Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH uuneIva gimeIvA vevA zrI bhagavatI sUtra - 5 guruprANa Agama batrIsI AzIrvAda dAtA H tapasvI gurudeva pUjaya zrI ratilAlajI mahArAja sAheba pradhAna saMpAdikA : apUrva zruta ArAdhaka pU. zrI lIlamabAI mahAsatIjI
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ che / ka sva. pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nA hastAkSaro S A ni- - Maa che - ni jaLAM binahi , rA' gAI vaLA hAthanI sA mAyi+ nuM rahasya jA samo savvanarasu tasasu thAyara suya tassa sAmAiyaM hoi i kevalI bhAsiya anuyogadvAra sUtra je vasa ane sthAvara chavo pratye samabhAva rAkhe che tene sAmI sAmAyiDa hoya che ema kevalI bhagavAne karela che. nANAtipAtAvarAma dukkara che. jaLa banI | Pr zAdIla karI che te naLa dvArA jArI kare mathe kAmAM 8, 1mmzana e 'nita = loja mA nava nI IchA aneta hoyache svaNNa rupamA upabbayA naye siyA chu kelAsasamA asaMkhayA narassa lusa matehi kiMci icchA humAgAsasamA aNaMtiyA / / utta-a. gA-gha harAma sonAnA ane rUpAnA kelAsasamAna phelAsaramarUpavanasamAna) asaMkhya | na thaIne ya topa lAbhA manuSyanA mATe teja mAtrapaTanA (30) IcchA ApanA samAna anaMta che. vanasa jaja kAra 5 mA zALa la lI suTa bA bApa pAka. bArI nu nAnI - R bAra TAIna nadInA mAtAjI nA nAma naLa lAMphIsA 5 upAya( !Ahebane te rUddhanA nA ja che sAgabAra, 1 2017na salavA nozana kAnano khajAno rAhama jI je je helane to jANI - mithurAda (dada 1ra nAlAja /Da ne nagara Li che jhALa lA eka !! kevaLA raThanA sAbaMAma kara karyuM khebA aAvone mA khammA naunA e ja karavo na jhA ke nA narA no kavi la phI reta nI (!! che ! ) bA te 38 vi |
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ KIT2 101spe elena K22 elena K2T2 elena Kana Telena K22 elena 22 l&line The are were gta aena kate ene on the a neete pa kee KUP2 101s 162172 PECINE KX12 Tele 112 22 lec112 ta kele ala estlar kop desti ega 271 lec1112 2112 TERCIR X22 Pelcz 2712 12S ete kup ete ala. Vsete a eeme otg kele ata este
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya namaH goMDala gaccha jayavaMta ho pU. zrI DuMgara - deva - jaya - mANeka - prANa - rati gurubhyo namaH zrI guru prANa Agama batrInI rUdeva pU. zrI prANalAlajI ma. sA. nI zrI ratilAlajI ma. sA. mahAprayANa , . nI cIra smRti tathA cANa dazAbdI varSa upalakSa saurASTra kesarI garadeva tapasamrAMTa gurudeva pU. zrI rad gaNaghara zazita pAMcamuM aMga ke zrIbhagavatIsUtra-5 zivakaH 24 thI 41). (mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa) pAvana nizrA goMDala gaccha ziromaNI paramadArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. saMpreraka vANIbhUSaNa pU. zrI girIzamuni ma. sA. ane Agama divAkara pU. janakamuni ma. sA. * prakAzana preraka dhyAnasAdhaka pU. zrI hasamukhamuni ma. sA. ane zAsanaaruNodaya pU. zrI namramuni ma.sA. : zubhAziSa. pradhAna saMpAdikAH maMgalamUrti pUjyavarA apUrva zrata ArAdhaka pU. zrI mukatAbAI ma. = anuvAdikA: DaoN. zrI AratIbAI ma. pU. zrI lIlamabAI ma. : parAmarza prayojikA : * saha saMpAdikA : utsAhadharA DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. 'ka pU. zrI uSAbAI ma. : prakAzaka: tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. zrI guru prANa prakAzana PARASDHAM pArasadhAma, vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ : Agama prakAzana prAraMbha : I. sa. 1997 - 1998 pU. zrI prANaguru janmazatAbdI varSa guruprANa phAunDezana, rAjakoTa. punaH prakAzana - I. sa. 2009 prakAzaka : zrI guru prANa prakAzana, pArasadhAma, ghATakopara prathama AvRtti prata : 1050 * dvitIya AvRtti prataH 1008 prakAzana tArIkha : Asovada amAsa - vIra nirvANa kalyANaka tathA tapasamrATa gurudeva pUjya zrI ratilAlajI ma. sA. janmadina guru prANa prakAzana zrI parAgabhAI zAha * zrI zaileSabhAI desAI * zrI barjIzabhAI desAI zrI sumatibhAI zAha * zrI girIzabhAI zAha * zrI jitenabhAI zAha prApti sthAna ? www.parasdham.org * www.jainaagam.org 1. muMbaI - pArasadhAma vallabhabAga lena, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232. 2. U. S. A. - Girish P. Shah 4048, Twyla Lane, Campbell CA - 95008-3721. U.S.A. Ph. : (India) 09867054439 (U.S.A) 001- 408-373-3564 (4. vaDodarA - zrI harezabhAI lAThIyA gautama, 12, paMkaja sosAITI, narmadA gesTa hAusanI sAme, IlorA pArka, vaDodarA - 380023 phona - 9824058489 3. rAjakoTa - zeTha upAzraya prasaMga hola pAchaLa, 150 phuTa rIMga roDa, kAlAvaDa roDa, rAjakoTa - 360005 phona - 9824043769 mudraka : zivakRpA oNphaseTa prinTarsa, amadAvAda - phona : 079-25623828
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ saurASTra kesarI bA.bra. pU. garadeva zrI prANalAlajI ma. sA. ne ananya zraddhAbhAve.. - samarpaNa jenI vizALatAe bhedabhAvo vilIna pharyA hatAM, da, jenA vAtsalya sahune samAvyA hatAM, jenI vicakSaNatAe ahoka # zAsana sevAnA kAryo thayA hatAM, jenI vilakSaNatAe viziSTa saMtaLo Adarza khaDo karyo hato, saurASTravAsIone abheda bhAve zraddhA, bhakti ane saMta sevAnA saMskAranuM sIMcana karanAra, mama zraddhAmUrti, yazogAmI, yazodyAmI, kalyANakAmInA, karakamaLomAM bhagavatI sUtranA anuvAdaluM najarANuM zaddhA bhakita sabhara hRdaye samarpaNa karuM chuM. - pU. mukata - lIlama guraNInA suziSyA sAdhvI AratI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ garadeva pU. ratilAla vAlajI ma. sA. nA tapa samrATa tapasvI. A guru mahArAjanI janma zatAbdI nimitte AgamonuM prakAzana thaI rahyuM che, teno mane AnaMda che, tame sahu sAdhvIchaMda Agamano abhyAsa karI, tenAM mULabhUta tattvone samajo, jIvanane paMcAcAramaya banAvo, samAjamAM jaina dharmano pracAra karo. guru mahArAjanA nAmane amara banAvo ane saMyamI jIvanane saphaLa banAvo. e ja mArA aMtaranA AzIrvAda che. mArI sAthe cAturmAsa arthe royala pArka saMghamAM birAjamAna sAthvIvRMda bhagavAna mahAvIranI vANIne samagra vizvamAM gUMjatI kare tevA zubhAziSa. - muni zatilAla tA. 14/9/97 royala pArka upAzraya, rAjakoTa.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5. zrI jayaMtamuni ma.. zaromaNi pU. zrI. nA svahastAkSare che . goMDala gaccha ji. bano gA| 24atra anuja (40 4 4 ba6 "AnakAe bharI 20 Dana S nAnI na paAN htpa) 4 ve navA kAryuM prakhya - namaNi na 515740sOn mama 56 ta- 30vo na mAtra traNa tala - 'pazvata na , bya3 % 3La vi. nI A % na kheMn - 7- -- 20 0 ka kSaya 1 (pa! to LLLL huM AzA ApuM chuM tathA A kAryane svIkRti ApuM chuM ke guruprANa Agama batrIsInuM punaH prakAzana avazya karavuM joIe. A mahAkArya pUjya goMDala garacha kIrtidhara arUNodaya zrI namramuni prAraMbha kare, A mArA bhAva che. A kAryanI anumodanA karuM chuM. AnaMda maMgalama. zubha thAo... suMdara thAo... A AzIrvacana arpita karuM chuM. tA. 27-04-2009 akSayatRtIyA - somavAra.
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ guruprANa Agama batrIsI che (c) anuvAdiDAM @ A mahAsatIjIo sAMnidhya pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. pU. zrI girIzacandrajI ma. sA. jJAnadAnanA saMpUrNa sahayogI pU. zrI trilokamuni ma. sA. pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI. bA. bra. pU. zrI lIlamabAI ma. sahasaMpAdikA. DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. tathA sAdhvI zrI subodhikAbAI ma. sUtranuM nAma anuvAdikA zrI AcArAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI sUyagaDAMga sUtra(bhAga 1-2) zrI ThANAMga sUtra(bhAga 1-2). zrI samavAyAMga sUtra zrI bhagavatI sUtra(1 thI 5 bhAga) zrI jJAtA sUtra zrI upAsakadazAMga sUtra zrI aMtagaDadazAMga sUtra zrI anuttarovavAI sUtra zrI praznavyAkaraNa sUtra zrI vipAka sUtra zrI uvavAI sUtra zrI rAjaprazrIya sUtra zrI jIvAbhigama sUtra zrI prajJApanA sUtra(bhAga-1 thI 3) zrI jebUdIpaprajJapti sUtra zrI jyotiSagaNarAja prajJapti sUtra (caMdraprajJapti, sUryaprajJapti) zrI upAMgasUtra(zrI nirayAvalikAdi) zrI uttarAdhyayana sUtra(bhAga-1, 2) zrI dazavaikAlika sUtra zrI naMdI sUtra zrI anuyogadvAra sUtra zrI nizItha sUtra zrI traNa cheda sUtra zrI Avazyaka sUtra pU. hasumatIbAI ma., pU. puSpAbAI ma. pU. urmIlAbAI ma. pU. vIramatIbAI ma. pU. vanItAbAI ma. pU. DaoN. AratIbAI ma. pU. sumanabAI ma. 5. urvazIbAI ma. pU. bhAratIbAI ma. pU. sanmatibAI ma. pU. sunitAbAI ma. pU. uSAbAI ma. pU. kalpanAbAI ma. pU. biMdu-rUpala ya ma. pU. punitAbAI ma. pU. sudhAbAI ma. pU. muktAbAI ma. pU. rAjematIbAI ma. pU. kiraNabAI ma. pU. DaoN. amitAbAI ma. 5. sumatibAI ma. pU. gulAbabAI ma. pU. prANakuMvarabAI ma. pU. subodhikAbAI ma. pU. lIlamabAI ma. pU. DaoN. DolarabAI ma. pU. rUpAbAI ma.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 'sisamAMparAthI usasamAja valaNazomUrti,saurASTra kesarI) gurudevazrI prANalAlajI ma.sA.nIthI caraNomAM zataguNa praNAmAMjali jAgRtatA ArjavatA sahiSNutA ladhutA sajanatA sitA bhavyatA, tajajJo mArdavatA apramato dAMto Gutheile pratirUpatA utsAhitA namatI vibhutA kRta64tI prabhutA prauDhatA karuNatA krAMtikAra katA sevAzIlatA saumyatA AtmaramaNatA samanvayatA jJAnotsukatA ojasvitA girAgratvatA AtmaraNatA. akutUhalatI nayukatatI sAmyatA tallInatA lokapriyatA AstikyatA tejasvitA vyavahAra kuzaLatA | dharmakalAdharatA ekAMtapriyatA zUravIratA rajJAnavRddhatA vasvitA indriya damanatA satyavaktatvatA sAnadAtA - saMgaThanakArakatA anekAMtadarzitA dhIratA kSamAzIlatA pracavena paTutA pathapradarzitatA vicakSaNatA sthiratA gariSThatA pratibhAsaMpannatA vAlA zikSAdAtA vairAgyavArdhakya guNagrAhakato pavitratA vizALatA dayALutA sabhyaparAkramatA ArAdha katA katArthatA udAsInato jJAnaprasArakatA dAkSiNyatI premALatA sauSThavatA lAvaNyatA samayasatI pAmatA tattvalokatA naitikatA zraddhALatA. pramodatA nirbhayatA | paramArthatA svaramAdhurya ahaMtA , vinItatA , udAratA gaMbhIratA karmaniSThatA vAtsalyatA nivedatA praviNatA paripakvatA amIratA nirlepatA | samatA upazAMtatA zratasaMpannatA zreSThatA cAritra parAyaNatA vIratA khamIratA variSThatA divyatA rocakatA upazamatA zatAdi salluNAlaMkRta tava vapuH bhUcA bhavAlaMbanam
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ papa ( udI darI anna vathaasuthaishwassuu thaikabAlakathAkathaiuthayaahalaka ra ) kIri0i.00 0.00 0 jI hari dara C kahI data - pU. zrI haMma2-deva-jo-mANeka-prANa-ti-jaal-OArutaco 61013 che. hITa-vela- mAta-deva-ujaal-ula motI-zaan ajd- aNIjyotaat: goMDala saMpradAya-guruprANarati pUravAra F: O) maMgala manISI munivaro zAstra zusRSikA zramaNIvRMda 01. pU. zrI jayaMtamuni ma. sA. 06. pU. zrI manaharamuni ma. sA. 02, pU. zrI girIzacaMdrajI ma.sA. 07. pU. zrI gajendramani ma. sA. o3, pU. zrI janakamuni ma.sA. 08. pU. zrI suzAMtamuni ma. sA. 04, pU. zrI jagadIzamuni ma.sA. 09, pU. zrI namramuni ma. sA.. o5. pU. zrI hasamukhamuni ma.sA. 10. pU. zrI pIyuSamuni ma. sA. jadina 0-00 000000ra3 0 9 * = 0 f 0 9 90 9 $ $ 0 $ 6 che. - VVVV = riddhi0i 0 9000ra9 20 dilii 2: 01, pU. gulAbabAI ma. 37. pU. prItisudhAbAI ma. 73. pU. nalinIbAI ma. 2, pU. prANakuMvarabAI ma. 38. pU. mInaLabAI ma. pU. rakSitAbAI ma. pU. lalitAbAI ma. 39. pU. manISAbAI ma. pU. rozanIbAI ma. 04. pU. lIlamabAI ma. 40. pU. kiraNabAI ma. pU. aMjItAbAI ma. pU. vimaLAbAI ma. 41. pU. hasmitAbAI ma. pU. saMjItAbAI ma. 06. pU. haMsAbAI ma. 42. pU. zailAbAI ma. pU. saMghamitrAbAI ma. pU. puSpAbAI ma. 43. pU. urmibAI ma. pU. AratIbAI ma. 08. pU. vijayAbAI ma. 44. pU. sudhAbAI ma. pU. rUpAbAI ma. pU. tarUlatAbAI ma. 45, , urvazIbAIma. pU. mitalabAI ma. 0. pU. jasavaMtIbAI ma. 46. pU. smitAbAI ma. pU. zreyAbAI ma. pU. vasubAI ma. 47. pU. urmilAbAI ma. 83. pU. zrI dattAbAI ma. 12. pU. prabhAbAI ma. 48. pU. DolarabAI ma. pU. zrutibAI ma. pU. latAbAI ma. 49. pU. kalpanAbAI ma. pU. bhAvanAbAI ma. pU. bhadrAbAI ma. 50. pU. saMgItAbAI ma. pU. bhavitAbAI ma. pU. sumitrAbAI ma. 51. pU. naMdAbAI ma. pU. zeSAbAI ma. pU. sAdhanAbAI ma. para. pU. sunaMdAbAI ma. pU. zreyAMzIbAI ma. pU. aruNAbAI ma. 53. pU. jayezAbAI ma. pU. parijJAbAI ma. pU. saralAbAI ma. pa4. pU. arcitAbAI ma. pU. zvetAMsIbAI ma. pU. vanitAbAI ma. papa. pU. ajitAbAI ma. pU. subodhikAbAI ma. 20. pU. dIkSitAbAI ma. pa. pU. amitAbAI ma. pU. zIlAbAI ma. 21, pU. dhIramatIbAI ma. 57. pU. punitAbAI ma. pU. hemAMzIbAI ma. 22. pU. rAjematIbAI ma. 58. pU. sunitAbAI ma. 23. pU. hasumatIbAI ma. pU. namratAbAI ma. pa. pU. gItAbAI ma. 24. pU. sumatibAI ma. pU. pannAbAI ma. 60. pU. vidubAI ma. 25. pU. anumatibAI ma. 61. pU. tarubAI ma. pU. pUrvIbAI ma. 26. pU. vIramatIbAI ma. 62. pU. mInAbAI ma. pU. jAgRtibAI ma. 27. pU. yazomatIbAI ma. 63. pU. pUrNAbAI ma. pU. prabodhikAbAI ma. 28. pU. jJAnazIlAbAI ma. 64. pU. razmitAbAI ma. pU. priyalabAI ma. 29. pU. darzanazIlAbAI ma. pa. pU. biMdubAI ma. pU. svarUpAbAI ma. 30, pR. vinodInIbAIma. 66. pU. viralabAIma.. 101, pU. suhAnIbAI ma. 31. pU. prajJAbAI ma. 67. pU. rUpalabAI ma. pU. hRdayAbAI ma. pU. priyadarzanAbAI ma. 68. pU. tejalabAI ma. pU. vaidehIbAI ma. 33. pU. kRpAbAI ma. 69. pU. sujItAbAI ma. 104, pU. bhavyAMzIbAI ma. 34, pU. mIrAbAI ma. 70. pU. svAtibAI ma. 105. pU. jayaNAbAI ma. 35. pU. kuMdanabAI ma. 71. pU. zvetAbAI ma. 106. pU. saMbohIbAI ma. 36. pU. jyotibAI ma. 72. pU. reNukAbAI ma. 107. pU. bhavyAnIbAI ma. andissioneinninositorioussainbowlanessoiniraniankaassistandeshGheironmangoossssssssssssssssscasinoncession 1000 ja ni jayadi laIne 9000 2000 %D0BDfication visit 09090 IT $ VVVVUUUUUUU $ $ $ # # $ UU $ $ $ to ja
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ zruta sevAno satkAra zrutAdhAra (mukhyadAtA) pitAzrI jeThAlAla ghelAbhAI modI mAtuzrI tArAbena jeThAlAla modI parivAra je jinazAsana ane cAturvidha saMghanI niSkAma bhAve sevA kare che, je zAstro, AgamagraMtho ke zrutanI bhakti kare che, je zAsana paraMparAne akSuNNa rAkhavA yatkiMcit yogadAna Ape che, te vyaktine bhavobhava jinazAsana prApta thAya che. ane AtmasAdhanA dvArA aMte siddha padane pAme che. pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. tathA pU. vIramatibAI ma. nA cAturmAsamAM pU. gurudevanA zrImukhethI AvI apUrva jinavANI sAMbhaLIne tathA Agama pravacana zreNIthI Agama mahattva samajIne modI parivAra Agama raMge raMgAI gayo. mAtuzrI tArAbena ane pitAzrI jeThAlAlabhAInA dharma saMskAro cAre ya suputra ane putravadhuomAM kriyAnvita thavA lAgyA. zrI praphullabhAI - sau. kiraNabena, zrI caMdrakAMtabhAI sau. bhAratIbena, zrI harezabhAI - sau. jyotsanAbena ane zrI puSpakabhAI sau. saMgItAbena pU. gurudeva zrI namramuninA sAMnidhye mAnavabhavamAM AtmakalyANa sAdhI levA udyamavaMta banyA. guru sevAnI amUlya taka prApta karavA mATe khaDe page upAzrayamAM upasthita rahevA lAgyA. = gurukRpAnA kAMkSI modI parivAre pU. gurudevanA 39mA janmadine Agama zrutAdhAra pU banavAno nizcaya karyo. ApanI A zraddhAbhakti zIghrAtizIghra mukti apAvanArI banI zake tevI kalyAkArI bhAvanA sAthe anekazaH dhanyavAda. guruprANa prakAzana PARASDHAM - 7
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAstra svAdhyAya saviveka tIrthaMkara prabhunA pavitra upadezarUpa AgamagraMtho dareka dharmaniSTha svAdhyAyapremI zramaNopAsake potAnA gharamAM vasAvavA joIe. tIrthakaronI anupasthitimAM tIrthakaronA upadezarUpa graMtho sAkSAt tIrthakara tulya mAnIne AgamagraMthone gharamAM kabATa ke zokezamAM suvyavasthita rUpe rAkhavA. pratidina tIrthakarone smRtipaTa para lAvI ahobhAvapUrvaka traNa bhAvavaMdana karavA. gharanA sadasyoe sAthe maLI zradhdhApUrvaka AgamavAMcana karavuM. vinaya dharmanuM mULa che tethI zAstra svAdhyAya mATe gurunI AjJA levI. 32 AgamagraMthomAMthI kAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya divasanA prathama ane cothA praharamAM ane utkAlika sUtranA mULapAThano svAdhyAya asvAdhyAya kAlane choDIne eTale ke be saMdhyA ane be madhyAhana kAlIna 48 miniTane choDIne game tyAre karI zakAya che. prAtaH uSAkAla, saMdhyAkAla, madhyAhna ane ardharAtrie be - be ghaDI zAstrano mULapATha vAMcavo nahIM. 32 asvAdhyAyamAM zAstra svAdhyAya thAya nahIM. gharamAM saMDAsa - bAtharUma hoya, strIone mAsikadharma hoya, vagere kAraNothI gharamAM Agama rAkhavAthI azAtanA thAya, tevI mAnyatA yogya nathI kAraNake sAdhvIjI potAnI pAse Agama graMtho rAkhe che. mAsika dharmavALA bahenoe zAstranA mULapAThano svAdhyAya karavo nahIM. te vyaktinI sAme paNa svAdhyAya karavo nahIM. tenAthI dUra alaga sthAnamAM besIne svAdhyAya karI zakAya che. gujarAtI anuvAda, bhAvArtha, vivecana, mAsika dharmamAM paNa baheno vAMcI zake che. temAM koI jAtanI azAtanA nathI. A samasta niyamo mULapATha vAMcavA ke svAdhyAya karavA mATenA che. kevaLa zAstronA gujarAtI bhAvArtha vAMcavA hoya, to uparokta niyamo lAgu paDatA nathI. AgamagraMthonA AdhAre ja bhUtakALamAM anaMta jIvoe AtmakalyANa karyuM che. AgamagraMthonA AdhAre ja pAMcamA ArAnA aMta sudhI jinazAsana jayavaMtuM raheze. tethI AgamagraMthonuM saMpUrNataH bahumAna jALavavuM.
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA viSaya pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA.nuM jIvana darzana pU. zrI prANalAlajI ma.sA.nuM jIvanadarzana pU. zrI ratilAlajI ma.sA.nuM jIvana darzana pUrvaprakAzananAbebola punaH prakAzananA be bola abhigama saMpAdakIya saMpAdana anubhavo anuvAdikAnI kalame 32 asvAdhyAya zAstra prAraMbha zataka-24 zataka paricaya I7-19 pRSTa ude. viSaya pRSTa pRthvIkAya AdinI pRthvIkAyamAM utpatti traNa vikasendriyonI pRthvIkAyamAM utpatti tiryaMca paMcendriyanIpRthvIkAyamAM utpatti manuSyonI pRthvIkAyamAM utpatti bhavanapati Adi devonI pRthvIkAyamAM utpatti 29 |13-10 aplAya AdimAM jIvonI utpatti saMkSipta sAra beindriyamAM jIvonI utpatti teindriyamAM jIvonI utpatti caurendriyamAM jIvonI utpatti saMkSipta sAra tiryaMca paMcendriyomAM jIvonI utpatti nairayikonI paMcendriya tiryacomAM utpatti |105 ekendriya AdinI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti 110 20devonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti saMkSipta sAra naiirayikonI manuSyomAM utpatti tiryaMco ane manuSyonI manuSyomAM utpatti devonI manuSyonI utpatti saMkSipta sAra vANavyaMtara devomAM tiryaca-manuSyonI utpatti |147 saMkSipta sAra jyotiSI devomAM tiryaMca-manuSyonI utpatti saMkSipta sAra AThamA devaloka sudhI tiryaMca-manuSyonI utpatti 1% navamA devalokathI sarvArthamAM manuSyonI utpatti 18 gammA prakaraNa : covIsa daMDakanI Rddhi zataka-25 zataka paricaya saMkSipta sAra uddezakonAM nAma 21] 8 : 8 je che 60 = ja ka e saMkSipta sAra covIsa uddezaka ane vIsa dvAra nairayikomAM utpatti asaMjJI tiryaMca paMcendriyanI narakamAM utpatti saMjJI tiryaMca paMcendriyanI narakamAM utpatti manuSyonI narakamAM utpatti 2-11 saMkSipta sAra asurakumAra devomAM utpatti asaMzI tiryaMconI asurakumAromAM utpatti yugalika tiryaMcanI asurakumAromAM utpatti saMjJI tiryaMcanI asurakumAromAM utpatti yugalika manuSyonI asurakumAromAM utpatti saMjJI manuSyonI asurakumAromAM utpatti nAgakumAra devomAM utpatti 4-11| suvarNakumAra Adi devomAM utpatti 12-16] saMkSipta sAra 12 | pRthvIkAyamAM jIvonI utpatti che hiM
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9 |uke. | 25O 255 | 271 208 209 211] 278 viSaya lezyA 14 jIvomAM yogonuM alpabadutva paMdara yogonuM alpabadutva saMkSipta sAra dravyonA bheda-prabheda jIvane ajIvano paribhoga asaMkhya lokamAM anaMta dravyo pudgalano caya-upacayAdi jIvane grAhya pudgalonI yogyatA saMkSipta sAra saMsthAnonA prakAra saMsthAnonA pAMca bheda lokanA vividha sthAnomAM saMsthAno javamadhyagata parimaMDalAdi saMsthAno saMsthAnonA pradeza ane avagAhanA saMsthAnomAM kRtayugmAdi rAzi saMsthAnonA avagADha pradezomAM kRtayugmAdi saMsthAnonI sthitimAM kRtayugyAdi saMsthAnonA varNAdimAM kRtayugmAdi dravya ane pradeza rUpe zreNI saMkhyA zreNIomAM sAdi-sAtta Adi zreNIomAM dravyathI ane pradezathI kRtayugmAdi prakArAntarathI zreNIonA bheda pudgala ane jIvonI anuzreNI gati jIvonA Avasa sthAna dvAdazAMga gaNipiTaka gati AdinuM alpabadutva saMkSipta sAra jIvomAM kRtayugyAdi cha dravyamAM dravya ane pradezathI kRtayugmAdi cha dravyonuM dravya ane pradezathI alpabadutva cha dravyonI avagADhatAmAM kRtayugyAdi jIvomAM dravya ane pradezathI kRtayugmAdi jIvonA avagADha pradezomAM kRtayumAdi 218| 5 viSaya. jIvonI sthitimAM kRtayugmAdi 243 jIvomAM varNAdinI apekSAe kRtayugmAdi 244 jIvonA jJAnAdi paryAyomAM kRtayugmAdi jIvomAM sakaMpa-niSkapa pudgala dravyonI anaMtatA pudgala dravyomAM vividha apekSAe alpabadutva ra51 paramANu AdinuM alpabadutva pudgala dravyamAM kRtayugmAdi 258 avagAhanA, sthiti, varNAdimAM kRtayugmAdi pudgala dravyamAM sAddhatA anaddhatA sakaMpaniSThapa paramANu AdinI sthiti, aMtara | 268 saMpa-niSThapa paramANu AdinuM alpabadutva pudgala dravyamAM dezakaMpatA, sarvakaMpatA, niSkapatA 274 sarvakaMpa-dezakaMpa AdinI sthiti, aMtara 275 sarvakaMpa-dezakaMpa paramANu AdinuM alpabadutva astikAyanA madhyapradezo saMkSipta sAra paryavonA bheda kAlanA ekamonuM vividha rIte parimANa nigodanA bheda audayika Adi cha bhAva saMkSipta sAra cha prakAranA niyaMThAonuM 36 vArathI varNana saMkSipta sAra 357 pAMca saMyatonuM 36 dvArathI varNana pratisevanA ane tenA prakAra AlocanAnA doSo 407 AlocakanI yogyatA AlocanA sAMbhaLanAra gurunI yogyatA 409 daza prakAranI samAcArI prAyazcittanA bheda tapanA bheda-prabheda anazana tapa uNodarI tapa te rara1 ke rara1 rarara je 225 22 | 228 25 |229 230 359 40 # 231 - 408 # " nuM 237 238 ja 10
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 8-12 11-1ra viSaya pRSa|ha. bhikSAcaryAtapa 416 | 2 | rasa parityAga tapa 416 kAyakleza tapa 417 pratisalInatA tapa prAyazcitta tapa vinaya tapa vaiyAvacca tapa svAdhyAya tapa dhyAna tapa vyutsarga tapa saMkSipta sAra 437) nairayika AdinI zIdhra gati Adi 438 bhavI abhavI jIvonI utpatti Adi 441 samyagu-mithyAdaSTi jIvonI utpatti Adi 442 zataka-26 zataka paricaya(baMdhI zataka) saMkSipta sAra 11 dvAranA 47 bola (saMgrahaNI gAthA) 445] jIvano saikAlika baMdha 445 lezyAmAM saikAlika baMdha kRSNa-zukalapAkSikamAM saikAlika baMdha traNa daSTimAM saikAlika baMdha jJAna-ajJAnamAM saikAlika baMdha 449 saMjJAmAM saikAlika baMdha 450 vedamAM saikAlika baMdha 450 kaSAyamAM saikAlika baMdha 451 yogamAM saikAlika baMdha 4para upayogamAM saikAlika baMdha 4parA 1 | 24 daMDakamAM saikAlika pApakarmabaMdha 453 jJAnAvaraNIyadarzanAvaraNIya karmano saikAlika baMdha 455 vedanIya karmano saikAlika baMdha 457 mohanIya-AyuSya Adi karmano saikAlika baMdha 458 24 daMDakamAM AyuSyAdino saikAlika baMdha [461 saMkSipta sAra 468 viSaya anaMtarotpannaka jIvomAM saikAlika baMdha ka70 anaMtarotpannakamAM saikAlika AyuSya baMdha 472 janma napuMsakanI siddhi paraMparopapanaka jIvomAM saikAlika baMdha anaMtarAvagADha jIvomAM saikAlika baMdha paraMparAvagADha jIvomAM saikAlika baMdha anaMtarAhAraka jIvomAM saikAlika baMdha paraMparAhAraka jIvomAM saikAlika baMdha anaMtara paryAptaka jIvomAM saikAlika baMdha paraMpara paryAptaka jIvomAM saikAlika baMdha carama jIvomAM saikAlika baMdha acarama jIvomAM saikAlika baMdha zataka-27 zataka-27, 28, 29 no paricaya pApakarmanI saikAlikatA lezyAdimAM pApakarmanI saikAlikatA zataka-28 pApakarmanuM samArjana 24 daMDakanA jIvomAM pApakarmanuM upArjana-vedana anaMtarotpannaka jIvomAM karma upArjana paraMparAtpannaka jIvomAM karma upArjana zataka-29 jIvomAM karmavedanano prAraMbha ane aMta lezyAdimAM karmavedanano prAraMbha ane aMta anaMtarotpannaka AdimAM karmavedana zataka-30 zataka paricaya saMkSipta sAra samavasaraNanAM prakAra 11 dvAranA 47 bolamAM samavasaraNa 497 24 daMDakamAM 11 dvAra ane samavasaraNa pa00 11 dvAramAM samavasaraNa-AyuSyabaMdha 50ra 24 daMDakamAM samavasaraNa-AyuSyabaMdha 507 11 dvAranA samavasaraNamAM bhavI-abhavI 514 45 497
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ urdU. 2 3 4 viSaya 24 daMDakanA 47 bolamAM bhavI-abhavI anaMtarotpannaka jIvomAM samavasaraNa anaMtarotpannakamAM samavasaraNa-AyubaMdha anaMtarotpannaka jIvomAM bhavI-abhavI paraMparotpannaka jIvomAM samavasaraNa anaMtarAvagADha AdimAM samavasaraNa zataka--31 zataka paricaya(upapAta zataka) 1 laghuyugmanA prakAra 1 laghuyugma Adi nairayikonI utpatti 2 laghuyugma kRSNalezI nairayikonI utpatti 3 laghuyugma nIlalezI nairayikonI utpatti 4 laghugma kApona>zI naivikonI utpatti 5 laghugma bhavasiddhika vaidhakonI utpatti S laghuma kRSNavethI bhavI nairalikonI utpatti 530 7-28 laghuyugma nIlalezI Adi nairayikonI utpatti 531 zataka 32 zAka paricaya(urtanA zAka) 128 laghugma naivikonI urmanA zataka--33 zataka paricaya(ekendriya zataka avAMtara zataka-1 ekendriya jIvonA bheda-prabheda |puSTa urdU. 516 519 519 parava para1 parara ekendriyomAM karmaprakRti, baMdha, vedanA 2 anaMto ekendriyamAM karmaprakRti Adi 1 2 anaMtarotpannaka kRSNalezI ekendriya 3-11 paraMparotpannaka Adi kRSNalezI ekendriya avAMtara zataka--3 thI 12 nIlalezI enkripa kApotalezI ekendriya |537 538 |540 3 paraMparA ekendriyamAM karmaprakRti Adi 542 4-11| anaMtarAva Adi ekendriyamAM karmaprakRti Adi 542 avAMtara zataka-ra kRSNalezI ekendriya 2533 534 53 para3 para4 para4 | 2/11| anaMtarotpannaka Adi ekendriya avAMtarazataka-2 thI 12 para7 parada para9 530 1544 544 545 547 547 1 122 viSaya bhavasiddhika Adi ekendriya zataka-34 zataka paricaya(zreNI zataka) avAMtara zataka-1 ekendriya jIvonI vigrahagati lokanA caramAntamAM ekendriyonI vigrahagati ekendriya vonI karmaprakRti Adi Ayu utpattinI apelAne cabhaMgI papara adho--UrdhvalokAMtamAM ekendriyonI vigrahagati 559 563 59 571 |573 kRSNalaizI Adi ane bhavI Adi ekendriya zataka-35 pRSTha 547 zataka paricaya-36,37,38,39 beindriya mahAyugma zataka zataka--37 teindriya mahAyugma zataka zataka--38 caurendriya mahAyugma zataka 550 zataka 39 asaMjJI paMcendriyatiryaMca mahAyugma zataka zataH-40 zataka paricaya saMta paundriya yuga rAtaka zataka paricaya 582 mahAyugmanA prakAra ekendriya mahAyugma zataka 1583 zataka--36 578 Fos sox SOL FOC 10 | 13 14 zataka-41 32 rAzipu taka upasaMhAra-adhyayana krama, lekhanakartA prazasti 646 pariziSTa vizva viSayanI akArAdi nu kaNikA 51 2 saMpUrNa bhagavatI sUtranA mukhya viSayonI sUci para
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 2 huM 8 9 ja che (c) zuM 2 - koSTakonI sUci viSaya | za0 upUrNa viSaya | za | za0/udepRSTa naraka uddezakaH kula gammA-nANattA AtyaMtara tapanA bheda-prabheda bhavanapati uddezaka:kulagammA-nANattA 47bolomAM baMdhaviSayaka cAra bhaMga pRthvIkAya uddezakaHkula gammA-nANattA 24 daMDakamAM prApta thatAM bola teukAya uddezakaH kula gammA-nANattA ATha karmonA cAra bhaMgonA baMdhaka jIvo beindriya uddezakaH kula gammA-nANattA 24 daMDakamAM karmabaMdhanA bhaMga tiryaMca paMce uddezakaH kula gammA-nANattA anaMtarotpannakamAM prApta thatA bola manuSya uddezakaH kula gammA-nANattA anaMtarotpannakane ATha karmomAM bhaMga vyaMtaradeva uddezakaH kula gammA-nANattA acarama jIvone prApta thatAM bola jyotiSIdeva uddezakaH kula gammA-nANattA agiyAra dvAranA 47 bolamAM samavasaraNa vimAnika uddezakaH kula gammA-nANattA jIvanA 11dvAra: samava AyuSya baMdha gammA prakaraNa-24daMDakonA jIvonI Rddhi 24 covIsadaMDakaH samavasaraNa AyuSya baMdha 14 prakAranA jIvonA yoganuM alpabadutva jIvamAM bola, samavasaraNa, bhavI abhavI | 15yoganuM alpabahutva 24 daMDakamAM bola ane bhavI-abhavI jIvane grAhya pudgalo ekendriyonI vigrahagatiH kAlamAna saMsthAnA pradeza, avagADha pradeza ekendriyonI agiyAra uddezakomAM Rddhi chadravyomAMdravya-pradezathI alpabadutva vikalendriya,asaMjJI paMcendriyanI traRddhi | padravyanI dravya-pradezathI kRtayugmatAdi 4 24 ekendriya,vikasendriya, paMcendriyanI Rddhi jIvomAM kaMpananiSkapa kRtayugmakRtayugma saMjJI paMcendriyanI Rddhi paramANu AdimAM kRtayugyAdi prathama samaya saMjJI paMcendriyamAMvizeSatA dravyathI sakaMpanirjhApanuM alpabadutva guNasthAnanI apekSAe karmonI udIraNA 4/1 pradezathI kaMpa-niSkapanuM alpabadutva saMpUrNa sUtranA zataka-uddezaka-saMkhyA dizakaMpa-sarvakaMpanI sthiti, aMtara saMpUrNa sUtranA vAcanA-divasa saMkhyA 41 |. dravyathI dezakaMpa-sarvakaMpanuM alpabadutva AkRtinI sUci dravya-pradezathI dezakaMpa-sarvakaMpanuM alpa0 ajIva saMsthAna-pradezo vividha rIte kAlanuM parimANa zreNInuM svarUpa nigraMtha ane saMtonuM 36 dvArathI varNana sAta zreNI bAhyatapanA bheda-prabheda 419/anuzreNI-vizreNI dhyAnanA bheda-prabheda 0 0 0 = = = = = T41 = = = da
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ goMDala gacchAdhipati, ekAvatArI AcArya pravara pU. gurudeva zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. - jIvana darzana nAma : : zrI DuMgarasiMhabhAi. " janma : vi. saM. 1792. janmabhUmi : mAMgaroLa. pitAzrI : dharmaniSTha zrI kamaLasiMhabhAi badANI. mAtuzrI ? saMskAra saMpannA zrImatI hIrabAi. janmasaMketa : mAtAe svapnamAM lIlochama parvata ane kesarI siMhane potAnI samIpe Avato joyo. bhAtR bhaginI : cAra bena - be bhAi. vairAgyanimitta : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA.no upadeza. saMcamasvIkAra : vi. saM.1815 kArataka vada - 10 divabaMdara. sadgaradeva : pU. zrI ratnacaMdrajI ma.sA. sahadIkSita parivAra : svayaM, mAtuzrI hIrabAi, bahena velabAi, bhANejI - mAnakuMvarabena ane bhANeja - hIrAcaMdabhAi. saMyama sAdhanA : apramattadazAnI prApti mATe sADA pAMca varSa nidrAtyAga, jJAnArAdhanA, dharmazAstro, darzanazAstro ane tattvajJAnano abhyAsa. tapa ArAdhanA rasendriya vijayanA vividha prayogo, mitAhAra. svAdhyAya, sADApAMca varasa nidrAtyAga, dhyAnarUpa AtyaMtara tapa. goMDala gacchasthApanA : vi. saM. 1845 mahAsuda -5 goMDala. tathA AcAryapada pradAna javalaMta guNo ': vinaya, viveka, vicakSaNatA, virakti, karUNA, samayasUcakatA vagere.. na | 14
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ pramukha ziSya pramukha ziSyA sAdhusaMmelana vihAra kSetra pratibodhita zrAvakavarya sthiravAsa anazana ArAdhanA AyuSya uttarAdhikArI upanAma pATaparaMparA * 3 AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. OM pU. zrI hIrabAi ma., pU. zrI velabAi ma., pU. zrI mAnakuMvarabAi ma. OM vi. saM. 1861mAM AjJAnuvartI 45 jeTalA sAdhusAdhvIjIonuM saMmelana karI saMtonI AcAra vizuddhi mATe 13 niyamo banAvyAM. - kAThiyAvADa, jhAlAvADa, kaccha, mAMgaroLa, verAvaLa, porabaMdara, dIvabaMdara Adi kaMThALa pradezamAM grAmAnugrAma. : zrI zobhecaMdra karasanajI zAha - verAvaLa. vi. saM. 1871 caitra suda - 15 thI goMDalamAM. : vi. saM. 1877 phAgaNa suda - 13 thI anazana prAraMbha, vaizAkha suda - 15 samAdhimaraNa. : 84 varSa, saMyama paryAya - 62 varSa, AcArya pada - 32 varSa. AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. gacchAdhipati, nidrAvijetA, yugapradhAna, ekAvatArI. : : : vidyamAna vicaratoparivAra : goMDala gacchAdhipati AcAryapravara gurudeva pU. zrI DuMgarasiMhajI ma.sA. dvitIya paTTadhara - AcArya pU. zrI bhImajI svAmI. tRtIya paTTadhara - AcArya pU. zrI neNasI svAmI. caturtha paTTadhara - AcArya pU. zrI jesaMgajI svAmI. paMcama paTTadhara - AcArya pU. zrI devajI svAmI. mahAtapasvI pU. zrI jayacaMdrajI svAmI yugadaSTA tapasvI pU. zrI mANekacaMdrajI ma.sA. saurASTa kesarI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. tapasamrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma.sA. 11 saMto, 300 jeTalA satijIo. 15
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zubha nAma janmabhUmi pitA W saurASTra kesarI, munipuMgava pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma.sA. jIvana darzana mAtA jJAti janmadina bhAtR-bhaginI vairAgya bIjAropaNa vairAgya bhAva-pragaTIkaraNa 13 varSanI kumAra avasthAmAM. saMyama svIkAra dIkSA bhUmi gaccha paraMparA saMyamadAtA zikSA dAtA dhArmika abhyAsa saMgha netRtva sevA zuzruSA * prANalAlabhAI. verAvaLa. zrImAna zrI kezavajIbhAI mIThAzA. saMskAra saMpannA kuMvarabAI. vIsA osavALa. 8320 vi. saM. 1954, zrAvaNa vada pAMcama, somavAra. cAra bhAI, traNa baheno. be varSanI bAlyavaye. 21 mAM varSe vi. saM. 1976 phAgaNa vada chaThTha, guruvAra. tA. 13-3-1920 bagasarA-darabAra vAjasuravALAnA udyAnamAM vaTavRkSa nIce. goMDala gaccha. mahAtapasvI pU. jayacaMdrajI ma.sA. parama zraddheya tapasvI mANekacaMdrajI ma. sA. AgamajJAna, tattvajJAna, kathA sAhitya, rAsa sAhitya, vyAkaraNa, mahAkAvyo, karmasAhitya, jainetara graMthonuM vizALa avalokana, darzana zAstranA tajajJa. traNa varSanI dIkSA paryAye tapasvI pU. mANekacaMdrajI ma. sA. nA saMthArAnA samayathI. vaDIla sAta gurubhrAtA ane aneka saMtonI sevA karI. 16
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAjotkarSa jJAna prasAra deha vaibhava AvyaMtara vaibhava vihAra kSetra goMDala gaccha saMmelana upanAma caturvidha saMgha samAdhi mATe tAravelA traNa siddhAMta (1) lokonA paropakAra mATe dAnadharmanI pradhAnatA (2) A khaMDana vAda (3)nIti ane prAmANikatAnuM AMdolana, jaina-jainetaro (kAThI, darabAra, Ahira)ne sapta vyasanathI mukti, aneka sthAne sAdharmika rAhata yojanA. . rAjakoTa, goMDala, jetapura, dhorAjI, vaDiyA, verAvaLa, porabaMdara, mAMgaroLa, jAmanagara, bhAvanagara vagere aneka sthAne jJAna bhaMDAra, vidyAlayanI sthApanA ane jIrNodhdhAra. lAvaNyamayI mudrA, sUrya sama tejasvI mukha, caMdrasamI zAMta AbhA,vizALa bhAla, nUrabharyA nayano, ghUgharALA keza, vINA jevo sumadhura kaMTha ane siMha jevI garjanA. vinaya saMpannatA, viveka, sAdAI, prema, vairAgya, sevA, pravacana-paTutA, guccaraNa sevA, dIrgha dRSTi, tyAgamastI. saurASTra, gujarAta. vi. saM. 2007mAM gaccha aikyatA mATe mahattvanuM yogadAna. paMjAba kesarI kAzIrAmajI ma. sA. dvArA pradatta "saurASTra kesarI' cAra saMta- tapodhanI pU. ratilAlajI ma. sA., anazana ArAdhaka tapasvI pU. jagajIvanajI ma. sA., pU. nAnA ratilAlajI ma. sA., parama dArzanika pU. jayaMtamunijI ma. sA., pU. moTA prabhAbAI ma. Adi 15 satIjI. bagasarA. vi. saM. 2013mAgasara vada terasa, zanivAra prAtaH 7-30 kalAke I. sa. 29-12-1956. sAtalaDI nadInA kinAre (bagasarA) vartamAne 118 saMta-satijIo 'prANa parivAra' nA nAme samagra bhAratamAM prasiddha che. svahaste dIkSita parivAra aMtima cAturmAsa, deha vilaya aMtima vidhi ziSya parivAra 17
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ tapasamrATa pU. garadeva zrI ratilAlajI ma.sA. nuM - jIvana darzana zubha nAma janmasthAna janmadina pitA mAtA vairAgya bhAva dIkSA gurudeva ratilAlabhAI parabavAvaDI (saurASTra) Asovada amAsa vi. saM. 1969 zrImAna mAdhavajIbhAI raiyANI sadAcAra saMpannA jamakubAI 17 mA varSe phAgaNa vada pAMcama, gusvAra vi. saM. 1989-jUnAgaDha saurASTra kesarI pU. prANalAlajI ma.sA. goMDala gaccha. vyAvahArika- pAMca dhoraNa, dhArmika- 19 Agama kaMThastha, zvetAmbara-digaMbara sAhitya, kArmagraMthika sAhitya, dArzanika sAhitya, vyAkaraNa sAhitya rAtri-divasa niraMtara jAgRtadazAe AtmasAdhanA alpanidrA. vaDIla vRddha 9 saMtonI sevA karI. 19 varSa ekAMtara upavAsa, 999 AyaMbila tapa(sAgAra), 19 varSa pANIno tyAga, 9 varSa makAIsivAya zeSa anAja tyAga. gaccha paraMparA abhyAsa yoga sAdhanA yoga sevAyoga tapayoga | 18
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ maunayoga dIkSA pachI 9 varSa ekAMta mauna sAdhanA. I. sa. 1992 navembarathI AjIvana mauna ArAdhanA. puNya prabhAva gurudevanA puNya prabhAve aneka AtmAoe mAsakhamaNa Adi nAnI moTI tapazcaryAo tathA hajAronI saMkhyAmAM varSItapanI ArAdhanA karI che. temaja dAna, zIla ane che bhAvanI vRddhi thaI che. . vihAra kSetra gujarAta, mahArASTra, madhyapradeza, orissA, bihAra, baMgALa jJAna anumodana zramaNI vidyApIThanA preraka banI 30 ziSyAo ane 30 vairAgI bahenone abhyAsArthe rahevAnI AjJA ApI. traNa sAmUhika cAturmAsa karAvI zAstravAcanA karAvI. dIkSA pradAnasaMkhyA 145 mumukSuone aNagAra banAvyA. Acarita sUtro jatuM karavuM, gama khAvo, vAda-vivAda ke dalIla na karavA, je thAya te sArA mATe, koI paNa jIvanI TIkA keniMdA na karavI. jIvaMta guNo vizALatA, udAratA, mAdhyasthatA, sahiSNutA, bhadrikatA, samAdhAna vRtti, jJAnaca. anazana pratyAkhyAna I. sa. 1992 rAjakoTamAM pU. bhAgyavaMtAbAI ma. ne 59 divasanI anazana ArAdhanA karAvI. aMtima cAturmAsa rAjakoTa, zrI royalapArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha saMcAlita omAnavALA upAzraya.(1997) mahAprayANa rAjakoTa, tA. 8-2-1998 mahA suda 11 ravivAra madhyAhna kALe 1.35 kalAke. aMtima darzana tathA pAlakhI zrI royala pArka sthAnakavAsI jaina moTA saMgha, rAjakoTa. aMtimakriyA sthAna 'tapasamrATa tIrthadhAma', rAjakoTa-amadAvAda hAI-ve, sAta hanumAna sAme, rAjakoTa. 19
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ eleg purva prakAzananA be bIjI (bIjI AvRtti) tIrthakara bhagavAnanA amRtasamA vacanone "Agama' rUpe gaNadhara bhagavaMtoe jhIlIne ziSya paraMparAne arpaNa karyAane ApaNane amRta vacano prApta thayA. tIrthakara bhagavAne anaMtajJAnane zrImukhethI pragaTa karI mahA upakAra karyo... gaNadhara bhagavaMtoe AgamajJAnane hRdayastha karI mahA upakAra karyo... ziSya paraMparAe AgamajJAnane kaMThastha karI mahA upakAra karyo... devardhvigaNi kSamAzramaNe AgamajJAnane graMthastha karI mahA upakAra karyo... graMthastha Agamone aneka AcAryoe samayAnusAra lokabhogya bhASAzailImAM anuvAda karIne sarvajana sahaja banAvyA. A ja paraMparAmAM saurASTrakesarI pU. gurudeva zrI prANalAlajI ma. sA. nI janmazatAbdI avasare temanA ja parivAranA mahAsatIjIoe gujarAtImAM anuvAda karIne jaina samAjanI jJAna sAdhanAne Agamika banAvavAmAM bahumUlo phALo Apyo che. A mahA kAryamAM apUrva zrata ArAdhikA pradhAna saMpAdikA bhAvayoginI zrI lIlamabAIma. ane saha saMpAdikA zrI AratIbAIma., zrI subodhikAbAI ma.nA sahayoga maLyo che. A Agama batrIsInI prathama AvRttine gujarAtanA dareka saMpradAyanA sAdhusAdhvI, zrAvaka-zrAvikAono bahoLo pratisAda maLatA TUMka samayamAM 1000 Agama graMtho anupalabdha thaI gayA ane punaH prakAzananI AvazyakatA ubhI thaI. ahIM eka khAsa ullekha karavAno ke jyAre prathamavAra Agama prakAzananI taiyArI cAlatI hatI tyAre ja tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma. sA. e zAsana prabhAvaka pU. zrI namramuni ma. sA. para kRpAdRSTi varasAvI. temaNe pATImAM lakhI ApyuM ke namramuni Agama prakAzananuM kArya saMbhALaze.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU.gurudevanI dIrghadraSTi ane kRpAdRSTine anubhavatA pU.gurudeva zrI namramuni ma. sA. e amone AjJA ApI ke ApaNe Agama graMtho prakAzananI bIjI AvRti pArasadhAma' nA upakrame pragaTa karavI che. - pU. gurudeva zrI namramuni ma. sA. nI AjJAne zirodhArya karIne pArasadhAma - ghATakoparanA upakrame guruprANa Agama batrIsIne punaH pragaTa karatA AnaMda anubhavIe chIe. amArA A aNamola kAryamAM amane zrI girIzabhAI zAha (hemANI)-U.S.A. tathA zrI jitenabhAI zAha (kalakattA) no ananya sahakAra maLyo, jenA kAraNe amAruM kArya saraLa banyuM che. amArA A komapyuTara kAryamAM zrI amInabhAI AjhAda tathA snehA amIta dajIno paNa sahakAra prApta thayo che. tevI ja rIte udAradilA dAtAzrIo e paNa amane sahyoga ApIne amAruM kAryavegavAna banAvela che. ame te sarvanA AbhArI chIe. aMtamAM Agama prakAzana ApaNA sahunA AtmAne anaMtajJAna prAgaTyamAM sahyogI bane e ja bhAvanA. zrI guruprANa prakAzana PARASDHAM vallabhabAga lena, tilaka roDa, ghATakopara(IsTa), muMbaI - 400077 phona - 3204 3232.
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ pUrva prakAzakanA be bolA (pahelI AvRtti) anaMta tIrthakara saha prabhu mahAvIranA anaMta jJAnanI amUlya nidhi che ApaNA AgamagraMtho. jenA mAdhyamathI ja jinazAsana jayavaMtuM rahyuM che, rahe che ane raheze. tene jIvaMta rAkhavA ane jana jananAM mana sudhI pahoMcADavA te pratyeka jaina nAma dharAvatI vyaktinI pavitra pharaja che. A pavitra pharajane ja dharma samajIne je tenuM AcaraNa kare che ane potAnAM tana-mana ane dhanane te kAryamAM samarpita kare che, tenuM manuSya jIvana saphaLa thAya che. eTaluM ja nahIM paraMtu te sAdhaka jinazAsananI prabhAvanAno amUlya lAbha prApta kare che. Avo ja apUrva lAbha prApta karavA ApaNA gujarAtI samAjane mATe AgamonA mULa pATha tathA saraLa gujarAtI anuvAdavivecana sahita prakAzana karavA mATe pU. mukta lIlama parivArane ekaciMtanadhArA jUnAgaDhanI puNyabhUmi para sparzI ane jene rAjANA nagarI rAjakoTamAM royalapArka upAzrayamAM sAkAra svarUpa maLyuM. ApaNA saunA parama upakArI goMDala gacchAdhipati, nidrA vijetA, ekAvatArI, yugapuruSa pU. zrI DuMgarasiMhajI ma. sA.nI pATa paraMparAe pU. zrI jaya-mANekanA lADIlA ziSyaratna saurASTra kesarI pU. zrI prANalAlajI ma. sA.nI janma zatAbdI nimitte A virATa Ayojana karyuM. pU. mahAsatIjIoe potAnI ciMtanadhArAne pUjya guruvaryonI samakSa pragaTa karI. sahunA harSollAsa ane AzIrvAda sAthe svIkRtinA samAcAra prApta thayA. royalapArka sthA. jaina moTA saMghanI nizrAmAM ame turaMta samiti racavAnI jAherAta karI. rAjakoTa prANa parivAranA sAmUhika cAturmAsa daramyAna janma zatAbdI varSa nimitte vi. saM. 2053 san 1997 mAM "pU. prANaguru zatAbdI prakAzana samiti rAjakoTa"nI sthApanA thaI. tyAra pachI tapasamrATa zrI ratilAlajI ma. sA., gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. ThA. pAMca tathA prANa parivAranA 73 sAdhvIjIonA pAvana sAMnidhyamAM janma zatAbdInA prathama caraNanI tapa-japa, sAdhanA sAthe bhavya rIte ujavaNI karavAmAM AvI. zrI guru prANa phAunDezana TrasTa dvArA 3ra Agamo ane prANaguru smRti graMthanuM prakAzana karavAnuM nizcita thayuM. AgamonuM lekhana kArya prANa parivAranA satIvRMde saharSa svIkArI lIdhuM. A rIte sarva samavAyano suyoga thatAM kAryano prAraMbha vegavaMta thayo ane batrIsa Agamo kramazaH gujarAtI bhASAmAM anuvAdita thayA.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ neTa C A prakAzananA aNamola avasare AzIrvAda varasAvI saharSa svIkRti ApanAra tapa samrATa gurudeva pU. zrI ratilAlajI ma. sA. tathA dareka AgamanA rahasyone pragaTa karato, tattvonuM vAstavika darzana karAvato, AzISa varasAvato amArA utsAhane vadhArato abhigama preSita karanArA goMDala gacchanA saMta ziromaNi parama dArzanika pU. zrI jayaMtIlAlajI ma. sA., ama mArgadarzaka gujarAta kesarI pU. zrI girIzacaMdrajI ma. sA. tathA AgamadivAkara pU. zrI janaka munijI ma. sA. nIDara vaktA pU. zrI jagadIzamunijI ma. sA. Adi muni bhagavaMto tathA Agamane suvyavasthita svarUpa ApanAra, athAga parizrama sahita niHsvArtha bhAve saMpUrNa sahayoga ApanAra Agama manISI pU. zrI trilokamunijI ma. sA. nA paNa amo RNI chIe. vAtsalya variSThA pUjayavarA pU. mukatAbAI ma., pradhAna saMpAdikA apUrvakRta ArAdhaka 5. lIlamabAI ma., ama prakAzana kAryanA udbhAvikA, utsAhadharA pU. uSAbAI ma., saha saMpadikA Do. pU. zrI AratIbAI ma. tathA pU. subodhikAbAI ma. ane prANa parivAranA anuvAdikA sarva mahAsatIjIonA ame RNI chIe. zrutAdhAra sahayogIo, ama Agama prakAzanamAMniSThAthI sevA ApanAra zrI mukuMdabhAI pArekha, zrI maNibhAI zAha, zrI navanItabhAI - tarUbena, kumArI bhAnubena, zrI jayavaMtabhAI zAha tathA Agamane komyuTarAIjhaDu karI mudraNa karI ApanAra bhAI zrI nehala hasamukhabhAI mahetAnA amo AbhArI chIe. Agama prakAzana kAryamAM zuddhikaraNanuM khUba ja dhyAna rAkhavAmAM AvyuM che. chatAM kyAMya azuddhi rahI gaI hoya to zuddha vAMcI te tarapha amAruM dhyAna doravA namra vinaMtI che. aMtamAM saunA sahiyArA puruSArtha badala zrI guruprANa phAunDezana sadAne mATe saunA kRtajJa banI raheze. jaya jinendra zrI guruprANa phAunDezana - TrasTI maMDaLa zrI caMdrakAMta mANekacaMda zeTha (pramukha) zrI ramaNIkalAla nAgaradAsa zAha (ceramena) zrI azvinabhAI kuMbhANI (Trejharara) zrI TI. Ara. dozI (upapramukha) zrI ke. pI. zAha (TrasTI) zrI kIrITabhAI zAha (TrasTI)
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhigama goMDala gaccha ziromaNI parama dArzanika pU. zrI jayaMtamuni ma.sA. bhagavatI sUtranA gUDhAtmaka bhAvonI jhAMkhI : Aje bhagavatIjI mahAzAstranI pUrNAhutirUpe paMcamabhAga prakAzita thaI rahyo che. te ghaNA ja gauravano viSaya che. bhagIratha jJAnAtmaka puruSArtha vinA A kArya saMbhavita nathI. samagra gujarAtanA jaina saMgho mATe A eka anupama kArya siddha thaI rahyuM che. bhagavatIjInA pAchalA zatakomAM bhagavAna mahAvIre ane tIrthakara devAdhidevoe jJAnanA je motI pAtharyA che tenI zabdomAM tulanA karavI azakya che. te bAbata yatkiMcit ciMtana ane paThana-pAThana karatAM je kAMI sUkama jhalaka aMtarmanamAM udbhavI che te A lekhamAM pragaTa karavA prayAsa karIzuM. zrI bhagavatIjImAM sAmAnya mAnavInI buddhithI pare dravyAnuyoganA ati sUkSma bhAvone gaNitAnuyoga sAthe sAMkaLIne pragaTa karyA che. te cittanI sthiratA vinA grahaNa karavA saMbhava nathI. A badhA tattvone grahaNa karavA dhyAnAnuyoganuM anusaMdhAna karavuM ati Avazyaka che. A AgamanA zatakomAM praznottaranA je kAMI bhAvArtha che tenuM to vidvAna sAdhvIjI bhASAntara ane vizleSaNa karaze ja, tethI tevA sUtrone grahaNa na karatAM, temAM je kAMI gUDhArtha bharyA praznArtha thayA che, te badhA vicAraNIya che. ApaNe ahIM AvA namUnArUpa thoDA prazno upara carcA karIzuM. kAraNa ke udbhavelA badhA praznone saMkalita karavA jaIe to eka navo bhASyayukta graMtha ja bane. bhagavatI sUtra bhAga-4 gata zataka 21mAM judI judI jAtanA vanaspatinA badhA prakArone saMgrahI levAmAM AvyA che ane temAM tene viSe utpanna thanArA jIvonI carcA che. ahIM eka prazna thAya che ke vanaspati ke bIjA koI paNa dhAnya athavA bIjA koI padArthonI sUma carcA karavAnuM prayojana zuM che? kharekhara! AtmajJAna ke Atma utthAnamAM A badhI paramANupugalonI ke sUkSma jIvonI carcA kazI upakArI che? teno kazo saMbaMdha che? athavA phakta jJAnAtmakabhAve jANavA pUrato ullekha che?
