagana tathA sarjanAtmaka jIvana mATenI pavitra pravRttimAM zAsanadevanI sahAyatA tathA gurUdevAnA AzIrvAda vinA mAMgye paNa maLyA vinA rahetA nathI. mArA mATe te upara pramANenuM ja manavA pAmyuM che temAM zaMkA rAkhavA jevu nathI. kAyanI siddhi game te rIte ane game tenI sahAyatAthI thaI hAya, mArA mATe te khadhAya nimitto AnaMdadAyaka banavA pAmyA che, tethI te te mahApurUSA, AcArya bhagavaMtA, saghanA AgevAno, UpAzrayanA TrasTIe tathA judA judA lekhake vagere badhAya abhiva6nIya ane abhinaMdanIya che. vi.sa'. 2010nA zivapurI madhya pradezanA cAturmAsamAM gurUdevanI haiyAtI daramyAna cAturmAMsanA vyAkhyAnamAM me kagraMthanuM tathA saM. 2011nA cAturmAsamAM bhagavatI sUtranu vAMcana caturvidha saMghamAM kareluM, je mArA mATe sarva prathama ja hatuM. Aje paNa te cAturmAsa yAda Ave che tyAre gurudevanI asIma kRpA smaraNIya banyA vinA rahetI nathI. aseAsa kevaLa eTale ja che ke, te mane cAturmAsanA jJAnagarbhita vyAkhyAnAne huM pustakArUDha karAvavA jeTalI samatAvALA na hatA. tyAra pachI teA lagabhaga prati cAturmAMse bhagavatIsUtra ja mArA mATe Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 AdaraNIya banyuM che. sa. 2027nA mubaI vijayavallabha cAka (pAyanI)nA nimanAthanA upAzraye, paramapUjya, zAMtasvabhAvI, puNyAtmA, jainAcArya 1008 zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. tathA vijaya subAdhasUrIzvarajI ma. (te samaye panyAsajI)nI kRpAdRSTi mATe huM pAtra banyA ane bhagavatI sUtranA cogA hananA prAraMbha, AnaMda tathA utsAha pUrvaka thayA. tathA sa. 2028nA mAgasara sudi 3nA divase AdIzvara dharmazALAmAM mane gaNipada prApta thayuM. tathA mAgasara sudi 6 budhavAra tA. 24 naveMbara 1971nA magaLa divase panyAsapadanA hakadAra banyA. paraMtu "chAme homo varghate" A nyAyAnusAre ceAgeAdvahana thayA pachI te AgamanI sevAthI va`cita rahevA na pApu' te mATe Aje mArA hAthe yathAkSacepame te sUtranI sevA karavA badala mane Anada zA mATe na thAya ? 66 22 sAtheAsAtha pUrvabhavanI kAMIka virAdhanA paNa haze, jethI A bhavamAM AdeyanAmakama'nA abhAva tathA aMtarAya kanI bharamAra mArA bhAgye lakhAI gayelI hAvAthI kadAca va mAna kALamAM mArA hAthe vivecana karAyelA. A pustako bahu praza'* sAne na paNa pAme. athavA nAnA mADha meATI vAta jevuM paNa lAge. te paNa bhaviSyakALamAM kaIka mAInA lAla janmaze ane mArA prayatna prazasanIya banavA pAmaze. tema chatAM prAraMbhathI ja mArA prayatnanI anumAdanA karanArA AcAryAdi sagavatAnA je abhiprAya sAMpaDyAM che tenAthI ja anumAna thAya che ke mAre prayatna sAva niSphaLa te nathI ja gayA. A cAre bhAgomAM mULasUtraneA ekeya akSara nathI mATe sagRhasthA paNa arihaMta paramAtmAnI vANInA lAbha meLavIne bhAgyazALI banI zakaze. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhaka, ciMtaka tathA saune sIdhI, saraLa ane satya salAha devAmAM khyAtanAma zrI manasukhalAla tArAcaMda mahetA mArI saMyamayAtrA mATe dhruvanA tArA jevA hatAM. naminAthanA upAzraya eka divase salAha ApatAM temaNe kahyuM ke, "tamArA paThanapAThanane lAbha lekhana kAryamAM utare te samAjane ghaNe ja phAyado thaze." tevI rIte cheTI sAdaDI mevADanA zeThazrI caMdana malajI nAgarIe Takora karatAM eka kAgaLamAM lakheluM ke nAnI nAnI pustikAo upara bALaceSTA karavA karatAM kaMIka vajanadAra sAhityanuM nirmANa thAya te vadhAre sAruM raheze." mArA mATe A banane AdaraNIya saddagRhasthanI salAha Adara karavA gya hatI. kema ke A bannene AdhyAtmika upakAra mArA upara nAne sUne na hato. tethI zubha saMka9pa ane gurUdevanA smaraNapUrvaka sarvathA Akara, gahana tathA ghaNAM sthaLe muzkelIthI praveza karI zakAya te vyAkhyA prajJapti (bhagavatI sUtranI) sevA karavAno daDha nizcaya karyo ane prAraMbheluM kArya pUrNa thayuM. du:kha hoya te eTaluM ja che ke te baMne upakArI gRhastha Aje savargastha che. AdaryA kAryo paNa adhurA rahe tevI mehamayI muMbaInI uttejaka havA, dhamAlIyuM jIvana, cemAsAnI javAbadArI, avirata vyAkhyAnanI pravRtti, asahAya jIvana chatAM paNa A bhagIratha kArya huM pUrNa karI zakyo chuM temAM hitecchuonA AzIrvAda sivAya bIjuM kayu kAraNa hoI zake? bhaviSyamAM paNa mArA zubhecchao pAsethI AnA sivAya bIjI mAMgaNI nathI. - lekhana kAryamAM mULa sUtra tathA TIkAkAra pUjya zrI abhayadevasUrijIne zata-pratizata Azraya levAmAM AvyuM che. AtmAnI khUba ja jAgRtipUrvaka bhagavAna mahAvIrasvAmInI Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgamIya vANIne bALajI paNa samajI zake ane potAnA svAdhyAyamAM sthAna ApI zake tevI sAdI-sIdhI ane ghaNuM sthaLe thaDA ke vadhAre vivecanavALI bhASA ja pasaMda karI che. vivecana karavAno Azaya te eTale ja che ke-cAra jJAnana. mAlika zrI gautamasvAmIjIe pUchelA praznone Azaya tathA paramAtmA zrI mahAvIrasvAmIjIe ApelA javAnuM rahasya saune hRdayaMgama thaI zake teTalA pUratuM ja che. tema chatAM paNa matijJAnAvaraNIya ke zrutajJAnAvaraNIya karmonA kAraNe kayAMya bhUlacUka thaI hoya te huM kSamAne pAtra chuM. cha zataka sudhI te mArA gurUdevanuM je lakhANa hatuM tene ja vistRta karyuM che, pachIthI sAtanAM zatakathI pUrNAhUti sudhI kevaLa mArU matijJAna ja kAme AvyuM che. temAM ekeya prazna choDyo nathI, tema mane khyAla che tyAM sudhI praznonA kamanuM ullaMghana paNa karyuM nathI. amuka sthaLe mAnavIya daSTikoNathI ja vivecana karAyuM che, jethI te te viSaye saraLa ane sugama banI zake. ghaNA zatake ke uddezAone prAraMbha ane aMta upakrama, prAraMbha, prArambhate ke noMdha Adi dvArA karyo che. jethI te zatakanA saraLArthane samajavAmAM kaThiNatA naDavA pAme nahIM tathA keIka sthaLe mULa ane TIkAne avalaMbIne ke tenA bhAva jANune praznottare khelyA che, vadhAryA che, saMskAryA che. jene khyAla vAMcavAthI ja AvI zakaze. A prastuta graMthamAM paccIsamAM zatakane vistRta karatAM mane ghaNe ja AtmAnubhava thaye che, je mArA mATe AzIrvAda samAna banyuM che, temaja 360 pratipakSI (pAkhaMDI)o sAthe paNa bahu ja maLI gayuM chuM tema vAMcakone lAgyA vinA nahIM rahe. mAre AtmA kahe che ke pratipakSI-prativAdIne samajyA Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 13 vinA svatattva samajavuM saraLa nathI hatuM. tyAre ja tA mahApurUSA paNa kahI gayA che, ' he prabhu ! tamArA yathAthavAdane samajavA mATe pUrvabhUmikA rUpe izvaravAda, kSaNikavAda, nAstikavAda, mithyAvAda, jagatkartRtvavAda AdivAdonI paraparA ja sahAyaka manavA pAmI che anyathA yathAtha vAdane samajavA harahAlatamAM paNa baccAonA khela nathI. paramadayALu tIthaMkara devAnA atizayAnuM varNana karatAM mane anahada AnaMda thaye che. koI paNa viSayane meAdhama, sadigdha ke adhurA rAkhavAnA svabhAva mAre| na heAvAthI amuka apavAda cheDIne badhAya viSaye yathAmatie spaSTa karAyA che. pulakADhi nizra thAne tathA tapanA mULa ane avAMtara bhedone khUba ja vistArathI varNavyA che. ityAdi prasaMgeAnA vanamAM huM saCthA etapreta ja pAmyA chuM. tenA Azaya eTale ja che ke, AvanArA bhavAmAM paNa huM nAnI uMmaramAM dIkSita banIne mArA AtmAne jJAnagaMgAmAM pavitra karI zakuM. manavA saMghanA atyAgrahathI vi. saM. 2035, 2036nA e cAturmAMsA adherI mukAme khUba ja ullAsathI pUrNa thayA. TrasTIe tathA upAzraya sAnukuLa hAvAthI A prastuta graMthanA lakhANanA prArabha ane aMta tathA bIjA bhAganuM hindI prakAzana paNa ahIM ja thayuM che. A baMne cAmAsA mArA mATe karma bhUmi tarIke haMmezAnA mATe mane cirasmaraNIya rahevA pAmaze. saMghanA TrasTIenI udAratAthI A bhAganA tamAma khaca adherInA jJAnakhAtAmAMthI thayeA che te mATe saMghanA nAnA moTA bhAI-mahenAne mArA dhanyavAda sAthe dharmalAbha che. trira'gI samavasaraNanA bloka pUjyapAda jainAcAya 1008 dula bhasAgarasUrIzvarajI ma. sA. taraphathI prApta thatAM pustakanA Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bAhyabhAga paNa suMdaratama banavA pAmyuM che. presanA mAlika zrI gIradharalAla zeThane tathA samaye samaye bIjA prasaMge sahAyaka thanAra mahAnubhAvene zI. rIte bhUlAya? mArUM nivedana pUrNa karUM te pahelA paramadayALu paramAtmAne mArI eka ja prArthanA che ke - ekendriyAdisaMsAraH prApto mayA'pyanekazaH / aghunA prArthaye deva ! na deyaM tatra janma me // 1 // hAso bhavatu mohasya mAyAyAH ghAtana tthaa| aneka janma saMskArAH nazyantu tvatprabhAvata: / / 2 // prApnuyAM zAsanaM jaina vANI bhAgavatIM punaH / caraNaM devadevasya bhavAntare'pi naikazaH / / 3 / / aMdherI sAMtAvADI jaina upAzraya paM. pUrNAnaMdavijaya saM. 2037 mahA vada 3 (kumArazramaNa) zanIvAra (nApAka Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * grantha lekhaka : nyA. vyA. kA. tIrtha paMnyAsazrI * TaNI) bImat pUrNAnavijayajI ma. (kumAra zramaNa ) dIkSA : vi. saM. 194 mAgazara zudi 10, karAMcI (siMdha) Page #23 -------------------------------------------------------------------------- Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavatIsUtra sAra-saMgraha : bhAga 2thAnI - zataka 21, 22, 23 pUrvabhUmikA zAli AdinA mULamAM che kayAMthI Ave che? zataka 24 pUrvabhUmikA narakagatinA cha mATenI vicAraNuM : asurakumArAdi devAmAM janma lenAra koNa? pRthvIkAyamAM janma lenArA keNa? apakAyamAM utpAda tejaskAyamAM utpAda vAyukAyamAM utpAda vanaspatikAyamAM utpAda ekendriya ane utpAda paMcendriya tiryaMca gatimAM utpAda manuSyamAM utpAda zataka 25 upakrama (zreNika rAjAnI ane AjanA svataMtra bhAratanI rAjanItinI vicAraNa) yajJa kene kahevAya? 32 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A ja ja 48 52 53 paY 54 lezyAo mATenI vaktavyatA jInA bhede keTalA? jImAM yeganuM alapabaddhatva kaI rIte che? jaina zAsanamAM jIvanuM lakSaNa 45 eka samayamAM utpanna thayelA nArake zuM samayogI che? 47 thAga keTalA prakAre che? dravya keTalA che? ane tenA bhede keTalA? jIva dravyanA bhegamAM ajI zuM zIdhra Ave che? asaMkhyAta kAkAzamAM anaMta dravya rahI zake che ? audArika zarIrarUpe sthita ke asthitapudgale grahaNa thAya che? saMsthAne keTalA prakAre che? zreNionA prakAra keTalA che? gaNipiTaka keTalA prakAre kahevAyuM che ? jIvanuM a5bahatva yume keTalA che? jIva ane ajIvana paryAye keTalA che? AvalikAmAM samayanI maryAdA keTalI che? nigada keTalA prakAre che? nigraMthe ke? ane keTalA prakAre ? cAritra mehanIya karmanI bhayAnakatA cAritra mehanIyanI nATaka lIlA prajJApanA dvAra ane temanI vaktavyatA (pulAka, bakuza, kuzIla, nirgatha tathA snAtaka munionA dvAre vaDe vistRta vicAraNA) 76thI106 pa8 19 72 72 94 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 108 108 111 111 112 112 120 122 122 zataka 25-udeze 7. upakrama sAmAyika saMyata AtmAne dharma karyo? chedapa sthApanIya cAritra parihAravizuddha cAritra sUkSma saMparAya cAritra yathAkhyAta cAritra (36 dvAre vaDe saMyatenI vyAkhyA che.) saMyatAnI pratisevanAdi pratisevanAnA prakAre keTalA kahyAM che ? darpanI judI judI vyAkhyAo AlecanA samaye sevAtA daza deze kharI AlecanA koNa karI zake? AcanA ApanAra gurU kevA hovA joIe. sAdhu samAcArI keTalA prakAre kahI che? prAyazcita keTalA prakAre kahevAyuM che ? tapanA mULa tathA avAMtara bhedo keTalA? (bAre prakAranA tapanuM vistRta vyAkhyAna pachI dhyAnanA bhede nIce pramANe jANavA) dhyAna AtyaMtara tapa AdhyAna raudradhyAna mAnavAvatAramAM rAkSasa hotA haze ? rAvaNa keNa hatuM ? tyAre rAkSasa ke? 128 130thI143 143 145 148 thI 157 158 thI 229 180 180 185 189 190 191 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 193 197 201 207 vedane jene zA mATe nathI mAnatA raudradhyAna kevI rIte oLakhAya? dharmadhyAna zarIranI zuddhimAM AtmAnI zuddhi kema nathI dharmadhyAnanA lakSaNe keTalA che? ane kayAM che? dharmadhyAnanuM AlaMbana zuM che? dharmanI anuprekSA keTalI che? traNe dhyAnanA mAlika keNuM karuM? ArtadhyAnanA mAlika keNa? raudradhyAnanA mAlika ke? dharmadhyAnanA mAlika koNa? zukladhyAnanI durlabhatA zA mATe? kuladhyAnanA bhedo keTalA? butsarga nAme AtyaMtara tapa eTale zuM? bhAvavyutsaga keTalA prakAre che ? nArake naraka gatimAM kevI rIte utpanna thAya ? nuM gatyaMtara zI rIte thAya? 212 213 215 217 218 220 220 221 228 229 23 0 231 236 zataka 26 prArabhyate zuM jJAnAvaraNIyAdi karmo vartamAnamAM baMdhAya che? (vivecana khUba ja suMdara che ) anaMtaro555nnaka cha mATe paraMparapannaka mATe anaMtarAvagADha ane paraMparAgADha jIve mATe anaMtara AhAraka ane paraMpara AhAraka mATe 2 37 242 243 243 246 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 anatara paryAptaka ane parapara paryAptaka mATe carama ane acarama jIvA mATe zataka 28 jIvAe kaI gatimAM pApakarmone upArjana karyAM hatAM ? 250 zataka 29 praznottaranI pUrvabhUmikA praznonA Azaya ana tarApapannaka nAraka e prakAranA che zataka 30 zatakanA upakrama (363 vAdIonI khUba vistArathI carcA ) kriyAvAdIenA mukhya pravata`kA ane akhADAe akriyAvAdI kriyAvAdI eTale zuM? temanA 180 bheda zI rIte paDyAM ? ' jIvAdi tattve kALakRta che jIvAdi tattvA niyatikRta che jIvADhi tavA svabhAvakRta che izvarakRta peja 246 247 AtmakRta ajJAnavAdIe eTale zu ? yika eTale zu? jIve zuM kriyAvAdIne mAnanArA che? 254 256 260 261 thI 312 263 265 267 269 272 273 274 274 275 208 279 282 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peja 307 cAre gatinA ja kaI gatinuM AyuSya bAMdhaze? 283 prastuta praznonI pazcAdbhUmikA (mahAvIrasvAmI ane temane syAdvAda) 287 ekAMta nityamAM rahelA dUSaNa 295 jaina zAsananI dRSTie dravyonI vaktavyatA 296 ekAMta anityamAM dUSaNe 302 devAdhidevanuM chelluM uddabodhana zataka 31 sudrakRta yugmAdi prakAre nArakanuM varNana 313 sUdrakRta yugma nArake kayAMthI AvIne utpanna thAya ? 315 tiryaMce ane manuSya ja narakamAM zA mATe utpanna thAya che? 315 jIvene mATe narakabhUmie niyata kema? 317 pariNAme ja karmabaMdhanamAM vecisya lAvanAra che. 319 te pachI strIne mokSa kevI rIte maLaze? rAtaka 33 upakama (jaina munio ja pUrNa ahiMsaka che. tenI vyAkhyAo) 330 ekendriya jInA bhedAnabhedo 334 jIvane jANavA mATenA prakAre (nikSe pAdi nava dvArothI carcA) 340 thI 355 apUkAya mATenI vaktavyatA 349 tejaskAya mATenI vaktavyatA 351 vAyukAya mATenI vaktavyatA 351 vanaspitikAya mATenI vaktavyatA 352 tyAre vanaspatine upaga zI rIte karIzuM? 355 324 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peja 364 u77 379 381 382 zataka 34 upakrama 360 thI 361 chaghastha eTale zuM? 361 atizaya eTale zuM? (34 atizayenuM vizadavarNana) cAra atizaya mULanA 365 egaNeza devanA kIdha 397 jInuM sthaLAMtara kevI rIte thaze? pRthvIkAyikenI vaktavyatA aprakAyiko mATenI vaktavyatA 380 agnikAyika mATenI vaktavyatA vanaspatikAyikanI vaktavyatA pRthvIkAyika jInA sthAne kayAM che ? 389 apUkAyika jInA svasthAne 390 agni-vAyu ane vanaspatinA svAsthAne 393 ekendriyone karma pravRtio keTalI hoya che? 394 A jI keTalI kama prakRtione bAMdhe ? 394 saMyama ane asaMyama eTale zuM? pRthvIkAyika jIve keTalI prakRtinA vedaka che? 399 kaI kaI gatinA jIve ekendriyatva prApta kare che? 403 temane samudaghAte keTalA? 404 ekendriyone karmabaMdhananI vizeSa vaktavyatA 404 anaMtapannaka ekendrinI vaktavyatA paraMparApannaka ekendriyanI vaktavyatA zataka 35 kRtamAdi rAzi rUpe ekendriyanI vaktavyatA 412 395 406 408 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 ni9 A ja kaI gatimAMthI Ave che ? anaMtaro papannaka ekendriyanI vaktavyatA 414 417 zataka 36 ekendriya jInI rAzirUpe vaktavyatA tendriya jIvonI vaktavyatA 422 425 zataka 39 asaMjJI paMcendriya mATenI vaktavyatA (temanI hiMsA tathA ahiMsAnI carcA) bhAratadezanI svataMtratAnA behAla (jemAM huMDIAmaNanA pApe zuM nathI thayuM? tenI carcA che ) asaMjJI eTale zuM ? 434 439 444 zataka 40 kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriyenA vaktavyatA dIrghakAlikI saMjJA 445 daSTivAde padezikI saMjJA 446 paMcendriya jIve zuM karmonA baMdhaka che? 447 mehakamanI tIvratA keTalI ? 450 thI 462 mithyAtva-mithyAtvI 462 vyatva mithyAtva cAra prakAre che? amyakatva ane samyakatvI saMjJI paMcendriya jIva jJAnI che ? ajJAnI che? 465 AtmAne kuTuMba parivAra kyo? 467 43 464 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ peja 468 471 474 478 47 481 484 488 493 499 samyagadaSTi AtmAne parivAra mithyAtvI AtmAnuM kuTuMba A jIne ga keTalA prakAre kahyo che? saMjJI paMcendriya jI virata, avirata, viratAvirata che? A ja AhAradi saMjJAnA upagavALA che? purUSada karma bAMdhavAnuM karma veda karma bAMdhavAnA lakSaNo napuMsakaveda karma bAMdhavAnA lakSaNe samyakatvane jabaradasta prabhAva zatakane upakrama zazi yumenI carcA kRtayugma nArake narakamAM kyAMthI Ave che? keTalI saMkhyAmAM ja narakamAM jAya? utpattimAM avirata zA mATe? avirata ja lezyAvALA hoya che? zatakanI pazcAdbhUmikA ane gautamasvAmInuM aMtevAsitya bhagavatI sUtramAM zatakanI saMkhyA keTalI? prastuta graMthamAM padanI saMkhyA keTalI? saMgha samudrane jaya ho gautamAdi gaNadharane vandanA gautamasvAmIjI vyAkhyA prajJapti(bhagavatI)ne vaMdanA vyAkhyA prajJapti eTale? 506 506 507 509 514 pa26 527 530 531 532 537 540 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Y 543 551 dvAdazAMga gaNipiTakane namaskAra mRtadevI mAra matiajJAnane nAza karanAra thAo 548 jJAnAvaraNIya karmane nAza karanAra keNa? pustakamAM lakhelA akSaro zuM jaDa na kahevAya ? 552 gadvahana mATe antavAsitva jarUrI che prazasti 561 abhiprAya 562 thI pa72 557. " Inn"T" Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddhi patraka azuddha saMsArane 3 3 49 50 58 63 13 67 lAIna 24 25 16 13 5 22 23 19 AtmAmAM ja sapUrNa kevaLajJAna kadI 'ya pramANe lakhyA asaMkhyAta vALo pAMca bhe vaLa vIra saMsAranA dravyane AtmAmAM je satyapUrNa kevaLajJAnI kadA 'yam lakhyA pramANe saMkhyAta vALA pAMca bhedo paraMtu vIta TakayuM dharma sopazama saMpa6 khyAta kahyo 13 77 80 16 18 19 7 84 101 111 113 117 120 122 123 dhama kSaya saMpadra khyAtane kahyAM dehadata pitAnI tevA pitAthI 131 mAtAnI tevI 11 131 6 6 mAtAthI Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 peja lAIna - 131 101 131 131 1 33 15 13 15 15 - 145 sAvI 150 154 154 18 14 azuddha zuddha uidill Hidi(Mother) uldine Bucu(Father) pativrata patnIvrata tevI mAtAnI kukSithI tevA pitAnA ghare jAti "kuLa jAti aMdhakArarUpI ajJAnarUpI sAvI 24 raja 2hya padonA padanA bAda Adi sAdhu vyAdhi jemake ataraya aMtarAya hAtha hAya svAdane svAnA rAda mahAdi hato ja hatA, je mAlAya dharmamAM dharma paramAtmAnI paramAtmAonA sAmAnya tIrthakara dravyanayanI dravyatvanI ane tema 176 184 184 184 185 17 25 13 vidra mahAhi mekSAya 198 199 9 226 238 240 4 13 A Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ G peja lAIna 254 255 256 265 217 24 24 DhAMkara TTa praznone 12 pharanArA te, te maThAdhIza 19 15 288 292 302 31 3 15 24 azuddha zakara haNa praznonA 11 karanArA te te mahAghIze saMvAda kSiNavanarava kaja svargavIzvanaM vo kSudradhAra kapa mesuba bAra bIjAne jIve cotha gatimAM tiryaMcagatimAM zakya kSaNavinavara kAja svarga vA zvabha vA suddhApara ka 317 317 357 ghevara 375 17 404 11 406 414 414 414 6 19 aparyApta bIjAnA jIve cothA gatimAMthI tiryaMcagatimAMthI zakya vinA kudarata anaMtAna saMjIvana: 415 14 vinA 1 0 434 45ra 45ra 9 - 10 kudaratA anatAn badhinaH Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zuddha azuddha saMcita udaya saMyamita udita dute peja lAIna Y54 454 19 458 10 477 24 474 478 pa21 52 524 524 18 pa25 para5 13 pa25 15 - kudata dArika dhAtune abhivAdanam prahavasve AtmAne to ApazrIne RNAnubaMdhane V = = = . 2 da H - - 2 2 2 4 6, AdArika dhAtunA abhivAda prakhatve AtmAne te ApazrIjI RNAnubaMdhane ApazrI ApazrI saMsAranA aMtevAsI hatAza levI gelI karma bane samIhite pAMcama ApazrInI saMsAranI aMtevAsI hatAzA 531 533 25 557 levA 558 17 e para mAnakarma banIne samIhita cothe 561 72 21 9 . . * 'I dhink: che * * * **qimliaa . " Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jJAnalakSmanidhAna zrI gautamasvAmIne namaH googsponsoooooo-oooocon name namaH zrI prabhu dharmasUraye ! BoooooooooooooooooooooB zrI bhagavatIsUtra sAra saMgraha bhAgapUrva bhUmikA - devenI alakApurI ke amarAvatI sAthe spardhA karanArI magadha dezanA rAjadhAnIpadane zebhAvanArI itihAsa prasiddha rAjagRhI" nAmanI nagarI hatI. grAmAnugrAma vihAra karatA ane potAnA caraNakamaLathI pRthvItalane pAvana karanArA, devAdhideva, carama tIrthakara, mahAvIrasvAmI te nagarImAM padhAryA ane devee samavasaraNanI racanA karI, pUrvAbhimukha bhagavaMtanA caraNamAM bAra parSadA beThI che. jemAM magadha dezAdhipati, AvanArI vIsImAM tIrthakara thavAnI lAyakAta dharAvanArA zreNika mahArAjA beThA hatAM. aneka bhAgyazAlione jaina zAsananA dvAra dekhADanAra magadhadezanA mahAmaMtrI zrI abhayakumAra paNa vinayAvanata thaI gya sthAne besI gayA hatAM. satItva dharma mUddhanyA, ahiMsA-saMyama ane tapa svarUpa jenazAsananA raMge raMgAyelI cela rANI beThA hatAM tyAre gaNadhara parSadAmAM bhAvadayAnA bharelA ane sau koIne samagajJAnanI prApti thAya te mATe paramAtmAne jUdA jUdA prazno pUchanArA 48 labdhienA mAlika zrI gautamasvAmIjI Adi gaNadhara birAjamAna Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha hatAM tyAre te bAju lakSamIdevInA lADakavAyA zrI dhannAjI, zAlIbhadrajI tathA patitakULamAM janmelA, paMca mahAvratAthI dedIpyamAna metArajamuni ane dalitakULamAM janma lenArA zrI harikezI munirAja munidharmamAM pUrNarUpe masta banIne samavasaraNamAM zobhI rahyAM hatAM. te kALe te samaye samavasaraNamAM birAjamAna thayelA bhagavata mahAvIrasvAmIe pharamAvyuM ke, he bhAgyazAlie ! tame sau tamArA jIvanamAM navA navA tatvajJAnanI prApti arthe haMmezA jAgRta raheze. kAraNa ke samyajJAna ja AtmAnI amedhazakti hovAthI anAdikALathI sthAna jamAvIne beThelA kAma, krodha, mada, mAyA, lebha ane rAgadveSAdi aMtaraMga zatruonI zakti kamajora paDaze ane tamAre AtmA pitAnI anaMta zaktione vikAsa sAdhate AgaLa ne AgaLa vadhaze. sAce AtmajJAnI pratyeka dravya, guNe ane paryAnuM yathArtha jJAna meLavavAne mATe prayatna kare che, kema ke, ekeya dravya, guNa tathA paryAya vinAno nathI tema guNa ane paryAya dravyathI atirikta bIje kyAMya rahI zakatA nathI. guNe dravyanA sahabhAvI ane paryAye kema bhAvI hovAthI tAratamya bhAve guNe ochAvatA thaI zake che jyAre paryAne rUpAMtara thatAM te te paryAnA nAme dravya saMdhAya che, jema ke vanaspati dravya che mATe lImaDA, AMbA, bAvaLIyA, kamaLa, bhAjIpAlA, zevALa AdinA paryAne choDI bIje kayAMya rahetuM nathI. suvarNa paNa baMgaDI, vIMTI, kaMdore, lagaDI Adi bIjA asaMkhya paryAmAM vidyamAna hoya che. khetaramAM thatuM rU" paNa chetI, khamIsa, rUmAla, penTa, gaMjIpharAka Adi paryAne laI tenI upayogitA che. Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( pUrva bhUmikA AkAza jaDa dravya hovA chatAM paNa ghaTAkAza, paTAkAza AdinA paryAyethI ja jANI zakAya che. ane paramAtmA je paramAtmA paNa sAkAra, nirAkAra, saguNa, nirguNa Adi guNa paryAne kAraNe saune mATe pUjanIya, vaMdanIya ane darzanIya banavA pAme che. tevI rIte mAnava, bALa, yuvA, vRddha, deva, devI, gAya, hAthI, baLada, kabUtara, kIDI, IyaLa, mAkhI, macchara, sarpa, viSNu Adi anaMtAnaMta zarIra paryAne jANyA vinA ekalA chavadravyane tame zetatAM jotAM anaMta bha karIne thAkI jaze te paNa kayAMya joI zake tema nathI. A kAraNe ja koIpaNa dravya, tatva ke padArtha mAtranuM yathArtha jJAna meLavavAne mATe tenA guNa paryAnuM sarvAgINa jJAna maulika kAraNa che, te vinA keInuM paNa viparIta jJAna-saMzayajJAna ke ajJAna maTavAnuM nathI. he gautama! anaMta saMsAramAM dravye, skaMdha, paramANuo, jIvAtmAo temanA karmo ane zubhAzubha karmonA bhegavaTAo paNa anaMta che. jene carmacakSune mAlika chavastha keI kALe jANI zakavAne nathI, kema ke AtmAnI anaMtajJAna tathA darzana nanI zaktine avarodhanArA jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya ane mehanIya karmorapI ghAtaka AtmAnA eka eka pradezamAM pitAnI sattA jamAvIne beThA che. kevaLajJAnanI bhUmikAne prApta karela mahAmAnava ja yathAkhyAta cAritravaDe te karmone nirmULa kare che ane kevaLajJAnane mAlika bane che. je AtmAne mULa khajAne che te vaDe ja saMsArane pratyeka dravya potAnA mULa svabhAve yathArtha jANuM ane bIjAne Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jaNAvI zakAya che. mATe tenAthI atirikta bIjuM ekeya jJAna zuddha pUrNa ane cirasthAyI nathI, mATe anaMtareya padArthone pratyakSa karanArA kevalI bhagavaMte ja devAdideva che, tIrthakara che ane sarvajJa che. tethI temanA nigrantha pravacana para zraddhA rAkhavI zreyaskara che. badhAya zAstrone abhyAsa karyA pachI niSpakSa dRSTie kahevuM paDaze ke arihaMtenA zrImukhe prakAzita dvAdazAMgI ja sarvazreSTha Agama che. jemAM svarga, naraka, temanA AvAse, vimAne, nigodathI laI Indra sudhInA anaMta che, temanA karmo, gatie, Agatio, saMsAranuM paribhramaNa uparAMta pRthvIkAyika, aprakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspatikAyike ane trasakAyikonuM spaSTa-vizada ane sAMgopAMga jJAna jovA maLe che. vanaspatinA mULamAM, skaMdhamAM, chAlamAM, puSpamAM ane phaLamAM ke jIva kayAMthI Ave che? kayAM jaze? keTalI saMkhyAmAM che tyAM vidyamAna che? A badhAyanuM jJAna dvAdazAMgImAM spaSTa AlekhAyela che. kadAca kaI kahe ke-narakanA kIDA ke devalekanA vimAnenuM jJAna jarUrI na hovAthI tenI jANakArInI zI AvazyaktA che? kevaLa jarUra pUratuM ja jJAna thAya te jarUrI che. paraMtu temanuM kahevuM yathArtha nathI kemake ApaNe jIva pUrvabhavamAM anaMta bha karI cUkyo che. jyAM bIjA anaMta che sAthe rAgAtmaka ke dveSAtmaka saMbaMdhethI joDAyeluM hovAthI kyo jIva kyAre smRtimAM Avaze? athavA tenI sAthe bAMdhelA zubhAzubha karmo kyA sthAne, samaye tathA kevI sthitimAM bhegavavAnA raheze? te pote ja jANatuM na hoya te bIjAne jaNAvavAmAM zI rIte samartha banaze? A kAraNe kevaLInA prarUpelA Agama ja zrutajJAna che. Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrva bhUmikA temAM bhagavatI sUtra badhAya sUtramAM bRhatkAya, devaadhiSThita hovAthI pUjyatama che. dravyAnuyega, gaNitAnuyega, caraNakaraNanuga ane kathAnaganA jJAnane sAgara che. cAra jJAnanA mAlika gautamasvAmIjI prazna pUchanArA che ane kevaLajJAnanA mAlika bhagavaMta mahAvIrasvAmI uttaradAtA che. zataka: 21-22-23 A traNe zatakane viSaya tulya hovAthI temane sami lita karyA che. AmAM zAli, vrIhi, ghaMu AdinA kramazaH ATha, cha ane pAMca vaga che ane pratyeka varganA mULa, kaMda, skadha, tvacA, zAkhA, pravAla, pAMdaDAM, puSpa, phaLa ane bIja nAme daza daza uddezA che, tethI 21mA zatakanA 80 uddezA, 22mA zatakanA 60 uddeza ane 23mA zatakanA pa0 uddeza che. - A badhAmAM 11mA zatakanA pahelA udezAmAM varNana vAyelA "utpala"nI jema utpAda, apahAra, avagAhanA, karmabaMdhaka, vedaka, udaya, udIraka, lezyA daSTi, jJAna, vega, upaga, gaMdhAdivarNa, ucchavAsa, AhAraka, anAhAraka, viratAvirata, kriyA, baMdha, saMjJA, kaSAya, veda, veda baMdhakatva, saMjJIasaMsI, Indriya, sthiti, gamanAgamana, AhAra, sthiti, samuddhAta, samavahatva uddavartana, aneka ke anaMtavAra janmavuM, A pramANe 23 prakAre vicAra karavAnuM che. je prajJApanA sUtramAM vyutkrAMti padamAM savizeSa hovAthI temaja A pustakanA bIjA bhAgamAM 11mA zatakanA pahelA uddezAmAM vistArathI carcAyela viSaya hovAthI tyAMthI ja jANI levA bhalAmaNa che. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra1 : udeze-1 zAli AdinA mULamAM jIve kyAMthI Ave che? he prabhe! zAligrahi-ghaMu ane javadhAnya vizeSanI vanaspitinA mULamAM utpanna thanAre jIva kaI gatimAMthI Ave che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama ! tenA mULamAM AvanAre jIva tiryaMca ane manuSya gatimAMthI AvIne jame che. yadyapi devalekanA bhaMga vilAsamAM cakanAcUra banelA dene paNa vanaspatikAyamAM janma levAnuM bhAgyamAM lakhAyeluM che. te paNa teo mULa, kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla (kuMpala) ane pAMdaDArUpa vanaspatinA jaghanya sthAnamAM janmatA nathI ane puSpa, phaLa tathA bIjarUpe janma dhAraNa kare che. sArAMza ke tiryaMca ane manuSya gatinA jIvane vanaspatikAyanA daze sthAnamAM janma levA mATe dvAra ughADA che. jaghanyathI eka-be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA ke asaMkhyAtA jIvo eka samaye mULarUpe janme che. tyAM eTalA badhA jIve che ke temane apahAra asaMkhya utsarpiNa ke avasarpiNI sudhI pratisamaya asaMkhyAta-saMkhyAmAM karavAmAM Ave te paNa badhAya jIve tyAMthI bahAra kADhI zakAtA nathI. teonI jaghanya avagAhanA aMgulane asaMkhyAtame bhAga ane utkRSTathI bethI nava dhanuSyanI che. jJAnAvaraNIyAdi karmonA bAMdhanArA, vedanArA ane udI karanArA chesArAMza ke teone Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 21muM : uddezaka-1 cAre saMjJA hovAthI pratisamaye navA karmone bAMdhe che, jUnA karmone bhegave che ane mithyAtvI hovAthI teonI udIrNa paNa kare che. mithyAtvanI hAjarImAM kaSAya, avirati tathA pramAda hovAthI karmonA baMdhaka, vedaka ane udIraka che. kRSNa leyA, nIla lezyA ane kApata lezyA hovAthI eka vacananI apekSAe asaMyegIrUpe traNa bhAMgA ane bahuvacananI apekSAe badhAye jIve kAM te kRSNa lezyAvALA kAM te nIla vezyAvALA ane kApata lezyAvALA hoya che. jyAre trika sane 12 bhAMgA A pramANe che: eka jIva kRSNa lezyAne, bIje nIla lezyAne, eka kRSNa ane bIjA jI nIla lephsAnA, ghaNuM jI nIlanA eka kRSNane, badhAya nalanA ane sAmevALA paNa nIlanA. A paddhatie bIjI vezyAthI paNa bhAMgAnI panA karavI. trika saMge ATha prakAre jANavA 1-1-1, 1-1-3, 1-3-1, 1-3-3, 3-1-1, 3-1-3, 3-3-1, 3-3-3, tAtparya A che. eka jIva kRSNane, bIje nIlane ane trIjo kApatane jANa. bIjAmAM kRSNa nIlamAM eka eka ane kApatamAM ghaNuM ja jANavA. A pramANe traNa, cAra, pAMca, cha, sAta ane ATha bhAMgA paNa kalpI levA. mULanA cha mithyASTi, ajJAnI, kAyayegI tathA bane upaganA hoya che. jaghanyathI antarmuhUrta ane utkRSTathI asaMkhyAta kALa sudhI tyAM rahe che. gamanAgamana eTale zAli- trIhine tyAga karI bIje Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha sthaLe jai pAche peAtAnA mULa sthAne Ave te gamanAgamana jaghanyathI e bhava ane utkRSTathI asa MkhyAta bhava sudhI jAvu. zeSa AhAra, samuddhAta, utanA Adi dvArA bIjA bhAgamAMthI jANI levA. vizeSamAM sarve jIvA, prANA, bhUtA pU kALamAM aneka ke anaMtavAra zAli AdinA mULarUpe utpanna thayA che. . pahelA vaganA 1lA uddezA pUrNa ... A pramANe kaMda, skaMdha, tvacA, zAkhA, pravAla, pAMdaDAnA eka eka uddeza mULanI mAphaka jANavuM. kevaLa puSpamAM devagatinA jIva avatAra le che tathA kRSNa-nIla-kApAta ane tejolezyA hAya che. avagAhanA aMgulanA asakhyAtamA bhAga ane utkRSTathI 2 thI 9 a'gula jANavI. phaLa ane bIjanA uddeze| puSpanI jema jANavA. che. mULAdi 10 uddezA sAthe pahelA va pUrNa mAM khIjA vaga mAM-kalAya (vaTANA) masura, tala, maga, aDada, vAla (jhAlara) kalathI Alisaka (dhAnya vizeSa) sahita ane palimathaka (kALA caNA) ityAdikanA mULAdi 10 uddezAo pahelA varganI jema jANavA. trIjA vargomAM-alasI, kusuMba, kedrava, kAMga, rAla, tuvera, kedusa, aNu, sarasava, mULaka bIja ityAdinA mULAdi 10 uddezA pahelAnI jema jANavA. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 21muM : cothA vargamAM-vAMsa, veNu, kanaka, karkavaMza, cArUvaMza, daMDA kuDA, vimA, caMDA, veNukA ane kalyANInA daza uddeza pahelAnI jema jANavA. vizeSamAM A vanaspatiomAM kaI sthaLe paNa devone utpAda nathI ane vezyA traNa hoya che. - pAMcamA vargamAM zelaDI ikSuvATikA, vIraNa, IkkaDa, bhamAsa suMDa, zara, netara, timira, satAraga ane naDa Adi vanaspatiemAM mULAdi 10 uddezA cothA varganI jema jANavA. vizeSamAM skaMdhAdezakamAM devane utpAda mAnya hevAthI vezyA cAra che. chaThThA vargamAM seDiya, bhaDiya, darbha, tiya, dakuza, parvaka, paIdaIla, arjuna, aSADhaka, hitaka, samu. vakhIra, bhusa, eraMDaka, kurUkuMda, karakara, suMTha, vilaMga, madhuvayaNa, thuraga, ziyaka Adi vanaspatiomAM mULAdi 10 udeza cethA varganI jema jANavA. sAtamA vargamAM abhrarUha, vAyaNa, haritaka, tAMdalaje, tRNa, vatthala, piraka, mAnarika, cilI, pAlaka, dagapippalI, dagvIdava, svastika zAkamaMDukI, mUlaka, sarasava, aMbilazAka ane jiyaMtaga AdinA daza uddezA cothA varganI jema kahyAM che. AThamA vargamAM tulasI, kRSNa, darAla, phaNe jajA, ajajA, cUtaNu, cerA charA, damaNa, marUyA, IdIvara, zatapu5 Adi vanaspationA 10 uddezA cothAnI tulya jANavA. zataka 21muM samApta kara Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha * samApti vacanama navayuga pravartaka, zAstra vizArada, jainAcArya sva. 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja, bhagavAna mahAvIrasvAmInI 74mI pATe birAjamAna thaIne jaina zAsana, jaina samAja, tIrthasthAne, vidyAkSetre AdinI abhUtapUrva sevA karI potAnuM nAma ItihAsanA pAne amara karI gayA che. temanA paTTaprabhAvaka, zAsana dIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ziSyaratna, nyAya-vyAkaraNa-kAvyatIrtha, paMnyAsa zrI pUrNAnaMda vijaye (kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsArthe bhavAMtaramAM paNa zrutajJAnanI prAtyarthe dvAdazAMgImAM sarvazreSTha vyAkhyA prAptibhagavatIsUtranA 21mA zatakanuM vivecana yathAmatie karyuM che. "zubhaM bhUyAt sarveSAM jIvAnAm " sa javA svatatva jAtaMtunarAm" Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra muM dasa uddezAne pahelA varga AmAM tAla, tamAla, keLA, kaMdaLI, takkalI, tetelI, sAla, devadAra, sAraMgala, kevaDe, carmavRkSa, guMdaravRkSa, hiMgu vRkSa, lavaMga, epArI, khajurI ane nALIyera AdinA vRkSanA mULAdi dasa uddezA zAlivarganA tulya che. jaghanya sthiti antarmuhUrta ane utkRSTa daza hajAra varSanI che. zeSa pAMca uddezA kRpala, pAMdaDA, puSpa, phaLa ane bIjamAM devene utpAda havAthI cAra le jANavI. avagAhanA mULa ane kaMdanI 2 thI 9 dhanuSya. puSpanI 2 thI 9 hAthanI, bIjanI 2 thI 9 aMgulanI che, jyAre jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAta bhAge jANavI. bIje varga:-jemAM eka bIja hoya te lImaDe, AMbe, jAMbu, keza ba, sAla, akela, pIlu, sela, salakI methakI, mAluka, bakula, palAza, karaja, putrajIvaka, arihA, baheDA, haraDe, bhilAmA, ulebharikA, kSIriNI, dhAvaDI, cArelI, pUtibiMba, sehaya, pAsiya, sIsama, batasI, nAgakesara, nAgavRkSa, sevana ane azeka AdinA dasa uddezA tADavRkSanI jema jANavA. - trIje varga :-jemAM agastika, tiMduka, bera, keThI, aMbADaga, bIjoruM, bilva Amalaka, phaNasa, dADama, pIpale, uMbare, naDa, nyagrodha, naMdivRkSa, pIpara, satara, lakSa, kAkedubarI, kutuMbharI, devadAlI, tilaka, lakuca, chatraudha, ziriSa, saptaparNa, dadhipaNuM, ledhaka, dhava, caMdana, arjuna, nIpa, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kuTaja ane kadaMba AdinA mULAdi dasa uddezA tADavarganI jema samajavA, cothA varga:- jemAM veMgaNa, alaI peDaI, gaMja, pATalA vAsI, ekela AdinA dasa uddezA vaMzavarganI jema jANavA. pAMcamo vage-jemAM siriyaka, navamAlikA, koTaka, baMdhujIvana, maNe jajA, nalinI, kuMda, mahAjAtinA dasa uddezA zAlivaganI jema jANavA. chaThTho va:-jemAM pUsaphalikA, kAliMgI, tuMbaDI, cIbhaDI ela vAluMkI, dadhi laI, kAkalI, lekalI, arkadI, AdinA dasa uddezA tADavRkSanI jema jANavA. vizeSamAM tenA phaLAdezakamAM phaLanI jaghanya avagAhanA pUrvavat ane utkRSTa avagAhanA 2 thI 9 varSanI che. ka zataka ramuM samApta . Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 22muM : uddezaka-1 samApti vacanama" zAMta, dAMta ane gaMbhIra jainAcArya 1008 zrI vijayadharmasUrIzvara mahArAjanA aMtevAsIo jemAM itihAsa tattva mahodadhi jainAcArya zrI vijayendrasUrIzvarajI mahArAja, tapanidhi, salkiyAbhiruci jainAcArya zrI vijayabhaktisUrIzvarajI, nyAya vyAkaraNa sAhityanA aThaMga abhyAsI upAdhyAya zrI maMgaLavijayajI ma, akhaMDa vyAkhyAtR zaktidhAraka, zAsanadIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAja, kalikAlamAM hemacandrasUri jevA nyAyavizArada, nyAyatIrtha munirAja zrI nyAyavijayajI mahArAja, saMyama ane dharmathI dedIpyamAna, zAMtamUti munirAja zrI jayaMtavijayajI mahArAja Adi ziSya hatAM temAMthI munizrI vidyAvijayajInA ziSya vyAkaraNadi paThanapAThanazIla, paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijaya kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsArthe, zrutajJAnanI vRddhi arthe bhagavatI sUtranuM vivecana yathAmatie karyuM che jemAMnuM A 22muM zataka pUrNa thAya che. zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm " jainatva prAnuyuH sarve jIvA" Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka- 23muM pahelA vargamAM sAdhAraNa vanaspatimAM gaNAtI Alu baTATA mULA, AduM, haLadara, kaMDarika, jIruM, kSIravirAlI, kiTTI, kaMdu, kaDasu, madhu, pAyalaI, madhusiMgI, nirUNa, sarpa sugaMdhA, chinna rahA ane bIjarUhA Adi vRkSenA mULAdi dasa uddeza vaMzavarganI jema jANavA. vizeSamAM temanuM parimANa jaghanyathI eka samaye eka-be ke traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane anaMta jI AvIne upaje che. apahAra mATe jANavAnuM ke yadi te anaMta ja samaye samaye bahAra kADhIe te anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI kALe paNa bahAra kADhI zakAtA nathI. Ayusthiti baMne prakAre aMtarmuhUrtanI jANavI. bIjA vargamAM -lehI, nIha, thI, thibhagA, siMhakaNuM, sIuMDhI ane musuM DhInA dasa uddezA cAlu varganI jema paraMtu avagAhanA tADavarganI jema jANavI. trIjA vargamAM -Aya-kAya-kuDuNA, kudarUka, uSetaliyA, sapha sejajA, chatrA, vaMzAnikA ane kumArI Adi cAlu vaganI jema jANavI. cothA vargamAM -pAThA, mRgavAluMkI, madhurasA, rAjavalI; padmA, meharI, daMtI ane caMDI Adi vanaspatio cAlu varganI jema jANavI. pAMcamA vargamAM:-mudugapaNa, jIvaka, sarasava, kareNuka, kAkelI, kSIra, kAkelI, bhaMgI, NahI, kRmirAzi, bhadramustA, Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 15 zataka 23muM : lAMgalI, pada, hareNukA, kizu pAulaya ane haDha Adine varga cAlu varganI jema che. kana zataka-23muM samApta kara " samApti vacanam " zAsa vizArada jainAcArya 1008 zrI vijayadharmasUrIzvara (kAzIvALA) mahArAjanA paTTaprabhAvaka, zAsanadIpaka tathA aitihAsika sAmAjika bhagavatI sUtra jevA tAtvika ane Agamika ane dhArmika graMthanA maulika sarjaka, sva. munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ziSya, paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijaye (kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsAthe bhavabhavAMtaramAM paNa samyagajJAnanI prApti thAya te mATe bhagavatI sUtranuM 23muM zataka pUrNa karyuM che. "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm " ahiMsA samArAdhanIyA sa " Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka-ra4muM pUrvabhUmikA? cakSugecara sthULa padArthonuM vivecana ane bhASaNa sau koIne mATe sugama heI zake che. paraMtu jIva mAtranI gati, (kaI gatimAMthI Ave che) Agati (A bhava pUrNa karI kaI gatimAM jaze) chadmasthAne mATe sarvathA parokSa hevAthI tenuM varNana temane mATe azakya che. tema chatAM paNa A eka satya hakikata che ke "satata satataM jatIti sAmA" A nyAyane anusAre jIvAtmA kyAMya paNa eka sthAne sthira rahI zakta nathI. cAhe te 33 sAgaropamane deva haya, nAraka hoya, tiryaMca hoya, mAnava hoya, traNa palyopamane yugalika hoya ke AkAzamAM uDanArA vidyAre haya, jaMghAcAraNa munie hoya, caturdaza pUrvanA jJAtA ke upazama zreNine prApta thayelA munio heya, saune eka sthAnathI bIjA sthAne gayA vinA cAle tema nathI. ceranA hAthamAM hAthakaDI paDyA pachI sainike tene game te mArge laI jaI zake che, tyAM te ceranI IcchA muddala kAme AvatI nathI, tevI rIte kAmaNa zarIra (sUkSma zarIra)nA sahavAsI AtmAne karmarAjA game tyAMthI upADIne bIje game tyAMya paTakI zake che. te samaye kaI paNa jIvanI zakti, buddhi-vAcAlatA, hoziyArI ke bhautikavAdanuM eka paNa sAdhana kaMI paNa kAme AvavAnuM nathI. A kAraNe IcchAe ke anicchAe paNa jIvAtmAne gavaMtara karyA vinA chuTako nathI. je kSetramAM, je kALamAM je sAthe jevA prakAranA zubhAzubha karmone bhegavavAnA heya che tyAre nakhamAM paNa rega Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM ; pUrvabhUmikA - 17 na hoya te ya AMkhanA palakAre mAnava mRtyune pAme che ane jyAM verajheranI ke premabhAvanI levaDa-devaDa karavAnI hoya tyAM tene javAnI pharaja paDe che ane anicchAe paNa jAya che. gatyaMtara karatA jIva potAnA A bhavanA zaNagArelA tathA poSelA sthULa zarIrane tathA Indriyone temaja A bhavanI saMpUrNa mAyAne choDI de che ane sUkSma zarIranA mAdhyamathI bIjA bhavane svIkAra kare che. eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM javAne mATe jaina zAsanamAM AyuSya karma, nAma karma ane AnupUrvI nAmakarmanI maryAdA che, jemake manuSyabhavane pAmele jyAre dubuddhi, mithyAcaraNa, asabhya vyavahAra ke ajJAnapUrvaka pApanuM sevana maryAdAtIta kare che tyAre narakagatinuM AyuSyakama bAMdhavAnuM anivArya hoya che, tyArapachI tenI vezyAomAMkRSNatva, nalatva ane kApatatvanI vRddhi thatAM te mAnava kRSNa lezyA ane kApata lesthAna mAlika bane che tyAre tene mana, vacana ane kAyAmAM vakratA asaMvAditA uparAMta potAnI jAtanI baDAI ane pArakA guNiyalanI paNa niMdAmAM te jIva pApa bhAvanAne karate narakagati nAmakarmanI upArjanA karavI tenA bhAgyamAM zeSa rahe che ane te ja samaye narakAnupUrvI karma paNa baMdhAya che. A pramANe AvatA bhavane mATe narakagatimAM javAnI pUrNa taiyArI karIne beThele te pApakarmI AtmA jyAre maraNa pathArIe paDyo hoya che tyAre tene jIvanamAM karelA pApakarmo -AraMbhe ane duSTAcaraNenI yAda Ave che ane bhayagrasta bane che, tethI atizaya ane anivArya muMjhavaNamAM sapaDAI jatA maraNa samaye sIdhe siddhazilA tarapha bhAgavA mAMDe che, parantu sarvazaktisampanna karmasattA hovAthI te ja samaye pUrvopArjita AnupUthvI nAmakarmane udaya thAya che ane cera jema sipAInA hAthe sapaDAya tema te bhAIsAba Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paNa narakAnupUrvInA sakaMjAmAM paDe che ane narakabhUmi tarapha prasthAna karavAnI pharaja paDe che. A ja paddhatie cAra gatinA medAna(ple grAunDa)mAM karmanI beDImAM sapaDAyeluM hovAthI paribhramaNa karI rahyo che ane jyAM sudhI kAmaNa zarIranI sattAmAM najarabaMdha che tyAM sudhI te jIva keI kALe paramAtmapadane prApta karI zakavAne nathI. mAnyuM ke jIvane zuddha svabhAva niraMjana-nirAkAra che parantu khANamAMthI nIkaLelA hIrAnA pattharanI jema-anaMtAnaMta karmonI jALamAM sapaDAyela hovAthI tenuM zuddha svarUpa hIrAnI jema sattAmAM paDele hovA chatAM paNa atyAre akiMcikara che mATe cAre gatinuM paribhramaNa keInAthI paNa TALI zakAya tema nathI. Atmika jJAna meLavavA mATenI siphAriza-himAyata bhalAmaNa sau sUtrakAree pitApitAnI mati anusAra karI che. paraMtu ApaNe jANatA hoIe chIe ke keInI siphArizathI paNa keIne AtmajJAna thayuM hoya tevuM ekeya kathAnaka ApaNa jANavAmAM nathI. jIvamAtrane anaMta sAthe, anaMtAnaMta ja sAthe, jugala skaMdha ke paramANu sAthenI mAyA jabaradasta vaLagelI che. AvI paristhitimAM paradravyanI jANakArI lIdhA vinA svadravyanI jANakArI apavAda sivAya saune mATe azakya rahI che. te mATe saMsAranuM yathArtha svarUpa, jenA karmo, temanI gatiene jANavAnI AvazyakatA nakArI zakAtI nathI. bhagavatI sUtranA 24mA zatakamAM jJAnane sAgara ThalavAye che. je viSaya indriyAtIta che tene atIndriya jJAnI vinA bIje kaI jANI zakatuM nathI tethI cAre gatimAM paribhramaNa Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM : pUrvabhUmikA - 19 karanArAonuM ATaluM sUkSama jJAna bIje kyAMya jovA maLe tema nathI. A kAraNe ja sAcuM tatvajJAna ja upAdeya che, pitAnA upAdAnane zuddha karavA mATenuM amegha sAdhana che. A prastuta zatakamAM uddezA 24 che ane daMDake paNa 24 che, jemAM anaMtAnaMta jI gatyaMtara karI rahyAM che. te saunI sattA vidyamAnatA "gao sattA" A sUtrAnusAre sarvathA pRthaka pRthaka che. cAhe pachI karmonI beDImAM phasAyelA hevAthI keIka samaye eka ja paudgalika zarIramAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta jIve ekatra thayA hoya athavA eka zarIramAM eka ja jIva ArAmathI rahetuM hoya ke "mojAyatana zarIra" A nyAyathI eka makAnamAM kuTuMbI tarIke maLelA 4-5-10-20 mANase bhegA thaIne rahetA hoya, paraMtu jena zAsananA anusAre sau jIvone pitapotAnA karmo sarvathA nirALA hovAthI te karmone bhegavavA pUratA ja te te sthAnamAM (zarIramAM) rahe che ane te bhagavAI gayA pachI sI jIve patapitAne raste paDe che. eka jIvane bIjA jIva sAthe kevaLa rAgAtmaka ke zreSAtmaka niyANuM( nidAna nA saMbaMdhe pUrNa karyA sivAya bIjo ekeya saMbaMdha hotA nathI. tyAre ja pRthvIkAyamAM aneka jI eka ja sthAnamAM janmelA hovA chatAM karmo saunA jUdA jUdA hovAthI kedALI mAranAro mAnava pRthvInA eka bhAgamAM ja kedALI mAre che ane tyAMnA jIve marI jAya che, tyAre jANavAnuM saraLa rahe che ke, mArakane pRthvIkAyanA je jIve sAthe vairabaMdhana hatuM teTalA sthAnamAM ja te kedALI mAre che ane jIva mare che. tyAre bIjI bAjunA jIve surakSita rahe che. AMbAnA jhADanA eka bAjumAM bAvaLanuM jhADa hovAthI pavananA kAraNe pAMdaDAM viMdhAya che. have keIema Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kahe ke A mAvaLanuM jhADa A bAju ubhu che tenA karatAM bIjI khAju hAta te vadhAre sArU dekhAta, parantu ka`sattA ema kahe che ke khAvaLanA kAMTAnA jIvA sAthe AMbAnA je bAjInA pAMdaDA vairabhAvavALA hAya che, tethI te jIvAne hanana, tADana, pIDana karavA mATe bAvaLanuM jhADa paNa koinA parizrama ke Azaya vinA tyAM ja jammu, mATuM thayuM ane havAnA jhukere AMbAnA pAMdaDAnA jIvAne viMdhatA vadhatA peAtAnA vairane badale lai rahyo che, ane koinI paNa dayA vinAnA AMbAnA pAMdaDA paNa bairanuM RNAnubaMdhana cUkAvI rahyAM che ItyAdika prasa`gAne joie tA jIvA upara rahelI ka sattAnu' jora keTalu badhu vyApaka che te sApha sApha jaNAi Ave che. pratyakSa dekhAtA saMsAranA yathArtha svarUpane joyA pachI jaina zAsana kahe che ke pratyeka jIvAne potAtAnA karmAM jUdA hAvAthI saune karmInA nAca nAcyA vinA chuTake nathI, mATe sau jIvA pAtapeAtAnI sattAmAM sathA jAdA che. jemanI saMkhyA ane tAna'ta che. ple grAunDa "nA phUTabelanI jema ka rAjAnI Thokara khAine cAra gatinA cogAnamAM rakhaDapaTTI karI rahyAM che. ,, je kevaLajJAnamAM eka paNa karmAMNu zeSa rahetA nathI, jenI utpattimAM sauthI pahelA samastAvaraNa sahita mehakanA mULIyA baLIne khAkha thAya che, tyArapachI AMkha para AMdhelA pATA jevu jJAnAvaraNIya karma tathA dazanAvaraNIya ane aMtarAya karyAM kSaya thatAM AtmAnI anaMta zaktio prakAzita thAya che ane pUrA saMsAra, anaMta caiA, tenA paryAye pratyakSa thAya che. tevA kevaLajJAnanA mAlika bhagavAna mahAvIra svAmI, gautamasvAmInA pUchelA praznonA uttara ApI rahyAM che, jenu Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM : pUrvabhUmikA - 21 ApaNe sUtrAnukrame vicAra karIe, jemAM prajJApanA sUtranuM vyutkrAMti pada pUrNarUpe avatarita che. eka eka daMDakane eka eka udeze A zatakamAM hovAthI nIce lakhyA pramANe viza dvArathI nirNaya karavAne che. te dvAra A pramANe che - (1) u5pAta -narakamAM utpanna thanArA che kaI gatimAMthI Ave che? (2) parimANa -narakAdimAM utpanna thanArA ja keTalA utpanna thAya che? (3) saMhanana:-nArakAdinuM saMghayaNa kayuM? (4) temanI uMcAI (5) saMsthAna-AkAra, (6) legyA (7) daSTijJAna, ajJAna, vega, upayoga, saMjJA, kaSAya, Indriya, samuddaghAta, vedanA, veda, AyuSya, adhyavasAya, anubaMdha (vivakSita paryAnuM sAtatya) kAya saMbaMdha-(amuka kAyathI anya kAyamAM athavA tenI samAna kAyAmAM jaIne punaH AvavuM) A pramANe pratyekane nirNaya karavAne che. kAzataka 24mAnI pUrvabhUmikA samApta Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra4 : uddezeA-1 naraka gatinA vA mATenI vicAraNA : he prabhu ! naraka gatimAM utpanna thanArA jIvA kaI gatimAMthI nIkaLIne narakabhUmimAM janma le che ? javAmamAM bhagavaMte kahyuM ke-narakagati ane devagatine cheDI tiryaMca tathA manuSya gatimAMthI nIkaLIne jIvA narakamAM janma le che. ti ca jIvAmAMthI paNa ekendriya, eindriya, tIna indriya ane cauindriyanA jIvA narakamAM utpanna thatAM nathI, paNa paMcendriya tiya canA jIvA narakamAM janme che. te tiyA saMjJI hAya ke asaMjJI jalacara (pANImAM rahenArA) sthaLacara (pRthvI para cAlanArA) khecara (AkAzamAM uDanArA) hAthethI cAlanArA nALIyA, chAtIthI cAlanArA sarpo hAya sAtheAsAtha paryAptA DhAya te narakamAM janma lenArA che. paryApta asanI tiya ca ceAnika ratnaprabhA eTale pahelI narakabhUmimAM ja janma levAnI ceAgyatAvALA che. AgaLanI bhUmiemAM javAnI tAkAta temanAmAM nathI. jaghanyathI daza hajAra ane utkRSTathI eka hajAra yAjananI zarIra avagAhanA che. AdinI traNa lezyA, mithyAdRSTi, matizruta ajJAna, vacana tathA kAyayeAgI, sAkAra nirAkAra upayAgI, AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAvALA, cAre kaSAya, pAMce indriya, vedanA, mAraNAMtika samudghAta, sukhadu:khanA anubhavI, napu'sakavedI, asa khyAta adhyavasAya je prazasta ane aprazasta ane prakAranA paMcendriya tiya ca paryAyamAM jaghanyathI antarmuhUta ane utkRSTathI pUva koTi sudhI rahenArA, bhavanI apekSAe e bhava ane kALanI apekSAe Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM H uddezaka-1 23 jaghanyathI antarmuhUrta adhika daza hajAra varSa tathA utkRSTathI pUrvakeTa adhika palyopamane asaMkhyAtame bhAga jANa. jemake te jIva pahelAM asaMjJI paMcendriya tiryaMca ho, pachI ratnaprabhA narakamAM gaye, tyAMthI nIkaLIne pAche asaMjJI nahIM paNa saMjJitvane meLave che tethI bhavanI apekSAe be bhavano kAya saMbaMdha jANa ane kALathI jaghanya kAyasaMvedha (saMbaMdha) antarmuhUrta AyuSyasahita narakanI daza hajAra varSanI sthiti ane utkRSTathI asaMjJInA pUrva keTivarSa pramANu utkRSTa AyuSya sahita ratnaprabhAmAM pApamano asaMkhyAtame bhAga jANo. A paddhatinA prazno khUba vistArathI mULa pAThamAMthI jANI levA. saMjJI paMcendriya tiryaMca saMbaMdhI praznane ane uttare asaMsInI jema jANavA. jemake saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMca sAte pRthvIomAM janme che. temAM pahelI narakamAM je utpanna thanArA che temanuM AyuSya jaghanyathI daza hajAra varSa ane utkRSTathI sAgaropamanI maryAdA che cha saMghayaNa ane zarIra pramANa jaghanyathI aMgulane asaMkhyAtame bhAga ane utkRSTathI hajAra yojana che. cha saMsthAna, cha vezyA, traNa daSTi, traNa ajJAna, traNa jJAna, traNa yoga, pAMca samudughAta Adi pUrvanI mAphaka jANavuM. manuSyAvatAramAMthI je narakamAM javAvALA hoya che te saMjJI manuSya, saMkhyAtA varSAyuvALA, paryAptA tathA sAte narakenA dvArA temanA mATe ughADA che. jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA manuSya narakamAM utpanna thAya che. cha saMghayaNa, zarIra pramANa jaghanya aMgula pRthakatva ane utkRSTathI Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pAMcase dhanuSya pramANa tathA je jI avadhijJAna mana:paryavajJAna ane AhAraka zarIra prApta karI tyAMthI paDe che ane narakamAM jAya che temane cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpa jANavA (cUrNikAra) zeSa badhI bAbate prathamanI jema jANavI. sAtamI narake janArA prathama saMghayaNavALA ja hoya che tathA strIdavALA sAtamIe nathI jatA. zataka covIsamAne uddeza 1 samApta zataka 24 : uddezo-ra asurakumArAdi devAmAM janma lenArA koNa? he gautama! cAre gatiomAMthI kevaLa manuSya ane tiya asurakumAra devalekamAM utpanna thavAne gya che. paryApta asaMjJI paMcendriya tiya je saMmUcchima che temanI utkRSTa AyuSya maryAdA pUrva keTi varSanI hovAthI devAyuSya teTalI saMkhyAmAM ja bAMdhe che. te kAraNe jaghanyathI daza hajAra varSa ane utkRSTathI pApamanA asaMkhyAtamAM bhAga (pUrva keTi varSa ) nI sthitivALA asurakumAremAM utpanna thAya che. te * ja jaghanyathI eka, be, traNa ane utkRSTathI saMkhyAta ke asaMkhyAta saMkhyAmAM janme che. yadi jaghanyakALanI sthitivALA hoya te temanA adhyavasAya zubha hoya che. saMkhyAta ke asaMkhyAta varSanI maryAdAvALA saMjJI che asurakumAramAM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM : uddezaka-2 jame che temAMthI asaMkhyAta varSAyuvALA saMjJI paMcendriya tiyo jyAre asurakumAra thAya che tyAre jaghanyathI dazahajAra ane utkRSTathI traNa pApamanI sthitivALA hoya che. A vAta bhegabhUmi(yugalikabhUmi)nA tirya mATe jANavI ane asaMkhyAta nahI paNa saMkhyAta chane utpAda jANa. vajA. rASabhanArA saMghayaNavALA zarIra avagAhanA jaghanyathI dhanaH pRthakatva ane utkRSTathI cha gAunuM jANavuM. samacaturansa saMsthAna AdinI cAra lezyA, mithyAdaSTivALA, traNa yega, be ajJAna, be upaga, cAra saMjJA, cAra kaSAya, pAMca indriya vedanA, mAraNAMtika samuddaghAtabe vedanA. purUSa ane strIveda Adi yathAgya jANavA. saMkheya ane asaMkhyaya varSAyuvALA manuSya asurakumAramAM avatare che. zeSa vigata mULasUtrathI jANavI. ja zataka evI samAna udeze bIje samApta . A rIte bhavanapatinA ATha bhedonA ATha uddezA upara pramANe jANavA je eka eka uddeze eka eka bhede pUrNa thAya che. che3 thI 11 uddeza samApta . Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra4 : uddeze 12 pRthvIkAyamAM janma lenArA keNa? he prabho! je jIve AvanArA bhave pRthvIkAyamAM utpanna thavAnI yegyatAvALA che, te kaI gatimAMthI AvanAra che? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke, kevaLa narakagatine jIve pRthvIkAyamAM avatAra letA nathI, zeSa traNe gationA jIve pRthvIkAyamAM janma le che. yadi tiryaMca gatimAMthI nIkaLIne pRthvIkAyamAM janma letA hoya te zuM ekendriya, beIndriya, teIndriya, caurindriya ke paMcendriya tiryaMca gatimAMthI Ave che? ekendriyamAM paNa zuM pRthvIkAya, apUkAya, agnikAya, vAyukAya ke vanaspatikAyamAMthI Ave che? pRthvIkAyamAM paNa zuM sUkSama ke bAdaramAMthI Ave che? bAdaramAM paNa paryApta ke aparyApta che pRthvIkAyamAM janmatA haze? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! e kendriya jIve thAvat vanaspatikAyanA jI sudhI jANavuM. sUkSma, bAdara, praryAptA ane aparyAptA ekendriye pRthvIkAyatvane pAmI zake che. temanuM jaghanyathI eka aMtamuhUrta ane utkRSTathI bAvIza hajAra varSanuM AyuSya che. eka samayamAM nadInA pravAhanI jema niraMtara asaMkhyAta jI janme che. chelluM saMghayaNa AdinI cAra lezyA, mithyAdaSTi, ajJAnI (mati ane zrata ajJAna) kevaLa kAyayegI, baMne upayegI, AhArAdi cAre saMjJA, kevaLa sparzendriya, kaSAya, mAraNAMtika samughAta, sAtA asAtA vedanA, napuMsaka veda, zubhAzubha adhyavasAya, yadyapi adhyavasAye manane adhIna hoya che ane ekendriyane mana hetuM nathI. chatAM Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM : uddezaka-12 27 kevaLI vacana che ke temane adhyavasAya hAya che. bhavanI apekSAe jaghanyathI e bhava, ane utkRSTathI asaMkhyAta kALa sudhI pRthvIkAyatvamAM rahevAnu che. avagAhanA jaghanya tathA utkRSTathI AgaLanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI masUrake caMdra jevu' temanu` saMsthAna che. zeSa mULasUtrathI jANavuM. zataka cAvIsamAnA uddezA 12me samApta * zataka 24 : uddezA-13 mA >> akAyamAM utpAda : nArakAne cheDI bIjI traNe gatienA jIvA akAyamAM janma le che. khAdara paryAptA ke aparyAptA pRthvIkAyiko paNa janme che. teo jaghanyathI eka antarmuhUta ane utkRSTathI sAta hajAranI sthitivALA che. zeSa pRthvIkAyikAnI jema. * zataka cAvIsamAnA uddezo teramA samApta zataka 24 : uddezA-14mA tejaskAyamAM utpAda devagatinA koIpaNa deva tejaskAya( agnikAya )mAM janmatA nathI. AyuSya maryAdA (sthiti) traNa ahA rAtranI che. zeSa pRthvIkAyikAnI jema, - zataka cAvIsamAnA uddezo caudamA samApta Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra4 : udeze 15 me vAyukAyamAM utpAdana cAre nikAyane ekeya deva vAyukAyika banatuM nathI. - zataka vIzamAna udeze 15 me samApta ********************************************** zataka ra4 : udeze 16 mo. vanaspatimAM utpAdana - pRthvIkAyanI jema jANavAnI bhalAmaNa karI che. devena pratisamaye anaMta saMkhyAmAM vanaspatikAyamAM avatAra janma le che. sArAMza ke pRthvI, pANI, agni ane vAyukAyanA jI vanaspatikAyamAM asaMkhyAtanI saMkhyAmAM janme che ane vanaspatinA jIve pharIthI vanaspatimAM janmavAnA heya te anaMtanI saMkhyAmAM janme che, kemake zeSa cAra kAyanA jI asaMkhyAta che jyAre vanaspati anaMta che. bhava ane kALanI utkRSTatAthI anaMtabhava ane anaMtakALa jANavuM. ATalA lAMbA kALa sudhI vanaspatinA cha vanaspatimAM rahe che ane garamAgama kare che. zeSa pUrvavat noMdha -mana, vacana ane kAyAthI mithuna, viSaya vilAsa, durAcAra tathA vyabhicAramAM Asakti, asaMkhyAta jIvonI hatyA uparAMta mahAmithyAtva tathA mAyAcAranI atiriktAnA kAraNe samyakatva pAmyA vinA ke tenuM vamana karyA pachI te jI vanaspatikAyanA aMdhakAra pUrNa sthAnamAM janme che. jyAMthI tIrthaMkara paramAtmAonI anaMtavIsI pUrNa thaye chUTakAre thAya che. vadhArAne khUlAse pahelAnA bhAgathI jANa. - zataka vIzamAMne udeze 16 mo samApta che Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24 : udeze 17-18-19 beIndriya jIvone utpAdaka he gautama ! nAraka ane devene choDIne tiryaMca tathA manuSya pitAne bhava pUrNa karI beIndriya avatArane pAme che; ekendriyathI laIne paMcendriya jIve, ekendriyamAM sUmabAdara-paryAptA ane aparyApta janme che, jaghanyathI eka antarmuhUrta ane utkRSTathI 12 varSanI sthitivALA che. A pramANe te indriya ane caurindriya che mATe paNa jANavuM.. zataka covIzamAnA uddezA 17-18-19 samApta zataka 24 : uddeza-2 0mo paMcendriya tiryaMca gatimAM utpAdaka gautamasvAmIne praznane javAba pharamAvatAM bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM ke cAre gatienA jIne AvavAnuM A sthAna che. matalaba ke naraka, deva, manuSya ane tiyaca gatinA cha AyuSya pUrNa karIne tiryaMca avatArane pAme che. sAte naraka bhUmionA nArakane utpAda thAya che. pahelI naraka bhUminA nArakenI sthiti jaghanyathI eka akhta muhUrtanI ane utkRSTathI pUrvakeTinI jANavI. jaghanyathI eka-e-traNa ane utkRSTathI saMkhyAta athavA asaMkhyAta janme che; ekendriyanA sUkSma-bAdara paryAptA-aparyAptA ne utpAda ahIM che. devalekamAM bIjA devaleka sudhInA devene ja utpAda jANu. zeSa mULa sUtrathI jANavuM je khUba ja vistArathI varNavAyo che. zataka covIsamAna uddezo 20me samApta Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24: uddezA 21-22-23-24 manuSyamAM utpAdaka he prabhe! kaI gatinA je manuSya gatimAM AvIne janma dhAre che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke cAre gationA che mATe A sthAna che. narakagatinI vaktavyatAmAM kevaLa sAtamI naraka bhUminA ja manuSya gatimAM AvatA nathI. "he saMta puri rAti La vavava kSati" jyAre tattvArtha sUtranA 3-6 sUtranA bhAgyamAM "saraDhava sabhyoDavIf" arthAt sAtamI narakanA nAraka manuSya janmane dhAre che ane samyagdarzanane meLavI zake che. A pramANe A bane pAThAnuM rahasya kevaLI bhagavaMta jANe. ratnaprabhAnA nArake jaghanyathI mAsa pRthakatva ane utkRSTathI eka pUrva keTinI sthitivALA che jaghanyathI eka-be-traNa ane utkRSTathI saMkhyAtA cha manuSyamAM janme che, kAraNa ke nAraka cha saMmUcchika manuSyamAM janmatA nathI tathA garbha ja manuSya saMkhyA ja hoya che. kevaLa vAyukAya ane agni kAyanA jIvone choDI zeSa ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIve manuSya bhava pAme che. cAre nikAyanA devone utpAda paNa manuSyamAM jANa. 22me uddeza vANavyaMtara mATe, 23me tiSa deve ane 24mo uddeza vaimAnika mATenuM mULa sUtrathI jANavuM. covIza uddezA sAthenuM vIzamuM zataka je kevaLajJAnI sivAyanA bIjA jJAnIo mATe sarvathA apratyakSa che. cAre gatienA jIvanI gati ane AgatithI paripUrNa che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 24muM : uddezaka 21-22-23-24 31 jenuM jJAna jaina zAsanathI bahAra bIje kyAMya jovA maLI zake tema nathI A kAraNe ja. dvAdazAMgI, deva, dAnava-mAnava ane temanA adhipatiethI vaMdanIya, namaskaraNIya, satkaraNIya ane pUjanIya che. tathA samyagrajJAnanA abhilASa mATe mananIya, paThanIya ane parAvartanIya che. ********* zataka jevIzamAne uddezo vIzamo samApta samApti vacanama" vidvanmAnya, aneka jIvane samyagajJAna, darzana ane cAritradAtA, upariyAlA Adi tIrthonA uddhAraka, dravya-kSetrakALa ane bhAvanA jJAtA, zAstravizArada, jainAcArya, sva. 1008 zrI vijaya dharmasUrIzvarajI ma.nA ziSya aneka graMthanA lekhaka, vaktA, zAsana dIpaka, sva. munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSyaratna nyAyavyAkaraNa kAvyatIrtha, paMnyAsapada vibhUSita. munizrI pUrNAnaMdavijaye (kumAra zramaNe) potAnA svAdhyAyanI rakSAne mATe matijJAnanA vikAsa mATe tathA bhavAMtaramAM paNa zratajJAnanI prApti sulabha bane te mATe bhagavatI sUtra (vyAkhyAprajJapti)nA 24 uddezA sAthenuM 24muM zataka vikama saMvata 2035nA bhAdaravA vada 14nA divase aMdherInA upAzraye pUrNa karela che. "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAma sarve jIvAjIvAdijJAna prAptayu" zataka 24muM samApta kara Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ taka 25 upakrama - bAra uddezAothI pUrNa pacIsamuM A prastuta zataka rAjagRhI nagarImAM carcAyuM che, jyAM devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmInA cauda comAsA thayA che ane zeSa kALamAM paNa ghaNIvAra padhArIne AkhAya magadhadezanI rAjadhAnI rAjagRhI nagarIne, vrata-niyama ane judA judA abhigrahapUrvakanA paccakakhANa vaDe mAnava samAja upara amita upakAra karyo che. A dezanA rAjAdhirAja akhaMDa pratApI zreNika (bibIsAra) nAme rAjA hatA. rAjAnI-rAjanItinA saMpUrNa guNothI dIpate te rAjA saMdhi ane vigrahamAM bhAre kAbela hate tathA dezanI rakSA karavAmAM, prajAne nyAyanIti ane sadAcAra saMpanna banAvavAmAM, duSTone daMDa tathA sajajana-sAdhu saMta ane dhArmika paMDitenuM rakSaNa karavAmAM rAjAe kaI divasa pramAda karyo nathI. ' je dezanI rAjanIti, (kAnuna kAyadAo) prajAnA rakSaNa mATe sthApita thayelA nyAyAlaye, zikSaNAla ane sainikamAM kaI jAte DhIlAza, pramAda ke kartavyabhraSTatAne praveza karavA detI nathI, te deza ja sadaiva unnatinA ropAna sara kare che. kemake nyAyAlayenI pavitratAthI dezanI AMtarika zakti bIjanA candranI jema vadhe che ane prajAmAM satya tathA sadAcAranI maryAdAnuM pAlana thAya che. anyathA dezamAM aMdhAdhuMdhI, kartavyabhraSTatA, vaira-virodha rAjyanA karmacArIomAM ApasI manamuTAva uparAMta rAjAomAM, karmacArIomAM dezane barabAda karanArA seMkaDe durga che ane durvyasanane praveza sulabha raheze. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43 zataka 25muM : upakrama zikSaNAlayenI aNizuddha pavitratAthI prajAnuM janamAnasa tathA bAlaka-bAlikAonuM yauvana jIvana ghaDAya che ane bhAvI nAgarikomAM prajAmAM tathA rAjya saMcAlakamAM paNa dezanI vaphAdArInuM vardhana thAya che, anyathA mazIna, udyoga, kArakhAnAo dvArA vadhelA bhautika padArthonA utpAdanathI dezanI AjhAdI TakI zake tema nathI. kALA sarpanA mukhamAMthI jema amRta nIkaLatuM nathI tema bhautika sAdhananuM utpAdana cAhe kare rUpIyAonuM thAya-ke dezanI tIjorI huMDiyAmaNathI bharAI jAya te paNa dezanA zrImatamAM, rAjanaitikanA jIvanamAM kaI kALe paNa amRtatattva arthAt devI saMpattine vAsa thatuM nathI, pariNAme eka rAjanaitika bIjA rAjanaitikane hADavairI thaze, eka mInIsTara bIjA mInIsTarane gaLAmAra zatru thaze ane pariNAme zrImaMta vadhAre zrImaMta banIne dezamAM vaiSamyavAdane rAkSasa ubhe karaze. ane saMrakSaNAlanI pavitratAthI, duSTa kAryo karavAmAM, durjanatAne vyavahAra AcaravAmAM ane hiMsA, jUTha, cerI, badamAzInA mArge jatI prajAmAM daMDane bhaya utpanna thatAM dezanI AjhAdInuM rakSaNa thAya che. je dezamAM sainikonuM gaurava sacavAya che, te dezamAM vigrahavAda bhaDakato nathI. pariNAme bena beTIonuM, sajajana nAgarikenuM ane prajAnI rakSA mATe sthApana thayelA tamAma kAryAlayanuM rakSaNa thatAM te rAjyataMtra vyavasthita banIne dezanI AbAdInuM kAraNa bane che. pitAnA dezanuM vidhAna (kAnuna kAyadAo) pArakA dezanI samAna banAvavuM te ghaNIvAra asaMgata bane che, tema samajIne zreNika rAjAe potAnA dezane, prajAne tathA prajAnA rItarivAjone anukULa bane te pramANe banAvyuM ane tene paLAvavAmAM ja Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pitAne dharma mAnya hate; jenA kAraNe maMtrIo, sarasenApatio, sainika, vyApArIo vidyArthio, zikSaka ane rAjya karmacArIomAM kyAMya paNa matabheda ke manabheda thatuM na hatuM, thatuM hoya te TakatuM na hatuM, mATe ja sau pitAne dezanA sevaka mAnIne dhArmika vaphAdArIpUrvaka rAjAnI tathA prajAnI jAhojalAlImAM bhAgIdAra banatAM hatAM. zreNika rAjA pote dezanI AbAdInA rakSaNamAM pUrNa jAgRta hovAthI zAsananI dhurA kyAMya zithila paDavA na pAme tenuM dhyAna rAkhatA hatAM. A kAraNe ja zikSaNAlaye sarasvatI mAtAne dhAma jevA hovAthI pratyeka vidyArthI vidyAdhyayana sivAya bIjI ekeya paMcAtamAM paDatuM na hatuM. kAraNa ke vidyArthI jIvana ja AdhyAtmika unnatinuM, sadAcAranI pragatinuM ane gRhasthAzrama jIvanamAM divALInA dIvA pragaTa karAvavAnuM maulika kAraNa che, tema samajIne potAnA vidyAguruonA bahumAnapUrvakanA vinayane ja sarasvatI mAtAnI kRpAdRSTinuM phaLa mAnanArA hatAM. gaNitazAstramAM joDa, bAdabAkI, guNAkAra ane bhAgAkAra hoya che ane sauthI pahelAM zikSake joDavAnuM zikSaNa Ape che. tevI rIte vidyArthI jIvana ja jeDa jevuM che. eTale ke jIvananA saguNenuM tathA vIryadhananuM vardhana thAya tevI rIte te jIvanane pavitra banAvavAnuM dhyeya vidyAthI jIvanane ja anukULa che tema samajIne magadha dezanA zikSaNAla dezanA ghaDataramAM mukhya kAraNarUpa hatAM. sainike ane senApatio ekamata thaIne dezane guMDA tAthI kema bacAva? te mATe jAgRta hatAM. sAme dekhAte ke anubhavAte guMDe, badamAza, cera, vyabhicArI, Adine daMDa devAmAM ja rAjadharma rahe che. te mATe rAjA taraphathI sainikane AjJA hatI ke, duSTa mAnavane sakhata sajA karavI ane sajajana tathA strInuM pUrNa rakSaNa karavuM. Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : upakrama 35 nyAyAlaye izvaranA dhAma jevA hovAthI prajA pUrNa rUpe AbAda hatI ane rAjanIti dezane AbAda karavAmAM sahAyaka hatI. lAMcarUzvata dvArA prajAne herAna kare tevA kAyadAe na hovAnA kAraNe prajA pUrNa sukhI ane sateSI hatI, vyApAranItimAM koI vyApArI kharIdanArane herAna na kare tathA anAjane, kApaDanA, tela-goLa Adi koI paNa vastunA abhAva na dekhADe te mATe rAjA pote peAtAnI sukhazAMtine tilAMjalI ApI guptacaro pAsethI jANakArI meLavanAra hatA. sArAMza ke prajA pAsethI gheADuM laine ghaNuM ghaNuM pratidAna karanAra zreNika mahArAjAnI buddhi, pratibhA, zUravIratA tathA rAjanItiparAyaNatA prazasAne pAtra hatI. te kALe te samaye bhagavAna mahAvIrasvAmInA ananya upAsaka, vaizAlI gaNataMtranA adhinAyaka ceTaka (ceDA) rAjAne jainatvanI parameApAsikA, ahiM'sA, saMyama ane tapAdharmanA raMge raMgAyelI sAta putrIe hatI. temAMthI eka 'cellaNA' je zreNika rAjAnI dharma patnI hatI, potAnI kuzAgra ane dhArmika buddhinI samajAvaTathI te zreNika rAjAne paNa mahAvIrasvAmInA caraNAmAM lAvavA mATe sama banavA pAmI ane rAjA paNa jainatvapUrNa jainadhama nA rAgI banyA. te rAjAnA pAMcase maMtrIomAM abhayakumAra pradhAnamaMtrI hateA, sadguddhi ane saviveka sampanna te maMtrIe magadha dezamAMthI aniSTa tattvone nAbUda karIne dhArmika maryAdAenI sthApanA karI hatI. te kALe te samaye devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIe 14 cAturmAsA A bhUmi para karelA heAvAthI, satra ahiMsA dharmanA dhvani, sayama dharmanA jaya jayakAra ane tapeAdhamanI bherI vAjatI gAjatI rahetI hatI. phaLa svarUpe zrImatAinA Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nazAmAM jIvanayApana karanArA zrImate, sattAnA ghama'DamAM madamasta banelA sattAdhArIe, tathA kAmadevanA jhUlaNe jhUlatI rAjarANIe zrImaMta patnIe, temanI putrIe, kuLavadhue, saMsAravAsanA tyAga karIne sayama pathanA musAphara anyA hatAM. A pramANe vizALa muni sa Mgha, sAdhvI sa Mgha, ane asaMkhyAta deva-devI, Indra tathA indrANIenI sevAthI sevita bhagavAna mahAvIrasvAmI rAjagRhI nagarImAM padhAryAM che, yajJa kAne kahevAya ? manuSyAvatAramAM sadguddhi tathA sadvivekanA mAdhyamathI puNya pavitra jIvanane samApta karI devalAkanA svAmI banelA devA, devIe, indro ane indrANIe e puNya kama pramANe Arthika ane kAmika sa'badhI pAgalika labdhio, Rddhio, zaktie ane mahAzaktie uparAMta ghaNAM ghaNAM sukhasAdhanA meLavelA hovA chatAM paNa teo vivekabuddhivALA hovAnA kAraNe samajatA hatAM ke ' kSiLapuSye ' martyorja vijJapti '' A nyAye eka divasa amArA mATe eve paNa Avaze jenAM kAraNe ' A amArI attaranI vAvaDIe devaleAkanA sukhA, devIonA bhAgavilAsa, uparAMta kapuranI geATI jevA amArA zarIrA pharIthI mAtAnI kukSirUpI gaMdI koTaDImAM uMdhe mAthe nava mahinA sudhI kArAvAsane bhogavanArA banavA pAmaze. jyAM maLa-mUtra leAhI, carabI, kapha, pitta, Adi ga'dA padArthoM sivAya khInnu kaMi paNa nathI. mATe aritAnA pa'ca kalyANakamAM, nadIzvara jevA mahAtIrthomAM temaja munidha` ke sAdhvIdha nI rakSA karavAmAM tee pAtAnA dhama samajatA heAvAthI * puNyakarma nA vaibhava Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 37 zataka 25muM : upakama vilAsane bhADutI sukha mAnanArA hoya che. tethI teo devAdhideva arihaMta paramAtmAonI sevAmAM hAjara rahetAM hoya che. hAjarI paNa kerIdhAkora jevI nahIM paraMtu tIrthaMkara paramAtmAo je je raste padhAratA tyAMthI rastAmAM vikharAyelA kAMTA, kAMkarA patthare Adine dUra karI sugaMdhI pANInuM chaTakAva karatA hatAM ane te paramAtmAnA caraNa kamaLa suvarNa kamaLa para rahe tevA kamaLanI racanA karatA. pitAnuM jIvana je rIte pavitra bane te rIte karavAmAM kyAMya paNa ALasa, pramAdane karanArA na hatAM; mATe ja potAnI devaduMdubhInA nAda vaDe pramAdamAM pahelA mAnava samAjane jAgRta karatA kahetAM hatAM ke, he mAna! tame pramAda ane nidrAne tyAga ane mekSanagarInA sAthe vAha samA devAdhidevanA samavasaraNamAM Ave ane sAcA dharmane, yajJane, oLakhAvanArA temanA upadezane zraddhApUrvaka sAMbhaLe. e yAda rAkhajo ke H patthara upara siMdura mArI panA ke bIjA dravyo vaDe pUjAyelA ke pUjelAne deva mAnIne tame tamArI jIbha iMdriyanA gulAma banI game teTalA bakarA, gheTAM, kukaDA, pADA ane batrIsa lakSaNA mAnane balidAnanI vedI para caDAvaze tevA ya ekavAra nahIM paNa hajAravAra juThA che, pApa che, mahA pApa che. tame pratyakSa jue che ke tamArA tINa zastra dvArA kapAyelA jAnavaranA ratimAtra mAMsane khAvA mATe kaI paNa devatA AvatuM nathI, mATe samajavuM saraLa che ke kevaLa indriyenA gulAmo vaDe, mAMsAhAranA pakSAMdho vaDe rAjasattA ke zrImatenA gulAma banelA pithA paMDita vaDe AvA prakAranA kutsita, niMdanIya, hiMsaka ane durAcAravardhaka yAnI prathAne prAraMbha thayo che. mATe he mAnava ! tame sadubuddhinA vArasadAra bane, vivekane dIpaka tamArA haiyAmAM pragaTa, ane samaje ke AvA hiMsaka ane pApane phelAvo Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kare tevA ya tamane koI kALe manuSya zarIramAM paNa deva banAvI zake tema nathI, to pachI maryA pachI tame deva zI rIte banaze? ane A uttama manuSyabhava prApta karyA pachI yadi tame daivI saMpatti na meLavI zakyA te gItA paNa tamane zI rIte deva banAvaze? pariNAme tamAruM mahAbhArata kahe che tema maranArA pazunA zarIramAM jeTalA rUvAMTA che teTalA varSo sudhI narakanA khADAmAM paDIne yamadUtane mArA ja tamArA bhAgyamAM raheze. yajJa zabda "yaju' dhAtuthI baneluM che ane tene artha devapUjA, saMgatikaraNa ane dAna devAmAM thAya che. devapUjA eTale ApaNuM jIvanamAM hiMsA, hiMsakatA, bIjAonuM mAraNa, tADana, tarjana, pIDana Adi hiMsakavRtti ane pravRtti samApta thAya ane dayA, ahiMsA Adi daivI saMpatinA guNa vikAsa pAme, vRddhi pAme te devapUjA che. saMgatikaraNa eTale 84 lAkha chavAyeninA ja sAthe maitrI ane dharmabhAvanApUrvakano vyavahAra kare. paraspara AdAnapradAna karIne mAnava-pazu-pakSI Adi nAnAmoTA jAnavaranA mitra banIne saunuM rakSaNa kare te mitra kahevAya che, tathA "dAnane artha che ke tamArI pAse je kaMI hoya te bIjAne ApavuM, jethI mAnava samAjamAM viSamyavAdanI utpatti ane vRddhi thavA na pAme, kAraNa ke vaiSa myavAda hiMsakanuM lakSaNa che ane sAmyavAda ahiMsaka che. eka mAnava bIjA mAnavane Ape ane bIjo trIjAne Ape te hiMsA, jUTha, cerI, maithuna ane parigrahanA pApa pitAnI meLe ja kamajora thatAM mAnava, bIjA mAnavane mitra banaze. tIrthaMkara paramAtmAoe kahyuM ke A yajJa ja zreSTha yajJa che. gautamatra jevA pavitra getramAM janmelA, sAta hAthanA Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu' H upakrama 39 uMcA zarIravALA, cauda vidyAnA pAra'gata, indrabhUti nAme prathama gaNadhara hatAM, je peAtAnA mana:paryavajJAna vaDe samavasaraNamAM eThelAenA mananA paryaMcAne jANIne bhagavAna mahAvIrasvAmIne prazno karatAM hatAM. A zatakamAM khAra uddezA nIce pramANe che. (1) pahelA uddezAmAM lezyA sa'kha'dhI vicAra che. (2) khIjAmAM drabyAnI vaktavyatA che. (3) trIjAmAM saMsthAnAnI vAta che, (4) ceAthA uddezAmAM kRtayugmAdi padArthAMnuM vivaraNa che. (5) pAMcamAmAM paryAyeA mATetu' kathana che. (6) pulAka Adi pAMce nigranthA saba dhI vicAra karyA che. (7) sAmAyikAdi sayatAnI vicAraNA che. (8) nArakAdinuM vaktavya che. (9-10) bhavya ane abhanyanA uddezA che. (11) samyagdaSTi nArako mATe vicAra karAyA che. (12) mithyArdaSTi mATe che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25 : udeze-1 lezyAo mATenI vaktavyatA : he prabhu! lezyAo keTalI kahI che? javAbamAM bhagavaMte che vezyA pharamAvI che. te A pramANe kRSNalezyA, nIlalesyA, kApatalezyA, telezyA, padmalezyA ane zuphalalezyA. A prakaraNane prajJApanA sUtranA 17mA lezyA padanA bIjA uddezA dvArA jANI levAnI bhalAmaNa karI che. alapa bahutva paNa tyAMthI jANavuM. deve tathA devIone paraspara kaI lezyA konAthI apa ane bahu che, tyAM sudhI A prakaraNa jANavuM. nairayikene (narakanA jIne) pahelAnI traNa lezyA, tiyane cha vezyA, ekendriyane cAra lezyA, pRthvIkAyika, apUkAyika ane vanaspatikAyikane cAra lezyA, jyAre agnikAyika, vAyukAyika, beIndriya, teIndriya, caturindriya jIvane nArakanI jema jANavA saMmUchima garbhaja tiryaMca paMcendriyane cha lezyA devane cha vezyA, devIone cAra vezyA, vimAnikane tejalezyA, pazcalezyA ane guphalalesthA nAme traNa lezyA che. zaphalalezyAnA svAmIo sauthI cheDA che. tenAthI padya lezyAvALA saMkhyAta guNa che. tenAthI te vezyAvALA saMkhyAta guNa che. tenAthI vezyA vinAnA siddha jI anaMta guNa che. tenAthI kApata lezyAvALA anaMta guNa nIla lephsAvALA vizeSAdhika jANavA ane kRSNa lezyAnA mAlike tenAthI paNa vizeSAdhika che. zeSa varNana pahelA bhAgamAM vistArathI carcAya che. Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-1 41 bhagavatI sUtranA pahelA zatakamAM lezyAo kahevAI che. te ahIM pharIthI zA mATe? javAbamAM jANavAnuM ke AgaLanA praznamAM saMsAravartI chanA 14 prakAramAM temanAmAM rahelA ganuM alpabaheva kahevAze. tethI tenA saMbaMdhane laI lezyAenuM a5bahuta kahevAyuM che. chanA bhede keTalA? he prabhe! jIve keTalA prakAre kahyAM che? he gautama! 14 rAjalaka pramANa A saMsAramAM rahelA anaMtAnaMta jIve 14 prakAranA che. eTale ke 14 bhedamAM anaMtAnaMta jIne samAveza thAya che. te A pramANe :(1) sUkSma aparyApta ekendriya (2) sUma paryApta ekendriya (3) bAdara aparyAptaka ekendriya (4) bAdara paryAptaka, (5) beIndriya aparyAptaka, (6) beIndriya paryAptaka, A pramANe teIndriya, caturindriya, asaMjJI paMcendriya tathA saMzI paMcendriyanA paryAptaka ane aparyAptaka bhede 14 bheda thAya che. je navatatvanI cethI gAthAmAM paNa varNita che. agediya suhamiyarA, sanniyara paNidiyA ya sabiticau / sAtA vannatI, meLa ra3rara niyaaALA | jIva mAtrane zarIrAdi prApta karavA mATe jaina zAsanamAM nAmakarmanI maryAdA che. te zubha ane azubha be prakAre che. gata bhavemAM mahAbhayaMkara pApakarmonA kAraNe upArjita sUkSama nAmakarma jyAre udayamAM Ave che, tyAre jIvane sUkSma zarIranI prApti thAya che. ahIM sUkSma ApekSika nahIM paraMtu svAbhAvika samajavuM. jethI ghaNu jIvenA ghaNu zarIre bhegA thaye chate paNa Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha koIne dekhavAmAM AvatA nathI, sparzamAM AvatA nathI, temaja temane ghAta zastrAdi vaDe paNa thatuM nathI temaja teothI paNa koIne ghAta thatuM nathI. 14 rAjalaka saMsAramAM sUkSma nAmakarmavALA jI kAjalanI DabImAM rahelA kAjalanI jema vyApta banIne rahelA che. lekAkAzamAM cAhe pachI rAjAne rAjamahela hoya, zrImaMtane raMgamahela hoya, sAdhu mahArAjane upAzraya hoya ke, gRhasthane bAtharUma ke raseIghara hoya, dukAnahATa-havelI hoya, sArAMza ke kaIpaNa jagyA evI nathI ke jyAM sUkSma jI ThAMsI ThAMsIne bharelA na hoya. tema chatAM paNa teo koIne dekhAtA nathI, sparzatA nathI ane baLatA agnimAMthI paNa teo sukhe pasAra thaI zake che. A jInI hatyA kevaLa mAnasika azubha adhyavasAyane ja AdhIna che. pRthvI, apU, agni, vAyu ane vanaspati A pAMce ekendriya jIne ja sUkama zarIranI prApti thAya che. chadmasthanI cakSaothI sarvathA adazya jIvarAzio je anaMta saMkhyAmAM che te kevaLa jJAnIonA kevaLajJAnamAM ja dazya bane che. mATe zraddhAgamya tattvane zraddhAthI ja mAnavuM zreyaskara che. bAdara chavarAzi bAdara nAmakarmane AdhIna hovA chatAM paNa keTalAya bAdara jIve sAmAnyataH cakSucara hotA nathI kevaLa sparza mAtrathI ja teo kalpI zakAtA hoya che. sUkSma nAma. karmamAM prabaLa pApakarmanI pradhAnatA che ane bAdara nAmakarmamAM taratama jege puNyakarmanI pradhAnatA che. pRthvI, apa, teja, vAyu ane vanaspatinA cha bAdara nAma karmanA kAraNe bAdara paNa hoya che, tathA vikasendriye (be-traNa-cAra indriyavALA) paNa bAdara che. je cauda rAjalakamAM vyApta nathI paNa amuka niyata bhAgamAM ja temanI vidhamAnatA che. temanuM chedana, bhedana, Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-1 43 mAraNa-tADana, tarjana, hanana Adi mana-vacana ane kAyAthI thaI zake che. A kAraNe ja arihaMtanuM kathita saMyamasthAna sarvotkRSTa hovAthI ahiMsA dharmanI pUrNa ArAdhanA karavAmAM zreSTha ane advitIya che. jImAM veganuM alpamahatva kaI rIte che? he prabho! upara batAvelA 14 prakAranA jIvamAM vega viSayaka alpa bahutvanI vyavasthA zI che? javAbamAM paramAtmAe pharamAvyuM ke he gautama! jaghanya ane utkRSTathI kyA jIvamAM kenAthI yoganuM alpatva che ane bahuva che te A pramANe jANavuM. (1) sUkSma aparyAptaka ekendriya jIvemAM bheganuM a5tva jaghanyathI sauthI DuM che. (2) bAdara aparyAptaka jIvamAM ega tenAthI asaMkhyaya guNa che. (3) beIndriya aparyAptaka jIvemAM tenAthI asaMkhyaya guNa che. (4) teIndriya jemAM tenAthI asaMkhyaya guNa jANavuM. (5) caturindriya jemAM tenAthI asaMkhyaya guNa jANavuM. (6) tenAthI asaMjJI paMcendriya aparyAptaka asaMkhyaya guNa jANavuM. (7) saMjJI paMcendriya aparyAptakanuM tenAthI asaMkhya guNa jANavuM. Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (8) sUkSma ekendriya paryAptakanA jaghanya cAga asa Mkhyeya guNu che. ( 9 ) khAdara paryAptaka ekendriyaneA tenAthI asabhyeya guNA che. (10) sukSma aparyAptaka ekendriyanA utkRSTayoga asabhyeya guNA jANavA. (11) tenAthI khAdara aparyAptaka ekendriyanA utkRSTathI asabhyeya guNA che. (12) sUkSma paryAptaka ekendriyanA utkRSTa yAga asabhyeya guNA che. (13) khAdara paryAptaka ekendriyanA utkRSTayeAgathI asa dhyeya guNA che. 14) eindriya paryAptakanA jaghanya yAga tenAthI asa dhyeya guNA che. (15) taiindriya paryAptakanA jaghanya yAga tenAthI asa Mkhyeya guNA che. (16) caurIndriya paryAptakanA jaghanyayeAga asaMkhyeya guNA che. (17) asa'nI pa'cendriya paryAptaka jaghanyathI asa dhyeya caNA che. (18) sa'nI pa'cendriya paryAptakanA jaghanya yAga tenAthI asaMkhyeya guNA che. (19) eindriya paryaMtaka utkRSTathI asabhyeya guNA che. (20) teindriya paryAptaka utkRSTathI asa dhyeya guNA che. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-1 (21) caurindriya aparyAptaka utkRSTathI asa'dhyeya guNA. (22) asa'jJI 5'cendriya aparyAptaka utkRSTathI asabhyeya guNA. (23) saMjJI 5'cendriya aparyAptaka utkRSTathI asa'dhyeya guNA. (24) eindriya paryaMmtaka utkRSTathI asa'dhyeya guNA che. (25) taiindriya paryAptaka utkRSTathI asabhyeya guNA che. (26) carindriya paryAptaka utkRSTathI asa dhyeya guNA. (27) asa'nI paoNMcendriya paryAptaka utkRSTathI asaMkhyeya guNA. (28) saMnI pacendriya paryAptaka utkRSTathI asaMya guNA, upara pramANe kramazaH eka ekathI asa dhyeya jANavA. jaghanyathI sarvathA alpa cAga ekendriyanA che ane utkRSTamAM utkRSTa yoga paryAptakAnuM jANavuM. 45 guNA vadhAre sUkSma aparyAptaka sagI pacendriya jaina zAsanamAM jIvanuM lakSaNa : prastuta prazna vIyanA niNaeNya mATe hAvAthI ane vIya (parAkrama ) jIvatuM ja lakSaNa heAvAthI jIvAtmAne cheDI vIya bIje kayAMya rahetuM nathI. "yatra yaMtra jIva: taMtra taMtra vIyam" jyAM jyAM jIva che tyAM tyAM vIya hAya ja che, ane vInI ceSTA jyAM dekhAya te jIva ja che. kemake lakSaNu peAtAnA lakSyane cheDIne khIje sthaLe rahetuM nathI, mATe vIrya tenu lakSaNa che. tethI jIvanA ni ya vIya'nA lakSaNathI ja thAya che. prANa vinAnA maDadAmAM vIya jovAtu nathI ane prayatna vizeSathI paNa maDadA Aphri jaDa padArthAMmAM vIya dAkhala karAtuM nathI. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AtmAmAM cAlavAnuM, pharavAnuM, khAvAnuM, pIvAnuM, UThavAnuM, besavAnuM ane suvAnuM Adi je parispada dekhAya che te vIrya--eTale vIryaMtarAyanA karmanA kSapazamane AbhArI che, je AtmAnuM svatatva-svabhAva che. tema chatAM A virya koI paNa jIvamAM eka samAna hetuM nathI, mATe ja sau jIvomAM sau karatAM vizeSa ke a5 pheraphAra spaSTa dekhAI Ave che, je pUrvamAM upArjita vIryAntarAya karmane AbhArI che. vIrya AtmAnI zakti vizeSa che te tene avarodhaka vIryA rAya karma che. jenAthI hajAro manasubA karanAra jIvane ekeya kAryamAM saphaLatA maLatI nathI. karmonA vAdaLAo Ave che, vRddhi pAme che ane khasI paNa jAya che. tethI kaMI jIvamAM vIrya (parAkrama) eka paisA jeTaluM hoya te vIryaMtarAya karma 9 paisA jeTaluM paNa dekhAya che. jyAre bIjA jIvamAM 99 paisA jeTaluM vIrya che te eka paisA jeTaluM vItarAya karma paNa dekhAya che. samaye samaye A baMne tattvanI hAni vRddhi thatI hoya che. Ajano maDadAla, ALasu ane lamaNe hAtha daI besanAre AvatI kAle puruSAthI, cAlAka ane baLavAna banIne koInAthI gAMye ja nathI. ityAdika kArya mAM viryA rAya karma ane tene kSaye pazama ja mukhya kAraNa che. sUkSma aparyAptaka ekendriya jIvane mahApApane udaya vartAte hovAthI pApajanya sUkSama nAmakarma, aparyAptaka nAmakarma ane ekendriya jAti nAmakarmane udaya vadhAre paDatuM hovAthI temanAmAM viryAtarAya karmane paNa tIvodaya vartate hoya che. jyAre saMjJI paMcendriya paryAptaka bhAgyazALI jIva yadi sadguru sevI che, Indriya tathA manane svAdhIna karanAra che, te temane vItarAya karmane pazama 99 paisA jeTale udayamAM vartate hoya che ane saMbhava che ke Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-1 47 vIyatarAya karmane sarvathA kSaya karavA mATe paNa samartha banI zake che. te karmane sarvathA kSaya thayA pachI siddhanA jIve vIrya vinAnA thaI jatA haze? tenI zaMkA keIe karavI nahI; kemake anaMtavIrya(anaMta zakti)ne avarodha karma je varyAtarAya hate tene samULa nAza jyAre thAya tyAre te AtmA anaMta vIyane mAlika bane che. eka samayamAM utpanna thayelA nAraka zuM samagI che? he prabhe! jugatithI ke vigrahagatithI eka samayamAM utpanna thayelA be nArake (nAraka che) zuM samAna gavALA athavA viSama yegavALA thAya che? javAbamAM bhagavate pharamAvyuM ke he gautama! narakagatimAM utpanna thanArA nAraka AhAraka ane anAhAraka be jAtanA hoya che. jagatithI utpanna thayelA hovAthI te AhAraka che ane vakagativALA ekAda samayane mATe paNa anAhAraka che. te anAhAraka nAraka karatAM AhAraka nAraka adhika pegavALe che ane baMne yadi aju gativALA che ke vakra gativALA che te teo samAnagI che. ahIM paNa yugane artha viryAntarAya karmanA kSapazamathI utpanna thatuM AtmAnuM parispaMdana, kaMpana samajavuM. AhAraka nArakanA pudgalene upacaya thayuM hovAthI ane anAhArakane na thayA hovAthI baMnenI ceSTAmAM hInatva ke adhikatva anubhavAya che, vyavahAramAM paNa anubhavAya che ke ApaNu peTamAM cA, nAstA, purI, pakoDI, miSTAnnanI sAthesAtha bhAvanagarI phAphaDA, pApaDI, cavANuM, gAMThIyA vagere padArtho Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paDyAM hoya ane tyAra pachI capATI ke kAMkarIyA taLAvanI saphara karavA nIkaLyA hoya te cAlavAmAM, besavAmAM, samudranI maratI jovAnI ke maMDaLI sAthe gappA mAravAmAM AnaMdano vadhAre thaze, je bhUkhyA peTe ke dIvela pIdhA meDhe pharanArA karatAM ghaNuM vadhAre hoya che, kemake sarvatra AhAra pANInI ja mAyA che. be cAra kalAka sudhI bhUkhyA peTe AhAra na paDyo hoya tyAre ApaNA hAthapaga paNa niSkiya jevA thaI jAya che. AMkhe aMdhArA Ave che, kAnamAM baherAza Ave che, tyAre ja kahevuM paDayuM che ne, "bhUkha rAMDa bhUMDI, AMkha jAya UMDI; paga thAya pANI ane AsuM Ave tANuM." Ama chatAM paNa je bhAgyazALIoe saMyamanI ArAdhanA karI che, AtmAnA vijetA banyA che, teone AhAra saMjJA nAmanI jIvatI DAkaNa kAMI paNa karI zakatI nathI. temanA peTamAM AhAra hoya ke na hoya athavA chate sAdhane jJAnapUrvaka upavAsa, ekAsaNa ke AyaMbIla karanArA saMyamI jIve be be kalAka sudhI UbhA rahIne dhyAna karI zake che ane saunI sAthe miThAzabharyo vyavahAra AcarI zake che. nArake mATe prazna hovA chatAM bhagavatI sUtrakAra pote ja vIsa daMDakanA jIvamAM AhAraka ane anAhArakanA kAraNe gomAM hInatA, adhiktA ke samAnatA samajI levA mATe bhalAmaNa kare che. yega keTalA prakAre che? he prabho! ApazrInA zAsanamAM go keTalA kahevAyA che? Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka rapamuM : uddezaka-1 he gautama! mArAthI pUrvavata tIrthakaroe ane huM paNa yogane paMdara prakAre kahuM chuM, te nIce pramANe che: manega-4 (1) satya moga (3) satyA mRSAga (2) asatya mane yoga (4) asatyA mRSAyega vacanaga-4 (5) satya vacanaga (7) satyA mRSA vacanAga (6) asatya vacanaga (8) asatyA mRSA vacanayoga kAyAga 7 (2) audArika zarIra vega (13) AhAraka kAya vega (10) audArika mizra zarIra vega (14) AhAraka mizra kAya (11) kriya kAya vega yoga (12) vaikiya mizra kAya vega (15) kAmaNa zarIra vega A sUtramAM ane AnAthI pahelAnA bane sUtramAM gane artha mana-vacana-kAyA karavAnuM nathI, paNa vItarAya karmanA kSapazamane laI AtmAmAM ja sUkSma (na kalpI zakAya tevA) ke bAdara (kalpI zakAya tevA) parispada, skUraNa, kaMpana, halana ke calana Adi je vividha prakAranI ceSTAo thAya che te arthamAM ga zabda vyavahata thayela che. saMsArI AtmA pitAnA mana vaDe, vacana vaDe ane zarIra vaDe ja vyavahAra karavA samartha bane che. A kAraNe mananA cAra ga, vacanane cAra ga ane kAyAnA sAta vega kahevAyA che. saMgraha nayanA anusAre "gayA" hovA chatAM Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vyavahAranayAnusAre AtmA anaMtAnaMta che ane pratyeka AtmA pitapotAnA karmonA kAraNe parAdhIna hovAthI keInI paNa mAnasika, vAcika ke kAyika ceSTAo bIjA keIthI meLa khAtI hetI nathI, kemake sau jIvemAM rahelA jJAnAvaraNIyAdi karmonI anaMta vagaNa apekSAkRta bIjA jIvathI saMkhyAta-asaMkhyAta bhAge hIna paNa hoya che jyAre saMkhyAtA ke asaMkhyAta guNa vadhAre paNa hoya che, tevI sthitimAM jJAnAvaraNIya kamIne bhArI AmA AMkhe bAMdhelA pATAvALA manuSyanI jema khAvA, pIvA, UThavA, besavA ke belavA AdinI kriyAomAM ajJAnapUrvaka, mithyAjJAnapUrvaka ke saMzayapUrvaka vartate hovAthI tenI badhIya ceSTAo asabhya, niMdanIya ane avizvasanIya banavA pAme che. jyAre jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamanA mAlikanI mAnasika, vAcika ane kAyika ceSTAo sapUrNa, dayAmaya, sabhya, ahiMsAmaka ane vairavirodha vinAnI hoya che. mehakarmanA bhArI AtmAo madirApAnanA nazAnI jema mehakamanA nazAmAM bebhAna, bedhyAna, berahima, beImAna, beIjajata ane bezarama banIne krodhAMdha, gavadha, mAyAdha, lebhAMdha ane kAmAMdha bane che ane pUrA saMsArane bagADavA mATenA prayatnamAM masta hoya che. jyAre saMyama dvArA prApta thayelI mekSa puruSArthanI zaktinA svAmie saMsArane amRtamaya banAvavAnI ceSTAo karI rahyAM che. A pramANe karmone kAraNe jInI ceSTAo keInI paNa eka samAna nathI. prastuta praznane saraLArtha A che ke : pandara gemAMthI ka ga kenAthI a5 che, vadhAre che, ane samAna che, je mULa sUtramAM ja spaSTa hovAthI tenI vigata nIce pramANe che. (1) sauthI jaghanya ga kArmaNa zarIra kAgane che. Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-1 51 ( 2 ) tenAthI audArika mizra kAyayeAga asaMkhyeya guNA vadhAre che. ( 3 ) tenAthI vaikriya mizra kAyayeAga asabhyeya guNA che. (4) AnAthI audArika zarIra kAyayeAga asa`khyeya guNA che. ( 5 ) AnAthI vaiSkriya kAyayeAga jaghanyathI asabhyeya guNA che. ( 6 ) tenAthI kArmAMNu zarIranA utkRSTa yega asa'dhyeya guNA che. ( 7 ) tenAthI AhAraka mizra jaghanya asa dhyeya guNA che. ( 8 ) tenAthI AhAraka mizra utkRSTathI asa Mkhyeya guNA che. (9) audvArika ane vaikriya mizra utkRSTathI asaMkhyeya guNA ane tulya che. (10) tenAthI asahyAmRSA ane manAyeAga jaghanyathI asa dhyeya guNA che. (11) AhAraka zarIra jaghanyathI asa dhyeya guNA che. (12) zeSa traNe manAyeAga, cAre vacanayeAga jaghanyathI asabhyeya guNA ane tulya che. (13) AhAraka zarIranA utkRSTa yeAga asabhyeya guNA che. (14) audArika, vaikriya, cAre maneyAga, cAre vacanayega utkRSTathI asa Mkhyeya guNA ane paraspara samAna che. A pAMdara ceAgeAnI vyAkhyA pahelAnA bhAgAmAM carcAI gai che athavA daMDaka prakaraNathI jANI levI. Xiang zataka pacIsamAnA uddezA 1lA samApta 2 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25 : udeze-ra dravya keTalA che? ane tenA bhede keTalA che? he prabhe! jaina zAsanamAM dravya keTalA prakAranA kahevAyA che? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! mArA zAsanamAM dravyo be jAtanA cheH (1) jIva dravya (2) ajIva dravya. ajIvadravya rUpI ane arUpInA bhede be prakAranA che. temAM je arUpI ajIva dravya che te nIce lakhyA anusAre daza prakAre che. (1) dharmAstikAya, (2) tene deza (3) ane pradeza. A pramANe adharmAstikAya tathA AkAzAstikAyanA traNa traNa bheda jANavA. eTale nava bheda thayA ane kALa nAme dazame bheda jANe. rUpI dravya skaMdha, skadhadeza, AMdhra pradeza ane paramANurUpe cAra prakAranA che. te dravya, saMkhyAta asaMkhyAta nathI paNa anaMta che, yAvat daza pradezika, saMkhyAta pradezika, asaMkhyAta pradezika ane anaMta pradezika ska dha paNa anaMtA che, mATe mArA zAsanamAM pudgale anaMta hovAthI ajIva dravya paNa anaMtA kahevAya che. jIvadravyo paNa anaMta che, kemake saMsAramAM rahelA pRthvIkAyika, apakAyika, agnikAyika ane vAyukAyike asaMkhyAta pramANamAM che. jyAre vanaspatikAyika jIve anaMta che, mATe jIva dravyo paNa anaMtA kahevAyA che. noMdha:-saMsAramAM jIva ane ajIva rUpe dravya be ja che, zeSa puNya, pApa, Azrava, saMvara, baMdha, nirjarA ane mekSa Adi sAte tane samAveza jIva ane ajIvamAM thaI jate hovAthI be tatva ja mukhya che. anAdikALathI baMnenuM Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-2 mizraNa ja saMsAra che. bauddha darzananA cAra tatve, nAyikanA 16 dravya, sAMkhyanA 25 ta, vaizeSikanA cha ta, mimAM sakanA be tatve ane cArvAkanA pAMca tatvane samAveza jIva tathA ajIva tatvamAM thaI jAya che. A kAraNe jaina zAsana mAnya jIva ane ajIva dravye ja dravyarUpe kahevAya che. dravya eTale zuM? tenuM lakSaNa zuM? guNa paryAye zuM? AdinuM varNana pahelA tathA bIjA bhAgamAM kyAMya saMkSepathI kyAMya vistArathI karAI gayuM che. jIva dravyanA paribhegamAM makkama) zuM zIgha Ave che? he prabhe ! jIva mAtranA pariNAga kapALa) ajIja dravya zuM zIghratAthI Ave che? te ajI -vAta bhegamAM jIva dravyo zuM zIdhra Ave che javAbamAM devAdhideva paramAtmA zrI mahAvIrasvAmIe pharamAvyuM ke he gautama! jIva dravyanA paribhegamAM ajIva dravya zIghra Ave che, paraMtu ajIva dravyanA paribhegamAM jIva dravya zIghratAthI AvatA nathI, kAraNamAM kahevAyuM che ke jIva dravye sarvataMtra svataMtra, karyA ane joktA hovAthI potAnI ja kartRtvazakti vaDe pitAne upayogamAM Ave tevA ajIva dravyane zIghratAthI svIkAre che, grahaNa kare che. ane taijasa nAme sUkSma zarIra vaDe tene pacAve che. tyAra pachI sArasAra pagalethI audArika vaikiya ane AhAraka zarIranI racanA kare che eTale te ajIva dravyane pitAnA zubhAzubha karmone bhegane megya zarIranI racanA mATe grahaNa kare che Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tyAra pachI sparzendriya, rasanendriya, ghrANendriya cakSurindriya, zregnendriya, manoga, vacanaga, kAyega, zvAsozvAsa AdinuM nirmANa kare che, kemake pUrvabhavIya karmone bhegavavAne mATe zarIra ane Indriye ja mukhya nimita kAraNa che, mATe huM kahuM chuM ke jIve a ne grahaNa kare che. gautama ! tema chatAM jIvanA bhegane sahAyaka banelA ajI kyAreya paNa jIva svarUpe banatA nathI. tema chenuM bhakatRtva ane ajInuM bhegyatva paNa parivartita thatuM nathI. - narakamAM rahelanAraka che paNa ajIva dravyane grahaNa karIne vaikriya, taja ane kAmaNa zarIra yAvat pAMce IndriyenI racanA kare che. A pramANe vaimAnika deva sudhI badhAya daMDake mATe jANI levuM. kevaLa je ane jeTalI indriye hoya teTalI kahevI. asaMkhyAta lekAkAzamAM anaMta-dravya rahI zake che? he prabha! asaMkheya pradezAtmaka lekAkAzamAM anaMta ane pudgalanuM avasthAna (rahevApaNuM) zuM ucita che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke SaTradravyAtmaka kAkAza asaMkhyAta pradezavALa hovA chatAM paNa eka kamarAmAM seMkaDo dIvAone prakAza jemAM samAI jAya che tema AkAzamAM anaMta che ane pudgale samAI zake che. kAkAzanA eka pradezamAM anaMta dravyano caya ane upacaya mAnya hovAthI rUkAvaTa na hoya te cha e dizAmAMthI dravye AvIne bhegA thAya che ane rUkAvaTa hoya te traNa, cAra ke pAMca dizAethI Ave che ane pAchA chUTA paDe che. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-2 audArika zarIra rUpe sthita ke asthita puddagalA zuM grahaNa thAya che ? 55 he prabhA ! peAtAnu audArika zarIra grahaNa karavA mATe jIva zuM sthita pudgalAne grahaNa kare che ke asthitane ? javAbamAM bhagavate pharamAvyu` ke he gautama ! audArika zarIrarUpe grahaNa karAtAM pudgalA sthita paNu hAya che ane asthita paNa hoya che. jIva je AkAza pradezamAM rahelA hAya teTalA kSetramAM rahelA pudgalA sthita kahevAya che ane bahAranA kSetramAM rahelA asthita jANavA. AtmA audArika zarIrane yAgya te pudgalAne peAtAnI Atmazakti vizeSa vaDe khe'cIne grahaNa kare che, athavA gati vinA dravye sthita che ane zeSa asthita che. dravyathI anaMta pradezavALA, kSetrathI lAkanA asaMkhyAta pradezamAM pudgalAne rUkAvaTa na Ave te cha e dizAmAMthI AvelA ane rUkAvaTa Ave cAra ke pAMca dizAmAMthI AvelA pudgalAne grahaNa kare che. vaikriya zarIra mATe vizeSa jANavAnu ke pacendriya manuSye upayegapUrvaka vaikriya zarIrane racanArA che. tee trasa nADInI vacce ja sthita che ataH chae dizAethI AvelA pudgalAne grahaNa karanAra che. zeSa varNana mULasUtrathI jANavuM. zataka pacIsamAnA uddezo raja samApta & Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra5 : uddeza-3 saMsthAne keTalA prakAre che? he prabhe! pudgalenA AkAra vizeSa saMsthAne keTalA prakAre kahevAyA che? javAbamAM paramAtmAe pharamAvyuM ke he gautama! pudgala mAtra AkAra vizeSathI ja vizeSita hoya che, mATe meM te saMsthAnene cha prakAre kahyAM che. (1) parimaMDaLa saMsthAna-vacamAM pilANavALe gaLa AkAra, jema baMgaDImAM hoya tevA AkAra-saMsthAnane pari maMDaLa kahe che. (2) vRta kuMbhAranA cAkaDAnI jema eTale ke aMdaramAM pilANa vinAnA goLAkAra saMsthAnane vRta kahevAya che. (3) vyasa-ziMghADAnA jevA traNa khuNIA pudgala ska vyaya che. (4) caturasa-pATa pATalAnI jema cAre khuNa barAbara hoya che. (5) Ayata-daMDAnI jema lAMbA saMsthAnane Ayata kahevAya che. (6) anittha-uparanA pAMca AkArathI rahita je hoya te anitya che. upara pramANenA cha e saMsthAne vicAra dravyarUpa arthane Azraya karIne karavAnuM che, paramAtmAe kahyuM ke A Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-3 57 badhAya saMsthAnA anaMta che. A ja rIte pradezA rUpe ke ubhaya rUpe paNa anaMta che. alpamahatvanA javAbamAM kahevAyuM ke parima`DaLa sasthAna jaghanyathI vIza pradezamAM avagAhanAvALuM hAvAthI ane bIjA saMsthAnA karatAM ghaNA pradezeAmAM avagAhanAvALu hAvAthI A saMsthAna sauthI alpa che. ane vRta, caturasa, vyasra tathA Ayata sasthAna kramazaH pAMca, cAra, traNa ane e pradezAvagAhI hAvAthI bahutara che, mATe sakhyAta gaNA che. Aja paddhatie ratnaprabhAthI laIne vaimAnika tathA siddhazilA sudhInI hakIkata pUrvavat jANavI. cha e drabyAmAM pudgalarUpI heAvAnA kAraNe te judA judA AkArathI vizeSata ja hAya che. matalaba ke AkAra vinAnuM pudgala hetu nathI, te AkAza paNa zubha ke azubha e prakA ranA DAya che. pachI cAhe te AkAzanA vAdaLA hAya, bhItanuM citrAmaNa hAya ke mUrtivizeSa hoya tene tamArI AMkhathI jozeA tA judA judA AkAro cAkkasa dekhAi Avaze. temAM paNa sArA AkArA, jevA ke hAthI, gheADA, deva, mAnava, zaNugArelI zrI AdinA AkAra dekhAya te te sArA phaLa ApanArA che ane bIbhatsa, bhayAnaka ke dhRNita, rAkSasa, bhUta, pizAca AdinA AkAre mAnavane azubha phaLa Ape che. mATe je rUmamAM ke dukAnanI gAdI para beThA hoya ane sAme koI kharAkha AkAra dekhAya te sauthI pahelA te AkArane badalAvI nakhAvajo jethI tame azubha phaLamAMthI ugarI javA bhAgyazALI banavA pAmazeA. bIhAmaNA svapnA jema azubha phaLa ApyA vinA rahetA nathI tema pudgaleAnA zrIhAmaNA AkAro paNa azubha phaLa jarUra Apaze. A kAraNe ja jyAM ApaNI beThaka Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgra che. tenI sAme ja sArA citra rAkhavA te sArA tathA zubhane mATe thaze. zreNionA prakAra keTalA che? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! carAcara saMsArane jANavAne mATe kevaLajJAna sivAya bIjo ekeya jJAnI samartha banI zakatuM nathI. kemake pratyakSa dekhAtA padArthomAM paNa paMDite mahA paMDitanuM ekamAtya nathI, tyAre ja saMsAranI ekeya carcAne aMta AvatuM nathI, vivAda maTate nathI, vire ghaTatuM nathI, kaSAya kaleza tUTatA nathI, dveSa chuTatuM nathI, mAyA ba dhana cheDAtuM nathI, te pachI pakSa padArthonuM jJAna meLavavAne mATe zI rIte samartha banI zakaze? AjanA kapI lIdhelA saMsAranuM kSetraphaLa bhale ApaNe mApIne beThA hoIe ke manuSyanI saMkhyAnA AMkaDA gaNI lIdhA hoya tethI karIne te pUrNa jJAnI che tema mAnavAnI bhUla kyAre paNa karaze nahIM. kAraNa ke kevaLajJAnIonA kevaLajJAnamAM asaMkhyAta dvIpe, asaMkhyAta samudro, anaMta pudgala ska ane anaMta jIvarAzio pratyakSa dekhAI rahyAM che. eka samaya te hate paMDitene je saMsAra pratyakSa che tenA pratye leke zraddhAnvita hatA. parantu zivarAja rASine maryAdita avadhijJAna thayuM ane sAta dvIpa ane sAta samudro pratyakSa thayA tyAre temanA jJAnathI mehita banelI janatA te bAbatamAM zraddhApUrNa banI parantu bhagavAna mahAvIrasvAmInA zAsanane pAmyA pachI te ja zivarAja RSine utpanna thayelA kevaLajJAna ane kevaLadarzanamAM asaMkhyAta dvIpa ane samudro dekhAyA ane te trASie potAnA zrI mukhethI jyAre kahyuM ke mane sAta dvIpa ane samudranuM jJAna thayuM Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 59 zataka 25muM : uddezaka-3 hatuM te mithyA hatA, paraMtu have mane asaMkhya dvIpa ane samudro sarvathA spaSTa dekhAI rahyAM che. sArAMza ke asaMkhyAta samudromAMthI hajI eka samudrane paNa AjanA vaijJAniko pAra karI zakyA nathI. eka dvIpamAMthI bIjA dviIpamAM jaI zakyA nathI bharatakSetramAM ja rahelA vaitADhya parvatane paNa zodhI zakyA nathI te keTalAya kSetre ane parvate pachIthI AvanArA meru parvatane zI rIte joI zakaze? matalaba ke chadmasthAnI zaktinI bahAranA padArtho paNa asaMkhyAtA che. AvI sthitimAM jIvanI gati, Agati je chaghane mATe sarvathA apratyakSa che. tenuM jJAna meLavavuM te zakya zI rIte banaze? mATe saMsAranA ghaNuM padArtho jANavAne mATe kevaLajJAnInA kevaLajJAna pratye zraddhA rAkhyA vinA bIje mArga nathI. che e drAmAM che ane pudgale ja gatizIla padArtho che. temAMthI chanI gati svAbhAvikI hovA chatAM paNa karma prerita che. ane pudgalenI gati paraprerita ja hoya che. kAraNa ke te jaDa che. ahIM gatine artha eka sthAnathI bIjA sthAnamAM ane eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM javuM te che. maryA pachI te jIva kyAM gaye? kevI rIte gayo? kayA sAdhanathI gayo? A badhAya praznomAM bIjA darzane prAyaH mauna rahyAM che athavA na praSTacuM na praSTavya kahIne vegaLA rahyAM che tyAre jainazAsane badhAya praznone zaMkArahita karyA che. mATe ja "dAzALI vizA' badhAya zomAM dvAdazAMgI zAstra ja vizAla, spaSTa ane sarvagrAhyA che. uparanA praznonA javAba ApatAM bhagavAna mahAvIrasvAmI e pharamAvyuM ke he gautama! te che jyAre bhavAMtara kare che tyAre temane AkAzanI zreNionuM avalaMbana sarvathA anivArya Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha hAvAthI te dvArA gati kare che, je zreNie sAtanI saMkhyAmAM che. ( 1 ) javAyAtA--Rju eTale saraLa ane AyAta eTale dI. A zreNinA Azraya karIne jIva ulAkamAMthI adhelAkamAM ane adheAlAkamAMthI uvalAkamAM saraLatAthI prayANa karI zake che. nakazAmAM jema pUrvathI pazcima ke uttarathI dakSiNa sudhInI rekhAMzanI rekhAo hoya che tema AkAzamAM paNa rekhAe che. jenA avala e ja jIvanI gati-Agati thAya che. ja (2) eka khAju vAMkI--jIva mAtra pahelA saraLa gatithI gamana kare che, paraMtu gantavya sthAna te zreNimAM na Avatu hoya te AgaLa jaIne vakra (vaLAMka) levAnu` sathA anivAya che. ane jIva kamasattAne AdhIna hAvAthI te pramANe vaLAMka le che. (3) e bAju vakra--AnA kAraNe jIvane e vaLAMka levAnA hAya che eTale ke gantavya sthaLe paheAMcavAne mATe be vAra vakragati kare che. A zreNinA mAlika urdhvaleAkanI agnidizAthI adheAlAkanI vAyavI dizAmAM utpanna thanArAne hAya che. prathama samaye AgneyI dizAthI ticcheE naiRti dizAmAM jAya che, tyAMthI mIjA samaye ticchercyA vAyavI dizAmAM jAya che. A traNa samayanI gati trasa nADImAM athavA tenAthI bahAranA bhAgamAM DAya che. (4) ekataHkhA-trasa nADInA vAmapAidi bhAgathI trasa nADImAM praveza kare ane pharIthI trasa nADI dvArA jaine tenA vAma bhAgamAM utpanna thAya che, te ekataHkhA zreNi kahevAya che. kemake tenI eka khAju leAka nADI sivAyanA AkAza AvelA che. Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-3 (5) bane bAjukhA-je je zreNithI trasa nADInI bahAra tenA vAmapArdhAdi bhAgathI praveza karIne tathA e ja trasa nADIthI jaIne tene ja dakSiNa pArtha vagere sthAnamAM utpanna thAya che. (6) cakavAla -jenAthI paramANuM vagere geLa gaLa bhramaNa karI utpanna thAya che. (7) ardha cakravAla zreNi-AdhI geLa hoya te. A badhI vAte 24 daMDaka mATe jANavI. zeSa mULa sUtra ane TIkAthI jANI levI. yadyapi karmathI prerita thaIne jIva pitAnI zaktithI ja gatizIla hoya che. AkAza ke tenI zreNio jIvane gati karAvI zakatI nathI paraMtu kevaLa sahAyakarUpe ja bane che. pANImAM mAchalAnI gatimAM mAchalA pote ja gati karanArA che. pANI kevaLa sahAyaka che. tevI rIte eka bhavathI bIjA bhavamAM javA mATe AkAzanI zreNio sahAyaka ja che. he prabhe! gaNipiTaka keTalA prakAre kahevAyuM che? javAbamAM bhagavAna mahAvIra svAmIe pharamAvyuM ke, he gautama! mArA zAsanamAM gaNipiTaka bAra prakAre kahevAyuM che. Ane ja dvAdazAMgI kahe che. AmAM gaNane artha AcArya ane piTaka eTale peTI (maMjUSA) je AcArAMga sUtrathI laI daSTivAda sudhInA bAranI saMkhyAmAM badhAya Agama jANavA. AcArAMga sUtranA viSaya mATe pharamAvatAM kahyuM ke navA ziSyane sauthI pahelA mULa sUtre pachI tenA arthe karAvavA, pachI niyuM kti mizra artha kahe ane tyAra pachI sUtranuM saMpUrNa Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha rahasya samajAvavuM jethI ziSya sthira thAya che. kAraNa ke anu kamathI karAyelA abhyAsane ziSya grahaNa kare che. noMdha -manuSyanA zarIramAM mastaka, mukha, bAhu, sAthaLa, vakSasthaLa, udara Adi bAra aMge che. tema dvAdazAMgImAM paNa bAra aMga che. je tIrthakaranI prarUpita che ane gaNadhara bhagavaMte ja tenI racanA kare che ane AgalI rekhA-nakha Adi upAMga che jenI racanA bahuzrute kare che. ghAtI karmone samULa nAza thatAM kevaLajJAnanI prApti thAya che ane tIrthakara nAmakarmane udaya thatAM ja deve dvArA sthApita samavasaraNamAM birAjamAna thAya che. puNyakarmanI carama sImA tyAM pUrNa thAya che. ane tenA kAraNe cAra mULa atizaye, ogaNIza devAnA karelA ane karmakSaya pachI agyAra atizaye Ama badhAya 34 atizayathI AkRSTa thaIne agaNita mAnava samudAya samavasaraNamAM Ave che. ane sauthI pahelA gaNadharonI sthApanA kare che. tyAra pachI sAdhu, sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMghanI sthApanA kare che, te samaye utpAda ane vyayarUpa paryAyAtmaka ane dhrauvyarUpa dravyAtmakanI A pelI dezanAne gaNadhara bhagavaMte pitAnI labdhi vizeSathI dvAdazAMgImAM zabdarUpe gUMthe che. atyAra sudhI sAdhAraNa mAnava ke paMDita vizeSanA kAnamAM je tatvajJAna koI kALe AvyuM nathI te ta, carcAo, hetuo, tarko, udAharaNathI paripUrNa dvAdazAMgI che. jIva ja ziva che, nara ja nArAyaNa che, ane AtmA ja paramAtmA che, A zabdo bolavAmAM te nAne bAluDe, tathA aDhAra vidyAnA jJAtA, aSTAMga nimitanA jANanArA, maMtra Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-3 jaMtrathI AkAzanA deva devIone paNa bhUmi para utAranArA paMDita-mahApaMDite paNa capaTI vagADatA besI jAya che. paNa.... paNa jIvamAM ziva, naramAMthI nArAyaNa ke AtmAmAMthI paramAtmA thavAmAM dvAdazAMgInA prathama aMga AcArAMga sUtranuM kriyAtmaka jJAna jIvanamAM utAryA vinA ziva nArAyaNa ke paramAtmA zI rIte thavAze ? dorA-dhAgA-maMtra-jaMtra-TIlA-TapakA pItAMbare paheravAthI ziva thavAnuM sarvathA azakya che. AvI paristhitimAM navA pApanA dvAra baMdha karI jUnA pApane khaMkheravA mATe ane tenA vidhi vidhAne jANavAne mATe dvAdazAMgI sivAya bIju ekeya sAdhana nathI. AvI zuddha, niSpakSa ane rAmabANa jevI Arthika prarUpaNa arihaMta vinA bIje kaI karI zako nathI, kemake jUTha, prapaMca AdinuM mULa kAraNa mehakarma che. tene sarvathA nimaeNla karyA vinA jJAnAvaraNIyAdi karmone kSaya thatuM nathI. arihaMta zabdano artha ja batAvI Ape che ke bhAvazatrurUpa kAma-krodhAdi jemanAM kSaya thayA hoya te arihaMta che. AvA arihaMta bhagavAna mahAvIrasvAmI ja che. temanAM zrI mukhe prasArita vANanI prazaMsA dee paNa karI che. te A pramANe " ahaMdvaktraprasUtA gaNadhararacitA dvAdazAMgI vishaalaa| citrA bahavarthayuktA munigaNavRSabhairdhAritA buddhimadbhiH / / mokSAnadvArabhUtA vrata caraNa phalA jJeyabhAvapradIpA / sevyA pUjyA ca cintyA nahi bhavatikadI mohamAyAsubaddhaH " ( vitatoDAmA ) Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 zrI bhagavatI sUtra sAra sa graha jIvonuM alpamahuva badhAya jIvAmAM manuSyanA jIvA sauthI theADA che, tenAthI asaMkhyAta guNA nAraka che, devA tenAthI asaMkhyAta guNA che. siddhanA jIvA tenAthI anaMta guNA che ane tiryaMcanA jIvA temanAthI paNa anaMta guNA vadhAre che. zataka 25 uddezo 3 samApta Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka rapa : uddeza 4 came keTalA che? ' javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! aDhAramA zatakanA cothA udezAmAM kahyA pramANe kRtayuma, yugma, dvAparayugama ane kajiyuma nAme cAra yugma jANavA. ahIM yuma e saMkhyAvAcaka zabda che. je saMkhyAmAMthI cAra bhAga detA zeSa cAra rahe te kRta yugma rAzi kahevAya che. jema ATha, bAra, soLa ne cAre bhAMgatA zeSa cAra rahevA pAme che. A pramANe cAre bhAMgatA traNa zeSa rahe te ja rAzi che. jema sAta ne cAre bhAMgatA zeSa traNa rahe che, tathA cAre bhAMgatA zeSa be rahe te dvApara yugma kahevAya che. jema chanI saMkhyAne cAre bhAMgatA zeSa be ja rahe che. tathA cAre bhAMgatA zeSa eka rahe te kapeja yugma kahevAya che. jemAM pAMcamAMthI cArane bAda karatAM zeSa eka rahe che. A cAre yuemAMthI nAraka kayA yugmamAM che? javAbamAM kahevAyuM che ke te narakagatinA nAraka che. cAre yugmavALA hoya che. yAvat pRthvIkAyika, apakAyika, tejaskAyika ane vAyukAyika ekendriya paNa cAre yugmavALA che. vanaspatimAM bIjI gatimAMthI AvIne eka--be ke traNa ne utpAta manAya che tethI keIka samaye vanaspatikAyika kRtayugma che. yAvat kAja yugmavALA paNa che. beIndriya jIthI yAvat vaimAnika deva sudhImAM cAre yuma jANavA. siddhanA cha vanaspatikAyikanI jema ke Ika samaye kRtayugma thAvat kAja yugmavALA paNa jANavA. Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha dravya cha prakAranA che: dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya, pagalAstikAya ane kALa. AdinA traNe dravya saMkhyAmAM eka eka hovAthI te kaleja yugma che. jIvAstikAyike anaMta hovAthI kRtayugma che. jyAre pudgalAstikAyamAM samaye samaye saMghAta ane bheda thavAnA kAraNe cAre yugma che. kALadravya anaMta hovAthI kRtayugma che. cha e drA pitAnA pradezone laIne kRtayugma che. dharmAstikAya, adhamastikAya ane AkAzAstikAyadravyarUpe eka samAna hovA chatAM chavadravyanI apekSAe alpa che. A traNethI jIvAstikAya anaMtagaNuM vadhAre che. tathA pugalAstikAya ane kALadravya uttarottara anaMtaguNa vadhAre che. dharmAstikAya ane adharmAstikAya asaMkhyAta pradezavALa hovAthI AkAzanA asaMkhyAta pradezamAM avagADha che. kAkAza asaMkhyAta pradeza che. sAte naraka bhUmie paNa asaMkhyAta pradezAvagADha jANavI. yAvat siddhazilA paNa asaMkhyAta pradezAvagADha che. A paddhatinA prazno ane uttare carcA che. paramANuo mATe paNa khUba ja vistArathI carcA che, je mULa sUtrathI ane TIkAthI jANI levI. zataka pacIsamAna udeze 4 samApta che Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25 : udeza-5 jIva ane ajIvanA paryAye keTalA che? he prabhe! paryAnI saMkhyA keTalI kahevAya che? javAbamAM bhagavate kahyuM ke, he gautama! jIva paryAya ane ajIva paryAya rUpe, paryAye parya, guNa, dhameM be prakAranA che. jIvanA je dharmo che te jIva paryAya che, kemake paryavaparyAya-guNa tathA dharma eka ja arthane batAvanArA che. zeSa vigata prajJApanA sUtranuM pAMcamuM pada jevA mATenI bhalAmaNa che. tyAM A pramANe kahevAyuM che ke vanaspati tathA siddhanA jI anaMta hovAthI jIva paryAye anaMta che ane zeSa badhIya jIva rAzI asaMkhyAta-asaMkhyAta pramANamAM che. nAraka jInA praznamAM yadyapi nAraka asaMkhyAtA ja che, te paNa tenA paryAye anaMta che. 1. paryAnA svAmI nAraka jyAM asaMkhyAtA ja hoya te tenA paryAye anaMta zI rIte thaze? javAbamAM kahevAyuM ke dravyArtha ane pradezArtharUpe nAraka jIve tulya che, kemake eka nAraka bIjA nAraka sAthe dravyathI tulya che ane pradeza saune asaMkhyAta hovAthI te rUpe paNa tulya che. jyAre avagAhanA (zarIranI hInAdhikatA)nI apekSAe ja nArakanA paryAye nIce pramANe lakhyA anaMta raheze. jemake eka nAraka bIjA nArakanI apekSAe kadAca(sthAt )hIna hoya, kadAca adhika hoya ane kadAca tulya hoya, ratnaprabhAnA nArakanA bhavadhAraNIya(svAbhAvika) zarIranI avagAhanA jaghanyathI aMgulanAM asaMkhyAtamA bhAge che ane utkRSTathI sAta dhanuSya, traNa hAtha ane cha aMgulanI che. have Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AgaLa AgaLa bamaNuM(Dabala) karatAM sAtamI narakanA nArakanI avagAhanA jaghanyathI aMgulane asaMkhyAtamo bhAga che ane utkRSTathI pAMcase dhanuSyanI kahI che. AvI sthitimAM eka nAraka bIjA nArakathI zarIramAM hIna hoya te asaMkhyAtamAM bhAge ke saMkhyAtamA bhAge hIna hoya, asaMkhyAta guNa hIna hoya ke saMkhyAta guNa hIna hoya. ane kadAca adhika heya te asaMkhyAtame, saMkhyAtame bhAge asaMkhyAta guNe ke saMkhyAta guNe adhika hoya che. udAharaNa tarIke eka nArakanI uMcAI barAbara pAMcase dhanuSyanI che, jyAre bIjAnI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga hIna pAMcase dhanuSyanI che. aMgulane asaMkhyAta bhAga pAMcase dhanuSyanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANe che. tethI eka nAraka bIjA nArakathI asaMkhyAta bhAga hIna thaye ane bIjo asaMkhyAta bhAga adhika thaye. pAMca dhanuSyanI uMcAIvALA nArakathI bIje nAraka be, traNa, cAra, pAMca dhanuSyanI ochI uMcAIvALo hoya che tyAre te nAraka bIjAthI saMkhyAta bhAga hIna ane bIjo saMkhyAtame bhAga adhika thaze. eka nAraka 125 dhanuSyanI uMcAIvALe che ane bIje pAMcase dhanuSyavALe che, te pahelAthI bIje cAra guNe vadhAre thayela hovAthI saMkhyAta guNa adhika thaye ane pahelo saMkhyAta guNa hIna thaye. aparyApta avasthAmAM aMgulanA asaMkhyAta bhAganI avagAhanAvALe nAraka pAMcase dhanuSyanI avagAhanAvALA karatAM asaMkhyAta guNa hIna thaye ane bIje asaMkhyAta guNa adhika che. A paddhatie AyuSya maryAdA, varNAdinI maryAdA vageremAM anumAna lagAvIne nirNaya kare. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-5 he prabhe! AvalikAmAM samayanI maryAdA keTalI kahI che? javAbamAM bhagavate kahyuM ke he gautama! eka AvalikAmAM asaMkhyAta samaya jANa, nahI ke asaMkhyAta ke anaMta samaya, tathA 444666 AvalikAvALe eka zvAsozvAsamAM paNa samayenI saMkhyA asaMkhyAtanI jANavI. sAta prANanA stakamAM paNa asaMkhyAta samaya tathA lava, muhUrta, aherAtra, pakSa mAsa, Rtu, ayana, varSa, yuga, se hajAra lAkha varSa tathA pUrvAga, pUrva, truTitAMga utpala, padhrAMga, pA, nalinAMga, nalina, accha nipUrAMga, accha nipUra, apUtAMga, apUta, yutAMga, nayuta, prayutAMga, prayuta, cUlikAMga, cUlikA, zIrSa prahelikAMga, zIrSa prahelikA, je uttarottara vadhAre che. pUrva sudhInuM koSTaka pahelA ane bIjA bhAgathI jANavuM. AgaLanuM keSTaka nIce pramANe. 84 lAkha varSa pramANane=1 pUrvAga jANave. AgaLa paNa A pramANe ja 84 lAkha pUrvAga pramANane pUrva (varSa saMkhyA 70,56,0000000000, ATalI saMkhyA pramANane 1 pUrva thAya che). rASabhadeva bhagavaMtane AvA 84 lAkha pUrvanuM AyuSya hatuM. 84 lAkha pUrva= truTitAMga, 84 lAkha truTitAMga=1 truTita. 84 lAkha truTi=1 aTaTAMga, 84 lAkha aTAMga=1 aTaTa. 84 lAkha aTaTa=1 avavAMga, 84 lAkha avavAMga=1 avava. 84 lAkha avava=hUhUkAMga, 84 lAkha hUhUkAMga=1 hUhUka Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha 84 lAkha hUhUka=1 utpalAMga, 84 lAkha u5lAMga=1 utpala. 84 lAkha utpala=1 pAMga, 84 lAkha paDyAMga=1 pa. 84 lAkha patra=1 nalinatAMga, 84 lAkha nalinatAMga=1 nalina. 84 lAkha nalina-1 arthanipUrAMga, 84 lAkha arthanipUrAMga=1 arthanipUra. 84 lAkha arthanipUra= ayutAMga, 84 lAkha ayutAMga=1 ayuta. 84 lAkha ayuta=1 nayutAMga, 84 lAkha nayutAMga=1 nayuta. 84 lAkha nayuta=1 prayutAMga, 84 lAkha prayutAga=1 prayuta. 84 lAkha prayuta= cUlitAMga, 84 lAkha cUlitAga=1 cUlitA. 84 lAkha cUlitA-1 zIrSa prahelikAMga, 84 lAkha prahelikAMga=1 zIrSa prahelikA. ahIM sudhI AMkaDAnI gaNI zakAya te saMkheya kALa che. te pachIne kALa asaMkhyAta che je gaNI zakAtuM nathI. jaina zAsana kahe che ke A saMkhyAta kALamAM samayanuM pramANa asaMkhyAta je samajavuM, anaMtanuM nahIM. sArAMza ke eka AvalikAmAM asaMkhyAta samaya ja jANa. have ApaNane thaze ke A asaMkhyAta samaya ke? te jANavA mATe lekaprakAza ane karmagranthane abhyAsa kare jarUrI che. patyepama, sAgarepama, utsarpiNa ane avasarpiNa jevA lAMbA ane upameya kALa mATe paNa anaMta nahIM kintu asaMkhyAta samaya ja jANavA. jyAre pudgala parAvartanamAM anaMta samayanI bhAvanA jANavI. Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-5 71 ApaNu jIvAtmAe A pramANenA keTalAka pudgala parAvartane bhUtakALamAM pUrNa karyA che. eTale ke na gaNAya teTalA pudgala parAvartanenA lAMbA kALa sudhI ApaNe rakhaDapaTTI karI cUkayAM chIe. paraMtu jaina zAsanane pAmI zakyA nathI ane pAmyA hoIzuM te ArAdhI zakyA nathI tathA hajI paNa eTale ke A vartamAna manuSyabhavamAM je jainazAsanane oLakhI zakyA nathI te bhaviSyakALamAM kyAM sudhI rakhaDIzuM te bhagavAna jANe kemake sthAvara nimAMthI trasanIne prApta karyA pachI tenI maryAdA (2000) be hajAra sAgaropamanI che. A kALa daramyAna yadi A jIva mukta na banyuM te pharIthI sthAvara yonine meLavyA vinA chUTako nathI. tyAM keTalAya kALacakra pUrNa thaye paNa bahAra nIkaLavAnuM zakya nathI. bahuvacanane Azraya karIne badhIya AvalikAomAM kaIka samaye asaMkhyAta samaya ane keIka samaye anaMta samayanI bhajana jANavI. nigada keTalA prakAre che? he prabha! nigodanA keTalA prakAre kahyAM che? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! nigeda ane nigada jI rUpe nigodanA be prakAra che te sUkSama ane bAdara paNa hoya che. pahelA bhAgamAM tenuM varNana karAI gayuM che. tathA sUtrakAre pote jIvAbhigamanI prathama pratipatinA bIjA uddezAthI jANavAnI bhalAmaNa karI che. A pramANe bhAvenuM varNana paNa pahelA ane bIjA bhAgathI jANavuM. dha zataka pacIsamAne uddezo 5 mo samApta . Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25 : udeze-6 nigraMtha koNa? ane keTalA prakAre ? he prabha! jaina zAsanamAM nicenA bhedo keTalA che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! [1] pulAka, [2] bakuza, [3] kuzIla, [4] nirgatha ane [5] snAtakanA bhede mArA munio pAMca prakAranA kahevAmAM AvyA che. cAritra mehanIya karmanI bhayAnaktA anAdikALathI pravAha rUpe 70 kaDAkaDI sAgaropamanI sthitivALuM mehakama -madirAnA pAna jevuM havAthI AtmAnA astitvanuM tathA zuddhikaraNanuM samyagajJAna thavA detuM nathI. tenA be bheda che. (1) mithyAtva mehakarma, (2) cAritra mehakarma. AmAMthI pahelA karmanA kAraNe pitAnA AtmAnA astitvanuM ja bhAna thatuM nathI ane jyAM sudhI koIne paNa potAnA astitvanuM ja bhAna na thAya tyAM sudhI "AMdhaLI daLe ane kUtaruM cATI jAya" tevI sthiti te jIvAtmAnI thAya che. samyagadarzana nahI thavA devAmAM anaMtAnubaMdhI cAre kaSAye ane mithyAtvanI traNe prakRtie mULa kAraNa che. saMsAranI rakhaDapaTTI karatA jyAre tyAre AtmAmAM anivRta puruSArtha baLanI prApti thAya che tyAre sAte karma prakRtionA vAdaLA khasavA mAMDe che ane jyAre khasI jAya tyAre jIvAtmAne sarvathA advitIya bhUkhyA mANasane ghevaranI, tarasyA mANasane ThaMDA pANInI, nagna mANasane garama kapaDAnI upamAne dhAraNa karatuM samyagadarzana prApta thAya che. sAthe sAtha mAre AtmA che, anaMtazaktine mAlika che, paramAtmA che, Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-1 puNya-pApa che, Azrava khaMdha che, savara nirA che ane saMpUrNa karmAMno kSaya thayA pachI mekSa che. karmAMnA baMdhanathI AtmA pote ja baMdhAya che ane pote ja kapi MjarathI mukta thAya che Avu samyajJAna paNa prApta thAya che. 93 ekalu jJAna thavuM te jUdI vAta che ane te jJAnane jIvananA aNuaNumAM utArIne AtmAne lAgelA mAhaka ne mArI bhagADavuM ke tene zaktihIna karI devu. te khIjI vAta che, mATe samyagdarzana ke samyajJAnanI prApti thaye chate paNa cAritrameAhanIya kama nA kAraNe peAtAnA AtmAne zuddha-zuddhatara ane zuddhatama banAvavA mATe te medhyAna ja rahe che. paraMtu kadAca koika samaye samyagdarzananI prApti samaye pAchA mithyAtva tarapha na jAya ane AgaLa vadhavA mATenI bhAvanAmAM vadhArA thAya tA zeSa rahelA a'taHkoDAkoDI karmAMmAMthI keTalAya palyApamanA pacce pama jeTalA karmAMnA vAdaLAone zithila karatA ane mokSAbhilASaNI puruSA zakti vaDe khaseDI detA te jIvAtmA saMpUrNa jIvahiMsAnA tyAga karatA, karAvatA tathA mRSAvAda, caurya, maithuna ane parigrahanA tyAga trividhe karatA te bhAgyazALI cAritra, dIkSA, sayama-saCviratidharma nA svIkAra kare che. te samaye gurudevanA caraNeAmAM mana, vacana tathA kAyAnuM samarpaNa karatA, tyAga, tapa ane svAdhyAyamAM AgaLa ne AgaLa vadhavAmAM tene AnaMda thAya che. parantu bhUlavuM na joie ke cAritranA uddayakALamAM ke tenI ArAdhanAkALamAM te sAdhaka game tevA tapasvI, mahAtapasvI, jJAnI, mahuAjJAnI, pariSaheAnA vijetA ke samatApradhAna banyA hAya te paNa sattAsthAne beThelu', esADelu, pASAyeluM ane nikAcita ke anikAcita rUpe sthAna pAmeluM cAritra mAhanIya kama nAganA phUMphADAnI jema peAtAnI Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha saMpUrNa tAkAta lagADIne cAritradhArIne ekAgra thavA dete nathI, sthiratA lAvavA detuM nathI ane potAnA laMgoTiyA mitra jevA jJAnAvaraNIya(mati jJAnAvaraNIya)ne sAthe meLavIne cAritradhArIne sArI rIte calAyamAna karI de che. A pramANe AtmAmAM cAritradaya ane cAritra mehanIya karmanA dhiMgANuM joradAra cAle che ane AtmAnA A raNamedAnamAM keIka samaye cAritradaya jIte che tyAre sAdhaka tapasvI, maunI tathA jitendriya bane che. paNa bIjI kSaNe cAritra mehanIya humale joradAra thatAM te tapasvI pAraNanA mehamAM, mauna toDavAmAM ane indriyane piSavAnA khyAlamAM phasAI jate te meTAmAM moTI bhUla khAI jAya che. A badhI bAbatene khyAla rAkhIne ja kevaLajJAnI paramAtmAe munirAjenA pAMca bheda pADyA che. kemake "mAmekaM zaraNa trA" A siddhAnta jaina zAsanane svIkArya nathI, kAraNa ke AtmA pitAnI meLe ja karmothI baMdhAya che ane potAnI meLe ja mukta thAya che. bIjA keInI paNa zakti, cakravatInuM sainya ke Indra mahArAjanI ekeya maMtrazakti paNa ratimAtra kAme lAgatI nathI, parantu sAdhaka pAte mA khamaNa ke navakArazIne pratyAkhyAnamAM, guruvaiyAvaccamAM, ke svAdhyAyamAM cAritreAdayI banaze te cokkasa kalyANane mArga pAmaze, anyathA Antara jIvanamAM cAritra mehanIya karma gIllI daDAnI ramata ramate haze te sAdhakane patanAbhimukhI banyA vinA bIje mArga nathI. cAritramehanI nATakalIlA ? samyajJAnanI zikSA grahaNa karI zikSita thayA pachI kevaLajJAnanA mAlika banavAnI bhAvanAthI dIkSita thanArA badhAya Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-6 75 munirAje eka samAna hovA chatAM pramAdavaza vicitra ane vividha prakAranI khalanAnA kAraNe ja cAritra pAlanamAM pharaka paDI jAya che. musApharI karatAM ApaNe sau jANIe chIe ke badhAonI cAla eka samAna hotI nathI. keTalIkavAra dubaLApAtaLA mANasa pAchaLa rahI jAya che ane jADIyArAme cAla vAmAM sArI skUrtivALA hoya che. jyAre kyAMka tenAthI viparIta dekhAya che, mojIlA mAnanI cAla jevA jevI hoya che. A pramANe cAritra mehanIya karmane udayakALa paNa vicitra hovAthI ghaNAonI khelanA pratyakSa dekhAya che. bIjAonI hajAra prayatna karyo paNa nathI dekhAtI. keTalAka uttara guNanA pAkA himAyatI paNa mULaguNanA pAka virAdhaka, jyAre bIjAo mULaguNanI zraddhAvALA paNa uttaraguNanA pAlanamAM AMkha miMcAmaNa karanArA, keIka bahAranA vyavahAra pUratA pAkA ane nizcayanaye jJAnathI DhIlA tathA cAritra ane darzanathI paNa DhIlA hoya che. ityAdi prasaMgamAM cAritra mehanIya nAme chadmaveSI naTarAjane ja pratyakSa camatkAra spaSTa dekhAI rahyo che, jyAre naTarAjanuM nATaka sAdhakanA khAnagI jIvanamAM khelAya che, tyAre eka bAju jJAnAvaraNIya, bIjI bAju darzanAvaraNIya, trIjI bAju azAtAvedanIya, cothI tarapha vItarAya ane pAMcamI tarapha te naTarajanA celAcApaTa jevA puruSaveda, strIveda, napuMsakaveda, hAsya rati, bhaya, zeka, Adi paNa bephAma rIte nATakamAM bhAga laIne sAdhakane kyAMya paNa rahevA detuM nathI. A nATaka maMDaLI bhAvasaMyama, bhAvaliMga, bhAvasAdhutAnA kaTTara varI hoya che. AvI sthitimAM sAdhaka pAse vairAgya-rAjAne ekeya sainika na hoya te te saMyamadhArInI kaI dazA thaze? kevA behAla thaze? ane bhayaMkaramAM bhayaMkara pApakarmonI upArjana tathA asatAvedanIya karmanA khajAnA bharyA vinA bIjo mArga Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kyo ? jyAre sAdhaka gurukuLavAsI hoya, tapasvI hoya, vAdhyAyI hoya ane gurudevanI AMkho sAme ja rahenAro heya tyAre te maMDaLInI asara upara pramANe nathI thatI ane sAdhaka bIjanA caMdranI jema potAnI jJAnazakti vaDe cAritranI zuddha ArAdhanAmAM AgaLa ne AgaLa vadhatuM jAya che. A kAraNe ja muni dharmanA sAdhakanA pAMca bheda ArAdhanA ane virAdhanAnI apekSAe pADyA che. A prastuta praznamAM pAMca prakAranA munionI 36 prakAre vicAraNA khUba ja vistArathI karavAmAM AvI che. te A pramANe (1) prajJApanA dvAra, (2) vedadvAra, (3) rAga, (4) kala5, (5) cAritra, (6) pratisevanA, (7) jJAnadvAra, (8) tIrthadvAra, (9) liMgadvAra, (10) zarIradvAra, (11) kSetradvAra, (12) kALadvAra, (13) gatidvAra, (14) saMyamadvAra. (15) saMnikarSa dvAra, (16) gadvAra, (17) upaga, (18) kaSAya, (19) lezyA, (20) pariNAma, (21) baMdha, (22) vedakarmanuM vedana, (23) udIraNA, (24) upasaMpadA, (25) saMjJA, (26) AhAra, (27) bhava, (28) AkarSaka, (29) kALamAna, (30) aMtara, (31) samudraghAta, (32) kSetradvAra, (33) sparzanAdvAra, (34) bhAradvAra, (35) parimANudvAra ane (36) alpabahuvaiddhAra upara pramANenA chatrIsa dvAre vaDe pAMca prakAranA nirone nirNaya karavAnuM che. je khAsa jANavA lAyaka hovAthI sUtra ane TIkAnA AdhAre tene vicArIzuM. (1) prajJApanA dvAra ane temanI vaktavyatA:-he prabho! pulAka muninA keTalA bheda che? javAbamAM bhagavate pharamAvyuM ke he gautama! temane Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-6 pAMca bhede varSAMgyA che, te A pramANe (1) jJAna pulAka, (2) darzana pulAka, (3) cAritra pulAka, (4) liMga pulAka, ane (5) yathAsUma pulAka che. pulAka eTale nissAra dhAnyanA kaNu je dhAnyanA dANA upara uparathI sArA dekhAya paNa aMdarathI sAra vinAnA hoya che, tevI rIte pulAka muni paNa jANavA. cAritradhArI hovA chatAM sayamanA je dRSaNA che, te vaDe bhAvasayamane jee asAra banAvI de che. 77 pulAka saMyamI e bhede che. (1) labdhipulAka, (2) pratisevanA pulAka, catuvidha sa MghanI sevA mATe ke tenA upara AvelI Apattine TALavAne mATe cakravartInA sainyane tathA cakravartIne paNa nAza karavAnI zakti vizeSa labdhipulAka munine varelI hAya che. jyAre pratisevanA munine Azraya karI, gautamasvAmInA pUchelA praznanA javAbamAM te muninA pAMca bheda kahevAmAM AvyA che te A pramANe -- (1) jJAnapulAkaH--sArA jJAnavAna muni paNa cAritra mohanIya kA~thI utpanna thayelA mADu tathA danAvaraNIya karmInA kAraNe prApta thayelI nidrA Ardine laI pramAdavaza bane che ane peAtAnA pUrvabhavanA puNyadaye meLavelA kSayeApazamane milana, dUSita tathA skhalita kare che. (2) dana pulAkaH----svAdhyAyanA pramAdI sAdhaka dhImedhIme mithyAtva meAhanIya tarapha prasthAna karI samyagdarzanane, bhaktineupAsanAne tathA zraddhAne paNa dUSita kare che. (3) cAritra pulAkaH--dana tathA jJAna pratye skhalita thayA pachI peAtAnI ArAdhanAne tathA kriyAkAMDane paNa dUSita karanArA hAya che. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (4) liMga pulAka eTale kAraNa vinA paNa anya liMga (veSa)ne dhAraNa kare che. (5) yathA sUkSma pulAkA-dhIme dhIme manathI akalpita arthAta jenuM sevana cAritrane mATe agya che, tenA pratye AkarSAIne gupta rIte tenuM sevana kare che. bakuza nircanya azuddha ane azubha adhyavasAyanA kAraNe potAnA cAritrane je citra vicitra kare che, te bakuza kahevAya che. je upakaraNa bakuza ane zarIra bakuza bhede be prakAranA che. (1) navA pApone rokavA mATe ane nirjarA tatvenI ArAdhanA mATe je upakaraNe svIkAryA hatAM, cAritra mehanIya karmanA udaye sAdhaka pitAnA saMyamanI zuddhine khyAla na rAkhatAM te upakaraNene ja suMdara ujaLA ane jhagamagatA rAkhavAmAM tanmaya bane che te upakaraNa bakuza che. (2) zarIrane tathA hAtha, paga, mukha, nakha Adi avayavene sAphasupha rAkhavAnI kALajIvALo zarIra bakuza kahevAya che. yadyapi AtmakalyANanI utkaTa bhAvanA che, mokSanuM raTaNa che, sImaMdharasvAmInuM dhyAna che tema chatAM paNa sAdhakanI jJAnepAsanA kamajora hovAthI cAritra mehanIyane upazamita karavA pratye prayatna karI zakAyo nathI. A kAraNe ja bakuzamuninA paNa pAMca bheda paDe che. [1 Aga bakuza -A bhedamAM rahele sAdhaka muni samaje che ke "3AtriAyate saMyama na sa 35raLa" A pari Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-6 79 bhASAe saMyamane zuddha karavA mATe ja upakaraNe che. tema chatAM mahavaza upakaraNe zebhe tevA ujaLA rAkhavAmAM dhyAna parasta che. [2] anAjoga bakuza :-muni dIkSita thayA pachI paNa samajato nathI ke e, DaMDAsana, paMjaNI vagerene upayoga zA mATe karavAne? tethI doSenuM sevana kare, vardhana kare te anebhaga bakuza che. [3] saMvRta bakuza -muni pitAnA cAritra pAlana mATe daza prakAranA pratyAkhyAna svarUpa utara guNethI yukta hevA chatAM paNa koIne khabara paDavA na de tevI rIte gupta rahIne deSonuM sevana karyA kare che. [4] trIjA naMbarathI viparIta jANa. [5] yathA sUkSma bakuza muni zarIranA avayane vinA kAraNe paNa sApha rAkhavAmAM masta rahe che. kuzIla nigraMtha sitaM zaruM ghara : jemanuM cAritra ke tenI ArAdhanA kutsita eTale samyaka prakAre na hoya te kuzIla kahevAya che. temanA be bheda che, (1) pratisevanA kuzIla, (2) kaSAyakuzIla. pahelAmAM uttara guNenI virAdhanA samajavI eTale ke mULa guNenI rakSA mATe ja uttaraguNanI ArAdhanA anivArya hovA chatAM je sAdhaka te guNane virAdhyA kare che te pratisevanA kuzIla che ane bIjAmAM saMvala kaSAnI udIrNa karavAthI doSa lAge che te kaSAya kuzIla kahevAya che. pratisevanA Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kuzIla pAMca prakAre che. te A pramANe [1] jJAna pratisevanA kuzIla, [2] dazana pratisevanA kuzIla, [3] cAritra pratisevanA kuzIla, [4] liMga pratisevanA kuzIla, [5] yathAsUkSma prati sevanA kuzIla. (1) jee pramAdI meAhI ane saMsAra tathA saMsArIenI khaTapaTamAM paDIne navuM bhaNavAnu` cheDI de che ane jInu saMbhAre nahI, potAnA svArtha ke ahu' poSaNa mATe tathA jIvikAnI lAlasAe meLavelA samyajJAnane vAkchaTA dvArA dUSita kare te pratisevanA kuzIla. (2) samyagdarzananI zuddhi pratye bedarakAra rahIne AtmAne malina karavAmAM prayatnazIla rahe te dazana pratisevanA kuzIla jANavA. (3) jenAthI cAritranI ArAdhanA zithila ane te cAritra pratisevanA kuzIla jANavA. (4) jainatva sAdhaka muni liMgathI atirikta liMgA pratye rAga rAkhavA te liMga pratisevanA kuzIla che. (5) bIjAo dvArA karAtI peAtAnI prazaMsAne sAMbhaLavAmAM athavA peAtAnI prazaMsA thAya te pramANe udbhIrNI karavI te yathA sUkSma pratisevanA kuzIla che. kaSAya kuzIla paNa upara pramANe ja pAMca bhede sapanna che. kevaLa vizeSatA eTalI ja ke, je sAdhaka peAtAne prApta thayelA jJAna-dana tathA liMga(veSa)nA kaSAya pravRtimAM upayAga kare te darzana-jJAna ane liMga kaSAya jANavA. tathA kaSAyAdhIna thaine khIjAone zApa Ape te cAritra kaSAya kuzIla che. tathA mAnasika jIvanamAM kaSAyeAnI vRti tathA pravRtine maryAdita na karavI te yathAsUkSma kaSAya kuzila kahevAya che. Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ T zataka 25muM : uddezaka-6 nigraMtha muni je sAdhaka mahanIya karmathI rahita haya, karmonI draSTi e jemaNe lagabhaga zithila karI dIdhI che, karmapiMjaramAMthI chuTavAnI carama sImA jemaNe prApta karI che. athavA bAhA ane AtyaMtara parigrahanI grathione jemaNe teDI nAkhI che te nigraMtha muni kahevAya che, jemanA pAMca bheda che. - prathama samayavatI, aprathama samayavatI, carama samayavatI, acarama samayavartI ane yathAsUkSma nircatha. upazAMta meha nAmanA 11 me guNasthAnake tathA kSINameha nAme 12 me guNasthAnake vartamAna muni nintha bane che. temAM 11 me guNasthAne kaSAne upazama thatuM hovAthI te muni nigrantha che. kaSAyane upazAMta karavAne vidhi tathA kama A pramANe che. sAdhaka sauthI pahelA anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA ane lebhane upazAMta kare, tyAra pachI kamazaH traNa mithyAtva prakRti, napuMsaka veda, strI veda, hAsyAdiSaka, puruSa veda, apratyAkhyAno, tathA pratyAkhyAnI krodha, saMjavalana krodha, apratyAkhyAna tathA pratyAkhyAna mAyA, saMjavalana mAyA, apratyAkhyAna pratyAkhyAna lebha chevaTe saMjavalana lebha. A anukrame meha karmane saMpUrNa upazama karavAmAM Ave che. tyArapachI carama zarIrI hoya te AgaLa vadhIne 12mA guNasthAnake mohakarmane samULa nAza thayA pachI A sthAnakanA aMtima samaye jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmone sarvathA kSaya thavAnA samaye teramuM guNasthAnaka prApta thAya che je kevaLInuM che. 11-12 mA guNasthAnake rahetA sAdhako vItarAga kharA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paNa chaghastha vItarAga kahevAya che, je antarmuhUrta kALa pramANa che. tenA prathama samayamAM vartamAna hoya te prathama samaya nircantha kahevAya che. bAkInA samayamAM vartamAna hoya te aprathama samaya ninya che, tevI rIte upazAMta ane kSINamehanA carama samayamAM vartamAna hoya te caramasamaya ninya, bAkInA samayamAM vartamAna hoya te acarama nigraMtha che ane samayanI vivakSA vinAne yathAsUma nircantha jANa. snAtaka muni je puNyazAlioe kevaLajJAna prApta karI lIdhuM hoya te nAtaka che, temanA pAMca bheda che. (1) acchavI-je kAyayega rahita heya. (2) azabala-doSa rahita vizuddha cAritravAna hoya. (3) akamaza-ghAtakarma rahita hoya. (4) saMzuddha-kevaLI hoya. (5) aparisAvI-karmabaMdhana tUTI gayA hoya. lagabhaga saune artha eka ja che. mATe zaka-puraMdara zabdanI jema kevaLa zabda nathI karelA bheda jANavA. (2) veda dvAra :-pulAka munie zuM savedaka hoya che? ke avedaka hoya che? javAbamAM kahevAyuM ke pulAka munio savedaka ja hoya che, veda karmanA udaya vinAnA hotA nathI. A pramANe bakuza muni ane pratisevanA kuzIla munione mATe paNa jANavuM. kemake A traNe munio upazama zreNI Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-6 83 ke kSapaka zreNI mAMDavAnI yAgyatA vinAnA hAya che. pulAka munine puruSaveda athavA napusakanA ja udaya hoya che. kemake strIne pulAka labdhi hAtI nathI tethI srIveda pulAkane nathI, napuMsaka vedamAM paNa je kRtrima eTale zastrAdinA ghAtathI ke koInA zApathI, puruSaliMga kapAI. chedAI gayuM hAya te napuMsakAnuM ahIM grahaNa che. parantu pUrvabhavanA mahApApI jIvanamAM upArjana karelA ane A bhavamAM uddayamAM AvelA napuMsaka vedanA mAlikone grahaNa karyAM nathI, kemake tevA napuMsakAne dIkSA paNa devAtI nathI eTale ke saMyama pALavAmAM temanI pAse yeAgyatA na heAvAne kAraNe dIkSAne paNa yAgya nathI teA pulAka labdhinI vAta ja kayAM rahI ? bakuza muni ane pratisevanA kuzIla muni traNe veda karmAMnA udayavALA hAI zake che. eTale ke A banne munie puruSa haze teA puruSa vedavALA, strI haze tA strI veThavALA ane kRtrima napu'sake haze te napuMsaka veda karmanA udayavALA paNu jANavA. kaSAya kuzIla muni savedaka ane aveDhaka paNa hoya che. savedaka hAya-tyAre chaThThuM pramata guNasthAnake, sAtame apramata gurusthAnake ane AThame apUva karaNa guNasthAnake vedAdaya jANavA, tyAra pachI navame anivRttimAdara guNasthAnake, dazame sUkSma sa'parAya guNasthAnake veda mAhanIya ka` upazAMta ke kSINu thAya tyAre te munie vaidakamanA udayavALA na heAvAnA kAraNe teone Avedaka kahyAM che. savedaka hAya te traNe veda jANavA ane nigraMtha munie tathA snAtaka munie nizcaye aveka ja hAya che. kRtrima-akRtrima napu sakeAnu. vana pahelA bhAgathI jANavuM ane traNe vedonuM varNana khIjA bhAgathI jANavuM. Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha sattAmAM raheluM veda mADunIyaka jyAre uyamAM AvavAtu hAya che tyAre puruSane strI tathA strIne purUSa ane napura 3 sakane purUSa tathA strInA zarIronI prApti, sahavAsa, temanI sAthe vArtAlApa, hAsya, AdAna pradAna, saMketa; AdinI anukuLatA maLatA muni calAyamAna thayA vinA rahetA nathI. kemake te kane dabAvI devA mATenu svAdhyAya khaLa, tapazcaryA khaLa ke guru sAnidhyanu baLa AMtarika jIvanamAMthI palAyana thai gayu hoya che. vedanA tIvrodaye ke uddINuM karIne udayamAM lAveluM te kama pracchannapaNe munine satAvyA vinA rahetuM nathI. tethI uttama nimitto paNa te munine mATe kevaLa vyavahAra rUpe ja rahevA pAme che. A kAraNe ja mane zreNie mAMDavA mATe ane te dvArA kevaLajJAnanA dvAra sudhI pahoMcavA mATenI ceAgyatA temanA bhAgyamAM rahetI nathI. 84 ( 2 ) rAgadvAra :-pulAka bakuza ane kuzIla munie rAgavALA hoya che, paraMtu rAga vanAnA (vizeSenata :- taH rAga: yasmAt sa vauttarAnaH) vItarAga heAtA nathI. jyAre nigraMtha ane snAtaka munie vItarAga hAya che. 11-12me guNasthAnake rahelA chadmastha vItarAgA hAya che, jyAre kevaLajJAna thayA pachI kSINu kaSAya vItarAga avasthAnA mAlika bane che. saMsAravI. jIvamAtrane peAtAnA sajAmAM lenAra A rAga meADurAjAne meTAmAM meTo sainika che. tyAre ja te dazamA gurusthAnaka sudhI pahoMcelA mahAtapasvI, jJAnI, dhyAnI munie paNu rAgane AdhIna thatA vAra lAgatI nathI, agyAramA guNasthAnake rahelA munie bhale vItarAga kahevAya paNa ekAda samayanA pramAdane kAraNe pAchA nIce utaravAnA prAraMbha karyAM vinA rahetA nathI. mATe ja upazama zreNimAM sattAmAM paDelI Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka 85 prakRtiene vizvAsa karavA lAyaka nathI, jyAre kSapaka zreNimAM sthita munine rAgane bhaya muddala rahetuM nathI. 11-12 me guNaThThANe rahelA munio yadyapi vItarAga che, te paNa temanAmAM chaghasthapaNuM raheluM hovAthI te chavastha vItarAga kahevAya che : tathA karmonI kuTilatAnA kAraNe agyAramA guNaThThANAnA mAlikanuM prasthAna paNa kadAca saMsAra tarapha thaI zake che. jyAre bAramA guNaThThANanA mAlikanuM prasthAna kevaLajJAna tarapha hoya che. (4) ka5dvAra :-kalpasUtramAM AvatA AcelakyAdi daza jAtanA kapa(AcAra)mAM prathama ane carama tIrthakaranA munione kalapanI maryAdA nizcita hovAthI te kalapasthita kahevAya che. madhyanA bAvIza tIrthakaranA munio kadAca kapamAM hoya, kadAca na paNa hoya. AmAM paNa pulAka munio hoya che. yAvat snAtake paNa hoya che. pulAka muni sthavira kalpI che. bakuza ane pratisevana kuzIla chata kalpI ane sthavira kalpI che, paNa kapAtIta nathI. kaSAya kuzIla muni, chata kalpa-sthavira kalpI ane kalpAtIta paNa jANavA. kemake chaghastha tIrthakara sakaSAyI hovA chatAM kapAtIta paNa che. nirgatha ane snAtake kalpAtIta hoya che. (5) cAritradvAra -pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla munio kevaLa sAmAyika ane chedo pasthApanIya cAritramAM hoya che. paNa parivAra vizuddha, sUkSma saMparAya ke yathAkhyAta cAritra temanA bhAgyamAM hetuM nathI. Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kaSAya kuzIla muni yathAkhyAta cAritramAM hotA nathI mATe pahelAnA cAra cAritranA teo mAlika hoya che, nigraMtha ane snAtaka munione yathAkhyAta cAritra ja hoya che. (6) pratisevanA dvAra - saMjvalana kaSAyanA udayathI saMyamanI virAdhanA karanArane pratisevaka kahevAya che. pulAka muni pratisevaka hoya che ane mULa guNa uttara guNanI virAdhanA kare che. mULa guNamAM ekAda Azravane tathA uttaraguNa-dazavidha pratyAkhyAnamAMthI ekAdane virAdhaka jANe pratisevana kuzIlane upara pramANe jANa bakuzamuni uttaraguNane virAdhaka hoya che, jyAre kaSAyakuzIla, nirgatha ane snAtaka munio virAdhaka nathI paNa ArAdhaka hoya che. (7) jJAnadvAra -pulAka-bakuza ane pratisevana kuzIla be ke traNa jJAnanA mAlika hoya che. be hoya te matijJAna ane zrutajJAna. traNa jJAnamAM avadhijJAna vadhAre jANavuM. kaSAya kuzIla munine, matijJAna, zratajJAna. mati zrata ane avadhijJAna, mati zrata ane mana:paryava tathA cAra jJAna hoya te mati, zrata, avadhi, mana:paryava jANavA. nigraMthane paNa upara pramANe jANavA. jyAre snAtakane AdinA cAra jJAna hotA nathI paNa kevaLajJAna eka ja hoya che. (8 zradvAra - pulokamuni jaghanyathI navama pUrvanI trIjI AcAra vastu sudhI bhaNe che. ane utkRSTathI navapUrva saMpUrNa bakuza jaghanyathI aSTapravacana mAtA sudhI ane utkRSTathI dazapUrva sudhIno abhyAsa kare che. pratisevanA kuzIla paNa A pramANe jANa. (cAritranA pAlanamAM pAMca samiti, traNa Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-6 gupti mukhya hovAthI aSTapravacana mAtAnuM jJAna jarUrI che. ) kaSAya kuzIla ane nigraMtha jaghanyathI aSTa pravacana mAtA sudhI tathA utkRSTathI cauda pUrva jJAtA jANa. jyAre snAtaka arihaMta paramAtmA zrata rahita che, kemake kevaLajJAnanI vidyamAnatAmAM pahelAnA zApathamika jJAnanI samApti thAya che. eTale ke temanI AvazyakatA rahetI nathI. (9) tIrtha dvAra :-pulAka-bakuza ane pratisevana kuzIla munio tIrthanI vidyamAnatAmAM ja hoya che. jyAre kaSAya kuzIla muni tIrthamAM ane atIrthamAM paNa hoya che. ahiM atIrthanA be artha jANavA. (1) kaSAya kuzIla tIrthakara chavastha avasthAmAM rahe tyAre te apekSAthI atIrtha. (2) tIrthanA viccheda thayA pachI anya cAritravAna je kaSAya kuzIla hoya. A pramANe nirgastha ane snAtakane paNa jANavA. jema marUdevI mAtA atIrtha snAtaka hatAM. rASabhadevanI tIrtha sthApanA pahelA atIrtha kALa hatuM ane marUdevI mAtAe kevaLajJAna meLavyuM che. jyAre jabusvAmI tIrthakALamAM kevaLajJAnI banyA che. kemake temanA kevaLajJAnanA samaye bhagavAna mahAvIrasvAmInuM zAsana hatuM, Aje paNa che ane pAMcamA ArAnA aMta sudhI raheze. (10) liMgadvAra :-pulAkathI laI snAtaka sudhInA munio, kaliMgathI, svaliMga, anya liMga ke gRhastha liMgamAM paNa hoya che tathA bhAvaliMganI apekSAe svaliMgamAM ja hoya che. gRhastha ke anya liMge nathI hotA. ahiM liMga eTale veSa jANavuM. Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha je dravya ane bhAvane AzrayI be prakAranuM che. temAM jJAnAdi bhAvaliMga che, je arihaMtene hovAthI svaliMga che. dravyaliMga sva ane paranA bhedathI be prakAranuM che. temAM rajoharaNAdinuM dravyathI svaliga jANavuM. jyAre paraliMganA be bheda cheH kutIrthika liMga ane gRhasthaliMga. pulAka munine traNe prakAranuM dravyaliMga hoya che, kemake cAritranA pariNAmane dravya liMganI apekSA nathI hotI. (11) zarIradvAra -pulAka muni audArika-kArpaNa ane tejasU zarIramAM hoya che. nirgastha ane snAtaka paNa A pramANe jANavA. bakuza ane pratisevanA kuzIla traNa tathA AhAraka zarIra choDIne cAra zarIramAM paNa jANavA. kaSAya kuzIla traNa, cAra ane pAMca zarIramAM paNa hoya che. (12) kSetradvAra -pulAka muni janma ane sadbhAvane apekSI karmabhUmimAM heya che, akarmabhUmimAM nathI hotA. kemake janma eTale utpatti ane sadUbhAva eTale cAritra karma bhUmimAM ja hoya che, akarmabhUmi eTale bhegabhUmimAM janme. lAone bhAgyamAM cAritra hotuM nathI, tevI rIte pulAka labdhisampanna muninuM saMharaNa thatuM nathI. zeSa munio janma tathA saddabhAvanI apekSAe karmabhUmi tathA akarmabhUmimAM paNa yathAzakya hoI zake che. (13) kALadvAra -pulAka muni utsarpiNI, avasarpiNa tathA utsarpiNI ane avasarpiNa A traNe kALamAM hoya che. bharata tathA airAvatamAM utsarpiNI ane avasarpiNI kALa che, jyAre mahAvideha kSetra ane haimavatAdi kSetramAM ne avasarpiNI Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-6 ane noutsarpiNI kALa che. te pulAka muni avasarpiNa kALamAM suSamA suSamA kALe (prathama ArAmAM) tathA suSamA nAme bIjA ArAmAM janmate nathI, paNa trIjA ane cethA ArAmAM janme che. paNa pAMcamA ArAmAM janmate nathI. jyAre cAritranI apekSAe trIjA, cethA ane pAMcamA ArAmAM hoya che. jethI ArAmAM janmele hoya to pAMcamA ArAmAM cAritra hoya che. utsarpiNI kALamAM bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM janmyA hoya, temAM bIjA ArAnA aMtamAM janmyA hoya ane trIjAmAM cAritra svIkAra kare. trIjA ane cothA ArAmAM janma ane cAritra ane hoya che. mahAvideha kSetramAM janma tathA cAritranI apekSAe bannene sadbhAva jANave. ahIM suSamA suSamA (prathama Are) je kALa mahAvideha kSetramAM AvelA devakupha tathA uttarakurUmAM hoya che. bIjA ArA je kALa (suSamAM) harivarSa ane ramyakakSetramAM hoya che. trIjA ArA je kALa himavata ane hairaNyavata kSetramAM ane duSama suSamA eTale cethA ArA je samaya mahAvideha kSetramAM hoya che. bakuza muni avasarpiNI ane utsarpiNI kALe hoya che, avasarpiNImAM hoya te trIjA, cothA, pAMcamAM ArAmAM jANavA ane utsarpiNImAM heya te janmanI apekSA pulAvat ane cAritranI apekSAe pAMcame, chaTTe Are nathI detA. zeSa pulAvat saMharaNanI apekSAe kaI paNa kALamAM hoya. (14) gatidvAra mRtyu pAmIne pulokamuni jaghanyathI saudharma devaleka ane utkRSTathI sahasAra devalekamAM janme che. bakuza utkRSTathI azruta kalpamAM janme che, pratisevana kuzIla paNa A pramANe ja jANavA. kaSAyakuzIlanI gati pulAkanI jema Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 90 zrI bhagavatI sUtra sAra sa'graha jANavI, paraMtu bhavanapati, vyaMtara ane jyAtiSamAM temane utpAda nathI. kaSAya kuzIla utkRSTathI anuttara vimAnamAM janme che, jyAre snAtako siddhazilAmAM mirAjamAna thAya che. pulAka muni yadi saMyamanI virAdhanA na kare te Indra, sAmAnika deva ke trAyastriza deva thAya che. lAkapAlarUpe paNa janme che paNa ahamindrarUpe janmatA nathI ane sayamanI virA dhanA karI hoya te vaimAnika deva banatA nathI paNa bhavanapati, vyatara ke jyAtiSa banavA pAme che, akuza ane pratisevanA kuzIla mATe paNa jANavuM, kaSAya kuzIla muni virAdhaka hoya tA pUrvavat jANavuM. nithA leAkapAla rUpe banatA nathI. devalAkane pAmatA pulAka jaghanyathI be thI nava palyApama ane utkRSTathI 18 sAgaropamanI tathA bakuzanI utkRSTa sthiti 22 sAgarApama, kaSAyakuzIla 33 sAgArApama jyAre nigraMtha jadhanya ane utkRSTathI 33 sAgaropama sthitivALA jANavA. (15) saMyamadvAra :-pulAka-khakuza-pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIlane saMyamasthAne asakhyAta che. ni Mtha ane snAtakane kevaLa eka ja sayama sthAna che. A kAraNe ja sauthI thaiDA saMyama sthAne nigraMtha ane snAtakane che. snAtaka kevaLI hAvAnA kAraNe meAhukama sathA nirmULa thai gayelA che, tethI tee sayamamAM sathA ane sadA sthira ja che. nitra thA yadyapi upazamita che teA paNa meha nAmanA kALA nAgane lagabhaga nirviSa karI dIdhelA heAvAthI zuddha sphaTika jevA temanA sayama hAya che. mATe ja temane caDatara karavAnI rahetI nathI. jyAre zeSa munionA mAhukama kSayApazama vizeSaNathI vizeSita hAya che athavA kSAyika samyaktvI hAya tA paNa cAritranI kSAyika avasthA temane prApta karelI na heAvAthI eka samaye saMyamanI Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka 91 sAdhaka prakRtie udayamAM hAya che, jyAre bIjA samaye tenI bAdhaka prakRtinA udaya paNa nakArI zakAtA nathI. AtmAnA pradeza para jyAre cAritrAdaya ane cAritra mehanInA udaya paraspara raNamedAne caDyA hoya tyAre svAbhAvika che ke ekanI alpAMze paNa jIta ane bIjAnI pIche haTha thAya che. A pramANe nAnA daya ane jJAnAvaraNIyAdaya Adi karmAMnI sAdhaka bAdhaka prakRtie jANI levI. A paristhitine khyAlamAM rAkhyA pachI sayamanA upakaraNe| ane bAhyAnuSThAnA sau munienA eka samAna hovA chatAM paNa Antarika adhyavasAye karmAMnA kAraNe koinA paNa samAna hAi zakatA nathI, mATe ja zuddhi ke azuddha echI vatI hAya te khanavAjoga che. AnuM ja nAma sayamasthAna che. je asaMkhyAta che, jema ke eka sAdhakamAM saMyamanI azuddhi eka paisA jeTalI hAya, bIjAmAM e paisA jeTalI, trIjAmAM traNa paisA jeTalI, jyAre koikamAM jJAnAvaraNIyAdi karmAMnA tIvrodaye 99 paisA jeTalI paNu azuddhi hoi zake che. te ja pramANe ekamAM saMyamanI zuddhi eka paisA jeTalI, koikamAM 99 paisA jeTalI ke 100 paisA jeTalI paNa heAi zake che. Aje eka sAdhakamAM 99 paisA jeTalI azuddhi hoya te AvatI kAle azuddhinA sthAne 99 paisA jeTalI zuddhinI saMbhAvanA che. ane eka samaya evA paNa Ave che ke AjanA cAra TAima khAnAre, pramAdI-maiAhI ALasu AvatI kAle ninheM paNa bane ane kevaLajJAna meLavIne snAtaka paNa banI zake che, jyAre bIjo sAdhaka agyArame guNasthAnake caDatA caDI jAya che. cauda pUrvanA jJAtA paNa banI zake che paraMtu cAritramAhanIya karmAMnA kAraNe eka eka paisA jeTalA nAce paDatAM TheTha pahelA pagathiye paNa padharAmaNI karI bese che. A badhAAmAM sAdhaka ane bAdhaka prakRtinA camatkAra saune pratyakSa - Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha anubhavAya che. A kAraNe koI paNa muninI ke kaI paNa saMghADAnI bhatsanA, hIlanA, apamAna ke tiraskAra kare te niMdanIya karma che. vyavahAra naye kadAca sArA dekhAtA sAdhake paNa Antara jIvanamAM kaSAya kalezanA gIlI daMDA ja ramatA hoya che. jJAna sAdhanAne badale dravya sAdhanA, saMyamanA bahAne pitAnA mAna maratabAnI ArAdhanA karatA hoya che, tyAre jANavuM joIe ke saMyama sthAne kevaLa AtmA sAthe ja saMbaMdha che. nirgastha ane snAtakanA saMyama sthAne sauthI cheDA che. tenAthI pulAkane asaMkhyAta guNa che. bakuzane tenAthI paNa asaMkhyAta guNA che. tenAthI pratisevanAne asaMkhyAta guNA ane sauthI vadhAre saMyamasthAne kaSAya kuzIlanA hoya che. (16) saMnikarSa dvAraH-pulAka munine svasthAna saMnikarSa pitAnA jAtiya cAritra paryAye eTale ke eka pulAka, bIjA pulAkanA cAritra paryAyanI apekSAe kadAca hIna hoya, kadAca tulya hoya ane kadAca adhika paNa hoI zake che. hIna hoya te anaMta bhAge hIna, asaMkhyAta bhAge hIna, saMkhyAta bhAge hIna, saMkhyAtaguNa hIna, asaMkhyAta guNe hIna hoya che. yadi adhika hoya anaMta bhAga adhika, asaMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAta bhAga adhika, saMkhyAta guNa adhika, asaMkhyAta guNa adhika ane anaMta guNuM adhika hoya che. sva eTale pitAnA sajAtIya sthAna eTale paryAne Azraya. sArAMza ke pulAkAdine pulAkAdinuM saMnikarSa-sajana te svasthAna saMnikarSa kahevAya che. je pulAka muninA Atmika adhyavasAyanA kAraNe saMyamasthAne vizuddha nathI hatA, te zuddha paryAyavALA bIjA munithI hIna kahevAya che tathA paryAya hIna hovAnA kAraNe muni paNa Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 93 zataka 25muM : uddezaka-6 hina kahevAze. jemanAM paryAye samAna hoya che te paraspara tulya bane che. ane hInathI zuddha paryAyavALe muni adhika kahevAya che. bAdA veSa ane kriyAkAMDa saunA eka samAna hovA chatAM, Atarika jIvananI zuddhatA, zuddhataratA ke hInatA tathA hInataratA bIjAone mATe sarvathA alakSya bhale rahetI hoya te paNa cAritramehanIya karmane udaya sau ne bhinna bhinna hovAthI samaye samaye badalAtA adhyavasAyanA kAraNe ja bhAvaliMgI muni paNa zuddha ane azuddha bane che. te azuddhatA keI muninI bIjAnI apekSAe anaMtamA bhAga jeTalI, koInI asaMkhyAtamA bhAga jeTalI, koInI saMkhyAtamA bhAga jeTalI hIna hoya, jyAre kenI bIjA muninI apekSAe anaMtaguNa, keInI asaMkhyAta guNA, jyAre keInI saMkhyAta guNA jeTalI hIna hoya tyAre te muni SaTrasthAnaka patita kahevAya che, eTale anaMta bhAga, asaMkhyAta bhAga, saMkhyAta bhAga, anaMta guNa, asaMkhyAta guNa ane saMkhyAta guNa hIna jANu. pulAka muni pitAnA cAritra paryAye vaDe bakuza muninA parasthAna saMnikarSa eTale vijAtIya cAritra paryAnI apekSAe anaMtaguNahIna hoya che. A pramANe pratisevana kuzIla ane kaSAya kuzIla mATe paNa jANavuM. te jema sajAtIya paryAyanI apekSAe SaTrasthAnaka patita ja jANe. pulAka bIjA pulAkane sajAtIya che ane bakuzane vijAtIya che tema sarvatra jANavuM. pulAka ane kaSAya kuzIla muninA sarva jaghanya saMyamasthAna sauthI nIcA che. tyAMthI te baMne sAthe sAthe asaMkhya saMyama sthAna sudhI jAya che. kema ke bannenA adhyavasAye tyAM sudhI tulya hoya che. paraMtu te bannemAMthI pulAka muni hIna Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pariNamI hovAthI AgaLanA saMyamasthAnamAM te jaI zakta nathI. A kAraNe te tyAM ja aTakI jAya che. tyAra pachI ekale paDele kaSAya kuzIla asaMkhya saMyamasthAna sudhI jAya che. ane pratisevanA kuzIla tathA bakuza munine sathavAre maLatAM te traNe asaMkhya saMyama sthAna sudhI jAya che. paNa bakuza muni AgaLa cAlavA mATe samartha banI zakatuM nathI mATe aTakI paDe che. ane pratisevanA kuzIla tathA cAritra kuzIla muni baMne sAthe maLIne AgaLa vadhe che ane asaMkhya sthAna sudhI gayA pachI dIvAmAMthI tela khUTatA jema dIva vizrAma le che tema pratisevanA kuzIla te sthAne aTakI jAya che. te paNa kaSAya kuzIla zeDI ghaNI hiMmata karIne ekale ja AgaLa vadhe che ane asaMkhyAta saMyama sthAna sudhI gayA pachI tenI hiMmata paNa hAthatALI daIne khatama thAya che. eTale ke pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIlane harAvIne je sthAne AvyA hatAM tyAMthI AgaLa vadhavA mATe te bhAIne pitAnA utpanna karelA, vadhArelA, piSelA, paMpALelA kaSAye ja tenA duzmana banIne AgaLa vadhavA detA nathI tyAre A badhAonA khela tamAsA joyA pachI nigraMtha ane snAtaka kamara kasIne taiyAra thAya che ane "muTrimoni vALA " A maMtrane jApa karI nirbhayapaNe AgaLane AgaLa vadhatAM te banne eka ja saMyamasthAnane prApta karIne anAdikALanI rakhaDapaTTI karatAM lAgelA thAkane tevI rIte utArI de che ke pharIthI te bicAro thAka ja thAkI jAya che ane haMmezAne mATe chuTo paDe che. A kAraNe nigraMtha muninA saMyama sthAnathI pulAka anaMtaguNa hIna che. bakuza muni pulAkanA cAritra paryAthI anaMta Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-6 95 guNA adhika che. jyAre pulAka, khakuzathI hIna-tulya ane adhika che. pratisevanA ane kaSAyakuzIlathI akuza hIna che. bakuza, bIjA bakuzanA sajAtIya paryAyathI hIna-tulya ane adhika paNa hoya che. hInamAM SasthAnaka patita jANavA. nigrantha ane snAtakathI khakuza anaMtaguNA hIna che. nigrantha bIjA nigranthanA sajAtIya paryAye tulya che. pulAka ane kaSAya kuzIlanA jaghanya cAritraparyAya ana taguNA che, tenAthI bakuza ane pratisevanA kuzIlanA jaghanya paryAya tulya ane anaMtaguNA che, tenAthI bakuzanA utkRSTa pAMcA anaMtaguNA che, tenAthI pratisevanA kuzIla ana'taguNA, tenAthI kaSAya kuzIlanA cAritraparyAye anaMtaguNA ane nigrantha tathA snAtakanA paryAye anaMtAguNA jANavA. (17) cAgadvAra :-badhAya munie maneyAgI, vacanacegI ane kAyayeAgI heAya che. snAtaka yadghi sayegI avasthAmAM cheteA traNe yAga jANavA, tevI rIte upayega paNa mane jANavA. (18) kaSAyadvAra :-kaSAya karmAMnA upazama ke thayeApazama nahi karelA hAvAthI pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIlane krodha, mAna, mAyA ane leAsarUpI cAre kaSAyeA heAya che. kaSAyakuzIlane saMjavalana kaSAya cAre hAya che. kadAca traNa hoya te mAna-mAyA ane lAbha, be hAya tA mAyA ane lAbha ane kadAca eka ja kaSAya hAya tA lAbha jANavA. upazama ke kSapaka zreNamAM saMjavalana krodhanA upazama ke kSaya thAya tyAre traNa kaSAyA mAna kaSAyanA upazama ke kSaya thatAM mAyA ane leAbha zeSa rahe che. ane sUkSma sa parAya guNusthAnake kevaLa lAbha ja Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 96 zrI bhagavatI sUtra sAra sa'graha zeSa rahe che. nigrantha upazAMta kaSAyI paNa hAya ane kSINa kaSAyI paNa hAya che. jyAre snAtaka kSINu kaSAyI ja hAya che. AnAthI ApaNe jANI zakIe chIe kaSAyeA keTalA bhayaMkara ane kevaLajJAnanA mAdhaka hoya che. jenuM vivaraNa trIjA bhAgathI jANavuM. (19) lezyAdvAra :-pulAka, akuza ane pratisevanA kuzIla munione tejolezyA, padmalezyA ane zukalalesyA hAya che. kaSAya kuzIlane chae lezyA jANavI. nigranthane zukalalezyA tathA snAtakane parama zuddha lezyA jANavI. ( 20 ) pariNAma dvAra: cAritra paryAyAnA pariNAma ghaTe che? vadhe che? sthira rahe che? javAbamAM bhagavate kahyuM ke gautama ! pulAka-akuza-prati sevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla munionA pariNAme vadhe paNa che, ghaTe paNa che ane sthira paNa rahe che. kemake cAritramohanIya karmAMnA udayakALanI khUba ja vicitratA heAvAnA kAraNe sAdhakane nimitto, sahavAsA ane sahuvAsienA kAraNe kaSAyajanya azubha paristhitinuM sarjana thatAM sAdhakanA cAritraparyAye ghaTatAM jAya che te pramANe sArA nimitto ane sahavAsAnI prApti thatAM paryAya vadhe paNa che ane koIka samaye pAMce ghaTatAM paNa nathI, vadhatAM paNa nathI paNa sthira rahevA pAme che, jyAre nigrantha muninA pariNAmeA vadhatA rahe che athavA sthira paNa rahe che parantu ghaTatA nathI. kema ke te puNyazAliee peAtAnA puruSArtha dvArA mAhane, kaSAyane tathA kaSAyAnA nimittone paNa tevI rIte upamita ke kSaya karyAM hoya che. je kAraNe temanA piraNAmA paDatA nathI. kadAca meAhukanA pramala udayathI temanA piraNAmeAnI hAni thAya eTale ke pariNAmeAthI paDe te Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-6 te muni nigranthapadathI patita thaIne kaSAyakuzIla kahevAze. snAtaka munine hIyamAna pariNAmeAnI nimittatA saOthA kSINa thai gayelI hAvAthI temanA pariNAmA hIna thatA nathI. 609 pulAka-bhakuza ane kuzIla muni dghi piraNAmeAmAM vadhe tA jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI antarmu` hata` sudhI vadhatA piraNAmavALA heAya che. kemake cAritranI ArAdhanAmAM jyAre mastI Ave che tyAre pariNAmenI dhArA vadhatI hAya che. parantu cAritramehanIya karyuM ane tenA cunaMdA sainiko pratisamaye zastra sAmagrI taiyAra karIne ja beThelA hAya che, jyAM sAdhakane samaya jeTaleA pramAda thayA ke kaSAye joradAra humalA kare che. ane sAdhakane pAcho pAtAnI chAvaNImAM lAvI mUke che. sArAMza ke kaSAyeAnA khAdha thatA eka samaya kahevAye che ane kaSAyanA khAdha na naDe te utkRSTathI antama hata sudhInA caDatA pariNAmeAnA anubhava thAya che. tathA sthira pariNAma jaghanyathI eka samaya kahevAyA che ane utkRSTathI sAta samaya jANavA. nigranthane jaghanyathI anta tUta ane utkRSTathI paNa teTalA ja samaya vadhatA pariNAmanA jANavA, tathA sthira pariNAmanA jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI aMtasuhRta sudhInA kahyo che. kevaLI snAtakane jadhanya ane utkRSTathI vadhatA pariNAma antarmuhUtanA kahyAM che, kema ke zailezI avasthAmAM vadhamAna pariNAma antarmuhUtanA pramANanA ja hoya che kevaLajJAnanI utpatti pachI antarmuhUta sudhI avasthita pariNAmavALA thaIne zailezI svIkAre te apekSAe temane avasthita kALa jaghanyathI antarmuhUta pramANa kahyo che. jyAre utkRSTathI kAMIka nyUna pUrva kADhi kALa hoya che, kema ke pUrva kaTivALA puruSane Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha janmathI nava varSa thayA pachI kevaLajJAna upaje che, tenI nava varSoM nyUna pUkoTiva paryaMta avasthita pariNAmavALA thaine zailezI avasthA sudhI vihare che. zailezImAM vadhu mAna pariNAmavALA hoya che. (21) adhadvAra :-pulAka munine kevaLa AyuSyakama nA ba MdhananI ceAgyatA nahI hAvAthI zeSa sAte karmAMnI prakRtinu khaMdhana kare che. bakuza muni kadAca AyuSyanu baMdhana kare te AThe karmAMnuM anyathA sAte karmAnuM ba Mdhana kare che. pratisevanA kuzIla mATe paNa bakuzanI jema jANavuM. kaSAyakuzIla muni sAta ATha ke cha karmAnu maMdhana kare che, sUkSmasa'parAya guNasthAnake AyuSya dhAtuM nathI. kema ke tenuM baMdhana apramata guNasthAnaka sudhI ja hoya che; mATe AyuSya vinA sAta karmAMne khAMdhe che. sUkSmasa parAye khAdara kaSAyanuM ba Mdhana nathI mATe AyuSya ane meha sivAya cha karmo khAdhe che. anyathA AThe karmAne paNa khAdhe che. nigraMtha muni yeAganA kAraNe ja kevaLa vedanIya karmIne bAMdhe che, jyAre snAtaka ayeAgI guNa sthAnake kha'dha hetuonA abhAva hAvAthI akhadhaka che, ane sayeAgI hAya te kevaLa sAtA vedanIya karmone bAMdhe che. (22) vedadvAra :-pulAka, akuza, pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla A cAre jAtanA muniene AThe karmanA udaya vatatA hAvAthI te karmonA rasAnubhava rUpa kavipAkanA udayane bhAgavanArA che. nigraMtha munine mAhunA upazama thavAthI sAte kamene vedanArA che. jyAre snAtakane cAra aghAtI karyAM ja vedanAnA che. (23) udIraNAdvAra :-pulAka muni AyuSya ane vedanIya vinAnI cha karmAMnI prakRtine udIre che. Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra5muM uddezaka-6 bakuza tathA pratisevana kuzIla sAta-ATha tathA AyuSya ane vedanIya vinAnI cha prakRtiene udIre che. kaSAyakuzIla muni sAta-ATha-cha tathA AyuSya, vedanIya ane meha vinAnI pAMca karmonI udIraNA kare che. nircantha AyuSyarvedanIya ane moha vinAnI pAMca tathA nAma ane gotrane udarate be prakRtine udIka jANavo. snAtaka paNa kadAca udIraka hoya te nAma tathA zetrane jANa. (24) upasaMhAnadvAra -je prApta thayuM hatuM tene tyAga kare te upasaMhAna kahevAya che. gRhasthAzramamAMthI nIkaLIne muniSa maLe te bhAgyanI vAta che ane TakAvI rAkhavuM te mahAbhAgyanI vAta che. anyathA prApta thayeluM devAI paNa jAya che. pulAka muni yadi pulAkatvano tyAga kare te kaSAyakuzIlatA ane asaMyatatvane prApta kare che. bakuza yadi bakuzavane choDe te pratisevanA kuzIlatva, kaSAya kuzIlatva, asaMyamatva athavA dezaviratitvane pAme che, te A pamANe cheH adhyavasAyamAM AgaLa vadhe te kuzIlapaNuM pAme, maraNa pAme te deva bane che, jyAM asaMyama che ane nIce paDe te deza virati zrAvaka bane che. tAtparya ke te dravyaliMge sAdhu che ane carmacakSunA mAlikane mATe chaThThA guNaThANane mAlika che. jyAre bhAvaliMge te zrAvakatvane pAmate hovAthI pAMcamA guNa ThANane mAlika bane che. kaSAyakuzIla pitAnA sthAnane choDe ane adhyavasAyathI nIce utare te bakuzatva ke pulakitvane pAme che. maraNa pAme te devatva athavA zrAvakatva ane upara caDe te nigraMtha avasthAne paNa pAme che. nircathane mATe Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jANavAnuM ke upazama zreNithI nIce paTakAya te kaSAya kuzIlatA, maraNa pAme te devatva jyAM dezavirati nathI; zreNithI paDyA pachI tatkALa dezavirati na pAme paNa kaSAyakuzIla banyA pachI dezavirati bane che. jyAre snAtaka siddhigatine pAme che. (25) saMjJAdvAra -AhAra, bhaya, mithuna ane pari. grahAdimAM jemane Asakti rahelI hoya te sopayukta kahevAya che, ane je anAsakta hoya te saMpayukta che. asAtA. vedanIyanI zAMti mATe AhAra le jarUrI hovA chatAM temAM rahelI Asaktine mAlika saMpayukta che, tathA AhAra karyo chate paNa jene Asakti nathI te saMpayukta kahevAze. pulAka muni-snAtaka muni ane nigraMtha muni saMpayukta che. mAnyuM ke ninya ane snAtaka vItarAga hovAthI AhArAdimAM Asakti vinAnA hoya te svAbhAvika che. parantu pulAka muni sarAga hovAthI Asakti vinAne zI rIte hoI zake? zaMkAnA nivAraNArthe kahevAyuM che ke sarAga avasthAmAM paNa anAsaktapaNuM nakArI zakAtuM nathI, mATe pulAka muni paNa jJAnapradhAna upagavALA hovAthI ne saMpayukta che, AhArAdi saMjJAmAM upayoga rahita eTale ke Asakti vinAnA jANavA. bakuza-pratisevana kuzIla ane kaSAyakuzIla munio AhArAdimAM AsaktivALA ane anAsaktivALA paNa hoya che. (26) AhAradvAra -vigraha gatinA kAraNe anAhArakatva samajavAnuM che. A kAraNe pulAka ane nirgastha munine vigraha gatinA kAraNane abhAva hovAthI teo AhAraka eTale AhAra karavAvALA hoya che, paNa anAhAraka nathI hotA. jyAre snAtaka Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-6 101 kevaLIne samuddaghAtanA trIjA, cethA ane pAMcamA samayamAM tathA agi avasthAmAM anAhArakatva hoya che. zeSa samayamAM kevaLIo paNa AhAraka che; kemake te jJAna thayA pachI paNa zeSa rahelA cAra aghAtI karmamAM vedanIya karma paNa zeSa raheluM che. mAnyuM ke te tAkAta vinAne che te paNa karma te karma che mATe te karmanA udaye kevaLIone paNa AhAra leve anivArya che. AhAra kevaLajJAnane bAdhaka hoI zake nahi kemake ApaNe sau pratyakSa anubhavIe chIe ke AhAra lIdhA pachI ja bhaNavAne, AvRtti karavAne bolavAne, lakhavAne, vicAravAne ke keIpaNa pravRtti karavAne utsAha vadhe che paNa ghaTato nathI. ulaTuM AhAranA abhAvamAM zarIra ane tenuM Akhuya taMtra zithila, maDadAla ane niSkriya paNa bane che. mAnyuM ke kevaLajJAnIne zarIra ane iMdriye akiMcikara che te paNa jyAM sudhI te zarIradhArI che tyAM sudhI zarIranuM kAma zarIra ja karaze, je aghAtI karmane AdhIna che. kevaLajJAnane paNa te karmo jyAre vidhamAna hoya te vedanIya karmane zAMta karavA mATe AhAra grahaNa kare te koIpaNa jAtane bAdha dekhAte nathI. kevaLajJAnIonuM zarIra kevaLajJAnanA AdhAre Ta yuM nathI. paNa temAM rahelA lehInA AdhAre karyuM che ane leDI AhAranA AdhAre che. tyAre ja te mahAvIra svAmIne pahelA naMbaranA ziSyAbhAsa zALAnI tejelezyAnA kAraNe uSNatA vadhI che ane cha cha mahinA sudhI jhADAmAM lehI paDavAnA kAraNe zarIra sAva chevAI jatAM revatI zrAvikAe vahorAvelA bIjorApAkanA AhArathI zarIra pAchuM tejasvI banI gayuM hatuM, mATe ja kahevAyuM che ke AhArane ane kevaLajJAnane bArame caMdramA nathI. A vAta sAcI che ke temane AhAra kevaLa nAma mAtrane che kemake uMca gatie ane nIca gatie Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha janArAnA AhAramAM Aje paNa AkAza pAtALa eTale taphAvata che. te pachI kevaLajJAnIne AhAra saMjJA sarvathA nAbuda thaI javAnA kAraNe AhAra levAmAM temane mehakarmanA udayanI ke udIrNa karavAnI kalpanA paNa sarvathA hAsyAspada che, zAstra viruddha che ke saMpradAyanA vairanA kAraNe che. chadmasthAvasthAmAM paNa mahAvIrasvAmIe nijala upavAsa cha mahinA sudhInA kyAM nathI karyA? te pachI kevaLajJAna thayA pachI AhAra pratidivasa kema nahIM karatA hoya? A zaMkA paNa nirarthaka che, kemake AhAranI abhilASA mehakamane AdhIna che ja nahI paNa vedanIya karmane AdhIna che, ane te karma kevaLajJAnIne paNa che ja. je ApaNane saune mAnya che. pratyeka pravRtti mehajanya ja hoya che, evuM mAnI levAnI bhUlamAM ajJAnatA spaSTa dekhAI rahI che, kemake Aje paNa ghaNuM puNyazAlIonI pravRtti vairAgyamaya dekhAI rahI che ane saphaLatA ke niSphaLatAmAM udAsIna che. vetAMbara muninA vastra paridhAnamAM moha ke tajajanya mUcchanA kalpanA karavI te paNa samucita nathI. kemake digaMbaramuni nagna rahevA chatAM paNa pitAne saMpradAyane kadAgrahI hoya ke digaMbara dharmane ja pakSapAtI hoya te A kadAgraha ke pakSapAta zuM AtyaMtara parigraha nathI? ane nagnavAsI hovA chatAM AtyaMtara parigrahane mAlika zuM kevaLajJAna meLavI zakaze? arihaMtenA zAsana raMgamAM raMgAyelA bhAgyazALI gRhastha paNa pitAnA gharamAM ghI, tela, geLa, sAkara Adi padArtho akhUTa bharelA hovA chatAM paNa mahinAo upara mahinAenA AyaMbIla karI rahyAM che ane AyaMbIlamAM cAra-pAMca ke sAta dravyathI vadhAre levAvALA paNa nathI. patnI, mevA, miSTAnna uparAMta pitAnuM zarIra sazakta hovA chatAM akhaMDa Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-6 103 ziyaLa pALI rahyAM che, athavA mahinAmAM be-traNa rAtri choDI 27-28 rAtrinA brahmacarya pALI rahyAM che. gharamAM lAkhe rUpIyA che paNa munidharmane anukaraNarUpa pitAnA pagamAM caMpala-buTa vagere kaMI paNa paheratA nathI ityAdi prasaMgomAM jyAre gRhastha paNa ATalA badhA vairAgI dekhAtA hoya te munionA vairAgya-tyAga ke tapanI vAta zI karavAnI hoya? ane kevaLajJAnI te sarvathA nirmohI hevAthI AhAra karyo chate paNa temanuM kevaLajJAna sarvathA surakSita ja rahevAnuM che ItyataM vistaraNa. (27) bhavadvAraH-pulAka muni jaghanyathI eka bhavamAM pulAka thaI kaSAyakuzIlatAdi anya keI saMyatapaNane eka ke anekavAra te bhavamAM, bIjA bhavamAM pAmIne siddha thAya che, ane utkRSTathI devAdibhavavaDe antarita traNa bhava sudhI pulAkatvane pAme che. | bakuza-pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIlane jaghanyathI eka ane utkRSTathI ATha bhava grahaNa thAya che. nircanya munine pulAkavat jANavA. khAsa samajavAnuM ke eka bhavamAM bakuzatva pAmIne bhaviSyamAM bakuzapaNuM pAmyA vinA siddha thAya che. te kAraNathI bakuzane jaghanyathI eka bhava ane utkRSTathI ATha bhava kahyAM che. kemake utkRSTapaNe ATha bhava sudhI cAritranI prApti thAya che. temAM keIka ATha bha bakuzapaNAvaDe ane temAM chelle bhava sakaSAyAdi bakuzavathI pUre kare che, jyAre bIje muni pratisevanA kuzIlatvAdi yukta bakuzapaNathI pUrNa kare che. snAtakane eka bhava grahaNa thAya che. (28) AkarSadvAra -AkarSane artha cAritranA pariNAma samajavA, Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pulAkane jaghanyathI eka ane utkRSTathI traNa AkarSa jANavA. bakuzane jaghanyathI eka, utkRSTathI 200 thI 900 sudhI, nirgasthane ja ghanyathI eka ane utkRSTathI yadi be vAra upazamazreNi kare te be AkarSa, snAtakane eka AkarSa jANa. (29) kALadvAra -pulAka jaghanyathI ane utkRSTathI antameM DUta sudhI rahe che. kemake te muni antarmuhUrta pUrNa thayA pahelA maratuM nathI ane paDate paNa nathI. bakuza pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla muni jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI kAIka nyUna pUrvakeTi varSa sudhI rahe che, kemake bakuzane cAritrAntara tarata ja mRtyu saMbhave che, mATe eka samaya ane utkRSTa pUrva keTi varSane AyuSyavALe ATha varSa pachI cAritra le che, tethI ATha varSa ochA pUrvakeTi varSa kahevAyA che. nircantha jaghanyathI eka samaya, utkRSTathI antarmuhUrta. snAtaka muni banne rIte kAMIka nyUna pUrvakeTi varSa sudhI rahe che. (30) antaradvAra -pulAka munine jaghanyathI antarmuhUrta ane utkRSTathI anaMtakALanuM aMtara jANavuM. kALathI anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI, tathA kSetrathI kAMIka nyUna apAI pudgala parAvartanuM aMtara jANavuM. yAvat nirgastha sudhI. (31) samudraghAta dvAra;-pulAkane vedanA, kaSAya ane mAraNAntika samuddaghAne kahyAM che, saMjavalana kaSAyane udaya hovAthI kaSAya samuddaghAta hoI zake che ane maraNa samudraghAtathI nivRtta thayA pachI pulAkane kaSAyakuzIlatvAdirUpa pariNAma thatAM mRtyu pAme che. | bakuza ane pratisevanA kuzIlane vedanAthI taijas sudhInA pAMca samudghate jANavA. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu uddezakaH-6 kaSAyakuzIlane cha samuddAta mAnavA. nigranthane samuddAta nathI. kevaLI snAtakane eka ja kevaLI samudghAta che. 105 ( 32 ) kSetradvAra :-pulAkathI nigrantha sudhInA munie lAkanA asaMkhyAtamA bhAgamAM rahe che. snAtako paNa zarIrathI lAkanA asakhyAta bhAgamAM jANavA ane samuddAta samaye sa'pUrNa leAkamAM jANavA. (33) spenadvArane-avagAhanAnI jema jAvuM. kaSAyakuzIla sudhI nigranthe aupazamika athavA kSAyika bhAvamAM jANavAM. snAtakA kevaLa kSAyika bhAvamAM ja hAya che. (34) bhAvadvAra :-pulAkathI kSAyeApazamika bhAva kahyo che. je (35) pariNAmaDhAra :-pratipadyamAna ( tatkALa pulAka thayA hAya ) jaghanyathI eka, be ke traNa hoya che ane utkRSTathI 200 thI 900 sudhI jANavA. pUrva pratiyanna jaghanyathI eka, be ke traNa ane utkRSTathI be hajAra thI nava hajAra sudhI jANavA. (36) alpa mahutva dvAra :-nigranthA sauthI gheADA. pulAka tenAthI sakhyAta guNA. snAtako tenAthI sakhyAta guNA. Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bakuzane paNa snAtake karatA saMkhyAta guNa jANavA. pratisevana kuzIle tenAthI saMkhyAta guNa. ane kaSAya kuzale tenAthI paNa saMkhyAta guNa kahyAM che. A pramANe saunA hRdayane pavitra karAvanArUM, cAritramAM zuddhi apAvanAruM ane maMgaLa prabhAte maMgaLa denAruM A pacIsamuM zataka ane tene chaThTho uddeza pUrNa karyo che. je zataka pacIsamAna uddezo 6 samApta . zataka 25 : uddeza-7 upakama : pacIsamA zatakane prastuta sAtame uddeza saMyatene mATe che, je "sam" upasargapUrvaka "yama" dhAtune bhUtakRdaMtane "kta pratyaya lagADavAthI saMyata zabda banyo che, jeno artha samyagu. jJAna dvArA jemaNe pApa vyApArane choDI dIdhA che, mana tathA IndriyenA vegane ThaMDe karyo che, kaSAyavRtti ane pravRttine kAbUmAM lIdhI che. saMsAramArgathI nivRtta thayA che ane pAMca samiti tathA traNa guptimAM layalIna banIne ahiMsA-saMyama ane tapadharmamaya jainatvanI suMdara ArAdhanA kare che te saMyatamuni-sAdhu ane nircantha Adi zabdothI saMbodhAya che. Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra5muM : uddezaka-7 - 107 yadyapi saMsArabharanA badhAya samAje upara dhArmika niyaMtraNa karanAra sAdhusaMsthA vidyamAna hoya che. paraMtu dravya-kSetra-kALa ane bhAva anusAra Aje paNa jaina munio dravya ane bhAvathI saMyamita che, tyAgI che, nirmohI ane maryAdita che, gRhasthanI mAyAjALathI sarvathA para che. pRthvI, jaLa, agni, vAyu uparAMta beIndriya, indriya, caturindriya tathA paMcendriya jIvonI hatyAthI mana-vacana ane kAyApUrvaka karaNa-karAvaNa tathA anu. medanathI paNa sarvathA dUra che, tyAre prakAranA kaSAyathI tathA pAMce IndriyenA trevaza viSayathI vimukta che. je mAnasika azubha adhyavasAyAtmaka pravRttithI daMDAya te manadaMDa, vacananI mAyAmRSAvAdAtmaka pravRttithI daMDAya te vacanadaMDa ane hiMsAtmaka pravRttithI daMDAya te zarIradaMDa. A pramANene traNe daMDathI je sarvathA virakta che te jaina muni che, zramaNa che, saMyata che. AvA munio manathI pavitra hovAnA kAraNe temane nadI, taLAva ke naLa nIce besIne snAna karavAnuM nathI, meTuM ke hAthapaga dhovAnA nathI. phaLaphUla ke bIjI ekeya vanaspatine sparza paNa karavAnuM nathI. saMpUrNa bhikSAvRttithI nirvAha karanArA hevAthI cUlA-cakA-raI ke bhejanA pANIne potAnA hAthe karavAnuM kaMI paNa prayajana nathI. bhikSA mAMgatA paNa keIne ya bhArabhUta na banavuM te ja temane mudrAlekha che, cAhe mAvaDI hoya, bahena hoya ke gRhasthAzramanI bhUtapUrvanI gRhiNI (sI) hoya tene sparza paNa jaina munine tyAjya che, AtmadhyAnI hovAthI paMkhe tathA prakAzane upaga paNa karatA nathI. AvI paristhitimAM paNa bhUtapUrvanA aneka bhavanA prArabdha karmo temanA AtmapradezamAM rahelA hovAthI jyAre jyAre karmone udaya AvatuM hoya tyAre Atmazuddhi je Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pramANamAM joIe te thatI nathI, mATe ja saMyata avasthA samAna hovA chatAM paNa tene pAlanamAM bhinnatA hovAnA kAraNe temanA bheda paDe che. A prastuta udeze kevaLa saMya tenI vicAraNA mATe ja che. AnAthI pahelAnA udezAmAM jema pulAkAdi munienI 36 prakAre vicAraNA karI che tema sAmAyikAdi pAMca prakAranA saMyamamAM rahenArA saMyamadhArIonI paNa 36 prakAre vicAraNA karIzuM te nIce mujaba. (1) prajJApanA dvAraH- he prabho ! saMyamanI ArAdhanA karanArA saMyate keTalA prakAre che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! [1] sAmAyika saMyata, [2] chedo pasthApanIya saMyata, [3] parihAra vizuddha saMyata, [4] sUkSmasaM5rAya saMyata, [5] yathAkhyAta saMyata rUpe saMyate, saMyamadhArIo, munio samiti gupti dharmanA pAlakanA pAMca bheda ArAdhanA vizeSanA kAraNe kahyA che. have kramazaH temane artha ane bhedAnabheda kahe vAya che. sauthI prathama saMyatene bhAvArtha jANI laIe. sAmAyika saMyata | sAmAyikanI ArAdhanA karanArA munine sAmAyika saMyata jANavA, yadyapi aNuvratadhArI zrAvakanAM bAra vratamAM navamuM vrata sAmAyikanuM che. te ahi levAnuM nathI. paraMtu sarvaviratirUpa sAmAyika cAritra je munionuM khAsa AdaraNIya ane jAvajajIvanuM che te levAnuM che. AtmAne dharma kyo? utarAdhyayana sUtramAM "vadhu jaNAvo ghama" eTale ke vastunA svabhAvane ja dharma kahyo che, te AtmAne dharma che ? Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 109 javAbamAM jANavAnuM ke jenI sevanA karatAM eTale ke je kriyAo karatAM AtmAnI svAbhAvikatAmAM vakattA, luccAI, mAyAmRSAvAditA Adi dugu NA( duntyAjya krUSaNA )ne praveza thavA na pAme te ja AtmAnA dhama hAi zake che ane te samatA, sama, zama, titikSA Adi ja AtmAnA dharmane anukULa tattvA che. kemake temanI ArAdhanA ( sevanA ) mATe AtmAne kaMIpaNa prayatna karavAnA rahetA nathI, tathA tenI pAchaLa AtmAne hAni, duHkha, zeAka, saMtApa, Adhi, vyAdhi ke upAdhi Adi mADurAjAnA sainikonA ratimAtra bhaya rahetA nathI, jyAre hiMsA, jAi, cauya kama, maithuna ane parigraha je AtmAnA dhamAM che ja nahI tyAre ja teA te pApAnA sevana mATe prayatna, parizrama, vyUha racanA, krUratA, nirdayatA ane kaSAya, kaleza Adi zArIrika, vAcika, ke mAnasika vyApAra karavA ja paDe che ane chevaTe AtmAnuM adhaHpatana karAvIne ceArAzInA cakramAM ke navANu nA pherAmAM paTakI pADe che. A kAraNe hiMsAnI, AnI, durAcAranI ke parigrahanI pravRttie AtmAnA dhama hAi zake tema nathI, jyAre samatAnI ArAdhanAmAM AtmA bilakula svastha ja rahe che ane urdhvagatinA mAlika bane che. ' A kAraNathI ' sama' e AtmAnA dhama che, tenA 'Aya' eTale lAbha karAve athavA prayatna vizeSa vaDe AtmA samatApradhAna bane te ' samAya ' ane svAthiMka ' kiNa ' pratyaya lagA DavAthI sAmAyika kahevAya che. anAdikALathI ke anAdikALanA sasAramAM jIvAtmAne peAtAnA maulika dhama samatA'nI sevanA karavI hatI, parantu mehamAyAnA jabaradasta kusaMskAronA kAraNe samatAnI viruddha ' tAmasa 'nI upAsanAmAM anekAneka manuSyA vatArA kharakhAda karyAM che. temaja * GOD * arthAt paramAtmAne 6 . Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * 110 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ArAdhavA hatAM tenA karatAM tenAthI viruddha ' DOG eTale pAzavika jIvana jIvIne jIvanadhananu' saCthA devALu kADhyu' che. anAdi kALanA sa'sAramAM mAnava avatAra anatIvAra prApta karyAM che, paNa te badhAya avatAromAM " dIvA laI kuve paDyo dhikkAra che mujane khare " A nyAye ekAra gayA che. A cAlu bhavamAM tema na thAya te mATe prabala puruSA vaDe satbuddhi ane sadvivekanA mAlika banelA te jIvAtmA peAtAnA jIvanamAM sadguruenI upAsanA karaze. hajAra kAma cheDIne paNa temanA vyAkhyAne sAMbhaLaze. gharamAM paNa jenA vAMcanathI AcAra-vicAra ane uccAra zuddha thAya tevA pustakonuM vAMcana karaze ane te dvArA thayelA jJAna vaDe karavA, karAvavA ane anumedanA rUpe pApamArgAne cheDI de che. masa ! AnuM ja nAma sAmAyikatrata che je utkRSTatama dharma che, kemake anaMta bhavAnI mAyAthI chuTakAro meLavavAne mATe be mArga che temAMthI eka mAga che navA pApAnA dvAra baMdha karavA ane lAgatA jUnA pApAne tapazcaryAMthI dhoi nAkhavA. kapaDA para mela vAra lAgatI nathI paNa tene dhAvAmAM vAra lAge che ane pari zrama paNa ThIka ThIka levA paDe che, tevI rIte hiMsA-jADacerI-badamAzInuM sevana karatAM vAra lAgatI nathI paNa tenA sa MskArAne nestanAbUda karavA mATe Atmika jIvanamAM jabaradasta puruSArtha karavA paDe che. AmAMthI eka puruSArthI te che je badhAya pApeAnA dvAra eka sAthe athavA thADA varSAnI sAdhanA karyAM pachI baMdha kare che, je sAmayika sayata kahevAya che, jenA be bheda che. (1) Irika (gheADA samaya mATe) (2) yAvatkathika (jIvana paMta) cAritra grahaNa karyAM pachI bhaviSyamAM jemane iMdo pasyApanIya grahaNa karavAnu che te ivarika sayata che ane sAmAyika Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 111 cAritra lIdhA pachI jemane chedo pasthApanIya levAnI AvazyakatA nathI te yAvatruthika che je vacalA bAvIza tIrthakarenA zAsanamAM hoya che. chedepasthApanIya cAritra : sAticAra ane niraticAra rUpe be bhede jANavA. chellA ane pahelA tIrthakaranA munione saMyama sAticAra hovAthI kAcI dIkSA daramyAna lAgelA aticArenI zuddhi karIne pAMca mahAvrata svIkAra karavA mATe chedapasthApanIya eTale vaDI dIkSA levAmAM Ave che. jyAre bAvIza tIrthakaronA munione saMyama niraticAra hoya che. athavA pArzvanAtha paramAtmAnA munione niraticAra hovAnA kAraNe mahAvIra zAsanamAM AvatA kevaLa pAMca mahAvrata uccAravAnA hoya che. vaDI dIkSA lIdhA pachI paNa yadi mULavate aticarita bane ane khyAla Ave che te puNyazAlI sAdhaka pitAno dIkSA paryAye cheda karAvIne guru pAse vratanI AlocanA karI zuddha thAya che. parihAra vizuddha cAritraH nirvizamAnaka ane nirvAiSTakAyika rUpe be bheda che. je muni pAMca mahAvrata rUpa tathA uttamottama dhama ne mana, vacana tathA kAyAthI pALate amuka prakArano tapa vizeSa kare te A saMyata che, tene vidhi nIce pramANe jANa: Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha potAnA gurunI AjJA laIne sthavirakalpI gacchamAMthI navanI saMkhyAmAM munie gaccha bahAra nIkaLI kevaLI pAse, gaNadhara pAse ke pahelA jemaNe A tapa karyuM che temanI pAse jaIne A kalpa aMgIkAra kare che. temAM nava sAdhuemAMthI cAra sAdhu cha mAsa sudhI tapa kare, bIjA cAra munie temanI sevA ( vaiyAvacca ) kare ane eka muni vAcanAcAya ane, cha mahine tapa pUrNa thaye, vaiyAvacca karanArA munie tapa kare ane tapa pUrNa karelA munie temanI vaiyAvacca kare, tyArapachI vAcanAcAya tapa kare ane bIjA vaiyAvacca kare, A pramANe 18 mAse rihAra kalpanA tapa pUrNa karI pAchA guru pAse Ave. A tapa karanArA nirviMzamAnaka kahevAya che ane tapazcaryA pUrNa thayA pachI te nirviSTakAyika rUpe AlekhAya che. ( navatattva mahesANA 32 mI gAthA) 112 sUkSma saMparAya cAritra : AnA paNa e bheda nIce pramANe jANavA. ( 1 ) saMzyimAnaka-eTale upazama zreNithI paDatA muni ( 2 ) vizuddhayamAnaka-eTale upazama ke kSapaka zreNi para AgaLa vadhatA muni. yathAkhyAta cAritra : chAstha ane kevaLI rUpe e prakAre che meha kamane upazAMta ke kSINu karatA muni chadmastha ke jina heAya te yathAkhyAta sayata kahevAya che. prarUpaNAdvAra pUrNa. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 113 ( 2 ) vedAra :-sAmAyika ane chedepasthApanIya, kaSAyakuzIlanI jema vedavALA ane veda vinAnA paNa DAya che. parihAravizuddhaka munine pulAkanI jema jANyA. sUkSma sa'parAya ane yathApyAta sayatane nigranthanI tulya jANave. sAmAyika sayata navamA guNasthAnaka sudhI hAya che ane veda mAhanIya karmInA upazama ke kSaya paNa navame guNasthAnake thAya che. A kAraNe sAmAyika saMyata navame guNaThANe savedaka jANavA. saveda hAya te traNe vedanI sabhAvanA che ane aveda hAya te| upazAMta ke kSINa vedanA svAmI jAve. pirahAra vizuddhaka saMyata puruSa ke napuMsaka vedavALA jANavA kemake strI (sAdhvI) parihAra vizuddhaka hAtI nathI. (3) rAgadvAra :--yathAkhyAta sayate vItarAgI jANavA, zeSa sarAgI. (4) kalpadvAra :--sAmAyikastha munie, sthita ane asthita kalpamAM hoya che. depasthApanIya ane parihAravizuddhakane mATe sthita kalpa che, zeSa prathamavat sAmAyika sayata kaSAya kuzIlanI jema tathA chedeopasthApanIya ane parihAra vizuddhaka bakuzanI jema jANavA. sAmAyika tathA chedepasthApanIya sayata, pulAka, akuza, pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla paNa hAya che, paraMtu nigrantha ane snAtaka hAtA nathI. parihAravizuddhaka tathA sUkSmasa parAyasa yate| kaSAya kuzIla hAya che paNa pulAka, makuza, pratisevana, nigrantha ke snAtaka hAtA nathI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha yathAkhyAtasaMyata nircantha ke snAtaka tulya che. (5) pratisevanAdvAra :-sAmAyika ane chedapasthApanIya, pratisevaka (virAdhaka) ane apratisevaka paNa hoya che, zeSa pulAvatuM parihAra saMvata yAvat yathAkhyAta saMyata apratisevaka jANavA. (6) jJAnadvAra-yathAkhyAta saMyatane bhajanAe pAMca jJAna, zeSa saMyatane be, traNa, ke cAra jJAna jANavA. (7) zratadvAra-sAmAyika ane chedo pasthApanIya jaghanyathI aSTa pravacanamAtA sudhI bhaNe che, zeSa kaSAyakuzIlanI jema jANavA. parihAra vizuddhaka, jaghanyathI navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu ane utkRSTathI apUrNa daza pUrva sudhI, sUkSama saMparAya munine sAmAyika muninI jema jANavA. yathAkhyAta saMyata jaghanyathI aSTa pravacana mAtA sudhI ane utkRSTathI cauda pUrva sudhI bhaNe, athavA kevaLI paNa hoya che. (8) tIrthadvAra - sAmAyikasaMyata kaSAyakuzIlavata, chede sthApanIya ane parihAravizuddha pulAvata. (9) liMgadvAra -sAmAyika ane chede sthApanIya saMya mulAkanI jema jANavA. parihAravizuddhaka, dravya ane bhAvaliMgane AzrayI svaliMgamAM hoya che, anya liMgamAM hatA nathI. Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 115 (10) zarIradvAra -sAmAyika tathA pasthApanIya saMyatone traNa, cAra ke pAMca zarIra hoya che. zeSa pulAva (11) kSetradvAra :-sAmAyika ane chedapasthApanIya janma ane sadubhAvanI apekSAe bakuzanI jema akarmabhUmimAM thatA nathI. parihAravizuddhaka pulAvata, zeSa sAmAyikavatu. (12) kALadvAra pahelA ane bIjA saMya bakuzavat. (13) gatidvAra -pahelA ane bIjA sayate kaSAyakuzIlanI peThe vaimAnika deva thAya che, parihAravizuddhaka pulAvat ane sUkSma saM5rAya saMyata nirgasthanI jema jANavA. (14) saMyamasthAna dvArA yathAkhyAta saMyatene cheDI zeSa saMyatanA saMyama sthAne asaMkhya hoya che. sUkSma saMpAyanA saMyamasthAne asaMkhya ane sthiti antarmuhUrtanI che. yathAkhyAta saMyamInuM saMyama sthAna eka ja jANavuM, mATe sauthI alabhya che. tenAthI sUkSma saMparAyanA antarmuhUrta paryata rahenArA hovAthI asaMkhyAta guNa che, tenAthI parivAra vizuddhaka asaMkhyaguNa ane AnAthI pahelA ane bIjA sayatanA saMyamasthAne asaMkhyaguNa che ane paraspara tulya che. (15) saMnikarSadvAra-pAMca prakAranA saMyatenA cAritra paryAye anaMta che. sAmAyika saMyata, bIjA sAmAyika saMyatanA sajAtIya paryAyanI apekSAe kadAca hIna hoya, tulya hoya ke adhika hoya, Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha hInAdhikamAM sthAnaka patita jANavA. sAmAyika saMyata, chedepasthApanIya saMyatanA vijAtIya . cAritra paryAyanA saMbaMdhanI apekSAe cha sthAna patita hInAdhika jANavA. sAmAyika saMyata, sUkSma saMparAyanA cAritra paryAyethI anaMtaguNa hIna hoya che. yathAkhyAta mATe paNa jANI levuM. (16) gadvAra-sUkama saM5rAya sudhInA saMya pulAkanI jema sArI hoya che, yathAkhyAtane sanAtakavat jANavA. (17) upaga dvAra -badhAya saMyane sAkAra ane nirAkAra upagavALA hoya che, kevaLa sUkSma saMparAya saMyate tathA svabhAvane laI anAkAra upayogavALA detA nathI. (18) kaSAyadvAra :-sAmAyika saMyata sakaSAyI hoya che. parihAra vizuddhaka pulAkanI jema cAre kaSAyane mAlika jANa. sUkSma saMparAya saMyatane kevaLa lebha ja zeSa rahyo hoya che. (19) lezyAdvAra -saMya lezyAvALA ja hoya che. (20) pariNAma dvAra:-parihAra vizuddhaka sudhInA saMyate pariNAmanI apekSAe pulAkanI jema jANavA. sUkSma saMparAyI zreNie caDe tyAre vardhamAna pariNAmavALA jANavA ane utare tyAre hIna pariNAma hoya che, sthira pariNamI nathI. (21) baMdhadvAra -AdinA traNe saMya bakuzanI peThe sAta ke ATha karma pakRtione bAMdhe che. sUkSma saM5rAya saMyata AyuSya ane meha vinAnI cha prakRtio ane yathAkhyAtane snAtaka tulya jANa. Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 | (22) vedanadvAra -AdinA cAre saMya AThe karmonA vipAkane vedanArA hoya che. yathAkhyAta saMyata chadmastha hoya te meha vinAnI sAta prakRtine vede che ane vItarAga hoya te cAra aghAtI karmone vede che. (23) udIradvAra -AdinA cAre saMyate sAta prakRtione udIre che. yathAkhyAta saMyata pAMca ke bene udIraka athavA anudIraka hoya che. pAMcanI udI kare te AyuSya-vedanIya ane meha vinAnI zeSa jANavI, bAkI vigata nirgasthanI jema jANavI. sUma saMpAyaka AyuSya ane vedanIya vinAnI cha prakRtio tathA AyuSya, vedanIya ane mehanIya vinAnI pAMca prakRtio, A pramANe pAMca ke cha udIraka che. (24) upasaMpadrahAna dvAra-sAmAyika saMyate yadi sAmAnya yikatvane tyAga karI de, ane AgaLa vadhe te chedo pasthApanIya ke sUkSmasaMpAyane prApta kare che ane nIce paDe te asaMyama ke dezaviratine meLave che. sAmAyizcAritramAM maraNa pAme te devaleka jyAM asaMyama ja hoya che. mATe ja kahevAyuM che ke eka divasane mATe paNa cAritrane udaya thAya te devagatine prApta karAve che. tathA asvAdhyAya, parahitatA, gurUkuLane tyAga Adi nIcA sthAne jAya te chaThThA guNaThANathI paDIne asaMyama eTale ke cethe ke pahele paNa jAya che. parihAra vizaddhaka je pitAnA saMyamane tyAgI de ane gacchamAM praveza kare te chedapasthApanIya saMyatatvane prApta kare Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha che ane devagatimAM jAya te asaMyamatva ja tenA bhAgyamAM rahe che. sUkSma saM5rAya saMyata zreNithI paDatA pitAnA saMyamane tyAga kare te te pahelA yadi te sAmAyika saMyata haze te tene ane chede pasthApanIya hoya te tene prApta kare che ane upara caDe te yathAkhyAta saMyata paNa bane che. yAkhyAta saMyata pitAnA saMyamane tyAga kare te, sUkSama saMparAya, asaMyama ke siddha gatine meLavI zake che. (25) saMjJA dvAra -AhArAdimAM Asakta hoya te saMjJopayukta ane anAsakta hoya te saMpayukta jANavA. AdinA traNa saMyane bakuzanI jema ane zeSa bannene pulAvat. (26) AhAraka dvAra :-AdinA cArane pulAkanI jema ane yathAkhyAtane snAtakanI jema jANavA. (27) bhavadvAra -pahelA ane bIjA cAritrIo jaghanyathI eka bhava ane utkRSTathI ATha bhava grahaNa kare che. parihAra vizuddhaka jaghanyathI eka ane utkRSTathI traNa bhava kare che, yathAkhyAta sudhI jANavuM. (28) AkarSadvAra :sAmAyika saMyata eka bhavamAM jaghanyathI ekavAra ane utkRSTathI base thI navase sudhI sAmAyika saMyata tatvane prApta kare che. zeSa bakuzavat chedapasthApanIya saMyata jaghanyathI eka ane utkRSTathI be thI nava sudhI. parihAra vizuddhaka jaghanyathI ekavAra ane utkRSTathI traNavAra sUma saM5rAya saMyata jaghanyathI eka tathA utkRSTathI eka bhavamAM upazama zreNine be vAra saMbhava hovAthI ane pratyekamAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 119 saMkalizyamAna tathA vizuddhayamAna ema be be bhede cAra AkarSa jANavA. yathAkhyAta saMyata jaghanyathI eka ane utkRSTathI upazama zreNi be vAra hoI zake, te kAraNe be AkarSa jANavA. (29) kALadvAra : sAmAyika saMyatane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI kAMIka nyUna (nava varSa ochA) pUrva keTi sudhIne kALa samaja. chede pasthApanIya mATe paNa tema ja jANavuM. parihAra vizuddhakane jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI kAMIka nyUna egaNatrIza (29) varSa ochA pUrva keTi kALa hoya che. yathA khyAtane sAmAyika saMyatanI jema jANavA. noMdha:-sAmAyika saMyama svIkAryA pachI tarata ja maraNa pAme te apekSAe jaghanyathI eka samayanI sthiti kahI che ane utkRSTa je nava varSa nyUna kahyAM che te garbhamAM AvyAnA samayathI gaNavA ane janmadivasathI gaNIe te ATha varSa ochA jANavA. parihAra vizuddhakane maraNanI apekSAe eka samaya ane utkRSTathI ogaNatrIza varSa ochA kahyAM che te pUrvakeTi AyuSya. vALA kAMIka ochA nava varSe dIkSA le che ane dIkSA paryAyanA viza varSa pUrA thaye daSTivAdanA adhyayananI anujJA prApta thaye, parihAra vizuddha cAritrane svIkAra kare che, tenuM pramANa 18 mahinAnuM che ane te ja pariNAme A jIvana paryata tenuM pAlana kare te apekSAe egaNatrIza varSa jUnakeTa varSa sudhInuM parihAra vizuddhaka saMyama jANa. Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha yathAkhyAtane saMyatane upazama avasthAmAM maraNanI apekSAe jaghanyathI eka samaya jANa. (30) antaradvAra :-(31-35) sAmAyika saMyatane aMtara saMbaMdhI pulAkanI jema jANa. samuddaghAta kaSAya kuzIlavat, kSetradvAra pUrvava, sparzanAdvArane avagAhanA pramANe, yathAkhyAtane aupazamika ke kSAyika, bhAva. zeSane kevaLa kSApazamika bhAva jANuM. pariNAmakAra mULasUtrathI jANavuM. (36) a5 mahatva -sUkSma saMparAya saMya sauthI cheDA che kemake temane samaya thaDe che. parihAra vizuddhaka saMkhyAta guNa che. yathAkhyAta saMya temanAthI paNa saMkhyAta guNA jANavA. chedapasthApanIya tenAthI saMkhyAtaguNA ane sAmayike tenAthI saMkhyAtaguNa jANavA. saMya tenI pratisevanAdi (1) saMyamadhArIonI pratisevanA . (2) AlocanA doSe (3) donI Alecana (4) AlecanA ApavA lAyaka guru (5) samAcArI (6) prAyazcita (7) tapa Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 121 A pramANe prastuta zatakanA sAtamA uddezAmAM uparanA sAta viSaye mATenI vizeSa mAhitI ApavAmAM AvI che. - chaThThA uddezAmAM pulAkAdi munione varNavyA pachI ane sAtamA uddezAmAM sAmAyikAdi bhede temanuM vistRta varNana karyA pachI have jANavAnuM rahe che ke muni veSane svIkAryA pachI teo zuM mekSagamana karI zakaze ? javAbamAM manAI pharamAvavAmAM AvI che ane kahevAmAM AvyuM che ke munidharmane AtmA sAthe saMbaMdha hovAthI jyAM sudhI dravya veSamAM karAtA anuSThAne AtmAnI zuddhinA khyAlA vinAnA hoya che tyAM sudhI navA pAponA dvAra baMdha thatA nathI ane jUnA pApe khaMkherAtA nathI. vyavahAranayamAM khUba ja mastAna ane kadAgrahI rahyA ane nizcayanayanI jANakArI ke ArAdhanA tarapha AMkha miMcAmaNA ke sarvathA udAsIna rahyA. phaLa svarUpe AtmAnI pariNatimAM muddala pharaka paDyo nathI ane jyAM sudhI AtmAnA anAdikALanA hiMsaka svabhAvamAM, jUnI AdatamAM, pApa ceSTAomAM pheraphAra karavAmAM na Ave tyAM sudhI guNaThThANAo bhAgyamAM rahetA nathI. A kAraNe ja saMyamasthAno eTale saMyamadhArInA adhyavasAye asaMkhyAtA kahelA hovAthI koIka samaye zuddha ane zubha pariName AvatA hoya che, paNa TakI zakatA nathI. TakALe chate sthira paNa rahetA nathI. A pramANe Atmika sthAnathI patana pAmate muni dravyaveSamAM rahevA chatAM paNa pitAnI jUnI AdatamAM, pApa ceSTAomAM pheraphAra karavAmAM na Ave tyAM sudhI guNaThANAomAM AgaLa vadhatuM nathI, tevI paristhitimAM kacaveSa zI rIte kalyANa karAvanAra banI zakaze? ATalI bhUmikA bAMdhyA pachI have ApaNe mULa sUtrAnusAra tathA TIkAnusAre pratisevanA arthAta saMyamanI virAdhanA kaI rIte thAya che te joI laIe. Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pratisevanAnA prakAre keTalA kahyAM che? he prabha! grahaNa karelA saMyamanI virAdhanA (pratisevA) keTalA prakAre kahevAmAM AvI che? javAbamAM bhagavaMte tene daza bhedo kahyAM che te A pramANe (1) darpa pratisevA. (2) pramAda pratisevA, (3) anAga pratisevA, (4) Atura pratisevA, (5) Apa~tisevA, (6) saMkIrNatA pratisevA, (7) Akasmika pratisevA, (8) bhaya pratisevA ane (9) krodha pratisevA, (10) vimarza pratisevA. upara pramANenI daza pratisevAne jarA vistArathI jANI laIe. (1) dapa pratisevA-darpa eTale abhimAna, garva, mada, mAna, ahaMkAra Adine kAraNe saMyamanI virAdhanA thAya che. AtmA sAthe anAdi kALathI saMbaMdhita darpa AtmAne doSa che, ane saMyama guNa che je banne paraspara hArDaverI hevAthI darpane upAsaka saMyamane ArAdhI zakatA nathI ane saMyamanA khapI jIvane abhimAna ke ahaMkAra heta nathI. kadAca saMjvala mAna udita thAya te samyajJAnathI tene parAsta karI devAmAM Ave che. anyathA anAdi kALane sahacArI darpa jene zAstrakAe ATha phaNAne nAga kahyo che tene svAdhIna karavAmAM bhalabhalAoe hAra paNa khAdhI che. darpanI vyAkhyAo manazvinI mAnano parva : ( utarA-420) prazasta mananA svAmione mAnane khaMDita karavAnA kAraNe Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 123 zataka 25muM : uddezaka-7 mAnavanA manamAM ahaMkAra-garvane janma thAya che, jenAthI tenuM Akhtaramana vAraMvAra gaNagaNatuM hoya che ke "meM bIjAne kevA harAvI dIdhA? temane ukheDI phekavAnI tAkAta mArA sivAya bIjA konI? be pAMca varSamAM vIza lAkha rUpiyAnI mAyA bhegI karanAra che koI mArA je? mArUM rUpa, vijJAna, teja, oja, yazaja evA che ke bhalabhalAne paNa pANI pItA karI de che. ityAdi asaMkhya-prasaMgamAM phaLane phALa abhimAnI saMyamane zI rIte ArAdhI zakavAne hato? devatatA, saumAthAdyamikAna, madrALasSTamaMnAma (prazna 66 ) pUrvabhavamAM ArAdhana kareluM zubha zarIra nAma karma, varNa nAma karma, zubha aMge pAMga nAma kama tathA vIAMtarAya karmanA kSe pazamathI utpanna thayelI skUtinA kAraNe meLaveluM madamAtu, raMgIluM zarIra, cakSudarzananA kAraNe meLavelI AMkhanI suMdaratA AdinA kAraNe utpanna thayelA mAnathI pitAnA zarIrane paMpALavAmAM, tene suMdara banAvavAmAM, Indriyone paSTa karavAmAM, ujaLA varAthI zarIrane zaNagAravAmAM potAnuM ahaM" kAma karI rahyo che. lAbhAMtarAya, bhegAMtarAya ane upabhegAMtarAya karmanA thopazamathI prApta thayelA saubhAgyAdimAM abhimAna pratyakSa jevAI rahyuM che. abrA(maithuna)nA je bhedo kahyAM che. temanA AThamA bhedamAM abhimAnane paNa gaNuvyuM che, kemake maithunanA kusaMskAra rone yadi maryAdAmAM levAmAM na Ave te tenA kAraNe potAnI maithunazakti para mAnavane abhimAna banyu rahe che. mATe ja Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha abhimAna, maithunane janaka che, kemake abhimAnI mAnavanemithunanA saMskAre udIrita thavAmAM vAra lAgatI nathI athavA maithunamAM masta banelAne abhimAnI banavAmAM keTalI vAra? mATe ja maithuna karmanA saMskAro nestanAbUda thaI zakatA nathI. A traNe kAraNe piSAyeluM abhimAna saMyamanI virAdhanA karAvyA vinA rahetuM nathI. fq thA rAmatare pratisevA kare sA (vyavahAra sU. 47) zarIra sAruM hoya, jJAnabaLa sAruM hoya, tema chatAM paNa Atarika jIvananI amuka kharAbIone laIne athavA jIvanamAM pivAyelI nabaLI kaDIonA kAraNe virAdhanAnuM kAraNa na hoya te paNa tevA sAdhakanI gati virAdhanA tarapha ja hoya che. (2) pramAda pratisevA-jenAthI AtmA potAnuM kartavya cUke te pramAda che, je AtmAne kaTTara vairI che. vratadhArI, niyamadhArI, pratijJAbaddha ane satyaniSTho paNa pitAnA vrata niyama-pratijJA ane satyane choDe che. temAM pracchannarUpe pramAdane ja camatkAra che, A kAraNe ja devAdhideva bhagavAna mahAvIra. svAmIe gautamane kahyuM ke, "he gautama ! eka samaya mATe paNa pramAdI banIza nahIM." zarAbapAna, aphINa, gAMjo, bhAMga uparAMta vadhAre paDatuM AhAra karavAthI naze Ave che je pramAda che. pAMce IndriyanA 23 viSayanI carcAmAM masta banele AtmA viSayI kahevAya che. kaSAyone vaza thayela AtmA jyAre kiMkartavyamUDha bane che, tyAre sAme gurudeva UbhA hoya ke tapasvI hoya ke bahumAnanIya vyakti hoya, tenA para krodha karyA vinA Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 125 temanI jJAnasAdhanAmAM, tapasyAmAM ahaMkAravaza kaMIka pitAne savA batAvyA vinA rahI zakate nathI je pramAda che. jenAthI AtmAnI ghaNI zaktio prabhAvahIna bane che te nidrAne paNa pramAda kahyo che eTale ke tenA kAraNe AtmA ghaNuM vAtethI, dhyAnathI, svAdhyAyathI ke gurudeva dvArA devAtI vAMca nAthI paNa vaMcita rahevA pAme che. AhAra karavAthI ke AhAra -vihAra ane nihAranI maryAdAtIta avasthAthI darzanAvaraNIya karmanA kAraNe nidrA Ave che ane vadhAre paDate AhAra karI vAthI ke AhAra-vihAra ane nihAranI maryAdAtIta avasthAthI darzanAvaraNIya karmanI udIraNuM thAya che, jenA kAraNe sAmAnya nidrA paNa vadhatA vadhatA nidrA nidrA, pracalA, pracalA pracalAmAM pheravAI jatAM AtmAnI hArDaveraNa bane che, je pramAda che. vikathA eTale pitAnA AtmAnI carcA vicAraNA karyA vinA paradravyanI vibhAvadazAnI ke paradharmanI carcAmAM AtmA jyAre masta bane che tyAre rAjakathA (rAjanaitika carcA), dezakathA, jUdA jUdA bhejana pANInI kathA ke jUdA jUdA dezanI, raMganI ke yuvAnavayanI strIonI kathA sivAya bIjI badhI vAte tenA mATe gauNa bane che. uparyukta pAMce pramAdanA kAraNe Atma pitAnA saMyamanI virAdhanA karyA vinA rahI zaktA nathI. (3) anAjoga prati sevanA :-eTale ke AtmAmAM sthAna jamAvIne beThelA kusaMskAro tathA gaMdu sAhitya, citra kathA ke kAthI vadhArelA jJAnane ja ajJAna kahevAmAM AvyuM che. ajJAna eTale "kutsita durAcArapU moTuMkAvAva jJAnamajJAna" svabhAvamAMthI parabhAvamAM, svadharmamAMthI paradharmamAM Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 zrI bhagavatI sUtra sAra sAMgraha ane svadazAmAMthI vijAtIya dazAmAM laI janArU jJAna te ajJAna ja che. samyajJAnamAM yadghi anaMta zakti che teA mithyA jJAnamAM paNa anaMta zakti rahelI ja che. peAtAnA pUrvabhavanA upArjita jJAnAvaraNIya kramanA udaya jyAre tIvrarUpe thAya che tyAre AtmAmAM ajJAna-viparIta jJAna-mithyA jJAna ane sa Mzaya jJAnanI hAjarI nakArI zakAtI nathI. temAM paNa yuvAnInI madamAtI avasthA, viSayabhAgeAnI lAlasA, kaSAyenI anurAgitA, zarIranI mAyA Adi meAhukanA sahavAsa jema jema vadhatA jAya che tema tema jJAnAvaraNIya kama nI udIraNA thatAM te kamane udaya tIvratama thaI jAya che. phaLasvarUpe 20-20 gAthAone geAkhavAnI tAkAta dharAvanArA paNa ekeya gAthA navI karI zakatA nathI tathA kSayApazamanA kAraNe geAkhelI gAthAone paNa divase divase bhUlatA jAya che. tethI anAbhoga eTale ajJAnavaze paDelA upayeAga vinAnA AtmA saMyamanI virAdhanA karanArA banavA pAme che. (4) Atura pratisevA :-eTale ke glAna-bImAra tathA azakta avasthAnA pariNAme saMyamanI je virAdhanA thAya te Atura pratisevA kahevAya che. pUrva bhavamAM sayama vrata-niyamapratyAkhyAna ( paccakkhANa ) AdinI karelI virAdhanAnA kAraNe upArjana kareluM asAtAvedanIya kama jyAre udayamAM Ave che, tyAre mAnava ( sAdhaka ) bImAra-azakta tathA glAna bane che, temAM vaLI jJAna saMjJA majabuta na hoya te meAhanIya kanA tophAnAne laI AhArAdi saMjJA maryAdAthI bahAra thatAM khAnapAna raheNIkaraNI AdinA vivekadIpaka bujhAI javAnA ke jhAMkheA paDI javAnA kAraNe azAtAvedanIya karmInI udIraNA thatAM ja te karmIne udaya paNa tIvratama bane che. phaLasvarUpe mANasa koika Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 zataka 25muM : uddezaka-7 samaye zarIrathI azakta, bIjA samaye mAnasika bimArI, trIjA samaye vyAdhi ane cothA samaye upAdhionA kAraNe te sAdhakanuM zarIrataMtra sarvathA maDadAla bane che ane saMyamanI virAdhanA tarapha AgaLa ne AgaLa vadhatuM jAya che. mATe Atura mANasa saMyamane virAdhaka che. (5) ApapratisevA-Apattitrasta muni paNa saMyamane virAdhaka bane che, tenA nIce mujaba cAra prakAra che? (1) dravyApatti-munine kape te prAsuka AhArapANI na maLe tyAre tenuM mana calacitta thayA vinA rahetuM nathI ane calAyamAna sthitine saMyama sAthe dostI hotI nathI. (2) kSetrApatti-vanavagaDAmAM aTavAI javAnA ke raste bhUlI javAnA kAraNe calacittatA thAya te kSetrApatti kahevAya che. (3) kALApatti-duSkALAdinA samaye je Apatti veThavI paDe te. (4) bhAvApatti-Adhi-vyAdhi ane upAdhione rAphaDe phATyo hoya te bhAvApatti kahevAya che. (6) saMkIrNatA pratisevA-svapakSa ke parapakSanA munienuM keIka TUMkA sthAnamAM jyAre bhegA thavAnuM thAya che tyAre akaLAmaNane laI mAnasika jIvana AdhyAnamaya bane che, je saMyama virAdhanA che. (7) Akasmika pratisevA -IcchA nathI chatAM akasmAta kriyA thaI jAya che. jemake atyAre gurujI dekhatA nathI mATe ziSya pitAnA paga lAMbA karyA ane pachIthI gurujI jovAmAM AvyA te paNa pitAnA pagane saMkucita karI zakatuM nathI te Akasmika pratisevA che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (8) bhaya pratisevA:-hiMsA vagere sevAI gaI ane ziSya bhayagrasta banya. A avasthA ja saMyamanI virAdhaka che. (9) krodha pratisevanA :-eka myAnamAM jema be talavAra rahI zakatI nathI tema saMyama ane koI paNa ekatra rahI zakatA nathI. (10) vimarza pratisevanA :-ziSyanI parIkSA karavA jatAM gurudvArA je virAdhanA thAya te vimarza pratisevA kahevAya che. AlocanA samaye sevAtA dasa deze ? samyagajJAnathI paripuSTa nahi thayelA adhyavasAyamAM bAhya nimittAM paNa pheraphAra karI zakavAne mATe samartha bane che, mATe ja gavAyuM che ke yogya sAmagrI abhAvathI hIyamAna pariNAma, adha adha pUrava yegathI ehave manane kAma" tyAre ja te eka samayanA zuddha adhyavasAye paNa bIjI kSaNe hIna-hInatara ane hInatama banavA pAme che ane atyAranA hInaayavasAye paNa sArA nimitto maLatAM zuddha zuddhatara ane zuddhatama banavAmAM vAra lAgatI nathI. jyAre adhyavasAye azuddha bane che tyAre zubhAnukAnamAM ke zuddhAnuSThAnamAM AtmAnI pariNati lakSyane siddha karAvavA mATe lAyaka rahetI nathI. pApanI, aticAronI AlecanA karavI zuddhatama kriyA che paNa kaIka samaye svAdhyAya baLa kamajora hovAnA kAraNe AlecanAnA samaye ja AtmAnI pariNati paNa kamajora thavA pAme che. eTale ke AlecanA karavI ja joIe tevI jJAnasaMjJA sArAmAM sArI hovA chatAM paNa samacAstrinI ArAdhanA kamajora hovAthI AlecanAnA samaye manajIbhAI harAmakherI karyA vinA rahI zake tema nathI tyAre AtmAnI zuddhi mATe karAtI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 129 AlAcanA paNa kamajora hAvAthI vadhya rahe che. bhagavatI sUtrakAra AlocanAnA dasa-doSo nIce pramANe khatalAve che. (1) aka'pya doSa H-gurudevanI sevA tevI rIte karU' jethI prasanna thayelA gurujI mane thADu prAyazcita Apaze te eka pya nAme AleAcanAnA deSa che. (2) anumAna deSa :-mArA aparAdhA ghaNA heAi zake che paNa te badhAya jo gurujIne kahevAmAM Ave te prAyazcita vadhAre Apaze tema samajIne gheADA aparAdheA ja jAhera kare, jethI prAyazcita thADu maLaze, tevI rItanu' anumAna samajIne pAte potAnA ja aparAdhAnI AlecanA karI le che ane gurujI pAse theDu prAyazcita meLavIne gurujIne rAjI paNa karI le che. (3) dRSTa doSa :-je aparAdhAne gurujIe joi lIdhA hAya tenI ja AleAcanA karI prAyazcita svIkAre. bAkInA je doSo gurune khyAlamAM nathI tenu prakAzana moTA daMDanA bhayathI karatA nathI. (4) khAdara doSa :-moTA aticArA lAgyA hAya ane jenu' prAyazcita thoDu' Ave tenI ja AleAcanA kare. zeSa gupta rAkhe. (5) sUkSma doSa :-nAnI nAnI vArtA, aticAre, bhUle vArevAre gurune kare, jethI gurunA manamAM tema thAya ke ziSya jayAre peAtAnI nAnI vAta paNa kare che tyAre moTI bhUlane zA mATe chupAve ? tema samajIne gurune aMdhArAmAM rAkhIne teTalAnI AlecanA kare ane prAyazcita svIkArI rAjI thAya. (6) gupta doSa :-AleAcanA levI che paNa pAse beThele Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kaI sAMbhaLI na jAya tevI rIte gurunI pAse zaramathI dhImuM dhImuM bele ane prAyazcita svIkAre che. (7) moTA zabdo:-sau sAMbhaLe te pramANe pitAnA aticAro kahe ane prAyazcita svIkAra kare. (8) bahujana -AdatathI lAcAra banelA Lei eka ja aticAranI AlecanA jUdA jUdA AcAryo pAse kare che. (9) avrata:-daMDa devA jeTalI lAyakAta na dharAvatA hoya temanI pAse aticArenI AcanA kare. (10) tatsavI -je aticArenuM prAyazcita levAnuM che te ziSya tevA AcArya pAse prAyazcita levA jaze, je pitAnA jevA ja aticAre te AcArya karate hoya. noMdha -upara pramANenI AlecanA lenAranuM mana prAyazcitamaya nathI te spaSTa dekhAI rahyuM che. A kAraNe ja AlecanAnA doSe kahevAyA che. kharI AlocanA koNa karI zake? he prabhe! uparanA sUtramAM AvecanAnA deze batAvyA che te pachI sAcI AlocanA karanAra koNa? tenAmAM kyA guNa hovA joIe? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke, he gautama! nIcenA dasa prakAranA bhAgyazALI ja samyak prakAre AlecanA-prAyazcita karavA mATe samartha bane che. kemake -AlecanA AtyaMtara tapa hovAthI je puNyazALI gurukuLavAsI hoya, svAdhyAya premI Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 zataka 25muM : uddezaka-7 hoya, pApabhIratAvALuM hoya, teo ja sAcA arthamAM AlecanA kare che, te A pramANe - (1) uttama jAti -janma lenAra saMtAnanA pitAnI paraMparAmAM satya, sadAcAra, brahmacarya, nyAyaparAyaNatA ane sAtvikatA Adi guNe sarjAze ke apAze paNa rahyA hoya tevA zuddha pitAthI utpanna thayele bALaka uttama jAtine kahevAya che. je gRhasthaveSamAM rahyo hoya tyAre paNa asatkAryo, durAcArAdi karate nathI te pachI temanA saMyamI jIvanamAM apakRtyanI saMbhAvanA rahetI nathI tema chatAM paNa cAritramehanIya karmanA kAraNe aticAnI saMbhAvanA kadAca dekhAya tyAre te uttama jAti sampanna munie potAnA gurune zuddha bhAve te te aparAdhe-aticAre kaheze ane gurue ApeluM prAyazcita svIkArIne rAjI thaze. (2) kula sampanna :-pitAnI mAtA (Mother ) ane temanI paraMparAmAM eka pativrata, brahmacarya saMskAra, satyavAditA, hita mitAhAra ane mitamiSTabhASitA Adi khAnadAnIjanaka saMskAre sacavAtA hoya tevI mAtAnI kukSithI janma lenAre jAtaka kulasa panna kahevAya che. pitAnI paraMparA ne jAti tathA mAtAnI paraMparAne kula kahevAya che. AvA bhAgyazALIo svabhAvathI ja lajajAzIla, vinayI, vivekI ane vaDilenI AjJAne mAnanArA hoya che. tathA dIkSita-saMyamadhArI thayA pachI te gurucaraNanA pUrNa rUpe dAsa banIne aticArenuM prakAzana-prAyazcita ane pharIthI te doSane na karavAnuM svIkArI pitAnA saMyama jIvanane pratisamaya zuddha karanArA hoya che. (3) vinaya sampanna -je sAdhaka vinaya dharmathI sampanna Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kare chate peAtAnA sayama 132 hAya te samyak rItyA AlecanA sthAnAne pavitra karanArA hAya che. 1, "" "" vizeSana-viziSTa mokSa puruSArtha vahena nayati-pUrI rottiavanati-avidha maganya sArAnuM kRti vinaya:" eTale ke peAtAnA puruSA vizeSathI AThe kameoNMthI utpanna thayelA kusaMskArAne peAtAnA AtmapradezeAthI dUra kare te vinaya kahevAya che, je sa zreSTha dharma che. AvA vinayadhama " vinayo gurunuzravA (Ava. 415) arthAt paMca mahAvratadhArI, aSTa pravacanamAtAnA pAlaka, ane SaDUjIvanikAyanA rakSaka gurudevanI bahumAnapUrvakanI sevA karanAra sAdhaka ja prApta karI zake che ane ArAdhI zake che. dharmanI mAtA dhammassa jaNaNI dayA dayA che te dhammasa naLabo vinayo" dharma nA pitA vinaya che. dayA ane vinayanI ArAdhanAthI sAdhaka peAtAnI sAdhanAne saphaLa kare che. AvA ziSyane na'dIsUtranI zAstrIya paribhASAmAM 'vinaya' kahyo che. " guronivevitAsmA yo gumAvAnuvana: mulyanlR cete so vineyaH (prajJA. 163) samaya samaya para lAgatA aticArAne sambuddhithI peAtAnA gurune nivedana kare te vineya che. potAnA gurunI AjJAne ja paramAtmAnI AjJA mAnI peAtAnu jIvana arihaMta paramAtmAnA zAsanane ceAgya banAve te vineya che, ziSya che. ane aritAnuM zAsana eTale ja karmAMnI nirjarA mATenuM sarvazreSTha zAsana. (" (4) jJAna sampanna :-sabhyajJAnayukta sAdhaka cAhe aSTapravacana mAtAneA ja jJAnI haze te paNa potAnA aticArAnI AleAcanA zuddha bhAve karI AtmAne mukta banAve che. ThANAMga sUtramAM samyajJAnane ja jJAna kahyuM che. jenAthI peAtAnA AtmAne yathArtharUpe jANe te jJAna che. je jJAnamAM samyaktva, yathAtva, Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 sva-para prakAzitatva na hoya te nava pUrvanA jJAtAne ke lAkhe kareDo lekenA racayitAne paNa ajJAnI kahyo che. kemake ajJAnAvasthAmAM rahenAre mAnava pitAnI buddhine mane, Indriyane ke zarIrane AtmasAt arthAt AtmAne AdhIna karavAmAM samartha banI zakatuM nathI; tethI ja jainAgamamAM jJAnane zakti kahI che. jenA kAraNe AtmA ejasvI, tejasvI, varcasvI, yazasvI ane tapasvI banavA pAme che, mATe ja :- aMdhakArarUpI aMdhakArane nAza karanAruM, satya ane sadAcAranI maryAdAmAM rAkhanAruM, meha mAyAdi karmonI jALane chedanAruM, iMdriothI ane surAsura gaNethI levAyeluM, janma, jarA, mRtyu, zeka, saMtApa, Adhi, vyAdhi ane upAdhithI mAnava mAtrane mukta karAvanAruM tathA AtmAne sukha zAMti ane samAdhi apAvanArUM samyajJAna ja che. AtmAnA ghaNA guNamAM samyajJAna ja sarvazreSTha che ane pradhAna guNa che, kemake :-sarve sadanuSThAnanA mULamAM samyaka zraddhA hoya te ja te anuSkAne phaLadAyaka bane che ane te zraddhA-samyakatva ke samyagadarzananA mULamAM paNa samyagujJAna ja birAjamAna hovAthI samyagadarzana pratisamaye zuddha bane che, tevI rIte samyakracAritranA mULamAM paNa jJAna ja prakAzita thaIne rahela che. Ama te akSaranA anaMtamA bhAganuM udghATana te nigadavatI jIvane paNa hoya che paNa jema jema te AtmA akAma nirAnA baLe haLave banatuM jAya che tema temajJAnanI vRddhi Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paNa thatI hovAthI aspaSTarUpe paNa abhakSya, apeyAdi durA cArene heya samaje che ane bhakSyAdi padArthone viveka thatAM ghaNA karmo tUTavAnI aNI para AvatAM jIvAtmAne samyagadarzananI utpatti thAya che, je arihaMta paramAtmAnA prarUpelA jIvaajIva-puNyapApa-Azrava-saMvara-baMdha-nirjarA ane mokSanI zraddhAmaya che. paraMtu bhUlavuM na joIe ke, "jemane aSTa pravacana mAtA jeTaluM paNa samyajJAna na hoya te samasyagudarzananA dIpakane bujhAtA vAra lAgatI nathI te pachI samyaphacAritra kevI rIte Takaze? kemake cAritranI mAtA ja aSTa pravacana che. mAtAnI gerahAjarImAM prathama te putranI utpatti thatI ja nathI. marIcinA jIvanamAM samyajJAnane dIpaka jema jema bujhAte game tema tema cAritramehanIya karmanuM jora vadhatuM gayuM ane patana avasthA bhAgyamAM zeSa rahI. AvI sthitimAM mithyAdarzana mehe paNa joradAra humale karyo ane bhagavAna mahAvIra svAmInAM trIjA bhavane AtmA marIci samyagadarzanathI bhraSTa thayo. tyAra pachI te 12 bha sudhI tene pharIthI prApta karI zakAyuM nathI. A kAraNe ja samyagudarzana ane cAritranI vacce jJAna raheluM che je AtmAnI abhUtapUrva zakti che. mATe jJAnasampanna muni pitAnA guru caraNemAM manavacana tathA kAyAnuM samarpaNa karate aticArenI AlocanA samyaka prakAre karavA samartha bane che. | ( 5 ) darzana saMpanna-darzana eTale samyagudarzanathI parizaddha thayele sAdhaka potAnA ekeya aparAdhane chupAvyA vinA gurune nivedana karaze ane temanAthI meLaveluM prAyazcita prasannacitte pUrNa karaze. Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 35 zataka 25muM : uddezaka-7 mehanIya karmanI mahAbhayaMkara sAte prakRtie upazama, upazama ke kSaya thayA pachI ja samyagadarzananI prApti thAya che. te prakRtio AtmAnI hADaveraNa hovAthI ane jyAM sudhI tenuM jora hoya che tyAM sudhI sAdhaka bhadra, saraLa, udAra ane paragaju paNa banI zakatuM nathI. kemake -AmAM anaMtAnubaMdhI eTale anaMta bhane bagADI mAre tevA kaSA ane AtmAnI oLakhANa yathArtharUpe na thavA de tevuM mithyAtva mehanIya atyaMta tephAne caDele hovAthI tenA mAlikanA hAtha, paga, AMkha, kAna, jIbha, mana, buddhi ane jJAna paNa hiMsaka, mahA hiMsaka, asatyavAda pUrNa, cauryakama pradhAna, maryAdAtIta maithunakama ane parigraha nAmanA mahAgrahathI grasita hoya che, pariNAme saMkhyAta, asa khyAta ane anaMta che sAthe vera-jhera-kaSAya ane svArtha sAdhanAnA vyavahArone vadhArate te sAdhaka saMsArane vairI banavA pAme che. jyAre samyagadarzananI prApti thatAM ja mahAbhayaMkara cikaNA karmo ane haDahaDatuM vairamaya jIvana nAza pAme che ane AtmAmAM abhUtapUrva ne prakAza patharAya che. jenAthI AtmAnuM yathArtha svarUpa tathA jJAnAvaraNIyAdi karmomAM rahelI bhayaMkaratA nAza thatAM ke dabAI jatAM AtmAmAM raheluM anAdikALanuM ajJAna adazya thAya che tyAre samyagujJAnane dIpaka pragaTatAM kASAyika ane vaiSayika jIvana je maryAdAtIta hatuM te maryAdita bane che, tathA parapadArthonI, paradharmonI ke vibhAva dazAnI nAbUdI thAya che. saDaka upara UbhA rahelA mAnavane pratyeka bilDIMga ke jhADa uMcA-nIcA dekhAya che, paNa te ja mAnava bilDIMganA navame, dazame mALe caDIne gAma tarapha najara kare che, tyAre AkhuMya gAma ane jhADe eka samAna dekhAvA lAge che. tevI rIte Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 zrI bhagavatI sUtra sAra sa Mgraha jIvanamAM anatAnu dhI kaSAyAnu' jora hAya che tyAre sa`sArasRSTimAM viSamatAnu bhAna thAya che ane samyaktvanA prakAza maLatAM ja pratyeka mAnavamAM kaine kaMi guNAnu ja avale kana thAya che. anaMtAnubaMdhI kaSAyAnuM kAtIla jhera nAza pAmatAM mANasanA jIvanamAM samatva, udAratva, dhIratva, dAna-citva, maitrIbhAva ane kArUNyabhASanA prAdurbhAva thAya che tathA karmonA kAraNe pApI, nina, kaSAyI, viSayI mAnavA pratye upekSAbhAva janma le che. samyaktvanuM teja yagni jIvanamAM hAya tA mAnava peAtAnA udita kAma krodhAdine zamana kare che. saMsAranA bhAgavilAsene bhAgavavA chatAM udAsIna rahe che, vairAgyapUrNa jIvana jIve che tathA dIna-du:khI ane anAthA pratye dravya tathA bhAva dayALu bane che, jIvAdi tattvA pratye pUrNa zraddhALu banIne Azrava tathA madhanA mArgAne cheDI saMvara tathA nirAnA mAga svIkAre che athavA tenI TreiniMga le che. AvI rIte darzona sampanna munine ekeya pApa aticAra, aparAdha Adi guruthI chupAvavAnu` hatu` nathI. ( 6 ) cAritra sampanna H -samyakcAritramaya munirAja karelA, karAvelA ane anumodelA pApAnuM AleAcana zuddha rIte karIne peAtAne bhArathI mukta banAve che. jJAnanI jema cAritra paNa AtmAnA guNa hovAthI nigodanA jIvAne paNa cAritra nakArI zakAtu nathI; mATe akAma nirjarAnA caiAge AtmA jema jema haLavA thAya che tema tema tene cAritra guNa vadhatA jAya che. sAmAnya rIte amuka karavuM ane amuka na karavu' teTalA pramANamAM ja cAritranA atha levAya che, paraMtu samyagdarzanathI parizuddha thayeluM jJAna jema jema vadhe che tema tema cAritrane yathAva khyAlamAM Ave che ane pUrva bhavanA ArAdhaka AtmA Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 137 athavA A bhavane pA| nizcayakhaLI AtmA savirati cAritranA svIkAra karIne peAtAne nimaLa manAve che.... ra " caya te ATha kanA sacayarikta kare je teha,. cAritra nAma nirUkte bhAkhyu. te vaMdu guNageDu re...bhaviyA " sunnata eTale ke bhavabhavAMtaramAM meha mAyAne vaza banIne upArjana karelA karmAne AtmapradezathI kha'kherI na khAya te cAritra kahevAya che, athavA cAritra kriyA che. je kriyAvaDe AtmA navA pApAne rAke ane jUnA pApone dhoI nAkhe te cAritra che. AtmakalyANu, muktinI prApti, kevaLajJAnanI siddhi ke ka piMjarathI sava thA mukta thavAmAM e tattvanI ja paramAvazyakatA saune svIkAya che. navA pApAnA dvAra baMdha karavA ane jUnA pApAne nijarita karavA te mATe daza najJAnanI ArAdhanA navA pApAnA dvAra baMdha karAve che. jyAre cAritradharmanI ArAdhanA jUnA pApAne dhAvaDAvI nAkhIne AtmAne peAtAnuM parama lakSya ( meAkSa ) prApta karAvavAmAM pUrNa samatha ane che. mATe ja kahevAyuM che ke-samyagdarzanarUpI DhAla, jJAnarUpI talavAra ane cAritrarUpI kavaca ( khakhatara) jenI pAse hoya tene potAnu atima ISTa siddha karavAmAM keTalI vAra ? anubhavasiddha zAstravacana che ke "prathama jJAna ne pachI ahiMsA zrI siddhAMte bhAkhyu, jJAnane va MdA jJAna ma niMdo, jJAnIe zivasukha cAkhIyuM re....bhavikA" sArAMza ke carAcara sa'sAramAM ana MtAnata jIvA, tenA pradeza, guNA tathA paryAcAnu jJAna prathama thavu joie. tyAra pachI te jJAna zraddhAmAM utAravuM ane AcaraNamAM lAvavuM tenuM nAma AtmakalyANa che. jaina Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha zAsane jIvanI utpatinuM sUkSmAtisUkSma jJAna saMsArane ApyuM che, mATe keIpaNa jIvanI hatyA na thavA pAme te ja cAritra che, jenA be prakAra che. (1) sarvavirati cAritra, (2) dezavirati cAritra. jenuM saMkSepa ane vistArathI varNana 1-2-3 bhAgamAM karavAmAM AvyuM che. prastuta praznamAM sarvavirati cAritranI vAta hovAthI te mekSecchu muni thayelA aparAdhane, aticArene, bhUlene pitAnA guru pAse zA mATe chupAvaze ? AlecanA karavAmAM ane prAyazcita levAmAM zithila paNa zI rIte banaze? sArAMza ke zarama ke saMkoca rAkhyA vinA te puNyazAlI munirAje prAyazcita levAvALA hoya che. nedha :-rAjA mahArAjA yAvatuM bharata, sagara, sanatakumAra jevA cakravatIe samagajJAnapUrvaka cha khaMDanuM rAjapATa, tathA 64 hajAra strIonI mAyAne lAta mArIne paNa cAritra grahaNa kare che. zAlIbhadra jevA, atUTa lakSamI vaibhavane tathA 32 padminI strIone Thokara mArI cAritra le che ane pitAnuM kalyANa sAdhe che. vijayazeTha ane vijayAzeThANI je zrImaMta putra hatAM, zArIrika zaktisaMpanna hatAM, gharamAM mevA, miSTAnna khAnArA hatAM chatAM AjIvana eTale paraNyA pachInI pahelI rAtathI ja akhaMDa naiSTika ane sarvathA advitIya brahmacaryadharma (cAritradharma)ne pALavA mATe samartha banI zakyA che. rAjImatI-caMdanabALA jevI rAjakumArikAo kAmadevanA saMpUrNa nazAne utArIne dIkSita thaI che. sArAMza ke jJAnamAtrApUrvaka vairAgyamaya banIne dIkSA svIkAranArA raMkathI rAjA sudhInA asaMkhya kathAnake zAstramAM saMgrahAyelA che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 139 (7) kSamAdharmasampanna kSamApradhAna munio ja pApanA Alecaka hovAthI AtmakalyANanA mAlika bane che. krodha kaSAya AtmAne kaTTara vairI che ane kSamA e munirAjane paramadharma che. jyAre darzana-jJAna ane cAritranI ArAdhanA jIvananA romeromamAM thAya che, tyAre anAdikALanA kaSAne vega dhIme paDe che, bahu ja dhIme paDe che, athavA kSaya pAmavA jevI sthitimAM mukAI jAya che tyAre muni kSamAmaya bane che. vIrA mUTTE" eTale ke AtmAthI vIra banelA bhAgyazAlInuM bhUSaNa kSamA che, tyAre ja te pApa ziremaNi pAlaka maMtrI dvArA ghANImAM palAtA munio, samila dvije tatkALa leca karelA mAthA para mATInI bAMdhelI pALamAM bharelA kheranA lAkaDAnA aMgArAthI gajasukumAla muni, senA vaDe mAthA para pANImAM bhIMjAyelI cAmaDAnI deraDI vaDe gherAtighora pariSaha sahana karanArA metAraja muni, saMgamadeva ane caMDakauzika AdinA jIvaleNa humalAne Atma saMyama vaDe sahana karanArA dayAnA sAgara mahAvIrasvAmI, tevI rIte sarvathA ekAnta sthAnamAM bhegavilAsanI mAMgaNI karanArAnI sAme potAnA naiSThika brahmacaryadharmathI mAnasika daSTie paNa calAyamAna na thanArA rAjamati sAdhvIjI mahArAja tathA je raMgamahelamAM bAra varSa sudhI svaicchika bhegavilAse bhegavyA hatAM tevA ekAMta sthAnamAM, vijaLInA camakArA jevI kezA vezyA sarvathA anukuLa hovA chatAM paNa potAnA saMyamasthAnathI patita na thanArA sthUlibhadra munijI AdinA daSTate haMmezAne mATe AdaraNIya ane smaraNIya che. A badhAM kAraNone laIne, ahiMsAdi dharmanI ArAdhanA karavAthI utpanna thayelI vIratA ja kSamAdharmanI janetA che. A kSamAdharma jemane prApta thayuM hoya te kadApi vairane badale virathI, krodhane badale krodhathI, prapaMcane Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha badale prapaMcathI ane zetAnane badale zetAnIthI lenArA ke denArA hatA nathI. eka rAtamAM vizanI saMkhyAmAM jIvaleNa humalA ane cha cha mahinA sudhI AhAra pANImAM antarAya bhegavanArA bhagavAna mahAvIrasvAmIne pariSaha samaya daramyAna rati mAtra kheda thaye nathI paraMtu jyAre saMgamanA upasargo zAMta thayA tyAre dayAnI caramasImAe pahoMcelA paramAtmA mahAvIrasvAmInI AMkhe dayAthI chalakAI gaI hatI. A bicAro "mArA nimitte agAmI thaze tenA adhaHpatanamAM huM kAraNa bane AvI bhAvadayA bhagavAna mahAvIrasvAmIne cheDI bIje kyAMya rahetI haze? tenuM ekeya kathAnaka kyAMya paNa vAMcyuM nathI, sAMbhaLyuM nathI. parvatanI ekAMta guphAmAM viSaya vAsanAnI mAMgaNI karatA rahanemithI hataprabha thayA vinA dayAnI mUrti jaina sAdhvI kahe che ke devariyA munivara dhyAnamAM raheje"...mATe ja bhagavatI sUtrakAre kahyuM ke vivekadharmanI putrI kSamA sAthe pANigrahaNa karanAra jaina muni ja pApanI AcanA karI uttarottara kalyANane sAdhe che. (8) dAna:-pAMce Indriyene damana karyA pachI AtmA dhIna thayele muni ja potAnA pApane Alocaka bane che. eTale ke pAponI rajUAta guruo pAse karIne prAyazcita meLavI zake che. anubhavIo kahe che ke-game tevI ane teTalI paugalika vastuo meLavavA, bIjAone mATe azakya tevA raNamedAna ramavA, vaiSayika sukha mANavA, kaSAyenA raMgarAga khelavA, ane hajAro lAkhe mAnane metanA ghATa utAravA saraLa che, paNa Atmadamana karavuM atyanta kaSTasAdhya che. Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 141 saMsArane vijetA tenI hayAtI sudhI ja maraNIya raheze jyAre AtmavijetAo maryA pachI paNa smaraNIya, vandanIya ane pUjanIya rahyAM che. sAmevALA upara krodha karavAnI bhUmikA taiyAra che chatAM krodha na kare, abhimAna Ave tevA paugalika sAdhanenI vacce rahevA chatAM mAna, abhimAna (garva-ghamaMDa) na karavuM, lAkho mAnanI AMkhamAM dhULa nAkhavAnI zakti che chatAM mAyA prapaMca na sevavA ane lAbhAMtarAya karmane pazama che te paNa lebha ane parigraha saMjJAne bhaDakavA na devI te baccAone khela nathI. vAraMvAra tamane koI AvatuM hoya, ahaMkAranI mAtrA vadhatI hoya, mAyAvaza banavAnA saMge maLatA mAyAdhIna thavAtuM hoya ane lebha rAkSasanA mukhamAM phasAI gayA che te samajI leje ke AtmasaMyamathI tame hajAro mAIla dUra che ane anaMta saMsAra tarapha prasthAna karavAnI taiyArImAM che. saMsArane TUMke karavAmAM ghaNuM ghaNA sadanuNAne zAstromAM saMgrahAyelA che paraMtu sarvazreSTha sAdhana te indriyanuM damana ja kahevAyuM che, gavAyuM che ane adhyAtmagIoe mAnya rAkhyuM che. mATe AdhyAtmika jJAna meLavavAnuM, meLavelAne pacAvavAnuM tathA maitrIbhAva ane pramedabhAvane vikasAvavAnuM maulika kAraNa indriyadamana ja che. zarIrarUpI rathanI sAthe ghaDAonI upamAne dhAraNa karatI pAMce Indriye lAgelI che. temanA moDhAmAM jo tame sammAnanI lagAma na nAkhI zakyA te te Indriye game tyAre paNa tephAna karIne tamane, tamArI buddhine, jJAnane, manane ane zarIrane paNa udhe raste laI jaze tenI khabara tamane paDaze ke kema? te paramAtmA jANe. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha atyAre tame saMjavalana kaSAnA mAlika haze te paNa IndriyAdhIna rahyAM te game tyAre paNa te saMjvalana kaSAye anaMtAnubaMdhImAM parivartita thaze tenI khabara paNa raheze nahIM. mATe mahAna puNyadaye ane AtmAnI adamya purUSArtha zaktivaDe jyAre anaMtAnubaMdhI apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI kaSAyene dabAvI dIdhA che ane saMjvalana kaSAye zeSa rahyAM che te zeSa rahelA kaSAyane paNa pAtaLA karavA mATe Indriyadamana sivAya bIjo ekeya maMtra, taMtra kAme AvI zakaze nahIM. AvI sthitimAM te sAdhaka bhAgyazALI che jemane indriyenA damanane ja saMyamazuddhinuM kAraNa mAnyuM haze. (9) amAyAvI :-kaSAmAM paNa "mAyA kaSAya ne nAgaNanI upamA devAmAM AvI che. krodha-leba ane garva nara hevAthI kadAca susAdhya bane paNa vakarelI, bhaDakelI, bhaDakAvelI mAyAne vaza karavI te bhalabhalA gio ane tapasvine mATe paNa kaThina che, temAM paNa mRSAvAdanuM mizraNa karI devAmAM Ave te mAyA mRSAvAda bhayaMkaramAM bhayaMkara pApasthAnaka banaze jene vaza karavAmAM kAcI mATIne banele mAnava niSphaLa nivaDyo che. mokSamArga meLavavAne mATenuM Adi kAraNa "amAyAvivaM" hovAthI sau keI tenI ArAdhanA kare te "zreyasa che. bAkI badhuM preyasa che jenI ArAdhanA anaMta bhamAM karI che. paraMtu zreyasanI ArAdhanAmAM A jIva atyAra sudhI kAyara ja rahyo che mATe jIvanane amAyAvI banAvavuM hitAvaha che ane A sAdhaka ja khare Alecaka banIne sevAyelAM pApanuM prAyazcita kare che, vartamAnakALane saMvare che ane bhaviSyane mATe jAgRta rahe che. Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 ( 143 (10) apazcAdanutApI -eTale gurumahArAje game teTale prAyazcita ke daMDa Ape hoya temAM ratimAtra paNa pazcAtApa na kare te ja khare sAdhaka che. AlecanA ApanAra guru kevA hovA joIe? AlecanA (prAyazcita) lenAra ziSya kevuM hovuM joIe? te vAta kahyAM pachI sUtrakAra sudhamAM svAmIjI pote ja AlecanA ApanAra guru kevA hovA joIe? tenuM vivecana karatAM kahe che ke badhAya ziSya, ziSyAo, zrAvake ane zrAvikAone AlecanA ApanAra gurumAM ATha guNa hovA sarvathA anivArya che, te A pramANe - (1) AcAravAna :-prAyazcita ApanAra guru pite pAMca AcArene barAbara pALanArA hevA joIe kemake guru zabdamAM rahele "gu'ne artha aMdhakAra thAya che ane "ru" zabdano artha aMdhakAramAMthI bahAra kADhanAra thAya che. gU zabdastvaMdhakAraH syAt, ru zabdastanivAraka: akSaradvaya saMyogena gururabhidhIyate. eTale ke ziSyane aMdhakAramAMthI bahAra lAve te guru che. ziSya game te hoya te paNa gurune mATe te putra tulya che, te bhUlene pAtra che, chagrastha che, doSamaya che, karmothI bhArI che, mATe tevA ziSyone AtmakalyANubhimukhI karavA te gurudevenI parama pharaja che. bagaDelA zAka ke dALane sudhAravA mATe athavA tene vadhAre svAdiSTa banAvavAne mATe kerI-lIMbu ke marIne AcAra(athANu)ja kAma Ave che, te pramANe anAdikALathI bagaDelA AtmAne Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha sudhAravAne mATe pAMca prakAranA AcAranI yeAjanA karI che. jenA sevanathI AtmA suMdara, pavitra ane svaccha bane che. (1) jJAnAcAraH-samyajJAnamaya jIvana banAvavuM. (2) danAcAraH-zuddha zraddhAmaya avasthA prApta karavI. (3) cAritrAcAra:-AcAra-vicAra ane uccAra pavitra manAvavA. (4) tapAcAra:-zuddha tapazcaryAmaya jIvana rAkhavu. (5) vIryAcAraH-zuddhAnuSThAnAmAM paNa sphurti rAkhavI. (1) upara pramANenA AcAravaMta gurue ja peAtAnA ziSyAne paNa AcArAmAM sthira karanArA thAya che. (ra) AdhAravAn :-AlecanA grAhaka ziSyanI badhI vAtA sAMbhaLe ane tenu avadhAraNa karI yAgya prAyazcitane nirNaya kare. (3) vyavahAravata :-Agamazruta Adi pAMca prakAranA vyavahAranA jANakAra guru kayA aparAdhanu' prAyazcita kevu' ane keTalu ApavuM? te dravya-kSetra-kALa ane bhAva pramANe niya kare kemake eka samAna aparAdha karanArane badhA samaye eka sarakhuM' prAyazcita devAnuM na hoya. (4) apatrIDaka :-Alecaka kadAca lajjAnA mAryAM peAtAnA aparAdhA kahetA zaramAya te tene mIThA vacaneAthI samajAvI bujhAvIne tenI zarama teDAve ane prAyazcita Ape. (5) prakROka :-ziSyAne aparAdhanu' prAyazcita ApIne temanuM cAritra zuddha karAvavAmAM sama hoya. Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM 1 uddezaka-7 145 (6) aparisAtrI -pitAnA ziSyanA ke eka ziSyanA aparAdhane gupta rAkhavAnI tAkAtavALo hoya, arthAta eka bIjAnA aticAre, bhUle-aparAdhane bIjA sAme prakaTa karanAra na hoya, kemake peTanA gaMbhIra hoya, sAgara jevA gaMbhIra hoya te guru kahevAya che. | (7) niryApakaH-prAyazcita levAmAM ane pUrNa karavAmAM azakta ziSyane tenI zakti pramANe ja prAyazcita Ape. (8) apAyadaza :-ziSyone parama hitabuddhithI saMyamanA dUSaNe batAvavA, narakAdine bhaya batAve, jethI teo prAyazcita levA taiyAra thAya. upara pramANe prAyazcita ApanAra gurunA ATha guNe batAvyA che. sAdhu samAcArI keTalA prakAre kahI che ? he prabhe! samAcArInA keTalA bhedo che? javAbamAM bhagavate dasa bheda kahyAM che te A pramANe - (1) IcchAkAra samAcAra -potAnuM kArya hoya ke bIjA muninuM kArya ane te pitAne karavAnuM hoya tyAre bhASA prAgamAM "IcchAkAra" zabdane pravega kare, jene saraLArtha, baLAtkAra, baLajabarI ke dabANa nathI paNa namratAne bhAva che, jemake kRpA karI ApazrI mArUM ATaluM kArya karI Ape. athavA ApazrInuM A paDilehanAdi kArya karavAnI mane AjJA Ape. A pramANe vaiyAvaccanI bhAvanA rAkhI namratApUrvaka bhASA prayoga kare te IcchAkAra kahevAya che. jaina zAsananI pratikramaNadika pApamecaka ane devavaMdanAdika prasAdaprApaka kriyAone prAraMbha Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha IcchAkArathI karavAmAM Ave che. sAdhakane jyAre pApabhIratAnI prApti thAya che tyAre te sAdhaka pitAnA karelA, karAvelA ke anudelA pApanA vimocana mATe koInI paNa baLajabarI vinA pote ja taiyAra thAya che ane gurune kahe che ke he prabho ! huM ApazrIne vaMdana karavA IcchuM chuM, huM pratikramaNa karavAnI IcchazavALa chu. ApazrI mane AjJA Apa (saMdisaha) ane huM mArA pApanuM pratikramaNa karUM ane bhavabhavAMtaramAM paNa mane jaina zAsananI prApti thAya, mArUM samyaktva zuddha bane, te mATe arihaMta paramAtmAone haM vandana karavA IcchuM chuM; mATe ApazrI AjJA Ape ane huM devavandanAdika pavitra anuSThAna karanAre banuM. saMsAranA pratyeka mAnavane svanuM ke paranuM kArya cakkasa karavAnuM ja hoya che. pachI cAhe pharajIyAta karo ke marajIyAta kare. ApaNe anubhavIe chIe ke pharajIyAta kAryo karavAmAM paNa koIkavAra dravya, Ijajata ke mAnamaratabAdinI prApti thAya che. te marajIyAta kAryo karavAmAM A bhavane ane parabhavano paNa lAbha kema na thAya? pitAnA putrAdinA bharaNapoSaNa mATe jyAre mAnava marajIyAta parase utAre che te karAyelA pAponuM nikaMdana kADhavA mATe zA mATe parase na utAre? sArAMza ke dhArmika kAryone paNa marajIyAta karavA jethI te anuSkAne ApaNane phAyadAkAraka banaze, AtmAnI zuddhi thaze. guruone AzIrvAda maLaze ane paramAtmA zrI arihaMtadevanI, tathA temanA zAsananI bhabhavamAM prApti thaze, je uttamamAM uttama lAbha che. anyathA te anuSkAne pharajIyAta karavA gayA te pratikamaNamAM uMgha Avaze, mALA hAthamAMthI paDI jaze, bhaNavAmAM bagAsA Avaze, svAdhyAyane prema maTI jaze ane pariNAme guruonA AzIrvAdathI hajAro mAIla dUra rahevAnuM bhAgyamAM lakhAze. Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM H uddezaka-7 147 . (2) mithyAkAra samAcArI :-svanuM ke paranuM kArya karatAM kadAca kaMI bhUla thaI gaI hoya te hAtha joDIne kahevuM ke.... A mArI bhUla che athavA Ama thavAmAM huM nimitta banya chuM, mATe mane mApha kare. A pramANe micchAmi dukkaDaM devAnI Adata rAkhavI, paraMtu guonI ke nAnA meTA munionI sAme ulaMTha uddhata, uchuMkhala ke asabhya bhASA pUrvaka pitAnI bhUlane chupAvavAne mATe apazabdo bolavA na joIe. gurumahArAja sAthe ke bIjA keI sAdhaka sAthe vAraMvAra mithyA me duSkRtam' zabdano prayoga kare e atyaMta hitAvaha mArga che. gurumahArAja paNa chadmastha hovAthI keIka samaye utAvaLathI athavA bIjA kAmamAM vyasta hovAnA kAraNe gerasamajutithI paNa kaMIka kahe che te samaye ziSya utAvaLathI ke krodhathI gurumahArAjane utArI pADavAnuM mahApApa (aprati karaNIya pA5) koI kALe na karavuM paNa mAphI mAMgavI, jyAre gurujI zAMta paDe tyAre vastunI yathArthatA kahevI. (3) tathAkAra samAcArI -vAcanA ke svAdhyAya karAvatAM gurune tathAkAra bhASAmAM kahevuM ke ApazrI pharamAve che te temaja che tathAkAra-tathati-tahattine artha eka ja che. (4) AvazyakI samAcArIH-game te kAraNe upAzrayathI bahAra javuM hoya tyAre AvazyakI (Avassahi) traNa vAra belavI ane tyArapachI upAzraya choDe. (5) naidhikI samAcAra -gocarI AdinuM bahAranuM kAma patAvIne pAchA upAzrayamAM AvIe tyAre naidhikI (nisTrihi) traNavAra belavI pachI upAzrayamAM praveza kare. (6) ApRcchanA samAcArI:-"A kAma huM karUM" Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha A pramANe kaI paNa kAma karatAM pahelAM gurune, AcAryane athavA baMnenI hAjarI na hoya tyAre bIjA vaDIla munine pUchIne kAma karavuM. (7) pratipucchanA samAcArI -amuka kAryane mATe gurue pahelA manAI pharamAvI, paraMtu agatyanuM kAma hoya tyAre pharIthI gurujIne pUchavuM ane temanI rajA meLavyA pachI kAryane prAraMbha kara. matalaba ke gurune pUchayA vinA kaMIpaNa na karavuM. (8) chedanA samAcAra -gocarI ApaNe laI AvyA heya, tenA mATe bIjA munirAjone AmaMtraNa ApavuM ane AgrahapUrvaka kahevuM ke "ApazrI amane lAbha Ape." (9) nimaMtraNa samAcAra -gocarI jatA pahelA bIjA munione pUchavuM ke "ApazrIne mATe gocarI lAvuM?" (10) upasaMpar samAcArI -pitAnA jJAna, darzana ane cAritranI prApti mATe, vRddhi mATe ane zuddhi mATe bIjA AcArya pAse rahevuM paDe te rahevuM ane temanI AjJA mAnavI te upasaMpat-upasaMpadA samAcArI che. prAyazcita keTalA prakAre kahevAyuM che ? javAbamAM bhagavate kahyuM ke he gautama! mArA zAsanamAM prAyazcita daza prakAranuM che. thayelA pApakarmone nAza kare, kamamelathI malina AtmAne pavitra kare, karAyelA aparAdhonI zuddhi karAve te prAyazcita kahevAya che. je AtmAne pavitratama karAvanAra AtyaMtara tapane pahele bheda che. AtmAmAM jyAre anivRttikaraNa rUpa sarvathA abhUtapUrva zakti Ave che, tyAre samyagdarzananI prApti thAya che ane vijaLInuM baTana dabAvatA Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 149 jema aMdhakAranA tAmasa pagale taijasa-prakAza karanArA banI jAya che, tevI rIte AtmAmAM raheluM mithyAjJAna paNa AMkhanA palakAre samyagujJAnamAM pariNata thAya che. te samaye yadi Asanna bhavyatAne paripAka thaI gayeluM haze te karelA ke karAvelA pApathI khinna thayele jIvAtmA te pApanI zuddhine mATe taiyAra thaze ane jeza jema guru samakSa pApanuM prakAzana thatuM jaze tema tema, meranA avAjathI jema nAgarAja paNa phaNAne saMkecIne sthAna choDavA mATe taiyAra thAya che, tema pApanI vagaNae paNa AtmapradezathI chuTavA mAMDaze; kemake -puNya karmonuM prakAzana te abhaya puruSane paNa sukara che jyAre pApanuM prakAzana ane Alecana karavuM Asanna bhavyane choDIne bIjAne mATe lagabhaga sukara banatuM nathI. samyagadarzananI prApti pachI cAritro-mukhI AtmAnA pApamanA palyopama jeTalA karmo jyAre tUTe che tyAre yAvat sarva virati (samiti-gupti dharma) ne svIkAra kare che, tevI paristhitimAM tene AtmA pApanI AlecanA mATe taiyAra thAya te susaMgata che. - atyaMta durabhavI tathA pApakamI AtmAne karelA ke karAvelA pApe jyAre pAparUpe lAgatA ja nathI te pachI temanuM Alecana ke prAyazcita temanA mATe sukara zI rIte banaze? pApakarma (hiMsA-jUTha-caurya-maithuna ane parigraha)mAM pUrNa rUpe masta banelA keTalAya mAnavane samyajJAnanI ekeya pravRtti ke samyaphacAritra sampanna munine sahavAsa paNa game azakya bane che, kAraNa ke teo pApakarmonI mAyAmAM eTalA badhA gadheDuba thayelA che, jemAMthI pAchuM haTavuM temanA mATe harahAlatamAM paNa sukara nathI. have ApaNe prAyazcitanA bhedo jANIe. Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (1) AlecanAtuM prAyazcita -prazasta purUSArtha vaDe prANAtipAtAdi pApanI sarvavirati svIkAra karelA sAdhakanA AtmapradezamAM karmonI 24 sattA sthAne paDelI hovAnA kAraNe, gurukuLavAsI sAdhakane paNa kaIka samaye jJAnAvaraNIya karmane humale thatAM jUdI jUdI rIte ghaNuM prasaMgamAM bhUle thavAnI zakyatA rahelI che. mehanIya karmanA humalAmAM AMkhanA palakArA jeTale paNa krodha-mAna-mAyA ane lebha nakArI zakAtuM nathI. tema aMtarAyakarmanA kAraNe cala-vicala avasthA paNa avazya bhAvinI che. yadyapi te sAdhakano AtmA samyagadarzana ane jJAnane prakAza meLaveluM che, mATe potAnA lIdhelA vratamAM kaMIka ane kyAMyathI paNa lAgelA aticArene guru samakSa nivedana karaze ane pharIthI temanuM saparzana na thAya tevI rIte AtmAnuM saMyamana karaze tethI A prAyazcita kevaLa AlecanA pUratuM ja hevAthI AlecanAI kahevAya che. (2) pratikamaNAtuM prAyazcita keTalAka aticAro tevA paNa hoya che ke jemanuM pratikramaNa karavAnuM sarvathA anivArya che. pratikamaNa eTale pramAda ane kaSAya vaza banIne svabhAvathI parabhAvamAM gayele AtmA aticArenuM "mithyAduSkRta" ApIne tathA pharIthI "ria TwjavavAma" bhaviSyamAM na thAya te rIte daDha nizcayI banIne pApanuM pratikramaNa karaze. pratikamaNa arthAt sarvathA advitIya, viziSTatama amRtAnuSThAna che. jemAM yama-niyama-Asana-prANAyAma-pratyAhAradhyAna-dhAraNa ane samAdhi Adi AThe bhegone ekI sAthe samAveza thaI jAya che, kemake te te gAne ArAdhavAvALA bhAgyazALInA jIvanamAM je prArabdha karmo paDyAM che temanuM nirAsana karyA vinA ganI sAdhanA sarvathA vAMjhaNI rahevA Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 151 pAmaze. jemake game tevA yame svIkAryA pachI paNa prArabdhakarmonA kAraNe aticAronI saMbhAvanA anivArya che. tevI paristhitimAM je aticAranuM pratikamaNuM na hoya te yamanI phaLazruti keTalI? niyamane artha keTale? game teTalA pUraka kuMbhaka ke recaka rUpa prANAyAmanI saphaLatA kaI? gupta ane sUkSma manathI sevAyelA ke smRtimAM lAvelA pApanuM pratikramaNa na heya te bAhya prakAre iMdriyanA damanane artha kyo? ekAda viSayamAM citane sthira bhale kare paraMtu jyAre gupta mana vAMdarAnI jema kUdakA mAraze tyAre tamArI dhAraNuM putravatI raheze? ke vAMjhaNI? AMkhene baMdha karIne beThA pachI paNa tamArUM sUkSma mana bhegavelA bhegenI samRtimAM sarakI gayuM te bicAruM dhyAna tamane yegI zI rIte banAvaze ? ane dhyeyane kaMIka prakAza meLavyA pachI paNa tamAruM mana bIjA viSayenA aMdhakAramAM phasAI gayuM te tamArI samAdhi paNa tamane mAyAmRSAvAdI na banAve tenI zuM khAtarI ? A kAraNe ja kevaLajJAnanA mAlikoe pratikramaNanI yojanA sArthaka karI che. A pavitraga jene maLI gayuM hoya tene kuMDalInInI jAgRti karavAnI mAthAkUTa zA mATe karavAnI? pApanuM pratikramaNa na hoya te kadAcita jAgRta thayelI kuMDalinI tamane avaLe raste na laI jAya tenI khAtarI koNa Apaze? mATe pratikramaNane cheDI bIje kaI sArthaka ga nathI. sArAMza ke pratikramaNa ja vega che, dhyAna che, samAdhi che, pratyAhAra che, yama tathA niyama che. chevaTe AtmAne paramAtmA, jIvane ziva tathA narane nArAyaNa banAvanAra pratikamaNa ja che. je kAMTA-kAMkarA-retI ke moTA patthara vinAne sIdhe ane saraLa mArga che. keTalAka aticArenuM nirAsana pratikramaNathI thAya che. Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nedha -cerI ke badamAzI pakaDAI javAnA kAraNe jela (kArAvAsa)mAM rahele mANasa baMdhanamAM kahevAze ane jyAre tenI mudata pUrNa thaze ke jamAdArone khuza karaze te kadAca samaya pahelA paNa mukta thaI zakaze. te pramANe anAdikALathI jIvAtmA karmonI beDImAM jakaDAyela hovAthI kArAvAsa karatAM paNa bhayaMkara saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. keTalIka vAra agaNita navA karmone bAMdhe che ane ceDA karmone nijare che. jyAre bIjA samaye vadhAre karmone nijere che ane thoDA ja karmone bAMdhe che. paraMtu te nirjarA sarvathA karI zakatuM nathI ane jyAM sudhI karma beDI tUTe nahIM tyAM sudhI mekSa, mukti, kaivalyadhAma, Adi anaMta sukhanA dhAmane te meLavI zakta nathI. te kAraNe saMsAranA duHkhe, rege, zoka, saMtApa AdithI parezAna thayele jIva mokSa meLavavAnI jhaMkhanA kare te svAbhAvika che, paraMtu tenA mArganI khabara na hoya te ISTa sthAna maLe kevI rIte? taLAvamAM pANI gaMdu thaI gayuM hoya ane tene khAlI karavuM ke karAvavuM hoya te be sivAya trIjo mArga nathI ja. eka te je nALAmAMthI navuM pANI AvatuM hoya tene baMdha karo ane jUnA gaMdA pANIne taLAvanI bahAra kADhI nAkhavA mATe mazInano upayoga karo, jethI ISTa siddhi thatAM vAra lAgatI nathI. mazIna game tevuM kiMmatI hoya paNa navA pANIne rokavAmAM na Ave te mazIna zuM karavAnuM? tevI rIte AtmAnuM kalyANa karavAnuM ja hoya te sauthI pahelA navA pApone samajavA ane tyAgavAne mATe ja prayatna kare sarvathA anivArya che, tyAra pachI dravya ane bhAva pratikramaNathI jUnA pApane eka pachI eka dUra karatA jAo te mezane mArga TUMka thatAM Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 zataka 25muM : uddezaka-7 Aje kAle ke parama dahADe paNa tenI prAptimAM 33 karoDa deve paNa vina karI zakavA mATe samartha banavAnA nathI. (3) tadubhayAI prAyazcita -jIvananA gupta bhAgamAM keTalAka aticAra-pApa-pApa bhAvanAe sattA sthAna jamAvIne beThelA hoya che, jene nAbUda karavA ke karAvavAne mATe ekalA pratikramaNathI ke AlecanAthI paNa cAlavAnuM nathI, paraMtu te banenI AvazyakatA rahelI che eTale ke sauthI pahelA pApanI AlecanA guru pAse kare, potAnI bhUlane mana-vacana ane kAyAthI guru pAse ekarAra kare ane pratikramaNa karatI vakhate je sthAne te pApanuM "mithyAduSkRtam" ApavAnuM hoya tyAM ApIne pApothI haLave thAya te zreSTha mArga che. (4) vivekANuM prAyazcita -viveka eTale tyAga kare. gecarI pANIe jatAM bhUlathI paNa kadAca AdhAkarmAdi AhAra AvI gayA hoya te tene tyAga karavAthI AtmAne saMyama sacavAze ane pApa pravRttine avarodha thaze tathA meLavelA AhArapANIne tyAga karavAthI AhArAdi saMjJAo maryAdAmAM AvatAM tyAgadharmamAM paNa utkRSTatA Avaze je svIkaraNIya prAyazcita che. (5) vyutsargAtuM prAyazcita : uparanA prAyazcitamAM te kevaLa meLavelA paugalika AhArane ja tyAga hatuM je sukara che; jyAre AmAM kAyA tathA mananI caMcaLatAne tyAga karavAne che, je jarA kaSTasAdhya che. jemake annatyaM sUtra dvArA sAdhake pratijJA te karI, "gAva saritA mAvaMtA ramUvAre na pAremi tAvakAya ThANeNa moNeNa jhANeNaM appANaM vAsirAmi. arthAt kAryotsarga dvArA pApanI AlecanA ke paramAtmAnuM Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha dhyAna zuddha thAya te mATe lIdhelI pratijJA pramANe jyAM sudhI 'namo siALaM' zabdane evu nahi tyAM sudhI jAya' eTale mArA zarIrane 'DhALeLa` ' jyAM Ubho chu ke eTho chuM te sthAna vaDe 'moje 'indriyAne tathA manane mauna karavA vaDe tathA jJAna ' zubha dhyAna vaDe athavA pApeAnI AlecanA sivAya bIjI koIpaNa vAtane dhyAnamAM nahIM lAvavA vaDe ' avALa' AtmAne tathA tenA vaDe pratiSThita zarIrane, tenI mAyAne vAsirAvuM chuM. A pramANenI pratijJA sArI rIte tyAre ja pALI zakAze. jyAre kAryAtsagane mATe sthira rahya pachI 'hogasa ' sUtra vaDe cAvIsa tIthaMkarAnuM tathA navakAra vaDe paMca parameSThinuM' dhyAna khUba ja upayegapUrNAMka karavAnu raheze; tyAre ja AtmAnA doSAnuM parimArjana thatAM ApaNA AtmA zuddhinA mAge prasthAna mATe kaTibaddha thaze. paraMtu dhyAnathI yadi calAyamAna thayA eTale ke kAcetsaga lIdhA pachI AMkheAnA DALA cAre bAju pheravatA gayA tathA 'kara upara teA mALA phIre, jIva phare vanamAMhI, citaDu tA cittisie DALe tiNe bhajane siddhinAMhI....'nI ukti caritArtha thayA vinA rahevAnI nathI, mATe dhyeyapaTTonA dhyAnamAM upayAga rAkhave te A prAyazcitane AbhArI che. ( 6 ) tapazcaryAM prAyazcita :-sa khyAtA bhavAnA karelA karmo AtmAnA eka eka pradeza para dUdha ane sAkaranI jema etapreta thayelA che. jee eTalA badhA lAMkhA kALa sudhI AtmAnI sAthe rahenArA che ane jIveAnA keTalAya bhavA pUrNa thaye te kaniA udaya thayA vinA rahetA nathI. vacce palyApamanA palyeApama ke sAgaropamanA sAgaropama pUrA thai jAya te paNa te karyAM jIvane cheADatA nathI. indriyAne, kaSAyAne vaza banIne Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 155 rAgadveSapUrvaka jenI sAthe vaira vadhAyu... hAya, mArakuTa karI hAya, koIne kalaMka ke ALa Apyu. hAya, koinA khALa baccAone bhUkhyA mArIne temanA zrApa mAthA para lIdhA hoya, svAvaza koInA ghara bhAMgyA hAya, pati-patnIne, sAsu-vahune, mApabeTAne, ADezI-pADozIne tathA chevaTe guru-ziSyAne paNa laDAvyA hAya ke viyeAga karAvyeA hAya, maithunAsakta banIne kuMvArI-vidhavA ke ApaNA pratye dha sneha rAkhanArI strIone phesalAvIne temanA ziyaLa lUTyA hAya ke gharavALIne rAvaDAvIne parastrIgAmI banyA hoya, athavA vyAjavaTAnA leAbhamAM bicArA garImAnA khetara-makAna paDAvI lIdhA hoya ityAdi pApAnI sevanA nikAcitarUpe karanArane AjanA bAMdhelA karyAM 70 koDAkoDa sAgaropama sudhInA game te kALamAM ke game te bhavamAM udaya Avaze. mahAvIrasvAmIne kAnamAM khIlA ThokAvyAnu ka 80 sAgaropama upara keTalAya varSo vItyA pachI uddayamAM AvyuM che. agnizarmAnI vaira beDImAM phasAyelA guNusena rAjAne keTalAya sAgarApama vItI gayA pachI tenI jALamAMthI mukta thayA che, ane mukta thayA pachI ja kevaLajJAnanA mAlIka banyA che naMdana muninA bhavamAM keTalAya (11,80,645) mAsakhamaNe karyAM pachI ane satyAvIzamA bhavamAM mahAvIrasvAmIrUpe sADA bAra varSoMnI gheArAtighAra tapazcaryAM karyA pachI jyAre gAvALIyAe kAnamAM khIlA ThokayA tyAre tenA vairanI eDImAMthI chuTelA mahAvIrasvAmI kevaLajJAna meLavavA mATe hakadAra banyA che. kamaThanI vaira kheDImAMthI pArzvanAtha bhagavAna keTalAya sAgaropama pachI chuTavA pAmyA che ? sArAMza ke rAgadveSamAM masta banIne AMdhelA vairajhera tamane keTalIya tIrthaMkara paramAtmAnI cauvIzIe pUrI thayA vinA kevaLajJAnanA mAlIka banavA de tema nathI. Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha atyaMta baliSTa A karma sattAne hADavairI zatru kaI hoya te te tapazcaryA dharma che. anyathA game teTalA maMtra, ja tre, anuSThAne, derAdhAgao, ekAkSI nALiyere, jamaNa zaMkhe , uparAMta kAmadhenu ke ciMtAmaNI ratna paNa tamane karmonI jALa mAMthI mukta karAvavA mATe samartha banavAnA nathI. khUba yAda rAkhaje ke paisAthI kadAca puNyanA poTalA bAMdhIne bIjA bhAvomAM devakanA sukhe ja meLavI zakaze paranta karelA, karAyelA pApane nirmULa karavA mATe paiso kAme na Ave paNa tapazcaryA ja kAme Avaze. keTalAya aparAdhanA prAyazcita tapazcaryAnI apekSA rAkhe che. A kAraNe bAhyatapa tathA AtyaMtara tapa karanAra sAdhaka manAya che. tethI tevA AhAra pANI tathA bhASA vyavahAra paNa sAdhake na karavA joIe jethI karmonI udIraNA thavAne prasaMga Ave. yadyapi AhAra leve anivArya hovA chatAM paNa "nirvikRtika" arthAt jenA sevanathI indri ane mana sazakta banavA pAme te "cha vigaI'vALe AhAra vAraMvAra ke vadhArevAra na levuM joIe. ghI, dUdha, malAI dahiM, geLa, sAkarathI mizrita khorAka, taLele gariSTha AhAra, maracA, khaTAI ane jIbha Indriya saMtuSTa bane te AhAra le ke tene bhAva rAkhave te jANI bujhIne sUtelA ajagara jevA karmone punaH bhaDakAvavA jevuM thaze, ane bhaDakAvI dIdhelI Indriya tathA manane punaH saMyamita karavAmAM ekaDAthI ghuMTAvA jevI paristhiti sarjAtAM vAra lAgavAnI nathI, mATe vadhAre paDate, nirvikRtika eTale vigaI vagaranA AhArane paNa prAyazcita kahyo che je upekSaNIya nathI. (7) cheda prAyazcita :-cAritra mehanIya yAvat puruSane puruSaveda tathA strIne strIvedanA joradAra humalAnA samaye sAdhakanI Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 157 jJAna sAdhanAnI bhUharacanA kamajora hoya ane cAritramAM zaithilya ke tenA mULavatamAM kaMIka khAmI AvI gaI hoya tyAre tenA dikSAnA amuka paryAne cheda karavAthI te sAdhaka pAcho ArAdhanAnI sanmukha thaI jAya che. kemake pratyeka taMtrane zaktizALI rAkhavAne mATe daMDanIti ja sabaLa sAdhana che, mATe mekSAbhilASI sAdhaka guruthI devAyelA daMDane paNa sArA mATe gaNaze ane pharIthI tevI bhUle na thAya te mATe "samudimoni kAragig" ema kahIne mana mArIne ArAdhanA tarapha AgaLa vadhate sAdhaka kalyANa pAmaze. (8) mULAhe prAyazcita-uparanA prAyazcita karatAM AmAM vizeSatA ATalI ja che ke sAdhakanA pahelAnA mahAvratanA paryAne samULa cheda karIne pharIthI mahAvratAre paNa karAya che. (9) anavasthApyAI prAyazcita viziSTa prakAranuM amuka tapa jyAM sudhI karavAmAM na Ave tyAM sudhI mahAvratAmAM ke suniveSamAM temane pharIthI sthApI zakAtA nathI mATe anavasthAne gya hovAthI anavasthApyAhuM prAyazcita kahevAya che. (10) pAraciMtaka prAyazcita -rAjAnI rANI, mahArANI ke ziyaLavatI sAdhvInuM ziyaLabhaMga karAI gaye hoya tyAre svagaNane tyAga karI jinakalpInI jema mahAtapa karavuM te A prAyazcita che. je mahAsatvazAlI AcAryane cha mahinAthI bAra varSa paryata karavAnuM hoya che. upara pramANenA daze prAyazcitemAMthI upAdhyAyane prAraMbhathI nava saMkhyA sudhInA ja prAyazcita kahevAyA che jyAre munine mULAI sudhI ja jANavA. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tapanA mULa tathA avAMtara bhede keTalA? he prabhe! ApazrInA zAsanamAM tapa keTalA prakAre kahevAyuM che? ane tenA bheda-avAMtara bheda keTalA che? ' javAbamAM devAdhideva bhagavaMte je kahyuM te mULa sUtrAnusAre ja A pramANe jANavuM. bAhya ane AtyaMtara rUpe tapanA be bheda che, je zarIrane tapAve te bAhyatA ane AtmAne, kArpaNa zarIrane, manane, Indriyane ane buddhi Adine tapAve te AtyaMtara tapa che, je samyagadaSTi saMpanna ja ArAdhI zake che, te baMnenA cha cha bhedo nIce pramANe che :bAhya tapa AtyaMtara tapa (1) anazana prAyazcita (2) udarI (3) bhikSA caryA vaiyAvacce (4) rasatyAga svAdhyAya (5) kAyaphaleza dhyAna (6) pratisalInatA have tene vistAra ane bhedAnabheda nIce pramANe jANavA. (1) anazana -Isvara ane yAtmathika rUpe anazananA be bheda che. amuka samaya pUratA caturtha, chaThTha, aThThama, dazama, dvAdaza, caturdaza, ardhamAsika, mAsika, be mAsika, traNa mAsika, thAvat cha mahinA sudhI tapa karavuM te Ivara anazana che. jemAM cAra TAImane AhAra choDI devAmAM Ave te caturtha bhakta che ane cha TAImanuM bhejana cheDAya te chaThTha che. A pramANe AgaLa mATe paNa jANavuM. vinaya vyutsarga Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 159 jIvana paryata AhAra choDAya te yAvatruthika anazana che. tenA (1) pAdapagama (2) bhakta pratyAkhyAna be bheda che. pAdapegamanA paNa (1) niharima (2) aniharima nAme be bheda che. (1) nirima pAdapogama anazana eTale upAzrayanI aMdara rahIne je anazana(upavAsa) karavAmAM Ave ane maryA pachI zarIrane agni saMskAra thAya te nirima kahevAya che. jyAre vanavagaDAmAM ke guphAmAM anazana karavAmAM Ave tathA jene agni saMskAra na thAya te anirima che. A banne bheda sevA Adi pratikriyA vinAnA che. eTale ke samyagujJAna ane darzanathI pUrNa thaIne jhADanI mAphaka ja UbhA UbhA jIvanaparyata rahevuM te pAdapagamana kahevAya che. bhakta pratyAkhyAnanA paNa upara pramANe ja be bheda jANavA. vizeSamAM A tapa sevA pratikriyAmaya che. (2) uNodarI (avamedarikA):-je dravya uNodarI ane bhAva udarI rUpe be bhede che. dravya udarIne upakaraNadravyauNadarI ane bhakta pAnauNedarI nAmanA be bheda che. pahelAmAM kevaLa eka ja vastra, eka ja pAtra ane bIjAo dvArA tyakta vA pAtra sArAMza ke dharmopakaraNane paNa ochA pramANamAM ane upayogamAM Ave teTalA ja rAkhavA. jyAre bhakta pAna uNodarI tapamAM ATha koLiyA sudhI ja AhAra le te alpAhAra udarI, bAra keLiyA sudhI madhyama uNadarI. sArAMza ke jJAnapUrvaka peTane khAlI rAkhavuM te dravya udarI che, bhAva udarImAM kaSAye ochA karavA, thAya te vadhAre TakavA na devA, belAnI bhASA mita-hita ane pathya vizeSaNavALI Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha rAkhavI. uMcA sAde na bolavuM tathA krodha ke ISyamAM AvIne na belavuM te bhAvaudarI che. (3) bhikSAcaryA -aneka prakAre che, jene ApapAtika sUtrathI jANavAnI bhalAmaNa karavAmAM AvI che. dravyAbhigraha je lepaviSayaka hoya che ane eka vAra pAtramAM nakhAya tene dati kahe che. saMkhyAthI paNa datinuM grahaNa karAya che. A abhigrahamAM amuka cIjo ane amuka kSetrane abhigraha karAya che. sArAMza ke zuddha AhAra pANI mATe abhigraha tathA datinI saMkhyAne niyama rAkhe. anyatra vRtti saMkSepa nAme kahevAyuM che jene artha thAya che khAvAnI, pIvAnI, haravA pharavAnI, oDhavA paheravAnI badhIya pravRttionuM niyamana karavuM te vRtti saMkSepa che. (4) rasatyAga:-aupapAtika sUtrAnusAre vikRtijanaka AhAra pADyuM Adine tyAga kare, vadhAre paDate ke vAraMvAra snigdha bhajana na karavuM athavA tene niyama kara. (5) kAyaphaleza eTale ke kAyAne kaleza de te kAyaphaleza kahevAya che. anAdikALathI Aja sudhInI kAyAnI mAyA jIvAtmAne rahelI che, jenAM kAraNe ApaNe vikAsa ApaNe sAdhI zakyA nathI. sAdhavA gayA hoIzuM te saphaLatA meLavI zakyA nathI. A kAraNe bAhyatapamAM kAyaphaleza tapane saraLArtha eTale ja che ke zarIrane phaleza de. tene tephAnane maryAdAmAM levA mATe aupapAtika sUtramAM batAvelA utkaTAsana, vIrAsana, padmAsana, ardha padmAsana Adi AsanamAM besavuM, athavA paganA paMjA upara besavuM jyAM banne nitaMbe eDIthI adhara rahe eTale ke paMjA adhara rAkhIne eDI para besavAnuM rAkhavuM sArAMza ke Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 161 anAdikALathI zarIranA gulAma banelA A jIvAtmAe zarIrane jema sukha upaje, mulAyama rahe, tenA dvArA paugalika sukhonI mAyA bhegavavAmAM rasa paDe te mATe tevA Asane upayoga karyo che ane Adate paNa evI pADI che, vadhArI che ke te choDI zakAtI nathI, paraMtu AtmakalyANane mATe tene tyAga karavo anivArya che, mATe zarIrane phaleza paDe tevA vIrAsanAdimAM besavAne prayatna kare. dhIme dhIme te pramANe besavAthI junI Adate chUTI jaze. liMga(jananendriya)nI nIce ane gudAnI upara je nADI (nasa) rahelI che te vIryanADI che je atyaMta mulAyama che. yadi kamara jhUkAvIne sukhAsane besavAnI Adata na cheDI zakyA athavA tene mATe prayatna paNa na karI zakyA te te nADIne vAraMvAra Asana ke jamIna sAthe sparza thatAM utpanna thayelI uzkeraNIne rokI zakAze nahIM, jenA abhizApe bhegavelA bhegenI mIThI madhurI smRtione tame rekI zakaze nahI ane pariNAme gurukuLavAsamAM rahIne manane svAdhIna karavAne thoDo ghaNo prayatna karyo hate tenA para pANI pharaze ane mananI caMcaLatA vadhatA "lene gaI pUta aura be AI khasama" jevI dazA thaze. mATe munirAjonA sAhacarthyathI ke arihaMtanA pUjana pachI thayelI sAtvika bhAvanAthI Atma kalyANa mATe jIva jyAre taiyAra thaI gayA che te mALA gaNavAnA samaye, dhyAna dharavAnA samaye kAryotsarga samaye ke svAdhyAya samaye kamarane jhUkavA na devI paNa UMcI rAkhIne eTale ke merUdaMDa jemAM uce rahe te padmAsanamAM besavuM jethI vIryanADIne saMgharSa Asana sAthe thaze nahi, phaLasvarUpe manajI bhAIne sthira thayA vinA chuTake nathI, te sivAya manane vaza karavA mATe ekeya upAya koInI pAse che ja nahIM. paramAtmA vItarAgadevanI mUrti je AsanamAM birAjamAna che. sAdhaka Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhAgyazALIe paNa tevI rIte besavAnI mahenata karavI jethI zarIranuM tathA mananuM cAMcalya ghaTaze, svairya vadhaze, paiye tamAre madadagAra banaze ane kAyAnI mAyA (je jIvatI DAkaNa karatAM bhUDI che) ghaTaze ane AtmA pitAnA vikAsa mATe AgaLa ne AgaLa vadhaze je AdaraNIya mArga che. (6) pratisaMlInatA bAhya tapa :-Ane artha pavavuM, chupAvavuM thAya che. anAdikALathI A jIvAtmAe zAnA pAnAo joyA che, gekhyA che ane tenI carcAmAM keTalAya bho pUrNa kya che, paraMtu AtmakalyANane pavitra mArga te ekeya zAstramAMthI meLavI zakyo nathI. A kAraNe ja ajJAna ane brAMta mRga potAnI nAbhImAM kasturI che paNa te joI zakato nathI, meLavI zakatA nathI ane bahAra bhAgo bhAgato phare che tevI rIte A jIva haju sudhI potAnI jAtane samajI zakyo nathI. jaina zAsana samajutI ApatA pharamAve che ke saMsAranI bhautika vastuone geravavI, chupAvavI te ThIka nathI paNa jenAthI tAro AtmA bhArI thAya, durgatine joktA thAya ane anaMta saMsAramAM vadhAre ne vadhAre Dubate jAya tevA prayatna choDIne pratisalInatA nAmanA bAhya tapane svIkAra kara tenA cAra bheda nIce pramANe che (1) Indriya pratisaMlInatA :-jIvAtmAne sUkSma zarIra ane iMdriyenuM sAhacarya anAdikALanuM che ane jyAM te bane hoya tyAM sthULa zarIra ane indriyanI hAjarIne rekI zakAtI nathI. te baMne upara pitAnuM Adhipatya jamAvaTa nAra dravya ane bhAvamananI najarakedamAM ApaNe AtmA phasAyele che mana paugalika hevAnA kAraNe saMsAranA paugalika padArtho pratye AtmAne AkarSita kare che ane ahiMsA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM H uddezaka-7 163 saMyama tathA tapAdharmanA raMgathI raMgAyA vinAne AtmA anAdikALathI mana, indriya ane zarIrane gulAma banele hovAthI temanA tAbe thavAmAM vAra lAgatI nathI. AvI sthitimAM sabuddhi ane sadvivekanA prakAzamAM AtmA je ekavAra AvI jAya te tene satya jJAna thaze ane pitAnA puruSArthabaLane upayoga karIne pitAnA manamAMthI vaiSayika, kASAyika ane vaikArika bhAvanAone tilAMjalI devA mATe daDhapratijJa thaze. pariNAme zarIra rUpI ratha sAthe joDAyelA Indriye rUpI pAMce gheDAonA mukhamAM samyagajJAnanI lagAma nAkhIne IndriyenA tephAnene zAMta karavA bhAgyazALI banavA pAmaze. saMsInatA tapanA pahelA bhedane Azaya eTale ja che ke Indriyene bekAbU thavA na devI, gaMdA mArge javA na devI, tema thatAM anAdikALathI IndriyanI gulAmI chuTavA pAmaze, devAdhideva arihaMta paramAtmAne prasanna karavA mATe hajAra nimitto haze paNa te saumAM IndriyanI gulAmIne tyAga mokhare che. (2) kaSAya pratisaMlInatA -eTale ke kaSAyane, kaSAya bhAvene chevaTe jenAthI kaSAye bhaDake tevI pravRttione maryAdAmAM levI te A tapane Azaya che. kaSAnI utpattimAM pragaTa ke gupta rIte indrionI gulAmI ja kAma karatI hoya che. pUrvanA puNya tathA pApanA kAraNe indriyenA tevIza viSayanI prAptimAM abhimAna kaSAya ane aprAptimAM krodha kavAya tamArA upara savAra thavA mATe taiyAra beTho che, tathA jyAM te bane hoya tyAM mAyA ane lebha tamArA puNyakarmone, satkarmone tathA khAnadAnIdharmane khatama karavA mATe taiyAra che. mATe A bAhA tapanA bIjA bhedane Azaya eTale ja che ke Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kaSaye| bhaDake tevI pravRtti karavI nahi. kaSAyeAnA mULamAM pAMca indriyA rahelI che ane temanA mULamAM AhAra saMjJA, maithuna sa jJA, parigraha saMjJA ane bhaya saMjJA kAma karI rahI haiAya che. parantu arihaMta paramAtmAnI AjJAnA pavitra prakAzamAM jyAre sabhyajJAnanI saMjJA prApta thAya che tyAre uparanI cAre sattA kAbUmA Ave che ane tema thatAM indriyAne svAdhIna karavI sugama raheze, tyArapachI kaSAya vijetA banavAmAM keTalI vAra ? ( 3 ) cAga pratisa'lInatA :-indriyAnA badhAya vyApAra mana, vacana ane kAyAne adhIna che, je ceAganA nAme eLakhAya che. mANasa mAtra yegI thavAnA, zaktienA khajAneA vadhAravAnA, AkAzamAM uDavAnA ke khIjA jIvanuM bhaluM bhUMDuM karavAnA manasubA kare che, te mATe smazAnanI rAkha cALe che, japamALA pherave che, tapa kare che ane maMtra jaMtranA sahArA paNa meLave che, paraMtu mana-vacana ane kAyAnA vyApArAne maryAdAmAM lIdhA vinA yAgI zI rIte thavAze ? mATe ja jaina zAsane kahyuM ke emaryAda banelA potAnA manane, bekAbU banelI jIbhane, tathA pApeAnA mArge prayANa karI cUkelA zarIrane maryAdAmAM lIdhA vinA tamArI ekeya pravRtti tamane urdhvagAmI banAvI zake tema nathI. mAnasika jIvanamAM gaMdA bhAvA, irSyApUrNa adhyavasAya, svArtha -lAbha ke mehavaza banIne hiMsaka bhAveAnI vidyamAnatAne manane azubha yoga kahevAya che. ane pavitra tathA saraLa vicArA, sau jIve. pratyenI maitrIbhAvanA, svArthA(danuM balidAna daIne saunuM bhaluM karavAnA bhAvane mananA zubhayeAga kahevAyA che. A pramANe hiMsaka bhASA, irSyALu vacana, svAthI bhAvanApUrvaka mAyAmRSAvAdane vyavahAra azubha vacanayeAga che ane mauDI Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 165 hitakArI tathA parimita bhASAne vyavahAra zubha vacanaga che. zarIranI gaMdI pravRttio, kAmukI ceSTAo, uThavA-besavA, suvA ane cAlavAmAM jIva hiMsA Adi vyApAra zarIranA azubhayeganA kAraNe bane che. jyAre zarIra dvArA paropakAranA kAryo prazaMsanIya tathA mahApurUSane zebhe tevA kAryo tathA ahiMsA dharma pratyenI sAvadhAnIne zubha kAyAga kahyo che. AmAMthI azubha yogone vega pratisalInatA nAmanA tapa vaDe avarodhavA ane mana-vacana tathA kAyAne zubha kAryo pratye joDavA te A tapane Azaya che. (4) vivikta zayanAsana pratisalInatA -je sthAnamAM pazu-paMkhI tathA napuMsake rahetA hoya tyAM Asana rAkhavuM nahIM, besavuM nahIM, ubhA rahevuM nahIM, kemake pazu-paMkhIo avivekI che ane napuMsake ajJAna ane mehakarmathI bhArI banelA jIve che. temanI game te samaye azubha pravRtti hAI zake che mATe tapAdharmanI ArAdhanA karanArAoe potAnuM mana calita thAya tevA sthAne na besavuM te A tapane Azaya che. upara pramANe cAra bhede pratisalInatA tapa kahevAyuM che je bAhya tapa che. AtyaMtara tapa:-AnA nIce pramANe che bheda che. (1) prAyazcita -eTale ke pApanuM prAyazcita karavuM, jenuM varNana pahelA karAI gayuM che. (2) vinaya tapaH-jaina zAsanamAM vinaya tapa sAta prakAre kahevAyuM che. (1) jJAna vinaya --eTale mahApuNyadaye prApta thayelA atijJAna ane zrutajJAnane vadhAravA mATe prayatna kare, tenuM Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bahumAna karavuM, samyagujJAnanI tathA jJAnInI prazaMsA, bhakti, vaiyAvacca karavA, jaina tanA marmane jANavA tathA kSayapazamanI prAptimAM AtmAno purUSArtha kAma kare che mATe meLavelI jJAna mAtrAne TakAvI rAkhavI joIe. (2) darzana vinaya -arihaMta paramAtmA, temanI mUrtio, paMca mahAvratadhArI sAdhu, sAdhvI, tapasvI tathA jJAnInA sahavAsathI samyagadarzananI utpatti thAya che niSkaSAya jIvana, vaikArika bhAvanI anutpati tathA vaira-jhera tathA ISyathI pUrNa mAnanA sahavAsano tyAga karavAthI darzananI vRddhi thAya che ane namutthaNuM-legassAdi sUtrane bhAvapUrvaka vAraMvAra bolavAthI samyaggadarzananI zuddhi thAya che. Atmika zraddhApUrvaka navuM bhaNavAthI, bhaNelAne na bhUlavAthI, guruonA vyAkhyAne sAMbhaLavAthI tathA navatattvane puSTa kare tevA pustakone svAdhyAya karavAthI samagajJAna vadhe che, jethI samyagadarzananI vizeSa prakAre zuddhi thAya che. tenA kAraNe vRddhi pAmatAM ke pAmelA zrutajJAnathI jIva mAtrane pApanA tyAganI bhAvanA rUpa samyaphacAritranI prApti thAya che ane karma kalezethI paripUrNa saMsArane mArga TUke thAya che tathA muktino mArga hastagata thAya che. mATe ekAgra cittavALA thaIne arihaMtanuM dravya tathA bhAvapUjana karavuM, devavaMdanAdi zuddhAnuSThAnamAM mana-vacana tathA kAyAne joDI devA jethI para. mAtmAonA guNAnuvAda karatAM tame pote ja guNa banaze, sevya ane pUjya banaze ane "namo arihaMtANuM" padane prApta karavAnI yogyatAvALA thaze. (3) cAritra vinaya -navA pApone, pApa bhAvanAone, Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 167 ArtadhyAna-raudradhyAnane rekAvI denAra samacAritra che. je sarvavirati ane dezavirati rUpe be prakAranuM che. mahApurveda je jabaradasta purUSArtha baLe meLavelA cAritrane zuddha karavAnA bhAva rAkhavA, kadAca aticAra lAgI jAya te pratikramaNathI temane zuddha karavAM te cAritravinaya che. tathA zrAvakanAM 27 guNe, mArgAnusArInA 35 guNe, bAra vrato ke mahAvratane svIkAravA mATe taiyAra rahevuM ane yathAzakya tene pALavAmAM AgrahI thavuM te kalyANamArga che. (4) manovinaya :-AtmA caitanya svarUpa che ane mana paugalika eTale pudgalenuM baneluM ane temAM pivAyeluM hevAthI karmonA pudgalo 18 pApasthAnakenA purAla, ArtadhyAna ane raudradhyAnanA pudgale tarapha tenuM AkarSaNa rahe, temAM rAccuM mAryuM rahe te svAbhAvika che. je karmakalezene vadhAre che ane jIvAtmAne duHkhanA DuMgarAo vacce paTakI pADe che. paraMtu sampradarzananI prApti thayA pachI paugalika bhAvenuM je kamajora paDe che ane sAdhaka mananI gulAmIne tyAga karI pitAnA AtmabhAvamAM sthira bane che tyAre ja mAnasika jIvanamAM arihaMtenuM zAsana udbhave che ane jema jema zAsana pratye rAga vadhe che tema tema mananA tephAne zAMta bane che, mATe manane zuddha karavA mATe anityAdi bAra bhAvanA tathA maitrI, prameha, kArUNya ane upekSA rUpI cAra bhAvanAe nuM vAraMvAra ciMtavana karavuM ane jyAre mana kaMIka tUphAna kare athavA kaSAya kalezanuM vAtAvaraNa thAya tyAre arihaMta paramAtmAnI mUrti sAme zAMta thaIne besI javuM athavA gurudevanA caraNomAM kalAka be kalAka besavuM jethI mana svastha banavA pAmaze. Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (5) vacanavinaya -84 lAkha jIvAnImAM para lAkha jIvAyeninAM jIvene jIbha Indriya hatI ja nathI mATe temane bhASAnA vyavahArane prasaMga rahetuM nathI. kevaLa 32 lAkha jIvanInA jIvane jIbha indriya maLelI hoya che. temAM paNa beindriya, teIndriya, caturindriya ane tiryaMca paMcendriya jIve je 10 lAkha jIvAnImAM janme che, temane maLelI jIbha paNa zA kAmanI ? gAya, bheMsa, hAthI, siMha, vAgha Adi je game tevA tAkAtavALA haze paNa bhASAne vyavahAra temanA bhAgyamAM che ja nahi. zeSa 22 lAkha javAnImAMthI 4 lAkha devatA ane cAra lAkha nArakone maLelI jIbhane upaga ApaNuM mRtyulekanA saMsAra mATe zA kAmano ? tyAre kevaLa 14 lAkha manuSyone maLelI jIbha Indriya dvArA saMsArane narakanA kuMDa je paNa banAvI zakAya che ane amRtaku DanuM paNa sarjana karI zakAya che. A badhe nirNaya mAnavAvatArane meLavelA bhAgyazALIe karavAno che kemake AkhAya saMsAramAM vairajherane Aga lagADavAne mATe sparzendriya, nAkaindriya, AMkha Indriya ke kAna indriya sarvathA akiMcitkara che. mATe ja saMsAranuM sarjana ane nAza kevaLa jIbha Indriya upara ja nirbhara che. tethI sparza, kAna ane nAka indriya paDadA vinAnI che. AMkha indriya upara kevaLa pAMpaNane eka ja paDado che, jyAre jIbha Indriyane mATe dAMtanI batrIsI ane be hoThanI be jela (kArAvAsa) che. kudarata paNa kevI phATAbAjha che jethI jIbha Indriyane jela vinAnI rahevA dIdhI nathI, mATe devadurlabha manuSyAvatAra meLavyA pachI potAnI jIbha dvArA karAte bhASAvyavahAra jaina zAsananA, ahiMsA dharmanA, saMyamanA, saMyamInA prasaramAM kara, temanA mATe sArI bhASA vAparavI ane cheDe Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 AtmasaMyama karIne paNa janatAne deva-guru ane dharmanA rAgI banAvavA. ( 6) kAyavinaya -ahe rAtrinA 24 kalAkamAMthI be kalAkane TAIma paNa dharmanI ArAdhanAmAM, saMyamanI sevanAmAM, brahmacaryanA pAlanamAM ane tenA pracAramAM tathA samAja tathA saMghanI sevAmAM pasAra kara temaja dharmAnuSThAne pramAda vinAnA karavA te kAyavinaya che. AnAthI pApathI bhareluM, pivAyeluM zarIra maryAdita, saMyamita thaze. (7) lokapacAra vinaya -vyavahAranI sAcavaNImAM vaphAdArI, sabhyatA ane satyatA jaLavAI rahe te mATe vaDilenuM bahumAna, mAtApitAnuM sanmAna, ADozI-pADozI sAthe bhadra ane ahiMsaka vyavahAra tathA sagA snehIo sAthe mAyA vinAne pavitra vyavahAra rAkhavo te lekopacAra vinaya che. upara pramANenA sAte prakAranA vinaya mATe bhagavatI sUtrakAra svayaM zuM kahe che te jANI levuM atyaMta hitAvaha che. sUtrAnusAre sAta prakArane vinaya - (1) jJAna vinaya -matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevaLajJAnenuM bahumAnapUrvaka vinaya kare. jJAna e guNa che, mATe ja amUrta che, arUpI che. eTale ke zabda, rasa, gaMdha ane sparza vinAne che, mATe tenI mUti AkAra banI zakavAnI nathI te pachI tene vinaya zI rIte kare? javAbamAM kahevAyuM ke AtmAnA kalyANane mATe, tenA vikAsane mATe samyajJAna meLavavAnA prayatna karavA ane jyAMthI paNa tenI prApti thAya te mATe pramAda ke pUrvagraha Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vinA lAbha le. ApaNI zakti ke paristhiti tevA prakAranI hoya te bhASAnA stavane, sanmAye ane stutio yAda karavI tathA sAmAyika daramiyAna svAdhyAya kare te jJAna vinaya che. (2) darzana vinaya - be prakAre che. (1) zuzraSaNa vinaya, (2) ananyAzAtanA vinaya. pahele vinaya aneka prakArano che. jema ke : savAreTu :-jJAnIone satkAra kare, bahumAna karavuM, temanI sevA karavI. sanmALa :-zuddha AhAra-pANI-vastra ane auSadha AdithI guruonuM sanmAna karavuM. ityAdika viSaya trIjA bhAgamAM carcAI gaye che. bIje bheda anatyAzAtanA che, jenA 45 bheda che. je karmamAM AzAtanA nathI tene ananyAzAtanA kahevAya che. arihaMta, AcArya, upAdhyAya, sthavira muni, eka AcAryane samudAyarUpa kuLa, paraspara sApekSa aneka sAdhuone samUha, cartuvidha saMgha, jenAthI AtmAnI tathA paramAtmAnI sAdhanA thAya te salkiyAnI, eka samAcArIvALA sAdhunI. matijJAnAdi pAMca jJAnanI, arihaMte prarUpelA dharmanI, A pramANe uparanA 15 padonI mana-vacana tathA kAyAthI AzAtanA thavA devI nahIM. kadAca evuM bane ke kaI bhAgyazALI pitAnA gharamAM ke dukAnamAM besIne kahe ke-uparanA 15 bhedone huM zraddhAthI mAnuM chuM eTale ke teo pratye mane zraddhA che. paraMtu bhagavatI sUtra kahe che ke ekalI zraddhA rAkhe kAma cAlatuM nathI, paraMtu temanI bahumAnapUrvaka bhakti karavI, upAsanA karavI Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 - 171 arthAt arihatenA camAM javuM, darzana-vaMdana pUjAdi karavA, AcArya, upAdhyAya, sthavirAdi munionA caraNomAM javuM, temanI dravyathI ane bhAvathI bhakti karavI, dharmane pracAra je rIte thAya te pramANe dravyAdine vyaya kare, matijJAnAdi jJAnene vadhAravA mATe prayatna karavArUpa bhaktinA bIjA 15 bheda thayA ane temanI bhakti karI lIdhA pachI temAM ItizrI mAnaze nahIM. paraMtu maMdirathI ke upAzrayathI bahAra Ave tyAre arihaMtanI, guonI tathA pravacana AdinI prazaMsA, guNagAna karatAM karatAM samaya pasAra kare, eTale ke dukAna para beThA hoIe te samaye paNa arihaMtanA dharmanI prazaMsA karavI, temanA mATe sArA zabdo bolavA ane dukAna sAmethI paramAtmAne varagheDe ke guru mahArAjanuM sAmaiyuM thatuM hoya te 10-15 pagalA sudhI paNa temAM sammilita thavuM te 15 bheda thayA. A pramANe 15+15+13=45 bhede anatyAzAtanA nAmane vinaya jANa. (3) cAritra vinaya -sAmAyikAdi pAMce samyaphacAritra pratye saddabhAva rAkhave. ApaNuM jIvana pavitra, saraLa, samatApradhAna ane dayAdAnamaya banavA pAme te mATe prayatna kare. kaSAyane tyAga karI samatAbhAvane abhyAsa kare ane vadhAre te cAritra vinaya che. (4-5-6) manovinaya-vacevinaya ane kAyavinaya - prazasta ane aprazasta rUpe manevinaya be prakArane kahyo che. temAM prazastanA sAta bheda nIce lakhyA pramANe jANavA. (2) apAvaNa -manane pAparahita banAvavuM, pApa bhAvanAthI manane bacAvavuM, bhegavavA mATe upasthita thayelA ke bhagavAI gayelA pApanI smRti na karavI.. Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (2) asAvajo -sAvaja eTale pApasahita ane asAvaja eTale pApa jemAM nathI. pahelA bhedamAM pAparahita mana kahevAI gayuM che mATe ahIM pApane sAmAnya artha na karatAM vizeSa prakAranA pApathI rahita thavuM te che, eTale ke sAvadya vRtti, pravRtti, AraMbha samAraMbha Adi kAryone AtmasaMyama ke svAdhyAya baLa vaDe maryAdAmAM levA te asAvaja kahevAya che. (3) vira zarIra AdithI karAtI kriyAomAM anAsakta rahevAnI bhAvanA rAkhavI. (4) nizagvase -mAnasika jIvanamAM zeka-saMtApa na thAya tevuM mana banAvavuM. kadAca kaI kAraNe zaka-saMtApa thaI jAya te samajadArIpUrvaka temanuM nirAsana karavuM eTale ke, nimitta kAraNone laIne zeka-saMtApAdi thAya te tene TakavA na devA. () sAibruvAre -prANAtipAtAdi AzrothI rahita rahevuM. jethI mananI apavitratA ghaTaze ane pavitratA dhIme dhIme vadhaze. (6) vAre :-sva tathA parane pIDAkAraka jIvana na banAvavuM, jethI ArtadhyAna vinAnuM jIvana banatAM mana, vacana ane kAyA pavitra banaze. (7) kamyAna baMne -bhayarahita jIvana jIvavuM, eTale ke kaI paNa kriyAthI pitAne bhaya lAge temaja ApaNAthI bIje mAnava bhayagrasta banavA pAme tevA vyavahAra, vyApAra, bhASA Adine tyAga kare. jethI mananI prasannatA vadhaze, Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 173 Takaze ane dharmadhyAnanI prApti thatAM mana pavitra banaze. uparyukta sAte prakAranA prazasta vinayathI viparIta aprazasta mana paNa sAta prakAre che. (6) vAvaNa:-manamAM pApa, asadAcAra tathA durAcArapUrNa gaMdA bhAve rAkhavA ane vadhAravA jethI mana hamezAM pApamaya banavA pAmaze, tevI sthitimAM duniyAbharane ekeya jAdugara, maMtravAdI, taMtravAdI ke mesamerIjhamane karanAra paNa tamArA manane keI kALe pavitra karI zakaze nahIM. mananI apavitratAnA kAraNe indriyanA ghaDA hamezAne mATe bekAbU (kaTela opha dhI ve) banaze tyAre kaSAyane jItavA tamArA mATe sAta AsamAnanuM rAjya levA jeTaluM kaThaNa banaze. pariNAme maryA pachI durgati, paramAdhAmI, yamadUtanA DaMDA ja bhAgyamAM raheze. (2) sAvajo -je vyApAramAM DhagalAbaMdha jIvanuM hanana thAya, tADana thAya, mAraNa thAya, saMtApana ke pIDana thAya tevA saMraMbhe, samAraMbhe ane AraMbhe karavA jethI manane game tevA samaye paNa pAparahita thavAne avasara ja prApta na thAya. kemake jyAM parigraha vadhAravAnI bhAvanA thaI tyAM anicchAe paNa pratisamaye pAponI rAzi paNa vadhavA pAmaze ane tenAthI bhArI banelA AtmAmAM caMcaLatA, vakatA, svArthodhatA, mAyAvitA, mAyAmRSAvAditA (palITikala) vadhaze, jenAthI mAnasika jIvanamAM dharmanI, sadAcAranI bhAvanA paNa alavidA leze ane mAnI le ke tamAruM puNya tamAre sAthIdAra bane ane tame lAkha karoDanI mAyA bhegI karaze te pUjA-pATha, pratikramaNa Adi sadanuSThAne tamArAthI rIsAI jaze. kadAca vyavahArane suMdara Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha banAvavA mATe pUjA-pATha karaze te paNa tamArA manajIbhAI te tamArA vyApAramAM, ugharANImAM, vyApAra vadhAravAmAM lAgelA haze, tevI sthitimAM tame paramAtmA sAthe ekatAna kaI rIte thaze? tamane ekatAna karanAre paNa koNa haze? oTalA para AvelA munirAjane zarame dharame ekAda jeTalI vahorAvavAthI atirikta tame guruo pAse kevI rIte besaze? na besI zakyAM te tamArA pApanI pyAlAta karAvanArA keNa? ane tema thatAM maraNasanna avasthAmAM tamAro joDIdAra keNa? belI keNa? te samaye lAkha karoDanI mAyA ja tamane DubAvanArI banaze? te tamAre khAnadAna vaMza, uttama jAtimAM janma, devagurunI prApti Adi maLelA sAdhanonuM devALuM nIkaLatAM AvatA bhavamAM tiryaMca nI meLavI lIdhI te A bhavanI tamArI hozIyArI ja tamane mAra khavaDAvanArI banaze tenuM zuM ? (3) karIy:-pApa ane sAvadya kriyAomAM masta banelAnI zArIrika kriyAo ja jIvahatyAne karAvanArI banavA pAme che. kemake dhArmika jIvana banAvyA vinA zarIrAdinI kriyAomAM anAsaktatva prApta thatuM ja nathI. tevI sthitimAM tamArUM bhejanapANI, UThavuM besavuM, cAlavuM pharavuM A da kriyAomAMthI jaina zAsananA prANa same upayoga tattva sarvathA samApta thaze. (4) sa3vavo? -pApa, sAvadya ane AraMbha samAraMbha Adi pApa kriyAo dvArA upArjana karelA pApanA bhArA jenA mAthA para hoya te koI kALe paNa kaleza, kaMkAsa, Adhi vyA che ke upAdhithI mukta hotuM nathI. AvI sthitimAM tenI pAse samyagajJAnanI eka paNa mAtrA nahIM haze te pharI pharI te jIva Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 zataka 25muM uddezaka-7 kaSAyanI mAyAmAM phasAze ane pitAnA manane gaMdu banAvaze, pariNAme pUrvanA pApothI jIva kaSAya phaleza meLave che ane kaSAyathI jIva pAcho AraMbha samAraMbha kare che. (1) samravare -krodhAMdha, madAMdha, mAyAMdha ane lebhAMdha mANasa prANAtipAtAdi Azrava mArgamAM sapaDAyA vinA rahe te nathI, ane "gAvo mavahetuH sthA" Azrava saMsAranA bIjene majabuta karAvanAra, vadhAranAra ane paraMparAe paNa duHkha dAridraya zoka saMtApa AdinI bakSIsa denAra bane che. (6) vire -AzravamArgane upAsaka sadaiva sva tathA parane pIDAkAraka, hananakAraka, tADanakAraka ane saMsArane vardhaka hoya che. parahatyA jema pApa che tema svahatyA eTale viSaya kaSAyamAM phasAIne pitAnA AtmAne vajanadAra banAvanAra pitAnA AtmAnI hatyA karanAre hovAthI AtmaghAtaka bane che. ane paraghAtaka karatA svaghAtaka vadhAre jokhamadAra che. kemake paraghAtaka kadAca vratadhArI paNa hoI zake mATe kevaLa aticArene ja mAlika bane che, jyAre AtmaghAtaka te anAcArI hevAthI pAponuM mithyAkakRta devA jeTalI taiyArI paNa temAM prAyaH hotI nathI. pariNAme tenuM mana azuddha, hiMsaka ane pApAcaraNamAM ja Asakta hoya che. (7) mUyAmaNA:-AtmaghAtaka ane paraghAtaka pitAnA AtmAne tathA pArakAnA AtmAne mATe hamezAM bhatpAdaka ja hoya che. phaLasvarUpe pitAnI sattAmAM paDelI bhayasa jJAmAM be guNI, cAra guNI, hajAra guNI vRddhi thatAM te jIvAtmAne cAre bAju bhayanI bhUtAvaLa ja dekhAtI hoya che. te kAraNe teo sukhethI besI zaktA nathI, khAI zakatA nathI, uMghI zakatA Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nathI, te pachI paramAtmAnA pUjanamAM, mALAnA jApamAM, sAmAyikAdi anuSThAne mAMbhaya rahitatA kevI rIte meLavI zakavAnA hatAM? upara pramANe jema mane vinayanA prazasta ane aprazasta sAta sAta bheda kahyAM che. jemake-prazastakAya vinayI AtmA upagapUrvaka gamanAgamana karaze, besaze, paDakhA badalaze, bAraNA AdinuM ullaMghana karaze, meTA ke nAnA khADAne ulaMghaze ane Indriyane sArA pavitra viSayamAM pravartAvaze, je prazastakAya vinaya che. jyAre aprazastakAya vinayavALo mANasa te badhIya kriyAomAM upayoga vinAne raheze. bhagavatI sUtranA A prastuta sUtrane khyAlamAM rAkhIne dazavaikAlika sUtranI A gAthA banI che. " jayaM care jayaM ciTTe jayamAse jayaM saye, jaya bhujato bhAMsano pAvakammaM na baMdha i." guru pitAnA ziSyane kahe che ke upagapUrvaka cAlavuM, ubhA rahevuM, besavuM, sUvuM, khAvuM ane bolavuM, jethI pApakarma baMdhAtuM nathI. cAritra mehanIya karmanA udayanA kAraNe ke udIraNA karavAnA kAraNe sAdhaka upayoga vinAne thaIne kriyAo karaze, pariNAme tenuM cAritra pratisamaye aticAravALo banIne dhIme dhIme samyagdarzanane paNa malina karanAre raheze. A kAraNe ja samyagdarzanI AtmA potAnA samyakatvane aticArothI mukta rAkhavAne mATe vAraMvAra " AgamaNe niggamaNe, ThANe caMkamaNe a aNAbhoge abhiyoge anioge paDikkame desi savvaM." Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 703 A gAthA dvArA upayoga na hovAnA kAraNe, rAjA AdinA dabANanA kAraNe, athavA parAdhInatAnA kAraNe mithyAtvapaSaka sthAnamAM javAthI, rahevAthI, pharavAthI Adi kriyAo dvArA samyagdarzanamAM je dUSaNe lAgyA hoya tene mithyAdukRta ApuM chuM. eTale ke te sthAnethI pAcho pharuM chuM. (7) lokapacAra vinaya -nIce lakhyAnusAre AnA paNa sAta bheda che. (1) guru Adi mahApurUSonI pAse ja rahevuM-besavuM. (2) guru bhagavaMtenI IcchA pramANe ja jIvana banAvavuM. (3) jJAnAdi TakI rahe te nimitte ja AhAra pANIne upayoga kare. (4) darzana-jJAna ane cAritradAtAne upakAra bhUlavo nahIM. (5) gurudevane pitAnA jIvananuM samarpaNa karavuM, jethI bhaviSyamAM paNa navuM jJAna maLatuM rahe. jUnAnuM parivartana thAya. (6) gAdithI pIDita-duHkhita sAdhamika munizane auSadha Adi upacarita karavA. (7) je samaye je avasara AvI paDe te pramANenI pravRttimAM datacitta rahevuM ane ArAdhya gurudevanA saghaLA kAryo avasara pramANe karavA. vaiyAvacca AtyaMtara ta5 -bahumAnapUrvakanI sevAne vaiyAvacca kahevAmAM Ave che, je dasa prakAre che: AcArya, upAdhyAya, (paMnyAsa) sthavira, tapasvI, plAna muni, nUtana muni, svagaNane muni, paraspara sApekSa aneka samudAyanA munie, Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 zrI bhagavatI sUtra sAra sarjaMgraha caturvidha sa`gha, samAna samAcArI. A pramANe dase prakAranA munionI sevA karavI. vaiyAvaccane bIjo artha che temanA upara koika samaye rAgAdinI, zatru taraphathI, mithyAtvI taraphanI Apatti AvI paDe tyAre sapUrNa zakti lagADIne temane Apatti mukta karavA te vaiyAvacca che. AcAryaM samAhita haze te saMghanuM sa McAlana sArI rIte karI zakaze. upAdhyAye ciMtAmukta haze te saMghane tathA munione uttama svAdhyAyanA lAbha maLaze. sthavirA ya i sArI rIte uparita haze te nUtana muni sthira rahevA pAmaze tema ja ArAdhakAne peAtAnI ArAdhanAmAM ekAgratA sadhAze. tapasvIe di khuzamijAjamAM haze te tapazcaryAM dhamavaDe peAtAnA AtmAnI sAdhanA karatAM saMdhamAM paNa tapazcaryAnA raMga lagADaze. glAna muninI ArAdhanAthI teo A dhyAna vinAnA thaIne peAtAnA sayamadhama mAM sthira raheze. A nUtana muninI gocarI-pANI Adi vaiyAvaccathI tee susamAhita thaze ane dIkSAmAM AnI banavA pAmaze jethI sayamamAM sthaya vadhaze. potAnA ToLAnA munionI vaiyAvacca karavAthI paraspara sapa vadhaze ane ekabIjAnA sahAyaka banaze. aneka samudAyAnA munienI sevA, bhakti ane vandana vyavahAra karavAthI A mArA sAdharmika che, ame badhAya eka ja mahAvIranA saMtAnA chIe tevA khyAla AvatAM ja maitrIbhAvanAnA vikAsa thaze. guNIyala munionI praza'sA karavAnA Anada Avaze. zarIranA kamajora munie pratyenI karUNutAthI tamArA samyaktva Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataka ra5muMH uddezaka-7 179 bhAva zuddha banaze tathA ekAda bhAre kamI munine jeI upekSAbhAvathI tame ghaNu kapAya phalezothI bacI jaze. saMghanI sevA karavI eTale aDhIdviIpamAM rahelA munio sAthe maitrIbhAva rAkhave. sAdhvIo paNa ApaNI jema paMca mahAvrata pALavAvALI che tema samajIne temanuM bahumAna karavuM paNa te strI che tema samajIne tene tiraskAra, apamAna ke keIka samaye paNa temane utArI pADavA na joIe. zrAvake paNa arihaMta dharmanA ochevatte aMze paNa ArAdhaka che, mATe temanuM vaiyAvacca eTale gRhastha che tema samajIne temane utArI pADavAthI mahAvIrasvAmInuM zAsana kamajora paDaze. "saMgha mAMhe guNavaMta taNI anubRhaNa karI" eTale ke guNIyala zrAvakenuM apamAna-tiraskAra temanA pratye asamAna bhAva rAkhanAra munine aticAra lAge che. ane zrAvikAnuM paNa bahumAna karavuM eTale ke A zrAvikA pitAnI zakita pramANe vrata, niyama, paccaphakhANa kare che, sAdhu sAdhvIonI bhakti kare che. A pramANe caturvidha saMghanuM vaiyAvacca uttama dharma che. tathA samAna samAcArI munirAjene joIne khuza thavuM ane yadi zakya hoya te temane gocarI-pANI lAvI ApavA ane gaucarInA samaye temane paNa sAdara AmaMtraNa ApavuM. upara pramANe dase prakAranA vaiyAvaccanI ArAdhanA muktine denAra che. svAdhyAya AtyaMtara tapa : (1) guru mukhe zAstra bhaNavA te vAcanA svAdhyAya. (2) viskRta viSayane vAraMvAra pUche te pratipRcchanA svAdhyAya Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (3) vAraMvAra thayelA pAThanI AvRti karavI te punarAvartana svAdhyAya. (4) zAnA arthanuM ciMtana karavuM te anuprekSA svAdhyAya (5) dharmanI kathA karavI te dharmakathA svAdhyAya che. dhyAna AtyaMtara tapaH AtyaMtara tapane A chelle bheda che. mana, buddhi yadi azuddha ke azubha rahyAM te jIvanamAM durgAnA (ArtadhyAna ane raudradhyAna) ane te yadi pavitra bhAvanAothI bhAvita, tapa tyAgathI paripUta, niSkaSAya, niHzalya rahyA te AtmA saddhyAna(dharma ane zukala)ne mAlIka banaze. A kAraNe dhyAnanA cAra bheda che. (1) ArtadhyAna, (2) raudradhyAna, (3) dharmadhyAna, (4) zukaladhyAna. have A cAre dhyAnane kramazaH vistArathI jANI laIe, je atyaMta upAdeya viSaya che. ArtadhyAna:-AnA nIce pramANe cAra bheda che. (1) pUrvabhavanA puNyakarmo ochA hoya tyAre mAnava mAtrane aNagamatA zabdo gadhe-ra ane sparzenI prApti thatAM mAnavanA manamAM akaLAmaNa thAya che, mUMjhavaNa thAya che. tyAre temAMthI chuTakAro meLavavAne mATe teo game tevA prayatna manathI-vacanathI ane kAyAthI kare che, te ArtadhyAna che. kemake aNagamatA padArthonI hAjarImAM pUrvabhavanuM pApakarma kAma karI rahyuM che ane jyAM sudhI te karmonuM jora che tyAM sudhI game tevA dhamapachADA karIe te paNa tenAthI mukta thavAtuM nathI. (2) kadAca puNya karmo sArA hoya ane managamatA zabda, gaMdha, rasa ane sparzenI prApti thaI jAya tyAre Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 181 prasanna thayelA mANase maLelA te viSane jIdagI eTale ke, aNagamatI bhegya tathA upagya vastuone saMga tathA managamatI vastuone viyega keIne gamatuM nathI tethI aNagamatA padArthone saMga dUra karavA mATe ane mana gamatI vastuone abhAva na thAya te mATe hajAre prakAranA prayatna karatAM jIdagI pUrNa kare che. AvA ArtadhyAnI mAnavone guruonA vyAkhyAmAM AvavAne rasa nathI. tIrthaMkara paramAtmAonI AMkha sAthe AMkha meLavavA jeTale samaya nathI. gharamAM dharmanA pustake rAkhIne ghaDI beghaDI svAdhyAya karavAmAM teo mAnatA nathI. japamALAmAM temane AnaMda AvatuM nathI. prabhubhaktinA saMgItamAM besavA mATe teo taiyAra nathI. dAna puNyane teo dhatiMga mAne che. paNa..... sAMbhaLavAmAM Ave ke amuka sthaLe vAsakSepa kSepaka birAjamAna che te badhuya choDIne mAthuM jhUkAvIne tathA sa base rUpIyA caraNamAM mUkIne paNa vAsakSepa nakhAvavA mATe taiyAra che. nAkeDAnA bherUjIne, vAlakezvara ke nareDAnI padmAvatIne nALIyeranI mALA bAMdhavA mATe temanA gajavAmAM paisA che, duniyAbharanA devIo devene dhUpa-dIpa karavA mATe paNa teo taiyAra che. A badhAya ArtadhyAnanA lakSaNo che kemake teo kadi samajI zakavAnA paNa nathI ke managamatI vastuo maLavAnA mULamAM pUrvabhavanuM puNya ane aNagamatI vastuo maLavAnA mULamAM pUrvabhavanuM pApa kAma karI rahyuM che. mATe te puNyane vadhAravA mATe devaguru dharmanuM ArAdhana ane pApathI mukta thavAmAM tapa, japa, dhyAna, dAna puNya Adi satkarmane karavA sivAya puNya sthira rahetuM nathI ane pApane nAza thatuM nathI, paraMtu ajJAnavaza banelA AtmAo avaLe raste caDhIne phAMphAM mAraze ane ArtadhyAnamAM jIvana pUrNa karaze. Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (3) regAdinI prApti thatAM tene nAza ke viyeganI IcchA karate mANasa sArA narasA, hiMsaka upAyanI tapAsa karavAmAM ja dattacita hoya che. parigraha vadhAravAnA rasiyA mAnave vyApAra rojagAramAM badhIya jAtanA jUTha, prapaMca, banAvaTI tela-mApa, vyAjanA goTALA, mAlamAM bheLaseLa Adi pApane karI paisA bhege kare che ane rogiSTa bane che. te regene nAbUda karavA mATe rase-rasAyaNa, vAjIkaraNa, paMcendriya chanA kalejA ane carabIthI banelI viTAmina gaLIonuM bhakSaNa karaze ane A pramANe pApanA paisAne pharIthI pApamAM nAkhI kudaratane bevaDe mAra khAvA mATe taiyAra raheze; paraMtu nirdoSa-sarvathA nirdoSa ane vyApAramAM karelA pApane bevaDAvavA mATe pUrNa samartha upavAsa, udarI Adi tapedhamanI ArAdhanA karavA teo kyAre paNa taiyAra thaI zake tema nathI. phaLa svarUpe "hAthanA kIdhA haiye vAgyA" e nyAye hAthe karIne upArjita karelA roga-zeka, vyAdhi-upAdhi Adine bhegavanArA banaze ane temanI nAbUdI karavA mATe sarvathA avaLA rastA svIkArIne jIvanane dhULadhANI karaze, satkarmone khAkha karaze, phaLa svarUpe temanA bhAgyamAM ArtadhyAnane A trIje bheda ja zeSa raheze, je tiryaMca gati sivAya bIjI sadgatine ApI zake tema nathI. kensara, DAyAbITIsa, blaDapresara, hArTaeTekamAM rIbAtA mAnavene athavA hospITalanA khATale mRtyunA bhayane pAmI samAtIta masta banelAone tame kadI joyA che? jevA prayatna karyo che? duHkhathI rIbAtA temanA zabdo tame sAMbhaLI zakyA che? ratA ratA ane paDakhA pheravatA pheravatAM teo kahe che ke amArA pApe, vyabhicAre, durAcAree amane sarvathA barabAda karyA che, gaMdA mitre, gaMdu sAhitya, nATaka sinemAo joI joI ame Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 amArA vIrya rAjAne nAza karyo, sarvathA nAza karyo ane A bhayaMkara asAdhya rogomAM ame jANI bujhIne gherAI gayA chIe. have amAruM zuM thaze? amane keNa bacAvaze? DokaTarane kAlAvAlA kare che paNa vIryazaktithI khatama thayelA mAnane DekaTare bicArA zI rIte bacAvaze? A pramANe bhayaMkara ArtadhyAnamAM marIne tathA manuSya janmanI bAjI hArIne durgatinA zikAra bane che ? (4) bharajuvAnInI gaddhA paccIsInI umaramAM pApapuNyane khyAlakyA vinA, nAcanArIonA, vArAMganAonA, abhinetrI enA sAMbhaLelA saMgIte, gAyane, temanA pAyala( jhAMjhara)nA jhaNakAra bharelA zabdo, TesTapUrvaka cAkhelA, khAdhelA ane peTa bharIne AgelA jUdI jUdI jAtanI rasavatIonA rasAsvAda, te rAkane pacAvavA mATe hajAra rUpiyA kharcIne sevelA rasa, rasAyaNe, tathA jIbhane majA Ave tevA AIsakrIma, drAkSAsa, zarAbanI beTale, hInAnA, gulAbanA ne kevaDAnA sU ghelA attare, hajAro lAkha rUpiyAnI paravA karyA vinA mANelA managamatI strIonA sparzanA bhega vilAsane viga thavA na pAme, pitAnA sukho AMkhathI ojhala thavA na pAme, te mATe ja paramAtmAne, devadevIone tathA sAdhusaMtone prArthanA karatA kaheze ke he deva! he guro! mArA sukhane kAyama rAkhaje, mArI zrImaMtAI AbAda rAkhaje, mane regarahita banAvaje. A pramANe temanA kAlAvAlA karate te mAnava pitAnA sukhane, sukhenA sAdhanane ratimAtra vadhe na Ave te mATe ja prayatnazIla raheze ane ArtadhyAnamAM jIvana yApana karaze. Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AtaMdayAnanA cAra lakSaNe -bhagavatI sUtrakAre ArtadhyAnathI grasta banelA mAnavane oLakhavA mATe cAranI saMkhyAmAM lakSaNo paNa batAvI ApyA che, te A pramANe - (1) karma saMge Izva vastI viga, aniSTane saMga ane pite mehamAyAmAM masta banIne bhegavelA, bhegavAtA bhegavilAsane bhegavavA mATe taiyAra karelI vyaktine atara ya jyAre naDe che tyAre te bhAInA dedAra jevA jevA thaI jAya che. teo jora jorathI raDe che. khAvA-pIvA ane bolavAmAM calacitta hoya che. vAraMvAra nisAsA nAkhatA mane mana bolatA heya che athavA viyegAvasthA jyAre bemaryAda bane che tyAre jora jorathI paNa bolatA kahe che ke he prabhe ! mane sukhI banAvaje. mArA aMtarAne haTAvI leje. mAruM dhana ane kAma kAyama rahe te mATe mArA para dayA karaje athavA mArI juvAnI kAyama rAkhaje ItyAdi mATe vAraMvAra AkaMdana ane revAnuM thAya te samajI lejo ke ArtadhyAnanuM lakSaNa che. (2) pitAnA duHkhane mATe vAraMvAra zeka saMtApa kare, glAniglAnine anubhava kare, hAthapITa karavI, barADA pADIne vAte karavI ItyAdi lakSaNe ArtadhyAnanA samajavA. (3) vAte vAte AMkhamAMthI AMsu TapakAvavA, lamaNe hAtha daIne maDadAla thaIne besavAnAM, te ArtadhyAnanuM trIjuM lakSaNa che. (4) ane vAraMvAra, ekalA paDe tyAre ke potAnA mitra pAse pitAnAthI bhagavAyelAnA, legavelI madhura rajanIonA, mANelI mIThI madhurI rAtrionA, jIbhane vaza thaI hoTalenA rasAsvAdane, paisAnI garamImAM bhakSyAbhane khyAla karyA Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 185 vinA rAtre khAra vAgye khAdhelA pAMubhAjI, rastA upara ubhA ubhA khAdhelA khaTAkA vaDA, dahIMvaDA, pANI atAsA, ane bheLaseLa AdinA svAdAnA viyAga thatA raDe che, nisAsA nAkhe che; tyAre tharmomiTara lagAvI lejo ke A mAnava AtadhyAnanA chellA pagathiyA para AvI caDyo che ane tiryaMca avatArane pAmavAnI taiyArI karI rahyo che. rodradhyAna :-A dhyAnamAM mRtyu pAmatA mAnavane naraka gatimAM jatAM rokavAnI tAkAta keinI pAse nathI; kemake A dhyAnanA pariNAme bIjA hajAro-lAkhA jIvAtmA sAthe vaira baMdhAyA vinA rahetuM nathI ane nikAcitarUpe baMdhAyelA vaira virAdhane bhAgavavAne mATe narakagati sivAya bIjo kaco mAtra ? zAstrAdhAre A dhyAnanuM svarUpa A pramANe che :(1) rodrayatIti raudraM ripujana mahAraNyAndhakArAdi tdrshnaaghumavo yitA vyavasAyo sovi raudraH anu. 135) pratyeka prasaMge je mIjAne rAvaDAve tene raudradhyAna kahevAya che. zatruonI vacce rahetA, vanavagaDAmAM bhaTakatAM ke aMdhakArAdimAM phasAI jatAM mAnavanA mana vikRta mane, bihAmaNA bane, tathA atyaMta bhayagrasta banIne caherA upara rudratA Ave te raudradhyAna che. (2) rodayati- atidAruNa tathA azrUNi mocayatIti raudram ( anu. 135) mAnasika, bauddhika, vAcika ane kAyika vyApAromAM duSTaasadAcArI tathA gaMduM tattva hovAnA kAraNe cAre bAjuthI bhayabhIta banelA jIvAtmA atyaMta dAruNurUpe rAve che, bIjAAne rAvaDAve che ane vAravAra AMsu TapakAve che. te raudradhyAnanA kAraNe ane che. Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha 186 ( 2 ) raudramati^rAghyavasAya: (za. cU. 14) hiMsA, jUTha, cerI, badamAzI ane drabyApAnamAM gaLeDukha hAvAnA kAraNe mANasanA adhyavasAye sadaiva krUra, abhadra ane pApISTha bane che te raudradhyAnane AbhArI che. ( 4 ) sIpaLAjAratA raudra (nAtA. 97) saMsAranI mAhamAyAmAM huda vinAnA mastAna banIne kAmadevanI tathA parigrahanI upAsanA ja jene pyArI che, te mAnavanA mana, buddhi, indriyA, khAnapAna, raheNIkaraNI ane bhASA vyavahAra atIva bhISaNa banavA pAme che eTale ke khIjAe ne bhayakara lAge tevI tenI pravRtti bane che te raudradhyAna che. have bhagavatI sUtrAnusAre raudradhyAna kAne kahevAya te joie. jenA cAra bheda che. (1) hiMsAnukhazrI :-je hiMsAtmaka kriyAthI AtmA pApa kamAMthI baMdhAya te hiMsAnukha dhI che. bhavabhavAMtaranA krUra adhyavasAyeA vaDe hajAro-lAkhA ane karoDo jIvA sAthe vairapUrvakanu RNAnukha dhana jyAre A bhavamAM udayamAM Ave che tyAre mAnavanuM jIvana khIjA jIvAnA ghAtana, tADana, mAraNa, pIDana AdinI vRttio tathA pravRttionA saskArothI vikRta bane che ane saunI sAthe verajhera vadhAre che, mAraphADa Adi paNa kare che. sArAMza ke AvA mANasA paradrohAtmaka hAvAnA kAraNe pratyeka prasa'gamAM potAnA svArtha sivAya pIjI gaNita temanI pAse hetuM nathI svAthI jIvana ja hiMsaka hAvAthI raudradhyAnamAM magna banIne naraka gatinA atithi bane che. A dhyAnanA mAlIke jyAre mRtyuzayyA para paDyAM hoya che tyAre temanI bhASA tame koI divase sAMbhaLI che ? teone bakavAsa Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 187 A pramANe hoya che. dekha beTA ! ' tU' mArA supAtra putra hAya te| mahAvIrasvAmInA samavasaraNamAM paga mUkIza nahIM, temanI vANI sAMbhaLIza nahIM. kemake mahAvIra eTale ApaNI khAnadAnIne pAko duzmana. "" " are kAnti ! chellI mArI vAta sAMbhaLI le, mArA maryA pachI bIjo vakIla karaje ane tArA kAkAne kArAvAsa bhegA karIne jaMpaze. tenA gharanuM pANI paNa pIvAnuM rAkhIza nahI. 22 " marIne narakamAM jAuM te bhale jAuM naraka mane kabula, kabula, kabula sAtavAra kabula paNa tArA teA TAMTIyA kApyA vinA nahIM rahe OM..." ItyAdi ApaNA jIvananA asakhya prasa MgAthI ApaNe jANI zakIe chIe ke raudradhyAna keTaluM bhayakara che. ( 2 ) mRSAnubaMdhI :-mRSA-hiMsaka, ghAtaka irSyAmaya, dveSapUrNa , kaThora, anuyAtmaka, drohumayI--bhASAvyavahAravaDe peAtAnA AtmAne narakagati sAthe anubaMdha karAve te mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. mRSA eTale jUThANuM. narakamAM javAnI lAyakAtavALAenA jIvana, khAnapAna, vyApAra, vyavahAra tathA levaDadevaDa Adi mRSAvAdapUrNa ja hAya che, mATe kahevAyu' che keH 66 jUTha hI lenA, jAi hI denA, jUTha hI bhejana jATha calenA; ela hI madhura vacana jima mArA, khAi mahAdi hRdaya kaThorA. " ( tulasIdAsa ) mRSAvadIonA jIvana mayUra jevA hAya che, je bahArathI mIThA suMdara lAge tevA ane prasaMga Ave kAtIla jhera jevA hAya che. zakuna zAstrI kahe che ke nAcatA mAra sAme maLe ta lakSmI, sukha, zAMtine ApanAra bane che. paNu....paNa....bhUlavuM Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha na joIe ke te suMdarakAra mayUra (ra) jyAre kaI mahAsarpane potAnI cAMcamAM pakaDIne tene cIrate hoya che, cUMthatuM hoya ane khAte hoya che tyAre A dazya joyA pachI tamane lAgaze saMsAramAM mera je kaThaNa hRdayavALa bIje keNu? tevI rIte mRSAnubaMdhI mAnave paNa jANavA, je bahAranA suMdara ane haiyAnA kerA dhAkera. | (3) teyAnuMbaMdhI -steya eTale cerI. A karmane karanAre stayAnubaMdhI kahevAya che. narakamAM javAvALA jIvanuM A trIjuM lakSaNa che. pUrvabhavanI upArjita karelI cauryakarmanI Adata maTavI ke maTADavI te baccAonA khela nathI. temanA adhyavasAye, hAthanI cAlAkI, balavAnI kaLA eTale vAcAturI, ane telavA-mApavAnI kaLA dhyAnathI jovA jevI heya che, teo dharmanA sUphama siddhAMtane, ahiMsAdi tene tathA aticArane, siddhazilAnA mApane, mahAvideha kSetranI sItA tathA sItAdA nadInA UMDANane, utsadhAMgula ane pramANagulanA aMtarane chevaTe syAdvAdanaya ane nikSepAnA bhedAnabhedane saraLatAthI samajI zake che, bIjAone samajAvI zake che. sAthe karmonI prakRtione, temanI sattA-udaya-udIne AMgaLInA Terave gaNuM zakAve che, paraMtu pitAnA jIvanamAMthI cauryakarmanI Adatane harahAlatamAM sudhArI zakatA nathI. temAM paNa krUratApUrvakanI cerI mahAbhayaMkara hovAthI raudradhyAnane utpanna karAvanArI che. (4) saMrakSaNAnuMbaMdhI raudradhyAna maLelA ke meLavelA artha ane kAmanA sAdhanene surakSita rAkhavAmAM, temanI vRddhi karavAmAM, kAmadeva bhaDake baLe tevA judA judA auSadha, khAnapAna rasAyaNa gotavAmAM, temaja parigrahanI mAyAne cAre bAjuthI vadhAravAmAM rAtadivasa jeo racAM paDyAM che, te saMrakSaNAnuMbaMdhI Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 189 raudradhyAnanu pariNAma che. A cAre prakAranA mAnavA peAtAnA mAnavAvatAramAM mAnavatA ke daivI tattvane AjIvana meLavI zakatA nathI. uttarAdhyayana sUtrAnusAre mAnavatA-zruti-zraddhA ane pApAnA parihArarUpa saMyamamAM vIyatA dula bhatama che. A cAre kAraNeAmAM pUrva pUrvanI hAjarImAM ja utaratattvanI prAptinI saMbhAvanA che. jemake pApamArgAnA tyAgapUrvakanI mAnavatA yadi prApta na thai hoya teA dhama zravaNa tenA bhAgyamAM kayAMthI Avaze ? te vinA dhama tattva pratye zraddhA kayAMthI lAvavAnA? ane te vinA Atma jIvanamAM saMyama mATenI parAkramitA buddhadevanA zUnyavAda jevI ja rahezene ? tethI mAnavatA prApta karavA mATe pApa mArgonA parihAra sathA anivAya che. anyathA dAnavatA ja bhAgyamAM raheze. mAnavAvatAramAM rAkSasa hAtA haze ? itihAsa, purANa, leAkavArtAo ke kAvyeAmAM paNa ApaNe sau vAMcatA sAMbhaLatA AvyA chIe ke kALAra`ganA, siMghaDAvALA, aghArI jevA vALa, dAMta, nakha, paga ane hAthavALA, atyanta krUra, nirdayI ane bhayAnakamAM bhayAnaka rAkSaso sa'sAramAM hAya che. rAmAyaNa, mahAbhAratakALamAM rAkSasA hatAM, rAmacandrajInI dharma patnI sItAne rAkSasa upADI gayA. bhIma eka rAkSasanI chokarIne paraNyA ane tenAthI ghaTotkaca nAme putra thayA ityAdi vAtAmAMthI rAkSaseAnI vidyamAnatAmAM sau koinuM mana hakArAtmaka rUpe sAkSI Ape che. tyAre sasAranA yathArtha svarUpane prarUpita karanAra jaina zAsana kahe che ke rAkSasa mAnavayenI nathI paNa devayAnI che. deva ane manuSya sAthe rahetA nathI, paraNatA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha nathI. kemake devayAninu` zarIra mAnava zarIrane savathA pratikULa hAya che temaja mAnava karatAM devanu' puNyakrama ghaNuM hAvAthI bannenu' pariNaya ( lagna ) khanI zakatuM nathI. bezaka ! pUrvabhavanI sayama ArAdhanAnA kAraNe jakhadasta puNyakane upArjita karelA munio, mahAmunio, tapasvIo, cakravartI e, vAsudeve ke bIjA koI bhAgyazALInI sevAmAM rAkSasa, kinnara, bhUtapreta Adi yAninA devA rahetA hAya che, te manavA joga che. athavA pUrvabhavanA atyadhika vairAnubaMdhathI prerAine koi rAkSasadeva manuSyane herAna parezAna kare te paNa zakaya che. rAvaNa kANa hatA ? ** jaina zAsananA anusAre rAvaNa vidyAdhara hatA ja, rUparUpanA avatAra hatA, hajAre prakAranI vidyAene sAdhaka hAvAthI te vidhAdhara kahevAyA che ane zrAvakadhI paramAta jaina hAvAthI ahiMsA dharmanA mahAna pracAraka hatA. peAtAnI rAjyasattA daramyAna sekaDA, hajArA yajJakuMDAne zAnta karAvyAM hatAM kemake te samaye " vaivitttiA siA hiMsA ne mati 'eTale ke vedonA maMtrAccArapUrNAMka devadevIonI sAme sekaDo, hajAronI saMkhyAmAM gheTA, akarA, pADA, gAya, khaLada, kukaDA, Adi mUka prANIone tathA khatrIsa lakSaNavALA khALakone balinI veThThI para caDAvavAmAM ane krUra rIte mArI nAkhavAmAM AvatAM hatAM. temanA mAMsathI rAMdheleA AhAra jemane pIrasavAmAM AvatA hatA teo ArAmathI temanu' bhajana karI masta banatAM hatAM. bhavabhUtinA uttara rAmacaritramAM rAmacaMdrajInA putra lava tathA kuzane janAI devAnA avasara hatA tyAre vAlmIkI RSine tyAM e rasADA hatAM jemAM eka mAMsAhAranA hatA, ane bIjo zAkAhArano. hajAronI sakhyAmAM RSi, maharSio, temanA Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 191 putre uparAMta bIjA mANase paNa hatAM. vasiSTha Adi maharSie mAMsAhAranA raDAnA tathA janaka rAjarSi jevA zAkAhAra rasoDAnA atithi hatAM. AnAthI ApaNe barAbara jANuM zakIe chIe ke A badhA mUka prANIo yajJakuMDamAM marAtA hatAM, te hiMsaka yajJakuM ne samajutipUrvaka, tathA baLapUrvaka rAjA rAvaNe baMdha karAvyA che, mATe AvA ahiMsaka rAvaNa rAjAne rAkSasa zI rIte kahevAya? tathApi rAmAyaNamAM tathA purANamAM rAvaNanuM citraNa rAkSasarUpe karAyuM che. bhArata dezanA kramazaH thayelA naitika adhaHpatanamAM A saMpradAyavAda, dharmavAdo ke kriyAkAMDavAde paNa maulika kAraNa banyA che, te eka kaTu satya hakIkata che. A pramANe dharmanA nAme, kriyAkAMDenA nAme laDatI-jhaghaDatI bhArata dezanI prajA koI kALe dezanA hitane mATe paNa bhegI thaI zakI nathI, thaI hoya te mahA paMDitenA virodhanA abhizApe saMgaThita thaI nathI. Ama laDatI-laDAvatI, jhaghaDatI-jhaghaDAvatI dezanA cAre Azrame tathA cAre vaNenI janatA sarvathA kamajora thatI gaI. phaLa svarUpe bhAratanI prajA surA (zarAba) suMdarI (parastrI) ane zikAra jevA mahAbhayaMkara vyasanemAM sapaDAtI gaI ane pitAnA hAthe pitAnuM hIra-nUra-teja-varcasva, yaza ane AjanA hAsa karatI gaI. tyAre rAkSasa keNa? A tathyane yathArtha nirNaya jaina dharmanuyAyIonI jema ahiMsAdharmanA premI, dayApUrNa, mahAsaMta tulasIdAsajIe paNa potAnI rAmAyaNamAM karyo che. te A pramANe - Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19ra * zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha " para drohI para dAra rata, para dhana para apavAda te nara pAmara pApamaya, deha dhare manujAda." eTale ke manuSyAvatAra jevA pavitra janmane pAmIne pApa ane mehabuddhithI pArakAne droha karanAra, parastrInuM haraNa karanAra, paradhana(pArakAnA dravya upara)ne pacAvI janAra, ke pArakAnI niMdA karanAra sivAya bIjo rAkSasa keNa? tulasIdAsajI kahe che ke pApakamI AtmAo ja rAkSasa tulya ke rAkSasa ja che. vakarele vAgha, dIpaDo, kALe nAga ke zikArI pazu mAnava samAjanuM je nukazAna kare che tenAthI hajAre guNA nukazAna karanAra pApakamI AtmA che je Aje paNa ApaNe pratyakSa anubhavI rahyAM chIe; mATe manuSya sRSTimAM pApI tathA guru vinAne Agura rAkSasa che. temAM paNa agura (nagura) vadhAre khataranAka hevAthI ja kahevAyuM che ke - "nagura kaI mata mile, pApI male hajAra; eka naguravA kAraNe pApI bane hajAra." arthAt jenA mAthA upara guru na hoya te nagara, paMDita haya, mahApaMDita hoya, saMnyAsI heya, rAjanaitika hoya, rAjya saMcAlaka hoya, zeTha heya ke zrImaMta hoya te badhAya potAnA vyaktitvane mATe, kuTuMbane mATe, gAmane mATe, dharmane mATe, ke dezane mATe paNa ghaNA ja khataranAka nIvaDayAM che, kemake temanA AtmA upara kaMTrola karanAra keIna hevAthI temane raudradhyAnamAM praveza karatAM vAra lAgatI nathI ane raudradhyAnane mAlika jUTho che, cera che, durAcArI che ane AkhAya saMsArane bhUkhe mArI pate zrImaMta banavAnI bhAvanAvALe havAthI bezarama che mATe rAkSasa che. Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7. 193 - jyAre devI saMpatti sampanna, vratadhArI hovAthI ahiMsaka, satyadhama, cauryakarma rahita, parastrI tyAgI ane parigrahane paNa maryAdita karanAra hovAthI saMsArane mitra che, mATe deva che. vedane jeno zA mATe nathI mAnatA? A saMsAramAM Adi mAnava RSabhadeva thayA che, je traNa jJAnathI yukta, mahA tejasvI, ojasvI ane advitIya parAkramI hovAnA kAraNe mAnavadharmane pracAra ane te samayanA badhAya yugalikane mAnavadharmanA jhaMDA nIce lAvavAnuM bhagIratha kArya karyuM hatuM. temane badhIya jAtanI zilpakaLAo, nyAyanItio ane rAjadharma tathA prajA dharmanuM zikSaNa ApyuM hatuM mATe saune pitAmaha jevA hatAM. bharata cakravatI ane bAhubalI, brAhmI tathA suMdarI AdI saMtAna hatAM. samaya jatAM te saMtAnane amuka amuka dezanuM rAjya ApI bharata cakravartIne ayodhyAnuM rAjya ApyuM ane pote rAjapATa, dhanavaibhava, putra putrIo Adi parivArane jJAnapUrvaka ane samajadArI. pUrvaka svecchAe tyAga karyo ane A duniyAnA Adi muni thayA, ghera tapazcaryA karIne kevaLajJAnanA mAlIka banyA tethI Adi tIrthakara, AdIzvara ane AdinAthanA nAme prasiddha thayAM. samavasaraNamAM birAjamAna thaIne deva-devendra devIo, IndrANIo tathA rAjA-mahArAjAone je upadeza Ape tene bharatarAjAe zabdomAM gUMce je vedanA nAme prasiddha thaye. jyAM sudhI temAM ahiMsAdinA maMtra hatAM tyAM sudhI te veda saune mATe mAnya rahyAM. saMsAramAM ahiMsAdharma ane tIrtha. kare jema anAdikALathI che, tema hiMsAkarma tathA tenA pracArake paNa anAdikALanA che. jyAre jyAre te hiMsaka varganuM jera vadhe che tyAre sarvatra hiMsAnuM tAMDava nRtya dekhA de che ane Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vedamAM paNa hiMsAnA maMtre praveza kare che. kemake nirAmiSa bhejana karavAvALA karatAM mAMsAhAra karavAvALAonI saMkhyA hamezA vadhAre ja hoya che. tyAre ja te vedone Azraya karI kalipata devadevIonI AgaLa bicArA, niraparAdhI muMgA prANIonI hatyA vadhavA pAmI che, jemAM gheTAM-bakarAM-pADA ane baLadonI hajAre lAkhonI saMkhyAmAM cIbhaDAnI jema kApI devAmAM AvatAM hatAM, je mAMsAhArIone ISTa hatuM. tyAra pachI te dhIme dhIme dezanA khuNe khuNe deva-devIone birAjamAna karavAmAM AvyA ane temanI sAme taDaphaDatA, beM beM karatA pazuone nirdaya rIte mArI nAkhavAmAM AvatAM. dezamAM AvI taMga paristhiti hovA chatAM paNa paMDitenA jora julamanA kAraNe keIne avAja karavA jevuM paNa rahyuM na hatuM. tyAre jainazAsane vedane mAnavA InkAra karyo. Aje paNa dayAnaMda sarasvatInA anuyAyIo tathA vaiSNa paNa vedane mAnavA chatAM temAM rahelAM hiMsaka maMtrane mAnatA nathI, AvI sthitimAM paNa teo nAstika nathI kahevAtA te jainAnuyAyIene nAstika mAnavAmAM vaidike e bhayaMkara bhUla khAdhI che, pariNAme AkhAya deza be saMskRtimAM vibhAjita thaye jenA kaDavA phaLa deze sArI rIte bhegavyAM che. dharmanA nAme bacArA muMgA prANIone be mete mArI nAkhavA te dharma zI rIte heI zake ? devIonI sAme bali caDAvelA pazuo devalokamAM jAya che. A mAnyatAmAM bhayaMkara ajJAna ja kAma karI rahyuM che. mALavAnA mahArAjA bhartuharie ThIka kahyuM che ke "yajJanA kuMDamAM marAtA pazuo yadi svarga meLavatA hoya te sauthI pahelA potAnA parijanene ja hemI devA joIe." ekasIDanTamAM AvelA jAnavarane jyAre saDaka para taraphaDatA Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 15 joIe chIe tyAre bhalabhalAone paNa arerATI thayA vinA rahetI nathI te pachI dayAdevInA pUjArIone jIvahiMsA pratye napharata na Ave te bane zI rIte? mAnavanA jIvanamAM jyAre doSa Ave che ane vadhe che tyAre te eTale badhe haThAgrahI banI jAya che, jenA pariNAme dezanuM rakSaNa karanArI, tathA jenA zarIramAM 33 karoDa devenI sthApanA che, tevI mAnyatAne mAnanArI saMskRtie gAyanA mAMsanuM vajana paNa karyuM nathI. brAhmaNa sUtre ane khAsa karI bhavabhUtinA uttara rAmacaritramAM ce ke pAMcamo adhyAya jevAthI khabara paDaze ke dazaratha rAjAnA kuLaguru vasiSTha jevA mahA saMte paNa gAyanA vAcharaDAne "mULA nI jema Are che. AjathI 2500 varSa pahelAnA IndrabhUti, agnibhUti jevA akATya vidvAnone bhagavAna mahAvIrasvAmIe vedamaMtrane Azraya laIne ja temane zaMkA vinAnA karyA che. pariNAme hiMsAnA tAMDavanRtyathI dhrujI gayelA hajAre, lAkhe mAnoe jIvahatyA, mAMsAhAra, zarAbapAna, vezyAgamana tathA parastrIgamanane sarvathA tyAga karIne ahiMsAdharmanA pUrNa ArAdhaka banyA che ane bIjA bhAgyazALIe gRhasthAzramamAM rahIne paNa mAMsAhAra Adine tyAga karI "zreyasU" dharmanA ArAdhaka banyA che. raudradhyAna kevI rIte oLakhAya? A dhyAnane nirNaya karavA mATe tene paNa cAra lakSaNe batAvavAmAM AvyAM che. - (1) esanna deSa -raudradhyAna thavAnA cAra kAraNo Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha upara je batAvyA che temAMthI ekAdamAM mana parovI rAkhavuM te A dhyAnanuM paheluM lakSaNa che. jemake kaI jIva hiMsAnubaMdhI kAryomAM tenA ciMtavanamAM jIvana pUrNa kare che, bIje mRSAnu baMdhImAM vyasta banIne jUTha-prapaMca-kAvAdAvA, jUThI sAkSI, jUThA segana levA devAmAM jIvanadhanane barabAda kare che, trIjo steyAnubaMdhImAM racyA pacce, ceranI dostI, tene sahAyatA, mAlamAM bheLaseLa, khATA vyAja, jUThA telamApa ane bIjA badhA prakAranA cauryakarmamAM ahorAta gaLehuba rahIne manuSyAvatArathI bhraSTa bane che, tyAre kaI mANasa hiMsAnubaMdhI, teyAnubaMdhI ane mRSAnubaMdhI pratye bedarakAra rahIne potAnI Indriyane gulAma banIne vRddhAvasthA paryata paNa sparzendriyanA suMvALA managamatA, tathA managamatI strIne sparzIne cheDavA mATe samartha banatA nathI. jIbha indriyanA gulAma banIne khArA mIThA, caTapaTA, tIkhA tamatamatA bhejana tathA pAnanA svAdo cheDavAnI bhAvanAvALe nathI hotA. AMkha indriyanI gulAmInA kAraNe amukane joyA vinA ke sAMbhaLyA vinA tene bIje kyAMya AnaMda maLatA nathI. A pramANe viSayavAsanAne pUrNa gulAma hoya, rAta-divasa maithunakarmanI vAsanAmAM race pacce hoya, tenA ja vicAra AvatA hoya ke udIrNa karIne viSayavAsanAnA jUdA jUdA prakAramAM ke bhagavAyelA bhegonI smRtimAM viSayanA kIDAnI jema ekarasa thaIne jIvana pasAra karate mAnava esanna doSavALe che. (2) bahula deSa :-hiMsAnubaMdhI Adi cAre dezamAM atyaMta pravRttivaMta hoya eTale ke hiMsA-jUTha corI ke viSayarakSaNanI pravRtti sivAya bIje kyAMya tenuM manavacana-kAyA sArA kAmamAM pravRttivALA hotA nathI. eTalA, kalaba, Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-7 197 sinemA, meAjazAkha mATe bhamavu'-rakhaDavuM' ke kayAMya laDAIjhaghaDA ke bhAMjagaDa hAya athavA parastrIonI carcA vicAraNA ke temanA sahavAsanI jagyA hAya tevA sthaLe temanA paga ane mana sadaiva taiyAra hAya che, para`tu samAjanI sevA hAya, dIna duHkhI mATe phaMDaphALA karavA thoDA samaya devA paDe ke vidhavA baheneAnA saMrakSaNa mATe gajavAmAMthI kaIka ApavuM paDe tevI ekeya pravRttimAM temane rasa nathI, munirAjonI sevA, temanA hAtha-paga dabAvavA ke khAma cALavA hAya tA temAM A bhAIne jarAya rasa nathI. paraMtu pacAnI jAjama upara munirAjonI carcA, temanA mATe kAyadA kAnunAnI dalIlA karavI hoya temAM gharanA dhaMdhA choDIne paNa pAMcAta karavAmAM pUrepUro rasIyA hAya che. (3) ajJAna doSa :-tamAma zAstrakAroe ajJAnane mahApApa kahyuM che, kemake aDhAre pApasthAnakonI pravRtti karAvanAra ajJAna che. AmAM eTalI badhI zakti che ke mAnava kadAgrahI, mUDhAgrahI ane pAkA jIddI banIne samAjamAM kaleza-ka kAsa ubhA karAvIne satra eka bIjAne vairavALA karI de che. (4) AmaraNAMta doSa :-mRtyunI chellI kSaNa sudhI paNa amuka mAnavA pApanA dhaMdhA, khATA vyApArA, koTa kacerInA kAvA dAvA, parastrIenA sahavAsa Adi kAryAM cheDI zakatA nathI, khIjAene paNa choDavA detA nathI. raudra dhyAna samApta. ( 3 ) dhama dhyAna -pratidivasa dhAvAtAM vastrAne ujaLA karavAmAM vadhAre parizrama paDatA nathI, parantu halavAi, ghAMcI AdinA melAdATa vAne ujaLA karavA atya'ta kaSTasAdhya che, tevI rIte Atma vastra para, lAkhA, karADI ke sakhyAta bhavethI Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha lAgelI pApakarmanI dhULane khaMkheravA mATe deva-guru ane dharmanI ArAdhanA sivAya bIjo ekeya mArga nathI. laukika ane lekettara rUpe devanA be bheda che. nAgakumAra, brahmadeva, asura, rAkSasa, gandharva, kinnara, bhUta, vyaMtara, sUrya, candra, gRha, nakSatra, tArA, ghaMTAkarNa maNibhadra ane bherUjI Adi asaMkhyAta deva tathA padmAvatI, cakezvarI, aMbA, cAmuMDA, kALI, mahAkALI, kAlikA, sItalA, bahucarA, bhavAnI Adi devIo laukIka devadevIo che. stro mavAH zrIf : A nyAye temane paNa janmamaraNanA corAzI pherA che, bhavabhavAMtaramAM rakhaDa paTTI che, A deve kaI paNa mAnavanA pApone, nAza karavA mATe asamartha che. mATe AtmakalyANane mATe A deve ApaNuM uddhAraka banI zakatA nathI. jyAre lokottara deve tanayAvAta mAya eTale ke kAma, krodha, lobha, meha, mada, mAyA Adi jIvananA aMtaraMga zatruone sarvathA nirmULa karelA heIne kevaLajJAnanA mAlika banIne siddhazilAne prApta thayelA che. A kAraNe ja lakattara arihaMta paramAtmAe ja mAnavane pitapatAnI yegyatA pramANe karmapiMjarAmAMthI mukta karAvI zake che. paMca mahAvratanA pAlaka, ekendriyAdi jIva mAtranA rakSaka, mana-vacana tathA kAyAthI saMsAranI prapaMcalIlAne saMyamita karanAra, samiti gupti dharmane dhAraka, munirAje jIvane dharma samajAvI zake che ane palALI zake che. temaja dayAthI paripUrNa-ahiMsA-saMyama ane tapamaya jaina dharma ja viSaya kaSAyane maryAdita karAvavAmAM ArAdhaka mAtrane karmothI chuTakAra ApavAmAM samartha che. A kAraNe upara pramANenA deva, guru ane dharmanI sevanA ja mAnavane ArtadhyAna tathA raudradhyAnathI Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19 zataka 25muM uddezaka-7 bacAvIne dharmadhyAnamAM tallIna karavA mATe pUrNa samartha che. jenAM nIce pramANe cAra bheda che. (1) AjJA vicaya -karmANuothI sarvathA mukta thaI kevaLajJAnanA mAlIka sagI, tIrthaMkara paramAtmAonI AjJAnuM vicaya eTale paryAlacana-Alecana karavuM te AjJAvicaya nAme dharmadhyAnane pahele bheda che. mAnava mAtra manaHkaraNa, vacaHkaraNa, kAyakaraNa ane karmakaraNane mAlIka hovAthI tenA mana, vacana ane kAyA pratisamaye pravRttivALA ja hoya che, paraMtu dhArmikatA (dharmamAM caratIti dhArmika ) prApta thayA pachI thaDe vicAra karavAmAM Ave te tenI pravRttimAMthI gaMdApaNuM- vaikArika, tAmasika ane paugalika bhAvano tyAga thaI zake che; kemake jyAM sudhI jIva, zuddha-svarUpI -niraMjana-nirAkAra avasthAne prApta thatuM nathI, tyAM sudhI sadbuddhi tathA sadvivekapUrvaka potAnI pravRttine tathA vRttine zuddha ane zubha banAve te saMsAranA saMcAlanamAM paNa vAMdho Avato nathI ane ghaNuM nirarthaka pApomAMthI bacAva paNa thaI jAya che, mATe pratikSaNe vicAra karavA prayAsa kare ke mArUM khAnapAna, raheNIkaraNI, vyApAra-vyavahAra Adi pravRtti tIrthakaronI AjJA pramANe che? athavA nathI ? yadi nathI te prayatnapUrvaka devAdhideva tIrthakara bhagavaMtanI AjJA samajavI ane jIvanamAM utAravA mATe ja prayatna karavA AnuM nAma ja "zreya"nI sAdhanA che kemake jainatva prApta thAya tenAthI bIjuM zreya kayuM ? saMsArabharanA game teTalA ane tevA pavitra sadanuSThAne hoya te yadi tIrthaMkara paramAtmAnI AjJAthI mudrita thayelA haze te te anuSThAnamAM pApatatvane praveza aTakaze ane Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ' ,, savaratna ArAdhita thaze. A kAraNe ja zrAvakane ceAgya badhAya kabyAmAM sauthI pahelA " maniLALamAAM " jinezvaradevanI AjJA sau pahelA sau kAryoMmAM mAnavAnI raheze. kadAca kei bhAI kevaLa sneAtrapAThI ja hAya eTale ke stAtrA khelavApUrvaka karmAne nirita karavA mAMgatA hoya tene zikSA ApatA AcAryaM bhagavate kahyuM ke teAtra pATha karatAM paNu AjJA sarvazreSTha che. . " jai icchaha paramapayaM, ahavA kIrti suvitthaDa bhuvaNe / tA tellukkuddharaNe jiNavayaNe Ayara haiM / / tAre yadi paramapada-meAkSa-mukti-kevaLajJAna ke sIma dharasvAmInI AvazyakatA hAya, kIrti ane yaza meLavavA heAya te jIva mAtranuM kalyANa karAvanAra tIrthaMkara paramAtmAenI AjJAne mAnavAnA Agraha rAkhaje. "jo zivasuMdarI varavA hAMza karo, te jina ANA zire dhare." tamane yadi zivasu MdarInI cAhanA hoya te sarva prathama mana-vacana ane kAyAthI karAtA badhAya kAryAMmAM jinezvara devanI AjJAne mastaka para dhAraNa karajo. tIrthaMkara paramAtmAenI dhamanI carama sImA tyAga ane tapanI sarvAM ze ke alpAMze karelI ArAdhanAmAM samAyelI che, kemake tapodhanI ArAdhanAthI zarIra, mana, indriyA, buddhi ane chevaTe AtmAnI paNa zuddhi thAya che. te zuddhine TakAvI rAkhavA mATe tathA AtmAne svabhAvamAM, svadharma mAM ke AdhyAtmika jJAnanI carama sImAe paheAMcADavAmAM bAhya ane Abhya'tara parigrahanA tyAgadha thI atirikta bIjo ekeya dharma pU. Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 201 rUpe samartha nathI. kAraNamAM kahevAyuM che ke-je je mArgathI navA pApa Ave te mArgone tyAga kara sarvathA anivArya hovAthI tenA tyAgathI AtmAnI zuddhi thaze, Takaze, vadhaze ane paramAtmapada meLavavAne adhikArI banaze. zarIranI zuddhimAM AtmAnI zuddhi kema nathI? kadAca koI kahe ke pavitratama gaMgA-yamunA-bALabrahma cAriNI sarasvatI Adi bIjI kaI nadImAM zarIranuM snAna karI levAthI tenI zuddhi thatAM AtmAnI paNa zuddhi thaI jaze arthAta thaI jAya che, paNa A mAnyatA sarvathA bhUla bharelI che. kemake zarIra paugalika hovAthI jaDa che ane AtmA caitanya che. A banne dravyanI dizA jUdI jUdI hevAnA kAraNe zarIranI zuddhi sAthe AtmAnI zuddhinI saMbhAvanA rahetI ja nathI tathA gaMgAmAM game teTalI vAra DubakI mArI laIe te paNa zarIranuM gaMdApaNuM koI kALe maTayuM nathI ane maTavAnuM nathI, kemake zarIranuM maLadvAra game teTalA prayatna karyo chate paNa pavitra thavAnuM nathI. dUdha ane sAkaranI jema AtmA ane zarIra karmonA kAraNe bhale ekAkAra dekhAtA hoya te paNa lekhaMDanA geLA ane agni jema sarvathA jUdA che tema AtmA ane zarIra paNa sarvathA jUdA che. mATe zarIranI zuddhimAM AtmAnI zuddhi thatI nathI, kadAca carmacakSuthI ke pUrvagrahathI dekhAya te ye te zuddhi nathI paNa AbhAsa che. mATe zarIranuM snAna AtmAnI zuddhinuM kAraNa banatuM nathI. te kAraNe vyAsajI racita mahAbhAratamAM kahevAyuM che ke : "pANI vaDe karAyeluM snAna snAna nathI, paraMtu je bhAgyazALI pitAnI indriyene svAdhIna kare che te zuddha che." Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha manane " pAMce indriyAnA viSayamAM atyAsakti ja mela kahevAya che. mATe mela vinAnA thavAnA prayatna karavA te mananI zuddhi che. tethI dhyAnathI pavitra thayelA jJAnarUpI jaLamAM je snAna karaze te parama gati meLave che. smRtie paNa kahe che ke " brahmacArI savA zuddhiH 99 202 bhAtmAnI zuddhi mATe zarIrazuddhi maulika kAraNu na hovA chatAM paNa gRhasthAzramIne snAna karyAM vinA cAlatu nathI; mATe snAna karyAM pachI arihaMtAnu pUjana tathA dhyAna karavuM joie jethI snAna samaye pANInA jIvAnI thayelI virAdhanA nAza pAmaze ane mAnavatAne ahiMsA dharmone raga lAgaze. (2) vipAka vicaya dharmadhyAnaH-jyAM sudhI jIvAtmA, zarIrathI sabadhita che tyAM sudhI pUrvabhavamAM karelA pApAcAra, abhadra vyavahAra, mAyAcAra tathA mithyAcAranA mAdhyamathI rAgadveSAtmaka RNAnubaMdhana je je jIve sAthe bAMdhelA che temanA viSAka-phaLAdeza arthAt karelA karmonA bhogavaTA karyAM vinA chuTako nathI. viyega-duHkha-dAridraya-zAka-sa tApa Adi, karelA pApakamAMnA vipAka che; mATe bhogavyA vinA khInne mA nathI. AvI paristhitimAM jyAre karmonA phaLa bhAgavavAnA ja che te pachI samyagajJAnapUrvaka, samajadArI ane sahanazIlatA keLavIne bhAgavavAmAM ja AtmAnuM kalyANa che ane bhAgavAtA duH khA haLavA thaze, anyathA rAtA rAtA, rIkhAtA rIkhAtA tathA krodha sAme krodha, vaira sAme vaira, bhUMDAInI sAme bhUMDAI AdinA avaLe raste caDyAM te je jIvA ApaNA zatru banIne AvyA che temane RNAnubaMdha tUTaze nahI paNu vadhaze, je AvatA bhavAmAM paNa mAra khavaDAvyA vinA rahevAnA nathI. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 203 DIvAra mATe samaje ke A bhava yadi kodha kaSAyamAM pUrNa karyo ane phaLasvarUpe narakagati tiryaMca gatinA hiMsaka pazupakSInA avatAramAM gayA te pApa karmonI mAyA eTalI badhI vadhI jaze jethI te jIvanAM hajAro-lAkhe avatAra bagaDavA pAmaze ane manuSyAvatAra durlabhatama banaze. | sarve mahApuruSoe, yogIoe tathA zAstroe manuSya janmane zreSTha kahyo che, jemAM buddhi ane sadvivekanI prApti sulabha banavA pAme che. ekAMtamAM besI thoDe ja vicAra karI levAmAM Ave te mAnava hajAre vine, duHkha ane vizemAMthI potAnI svasthatA keLavIne dharmadhyAnanA raste pitAnA manane, vALI zakavA mATe samartha banI zake che. A kAraNe ja dharmadhyAnane bIje bheda pratyeka jIvane samyajJAna ApatA kahe che ke - e mAnava! AvI paDelA duHkhamAM dhIraja rAkhaje. viyegAvasthAne paramAtmAne AzIrvAda mAnaje. rega ane vyAdhimAM AtmAnuM utthAna tathA vikAsa mAnaje. bIjAnA karAyelA apamAnamAM tArI sahanazaktine vadhAre mAnaje. kauTuMbika ane pArasparika asvasthatAmAM sahiSNu banavAmAM samyagajJAnanI vRddhi mAnaje. upara pramANe nirNaya karIne jIvananuM ghaDatara karavuM zreyaskara che, je vipAka vicayanI bhAvanAne AdhIna che. - (3) apAya vicaya -jIvana jIvavAmAM je apAya Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha virodha ke vidane Ave che, temAM rAgadveSa, moha, mAyA, kaleza, kaMkAsa Adi mULa kAraNa che, tema samajIne rAgadveSAtmaka jIvanane badalavAnI bhAvanA rAkhavI ane pratyeka prasaMgane rAgadveSamAM laI javA karatAM saraLa ane pavitra mArge laI javA, jethI mana ane buddhinuM samAdhAna thaze, jIvana svastha banaze, kharAba prasaMgomAM tamane vadhAre hAni thaze nahi ane tamArA jIvanamAM saraLatA ane kamaLatA haze te saMsAranI game tevI vikaTa samasyAothI tame AbAda bacI jaze. anyathA game tevA dhamapachADA paNa tamane madada karI zakaze nahi, mATe svAthI banavA karatAM paramAthI banavuM, krodhI banavA karatAM AnaMdI banavuM jethI tame ArtadhyAna ane raudradhyAnathI bacI zakaze. dharmadhyAnane A trIjo bheda ApaNane samajaNa Ape che ke :mAnava! game tevA ane game teTalA vidano Ave tene dharmabuddhithI samAdhita karaje jethI tArA virodhIo ane saMsAranI mAyA paNa saraLa banaze. jenI pAse kaMIka zakti vidyA ke suMdaratA haze tene ja viredha karanArA pagale pagale maLI Avaze. paNa raste cAlatA bhIkha maMgA, anAtha ke regiSTane virodha karanArA keI detA nathI. tema samajIne tArUM jIvana AnaMdI, saraLa ane pavitra haze te saMsAranI vikaTa samasyAo paNa susAdhya banaze. sArAMza ke tArI pavitratA ane siddhAMtaniSThatA ghaNaone sArA mArge lAvanArI banaze. anyathA virodhanI sAme virodha karavAthI tamAruM jIvana kaluSita banaze jethI tamArI buddhi, jJAna ane vijJAna paNa malina banaze. (4) saMsthAnA vicaya saMsAramAM rahelA asaMkhya dvIpa, samudro ane parvate Adine vicAra kare, jethI saMsAranI anityatA, agAdhatA, tathA apAyatAne khyAla Avaze ane Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 205 jIvananI emaryAda, AgamabhraSTa vicAraNAmAM samyakatvane praveza thatAM ghaNA prazno samAdhita thaze, je tephAne caDelA ArtadhyAna ane raudradhyAnane maryAdita karyA vinA nahIM rahe. - jJAnAvaraNIya karmanA kAraNe jJAna mAtrAmAM viparItatA, mithyAtvitA ke saMcayitA rahelI ja hoya che, jenAthI pratyakSa dekhAtI vastuone nirNaya paNa yathArtha thaI zakyuM nathI, te pachI pakSa padArthane nirNaya zI rIte thaze? tethI pratyeka prasaMgane nirNata karavA mATe kRti(zAstra), yukti(taka) ane anubhUti(anubhavajJAna) A traNa mAge che. te A pramANe (1) zruti eTale AgamazAstromAM je lakhAyeluM che, tene tevI rIte ja mAnavuM te zruti che. ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane parigrahanA tyAganI aNizuddha prarUpaNuM kare tathA dharma, saMpradAya AdinA nAme paNa te pApanI sevA karavA mATe AjJA na Ape te jinAgama-jainazAstra kahevAya che, jemAM nakabhUmi, nAraka che, devabhUmi, deva tathA manuSya ane tiryathI pUrNa tathA hIpa-samudra, parvata, nadI, pRthvI, jaLa, agni, vAyu ane vanaspatithI vyApta tirjIkanuM yathArtha varNana che, jemAM prarUpita syAdvAda, nayavAda ane nikSepAvAda mAnava mAtrane rAgadveSa rahita banAvavA mATe pUrNa samartha che, jemAM dharma, samAja, deva-devI potAnI jIbha lAlasAnA kAraNe mAMsAhAra, zarAbapAna, jugAra, parastrIgamana, vezyAgamana, zikAra tathA cauryakarmanA AcaraNa mATe keIne eTale vyakti vizeSane mATe paNa apavAda nathI. te jenAgama kevaLI, tIrthaMkara paramAtmAnA prarUpaka hovAthI temAM varNavelI hakIkatene satyarUpe mAnavI ane je na samajAya temAM pitAnA matijJAna, zrutajJAnanI kamajorI samajavI. Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jainAgamathI vyatirikta jemAM yajJakama nA mAdhyamathI devIdevAnI sAme kalpita maMtrAccAraNapUrvaka eka, be, sekaDA, hujArA, khakarA, pADA, bheMsA, bhUMDa, muraghA Adi mUka prANIonA ghAta thAya, temanuM balidAna levAmAM Ave, temanA leAhI ane mAMsathI devI devAnu ta`Nu thAya, A pramANe hiMsaka kane kathanArA zAstrone zI rIte manAya ? tevA maMtrathI AtmAnu kalyANu kevI rIte thaze ? mATe te mithyA zAstro che, mA jUThA che, ane devadevIenI kalpanA mAyAmRSAvAdapUrNa che, kemake jIvatyA pApa ja che te koi kALe dhama hAi zake nahIM. AnA anusa MdhAnamAM kadAca koi paDita ta kare ke jainAgama yadi zAstra hAya te amArA zAstrone zAstra tarIke kema na mAnavA ? javAbamAM samajAya ke game te nimitte paNa mAnavanI mAnavatA paravArI jAya, dayAdevInI krUra mazkarI thAya tevI krUratApUrNAMkanI hatyAnuM pratipAdana karanArA zAstro mAnavanuM kalyANa zI rIte karaze ? je devadevIonA nAme hatyA thAya che, tenuM mAMsa te devA ratimAtra paNa khAtA nathI, jyAre tenu bhakSaNa karanArA indriyAsakta, maithunakamAMnusakta ane pApAsakta mAnavA ja te mAMsane Aroge che. te mATe jIvatyA, devadevIonI bhakti nathI paNa temanI krUra mazkarI che. jenAthI AtmAnu manana thAya, ane AtmA mATe zuddha AlaMbana ane te maMtra kahevAya che; paraMtu AtmAne jIvahatyAnA pApathI bhAre tathA mana ane indriyAne bhAgAsakta banAvIne durgatimAM dhakelI mAre te matra zA kAmanA ? 26 pratyakSa padArtho paNa evA che jemAM tarka lagADavAthI kaMI paNu atha saratA nathI teA pachI kevaLIgamya parAkSa tattvane tarka - anumAnathI zI rIte siddha karAze ? mATe ja Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 207 "tawsjhatifsThA:" kahevAyuM che, kemake je tarkothI vitaMDAvAda vadhe tathA satya pratiSThita AtmAne anubhava miththArUpe karAve tevA take apratiSThita hovAthI amAnya che. jenAgamamAM varNita parvate, samudro ane dvIpa je kevaLIgamya ja che, jyAM mAnava ekeya sAdhanathI paNa jaI zakavA mATe samartha banatuM nathI. AjanuM vijJAna paNa maryAdita ane adhuruM che, je dakSiNArdha bharatakSetranuM ullaMghana karI uttarArdha bhAratamAM jaI zakyo nathI, javA mATe samartha banI zakyo nathI, te pachI bharatakSetrathI bahAra te kaI rIte jaI zakaze? be lAkha jana lavaNa samudrane badhAya vaijJAnike bhegA maLIne tathA duniyAbharanI saMpattine homIne paNa jaI zakavAnA nathI. mATe saMsAra agAdha che, asaMkhyAta dvIpa ane samudrothI paripUrNa che. dharmadhyAna A ce bheda saMsAranA saMsthAnanuM svarupa vicAravA mATe AmaMtraNa ApatA pharamAve che ke mAnava! tuM yathArtha jJAna meLava ane saMsAranA svarupane yathArtharUpe jANa jethI tene kevaLI bhagavaMtanA jJAna pratye pUrNa vizvAsa thaze. dharmadhyAnanA lakSaNe keTalA che? ane kyA che? javAbamAM bhagavaMte dharmadhyAnanA cAra lakSaNe pharamAvyA che. koIpaNa lakSyanI siddhi lakSaNa vaDe ja thAya che. ahIM dharma dhyAna e lakSya che, kemake amuka vyaktimAM ke ApaNuM jIvanamAM dharmadhyAna che ke nahIM te jANavAne mATe lakSaNanI prarUpaNA karavI ja joIe. ArtadhyAna ane raudradhyAna ane tenA lakSaNe te anAdikALathI jIvamAtramAM vidyamAna ja che. je saune pratyakSa jaNAI Ave che, jyAre saMsAranA paribhramaNamAM dharmadhyAna Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha 208 atya'ta du bha che, te kAraNe sUtrakAre lakSaNA sUcavyA che te A pramANe che. ( 1 ) AjJAruci :-je bhAgyazALIone svAbhAvika rIte ke gurunA upadeza vaDe ke svAdhyAya vaDe arihaMta paramAtmAe nI AjJAne mAnavAmAM ane te pramANe jIvananuM ghaDatara karavAmAM ruci-prema Asakita ane zraddhA hoya te dhama dhyAnanu paheluM lakSaNa che. ( 2 ) nisaga'ruci :-nisaga eTale svabhAva, peAtAnA AtmasvabhAvathI pApakarmAMne maryAdita karavA mATe zrAvakanA khAra tratA athavA temanA sapUrNa tyAga karavA mATe pAMca mahAvrata svIkAra karIne saMsAranI mAha-mAyAmAMthI peAtAnA AtmAne acAvavAnI bhAvanA thAya, athavA jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara, khaMdha, nirjarA ane meAkSa A nava tattvA che tevI zraddhAne nisa ruci kahevAya che. zarIrarUpI bhADAnA makAnamAM jIva che, je caitanya svarUpI, ajara, amara che tathA tene koI jAta nathI, bhAta nathI eTale ke jIva AsavALa nathI, pAravAla nathI, vIsA ke dazAzrImALI nathI. kALeA nathI, dhALA nathI, ThIMgaNA nathI ke lAMbA nathI, puruSa ke strI nathI, te anaMta zaktinA mAlika jIvAtmA kahevAya che. AtmA jemAM rahelA che te zarIra ajIva hAvAthI jaDa che. pudgalAnuM baneluM heAvAthI paudgalika che, mATe AsavAla, peAravAla, mAravADI, gujarAtI AdinA vizeSaNA zarIranA che. zarIra mAtAnI kukSimAM baMdhAya che mATe janme che ane mare che; mATe zarIrane maraNa che. zarIra sAthe lAgelI pAMca indriyA Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu : uddezaka-cha 209 paNa jaDa che, mATe temAM DAsa ane vRddhi thAya che. tevI rIte mana paNa jaDa che. sArA puNya tattva paNa jaDa che, AtmAmAM jyAre saTTabuddhi Ave che ane sadvivekane IvaDo prakAzita thAya che tyAre AtmA pote ja puNyanA kAme kare che ane te karmAM AtmAnA pradeze sAthe ekarasa thaine, tenA uyakALamAM jIva eTale managamatA zabdo, rUpo, gadhA ane spardhAne meLave che. temaja hATa havelI, putra parivAra tene sArA maLe che. je kAryo karavAthI jIvane AnaMda thAya, prasannatA thAya, tene puchya kAryo kahevAya che. pApa tattva paNa jaDa che. AtmA jyAre durbuddhinA mAlIka bane che tyAre vivekanA dIvaDA bujhAI jatAM, hiMsAjUTha-cArI, parastrIgamana- zarAbapAna, parigraha, krodha, mAna, mAyA, lAbha, rAga-dveSa, abhyAkhyAna, vaizunya, rati ati, mAyA mRSAvAda ane mithyAtvanA nazAmAM bebhAna banIne pApakAryAM kare che ane te karmAnA jyAre udayakALa Ave che tyAre nIca jAtimAM, gadA khAnadAnamAM janme che ane aNugamatA zabdo, rUpA, rasA ane bAne meLavIne duHkha-zAkasa'tApa, AkraMdana, paritApa Adine bhagave che. je kAryA karavAthI mANasane du:kha thAya, pastAvu paDe, rAvAnu thAya te pApa kAryoM che. matalaba ke AtmA pAte ja pApakarmAM kare che ane bhAgave che. za Azrava eTale puNya ane pApa kA vaDe AtmA je karmAne bAMdhe che te Azrava che. pAMca indriya, cAra kaSAye, traNa ceAgA vaDe jIva AzravanA mAlIka bane che ane azubha Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha karmothI bhAre bane che, tathA puNya kAryo vaDe zubha kAryothI bhAre bane che. zubha karmo senAnI beDI ane azubha karmo jokhaMDanI beDI jevA che. jemAM jakaDAyelA AtmAo kyAreka devagatimAM ane kayAreka narakagatimAM, kyAreka rUpanA aMbAra jevA rAjA -mahArAjA-zrImaMta zAhukAranA rUpamAM te bIjA samaye garIba, dIna, anAthanA avatAre duHkhI bane che. jIvAtmA jyAre saddabuddhi ke dubuddhinA vazamAM rahe che tyAre cAre taraphathI karmonI bharatI thAya che ane jIva temAM lapaTAI jAya che. azubha karmone bhegavaTo karate AtmA yadi sadbuddhivALo haze te azubha karmonA bhegavaTAmAM paNa zubha karmonuM upArjana karaze ane zubha karmonA bhegavaTAmAM yadi te AtmA dubuddhivaza haze te zubha karmonuM devALuM kADhIne pharIthI pApakarmonI upArjana karanAre banaze. saMvaradharmanI prApti thaye te jIvAtmAne zubhAzubha karmo aTakI jAya che. daravAjo baMdha hoya te kaIne praveza sulabha nathI banate, tema saMvara eTaluM DhAkaNuM, tenI hAjarImAM aMdarane padArtha bahAra ane bahArane padArtha aMdara AvatuM nathI. tevI rIte mahAvrata, ANuvrata-aSTa pravacana mAtA, bAra bhAvanA AdithI azubha karmone avarodha thatAM navA pApakarmo baMdhAtA nathI. baMdhaH -Azrava mAtra zubhAzubha karmone upArjana karAvI Apaze, paNa te karmone AtmA sAthe dUdha ane sAkaranI jema ekAkAra karavAnuM kAma baMdha tatvanuM che. upArjana karelA karmo jyAre udayamAM Avaze tyAre kyA svabhAve Avaze? keTalI maryAdAmAM Avaze? udayakALamAM tIvratA haze ke maMdatA ? karmone jacce keTale haze? eka kIle ghAsa pRthvInA vadhAre Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-cha 211 pradeze! zakaze jyAre teTalA ja vajananu' sonu thADA pradezAmAM samAI jaze ane pArA tenA karatAM paNa ochA pradezAmAM samAI jaze. vajana badhAenu eka samAna hAvA chatAM saunA pradezA judA judA che, tevI rIte karmAMnA pradeze paNa jANavA. niza eTale Atmapradeza sAthe mizrita thayelA zubhAzubha karmone bALI nAkhe, khaseDI nAkhe tene nirjarA kahevAya che. sa'vara tatva kevaLa te te karmAMnA mAne ja ava rAdhe che. jyAre nirjarA sattAmAM paDelA karmane sAph karavAnu kAma kare che. khALavAnu kAma agninu' che, pANInuM nathI. tevI rIte khAra prakAranI tapazcaryAne agninI upamA apAya che je karmane bALIne khAkha kare che. mAkSa :-nirjarA tatvathI jyAre puNya ane pApanA sa'pUrNa karmo dhAvAi jAya ane temane eka paNa paramANu AtmA sAthe na rahe tyAre jIvAtmA saMsArathI mukta thaine mAkSane meLavanAro bane che, upara pramANenA nave tattvAne zraddhAthI mAne tathA pApa, Azrava, madha ane ajIvanA tyAga karI puNya tathA saMvara nirAnA svIkAra nisaga rucine AbhArI che. karavAnI rUcine nisa rUcI kahevAya che. ( (3) sUtraruci :-para jIvAnI dayA :-para jIvAnI dayA pALavA, temane abhayadAna devAM, paropakArAdi tattvAne AtmasAt karavAM temaja peAtAnA AtmAne vikAsa thAya te mATe jaina sUtramAM kayo vidhi che? je sUtrathI AtmAnA satya, sadAcAra ane sayama dhama sacavAya tevA jainAgamanA sUtrane jANavAnI, bhaNavAnI, bhaNelA ke jANelAne jIvanamAM utAravAnI rUcine sUtraruci kahevAya che. Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (4) avagAharuci -dvAdazAMgImAM savistara avagAhana ( praveza) karIne je tane prApta karavAnI ruci thAya athavA paMca mahAvratadhArI munienuM sAmIpya sAnnidhya ke temanI nizrA svIkArIne temanI pAsethI sUtra, artho ane tene vidhi AdinI jANakArI levI te avagAharuci kahevAya che. dharmadhyAnanuM AlaMbana zuM che? AlaMbana eTale ke, jenAthI prApta thayeluM dharmadhyAna AtmAmAM sthira rahe te AlaMbana che. saMsAranA pratyeka kAryamAM sathavArAnI eTale bIjAnA AlaMbananI AvazyatA nakArI zakAtI nathI. te pachI guNasthAnake eka pachI eka sara karavA hoya ane prApta thayelA dharmadhyAnane TakAvI rAkhavuM hoya te mATe AlaMbananI AvazyakatA nathI te zI rIte kahevAya? bhagavate cAra prakAranA AlaMbana kahyAM che. (1) vAcanA-AtmAnI prabaLa puruSArtha zakti vaDe kSapazamanI prApti thAya che ane jema jema tenI vRddhi thAya che tema tema dharmadhyAna tarapha AtmAnuM prasthAna AgaLa vadhe che, paratu bhUlavuM na joIe ke te zopazama AtmAnI mAlIkInuM na hovAnA kAraNe upazamita thayelI karmaprakRtie pharIthI pitAne camatkAra batAvI devA mATe game tyAre paNa samartha che. te mATe sAdhaka mahApuruSe vAraMvAra AgamazAstronuM parizIlana eTale svAdhyAya kare, tenA arthonuM manana karavuM, nididhyAsana karavuM; kemake sAdhakane pitAnI sAdhanA mATe svAdhyAya ja zreyaskara mArga che. (2) parivartanA -kaMThastha thayelA AgamAdizAstro, prakaraNAdi graMtha, maMgaLakAraka tetre ane prAyazcitta mATe Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 213 maLelI gAthAonI punaH punaH AvRti karavI jethI tenI vismRti thavA na pAme. AtmAnI zakti vaDe prApta karelA kSayapazama dvArA je zrutajJAna meLaveluM hoya tenI pramAdavaza vikRti karavI te jJAnAvaraNIya karmabaMdhananuM jabaradasta kAraNa che. mATe pramAdane tyAga karI gokhelI gAthAonuM punarAvartana karavuM. (3) pratipRcchanA :-AvRti karatAM AgamonA artha ciMtavanamAM bhUla jevuM dekhAya te temanA jJAtAone pharIpharIthI pUchavuM jethI arthanI saMgati banI rahevA pAme. (4) dharmakathA -ajJAnamAM athaDAyelA, mithyAtvathI gherAyelA, kaSAyathI pIDAyelA, viSaya-vAsanAmAM phasAyelA, zarIranI mAyAmAM bhAna bhUlelA, arthopArjana tathA tenA rakSaNamAM avaLe raste caDI gayelA mAnane jainatvanuM, jIvAdi tattanuM, vairAgyanA mAhAbhyanuM tathA saMsAranI asAratAnuM rahasya samajAvavuM te dharmakathA che. dharmanI anuprekSA keTalI che? AtmAnI apUrva zakti vaDe meLavelA dharmadhyAnanuM punaH punaH paryAlacana karavuM eTale ke jIvananI pratyeka kriyAomAM cAra prakAranI bhAvanA bhAvavI tene anuprekSA kahevAya che. sArI rIte dhavAyelAM vasAne paNa TInepAla, nIlaraMga ane IstrInI AvazyakatA rahelI che. bajAramAMthI kharIdIne lAvelA zAkamAMthI capu vaDe abhakSya tavane dUra karIne ghI-masAlA Adine saMskAra kara Avazyaka che, tevI rIte mahApuNyadaye meLavelA dharmadhyAnane TakAvI rAkhavA ane vadhAre dedIpyamAna karavA mATe cAra bhAvanAone jIvananA aNuaNumAM utAravI atyuttama che. te A pramANe che : Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (1) ekatvAnuprekSA :-vAravAra AtmAnu' ekatva' eTale ke "hu" ekalA chu, mArU koi nathI "zorlR thi me jo" A bhAvanAne gurumaMtranI mAphaka bhAvavI, jethI cetana ke acetana parapArthAM pratye rahelI mAyAne cheDavA mATe khAtAM-pItAM, UThatAM-besatAM peAtAnAmAM ekatvanI bhAvanA sthira thavA pAmaze. 214 ( 2 ) anityAnuprekSA : kAyA Adi padArthonI mAyA mane anAdikALathI vaLagelI che, parantu te padArthA ja jyAre anitya, nAzavaMta ane eka divase AMkhothI adRzya thavAvALA hevAthI temanA pratye rAkhelI, vadhArelI, peAyelI, mAyA mArA mATe zA kAmanI ? AtmA ajara-amara che ane zarIra roga AdinuM ghara che tathA mRtyunA mukhamAM praveza karela che. mATe bhADAnA makAna jevu zarIra jyAre mArUM nathI, teA tenA kAraNe lAgelI bIjA jIvonI mAha-mAyA, mehavAsanA, ke zarIrAdine zaNagAravA mATe bhegI karelI mAyA paNa zA mATe kAyama raheze ? kaNu kAyama rAkhaze ? tetrIza karoDa deva devIonu zarIra paNa nAzavaMta che te mArA zarIranA ze| vizvAsa ? tema samajIne AMkhe dekhAlA padArthomAM anityatAnI bhAvanA karavI. (3) azaraNAnuprekSA :-khIlADInA mukhamAM praveza karelA kabUtarane, vAMdarAnA hAthamAM sapaDAI gayelA sapane, vAghanA paMjAmAM phasAyelA sasalA Adine mRtyunA mukhamAMthI kANu bacAvI zakaze ? tevI rIte yamarAjathI mane macAvanAra paNa koI nathI, mATe hu azaraNu chuM. AvA prakAranI bhAvanA pratisamaya bhAvavAthI sa MsAranA meha ghaTaze. yamarAjane atithi kahevAnA Azaya eTale ja che ke bIjA mahemAnA tA ApaNA AmaMtraNathI ApaNe tyAM Ave che, jyAre yamarAja tA AmaMtraNa dIdhA vinA ja nakSatra, yAga, tithi, karaNa, Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 215 zataka 25muMH uddezaka-7 amRtasiddhi yoga, ravi ega ke mRtyu-yamaghaMTa yoga AdinI paravA karyA vinA ja game tyAre padhArI zakavA mATe pUrNa samartha che. pachI cAhe tame strInA sahavAsamAM he, neTonA baMDalanI vacce beThelA he, hIrA-motInA DAbalAo banebAju paDyA hoya, mitranI sAthe gapAmAM beThelA he ke bIjAonI bhAMjagaDamAM racyA pacyA ho te paNa yamarAjanI savArIne rokavA mATe kaI paNa samartha nathI. . (4) saMsArAnuprekSA -saMsAranI cAre gatiomAM vAraMvAra paribhramaNa karavAnuM kAraNa zuM? manuSyabhavanA AMTA bekAra zA kAraNe jAya che? A vicAra karavAthI saMsAranI agAdhatA, bhayaMkaratA, cAre gationA duHkho AdinuM kAraNa khyAlamAM Avaze, jenAthI saMsAranI tyAjyatA samajAze ane AtmA-mana-buddhi jainatvane meLavavAnI jhaMkhanA karaze. traNe dhyAnanA mAlika koNa koNa? dhyAna zabdanI utpatti "cce cintAyAm' dhAtuthI thaI hovAthI dhyAna eTale vicAradhArA-mAnasika vicAra je saMsI jene spaSTa tathA asaMsI jIvene aspaSTa hoya che. mithyAtva guNasthAnake rahetAM anaMtAnaMta jIvAtmAone sattAmAM rahelA anaMtAnaMta karmonI vargaNAmAM anaMtAnubaMdhI kaSA tathA mithyAtva mehanIya karmane upazama ke kSayapazama keI kALe thayela hete nathI, te kAraNe temanA mAnasika, vAcika ane kAyika vyApAromAM duSyananI mAtrA vadhAre paDatI hovAthI temanI pAse te duSyanane kaMTrolamAM lAvavAnI zakti hatI nathI tathA temane dhyAnanI vyutpatti ke samajaNa samyapha na hovAnA kAraNe temanuM prANAyAmAdi dhyAna pApothI mukta paNa karAvI Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra16 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha zakatuM nathI ane navA AvanArA pApone avarodha paNa karI zakatA nathI. mATe prasta AtyaMtara tapanA prakaraNamAM te dhyAna mATenI ciMtA na karatAM samyaktva prApta thayA pachIthI je dhyAna thAya che tenI A vAta che. - mithyAtvInI sattAmAM paDelA darzana mehanIya ane cAritra mehanIya karmo karatAM samyakatva sampanna AtmAmAM rahelA te karmonI vaNuM thaDI hoya che, kAraNa ke samyaktvanI prApti thatAM ja karmonI ghaNI moTI sattA samApta thAya che ane kevaLa kaDAkoDI sAgaropama jeTalI ja zeSa rahe che. yadyapi darzanamehanIya ane cAritramehanIyane kSaya, upazama ke kSayapazama thavAnA kAraNe tenI tAkAta mithyAtvInI pAse rahelA karmo karatAM ochI haze te paNa dabAyele ke dabAI gayele kALo nAga avasare DaMkha mAryA vinA rahetuM nathI, tevI rIte upazamita te karmo paNa samyaphacAritranI zuddha nadInA pANIne DoLAvI mAravA mATe samartha hovAthI samyaphacAritra sampanna munine paNa keIka samaye durgAnI ane bIjA samaye saddhyAnI banAvavA mATe pUrNa samartha hoya che. je saMyamI pAse svAdhyAyabaLa, tabaLa ke bhAvanAbaLa majabuta nahIM haze, temane bhegavelA bhegonI, bhega mATe upasthita bhagyanI, parigrahanI, mAyAnI, sattA ane pratiSThAnA mithyA khyAlanI tathA viSaya-kaSAya ane vikathA AdinI mAyA keI kALe ochI thavAnI nathI. mATe temanuM dhyAna sthira rahetuM nathI, ekAgratA sadhAtI nathI, mAyA maratI nathI, samatA sadhAtI nathI, viSaya kaSAya pratyenuM vairAgya jAmatuM nathI ane iMdriyonI gulAmI maTatI nathI. A kAraNe ja dhyAnanA mAlIke paNa judA judA hoya che. Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 217 -7 zataka 25muM : uddezaka-7 ArtadhyAnanA mAlika koNa? javAbamAM kahevAyuM che ke samyaktvanI prApti thayA pachI paNa jeo vrata vinAnA hoya te, avirata, vrata svIkArelA deza viratidhara, mahAvrata svIkArelA pramata saMyamI arthAt cethe, pAMcame ane chaDe guNasthAnake rahelA sAdhake ArtadhyAnanA mAlIke banI zake che tathA samyakatva ane vrata vinAnA jIvAtmAo ArtadhyAnI ja che. samyaktva prApta thatAM anaMtAnubaMdhI kaSAye bhale upazamita, kSayapazamita ke pita thaI gayA hoya te paNa tene nAno bhAI apratyAkhyAna kaSAya jenA jIvanamAM joradAra paDyo hoya te sAdhaka jANavA chatAM paNa nirarthaka pApane tyAga karavA mATe samartha banatuM nathI. tevI sthitimAM te kaSAyanA udayakALe te sAdhakane manejJa padArthonI prAptinI IcchA, amanejha padArthonA viyAganI IcchA, asAta vedanA nAzanI IcchA ke nidAnagrasta thavAnI IcchArUpa ArtadhyAna kAyama rahe te svAbhAvika che. paraMtu samyaktvanA kAraNe keIka samaye te sAdhakane zraddhA, saMvega, nirveda AdinI vRddhi thAya che. tyAre zeSa rahelA keDA keDI sAgarepamane karmomAMthI pAma jeTalA karmonI hAni (nAza) thatAM apratyAkhyAna nAmane kaSAya upazamita ke kSapazamita thAya che, tyAre sAdhakane nirarthaka pAponI nivRti rU5 dezavirati dharmane udaya thAya che ane zrAvakadharmane bAra vrata svIkAre che. te paNa trIjA naMbarane pratyAkhyAna nAmanA kaSA. yane udaya te bhAgyamAM raheluM hovAthI AdhyAna thatuM rahe che. AvI sthitimAM paNa keIka samaye Dagamagate ane koIka samaye svAdhyAyamAM AgaLa vadhate sAdhaka gRhasthAzramanI saMpUrNa mAyAne Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha choDIne mahAvrata svIkArI le che, paNa mAyA jIvatI DAkaNa karatAM vadhAre bhUMDI heAvAthI, yadyapi anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI ane pratyAkhyAnI kaSAyAne bhale tAkAta vinAnA karI dIdhA hAya te paNa haju jIvatA jAgatAM sajvalana kaSAya te sAdhakanA jIvananI kasoTI pUrepUrI karI rahyAM heAya che. tethI temane paNa vaLagelI A dhyAnanI mAyA nakArI zakAtI nathI. eTale ke chaThe guNa sthAnake birAjamAna hovA chatAM koika samaye pAtaLI malamala, jINA cAlapaTTA, kAzmIrI pakSmInA, seAnAnI phremanA cazmA ane cAvI devAmAM hAthane paNa parizrama devA na paDe tevA ghaDiyALA Adi dravya pratye mAyAnI udIraNA karavA vaDe te mahApuruSo paNu A dhyAnanA mAlIka bane che ke temAM mRtyu pAme te svAbhAvika che. vizeSamAM eTaluM jANavAnu ke yadi te sAdhaka bhAva saMyamI haze te temane nidAna eTale niyANA bAMdhavAnu A dhyAna heAtu nathI, kemake nidAnagrastanA ane mahAvratitAne khArame ke AThame caMdra che, tevI rIte mahAvrata ane raudradhyAna paNa paraspara virodhI hovAthI mahAvratIne raudradhyAna hetu nathI. raudradhyAnanA mAlika kANuM ? javAbamAM bhagavate pharamAvyu. ke pahelA kahelA cAre prakAranA raudradhyAna virati vinAnA samyaktvIne tathA vratadhArI zrAvaka( gRhastha sAdhaka )ne hAya che, kemake rAdhAvedhanI samAna koika samaye AtmAmAM apUrva karaNa ane anivRta karaNa( zakti vizeSa )nA sa'cAra thAya che ane sAte kama prakRtinA kSaya thatAM kSAyika-samyakttta, upazama thatAM aupazamika samyaktva, ane kSaye pazama thatAM kSAyeApazamika samyaktvanI prApti thayA pachI te sAdhakane AtmazaktinA vikAsa sAdhavAmAM kAM te gurugama Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 zataka 25muM : uddezaka-7 barAbara na maLyo hoya athavA pitAnI taiyArI AgaLa vadhavA mATenI na hoya tyAre sAdhaka tyAM ne tyAM paDyo rahe che. tema chatAM deva, guru, dharmane mAne che, pUje che, temane satkAra paNa kare che, te paNa deva, gurunI samAna thavA mATenA tevA vrate svIkAravAmAM tene thoDo paNa utsAha rahetuM nathI, mATe vrata vinAnA jIvanamAM pApanA mArgo baMdha na thavAthI game tyAre paNa hiMsA, jUTha, cerI ane badamAzIne pApe, bemaryAda viSayavAsanA, tathA krodhAdi kaSAyanI vAsanAmAM masta banIne raudra dhyAnane mAlIka banavA mATe tenI pAse avakAza rahela che. mATe vrata vinAne mAnava pApabhIrutA rahita hovAthI pApavAsanAmAM racyA pacce rahetA game tyAre paNa raudradhyAnane sparza thatAM vAra lAgatI nathI. samyaktvapUrvaka bAra vrata lIdhA pachI paNa tenA pAlanamAM jevI joIe tevI jAgRti na hovAthI Antarika jIvanamAM pramAda, bedarakArI vadhe che. phaLa svarUpe pitAnA lIdhelA vatanI maryAdA, tene aticAronA sevanamAM bedhyAna ane sevAI gayelA aticArenuM micchAmi dukkaDaM devA jevI lAyakAta na rahI hoya tyAre te sAdhaka, anaMtAnubaMdhI kaSAyanA upazama pachI samyaktva ane apratyAkhyAnI kavAyanA upazamathI vratadhArI banyA hate. te punaH kaSA tarapha AkarSAya che ane tevI vezyAonuM nimita maLatAM ja pAcho kRSNa vezyA, nalalezyA tathA kApita lezyAne mAlIka bane che. tyAre zaidradhyAnane mAlIka banavA keNa rekI zakavAne hate? paraMtu eTaluM vizeSa samajavAnuM ke vrata vinAnA mAnavanuM raudradhyAna narakaprada thaze jyAre temAM rahelAnuM raudradhyAna naraka devAvALuM banatuM nathI. Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha dharmadhyAnanA mAlIka koNa koNa? sAta, ATha, nava, daza, agyAra ane bArame guNasthAnake rahenArA muni vizeSe ja dharmadhyAnanA adhikArI banavA pAme che; kemake ArtadhyAna tathA raudradhyAnanI maryAdA chaThThA guNasthAnake samApta thAya che, mATe sAtame apramata guNasthAnake dharmadhyAnanI prApti sulabha bane che; tathA jyAM moha tathA kaSAya saMpUrNa upazAMta thAya te agyArame saMpUrNa kSaya thAya te bArame guNasthAnake paNa dharmadhyAnanI vidyamAnatA che kemake agyArame ane bArame guNaThThANe rahenArA puNya pavitra sAdhaka yadyapi kevaLajJAnanI maryAdAmAM AvI cUkyA che te paNa haju chadmastha che. vizeSamAM jANavAnuM ke ethe pAMcame ane chaDuM guNasthAnake rahenAra sAdhake yadi kaSAyavRtti-pravRtti ane tene prakArane saMyamita kare to temane paNa dharmadhyAnanI prApti thavAmAM vAMdhe AvatuM nathI arthAt te bhAgyazALIo paNa dharmadhyAnI banI zake che. mehakamane upazama paNa jainazAsanane mAnya hovAthI sAdhaka yadi mekSAbhilASiNa puruSArtha zaktine vikAsa sAdhe ane samyagUjJAnapUrvakanA kaSAyenA sahavAsathI dUra rahe te dharmadhyAnanA mAlIka banavAmAM temane kyAMyathI paNa aMtarAya naDate nathI, mATe ja arihaMta paramAtmAonuM zAsana purUSArthane AdhIna che. zukaladhyAnanI durlabhatA zA mATe ? sAdhakanI sAdhanA jyAM sudhI pUrNatA prApta karavAnI bhUmikAmAM pahoMcatI nathI tyAM sudhI guphaladhyAnanI prApti Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 221 zakya nathI. kaSAyanI tAkAta vidyamAna hoya athavA game tyAre paNa sAdhaka kaSAyAdhIna banI zakti hoya tyAre A dhyAnanI bhUmikA zI rIte prApta thaze? dazame guNasthAnake kaSAyane aNu pramANa jeTale ja bhAga vidyamAna hoya te paNa sAdhakane game tyAre khataro utpanna karI zake che, te pachI jyAM kaSAyAnI pracUratA hoya, udIrNa hoya, kaSAyI AtmAne sahavAsa gamata hoya tyAM dharmadhyAna paNa durlabha bane che, te zukaladhyAnanI vAta kyAM karavAnI ? A badhA kAraNone laI jeo caramabhavI hoya ane 11-12-13-14 A aMtima guNasthAnake pahoMcI gayA hoya te puNyazAlIone ja A dhyAna sulabha bane che. agyAramA ane bAramA guNasthAnakane mAlika yadyapi vItarAga kahevAya che, te paNa te chadmastha che, tema chatAM kaSAye temanA nirasa ane apakAlIna samayanI maryAdAvALA hovAthI, sarvathA tAkAta vinAnA hoya che, mATe te sAdhake ja A dhyAnane svAdhIna karavA mATe pUrNa samartha che. atyAre mahAvideha kSetrane cheDI bharata-arAvatanA ekeya sAdhakane A dhyAnanI prApti che ja nahIM, tethI mekSanA dvAra paNa temanA mATe baMdha che. kemake kevaLajJAna thayA vinA mokSanI prApti sarvathA azakya che ane zukaladhyAnamAM praveza karyA vinA kevaLajJAnanI prApti vyakti vizeSane mATe paNa harahAlatamAM azakya che. A sthAnane padmAsana, utkaTAsana, vIrAsana ke zIrSAsanAdi tathA hIrA-metI tathA rUdrAkSanI mALA ke sarpavAgha-siMhAdithI bhayaMkaratama banelA vanavagaDAne sIdhe saMbaMdha nathI, mATe A dhyAna dularbhatama bane che. zukaladhyAnanA bhede keTalA? bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama! A dhyAna cAra prakAranuM che. Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 | zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (1) pRthaphavitaka vicAra, (3) sUkSma kriyA pratipAti, (2) ekatva vitarka, (4) cuparata kiyA nivRti. - zuddha ane sarvathA sapheda sphaTika pAse lAla-gulAbI ke zyAma padArtho bhale paDyAM hoya te ya temanA sahavAsathI te sphaTika keI kALe lAla-gulAbI ke zyAma banatuM nathI ane lAkha devAnA prayatna pachI paNa tenI svacchatA ke zuddhatAmAM phera paDatuM nathI. tevI rIte zreNIsampanna AtmA ke cauda pUrvane pUrNa jJAtA paNa tevA prakAranI sTeja(bhUmikA)mAM pahoMcI gaye hoya che, jyAM saMsAranA anaMta dravyAnI temanA paryAnI ekeya mAyA temane sparzatI nathI. kaSAya mehanA eka eka paramANune sarvathA naSTa bhraSTa karavAnI pUrNa zakti prApta thayelI hovAthI, jeoe yathAkhyAta nAmanA cAritra vaDe zama, saMvega, nirveda, Astikya ane anukampAnI carama sImA prApta karI lIdhI hoya che. pavananA sparza vinAne dIpaka jema pUrNa sthira rahe che, tevI rIte pitAnA AtmAnI anaMta zakti vaDe jeo AtmAmAM pUrNa sthira thaI cUkyA hoya che, tathA kAyAnI skUla ke sUkSma mAyA sarvathA nAza pAmI gayA pachI, mana ane vacananI mAyA paNa nesta nAbUda thaI gaI hoya, tevA mahApuNya-pavitra, paramArAdhya bhAgyazALI jIve ja zukaladhyAnamAM praveza karI zake che ane jIvananuM cheluM ane pavitra lakSya je kevaLajJAna che tene meLavI muktinA bhaktA banavAnA adhikArI bane che. uparanA cAra bhedamAMthI pahelAnA be bheda kevaLajJAna mATe ane pachInA be bheda muktine meLavI ApanAra che. cAre bhedene tAtparyArtha. Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 223 (1) pRthak" vitarka vicAra:-mana, vacana ane kAyAnA traNe cegeAnA mAlIka je agyArame guNasthAnake birAja mAna heAya temane ja A dhyAna heAya che. parantu te guNasthAnaka acarama zarIrI upazama zreNIvALAne mATe patanasvabhAvI paNa hAya che, jethI jee A bhave ja mekSa meLavavAne pUrNa lAyakAtavALA hAya che tee yadyapi prAraMbhamAM upazama paddhatie AgaLa vadhyA ane agyAramA guNasthAnakathI paDyAM. paNa hAthInA gaDasthaLane bhedavA mATe pUrNa samatha te mahApuruSA Ame guNasthAnake paheAMcI pAchA kamara kasIne kama rUpI hAthInA gaDasthaLane bhedavAne mATe kSapakazreNIe AgaLa vadhe che ane jyAM sudhI A traNe ceAgeAnI vidyamAnatA che tyAM sudhI tee zukladhyAnanA prathama bhede ja rahe che, kemake AgaLa vadhI zakavAne mATe hajI pUrNa taiyArI karavA jeTalI samatA meLavI zakacA nathI. pi kAma Nu zarIranA sazakta vikAro lagabhaga samApta thaI gayA hovAthI traNe yAgamAM rahelI ane pASAyelI pApAtpAdakatA sathA naSTa thai cUkI heAya che. tApaNu gu mANasa koI kALe sajjana ke mahAjana banI zakatA nathI. mATe ja teo vitaka ane vicAra sahita hAvAthI atha nya.. jana ane yeAgamAM pUrNarUpe nisjadana rahI zakatA nathI. ( 1 ) a -eTale dhyAnanA viSayabhUta je dhyeya hoya che te atha kahevAya che, ane te vyAtmaka tathA paryAyAtmaka ja hAya che. karmonA samULa nAza karavA mATe tathA ketraLajJAnane prApta karavAnI carama sImAe paheAMcI javA mATe pUrNarUpe samatha anelA hovA chatAM paNa niSkapanatAnA abhAve eka dravyanA dhyAnamAMthI bIjA dravyanA dhyAnamAM ane eka paryAyanA ciMtavanamAMthI mIA paryAyanA ciMtavanamAM palaTAI jatAM vAra lAgatI nathI, tene a saMkrAMti kahevAya che. Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 zrI bhagavatI sUtra sAra sa'graha (2) vyaMjana eTale zrutajJAna che, jenAthI atha vizeSanI abhivyakti thAya, tevA eka zrutavAkayamAMthI khIjAmAM ane khIjAmAMthI trIjAmAM jee palaTAi jAya tene vyaMjana saMkrAMti kahevAya che. (3) yAga eTale mana-vacana ane kAyAnA traNe yAgamAM je palaTAtA rahe te yAganI saMkrAMtinA kAraNe khane che. uparyukta traNe kAraNeAthI sapRthakktva, vitaka ttva (zrutajJAna) ane vicAratva (sa'krAMti-parivatanA). A traNe viSayanuM' dhyAna te pahelu dhyAna che, je cauda pUnA jJAtAne ja hAya che, nahIM ke AcArAMgAdinA jJAtAne cauda pUrNAMnA abhAvamAM zukladhyAna nathI ane tenA abhAvamAM kevaLajJAna nathI. A zAstrapramANa siddha vastu hAvA chatAM paNa marUdevI mAtA ke mArUSamAtuSa ( mAtuSa muni ) Adi mahAmAnavA kevaLajJAnane meLavI zakayA che. teo zukladhyAnanA AdhAre nahIM paNa dhama dhyAnanI utkRSTatama mArAdhanAnA AdhAre samajavu', kemake teo cauda pUrvanA jJAtA hatAMja nahIM. (marUdevI mAtA gRhastha hovAnA kAraNe cauda pUrvanA jJAnanA prazna raheto nathI ane mAtuSa munine akSarajJAna paNa AvaDatuM na hatu. te dIvA jevu spaSTa che.) (2) ekava vitaka :-mehukama kSINa thaI javAthI khArame guNasthAnake vatatA kSapakazreNIe ArUDha thayelA munine A dhyAna hAya che ane te paNa traNa cegamAMthI kevaLa eka ja yeAgamAM vataM tA haiAya tyAre. A dhyAnamAM nispaMdanatA ( sthiratA ) vadhI gayelI hAvAthI artha vyaMjana ane ceAganI saMkrAMtinA sabhava nathI, tathA khAramA gurusthAnakanA aMte mAhanIya kama Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 225 saya thaye jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyarUpa ghAtI karmo sarvathA nAbuda thatAM teramA guNasthAnake padArpaNa karatA te sAdhaka kevaLajJAnane mAlIka bane che, je badhAya jJAnamAM sarvotkRSTa jJAna che. karmonA samULa nAza thayA pachI prApta thayeluM hovAthI te jJAnane eka paNa pradeza koI kALe paNa pratiSAti banatuM nathI, ke keInI zakti vizeSathI paNa te jJAna para pharIthI AvaraNa AvatuM nathI. A kAraNe ja traNe lekanA dravya ane pratyeka dravyanA anaMta paryAne pratyakSa kare che, sarvathA zuddha kSAyikabhAva, kSAyika darzana, ane kSAyika cAritra Adi anaMta bhAge prApta thAya che. AvuM jJAna samAravata cakravartI, vAsudeva, Indra ke brahmadevane paNa hatuM nathI. mATe dravya ane bhAvadayAne sAgara jemanA Antara rahRdayamAM uchALA mAratuM hoya tevA bhAgyazALIo pUrvabhavanA trIjA bhave tIrthaMkara pAtra bAMdhyuM haze te kevaLajJAna thayA pachI tIrthakara nAmakarmano udaya thatAM te tIrthakara kevaLI kahevAze. tyAra pachI te sarve atizayothI yukta bane che ane devadevendra, cakravartI, vAsudeva, baladeva Adi nararatnane paNa pUjya, upAsya, dhyeya, AdaraNIya, vadanIya ane sadaiva smaraNIya bane che ane samavasaraNamAM birAjamAna thaIne catuvidha (tIrtha) saMghanI sthApanA kare che. saMsAravatI jIvene samyagRjJAnane upadeza kare che jenAthI te ja pApathI, dukhethI, aparAdhethI mukta bane che. je sAmAnya kevaLI che, te pitAnA AyuSyamAM ATha varSa ochA yAvat pUrvakaeNTI varSa paryata kevaLI paryAyamAM viharamAna thaI bhavya ane pratibaMdha kare che, ane tIrthakara paramAtmAo madhyama AyuSyavALA hevAthI kevaLajJAnamAM kaMIka Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ochA eka lAkha pUrva sudhI ja vihere che. 84 lAkhane 84 lAkha vaDe guNakAra karatAM je saMkhyA Ave tene pharIthI eka kaDathI guNatAM je AMka Ave te pUrvakeTi kahevAya che. ane eka lAkhathI guNatA eka lAkha pUrvavarSa kahevAya che. sArAMza ke sAmAnya kevaLIonI kevaLajJAnanI sthiti lAkha pUrvanI ja heya che, tyAre ja te aSabhadeva paramAtmA 83 lAkha pUrva gRhasthAzramamAM rahyAM ane AyuSyanA eka lAkha pUrva zeSa rahyA tyAre saMyama svIkAryo che. A pramANe sImaMdharasvAmI mATe jANavuM. atizayenuM varNana AgaLa karAze. (3) sukSma kiyA apratipAtI zukula dayAna :-- terame guNaThANe kevaLI bhagavaMtene mATe ja niyata che. jyAre AyuSyakarma antarmuharta zeSa rahe ane kevI samudraghAtathI nivRtta thaI cUkyA hoya tyAre mana, vacana ane kAyAnI sthaLa kriyAone avarodha karavA mATe A dhyAnanI paramAvazyakatA che, kAraNa ke traNe gene AtmA sAthe anAdikALane saMbaMdha rahele che, tene dhyAna vizeSanI prakriyA vaDe teDyA vinA muktinI prApti sulabha banatI nathI ane te AdhyAtmika vikAsanI carama sImA prApta thayA vinA keI kALe tUTe tema nathI. kevaLajJAnane meLavavA mATe jema ghAtI kamene kSaya anivArya che, tema muktinA mahelamAM javA mATe mana, vacana tathA kAyAnI sUphama ke sthULa kriyAone avarodha teramA gurusthAkanA aMte thAya che. tenI prakriyA nIce pramANe jANavI. kevaLI bhagavaMta sahu pahelA potAnA sUtmakAya vegamAM sthira thaIne sauthI pahelA mana ane vacananI sthULatAne niSedha Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM uddezaka-7 227 eTale temanI bAdaratAne samApta karI sUkSama banAvavAnI kriyA kare che, arthAt mana, vacananA sUma vegamAM pote vizeSa prakAre sthira thaIne kAyAnA sthaba yemane nAmazeSa karI tene sUkSma kare che ane pachI kAyAnI sUkSmatAnA AdhAre mana, vacananI sUmatA eTale temanA sUkSama yegane dezavaTo ApIne muktidvAramAM AvavA mATenI pUrNa lAyakAta meLavavAne bhAgyazALI bane che. noMdha :-kevaLI bhagavaMta kevaLI paryAmAM dezanA pUrva keTi pramANa rahe che ane AyuSyanA carama caraNa eTale antarmuhUrta pramANa AyuSya zeSa rahe tyAre trIjA zukladhyAnane prAraMbha kare che. AnI vaccenA kALane dhyAnAntarika kALa kahevAya che, eTale dhyAna vinAne kALa te dhyAnAntarikA che. yadyapi temanAM ye atyaMta vizuddha-vizuddhatama ja hoya che. te paNa muktimAM javA mATenuM trIjuM dhyAna temane mATe zeSa rahe che. AyuSyakarmanI beDI teDavA mATe dhyAna kAme AvatuM nathI, mATe teTale samaya gastha rahevAnI pharaja paDe che. AyuSya karmanA bhegavaTA sAthe utkRSTatama puNyakarmanA yoge prApta thayelA tIrthakara nAmakarmane paNa nirjarita karavAnuM rahe che. sAthe sAthe bhASAvargane khapAvyA vinA ke zAtavedanIya tathA yazenAmakarmane paNa bhegavyA vinA zI rIte cAlaze? kemake karmasattA sarvataMtra svataMtra che. A kAraNe ja tIrthakara devAdhidevane trikaraNaga zuddha mAge pravartamAna thaIne lAkho karemAnavane mithyAtvathI dUra karI samyakatvanA prakAzamAM lAve che, saMsAragartamAMthI bahAra lAvIne nirvANapadanA anaMta sukha sAthe bhAIbaMdhI karAve che. jagata upara A upakAra keInAthI paNa zI rIte bhUlAya? A pramANe jagata kalyANanA Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kAme karI lIdhA pachI jyAre AyuSyakarmane aMta najIka Ave che tyAre mardonmata hAthInA daMtazULavaDe AkuLa-vyAkuLa. banI sArI rIte uzkerAyele siMha kudakA mArIne hAthInuM gaMDasthaLa je rIte cIrI nAkhe che tevI rIte anaMtakALathI karmarUpI hAthIthI saMsAranA cakarAve caDele mAnava jyAre tenA sakaMjAmAMthI chuTavA mAge che tyAre zarIranA sthaLa ane tathA mana-vacananA sthaLa ane sUkSama rogane sarvathA samApta kare che. (4) bhupatakriyA nivRtti -teramA guNasthAnakanA aMte thanArA chelalA caudamA guNasthAnakanI maryAdA kevaLa pAMca hiQ akSare belAya teTalI ja che. teTalA samayamAM ja zeSa rahelA sUkSma kAyayegane paNa anna karavA mATe pUrNa taiyArI karI cUkelA mahApuruSe pitAnA AtmAnI sthitine "zaileza' eTale merU parvata jevI sthira ane nizcala banAve che. meTA moTA vAvAjheDAthI kadAca nAnA bhulaka parvatane vadhe AvatuM haze paNa "u marAH rivaraM triraM " merU parvatane calAyamAna thatAM keIe sAMbhaLyuM che? tevI rIte AtmA zailezIkaraNa eTale merU parvatanA jevI sthiratAnuM anukaraNa karatA pAMca hasvAkSara belAya teTalA samayamAM ja sUkSma kAyane vicacheda karI agI guNasthAnaka prApta karI siddhazilAmAM vAsa kare che, eTale ke aghAtI karmone cheda karIne zarIramukta bane che. A pramANe AtyaMtara tapane dhyAnabheda pUrNa karyo. vyutsarga nAme AvyaMtara tapa eTale zuM? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke vyutsarga eTale tyAga, anAdikALathI bhagya padArtho pratye je meha-mAyA baMdhAyelI che tene tyAga kare, eTale ke tenA bhegavaTAnI Asakti ke Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-7 229 atyAsaktine cheDavI, cheDavA mATe prayatna kara, yathA samaya eka eka cheDatA javuM te vyutsarga tapa che. jenA dravya vyutsarga ane bhAva vyutsarga nAme be bheda che. dravyanA nIce lakhyA pramANe cAra bheda jANavA. (1) gaNavyutsarga:-AdhyAtmikatAnA pagathiyA eka pachI eka svAdhIna karavA arthe parihAra vizuddhi ke jina kala5nI AcaraNa mATe gaNu samudAyane tyAga kara. (2) zarIrasutsarga-zarIra pratyenI Asaktine tyAgavI. (3) upadhivyutsarga -ahiMsA, saMyama ane tapadharmanI ArAdhanA mATenA vastra, kAmaLI, pAtra, taraNuM, raharaNa Adi sAdhana pratyenI meha mAyA choDavI. (4) bhajana pANI vyutsarga-sarvathA anivArya rUpe bhajana pANI svIkAryuM hovA chatAM paNa jIbha indriyanI vAsanAne ochI karavI. bhAvavyutsarga keTalA prakAre che? bhagavaMte nIce lakhyA pramANe traNa prakAre kahyAM che. (1) kaSAya vyutsarga -saMsAranI vRddhi karAvanArA indriya rUpI gheDAone tephAne caDAvanAra kodha, mAna, mAyA, lebha kaSAyane maryAdita kare. (2) saMsAra vyutsarga -pANI levIne mAkhaNanI AzA rAkhavA jevI saMsAranI mAyAne dhIme dhIme saMkelatA javuM. (3) karma vyutsarga-karmone AvavAnA mArgo baMdha karavA. **************************************** zataka pacIsamAna udeza 7 mo samApta . Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25 : uddeza-8 nArake narakagatimAM kevI rIte utpanna thAya? he prabhe ! narakagatimAM javAvALA jIva te gatimAM kevI rIte jAya ? javAbamAM bhagavate kahyuM ke he gautama! jema keI kUdake mAranAre mANasa jyAMthI kUdake mAravAnuM che tenA eka kinArA para AvIne kUdavA mATe prayatna vizeSa karI jyAre kUdake mAravAne utsAha pragaTe che, tyAre kUdake mArIne sAme kinAre pahoMcI jAya che, tevI rIte manuSya ke tiryaMca gatimAMthI narakamAM javA mATe AyuSyakarma bAMdhelA jIvAtmA pitAnA mAnasika jIvanamAM "huM narakamAM jAu chuM, huM narakamAM jAu chuM ? tevA adhyavasAya vizeSa utpanna karIne kUdanArAnI jema narakamAM pahoMcI jAya che. javAnI gati eTalI badhI jhaDapavALI hoya che ke chevaTe traNa samayamAM tyAM te cAlyA jAya che. naraka bhUmimAM javAnI lAyakAtavALAne pitAnA cAlu ava tAramAM tevA ja sahacArIo, mitra, sagAo, kuTuMbIo, ADezapADozIo ke bhaNatara-gaNatara, raheNI-karaNI, vyApArarojagAra ke putra-putrIe, mAtA-pitA, bhAI-bhAbhIe paNa tevA ja maLaze, jenA kAraNe narakane yogya ja vAtAvaraNa ubhuM thAya che. kayAya kalezamAM 24 kalAka pUrA thAya che, ArtadhyAnaraudradhyAna bhAgyamAM zeSa rahe che, ItyAdi kAraNe jIvAtmAnAadhyavasAye kabaNa lezyA, nIla lesyA ane kApita lezyAvALA thaIne raudra dhyAnamAM praveza thatAM vAra lAgatI nathI ane temAM mRtyune pAmate mANasa narakane atithi bane che. Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25mu' : uddezaka-Ta vAnuM gatyantara zI rIte thAya che ? he prabhu ! A saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvane eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM kayA kAraNe javAnuM thAya che? ra31 javAbamAM bhagavate kahyuM ke, he gautama! anAdikALathI pravAhubaddha cAlyA AvatAM jaina zAsanamAM mArAthI pUrva ghaNI ghaNI cAvIsIe thaI gaI~ che. AvA jaina zAsanamAM, rizvata, lAMca ke vyakti vizeSanI zaramane abhAva heAvAthI bhavAMtara karavAmAM kaI paNa IzvaranI, avattArInI ke keAInA zApa ke AzIrvAdanI AvazyakatA muddala rahetI nathI; kemake niraMjana- nirAkAra zuddha svarUpI, izvara, paramAtmAne sa MsAranA sa McAlanamAM dakhara karavA devI ke izvara peAte dakhalagiri karatA hAya tema mAnavuM te izvarIya tattvanuM gherAti ghera apamAna che, krUra mazkarI che. ane tema thatAM izvarIya tattvanI krUra mazkarInA kAraNe saMsAramAM mAMsAhAra, zarAbapAna, bhAMga, gAMjo, aphINa AdinA pApA-duCsanA izvaranA nAme, ke temanA kathita zAstrone nAme pracalita thayA che-vadhyA che, viSNunI rAsalIlAnA anukaraNa rUpe, dharmanA nAme ra MgarAga ane srIe sAthe nAcavAnuM, kUdavAnuM tathA rAsaDA-garakhAM gAvAnu' vadhyu ane zaMkaranA nAme bhAMga-gAMjo, calama ke hAkA AdinA anivartita vyasanA vadhyA, ane mAnava samAjanA piDitAe tenA para dhanI maheAra ( chApa ) mArI dIdhI, pachI teA bhagavAna nAme caDAvI dIdhelA zAstromAM zikArakama, jAgArakama, vezyAgamana, mAMsalezana jevA mAnavatAne bagADanArA pApakarmo vadhyA ane mAnava samAje dharmanA nAme tenA svIkAra karyAM che. A badhA kaye| nira Mjana-nirAkAra izvaranA zI rIte heAi zake ? upara pramANenI paristhitimAM eka bhavane tyAga karI Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bIjA bhavamAM javA mATe jainazAsananuM maMtavya zuM che? te jANI levuM zreyaskara che. kemake tattvadazI, yathArthavAdI ane saMsAranA pratyeka bhAvane pratyakSa karanArA kevaLI bhagavaMtanI vANI ja satyadarzinI hovAthI mAnavanA yathArtha jJAnamAM vadhAre karanArI che. saMsAranuM saMcAlana izvarAdhIna nathI paNa karmAdhIna che. kemake jIvanI jema karmamAM paNa anaMta zakita rahelI che, jenI saMkhyA AThanI che. temAM vidyamAna AyuSya karmane beDI(hAthakaDI)nI upamA ApavAmAM AvI che. cera, badamAsa ke jArakarma karanArAnA hAthamAM sipAIe beDI nAkhe che ane tene eka cheDe pakaDIne sipAI tene bIjI cekImAM laI jAya che, tyAM te cekInI beDI hAthamAM paDyAM pachI ja pahelAnI cokInI beDI hAthamAMthI nIkaLe che. tevI rIte jIvane cAlubhavanI beDI tUTyA vinA keI kALe paNa bIjA bhavamAM javAnI tAkAta temAM nathI ke 33 karoDa deve paNa te jIvane tyAMthI khaseDavA mATe samartha banatAM nathI. sArAMza ke AgAmI bhavanI AyuSyakarmanI beDI baMdhAyA vinA jIvane cAlu bhava chuTI zake tema nathI. A kAraNe ja sAtamA mALAthI paDelAone, dariyAmAM paDI cUkelAene jIvatAM rahyAM hoya te pramANe ApaNe jANIe chIe, mATe jI pitAnI zakti vizeSathI ja gatyantara kare che, paNa pArakAnI zaktithI gatyantara karatAM nathI. vaimAnika sudhInA badhAya che mATe upara pramANe ja prakriyA che. traNa samaya ane e kendriya jIvanI cAra samayanI vigraha gati jANavI. - zataka pacIsamAna udezo 8 samApta . Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25: uddezA 9-10-11-12 A cAre uddezAmAM bhavasiddhika, abhavasiddhika, samyagadaSTi ane mithyAdaSTi jIve jyAre naraka gatimAM jAya che tyAre upara pramANe batAvelA kramAnusAre ja narakamAM jAya che. (1) bhavasiddhika -mokSamAM javAnI yogyatAvALA hevA chatAM athavA kSAyika samyaktva prApta karIne trIjA bhave mokSa meLavavAnI lAyakAtavALA chatAM paNa nikAcita karelA naraka gatinA karmone kAraNe temane paNa narakamAM gayA vinA bIjo mArga nathI. devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIne AtmA pitAnA satAvIza bhanA antavatI aDhAramA bhave traNa khaMDanA rAjA vAsudevanA avatAramAMthI sAtamI narake gayA che. brahma datta ane suluma cakravartIo paNa narake gayA che. rAvaNa jevA prativAsudeve paNa narake gayA che. ane rAvaNarAjAnA hADakA bhAMgI nAkhanArA lakSmaNa jevA vAsudeve paNa narake gayA che. matalaba ke rAjya khaTapaTa, tIvra viSaya vAsanAo, parigrahanI atIva mUccha AdinA kAraNe naraka gatinuM AyuSya baMdhAI gayA pachI narakamAM javAnuM ja rahe che. kemake kamasattA baLavAna che. AThe karmomAMthI sAta karmo prati samaye baMdhAya che ane AyuSya karma jIMdagImAM eka ja vAra baMdhAya che. je bhagavyA vinA chuTake nathI. bhavasiddhi mekSamAM ja javAvALA heya che. paNa mekSamAM javAnA anuSThAne vinA mekSagati prApta nathI thatI atinikAcita niyANAmAM phasAyelA jIvene samya. kutvane lAbha paNa prAyaH karI maLatuM nathI, te cAritranA aNu zuddha anuSThAne tenA bhAgyamAM kyAMthI hoya ! Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (2) abhAvasiddhika -saMsAramAM ghaNuM padArthone svabhAva duratikrama hovAnA kAraNe jema ke raDu maga game teTalA prayatna pachI paNa khAvA lAyaka banatA nathI, sUryanI hAjarImAM paNa ghuvaDa paMkhI AMdhaLo ja rahe che, jyAre varasAda game teTale paDe ane badhIya vanaspatio lIlIchama bane paNa keranA jhADane pAMdaDA na phUTe ke bItvane cothuM pAMdaDuM na ja Ave te sUrya ke varasAdano doSa zI rIte mAnI zakAya? tyAre temanA svabhAvane ja doSa spaSTa dekhAya che. tevI rIte abhavasiddhike paNa mokSa meLavavAnI gyatA meLavI zakatA nathI. kadAca dIkSA laIne devalokamAM jaI zake che paNa dIkSita thayA pachI zikSita thaI zakatA na hovAthI cAritranI ArAdhanAmAM kerAdhAkara ja rahe che, tethI temane vAraMvAra narakamAM javAnuM zakya bane che. (3) samyagadaSTisamyakatva prApta thayA pahelA meha mithyAtvanA kAraNe narakAyuSya baMdhAI gayuM hoya, athavA samparka cAritranI ArAdhanA zakya na banI hoya, athavA cAritradhArI banyA pachI paNa cAritra pAlanamAM zithilatA rahI hoya, tyAre narakAyuSya ja zeSa rahe che. mithyAdaSTi :-jemanAM jIvanamAM samyakatva, sadbuddhi ane sadvivekane prakAza thayela na hovAthI hiMsA, jUTha, cerI, maithuna ane parigrahamAM jIvana yApana karanArA A jIvAtmAone verane badale levA mATe ke veranI bharapAI karavA mATe narakamAM javAnuM sulabha bane che. zataka pacIsamAna udeze 12 samApta be = " Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muMH uddezaka-9thI 12 235 samApti vacanamaH amarapati mahita carama jinapati caraNa yugala madhukara, madanamadazamana kuzala, jinavacanayamita kara-caraNa-nayana-rasanahRdayadhara, amita mana-vacana baLa sahita, vrata caraNuM phalita matiyuta, karaNa vijaya samavahata adharahita, zAstra vizArada, jainAcArya, 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAja vIsamI zatAbdInA prakhara cAritra sampanna, Antara rASTrIya khyAti prApta mahApuruSa hatAM. temanAM ghaNAM ziSyamAM zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI ma. vidyAvyasaMgI ane brahmavratasaMgI hovAthI ahiMsA tathA saMyamanA niDara pracAraka hatAM. temanA ziSya nyAya, vyAkaraNa kAvyatIrtha paMnyAsa pUrNAnandavijaya (kumAra zramaNe) parama pavitra bhagavatI sUtra sAra saMgrahanA cothA bhAgamAM 25 mA zatakane pitAnI yathAmati tathA yathAkSapazama vicita karyuM che. . "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm.' nainthasAratattva sarve jIvAH prAnuyuH " ka zataka ra5muM samApta kara Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 26 : uddezA prArabhyate A zatakanA prAraMbhamAM caturdaza punI labdhinA dhAraka, cAra jJAnathI deIpyamAna, dvAdazAMgInA racayitA tathA devAdhideva, carama tIrthaMkara bhagavAna mahAvIrasvAmInA sthApana karelA caturvidha saMghanA adhipaTTaprabhAvaka, gaNadhara zrI sudharmAMsvAmI peAte ja A zatakanA prAraMbhamAM zrI zrata devatAne namaskAra kare che, kemake bhAvazruta vaMdanIya che. tema tene prApta karAvanAra drajIta paNa avazyameva vandenIya-namaskaraNIya ane AdaraNIya che. tethI draSyazruta ane tenI adhiSThAtrI devI paNa satkaraNIya che, tethI sArA kAryoMmAM vijJo AvatA nathI. A zatakamAM agyAra uddezA che ane sAmAnya tathA nAraka ADhi ceAvIza daMDakane Azraya karI nIce jaNAvelA agyAra dvArA vaDe vicAraNA karavAmAM AvI che, te dvArA A pramANe che. ( 1 ) jIvA, (2 ) lezyAe, (3) zukla ane kRSNa pAkSikA, (4) dRSTi, (5) ajJAna, ( 6 ) jJAna, ( 7 ) saMjJA ( 8 ) veda, ( 9 ) kaSAya, (10) cega, (11) upayAga, sa'sAravI anaMtAnaMta jIvAnA cAra prakAra hAvAthI gautamasvAmIjI tatsaMbadhI ja prazna pUche che ke, he prabho ! (1) jIvAe bhUtakALamAM pApakama ane jJAnAvaraNIyAdi kamemAM zuM khAMdhyA che? vatamAnakALamAM bAMdhI rahyA che? ane bhaviSyakALamAM paNa khAMdhaze ? Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 237 zataka 26muM uddezaka-1 (2) keTalAka jIvee zuM bhUtakALamAM pApa bAMdhyuM che? vartamAnakALamAM bAMdhI rahyAM che? te zuM te che bhaviSya kALamAM paNa pApa bAMdhaze? (3) bhUtakALamAM pApa bAMdhyuM hoya paNa vartamAnakALamAM bAMdhatA nathI te zuM bhaviSyakALamAM teo pApakarma bAMdhaze? (4) keTalAka e bhUtakALamAM pApa bAMdhyuM che paNa vartamAnakALamAM bAMdhatA nathI, tevI rIte zuM bhaviSyakALamAM paNa nahIM bAMdhe? upara pramANenA praznothI jANavAnuM saraLa rahe che ke A jIvAtmAe anaMtIvAra zarIra dhAraNa karyuM che ane anaMtIvAra te zarIrane mUkyuM che. A rIte anaMtIvAranI A kriyAmAM AtmA eka ja che tyAre ja te saune paNa AvI zaMkA thaI zake che. bhUtakALamAM je AtmAe pApakarmo bAMdhyA hoya te vartamAnakALamAM ane bhaviSyakALamAM pApakarmone bAMdhe paNa che ane bAMdhate nathI. A pheraphAra ane taphAvata zA mATe? badhAya che jyAre eka samAna che, te pachI pApakarmone bAMdhavAnI prakri. yAmAM temanA bhede zA mATe paDe che? ane A bheda pADanAre ke? javAbamAM anaMtajJAnI bhagavAna mahAvIrasvAmIe pharamAgyuM ke, gautama! saMsAranA keIpaNa prasaMga ke upasthita thatA praznane kevaLa saMgrahanayathI ja nirNaya karavA joIe te mAnava pitAnA jJAnane vikAsa kadi paNa sAdhI zakatuM nathI ane te vinA saMsArane javAnI ke joyelA saMsArane yathArtha nirNaya karavAnI rAgadveSa vinAnI ke kaleza kaMkAsa vinAnI kaLA tene hastagata thavAnI nathI, mATe saMgrahanayanI vAta Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha game teTalI sAcI hoya te paNa vyavahAra, naigama ke evaMbhUta naye te vAta sAcI rahetI nathI, kemake kaI paNa vAta upara bIjA nayane aMgUTho batAvIne kevaLa saMgrahanayanI chApa bIjAne zA mATe mAnya raheze? tethI kevaLa dravyanayanI apekSA rAkhIne belavAvALo saMgrahanaya temAM rahelA paryAya tarapha bedhyAna raheze te saMgrahanaya pite ja apramANika ke nayAbhAsarUpe siddha thaze pati tathA apaThita saune mATe pratyakSa A saMsAramAM, che, zarIre, temanA karmo, svabhAve paNa eka bIjAthI alpaze ke savaze sarvathA jUdA jUdA spaSTa dekhAI rahyAM che. A badhI jUdAImAM IzvaranI lIlAnI kalpanA karavI te te IzvaranA Izvaratatvane bharabajAramAM lIlAma karavA jevuM siddha thaze, je keIne paNa mAnya nathI, mATe jUdAInuM kAraNa tapAsavuM te bhaNatara-gaNataranuM phaLa che, kemake sAcu bhaNatara saMsArane saMvAdanI bakSIsa ane mithyA bhaNatara vivAdanI bakSIsa ApanAra che. ApaNe sau anAdikALathI vAte vAte vivAdanA kIDA banIne na kalpI zakAya teTalA laDyA jhaghaDyA chIe jenA kAraNe saMsArane viSamaya banAvavAnA kAraNabhUta thayAM chIe. A bhave AvuM na thAya te mATe samyajJAnane meLavavAnuM ane meLavelAne vadhAravAnuM ja zreyaskara che. pANInI bharelI DelamAM rAkheDI nAkhIe ane kalAka pachI pANIne nItArI laI cAra mATalAmAM bharIe te paNa eka mATalAnuM pANuM vadhAre svaccha, bIjAnuM DuM, trIjAnuM sAva DuM ane cothA mATalAmAM rAkhaDIvALuM ja pANI raheze. te pramANe pApakarmo rAkhaDI jevA che ane AtmA pANI je che. anAdikALathI te bane bhegA che ane saMsAranI Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 239 zataka 26muM : uddezaka-1 nATakazALAmAM jUdA jUdA nATakane karatAM bhavabhramaNa karI rahyAM che; mATe kamamelanA tAratamyanA kAraNe jIve paNa cAra bhAgamAM vaheMcAI gayA che. praznonA javAba pharamAvatAM bhagavaMte kahyuM ke (1) uparanA cAra bhAMgAmAMthI pahelA bhAMgAmAM abhavya jIne samAveza thAya che. kemake temanA AtmapradezamAM rahelA mithyAtva mehanIya ane anaMtAnubaMdhI kaSAye keI kALe paNa kSaya pAmatA nathI, dabAI javAnA nathI ke ochA thavAnA nathI mATe teoe bhUtakALamAM karmo bAMdhyA che, vartamAnakALamAM bAMdhI rahyAM che ane bhaviSyakALamAM paNa bAMdhatA raheze. (2) bIjA bhAgamAM kSapaka avasthAne prApta thayelA che che, jeoe samyakatvapUrvaka, sagurU ane sazAstranA mAdhyamathI pitAnI adamya purUSArtha zakti vaDe bhUta ane vartamAnakALamAM pApa bAMdhelA hovA chatAM paNa bhaviSyamAM teo pApakarmone avarodha karavA mATe samartha bane che. AtmAmAM jyAre kSaka zaktine prAdurbhAva thAya che tyAre anaMtAnaMta pApakarmone utpAdaka ane vardhaka mithyAtva mehanIya ane anaMtAnubaMdhI Adi kaSAne samULa nAza thatAM bhaviSyamAM pApabaMdhana karavAnI yegyatA temanI samApta thAya che. (3) upazamaka jIvene trIjo bhAge jANa. kemake savicAraNa ane samyajJAna pUrvakanI zakti temane prApta thayelI hovAthI jeTalA kALa pramANamAM upazamanI prApti thaI hoya che teTalA samayamAM teonA pApakarmo aTakI jAya che. bhaviSyamAM yadyapi pApakarmone rokavAnI zakti temanI pAse nathI te paNa vartamAnakALamAM pA5 rekavAnI zakti temane prApta thayelI hovAthI pApone avarodha zakya bane che. mAnava thoDo Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jAgRta ane te je je mArgAthI pApakamAM AvatA hAya che te te mArgone thoDA thoDA kALa mATe paNa rokavAnI icchA kare te jIvanamAM kaMI paNa vAMdhA AvatA nathI. jainadharmImAM savara ane sAmAyika dharmAMnI AcaraNA eTalA mATe ja che, jethI ghaDI-beghaDI paNa mAnava peAtAnA mana-cakSu-jIbha ane kAnane sayamita kare te pApamA`thI teTalA samaya mATe bacI zake che. 240 (4) ceAthA bhAMgAmAM kSINu mAThukI AtmAe che. jeoe zaktisampanna meAhaka ne paNa peAtAnI anaMta zaktivaDe samULa nAza karyAM hovAthI bhUtakALamAM pApakamAM bAMdhyA hAya paNa vartamAnakALamAM tathA bhaviSyakALamAM teenA pApamArgo sa thA madha thAya che. (ra) lesyAdvAra :-lezyAvALA jIvAne cAre bhAMgA jANavA. kRSNa, nIla, kApeAta, teja ane padma ane pAMca lezyAonA mAlikAne pahelAnA be bhAMgA kahyAM che, kemake teo upazama ke kSayabhAva meLavI zakavA mATe samartha heAtA nathI. jyAre zuklalezyAgata jIvane cAre bhAMgA zakaya bane che, kemake temane upazama ke kSayabhAvanI prApti sulabha che. lezyArahita mAnava va mAnakALamAM pApakama khAMdhatA nathI ane bhaviSyamAM mAMdhaze nahIM. (3) pAkSikadvAra :-30 divasanA mahinAmAM kRSNa ane zula nAmanA be pakSeA (pakhavADIA) hAya che.ca'dramAnI kaLAe ghaTatI jAya ane rAtri aMdhakAramaya ane te kRSNapakSa che ane jemAM caMdranI kaLAe khIlatI jAya te zuklapakSa che, jemAM rAtri ujaLI ane prakAzavatI banavA pAme che. tevI rIte jIvAtmAomAM keTalAka kRSNapAkSika ane keTalAka zulapAkSika hAya che. samyagdarzananI prApti pahelA eTale ke saMsAra Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sataka ramuM : uddezaka-1 241 parimita na banatAM jeo hajI ardha pagalaparAvarta (caramAvarta)mAM pravezI zakyA nathI te jIve kRSNa pAkSika kahevAya che ane samyakatvanA prakAzamAM AvanArA ivene saMsAra kevaLa ardha pudgalaparAvarta jeTale ja zeSa rahevAthI temanA ghaNa pApa, pApa prakAre, tenI vRttio tathA pravRttio maryAdAmAM AvI javAthI bhAvalabdhi ane kALalabdhine samaya paripAka thaye te bhAgyazALIne upazama ke kSapaka zreNInI sahAyatA maLe muktinagaramAM javA mATenI lAyakAta prApta thAya che. te zukala pAkSika kahevAya che. kRSNa pAkSika jene prathamanA be bhAMga ane zukala pAkSikane cAre bhAMmA jANavA. (4) daSTidvAra -mithyA ane mijhadaSTine prathamanA be bhAMgA jANavA ane samyagadaSTine cAre bhAMgA jANavA. kemake mithyAtvane aMdhakAra eTale badhe gheratighera hoya che jemAM aTavAyelA che mehakarmane udaya, upazama ke kSaya karavA jeTalA samartha banI zaktA nathI, mATe temane pAchaLanA be bhAMga nathI. (5) jJAna-ajJAnadvAra pahelAnA kSApazamika jJAnIne cAre bhAMgA jANavA. ajJAnIne pahelAnA be bhAMgA ane kevaLajJAnIne chelle eka ja bhAge kahyo che. ajJAnInuM ajJAna ja mehane upazama ke kSaya thavA detuM nathI, mATe temane pahelAnA be bhAga che. (6) saMjJAdvAra :-ahIM AhAra, bhaya, mithuna ane parigraha saMjJAne saMgraha hevAthI je jIvAtmAo A cAre saMjJAmAM atyaMta Asakta hoya temanA bhAgyamAM mehane upazama ke kSaya na hovAthI AdinA be bhAMgA jANavA. Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (7) vedadvAraH-vedane udayakALa jeTalA kALa sudhI rahe tyAM sudhI te jIvane mehakama bhaDake baLatuM hovAthI mehakamane upazama ke kSaya saMbhavita banatuM nathI, tethI temane prathamanA be bhAMgA jANavA. dazame guNasthAnake veda zAMta thavAthI cAre bhAMgA hoya che. kadAca dazamAMthI paDe te pApabaMdhana karanAra thAya che. veda traNa che. puruSaveda, strIveda ane napuMsakaveda. je bIjA bhAMgAmAM carcAI gaye che. (8) kaSAyadvAra :-kaSAyAtmAne tathA lebha kavAyIne cAre bhAMgA jANavA. krodha, mAna ane mAyAnA mAlikane abadhUkatva avasthA na hovAnA kAraNe pApa karmonuM baMdhana cAlu che. (9-10 ) ga-upagadvAra:-mana, vacana ane kAyAnA yogIne tathA sAkAra ke nirAkAra upagIne cAre bhAMgA hoya che, jyAre vega vinAnA agIne chelle bhAge ja jANe. sagI eTale gavALAo abhavya-bhavya vizeSa, upazama ke kSepaka hovAthI cAre bhAMga anivArya che. nArakane upazama ke kSepaka zreNI na hovAthI temanA be bhAMgA jANavA, tathA kRSNa, nIla, kApata lezyA, kRSNa ke zukUlapAkSika, traNe daSTi, traNe jJAna, ajJAnI, cAre saMjJA, napuMsaka veda, kaSAya, sagI AdimAM vartatA nArake pahelA ane bIjA bhAMgAmAM samAviSTa che. asurakumAre, te jetezyA, puruSa strIveda vALAone paNa be bhAMgA, pRthvIkAyike yAvat paMcendriya tiryaMca menikone paNa be bhAga hoya che. jJAnavaraNaya mATe jANavAnuM ke kaSAyanA udayakALamAM jIva abandhaka na hovAthI temane be bhAMgA niradhAryA che. Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 26muM uddezaka-1 243 vedanIya karma mATe jANavAnuM ke abhayane mATe pahele bhAMge eTale ke teoe pahelA vedanIya bAMdhyuM hatuM, have bAMdhe che ane bhaviSyamAM paNa bAMdhaze, bhavya nirvANa pAmaze mATe bIjo bhAMge terame guNasthAnake paNa vedanIyane baMdha che, mATe trIjA bhAMgAne saMbhava nathI, jyAre agI kevaLIne cothe bhAge jANa. lezyAnI vidyamAnatAmAM trIjo bhAMge nathI, vezyArahita agIne ce bhAMge, terame zuphalalezyA hevAthI zAtavedanIyane baMdha che - "zAtA bAMdhe kevaLa re mitA, terame paNa guNaThThANe." AdinI pAMca lezyAvALAone ayogI avasthA prApta thatI nathI, mATe vedanIya karmanA abaMdhaka na hovAthI temane AdinA be bhAMgA jANavA. vezyA rahita jIva zailezI gata ke siddha hoya te ce bhAge jANa. A pramANe AhArAdi saMjJAmAM Asakti vinAne saMsI, veda rahita, akaSAyI tathA bane upagavALAone trIjo bhAga cheDI zeSa bIjA traNa jANavA. agIne chelle ane bIjA ne pahele tathA bIje bhAMge jANa. posite zataka chavIsamAna udeze 1lo samApta Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra 6 : udezeanaMtare papannaka jIve mATe he gautama! anaMtaro55nnaka nAraka, narabhUmimAM tatkAla ja upanna thaye heya te anaMtapapannaka kahevAya che. temane pahelAnA be bhAMgA jANavA. A nArako aparyApta hevAthI mizradaSTi, maga ane vacanagavALA hotA nathI. asurakumArathI laI svanita devenI paNa aparyApta avasthAmAM je prathama samayamAM ja hoya che temane paNa be bhAMgA kahyAM che. vikalendriyAne vacanagane abhAva che. paMcendriya, tiryaMca, aparyApta avasthAmAM mizradaSTi, avadhijJAna, virbhAgajJAna maneyega ane vacanaga A pAMca pade hotA nathI. temaja anaMtare papatraka manuSyane vezyA, mizradaSTi, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, virbhAgajJAna, saMpaga, avedaka, akaSAyI, manega, vacana ane agiva pade hotA nathI. nArakanI jema vANavyaMtara, jyotiSa ane vaimAnika dene mizradaSTi, maneyega tathA vacanaga hotA nathI. ekendriya jIne badhAya padamAM be bhAMga jANavA. ja rAtaka chavIsamAna udezo je samApta ke Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra6 : udeze-3 paraMpare papannaka jI mATe : he gautama! narakagatimAM utpanna thaye be samaya athavA tenAthI vadhAre samayavALAne paraMparA5nnaka nAraka jANavA tathA teo be bhAMgAmAM hoya che. kemake keTalAka nArakee bhUtakALamAM pApakarma tathA jJAnAvaraNIyAdi karmo bAMdhyA hatAM, vartamAnamAM bAMdhe che ane bhaviSyakALamAM paNa bAMdhaze, jyAre keTalAka bhaviSyakALamAM nathI bAMdhatA. zeSa pahelA uddezAnI jema jANavA. hama zataka 26 udezo 3je samApta ke zataka 26 : uddezA 4-5 anaMtarAvagADha ane paraMparAvagADha jI mATe : he gautama! anaMtarAvagADha nAraka eTale ekeya samayane aMtara karyA vinA ja utpattisthAne pahoMcI narakabhUmimAM avasthita arthAt sthira rahe tene anaMtarAvagaDha jANavA ane eka samaya pachInA samayamAM avasthita thanArA nArake jemane utpattisthAne be thI vadhAre samaya thaI gayA hoya te paraMparAvagADha kahevAya che. sUtrakramAnusAre te baMne nArake pahelAnA be bhAMgAmAM kahyAM che. zataka chavIsamAnA udeze 4-5 samApta mAke Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra6 : uddezA 6-7 anaMtaraAhAraka ane paraMparaAhAraka jIve mATe - he gautama! je nArI narakamimAM utpattinA samaye ja AhAra kare che, te anaMtarAhAraka ane pachInA samayamAM AhAra kare te paraMparAhAraka jaNavA. uparyukta pramANe A banene prathamanA be bhAgamAM jANavA mA zataka chavIzamAnA udazA 6-7 samAta ja zataka 26 : uddezA 8-9 anaMtaraparyAptaka ane paraMparaparyAptaka mATe : he gautama paryApta avasthA prApta thayA pahelAnA samayamAM je nAraka hoya te anaMtaraparyAptaka kahevAya che ane te sivAyanA bIjA nArake paraMparaparyAptaka che. te bannene pahelAnA be bhAMgA jANavA. zataka chavIzamAnA uddezA 8-9 samApta Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 26 : uddezA 10-11 carama ane acarama cha mATe - he gautama! carama eTale che. je bhAgyazALIone A naraka gatimAMthI nIkaLIne pharIthI naraka bhUmimAM javAnuM nathI te carama nAraka che. tenAthI viparIta eTale ke mekSamAM jatA pahelA pharIthI ekAdavAra narakabhUminI yAtrA karI Ave te acarama. jemake mahAvIrasvAmIne AtmA aDhAra vAsu devane avatAra pUrNa karI sAtamI narake gayA te acarama eTalA mATe hatuM ke hajI pharIthI ekavAra temanA nikAcita karmonA durbhAgye ekavIzamA bhave jethI narake javAnuM hatuM, ane ethI narakanI saphara karIne AvyA pachI bhagavAna mahAvIrasvAmIne te naraka carama hatI; kemake akuzalAnubaMdhI pApakarmo bAMdhavAnI lAyakAta sarvathA nAza pAmelI hevAthI pharIthI temane narakamAM javAnuM rahyuM na hatuM. A pramANe bane nAra mATe be bhAMga ja nirdhAryA che. jyAre acarama manuSyane AdinA traNa bhAga jANavA. kemake, ce bhAge vartamAnamAM pApa na bAMdhe ane bhaviSyamAM paNa na bAMdhe tene saMbhava nathI, mATe traNa bhAga che. salezya acarama manuSya tathA zukala pAkSika, samyagadaSTi, jJAnI, matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, saMpayukta, veda, kaSAya, lebha kaSAya, sagI upayegIne mATe paNa pUrvanA traNa bhAMgA ja mAnavA, jyAre kevaLajJAnI ane agI acarama hetA nathI. jJAnAvaraNIyAdi karmo mATe paNa pahelAnA be bhAMgA. Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pRthvI, as ane vanaspatikAyikAne kevaLa trIjo bhAMge te samaye ja jANavA. jyAre devanA jIva ane aparyApta hAya, kemake te samaye sadbhAva che. 248 A traNemAM avatare temane tejalezyAnA .................. rAtake chavIzamAnA uddezo 10-11 samApta 333 zataka ra7muM gautamasvAmInA pUchavAthI bhagavate kahyuM ke, he gautama ! AgaLanA zatakamAM jema kahyuM te pramANe A zataka mATe paNa jANavu', eTale ke jIvAne cAre bhAMgA hoya che. sArAMza ke AgaLanA zatakamAM pApa bAMdhavAnu ane A zatakamAM pApa karavAnu` kahyuM che. jIva je kai karyAMnuM baMdhana kare che te svayaM kRta eTale ke jIvakRta ja che, nahIM ke Izvara. kALa, prakRti ane svabhAva kRta che. Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra7muM ) 149 - samApti vacanam" pitAnI advitIya pratibhA vaDe patya ane pazcimAya mahApaMDitene syAdvAda, nayavAda, pramANuvAda, nikSepAvAdane abhyAsa karAvanAra zAstra vizArada, jainAcArya 1008 zrI vijaya dharmasUrIzvarajI mahArAja jaina zAsanane zukanA tArAnI jema ujajavalita karavA mATe yazasvI banyA hatAM. temanA ziSya, zAsana dIpaka, munirAja zrI vidyAvijyajI mahArAjanA ziSya paThana-pAThanazIla nyA. vyAkaraNa-kAvyatIrtha, paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijaye (kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsa mATe, bhavabhavAMtaramAM jaina zAsananA saMskAra punaH prApta thAya te mATe bhagavatI sUtra jevA AgamIya graMthane pitAnI yathAmatie gujarAtI bhASAmAM vicita karyo che. "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm." ka zataka 27muM samApta ka Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra8 : udezaka 1 thI 11 jIe kaI gatimAM pApakarmone upArjana karyA hatAM ?' jJAtavya dravya, tatta, jenA kame, tathA te karmonA bhagavaTAnA sthAne paNa anekAneka che. jIvanamAM yadi jijJAsA hoya te ja padArthonuM yathArthava jANI zakAya che. kemake jJAna anaMta che te tenA viSayabhUta dravya paNa anaMta che, tethI samyagajJAna prApta karavA mATe, prApta thayelAne vadhAravA mATe, vadhelAne TakAvavA mATe ane TakAvelAne sthira karavA mATe eTale ke dhAraNamAM praveza karAvavA mATe maulika kAraNa jijJAsA che. je bhAgyazALIone jijJAsA ja na hoya temanuM zrutajJAna zI rIte vadhaze? ane matijJAnane vikAsa paNa zI rIte sadhAze ? A kAraNe ja jijJAsAne ja vadhAre mahattva ApavAmAM AvyuM che. gautamasvAmI cAra jJAnanA mAlIka che, kRtakRtya che, lekanA ane sthita che, tema chatAM paNa temane eka eka rema, lehInuM eka eka bindu bhAvadayAthI bhareluM hovAthI samavasaraNamAM AvelA sau jIvone samajavAmAM Ave ane samajelI vAtane jIvanamAM utArI zake tevA pavitratama AzayathI, vinaya ane vivekathI paripUrNa banIne paramAtmAne pradakSiNA karyA pachI pUche che ke, he devAdhideva! cAra gatirUpa saMsAranI kaI gatimAM jIe pApakarmo upArjita karyA haze? ane te karmonA hetubhUta pAkiyAonuM AcaraNa karyuM haze? Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 25muM : uddezaka-1 thI 11 251 javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! jIe nIce batAvelA ATha sthAnamAM pApakarmo bAMdhyA che te A pramANe (1) badhAya che tiryaMca nImAM hatAM tyAre pApakarmo bAMdhyA che. (2) tiryaMcagatimAM ke devagatimAM bAMdhyA hatAM. (3) tiryaMca ane narakagatimAM pApakarma bAMdhyA hatAM. (4) tiryaMca ane manuSya gatimAM pApakarmo bAMdhyA hatAM. (5) tiryaMca gati, narakagati ke manuSyagatimAM bAMdhyA hatAM. (6) tiryaMca gati, narakagati ke devagatimAM bAMdhyA hatAM. (7) tiryaMca gati, manuSyagati ke devagatimAM bAMdhyA hatAM. (8) athavA cAre gatiomAM pApakarmo bAMdhyA hatAM. badhAya ne pApakarmone upArjana karavA mATe uparyukta ATha sthAne kahyAM che. tiryaMcathI kevaLa be ke cAra pagavALA pazupaMkhIo ja levAnA nathI, paraMtu anaMta saMsAramAM rahelA badhAya pRvIkAyika, apakAyika, agnikAyika, vAyukAyika, vanaspitikAyika, sUkSma nigada, bAdara nigeda, beIndriya, teIndriya, caturindriya, jamIna para cAlanArA gAya bheMsa Adi, AkAzamAM uDanArA kabUtara, cakalA vagere, chAtIthI cAlanArA sapa vagere, hAtha para cAlanArA neLIyA Adi ja tiryaMca gativALA hovAthI tiryaMca kahevAya che. A gati jIvamAtranI mAtA samAna eTalA mATe che ke sau koInuM mULa sthAna ja tirtha"ca nI che, kAraNa ke anaMta sukhanA bhaktA, sidhdhazilAnA cha paNa sauthI pahelA tiryaMca hatAM. teo sUma Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nigedamAM anaMtakALacakra pUrNa karI bAdara nigadamAM AvyA pachI anukrame kaIka samaye AgaLa vadhatAM ane kaMIka samaye pAchA paDatAM ane purUSArtha vaDe pharIthI AgaLa vadhatAM teoe saMsArane ata karyo che. bIjI badhI gationA jIvAtmAo karatAM tiryaMca gatinA che anaMtAnaMta che. temane uMce-nIce javAmAM be mArga che. utkrAMti ane apakrAMti. AMbe, rAyaNa, bera, jAmaphaLa, dADama, nAraMgI ke bhAjIpAlAnA ja kuhADA, dAtaraDA, charI ke patthara AdIne mAra khAze, kapAze, chedAze, baphAze te paNa teo pratikAra karyA vinA badhuMya sahana kare che. temAM yadi bhavitavyatAne yega sAMpaDyo te utkrAMti karIne marUdevI mAtAnI jema manuSyabhava meLavIne mokSa paNa meLavI zake che. ane manuSya avatAra meLavyA pachI paNa rAga-dveSa, meha-mAyA, lebha-prapaMca ke parigrahAdinI mAyA yadi vaLagaze te apakrAMti karIne pAchA nIcA sthAnamAM yAvat ekendriyAvatArane paNa meLavI zakaze. lezyAvALA, leyArahita kAvat anAkAra upagavaMtA jIe uparanA ATha sthAne pApakarma bAMdhyuM hatuM, jJAnAvaraNIyAdi karmone upArjavA mATe paNa A ja sthAne che. 24 daMDakanA jI mATe paNa jANavuM. anaMtarapapannaka, paraMparapapannaka, anaMtarAvagADha, paraMparAvagADha, anaMtarAhAraka, paraMparAhAraka, tathA carama ke acarama Adi che paNa upara pramANe jANavA. tathA je jIvane jeTalI gyatA hoya teTaluM jANavuM. jemake anaMtare papannaka nArakane mizradaSTi, mane yoga ane vacanaga nathI. A pramANe anyatra paNa ghaTAvI levuM. Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 28mu : udzaka-1 thI 11 AThe bhAMgAnI samajaNu : badhAya jIvA pahelA tiya ca caiAnimAM hatAM bhUtakALamAM pApakamanI upArjanA karI hatI. kemake cheDyA vinA narakAdinI prApti thatI nathI. madhAya jIve tiryaMcamAM ke narakamAM pApakarmanI upArjanA karI manuSya ane vipAke bhagavI rahyAM che. 253 tyAre tyAM A ceAnine "" hatAM tyAre tyAM devayenimAM tenA badhAya jIvA tiryaMcamAM ke manuSyamAM hatAM ane pApa upAyA che. badhAya jIvA tiya ca ke devamAM hatAM ane pApakarmAnI upArjanA karIne vivakSita ceAnimAM karyAM bhAgavI rahyAM che. badhAya jIvA tiya ca naraka ke devamAM hatAM tyAre.... athavA badhAya jIvA cAre gatimAM hatAM tyAre.... zataka 28mAnA uddezA 1 thI 11 samApta * samApti vacanam " zAstra vizArada, jainAcAya 1008 zrImad vijayadharma - sUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, zAsana dIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAjanA ziSya, nyAya-vyAkaraNa-kAvyatI, paMnyAsapada vibhUSita, zrI pUrNAnaMdavijaya (kumAra zramaNa) gaNIye peAtAnA matijJAnanA vikAsArthe tathA bhavAMtaramAM paNa zrutajJAnanI sulabhatA rahe te mATe dvAdazAMgImAM sazreSTha bhagavatI sUtrasAra saMgrahanu... 28muM zataka vivecita karyu che. " zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm. aa zataka 28muM samApta .. Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra9 : udeze-1 praznottaranI pUrvabhUmikA : (1) saMsAra anAdi che, kemake keI kALe jenI utpatti thatI nathI te anAdi kahevAya che, ane jenI utpatti hoya tenI Adi che. "saMsAra pahelA hatuM ja nahI, pachIthI koIe banA" AvI mAnyatA zAstra, tarka ane anubhavathI mAnavA lAyaka na hovAthI asatya bane che, mATe saMsAra anAdi che. (2) saMsAra anaMta che kemake tene aMta keI kALe keInI zakti vizeSathI paNa thaI zake tema nathI. bezaka ! keIne paNa sthAnAMtara thavA mAtrathI tene nAza thaI javAnI kalpanA karavI te sarvathA ajJAnane AbhArI che. Aje paNa ApaNe joI zakIe chIe ke je sthAna para gaI kAle samudra laherAta hatuM ane tephAna macAvatuM hatuM tyAM Aje meTI maTI ImArate ubhI che ane hajAre moTaro doDadhAma karI rahI che, teTalA mAtrathI samudranA nAzanI kalpanA zI rIte karAya? kALacakranA prabhAvathI Aje bhArata ane airAvata kSetramAM tIrthakara paramAtmA ke kevaLI bhagavaMte nathI, mATe saMsArabharamAM temanI hayAtIne abhAva mAnavA jaIe te kevI dazA thAya? kemake mahAvideha kSetramAM Aje paNa hajAre, lAkhe ane karaDenI saMkhyAmAM kevaLajJAnIo che ane vIzanI saMkhyAmAM tIrthakara paramAtmAo paNa vidyamAna che. tethI dravya, kSetra, kALa ane bhAvanA kAraNe dravya tathA paryAnA sthAnAMtara thavA mAtrathI za karanA DamarUvAde saMsArane nAza karyo tema mAnavuM spaSTa rIte bhUlabhareluM che. mATe 33 karoDa deve bhegA maLIne Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 255 zataka 29muM : uddezaka-1 paNa saMsArane aMta (nAza) karI zakavAnA na hovAthI saMsArane anaMta kahyo che. (3) cauda rAjaleka pramANa brahmAMDamAM dravya (padArtho) eka-be ke traNa nathI paDyuM anaMta dravya che ane ekeka dravyanA paryAya paNa anaMta che je pahelA ane bIjA bhAgamAM vistArathI carcAI gayA che. Ama anaMtAnaMta paryAye ane guNethI pUrNa anaMta dravya saMsAramAM kaI kALe nAza thavAnA nathI tema tenAthI saMsAra rikta paNa thavAne nathI. temanA paryAyAntara ke sthAnAMtara te jaina zAsanane paNa mAnya che Ajane mAnava AvatI kAle hAthI, deDake, kAgaDe ke naraka bhUmine kIDe paNa banI zake che. tema Ajane nAraka jIva AvatI kAle tIrthaMkara paramAtmA, kevaLI, mahAvratadhArI ke rAjAdhirAja paNa banI zake che. tethI mAnava samAja nAza thaI gaye tema mAnavuM behada ajJAna che. eka samaye mAnavanuM zarIra pAMcase dhanuSya. pramANa hatuM, Aje ApaNe sAtavaMtIyA chIe ane chaThThA ArAnA mAnavo veMtIyA zarIramAM pahADa, nadI ke nALAnA bIlamAM raheze, tethI mAnavenA paryAne nA kahI zakIe paNa mAnavajAtane nAza thaye kahevAmAM bhUla che. Ajane akADhya vidvAna-paMDita-mahApa Dita mastiSkanI kamajorIne kAraNe sAva budhu banI zake che ane Ajane budhu ke nirakSara AvatI kAle sAkSara banI zake, mATe tenA guNAnuM parivartana mAnavAmAM vadhe nathI. gaI kAle mAMDavagaDha, pATaNa tathA kRSNanI dvArakA ane rAvaNanI laMkA joIne devenI amarAvatI paNa lajALuM thatI hatI. Aje te zaheze hadapaTTaNa thaI gayA che ane gaI kAle jyAM samudra ane khADIo hatI tyAM mAnava mAtrane AkarSaNa karanArI muMbaInagarI saune potAnI suMdaratAthI Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha lalakAra karI rahI che. A ane AnA jevA pratyakSa dekhAtA ke anubhavAtA citrAmaNathI saMsArane yathArtha nirNaya karavAmAM vAra lAgatI nathI. (4) saMsAramAM paribhramaNa karanAre jIva jyAre anAdikALane che te pachI te paribhramaNamAM mULa kAraNarUpa karmo paNa anAdikALanA kema na hoI zake? eTale ke jIvane asaMkhya pradezamAM rahelA karmo paNa anAdinA che ane zaktisampanna che. tema chatAM jIvAtmA cetana hovAthI anAdi che ane tene vaLagelA karmo jaDa hovAthI ane jIva dvArA upArjana karelA hevAthI aMtavALA che, paNa pitApitAnI sthiti (maryAdA) pUrNa thaye te karmo AbhAnA pradezothI chUTA thAya che ane pharIthI navA navA karmo jIvane cuMTatA jAya che. A kAraNe pravAhane laIne karmone paNa anAdikALanA kahyA che. ATha rUcaka pradezane cheDI AtmAnA zeSa pradeze ane temAM paNa eka eka pradeze anaMta anaMta karmonI vargaNa (rAzi) lAgelI hovAthI AtmA paNa svabhAve haLave (agurU laghu) hevA chatAM paNa karmonA bhArathI khUba ja vajanadAra bane che. pUrvopArjita karmonA udayakALamAM jIvane svabhAva ghaNA prakAre vicitra banate hovAthI pharIthI navA baMdhAtA karmo paNa vicitra hoya che, jenAM kAraNe jIvane svabhAva (adhyavasAyapariNAma-lezyA) paNa samayAMtare badalAyA vinA rahetuM nathI. A pramANe te karmone udayakALa paNa sau jIvene eksamAna rahetuM nathI. praznonA Azaya : (1) pitApitAne karelA karmone bhegavavAne mATe ghaNuM jIne prAraMbha ane aMtakALa zuM eka hoya che ! Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 29mu uddezaka-1 257 (2) kani bhogavavAne mATe prAraMbha eka kALe kare ane temanA aMta thru bhinna kALe kare che ? (3) kani bhogavavAne mATe samaya jAdA jAdA hAya temanA aMta zu' eka kALe kare ? paNa (4) karmAMne bhogavavAne mATe prAra'bha paNa bhinnakALe kare ane aMta paNa bhinnakALe kare ? upara pramANe pUchAyelA praznonA sArAMza e che ke 14 rAjaleAkamAM game te kSetramAM ke judA judA kSetramAM rahelA jIveAne karelA karmAMnA bhogavaTA karavA sava thA anivArya che, mATe karmAMnA vipAka( rasAnubhava )nA prAra'bha karyAM pachI ja te karyAM kuLa devAvALA bane che. ane te veDhAyA pachI temanA aMta thAya che. arthAt AtmapradezAthI nirjarita thAya che. kadAca anikAcita ke sAdhAraNa nikAcita karelA karmo tapazcaryAM rUpI agnimAM peAtAnA rasAnubhavanA camatkAra jIvAtmAne batAvyA vinA paNa nirjarita thaI zake che te paNa te karmonA pradezAnubhava tA karyAM vinA chuTako nathI ja. praznottaranA hArda A che ke ghaNA jIvA pAtapeAtAnA karmAne bhAgavavAne mATenA prArabha eka samaye ja karatA hAya che ane te karyAM bhagavAyA pachI teneA aMta ( nirjarA ) paNa eka samaye ja kare che, jemake mahAvideha kSetranA eka gAmamAM eka strIe eka samaye putrane janma ApyA ane tenAthI khIjA samaye te strI prasUti vedanAthI mukta thaI, jyAre jammUddIpanA bharatakSetramAM khaMbhAtanagaranA Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgrahe eka khetaramAM eka bheMse pADAne janma dIdheA ane bIjA samaye prakRtinI vedanAthI te nivRtta thaI che. A pramANe jajUdA jUdA kSetramAM A banne jIvA eTale ke mahAvideha kSetranI strI ane khaMbhAtanI bheMse eka ja samayamAM prasUtinI vedanA bhagavI che ane bIjA samaye vedanIya kanA aMta karyAM che. A pramANe bIjA vikalpe| kalpI levA ane ghaTAvI levA. traNe leAka ane traNe kALanA jIvA, tenA karmAM tathA vedanAone sAkSAtkAra karanAra kevaLajJAnanA mAlIka bhagavAna mahAvI2svAmIe kahyuM ke keTalAka jIvAnA :- (1) ka`bhAga ane nirAnA samaya eka hAya che. ( 2 ) kAganA samaya eka ane nirAnA samaya jUdA che. (3) bhAga samaya jUdA ane nirAnA samaya eka che. (4) manne jAdA jUdA hAya che. A badhA taphAvatAmAM kAraNa pharamAvatAM bhagavaMte kahyuM ke H -: ( 1 ) keTalAka jIvA AyuSya kama nA baMdha ane bhavAMtaranI prApti eka samaye ja kare che, mATe karmAne bhAgavavAnA prAraMbha ane aMta eka samAna kahyo che. ( 2 ) AyuSya karmAMnA baMdha eka samaye ane bhavAMtara prAptinA samaya jUdo heAya tyAre kabhAganA prAraMbha eka samaye ane aMta jUdA kALe hAI zake che. Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ralTsa' : uddezaka-1 259 (3) AyuSya baMdhanA kALa jUdo ane bhavAMtaranI prApti eka sAthe hAya che tyAre karmAne bhAgavavAnA prAraMbha jUdA judA samaye thaze ane karmAMnI nirjarA eka kALe karaze. (4) banne jUdA jUdA hoya tyAre prAraMbha ane aMta jUdA jUdA hoya che. A rIte lezyAvALA jIvane yAvat nArakathI laI vaimAnika daDaka sudhInA jIvAne jANI levA. ka bhAga zubha ane azubha e prakAranA jANuvA. ....... zataka ramAne uddeze. 1le samApta ........... ................ .... Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ra9 : udeze-ra anaMtare papannaka nAraka be prakAranA che - (1) samakALe AyuSya bAMdhe ane samakALe utpanna thAya che; mATe bhega ane nirjarAne samaya paNa eka ja jANa. (2) baMdhane samaya eka ane narakamAM utpatti bIjA samaye hoya tyAre prAraMbha ane aMtamAM paNa judAI jANavI. A zataka 29mAnA udeza 2je samApta che * A pramANe zeSa rahelA paraMparopapannaka, paraMparAgADha, anaMtarAvagADha, paraMparAhAraka, anaMtarAhAraka, carama ane acarama Adi padonA eka eka uddezAne viSaya upara pramANe jANa. s ..........******* o e * * - - zataka ra9bhAnA uddezA 3 thI 11 samApta che samApti vacanAma ' navayuga pravartaka, samyagajJAna pracAraka, zAstravizArada, jainAcArya 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.nA ziSya zAsana dIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya, paMnyAsa zrI pUrNanandavijaye (kumArazramaNa) bhagavatI sUtranuM 2muM zataka pUrNa karyuM che. "bhadra bhUyAt sarveSAM jIvAnAma" kara zataka 29muM samApta kara Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - zataka 30muM zatakane upakramaH A saMpUrNa zatakamAM kiyAvAdI, akiyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI mATenI savistara carcA che, je khAsa jANavA jevI hovAthI ane bhAratadezanI dharmAnyatAne bhUtakAlIna itihAsa batAvanAra hovAthI ApaNe paNa vistArapUrvaka tenI carcA karIzuM. "kriyA che tema belanAra kiyAvAdI." "kriyA nathI tema bolanAra akriyAvAdI." jJAna vinAnA jIvanuM astitva mAnanAre ane te pramANe belanAre ajJAnavAdI." nizcayAtmaka rUpe vinayathI ja mokSane mAnanAro te vinayavAdI che." - zukanA tArAnI jema camakanArA ane sUryanI jema mahA tejasvI evA kevaLajJAnanA mAlIka, devAdhideva, patitapAvana, bhagavAna mahAvIra svAmI pitAnA caturvidha saMgha sAthe jyAre [je kALe ane je samaye bhAratabhUmine pavitra karI rahyAM hatAM tevA samaye ja kamanasIba bhAratabhUmi nAnAM moTAM paMDitenI vAgajALamAM tathA temanI johukamI bharelI paMDitAImAM vaheMcAI : gaI hatI. pariNAme "dita: vaMdita, brAhmaNo dvANA, sAdhu sAdhu phuTavA jAva, pUrAyate" eTale ke kalikALamAM eka paMDita bIjA paMDitane joIne, janeI ane TalATapakAne Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ItizrI mAnanAre, eka brAhmaNa bIjA brAhmaNane joIne, temaja eka saMpradAyanA sAdhu bIjA saMpradAyanA ke pitAnA pakSamAM pitAnI saMpardhA karanAra bIjA sAdhune joIne paraspara kUtarAnI jema bhasanArA hatAM, ghUrakanArA hatAM. vaphAdAra kUtarAmAM potAnI jAta pratye ja asahiSNutAne moTAmAM moTo deSa hevAthI eka galInuM kUtaruM bIjI galInA kUtarAne vairI che, ane jyAre teo paraspara bhasAbhasa kare che tyAre te galImAM rahenArA mANasonI niMda paNa harAma thaI jAya che, zAMti jokhamAI jAya che. tevI rIte kamanasIba dezanA je paMDite, brAhmaNe ane sAdhuo paraspara eka bIjAnA zatru hoya, vairI hoya, ane AMkha, kalama ke daMDAthI laDanArA hoya tathA adhyAtmanA nAma, zAnA nAme ane tenI eka eka paMktinA nAme, kriyAkAMDanA nAme kUtarAnI jema eka bIjA para hiMsAtmaka, IrSyAtmaka, zreSAtmaka, dAvapeca ramanArA hoya, sAthesAtha rAjA mahArAjAonI rAjyasattA ane zrImaMtanI zrImaMtAI paNa temAM sAtha pUre tyAre te deza ane samAjane bhAva-adhyAtmanI prApti dvArA unnata keNa banAvaze? kevI rIte banAvaze ? phaLasvarUpe hiMsAtmaka jIvanadhArInI bhASA paNa hiMsAtmaka banavA pAme che. tethI paMDitenI bhASAmAM ke carcAmAM kayAMya paNa apekSAvAda eTale ke sAmevALAnI apekSA samajIne pratyuttara ApavAnI paddhati lagabhaga buddhadevanA zunyavAdanI samAna banI cUkI hatI. AvI paristhitimAM dharmanA nAme, deva-devInA nAme, saMpradAyanA pravartakenA nAme, TIlATapakA jevA kriyAkAMDenA nAme, bhAratadezanI galI galIe vAyuddho, jAhera sabhAo, eka bIjAne parAsta karavAnA dAvapa ane nyUharacanAo uparAMta avasara AvyuM ThaMDA-ThaMDI Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 213 zataka 30muM : upakrama paNa thaI jatI hoya tene rokanAre keI na hate. kemake dezanA rAjAo ane zrImaMte paNa judA judA akhADAnA bhagatarAme banIne potapotAnA gaLAmAM judI judI kaMThI paherI cUkyAM hatAM. AvI viSama paristhitimAM comAsAnA deDakAonI jema eka ToLAmAMthI bIjuM ToLuM, eka saMghADAmAMthI bIje saMghADe, eka saMpradAyamAMthI bIje saMpradAya phUTI nIkaLe athavA dharmanA nAme ke kriyAkAMDanA abhizApe pakSapalaTAo thAya ke saMpradAyanA pATIAnA raMgarogAna badalAya tevI svAbhAvika hakIkata nakArI zakAya tema nathI. dvAdazAMgImAM sarvazreSTha bhagavatIsUtra, AcArAMgasUtra ane sUtrakRtAMga sUtranI sAkSIe te samaye eka bIjAthI sarvathA judA paDelA ane eka bIjAne eka bIjA mATe ratimAtra snAnasUtaka paNa na hatuM tevA kevaLa kiyAvAdIonA ja 180nI saMkhyAmAM judA judA akhADA hatA. te eka eka akhADAnA paMDite, sAdhuo, AcAryo bIjA akhADAnA paMDite, sAdhuo ane AcAryo sAme nyUhAtmaka rUpe DaMDADI ke vAgyuddha mATe pUrNarUpe taiyAra thaIne ja beThA hatAM. kevaLa parama tAraka gurudevanA AdezanI rAha jovAI rahI hatI. kiyAvAdIonA mukhya pravartake ane akhADAo saMbhavata: nIce pramANenA cAra pravartake mukhya hatAM? (1) tridaMDI akhADe, (2) kapila munine akhADa, (3) ulUka munine akhADe ane (4) gAgya Sine akhADe. A cAre kriyAvAdI hatAM. paraMtu kALakame cAramAMthI 180 akhADA thayAM. Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (1) mahAvIrasvAmIne AtmA pitAnA sattAvIza bhavanI apekSAe trIjA bhavamAM saMyamadharmanI utkRSTatama ArAdhanAmAM azakta hovAnA kAraNe tridaMDI dharmanI prarUpaNa ane sthApanA karI hatI, te tridaMDIne akhADe. (2) kapila munine akhADe, kapila muni kyA? kadAca sAMkhyakArikAnAM kartA hoya athavA marIci muninA ziSya kapila muni hoya ? (3) ulUka muni je jaina muninA veSamAM mithyAbhimAnI banIne kevaLa bIjAonI sabhAne kutake vaDe jItavAnA AzayathI, jIva-ajIva ane jIvanI sthApanA karI hatI. (4) gArmeSine akhADe -A pramANe bhArata bhUminI ghaNuM karUNatAomAM dezane bagADanArI khataranAka karUNatA e che ke dharmanA nAme, siddhAMtanA nAme tathA parokSa tanA nAme laDAI jhaghaDA thatAM vAra lAgatI nathI. ghaNIvAra evuM paNa bane che ke laDAvanAranI jIbhe mokSanI vAta hoya che ane temanA TAMTIyA naraka tarapha hoya che. AvA visaMvAdI jIvananAM mAlIkane dharmane nAme jheranA pyAlA pIvaDAvavAnI AvaData sArAmAM sArI maLI gaI hovAthI temanA mATe samAjanA bhAgalA pADavAnuM kArya "It is very easy - ghaNuM ja saraLa banI jAya che. paraMtu dharmanA nAme paDelA jhaghaDAo maTADavA ane sone eka jAjama (yunIyana) ke jhaMDA nIce lAvavAmAM sAgaropamanA sAgaropama eTale samaya homAI jAya te paNa dharmanA jhaghaDA maTI jatA nathI. matane sthApaka bhale Aje kAle ke bIjA bhave paNa badalAI jAya ke siddhazilAne vAsI bane te paNa sthApita Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama 265 mata te vajralepa jevA thaI jAya che. tri'DI ane mahAvIrasvAmIneA AtmA eka ja che. paraMtu vacce keTale lAMbA samaya pasAra thai cUkayo che ? DisAma joDayo che? sAMbhaLe tyAre trIjA ArAnA carama caraNamAM marIci thayA pachI ceAthe ArA je 42 hajAra nyUna eka kADAkoDI sAgaropamanA hatA, eTale ke eka karoDa sAgarApamane eka karoDa sAgare pamathI guNAkAra karA te koDAkoDI sAgaropama kahevAya che. vacce 23 tI karA, 11 cakravatI, 9 vAsudeva, 9 prativAsudeva ane 9 baladevA thayA. marIcimuni pote cAvIzamA tIrthaMkara banI gayA ane mekSamAM gayA tAye triRRDIneA mata Aje paNa cAlu ja che. C akriyAvAdI :-je samaye kriyAvAdIonA 180 akhADA hatAM te ja samaye akriyAvAdIonA paNa 84nI saMkhyAmAM akhADA vidyamAna hatAM jemAM kAMThe viddhi, kauzika ane kokala muninA akhADA joradAra hatAM. pakSa ane pratipakSa, mAnavanA kutsita mastiSkanI upaja che. tethI pakSAMtarA thayA vinA rahetA nathI. kriyAvAdIe hAya tA akriyAvAdIe janmyA vinA rahI zakavAnA che? eka mAnava kahe che ke jIva che, tarata bIjo kaheze ke jIva nathI ja. yaviSe AvA pakSAMtarA paDavAmAM irSyA, haThAgraha ke virodhanI bhAvanA ja kAma kare che; paraMtu bhUlavuM na joie ke A badhAmAM maulika kAraNa ajJAna ja kAma karI rahyuM che. samyagajJAnanI pakkaDa vinAnA mAnavane mATe majJAna e bhayaMkaramAM bhayakara duzmananu kAma kare che. viparItatA, sayitA, anadhyayavasitA; A traNe ajJAnanA ja putrA che. AmAMthI mAharAjA bhaDake che ane mAnava, bIjA mAnavanI sAthe nahI, paNa sAme besavAnA Agraha kare che. tyAre saunA Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha akhADA judA paDe te svAbhAvika che. vartamAnakALanA bhArata dezamAM paNa ApaNe pratyakSa joI rahyAM chIe ke bApa nI TopI pahere che, beTe lAla TopI, bhAI pILI TopI paherIne batAvI Ape che ke tamArA-mArA vicAro judA che. eka bhAI paMDita naherUne pUje che. bIjo bhAI IndirA gAMdhInI AratI utAre che. trIjo bhAI caraNasiMhane gulAma, A pAMce mAna bhale sthUla manathI te te vyaktionA pUjaka rahyA paraMtu temanA sukSama mana bIjI dizAmAM ja vicAratA hoya che. teo khAnagImAM kahe paNa che ke bagalAnI pAMkha jevI khAdInA paheranArA karatA te briTizare lAkha vAra sArA hatAM. Ama chatAM paNa ghaNIvAra sUkSma mana karatAM sthaLa mana bAjI jItI jAya che ane potapotAnA akhADA calAvavAmAM jIvana purUM kare che. A akiyAvAdIe paNa kiyAvAdIone pUrNa vairI, vidhI ane avasara maLe mArAmArI karavAmAM pUrepUrA sAvadhAna hatAM. sAmevALe marI jAya tenI paravA koIne paNa na hatI. paNa mArA siddhAMtanI virUddha bolanArane barAbara methIpAka khavaDAve e ja temane mukhya dharma hate. ajJAnavAdIonA 67 nI saMkhyAmAM akhADAo kAma karI rahyA hatAM, jemAM jaiminI, vasu, bAdarAyaNa, cArAyaNa pipalAda Adi hatAM. jyAre viziSTa, pArAzara, jAnukaNuM. vAlmIkI, rema, harSa, vyAsa ane IlAputra Adi vinayavAdIonA akhADA 32 nI saMkhyAmAM hatAM. A uparAMta IzvaravAda, niyativAda, zUnyavAda, vijJAnavAda AdinA jUdA jUdA akhADAo te galIe galIe Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama 267 ane eTale. eTale jorazeArathI hArajItanI pratijJA laine karanArA hatAM. A cAre prakAranA mata matAMtAmAM te samayanA bhArata deza pUrNa rUpe gaLehuba hatA. rAjA, mahArAjAe paDitAnI vAAlamAM phasAyelA hatAM athavA potAnA atha ane kAmadevanI upAsanAmAM jemane akhADA anukuLa hAya temAM peAtAnI membarazIpa noMdhAvIne temanI kaDhI gaLAmAM dhArI letA hatAM. zrImatA paNa atha ane kAmanA sevaka hAvAthI jenA pakSamAM lADavA te amArA dharmAM " jisake tame lahu usake taDame hama " A pramANe paMDitA, rAjAe ane zrImatAnA ekIkaraNamAM patitA ane dalitAne kayAMya paNa khelavAnA ke mata devAnA adhikAra hatA ja nahiM, jyAre jagadaMbA svarUpa zrIne tA puruSanI dAsI banIne rahyA vinA bIje mAga rahyo na hatA. game tyAre tenu lIlAma thaI javAnI zakayatA ane gulAmaDI banIne DhoramAra sahana karavAnA hatA, jethI te jagadaMbA te samaye sathA lAcAra banIne jIvana yApana karanArI hatI. zikAra, jugAra, zarAba, mAMsAhAra, parastrIgamana, vezyAgamana ane cauya kama AdinA pApe sathA amaryAdita hatAM. tyAre ja te ta samayanuM satyasvarUpa eka kavie A pramANe Apyu che. antazaktA bahirzevAH sabhAmadhye ca vaiSNavAH / nAnA rUpadharAH kaulA: vicaranti mahItale / / kriyAvAdI eTale zu ? [1] kriyAmAtra karyAM vinA banatI nathI ane te kartA AtmA sivAya bIjo koi nathI. bezaka ! kriyAnI niSpattimAM krama, karaNa, hetu, saMpradAna, apAdAna ane adhikaraNarUpe Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (268 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha keIne keI nimitta banatA hovA chatAM paNa kriyAne kAraka che AtmA pote ja hoya che, mATe AtmAnA astitvane mAnanArA A kiyAvAdIo che. [ ] kriyA ja pradhAna che, tethI kiyAnA prAdhAnyane mAnanArA kiyAvAdI kahevAya che. [3] athavA jIvAdi nave tAnA astitvane svIkAra karanArA kriyAvAdI che. upara pramANenA kriyAvAdIo jIvAdi nave tane mAne che, paraMtu kadAgrahI hovAthI satyasvarUpa te tamAM paNa visaMvAditA thayA vinA rahetI nathI, athavA navatattvane pAThaka [ mAsTara paMDita ] pote ja te tanuM yathArthya samajele na hoya, ardhadagdha hoya te temanI pAsenA vidyArthIe paNa visaMvAdI ane haThAgrahI banyA vinA rahetA nathI. phaLasvarUpe mULa ToLAmAMthI visaMvAditAnA kAraNe eka pachI eka judA paDatA gayA. pachI te judA thavAnI paNa paraMparA cAle che, tyAre ja eka matamAMthI 180 mate, ToLAo, pathe, maMDaLe paDyA che, je badhAya mahAvIrasvAmInA samaye paNa hAjara hatAM ane " jIvAjIvA puNNaM pAvAsava saMvaroya nijhrnnaa| vadho mulAya tA navatarA kuMti nAyakavA " A gAthA saune kaMThastha karavI sarvathA anivArya hatI. cAlatA pharatA ke kAmakAja karatAM paNa gAthAnA ta temanI jIbha para sadaiva raTAtA rahetA hatAM. upara pramANenA nave ta pratye zraddhALu hovA chatAM paNa te tanA satya svarUpane jANavAmAM sarvathA ekAMtavAdI bane. lAone bIjAo sAthe vAte vAte virodha karyA vinA cAlate Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 269 zataka 30muM : upakrama nathI. A nyAyathI teo kyAM kyAM ane kaI rIte judA paDatA gayA tene vistArathI jANavAne yathAmatie prayAsa karIe. A kiyAvAdIo nava tatvane mAnanArA hovAthI prAyaH karIne teo samyakatva sampanna hoI zake che. temanAM 180 bheda zI rIte paDayAM? muLa tattva nava che. te A pramANe - jIvatatva, ajIvatatva, puNyatatva, pApatatva, Avatatva, baMdhatatva, saMvaratatva, nirjarAtatva ane mekSatatva. uparanA 180 kiyAvAdIone A nave tave mAnya che. zraddheya che. mATe ja prAraMbhakALamAM kaMIne kaMI paNa kahevApaNuM na hevAthI saune guru eka ja hate. maTha eka ja hatuM. paraMtu huMDA avasarpiNInA abhizApe zaMkAo thatI gaI, samAdhAna thayA nahI ane rAgadveSanA cakAve aTavAI jaIne keIe A nave tane svataH siddha mAnyA jyAre bIjAe parataH siddha mAnyA. ane mAnyatAmAM kadAgraha pravezate gaye. pariNAme 942=18 bheda paDI gayA. bAvaLanuM bIja bAvaLane ja utpanna kare tema keIe A 18 bhedone nitya mAnyA che, jyAre bIjAe anitya mAnyA. A pramANe amaravela jyAre vadhavA mAMDe che tyAre AkhAye vRkSane vyApta karatAM vAra lAgatI nathI. tevI rIte uparanA 36 bhedene mATe paNa kalaha vadhyAM. jhaghaDA thayA, mArA mArI thaI ane te 36 bheda zuM ? kAlakRta che? niyatikRta che? svabhAvakRta che? IzvarakRta che? athavA AtmakRta che? A pramANe pAMca vikane janma thayo. tenA para haThAgraha vadhate ga pachI te potapotAnA maMtavya pramANe pravartake judA thayA, AcAryo judA thayA, munie jUdA thayA ane temanA Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pakSAMdha banIne gRhastha paNe judA judA ToLAmAM phasAI gayA ane 36 45 = 180 bheda jotajotAmAM pravartita thaI gayA. devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIne kevaLajJAna thayA pachI paNa A 180 pAkhaMDIo dharmanA nAme, samyaktvanA nAme, jIvAdi tattvonA svarUpane mATe laDatAM hatAM, jhaghaDatA hatAM ane bhArata dezane "trAhi mAM-trAhi mAM" jevI avasthAmAM lAvI mUkyo hate. svataH parataH nitya, anitya, kALa, kSaNika, niyati Izvara, AtmA Adi zabdanA artha joI laIe. nave tonI vizada vyAkhyAo pahelAnA bhAgamAM carcAI gaI che, tema chatAM paNa te nava tatvane tatvArtha sUtra, Aedarzana-dIpikA Adi graMthethI jANuM levuM. svataH eTale AtmA pitAnA svarUpane laIne vidyamAna che. paraMtu hasvatvane jema dIrghavanI ane dIrghatvane hasvatvanI apekSA rahelI che tevI ekeya apekSA AtmAne mATe ghaTatI nathI, kemake AtmA svataH siddha che. puNya pApane phaLo bhegavavAne mATe sarvataMtra svataMtra che. janma maraNamAM paNa keInI apekSA AtmAne mAnya nathI. nitya eTale AtmA pote koInAthI paNa utpanna thata nathI, nAza pAmatuM nathI. rUpAMtara arthAt dharmAstikAya, adhamastikAya, AkAzAstikAya ke pudgalAstikAya AdimAM cAre nikAyanA deve yadi parizrama karIne pitAnA sAgarepamanA sAgarepama AyuSyane samApta karI le te paNa parivartita karI zake tema nathI, mATe AtmA bhUtakALamAM paNa hatuM, Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama 271 vartamAnakALamAM paNa che ane bhAvikALamAM raheze, tethI tenI nityatA ane zAzvatatA abAdha che. anitya AtmAne anitya mAnanArA kSaNikavAdIonA akhADAnA sAdhake nityavAdIone paDakAra phekatA kahetAM hatAM ke AtmA keI kALe nitya hatA ja nahIM. tamAre A nityavAda ekavAra nahIM paNa hajAravAra jUThe che. kemake saMsAramAM je padArtho AMkhethI dekhAya che te badhAya dIvAnI jyotanI jema pratisamaye nazvara che, kSaNika che, mATe AtmA anitya che. mithyAtvanA joradAra humalAnA kAraNe te samaye dravyamAtrane ekAMte nitya ane ekAMte anitya mAnanArAonA be pakSenA ja rejanA laDAI jhaghaDA tathA vaira virodhanA abhizApe bhArata dezanA nAnA moTA sau kaI kiM kartavyamUDha hatAM. sAdhAraNa janatA trasta hatI tethI samaye samaye potAnA haiyAnI varALa kADhatI hatI ke je dharmasiddhAMta dezane, samAjane, zrImaMtane, sattAdhArIone verajheranA cakrAve caDAvIne barabAda kare, khunAkharAbI karAve, mAnavatAne satyAnAza karAvIne dAnavatA apAve, devatatvanA badale asuratva tarapha laI jAya, te dharma keInA mATe zA kAmane? paNa paMDitenI pAMDitya garviSThatA eTalI hada sudhI pahoMcI cUkI hatI jene rokavA mATe koInuM paNa bheja akiMcitkara hatuM. parataH AnA pakSanuM kahevuM che ke AtmAdi tattva svataH siddha nathI eTale ke jIvanI siddhi pitAne AdhIna nathI ja, paNa parataH eTale ke pArakAne AdhIna che. AvI rIte parataH siddhivAdIo DaMkAnI ceTa sAthe kahetA hatAM ke AtmAdi tanI siddhi parataH ja hoI zake che. jema mosaMbIthI bera nAnuM che ane berathI mosaMbInuM dIrghatva beranI hasvatAne Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha laIne che, tathA ghaTapaTa makAna Adi padArtho jaDa che. te te jaDathI sarvathA viparIta cetana svarUpe AtmA ho joIe. sArAMza ke saMsAranA padArthono anubhava karyA pachI ja AtmA tarapha lakSya jAya che. tethI AtmAnI siddhi mATe jaDa padArthonI apekSA rahelI ja che. mATe AtmA parataH siddha che. AvI sthitimAM paNa keTalAka paravAdIo AtmAne nitya tathA keTalAka anitya mAne che. A pramANe : (1) AtmA svataH nitya ja che. (2) AtmA svataH anitya ja che. (3) AtmA parataH nitya ja che. (4) AtmA parataH anitya ja che. ekalA jIvatavanA A cAra matAMtaro thayA. tevI rIte ajIvatatvanA svataH, parataH, nitya ane anityarUpe cAra bheda jANavA. yAvat mokSa sudhI 49=36. jIvAdi ta kALakta che ' kALavAdIonuM maMtavya che ke jIvAdi badhAya ta kALakRta che eTale ke jIvAdita che. temanA vyApArane anubhava kALane laIne ja thAya che mATe te kALakRta che. dravyamAtranI sthiti, utpatti ane pralayamAM kALane ja pratyakSa prabhAva che. jIvanuM janma-maraNa paNa kALane AdhIna che. prasUtinA samaya pahelAM DekaTaronA ke narsonA hajAra prayatna hovA chatAM keIne paNa prasUti thatI nathI, thaI nathI, thaze paNa nahIM. tevI rIte maraNa paNa IzvarAdine AdhIna nathI paNa kALane AdhIna che. AMkhethI dazya-adazya chatAM paNa ekasAthe cirakALe ke tatkALamAM Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama ra73 pitapatAnA ThaMDI, garamI ane varSARtumAM kayAMya IzvarAdine camatkAra jevA che? ane jevAte hoya te pioSa mahine sakhata garamI ane vaizAkha mahine sakhata ThaMDI kema paDatI nathI? tathA divasa, mAsa, varSa, yuga, pUrva, palyopama, sAgarepama, utsarpiNI tathA avasarpiNI AdimAM kALane pratyakSa prabhAva spaSTa dekhAya che. strIne RtukALa AvyA vinA keInI tAkAta vizeSathI paNa gabhadhAna thayeluM sAMbhaLyuM che? purUSa prayatnathI RtukALa lAvI zakAtuM hoya te be varSanI bAlikAne paNa Rtu kema nathI AvatuM? mATe kALanI pradhAnatAne nakArI zakAya tema nathI. jIvAdi tatve niyatikRta che jIvAdi tane sva-para-nitya ane anityarUpe mAnavA chatAM paNa kriyAvAdIomAMthI judA paDelA niyativAdIo jerazerathI pratijJApUrvaka kahe che ke kaI paNa tatva kALakRta hatuM ja nathI paraMtu niyatine AdhIna che. padArtho sarvathA svataMtrarUpe je je rUpAMtamAM parivartita thavAnA hoya che temAM prAjakarUpe je kAma kare tene niyati kahevAya che. Ane Azraya karyA vinA zubha ke azubha prAptavya artha keIne paNa prApta thaye nathI, te nathI ane thaze nahIM. je thavAnuM nathI te harahAlatamAM paNa thatuM nathI, jema gadheDAne zIMga, ane je thavAnuM hoya tene nAza kaI karI zakatuM nathI. RtusnAtA strIne garbhadhAraNa karavAne kALa che, puruSane puruSArtha paNa vidyamAna che, chatAM paNa garbhadhAraNa na thavA devAmAM A niyati sivAya bIjuM ekeya kAraNa keIne dekhAtuM hoya te kaho. sArAMza ke 180 bhedamAMthI niyatine kAraNe mAnanArAonA ToLA jUdA Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra74 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha hatAM, temanA maTha jatA hatAM, gurue jUdA hatAM te pachI bhagataDAo judA hoya temAM zuM navAI? jIvAdi tatve svabhAvata che - svabhAvathI ja eTale ke padArtho pitAnI meLe ja tathA tathA pariNAmamAM pariNata thaI jAya che, tethI kALane ke niyatine mAnavAnI AvazyaktA nathI, paNa saMsAranuM saMcAlana ja svabhAvagata che. anyathA bAvaLanA kAMTAo tI zI rIte thAya? mRga ane pakSIonAM raMgarUpa jUdA judA vicitra svarUpe koNe banAvyA? kamaLanA pAMdaDAomAM sundaratA kyAMthI AvI? hariNIonI AMkhamAM ATaluM saundarya keNe mUkyuM ? mayUranI pAMkhe ATalI badhI raMgara gIlI kema? khAnadAna mAnavane vinaya vivekanA pATha kyAMthI AvaDyAM? ItyAdi prasaMgamAM svabhAva sivAya bIjuM kAraNa karyuM? puruSa hajAra prayatna kare te paNa uparyukta vastuo suMdara na ja banAvI zake. garbhadhAraNa karavAne samaya che, puruSArthanI anukULatA che, niyati paNa pratikULa nathI chatAM vAMjhaNa strIne garbhadhAraNa thavAnuM che ja nahIM mATe duniyAbharanA maMtre, jage, upAsanA, vAsanikSepa ke koIne AzIrvAde paNa ekavAra nahi paNa hajArevAra niSphaLa jAya che. A kAraNe ja jIvAdi ta kALakRta nathI, niyatikRta nathI paNa svabhAvakRta che. Izva rakRti : eka matamAMthI bIjA mate phUTavAnA heya che tyAre saunI buddhimAM - sAmyabhAva maTe che ane vaiSamyabhAva Ave che. Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30 : upakrama ra75 hitabuddhi ghaTatI jAya che ane svArthavRtti vadhatI jAya che. sahanazakti vidAya le che ane rAgadveSanI mAtrA vadhavA lAge che. apekSA buddhi alavidA le che ane ekAMta buddhinI padharAmaNuM thAya che. samatA pradhAnatAnA rIsAmaNuM thAya che ane tAmasa pradhAnatAne praveza thAya che. hRdaya maMdiramAMthI Izvara jAya che ane asuradevanI pratiSThA thAya che. ItyAdi kAraNe jIvAdi ta svataH parataH nitya ke anitya bhale rahyAM paNa temAM badhAyamAM Izvarane hastakSepa anivArya hovAthI jIvanI badhIya kriyAo IzvarAdhIna che. eTale jaDa ane cetanamAM IzvarIya lIlAne nirvivAda mAnyA vinA cAle tema nathI. nAnuM moTuM makAna paNa kArIgara vinA banatuM nathI te pachI AvaDe moTo saMsAra ane tenuM saMcAlana Izvara vinA thaI zake ja nahIM. teo kahe che ke "jIva ajJAna che, pitAnA sukha duHkha mATe paNa samartha nathI tyAre ja Izvara tene svargamAM ke narakamAM dhakelI mAre che? eTale ke IzvaranI AjJA vinA pIpaLAnuM pAMdaDuM paNa cAlatuM nathI. A tma kRtaH chavAdi tatve, kALa, niyati svabhAva ke Izvarane adhIna nathI paNa AtmakRta che. A AtmakRtavAdIonuM mantavya che Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ke pUrA saMsAramAM kevaLa eka AtmA sivAya bIjA ekeya padArthanI kalpanA karavI narI ajJAnatA che. udAharaNa ApatA teo kahe che ke "AkAzamAM candra ekanI ja saMkhyAmAM che, parantu judA judA pANIthI bharelA pAtramAM te jude judo dekhAya che, tevI rIte saumAM AtmA eka ja che je navA navA rUpa dhAraNa karate rahe che. upara pramANe kiyAvAdIonA 180nI saMsthAnA akhADAo ApaNe joI gayA, jANI gayA, je sau ekabIjAnA sarvathA viredhIvairI ane vAte vAte laDatA jhaghaDatA bhAratabhUminA mAnane mATe abhizAparUpe hatAM. je dezamAM, samAjamAM dharmanA nAme pAkhaMDa calAvanArAonA phaleza kaMkAsa thatAM rahetA hoya tyAM mAnava samAjane zAMti ane samAdhi ApanAre kezu? ayiAvAdIo eTale zuM? have ApaNe akriyAvAdIone samajavAno prayatna karIe, je 84nI saMkhyAmAM che. A badhAya akhADAnA akhADAbAje, jIva, ajIva, Azrava, baMdha, saMvara, nijara ane mekSa A sAteya tane nAstitva rUpe mAnanArA che. te svataH nathI ke parataH nathI mATe 742=14 bheda thayA. kALa, yaddacchA, niyati, svabhAva, Izvara ane AtmakRta A cha prakAre 1449=84 bheda thayAM. A vAdIonuM kahevuM che ke jIva nathI, ajIva nathI, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mekSa nAme sAteya ta che ja nahI. te svataH nathI ane parataH nathI tathA kALakRta, yadacchAkRta, niyati kRta, svabhAvakRta, IzvarakRta tathA AtmakRta Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama 277 paNa nathI. A kAraNe ja jIvAjIvAdinA nAstitvane mAnanArA hovAthI A 84 ToLAnA pravartake, ane temanA membaro nAstika ane mithyAtvI che. AthI jIvAdinA nAstitvane mAnanArA teo kahe che ke jIvAdi nathI kemake tene siddha karavA mATe tenuM ekeya lakSaNa nathI jenA kAraNe tenA astitvane mAnavAnI pharaja paDe. tethI lakSaNa vinAnI lakSyanI siddhi kevI rIte karI zakAze? tathA jIvanuM ekeya kArya nirNata nathI kemake ANuthI parvatanI siddhi jema zakya nathI tema jenuM kArya daSTigocara thatuM nathI te jIvAdi tane mAnavAnI AvazyakatA rahetI nathI. mATe AkAza kusumanI jema jenI siddhi svatAthI na thAya tenI parata:thI siddhi mAnavAnuM kaMI paNa kAraNa nathI. kALa, svabhAva, niyati, Izvara ane AtmakRtanI vyAkhyA karAI gaI che. kevaLa yacchAnI vyAkhyA jANI laIe. yucchA :-jemAM IcchA vinA arthanI prApti thAya tene yacchA kahe che. A vAdIonuM kahevuM che ke mAnavene sukha duHkha AdinI jUdA jUdA prakAranI prApti sarvathA atarkita che, kalapanA vinAnI che. jemake jhADanI DALe kAgaDe beThe heya ane akasmAta DALa paDe te samaye kAgaDAne khabara nathI ke mArA besavAthI DALa paDI rahI che, ke DALane paNa khabara nathI ke huM kAgaDA para paDI rahI chuM. AvA prakAranA yadacchApUrvaka thatAM kAmamAM janamAnasa kahe che ke "kAgaDA ne besavuM ne DALanuM paDavuM thayuM" tevI rIte "ame pizAco chIe, vanamAM rahIe chIe, Dhola nagArAne ame sparza paNa karatAM nathI chatAM paNa saMsArane mAnava kahe che ke vanavagaDAmAM pizAce bherI vagADI rahyAM che. A pramANe janmavuM-maravuM Adi kAryo Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2789 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha yadApUrvaka ja thAya che temAM koInI buddhinA khaLanI AvazyakatA nathI. A rIte akriyAvAdIonA 84 bhedA thayAM. ajJAnavAdIe eTale zuM? A matavADhIe jIvAdi nava tattvAne tathA utpatti nAme dazamA tattvane sadgurUpe, asape, sadasadarUpe, avaktavyarUpe, sadavaktavyarUpe, asadavaktavyarUpe tathA sadasadavaktavyarUpe mAna nArA hAtA nathI. tee kahe che ke jIva sarUpe dekhAtA nathI, asadRrUpe dekhAtA nathI, tema bIjA koi prakAre dekhAtA ke anubhavAtA nathI, athavA jIvAdinI jANakArInu pratyeAjana paNa zu che? jIva che tenI jANakArInuM phaLa paNa zuM che? jIva che tenI jANakArI koie karI nathI athavA jIva tattva jANI lIdhuM tethI zuM thaI javAnu che ? tevI rIte jIva nathI, A vAtane koie jANI nathI athavA nahIM jANavA mAtrathI tene hAni paNa zuM thaI gaI ? ane bhAveAnI utpatti thAya che te koie jANI nathI athavA jANI lIdhI hoya te paNa zuM? jIva atIndriya hovAthI koInI pAse tevuM jJAna nathI, jethI AtmAne jANI zakAya. athavA AtmAne sagata, mUta jJAnAdi guNApeta svarUpe ke tenAthI rahita haiIe jANI lIdhe hAya to paNa jANanArane katho phAyado? mATe pratyeka prasaganuM ajJAna ja sarva zreyaskara che. AtmAne nitya mAnanArA anityavAdIonA hArDaverI che, ane anityavAdI nitya vAdIenA duzmana che. bannenA akhADAomAM rAja rAja laDAie thAya, mArAmArI thAya ane madhyama varga bicArA zUnyamanaska thaine peAtAnu jIvana dvidhAmAM pasAra karI rahyo che. A kAraNe ja ajJAna sarva zreyaskara che. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakrama 279 kaI paNa jAtanI IcchA vinA karelA kAryomAM aparAdha tulya hoya te paNa tene deSa cheDe ja manAve che, jyAre te ja kAryane muni, paMnyAsa, upAdhyAya ke AcArya kare te te kAryathI thate deSa paNa uttarottara vadhAre manAya che eTale ke muninI bhUla karatAM paMnyAsanI bhUla vadhAre mahatvanI hovAthI muni karatAM paMnyAsa vadhAre daMDanIya che. tenA karatAM upAdhyAyajI mahArAja vadhAre daMDane pAtra che ane AcArya devenI bhUla sarvathA akSamya hevAthI vadhAre daMDanIya bane che. tathA tulya aparAdhamAM munine je prAyazcita Ave tenA karatAM paMnyAsane vadhAre, upAdhyAyane tenA karatAM paNa vadhAre che ane AcArya devene jabaradasta prAyazcita Ave che. A nyAye jIvAdi tane jANI lIdhA pachI je pApa kare tenA karatAM amArUM ajJAna lAkha vAra sAruM che. A pramANe jIvAdi nava tatva 947 sad AdirUpe sAta prakAre gaNatAM 63 bheda thayAM; ane bhAspati, satI, asatI, satI ane avaktavyA cAra prakAre hovAthI 63+4=67 bheda ajJAnIonA thayAM. nayika eTale zuM? bhAratabhUmi para jyAre kiyAvAdI, akriyAvAdI ane ajJAnavAdI jIvAdi tatvane mATe judA judA prakAre laDI rahyAM hatAM tyAre A vanayikavAdIo paNa DaMkAnI ceTa sAthe bhAratabhUminA mAnane saMbodhana karatAM kahI rahyAM hatAM ke he mAna! he paMDite ! he mahApaMDite ! thelIvArane mATe tame tamArI AMkha baMdha karIne tathA chAtI upara hAtha mUkIne vicAre te kharA ke, jIvAdi tane tame je rIte mAnI rahyAM che ane je rUpe nathI mAnatA ityAdi prasaMgamAM laDAI jhaghaDA karI Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tame tamAre nAza zA mATe karI rahyAM che. uDyAM tyArathI jIvAdi parokSa tattvanI carcA, mArAmArI Adi karIne tamArA divase ane rAte pasAra thaI rahI che, mATe amAre vinayadharma jemAM kaI jAtane vikhavAda nathI, carcA nathI, mArAmArI nathI lAkha vAra sAre che. A pramANe A vAdIo kevaLa vinayavaDe ja mekSane mAnanArA hovAthI vaiyika kahevAya che. pitAnA akhADAnA dharma pramANe teo sAme AvatA ke maLatAM deva, rAjA, muni, mAtA, pitA ke jAnavarane manavacana tathA kAyAdi vaDe namaskAra karatAM hatAM. AsanAdi ApatAM hatAM, teo mAnatA hatAM ke vinayathI ja jJAna-darzana, cAritra ane mekSanI prApti sulabha bane che. tema chatAM paNa temanA 32 bhedo paDyAM hatAM. deva, rAjA, yati, jJAti, sthavira, adhama, mAtA ane pitA 8 prakAranA vyaktione, manathI, vacanathI, kAyAthI ane dAnAdi vaDe vinaya kare. A pramANe 844=32 bhedamAM vainAyike eka bIjAthI judA hatAM. upara pramANe kiyAvAdIonA 180 bheda akiyAvAdIonA 84 bheda ajJAnavAdIonA 67 bheda ane nacikenA 3ra bheda 363 bheda thayA. bhagavAna mahAvIra svAmInA chadyastha kALamAM ane kevaLI kALamAM paNa A pAkhaMDIo hatAM. A uparAMta bIjA matavAdio paNa hatAM. paMDitenI parasparanI vAdavivAdanI carcA ethI bhAratabhUmi pUrNarUpe trasta hatI, kemake jIvAdi tane Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : upakama 281 nahIM mAnanArA akriyAvAdIo ane temanA abhizApe sArvatrika phelAyelA ajJAnavAdIonA kAraNe mAMsAhAra, zarAbapAna, parastrIgamana, vezyAgamana, zikAra Adi mahAvyasane dezanA pratyeka sthAne vyApaka banI cUkyAM hatAM, tyAre ja te kAla saukarika Adi kasAIonA kasAIkhAnAmAM hajAronI saMkhyAmAM pADAe, gAya, bakarAo, ghaMTAo ane maraghAonI kura hatyAe dezanI AbAdIne jokhamamAM mUkI dIdhI hatI. AvI paristhitimAM bhagavAna mahAvIra svAmIe syAdvAda, anekAMtavAdane Azraya karIne pAMDitya garviSTha paMDitene, mithyAbhimAnI mahApaMDitene, rAjanItinA ghamaMDI rAjAone, surApAnanA cakrAve caDelA zrImatene pavitra raste lAvI mUkyAM hatAM. ATalI pUrva bhUmikA pachI have ApaNe mULasUtranA AdhAre vicAra karIe. Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30 : uddeza-1 cho zuM kriyA Adine mAnanArA che? he prabhe! samavasaraNa (jemAM aneka prakAranA pariNAmavALA jI bese te) eTale mata matAMtare keTalA kahyAM che?. javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! samavasaraNa (mata matAMtare) nIce pramANe cAra prakAre kahyAM che. ( 1 ) kriyAvAdI, (2) akriyAvAdI, (3) ajJAnavAdI ane vainAyikavAdI. jImAM bahuvacanane Azraya karI bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! anaMtAnaMta jemAMthI keTalAka kiyAvAdI che, keTalAka akiyAvAdI che ane keTalAka ajJAnavAdI che ane keTalAka vainAyikavAdI paNa che. A pramANe kRSNadi cha lezyAnA mAlIkenA mATe paNa jANavuM. jyAre lezyA vinAnA ayogI (14mAM guNasthAnake rahelA) ane siddha bhagavaMtene kevaLa kiyAvAdI ja jANavA. kRSNapAkSika jene saMsAra ghaNe lAMbe hovAthI teo kriyAvAdI hetA nathI paNa akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI hoya che. zukUlapAkSika ja parimita saMsArI hovAthI keTalAka kriyAvAdI paNa che yAvat cAre prakAre che. samyagudaSTi jI kevaLa kiyAvAdI ja che, jyAre mithyAdaSTi jI kRSNapAkSikanI jema jANavA. Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM uddezaka-1 283 mizradaSTi (samyagRmithyAdaSTi ) ajJAnavAdI ane vinaya vAdI jANavA. pace prakAranA samyagrAnI kevaLa kiyAvAdI ja jANavA. jyAre traNa prakAranA ajJAnI ja kRSNapAkSikanI jevA che. AhArAdi cAre saMjJAmAM Asakta jIve cAre prakAranA che ane anAsakta (ne saMpayukta) kevaLa kriyAvAdI ja hoya che, kemake badhIya kriyAomAM anAsaktatva samyagadarzana vinA zakya hetuM nathI. - traNe vedanA mAlIke cAre prakAranA che ane veda rahita pahelA bhedamAM jANavA. A pramANe sakaSAyI ane akaSAyI, yegI ane agI tathA sAkAra ane anAkAra upayogavALAonA bheda jANavA. kApata lezyA sudhInA nArake cAre prakAranA jANavA. zeSa upara pramANe yathAyogya jANI levuM. pRthvIkAyika mithyAdaSTi hovAthI akriyAvAdI ane ajJAnavAdI ja hoya che. vinayavAdane gya pariNAma na hovAthI teo vinayavAdI hotA nathI. vacanane abhAva hoya che te paNa vAdanA pariNAmethI teo mukta nathI. A pramANe yAvat cAra indriya vALA jI sudhI jANavuM. paMcendriya tiryathI laI vaimAnika deve sudhI cAre prakAranA kalpI levA cAre prakAranA che kaI gatinuM ayuSya bAMdhaze? he prabhe! je kriyAvAdI che eTale jIvAdi nava tane jANakAra che te kaI gatinuM AyuSya bAMdhaze? Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha javAbamAM bhagavate pharamAvyu` ke he gautama ! je nava tattvAnA sAtA che te kriyAvAdIonA 180 pAkha'DIemAMthI game te ToLAnA haze te paNa devagati ane manuSyagatinu AyuSya bAMdhaze. paramAtmA devAdhidevanI spaSTa vANIthI ApaNe jANI zakIe chIe ke kevaLa zraddhAnI ja keTalI badhI jakharadasta tAkAta che, je kAraNe te jIva narakagatimAM ke tiyaca gatimAM jaI zakatA nathI. Toca ( beTarI)mAM je zela hAya che te game teTalA suMdara heAya yadi temAM pAvara khatama thai gayA haze te tene pheMkavA sivAya bIjo kayo mAga? ane pAvara haze teA zela paranA kAgaLa paNa phATI gayA haze te te saMgrahavA lAyaka banaze, e ja pramANe zraddhAnI tAkAtane (Power) kahevAmAM AvyA che, jenI vidyamAnatAmAM mAnavanA dutinA dvAra baMdha thAya che. AvI paristhitimAM samyagajJAna ane cAritranu mizraNa karI levAmAM Ave te muktinA dvAre pahoMcatA keTalI vAra ? 284 ajJAnavAdI, akriyAvAdI ane vinayavADhIne mATe cAre gatienA dvAra khullA che, eTale ke teo dugatimAM paNa javAnI sAmagrI upAjI zake che, kemake akriyAvAdi AtmAdI tattvone jANI zakatA nathI ane je peAtAnA AtmAne ja jANI zakatA nathI te pApeAne tathA pApanA dvArAne zI rIte jANaze ? khADAne na jANanArA AMdhaLA jema kUvAmAM paDI zake che tevI rIte nava tattvanA ajJAna AtmA potAnI ajJAna dazAmAM je pApAcaraNA kare che te eTalA badhA bhayaMkara hAya che jenAthI eka pApamAMthI bIjI ane khIjAmAMthI trIjuM pApa tene vaLagyA vinA rahetuM nathI. ajJAnavAdIne AtmA ja temanA zatru hAvAnA kAraNe Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-1 285 temanA mATe dharma-karmane kaMI paNa artha che ja nahIM. kAraNa ke jeo potAnA AtmAnA ja zatru banIne beThA hoya te paramAtmAnA paNa zatru na bane temAM zuM navAI? pUre saMsAra saune mATe pratyakSa ja che. vinayavAdamAM paNa jyAM sudhI samyajJAna ane cAritranuM mizraNa na thAya tyAM sudhI rAdhAkera je vinaya AtmAnuM utthAna zI rIte karAvaze, mATe ja A traNene mATe cAre gati ughADI che. kRSNalezyAne mAlika yadi kriyAvAdI che te kevaLa AtikyanA baLe te manuSyagatinuM AyuSya bAMdhaze, kemake kRSNalezyA devagatine ApatI nathI ane te yadi kiyAvAdI nathI te cAre gatinuM AyuSya te bAMdhaze. nIla ane kApita legyA mATe paNa pUrvavat jANavuM. tejalezyAvALe jIva manuSya ane deva ane devamAM paNa vaimAnika deva banaze, jyAre lezyarahita che agI hovAthI temanA mATe cAra gationA dvAra baMdha che. telezyAvALA che yadi akiyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI haze te narakane choDI bIjI gationuM AyuSya bAMdhaze. A pramANe parva ane suphalalezyAvALAone mATe paNa jANavuM kemake A traNe lezyAomAM maranAre jIva naraka gatimAM jate nathI. kRSNapAkSika, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI cAre gatinuM AyuSya bAMdhe che. Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha samyagdaSTi, yiAvAdI, jJAnI, matijJAnI, mRta ane avadhijJAnI jIve deva ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. mana:paryavajJAnI vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhanAre che. ajJAnI, virbhAgajJAnIne kRSNapAkSikanI jema jANavA. narakagatinA che yadi kriyAvAdI haze te manuSyanuM AyuSya bAMdhaze ane te yadi akiyAvAdI, vinayavAdI ke ajJAnavAdI haze te tiryaMca tathA manuSyagatinI upArjana karaze. pRthvIkAyike yadi akiyAvAdI ke ajJAnavAdI haze te tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhaze. te jI indriyaprApti pUrNa thayA pahelA ja tejalezyAvALA hoya te samaye AyuSya bAMdhatA nathI paNa indriya prApti pUrNa thaye AyuSya bAMdhe che. kriyAvAdI jIve bhavasiddhika che paNa abhavasiddhika nathI, jyAre akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI bhavasiddhika paNa hoya ane abhavasiddhika paNa hoya che. salezya che mATe paNa upara pramANe jANavuM. * ja - zataka 30mAne udeze 1le samApta che mataka mAne vaDhI samApta che Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30 : udeze-ra tatkALa utpanna thayelA nArako cAre prakAranA vAdI che tathA kiyAvAdI anaMtaro papannaka nArake bhavasiddhika che. A ja pramANe zeSa traNa thI agyAra uddezA mULa sUtrathI jANavA. A zatakane pUrNa karIe te pahelA upara batAvelA 363 matamatAMtaranA viSayamAM jaina zAsana zuM kahevA mAMge che? ane syAdvAda vicAra dvArA te samayanA kelAhalane kaI rIte zAMta kare che te jANavuM agatyanuM hevAthI have ApaNe jIva, nitya, aniya, syAdvAda AdinA viSayane jaina zAsana pramANe caca laIe. prastuta praznottaranI pazcAdda bhUmikA? upara pramANe te samayanA 33 pAkhaMDIonA mantane ApaNe jANI zakyA chIe. kriyAvAdIo kahe che ke jIva che, ajIva che, puNya, pApa, Azrava, baMdha, saMvara, nirjarA ane mokSa che. A ja vAtane akriyAvAdIo kahe che jIva nathI, ajIva nathI, yAvat mokSa paNa nathI. jyAre padArthanA yathArthane jANavA jeTalI kSamatA hotI nathI athavA pUrvagrahanA kAraNe paNa je satyArthI samajI zakAtuM nathI, tenA mATe vAte vAte, paMkti paMktie vivAda jame che, vadhe che ane temAMthI "pUre pUre atifmannA" A nyAyathI eka paMthamAMthI bIje ane bIjAmAMthI trIjA Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paMthane janma thAya che, je mULa matathI sarvathA jUda paDe che. jIva ajIvanA astitva ke nAstitvamAMthI ajJAnavAdane janma letA keTalI vAra? kAraNa ke saMsAranA zrImaMtane, rAjAone, rANIone, zeThAone ke temanA putra putrIone dharmanI maryAdA tathA sadvicAra ane sadAcAranI maryAdAe gamatI na hovAnA kAraNe svaicchika khAnapAna, raheNIkaraNI AdinI anukULatA karI Ape tevA TeLA ke dharma pratye temanuM AkarSaNa thAya te svAbhAvika che. anAdikALane jIvAtmA, meha mithyAtvanA nazAmAM bebhAna, behAla, emaryAda, bezarama, berahima, bekarAra ane beImAna baneluM hovAthI dharmanI ekeya maryAdAne te na samajI zake, na pALI zake te mAnavAmAM Ave tevI bedhaDaka satya hakIkata che. AvI paristhitimAM rAjA-mahArAjA tathA zrImaMta Adine pitAnA ToLAmAM dAkhala karavA mATe "svayaM naSTaH parAnuM nAzayati" A nyAye te mahAdhIze kahetA hoya che ke jIva ajIva nathI, puNya pApa nathI, svarga naraka nathI mATe khAo, pIo ane lahera kare. Akheya saMsAra tamArA mATe bhegya che ane tame bhaktA che. A pramANe kiyAvAdI tathA akiyAvAdInA abhizApe ajJAnavAdanuM jora vadhIne te phalele te banavAjoga che. phaLasvarUpe saMsArane jugAra, zikAra, zarAbapAna, parastrIgamana, vezyAgamana jevA aniSTa tattvanI bakSIsa maLI, vadhI ane ghera ghera vyApaka banI. te mahA paMDitene pitAnA paMthane paMpALI paMpALIne sthira karavAnI dhUnamAM eTaluM paNa dhyAnamAM na rahyuM ke mAnavanI mAnavatA ja yadi pari samApta thaze te saMsAramAM eka bIjo Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 289 eka bIjAne zatru banaze ane mAnavajAtane kadarUpI banAvavAnuM pApa ApaNuM mastake cUMTaze. mAnava jyAre vitaMDAvAda, vivAda ke rAgadveSamaya bane che tyAre tenuM matijJAna avikasita ja rahevA pAme che, tathA "jIva che A satya hakIkata hovA chatAM paNa "te ke haze ? tenuM svarUpa zuM? te pariNAmI che ke nitya che? tenuM atyaMtara thaze te kevI rIte thaze? A badhIya bAbatenI yathArthatA sudhI vicAra karavAne avasara temane rahete ja nathI, athavA te kadarUpa malIna matijJAnanA phaLa ja haThAgraha che, kadAgraha che, vitaMDAvAda che, ane rAgAMdhatA ke dveSAMdhatA che. A pramANe 363 matAnA pravartake, temanA AcAryo, munio, ane te te matanA bhagataDAe pAse bIjA matane harAvavA sivAya ke temane nimna karavA sivAya bIjI ekeya vAta temanA dhyAnamAM rahI nathI. tema chatAM paNa paraspara laDIne-jhaghaDIne, mArI, marIne ane mAthA phekyA ke pheDAvyA pachI teo lagabhaga zaktihIna banI gayA hatAM. pArakI rUpALI kanyAone ke strIone pitAnA gharamAM gulAma banAvatAM zrImate ke rAjAo jarUra khuza thayA haze, paraMtu kaDavI jhUMbaDInA bImAMthI kaDavA tuMbaDA ja janme che. tevI rIte puruSanA khAnagI durAcAranA abhizApe pitAnI ja bena beTIomAM gupta vyabhicAra jevA haze tyAre pitAnA gupta durAcAra mATe teo pastAvo karavA lAgI cUkyA hatAM. dadhivAhana rAjAne zatAnIka rAjAe harAvyuM te tene mAlavAnA rAjA caMDapradyote harAvyuM. jyAre keNIke pitAnI pracaMDa zakti vaDe te vakhatanA badhAya rAjA mahArAjAonA hADakA khokharA karI dIdhA hatAM, phaLasvarUpe. vratadhArI-tapasvI Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 zrI bhagavatI sUtra sAr saMgraha ceDA mahArAjA( bhagavAna mahAvIrasvAmInA mAmA ane gaNutaMtranA adhinAyaka )ne paNa kiMka mUDha jevI avasthAmAM pahAMcADI dIdhA hatAM. itihAsanI sAkSIe ApaNe kahI zakIe chIe ke te samaye sau koI eka bIjAnA duzmana hatAM mATe matsya gaLAgaLa nA nyAya tAMDavanRtya karI rahyo hatA. d tevA samaye ja kSatriyakuMDa nagaranA siddhArtha rAjAnI trizalA rANIe joyelA 14 svapnAonI vAta jyAre bahAra AvI tyAre sau potapotAnA manamAM AzvAsita thayA ke A svapnAthI sUcita tIrthaMkara ke cakravartI ja hAya che paNa cakravartInI 12nI sakhyA pUrNa thaI gayelI hAvAthI saune thayu` ke trizalArANInA putra 24mA tIrthaMkara thaze, kemake pArzvanAtha prabhunA nirvANu pachI 24mA tIrthaMkara mahAvIrasvAmI thaze te vAta saunA khyAlamAM hatI. caitra sudi 13nA divase rANIjIe putrane janma dIdhA hatA ane 64 indro tathA karoDa karADa devadevIe tatkALanA janmelA prabhune merUparvata para laI jaIne abhiSikta karyAM tyAre saune pUrNa vizvAsa esI gayA hatA ke A bALaka ApaNA saune mATe tijJANuM tArayANuM ' ane ' muttANu' mAagANu ' banavA pAmaze. putranu nAma vardhamAnakumAra rAkhavAmAM AvyuM je AgaLa jaIne peAtAnI divyazakti tathA cAra mULAtizayeAvaDe kevaLajJAna meLavaze ane devAdhideva tIrthaMkara, sana, bhagavAna mahAvIrasvAmI tarIke prasiddhine meLavaze. 30 vaSa~nI bharajuvAnImAM sa'sAranI tathA sa'sArIonI kaphoDI avasthA joine va mAnakumAre dIkSA lIdhI ane 125 varSa sudhI akhaDa, ghArAtighera, sarvathA advitIya, samyak tapazcaryArUpI agnimAM ka kalezane Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 zataka 30muM : uddezaka-2 bALI nAkhyA pachI kevaLajJAnanA mAlika banyA ane syAdvAdane Azraya laIne padArthonI prarUpaNa karI che. tIrthaMkara paramAtmAonA dharmanA prANa samA ahiMsA, saMyama ane tapa A traNe dharmo AkAzamAM rahelA sUrya ane candranI jema anAdikALanA ane anaMtakALa sudhI rahevAnA hovAthI zAzvata che. ahiMsA dharmanI surakSAne mATe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna, maithuna ane parigrahane sarvAze ke apAze tyAga kare Avazyaka che. saMyama dharmanI ArAdhanA mATe traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata tathA tapadharmanI sevanA mATe samyakUcAritrAntargata bAra prakAre samyaktapazcaryAnuM vidhAna che. A traNe dharmomAM duniyAbharanA badhAya dharmone samAveza thaI jAya che. AnAthI viparIta adharma che. jyAre syAdvAda dharma nathI paNa eka bIjAnI apekSA rAkhIne karAte vacana vyavahAra syAdvAda che. "anaMta dharmAtma ke vastunI sApekSa rItyA ye vacana vyavahAraH saH syAdvAdaH" eTale ke dravya mAtramAM anaMta dharmo pratyakSagocara hovAthI bIjA keIpaNa dharmane (paryAnA) a5lApa karyA vinA bhASA vyavahAra kare te syAdvAda che. AmAM be pada che. "sthAt ane vAda" syAt atraya hovAthI tene arthe amuka apekSAe thAya che ane vAda eTale bolavuM. bhASA vyavahAra karatI vakhate belavAvALAne, lakhanArano ke bIjA koIne Azaya samajyA pachI uttara javAba Apavo joIe; kemake dravya mAtramAM svaapekSAe (astitvarUpe) ane para apekSAe (nAstitva svarUpe ) anaMta dharmo (paryAye) vidyamAna che. ApaNuM matijJAna TUMku hovAthI athavA matijJAnAvaraNIya karmonuM Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha je hevAthI kadAca ApaNI buddhimAM anaMta dharmonuM pratyakSIkaraNa na thAya tethI te dravyanA guNe ane paryAne niSedha kara tathA bhASA vyavahAra bagADe te jANI bujhIne karma kalezemAM phasAvA jevuM che. madhanA vATakAmAM paDyA pachI ane lapaTAyA pachI mAkhIne maryA vinA bahAra nIkaLavuM te zakya ja nathI. tevI ja rIte karma kalezamAM phasAI gayA pachI tenA pratyenI mithyA pratiSThAnI mAyAmAM phasAI javA jevuM thaze. jyAMthI bahAra nIkaLavuM sarvathA azakya che, kemake anAdIkALanA kusaMskAranA kAraNe apavAda sivAya mAnava mAtrane satyapratiSThA karatAM paNa mithyApratiSThAnI mAyA jabaradasta hoya che. tyAre ja pitAnA matAnuyAyIone AzIrvAda ane nirdakone zApa devA mATe avatArIone paNa jyAre mithyApratiSThAnI mAyA naDatI heya che, tyAre ApaNA jevAonI vAta karavAne kaMIpaNa artha nathI. mATe ja adhyAtmamUrdhanya zrI haribhadrasUrijIe kahyuM ke mAnavavAda, vivAda, saMvAda, vitaMDAvAda tathA chala Adine tyAga karIne saMvAdane grahaNa karavAnuM rAkhaje. jethI saMsArane paNa tArAthI ahiMsA ane saMyamanI sArAmAM sArI bakSIsa maLavA pAmaze. darzanazAstra ke tarkazAstranA grantha pratyakSa dekhAtA saMsAranI sAthe yadi susaMgati sAdhI zaktA nathI te te take ane darzanazAstro paNa apratiSTa hovAnA kAraNe temAM upAdiSTa tatve kevaLa buddhinI kasarata sivAya bIjA zA kAme AvavAnA che? ane dharmazAstrone abharAIe mUkIne kevaLa tarkavAdanA jere kaMDArDaDI ane paraspara vAgabANe pheMkIne eka bIjAnA hADaverI banavAthI zuM phAyado? Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : udezaka-2 293 yadyapi saMsAramAM dazyamAna ane adazyamAna bane padArtho vidyamAna che. adazyamAna padArtha bhale ApaNI carmacakSue jevAmAM na Ave te paNa tene kAryo te pratyakSa dekhAI rahyAM che; mATe pUrvagrahane vacce lAvyA vinA te padArthone yathArtha nirNaya karavAmAM ja manuSya avatAranI saphaLatA che. tamAma dharmazAstroe mAnavAvatArane devadurlabha kahyo che, kAraNa ke deva avatAra kevaLa bhegI ja hoya che, yegI nathI hotA, mATe bhegAsakta deve karatAM paNa mAnavaavatAra durlabhatama che. - manuSya buddhizALI che ane buddhi ubhayagrAhiNI hevAthI mithyAtvane tathA sabhyatattvane paNa grahaNa karavA samartha bane che. AMkha baMdha karIne huM vicAravAmAM Ave te mithyAtvanA grahaNa karatAM paNa sabhyatattvanuM grahaNa AtmAne vadhAre lAbhadAyI che ane te paNa pitatAnA zAstronA AdhAre nirNaya karavA karatAM pitAnI samyagubuddhinA AdhAre karavAmAM Ave te kaMipaNa nukazAna nathI; kemake saMsAranA dazyamAna ane adazyamAna dravyanA kAryo mAnava mAtrane pratyakSa anubhUya mAna che. AtmA pote bhale adazyamAna rahyo ane ApaNI chadmaavasthA daramyAna bhale adazya ja rahevA pAme tenI ciMtA ryo karavA karatAM tenA kAryo je pratyakSa che tene nirNaya yathArtha karavuM joIe. jaDa ane cetananuM mizraNa A saMsAra, jevA rUpe che te rUpe saune mATe pratyakSa che, matalaba ke saMsAramAM ekalA jaDa padArtho ja nathI ke ekalA cetana padArtho paNa nathI, paNa caitanyasvarUpa jIvane janma levAnuM sthAna ja jaDa che, mATe saMsArabharanA nAnA-moTA je jaDa padArtho che te badhAya jIvAzrita che athavA jIvathI mUkAyelA che ane siddhAtmAne Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha cheDIne je jIva che te niyamA jaDa vinAne nathI eTale ke jaDathI mizrita che, mATe saMsArane, jIne, tenA karmone tathA karmonA jUdA jUdA phaLAdezene joyA pachI ja yadi tatvane nirNaya karavAmAM Ave te te nirNaya satya svarUpavALe hevAthI paraspara verajhera-kuleza ke virodha je mithyAjJAnanA phaLe che tene avakAza rahetuM nathI. te jaDa ane cetana cAhe dazyamAna hoya ke na hoya te paNa temane guNa che ane paya paNa che. matalaba ke koI paNa dravya, guNa ke paryAya vinAne nathI. tema ekAMta nitya nathI, anitya nathI paNa niyAnitya che. have jyAre AtmAmAM rahelA nityatva ke anityatvano nirNaya karavAnuM hoya che tyAre ekAMtabuddhithI nirNaya karavAmAM keTaluM jokhama raheluM che, te vAte vAte thatAM laDAI-jhaghaDAothI ja spaSTa thAya che. mATe syAdvAdaanekAMta ane apekSA buddhithI yAdi nirNayamAna tatvane joIe te pratyeka dravyamAM guNa ane paryAya sarvathA sApha sApha dekhAI rahyAM che, tethI paryAya tarapha AMkhamiMcAmaNa karavAthI kevaLa dravya tattvane nirNaya paNa adhure rahevA pAmaze; kemake je dravyane nirNaya karavAnuM che te paryAya vinAne che ja nahIM tethI AtmA nitya che paNa te ekAMte nitya nathI. tevI rIte paryAye tarapha daSTi karIe te AtmA anitya che kAraNa ke paryAye asthAyI che. tema chatAM paNa te ekAMte anitya nathI, mATe paryAyAstika nayanA anusAra AtmAne anitya kahevAmAM tathA dravyAstikane nitya kahevAmAM vAMdho nathI eTale ke A baMne dharmo tyAM vidyamAna ja che. Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 295 ekAMta nityamAM rahelA duSaNe AtmAmAM sarvathA eTale koInAthI, kyAreya paNa rati mAtra pheraphAra na thAya tevI rIte nitya mAnavAmAM Ave "aprazyatAnarapazu dava nitya" A nyAyasUtrathI tamArA siddhAMta pramANe AtmAmAM koI paNa jAtane rUpAMtara banI zake tema nathI. paraMtu AvA prakArano ekAMte nitya padArtha saMsAramAM koIe je nathI, jevA nathI ane hajAra prayatna karyA pachI paNa jevAze nahIM. tevI rIte ekeya padArtha sarvathA anitya paNa nathI, kemake AMkhethI dekhAyelA padArthane nAza ke adazya thayA pachI bIjarUpe ke te rUpe paNa na dekhAya te anitya che. parantu AvuM kei divase banyuM nathI ane 33 karoDa deva devIonA parizramathI paNa banavAnuM nathI. A AvI paristhitimAM kaIpaNa dravyane yathArtha nirNaya karavuM hoya tyAre temAM dravyAstika ane paryAyAstika nayanI be daSTione upayoga kare te ja samyagajJAna che, je saMsAra bharanA badhAya karmakalezene upazamita karavA mATe pUrNa samartha che. dravyamAtramAM A baMne daSTie vidyamAna hovA chatAM kevaLa adhurA ke bhramita jJAnanA kAraNe padArthane eka ja daSTithI jovAmAM parasparanA virodhe keikALe maTavAnA nathI, jenA kaDavA phaLa mAnava samAja jogavI rahyo che. ekAMta nityavAdIonA kaTTara dumane anityavAdI che ane ekAMte anitya mAnavAvALA vAdIonA hADaverI nityavAdI che. jyAre padArthamAtra ekAMte nitya paNuM nathI ane anitya paNa nathI. kevaLajJAnanA svAmI bhagavAna mahAvIrasvAmI samavasaraNamAM birAjamAna thaIne cAre bAju beThelI anya matAvalaMbIonI Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pariparSadAne saMbodhIne kahyuM ke he paMDite! tame tamArA kapita ane mana ghaDaMta siddhAMtanA jore kaSAyakalezita thaIne jeTalA pramANamAM kadarUpA thayA che tenA karatAM mAnava samAjane vadhAre kadarUpI ane malIna banAvavAmAM tathA AkhAya bhArata dezane mana kalpita siddhAMtanA tAMDava nRtyamAM phasAvavAmAM dezane droha ja karyo che, mATe tame tamArA haiyAne upayoga kare ane padArthamAM rahelA asalI tattvane samaje. jaina zAsananI daSTie dravyanI vaktavyatA? dhamastikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya, pudgalAstikAya, kALa ane jIvAstikAya A cha dravyathI vyApta saMsAra che. temAMthI jIva cetana che ane zeSa pAMce dravye jaDa che, temaja pudgalane cheDI bAkI badhA arUpI che. A chae dravyo pitapatAnA svabhAvamAM sarvathA niyata che arthAta nitya ane avasthita che. AnI carcA pahelA bhAgamAM karAI gaI che. ahIM te kevaLa javAstikAya ane pagalAstikAyanI ja vAte karavAnI che, kemake jIva ane pudgalane saMbaMdha anAdikALane che. je kevaLajJAna thayA pachI siddhAvasthA prApta thatAM chUTI zakaze. A dravyane "sata" kahevAya che. mATe jANavAnuM jarUrI che ke te "sat " eTale dravyanuM lakSaNa zuM che? kAraNa ke jenuM lakSaNa lakSya sAthe saMgata na hoya te tenuM lakSaNa keI kALe banatuM nathI ane yathArtha lakSaNa vinA sanI siddhi thatI nathI. jaina zAsanamAM utpAda, vyaya ane dhrauvya (sthiratA) A traNe dravya mAtranuM lakSaNa che arthAt tRNathI laI AtmA, AkAza ke siddhazilAmAM birAjamAna paramAtmAomAM paNa A traNe lakSaNe vidyamAna che. adazyamAna AkAzane paNa ghaTAkAza, Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muMH uddezaka-2 297 paTAkAzarUpe utpAda ane vyaya nakArI zakAtuM nathI. tevI rIte eka deva pitAnA cAla devakane choDI manuSyAvatAramAM AvyA ane pharI pAcho te ja jIva manuSyAvatArane cheDI nAraka banyA. ItyAdi nUtana bhavagrahaNamAM utpAda ane pahelAnA bhavane tyAga karavAmAM vyaya (vinAza) A pramANe A traNe ane paraMparAe anaMta bhavenA utpAda ane vinAzamAM AtmAnI dhruvatA sarvathA pratyakSa dekhAI rahI che. jIvane thatAM anubhavajJAna ane smaraNa jJAna ja tenI sAkSI Ape che, ke A jIvAtmA A bhava pahelAnA te te bhAmAM rahI AvyuM che. A pramANe devatvAdi bhavanA paryAne cheDate tathA manuSyatvAdi bhavenA paryAne svIkArate AtmA pahelAnA paryAyenA vyayamAM ane pachInA paryAnA utpAdamAM banne avasare dravyarUpe sthira (dhrauvyo che. jema suvarNanI kaMThIne gaLAvIne kaMdare banAvyo eTale kaMThIne vyaya ane kaMdarAnA utpAdamAM suvarNatva pitAnA mULa dravyamAM raMgathI ane vajanathI paNa kAyama che. A pramANe badhAya dravyamAM dhrauvya, utpAda ane vyayanuM pratyakSIkaraNa AbAla gopAlane eka samAna ja che, mATe AtmA Adi padArthomAM dhrauvya avasthAnI jema utpAda ane vyaya avasthA svIkAravI ja joIe; kemake AtmAmAM dhrauvya svIkAravAmAM Ave te ja utpAda tathA vyaya susaMgata raheze ane pratikSaNe thatAM utpAda ane vyayarUpI kAryothI ja AtmA Adi padArthonI dhruvatA svIkArya banaze. anyathA prauvya vinAnA utpAda ane vyaya gadheDAnA siMganI jema sAbIta thaze. guNaparyAya vinAnuM dravya koI kALe hetuM nathI temaja saMsAranA vyavahArane mATe te sarvathA akiMcitakara hovAthI vyavahAranI bhASA mATe upayukta banI zake tema nathI, saMsArI Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ke siddhazilAnA paramAtmA paNa potapotAnA guNa paryAya vinAnA jaina Agamane mAnya nathI. AkAzane paNa. jIva tathA pudgalane avakAza devAnA guNa che ane ghaTAkAza, paTAkAza paryAya che, yAvat kALadravyane bhUta, bhaviSya ane vartamAnanA vizeSaNeA lagADyA vinA chUTako nathI. udAharaNarUpe jema koie kahyuM ke, ghaDo che, kaMThI che, khamIsa che, makAna che ane manuSya Adi che. AvA zabdonA prayAgamAM ApaNuM pUrvAMgraha vinAnuM zuddha jJAna samajaNa Ape che ke mATI, suvaNu, tAMbu, pIttaLa Adi dravyanu banelu' ane pANI Adi bharavA mATe kAme Ave tevA AkAra vizeSane ghaDI kahevAya che. mATInA ghaDAmAM mATI dravya sAkSAt che kemake, koIpaNa jAtanA AkArane pAmyA vinAnI mATImAM pANI bharAtuM nathI ane pIvAtuM nathI, jyAre te mATI kuMbhAranA hAthamAM Ave che tyAre mATIne prayAga vizeSathI ghaDAnA AkAramAM lAve che, je pANI bharavA ane pIvA mATe saune eTale vAdIene, prativAdIone, kSaNuiMkavAdI tathA nityavAdIe uparAMta ' jaganmithyA ' mAnanArAone paNa kAme Ave che. A pramANe mATI dravya, ghaDAnA AkArane pAmIne ' ghaDA ' zabda vyavahata thAya che. arthAt pratyeka padArthomAM dravya ane paryAMya A banne rahelA DAvAthI te te bhASAmAM utAratI vakhate paNa ghaDA nitya che ane anitya paNa che. nitya eTalA mATe ke paryAyeA badalavA chatAM mATI Adi dravyA nAza pAmatA nathI ane anitya eTalA mATe ke ghaDA ( mATI dravyanA AkAra vizeSa ) kAyama rahevAne nathI. syAdvAdanI bhASAmAM dravyAstika naye ghaDo nitya che ane paryAyAstika naye ghaDo anitya che. A pramANe bIjA paNu AkAra jemake suvaNa nA kaDI AkAra, rUtu' khamIsa AkAra, patthara cUnAnA makAna AkAra, jIvAtmAneA manuSya AkAra badalAine bhaviSyamAM Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 299 je je AkAra leze tyAre ghaDAnA badalAmAM ThIkarI, khamIsanA badale rUmAla, kaThInA badale kaMdore, ane manuSyanA badale deva kahevAze. A pramANe hajAro paryAmAM dravya pharatuM raheze te paNa tenI dhruvatAne vAMdho AvavAne nathI ane paryAya sthira nathI, te kAraNe utpAda ane vyayayukta dhrauvyano siddhAMta ja saMsAravatI padArtha mAtrane yathArtha nirNaya karAvavA mATe pUrNa samartha che, kemake A keI dhrauvya padArtha che ja nahIM jene utpAda ane vyaya thaye na hoya, te na heya. jemake tamane mAnya avatArI purUSa pahelA rAmAvatArane pAmyA ane rAma" tarIke potAnuM kArya patAvIne pharIthI jyAre saMsArane avatArInI jarUrata paDI tyAre rAme pote ja kRSNAvatAra dhAraNa karyo. A pramANe kurmAvatAra, zeSAvatAra, malyAvatAra AdimAM janma levA chatAM paNa avatArIne AtmA tamArA mata pramANe eka ja che. sArAMza ke avatArIne AtmAnI dhruvatA kAyama rahI ane samaye paryAye (avatAre) badalAtA gayA. A badhIya vastu zAstramAnya tathA pratyakSagamya hovA chatAM kaI paNa padArtha kUTastha nitya zI rIte mAnI zakAya ? ane tamArA nyAyasUtramAM tenI paribhASA pratiniyatavAvALyuti parva kauTA A pramANe karavAmAM AvI che. eTale ke pratiniyata arthAta nirNata karelA svarUpanuM sarvathA eTale temAM koIpaNa jAtane pheraphAra thayA vinA kAyama rahevuM te kauTazya kahevAya che. paraMtu saMsAranA vyavahArane joyA pachI AvuM kauTaTya kaI paNa padArthamAM hoI zake ja nahIM mATe dravyamAtranuM zuddha lakSaNa utpAda-vyaya ane dhrauvya che. AtmAne ekAMta dhrauvya mAnavAthI te AtmAne svabhAva paNa nirNata karelA svarUpathI pheraphAra na thavAnA kAraNe Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AtmAnA avasthAbheda arthAt svaga-makSarUpa-gatyaMtara kAi kALe banavA pAmaze nahIM. matalakha ke devanA jIva devanA avatAramAM, manuSyAnA jIva manuSyAvatAramAM ane nArakIya krIDA narakAvatAramAM anaMtakALa sudhI rahevA pAmaze, je tamArA kathAnakothI ja sarvathA virUddha hakIkata che. jemake tamArA mate ja brahmA jevA brahmA paNa yuge yuge badalAya che, indrapade rahelA Indro paNa lAkhA ane karoDonI saMkhyAmAM janmyA ane calita thayA, nArakIya kIDA paNu nArada jevA bALabrahmacArInA danathI narakamAMthI nIkaLIne popaTanu baccuM thayuM tyAM paNa saMta danathI gAyanA vAcharaDA rUpe thayA ane tyAMthI rAjAnA kuvaratvane pAmyA che, ityAdi STAMtAthI brahmA jevA brahmA paNa phUTastha nitya rahyo nathI. indro paNa rahyAM nathI ane kIDAnA keTalAya avatAra thayA, tyAre zu tame ja tamArA siddhAMtane khATA karaze ? uparanI vAtane kalpita arthAt svaga narakanA bhede kalpita che tevuM mAnavA jatAM AtmAne svabhAva ja asvIkArya rahetA AtmA jevA AtmA jenA paryAya zabdo saMsArabharanI badhIya DikzanarIe( koSo )mAM ApelA che te badhAya huMkhaka ja siddha thaze, jemake svabhAva vinAneA padArtha koI kALe hAtA nathI ane badhAya drabyA pAtapeAtAnA svabhAva sahita dekhAya che, anubhavAya che ane zAstromAM carcAya che. tenI lAkhA karADInA zleAkomAM vyAkhyAo thAya che te badhI vAtA savathA bekAra thaze. AvI sthitimAM tame kadAca ATalI badhI utAvaLa na karaze! ane AtmAnA svabhAvane ja svIkAraze! te tenA utpAda ane vyayane mAnyA vinA chUTako ja nathI ane tema thatAM tamArA ekAMta dhrauvyatvanA siddhAMta ja havAmAM uDI jaze; kemake AtmA pAte ja potapAtAnA karelA karmonA kAraNe ga tyantara karanArA che mATe gatimAM pharatAM athaDAtAM, AtmAnI Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 301 zataka 30muM uddezaka-2 upalabdhi svataH siddha che; eTale ke arUpI AtmA paNa te te svabhAvanA kAraNe judA judA kAryo dvArA pratyakSa che. kadAca haThAgraha-pUrvagraha tathA mithyAtvavAsita buddhinA kAraNe uparanI badhI vAtane tame brAMta mAnaze te temAM pramANa zuM Apaze? kemake kAryathI pratyakSa dekhAtA saMsAranA anaMta jI, jUdA jUdA zarIremAM, jUdA jUdA AkAramAM, jUdA jUdA ekabIjAthI sarvathA nirAlA sukha duHkhane bhegavatA, kaI rIbAtA, ke hasatAM, keI paMDita, kaI mUrkha, keI jaIdhArI, keI jaI vinAnA, keI brAhmaNa, keIsaMDAsane sApha karanArA, kaI gAyane bacAvanArA, keI mAranArA, keI mAMsAhArI, keI zAkAhArI, keI vedavedAMtane mAnanArA, ke tene haMbaka kahenArA, keIka janaka, keI janetA Adi badhA AkAramAM pratyakSa dekhAtA AtmAne bhrAMta kahevAmAM tamArI pAse pramANa che ja nahIM. AnAthI hatAza thaIne eTale ke AtmAne bhrAMta mAnavAmAM pramANa vinAnA tame hatAza thaIne kadAca yegIonA jJAnane abhrAMta kaheze, te he paMDita rAjAo! jarA kAna daIne sAMbhaLI lejo ke tapazcaryA ane zuddha brahmacarya vaDe zuddha jJAnI banelA yegIe zuM kahe che? teoe DaMkAnI ceTa sAthe kahyuM ke- jIva che, puNya che, pApa che, karma baMdhana che, mekSa che, puNyAtmA svarge jAya che, pApakarmI narake jAya che, je eka kALe svargamAM hatuM te ja tyAMthI vIne manuSya bane che ane tyAM beTA kAryo karIne narakamAM jAya che. je AtmA devalekamAM kapuranI geTI jevI devIo sAthe ramaNa karatuM hatuM, attaranI vAvaDIomAM snAna karatuM hatuM ane amRtanuM bhajana karatA hatA, te ja deva tyAMthI nIkaLIne naraka gatimAM yamadUtanA DaMDA khAya che, gaTaranA pANI jevuM pANI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pIe che, vAraMvAra pedAya che, bhedAya che ane karmonA phaLane bhagavate samaya pasAra kare che. A ja kAraNane laI tamArA mAnya, pUjya pataMjalI jevA maharSie paNa "haMsA sAteya vayavahAra mA:" "zaucasatoSatapaHsvAdhyAyezvara praNidhAnAni niyamAH" A bane sUtra tamane ApI gayA che, jene bhAvArtha A cheH ahiMsA, satya, acArya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca yama che, jenI ArAdhanA karavAthI jIvAtmA sadgatine pAme che ane tenAthI viparIta hiMsA, jUTha, cerI, maithuna ane parigrahanA pApothI bhArI banele AtmA durgatine pAme che. zauca eTale AtmAne pavitra rAkhave, saMteSa eTale jeTaluM maLyuM che temAM nirlobhabhAva rAkhave, tapa eTale mana, vacana ane kAyAne pavitra rAkhavA, svAdhyAya eTale AtmAnuM ciMtavana karavuM, ane praNidhAna eTale AtmAne ja paramAtmAM banAvavAne mATe IzvaranI aSTa prakAre dravya ane bhAvapUjA karavI, A niyame che jenAthI yama surakSita rahe che, A badhI vAte AtmAne dravyAstika naye nitya ane paryAyAstika naye anitya mAnavAthI ja satya banaze. , , , , ekAMta anityamAM dUSaNe - AtmAne ekAnta arthava mAne te paNa ThIka nathI, kemake saMsArane keIpaNa padArtha ekAnta (sarvathA) kSaNika hoya tevuM jJAna tathA anubhava paNa koIne thaye nathI, tyAre ja te pAMca paccIsa varSa pahelA karelI levaDadevaDa, sukRtya ane duSkRtye Adi ApaNane yAda rahevA pAme che. kSiNavanazava 2 Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 303 AtmAne mAnavA jatAM saMsAranA badhAya vyavahAremAM gaDabaDa thayA vinA rahevAnI nathI ane gaDabaDa kaI kALe game tevA mUcha para lIbuM rAkhanArAonA maravAthI paNa thaI nathI tathA saMsAranA dazyamAna padArtho sarvathA adazya thaI gayA hoya tevuM keIe anubhavyuM nathI ane anaMtakALa sudhI A anubhava keIne paNa thavAne nathI, mATe saMsArane pratyakSa joyA pachI tArkika banyA hoIe te ApaNuM ane saMsAranuM bhaluM thavAmAM vAra lAgatI nathI. paraMtu bhArata dezanI moTAmAM moTI kamajorI ane karUNatA che ke A dezanA garIba, anapaDhe, zudronuM saMgaThThana sadhAya che paNa paMDita, mahApaMDita, yegI, mahAyogI, zrImaMta ane sattAdhArIonuM ekIkaraNa lagabhaga asaMbhavita rahyuM che. ane Ama thavAmAM viparItajJAna, mithyAjJAna, mithyApratiSThA, jAtimada, kulamada, jJAnamaH, aizvaryamada, baLamada ane tamida ja mukhya kAraNarUpe banyA che. AtmA Adi padArthone ekAMte adhrauvya mAnavAthI utpAda ane vyaya konA thaze ? eTale ke dravya vinAnA te banne kyA AdhAre thaze? kAraNa ke hetu vinA koIne paNa utpAda thata nathI tema vyaya paNa thatuM nathI ane saMsAramAM vyaya ane utpAda te thAya ja che. tyAre kSaNikavAdamAM jyAre dravya pote ja kSaNa vinazvara hoya tyAre utpAda ane vyaya kevI rIte thaze? kemake dravya vinA utpAda ane vyaya che ja nahIM. sArAMza ke dravya vinA utpAda ane vyaya svIkAratAM AtmAnI eka avasthAmAMthI bIjI avasthA nihetuka mAnavI paDaze athavA te avasthAe nirdetuka siddha thaze. pariNAme hetu vinA ja utpAda ane vyaya yadi mAnavA gayA to sane abhAva ane asatnI paNa utpatti thavAne prasaMga Avaze athavA AtmAnI haMmezA Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha sadubhAva athavA abhAvanI sthiti ubhI thaze. kemake jema satnI utpatimAM nirdetatA che tema asatanI utpatimAM paNa nirdetuktA samAna ja che. ( A pramANe dhrauvya dravyanA abhAvamAM utpAda ane vyaya nihetuka mAnatAM saMsArane badheya vyavahAra lupta thavAne prasaMga Avaze ane je sUtrethI, take ane anumAnethI saMsArane kevaLa laDAI-jhaghaDA-vaira-virodhanI bakSIsa maLaze te AgamazAstronI zAMti-samAdhi AdinI vyAkhyAone artha che? uparanI dalIlathI tame utpAda ane vyayane sahetuka mAnavA jaze te eTale ke dhrauvyanI vidyamAnatAmAM utpAda ane vyaya paNa susaMgata che te tamArA hAthe ja tamAre ekAMta adhrauvya (kSaNikavAda) siddhAMta mRtyune pAmyA vinA rahevAne nathI. kemake eka pachI eka bIjA bhAvanI utpati mAnatAM te baMne paryAye arthAt utpAda ane vyayamAM anvayI arthAt baMnenuM anusaMdhAna karanAra AtmAne paNa dhrauvya mAnyA vinA chUTake nathI; kemake anvayI AtmA ja pitAnA eka paryAyane mUke che ane bIjo paryAya svIkAra kare che. AnAthI utpAda ane vyayanI eka sAthe ja siddhi thAya che, eTale ke je samaye utpAda thAya che te ja samaye bIjA paryAyane utpAda thAya che, jemake trAjavAnI dAMDI je tarapha UMcI jaze te ja samaye bIjI taraphathI dAMDI nIcI thaze ane je samaye eka bAjunI dAMDI nIcI thaze te ja samaye bIjI taraphanI dAMDI UMcI thaze. dAMDI eka bAjuthI UMcI thAya bIjI tarapha nIcI na thAya tevuM kaI kALe banavAnuM nathI, mATe A baMnene samaya Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 305 eka ja che. tevI rIte ghavya dravyamAM utpAda thAya ane vyaya na thAya, athavA vyaya hetu che te utpAda phaLa che, kAraNa maLatAM kArya (phaLa) thayA vinA rahetuM nathI. hetuthI phaLa athavA satathI tenI avasthAe sarvathA bhinna che? ke abhinna che? A tarka jALamAM phasAvIne tame vAta karavA mAMgatA he te tamArI sAme aneka deze Avaze jemAMthI tamAre chuTakAro thave saraLa nathI. jemake hetuthI phaLa sarvathA bhinna mAnavAmAM kaNa kenuM kAraNa banaze? kemake hetu ane phaLa tame bhinna mAnI rahyA che! tevI avasthAmAM utpAda vyayanuM kAraNa banaze ke vyaya utpAdanuM kAraNa banaze? tamArI pAse e keya javAba nathI. kadAca te bannene abhinna mAnavA gayA te te banne eka ja siddha thaze arthAt je hetu che te ja phaLa che ane je phaLa che te ja hetu che. A sivAya bIjA dUSaNothI paNa chuTavuM muzkela che. tathA devatvAdithI manuSyatvAdimAM paNa vadhe Avaze ane tema thatAM zAstromAM batAvelA yama. niyama, tapa, prANAyAma Adi satkAryothI kayuM phaLa maLaze ? tevI rIte tamArA mata pramANe samyagdaSTi, samyaka saMkalpa, samyagvAgU Adi tamArA bauddha zAsananA sUtre paNa nirarthaka raheze athavA vANI vilAsa pUratA ja sAbita thaze; mATe ekAMta dhrauvyamAM je dUSaNe hatAM te ja ekAnta adhrauvyamAM AvyA vinA rahevAnA nathI. tethI sat mAtra utpAda, vyaya ane dhrauvyayukta ja mAnavuM vadhAre satya che ane saMsAramAM A badhAya pratyakSa anubhavAya che. jemake pApakamI AtmA narakamAM gaye ane AmAmAM dhrauvyatva hovAthI manuSya avatAramAM karelA pApa narakamAM te ja AtmA bhegavI zakaze ane prauvya che te utpAda ane vyaya Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sA~braha siddhAMta ane sUtre tevA vyavahAra sAthe kAya kAraNane kayAMya asaMgati praveza 306. te AkhAla-gapAla pratyakSa che. hAvA joie je saMsAranA pratyeka niNaeNya karI zake ane vyavahAramAM karavA na pAme, upara pramANe AtmAne sathA nitya ane sA anitya mAnavAvALAone dayAnA sAgara arihaMta paramAtmAe kahyuM ke, ta jUdI vastu che, ane je sasAramAM ApaNe sau pUrva janmanA karelA pApa ane puNyAne bhogavI rahyAM chIe te saMsAra jUdI vastu che. tarka sUtreA ke siddhAMta sUtreA jyAre sa'sAranI yathAtA sAthe sa MbaMdhita thatA nathI tyAre ja saMsAranI er3Ala avasthA ubhI thAya che. tarkonA pApe mahApaDaMtAmAMthI nAnA paDitAnu jora vadhe che ane temAMthI mAsAnA deDakAnI jema paDitAnI saMkhyAmAM vadhArA thAya che. saunA vAjA jAdA, mA jAdA, zAstro jAdA, celA cApaTa jUdA ane bhagatarAme paNa jUdA. pariNAme tamArA jevA zAstrAnI duhAi devAvALA pAMDitAnI sAme lAkhA karoDo mUMgA prANIene mAravAmAM Ave temanu mAMsa tame ArAmathI khAo, tene pacAvavA mATe zarAba pAnanI sahAyatA svIkArA, tyAre vezyAgamana, vyabhicAra, durAcAra, pApAcaraNanI elaelA vadhe temAM zuM Azcaya ? ane eka paDita khInna paDitanA, eka AcArya khIjA AcAya nA, eka rAjA bIjA rAjAnA hADabairI banIne peAtAnA vyaktitvane, samAjanA ane dezane paNa duzmana banavA pAme che. tame game tevA akATaya, ta+, anumAne, chala, prapa ca ubhA karaze te paNa saMsAranuM cakra koI kALe badalAvI zakAya tema nathI. mATe haThAgraha, kadAgraha, mithyA pratiSThA tathA saMsAramAM vijetA banavAnI mithyA lAlasAne tIlAMjalI Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zAka 30muM : uddezaka-2 37 Apaze te AMtara jIvanamAM samyagujJAna yathArtha jJAna ane svaparaprakAza jJAnane bhavya prakAza meLavavAnI taka ubhI thaze. anAdikALathI mithyAjJAna, ayathArtha jJAna ane svapara nAzaka jJAna te meLavatA ja AvyA chIe, paraMtu te jJAna kusita jJAna hovAthI keIne paNa ane khAsa karI samyadaSTAone koI kALe paNa mAnya banatuM nathI mATe tame yAdvAdane samaje, apekSA vAdane samaje ane saMsAranA pratyeka padArthamAM dravyAstika ane paryAyAstika nayenI vidyamAnatAne samaje. jethI tamAre bhASAvyavahAra paNa suMdara banaze ane saMsArane amRta maLaze. devAdhidevanuM chelluM uddabedhana ! AMkhethI dekhAtA ke na dekhAtA padArtho paryAyAtmaka hovAnA kAraNe eka samAna rahetA nathI, mATe temAM kSaNe kSaNe anyatvabhinnatva thayA kare che. (anyatvane arthe sarvathA nAza nahIM paraMtu rUpAntara samajavuM) kemake citi (vRddhi) apiciti ( hAsa) athavA utpAda ane vyaya bannene hamezAM sadbhAva rahevAthI te padArthomAM AkRti eTale AkAra vizeSa rU5 vyakti ane jAti eTale sAmAnya nAmanA bane dharmone sadaiva tyAM vAsa rahe che eTale ke je samaye utpAda thAya che tyAre te padArthamAM sAmAnyatva ane vizeSatvanI sthiti hoya che, te pramANe vyayamAM samajavuM; jemake sapheda TopIne lAla karI eTale sapheda payayane vyaya ane lAla paryAyane utpAda thaye ane vastranI dhruvatA kAyama rahI, chatAM paNa nAma-jAti AdinA vizeSaNa lagADyA vinA je zabda vyavahAra karAya che te sAmAnya che, ane amuka nAma, amuka jAti, amuka AkAra, Adi vizeSaNapUrvaka je bhASA vyavahAra thAya che te vizeSa kahevAya che. sArAMza ke padArtha mAtramAM te banne dharmo dUdha ane sAkaranI jema Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha svataH rahelA ja che mATe samavAya saMbaMdhathI padArthamAM sAmAnya ane vizeSanI kalpanA karavI sarvathA nirarthaka ane niSphaLa che. svataH siddha vastumAM tarka lagADavAne artha eTalo ja che ke jANuM bujhIne saMsAranA kAvAdAvAmAM phasAIne jIvana barabAda karavAnuM che. ghaTamAM ghaTava A sAmAnya svataH siddha hoIne bicArA-dayApAtra te samavAyane vacce ghasaDIne lAvavAthI kyo phAyado che? te pramANe mATIne ghaDe A vizeSa che. manuSyatva A sAmAnya che ane kSatriya te vizeSa che. khamIsamAM vastrAva sAmAnya che ane lAla khamIsa vizeSa che. kaMdarAmAM suvarNava sAmAnya che ane AkAravizeSa che ItyAdi tRNathI laIne Indra mahArAja sudhInA badhAya padArthomAM sAmAnya vizeSa rahelA ja che. ghaDe tUTyo ane ThIkarA thayA temAM paNa mATItatva sAmAnya che ane ThIkarA vizeSa che. A pramANe padArtha mAtramAM svabhAvAnusAra narakAdi gatienA bheda ane saMsAra mekSanA bheda paNa svataH siddha che. hiMsA AraMbha bahu parigraha Adi narakAdi gatienuM kAraNa che ane samyakatvAdi mokSanuM kAraNa che. manuSya gatimAM rahele mAnava durbuddhi vaza hiMsAdi kAryomAM jIvana pUrNa karaze te cAlu paryAyane tyAga karIne naraka tarapha prasthAna karavAnuM bhAgyamAM raheze ane samyakatvAdinI ArAdhanA karaze te siddhazilA tarapha prasthAna karavAnuM raheze. A badhI vAte tRNathI laI Indrapada sudhInA padArthomAM utpAda-vyaya ane progya A traNene mAnavAthI ja siddha thaze, kemake-utpAdAdarahita vastune mAnavAthI vastune abhAva ja siddha raheze ane tema thatAM gationA bheda ane tenA kAraNe je tamArA zAstromAM varNavelA che te nirarthaka sAbIta thaze. Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 30muM : uddezaka-2 309 upAdAnane mAnyA vinA keI paNa padArthamAM utpAda ane vyaya ghaTI zakavAnA nathI. AMkhathI dekhAtA pratyeka padArthamAM upAdAnane mAnavuM sarvathA anivArya che, jemake mAnava zarIramAM AtmA e upAdAna che, ghaTAdamAM mATI upAdAna che, vanaspati Adi kIDAomAM te te ja upAdAna che. saMsAra saMcAlananA A maulika tatvane ja yadi mAnavAmAM na Ave athavA tene ekAMta dhrauvya ane kSaNika mAnavAmAM Ave te AMkhe dekhAte ane ApaNe jene anubhava pratisamaya karI rahyAM chIe te saMsAra ke dayanIya banavA pAmaze? mATe je rIte saMsAra dekhAya che ane anubhavAya che temAM provya-utpAda ane vyayane mAnyA vinA bIje kyo mArga? mekSa meLavanArA jIvane siddha paryAyane utpAda ane manuSya paryAyane vyaya tathA bannemAM jIvanI dhruvatA mAnavI ja rahI, mATe kevaLa utpAda ke vyaya ja nathI paNa temAM anvaya tarIke dhrauvya paNa siddha che ane A traNene samAhi tattvasahacAritva paNa samajI levuM che. mATe ja AtmA ekAMte nitya nathI, anitya nathI, paNa nityAnitya che. dravya pite svaapekSAe sata che ane para apekSAe asat che. cetana hevAnA kAraNe AtmA jaDa zarIrathI bhinna che ane karmopAdhinA kAraNe abhinna hovAthI AtmAmAM bhinnabhinnatva paNa che. upara pramANenI vaktavyatAnA kAraNe samavasaraNamAM beThelA ghaNA mAnae dharmanI yathArthatA samajIne pitAnI jAtane, Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha mithyAtvane tathA veSane paNa tyAgI dIdhuM ane devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmInA caraNomAM samyakatvI, mahAvratadhArI ane dezaviratidhArI banyA. matamatAMtaromAMthI ghaNAya bhAgyazALIo jaina zAsana svIkArIne dhanya banyA che. akriyAvAdI, ajJAnavAdI tathA vainAyikavAdInA matane mAnIne mAMsAhAra, zarAbapAna tathA parastrIgamanamAM masta banelA ghaNA rAjAo, rAjaputra, rAjarANIo, temanI putrIo, zrImaMte, zeThANIo ane temanA putra-putrIoe saMsArane tyAga karyo ane mahAvIra prabhunA antavAsI banyA. gRhasthAzramamAM rahIne paNa ghaNA rAjAoe tathA temanA pari vAe mAMsAhArAdine tyAga karyo ane zuddha vratadhArI banyA. yajJonA kuMDe ThaMDA paDyAM, gulAmI prathAnA mAdhyamathI vyabhicAra, durAcAra tathA kukarmone aMta Avyo. galI galInA vAyuddho ane mahAdhIzanI kaMDArDaDI samApta thaI paMDita tathA mahApaMDitenuM jora sarvathA kamajora paDayuM. zrImaMtanuM vilAsI jIvana vairAgyamAM pariNamyuM. temanI patnIo tathA putrIoe kAmadevanI nizALano tyAga karyo ane caMdanabALAnI antavAsinIo banIne jIvanane kRtArtha karyuM. jAtimada ane kuLamadanA madAMdhe tAraja muni tathA hari kezI muninA caraNe pAsaka banyA ane madAMdhatA zithila banI. | sarvasva tyAgane apanAvelI mRgAvatI rANIe, kAmadevanA nazAmAM AMdhaLA banelA mAlavAdhipati caMDapradyota rAjAne Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 3muM uddezaka-2 311 mahAvIrasvAmInA caraNamAM bhAva-zrAvaka banAvIne saMsArane raNamedAnanA khapparamAMthI bacAvI levAne yaza meLavavA mATe bhAgyazAlinI banyA. - traNa divasanI bhUkha ane tarasathI utpanna thayelI asahya vedanAnA reSane sadviveka dvArA pitAmAM samAvI lenArI, caMpA nagarInA dadhivAhana rAjAnI putrI caMdanabALA gulAmI prathAnA pApe zrImaMtemAM tathA rAjAomAM melerIyAnA kITANuonI jema phelAyelA gupta vyabhicArane samApta karAvavAmAM maulika kAraNa banyA. dhannA ane zAlIbhadra jevA lakSamIne lADakavAyAe zrImaMtAInA nazAmAMthI mukta thaIne saMyamadhamI banyA." udAyI rAjA, prasannacaMdra rAjA ane anAthI muni jevA rAjAe potAnA rAjavaibhavane lAta mArIne vairAgyane poSanAra mahAvIrasvAmInA saMyamI veSane svIkAra karI kRtakRtya banyA che. cAra buddhinA svAmI, pAMcase maMtrIonA adhinAyaka abhayakumAra jevA jaina zAsananA rakSaka banyA. ityAdi agaNita vyaktie ahiMsA-saMyama ane tadharma svarUpa jaina zAsanane svIkAravA mATe bhAgyazALI banI che. ************************************ zataka 30mAna udeze bIje samApta . Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 31 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha samApti vacanamaH carama tIrthakara devAdhideva zrI mahAvIrasvAmInI 7mI pATane dravya tathA bhAvathI zobhAvanArA, syAdvAdaSTi sampanna, zAstravizArada, jainAcArya 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna, zAsana dIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya nyAya vyAkaraNa kAvyatIrtha, panyAsapada vibhUSita gaNivarya zrI pUrNAnaMdavijaye (kumAra zramaNa bhagavatI sUtranA 30mA zatakane yathAmatie vicita karyuM che te sau keInA matijJAnanA vikAsa mATe thAe tevI zubhecchApUrvaka visamAM pAmuM chuM. 5 zataka 30muM samApta kara Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31 : udeze-1 zudraktayugmAdi prakAre nArakanuM varNana he prabhe! sudyume keTalA kahevAya che? javAbamAM bhagavate kahyuM ke he gautama! zudradhume cAra prakAranA che. (1) sudrakRtayugma. (3) zudradvAparayugya. (2) kSudratyejayuma. (4) zudrakalpajayuma. rAjagRhI nagarImAM caturvidha saMgha sAthe devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmI padhAryA che. samavasaraNamAM birAjita thayelA prabhune gautamasvAmIjIe namratApUrvaka vaMdana karIne uparanA prazno pUchaLyA che ane paramAtmAe javAba ApyA che. ahIM sumane artha saMkhyAvAcaka che ane kSudrathI nAnI saMkhyA samajavAnI che. kalpelI saMkhyAne cArathI bhAga detA zeSa cAra rahe tene kRtayuma kahevAya che, jemake cAra, ATha, bAra, seLa. cArathI bhAga detA zeSa traNa rahe te ja saMkhyA che, jemake sAta, agyAra, paMdara. zeSa be rahe tene dvApara saMkhyA jANavI, jemake che, dasa. - ane zeSa eka rahe te kalpaja kahevAze, jemake pAMca, nava, tera Adi. Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kSudratayugma nArake kayAMthI AvIne utpanna thAya che? he prabho! mudrakRtayugma saMkhyA sampanna nArake narakabhUmimAM kyAMthI eTale kaI gatine tyAga karI narakamAM janme che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! teo paMcendriya tiryaMca ni ane garbhaja manuSyanI nimAMthI marIne narakabhUmimAM Ave che. eTale ke devagati ke narakagatine ekeya jIva narakabhUmimAM AvatA nathI. kemake narakagatimAM rahelA jIvane pharIthI tatkALa narakagatinuM AyuSya bAMdhavAnuM kAraNa hotuM nathI ane devagatinA dene paNa naraka prApya pApakarmo hotA nathI, mATe narakane jIva cAlu bhavathI sIdhe bIjA ja bhAve punaH nAraka thatuM nathI ane devalekane deva paNa sIdhesIdhe narakamAM janmate nathI. tiryaMce ane manuSya ja narakamAM zA mATe utpanna thAya che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke pUrva bhavanA karelA pApa karmone laIne meLavelA tiryaMcAvatAramAM prAyaH karIne aviveka, khAnapAnAdinI parAdhInatA temaja viziSTa samyam buddhine abhAva hovAthI bhUta-bhaviSyanI vicAraNA temanAmAM hotI nathI. A kAraNe te tiryaMce game tyAre paNa pApa karmonuM sevana karI narakagatine vegya karmo bAMdhI zake che. keTalAka hiMsaka pacendriya avatArane pAmelA siMha, vAgha, dIpaDA, nAga, neLIyA, bIlADI, kAgaDA, gIdha Adi jAnavaronI hiMsakavRtti ane pravRtti sahaja hovAthI temane parajInI hatyA paNa svAbhAvikI bane che. Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31mu' : uddezaka-1 315 jIva hatyA cAhe peTa bharavA mATe hAya ke mazkarI mATe hAya, hatyA e hatyA ja rahe che. jyAre 84 lAkha jIvAyeAnimAM zreSThatama manuSyAvatAra DhAvAthI temanI zubha ke azubha badhIya kriyAe buddhipUrvaka ja hAya che. jenA dubuddhi ane satbuddhirUpe be prakAra che. mAnavanA jIvanamAM mithyAtvanA ane mAhunA jabaradasta humale jyAre thAya che tyAre te kubuddhinA mAlika banIne hiMsA, jorDa, cerI, maithuna ane parigrahanA pApeA pratye pUNa Asakta manI avasara Avye te te pApAne niSvasa eTale kara pariNAmapUrvaka Acare che. bezaka vyavahAra pUratA ja tee dharmAMnA svAMga, dhArmikatAnA DoLa ane bhASAnA prayAga suMdara karatA hAya che; paraMtu Antarika jIvanamAM te svArthA dha, leAbhAMdha, kAmAMdha ane madAMdha hAvAthI peAtAnA svArtha sivAya bIjA ekeya satkArTIMmAM ke dIna, duHkhI, anAtha, khimAra ane daridronI sevA, ke temanA bALabaccAone vyAvahArika zikSaNa devAnA kAryAMmAM tene rasa hAtA nathI. peAtAnA aneA ke kAmanA svArtha sadhAtA hoya tyAM dAna, ziyaLa, tapa ke bhAvane upayega karavAmAM pAvaradhA hAya che ane tenI sAdhanA thayA pachI pAchA jevA hatA tevA ne tevA kaThora kaTubhASI banI jAya che; kemake temanA AtmA upara kubuddhinA paDachAyA joradAra paDelA che. phaLasvarUpe temanI bhASA, vyavahAra, vyApAra, tAla, mApa AdimAM hiMsakavRtti hAvAthI narakagatine cagya karmAMnuM baMdhana temane hAya che. mATe ja tIrthaMkara paramAtmAe kahyuM ke tiya cA ane manuSye narakamAM javAnI ceAgyatAvALA hoya che. sulabha kSudrakRta yugma nArako cAra, AThe, khAra, athavA saMkhyAta, asa khyAtanI saMkhyAmAM narakamAM utpanna thAya che. kUdanAra Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha mANasa jema kUdako mArI gatyaMtara kare che, tevI rIte pitAne pUrvabhava cheDI nArako narakabhUmimAM Ave che. pitAnA ja pragathI gati karanArA che. "ra rito che DhavIzvakhravI' A uktinuM khaMDana bhagavatI sUtrathI thaI jAya che, jemake chevaTe traNa samayamAM ja narakamAM javAvALe jIva pitAnA ja pragathI narakamAM jAya che. naraka bhUmimAM javA mATe Izvara keIne pApabuddhi Apate nathI paraMtu mAnava pote ja pitAnA azubha ane azuddha adhyavasAye, duSTabuddhi, kukarma, parastrIgamana, vezyAgamana, zarAbapAna, mAMsAhAra, cerI, jugAra AdinA kAraNe hajAro lAkha jIvajaMtuo sAthe vairanI gAMThamAM baMdhAya che ane narakamAM jAya che. tAmasa gaLo jarita A sUtre tAmasika ane rAjasika svabhAvanA mAna narakabhUmine prApta kare che. te bhUmimAM jatA pahelAM cAlu bhavanuM AyuSya kSINa thavAthI tarata ja narakAyuSya udayamAM Ave che ane narakAnupUthvI nAma karmanI beDI jIvAtmAnA hAthamAM paDe che. A cAlu manuSyabhavamAM mehamAyAthI prerita thaIne zaNagArela baMgalA, phanacara, maccharadAnI, palaMga, sephA, ane hIrAmotInI bagaDIothI suzobhita karelI prANapyArI, lADakavAyA putraputrIo, sagA -hAlAo, vevAIe, vevAI tathA vevANo, kAkA-kAkIo, mAmA-mAmIo, bhAI-bhAbhIo, bahena-banevIo, sALA tathA sALIo ane chevaTe mAtA-pitAone paNa rovaDAvIne jIvAtmA ekale ja naraka tarapha prasthAna kare che. upara pramANenuM kathana ratnaprabhA Adi narakamAM utpanna thavAvALAone mATe paNa jANavuM. vizeSamAM je cha jeTalI naraka bhUmimAM javAnI yegyatAvALA hoya temane te te naraka kahevI; jemake asaMsI jIvene mATe Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 317 zataka 31muM : uddezaka-1 pahelI naraka ja mAnya che. sarIsRpone bIjI naraka, pakSIone trIjI naraka, siMhone cethI naraka, kALA nAgane pAMcamI naraka, strIone chaThThI ane mUcho upara vaTa mAranArA purUSa ane mAchalAone mATe sAtamI narakanA dvAra paNa ughADA che. zudra ja rAzi pramANa nArake eka samaye 3-7-1115 ke saMkhyAta asaMkhyAta pramANamAM narake jAya che. kSudradvAra para rAzipramANanA nArake 2-6-10 ke saMkhyAta -asaMkhyAta pramANamAM narake jAya che. zudra kapeja rAzi pramANane nArake 1-5-9-13 saMkhyAta asaMkhyAta rAzimAM narake jAya che. ne mATe narakabhUmie niyata kema? jIvAtmAe badhAya eka samAna hovA chatAM ane prANa vadhamAM nAnA ke meTA prANIo tathA temanA prANe eka samAna hovA chatAM paNa amuka jene mATe amuka ja narakanI vyavasthA karavAno Azaya kyo che? ekendriya ke paMcendriya jIva mRtyune Icchate nathI chatAM prANahatyA karanAre azubha AzayathI karI rahyo hoya tyAre narakagatimAM pheraphAra kema? kALe nAga, siMha, vAgha ke dIpaDe mAnavane mRtyunA kAraNa bane che ane maranAre mAnava IcchatA nathI ke mane nAga karaDe ke vAgha-siMha mArUM bhakSaNa kare, tema chatAM paNa kALe nAga karaDe che ane mANasa * mare che, vAgha siMha mANasanuM lehI mAMsa khAI jAya che ane mANasa mare che. banne sthitimAM vAgha ane nAga (sarpa) mAraka che, tema chatAM siMDAdine mATe cethI narakabhUmi niyata kema? ane sarSa pAMcamI narakamAM zA kAraNe jAya che? Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 zrI bhagavatI sUtra sAra sa graha purUSa ane strI baMne mithunakarmamAM pUrNa masta banIne kAmakrIDA kare che te samaye purUSane mithunabhAva e che heya ane strIne vadhAre hoya ke strIne e hoya ane purUSane vadhAre hoya te kahevuM barAbara nathI. bethI nava lAkha jIvonuM hanana karavAnuM pApa purUSane vadhAre lAgatuM hoya ke strInA avAo sthAnamAM te jInuM utpAdana thAya che paraMtu temane mAraka te purUSa che tethI strIne pApa ochuM lAgatuM haze ? tevI kalapanA karavI sarvathA ajJAna che; kemake je utpAdaka hoya tene paNa jIvahatyA lAgyA vinA rahetI nathI, athavA strIne kAmanI utpatti AThagaNI vadhAre ane purUSane kAma e che hoya che tethI purUSane pApa ochuM lAge tevI mAnyatA ja mahA ajJAnane sUcita kare che, kemake strInA gaMdA sthAnamAM utpanna thayelA jIne mAravAnI kriyAmAM purUSa ane tenI zakti vizeSa ja mukhya kAraNa bane che, kAraNa ke purUSa bhaktA che ane strImAtra bhAgye ja che. tema chatAM paNa kevaLa bhaktAne ja vadhAre pApa lAge tevI kalpanA paNa asthAne che. AvI paristhiti hovA chatAM strI ane purUSane narakagatinI maryAdA jUdI jUdI kema ? vyavahAradaSTine laI strIne kAma AThagaNe che tema kahenArA bhale kahe paNa satyatA zuM che? zuM purUSane kAma hete nathI? ke purUSa pradhAnatAnI mithyA kalpanAe purUSane nirdoSa ane che gunegAra siddha karavAne A prayAsa che? strIne yadi kAma AThaguNe vadhAre hoya te tene pApa paNa vadhAre lAgavuM joIe. tema thatAM strIne sAtamI ane purUSane chaThThI naraka kahevI joIe. paNa bhagavatI sUtra purUSane ja sAtamI naraka kahe che ane strIne chaThThI naraka. A badhI vigatemAM asalI tatva zuM che te jANavAne prayAsa karIe. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31muM : uddezaka-1 319 pariNAme ja karmabaMdhanamAM vaicitrya lAvanAra che. 84 lAkha chavAyeninA anaMtAnaMta jIvenI Atmika, mAnasika ane bauddhika vicAradhArAo eka samAna na hovAnA kAraNe karmonA baMdhanamAM vaicitrya hoya te banavA joga che ane jyAre baMdhanamAM ja vicitratA hoya tyAre te karmonA phaLo ane pharIthI baMdhAtA karmo paNa eka samAna kyAMthI hoya? taLAva ke vAvaDImAM pANI che, paraMtu tene ghera ghera pahoMcatuM karavAmAM naLanI AvazyakatAne zI rIte nakArAya? paraMtu temAM yadi kATa ke gaMdakInA kAraNe kharAbI haze te svaccha pANuM paNa gaMdu, regiSTa ane pInArane hAnikAraka banavA pAmaze. tathA te yadi svaccha haze te pANI paNa zuddha, svaccha ane svAdu rahevA pAmaze, tevI rIte saMsAramAM rahelI AThe karmonI vargaNanA pudgale eka samAna hovA chatAM yadi mAnavanuM mana, vacana ane kAyArUpI traNe naLa pApapUrNa haze te navI baMdhAtI karmonI vargaNAmAM paNa azubhatvane ane te di dharmamaya haze te zubhatvane praveza sulabha raheze arthAt karmone zubhAzubha baMdhanamAM mAnavanA mana, vacana ane kAyAnA zubhAzubha pariNAme ja mukhya kAraNabhUta bane che. hiMsA, jUTha, cerI, maithuna ane parigrahanA mAdhyamathI baMdhAtA pApAmAM bIjA badhAya pApane samAveza thaI jAya che. te samaye kaSAyabhAvanI tIvratA haya, indriyenA taphAnanA kAraNe AtmA paravaza banele heya. mana, vacana ane kAyAmAM vakratA, visaMvAditA ane nApAka ceSTA hoya, tyAre AtmAnI ekeya kriyA zubha rahevA pAmatI nathI, matalaba ke tenI badhI Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kriyAomAM kaSAnI tathA viSathenI tIvratA ja mukhya kAma karatI hoya che. kaSAya bhAvene udaya ke udINuM saunI eka samAna hotI nathI tevI rIte indriyenA tephAne paNa eka samAna hetA nathI mATe ghaNuM jIvenI bAhya kriyA eka samAna havA chatAM paNa navA baMdhAtA karmomAM vaividhya AvyA vinA rahetuM nathI. te A pramANe - (1) eka mANasa pAse talavAra, dhArIyuM tathA baMduka che, sAmevALAne mAravAne IrAdo che, zarIra tathA zastrone upaga karavAmAM sazakta che, te paNa tenA mAnasika vicAromAM jevI joIe tevI ugratA nathI, uzkerATa nathI tathA sAmevALAne mArI nAkhave tevI tIvra bhAvanA paNa nathI. AvI sthitimAM kadAca zarIra ane zastrane upayoga karI paNa leze te e karmanuM baMdhana maMda rahevA pAmaze. (2) bIjA mANasa pAse zasAdi nathI, kalama nathI, paNa parahatyA, parastrIgamana, pApAcaraNa, mAyAcaraNa AdinA mAnasika vicAronI ayugratA che mATe temanuM kamabaMdhana tIvra tara rasavALuM, lAMbI maryAdAvALuM ane nikAcita thavA pAmaze. (3) eka vyakti sAmAvALAne jANIbujhIne pitAnA mUhamAM phasAvIne mAre che, jyAre bIjI vyakti sAmAvALAne mAravA IcchatI nathI chatAM paNa ajJAtabhAve sAmevALo marI jAya che. A bannemAM pahelI vyaktinuM karmabaMdha joradAra raheze ane bIjInuM zithila, je mAphI mAgavA mAtrathI paNa tUTI jAya tevuM raheze. (4) eka vyakti mana-vacana ane kAyAthI zakta che, tenI pAse zastro paNa sArA che tathA jANIbujhIne IrAdApUrvaka Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31 muM : uddezaka-1 321 sAmevALA upara ghAta kare che, jyAre bIjI vyaktinA manavacana ane kAyA maDadAla che, zaktihIna che ane zastro paNa joIe tevA ghAtaka nathI ane sAmevALAne mAravAnA bhAva paNa che. AvI sthitimAM pahelI vyaktinA bhAgyamAM bhayaMkara cikaNa karyAnuM baMdhana raheze ane bIjI vyaktine karmabaMdhana DhIlA raheze. A pramANe uparanA badhAya kAraNene laI tenA phaLAdezamAM vicitratA Ave te sahaja samajAya tevI vAta che. gata bhavamAM bAMdhelA joradAra mithyAtva, pApAsakti ane durAcAramAM jIvana pUrNa karanAre mANasa cAlu bhavamAM tiya ca ke saMmUchimanA avatArane pAme che, jyAM manane abhAva hovAthI temanA dvArA sevAtA pApomAM tathA prakAranI tIvratA na hovAnA kAraNe ja teo pahelI narakabhUmithI AgaLa jaI zakatA nathI. kemake kRSNa lephsAvALA karatAM nIla lesthAmAM ane tenA karatAM kApata lezyAmAM ugratA kamazaH ochI hoya che. tema chatAM karAyelA ke karAtA pApamAM pApanI bhAvanA hovAthI tathA temanI viratine abhAva Adi hovAthI teo pahelI narakabhUminA ja mAlika banavA pAme che. sarIsRpa Adi kIDAo paNa bIjAne DaMkhe che paNa temanA DaMkhamAM jevI joIe tevI ghAtakatA hotI nathI, mATe bIjI narakabhUmithI AgaLa jaI zakatA nathI. pakSIo hiMsaka hoya che paraMtu temanI hiMsakavRtti prAkRtika hovAthI bIjA chAnuM hananapUrvaka bhakSaNa karavA chatAM paNa trIjI narakathI AgaLa vadhI zakatA nathI. siMha-vAgha paNa pitAnA peTane mATe bIjA nAnA-moTA paMcendriya ane mAre che, temane cUMthe che ane TesTapUrvaka Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha temanuM mAMsa ane lehInuM pAna kare che. AmAM paNa pitAnI bhUkha saMtoSavAnuM ja kAraNa che. athavA bhayagrastatA prApta thayA pachI paNa teo humale kare che te paNa cethI narakabhUmithI AgaLa jaI zakatA nathI. jyAre tAkAtamAM siMha karatAM sarpa hIna hoya che, paraMtu te baMnemAM pharaka hoya che eTale ja ke sarpanA jIvanamAM kUrapaNuM vadhAre hoya che. Da kha mArelA mANasanuM lehI ke mAMsa sarSanA mukhamAM AvatuM nathI tema chatAM te jene jene DaMkha mAre che temAM kevaLa krUratA sivAya bIjuM kAraNa nathI, mATe ja kahevAyuM che ke krodhI mANasa karatAM krUra mAnava hajAravAra bhayaMkara che. siMha (vanarAjA) te peTanI bhUkha saMtoSAI gayA pachI bAra kalAka sudhI nirAte uMghI jAya che. jyAre krUra svabhAvavALe sarpa te nathI hote, mATe ja pitAnA pUrvabhavanA varIne ke A bhavanA vairIne getI tI pitAnI dADhamAM phasAve che ane DaMkha mArI bhAgI jAya che, athavA te bIjAnA hAthe pakaDAIne vinA mate mare che; gatabhavamAM krUratApUrvakanuM jIvana hovAthI hajArone verI banele sarSa pitAnA cAlu bhavamAM keTalAya jIvathI pitAnuM jIvana bacAvIne rahe che te tame jANe che ? mayUra (mera) sarSane joI tenI pUMchane pitAnI cAMcamAM dabAvI AkAzamAM uDe che ane ghaNA uMcethI sarpane patthara para pheMke . kadAca jIvate rahe te bIjIvAra pakaDIne uMcethI paTake che ane maryA pachI tene cIracIrIne khAI jAya che. vAMdare (Monkey) sapane tevI hazI ArIthI pakaDe che ane te dUra rahIne sarpanA moDhAne patthara sAthe chuMdI mAre che ane sarpa e mete mare che. naLIyA ane sarpanI laDAIne tame joI che? yadyapi potAnI purI tAkAta lagADIne sarpa noLIyAne mAravA prayatna kare che, te paNa naLIyAthI sarSane cIrAI gayA vinA chUTako nathI, ane chevaTe Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31muM : uddezaka-1 323 mANase te tenA vairI kharA ja. tephAna karatAM sapane pAMcapaccIsa mANase gherI le che ane DaMDeDe tenA TUkaDe TUkaDA na thAya tyAM sudhI DaMDA phaTakAratA ja hoya che. AnAthI mAluma paDe che ke sarSane avatAra maryAdAtIta krUratAne paripAka che athavA krodhI mANasa kAraNe ke vinA kAraNe hajAro mAna sAthe krodha kare che ane te krodha jyAre krUratAmAM badalAya che tyAre tevI lezyAnA abhilASe sarpane avatAra ja bhAgyamAM zeSa rahe che. tyAM pUrvabhavathI prApta thayelI krUratAnA kAraNe asaMkhya jIvenuM muratApUrvaka hanana karavAnA kAraNe ja sapane mATe pAMcamI narakabhUmi bhAgyamAM lakhAyelI che. have ApaNe devadurlabha manuSyAvatArane pAmelAnI carcA karI laIeH jemAM purUSa ane strInA be bheda che. temanI sattAmAM purUSane purUSada ane strIne strIveda karma rahelA che, tathA te vedakarmane bhegavavAne mATe purUSane purUSaliMga (purUSacihna) tathA strIne strIliMga maLeluM hoya che te bannenA mAdhyamathI sevAtA maithunakarma karatAM paNa purUSa ke strInA AMtarika jIvanamAM purUSavedane ane strIvedane tIvodaya athavA te karmanI udIraNa ja mahAbhayaMkara pApakarmane bAMdhavA mATenuM mukhya kAraNa che. maithunakarmane te kevaLa zarIra sAthe ja saMbaMdha che jyAre vededaya ke tenI udIraNane dravya tathA bhAva mana sAthe sIdhesIdhe saMbaMdha hovAthI navA karmone bAMdhavAnuM kAraNa bane che. yadyapi udayamAM AvelA ke udIraNa dvArA udayamAM levAyelA vededayamAM radaya purUSa ane strIne eka samAna hovA chatAM baMnenI zaktimAM AkAza-pAtALa eTale pharaka hovAthI puNyakarmanA abhAve strI harahAlatamAM paNa jogya ja rahevA pAme che, tethI te potAnA dedayane zAMta karavAmAM sarvathA Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paravaza che. jyAre purUSa puNyakamI hevAthI baMnenA vedodayane zAMta karavAnI zakti dharAve che, mATe purUSa joktA che. prastuta prakaraNa narakanuM hovAthI pApAnubaMdhI puNyane bhaktA paNa maithunakarmanA samaye nirvasa, nirdayI ane pApabuddhipUrNa hovAthI tenI maithunakamiMtAmAM pAzavikatA rahevA pAmaze. jethI pitAnI maithunecchAone pUrNa karavAnI bhAvanAvALe purUSa pitAnI sInI, garbhanI, garbhagata jIvanI ane chevaTe pitAnA puNyakarmonI paNa paravA karI zakavA jeTale samartha hete nathI, mATe puruSane sAtamI naraka paNa bhAgyamAM rahe che ane strIne pariNAme purUSa jeTalA kilaSTa na hovAthI tathA maithunanA sAdhana tathA adhikaraNane abhAva hovAthI strIne chaThThI narakanI maryAdA kahI che. te pachI strIne mekSa kevI rIte maLaze? mokSa meLavavA mATe strIne strI zarIra ke puruSane puruSa zarIra bAdhaka banatuM nathI, paraMtu narmakSayo rI mokSa: A sUtrAnuM sAre mAnava zarIrane dhAraNa karI pitAnA prabala purUSArtha vaDe saMpUrNa karmone kSaya karanAra cAhe strI hoya, puruSa hoya ke napuMsaka hoya mekSa meLavavAne lAyaka banaze. mokSane samartha bAdhaka koI hoya te purUSada, strIveda ane napuMsakada ja mukhya kAraNabhUta che. Agane bhaDakAvavA mATe kerosIna ke paTelanI jema kaSAyarUpI kALA nAgane tephAne caDAvavA mATe "poSAne jaina zAsane sahetuka svIkAra karyo ja che, temAM paNa vedodayanI tAkAta ajabagajabanI hovAthI sAdhakanI sAdhakatAne moTAmAM moTo khatare hoya te te vededayane ja che. jenI vizada carcA Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31mu : uddezaka-1 325 khIjA bhAgamAM karAyelI che. A kAraNe ja purUSanA purUSaveda, strInA srIveda, ke napu MsakanA napuMsakaveda ja meAkSane bAdhaka che, paNa purUSaliMga, liMga, ke napu sakaliMga harahAlatamAM paNa mAdhaka nathI ja. purUSa ke strIne jyAre AdhyAtmikatA pUrvakanI tapazcaryAM, tyAga, sayama tathA savaradhanI prApti thAya che ane uttarAttara tenI sAdhanA AgaLa vadhe che tyAre vedAyanA naze| zanaiH zanaiH dhImA paDe che ane navame guNuThThANe caDhayA pachI te vedodaya ThaMDA paDe che ane tenuM jora lagabhaga khatama thavAnI aNI para Ave che ane kevaLajJAnanA dvAra ughaDavAnI taiyArI thAya che. mATe strI bhale te bhavathI sAtamI narake na jaI zakatI hAya paNa karmAnA kSaya karIne meAkSa meLavI zake che. tA upara pramANenA vaktavyathI jANI zakIe chIe ke ari haMta paramAtmAenI vANInu eka paNa sUtra strIne kevaLajJAna thatuM aTakAvI zake te jovAmAM AvatuM nathI. kemake karmAMnu baMdhana mithyAtvanA kAraNe che, tenA avarodha savarane adhIna che jyAre kevaLajJAnanI prApti nija rA tattvane AbhArI che. manuSya ke strIne mATe nAgama eka ja che, sUtrA eka ja che tethI te aMnene jema karmAnu baMdhana nizcita che tema karmonA kSaya paNa nizcita ja che. kadAca tame kahI zakazeA ke strInu' zarIra gaMdu hAya che tema svAbhAvika rIte irSyA, adekhAi, kaleza tathA kaMkAsa paNa temane vadhAre hAvAthI strIne mokSa maLavA saraLa zI rIte banavA pAmaze ? paraMtu bhUlI javAnu nathI ke je doSo strIne mATe sahaja che te puruSane mATe paNu temaja che. puruSAnA Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paNa maladvAra, mukha, nAka, kAna ane paraseve strInI jema gaMdA ja che. tathA IrSA adekhAI ane chevaTe anaMtAnubaMdhI kaSA vagere puruSane mATe kevI rIte nakArI zakAze? sArAMza ke dAnI kalpanA baMnemAM samAna che. AvI sthitimAM puruSa mekSane adhikArI bane ane strI na bane, tevA prakArane pakSapAta tIrthaMkaranA zAsanamAM hoI zakatA nathI, mATe janma jAta doSane puruSanI jema strI paNa haTAvI zake che. marUdevI mAtA, candanabALA, jImatI, devAnaMdA, mallInAtha tIrthaMkara Adi agaNita strIo strIliMge ja mekSa gayA che. bezaka ! vedodayamAM jema strIne mekSa nathI tema te vededayamAM puruSa cAhe jesalameranA registAnamAM AtApanA svIkAre ke himAlayamAM deha gALI nAkhe te paNa A bhavamAM mekSa meLavI zakavAne nathI. one zataka 31mAne udeze pahele samApta che Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 31 : uddezA ra-3-4-5-6 kSudrakRta yugma rAzi pramANa kRSNa lezyAnA mAlike Adi sAte narakabhUmi sudhInA nArake mATe paNa pUrvavat jANavuM, svaprayAgathI narake javAya che. upa2Ata mATe prajJApanAsUtrathI jANavuM. kSudrAja rAzi pramANa kRSNa lezyAnA nArako tathA dvApara ane kAja rAzi pramANanA nArakene pUrvavat jANavA. bhavasiddhika nArake tathA kRSNa lezyAvALA bhavasiddhine mATe paNa pUrvavat jANavuM. - zataka 31mAnA uddezA 2-3-4-5-6 samApta . zataka 31 : udezA-7 thI 28 nIla glezyAnA bhavasiddhike cAre yugmamAM nIlezyAnI jema. ' kApita lezyAnA cAre yugmonA nArake sAmAnya rIte kAta lezyAvat abhavasiddhikanA uddezA bhavasiddhikavat, samyagdaSTi, mithyASTi, kRSNapAkSika, zulapAkSikanA uddeza paNa pUrvavat jANavA. zeSa varNana mULa sUtrathI jANavuM. ************************************************** ja zataka 31mAnA uddezA 7 thI 28 samApta che Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha samApti vacanam" naiSThika brahmacaryanI sAdhanAthI, sarvagrAhI samyajJAnanA prabhAvathI, syAdvAda nayapramANa ane nikSepAo dvArA dIrdhadaSTi sampanna thayelA hovAthI, ahiMsA dharmane AtmasAt karavA dvArA samanvayadaSTine prApta karela hovAthI pazcimatya, pautya paMDita, mahApaMDitene pitAnA caraNamAM besADIne samyaga darzana-jJAna tathA cAritranuM pAna karAvanArA, zAvizArada, jainAcArya, sva. 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanA ziSyaratna, zAsanadIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya nyAya-vyAkaraNa-kAvyatIrtha, paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijaya (kumAra zramaNa) mahArAje pitAnA matijJAnanA vikAsArthe, bhavAMtaramAM paNa jaina zAsananI pratyarthe bhagavatIsUtra jevA AgamasUtranuM 31muM zataka pUrNa karyuM che. zubha bhUyAt sarvemAM jIvAnAm . zubha bhUyAta, zivaM bhUyAta, kalyANuM syAta punaH punaH .. zramaNAnAM gRhasthAnAM, tuSTi puSTi hita tathA I kana zataka 31muM samApta kara Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 3ra : uddezA 1 thI 28 A zatakane viSaya AnAthI pahelAnA zataka samAna ja jANa. he gautama! zudrakRtayugma rAzivALA nArake, narakagatimAMthI bahAra nIkaLIne saMkhyAta varSanA AyuSyavALA paryApta manuSya ane tiryacanimAM utpanna thAya che. teo eka samayamAM cAra, ATha, bAra, sola uparAMta saMkhyAtA asaMkhyAtA rAzinA jIve tyAMthI svaprayAgathI udvarte che. zeSa udvartana sAte nArakanI je pramANe kahI che te pramANe jANavI tathA ejayumma, dvAparayugma ane sudra kapajayugma nuM paNa jANavuM kRSNalezyAvALA zudrakRtayugmAzivALA nArake paNa pUrvavatu. A zataka 3ranA udezA 1 thI 28 samApta che. * samApti vacanama7 zAstravizArada jainAcArya upariyAlAdi tirthoddhAraka sva. zrI vijaya dharmasUrIzvarajI ma.nA ziSya zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya paMnyAsa zrI pUrNanandavijaye (kumAra zramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsArthe zrutajJAnanI vRddhayathe, tathA bhavaparaMparAmAM paNa te samyajJAnanA saMskAra prApta thAya te mATe pitAnI yathAmatie zataka 32muM vicita karyuM che. "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAm | sarve jIvAH samyajJAna prAnuyuH" kA zataka 32muM samApta kara Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33 : uddeza-1 paheluM ekendriya zataka upakrama . - pratyeka dharmasaMpradAye jUdA jUdA nAme paNa jIvatatvane tathA dayAdharmane mAnanArA che, paraMtu jyAM sudhI jInA bhedAnabhedo, tenA prakAre, tathA utpattiene jANavAmAM na Ave tyAM sudhI te jInI hatyAthI zI rIte bacAze ? dayAdharma zI rIte paLAze ? eka jIvane bacAvavAne bhAva thaye ane bIjA jIne na bacAvI zakyA te jIvadayAnI pUrNatA kyAM rahI? dayAdharma yadi sAce ja hoya che je jIve upara dayA karavAnI che te jene jANyA vinA bIjo mArga kyo? bezaka ! pUrNa dayA pALavI kadAca zakya na hoya te paNa jenI jANakArI haze te keIka avasthA vizeSamAM paNa jIvahatyAnA pApanuM prAyazcita karavA jeTalI bhAvanA thaze ane eka divase teTalI -hatyAmAMthI bacavAne mATe paNa prayatna karaze. sArAMza ke jenA bheda jANavA atyaMta Avazyaka che. kemake - A badhAya jIvenA AkAre ekasarakhA nathI. karma vizeSane laIne keIka manuSpAkAre che, bIjo pazunA AkAre, trIjo vaLI kIDAnA AkAre te ethe judI judI jAtanI vanasapati ke pRthvI-pANInA AkAre che. A pramANe saunA zarIre judA che, AkAre judA che, puNya-pApa judA ane karmonA bhegavaTA. paNa judA judAM che. sAthosAtha viSTAnA kIDAthI laI IndralekanA Indrane paNa potapotAnuM jIvana samAtIta pyAruM che mATe kaI paNuM jIvane bemote maravAnI IcchA nathI. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thataka 33mu' : uddezaka-1 331 uparyu kta pramANe jyAre nAnA ke moTA, pRthvInA ke pANInA, bakarAnA ke gheTAnA, vanaspatinA ke phaLa-phUlAnA jIvA jIvavAnI icchA rAkhanArA che tyAre tene mAranAra, kApanAra, chuMdanAra, pIsanAra, khAnAra ane chevaTe marelA ke mArelA jAnavarone khAnArane paNa jIvahatyAnuM pApa lAgyA vinA rahe. vAtu nathI, ane eka pApa bIjA pApane AmaMtraNa ApanArU hAvAthI indriyagulAmane bIjA jIvanI hatyAnA koIka samaye khyAla rahe che ane koIka samaye khyAla rahetA paNa nathI; pariNAme pApakarmAMnA bhAra vadhe che ane AjanA mAnava, paMDita, mahApaMDita paNa AvatI kAlanA pRthvIkAyaka jIvanA avatArane pAmanAro bane che, jaLakAyika bane che. A pramANe ceArANInA pherAmAM ke navANunA cakramAM phasAI javu paDe che; jyAMthI lAkhA karADo avatAra pachI paNa pharIthI manuSyAvatAra meLavI zakAtA nathI. vaidika dharma bakarA, gheTA, pADA, yAvat khatrIza lakSaNA bALakane paNa maMtrAccArapUrvaka mAravAnuM vidhAna karyuM tyAre dayAtmA buddhadeve moTA-moTA prANIone bacAvavAne mATe rAjapATanA tyAga karyo, ugratapanuM sevana karyu ane zakti vizeSa prApta karyAM pachI te jJAnanA upayAga karyAM ane ghaNA yajJakuMDA badha karAvIne hajArA, lAkhA ane karoDonI sakhyAmAM mUMgA prANIone bacAvyA che. teTalA pramANamAM buddhadevanu kAya prazasanIya hAvA chatAM paNa sUkSmAtisUkSma jIvarAzi sudhI bauddhadhama paheAMcI zakavA mATe samartha anyA nathI, tyAre ja te gRhasthane tyAM rAMdhelA mAMsane yuddhadeve pote potAnA pAtramAM svIkArI zakayA che, pariNAme Aje paNa bauddhadharma mAM mAMsA hArane bhikSAmAM levAnA niSedha manAyeA nathI, Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha mAnyuM ke bakarA, gheTA, kukaDA ke bhUMDa Adine ApaNe piote mAryA nathI te paNa bIjA pAse marAvyA te haze ja? athavA mAMsanA utpAdanamAM spaSTa rUpe anumati na hoya te gupta rUpe paNa anumati vinA mAMsanuM utpAdana zI rIte zakya banaze? mATe jIvahatyA karavI, bIjA pAse karAvavI athavA spaSTa rUpe karatA, karAvatA na heIe paNa jIva hatyAthI utpAdita thayelA mAMsamAM ke cAmaDA AdithI banAvelA bIjA padArthonA bhegavaTAmAM hatyAnI amedanA zI rIte nakArI zakAze? A badhA kAraNene laI jIva hatyA pApa ja che. A badhA kAraNene laI mAnava samAja traNa bhAgomAM vaheMcAI gayuM che. je A pramANe - (1) samyajJAnapUrvaka saMpUrNa jIvahatyAne mana, vacana ane kAyAthI jemaNe cheDI dIdhI che te mahAmunie. (2) jIvahatyAdi pApene sarvathA na cheDanAro paNa amuka nirarthaka pApane cheDe che ane amuka nathI cheDI zako mATe ahiMsA, dharma ane dayA pratye kAryAnvita prema rAkhanAre gRhastha bIjA naMbaramAM Ave che. abhavya, durbhavya tathA mithyAtvayukta mehavAsanA AdinA mAlike, sArthaka ke nirarthaka ekeya pApane cheDavAnI bhAvanAvALA detA nathI. ulaTuM rAtadivasa pApanI sevanAmAM, mAMsAhArAdi abhakSya padArthonA bhejanamAM, zarAbapAnamAM, vezyA ke parastrInA vilAsamAM, emaryAda Asakta banIne te te pApane utsAhapUrvaka kare che, bIjAo pAse karAve che ane tevA mANasone ja sahavAsa kare che. Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM uddezaka-1 333 upara pramANenA traNe prakAremAM ApaNe Aje paNa joI zakIe chIe ke mahAvIra svAmInA zAsanane mAnanArA sAdhusAvIonI karaNI ahiMsaka che, temane khorAka ahiMsaka che, bhASA ane vyavahAra ahiMsaka che. yadi saMpUrNarUpe ahiMsA na pALI zakAtI hoya te haDahaDatA kaliyugamAM tathA bhautika vAdanA suMvALA jamAnAmAM paNa jaina sAdhuo tevI sUkSma ahiMsAne zI rIte pALatA haze? temanA anuyAyira lakSAdhipati ane kareDAdhipati hovA chatAM paNa - (1) jaina sAdhu koI divase paNa maTara, sAIkala, relagADI, vimAna, baLadagADI Adi vAhanamAM besatA nathI. cAmaDAnA buTa-caMpala paheratA nathI ane pAdavihAra karI dezanA khUNe khUNe vicarI rahyAM che. (2) lAkha karoDanA dAnapuNyane karAvanAra jaina munio mastaka, dADhI, mUcha para ugelA vALanuM pitAnA hAthe lucana kare che. (3) bAgabagIcAomAM haravA pharavA chatAM paNa tyAM rahelI ekeya nAnI moTI vanaspati, phaLa phUla Adine sparza paNa jaina munio karatA nathI. gehu-caNa Adi dhAnyanA dANapara ke jhADanA pAMdaDA, DALI Adi para pitAne paga harahAlatamAM paNa mUktA nathI. (4) garama karyA vinAnA vAvaDI, kuvA, naLa AdinA pANIthI paga dhAtA nathI, snAna karatA nathI, vastraprakSAlana karatA nathI, kemake kAcApANIne sparza sarvathA tyAjya che. (5) keI paNa jAtanA phUlanI mALA, ke apavAda prApta thaye chate paNa sIvelA vanuM paridhAna karatA nathI. gata re che. che ane 6 * * Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (6) pitAnA hAthe cUlA ceka karI raI pANI karatA nathI. (7) nAnI ke moTI kaIpaNa bAlikA, vidhavA Adi strIne - potAnA pAdane sparza karavA detA nathI. (8) bhAMga, gAMjo, carasa AdinuM sevana sarvathA tyAjya che. - A kAraNe ja ahiMsAdharmanI ArAdhanA kaSTa sAdhya chatAM paNa sulabha che. A badhI bAbate jANyA ke samajyA pachI jenA bhedo jANavA keTalA jarUrI che? te sahaja samajI zakAya tevI vAta che. have ApaNe bhagavatI sUtrAnusAre te te jene jANIe ane yathAzakya te jInI hatyAmAMthI ApaNe bacavA pAmIe te ja ISTa che. ekendriya nA bhedAnabhede... gautamasvAmInA pUchavAthI bhagavAna mahAvIrasvAmIe pharamAvyuM ke, he gautama! ekendriya, beindriya Indriya, caurIndriya ane paMcendriyarUpe jInA pAMca bheda che. SakAyanA rUpe jIve che prakAranA che. cAragatirUpe te jIve cAra prakAre che, traNa vedanI kalpanAe jIve traNa prakAranA che ane jIvavAnI apekSAe jIva eka ja bhedavALA che. ane sthAvaratrasarUpe te be bhede paNa che. paraMtu ahIM ekendriyanI vAta hovAthI tenA bhedAnabheda jANue jenA 20 bheda che, te A pramANe - (1) sUkSma aparyApta pRthvIkAya. (2) sUkSma paryApta pRthvIkAya. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 * zataka 33muM H uddezaka-1 (3) bAdara aparyApta pRthvIkAya. (4) bAdara paryApta pRthvIkAya. pRthvIrUpe utpanna thanArA pRthvIkAyanA jInA A cAra bheda che. Aja pramANe pANIkAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAyanA paNa cAra cAra bhede jANavA. badhAya maLIne 20 bheda thayA. sUkSamanAmakarmane laIne teo sUkSama che. bAdaranAmakarmane laIne teo bAdara che. aparyApta nAmakarmane kAraNe teo aparyApta che. ane paryApta nAmakarmane kAraNe teo paryApta che. A ekendriya che cAhe utkrAti eTale ke avyavahAra rAzimAMthI bahAra nIkaLIne ekendriyAvatAre jamyA hoya ke apakrAnti eTale yAvat manuSya, rAjA, mahArAjA, rANI, zeThANI tathA bhavanapati, vyaMtara, jyotiSa ke pahelA ane bIjA devakanA deva viSayavAsanAnA pApe, krodhAdi kaSAyanA abhizApe athavA parigraha ane AraMbhanA kAraNe pitAnA puNyane tathA satkarmonuM devALuM kADhIne apakAMti dvArA ekendriyAvatAre jamyA hoya te badhAya jJAnAvaraNIyAdi AThe karmonI beDImAM baMdhAyelA che. eTale ke sUkSama aparyAptaka jothI laIne covIse daMDakanA che jemAM vaimAnikadeve, ahamindrade, brahmalokanA brahmadeve paNa AThe karmonI hAthakaDImAM jakaDAyelA che. . Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha gehu-caNa AdimAM jyAM sudhI bIjatarava" hoya che tyAM sudhI pRthvI, pANI, vAyu ane teja AdinI sahAyatA maLatA ja temAMthI pharIthI aMkutpatti thAya che tevI rIte vIse daMDakanA jImAM karmabIja vidyamAna hovAnA kAraNe meha-mAyA, mithyAtva, avirati, kaSAya ane manadaMDa, vacanadaMDa tathA kAyadaMDanA nimitto maLatA ja pharI pharI A cAre gatinA cha pratisamaye AThe karmone ke sAte karmone bAMdhanArA hoya che, matalaba ke temane jema jUnA karmo che tema navA karmo paNa baMdhAtA hoya che. temane jyAre karme che ane navA karmo paNa bAMdhe che te teo pRthvIkAyanA vidyamAnabhavamAM keTalA karmo bhogavatA haze? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama! teo pratisamaye nIce lakhyA pramANe 14 karmone bhegave che - (1) jJAnAvaraNIya karma, (2) darzanAvaraNIya karma, (3) vedanIya karma, (4) mehanIya karma, (5) nAma karma, (6) getra karma, (7) AyuSya karma, (8) aMtarAya karma, (9) zretrendriyA varaNIya karma, (10) cakSurindriyAvaraNaya karma, (11) dhrANendriyAvaraNIya karma, (12) rasanendriyAvaraNIya karma, (13) strIveda-AvaraNIyakarma, (14) purUSaveda-AvaraNIya karma. - zrendriyAvaraNAdi karmonA kAraNe pRthvIkAyika jIvene dravyendriyarUpe kAna, nAka, AMkha ane jIbha A cAre indriyane sadaMtara abhAva hovAthI temane jIvanavyavahAra kevaLa spaze. ndriya dvArA ja pUrNa thAya che. temane kAna na hovAthI, keInuM saMgIta, gAyana ke koInA jhAMjharane jhaNakAra sAMbhaLavAne AnaMda temanA bhAgyamAM nathI. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM : uddezaka-1 337 AMkhano abhAva hovAthI kaMI paNa jovAnI majA temane hotI nathI. nAkanA abhAvamAM kaMI paNa sUMghavAne TesTa te zI rIte mANavAnA hatA ane jIbha na hovAthI te ekendriya jIve asaMkhyAta athavA anaMta utsarpiNI ane avasarpiNuM sudhI, bhAvanagaranI badAma purI, suratanI ghArI, khaMbhAtanI sutarapheNI, AbunI rAbaDI, khaMbhAtane hala, gAMThIyA, pApaDI, AIskrIma, gulAbajAMbu, cevaDa, osAmaNa Adi pharasANa ke miSTAnna temanA bhAgyamAM che ja nahI. tevI rIte puruSadane sarvathA abhAva hovAthI upara batAvyA pramANenA lAMbA kALa sudhI koIpaNa strIne sahavAsa, miThI mazkarIe, AMkhanA isArA ke gaMdI ceSTAo paNa temane nathI, kevaLa temanA bhAgyamAM napuMsakada ja hovAthI saMsAranI rati mAtra majA temane nathI. - zataka 33mAne uddeze pahele samApta ja Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33 : uddezA-2 thI 11 33mA zatakanA prathama ekendriya zatakanA pahelA uddeza pramANe ja nIcenA uddezA jANavA. ( 2 ) ana'tarApapannaka ekendriyanA bIjo uddeze. jANavA. (3) para'parApapannaka ekendriyA mATenA trIjo uddeze jANavA. (4) ana'tarAvagADha ekendriyAnA cAthA uddezA pU. ( 5 ) para'parAvagADha ekendriyAnA pAMcamA uddeze pU . (6) anaMtarAhAraka ekendriyA mATe chaThTho uddeze. (7) para parAhAraka ekendriyAnA sAtamA uddeze pUrNa. (8) ane taraparyAptaka ekendriyAnA AThamA uddeze. ( 9 ) para'paraparyAptaka ekendriyAnA navame uddeze. (10) carama ekendriyAnI vigatanA dazamA uddeze. (11) acarama ekendriyAnA agyAramA uddeze. zataka 33mAnA uddezA 2 thI 11 samApta ............. .... Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33 : uddezA-12 ekendriya zataka saMkhyA 2 thI 8 kRSNa lezyAnA mAlika ekendriya jIvA mATe bIjI` zataka. nIla lezyAvALA ekendriyeza mATe trIjuM zataka. kApAta lezyAnA svAmI ekendriyAnuM' cAlyuM zataka, bhavasiddhika ekendriyA mATenuM pAMcamuM zataka. kRSNa lesyAvALA bhatrasiddhi mATe chaThThuM zataka. kApeAta lesyAnA bhavasiddhika mATe sAtamuM zataka, nIla lezyAnA bhavasiddhinuM AThamuM zataka. A AThe zatakAnI vaktavyatA pahelA uddezAnI jema jANavI. ekendriya zataka saMkhyA 9 thI 12 abhayasiddhi mATe navasu' zattaka. kRSNa vaizyAnA alasiddhike mATe dAsu' zataka. nIla lephsAnA abhayasiddhi mATe agyArasu' zataka. kApeAta lesyAnA abhayasiddhi mATe khAramuM zataka, A cAre zatako mATe pUrvavat jANavu. A prastuta 73mA zatakanA antagata 12 zatakAnA krama rAkhyA che ane pratyeka zatakanA 11-11 uddezA pahelAnI jema samajI levA. Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha A zatakamAM karAyelA pRthvIkAyaka jIvAnA varNanathI spaSTa thAya che ke pRthvI ja jemanu zarIra che te pRthvIkAyanA jIvA che, temanI sattA che, sUkSma ane bAdararUpe tathA paryAptA ane aparyAptArUpe paNa che, temane AThe karyAM che, pratikSaNe navA karmAM khAMdhe paNa che ane bhagave paNa che. A prakaraNamAM cauda prakAre karmAMnuM vedana kahyuM che te moTA prakAre jANavuM . 340 arihaMta prarUpita AgamazAstrathI jIvAnI siddhi zraddhA gamya hAvAthI mAnavAlAyaka che. te paNa AcArAMga sUtranI niyu*kti pramANe gheADIka carcA vadhAre karI laie. jIvAne jANavA mATenA prakAre koI paNa padArthoMne sarvAMgINa jANavA mATe aneka prakAre vicAra karavA paDe che tathA je carmacakSuthI grAhya nathI, Ave haThAgraha rAkhavA paNa ThIka nathI. kemake ApaNA ja zarIramAM leAhI, mAMsa, hADakA, carakhI, majajA, meda ane zukra vagere dhAtue rahelA ja che, chatAM keine paNa pratyakSa nathI teAye tenA aneka prakAre thatAM kAryAM dvArA te parAkSa dhAtuone satyasvarUpe mAnavA ja paDe che. pratyakSa dekhAtA sa`sAramAM ghaNA padArthoM evA paNa che je sarvathA pratyakSa ne hAvA chatAM tenI vidya mAnatAmAM keine paNa zakA rahetI nathI. keTalIkavAra AMkhe bhale na dekhAya te paNa tenA kAne laIne kAraNeAnI saccAI para vizvAsa karyAM vinA chUTako nathI. A kAraNe ja padArtha mAtranA niSNuyamAM jaina zAsane kayAMya paNa peAtAnI udAratAne vAMdhA AvavA dIdhA nathI; kemake jaina zAsana kevaLIbhASita che ane kevaLajJAna ja sarvAMtkRSTa jJAna hovAthI temAM saMsAranuM ekeya jJeyatattva apratyakSa rahI zakayu nathI. ziSya, sAdhaka ke Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33mu : uddezaka-12 341 bhAvuka je rIte samaje te rIte jainazAsana temane samajAvavA taiyAra che. ' chaMda` na vyAkaraNIyaM, na vyAkaraNIya ' ema kahIne jaina zAsane kayAMya paNa hAtha jhATakI dIdhA nathI, paraMtu pratyeka kSetramAM uMcu mAthu rAkhIne jaina zAsane nirNaya lIdhA che ane sUkSmAtisUkSma tattvajJAnanI bheTa saMsArane ApI che; mATe jaina zAsana ajoDa che. pRthvIkAyika jIveAnA niya karavA mATe nava prakAra atAvavAmAM AvyA che. cAra nizceSA dvArA padAtha nA nirNaya karavA pRthvIkAyanI prarUpaNA karavI. lakSyane siddha karI Ape te lakSaNa kahevuM. parimANu-pRthvIkAyika che te tenuM parimANa keTaluM ? upabhAga-te jIvA bIjAone mATe kaI rIte upabheAgamAM Avaze ? zastra-temanA nAzane mATe zastra kayuM? vedanA-karmAnI vedanA, vadha-temanA vadha zI rIte thAya ? SadhanivRtti temanA vadhanI nivRtti paNa thai zakatI haze ? upara kahyA pramANe nave prakArAne saMkSepa ke vistArathI jANIe. ( 1 ) nikSepaDhAra :-nAma, sthApanA, draSya ane bhAvarUpe nikSepAnA cAra bheda che. koIpaNa cetana ke acetana padAnA nirNaya mATe bhinna bhinna prakAre prazno karavA ane tenA uttara Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha devA te nikSepa (anuga) kahevAya che. guNenI apekSA rAkhyA vinA kevaLa "pRthvIrAjanA nAmanI vyaktimAM pRthvInA ke rAjAnA guNa nathI, te paNa nAmanikSepathI tene pRthvIrAja kahevAmAM ane nAme vyavahAra karavAmAM keIne paNa vadhe AvatA nathI. A tasvIra pRthvIrAjanI che. AmAM paNa guNenI apekSA nathI te paNa saMsAramAM Ane vyavahAra rokI zakAya tema nathI. A baMnemAM sthApanA nikSepanI mahattA eTalI ja che ke nAmoccAramAM je AnandanI prApti thAya che tenA karatAM sthApanAmAM vizeSa Ananda rahyo che. dravyanikSepanA be bheda che -(1) AgamathI dravyapRthvIkAya, (2) ne AgamathI dravyapRthvIkAya. pRthvItatvane jJAtA hovA chatAM temAM te upagavaMta na hovAnA kAraNe tenuM jJAtRtva bhAvazUnya hovAthI te jJAtAdravyathI pRthvIkAyane jJAtA che. jyAre "mRtamuni "ne zarIrane joIne ApaNe sau kahIe chIe ke A muni dravyAnuyegane, AcArasaMhitAne, karmagranthAdi prakaraNane tathA pRthvIkAyAdinA bhedAnabhedane sAro jJAtA hate. yadyapi atyAre A muni jIvarahita che, paNa bhUtakALamAM jJAtRtvadharmamaya hate; mATe vyAvahArika bhASA juThI hotI nathI, tethI te AgamathI dravyapRthvIkAya kahevAya che ane bhAvanikSepa eTale je samaye je padArtha belAya che te samaye te zabdane yathArthabhAva temAM have joIe; jemake "bhUmipati bhUminuM rakSaNa karavAnA samaye bhUmipati ane alaMkArothI zobhita thaIne siMhAsana para beThele hoya tyAre rAjA zabdathI saMbadhita thAya che, tevI rIte atyAre Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33mu : uddezaka-12 343 je jIvAtmA pRthvInA zarIrane dhAraNa karIne potAnA upArjita karelA ' pRthvIjAti nAmakama 'ne bhogavI rahyA hAya tyAre te bhAvanizceSAe bhAvapRthvIkAya tarIke saMbedhAze ( 2 ) prarUpaNAdvAra :-padArtha mAtranA nirNayamAM tenI prarUpaNA tathA tenA prakAre ( bheda ) paNa kahevAnA rahe che, tA ja ziSyane padArtha'nI jANakArI sugama rahe che. jemake nUtana ziSya gurune pUche che ke huM gurudeva ! pRthvIrUpa zarIrane Azraya karI, zu' pRthvIkAyanA jIveA che ? ziSyane jema prazna pUchavAne adhikAra che, tema guru mahArAjane javAkha ApavAnA paNa pUrNa adhikAra heAvAthI, javAbamAM guru mahArAja pharamAve che ke "saMti vALA vuDho siyA " eTale ke pRthvInA Azraya karI 'gUlanA asaMkhyAttamA bhAganI avagAhanAvALA pRthvIkAyanA jIva che ane te badhAya jIvA pRthak pRthak che, sacetana che tathA aneka jIveAnA AdhArabhUta che. pharIthI ziSya pUche che, pRthvI che' te tenA bheda keTalA che? javAkhamAM kahevAyuM keduvihaay puDhabi jIvA, suhumA taha bAyarA logami / suhumA ya sabvaloe, do ceva ya bAyara vihANA / / ( 11 ) 6 arthAt pRthvIjAti nAmaka nA kAraNe pRthvIkAyamAM utpanna thayelA jIvA sUkSma ane bAdara bhede e prakAranA che. ahIM sUkSma nAmakamanA udayathI prApta thayeluM sUkSmadla ane mAdara nAmakarmanA udayathI khadattva jANavu'. je sUkSma pRthvIkAyika jIve che te kAjalanI DakhImAM bharelA kAjalanI jema cauda rAjaleAka pramANa saMsAramAM eTale sasAranA ekeya pradezane chADyA vinA pUrNa rUpe vyApIne rahyAM che. jyAre khAdara javAnA mULa e bheda che ( 1 ) zlakSApRthvI, ( 2 ) kharapRthvI. . Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha temAM lakSaNapRthvI pAMca prakAre che athavA sAta prakAre che. kALI mATI, bhUrI mATI, rAtI mATI, pILI mATI, sapheda mATI, dhULa jevI mATI ane nadImAM pUra AvyA pachI kinArA para je kAdava hoya te panaka mATI kahevAya che. - khapRthvInA nIce pramANe 36 ke 40 bheda jANavA. zuddha pRthvI, zarkarA pRthvI, vAlukA (retI), upala (patthara), zilA (devakulapIThAdi banAvavAmAM upayogI patthara), lavaNa (jemAMthI mIThuM namaka Adi nIkaLe), uSa (khArI jamIna), lakhaMDa, tAMbu, kalAI sIsu, rUpuM, senuM, hIrA, haritAla, hiMgaleka, mana:zIlA, pAra, aMjana (suramAne patthara), paravAla, abarakha, tanmizrita mATI, gamedhaka, rUcaka, aMka, sphaTika, lehitAkSa, marakta, masAragala, bhujamecaka, indranIla, caMdana, gerU, haMsagarbha, pulaka, saugandhika, candrakAMta, vairya, jalakAMta ane sUryakAMta. A badhA kharapRthvIne bheda che, jemAM amuka khAre che, rane che, sArA ane sAmAnya patthare che. te badhAya pRthvInA peTALamAMthI prApta thAya che. pRthvIkAyanA jIvene utpanna thavAnA sAta lAkha sthAna (sAta lAkha ni) che. Ane artha e nathI ke A jInI saMkhyA sAta lAkhanI ja che tema mAnavAnI bhUla kadApi na karavI, kAraNa ke pRthvIkAyanA jInI saMkhyA asaMkhyAta che, paraMtu temane utpanna thavAnA sthAne(nio)nI saMkhyA sAta lAkhanI samajavI. te zI rIte? javAbamAM jANavAnuM ke utpanna thavAnuM sthAna paugalika hovAthI temAM varNa-gaMdharasa ane sparza hoya ja che. varNanA pAMca bheda, rasanA pAMca Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM : uddezaka-12 345 bheda, gaMdhanA be bheda ane sparzane bheda ATha jANavA. A cArenuM mizraNa ja ni kahevAya che; dAkhalA tarIke kRSNa varNanI vAta karIe te taratama joge te keTalAya bhedavALuM che. bhramara, aMgAra (kela) keyala, jaMgalI pADe ane kAjala Adi kALA varNanA che, paraMtu paraspara eka bIjAthI keTalAka kRSNavaNe hIna che ane bIjA adhika che, hIna che te kaIka sAmevALAthI eka paise hIna, be paise hIna ane koI vaLI 99 paise hIna che. AnAthI viruddha adhika jANavA. pAMce varSo mATe paNa A pramANe jANavuM. pAMca varNonA mizraNamAM gulAbI ghUsara (kaMIka sapheda paDatuM) ItyAdi vaNe thAya che. varNanI jema rasa-gaMdha ane sparza mATe paNa kalpI levuM. have ApaNe jANIe ke utpattinuM sthAna varNAdi bhedane laI saMkhyAta thaze. te badhI saMvRta yuni kahevAze. sacita, acita ke mizra, zItauSNa ke mizra banaze. Ama eka bIjAnuM eka bIjAmAM taratama jage mizraNa thatAM badhAyanI saMkhyA sAta lAkhanI thavA pAmaze. paryApta ane aparyApta rUpe paNa pRthvIkAyike be prakAranA che, temAM je bAdara pRthvIkAyikenA bhedo kahyAM che temAM paryApta ane aparyAptaka baMne prakAranA jANavA. sAta lAkha yoni paNa barAbara jANavI. pRthvIkAyikanA eka paryAptaka jIvanA Azraye aparyAptaka jIve asaMkhyAta jANavA. sUkSma jIve paNa paryAptaka ane aparyAptaka bane che. vizeSamAM aparyAptakanI nizrAmAM paryAptake asaMkhyAta jANavA. vanaspatinuM jJAna jema vRkSAdithI thAya che tema pRthvI kAyikenI vidyamAnatAmAM paNa zraddhA rAkhavI. gAya ane gheDAmAM jIvAtmA che mATe teo cAle che, phare che, khAya che, jIve che ane mare che. tevI rIte pRthvIkAyika mATe paNa jANavuM. Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha Aja sudhI pRthvInA peTALamAMthI DhagalAbaMdha pattharAo, zilAo, mATI, hIrA, geruM, hiMgaleka, abhraka, lekhaMDa, sIsuM Adi bahAra AvyA che, te paNa tenI khANamAMthI te te padArtho khuTyA nathI. kemake aza (masA) jema mAsanA aMkurAone utpanna kare che, tevI rIte khANamAM rahelA pattharo paNa sacetana hovAthI temane vadhAre pitAnI meLe thate ja rahe che. duniyAbharanI tIjorImAM na telI zakAya. na gaNI zakAya teTaluM sonuM-cAMdI hIrA vagere rane paDyA che, jenuM utpAdana pRthvInA peTALamAMthI thayuM che, chatAM paNa tenI khANomAMthI haju paNa aDhaLaka senuM, cAMdI ane hIrA vagere nIkaLatA ja rahe che. AMkhene paNa cakkara khavaDAve tevI bilDIMgamAM keTaluya sImeMTa vaparAyuM che te paNa sImeMTanA pattharAo khUTyA nathI, kelasA khUTyA nathI, lAkha karoDa Tana lekhaMDa-polAdanI banelI rela gADIo, jahAje, moTare, meTI moTI phekaTarIone ApaNe joIe chIe te paNa jamInamAM lekhaMDa nIkaLatuM baMdha thayuM nathI. narmadA sAbaramatI tathA dariyAnA peTALamAMthI karoDonI saMkhyAmAM Trake bharAya teTalI reta bahAra AvI che te paNa te te nadIomAM ane dariyAmAMthI reta ochI thaI nathI. ityAdi pratyakSa udAharaNothI pRthvIkAyanA astitvane nakArI zakAya tema nathI. (3) lakSaNa dvAra -lakSyamAtranI siddhi lakSaNAdhIna hevAthI pRthvIkAyika che, te tenuM lakSaNa zuM? eTale ke pRthvImAM jIva che tene jANavA zI rIte? javAbamAM "yuvAvayaM vIvahya kSaNa' kahevAyuM che, kAraNa ke upaganI vidyamAnatA ajIva(jaDa)mAM kaI kALe hetI nathI, anyathA relagADInA ejanane AgaLanA pATA ukhaDI gayelAnI mAhitI kema na paDe? mATe "yatra yatra jIvastatratatra upagaH " A nyAyathI Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM : uddezaka-12 347 caitanya svarUpa pRthvIkAyikane oLakhavA mATe temanAmAM caitanyAdi guNo hovA joIe, ochAvattA hoya te vAta judI che. A jIvemAM rahelA lakSaNe nIce mujaba che. upaga, ga, adhyavasAya, matiajJAna, zrutajJAna, acakSudarzana, AThe karmone udaya, lezyA, zvAse zvAsa, kaSAya, avyakta jJAna darzana upaga, audArika-tamizra ane kAmaNarUpa kevaLa zarIroga, vRddha mANasane lAkaDI jema AlaMbana mATe che tevI rIte te ane kAyayega sahAyaka che, adhyavasAya eTale AtmAnA sUkSama pariNAme jANavA, je alakSya hoya che. sAkAra ane nirAkAra upaganA antargata rahelA matiajJAna ane mRtaajJAna paNa temane hoya che. jJAnAvaraNIyAdi karmo temane che, kRSNa, nIla ane kApatA lezyAvALA che. dasa prakAranI saMjJAthI saMnnita che. zvAsozvAsa ane kaSAya sUkSma hoya che. A badhA lakSaNe manuSyanI jema te pRthvIkAyikamAM paNa jANavA. pRthvI sacitta che, yadyapi vanaspatinuM caitanya spaSTa che. jyAre pRthvIkAyane aspaSTa hoya che. manuSyanA zarIramAM hADakA kaThaNa hovA chatAM sacitta che, tema hIrA pravAla Adi pRthvIkAyika jIvonA hADakA che. kemake zastrAdithI temAM rahelA che mRtyu pAmelA hovAthI zeSa hADakA ja rahe che. (4) parimANakAra:- parimANa eTale keNa kenAthI ochAvattA cAre prakAranA pRthvIkAyikamAM, bAdara paryApta pRthvIkAyika cheDA che. tenAthI bAdara aparyApta che asaMkhyAtaguNa vadhAre che. sUkSama aparyApta che tenAthI asaMkhyAtaguNa ane sUkSmaparyApta pRthvIkAyike tenAthI asaMkhyAtaguNa vadhAre che. Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (5) avagAhanAdvAra -bAdaraparyApta pRthvIkAyika jIve je AkAzakhaMDamAM avagAhita che, tyAM bIjA bAdara paryAptaka pRthvIkAyike paNa avagAhita hoya che. zeSa aparyAptakA, paryAptaka nizrAmAM utpanna thayelA hovAthI paryApta sAthe teo paNa avagAhita che. jyAre sUkSma jI pUrA lekamAM avagAhita che. (6) upaga dvAraH-eka jIva upaga dvArA bIjA jIvane upagraha karanAro hoya che tethI pRthvIkAyanA jIve manuSe mATe kaIrIte upabhegamAM Avaze? javAbamAM kahevAyuM ke manuSyAdine cAlavA mATe, ubhA rahevA mATe, besavA mATe pRthvI ja kAme Ave che. mATInA putaLA, mATalA, makAna, IMTa banAvavA mATe pRthvIne upayoga thAya che. patthara, cUnAnA baMgalA, havelIo AdinA nirmANamAM pRthvIkAyike ja che. laghunIti, baDInIti, kapha, thuMkane pheMkavA mATe, khetI tathA tamArA bhega upabheganA badhAya sAdhanane rAkhavA mATe pRthvI kAyane upabhegA thAya che. (7) zadvAra :-jIvAtmAne janma che te mRtyu paNa avazya che, pachI cAhe te pitAnI meLe haya, svajAtithI hoya ke parajAtithI heya. maryA vinA bIje mArga keIne mATe paNa nathI ja. prastuta praznanA javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama! pRthvIkAyikanA hanana mATe dravya tathA bhAvarUpe be prakAranA zastra che. temAM paNa dravya zastra, sva ane parabhede be prakAranuM che. sava eTale pitAnI jAta ja pitAnA hanana mATe ghAtaka bane te svIkAyazastra kahevAya che. jemake - kALI mATImAM janmelA pRthvIkAyike pILI, peLI ke bhUrI mATImAM janmelA jInA ghAtaka bane che. A pramANe pILI mATIne pRthvIkAyike paNa kALI mATInA jInA ghAtaka che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33mu' : uddezaka-12 349 A kAraNane lai grAmAntara ke dezAntara karatA jaina munine mATe DaMDAsanathI paga sApha karavAnuM vidhAna che ane munie ke sAdhvIjIe Aje paNa peAtAnA pagane DaMDAsanathI sA karyAM pachI bIjA gAmamAM praveza kare che. parakAyazastra eTale peAtAnI jAtathI atirikta bIjA dvArA hanana thAya. jemake pANI, kAdava, kodALI, pAvaDA, viSa, jAnavara Adinu cAlavuM, gaMduM phekavu. Adi parazastra che ane virati vinAnA asayamI game tyAre paNa pRthvIkAyikAnA ghAtaka banI zake che te bhAvaza che. (8) vedanAkAra-hAtha-paga Adi kApavAthI manuSyane jema vedanA thAya che tema pRthvIkAyanA jIvAnuM svaparazasra vaDe hanana karavAthI temane paNa vedanA cAkkasa thAya che ane parajIvAne vedanA karavI te hiMsA che. (9) vadhadvAra-' pRthvI jIvavALI che' AvuM jJAna jemane nathI tevA ajJAnIo mAhavaza banIne hAtha-paga-zarIra Adi dhAvA vaDe pRthvIkAyanA tathA pRthvIne Azraya karI rahelA bIjA trasa jIvAne paNa mAranArA mane che. (10) viratidvAra-samitiguptinA dhAraka, pAMca mahAvratadhArI munirAjo ja pRthvIkAyanA jIvAnA vadhanA tyAga karavA mATe samartha banavA pAme che. akAya mATenI vaktavyatA : sUkSma-khAdara-paryApta ane aparyApta rUpe aAyikA cAra prakAra che. temAMthI khAdaranA bhedo A pramANe che. zuddhodaka-taLAva, vAvaDI, nadI ane samudra Adinu pANI, Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa0 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha avazyAya-rAtrinA samayamAM sneharUpa je pAchuM paDe che te jhAkala. hima-ThaMDI mosamamAM havAnA kAraNe je pANI kaThaNa bane che. dhUmikApAta-vAdaLAonA garbha samaye sAMje savAre je dhUmasa paDe che te. haratanu-vaSa ke zaradutumAM lIlI vanaspatinA pAMdaDA para je buMda dekhAya che te. A uparAMta kara, uSNa pANI (garama pANInA kuMDa), khAruM pANI, lavaNa-kSIrasamudrAdinuM pANI. bAdara pRthvIkAyika paryApta karatAM bAdara apakAyika paryAptA cha asaMkhyAtaguNuM vadhAre che. bAdara pRthvIkAyika aparyApta karatAM bAdara apakAya paryApta asaMkhyAtaguNA che. sUma pRthvIkAyika aparyAptathI sUkama apUkAya aparyApta cha vizeSa adhika che. sUkSma pRthvIkAya paryAptathI sUkSama apakAya paryApta jI vizeSa che. apakAyane upaga, snAna, pAna, dhevAnuM tathA raI Adi kAryomAM pANIne upabhegA thAya che. zastra be jAtanA che. svakAya zastra ane parakAya zastra. | nadInA pANI mATe bIjI nadI tathA taLAva AdinuM tathA eka kuvAnA pANI mATe bIjA kuvAnuM pANI svAya zastra che. jyAre garama karavuM, temAM keinuM mizraNa karavuM vagere parakAya zastra che. Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM : uddezaka-12 351 tejaskAya mATenI vaktavyatA ? sUkSma, bAdara, paryAptaka ane aparyAptaka rUpe cAra bheda che. bAdara agnikAyanA bheda jIva vicAra prakaraNathI jANa levA. yadi kALane vyAghAta na hoya te aDhIdviIpamAM rahe che ane vyAghAta hoya te kevaLa pAMca mahAvideha kSetramAM rahe che. jema ayodhyAnagarI para trIjA ArAnA carama caraNe RSabhadeva rAjA hatAM tyAre agninI utpatti thAya che ane pAMcamA ArAnA aMta sudhI raheze. tyArapachI bhArata ane airAvata kSetramAMthI agnine abhAva thaze ane mahAvideha kSetramAM the Are ja hovAthI tyAM bAdara agnikAyane abhAva kyAreya paNa nathI sUkSama agnikAya sarva lekavyApI che. agnimAM rahelA prakAza ane garamInA mAdhyamathI temAM jIvenI siddhi thAya che, jemake -zarIramAM jIvAtmAnI vidya mAnatA hoya tyAre ja tAvanI garamIne anubhava thAya che. maDadAmAM garamI hotI nathI. te pramANe agnimAM rahele prakAza ane garamI ja jIvanI siddhi batalAvI Ape che ane jIvanI vidyamAnatAmAM ja aMgArA garama ane prakAza ApanArA raheze; anyathA rAkhamAM prakAza keIe je nathI.. vAyukAya mATenI vaktavyatA: sUkSma, bAdara, paryAptA ane aparyAptA rUpe cAra bheda che. bAdara vAyukAya nIce pramANe che. (1) ukalikAvAyu-taraMgonI jema je rahI rahIne vAya te A vAyu che. Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35ra zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (2) maMDalikAvAyu-TalIyA rUpe je vAya te. (3) guMjAvAyu-avAja karate je vAya. (4) ghanavAtavAyu-baraphanI zilAnI jema atyaMta ghanarUpe hoya che je pRthvI AdinA AdhArarUpe che. (5) maMdasvimitavAyu-zatakALa Adine zuddha vAyu. ApaNA zarIre sparza thatAM jenI jANakArI asaMbhava nathI te bAdaravAyu che. jema devenuM zarIra cakSugamya nathI chatAM tenI vidyamAnatA ane sacetanatA saune mAnya che tema vAyu paNa bhale pratyakSa na dekhAya te paNa sparzathI anumanAya che mATe sacetana che. zeSa pRthvIkAyikenI jema jANavI. vanaspatikAyika mATe vaktavyatA : sUma-badara-paryAptA ane aparyAptArUpe cAra bheda che. bAdara vanaspati sAdhAraNa ane pratyekarUpe be prakAranI che. jenA eka zarIramAM anaMta ja rahe te sAdhAraNa, sUkSma vanaspatikAya, anaMtakAya ane sUkSma nimeda kahevAya che. ane eka zarIramAM eka jIva rahe te pratyeka vanaspati che. jenA bAra bheda che-vRkSa, guccha, gulma, latA, veLa, parva, ghAsa, valaya, haritakI, dhAnya, jalarU ane bhUmipheTa. athavA abIja, mULabIja, kaMdhabIja, parva bIja, bIjarUha ane tRNa Adi che bhede paNa pratyeka vanaspati che. mAnava zarIrane kherAka-pANa uparAMta krodha, mAna, lajajA, jIvana ane maraNa che. tema vanaspati sacetana hovAthI kuvA, varasAda AdinuM pANI tathA jAMbuDA, AMbA, lImaDA, rAyaNa Adi vanaspatio Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33mu : uddezaka-12 353 bharaunALAmAM paNa pRthvInA peTALamAMthI pANInuM grahaNa karanArI che. tevI rIte koIne krodha, keIne mAna ane koIne lajjA pratyakSa dekhAya che mATe jemane AhAra-bhaya-maithuna ane pari grAdi saMjJA hoya te jIva ja hAya che. pAMce sthAvara ceAnika jIvAnA manuSya jAti para upakAra- pAMce sthAvara jIvA mAnava jAtine mATe keTalA badhA upayAgI ane upakAraka che. tene spaSTa khyAla ApaNune AvyA vinA rahetA nathI. jemake-makAnanA nirmANamAM iMTa, cUnA, patthara, sImenTa ane mATIne upakAra che. hIrA, pukharAja, suvarNa, cAMdI, tAMbu, pIttaLa AdinA vyApArA vaDe mAnava samAja zrImaMta banIne atha ane kAmanA bheAgavaTA karI rahyo che. temanA AbhUSaNeAthI mAnava peAtAnu zarIra zaNagArI rahyo che. AmAM badhAyamAM pRthvIkAyanA upakAra zI rIte bhUlI zakAze ? snAna karI zarIrane zaNagAravA mATe, Tha'DA pINA pIine haiyuM ThaMMDu karavA mATe, kapaDAMone bagalAMnI pAMkha jevA karavA mATe, managamatA leAjanIyA, miSTAnno ane pharasANanA TesTa levA mATe pANI vinA zuM karaze ? rasoI khanAvavAmAM, ThaMDIthI bacavAmAM ane bhayajanaka aMdhakArathI bacavAne mATe agnikAyanA upayAga karyA vinA khIjo mAga koinI pAse che? garamI, parasevA ane thAka utAravAne mATe ThaM'DI havA, paMkhAnI havA vinA tame ekeya miniTa calAvI zakaze ? ADAne, pezAbane, tathA strInI kukSimAM rahelA tamArA lADakavAyA sa'tAnane saMsAranA sTeja para lAvavAne mATe apAnavAyunI sevAne kaI rIte bhUlaze ? Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3pa4 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pratikSaNe levAtA ane mUkAtA zvAsozvAsa vaDe ApaNuM jIvana sukhapUrNa pasAra thaI rahyuM che temAM maulika kAraNa prANa vAyuM che te tame nathI jANatAM vadhAre paDatI garamIthI ApaNe jyAre muMjhAI jaIe chIe tyAre tIjorImAM rahelA hIrA - matInA AbhUSaNe ke kiMmatI garama kapaDAo, miSTAnno vagere kAma nathI AvatA paraMtu kudaratI ThaMDI havA athavA te havA bhAgyamAM na hoya te paMkhAnI havA vinA zI rIte jIvatA rahevAze? ane chevaTe mRtyunA samaye okasIjananI paNa AvazyakatA zI rIte nakArI zakAze? ItyAdI prasaMgamAM vAyukAyane anahada upakAra pratyakSa dekhAya che. have vanaspatikAyanA anahada upakArane joI laIe, makAnanA bArI-bAraNA, palaMga, sophA, Tebala, khurasI, pATa, pATalA tathA je vAthI tamArA zarIranuM rakSaNa thaI rahyuM che te sutarAu vamAM vanaspatine upakAra te kaI paNa mANasa nakArI zake tema che? zarIrane TakAvavA mATe java, ghauM, zAlI, vrIhi, sAThI, cekhA, kedarA, maNI caNA, kAMga, pAlaka, tala, maga, aDada, alasI, kALA caNA, tripuTaka, vAla, maTha, ceLA, baraphrikA, masUra, tuvera, kaLathI, dhANuM ane goLa vaTANuM rUpe cAvIsa prakAranA dhAnya che je vanaspatinI pedAza che ane upayoga paNa sarvathA anivArya che te zuM tame nathI jANatAM? zarIrane puSTa karavA mATe badAma, pIstA, cArolI, khajUra, khAreka, aMjIra, khasakhasa, kAju AdinA utpAdana Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM uddezaka-12 355 mATe vanaspatine AbhAra mAnyA vinA ApaNI pAse bIje mArga che? tamArA lehIne sazakta rAkhavA mATe nALiyera, jAMbU, AMbA, jAmaphaLa, dADama, sItAphaLa, AmalA, phanasa, nAraMgI, mosaMbI, lIMbu, papaiye, TAmeTA uparAMta bhAjIpAla, zAka, maracA AdinA upayogamAM tamArA manajIbhAI rAjI thatAM nathI ? ane peTa bharIne bhejanIyA karyA pachI lavIMga, sopArI, elacI, taja, variyAlI Adi padArtho tame vanaspati vinA kyAMthI meLavI zakazo? ane chevaTe haraDe, Isabagola, eraDiyuM Adi padArtho vadhAre khAvAnI tamArI bhUlane sUdharAvIne peTane tathA zarIrane svastha karavA dvArA tamArI sevA karavA mATe taiyAra che ane chevaTe maryA pachI zarIrane khAkha karavA mATe vanaspatinA lAkaDA vinA zuM karaze? tyAre vanaspatine upabhega zI rIte karIzuM? paMca mahAvratane svIkAranArA ane pALanArA sAdhu-bhaga vaMte ane sAdhvIjI mahArAje jyArathI saMyamita dIkSita thAya che tyArathI pApa karavAnuM, karAvavAnuM ane anumeravAnuM paNa mana-vacana ane kAyAthI choDI dIdheluM hovAthI temane mATe kaI prazna rahetuM nathI. paraMtu jeo haju gRhasthAzramanA veSamAM che ane dharmapatnI tathA putra parivArane parigraha laIne beThA che, temane mATe pAMce sthAvara jIvene upaga-upabhega karyo vinA bIjo mArga nathI. tema chatAM paNa samyaktvanA prakAzamAM jyAre AtmAne puNya-pApane khyAla Ave che tyAre AraMbhasamAraMbha karavA paNa nathI ane kyAM vinA cAlatuM paNa Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nathI, mATe mAnasika jIvanamAM hajAre prakAranA vicAro AvatA hoya che ane jatA hoya che, paraMtu upAzrayamAM AvIne guru denA vyAkhyAnanuM, ahiMsAdharmanuM ke dravya tathA bhAvadayA dharmanuM zravaNa jema jema thatuM jAya che ane temAM ramaNatA AvatI jAya che, tema tema samyagAnane vikAsa paNa thata jAya che. jenA kAraNe pApabhIratA, dayAlatA ane paropakAritAnI vRddhi thatAM, sarvathA anivAryane choDI zeSa bhegya ke upagya vastuono tyAga karaze, te tyAgane abhyAsa karaze ane jema bane tema tene maryAdAmAM mUkaze. eTale ke dinapratidina vAparavAmAM AvatA padArthonI paNa maryAdA karaze; kemake je padArthone upabhegamAM levAthI mANasanuM zarIra, lehI-mAMsa, buddhi ane upabhegamAM levAthI mANasanuM zarIra, lehI. mAMsa vIrya, baLa-buddhi ane AdhyAtmika jIvana bagaDavA pAme tevA padArthone tyAga karavo e ja zreyaskara mArga che. bagaDelA zarIramAM mana paNa bagaDeluM raheze ane tenA manamAM AtmA paNa azakta maDadAla ane kiMkartavyamUDha raheze. phaLasvarUpe arihaMta para. mAtmAnI oLakhANa tame kyAre paNa karI zakavAnA nathI. saMsArane pratyeka mAnava Arogyane ja IcchatA hovAthI tenAmAM jeTalI sAcI ke khoTI jANakArI haze te pramANe Arogya( zarIranI taMdurastI )ne mATe prayatna karate hoya che. tathApi te mAnava jyAre AhArasaMjJAmaya banIne Indriyone gulAma bane che tyAre tenA khAnapAnamAM pheraphAra thayA vinA rahetuM nathI ane khAdhelA khorAkamAMthI vAyu, pitta ane kaphanuM nirmANa thAya che je zarIranA saMcAlanamAM atIva upagI ta hovAthI te yadi sarakhAbhAve hoya te IcchanIya che, kemake zarIranuM svAcya A traNenI samAnatAmAM ja raheluM che. anyathA traNemAM viSamatA (ochAvattApaNuM) thatAM vyAdhione Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM : uddezaka-12 357 cakra keI kALe maTaze nahIM. mATe jJAnanI samajaNapUrvaka te traNe dhAtuo sarakhA bhAve rahe tevA ane teTalA padArthone paNa upaga maryAdAmAM kara ane prakRtine pratikULa padArtho game tevA sArA hoya te paNa avazya cheDI devA ke choDavA mATe prayatna kare. jemake - zarIramAM vAyuprakRti hoya ke khAnapAnanI maryAdAtItatAne laI vAyune bhaDakAvI dIdhuM hoya tevA samaye je vanaspati tIkhI, kaDavI, turI hoya te choDI devI joIe. vadhAre paDatI ciMtA, ujAgare, koi, bakavAsa, vadhAre parizrama, maryAdAtIta strIsaMga uparAMta caNA, maTha, vaTANuM ane ThaMDe AhAra paNa cheDI devuM joIe. - jemanI pittaprakRti hoya athavA pittaprakepa vadhAre hoya teoe vadhAre paDatA garama padArtho, lAla maracA, vadhAre paDatuM geLa ke tenI vAnagIo, aDada, kalathI, rIMgaNa, lasaNa tathA bAjaro cheDI devuM joIe. te uparAMta remerama ubhA thAya te kodha, tamAku (chIMkaNI, bIDI, sIgAreTa), taDakAmAM ke agni pAse besavuM, anahada prAkRtika ke aprAkRtika vIryane ke rajane kSaya kara, garama pANIthI snAna ke mAthA para garama pANI nAkhavuM ityAdi prasaMgane tyAga kare tathA vAla, aDada, khIcaDI, mULA, kAkaDI, cIbhaDA, sarasu tela, namaka ane hiMga Adi padArthone upayoga alpa mAtrAmAM kare, jethI pittanI utpatti vadhAre thaze nahIM. kaphano bharAve jemane vAraMvAra thato hoya teoe aDada, tala, zeraDI, zeraDIne rasa, goLa, alasI, miSTAna, mAMsa, mAchalI, lAMbA samayanA rAkhelA bhAta, khATA rasanA padArtho, taLelA padArtho, ghI-telanA bharelA zIra-lApasI, mesuba Adi, Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bAsuMdI, paMDA, gulAba jaMbu, rasagullA Adi padArtho uparAMta baraphanA ThaMDA pINA, barapha, AIskrIma, vadhAre paDatI cAkoNI Adi padArthone tyAga kara zarIranI sukhAkArI mATe zreyaskara che. vAraMvAra ajIrNa, kherAkane apace, jhADA, vamana, oDakAra, bagAsA uparAMta jyAre tyAre AMkhamAM nidrAdevIne vAsa dekhAya te samajI lejo ke tamArA zarIramAM vAyu-pitta ane kaphanI vRddhi thaI rahI che. AvI paristhitimAM ajIrNane TALavAnA prayane sauthI pahelA karavAnA raheze. be jeTalI khAvAvALAne paNa ajIrNanI zakyatA nakArI zakAya tema nathI. athavA jamavA TANe eka ja reTI khAnArA ghaNA zrImaMtene bIjI sAIDamAM 25-30 badAma, 3-4 keLA, muThThI bharIne zIMgadANA ke caNA jeragarama, uparAMta pAMubhAjI ane zera bajAra, senA-cAMdI ke hIrA bajAranA nAke ubhA ubhA dahIMvaDA, baTeTAvaDA, kacerI, pANIpurIthI peTa bharIne sephA upara birAjamAna thanArAone ajIrNa zI rIte maTaze? ane na maTe te julAba, vamana, chIMka ane bagAsAmAM temane keNa mukta karaze? kemake "manI kamavAronA " regamAtra ajIrNamAMthI utpanna thAya che. uparanA badhAya prasaMgenI jANakArI meLavyA pachI AhArasaMjJAne dhIme dhIme ochI karavI, tenI lAlasA cheDI devI ane jenAthI svAthya bagaDe tevA kherAkane maryAdAmAM karI levA, jethI zarIra svasthatA vadhaze, manajIbhAI tAkAtavALA thaze ane AtmA nirmaLa banaze. mATe... Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 33muM H uddezaka-12 3pa9 (1) manamAM pavitrabhAva rAkhIne bhUkha karatAM ochuM khAvuM jethI pAcanazakti svastha raheze. (2) dharma paNa sacavAze kemake jANIbujhIne icchAone avarodha karavAthI samyaktapanI ArAdhanA sulabha thaze. (3) parigrasaMzA maryAdita thatAM te te khAvA pIvAnA padArtho bIjAone sulabha banatA tamArAmAM bhAvadayAnI utpatti thaze kemake nAnA moTA saune peTa bharavAne haka che. * zataka 33 muM samApta . S Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34 : udeze-1 upakrama : A zatakamAM e kendriya ja eka sthAnathI bIje sthAne jAya tyAre temane keTale samaya lAge? te viSayaka prazno ane uttare che, je sUkSmAtisUkSma seya tatva hovAthI kevaLI bhagavaMte sivAya bIjA keIpaNa jANavAne ke jevAne mATe samartha banatA nathI. cakSudarzananA kAraNe prApta thayelI AMkhe cAhe game tevA dUrastha padArthone paNa joI zakatI haze, paraMtu cakSajJAnAvaraNIya kamane laI maryAdAthI bahAra rahelA padArthone jovA mATe keInI paNa AMkha kAma AvI nathI, te pachI kSetrAMtamAM rahelA jI, temanI gatio, Agatio, temanA karmo, karmonA bhugatAne tathA te je sthaLAMtara kevI rIte, keTalA samayamAM kare che? A reya tatva cakSunA viSayathI bahAranuM hovAthI game te jJAnI hoya te paNa te chadmastha hovAnA kAraNe keIkAle jANe zakavA mATe samartha banatuM nathI. athavA koI paNa padArthane jANavAnI kSamatA hovA chatAM paNa cakSurindriyanI kSetra maryAdAmAM yadi te padArtha na hoya te tene koIpaNuM kaI rIte jANa zakaze? bhIMtanI pAchaLanA padArtho paNa jyAM sudhI bhIMtanuM vyavadhA na hoya tyAM sudhI te padArtho adazya ja hoya che. cakSurindriyamAM je teja che tenI paNa maryAdA che, anyathA relagADInA ejInanA joradAra prakAzamAM te AMkha akiMcitkara zI rIte banatI haze? jyAre ochA tejamAM pratyeka mAnava Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 361 barAbara joI zake che, paraMtu aMdhakAramAM ekeya padArtha cakSugecara hetuM nathI ane hiMsaka prANIo rAtamAM AbAda joI zake che. paNa te hiMsaka jAnavare karatAM vadhAre puNya dharAvanAre mAnava joI zakatuM nathI. je padArthane jovAnI kSamatA AMkhamAM che te padArtho ja AMkhathI jevAze. A badhI vAtethI jANavAnuM saraLa bane che ke AMkhane paNa pitAnA viSayane grahaNa karavAmAM maryAdA rahelI che. ane te maryAdA cakSudarzanAvaraNIya ane cakSujJAnAvaraNIya karmathI atirikta bIjI zI hoI zake ? chaghastha pAse cakSudazanAvaraNIya ane cakSujJAnAvaraNIya karmanI sattA vidyamAna hoya che. chadmastha keNa? te zAstrIya paddhatie joIe. chadmastha eTale zuM? atyAra sudhInA bhagavatIsUtramAM keTalIyavAra "chastha" zabdano prayoga thayo che, paNa tene artha che? te jANa vAnuM bAkI che. AmAM cha% ane stha be zabdano samAsa che. (1) i- (Ava0 134) Avazyaka sUtramAM chavane artha ja karma che. jenI saMkhyA AThanI che ane vistRta varNana pahelA bhAgamAM apAI gayuM che. (2) -sAvaraNam (bhAga 7) bhagavatI sUtranA sAtamA sUtramAM chaghane artha AvaraNa karAve che. AvaraNa eTale bIjAne DhAMkI devuM. prastutamAM AtmAnI anaMta jJAnazakti, darzanazakti, vIryazakti ane aca bAdha sukhazaktinuM jenAthI AvaraNa thAya, te zaktio jenAthI dabAI jAya, haNAI jAya, kamajora thAya te AvaraNa che. Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha "Atmano'nantacatuSTayama vArayati-AvArayati chAdayatIti sAvaraNa" jyAre AcArAMga sUtramAM ghAtI karmone ja chagha kahevAmAM AvyuM che. Ave chaghabhAva jenI pAse hoya te chavAstha che. (1) choDavavijJAnataH (bhaga 66) (2) viSTiADavaghAvitra: (prajJA) 303). jyAM sudhI jIvAtmAne samyagdarzananI prApti na thAya tyAM sudhI tenuM jJAna ajJAna ja rahevA pAme che ane je samaye samyagdarzananI prApti thAya che te ja samaye tenuM badhuMya ajJAna samyajJAnamAM parivartita thAya che. tenA kSAyika ane kSApazamika rUpe be bheda che. matijJAna, kRtajJAna, avadhijJAna ane mana:paryavajJAna kSApazamika che. Indriya ane mananI apekSA rAkhatuM mati ane zrutajJAna pakSa che tathA pAMce Indri ane chaThThA mananI apekSA rAkhyA vinA ja AtmAne je jJAna thAya te pratyakSa jJAna kahevAya che. jenA avadhi ane mana:paryava be bheda che. avadhine artha ja maryAdA thAya che tathA kSapazamane AdhIna hevAthI. koIne avadhijJAna, pite je kSetramAM raheluM hoya teTalI ja maryAdAmAM rahelA che ane ajIne jANI zake che. keIne vadhAre maryAdAvALuM thayuM hoya te samudranA peTALane ke devalekanA vimAnene ke narakanA nAraka jIne paNa jANI zake che. Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34mu* : uddezaka-1 363 koIne tatkALa javAvALu thayu hoya te AMkhanA palakAre nAza pAme che. koIne lAMbA kALa sudhI rahevAvALu hAya tA vadhAre rahe che. koIne deva--nAraka, dvIpa-samudra Adine pratyakSa karanArU avidhajJAna thayuM paNa pariNAmeAnI vicitratAne laine te jJAna ghaTatu paNa jAya che. jyAre koine adhijJAna TuMkA kSetranI maryAdAvALuM thayuM hAya ane vadhatAM vadhatAM khUba ja vistRta thaI jAya che. sArAMza ke A jJAna kSAyeApazamika hAvAthI koine paNa kevaLajJAna apAvI zake tema nathI. mana:paryAvajJAna dvArA aDhIdvIpanA mAnavAnA manapariNAmane jANI zakAya che. te paNa te jJAna kSAyeApazamika hAvAthI bhADutI che, mATe vijaLInA camakArAnI jema AvatA paNa vAra lAgatI nathI ane jatA paNa vAra nathI. A kAraNe ja A baMne jJAnAnA mAlikane chadmastha kahevAyA che. A prastuta sUtramAM avadhijJAna vinAnA chadmastha che, jyAre chadmastha hovA chatAM tIthaMkarane avadhijJAna DAya che ane dIkSA lIdhA pachI mana:paryavajJAnanI vidyamAnatA paNa hoya che. devAne tathA nArakone paNa avadhijJAna che, tathA chadmastha paNa che, tyAre ahIM avadhijJAnathI paramAdhijJAna levAnu` che, kemake paramAdhi vinAnA avadhijJAnanA vizvAsa rAkhI zakAya tema nathI, jyAre paramAvadhijJAna, kevaLajJAnane prApta karAvyA vinA jatuM nathI. Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha devAdhideva, bhagavAna mahAvIra svAmI janmathI ja traNa jJAnavALA hatAM ane dIkSA lIdhA pachI mana:paryavajJAna prApta thayuM, paNa cAre jJAna game teTalAM zuddha hoya te paNa kevaLajJAnanI maryAdAmAM AvavAnuM zakya banatuM nathI, kAraNa ke te kSApa. zamika jJAna che. saMyama mArga svIkAryA pachI gherAtighera tapazcaryA karatAM ghaNuM varSe vyatIta thayA tyAre eka samaye kaDakaDatI mAha mahinAnI ThaMDImAM kAryotsarga mudrAmAM dhyAnastha paramAtmAne, temanA pUrvabhavanI kaI varaNa yaMtarI vikarALarUpa dhAraNa karIne pitAnI jaTAjuTamAM barapha jevuM ThaMDu pANI bharIne mahAvIra prabhunA zarIra upara chAMTayuM che. kalpasUtra kahe che ke zIte pasarga eTale badhe bhayaMkara hatA ke tIrthakara jevA tIrthakarane paNa kaMIka kaThina lAge, paNa dhIra, vIra, gaMbhIra te paramAtmAe pitAnI adamya zakti vaDe sahana karyo ane paramAvadhijJAna prApta thayuM hatuM, je kevaLajJAnanI pUrNa bhUmikA rUpa che, mATe ja chavAsthane artha karatAM AcArya bhagavaMtoe kahyuM ke jyAM sudhI A jJAna prApta na thAya tyAM sudhI te sAdhaka chadmastha che. " (3) cha chari thita: chaThThoDananizAthI (ni.yU.pra. 152) (4) cha phuTa nitizaya ghaa se: (ThANA 506) samyagajJAna be prakAre che. (1) sAtizayajJAna, (2) niratizayajJAna. AmAMthI paheluM jJAna kevaLIne ane bIjuM jJAna chadmasthAne hoya che. atizaya eTale? "vizete gAyaneti gatirAyaH (abhidhAna keza) eTale ke ghAtakarmo samULa nAza thayA pachI AtmAnI je anaMta Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 365 zataka 34muM H uddezaka-1 zaktione prAdurbhAva thAya che, tenAthI te mahApurUSane anyatra jovA sAMbhaLavA ke vAMcavA paNa na maLe tevA atizayonI prApti thAya che, jenA kAraNe karoDa karoDa deva, devIo, Indro, IndrANio temanI sevAmAM pratisamaya hAjara ja hoya che. te pachI matsyalekanA rAjAo, mahArAjAo, temanI rANIe, putrIo, zeTha, zeThANIe paNa tIrthakaronA atizAmAM pitAnuM sarvasva arpaNa karI pitAnA AtmAnuM kalyANa sAdhe, mahAvrata svIkAre, zrAvaka bane temAM zuM Azcarya ? sArAMza ke tIrthakaro jame tyArathI ja cAra atizanA mAlika hoya che te A pramANe - cAra atizaya mULanA - (1) rAjA-mahArAjA-baladeva, cakravartI, nAgakumAra, vaimAnika deva, Indra tathA gaNadhara karatAM caDiyAtuM zarIra tIrthaMkara paramAtmAnuM hoya che, je sarvathA svAbhAvika tathA puNyakarmanI carama sImAnuM phaLa che, dravya tathA bhAvanega rahita, parasevA vinAnuM tathA cAmaDI AdinA maLa vinAnuM hoya che. (2) zvAsa AdimAM kamaLa jevI suMgaMdha hoya che. (3) lehI gAyanA dUdha jevuM ane mAMsa dudha vinAnuM jANavuM. (4) AhAra eTale khAvAnuM tathA nIhAra (laghuzaMkA tathA baDIzaMkA) carmacakSuvALAone mATe adazya hoya che. kevaLa avadhijJAnIone dazya che. A cAre atizaya janmatAM ja sAthe hoya che. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha * karma khakhyAthI agyAra - ghAtI karmonI vidyamAnatAmAM je atizaye atyAra sudhI sattAmAM hovA chatAM paNa adazya hatAM te karmone samULa nAza thayA pachI carAcara saMsArane mATe dazya banavA pAme che, te A pramANe. (1) jana pramANe jamIna upara racAyelA samavasaraNamAM paNa kareDa kareDa saMkhyA pramANunA deve, tiryaMce ane manuSyone samAveza keIne paNa bAdhA pahoMcADyA vinA thAya che. (2) jana pramANu sudhI pahoMcI zake te ardhamAgadhI bhASAne, de, judA judA bhASAbhASI manuSya tathA tiryaMce paNa sukha rUpe samajI zake che. (3) bhagavAnanA mastakanI pAchaLa sUryanA jevuM tejasvI bhAmaMDaLa hoya che, jemAM pratibiMbita prabhunA mukhane karaDe deve ane mAne joI zake che. (4) pratyeka dizAmAM savAso savAse jana pramANa sudhImAM javarAdi roga utpanna thatA nathI. (5) pArasparika vaira-virodhanuM zamana thAya che. (6) dhAnyane hAni kare tevI iti (uMdare, tIDa, paMkhI Adi) thatAM nathI. (7) mArI Adi upadrave eTale vyApaka rUpe maraNAdi thatAM nathI. (8) ativRSTi, anAvRSTi Adine upadrava be maryAda thatuM nathI. Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 367 zataka 34muM : uddezaka-1 (9) vRSTine abhAva arthAt duSkALa vagere thatuM nathI. (10) durmikSa eTale bhIkSAne abhAva vartAte nathI. (11) dezazI ke paradezathI bhayane utpAta thatuM nathI. upara pramANenA agyAra atizanA kAraNe, janamAnasa tIrthaMkara paramAtmAnA caraNe natamastaka bane che, eTale ke temanA puNyAtizayamAM mAnava mAtra potAnI jAta, pAta, paMDitAI, hazIArIne dezavaTo Ape che ane paramAtmAnA caraNemAM besIne anAdikALanA saMsAramAM keI kALe na joyelI, sAMbhaLelI, anubhavelI ke vicArelI adbhuta paristhitine anubhava kare che tathA samyagadarzananI prApti thayA pachI jJAna ane cAritranA pUrNa rAgI banIne kevaLajJAna meLavavA mATe nazIbadAra bane che. ogaNIza devanA kIdha. samyakatvI hoya ke mithyAtvI hoya, manuSya hoya ke deva hoya te badhAya, apAyA pagamAtizAyI, vacanAtizAyI, pUjAtizAyI ane jJAnAtizAyI kevaLI bhagavaMtene pitAnA avadhi jJAnavaDe ke pratyakSarUpe jyAre jue che tyAre devone tathA Indrone paNa potAnI devamAyA sarvathA asAra lAge che. kapUranI goTI jevA rUDA-rUpALA zarIre paNa rogagrasta jevA lAge che. attaranI vAvaDIe paNa vijalInA camakArA jevI asthira ane eka divase choDavI paDaze tevuM lAge che. ane pUnamanA cAMdA jevI, sugaMdhanA khajAnA jevI, parasevAthI rahita, sarvathA svAdhIna tevI devIe ane tenI sAthenA bhegavilAse paNa adha:patana karAvanArA lAge che. Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha upara pramANe te devA sa'sAranA asalI svarUpanA jyAre nirNaya kare che tyAre temane lAge che ke saMsArane ahiMsA, satya, acauya, brahmacarya ane satASa Adi tattvAnI ja AvazyakatA che. te mATe tee devamAyAnA meADu cheDIne paNa ahiMsAnA pUrNa avatArI, satya svarUpa, brahmaniSTha ane pari grahanA pUrNa tyAgI devAdhideva paramAtmAenI sevA karavAnA bahAne tathA mehughelA mAnava samAjane mithyAtvamAMthI, asatyamAMthI, hiMsAmAMthI, durAcAramAMthI bahAra lAvavA mATe ja jANe ahiMsA-saMyama tathA tapeAdhamanA pracAraka na heAya ! te pramANe te tIrthaMkara paramAtmAone mahimA vadhAravA mATe, peAtAnI vaikriya labdhi vaDe ogaNIza prakAranA atizayA kare che. jethI mAnavasamAja jAgRta bane, samavasaraNu tarapha AvavAnu AkarSaNa thavA pAme ane vadhavA pAme. 368 saMsAra du:khI che, rAgI che, mahAreAgI che, tethI dayAvAsI anelA devA mAnavasamAjanI sevA karavA mATe ja jANe tIrthaMkara paramAtmAnI sevA karatA hAya che.kemake sa'sArane uddhAra karavA mATe ekeya rAjA, mahArAjA, cakravatI, vAsudeva, khaladevanu sainya paNa koI divase kAma AvyuM nathI tathA zrImatAnI zrImaMtAI, rUpALA mAnavAnu rUpALu zarIra ane sattAdhArIonI rAjasattA paNa mAnava samAjane sukhI banAvI zakI nathI. kemake sattAe kevaLa bhautikavAda sAthe ja mitratA bAMdhIne beThI hAya che. tevI sattA saMsAranA mAnavAne adhyAtmanuM zAsana zI rIte ApI zakavAnI hatI ? A kAraNe ja sa'sArane sukha-zAMti ane samAdhi ApavA mATe adhyAtma ceAgIe ja pU` saphaLa ane che. AvA yegI kevaLajJAnI sivAya bIjA koI hAtA nathI. kemake : -: Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 zataka 34muM : udezaka-1 nAma adhyAtmI, sthApanA adhyAtma ane dravya adhyAtmI kevaLa lakhaluTa paise apAvI zakaze, mAna marataba vadhArI zakaze, saMsAranuM thoDuM bhADutI bhaluM karAvI Apaze, kAraNa ke teo pote ja sukha-zAMti tathA samAdhithI adhurA che, sAva adhurA che. tethI bhAvaadhyAtmanI prAptivALA kevaLajJAnInI sevA ja kharI sevA che, tema samajIne arihaMta paramAtmAne mahimA jana mAnasamAM sthita ane sthira banAvavAne mATe deve pratisamaya paramAtmAnA caraNamAM sevaka-bhAvasevaka banIne ubhe page taiyAra ja hoya che. tathA ahiMsA-saMyama tathA tadharmanA pracArane ja AdhyAtmika pracAra mAnIne pitAnI saMpUrNa zakti vaDe arihaMtanI sevA kare che. - keInI paNa rAjyasattAne adhIna banyA vinA, lAlasA " vinA, ke Indra mahArAjane khuza karavAnA Azaya vinA ja tIrthaMkara paramAtmAonA sevaka bane che ane saMsAramAM ramAtA hiMsAnA tAMDava nRtyane joIne, viSTAnA kIDAnI jema, durAcAramAM khadabadatA mAnavane Ine tathA IndriyanI bhegalAlasAmAM jAnavara karatAM paNa nIce utarelA mAnavasamAjane joIne trasta banelA te deve, saMsAranA te te bhAvomAMthI mAnava samAjane mukta karAvavAnI pavitra bhAvanAne vaza banI tathA ahiMsA, saMyama ane tapedharmamAM pUrNatAne prApta karelA arihaMtadevanA upAsaka banI tathA mAnava samAjane paNa upAsaka banAvavAnA sArA IrAdAthI te deve nIce lakhyA mujabanA atiza kare che. Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (1) be dharmacakra -bAre prakAranA sUryo karatAM paNa vadhAre prakAza denArA, lAkho phUla lAITone zaramAvanArA ane kareDanI saMkhyAnA hIrAonA prakAzane paNa nisteja karAvanArA dharmacakra"nI vidurvaNuM kare che. te caka jANe pramAdanI ghera nidrAmAM pahelI mAnavajAtane saMbodhana karatAM kahI rahyuM che ke-he mAnavo! Aja sudhI tame johukamI rAjyasattAnA cakrane mAnatA AvyA che je parAdhInatAnI beDInuM lakSaNa che, mATe AtmAnI sAcI svataMtratA meLavavI hoya ane bhava rogane nAbUda karavA hoya te arihaMta paramAtmAnA dharmacakane mAnya karIne samavasaraNamAM Ave. (2) be cAmara pUrNa vivekathI AkAzamAM cAmara vijAI rahyAM che, jemanI dAMDI suvarNanI che ane svayaM ati ujajavaLa che jANe mehanA nazAmAM bebhAna banI behAla thayelA mAnane saMbodhI rahyAM che ke-he mAna! ame TheTha nIce sudhI tIrthaMkara paramAtmAnA caraNomAM jhukIne temanA ja pratApe pAchA urdhvagativALA banavA pAmIe chIe. tevI rIte amArI jema je bhAgyazALIo A paramAtmAnA caraNe pitAnuM mastaka jhukAvaze, teo cakkasa saMsAranI mAyAbeDImAMthI mukta banaze ane nikaTanA bhaviSyamAM urdhvagati meLavanArA banaze. khUba samajI leje ke saMsAranI sevanA durgatidAyaka che ane arihaMtenI dravya tathA bhAvapUrvakanI ArAdhanA urdhvagatine ApanArI che. (3) be sapAdapITha siMhAsanaH sphaTika karatAM vadhAre ujajavala pAdapITha sAthenuM siMhAsana racIne te deve abuddha mAnavasRSTine kahI rahyAM che ke he mAna ! tame dravya ane bhAvanidrAne choDo ane judA judA maNuothI dedIpyamAna banelI kAMtivaDe Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 371 citra vicitra banelA siMhAsana para birAjamAna thayelA, mATe udayAcala para udaya pAmatA tejasvI sUryanI jema camakatA tIrthaMkara paramAtmAne tame juo te tamane khabara paDaze ke AvA advitIya mahimAne dhAraNa karanAra tIrthakara, arihaMta paramAtmA sivAya bIjo koI mAnava, deva ke devendra paNa nathI. (4) e chatratraya -AkAzamAM traNa chagenI vimurvaNa karIne deve jANe kahI rahyAM che ke, he bhAgyazALIo! candranI jema ujajavala ane sUryanA pratApa(teja)ne paNa avarodha karanAra A traNe chAnI nIce birAjamAna paramAtmA arihaMtamAM ja jANe traNa jagatanuM Adhipatya samAyeluM che, tema jANIne te prabhunI sevA karavAnA bahAne tArAonI sAthe candramAM pite metIonuM rUpa dhAraNa karIne kahI rahyo che ke "he jagatanA mAna ! tame nizcayathI jANI lejo ke dravya tathA bhAva aMdhakArane nAza karavAmAM arihaMta paramAtmA sivAya bIjo koI paNa mAnava samartha banI zake tema nathI. (5) khe ratnamayavija -AkAzamAM ratnamaya dhvaja je IndradhvajanA nAme saMbodhAya che, jemAM judA judA raMganI dhvaja laherAI rahI che. khAsa karIne paMca parameSThInI smRti karAvanArA pAMca raMgenI dhvajAo mukhya che. (1) arihaMtadevane sUcita karAvanArI sapheda vajAo che. (2) siddhAtmAne sUcita karAvanArI lAla raMganI davAo che. (3) AcArya bhagavaMtane sUcita karAvanArI pILA raMganI vijAo. (4) upAdhyAyajInI sUcaka nIlA raMganI dhvajAo. Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (5) ane munirAjanuM smaraNa karAve tevI kALA raMganI dhvajAo che. athavA jainazAsane rucine samyagadarzana tarIke oLakhAvI che ane sAhityakAree te rUcine pILA varNanI kahI che. haro raMga samyapha cAritrane sUcita kare che, kAraNa ke-cAritranI ArAdhanAthI ja mAnavanuM jIvana haryuMbharyuM che, eTale ke Ananda maMgaLane denAra cAritra che ane sapheda raMgathI samyagajJAna sUcita thAya che, kemake jJAna e ujaLuM che. AvI rIte IndravajAmAM rahelI raMgaberaMgI dhajAo paMcaparameSThI tathA jJAna, darzana ane cAritrane sUcavanArI che. (6) suvarNa kamaLa -tIrthaMkara paramAtmAe jyAM viharatA hoya che, tyAM deve suvarNana nava kamaLane mUke che, temAMthI be kamaLa para paramAtmAnA caraNe paDe che ane je pAchaLa rahelA kamaLe che tene deve AgaLa AgaLa lAvIne mUktA jAya che. (7) samavasaraNamAM traNa gaDha -traNe lekamAM vyApta thayelA paramAtmAnA kAMti, pratApa ane yazane jANe ekatra karatAM hoya tema samavasaraNamAM deve traNa gaDhanI racanA kare che. temAM pahele gaDha rane ne, bIje suvarNane, ane trIje rUpAno hoya che. kAMtine raMga lAla raMga jevo, pratApane raMga agni je ane yazane raMga sapheda hoya che, mATe gaDha paNe mANikya, suvarNa ane cAMdInA hoya che. (8) caturmukha -samavasaraNamAM beThelI parSadAne pita. pitAnI sanmukha bhagavAna dekhAya te mATe pUrva dizAmAM paramAtmA svayaM birAjamAna hoya che ane traNe dizAomAM, deve paramAtmAnA zarIra sadaza bIjA pratibiMba mUke che. traNa Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 373 chatra pratyeka dizAomAM hoya che ane prabhu jANe cAre mukhe dezanA Ape che tevI rItanA anubhava zreAtAne thAya che. (9) azeka vRkSa :-caitya nAme azAkavRkSa, je prabhunA zarIrathI khAragaNuM mATu hoya che, jemAM chatra, ghaMTA, ane patAkAo paNa hoya che. samavasaraNanI racanA samaye devatAo A vRkSanI racanA kare che. jenA nIce paramAtmA aRsi'ta devA bese che ane dharmopadeza Ape che. te samaye deve temAM rahelI ghaMTaDIonA joradAra nAda vaDe, jANe kahI rahyAM hAya che kehe mAnava! tame je sa'sAramAM racyApacyA che te koIkane AdimAM, koikane madhyamAM, ane kAIkane chevaTe paNa Adhi, vyAdhi, upAdhi, roga, zeAka, saMtApathI paripUrNa che; A satya kikatane tame samajo ane paramAtmAnA caraNAnuM zaraNa svIkArA jethI sa'sAranA duHkhA nAza pAmaze. jevI rIte A ekendriyavRkSa prabhu zaraNa svIkAra karIne azeka arthAt zeka vinAnA manavA pAmyA che. AkAzamAM sUryanA udaya thAya tyAre vRkSe paNa vikAsane pAmatA hAya che, teA pachI kevaLajJAnIonI jJAna jyAti prApta thatAM mAnavAnA vikAsa thAya temAM zuM Azcaya ? (10) adheAmukhI kAMTA H-je sthaLe kevaLI paramAtmAe vicaratA hAya che tyAM rastAmAM rahelA kAMTAo paNa nIcA mukhavALA thaine koine paNa IjA karatA nathI. (11) vRkSe paNa namra bane che H-je je sthaLe paramAtmA vicaratA haiAya tyAMnA vRkSo paNa namratA dhAraNa karI jANe paramAtmAne namrabhAve kahetA hAya che ke-ha prabhu ! gatabhavAmAM tamArA zAsananI virAdhanA karavAnA kAraNe ja ame 5'cendriyathI bhraSTa thaine ekendriyatvane pAmyA chIe. mATe A avatAramAM Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paNa ame ApazrIne mana, vacana ane kAyAthI ekAgra thaIne bhAvapUrvaka vandana-namana karIe chIe. (12) duMdubhinAda -samavasaraNamAM birAjamAna thaI paramAtmA jyAre navatatvamayI dezanA Ape che tyAre deve pitAnA iMdubhi nAdathI jagatanA jIne jANe namrabhAve kahI rahyA che ke-"he bhAgyazALIo! tame pramAdane vaza banIne anaMta bhavene bagADI cUkyA che, mATe A bhavamAM pramAdane tyAga karIne samavasaraNa tarapha padhAro ane paramAtmAnI dezanA ekAgracitte sAMbhaLe. yAda rAkhajo ke-A bhavane paNa yadi pramAdavaza bagADI dIdhA te pharIthI A samavasaraNa-devAdhideva, temanI saMsAra tAriNI dezanA, temanuM pApanAzaka mukhakamaLa kyA bhavamAM jovA maLaze te kahevuM atyaMta muzkela che, mATe maLelI bAjIne hAraze nahI. anyathA "dIvo laIne kuvAmAM paDavA jevuM thaze." (13) anukULa pavanajana sudhI vAyu paNa anukULa zAMta, sugaMdhI ane zItaLa thaIne prabhunI sevA kare che. (14) pakSIo paNa prabhune pradakSiNA Ape che. (15) paMcavaNa puSponI vRSTi thAya che. (16) sugaMdhI jaLanI vRSTi thatAM rastAnI dhULa vagere keIne paNa pratikULa rahetI nathI. (17) saMyama svIkAryA pachI dADhI AdinA vALa punaH ugatA nathI. (18) jaghanyathI kroDa deve sevAmAM hAjara hoya che. (19) chae Rtuo prabhune anukULa heya che. Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 375 zataka 34muM : uddezaka-1 upara pramANe - 4 atizaya janmathI udbhavelA. 11 karma kSaya pachI udbhave che ane 19 deve kare che. A pramANe kevaLI tIrthakara sAtizaya hovAthI devAdhideva paramAtmA che. jyAre chadmasthane jJAnAvaraNIyAdi karmonA kAraNe atizaye AvRta hevAthI saMsAranA badhAya padArtho ane ekeka dravyanA anaMta paryAne jANI zakavAne samartha banatA nathI. ane sAtizayI, kevaLI, sarvajJa, tIrthaMkara paramAtmA ja saMsAranA yathArtha svarUpane jANI zake che ane te ja pramANe upadezI zake che. jaina zAsanamAM ane khAsa karI A prastuta zatakamAM ekendriya jInI carcA che, tenA bhedo A pramANe che. pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya ane vanaspatikAya rUpe ekendriya jIvanA mULa pAMca bheda che. temAM ekekanA sUkSma ane bAdara A baMnenA paryApta ane aparyApta matalaba ke sUkSama che paryApta paNa hoya che ane bAdara paNa hoya che. tevI rIte bAdara paNa jANavA. A pramANe 5 44 = 20 bheda jANavA. (1) aparyAptasUkSama pRthvIkAya, apakAya, agnikAya, vAyukAya, vanaspatikAya. (2) paryAptasUmapRthvI,apu, agni, vAyu ane vanaspatikAya. (3) aparyAptabAdara pRthvI, apa, agni, vAyu ane vanaspatikAya. Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (4) paryAptabAdara pRthvI, apU, agni, vAyu ane vanaspatikAya. AmAMthI sUkSma jIne kevaLI paramAtmA ja jJAna vaDe joI zake che. jyAre bAdara nAma kamane laIne bAdaratvane prApta thayelA hovA chatAM, temAMthI paNa keTalAka bAdara jIve eTalA badhA sUkSma hoya che je carmacakSugamya hotA nathI paNa teo jyAre saMkhyAtA bhegA maLe che tyAre kadAca temanI vidyamAnatAne khyAla Ave che ane je cakSugamya bAdara jIve che te saune mATe pratyakSa ja che. sUkSma nAmakarmanA kAraNe pRthvI, apa, agni, vAyu ane vanaspatinA cha cauda rAjalekamAM pUrNarUpe vyApta hovAthI sAtamI narakanA eka khuNAmAM paNa temanI sattA hoI zake che ane devakanA devavimAnamAM paNa rahelA hoya che. kAjalanI DabbImAM raheluM kAjala jema ThAMsI ThAMsIne bhareluM hoya che, tevI rIte A sUkSma jI pUrA brahmAMDamAM ThAMsI ThAMsIne bharelA che. jIva arUpI ane temanuM zarIra sUkSma hovAthI teo achedya, abhedya, adAhya arthAt keInAthI chedAtA nathI, bhedAtA nathI ane bALyA baLatA nathI, paraMtu temanI hatyA kevaLa mAnavanA mAnasika vicArene ja adhIna che; kemake asaMyamita eTale virati vinAne pratyAkhyAna vinAne jIvAtmA hiMsaka ja hoya che. tathA A sUkSama che paNa virati vinAnA hovAthI pratisamaye sAta ke ATha karmone bAMdhanArA che. che cAhe sUkSama hoya ke bAdara hoya te paNa temane janma ane maraNa paNa che. mAnyuM ke temanuM AyuSyakarma bahu ja TUMku hovAthI AMkhanA palakAre janme che ane mare che jene chadmastha mANasa jANI zakatA nathI. Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 377 A zatakamAM rahelA prazno ane uttarone bhAva e che ke janma lIdhA pachI maranAro jIva mAraNatika samughAta vaDe mare che ane ekathI cAra samaya sudhInI maryAdAmAM bIjA sthaLe janma dhAre che, te - (1) tyAM kaI rIte jo haze? (2) temanI gati kevI ? (3) ane kaI gatithI keTalA samayamAM bIjA sthaLe janme che. uparanI badhI vAte jJAnAvaraNIyAdi cAre ghAtakarmomAM rahenAra chastha zI rIte jANI zakavAne hate? mATe utpanna thayelA kevaLajJAna ane kevaLadarzananA svAmI mahAvIrasvAmI pite ja kahI rahyAM che ke-he gautama! meM zreNione sAtanI saMkhyAmAM kahI che, eTale ke mArA vaDe AkAzamAM rahelI sAta zreNionuM pratipAdana karAyuM che. A sUtramAM "meM kahyuM che, mArAthI kahevAyuM che" Ane saraLArtha e che ke carmacakSane sarvathA adazya A zreNio hovAthI tene kevaLI sivAya bIje kaI jANI zake nahI te pachI tenuM pratipAdana karavAnI vAta ja kyAM rahI? jInuM sthaLAMtara kevI rIte thaze ? eka bhavane tyAga karI maraNa pAmatA jIvAtmAne AMkhanA palakAre ja eka sthAnathI bIjA sthAne, eka bhavathI bIjA bhave javAnuM sarvathA anivArya hovAthI "satata satata jItata sAmA" A vyAkhyAnusAra eka sthaLe ja jIvAtmAne kadI paNa rahevAnuM hetuM nathI. Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha je sthAnathI jIva maryo, pAche te ja jIva tyAM ja utpanna thata haze? athavA vAraMvAra janmIne marIne pharIpharIthI jIva tyAM ja janmate haze? AvA prakAranuM vidhAna jaina zAsanane mAnya nathI. AMbAnA jhADanuM pAMdaDu pAnakhara mAsamamAM kharI paDe che. pachI jhADane navI kuMpaLa Ave che tenuM pAMdaDuM bane che, temAM navA pAMdaDAne pahelAnA kharI gayelA pAMdaDAno jIva paNa hoI zake che athavA bIje jIva paNa hoI zake che, tathA kharI gayelA pAMdaDAne jIva se gAu dUranA AMbAnA jhADe, pAMdaDA rUpe paNa utpanna thaI zake che athavA AMbalInA jhADe, pAMdaDe, thaDe, zAkhAe ke AMbalInA "bI" rUpe paNa janmI zake che. etadviSayamAM kAraNa pharamAvatAM bhagavaMte kahyuM ke, "jIvAtmAne anaMta karmonI vargaNa vaLagelI hovAthI hajAra, lAkhe ane karaDe enI sAthe "RNAnubaMdha" eTale ke judA judA jInI sAthe karelI mArakATa, vairavidha, chedana, bhedana Adi karmonI mAyAne bhegavavAnI hovAthI je samaye, miniTe ke sekaDe jenI sAthe RNAnubaMdha cUkAvavAnuM haze, tene tyAM ja jamyA vinA bIjo mArga nathI. AvI paristhitimAM prazna thaze ke narakane jIva pitAnI meLe pharIthI naraka bhUmimAM ke tyAM koIka sthAne ekendriya rUpe banavA mAMgatA nathI. paraMtu samajavAnuM ke janma-maraNamAM jIvAtmAnI IcchA kyAMya paNa kAme AvatI nathI. paraMtu te te gatinA AnupuvI nAmakarma je yamarAjanuM kAma kare che, te, jIvAtmAne pitAnA kabajAmAM laIne jIvanI anicchA hovA chatAM paNa jIvane tyAM paTakI pADe che, eTale ke jIvane tyAM paTakAI gayA vinA chuTako nathI. AvI paristhitimAM jaina zAsane ja AkAzamAM zreNionI Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 379 kalpanA sArthaka karI che, kemake kaIka jIvane janma ane maraNa eka ja samayamAM hoya che, bIjAne be samayamAM, trIjAne traNa samayamAM, tyAre amuka sthAne javA mATe chevaTe cAra samaya paNa lAge che, kAraNa ke gantavyasthAna yadi AkAzanI sama zreNimAM hoya te eka sthAnathI maravAnuM ane bIjA sthAne janmavAnuM eka ja samayamAM patI jAya che. paraMtu gantavyasthAne javAmAM eka vaLAMka levo paDato hoya te eTale ke AkAzanI je zreNimAM jIva mare ane gantavyasthAna kadAca te zreNimAM na hoya te vaLAMka levA sivAya bIjo mArga nathI, ane kaI samaye be vaLAMka paNa levA paDe che. mATe samazreNie jatAM jIvane eka samaya, eka vaLAMke be samaya ane be vaLAMke traNa samaya le che. zreNionuM varNana pahelA karAI gayuM che. pRthvIkAyikAnI vaktavyatA aparyAptaka sUkSama pRthvIkAyika jIva je atyAre ratnaprabhA nAmanI pahelI naraka bhUminA pUrva dizAnA aMtima bhAge rahele che, te mAraNAMtika samughAta karIne, te pRthvInA pazcima dizAnA aMtima bhAgamAM sUkSma paryAptaka pRthvIkAyamAM utpanna thavAnI yegyatAvALe che. tenI samaya maryAdA eka samayathI traNa samaya sudhInI jANavI. aparyAptaka sUkSama pRthvIkAyika jIva ratnaprabhAnA pUrva dizAnA aMtima bhAgamAMthI marIne pahelI pRthvInA pazcima dizAnA chellA sthAne aparyAptaka bAdara pRthvIkAyamAM utpanna thavAmAM samayapramANa pUrvavatu. aparyAptaka sUkSama pRthvIkAyika ratnaprabhAnA pUrva dizAnA Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha antimabhAge marIne te pRthvInA pazcima dizAnA chellA sthAne paryAptaka bAdara pRthvIkAyamAM janmavA mATe samayanI maryAdA pUrvavatu. aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika pahelI narakanA pUrva dizAmAM marIne pharIthI pazcima dizAnA chellA sthAne aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyamAM janme tyAre samayamaryAdA. pUrvavat, A pramANe sUkSma aparyApta pRthvIkAyikenA cAra AlApaka kahyAM. apakAyiko mATenI vaktavyatA aparyAptaka sUkSma apakAyika jI ratnaprabhAnA pUrva dizAnA chelalA bhAgamAM maraNa samughAtathI marIne te narakanA pazcima dizAnA chelA bhAge aparyApta sUkSma apakAyika rUpe janmavAne gya che yAvat traNa samaye gantavyasthAne AvI jAya che. aparyAptaka sUkSama apakAyika jI ratnaprabhAnA pUrva dizAnA chellA bhAgathI ratnaprabhAnA pazcima dizAmAM utpanna thavAvALA paryAptaka sUkSama apakAyikone paNa prathamathI yAvat traNa samaya lAgaze. aparyAptaka sUkSama apUkAyike pahelI pRthvInA pUrva dizAmAMthI marIne te pRthvInA ja pazcima dizAnA aMtima bhAge utpanna thanArA aparyApta bAdara aprakAyike tathA paryApta bAdara apukAyike paNa yAvat traNa samayamAM gantavyasthAne pahoMcI jAya che. (aprakAyikanA cAra AlApako thayA ) Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 381 zataka 34muM : uddezaka-1 agnikAyikanI vaktavyatA ? aparyApta sUma tejaskAyika jIve pahelI narakanA pUrva dizAmAM maraNa pAmIne te pRthvInA pazcima dizAmAM aparyApta sUkSamatejaskAyanA avatAre jame tyAre yAvat traNa samaya jANavA. aparyAptaka sUma tejaskAyike pahelI narakamAM pUrva dizAmAM marIne te pRthvInA pazcima dizAmAM janma lenArA paryApta tejaskAyikane paNa yAvat traNa samaya jANavA. A be AlApake sUkSma agninA kahyA; kAraNa ke bAdara agni narakabhUmimAM hete nathI paraMtu manuSyalekamAM tenI vidyamAnatA hovAthI aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika ratnaprabhAnA pUrva dizAmAM marIne manuSyalakamAM aparyApta bAdara agnikAya tarIke janma tyAre yAvat traNa samaya jANavA. aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyike ratnaprabhAnI pUrva dizAmAM marIne manuSyalekamAM paryApta bAdara agnikAyamAM janmavAmAM thAvat traNa samaya jANavA. ( A pramANe agnikAyikanA cAra AlApa thayA.) vAyukAyikanI vaktavyatA aparyAptaka sUkSma vAyukAyika jIve ratnaprabhAnI pUrva dizAnA caramAMte mAraNAMtika samudughAta karI, pazcima dizAnA caramAMte aparyAptaka sUkSma vAyuyika rUpe janme tyAre yAvata traNa samayanI maryAdA kahI che. Page #419 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha aparyAptaka sUma vAyukAyika pahelI pRthvInA pUrvabhAgamAM marIne pazcima bhAge paryAptaka sUkSma vAyukAyika tarIke janme tyAre samaya maryAdA pUrvavat A pramANe aparyApta bAdara ke paryApta bAdara vAyukAyika tarIke janmavAmAM paNa yAvat traNa samayanI maryAdA jANavI. vanaspatikAyika mATenI vaktavyatA: aparyAptaka sUma vanaspatikAyika cha ratnaprabhA nArakInI pUrva dizAmAM mAraNAMtika samudughAta karIne maraNa pAme ane ratnaprabhAnI pazcima dizAnA caramAMte - aparyAptaka sUma vanaspatikAyika rUpe. paryAptaka sUma vanaspatikAyika rUpe. aparyAptaka bAdara vanaspatikAyika rUpe. paryAptaka bAdara vanaspatikAyika rUpe. janma levAmAM eka-be ke traNa samayanI maryAdA jANavI. upara pamANe pRthvIkAya, apUkAya, tejaskAya, vAyukAya ane vanaspatikAya Adi pAMce sthAvarenA sUma bAdara paryApta ane aparyApta rUpe 20 sthAnake thayA. uparanA vivecanamAM aparyApta pAMce sthAvaranI vaktavyatA kahI che, eTale ke ratnaprabhA nAmanI pahelI narakabhUminI pUrva dizAnA carama vibhAgamAMthI aparyApta sUkSma pRthvIkAyane jIva yadI te narakanA pazcima dizAnA caramAMte sUkSmarUpe, bAdararUpe, paryAptarUpe, ke aparyAptarUpe janme tenAM cAra sthAna ane pAMca sthAvarenA 44 5=20 sthAna thayA. Page #420 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 383 A ja pramANe paryApta sUkSma pRthvIkAyika, aprakAyika, agnikAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyika cha ratnaprabhAnA pUrva dizAnA caramAMtathI nIkaLIne te ja pRthvInA pazcima dizAnA caramata janme tene paNa pahelAnI jema 20 bheda jANavA. 20+2=40. aparyApta bAdara pRvIkAyika, apakAyika, agnikAyika, vAyukAyika ane vanaspatikAyikanA upara pramANe 20 bheda meLavatAM 40+20=60. paryApta bAdara pRthvIkAyikAdi ratnaprabhAnA pUrvadizAnA caramAMtathI nIkaLIne pazcima dizAnA caramAMte janmatA 60+ 20=90 sthAne jANavA. uparanI paddhati pramANe paryApta sUkSma pRthvIkAyika, paryApta bAdara pRthvIkAyike paNa pahelI narakanA pUrva bhAgamAM mAMthI samudughAta karIne pazcimanA aMta bhAgamAM janmavAnA hoya te mATe paNa yAvat traNa samayanI maryAdA jANavI. pachI cAhe te sUma, bAdara, paryApta ke aparyApta apUkAyamAM, vAyukAryamAM ke vanaspatikAyamAM janma, manuSyalakamAM bAdara paryApta ke aparyApta agnikAye janma, athavA narakAdimAM sUkSmarUpe jame saune mATe yAvat traNa samayanI maryAdA che. A cAre prakAranA aprakAyike, be prakAranA tejaskAyika, cAre prakAranA vAyukAyike ke vanaspatikAyike game tyAM cAre prakAre janma dhAraNa kare te paNa yAvat traNa samayanI maryAdA jANavI. ratnaprabhAnA pUrva bhAgamAM mAraNAMtika samuddaghAta karI zarkaraprabhAnA pazcimamAM ke zarAmabhAthI marIne ratnaprabhAmAM janme te paNa pUrvavatu. Page #421 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha samayakSetra eTale manuSyalekamAM rahelA paryApta ke aparyApta bAdara tejaskAyika jI maraNa samudughAta karIne maryA pachI sAte naraka bhUmimAM, cAre prakAranA pRthvIkAyamAM, be prakAranA agnikAyamAM, cAre prakAranA vAyukAyamAM, ane vanaspatikAyamAM jame te maryAdA traNa samayanI che. jyAre aparyApta sUkSama pRthvIkAyika jIve adhalekanI trasanADIthI bahAra rahIne maraNa samughAtathI mare ane aparyApta sUma, paryApta sUkSma pRthvIkAyika ane tejaskAyika rUpe udghalekanI trasanADIthI bahAra janme te yAvat cAra samaye paNa kahyAM che. aparyApta sUkSma pRthvIkAyiko adhalekanI trasa nADIthI bahAranA kSetramAM mAraNAMtika samudraghAtathI marI manuSyalokamAM aparyApta bAdara ke paryApta bAdara agnikAya rUpe janme te yAvat traNa samaya. aparyApta bAdara tejaskAyike manuSyakSetramAM maraNa samudughAta karI urvaleka kSetranI trasa nADIthI bahAra aparyApta sUma pRthvIkAyika rUpe janmavAmAM paNa yAvat traNa samaya jANavA. paryApta bAdara tejaskAyika mATe paNa pUrvavata. aparyApta sUma pRthvIkAyike lekanA pUrva caramatamAM marIne lekanA pUrva caramatamAM sUkSma pRthvIkAyika tarIke janmavAmAM yAvat traNa samaya. vizeSamAM uttaranA caramate maraNa pAmIne pazcima caramAMtamAM janma levAvALAone mATe eka samayanI gati nathI. | nedha -ekendriya jInA utpAdamAM keTalA samaya lAge? te mATenI ja vaktavyatA hovAthI ApaNe joI zakyA chIe Page #422 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 385 ke koInuM paNa janmavuM tenA pitAnA ja je samaye je jIva sAthe saMbaMdha jogavavAne hoya che ane te sAmevALe jIva atyAre je sthaLe ja mele hoya che tyAM (te sthAne ja) janma levA sivAya bIjo mArga nathI. 70 keDAcheDI sAgaropamane pravAhabaddha mehakarma che, jenA kAraNe jIvAtmAnA AMtara jIvanamAM bIjA cha sAthe baMdhAyelA vaira-virodha-ISya-hAsya -mazkarI-mArapITa-leNadArI-devAdArI AdinA saMskAra sthAyI thaIne rahelA che ane jyAre teno udayakALa Ave che tyAre tyAre tyAM tyAM janma le sarvathA anivArya che. jemake mANasa tarasyA che, nadI khUba jorathI vahI rahI che. te bhAIne pANI pIvuM che ane pIvA mATe nadInA kinAre be-traNa ke cAra pAMca sthaLe uThabeTha kare che. paNa tarasa hovA chatAM paNa pANI pIdhuM nathI. paraMtu je samaye pANIkAyanA je ja pitAnA bhegamAM AvavAnA che, te pANIne jotAM ja leTe bharaze ane pANI sAthe pANIkAyanA jIvethI tRpti mANaze. AvuM paNa banI zake che ke-je jaLakAyanA jIthI atyAre te bhAI tRpti mANe che, te ja jIva theDA samaya pahelA pRthvIkAyAdarUpe rahelA haze ane tyAMthI maraNa pAmIne apUkAyikarUpe avatarIne pitAnuM vaira cUkavavAne mATe jyAre samaya pAkI gaye heya che tyAre nadI, nALA, naLa, kuvA, vAvaDI ke varasAda AdimAM aprakAyikarUpe janmaze ane pitAnuM RNa pUrNa karaze. mATe ja ekendriya jIvenuM rUpAMtara thatuM rahe che. AmAM karma sattA ja baLavAna che. hijAronI saMkhyAmAM AMbAnA phaLe paDyAM che, paNa kharIdI karanArane amuka ja AMbA pasaMda kema paDyAM? bIjA phaLa kharAba che ema te kahI zakAya nahIM. tyAre ja mAnavuM ja rahyuM Page #423 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha ke, je AMkhAnA jIvA je samaye je bheAktAnA bhAgya haze, te AMkhA tenA ja hAthe paDaze. ane bheAktA ( khAnAra ) paNa pahelA te AMbAnI suvAsathI harakhAIne rAjI rAjI thaze. pachI te rAga jyAre dveSamAM pariNata thaze tyAre ThaMDA pANInI DolamAM temane nAMkhaze, gheADIvAra pachI te DAlamAMthI eka ekane bahAra kADhIne mulAyama hAthe ane joradAra hAthe te AMbAone masaLI masaLIne narama karaze. tenI rageragamAMthI rasa kADhaze. ane harakhAtA harakhAtA te rasane te atyAsaktipUrvaka ArogavA besaze ane potAnuM RNa te jIvA sAthenuM pUrNa karaze. jyAre AMbAnA vA peAtAnu' vairanu RNa cUkavIne chuTA paDaze ane peAtAnA bhava pUrNa karIne bIjA navA avatArane grahaNa karaze. eka thALImAM 8-10 AMbAnA TUkaDA paDyAM che, paNa tamArA nazIbamAM te teTalA ja TUkaDA Avaze ke jenA tame AjanA divasa mATe bhAktA che ! mATe ja vRddha puruSA kahe che 'gehuM nA dANA dANA para khAnAranuM nAma lakhAI gayelu hAvAthI tamArA bhANAmAM AvelI e rATalI jenA tame atyAra samaya pUratA bhaktA che ane e roTalI pramANunA gehuMnA dANA tamArA mATe bhAgya che tethI pacAsa roTalInA theAkaDAmAMthI tamArA nazIbanI ja e reTalI tamane maLaze ane te divasa pUratI tamArI bhUkha maTI jaze. A kAraNe pRthvIkAyika ke apriyaka jIvA manuSyalekamAM agnikAyarUpe banaze ane vAyukAyika jIvAnu` bhakSaNurUpa kArya pUrNa karI tathA peAtAnI taijasa garamImAM bIjAenuM hanana karaze ane raseAinA pAka dvArA khIjAone tRpta karaze. sArAMza ke A sRSTinA saMcAlanamAM peAtapeAtAnA karelA karmAM ja kAma karI rahyAM che, mATe ja eka jIva bhAktA che Page #424 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 387 ane bIjo bhAgya bane che. eka ghAtaka ane bIjA ghAtya che. eka mAra mAre che, gALo bhAMDe che, ane bIjo sahanazIla ane che. A pramANe saMsAranA anaMta jIve tamArI AMkhane pratyakSa che, jemAM saunA karmo jUdA, phaLe judA, rUpa ane svabhAva judA, saMskAra ane svabhAve judA, AMkhanA raMge, jIbhanI kaDavAza, ane haiyAnA bhAve judA, keIna jevA pUratA sArA, bIjAnA kharAba, keI jIva ApaNI AMkhane game che, bIje nathI gamate, koInI sAthe rahevAmAM, besavAmAM game che, jyAre bIjAnI sAthe phaleza thatA vAra lAgatI nathI. ekanA haiyAmAMthI amRta nIkaLaze jyAre bIjAnA haiyAmAMthI jheranuM vamana thaze, eka ApIne, bIje laIne, trIje ThagIne, cothe ThagAvIne rAjI thaze. keTalAka jIve bIjAnA page cagadAIne mare che, keIka moTaragADI nIce AvIne mare che. keIka mAkhI, macchara, mAMkaNa, uMdarA Adi viSayukta davAthI mAre che. jyAre bIjo bhAvadayAthI saune bacAve che. eka dUdhane vATake pIvaDAve che, bIje pIve che, jyAre trIjo jherane vATako pIvaDAve che. sAkaraTeTI, kArelA, kaMkaDA, papaiyA ane AMbAnA jInI chAlane eka mANasa utAre che, TUkaDA kare che ane bIje svAdapUrvaka khAya che. ekanA hAthe ekane ekasIDaMTa thAya che, bIje tene hospITalamAM laI jAya che ane DekaTara jIvitadAna Ape che. A pramANe ane AnA jevA bIjA prakAre AkhAya saMsAra ApaNuM sAme che. Ama thavAnuM kAraNa zuM? tene zodhavuM ja samyajJAna kahevAya che, bAkI badhuMya mithyAjJAna che. ApaNe samyajJAna meLavIne paramAtmapadanA ArAdhaka banIe, tyAre ja ApaNane eka bIjA nAnA moTA ne bacAvavAnA bhAva utpanna thaze ane jIvamAtranA mitra banatA vAra lAgaze nahIM. Page #425 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha zAstrakAroe kahyuM ke pUrU brahmAMDa nizALarUpe che. tamArI AMkhamAM yadi nizALIyApaNu haze te tamane abhUtapUrva anubhavajJAna maLaze, jenAthI tRpta thaine anatAna'ta jIve sAthe tamAre maitrI thaze, vadhaze ane samAdhinI prApti thaze. 388 pRthvIkAyika Adi jIvAnA sthAnA karyAM che ? he devAdhideva bhagavaMta! khAdara pRthvIkAyika jIveAnA svasthAnA kayAM kayAM che ? eTale ke te jIvA svasthAnanI apekSAe kayAM kayAM rahe che? javAbamAM bhagavate kahyuM ke he gautama ! khAdara paryAptaka pRthvIkAyika jIvA ratnaprabhA pahelI narakathI laI temastamA Adi sAte naraka pRthvImAM ane iSatprAkbhArA ( siddhazilA ) pRthvImAM Ama AThe pRthvIomAM temanA sthAneA che. ratnaprabhA pRthvI eka lAkha eMzI hajAra yeAjananI jADAIvALI che, temAM mAdara pRthvIkAyikA che yAvat siddhazilAmAM paNa te jIvA che. te uparAMta adheAleAkamAM nIce pramANe jANavA. (1) pAtAla kaLazA :-merUparyaMtanI cAre dizAmAM jammUdrIpanI vedikAthI lavaNusamudramAM 95000 ceAjana aMdara gayA pachI cAre dizAmAM cAra pAtAlakaLazA che. temanI ThIkarI ja 1000 ceAjananI jADAivALI che ane mukhanA bhAga 10000 ceAjana che. cAre dizAnA cAre kaLazAnuM vacalu vacalu antara, eka lAkha sattAvIza hajAra eka se| sItera (127170) ceAjananu che. A kaLazAenuM nAma vaDavAmukha, keyUpa, yUpa ane Izvara che. temanA adhipati palyApamanA AyuSyavALA, Page #426 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 389 kALa, mahAkALa, velaMba ane prabhaMjana nAme anukrame deve che. eka eka kaLazanA traNa bhAga karatAM pahelA 33333 yAjana tRtIyAMzamAM kevaLa vAyukAyike arthAt vAyu ja che, vacalA tRtIyAMzamAM vAyukAyi ane apakAyike che, eTale pANI ane havA sAthe che, jyAre uparanA tRtIyAMzamAM kevaLa pAchuM ja che. ahorAtane 24 kalAka daramyAna be vAra prAkRtika rIte vAyukAya uchALA mAre che ane pAtAla kaLazAonuM pANI lavaNasamudramAM ThalavAya che tene bharatI kahevAya che. divasamAM be vAra bharatI Ave che. ThalavAtA pANInI pAchaLa vAyune jabarajasta dhakko lAgavAthI samudranI bharatI bhAre tophAnavALI che. tevA samaye 174000 nAgakumAra deve baMne hAtha pahoLA karIne dhasamasatA bharatInA pANIne rekI rAkhavAno prayatna kare mATe bharatI maryAdA bahAra jatI nathI. divasamAM babbevAra lAkhonI saMkhyAmAM deve zA mATe ATale prayatna kare che? javAbamAM kahevAyuM che ke -bhAratadeza ane airAvatadezamAM ahiMsA, saMyama ane dharmanI ArAdhanA karanArA, mahAvratadhArI, dezaviratidhare, sAdhvIjI mahArAje, ziyaLasampanna puNyAtmAo, tapasvIo, tIrthasthAne AdinA puNyaprabhAve ja deve samudrane maryAdAmAM rAkhe che. A pAtALakaLazAo pote pRthvIkAyike che. (2) bhavanaH-pahelI narakabhUminI jADAImAMthI upara nIce eka eka hajAra jana cheDI zeSabhUmimAM bhavanapati denA bhavane che, je pRthvIkAyike che. . (3) bhavanaprastara-bhavanapati denA bhavane vaccenI jamInane bhavana prastara kahevAya che, jemAM pRthvIkAyika janme che. - A (4) naraka -eTale chuTA chuTA nerakAvAse. Page #427 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 390 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha 5 (5) narakaprastara-narakAvAsIonI vaccenI jamIna. (6) narakAvalI:-paMktibaddha narakAvAse. (7) udghalekamAM saudharmakathI azruta nAmanA bAra devalekamAM, vimAna eTale chuTAchaTA caiveyaka vimAnamAM, vimAna paMktiomAM, tenA vaccenI jamInamAM pRthvIkAyika che. (8) tirachAlekamAM -kamAM, siddhAyatanAdi kUTomAM, zikharavALA ane zikhara vinAnA parvatemAM, kaccha Adi vijamAM, vighaprabhA Adi vRkSaskAra parvatemAM, bharata Adi kSetramAM, himavAna Adi parvatamAM, veLAomAM eTale samudra AdinA pANInI ramaNabhUmimAM, bharatI samaye pANInI bhUmimAM, jabUdIpanI jagatI Adi vedikAomAM, vijayAdi dvAramAM, tAraNamAM, temaja badhAya dvIpa tathA samudramAM bAdara paryApta pRthvIkAyika jInA svasthAna che. eTale ke uparanA sthAnamAM pRthvIkAyanA jIve che. tema chatAM paNa te jIne lekanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ja jANavA. upapAta ane samudraghAtanI apekSAe paNa lekanA asaMkhyAta bhAge ja bAdarapRthvIkAyika che. jyAre aparyApta bAdara pRthvIkAyike upapAta ane samudghAtane laI sarvalekamAM che, paNa svasthAnanI apekSAe lekanA asaMkhyAtamA bhAgamAM jANavA. sUma paryApta ke aparyApta pRthvIkAyike upapAta, samuddaghAta ane svasthAnathI lekavyApI che. aprakAyika jInA svasthAne he gautama! bAdara paryApta apakAyika(pANIne che). vasthAne laI sAta ghodadhimAM, sAta ghanedadhi valamAM, adhe. lekamAM, pAtAlakaLazamAM, bhavanamAM, bhavanaprastaramAM,urvIlekamAM, Page #428 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 291 kalpamAM, vimAnamAM, vimAnAvalikAomAM, vimAnaprastaramAM, taLAva, nadI, hada, vAvaDI, puSkariNI, dIdhiMkA, guMjAlikA, sarovara, savarapaMkti, sarAsara paMkti, bila, bilapaMkti, jharaNA, chillara, palavala, vapra, dvIpa, samudra, jaLAzaya AdimAM pANInA cha kahyAM che. je upapAta samudyAta ane svasthAnathI lekanA asaMkhyAtamA bhAge che. eka lAkha eMzI hajAra jana (180000) pramANuvALI narakanI pahelI bhUmi samApta thayA pachI, arthAt pRthvI zeSanAga ke kAcabA sthita nathI paNa ghane dadhi valaye para AdhArita che, yAvat sAtamI pRthvInA nIce paNa ghane dadhi vala che, temAM apUkAyika jIve che. pAtAla kaLazA-lAkha jananI uMcAIvALA che. tenA bIjA tRtIyAMzamAM dezathI ane trIjA tRtIyAMzamAM arthAt 33333 ejana pramANunA peTavALA trIjA bhAgamAM AvAM cAra kaLazA moTA ane nAnA kaLaze jUdA temAM apakAyike che. bhavana, kalpa ane vimAnamAM pANInI vAvaDIo che. sUtramAM vimAna zabda che mATe raiveyaka AdimAM vAvaDIo nathI. kuvA, talAva gAmaDe gAmaDe che. gaMgA, siMdhu Adi meTI ane te uparAMta bIjI nadIo jANavI. padmahada Adi drA, vAvaDIo cAra khuNAnI hoya che, tathA traNa khuNAnI puSkariNuM jANavI. dIdhiMkA eTale tephAna vinA sIdhI cAle cAlanArI che ane vAMkI arthAta tephAna karatI cAlanArI nadIne guMjAlikA kahevAya che. puSpothI yukta sarovara, eka paMktimAM sarovara hoya te sarapaMkti jANavI. tevI ghaNI paMktione sarakasarapaMkti kahevAya che. jagatI vagere sthaLe svAbhAvika nAnA kuvAne bila kahevAya che. Page #429 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha parvatanA pAne jharaNA, chillara eTale nahIM khelA ane thoDA pANIvALA jamIna ke parvatanA pradeze, palavala nahI khodelA saravare (khAbacIyA) vapra eTale kyArAo, ItyAdi badhAya sthaLamAM bAdara paryAptaka aprakAyike che. lavaNasamudra be lAkha ejanane che. tyArapachI Dabala Dabala (be be guNa) parimANe yAvat asaMkhyAta samudra svayaMbhUramaNa che. A pramANe asaMkhya samudro, draha, sItA, sAdA, gaMgA, yamunA Adi Adi jabarajasta asaMkhyAta nadIo, padmahada Adi samudrane paNa yAda devaDAve tevA hadamAM pAchuMkAyanA jIve che. pANInA eka ja buMdamAM pANIkAyanA jIve judA che, temAM utpanna thanArA trasa jIve judA che, ane sevALa AdimAM anaMtakAyika jIve judA che. sArAMza ke eka buMdamAM traNa prakAranA jIve che. vaijJAnikone trasa jIve ja dekhAyA che jenI saMkhyA 36450nI che. paraMtu pANIrUpI zarIramAM rahelA pANIkAyanA jIve ane "yatra vAri tatra vanaspati" A siddhAMte sevALamAM rahelA ja zI rIte dekhAvAnA hatAM ? have eka buMda(AMgaLI parathI TapakatuM eka ja TIpuM)mAM ja jyAre anaMta jIve che, te DhagalAbaMdha samudromAM sthita pANInA ane tetrIsa karoDa devanI sAta peDhIe gaNatAgaNatA thAkI jAya te paNa pAra zI rIte Ave? A badhI vastusthiti joyA pachI ja khyAla Ave che ke jIva bhale agaNita saMkhyAmAM mekSe jAya te paNa jIva vinAne saMsAra zI rIte thaI zake? sArAMza ke anaMta vityA pachI paNa saMsAranA ja samApta thAya tema nathI. A kAraNe ja saMsArane agAdha kahyo che. Page #430 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 393 , agnikAyikAnA svasthAne he gautama! svasthAna vaDe manuSyakSetranA aDhI dvIpamAM, samudromAM tathA pratibaMdha na hoya te paMdara karmabhUmimAM anyathA pAMca mahAvideha kSetramAM paryAptabAdara agnikAyanA jInA svasthAne che. jaMbudvIpa, ghAtakIkhaMDa ane ardha puSkara dvIpa tathA lavaNasamudra ane kAledadhi samudra aDhIdvIpa jANavA. pratibaMdha na hoya eTale ke ati rUkSa ke ati snigdhakALa na hoya tyAre paMdara karmabhUmimAM anyathA mahAvideha kSetramAM agnikAyike jANavA. pAMca bharata ane pAMca airAvata kSetramAM suSamAsuSamA, suSamA ane suSamaduSmA A traNa ArA ati sthigdhakALavALA jANavA tathA duSamaduHSama nAmane chaThTho Are ati rUkSa kahevAya che, te kALamAM agnine viSeda hoya che mATe ja A avasarpiNInA trIjA ArAne carama caraNa paNa samApta thavAnI taiyArImAM hatA tyAre agninI utpati thaI hatI je pAMcamA ArAnA aMtima divase lepa thaze. lavaNa ane kAledadhi samudramAM vaDavAgni hoya che. vAyukAyikAnA svasthAna sAta ghanavAta, sAta ghanavAta valaya, sAta tanuvAta, sAta tanuvAta valaya, pAtAla kaLazAo, bhavane, bhavana prastare, gavAkSe, nara, narakAvalikA, prastare, kapa, vimAnamAM tathA cAre dizAnA lekAkAzamAM paryApta bAdara vAyukAcikenA svAsthAna che. zeSa pUrvavata. vanaspatikAyikonA svasthAnaH sAta ghodadhi, ghane dadhivalaya, pAtALakaLazA, bhavanapatinA bhavane, prastare, kapa, vimAne, vimAnAvalI ItyAdi Page #431 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 394 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha sthAnAmAM vanaspatikAyikA rahe che. kemake-" jyAM jyAM pANI hAya tyAM tyAM vanaspati hAya che. ,, zeSa hakikatA prajJApanAsUtranA bIjA padma vaDe jANavI. ekendriyAne kama prakRtie keTalI hAya che ? he prabhu ! aparyApta sUkSma ekendriya jIvAne ka prakRtie keTalI kahI che eTale ke sattAmAM keTalI kahelI che ? prazna aparyApta sUkSma jIvAne mATe che, paraMtu yAvat zabdathI cAre pRthvIkAyikA mATe jANI levu. javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama ! temane AThe karyAM hAya che, kemake-mAyAvaza ane mithyAtvavaza karAyelA karmAM jyAM sudhI veDhavAmAM na Ave tyAM sudhI temanI sattA jaina zAsanane svIkAya che. pRthvIkAyanA cAre bhedonA jIvAne AThe karmAM kahyAM che, tevI rIte bIjA ekendriyA mATe paNa jANI levAnu che. ekendriya jIvA keTalI kama prakRtine badhe ? he prabhu! pAMce prakAranA ekendriya jIve keTalI ka prakRtinA baMdha karI zake ? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama ! te jIve AyuSyakarmInA adhayI na kare te sAta menei khAMdhe che ane AyuSyanuM madhana kare te ArTa karyAMnu baMdhana mAnya che. prazna pRthvIMkAyikAnA hAvAthI bAkInA ekendriyAne mATe paNa jANavuM. Page #432 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 395 A jIvA pAse kevaLa eka ja sparzendriya hAya che, paraMtu temane bhAvendriya ane bhAvamana vidyamAna hAvAnA kAraNe A ekendriyAvatAramAM paNa pratisamaya je kaI karyAMnu baMdhana kare che temAM bhAvamananI ja mukhyatA che; kemake temane samyaktvanI sathA gerahAjarI hovAthI mithyAtvanA ja udayavALA che. mATe A jIvA asayamI, avirati, apratyAkhyAnI hAvAnA kAraNe prati samaye navA navA karmAnuM baMdhana anivAya che. mATe ja kahevAyuM che ke " badhAya zasro karatAM asayama ja moTAmAM meTuM zastra che" jIva cAhe ekendriya hAya ke paMcendriya hAya, samyaktvI hAya ke mithyAtvI hAya, caTThI te asaMyamI che te, navA pApakarmAMne khAMdhyA vinA bIje mArga nathI. sayama ane asaMyama eTale zuM? sadguddhi ane sadvivekapUrvaka zuddhAnuSThAneAmAM ke zubhAnu. chAnA dvArA AtmAne, manane, buddhine, iMdriyAne tathA zarIrane pApakarmAMthI, pApavAsanAothI tathA gaDhI ceSTAothI dUra rAkhavA te sayama che. jyAM sudhI anatAnu badhI kaSAyAnuM tathA mithyAtvanI traNe prakRtieAnu' upazamana, kSayApazamana ke kSaya thAya nahIM tyAM sudhI jIvamAtrane AvA saMyama azakaya heAvAthI, pApamArgo, pA5 vAsanAe, ke pApa ceSTAo, kAikALe pazuzAMta thatI nathI. mATe ja kahevAyu' che ke jIva cAhe ekendriya hAya ke upacArathI deva ke manuSya hAya yI te asaMyamI, avirati ane apratyAkhyAnI che te prati samaye sAta ke ATha karmIne bAMdhanArA banaze ane je jIvAtmA upara pramANe vadhArene vadhAre pApakamAMthI vajanadAra banatA hAya te cAhe deva hAya ke Page #433 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 396 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha manuSya hAya, rajA hoya ke mUcha para lIMbu TakAvanAra kareDAdhipati hoya ke hIrAmotInA AbhUSaNathI pUnamanA cAMda jevI rANI hoya ke zeThANI hoya saune bhavAMtaramAM ekendriyAvatArane pAmyA vinA bIjo ekeya mAga nathI. 84 lAkha chavAnInA anaMtAnaMta jIvene mATe ekendriya jAtine mAtAnI samAna kahevAmAM AvI che. kemake jIvamAtra sauthI pahelA sUphamanimedane ja mAlika hoya che, kadAca utkrAMti karyA pachI upara Ave te paNa asaMyamanA kAraNe apakrAMti karIne pharIthI ekendriyAvatAra ja bhAgyamAM rahe che. trasa nimAM paNa paMcendriya manuSyAvatArane pAme, rUDA rUpALA zarIra meLave, rAjyasattA tathA devakane deva bane tyAMthI cavIne pharIthI rAjA-mahArAjA, pradhAnamaMtrI, gRhamaMtrI, nANAmaMtrI bane, nAnI meTI saMsthAone sakreTarI, adhyakSa ke sarvataMtra svataMtra sattAdhIza bane te paNa 2000 sAgaropamanI maryAdAmAM yadI kevaLajJAna meLavI zakyo te pharIthI ekendriyAvatArane meLavyA vinA jIva vizeSane mATe paNa chuTake nathI. attaranI vAvaDIomAM snAna karanArA de paNa maryAdAthI bahAra jaIne, viSayavAsanAnA kIDA banaze te temanA mATe paNa ekendriya nI bhAgyamAM raheze. A kAraNe ja saune mATe eTale ke asaMyamI, avirati, pratyAkhyAna vinAnA, pAMce IndriyanA gulAmane mATe apakrAMti karavAnI raheze ane sthAvara nAmakarmanI nikAcanA karIne ekendriyatna bhAgyamAM lakhAze. - yadyapi asaMyamI jIve be prakAranA hoya che. eka te samyagadaSTisampanna ane bIjo mithyASTisampanna; mATe ja jaina zAsanane nirNaya che ke jyAM jyAM asaMyama che tyAM tyAM Page #434 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 37 mithyAtva hoya ke na paNa hoya, paraMtu jyAM jyAM mithyAtva che tyAM tyAM asaMyamane nakArI zakAya tema nathI. samyagadaSTisampanna jIva yadI asaMyamI hoya te paNa temanA jIvanamAM rahelA apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana kaSAyamAMthI anaMtAnubaMdhitvane radaya prAyaH karIne upazamita thayeluM hovAthI pApanuM gaMdApaNuM, viSayanI utkaTa lAlasA, bhecchA pratyenI atyAsati paNa tAkAta vinAnI thaI gayelI hovAthI te puNyAtmAne pApanI oLakhANa thaI gayelI hovAthI, navA karmonA baMdhanamAM rasa tathA sthitinuM jera hetuM nathI. A kAraNe ja thayelA duSkRtya tathA aticArenI sAcA mane mAphI mAMgavAthI paNa te pApanuM nirasana thatAM vAra lAgatI nathI. jyAre mithyAtvasampanna jIvane mithyAtvanI joradAra asara vartAtI hovAthI temanA jIvanamAM kaSAyanuM prAbalya hevAthI madirApAnanA nazAmAM bebhAna banelAnI jema te jIvAtmAnI sthiti paNa dharmane adharma, adharmane dharma samajavAnI hoya che. devagati prApta devAmAM je mithyAtvasampanna che temane viSayavAsanAnA bhegavilAsamAM tIvratA vadhAre hovAthI, temaja pitAnA TheSIone zApa ane rAgIone AzIrvAda devAnA cakkaramAM phasAyelA hovAthI buddhi ane sadviveka dharmo temanA prAyaH lupta thayelA hovAthI ekeya dharma ke dhArmika kRtyane sadvivekapUrvaka karavA mATenI bhAvanAvALA detA nathI. A kAraNe ja tAmasika ane rAjasikabhAvanA svAmI devene paNa puNyakarmo bhegavAI gayA pachI "tAmA re vAghoti A sUtre ekendriyAvatAra ja temane sulabha rahe che. Page #435 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AvA dene mATe manuSyAvatAra eTalA mATe ja durlabha che ke, teo devalekamAM rahIne paNa manuSyatvane yeAgya viSayavAsanAnI viramaNatA Adi satkAryo karI zakatA nathI. jyAre samyagadaSTisampanna deve viSayavAsanAthI virAma pAmIne paNa sarvathA svAdhIna devatAI sukhane tilAMjalI ApI arihaMta paramAtmAnA pAMce kalyANakamAM, temanI bhaktimAM ahiMsA, saMyamanA pracAramAM ahiMsaka, ziyaLasampanna mAnanA saMrakSaNamAM sadaiva taiyAra ja hoya che. tethI teo manuSyAvatArane, temAM paNa ucca khAnadAna, ahiMsaka kULa, saMyamI vAtAvaraNa ane daivI guNethI sampanna mAtA-pitAonA ghera janma dhAraNa kare che, ane bAlyakALathI ja dhArmika bhAvanAvALA, ahiMsaka, sadAcArI ane saMyamanA premI bane che. A je manuSyanA bhegone vipula pramANamAM prApta kare che paNa bhege paga viramaNa vratanI ArAdhanAthI bhega sAdhanene maryAdita-saMyamita karI bhegamAM paNa ganI sAdhanA kare che. buddhinI tIvratA ane puNyakarmanA prAcaryamAM paNa "anarthadaMDaviramaNa vrata" ghaNA nirarthaka pApanA dvAra baMdha karIne pitAnuM jIvana pavitra banAve che. kemake jyAM jainatvanI ArAdhanA che, tyAM nidAnagrastatA (niyANuthI baMdhAyeluM jIvana) hatI nathI ane jyAM nidAnagrastatA che tyAM be dhilAbha, vrata dhAraNa ane pAlana sudurlabha banavA pAme che. A kAraNe ja mithyAtvane ja asaMyama kahyo che ane asaMyamI jIvana talavAra, baMdhuka tathA A ma karatAM paNa bhayaMkaramAM bhayaMkara khataranAka che, kemake AvA jIvanamAM parigraha, krodha, kaSAya, viSayavAsanA, IndriyanI bhegalAlasA uparAMta saMsAranI mithyA pratiSThAnI maryAdA jIvatI rAkSasI karatAM paNa Page #436 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 zataka 34muM : uddezaka-1 bhUMDI hoya che, tene vazamAM levA mATe asaMyamI AtmA pAse ekeya AdhyAtmika zakti hotI nathI. mATe ja A jIvo game tyAre ane game tevI paristhitimAM paNa raNamedAnanI paristhiti ubhI karI zake che ane avasara joIne ghA karI letA vAra lagADatA nathI. viSayavAsanAnA bhegavilAsamAM masta banIne game te mAge paNa indriyenA ghoDAone tephAne caDAvI zake che. parigrahanA gulAma banIne lAkhe kareDAnI mAlamattA bhegI kare che. teno upayoga zarAbapAnamAM, parastrIgamanamAM, vezyAgamanamAM, jugAramAM karIne tathA indriyAnI uttejanA mATe suvarNa bhasma, abhrakabhasma, lehabhasma, uparAMta malAI bharelA dUdhanA vATakA gaTagaTAvI levAne avasara bhUlI zakatA nathI, mATe AvA manuSya paNa sAte karmonA bhArathI vajana dAra banelA hovAthI ekendriyAvatArane meLave te asaMgata nathI. (uparanI vAto sUkSma aparyAptaka pRthvIkAyikathI laIne bAdara vanaspakayike sudhI jANavI.) pRthvIkAyika jIvo keTalI prakRtinA vedaka che? he prabhe ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karma prakRtione vede che? karmonA bhegavaTAne vedana, vipAka tathA rasAnubhava kahevAya che. javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke he gautama! nikRSTatama pApakarmonA udayane bhegavanArA sUkSama aryAptaka pRthvIkAyika jIve hoya che. jeo pitAnA sthAnamAM rahIne 14 karmaprakRtione jogavI rahyAM che, te A pramANe - Page #437 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sa graha - (1) jJAnAvaraNIyakarma-jJAnanA anaMtame bhAge hIna hoya che ane te karmane udaya ghaNe ja vadhAre che. (2) darzanAvaraNIyakarma-sarvathA nikRSTatama darzanevaraNIya karmavALA che. (3) vedanIyakarma-tIrthaMkara paramAtmAnA janmakALa daramyAna eka samayane cheDI zeSakALa asAtavedanIya karmane bhegavanAra che. (4) mehanIya karma--daza beTala zarAba pIdhA pachI sarvathA bebhAna banelA mAnavanI jema A pRthvIkAyika jIve mahakarmathI sarvathA dabAI gayelA hovAthI zaktihIna che. (5) AyuSyakarma-tiryaMca AyuSyakarmanI beDImAM sapa DAyelA che. . (6) nAmaka-azubha nAmakarmanA udayathI ekendriya jAtinAmakarma, sUma nAmakarma ane aparyApta nAmakarmanA udayavALA che. (7) getrakama-nIcatrakarma sattAmAM paDeluM che. (8) aMtarAyakarma-pAMca prakAranA aMtarAne tIvratama udaya vartate hoya che. noMdha -kadAca keIema kahe ke pRthvI saune mATI Ape che, jemAMthI vAsaNuM mATalA Adi bane che. apakAyanA jIve saune pIvA mATe pANI Ape che ane carAcara saMsAra pitAnA jIvitanuM rakSaNa kare che. agnikAya saune garamI Ape che, vAyukAya saunA jIvanane sahAyaka bane che. vanaspatikAyika che, bArIbAraNuM, pATapATalA, auSadha, dhAnya ane phaLa vagere Ape che te zuM teo dAnAMtarAyakarmanA kSapazamanA mAlIka nathI? Page #438 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 401 javAbamAM jANavAnuM ke teo nikRSTatama pApakamI hovAthI mithyAtvamaya che, mATe temanAmAM tyAganI bhAvanA kyAMthI hoya? ane tyAganI bhAvanA vinAnuM dAna te dAna zI rIte kahevAya? kAraNa "vAkIya prazAMta mAna svastha thavuM te ta6 rAna" potAnA pavitra bhAva vaDe mArI A vastuo bIjAne kAme Ave tema samajIne je devAya te dAna che. A vyAkhyAthI ApaNe jANI zakIe chIe ke dAnabhAvathI apAtuM dravya dAna che. pRthvIkAyAdika jIvone te bhAva hotuM nathI. AbAnA jhADamAM rahelA jIne paNa potAnI DALa, phaLa Adi kaI kApe ane mArA mIThA madhurA phaLa bIjA khAya tevI kalpanA paNa temane hotI nathI, mATe teo AkhAne AkhA kapAI jAya, chedAI jAya, baphAI jAya te paNa akAma nijerAthI atiriphata bIju kaMI paNa phaLa temanA nazIbamAM nathI. gherAtira mithyAtvanA kAraNe pRthvIkAyanA jIne Ave bhAva nathI thatuM ke mArI mATInA banelA ghaDAothI arihaMta paramAtmAone abhiSeka ke munirAjone tathA tapasvIone pIvA mATe pANI bharavAmAM kAme AvatA mAro janmAre lekhe lAgaze. apakAyanA jIve paNa mArA pANI vaDe ke mAruM zarIra arihaMtanA caraNane sparza karIne pavitra banaze, ke acita thaIne paNa munirAjenA mahAvratAdinA pAlanamAM mAre upaga mArA jIvananuM kalyANa karAvaze, te bhAva temane mudala hotuM nathI. agnikAyikane paNa te bhAva nathI ke mArA vaDe carAcara 'sasAra jIvita rahe che, athavA arihaM tenA maMdiramAM dhUpadANA tarIke mAre upaga thaI rahyo che. Page #439 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 402 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vAyukAyikane paNa jIvamAtranuM jIvana mArAthI thaI rahyuM che tevI buddhi temane che ja nahI. vanaspatikAyikamAM sthita AMbA, mahuDA Adi jhADene te viveka kyAMthI hoya ke "mArUM chedana thaIne paNa mArA zarIrathI pAtrAo, tarANIonA nirmANa dvArA munirAje ahiMsaka jIvana jIvI rahyAM che. mArAthI banelA auSadhe saune nirogI rAkhI rahyAM che. upara pramANenA bhAve te jIvene na hovAnA kAraNe temane dAnAntarAyakarmane kSayapazama mAne ThIka nathI. (9) zretrendriya vadhya-manuSyAvatAramAM mehamAyA vaza banIne pArakAonI bhUMDAI ke pArakAonA pApane sAMbhaLIne jIvana pasAra kareluM hovAthI mahAbhayaMkara rUpe bAMdhelA pApakarmonA udaye upArjana karelA ekendriyAvatArane jIne kAna indriyane sarvathA abhAva hoya che. (10) cakSurindriya vadhya-pArakAnA bhUMDA pApakarmo joIne bAMdhelA pApakarmothI vajanadAra banelA jIvAtmAo ekendriyAvatArane pAme che, jyAM temane AMkha Indriyane sarvathA abhAva hoya che. 11) ghrANendriyavadhya-pUrvopArjita karmanA kAraNe nAkane paNa abhAva vartate hoya che. (12) rasanendriyavadhya-pArakA jInI bhUMDAI belIne, bIjAone zApa ApIne tathA abhakSyAdi khAna-pAnamAM jIvana yApana karIne mahAna cIkaNuM karmone bAMdhanArA cha ekendriya bane che, jyAM temane jIbha Indriya hotI nathI. Page #440 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-1 403 (13) purUSa vedavadhya-devadurlabha manuSyAvatArane pAmyA pachI mehamAyAmAM mastAna banIne parastrIgamana, vezyAgamana, nAnI uMmaranA bAlaka-bAlikAo tathA pitAnI strI sAthe anaMgakIDA tathA tIvra mithunakarmonA bhagavaTAmAM bhayaMkaramAM bhayaMkara pApakarmo upArjana karavAmAM pUrI jIMdagI samApta karIne ekendriya avatArane pAmelA ja, purUSaliMga vinAnA hovAthI temane purUSada nathI paNa napuMsakavedane ja tIvodaya vartate hoya che. (14) strIvedavadhya-akathanIya pApakarmone bhegavatA te ekendriyane strIveda ke strIliMga paNa hotuM nathI. sArAMza ke A jIvone kevaLa napuMsakaveda ja hoya che. upara pramANe 14 prakAranA karmone udaya temane vartate hoya che. kaI kaI gatinA cha ekendriyatna prApta kare che? he prabhe ! anaMta jI ekendriyatvane prApta kare che te zuM. narakagatimAMthI? devagatimAMthI? manuSyagatimAMthI ? ke tiryaMcagatimAMthI AvIne avatare che? javAbamAM paramAtmAe pharamAvyuM ke he gautama! naraka. gatinA nArakajIve sIdhe sIdhA ekendriyAvatArane prApta karatAM nathI, paraMtu manuSyagati, devagati ane tiryaMcagatine jIve tyAMne bhava pUrNa karIne upArjana karelA pApakarmone bhegavavAne mATe ekendriyAvatArane prApta kare che. devagatine jIve bhegAsakta banIne, manuSyagatine jIve Page #441 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 404 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha parigrahAsakta banIne tathA taiye (tiryaMcagatinA jI) viveka vinAnA hovAthI eka bIjAne bhakSya tathA bhakSaka banIne hiMsakamI hovAthI ekendriyAvatAra ja temanA bhAgyamAM rahe che. zeSa vAte prajJApanA sUtranA vyutkrAMtipadathI jANavI. ekendriya jIvone samudaghAta keTalA? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke vedanA-kaSAya-mAraNAMtika ane vaikriya samughAte cAra hoya che. vaikiya samudughAta vAyu kAyane AzrayI samajavuM. zeSane traNa. ekendriyane karmabaMdhanI vizeSa vaktavyatA : A viSayane anusaMdhAna karIne gautamasvAmIe cAra prazno karyA che. te A pramANe - (1) ekendriyAvatArane prApta karelA ane paraspara jemanI AyuSya sthiti tulya che, teo zuM karmonuM baMdhana tulya kare che? ke vizeSAdhika? parasparanI apekSAe samAnava hovAthI pharIthI baMdhAtA karmo zuM tulya hoya che? ke pUrvakALamAM bAMdhelA karmonI apekSAe asaMkhyAtamA bhAga Adine laI vizeSAdhika che? (2) tulya sthitika che judA judA vizeSAdhika karmane baMdha kare che? eTale ke AyuSya maryAdA samAna hovA chatAM paNa keTalAka ekendriye asaMkhyAtamA bhAgarUpa vizeSa, ke-keTalAka saMkhyAta bhAgarUpa vizeSa kamene bAMdhe che? (3) AyuSya maryAdA bhinna bhinna hovA chatAM teo paraspara zuM karmonuM baMdhana tulya kare che? ke-vizeSAdhika kare che? Page #442 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 405 zataka 34muM : uddezaka-1 (4) bhinna sthitika ja anya zuM vizeSAdhika karmane bAMdhe che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke he gautama! (1) keTalAka tulya sthitika ekendriya jIve tulya ane vizeSAdhika karmone bAMdhe che. (2) samAna sthitika judI judI rIte vizeSAdhika karmone bAMdhe che. (3) bhinna bhinna sthitika che, jeonuM AyuSya paraspara judu judu hoya che, paraMtu karmonuM baMdhana tulya ane vizeSAdhika kare che. (4) jyAre keTalAka jI bhinna bhinna vizeSAdhika kane bAMdhanArA che. A kAraNe ja ekendriya jIve cAra prakAre kahyA che. (1) keTalAka ekendriya jIve eka samAna AyuSyavALA che ane eka sAthe ja utpanna thAya che. (2) keTalAka samAna AyuSka hoya che paNa jUdA jUdA janme che. (3) keTalAka jUdA jUdA AyuSyavALA hoya che, paNa sAthe janme che. 4) keTalAka jIvane janma ane AyuSya paNa jUdA jUdA hoya che. A cAre prakAramAMthI pahelA prakAranA jIva tulya, vizeSAdhika karmonuM baMdhana kare che, kemake-tulyAyuSka jI eka kALamAM janmatA hovAthI paraspara tulya vegavALA hoya che, Page #443 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 406 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tethI karmonuM baMdhana tulya kahyuM che ane pahelAnA karelA karmone hIna kare che, athavA adhika kare che. yadI adhika karmone kare te paraspara tulya thaIne paNa pUrvakarmanI apekSAe vizeSAdhika hoya che. mATe tulya ane vizeSAdhika be vizeSaNe temane kahyAM che. bIjA prakAranA cha samAnAyuSka chatAM paNa judA judA samaye utpanna thavAthI temanA vege viSama hoya che, mATe karmonuM baMdhana paNa vizeSAdhika che. jyAre trIjA prakAranA jIve viSamAyuSka ane eka sAthe janmelA hovAthI tulya vizeSAdhika karmone bAMdhe che. sAthe janmelA hovAthI vegasamAna hoya che, mATe kamene tulya tathA vizeSAdhika kare che ane cotha prakAranA cha viSama vizeSAdhika karmone upaje che. uparyukta ekendriya jIvanI vaktavyatA sAMbhaLIne gautamasvAmIjI ghaNuM ja prasanna thayA ane paramAtmAne bhAvapUrvaka vaMdanA tathA paMcAMga namAvIne dravyavaMdanA kare che ane stuti karatAM kahyuM ke -he prabhe! ApazrI ja sAcA yathArthavAdI che, mATe sarvajJa che, tIrthakara cho. sarvadazI che, devAdhideva che , Izvara che. " zataka 34 udezo 1le samApta Page #444 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34 : uddeza-ra anaMtarapapannaka ekedrinI vaktavyatA: je jIve eka ja samayamAM eTale ke janma dhAraNa karyo jemane pahele ja samaya hoya tevA ekendriyAvatArane prApta thayelA anaMtarapapannaka kahevAya che. temane mATe vizeSa jANavA mATe prazna karatAM gautamasvAmIjIe pUchelA praznonA javAba ApatA bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama ! anaMtare55traka, thAvat vanaspatikAyike sudhInA pAMca prakAre che. A prakaraNa kevaLa prathama samayamAM ja utpanna thayelA ekendriya mATe hevAthI, pRthvIkAyathI yAvat bAdara vanaspatikAya sudhInA jI aparyApta ja hovAthI temanA sUkSama ane bAdararUpe be ja bheda che, kemake janma levAnA prathama samayamAM A ja aparyAptaka ja hoya che. bAdara pRthvIkAyanA jI ratnaprabhAthI laI sAte pRthvIe ane siddhazilA sudhI AThe pRthvIomAM badhAya dvIpa tathA samudromAM svasthAnanI apekSAe rahe che. upapAta ane samudra ghAtanI apekSAe badhAya che karatAM A ja ghaNuM vadhAre hovAthI pUrA lekane vyApta karIne rahe che. je sthAnane A jIvo khAlI kare che te ja samaye bIjA anaMta jIvo tyAM upapAta arthAt janma le che ane bIjA sthAnane khAlI kare che tyAre tyAM ja bIjA anaMta jIvo utpanna thAya che. te paNa teo lekanA asaMkhyAtamA bhAge ja kahevAya che; jyAre anaMtarapapatraka sUkSma pRthvIkAyike badhAya eka samAna hovAthI sarva lekamAM vyApaka thaIne rahe che. zeSa hakikata prajJA panA sUtranA sthAna padathI jANavI athavA Aja zatakanA prathama zatakanA prathama uddezAva. ja zataka 34mAno uddezo bIje samApta ke Page #445 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34 : udeze-3 paraMpare papannaka ekendriya mATenI vaktavyatA: ekendriyAvatArane dhAraNa karyo jene be samayAdi thaI gayA hoya te paraMparapannaka kahevAya che. gautamasvAmIjInA pUchavAthI bhagavaMte pharamAvyuM ke-he gautama! pRthvIkAyathI vanaspatikAya sudhInA ja sUkSama, bAdara, paryApta ane aparyApta rUpe cAra prakAranA jANavA. he prabho! temane sUkSma aparyAptaka pRthvIkAyika yAdI ratnaprabhA narakanI pUrva dizAnA caramAMtathI samuddaghAta karI pazcima caramAte utpanna thAya te keTale samaya lAge? javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke-vigrahagatithI te jIve 1-2-3-4 samayamAM utpAda karI le che. vizeSa eTale ke uttara lekanA caramAMtathI samuddaghAta kare ane pazcima caramatamAM utpanna thavAvALAne eka samayane vigraha hotuM nathI. A ja AThe pRthvIomAM sthita che. zeSa pUrvavat, * zataka 34mAne udeze trIje samApta che Page #446 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34 : udezA-4 thI 11 zeSa rahelA-(1) anaMtarAvagADha, (2) paraMparAvagADha, (3) anaMtarAhAraka, (4) paraMparAhAraka, (5) anaMtaraparyAptaka, (6) paraMparaparyAptaka, (7) carama, (8) acarama, A pramANe AThe uddezA pahelAnI jema jANavA, temAM anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka ane anaMtaraparyAptanA traNa uddezA anaMtare55nnakanI jema jANavA. zeSa paraMparA papannakanI jema jANI levA. oooo A zataka 34mAnA udezA 4 thI 11 samApta thAya zataka 34 : dvitIya ekendriya zataka kRSNa lezyAnA mAlika ekendriya jIve paNa cAra cAra prakAre jANavA. emanA mATenI bIjI hakikate pahelAnI jema jANavI. bIjuM zataka pUrNa. nIla lezyAnA ekendriya jIvanuM trIjuM zataka. kApata lezyAnA ekendriya jIvanuM zuM zataka. tathA bhavasiddhika ekendriya jIvenuM pAMcamuM zataka. taviSayaka hakikate pUrvavat jANavI. zataka 34mAnA uddezA 2-3-4-5 samApta , Page #447 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34 : ekendriya zataka-6 bhAvasiddhika kRSNa lesthAnA cAra prakAranA ekendriya jInI hakikata pUrvavat jANavI. zataka 6 kAta lezyA ane nala legyA mATe zataka 7-8 A ja pramANe abhAvasiddhikanA paNa 9-10-11-12 zatake jANavA. vizeSa pahelAnA ATha zatakemAM anaMtapannakathI acarama sudhInA 11-11 uddezA pahelA zatakanI jema kalpI levA. jethI 1148=88 uddezA ane zeSa abhAvasiddhi mATe carama ane acarama be uddeza nathI hotAM, mATe 449=36+88=124 eTale ke 34mA zatakanA avAMtara zataka 12 jANavA ane badhAya-badhAya udezA 124 jANavA. " ekendriyAdisaMsAro mayA praapto'pynekshH| chunA prArtha nAtha ! ja tatra garama che "(vivecaka) Page #448 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 34muM : uddezaka-4 thI 11 411 samApti vacanama" zAstravizArada, jainAcArya, kAzI AdinA ghaNA rAjAone tathA paMDita ane mahApaMDitAne jenI ahiMsA, saMyama AdinA rahasyane samajAvanArA ane temanA jIvanamAMthI mAMsAhAra, zarAba Adine tyAga karAvanAra 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.nA ziSyaratna, zAsanadIpaka munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya, paMnyAsapada vibhUSita, gaNivarme pUNanandavijaye (kumArazramaNe) pitAnA matijJAnanA vikAsa mATe, zrutajJAnanI prApti mATe, bhagavatIsUtra sArasaMgrahanuM 34 muM zataka yathAmatie vicita karyuM che. sarvatra zubha bhUyAt, * zataka 34muM samApta . Page #449 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35 : uddezo-1 kRtayugmAdi rAzirUpe ekendriyAnI vaktavyatA he prabhu ! ApazrInA zAsanamAM mahAyugmAnI sakhyA keTalI kahevAmAM AvI che ? (ahIM yugmanA atha saMkhyA jANavI ane mahAna eTale meTA yugmA levAnA che, kemake kSudra yugmAnI vAta AnA pahelAnA zatakamAM carcAi gai che. ) javAbamAM bhagavAna mahAvIrasvAmI kahe che, he gautama ! nIce lakhyA pramANe temanI sakhyA 16nI che. (1) kRtayugma kRtayugma 16 (2) kRtayugmayaiAja yugma 19 (3) kRtayugmadrApara yugma 18 (4) kRtayugmaka`Aja yugma 17 (5) yeAjakRtayugma (6) tryAjanyeAjayugma 15 (14) kalpAjayaiAjayugma cha (7) tryAjadvAparayugma 14 (15) kalpAjadvAparayugma (8) caiAjakAjayugma 13 (16) kAjaka`Ajayugma 5 (9) dvAparakRtayugma 8 (10) dvAparayeAja yugma 11 (11) dvAparadvApara yugma 10 (12) dvAparakapeAja yugma 9 (13) kalpAjakRtayugma 12 4 AnAthI pahelAnA zatakamAM ekendriya jIvAne zreNInA krame varNavyA hatAM jyAre A zatakamAM rAzikramathI varNavavAmAM AvyA che. gautamasvAmI pUche che ke he prabhu ! ApazrI kRtayugma kRtayugmathI lai kalpAja kalpAja sudhInI 16 saMkhyAmAM yugma kahyAM che te kayA kAraNe kaheA che. javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM Page #450 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35mu' : uddezaka-1 413 ke he gautama ! je rAzine pratyeka samaye cAra cAranA apahAra karavAthI eTale ke cAra cArane bAda karavAthI chevaTe cAranI saMkhyA zeSa rahe, tathA cAra cArane bAda karavAnAM samayeAne paNa cAra cArathI bAda karatAM chevaTe cAra zeSa rahe te kRtayugma kRtayugma kahevAya che. kAraNamAM kahevAyuM che ke-cAra cArathI bAda karAtA dravya ane samayAnI apekSAe baMne rIte cAra zeSa rahe te kRtayugma che. traNa zeSa rahe te AAja, e zeSa rahe te dvApara ane eka zeSa rahe te kalpAja kahevAya che. jemake, 16, 19, 18, 17nI saMkhyAne cAre bhAMgIe. jemake : 4)16(3 12 4)19(4 16 4)18(4 16 3 AmAM kramazaH cAre rAzi samajavI. -: 4)17(4 16 1 kRtayugma kRtayugmamAM apahAra samayanI apekSAe kRtayugma pahelu pada che ane mAda rahetA dravyanI apekSAe kRtayugma bIjuM pada che. kRtayugma caiAjamAM jaghanya 19nI sakhyA che. temAM kRtayugma eTale cAra samaye ane zeSa rahelA traNa dravyA che. kRtayugma dvAparamAM 18nI saMkhyA che AmAM paNa apahAraka cAra samayeA jANavA ane zeSa enI saMkhyAne dravya jANavuM. kRtayugma kalpeAjamAM 17nI jaghanya sa MkhyAmAM paNa samaye cAra jANavA ane zeSa rahelu eka dravya che. A pramANe vyAjakRtayugmamAM apahAraka samaye nI greja sakhyA pramANa traNa samaya jANavA ane zeSa cAra rahe te dravya jANavA. yAvat kalpeja 5Aja sudhInA padeomAM paDelu pa samayeAnu ane bIju paNa dravya jAvu'. Page #451 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 414 kRtayugmakRtayugma ekendriyA kaI gatimAM Ave che? zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha he prabho ! kRtayugmakRtayugma rAzi pramANavALA je eke ndriya jIvA che, te kaI kaI gatimAMthI AvIne ekendriyAvatArane prApta thAya che? javAkhamAM bhagavaMte pharamAvyu ke, he gautama ! devagati, manuSyagati ane tiya cagatimAM nIkaLelA jIveA ochAmAM ochA 16 jIvA ane vadhAre sa khyAta,asa`khyAta ke anaMta jIvA ekendriyAvatArane prApta kare che. anata jIvAnA utpAda vanaspatikAyikA mATe jANavA. kemake temAM janma lenArA jIvA anaMta hAya che. bhavanapati, vya'tara, jyAtiSa ane vaimAnikamAM pahelA ane bIjA devalAkanA jIvo pRthvIkAya, akAya ane vanaspatikAyamAM janme che, jyAre vAyukAya tathA tejaskAyamAM devA avataratA nathI. sAtheAsAtha vanaspatikAyanA jIvAne anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI sudhI tyAM rahevAnu bhAgyamAM lakhAyeluM che, kemake akAma nija rAnA ceAge sthAvara cAninA tyAga karI trasayeAnimAM AvelA jIvAtmAone mATe be hajAra sAgaropamanI ja maryAdA che. te daramyAna yadI te jIva siddhAvasthAne prApta karI na zakayo, te pharIne eTale ke vadhAremAM vadhAre e hajAra sAgare pama trasamAM rahIne pAche sthAvara ceAnimAM paTakAvAnu` bhAgyamAM rahe che. eka utsarpiNI daza kADAkoDI sAgare pamanI che. tI kara paramAtmAenI eka cAvIsI thAya che, A pramANe avasarpiNI paNa daza koDAkoDI sAgaropamanI jANavI ane eka Page #452 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35mu : uddezaka-1 415 cevIsI A kALamAM paNa jANavI. vanaspatikAyamAM gayelA jIvane anaMta cAvIsIe thAya tyAM sudhI temAMthI bahAra AvavAnu hetu nathI. A jIvAne pratisamaye ana taanatanI sa`khyAmAM mahAra kADhavAmAM Ave te paNa ana'ta utsarpiNI ane avasarpiNI pUrNa thaye chate khahAra kADhI zakAtA nathI. temanI avagAhanA jadhanyathI a'gulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTathI eka hajAra ceAjananI uMcAi kamaLanI apekSAe jANavI. aviratinI apekSAne lai jJAnAvaraNIyAdi sAte karmAMne bAMdhanArA che paNa karmAne bAMdhyA vinAnA hAtA nathI. AyuSyakamane bhajanAe khAMdhe che. jyAre kani mAMdhanArA che tyAre AMdhelA kaoNne vedyA vinA kaco mArga ? asAtAvedanIya vadhAre hAya che.karmInA udayavALA ja che. vedanIya ane AyuSyakane cheDI zeSa karmanA uddIraka jANavA tathA te bannene mATe bhajanA jANavI. kRSNa, nIla, kApAta ane tejo lezyAvALA hAya che, temAM paNa pRthvI, pANI ane vanaspatimAM devA janme che, tathA aparyAptaka avasthA hAya che tyAM sudhI ja tejo lezyAvALA jANavA. samyag ane mizraoSTivALA hAtA nathI paNa mithyArdaSTi su'panna ja hoya che. tiajJAna tathA zrutaajJAnanA mAlika Page #453 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 41da zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jANavA. vibhaMga jJAna temane hotuM nathI. sparzendriya nAmanI eka ja indriya hoya che. mane ane vacana hotA nathI, mATe kevaLa kAyama ja teone hoya che. baMne upaga. pAMce varNa, ucchavAsa, nizvAsa temane hoya che. vigrahagatinI apekSAe anAhAraka ane zeSa AhAraka jANavA. | sarvavirati ke dezavirati vinAnA ja hoya che, mATe avirata ja temanA nazIbamAM lakhAyelI che. kiyAvaMta ja hoya che. AhAra saMjJA, maithuna saMjJA, bhaya saMjJA ane parigraha saMjJAmAM Asakta hoya che; cAre kaSAya jANavA. kevaLa napuMsakaveda ja temane hoya che. eTale ke strIveda ke puruSaveda temane nathI. tema chatAM teo AvanArA bhavane mATe traNe vedane bAMdhanArA che. asaMjJI arthAt mana vinAnA hoya che. ahIM paNa dravya manane ja abhAva jANu jyAre bhAvamana hoya che mATe ja prati samaye karmonA baMdhaka che. jaghanyathI eka samayanI sthiti jANavI ane utkRSTathI anaMtakALa sudhInI AyuSya maryAdA che, AmAM anaMta utsarpiNI ane avasarpiNa samAI jAya che. A vAta kevaLa vanaspatikAyike mATe ja che, jyAre zeSa ekendriyane asaMkhya utsarpiNI ane avasarpiNI jANavI. bAkInI badhI vigate mULasUtrathI ke agyAramA zatakanI jema jANavI. AmAM ApaNe jIvAtmA anekavAra ke anaMtavAra musApharI karI AvyuM che ane jyAM sudhI kevaLajJAna na meLavAya tyAM sudhI tyAMnI musApharI nasIbamAMthI khase tema nathI. kRtayuggaja saMkhyAnA ekendriya mATe paNa uparanI jema jANavuM, kevaLa jaghanyathI 1nI saMkhyAmAM ane vadhArethI Page #454 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35muM : uddezaka-2 417 sakhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta jIvAneA utpAda jANavA. yAvat anaMtavAra janma thayeA che. kRtayugmadvAparamAM jaghanyathI 18nI sa'khyA utkRSTathI pUrvavat. kRtayugmakaOAjamAM jaghanyathI 17nI sakhyA zeSa pU vat AAjakRtayugmamAM jadhanyathI 12nI sa MkhyA. caiAjaNyeAjamAM 15nI saMkhyA. A pramANe TheTha kalpAja kalpAja sudhI jANI levu'. kevaLa jaghanya sakhyAmAM upara pramANe pheraphAra jANavA. * zataka pAMtrIsamAnA uddezo pahelA samApta *** & zataka 35: uddezA-2 anatApapakSaka ekendriyA mATenI vaktavyatA devagati, manuSyagati ane tiya cagatimAMthI AvIne ekendriyAvatArane prApta thayelAonI sele yugmA mATenI vaktavyatA pahelA uddezAnI jema jANavI. kevaLa dasa kikatAmAM ja nIce pramANe pharaka che. ~~~~~TuM (1) jadhanya ane utkRSTathI temanI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalI jANavI. pahelA uddezAmAM khAdara vanaspatikAyamAM rahelA kamaLanI apekSAe eka hajAra yeAjananI kahI hatI. tyAre utpanna thayAnA prathama samayavatI A jIvAnI avagAhanA AMgaLanA asakhyAtamA bhAga jeTalI che. Page #455 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 418 zrI bhagavatI sUtra sAra sa Mgraha ( 2 ) AyuSyakama nA khaMdhaka nathI. ( 3 ) AyuSyakamanA uddIraka nathI. ( 4 ) ucchavAsa ane nizvAsavALA hAtA nathI. ( 5 ) zeSa sAte karmAMnA baMdhaka che. ( 6 ) kRtayugma kRtayugma rAzivALA A jIve kevaLa eka samayanI sthitivALA che. ( 7 ) vedanA ane kaSAya samuddhAtavALA che. ( 8 ) mAraNAMtika samuddAta nathI. ( 9 ) urdUnA paNa nathI. zeSa badhuya utpAdAdi pahelAnI jema jANavu. AvA avatAra eTale kevaLa eka ja samayanI sthitivALA che. temAM paNa A jIvAtmAe anatA janma lIdhA che. upara pramANenI yathA kikatAne paramAtmA pAsethI sAMbhaLIne gautamasvAmIjI prasanna thaIne kahe che ke, he prabho ! ApazrInI vANI ja sayA niHzaMka che, niHsa de che; mATe zraddheya, upAdeya ane grAhya che. kemakesthULa-ati sthULa vAtAmAM paNa chadmasthA eka bIjAthI TakarAyA vinA rahetA nathI, te pachI sUkSmAtisUkSma tattvajJAna temanA mATe kAI kALe paNa dRzya banavA na pAme temAM zuM Azcaya ? DARRE mAM zataka 35mAnA uddeze| bIjo samApta Wan Xiang 20 Page #456 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35 : uddezA-3 thI 11 utpAda thaye e samayAdi thayelA para parApapannakAnI vaktavyatA kRtayugma kRtayugma rAzi pramANa 16 yugmAmAM pU vat zataka 35mAne uddezo trIjo samApta ........ ........................ carama samayanA A rAzivALA jIvAne tejolezyA nathI. kemake A bhAMgAmAM devAnI utpatti nathI. caramathI A jIvane maraNa samaya vivakSita samajaveA, eTale ke ekendriyanA cAlu avatArane cheDI parabhavamAM javAnA pahelAnA bhava jANavA. zataka 35mAnA uddeze| cAthA samApta acarama samayamAM janmelA A jIvAne pahelAnI jema jANavA. * zataka 35mAnA uddezA pAMcamA samApta karyuM c C *** prathama samaya kRtayugma kRtayugmAdi eTale-ekendriyarUpe utpAdanA prathama samayanA yAga vaDe je prathama che ane kRtayugma kRtayugmanA anubhava anubhavanA prathama samaye ja utpanna thayA che tene prathamavat. zataka 35 uddezo / samApta Page #457 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 420 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha prathama-aprathama kRtayugya kRtayugmanA jIve pAMcamA uddezA pramANe. - zataka rUpamAno udezo sAtame samApta . prathama carama samaya ane prathama acarama samayanA jIne pUrvavatu. zataka rUpamAno uddezo AThame samApta che A pramANe 11 uddezA sAthe prathama mahAyuma zataka samApta. - zataka rUpamAnA uddeza 3-11 samApta che za.35:dvitIya ekenidraya mahAyugma zataka kRSNa lezyAvALA A rAzinA jAne mATe paNa pahelAnI jema jANavuM. vizeSamAM jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI antarmuhUrtanI AyuSyamaryAdAvALA che. bAkInA 11 uddeza pahelAnI jema jANavA. zataka 35nuM bIjuM zataka samApta kara trIjA zatakamAM nIla vezyA, cethA zatakamAM kApita lezyA, bhavasiddhikanA cAra tathA abhAvasiddhinA paNa cAra uddezA jANavA. Page #458 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 35muM : uddezaka-3 thI 11 421 421 samApti vacanama" ' zAsavizArada, jainAcArya, sva. 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma.(kAzIvALA)nA advitIya prabhAvazALI, vyAkhyAtu cUDAmaNi, gujarAtI, hindI, sindhI Adi bhASAomAM anekavidha sAhityanA sarjaka, sva. munirAjazrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya, nyAyavyAkaraNa-kAvyatIrtha, paMnyAsa pUrNanandavijaye (kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsArthe ane AvanAra bhamAM paNa cAritrane svIkAra karIne ekendriyAdi che pratye paNa upayogasampanna rahevAnA saMskAro prApta thAya te mATe bhagavatI sUtra jevA ati gahana AgamanuM 35 muM zataka vicita karyuM che. A "zubha bhUyAt sarveSAM jIvAnAma" "javA sarve ekendriyAdi cheSa upayegavaMte bhaya" kana zataka 35muM samApta kara Page #459 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 36 : udeze-1 beIndriya jInI rAzikame vaktavyatA : he prabhe! kRtayugma kRtayugmAdi saMkhyA pramANavALA beindriya che pitAnA avatAramAM kaI gatithI Ave che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama! teo manuSya athavA tiryaMcagatimAMthI pitAne te te bhAva pUrNa karIne beIndriya rAzimAM janma dhAraNa kare che. temane kevaLa sparzendriya tathA jIbha indriya ja hoya che. A sivAya bIjI eTale nAka, AMkha ane kAna Adi indriye temane hotI nathI. kemake-pUrvopArjita azubha karmonA kAraNe dhrANendriyAvaraNIya, cakSurindriyAvaraNIya ane kaNendriyAvaraNIya karmone sakhata udaya hovAthI te nAka, AMkha tathA kAna IndriyanA bhege temanA bhAgyamAM hotA nathI. A ja eka samayamAM jaghanyathI 16nI saMkhyAmAM ane vadhAre saMkhyAta tathA asaMkhyAta samayamAM janme che. asaMkhyAta samudro, hado, taLA, moTI moTI nadIomAM nAnA moTA zaMkha, keDIo, keDAo, temaja bIjA prakAranA zaMkhamAM beIndriya jI janme che. te uparAMta vaNa, gaMdha, rasa ane sparza badalAI gayA pachI vAsI roTalI, roTalA, khIcaDImAM pAchuM rahI gayuM hoya athavA sarvathA kaDaka na thaI hoya te purI AdimAM, tathA khaTAsa thayA pachInA dahIMmAM ane varasAda paDyA pachI thayelA aLasIyA Adi agaNita ja paNa beIndriya jIve che. jemanI saMkhyA koI kALe gaNAtI nathI. A kAraNe ja prati samaye vAvat asaMkhyAta ja janme che ane bIjAonA page cagadAIne maraNa pAme che. Page #460 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 36muMH uddezaka-1 samyagajJAnI ke samyaphacAritrI sivAya A jIvanuM rakSaNa karanAra koI nathI. kAraNa ke A cAritranI pariNati jyAM sudhI AtmAmAM thatI nathI tyAM sudhI te sAdhakane pudgalene prema ghaTatuM na hovAthI jUdI jUdI jAtanA zaMkhe, keDA Adine saMgraha karavAmAM tenI lAlasA rahe te svAbhAvika che, temaja jenI vANI pratye zraddhA, Adara na AvyA hovAnA kAraNe jIbha indriyanA vazavartI jIvAtmAo, vAsI bhajana karaze, sarvathA pAkI gayelA calitarasavALA phaLa, zAke tema ja tevA prakAranA bhejananA rasiyA banaze, tathA upaga vinAnA hevAthI paga nIce AvanArA keTalAya aLasIyA Adi jIvene cagadatA cagadatA cAlaze. A rIte asaMkhyAta chane mAranArA banavA pAmaze. - A jIvenI zarIra avagAhanA jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI che tathA utkRSTathI 12 jana jANavI. dene u5pAta AmAM na thatuM hovAthI AdinI traNa lezyA ja jANavI. aparyApta avasthAmAM kadAca sAsvAdana samyakatva hoya tyAre samyaga tathA mithyAdaSTivALA jANavA. mizradaSTi temane nathI. samyaktvanI vidyamAnatAmAM ja samyagadaSTi jANavA. jJAnI tathA ajJAnI hoya che. virbhAgajJAna ke avadhijJAna temane nathI. vacana ane kAyayegavALA jANavA. maga nathI jaghanyathI eka samaya sudhI ane utkRSTathI saMkhyAtakALa sudhI teo rahe che. AyuSya maryAdA bAra varSanI che. lekanA madhyamAM hevAthI niyamA cha dizAne AhAra jANa. vedanA-kaSAya ane mAraNAMtika samudughAte che. 11 yugmamAM paNa upara pramANe jANavuM. chezataka chatrIralamAnA uddezo pahelo samApta che Page #461 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 424 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha A pramANe be thI agyAra udeza paNa jANavA. kevaLa prathama samayanA beIndriya jI aparyAptaka hovAnA kAraNe temane kAyama ja jANa. kemake-aparyAptakane vacana tathA maneyegane abhAva jANu. zataka 36nuM paheluM zataka samApta. kRSNa, nIla ane kApita lezyAvALA beIndriyanA kramazaH 2-3-4 zataka, bhavasiddhine mATe 5-6-7-8 tathA abhavasiddhikanA 9-10-11-12 zatake pUrvavat jANuM levA. samApti vacanAma" - jarmana, ITAlI, phrAMsa, laMDana Adi pazcimAtya dezonA mahApaMDitene jaina zAsananuM sUkSama jJAna karAvanAra, navayugapravartaka, AcAryapadanA 36 guNothI dedIpyamAna, zAstravizArada, jainAcArya, 1008 zrI vijayadharmasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya, zAsanadIpaka, munirAja zrI vidyAvijayajI ma.nA ziSya paMnyAsa zrI pUrNanandavijaye (kumArazramaNa) pitAnA matijJAnanA vikAsArthe, bhagavatIsUtra jevA AgamIya granthanuM 36 muM zataka pUrNa karyuM che. "zubhaM bhUyAt sarveSAM jIvAnAma' ' - "kalyANamastu, svasti bhUyAtuM, bhadra bhUyAta" - ka zataka 36muM samApta kara Page #462 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 37 : uddezeA-1 teindriya jIvAnI rAzikrame vaktavyatA : he prabhu ! rAzikramathI taiindriya jIvA kaI gatimAMthI AvIne taiindriyAvatArane prApta kare che ? / javAbamAM bhagavaMte kahyuM ke huM gautama! jema eindriyA mATe kahevAyuM che, tema teindriyA mATe paNa jANavu. kevaLa zarIranI avagAhanA jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge ane utkRSTathI traNa gAunI samajavI. AyuSyanI maryAdA jaghanyathI eka samayanI ane utkRSTathI " mULavanna rAviyALa '' eTale 49 rAtri ane divasanI samajavI. paheluM zataka-auSika arthAt prastuta zataka. khIjuM zataka kRSNavezyAvALA taiindriya vA mATe. trIjI zataka-nIla lesyAvALAone mATe. ceAthu zataka-kApeAta lezyAvALAne mATe, 5-6-7-8 zataka-bhavasiddhi mATe. 9-10-11-1ra zataka abhavasiddhi mATe jANavA. sparza, jIbha tathA nAka indriyAnA mAlika A jIvAne cakSurindriyAvaraNa ane zravaNendriyAvaraNa karyAMnA jabarajasta udaya hAvAthI AMkha ane kAna indriyA temane hAtI nathI. tathA sa'sUcchima hovAnA kAraNe napuMsakavedanA ja udaya jANavA 1 Page #463 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 426. * zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha cakSu pratyakSa teIndriya ja nIce pramANe jANavA - gemInAnA meTA kAnakhajUrA. maMkaNu-khATalA, gAdalAmAM thanArA mAkaNa. jUAmAthAmAM tathA kapaDAmAM thanArI jU-lIkha. pipIlI-lAla, kALI vagere kIDIo. udehiyA-lAkaDAmAM thanArI udheI. makaDA-jUdI jUdI jAtanA maMDA. ' iliyA-dhAnya vageremAM thanArI IyaLa. ghayamillIo-ghImAM thanArI IyaLa ( ghImela). sAvaya-mAthAnA mULamAM thanArA. gakIDA-kUtara AdinA kAnamAM thanArA gIMgaDA. gadahaya-avAvarI jamInamAM thanArA gavaiyA. carakIDA-viSTAmAM thanArA kIDA. gomayakIDA-chANamAM thatAM kIDA. A kuMthu-LA raMganA ghaNuM ja nAnA jatuo. gevAlIyargovAlaNa jAtanA kIDA. ' IliyA-khAMDa, goLa AdimAM thanArI IyaLe. IdagevAImAsAnA prAraMbhamAM lAla raMganAM kIDA.' upara pramANe vyavahAramAM prasiddha che jANavA. zeSa ApaNu jevAone mATe apratyakSa teIndriye paNa ghaNA che. Page #464 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 37muM uddezaka-1 427 anaMta saMsAramAM asaMkhyAta dvIpe ane samudro che, nadIo che, nALAe che, moTA meTA araNya che, dhULe che, retI che, mATI che, vaparAtI jamIna che, avAvarI jamIna che. amuka ja camAsAmAM jame che, amuka ThaMDImAM tathA grISma tamAM janme che. keI beIndriyarUpe, teIndriyarUpe, te kaIka caurIndriyarUpe paNa janme che. jamIna para cAlatAM, samudranA pANImAM cAlatA ane AkAzamAM uDatAM jene ApaNe sau sagI najare joI rahyAM chIe. ApaNe jema prANe che eTale ke zarIra che, indriye che, zvAsozvAsa che, mana che, bhASA che, tema game te zarIramAM rahelA che ApaNI jema caitanya, zarIra, Indri ane mana dharAvanArA che. mATe kaI paNa jIva, pArakAnA hAthe, meTara ke gADI nIce, ke bIjA keI prakAre paNa maravA mATe IcchatuM nathI. A kAraNe ja buddhizALI ane vivekapUrNa manuSyane kartavya dharma, ahiMsA dharma ane mAnavatA dharma che ke "keI paNa jIvane na mAravuM, cAlavA pharavAmAM, uThavA besavAmAM, ke game te kAmakAja karatAM paNa ekeya jIva maravA na pAme." gurudevane ananya bhakta banele antavAsI, temanI AjJA pramANe kAma karavAmAM game teTalI utAvaLa rAkhe te paNa pitAnA "Isamiti "ne vAMdhe na ja AvavA de joIe. A AjJA tIrthaMkara paramAtmAonI che. sArAMza ke munine paNa pitAne Irthasamiti dharma sauthI mUkhya che. - ApaNe je kSetramAM rahIe chIe, tyAM kAnakhajUrA Adi kIDAo kadAca veMtIyA AkAramAM ja jovAyA hoya, paraMtu meTA meTA parvatamAM ke jaMgalamAM te kAnakhajUrA hAthe pramANunA ke daMDa pramANanA paNa hoI zake che. A ja pramANe te indriya jIva traNa gAunA zarIra pramANamAM hoya temAM zaMkA rAkhavA jevuM nathI. Page #465 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 428 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ahIM je traNa gAunI vAta che, te utkRSTamAM utkRSTa zarIra pramANanI apekSAo jANavI ane jaghanyathI eTale ochAmAM ochA zarIra pramANuvALA teIndriya cha aMgulanA asaMkhyAtamA bhAga jeTalA sAva nAnA je AMkhethI paNa dekhAtA nathI, tevA paNa hoya che. anaMta jIva rAzi che. pratyekane mATe te judI judI avagAhanA vizeSa prasaMga sivAya batAvI zakAya nahI, mATe ja sAmuhikarUpe jaghanya ane utkRSTarUpe ja vAta karavAnI paddhati jaina zAsananI rahI che. mAthAmAM ke kSetra vizeSanA jAnavaranA vALamAM "ja" paNa traNa gAunI hoI zake, paNa te kyA kSetramAM hotI haze? te ApaNe jevA chadmastha jANI na zakIe paNa te mAnavA jevI hakIkata che. mATe ja jaina zAsananI ghaNI vAte ane prarUpaNuo kevaLa zraddhagamya ja che. paraMtu IrSyAdha tathA dharmAdha banelA dayAnaMda sarasvatIe jema potAnA ananya upAsya mahAdevajInI paNa mazkarI karatA temane vAra nathI lAgI, te jainazAsananI amuka vAtone laI, jaina zAsanane niMdavAmAM zA mATe vAra lAge? tyAre ja te potAnA "satyArtha prakAza"mAM lakhe che ke "jenenA dharmamAM "jU" traNa gAunI hoya te jainIonA mAthA keTalA gAunA hotA haze? eTaluM ja kahIe ke keInI paNa vAta karatAM pahelA temanA zAne barAbara jevA joIe. 24 AMgala - 1 hAtha 4 hAtha - 1 dhanuSya 2000 dhanuSya - 1 gAu (gabhUti) - 2 gAu - 1 keza - 4 kaSa - 1 jana zataka 37muM samApta Page #466 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 38muM caturindriya jIvenI vaktavyatA: avagAhanA jaghanyathI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ane utkRSTathI cAra gAunI sthiti. jaghanyathI eka samayanI ane utkRSathI cha mahinAnI jANavI. vIMchI, bagAI bhamarA, bhamarI, tIDa, mAkhI, DAMsa, macchara, kaMsArI, khaDamAMkaDI Adi jI cAraIndriyanA jANavA. temAM viMchI Adi jI viSavALA che, tyAre keTalAka DaMkha denArA che, zeSa pUrvavata. zataka 38muM samApta Page #467 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka ubhuM asaMjJI paMcendriye mATenI vatavyatA: jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAge ane vadhAremAM vadhAre eka hajAra jananI jANavI. sthiti jaghanyathI eka samayanI ane vadhAre pUrva kenTinI jANavI. kAyasthiti jaghanyathI eka samayanI ane vadhAre 2 thI 8 pUrva kenTinI samajavI. zeSa pUrvavat noMdha:-beIndriya, teIndriya ane cAraIndriyanA jIvane jaina zAsananI paribhASAmAM vikalendriya kahevAya che. "vAjAnI gAriqLaffo rUriyAI sarita thepa te vikaridrathA" eTale ke paripUrNa pAMce Indriye jemane nathI te vikalendriya jANavA ane vyAkaraNavettAoe A ivene zudra tarIke oLakhAvyA che. sArAMza ke saune mate A jIvAtmAo che, caitanya zakti sampanna che ane manuSyanI mAphaka ja sukhane IcchanArA tathA dukhathI duHkhI thanAra che. bezaka ! manuSya karatAM A ja hInapuNyavALA hoI zake che, tethI tene artha e nathI ke A zudra jatuone mAravAmAM pApa nathI lAgatuM." mAnyuM ke gRhasthAzramamAM rahelA gRhasthane pitAnA jIvanavyavahAranA saMcAlanamAM sthAvara one upaga sarvathA anivArya che. tema chatAM paNa mAnavanI mAnavatAmAM dayAdevIne vAsa ke ahiMsAdharmane avatAra thayeluM haze te potAnA jIvanamAMthI Page #468 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 39muM : 431 dayAne dezavaTo ApyA vinA te sthAvaranA upayogamAM paNa nirarthaka jIvahiMsAne tyAga ja karaze. te pachI trasatvane pAmelA vikalendriya pratye kevI rIte nirvasa banaze? tethI te jIvane mAravA mATe ke marAvavA mATe dayALu puruSane harahAlatamAM paNa utsAha rahetuM nathI. Izvara ja jagatane sarjanahAra che" A siddhAMtane satya svarUpe mAnanArAoe samajavuM joIe ke -jema manuSyanuM sarjana IzvarAdhIna che, te zudra jatuono paNa sarjanahAra Izvara ja che. AvI sthitimAM potAnA pramAda ke ajJAna vaza thaIne IzvaranI sRSTine bagADavI keI kALe paNa ThIka nathI, tema para jInA hatyArA upara Izvarane AzIrvAda paNa utarI zake tema nathI. sarpa, viMchI, kAnakhajUrA, macchara, mAkhI, vAgha, varU Adi prANIo mAnavanA nAzaka che, mATe temane mArI nAkhavAno siddhAMta paNa sarvathA ajJAnamaya che, kemake sRSTinA nirmANamAM ane viSa bharelA DaMkhIlA jatuonA nirmANamAM paNa, dIrdhadaSTisampanna, mahAdayALu paramAtmAnI dayAne ApaNe na samajIe, athavA mAnavajAta para te ja--ene keTale badho upakAra che, tene vaijJAnika daSTie paNa ApaNe na samajIe te ApaNe nizcita kamabhAgI ja rahIzuM ane paramAtmAnI suMdaratama suSTine badasurata banAvavAnA abhizApe AvatA bhavamAM paNa ApaNe vinA mate maravAnuM raheze. kemake saMsAra te Play Ground 'nA phuTabela je che, tethI para chanI hatyA karanAre te te jInI sAthe vairAnubaMdhathI baMdhAze ane Page #469 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 432 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha Aje ApaNA hAthe ke page maranArA jIvA AvatA bhave zatru banIne paNa vairanA badalA lIdhA vinA cheDaze nahIM. Izvara pratye tathA bhArata dezanI prANasamI ahiMsA pratye medhyAna rahIne Aja sudhInI jIda judI sarakAroe sarpa, vAgha tathA siMha Adi jIvAne mAravA mATe judI judI caiAjanAe ane lAkhA rUpIyAnA InAmeA paNa jAhera karyAM hatAM, paNa ApaNe sau anubhavI rahyAM chIe ke saMsAramAMthI nAnA meTA sarpA paNa ochA thayA nathI tema mAkhI macchare paNa ghaTayAM nathI. gAMdhIbAbAnu rAjya thayA pachI paNa Aja sudhI lAkhA maNu * DI. DI. TI.ne pAvaDara chaMTakAI gayA che, tA paNa mAkhIo ghaTI nathI, macchare ghaTyA nathI tema bIjA jAnavare paNa echA thayA nathI, tema sApanA karaDavAthI mANasAnA mAta paNa ghaTayA nathI. ( A badhI vAtAne dhyAnamAM laine nIvo nauvasya makSaLam A uktine bhale mAnavetara sRSTi caritrA kare, paNa manuSya te buddhizALI prANI che, dharma karmane jANanAra che, veda- vedAMta-upaniSad, purANa, gAyatrInA upAsaka che, suvarNa - meAtI-sukhaDa-paravAlA tathA rUdrAkSanI mALAo dvArA paramAtmAnuM bhajana karanAra che. mATe vivekI ane vicArazIla che tethI jIvAnu` hanana nahIM paNa rakSaNa karavA mATe abhUtapUrva temanAmAM zakti che. mATe IzvaranI bakSIsarUpe maLelI te zaktinA sadupayoga karIne eka jIva bIjA jIvanA mitra banavA pAme temAM ja ApaNA saunuM, bhArata dezanuM, mAnava samAjanu' ane AdhyAtmika jIvananuM bhaluM che. Page #470 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zitaka 39muM : - lagabhaga cha ke sAta zatAbdIothI sarvathA parAdhIna banelA bhArata dezane mahAtmA gAMdhIe (gAMdhI bAbAe) ahiMsaka vRttiothI ane pravRttiothI svAdhInatA prApta karAvI ane temanA ja celA cApaTo peLI TopI paherIne bhArata dezanA rAjyasattAdhArIo banyA. paraMtu aphasesa che ke sattAnI khurazI hAthamAM AvyA pachI tarata ja lAkhe ane karaDenI saMkhyAmAM vAMdarAo, bhaMDe, gAya, baLada, pADA, gheTAbakarAo, vAgha-dIpaDAo, mAra, uMdaraDAo ane chevaTe deDakAnA page ane jIvatI gAyanA cAmaDAnA vyApAra dvArA huMDIyAmaNa kamAvAnA mahA hiMsaka pApakAnA mArge cAlyA. jene mahApApe lAkhe-karoDo rUpIA tathA lAkho Tana ghauM Adi padArtho bhAratamAM AvyA ane ApaNA peTamAM tenI padharAmaNI thaI. phaLa svarUpe 32-33 varSothI svataMtra-svAdhIna banelA bhArata dezanI behAla avasthAone ApaNe sau sagI najare joI rahyA chIe ane jogavI rahyAM chIe. te A pramANe - (1) koleja tathA hAIskUlanuM sahazikSaNa, vyApArI dhoraNe cAlatA sinemA, TelIvijhana, reDio AdinA mAdhyamathI uttejita thaIne vyApaka banelI kAmavAsanAnA kAraNe bharabajhAramAM ke anyatra sthaLe bahena beTIonA ziyaLa luTAI rahyAM che, chatAM paNa sattAdhArIo AMkha ADA kAna karIne nirAMte beThA che. (2) zithila banelI rAjyasattAnA paripAke mANasa mANasane duzamana che, eka zrImaMta bIjA zrImaMtane tathA eka prAMtane pradhAna maMtrI bIjA prAMtanA pradhAna maMtrIne vairI che, virodhI che.. . . . Page #471 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 434 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (3) pratyeka prAMtanA maMtrIo ane kendranA maMtrIo paNa pitAne ahamindra mAnIne eka bIjAnI sattAne lalakArI rahyAM che, eTaluM ja nahIM paNa eka bIjAnA cUDIdAra pAyajAmA ke penTa kheMcI rahyAM che. (4) bhArata mAtAnI, gAMdhI bAbAnI, dezanA garIbanI ke madhyama vargonI ciMtAe citAmAM jaIne-baLIne sarvathA alavidA lIdhI che. (5) pApI, rizvata tathA kALAbajhAranuM kALuM nANuM saunA peTamAM kUdakA mArI raheluM hovAthI dezanA sattAdhArIo ane zrImaMte kudaratAnA vairI banyA che, mATe ja temanA jIvanamAMthI- mAnavatA gaI ane dAnavatA AvI, dayA gaI ane krUratA AvI, prema gaye ane svArtha AvyuM. pariNAme bhAratadezanA bhAgyamAM megharAjA paNa rIsAye, nadIo, mahAnadIo paNa rIsAI tathA ati vRSTi ane anAvRSTinI maryAdA paNa samApta thaI che. | ( 6 ) pApanA paisAthI kharIdelA tela, ghI, siMdara, senA-cAMdInA varakha, phaLa-phUla (mukhya), mevA, miSTAnnanA chapana bhega laIne tathA hajAro maNa ghI tathA agaNita nALiyeranA bhegathI tRpta ke atRpta thayelA kaliyuganA bhagavAna paNa jANe zeSazayyA para ArAma na karatAM hoya! mATe ja bhAratadezanA garIba badhI rIte parezAna che. bemete marI rahyAM che, bhUkhe marI rahyAM che, jyAre bhArata dezanA Page #472 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 435 ! zataka 39muM : maMtrIo, pradhAna maMtrIo, nANA maMtrIo vagere ghI keLA khAI rahyAM che ane temanA kUtarA 50-75 hajAranI meTaramAM besIne ArAma karI rahyAM che ane biskuTa khAI rahyAM che. (7) bhArata dezanA saMta-mahAsaMte tathA vairAgIonI AMkha para senAnI phremanA cazmA lAgyA ane pAMca pAMca hajAranA kAzmIrI dusAlA ane kAmaLIethI temanA zarIra lapeTAyA. paNa hAya re...te mahAsaMtenA bhagatarAmene peTa bharavA mATe anAja nathI, paheravAnA kapaDA nathI, davAdArU nathI, tenA para levAnI saMbI nathI, dUdha nathI. AnAthI atiriphata ahiMsAdevInI krura mazkarI bIjI kaI? (8) bhArata dezanI jagadaMbA svarUpa strInI nagna, ardhanagna tasvIra kheMcAI, tene pisTara banyA, rAjarastA para temanI nagnatAne khyAla denArI tasvIre laTakAvavAmAM AvI, lAkhonI saMkhyAmAM raMgIna keleDara, sinemAnI tasvIro tathA bhArata dezanI bhIMte bhIMte ardhanagna strInI tasvIre mUkAI, paNa hAya re... bhArata dezanA zrImatenI patnI, putrIo, rAja sattAdhArIonI padminIo, bhaNelIgaNelI strIo, sArA lekhakonI dharma patnIo tathA lekhanakaLAmAM hazIAra banelI mAninIone paNa potAnI jAta pratye ratimAtra garva paNa zeSa na rahyo! jANe pApI annathI, hiMsaka pravRttinA mAdhyamathI kamAyelA paisAthI ApaNA saune AtmA ja khatama thaI gaye che, maDadAla thaI gayuM che. (9) kendrIya maMtrImaMDaLathI prAMtiya maMtrImaMDaLa sudhI, lagabhaga 20 jeTalA rela maMtrIo, khAdya maMtrIo, gRhamaMtrIo, pradhAna maMtrIo, saMrakSaka maMtrIo Adi pradhAna kakSAnA, rAjakakSAnA maMtrIo, temanI devavimAna jevI Page #473 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 436 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha ephIseA, temanI sevAmAM uccastarIya sekaDo mAnavA che, uparAMta musApharIkha nA paisA temanA gajavAmAM Ave che, Ama jemanI pAchaLa bhArata deza lAkhA ane karADI rUpIAnA pagAra vyaya kare che, tema chatAM paNa gADIenA akasmAtamAM hajAra mANaso marI rahyAM che, ena eTIenI Ijjata luMTAI rahI che, khAvA pIvAnI vastuonI meghavArInA pApe janatA behAla avasthA bhagavI rahI che, sainiko ane sIpAienI AMkha sAme atyAcAra, durAcAra, luMTa, mArA mArI tathA gunAhita kAryAM thaI rahyAM che, te paNa koine paDI nathI. kendranA matrIe ja jyAre paraspara raNamedAne caDhI rahyAM hAya tyAre bicArA sainiko zuM kare? anAja mATe kheDuta taiyAra nathI paNa rokaDIyA pAka mATe sau lAlacu banI rahyAM che. kalekaTarA, mAmalatadAro paNa maMtrIonA kAraNe kiMkartavyamUDha thaine dezanI behAla avasthA joi rahyAM che. pakavavA (10) mazInarInA yugamAM bhAratadezanI AdhyAtmikatAne keTalI hAni ke lAbha thayA che te te itihAsakAro nirNIya karaze, paraMtu pratyakSa anubhavAtI satya hakIkata che ke dezanA nAnA meATA udyogapatiemAM paraspara hariphAI, spardhA ane pratispardhAnA janma cAkkasa thayA che, jenA kAraNe dezanI meTI zakti ane muDI temanA gajavAmAM hAvAthI kendra ke prAMtanA minisTaro paNa temanI hathelImAM ramatA hoya che. pariNAme te ba MnenI gaThabadhI majabuta thAya che. AnA ja abhizApe zrImatAnI tijorIne vAMdhA na Ave tevA ja kAyadA ghaDAya che, nyAyataMtrA DhIlA paDe che, rakSakadalamAM katta byarahitatAnA praveza thAya che, pariNAme moTA udyogapationA eka gajavAmAM sarakArI taMtra ane bIjA gajavAmAM dezanA minisTI keda thaine paDyAM che. Page #474 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 437 zataka 39muM : (11) koI paNa dezanA adhaHpatana ke unnatimAM Dabala grejyueTa thayelA minisTare karatAM paNa vadhAremAM vadhAre asarakAraka nyAyAlaye, sainike ane zikSaNa saMsthAne hoya che. bhArata dezanI kamanazIbI hatI ke svarAjyanA jhaMDA pharakAvyA bAda tarata ja A traNemAM zithilatA AvatI gaI che. nyAyAdhIza, sarasenApatio ke prinsIpAle game tevA ucca khAnadAnanA ane prAmANika heya te paNa sarakArI taMtranI akarmaNyatAnA kAraNe te traNemAM paNa kevaLa kAgaLa kAryavAhIthI atirikta bIjuM kaMI paNa karavAnuM rahyuM nathI. paidala vihAra karIne gAmaDe gAmaDe ke zaheramAM vicaranArA jaina munione ja anubhava che ke-sAme dekhAte mAnava cekakasa khunI che, badamAza, che, baLAtkAra karanAra che. sipAhIo tene pakaDe che. nyAyAdhIza sAme ke senApati sAme ubhe rAkhe che. teo satya nirNaya kare te pahelAM ja rizvatathI gajavA bharAyele, lebhAgu peLI TopI paherIne nyAyAdhIzanA kAnamAM phUMka mAre che ane asalI cera ke badamAza nirdoSa tarIke sAbIta thAya che ane chuTI jAya che. heDa mAsTaro tathA prinsIpAle vidyArthIonA hAthe mAra khAya che, sipAhIne pablIka mAre che, ItyAdi prasaMgamAM asalI tatvane nirNaya karatAM ApaNane khabara paDe che ke minisTare ja jyAM pitAnI svArthAndhatAmAMthI bahAra AvatAM nathI te pachI teo janatAmAM nyAyataMtranI sthApanA kaI rIte karaze? koNa karaze? prAntIya ke kendrIya maMtrI karaze? Ane javAba bhagavAnanA sudarzana cakra sivAya bIjA koInI pAse nathI. - ItyAdi agaNita kAraNethI sarjAyelA kAryone joyA pachI bhArata deza svataMtra che tema kahevuM vyAjabI nathI. Page #475 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 438 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tyAre ja mAnava mAtrane bhUtakALanI smRti thaI jatAM vAra lAgatI nathI. kAraNa ke mAnava svabhAva ja e rahyo che ke bhUtakALa kharAba rIte pasAra thayo hoya te paNa vartamAnakALa tenA karatAM paNa vadhAre kharAba dekhAya tyAre bhUtakALa pAcho bhavya lAge che. mATe ja bhArata dezane aMdara avAja kAMIka A pramANe che. (1) briTIzaronA rAjyamAM dezanI bena beTIone, vyApArI ene, tathA sAdhu saMtene kaI paNa jAtane bhaya hate nahIM. jyAre Aje prajA trasta che, bena beTIo trasta che. (2) te samaye nyAyataMtranI pavitratA, zikSaNalanI svacchatA, ane saMrakSaka sthAnanI kartavyaniSThatAnA kAraNe dezane nAgarika binadhAsta sUI zakyuM hatuM. vidyArthionA jIvanamAM AjanA jevI svachaMdatA na hatI ane sainika prajAnA rakSaNamAM bedhyAna na hatAM. (3) tema chatAM paNa briTIzarane dezamAMthI bhagADI zakAya. paraMtu Aje gaThabaMdhInA kAraNe vicitra prakAre parAdhIna banelA bhArata dezane kartavya dizAmAM lAvavA mATe pratyeka prAMtamAM judA judA mahAtmA gAMdhInA avatAre thAya te paNa temane saphaLatA maLI zake tema nathI. ItyAdi agaNita prakAromAM dezanI janatAnA avAje sApha sApha saMbhaLAI rahyAM che. paNa ekeyane yAvat vinobA bhAve jevAne paNa avAja sAMbhaLanAra atyAre mAIne lAla keI nathI. Page #476 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 39muM : 439 uparanI badhIya vAtamAM tenA maulika kAraNeAne tapAsIe tA, bhAratadezanA agaNita mUka prANIonI hatyA dvArA prApta thayelA huMDiyAmaNanA abhizApeA spaSTa dekhAi rahyAM che. ( ityala vistareNu ). asa'jJI eTale zu? zAstrAmAM ghaNA sthaLe saMgI ane asanI rUpe jIvAnA be prakAra kahevAmAM AvyA che. nigedavatI jIva paNa caitanya svarupI hAvAthI A karmAMnA baMdhanathI 'dhAyelA che, mATe temane paNa AhAra-bhaya-maithuna-parigraha-krodha-mAna-mAyAleAbha-mAha-dhama (dhatva prApta karavAnI IcchA), sukha-duHkha jugupsA-zAka-edha (sAmAnyajJAna) ane leAka (vizeSa jJAna) Adi seALa prakAranI saMjJA avazya hovAthI jIvamAtra sannI ja kahevAya che. tema chatAM paNa A prastuta viSayamAM te sa'jJAethI saMnnita banelAne sajJI mAnavAmAM Avye nathI, paNa nIcenI traNa saMjJAemAMthI pahelI " hetuvAdopadezikI " sa MjJA jemane hAya temane asa'nI tarIke jaNAvyA che, kemake A sajJAmAM jIvane viziSTa edha hAtA nathI, A kAraNe te asaMjJI che. jemAM meindriya, teindriya, caturindriya ane samUcchima paMcendriya jIveAnA samAveza thAya che. A jIvAmAM kevaLa vartamAnakALa pUratuM ja jJAna hAya che, jemake kIDIone, makoDAone, IyaLeAne, aLasIyAone, tathA bhramara, viMchI, mAkhI, macchara, mAkaNa, jI Adi jIvA je raste jai rahyAM hAya, tyAM utpanna thatAM bhayanA nivAraNa mATe potAnI gati bhale badalI letA haiAya te paNa tevuM jJAna temane Page #477 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 440 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha hetuM nathI ke raste badalavAmAM vartamAna samayanA bhayathI jarUra mukta thaIzuM, paraMtu gati badalatA ja bIjAnA page cagadAI jaIzuM, ke sAmethI AvatI meTara nIce bemete marIzuM ke gati badalatA ja sAmevALA purUSe amane mArI jaze ke amAre ja bhakSaka bIje prANI amane gaLI jaze, ItyAdi vAtane te asaMjJI ja jANI zakatA nathI, mATe ja teo asaMjJI che. amuka sthAne gayA pachI te te vastuone sparza thavAthI ApaNA zarIrane pIDA thaI hatI, baLI javA jevI sthiti ke cagadAI javA jevI sthiti ubhI thaI hatI. A badhI bhUta. kALanI vAte temanA khyAlamAM hotI ja nathI, tethI bhaviSyakALamAM tyAM javuM ke na javuM, javAthI ApaNuM mRtyu che tenI paNa temane khabara hotI nathI. mATe viziSTa bodhAtmaka saMjJA na hovAthI teo asaMjJI che. pUrvanA manuSyamAM buddhi maLyA chatAM paNa tenA durUpayegamAM mastAna banIne keTalAya jIvonI jIbhane, bIjAenA nAkane, trIjAonI AMkhane tathA cethAnA kAnone AghAta lagADyo haya, indriyethI te jIvene pIDita karyA hAya, eTale ke temanI indriyane ghAta karyo hoya, rasoI pANI ke pitA Adi karavAmAM jenI hatyAnuM dhyAna na rahyuM hoya ke vadhAre paDatAM AraMbha samAraMbhamAM saMkhyAta ke agaNita vikalendriya jIvone maravAnI aNI para pahoMcADI dIdhA hoya ke mArI dIdhA hoya, ItyAdi kAraNe AvanArA bhamAM, cAla bhavanA buddhizALI, mahAbuddhizALI manuSyane paNa vilendriya jenI gatiomAM asaMjJI avasthA prApta karI bhayaMkaramAM bhayaMkara asahya duHkhane bhegavavAnA ja bhAgyamAM raheze. Page #478 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 39muM 441 eka vRkSanA Azraya karI hajArA-lAkhA trasa jIve peAtAnu' jIvana jIvI rahyAM hAya tyAre kelasA AdinA vyApAra karanArA zrImaMta thavAnA lAbhamAM seMkaDo-hajArA vRkSAne kapAve che, aMgArakama vaDe kolasAnuM utpAdana vadhAre che ane lAkhA karAMDonI mAlamattA bhegI karI pApAnubaMdhI puNyanA mAlika bane che ane marIne vikalendriyapaNu' prApta kare che, ghANImAM pIlAtA tala, magaphaLI, kapAsIA, sarasu' Adi tathA cakkI (ghaMTI)mAM pIsAtA geDu', caNA, cekhA, juvAra, bAjarI AdimAM asaMkhyAtA dhaneDA, IyaLeA Adi nAnA moTA jIvA paNa pIlAI tathA pIsAI jaIne vinA mAte mare che. vastra utpAdana karavAvALI mIleAmAM hajArA-lAkhA ane karoDo mITara vajra mane che. tene saphAImAM lAvavA mATe medo, makAI caNAne leTa, cAkhAnA loTa je sekaDo-hajArA bArAomAM bharelA hAya che, temAM khadakhada karatAM asakhyAtA kIDAe kAMjhI banAvatAM vinA mAte mare che. pRthvImAtA nAnA moTA sau jIvAnI mAtA che. tenA peTALamAM patthara, hIrA, Arasa, sIsu, lenDru Adi dhAtuone bahAra kADhatAM hajAro aLasIyA, krIDA, makoDA Adi maryA vinA rahetA nathI. tejAba, soDA, sAbu, esIDa ityAdinA utpAdanamAM tathA tenA vaparAzamAM ane te padArthAnA upayoga karyAM pachI te pANIne gaTaramAM nAkhavAthI lAkhA-karoDonI sakhyAmAM maratA kIDAone abhayadAna kANu Apaze ? Page #479 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 442 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha - A kAraNe ja dayAnA sAgara tIrthaMkara paramAtmAoe gRhasthane paNa 15 karmAdAnanA vyApArane tyAga karavAnuM kahyuM che. paraMtu parigraha saMjJAnA gulAma bhagavAnanI vANIne tiraskAra karIne hiMsaka mArgane svIkAra kare che ane AvanArA bhamAM tyAM tyAM avatAra le che. A jIvane dravyamana hatuM nathI, kemake pUrvabhavamAM mAyAvaza banIne keTalAya nA mAnasika pariNAma ane pravRttione teDAvelI ke bagADelI hevAthI mana:paryApti nAmakarmanI nikAcanA karavA jeTalI lAyakAta temanAmAM hatI nathI, mATe mana:paryAptinA abhAvamAM dravyamananI prApti thatI nathI, tema chatAM A ja je navA karmonuM baMdhana kare che te bhAvamanane AbhArI che. jIva mAtrane kAmaNa zarIranA kAraNe bhAvaIndri ane bhAvamananI vidyamAnatA jaina zAsanane mAnya che. ja zataka 39 zuM samApta . Page #480 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zatarka 39muM : * samApti vacanam' jainAgamAnA rahasyavettA, kamasiddhAMtAnA pAragAmI tathA syAdvAdanaya ane pramANuvAdane AtmasAt karanArA, zAstra vizArada, jainAcAya, sva. zrI vijayadhama sUrIzvarajI (kAzIvALA) vizamI zatAbdImAM zukranA tArA jevA tejasvI hatAM, caMdramA jevA zItaLa hatAM, sUryanI jema pracaMDa pratApI hatAM, merU. patanI jema dhIra-vIra ane gabhIra hatAM, upariyALAdi tIrthAMnA uddhAraka ane pAlItANAnA zrI yaAAvijayajI jaina gurukuLanA sthApaka tathA mahuvA Adi aneka sthaLe gurukuLa, vidyAlayo, dhArmika pAThazALAonA sthApaka hatAM. temanA ziSya, zAsana dIpaka, baMgAla, bihAra ane siMdha jevA mAMsAhArI dezeAmAM ahiMsAnA saphaLa pracAra karanArA munizaja zrI vidyAvijayajI ma. hatAM. temanA ziSya, nyAya vyAkaraNu kAvyatI, panyAsa pUrNAnaMdavijaye (kumAra zramaNe) bhagavatI sUtra sAra sa'grahamAM paMcamAMganuM 39muM zataka svapara kalyANArthe pUrNa karyu che. bhadra' bhUyAt sarveSAM jIvAnAm, jIvA sarve'Dasa'nitya tyajeyu. 443 >> zataka 39mu samApta A Page #481 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM kRtayugma kRtayugma sajJI paMcendriyAnI vaktavyatA : he prabhu! kRtayugma kRtayugma rAzipramANa saMjJI pa'cendriya jIvAnA utpAda kaI kaI gatimAMthI thAya che ? javAkhamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama ! manuSyAvatAra meLavavAne mATe cAre gatienA ceAvIze daDakAnA jIvA samartha banI zake che, pachI cAhe huve pachI manuSyAvatAra meLavAze te pahelA te jIvAtmAe saMkhyeya varSAyu, asabhyeya varSAyu, paryAptAe hAya, ke aparyAptAe hAya, te paNa temane manuSyAvatAra meLavavA mATe koinA paNa avarodha kAme lAgatA nathI, kemake saMsAranA saMcAlanamAM izvarAdinI zakti kAme AvatI nathI, paNa peAta peAtAnA karelA karmAMnA kAraNe eka bhava cheDavA paDe che ane trIjo bhava svIMkAravA paDe che, mATe ja nigodanA jIveAthI laine anuttara vimAnavAsI mahApuNyAtmAe paNa A avatAra meLavI zake che. musApharI karanArAone mATe jakazana sTezana para AvavAnuM sa thA anivAya che. tevI rIte pratyeka gatimAM kama rAjAnA peTa bharIne mAra khAdhA pachI, tathA janma-jA ane mRtyunI viDaMbanAothI trasta thayA pachI jyAre te kama sattAthI kaMIka haLavA ane che tyAre meAkSa tathA yAvat sAtamI narakane meLavavA mATe jakazana jevA manuSyAvatArane prApta kare che. A jIvAtuM parimANu -apahAra ane avagAhanA vyutkrAMtipada pramANe jANavI. Page #482 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 445 A sparza, jIbha, nAka, AMkha ane kAna, A pAMca jJAnendriyothI je paripUrNa hoya che ane saMjJA eTale dIrdhakAlikI tathA daSTivAdopadezikI A be saMjJA ane mana:paryApti dvArA jemaNe mAnasika jIvana prApta karyuM hoya te saMjJI paMcendriya jIva kahevAya che. mAtA-pitAnA saMga vinAnA saMmUcchima ja asaMsI ane garbhathI utpanna thayelAone saMsI jANavA. dIrghakAlikI saMjJA : pratyeka karmanI anaMta vargaNAmAM baMdhAyelA che, mithyAtva mohanIya ane anaMtAnubaMdhI cAre kaSAyanI mAyAmAM cAre bAjuthI phasAyelA hovAthI, temanI pAse samyagdarzana-jJAna ane cAritrane prakAza muddala na hovAnA kAraNe temanA dvArA karAtAM pApa tIvratama hoya che, krodha khataranAka bane che, mAna bhayaMkara hoya che, mAyAprapaMca tIvra hoya che, lebha ane pari. grahanI mAtrA samAtIta hoya che. IrSA, adekhAI, para parivAda tathA bIjAne ALa (kalaMka) devAnI vRttivALA hoya che. te uparAMta prANAtipAta, mRSAvAda, cauryakarma, maithunakarma ane parigraha pratye atyaMta gaLeDuba hevAthI potAnA amUlya jIvanadhanane barabAda karanAra bane che. yadyapi A jIne bhUtabhaviSya ane vartamAnanA sukha-duHkhane nirNaya karAvanArI, pitAnuM rakSaNa karI pArakAne sIsAmAM utarAvanArI, pitAnA aMtima kSaNa sudhI potAnA zIrApurI TakI rahe te mATe dezanA lAkha mAnave bhUkhe mare tevI AkAMkSAone sevanAvanArI dIrghakAlikI" saMjJA temane jarUra maLelI hoya che. je ekendriyanA anaMta jIve ane vikalendriyanA asaMkhya nI hetuvAdopadezikI saMjJA karatAM hajAravAra caDiyAtI che. Page #483 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha anaMta saMsAramAM rakhaDapaTTI karatAM jIvane potAnA AtmAnuM darzana tathA tenA zuddhikaraNanA jyAM sudhI khyAla na Ave tyAM sudhI ghAMcInA baLadIyAnI jema te AtmAnI bhramaNakakSA keI kALe maTatI nathI. daSTivAdepadezikI saMjJA prastutamAM daSTine artha AMkha karavAnuM nathI. kemake cAra ane pAMca indriyavALA jIvane paNa AMkha maLelI hoya che. paNa zarIrarUpI bhADAnA makAnamAM rahelA AtmAnuM darzana karI zake, ke karAvI rAke tevI tAkAta cAmaDAnI AMkhamAM hotI nathI; kemake anaMta-anaMta karmonI vargaNAmAM phasAI gayele AtmA atIndriya hovAthI carmacakSune mATe sarvathA agocara ja rahyo che, tema chatAM meluM vastra ThaMDA pANImAM lAMbA kALa sudhI rahe chatAM kaMI ne kaMI mela DhIluM paDe che tathA kaMIka chUTI paNa jAya che ane garama pANImAM mela vadhAre nIkaLe che, tathA sarka pAuDara sAthe mizraNa karelA pANImAM sAva meluM kapaDuM paNa ujaLuM banavA pAme che, tevI rIte yathApravRtikaraNa, apUrva karaNa ane anivRttikaraNa dvArA, AtmA para lAgelA anaMtAnubaMdhI kaSAnA cIkaNuM pApa mela paNa chevAI jAya che tyAre AtmAne samyagadarzananI prApti thAya che. AvA samadaSTi sampanna AtmAne purUSArtha kSemukhI hevAthI aMtaH kaDAkaDI sAgaropamanA karmomAMthI paNa dezavirati tathA sarvavirati karmonA bAdhaka karmone nAbuda karate AtmA ghaNo ja AgaLa nIkaLI gayuM hovAthI, sarvavirati cAritranA paryAyanI zuddhimAM paNa khUba ja jAgRta; sAvadhAna ane apramAdI banavA uparAMta maunadhArI banIne samaya pasAra karate hoya che. yadyapi A jIvAtmAo, anaMtAnaMta mithyAtvIe, dezaviratiro tathA Page #484 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 4muM : 447 pramAdI sarvaviratidhara karatAM paNa khUba ja AgaLa vadhI gayA hovA chatAM paNa navA navA karmonuM baMdhana tathA junA karmonuM vedana paNa karatAM hoya che. A vAtane sUtrAnusAre ja joIe. paMcendriya jIve zuM karmonA baMdhaka che? ' he prabhe ! kRtayugmakRtayugma rAzi saMpanna paMcendriya saMjJI ja vedanIya karma sivAya bIjAnI karmonI prakRtione bAMdhe che? ke nathI bAMdhatA? sAmAnya prakAre ApaNe eTaluM ja jANatA hoIe chIe ke sarva prati samaye karmonuM baMdhana, vedana, anubhava ane nirjarA karatAM ja hoya che, paNa A praznomAM khAsa vizeSatA e che ke, vedanIya karma vinA bIjA karmone bAMdhanArA kaNa kaNa che? ane keNa nathI? ' javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama! je puNya pavitra mahApuruSe potAnI mokSAbhilASiNI purUSArtha zaktivaDe upazAMtamUha, kSINameha, sagI (kevaLI) ane agI nAmanA cAra guNasthAnake bIrAjamAna thavAmAM bhAgyazAlI banyA che, teo ja vedanIyakarma sivAya bIjA karmonA baMdhaka eTale te te sAte karmonA bAMdhanArA hotA nathI. kemake dharmadhyAnanI puSTi A sthAne sArAmAM sArI thaI javAnA kAraNe sAtamuM apramatta guNasthAnaka prApta thAya che, tyAMthI paNa AgaLa vadhate sAdhaka muni AThame apUrvakaraNa guNasthAnake AvatAM yAda te upazamaka che, te upazamazreNI (A guNasthAnakanA sAta bhAga hovAthI pahelA bhAgathI ja upazamaNune prAraMbha thAya che) ane kSapaka hoya te kSapakazreNIne Azraya le che. AvA upazamake, Page #485 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sa graha 448 pUrva dhArI, pavitratama ane vaRSabhanArAca, RSabhanArAMca tathA nArAca A traNe saMghayaNamAMthI koi paNa ekanA svAmI hAya che. A munirAja sAtame ane AThame guNasthAnake mahukama nI 20 prakRtiene upazAMta kare che, dazamA guNasthAnake sa javalana lAbhane sUkSma karI agyArame guNasthAnake sUkSma leAbhane paNa upazAMta kare che. sArAMza ke-kevaLa anta hata` pramANita A guNasthAnakamAM te sAdhakamuni meAhanIyakama nI badhIya prakRtine zAMta karI de che-Dha`DI pADe che, eTale ke te kane dADha vanAnA nAgarAjanI jema tAkAta vinAnA kare che. phaTakaDIthI mizrita thayelA pANImAM jema dhULa, kacarA, rAkha Adi nIce besI jAya che tyAre pANI svaccha ane che, paNa nimitta maLye vAsaNanI sthiratA jyAre nAza pAme che tyAre pANInI svacchatAnI paNa samApti thayA vinA rahetI nathI. tevI rIte kALA nAganI jema dabAI gayelA mAharAjAnI sthiratAne paNa AtmAnI sthiratA sAthe ja saMbadha rahelA che. kemake game te kAraNe eka samaya pUratI ja caMcaLatA di AtmAmAM praveza pAme tA peAtAnI sapUrNa zaktivaDe mehu rAjA ane tenA sainika anata zakti sampanna AtmAne pachADa khavaDAvyA vinA rahetA nathI. A kAraNe ja bhagavAna mahAvIra svAmIe peAtAnA paTTadhara indrabhUtine (gautamasvAmIne) vAraMvAra eka ja upadeza ApyA che ke "samaya goyama ! mA pamAyaN' eTale ke he gautama! samaya mATe paNa pramAda karIza nahIM. upazAMta mehukamI AtmAne mAhukama dakhAI javAnA kAraNe khIjA karyAM paNa dabAi gayelA hAya che, jemake-rAjAnI hAra thaye chate sainikonI tathA prajAnI hAra pazu mAnya rahe che, tema badhAya kameCnA baMdhanamAM moTAmAM meTu kAraNa meharAjA Page #486 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40 : 449 che. te jyAre upazcamita thaI gayA haiAya tyAre bIjA kane paNa avakAza kai rIte maLaze? A kAraNe ja bhagavatI sUtra pharamAve che ke-mAhukamanA upazamamAM sAtAvedanIya karmone choDI bIjA ekeya kama badhAtA nathI. sAmAnya rIte, jJAna ane samajadArIpUrvaka alpAMze paNa ahiMsaka, saMyamI ane tapasvI AtmAnA jagatanA jIvA pratye maitrIbhAva sadhAI javAnA kAraNe sau jIvAnA te mitra bane che, teA pachI antamuhUta pramANamAM je AtmAe mehu kane zAMta karyAM hoya temanA maitrIbhAvanuM zu' pUchavAnuM hoya ? mATe ja tee kevaLa sAtAvedanIya karma'nu' baMdhana kare che, ane te samaye ja temanuM AyuSyakama vizvAsaghAta karI bese te bAMdhelA sAtAvedanIyane bhAgavavAne mATe te mahApuruSo anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. vizeSatA A che ke-upazama zreNIne jema traNa saghayaNu mAnya che, para`tu sarvArthasiddha vimAnamAM javA mATe te paheluM sa ghayaNu va RSabhanArAca ja sathA anivAya` che, te vinA A vimAna bhAgyathI hajAra mAIla dUra che, sArAMza ke A saMghayaNanA mAliko ja upazama zreNIthI sarvAMsiddha ( anuttara) vimAna prApta kare che. noMdha :-AjanA mAnavAnuM. sAMghayaNa chellu hAvAthI, bhavanapati, vya Mtara, jyotiSa ane pahelAthI cAthA devalAka sudhI ja javAnI lAyakAta temanI che. sArAMza ke game tevA sAdhaka sava thA nagna rahIne himAcalanI talATImAM sAdhanA karatA hAya ke jesalameranA registAnamAM vaizAkha mahinAnI AtApatA letA hAya tA paNa cAthA devalAkathI upara jaI zakavA mATe hara hAlatamAM paNa samatha+ banatA nathI. kilikA saMghayaNavALa Page #487 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 450 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pAMcamA, chaThThA devale kamAM, anArAcavALA sAtamA AThamA devalAka sudhI, nArAca saghayaNuvALA navamA--dazamA devalAka sudhI, RSabhanArAcavALAne agyAramA-bAramA devaleAka. jyAre va RSabhanArAcavALA sAdhaka, navathaiveyaka, anuttara vimAna chevaTe mekSa meLavavAne mATe paNa samartha bane che. jIvAtmA carama zarIrI hAya chatAM paNa prAraMbhamAM kSapakazreNI mAMDavA jeTalI purUSA zakti meLavelI na heAvAthI, upazamanI kha'Da zreNI mAMDe che, paNa AyuSya kevaLa temanuM sAta lava jeTaluM ja zeSa rahyuM hoya tyAre tyAMthI eTale agyAramA guNasthAnakathI paDIne sAtame guNasthAnake Ave cheane AtmAnI abhUtapUrva zaktinu udghATana karI kSapakazreNI para ArUDha thAya che. tyAra pachI sAtalava daramyAna ja agyAramuM gurusthAnaka prApta karyAM vinA ja bArame kSINameha guNasthAnake AvIne ghAtI karmAMnA samULa nAza karI bAramA ane teramAnI vacce kevaLajJAna meLavIne antaHkRt kevaLI eTale tarata ja zeSa AyuSya pUrNa kare che ane janma-jarA tathA mRtyunA nAza karI, meAkSamAM birAjamAna thAya che. eka muhUta (be ghaDImAM) 77nI saMkhyAmAM lava hoya che. mATe sAta lava eTale muhUta nA agyAramA bhAga samajave. meAhukamanI tivratA keTalI ? AThe prakAranA karmAMmAM meAhukama jabarajasta tAkAtavALu che ane tenA eka eka sainika paNa tAkAtapUrNa hAvAthI sAdhakane AgaLa nahIM vadhavA devAmAM ke AgaLa vadhelAne pIche. huTha karAvIne adhaHpatananI uMDI khAImAM paTakI devAmAM pratisamaya rAhu joine taiyAra ja beThelA hAya che. te meADurAjAnA Page #488 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM' : mULamAM e sarasenApatie che. ( 2 ) cAritramehanIya. 451 ( 1 ) daza namADunIya ! prathama senApatinA kAraNe AtmAne peAtAnA mULasvarUpanu ja jJAna thatuM nathI ane bIjAnA kAraNe AtmA peAtAnA ja zuddhikaraNamAM sathA medhyAna, ekhyAla, ekarAra hovAthI zuddhinA prazna upasthita thatA nathI. dana mehanIyanA paNa traNa meTA sainika : ( 1 ) mithyAtvamehanIya, (2) samyaktvameAhanIya, (3) mizrameAhanIya. (A badhAenI vyAkhyA e ghaNIvAra thai gai che.) cAritra mehanIyanA 25nI saMkhyAmAM moTA subhaTo che. (4) ana MtAnubaMdhI krodha-mAna-mAyA ane lebha. (4) apratyAkhyAnI krodha-mAna-mAyA ane lebha, (4) pratyAkhyAnI krodha-mAna-mAyA ane lebha, ( 4 ) saMjavalana krodha-mAna-mAyA ane leAbha. (17) hAsya meAhanIya. (18) rati mehanIya. (19) ati meDhunIya. (20) bhaya mADunIya. (21) zAka mehanIya. (22) jugupsA meAhanIya. (23) puruSaveda mAhanIya. Page #489 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 452 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (24) strIvedamehanIya. (5) napuMsakavedamehanIya. upara pramANenA 28 bhedanI carcA vicAraNuM AnAthI pahelA bhAgamAM karAI gaI che. AmAM sauthI vadhAre joradAra, khataranAka ane narakagatinA dvAra dekhADanAra anaMtAnubaMdhI cAra kaSAye che. zarAbapAnanA joradAra nazAmAM vinaya, viveka, sadbuddhi ane satkAryo jema nAza pAmI jAya che tema anaMtAnubaMdhI kaSAnA kAraNe "janatA mAna-anuvadanatti rUti anaMtAvadhinaH" eTale ke jIvAtmAne : (1) anaMta sudhI rakhaDapaTTI karAve. (2) yamadUtane bemaryAda, berahama mAra khavaDAve. (3) paramAdhAmIonA DaMDA khavaDAve. (4) saMbaMdhita saMkhyAta, asaMkhyAta cha sAthe vaira baMdhAve. (5) aDhAre pApasthAnakane krUratApUrvaka, nirdayatApUrvaka sevarAve tene anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya che. jenI hAjarI daramyAna AtmAnI ekeya zaktinuM uddaghATana thatuM nathI. A pramANe A kaSAyanA kAraNe jIvAtmAe anaMtabhamAM hAra khAdhA pachI keIka bhave A AtmA jyAre potAnA purUSArthano vikAsa sAdhe che tyAre anaMtAnubaMdhI kaSAnuM baLa kamajora paDe che, te samaye AtmAne samyajJAnanA mAdhyamathI Page #490 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thataka 40muM : 457 ane samitigupti dharmanA svIkAra kare che. jemAM niraka ane sAtheMka pApAnA dvAra baMdha thAya che. tema chatAM paNa sajvalana kaSAyAnuM jora zeSa rahelu hAya che tene paNa AThamA guNasthAnake upazamita karatA dazamA guNasthAnake sUkSma mAtrAmAM karavAnI prakriyAne prAraMbha karI agyAramu guNasthAnaka prApta kare che. prAra'bhathI ja kSapakazreNI mAMDanArA mahApuruSa carama zarIrI tathA laghuka hAvAthI cAlu ane chellu manuSyAyu ja pU karavAnu` hAvAthI temane bIjI ekeya gatinuM AyuSya bAMdhavAnu hetu' nathI. sAtame guNasthAnake danamehanIyanI traNa ane anaMtAnuba'dhI cAre kaSAyAnA samULa nAza thai javAnA kAraNe zukladhyAna sudhI pahAMcavAmAM temane ekeya bAdhA naDatI nathI, tethI keinAthI paNa calAyamAna karAya nahIM tevA paya "kAsanamAM nAkanA agrabhAge sthApana karelI dRSTivALA tathA anaMta sa MsAranI badhIya kalpanAonA jALAmAMthI chuTavAnI bhAvanAvALA tathA saMpUrNa sa'sArane kSaya karavAmAM utsAhavALA hAya che, mATe zukladhyAnanA baMne pAyAenA dhyAnathI ghAtIkammanA samULa ghAta karI kevaLajJAnanA mAlika ane che. A kAraNe ja kevaLI bhagavatAne sAtAvedanIya sivAya ekeya kama bAMdhavAnuM hotuM nathI. jemanA puruSA mAM kAMika kamajorI hovAnA kAraNe jee upazamaka, kSapaka ke kevaLI na banyA hoya temane ArAdhanAmAM jevI ceAgyatA haze te pramANe karmAnuM baMdhana nizcita che. eTale ke ArAdhanAmAM kacAza vadhAre haze te sAta kama, koIne cha kama ane koine pAMca kA~tu khaMdhana raheze. dazamA sUkSma sa purAya gurlRsthAnaka sudhInA saMjJI pa'cendriya Page #491 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 458 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jIva mehakarmanA vedaka jANavA. kemake sattAmAM paDelA mehakarmanA paramANuone davA sivAya bIje mAga nathI. jyAre upazamakane mehakama zAMta thaI gayela hovAthI, temaja bArame guNasthAnake rahelA kSepakane mehakarmano kSaya thayela hovAthI temane mehakarmanuM vedana nathI, jyAre upazamakane mohakarma sivAya sAte karmonuM vedana jANavuM. kevaLajJAnI cAra aghAtI karmonA vedaka jANavA. indriyenA upaga rahita hovAthI kevaLajJAnI paMce. ndriya nathI. arthAta anindriya che. pahelAthI laIne sUphama saMparAya guNasthAnaka sudhInA jene mehakama udaya hoya che, kemake A karmanA jabarajasta tophAnene rokavA mATe aupathamika ke kSAvikabhAva sivAya bIjA ekeya maMtra, jaMtra, taMtranI AvazyakatA svIkArya nathI. mehakarmanI sthiti ke rasane udaya cAhe game te tIvra hoya te paNa jIvAtmA yadi A karmane upazama karavA cAhe te karI zake che. "sakhya va cAritre ' eTale ke samyakatva ane cAritra aupazamikabhAva che. darzanamehanIyanA upazamathI samyakatvanI ane cAritramehanIyanA upazamathI cAritranI prApti thAya che. "sarvottamaH monIyaa" zAstra vacana che ke mehanIyakarmane ja upazama thAya che, zeSa karmone upazama thatuM nathI. sAdhakane sAdhakatA sadhAI gaI hoya, mAnasika jIvanamAM pApabhIratA praviSTa thaI hoya, daSTimAM samyabuddhi hoya, hadayamAM rAgadveSarahitatA hoya ane romeromamAM mekSAbhilASiNI puruSArtha zakti hoya te game te rIte tephAne caDhelA meha rAjAne parAjaya ApatA sAdhakane keTalI vAra? Page #492 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 459 sattAmAM paDelu mehukama' udayamAM Ave te bhale Ave paraMtu tenA udayane niSphaLa banAvavAnI bhAvanA tIvra hAya tA parastrIne tAkavAnI icchAvALI bicArI AMkha zu karavAnI hatI ? jIvanamAM maitrIbhAvanA prasAra thaI gayA haiAya te IrSyA, dveSa, paraparivAda tathA rASa Adine avakAza kevI rIte thaze? parigrahuparimANuvrata ke bAhya tathA abhyaMtara parigraha rUpI moTA grahane kaMTrolamAM karI levAmAM Avye DAya te AhArasajJA ane parigrahasajJAne akiMcitkara banatA keTalIvAra ? mana, vacana ane kAyAthI AThe prakAranA maithuna karmIne tyajI Idhu hoya, athavA durAcArI, vyabhicArI, kAmadevanI ceSTAne karavAvALAne sahavAsa pachu choDI devAmAM AvyA hoya tA brahmacaya dharmAMnI pAlanA duSkara zI rIte raheze ? ItyAdi prasaMgeAmAM mehakama nA upazama sulabha banI zake che, jyAre upazAMtamADu guNasthAnakamAM mehukamanA utkraya rahetA ja nathI. kAMnA udaya ane vedana lagabhaga sarakhA hovA chatAM anukramathI ane udIraNAthI udayamAM AvelA karmAMnA anubhava karavA tene karmAMnuM vedana kahevAya che, ane peAtAnI meLe kramazaH udayamAM AvatA karmanA anubhava karavA te udaya kahevAya che. kSINameha guNasthAnaka sudhInA jIveA nAmakama ane gotrakama nA udbhIraka che. jemake siddhazilAmAM prasthAna karatAM jIvAtmAne AyuSyakama thADu' hAya ane nAmageAtranI sthiti (maryAdA) vadhAre hAya tyAre kevaLIne paNa nAmageAtranI udIrNo karIne te baMne karmAMne khapAvavA paDe che. kRtayugma kRtayugma rAzi pramANanA saMjJIpa'cendriya jIve cha lezyAvALA jANavA. dugati tarapha javAvALA jIvAne kRSNa Page #493 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 460 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nIla ane kApata lezyA jANavI ane sadgatine prApta karanArA ane teja-paddha ane zukla legyA jANavI. A cha vezyAnA mAlikenA svabhAve kevA hoya tene nirNaya A pramANe saMgrahAyeluM che. (1) kRSNalezyA - ' khAtA-pItA, UThatA-besatAM atyaMta raudra svabhAvI heya. nimitta ke vinA nimitta paNa pratikSaNa krodhanA avatArI heya. matsara, IrSyA, adekhAI Adi sva-para ghAtaka vRttimaya hAya, nirguNa nirvasI, dayArahita ane phUra hoya. - samAtIta vaira-virodha-mAraphATa Adi tothI bharapUra heya. AvA mANase kRSNaleyAna mAlika jANavA. (2) nIDalezyA: pArakAnA kAryo karavAmAM ALasu ane bedarakAra hoya. kAma, krodhAdine kAraNe buddhimAM maMdatA hoya. parastrImAM nirlajaja prakAre Asakta heya. svakIya ane parakIyane ThaganAra hoya. gaMdA kAryonA kAraNe haMmezA bhayagrasta banele heya. sadeva ane sarvatra abhimAnanA pheMphADA mAranAra heya. . AvA ja nIlezvAnA svAmI jANavA. Page #494 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 453 khyAla Ave che ke, pArakA jInI ane pudgalenI nirarthaka ane niSphaLa mAyAmAM huM mArA AtmAne zA mATe bagADa karUM? A pramANene vicAra AvatAM ja anaMtAnubaMdhI kakSAnI sAthe ja mithyAtvamehanIya, mizramehanIya ane rAmyakatvamehanIya karmonuM jora dabAI jAya che ke sarvathA kSaya pAme che. te samaye AtmAne sarvathA abhUtapUrva samyagdarzananI prApti thAya che. tyAre.. (1) bhayaMkara aMdhakAramAMthI prakAzamAM AvanArAne, (2) mRtyunA mukhamAMthI nIkaLIne amRta meLavanArAne, (3) khUba ja bhUkha lAge tyAre ghevara meLavanArAne, (4) gaLAmAM khUba ja zeSa paDyAM pachI ThaMDu pANI meLavanArAne, (5) ThaMDIthI dhrujatAne garama kapaDuM meLavanArAne je AnaMda thAya che tenA karatAM paNa samyakatvane meLavanArA bhAgyazALIne vadhAre AnaMdanI prApti thAya che. AvI zakti meLavI lIdhA pachI paNa AtmA pharIthI mehamAyAmAM bebhAna banIne adha:patananA mArge na jAya te niyama tenuM urdhvagamana thayA vinA rahetuM nathI ane tema thatAM dhIme dhIme tenI vikAsa zakti paNa dviguNita thaIne AtmAne kalyANanA raste mUkI de che. samyagdarzananI prApti thayA pachI ja AtmAnA khajAnAmAM raheluM badhuMya mithyAjJAna paNa samyajJAnamAM pariNata thatAM AtmAnI vicArazakti paNa vadhavA lAge che ane kaSAyenI utpattimAM sahAyaka thanAra, tene bhaDakAvanAra, adhegamanane Teke denAra napuMsakavedane upazamita karavA mATe ja AtmAne purUSArtha Page #495 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 454 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kAme lAge che kemake purUSane purUSaveda ke purUSa zarIra, strIne strIveda ke strI zarIra cAhe game teTaluM sazakta haze te paNa anaMta bhavenA upArjana karelA napuMsakavedanA saMskAre paNa purUSa ane strInA jIvanamAM vidyamAna hoya che. tyAre ja te purUSane eka strI pratyenuM ane strIne eka purUSa pratyenuM mana caMcala thayA vinA rahetuM nathI. mATe ja purUSane purUSaveda ke strIne strIveda khataranAka nathI hotuM paraMtu te baMnemAM gupta rUpe rahelA napuMsakavedanA saMskAre ja mAnavanA manane avaLe raste caDAvIne AtmAnI sthiratAne samApta kare che, A kAraNe ja baMne veda karatAM napuMsaka vedanI zakti ajaba gajabanI kahevAI che. saMjJI paMcendriya mAnava mAtrane be prakAranA mana hoya che. je dravya ke bhAva, bAho ke atyaMtara, sUma ke bAdara (dhULa)nA nAme oLakhAya che ane baMnenI pAchaLa dravya mane vargaNa tathA bhAva mane vargaNa nAmanA pugale ane te te jJAnAvaraNIya tathA mehakarma kAma karI rahyuM hoya che. mATe ja dravya, bAhya ke sthaLa manane vaza karavA mATe ghaNA kAraNe hoI zake che. jyAre bhAva, atyaMtara ke sUkSma manane vaza karavA mATe muni dharma tathA samitiguptidharma vaDe gupta prakAre saMcita thayelA napuMsaka vedanA saMskArane kAbUmAM levA sarvathA anivArya che. anyathA mAnavanuM mana, indriya, zarIra ane buddhimAM caMcalatA(sthiratAne abhAva)ne praveza thatAM ane dhIme dhIme caMcalatAmAM vRddhi thatAM te sAdhaka kyAMya paNa raheze nahi arthAt "Duto aseto ase:* thavA sivAya bIjo mArga nathI. AvI sthitimAM A vedanA kusaMskArone vaza karavA mATe samyagajJAnanI gasAdhanA sivAya bIjo ekeya mArga nathI. Page #496 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 455 zataka 40muM : bhavabhavAMtaranA kusaMskArone maryAdita ke kSaya karyA pachI te sAdhaka have AgaLa vadhe che ane joradAra purUSArtha vaDe strIvedIne upazamita karavA prayatna kare che. kemake anaMta bhamAM A jIvAtmAe purUSa veda karatAM paNa strIvedane bhegavaTo vadhAre kareluM hovAthI tenA saMskAro paNa jIvAtmAne sthira thavA detAM nathI, mATe ja napuMsaka veda pachI strIvedane upazamita karavAnI pharaja paDe che, ane jyAre te sAdhaka bAjI jItI le che tyAre raNamedAnamAM jIta meLavelA rAjAnI jema sAdhakanI zakti paNa cAra guNI vadhI jAya che. pariNAme kramazaH hAsyamahanIya, rati mehanIya, aratimahanIya, bhayamehanIya, zokamehanIya ane jugupsAhanIyane vaza karavA mATe vadhAre prayatna kare paDatuM nathI. anaMtAnubaMdhI kaSAya ane mehanIyanI traNa, Ama sAta karmaprakRtinAM pazame samyagadarzana thayA pachI aMtaHkeDAkoDI sAgaropamanA karmo zeSa rahe che. temAMthI jyAre palyopamanA papama jeTalA karmone upazamita karavAne prayatna karavAmAM AvyA pachI sAdhaka AgaLa vadhe che ane pAMcamuM guNasthAnaka meLave che. A guNasthAnake pahoMcatA pahelA napuMsakaveda, strIveda ane hAsyaSaka karmone dabAvavA paDe che, temane udayakALa roka paDe che. tyArapachI ja jIvAtmAne AgaLa vadhavAmAM sugamatA rahe che. gRhasthAzramamAM rahelA gRhastha sAdhakane paNa pitAnA dharmadhyAnane TakAvavA mATe napuMsakadi karmo cheDavA paDatA hoya che te pachI pAMcamA guNasthAnakathI AgaLa vadhelAone ke vadhavAnI bhAvanAvALAone napuMsakane ke strIne sahavAsa, majAka, tenI sAthe hasavAnuM, karavAnuM paNa kyAMthI hoya? kALA nAga jevA uparanA karmone dabAvyA pachI te sAdhaka have puruSavedanA saMskArane paNa cheDe che. te mATe prayatna kare Page #497 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 456 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha che. tadarthe dharma patnI sAthenA maithuna saMbadhAne, gaMdI majAkane, kadanA kusaskArAne, maukha`( bakavAda, gappA tathA niraka bhASaNa )ne athavA maravAnI aNI para AvelA kAmadevane jAgRta karavA mATe tevA prakAranA hAtha, paga, mukhanA izArA, saMketa ApanA paNa tyAga kare che, sArAMza ke samyaktvasaMpanna puruSa. peAtAnA puruSavedane tathA puruSa zarIrane, tevI rIte strIvedanA mAlika peAtAnA srIvedane ke strIzarIrane samyak cAritranI deraDImAM bAMdhI le che, tyAre ja sAdhakane AgaLa vadhavA mATenA avasare eka pachI eka maLatA rahe che. krodha-mAna-mAyA ane lAbhane tAphAne caDhAvanArA nAkaSAye che mATe temane dabAvI lIdhA pachI te sAdhaka sauthI pahelA apratyAkhyAna krodha, pratyAkhyAna krodha ane saMjavalana krodhane maryAdita kare che. tadvantara apratyAkhyAna-pratyAkhyAna tathA sa'va lana mAnane mArI kuTIne adhamuo karI devAmAM Ave che, tyArapachI te ja krame mAyA nAgaNune paNa kuTI mAre che. ane tyAra pachI chevaTe saMjavalana lAbhane dakhAvI devAmAM Ave che. ATalI kriyAemAMthI pasAra thayA pachI ja te sAdhaka agyAramA guNasthAnake AvavA mATenI lAyakAta prApta kare che. A prakriyAmAM anaMtAnubaMdhI kaSAyeAnA zamana pachI jIvane samyagdananI prApti thAya che, ane jyAre apratyAkhyAna kaSAya upamita thaze tyAre te sAdhakane nirarthaMka karAtA pApAnA tyAganI ane sAka pApeAne maryAdita karavAnI tIvra bhAvanA thatAM zrAvakanA 21 guNA, mArgAnusArInA 35 guNA ane chevaTe zrAvakadharmInA khAra tratA, sacittanA tyAga ane maryAdita brahmacaya dhama nI sAdhanAmAM mana parAvAI jAya che; tathA pratyAkhyAna kaSAyAne upamita karatAM jIvane gRhasthAzramanI mAyA pratye ja napharata thatAM te sarvaviratidhama, munidhama Page #498 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 461 (3) kApata lezyA - zeka-saMtApa ane Adhi-upAdhithI grasta heya. pratikSaNe reSanI mAtrA jenA caherA para savArI karIne beThI hoya. pArakAnI niMdAmAM racyA pacce heya. pitAnI Apa baDAI sivAya bIjAnI ekeya vAta sAMbhaLavA jeTale samaya paNa na hoya. AvA bhAgyazALIo kApatalezyAvALA jANavA. (4) tene vezyA - navI navI vivAne vyAsaMgI hoya. karUNA, dayA, prema ane sadbuddhine vArasadAra heya. kAyAkI, bhakSyAbhaDhya, piyAreyamAM vicAravALo heya. lAbhAlAbhamAM saMteSI hoya. - AvA svabhAvavALA ja tejolezyAvALA jANavA. (5) pa lezyA - jenA svabhAvamAM kSamApradhAnatA rahelI hoya. maLelI ke meLavelI vastuone tyAga karavAnI rUci heya. deva-guru ane dharmane paramapAsaka hoya. bAhya ane Antara jIvanamAM pavitratA heya. prasannacitta rahenAra hoya che AvA ja palezyAvALA jANavA. Page #499 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 462 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (6) guphalalezyA : rAga, dveSa, mAna, mAyA, lebha vinAnA hoya. zeka, saMtApa ane paraniMdA vinAnA hoya. paramAtma saMpattinA rucivALA hoya. uparanA pariNAme guphalalezyAnA sUcaka jANavA. paMcendriya saMjJI jIvemAM keTalAka mithyAtvI, keTalAka samavI ane keTalAka mizra (samyakatva mithyAtva) hoya che. jJAnaguNanI mAphaka darzana paNa AtmAne guNa che jJAnaguNane jema jJAnAvaraNIyakarma AcchAdita kare che. tevI rIte samyaktvasamyagadarzanane paNa mithyAtva mehanA antargata darzanamehanIya karma AcchAdita karanAruM hovAthI, keIka samaye karmonA AvaraNa jyAre khase che, tyAre samyaktvanI prApti thatAM jIva samyaphavI kahevAya che ane AvaraNe jyAre joradAra hoya che tyAre jIva mithyAtvI hoya che ane keIka samaya evo paNa hoya che jyAre jIvAtmA samyaktva ane mithyAtvanA adhavacce ja rakhaDapaTTI karate hoya che, tethI jIvanI AntaradazA "gaMgA gaye gaMgAdAsa" tathA "AyArAma gayArAma jevI hoya che. A viSaya AnAthI pahelAnA bhAgomAM carcAI gayeluM hovA chatAM atIva upagI hevAthI pharIthI vicArI laIe. mithyAtva-mithyAtvI zarAbapAnanA nazAnI jema mithyAtva hovAthI mehamadirAmAM mastAna banelA jIvone mithyAtvI kahevAya che. avyavahAra rAzigata nigadanA cha tathA vyavahAra rAzigata ekendriya, beIndriya, teIndriya, caturindriya temaja asaMjJI paMcendriya jIvone Page #500 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 463 zataka 4muM : avyakta mithyAtva, jene jaina paribhASAmAM anAgamithyAtva kahevAya che. A jIve bahu ja lAMbAkALa sudhI te te sthAnemAM rahetA akAmanirjarAnAyege athavA siddhazilAgAmI jIvAtmAnA puNyAge, avyavahAra rAzimAMthI nIkaLIne vyavahAra rAzimAM praveza pAme che. tyAM paNa lAMbAkALa sudhI rahetA jyAM sudhI dIrghakAlikI saMjJAnI chApavALuM saMjJItva prApta na thAya tyAM sudhI te jIvane avyakatatva mithyAtva ja hoya che. akAma nirjarAnA prabalage keIka samaye avyaktatva mithyAtvamAMthI bahAra AvIne vyaktamithyAtvane prApta kare che. je 14 guNasthAnamAM paheluM mithyAtvaguNasthAnaka kahevAyuM che. yadyapi A mithyAtva ja che te paNa avyakta mithyAtvanA mAlike karatAM vaktamithyAtvanA mAlike, samyadha na hovA chatAM paNa bhadrikatA, dAnaruci uparAMta sAdhupuruSa pratye kAMIka mAyALu hovAthI, prathama kakSAne vidyAthI jema bIjI kakSAmAM Ave tema AvanArA keIka bhavamAM athavA te vidyamAnabhavamAM paNa A bhAgyazALIone samyaktvane prakAza maLavAno saMbhava che. vyaktatvamithyAtva cAra prakAre che (1) abhigrahika mithyAtva eTale pitAnA cAlu bhavanI jAti-kuLa AdinI paraMparAthI cAlyA AvatAM dharmane ke vyavahArane ja satya mAnavAnI buddhi uparanA mithyAtvane kAraNe che. (2) anabhigrahika mithyAtva-saMsAramAM cAlatAM baMdhAya dharmo, saMpradAya, vyavahA, mArgo, sAcA che tevI samajaNa A mithyAtvanA kAraNe che. kahe ! 9 (3) abhinivezika mithyAtva-mArI mAnyatA pramANenI Page #501 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 464 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha ja vAta sAcIM, mArA dharma, mAre sa`pradAya, mArA sa`ghADe ja sAcA, bIjA badhAya khATA, AvI mAnyatA A mithyAtvane AbhArI che. ( 4 ) sAMzayika mithyAtva-eTale ke atyAre huM je mAnu chuM te sAcu haze ? ke bIjAnI mAnyatA sAcI haze ? ityAdi prasaMgomAM ekeya tattvane niNya na thavAmAM A mithyAtvanu kAraNu che. uparokta pramANenA cAre bhedA yadyapi mithyAtvanAM ja che te paNa tene vyakta kahevAnA Azaya eTaleA ja che ke samayanA paripAke athavA dravya-kSetra-kALanA prabhAve pAMca mahAvratadhArInA sahavAsamAM jyAre satyatattva samajAya che tyAre mithyAtvane khasI jatA vAra lAgatI nathI. A mithyAtvanA bIjA prakAranA dasa bhedone navatattvathI jANI levA. samyaktva ane samyakatvI mithyAtva mahanIyanA upazamamAM thanArU aupazamika samyaktva, kSayapazamamAM thanArUM kSAyeApazamika < 99 64 36 99 samyaktva eTale satya jIvana 29 ' 99 99 29 99 99 99 samyaktva. kSayamAM thanArU samyaktva kSAyika kahevAya che. nirAsakta vyavahAra jIvana vyavahAra ane karmAmAM nile patA mAnavamAtramAM kAMine kAMi sArUM' jovAnI Adata bIjA jIvAne jovAnI doSaSTinA nAza Page #502 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 465 samyaktva eTale anAdikALathI pASAyelI tucchatAnI alavidA asatkarmInI maryAdA. ,, 99 ,, 33 99 HH 99 mizra : "" 99 99 19 79 "" 99 vakrabhASAmAM saraLatA ane satyatAnA praveza. sau jIvAne khADAmAM ke zIzAmAM utAravAnI badadAnatanA badale saunuM kalyANu karAvavAnI udAtta vRtti. zama, vega, nivedya, anukaMpA ane AstikathanI vRddhi. arihaMta paramAtmAnA zAsana pratye zraddhA. arihaMta pUjavA, vAMdavA, satkAravA ane bahumAnita karavA tema ja aDhIdvIpanA traNe kSetromAM birAjamAna paoNMcamahAvratadhArI muni rAjone eka ja zraddhAthI mAnavA. jainatvapUrNa, dayApUrNa jainadharmanI zraddhA vadhe che ane zAsananA pratyeka kAryAmAM bhAvAllAsa jAge che. ghaDIkamAM samyaktvI, khIjA kSaNe mithyAtvI ane trIjA kSaNe padmAvatIne bhakta, ceAthA samaye zItaLAdevI. Ama dhamya jIvanamAM ke adhamya jIvanamAM kayAMya sthira nahIM rahevAmAM aniIta buddhinA camatkAra che. sajJI pacendriya jIvA jJAnI che ? ajJAnI che? javAkhamAM bhagavaMte kmAnyuM ke anaMtAnubaMdhI kaSAyenA jyAM sadbhAva hAya che tyAM mithyAtvane nakArI zakAtuM nathI, Page #503 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ane jyAM mithyAtva che tyAM pathApaMDitenuM DhagalAbaMdha jJAna paNa ajJAna ja rahe che. paraMtu dIpaka ke sUryanuM eka ja kiraNa maLatAM gADha aMdhakAranA pudgale paNa taijasa arthAta prakAzavALA banavA pAme che, tevI rIte AtmAmAM samyagdarzananI jyoti pragaTatAM ja ajJAna paNa sajJAna banatA vAra lAgatI nathI. ajJAnAvasthAmAM AMkhanA DoLA paugalika padArtho para sthira rahe che, jyAre samyajJAnAvasthAmAM te AMkha paugalika bhAvene tyAga karIne AtmA para sthira thAya che ane jJAnamAM AdhyAtmikatAne praveza sulabha bane che. ajJAna daramyAna mAnavanuM bauddhikataMtra zarIra tema ja saMsAranI mAyA tarapha hoya che, jyAre samyajJAnamAM saMsAra, zarIra ane kuTuMbanI vidyamAnatA bhale rahI paNa tenuM Atmika kuTuMba sarvathA juduM ja hoya che, jenA saMsargathI AtmAne vikAsa pratisamaye vadhate rahe che ane chevaTe kevaLajJAnanI sImAne prApta karAvanAra bane che. AvA prakAranA sabhyajJAnane meLavavA mATe ke meLavelAne TakAvavA mATe :(1) saMsAranI mAyA dhIme dhIme ghaTADavI paDaze. (2) zarIranA suMvALApaNuM pratye bedhyAna rahevuM jethI bhADAnA makAna jevuM zarIra tamArA AtmakalyANane mATe sahAyaka banaze. (3) bhega ke upabheganI sAmagrI cheDavAnI nathI paNa tene ' maryAdita ane saMyamita karavAnI che, jethI bhega ane - bhagavaTAmAM paNa tamAre AtmA nilepa rahevA pAmaze. Page #504 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 467 (4) zarIra, indriya tathA mana jaDa che ane AtmA caitanya che, tevuM bhedajJAna thatAM vyavahAranI mAyA tamane kaDavI jhera jevI lAgaze. (5) indriyenA tejAno, mananI avaLacaMDAI dhIme dhIme ochI karavI, jethI AtmAnI jAgRtAvasthA tamArA samyaphacAritrane vadhAremAM vadhAre majabuta karaze. ItyAdika kAraNothI samyagRjJAna maLaze. vadhaze tyAre AtmAnuM kuTuMba nIce pramANe raheze. AtmAne kuTuMba parivAra kyo? jIvane dravya kuTuMba ane bhAva kuTuMbarUpe be prakAre kuTuMba hoya che, temAMthI dravya kuTuMba pazune tathA mAnavane paNa hoya che. pazuone jyAM sudhI stanapAnane samaya hoya che tyAM sudhI ja mAtA pratye prema hoya che ane te kALa patI gayA pachI kuTuMba vyavasthA pazuomAM tathA pakSIomAM samApta thAya che, tyAre ja te Ajane vAcharaDe kAle sAMDarUpamAM AvyA pachI pitAnI mAtA ( Mother ) sAthe vyabhicAranuM sevana karI zake che. paraMtu mAnavane mATe sarvazreSTha mAnavatA mAnavadharma)nI lakSmaNarekhA vacce Ave che, tethI pazu ane mAnavamAM AkAza ane pAtAla jeTaluM aMtara raheluM che. tethI ja mAnava samAjane mAtA pratye mAtRtva dharma, pitA pratye pitRtva dharma, dharmapatnI pratye patitva dharma, svapuruSa pratye patnItvadharma Adi dhamyavyavahAra nirNata thayA che, yadyapi A vyavahAra anitya, azAzvata ane vidyamAnabhava pUratA ja che, mATe ja A bhavane pitA-mAtA-patnI putra ke pati AvatA bhavane pitA nathI, mAtA nathI, patnI nathI, Page #505 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 468 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha, putra nathI ke pati nathI. A satya hakikata hovA chatAM paNa mAnava jIvanamAM jyAM sudhI mithyAtvanuM jora vadhAre hoya che tyAM sudhI jIndagInA chellA samaya sudhI paNa tene kuTuMbanI mAyA hoya che. paraMtu samyakatvanI zreNI prApta thayA pachI te mAyA ochI thAya che ane jIvAtmAne bhAvakuTuMba sAthe saMbaMdha joDAya che. te kuTuMba kevuM haze ? tenI rUparekhA nIce pramANe jANavI. samyagdaSTi AtmAne parivAra (1) udAsInatA-AtmAne surakSita rahevA mATenuM ghara che, jenA pratApe bAhya ghara saMsAramAM rahevA chatAM paNa te AtmAmAM nilepatAne vAsa thAya che. kahyuM paNa che ke - "samakita daSTi jIvaDe, kare kuTuMba pratipAla; haiyAthI alage rahe, yuM dhAva khelAvata bALa." hospITalanI narsa tatkALanA janmelA baccAne ramADe, snAna karAve ane avasara Avye stanapAna paNa karAve. topaNa aMdarathI samaje che ke bAluDo mAro nathI. tevI rIte samyakatvanI prApti thayA pachI jIvAtmAne saMsAramAM rahevA chatAM paNa tenA pratye mAyA hetI nathI. virati-AtmAnI mAtA (MOTHER) che, jenAM kAraNe samAtIta bhegone tathA bhegavilAsane svAmI hovA chatAM paNa sAdhakanA Antara, jIvanamAM tyAgadharma pratye ruci banI rahe che. (3) gAbhyAsa-AtmAne pitA che, jethI bhAgya Page #506 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : tathA upagya padArthomAM saMyamapUrvaka yogI jIvanane abhyAsa karavAne bhAva thAya che. " (4) samatA-rUpI dhAva mAtAnI gedamAM ramate AtmA pArakAnA deze, pApa, aparAdhe joIne ke sAMbhaLIne paNa potAnA Antara jIvanamAM krodha, zeSa, IrSyA ke niMdA Adi vikRtione praveza thavA detuM nathI. (5) virAgatA-AtmAnI bahena rUpe banavA pAme che, tyAre AnA sahavAsamAM managamatAM padArtho pratye paNa virAgatA eTale rogarahita jIvanadazAnI prApti thAya che. (6) vinaya-AtmAne baMdhu bane che, tyAre asadumArgone tyAga tathA sadAcAra, satya, prAmANikatA ane sau jI sAthe maitrIbhAvane vadhAre thAya che. | (7) viveka-AtmAne putra bane che. vyavahAramAM paNa supAtra putra vRddhAvasthAmAM AvelA pitAne mATe AMkhane tAre bane che, tema viveka guNa paNa jIvAtmAne mATe antaracakSu ( divyacakSu) che. jenAthI anAdikALanI kuTe, pApabhAvanAo, gaMdI ceSTAo Adine aMta thAya che ane divyajJAna tarapha AtmAnuM prasthAna sulabha bane che. | (8) samyakatva-jIvAtmAne mATe akSaya bhaMDAra jevuM che, jenA pratApe AtmAnI zaktione vikAsa thAya che, tyAre kaSAya nAmane luMTAre, kAmadeva nAmane guDe, tathA rAga-dveSa AdinI zakti samaye samaye ghasAtI jAya che. (9) tapa-azvarUpe bane che, jenA para savArI karele AtmA indriyanA tathA mananA mahAvegane kamajora karavAmAM samartha banavA pAme che. Page #507 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 470 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (10) pavitra bhAvanA-AdhyAtmika jIvana mATe bakhatara (kavaca)rUpe sahAyaka bane che. jene laIne mAnavInI gaMdI bhAvanAo vidAya le che. (11) saMteSa-jyAre senApatinA pade birAjamAna thAya che, tyAre AtmArUpI mahArAjA nizcita avasthA bhegavavAne mATe lAyakAtavALA banavA pAme che. (12) samyagajJAna-AtmAne amRtanA bhejana jevuM che, je bhejanIyA eka ja vAra karavAmAM Ave te anAdikALanA vaikArika, tAmasika, rAjasika Adi bhAve nAza pAmyA vinA rahetA nathI. (13) sumati-AtmAnI paTTarANanA sthAnane jyAre zobhAve che tyAre ja AtmAne anupama, advitIya anubhavajJAna sulabha banavA pAme che. te A pramANe - kAyA kAcanI baMgaDI jevI che. bhegavilAse nAgadevanA phaNu jevA bhayaMkara che. zrImaMtAI vijaLInA camakArA jevI kSaNika che. sattA hAthInA kAna jevI caMcaLa che. ane AyuSya ke pitAnuM jIvana paNa pANInA parapoTAnI jema kSaNabhaMgura che. AvI rItanA anubhavajJAnanA pratApe ja mAnavanuM zarIra rUpI ratha, IndriyorUpI ghaDA, ane manarUpI sArathI upara AtmA nAmanA zeThanI prabhutA cirasthAyInI bane che, pariNAme AtmAnuM samyaphacAritra taraphanuM prasthAna AgaLa vadhavA pAme che. Page #508 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 471 zataka 40muM : upara pramANe samyakatvavAsI AtmAnuM kuTuMba heya che. jenAthI navA pApanA daravAjA baMdha thAya che ane junA pApe eka pachI eka gacchantI thatA jAya che. mithyAtvI AtmAnuM kuTuMba : samasyadarzanathI viparIta mithyAtva-mithyAdarzana che ane jJAna-viparIta ajJAna che. tene mAlika mithyAtvImithyAdarzanI ane ajJAnI hoya che, jenI carcA pahelAnA bhAgamAM judA judA sthaLee karAI gaI che. AtmA jyAre mithyAtva mehanIya avasthAmAM jhUlate hoya che tyAre AtmAnI anaMta zaktione bagADanAra anaMtAnubaMdhI kaSAyenuM jora vadheluM hoya che ane madirApAnanA nazAbAjanI jema AtmA paNa meha mAyAnA pAraNAmAM jhUlate hoya che, mAyAnA gADha baMdhanamAM baMdhAyeluM hoya che. te samaye te AtmAnuM kuTuMba kevuM hoya che? te jANavAnI sau koIne jarUrata hovAthI carcA karI laIe. te A pramANe : (1) Asakti-AtmAnuM ghara che, raheThANa che. eTale ke AtmAnA eka eka pradeza para saMsAra ane saMsAranA pratyeka padArthanI mAyAnA raMga purNarUpe lAgelA hevAthI parapadArtha, parabhAva ane paradharma (hiMsA-jUTha-cerI-maithuna ane parigraha A pAMce pApa paradharma ja che) pratye AtmAne atyaMta Asakti hoya che. (2) avirati-mAtA tulya hevAthI saMsAranA bhAgya tathA upagya padArthone bhegavaTAmAM ja jIvanadhana barabAda thAya che. Page #509 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (3) bhAgAbhyAsa-AtmAnA pitA banelA heAvAthI pAMce iMdriyAnA 23 viSayAnA bhAgavaTAmAM ja A bhAIsAba akhatarAe karavAmAM ja jiMdagInA amUlya ahe rAtA, mahinAo, ane varSoMnA varSAM paNa samApta kare che. AnA pariNAme saMsAranA chakA paMjA ramatA AvaDayA paNa legasa sUtranI gAthAo nathI AvaDatI. 472 eTalA kalabamAM besIne rAjakathA-dezakathA-bhAjanakathA ane ra'gara'gIlI strIenI kathA karavAmAM jIvanane dhUladhANI karavAnI kaLAo AvaDI, paNa sAmAyika karavAnuM sUjhatuM nathI. eka bIjAnI pAghaDI eka bIjAne paherAvatA AvaDI paraMtu saunA aparAdhAne mApha karIne maitrI bhAvanAnI sAdhanA karavAmAM bhUla khavAI gaI. dharma-saMpradAya ke gurusaMsthAnA nAme laDavA-jhaghaDavA, paraMtu bhAisAba pAte dhArmika banI zakayA nathI. pArakI ciMtA, pArakI bhAMjagaDa tathA koTa kacerIomAM devadula bha manuSyAvatAra samApta karyAM. paNa jainatvanI sAdhanA karI zakayA nathI. - (4) viSamatA-AtmAnI dhAvamAtAnA rUpamAM hovAthI, jIvAtmAnI pratikSaNa pratikriyA- khAnapAna - raheNI - karaNI - vyApAra-rAjagAra AdimAM viSamatA nAmanI rAkSasInI pratyakSa hAjarI hAya che. (5) sarAgatA-AtmAnI bahena banavA pAmaze, tyAre ja mana ane indriyAnA gulAma banelA AtmAne managamatA bheAjanIyA, vastrAlaMkArA, gulAba hInAnA attarA, pIvAnA ThaMDAM Page #510 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 4muM : - 473 pANI, mulAyama va, sAMbhaLavAmAM nRtyAMganA ane abhinetrIenA gAyane Adi kriyAomAM ja rAga pravartate hoya che. paramAtmAnA caityavaMdana, bhajana tenA kAnamAM kaThora lAge che, dharmapatnI tathA mAvaDInA hAthe banelA bhejanIyA kaDavA lAge che, tyAre rastA upara UbhA UbhA sa dhyA TANe, rAtre chevaTe 12 vAgye paNa pAuMbhAjI, dahIMvaDA, baTATAvaDA, chevaTe amUka ja hoTalanA osAmaNe pIvAnI rAgavRtti tephAne caDhelI hoya che. (6) avinaya-AtmAne bhAI bane che mATe ja AtmAnA hArI jevA kodha-mAna-mAyA ane lebha jevA atyaMta duHkhadAyI dUSaNenuM zamana thatuM nathI. | (7) aviveka-putra svarUpe hoya che, tyAre kupAtraputra jema pitAne ane pUrA kuTuMbane varI hoya che, tema avivekanA kAraNe sArI khAnadAnImAM janmele hevA chatAM, vidvAna ane paMDita hovA chatAM, saMskRta ane prAkRta bhaNAvanAra hevA chatAM bhaktAmara, kalyANa maMdira vaDe vItarAganI stuti karavAvALe hovA chatAM, karmagraMthanI prakRtiene bIjAone sArI rIte gaNAvate hevA chatAM paNa pitAnA AMtara jIvanamAM bhakSyAbhakSya, pethApeya, vAcyAvAgyamAM kyAMya paNa vicAra karavA jeTalI kSamatA temanI pAse hotI nathI. (8) durmati (dubuddhi) jyAre AtmAnI paTTarANI bane che tyAre AtmAnI Ansara sthiti sannipAtanA regI jevI thAya che. te uparyukta pramANe meharAjAnA sAmaMtanI vacamAM nAcakUdate A jIvAtmA hajAro-lAkha ane karaDe mAnavone tathA bIjI sRSTine paNa drohI bane che, mAraka bane che, ghAtaka Page #511 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 474 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bane che. pitAnA svArthanI khAtara ghaNuM jIvene metanA ghATe utAre che, bhUkhe mAre che. tathA mithyA ahaMkAra ane mithyA pratiSThAnA pUramAM taNAIne hiMsA, jUTha, cerI, parastrIgamana, lebha, prapaMca ane temAMthI udbhavelA krodha, mAna, mAyA, paraparivAda, mAyAmRSAvAda jevA AsurI paraMparAnA durgaNone vaza banIne "sa jacharita tAmasA:..."nA nyAye dugati tarapha prasthAna kare che. A chAne vega keTalA prakArano kahyo che? javAbamAM bhagavaMte pharamAvyuM ke, sAmAnya prakAre ganA traNa bheda che. (1) maga, (2) vacanaga, (3) kAga. siddhAtmAone choDIne, A traNe vegamAMthI kevaLa kAyaganA mAlike 84 lAkha chavAyoninA badhAya hoya che. temAM paNa kArpaNa ane tejasa zarIra pega badhAyane anivArya che. A banne zarIra sUkSama hovAthI jIvAtmA cAhe vigraha gatimAM hoya ke avigraha gatimAM hoya, anuttara vimAnavAsI hoya ke brahmalekavAsI hoya, sUrya-caMdra hoya ke saune lAbhAlAbha karAvanAra graho hoya, kevaLI bhagavaMta hoya ke cauda pUrvadhArI hoya, cakavatI hoya ke muMcha para lIMbu TakAvanArA vAsudeve hoya, saune be zarIra te avazya hovAnA jajyAre AhAraka zarIranA mAlika cauda pUrva dhArI sivAya bIjA keI nathI, deve ane nArake vaikriya zarIravALA ane ekendri, beIndri, teIndriye, caturindriya tathA paMcendriye cAhe saMsI heya, asaMsI hoya, paryApta hoya ke aparyAptA hoya saune AdArika zarIra hoya che. Page #512 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 475 zataka 40muM : 475 84 lAkha chavAyonimAMthI- 7 lAkha pRthvIkAyike 7 lAkha vAyukAyike 7 lAkha apakAyike 10 lAkha pratyeka vanaspatikAyika 7 lAkha agnikAyike 14 lAkha sAdhAraNa vanaspatikAyike cha lAkha vAyukAra 0 lAkha adhika kula para lAkha upara pramANenA para lAkha chavAyeninA anaMtAnaMta jIne vacanaga (jIbha) tathA maga (manana zakti) A be ge hotA nathI, tethI temane kevaLa eka ja kAyAga che. zeSa badhAya 84-para=32 lAkha jIvAyanInA jIve yathAzakya traNe bheganA mAlike che. tema chatAM paNa garbhathI utpanna thanArA saMjJI paMcendriya manuSya sivAya bIjA ane jIbhanI prApti thayelI hovA chatAM tene upaga kevaLa AhAra ke pANInA upalega sivAya bIjA ekeya kAryamAM te jIbhane upaga temanA bhAgyamAM nathI. eTale ke pitAnA mananI athavA bhUkha-tarasanI vedanA bhegavatAM thayelI muMjhavaNamAM teo jIbhane upaga harahAlatamAM paNa karI zakatA nathI. cAra lAkha yonInA asaMkhya deve puNyazALI hovAnA kAraNe temAM paNa samyagdaSTi sampanna deve sivAya bIjA badhAya devenI jIbha pitAnA artha ane kAmanA bhagavaTA sivAya bIjA ekeya kAmamAM Ave tema nathI. jyAre cAra lAkha naraka gatinA nArake pApakarmothI bhAre hovAnA kAraNe "gharajUrovIritA?" A sUtrAnusAre ekabIjAnA mArakAmAM tema ja pUrvabhavanA varavirodha AdinA smRtipUrvaka varanA badalA levAmAM ja temanI jIbhano upayoga thAya che. jyAre manuSya sadbuddhi ane sidviveka mizrita manana zaktipUrvaka mAgavALA hoya te Page #513 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 476 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha temanI jIbha, mana, indriyA ane zarIra paNa bIjAnA upakAra mATe, dIna-du:khIone dALareTI apAvavA mATe, anAtheAnu rakSaNa karAvavA mATe temaja ahiMsA dharmonA pracAra mATe temanI jIbhanA upayAga thAya che, anyathA mithyAtvanA joradAra humalAnA kAraNe pApavyApArA tathA pApAsita mana jemanu hAya che temanI jIbha -kuhADA jevI tIkhI dhAravALI. -kaDavI tuMbaDInA khI jevI bhayaMkara kaDavI. -viSavelanA phaLa jevI uparathI mIThI ane aMdarathI viSa bharelI. -svArtha mATe ke te vinA paNa bIjAnA gharane bhagAvanArI. -bIjAnI ena beTI ke temanA putrane bhUkhe marAvanArI. -bIjAnI milkata (thApaNamAsA )ne pacAvI paDAvanArI. viSayavAsanAmAM grasta banIne pArakAnI bahena eTIene phAsalAvanArI hAya che, phaLasvarUpe AvA prakAranA gabhaja manuScAne paNa pAchA narakagatimAM ke tiya cagatimAM gayA vinA khIjo mAga nathI. kRtayugmakRtayugma rAzIpramANavALA sI paoNMcendriya jIvAne sAkAra tathA nirAkArarUpe baMne upayAga heAya che. jJAtavya vastunI jAti guNu-nAma-paryAyAdinA vizeSa prakAre jJAna thAya te sAkArApayeAga kahevAya che ane je jJAnamAM jAti AdinA khyAla na hAya tene nirAkArApayeAga kahevAya che. sAme dekhAtA padArtha manuSya che paNa jAnavara nathI. kemake jAnavaronI zarIrAkRti ane manuSyAnI zIrAkRtimAM phera hAvAthI jAnavara jAtinA niSedha karIne sAmevALA manuSya ja che Page #514 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 477 zataka 40muM : tevuM vizeSajJAna te sAkArajJAna che. tevI rIte jIbha para paDele rasa lIMbune che paNa mosaMbIne nathI, paherela vastra rezamI che paNa sutarAu nathI, sughela attara gulAbanuM che paNa hInAnuM nathI, saMbhaLAtA zabdo mArI strInA ja che bIjAnA nathI, ItyAdi jJAnamAM vizeSatA rahelI hovAthI mArA nAtAmati vizena ti jJAna sAparajJAna" tene sAkAro paga kahevAya che. matijJAnane vikAsa je pramANe sadhA hoya te pramANe mAnavane spaSTa ke aspaSTa jJAna, ghaNI rIte ke cheDI rIte, tatkALa ke vilaMbathI jJAna thAya che, temAM spaSTa jJAna te sAkAre paga ane aspaSTa jJAna te nirAkAre paga che. saMjJI paMcendriya jIne pAMca varNa, pAMca rasa, be gaMdha, ane AThe sparza hoya che. AmAM zubha nAmakarmane udaya heya te zarIrane varNa (raMga) sAre hoya che, te pramANe rasa, gaMdha ane zarIrane sparza paNa sAre heya che. azubha nAmakarmanA kAraNe zarIrane varNa, keIne na game te kALo, paraseve kaDavA rasane, badabu mAre te tathA zarIrane sparza kaThera-kharabacaDo ane uSNa hoya che. jemake eka mAnavane paraseve sugaMdhamaya ane bIjAne marelA jAnavaranI jema durgadha mArate hoya che. ekanA hAthapaganA taLIyA tathA zarIranI cAmaDI mAkhaNa jevI mulAyama ane bIjAnI rIMcha tathA bhaMDa jevI kharabacaDI jADI ane kaThora hoya che, tathA ucchavAsa ane niHzvAsavALA hoya che. AhAra karanArA hoya che. Page #515 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sa'graha 478 sajJI paMcendriya jIvA virata, avirata ane viratAvirata hAya che ? javAbamAM bhagavate pharamAvyuM ke he gautama ! keTalAka jIvA virata hAya che, keTalAka avirata hAya che ane keTalAka vitAvita paNa hAya che. ' ramU ' dhAtunA bhUtakRdaMtanA'kta' pratyaya lAgatA ' rata ' zabda bane che. jenA atha ' ramyA ' thAya che ane ' vi' upasaga pUrNAMka ' virata 'zabdA a virAma pAmyA thAya che. jIvAtmA anAdikALathI anata jIvA sAthe tema ja anaMta puddagala skA sAthenI mAyAmAM baMdhAyele hAvAthI pApa bhAvanAe, pA5 ceSTAe ane pApa karmoMmAM ja rata eTale mastAna banelA che. tema chatAM sadguruonA sahavAsa pachI jema jema tenI zaktinA vikAsa thatA jAya che tema tema te pApaDhArAne manathI, vacanathI ane kAyAthI karavArUpe, karAvavArUpe ane karavAvALAne anumedavArUpe sathA adha kare che tyAre te jIvAtmA 'virata'kahevAya che. ane ekeya pApane cheDI na zakanArA avirata' che. A mAnavane pApanA badhAya mArgo mana, vacana ane kAyAthI sarvathA ane sadA khullA hAvAthI game tyAre, game tyAMthI paNa pApAnu' sevana sulabha anavA pAme che. tathA sadguru pAsethI sAna maLyuM paNa mana, vacana ane kAyAnI tathAprakAranI zakti na hAvAthI athavA kauTuMbika paristhiti anukULa na heAvAthI amuka pApAne cheDe che ane amukane cheDI zakatA nathI, mATe te'vitAvirata' che. virata AtmAne mATe chaThThuM guNasthAnaka, aviratane pahelu ane vitAviratane ceAthu' guNasthAnaka samajavAnuM', A jIvane mana-vacana ane kAyA maLelA DAvAthI Page #516 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 478 zataka 40muM : temaja temAM vItarAya karmane kSapazama mizrita thayela hovAthI pratisamaye AvA ja kiyAvALA ja hoya che, tathA jyAM jyAM kriyA che tyAM karmonI vidyamAnatA paNa avazya rahevAnI ja. vayatarAya karmane kSapazama kevaLa mAnavanA mana-vacana ane kAyAmAM ti, parispaMdananuM dAna karIne samApta thAya che. paraMtu mohakarmane udayavartI A jIva pApabuddhine vArasadAra hovAthI traNene upaga pApamAge ja karaze, je manadaMDa, vacanadaMDa ane kAyadaMDanA nAme oLakhAya che. jyAre sadbuddhine vArasadAra traNene upaga pavitra mAge karaze. pitApitAnI yogyatA pramANe kriyAvaMta che keIka samaye 8-7-6 ane chevaTe eka prakAre karmanuM baMdhana kare che. kevaLa sAtavedanIya karmanuM baMdhana karanArA kevaLI bhagavate che. A cha AhArAdi saMjJAnA upagavALA che? ' javAbamAM bhagavate pharamAvyuM ke je AhAra, bhaya, maithuna ane parigraha saMjJAnA upagavALA eTale temAM Asakta paNa che ane anAsakta paNa che. jyAre AhArAdi saMjJAomAM jIva gaLe DUba hoya che tyAre temanA jIvanamAM krodha-mAnamAyA ane lebha kaSAyAnI vidyamAnatA avazyabhAvinI che. ane 11-12-13 guNasthAnake birAjamAna puNyazALIo AhArajJAmAM anAsakta hovAthI kaSAya vinAnA paNa che. Page #517 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 480 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha je kaSAyavaMta jIve che temane anekaSAyanI mAyA jarUrathI hoya che. kAraNa ke kaSAyone bhaDakAvanArA nekaSAya che, temAM paNa purUSada, strIveda ane napuMsakavedanI mAyA ghaNI ja jabarI hovAthI tenA kAraNe bIjA nekaSAye paNa bhaDake che, ane tema thatAM cAre kaSAyonI caMDAla cekaDImAM te jIvAtmAne phasAyA vinA chuTake nathI. | vedane mithunAbhilASa artha samaja. game te uMmaramAM jyAre jIvAtmAne maithuna sevavAnI IcchA hoya tyAre puruSane purUSa veda, strIne strIveda ane napuMsakane napuMsakavedane udaya jANa, athavA mithunecchAne pUrNa karavAmAM te te sAdhana dvArA udIrNa arthAt tene baLavatI karIne jANI bujhIne nimitto ubhA karIne udayamAM lAvele vedakarma bhaDake baLyA vinA rahete nathI. vRddhAvasthAmAM zarIranA gAtre ke indriya bhale ThaMDA paDI gayA hoya te paNa vedakarmanA vegane rokave bhAre kaThaNa che, kemake bhagavelA bhegenI smRti thatAM ja mAnavanuM mana game tevI sthitimAM paNa calAyamAna thayA vinA rahetuM nathI. sArAMza ke mRtyunA khATalA para paDelA mAnavane paNa bhagavelI madhurajanIonI smRtimAM sarakAvIne bhavAMtara bagADavAnI tAkAta vedakarmanI che. mATe ja :bhuktanArI smaraNa mAtre'pi puruSa vedayati muDhIkarotIti puruSavedaH / bhukta nara smaraNamAtre'pi striya vedayati mohayatIti strIvedaH / bhukta puruSa strI smaraNa mAtre'pi napuMsaka vedayatIti npuskvedH| pUrvabhavanA karelA pApa puNyanA phaLarUpe A bhavamAM traNe vedane anubhava karanArA ane pharI pharIthI tevA adhyavasAyamAM ramanArA jIvAtmAo potapotAnA adhyavasAyanI yogyatA Page #518 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 481 pramANe traNe vedanuM upArjana karIne AvanArA bhavamAM te te vedone bhegavanArA banaze. kevA kevA adhyavasAya ane te mATenA tene karavAthI kaye kaye veda upArjita thAya che, te jANavuM rasaprada che. puruSaveda karma bAMdhavAnuM karma - manda krodhakaSAyAdinA svadAra ratipriyatA'vakratA'nIAlutvasatyavAditvAdi bhavanarUpatvaM puruSavedasya lakSaNam / (Aha darzana dIpikA 36.) adamya puruSArtha vaDe kaSAye jyAre maMda tAkAtavALA banavA pAme che, tyAre mAnavanuM jIvana saraLa, svaccha, paropakArI ane sahiSNu banatAM puNyakarmone saMcaya thavAmAM vAra lAgatI nathI. traNe vedamAM puruSavedane puNya prakRtimAM gaNAvavAnuM kAraNa eka ja che ke strI ane napuMsakane potAne veda zAMta karavA mATe puruSane Azraya lIdhA vinA bIjo mArga che ja nahIM, mATe puruSa harahAlatamAM paNa bhetA che tathA pitAne ane strIne veda zAMta karavA mATe sarvataMtra svataMtra che. pUrvabhavanA puNyakarmonA kAraNe A bhave meLavelA puruSavedane mehAMdha ke kAmAMdha banIne je bagADavAmAM na Ave te AvanArA bhamAM paNa te pharIthI puruSavedane ja prApta karavA mATe hakadAra raheze, pachI cAhe te puruSAvatAramAM janma, devAvatAramAM janme, ke pazu-paMkhInA avatAramAM jame te vAta judI che. - puruSa-strI ke napuMsaka je pitAnuM cAlu jIvana pavitra banAvaze, te A bhavanI strI AvanArA bhave puruSAvatArane pAmaze, tathA napuMsaka paNa AvatA bhave puruSa banavA pAmaze. Page #519 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 482 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha A kAraNe ja anubhavI mahApuruSe kahe che ke-meTrIka, grejyueTa, rAjanaitika, zrImaMta chevaTe saMta-mahAsaMta banavuM saraLa hAI zake, paraMtu pitAnA Antara jIvanane zuddha rAkhavAnI kaLA hastagata karavI saraLa nathI ja kemake ghaNIvAra zArIrika pravRtio karatAM mAnasika prakRtie jyAre gaMdI banavA pAme che tyAre jIvAtmAnA adhyavasAye mAnasika vicAradhArAo chevaTe bhAva (sUkSma mana paNa azuddha azuddhatara ke azubhatama banavA pAme che ane tenA dvArA baMdhAtA karmo paNa aniSTa, kaThina, cIkaNuM ane ghaNA bhavamAM vedanA bhagavaTAmAM paravazatA prApta karAve tevA baMdhAze. uparanA sUtrAnusAre ja vicArIe - (1) krodha-mAna-mAyA ane lebhamAM maMdatA AvatAM ja mAnavanI AhAra, bhaya, maithuna ane parigrahasaMjJA maryAdita- saMyamita banaze. jenA kAraNe bhega(eka ja vAra bhegavavAmAM Ave tevA padArtho) ane upabhega(eka ja vastu bIjIvAra paNa bhegavavAmAM Ave)ne bhegavaTAmAM paNa nilepa, pApabhAvanA rahita, udAsIna ane mamatA vinAne thaze, phaLasvarUpe vikasita vicArasaraNInA kAraNe parastrI, vidhavA, vezyA ane kumArikAnA tyAgane ja dharma tathA dhamya kArya samajatAM pitAnI dharmapatnI pratye ja tene rAga raheze. manuSya jIvanamAM meTAmAM moTuM pApa maithuna saMjJAthI bhaDakAyeluM maithunakarma ja che, te jyAre saMyamita ke maryAdita thaze athavA tapa, tyAga, svAdhyAya ane unnata vicArathI maryAdita karavAmAM Avaze tyAre parastrI Adine rAga dhIme dhIme ocho thate jaze ane svastrIne rAga, temAM paNa dharme vyavahAra, sabhya ceSTA ane garbhamAM rahelA ke 2-3 vaSe garbhamAM AvanArA saMtAna pratye bhAvadayA Page #520 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 483 zataka 40muM : utpanna thaze ane tema thatAM ja mAnavanA ghaNuM ghaNuM pApakarmo rakAze ane puNyakarmonI vRddhi thaze. (2) mana-vacana ane kAyAnA mAMthI vakatA jaze ane avakratAne praveza thaze. jena zAsane A traNene yega tarIke saMbodhyA che, kAraNa ke "rmA saha yonayatIta yo:" navA karmo sAthe AtmAne joDAvI Ape te yuga che, mATe A traNemAM anAdi kALanI rahelI, vadhelI, vadhArelI vakatAnA kAraNe AtmAnuM prasthAna durgati tarapha rahyuM che, paraMtu kaSAyAnI maMdatA jyAre vadhe che tyAre vegamAM avakatA ( saraLatA) AvatAM ja AtmAnuM prasthAna sadgati tarapha AgaLa vadhe che. (3) "TLavanAzinI dRSya' A nyAye adhArmika jIvanamAM IrSyA utpanna thAya che. vadhe che ane mAnavanuM jIvana vairajheramaya bane che, paraMtu kaSAyanI maMdatAnA kAraNe te kALI nAgaNa karatAM paNa bhUMDI IrSyA dhIme dhIme ghaTatI jAya che. ane mAnava, zatruonI vacce paNa zAMti ane samAdhine meLave che. (4) satyavAditA-eTale satyabhASI, satya vyavahArI AtmAmAM samyaktvanA sparzane niSedha keIe karyo nathI. chevaTe paramAtmAnA svarUpane jANavA mATe maulika kAraNa ja satya che. A satyavAdI AtmA pApamAge kevI rIte jaze? kaSAyenI tIvratAnA kAraNe jIvanamAMthI satyadharma jAya che ane asatya Ave che. mATe jaina zAsane jUTha belanAramAM koNa vA, choTTA vA mA vA TrAnA vA kodha, lebha, bhaya ane hAsyanI tIvratAne svIkArI che, paraMtu te tIvratAne maMda karavA je sAdhaka saphaLa banyuM haze tenA pApakarmo rekAyA vinA ane puNyakarmo baMdhAyA vinA rahetA nathI. Page #521 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 484 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha uparanA kAraNe eTale ke - rAga-dveSa ane kaSAyenI maMdatA, svastrInI prIti, avakatA, IrSyA vinAnuM jIvana ane satyavAditAne purUSada bAMdhavAnA kAraNe kahyAM che. strIveda karma bAMdhavAnA lakSaNe zabdAdi viSayeSu, gAryAlutvAnRtavAditvavakratA paradArarati priyatAdikaraNa rupatva strIvedAzravasya lakSaNam / (AhaMta darzana dIpikA) (1) pAMce iMdriyenA zabda-rasa-gaMdha-spaze ane darzananA managamatA 23 viSayamAM atyaMta Asakti, lAlasA, mamatA, tathA temanA bhagavaTAmAM anahada rAga rAkhavAthI AdhyAtmika zaktione hAsa thatuM jAya che, iMdriye bekAbu bane che, mananI zetAnI vadhe che ane ghaNuM parizrame meLaveluM jJAna tathA vijJAna niSphaLa ane nirarthaka bane che, tyAre AtmAne saMyamita rAkhavAnI ekeya zakti mAnavanA hAthamAM rahetI nathI. (2) IrSyALutva--je vyaktimAM bemaryAda IrSyA hoya che, tenI mAnavatA ja paravArI javAnA kAraNe game tevA nimite maLatA pApamAge javAnuM tenA mATe saraLa bane che. ekavAra ApaNe mAnI laIe ke, IrSyALu mAnavanA hAthamAM lAkaDI, baMduka ke chare na paNa hoya te paNa tenA Atmika dUSaNe eTalA badhA khataranAka hoya che, jene laI game tevAonI sAthe vaira-virodha, laDAI ane jIbhAjoDI karatAM vAra lAgatI nathI. mATe ja dravyapApa karatAM bhAvapApa vadhAre jokhamadAra che. ISyane artha A pramANe che : Page #522 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40mu' : (1) pazupADasanIf ( uttarA, 656 ) (2) para saMpattau cetaso yAroSa: ( vaiyAkaraNa ) 485 ( 3 ) azizxafaga$?Joaf ( SS19812 ) A traNe abhiprAyenuM tAtparya A che ke-" pArakAnA vastro, putrA, strie, makAna, hATa, havelI, meTara gADI vagere joIne temanA pratye ApaNA manamAM je baLatarA thAya, AMkhAmAM reSa Ave. " jIbhamAM kaDavAza ane bakavATa thAya te irSyA kahevAya che. tr ,, t pArakAnA guNA, vakatRtva, vyaktitva, rUpa, vidyA, tapazcaryAM, puNyadaya, dAna Adine joine temanI niMdA karavAnI, bhAMDavAnI, temanI pravRttimAM kAMika bhUlA jovAnI, khelavAnI ane chevaTe temane badanAma karavAnI bhAvanA rAkhavI te IrSyA ja kahevAya che. lajjA badhAya guNeAnI mAtA che' eTale ke lajjALu mAnavane badhAya guNAnI varamALA bhAgyamAM rahe che jyAre mahApuNyAye maLelA ke meLavelA saguNAne naHza karavAmAM IrSyA mukhya kAraNa che; kemake, vRddhi pAmatI irSyA, mAnavatA, dayA, samiMtA, ane chevaTe sahiSNutAne paNa nAza kare che, tyAre tevA mAnava jema bIjAene khADAmAM utAre che tema peAtAnA AtmAnA paNa nAza kare che, tethI ja zAstrakArane kahevuM paDyu ke " maryAdAtIta irSyAnA mAliko avasara Avye game tevA gadA ane pApakAryAM paNa karanArA hAya che. ane IrSyAnA kAraNe gupta ke pragaTa pApone laine A bhavanA puruSavedanA mAlika paNa AvanArA bhavAmAM strI zarIra meLavanArA khane che. A bhavanI strI paNa vadhAre paDatI irSyALu haze te pharIthI tenA bhAgyamAM zrIvedya ane strIzarIra ja zeSa raheze. Page #523 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sasaMgraha (3) amRtavAditya :- asatya bhASA, asatya vyavahAra ane vyApAra tathA raheNIkaraNImAM prAyaH karIne samyaktvanA prakAza na hovAnA kAraNe mAnavanA satkAryAM kevaLa vyavahAra pUratA ja rahevA pAme che. devadula bha manuSyAvatAra pAmIne paNa tee nirjarA ke savaranA mArga svIkArI zakatA nathI, tethI temanA mATe AzravamArga sivAya bIjo ekeya mAga na hovAthI pApanA dvArA temanA humezAne mATe ughADelA ja hAya che. tenAthI khAnadAnInA satkAryA bagaDaze, bhaNatara-gaNatara zrApamaya banaze ane vadhAre paDatA jhUDa-prapaMcathI te mAnava hiMsaka pazuo karatAM paNa bhayaMkara banaze. hAthI jevA kadAvara pazune mATe aMkuza, gheADAne lagAma, sAyakala ke meTarane breka hAya che, tevI rIte game tevA moTA mANasa hAya yadi te paNa akuza vinAnA haze te tenA Antara jIvanamAM te hiMsaka, durAcArI banavA pAmaze. mATe maryAdAnA tyAga karIne AcarelA jADa, prapaMca, kALA dhoLA Adi kAryAM strIvedanA kAraNu banaze. 486 (4) vakratA :-mana, vacana ane kAyAnI vakratAvALA athavA sasAranI mAyAmAM lapaTAIne vakra anelA mAnavanA ekeya satkAryA jIvananA Adi-madhya ke avasAnamAM paNa saraLa hotA nathI. tema ja jJAnasa'jJAne meLavavAne mATe ke vadhAravAne mATe temane utsAha paNa hAtA nathI. pariNAme temanuM vidyArthIjIvana, lagnajIvana, vyApArajIvana paNa kevaLa vyavahAra ke svAtha pUratu ja suMdara rahevA pAme che. A kAraNe ja temanA jIvanamAM game tyAre paNa AvanArA bhaveAne bagADavA mATe asahAya, duna mitrA, gaMduM sAhitya tathA sinemAe Adi taiyAra ja raMga te Page #524 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 487 zataka 40muM : (5) paradArarati priyatA -strIvedane bAMdhavAnI yogyatAvALA mAM pAkkI strI pratyenA gamanamAM temane meha hoya che. pANInI DelamAM paDeluM telanuM eka ja buMda badhAya pANIne telamaya kare che, tema dUSaNemAM paNa mAnavanA jIvanane badhI rIte paravaza karavAnI tAkAta che. parastrIgamana cAhe mazkarImAM ke lAcArImAM svIkAryuM ke svIkArAyuM hoya te paNa temanI mAyA AjIvana chuTavI lagabhaga zakya nathI, pariNAme - (1) dharma patnInI rasoI aNagamatI thaze ane parastrIne hAthanI raI gamaze. (2) caraNenI dAsI jevI saraLa ane rUpALI dharmapatnI pratye napharata Avaze ane papha pAuDaramAM chupAyelI parastrI tene devI jevI lAgaze. (3) dIna-duHkhI ane anAthane mATe pAMca-pacIsa rUpIA devAmAM bedarakAra raheze ane parastrIne badhuM ya ApI detA vAra na lAge. (4) dhArmika sthaLe, vaDIlane sahavAsa, mAtA-pitAnI sevA, temane mana kaDavI lAgaze ane parastrIne sAMbhaLavAmAM anahada rasa raheze. A uparAMta hada vagarane krodha, abhimAna, IrSyA, jUTha balavAnuM tathA bIjAone ThagavAnI bhAvanA, atizaya zRMgAra prema, tema ja strionA hAva-bhAva-kaTAkSa, temanA vastro, AbhUSaNene jovAnI tIvracchA paNa AvanArA bhavene mATe strIvedane bAMdhavAnA kAraNe che. Page #525 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 488 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ItyAdi dUSaNenI bharamAramAM kAmadevane jAgRta karavAmAM ke marelA kAmadevane pharIthI uttejita karavAmAM akhAdya-apeya Adi padArthonuM bhakSaNa-pAna karanArA AvatA bhavamAM strIvedanA mAlika banaze. (3) napuMsakveda karma bAMdhavAnA lakSaNe 'tIvra krodhAdinA pazunAM vadha nirlAJchanamuNDana strIpuruSa viSayakAnaGgasevana, zIlavata guNadhAriviSayaka maithunasevanecchA tIvra viSayAnuSaGgitAdikaraNarUpatvaM napusakavedAzravasya kSanama (AhaMta darzana dIpikA) 14 rAjalaka saMsAramAM, 84 lAkha chavAyenimAM janmatA anaMtAnaMta jIvamAMthI, 62 lAkha chavAyoninA cha napuMsaka vedanA udayavALA hovAthI napuMsakaliMga(zarIra)mAM pitAnuM jIvana pUrNa karI rahyAM che. A vedamAM rahenArA che purUSa hotA nathI tathA strI zarIramAM paNa hetA nathI. mahAraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra, zarAbapAna, parastrIgamana, jugAra tathA zikAra AdimAM atyAsaktipUrvaka manuSyAvatArane tyAga karI, apakrAMti dvArA pharIthI te te avatArone pAmelA jIvAtmAe pAse napuMsakaveda ja temanAM bhAgyamAM zeSa rahe che. bAkInA 4 lAkha devatA, 4 lAkha tiryaMca paMcendriya ane 14 lAkha manuSyamAMthI devalekanA deve puNyazALI hovAthI temane eTale cAre jAtinA devene napuMsakaveda nathI; jyAre manuSya ane tiryamAM je saMmUrNima che te badhAya napuMsaka ja hoya che, zeSa rahelAmAMthI paNa pUrvabhavanA pApakarmonA udayavatI manuSya ane tiryaMce paNa napuMsakadavALA hovAthI napuMsaka zarIrane ja dhAraNa karanArA che. jenuM varNana pahelA Page #526 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 489 bhAgamAM karAI gayuM che. have A vedane bAMdhanArA keNa hoya tene vicAra karI laIe. anaMtAnubaMdhI, apratyAkhyAnI, pratyAkhyAnI ane saMjavalana kaSAyamAM jyAre tIvratA, tIvrataratA, tIvratamatAnuM jora vadhe che, tyAre mAnavanA bemaryAda banelA krodha, abhimAna, mAyA prapaMca ane lebha mAtrAnI DigrI chellA poInTa para AvI jAya che ane mAnava jIvana vyavahAra, bhASA, vyApAra, raheNIkaraNI paNa bemaryAda, bekAbu, berahima, bezarama ane beImAna banI jAya che. tevI paristhitimAM te jIvanI hiMsaka vRtti, mRSAvAda, cauryakarma, maithunakarma ane dhana-daulatane parigraha bezumAra banavA pAme che, tyAre hajAre, lAkhe tathA karoDo prANIonA zrApa temanA bhAgyamAM lakhAI jAya che, phaLa svarUpe te zrApane bhegavavA mATe napuMsaka zarIrane dhAraNa karyA vinA chuTake nathI. jemake pitAnI mAyAjALarUpa jALa ke paisAnI jALamAM phasalAvelI kanyA, vidhavA ke sadhavAne amuka sthAnamAM ziyaLabhraSTa karI tyAra pachI te bAIne jyAre pitAnA satItva dharmane ke pApanA pariNAma svarUpe mRtyutulya sAmAjika viDaMbanAonI prApti thaze tyAre dhabaDAelI te bAInA mukhethI zrApanA vacane bahAra Avaze. "mane phesalAvIne je purUSe mane bhraSTa karI che te AvanArA bhavamAM bAIla, napuMsaka, hIjaDe ja banajo." A pramANenA zrApane bhegavavA te paDazene ? (2) lebhanI maryAdA jyAre khAnadAnI dharmane cUkI jAya che tyAre asaMkhyAta tiryaMca paMcendriya mUka prANIone kasAI khAne mazIna dvArA marAvIne, temanA mulAyama cAmaDAne vyApAra karIne lAkha rUpIA bhegA karaze. Page #527 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vananA vana ThekAmAM laIne tyAMnA saMkhyAtA jhADane kapAvIne temanA kelasAne vyApAra karIne zrImaMta banaze. pitAnA dalAle dvArA gAmaDAomAMthI rabArIo (bharavADe) pAsethI athavA bIjAo pAsethI hajAro lAkhonI saMkhyAmAM gAya, baLada, bakarA, gheTAo, pADA, kukaDAo, bhUMDe, Adi mUMgA jAnavarone vecAtA laIne kasAIkhAne vecavAnA dhaMdhA karaze. pitAnI mAlikInA taLAvanA ThekAe ApIne temAM utpanna thayelA karoDo, abajonI saMkhyAmAM rahelA nAnA moTA mAchalAonI, deDakAonI, kAcabAonI hatyA dvArA lAkhopati banelA zrImaMtone tame jANe che? AvI rItanA pazuonA vadha karanAra ane karAvanArane AvatA bhavamAM mUka bhAve napuMsakavedane bhegavyA vinA chuTako nathI. (3) nila chana karma-A karma dvArA mUMgA pazuonA nAka, kAnanuM chedana karAvaze, athavA temanI guptandriyanI khasI karAvIne temane viSayasukhanA bhegavaTAmAM bhayaMkaramAM bhayaMkara aMtarAyakarmanuM upArjana karaze, tyAre te mUMgA jAnavare bhe zrApa Apaze? te upAzrayamAM jaIne munirAje pAse khulAso karI leze te mithyAtvanA raMgamAM raMgAIne karelA apakRtyathI kaMpArI AvyA vinA nahI rahe. (4) sparzendriyanA gulAma banIne jeo kanyAonA ke rUDA rUpALA bAluDAonA zarIrane bagADatA haze, temanA zarIra sAthe potAnI viSaya vAsanAne tRpta karavAmAM tathA peTA cALA, gaMdI ceSTA ke pIparameMTa AdinA pralebhana ApIne temane pitAnA khaLAmAM besADI kSaNika AnaMdamAM pitAnuM Page #528 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40muM : 41 amUlya jIvanadhana, puNyakarma, bhaNatara, gaNatara ane yuvAna avasthAne sarvathA barabAda karyA pachI potAnI paraNetara dharma patnInA sahavAsamAM taMbhana zaktinA abhAve ke jananendriya zithila thavAnA kAraNe zaktihIna banI cUkelAo jyAre lamaNe hAtha daIne bese che, tyAre temane tame joyA che? jANe che? A pramANe pitAnI purUSAtana zaktine aprAkRtika sthAne vyaya karI A bhavamAM ja napuMsaka banelA AvanArA bhavamAM zA mATe napuMsaka na bane ? (5) viSayavAsanA jyAre maryAdAtIta (hada bahAra) thaI jAya che tyAre zIlavatane dhAraNa karanArA tathA guNayala mANase ke bahene sAthe, athavA vratadhArIo sAthe paNa maithunakarmanI ceSTA karyA vinA rahevAtuM nathI. pApa bhAvanA jyAre manamAM uddabhave che tyAre pitAnI phAvaTa AvatAM - (1) ziyaLa tene paNa bhraSTa karavAnI dAnata thAya che. (2) sAva nAnI umaranA bALaka-bAlikAone phelAve che. (3) pitAnA rUpALA zarIra vaDe, yuvAnene vAsanAnA rasamAM dhakele che. (4) paisAnA lebhe bIjAonI zarama choDAve che. (5) paga dabAvavAnA bahAne vratadhArI enA zarIra sAthe gaMdI ceSTA paNa kare che. (6) chevaTe kAgaLa para yA pattharanI mUrti sAthe paNa pitAnuM zarIra kharAba kare che. Page #529 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ityAdi kRtya| sarvathA niMdanIya, da'DanIya DhAvAthI tevA prakAranA jIvA samAjamAM niMdita, apamAnita ane tiraskRta navA pAme che ane bhavAMtaramAM puruSa tathA strInA zarIrathI hAtha dhoine napu saka zarIra prApta kare che. 492 ( 6 ) sparzendriyanI gulAmI svIkAryAM pachI tevA puruSonI pAMca jJAnendriya ane upastha ( strI puruSanI guptendriya ) tathA gudAkameryAM paNa sathA kaMTrAla vinAnA banavA pAme che, tevI sthitimAM tevA jIvA pAse anaMga krIDA ane viSayavAsanAne tIvrAnurAga sivAya bIjo ekeya adhyavasAya rahetA nathI. anaMga krIDA eTale mAnavane ke strIne jyAre kAmadevane naze maryAdAthI bahAra cAlyA jAya che, tyAre bhAgavilAsanA mukhya aMga sivAya bIjA aMgA dvArA paNa peAtAnA nazAne samApta kare che. je vRddhAvasthAmAM paNa A bhayaMkara kuTeva chUTavI saraLa nathI. A pramANe yauvanAvasthAne kharabAda karyAM pachI potAnI vRddhAvasthAne paNa barabAda karatA te mAnava nisteja, azakta ane ghaNI jAtanA rogAnu ghara banavA pAme che ane devadurlabha manuSyAvatArane badhI rIte khatama karIne AvatA bhavamAM napusakatva prApta kare che. tIvrAnurAga eTale peAtAnI umara vRddhAvasthAnA kinAre AvIne ubhI che, gharamAM putra ane putravadhue che, vhena eTIe che. te paNa peAtAnI viSayavAsanAne bhaDakAvavA mATe judI judI jAtanI zaktionI davA ane te mATenA pauSTika khArAka gotavAmAM phAMphA mAratA heAya che, tevA mAnavAne peparA vAMcatA jarA joze| te khabara paDaze ke peparanA peijomAM vIya vardhaka, vIya sta Mbhaka ane khIjA prakAranI paNu tAkAta meLavavAnI auSadhio ja te geAtatA haiAya che. (ityala' vistaraNa ) Page #530 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 4muM : samyakatvane jabaradasta prabhAva: anAbhoga mithyAtvane cheDI bIjA cAra prakAranA che yadyapi mithyAtvI ja kahevAya che, te paNa mekSamAM javA mATenuM paheluM pagathiyuM hovAthI AkAzamAM udaya pAmatA sUryanArAyaNanI eka kalAka pahelAM paNa saMsArane ujAle jevA maLI jAya che, tevI rIte A jIvomAM paNa mekSa javA mATenI kAMIka egyatA prApta thAya che ane jyAre yathApravRttikaraNa, apUrvakaraNa tathA anivRttikaraNa dvArA mithyAtva TaLI jAya che ane samyaktvanI prApti thAya che, te samaye anaMtAnubaMdhI Adi sAte prakRtione kSayapazama thatAM AtmAmAM AdhyAtmika zaktinI prApti ane tene vikAsa thavAne prAraMbha thAya che, jenAthI AvanArA bhavamAM kevaLa purUSadane bAMdhanArA bane che. eTale ke samyakatvanI hAjarImAM mahA bhayaMkara pApavAsanAo, tenI bhAvanAo, ceSTAone aMta thatA teonI strIveda ane napuMsakavedane bAMdhavAnI lAyakAta paNa nAza pAme che. A cethA guNasthAnake rahele jIvAtmA kadAca AdhyAtmikatAmAM AgaLa vadhe te senAmAM sugaMdha jevuM banaze. te paNa badhAya jInA trANAnubaMdhane tevA na hovAthI kadAca A caturtha guNasthAnakathI nIcA paDe ane trIjA guNasthAnake Ave, eTale ke nIce paDavAnI taiyArI karI cUkyA che te paNa temanA jIvanamAM samyakatvane prakAza sarvathA bujhAto na hovAnA kAraNe strIvedane bAMdhavAnI yogyatA paNa temanA jIvanamAM rahetI nathI, sArAMza ke trIjA guNasthAnake sthita jIva strIvedane bAMdhate nathI. have trIjAthI paNa nIce utarate jIva bIjA sAsvAdana guNasthAnake Avaze te samaye paNa temanI pAse samyaktvanI kAMIka nyata (AsvAdana) sattAmAM rahelI hevAnA kAraNe napuMsakaveda jevuM Page #531 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 494 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nikRSTa pApa bAMdhavAnuM temane rahetuM nathI sArAMza ke samyaktvanI hAjarI daramyAna jIvAtmA AdhyAtmikatAnA prakAzamAM masta anelA haiAvAthI A baMne vedanA baMdhanamAMthI mukta bane che. A samyaktvanA prakAza daramyAna yadi A jIvAtmA satyasvarUpe samyaktvI haze te udIrthaMkaraNa vaDe meAhukama pharIthI bhaDake tevA strIonA sahavAsa, temanI sAthe vadhAre besavuM, khelavu` ke bIjA ekeya prakAranI prAkRtika ke aprAkRtika gI ceSTA paNa temanA jIvanamAM hetI nathI, tethI pApajanaka, pApa janya strIveda ane napu Msaka vedane na bAMdhatA kevaLa puruSavedanA ja badhaka che. jyAre kevaLI paramAtmAne kSAyika samyaktva ane yathAkhyAta cAritra hAvAnA kAraNe ekeya veda bAMdhavAnA hAtA nathI. prathama samayanA kRtayugmakRtayugma rAzi pramANu sanI paoNMcendriya jIveAnA upapAta, parimANu ane AhAra prathama uddezaka pramANe jANavAM. avagAhanA, baMdha, veda, vedanA, udaya ane udvIraka prathama samayanA beindriyAnI jema samajavA. vizeSa e che ke, eindriya jIvA napusakavedavALA che ane sanI paMcendriyA traNe veDhavALA che tathA teo sa'nI ane asI hAya che. zeSa putra vat. A pramANe ja sALe yugmAmAM jANI levu', sAtheAsAtha agyAra uddezake paNa jANavA. AvA sthAnamAM paNa A jIvAtmA anetavAra janmyA che. temane lezyA cha jANavI. * zataka 4nuM aMtagata zataka 19 samApta Page #532 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40 : antargata bIju zataka - kRSNa lezyAvALA kRtayugma kRtayugma rAzi pramANa saMjJA paMcedriya jIne paNa pUrvavat jemake A jIvene traNa veda che paNa adaka nathI. AyuSyasthiti jaghanyathI eka samayanI ane utkRSTathI antarmuhUrta adhika tetrIsa sAgarepamanI sAtamI narakabhUminI apekSAe jANavI. kemake kRSNalezyAnA mAlikane mATe, eTale ke mRtyu samaye A vezyA hoya te te jIne mATe sAtamI narakabhUmi mAnya che. atamuhUrta adhika Azaya A pramANe che. sAtamI narake jatA pahelA cAlu bhavamAM mRtyu samayamAM kRSNalezyAnA pariNAme utpanna thaI jAya che. mATe antarmuhUrta adhika tetrIza sAgaropama kahyA che. ( A pramANe 11 uddeza paNa jANavA.) zataka 4nuM aMtagata raju zataka samApta che zataka 40 : aMtargata trIjuM zataka nIla lephsAvALA kRtayuma kRtayugma rAzi pramANa saMzI jInI sthiti jaghanyathI eka samaya ane utkRSTathI pAMcamI naraka pRthvInA uparanA prataramAM palyopamanA asaMkhyAtame bhAga adhika kraza sAgaropamanI jANavI. Ama te pAMcamI narakanI utkRSTa sthiti 17 sAgarepamanI che, ane nIla lephsAvALAne pAMcamI naraka che, mATe uparanA prataranA hisAbe 10 sAgaropamathI adhika kahI che. ahIM antamuhUrta vadhAre na kahI tene Azaya eTale ja che ke pUrvabhavIya avatAramAM mRtyu samaye yadyapi A lezyAnI padharAmaNI thaI jAya che, te paNa tene samaya pApamanA asaMkhyAtamA bhAgamAM samAveza thaI jatuM hoya che. zataka 40nuM aMtargata 3 zataka samApta Page #533 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40 : antargata 4 thI 7 zataka kApata lezyAvALAonI utkRSTa sthiti palepamanA asaMkhyAtame bhAga adhika traNa sAgaropamanI jANavI. ahIM paNa upara prataranI apekSA samajavI. kemake A lesthAnA che trIjI narakabhUmithI AgaLa nathI jatAM. tene lazyAnI utkRSTa sthiti palepamanA asaMkhyAta bhAga vadhAre be sAgarepamanI jANavI, kemake te vezyAvALA jInI sthiti devabhUmimAM ahIM sudhI ja kahelI che. zeSa pUrvavat - padya lezyAvALAonI utkRSTa sthiti aMtarmuhUta adhika daza sAgarepamanI jANavI. je pAMcamA devalekane AzrayI che, adhika mATe pUrvavat eTale ke manuSyAvatAra choDatA pahelAM A lezyAne udaya thAya che. - zukula vezyAnI utkRSTa sthiti antamuhUrta adhika tetrIza sAgaropamanI jANavI. je anuttara vimAnanI che, eTale ke A lezyAnA mAlike sarvArthasiddha vimAnamAM paNa javAnI gyatAvALA che. zataka 40nA aMtagata 4thI7 zataka samApta . Page #534 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 40 : aMtargata 8thI14 zataka kRtayugma kRtayugma rAzi pramANa bhavasiddhine mATe jANavAnuM ke badhAya ne upapAta ahIM saMbhava nathI kemake anAdikALanA abhavasiddhike keIkALe bhavasiddhika thavAnA nathI. AnAthI pahelAnA zatakanI jema bhavasiddhika kRSNalezyA, nIlalezyA, kApatalezyA, tejalezyA, padmazyA ane suphalalezyAvALA jI mATe ekekanA ekeka zataka jANa. vizeSatA A che ke AmAM abhavasiddhine upapAta hete nathI. abhavasiddhaka tathA prathama samayanA abhAvasiddhike mATe zataka 15 kRSNalezyAvALA mATe nIlelezyAvALA mATe kApatalezyAvALA mATe tejalezyAvALA mATe paghalezyAvALA mATe phalalezyAvALA mATe mAtra upapAtamAM bhavasiddhike keI kALe abhavasiddhike thatA nathI. zeSa cAre gatimAMthI upapAta samaja. teo mithyASTi, ajJAnI, avirativALA hoya che. anuttara vimAna temanA bhAgyamAM nathI. kevaLa guphalalezyAvALA jIvanI utkRSTa sthiti aMtarmuhUrta vadhAre 31 sAgarepamanI che. kemake abha navamA saiveyaka sudhI jAya che, tyAMnI AyuSyasthiti ATalI ja che. tyAM temane zuphala lezyA hoya che. ******* ***-****** zataka 40nuM aMtargata 8thI14 zataka samApta thAya Page #535 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha samApti vacanama jainAgamenA rahasyavettA, karmagraMthAdi sAhityanA pAragAmI, syAdvAda, naya, nikSepa ane pramANuvAdane AtmasAt karanArA, zAstravizArada, jainAcArya, sva. zrI vijayadharmasUrIzvarajI ma. jaina dharmanA prAMgaNamAM vizamI zatAbdInA zukanA tArAnI jema tejasvI hatAM. caMdramAnI jema zItala ane kaLAmaya hatAM, sUyanI jema pracaMDa pratApI ane prabhAvazALI hatAM, merU parvatanI jema dhIra-vIra ane gaMbhIra hatAM. upari yAlAdi tIrthonA uddhAraka hatAM pAlItANAnA zrI yazovijayajI jaina gurukula AdI saikaDe gurukulenA saMsthApaka hatAM. temanA ziSya zAsanadIpaka baMgAla, bihAra ane chevaTe siMdha jevA mAMsAhArI pradezamAM paNa ahiMsAnA asalI ta vaDe nirAmiSa bhejanane tathA ahiMsAne pracAra karanArA, munirAja zrI vidyAvijayajI mahArAja pracaMDa zaktisaMpanna hatAM. temanA ziSya, nyAya-vyAkaraNa-kAvyatIrtha, paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijaya (kumArazramaNe) bhagavatIsUtrasArasaMgrahamAM 40muM zataka svapara kalyANArthe vikrama saM. 1936ne bhAdaravA suda 14nA divase aMdherI (vesTa) zAMtAvADI jaina upAzrayamAM cAturmAsanI maryAdAmAM pUrNa karyuM che. bhadra bhUyAta sarveSAM jIvAnAma jIvAH sarveDasaMgnivaM tyajeyuH . zataka 40muM samApta . Page #536 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM zatakane upakrama bhagavatIsUtranuM A chelluM zataka che. yadyapi chellA cAra yumenA cAra zatakone viSaya kevaLa kevaLIgamya ja che, mATe ja temane zraddhAthI mAnavA ane jyAM sudhI matijJAna pahoMcI zake tyAM sudhI tene pahoMcADavuM temAM vAMdho nathI. kemake saMsAranA padArtho kevaLIgamya ane tarkagamyarUpe be prakAranA che. tarkagamya padArthomAM ApaNuM matijJAnane vistRta banAvIne te padArtho sudhI pahoMcavuM ThIka che, paNa je padArtho kevaLIdaSTa ke gamya hoya temAM tarko lagADavAnI dhRSTatA karavI hitAvaha nathI. kemake ApaNu jevA chavAstha mAnavenA bhAgyamAM matijJAna karatAM paNa matijJAnAvaraNIya karma tema ja zrutajJAna karatAM zrutajJAnAvaraNIya karmanI sattA ghaNI ja vadhAre hovAthI te padArtho sudhI pahoMcavAnI zakti ApaNa nathI, mATe A ta ane tenI prarUpaNue zraddhAthI ja mAnavA sivAya ApaNI pAse bIjo mArga nathI. saMsAramAM pUrNarUpe phasAyelA ApaNA mAtA-pitA, bhAI-bahena ke zikSakanI vAtane ApaNe zraddhAthI mAnI laIe chIe, te temanA karatAM kevaLI bhagavaMte sarvathA pavitra hevAthI temanI prarUpaNAo, je ApaNA matijJAnanA viSayamAM na utaratI hoya temAM ApaNuM ja matijJAnAvaraNIya karmane deSa che, tema samajIne ApaNA mananuM samAdhAna karavAmAM ApaNuM kalyANa samAyeluM che. bezaka te te viSayanA jJAtA Page #537 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 500 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pUjya gurudevanA caraNomAM besIne te viSayenI samajaNa levAmAM hAni nathI paNa ekAMte phAyado ja che. je padArthanI saMkhyA mApI zakAtI hoya tene ApaNe AMkaDAo belIne ke mAMDIne paNa gaNatrI karI zakIe chIe, paraMtu jIvarAzi eTale SakAyanA jIvonI saMkhyA rASabhadeva paramAtmAnA samayamAM paNa anaMtAnaMta hatI, mahAvIrasvAmInA samayamAM paNa anaMtAnaMta hatI, ane AvI covIsIe anaMta thayA pachI paNa jIvarAzi anaMtAnaMta ja rahevAnI hovAthI temanI saMkhyA mATe ApaNI pAse ke keInI pAse paNa AMkaDAo kyAMthI hoya? tevI rIte samayanI gaNatrI paNa ameya hovAthI pApama tathA sAgaropamathI samajAvavAnI AvazyaktA paDI, tema naraka gatimAM ke vanaspati gatimAM javAvALA ane tyAMthI bahAra AvanArA che jyAre anaMta che, te pachI temane A cAre yuthI samajAvavAmAM Ave temAM zuM Azcarya? cAre gationA jIvene A cAre yugmamAM samAviSTa karI levAmAM AvyA che, temAMthI keTalAka jIve je kRtayugma zazimAM che te kRtayugma kahevAyA. A pramANe keTalAka eja, dvApara ane keTalAka kAja rAzivALA kahevAyA che. kemake jIvene eka gatimAMthI nIkaLIne bIjI gatimAM javAne kama sAMtara ane niraMtara paNa hoya che. sAMtara hoya te paNa temAM varSa ke be varSanuM aMtara hetuM nathI paNa amuka samaye ja hoya che, tethI je samaye vanaspati ke narakanA jInuM parimANa kRtayugma rAzi pramANu hoya tene kevaLajJAnI sivAya bIjo zI rIte jANI zakavAne hatuM ? ane upapAta ke udvartana sAMtara ke niraMtara hovAthI koIka samaye jIne upapAta thAya ke Page #538 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : 501 una thAya tyAre te dhyeAja paNa kahevAya, dvApara ane kalpAja paNa kahevAya che. sArAMza ke gaNanAtIta jIvAnI gaNatrI karavAnu... AnA sivAya bIjo mApadaMDa kayo hAI zake ? Astika, nAstika, dha-mUDha, jJAnamUDha, kriyAmUDha ke sauMpradAyamUDha jIvA pothIenA pAnAo game teTalA pheravI letA hAya ke tenI carcA vita'DAvAda ke vivAda karIne hArajIta paNa lagADI letA heAya, te paNa saMsAra tathA saMsAranA padArthAM je ApaNI saunI sAme pratyakSa che, tenA niNya karavAmAM teo zI rIte bhUla khAze? ane mAMdha banIne kadAca bhUla karI beThA te paNa kAinA ya siddhAMtAthI saMsAranA padArthAMmAM to koi kALe pheraphAra thai zakavAnA nathI, pRthvI, pANI, agni, vAyu, vanaspati ane trasa zarIramAM je anatAna Mta jIvA janme che, mare che, khuzAlI anubhave che, kapAya che, chedAya che ane pharIthI pAchA padhruvita thAya che te pratyakSa gocara padArthAnA apalApa karavAthI te te padArthAne nukazAna pahAMcaze ? ke ApaNA adhUrA jJAnane pUrNa karavAnI zakayatA heAvA chatAM paNa pUrNa na karI zakayA tethI jJAnane nukazAna pahAMcaze ? AvI pira sthitimAM baMne vastuonu yathAtha' jANIe tA karyuM nukazAna ? mATe peAtAnA kalpita siddhAMtavAdI banavuM tenA karatAM vAstavika svarUpe AtmavAdI, leAkavAdI ane kriyAvAdI banIe temAM khoTu zu che ? jIvarAzinI anaMtAnaMta saMkhyA pahelA bhAgamAM carcAi che. AtmavAdIH AtmAne satya svarUpathI meAlavAvALe AtmavAdI kahevAya che, mATe te dvaitavAdI, advaitavAdI ke viziSTA dvaitavAdI hAtA nathI. kemake AkhAya brahmAMDamAM koipaNa padAtha ke tattva advaita pazu nathI, dvaita paNa nathI ke viziSTAdvaita paNa Page #539 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 50 2 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha nathI. tyAre A matAMtare kevaLa dharmanA nAme, TIlA-TapakAnA nAme, pitAnA ahepaSaNane mATe ke potAnI mithyA pratiSThAne mATe laDAI jhaghaDA karIne dharmanA asalI svarUpane bagADI devA mATe janmelA che. saMsAranA svarUpane arthAt dravya ane paryAya svarUpa saMsArane yathArtha dRSTie pratyakSa karyA vinA kevaLa tarkavAdanA bharose tane nirNaya karavA jatAM bhArata dezanA bhAgyamAM vaira-vidha temaja potapotAnA matamatAMtaronA akhADAone mIyA-mahAdevanI jema sarvathA judA paDavA sivAya bIje kyo hetu siddha thavAne che? Aje paNa e matAMtare harijananI jema eka bIjAne mATe aspRzya rahyAM che. mATe temanA jIvanamAM dharma nathI, dhArmikatA nathI; kevaLa TIlATapakA jevA sarvathA asAra kriyAkAMDo ja zeSa rahyAM che. pUrA saMsAramAM anaMtAnaMta che tema ja anaMtAnaMta pugala skaMdhe saune pratyakSa che. mATe ApaNe AtmAnI jema bIjA AtmAone paNa mAnavA tene AtmavAdI kahevAya che. AvA satyasvarUpI AtmavAdIne devI-devanI AgaLa hajAre lAkhonI saMkhyAmAM mUka prANIone mAravAnA ke katala karavAnA hotA nathI. kALakA, cAmuMDA ke mahAkALakA devIenI kalpanA karIne jagadaMbA