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ | huM jaina darzananI ati sUkSmatAbharI carcA ke chaNAvaTanI tulanA koI paNa zAstra karI zake tema nathI. ATalA gahana bhAvomAM bauddhika ramaNatA karI zAstrakAra zuM siddha karavA mAMge che? athavA teno maulika uddeza zuM che? samAdhAna che ke vyavahAra buddhie ke vyavahAra naye, A badhI tattvacarcA jIvanA anaMta rakhaDapATanA utpatti sthAno viSe marmAghAta kare che. padArtha pratye ke A bhautika jagatanA jIva rAzinA zubhAzubha bhAvo pratye anaMta rAga dveSanI praNAlI baMdhAyelI che. teno viccheda karI gAMThagAMTha kholI nAMkhIne, sAcA arthamAM nigraMthapaNuM prApta karavuM te mukhya uddeza jaNAya che. navyanyAyanA mahA dhuraMdhara vidvAna ati sUkSma padArthanA nirUpaNamAM eTalI badhI UMDAIno sparza kare che ke te samajavI kaThaNa paDe, tyAre koI ziSya pUchyuM ke A badhI sUkSma carcAothI phAyado zuM? AvI jhINI vAta sAMbhaLanAro paNa nahIM maLe, samajavA- vALo to dUra rahyo. tyAre gadAdhara bolyA ke koI nahIM maLe to huM boraDInA jhADa sAthe carcA karIza, kalAko sudhI boraDInA jhADane nyAya darzananI jhINI tAlikAo(phakIkAo) samajAvIza, bhale boraDI sAMbhaLe ke na sAMbhaLe paraMtu A badhI carcA huM zA mATe karIza, tamane te samajAya che? juo! vAsanA kSArtha tattvavava . A badhI jhINI tattvacarcAthI buddhi temAM avarodhAya che ane vAsanAo kSaya pAme che. kharekhara ! gadAdharajIno A javAba alaukika che. jaina zAstranI sUkSmacarcA mATe A javAba eTalo ja sacoTa che. bhagavAne niraMtara svAdhyAya karavAnuM kahyuM che, teno paNa A ja hetu che. spaSTa thayuM ke zAstromAM AvatuM sUkSmAtisUkSma tAtvika jJAna sAdhakanI ekAgratA mATe ane anAdi abhyasta vAsanAonA avarodha tathA kSaya mATe che. utpatti sthAnonI carcAmAM- "svarganA devatAo phUlamAM upaje che." kharekhara! A eka mArmika vidhAna che. AnA uparathI jainadarzanano khAsa siddhAMta upasI Ave che ke yatra titatra 3tpattiH arthAtu jyAM prIti tyAM utpatti. kharekhara! jIva jyAM-jyAM prIti kare che, tyAM-tyAM baMdhAya che ane janma-mRtyuno vadhAro kare che. eTale ja bhakti zAstramAM kahyuM che- mu. ghara vihAya sarva jJAti vanIyA, bhAvat darzana vidAya anya varNana vadhu raNam arthAt guru caraNa choDIne kayAMya prIti C 25 ON :--
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** rAkhavA jevuM nathI ane devAdhidevanA darzana e ja sAcA darzana che, bhagavAnanA darzana sivAyanA anya darzana baMdhanuM kAraNa che. astu.....devatAo phUlamAM Upaje che, tenuM kAraNa-- - pupriyA: devA: A vAta dhyAnamAM levA jevI che. ahIM ApaNe guNotpattinI carcA karIe- zuLotpatti: muLaniSpannam / dareka dravyamAM guNa hoya che ane temAM paryAyo thatI rahe che. paramANu dravyamAM varNa gaMdha, rasa, sparzAdi guNo hoya che ane te guNonI niraMtara upajatI paryAyo, paramANuomAM joDAyelI rahe che, vRddhi pAmatI rahe che ane anaMtAnaMta paramANuo jyAre bhegA thAya tyAre viziSTa guNo paNa niSpanna thAya che; tyAre temAM cAra sparzathI ATha sparza thaI jAya che. bIjuM, paramANumAM rUpI guNa sivAya anaMta zaktino saMcaya che. sUyagaDAMga zAstra AdimAM 'paramANumAM vIryaguNa che,' tevo ullekha che. A bhagavatI zAstramAM paramANunI zaktirUpe AkhA lokanA eka cheDethI bIje cheDe eTale asaMkhya yojana sudhI eka sUkSma samayamAM pahocI jAya, tevI zIghra gati darzAvI che. paramANu Adi pudgalo jIva sAthe joDAtAM dazyamAna AkhA camatkArika vizvanI racanA thaI jAya che. sUkSmAMzarUpe A badhI zaktio jIva ane pudgala paramANu AdimAM astitva dharAve che. A rIte guNothI ja guNonI utpatti ane vRddhi thAya che. kharuM pUcho to jainadarzanamAM zakti arthAt pAvara viSe ke paramANunA, vanaspatinA ke bIjA koIjaDa-cetana padArthonA vizeSa guNo mATe zabdazaH ullekha karavAmAM Avyo nathI paraMtu bhAvAtmaka rUpe sarva zaktiono ullekha karavAmAM Avyo che. zrI bhagavatI sUtra 25mA zatakamAM lezyA prakaraNa AvyuM che temaja jaina zAstromAM cha lezyAne laIne ghaNo ja vistArapUrvaka ullekha karavAmAM Avyo che. lezyA prakaraNa mATe mULa AgamomAMthI tAravaNI karI 'lezyAkoza' nAmano eka graMtha prakAzita thayelo che paraMtu mULabhUta vAta e che ke 'lezyA' zuM che ? ane ATha karmomAM ke baMdhatattvamAM 'lezyA'nuM nAma nizAna nathI. to 'lezyA'no kaI jagyAe saMbaMdha sthApita thaI zake che ? te eka prazna che. tattvArtha sUtra ke mokSa sUtramAM 'udayabhAva'mAM 'lezyA'no ullekha karyo che, paraMtu e jANI zakAtuM nathI ke kayA karmano udaya che ? jeTalA 'udayabhAva' hoya te badhA nizcita karmajanya hoya, vaDanA bIja vagaranuM vRkSa, mAtA vinAnuM saMtAna ke iDA vinAnuM pakSI jema saMbhave nahIM, tema karma vagara 'udayabhAva' kayAMthI saMbhave ? ke ahIM prathama ApaNe 'lezyA' zuM che ? teno vicAra karIzuM, tyArabAda 'udaya AB 26
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** bhAva'nA praznono vicAra karIzuM. lezyAnuM astitva to che ja. te zAstramAnya tattva paNa che ja. eTale tenuM svarUpa nakkI thavuM joIe, mohanIya karmanA udaya ke kramazaH thatA kSayopazama, upazama ke kSaya pachI je bhAvo utpanna thAya ane te bhAvonA AdhAre triyoganI upara je prabhAva Ave tene "lezyA gaNavAmAM Ave che. lezyAnI A nakkara vyAkhyA che. mohanIya vya kSayopazama upazama kSayajanyabhAva janita yaugika prabhAvastu lezyA / lezyA tu dravya.pA, varNa, gaMdha, rasa sparza yuktatvAt, yathA ghaTa paTAdi pavAr: // saMkSepata: bhAvananyo prabhAva: ATalI saMkSipta vyAkhyA karyA pachI udayanA viSayamAM khAsa rahasyamaya vAta pradarzita karIzuM. A che 'avAntara udaya.' atyAra sudhI sAmAnyapaNe baMdha, udaya, udIraNA, sattA, ityAdi zAstrIya bhAvonA varNanamAM 'udaya' suprasiddha che. ahIM 'udaya'no artha ' karmodaya' che, paraMtu ja 'udaya' che te svayaM niSkriya ke niHsaMtAna nathI, temanI paNa eka paraMparA che. jema 'bIja' mAMthI 'aMkura' phUTe, paraMtu tyArabAda 'prasphuTita aMkura' niSkriya ke niHsaMtAna nathI. te avAntara aMkurone, kUMpaLone, bIjA aMgone janma Ape che ane kArya-kAraNanI eka sAMkaLa sarjAya che. te ja rIte udayamAM AveluM karma 'udayabhAva'ne pragaTa karI pote virAma pAme che, paraMtu udayanA AdhAre bIjA 'avAntara udaya' zarU thAya che, A 'avAntara udaya'ne sAkSAt karma sAthe saMbaMdha nathI paraMtu AvA 'avAntara udayo' paNa udayanI zRMkhalAmAM joDAze. jema hIrAlAlano dikaro mohanalAla che, mohanalAlano dikaro pItAmbara che ane pItAmbarano dikaro prabhudAsa che. vyavahAra dRSTie mohanalAla choDIne bAkInA uttarottara janmelA putro hIrAlAlanA ja putra kahevAze, Ane avAntara putrAvalI kahI zakAya. A ja rIte 'udayabhAva' pAmelA, karmathI udbhavelA 'udaya' 'avAntara udaya'ne janma Ape che, prathama udaya rUpa, rasa, gaMdha rahita AdhyAtmika karyodaya hoI zake che paraMtu udayathI utpanna thatA avAntara bhAvo rUpa, rasa, gaMdhavALA hoI zake che. zAstramAM paNa udaya ane udayaniSpanna ema kahIne, 'avAntara udaya'nuM ja vyAkhyAna karyuM che. 'udayabhAva' kSaNika hoya che. paraMtu 'udaya niSpanna' sthitivALo hoya che. A zAstragamya siddhAMtano TUMkamAM ahIM ullekha karyo che, e ja rIte mohanIyanA kSayopazamanuM paNa samajavuM. kSayopazamabhAva pragaTa thatA tenA AdhAre bIjA keTalAka avAntara bhAvo pragaTa thatA hoya che ane AvA uttama kSayopazama, upazama ke kSAyikabhAva vakhate uparanI ujjavaLa lezyAono udaya thAya AB 27
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ < che 33 che. "lezyA" to svayaM 'udayabhAva'mAM ja che. paraMtu kASAyika udayabhAva'nI hInatA thavAthI kSayopazamanA baLe 'avAjora udaya'mAM nirmaLatA AvavAthI padha, zukala, Adi zubha lezyAono udaya thAya che. ATalI vyAkhyA pachI pAThakane saheje khyAla AvI zakaze ke "lezyA'no ATha karmanI sAthe ke mohanIya karmanA 'udayabhAva" sAthe sIdho saMbaMdha zAstramAM spaSTa na hovA chatAM " avAjora udaya'nA AdhAre AThakarmonI zRMkhalAmAM 'lezyAne potAnuM ucita sthAna maLI rahe che ane tenA AdhAre tattvArtha sUtramAM umAsvAmIe 'lezyA'ne 'udayabhAva'mAM gaNI che. avAjora udayanI spaSTatA- lokhaMDamAM rahela lohacuMbaka, lokhaMDane potA tarapha kheMcaze ane temAM cuMbaka pravAhita thatAM, te lokhaMDa bIjI koI loDhAnI khIlIne potAnA tarapha kheMce, Ama uttarottara avAjora AkarSaNa UbhuM thAya che. te ja rIte paccIsamA zatakanA dvitIya uddezakamAM jIvanuM kartutva batAvyuM che arthAt jIva kartA che ane ajIva tenuM karma che. aMgrejImAM jene sajekTa ane ojekTa kahevAya che. ahIM bhagavAne spaSTa karyuM che ke jIva sajjekaTa che ane ajIva ojekaTa che arthAt jIvanuM kartRtva svataMtra che. vyAkaraNakartA zrI pANInIjIe paNa pANInIya vyAkaraNamAM "svataMtra kartA', evuM sUtra mUkyuM che. tarkazAstramAM jJAna chAtimatvam tkRtvam arthAt jJAna, icchA ane yatna e traNenI triveNI bhegI thAya tyAre kartutvanuM sarjana thAya che. ahIM jaina zAstrAnusAra paNa A traNe guNo jIvamAM ja saMbhave che. jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazamathI jJAna, aMtarAyakarmanA kSayopazamathI yatna(vIrya) ane mohanIyanA udayathI IcchA, A traNe guNo jIva sAthe saMbaMdha dharAve che. be guNa kSayopazamabhAvI che ane eka guNa udayabhAvI che eTale jIvanuM vyavahAra daSTie svAtaMtrya siddha thAya che. zaMkA - paraMtu ahIM mukhya prazna e che ke pula paramANunI racanA thayA pachI ja ane anukULa yoni arthAt utpatti anukULa thayA pachI ja jIva zarIraparyApti bAMdhI zake che. e vakhate pudgala athavA ajIvatattvanuM ja kartutva che. ajIvatattva jIvane utpanna thavA yogya badhI racanA svataH kare che. kharuM pUcho to kare che,' ema na kahetA 'thAya che," ema kahevuM joIe. je koI zabdamAM kaho, paraMtu utpatti sudhI ajIvatattva svayaM kAryakArI che tyAra pachI jIva te pudgalone grahaNa kare che. A daSTie zuM jIvanuM athavA jIvatvanuM svAtaMtrya avarodhAya che?
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAdhAna - vastutaH ahIM kartutvano prazna nathI paraMtu grAhaka-grAhyabhAva pradarzita karavAno che ane te paNa vyavahAranayathI che eTale jIva grAhaka che ane ajIva pudgala dravya grAhya che. ajIva kayAre ya grAhaka banato nathI ke ajIvanA pariNAmathI jIva temAM baMdhAto nathI paraMtu jIva potAnA pariNAmathI ajIvane grahaNa kare che. ajIvamAM jIvanuM grAhakatva nathI, grAhakatva jIvamAM che ane grAhyatva ajIvamAM che. A siddhAMta jIva ane ajIvanI apekSAe che. ajIva-ajIvamAM grAhakatva ane grAhyatva baMne saMbhave che. eka pudgala bIjA pudalano grAhaka thaI zake che ane eka pugala bIjA pudgalathI grAhya thaI zake che. AthI viparIta eka jIva ane bIjA jIvamAM paraspara grAhakatva ke grAhyatva nathI. nIce ApelA bhaMgathI A vAta spaSTa thaze. (1) grAhakatva ane grAhyatva- jIva ane ajIvamAM, (2) grAhaka ane grAhyatva- ajIva ane ajIvamAM, (3) nogrAhaka ane nogrAhya- jIva ane jIvamAM, (4) nogrAhaka ane nogrAhya- ajIva ane jIvamAM. A dRSTie jIvanuM kartRtva svIkAryA pachI ane ajIvanuM grAhyabhAve grAhyatva svIkAryA pachI mULa prazranuM samAdhAna thaI jAya che. zaMkA - A paccIsamAM zatakanA bIjA uddezakamAM anaMtapradezI skaMdhone jIva grahaNa kare che ema darzAvyuM che, temAM zuM rahasya che? uttara- karma baMdhana karavAnA pariNAmo ke adhyavasAyo eTalA sUkSma nathI ke kripradezI bhAvatuM saMkhyAta pradezI yAvat asaMkhyAta pradezI dravyone grahaNa karI zake, paraMtu jyAre sUkSma paramANuonA piMDa anaMtapradezI skaMdharUpe pariName tyAre ja AzravabhAvo dvArA grahaNa yogya bane che. jema gulAbanuM phUla ke attara nAka dvArA sugaMdha Ape che paraMtu te gulAbano anaMtamo bhAga, sUkSma paramANuo nAsikA dvArA grAhya nathI. AzravanA pariNAmo ane baMdha yogya karma vargaNAnA skaMdho, baMneno sumeLa thavo joIe, AzravabhAvonI skUlatAne AdhAre kahyuM che ke "anaMtapradezI skaMdhane jIva dravyarUpe grahaNa kare che". zarIranA saMsthAnane atyAre saMsthAnarUpe prarUpyA che ane dehAdinA A badhA saMsthAno karmajanya che ane temAM jIva kAraNabhUta che athavA zubhAzubha karma kAraNabhUta che. ahIM eTaluM smaraNamAM rAkhavuM jarUrI che ke ajIva pudgalomAM paNa saMsthAna hoya che ane ajIva pudgalanA saMsthAno svataH racAya che arthAt te pudgala pariNati che. A & 29 ON .*
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ baMne saMsthAno viSe ullekha karavo jarUrI che ke baMnenI racanAmAM nimittabhAve zubhAzubhatva samAyeluM che. tame eka sAthIyo banAvo ane eka hADapiMjaranuM citra karo, A baMnemAM svataH maMgala-amaMgala bhAvo sarjAya che. e ja rIte hIna saMsthAnavALA jIvo amaMgalarUpa hoya che ane zreSTha saMsthAnavALA jIvo maMgalarUpa hoya che. A maMgala ane amaMgalabhAvo vizva paraMparAmAM svayaM sanAtana satyarUpe saMsthita thayelA che tethI amaMgala zA mATe ane maMgala zA mATe ? te prazna udbhavato nathI. AzA karIe chIe ke bhASAntara kartAo A baMne prazno(1) jIvanI anaMtakALanI sthitine kRtayugma samayanI sthiti kema kahI? ane bIjo prazna e che ke (2) anaMtajJAnanI anaMta paryAyone kaDajume kahevAno zuM artha che? A baMne prazna viSe dhyAna ApI spaSTatA karaze. zataka 25nA uddezaka cothAmAM zAstrakAranuM vidhAna che ke paramANuo, ddhipradezI skaMdha karatAM thoDA vadhAre che. "anaMtaguNa ke asaMkhyAtaguNa' ema na lakhatAM vahuIT lakhyuM che. jaina tattvajJAnanI paugalika nirmANa paddhati, samayasthiti, dravya avagAhanA ane pradeza avagAhanA; A ja rIte varNa, gaMdha, rasa ane sparzanI SaguNa hAni-vRddhi A badhAmAM eka siddhAMta svIkArI levAmAM Avyo che, te siddhAMta e che ke sAmAnya sthiti karatA vizeSa nirmANanI sthitivALA pudgalo ochI saMkhyAmAM hoya che. e ja rIte varNa, gaMdha, rasa ane sparzanA bhAvo- vALA maMda padArtho karatAM guNAdhika padArthonI saMkhyA ochI hoya che. prakRtimAM paNa A niyama jovAmAM Ave che. prAkRtika jagatamAM mATInA nirmANa karatAM tAMbA-pItaLanuM nirmANa ochuM che, tAMbA pItaLanA nirmANa karatAM sonA-cAMdInuM nirmANa ochuM che ane sonA-cAMdInA nirmANa karatAM hIrA, mANeka, motInuM nirmANa ochuM che. siddhAMta e thayo ke viziSTa guNayukta hoya athavA viziSTa ghanatva hoya athavA viziSTa prakAranI mAtrA hoya to, AvA badhA vizeSatA yukta padArtho sAmAnyaguNayukta padArtho karatAM ochA hoya che. bhagavatI sUtranA rUpamA zatakano cotho uddezaka A vAtanI sAkSI pUre che. ___ aho bhaMte iha loe puDhavI piMDAehito, suvaNNapiMDAo bhugaavitelAdiyA? A praznano javAba spaSTa che ke aho noyaHI ! puvafpaMDo suvaifpaMhito viresAhitya nAva saMvejha!! A zAstrIya prazna nathI. paNa samajavA mATe prazna Ubho karyo che. mATI karatA sonu ochuM che te samajAya tevI # G 30
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ ** hakIkata che. paraMtu zAstrakAra A sthUla siddhAMtanI prakriyA paramANu sRSTithI arthAt ati sUkSma sRjana kriyAmAM samAyelI che te batAvavA mAMge che ane A kriyA ati sUkSma jagatamAM svataH sRSTa thAya che, tyAM manuSya buddhinI koI pahoMca nathI. temaja koI prakAranuM mAnavIya kartRtva nathI. te eka gUDha satya che. jainadarzana svataMtra sRjana zailI pradarzita kare che. jyAre keTalAka darzano tene Izvara kRta mAne che. kharuM pUcho to te paramANuo ja svayaM aizvaryavAna hovAthI pote potAnA Izvara che. paraMtu jainadarzanamAM A sUkSma jagatamAM keTalI moTI ane keTalA vizALa pramANamAM kriyAo cAlI rahI che, tenuM jJAna ApavAmAM AvyuM che. A rIte amoe thoDA udAharaNo upasthita karI gUDha bhAvonI samIkSA karI che. jo A dRSTi keLavavAmAM Ave to bhagavatI sUtra rUpa mahAsAgaramAM paDelA hajAro ratna ane navanItarUpa siddhAMto daSTi gocara thAya tema che. sAmAnya paraMparA pramANe pAThonuM raTaNa karI le ke sthUla bhASAntara vAcI le, vadhAre AgaLa na vadhe to svAdhyAya lAbha to jarUra thAya, karmanI nirjarA paNa thAya, paraMtu mAnavajAtine upakArI tathA zAsananI apUrva prabhAvanA thAya tevA gUDha rahasyo cIMthare vIMTelA ratnanI jema dRSTithI agocara rahevA pAme, astu...... ATaluM kahI A jhAMkhI samApta karatAM pahelAM, A virATa zAstrano UMDo svAdhyAya karI, padepadanuM Alekhana karI jJAnatapamAM beThelA saMta-satIjIone punaH punaH koTI koTI abhinaMdana ApatA, mAno mastaka namI paDe che. prabhunI A vIravANI, vizvamAM jene bejoDa kahI zakAya ane jenI racanA AcAryadevoe apUrva tapa karI sUtrabaddha karI rAkhI che; te racanAne hajAro varSo pachI punaH gujarAtI samAja sAme bahuja vyavasthita rIte prakAzita karI, gujarAtane Agama sAhityano aNamola khajAno arpita thaI rahyo che. kharuM kaho to e pUjya moTA ratilAlajI svAmInI jIvanabharanI niraMtara tapasyAno mahA prasAda che, tema kahevuM soLaAnA aucitya dharAve che. tethI paNa vadhAre Aje jJAnatapa karI je satIvRMda puruSArtha karI rahyA che te paNa eTalA ja vadhAIne pAtra che. A prakAzanamAM be paMktio nirdezita karavA mATe je svarNa avasara upalabdha thayo che te mAre mATe gauravano viSaya che. sujJa baMdhu ! tattva samajI, lAbha uThAve ane koI prazna samAhita na thAya to yogya avasare samAdhAna meLavavAnA adhikArI che. AB 31 jayaMtamuni peTarabAra
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya apUrva mRtaArAdhaka bhAvayoginI bAM. bra. pU. lIlamabAI ma. sa. aho jinavANI bhagavatI ! tuja zabda caraNapAda kamalamAM sarvAga mArA namI jAya che. tuM zata zata dhArAe varasatI, samAdhAna kaTorA bharI bharI pIvA mujane gamI jAya che. bhagavaMtoe darzAvelA gammAthI, bhavanuM bhAna karatA, bhautika zamaNAo mArA zamI jAya che. zratadhAraka munipuMgavonA, parama prasAdathI punaH vRtti mArI, nijAnaMdamAM ramI jAya che. priya pAThaka gaNa ! jijJAsu, mumukSu sAdhaka varga ! ApanI samakSa parama-carama lakSane siddha karAvanAra, rtinuM spaMdana, siddhinuM caMdana, paramotkRSTa paramAtmAnuM saMnidhAna prApta karAvanAra, sUkSmAtisUkSma bhAvone ujAgara karanAra, aDhAra pApanAzaka, aDhAra doSa praNAzaka, parama prasiddhi prApaka, ratnatrayArAdhaka, AnaMdadAyI, kalyANakArI, maMgalakArI "naisargika nirmANa nidhi' aDhAra zatakadala maMjUSAmAM 1482 uddezaka rUpa khUbIono khajAno bharI covIsamAM zatakathI zarU karI ekatAlIsa zatakamAM pUrNa thaIne anaMta covIsa tIrthaMkara paramAtmAnI, divyadhvanirUpa, sarva jIvo pota-potAnI bhASAmAM samajI jAya tevI, ananya zaraNane prApta karAvanArI, jinavANIrUpa dvAdazAMgInA pAMcamA aMgarUpa, "zrI bhagavatI sUtra" guruprANa Agama batrIsInA amUlya Agama ratnano anuvAda pragaTa karI rahyA chIe. jemAM dravyAnuyoga ane gaNitAnuyoganI mukhyatA che ane gauNatAe cAreya anuyoganuM anusaMdhAna che. paramAtmAe cha e cha dravyono itihAsa varNavI, svAbhAvika svAdanuM jJAnAmRta pIvaDAvI, pAmara jIvone paramAtmA banAvavA, vAgdAnanI puSTi arpaNa karI, sarvanI svataMtratA siddha karAvI che. evA jinezvara, trilokInAtha tIrthaMkara paramAtmAne mArA-tamArA sahunA praNAma. gaNadhara paramAtmAne; upakArI zAsana-anuzAsana calAvanAra guru bhagavaMtone; parameSThi paramAtmAone namaskAra karavArUpa maMgalAcaraNa karIne maMgala bhAvanA karuM chuM ke jagatanA sarva jIvo svAbhAvika sukhanA bhoktA bano. vAcaka varga ! anAdi pariNatimAMthI pragaTa thayelA, sAdi anaMtanA bhaMgamAM sthita thavA, saMsArano aMta karavA sAMtatA devInA saMtAna viSayAnaMdakumAra ane kaSAyAnaMdakumAra karmadhArAmAMthI nIkaLI jJAnacetana dhArAmAM bhIMjAtA, munivara banIne bhagavatI maiyAnA paramavidyArthI banI gayA. prayogo zIkhatA-zIkhatA svamAMja prayoga karI, viSaya-kaSAyathI alaga ).
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ thatAM apUrva ullAsa pAmI, prazamabhAvamAM jhUlatA baMne aNagAro prayogazALAmAM pAchA padhArI gayA. bhagavatI maiyAe temanuM aho ! aho ! bhAve svAgata karyuM. potAnI ja mULagI mUDIrUpa zrutajJAnanA mukatAphalathI teone vadhAvyA. potAnA nirdoSa sthAnakamAM teone utAro ApI, AzrayadAtrI banI, mRdubhASAthI munirAjane saMbodhana karIne bolyA he munirAjo ! have tamAre phakta 18 khaMDanA prayoganI tAlima bAkI che. he munivaro! jema kamaLanI avagAhanA vadhe, te moTuM thAya tema te pANIthI-kAdavathI upara Ave che tema tamo baMne udAsIna bhAve upara UThatA-UThatA viSayAdinA kIcaDathI upara UThI gayA cho. have to tamAre bhAvanAnA hIMDoLe jhUlI jJAnAdi guNa gaganane AMbavAnuM che. apramatta dazAmAM jhUlAve tevo A naisargika nirmANa nidhi' nAmano hIMDoLo che. A naisargika nirmANa nidhimAM aDhAra khAnA che. te eka-eka khAnAmAM zatakadalarUpI 18 maMjUSA che ane temAM uddezakorUpa vidha-vidha prakAranI khUbIo bharelI paDI che. cAlo, tyAre have tame apramatta dazAmAM jhUlo ane A khUbIono khajAno tamArI samakSa kholIne batAvuM. juo ! A naisargika nirmANanidhinA prathama khAnAmAM covIsamAM zatakadalamAM 24 uddezakonI 24 khUbIo bharelI che. te khUbIo khule, tyAre temAMthI vividha AkAranA rahevAnA cuMmAlIsa ghara ane rahenArA aDatAlIsa prakAranA jIva(ThAma) nIkaLe che. gharakAyamI che ane jIvo(ThAma) badalyA kare che. ghara kyAre ya jIva vinAnuM rahetuM nathI. sthAnamAM rahelA jIvo pudgalonA paricayathI jevA bhAva kare te pramANe tenA bhavanuM nirmANa thAya che. jIva pAse pudgalanI jevI ane jeTalI mUDI hoya te pramANe mUDI kharcIne vezyA, indriya, daSTi, AhArAdi Rddhi vasAvI tevA gharamAM rahevA kArpaNa yogarUpa vAhana dvArA naraka, devanA vaikriyarUpa cotrIsa ane audArikarUpa dasa gharamAM bhADe rahevA cAlyA jAya che. samaya pUro thatAM punaH kamANI karI hoya te pramANenA bIjA gharamAM, sAmagrI laI pAcho cAlyo jAya che. A rIte gamanA-gamananI kriyA karAve, tene gammA kahevAya che. jIva vasavATa karatA bahu pApanI paMjI ekaThI kare, to tene narakarUpI ghara eka bhava sudhI maLe ane puNyanI puMjI ekaThI kare, to devarUpI ghara eka bhava sudhI maLe, temAM paNa jaghanya, madhyama, utkRSTa sthiti prApta thAya. tenA audhikAdi nava bhaMga thAya che. jevA adhyavasAya tevo bhava ane sthiti. kayAMka be to kayAMka ATha bhava to kyAMka saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMtabhava paNa thAya che. ekendriyathI paMcendriya sudhInA bhAvomAM bhavabhramaNa karatA je jIvane bhavabhramaNano kaMTALo Ave, jJAna zuddhi thatAM ajIva pudgalono saMga choDI de, to pudgalanI banelI karma vargaNA dUra thaI jAya che ane te AtmA zuddha, buddha banI lokAgre zAzvatagharamAM zAzvata kAla mATe sthira thaI jAya che. he munirAjo ! ApazrI upapAta, parimANa, saMghayaNAdi bhautika Rddhi
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ vagerenI sAmagrIvALA jIvanA gharanuM tathA zAzvatA gharanuM samyagdarzana karazo to zrutajJAna nirmaLa banaze ane AtmAnI niraMjana dazA upara prema pragaTa thaze ane te prema A sarva sneha saMbaMdhone viccheda karAvaze. bhagavatI maiyAnI vAta munirAjoe khyAlamAM laIlIdhI, cittane ekAgra karavAnI khUbIo jANI lIdhI ane tenI Adata pADavA tapa-saMyamathI AtmAne bhAvita karavA lAgyA. bhagavatImaiyAe naisargika nirmANa nidhinuM bIjuM khAnuM batAvatA kahyuM- juo, A bIjA khAnAmAM paccIsamAM zatakadalamAM 12 uddezakonI bAra khUbIo bharelI che ane tenI khuzbo maheMkI rahI che. jIvo samIpe rahelA, kArmaNa kAyarUpa dukAnamAMthI lezyAnuM drAvaNa, pariNAmarUpI mUDI kharcIne kharIde che. temAMthI sUkSma-bAdara, ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya, saMjJIasaMzI paMcendriyanA paryAptA-aparyAptArUpa cauda sthAna UbhA karI, temAM vasavATa karI cetana rAjA pharatA rahe che. temAM anya khUbImAM jIvadravya-ajIvadravyanI saMkhyA viSayaka samIkSA darzAvI che. jIvanA paribhogamAM ajIva Ave che. anaMtAnaMta jIvo ajIvano paribhoga kare che, te ajIvanA bhoktA che. paribhoganI sAmagrI pUrI pADanAra paudgalika ajIva dravyo paNa anaMtAnaMta che. A paribhogya sAmagrIne zarIra, indriyAdirUpe bhogave che, tenuM gahana varNana che. tenI eka khUbI AkAra-saMsthAnanI che. parimaMDalAdi vividhaAkAramAM pariNata thaI pudgala dravya lokanA AkAre, narakAdi pRthvIonA AkAre naisargikarUpe goThavAyA kare che. gautamasvAmIe bhagavAnane paudgalika ItihAsa pUchayo ane bhagavAne javAbamAM paramANu, eka pradezathI zarU karI zreNI-vizreNI, parimaMDalathI AyatAdi saMsthAnanuM svarUpa pragaTa karyuM che. tenI samIkSA karazo to 'loka svarUpa bhAvanA' banI jaze. temAM gaNita saMbaMdhI eka khUbI darzAvI che. kRtayugma, dvAparayugma, vyoja ane kalyojarUpe te pragaTa karI che. he munirAjo ! tame tenuM ciMtana karajo. jIvanA adhyavasAyarUpa pariNAmanA paryavo anusAra dravyanA yoge jIva kSetra, kALa, bhAva nizcita karI temAM musApharI karato rahe che. tenuM pUrNagaNita samayathI laIne palyopama, sAgaropamarUpe pradarzita karyuM che. audayikAdi bhAvarUpe thatuM jIvanuM gamana paNa pragaTa karyuM che. cAre gatinA bhramaNamAM zreSTha evA manuSya bhavane sArthaka karatI sarvavirati grahaNa karyA pachI he munivaro ! A jagata nirmANanI vAtonuM gholana karatAM, tapa-saMyama dvArA jIvane anekavidha labdhio prApta thAya che. tene saccAInI kasoTI upara caDhAvavA jIva kyAreka sAdhupaNAne nissAra banAvI de che, te pulAka nigraMtha che. kyAreka te paudgalika sAmagrIno icchuka banI bakuza nigraMtha banI jAya che. kyAreka te doSasevIne pratisevanA, to kyAreka svamAM sthira banI kaSAya kuzIla nigraMthamAM sthApita thAya che, kyAreka svarUpanA virala bhAvamAM AvI sAco nigraMtha ane snAtaka 34
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ banI mokSe cAlyo jAya che. jIvanI A khUbI to AzcaryakArI che. A nigraMthone sarvaviratinA sAdhanarUpa sAmAyika cAritra to joIe ja, doSita thAya to tene sApha karavA chedopasthApanIya cAritra joIe, viSayano vinAza karavA parihAra vizuddha cAritra, kaSAyane kRza karavA sUkSma saMparAya cAritra ane doSonuM samULaguM dahana karavA yathAkhyAta cAritra joIe. A varNananI khUbIo A pacIsamA zatakadalamAM bharI paDI che. A nigraMtha-saMyamanA bhAvomAM sAdhaka-bAdhaka pariNAmavALo bane to gamanAgamana vadhArI ogha- saMjJAmAM cAlyo jAya che. mRtyu pachI tIvra-zIghragatie utpatti sthAne kevI rIte pahoMcI jAya, tenuM rahasyamaya varNana dRSTAMta dvArA darzAvyuM che. bhavabhramaNa karatAM jIvomAMthI abhavya jIvo kayAre ya mokSa pAmatA nathI. bhavyajIvo-samyagdaSTi banI mokSe jaI zake che. mithyAdaSTimAM mokSa pAmI zakAto nathI. AvI aneka khUbIonI samajaNa A zatakadalamAM che. naisargika nirmANa nidhinA trIjA khAnAnA chavvIsamA zatakadalamAM; cothA khAnAnA satyAvIsamA zatakadalamAM ane pAMcamA khAnAnA ayAvIsamA zatakadalamAM---11 uddezakonI 11-11 khUbIo che. A khUbIo jIvanA saMsAra viSayaka ane karmabaMdha saMbaMdhita che. pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, A traikAlika baMdha daSTie tenA cAra bhaMganuM varNana samuccaya jIvamAM; lezyA, dRSTi vagere vizeSaNa yukta jIvomAM ghaTita thatAM bhaMgonuM varNana che. anaMtara-paraMparotpannaka, anaMtara-paraMparAvagADha, anaMtara- paraMparAhAraka, anaMtaraparaMparaparyAptaka, jIvomAM pApakarma baMdhano kayo bhaMga lAgu paDe che ? tenI eka-eka khUbI vicAraNIya che. chavvIsamA zatakamAM karmabaMdha, satyAvIsamA zatakamAM karma karaNa ane ayAvIsamA zatakamAM karma ekatrita karavA saMbaMdhita bhaMgonuM kathana che. naisargika nirmANa nidhinA chaThThA khAnAmAM ogaNatrIsamA zatakadalamAM agiyAra uddezakonI agiyAra khUbIo che. te bAMdhelA karmonA upabhogaviSayaka che. jIva pote ja bhoktA che. kartA-bhokatAno aTala siddhAMta svano che, te nizcayarUpe sAbita thAya che. badhA ja jIvo eka sAthe utpanna thaI karma bhogavavAnI zarUAta sAthe kare, bhinna-bhinnakALe utpanna thanAra jIvo karmabhogano prAraMbha sAthe karatA nathI, tenA cAra bhaMgomAM lezyAthI anAkAra upayoga sudhInA bolono vicAra vinimaya karavA lAyaka che. bhinna-bhinna jIvonA karmabaMdha, udayAdi dvArA jIvadravyanI bhinnatA sUcavavAmAM AvI che. naisargika nirmANa nidhinA sAtamA khAnAnA trIsamA zatakadalamAM agiyAra uddezakonI agiyAra khUbIo che. 47 bhedanA mAdhyame cAra gatinA kriyAvAdI, akriyAvAdI, ajJAnavAdI, vinayavAdI te cAra samavasaraNavALA jIvonA bAMdhelA, karelA karmo kema chUTe, kema tUTe, tenI paddhati darzAvI che. he munirAjo ! A paddhatine je sAdhako samajI--svIkAre che, teo prajJA chINIthI 35
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ The . saMdhine chedI jIvane karmathI judo pADI, svarUpamAM AnaMda pAme che. naisargika nirmANa nidhinA AThamA khAnAnA ekatrIsamA ane navamA khAnAnA batrIsamAM zatakadalamAM ayAvIsa-ayAvIsa uddezakonI ayAvIsa-ayAvIsa khUbIo che. he munirAjo! A khUbIomAM laghukRtayugma, vyoja, dvAparayugma ane kalyoja saMkhyAnI vAto che. pahelAM pudgala dravyanA saMsthAna, pudgala sAthe kRtayugmAdi rAzinuM kathana hatuM. ahIM jIvAjIvanuM sAthe kathana che. dravya-guNa kAyama eka svarUpe rahe che, paryAyo palaTAyA kare che. ajIva pugalo karmarUpe jIva sAthe joDAya che. tenA saMge kahayumAdi kaI saMkhyAe jIva 24 daMDakamAM utpanna thAya che, tenuM gaNita ahIM darzAvyuM che. naraka, tiryaMcAdi daMDakonA jIvo, vezyAthI upayoga parvatanA bolathI yukta nArakAdi jIvo 4, 8, 12 Adi saMkhyAe utpanna thAya ke uddavarte, to te kRtayuma kahevAya che; traNa, sAta, agiyAra vagere saMkhyAmAM hoya to vyoja; be, cha, dasa vagere saMkhyAmAM hoya to dvApara yugma ane eka, pAMca, nava vagere saMkhyAmAM hoya to kalyoja kahevAya che. A utpatti ke udvartana jIvanA prayogathI ja thAya che, para prayogathI nahIM, tema jANavuM. naisargika nirmANanidhinA dasamA khAnAnA tetrIsamA zatakadalamAM bAra avAMtara zatakanA uddezakonI ekaso covIsa khUbIo pragaTa karela che. sUkSma-bAdara sarva ekendriya jIvo sAta ke ATha karmano baMdha kare che paraMtu vedana ATha ya karmonuM kare che. temAM paNa khAsa zrotrendriyAvaraNa, cakSurindriyAvaraNa, dhrANendriyAvaraNa, jihendriyAvaraNa, sparzendriyAvaraNa tathA strI ane puruSavedAvaraNa vagere cauda prakRtinuM vadana hoya che. anaMtara-paraMpara utpannakAdirUpe vezyAdi bolanI chaNAvaTa bahusArI rIte karavAmAM AvI che. he munirAjo ! A badhA bhAvo jIve pote ja bAMdhelA che. have mukta banavAno puruSArtha siddha karavAnI tAlima AtmasAt karo. naisargika nirmANanidhinA agiyAramA khAnAmAM cotrIzamA zatakadalamAM bAra avAMtara zatakanA uddezakonI 124 khUbIo pragaTa thAya che. ekendriya jIvo AkhA lokamAM vyApta che. sUma-bAdara ekendriyo mAraNAMtika samughAta karIne lokanA pUrvI caramAMtathI pazcimI caramAMta, uttarI caramAMtathI dakSiNI caramatamAM utpanna thAya che. tenA sAta rastAo(zreNIo) che. 2ju AyatA rastethI jAya to 1 samayamAM utpatti sthAne pahoMcI jAya che. ekato vakrA zreNIthI be samayamAM, ubhayato vakrA zreNIthI traNa samayamAM, ekato khuhA ane dvitIkhuhA zreNIthI be, traNa, cAra samayamAM utpatti sthAne pahoMce che. aMtima be zreNIo cakravAla ane ardhacakravAla zreNI paraprerita che. jIva-pugalanI naisargika-svAbhAvika gati prathama pAMca zreNImAMthI koIpaNa eka zreNI anusAra hoya che. naisargika nirmANa nidhinA bAramAthI sattaramA khAnAnA pAMtrIsathI cAlIsamAM (36
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zatakadalamAM 891 uddezakonI khUbIo jANavA jevI che. A zatakomAM mahAyugma rAzi dvArA kramazaH ekendriya, beindriya, teindriya caurendriya, asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriyo, A cha prakAranA jIvonI utpatti, parimANa Adi 33 dvAranuM varNana che. A mahAyugma-kRtayugma-kRtayugma, kRtayugma-yoja, kRtayugma-dvApara, kRtayugma-kalyoja, A rIte katayugma sAthe cAra rAzi che. tema vyAja sAthe cAra, dvApara sAthe cAra ane kalyoja sAthe cAra rAzine joDatA kula soLa rAziyugma thAya che. je rAzimAMthI cAra-cArane bAda karatAM, zeSa 1 rahe ane te apahAra vAra karavAmAM Ave to te kalyoja kalyoja kahevAya.4no apahAra karatAM rahe ane te apahAra ekavAra karavAmAM Ave to dvApara yugma kalyoja kahevAya che. A rIte A 16 mahAyugma rAzipramANathI laI ekendriyamAM saMkhyAta-asaMkhyAta anaMta ane anyamAM saMkhyAta-asaMkhyAta pramANa jIvonI utpatti Adi avadhAravA. te jIvonI Rddhi khUbIpUrvaka darzAvI che. kharekhara jIvanA karma dhAraNa karavAnA jabarajasta vyApAranuM gaNita vItarAga vijJAna ja darzAvI zake che. ekendriyAdi jIvonuM zarIra utpattinA samaye nAnuM hovA chatAM prathama samayamAM utpanna jIvonuM pugala dravyanA saMyoganuM gaNita kaI rIte ghaTita thAya che, te ghaTaka he munirAjo ! tamArA ghaTamAM ghaDI levA jevuM che naisargika nirmANa nidhinA aDhAramA khAnAnA ekatAlIsamA zatakadalamAM 196khUbIo che. temAM cAra rAzithI utpanna thatAM jIvonI vividha vicAraNA carcavAmAM AvI che. je samaye je jIvo eka rAzithI utpanna thAya te jIva te samaye bIjI rAzithI utpanna thaI zakato nathI arthAt jIva eka samaye koIpaNa eka rAzithI ja utpanna thAya che. AvA sacoTa javAbathI prabhu ema kahevA mAMge che ke je vezyAthI bAMdheluM karma, je sthAnamAM laI jAya, tenI saMkhyAmAM sthAnamAM pheraphAra thaI zakato nathI. saMcaraNazIla saMsAranI cAra ya gatimAM ghUmato-pharato AtmA sarvatra asaMyamI hoya che. eka manuSya ja saMyamI banI zake che. manuSya Atma saMyamI thAya to siddha banI zake che. A rIte jIva pAMcamI gatimAM gayA pachI pAcho pharato nathI, tyAMja zAzvata sthAyI banI jAya che. he munirAjo ! A gaMbhIra carcAnI samIkSA karavA yogya che. 196 uddezakonuM rAziyugma zataka zata-zatadhArAe varasI jJAnanI gaMgA vahAve che. vezyAdi kriyAthI baMdhAyelA karmanA raja-melane dhoIne mAnava, saMyama tapathI sApha nirlepa karI nAMkhe che. he munirAjo A rIte saMpUrNa bhagavatI sUtranA 41 khaMDonA 1924 prayogo nI khUbIo ahIM pUrNa thAya che. tIrthaMkara-gaNadharanI suputrI bhagavatI devIe jyAre khUbIonA A khajAnAne kholI nAkhyo tyAre te khajAnAmAM rahelA icchita, praticchita, satya, tathya, pavitra, svaccha, vaMdanIya, mananIya, satkAraNIya, sanmAnIya, aparimita bhAva yukta vidhi ane niSedho, tapa, niyama ane vinaya, seMkaDo heturUpa mahAna ratnone joI munirAjo AzcaryAvita banI gayA, 37
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ namI paDayA ane kRtakRtArtha banI gayA. munirAjoe gautamAdigaNadharone temaja pustaka lekhaka kathita vidha-vidha upakArakartAone namaskAra karyA. amAruM ajJAna harAI jAo tevI Atama bhAvanA bhAvI bhAvavibhora banI gayA. bhagavatI maiyAe prathama zatakathI laI41mA zatakanuM punaH uccAraNa karAvI, svAdhyAyanI paddhati zIkhavADI. munirAjoe te svIkArI, zrutajJAnamAM ramaNa karatAM munirAjo roSakALa pUrNa karI vicaraNa karavA lAgyA. munirAjoe prathama zatakanA prathama uddezakanA calamANe calienA siddhAMtane vAgoLatAM vAgoLatAM tenuM anusaMdhAna 41mA zatakamAM kahelA Atma saMyama sAthe karyuM. tenA dvArA evo samaya Avyo ke teo jaDa jagatanI paugalika sAmagrInI racanAthI banelA karmanA mULane hacamacAvI-calamANe calie karI, tenI udIraNA karI, vedana karI, chedana-bhedanAdi karI, mULamAMthI uccheda karyo arthAt karmonI nirjarA karavA lAgyA. karmone tapanI agnimAM dagdha karI saMpUrNa kRtayugma jevI saMkhyAvALA, cAragatimAM gamana karAvanAra kRtayugma rAzirUpa cAra ghAtI karmono, kSapaka zreNIe caDhIne nAza karyo. traNa yoganuM ruMdhana karI, ayogI avasthAmAM AvI, vyoja rAzinA bAMdhelA viSayanA karmono vinAza karyo. dvApara yugmamAM laI janAra rAga-dveSane samULagA nAza karavA, zailezI karaNathI taijasa-kAzmaNa zarIrane AtmapradezothI sarvathA bhinna karI dIdhA ane kalyoja pramANe potAnA eka ja AtmAne zuddha-buddha-mukata banAvI mokSa prApta karI, zAzvata sukhanA sAmrAjyane prApta karyuM ane lokanA agrabhAgamAM rahelA siddhAlayamAM birAjita thayA. viSaya-kaSAya rahita thaIne AnaMdAdi nijaguNamAM sahajAnaMdI-cidAnaMdI banI rahyA. A rIte saMpAdakIya lekhanA mAdhyamathI ApaNA bhagavatI sUtranA prathama bhAgathI pAMce ya bhAga sudhI cAlyuM AvatuM viSayAnaMdakumAra ane kaSAyAnaMdakumAranuM caritrapUrNa thayuM. priya pAThakagaNa!gurubhagavaMtonA sAMnidhyamAM rahI, kaMIkaciMtanazIlatAnI zaktinA AdhAre, guruprANanI ananya varasatI kRpAdhArAe bhIMjAIne mumukSudazA kevI hoya tenI jhAMkhI AlekhI che. chellA zatakoe mArI daSTi kholI nAkhI che. eka tamannA jAgRta karI che. A maLelo traNa lokanA AkAravALo, karmabhUminA manuSyano A deha, temAM AyatathI parimaMDala saMsthAnarUpe goThavAyelA badhA ja avayavo ane te avayavothI taiyAra thayelo jIvano DhAMco, tenAthI maLeluM che saMsthAna paikInuM eka saMsthAna te jIvanuM grahaNa kareluM mukhya saMsthAna gaNAya che. te saMsthAnamAM racAyelA aneka saMsthAnonI AkRti- paulika racanA katayumathI kalyoja rAzimAM racAya che. AvuM alaukika syAdavAda siddhAMta anaMtajJAnI sivAya koNa darzAvI zake? koI nahIM, astu.. anAdinA bhAMgAmAMthI nIkaLI sAdi anaMtanA bhAMgAmAM AvavA sAMtatAdevInI kalpanA karI che. viSaya-kaSAya te baMne rAga-dveSarUpa saMsAranA biyAraNa che ane temAM AnaMda bhaLI gayo (38
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ hovAthI viSayAnaMda-kaSAyAnaMda kumAranI kalpanAkarI che. anAdi pariNati to oramAna mAtA che jyAre sAcI mAtA to sAMtatA devI ja che. te samatArUpamAM svAbhAvika rIte ja DhaLI jAya che. tethI jinavANI tAraka che. zrutajJAna kevaLajJAnanuM biyAraNa che. mATe bhagavatIsUtrane kevaLajJAnI tIrthakaranI putrI banAvI che ane teone gaNadhara bhagavaMtoe ApelI zrutajJAna lipIne prayogazALA banAvI che. A zAstrayoganA AdhAre mumukSu AtmAo vikAsa pAme che ane aMte vItarAga bane che. vItarAgatA lAvavA mATenI anuprekSA, saMpAdakIya lekha dvArA Apa sarvanI samakSa rajU karela che. te mArA mATe, ApanA mATe, saunA mATe zreyanuM kAraNa bano. temAM je doSo rahI gayA hoya tenuM daphana karI, guNone zodhI, AtmAne zuddha karo, tevI ananyabhAve maMgala kAmanA karuM chuM. AbhAra : sAdhuvAdaH dhanyavAda - prastuta AgamanA rahasyone khullA karI aNamolo abhigama preSita karanAra mahAupakArI goMDala gaccha ziromaNi, parama dArzanika, amArA Agama kAryane protsAhita karI AzIrvAdanI varSA varasAvanArA gudeva zrI jayaMtilAlajI ma.sA. no ananya bhAve AbhAra mAnuM chuM ane zatakoTI sAdara bhAve praNipAta namaskAra karuM chuM. zraddheya, preraka, mArgadarzaka jemanA pasAye pU. triloka muni ma.sA.no yoga prApta thayo che, tevA vANIbhUSaNa pU. girIza gurdevano sahRdayatApUrvaka AbhAra mAnI vaMdana karuM chuM. A Agamane suzobhita banAvanAra, suMdara hArdanA bhAvabharI alaMkRta karanAra, mULa pAThanuM saMzodhana karI vyavasthita karanAra, Agama manISI pU. trilokamunivaryane mArI zatakoTI vaMdanA pAThavuM chuM. muni puMgavonA caraNAnugAmI, utsAha dharA, prAraMbhelA kAryane pUrNatAnA pagathAre pahoMcADanArA, Agama gujarAtI anuvAda saMskaraNanA udbhavikA, nipuNA, kAryaniSThA, kRtajJA, ugratapasvinI mamabhaginI temaja suziSyA sAdhvI zrI uSAne dhanyavAda apuM chuM. dhanya tamArA aMtima jIvananI ghaDI, mRtyunA paLe paNa devAdhidevanA smaraNe dehotsarga karyo; samAdhimaya mRtyune varI jIvana saphaLa karyuM, adhurI sAdhanA pUrI karavA vItarAga mArge vahI karmano vinAza karI, akhaMDa zAMti pAmo; e ja maMgala bhAvanA karuM chuM. Agama avagAhana karAvanAra sahayogI sAdhvIratnA hasumatI, vIramatI sahita sAdhvIvRMdane anekazaH dhanyavAda ApuM chuM. prastuta Agama zrI bhagavatI sUtranA A pAMcamA bhAga sahita mahAkAya saMpUrNa zrI bhagavatI sUtranA anuvAdikA tathA sahasaMpAdikA amArA suziSyA Do. sAdhvI AratIbAI ma. ( ). 39
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. jemaNe anuvAda svAdhyAya karavAno je puruSArtha upADyo te ghaNo ghaNo prazaMsanIya che. huM temanI kadara karuM chuM, dhanyavAda ApI bhUrI bhUrI prazaMsA karuM chuM ane zubha kAmanA karatAM kahuM chuM ke tame AgamanuM UMDuM avalokana karI, arihaMta banI javA nibaMdha saMyama yAtrAnuM nirvahana karatA raho; e ja maMgala bhAvanA karuM chuM. satata prayatnazIla, aneka AgamonuM avagAhana karIne anuvAdanI kAyApalaTa karI, Agamane sarala, sumadhura, saMmArjita karanAra, zabdArtha-bhAvArtha ane vivecananuM saMtulana jALavI rAkhanAra, bhagIratha kAryanA saha saMpAdikA yazasvI sAdhvI ratnA mamaziSyA-praziSyAM DaoN. sAdhvIzrI AratI evaM sAdhvIzrI subodhikAne abhinaMdana sahita sAdara dhanyavAda ApuM chuM. Agama saMzodhanamAM sahayogI zramaNopAsaka mukaMdabhAI pArekha, maNibhAI zAha evuM jayavaMtabhAI zAha, kumArI bhAnubahena pArekhane dhanyavAda. paramAgama pratye avihaDa bhaktibhAva rAkhanAra guprANa phAunDezananA mAnad sabhya bhAmAzA zrIyuta ramaNikabhAI tathA Agama prakAzana karavAnA aDaga bhekhadhArI, daDha saMkalpI, tapasvinI mAtA vijyAbahena tathA bhakti sabhara hRdayI pitA mANekacaMdabhAI zeThanA suputra, narabaMkA, royalapArka sthA. moTA saMghanA pramukha caMdrakAntabhAI zeTha tathA kAryAnvita zrI mahendrabhAI Adi sarva sabhyagaNo; dhIrubhAI, vinubhAI Adi kAryakartAo; mudraNa karanAra nehalabhAI, temanA pitAzrI hasamukhabhAI tathA sahayogI kAryakaro, AgamanA zrutAdhAra ane anya dAnadAtA mahAnubhAvo vagerene abhinaMdana sAthe sAdhuvAda ApuM chuM. AgamanA anuvAda, saMzodhana, saMpAdanamAM upayogI thayelA pUrva prakAzita AgamonA prakAzakone sAdhuvAda. Agama avagAhana karavAmAM upayoganI zUnyatAthI kaMIka zabdo, akSaro, pAThamAM azuddhi rahI javA pAmI hoya, vItarAga vANI viruddha lakhAyuM, vaMcAyuM hoya to trividha-trividha micchAmi dukkaDaM ApuM chuM. priya pAThako ! tamo Agama vAMco tyAre kaMIka azuddhi rahI javA pAmI hoya te khyAla Ave to tenI noMdha karI amane mokalavA prayatna karazo. namAmi savva nikhAI-umAma svvjiivaannN| vItarAga vacana viruddha lakhAyuM hoya to mAgu punaH punaH kSamApanA, maMgalamaitrI pramoda bhAvamAM vaho sahu, evI karuM chuM vijJApanA parama pU. saumyamUrti aMbAbAI ma.sa.nA suziSyA- AryAlIlama. 40
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdana anubhava Do. sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA zrI bhagavatI sUtrano viSaya jaina tattvajJAnanA samagra viSayone AvarI le che, eTaluM ja nahIM, vizva vidyAnA koI paNa viSayono saMketa A sUtrAdhirAjamAM na thayo hoya tema lAgatuM nathI. A vizALakAya graMthanuM lekhana zramasAdhya che ane tenuM saMpAdana ciMtana-manananI apekSA rAkhe che. dravyAnuyoga ane gaNitAnuyoganI pradhAnatAvALA viSayo, vAcakone saraLa, sugama ane supAcya banI rahe te pramANe saMkalana karavuM, kyAreka sUtra atyaMta saMkSipta hoya, teno bhAva samajavo kaThina hoya tyAre te sutranA pUrvApara saMdarbho ApIne tenuM rahasya pragaTa karavuM, kyAreka lipidoSa AdithI pAThamAM koI azuddhi jaNAya, to tenI spaSTatA karavI vagere saMpAdana kArya UMDI sUjha-samaja mAMgI le che. jema ke zataka-25/6mAM sUtrakAre cha prakAranA nigraMthonI gati ane padavInuM kathana ArAdhanA-virAdhanAnI apekSAe karyuM che. prazna thAya ke palAka, bakaza ane pratisevanA kazIla. te traNe niyaMThA doSasevI che, to temAM ArAdhanAnI apekSAe gati kevI rIte thAya? te ja rIte kaSAya kuzIla ane nigraMtha, te be niyaMThA apratisevI che, to temAM virAdhanAnI apekSAe gati kevI rIte thAya? vRttinA AdhAre viSaya spaSTa thAya che ke pulAkAdi pratisevI niyaMThAo aMta samaye potAnA duSkRtyonI AlocanA Adi karIne kaSAyakuzIlapaNAnA bhAvane pAmIne alpa samayamAM ja mRtyu pAme, to tenI ArAdhanAnI apekSAe gati kahevAya ane kaSAyakuzIla ke nigraMtha kyAreka pariNAmanA parivartanathI bakuzAdinA bhAvone pAmIne aMtarmuhUrtamAM ja mRtyu pAme, to tenI virAdhanAnI apekSAe gati kahevAya che. A rIte bhUtakALanI paryAyanA AdhAre paNa tene te-te nigraMtha kahI zakAya ane te pramANe te-te nigraMthonI gati thAya che. temAMja sUtrakAre nigraMthone prApta thatI padavInuM kathana karyuM che. ArAdhanAnI apekSAe pulAkAdi nigraMtho indra Adi padavI prApta kare che ane virAdhanAnI apekSAe te aUU 3vavanenA te anyatra utpanna thAya che. ahIM ApaNu zabdano bhAva sUtrathI spaSTa thato nathI. keTalIka vyAkhyAomAM aUMyasu anyatra. bhavanapati Adi koI paNa devomAM utpanna
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya te pramANe artha karyo che paraMtu pUrvasUtranA saMdarbhone jotAM spaSTa thAya che ke koI paNa nigraMtho bhavanapati, vyaMtara ke jyotiSI devamAM utpanna thatAM nathI. te vaimAnika devomAM ja utpanna thAya che. ArAdhanAnI apekSAe te vaimAnika jAtimAM padavIdhArI deva thAya ane virAdhanAnI apekSAe koI padavI prApta karatA nathI paraMtu atyAre su vaimAnika jAtimAM ja padavIdhArI sivAyanA sAmAnya deva thAya che. zataka-34mAM utpatti ane karmabaMdhanI vibhinnatAonA AdhAre ekendriyonI caubhaMgInuM nirUpaNa che. temAM eka sAthe utpanna thayelA be jIvone 'tulya vizeSAdhika' karma baMdhanA dhAraka kahyA che. be jIvonA karmabaMdhamAM eka sAthe samAnatA ane vibhinnatA kaI rIte thAya? A praznanA samAdhAna mATe karmagraMthanA AdhAre vicAraNA che. karmagraMthamAM karmabaMdhanA cAra prakAra kahyA che. temAMthI prakRtti baMdha ane pradezabaMdha yoganA AdhAre thAya che, sthiti baMdha ane anubhAga baMdha kaSAyanA AdhAre nizcita thAya che. eka sAthe utpanna thayelA be jIvonI yogazaktimAM samAnatA hovAthI teno pradezabaMdha samAna thAya paraMtu te be jIvonA Atma pariNAmomAM, rAga-dveSa Adi kASAyika bhAvomAM taratamatA hovAthI temAM sthiti ane anubhAga baMdhamAM vizeSAdhikatA thAya che. A rIte sAthe utpanna thayelA be jIvo tulya vizeSAdhika karmabaMdha karI zake che. zataka-25 uddezaka-3mAM ajIva saMsthAnonuM vistRta varNana che. temAM 'navama' saMsthAnanuM kathana che. saMsthAnonA prakAramAM javamadhya nAmanuM koI saMsthAna nathI. Agama pATha ke vRttinA AdhAre teno artha spaSTa thato nathI. ciMtana karI tenA arthano nirNaya karyo ke ahIM javamadhyano prAsaMgika artha loka thAya che. javanA be bhAga karIe tene javamadhya kahevAya. adholokano AkAra javamadhyanI jema upara sAMkaDo ane nIcethI pahoLo che. saMpUrNa lokano AkAra paNa supratiSThita sarAvalAnA AkAranI jema supratiSThita traNa javamadhya jevo kahI zakAya che. pachInA sUtronA saMdarbhamAM 'javamadhyano 'loka" artha yathocita jaNAya che. zataka-35thI 40 mahAyugma zatakonA 11-11 uddezakonA upasaMhArAtmaka pAThamAM lipidoSa AdithI kaMIka azuddhi jaNAya che. TIkAkAroe tenA spaSTIkaraNa mATe prayatna karyo che paraMtu te buddhigamya thato nathI. vAcakonI spaSTatA mATe ame te pAThane kasamAM mUkIne vivecanamAM tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. A rIte Agamano koI paNa viSaya vicAraNIya banI jAya tyAre anya Agama pAThonA saMdarbho, saMskRta TIkA ane anyagraMthonA bhAvone najara samakSa rAkhIne Agama manISI pU.tilokamuni ma.sA. tathA pradhAna saMpAdikA guNI maiyA pU. lIlamabAIma. tathA ame baMne(sAdhvI AratI tathA sAdhvI subodhikA) sUkSma dRSTithI vicAraNA karIne Agama pAThanuM puSTikaraNa thAya
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ O te rIte ucita nirNaya laIe chIe. zrI bhagavatI sUtranuM saMpAdana kArya pUrNa thatAM, Aje paMcama bhAganA prakAzananI pAvana paLe aMtara AnaMda anubhave che. A saMpAdana kAryanA ame nimitta mAtra chIe. prAtaHsmaraNIya pU. prANagurdevanA nAmane amara banAvavA aMtarikSamAM birAjamAna tapodhanI gurudeva pU. ratilAlajI ma.sA.nA kRpAzISe amArA mAdhyamathI A mahattama puNyakArya thaI rahyuM che. guNI maiyA pU. muktAbAI ma. tathA pU. lIlamabAI ma.nI kRpApUrNa daSTi amone kArya karavAnI zakti pradAna kare che. Agama saMpAdana kArya koI buddhi vilAsa nathI, paraMtu mahAna svAdhyAya rUpa AtyaMtara tapa che. te tapa koI paNa prakAre tApa na banI jAya te mATe haMmezA amone sAvadhAna karanAra guNI maiyA pU. vIramatibAI ma. amone bhAvavizuddhinI preraNA ApI A mahAna tapanI anumodanA karI rahyA che gurukulavAsI sarva ratnAdhiko temaja sahavartI guru bhaginIono sahayoga tathA sadbhAvanA amAruM pAtheya che. aMte mAta-tAta taraphathI prApta thayelA janmajAta saMskAro Aje aMkurita thaI rahyA che. sarva upakArIonA RNano ame svIkAra karIe chIe. sadA RNI mAta-sAta caMpAbena-zAmaLajIbhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama guNIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA zruta AratIe karuM kaSAyonuM zamana. sadA RNI mAtatAta lalitAbena-popaTabhAI karyuM tame susaMskAronuM siMcana, anaMta upakArI o tapasamrATa gurudeva zrI ! ApyuM aNamoluM saMyama jIvana zaraNu grahyuM pU. mukta-lIlama-vIra gussIzrI kholyA Ape divya jJAnarUpa nayana devagudharmanI maLe evI kRpA zruta subodhe karuM kaSAyonuM zamana.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdikAnI kalame - DaoN. sAdhvI zrI AratIbAI ma. satkAryano prAraMbha atyaMta mahattvapUrNa hoya che. kAryanA prAraMbha pachI tene pUrNa karavAnI adamya lagana, tenA mATeno satata puruSArtha, AtmavizvAsa ane gurukRpA vagere paribaLo tenAthI paNa vizeSa mahattvanA che. kAraNa ke tenAthI ja kArya pUrNatA tarapha gati kare che. aMte sarva kAraNonA suyoge kAryanI pUrNatA thAya tyArano AnaMda anokho ja hoya guNImaiyA pU. lIlamabAI ma. e zrI bhagavatIsUtranuM lekhana kArya mane soMpyuM. pU. gurudevanA sAMnidhyamAM jenI vAMcaNI thaI che te ja Agama lekhana karavAnuM hovAthI huM bhAvavibhora banI gaI. bhagatIsUtranA bhAvo gaMbhIra ane rahasyapUrNa che. viSaya vizALa ane vividhatApUrNa che, samagra jainatattvajJAnane AvarI le che. tevA mahAna sUtralekhana karavA mATe mArI pAse gurukRpAnI zraddhAnuM eka ja samartha sAdhana hatuM. AjathI pAMca varSa pUrve verAvaLanI pAvana bhUmi para zubhamuhUrte jinavANInI akhUTa zraddhA, bahumAna ane pU. gurudevanA smaraNa sAthe sAthe lekhana kAryano prAraMbha karyo. gurukRpAbaLe mArA kSayopazama anusAra te gaMbhIrabhAvone samajavAno prayatna karyo. satata puruSArthathI kAryakramazaH AgaLa vadhyuM. sahunA sahiyArA prayatna Aje sUtrAdhirAja zrI bhagavatIsUtranuM kArya pUrNa thaI rahyuM che. zrI bhagavatIsUtranA pAMcamA-aMtima bhAganA prakAzananI pAvana paLe mAruM aMtara gurukRpAnA mAhAbhyane anubhavatA parama prasannatA saha pU. gurudevanA caraNomAM jhUkI jAya che ane dhanyatA anubhave che. A bhAgamAM zataka 24 thI 41 no samAveza thAya che. temAM dravyAnuyoganuM ja prAdhAnya che. zataka-24mA gammA adhikAra, jIvonA anaMta janma maraNane ane saMsAranA svarUpane sAMgopAMga rIte samajAve che. zataka-25mAM yoganI sama-viSamatA, tenuM 44
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ alpabadutva, jIva-ajIva dravyanI anaMtatA, ajIva saMsthAnanA bheda-prabheda, lokazreNI jevA viSayo lokanA paddhavyane samajAve che. cha prakAranA nigraMtho ane pAMca prakAranA cAritranuM suvistRta varNana sAdhakone svasthitinuM darzana karAvI pragati karavAnI preraNA Ape che. daza samAcArI, pratisevanA, AlocanA, prAyazcitta ane tapanuM vizaduvizleSaNa sAdhvAcArane pragaTa kare che. zataka-26mAM jIvanA karmabaMdhanI saikAlikatA, zataka-27mAM pApakriyA karavAnI taikAlikatA zataka-28mAM pApakriyAnA samarjananI saikAlikatA, zataka-29mAM pApakarmavedananA prAraMbha ane aMtanA cAra bhaMganuM varNana che. zataka 30mAM jIvonuM cAra prakAranA samavasaraNanuM vibhAjana karIne temAM AyuSya- baMdha vagere viSayonuM nirUpaNa che. zataka 31mAM laghuyugma jIvonI utpatti ane zataka-3ramAM laghuyugma jIvonI udvartanA viSayaka 33 dvAranuM kathana che. zataka-33mAM ekendriya jIvonI karmaprakRti, baMdha, vedana Adi viSayanuM varNana che. zataka-34mAM sAta prakAranI zreNI dvArA jIvano gamanamArga ane tenA vividha vikalponuM nirUpaNa che. zataka-35 thI 40mAM mahAyugma ekendriyathI saMjJI paMcendriya payetanA jIvonI ane zataka-41mAM rAziyama jIvonI utpatti viSaya kathana che. A rIte vividha prakAranA jIvonA vividha saMkhyAmAM thatAM janma-maraNanuM nirUpaNa, saMsArI jIvonI vividhatA ane tenI vidha-vidha paristhitinuM darzana karAve che. samagra rIte jotAM jaNAya che ke sUtrakArano Azaya vividha prakAre anaMta saMsAranA svarUpanuM darzana karAvI sAdhakanA aMtaramAM saMvega ane viSaya-vikAra prati nirveda bhAva jAgRta karI tene sAdhanAmAM sthira karavAno che. prastuta saMskaraNa : bhagavatI sUtranA aneka saMskaraNa upalabdha hovA chatAM gujarAtI bhASIone lakSamAM laIne na ati vistRta, na ati saMkSipta, tevA vivecana saha prastuta saMskaraNa taiyAra thayuM che. jemAM mULapATha, kaThina zabdArtha, bhAvArtha, viSayAnusAra zIrSako, viSayAnusAra vivecana ApyuM che. viSayabodhanI sugamatA, kaThina viSayonI saraLatA ane spaSTatA mATe AvazyaktAnusAra cArTa taiyAra karyA che. je svAdhyAyIo mATe atyaMta upayogI 45
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kathAnakonA prAraMbhamAM te kathAno saMkSipta paricaya Apyo che. jethI vAcako kathAnA sArabhAgane zIdhra prApta karI zake che. aMte saMpUrNa bhagavatI sUtranA viziSTa viSayonI anukramaNikA banAvI tenuM viSaya pramANe saMkalana karyuM che. A rIte aneka prakAre A vizALakAya sUtrarAjanA viSayane mArA kSayopazama anusAra saraLa ane spaSTa banAvavAno prayatna karyo che. je janajananA tattvabodhanuM kAraNa ane AcAra vizuddhinuM preraka banI zakaze te nirvivAda che. zrI bhagavatIsUtranI vizALatAne lakSamAM laIne tenuM pAMca bhAgamAM vibhAjana karyuM che. jemAM bhAga-1mAM zataka 1 thI 4, bhAga-ramAM zataka 5 thI 7, bhAga-3mAM zataka-8 thI 12, bhAga-4mAM zataka-13 thI 23, bhAga-pamAM zataka-24 thI 41no samAveza karyo che. zruta paraMparAne akSaNa banAvavAnA pUrvAcAryonA prakRSTa prayatnomAM prastuta saMskaraNa nakkara kaDInuM kAma karI rahyuM che. prastuta saMskaraNamAM AdhArabhUta graMtho : prastuta saMskaraNamAM mULapAThamAM sailAnA dvArA prakAzita zrI bhagavatI sUtrane AdhArabhUta tarIke svIkAryuM che. tema ja aneka sthAne yuvAcArya mahAprajJajI kRta zrI bhagavatI sUtra aMga surANi khaMDa-2 tathA 'mahAvIra jaina vidyAlayanA bhagavatI sUtra'nA AdhAre pAThanuM saMzodhana karyuM che. bhAvArtha ane vivecanamAM navAMgI TIkAkAra zrI abhayadevasUri kRta saMskRta TIkA, zrI becaradAsajI kRta bhagavatI sUtra, sailAnA-bhagavatI sUtra, yuvAcArya zrI madhukaramuni kRta bhagavatI sUtra, pU. ghAsIlAlajI ma.sA. kRta bhagavatI sUtra, Agama divAkara pU. janaka muni ma. sA. lekhita bhagavatI upakrama, Agama manISI pU. triloka muni ma.sA. lekhita jainAgama navanIta bhAga-7ne AdhArabhUta banAvyA che. AbhAra darzana - A umadAkAryanA udbhavanuM prabaLa nimitta prAtaH smaraNIya upakArI gurudeva pU. zrI prANalAlajI ma.sA. nuM janma zatAbdI varSa che. jemanI ujjavaLa paraMparA rUpa jina zAsanamAM sthAna pAmyA, AgamanuM jJAna pAmyA, jIvana jIvavAnuM vijJAna pAmyA, tevA anaMta upakArI guruvaryonI upakAra smRti | 46
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ nimitte anAdinI aratine dUra karI, akhaMDa rati-AnaMdane prApta karavA A vizALa AyojananuM nirmANa thayuM che. A Ayojanane pUrNa karavA mukhyatayA pU. mukta-lIlama guNI saha temanA parivAranA sAdhvIjIo potAnuM yogadAna ApI rahyA che. - Aje guru prANa Agama batrIsInuM ekavIsamuM puSpa prakAzita thaI rahyuM che. A pAvana prasaMge sahu prathama Agama sota sama carama tIrthakara bhagavAna mahAvIra svAmI, sUtra saMkalanakartA zrI sudharmAsvAmI, AgamalipibaddhakartA pUrvadhara zrI devaddhigaNi kSamAzramaNane hRdaya paTa para sthApita karI zraddhApUrvaka natamastake vaMdana karuM chuM. jeNe Agama sAhityane pravAhita karyuM, tevA AcArya bhagavaMto tathA mama zraddhAmUrti pU. jayamANeka-prANa-gusvara prati zraddhAbhAva pragaTa karuM chuM. tema ja anaMta upakArI pU. tapasvI gurudeva! zrI bhagavatI sUtranA prakAzana samaye Apa smRti paTa para padhAro cho, ApanA pAvana sAMnidhyamAM Ape be be vAra zrI bhagavatI sUtranI vAcanA karAvI ane te ja Agama anuvAdanuM sadbhAgya mane prApta thayuM. pAradaSTA evA Ape bhAvinA bhAvane jANIne ja kadAca A prakAranuM Ayojana karyuM hoya tema vartamAne pratIta thAya che. A vizALakAya graMthanuM Alekhana te mArI buddhi ane zaktinI bahAranI vAta che, tema chatAM te kArya sahaja, saraLa, sarasa rIte nirvine pUrNa thayuM che, te ApanI ja kRpAnuM ananya pariNAma che. jeoe potAnA gahana ciMtana-manana pUrvaka "zrI bhagavatI sUtranA gUDhAtmaka bhAvonI jhAMkhI' dvArA keTalAya rahasyone udghATita karyA che tevA gacchaziromaNi pUjyapAda zrI jayaMtamuni ma.sA.nI jJAna garimA ane guNagrAhI daSTi te ja amAruM gaurava che. A pavitra paLe vANIbhUSaNa pU.girIza muni ma.sA.nA pAvana caraNomAM bhAvavaMdana karuM chuM. A AyojananA pAyAnA paththara sama, Agama bhekhadhArI pU. trilokamuni ma.sA. jeo Agama saMpAdana kAryanI pUrNatA mATe tapArAdhanA sahita apramattabhAve, akhaMDapaNe kArya karI rahyA che, temanI Agamaci ane kArya karavAno utsAha amArA utsAhane vadhAre che. temaNe potAnI tIkSNa prajJAthI A AgamanuM saMzodhana karyuM che. yuvAsaMta pU. namramuni ma.sA. temAM Avazyaka sUcano karyA che. 47
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ mArA anaMta upakArI guruNIdevA pUjyavarA pU. mukatAbAI ma. e apAra vAtsalya vahAvI mArA kAryane vadhAvyuM che. jene jinavANI prati atUTa zraddhA ane guruvaryo prati ananya bhaktibhAva che, jenA tanamAM, manamAM ane romeromamAM anaMta upakArI pUjya zrI prANalAlajI ma.sA.nA nAmathI prAraMbhAyelu kArya zIghratayA pUrNa karavAnI eka ja lagana che, kAryanI pUrNatA mATe keTalAya kaThinatama niyamo saha jeo zruta sevAmAM samarpita thaI gayA che, teTaluM ja nahIM teozrIno amArA para paDato kRpA pUrNa daSTipAta amArI urjAne paNa jAgRta kare che, zaktine puSTa banAve che ane kArya karavA mATe preraka bane che, tevA mukhya saMpAdikA mama jIvana naiyAnA sukAnI, gurugNImaiyA pU. lIlamabAI ma.e mArA lekhananuM zuddhikaraNa karyuM che. A mahAkAryanA udbhavikA amArA vaDIla gurubhaganI pU. uSAbAI ma., temaja mama saMyamI jIvananA sahayoginI gurubhaginI pU. vIramatibAI ma. Adi sarva upakArIo prati huM kRtajJatAno bhAva pragaTa karuM chuM. mama sahacAriNI sAdhvI subodhikAe potAnI AgavI sUjha-bUjhathI saha saMpAdananI pharaja adA karI che. ama gurukulavAsI pU. biMdubAI ma. Adi sarva satIjIo mArI saphaLatAnA sahayogI che. zrI royala pArka sthA. jaina moTA saMgha tathA zrI guruprANa phAunDezananA pramukha ane sakriya kAryakartA zrIyuta caMdrakAMtabhAI zeTha vagere A virATa kAryane vegavaMtu banAvavA puruSArtha karI zrutasevAno anokho lAbha laI rahyA che. AgamajJAna pradAtA pUjyavarono che anaMta upakAra, bhagavad bhAvo pragaTAvavA jinavANIno karuM chuM satkAra. vizvamAM guru 'prANa'no vartI rahyo che sadA jaya jayakAra sahabhAgI banyA muja kAryamAM sahuno karuM chuM RRNa svIkAra..... mArI alpabuddhi sAmarthya ane maMda kSayopazame zrI bhagavatI sUtranA gaMbhIra bhAvonA rahasyone huM samajI na zakI houM ane zrutalekhanamAM bhagavANInI koI paNa prakAre AzAtanA thaI hoya to paMca parameSThI bhagavaMtonI sAkSIe micchAmi dukkaDaM..... aMte...... 48
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNipiTakanuM gaurava che tuM mA bhagavatI, sudharmAnuM saMkalana sUtra che tuM mA bhagavatI, gautamanI jijJAsA srota che tuM mA bhagavatI, bhavyajanono aMtastoSa che tuM mA bhagavatI, aharniza vaMdana ho tujane mA bhagavatI, muja aMtaHstrota pravAhita karaje mA bhagavatI, muja saMyama dhananuM rakSaNa karaje mA bhagavatI, muja bhagavad bhAvone pragaTAvaje tuM mA bhagavatI pU. mukta-lIlamagunzInA suziSyA sAdhvI AratI. 49
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 svAdhyAya zAstranA mULapATha saMbaMdhI krama viSaya asvAdhyAya kAla eka prahara jyAM sudhI rahe tyAM sudhI be prahara eka prahara ATha prahara eka prahara jyAM sudhI dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 11 12-13 AkAzasaMbaMdhI dasa asvAdhyAya AkAzamAMthI moTo tAro kharato dekhAya digdAha-koI dizAmAM Aga jevuM dekhAya akAlamAM meghagarjanA thAya [varSARtu sivAya) akAlamAM vIjaLI camake [varSARtu sivAya AkAzamAM ghoragarjanA ane kaDAkA thAya zuklapakSanI 1, 2, 3nI rAtri AkAzamAM vIjaLI vagerethI yakSanuM cihna dekhAya karA paDe dhummasa AkAza dhULa-rajathI AcchAdita thAya audArika zarIra saMbaMdhI dasa asvAdhyAya tiryaMca, manuSyanA hADakAM baLyA, dhovAyA vinA hoya, tiryaMcanA lohI, mAMsa 60 hAtha, manuSyanA 100 hAtha [phUTelA IMDA hoya to traNa prahara] maLa-mUtranI durgadha Ave athavA dekhAya smazAna bhUmi [100 hAthanI najIka hoya]. caMdragrahaNa-khaMDa/pUrNa sUryagrahaNa-khaMDa/pUrNa rAjAnuM avasAna thAya te nagarImAM yuddhasthAnanI nikaTa upAzrayamAM paMcendriyanuM kalevara cAra mahotsava-cAra pratipadA aSADha, Aso, kArataka ane caitranI pUrNimA ane tyAra pachInI ekama savAra, sAMja, madhyAhna ane ardharAtri. 12 varSa dekhAya tyAM sudhI jyAM sudhI rahe tyAM sudhI 8/12 prahara 12/16 prahara navA rAjA thAya tyAM sudhI yuddha cAle tyAM sudhI jyAM sudhI hoya tyAM sudhI 21-28] saMpUrNa divasa-rAtri eka muhUrta 29-3ra [noMdha:- paraMparA anusAra bhAdaravA suda pUnama ane vada ekamanA divase paNa asvAdhyAya manAya che. tenI gaNanA karatAM 34 asvAdhyAya thAya che.] 50
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra zrI zrI bhagavatI sUtra 4 tho lAgavAnI zrI zrI ba sUtra zrI bhagavatI zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavada zrI bhagavatI zrI bhagavatI zrI bhagavatI sUtra zrI lagaka sUtra zrI bhagavatI zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavatI sUtra zrI la cUMTa gaNadhara racita pAMcamuM aMga zrI bhagavatI sUtra zrI bhagavatI sUtra zrI zrI lI sUtra zrI lagavatI sUtra zrI sUtra zrI bhagavatI sUtra sUtra zrI bhagavatI sUtra zrI / si. bhAga-5 zataka: 24 thI 41 mULapATha, bhAvArtha, vivecana, pariziSTa zrI bhagavatI sa lagavatI sUtra huM anuvAdikA ma AratIbAI A kAlikasUtra che. tenA mULapAThano svAdhyAya divasa ane rAtrinA pahelA tathA cothA praharamAM thaI zake che.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 . zataka-ra4 | ROORLa paricaya A zatakamAM 24 uddezaka che. tenA eka-eka uddezakamAM eka-eka daMDaka saMbaMdhI adhikAra che. saMsArI jIvo tenA saMsAra paribhramaNakAlamAM koNa, kayAMthI, kayAM utpanna thaI zake che? pratyeka gharamAM utpanna thatA jIvone saMghayaNa, saMsthAna, vezyA Adi Rddhi zuM-zuM hoya che? temaja utpatti sthAnamAM te jIvo keTalI sthiti prApta kare che? eka ja sthAnamAM eka jIva niraMtara keTalA bhava kare? temAM keTalo kAla vyatIta kare? vagere viSayonuM varNana A zatakamAM 24 uddezakonA mAdhyamathI karyuM che. saMkSepamAM kahIe to A zatakamAM saMsAra paribhramaNanuM vistRta vizleSaNavividha daSTikoNathI thayuM che. te 24 uddezakono krama 24 daMDakanA kramathI che. jemAM- uddezaka-1mAM nArakomAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. udezaka-2 thI 11mAM daza bhavanapatimAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. udezaka-1ra thI 1mAM pAMca sthAvaramAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. uddezaka-17 thI 19mAM traNa vikasendriyamAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. uddezaka-20mAM tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. uddezaka-ra1mAM manuSyomAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. uddezaka-raramAM vANavyaMtara devomAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. udezaka-23mAM jyotiSI devomAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. uddezaka-24mAM vaimAnika devomAM utpanna thanArA jIvo saMbaMdhI varNana che. A rIte A zatakamAM samagra saMsArI jIvonI bhavobhavanI Rddhi ane upalabdhinuM sUkSmatama nirUpaNa
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra4: uddezaka-1 ROREDRED saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM nairayikanA daMDakamAM utpanna thanArA jIvonuM 20 dhAranA mAdhyamathI nirUpaNa che. narakanA daMDakamAM traNa prakAranA jIvo AvIne utpanna thAya che(1) asalI tiryaMca paMcendriya :- jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrvanI sthitivALA asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM ja jAya che. te bIjI Adi narakomAM jatA nathI. te jIvo tyAM jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. te narakamAM gamanAgamana karatA jaghanya ane utkRSTa be bhava ja kare che. kAlAdeza- te jIva be bhavamAM je kAla vyatIta kare che te kAlanA yogane A zatakamAM kAlAdezathI darzAvela che. pratyeka jIvanI prApta sthiti ane prApta thavAnI sthiti paNa bhinna-bhinna hoya che. A vibhinnatAnA nava vikalpo thAya che tene nava gamaka ke nava gammA kahe che. nANatA- samuccaya rUpe je Rddhi batAvI hoya tenA karatAM jaghanya ane utkRSTa gamakathI jAya tyAre RddhimAM je taphAvata thAya tene thokaDAnI bhASAmAM nANatA kahevAmAM Ave che. sUtramAM prathama gamakanI RddhithI anya ATha gamakanI RddhimAM je vizeSatA hoya tene sUcita karavA pAtta ane pAvara A be zabda prayoga jovA maLe che. gammAnA thokaDAmAM te vizeSatAonI gaNatarI karIne nANattAonI saMkhyA nizcita karI che. sUtramAM saMkhyA nathI. (2) saMjJI tiryaMca paMcendriya :- jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa koDa pUrvanI sthitivALA tiryaMca paMcendriya sAte ya narakamAM jAya che. tyAM te pratyeka narakamAM te-te narakanA sthAnAnusAra sthiti prApta karI zake che. te nArakI jIvo paNa marIne saMjJI tiryacapaNe janma dhAraNa karI zake che. A rIte paraMparA cAle, to te jIva jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che. temAM cAra bhavatiryaMcanA ane cAra bhava narakanA thAya che. A rIte cha naraka sudhI thAya che. sAtamI nArakInI rara sAgaropamanI sthitie utkRSTa sAta bhava sudhI paraMparA cAle che ane sAdhika rara sAgaropamathI laIne 33 sAgaropama sudhInI sthitie utkRSTa pAMca bhava sudhI ja paraMparA cAle che. A rIte saMjJI tiryaMca sAte narakamAM nava gamakathI gamanAgamana kare che. (3) sannI manuSya - manuSya sAta narakamAM jAya che ane cha narakanA nArako marIne manuSya thaI zake che. sAtamI narakamAMthI nIkaLelA jIvo manuSya thaI zakatA nathI. tethI 1 thI naraka sudhI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava ane sAtamI narakamAM jaghanya utkRSTa be bhava thAya che. nANattA- asaMjJI tiryaMcanA prathama narakanI apekSAe jaghanya gammAnA traNa ane utkRSTa gammAnA be, A rIte kula pAMca nANattA thAya che. tiryaMca paMcendriyanA sAte narakanI apekSAe jaghanya gammAnA ATha ane utkRSTa gammAnA be, ema kula 10 nANattA che; te 1047=70 nANattA thAya che. manuSyamAM prathama narakamAM kula ATha nANattA ane zeSa che narakamAM cha-cha nANattA thAya che. nANattAnA sarva bolonuM spaSTIkaraNa sUtramAM che. A rIte narakamAM janArA traNa prakAranA jIvo saMbaMdhI gammA, nANattA ane bhavAdeza-kAlAdeza yukta RddhinuM varNana A prathama uddezakamAM che.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 zataka-ra4: uddezaka-1 nairayika covIsa uddezaka ane vIsa dvAra: uvavAya parimANaM saMghayaNuccattameva saMThANaM / lessA diTThI NANe, aNNANe joga uvaoge // 1 // saNNA-kasAyaidiyasamugghAyA, veyaNA yavee ya / AuMajjhavasANA, aNubaMdho kAyasaMveho // 2 // jIvapae jIvapae jIvANaM, daMDagammi uddeso|| cauvIsaimammi sae, cauvvIsaM hoti uddesA // 3 // bhAvArtha:- A zatakamAM 24 uddezaka che. tenA vIsa dvArA A prakAre che- (1) upapAta, (2) parimANa, (3) saMghayaNa, (4) UMcAI- avagAhanA, (5) saMsthAna, (6) vezyA, (7) daSTi, (8) jJAnAjJAna, (9) yoga, (10) upayoga, (11) saMjJA, (12) kaSAya, (13) indriya, (14) samuddaghAta, (15) vedanA, (16) veda, (17) AyuSya, (18) adhyavasAya, (19) anubaMdha ane (20) kAyasaMvedha. 24 daMDakanA jIva padanA pratyeka jIvapadamAM A upapAta vagere 20 dhAronuM kathana che. tethI covIsamA zatakanA covIsa uddezaka thAya che. vivecana : - A zatakanA ra4 uddezako che, temAM kramazaH 24 daMDakamAM utpanna thanArA jIvonI Rddhine darzAvatA 20 dvArono prastuta gAthA sUtramAM nAmollekha che. pUrvanA 23 zatakomAM prathama sUtragata gAthA dvArA uddezakonAM nAmo sUcita karavAmAM AvyA che. jyAre A zatakamAM prathama sUtragata A gAthA dvArA 24 uddezakomAM varNita viSaya sUcita karavAmAM Avyo che. A zatakamAM narakAdi eka-eka daMDaka AdhArita eka-eka uddezaka che. daMDaka covIsa hovAthI A zatakanA uddezako paNa 24 che. jenAgamomAM apekSA bhede jIvonA vividha prakAre bheda karavAmAM AvyA che. utpatti sthAnanI apekSAe jIvonA 24 bheda thAya che. Agama sAhityamAM tene 24 daMDaka kahevAmAM Ave che, te A pramANe che- (1) sAta narakano eka daMDaka, (2 thI 11) daza bhavanapatinA daza daMDaka, (12 thI 16) pAMca sthAvaranAM pAMca daMDaka, (17 thI 19) traNa vikasendriyanA traNa daMDaka, (20) saMjJI ane asaMzI tiryaMca paMcendriyano eka daMDaka, (21) manuSya(karmabhUmi, akarmabhUmi ane saMmUrchAima manuSya)no eka daMDaka, (22) vANavyaMtara devano eka daMDaka, (23) jyotiSI devano eka daMDaka, (24) vaimAnika devano eka daMDaka. vIsa dAronuM spaSTIkaraNa - narakAdi 24 daMDakomAM je jIvo utpanna thAya che, teone vartamAna bhavamAM prApta saMghayaNa, saMsthAna, vezyA, jJAna vagere bola jIvanI Rddhi(labdhi) kahevAya che. sUtrakAre te RddhinuM
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 kathana vIsa dvArothI karyuM che. (1) upapAta- narakAdi daMDakomAM kaI gatimAMthI jIvo AvIne utpanna thAya che ane narakAdi bhavamAM jaghanya, utkRSTa keTalI sthiti pAme che? tenI vicAraNA A upapAta dvAramAM karavAmAM AvI che. (2) parimANa- narakAdi daMDakamAM eka sAthe keTalA jIvo AvIne utpanna thAya che? te vicAraNA A dvAramAM karavAmAM Ave che. (3) saMghayaNa- narakAdi daMDakamAM je jIvo utpanna thavAnA che, te jIvone vartamAna bhavamAM vaja8SabhAdi cha saMghayaNomAMthI keTalA saMghayaNa hoya? A ja rIte cothA dvArathI 19mA dvAra sudhI samajavuM (4) avagAhanA- UMcAI (5) cha saMsthAna (6) cha lezyA (7) traNa daSTi (8) pAMca jJAna, traNa ajJAna (9) traNa yoga (10) be upayoga (11) cAra saMjJA (12) cAra kaSAya (13) pAMca Idriya (14) sAta samudyAta (15) zAtA ke azAtArUpa be vedanA (16) traNa veda (17) AyuSya (18) be adhyavasAyo ane (19) anubaMdhanuM nirUpaNa che. AyuSyanuM anusaraNa karanArA gati, jAti, avagAhanAdi cha bolanA baMdhane anubaMdha kahevAmAM Ave che. anubaMdha haMmezAM AyuSya pramANe ja hoya che (20) kAya saMvedha- jIvo potAnI vartamAna bhavanI kAyAne choDIne arthAt mRtyu pAmIne kAyAntarane (acakAyanI kAyAne athavA tulyakAyanI kAyAne) prApta karIne, tyAMnuM AyuSya pUrNa karI punaH te ja kAyamAM utpanna thAya tatsaMbaMdhI bhava ke kAlanI gaNatarIne kAya savedha kahevAya che. tenA be vibhAga che- bhavAdeza ane kAlAdeza. (1) bhavAdeza- vivakSita kAyAthI kAyAntaramAM, eka bhavathI bIjA bhavamAM ane tyAMthI punaH te ja bhavamAM AvavuM. A rIte gamanAgamana karatAM keTalA bhava thAya? te bhavonI gaNanA karavI, bhavAdeza che. bhavAdeza, bhavanI apekSAe kAyasaMvedha che. (2) kAlAdeza- te bhavomAM keTalo kAla vyatIta thayo? tenI gaNanA karavI, tene kAlAdeza kahe che. kAlAdeza, kAlanI apekSAe kAya saMvedha che. nairayikomAM utpatti :| 2 rAyagihe jAva evaM vayAsI- jeraiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjatikiMNerajhehiMto uvavajjati, tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti, maNussehiMto uvavajjati, devehitouvavajjati?goyamA !NoNeraiehiMtouvajjati,tirikkhajoNiehiMtouvavati, maNussehiMto vi uvavajjati, No devehiMto uvvjjti|| bhAvArtha :- rAjagRha nagaramAM gautamasvAmIe yAvata A pramANe pUchyuM- prazna- he bhagavan! nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM nairayikomAMthI, tiryaMcayonikomAMthI, manuSyomAMthI ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! nairayika, nairayikomAMthI AvIne utpanna thatA nathI, tiryaMcayonikomAMthI ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. | 3 jaitirikkhajoNiehitouvavajjati-kiMegidiyatirikkhajoNiehitouvavajjati jAvapaciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjati? goyamA !No egidiyatirikkhajoNie hiMto uvavati, No beiMdiya,NoteiMdiya,Nocauridiya tirikkhajoNiehiMto uvavati, paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvvjjti|| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo nairayiko, tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM ekendriya tiryaMcayonikomAMthI, beindriya, te indriya, caurendriya ke paMcendriyatiryaMcayonikomAMthI AvIne
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-1 5 utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ekendriya, beindriya, teindriya, caurendriya tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thatA nathI, te paMcendriya tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che. 4 jai NaM bhaMte! paMcidiya-tirikkhajoNiehiMto uvavajjati - kiM saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, asaNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! saNNipaMciMdiya-tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, asaNNi paMciMdiya-tirikkhajoNihiMto vi uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo nairayiko, paMcendriya tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM saMjJI paMcendriya tiryaMca yonikomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI paMcendriya tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te saMjJI paMcendriya ane asaMjJI paMcendriya baMne prakAranA tiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che. 5 jai NaM bhaMte ! asaNNipaMcidiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti - kiM jalayarehiMto uvavajjaMti, thalayarehiMto uvavajjati, khahayarehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! jalayarehiMto vi uvavajjaMti, thalayarehiMto vi uvavajjaMti, khahayarehiMto vi uvavajjaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo naiyiko, asaMzIpaMcendriyatiryaMcayonikomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM te jalacaramAMthI, sthalacaramAMthI ke khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama! te jalacaramAMthI, sthalacaramAMthI ane khecaramAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. 6 jai NaM bhaMte ! jalayasthalayara-khahayarehiMto uvavajjaMti - kiM pajjattaehiMto uvavajjaMti, apajjattaehiMto uvavajjati ? goyamA ! pajjattaehiMto uvavajjati, No apajjattaehiMto uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo naiyiko, jalacara, sthalacara ane khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM te paryApta jalacara, sthalacara ane khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che ke aparyApta jalacara, sthalacara ane khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! paryApta jalacara, sthalacara ane khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che, aparyAptamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. vivecanaH prastuta sUtromAM nairayikonI utpatti viSayaka kathana che. cAra gatinA jIvomAMthI paryApta, saMkhyAta varSAyuSka saMzI ane asaMzI tiryaMca paMcendriya ane garbhaja manuSyo ja narakamAM jaI zake che. tathAprakAranA svabhAve nArako ke devo marIne naraka ke devagatimAM jatA nathI. te ja rIte pAMca sthAvara, traNa vikalendriya jIvo ke koipaNa aparyAptA jIvo naraka ke devagatimAM utpanna thatA nathI. yugalika tiryaMco ane yugalika manuSyo avazya devagatimAM jAya che. tethI te jIvo paNa narakamAM jatA nathI. asaMjJI tiryaMca paMcendriyanI prathama gamakathI narakamAM utpatti H 7 pajjatta- asaNNipaMcidiya tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie Neraiesa uvavajjittae
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zrI bhagavatI sUtra-5 | seNaMbhate!kaisupuDhavIsuuvavajjejA?goyamA!egAe rayaNappabhAe puDhavIe uvvjjejaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, narakamAM utpanna thAya, to te keTalI naraka pRthvIomAM utpanna thAya che? uttara-he gautama ! te eka ratnaprabhA naraka pRthvImAM utpanna thAya che. 8 pajjatta-asaNNipaMcidiyatirikkhajoNieNaMbhaMte ! je bhavie rayaNappabhAe puDhavIe Neraiesuuvavajjittae,seNaM bhaMte! kevaikAlaTThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu, ukkosennpliovmssaskhejjibhaagttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMco ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya dazahajAra varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. | 9 | teNaM bhaMte !jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA !jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNNi vA, ukkoseNasakhejjAvA asakhejjAvA uvvjjti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvImAM eka samayamAM keTalA asaMzI tiryaMco utpanna thAya cha? 12- gautama ! dhanya tre| sane utkRSTa saMdhyAta asaMdhyAta utpanna thAya che. 10 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiM saMghayaNI paNNattA? goyamA ! chevaTTasaMghayaNI pnnnnttaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prathama narakamAM utpanna thanArA asaMjJI tiryaMca paMcendriyonA zarIranuM jyu saMghayA Doya cha ? 6ttara- gautama ! chevaTu saMghaya hoya che. |11 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kemahAliyA sarIrogAhaNA paNNattA? goyamA! jahaNNeNaM agulassa asaMkhejjaibhAga, ukkosennNjoynnshss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIvonA zarIranI avagAhanA keTalI hoya che? uttara- he gautama ! jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra yojana hoya che. 12 tesiNaM bhaMte! jIvANaMsarIragA kiM saMThiyA paNNattA? goyamA! huMDasaMThiyA pnnnnttaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te azI tiryaya paMthendriya pona zarI2- ayu saMsthAna Doya che ? uttara- gautama ! huM saMsthAna Doya che. 13 tesiNaM bhaMte !jIvANaM kai lessAo paNNattAo? goyamA ! tiNNi lessAo paNNattAo,taMjahA- kaNhalessA,NIlalessA, kaaulessaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te asaMjJA tiryaya paMthendriyona sI vezyA Doya cha ? 6ttara-3 gautama! tene traNa vezyA hoya che- kRSNa, nIla ane kApota lezyA. 14 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sammadiTThI, micchAdiTThI, sammAmicchAdiTThI? goyamA !No
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 sammadiTThI, micchAdiTThI, No smmaamicchaaditttthii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyone zuM samyagudaSTi, mithyAdaSTi ke samyagumithyASTi hoya che? uttara- he gautama ! te samyagdaSTi nathI, mithyASTi hoya che, samyagamithyASTi nathI. te mAM aMte navA viMda bALA, mANALI ? toyanA ! jo bALI, aNNANI, NiyamA duaNNANI, taM jahA- maiaNNANI ya, suyaaNNANI ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyo zuM jJAnI hoya che ke ajJAnI ? uttarahe gautama ! te jJAnI nathI, ajJAnI hoya che. tene avazya be ajJAna hoya che, yathA- mati ajJAna ane zrata- ajJAna. 16 teNaM bhaMte ! jIvA kiMmaNajogI, vayajogI, kAyajogI? goyamA!No maNajogI, vayajogI vi,kAyajogI vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyo zuM manayogI, vacanayogI ke kAyayogI hoya che ? uttara- he gautama ! te manayogI nathI, vacanayogI ane kAyayogI hoya che. 17 te NaM bhaMte !jIvA kiM sAgArovauttA aNAgArovauttA? goyamA!sAgarovauttA vi aNAgArovauttA vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! asaMjJI tiryaMca paMcendriyo zuM sAkAropayogayukta hoya che ke anAkAropayogayukta hoya che? uttara- he gautama! te sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. 18 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kai saNNAo paNNattAo? goyamA ! cattAri saNNAo paNNattAo,tajahA- AhArasaNNA, bhayasaNNA, mehuNasaNNA, prigghsnnnnaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavana! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyone keTalI saMjJAo hoya che ? uttarahe gautama ! tene cAra saMjJAo hoya che, yathA- AhArasaMjJA, bhayasaMjJA, maithunasaMjJA ane parigrahasaMjJA. 19 tesiNaM bhaMte !jIvANaM kai kasAyA paNNattA? goyamA!cattAri kasAyA paNNattA, tajahA- kohakasAe, mANakasAe, mAyA-kasAe, lohksaae| bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyone keTalA kaSAya hoya che? uttara- he gautama! tene cAra kaSAya hoya che, yathA- krodha kaSAya, mAna kaSAya, mAyA kaSAya ane lobha kaSAya. 20 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kai iMdiyA paNNattA? goyamA !paMca iMdiyA paNNattA, taMjahA-soidie jaavphaasidie| bhAvArtha :- pragna- he bhagavan! te asaMjJI tiryaMca paMcendriyone keTalI indriyo hoya che? uttara- he gautama! tene pAMca indriyo hoya che, yathA- zrotendriya yAvatu sparzendriya.
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 8 zrI bhagavatI sUtra-5 21 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kai samugghAyA paNNattA? goyamA ! tao samugghAyA paNNattA,taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugghAe, maarnnaatiysmugghaae| bhAvArtha :- - he bhagavan ! te asaMjJA tiryaya paMthendriyona 240 samudhAta Doya cha ? 612-3 gautama! tene traNa samughAta hoya che, yathA-vedanA samudyAta, kaSAya samudyAta ane mAraNAntika samughAta. 22 te NaM bhaMte ! jIvA kiM sAyAveyagA asAyAveyagA ? goyamA ! sAyAveyagA vi, asAyAveyagA vi / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! te asaMzI tiryaya paMthendriyo zaMzAtA cha? azAtAvahacha? uttara- he gautama! te zAtA vedaka paNa hoya che ane azAtA vedaka paNa hoya che. 23 te NaM bhaMte ! jIvA kiM itthIveyagA, purisaveyagA, NapuMsagaveyagA? goyamA ! No itthIveyagA, No purisaveyagA, NapuMsagaveyagA / bhAvArtha -prazna-he bhagavan!te asaMzI tiryaMca paMcendriyo zuM strIvedaka che, puruSavedaka che ke napuMsakavedaka cha ? 612- gautama! te strI puruSave64 nathI, meDa napuMsave64 cha. 24 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te masaMjJA tiryaya paMthendriyonI sthiti 24 sanI cha ? 6ttara-3 gautama ! tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakroDavarSanI che. 25 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kevaiyA ajjhavasANA paNNattA? goyamA ! asaMkhejjA ajjhavasANA pnnnnttaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te asaMzI tiryaya pNthendriyon| adhyavasAya sthAna 2 cha ? uttara- he gautama ! tenA adhyavasAya sthAna asaMkhyAta che. 26 te NaM bhaMte ! kiM pasatthA, appasatthA? goyamA ! pasatthA vi, appasatthA vi / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te adhyavasAya sthAna zuM prazasta cha / prazasta ? 612- gautama! prazasta paNa che ane aprazasta paNa che. 27 se NaM bhaMte ! pajjatta-asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNietti kAlao kevaciraM hoi? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM ukkoseNaM puvvkoddii| bhAvArtha:- prazna- 3 (bhagavan! te po paryApta masaMjJA paMthendriya tiryaya 35 3240 aba 27 cha ? 612he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSa sudhI rahe che. 28 seNaM bhaMte ! pajjakta-asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie rayaNappabhAe puDhavIe Neraie puNaravi pajjatta-asaNNipaciMdiya-tirikkhajoNietti kevaiyaM kAlaM sevejjA, kevaiya
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 kAlaMgairAgaDukarejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasa vAsasahassAiMaMtomuttamabhahiyAI,ukkoseNaMpaliovamassaasaMkhejjaibhAgaMpuvakoDi mabbhahiya, evaiyaMkAla sevejjA, evaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| zabdArtha :- mavALa = bhavAdezathI, bhavanI apekSAe niveseLa = kAlAdezathI, kAlanI apekSAe. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca ratnaprabhA pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thAya ane pharI paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca thAya to, A rIte keTalA kAla paryata te baMne gatinuM sevana kare che ane keTalA kAla sudhI temAM paraspara gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa pUrvakroDa adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; eTalA kAla paryata te baMne gatinuM sevana kare che ane eTalA kAla sudhI te baMne gatimAM gamanAgamana kare che. te gamaka-1 .. 29 pajjaktaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte!je bhavie jahaNNa-kAlaTThiIesu rayaNappabhApuDhaviNeraiesuuvavajjittae,seNaMbhate!kevaiyakAlaTThiIesukhavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu, ukkoseNa vidasavAsasahassaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta asaMzI tiryaMca paMcendriya ratnaprabhA pRthvImAM jaghanya kAlanI sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya che? uttarahe gautama! te jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa paNa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya che. 30 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! evaM sacceva paDhama gamaga vattavvayA NiravasesA bhANiyavvA jAva aNubaMdho tti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jaghanya sthitie narakamAM utpanna thanArA asaMjJI paMcendriya tiryaMca jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! A rIte anubaMdha parvatanI saMpUrNa vaktavyatA prathama gamaka(sUtra-7thI 26) pramANe jANavI. 31 seNaMbhaMte ! pajjaktaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie jahaNNakAlaTTiIya rayaNappabhApuDhaviNeraie, puNaravi pajjaktaasaNNi-paMciMdiyatirikkhajoNietti kevaiyaMkAlaMsevejjA, kevaiyaM kAlaMgairAgaDukarejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, evaiyaM kAla sevejjA, evaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArthaH- prazna-he bhagavan! paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, jaghanya sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikamAM utpanna thAya ane pachI paryApta asaMjJI paMcendriya tiryacapaNe utpanna thAya to, A rIte keTalA kAla sudhI te gationuM sevana kare, keTalA kAla sudhI temAM gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSa ane daza hajAra varSa adhika; eTalA kAla sudhI te gationuM sevana kare che ane teTalA kAla sudhI te be gatiomAM gamanAgamana kare che. // gamaka-2 //
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 10 zrI bhagavatI sUtra-5 |32 pajjatta-asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM je bhavie ukkosakAlaTThiIesu rayaNappabhA-puDhaviNeraiesuuvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesuuvavajjejjA, ukkoseNa vi paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! paryApta saMzI tiryaya paMthendriya bharIne, ratnaprabhAmA maSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nairiyakomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te jaghanya ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 33 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! avasesaMta ceva jAva annubNdho| bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! vo samayabha32416tpanna thAya cha? 6ttara- gautama! anubaMdha parvatanI saMpUrNa vaktavyatA prathama gamaka(sUtra-7 thI 26) pramANe jANavI. 34 seNaMbhaMte !pajjaktaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie ukkosakAlaDhiIyarayaNappabhA puDhaviNeraie, puNaravi pajjata-asaNNi-paMciMdiyatirikravajoNietti jAvakevaiyaM kAlaM gairAgai karejjA? goyamA! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM aMtomuhuttamabbhahiya, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaMpuvva-koDimabbhahiya, jAva evaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa,| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te paryApta asaMzI tiryaMca jIvo ratnaprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya ane punaH paryApta asaMjJI paMcendriya tiryacapaNe utpanna thAya to, A rIte thAvatu keTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che? uttara- he gautama! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhurta adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; yAvatu eTalA kAla sudhI te be gatimAM gamanAgamana kare che. gamaka-DA yothA, pAMyamA, 74 mAthI pati:35 jahaNNakAlaTThiIya pajjatta-asaNNipaMciMdiya-tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie rayaNappabhApuDhaviNeraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTiIesu, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! dhanya sthitivANA paryApta saMzI paMthendriya tiryayabharIne, ratnapramA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 36 teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! sesaMtaMceva, NavaraM
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-1 | 11 imAiM tiNNi NANattAI- AuM, ajjhavasANA, aNubaMdho ya / jahaNNeNaM ThiI aMtomuhattaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kevaiyA ajjhavasANA paNNattA? goyamA! asaMkhejjA ajjhavasANA paNNattA / teNaM bhaMte ! kiM pasatthA, appasatthA? goyamA ! No pasatthA, appasatthA / aNubaMdho atomuhuttaM, sesaMtaM ceva / bhAvArtha:-prazna-bhagavana! te vo samayamAM2016tpanna thAya cha? 612-gautama ! zeSa sarva varNana prathama gamakavatu jANavuM. paraMtu tenA AyuSya, adhyavasAya ane anubaMdhanA viSayamAM aMtara che. tenuM AyuSya jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanuM che. prazna- he bhagavan! te jIvonA adhyavasAya sthAna sADoyacha? 612-gautama! asaMdhyAta Doya che.prazna-bhagavana! te adhyavasAya prazasta Doya che ke aprazag? uttara- he gautama ! prazasta nathI, aprazasta hoya che. anubaMdha-aMtarmuhUrtano che. zeSa kathana prathama gamakavat jANavuM. 37 se NaM bhaMte ! jahaNNakAlaTiIe pajjatta-asaNNipaMciMdiya-tirikkhajoNie rayaNappabhAe jAvakevaiya kAlaMgairAgaiMkarejjA? goyamA !bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAI atomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM aMtomuhuttamabbhahiya, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaDukarejjA / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! 4dhanya sthitivANA paryApta saMzI tiryaya paMthendriya ratnaprabhAmA nairayikapaNe utpanna thAya ane punaH jaghanya sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca thAya yAvata A rIte keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhurta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa aMtarmuhurta adhika palyopamano asaMkhyAtamo (bhA; yAvat bheTavA 4 sudhA te me gatimA gamanAgamana 42 ch.|| gm-4|| 38 jahaNNakAlaTThiIyapajjatta-asaNNipaciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie jahaNNakAlaTThiiesurayaNappabhApuDhaviNeraiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTiIesu, ukkoseNa vi dasavAsa sahassaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! 4dhanya sthitivANA paryApta saMzI paMthendriya tiryaya, ratnaprabhAmAM jaghanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya to, te keTalI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama! jaghanya ane utkRSTa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 39 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti? goyamA ! taM ceva jAva aNubaMdho; tAiMceva tiNNi nnaannttaaii| seNaMbhaMte !jahaNNakAlaTThiIyapajjataasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie, jahaNNakAla DhiIyarayaNappabhA puDhavI Neraie, puNaravi jAvakevaiya kAlaMgairAgaDukarejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI,kAlAdeseNaMjahaNNeNaMdasavAsasahassAIaMtomuttamabbhahiyAI,
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12 ] zrI bhagavatI sUtra ukkoseNa vidasavAsasahassAiMaMtomuttamabbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! anubaMdha sudhI cothA namaka anusAra saMpUrNa varNana che ane traNa nANattA paNa te ja che. prazna- he bhagavana! te jaghanya sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca, ratnaprabhAmAM jaghanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya ane punaH asaMjJI paMcendriya tiryaMca thAya to, A rIte yAvata keTalA kAla paryata gamanAgamana kare che ? uttara- he gautama ! bhavAdezathI be bhava ane kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika dazahajAra varSa; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-pI 40 jahaNNakAlaTThiIyapajjakta-asaNNi paMciMdiya tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie ukkosakAlaTThiIesurayaNappabhApuDhaviNeraiesu uvavajjittae, seNaM bhate ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTTiIesu, ukkoseNa vi paliovamassa asaMkhejjaibhAgar3hiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! jaghanya sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaca, ratnaprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttama- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikamAM utpanna thAya che. 41 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! avasesaMtaMceva jAva aNuMbadhA, tAIceva tiNNi nnaannttaaii| seNaMbhaMte !jahaNNakAlaTThiIyapajjattaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie, ukkosa kAlaTThiIya rayaNappabhAe puNaravi jAva kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA ? goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM aMtomuttamabbhahiyaM, ukkoseNa vi paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM aMtomuttamabbhahiyaM, jAva evaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! anubaMdha sudhI cothA gamaka anusAra che ane traNa nANattA paNa te ja che. prazna- he bhagavana! jaghanya sthitisaMpanna paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaca, ratnaprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nairayiko thAya ane punaHparyApta asaMjJI paMcendriya tiryaMca thAya, A rIte yAvat keTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che? uttara- he gautama! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. / gamaka-do. sAtamA, AThamA, navamA gamakathI utpatti :|42 ukkosakAlaTThiiyapajjattaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24 : 6deza-1 | 13 rayaNappabhA- puDhaviNeraiesuuvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA!jahaNNeNaMdasavAsasahassaTTiIesu, ukkoseNaMpaliovamassa asaMkhejjaibhAgaThiIe suuvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! 68STa sthitivANA paryApta saMzI tiryaya paMthendriya ratnaprabhAmA narayikapaNe utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 43 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! avasesaMjaheva ohiyagamaeNaM taheva aNugaMtavvaM,NavaraM imAiMdoNNi NANattAI-ThiI jahaNNeNaM puvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / evaM aNubaMdho vi / sesaMtaM ceva / bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te vo me samayamAM 324u Gtpanna thAya cha ? 6ttara- gautama! saMpUrNa vaktavyatA audhika gamaka(prathama gammA) anusAra(sU. 7 thI 26 pramANe) jANavI joIe. sthiti ane anubaMdhamAM aMtara che-sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTivarSa ane anubaMdha paNa te ja pramANe che. zeSa pUrvavatuM. 44 se NaM bhaMte! ukkosakAlaTThiIya-pajjatta-asaNNipaMciMdiya-tirikkhajoNie, rayaNappabhAe, puNaravi jAvakevaiyaMkAlaMgairAgaDukarejjA?goyamA!bhavAdeseNaMdobhavaggahaNAI, kAlAdeseNaMjahaNNeNaMpuvakoDIdasahi vAsasahassehiM abbhahiyA,ukkoseNaMpaliovamassa asaMkhejjaibhAgaMpuSvakoDIe abbhahiya; jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te utkRSTa sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMco audhika sthitie ratnaprabhAmAM utpanna thAya che ane punaH utkRSTa sthitivALA asaMjJI paMcendriya tiryacapaNe utpanna thAya A rIte yAvatu keTalA kAla paryata gamanAgamana kare che? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya pUrvakoTi varSa ane daza hajAra varSa adhika, utkRSTa pUrvakoTi adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-7 / 45 ukkosakAlaTThiIyapajjakta asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNieNaMbhaMte!jebhavijahaNNakAlaTThiIesurayaNapabhAepuDhavINeraiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA?goyamA !jahaNNeNadasavAsasahassaTThieIsu,ukkoseNa vidasavAsasahassa TiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! 6STa sthitivANA paryApta masaMzI tiryaya, ratnaprabhAmA dhanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttarahe gautama! jaghanya ane utkRSTa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 46 teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! sesaMtaMceva, jahA sattamagamae jAvaseNaMbhaMte ! ukkosakAlaTThiIyapajjaktaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie jahaNNakAlaTThiIyarayaNappabhAe,puNaravi jAvakevaiyaMkAlaMgairAgaiMkarejjA? goyamA !
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 14 / zrI bhagavatI sUtra-5 bhavAdeseNaMdobhavaggahaNAI,kAlAdeseNaMjahaNNeNaMpuSvakoDIdasahi vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNa viputvakoDIdasavAsasahassehiM abbhahiyA jaaveviykaalgiraagikrejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te vo samayamAM 240 utpanna thAya cha ? 612- gautama ! pUrvavat yAvat anubaMdha sudhI sAtamAM gamaka anusAra(sUtra-4ra anusAra) jANavuM joIe yAva prazna- bhagavana ! 16STa sthitivANA paryApta saMzI tiryaya paMthendriyo ratnaprabhAmA jaghanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya ane punaH paryApta asaMzI tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thAya, A rIte vAva keTalo kAla gamanAgamana kare che ? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika daza hajAra varSa yAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana 42 che. // gm-8|| 47 ukkosakAlaTThiIyapajjaktaasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNieNaM bhaMte !je bhavie ukkosakAlaTThiIesurayaNapabhApuDhavINeraiesuuvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesu, ukkoseNa vi paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! utkRSTa sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryaMco, ratnaprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttarahe gautama! jaghanya ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 48 teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! sesaMjahA sattama gamae jAvaaNubaMdho tti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te vo me samayamAM 240 6tpanna thAya cha ? 6ttara- gautama ! zeSa anubaMdha paryata saMpUrNa varNana sAtamA gamaka(sUtra-42) anusAra jANavuM. 49 se NaM bhaMte ! ukkosakAlaTThiIyapajjatta-asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie ukkosakAlaTThiIyarayaNappabhAe, puNaravi jAvakevaiyaM kAlaMgairAgaDukarejjA? ____ goyamA ! bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaMpuvakoDIe abbhahiyaM, ukkoseNa vipaliovamassa asaMkhejjaibhAgaM puvvakoDIe abbhahiyaM, jAva evaiyaMkAlaMgairAgaiMkarejjA / evaM ee ohiyA tiNNi gamagA,jahaNNakAlaTThiIesu tiNNi gamagA, ukkosakAlaTThiIesu tiNNi gamagA, savvete Nava gamA bhavati / bhAvArtha:- - bhagavana! iSTasthitivANA paryApta saMzI paMthendriya tiryayo, ratnaprabhAmA utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya ane punaH utkRSTa sthitivALA paryApta asaMjJI paMcendriya tiryacapaNe utpanna thAya, to te keTalA kAla paryata gamanAgamana kare che ? uttara- he gautama! bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 15] varSa adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-lA. A rIte audhikanA traNa gamaka, jaghanya sthitinA traNa gamaka ane utkRSTa sthitinA traNa gamaka che. sarva maLIne nava gamaka thAya che arthAt nava gamakanA mAdhyame asaMzI tiryaMcanuM narakamAM utpatti saMbaMdhI varNana pUrNa thAya che. vivecanaH prastuta sUtromAM prathama ratnaprabhA narakamAM utpanna thanArA asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIvonI RddhinuM kathana 20 dvArathI karyuM che, te bhAvArthathI spaSTa che. kAya saMdha :- te kAyamAM, te jIvasthAnomAM rahevAno samaya. tenA be prakAra che- (1) bhavAdeza(bhavanI apekSAe kAya vedha). (2) kAlAdeza(kAlanI apekSAe kAya saMvedha). bhavAdeza - bhava saMkhyAnuM kathana. asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne, narakamAM utpanna thAya to te jIva be bhava kare che. eka bhava asaMjJI tiryaMca paMcendriyano ane bIjo bhava ratnaprabhA pRthvImAM nairayikapaNAno. kAlAdezaH-te bhavomAM jeTalo kAla vyatIta thAya tenI gaNatarIne kAlAdezathI kAya saMvedha kahe che. kAlAdezanuM kathana karatA sUtrakAre sthAna ane ghara baMnenI sthitimAMthI jenI sthiti adhika hoya, tene prathama lakhI pachI alpa sthiti sAthe "adhika zabda joDIne kathana karyuM che. prastuta saMskaraNamAM pAThakonI suvidhAne najaramAM rAkhatAM bhAvArtha, vivecana ane cArTamAM sarvatra eka rUpatA jaLavAI rahe te lakSya pahelA janAra jIvanI ane tyAra pachI jIva jyAM utpanna thAya che te gharanI sthitinuM kathana karyuM che. audhika, jaghanya ane utkRSTa traNe ya prakAranI sthitivALA asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIvo ratnaprabhA pRthvImAM aughika, jaghanya ane utkRSTa traNe ya prakAranI sthitie utpanna thaI zake che. A prakAranI vividhatAne sUtrakAre 3*3=9 gamaka rUpe darzAvela che. saLei te bava mAM mavati :- narakAdi daMDakomAM jIvo nava gamakathI gamanAgamana kare che. vartamAna bhavamAM jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitivALA jIvo marIne utpatti sthAnamAM jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitie utpanna thaI zake che. koIka jaghanya sthitivALA jIva utpatti sthAnamAM jaghanya sthiti pAme che, to koIka utkRSTa sthiti pAme che. koIka utkRSTa sthitivALA jIva AgAmI bhavamAM utpatti sthAnamAM jaghanya sthiti pAme, to koIka jIva utkRSTa sthiti pAme che. A rIte jIvo vartamAna bhava ane AgAmI bhavanI jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitie gamana kare che. tenA gamanAgamananA prakArone gamata-gammA kahevAmAM Ave che, te gamaka kula nava che. diyA uikha mA- audhika eTale samuccaya sthiti. jaghanya ane utkRSTa baMne sthiti temaja sarva sthitio jemAM samAviSTa hoya te aughika. audhika sthitithI traNa gammA thAya che, yathA- (1) audhika-audhika (2) audhika-jaghanya (3) audhika utkRSTa. kahavoluvipati ma - jaghanya sthitithI traNa gammA thAya che, yathA- (3) jaghanya-audhika (5) jaghanya-jaghanya (6) jaghanya-utkRSTa. 3oNaoliphijini - utkRSTasthitithI traNagammA thAya che, yathA- (7) utkRSTa-audhika (8) utkRSTa-jaghanya (9) utkRSTa-utkRSTa A nave nava gammAmAM be-be zabdono prayoga che, yathA- aughika-aughika, aughika-jaghanya vagere. temAM prathama zabda vartamAna bhavanI sthitine sUcita kare che ane bIjo zabda utpatti sthAnanI sthiti sUcita
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 kare che. jema ke asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM audhika-auvika nAmanA prathama gammAthI utpanna thAya to prathama auSika zabdathI asaMjJI niyaMca paMcendriyanI samuccaya sthiti ane bIjA audhika zabdathI prathama narakanI samuccaya(jaghanya, utkRSTa) sthitinuM grahaNa thAya che. nava gamakanuM spaSTIkaraNa (1) audhika-auvika-- vartamAna bhavanI jaghanya ke utkRSTa koIpaNa sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM jaghanya ke utkRSTa koIpaNa sthitine prApta kare to prathama gamaka(gammo) kahevAya che. (2) auvikajaghanya- vartamAna bhavanI samuccaya sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM jaghanya sthiti prApta kare to bIjo gamaka kahevAya che. (3) audhika-utkRSTa- vartamAna bhavanI samuccaya sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM utkRSTa sthitine prApta kare to trIjo gamaka kahevAya che. 1 (4) jaghanya-audhika- vartamAna bhavanI jaghanya sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM audhika arthAt (jaghanya ke utkRSTa) koIpaNa sthiti prApta kare to cotho gamaka kahevAya che. (5) jayanya-jaghanya vartamAna bhavanI jaghanya sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM jaghanya sthiti prApta kare to pAMcamo gamaka kahevAya che. (6) jaghanya-utkRSTa- vartamAna bhavanI jaghanya sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM utkRSTa sthiti prApta kare to chaThTho gamaka kahevAya che. (7) utkRSTa-audhika- vartamAna bhavanI utkRSTa sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM samuccayajaghanya ke utkRSTa koI paNa sthiti prApta kare to sAtamo gamaka kahevAya che. (8) utkRSTa-jayanya- vartamAna bhavanI utkRSTa sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM jaghanya sthiti prApta kare to AThamo gamaka kahevAya che. (9) utkRSTa-utkRSTa- vartamAna bhavanI utkRSTa sthitivALo jIva, utpatti sthAnamAM utkRSTa sthiti prApta kare to navamo gamaka kahevAya che. 24 daMDakomAM koIpaNa kAyanA jIvo utpanna thAya, to ochAmAM ochA be bhava thAya che. kayAreka jIva sAmasAmI te be gatimAM ke be daMDakamAM traNa, pAMca, sAta, ATha Adi bhava kare. te bhavonI sthitinI gaNanAnusAra A nave gammAnA kAlAdezanuM kathana karavAmAM Ave che, tene koSTakamAM juo asaMzI tiryaMca paMcendriyano prathama naraka sAthe kAlAdeza :- jaghanya kAlAdeza (be bhava) gamaka utkRSTa kAlAdeza (be bhava) 1. audhika-audhika aMtamuhUta ane 10000 varSa ra, audhika-jaghanya aMtarmuhUrta ane 10000 varSa pUrvakoTi varSa ane palyo.no asaMkhyAtamo bhAga pUrvakoTi varSa ane 10000 varSa 3, aughika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane palyo.no asaMkhyAtamo bhAga pUrvakoTi varSa ane palyo.no asaMkhyAtamo bhAga 4,jaghanya-aughika aMtarmuhUrta ane 10000 varSa aMtarmuhUrta ane palyo.no asaMkhyAtamo bhAga aMtarmuhUrta ane 10000 varSa 5, jaghanya-jaghanya aMtarmuhUrta ane 10000 varSa 6, jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta ane paLyo.no asaMkhyAtamo bhAga aMtarmuhUrta ane paLyo.no asaMkhyAtamo bhAga , utkRSTa-audhika pUrvakaTi varSa ane 1000 varSa pUrvakoTi varSa ane paLyo. noasaMkhyAto bhAga pUrvakoTi varSa ane 1000 varSa pUrvakoTi varSa ane paDyo.no asaMkhyAto bhAga 8, utkRSTa-jaghanya pUrvakoTi varSa ane 10000 varSa , utkRSTa-utkRSTa pUrvakoTi varSa ane paDyo.noasaMkhyAto bhAga asaMzI tiryaMcanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva. prathama narakamAM prApta thatI sthiti jaghanya-10,000 varSa, utkRSTa paLyo. no asaMkhyAta bhAga.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: udezaka-1 _ [ 17 ] nANA - nava gamakathI janArA jIvonI RddhinA varNananA 20 dhAra(bola) che. te vIsa bolamAMthI keTalAka bola dareka gamakamAM samAna rahe che ane keTalAka bolamAM audhika gamakanI apekSAe jaghanya ane utkRSTanA gamakomAM vizeSatA(taphAvata) thAya che. je bolamAM taphAvata hoya te bolane nANattA kahe che. nANattA eTale jANavA yogya vizeSatA. te nANattAnI saMgrAhaka gAthA A pramANe che uccattameva lessAdiTThI, nANe ya joga samugghAe / Au aNubaMdha ajjhavasANA, Nava ThANe nANattA huti / / (1) avagAhanA (2) lezyA (3) daSTi (4) jJAnAjJAna (5) yoga (6) samudyAta (7) AyuSya (8) anubaMdha (9) adhyavasAya. A nava bolamAMthI koI gamakamAM nave ya bolomAM ane koI gamakamAM hInAdhika bolomAM vizeSatA(nANattA) thAya che. uparokta sutromAM asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM utpanna thAya tenuM varNana che. temAM pAMca nANattA thAya che, yathAjaghanya gamakamAM nANA-3 :- (1) AyuSya- asaMjJI tiryaMca paMcendriya jyAre jaghanya gamakathI ratnaprabhA naraka pRthvImAM jAya tyAre AyuSya aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. prathama gamakanI RddhimAM tenuM utkRSTa kroDapUrva varSanuM AyuSya che paraMtu jaghanya gamakathI janAra sarva asaMjJI tiryaMca aMtarmuhUrtanA AyuSyavALA ja hoya che. A vizeSatAnA kAraNe jaghanya gamakamAM AyuSyano nANo thAya che. (2) anubaMdha- anubaMdha AyuSya anusAra hoya che. te jIva prathama gamakathI jAya tyAre utkRSTa kroDapUrva varSanuM AyuSya ane anubaMdha hoya che. paraMtu jyAre jaghanya gamakathI jAya tyAre tenuM aMtarmuhUrtanuM AyuSya hovAthI anubaMdha paNa aMtarmuhurtano ja hoya che, A vizeSatAnA kAraNe jaghanya gamakamAM anubaMdhano nANatto thAya che. A rIte jaghanya gamakathI jAya te jIvone A traNa bolamAM nANattA thAya che. (3) adhyavasAya- tenI RddhimAM baMne prakAranA adhyavasAya che paraMtu aMtarmuhUrtanA AyuSya narakamAM janArAne eka aprazasta adhyavasAya ja hoya che. AyuSyanI sthiti dIrdhakAlanI hoya to prazasta ane aprazasta baMne prakAranA adhyavasAya thaI zake paraMtu jaghanya AyuSya narakamAM javAnuM hovAthI tene aprazasta adhyavasAya ja hoya che. A vizeSatAnA kAraNe jaghanya gamakamAM adhyavasAyano nANo thAya che. utkRSTa gamakamAM nANattA-2:- (1) AyuSya utkRSTa gamakamAM AyuSya eka mAtra kroDapUrva varSanuM ja hoya che, te jIvomAM ane koIpaNa AyuSya hotuM nathI. prathama gamakathI temAM A vizeSatAnA kAraNe AyuSyano nANatto thAya che. kroDapUrva varSanuM hoya te jIva jaghanya AyuSya paNa marI zake che paraMtu teNe utkRSTa AyuSya bhogavyuM te tenI vizeSatA che. (2) anubaMdha - AyuSya anusAra mAtra kroDapUrvano ja hoya che. prathama gamakathI anubaMdhamAM A vizeSatAnA kAraNe anubaMdhano nANa7o thAya che. A rIte asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM jAya tyAre tenA kula nava gamaka ane pAMca nANattA thAya che. saMjJI tiryaMcanI prathama narakamAM utpatti :50 jaiNaMbhaMte !saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavati-kiM saMkhenjavAsAuya saNNipaMciMdiya-tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti, asaMkhejjavAsAuyasaNNi paMciMdiyatirikkha joNihito uvavajjati ? goyamA ! saMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehito uvavajjati, No asaMkhejjavAsAuya jAvauvavati /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je nairayiko, saMzI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya, to te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 51 jai saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti-kiM jalayarehiMto uvavajjati,pucchA? goyamA !jalayarehiMto uvavajjati, evaM jahA asaNNI jAvapajjattaehiMto uvavajjati, No apajjattaehiMto uvvjjti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! je nairayiko saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che, te jalacaramAMthI, sthalacaramAMthI ke khecaramAMthI AvIne utpanna thAya che? uttarahe gautama! te jalacaramAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi sarva kathana asaMjJInI samAna jANavuM yAvatuM paryAptamAMthI AvIne utpanna thAya che, aparyAptamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 52 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie Neraie su uvavajjittae, se NaM bhaMte! kaisu puDhavisu uvavajjejjA? goyamA !sattasupuDhavisu uvavajjejjA,taMjahA- rayaNappabhAe jaavahesttmaae| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! paryApta saMkhyamavarSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco keTalI naraka pRthvIomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te sAte ya naraka pRthvIomAM utpanna thAya che, yathA- ratnaprabhA naraka pRthvI yAvat adhaHsaptama naraka pRthvI. 53 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie rayaNappabhA-puDhaviNeraiesuuvavajjittae seNaM bhate ! kevaiyAkAlaTThiIesuuvavajjejjA? goyamA!jahaNNeNaM dasavAsasahassaTiIesu, ukkoseNaM saagrovmttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! paryApta saMkhyayavarSAyuSka saMjJI tiryaco prathama ratnaprabhA naraka pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 54 teNaMbhaMte !jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA !jaheva asnnnnii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te saMjJI paMcendriya tiryaMco eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! asaMzInI samAna jANavuM. 55 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiM saMghayaNI paNNattA? goyamA! chavvihasaMghayaNI paNNattA,tajahA-vairosabhaNArAyasaghayaNI, usabhaNArAyasaghayaNI jAvachevaTTasaghayaNI / sarIrogAhaNA jaheva asaNNINaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te saMjJI tiryaMca paMcendriya jIvonA zarIranuM kayu saMghayaNa hoya che?