svarUpa mAtAonI sAme gheTA, bakarA, maraghA, pADA, baLado AdinI krUra hatyA karanArA temanA mATe makAna ke yajJastaMbha ubhA karanArA, mAMsane vecanArA, mAMsa khAnArA, tema ja bIjAne mAMsanuM bhojana pIrasanArA ke mAMsa saMdhanArAo paNa AtmavAdI zI rIte kahevAze ? AvA che je AtmavAdI nathI temane ja nAstika kahevAmAM kyo bAdha ? tyAre buddhizALIone ja nirNaya karavAnuM raheze ke, AtmAne asalI svarUpamAM mAnanArA jene nAstika che? ke devadevInI Page #540 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 503 zataka 41muM : AgaLa jIne vadha karanAra nAstika che? arihaMta paramAtmAnA zAsanane mAnanArAo pratyeka jIvAtmAne pitAnA AtmAnI tulya ja mAnatA hoya che, ane te pramANe vartanArA hoya che tethI tevA prakAranA ahiMsaka jainene nAstika kahevAmAM veda saMskRtie paNa kyo phAyado meLavyuM ? bhAratadezanA rAjAmahArAjA ke zrImaMtemAM IndranA aMzanI kalpanA karIne ke karAvIne surA (zarAba), suMdarI (vezyA, parastrI Adi) ane zikAra(jIvavadha)nA raste caDhAvanArA jene che ja nahIM. lakavAdI ane je AtmavAdI che te ja sAce lekavAdI che. "pRthvI TevatA, sApa devatA'nA siddhAMtane satyasvarUpe zA mATe mAnaze? kemake pRthvI devatA ane pANI paNa devatA nathI, paraMtu anaMta jIvone potapotAnA nikRSTatama pApodayanA kAraNe pRthvImAM ke pANImAM utpanna thavAnuM anivArya sthAna che. mATI svarUpe pRthvI, pRthavIkAyanA jInuM zarIra che ane davasvarUpa pANI, jaLakAyanA jInuM zarIra che. paga pahoLA karI kamara upara hAtha mUkIne ubhA rahelA mAnavanI AkRtine tulya lekanI AkRti mAnavAmAM AvI che. temAM nAbhInI nIce sAta naraka pRthvIo zAzvatI che, je ekanA nIce bIjI pRthvI. A kame anAdikALathI pRthvIo che ane anaMtakALa sudhI paNa tema ja raheze. A sAte bhUmiemAM karmothI ane pApathI bhArI banelA jIvAtmAo Ave che ane AyuSya pUrNa karIne pAchA bahAra nIkaLe che. temAMthI je prathama bhUmi che temAM bhavanapatinA deve paNa pitAnA makAnamAM rahIne devalenA sukhane anubhava kare che. Page #541 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 504 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha te kAkRtinA nAbhInuM sthAna tirachAlaka tarIke saMbedhAya che, jemAM asaMkhya dviIpe ane samudrone samAveza che. je jambudvIpathI asaMkhyAta dvIpa samudro pachI svayaMbhUramaNa sudhInA badhAya dvidviguNita eTale Dabala Dabala pahoLAIvALA che. jambudvIpanI barAbara vacce merUparvata sthita che, jenI uMcAI jamInathI bahAranA bhAgamAM 99 hajAra jananI che ane zAzvata che. sUrya-candragraha-nakSatra ane tArAonA vimAna merU parvatanI adhavacce cakakara mArI rahyAM che. tyArapachI urvaka Ave che, jemAM bAra vaimAnika devonA vimAne, tyAra pachI nava raiveyakanA vimAne ane chevaTe pAMca anuttara devenA vimAna che. A cAre nikAyanA devAnA sa khyA keTalI che? javAbamAM kahevAyuM ke-devakanA deva pratidina jeTalI saMkhyAmAM vana pAme che tenA karatAM paNa brahmAMDanA mAnanI saMkhyA thaDI che. A traNe lekane keI utpanna karI zakato nathI, nAza karI zakta nathI, tema potapotAnA karmothI atirikta bIje kaMI rakSaka nathI. A pramANenI lekanI vyavasthAmAM badhAya de, indro, vAsudeve ke cakavartIe bhegA maLIne AyuSya pUrNa karI leze te paNa lekanI vyavasthAmAM kaMI paNa vadhaghaTa ke pheraphAra karI zakavAne mATe samartha banI zakavAnA nathI. lAkha jana pramANanA jambudvIpamAM sauthI nAnuM para6 jina pramANa bharatakSetra AveluM che, temAM rahela aSTApada parvatane paNa AjanA vaijJAnika ane rekeTo zodhI zakyA nathI te pachI merU parvatanI tapAsa kaIne paNa zI rIte lAgavAnI che? mATe A badhI vAte kevaLIdazya hovAthI carma cakSugecara banavAnI nathI. mATe je AtmavAdI che te ja lakavAdI che. kemake je pitAnA AtmAnI sthiti, gati, Page #542 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : 505 Agati Adine jANe zakavA mATe samartha nathI banate te AvaDA moTA lekane yathArtharUpe zI rIte joI zakaze? kriyAvAdI ane je lekavAdI che te kriyAvAdI paNa hoya che. jyAM sudhI AtmAne zarIra sAthene saMbaMdha che tyAM sudhI AtmA paNa sakriya hoya che. sat-asat - zuddha-azuddha, zubha -azubharUpe kriyAnA be prakAra che. AtmA ane lekanA jJAna vinAnI AtmAnI kriyA asat, azuddha ane azubha ja hoya che. kemake jene pitAnuM ja bhAna nathI, mATe temanI kriyAomAM asattva AvyA vinA rahevAnuM nathI. mATe samyagU - darzananI prApti thatAM ja AtmAnuM svarUpa yathArtha jANyuM che, tene sthira karavAmAM samyajJAnane sahakAra maLe che paraMtu samyakyAritra (sakriyA) vinA AtmA navA pApanA dvAra baMdha karI zakatuM nathI ane junA pAponuM nikaMdana paNa karatuM nathI, tevI paristhitimAM AtmAnuM kalyANa hajAra mAIla dUra rahevA pAme te mAnavA jevI hakikata che. jainatva( alpAze ke savaze rAga-dveSa rahitatA)nI prApti thatAM ja AtmavAdI, lekavAdI ane kriyAvAdI banele AtmA Astika ja hoya che mATe tIrthaMkara paramAtmAnI pratyeka prarUpaNane satyasvarUpe samajIne pitAnuM kalyANa sAdhavAmAM vAMdho Avato nathI. have ApaNe prastuta bhagavatIsUtranA chellA zatakane mULa TIkAnA anusAre yathAmati vistRta karIne hRdayaMgama karIe. Page #543 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41 : uddezeA-1 rAzi yugmAnI carcA H he prabhu ! ApazrInA zAsanamAM rAzIyugmAnI sakhyA keTalI che? javAbamAM bhagavate kramAvyu' ke, he dIrgha AyuSyamAna gautama ! mArA zAsanamAM rAziyugmA cAra prakAranA kahevAmAM AvyA che, te A pramANe :-( 1 ) kRtayugma, ( 2 ) jyeAjayugma, ( 3 ) dvAparayugma, ( 4 ) kalpeAjayugma. A prakaraNamAM paNa yugmanA a ekI rAzi levAnA nathI para Mtu pahelAnI jema saMkhyAvAcaka samajavA, kemake asaMkhyAta ane anaMtAnaMta jIvAnI gaNatrI karavAnA A cAra mApadaMDa che. saMkhyA nAnI hAya ke mATI hAya ke saMkhyAta, asaMkhyAta ke ana Mta hAya temAM cAranA bhAga detAM jo zeSa cAra rahevA pAme tene kRta yugma samajavA, traNa zeSa rahe te AAja, e zeSa rahe te dvApara, ane eka zeSa rahe te kalpAja jANavA. kRtayugma nArakA narakamAM kacAMthI Ave che ? he prabho ! kRtayugma rAzipramANavALA nArako jyAre narakagatimAM utpanna thAya che, tyAre cAre gatiemAMthI kai kai gatimAMthI Ave che ? javAbamAM devAdhideva bhagavaMte pharamAvyuM ke, he gautama ! narakagatimAMthI AyuSya pUrNa karIne bahAra AvelA jIva tatkALa eTale ke-narakamAMthI nIkaLIne tarata ja ( bIjA bhavamAM ja) pA narakamAM AvatA nathI ane devagatinA jIva devalAkamAMthI Page #544 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-1 507 cavIne sIdhe narakabhUmine prApta karI zakyuM nathI, kemake narakagatimAM karmonI vedanA ane alpAMze ke mahadaMze nirjarA ja karavAnI hovAthI tatkALa narakagatine prAgya karmone bAMdhavAnuM hotuM nathI, tathA devalekanA puNyakarmanA phatA hovAthI narakanI lAyakAtavALA hotA nathI. tethI deva ane narakane choDIne tiryaMce ane mAnavene ja narakagatine prAyogya karmo bAMdhavAnI zakyatA rahelI hovAthI A baMne gatine jIve narakagatimAM utpanna thAya che. A viSayane prajJA panA sUtranuM vyutkrAMti pada jevAnI bhalAmaNa karAI che. keTalI saMkhyAmAM ja narakamAM jAya? tenA javAbamAM kahevAyuM che ke, 4-8-12 AdinI saMkhyAthI laIne saMkhyAta ke asaMkhyAta che eka samayamAM narakamAM jAya che. narakamAM jatAM te cha sAMtara ke niraMtara jAya che. yadi sAMtara utpanna thAya te jaghanyathI eka samayanuM antara paDe che ane utkRSTathI asaMkhyAta samayanuM aMtara jANavuM ane niraMtara jAya te jaghanyathI be samaya ane utkRSTathI asaMkhyAta samaya sudhI pratyeka samayamAM antara vinA ja utpanna thAya che. je samaye narakanA jI kRtayugma rAzivALA hoya che, te ja samaye teo ja, dvApara ke kAja rAzivALA hatA nathI ane je samaye ja rAzivALA hoya che te samaye ja tayuma, dvApara ke kAja hotA nathI. A rIte dvApara ane kAja mATe paNa kalpI levuM. che eka oTalA uparathI bIjA oTalA para javAmAM kUdake joyA vinA bIje mAga kyo? ane jyAre keI paNa mAnava Page #545 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 508 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha eTalAne ke khADAne kUdavAne prayatna kare che, tyAre pitAnI gatine eTalI badhI tIvra karavI paDe che, jethI AMkhanA palakAre ja kUdake mArIne bIjA oTalA para pahoMcI jAya che. A ja pramANe upArjana karelI hajAre che sAthenI aNAnuM baMdhanI mAyAnA kAraNe eka bhavanI mAyA choDI bIjA bhavanI mAyAmAM jate jIva tIvra gatie kUdako mAravAvALAnI jema bIjI gatimAM jAya che. yadyapi kaI paNa jIvane naraka ke tiryaMca gatimAM javAnuM pasaMda nathI hatuM te paNa karma sattAnI AgaLa jIvAtmAnI pasaMdagI koI kALe kAme AvatI nathI. mATe ja eka zarIrane choDatA jIvane AnupUthvI nAmakarma pitAnA sakaMjAmAM le che ane te jIvane baLajabarIthI paNa te te sthAnamAM paTakI de che ane jIvAtmAne anicchAe paNa te te gationA te te duHkhane bhegavavAnuM pharajIyAta rahe che. A kAraNe ja bhagavaMte pharamAvyuM ke, kUdakA mAravAvALAnI jema A jIvAtmA ekanI mAyAne cheDI bIjI gatinI mAyAne svIkAra kare che. jenA hAtha pagamAM hAthakaDI ke beDI paDI hoya te cAra yadyapi sipAInA page cAlatuM nathI paNa pitAnA page ja cAle che. kevaLa te sipAI te cerane je bAju laI javA mAMge che te bAju tene gayA vinA chUTake nathI. ahIM paNa sipAInI tulya AnupUrvI karma jANavuM ane jIva pitAnA ja karelA karmone kAraNe pitAnA prayatna vizeSathI te te gatiomAM jAya che. jIvamAtrane kaMIpaNa karavAmAM potAne praga ja mukhya kAma kare che. narakagatimAM janAre jIva potAnA AtmasaMyamathI tyAM ja nathI, paNa asaMyamathI ja tyAM javAnuM thAya che. eTale Page #546 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-1 - 509 ke cAre gatiomAM rakhaDapaTTI karavAmAM AtmAne asaMyama ja mukhya kAraNa che. mULasUtramAM "sAyanaseLa" zabda che jene artha AtmAnuM yaza thAya che, ane rahevata yeza: saMyama. kemake saMyama yazanuM kAraNa che jyAre ayaza saMyamanA abhAvane kahevAya che tyAre gationuM AyuSya karma AtmAnA asaMyamane AbhArI che. TIkAkAranA zabdothI samajI zakAya che ke rUThTha sarvekSAmevaa''tmaa'yshsaivotpttiH utpattI sarveSAmapyaviratatvAditi" utpattinA viSayamAM badhAya jenA AtmAmAM rahela ayaza eTale ke asaMyama vaDe ja utpatti manAI che, kemake bhavAMtarotpattimAM sarve jIve avirata hoya che. utpattimAM avirata zA mATe ? utpattinA samayamAM je avirata zA mATe hatA haze? tenuM kAraNa TIkAkAre darzAvyuM nathI, chatAM paNa samajI zakAya tevI vAta che ke, saMyama(virata)nuM phaLa utpatti nathI paraMtu anAzravatva che arthAta Avarahita jIvana ja saMyama che. anAzravatvanuM phaLa tapa che, tapathI karmone nAza manAya che, tenAthI niSkarma ane tyAra pachI jIvAtmAnI siddhi thAya che, paraMtu jyAM sudhI ATalI uMcI sthitine jIvAtmA prApta karatuM nathI tyAM sudhI cAre gatiomAM janmamaraNa karavAnA sarvathA anivArya che. tathA janma maraNa paNa je jIve sAthe jevA prakAranuM RNAnubaMdha hoya che tene tyAM ja janma levuM paDe cheatyAre jabudvIpa bharatakSetranA muMbaImAM eka jIva maraNa pAme che ane dhAtakIkhaMDamAM janme che, tathA dhAtakIkhaMDane rAjAdhIrAja svayaMbhUramaNa samudramAM mAchalA rUpe janma le che ane tyAMthI te ja jIva narakabhUmimAM jAya che ane te paNa narakanA pUrva dizAnA Page #547 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 510 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha khUNA tarapha na janmatAM pazcima dizAmAM kema ja ? ane tyAMthI bahAra AvI mAnava avatAra laI zahenazAha zI rIte banate haze? A badhI jIvana-maraNanI ghaTamALamAM jIvAtmAno saMyamabhAva kAma karatuM nathI paNa asaMyamabhAva ja kAma karI rahyo che. kemake saMyamabhAvamAM (anAzruvAvasthAmAM) dareka jIvo sAthenA RNAnubaMdhane, niyANuo tUTavA mAMDe che jyAre asaMyamabhAvamAM eka bIjAnA eka bIjA sAthe trANAnubaMdhane baMdhAya che ane tenA kAraNe niyANuo paNa baMdhAya che. saMyamabhAvamAM jIvAtmAnuM lakSya mokSa sivAya bIje kyAMya hotuM nathI ane asaMyamabhAvamAM mekSa taraphanA AMkha mIMcAmaNA hevAthI bIjA bIjA ja sAthenA rAga-dveSanA saMbaMdha joDAyA vinA rahetA nathI, AmAM kaMIka samaye tIvratA vadhe che tyAre niyANA bAMdhavAnI prakriyA tarapha DhaLI jatAM jIvane vadhAre vAra lAgatI nathI ane jyAre niyANA tarapha daSTipAta hoya che tyAre "nitAnA tAna vofdhAmoDA sumaH " A sUtrAnusAre temane badhilAbha paNa prAya: hete nathI te saMyamabhAva kyAMthI hoya? bhatpattimAM bIjA jIve sAthe bAMdhelA nANAnubaMdha sivAya bIjuM karyuM kAraNa che ? tyAre ja cAlu bhavane jIva jabUdvIpanA bharatakSetranA amuka gAmamAM mRtyu pAme che ane game te bhavanI adhurI rahelI levaDa-devaDa, kAvAdAvA, mArakATa, ravuM-hasavuM, bhUkhe maravuM ke mAravuM, bhegya ke bhaktA banIne paraspara eka bIjAnA zatrukamene pUrNa karavA mATe, jeTalA samayamAM te te kAma pUrNa thaze teTalA samaya mATe paNa trANAnubaMdhane vaza thaIne dhAtakIkhaMDamAM janma levAne kahe che. tyAMne hisAba cUkavIne pharIthI bharatakSetramAM janma Page #548 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muMH uddezaka-1 511 le che. A badhI vAtemAM samajI zakAya che ke jyAre te jIva jabUdvIpanA bharatakSetramAM hatuM tyAre dhAtakIkhaMDane joyuM paNa nathI ane sAMbhaLyuM paNa nathI, chatAM paNa trANunubaMdhane laI maratI vakhate paNa niyANavaza dhAtakIkhaMDanuM AyuSya bAMdhavAnuM rahe che, ane ahIMthI marIne tyAM janma le che. tyAMthI thoDA samaya mATe bhakSya-bhakSakanA niyANAnA kAraNe janma lenArA jIvane bhastha ke bhakSaka atyAre game te nadImAM, talAvamAM, ke samudramAM rahyo haze tyAM ja janma levAnuM anivArya hoya che. tyAMnA pitAnA hisAbakitAba pUrA karIne tathA keIka bhavanA puNyakarmanA kAraNe niyANAvaza banIne, muMbaIne zahenazAha paNa banavA pAme che. A pramANenA janma-maraNanA cakro sarvathA anAvartanIya hovAthI tathA RNAnubaMdhanA bhagavaTAnA samaye, divase, mahinAo ke varSo paNa anapavartanIya hovAthI jIvanuM sthAnAMtara thavAnuM zakaya che. uparokta kAraNe athavA bIja kaI agamya kAraNene laI utpattinA samayamAM jIvane avirata (asaMyata) kahevAya che. koI paNa chavastha mAnava, mRtyu pAmatA mAnavanI lezyA kevI haze? tene jANI zakatA nathI, kadAca anumAnathI jANI zakAya te paNa chavAstha(viziSTa jJAna vinAnA)nA badhAya anumAne sAcA paDatA nathI. , AvanArA bhave mATe bIjA ja sAthenA saMbaMdha joDavAnI IcchAmAM rAga-dveSa ja kAma karatAM hoya che je saMyama nathI paNa asaMyama ja che. A bAbatamAM kadAca kahI zakIe ke, te sabaMdhe joDyA vinA cAlatuM nathI, te samajavuM saraLa heze ke, A vacane saMyamanA phaLo nathI paNa asaMyamanA phaLa che ane jevI rItanA saMbaMdhanA niyANuM bAMdhyA che te Page #549 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 512 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha mRtyu samaye paNa smRtimAM AvyA vinA rahevAnA nathI je asaMyama che. keLa ke AMbAnA jhADa pAse ja bAvaLIyAnuM jhADa ane te paNa amuka tarapha ja zA mATe? AvA prayatno mAnavanI buddhinA nathI. paNa kaI adaSTa kAraNa temAM raheluM che, te zuM haze? matijJAnane kasavAthI ja khabara paDaze ke, bAkInI nave dizAnA pAMdaDA bAdhA rahita hoya che ane eka ja bhAganA pAMdaDA zULathI viMdhAya che ane temAM paNa jyAre jyAre te pAMdaDAonA jInuM asAtavedanIya udaya Ave che tyAre ja pavanane jhapATo Ave che ane pAMdaDA zULathI viMdhAya che. A badhI ane AnA jevI keTalIya vAtonA kAraNone sUkSmatAthI jANavA hoya te eka bIjAne eka bIjA jIvo sAthe parasparanA nANAnuMbaMdhamAM leNadAra, devAdAra, bhaThyabhakSaka, ghAtya-ghAtaka, sukha-duHkha, tema ja rAgAtmaka ke draSAtmaka saMbaMdha sivAya bIjuM ekeya kAraNa hotuM nathI, kemake-saMsAranA sTeja para eka jIva bhakSya bane che, bIje bhakSaka bane che. eka jIva bIjA pAsethI putra, patnI, mAtA, jamAI ke putravadhu banIne paNa pitAnuM levuM ( kaI bhavanuM RNa) vasula kare che ane bIje potAnuM devuM cUkave che. saMsAramAM ApaNe joI rahyAM chIe ke paryuSaNa, saMvatsarI, AyaMbIlanI oLI, jJAna paMcamI ke deva gurunA varaghaDA jevA dhArmika anuSThAnene khyAla karyA vinA paNa temane teTalA prakAranI gadhAmajurI karIne paNa tathA pitAnA puNyakarmonuM devALuM kADhIne paNa teTalA pramANamAM paise kamAvA ja paDaze, je pitAnuM RNa cUkavavAmAM pUrNa thaze. eka jIva bIjAne mAra khAya che, gALo khAya che ane bIje Page #550 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muMH uddezaka-1 513 mAra mAre che ane gALe bhAMDe che. eka jana sukhadAyaka hAsyadAyaka che te bIje sau koIne mATe duHkhadAyaka ke zeka saMtApa kAraka che. amukane joIne rAga Ave che ane bIjAne joIne dveSa Ave che. A badhAya kAraNamAM asaMyama-aviratabhAva spaSTa dekhAI Ave che. A ja prasaMgane ceDA UMDANathI tapAsIe: (1) jIraNa zeThane mAnasika utsAha bhagavAna mahAvIrasvAmIne pAraNuM karAvIne mekSa meLavavAne hatuM, paNa bIjAnA hAthe pAraNuM thatAM ja saMyamazreNi cUkyA ane mekSathI vaMcita rahyAM che. (2) zAlibhadrajInuM vairAgya utkRSTa hatuM, temAM keIne paNa zaMkA nathI, paraMtu Aje mArI mAvaDInA hAthe pAraNuM thaze." ATalI ja mAyAne laIne saMyamazreNimAM sthiratA TakI nahIM. phaLasvarUpe mekSa na meLavatAM devalekanA adhikArI banyA. (3) devalekamAM paNa pitAnAthI pahelA utpanna thayelA ane pachIthI utpanna thanArA hajAro-lAkhe devenI sevA levAnA niyANa bhegavyA vinA ke rUpa rUpanA aMbAra jevI devIonA nAcagAna jevAnA niyANa jogavyA vinA saMsAranA baMdhane paNa zI rIte tUTaze ? mATe mRtyu samaye avirata avasthA hoya che. (4) hajAro-lAkhe ane kare che sAthenI mAyAnA bANAnubaMdhana bhegavI lIdhA pachI zevALIyArUpe janmelA zayyApAlakanA vairAnubaMdhamAMthI chuTyAM tyAre ja mehakarma sarvathA nimULa thayuM ane kevaLajJAnanA mAlika banelA ApaNA saunA Page #551 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 514 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tAraNahAra devAdhideva bhagavAna mahAvIrasvAmIne zI rIte bhUlAya? ItyAdika kAraNene laIne ja sUtrakAra zrI sudharmAsvAmIjI pharamAve che ke, "utpattimAM avirata avasthA ja kAma karatI hoya che." avirata jI leyAvALA hoya che? bhagavAne pharamAvyuM ke, je cha Atma asaMyamI che teo legyAethI mukata hotA nathI arthAt lezyAvALA ja hoya che ane jyAM jyAM lezyA che tyAM tyAM mana, vacana ane kAyAnI kriyAone niSedha hoI zake ja nahIM. kemake mAnasika vyApAra, vAcika vyApAra ke kAyika vyApAramAM lesyAo jIvatIjAgatI ja hoya che ane jeo kiyAvaMta che teo A cAlu sthitimAM kaI kALe siddha thatAM nathI. buddha thatAM nathI ane bhavaparaMparAthI mukta thatAM nathI. kAraNa ke traNe bhegane tathA te dvArA thatI sUkSma ke bAdara kiyAone samApta karAtI nathI, tyAM sudhI koI paNa jIva siddha thatuM nathI. matalaba ke je kriyAvALA che te vezyAvALA che ane je lezyAnA mAlike che teo saMsAranI mAyAmAM mastAna banelA che mATe siddhatva temane mATe nathI. AtmAnA adhyavasAyone lesyA kahI che je prazasta ane aprazasta be rUpe che. A pramANe asurakumArathI laI paMcendriya tirya mATenI vaktavyatA nArakanI jema jANavI. kevaLa vanaspatikAyamAM janma lenArA asaMkhya ane anaMta jANavA. manuSyane mATe paNa upara pramANenI ja vakatavyatA jANI levI. A sthAne AvavA mATe paNa Atma asaMyama ja kAraNa che. Page #552 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 515 zataka 41muM : uddezaka-1 AtmAnA ayaza( asaMyama)thI manuSyAvatArane prApta karyA pachI, teo Atma saMyamane ane asaMyamane paNa Azraya kare che. jeo samyaktva saccAritra ane sadujJAnI che temane AtmasaMyama che, zeSane asaMyama. AtmasaMyamane Azraya karanArA vezyA ane alezyAnA mAlike paNa hoI zake che. jeo lezyA vinAnA che temane kiyA hotI nathI, mATe siddha, buddha ane mukta bane che. ane AtmaasaMyamanA kAraNe jeo lezyAvALA che te muphata banatA nathI. A pramANe eja rAzinA nairayike, dvApara karanA narayike Adi 16 uddezA sAthenuM 41 muM zataka pUrNa thayuM. zataka 41muM uddezA 196 samApta Page #553 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41 : uddeza-ra zatakanI pazcAda bhUmikA ane gautamasvAmInuM aMtevAsitva: A pramANe khAnadAna, bRhatkAya gajarAjanI upamAne dhAraNa karanArA, deva ane IndrothI pUjya bhagavatIsUtranA 41 zatakemAM gaNadhara gautamasvAmIjIe svapara jJAnavRddhayarthe, kevaLajJAnanA mAlika, devAdhIdeva bhagavAna mahAvIrasvAmIne je prazno pUchayA hatAM te ane tenA javAbathI paripUrNa A prastuta graMthanA 41 zatakamAM pUrNa thayA che. vizada, udAtta bhAvapUrNa ane bhAvadayApUrNa javAba sAMbhaLIne prasannacitta thayelA gautamasvAmIjI zramaNa bhagavaMta mahAvIrasvAmIne traNa pradakSiNa Ape che, paramAtmAnA jamaNA hAtha taraphathI pharatAM pharatAM DAbA hAtha tarapha AvI, sanmukha rahI, "namo nizA' kahe che tene eka pradakSiNA kahevAya che, AvI rIte traNa pradakSiNa ApavAmAM Ave che. - bhUkhyA mANasane jyAre cAre bAjuthI bhejanane abhAva vartate hoya, ane jIvanamAM sarvathA nirAzA AvI gaI hoya te samaye kaIka bhAgyazALI tene miSTAnna pAnathI saMtuSTa kare tyAre AnaMdane mAryo te annadAtAnA page paDI paDIne temanI prazaMsA karatA thAkatuM nathI. tevI rIte agAdha, amApa tathA yaMkara saMsAramAM paribhramaNa karatAM jIvane jyAre asalI tane yathArtha samajavAmAM Ave che, tyAre tene AnaMdane pAra rIte nathI, kemake Aja sudhI A jIve tanuM jJAna Page #554 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM H uddezaka-2 517 viparItarUpe ke asatyarUpe meLavyuM hatuM, jethI AtmAne tevA prakAranI tRpti kadipaNa thaI na hatI, mATe ja tenI bhavabhramaNa maTI zakI nathI tathA TUkI paNa thaI nathI. kadAca koIka samaye jIva tatvane jANI lIdhuM hoya te paNa tene lAgelA ane lAgatA pApakarmone yathArtha nirNaya karavAmAM A cha Alasya, pramAda, bedarakArI karelI hovAthI jIvamAMthI ziva, naramAMthI nArAyaNa, ane AtmAmAMthI paramAtmA banavA pAmyuM nathI. anaMta saMsAramAM rakhaDapaTTI karatAM gautamasvAmInA jIvAtmAnI paNa A ja dazA hatI. yAvat A chelalA bhavamAM vartatA hovA chatAM paNa jIvananI ghaNI lAMbI musApharI mithyAtvanA raMgamAM tathA paMDitAInA ghamaMDamAM hiMsAdevInA bhakta banIne ja pUrNa karI hatI. jIvanamAM ghaNIvAra AvuM paNa banavA pAme che ke, abhimAnAdi kaSAyane naze jyAre mANasane maryAdAthI bahAra caDhe che tyAre keIkavAra tenA phaLa sArA paNa maLI Ave che. mastiSkazakti savaLe raste AvIne zAMta bane che, tyAre ja te krodhanI chellI DigrIne prApta karele caMDakauzika nAgarAja tathA lebhamAM pUrNarUpe gaLe DUba thayelA AnaMdakAmadevAdi zrAvaka paNa saphaLa ArAdhaka banI zakyA hatAM. bhega tathA upabhegamAM pUrNarUpe mastAna banelA zAlibhadrajIne jyAre saMsAranI mAyAne naze utare che tyAre vaibhAragirinA zikhare anazana karatAM karatAM paNa vAra kyAM lAgI che? tevI rIte pAMDityagarviSTha banelA gautamasvAmIjI(IndrabhUtijI)e jyAre mahAvIra svAmInI rUpasaMpatti joI tyAre ja taDakAmAM mUkelA baraphanI Page #555 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 518 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha jema abhimAnane moTo bhAga ogaLI gayuM hatuM. garUDarAjanI pAse nAgarAjanI zakti jema sarvathA zAMta thaI jAya che tevI rIte mahAvIrasvAmInA bhAvadayAthI bharelA be zabdone sAMbhaLatAM ja IndrabhUti(gautamasvAmI)nA abhimAnane nazo cUrecUra thaI gayA hatA ane jyAre temanI kuLa paraMparAnA vedavAkyane satyArtha sAMbhaLe tyAre te ja samaye gautamasvAmI mahAvIradevanA ananya upAsaka antavAsI banIne kRtakRtya jevA banI cUkyA hatAM. tema chatAM paNa pUrNatA hajI dUra hatI, mATe ja bhagavAna pAsethI jIva ane ajIva tatva, puNya ane pApa tava, Azrava ane baMdha tatva tathA saMvara ane nirjarA tatvanI talapazI vyAkhyAo sAMbhaLI tyAre gautamanA manavacana ane kAyA paramAtmAnA caraNomAM jhUke temAM zI navAI? mAninI strIne pitAnI veNI para, vyApArIne potAnA vyApAra para jema agAdha mAyA hoya che, tema brAhmaNane potAnA gaLAnI jaI tathA TIlA-TapakA para mAyA lAgelI che, chatAM paNa A mAyA kevaLa mehanA raMgathI raMgAyelI hovAthI jyAre tyAre paNa A jIvAtmAne samyajJAna-darzana-cAritra, niSkAmabhAva AdinI prApti thavA pAme che, tyAre te saMsAranI mAyA svataH ThagArI, nAzakAraNuM ane AtmaghAtinI jevI lAge che. A kAraNe ja hajAro ane lAkhonI saMkhyAmAM strI purUSa kevalapadane prApta karI zakyA che. tevI rIte potAnI, paraM. parAnA dharma pratye ja atUTa zraddhAne rAkhanArA indrabhUtine jyAre samyapha prakAza maLyo che tyAre zramaNaSane dhAraNa karatAM vAra lAgI nathI. sAthe sAthe potAnI jAti, kULa Adi tathA saMpradAyanI mAyAne choDI daIne samyajJAnanI mAyAnA pUrNa bhakta bane che. Page #556 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM H uddezaka-2 pa19 avicchinna 30 varSa sudhI zramaNabhagavaMta mahAvIra svAmInA caraNakamaLamAM antavAsitva prApta karIne, jIvamAtranuM bhaluM thAya, saunAM mithyAtvane rega, mAyAne raMga, mehanuM kauTilya, kAmadevanuM mAraka viSa TaLIne jIvamAtra samyakUvI bane, mehamAyAnA viSakuMDamAMthI bahAra AvI saMsAranA sarva bhAve pratye sarvathA nirmamatvabhAvane utpanna karAvanAra vairAgya pAme tevI rItanA prazno paramAtmAne pUche che, jenAthI agaNita mAna tathA strIo devAdhidevanA caraNa pAmI zakyA che ane pitAnuM kalyANa meLavI zakavA bhAgyazALI banyA che yadyapi gautamasvAmI pite zuddha matijJAna, pavitra zrutajJAna, abAdha avadhijJAna ane spaSTa rUpe joI zakAya tevA mana paryAyajJAnanA mAlika hovAthI kRtakRtya banelA hovA chatAM paNa kevaLa bhAvadayAnA svAmI banIne ja paramAtmAne prazno pUchayA che. kemake-samavasaraNamAM beThelA keIka ne naraka, narakAvAsa, narakazarIra, temanA khAnapAna tathA AyuSya maryAdAnA viSayanI zaMkA hoya, te keTalAkane deva, devavimAna, devIo, temanA rUparaMga, bhautika sukha, AyuSya maryAdA jANavAnI IcachA hoya che, tyAre keTalAkane dvIpe, samudro, mAchalAo, temanI gatie, hRda, taLA, nadIo, mahAnadIo, parvata uparAMta taiya*ca prANuonA pApakarmo tathA temanI gati-Agatione jANavAnI tamannA sevatA hoya che. keTalAkane manuSya, temanA parivAre, karmo, sukha-duHkha, saMga-viyega, dharma-adharma, tathA temanA puNya-pApane jANavAnI IcchAvALA hoya che. A pramANenA saunA bhAvane pitAne mana:paryAya jJAna vaDe jANIne mahAvIradevane prazno kare che. kemake-sau eka ja zraddhAvALA hatAM ke A viSayamAM devAdhideva bhagavAna zuM Page #557 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 520 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha pharamAvaze? ane jyAre bhagavAnanA zrImukhethI javAba sAMbhaLe che tyAre pAMca miniTa pahelAne haDahaDate krodhI, kAmI, lebI, prapaMcI ane IrSALu mAnava paNa samatAzIla, niSkAmI, nirlobhI, ane saraLa banavA pAme che, ane sarvaviratidharma, dezaviratidharma, samyaktvadharma, mArgAnusArIdharma svIkArIne keTalAka mekSamAM gayA che. keTalAka anuttara vimAnamAM, keTalAka vaimAnika devakanA mAlika banyA che. tyAre nava mahApuruSee tIrthakara nAma nikAcita karIne bhaviSyamAM lAkhe karoDe mAnane muktimArganA pathapradarzaka banavA pAmaze. bhagavAnanI divya vANI sAMbhaLIne deva devendra, asuraasurendra, rAjArANI, zeThANa tathA kAmadevanA mUlaNe jhUlatA zrImaMta putra ane putrIo paNa khuzakhuza thaIne mana, vacana tathA kAyAthI paramAtmAnA caraNamAM mUkI jatAM hatAM te pachI gautamasvAmIjI khuza na thAya te zI rIte bane ? pitAne paNa zIghratAthI kevalajJAnanI prApti thAya, te mATe mAyA-mithyAtva ane nidAnasvarUpa traNa zalya, mana-vacana ane kAyAnA durAcArasvarUpa tridaMDa, traNa leka ane traNe ganI vakatAne dUra karAvavAmAM pUrNa samartha bhagavAnane traNa pradakSiNa Ape che, ane ApIne bhagavAnane vaMdana kare che, namana kare che. vyAvahArika bhASAmAM vaMdana tathA namana lagabhaga eka ja arthanA vAcaka che te paNa bhagavatIsUtramAM bIje kyAMya vaMdana pachI namana zabda AvatuM hoya tyAre te baMnemAM Arthika daSTie kaMIne kaMI pharaka hoI zake che. jemake vyAkaraNamAM vaMdana arthamAM "vahu hatuthamavArano dhAtu vidyamAna che Page #558 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 pa21 tuti H prazaMsA, safmavA vAroH prafnagutaH' sArAMza ke A dhAtunA be artha thAya che, te A pramANe - (1) vaMdanIya vyaktinA guNe vaDe temanI prazaMsA karavI te stuti kahevAya che. guNenI carama sImA arihaMta paramAtmAnA caraNamAM samApta thavAnA kAraNe viziSTatama vaMdanIya che, tethI temanA ekAda guNane laI, athavA aneka guNene laI temanI prazaMsA karavI te stuti che. (2) vaMdanIya vyaktinA caraNomAM praNipAta arthAt mastaka jhUkAvI devuM te abhivAdana kahevAya che. upara pramANe baMne arthavALA A dhAtunAM "vandivA" vaMdana karIne tathA "vaMdituM" vaMdana mATe ItyAdi ghaNuM rUpa thAya che. chevaTe caityavaMdana, gurUvaMdana Adi zabdo paNa vaparAya che, tema chatAM vaMdana pachI namana zA mATe mUkyuM? sAdhAraNa mAnavanI paNa sAva nirarthaka pravRtti hotI nathI te pachI mahAvIrasvAmIne prathama paTTadhara, cauda pUrvanA jJAtA ane dvAdazAMgInA racayitA sudharmAsvAmIjInI racanAnuM tAtparya ApaNe samajavAnuM ja rahyuM, te A pramANe. saMsAranI mAyA agAdha hovAnA kAraNe tathA jIvamAtrane karmone udaya vadhAre paDatA vicitra hovAnA kAraNe jIvAtmAomAM svArthadhatA, mAyAdhatA, lebhAMdhatA kAmAMdhatA ItyAdi dUSaNe sattAsthAne rahelA ja che. tethI pitAnA svArtha sAdhavA mATe, mAyA-le ke kAmavaza banIne paNa jyAMthI potAne svArtha sadhAya, ke kAmanI pUrti thAya temanA caraNamAM praNipAta paNa karatA dekhAya che. eTale ke svAthI mANasa pitAnA svArtha mATe, lobhI potAnA lebhanI pUrti mATe, mAyAvI pitAnI mAyAjAlamAM bIjAne phasAvavA Page #559 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 522 zrI bhagavatI sUtra sAra sagraha mATe ane kAmadevanA nazAmAM phasAyelA peAtAnA kAmanI pUrti jenAthI thAya te mATe paNa te te vyaktienA guNAnI praza'sA kare che. temane hAtha joDe che ane chevaTe temanA page mAthuM paNa mUkI de che, sArAMza ke vaMdana kriyAmAM AtmakalyANuthI atirikta khIjA mAyAvI deSenI saMbhAvanA nakArI zakAya tema nathI. tethI ja karmAMnI nirjarAne khyAlamAM rAkhIne vaMdana zabda pachI namana zabdanA prayAga karavAmAM AcAya bhagavate e viziSTatama dIrghadRSTi rAkhI che. kemake 'maM pravRtre-naprave' nam dhAtune atha AtmAnI namratAmAM samAyelA che. saMsAranA badhAya bAhya ane AMtara prapaMceA, mAyAe, AtmAnA pradezeAthI dUra thayA pachI ja athavA viziSTatama AtmAnI zakti vaDe temane amuka samaya sudhI dabAvI dIdhA pachI, ja AtmA namra, saraLa, pavitra ane peAtAnA tathA pArakAnA guNA pratye bahumAna karanAro hoya che, tethI e hAtha, e paga ane mAthuM A pAMce agA jhukAvIne namana karavuM te dravya namana che ane Atmika jIvanamAM rahelA krodhAveza, mAyAveza, leAbhAveza, kAmAveza Adi tathA mAyAzalya, mithyAzaya, ane nijJAnazalya Adi doSonuM zamana ke kSaya karyAM pachI je namana thAya che te bhAvanamana che. AvuM bhAvanamana meAkSAbhindI, AtmakalyANuccha, athavA anaMta saMsAramAM bhramaNa karatAM atyAra sudhI je meLavI zakAyuM nathI tene meLavavA mATenI pUrNa taiyArI jyAre AtmAmAM thAya che tyAre te bhAgyazALI mana-vacana ane kAyAmAMthI vakratAne dUra karIne bhAvapUrvaka peAtAnu mastaka prabhunA caraNAmAM ke gurudevanA caraNAmAM jhukAvI deze, kemake yeAgavakatA ane amRtAnuSThAnaprada kriyAne huMmezA khAramA caMdramA vacce AvatAM te baMnenuM Page #560 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 523 " sAhaca koi kALe hAtu nathI. yAgavakranI kriyA paNa vakra ja hoya che, teA pachI kriyAonuM phaLa je iSTa siddhi che tenI prApti na thAya te mAnI zakAya tevI vAta che. mATe ja kahevAya che ke yegAva caka prANIA phaLa letA rIjhe' arthAt mana, vacana ane kAyAnA je mAnava saraLa hoya che tenI kriyAe paNa saraLa hAya che. tethI iSTa siddhi thatAM vAra lAgatI nathI. A badhAya kAraNAne laine AvA bhAva jyAre AtmAmAM Ave che tyAre te sAdhaka vAravAra guruonA upakAra yAda AvatAM ja gurunA caraNe dvAdazAvatta vaMdana kare che ane namana kare che. temanA aheAkAya' pAdasparza karIne peAtAnuM mastaka guru caNAmAM mUkI de che. A kAraNe ja SaDAvazyaka( pratikramaNa )mAM ghaNIvAra dvAdazAvarta vaDe gurune vaMdana karI namIe chIe. " prasanna thayelA gautamasvAmI prabhune vaMdana tathA namana karIne A pramANe khAlyA ke, ' he prabhu ! Apa zrImAne je kaMi tattvanI prarUpaNA karI che te tema ja che, satya che, asaddigdha che, eTale ke jIvatattva che, ajIvatattva che, puNya ane pApatattva che, Azrava ane madha che, saMvara tathA nirjarAtattva che ane sampUrNa karmAMne kSaya thayA pachI ja mekSa che. pudgalanA sahavAse jIva rUpI che ane caiyanya svabhAve arUpI che. samuddhAtane choDI zarIra pramANI che. gatyaMtara svabhAvI hAvAthI piraNAmI che, karmAnuM upArjana pote ja karatA heAvAthI karyAM che ane karelA karmAne pote ja bhegavatA hAvAthI bhAktA che. kama ba dhanamAM baMdhAyelA DAvAthI saMsAranI cAre gatimAM musApharI karanArA peAte ja che. tathA kaMdhanathI chuTyA pachI peAte peAtAnI gatithI ja meAkSamAM birAjamAna thAya che. zarIra pramANI hAvAthI te AtmA aMguThA ke cekhAnA dANA Page #561 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa24 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha je nathI, tema ja sarvavyApI paNa nathI. AtmAne te osavAla, piravAla, zrImALI, hamaDa, sarAvaka Adi ekeya jAti nathI. tathA mAravADI, gujarAtI, kacchI, kAThIyAvADI ke mAlavI nathI. AtmA peLe nathI, kALa nathI, gehuMne raMga je nathI ke suvarNa samAna nathI, kevaLa zarIranA kAraNe ja bhADutI vastuonI jema vyavahAra pUratA ja vizeSaNathI vizeSita bane che. mATe he prabhu! jIvatattva satya svarUpI ane yathArtha che. ajIva tatva paNa che, karmonI vargaNAo je jaDa che, paugalika che tene jIvAtmA pitAnA mithyAtva, avirati, kaSAya ane pramAdavaDe grahaNa kare che. baMdhAyelA te karmo AtmAnA pradeze sAthe dUdha ane sAkaranI jema ekAkAra bane che ane pitAnI zakti vaDe jIvAtmAne cAre gatiomAM rakhaDAve che. puNya tattvane laIne jIva sukhI bane che, sadgatine prApta kare che, jyAre pApa tatvane laI duHkhI bane che, durgatine prApta kare che. A pramANe ApazrInI nava tatvanI prarUpaNa yathArtha che, temAM keI jAtanI zaMkA ke saMdeha rAkhavAnuM rahetuM nathI. ApazrIjI prApta thayelI divya cakSunA kAraNe mane paNa naraka bhUmio, temanA zarIre, duHkhe, mArakATa, parasparanI laDAIo pratyakSa dekhAI rahI che, tema de, temanA vimAne ane tyAMnA paugalika sukhanA bhegavaTAone paNa huM sApha sApha joI rahyo chuM. tethI he prabhu! ApazrInI vANuM yathArtha che, tathAprakAranI che, asaMdigdha che. tema chatAM paNa prameha regavALAne ghI, kAgaDAne rAta tathA ghuvaDane sUryane prakAza dekhAte nathI tema anAdi kALanA anaMta bhavanI mithyAtvanI mAyAnA tAva (vara)nA kAraNe ApazrInI vANI temane rUcatI nathI. paraMtu Page #562 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa25 zataka 41muM : uddezaka-2 mArI jema je kaI AsannabhavI AtmA ApazrInA caraNakamaLAne svIkAra kare che temane mithyAtvane bhUtaDo hamezAne mATe palAyana thAya che. he prabhu! ApazrInI amRtavANuM mane paNa Icchita che. jANe ApazrInA caraNemAM beThe ja rahuM ane ApazrIne sAMbhaLatA ja rahuM. he prabhu! ApazrInI vANI mane svIkArya che. arthAt zaMkA, AkAMkSA tathA vicikitsA rAkhyA vinA ja tamArI vANanA zabda zabdane huM svIkAra karuM chuM. kemake ApazrInI yathArtha vANI sAMbhaLyA pachI bIjA keIne sAMbhaLavAnuM mana thatuM nathI. kemake teo arihaMta na hevAnA kAraNe rAgavaza, keSavaza, svArthavaza tathA RNAnuba dhane vaza banIne paNa padArthonA yathArthane jANI zakatA nathI, joI zakatA nathI, pote ja samajelA na hovAthI bIjA keIne samajAvI paNa zakatA nathI. mATe ApazrI dvAdazAMgImAM sarva zreSTha A bhagavatIsUtramAM tenI je prarUpaNa che te bIje kyAya nathI. A kAraNe ja ApazrI vANI syAdvAda mudrAthI mudrita hevAnA kAraNe temAM viparyatA, saMzayitA ke anadhyavasitAnA vikarALa doSanuM nAma nizAna paNa nathI. tethI ja ApazrInI nirdoSa, niSkapaTa ane avadhijJAnI, mana:paryavajJAnI, mahAtapasvI, yegI, mahAgIonI vANI karatAM paNa sarvazreSTha amRtavANInuM pAna karIne cha khaMDanA bhetA cakravartIe paNa ApazrInA zAsanane pAmIne kRtakRtya banyA che. te uparAMta bIjA paNa agaNita jIvAtmAo muphata banyA, buddha banyA ane mekSanA anaMta sukhanA mAlika banyA che. A pramANe devAdhideva, tIrthakara zrI mahAvIrasvAmIne stavIne, vaMdana tathA punaH punaH namana karIne gautamasvAmIjI potAnA sthAne AvyA. trIza varSanI akhaMDa upAsanA hovA chatAM paNa pitAnA Page #563 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 526 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ArAdhya deva pratye zuddhatama prema hovAnA kAraNe gautamasvAmI kevaLajJAnanA mAlika banavA samartha banI zakyA nathI, mATe ja pitAne ekeya samayane paNa pramAda naDavA na pAme, saMsAranA ekeya mAyA smRtimAM AvavA na pAme te mATe mana, vacana ane kAyAthI pUrNa samAdhistha banyA ane jAgRta rahyAM tathA pitAnI saMyama sAdhanAmAM tathA tapodharmanI utkRSTa ArAdhanAmAM tatpara rahyAM chatAM AtmAmAM viharatA rahyAM. bhagavatI sUtramAM zatakonI saMkhyA keTalI? anaMta saMsAramAM dravya, paryA, skaMdhe tathA ja jema anaMta che, tema ajJAna paNa anaMta ane jJAna paNa anaMta hovAthI temanA parimANane khyAla ApaNane na Ave te banavA joga che, mATe ja kalpasUtramAM cauda pUrvamAM rahelA agAdha jJAnane batAvavA mATe keTalAya hAthIonA pramANa jeTalI zAhIthI lakhAya tene pUrva kahevAya che. jemake-eka hAthI DhaMkAI jAya teTalI zAhIthI lakhAya te eka pUrva che. tyAra pachI cauda pUrva sudhI hAthIone paNa Dabala Dabala karavA, A rIte pUrvenuM jJAna jema apUrva che, tema dvAdazAMgImAM raheluM jJAna paNa apUrva che; paraMtu mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI haDahaDatA kaLiyuganA eMdhANa samajo ke bIjI kaMI paNa kalpanA kare paNa satyArtha e che ke bAra bAra varSane lAgaTa duSkALa paDelA hovAthI pUrvenuM jJAna duSkALanI gartAmAM nAza thayuM. tevI rIte dvAdazAMgInI paNa tevI ja dazA thaI hovI joIe anyathA parimANamAM geTALA kema thayA? kadAca bIjA hAthe bhasmIbhUta thayA hoya ke kALa kavaLita thayA tene nakArI zakAya tema nathI. Page #564 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 527 atyAre je bhagavatI Agama prApta thAya che tenuM pramANa A pramANe che. mULasUtranA zatakenI saMkhyA 41nI che, paraMtu avAMtara zatakane gaNIe te temanI 138nI saMkhyA thAya che. bhagavatInA prathama zatakathI laIne batrIsa zataka sudhInA graMthamAM avAMtara zatake nathI. jyAre tetrIsamA zatakathI ogaNa cAlIza zataka sudhInA sAta mULa zatakemAM bAra bAra avAMtara zatake jANavA. ane cAlIzamA zatakamAM avAMtara zatakenI saMkhyA ekavIzanI che. tathA chelluM zataka avAMtara zataka vinAnuM hovAthI badhAya maLIne 32+84+21+1=138 zataka saMkhyA pramANamAM bhagavatIsUtranuM samApana jANavuM. badhAya zatakenA uddezAonI saMkhyA 1925nI che. prastuta graMthamAM padonI saMkhyA keTalI? uttamottama jJAnavaDe sarvadazI mahApurUSoe A bhagavatIsUtramAM 84 lAkha saMkhyA pramANanA pade kahyAM che, tema ja aparimita vidhio ane niSedha kahyAM che. A pramANenI hakikatane kahenArA uttamottama jJAna-darzananA dhAraka hevAthI temanA kathanamAM zaMkA karavAnI rahetI nathI. keIka samaye A graMthamAM teTalA pramANamAM padanI saMbhAvanA kadAca hoI zake che. paraMtu atyAranA vidyamAna sUtramAM teTalA pado haze? te padenuM pramANu kaI rItanuM? ane tenI gaNanA paNa kaI rIte karavAnI? bIjA keIe be lAkha aThayAsI hajAra pada kahyAM che. A baMnemAM satya zuM haze ? tene nirNaya keInI pAse nathI. te padenI gaNatrI paNa kevI rIte karavI te mATe TIkAkAra, saMpradAyagamyatA para najara rAkhI rahyAM che, eTale ke pitapotAnA saMpradAya tathA guru paraMparAthI padanI gaNatrI Page #565 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa28 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha karI levI AmAM 'vibhakatyaMta pade A pramANenI pada saMkhyA gaNavAnI jarUra nathI. kemake keIe eka padamAM ja 51 karoDa kenuM parimANa kahyuM che. saMbhava che ke temAM anuTu leka hoI zake che. game tema hoya A vAtamAM asalIyata kevaLI bhagavaMta sivAya bIjo keNa jANe? vidhiniSedha eTale zuM? tuM A kara" A vidhivAkya kahevAya che. tuM A na karaA niSedhamukha vAkya che. A bhagavatI sUtramAM vidhi-niSedha(bhAva-abhAva)ne adhikAra sArvatrika samaja. vidhi eTale..... prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, maithuna viramaNa, ane parigraha parimANa karavuM. sArAMza ke he jIvAtman ! (1) tuM sarvaviratidhara hoya te sarvathI ane dezaviratidhara heya te dezathI, prANAtipAta(daze prakAranA prANanuM hanana, mAraNa, tADana, ghAtana Adi)nuM viramaNa karaje. (2) mRSAvAdamAM traNa prakAre mRSAvacananuM viramaNa karaje. (3) tIrthakara adatta, guruadatta, svAmIadatta ane jIvana adattanuM viramaNa karaje. (4) ATha prakAranA maithunabhAvanuM viramaNa karaje. (5) ane bAhA ke AMtara parigrahanuM viramaNa karaje, Page #566 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 para9 A pramANenA kathanane vidhivAkayo jANavA. je bhAgyazALI AtmA pAMce pApAnuM viramaNu karaze temanuM kalyANa thaze ane bhava paraMparAthI mukta thavAnA avasara Avaze. niSedha eTale.... (1) tuM prANAtipAta prANAnA atipAta karIza nahIM. (2) tuM mRSAvAdI banIza nahIM. (3) cAre prakAranu' adattAdAna grahaNa karIza nahIM. (4) AThe prakAranA maithunanuM sevana karIza nahIM. (5) ane parigrahanI mAyAmAM phasAIza nahIM. sArAMza ke tuM yadi prANAtipAtAdi karIza te duga`tinA mAlika banIza, A rIte niSedhamukhe vAta karI che. AtmAnuM kalyANa thAya, ane bhAvalabdhinA paripAka zIghra thAya, kALalabdhi TUMkI bane te mATe vidhivAkayone vidhirUpe mAnaje ane niSedha vAkayone niSedharUpe ja mAnaje. eTale ke je leAjanane, pAnane, raheNIkaraNIne, vyApArane, vyavahArane tIrthaMkara paramAtmAe niSedhyu hAya tene tu paNa niSedha samajIne dhIme dhIme choDI devAnA prayatna karaje ane vidhirUpe kahyuM che tene svIkAravA mATe edha ane leAkasaMjJAnA tyAga karIne jJAnasaMjJApUrvaka prayatna karaje. A rIte vidhi niSedha vAkayomAM syAdvAdanA Azraya levAnI bhUla karIza nahi, anyathA jIvahiMsA paNa dharma che ane jIvahiMsAnuM viramaNu paNa dha che. mRSA vAda dhama che ane satya paNa dharma che. ItyAdi prasage upa sthita thatAM matijJAnamAM taphAna utpanna thayA vinA raheze nahIM. mATe jIvana zuddhi mATe je AcArasaMhitA ghaDAI hAya Page #567 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 530 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha temAM syAdvAdane vacce lAvavAnI jarUra nathI. tethI jIvahiMsA pApa ja che, jUTha pApa ja che, cerI pApa ja che, maithunabhAva pApa ja che ane parigraha pApa ja che. AmAM pApanI bhAvanA kAyama rahetA keIka samaye tene tyAga paNa sulabha banaze. AcArAMga sUtramAM je Azrava che te saMvara che ane je saMvara che te Azrava che." A vAkya tevA prakAranI zarIrAdi paristhitinA kAraNe kevaLa viziSTatama jJAnIone mATe ja jANavI, jemane bhAva Azrava maTI gayA che ane dravya Azrava paNa maryAdita che. paraMtu sarvasAmAnya mANasane Azrava saMvara nathI banate ke saMvara Azrava nathI banate. saMdha samudrane jaya ho pramAda ane aticAra rahita samiti guptinA ArAdhaka munirAje ane sAdhvIjI mahArAje tathA mArganusArI ane zrAvakaguNa viziSTa bAravratanA dhAraka zrAvaka ane zrAvikAo jemAM che tene caturvidha saMgha kahevAya che. athavA saMghane tIrtha paNa kahevAya che. bIjAne tAre te tIrtha che. saMsAramAM gAthAM khAtA mAnavane kevaLajJAnanA mArge laI jAya te bhAvatIrthane paNa saMgha kahevAya che. AvA saMghane samudranI upamA ApavAmAM AvI che. samudrane jema bharatI hAya, pANI hoya ane vega paNa hoya che, mATe ja samudra ramaNIya banavA pAme che. tevI rIte saMgharUpI samudramAM paNa nirmaLa sabhya jJAnarUpI pANI che, pANInI jema jJAna paNa vipula che. kema ke saMsAramAM dravya anaMta che ane eka eka dravyanA paryAye paNa anaMta che, te saune sparza karavAnI tAkAta samyagajJAna pAse ja hovAthI tene vipula kahevAmAM AvyuM che. Page #568 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 531 sArAMza ke vipula jJAna jemAM pANI rUpe che, tapa ane niyama tathA viveka bharatI rUpe che, tathA aneka hetuo meTA veganI jema che, te saMgha samudra haMmezA jaya pAme. gautamAdi gaNadharane vandanAH zatapratizata puNyakarmanI sImA tIrthaMkaranA caraNamAM samApta thAya che jyAre eka paisA jeTaluM utaratuM puNya gaNadhara bhagavaMtenuM hoya che, tyAra pachI kramazaH Indra, vaimAnika deva, nAgakumAradeva, cakravartI, vAsudeva, ane prativAsudeva tathA rAjA, mahArAjAonuM hoya che. kevaLajJAnanI prApti thayA pachI tarata ja tIrthaMkaranAmakarmane udaya thatAM te paramAtmAo sAtizaya tIrthakara kahevAya che, tyAre IndronA acala siMhAsane paNa calAyamAna thAya che ane karoDonI saMkhyAmAM deva, devIo tathA cesaTha Indro, tIrthaMkarapadane mahatsava kare che ane pahelI dezanA pUrNa thatAM gaNadharanI racanA karyA pachI caturvidha saMghanI racanA karAya che. te gaNadhara tIrthaMkara paramAtmAonA a tevAsI hovAthI prabhunA zrImukhe prasArita vANIne eka eka akSara pitAnA karNagocara kare che. pratyeka tIrthakarane gaNadhara saMkhyA eka samAna hotI nathI. zrI RSabhadevane gaNadhara cerAzI hatAM ane mahAvIrasvAmIne agyAra hatAM. sAdhu samudAya eka sthAne maLIne vAMcanA svIkAre tene "gaNa" kahevAya che ane vAMcanA ApanAra gaNadhara rUpe saMdhAya che. gautamasvAmI (indrabhUti) sarva prathama gaNadhara hatAM ane sudharmAsvAmIjI pAMcamA hatAM. Page #569 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra sa'graha 532 ( 1 ) gautamasvAmIjI magadhadezanA gubbaragAma( geAbaragAma )mAM vasubhUti nAme brAhmaNa hatA. temanI pRthivI nAme dharmAM patnI hatI. ane indrabhUti, agnibhUti, ane vAyubhUti nAme traNa putro hatAM. je cauda vidyAnA temaja brAhmaNazAstranA pUrNa jJAtA hatAM, gautamagAtrIya hAvAthI indrabhUti, gautamasvAmInA nAme jagaprasiddha banyA che. jIndagInI meATI musApharI arthAt pacAsa varSa sudhI gRhasthAzramamAM rahIne brAhmaNukama, yajJayAga, paThanapAThana AdimAM pUrNa kare che. DhagalAbaMdha badhAya paDatAmAM mATA indrabhUti hovAthI satra tenI dhAka hatI ane temanAthI uccArAtAM ma`trAthI yajJamAM deva ane devIe paNa hAjara rahetI hatI. eka divase seAmila nAmanA zrImaMta, dhanADhya brAhmaNe moTAmAM moTo yajJa karyAM. temAM vidhi vidhAnakAro agyAra paDita mukhya hatAM, temanA ziSya parivAra tathA yajJamAM bhAga lenArA hajAro brAhmaNA hatAM. je divase yajJane prAraMbha thayA te vaizAkha suddhi 11nA divasa hatA, paDitAnI paMktimAM indrabhUti sauthI meAkhare hatAM ane mAccAra karI rahyA hatAM. te kALe te samaye magadhadezanA kSatriyaku'DanagaramAM siddhArtha rAjAne tyAM janmelA vadhu mAnakumAre ( mahAvIrasvAmI ) trIza varSoMnI bharajuvAnImAM dIkSA svIkAra karIne sADAbAra varSa sudhI sathA advitIya tapazcaryAMrUpI agnimAM kakANonI bhasmasAt karI vaizAkha sudi 10nI rAtre kevaLajJAnanA mAlika banavA pAmyA hatAM. prathama dezanA rAtanA samaya hAvAthI devA sivAya bIjo kaipaNa na heAvAnA kAraNe dezanA khAlI gai hatI, kema ke mAnava samAja dravya ane bhAvanidrAmAM sUtelI hatI ane Page #570 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 133 devAne vrata, niyama tathA paccakkhANu hAtA nathI. tyAra pachI jogAnujoga lAbhanA prasa`ga joine tIrthaMkara paramAtmA mahAvIra svAmIjI caturvidha saMghanI sthApanAnA samaya AvI gayA che tema jANIne vihAra karI 'mahAsenavana'mAM padhAryAM. devAe samavasaraNanI racanA karI ane paramAtmA pUrvAbhimukha birAjamAna thayA, mAnavasamUha samavasaraNu tarapha AvatA thayA ane vaizAkha suddhi 11nA maMgaLa divase prathama dezanA thai. te samaye ja lAkhA karADI devA-devIo, Indro ane indrANIo, AkAzamAM jayaghASa karatAM tathA devaduMdubhIneA joradAra nAda karatAM eka pachI eka samavasaraNa tarapha AvavA lAgyA. te samaye vistIrNa. AkAzamAga paNa sakIrNa thayA. A pramANe devadevIonA divyaghASane sAMbhaLIne yajJamAM rahelA paMDitA prathama takhake rAjI rAjI thaIne kahevA lAgyA ke A devA ApaNA yajJamAM AvI rahyAM che' para`tu temane jyAre samavasaraNu tarapha jatAM joyA tyAre indrabhUtinI bhrakuTi varka thaI ane peAtAnA Asana parathI ubhA thaine paganI eDIne traNa vAra jamIna para ThokIne khelyA ke are deva ! tame pavitratama yajJane cheDIne anyatra kayAM jaI rahyAM che ! eka devathI khabara paDI ke - mahAvIra nAmanA savajJane vaMdana karavA ame jai rahyAM chIe.' A vAta sAMbhaLatAM ja rASe bharAyelA ane ahaMkArathI dhUMApu A banelA indrabhUti peAtAnA 500 ziSyA sAthe mahAvIrane parAjaya devA mATe taiyAra thaine sAbara AvavAne ni ya karIne samavasaraNa tarapha AvavA mATe paga upADyAM. paNa.... samavasaraNanA prathama pagathiye ja temanI dRSTi mahAvIra paramAtmA para paDI ane temanA jIvanamAM hutAza e praveza karyAM. upara AvyA pachI jyAre prabhue kahyuM ke AveAvA IndrabhUtijI tamane svAgata che!.'ese ane thAka : Page #571 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 534 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha 6 utArA. kaIka cAlIne AvyA tenA tathA bhava bhavAMtaramAM rakhaDapaTTI karatA lAgelA thAkane paNa utArI nAkho. indrabhUti A pramANe cAMdInI ghaMTaDI jevA ane haiyAnA uMDANamAMthI premathI bharelA vacanene sAMbhaLIne ja indrabhUtinA mAnarUpI patanA AThe ATha zikharA DolavA lAgyA. temAMthI eka pachI eka jAtimadanA, kuLamadanA, vidyAmadanA, rUpamadanA, aizva mada AdinA pattharAe DhaLatA gayA ane indrabhUtinu mana prabhunA caraNe jhUkavA taiyAra thai gayuM. tyAra pachI dayAnA sAgara paramAtmAe kahyuM ke, he gautama! tame AvA meATA paMDita thayA che paraMtu jIva che ke nahIM? ' A viSayanI zakA tamArA AMtara jIvanamAM tamane herAna parezAna karI rahI che te satya che ke nahIM? pachI tA veDhAnA satya atha dvArA prabhue indrabhUtine zaMkA rahita karyAM ane te paDitanA mana-- vacana-kAyA, temanAM brAhmaNukama, janeAi, khaDAu, pItAmbaro, nIlAmbarA, ceATalIe, TIlA-TapakAMo vagere mahAvIrasvAmInA caraNAmAM mUkAI gayA ane indrabhUtie peAtAnA ziSyA sAthe zramadharma svIkAra karyAM. bhavabhavAMtaranA sneha saMbaMdhanI mAyAnA kAraNe gautamasvAmIjI vizvAsapAtra, saghanA adhinAyaka, jIvamAtramAM dayAbuddhine dhAraNa karanArA tathA peAtAnI jJAnalabdhie vaDe jIvAtmAene samyagmAga dekhADanArA sauthI prathama ziSya hatAM. peAte cAra jJAnanA mAlika hatAM te paNa prabhunA vacane temane mATe zradhyeya rahyAM. trIza varSa sudhI mahAvIradevanI sevAmAM rahyAM ane janmathI eMzI varSanI uMmara thaI tyAre mahAvIrasvAmInA nirvANa pachI tatkALa ja kArtika sudi 1nA maMgaLa prabhAta pahelA kevaLajJAnanA mAlika banyA. khAra varSa sudhI kevaLI paryAyamAM vicaryAM ane 92 varSoMnI uMmare nirvANa pAmyA. Page #572 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thataka 41mu' : uddezaka-2 535 ( 2 ) agnibhUti nAme bIjA gaNadhara hatAM. 46 va sudhI gRhavAsamAM rahIne dIkSita thayA ane sa'yamanA 12 vaSe kevaLI banyA, 16 varSa sudhI kevaLI paryAyamAM vicaryAM ane mahAvIra pahelAM ja nirvANa pAmyA. ( 3 ) vAyubhUti nAme trIjA gaNadhara hatAM. janmathI 42 vaSe dIkSita thayA, 10 varSa sudhI chadmastha rahIne kevaLI banyA, 18 varSa sudhI kevaLI paryAyamAM vicaryAM ane prabhunI pahelAM nirvANu pAmyA. (A traNe gaNadharo sagA bhAie hatAM. ) ( 4 ) vyakta nAme ceAthA gaNadhara hatAM, kallAka sanniveSanA rahevAsI dhanamitra ane vArUNI daMpatInA putra hatAM, bhAradvAja geAtra hatuM. jIvananA 50 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyAM, 12 varSa sudhI chadmastha rahIne kevaLI anyA, 18 varSa sudhI kevaLI paryAyamAM viharyAM ane mahAvIra pahelAM ja mAkSe padhAryAM. (5) sudharmA nAme pAMcamA gaNadhara hatAM, kallAka sanniveSa gAmamAM dhammila ane liA 'patInA putra hatAM, agnivaizyAyana gotranA hatAM, janmathI 50 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyAM, tyArapachI dvIkSita thayA ane 42 varSa sudhI chadmastha rahyAM, 8 va kevaLI paryAyamAM vicaryAM ane 100 varSanuM AyuSya pU karIne mahAvIrasvAmI pachI nirvANa pAmyA. ( 6 ) maDita nAme chaThThA gaNadhara hatAM, maurika sanniveSanA dhanadeva ane vijayA da'patInA putra hatAM, vAsiSTha geAtra hatu, 53 varSa sudhI gRhavAsamAM rahyAM, 14 varSa chadmastha rahyAM, 16 varSa kevaLI paryAyamAM vicaryAM ane 83 varSanuM Ayu pU karIne nirvANu pAmyA. Page #573 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 536 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha (7) maurya putra sAtamA gaNadhara hatAM, maurisanniveSanA maurya ane vijyA daMpatInA putra hatAM, kAzyapa zetra hatuM, 65 varSa gRhavAsamAM rahIne 14 varSa sudhI chavastha rahyAM, 16 vaSa sudhI kevaLI paryAyamAM rahyA ane blyu varSe nirvANa pAmyA. (8) akaMpita nAme AThamA gaNadhara hatAM, mithilA nagarInA devasena ane jayaMtI daMpatInA putra hatAM, gautama getranA hatAM, 48 varSa sudhI gRhastha rahyAM, 9 varSa chaghastha rahyA ane 21 varSa kevaLI paryAyamAM vicaryA, 78 varSe nirvANa pAmyA. (9) acalabhrAtA nAme navamA gaNadhara hatAM, kauzalA dezanA vasu ane naMdAnA putra hatAM, hArita trIya hatAM, 46 varSa gRhavAsa, 12 varSa chadmastha, 14 varSa kevaLI paryAya ane 72 varSe nirvANa pAmyA. (10) metArya nAme dazamA gaNadhara hatAM, vatsabhUminA taMgika saMnniveSanA datta ane varUNadevInA kauDinya gotranA hatAM. 36 varSe grahavAsa, 10 varSa chadmastha, 16 varSa kevaLI paryAya ane dara varSe nirvANa pAmyA. (11) prabhAsa nAme chelalA agyAramA gaNadhara hatAM. rAjagRhanA baLa ane anidrAnA kauDinya getrIya hatAM. 16 varSa grahavAsa, 8 varSa chadmasthAvasthA, 16 varSa kevaLI paryAya ane 40 varSe nirvANa (paM. becaradAsa saMpAdita bhagavatInA pahelA bhAgamAMthI) A agyAre gaNadhare 14 pUrvanA jJAtA, labdhisaMpanna, dedIpyamAna zarIravALA, uMcA zetranAM tathA vidyAonA pAragAmo hatAM badhAya rAjagRhI nagarImAM nirvANa pAmyA che. Page #574 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 pa37. gautamasvAmIjI (indrabhUtijI) samacaturasasaMsthAna, vAgazaSabhanArAca saMghayaNa tathA kamaLanA kesarA jevA dheLA varNanA hatAM. ugra tapasvI, dIpta tapasvI, tathA mahAna tapasvI hatAM. upara pramANenA gautamasvAmI pramukha badhAya gaNadharane mana-vacana tathA kAyAthI vaMdana che, bhAvavaMdana che. vyAkhyA prajJapti(bhagavatI)ne vaMdanA: A prastuta Agama graMtha prAkRta bhASAmAM vizagivLatti ane saMskRta bhASAmAM vyAkhyA prajJapti' tarIke prasiddhine prApta thayela che. tathA A sUtramAM vAraMvAra pratyeka praznane, devAdhi. deva, puNyanAmadheya, paramAtmA zrI mahAvIrasvAmInuM tathA pratyeka sthaLe maMgaLamUrti, addhi samRddhidAyaka, dravya tathA bhAvalakSamInA dAtA, mukti tathA bhuktine ApanArA, zrI gautamasvAmIjI (gaNeza-gaNapati-gaNadhara)nuM pavitra nAma AvavAnA kAraNe saune mATe A graMtha pUjanIya hevAthI "bhagavatI sUtra kahevAya che. graMtha racayitA zrI sudharmAsvAmI nahIM paNa mULa graMthane lakhanAra mahAzaya vyAkhyA prajJaptine vaMdana kare che. kemake pustakArUDha akArathI laI hakAra sudhInA zabdo vaDe lakhAyela AgamagraMtha dravyazruta hovA chatAM paNa bhAvakRta mATe sarvathA alaukika, advitIya maulika kAraNa che, mATe jenA dvArA ISTa sAdhanA thatI hoya te dravya hoya te paNa vaMdanIya, pUjanIya, ArAdhanIya, smaraNIya ane zraddheya che. mATe dravyatane vaMdana karavuM saune mATe ISTa che. pitapotAnA gurunA lakhelA cepaDAo paNa ApaNane jJAna prApta karAve che mATe tenuM bahumAna karavuM yathArtha che. 1. dravyatIrtha ane bhAvatIrtha, drakriyA ane bhAvadiyA, Page #575 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 538 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha dravyapUjA ane bhAvapUjAne vyavahAra bahumAnanIya che, tema dravyakRta ane bhAvakRtanuM paNa jANavuM. pAlItANuM, giranAra, Abu, rANakapura Adi dravyatIrtha che ane te te tIrthasthaLamAM bhramaNa karatAM karatAM AtmA pote ja potAne tAraka bane che, tyAre te AtmA bhAvatIrtha kahevAya che. samajavuM saraLa che ke AtmAnI tevA prakAranI :viziSTa sthiti prApta karAvavAmAM te te tIrtha sthaLe ja mukhya heturUpa che. pratikramaNa, pUjA, japamALA Adi dravyakiyA che ane te te dravyakriyAone karate AtmA eka divase mana-vacana ane kAyAthI, karaNa-karAvaNa ane anumodanathI rAzI lAkha jIva peninA jInuM hanana Adi tathA aDhAra pApasthAnakonA sevana AdinuM "micchAmi dukkaDama" devAnI bhAvakiyAne paNa mAlIka banaze. Aje kaIka bhAgyazALI dravyapUjAmAM masta che, te te dravyakiyAne karate AtmA eka divase iriyAvahI ke namutthaNuM bolatAM bolatAM ja pitAnuM kalyANa sAdhI zakaze. tIrthaMkara paramAtmAonA jIvAtmAo paNa eka divase dravyamuni hatAM. paraMtu te te kriyAone abhyAsa jema jema vadhate gaye, tyAre tIrthakaranA bhavamAM bhAvamunivane paNa prApta karavAmAM pUrNa saphaLa banyA che. dravyaliMgadhArIne joIne bhAvaliMgI muninI kalapanA tathA sthApanA tIrthakarane joIne bhAvatIrthakarane paNa hadayakamaLamAM sthApita karI zakIe chIe. tevI rIte dravyazrata ane bhAvakRtane paNa jANavuM. pratyeka sAdhaka bhAvazratane hRdayaMgama karavAnI utkaTa bhAvanAvALA ja heya che, paraMtu tenI prApti dravyazrutane ja AbhArI che. samavasaraNamAM besIne tIrthakaranI vANuM zrotAmAtrane dravyazrata ja Page #576 -------------------------------------------------------------------------- ________________ , ( ra nahIM lAganuM dra joIe te zataka 41muM : uddezaka-2 539 che. AcArya, upAdhyAya ke muni mAtranuM vyAkhyAnazravaNa ke pustaka zrAvakane mATe dravyakSata ja che. samajI zakAya tevI vAta che ke pAMca miniTa pahelAM je dravyazrata hatuM te bIjA samaye bhAvakRtanuM svarUpa svIkArI le che. bezaka ! tene bhAvakRta tarIke pariNata karavAnI tAkAta sAdhakane keLavyA vinA chuTake nathI. yadi sAdhaka te zaktine keLavaze, manana zakti vadhAraze, matijJAnamAM kAma, krodha, lobha, prapaMca Adine avarodha karavA samartha banaze, te te sAdhakane mATe AjanuM dravyadbhuta AvatI kAle bhAvakRta banatA vAra nahIM lAge. anyathA game teTalA Agame, pATha, sUkto. vyAkhyAne ane pustakethI paNa joIe teTale lAbha meLavI zakAze nahIM. tethI bhAvazratane prApta karavAmAM dravyazruta ja maulika kAraNa hovAthI, bhAvazruta jema mana, vacana ane kAyAthI vaMdanIya che tevI rIte dravyazrata paNa avazya vaMdanIya banaze. A kAraNe ja je pustakathI tattvajJAna meLavavuM che, te pustakanI AzAtanA, hIlanA ke apabhrAjanA karAtI nathI. paraMtu A satya hakikata samajavAmAM bhUla khAdhelI hovAnuM pariNAma e AvyuM keghI, tela, vagAra AdinA cikkaNuM pAtrane paNa akhabAranA kAgaLothI sApha karavAnI dhRSTatA vadhavA pAmI che, je gRhasthane paNa hIlanA karavAnuM kAraNa bane che. mATe dravyazruta cAhe game tyAM lakhAyeluM hoya tenI AzAtanA pApa ja che. dravyapUjakemAMthI 80, 90 TakA mAnave bhAvapUjaka banavA pAme che jyAre dravyapUjA, kriyA ke zrutane tiraskAra karanArAo, seMkaDomAM 80, 90 TakA sAva niSphaLa, kerA dhAnera jevA, gaMga gaye gaMgAdAsa ane jamanA gaye jamanAdAsa jevA ja hoya che. Page #577 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 540 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vyAkhyA prajJapti eTale? (1) AmAM "vi. A, khyA, pra ane jJapti zabdane samAsa che, badhAone artha TIkAkAra rItie ja karIe. "vi" arthata-vizeSa prakAre jUdA jUdA prakAre. Ane artha abhividhi ke maryAdA thAya che. abhividhi eTale amuka prakAre saMpUrNa reya padArthonI vyApti jemAM rahelI che. athavA maryAdA eTale paraspara asaMkIrNa -vizALa (hetvAbhAsAdi deSarahita) lakSaNe vaDe jemAM tenuM pratipAdana karAyuM che. "khyA" eTale kathana. jUdA jUdA prakAre jIva, ajIva Adi dravyanuM, paryAnuM kathana. pra" prakRSTatApUrvaka eTale ke, je kathanamAM kaI jAtano saMzaya, viparyaya, ke anadhyavasAya Adi deSa (bAdha) nathI. "jJapti" eTale pratipAdana. upara pramANenA zabdone sAmUhika artha A che. bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIe, gautama gaNadharAdi ziSyae pUchelA padArthone nirNaya arthAt pratipAdana karelI vyAkhyAo ane temanuM prarUpaNa zrImAna paMcama gaNadhara zrI sudharmAsvAmIe pitAnA mukhya ziSya zrI jakhkhasvAmIne jemAM kaheluM che te vyAkhyAprajJapti kahevAya che. AgamanI racanAnI paddhati A pramANe che. "Arya. sudharmAsvAmI pitAnA mukhya paTTadhara zrI jakhkhasvAmIne kahe che ke-"he AyuSyamAna ! jambu! pote ja samavasaraNamAM Page #578 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 541 besIne paramAtmAnuM eka eka vacana pramAda vinA je sAMbhaLyuM hatuM te tane kahuM chuM." Ama kahIne bhagavAna pAse sAMbhaLeluM badhu ja zrutajJAna jabUsvAmIne kahe che, mATe ja AnuM nAma vyAkhyA prajJapti" sArthaka che. (2) vividha arthAt vizeSa prakAre je zrutajJAna tIrthakare dvArA kahevAyuM che, te padArthonI vRttionuM jemAM kathana karAyeluM che, te vyAkhyA prajJapti che. sArAMza ke-abhilAya ane anabhilASya rUpe padArtho be prakAranA che, yadyapi kevaLIbhagavaMte mATe kaI paNa padArtha anabhilAkha hete nathI, te paNa temanI AyuSya maryAdA TUMkI hovAthI ane padArtho anaMtAnaMta hovAthI je padArthone tIrtha kare paNa kahI zakatA nathI jemake kaMIka nyUna eka lAkhapUrvanA kevaLI zrI RSabhadevane mATe paNa amuka padArtho anabhilA hatAM, te pachI kevaLa trIza varSanA kevaLI paryAyavALA mahAvIrasvAmIne mATe paNa anabhilApya rahevA pAme temAM zuM Azcarya ! ane ATha varSa sudhInA kevaLIparyAyavALA sudharmAsvAmIjI badhAya padArthone, jammu svAmIne zI rIte kahI zakavAnA hatAM? potAnA kevaLajJAna vaDe amuka amuka padArtho tIrthakarone mATe paNa aya ke aprarUpaNIya hoya te artha anabhilAne koI kALe karavAne nathI ja, paraMtu pratyeka padArthanuM prarUpaNa kamazaH thatuM hovAthI ane AyuSya maryAdA TUMkI hevAthI je padArthonuM varNana karI zakavA jeTalI kSamatA nathI hatI te padArtho anabhilApya che. athavA aSabhadevane je anabhilApya hatuM te mahAvIra svAmIne mATe anabhilAya rahetuM nathI. kemake dravya mAtrane ane temAM rahelA anaMta paryAnA bhUta, bhaviSya tathA vartamAna svarUpane badhAya tIrthakara eka samAna ja joI zake che ane prarUpI Page #579 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 542 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha zake che, paraMtu tenI prarUpaNA karavA mATe AyuSya maryAdA saunI eka samAna heAtI nathI. mATe jenI prarUpaNA karavA jeTalA samaya maLavA joie te nahI maLatA hAvAthI tenI prarUpaNA karI zakAtI nathI, mATe te anabhilApya che, tathA tenAthI viparIta eTale pUchAyelI vAta kahevI te abhilApya che. je dravye RSabhadeva paramAtmAne abhilApya hatAM temAMthI ghaNA dravye| mahAvIrasvAmIne anabhilApya rahyAM che. ane je mahAvIrasvAmIne mATe abhilASya hatAM te sudharmAMsvAmIne anabhilApya rahyAM che. (3) ariha'ta paramAtmAee karelI atha pratipAdanAonI vyAkhyAomAM prakRSTa, zreSTha, saCthA advitIya, bIjAone mATe sathA azakaya, jJAnA jemAM ThalavAyA che, tene vyAkhyA prajJapti kahevAya che. A sUtramAM jIva, ajIva, puNya, pApa, Azrava, saMvara Adi tattvanuM jJAna samAyelu che, sArAMza ke karmAMnA aMdhanamAMthI mukta thavAne mATe Azrava, savar ane nirA tattvA paNa svIkAya che; kemake savara dvArA Azrava( karmAMne AvavAnuM dvAra )ne di rAkavAmAM na Ave te ekalA jIvanuM svarUpa jANI levAthI kayA phAyadA thavAnA che? tathA 'maTuM brahmAsmi, nityo'smi, zuddho'smi, buddho'smi, eko'ha bahusyAm Adi zabdo karoDovAra khelavAmAM Ave te paNa savarNa ane nirjarA vinAnA AtmAnuM bhaluM keTalu thavAnu hatuM? kemake atyAranA tabakke ApaNA AtmA mAyAmAM, prakRtimAM, ajJAnamAM, tathA karmonI jALamAM phasAyelA heAvAthI jIvAtmAne jema peAtAnA svarUpanuM jJAna Avazyaka che, tema puNya, pApa, Azraya, madha, savara ane nirjarA tattvA paNa jANavA, samajavA ane jIvanamAM haiyane heyasvarUpe ane upAdeyane upAdeya svarUpe Page #580 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 543 svIkAravA atyaMta jarUrI che. A vyAkhyAprajJaptimAM judI judI rIte nave taaAnuM jJAna bharelu. hAvAthI AnuM nAma sArthaka che. (4) vyAkhyA, prajJA ane Apti A traNe zabdonA samAsathI paNa vyAkhyAprajJapti zabda bane che. vyAkhyA eTale akathana ane prajJA eTale aMkathanamAM heturUpa je medhane prajJA kahevAya che, tenI Apti eTale prApti sArAMza ke te te vyAkhyAone samajavA mATe bAdhanI prApti jemAM viziSTarUpe thAya te vyAkhyA prakRpti che. (5) AptinA sthAne Atti'zabdanu grahaNa paNa thAya che, eTale ke te te vyAkhyAonA medhanuM grahaNa karavuM te vyAkhyAprajJapti che. (6) vividha prakAre arthAMnuM-nayAnuM prarUpaNa te vivAhaprajJapti paNa kahevAya che. AvA prakAre zrutajJAnanA sAgara samA bhagavatIsUtrane mArI vaMdanA che. dvAdazAMga gaNipiTakane namaskAra samavasaraNamAM khirAjamAna tIrthaMkara paramAtmAe ' utpAda, vyaya ane dhrauvya' A tripadIne upadeza Ape che ane gaNadhara bhagavaMtA peAtAnI labdhi vizeSa vaDe tenI dvAdazAMgI race che. sArAMza ke zarIramAM jema bAra aMgAnI mukhyatA che, tema tIya karAnI vANInA paNu khAra aMgA che; mATe " nAgAnaamnggaanaaN samAhAra iti dvAdazAMgI " kahevAya che. saMsAramAM rahelA padArthAnI je svAbhAvikI ke kArmiNI vyavasthA che, tene ja yathArthavAdI paramAtmA yathArtha rUpe prarUpe che. drabya Page #581 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha 544 mAtramAM mULa dravya rUpe dhrauvya ane paryAya rUpe utpAda ane vyaya rahelA ja che, tethI tRNuthI laine Indra sudhInA anaMta drabyAmAM traNenI vyavasthA susaMgata ane tarkagamya che. gaNudharA labdhiviziSTa hAvAthI potAnI jJAna labdhi vaDe traNe padonu mAlakhana laine dvAdazAMgInI racanA kare che, je Aje paNa vidyamAna che. te saumAM jUdA jUdA viSaya che. kemake caturvidha saMghanA sAdhu-sAdhvI tathA zrAvaka-zrAvikAnA be bheda che, temAM sAdhu mahAvratadhArI ane zrAvaka aNuvratadhArI che, mATe dvAdazAMgImAM keTalAka aMgeA mahAvratadhArIo mATe ane keTalAka zrAvaka dharmanA pratipAdana karanArA che, je ApaNe sakSepathI joie. (1) AcArAMga-dvAdazAMgInu pahelu aMga che, jemAM samiti gupti dharmanA pAlaka munirAja tathA sAdhvIjI mahArAjanA ahiMsA, saMyama tathA tAdhamane puSTa kare tevA AcAra, gAcarI ( bhikSA levAnA vidhi ) vinaya, vainayika, kAryAtsadi karavAnA sthAnA, vidvArabhUmyAdimAM gamana, zarIrane zrama dUra karavA mATe upAzrayAmAM gamana, AhArAdinuM pramANa, svAdhyAyAdimAM niyAga, bhASAsamiti, gupti, zayyA, upadhi (dhamepakaraNa ) bhAta, pANI, udgama, utpAda ane eSaNAdi doSAnI vizuddhi, zuddhA zuddha grahaNa, vrata, niyama, tapa ane upadhAnanuM vistRta varNana che, eTale ke pahelA AcArAMgamAM ATalA viSayAnu spaSTIkaraNa che. tenA be zrutaskaMdha, pacIsa adhyayana, pa'cAzI uddezA, pacAzI samuddezA ane aDhAra hajAra pado che. ( 2 ) sUtrakRta ( suagaDAMga )-dvAdazAMgInuM bIjI a'ga che, jemAM svasiddhAMta, parasiddhAMta, svaparasiddhAMta, jIva, Page #582 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 145 zataka 41muM : uddezaka-2 ajIva, jIvAjIva, leka, aleka, lekAleka, puNya, pApa, Azrava, saMvara, nijerA, baMdha ane mekSa sudhInA padArtho uparAMta Itara darzanathI mehita, saMdigdha navA dIkSitanI buddhinI zuddhi mATe 180 kiyAvAdI, 84 akriyAvAdI, 67 ajJAnavAdI tathA 32 vinayavAdIonuM mata batAvIne tathA temane parikSepa karI, svasamaya(jaina siddhAMta)nuM sthApana karavAmAM AvyuM che. AnA be zrutaskaMdha, 33 adhyayana, 33 udezA, 33 samudeza ane 36 hajAra padonI saMkhyA che. (3) sthAnAMga-dvAdazAMgInuM trIjuM aMga che, jemAM svasamayanuM, parasamayanuM ane svapara samayanuM, jIvAdi padArthonuM sthApana karavAmAM AvyuM che. AmAM pAMca zrutaskaMdha, daza adhyayana, ekavIza uddezA tathA 72000 pade che - (4) samavAyAMga-A cothuM aMga che, tathA sva ane para siddhAMtenI carcA, eka saMkhyAvALA padArthonI saMkhyAthI laI be traNa Adi sudhInuM varNana che. AmAM eka zrutaskaMdha, eka adhyayana, eka udeze, samudeze, ane eka lAkha gumAlIza hajAra pado che. (5) vyAkhyA prajJapti (bhagavatI sUtro dvAdazAMgImAM pAMcamuM aMga che. jemAM svasamaya, parasamaya, jIva, ajIva, jIvAjIva, leka. aleka, lekAleka, judA judA prakAranA deve tathA rAjAo, rAjarSio ane aneka prakAranA saMdigdha purUSanA prazno che tathA jinezvaradeve ApelA javAba che. AmAM dravya, guNa, kSetra, kALa, paryAya, pradeza, anugama, nikSepaNa, naya, pramANa, sunipuNa upakramapUrvaka yathAsthita bhAvanuM pratipAdana che, devendrothI pUjita hovAthI saune mATe zradheya che, saMsArasamudrathI tAranAra che, ajJAnAMdhakArane nAzaka che. IhA-buddhi Page #583 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 546 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha tathA matine vardhaka che. eka ja zrutaskaMdha che, sAdhika se adhyayana che, daza hajAra uddezaka tathA daza hajAra samuddezaka che, chatrIsa hajAra prazno ane cerAzI hajAra pade che. (6) jJAtAdharmakathA-A cha aMga che. jemAM udAharaNabhUta purUSanA nagara, udyAne, caitya, vanakhaMDe, rAjAe, samavasaraNe, dharmAcAryo, dharmakathAo, Aleka ane paralekanA addhivizeSe, bhegapariyA, pratrajyA, kRtaparigrahe, to vidhAne, upadhAne, paryA, saMlekhanAo, bhaktapratyAkhyAne, pAdapegamane, devalokagamane tathA sukulamAM janma, badhilAbhe ane aMtakiyAonA viSaye che. be zrutaskaMdha, ogaNatrIza adhyayana. adhyayane be prakAranA che: cAritra ane karipata. dharmakathAnA daza vargo che. temAM eka eka dharmakathAmAM 500, 500 AkhyAyike che, temAM paNa bIjI bIjI kathAo che. 29 udeza ane teTalA ja samadezA che, tathA saMkhyAtA lAkha pade che, eTale pAMca lAkha ane tera hajAra pado che. (7) upAsakadazA-sAtamuM aMga che. AmAM zramaNopAsanA nagare, udyAne, caitya, vanakhaMDe, rAjAo, mAtApitAo, samavasaraNe, dharmAcAryo, zrAvakenA zIlavate, guNavrata, pratyAkhyAne, dhilA ane aMtakriyAo che. eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, daza daza uddezA tathA samudezA che tathA agyAra lAkha bAvana hajAra pado che. (8) aMtakRtadazA-AThamuM aMga che. jemAM aMtakata purUSanA nagare, caitya, vanakhaMDe, dharmAcAryo, dharmakathAo, leka tathA paralakanI vRddhi, bhega parityAge, pravajyA, zrutaparigraha, tapa, upadhAne, bahuvidha pratimAo, kSamA, Page #584 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 547 A, mAva, satya, zauca, sayama, uttama brahmacarya, sataSa, samitie, guptie, apramAdayAga, uttama svAdhyAya, jitapariSahA, tathA cAra prakAranA karmanA kSaya thayA pachI thayelu. kevaLajJAna Adine lagatI vAta che. eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, sAta varSAM, daza daza uddezA tathA samuddezA, 23 lAkha 4 hajAra pado che. (9) anuttara papAtika-anuttara vimAnamAM javAvALAonA nagarI AdinA vaNunA che, eka zrutaskaMdha, daza adhyayana, traNa varga tathA deza deza uddezA ane samuddezA che, tathA 46 lAkha 8 hajAra pado che. ( 10 ) prazna vyAkaraNa-AmAM 108 prazno, 108 aprazno tathA teTalA ja praznAprazno che. vidyAnA atizayA tathA nAga kumAra tathA suvarNa kumAranI sAthe thayelA divya sa`vAdo che. eka zrutaskaMdha, 45-45 uddezA samudrezA che. 92 lAkha 16 hajAra pado che. ( 11 ) vipAkazruta-AmAM sukRtakarmI tathA duSkRta karmAMnA mULa vipAka che. te saMkSepathI e prakAranA che. (1) duHkhavipAka, 2)sukhavipAka, temAM daza daza vipAka che. dhama ane adhamanA kAraNeA, duHkha tathA sukhanI paraparAe AdinuM vaNuna che, 20 adhyayana tathA eka karoDa cArAthI lAkha ane matrIza hajAra padmA che. ( 12 ) dRSTivAda-AmAM badhAonA samAveza che. A dRSTivAda parikama -sUtra-pUrva gata-anuyAga ane cUlikArUpe pAMca prakAranA che. Page #585 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 548 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha upara pramANenI dvAdazAMgI che. varNavelI padonI saMkhyAmAM kALabaLe vadhaghaTa thavA pAmI che. (paM. becaradAsa saMpAdita bhagavatIsUtramAMthI) jenA paThanathI, zravaNathI, mananathI, nididhyAsanathI AtmAmAM rahelA anAdikALanA kaSAyabhAvenuM upazamana, vaiSayikabhAvenuM damana, audayikabhAvanuM nirasana thaIne AtmAmAM parama zAMti, samAdhi jenAthI thAya te Agama che, samyagajJAna, samyak tapa che. graMthanI samApti samaye dvAdazAMgIne paNa vaMdana karavAmAM AvyuM che. mRtadevI mArA matiajJAnane nAza karanArA thAo : kAcabAnI jema suMdara che caraNakamaLa jenA ane nahIM celAyelA (nimaMLa) karaMTa vRkSanI kaLI jevI mRtadevI, vAdevI, sarasvatIdevI, zAradAdevI mArAmAM rahela matiajJAnane nAza karanArA thAo. zarIranA varNana sAthe zrutadevI pAse ajJAna nAzanI yAcanA jyAre karavAmAM AvI che, tyAre te mRtadevInI vidyamAnatAmAM zaMkA karavAne kaMI paNa artha nathI. sAMsArika rAgatika tathA zreSAtirekanA kAraNe devabhUmine prApta karelA deve tyAM rahIne paNa mAnavasamAja tathA pazu . samAjanuM bhaluM-bhUMDu karI zakatA hoya che. tathApi samyagdaSTi sampanna alpAze ke sarvaze viratidhare tathA romeromamAM ahiMsA-saMyama ane dharmanI ArAdhanA karanArAo pratye prIti rAkhanArAo tathA mRtyu samaye paNa huM A bhavamAM Page #586 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 549 kevaLajJAna na meLavI zakyo tethI te raste cAlanArA, samyagnajJAnanI upAsanA karanArA, jIvamAtranuM hita ciMtavanArA jIvAtmAonA samyajJAnanI vRddhi arthe sahAyaka banuM te Azaya rAkhIne devagatimAM AvanArA jIve che te viSayanA adhiSThAtA bane che ane bhavya jIne madada kare che. kharAba padArthonI paNa rakSA karanArA adhiSThAtrI deve tathA devIe hoya che, te pachI samyajJAnanI paNa adhiSThAtA devI ke deva hoya te AbAla-gopAlane mAnI zakAya tevI hakikata che. pratyeka tIrthaMkara paramAtmAnA zAsane pAsakenI rakSikA adhiSThAtrI devI tathA deva hoya che. "namo arihaMtANaM' padanI tathA "name siddhANaM' pada AdinI paNa adhiSThAtrIo judI judI hoya che. tevI rIte arihaMta prarUpita zrutajJAnanI adhiSThAtrI devI paNa saune mAnya hovAthI bhagavatIsUtranA aMtamAM te devInI prArthanA karavI susaMgata che. pratikramaNa jevI bhAva AdhyAtmika kriyAmAM paNa eka navakAranuM dhyAna karIne tadevInuM smaraNa karavAmAM AvyuM che. jemake : suadevayA bhagavai, nANAvaraNIya kammasaMghAya / tesiM khaveu sayayaM, jesiM suasAyare bhatto / artha-je bhAgyazALIonI samyam zrutajJAnarUpI sAgara upara atUTa zraddhA che ane pratisamaya, pratidivasa jeo zrata jJAnanI vRddhi mATe prayatna karanAra che, teone vinna karanArA jJAnAvaraNIya karmanI hAni thAya te mATe he kRtadevI! tame mArA sahAyaka bane. kamala dala vipula nayanA, kamala mukhI kamala garbha samA gaurI / kamale sthitA bhagavatI, dadAtu zrutadevatA siddhim / / . (sAdhvIone besavAnI stuti) Page #587 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 550 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha artha -kamaLanA pAMdaDAnI jevI vistRta eTale lAMbI AMkhavALI, vikasita kamaLa samAna mukhavALI, kamaLane madhya bhAga arthAt dAMDInI uparanI chAla utAryA pachI tene garbha khUba ja gaura varNavALuM hoya che, te pramANe zrutadevatA paNa ghaNA ja ujajavalA che tathA kamaLanI upara birAjamAna thayelA che, te zrata devI, sarasvatI devI ane jJAna prApta karavAmAM sahAyaka bane. jaLane kallola(taraMgo)thI mULa sudhI kaMpAyamAna tathA parAganI sugaMdhathI masta banI cAre tarapha jhaMkAra (guMjArava) karatAM bhamarAothI zobhAyamAna evA kamaLapatra upara AvelA bhavanamAM vasanArI, kAMtipuMja (zarIranI dedIpyamAna kAMti) vaDe divyarUpane dhAraNa karanArI, hAthamAM suMdara kamaLane dharanArI, gaLAmAM paherelA bhavya hAra vaDe divya svarUpe dekhAva karanArI, ane dvAdazAMgI vANInI adhiSThAtrI he mRtadevI! mane saMsArathI pAra karAvavAmAM maulika kAraNa, tevA zrutajJAnanI prApti vaDe prApta thanArA menuM varadAna Ape. (saMsAradAvAnI cethI stuti) kuMdanA puSpa, candramA, gAyanuM dUdha ane barapha jevA sapheda varNavALI, kamaLanA puSpa para beThelI, eka hAthamAM kamaLa, tathA bIjA hAthamAM pustaka rAkhanArI, amArI stutithI prasanna thayelA sarasvatIdevI amArA sukhane mATe thAo. (kalyANakadanI cothI thaI) (kuMda ane girAnA puSpa eka samAna hovA chatAM paNa mogarAnA puSpa karatAM kuMdanA puSpo ghaNA ja sapheda hoya che.) ityAdi agaNita jainAcAryoe sarasvatI mAtAnI hatuti Page #588 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 551 karI che. tathA jaina samAjanA pratyeka sapradAyanA pustakamAM sarasvatI mAtAnA maMtrA, jaMtrA tathA taMtrA prasiddha thayelA che. jJAnAvaraNIya karmonA nAza karanAra kANu ? peAtAnA malina adhyavasAye vaDe, AtmAnuM saghaLu taMtra jyAre mithyAtva, mAhu, kAma, krodha ane sasAranI mAyAmAM mastAna bane che, tyAre jIva svayameva jJAnAvaraNI karmanuM upArjana kare che, mATe tenA kSaya karanAra paNa AtmA ja che. te jyAre samyakvAsI banIne potAnA AtmIya doSAnuM jora dabAvanAra banaze, tyAre pote ja pAtAnA karmAMnA kSaya karanAra banavA pAmaze. A satya hakikata hAvA chatAM paNa AMdhaLA mANasane jema lAkaDInA TekAnI jarUrata paDe che, uparanA meDA uparathI nIce AvanArAne kaThoDA ke dAraDu' pakaDavAnu rahe che, tema Aje ApaNA saunuM saMghayaNu maLa-jJAnabaLa kamora hAvAnA kAraNe samyagdaSTi sampanna sarasvatIdevInI sahAyatA svIkArya bane che. saMsAramAM ghaNA mANasAne ApaNe joie chIe ke amuka prasaMgeAmAM pote sama heAvA chatAM paNu pArakAnI sahAyatA ja temanA mATe siddhinu kAraNa bane che, tema jIvAtmAe karelA kame kayA samaye kevA upasaryAM karanArA banaze tenI khakhara keAIne hAtI nathI. tethI samyagdaSTi devI devAnI sahAyatAnI icchA karatA sAdhaka AvanArA upasarvAMthI rahita banIne, peAtAnI sAdhanAmAM dina-pratikrina AgaLa vadhata rahe che. jyAM sudhI jIvAtmAmAM tevA prakAranI Atmika zaktinA vikAsa sadhAye hAtA nathI tyAM sudhI ApaNA pUrvaja AcAya bhagava'tAe paNa zAsanadeva ke zrutadevatAnI sahAyatA lIdhI ja che. A kAraNe ja agaNita AcAya' bhagavaMte jaina zAsananI tathA samAjanI abhUtapUrva sevA karI zakayAM che. Page #589 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 552 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha RSabhadeva paramAtmAnA putra nami tathA vinamine Indra mahArAje hajAre vidyAo ApI che ane te te vidyAonI ArAdhanA karIne teo vidyAdhara kahevAyA che. te vidyAdevIemAM rohiNI, prApti, vAzaMkhalA, vakuzI, apraticakA, purUSadattA, kAlI, mahAkAlI, gerI, gAMdhArI, sarve zastrone dharanArI mahAvAlA, mAnavI, vairocyA, achuptA, mAnasI, mahAmAnanI A seLa vidyAdevIe zAstrasaMmata che, jemanI ArAdhanAthI sAdhaka judI judI vidyAone prApta karanAre banavA pAmyuM che. tema chatAM paNa jyAre temanI AtmasAdhanA khUba AgaLa vadhI che tyAre pitAnA purUSArthabaLe ja te sAdhake e kevaLajJAna meLavyuM che. A sUtranA lekhaka mahAzaya zrutadevI pAsethI pitAnA mati ajJAnanA nAza thavAnI mAMgaNI kare che. kemake gurudevanA caraNamAM cAhe game teTaluM kRtajJAna ke matijJAna meLavI zakyAM haIzuM te paNa bIjAone upasarga ApaNane naDe ke na naDe te paNa AtmAmAM raheluM DhagalAbaMdha matijJAnAvaraNIya tathA zrutajJAnAvaraNIya karma ja ApaNuM duzmana baneluM che, jene kAraNe kayA samaye matiajJAna ke zrutajJAna vizvAsaghAta karaze te kahevuM muzkela che, tethI te ajJAna kamajora paDe te mATe zrutadevInI sahAyatA svIkAravAmAM vadhe nathI. pustakomAM lakhelA akSare zuM jaDa na kahevAya? jaDa ane caitanyanuM mizraNa ja saMsAra hevAthI jaDanI asara vinA caitanya nathI ane caitanyanI asara jaDa upara paDatAM temAM judI judI jAtanA pheraphAre cekasa dekhAI rahyAM che. jaDanA prabhAvamAM AtmA phasAyelo hovAthI bahulatAe AtmA brAnta che, ajJAna che, avivekI, avinayI ane pitAnI Page #590 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te zataka 41muM : uddezaka-2 553 jAtane nirNaya karavAmAM asamartha che, tethI pitAnI anizcitatAnA kAraNe te kaMI paNa karavA ke samajavA mAMgate nathI, te paNa tene amuka samaye ke paristhitimAM saMsAranI mAyAnI bhayaMkaratA satAvyA vinA rahetI nathI. mAtApitAne ke dharma patnIne divaMgata thaye daza varSa vitI gayA hoya ane kyAre paNa temanI mIThI madhurI smRti paNa satAvatI na hoya, te paNa kyAreka agamya kAraNe, kemake vyakti vizeSane mATe paNa saMsAra ekasarakhe keIne rahyo nathI. Ajane bhUlAI gayele mAnava AvatIkAle smRtipaTa para AvyA vinA rahetuM nathI. te samaye ApaNuM saunI vihalatAne pAra rahetuM nathI, tene dUra karavA mATe Aja sudhI jenI IcchA paNa karI nathI te mAtApitA ke dharmapatnInuM citra banAvavAnI preraNuM joradAra thAya che ane te mujaba temanA citrone taiyAra karAvIne ghera lAve che ane sArA sthAne mUke che. tyAra pachI temanA guNene tathA anahada upakArane yAda karIne te pheTane name che, pUje che, temanI AgaLa naivedya mUke che, ghIne dI kare che, dhUpa kare che ane chevaTe harSavibhera banIne temanI AgaLa nAce che, kUde che ane temanI AgaLa temanA guNagAna kare che. dharma patnInA pheTAne joI tenI sevA yAda kare che, guNene smRtimAM lAve che ane avasara Avye AMkhomAMthI pANI paNa TapakAvI mUke che. upara pramANe ApaNuM AtmAmAM harSa ane zekanI lAgaNIne utpanna karAvavAnI tAkAta jaDamAM pratyakSa dekhAI rahI che, temaja dharmapatnI sAthe tephAna mastImAM vItAvelI rAtrienI smRti karAvI mANasane pAgala banAvavAnI zakti paNa strInA pheTAmAM che. - je vastu para mANasanI jevA prakAranI mAyA heya che temAM te mANasanA bhAvamAM paNa cokkasa pheraphAra thayA vinA rahetA nathI.. Page #591 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa4 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha vyavahAranI daSTie mAtA ke pitAnI tasvIra bhale jaDa rahI chatAM paNa mAnavanA haiyA jyAre bhaktirasamAM tarabaLa bane che tyAre te jaDamAM raheluM jaDatva sarvathA gauNa bane che ane temAM mAtAnuM ke pitAnuM caitanya mukhya bane che. mATe ja kaIka prasaMge sagAvAlA ke hajAre mANasanA ToLAne oLakhANa ApatA kahe che ke A mArI mAtA che, A mArA pitA che. AvA prakAranA jAta anubhave saune thaI rahyAM che mATe ja mAnyA vinA rahI zakAya tema nathI ke ApaNuM jevA prAthamika kakSAnA mAnane mATe jaDane upakAra nA sUne nathI. tevI ja rIte anAdikALathI ApaNe AtmA artha ane kAmanI upAsanAmAM masta banIne pitAnA bhavene nirarthaka karyA che. keI samaye temanA bhegavaTAmAM jyAre mAnavane AghAta lAge che tyAre tenA suSupta manamAM artha ane kAma karatAM paNa kaIka navI vastunI smRti thayA vinA rahetI nathI, ane te che devAdhideva arihaMta paramAtmA. jIvamAtrane Adhi vyAdhi ane upAdhithI mukta karAvanArA, rAga-dveSa tathA meha mAyAthI bacAvanAra, kaleza-kaMkAsathI pUrNa saMsAramAM thaDe ke ghaNe aMze mAnavane sukhI banAvanAsa arihaMta paramAtmAonI smRti thatAM ja temanI mUrti, tasvIra tathA temanA samaraNe jyAMthI paNa maLe tyAM jaIne paNa temanA caraNemAM besaze ane kaMIka sukha-zAMti ane samAdhi paNa meLavaze. mAtA-pitA ke dharmapatnInA pheTA jema jaDa che tema paramAtmAnI mUrti ke tasvIra paNa svataH jaDa hovA chatAM paNa temAM ApaNuM kareluM arihaMtatatva ja saune navI preraNA ApavAmAM, AtmAne cetanavaMte banAvavAmAM tema ja putra Page #592 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 555 parivAra tathA sa'sAranI mAyAmAM asAratAnu bhAna karAvavAmAM pUrNa samatha che, je pratyakSa anubhavagamya che, ane jyAre mUrtimAM ke phoTAmAM tIrthaMkaranA AtmAnu, temanA kevaLajJAnanuM tathA temanA upakArAnuM ApaNA AtmAmAM sAkSAtkAra thAya che tyAre te paramAtmAonu dravya tathA bhAvapUjana karavAnuM mana thAya te mAnavIya jIvananI svAbhAvikatA che. A svAbhAvikatA banAvaTI nathI kemake tirthaMkara paramAtmAnI mUrttinuM athavA peAtAne mAnya pUjya gurudevAnA phoTAnAM sAnnidhya ane sAmIpya dvArA jema jema dhyAtA, dhyeya ane dhyAnanA ekIbhAva thatA jAya che tyAre AtmAmAM navI ja jAgRti thAya che, jene sau koI anubhavI zake che. mUrtimAM jaDatva ke caitanyanI smRti mAnavanA nahIM keLavAyelA ke keLavAyelA mana upara AdhArita che. mana i keLavAyeluM haze, susaMskRta haze, dhArmikatAnA jijJAsu haze tathA pUrvagrahanA abhizApathI hajAro mAIla dUra haze te sthApanA nikSepa vaDe satra tene caitanyanA ja darzana thavA pAmaze ane nahI keLavAyelA ke pUrvagrahanA pApe jJAnamUDha anelAne sarvatra jaDatvanuM bhAna thaze. I sAMsArika jIvanamAM mAnava game tevA hAMzIyAra ke sAvadhAna hAya tA paNa bhUlavuM na joie ke te chadmastha che ane chadmasthamAM rAgAtikatA, dveSAtirakatA, mAyAtirekatA ke prapa'cAtikatA Adi dveSanA bharamAra hAya che, tevI sthitimAM nirAlaMbana dhyAnanA dAvA rAkhavA narI ajJAnatA che, kAraNake-peAtAnA manane paramAtmAnI bhaktimAM rasatarameLa karavuM bhalabhalA yAgIone mATe paNa kaparU kAma che. tethI saune mATe eTale ke ceAthA, pAMcamA ane chaThThA guNasthAnake rahelA gRhasthAne ke Page #593 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papada zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha munirAjene mATe paNa paramAtmAnA caraNomAM besIne karelA ke sevelA aparAdhenI mAphI mAMgavI ane vItarAgatAnuM dhyAna karavuM. uparokta rIte copaDI ke tADapatramAM rahelA akSare jaDa che, temAM kahevApaNuM nathI, te paNa bhUlavuM na joIe kete dvArA AtmAmAM jAgRti Ave che. vairAgya Ave che, ane saMsAranI mAyAmAM rahevA chatAM paNa tenI asAratAne khyAla paNa Ave che. AmAM jaDane pratyakSa camatkAra je sApha sApha dekhAI rahyo che, tene InkAra kaI rIte karAze? mATe ja AtmIya jJAnanuM mULa kAraNa dravyazruta ja che. AvI sthitimAM dravyajJAnane ke tenI adhiSThAtrI devIne smRtimAM lAvavI te jaina zAsanane mAnya che. zArIrika daSTie kamara mANasanI sAme rANA pratApanI tasvIra AvatAM ja temanAmAM vIra rasane saMcAra thayA vinA rahetuM nathI. mAvaDInA pheTAmAM bhaktine prAdurbhAva thAya che. ane prANa pyArI, manamehinI strInI pratikRtine jotA ja AMkhomAM zRMgArarasane camatkAra sarjAyA vinA rahetuM nathI. A kAraNe ja ApaNuM saraLa, pUrvagraha vinAnuM ane mithyAtvanA cakrove nahIM caDheluM mana kahI Ape che ke mAnava cAhe yegI hoya ke jJAnI hoya, tapasvI hoya ke udhe mAthe laTakanArA avadhUta hoya te paNa samaye samaye temanAmAM thatAM vikArika ke saMcArita bhAmAM jaDanuM ja kAraNa che, mATe azubha AkAre, mUrtio ke pheTAone tyAga karIne mAnasika jIvanane zuddha banAve tevA pheTAo, mUrtio ke pustakonI upAsanA avazya karavI, temAM ja saunuM hita samAyeluM che. Page #594 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 557 gadvahana mATe antavAsitva jarUrI che. zarIra sAthe saMbaMdha rAkhanArI bhajanakriyAnI vidhi che, zayananI paNa vidhi che. ityAdi kaI paNa vastune grahaNa karavA mATe ke kriyA karavA mATe vidhi nizcita che. chevaTe lakSmI ane vidyA meLavavA mATe paNa vidhi che. vidhipUrvaka karAtI kaI paNa kriyA zarIrane tathA vyavahArane tuSTa puSTa kare che. anyathA zarIra regiSTa banaze, vyavahAra kalaMkita ane vyApAra hAniprada banaze. tevI rIte AtmAnA zuddhatama prayAgane mATe je kRtajJAna grahaNa karavAnuM che, tenA mATe vidhividhAna hoya te svAbhAvika che. kemake anAdikALathI AtmAne samyajJAnane abhAva rahyo che. kadAca kaIka bhave samyagadarzananI hAjarImAM tenI prApti thaI haze te paNa dazananA vamanamAM jJAnanuM paNa vamana thaI gayuM hoya che, tethI A bhavamAM tenuM anusaraNa thavA na pAme te mATe ja vidhividhAnapUrvaka jJAna meLavavAnI AvazyakatA nakArI zakAya tema nathI. - gurudevanA caraNamAM antavAsitva prApta karyA vinA samagadha lagabhaga durlabha manAya che. manasvIpaNe hajAre gAthAo, leke gokhI levA ke racI levI athavA ekAda gAthA para kalAko sudhI vyAkhyAtA thavuM te kadAca saraLa hAI zake, paraMtu mana, vacana ane kAyAnI vakratAnA tyAgapUrvaka AtmA, mana, buddhi, indriya ane zarIranuM saMpUrNa samarpaNa ghaNuM ja agharUM hovAthI antavAsitva duHzakya, durArAdhanIya bane te mAnavA jevI hakIkta che. tethI ja tene prApta karavA mATe tevA prakAranI kaSTasAdhya tapazcaryA ane kaDakamAM kaDaka anuzAsananI. Page #595 -------------------------------------------------------------------------- ________________ papa8 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha AvazyakatA svIkArya bane che. te vinA zarIranI jaDatA, vANunI durvilAsitA ane manamarkaTanI gUDhAtigUDha ceSTAone aMta thatuM nathI. A prastuta viSayamAM ekalA mananuM, vacananuM ke kAyAnuM antavAsitva nathI letA, traNenuM antavAsitva levAnuM che. eTale ke paramatAraka gurunA caraNamAM kevaLa zvAsa zvAsa(bahuvela saMdisAhu bahuvela karazuM)nI kriyAne choDIne zeSa saghaLI mAnasika-vAcika ane kAyika kriyAonuM sAhacarya sAdhavuM tene anetevAsitva kahevAya che. AvA prakAranI sAdhanAne siddha karyA vinA samyagdarzanajJAna ane cAritranuM zuddhikaraNa paNa lagabhaga azakya che, kemake AtmAnA eka eka pradeza para jJAnAvaraNIyAdi karmonI anaMta anaMta vargaNAo potAnI sattAne jamAvI cUkelI che. temAMthI kyA karmanI kaI sattA, kyAre, kyA nimitte udayamAM Avaze tene khyAla keIne AvI zake tema nathI. mATe mehakarmanI jUnI ceSTAo, darzanAvaraNaya karmanA kAraNe AvanAra pramAda, jJAnAvaraNIya karmanA kAraNe matimaMdatA, aMtarAya karmonA kAraNe AvanArI dInatA, gelIkane laI vadhI gayelI jAti, kula, aizvarya, jJAna, lAbha, bala, rUpa, jJAna tathA tapanI madonmattatA, zubhanAmakarmanA kAraNe zarIranI ahaMkAritA ane azubhanAma karmanA kAraNe khinnatA Adi nAza pAme, temanA eka eka kusaMskAre nAza pAme tathA tevA prakAranI ekeya ceSTA pharIthI karavAno avasara paNa na Ave te mATenI sAvadhAnI rAkhavI te gadvahana dvArA ja zakya banaze. kemake tapazcaryA dvArA jUnA karmonI ceSTAo samApta thaze ane kriyAo dvArA pApajanya tathA pAyajanaka navI ceSTAone avarodha thaze tyAre ja sAdhakane antavAsitvanI prApti thatAM hajAre prakAre samyadhanI Page #596 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zataka 41muM : uddezaka-2 559 sulabhatA thavA pAmaze. mATe ja guru ane ziSyanuM tathA siddha ane sAdhakanuM ekIkaraNa karAvI Ape tene antavAsitva kahevAya che. jenA kAraNe Ajane sAdhaka AvatI kAle siddhi meLave tathA Ajane ziSya AvatI kAle gurupada pAme te mATenI yegyatA prApta karavAnuM AghakAraNa ja upadhAnamaya gadvahana che. te vinA te sAdhaka kadAca puNyakarme guru banavA pAmaze te paNa tenuM gurutvapada kalaMkita, rAgadveSamaya bane, sau ziSyane dravya tathA bhAva pramAdanI bakSIsa devAvALuM ja thaze. dIkSita avasthAne zikSita karavA mATe paNa gohananI AvazyakatA svIkArya che. anyathA zikSA vinAnI dIkSA svapara ghAtaka banaze ane samAjane kaleza tathA kaMkAsanI bakSIsa Apaze, tyAre ja te "jJAnakriyAbhyAM mokSaH" A jaina sUtra ja jayavaMtu bane che. gohanamAM paThana-pAThana ane svIkRta cAritramAM ekAgratA sAdhavA mATenI kriyAone samAveza thayele che. zratajJAna prApta karavA mATe dezadvahanamAM uddeza-samudeza ane anujJAnuM vidhAna che. gurU pitAnI jJAnaparaMparAnI anujJA je ziSyane devA mAMge che tenI parIkSA ja uddeza ane samudezamAM samAyelI che, jyAre te sAdhaka A baMnemAM potAnI pari pakvatAnI khAtrI gurune Ape che tyAre ja guru mahArAja tene sUtranI anujJA ApavA mATe taiyAra thAya che. te A pramANe he ziSya! amuka samayanI maryAdAmAM tAre A pATha karavAne che. AvI AjJAne uddeza kriyA kahevAya che. navuM navuM jJAna prApta karavAnI tamannAvALe ziSya, gurunA ApelA pAThane pramAda Page #597 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa60 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha kyA vinA kaMThastha kare che, tenA arthonI vicAraNA kare che. tyAra pachI sAdhaka yathAzakti tenI punarAvRttimAM parizrama kare che ane gurue ApelA pAThane aNizuddha karI gurujIne saMbhabAvI de che. jyAre zuddha pAThanI khAtrI thAya che tyAre gurujI kahe che ke "yAda karelA pAThane sthira karavA mATe thirAririka nigi' arthAta pharIthI na bhUlAya tathA kAnamAtre paNa ocho vatto na belAya, te pramANe pharI pharIthI sUtrane pAkA karavAnI AjJA ja samudeza che. ATalI parIkSAmAMthI pasAra thayelA ziSyane "tuM tArA ziSyane tathA saMghane jJAnadAna Apaje', te AjJAne anujJA kahevAya che. tathA prakAranI anujJA Icchuka sAdhaka muni, kALagrahaNa, sakjhAya, ane kALa mAMDalAnA kaDakamAM kaDaka vidhAnanI sAdhanAthI te te sUtrane bole che, zuddha bele che ane ekAda akSara paNa ocho ke vadhAre athavA te zabdane ke vAkyane karIthI bela na paDe te mATe satata abhyAsa kare che. A pramANe avadhAna tathA upadhAnane zuddhAnuSThAnanA mAdhyamathI prasanna citte taiyAra thayele sAdhaka, guru pAse savaMdana Ave che ane guru tene june pATha levApUrvaka navA pAThanI AjJA Ape che tene anuSThAna kriyA kahevAya che. AmAM gurudeva zratadAtA che. kALagrahI sAdhaka che. ane dAMDIdhara uttarasAdhaka che. (atyAre te dazavaikAlika sUtranI 17 gAthAomAM svAdhyAya sImita thayela che.) uparyukta vidhipUrvaka anukrame mAMDaliyA, dazavaikAlika, uttarAdhyayanAdinA gadvahananI pUrNatA thayA pachI ja vyAkhyA prajJapti(bhagavatI)sUtranA gadvahanamAM praveza thAya che. Page #598 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prazasti vRddhicandraguroH pArve, bhAvanagara saMsthite / dIkSitaH zikSito jAto, munidharme samAhitaH / / 1 / / saMyamapAlane zreSTho gupti samiti rksskH| ahiMsA dharma rakSAyai sadodyamI hitAvahaH / / 2 / / ra jJAnI dhyAnI tathA tyAgI, jitendriyaH sadA zamI / AcAryo dharmasUrIzo, vo'bhUjjainazAsane / / 3 / / vidyAvijaya ziSyo'bhUd-bhavyastasya mhaatmnH| vaktatvazakti sampannaH prathito'sti mahItale / / 4 / / brahmaniSThaH sadA dAnto'hiMsAdharmapracArakaH / zAsanadIpane khyAto-dehakAnti suzobhitaH / / 5 / / etAdRzo guroH pAde-karAMcI sindha deshge| (1994) vedAGkadvayamokSAbde vaikrame mRga mAsake / / 6 / / zuklapakSa dazamyAJca dIkSito'smi svbhaavtH| alaso manda buddhizca tathApyadhyayane zramI // 7 // vyAkhyAprajJapti sUtrasya yathAmati viveckH| kuto'pi skhalito'bhUvaM cet kSAmyo bhavatA tadA / / 8 / / Sati zUnyadvayevarSe (2036) zAradapUrNimA dine| andheryA mohamayyAzca, phalito'dya mama zramaH / / 9 / / gururdevo, gururdevo-gururdevo jagattraye / gurukRpA prasAdena-sarva samIhite .. bhavet // 10 // DAANATANDA K ARTA NATAKANTANT VAAAAAAAAAAAAA Page #599 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha viSe Avela keTalAka abhiprAye jaina darzananA vidyamAna pIstAlIza AgamazA paikI vizvavaMdya, devAdhideva, zramaNa bhagavAna, zrI mahAvIra paramAtmA tathA teozrInA prathama gaNadhara, zrutakevaLI, zrI gautamasvAmIjI mahArAjA (gurU-ziSya)nA 36000 praznottarIrUpa paMcamAMga pUjya zrI bhagavatIsUtra upara samartha vidvAna-pravacanakAra, paMnyAsa pravara zrI pUrNAnaMdavijayajI gaNivaryo saraLa bhASAmAM sau koI samajI zake te rIte sArU - vivecana karela che, je prazaMsanIya ane anumodanIya che. cANasmA, tA. 21-9-80 - jainAcArya zrI vi. suzIlasUri tapasvI, vidvAna ane saraLa svabhAvI paMnyAsapravara zrI pUrNAnaMdavijayajI gaNivaye cAra bhAgamAM zrI bhagavatI Page #600 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAye 563 sUtra jevA mahAna pavitra AgamazAstranA sAra gujarAtI bhASAmAM ApIne bALajIvA upara meTo upakAra karyAM che. Aje tA samAjanA mATe vaga zAstranA abhyAsa ane vAMcana mananathI vimukha banIne maneArajana sAhitya tarapha ja DhaLatA jAya che, tevA samayamAM khUba saraLa zailImAM zrI bhagavatI sUtranA gahana padArthAMne raju karavA ane te dvArA zAstranA abhyAsa mATe jijJAsA jagADavI e kharekhara uttama dhamakAya che, tathA uttama zrutabhakti paNa che. AvI zrutabhakti vidvAna panyAsazrInA hAthe aharniza thatI rahe tevI zubhecchAo. gADIjI jaina upAzraya vijayavallabha cAka-muMbai ma AjanA bhautikavAdanA yugamAM AdhyAtmika jIvana tathA vAMcananA DAsa thayeleA che, te samaye dvAdazAMgImAM sarvazreSTha bhagavatIsUtra uparanA sAra saMgraha, saraLa bhASAmAM samAjanA karakamaLamAM ApavA te kharekhara kaThina kAya che, prazasanIya purUSArtha che; je panyAsajI zrI pUrNAna...davijayajIe cAra bhAgAmAM pUrNa karyuM' che. ghaNA jIvAnu` samyagdarzana-jJAna ane cAritra pavitra manavA pAme tevI zubhecchAo sAthe 5MnyAsajI potAnA purUSAtha cAlu rAkhe tevI abhyarthanA. magaLa pArekhanA khAMcA zAhapura-amadAvAda AsA vada 10 -jainAcAya zrI vijayasUrya+dayasUri -jainAcArya zrI vijaya rUcakacandrasUri ma Page #601 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 564 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha bhagavatIsUtra sAra saMgrahane trIjo bhAga maLe che, tene bhUri bhUri anumodanA sAthe svIkAryo che. ApazrInA hAthe thayela sAhityasevAnA AvA kArya aMge abhinaMdana sAthe anumodanA. AvuM sAhityanirmANanuM kArya ApanA dvArA thatuM rahe tevI bhAvanA sAthe zubhecchA. cANoda, tA. 29-10-80 - jainAcArya zrI vijayavikAsacaMdrasUri bhagavatIsUtra sAra saMgrahanA traNa bhAgo maLyA che, je dareka khapI AtmAo mATe atyaMta upayogI che. vidvAne mATe te A sAhitya atyaMta upayogI che. teone AmAMthI ghuMTaDe ghuMTaDe pAna karavAnI majA Avaze ane bALa tathA madhyama kakSAnA jIva paNa AmAMthI zratane AsvAda mANI zake tevI rIte Ape traNe bhAga (cAre bhAga) taiyAra karyA che. vidagya sAhityane lekagya banAvI mumukSu jIve para Ape mahAna upakAra karyo che. vizALakAya bhagavatIsUtra rUpI mahAsAgarane pAra karavA Ape taiyAra karelA cAre bhAge naukAnI garaja sAre tevA che. Ape je zratane svAda cAkhe che te svAda bIjA AtmAone paNa cakhADIne jIvanamAM kharekharI kRtakRtyatA anubhavI zakyA che. rAjakeTa, -saurASTra kezarI jainAcArya A suda 2, 2036 zrI vijayabhuvanaratnasUri Page #602 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 565 abhiprAya tamAre jJAna ArAdhanAne prayatna stutya ane anumedanIya che. DahelA upAzraya tA. 11-10-80 - jainAcArya zrI vijayaazacaMdrasUri bhagavatIsUtra sAra saMgrahanuM vAMcana karatAM AtmAnuM kalyANa thAya tevuM A pustaka hitakArI che. sAthe sAthe "siddha zilAnA sopAna" ane "kevaLajJAnanI pagadaMDI paDIo ghaNuM ja sArI che. zrAvakagaNane AdaraNIya che. pIvAdI - jainAcArya zrI vijayamaMgaLaprabhasUrijI bhagavatIsUtra sAra saMgrahamAM Ape karelI suMdara chaNAvaTa tathA bhAvanI gaMbhIratA vAMcatA vAMcatA AnaMdanI urmio pragaTa thayA vinA rahetI nathI. khuzAla bhuvana, amadAvAda. tA. 1-10-80 -jainAcArya zrI bhAnucaMdrasUri bhagavatIsUtra sAra saMgrahane trIjo bhAga maLe, sAghanta vAM. granthamAM bhagavatIsUtranA kaThina viSayane saraLa banAvI samajAvavAne Apane prayatna atyuttama che. vivecana zailI Page #603 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa66 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha rocaka che. pAThaka vagere mATe tamAre parizrama upagI siddha thaze. jenAgamanA vivecana pratye ruci ane zramanI huM anumodanA karuM chuM. AgenuM sAhitya zIdhra prakAzita thAya ane pAThakone lAbhAnvita kare tevI umeda sAthe mArI zubhecchA. sailAne (ma. pra.) jainAcArya, gaNAdhIza, A vadi 9 (mAravADI) zrI udayasAgarasUri (Arya putra) zrI bhagavatIsUtra sAra saMgraha"nAM pustaka meLavIne kaMIka sAruM meLavyAne pariteSa anubhavyuM che. zrI arihaMta paramAtmA jijJAsAne jJAnaprAptinuM siMha dvAra kahe che, ane e satya "zrI bhagavatIsUtra"mAM pUchAtAM praznothI ApaNane pratyakSa thAya che. eka prakRSTa jijJAsAe ApelA A praznottara ApaNA mATe bhavataraNInuM kevuM suMdara sAdhana banyuM che! jijJAsAthI jJAna vadhe, jJAnathI karmanirjarAnA dvAre javAya, jJAnIe nAnI sarakhI vAtamAM kevuM jIvanasa Ape che! ane prastuta graMthanuM nAmAbhidhAna paNa aneka rIte sArthaka dIse che. "zrI bhagavatIsUtrane A sAra che te tene artha che. lekhaka paMnyAsajI mahArAjanI e namratA che. ApaNane jJAnanA mahAnadamAM pravAsa karAvIne paMnyAsajI ma. sUcave che: "hajI te ApaNe sAranI najIka ja pahoMcyA chIe. mAtra tatvajJAnane mahAsamudra hajI nirakhavAne bAkI che." Page #604 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAye 567 paMnyAsajI mahArAja zAsanane anekAneka uttamottama graMtharatna ApatA rahe, ane te vaDe tavapremIone e jJAnanA mahAsAgara sudhI pahoMcavAne avasara sAMpaDe tevI zubhAbhilASA che. ghelAbhAI karamacaMda seneToriyama -A. durlabhasAgarasUri pAle (vesTa) vinayavaMta ziSyanA jIvanamAM gurudevanI parama kRpAnuM baLa mahAna hoya che. evI apUrva gurukRpAnA supAtra banelA, tethI jainAgamazAstranA suyogya abhyAsI parama pUjya paMnyAsa zrI pUrNAnaMdavijayajI mahArAje jena tathA jainetarone paNa jaina tattvajJAnathI paricita banAvavAne mATe sIdhI, sAdI, saraLa bhASAmAM zrI bhagavatIjI jevA mahAAgamIya graMthanA bhAvAnu vAdanA cAra daLadAra bhAgone ekale hAthe, athAga prayatna zrI jaina zAsanane caraNe dharyA che, je anumodanIya purUSArtha che. | mArI pitAnI mAnyatA pramANe te A cAre bhAgo paM. harageviMdadAsajInA cAre bhAgenI prAyaH punarAvRtti svarUpe ja che. vizeSatA eTalI ja che ke paMnyAsajInA cAre bhAga khUba ja vicita che, jenI atyaMta AvazyakatA hatI. aMtamAM mane potAne jema A cAre bhAge aneka prasaMge Page #605 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa68 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha upagI thayA che, tema anya mahAnubhAne paNa thaze ja evI pavitra zraddhA rAkhI virAma pAmuM chuM. li. parama pUjya yugadivAkara AcAryadeva zrImAna vijayadharmasUrIzvaranA ziSya upAdhyAya kanakavijaya gaNuM. tamArA dvArA mekalAvelA zrI bhagavatIsUtra sAra saMgrahanA hinadI tathA gujarAtI bhAge maLyA che, jene sAbhAra svIkAra karyo che. A bhagavatIsUtra dravyAnuyegane pramukha Agama che, tene saraLa ane AzugrAhI bhASAmAM vicita karIne paMnyAsajIe nAgamanI sArI ane sAcI sevA karI che, te mATe tame anumodana ane dhanyavAdane pAtra che. ghaNA varSo sudhI dravyAnuyeganuM ciMtana, manana ane nididhyAsana karIne gurukRpA dvArA temAM jJAtRtva meLavyuM che, te tamArA graMthe ja sAkSI ApI rahyAM che. mArI eka ja prArthanA che ke bhagavatIsUtranI jema prajJApanA sUtrane paNa hAthamAM leze ane AnI jema yegya nyAya Apaze tevI mane pUrNa AzA che. goDI pArzvanAtha maMdira -jainAcArya zrI vijayamanaharasUri pUnA-2 Page #606 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAye 569 tame traNa bhAga dvArA bhagavatIjI sUtranA sArane grahaNa karavA tathA AbAla gepAlane upayogI nIvaDe te mATe karela saprayatna stutya che. AvA paramapavitra kaThina AgamasUtrane sAthe kare te ghaNuM ja muzkelIbharyuM chatAM tame e sArI rIte karela te badala dhanyavAda. kheDA (gujarAta) jainAcArya bhAdaravA vadi 14 zrI devendrasAgarasUri ApazrIe pAThavela bhagavatI sUtrane trIjo bhAga meLavIne mane ghaNe ja Ananda thayo che. A parizrama jJAnAvaraNIya karmanA kSapazamathI thAya che. surata-Ase zudi 4 sAdhvIjI zrI oMkArazrIjI ma. R paMcamAMga zrI bhagavatIsUtra jevA gahana viSaya ane niyAbhinaya jJAna dharAvatAM Agama graMtha mATe ame zuM abhiprAya ApI zakIe? chatAM pUrvajJAna kSe pazamanA ge eTaluM te jarUra kahI zakIe ke A AgamasUtranuM vivecana sapAgI che. eka mAtra siMhAvakana karateja A grantha nayanaramya te lAge ja paNa suvAcya ane ciMtanIya dekhAye. amArA jevAne mATe suMdara svAdhyAyanuM sAdhana pUruM pADayuM che. mATe ghanya Page #607 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa70 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha paramAdaraNIya che, sAthe sAthe "siddhazilAnA pAna", "muktinuM dvAra" tathA "kevaLajJAnanI pagadaMDI" pustako atyuttama che. dhrAMgadhrA 13-10-80 sAvI vasaMtaprabhAzrI "suteja' laMbe arse ke bAda bhijavAI huI ApakI pustake dekhakara ati Ananda huaa| bhagavatI sUtra dekhakara tathA paDhakara Ananda kI sImA na rhii| bhagavatIsUtra para itanA sudara vivecana kahIM bhI dikhane meM nahIM aayaa| kRpayA ina saba pustakoM kA hindI bhASAMtara karavAne kI prayatna avazya kare.... vastupAla upAzraya sAdhvI rAjendrazrI pratApaDhi (rA.thA.) zrI bhagavatIsUtra eTale zrI gautamasvAmI ma. tathA bhagavAna mahAvIrasvAmInA prazna-pratyuttarane apUrva khajAno. A khajAnAne saraLa bhASAmAM khelavAne pU. panyAsajI bhagavaMtane prayAsa apUrva prazaMsanIya che. jijJAsuone mATe lAbhadAyaka A graMtha che. amadAvAda - sAdhvI nirmalAzrI M. A. tA. 2-10-80 | (sAhityaratna) Page #608 -------------------------------------------------------------------------- ________________ abhiprAya 501 pustako maLyA. amArA jevA alpajJAne zuM abhiprAya devAnu... hAya ? chatAM karamadbhu prAthanA che ke ApazrInu adhu ya sAhitya hindI bhASAmAM zIvratAthI rUpAMtara thAya. -sAdhvI mRganayanAzrI # ' Ape mAkalAvelA 'bhagavatIsUtra sAra saMgraha 'nA trIjo bhAga paNa maLyA che. te joine ghaNA ja AnaMda thayA che. Ape A graMthamAM sAmAnya jana paNa samajI zake evI rIte jaina AgamanA gahana viSayane saraLa karIne raju karyAM che, te uttama kArya thayu che. AmAM atyaMta dhIraja ane satata lagana vartAI Ave che. anyathA Avu kaThaNu kArya saraLa bane nahIM. L. D. Institute of Indology. gujarAta yunivarsiTI pAse -dalasukha mAlavaNIyA amadAvAda * A pustakanA bhAgeA taiyAra karavAmAM Ape zrI bhagavatIsUtranA viSaceAnu* avagAhana karavAmAM ane tenA sAra tAravIne ene sa'graharUpe taiyAra karavAmAM keTalI mahenata karI haze, te pustaka jotAM jaNAI Ave che. A mATe Apane hArdika abhina'ddana ghaTe che. ApanA hAthe A kAma sthAyI, mahattvanuM thayu tethI bahu AnaMda thAya che. amadAvAda -ratilAla dIpacaMdna desAI # Page #609 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa72 zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha ___yogodvahana ke abhAvameM abhyAsa se vaMcita sAdhu-sAdhvIvarga, tathA dravyAnuyogarasika vargakI pyAsa chipAnemeM samartha, paramazrutasAgarasvarupa, paMcamAMga zrI bhagavatIsUtra jaise dravyAnu. yogake zreSThatama Agamagrantha ke gahanatama sUkSma viSayoM para gahare ciMtana evaM parizrama se maMthana karake sAra-saMgraharupa prastuta stutya prakAzana AbAla-vRddha sarvopayogI banate hue prasiddhi prAptakara lekhaka ke zramako saphala kare yahI zubhecchA. -muni aruNavijaya 1 AN zrI bhagavatI sUtra sAra saMgraha : bhAga-pAMca sabhApata. Page #610 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amUlya sAhitya.... amUlya lAbha.... 1. bhagavatIsUtra sAra saMgraha (gujarAtI) | bhAga 1, 2, 3, 4 pratyekanuM mUlya rUA. 10-00 2. bhagavatIsUtra sAra saMgraha (hindI) bhAga 1, 2, 12 zataka sudhI pratyekanuM mUlya rUA. 10-00 3. siddhazilAnA sopAna 4. kaivaLajJAnanI pagadaMDI ( gujarAtI [ pratyekanuM mUlya rUA. 1-00 5. bAra vrata 6. bhagavAna mahAvIranuM divya jIvana (hindI) rU. 1-50 1 -: prAptisthAna :1, jagajIvanadAsa kasturacaMda saMghavI Po. sAThaMbA (sAbarakAMThA) vAyA dhanasurA A. P. Rly. 2. zrI candraprabha jaina maMdira peDhI jayaprakAza roDa, aMdherI (vesTa) muMbaI-400058 3. kAMtilAla kezavalAla zAha "lAlabhuvana" pAdazAhanI poLanA nAke, rilIpha roDa, amadAvAda-380001 4. zrI yazovijayajI jaina graMthamALA herIsa roDa, bhAvanagara-364 001 AvaraNa * dIpaka miTarI * amadAvAda-1