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 24 : uddeza6-1 19 uttara- he gautama ! tenA zarIra cha saMghayaNavALA hoya che, yathA- vajaRRSabha-nArAca-saMghayaNa yAvat sevArtA saMghayaNa. zarIranI avagAhanA asaMjJInI samAna che arthAt jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra yojana che. 56 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiM saMThiyA paNNattA ? goyamA ! chavvihasaMThiyA paNNattA, taM jahA - samacauraMsA jAva huMDA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te saMzI tiryaMca paMcendriyonA zarIranA keTalA saMsthAna hoya che ? uttara - he gautama ! cha saMsthAna hoya che, yathA- samayaturasa yAvat huMDa saMsthAna. 57 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM kai lessAo paNNattAo ? goyamA ! challesAo paNNattAo, taM jahA- kaNhalessA jAva sukkalesA / diTThI tivihA vi / tiNi NANA tiNNi aNNANA bhayaNAe / jogo tiviho vi / sesaM jahA asaNNINaM jAva aNubaMdho, varaM - paMca samugdhAyA AdillagA / vedo tiviho vi, avasesaM taM ceva jAva bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te saMjJI tiryaya paMthendriyone DeTasI zyAmo hoya che ? uttara - he gautama ! tene cha sezyAoM hoya che, yathA- dRSNalezyA yAvat zuDasalezyA dRSTi-traza, jJAna - ajJAna-traNa bhajanA(vikalpa)thI hoya che, yoga traNe hoya che, samuddAta prathama pAMca hoya che ane veda traNe hoya che.zeSa anubaMdha sudhInA sarva dvAro asaMjJInI samAna jANavA. 58 se NaM bhaMte! pajjattasaMkhejjavAsAuya saNNi paMciMdiya tirikkhajoNie, rayaNappabhAe puDhavIe Neraie jAva kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA ? goyamA ! bhavAdeseNaM jahaNaNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAiM, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te paryApta saMkhyayavarSAyuSka saMzI tiryaMca paMcendriya jIvo ratnaprabhAmAM nairayikapaNe utpanna thAya ane tyAMthI AyuSya pUrNa karI punaH saMdhyeyavarSAyuSka saMzI paMcendriya tiryaMcapaNe utpanna thAya to, A rIte yAvat keTalA kALa sudhI gamanAgamana kare che ? uttara- he gautama ! bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava sudhI tathA kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika dazahajAra varSa ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika cAra sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana hure che. // gabha - 1 // |59 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte je bhavie jahaNNakAlaThiIesu rayaNapabhApuDhavINeraiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassaThiIesa, ukkoseNa vi dasavAsasahassa TThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta saMkhyayavarSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyo ratnaprabhAmAM jaghanya
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che ? uttarahe gautama ! jaghanya ane utkRSTa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 20 60 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! evaM so ceva paDha mo gamao niravaseso bhANiyavvo jAva kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAo, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! te vo kheDa samayamA DeTA utpanna thAya che ? uttara - he gautama! saMpUrNa kathana prathama gamakanI samAna jANavuM yAvat kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAlIsa hajAra varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana hure che. // gama-2 // 61 so ceva ukkosakAlaTThiIesa uvavaNNo jahaNNeNaM sAgarovamaTThiIesa, ukkoseNa vi sAgarovamaTThiIesu uvavajjejjA / avaseso parimANAdIo bhavAdesapajjavasANAo so ceva paDhamagamo Neyavvo jAva kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAgarovamaM aMtomuhuttamabbhahiyaM, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAiM, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- jo te utkRSTa kAlanI sthitimAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che, parimANathI laIne bhavAdeza sudhInuM kathana pUrvokta prathama gamakanI samAna jANavuM yAvat kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika cAra sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-3 // | 62 jahaNNakAlaTThiIya-pajjattasaMkhejjAvAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie rayaNappabhApuDhaviNeraiesa uvavajjittae, seNaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesa, ukkoseNaM sAgarovamaTThiIesa uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaghanya sthitivALA paryApta saMkhyayavarSAyuddha paMcendriya tiryaMco, ratnaprabhApRthvImAM nairayikapaNe utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che ? uttarahe gautama ! te jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 63 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! avaseso so ceva gamao, NavaraM imAiM aTTha NANattAiM - sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM dhaNuhapuhuttaM, lessAo tiNNi AdillAo, No sammadiTThI, micchAdiTThI, jo sammAmicchAdiTThI, No NANI, do aNNANA NiyamaM, samugdhAyA AdillA tiNNi, Au, ajjhavasANA, aNubaMdho ya jaheva asaNNINaM / avasesaM jahA paDhamagamae jAva kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-1 21 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prathama gamakanI samAna saMpUrNa vaktavyatA jANavI joIe. paraMtu tenA ATha dvAromAM taphAvata che, yathA- (1) avagAhanA-- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa aneka dhanuSa hoya che. (2) lezyA- tene prathama traNa lezyAo hoya che, (3) dRSTi- te samyagdaSTi ke mizradaSTi nathI, eka mithyAdaSTi ja hoya che. (4) jJAna- te jJAnI nathI, tene be ajJAna niyamA hoya che. (5) samudkAta- temAM prathama traNa samuddAta hoya che. (6, 7, 8) AyuSya, adhyavasAya ane anubaMdha- tenuM kathana asaMjJInI samAna arthAt aMtarmuhUrtanuM AyuSya, aprazasta adhyavasAya ane AyuSya anusAra anubaMdha hoya che. zeSa sarva kathana prathama gamakanI samAna che yAvat kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika cAra sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-4 // 64 so ceva jahaNNakAlaTThiIesa uvavaNNo jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesa, ukkoseNa vi dasavAsasahassaTThiIesu uvavajjejjA; te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! evaM so ceva cauttho gamao Niravaseso bhANiyavvo jAva kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM cattAlIsaM vAsasahassAiM cahiM aMto- muhuttehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jaghanya sthitivALA paryAptasaMdhyeyavarSAyuSka saMzI tiryaMca paMcendriya jIvo ratnaprabhAmAM jaghanya ane utkRSTa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya; to te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa kathana cothA gamakanI samAna jANavuM yAvat kAlathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika cAlIsa hajAra varSa; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-5 // | 65 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo jahaNNeNaM sAgarovamaTThiIesa ukkoseNa vi sAgarovamaTThiIesu uvavajjejjA; te NaM bhaMte jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? gomA ! evaM so ceva cauttho gamao Niravaseso bhANiyavvo jAvakAlAdeseNaM jahaNeNaM sAgarovama aMtomuhuttamabbhahiyaM ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAiM jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jaghanya sthitivALA paryApta saMkhyayavarSAyuSka saMzI paMcendriya tiryaMca jIvo, ratnaprabhAmAM utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya; to te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama! ahIM cothA gamakanI samAna kahevuM yAvat kAlathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika cAra sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-6 // | 66 ukkosakAlaTThiyapajjatta-saMkhejjavAsAuya-saNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie rayaNappabhApuDhaviNeraiesuDavavajjittae; seNaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesauvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu, ukkoseNaM sAgarovamaTThiIesa uvavajjejjA /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 22 / zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te utkRSTa sthitivANA paryApta saMdhyeyavardhAyu saMzI paMthendriya tiryayo, ratnaprabhAputhvImAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 67 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! avaseso parimANAdIo bhavAdesapajjavasANo eesiM ceva paDhamagamao Neyavvo, NavaraM-ThiI jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / evaM aNubaMdho vi, sesaM taM ceva / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiMcauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavana! vo samayamAM 2416tpanna thAya cha? 612- gautama ! parimANathI laIne bhavAdeza sudhInI vaktavyatA saMjJI paMcendriyanA prathama gamakanI samAna jANavI. vizeSatA e che ke tenI sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI hoya che ane te ja rIte anubaMdha paNa hoya che. zeSa vaktavyatA pUrvavatu jANavI. kAlanI apekSAe jaghanya pUrvakoTi varSa ane daza hajAra varSa adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A gamaka-7 | 68 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNojahaNNeNaMdasavAsasahassaTThiIesu, ukkoseNa vidsvaasshssttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha - utkRSTa sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne jaghanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to te jaghanya ane utkRSTa daza hajAra varSanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 69 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! so ceva sattamo gamao Niravaseso bhANiyavvo jAvabhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAo, jAvaevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te vo me samayamA 3240 Gtpanna thAya cha ? 612- gautama ! parimANathI laIne bhavAdeza sudhI sAtamA gamakanI samAna jANavuM. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane daza hajAra varSa adhika, utkRSTa cArapUrvakoTi varSa ane cAlIsa hajAra varSa adhika; thAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana 43 ch.|| gm-8|| 70 ukkosakAlaTThiIyapajjaktasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMcidiyatirikkhajoNieNaMbhate! je bhavie ukkosakAlaTThiIesu rayaNappabhA puDhaviNeraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte! kevaiya kAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA!jahaNNeNaM sAgarovamar3hiIesu, ukkoseNa vi sAgaro vmttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! utkRSTa sthitivALA paryApta saMkhyamavarSAyuSka saMzI tiryaMca paMcendriya utkRSTa sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 23 ] utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 71 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! so ceva sattamagamao Niravaseso bhANiyavvo jAvabhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAgarovama puvvakoDIe abbhahiyaM, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiMcauhi puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaDukarejjA / evaM ee Nava gmgaa| ukkhekaNikkhevaoNavasu vijaheva asnnnniinnN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! parimANathI laIne bhavAdeza sudhInuM saMpUrNa kathana sAtamA gamakanI samAna jANavuM joIe yAvat kAlAdezanI apekSAe jaghanya pUrvakoTi varSa adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte A nava gamaka thAya che. A nava gamakono prAraMbha ane upasaMhAra asaMjJInI samAna che. // gamaka-9 || vivecana : prastuta sUtromAM ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanArA saMkhyaya varSAyuSka paryApta saMjJI tiryaMca paMcendriya jIvonI Rddhi prastuta karI che, te A pramANe che (1) u5pAta- saMjJI tiryaMca marIne prathama narakamAM utpanna thAya to jaghanya- 10,000 varSa, utkRSTa eka sAgaropamanI sthiti prApta kare che. asaMjJI jIvo narakamAM utpanna thAya tyAre palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta karI zake che. tenAthI vadhu sthiti prApta karI zakatA nathI. paraMtu saMjJI jIvo game tyAM utpanna thAya che te sthAnanI utkRSTa sthitine paNa prApta karI zake che. (2) parimANa- eka samayamAM jaghanya-1,2,3 utkRSTa asaMkhyAta jIvo utpanna thaI zake che. (3) saMghayaNa- saMjJI jIvone cha saMghayaNa hoya (4) avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga utkRSTa 1000 yojananI che. tenAthI adhika avagAhanA yugalika tiryacomAM hoya che. te narakamAM utpanna thatA nathI. (5) saMsthAna- 6 (6) lezyA- 6 (7) daSTi- 3 (8) jJAnAzAna- traNa jJAna-traNa ajJAna vikalpa hoya. saMjJI tiryaMcane avadhijJAna ke virbhAgajJAna thaI zake che. (9) yoga3 (10) upayoga- 2 (11) saMjJA- 4 (12) kaSAya-4 (13) Indriya- 5 (14) samaghAta- 5. saMjJI tiryaMcone vaikriyAdi labdhi hoya zake che, tethI tene pAMca samudyAta hoya che (15) vedanA- 2 (16) veda- 3 (17) AyuSya- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. tenAthI adhika AyuSya yugalika tiryaMconuM hoya che. (18) adhyavasAya- prazasta ane aprazasta (19) anubaMdha - AyuSya pramANe hoya. (20) kAyavedha- bhavAdeza- saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, prathama narakamAM utpanna thaIne punaH te ja bhavamAM utpanna thAya, to bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che. be bhava A pramANe thAya che, yathA- pahelo bhava saMjJI tiryacano ane bIjo bhava prathama narakano thAya, tyAra pachI te jIva manuSya bhavamAM utpanna thAya, to tenI te paraMparA be bhava paryata ja rahe che. jo te ATha bhava kare to tenI bhava paraMparA A pramANe thAya che- prathama saMjJI paMcendriya tiryaMca, pachI naraka, tyAra pachI saMjJI paMcendriya tiryaca, punaH nAraka A rIte cAra bhava saMjJI tiryaMca paMcendriyanA
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 ane cAra bhava nArakanA tema ATha bhava thAya che. navamA bhavamAM te manuSya thAya che. kAlAdeza cArTamAM juo-- saMzI tiryaMca paMcendriyano prathama naraka sAthe kAlAdeza - jaghanya kAlAdeza (be bhava) 24 gamaka 1. dhi-vi 2. dhika-jaghanya 3, auvika-utkRSTa 4, jaghanya audhika 5, jaghanya-jaghanya 6, jaghanya-utkRSTa 7, utkRSTa-aughika 8, utkRSTa-jadhanya 9, utkRSTa-utkRSTa aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane eka sAgaropama aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane eka sAgaropama pUrvakroDa varSa ane 10,000 varSa pUrvakoDa varSa ane 10,03 varSa pUrNakoDa varSa ane eka sAgaropama saMzI tiryaMcanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva. prathama narakanI sthiti- jaghanya 10,000 varSa utkRSTa eka sAgaropama. utkRSTa kAlAdeza (ATha bhava) 4 pUrvakroDa varSa ane 4 sAgaropama 4 pUrvakoDa varSa ane 40,000 varSa 4 pUrvakroDa varSa ane 4 sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 4 sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 40,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 4 sAgaropama 4 pUrvakroDa varSa ane 4 sAgaropama 4 pUrvakroDa varSa ane 40,000 varSa 4 pUrvakoDa varSa ane 4 sAgaropama prastuta varNanamAM sUtrakAre nyUnatama ane adhikatama kAlAdezanuM spaSTIkaraNa karyuM che. madhyama kAlAdeza be bhavathI ATha bhava sudhImAM aneka prakAre thaI zake che ane madhyama bhavAdeza paNa traNa, cAra ane pAMca Adi bhava thaI zake che. nAkhattA :- saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya tyAre kula nANattA--10 thAya che. jyAre te jaghanya sthitie mRtyu pAmIne, prathama narakamAM jAya tyAre tenA ATha nANattA thAya che ane jyAre utkRSTa sthitie jAya tyAre be nANattA thAya che. jaghanya gamakramAM nANattA-8 :- (1) avagAhanA- saMzI tiryaMca paMcendriyanI samuccaya avagAhanA (prathama gamakamAM) jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 1000 yojananI che. te jaghanya sthitie marIne (cothA gamakathI) narakamAM jAya to tenI jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa aneka dhanuSanI hoya che. (2) lezyA- saMjJI tiryaMcanI RddhimAM(prathama gamakamAM) cha lezyA che paraMtu jaghanya sthitimAM tene prathama traNa azubha lezyA ja hoya che. (3) dRSTi- tenI audhika RddhimAM traNe dRSTi hovA chatAM jaghanya sthitimAM mRtyu pAmanArane eka mithyAdaSTi ja hoya che. (4) jJAnAjJAna- te mithyAtvI hovAthI be ajJAna ja hoya che. (5) samuddAta-- tenI audhika RddhimAM pAMca samuddAta hovA chatAM jaghanya sthitimAM tene prathama traNa samudvAna ja hoya che. tene vaikriyAdi samuddAta nathI. (6) AyuSya- aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. (7) adhyavasAya- jaghanya sthitimAM mRtyu pAmIne narakamAM janArAne aprazasta adhyavasAya ja hoya che. te jIva prazasta adhyavasAyano anubhava karI zakatA nathI. (8) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya che. A / rIte jaghanya sthitie mRtyu pAmIne narakamAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMcanI RddhimAM authikanI apekSAe ATha bolamAM taphAvata hovAthI ATha nAAttA thAya che. utkRSTa gamakamAM nAg2attA--2 :- saMzI niyaMca jyAre pUrvakroDa varSanuM utkRSTa AyuSya bhogavIne prathama
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 24 : uddeza6-1 narakamAM utpanna thAya, tyAre tenI RddhinA be bolamAM ja taphAvata thAya che- (1) AyuSya- kroDapUrva varSanuM te jIvanI RddhimAM jaghanyathI utkRSTa paryaMta sarve ya AyuSya hovA chatAM utkRSTa gamakathI janAra dareka saMzI tiryaMca paMcendriyanuM AyuSya kevaLa kroDa pUrvanuM ja hoya che. (2) anubaMdha- AyuSya pramANe che. A rIte kula 10 nANattA thAya che. 25 saMjJI tiryaMcanI bIjIthI chaThThI sudhInI narakomAM utpatti H |72 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMcidiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie sakkarappabhAe puDhavIe Neraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM sAgarovamaTThiIesu, ukkoseNaM tisAgarovamaTThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta saMdhyeyavarSAyuSya saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, zarkarAprabhA pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka sAgaropama ane utkRSTa traNa sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 73 te NaM bhaMte! jIvA ega samaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! jaheva rayaNappabhAe uvavajjaMtagassa laddhI sacceva NiravasesA bhANiyavvA jAva bhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAgarovamaM aMttomuhuttamabbhahiyaM, ukkoseNaM bArasa sAgarovamAiM cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM rayaNappabhApuDhavigamagasarisA Nava vi gamagA bhANiyavvA, NavaraM - savvagamaesu vi NeraiyaTThiI-saMvehesu sAgarovamA bhANiyavvA, evaM jAva chaTTUpuDhavi tti, NavaraM - NeraiyaThiI jA jattha puDhavIe jahaNNukkosiyA sANaM va kameNaM cauguNA kAyavvA / vAluyappabhAe puDhavIe aTThAvIsaM sAgarovamAiM cauguNiyA bhavaMti, paMkappabhAe cattAlIsaM, dhUmappabhAe aTThasaTThi, tamAe aTThAsIiM / saMghayaNAI - vAluyappabhAe paMcavihasaMghayaNI, taM jahA - vayarosahaNArAyasaMghayaNI jAvakhIliyA-saMghayaNI, paMkappabhAe cauvvihasaMghayaNI, dhUmappabhAe tivihasaMghayaNI, tamAe duvihasaMghayaNI, taM jahA - vayarosabhaNArAyasaMghayaNIya, usabhaNArAyasaMghayaNI ya sesaM taM ceva / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! te vo, kheDa samayamAM DeTalA utpanna thAya che ? uttara - he gautama! ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanArA paryApta saMjJI paMcendriya tiryaMconI samAna bhavAdeza sudhInI saMpUrNa vaktavyatA zarkarAprabhA naraka pRthvImAM paNa kahevI joIe. kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika 12 sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte ratnaprabhA pRthvInA gamakanI samAna navagamaka jANavA joIe. vizeSatA e che ke nairayikanI sthiti ane saMvedha sAgaropamamAM jANavA. arthAt prathama narakanI jema ahIM 10,000 varSanI sthiti nathI. A rIte yAvat chaThThI naraka paryaMta jANavuM joIe. je narakamAM jaghanya ane utkRSTa sthiti jeTalA kAlanI hoya, te ja kramathI cAra guNI karavI joIe.
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 yathA- vAlukAprabhA pRthvImAM utkRSTa sthiti sAta sAgaropamanI che.(utkRSTa gamakamAM) tene cAra guNI karavAthI 28 sAgaropama thAya che. A ja rIte paMkaprabhAmAM 40 sAgaropama, dhUmaprabhAmAM 68 sAgaropama ane tamaHprabhAmAM 88 sAgaropamanI sthiti thAya che. saMghayaNanA viSayamAM vAlukAprabhAmAM vajaRRSabha- nArAcathI kIlikA sudhI pAMca saMghayaNavALA jAya che, paMkaprabhAmAM prathamanA cAra saMghayaNavALA, dhUmaprabhAmAM prathama traNa saMghayaNavALA ane tamaHprabhAmAM vajaRRSabhanArAca ane nArAca saMghayaNI, te be saMghayaNavALA nairayakapaNe utpanna thAya che. zeSa sarva varNana pUrvavat che. vivecanaH 26 prastuta sUtromAM saMzItiryaMcapaMcendriya jIvo bIjI narakathI chaThThI naraka sudhImAM utpanna thAya tenuM atidezapUrvaka nirUpaNa che. saMjJItiryaMcapaMcendriya marIne zarkarAprabhAthI chaThThI naraka tamaHprabhAmAM utpanna thAya tyAre ratnaprabhApRthvImAM utpanna thavA saMbaMdhI je vaktavyatA kahI che, te ja pramANe parimANa Adi saMpUrNa vaktavyatA che. kevaLa tenI sthitimAM aMtara che. bIjI narakanA nairayikonI sthiti jaghanya eka sAgaropama ane utkRSTa traNa sAgaropamanI che, tethI temAM saMvedha-kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika 12 sAgaropama thAya che. A rIte sthiti anusAra nava gamaka thAya. trIjI Adi narakanA nairayikonI utkRSTa sthiti kramazaH 7, 10, 17, 22, sAgaropamanI che. pUrvapUrvanI narakapRthvIomAM je utkRSTa sthiti che te tyAra pachInI narakapRthvIomAM jaghanya sthiti che, dareka narakamAM sthiti ane kAyasaMvedha tenI sthiti anusAra thAya che. saMghayaNa dvAra :- pahelI, bIjI narakamAM cha saMghayaNI, trIjI narakamAM prathama pAMca saMghayaNI, cothI narakamAM prathama cAra saMghayaNI, pAMcamI narakamAM prathama traNa saMghayaNI, chaThThI narakamAM prathama be saMghayaNI ane sAtamI narakamAM eka vajaRSabhanArAca saMghayaNI jIvo utpanna thai zake che. saMjJI tiryaMcanI sAtamI narakamAM utpattiH |74 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte! je bhavie ahesattamAe puDhavIe Neraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsasAgarovamaTTiIesa, ukkoseNaM tettIsasAgarovama- dviIesa uvavajjejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta saMkhyayavarSAyuSya saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, sAtamI naraka pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya 22 sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 75 teNaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! jaheva rayaNappabhAe va gamagA / laddhI vi sacceva, NavaraM vayarosabhaNArAyasaMghayaNI / itthiveyagA Na uvavajjati, sesaM taM caiva jAva aNubaMdho tti / saMveho bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI ukkoseNaM satta bhvgghnnaaiiN| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiMdohiM aMtomuhutehiM abbhahiyAI,
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 27 ] ukkoseNaM chAvaDhei sAgarovamAiMcauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM giraagikrejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ratnaprabhAnI samAna tenA paNa nava gamaka ane saMpUrNa vaktavyatA jANavI.vizeSatA e che ke ahIM vajaRSabhanArAya saMghayaNavALA saMjJI paMcendriya tiryaMco ja utpanna thAya che. strIvedI tyAM utpanna thatA nathI. zeSa anubaMdha sudhInuM sarva kathana pUrvokta prakAre jANavuM. kAya saMvedha bhavanI apekSAe jaghanya traNa bhava ane utkRSTa sAta bhava tathA kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta adhika rara sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika 66 sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-1 // 76 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, sacceva vattavvayA jAvabhavAdeso tti / kAlAdeso vitaheva jAvaukkoseNachAvaDhisAgarAvamAicauhi putvakoDIhiM abbhahiyAi, jAva evaiyaM kAlaMgairAgai krejjaa| bhAvArtha - te saMjJI paMcendriyo jIvo, sAtamI narakamAM jaghanyasthitivALAnairayikomAM utpanna thAya to bhavAdeza sudhInuM kathana pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. kAlAdeza paNa te ja rIte jANavo; yAvatuM utkRSTa cArapUrvakoTi varSa adhika 6 sAgaropama che; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-rA 77 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, sacceva laddhI jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM paMca bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAiMdohiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaDhei sAgarovamAiM tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI jAvaevaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha:- jo te saMjJI paMcendriyo utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, ityAdi anubaMdha sudhI pUrvavatu jANavuM. bhavanI apekSAe jaghanya traNa bhava ane utkRSTa pAMca bhava tathA kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropama ane utkRSTa traNa pUrvakoTi varSa adhika 66 sAgaropama; kAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-3 II 78 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, sacceva rayaNappabhApuDhavijahaNNakAlaTThiIyavattavvayA bhANiyavvA jAvaaNubaMdho tti, Navara- pddhmsNghynnN,nnoitthiiveygaa| bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM satta bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiMdohiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaDiM sAgarovamAiMcauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha :- sAtamI narakamAM jaghanya sthitivALA te saMjJI tiryaMca paMcendriyanuM kathana, ratnaprabhA naraka pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thanArA jaghanya sthitivALA saMjJI tiryaMca paMcendriyanI samAna anubaMdha paryata jANavuM. vizeSatA e che ke sAtamI naraka pRthvImAM utpanna thanArA prathama saMghayaNI hoya che, te strIvedI hotA nathI. bhavanI apekSAe jaghanya traNa bhava ane utkRSTa sAta bhava tathA kAlanI apekSAe jaghanya be
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 28 ] zrI bhagavatI sUtra-5 aMtarmuhUrta adhika rara sAgaropama ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika 66 sAgaropama thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-4 / 79 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, evaM so ceva cautthogamao Niravaseso bhANiyavvo jAvakAlAdeso tti / bhAvArtha- jaghanya sthitivALA saMzI tiryaMca paMcendriyo, sAtamI narakamAM jaghanya sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, to cothA gamakanI samAna kAlAdeza sudhI saMpUrNa kathana jANavuM joIe. / ramaka-5 | 80 soceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, sacceva laddhI jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM paMca bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAiMdohiM aMtomuhattehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM tihiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha - jaghanya sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMca, sAtamI narakamAM utkRSTa sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya, tenI anubaMdha sudhInI Rddhi pUrvokta prakAre che. bhavanI apekSAe jaghanya traNa bhava ane utkRSTa pAMca bhava tathA kAlanI apekSAe be aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropama ane utkRSTa traNa aMtarmuhUrta adhika cha sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-dA. 81 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIojahaNNeNaMbAvIsasAgarovamaTTiIesu, ukkoseNaM tettIsasAgarovamaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- utkRSTa sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMca, sAtamI narakamAM utpanna thAya. to te jaghanya rara sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 82 te NaM bhaMte! jIvA ega samaeNaM kevaiyA uvavati? goyamA!sacceva sattama puDhavi-paDhamagamagavattavvayA bhANiyavvA jAva bhavAdeso tti, NavaraM-ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNaM vi puvvakoDI, sesaMtaMceva / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaMsAgarovamAiMdohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaDhei sAgarovamAI cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ityAdi? uttara- he gautama! saMpUrNa vaktavyatA sAtamI naraka pRthvInA prathama gamakanI samAna bhavAdeza paryata jANavI. vizeSatA e che ke tenI sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSano che. zeSa sarva Rddhi pUrvavat jANavI, saMvedha- kAlathI jaghanya be pUrvakoTi adhika rara sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika 6 sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-7 // 83 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo, sacceva laddhI saMveho vitaheva sattama gmgsriso| bhAvArtha - utkRSTa sthitivALA saMzI paMcendriya tiryaMca, sAtamI narakamAM jaghanya sthitivALA nairayikomAM
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 | 29 | utpanna thAya, to pUrvokta vaktavyatA jANavI joIe, saMvedha sAtamA gamakanI samAna che. A gamaka-To 84 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva laddhI jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM paMca bhavaggahaNAiM / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAI dohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTTi sAgarovamAiM tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- utkRSTa sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMco, sAtamI narakamAM utkRSTasthitivALA nairayikomAM utpanna thAya to yAvata anubaMdha parvatanI Rddhi pUrvavatu jANavI. saMvedha-bhavAdezathI jaghanya traNa bhava ane utkRSTa pAMca bhava tathA kAlAdezathI jaghanya be pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama ane utkRSTa traNa pUrvakoTi varSa adhika 6 sAgaropama sudhI yAvatuM gamanAgamana kare che. // gamaka-9 che. vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMca marIne sAtamI narakamAM utpanna thAya tenI Rddhi ane sthitinuM pratipAdana eka vajaRSabhanArAca saMghayaNI temaja jalacara, puruSavedI jIvo ja sAtamI narakamAM utpanna thaI zake che, strI vedI jIvo tyAM utpanna thaI zakatA nathI. zeSa Rddhi pUrvavat jANavI. kAya saMvedhamAM bhava apekSAe jaghanya traNa bhava ane utkRSTa sAta bhava kare che. traNa bhava- prathama bhava masyano, bIjo bhava nArakano ane trIjo bhava punaH matsyano A rIte be bhava matsyanA ane vacceno eka bhava nArakano thAya che. sAta bhava- prathama bhava masya, bIjo bhava nAraka ane trIjo matsya A rIte kramazaH cAra bhava matsyanA ane traNa bhava nArakanA thAya ane pAMca bhava-traNa matsyanA ane be bhava nArakanA thAya. utkRSTa sAta ke pAMca bhavaH- saMjJI tiryaMca marIne sAtamI narakamAM jaghanya sthitie utpanna thAya tyAre ja utkRSTa sAta bhava kare che. madhyama ke utkRSTa sthitie utpanna thAya tyAre utkRSTa pAMca bhava kare che. jyAre te jIva sAta bhava kare tyAre sAtamI narakamAM avazya jaghanya sthiti ja prApta kare che. te jIva pahelA, bIjA, cothA, pAMcamA, sAtamA ane AThamA A cha gamakathI jAya tyAre utkRSTa sAta bhava kare che. madhyama traNa ke pAMca Adi bhava paNa thAya che. tethI prathama gamakathI audhika sthitie utpanna thAya tyAre koIpaNa sthiti prApta kare che paraMtu jaghanya sthitie sAta bhava ane anya sthitie traNa ke pAMca bhava kare che. tevuM 3fooLa chAvarkiMsAravADuM vahiMpuSyodahiM mahiyAruMA utkRSTa kAlAdeza sUcaka pAThathI spaSTa thAya che. saMkSepamAM rara sAgaropamanI jaghanya sthitie sAtamI narakamAM jIva traNa vAra utpanna thaI zake che ane rara sAgaropamathI adhika sthiti prApta karanAra utkRSTa be vAra ja utpanna thaI zake che. tethI tenA utkRSTa pAMca bhava thAya che. jIva jyAre sAtamI narakamAM trIjA, chaThThA ke navamA gamakathI jAya arthAt sAtamI narakanI utkRSTa sthiti pAme tyAre jaghanya traNa, utkRSTa pAMca bhava kare che. kAraNa ke jIva 33 sAgaropamanI utkRSTasthitie be vAra ja narakamAM utpanna thaI zake che. tethI be bhava sAtamI narakanA ane traNa bhava saMjJI tiryaMcanA, tema kula pAMca bhava thAya che. saMkSepamAM sAtamI narake 6 sAgaropamathI vadhAre kAlAdeza na thAya.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 | zrI bhagavatI sUtra-5 saMzI tiryaMca pacaniyano sAtamI naraka sAthe kAlAdezaHgamaka - jaghanya (traNa bhava) | utkRSTa (sAta ke pAMca bhava). (1) audhika-audhika 2 aMtarmuhUrta ane rara sAgaropama | 4 pUrvakoTi ane sAgaropama (2) audhika-jaghanya 2 aMtarmuhUrta ane rara sAgaropama 4 pUrvakoTi ane da sAgaropama (3) audhika-utkRSTa (3-5 bhava) 2 aMtarmuhUrta ane 33 sAgaropama 3 pUrvakoTi ane 66 sAgaropama (4) jaghanya audhika 2 aMtarmuhUrta ane rara sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 6 sAgaropama (5) jaghanya-jaghanya 2 aMtarmuhUrta ane rara sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 6 sAgaropama (6) jaghanya-utkRSTa (3-5 bhava) 2 aMtarmuhUrta ane 33 sAgaropama 3 aMtarmuhUrta ane 6 sAgaropama (7) utkRSTa-audhika be pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama | 4 pUrvakoTi varSa ane cha sAgaropama (8) utkRSTa-jaghanya be pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama | 4 pUrvakoTi varSa ane 6 sAgaropama (9) utkRSTa-utkRSTa (3-5 bhava) | be pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama | 3 pUrvakoTi varSa ane 6 sAgaropama salI tiryaMca pacejiyanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTi varSa. sAtamI narakanI sthiti jaghanya-rara sAgaropama, utkRSTa- 33 sAgaropama. nANattA-10 :- ratnaprabhA pRthvInI samAna jaghanya gamakamAM avagAhanA, vezyA, daSTi, jJAnAjJAna, samughAta, AyuSya, adhyavasAya ane anubaMdha te ATha nANattA ane utkRSTa gamakamAM AyuSya ane anubaMdha, te be nANattA thAya che. manuSyonI narakamAM utpatti - 85 jai maNussehiMto uvavajjati-kiM saNNimaNussehiMtouvavajjati,asaNNimaNusse hiMto uvavajjati ? goyamA !snnnnimnnussehitovvjti,nnoasnnnniimnnussehitouvvti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te narayika, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 86 jaiNaMbhaMte !saNNimaNussehiMto uvavajjati-kiMsaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehito uvavajjati, asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjati?goyamA !saMkhejjavAsAuya saNNimaNussehiMto uvavati, No asaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te saMsI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 87 jaiNaM bhaMte !saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjati kiM pajjattasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehiMto uvavajjati, apajjattasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 _ [ 31 ] uvavajjati ? goyamA !pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehitouvavajjati,Noapajjatta saMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya ke aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 88 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie Neraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte !kaisu puDhavIsu uvavajjejjA? goyamA ! sattasu puDhavIsuuvavajjejjA,taM jahA- rayaNappabhAe jAva ahesattamA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMkhyAta varSanA AyuSyavALA paryApta saMjJI manuSya, nairayikomAM utpanna thAya, to keTalI naraka pRthvIomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te sAte naraka pRthvIomAM utpanna thAya che, yathA ratnaprabhA yAvat adhaHsaptama pRthvI. vivecana : saMkhyAta varSanA AyuSyavALA arthAt karmabhUminA paryApta saMjJI(garbhaja) manuSyo ja narakamAM jaI zake che. yugalika manuSyo ke saMmUrchAima manuSyo marIne narakamAM jatA nathI. yugalikonI avazya devagati ja thAya che ane saMmUcchima manuSyo aparyAptA ja hoya che. aparyAptA jIvo tathAprakAranA svabhAve naraka ke devagatimAM jatA nathI. manuSyonI prathama narakamAM utpatti :89 pajjattasaMkhejjAvAsAuyasaNNimaNusse NaM bhaMte! je bhavie rayaNappabhAe puDha vIeNeraiesuuvavajjittae, seNa bhate! kevaiyakAlaTThiiesuuvavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsa sahassaTiIesu, ukkoseNaM saagrovmttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! paryApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSya, ratnaprabhA pRthvInA narayikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 90 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA !jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNi vA, ukkoseNaMsaMkhejjA uvvjjti| saMghayaNA cha, sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulapuhuttaM, ukkoseNaM paMcadhaNusayAI / evaM sesaM jahA saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiyANaM jAvabhavAdeso tti, NavaraM-cattAriNANA tiNNi aNNANA bhayaNAe / cha samugghAyA kevalivajjA / ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM mAsapuhuttaM,
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 2 | zrI bhagavatI sUtra-5 ukkoseNaM puvvakoDI, sesaMtaMcevaM / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAImAsapahukta mabbhahiyAI, ukkoseNaMcattAri sAgarovamAiMcauhi puvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! te paryApta saMkhyaya varSAyuSka saMzI manuSyo eka samayamAM keTalA utpanna thAyacha? uttarahe gautama! jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya che. tene cha saMghayaNa hoya che, tenA zarIranI avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa pAMcaso dhanuSanI hoya che. zeSa sarva kathana bhavAdeza sudhI saMjJI paMcendriya tiryaMcanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke manuSyomAM cAra jJAna ane traNa ajJAna vikalpathI hoya che. kevalI samughAtane choDIne zeSa cha samughAta hoya che. sthiti ane anubaMdha jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che, zeSa sarva kathana pUrvavat che. saMvedha- kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; thAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. / gamaka-1 // 91 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA; NavaraMkAlAdeseNaMjahaNNeNaMdasavAsasahassAiMmAsaphuttamabbhahiyAI,ukkoseNaMcattAripucakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAo; jAvaevaiya kaalgiraagikrejjaa| bhAvArtha:- jo te manuSyo, jaghanya kAlanI sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikamAM utpanna thAya, to te ja prathama gamakanI vakatavyatA jANavI. vizeSatA e che ke kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa adhika; bhAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana 42 cha. // amr-2|| 92 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAgarovama mAsapuhuttamabbhahiya, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha:- jo te manuSyo, utkRSTa sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to tenA mATe prathama gamakavatu sarva varNana jANavuM joIe. vizeSatA e che ke kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana 42 7. // gm-3|| 93 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, esa ceva vattavvayA, NavaraM- imAiMpaMca NANattAI- sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulapuhuttaM, ukkoseNa vi aMgulapuhuttaM, tiNNi NANA tiNNi aNNANAiMbhayaNAe, paMca samugghAyA AdillA, ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM mAsapuhuttaM, ukkoseNa vi maaspuhuttN| sesaMtaM ceva jAvabhavAdeso tti| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsa-sahassAI mAsapuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAI
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 [ 73 ] cauhi mAsapuhattehiM abbhahiyAI; jAvaevaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha :- manuSyo, svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya ane ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to saMpUrNa kathana prathama gamakavatu jANavuM joIe, vizeSatA e che ke (1) tenA zarIranI avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa paNa aneka aMgula hoya che, (2) traNa jJAna ane traNa ajJAna vikalpa hoya che, (3) prathama pAMca samudyAta hoya che, (4-5) sthiti ane anubaMdha jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa paNa aneka mAsa hoya che, zeSa bhavAdeza sudhI prathama gamakavat jANavuM joIe. kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra aneka mAsa adhika cAra sAgaropama; thAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-4 || 94 socevajahaNNakAlaTThiIesukhavaNNo,esacvavattavyayAcautthagamagasarisANeyavvA, Navara-kAlAdeseNaM jahaNNeNaMdasavAsasahassAImAsapRhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaMcattAlIsaM vAsasahassAicauhiM mAsaphUhuttehiM abbhahiyAI, jaaveviyNkaalgiraagikrejjaa| bhAvArtha:- jaghanya sthitivALA te manuSya, jaghanya sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to saMpUrNa kathana cothA gamakanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika daza hajAra varSa ane utkRSTa cAra aneka mAsa adhika 40,000 varSa; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-5 / |95 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva gamago, NavaraM- kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAgarovamaM mAsapuhattamabbhahiyaM, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM mAsapuhuttehiM abbhahiyAi, jAva evaiya kAla gairAgai krejjaa| bhAvArtha - jaghanya sthitivALA te manuSyo, utkRSTa sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to sarva kathana caturtha gamachAnusAra jANavuM. vizeSatA e che ke kAlanI apekSAe jaghanya aneka mAsa adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra aneka mAsa adhika cAra sAgaropama; vAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-II 96 soceva appaNA ukkosakAlaTTiIo jAo,so ceva paDhamagamaoNeyavvo, NavaraM sarIrogAhaNA jahaNNeNaM paMcadhaNusayAI, ukkoseNa vi paMcadhaNusayAI, ThiI jahaNNeNaM puvakoDI, ukkoseNa vipuvakoDI, evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaMjahaNNeNaMpuvvakoDI dasahi vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNa cattAri sAgarovamAiMcauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAiM jaaveviyNkaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha - te manuSya svayaM utkRSTa sthitivALA hoya ane ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to tenI Rddhi prathama gamakanI samAna che. vizeSatA e che ke zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa pAMcaso dhanuSanI hoya che, sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI hoya che ane anubaMdha AyuSya pramANe hoya che. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-7 //
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 97 so ceva jahaNNakAlaTThiIesa uvavaNNo, sacceva sattamagamagavattavvayA, NavaraM - kAlAdeseNaM jahaNeNaM puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cattAlIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAo, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / 34 bhAvArtha :- te utkRSTa sthitivALA manuSya, jaghanya sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to sarva kathana sAtamA gamaka anusAra jANavuM. vizeSatA e che ke kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-8 // 98 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, sacceva sattamagamagavattavvayA, NavaraMkAlA - deseNaM jahaNeNaM egaM sAgarovamaM puvvakoDIe abbhahiyaM, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAiM cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAla gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- te utkRSTa sthitivALA manuSya, utkRSTa sthitivALA ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to sarva kathana sAtamA gamakanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cArapUrvakoTi varSa adhika cAra sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.|| gamaka-9 || vivecanaH prastuta sUtromAM manuSyo ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya to, tenI Rddhi ane sthitinuM nirUpaNa che. (1) upapAta-- manuSya marIne ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thAya che. tyAM te sthAnAnusAra jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa eka sAgaropama sudhInI sarva sthiti prApta kare che. (2) parimANa- jaghanya eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya che kAraNa ke saMzI manuSyo saMkhyAtA ja hoya che. (3) saMghayaNa- ratnaprabhApRthvImAM utpanna thanArAne cha saMghayaNa hoya che. (4) avagAhanA- jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa 500 dhanuSyanI hoya che. prathama narakamAM utpanna thanArA manuSyonI sthiti aneka mAsanI che. teTalI sthiti thAya tyAM sudhImAM tenI avagAhanA aneka aMgulanI thaI jAya che. manuSyomAM AyuSya ane avagAhanA kaMika aMze paraspara sApekSa che. tethI spaSTa thAya che ke aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanAvALo ke aMtarmuhUrtanI sthitivALo manuSya narakamAM jaI zakato nathI. (5) saMsthAna- 6 (6) lezyA- 6 (7) dRSTi- 3 (8) zAnAzAna- narakamAM utpanna thanArA garbhaja manuSyone cAra jJAna ane traNa ajJAna ane cha samuddAta kahyA che. tethI spaSTa thAya che ke manaHparyavajJAna ane AhAraka zarIra prApta karIne tyAMthI patita thaIne jIva narakamAM utpanna thAya che. te manuSyone tenI pUrvAvasthAnI apekSAe cAra jJAna hoya che. (9) yoga- 3 (10) upayoga- 2 (11) saMjJA- 4 (12) kaSAya- 4 (13) indriya- pAMca (14) samuddAta-- te jIvone kevaLI samuddAta choDIne zeSa cha samuddAta hoya che. (15) vedanA-- 2 (16) veda- 3 (17) AyuSya- jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa kroDapUrva varSanuM hoya che. aneka
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 _ [ 35 ] mAsathI alpAyuSyavALA manuSya marIne naraka gatimAM jaI zakatA nathI. (18) adhyavasAya- prazasta ane aprazasta. (19) anubaMdha- AyuSya pramANe. (20) kAya saMvedha- bhavAdezathI jaghanya be ane utkRSTa ATha bhava kare. kAlAdeza mATe juo- koSTaka. saMsI manuSyano prathama naraka sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (AThabhava) (1) audhika-audhika aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropamAM (2) audhika-jaghanya aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa. (3) audhika-utkRSTa aneka mAsa ane eka sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropama (4) jaghanya-audhika aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra aneka mAsa ane 4 sAgaropama (5) jaghanya-jaghanya aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra aneka mAsa ane 40,000 varSa. (6) jaghanya-utkRSTa aneka mAsa ane 1 sAgaropama cAra aneka mAsa ane 4 sAgaropama (7) utkRSTa-audhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropama (8) utkRSTa-jaghanya pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa 9) utkRSTa-utkRSTa pUrvakoTi varSa ane 1 sAgaropama | 4 pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropama manuSya sthiti- jaghanya aneka mAsa, utkRSTa kroDapUrva varSa. | prathama narakanI sthiti- jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka sAgaropama. nANA :- saMjJI manuSya marIne prathama narakamAM utpanna thAya tyAre kula nANattA-8 thAya che. jaghanya gamakamAM nANattA- 5 thAya che- (1) avagAhanA :- prathama narakamAM janArA manuSyonI avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa 500 dhanuSanI hoya che. paraMtu cothA, pAMcamA, chaTTA A traNa jaghanya gamakathI janAranI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aneka aMgulanI ja hoya che. te jaghanya sthitimAM utkRSTa avagAhanA pAmI zakato nathI. (2) jJAnAjJAna :- prathama gamakamAM cAra jJAna ane traNa ajJAna hoya che. paraMtu jaghanya gamakathI jAya tyAre aneka mAsanI sthitimAM mana:paryavajJAnano saMbhava nathI kAraNa ke mana:paryava jJAna saMyamIne ja thAya che ane navA varSano manuSya ja saMyama dhAraNa karI zake che. tethI jaghanya aneka mAsanI sthitie prathama narakamAM janArane mana:paryavajJAnano saMbhava nathI, temAM traNa jJAna ane traNa ajJAna hoya che. (3) samughAta:- prathama gamakamAM cha samudyAta hoya che. paraMtu jaghanya sthitimAM AhAraka samughAtano saMbhava nathI. kAraNa ke AhAraka zarIra ane AhAraka samudyAta saMyamIne ja hoya che ane jaghanya gamakamAM saMyama zakya nathI. (4,5) AyuSya-anubaMdha :- prathama gamakamAM AyuSya ane anubaMdha jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSano hoya che jyAre jaghanya gamakamAM jaghanya ane utkRSTa aneka mAsanuM AyuSya ane anubaMdha hoya che. te sivAya anya koIpaNa AyuSya hotuM nathI. utkRSTa gamakamAM nANattA- 3 hoya che- (1) avagAhanA-jaghanya ane utkRSTa 500 dhanuSyanI hoya che kAraNa ke manuSyanI utkRSTasthitimAM avagAhanA paNa utkRSTa ja hoya che, (2) AyuSya-kroDapUrvavarSanuM,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 36 ] zrI bhagavatI sUtra-5 (3) anubaMdha-AyuSya anusAra jANavo. saMjJI manuSyonI bIjIthI chakI naraka sudhImAM utpatti - |99 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusseNaM bhaMte ! je bhavie sakkarappabhAe puDhavIe Neraiesu uvavajjittae, se NaM bhate! kevaiya kAla ThiIesu uvavajjejA? goyamA! jahaNNeNaM sAgarovamaTThiIesu, ukkoseNaM tisaagrovmttttiiiesuuvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMkhyaya varSAyuSka paryApta saMzI manuSya marIne, zarkarA prabhAmAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka sAgaropama ane utkRSTa traNa sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 100 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! so ceva rayaNappabhA- puDhavigamao Neyavvo, NavaraM- sarIrogAhaNA jahaNNeNaM rayaNipuhuttaM, ukkoseNaM pNcdhnnusyaaii| ThiI jahaNNeNaM vAsapuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / evaM aNubadho vi| saMsataceva jAvabhavAdaso tti / kAlAdesaNa jahaNNaNa sAgarovama vAsapahattamabbhahiyaM ukkoseNaM bArasa sAgarovamAiMcauhiM pavvakoDIhiM abbhahiyAI, evaiyaMkAlaM jAvagairAgaDukarejjA / evaM esA ohiesutisugamaesumaNusassa laddhI, NANattaMNeraiyaTThiI, kAlAdeseNaM saMvehaM ca jaannejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! te jIvo. eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ratnaprabhA narakamAM utpanna thanAra manuSyanA varNana pramANe jANavuM joIe. vizeSatA e che ke tenA zarIranI avagAhanA jaghanya aneka hAtha ane utkRSTa pAMcaso dhanuSanI hoya che, sthiti jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI che. te ja rIte anubaMdha paNa samajavo joIe. zeSa bhavAdeza paryata ratnaprabhAnI jema jANavuM. kAlAdezathI jaghanya aneka varSa adhika eka sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika 12 sAgaropama; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte bIjI narakamAM auvikanA traNa gamakomAM manuSyanI Rddhi kahevI joIe. vizeSatA e che ke traNe ya gamaka anusAra nairayikanI audhika, jaghanya ane utkRSTa sthiti kahevI ane kAlAdezathI saMvedha (bhava ane sthitino yoga karI) upayoga pUrvaka jANavo. | gamaka-1,2,3 / 101 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, tassa vi tisu vigamaesu esa ceva laddhI, Navara- sarIrogAhaNA jahaNNeNaM rayaNipuhuttaM, ukkoseNaM vi rayaNipuhuttaM / ThiI jahaNNeNaM vAsapuhuttaM, ukkoseNaM vi vAsapuhuttaM / evaM aNubaMdho vi / sesaM jahA ohiyaannN| saMveho savvo uvajujiUNa bhaanniyvvo| bhAvArtha - te jaghanya sthitivALA paryApta saMjJI manuSya, zarkarA prabhAmAM utpanna thAya, to traNe gamakomAM pUrvokta audhika traNa gamakanI vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke tenA zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aneka hAtha hoya che, sthiti jaghanya ane utkRSTa aneka varSa hoya che. sthiti pramANe
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-1 [ 37] anubaMdha paNa jANavo. zeSa sarva kathana audhika gamakanI samAna che ane kAlAdezarUpa sarva gamakono saMvedha te te gamakanI sthiti ane bhava saMkhyA pramANe upayogapUrvaka jANavo joIe. e gamaka-4,5,6 / 102 so ceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jaao| tassa vi tisu vigamaesu ima NANattaM-sarIrogAhaNA jahaNNeNaM paMcadhaNusayAI, ukkoseNa vi paMcadhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / evaM aNubaMdho vi / sesaMjahA paDha magamae.Navara-NeraiyaThiI ya kAyasaveha ca jANejjA / evaM jAvachaTTapuDhavI,NavarataccAe ADhavettA ekkekkaMsaMghayaNaM parihAyai jaheva tirikkhajoNiyANaM / kAlAdeso vi taheva, NavaraM- maNussaTTiI bhANiyavvA / bhAvArtha :- jo te manuSya svayaM utkRSTa sthitivALA hoya ane zarkarA,bhAmAM utpanna thAya, to traNe gamakomAM A prakAre vizeSatA che, yathA- zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa pAMcaso dhanuSa tathA sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI hoya che. anubaMdha paNa te ja pramANe hoya che. zeSa sarva prathama gamakanI samAna jANavuM, vizeSatA e che ke nairayikanI sthiti ane kAyasaMvedha te-te sthAna pramANe jANavA joIe. . gamaka-7,8,9 II. A ja rIte yAvat chaThThI naraka sudhI jANavuM joIe. vizeSatA e che ke tenI RddhimAM trIjI naraka ane tyAra pachI narakamAM saMjJI tiryaMconI samAna eka eka saMghayaNa ochuM thAya che. kAlAdezathI paNa te ja rIte jANavuM paraMtu sthiti manuSyanI kahevI joIe arthAtu jaghanya aneka varSanI sthiti kahevI. vivecana : prastuta sUtromAM manuSya marIne bIjI narakamAM jAya tenI Rddhi ane sthitinuM atidezAtmaka nirUpaNa che, tenI Rddhi ratnaprabhA naraka pRthvImAM utpanna thanArA manuSyonI samAna che. kevaLa avagAhanA ane AyuSyamAM taphAvata che. avagAhanA- jaghanya rAja pura = aneka hAtha ane utkRSTa 500 dhanuSanI avagAhanAvALA manuSyo bIjIthI sAtamI naraka sudhI jaI zake che. aneka (be) hAthathI alpa avagAhanAvALA manuSyo bIjI Adi narakomAM utpanna thaI zakatA nathI. AyuSya-jaghanya vAta pura = aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA manuSyo bIjIthI sAtamI naraka sudhI jAya che. aneka varSathI alpAyuSyavALA manuSyo bIjI Adi narakamAM utpanna thaI zakatA nathI. ahIM aneka varSathI ochAmAM ochA nava varSanuM grahaNa thAya che; kAraNa ke jaghanya gamakanI RddhimAM paNa mana:paryavajJAnanuM grahaNa karyuM che. mana:paryava jJAna nava varSe cAritra grahaNa karyA pachI ja thAya che. sannI manuSyano bIjI naraka sAthe kAlAdeza - gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (AThabhava) (1) aughika-audhika aneka varSa ane 1 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 12 sAgaropama (2) audhika-jaghanya aneka varSa ane 1 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropama (3) audhika-utkRSTa aneka varSa ane 3 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 12 sAgaropama (4) jaghanya-audhika aneka varSa ane 1 sAgaropamAM cAra aneka varSa ane 12 sAgaropama
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 gamaka (5) jaghanya-jaghanya (6) jaghanya-utkRSTa (7) utkRSTa-audhika (8) utkRSTa-jaghanya (9) utkRSTa-utkRSTa jaghanya (be bhava) aneka varSa ane 1 sAgaropama aneka varSa ane 3 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 1 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 1 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 3 sAgaropama zrI bhagavatI sUtra-5 utkRSTa (ATha bhava) cAra aneka varSa ane 4 sAgaropama cAra aneka varSa ane 12 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 12 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 4 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 12 sAgaropama manuSyanI sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRTa kroDapUrva varSa. bIjI narakanI sthiti- jaghanya eka sAgaropama, utkRSTa traNa sAgaropama. nANattA :- manuSya marIne bIjI zarkarAprabhAthI chaThThI tamaH prabhA naraka sudhImAM utpanna thAya tyAre kula nANattA-6 thAya che. jaghanya gamakamAM nANattA--3 thAya che- (1) avagAhanA- jaghanya sthitie jAya tyAre te manuSyanI jaghanya ane utkRSTa avagAhanA aneka hAthanI hoya che. te 500 dhanuSanI utkRSTa avagAhanA pAmI zakato nathI. (2) AyuSya- aneka varSanuM hoya. (3) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya che. utkRSTa gamakamAM nANattA-3 thAya che- (1) avagAhanA- utkRSTa sthitie jAya tyAre tenI avagAhanA paNa utkRSTa 500 dhanuSyanI ja hoya che. (2) AyuSya- kroDapUrvanuM (3) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya che. manuSyanI sAtamI narakamAM utpatti H |103 pajjatta-saMkhejjavAsAuya-saNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie ahesattamAe puDhaviNeraiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM bAvIsasAgarovamaTThiIesu, ukkoseNaM tettIsasAgarovamaTThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta saMkhyeya varSAyuSya saMzI manuSya, sAtamI adhaHsaptama naraka pRthvImAM nairayikapaNe utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che ? uttarahe gautama ! te jaghanya rara sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA nairayikomAM utpanna thAya che. 104 te NaM bhaMte ! jIvA ega samaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! avaseso soceva sakkarappabhApuDhavigamao Neyavvo, NavaraM- paDhamaM saMghayaNaM, itthiveyagA Na uvavajjaMti, sesaM taM ceva jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM vAsapuhuttamabbhahiyAiM, ukkoseNaM tettIsaM sAgarovamAiM puvvakoDIe abbhahiyAiM jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenI sarva vaktavyatA zarkarAprabhAmAM utpanna thanArA manuSyonI samAna jANavI joIe. vizeSatA e che ke sAtamI narakamAM prathama saMghayaNavALA ja utpanna thAya che ane tyAM strIvedI utpanna thatA nathI. zeSa anubaMdha sudhInuM sarva kathana pUrvavat jANavuM joIe. bhavAdezathI be bhava ane kAlAdezathI jaghanya aneka varSa adhika 22 sAgaropama ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24 : deza-1 | u | 42. // bh-1|| 105 soceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraM- Neraiyar3hiI saMveha ca jaannejjaa| bhAvArtha:- te manuSya, sAtamI naraka pRthvInA nairayikomAM jaghanya sthitie utpanna thAya, to paNa te ja vaktavyatA che, gamaka anusAra nArakInI sthiti ane saMvedha upayogapUrvaka jANI levo joIe. // gbhr-2|| 106 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraM-saMvehaM ca jaannejjaa| bhAvArtha:- te manuSya, sAtamI naraka pRthvInA nairayikomAM utkRSTa sthitie utpanna thAya, to paNa A ja vatavyatA cha. saMvedha, svayaM vo lo'y|| m-3|| 107 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jaao| tassa vi tisu vigamaesu esa ceva vattavvayA, NavaraM- sarIrogAhaNA jahaNNeNaM rayaNipuhuttaM, ukkoseNaM virayaNiputtaM / ThiI jahaNNeNaM vAsapuhuttaM, ukkoseNa vivAsapuhattaM / evaM aNubaMdho vi / saMveho uvarjujiUNa bhaanniyvvo| bhAvArtha :- jo te saMjJI manuSya svayaM jaghanya sthitivALA hoya ane sAtamI naraka pRthvInA nairayikomAM utpanna thAya, to traNe gamakomAM pUrvavatu vakatavyatA jANavI, vizeSatA e che ke tenA zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aneka hAtha hoya che, sthiti jaghanya ane utkRSTa aneka varSanI che. A rIte anubaMdha paNa jANavo joIe. saMvedhanuM kathana upayogapUrvaka jANavuM joIe. || gamaka-4-5-6 || 108 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo, tassa vi tisu vigamaesu esa ceva vattavvayA, NavaraM- sarIrogAhaNA jahaNNeNaM paMcadhaNusayAI, ukkoseNa vipaMcadhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vipuvvakoDI, evaM aNubaMdho vi / Navasu vi eesu gamaesaNeraiyadiI saMvehaMca jANejjA / savvattha bhavaggahaNAiMdoNi jaavnnvmgme| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAiM puvvakoDIe abbhahiyAI, ukkoseNa vi tettIsaMsAgarovamAiMpuvakoDIe abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa|| sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- jo te saMjJI manuSya svayaM utkRSTa sthitivALA hoya ane sAtamI naraka pRthvImAM utpanna thAya, to tenA traNe gamakomAM pUrvokta vaktavyatA kahevI joIe. temAM vizeSatA e che ke tenA zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa 500 dhanuSanI hoya che. sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI che. A rIte anubaMdha paNa jANavo joIe. uparyukta nave gamakomAM nairayikanI sthiti ane saMvedhano vicAra svayaM karI levo joIe. sarvatra be bhava jANavA joIe yAvatu navamAM gamakamAM kAlanI apekSAe jaghanya ane utkRSTa pUrvoTi varSaaghi uusAgaropabha; yAvata melA asa sudhI gamanAgamana 42ch.|| gm-7,8,8||
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vivecana :bhavAdeza - sAtamI narakamAMthI nIkaLelo jIva manuSya thato nathI. te jIva avazya tiryaMca gatimAM ja jAya che. tethI bhavAdezathI manuSyanA sAtamI naraka sAthe jaghanya ane utkRSTa be ja bhava thAya che. manuSyano sAtamI naraka sAthe kAlAdeza :| gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (be bhava) (1) audhika-audhika aneka varSa ane rara sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama (2) audhika-jaghanya aneka varSa ane rara sAgaropama pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama (3) auvika-utkRSTa aneka varSa ane 33 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama (4) jaghanya-aughika aneka varSa ane rara sAgaropama aneka varSa ane 33 sAgaropama (5) jaghanya-jaghanya aneka varSa ane rara sAgaropama aneka varSa ane rara sAgaropama (6) jaghanya-utkRSTa aneka varSa ane 33 sAgaropama aneka varSa ane 33 sAgaropama (7) utkRSTa-audhika pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama (8) utkRSTa-jaghanya pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama pUrvakoTi varSa ane rara sAgaropama (9) utkRSTa-utkRSTa pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama manuSya sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa. sAtamI narakanI sthiti- jaghanya rara sAgaropama utkRSTa 33 sAgaropama. nANatA :- bIjI narakanI jema nANatA-6. jaghanya gamakathI jAya tyAre pUrvavatu avagAhanA, AyuSya ane anubaMdha te traNa nANattA thAya che ane utkRSTa gamakathI jAya tyAre paNa te ja traNa nANattA thAya che. narakamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANA:jIva prakAra | utpatti | bhava |_ gammA | nANattA, sthAna | ja | u. vivaraNa kula | vivaraNa | kula asaMjJI tiryaMca | prathama narakamAM | 2 | 2 |9 gammAthI 149= | 9 |5x1 naraka = | 5 paMcendriya saMjJI tiryaMca | 1 thI 6narakamAM | 2 | 8 9 gammAthI 649= | 54 10x6 naraka = | 0 saMjJI tiryaMca | sAtamI narakamAM 1,2,4,5,7,8 mA gammAthI| 6 |10x1 naraka = 3,6,9 mA gammAthI | 3 saMjJI manuSya | 1 thI 6 narakamAM | 2 | 8 | 9 gammAthI 649 = | 54 1841 naraka = saMjJI manuSya | sAtamI narakamAM | 2 2 | 2 | 9 gammAthI 149 = | 9 |646naraka . | i 135
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-1 18 108 saMpUrNa uddezamAM bhavanA vibhAjanathI gammA :- temAM jaghanya-utkRSTa be bhavanA gammA jaghanyara, utkRSTa 8 bhavano gammA jaghanya3, utkRSTa 7 bhavanA gamA jaghanya-3, utkRSTa 5 bhavanA gamyA kula gamA S 3 135 || zataka-ra4/1 saMpUrNa // 41
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-24 : uddezaka-2 thI 11 ROORD saMkSipta sAra DOROR A daza uddezakamAM kramazaH dazabhavanapatimAM utpanna thanArA jIvonI avagAhanA, sthiti Adi RddhinuM kathana 20 dvArathI karyuM che. 42 saMkhyAta ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA paryApta saMjJI tiryaMca ane saMkhyAta ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo temaja asaMjJI tiryaMca paMcendriya, A pAMca prakAranA paMcendriya jIvo bhavanapatimAM utpanna thAya che. asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne bhavanapatimAM utpanna thAya, tyAre jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. bhavanapati deva marIne asaMzI tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thatA nathI. tethI te jIvonA nava gamakathI jaghanya ane utkRSTa be bhava ja thAya che. yugalika tiryaMca ane yugalika manuSya bhavanapatimAM utpanna thAya tyAre jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitie utpanna thAya che. yugaliko devabhavamAM potAnA(yugalika bhavanA) AyuSyathI vadhu sthiti prApta karatA nathI. bhavanapati deva marIne yugalikamAM utpanna thatA nathI. tethI te jIvo paNa nava gamakathI jaghanya ane utkRSTa be bhava ja kare che. saMzI tiryaMca marIne bhavanapatimAM utpanna thAya tyAre sthAnAnusAra sthiti prApta kare che. te nava gamakathI jaghanya-ra, utkRSTa-8 bhava kare che. jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa kroDapUrva varSanA AyuSyavALA manuSya marIne bhavanapatimAM utpanna thAya tyAre sthAnAnusAra sthiti pAme. te nava gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. A rIte daza uddezakomAM daza bhavanapatimAM utpanna thanArA jIvonuM vistRta vizleSaNa che. //////
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-2 O OS zataka-ra4 : uddezaka-ra asurakumAra 43 ROR BOS asurakumAra devomAM utpatti H ! 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- asurakumArA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjaMti - kiM NeraiehiMto uvavajjaMti, tirikkhajoNiya- maNussa- devehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! No NeraiehiMto uvavajjati, tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, maNussehiMto uvavajjati, No devehiMto uvavajrjjati / evaM jaheva Neraiyauddesae / bhAvArtha:- prazna- rAjagRha nagaramAM gautamasvAmIe yAvat A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! asura kumAra devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM nairayikomAMthI, tiryaMcomAMthI, manuSyomAMthI ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama ! tenaiyikomAMthI AvIne utpanna thatA nathI, tiryaMco ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. A rIte naiyika uddezakanI samAna jANavuM. asaMjJI tiryaMca paMcendriyonI asurakumAramAM utpatti H 2 pajjattA-asaNNipaMcidiya-tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesa uvavajjejjA ? goyamA ! jahaN sahassaTThiIesu, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaTThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paryApta asaMzI paMcendriya tiryaMco marIne, asurakumAromAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che. 3NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! rayaNappabhAgamagasarisA Nava vi gamA bhANiyavvA, NavaraM- jAhe appaNA jahaNNakAlaTThiIo bhavai tAhe ajjhavasANA pasatthA, No appasatthA tisu vi gamaesu / avasesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ahIM ratnaprabhA pRthvInA gamakonI samAna nava gamaka kahevA joIe. vizeSatA e che ke jyAre te svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya, tyAre traNe gamaka(4,5 ane 6 gammA)mAM prazasta adhyavasAya ja hoya che, aprazasta adhyavasAya hotA nathI. zeSa sarva kathana pUrvavat che. vivecanaH prastuta sUtromAM asaMzI paMcendriya tiryaMco marIne asurakumAromAM utpanna thAya tadviSayaka
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 44 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vicAraNA che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyo bhavanapatimAM utpanna thAya tyAre tenI Rddhi prathama narakamAM utpanna thanArA asaMjJI tiryaMca paMcendriyonI RddhinI samAna ja hoya che. te jIvo, deva bhavamAM jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANanuM spaSTIkaraNa vyAkhyAkAre A pramANe karyuM cheukkosennN tu puvvakoDI AuyattaM Nivvattei, Na ya samucchimo puvvakoDIAuyattAo para Oi | saMmUrchAima tiryaMca paMcendriyonuM AyuSya pUrvakoTi varSathI adhika nathI, tethI te deva bhavanuM pUrvakoTi varSanuM AyuSya bAMdhe che. pUrvakoTi varSathI adhika AyuSya bAMdhatA nathI- cUrNi. pUrvakoTi varSa te palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa che. adhyavasAya :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya jyAre jaghanya gamakathI marIne deva gatimAM utpanna thAya, tyAre tenA adhyavasAya prazasta hoya che. aprazasta hotA nathI. tenA nava gamaka ratnaprabhA pRthvInI samAna che nANatA - kula pAMca nANattA thAya che. jaghanya gamakamAM AyuSya, adhyavasAya ane anubaMdha te traNa ane utkRSTa gamakamAM AyuSya ane anubaMdha, te be nANattA thAya che. te ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanArA asaMjJI tiryaMcanI samAna che. saMjJI tiryaMconI asurakumAromAM utpatti :| 4 jai saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati-kiM saMkhejjavAsAuyasaNNi pacidiyatirikkhajoNiehito uvavajjati, asaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiyatirikkha joNiehiMtouvavajjati? goyamA !saMkhejjavAsAuya jAvauvavajjati,asaMkhejjavAsAuya jaavuvvjjti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMjJI paMcendriya tiryaMco asurakumAromAM utpanna thAya, to zuM saMkhyamavarSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyayavarSAyuSka saMzI tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! saMkhyAta ane asaMkhyAtavarSAyuSka, baMne prakAranA tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che. vivecana : saMjJI tiryaMcanA be bheda che. saMkhyAta varSAyuSka-karmabhUminA saMjJI tiryaMca ane asaMkhyAta varSAyuSkayugalika tiryaca, baMne prakAranA tiryaMco marIne asurakumAramAM utpanna thaI zake che. yugalika tiryaMcanI asurakumAromAM utpattiH 5 asaMkhejjavAsAuya-saNNi-paMciMdiya-tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsa sahassaTTiIesu, ukkoseNaM tipaliovamaTTiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMkhyayavarSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, asurakumAromAM
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-2 | 45 / utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che. |6 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM, pucchA? ___ goyamA !jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNNi vA ukkoseNaM saMkhejjA uvvti| vayarosabhaNArAyasaMghayaNI / ogAhaNA jahaNNeNaM dhaNupuhuttaM, ukkoseNaM cha gAuyAI / samacauraMsasaMThANasaMThiyA paNNattA / cattArilessAo aadillaao| No sammadiTThI, micchaaditttthii,nnosmmaamicchaaditttthii| NoNANI,aNNANI,NiyamaMduaNNANI-maiaNNANI suyaaNNANI ya / jogo tiviho vi / uvaogoduviho vi / cttaarisnnnnaao| cattAri ksaayaa| paMca iNdiyaa| tiNNi samugghAyA aadillgaa| samohayA vimarati, asamohayA vimarati / veyaNA duvihA vi- sAyAveyagA vi asAyAveyagA vi / vedo duviho viitthiveyagA vi purisaveyagA vi, No nnpuNsgveygaa| ThiI jahaNNeNaM sAiregA puvvakoDI, ukkoseNa tiNNi pliovmaaii| ajjhavasANA pasatthA vi appasatthA vi / aNubadho jaheva ThiI / kAyasaMveho-bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI,kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAiregA puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNaM chappaliovamAiM jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana !te vo samayamAM 32416tpanna thAyacha? uttara- he gautama ! jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta utpanna thAya che. te jIvone vajaRSabhanArA saMghayaNa hoya che. tenA zarIranI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa cha gAunI hoya che. te jIvone samacaturasa saMsthAna ane prathama cAra vezyAo hoya che. te samyagdaSTi ke samyagumithyAdaSTi nathI paraMtu mithyAdaSTi ja hoya che. te jJAnI nathI, ajJAnI hoya che. teone mati ajJAna ane zruta mazAna, mAmazAna Doyacha. yoga-39,6payoga-the, saMjJA-yAra, pAya-yAra, indriyopAMca, samudyAta-prathamanA traNa hoya che. te samughAta karIne paNa mare che ane samuddaghAta karyA vinA paNa mare che. tene zAtA-azAtA baMne prakAranI vedanA hoya che. te puruSavedI ane strIvedI hoya che, napuMsakavedI nathI. sthiti-jaghanya sAtireka pUrvakoTi varSa ane utkRSTa traNa palyopamanI hoya che. adhyavasAya- prazasta ane aprazasta baMne hoya che. anubaMdha-sthiti pramANe che. kAya saMvedha-bhavanI apekSAe be bhava ane kAlanI apekSAe jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane daza hajAra varSa adhika, utkRSTa cha palyopama; yAvatuM meM sudhI gamanAgamana 43ch.|| gm-1|| 7 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo-esa ceva vattavvayA,NavaraM- asurakumAraDhiI saMveha ca jaannejjaa| bhAvArtha :- asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMco, jaghanya kAlanI sthitivALA asura- kumAromAM utpanna thAya, to pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. sthiti ane saMvedhano vicAra
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 46 zrI bhagavatI sUtra-5 upayogapUrva, po. // m-2|| 8 soceva ukkosakAlaTThiIesuuvavaNNojahaNNeNaMtipaliovamaTThiIesu, ukkoseNa vitipaliovamaTThiIesu uvavajjejjA-esa ceva vattavvayA, NavaraM-ThiI se jahaNNeNaM tiNNi paliovamAiM, ukkoseNaM vi tiNNi paliovamAiM / evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM chappaliovamAiM, ukkoseNa vi chappaliovamAI, jAvaevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / sesaMtaM cev|| bhAvArtha - te asaMkhyAta varSAyuSka saMzI tiryaMca paMcendriyo utkRSTa kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che, ityAdi pUrvavatu jANavuM. temAM vizeSatA e che ke sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamano che. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa cha palyopama; yAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. zeSa pUrvavat che.|| gm-3|| |9 so ceva appaNA jahaNNakAlaTiIo jAo, jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu, ukko seNaM saairegpuvvkoddiiaauesuuvvjjejjaa|| bhAvArtha - te jaghanya sthitivALA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, asurakumAromAM utpanna thAya, to jaghanya dazahajAra varSa ane utkRSTa sAdhika pUrvakoTivarSanA AyuSyavALA asurakumAromAM utpanna thAya che. 10 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? avasesaMtaM ceva jAva bhavAdeso tti, NavaraM- ogAhaNA jahaNNeNaM dhaNupuhuttaM, ukkoseNaM saairegNdhnnushssN| ThiI jahaNNeNaM sAiregA puvvakoDI, ukkoseNa vi sAiregA puvvkoddii| evaM aNubaMdho vi| kAlAdeseNaMjahaNNeNaM sAiregA puvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNaM sAiregAo do puvvakoDIo, jAvaevaiyaMkAlaM giraagiNkrejjaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te vo me samayamAM 240 6tpanna thAya cha ? 612- 3 gautama ! bhavAdeza sudhI pUrvavat jANavuM. vizeSatA A pramANe che- avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa sAdhika eka hajAra dhanuSa che. sthiti ane anubaMdha sAdhika pUrvakoTi varSa, kAyasaMvedha-kAlAdezathI jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa sAdhika be pUrvakoTi varSa; kAvata eTalA kAla sudhA gamanAgamana 42 cha. // gm-4|| 11 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo, esa ceva vattavvayA,NavaraM- asurakumAraDhiI saMvehaM ca jaannejjaa| bhAvArtha:- jaghanya sthitivALA te jIvo(yugalika tiryaMco) marIne jaghanya kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya, to pUrvavat jANavuM. asurakumAronI sthiti ane saMvedhano vicAra svayaM karavo . // gbh-5||
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-2 47 | 12 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, jahaNNeNaM sAiregapuvvakoDIAuesu ukkoseNa vi sAiregapuvvakoDI-Auesu uvavajjejA, sesaMtaMceva, NavaraM- kAlAdeseNa jahaNNeNaM sAiregAo do puvvakoDIo, ukkoseNa vi sAiregAo do puvvakoDIo, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha - jaghanya sthitivALA te jIvo(yugalika tiryaMco) marIne, utkRSTa kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa sAdhika pUrvakoTi varSanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che, zeSa pUrvavatu, kAlanI apekSAe jaghanya ane utkRSTa sAdhika be pUrvakoTi varSa thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-6II |13 socva appaNAkkosakAlaDhiIojAo,socava paDhamagamagobhANiyavvo, NavaraMThiI jahaNNeNaM tiNNi paliovamAI, ukkoseNaM vitiNNi pliovmaaii| evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi paliovamAiMdasahiM vAsasahassehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chappaliovamAiM jAvaevaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha :- svayaM utkRSTa sthitivALA te jIvo(yugalika tiryaMco) hoya ane asurakumAromAM utpanna thAya, to tenA mATe te ja prathama gamaka anusAra kathana karavuM joIe. sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa traNa palyopama hoya che. kAlAdezathI jaghanya traNa palyopama ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa che palyopama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-7 / 14 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraMasurakumAraTTiI saMveha ca jANijjA / bhAvArtha - utkRSTa sthitivALA te jIvo(yugalika tiryaMco) marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA asurakamAromAM utpanna thAya, to tenA mATe paNa pUrvokta vaktavyatA jANavI joIe. ahIM asurakumAronI sthiti ane saMvedhanuM kathana svayaM vicArapUrvaka jANavuM. II gamaka-8 / 15 soceva ukkosakAlaTThiIesuuvavaNNo,jahaNNeNaM tipaliovamAI, ukkoseNa vi tipaliovamAI, esa ceva vattavvayA / Navara-kAlAdeseNaM jahaNNeNaM chappaliovamAI, ukkoseNaM vi chappaliovamAI, jaaveviyNkaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha - utkRSTa sthitivALA te jIvo(yugalika tiryaMco) marIne, utkRSTa sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya, to te jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che, ityAdi pUrvokta vaktavyatA jANavI. vizeSatA e che ke kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa cha palyopama; thAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-9 . vivecana : prastuta sUtromAM yugalika tiryaMconI bhavanapatimAM utpatti saMbaMdhI RddhinA 20 dvAranuM nirUpaNa
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrI bhagavatI sUtra-5 che. te yugalika tiryaMconI Rddhi A pramANe che, yathA-- (1) upapAta- yugalika tiryaMca asurakumAramAM utpanna thAya, to jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. (2) parimANa- te jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya che. kAraNa ke yugalika tiryaMco garbhaja manuSyonI jema saMkhyAtA ja hoya che. (3) saMghayaNa- temAM eka vajaRRSabhanArAca saMghayaNa hoya che. (4) avagAhanA- khecara yugalikanI apekSAe jaghanya aneka dhanuSanI ane sthaLacara hAthI AdinI apekSAe utkRSTa- cha gAunI che paraMtu jyAre te svayaM jaghanya sthitivALA hoya ane jaghanya gamakathI(coghA,pAMcamA ke chaThThA gamakathI) jAya, tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa 1000 dhanuSanI ja hoya che. arthAt yugalika tiryaMcone jathanya sthitimAM cha gAunI avagAhanA hotI nathI. (5) saMsthAna- samacaturagna saMsthAna (6) hyezyA- prathama cAra lezyA. (7) dRSTi- mithyAdaSTi. bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSImAM utpanna thanArA yugaliko ekAMta mithyAtvI hoya che. (8) zAnAzAna- be ajJAna. yugalikone avadhijJAna ke vibhaMgajJAna thatuM nathI tethI be ajJAna hoya che. (9) yoga- 3 (10) upayoga- 2 (11) saMzA- 4 (12) kaSAya- 4 (13) indriya- 5 (14) samuddAta- prathama traNa samuddAta hoya. yugalikone vaikriyAdi labdhi hotI nathI. tethI tene vaikriyAdi anya samuddAta nathI. (15) vedanA- 2 (16) veda- strIveda, puruSaveda, te be veda hoya. yugalikone napuMsakaveda nathI. (17) AyuSya- jaghanya sAdhika kroDapUrva varSanuM che. te trIjA ArAmAM yugalika kALanI pUrNAhUti samaye hoya che ane utkRSTa traNa palyopamanuM che, te yugalika kAlanA prAraMbhamAM suSamasuSamA kAlamAM athavA devakuru uttarakuru kSetranA yugalika niyaMconI apekSAe hoya che. (18) adhyavasAya- prazasta aprazasta baMne prakAranA hoya. (19) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya. kAyasaMvaidha-bhavAdeza H- * yugalika marIne asurakumAramAM utpanna thAya, tenA be bhava thAya kAraNa ke, asura- kumAradeva marIne yugalikamAM utpanna thatA nathI. tethI tenA adhika bhava thatA nathI. kAlAdezajaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa cha palyopama che. temAM traNa palyopama yugalika tiryaMca bhavanA ane traNa palyopama asurakumAranA bhava saMbaMdhI samajavA. yugaliko mATe niyama che ke te jIvo potAnA AyuSya jeTaluM ja devAyuSya bAMdhI zake che. devabhavamAM potAnA AyuSyathI alpasthiti prApta karI zake che paraMtu adhika sthiti kyAre ya prApta karI zakatA nathI. tethI asurakumAra devonI sthiti sAdhika eka sAgaropamanI hovA chatAM yugaliko traNa palyopamathI adhika sthiti prApta karI zakatA nathI. hindu saMvedaM ca khANetmya - sthiti, bhavAdeza, kAlAdeza svataH jANavA. upayoga pUrvaka jANI levA. gamaka nava che temAM je gamakanuM saMkSipta kathana hoya tyAM A prakAranA sUcana rUpa saMkSipta pATha che. temAM zAstrakArano Azaya e che ke je gamaka hoya te anusAra, janAra jIvanI RddhimAM tenI sthiti prathama te gamakamAM ke prajJApanA sUtra AdimAM je kahI hoya te yAda karIne kahevI joIe; temaja je gamakanuM saMkSipta kacana che te anusAra baMne sthAnonI sthiti ane bhavonI saMkhyAne yAda rAkhI jaghanya bhavonI sthitinA yogathI jaghanya kAlAdeza kahevo ane utkRSTa bhava saMkhyAnI sthitionA yogathI utkRSTa kAlAdeza kahevo. A rIte jyAM-jyAM saMkSipta kathana che tyAM-tyAM te-te jIvonI te-te gamaka anusAra sthiti ane bhavAdeza, kAlAdezanuM kathana upayoga pUrvaka smRtipUrvaka svataH samajI levuM, kathana karI levuM joIe.
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-2 49 tiryaMca yugalikano asurakumAra sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (be bhava) (1) audhika-audhika sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa | traNa palyopama ane traNa palyopama arthAt cha palyopama (2) auvika-jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa traNa palyopama ane 10,000 varSa (3) auvika-utkRSTa sAdhika be pUrvakoTi varSa cha palyopama (4) jaghanya-audhika sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa sAdhika be pUrvakoTi varSa (5) jaghanya-jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa (6) jaghanya-utkRSTa sAdhika be pUrvakoTi varSa sAdhika be pUrvakoTi (7) utkRSTa-aughika traNa palyopama ane 10,000 varSa cha palyopama (8) utkRSTa-jaghanya traNa palyopama ane 10,000 varSa traNa palyopama ane 10,000 varSa (9) utkRSTa-utkRSTa cha palyopama cha palyopama tiryaMca yugalikanI sthiti- jaghanya-sAdhika pUrvakroDa varSa, utkRSTa traNa palyolyopama. | asurakumAramAM prApta thatI sthiti- jaghanya-10,000 varSa, utkRSTa traNa palyopama. nANatA :- yugalika tiryaMca asurakumAramAM utpanna thAya tenA nANattA- pa thAya che. jaghanya gamakamAM traNa nANatA (1) avagAhanA- tenI jaghanya sthiti hoya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSanI utkRSTa sAdhika hajAra dhanuSanI hoya che. tenA prathama gamakanI RddhimAM cha gAunI avagAhanA kahI che te jaghanya sthitimAM hotI nathI. (2) AyuSya- sAdhika pUrvakoTi varSanuM (3) anubaMdha - AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM be nANattA- (1) AyuSya- traNa palyopama (2) anubaMdha- AyuSya pramANe. saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMcanI asurakumAromAM utpatti - 16 jaiNaM bhaMte ! saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati kiMjalayarehito uvavati? evaM jAvapajjaktasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkha joNie NaM bhaMte! je bhavie asurakumAresu uvavajjittae, seNaM bhaMte / kevaiyakAlaTThiIe suuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu,ukkoseNaMsAiregasAgarovama tttthiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo asurakumAro saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM te jalacaromAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi yAvata he bhagavan! paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyo marIne asurakumAradevomAM utpanna thAya to te keTalA kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che. 17 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! eesiM rayaNappabhA- puDhavi-gamagasarisA Nava gamagA NeyavvA, Navara- jAhe appaNA
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 jahaNakA laTThiIo bhavai, tAhe tisu vi gamaesu imaM NANattaM cattAri lessAo, ajjhavasANA pasatthA, No appasatthA, sesaM taM ceva / saMveho sAiregeNa sAgarovameNa kAyavva // 9 // 50 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne asurakumAramAM utpanna thAya, to eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvInA viSayamAM varNita nava gamakanI samAna jANavuM joIe. jyAre te svayaM jaghanya sthitivALA hoya, tyAre traNe gamaka(4-5-6)mAM A vizeSatA che, yathA--- temAM cAra lezyA hoya che, ayyavasAya prazasta hoya che, aprazasta nathI. zeSa sarva pUrvavat che. saMvedha paNa prathama nArakInI jema che paNa tyAM utkRSTa sthiti eka sAgaropama che paraMtu ahIM sAdhika sAgaropamanI sthitithI kathana karavuM joIe. II gamaka-9 || vivecanaH saMzI tiryaMca paMcendriya asurakumAramAM utpanna thAya to te jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI sthiti prApta kare che, tenA nava gamakanI RddhinuM kathana ratnaprabhA pRthvInI samAna che. saMvedha kAlAdeza H-- ahIM asurakumAramAM sAdhika eka sAgaropamanI sthiti kahI che, te balIndranI apekSAe che. saMzI tiryaMca paMcendriyano asurakumAra sAthe kAlAdeza H-- jaghanya (be bhava) gamaka (1) aughika-aughika (2) auvika japadha (3) vika-utkRSTa (4) janya vika (5) jaghanya-jaghanya (6) javaya-utkRSTa (7) utkRSTa-vika aMtarmuhUta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane sAdhika 1 sAgaropama aMtarmuhUta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa aMtarmuhUrta ane sAdhika 1 sAgaropama pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa pUrvakoTi varSa ane sAdhika 1 sAgaropama utkRSTa (ATha bhava) 4 pUrvakoTi varSa ane sAdhika 4 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane sAdhika 4 sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane sAdhika 4 sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 40,000 varSa. 4 aMtarmuhUrta ane sAdhika 4 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane sAdhika 4 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane sAdhika 4 sAgaropama (8) utkRSTa-jaghanya (9) utkRSTa-utkRSTa saMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. asUrakumAranI sthiti- jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAdhika eka sAgaropama nALattA :- saMzItiryaMca asurakumAramAM utpanna thAya tenA nANattA--10 thAya che. tenuM kathana ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanArA saMzI tiryaMcanI samAna che paraMtu temAM lezyA ane adhyavasAyamAM vizeSatA che. jaghanya gamakamAM nANattA-8 hoya che- (1) avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa aneka dhanuSa. jaghanya sthitimAM tenAthI adhika avagAhanA hotI nathI. (2) hyezyA- ratnaprabhA naraka pRthvImAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMcane traNa azubha lezyA hoya che paraMtu bhavanapati ke vyaMtaramAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMcane tejolecyA sahita cAra leA che. tenA prathama gammAnI kaDhimAM cha hocyA che. saMjJI tiryaMcanI jaghanya sthitimAM marIne devagatimAM utpanna thanArA jIvone devabhavamAM prApta
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-2 - 51 | thatI vezyAthI uparanI lezyA hotI nathI arthAtu pA ke zuklalezyA hotI nathI. tAtparya e che ke aMtarmuhUrtanI sthitimAM marIne devagatimAM utpanna thanArA tiryaMcane zubha adhyavasAya ja hoya che. aMtarmuhUrtanI sthitimAM te jIvo uparanI zubha lezyAmAMthI nIcenI lazyAne prApta thatA nathI. tethI temAM bhavanapati devone yogya cAra lezyA ja hoya che. tethI ahIM jaghanya gamakamAM vezyAno nANatto thAya che. (3) daSTi- mithyAdaSTi (4) jJAnAzAna- be ajJAna (5) samuddaghAta- prathama traNa (6) AyuSyaaMtarmuhurta (7) adhyavasAya-jaghanya sthitie narakamAM janArA saMjJI tiryaMcane eka aprazasta adhyavasAya hoya che paraMtu devalokamAM janArA saMjJI tiryaMcane eka prazasta adhyavasAya hoya che. tenI RddhimAM baMne prakAranA adhyavasAya hovAthI nANatto thAya che. (8) anubaMdha- AyuSya pramANe che. utkRSTa gamakamAM nANatA-ra- (1) AyuSya- kroDapUrvanuM (2) anubaMdha - AyuSya pramANe che. manuSyonI asurakumAra devomAM utpatti - 18 jai NaM bhaMte ! maNussehiMto uvavati- kiM saNNimaNussehiMto uvavajjatti, asaNNi maNussehiMto uvavajjati ? goyamA ! saNNimaNussehiMto uvavajjaMti, No asaNNimaNussehiMto uvavati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te asurakumAro, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- gautama! te saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 19 jaiNaM bhaMte !saNNimaNussehito uvavajjati kiM saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehito uvavajjati, asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavati? goyamA !saMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito uvavajjati, asakhejjavAsAuya saNNimaNussehito vi uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo asurakumAra devo saMjJI manuSyo AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te saMkhyA ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA, baMne prakAranA manuSyo AvIne utpanna thAya che. vivecana : asaMzI manuSya eTale saMmUrchAima manuSya, te aparyAptA ja hoya che. tethI te devalokamAM utpanna thatA nathI. saMkhyAta varSanA eTale karmabhUminA manuSyo ane asaMkhyAta varSanA eTale yugalika manuSyo te baMne prakAranA manuSyo devalokamAM utpanna thaI zake che. yugalika manuSyonI asurakumAromAM utpatti :20 asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaivakAlaTThiIesu uvavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsasahassaTThiIesu, ukkoseNaM tipaliovamaTThiIesu
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 uvavajjejjA / evaM asaMkhejjavAsAuyatirikkhajoNiyasarisA AdillA tiNi gamagA yavvANavaraM - sarIrogAhaNA paDhamabiiesu gamaesu jahaNNeNaM sAiregAiM paMcadhaNusayAI, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI, sesaM taM ceva / taIyagame ogAhaNA jahaNNeNaM tiNNi gAuyAiM ukkoseNaM vi tiNNi gAuyAiM, sesaM jaheva tirikkhajoNiyANaM / para bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSya marIne asurakumAromAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che. A rIte asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryaMconI samAna prathama traNa gamako jANavA joIe. temAM vizeSatA e che ke pahelA ane bIjA gamakamAM zarIranI avagAhanA jaghanya sAtireka 500 dhanuSa ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. zeSa sarva pUrvavat. trIjA gamakamAM avagAhanA jaghanya ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. zeSa sarva kathana tiryaMca yugalikanI samAna che. [1-2-3] 21 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, tassa vi jahaNNakAlaTThiIyatirik joNiyasarisA tiNNi gamagA bhANiyavvA, NavaraM - sarIrogAhaNA tisu vi gamaesu jahaNNeNaM sAiregAiM paMcadhaNusayAI, ukkoseNaM vi sAiregAI paMcadhaNusayAI / sesaM taM caiva / bhAvArtha :- te yugalika manuSyo svayaM jaghanya sthitivALA hoya, to tenA traNe ya gamaka jaghanya kAlanI sthitivALA tiryaMca yugalikonI jema jANavA joIe. traNe gamakamAM zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa sAdhika 500 dhanuSanI hoya che. zeSa sarva kathana tiryaMca yugalikanI jema jANavuM. [4-5-6] | 22 so ceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo, tassa vi te ceva pacchillagA tiNNi gamagA bhANiyavvA, NavaraM - sarIrogAhaNA tisuvi gamaesu jahaNNeNaM tiNNi gAuyAI, ukkoseNa vi tiNNi gAuyAI / sesaM taM ceva / bhAvArtha :- te yugalika manuSyo svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya, to tenA aMtima traNa gamaka paNa tiryaMca yugalikonI samAna jANavA joIe. temAM vizeSatA e che ke utkRSTa traNa gamakamAM zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. zeSa kathana tiryaMca yugalikanI jema jANavuM. [7-8-9] vivecanaH prastuta sUtromAM yugalika manuSyonI asurakumAramAM utpatti saMbaMdhI RddhinuM nirUpaNa che. avagAhanA H- - yugalika manuSyonI Rddhi prAyaH yugalika tiryaMconI samAna che paraMtu avagAhanAmAM vizeSatA che che, yathA- jaghanya sAdhika 500 dhanuSya ane utkRSTa traNa gAunI che. yugalika manuSyonI avagAhanAno saMbaMdha AyuSya sAthe hoya che. arthAt tenI jaghanya sthitimAM jaghanya avagAhanA ane utkRSTa sthitimAM utkRSTa avagAhanA hoya che. A rIte bhinna-bhinna gamakamAM tenI bhinna-bhinna avagAhanA hoya che. yugalika manuSyo asurakumAramAM utpanna thAya tenA nava gammA :- (1) authika-audhika H- - yugalika manuSyo jyAre prathama gamakathI asurakumAramAM utpanna thAya tyAre
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-2 53 teno kAlAdeza jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa cha palyopama thAya che. temAM traNa palyopama yugalika bhavanA ane traNa palyopama deva bhavanA che. te baMnene gaNatAM cha palyopamanI sthiti thAya che. (2) audhika-jaghanya H- jyAre bIjA gamakathI jAya tyAre kAlAdeza jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa traNa palyopama ane 10,000 varSa adhika che. devabhavamAM 10,000 varSanI jaghanya sthiti pAme tyAre A sthiti ghaTe che. prathama be gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya sAdhika 500 dhanuSa, utkRSTa traNa gAunI hoya che. (3) audhika utkRSTa :- yugalika manuSya jyAre trIjA gamakathI jAya tyAre yugalika manuSya devabhavanI utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. devabhavamAM traNa palyopamanI sthiti prApta karanAra yugalikanI sthiti paNa traNa palyopamanI ja hoya che tethI teno kAlAdeza jaghanya ane utkRSTa cha palyopamano thAya che. traNa palyopamanI sthitivALA yugalika manuSyanI avagAhanA traNa gAunI hoya che. tethI trIjA gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA mAtra traNa gAuMnI ja hoya che. (4-5-6) jaghanya gamaka :- jyAre yugalika manuSya cothA pAMcamA ane chaThThA A traNa jaghanya gamakathI asurakumAra devamAM jAya tyAre yugalika manuSyanI sthiti jaghanya ane utkRSTa kroDapUrva varSa jhAjherI hoya che. tyAre avagAhanA paNa jaghanya ane utkRSTa sAdhika 500 dhanuSanI hoya che ane te jIva cothA gamakathI jAya tyAre jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAdhika koDapUrva varSa sthiti prApta kare, pAMcamA gamakathI jAya tyAre jaghanya-utkRSTa-10,000 varSanI sthiti prApta kare. chaThThA gamakathI jAya tyAre jaghanya-utkRSTa sAdhika kroDapUrva varSa sthiti prApta kare. (7-8-9) utkRSTa gamaka :- jayAre yugalika manuSya sAtamA, AThamA ke navamA, A traNa utkRSTa gamakathI jAya tyAre manuSya yugalikanI sthiti utkRSTa traNa palyopamanI hoya che ane avagAhanA traNa gAunI hoya che ane te jIva sAtamA gamakathI jAya tyAre jaghanya 10,000 varSa utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare, AThamA gamakathI jAya tyAre jaghanya-utkRSTa 10,000 varSanI sthiti prApta kare ane navamA gamakathI jAya tyAre jaghanya utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. yugalika manuSyomAM daSTi be hoya che- samyak daSTi ane mithyA daSTi. tethI te jIvone be jJAna ane be ajJAna hoya che. zeSa Rddhi tiryaMca yugalikanI samAna che. teno bhavAdeza ane kAlAdeza paNa tiryaMca yugalikanI samAna che. paraMtu tenA nAnAmAM taphAvata thAya che. yugalika manuSyono asurakumAra sAthe kAlAdeza H jaghanya (be bhava) sA. kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sA koDapUrva varSa ane 10,000 varSa cha palyopama jaghanya gammAnA yugalika avagAhanA nAma utkRSTa 1 | auau |sA 500 10 | sA.3 gAu | 2 | aunjava |sA 500dha | sA3 gAu 3 | au-u0 3 gAu 3 gAu : palyopama 3 po ane 10,000 varSa cha palyopama | 4 | jagha sA pa0 thai sApa00dha sA kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sAdhika be kroDapUrva varSa utkRSTa (bI bhAva)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 gAnA yugalika avagAhanA jaghanya (be bhava) utkRSTa (be bhava) nAma jaghanya utkRSTa 5 jaghajagha. sA. 500 dha. sApa00 dha. sA. kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sA. be kroDapUrva varSa 3 palyo ane 10,000 varSa 3 palyopama ane 10,000 varSa x palyopama zrI bhagavatI sUtra-5 | 6 |jaghau sA 500dha | sApa00 dha |7|uau |3 gAu 3 gAu 3 gAu 8 |ujava |3 gAu 9 | u-6 |3 gAu 3 gAu dha = dhanuSa, palyo = palyopama. sA = sAdhika, yugalika manuSyanI sthiti- jaghanya sAdhika kroDapUrva varSa utkRSTa-traNa palyopama. asurakumAramAM prApta thatI sthiti- jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa-traNa palyopama. sAdhika 2 kroDa pUrva varSa cha palyopama 3 palyo ane 10,000 varSa 6 palyopama nApattA :- yugalika manuSyo asurakumAramAM utpanna thAya tyAre nANattA- 6 thAya che. jaghanya gamakamAM traNa nANattA- (1) avagAhanA--sAdhika 500 dhanuSa (2) AyuSya- sAdhika kroDapUrva varSa (3) anubaMdha- AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM traNa nANattA- (1) avagAhanA- yugalika manuSyo utkRSTa gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA traNa gAunI hoya che. tiryaMca yugalikomAM utkRSTa sthiti sAthe jaghanya avagAhanA hoya zake che, tethI tyAM utkRSTa gamakathI jAya tyAre avagAhanAmAM nANatto thato nathI paraMtu yugalika manuSyomAM utkRSTa sthitimAM jaghanya avagAhanA hotI nathI, tethI temAM avagAhanAno nANatto thAya che. (2) AyuSya- traNa palyopamanuM (3) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya. saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyonI asurakumAromAM utpatti : 23 jaha saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjaMti - kiM pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjaMti, apajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNi maNussehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! pajjattasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehiMto uvavajjaMti, No apajjattasaMkhejja- vAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajrjjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te asurakumAro, saMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta saMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke aparyApta saMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te paryApta saMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, aparyApta saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatAM nathI. 24 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie asurakumAresu uvavajjittaese NaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNeNa dasavAsasahassaTThiIsu, ukkoseNaM sAiregasAgarovamaTThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! paryApta saMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSya, asurakumAromAM utpanna thAya,
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-2 55 ] to keTalA kAlanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa sAtireka sAgaropamanI sthitivALA asurakumAromAM utpanna thAya che. 25 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA! jaheva eesiM rayaNappabhAe uvavajjamANANaM Nava gamagA taheva iha vi Nava gamagA bhANiyavvA, NavaraMsaMveho sAiregeNa sAgarovameNa kAyavvo, sesaMtaM ceva / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! je rIte ratnaprabhAmAM utpanna thanArA manuSyonA nava gamaka kahyA che, te ja rIte ahIM paNa kathana karavuM. saMvedha sAdhika sAgaropama sthitithI kahevo. zeSa kathana pUrvavatu che. gamaka-1thI 9 | II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho che temaja che. .. vivecana : saMjJI manuSyanI RddhinI saMpUrNa vaktavyatA ratnaprabhAmAM utpanna thanArA manuSyonI samAna jANavI joIe. vizeSatA e che ke asurakumAranI utkRSTa sthiti eka sAgaropama jhAjherI che. tethI teno kAlAdeza te sthiti pramANe jANavo. saMzI manuSyono asurakumAra devo sAthe kAlAdezaHgamaka - jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha bhava). (1) audhika-audhika aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra kroDapUrva varSa ane sAdhika 4 sAgaropama (2) audhika-jaghanya | aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra kroDapUrva varSa ane 40,000 varSa (3) audhika-utkRSTa | aneka mAsa ane sAdhika 1 sAgaropama cAra kroDapUrva varSa ane sAdhika 4 sAgaropama (4) jaghanya-audhika | aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra aneka mAsa ane sAdhika4 sAgaropama (5) jaghanya-jaghanya | aneka mAsa ane 10,000 varSa cAra aneka mAsa ane 40,000 varSa (6) jaghanya-utkRSTa | aneka mAsa ane sAdhika 1 sAgaropama cAra aneka mAsa ane sAdhika 4 sAgaropama (7) utkRSTa-audhika | kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa cAra kroDapUrva varSa ane sAdhika 4 sAgaropama (8) utkRSTa-jaghanya | kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa cAra kroDapUrva varSa ane 40,000 varSa (9) utkRSTa-utkRSTa | kroDapUrva varSa ane sAdhika 1 sagAropama | | cAra kroDapUrva varSa ane sAdhika 4 sAgaropama saMsI manuSyanI sthiti- jaghanya-aneka mAsa, utkRSTa-kroDapUrva varSa. asurakumAranI sthiti-jaghanya-10,000 varSa, utkRSTa sAdhika eka sAgaropama nANatA :- saMjJI manuSyo asurakumAramAM utpanna thAya tyAre nANatA-8 thAya che. jaghanya gamakamAM nANattA-pa thAya che- avagAhanA, jJAnAjJAna, samudyAta, AyuSya, anubaMdha ane utkRSTa gamakamAM nANattA-3 thAya che- avagAhanA, AyuSya, anubaMdha. tenuM kathana ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanArA manuSyonI samAna che. || zataka-ra4/ra saMpUrNa .
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ 56 cha OS zataka-24 : uddezaka-3 nAgakumAra zrI bhagavatI sUtra-5 ROR zOI nAgakumAra devomAM utpatti H 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI - NAgakumArA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjaMti, kiM NeraiyatirikkhajoNiya-maNussa- devehiMto uvavajjati ? goyamA ! No NeraiehiMto uvavajjati, tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, maNussehiMto uvavajjaMti, No devehiMto uvavajjaMti / bhAvArtha:- prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe yAvat A pramANe pUchyuM- he bhagavan! nAgakumAra devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM nairayika, tiryaMca, manuSya ke devamAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te nairayika ke devamAMthI AvIne utpanna thatA nathI paraMtu tiryaMca ane manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. 2 jai NaM bhaMte! tirikkha- joNiehiMto uvavajjaMti - kiM egiMdiya tirikkhajoNie - hito uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! jahA asurakumArANaM vattavvayA tahA eesiM pi jAva asaNitti / bhAvArtha:- prazna- jo te tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM ekendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! sarva varNana asurakumAronI samAna che yAvat asaMzI paryaMta kathana karavuM joIe. yugalika tiryaMconI nAgakumAromAM utpatti : 3 jaisaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati kiM saMkhejjavAsAuya saNi paMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, asaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiya- tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! saMkhejjavAsAuya-saNNipaMciMdiya-tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, asaMkhejjavAsAuya-saNNipaMciMdiya-tirikkhajoNiehiMto vi uvavajjaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nAgakumAra devo saMjJI paMcendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM saMkhyAta varSAyuSya saMzI paMcendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAtavarSAyuSya saMzI tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSAyuSka ane asaMkhyAta varSAyuSya, baMne prakAranA tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che. 4 asaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie NAgakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM davA
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-3 [ 17 ] sahassaTTiIesu, ukkoseNaM desuunndupliovmttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, nAgakumAromAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che? uttarahe gautama! jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che. 5 teNaMbhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA !soceva asurakumAresu uvavajjamANassagamago bhANiyavvo jAvabhavAdeso tti / kAlAdeseNa jahaNNaNasAiregA puvvakoDI dasahi vAsasahassehiMabbhahiyA, ukkoseNaM desUNAI paMca paliovamAI, jAva eviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- prahana- he bhagavan! te jIvo, eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! asurakumAromAM utpanna thanArA asaMkhyAta varSAyuSka tiryaMconI samAna yAvatuM bhavAdeza sudhI samagra varNana jANavuM joIe. kAlanI apekSAe jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa dezona pAMca palyopama; cAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-1 || |6 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo, esa ceva vattavvayA,NavaraM-NAgakumAraDhiI savehaca jaannejjaa| bhAvArtha - te yugalika tiryaMco jaghanya kAlanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya to, te ja rIte (asurakumAranI jema ja) sarva kathana karavuM. vizeSatA e che ke ahIM nAgakumAronI sthiti ane saMvedhanuM kathana karavuM joIe. // gamaka-2 // |7 soceva ukkosakAlaTThiIesuuvavaNNo,tassa viesa ceva vattavvayA, NavaraM-ThiI jahaNNeNaM desUNAiMdo paliovamAI, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM, sesaMtaMceva jAva bhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM desUNAIcattAri paliovamAiM ukkoseNaM desUNAI paMca paliovamAI jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha:- te yugalika tiryaMco utkRSTa kAlanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya, to tenA mATe paNa te ja vaktavyatA kahevI joIe, temAM vizeSatA e che ke tenI jaghanya sthiti dezona be palyopama ane utkRSTa traNa palyopamanI che. zeSa pUrvavat yAvat bhavAdeza sudhI samajavuM. kAlanI apekSAe jaghanya dezonA cAra palyopama ane utkRSTadezona pAMca palyopama thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.// gamaka-3il. 8 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, tassa vi tisu vi gamaesu jaheva asurakumAresuuvavajjamANassa jahaNNakAlaTThiIyassataheva nnirvses| bhAvArtha - te yugalika tiryaMco svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya, to tenA paNa traNe gamakomAM asurakumAromAM utpanna thatAM jaghanya kAlanI sthitivALA asaMkhyAtavarSAyuSkatiryaMconI samAna jANavuM joIe. || gamaka-4thI 6||. | 9 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo, tassa vitaheva tiNNi gamagA jahA
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] zrI bhagavatI sUtra-5 asurakumAresuuvavajjamANassA NavaraM- NAgakumAraTThiI saMvehaMca jaannejjaa| sesNtNcev| bhAvArtha-yugalikatiryaco svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya, to tenA viSayamAM paNa asurakumAromAM utpanna thatAM tiryaMconI samAna traNe gamaka jANavA. vizeSatA e che ke ahIM sthiti ane saMvedha nAgakumArono kahevo joIe, zeSa kathana pUrvavat che.gamaka-7thI 9 /. vivecanaH prastuta sUtromAM yugalika tiryaMconI nAgakumAramAM utpatti viSayaka RddhinI saMkSipta vicAraNA che. tadanusAra nAgakumAradevomAM utpanna thanArA yugalikatiryaMconuM bhavAdeza paryatanuM kathana asurakumAramAM utpanna thanArA yugalika tiryaMca pramANe jANavuM. kAlAdezanuM kathana nAgakumAranI sthiti anusAra karavuM joIe. nAgakumAranI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI che. yugaliko te sarva sthiti one prApta kare che. tiryaMca yugalikono nAgakumAra sAthe kAlAdeza:gamaka | - jaghanya (be bhava) utkRSTa (be bhava) | (1) audhika-audhika | sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa | traNa palyopama ane dezona be palyopama (dezona pAMca palyopama) | (2) audhika-jaghanya | sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa | traNa palyopama ane 10,000 varSa (3) auvika-utkRSTa | dezona be palyopama ane dezona be palyopama | dezona pAMca palyopama (4) jaghanya-audhika sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa sAdhika be pUrvakoTi varSa (5) jaghanya-jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa (6) jaghanya-utkRSTa sAdhika be pUrvakoTi varSa sAdhika be pUrvakoTi varSa (7) utkRSTa-aughika traNa palyopama ane 10,000 varSa dezona pAMca palyopama (8) utkRSTa-jaghanya traNa palyopama ane 10,000 varSa traNa palyopama ane 10,000 varSa (9) utkRSTa-utkRSTa | traNa palyopama ane dezona be palyopama | dezona pAMca palyopama tiyayuganI sthiti-jaghanya sAdhika kroDapUrva varSa, utkRSTa traNa palyopama. | nAgakumAramAM prApta thatI sthiti-jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa dezona be palyopama. nANA - asurakumAranI jema jaghanya gamakamAM-3 ane utkRSTa gamakamAM-rakula pAMca nANattA hoya che. saMjJI tiryaMconI nAgakumAromAM utpatti : 10 jaiNaM bhaMte !saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjatikiMpajjattasaMkhejjAvAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjati,apajjakta saMkhejjavAsAuyasaNNipaciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati? goyamA ! pajjatta saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjati,NoapajjattasaMkhejja vAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvvti| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo te nAgakumAra deva, saMkhyAta varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-3 [ 59] AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta saMkhyAta varSAyuSka ke aparyApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che. aparyAptamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 11 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNieNaM bhaMte !je bhavie NAga kumAresuuvavajjittae, seNaMbhaMte ! kevaiyakAlaTThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM dasavAsasahassAI, ukkoseNaMdesUNAIdo pliovmaaii| evaMjaheva asurakumAresuuvavajja mANassa vattavvayA taheva iha vi Navasu vi gamaesu, NavaraM- NAgakumAraTThiI saMvehaM ca jANejjA, sesNtNcev| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyo nAgakumAromAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che, ityAdi asurakumAromAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMca paMcendriyanI samAna nava gamaka jANavA joIe. sthiti ane saMvedha nAgakumArone yogya kahevA. zeSa pUrvavat che..// gamaka-1thI 9ll vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMconI nAgakumAramAM utpatti saMbaMdhI varNana che. tenuM saMpUrNa kathana asurakumAramAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMcanA varNana pramANe jANavuM. nAgakumAranI sthiti ane sthiti anusAra teno kAlAdeza thAya che. saMjJI tiryaMcono nAgakumAra sAthe kAlAdezaHgamaka jaghanya (be bhava) | utkRSTa (ATha bhava) (1) audhika-audhika aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane dezona 8 palyopama (2) audhika-jaghanya aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa. (3) auvika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane dezona be palyopama 4 pUrvakoTi varSa ane dezona 8 palyopama (4) jaghanya-audhika aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane dezona 8 palyopama (5) jaghanya-jaghanya aMtarmuhUrta ane 10,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 40,000 varSa (6) jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta ane dezona be palyopama 4 aMtarmuhUrta ane dezona 8 palyopama (7) utkRSTa-audhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane dezona 8 palyopama (8) utkRSTa-jaghanya pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 40,000 varSa. (9) utkRSTa-utkRSTa | pUrvakoTi varSa ane dezona be palyopama | 4 pUrvakoTi varSa ane dezona 8 palyopama saMzI tiryaMcanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. nAgakumAranI sthiti-jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa dezona be palyopama. yugalika manuSyonI nAgakumAromAM utpatti :12 jaimaNussehito uvavajjati-kiMsaNNimaNussehitouvavajjati,asaNNimaNussehito
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 uvavajrjjati ?goyamA !saNNimaNussehiMto uvavajjati, No asaNNimaNussehiMto uvavajrjjati, evaM jahA asurakumAresu uvavajjamANassa taheva jAva SO bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te nAgakumAradevo manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama! te saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. asurakumAromAM utpanna thatAM manuSyonI samAna sarva vaktavyatA jANavI joIe yAvat- 13 asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie nAgakumAresu uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM ukkoseNaM desUNAido paliovamAI, evaM jaheva asaMkhejjavAsAuyANaM tirikkhajoNiyANaM NAgakumAresu AdillA tiNNi gamagA taheva imassa vi, NavaraM - paDhamabiiesu gamaesu sarIrogAhaNA jahaNNeNaM sAiregAiM paMcadhaNusayAI, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI, taiyagame ogAhaNA jahaNNeNaM sUNAI do gAuyAI, ukkoseNaM tiNNiM gAuyAiM / sesaM taM ceva / bhAvArtha::- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAta varSAyuSya saMjJI manuSyo marIne, nAgakumAromAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che. A rIte asaMkhyAta varSAyuSka tiryaMconA nAgakumAromAM utpanna thavA saMbaMdhI prathamanA traNa gamakonI jema ahIM traNa gamaka jANavA joIe. temAM vizeSatA e che ke pahelA ane bIjA gamakamAM yugalika manuSyonA zarIranI avagAhanA jaghanya sAdhika pAMcaso dhanuSa ane utkRSTa traNa gAunI hoya che, trIjA gamakamAM avagAhanA jaghanya dezona be gAu ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. zeSa kathana tiryaMca yugalika samAna che. II gamaka-1thI 3 II 14 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, tassa tisu vi gamaesu jahA tassa ceva asurakumAresu uvavajjamANassa taheva NiravasesaM / bhAvArtha :- te yugalika manuSyo svayaM jaghanya sthitivALA hoya, to tenA traNe gamakonI saMpUrNa vaktavyatA asurakumAromAM utpanna thatAM asaMkhyAta varSAyuSya saMzI manuSyonI samAna jANavI joIe. // gamaka-4thI 6 // kosakAlaTThiIo jAo, tassa tisu vi gamaesu jahA tassa ceva ukkosakAlaTThiIyassa asurakumAresu uvavajjamANassa, Navara - NAgakumAraTThiiM saMvehaM ca nAgengA, kSema ta jevA bhAvArtha :- te yugalika manuSyo svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya, to te traNe gamakonI vaktavyatA asurakumAromAM utpanna thatAM utkRSTa kAlanI sthitivALA asaMkhyAta varSAyuSya saMzI manuSyonI samAna jANavI joIe. sthiti ane saMvedha nAgakumAronI sthiti anusAra jANavo. zeSa pUrvavat che. // gamaka-7thI 9 // vivecanaH yugalika manuSyo nAgakumAramAM utpanna thAya tenuM saMpUrNa kathana asurakumAromAM utpanna thatAM yugalika manuSyonA kathananI samAna che. nAgakumAra devanI sthiti jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-3 61 | palyopamanI che. nAgakumAramAM utpanna thatAM yugalika manuSyonI avagAhanA tenI sthiti anusAra hoya che. tethI bhinna-bhinna gamakamAM bhinna-bhinna avagAhanA hoya che. te A pramANe cheavagAhanA :- prathama be gamaka- audhika sthitivALA manuSya yugaliko, nAgakumAramAM audhika athavA jaghanya sthiti prApta kare tyAre tenI sthiti jaghanya kroDapUrva varSa jhAjherI ane utkRSTa traNa palyopamanI hoya tathA tenI avagAhanA jaghanya sAdhika pAMca so dhanuSya ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. trIjo gamaka- audhika sthitivALA yugalika manuSyo nAgakumAramAM utkRSTa dezona be palyopamanI sthiti prApta kare tyAre te yugalikonI sthiti paNa jaghanya dezona be palyopama ane utkRSTa traNa palyopamanI hoya che. tethI tenI avagAhanA jaghanya dezona be gAu ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. jaghanya gama-4,5,6- A traNa gamakamAM tenI sthiti kroDapUrva varSa jhAjherI hoya ane avagAhanA 500 dhanuSa jhAjherI hoya. utkRSTa gamaka-7,8,9- A traNa gamakamAM tenI sthiti traNa palyopama ane avagAhanA traNa gAunI hoya che. tenI zeSa Rddhi asurakumAramAM utpanna thanAra yugalika manuSyanI RddhinI samAna hoya che. saMjJI manuSyonI nAgakumAromAM utpatti - 16 jaiNaMbhaMte ! saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjati-kiMpajjattasaMkhejjavAsAuyehiMto uvavajaMti, apajjattasaMkhejjavAsAuyehiMto uvavajjati? goyamA!pajjatta saMkhejjavAsAuyehito uvavajjati, No apajjasaMkhejjavAsauyehito uvvjjti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te nAgakumAra deva, saMkhyAta varSAyuSka saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta saMkhyAmavarSAyuSka ke aparyApta saMkhyAtavarSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, aparyApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. |17 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNusseNaM bhaMte !je bhavie NAgakumAresuuvavajjittae seNa bhaMte! kevaiyakAlaThiIesa uvavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsasahassa TThiIesu, ukkoseNaM desUNa-dopaliovamaTThiIesuuvavajjejjA, evaM jaheva asurakumAresu uvavajjamANassa saccevaladdhI NiravasesANavasugamaesu, NavaraM- NAgakumAraTThiiMsaMvehaMca unALA I seva bhakta sevaM mane ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyo marIne nAgakumAromAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che? uttara- he gautama!te jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI sthitivALA nAgakumAromAM utpanna thAya che, ityAdi asurakumAromAM utpanna thanArA manuSyonI vaktavyatAnI samAna sarvagamako jANavA joIe. paraMtu sthiti ane saMvedha nAgakumAronI sthiti pramANe jANavo jAIe. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che! zataka-ra4/3 saMpUrNa
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra cha OS zataka ra4 : uddezaka 4 thI 11 suvarNakumArAdi suvarNakumArAdi devomAM utpatti H 1 avasesA suvaNNakumArANaM jAvathaNiyakumArA ee aTTha vi uddegA jaheva nAgakumArA tadeva zivasenA mALiyA / / seva mate ! seva mate ! // asaMjJI tiryaMca 5-10 bhavanapatimAM yugalika tiryaMca 10 bhavanapatimAM saMjJI tiryaMca 10 bhavanapatimAM 10 bhavanapatimAM 10 bhavanapatimAM yugalika manuSya saMjJI manuSya bhAvArtha:- suvarNakumArathI laIne stanitakumAra sudhI ATha bhavanapati devonA ATha uddezaka nAgakumAronI samAna jANavA joIe. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che 10 bhavanapati devomAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANattA H- jIva prakAra utpatti sthAna bhava saMkhyA gammA jaya u 2 2 2 2 2 2 2 8 2 8 uddeza--rathI 11mAM bhavanA vibhAjanathI gammA H jaghanya-utkRSTa be bhavanA gammA jaghanya-2, utkRSTa-8 bhavanA gammA kula gammA vivaraNa 9 gammAthI 1049= 9 gammAthI 1049= 9 gammAthI 1049= 9 gammAthI 1049= 9 gammAthI 1049= 270 180 450 kula 90 90 zrI bhagavatI sUtra-5 80 80 80 450 RO YOG || zataka-ra4/4 thI 11 saMpUrNa // nANatA vivaraNa 5410 = 5410 10x10= 6x10 = 8410 = kula 50 50 100 FO 80 340
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 thI 14 [ 3] zataka-ra4: uddezaka-1ra thI 10 ROR ORLa saMkSipta sAra chaROROR A pAMca uddezakamAM pAMca sthAvaranI utpatti viSayaka vicAraNA che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMjJI tiryaMca paMcendriya, asaMjJI manuSya, saMjJI manuSya, A rIte audArikanA dasa daMDakanA bAra prakAranA jIvo ane 10bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI tathA saudharma, IzAna be devalokanA devo, te vaikriyanA 14 prakAranA jIvo, kula 12+13=26 prakAranA jIvo marIne pRthvI, pANI ane vanaspatimAM utpanna thAya che. devagatinA jIvo marIne teukAya ke vAyukAyamAM utpanna thatAM nathI. audArikanA bAra prakAranA jIvo marIne teukAya ane vAyukAyamAM utpanna thAya che. pAMca sthAvara jIvomAM samaye samaye asaMkhyAta ke anaMta jIvonI utpatti thAya che paraMtu te jIvo svayaM utkRSTa sthitinA hoya athavA utkRSTa sthiti prApta karavAnA hoya tyAre jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvonI utpatti thAya che ane traNa vikasendriya, asaMzI tiryaMca Adi jIvo temaja devo paNa pAMca sthAvaramAM utpanna thAya tyAre eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvonI utpatti thAya che. pAMca sthAvaranA jIvo marIne pAMca sthAvaramAM jAya tenA papa=25 bola thAya che. te 25 prakAranA jIvomAMthI vanaspati marIne vanaspatimAM utpanna thAya tene choDIne zeSa 24 prakAranA jIvo te ja sthAnamAM asaMkhyAta kAla paryata janma maraNa karyA kare che. te jIvo pahelA, bIjA, cothA ane pAMcamA gamakathI jAya tyAre jaghanya be, utkRSTa asaMkhyAta bhava kare che. vanaspati marIne vanaspatimAM jAya tyAre te ja cAre ya gamakathI jaghanya be, utkRSTa anaMta bhava kare che ane anaMtakAla paryata te ja sthAnamAM janma-maraNa karI zake che paraMtu jyAre te 25 prakAranA jIvo svayaM utkRSTa sthitinA hoya athavA utkRSTa sthiti pAmavAnA hoya tyAre asaMkhyAtA bhava karatA nathI. tethI 3, 6, 7, 8, 9 mAM gamakathI jAya tyAre jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. tenAthI adhika bhava karatA nathI traNa vikasendriya 1, 2, 4, 5 gamakathI jaghanya be, utkRSTa saMkhyAta bhava kare che ane 3, 6, 7, 8, 9mA gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. asaMzI tiryaMca paMcendriya, saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSya marIne pAMca sthAvaramAM jAya, to nava gamanathI ane saMmUrchAima manuSyo traNa gamakathI jaghanya be utkRSTa ATha bhava kare che. 14 prakAranA devo marIne pRthvI, pANI ane vanaspatimAM utpanna thAya che. te devo 9 gamakathI jaghanya utkRSTa be bhava kare che kAraNa ke pRthvI, pANI ke vanaspati marIne punaH devagatimAM jatA nathI. te sarva jIvonI sthiti ane bhava anusAra kAlAdeza thAya che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 cha OS zataka-24 : uddezaka-12 pRthvIkAyika zrI bhagavatI sUtra-5 RO YOG pRthvIkAyamAM jIvonI utpatti H 1 puDhavikkAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvajjaMti, kiM NeraiehiMto uvavajjaMti, tirikkha-joNiya-maNussa - devehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! No NeraiehiMto uvavajjaMti, tirikkhajoNiya maNussa devehiMto vi uvavajrjjati / tiryaMconI pRthvIkAyamAM utpatti H -- bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? zuM naiyikomAMthI AvIne utpanna thAya che, tiryaMco, manuSyo ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te naiyikamAMthI AvatA nathI, tiryaMca, manuSya ane devamAMthI AvIne utpanna thAya che. 2 jaNaM bhaMte! tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, kiM egiMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! jahA vakkatIe uvavAo jAva jai bAyara- puDhavikkAiya egiMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati, kiM pajjattabAyara puDhavi jAva uvavajjati, apajjatta bAdarapuDhavi jAvauvavajjaMti ? goyamA ! pajjattabAdarapuDhavI vi, apajjattabAdarapuDhavI vi uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo pRthvIkAyika jIvo, tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM ekendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA vyutkrAnti nAmaka chaThThA pada anusAra jANavuM yAvat prazna- he bhagavan ! te bAdara pRthvIkAyika ekendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya, to paryApta bAdara pRthvIkAyikomAMthI AvIne utpanna thAya che ke aparyApta bAdara pRthvIkAyikomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te paryApta ane aparyApta baMne prakAranA bAdara pRthvIkAyikomAMthI AvIne utpanna thAya che. vivecanaH tiryaMcagatimAM ekendriyanA sUkSma ane bAdara jIvo, traNa vikalendriya ane paMcendriya paryaMtanA paryAptA, aparyAptA sarva jIvo pRthvIkAyamAM utpanna thaI zake che. pRthvIkAyikonI pRthvIkAyamAM utpatti H 3 puDhavikkAie NaM bhaMte! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiya- kAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM atomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezadra-12 [ s5] bAvIsavAsa sahassaTThiIesu uvvjjejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIva marIne, pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitimAM utpanna thAya che. | 4 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyama!aNusamayaavirahiyA asNkhejjaavvjjt| chevttttsNghynnii| sarIro gAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM vi aMgulassa asNkhejjibhaagN| masUrAcaM daastthiyaa| cttaarilessaao| nnosmmditttthii,micchaaditttthii,nnosmmaamicchaaditttthii| NoNANI, annnnaannii,doannnnaannaanniymN| nnomnnjogii,nnovijogii,kaayjogii| uvogoduvihovi| cttaarisnnnnaao| cattAri ksaayaa| ege phAsidie pnnnntte| tiNNi smugghaayaa| veyaNA duvihaa| nnoitthiiveygaa,nnopurskygaa,nnpusgveygaa| ThiIe jahaNNeNaatomutta,kkoseNa bAvIsavAsasahassAI / ajjhavasANA pasatthA vi,appasatthA vi / aNubadho jahA tthiii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! parimANa- te pratisamayaniraMtara asaMkhyAta jIvo utpanna thAya che, saMghayaNaeka chevaTu saMghayaNa che. avagAhanA- jaghanya ane utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, saMsthAnamasUranI dALanI samAna, legyA- cAra, daSTi- samyagudaSTi ane samyagu mithyAdaSTi nathI, mithyAdaSTi ja hoya che. jJAna-zAnI nathI, ajJAnI hoya che. temAM avazya mati ajJAna ane zruta ajJAna hoya che, yoga- manayogI ane vacanayogI nathI, kAyayogI hoya che. upayoga- sAkAra ane anAkAra baMne upayoga hoya che. saMsA- cAra saMjJA hoya che. kaSAya-cAra kaSAya hoya che. indriya- eka mAtra sparzendriya hoya che. samuddaghAta- prathamanA traNa samudyAta vedanA- zAtA ane azAtA baMne prakAranI vedanA hoya che. veda- strIvedI ke puruSavedI nathI; napuMsakavedI ja hoya che. sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 22,000 varSanI che. adhyavasAya- prazasta ane aprazasta baMne prakAranA hoya che. anubaMdha- sthiti anusAra hoya che. 5 se NaM bhaMte ! puDhavikkAie puNaravi puDhavikAie tti kevaiyaM kAlaM sevejjA, kevaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA? goyamA ! bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM asaMkhejjAiMbhavaggahaNAiMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM asaMkhejjakAlaM jaaveviyNkaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te pRthvIkAyika jIva marIne punaH pRthvIkAyika thAya, A rIte keTalo kAla vyatIta kare che, keTalo kAla gamanAgamana kare che? uttara- he gautama! bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa asaMkhyAta bhava. kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa asaMkhyAta kAla; thAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-1 /
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ | | zrI bhagavatI satra-5 |6 soceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNa vi aMtomuhuttaTTiIesu, evaM ceva vattavvayA NiravasesA / bhAvArtha:- jo te pRthvIkAyika jIva marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhurtanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. A rIte saMpUrNa vaktavyatA evI ho . // amr-2|| 7 soceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, jahaNNeNaM bAvIsavAsasahassaTThiIesu, ukkoseNa vi bAvIsavAsasahassaTThiIesu, sesaM taM ceva jAva aNubaMdho tti, NavaraMjahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvvjjejjaa| bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNachAvattariMvAsasahassuttaraMsayasahassa; jAva-evaiya kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha:- jo te pRthvIkAyika jIva marIne, utkRSTakAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa ra2,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. zeSa anubaMdha paryata pUrvavatu jANavuM. temAM vizeSatA e che ke te jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava tathA kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta madhi 22,000 varSa bhane utSTa 1,76,000 varSa; yAvat meTAsa sudhI gamanAgamana 42 che. // bh3-3|| 8 soca appaNAjahaNNakAlaTThiIojAo,soceca paDhamillaogamao bhANiyavvo, NavaraM- lessAo tiNNi / ThiI jahaNNeNaM vi aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / appasatthA ajjhavasANA / aNubaMdho jahA TThiI / sesataM ceva / bhAvArtha:- jo te pRthvIkAyika jIvo svayaM jaghanya sthitivALA hoya ane pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to prathama gamakanI samAna jANavuM. vizeSatA e che ke te jIvane traNa vezyA hoya che, sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta, aprazasta adhyavasAya ane anubaMdha sthiti pramANe hoya che. zeSa pUrvavat jANavuM. // gamaka-4ll | 9 socevajahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo sacceva cautthagamagavattavvayA bhANiyavvA / bhAvArtha - jo jaghanya sthitivALA pRthvIkAyiko, jaghanya kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to pUrvokta cothA gamaka anusAra varNana jANavuM joIe. II gamaka-5 / 10 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraM- jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM khejjA vA, asaMkhejjA vA jAvabhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhattabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsIiMvAsasahassAiMcauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaI krejjaa|
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 | 7 | bhAvArtha :- jo jaghanya sthitivALA pRthvIkAyiko, utkRSTa kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to te ja prathama gamakanI vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke te jaghanya eka, be ke traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che yAvata bhavanI apekSAe jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che. kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika 88,000 varSa thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A gamaka-$ || 11 so ceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo, evaM taiyagamagasariso Niravaseso bhANiyavvo, Navara- appaNA se TThiI jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAI, ukkoseNaM vi baaviisNvaasshssaaii| bhAvArtha:- jo te pRthvIkAyiko svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya ane audhika sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya to tenuM saMpUrNa varNana trIjA rAmakanI samAna jANavuM joIe. vizeSatA e che ke tenI svayaMnI sthiti jaghanya ane utkRSTa rara,000 varSanI hoya che. A gamaka-7 // 12 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / evaM jahA sattamagamago jAvabhavAdeso / kAlAdeseNa jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuhutta-mabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsII vAsasahassAI cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha:- jo utkRSTa kAlanI sthitivALA pRthvIkAyika marIne, jaghanyakAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che, A rIte ahIM sAtamA gamakanI vaktavyatA yAvat bhavAdeza sudhI jANavI joIe. kAlanI apekSAe jaghanya bAvIsa hajAra varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 88,000 varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-8 | |13 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo jahaNNe NaM bAvIsaM vAsasahassaTTiIesu, ukkoseNa vibAvIsavAsasahassaTThiIesa, esaceva sattamagamagavattavvayA jANiyavvA jAva bhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM coyAlIsaM vAsasahassAI, ukkoseNa chAvattarivAsa sahassuttara sayasahassa, jAvaevaiyakAlagairAgai krejjaa| bhAvArtha - jo te pRthvIkAyiko svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya ane utkRSTa kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. ahIM sAtamA gamakanI saMpUrNa vaktavyatA bhavAdeza sudhI jANavI joIe. kAlAdezathI jaghanya 44,000 varSa ane utkRSTa 1,76,000 varSa; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-9il. vivecana : prastuta sUtromAM pRthvIkAyika jIvonI pRthvIkAyamAM utpatti viSayaka sthiti Adi vIsa kArothI vicAraNA karI che, te prAyaH sUtrArthathI spaSTa che. temAM vIsamA kAyasaMvedha dvAranI vicAraNA A pramANe che
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 68 | zrI bhagavatI sUtra-5 prathama be gamaka - pRthvIkAyika jIvo marIne pahelA ane bIjA gamakathI pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre eka samayamAM asaMkhyAtA jIvo ja utpanna thAya che. te jIvo jaghanya be ane utkRSTa asaMkhyAta bhava kare che. kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa asaMkhyAtakAla thAya che. pRthvIkAyanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. tethI be bhava kare to be aMtarmuhUrta ane asaMkhyAta bhava kare to temAM asaMkhyAta kAla vyatIta thAya che. trIjo gamaka auvika-utkRSTa - pRthvIkAya marIne pRthvIkAyamAM utkRSTa rara000 varSanI sthitie utpanna thAya, tyAre jaghanya eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo utpanna thAya che. sthAvara jIvomAM samaye samaye asaMkhyAtA jIvonI ja utpatti hoya che paraMtu jyAre te jIvonI utpatti utkRSTa sthitimAM ke paryApta avasthAmAM thavAnI hoya tyAre ekAda jIvanI paNa utpatti thaI zake che ane tyAre utkRSTa ATha bhava ja kare che. utkRSTa sthitimAM ke paryApta avasthAmAM niraMtara asaMkhyAtA bhava thatA nathI; te prastuta sUtrothI spaSTa thAya che. A sUtranI vyAkhyAmAM paNa te ja vAta spaSTa karI che. tethI A trIjA gamakamAM utkRSTa ATha bhava thAya che. tadanusAra kAlAdeza jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa, utkRSTa 1,76,000 varSa thAya che. te utkRSTa sthitie janArA pRthvIkAyanA cAra bhavo ane gaMtavyasthAna rUpa pRthvIkAyanA 4 bhavonI utkRSTa sthitinI gaNanA karatA- 22,000x8 bhava= 1,76,000 (eka lAkha chottera hajAra) varSa thAya che. cotho-pAMcamo gamaka:- tenuM parimANa Adi prathama be gamakanI samAna che. paraMtu pRthvIkAyanI jaghanya sthitimAM vezyA traNa hoya che. pRthvI, pANI ane vanaspatimAM cothI tejolezyAnuM kathana tejolezI devanI utpattinI apekSAe che. devo marIne jaghanya sthitivALA pRthvI AdimAM utpanna thatA nathI. kAraNa ke jaghanya sthitivALA pRthvI AdinA jIvo aparyAptA ja hoya che ane devo aparyAptAmAM utpanna thatAM nathI. tethI ahIM jaghanya gamakamAM tejo vezyA nathI. jaghanya gamakamAM adhyavasAya aprazasta ja hoya che. te jIvo cothA ke pAMcamA gamakathI jAya tyAre jaghanya be, utkRSTa asaMkhyAta bhava kare che. kAlanI apekSAe jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa asaMkhyAtakAla thAya che. chaThTho gamaka- jaghanya aMtarmuhUrtanI sthitivALA pRthvIkAya, utkRSTa 22,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya to tenI Rddhi ane nANattA cothA gamaka samAna che. gaMtavyasthAnamAM sthiti utkRSTa hovAthI te jIva jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika 88,000 varSa thAya che. sAtamo, AThamo, navamo gamaka- utkRSTa 22,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAya marIne, audhika, jaghanya ke utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. tenI Rddhi prathama gamata anusAra jANavI. sthiti ane anubaMdha utkRSTa ja hoya che. utkRSTa namaka hovAthI te jIvo jaghanya be ane utkRSTa ATha bhava kare che. pRthvIkAyikano pRthvIkAyika sAthe kAlAdeza : gamaka | utkRSTa bhava | jaghanya (be bhava) | utkRSTa (ATha ke asaMkhya bhava) | (1) audhika-audhika | asaMkhya be aMtarmuhUrta asaMkhyAta kAla ane asaMkhyAta kAla (2) aughaka-jaghanya asaMkhya be aMtarmuhUrta asaMkhyAtakAla ane asaMkhyAta kAla (3) audhika-utkRSTa ATha aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 1,76,000 varSa (4) jaghanya-audhika asaMkhya be aMtarmuhUrta asaMkhyAta kAla ane asaMkhyAta kAla
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-12 gamaka utkRSTa bhava asaMkhya ATha (5) jaghanya-jaghanya (6) jaghanya utkRSTa (7) utkRSTa--aughika (8) utkRSTa-jaghanya ATha (9) utkRSTa-utkRSTa ATha ATha jaghanya (be bhava) be aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta ane 22,000 varSa 22,000 varSa ane aMtarmuhUrta 22,000 varSa ane aMtarmuhUrta 44,000 varSa pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa- 22,000 varSa. 69 utkRSTa (ATha ke asaMkhya bhava) asaMkhyAta kAla ane asaMkhyAta kAla 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa 1,76,000 varSa 88,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta 1,76,000 varSa nANatA H- pRthvIkAya marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANattA--dra thAya che. jaghanya gamakamAM cAra nANattA che- (1) lezyA 3. tenI RddhimAM cAra lezyA che paraMtu jaghanya sthitimAM mRtyu pAmanAra jIvane tejo lezyA hotI nathI. (2) adhyavasAya- aprazasta. jaghanya sthitimAM te jIvane prazasta adhyavasAya nathI. (3) AyuSya- aMtarmuhUrta (4) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya che. utkRSTa gamakamAM be nANattA che- (1) AyuSya- 22,000 varSa (2) anubaMdha AyuSya pramANe hoya che. aSThAyikonI pRthvIkAyamAM utpatti H 14 jai NaM bhaMte ! AukkAiya-egiMdiya-tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti kiM suhuma AuhiMto uvavajjaMti, bAdaraAuehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! caukkao bhedo bhANiyavvo, jahA puDhavikkAiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyika jIva, apsAyika ekendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che to, te sUkSma apkAyamAMthI AvIne utpanna thAya che ke bAdara aplAyikamAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika jIvanI samAna ahIM paNa sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta te cAra bheda jANavA joIe. ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kevaiya kAlaTThiIesu uvavajjejjA ? 15 gomA ! jahaNaNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM bAvIsavAsasahassaTThiIesu uvvjjejjaa| evaM puDhavikkAiyagamagasarisA Nava gamagA bhANiyavvA, navaraM - thibugabiMdusaMThie / ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM satta vAsasahassAiM / evaM aNubaMdho vi / evaM tisu vi gamaesu tthiii| saMveho taiyachaTThasattamaTThamaNavamesu gamaesu bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, sesesu causu gamaesu jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM asaMkhejjAI bhavaggahaNAiM / taiyagamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaMvAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM solasuttaraM vAsasaya sahassaM jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / chaTThe gamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsIiM vAsasahassAiM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70] zrI bhagavatI sUtra-5 cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAiM jAvaevaiyaM kAlaM gairAgaI krejjaa| __ sattame gamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM satta vAsasahassAI aMtomuhattabbhahiyAI, ukkoseNaM solasuttaraM vAsasayasahassaM jAva evaiyaM kAlaMgairAgaI karejjA / aTThame gamae kAlAdeseNaMjahaNNeNaMsatta vAsasahassAiMaMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAvIsaM vAsasahassAiMcauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAiM jAva evaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| Navame gamae bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM egUNatIsaMvAsasahassAI, ukkoseNaM solasuttaraM vAsasayasahassa jAvaevaiyakAlagairAgaikarejjA / evaMNavasuvigamaesuAukkAiyaTTiI jaanniyvvaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je aplAyika jIvo marIne, pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya, te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya che. A rIte pRthvIkAyikanI samAna aSkAyanA paNa nava gamaka jANavA joIe. vizeSatA e che ke aplAyanA zarIranuM saMsthAna stibuka-pANInA parapoTAnA AkAre che, sthiti ane anubaMdha jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSa che. A rIte traNe gamakomAM sthiti jANavI joIe. saMvedha- trIjA, chaThThA, sAtamA AThamA ane navamA gamakamAM bhavAdeza- jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. zeSa cAra gamakomAM jaghanya be bhava ane utkRSTa asaMkhyAta bhava thAya che. kAlAdeza- trIjA gamakamAM jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa 1,16,000 varSa; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. chaThThA gamakamAM kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhUrta adhika ra2,000 varSa ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika 88000 varSa yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. sAtamA gamakamAM jaghanya 7000 varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 1,16,000 varSa; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. AThamA gamakamAM kAlanI apekSAe jaghanya 9000 varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 28,000 varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. navamA gamakamAM bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che. kAlanI apekSAe jaghanya ra9,000 varSa ane utkRSTa 1,16,000 varSa; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte nava gamakomAM aSkAyika jIvono kAlAdeza jANavo joIe. saMgamaka-1-9 vivecana :kAlAdeza :- 1, 2, 4, 5 mA gamakamAM jaghanya be bhava ane utkRSTa asaMkhya bhava che tathA temAM jaghanya be aMtarmuhUrta, utkRSTa asaMkhyakAla thAya che. (3) auvika-utkRSTa :- audhika sthitivALA aplAya utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. teno kAlAdeza- jaghanya aMtarmuhUrta adhika ra2000 varSa, utkRSTa 1,16,000 varSa thAya che.
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka--12 temAM jaghanya aMtarmuhUrtanI sthiti aSThAyika jIvanI che ane te aplAyika jIva pRthvIkAyamAM utkRSTa22000 varSanI sthitie utpanna thAya che. tyAre be bhavathI jaghanya kAlAdeza aMtarmuhUta adhika 22,000 varSa thAya che. jyAre te utkRSTa sthitinA cAra bhava akAyanA ane cAra bhava pRthvIkAyanA kare tyAre aplAya ane pRthvIkAyanI kramazaH 7000 varSa ane 22000 varSanI sthitinA cAra cAra bhavane gaNatA 7000x4- 28000 varSa ane 2000x4-8000 varSa thAya che. te baMne maLIne ATha bhavathI utkRSTa kAlAdeza- 28000 varSa+88000 varSa-1,16,000(eka lAkha soLa hajAra) varSa thAya che. (6) jaghanya-utkRSTa : :- jaghanya sthitivALA aTkAya, utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. tyAre jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare. jayAre jaghanya be bhava kare tyAre alkAyanI jaghanya aMtarmuhUrtanI sthitino eka bhava ane pRthvIkAyanI utkRSTa 22,000 varSanI sthitino bIjo bhava karavAthI jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSano kAlAdeza thAya che. jyAre utkRSTa ATha bhava kare tyAre apkAyanI jaghanya sthitinA cAra bhava ane pRthvIkAyanI utkRSTa sthitinA cAra bhava thAya che. tethI 4 aMtarmuhUrta adhika(22000x4-)88000 varSa chaThThA gamakano ATha bhavathI utkRSTa kAlAdeza thAya che. : (9) utkRSTa-utkRSTa - utkRSTa sthitivALA aSThAyika jIvo, utkRSTa sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. apkAya ane pRthvIkAyanA utkRSTa sthitinA eka eka bhava kare tyAre be bhavano jaghanya kAlAdeza- 7000 varSa+22,000 varSa- 29,000 varSa thAya ane pRthvI ane apkAyanA cAra-cAra bhava kare tyAre aplAyanA 7000x4-28,000 varSa ane pRthvIkAyanA 22,000x4-88,000 varSa thAya. te baMne maLIne 28,000+88,000-1,16,000(eka lAkha soLa hajAra) varSano utkRSTa kAlAdeza thAya che. aplAyikano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza H gamaka utkRSTa bhava asaMkhya asaMkhya ATha asaMkhya asaMkhya jaghanya(be bhava) (1) aughika--aughika (2) auvikajanya (3) vika-utkRSTa (4) javanya-vika (5) jaghanya-jaghanya (6) javanya-utkRSTa (7) utkRSTa-vika (8) utkRSTa-jaghanya (9) utkRSTa-utkRSTa aplAyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 7,000 varSa. pRthvIkAyanI sthiti-- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa. ATha ATha ATha ATha 71 be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta ane 22,000 varSa be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta ane 22000 varSa 7000 varSa ane aMtarmuhUrta 7000 varSa ane aMtarmuhUrta 29,000 varSa utkRSTa (ATha ke asaMkhya) asaMkhyakAla ane asaMkhyAta kAla asaMkhyakAla ane asaMkhyAta kAla 1,16,000 varSa asaMkhyakAla ane asaMkhyAta kAla asaMkhyakAla ane asaMkhyAta kAla 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa 1,16,000 varSa 28,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta 1,16,000 varSa
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 nANattA-6 :- aplAya marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre pRthvIkAyanI samAna nANattA-6 thAya che. teukAyikonI pRthvIkAyamAM utpatti H 72 16 bhaMte ! ukkAiehiMto uvavajjati, pucchA ? goyamA ! teDakkAiyANa vi esa caiva vattavvayA, varaM - Navasuvi gamaesu tiNNi lessAo / teDakkAiyA NaM suIkalAva saMThiyA / ThiI jANiyavvA / taIya gamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAI aMtomuhuttamabbhahiyAiM ukkoseNaM aTThAsIiM vAsasahassAiM bArasahiM rAIdiehiM abbhahiyAI jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyavvo / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAya jIva, teukAyamAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! A viSayamAM paNa aplAyanI samAna vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA e che ke ahIM nava gamakomAM traNa lezyA ja hoya che. teukAyanuM saMsthAna soyanA bhArA samAna che. tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa ahorAtranI che. trIjA gamakamAM kAlAdezajaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa bAra ahorAtra adhika 88,000 varSa che; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte zeSa gamakamAM paNa saMvedha upayogapUrvaka kahevo joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM teukAyika jIvonI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta varNana che. tenI Rddhi prAyaH pRthvIkAyikanI samAna che. lezyA :- teukAyamAM devonI utpatti thatI nathI. tethI temAM tejolezyA nathI. tene naveya gamakamAM prathama traNa lezyA ja hoya che. tethI tenA jaghanya gamakamAM lezyAno nANatto thato nathI. kAyasaMvedha H - bhavAdeza- pRthvIkAyanI jema 1,2,4,5 mA gamakamAM jaghanya be bhava ane utkRSTa asaMkhyAta bhava kare che ane 3,6,7,8,9 mA gamakamAM jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. kAlAdezasthiti anusAra thAya che. nANattA :- teukAyika jIvo marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANattA- 5 thAya che. jaghanya gamakamAM traNa nANattA-- AyuSya, adhyavasAya ane anubaMdha. utkRSTa gamakamAM be nANattA- AyuSya ane anubaMdha. vAyukAyikonI pRthvIkAyamAM utpatti H 17 jai bhaMte! vAukkAiehiMto uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! vAukkAiyANa vi evaM ceva Nava gamagA jaheva teDakkAiyANaM, NavaraM - paDAgAsaMThiyA paNNattA / saMveho ha vAsasahassehiM kAyavvo / taiyagamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtamuhutamabbhahiyAiM, ukkoseNaM evaM vAsasayasahassaM / evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyika jIva, vAyukAyikamAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ityAdi pRcchA ? uttara- he gautama ! ahIM vAyukAyanI utpatti
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-12 73 saMbaMdhI nava gamaka teukAyanI samAna jANavA joIe. vizeSatA e che ke vAyukAyikanuM saMsthAna dhvajA patAkAnA AkAre che. saMvedha- traNa hajAra varSathI kahevo joIe. trIjA gamakamAM kAlAdeza- jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa eka lAkha varSa che. A rIte upayogapUrvaka naveya gamakano saMvedha jANavo joIe. vivecanaH prastuta sUtramAM vAyukAyanI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta kathana che. arthAt tenI samasta vaktavyatA teukAyanI samAna che. tenuM saMsthAna dhvajApatAkA samAna che ane samuddAta cAra hoya che. vAyukAyamAM vaikriya labdhi hovAthI vaikriya samuddAta paNa hoya che. vAyukAyanI utkRSTa sthiti 3000 varSanI che. tethI teno kAlAdeza traNa hajAra varSathI thAya che. kAlAdeza(trIjA gamakamAM) H- jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. vAyukAyanI utkRSTa sthitithI cAra bhavanA 12 hajAra varSa thAya che ane pRthvIkAyanI utkRSTa sthitithI cAra bhavanA 88,000 varSa thAya che. baMnenI sAthe gaNanA karatA 12,000+88,000 = 1,00,000(eka lAkha varSa)no utkRSTa kAlAdeza thAya che. A rIte dareka gamakamAM kAlAdeza samajI levo joIe. nANattA :- vAyukAya marIne pRthvImAM utpanna thAya tyAre nANattA--dra thAya che. jaghanya gamakamAM cAra nANattA- (1) samuddAta 3. tenI RddhimAM vaikriya samuddAta che paraMtu jaghanya gamakathI jAya tyAre vAyukAyanA jIvo aparyAptAvasthAmAM hoya che. aparyAptAvasthAmAM vaikriya samuddAta nathI. (2) AyuSya aMtarmuhUrta (3) adhyavasAya-aprazasta, (4) anubaMdha- AyuSya anusAra. utkRSTa gamakamAM be nANattA hoya che. utkRSTa AyuSya ane anubaMdha AyuSya pramANe hoya che. vanaspatikAyikonI pRthvIkAyamAM utpatti H 18 jai NaM bhaMte ! vaNassaikAiehiMto uvavajjati pucchA ? goyamA ! vaNassaikAiyANaM AukAiyagamagasarisA Nava gamagA bhANiyavvA, NavaraM - NANAsaMThiyA / sarIrogAhaNA paDhamaesu pacchillaesu ya tisu gamaesu jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM sAiregaM joyaNasahassa, majjhillaesu tisu taheva jahA puDhavikAiyANaM / saMveho ThiI ya jaanniyvvaa| taiyagamekAlAdeseNaM jahaNNeNa bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAvIsuttaraM vAsasayasahassaM, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM saMveho uvajuMjiUNa bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyika jIvo vanaspatikAyika jIvomAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! aplAyikonA gamakonI samAna vanaspatikAyanA nava gamako jANavA joIe. vanaspatikAyikonuM saMsthAna aneka prakAranuM hoya che. tenA zarIranI avagAhanA prathama traNa ane aMtima traNa gamakamAM jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAdhika 1,000 yojananI hoya che. madhyama traNa gamaka(4-5-6)mAM avagAhanA pRthvIkAyikonI samAna samajavI joIe. teno saMvedha ane sthiti bhinna bhinna che te jANI levI joIe. tRtIya gamakamAM kAlAdeza- jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 | zrI bhagavatI sUtra-5 varSa, utkRSTa 1,28,000 varSa; kAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte upayogapUrvaka nava gamaka ane saMvedha(kAlAdeza) paNa kahevo joIe. || gamaka-1thI 9 /. vivecana : prastuta sUtramAM vanaspatikAyanI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta kathana che. vanaspatikAyanA nava gamaka aplAya anusAra thAya che. vanaspatikAyamAM paNa tejolezI devanI utpatti hovAthI aplAyanI jema temAM tejolezyA hoya che. temAM vizeSatA A prakAre chesaMsthAna :- vanaspatikAyanuM saMsthAnA vividha prakAranuM che. avagAhanA :- tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAdhika eka hajAra yojananI che. paraMtu jaghanya gamakathI jAya to tenI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI ja hoya che. sthiti :- jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 10,000 varSanI che. AyuSya pramANe anubaMdha thAya che. vanaspatikAyano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha)asaMkhyabhava) (1) audhika-audhika be aMtarmuhUrta asaMkhyakAla ane asaMkhyakAla (2) audhika-jaghanya be aMtarmuhUrta asaMkhyakAla ane asaMkhyakAla (3) aughika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane rara000 varSa 1,28,000 varSa (4) jaghanya-audhika be aMtarmuhUrta asaMkhyakAla ane asaMkhyakAla (5) jaghanya-jaghanya be aMtarmuhUrta asaMkhyakAla ane asaMkhyakAla (6) jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa (7) utkRSTa-audhika 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 1,28,000 varSa (8) utkRSTa-jaghanya 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 40,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa 32,000 varSa 1,28,000 varSa vanaspatikAyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 10,000 varSa, pRthvIkAyanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, u. 22,000 varSa. nANatA :- vanaspatikAya marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANA- 7 thAya che. temAM jaghanya gamakamAM pAMca nANattA thAya che- (1) avagAhanA- jaghanya ane utkRSTa aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hoya. (2) lezyA-3 (3) AyuSya- aMtarmuhUrta (4) adhyavasAya- aprazasta (5) anubaMdha- AyuSya anusAra hoya che. utkRSTa gamakamAM be nANattA thAya che- (1) AyuSya- 10,000 varSa (2) anubaMdhaAyuSya anusAra hoya che. beIndriyonI pRthvIkAyamAM utpatti :19 jai NaM bhaMte! beiMdiehiMto uvavajjati kiM pajjatta-beiMdiehiMto uvavajjaMti, apajjatta- beiMdiehiMto uvavajjati? goyamA! pajjatta-beidiehito vi uvavajjati,
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-12 | 75 / apajjatta-beiMdiehito vi uvavati / bhAvArtha:-prazna- he bhagavana! hI ethvI Ayio ndriyomAthI mAvIna utpanna yAya, tozaM paryApta beindriyomAMthI AvIne utpanna thAya ke aparyApta beindriyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! paryApta ane aparyApta baMne prakAranA beindriya jIvomAMthI AvIne utpanna thAya che. 20 beidieNaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM baaviisvaasshssttiiiesu| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bendriya (r)vo bharIne, pRthvI yimA utpanna thAya, to te 20 kAlanI sthitivALA pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitivANA pRthvIDayomA utpanna thAya cha. 21 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajaMti / chevaTTasaMghayaNI / ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaMbArasa joynnaaii| huNddsNtthiyaa| tiNNi lesaao| sammadiTThi vi, micchAdiTThi vi, No sammAmicchAdiTThi / doNANA, do aNNANA nniymN| No maNajogI, vayajogI vi, kAyajogI vi / uvaogo duviho vi / cattAri snnnnaao| cattAri ksaayaa| do iMdiyA paNNattA,taM jahA-jibhidie ya phAsidie ya / tiNNi smugghaayaa| sesaM jahA puDhavikkAiyANaM, NavaraM-ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM bArasa saMvaccharAI / evaM aNubaMdho vi, sesaM taM ceva / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM saMkhejjAi bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do atomuhuttAi / ukkoseNa sakhejjakAla, jAvaevaiya kAlagairAgaI krejjaa| bhAvArtha :- prazna-De magavan ! te vo me samayamA 240 Gtpanna thAya cha ? 6ttara- gautama! dhanyabe, ane 6STa saMdhyAta asaMNyAta utpanna thAya che.tane chevaTu saMghayaNa, avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa bAra yojananI, saMsthAna-huMDaka, lezyA-traNa, daSTi-be, samyagudaSTi ane mithyAdaSTi hoya che, mizradaSTi nathI. temAM be jJAna athavA be ajJAna avazya hoya che, te manayogI nathI, vacanayogI ane kAyayogI hoya che, temAM be upayoga, cAra saMjJA, cAra kaSAya hoya che, rasendriya ane sparzendriya A be indriyo hoya che, traNa samughAta hoya che. RddhinuM zeSa kathana pRthvIkAyikonI samAna che. sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa bAra varSanI hoya che. tadanusAra anubaMdha paNa hoya che. zeSa sarva kathana pRthvIkAyanI samAna che. bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa saMkhyAta bhava tathA kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAta kAla; yAvatuM eTalA aba sudhI gamanAgamana 42ch.|| gbh-1||
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa | 22 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo esa ceva vattavvayA savvA / bhAvArtha :- te beindriya, jaghanya kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya to pUrvokta prathama gamanI sarva vaktavyatA bhaerAvI bheye // gama-2 // 77 23 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo esa ceva beiMdiyassa laddhI, NavaraMbhavAdeseNaM jahaNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsIiM vAsasahassAiM aDayAlIsAe saMvaccharehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- te beindriya, utkRSTa kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya to tenA viSayamAM paNa uparyukta prathama gamakanA varNanAnusAra jANavuM. bhavAdezathI jaghanya be bhava tathA utkRSTa ATha bhava ane kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa ane utkRSTa 48 varSa adhika 88,000 varSa; yAvat bheTalA asa sudhI gamanAgamana re che. // gama-3 // 24 so ceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, tassa vi esa ceva vattavvayA tisu vi gamaesu / NavaraM imAI satta NANattAiM - sarIrogAhaNA jahA puDhavikAiyANaM / No sammadiTThI, micchAdiTThI, No sammAmicchAdiTThI / do aNNANA niyamaM / jo maNajogI, jo vayajogI, kaayjogii| ThiI jahaNNeNaM aMtomuhutta ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / ajjhavasANA appasatthA / aNubaMdho jahA ThiI / saMveho taheva Adillesu dosu gamaesu, taiyagamae bhavAdeso taheva aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNa bAvIsaM vAsasahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsIiM vAsasahassAiM cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAiM / jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- jo te beindriya svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya ane pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya, to tenA traNe gamakamAM prathama gamakanI vaktavyatA jANavI joIe. paraMtu A sAta bolomAM vizeSatA che. yathA - (1) avagAhanA - pRthvI ayionI samAna (aMgusano asaMkhyAtamo (bhAga) che. (2) dRssttite samyagdaSTi ke samyamithyAdaSTi nathI. mithyAdaSTi hoya che. (3) zAnAjJAna- be ajJAna niyamathI hoya che. (4) yoga - te manayogI De vayanayogI nathI. DAyayogI hoya che. (5) sthiti - 4dhanya ane utdRSTa aMtarmuhUrtanI hoya che. (5) adhyavasAya - aprazasta hoya che. (7) anuSaMdha - AyuSya anusAra hoya che. cothA ane pAMcamA gamakamAM saMvedha paNa pahelA, bIjA gamaka pramANe jANavo joIe. jaghanyanA trIjA gamakamAM eTale chaThThA gamakamAM bhavAdezathI utkRSTa ATha bhava thAya che. kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika 22,000 varSa bhane utDRSTa yAra aMtarmuhUrta adhi 88,000 varSa; yAvat bheTalA asa sudhI gamanAgamana re che. // gama - 4 thI 5 // 25 so ce appA ukkosakAlaTThiIo jAo, eyassa vi ohiya-gamaga-sarisA tiNNi gamagA bhANiyavvA / NavaraM - tisu vi gamaesu ThiI jahaNNeNaM bArasa saMvaccharAI,
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezakra-12 [ 77 ] ukkoseNaM vibArasa sNvcchraaii| evaM aNubaMdho vi| bhavAdeseNaMjahaNNeNaMdo bhavaggahaNAI, ukkosennNatttthbhvgghnnaaii| kAlAdeseNaMuvarjujaUNa bhANiyavvaMjAvaNavamegamaejahaNNeNaM bAvIsaMvAsasahassAibArasahiM saMvaccharehiM abbhahiyAI, ukkoseNa aTThAsIIvAsasahassAI aDayAlIsAesaMvaccharehiM abbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha - te beindriya jIvo, svayaM utkRSTa sthitivALA hoya ane pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya, to utkRSTanA traNe gamaka audhika gamakonI samAna jANavA joIe. traNe gamakomAM sthiti jaghanya ane utkRSTa bAra varSanI hoya che. anubaMdha paNa te ja prakAre che. bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava tathA kAlAdeza baMne sthAnonI sthiti anusAra upayogapUrvaka jANavo yAvat navamA gamakamAM kAlAdezajaghanya bAra varSa adhika 22,000 varSa ane utkRSTa 48 varSa adhika 88,000 varSa; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-7 thI 9 II vivecana : prastuta sUtromAM beindriyonI pRthvIkAyikomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. (1) avagAhanA :- beindriyanI utkRSTa avagAhanA 12 yojananI che. te koipaNa jalaja prANInI apekSAe ghaTita thAya che. (2) daSTi :- paryApta nAmakarmavALA beindriya, te indriya, caurendriyane aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakatva hoya, te apekSAe temAM samyagudaSTi kahI che. koI jIva samyagudarzananuM vamana karatAM traNa vikalendriyamAM utpanna thAya to tene aparyAptAvasthAmAM samyagadarzana hoya che. te jIva paryAptAvasthAmAM mithyAtvane prApta kare che. zeSa Rddhi bhAvArthathI spaSTa che. (3) varNavedha:- bhavAdeza-1,2,4,5 mA gamakamAM jaghanya be bhava, utkRSTa saMkhyAta bhava ane 3,6,7,8,9 mA gamakamAM jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. kAraNa ke te gamatomAM vikasendriya jIvonI athavA pRthvIkAyika jIvonI utkRSTa sthiti hoya che. navamA gamakamAM kAlAdezathI cAra bhava beindriyanI utkRSTa sthitinA ane cAra bhava pRthvIkAyikanI utkRSTa sthitinA thAya. tethI 48 varSa adhika 88,000 varSa thAya che. nANA - beindriya jIvo pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANattA- 9 thAya che. jaghanya gamakamAM sAta nANattA thAya che, yathA- (1) avagAhanA- prathama traNe gamakamAM utkRSTa bAra yojananI avagAhanA hoya che. paraMtu te jIva jaghanya sthitie mare tyAre tenI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ja hoya. (2) daSTi-jaghanya traNa gamakomAM samyagudaSTino abhAva hoya che kAraNa ke jaghanya sthitimAM maranArA jIvo labdhi aparyAptA hoya che. te aparyAptAvasthAmAM mare che. sAsvAdana samakita aparyAptAvasthAmAM hoya che. paraMtu labdhi aparyAptA jIvone sAsvAdana samakita thatuM nathI kAraNa ke samakitI jIvo aparyAptAvasthAmAM maratA nathI. tethI jaghanya sthitimAM maranArA jIvomAM samyagudaSTi nathI. (3) jJAnajaghanya sthitimAM samyagdaSTino abhAva hovAthI jJAna nathI. tene be ajJAna ja hoya che. (4) yogajaghanya sthitimAM aparyAptAvasthA ja hovAthI temAM vacanayoga hoto nathI. tene kAyayoga ja hoya che. (5) sthiti aMtarmuhUrtanI. () adhyavasAya- aprazasta ane (7) anubaMdha - AyuSya anusAra hoya che. utkRSTa gamakamAM nANattA-be :- (1) AyuSya 12 varSa (2) anubaMdha AyuSya pramANe.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 | zrI bhagavatI sUtra-5 beijiyano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza - gamake utkRSTa jaghanya (be bhava) utkRSTa (AThasaMkhyAta bhava). mae (1) audhika-audhika | saMkhyAta | be aMtarmuhUrta saMkhyAtakAla ane saMkhyAtakAla (2) audhika-jaghanya saMkhyAta | be aMtarmuhUrta saMkhyAtakAla ane saMkhyAtakAla (3) aughika-utkRSTa ATha. aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 48 varSa ane 88,000 varSa (4) jaghanya-audhika saMkhyAta be aMtarmuhUrta saMkhyAtakAla ane saMkhyAtakAla (5) jaghanya-jaghanya saMkhyAta be aMtarmuhUrta saMkhyAtakAla ane saMkhyAtakAla (6) jaghanya-utkRSTa ATha aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa (7) utkRSTa-audhika ATha 12 varSa ane aMtarmuhUrta 48 varSa ane 88,000 varSa (8) utkRSTa-jaghanya ATha 12 varSa ane aMtarmuhUrta 48 varSa ane 4 aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa ATha 12 varSa ane rara,000 varSa 48 varSa ane 88,000 varSa beIndriyanI sthiti- jaghanya-aMtarmuhUrta, utkRSTa 12 varSa. pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya-aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa. teIndriyonI pRthvIkAyamAM utpatti:26 jaiNaM bhaMte ! teiMdiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA! evaM ceva Navagamaga pucchA bhANiyavvA, NavaraM-Adillesutisu vigamaesu sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM tiNNi gaauyaaiN| tiNNi iNdiyaaii| ThiI jahaNNeNaM aMtomuttaM, ukkosennNeguunnpnnnnraaiidiyaaii| taiyagamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaMbAvIsaMvAsasahassAI aMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsIiMvAsasahassAI chaNNaDrAIdiyasayamabbhahiyAiM jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaiMkarejjA / majjhimA tiNNi gamagA taheva / pacchimA vi tiNNi gamagA taheva, NavaraM-ThiI jahaNNeNaM egUNapaNNaM rAidiyAI, ukkoseNa viegUNapaNNaM raaiidiyaaii| saMveho uvarjujaUNa bhaanniyvvo| bhAvArtha - pra-bhagavan! jo te pRthvIkAyika jIvo, indriyomAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara- he gautama! ahIM paNa te ja rIte nava gamaka kahevA joIe. paraMtu tenA prathamanA traNa gamakomAM zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa traNa gAunI hoya che. indriya traNa ane sthiti jaghanya aMtarmuhurta ane utkRSTa 49 rAtridivasanI hoya che. trIjA rAmakamAM kAlanI apekSAe jaghanya aMtarmuhurta adhika ra2,000 varSa ane utkRSTa 196 rAtri-divasa adhika 88,000 varSa sudhI thAvatueTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. madhyanA (4,5,6) A traNa gamakanuM kathana paNa teja rIte(beindriyanI samAna) jANavuM joIe, aMtimanA(7,8,9) A traNa gamakanuM kathana paNa te ja rIte jANavuM joIe. sthiti jaghanya ane utkRSTa 49 rAtridivasanI hoya che ane saMvedha upayogapUrvaka kahevo. | gamaka-1thI 9 II
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezadra-12 | 79 | vivecana : teindriyanuM puthvIkAyikamAM utpatti saMbaMdhI saMpUrNa kathana beindriyanI samAna ja che. kevaLa tenI avagAhanA, sthiti ane anubaMdhamAM vizeSatA che. jenuM kathana mULapAThathI ja spaSTa che. tenA nava gamakanA kAlAdezanuM kathana tenI sthiti anusAra thAya che. nANatA- beindriyanI samAna 9 nANattA thAya che. caurendriyonI pRthvIkAyamAM utpatti - 27 jaiNaMbhaMte !cauridiehito uvavajjati,pucchA? goyamA !evaM ceva cauridiyANa vi Nava gamagA bhANiyavvA, NavaraM- eesuceva ThANesuNANattA jANiyavvA / sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkosennNcttaarigaauyaaii| ThiI jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNaM ya chmmaasaa| evaM aNubaMdho vi| cattAri iMdiyAI, sesaMtaMceva jAvaNavamagamae kAlAdeseNaMjahaNNeNaMbAvIsaMvAsasahassAiMchahiM mAsehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM aTThAsII vAsasahassAiMcauvIsAemAsehiM abbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha :- pragna- he bhagavana! jo te pRthvIkAyika jIvo, caurendriyomAMthI AvIne utpanna thAya ityAdi prazna? uttara- he gautama! A viSayamAM paNa beindriyanI jema nava gamaka kahevA joIe. temAM vizeSatA e che ke corendriya jIvonA zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa cAra gAunI hoya che. sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa cha mAsanI che, sthiti anusAra anubaMdha hoya che. indriyo cAra hoya che. zeSa pUrvavat yAvatu navamA gamakamAM kAlAdezathI jaghanya cha mAsa adhika ra2,000 varSa ane utkRSTa 24 mAsa adhika 88,000 varSa; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.// gamaka-1thI 9 II vivecana : caurendriyanI vaktavyatA paNa beindriyanI samAna che. avagAhanA ane sthitimAM je vizeSatA che te mULapAThathI ja spaSTa che. beindriyanI samAna nANattA-9 che. paMcendriya tiryaMconI pRthvIkAyamAM utpatti :28 jaiNaM bhaMte ! paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati-kiM saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti, asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA ! saNNipaMciMdiehito vi uvavati, asaNNipaMciMdiehito vi uvvti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te pRthvIkAyiko, tiryaMca paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thAya ke asaMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! saMjJI ane asaMjJI baMne prakAranA tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyonI pRthvIkAyama utpatti :29 jaiNaMbhaMte ! asaNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajjati-kiMjalacarehito
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 80 zrI bhagavatI sUtra-5 uvavajjati jAva kiM pajjattaehito uvavati, apajjattaehiMto uvavati?goyamA ! jAvapajjattaehito viuvavajjati,apajjattaehito viuvvjjti| bhAvArtha:- prazna- bhagavana !Ite ethvIyiojasaMzI tiryaya paMthendriyomAthI AvIna utpanna thAya, to zuM jalacaromAMthI AvIne utpanna thAya che yAvata paryApta ke aparyAptamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! yAvatu jalacara Adi pAMca prakAranA asaMjJI tiryaMconA paryApta ane aparyApta baMnemAMthI AvIne utpanna thAya che. 30 asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM atomuhutta, ukkoseNa baaviisvaasshsstthiiiesu|| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! asaMzI tiryaya paMthendriyo bharIne, pRthvIyi vomA latpanna yAya, to keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikamAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te jaghanya aMtarmuhUrta bhane utkRSTa 22,000 varSanI sthiti utpanna thAya che. 31 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! evaM jaheva beiMdiyassa ohiyagamae laddhI taheva, NavaraM-sarIrogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM joyaNasahassaM / paMca iMdiyA / ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDI / sesaMtaM ceva / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI.ukkoseNaM aTa bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo aTThAsIIe vAsasahassehiM abbhahiyAo jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / Navasu vi gamaesu kAyasaMveho- bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM uvajuMjiUNa bhANiyavvaM / NavaraM- majjhimaesu tisugamaesu jaheva beiMdiyassa, pacchillaesu tisu gamaesu jahA eyassa ceva paDhamagamaesa,NavaraM-ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvkoddii| sesaMtaMceva jAvaNavamagamaesu kAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvakoDI bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyA,ukkoseNaMcattAripuvakoDIo aTThAsIIe vAsasahassehiM abbhahiyAo jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha :- prazna-De magavan ! te vo samayamA 240 64na thAya cha ? uttara- he gautama! beindriyanA audhika gamano anusAra jANavuM joIe. vizeSatA e che ke tenA zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 1000 yojana hoya che, indriyapAMca, sthiti ane anubaMdha jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che. zeSa kathana pUrvavatuM jANavuM. saMvedha-bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava, kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa adhika; yathAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. nave gamakomAM
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 [ 81] bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. kAlAdezathI kAyasaMvedha upayogapUrvaka kahevo joIe. vizeSatA e che ke madhyanA traNa gamaka(4 thI 6)nuM kathana beindriyanA madhyanA traNa gamakonI samAna jANavuM joIe. aMtima traNa gamako(7 thI 9)nuM kathana prathama traNa gamako anusAra che, sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che. zeSa kathana pUrvavat jANavuM yAvat navamA gamakamAM saMvedha-kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane ra2,000 varSa adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa adhika; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. vivecana : prastuta sutromAM asaMjJI tiryaMca paMcendriyanI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI varNana beindriyanA atidezapUrvaka che. vizeSatAo mULapAThathI spaSTa che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre asaMkhyAta ke saMkhyAta bhava karatA nathI. te jaghanya be utkRSTa ATha bhava kare che. temAM nANattA nava thAya che. te paNa beindriyanI samAna che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyano puthvIkAya sAthe kAlAdeza :gamaka | jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha bhava) | (1) auvika-audhika be aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa (2) audhika-jaghanya be aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta (3) audhika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa (4) jaghanya-audhika be aMtarmuhUrta 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa (5) jaghanya-jaghanya be aMtarmuhUrta 8 aMtarmuhUrta (6) jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa (7) utkRSTa-auvika pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa (8) utkRSTa-jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa | pUrvakoTi varSa ane ra2,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa asalI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa-kroDapUrva. pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya-aMtarmuhUrta, utkRSTa-rara,000 varSa. saMjJI tiryaMca paMcendriyonI pRthvIkAyamAM utpatti :32 jaiNaM bhaMte ! saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajaMti-kiM saMkhejjavAsAuyasaNNipaciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati,asaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiyatirikkha joNiehiMto uvavajjati? goyamA !saMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehitouvavajjati, No asaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiyatirikkhajoNie hiMto uvvti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te pRthvIkAyiko, saMzI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya ke asaMkhyAta varSAyuSka
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 saMzI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya ? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSAyuSya saMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che paraMtu asaMkhyAta varSAyuSya saMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thatAM nathI. 82 33 jai NaM bhaMte! saMkhejjavAsAuya-saNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvvjjNtivi nalavareSito, pucho ?noyamA ! nA akSILa vavAo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyiko saMkhyAta varSAyuSya saMjJI paMcendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM jalacaramAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! upapAta dvAra saMbaMdhI sarva vaktavyatA asaMjJI paMcendriya tiryaMcanI samAna jANavI joIe. 34 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! jahA rayaNappabhAe uvavajjamANassa saNNissa taheva iha vi, NavaraMogAhaNA jahaNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM joyaNasahassaM, sesaM taheva jAva kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo aTThAsIIe vAsasahassehiM abbhahiyAo jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM saMveho Navasu vi gamaesu jahA asaNNINaM taheva NiravasesaM / laddhi se Adillaesu tisu vi gamaesu esa ceva / majjhillaesu tisu vi gamaesa esa ceva, NavaraM imAI Nava NANattAIogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / tiSni essAo micchATTiI / to aLALA / jAyanonI / tiLi samupAyA / ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / appasatthA ajjhavasANA / aNubaMdho jahA ThiI, sesa taM ceva / pacchillaesu tisu vi gamaesu jaheva paDhamagamae, NavaraM - ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / sesaM taM ceva / bhAvArtha -- prazna- he bhagavan ! te saMkhyAta varSAyuSka saMzI paMcendriya tiryaMca, pRthvIkAyika jIvomAM AvIne utpanna thAya che, to eka samayamAM keTalA jIvo AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je rIte ratnaprabhAmAM utpanna thanArA saMjJI paMcendriya tiryaMca saMbaMdhI vaktavyatA kahI, te ja rIte ahIM paNa jANavuM joIe. temAM vizeSatA e che ke zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 1000 yojananI hoya che. zeSa kathana te ja pramANe jANavuM joIe. yAvat kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa adhika 88,000 varSa sudhI yAvat gamanAgamana kare che, A rIte nava gamakomAM saMvedha--asaMzI paMcendriya tiryaMconI samAna che. prathamanA traNa gamakomAM pUrvavat vaktavyatA jANavI joIe. madhyanA(4,5,6) traNa gamakomAM nava nANattA che, yathA- (1)avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga (2) lezyA-traNa (3) dRSTimithyAdaSTi (4) ajJAna-be (5) kAyayoga (6) samuddAta-traNa (7) sthiti- jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta (8) adhyavasAya-aprazasta (9) anubaMdha -sthiti anusAra thAya che. zeSa pUrvavat. aMtima traNa gamako (7,8,9)mAM prathama gamakanI samAna che. vizeSatA e che ke tenI sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanA hoya che. zeSa pUrvavat.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 [ 87 ] vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMca paMcendriyanI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI kathana, prathama narakamAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMcanA atidezapUrvaka che. tenI Rddhi ratnaprabhAmAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMca paMcendriyanI samAna che. sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI che. te jaghanya be ane utkRSTa ATha bhava kare che. tenI sthiti anusAra kAyasaMvedha thAya che. nANatA :- saMjJI tiryaMca pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANA-11 thAya che. jaghanya gamakamAM nANattA-9 thAya che te mULapAThamAM spaSTa che. saMjJI tiryaMca jyAre jaghanya sthitie pRthvIkAyamAM jAya che tyAre te labdhi aparyAptA hoya che ane aparyAptAvasthAmAM ja mRtyu pAme che. tethI tene zubhalezyA, prazasta adhyavasAya, samyagudaSTi ke traNa jJAna hotA nathI temaja aparyAptAvasthAmAM vaikriya samughAta paNa nathI tethI te te viSayamAM nANattA thAya che. utkRSTa gamakamAM be nANattA thAya che- (1) AyuSya ane (2) anubaMdha. manuSyonI pRthvIkAyamAM utpatti - 35 jai NaM bhaMte ! maNussehiMto uvavajaMti-kiM saNNimaNussehiMto uvavajjati, asaNNi- maNussehiMto uvavajjati ? goyamA ! saNNimaNussehito vi uvavajjati, asaNNimaNussehito viuvvjjti| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo te pRthvIkAyiko, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! saMzI ane asaMzI baMne prakAranA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. saMmUrchAima manuSyonI pRthvIkAyamAM utpatti - 36 asaNNimaNusse NaM bhaMte! je bhavie puDhavikkAesu uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiya kAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA!jahA asaNNipaciMdiyatirikkhajoNiyassa jahaNNa-kAlaTThiIyassatiNNi gamagAtahA eyassaviohiyA tiNNigamagAbhANiyavvAtaheva NiravasesA, sesA cha Na bhnnnnNti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asaMjJI manuSyo marIne, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! je rIte jaghanya sthitivALA asaMjJI paMcendriya tiryaMconA viSayamAM traNa gamaka kahyA che, te ja rIte ahIM paNa audhika traNa gamaka kahevA joIe. zeSa cha gamaka kahevA na joIe. vivecanaH prastuta sUtramAM saMmUrchAima manuSyonI pRthvIkAyikomAM utpatti saMbaMdhI kathana asaMjJI tiryaMca paMcendriyanI jaghanya sthitinA traNa gamakanI samAna che. bhavAdezanI apekSAe te jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. kAlAdezanI apekSAe tenuM kathana nIce pramANe che.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 84 ] zrI bhagavatI sUtra-5 saMmUrchAima manuSyonI sthiti aMtarmuhUrtanI ja che. tethI tenuM gamana sarvatra prathama traNa vika (1,2,3) gamakathI ja thAya che. zeSa gamakathI thatuM nathI. tethI tenA cha gamaka zUnya che. samRdghima manuSyano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza - gamaka jaghanya-be bhava utkRSTa-ATha bhava audhika-authika be aMtarmuhUrta 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa audhika-jaghanya be aMtarmuhUrta ATha aMtarmuhUrta audhika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane rara,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa saMmUrchAima manuSyanI sthiti jaghanya, utkRSTa aMtarmuhUrta. | pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa-22,000 varSa nANatA - saMmUrchAima manuSyo jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthitivALA hovAthI temAM audikanA traNa gamaka che. jaghanya, utkRSTanA cha gamaka hotA nathI. tethI te gamakamAM nANattA paNa nathI. saMjJI manuSyonI pRthvIkAyamAM utpatti :|37 jai bhaMte !saNNimaNussehiMto uvavajjati-kiM saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehito uvavajjati,asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehito uvavajati? goyamA !saMkhejjavAsAuya snnnnimnnussehitouvvjjti,nnoasNkhejjvaasaauysnnnnimnnussehitouvvjjti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te pRthvIkAyika jIvo, saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI ke asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 38 jai saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehitouvavajjati-kiMpajjattasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito uvavajjati, apajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehiMto uvavajjati? goyamA !pajjaktasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito vi uvavati, apajjaktasaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehito vi uvavati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke aparyApta saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! paryApta ane aparyApta baMne prakAranA saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. 39 saNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikAiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjati ? goyamA !jahaNNeNaM atomuhattaM, ukkoseNaM bAvIsaM vAsasahassa ThiIesuuvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyo marIne, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya,
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 [ 85 ] to te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che. 40 teNaM bhaMte ! jIvAegasamaeNa kevaiyA uvavajjaMti? goyamA !jaheva rayaNappabhAe uvavajjamANassa taheva tisu vigamaesuladdhI,NavaraMogAhaNA jahaNNeNa agulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM paMcadhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa puvvakoDI / evaM aNubaMdho / saMveho Navasu gamaesu jaheva saNNipaciMdiyassa / majjhillaesutisugamaesuladdhI jaheva saNNipaMciMdiyassa / sesaMtaM ceva NiravasesaM / pacchillA tiNNi gamagA jahA eyassa ceva ohiyA gamagA, NavaraMogAhaNA jahaNNeNaM paMcadhaNusayAI, ukkoseNaM pNcdhnnusyaaii| ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI, sesNthev| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! te jIvo, eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! traNa gamakomAM ratnaprabhAmAM utpanna thanArA manuSyonI samAna Rddhi che. temAM vizeSatA e che ke zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 500 dhanuSa, sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSa ane sthiti anusAra anubaMdha paNa che. saMjJI paMcendriya tiryaMcanI samAna nava gamakano saMvedha jANavo joIe. madhyama traNa gamakomAM Rddhi, saMjJI tiryaMca paMcendriyanI Rddhi anusAra jANavI joIe. zeSa pUrvavatu. aMtima traNa gamakonuM kathana tenA ja prathama traNa audhika gamakonI samAna che. vizeSatA e che ke zarIranI avagAhanA jaghanya ane utkRSTa pAMcaso dhanuSa che. sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che. zeSa pUrvavatu.// gamaka-1thI 9 | vivecana - prastuta sutromAM saMjJI manuSyonI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta vicAraNA che. jemAM ratnaprabhA naraka pRthvImAM utpanna thanArA saMjJI manuSyonI vaktavyatA anusAra pRthvIkAyamAM utpanna thanArA manuSyonI prathama traNa ane aMtima traNa(1,2,3,7,8,9) gamakonI vaktavyatA kahI che. temAM vizeSatA e che ke ratnaprabhAnarakapRthvImAM utpanna thanArA manuSyonI jaghanya avagAhanA aneka aMgulanI ane jaghanya sthiti aneka mAsanI kahI che paraMtu pRthvIkAyamAM utpanna thanArA manuSyonI jaghanya avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane sthiti aMtamuhUrtanI hoya che. saMjI manuSyanI pRthvIkAyama utpatti saMbaMdhI traDhatinA vIsa dvAraH- (1) upapAta- saMjJI manuSyamAMthI nIkaLIne pRthvIkAyamAM utpanna thanArA jIvo jaghanya ane utkRSTa koIpaNa sthitine prApta kare che. (2) parimANa- jaghanya 1,2,3 utkRSTa saMkhyAtA (3) saMghayaNa-6 (4) avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa 500 ghanuSa (5) saMsthAna-6 (6) vezyA-6 (7) daSTi-3 (8) jJAnAzAna- cAra jJAna, traNa ajJAna vikalpa hoya che. (9) yoga-3 (10) upayoga- 2 (11) saMjJA4 (12) kaSAya- 4 (13) Indriya-5 (14) samaghAta6 (15) vedanA- 2 (16) veda- 3 (17) AyuSya- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTi varSa, (18) adhyavasAya- prazasta ane aprazasta, (19) anubaMdha- AyuSya anusAra, (20) kAyasaMvedhamAM bhavAdeza- jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava.
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ es saMzI manuSyano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza :- gamaka jaghanya (be bhava) (1) aughika--aughika (2) aughika-jaghanya (3) aughika utkRSTa (4) jaghanya--aughika be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta ane 22,000 varSa be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta (5) jaghanya-jaghanya (6) jaghanya-utkRSTa (7) utkRSTa-aughika (8) utkRSTa-jaghanya aMtarmuhUrta ane 22,000 varSa pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa pUrvakoTi varSa ane 22,000 varSa saMzI manuSyonI sthiti- jaghanya-aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva. pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya- aMtarmuhUrta, utkRSTa-22,000 varSa. zrI bhagavatI sUtra-5 utkRSTa (ATha bhava) 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa 8 aMtarmuhUrta 4 aMtarmuhUrta ane 88,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 88,000 varSa nANattA :- saMzI manuSyo pRthvIkAyamAM utpanna thAya tyAre nANattA- 12 thAya che. temAM jaghanya gamakamAM nANattA-9 thAya che- (1) avagAhanA (2) lezyA (3) dRSTi (4) jJAna (5) yoga (6) samuddAta (7) AyuSya (8) adhyavasAya (9) anubaMdha A nava nANattA saMjJI tiryaMcanA jaghanya gamakanI samAna che. utkRSTa gamakamAM nANattA- 3 thAya che- (1) avagAhanA- 500 dhanuSa. saMzI manuSyomAM utkRSTa AyuSyamAM avagAhanA paNa utkRSTa hoya che. (ra) AyuSya- kroDapUrva (3) anubaMdha AyuSya pramANe che. bhavanapati devonI pRthvIkAyamAM utpatti H 41 jaNaM bhaMte! devehiMto uvavajjaMti - kiM bhavaNavAsidevehiMto uvavajjaMti, vANamaMtadevehiMto uvavajjaMti, joisiyadevehiMto uvavajjaMti, vemANiyadevehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! bhavaNavAsidevehiMto vi uvavajjati jAva vemANiyadevehiMto vi uvavajjati bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyika jIva, devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSka ke vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te bhavanapati devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che yAvat vaimAnika devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. 42 jai NaM bhaMte ! bhavaNavAsidevehiMto uvavajjati - kiM asurakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajrjjati jAva thaNiyakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! asurakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajjaMti jAva thaNiyakumAra-bhavaNavAsidevehiMto uvavajrjjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te bhavanapati devomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM asurakumAromAMthI AvIne utpanna thAya ke yAvat stanitakumAromAMthI AvIne utpanna thAya ? uttara- he gautama ! te asura- kumAromAMthI yAvat stanitakumAra devomAMthI AvIne utpanna thAya che. | 43 | asurakumAreNaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjattae se NaM bhaMte !
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata:-24 : 6deza-12 | 87 kevaiyakAla-ThiIesu uvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuttaThiIesu, ukkoseNaM bAvIsavAsasahassa ThiIesu uvavati / bhAvArtha:- prazna- bhagavana! asumAra bhavanapati va bharIne, 5vIyiomA utpanna thAyache, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa 22,000 varSanI sthitivAmA pRthvIyiomA utpanna thAya che. 44 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavati? goyamA !jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajjati / bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! te asAbhAra 4vo samayamA 21 6tpanna yAya cha ? 6ttara-3 gautama! jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. 45 tesi NaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA ki saMghayaNI paNNattA ? goyamA ! chaNhaM saMghayaNANaM asaMghayaNI jAvapariNamati / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! pRthvIDothiomA utpanna banAte bhavanapati hevanA zarIra jyu saMghayaNa hoya che? uttara- he gautama! tenA zarIra cha prakAranA saMghayaNathI rahita asaMghayaNI hoya che paraMtu iSTa, kAMta ane manojJa pudgala tenA zarIra saMghAta rUpe pariName che. 46 tesiNaM bhaMte ! jIvANaMkemahAliyA sarIrogAhaNA? goyamA !duvihA sarIrogAhaNA paNNattA,taMjahA- bhavadhAraNijjA ya uttaraveuvviyA ya / tattha NaMjA sA bhavadhAraNijjA sA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM satta rynniio| tattha NaMjA sA uttaraveuvviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaMjoyaNasayasahassaM / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te vInA zarI2nI bhv||chn| 2ii Doya cha ? uttara- gautama! tenI avagAhanA be prakAranI che, yathA- bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta hAthanI che ane uttarakriya zarIranI avagAhana jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha yojanAnI hoya che. 47 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiM saMThiyA paNNattA? goyamA !duvihA paNNattA,taMjahA-bhavadhAraNijjA ya uttaraveuvviyA ya / tatthaNaM jete bhavadhAraNijjAtesamacauraMsasaMThANasaMThiyA paNNattA / tattha NaMjete uttaraveuvviyA teNANAsaMThANasaMThiyA paNNattA / lessAo cattAri / diTThI tivihA vi / tiNNi NANA Niyama, tiNNi aNNANA bhayaNAe / jogo tiviho vi / uvaogo duviho vi / cattAri snnnnaao| cattAri ksaayaa| pNciidiyaa| paMca samugghAyA / veyaNA duvihA vi / itthiveyagA vi, purisaveyagA vi, No NapuMsagaveyagA / ThiI jahaNNeNaM dasavAsasahassAI, ukkoseNaM sAiregasAgarovamaM / ajjhavasANA asaMkhejjA pasatthA vi appasatthA vi|
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 aNubaMdho jahA ThiI / bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsa sahassAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM sAiregaM sAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM; jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM Nava vi gamA NeyavvA, NavaraMmajjhillaesu pacchillaesu tisu gamaesu asurakumArANaM Thiiviseso jANiyavvo, sesA ohiyA ceva laddhI kAyasaveha ca jANejjA / savvattha do bhavaggahaNAiM jAva Navamagamae kAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAiregaM sAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM, ukkoseNaM vi sAiregaMsAgarovamaM bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyaM; jAvaevaiyaM kAlaM gairAgaiMkarejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te jIvonA zarIranuM saMsthAna kevuM che ? 88 uttara-he gautama ! tenA zarIranA be prakAra che, yathA--bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. bhavadhAraNIya zarIra samacaturasra saMsthAnavALuM hoya che ane uttaravaikriyazarIra aneka prakAranA saMsthAnavALuM hoya che. tene lezyA-cAra, dRSTi-traNa, jJAna-traNa niyamA, ajJAna-traNa vikalpa, yoga- traNa, upayoga--be, saMjJA--cAra, kaSAya-cAra, indriyo--pAMca, samuddAta-pAMca ane vedanA--be prakAranI hoya che. te strIvedI ane puruSavedI hoya che, napuMsaka vedI hotA nathI. tenI sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAdhika eka sAgaropamanI che. adhyavasAya--asaMkhyAta che. te prazasta ane aprazasta baMne hoya che. anubaMdha-sthiti anusAra che. saMvedha-bhavAdezathI be bhava tathA kAlAdezathI jaghanya 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa eka sAgaropama ane 22,000 varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A ja rIte nava gamaka jANavA joIe. vizeSatA e che ke madhyanA traNa gamaka ane aMtima traNa gamaka, A cha gamakomAM asurakumAronI sthitinA viSayamAM vizeSatA che. zeSa aughika gamakanI vaktavyatA anusAra labdhi ane kAyasaMvedha jANavo joIe. saMvedhamAM sarvatra be bhava grahaNa karavA yAvat navamA gamakamAM kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa sAdhika eka sAgaropama ane 22,000 varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. 48 NAgakumAre NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu, pucchA ? goyamA ! esa ceva vattavvayA jAva bhavAdeso tti, NavaraM - ThiI jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM, ukkoseNaM desRRNAI do paliovamAI / evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dasavAsasahassAI aMtomuhuttamabbhahiyAiM, ukkoseNaM desUNAI do paliovamAiM bAvIsAe vAsasahassehiM abbhahiyAiM / evaM Nava vi gamagA asurakumAragamagasarisA, NavaraM - Thi kAlAdesaM ca jANejjA / evaM jAva thaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nAgakumAra devo, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI - sthitivALA pRthvIkAyikamAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ahIM asurakumAranI vaktavyatA bhavAdeza sudhI jANavI joIe. vizeSatA e che ke nAgakumAra devanI sthiti jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa dezona be palyopamanI che. anubaMdha paNa te ja pramANe che. saMvedha--kAlAdezathI jaghanya daza hajAra varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa dezona be
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezadra-12 [ 89 ] palyopama ane ra2,000 varSa adhika che. A rIte nave ya gamaka asurakumAranA gamakonI samAna jANavA joIe. paraMtu sthiti ane kAlAdeza upayoga pUrvaka jANavA. A rIte svanitakumAra sudhI jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM daza bhavanapati devonI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta vicAraNA che. te bhAvArthathI spaSTa che parimANa- te devo eka samayamAM eka,be,traNa athavA saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. saMghayaNa- devonuM zarIra saMghayaNa rahita che. tenA zarIramAM hADa, mAMsa Adi sAta dhAtu nathI paraMtu iSTa, kAMta, priya, manojJa pula zarIra saMghAtarUpe pariNata thAya che. avagAhanA- te devonI utpatti samayanI bhavadhAraNIya avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta hAthanI che ane uttara vaikriyazarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa lAkha yojananI che. uttara vaikiya zarIra saMkalpapUrvaka banatuM hovAthI temAM bhavadhAraNIya zarIra jeTalI sUkSmatA thatI nathI. tethI tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI nathI paraMtu aMgulanA saMkhyAtamA bhAganI ja hoya che. saMsthAna-te devonA bhavadhAraNIya zarIranuM saMsthAna samacaturasa hoya che ane jyAre te devo uttara vaikriyazarIra banAve tyAre potAnI icchAnusAra vividha zarIranA vividha saMsthAna karI zake che. ajJAna- te devone traNa ajJAna vikalpa hoya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI AvelA devone aparyAtAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI, tethI be ajJAna hoya che. zeSa devomAM niyamataH traNa ajJAna athavA traNa jJAna hoya che. RddhinuM zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che. saMvedha - bhavAdezathI jaghanya-utkRSTa be bhava kare che. deva marIne pRthvI, pANI ke vanaspatimAM utpanna thAya paraMtu te pRthvI AdinA jIvo marIne deva thatA nathI. kAlAdeza bhavanapatideva ane pRthvIkAyika jIvanI sthiti anusAra thAya che. asurakumArano pRthvIkAya sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya-be bhava ukaSTa-be bhava (1) auvika-audhika |10,000 varSa ane aMtarmuhUrta sAdhika eka sAgaropama ane ra2,000 varSa (2) audhika-jaghanya |10,000 varSa ane aMtarmuhUrta sAdhika eka sAgaropama ane aMtarmuhUrta (3) audhika-utkRSTa 10,000 varSa ane rara,000 varSa | sAdhika eka sAgaropama ane rara,000 varSa (4) jaghanya-audhika |10,000 varSa ane aMtarmuhUrta | 10,000 varSa ane rara,000 varSa (5) jaghanya-jaghanya | 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta (6) jaghanya-utkRSTa 10,000 varSa ane rara,000 varSa 10,000 varSa ane rara,000 varSa (7) utkRSTa-audhika sAdhika sAgaropama ane aMtarmuhUrta sAdhika eka sAgaropama ane rara,000 varSa (8) utkRSTa-jaghanya | sAdhika sAgaropama ane aMtarmuhUrta | sAdhika eka sAgaropama ane aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa | sAdhika sAgaropama ane 22,000 varSa | sAdhika eka sAgaropama ane rara,000 varSa asurakumAranI sthiti- jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAdhika eka sAgaropama. pRthvIkAyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa rara,000 varSa.
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 nANattA :- devo jyAre audArikanA koI paNa sthAnamAM Ave tyAre cAra nANattA thAya che. jaghanya gamakamAM be nANattA thAya che- (1) AyuSya- jaghanya 10,000 varSanuM ja hoya ane (2) anubaMdha- AyuSya anusAra hoya che. kAraNa ke jaghanya gamakamAM utkRSTa AyuSya hotuM nathI. utkRSTa gamakamAM paNa be nANattA hoya che (1) AyuSya- sthAna pramANe utkRSTa hoya ane (2) anubaMdha- AyuSya pramANe hoya che. A rIte devomAM kula 4-4 nANattA thAya che. te sivAya anya saMpUrNa Rddhi prathama gamakanI samAna hoya che. vANavyaMtara devonI pRthvIkAyamAM utpatti H 49 jai NaM bhaMte ! vANamaMtarehiMto uvavajjati - kiM pisAyavANamaMtaradevehiMto uvavajjati jAvagaMdhavvavANamaMtaradevehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! pisAyavANamaMtaradevehiMto jAva gaMdhavva vANamaMtara devehiMto vi uvavajjati / 90 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyika jIvo, vANavyaMtaradevomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM pizAca vANavyaMtaromAMthI AvIne utpanna thAya ke yAvat gaMdharva vANavyaMtaromAMthI AvIne utpanna thAya ? uttara- he gautama ! te pizAca vANavyaMtaramAMthI yAvat gaMdharvamAMthI AvIne utpanna thAya che. 50 vANamaMtaradeve NaM bhaMte! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! eesi pi asurakumAragamagasarisA Nava gamagA bhANiyavvA, NavaraM - ThiiM kAlAdesaM ca jANejjA / ThiI jahaNNeNaM dasavAsasahassAiM, ukkoseNaM paliovamaM, sesaM taheva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vANavyaMtara devo marIne, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! ahIM paNa asurakumAranI samAna nava gamaka che. paraMtu sthiti ane kAlAdeza tenAthI bhinna che. sthiti jaghanya daza hajAra varSa ane utkRSTa eka palyopamanI che. zeSa kathana pUrvavat che. jyotiSI devonI pRthvIkAyamAM utpatti H 51 jai NaM bhaMte ! joisiyadevehiMto uvavajjaMti - kiM caMdavimANa - joisiyadevehiMto uvavajjaMti jAvatArAvimANa- joisiyadevehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! caMdavimANajoisiyadevehiMto vi uvavajjaMti jAvatArAvimANa- joisiya- devehiMto vi uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te pRthvIkAyiko, jyotiSI devomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM caMdravimAnavAsI jyotiSI devomAMthI AvIne utpanna thAya che yAvat tArAvimAnavAsI jyotiSI devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te caMdra vimAnavAsI jyotiSI devomAMthI utpanna thAya yAvat tArA vimAnavAsI jyotiSI devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. |52 joisiyadeve NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! laddhI jahA asurakumArANaM, NavaraM - egA teulessA paNNattA / tiNNi
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 L 91] NANA,tiNNi aNNANA nniymN| ThiI jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovamaM, ukkoseNaMpaliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM / evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovama aMtomuttamabbhahiyaM, ukkoseNaM paliovamaM vAsasayasahasseNaM bAvIsAe vAsasahassehi abbhahiyaM jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaiMkarejjA / evaM sesA vi aTTha gamagA bhANiyavvA, NavaraM-ThiiMkAlAdesaMca jaannejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jyotiSI devo marIne, pRthvIkAyika jIvomAM utpanna thAya to, te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che? uttara-he gautama! ahIM paNa asarakamAronI vaktavyatAnI samAna jANa vizeSatA e che ke temAM eka mAtra tejolezyA hoya che. traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamA hoya che. sthiti-jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI che. A rIte anubaMdha paNa jANavo. saMvedhakAlAdezathI jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopama ane rara,000 varSa adhika; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte zeSa ATha gamaka jANavA. paraMtu sthiti ane kAlAdeza upayogapUrvaka jANavA joIe. gamaka-1thI 9 II. vivecana : prastuta sUtramAM jyotiSI devonI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI saMkSipta vicAraNA che. jyotiSI devomAM eka tejovezyA ja hoya che. temaja te jIvone traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamA hoya che. jyotiSI devomAM asaMjJI tiryaMca paMcendriyo utpanna thatA nathI. tethI traNa ajJAnanA vikalpanI saMbhAvanA nathI. samyagudaSTine traNa jJAna ane mithyAdaSTine traNa ajJAna hoya che. RddhinuM zeSa kathana bhavanapatinI samAna che. sthiti :- jaghanya palyopamanA AThamA bhAganI sthiti tArA vimAnavAsI deva-devInI che ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI sthiti caMdravimAnanA devanI che. nANattA:- bhavanapatidevonI samAna cAra nANattA hoya che. vaimAnika devonI pRthvIkAyamAM utpatti - 53 jai bhaMte ! vemANiyadevehiMto uvavajjati-kiM kappovagavemANiyadevehito uvavajjati,kappAIyavemANiyadevehiMto uvavajjati? goyamA !kappovagavemANiyadevehito uvavajjati,No kappAIyavemANiyadevehito uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te pRthvIkAyika jIvo, vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya, to kalpopannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ke kalpAtIta devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te kalpopapannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che, kalpAtIta devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 54 jai bhaMte ! kappovagavemANiyadevehito uvavajjati-kiMsohammakappovagavemANiya
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 | zrI bhagavatI sUtra-5 devehiMto uvavajjati jAvaaccupakappovagavemANiyadevehiMto uvavajjati? goyamA!sohamma kappovagavemANiyadevehito uvavajjati, IsANa-kappovagavemANiyadevehitouvavajjati, NosaNaMkumAradevehitouvavajjati jAvaNo accukkppovgvemaanniydevehitouvvti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te kalpapapatraka vemAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saudharmakalpopapannaka yAvata atakalpopannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! saudharma ane IzAnakalpopannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che, sanatkumAra yAvatuM azrutakalpopannaka devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 55 sohammedeve NaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesu uvavajjejjA? goyamA! evaM jahA joisiyassagamago, NavaraM-ThiI aNubaMdho ya jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM do saagrovmaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM paliovamaM aMtomuhuttamabbhahiyaM, ukkoseNaM do sAgarovamAiMbAvIsAe vAsasahassehi abbhahiyAI: jAvaevaiyakAlaMgairAgaDukarejjA / evaM sesA vi aTTagamagA bhANiyavvA, NavaraM-ThiiMkAlAdesaMca jaannejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! saudharmakalpopannaka vaimAnika devo marIne, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyamAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jyotiSI devonA gamakanI samAna jANavuM. sthiti ane anubaMdha jaghanya eka palyopama ane utkRSTa be sAgaropama che. saMvedha-kAlAdezathI jaghanya eka palyopama ane aMtarmuhurta adhika, utkRSTa be sAgaropama ane ra2,000 varSa adhika; yAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte zeSa ATha gamaka paNa jANavA. sthiti ane kAlAdeza yathAyogya upayogapUrvaka jANavA joIe. 56 IsANadeveNaM bhaMte ! je bhavie puDhavikkAiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiya kAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA ! evaM IsANadeveNa vi Nava gamagA bhANiyavvA, NavaraM-ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM sAiregaMpaliovamaM, ukkoseNaM sAiregAiMdo sAgarovamAI, sesaMta jevA | seva mate sevaM mate ! bhAvArtha - prazna - he bhagavan! IzAnakalpopapatraka devo marIne, pRthvIkAyikomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA pRthvIkAyikomAM utpanna thAya che? - uttara-he gautama! A viSayamAM paNa pUrvavat nava gamaka che, sthiti ane anubaMdha jaghanya sAdhika eka palyopama ane utkRSTa sAdhika be sAgaropama che. zeSa pUrvavatu. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : - vaimAnika devomAM saudharma ane IzAna be devalokanA devo ja pRthvIkAyamAM utpanna thAya che. tyAra pachInA devo pRthvI Adi ekendriyomAM utpanna thatA nathI. tenI vaktavyatA pUrvavatu che. sthiti ane anubaMdha sthAnAnusAra samajavA joIe. nANattA- bhavanapatinI samAna cAra che.
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-12 [ 93] | Re pRthvIkAyikamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANatA :utpanna thatA jIvo | bhava saMkhyA gammA nAsto jaze. u. vivaraNa - vivaraNa pAMca sthAvara asaMkhya 1,2,4,5 gammAthI pa44 = | 20 pRthvInA | 8 |3,6,7,8,9 gammAthI pa45 = | 25 apa.nA teunA vAyunA vanaspatinA traNa vikasendriya saMkhyAta [1,2,4,5 gammAthI 344 = | 12 | traNa vikasendriyanA 9 3i,6,7,8,9 gammAthI 345 = | 15 9*3= saMjJI tiryaMca, ( 8 9 gammAthI349= asaMzI tiryaMcanA asaMjJI tiryaMca, saMjJI tiryaMcanA saMjJI manuSya saMjJI manuSyanA saMmUrchAima manuSya | 2 | 8 |3 gammAthI 143 = 10 bhavanapati, vyaMtara, 2 2 9 gammAthI 1449 = 126 4414 56 jyotiSI ane 1-2deva. 228 145 te(14 prakAranA devo) A ja rIte uddezaka-13 ane 16mAM kramazaH aplAya ane vanaspatikAyamAM utpanna thatAM jIvomAM paNa kula gammA rara8 ane nANattA 145 che. saMpUrNa uddezakamAM bhavanA vibhAjanathI gammA :jaghanya utkRSTa- be bhavanA gammA jaghanya-2, utkRSTa-8 bhavanA gammA jaghanya-2, utkRSTa-saMkhyAta bhavanA gammA 12 jaghanya-2, utkRSTa- asaMkhyAta bhavanA gammA kula gammA 126 70 > - I zataka-ra4/1ra saMpUrNa
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ 94 D OS zataka-ra4 : uddezaka-13 akAyika zrI bhagavatI sUtra-5 RO ZOG aplAyika jIvomAM utpatti H 1 AukkAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjaMti ? goyamA ! jaheva puDhavikkAiya uddesae jAva puDhavikkAie NaM bhaMte ! je bhavie AukkAiesa uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaThiIesu, ukkoseNaM sattavAsasahassaThiIesu uvavajjejjA / evaM puDhavikkAiyauddesagasariso bhANiyavvo, nnvrNvirU saveda ca nAgengA, kSema taheva / / seva mate ! teva mate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aplAyika jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! sarva vaktavyatA pRthvIkAyika uddezaka anusAra jANavI joIe. prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyika jIvo marIne, apkAyikomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA aTkAyikomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSanI sthitivALA aSThAyikomAM utpanna thAya che. A rIte aplAyanuM saMpUrNa uddezaka pRthvIkAyika uddezakanI samAna che. sthiti ane kAya saMvedha aplAyanI sthiti anusAra jANavo. zeSa pUrvavat. / / he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH prastuta saMkSipta sUtramAM apkAyasaMbaMdhI saMpUrNa kathana pRthvIkAyika uddezakanA atideza pUrvaka karyuM che. temAM vizeSatA e che ke aplAyanI sthiti ane anubaMdha jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa sAta hajAra varSa che. A sthitine anulakSIne pRthvIkAyanI jema samasta kAlAdezanuM varNana samajI levuM. || zataka-24/13 saMpUrNa // aplAyamAM- kula gamaka-228 ane nANattA-145, pRthvIkAyika anusAra che ane saMpUrNa uddezakamAM bhavanA vibhAjanathI kula gammA paNa pRthvIkAyanI samAna che.
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-14 zataka-ra4 : uddezaka-14 teukAyika teukAyika jIvomAM utpatti - | 1 teukkAiyANaMbhaMte !kaohiMto uvavajjati? goyamA !puDhavikkAiyauddesagasariso uddeso bhANiyavvo, NavaraM-ThiiMsaMvehaMca jANejjA, devehitoNa uvavajaMti, sesNtNcev| II seva mate !seva mate ! bhAvArtha - prazna- he bhagavana! teukAyika jIvo(agninA jIvo) kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-teukAyikanI utpatti vagere saMpUrNa varNana pRthvIkAyika uddezakanI samAna che. sthiti ane kAya saMvedha judA che. te sthiti anusAra upayogapUrvaka jANavuM. teukAyikamAM vizeSatA e che ke te jIvo, devomAMthI AvIne utpanna thatAM nathI. zeSa pUrvavatu.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che.. vivecana : prastuta saMkSipta sUtramAM pRthvIkAyanI jema teukAya saMbaMdhI saMpUrNa uddezakanuM kathana che. vizeSatA e che ke temAM koI paNa jAtinA devonI utpatti thatI nathI. te mAtra audArikanA bAra sthAnamAMthI AvIne utpanna thAya che. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMjJI tiryaMca paMcendriya, asaMjJI manuSya ane saMjJI manuSya, te bAra prakAranA jIvo marIne teukAyamAM utpanna thaI zake che. teukAyanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa ahorAtranI che. A sthitine anulakSIne teno kAlAdeza thAya che. A uddezakamAM kula gamaka ane nANattAmAM pRthvIkAyika uddezakathI bhinnatA thAya che. kAraNa ke temAM devo utpanna thatA nathI. tethI deva saMbaMdhI gammA ane nANattA bAda karatA kula gammA-102 ane nANattA-89 thAya che. che zataka-ra4/14 saMpUrNa - -
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ 9s | zrI bhagavatI sUtra-5 'zataka-ra4 : uddezaka-15 vAyukArika vAyukAyika jIvomAM utpatti :| 1 vAukkAiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, pucchA? goyamA ! evaM jaheva teukkAiyauddesao taheva, NavaraM-ThiI saMvehaM ca jANejjA // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vAyukAyika jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! teukAyika uddezaka anusAra saMpUrNa uddezaka jANavo joIe. sthiti ane kAyasaMvedha teukAyikathI bhinna samajavA joIe. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. I vivecana : prastuta saMkSipta sutramAM vAyukAya saMbaMdhI saMpUrNa vakatavyatA teukAyanI samAna che. vizeSatA e che ke vAyukAyikanI sthiti-jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa traNa hajAra varSanI che ane tene vaikriyalabdhi hovAthI vaikriya samuThThAta hoya che. teukAya-vAyukAyamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANA:| utpanna thatA jIvo | bhava saMkhyA gammA nANatA | jaze. u. | vivaraNa vivaraNa pAMca sthAvara asaMkhya | 1,2,4,5 gammAthI pa44 || pAMca sthAvaranAkramazaH | 8 | 3,6,7,8,9 gammAthI pa5 | ra5 +++++9= | 30 traNa vikasendriya saMkhyAta| 1,2,4,5 gammAthI 3*4= | | traNa vikalendriyanA | 8 | 3,6,7,8,9 gammAthI 3*5=1 15 | kramazaH 9+9+9= asaMjJI tiryaMca, 9 gammAthI 349= 27 traNe ya paMcendriyanA saMjJI tiryaMca, kramazaH +11+12= saMjJI manuSya saMmUrchAima manuSya 3 gammAthI 143= | 3 | teukAya-vAyukAya darekanA | 102 89 teukAya-vAyukAya darekanA bhavathI vibhAjita thatA gammA - jaghanya be, utkRSTa ATha bhavanA-70 gammA. jaghanya be, utkRSTa saMkhyAta bhavano-12 gamyAM.. jaghanya be, utkRSTa asaMkhyAta bhavanA-20 gammA thAya che. A sarva maLIne darekanA 70+12+20 = 10ra thAya che. zataka-ra4/1pa saMpUrNa 20 1ra hera
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-16 [ 97] zataka-ra4: uddezaka-16 vanaspatikAyika vanaspatikAyika jIvomAM utpatti :| 1 vaNassaikAiyA NaM bhaMte !kaohiMto uvavajaMti ? / goyamA ! puDhavikkAiyasariso uddeso, NavaraM- jAhe vaNassaikAiovaNassai kAiesuuvavajjaitAhe paDhamabiiyacautthapaMcamesugamaesuparimANaM-aNusamayaM avirahiyaM anntaauvvjjti| bhavAdeseNaMjahaNNeNaMdo bhavaggahaNAI,ukkoseNaMaNaMtAI bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM aNataMkAlaM jAva evaiyaMkAlaMgairAgaI karejjA / sesA paMcagamA aTubhavaggahaNiyA taheva, NavaraM-ThiI saMvehaM ca jaannejjaa| I seva mate seva mate !! bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vanaspatikAyika jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! vanaspatikAyikonuM kathana pRthvIkAyika uddezakanI samAna che. vizeSatA e che ke jyAre vanaspatikAyika jIvo marIne, vanaspatikAyika jIvomAM utpanna thAya che, tyAre 1,2,4,5 mA gamakamAM pratisamaya niraMtara anaMta jIvo utpanna thAya che, bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa anaMta bhava tathA kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAla; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. zeSa pAMca gamakomAM ATha bhava jANavA joIe. sthiti ane kAyasaMvedha pRthvIkAyathI judA jANavA joIe. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II. vivecana : prastuta saMkSipta sUtramAM vanaspati saMbaMdhI saMpUrNa varNana pRthvIkAyanI samAna che. temAM parimANa, bhavAdeza ane kAlAdeza saMbaMdhI bhinnatA spaSTa karI che. utpattiH- vanaspatikAyamAM 14 prakAranA devo ane 12 prakAranA audArika jIvo AvIne utpanna thAya che. tenuM sarva varNana pRthvIkAyanI samAna che. devo vanaspatimAM utpanna thAya, te pratyeka vanaspatimAM ja utpanna thAya che paraMtu sAdhAraNa vanaspatimAM utpanna thatA nathI. parimANa :- vanaspatikAyika jIvo marIne vanaspatikAyamAM utpanna thAya to pratisamaya anaMta jIvonI utpatti thAya che. pRthvIkAya Adi acakAyanA jIvo marIne vanaspatikAyamAM utpanna thAya to asaMkhyAtA ja utpanna thAya che. tethI vanaspatikAyamAM svakAyanI apekSAe anaMta jIvonI utpatti ane udvartana che ane parakAyanI apekSAe asaMkhya jIvono utpatti ane udvartana thAya che. sthiti:- vanaspatikAyamAM utpanna thanAra vanaspatikAyika jIvonI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 10,000 varSanI che. sthiti anusAra anubaMdha che. tenI avagAhanA utkRSTa sAdhika 1,000 yojananI che. kAya saMvedha - bhavAdezanI apekSAe cAra gamako(1,2,4,5)mAM bhavAdeza- jaghanya be ane utkRSTa anaMta bhava thAya che. zeSa pAMca gamakomAM(3,6,7,8,9mAM) jaghanya be utkRSTa ATha bhava thAya che. aughika ane jaghanya gamakothIjAya tyAre anaMta bhava thAya che ane gaMtavya sthAnamAM ke utpanna thanAra jIvomAMthI koInI paNa utkRSTa sthiti hoya tevA pAMca gamakomAM utkRSTa ATha bhava thAya che. vanaspatikAyanI vanaspatikAya sAthe kAlAdeza : gamaka jaghanya (be bhava) hRda utkRSTa bhava (1) jaivika vika atyaMta (2) aughika--jaghanya nAna ATha (3) aughika-utkRSTa (4) jaghanya--aughika | anaMta (5) jaghanya-jaghanya anaMta be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta ATha ATha ATha ATha aMtarmuhUta ane 10,000 varSa be aMtarmuhUrta be aMtarmuhUrta be aMtarmuharta ane 10,000 varSa 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 10,000 varSa ane aMtarmuhUta 20,000 varSa utkRSTa (ATha / anaMta) anAna kAla anaMtakAla 80,000 varSa anaMtakAla anaMtakAla 4 aMtarmuhUrta ane 40,000 varSa 80,000 varSa 40,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta 80,000 varSa (6) jaghanya-utkRSTa (7) utkRSTa--aughika (8) utkRSTha javanya (9) utkRSTa-utkRSTa vanaspatikAyanI sthiti- jaghanya- aMtarmuhUrta, utkRSTa-10,000 varSa. vanaspatikAyanA A uddezakamAM H- kula gammA = 228 ane kula nANatA = 145 pRthvIkAyika anusAra che ane bhavanA vibhAjanathI gammA saMkhyA paNa pRthvIkAyanI samAna che. - || zataka-ra4/16 saMpUrNa //
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-17 thI 19. [ 99 ] zataka-ra4H uddezaka-10 thI 19| ( RRORBLa saMkSipta sAra chaROR OR A traNa uddezakamAM traNa vikasendriya jIvonI utpatti viSayaka vicAraNA che. traNa vikasendriyamAM utpatti :- pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, asaMzI tiryacapaMcendriya, saMjJI tiryaca, saMjJI manuSya, saMmUrchAima manuSya, te bAra prakAranA jIvo arthAt manuSya ane tiryaMca be gatinA jIvo traNa vikasendriyamAM utpanna thAya che. tyAM sthAnAnusAra sthiti prApta kare che. beindriyanI 12 varSa, teindriyanI 49 dina, caurandriyanI 6 mAsanI sthiti che. te jIvonI Rddhi pRthvIkAya uddezaka anusAra che. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya 1, 2, 4, 5 gamakathI jaghanya-2, utkRSTa saMkhyAta bhava ane 3, 6, 7, 8, 9 gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. traNa vikasendriyamAM bhavabhapraNa karatA jIvo saMkhyAta kAla ja vyatIta karI zake che. tenAthI adhika kAla tyAM rahI zakAtuM nathI. asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMjJI paMcendriya, saMjJI manuSya nava gamakathI ane saMmUrchAima manuSya traNa gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. teno kAlAdeza sthiti anusAra hoya che ane temAM nANattA teukAyanI samAna hoya che.
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrI bhagavatI satra-5 zataka-ra4 : udezaka-10 thI 19 beindriya, teindriya, corendriya che R beIndriya jIvomAM utpattiH| 1 beiMdiyA NaM bhaMte !kaohiMto uvavajjati ? jAvapuDhavikkAie NaM bhaMte !je bhavie beidiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA? goyamA !sacceva puDhavikAiyassaladdhI jAvabhavAdeseNaMjahaNNeNaMdo bhavaggahaNAI, ukkoseNaM saMkhejjAiM bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM saMkhejja kAlaM jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaDukarejjA / evaM tesuceva causugamaesusaMveho, sesesupaMcasutaheva aTTha bhavA / evaM jAvacauridieNaM samaMcaususaMkhejjA bhavA, paMcasu aTTha bhavA / paMciMdiyatirikkhajoNiyamaNussesusamaMtaheva aTTha bhavA / devesu(devehito) Na ceva uvavajaMti, ThiI saMvehaM ca jANejjA / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! beindriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi yAvata che bhagavan! pRthvIkAyika jIvo marIne, beindriyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvokta pRthvIkAyikomAM utpanna thatA pRthvIkAyika jIvonI RddhisaMbaMdhI je vaktavyatA kahI che tenI samAna ahIM sarva kathana jANavuM bhAvatuM bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa saMkhyAta bhava, kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakAla yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte (1,2,4,5) A cAra gamomAM kAma saMvedha jANavo joIe. zeSa (3, 6, 7, 8, 9)A pAMca gamakomAM jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava thAya che. te ja rIte aplAyikathI pAvatu caurendriya paryata arthAt pAMca sthAvara, traNa vikasendriya sudhInA jIvo saMbaMdhI cAra gamakomAM utkRSTa saMkhyAta bhava ane zeSa pAMca gamakomAM utkRSTa ATha bhava jANavA joIe. tiryaMca paMcendriya ane manuSyonI sAthe sarva gamakamAM ATha bhava thAya che. devo beindriyamAM utpanna thatA ja nathI. sarva jIvonI sthiti ane saMvedha upayogapUrvaka pota-potAnI sthiti anusAra jANavA.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana : prastuta saMkSipta sUtramAM beindriyamAM utpanna thatA jIvonuM saMpUrNa kathana che. upapAtaH- beindriyamAM devo AvIne utpanna thatA nathI. pAMca sthAvara, traNa vikasendriya, asaMzI tiryaMca paMcendriya, saMjJI tiryaca, saMmUrchAima manuSya ane saMjJI manuSya A audArikanA bAra prakAranA jIvo marIne beindriyamAM utpanna thAya che. te sarva jIvonI Rddhi pRthvIkAyamAM utpanna thatA te te jIvonI samAna che. beindriyanI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 12 varSanI che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-17 thI 19 101] ATha AMTha kAyavedha :- bhavAdeza- pAMca sthAvara, traNa vikasendriya te 8 prakAranA jIvo 1, 2, 4, 5 A cAra gamakathI beindriyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya be ane utkRSTa saMkhyAta bhava kare. tethI tenA 844=3ra gamaka thAya che ane te jIvo 3, 6, 7, 8, 9 A pAMca rAmakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare. tethI tenA 845=40 gamana thAya che. A rIte kula gamaka 32+4)=72 thAya. pRthvIkAyikano beIndriya sAthe kAlAdeza: gamaka | jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha/ saMkhyAta) | utkRSTa bhava (1) aughika-audhika be aMtarmuhUrta saMkhyAta kAla ane saMkhyAtakAla saMkhyAta (2) audhika-jaghanya be aMtarmuhUrta saMkhyAta kAla ane saMkhyAtakAla saMkhyAta (3) auvika-utkRSTa aMtarmuhUrta ane 12 varSa 88,000 varSa ane 48 varSa ATha (4) jaghanya-audhika be aMtarmuhUrta saMkhyAta kAla ane saMkhyAtakAla saMkhyAta (5) jaghanya-jaghanya be aMtarmuhUrta saMkhyAta kAla ane saMkhyAtakAla saMkhyAta (6) jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrta ane 12 varSa 4 aMtarmuhUrta ane 48 varSa (7) utkRSTa-audhika rara,000 varSa ane aMtarmuhUrta | 88,000 varSa ane 48 varSa ATha (8) utkRSTa-jaghanya rara,000 varSa ane aMtarmuhUrta | 88,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta (9) utkRSTa-utkRSTa || ra2,000 varSa ane 12 varSa | 88,000 varSa ane 48 varSa AMThA pRthvIkAyanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa rara,000 varSa. beIjiyanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 12 varSa nANatA :- 89 che. pRthvIkAyanA-6, aplAyanA-6, teukAyanA-5, vAyukAyanA-6, vanaspatinA-7, traNa vikasendriya ane asaMzI tiryaMca paMcendriyanA 9-9, tethI 9*4=36, saMjJI tiryacanA-11, saMjJI manuSyanA-12 nANattA thAya che. kula-89nANattA che. tenuM spaSTIkaraNa pRthvIkAyika uddezaka anusAra jANavuM. teIndriya jIvomAM utpatti :| 2 teiMdiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, pucchA? goyamA !jaheva beiMdiyANaM uddeso, taheva NavaraM-ThiI saMvehaM ca jANejjA / teukkAiesusamaMtaiyagame ukkoseNaM aThuttarAIberAidiyasayAI, beidiehiM samaMtaiyagame ukkoseNaM aDayAlIsaM saMvaccharAI chaNNauyarAidiyasayamabbhahiyAI, teidiehiM samaMtaiyagame ukkoseNaM bANauyAiM tiNNi raaidiysyaai| evaMsavvatthajANejjA jaavsnnnnimnnusstti| / sevabhate ! sevabhate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! teIndriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! beindriya uddezakanI samAna te indriyanuM sarva kathana che. paraMtu teindriyanI sthiti ane kAya saMvedha beindriyathI bhinna samajavA joIe. teukAyikonI sAthe kAlAdeza trIjA gamakamAM utkRSTa 208 rAtri-divasano che ane beindriyonI sAthe trIjA gamakamAM 48 varSa adhika 196rAtri divasa che tathA te indriyano te indriyonI sAthe trIjA gamakamAM utkRSTa kAlAdeza 392 rAtri divasa thAya che. A rIte saMjJI manuSyo sudhI sarvatra kAlAdeza jANavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. ll
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 vivecana : prastuta saMkSipta sUtrathI teindriyamAM utpanna thatA sarvajIvonI vaktavyatA bendriya uddezakanI samAna kahI che. te sarva jIvonI sthiti ane kAlAdeza rUpa saMvaidha bhinna-bhinna hoya che, te upayogapUrvaka jANavA. teukAyikano teindriya sAthe kAlAdeza :- teukAyanI utpatti teindriyamAM aughika-utkRSTa rUpa trIjA gamakathI thAya tyAre ATha bhavanI apekSAe cAra bhava teukAyanA ane cAra bhava teindriyanA thAya che. teukAyikanI sthiti traNa ahorAtrinI ane teindriyanI sthiti 49 divasanI che. tene cAra guNI karatAM kAlAdeza 12 divasa + 196 divasa - 208 divasa thAya. = beIndriyano teIndriya sAthe kAlAdeza H- beindriya jIva marIne teindriyamAM trIjA gamakathI utpanna thAya tyAre utkRSTa ATha bhava kare. temAM cAra bhava beindriyanA ane cAra bhava teindriyanA hoya che. te baMnenI utkRSTa sthiti kramazaH 12 varSanI ane 49 divasanI che. tene cAra guNI karatAM 1244-48 varSa ane 46x4-196 divasa adhika thAya che. zrI bhagavatI sUtra-5 teindriyano meindriya sAthe kAlAdeza :- teindriya marIne tendriyamAM trIjA gamakathI utpanna thAya tyAre utkRSTa-8 bhava kare. tenI sthiti 49 divasanI che. tethI 49x8-392 divasano utkRSTa kAlAdeza thAya che. A rIte audArikanA daze daMDakanA jIvo taiindriyamAM utpanna thAya tyAre pratyeka sthAnanI sthiti anusAra kAlAdeza thAya che. tenA nANattAnuM kathana beindriyanI samAna che. teindriyanA kula gamaka = 102 ane kula nANattA = 89 beindriya anusAra thAya che. caurendriya jIvomAM utpatti H 3 caThariMdiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajrjjati ? goyamA ! jahA teiMdiyANaM uddesao taheva vaDaviyALa vi, khavara- viksaveda 6 nAgeSnA / / seva maMte ! seva maMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! caurendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je rIte teindriyano uddezaka kahyo te ja rIte caurendriyanA viSayamAM paNa jANavuM, sthiti ane kAya saMvedha sarva jIvonA upayoga pUrvaka jANavA. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che Apa kaho cho temaja che. I vivecana : A sakSipta sUtramAM taiindriyanA atidezapUrvaka corendriya jIvonuM kathana che. beindriya taiIndriya, cIrendriyamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANattA H utpanna thatAM bhava sakhyA gammA nANattA jIvo u. pAMca sthAvara saMkhyAta 8 jaya. 2 ra vivaraNa 1,2,4,5 gammAthI 544 3,6,7,8,9 gammAthI 545 = kula 20 25 vivaraNa pAMca sthAvaranA kramazaH ++5++7 = la 30
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-17 thI 19. 103 | nANAtA jIvo vivaraNa 12 traNa vikasendriya nA kramaza: 9+9+9 = 15 traNanA kramaza: 9+11+12 = utpanna thatA | bhava saMkhyA. ta mA | gammA jagha. u. | vivaraNa traNa vikasendriya | 2 | saMkhyA 1,2,4,5 gammAthI 344 = 3,6,7,8,9 gammAthI 345 =| asaMjJI tiryaMca, 9 gammAthI 349 = saMjJI tiryaMca, saMjJI manuSya saMmUrchAima manuSya 2 | 8 | 3 gammAthI 143 = beindriyAdi darekanA- [ 102 beIndriyAdi darekanA bhava-vibhAjanathI gammA :jaghanya be bhava, utkRSTa saMkhyAta bhavanA gammA jaghanya-be, utkRSTa-ATha bhavanA gammA kula gammA ra zataka-ra4/10 thI 19 saMpUrNa
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zataka-24 : uddezaka-20 saMkSipta sAra zrI bhagavatI sUtra-5 ROBOR OROBOR A uddezakamAM niyaMca paMcendriyanI utpatti viSayaka vicAraNA che. cAra gatinA jIvo marIne niyaMca paMcendriyapaNe utpanna thAya che. sAta narakanA naiyika, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane ekathI ATha devaloka sudhInA devo tathA pAMca sthAvara, traNa vikalendriya, A koIpaNa jIvI marIne, niyaMca paMcendriyamAM utpanna thAya to, te jIvo jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa koDapUrva varSanI sthiti prApta karI zake che, tenAthI adhika sthiti prApta karI zakatA nathI. arthAta te jIvo yugalikapaNe janma dhAraNa karI zakatA nathI. te jIvo 9 gamakathI jaghanya 2, utkRSTa-8 bhava kare che. asaMzI tiryaMca paMcendriya marIne, tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta karI zake che. te yugalika thAya che paNa tenAthI adhika sthiti prApta karI zakatA nathI. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 mA gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. trIjA ane navamA gamakathI jaghanya, utkRSTa-2 bhava kare che. trIjA ane navamA gamakathI jAya tyAre utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitine prApta kare che arthAt te yugalika thAya che. yugalika marIne devagatimAM jAya che. tethI trIjA gamakamAM tenA be bhava ja thAya. jayAre jaghanya--utkRSTa chaThThA gamakathI jAya tyAre utkRSTa kroDapUrva varSanI sthiti prApta kare che. jaghanya sthitivALA asaMjJI tiryaMca marIne yugalika thaI zakatA nathI. tethI te gamakamAM tenA jaghanya be, utkRSTa ATha bhava thAya che. saMzI tiryaMca ane saMzI manuSya marIne, tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya tyAre te jIvo jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. te jIvo- 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8 mA gamakacI jAya to jaghanya--ra, utkRSTa-8 bhava ane 3, 9 mA gamakathI jAya tyAre yugalikapaNe utpanna thatA hovAthI jaghanya, utkRSTa be bhava kare che. tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thanAra manuSyonI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 500 dhanuSanI ane sthiti jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa kroDapUrva varSanI hoya che, paraMtu jyAre te trIjA gamakathI utpanna thAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka aMgUlanI, utkRSTa 500 dhanuSanI ane jaghanya sthiti aneka mAsanI, utkRSTa kroDapUrva varSanI hoya che. manuSyonI avagAhanA ane AyuSyono paraspara saMbaMdha che. tenAthI nyUna avagAhanA ke sthitivALA manuSyo yugalikapaNe janma dhAraNa karI zakatA nathI. navamA gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya tathA utkRSTa 500 dhanuSanI ane sthiti jaghanya tathA utkRTa kroDapUrva varSanI hoya che. saMmUmi manuSya marIne saMjJI tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSanI sthiti prApta kare che. te prathama traNa gamakathI ja jAya che ane jaghanya 2, utkRSTa 8 bhava kare che. A rIte A uddezamAM saMkSI nirvacapaNe utpanna thatA jIvonuM vistRta vivecana prApta thAya che. //////
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-20 | 105 zata-24 : 6za-20 tiryaMca paMcendriya tiryaMca paMcendriyamAM jIvonI utpatti - | 1 paMciMdiyatirikkhajoNiyA NaM bhaMte !kaohiMto uvavati? kiM Neraiehito uvavajjati, tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, maNussehiMto uvavati, devehito uvavajati ? goyamA! NeraiehiMto vi uvavajjati jAvadevehito vi uvavajati / bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! tithaMya paMthendriya vodhyAMthI sAvIne 6tpanna thAya che? zanaizya, tiryaMca, manuSya ke devamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te nairayika, tiryaca, manuSya ane deva, A cAre ya gatimAMthI AvIne utpanna thAya che. nairayikonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti - | 2 jaiNaM bhaMte !NeraiehiMto uvavajjati-kiMrayaNappabhApuDhaviNeraiehiMto uvavajjati jAva ahesattamapuDhaviNeraehiMto uvavajjati ? goyamA ! rayaNappabhApuDhaviNeraiehiMto vi uvavajjati jAva ahesattamapuDhaviNeraiehito vi uvvti| bhAvArtha:- prazna- bhagavana! naiyiDomAMthI mAvIne utpanna thAya, to zuMratnaprabhA ethviin| nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya yAvatuM adhaHsaptama pRthvInA nairayikamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te ratnaprabhA pRthvInA nairayikomAMthI yAvata adhaHsaptama pRthvInA nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che. | 3 rayaNappabhApuDhaviNeraie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae se NaM bhate ! kevaiyakAlaTThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuttaTTiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvInA nairayiko marIne, paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya to, te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA tiryacomAM utpanna thAya che. |4 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! jahA asurakumArANaM vattavvayA, NavaraM- saMghayaNe poggalA aNiTThA akatA jAva pariNamati / ogAhaNA duvihA paNNattA, ta jahA-bhavadhAraNijjA ya
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 10 | zrI mAtA sUtra-5 uttaraveuvviyA yA tatthaNaMjAsA bhavadhAraNijjAsA jahaNNeNaM aMgulassaasaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM satta dhaNUi tiNNi rayaNio chaccaMgulAI / tattha NaMjA sA uttaraveuvviyA sA jahaNNeNaM aMgulassa saMkhejjaibhAga, ukkoseNaM paNNarasa dhaNUI aDDAijjAo rynniio| bhAvArtha :- prazna-De magavan ! te vo me samayamA 240 Gpana thAya che ? uttara- he gautama ! asurakumAranI (pRthvIkAyamAM utpatti viSayaka) vaktavyatAnusAra jANavuM joIe. paraMtu ratnaprabhAnA nairayikonA saMghayaNamAM aniSTa, akAMta yAvatu azubha pulonuM pariNamana thAya che. avagAhanA-be prakAranI che- bhavadhAraNIya ane uttaravaikriya. bhavadhAraNIya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha aMgulanI che. uttara vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paMdara dhanuSa ane aDhI hAthanI che. | 5 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM sarIragA kiM saMThiyA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taMjahA- bhavadhAraNijjA ya uttaraveuvviyA ya / tattha NaMjetebhavadhAraNijjAtehuMDasaMThiyA pnnnnttaa| tatthaNaMjeteuttaraveubviyAtevihuMDasaMThiyA paNNattA / egA kAulessA paNNattA / samughAyA cattAri / No itthiveyagA,NopurisaveyagA, nnpuNsgveygaa| ThiI jahaNNeNaM dasavAsasahassAI, ukkoseNaM sAgarovamA evaM aNubaMdho vi| sesaMtaheva / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaMjahaNNeNaMdasavAsahassAiMaMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaMcattAri sAgarovamAI cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te vona zarIra- saMsthAna Doya cha ? 612- gautama!tanA zarIranA prAracha- (bhavadhArIya zarIra bhane uttaravayi zarI2. te baMne prakAranA zarIra kevaLa huMDa saMsthAnavALA hoya che. lezyA-eka kApota ane samudughAta-cAra hoya che. te strIvedI ane puruSavedI nathI, mAtra napuMsakavedI hoya che. sthiti ane anubaMdha- jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa eka sAgaropamano che, zeSa pUrvavatu. bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che tathA kAlAdezathI jaghanya 10,000varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra sAgaropama ane cAra pUrvakoTi varSaaghi yAvat meTAsa sughI gamanAgamana 43cha. // -1 // | 6 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNa vi atomuhuttaTThiIesu, avasesaMtaheva, Navara-kAlAdeseNaM jahaNNeNaM taheva, ukkoseNaM cattAri sAgarovamAi cAhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| evaMsesA visattagamagA bhANiyavvA jahevaNeraDyauddesae saNNipaciMdie hiM samaM / NeraiyANaM majjhimaesu ya tisuvi gamaesu pacchimaesutisu vi gamaesu Thii NANattaM bhavai, sesaMtaM ceva / savvattha ThiI saveha ca jaannejjaa| bhAvArtha - jo te ratnaprabhA pRthvIno nairayika, jaghanya kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-20 | 107 | thAya, to jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che, zeSa pUrvavat jANavuM.vizeSatA e che ke kAladezathI jaghanya 10,000varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra sAgaropama ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.gamaka-2 // A rIte zeSa sAta gamaka, nairayika uddezakamAM saMjJI paMcendriyanI sAthe kahyA che, te ja rIte ahIM paNa jANavA joIe. madhyanA traNa gamaka ane aMtima traNa gamakomAM sthiti ane anubaMdhanI vizeSatA che. zeSa pUrvavata che.sarva gamaoma sthiti bhane saMghapayogapUrvavo a. // gama:-uthI // 7 sakkarappabhApuDhaviNeraieNaMbhaMte!jebhaviepaMcidiyatirikkhajoNiesauvavajjittae seNaM bhaMte kevaiyakAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahA rayaNappabhAe Nava gamagA taheva sakkarappabhAe vi| NavaraM-sarIrogAhaNA jhaaogaahnnsNtthaanne| tiNNi NANA tiNNi aNNANA nniym| ThiI aNubaMdhA pussvbhnniyaa| evaMNava vigamagA uvajujaUNa bhANiyavvA, evaM jAvachaTThapuDhavI, NavaraM- ogAhaNA-lessA-ThiI aNubaMdho saMveho ya jaanniyvvaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bIjI zarkarAprabha naraka pRthvInA nairayiko marIne, paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvInI samAna nava gamaka jANavA. vizeSatA e che- zarIranI avagAhanA prajJApanA sUtranA 21mAM "avagAhanA saMsthAna pada' anusAra jANavI, te jIvone traNa jJAna ane traNa ajJAna niyamA hoya che, sthiti ane anubaMdha pUrvavatu che, A rIte nava gamaka upayogapUrvaka jANavA joIe. A rIte chaThThI narakamRthvI sudhI jANavuM joIe. paraMtu avagAhanA, vezyA, sthiti, anubaMdha ane saMvedha yathAyogya bhinna-bhinna jANavA joIe. |8 ahesattamapuDhaviNeraie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae pucchA? goyamA !evNcevnnvgmgaa| Navara-ogAhaNA-lessA-ThiIaNubaMdhA jaanniyvvaa| saMveho bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM chbbhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTuiM sAgarovamAI tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaiMkarejjA // 1 // AdillaesuchasuvigamaesujahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaMcha bhavaggahaNAI, pacchillaesutisugamaesujahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaMcatAri bhvgghnnaaii| laddhI Navasu vigamaesu jahA paDhamagamae, NavaraM-ThiIviseso kAlAdeso ya biiyagamaesujahaNNeNaM bAvIsaMsAgarovamAiM aMtomuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM chAvarddhisAgarovamAitihiM aMtomuhattehiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaiMkarejjA // 2 // ___ taiyagamae jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM puvvakoDIe abbhahiyAI, ukkoseNaM
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrI bhagavatI sUtra-5 chAvaTThi sAgarovamAiM tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAiM // 3 // cautthagame jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI // 4 // paMcamagamae jahaNNeNaM bAvIsa sAgarovamAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM tihiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAiM // 5 // chaTThagamae jahaNNeNaM bAvIsaM sAgarovamAiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM tihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI // 6 // sattamagamae jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiMdohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI // 7 // aTThamagamae jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAI aMtomuhuttamabbhahiyAiM, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAI dohiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAI // 8 // Navamagamae jahaNNeNaM tettIsa sAgarovamAiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiMdohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaiMkarejjA // 9 // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAtamI adhaHsaptama naraka pRthvInA nairayiko marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! cha narakanI samAna sAtamI narakanA paNa nava gamakanI Rddhi jANavI joIe. vizeSatA e che ke avagAhanA, lezyA, sthiti ane anubaMdha yathAyogya sAtamI narakanA jANavA. saMvaidha- bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa cha bhava tathA kAlAdezathI jaghanya 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.gamaka-1 prathamanA cha gamakomAM jaghanya be bhava ane utkRSTa cha bhava tathA aMtima traNa gamakomAM jaghanya be bhava ane utkRSTa cAra bhava jANavA joIe. nava gamakomAM zeSa sarva Rddhi prathama gamakanI samAna che paraMtu gamakonI sthitinI vizeSatAe kAlAdeza A pramANe che- bIjA gamakamAM jaghanya 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane traNa aMtarmuhUrta adhika; trIjA gamakamAM jaghanya 22 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa adhika, utkRSTa 66 sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; cothA gamakamAM jaghanya 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 66 sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; pAMcamA gamakamAM rara sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane traNa aMtarmuhUrta adhika; chaThThA gamakamAM jaghanya 22 sAgaropama ane pUvakoTi varSa adhika, utkRSTa 66 sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; sAtamA gamakamAM jaghanya 33 sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane be pUrvakoTi varSa adhika; AThamA gamakamAM jaghanya 33 sAgaropama ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa 66 sAgaropama ane be aMtarmuhUrta adhika; navamA gamakamAM jaghanya 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane be pUrvakoTi varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-rathI9 // vivecanaH prastuta sUtromAM sAta narakanA nairayikonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA karI che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-20. 109 | sAte ya narakamAMthI nIkaLelA nairayiko saMjJI tiryacapaNe utpanna thAya che, paraMtu yugalika tiryaMca paNe utpanna thatA nathI. tenI Rddhi mATe asurakumAranI Rddhino atideza che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che. (1) upapAta- sAta narakanA nairayiko saMzI tiryacapaNe utpanna thAya tyAre jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti prApta kare che. (2) parimANa- jaghanya- 1, 2, 3 utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo utpanna thAya che. (3) saMghayaNa- te asaMghayaNI che. aniSTa, akAMta amanojJa pudgalo narayikonA zarIrarUpe pariNata thAya che. (4) avagAhanA- utpattinA samaye nairayikanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa prathama narakamAM sAta dhanuSa, traNa hAtha ane cha aMgula che. bIjI narakamAM 15 dhanuSa, be hAtha ane 12 aMgula che. A rIte kramazaH pratyeka narakamAM bamaNI avagAhanA che. sAtamI narakamAM 500 dhanuSanI che. nairayikomAM darekane potAnI bhavadhAraNIya avagAhanAthI uttaravaikriya avagAhanA bamaNI hoya che. (5) saMsthAna- huMDa saMsthAna. nairayiko uttara vaikriya zarIra banAve to paNa azubha karmodaye huMDa saMsthAna ja thAya che. (6) legyA- pahelI, bIjI narakamAM kApota lezyA, trIjI narakamAM kApota ane nIla, cothI narakamAM nIla, pAMcamI narakamAM nIla ane kRSNa, chaThThI narakamAM kRSNa ane sAtamI narakamAM mahAkRSNa lezyA hoya che. (7) daSTi- 3 (8) jJAnAzAna- prathama narakamAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna vikalpa hoya. asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne prathama narakamAM utpanna thAya tyAre tene aparyAptAvasthAmAM virbhAgajJAna hotuM nathI, te jIvone be ajJAna hoya che. te sivAyanA jIvone traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamA hoya che. bIjIthI sAtamI naraka sudhI traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamA hoya che. (9) yoga- 3, (10) upayoga- 2, (11) saMjJA- 4, (12) kaSAya- 4, (13) Indriya- 5, (14) samughAta- prathama cAra, (15) vedanA- 2, (16) veda- napuMsaka veda, (17) Ayu- sAte ya narakanI sthiti judI judI che, jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 33 sAgaropama, (18) adhyavasAya- baMne prakAranA, (19) anubaMdhaAyuSya pramANe, (20) saMvedha- 1 thI 6 narakanA nairiyakomAM bhavAdeza- jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. sAtamI narakanA nairayiko prathama cha gamakathI jAya, to jaghanya be bhava, utkRSTa cha bhava kare che ane aMtima traNa(7,8,9) gamakathI jAya to jaghanya be bhava ane utkRSTa cAra bhava kare che, kAraNa ke sAtamI narakamAM jaghanya sivAya madhyama ke utkRSTa parvatanI sarva sthitiomAM jIva be vAra ja utpanna thAya che tethI aMtima traNa gamakamAM be sAtamI narakanA ane be tiryaMca paMcendriyanA, tema utkRSTa cAra bhava thAya che. sarva gamakono kAlAdeza mULapAThathI ja spaSTa che. prathama narakanA nairayikano tiryaMca paMcendriya sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya(be bhava) utkRSTa(ATha bhava) (1) au au0 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (2) au0 jagha0 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 4 sAgaropama ane 4 aMtarmuhUrta (3) au u0 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (4) jagha0 0 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa (5) jagha jagha0 10,000 varSa ane aMtarmuhUrta 40,000 varSa ane 4 aMtarmuhUrta
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 jaghanya(be bhava) 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa 1 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 1 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 1 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa prathama narakanI sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka sAgaropama. saMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, u. kroDapUrva varSa. sAtamI narakanA nairayikano tiryaMca paMcendriya sAthe kAlAdeza Hjaghanya(be bhava) utkRSTa bhava S gamaka (6) jagha. u0 (7) o (8) | jaya (9) OMa gamaka (1) au au (2) au. jagha (3) au. u (4) java au (5) jaya jaya (6) jaya u (3) OM (8) OM ja5 (9) OM >> S 4 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 22 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 22 sAgaropama ane aMtarmuhurta 22 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 22 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 33 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 33 sAgaropama ane aMtarmuhUrta 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa sAtamI narakanI sthiti-- jaghanya-22 sAgaropama, u. 33 sAgaropama. saMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya = aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. zrI bhagavatI stra-5 utkRSTa(ATha bhava) 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa 4 sAgaropama ane 4 aMtarmuhUrta 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa utkRSTa(cha, cAra bhava) 66 sAgaropama ane 3 pUrvakoTi varSa 66 sAgaropama ane 3 aMtarmuhUrta 66 sAgaropama ane 3 pUrvakoTi varSa 66 sAgaropama ane 3 pUrvakoTi varSa 66 sAgaropama ane 3 aMtarmuhUrta 66 sAgaropama ane 3 pUrvakoTi varSa 6 sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa 6H sAgaropama ane 2 aMtarmuhUrta 66 sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa nANattA :- sAte narakanA nairayiko saMzI tiryaMcapaNe utpanna thAya tyAre nANattA-4. jaghanya - gamakamAM be nANattA-- jaghanya AyuSya ane anubaMdha. utkRSTa gamakamAM paNa be nALattA-- utkRSTa AyuSya ane anubaMdha. nArako ane devone prApta thanAra Rddhi jaghanya, madhyama ke utkRSTa sthitimAM eka samAna rahe che. ke tethI tenI riddhimAM sthiti ane anubaMdha sivAya koI parivartana thatuM nathI. ekendriya AdinI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti H 9 jai NaM bhaMte! tirikkhajoNiehiMto uvavajjaMti- kiM egiMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati, pucchA ? goyamA ! uvavAo jahA puDhavikAiyauddesae jAva bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te saMjJI paMcendriya tiryaMco, tiryaMca yonikomAMthI AvIne utpanna thAya to zuM ekendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pRthvIkAyika uddezaka anusAra ahIM jIvonA bheda-prabheda sahita Agati jANavI joIe yAvat-
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-20 10 puDhavikAi NaM bhaMte! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvAkoDIAraesa uvavajjejjA / 111 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pRthvIkAyiko marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti- vALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che. 11 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA ! parimANAiyA aNubaMdhapajjavasANA jacceva appaNo saTThANe vattavvayA sacceva paMciMdiyatirikkhajoNiesuvi uvavajjamANassa bhANiyavvA, navaraM - Navasuvi gamaesuparimANe jahaNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajjati / bhavAdeseNa vi Navasuvi gamaesa jahaNNeNaM do bhavaggahaNAiM, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / sesaM taM caiva / kAlAdesa ubhao ThiIe karejjA / 1 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te pRthvIkAyika jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che ? uttara- paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thanArA pRthvIkAyikonA parimANathI laIne anubaMdha sudhInI vaktavyatA, svasthAnanI(pRthvIkAyanI pRthvIkAyamAM utpatti saMbaMdhI) vaktavyatA anusAra jANavI joIe. vizeSatA e che ke ahIM nava gamakomAM parimANa jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che, tema kahevuM. bhavAdezathI nava gamakamAM jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. zeSa pUrvavat. kAlAdeza baMnenI sthiti sammilita karIne kahevo joIe. 12 ja NaM bhaMte ! AukkAiehiMto uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! evaM AukkAiyANa vi / evaM jAva cauridiyA uvavAeyavvA, NavaraM savvattha appaNo laddhI bhANiyavvA / Navasuvi gamaesa bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / kAlAdeseNa ubhao Thii karejjA / savvesiM savvagamaesu jaheva puDha vikkAiesu uvavajjamANANaM laddhI taheva savvattha ThiiM saMveha ca jANejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo paMcendriya tiryaMco, aplAyika jIvomAMthI AvIne utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- pRthvIkAyanI jema aplAyanuM paNa tiryaMca paMcendriyomAM utpatti saMbaMdhI kathana karavuM. A rIte caurendriya paryaMtanA jIvonuM tiryaMca paMcendriyomAM utpatti saMbaMdhI kathana karavuM paraMtu sarvatra pota-potAnI Rddhi kahevI joIe. nave gamakomAM bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava ane kAlAdezathI baMnenI sthitine joDIne kathana karavuM joIe. pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA jIvonI vaktavyatA anusAra ahIM paNa sarva gamakomAM sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. sthiti ane saMvedha sarvatra bhinna-bhinna yathAyogya jANavA joIe.
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 ] zrI bhagavatI satra-5 vivecana : prastuta sutromAM ekendriya ane vikasendriyanI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. je prAyaH sUtra pAThathI spaSTa che. parimANa :- pRthvIkAyika jIva, jo pRthvIkAyikamAM utpanna thAya to pratisamaya asaMkhyAta utpanna thAya che. paraMtu pRthvIkAyika Adi ekendriya jIvo ane vikasendriya jIvo paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya, to nave ya gamakamAM jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. kAya saMvedhaH- bhavAdeza pRthvIkAyanA jIvo marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya, to utkRSTa asaMkhyAta bhava thaI zake che paraMtu te jIvo marIne tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thAya, to jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava thAya che. kAlAdeza baMne sthAnanI sthiti anusAra thAya che. nANA - pRthvIkAya marIne saMjJI tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre nANattA-6, aSkAyanA-6, teukAyanA-5, vAyukAyanA-6, vanaspatikAyanA-7, traNa vikasendriyanA nava-nava nANattA thAya, te pRthvIkAya anusAra ahIM paNa jANavA. A rIte te ATha jIvonA kula da++5+6+7+9+9+9-57 nANatA thAya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriyonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti :13 jai NaM bhaMte ! paMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti-kiM saNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajaMti, asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati? goyamA!saNNipaMciMdiya, asaNNipaMcidiya, bheo jaheva puDhavikkAiesuuvavajjamANassa jAka bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo te paMcendriya tiryaMco, paMcendriya tiryacomAMthI ja AvIne utpanna thAya, to zuM te saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttarahe gautama! te saMjJI ane asaMzI baMne prakAranA tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA tiryaMcanA bheda anusAra yAvata14 asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, se NaM bhaMte! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhutta ThiIesu, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAga-TThiiesu uvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che. 15 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavati ? goyamA ! avasesaMjaheva puDhavikkAiesu uvavajjamANassa asaNNissa taheva NiravasesaM jAvabhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM puvvakoDI- huttamabbhahiya, jAva evaiyaM kAlaMgairAgai karejjA / biiyagamae esa ceva
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-20. [ 113] laddhI, NavaraM-kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDio cauhiM atomuhuttehiM abbhahiyA, jAvaevaiya kAla gairAgai krejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te asaMjJI paMcendriya tiryaMco eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA asaMjJI paMcendriya tiryaMconI vaktavyatA anusAra ahIM paNa bhavAdeza paryata jANavuM. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga ane aneka(sAta) pUrvakoTi varSa adhika; thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-1 // bIjA gamakamAM paNa A ja prakAre che. paraMtu kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A gamaka-2 // 16 soccakkosakAlaTThiIesajvavaNNo,jahaNNeNaMpaliovamassaasaMkhejjai bhAgaTThiIe su, ukkoseNa vipaliovamassa asaMkhejjaibhAgaTTiIesuuvavajjati / teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaMkevaiyAuvavajjati?goyamA !jahArayaNappabhAeuvavajjamANassaasaNNissa vattavayA tahevaNiravasesaM jAvakAlAdeso tti, NavaraM-parimANaM jahaNNeNaM ekkovA dovA tiNNi vA, ukkosennskhejjaauvvjjti,sestcev| bhAvArtha-ina-te asaMjJI paMcendriya tiryaMco marIne utkRSTa kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che. to he bhagavana! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! ratnaprabhA pRthvImAM utpanna thanAra asaMjJI paMcendriya tiryaMconA kathana anusAra ahIM paNa saMpUrNa kathana kAlAdeza paryata jANavuM. paraMtu vizeSa e che ke ahIM yugalikapaNe utpatti hovAthI parimANa- jaghanya eka, be, athavA traNa ane utkRSTa saMkhyAta jIvo utpanna thAya che, zeSa varNana pUrvavat | gamaka-3 17 socva appaNA jahaNNakAlaTThiIojAo, jahaNNeNaM atomuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu uvavati / teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! avasesaMjahA eyassa puDhavikkAiesu uvavajjamANassa majjhimesutisugamae sutahA iha vi majjhimesu tisugamaesu jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNa aTTha bhvgghnnaaii| kAlAdeseNa jahaNNeNa do atomuhattA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cauhiM aMtomuttehiM abbhhiyaao| bhAvArtha - prazna- jo te svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya, to te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che. he bhagavan! te jIvo, eka samayamAM keTalA utpanna thAya che. uttara- he gautama ! je rIte pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA jaghanya sthitivALA asaMjJI paMcendriya tiryaMcanA madhyama traNa gamakonuM kathana karyuM che, te ja rIte ahIM paNa traNe gamakomAM varNana anubaMdha sudhI jANavuM joIe. bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava tathA kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra aMtarmuhUrta adhika cAra pUrvakoTi varSa; kAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-4 /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 18 so ceva jahaNNakAlaTThiIesa uvavaNNo esa ceva vattavvayA, NavaraM- kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM aTTha aMtomuhuttA; jAva evaiyaM kAlaM gairAgaiMkarejjA / bhAvArtha :- te jaghanya sthitivALA asaMzI paMcendriya tiryaMco marIne, jaghanya sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to tenI vaktavyatA prathama gamaka anusAra ja che. paraMtu kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa ATha aMtarmuhUrta che; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-5 // | 19 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo jahaNNeNaM puvvakoDiAuesu, ukkoseNaM vi puvvakoDiAuesu uvavajjai esa ceva vattavvayA, NavaraM - kAlAdeseNaM jANejjA / bhAvArtha :- jo te jaghanya sthitivALA asaMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, utkRSTa kAlanI sthitivALA tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya to, jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitimAM utpanna thAya, ityAdi pUrvokta vaktavyatA jANavI paraMtu kAlAdeza chaThThA gamakanI sthiti anusAra jANavo joIe. II gamaka-6 // 20 so ceva appA ukkosakAlaTThiIo jAo sacceva paDhamagamagavattavvayA, NavaraM - ThiI jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / sesaM taM ceva / kAlAdeseNaM jahaNaNaM puvvakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM puvvakoDIpuhuttamabbhahiyaM, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / I 114 bhAvArtha :- jo te svayaM utkRSTa sthitivALA hoya to tenuM kathana prathama gamakanI samAna che. temAM vizeSatA e che ke tenI sthiti jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI che, zeSa pUrvavat. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa aneka(sAta) kroDapUrva varSa adhika palyopamano asaMkhyAtamo bhAga; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-7 // 21 | so ceva jahaNNakAlaTThiIesa uvavaNNo, esa ceva vattavvayA jahA sattamagame, NavaraMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvvakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAo, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / bhAvArtha :- jo te svayaM utkRSTa sthitivALA hoya ane jaghanya sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to paNa sAtamA gamakanI vaktavyatA anusAra jANavuM. vizeSamAM kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka- 8 22 so ceva ukkosakAlaTThiesu uvavaNNo, jahaNNeNaM paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM vi paliovamassa asaMkhejjaibhAgaM / evaM jahA rayaNappabhAe uvavajjamANassa asaNNissa Navamagamae taheva NiravasesaM jAva kAlAdeso tti, NavaraM - parimANaM jahA eyasseva taiyagame, sesaM taM ceva / bhAvArtha [ :- jo te svayaM utkRSTa sthitivALo hoya ane utkRSTa sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMcamAM
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-20. | 115 ] utpanna thAya che ityAdi ratnaprabhAmAM utpanna thanArA asaMjJI paMcendriya saMbaMdhI navamA gamakanI vaktavyatA anusAra kAlAdeza paryata kathana karavuM. paraMtu parimANa ahIM kahela trIjA gamaka anusAra jANavuM arthAt utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya che. zeSa pUrvavat || gamaka-9 | vivecana : prastuta sUtromAM asaMzI tiryaMca paMcendriyanI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. upapAta :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to te utkRSTa asaMkhyAta varSanI arthAtu yugalikonI palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta karI zake che. tenAthI adhika prApta karatA nathI. jaghanya sthitivALA(4,5,6 gamakavALA) asaMjJI tiryaMca paMcendriya saMkhyAta varSanI sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM ja utpanna thAya che arthAt te yugalika thatA nathI. tethI jyAre te 4,5,6 gamakathI jAya tyAre utkRSTa pUrvakoTi varSanI ja sthiti prApta kare che. parimANa :- asaMkhyAta varSanI sthitivALA yugalika paMcendriya tiryaMco saMkhyAtA ja che, tethI prathama gamakamAM utkRSTasthiti prApta kare tyAre temaja trIjA ane navamA gamakathI utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganI sthiti sahita yugalikamAM utpanna thAya tyAre saMkhyAtA ja utpanna thAya che ane zeSa sthAnomAM asaMkhyAtA paNa utpanna thaI zake che. bhavAdeza :- trIjA ane navamA gamakamAM jaghanya-utkRSTa be bhava ja thAya che, kAraNa ke te gamakavALA yugalika rUpe utpanna thAya che ane yugalika marIne avazya devagatimAM jAya che, pharI asaMjJI tiryaMca paMcendriyapaNe utpanna thatA nathI. kAlAdeza - pahelA ane sAtamA gamanamAM utkRSTa kAlAdeza je aneka pUrvakoTi adhika palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAga pramANa kahyo che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che- pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne, saMjJI tiryacapaNe utpanna thAya tyAre utkRSTa ATha bhava kare che. temAM cAra bhava asaMzI tiryaMcanA utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitinA thAya ane cAra bhava saMjJI tiryaMcanA thAya temAM traNa bhava pUrvakoTi varSanA ane aMtima bhava palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthitivALA yugalika tiryacano kare che to A rIte sAta bhava pUrvakoTi varSanA AyuSyanA ane AThamo bhava palyopamanA asaMkhyAtamA bhAgano hovAthI pUrvokta kAlAdeza ghaTI zake che. ahIM sUtramAM aneka zabdathI sAta koDa pUrva varSanuM kathana che. tethI sAta (1,2,4,5,6,7,8) gamakathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che ane trIjA ane navamAM gamakathI be bhava kare che. gamaka-1,7mAM bhajanAthI ane gama-3,9mAM niyamAthI yugalika thAya. asaMzI tiryacano tiryaMca paMcendriya sAthe kAlAdeza :| gamaka | jaghanya (be bhava) utkRSTa-(ATha, be bhava) u.bhava (1) au au0 be aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga (2) au jagha0 |be aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (3) au u. | aMtarmuhUrta ane palyono asaMha bhAga pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116] zrI bhagavatI sUtra-5 gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa-(ATha, be bhava) | u. bha (4) jagha0 au | be aMtarmuhUrta cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jaghaDa | be aMtarmuhUrta ATha aMtarmuhUrta (6) jagha u0 | aMtarmuhUrta ane pUrvakoTi varSa cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (7) u . |pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga (8) u0 jagha0 pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta |pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga asaMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. | saMzI tiryaMcamAM prApta thatI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga. nANatA :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya marIne, tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya tyAre nANattA-9 thAya che. tenuM kathana asaMjJI tiryaMca marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tenI samAna che arthAtu jaghanya gamakamAM nANattA-7 (1) avagAhanA (2) daSTi (3) jJAnAjJAna (4) yoga (5) AyuSya (6) adhyavasAya (7) anubaMdha ane utkRSTa gamakamAM be nANattA (1) AyuSya ane (2) anubaMdha. saMjJI tiryaMconI tiryaMca paMcendriyomAM utpatti :23 jaiNaMbhaMte !saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjati-kiMsaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehitouvavajjati,asaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkha joNiehitouvavajjati? goyamA!saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavajjati, No asaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te paMcendriya tiryaMca jIvo, saMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryomAMthI AvIne utpanna thAya che paraMtu asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA tiryacomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 24 jaiNaM bhaMte !saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjatikiM pajjaktasaMkhejjavAsAuyasaNNipaciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati, apajjatta saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajaMti? goyamA ! dosuvi uvvjjti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! jo te saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMcomAMthIAvIne utpanna thAya che, to zuM paryApta ke aparyApta saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te baMne prakAranA saMjJI paMcendriya tiryaMcamAMthI AvIne utpanna thAya che. 25 saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, seNaM bhate ! kevaiyakAla-ThiIesu uvavajjejjA?
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-24: deza-20 | 117 goyamA!jahaNNeNaM aMtomuttaThiIesu, ukkoseNaM tipliovmtttthiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMca jIvo, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che. 26 te NaM bhaMte ! jIvA ega samaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! jahA eyassa ceva saNNissa rayaNappabhAe uvavajjamANassa paDhamagamae, NavaraMogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM joyaNasahassaM / sesaMtaMceva jAvabhavAdeso tti / kAladeseNaM jahaNNeNaMdo atomuttA,ukkoseNa tiNNi paliovamAI puvvakoDIpuhuttamabbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te saMzI paMthendriya tiryayo, samayamAM 240 6tpanna thAya cha? uttara- he gautama ! ratnaprabhAmAM utpanna thanArA saMjJI paMcendriya tiryaMconA prathama gamakanI samAna ahIM saMpUrNa kathana che. vizeSatA- avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 1000 yojana che, zeSa varNana bhavAdeza parvata uparokta pramANe jANavuM. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa aneka(sAta) pUrvakoTi adhika traNa palyopama; yAvatuM eTalA kAla paryata gamanAgamana kare che. te gamaka-1 27 soceva jahaNNakAladiIesa uvavaNNo esaceva vattavvayA.Navara-kAlAdeseNaM jahaNNeNaMdo aMtomuhuttA,ukkoseNacattAripuvakoDIocauhi atomuhuttehiM abbhahiyAo, jAva evaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- jo te jIva, jaghanya kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to paNa pUrvokta vaktavyatAnusAra jANavuM. kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra saMta DUta madhi; yAvat mesa sa sudhI gamanAgamana 42 cha. // gbh-2|| 28 soceva ukkosakAlaTThiIesuuvavaNNo, jahaNNeNaM tipaliovamaTThiIesu, ukkoseNa vi tipaliovamaTThiIesuuvavajjejjA, esa ceva vattavvayA, Navara- parimANa jahaNNeNa ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA uvavajjati / ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaM joyaNasahassaM, sesaMtaMceva jAva aNubaMdho tti / bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi paliovamAiM aMtomuhatta mabbhahiyAI, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM puvvakoDIe abbhahiyAI; jAva evaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha:- te saMjJI tiryaMca, utkRSTa kAlanI sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che ityAdi pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. parimANa(yugalikanI apekSAe) jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAta jIvo utpanna thAya che. avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa 1000 yojana, zeSa pUrvavatu, yAvat anubaMdha paryata jANavuM bhavAdezathI be bhava ane kAlAdezathI jaghanya aMtarmuhUrta adhika traNa palyopama ane
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 118 / zrI bhagavatI sUtra-5 utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika traNa palyopama thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. I gamaka-all 29 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, jahaNNeNaM aMtomuhuttaThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu uvavajjejjA / laddhI se jahA eyassa ceva saNNipaciMdiyassa puDhavikkAiesu uvavajjamANassa majjhillaesutisugamaesusacceva iha vimajjhimesu tisugamaesukAyavvA / saMveho jaheva ettha ceva asaNNissa mjjhimesutisugmesu| bhAvArtha :- saMjJI paMcendriya tiryaMco svayaM jaghanya sthitivALA hoya ane saMjJI tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya to jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya che. A viSayamAM pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMca paMcendriyanI vaktavyatA anusAra ahIM madhyama traNa(4,5,6) gamaka jANavA joIe ane paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thanArA asaMjJI paMcendriyanA madhyama traNa gamakamAM je saMvedha kahyo che, te ja rIte ahIM paNa jANavo joIe. // gamaka-4thI do. 30 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo jahA pddhmgmo| NavaraM-ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vi puvvakoDI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvvakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM tiNNi paliovamAi puvvakoDIpuhuttamabbhahiyAiM; jAva evaiyaM kAlaM gairAgaDukarejjA / bhAvArtha - te svayaM utkRSTa sthitivALA hoya, to prathama gamakanI samAna che paraMtu sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSano che. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa aneka(sAta) pUrvakoTi varSa adhika traNa palyopama; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-7ll 31 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo esa ceva vattavvayA / NavaraMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM puvvakoDI aMtomuttamabbhahiyA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAo, jAva evaiyaMkAlaM giraagddukrejjaa| bhAvArtha - te utkRSTa kAlanI sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, jaghanya sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to paNa pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; kAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana 42ch.|| gbhr-8|| 32 soceva ukkosakAlaTThiIesuuvavaNNojahaNNeNaM tipaliovamaTThiIesu, ukkoseNaM vitipaliovamaTTiIesu, avasesaMtaceva / NavaraM- parimANaM,ogAhaNA ya jahA eyasseva taiyagamae / bhavAdeseNaMdo bhavaggahaNAIkAlAdeseNaMjahaNNeNaM tiNNi paliovamAiMpuvvakoDIe abbhahiyAI, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM puvvakoDIe abbhahiyAI, jAva evaiyaM kaalNgiraagddukrejjaa| bhAvArtha - te utkRSTa sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, utkRSTa kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitimAM utpanna thAya che, zeSa pUrvavatuM. temAM vizeSatA e che ke parimANa ane avagAhanA trIjA gamata anusAra che. bhavAdezathI jaghanya ane
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-20. [ 119] utkRSTa be bhava tathA kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika traNa palyopama thAva eTalA kAla paryata gamanAgamana kare che. te gamaka-9 || vivecana : prastuta sutromAM saMjJI tiryaMca paMcendriyonI tiryaMca paMcendriyomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. teo jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta karI zake che. parimANa :- utkRSTa sthitie utpanna thanArA saMjJI tiryaMca paMcendriya yugalika thAya che ane yugalika jIvo saMkhyAtA ja hoya che. tethI trIjA ane navamA gamakamAM utkRSTa saMkhyAtA jIvo ja utpanna thAya che. chaThThA gamakathI jAya tyAre te svayaM jaghanya sthitinA (aparyApta) hovAthI utkRSTa koDa pUrvanI ja sthiti prApta karI zake che, tenAthI adhika sthiti pAmI zakatA nathI arthAtu yugalikapaNe utpanna thatA nathI. tethI chaThThA gamakamAM utkRSTa asaMkhyAtA jIvo utpanna thaI zake che. zeSa gamakamAM paNa jaghanya 1,2,3 ane utkRSTa asaMkhyAtA jIvo utpanna thaI zake che. kAya saMvedhaH- bhavAdeza- asaMjJI tiryaMca jema saMjJI tiryaMcanI paNa tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya to 1,2,4,5,6,7,8 gamakathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. 3,9 gamakathI jaghanya ane utkRSTa be bhava kare che. kAraNa ke te be camakathI utpanna thAya tyAre yugalika ja thAya che ane yugalika marIne devagatimAM ja jAya che tethI tenA be bhava ja thAya che. jyAre pahelA ane sAtamA gamakathI ATha bhava kare che tyAre pUrvakoTi varSanI utkRSTa sthitinA sAta bhava kare ane AThamo bhava traNa palyopamanI sthitino yugalikano kare che. te pramANe pahelA ane sAtamA gamakamAM kAlAdeza thAya che. A rIte gamaka-1,7mAM bhajanAthI ane gamaka-39 niyamAthI yugalika thAya che. saMjI tiryaMca padriyano tiryaMca paMcendriya sAthe kAlAdeza : gamaka | jaghanya (be bhava) | utkRSTa (ATha, be bhava) |utkRSTa bhava (1) au au0 be aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (2) au0 jagha0 be aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (3) au u0 aMtarmuhUrta ane traNa palyopama pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (4) jagha au0 be aMtarmuhUrta cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (5) jagha jagha0 be aMtarmuhUrta ATha aMtarmuhUrta (6) jagha0 u aMtarmuhUrta ane pUrvakoTi varSa cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (7) u0 au0 pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (8) u0 jagha0 pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta | cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (9) u0 u pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama | pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama saMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. saMzI tiryaMcamAM prApta thatI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama. nANA:- saMjJI tiryaMca marIne pRthvIkAyamAM utpanna thAya tenI jema 11 nANattA jANavA. jaghanya gamakamAM nANattA-9 thAya che- (1) avagAhanA (2) vezyA (3) daSTi (4) jJAnAjJAna (5) yoga (6) samughAta
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 120 | zrI bhagavatI satra-5 (7) sthiti (8) adhyavasAya ane (9) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM be nANattA pUrvavat thAya che. Mvara modinA :- saMjJI tiryaMca paMcendriya marIne tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya tyAre prathama gamakanI RddhinuM kathana zAstrakAre prathama narakamAM utpanna thatAM saMjJI tiryaMcanI RddhinA atidezapUrvaka karyuM che. temAM avagAhanAnI vizeSatA darzAvI che; tenuM tAtparya A pramANe che jo ke baMne sthaLe utpanna thatAM saMjJI tiryaMcanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra yojana che, tema chatAM narakamAM utpanna thanAra saMjJI tiryaMca paryApta ja hoya che, tethI tenI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jaghanya avagAhanA paryAptAvasthAne yogya hoya che paraMtu tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thanArA saMjJI tiryaMca, paryApta ane aparyAptA baMne hoya zake che; tethI tenI aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI jaghanya avagAhanA aparyAptAvasthAne yogya arthAt paryAptAvasthA karatAM ochI hoya che, A baMnemAM taphAvata che. jyAre saMjJI tiryaMca trIjA ke navamA gamakathI tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thAya tyAre tenI RddhinuM kathana sUtrakAre prathama gamakanA atidezapUrvaka karIne avagAhanAmAM vizeSatA kahI che; tyAM paNa jaghanya avagAhanAmAM ja taphAvata che. kAraNa ke jIva jyAre trIjA, navamAM gamakathI utpanna thAya tyAre te utkRSTa sthitie ja utpanna thavAnA che, tethI tenI jaghanya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA paryAptA avasthAne yogya hoya che arthAt prathama gamakathI adhika hoya che. A rIte saMjJI tiryaMca jyAre, tiryaMca paMcendriyamAM pahelA, trIjA ke navamAM gamakathI utpanna thAya tyAre jaghanya avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI hovA chatAM prathama gamakamAM aparyAptAvasthAne yogya ane trIjA, navamAM gamakamAM paryAptAvasthAne yogya aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA hoya che. ukta traNe ya sthaLe A rahasya sUtrakAre vara opha zabda prayogathI pragaTa karyuM che. asaMjJI manuSyonI paMcendriya tiryacomAM utpatti :33 jai NaM bhaMte ! maNussehiMto uvavajaMti-kiM saNNimaNussehiMto uvavajaMti, asaNNi-maNussehiMto uvavajjati? goyamA!saNNimaNussehito viuvavajjati asaNNimaNussehito vi uvvjjti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jo tiryaMca paMcendriyo, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya ke asaMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te saMzI ane asaMzI baMne prakAranA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. 34 asaNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesuuvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM puvvakoDiAuesu uvavajjejjA / laddhI se tisu vi gamaesu jaheva puDhavikkAiesu uvavajjamANassa / saMveho jahA ettha ceva asaNNipaciMdiyassa majjhimesutisugamaesu taheva Niravaseso bhaanniyvvo| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! asaMjJI manuSyo marIne, saMjJI paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-20 varSanI sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che. pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA asaMjJI manuSyanA prathama traNa gamaka anusAra Rddhi sahita ahIM paNa prathama traNa gamaka jANavA joIe. kAya saMvedha(kAlAdeza) asaMjJI paMcendriya tiryaMcanA tiryaMca paMcendriya sAthe kahelA madhyama traNa gamakanA kAlAdeza anusAra jANavo. || gamaka-1thI 3 | vivecanaH 121 asaMzI manuSyamAM prathama traNa gamakano ja saMbhava che, kAraNa ke asaMjJI manuSyanI jaghanya ane utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI ja che, tethI temAM audhikanA traNa gamaka ja thaI zake che. zeSa cha gamakanI saMbhAvanA nathI. te saMjJI tiryaMcamAM utpanna thAya tyAre jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrvanI sthiti prApta kare che. tenAthI adhika sthitimAM arthAt yugalikapaNe utpanna thatA nathI. te jIvo prathama traNa gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. zeSa sarva kathana pUrvavat jANavuM. saMjJI manuSyonI paMcendriya tiryaMcomAM utpatti H 35 jai saNNimaNussehiMto uvavajjaMti - kiM saMkhejjavAsAuya-saNNimaNussehiMto uvavajjaMti, asaMkhejjavAsAuya saNNimaNussehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! saMkhejjavAsAyasaNNimaNussehiMto uvavajjaMti, No asaMkhejjavAsAuya- saNNimaNussehiMto uvvjjti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo paMcendriya tiryaMco, saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI manuSyomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 36 jai saMkhejjavAsAuya-saNNimaNussehiMto uvavajjati - kiM pajjatta- apajjattehiMto, pucchA ? goyamA ! pajjatta-saMkhejjavAsAuya-saNNimaNussehiMto vi uvavajjaMti apajjattasaMkhejjavAsAuya-saNNimaNussehiMto vi uvavajjaMti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo paMcendriya tiryaMca, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM paryApta manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke aparyApta manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! paryApta ane aparyApta baMne prakAranA manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che. 37 saNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiya kAla ThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM atomuhuttaM, ukkoseNaM tipaliovamaTThiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo marIne, saMjJI tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitimAM utpanna thAya che.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 122 / zrI bhagavatI sUtra-5 38 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! laddhI se jahA eyasseva saNNimaNussassa puDhavikkAiesuuvavajjamANassa paDhamagamae jAvabhavAdeso tti| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiMpuvvakoDi puhuttamabbhahiyAI, jAva evaiya kAlagairAgai krejjaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! te saMzI manuSyo samayama1 3240 latpanna thAya cha ? 612-3 gautama ! pRthvIkAyamAM utpanna thanArA saMjJI manuSyanA prathama gamakanI samAna bhavAdeza paryata jANavuM. kAlAdezathI jaghanya be aMtamuhUrta ane utkRSTa aneka(sAta) pUvekoTi varSa adhike traNa palyopama; yAvat meTAsa sudhI gamanAgamana 42 ch.|| 4-1 // 39 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo esa ceva vattavvayA / NavaraMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aMtomuhuttA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cauhiM atomuhuttehiM abbhahiyAo; jAva evaiyaM kAla gairAgai karejjA / bhAvArtha - te saMzI manuSyo marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to paNa pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. vizeSatA kAlAdezathI jaghanya be aMtarmuhUrta ane utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-2 // 40 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo jahaNNeNaM tipaliovamaTTiIe su, ukkoseNaM vi tipaliovamaTTiIesu, sacceva vattavvayA, NavaraM- ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulapuhuttaM, ukkoseNaM paMca dhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM mAsapuhuttaM, ukkoseNaM pavvakoDI / evaM aNabaMdho vi / bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI.kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi paliovamAiM mAsapuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI puvvakoDIe abbhahiyAiM jAva evaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- te saMjJI manuSyo marIne, utkRSTa kAlanI sthitivALA tiryacomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che, ahIM paNa pUrvokta vaktavyatA jANavI joIe. vizeSatA- avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa pAMcaso dhanuSa che. sthiti-jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che. A rIte anubaMdha paNa jANavo joIe. bhavAdezathI be bhava ane kAlAdezathI- jaghanya aneka mAsa adhika traNa palyopama ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika 31 // 58yopabha; yAvat meTAsa sudhI gamanAgamana 27. bh-3|| 41 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIojAo,jahA saNNipaMciMdiyatirikkhajoNiyassa paciMdiyatirikkhajoNiesuuvavajjamANassa majjhimesutisugamaesuvattavvayA bhANiyA esa ceva eyassa vi majjhimesu tisugamaesu NiravasesA bhANiyavvA, NavaraM- parimANaM ukkoseNaM saMkhejjA uvavajjati, sesaMtaMceva / bhAvArtha :- saMjJI manuSyo svayaM jaghanya sthitivALA hoya, to paMcendriya tiryacomAM utpanna thanArA
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-20 [ 123] saMjJI paMcendriya tiryaMconA madhyama traNa gamaka anusAra tenI vakatavyatA jANavI paraMtu te parimANamAM saMkhyAtA ja utpanna thAya che. zeSa pUrvavat II gamaka-4thI 6 || 42 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo,sacceva paDhamagamagavattavvayA,NavaraMogAhaNA jahaNNeNaM paMca dhaNusayAI, ukkoseNa vi paMca dhaNusayAI / ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM putvakoDI ukkoseNa vipuvakoDI, sesaMtaheva jAva bhavAdeso tti, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM putvakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI puvvakoDIpuhuttamabbhahiyAI, jAvaevaiyaM kaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- te saMjJI manuSyo svayaM utkRSTa sthitivALA hoya, to tenI vaktavyatA prathama gamaka anusAra jANavI joIe. paraMtu avagAhanA jaghanya ane utkRSTa 500 dhanuSanI che. sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che, zeSa bhavAdeza paryata pUrvavatu jANavuM. kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa aneka(sAta) pUrvakoTi varSa adhika traNa palyopama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-7 // 43 socva jahaNNakAlaTThiIesukhavaNNo, esacvavattavvayA,Navas-kAlAdeseNaMjahaNNeNaM puvvakoDI aMtomuhuttamabbhahiyA, ukkoseNaM cattAri puvvakoDIo cauhiM aMtomuhuttehiM abbhahiyAo, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha :- saMjJI manuSyo, jaghanya sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to paNa A ja prakAre jANavuM. vizeSatA- kAlAdezathI jaghanya pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-8 || |44 socevaukkosakAlaTThiIesuuvavaNNo,jahaNNeNaM tiNNi paliovamAI,ukkoseNaM vitiNNi paliovamAI, esa ceva laddhI jaheva sattamagame / bhavAdeseNaMdo bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi paliovamAiMpuvvakoDIe abbhahiyAI, ukkoseNaM vi tiNNi paliovamAI puvvakoDIe abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaMgairAgaI krejjaa| bhAvArtha - te saMjJI manuSyo, utkRSTa kAlanI sthitivALA paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA saMjJI paMcendriya tiryacomAM utpanna thAya che, tenI Rddhi sAtamA gamakanI samAna jANavI. bhavAdezathI be bhava tathA kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTi varSa adhika traNa palyopama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che..gamaka-9 / vivecanaH prastuta sUtromAM saMjJI manuSyonI tiryaMca paMcendriyomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che upapAta - asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA yugalika manuSyo devamAM ja utpanna thAya che, tiryaMcomAM tenI utpatti thatI nathI, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyo ja tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya che. tyAM te jaghanya aMtarmuhurta, utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta karI zake che. tenI RddhinuM kathana pRthvIkAyamAM
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 124 | zrI bhagavatI sUtra-5 utpanna thanArA saMjJI manuSyonI nave ya gamakanI samAna hoya che. temAM vizeSatAo A pramANe cheparimANa :- nave ya gamakamAM eka samayamAM eka, be, traNa utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya che, kAraNa ke saMjJI manuSyo saMkhyAtA ja che. jaghanya gamakamAM tenI RddhinuM kathana saMjJI tiryaMca pramANe karyuM che. saMjJI tiryaMca eka samayamAM asaMkhyAtA paNa utpanna thaI zake che. paraMtu manuSyo saMkhyAtA hovAthI saMkhyAtA ja utpanna thAya che. avagAhanA:- manuSyonI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa 500 dhanuSanI che. paraMtu jyAre te saMjJI tiryaMcamAM trIjA rAmakathI (utkRSTa sthitie) utpanna thAya, tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa 500 dhanuSanI hoya che. tethI siddha thAya che ke ochAmAM ochI aneka aMgulanI avagAhanA vALA manuSyo ja yugalikapaNe utpanna thaI zake che ane sAtamA, AThamA ane navamA utkRSTa gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya, utkRSTa 500 dhanuSanI ja hoya che kAraNa ke manuSyonI utkRSTa sthitimAM avagAhanA paNa utkRSTa hoya che. sthiti :- jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti ane anubaMdha prathama be gamakamAM che. paraMtu trIjA gamakamAM tenI sthiti jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSa che. tethI spaSTa thAya che ke aneka mAsathI alpa sthitivALA manuSyo yugalikapaNe utpanna thatA nathI. saMvedhaH- bhavAdeza trIjA ane navamA gamakamAM jaghanya ane utkRSTa be bhava ane zeSa gamakamAM jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava kare che. kAlAdeza sthiti anusAra thAya che. sannI manuSyano sannI tiryaMca sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha, be bhava) | utkRSTa bhAva (1) au au0 | be aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane 3 palyopama (2) o jagha0 | be aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta (3) au0 u0 | aneka mAsa ane traNa palyopama pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (4) jagha au | be aMtarmuhUrta 4 aMtarmuhUrta ane 4 pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jagha0 be aMtarmuhUrta 8 aMtarmuhUrta (6) jagha u0 aMtarmuhUrta ane pUrvakoTi varSa 4 aMtarmuhUrta ane 4 pUrvakoTi varSa (7) u0 au pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane 3 palyopama (8) u0 jaghao pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta 4 pUrvakoTi varSa ane 4 aMtarmuhUrta 9) u u0 | pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama | pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama | pUrvakoTi varSa ane traNa patthApana || | saMzI manuSyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa pUrvakoTi varSa. trIjA gamakamAM jaghanya aneka mAsa. sannI tiryaMcamAM prApta thatI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama. nANatA :- saMjJI manuSya pRthvIkAyamAM utpanna thAya tenI jema ahIM paNa 12 nANattA thAya che. temAM jaghanya gamakamAM nANattA-9 thAya che- (1) avagAhanA (2) vezyA (3) daSTi (4) jJAnAjJAna (5) yoga (6) samuddaghAta (7) AyuSya (8) adhyavasAya ane (9) anubaMdha- utkRSTa gamakamAM nANattA-3 thAya che- (1) avagAhanA (2) AyuSya (3) anubaMdha. tenuM spaSTIkaraNa pRthvIkAya uddezakathI jANavuM. devonI paMcendriya tiryacomAM utpatti :45 jaiNaM bhaMte ! devehiMto uvavati-kiM bhavaNavAsidevehiMto uvavati,vANamaMtara
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-20 125 joisiya-vemANiyadevehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! bhavaNavAsidevehiMto vi uvavajjati jAva vemANiyadevehiMto vi uvvjrjjti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te paMcendriya tiryaMco, devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to bhavanapati devomAMthI, vANavyaMtara, jyotiSI ke vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te bhavanapati devomAMthI AvIne utpanna thAya che yAvat vaimAnika devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. bhavanapati devonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti H 46 jaNaM bhaMte! bhavaNavAsidevehiMto uvavajjaMti kiM asurakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajjaMti jAvathaNiyakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajrjjati, pucchA ? goyamA ! asurakumAra jAvathaNiyakumArabhavaNavAsidevehiMto uvavajrjjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te paMcendriya tiryaMco, bhavanapati devomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM asurakumAra yAvat stanitakumAra bhavanapati devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te asurakumAra yAvat stanitakumAra bhavanapati devomAMthI AvIne utpanna thAya che. 47 asurakumAre NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu uvavajjejjA / asurakumArANaM laddhI Navasuvi gamaesa jahA puDha vikkAiesu uvavajjamANassa / bhavAdeseNaM savvattha aTu bhavaggahaNAiM ukkoseNaM, jahaNeNaM doNNi bhava- ghaNAiM / ThijhaM saMvehaM ca savvattha jANejjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo asurakumAra devo marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti- vALA paMcendriya tiryaMcamAM utpanna thAya che. tenA nava gamakanI Rdvi pRthvIkAyikamAM utpanna thanArA asurakumAranI vaktavyatA anusAra jANavI. bhavAdezathI sarvatra jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che. sthiti ane saMvedha-kAlAdeza sarvatra bhinna bhinna che, te upayogapUrvaka jANavA. 48 khAna mAre khaM mate ! ne vid, pucchA ? noyamA !sa ceva vattaLyA, khavaratthiii saMveha ca jANejjA / evaM jAva thaNiyakumAre / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo nAgakumAra devo marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA tiryaMcamAM utpanna thAya che? utta2- he gautama ! ahIM paNa pUrvokta asurakumAranI vaktavyatA anusAra jANavuM paraMtu sthiti ane saMvedha bhinna che, te upayoga pUrvaka jANavA. A rIte stanitakumAro paryaMta jANavuM. vyaMtara devonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti H 461 naphaLa mate ! vALamatahiMto vavolgA- vipisAyatio, pucchA ?poyamA !
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 ] zrI bhagavatI sUtra-5 uvavAotaheva / jaavbhAvArtha :- prazna- jo te paMcendriya tiryaMco, vANavyaMtara devomAMthI AvIne utpanna thAya che. to zuM pizAca vANavyaMtaramAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! utpatti saMbaMdhI kathana pUrvavat jANavuM. 50 vANamaMtare NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesuuvavajjittae, pucchA? joyamAM !patraveva,pAvara-DivevanAgenA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vANavyaMtara devo marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to te saMbaMdhI prazna ? uttara- he gautama! asurakumAranA kathana pramANe nava gamaka samajavA. sthiti ane saMvedha tenAthI judA upayoga pUrvaka jANavA joIe. jyotiSI devonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti :51 jaiNaM bhaMte ! joisiehito uvavajjejjA kiMcaMdavimANehito, pucchA ? goyamA! uvavAo taheva jaavbhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te paMcendriya tiryaMco, jyotiSI devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM caMdravimAnamAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! utpatti saMbaMdhI sarva kathana pUrvavat jANavuM. 52 joisie NaM bhaMte ! je bhavie paMciMdiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, pucchA? goyamA ! esaceva vattavvayA / jahA puDhavikkAiyauddesae, Navara- bhavaggahaNAiNavasuvi gamaesuaTTha jAvakAlAdeseNaMjahaNNeNaaTThabhAgapaliovamaMaMtomuttamabbhahiyaM, ukkoseNaM cattAri paliovamAiMcauhiM puvvakoDIhiM cauhiMyavAsasayasahassehiM abbhahiyAI, jAva evaiyaMkAlaMgairAgaDukarejjA / evaMNavasuvigamaesu, NavaraM-ThiiMsaMvehaMca jaannejjaa| bhAvArtha - praznahe bhagavan! jyotiSI devo marIne, paMcendriyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvokta pRthvIkAyika uddezaka anusAra jANavuM. vizeSamAM nava gamakamAM ATha bhava thAya che yAvatuM kAlAdezathI jaghanya palyopamano AThamo bhAga ane aMtarmuhUrta adhika, utkRSTa cAra lAkha varSa adhika cAra palyopama ane cAra pUrvakoTi varSa adhika; yAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte nava gamaka jANavA joIe. sthiti ane saMvedha bhinna-bhinna upayogapUrvaka jANavA joIe. vaimAnika devonI tiryaMca paMcendriyamAM utpatti :53 jaiNaM bhaMte ! vemANiyadevehiMto uvavajjati-kiM kappovagavemANiya devehito uvavajjati, kappAIyavemANiya devehiMto uvavajjati ? goyamA !kappovagavemANiyadevehito uvavajjati,No kappAIyavemANiyadevehitouvavati / jaiNaM bhaMte !kappovagadevehito
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-20 uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! jAva sahassArakappovagavemANiyadevehiMto vi uvavajjati, No ANaya jAva accuyakappovagavemANiyadevehiMto uvavajrjjati / 127 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo tiryaMca paMcendriya, vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya, to kalpopapannaka ke kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara-he gautama ! te kalpopapannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che, kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI, jo kalpopapannaka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya to yAvat sahasrAra kalpopapatraka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che paraMtu ANata yAvat acyuta kalpopapatraka vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. 54 sohammadeve NaM bhaMte ! je bhavie paMcidiyatirikkhajoNiesu uvavajjittae, se NaM te! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jahaNeNaM aMtomuhuttaThiIesu uvavajjejjA, ukkoseNaM puvvakoDI Auesu, sesaM jaheva puDhavikkAiyauddesae Navasu vi gamaesu / NavaraM - Navasu vi gamae su jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM aTTha bhavaggahaNAI / ThiDaM kAlAdesaM ca jaannijjaa| evaM IsANadeve vi / evaM eeNaM kameNaM avasesA vi jAva sahassAradevehiMto uvavAeyavvA, , NavaraM - ogAhaNA jahA ogAhaNasaMThANe, lessA- saNakumAra- mAhiMdabaMbhaloesu egA pamha- lessA, sesANaM egA sukkalessA / vee- No itthiveyagA, purisaveyagA, No NapuMsagaveyagA / AuaNubaMdhA jahA ThiIpae, sesaM jaheva IsANagANaM; jAyasaMveda ca nAgengA / seva mate! seva mate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! saudharma devalokanA devo marIne, paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA paMcendriya tiryaMcomAM utpanna thAya che. zeSa nava gamakamAM pRthvIkAyika uddezaka anusAra jANavuM joIe. nava gamakamAM saMvedha- bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa ATha bhava thAya che, sthiti ane kAlAdeza bhinna-bhinna jANavA joIe. A rIte IzAna devalokanA devonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. A ja kramathI sahasrAra devalokanA devo paryaMta jANavuM joIe. vizeSatA e che ke prajJApanA sUtranA ra1 mA avagAhana-saMsthAna pada anusAra avagAhanA jANavI joIe, lezyA-sanatkumAra, mAhendra ane brahmalokamAM eka padmalezyA ane lAntaka, mahAzukra ane sahasrAramAM eka zuklalezyA hoya che. veda-strIveda ke napuMsakaveda nathI, eka puruSaveda ja hoya che. prajJApanA sUtranA cothA sthitipada anusAra sthiti ane anubaMdha jANavA joIe. zeSa kathana IzAna devalokanA devonI samAna che. kAyasaMvedha bhinna bhinna jANavA joIe. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH prastuta sUtromAM devonI paMcendriya tiryaMcomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che.
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 | zrI bhagavatI sUtra-5 tenI samasta Rddhi A pramANe che- (1) upapAta- bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA saudharma devalokathI AThamA sahasAra devaloka parvatanA devo AvIne tiryaMca paMcendriyomAM utpanna thaI zake che. te devo jaghanya aMtarmuhUrta utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti prApta kare che, te yugalikapaNe utpanna thatA nathI. (2) parimANa- te devo eka samayamAM jaghanya- 1,2,3 utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thaI zake che. (3) avagAhanA- bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA-bIjA devalokanA devonI bhavadhAraNIya avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa sAta hAthanI, trIjA ane cothA devalokamAM cha hAthanI, pAMcamA ane chaThThA devalokamAM pAMca hAthanI ane sAtamAM AThamA devalokamAM cAra hAthanI avagAhanA che. uttara vaikriya zarIranI avagAhanA jaghanya aMgulano saMkhyAtamo bhAga, utkRSTa lAkha yojananI che. (4) saMghayaNa- devo asaMghayaNI che. zubha ane iSTa, kAMta pudgalo tenA zarIra rUpe pariNata thAya che. (5) saMsthAna- devone samacaturasa saMsthAna hoya che. uttara vaikriya zarIra banAve tyAre potAnI icchAnusAra banAvI zake che. te apekSAe cha saMsthAna hoya che. (6) leyA- bhavanapati, vyaMtaramAM prathama cAra lezyA; jyotiSI ane 1,2 devalokamAM tejo vezyA; 3,4,5 devalokamAM padha lezyA; 6,7,8 mA devalokamAM zuklalezyA hoya che. (7) daSTi- 3 (8) zAnAzAna- bhavanapati ane vyaMtaramAM traNa jJAna niyamA, traNa ajJAnanI bhajanA; jyotiSI ane 1 thI 8 devalokamAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna niyamA. (9) yoga- 3. (10) upayoga- 2. (11) saMjJA-4. (12) kaSAya- 4. (13) indriya- 5. (14) samughAta- prathama pAMca. (15) vedanA- 2. (16) veda- bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI 1,2 devalokamAM strIveda ane puruSaveda.3 thI 8devalokamAM eka puruSaveda hoya. (17) AyuSya-sthAnAnusAra. (18) adhyavasAya- prazasta ane aprazasta. (19) anubaMdha - AyuSya pramANe. (20) kAya saMdhabhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. kAlAdeza A pramANe che- saudharma devalokanA devano tiryaMca paMcendriya sAthe kAlAdeza :gamaka jaghanya(be bhava) utkRSTa(ATha bhava) (1) au au palyopama ane aMtarmuhUrta 8 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (2) au jagha0 palyopama ane aMtarmuhUrta 8 sAgaropama ane 4 aMtarmuhUrta (3) au u0 palyopama ane pUrvakoTi varSa 8 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (4) jagha aura palyopama ane aMtarmuhUrta 4 palyopama ane 4 pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jagha0 palyopama ane aMtarmuhUrta 4 palyopama ane 4 aMtarmuhUrta (6) jagha0 u0 palyopama ane pUrvakoTi varSa 4 palyopama ane 4 pUrvakoTi varSa (7) u0 0 be sAgaropama ane aMtarmuhUrta 8 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (8) u0 jagha0 be sAgaropama ane aMtarmuhUrta 8 sAgaropama ane 4 aMtarmuhUrta (9) u u. be sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 8 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa saudharma devalokanI sthiti-jaghanya eka palyopama, utkRSTa be sAgaropama. saMzI tiryaMcanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. A rIte pratyeka sthAnanA 9 gamakano kAlAdeza te te devalokanI sthiti anusAra thAya che. nANA - pratyeka sthAnamAM cAra-cAra nANattA thAya che. temAM jaghanya ane utkRSTa gamakamAM be-be nANattA
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-20. [ 129] (80 che- (1) AyuSya ane (2) anubaMdha. devone jaghanya ke utkRSTa gamakamAM paripUrNa(10,000 varSa Adi) AyuSya hovAthI anya nANattA thatA nathI. tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANatA :utpanna thatA jIva | bhava saMkhyA garamA nANatA jaze. u. vivaraNa | kula || vivaraNa | 1 thI 6naraka 9 gammAthI 649= | 54 | narakax4 = 24 sAtamI naraka 1thI gammAthI 146= | 6 | 144 = 7,8,9 gammAthI 143= bhavanapatithI 8mAM 9 gammAthI 2049 = | 180 | 2044 = devaloka (20 sthAna) pAMca sthAvara 9 gammAthI pa49= | 45 +++++9 = | 30 traNa vikasendriya | 2 9 gammAthI 349 = | +9+9 = saMjJI-asaMjJItiryaMca | 2 | 8 | 7 gammAthI 347 = | 21 | 9-11+12= ane saMjJI manuSya 3,9 gammAthI 3xra= saMmUrchAima manuSya | 8 | 3 gammAthI 143= 345 | nANattA | 197. bhavanA vibhAjanathI thatA gammA :(1) jaghanya-utkRSTa 2 bhavanA gammA (2) jaghanya-2, utkRSTa-4 bhavanA gammA (3) jaghanya-2, utkRSTa-6bhavanA gammA (4) jaghanya-2, utkRSTa 8 bhavanA gammA 330 kula gammA 345 27. A zataka-ra4/20 saMpUrNa
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra4H uddezaka-ra1 RomjaLa saMkSipta sAra jajIsa A uddezakamAM manuSyamAM utpanna thatA jIvo saMbaMdhI nirUpaNa che. cAre gatinA jIvo marIne manuSya gatimAM janma dhAraNa karI zake che paraMtu sAtamI narakanA nArakI, teu-vAyu ane yugalika manuSyo marIne, manuSya janma dhAraNa karI zakatA nathI. chanarakanA nairayiko ane sarva prakAranA devo manuSyamAM mAtra karmabhUminA garbhaja manuSyapaNe utpanna thAya che. tethI te jaghanya eka,be, traNa ane utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya che. prathama narakanA nairayiko ane bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, prathama be devalokanA devo manuSyagatimAM jaghanya aneka aMgula, utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanA ane jaghanya aneka mAsa, utkRSTa koDapUrvanI sthiti prApta kare che. bIjIthI chaThThI narakanA nairayiko ane trIjA devalokathI uparanA sarva devo manuSya gatimAM jaghanya aneka hAtha, utkRSTa 500 dhanuSyanI avagAhanA ane jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSanI sthiti prApta kare che. nirayiko ke devo manuSyagatimAM aMgulanA asaMkhyAtamA bhAganI avagAhanA ke aMtarmuhUrtanI sthiti prApta karatA nathI. sAtamI narakane choDIne cha narakanA nairayiko, bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI, 1 thI 8devalokanA devo manuSyagatimAM jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. navamA devalokathI nava raiveyaka sudhInA devo jaghanya-2, utkRSTa-6 bhava kare che. cAra anuttara vimAnanA devo jaghanya-2, utkRSTa-4 bhava kare che ane sarvArthasiddha vimAnanA devo jaghanya-utkRSTa-2 bhava kare che. sarvArthasiddha vimAnanA devonI ajaghanyotkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti hovAthI te prathama traNa gamakathI jAya che. zeSa cha gamakathI jatA nathI. zeSa sarva devo nava gamakathI jAya che. traNa sthAvara, traNa vikasendriya, asaMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMjJI tiryaMca marIne manuSyomAM utpanna thAya che paNa traNa sthAvara ane traNa vikasendriya marIne yugalika thaI zakatA nathI. asaMjJI tiryaMca paMcendriya utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAbhAganI ane saMjJI tiryaMca utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta karIne yugalikapaNe janma dhAraNa kare che. saMjJI-asaMjJI tiryaMca paMcendriya jyAre manuSya gatimAM utpanna thAya tyAre saMmUrchAima ane garbhaja baMnemAM utpanna thAya che. temAM jyAre utkRSTa sthitine pAme tyAre avazya garbhaja manuSyomAM utpanna thatA hovAthI saMkhyAtA ja utpanna thAya ane jaghanya ke audhika gamakathI jAya tyAre saMmUrchAima manuSyamAM paNa utpanna thatA hovAthI utkRSTa saMkhyAtA ke asaMkhyAtA utpanna thaI zake che. traNa sthAvara, traNa vikasendriya 9 gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare. asaMjJI tiryaca, saMjJI tiryaMca 1,2,4,5,6,7,8 mA gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che paraMtu 3,9mA gamakathI jaghanya utkRSTa-2 bhava kare che. kAraNa ke te gammAthI yugalika ja thAya che ane yugalika marIne * 91 9,
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezakra-21 [ 131] devagatimAM ja jAya che. saMmUrchAima manuSya ane karmabhUminA garbhaja manuSya marIne, manuSyagatine pAmI zake che. saMmUrchAima manuSya marIne jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrvanI sthiti prApta kare che. te yugalikapaNe utpanna thaI zakatA nathI ane karmabhUminA garbhaja manuSya utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta karI zake saMmUrchAima manuSya traNa gamakathI jaghanya-2 utkRSTa-8 bhava kare che. garbhaja manuSya 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8makathI jaghanya-2 utkRSTa-8 bhava kare che ane 3,9 gamakathI jaghanya utkRSTa be bhava kare che. trIjA ane navamA gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka aMgula, utkRSTa-500 dhanuSa hoya che ane sthiti jaghanya aneka mAsa, utkRSTa kroDapUrvanI hoya che. tenAthI alpa avagAhanA ke AyuSyavALA jIvo yugalikapaNe janma dhAraNa karI zakatA nathI. A rIte cAra gatinA jIvonA manuSyagatimAM thatAM bhavabhramaNanI vizeSatAne spaSTa karato A uddezaka pUrNa thAya che.
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 132 / zrI bhagavatI sUtra-5 zads-24:06za-21 / manuSya cAra gatinA jIvonI manuSyomAM utpatti :| 1 maNussA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti? kiM NeraiehiMto uvavajjati jAva devehitouvavajjati? goyamA !Neraiehito vi uvavajjati jAvadevehito vi uvvjjti| evaMuvavAojahApaMciMdiyatirikkhajoNiyauddesae jAvatamApuDhaviNeraiehito viuvavajaMti, No ahesattamapuDhaviNeraiehito uvvjjti|| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! manuSyodhyAMthI mAvIne 6tpanna thAya cha? zunaithiomAMthI yAvata devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! nairayikomAMthI bhAvatu devomAMthI AvIne utpanna thAya che. A rIte paMcendriya tiryaMca uddezaka anusAra upapAta jANavo joIe yAvatu tama prabhA nAmanI chaThThI naraka pRthvInA nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che, adhaHsaptama nAmanI sAtamI naraka pRthvInA nairayikamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. nairacikonI manuSyomAM utpatti - | 2 rayaNappabhApuDhaviNeraieNaMbhaMte!je bhavie maNussesuuvavajjittae,seNaM bhaMte!kevaiya kAlaThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM mAsapuhuttaDhiIesu, ukkoseNaM puvakoDIAuesu / avasesA vattavvayA jahA paMciMdiyatirikkhajoNiesuuvavajjaMtassataheva,NavaraM- parimANe jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA uvavajjati / jahA tahiM aMtomuhuttehiM tahA ihaM mAsapuhuttehiM saMvehaM karejjA / sesNtNcev|| __jahArayaNappabhAevattavvayAtahAsakkarappabhAevi,NavaraM-jahaNNeNaMvAsaphuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu / ogAhaNA-lessA-NANa-TThijhaNubaMdhasaMvehaNANattaMca jANejjA jaheva tirikkhajoNiyauddesae / evaM jaavtmaapuddhvinnerie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ratnaprabhA pRthvInA nairayiko, manuSyomAM utpanna thAya, to te keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. zeSa vaktavyatA paMcendriya tiryacomAM utpanna thanArA ratnaprabhAnA nairayikavatu jANavI. vizeSatA A che ke parimANa-jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta utpanna thAya che, tyAM aMtarmuhUrtanI sthiti sahita saMvedhanuM kathana che paraMtu ahIM aneka mAsanI sthiti sahita saMvedha kahevo joIe. zeSa pUrvavatu jANavuM.
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-21 [ 133 ] ratnaprabhA pRthvInI vaktavyatAnI samAna zarkarA prabhAnI vaktavyatA paNa che. vizeSatA e che ke tenI sthiti-jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI hoya che. avagAhanA, vezyA, jJAna, sthiti, anubaMdha ane kAyasaMvedhanI vizeSatA vagere sarva kathana tiryaMca uddezaka anusAra che. A rIte yAvatu tama prabhA pRthvInA nairayika paryata jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM nairayikonI manuSyamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. (1) upapAta:- ratnaprabhA pRthvInA nairayiko manuSyanA AyuSyano baMdha kare, to jaghanya aneka mAsa, bIjI zarkarA prabhAthI chaThThI tama:prabhApRthvI sudhInA nairayiko jaghanya aneka varSa ane utkRSTa dareka narakanA nairayiko kroDapUrva varSanA AyuSyano baMdha kare che, tenAthI adhika AyuSya bAMdhatA nathI. kAraNa ke nArako marIne yugalika thatA nathI temaja saMmUrchAima manuSyomAM paNa utpanna thatA nathI. nArakonI utpatti saMkhyAta varSanA garbhaja manuSyomAM ja thaI zake che. manuSyomAM sthiti anusAra avagAhanA hoya che tethI aneka mAsanI sthitivALA manuSyonI aneka aMgula, aneka varSanI sthitivALA manuSyonI aneka hAtha ane kroDapUrva varSanI sthitivALA manuSyonI 500 dhanuSanI avagAhanA hoya che. (2) parimANa:- garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja hovAthI te jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya che. saMmUrchAima manuSyo asaMkhyAtA che paraMtu nArako saMmUrchAima manuSyomAM utpanna thatA nathI. (3) kAya savedha - bhavAdezathI jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava kare che. kAlAdezathI tiryaMca uddezakamAM aMtarmuhUrtanI sthiti sAthe saMvedha kahyo che, kAraNa ke nArakomAMthI utpanna thayelA tiryaMco aMtarmuhUrtanI sthiti prApta kare che. jyAre manuSyo jaghanya aneka mAsanI sthiti prApta kare che ane bIjI zarkarA prabhA naraka pRthvIthI chaThThI ta:prabhA narakamRthvI sudhImAMthI utpanna thayelA manuSyo jaghanya aneka varSanI sthiti prApta kare che. tethI te pramANe kAlAdeza thAya che. zeSa dvAronuM kathana tiryaMca paMcendriyanA uddezaka anusAra che. prathama narakanA nairayikono manuSyo sAthe kAlAdezaHgamaka. jaghanya(be bhava) utkRSTa(ATha bhava) (1) audhika-audhika 10,000 varSa ane aneka mAsa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (2) aughika-jaghanya 10,000 varSa ane aneka mAsa 4 sAgaropama ane 4 aneka mAsa (3) audhika-utkRSTa 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (4) jaghanya-audhika 10,000 varSa ane aneka mAsa 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa (5) jaghanya-jaghanya 10,000 varSa ane aneka mAsa 40,000 varSa ane 4 aneka mAsa (6) jaghanya-utkRSTa 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa (7) utkRSTa-audhika 1 sAgaropama ane aneka mAsa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (8) utkRSTa-jaghanya 1 sAgaropama ane aneka mAsa 4 sAgaropama ane 4 aneka mAsa (9) utkRSTa-utkRSTa 1 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa prathama narakanI sthiti-jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka sAgaropama. | saMsI manuSyamAM prApta thatI sthiti jaghanya aneka mAsa, utkRSTa kroDapUrva varSa.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 ] zrI bhagavatI sUtra-5 A rIte tama prabhA pRthvI parvatanA nArakonI manuSyomAM utpatti saMbaMdhI nava gamakano kAlAdeza pratyeka sthAnanI sthiti anusAra thAya che. nANatA - tiryaMca uddezaka anusAra eka-eka narakanA cAra-cAra nANattA che, tethI narakanA 644 24 nANattA thAya che. tiryaMco ane manuSyonI manuSyomAM utpatti :| 3 jaiNaM bhaMte !tirikkha joNiehiMto uvavajjati-kiM egidiyatirikkha joNie hiMto uvavajjati jAvapaMciMdiyatirikkhajoNiehito uvavati? goyamA ! egidiya tirikkhajoNiehitouvavajjati evaM jahApaMciMdiyatirikkha joNiyauddesae,Navara-teuvAU paDiseheyavvA, sesaMtaMceva jAvapuDhavikkAieNaM bhaMte !je bhavie maNussesu uvavajjittae seNaM bhaMte ! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM aMtomuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIAuesu uvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te manuSyo, tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM ekendriya yAvata paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ekendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi paMcendriya tiryaMca uddezaka anusAra jANavuM. paraMtu ahIM teukAya ane vAyukAyano niSedha karavo joIe. zeSa pUrvavat che. prazna- he bhagavan! pRthvIkAyiko marIne, manuSyomAM utpanna thAya to, te keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. | 4 te NaM bhaMte ! jIvAegasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! jaheva paciMdiyatirikkhajoNiesuuvavajjamANassa puDhavikkAiyassa vattavvayA sA ceva iha vi uvavajjamANassabhANiyavvANavasuvigamaesu,Navara-taiyachaTTaNavamesugamaesuparimANajahaNNeNa ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA uvavajjati / jAhe appaNA jahaNNakAlaTThiIo bhavai tAhe paDhamagamae, ajjhavasANA pasatthA vi appasatthA vi, biiyagamae appasatthA, taiyagamae pasatthA bhavati, sesaMtaMceva nnirvsesN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te pRthvIkAyika jIvo, eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttarapaMcendriyatiryacomAM utpanna thanArA pRthvIkAyikonI samAna, ahIM manuSyamAM utpanna thanArA pRthvIkAyikonA, nava gamaka jANavA joIe. paraMtu trIjA, chaThThA ane navamA gamakamAM parimANa jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya che. jyAre pRthvIkAyika svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya arthAt jaghanya traNa gamakathI utpanna thAya, tyAre jaghanyanA prathama gamakamAM eTale cothA gamakamAM adhyavasAya prazasta ane aprazasta baMne prakAranA hoya che, jaghanyanA bIjA gamakamAM eTale pAMcamA gamakamAM aprazasta ane jaghanyanA trIjA gamakamAM eTale chaThThA gamakamAM prazasta adhyavasAya hoya che. zeSa saMpUrNa kathana pUrvavat jANavuM. 5 jaiNaMbhate!AukkAie, pucchA? goyamA!evaMAukkAiyANa vi| evaMvaNassai
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24: uddezaka-21 kAiyANa vi| evaM jAvacauriMdiyANa vi / asaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiya saNNipaMciMdiya T tirikkhajoNiya-asaNNimaNussasaNNimaNussA ya ee savve vi jahA paMciMdiyatirik joNiyauddesae taheva bhANiyavvA, NavaraM - eyANi ceva parimANa- ajjhavasANa-NANattANi jANijjA puDhavikAiyassa ettha ceva uddesae bhaNiyANi / sesaM taheva NiravasesaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te manuSyo akAyikomAMthI AvIne utpanna thAya to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- aplAyika ane vanaspatikAyika jIvonuM kathana paNa te ja prakAre (pRthvIkAyanI jema) jANavuM joIe. A rIte caurendriya paryaMta jANavuM. asaMzI paMcendriya tiryaMca, saMjJI paMcendriya tiryaMca, asaMzI manuSya ane saMzI manuSya, A sarvanA viSayamAM, paMcendriya tiryaMca uddezaka anusAra jANavuM. paraMtu sarvanA parimANa ane adhyavasAyonI vizeSatA, A ja uddezakanA sUtra-4mAM kathita pRthvIkAyika anusAra kahevI. zeSa pUrvavat che. vivecanaH 135 prastuta sUtromAM tiryaMca ane manuSyonI(audArikanA dasa daMDakanA jIvo) manuSyomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. traNa sthAvara, traNa vikalendriya ane saMmUrcchima manuSyo :- te jIvo marIne manuSya gatimAM utpanna thAya to te saMbaMdhI vizeSatAo A pramANe che- upapAta-- te jIvo jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa kroDapUrvanI sthiti prApta kare che, tenAthI adhika sthiti prApta karatA nathI kAraNa ke te yugalikapaNe utpanna thatA nathI. parimANa- garbhaja manuSyo saMkhyAtA che ane saMmUrcchima manuSyo asaMkhyAtA che. ahIM samuccaya manuSyonuM kathana che. tethI temAM saMmUrcchima manuSyono paNa samAveza thaI jAya che. tethI traNa sthAvara, traNa vikalendriyo marIne saMmUrcchima manuSyomAM utpanna thAya to jaghanya 1,2,3, utkRSTa asaMkhyAta utpanna thAya che ane garbhaja manuSyomAM utpanna thAya to utkRSTa saMkhyAtA utpanna thAya che. trIjA, chaThThA ane navamA gamakathI janArA jIvo manuSya bhavanI utkRSTa pUrvakoTinI sthiti prApta kare che. te jIvo avazya garbhaja hoya che ane garbhaja manuSyo saMkhyAtA hovAthI 3,6,9 gamakathI utpanna thAya tyAre utkRSTa saMkhyAtA ja utpanna thAya ane zeSa cha gamakathI utkRSTa saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA utpanna thAya che. adhyavasAya- dareka jIvamAM prazasta ane aprazasta baMne prakAranA hoya che. paraMtu jaghanya gamakathI manuSyamAM utpanna thanAra pratyeka jIvane adhyavasAya eka ja hoya che. jo te asaMjJI manuSyamAM utpanna thAya to adhyavasAya aprazasta hoya che. jo te saMzI manuSyapaNe utpanna thAya to tenA adhyavasAya prazasta hoya che. cothA gamakathI janArA jIvo baMne prakAranA manuSyomAM utpanna thAya che. tethI temAM baMne prakAranA adhyavasAya hoya che. pAMcamA gamakathI janArA sarva jIvonA adhyavasAya eka mAtra azubha ja hoya che. chaThThA gamakathI janArA jIvomAM adhyavasAya mAtra zubha hoya che. saMkSepamAM manuSyamAM utpanna thatA jIvo cothA gamakathI saMzI asaMzI baMne prakAre, pAMcamA gamakathI mAtra asaMjJIpaNe ane chaThThA gamakathI mAtra saMjJI manuSyapaNe ja utpanna thAya che. tenI RddhinA zeSa bolanuM saMpUrNa kathana tiryaMca paMcendriyanA vIsamA uddezaka anusAra che. kAya saMvedha--- traNa sthAvara ane traNa vikalendriya-9 gamakathI ane saMmUrcchima manuSyo prathama traNa gamakathI jaghanya-ra, utkRSTa-8 bhava kare che. te sarvano kAlAdeza tenI sthiti anusAra thAya che.
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 13s | zrI bhagavatI sUtra-5 asalI tiryaMca paMcendriya -te jIvo marIne manuSyamAM jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAganI sthiti prApta kare che. te saMjJI manuSyapaNe ane yugalika manuSyapaNe tema baMne prakAre utpanna thAya che. parimANa-trIjA, chaThThA, navamA gamakathI manuSyamAM utpanna thAya tyAre saMkhyAtA ane zeSa gamakathI saMkhyAtA athavA asaMkhyAtA(saMmUrchAima manuSyanI apekSAe) utpanna thAya che. adhyavasAya- prazasta ane aprazasta baMne prakAranA hoya che. pAMcamA jaghanya-jaghanya gamakathI jAya tyAre aprazasta adhyavasAya ane chaThThA jaghanya utkRSTa gamakathI jAya tyAre prazasta adhyavasAya hoya che. tenI RddhinA zeSa bolanuM kathana vIsamA uddezaka vat jANavuM. bhavAdeza- trIjA ane navamA gamakamAM be bhava kare che. tyAre te yugalika manuSya ja thAya ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. zeSa 1,2,4,5,6,7,8 gamakamAM jaghanya-2, utkRSTa8 bhava kare. kAlAdeza- jyAre te jIvo ATha bhava kare temAM asaMjJI tiryacapaNAnA cAra bhavamAM utkRSTa pUrvakoTivarSanI sthiti hoya che ane manuSyanA cAra bhavamAMthI traNa bhavamAM pUrvakoTi varSanI sthiti prApta kare ane aMtima cothA bhavamAM yugalika rUpe palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. asalI tiryaMca paMcendriyano manuSyo sAthe kAlAdeza - | gamaka jaghanya(be bhava) utkRSTa(ATha-be bhava) (1) au au. be aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane palyono asaM bhAga (2) au ja. be aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa adhika cAra aMtarmuhUrta (3) au u0 aMtarmuhUrta ane palyano asaM bhAga pUrvakoTi varSa adhika palyano asaM bhAga (4) jagha0 0 be aMtarmuhUrta cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jagha0 be aMtarmuhUrta ATha aMtarmuhUrta (6) jagha0 u0 aMtarmuhUrta ane pUrvakoTi varSa cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (7) u. au0 pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi ane palyano asaM bhAga (8) u0 jagha0 pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (9) u u0 pUrvakoTi varSa ane palyano asaM bhAga | pUrvakoTi varSa ane palyano asaM bhAga asalI tiyacanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. | manuSyamAM prApta thatI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa palyopama no asaMkhyAtamo bhAga. sannI tiryaMca ane sannI manuSya - te jIvo marIne manuSyamAM utpanna thAya tyAre jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. parimANa- 3,6,9mA gamakathI jAya tyAre jaghanya-1, 2, 3, utkRSTa saMkhyAta ane zeSa gamakathI jAya tyAre jaghanya-1, 2, 3, utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. avagAhanA- saMjJI tiryaMcanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa-1000 yojananI che. saMjJI manuSyanI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa 500dhanuSanI che. jyAre manuSya trIjA ane navamA gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka aMgula ane utkRSTa 500 dhanuSanI hoya che. aneka aMgulathI ochI avagAhanAvALA manuSyo yugalikanuM AyuSya bAMdhatA nathI. adhyavasAya- pAMcamA gamakathI jAya tyAre aprazasta adhyavasAya ane chaThThA gamakathI jAya tyAre
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-21. | 137 | prazasta adhyavasAya hoya che. zeSa gamanamAM prazasta ane aprazasta baMne prakAranA adhyavasAya hoya che. sthiti-saMjJI manuSyo jyAre trIjA gamakathI jAya tyAre jaghanya aneka mAsanI ane utkRSTa kroDapUrva varSanI sthiti hoya che. tenAthI alpAyuSyavALA manuSyo marIne yugalikapaNe utpanna thatA nathI. zeSa gamakathI janArA saMjJI manuSyo ane saMjJI tiryaMconI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrvanI hoya che. tenI RddhinA zeSa bolanuM kathana pUrvavat jANavuM. 7,8,9 gamakathI janAranI sthiti mAtra kroDapUrva varSanI hoya che ane avagAhanA manuSyomAM mAtra 500 dhanuSanI hoya che. bhavAdeza- 1,2,4,5,6,7,8mA gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare. 3,9 mA gamakathI jaghanya-utkRSTa-2bhava kare che. kAlAdeza- saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyono kAlAdeza tenI sthiti anusAra thAya che. utkRSTa kAlAdezamAM sAta bhava pUrvakoTi varSanI sthitie ane AThamA bhavamAM yugalikapaNe traNa palyopamanI sthitie utpanna thAya che. gamaka-1,7mAM niyamathI ane gamaka-3,9mAM bhajanAthI yugalika thAya. saMzI manuSyano manuSyo sAthe kAlAdeza - gamaka | jaghanya (be bhava) | utkRSTa (ATha be bhava) | utkRSTa bhava (1) au au | be aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (2) au0 jagha0 | be aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (3) au0 u0 | aneka mAsa ane traNa palyopama pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama (4) jagha aura be aMtarmuhUrta cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jagha0 | be aMtarmuhUrta ATha aMtarmuhUrta (6) jagha0 u0 | | aMtarmuhUrta ane pUrvakoTi varSa cAra aMtarmuhUrta ane cAra pUrvakoTi varSa (7) u aura pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta sAta pUrvakoTi varSa ane traNa pazyapama (8) u0 jaghao | pUrvakoTi varSa ane aMtarmuhUrta cAra pUrvakoTi varSa ane cAra aMtarmuhUrta (9) u u0 | pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama | pUrvakoTi varSa ane traNa palyopama saMzI manuSyanI sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. | manuSyamAM prApta thatI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa traNa palyopama. nANA :- tiryaMca paMcendriya uddezakamAM audArikanA 89 nANattA kahyA che. temAM teukAyanA-5 ane vAyukAyanAte kula 11 nANattA ochA thAya che kAraNa ke teukAya ane vAyukAya marIne manuSyamAM utpanna thatA nathI. tethI manuSyamAM utpanna thatA audArika jIvonA 89-11-78 nANattA thAya che. devonI manuSyamAM utpatti :| 6 jaiNaM bhaMte ! devehiMto uvavajjati-kiM bhavaNavAsidevehiMto uvavajjati, jAva vemANiyadevehitouvavajjati? goyamA !bhavaNavAsidevehito viuvavajjati jAvavemANiya devehito vi uvvjjti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te manuSyo, devomAMthI AvIne utpanna thAya che, to zuM bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ke vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttarahe gautama! te bhavanapati
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 138 zrI bhagavatI satra-5 thAvat vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che. |7 jaiNaM bhaMte ! bhavaNavAsidevehito uvavati-kiM asurakumArehito uvavajjati jAvathaNiyakumArehiMto uvavajjati ? goyamA ! asurakumArehito vi uvavajjati jAva thaNiyakumArehito vi uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- 3 mAvan ! te manuSyo, bhavanapati devobhAthI bhAvIne utpanna thAya, to zuM te asurkumAramAMthI kAvata anitakumAramAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te asurakumAramAMthI AvIne utpanna thAya che yAvat svanitakumAromAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. | 8 asurakumAreNaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAla ThiIesuuvavajjejjA? ___ goyamA !jahaNNeNaM mAsapuhuttaTThiIesu, ukkosennNpuvvkoddiiaauesuuvvjjejjaa| evaM jacceva paMciMdiyatirikkhajoNiyauddesae vattavvayA sacceva ettha vi bhANiyavvA / NavaraM-jahA tahiM jahaNNagaM aMtomuhuttaDhiIesutahA ihaM mAsapuhuttaTTiIesu / parimANaM jahaNNeNa ekko vA dovA tiNNi vA, ukkoseNa saMkhejjA uvajjati / sesataMceva / evaM jAvaIsANadevo tti / eyANi cevnnaannttaanni|| saNaMkumArAdIyA jAvasahassArottijaheva paMciMdiyatirikkhajoNiyauddesae, NavaraMparimANaM jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM saMkhejjA uvavati / uvavAo jahaNNaNa vAsapRhuttaTTiIesu, ukkoseNapuvakoDIAuesu, uvavajjejjA / sesa taMceva / saMveha vAsapuhuttaM puvkoddiisukrejjaa| saNaMkumAre ThiI cauguNiyA aTThAvIsaM sAgarovamA bhavaMti, mAhiMde tANi ceva sAiregANi, baMbhaloe cattAlIsaM, laMtae chappaNNaM, mahAsukke aTThasaTuiM, sahassAre bAvattariM saagrovmaaii| esA ukkosA ThiI bhnniyaa| jhnnnntttthiipicugunnejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra devo marIne, manuSyomAM AvIne utpanna thAya to keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya aneka mAsa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. A rIte paMcendriya tiryaMca uddezaka anusAra jANavuM joIe. temAM jyAM jaghanya aMtarmuhUrtanI sthiti kahI che tyAM ahIM aneka mAsanI sthiti kahevI. parimANa-jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta utpanna thAya che, zeSa kathanatiryaMca uddezakavat che. A rIte IzAna deva paryata jANavuM tathA vizeSatAo paNa te ja rIte jANavI. sanaskumArathI sahasAra sudhInA devonA viSayamAM tiryaMca paMcendriya uddezaka anusAra jANavuM. paraMtu parimANa-jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa saMkhyAta utpanna thAya che. te jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. zeSa kathana saMjJI tiryaMca uddezakavat che. kAya saMvedha-jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthiti sAthe karavo.
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-21 [ 139] - sanakumAra devalokanI utkRSTa sthitine cAra guNI karavAthI 28 sAgaropama thAya che ane mAhendra devalokamAM 28 sAgaropama jhAjherI thAya che. A rIte svayaMnI utkRSTa sthitine cAra guNI karavAthI brahmaloka devalokamAM 40 sAgaropama, lAttakaloka devalokamAM pada sAgaropama, mahAzukra devalokamAM 68 sAgaropama ane sahasAra devalokamAM 72 sAgaropama thAya che, A utkRSTa kAlAdeza che ane jaghanya kAlAdeza mATe jaghanya sthitine paNa cAra guNI karavI joIe. | 9 ANayadeveNaM bhaMte ! je bhavie maNussesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaiyakAla ThiIesu uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM vAsapuhuttaTThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDI tthiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! navamA ANata devalokanA devo marIne, manuSyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. |10 teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! jaheva sahassAradevANaM vttvvyaa| NavaraM- ogAhaNA-ThiI aNubaMdhoya jANejjA, sesNtNv| bhavAdeseNaMjahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaMcha bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM aTThArasa sAgarovamAiMvAsapuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM sattAvaNNaM sAgarovamAItihiM puvvakoDihiM abbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaM giraagddukrejjaa| evaMNava vigamA,Navas-ThiI, annubNdh,sNvehNcjaannejjaa| pANayadevassa ThiItiguNiyA saTuiM sAgarovamAI, AraNagassa tevarddhi sAgarovamAI, accuyadevassa chAvaDhei saagrovmaaiN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te manuSyo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! sahasAra devonI vaktavyatA anusAra jANavuM joIe. avagAhanA, sthiti ane anubaMdhanI vizeSatA jANavI joIe. zeSa Rddhi sahasAra devalokanA deva pramANe jANavI. bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa cha bhava tathA kAlAdezathI jaghanya 18 sAgaropama ane aneka varSa adhika, utkRSTa 57 sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte nava gamaka jANavA joIe, paraMtu sthiti, anubaMdha ane saMvedha upayoga pUrvaka jANavA. A rIte azruta devaloka paryata jANavuM. sthiti, anubaMdha ane saMvedha upayogapUrvaka jANavA. prANata devalokanI utkRSTa sthitine traNa guNI karavAthI 60 sAgaropama, AraNa devalokanI utkRSTa sthitine traNa guNI karavAthI 3 sAgaropama ane ayyata devalokanI utkRSTa sthitine traNa guNI karavAthI sAgaropama thAya che. 11 jaiNaM bhaMte !kappAIyavemANiyadevehiMto uvavati-kiMgevijagakappAIyadevehito uvavajjati, aNuttarovavAiyakappAIyadevehiMto uvavajjati? goyamA !gevijjagakappAIya devehito vi uvavajjati, aNuttarovavAiyakappAIyadevehito vi uvavati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te manuSyo, kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya, to
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 140 zrI bhagavatI sUtra-5 zuM raiveyaka kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ke anuttaraupapAtika kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! te raiveyaka ane anuttaraupapAtika-baMne prakAranA kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya che. 12 jaiNaM bhaMte ! gevijjagadevehiMto uvavajjati-kiM heTThima heTThima gevijjagakappAIyadevehitouvavajjati jAvauvarimauvarimagevijjagakappAIyadevehitouvavajjati? goyamA ! heTThimaheTThima gevijjaga kappAIyadevehito vi uvavajjati jAvauvarimauvarima gevijjagakappAIyadevehito vi uvvjjti| bhAvArtha:- prazna- bhagavana! te manuSyo, aveyara pAtIta vaimAnidevobhAthI AvIna utpanna thAya, to zuM adhastana-adhastana(nIcenI trikamAM nIcenI) raiveyakathI yAvatu uparitana-uparitana (uparanI trikamAM uparanI) raiveyakamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! te adhatana-adhastana yAvatuM uparitana-uparikana greveyakamAMthI AvIne utpanna thAya che. |13 gevijjagadeveNaM bhaMte !je bhavie maNussesu uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAla ThiIesuuvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM vAsapuhuttaThiIesu, ukkoseNaM puvvakoDIThiIesu / avasesaM jahA ANayadevassa vattavvayA,Navara-ogAhaNA egebhavadhAraNijjesarIrae, sejahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaMukkoseNaM do rayaNIo / saMThANaMege bhavadhAraNijje sarIre, se samacauraMsasaThie pnnnntte| paMcasamugghAyA paNNattA,taMjahA-veyaNAsamughAe jAvateyagasamughAe,NocevaNaMveuviyateyagasamughAehiM samohaNiMsuvA,samohaNativA,samohaNissaMti vaa| ThiI aNubaMdho jahaNNeNaM bAvIsaMsAgarovamAI, ukkoseNaM ekkatIsaMsAgarovamAI, sesataMceva / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM bAvIsaMsAgarovamAiMvAsapuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNa teNaiMsAgarovamAiMtihiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| evaM sesesu vi aTThagamaesu, NavaraM-ThiI saMvehaM ca jaannejjaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! aveya devo bhazana, manuSyomA utpanna thAya, to te 24 sanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya aneka varSa ane utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che. zeSa kathana ANata devalokanI samAna che. temAM avagAhanAmAM vizeSatA che- te devone eka bhavadhAraNIya zarIra hoya che ane tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa be hAthanI hoya che. eka samacaturasa saMsthAna che. tene pAMca samudyAta hoya che, yathA- vedanA samudyAta thAva taijasa samughAta. paMratu teoe vaikriya samudughAta ke taijasa samudyAta kyAre ya karI nathI, karatA nathI ane karaze 59 nahI.
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24: uddezaka-21 141 sthiti ane anubaMdha jaghanya 22 sAgaropama, utkRSTa 31 sAgaropama che. zeSa acyuta devavat jANavuM. kAlAdezathI jaghanya 22 sAgaropama ane aneka varSa adhika, utkRSTa 93 sAgaropama ane traNa pUrvakoTi varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. zeSa ATha gamako A ja rIte jANI levA. sthiti ane kAya saMvedha(kAlAdeza) upayoga pUrvaka jANavA. 14 jaNaM bhaMte! aNuttarovavAiya-kappAIya-vemANiyadevehiMto uvavajjaMti - kiM vijaya aNuttarovavAiya, jAvasavvaTTasiddha aNuttarovavAiya-devehiMto uvavajjaMti ? goyamA ! vijayaaNuttarovavAiyadevehiMto vi uvavajjati jAva savvaTThasiddha- aNuttarovavAiya-devehiMto vi uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- jo te manuSyo, anuttaraupapAtika kalpAtIta vaimAnika devomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM vijaya anuttaraupapAtika devomAMthI yAvat sarvArthasiddha anuttaraupapAtika devomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te vijaya anuttaraupapAtika devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che yAvat sarvArthasiddha anuttaraupapAtika vaimAnika devomAMthI paNa AvIne utpanna thAya che. 15 vijaya-vejayaMta- jayaMta aparAjiyadeve NaM bhaMte! je bhavie maNussesu uvavajjittae, se NaM bhaMte! kevaiyakAlaThiIesu uvavajjejjA ? goyamA ! jaheva gevijjagadevANaM, NavaraM - ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asNkhejjmALa, voseLa VIT rayaLI / sammaviThThI, gomicchaTTiI, no sammAmiTTiI gALI, kho aLALI, piyama tiLALI, taM nahA-AbhiLivohiyabALI, suvaLALI, ohinALI / ThiI jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAiM, ukkoseNaM tettIsa sAgarovamAi, sesaM taM ceva / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM do bhavaggahaNAI, ukkoseNaM cattAri bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM ekkatIsaM sAgarovamAi vAsapuhuttamabbhahiyAiM ukkoseNaM chAvaTThi sAgarovamAiM dohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaM gairAgaI karejjA / evaM sesA vi aTTha gamagA bhANiyavvA / NavaraM - ThijhaM aNubaMdha saMvehaM ca jANejjA, sesaM evaM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita anuttaraupapAtika devo marIne manuSyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! traiveyaka devaloka anusAra jANavuM. vizeSatA e che ke tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hAthanI hoya che. te samyagdaSTa ja che, mithyAdaSTi ane samyagmithyAdaSTi nathI. te jJAnI hoya che, ajJAnI nathI. tene mati, zruta ane avadhi--A traNa jJAna avazya hoya che. sthiti-jaghanya 31 sAgaropama ane utkRSTa 33 sAgaropama, zeSa pUrvavat che. bhavAdezathI jaghanya be bhava ane utkRSTa cAra bhava tathA kAlAdezathI jaghanya 31 sAgaropama ane aneka varSa adhika, utkRSTa dra sAgaropama ane be pUrvakoTi varSa adhika; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te ja rIte zeSa ATha gamaka paNa jANavA. sthiti, anubaMdha ane kAya saMvedha bhinna-bhinna hoya che. te upayoga pUrvaka jANavA. zeSa pUrvavat.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 142] zrI bhagavatI sUtra-5 16 savvaTThasiddhagadeveNaM bhaMte !je bhavie maNussesuuvavajjittae, pucchA? goyamA !sA cva vijayAdidevavattavvayA bhaanniyvaa| Navara-hiI ajhnnnnmnnukkosenntetiisNsaagrovmaaii| evaM aNubaMdho vi| sesNtNcev| bhavAdeseNaM do bhavaggahaNAI, kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsa sAgarovamAIvAsapRhattamabbhahiyAI, ukkoseNaMtettIsaMsAgarovamAiMpuvakoDIe abbhahiyAI, jAvaevaiya kaalgiraagddukrejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarvArthasiddha anuttarIpapAtika devo marIne, manuSyomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! vijayAdi vimAna anusAra jANavuM. tenI sthiti ajaghanyAnutkRSTa 33 sAgaropama che. anubaMdha paNa te ja prakAre che. bhavAdezathI be bhava tathA kAlAdezathI jaghanya 33 sAgaropama ane aneka varSa adhika, utkRSTa 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa adhika; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-1//. |17 socevajahaNNakAlaTThiIesuvavaNNoesacevavattavbayA,Navara-kAlAdeseNaMjahaNNeNaM tettIsaMsAgarovamAiMvAsapuhuttamabbhahiyAI, ukkoseNaM vitettIsaMsAgarovamAiMvAsapahukta mabbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaMgairAgaDukarejjA // bhAvArtha:- te sarvArthasiddha anuttaraupapAtika devo marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya, to tenA viSayamAM paNa A ja vaktavyatA kahevI joIe. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa 33 sAgaropamAM ane aneka varSa adhika; thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. II gamaka-rA 18 soceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA,NavaraM-kAlAdeseNaM jahaNNeNaMtettIsaMsAgarovamAiMpuvakoDIe abbhahiyAI, ukkoseNa vitettIsaMsAgarovamAI pucakoDIe abbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagddukrejaa| eeceva tiNNi gamagA,sesANa mati sevaM bhaje seva bhakta ! bhAvArtha:- te sarvArthasiddha anuttaraupapAtika devo, utkRSTa kAlanI sthitivALA manuSyomAM utpanna thAya, to tenA mATe paNa A ja vaktavyatA che. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa adhika; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-3 / ahIM A traNa gamaka ja kahevA joIe. zeSa cha gamaka kahevA na joIe. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. I. vivecana : prastuta sUtromAM asurakumAra devothI anuttara vimAnavAsI devo sudhInA devonI manuSyamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. upapAta :- bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika jAtinA sarva devo manuSya gatine prApta karI zake che. bhavanapatithI IzAna devaloka parvatanA devo, manuSya bhavamAM jaghanya aneka mAsanI sthiti ane sanakumArathI sarvArthasiddha vimAna sudhInA devo manuSyamAM jaghanya aneka varSanI sthiti prApta kare che. te sarva devo utkRSTa pUrvakoTi varSanI sthitine prApta kare che. devo marIne kroDapUrvathI adhika sthiti prApta karI zakatA nathI arthAt yugalikapaNe utpanna thaI zakatA nathI.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-21 143 parimANa:- manuSyomAM utpanna thanArA devo saMkhyAtA ja hoya che kAraNa ke garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja che devo marIne mUrchAima manuSyomAM utpanna thatA nathI. avagAhanA -bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA bIjAdevalokanAdevInI sAta hAthanI, trIjA-cothA devalokamAM cha hAthanI, pAMcamA-chaThThA devalokamAM pAMca hAthanI, sAtamA-AThamA devalokamAM cAra hAthanI, navamAthI bAramA devalokamAM traNa hAthanI, nava raiveyakamAM be hAthanI, cAra anuttara vimAnamAM eka hAthanI ane sarvArthasiddha vimAnamAM paNa eka hAthanI hoya che. paraMparAthI sarvArthasiddha devonI avagAhanA dezona eka hAthanI(mUDhA hAthanI) kahevAya che. prastuta sUtramAM ane prajJApanA sUtranA 21mA padamAM tevuM spaSTIkaraNa nathI. A baMne sthAne cAra anuttara vimAnanI jema sarvArthasiddha vimAnanI paNa eka hAthanI avagAhanAnuM ja kathana che. daSTi:- bhavanapatithI raiveyaka parvatanA devone traNa daSTi che. pAMca anuttara vimAnamAM eka samyagadaSTi che. samuThThAta -12 devaloka paryata pAMca samudyAta che. nava raiveyaka ane anuttara vimAnanA devomAM sAmarthyanI apekSAe prathama pAMca samughAta hoya che paraMtu te devo vaikriya ke taijasa samudughAtano prayoga kadApi karatA nathI. kAraNa ke tene tenuM prayojana nathI. tethI pravRttinI apekSAe te devomAM traNa samudyAta hoya che. kAya saMdhaH- bhavAdezathI bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane pahelA saudharmadevalokathI AThamA sahasAra devaloka parvatanA devo jaghanya be bhava, utkRSTa ATha bhava, navamA ANata devalokathI nava raiveyeka paryaMtanA devo jaghanya be bhava, utkRSTa cha bhava, cAra anuttara vimAnanA devo jaghanya be bhava, utkRSTa cAra bhava ane sarvArthasiddha vimAnanA devo jaghanya-utkRSTa be bhava kare che. sarvArthasiddha vimAnanA devo manuSya janma prApta karIne mokSagatine pAme che. kAlAdeza pratyeka sthAnanI sthiti anusAra thAya che. (Da) sarvArthasiddha devonI ajaghanyotkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. tethI tenA madhyama traNa jaghanya gamaka ke aMtima traNa utkRSTa gamaka thatA nathI. mAtra prathama traNa gamana saMbhave che. bhavanapati devono manuSyo sAthe kAlAdeza - nava gammA jaghanya(be bhava). utkRSTa(ATha bhava). (1) au au 10,000 varSa ane aneka mAsa sAdhika 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (2) au jagha0 10,000 varSa ane aneka mAsa sAdhika 4 sAgaropama ane 4 aneka mAsa (3) au u0 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa sAdhika 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (4) jaghana aura 10,000 varSa ane aneka mAsa 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa (5) jagha0 jagha0 10,000 varSa ane aneka mAsa 40,000 varSa ane 4 aneka mAsa (6) jagha0 u0 10,000 varSa ane pUrvakoTi varSa 40,000 varSa ane 4 pUrvakoTi varSa (7) u0 0 sAdhika 1 sAgaropama ane aneka mAsa sAdhika 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa (8) u0 jagha0 sAdhika 1 sAgaropama ane aneka mAsa sAdhika 4 sAgaropama ane 4 aneka mAsa (9) u0 u0 sAdhika 1 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa | sAdhika 4 sAgaropama ane 4 pUrvakoTi varSa bhavanapatinI sthiti-jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa sAdhika eka sAgaropama. | saMsI manuSyamAM prApta thatI sthiti- jaghanya aneka mAsa, utkRSTa kroDapUrva varSa.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI bhagavatI satra-5 vijayAdi anuttara devono manuSyo sAthe kAlAdeza - nava gammA jaghanya(be bhava) utkRSTa(cAra bhava) (1) au au0 31 sAgaropama ane aneka varSa 66 sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa (2) au jagha0 31 sAgaropama ane aneka varSa 6 sAgaropama ane 2 aneka varSa (3) au0 u0 31 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 66 sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa (4) jagha au 31 sAgaropama ane aneka varSa dara sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa | (5) jagha0 jagha0 31 sAgaropama ane aneka varSa dara sAgaropama ane aneka varSa (6) jagha0 u0 31 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa dara sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa (7) u au 33 sAgaropama ane aneka varSa bda sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa (8) u0 jagha0 33 sAgaropama ane aneka varSa 6 sAgaropama ane 2 aneka varSa (9) u u0 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa cha sAgaropama ane 2 pUrvakoTi varSa vijaya anuttara vimAnanA devonI sthiti- jaghanya 31 sAgaropama, utkRSTa 33 sAgaropama. saNI manuSyomAM prApta thatI sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa sarvArthasiddha devano manuSya sAthe kAlAdeza :traNa gammA jaghanya (be bhava) utkRSTa (be bhava) (1) au au0 33 sAgaropama ane aneka varSa 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa (2) au0 jagha0 33 sAgaropama ane aneka varSa 33 sAgaropama ane aneka varSa (3) au u. 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa 33 sAgaropama ane pUrvakoTi varSa savartha siddha vimAnanA devonI sthiti-jaghanya, utkRSTa-33 sAgaropama. | manuSyamAM prApta thatI sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa. nAtA-104:- manuSyamAM utpanna thatA pratyeka devanA cAra-cAra nANattA thAya che. jaghanya gamakamAM ane utkRSTa gamakamAM AyuSya ane anubaMdhanA be-be nANattA thAya che. 10 bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI 1 thI 12 devaloka, 9 raiveyakanuM eka sthAna, cAra anuttara vimAnanuM eka sthAna; kula 26 sthAnanA 2644=104 nANattA thAya che. sarvArthasiddhavimAnanA devomAM jaghanya ke utkRSTa gamaka ja nathI, tethI temAM nANattA nathI. manuSyamAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANA:utpanna thatAM jIvo | bhava saMkhyA | gammA | nANatA. jagha. | u. vivaraNa kula | vivaraNa 1 thI 6 narakanA nArakI | 2 | 8 9 gammAthI 649= 54 |644 = 10 bhavanapati, vyaMtara, | 2 | 8 9 gammAthI 2049= 180 |2044 = jyo ane 1 thI 8 deva (20 sthAnanA devo) 24
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24 : uddezaka-21 utpanna thatAM jIvo 9 thI 12 devaloka ane 9 traiveyaka(pa sthAnanA devo) 4 anuttara vimAna (eka spAnanA deva) sarvArtha sinanA deva traNa sthAvara, traNa vika asaMjJI tiryaMca satI nica saMjJI manuSya saMmUrcchima manuSya bhava saMkhyA u. S jaya. 2 2 2 ra 2 2 ra 4 2 8 8 2 8 bhavanA vibhAjanathI gammA :jaghanya be, utkRSTa ATha bhavanA gammA jaghanya be, utkRSTa cha bhavanA gammA jaghanya be, utkRSTa cAra bhavanA gammA jaghanya-utkRSTa be bhavanA gammA kula gammA gamA vivaraNa 9 gammAthI 549= |9 gammAthI 149= 3 gammAthI 143= 9 gammAthI 649= |7 gammAthI 3x7= 3,9 gammAthI 3x2= |3 gammAthI 143= 312 45 9 9 375 kula 45 9 3 54 21 S 3 375 || zataka-24/21 saMpUrNa // 2 5x4 = 144 = X vivaraNa nANattA X =2+2+2+6+5+5 9+11+12 = 145 kula 20 4 X 46 32 X 206
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 146] zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra4H uddezaka-rara RRORLa saMkSipta sAra chaROCROR A uddezakamAM vANavyaMtara devomAM jIvonI utpatti saMbaMdhI pratipAdana che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya, saMjJI tiryaMca paMcendriya, yugalika tiryaca, saMjJI manuSya ane yugalika manuSya A pAMca prakAranA jIvo marIne vANavyaMtaradevamAM utpanna thAya che. asaMjJI tiryaMca paMcendriya vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. te jIvo 9 gamakathI jaghanya, utkRSTa be bhava kare che. yugalika tiryaMca ane yugalika manuSya vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre sthAnAnusAra jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka palyopamanI sthiti prApta kare che. 9gamakathI jaghanya, utkRSTa be bhava kare che. saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSya vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre sthAnAnusAra sthiti pAme che, nava gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-22 [ 147 | zataka-ra4: uddezaka-rara vANavyaMtara vANavyaMtara devamAM jIvonI utpatti :| 1 vANamaMtarANaM bhaMte!kaohiMto uvavajjati ? kiMNeraiehito uvavajjati, pucchA? goyamA ! jaheva NAgakumArauddesae asaNNI taheva nnirvsesN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vANavyaMtara devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM nairayiko, tiryaMco manuSyo ke devomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! nAgakumAra devonA uddezaka anusAra asaMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che, tenuM saMpUrNa kathana karavuM. vivecanaH prastuta sUtramAM vANavyaMtara devonI utpatti saMbaMdhI kathana che. asaMzI tiryaMca paMcendriya, saMkhyAta ane asaMkhyAtavarSAyuSka saMzI tiryaMca tathA saMkhyAta ane asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSya A pAMca sthAnanA jIvo marIne vANavyatara jAtinA deva thaI zake che. anya jIvo marIne devagatimAM utpanna thatA nathI. ahIM saMkSipta pAThathI asaMzI tiryaMca paMcendriyanI vANavyaMtaramAM utpatti saMbaMdhI vaktavyatA nAgakumAranI samAna kahI che. tenI sthiti Adi A pramANe che asaMjJI tiryaMca marIne vANavyaMtaradevomAM utpanna thAya tyAM jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa palyopamanA asaMkhyAtamA bhAganI sthiti prApta kare che. te nava gamakathI jaghanya, utkRSTa 2 bhava kare che. devo marIne asaMjJIpaNe janma dhAraNa karatA nathI tethI tenA be bhava ja thAya che. tenI RddhinuM kathana nairayika uddezaka anusAra jANavuM. nANatA :- asaMjJI tiryaMca paMcendriya vyaMtaradevamAM utpanna thAya tenA nANattA pAMca thAya che. jaghanya gamakamAM- 3- (1) AyuSya- aMtarmuhUrta, (2) adhyavasAya- prazasta, (3) anubaMdha- Ayu pramANe. utkRSTa gamakamAM-2: (1) Ayu-kroDapUrva (2) anubaMdha- Ayu pramANe. saMjJI tiryaMca paMcendriyanI vANavyaMtaramAM utpatti - | 2 jai NaM bhaMte ! saNNipaMciMdiya, pucchA? goyamA ! doNNi vi uvavati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo vANavyaMtara devo, saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSAyuSka ke asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! saMkhyAta varSAyuSka ane asaMkhyAta varSAyuSka baMne prakAranA saMjJI tiryaMca paMcendriyamAMthI AvIne utpanna thAya che. | 3 asaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNieNaM bhaMte !je bhavie vANamaMtaresu
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 ] zrI bhagavatI sUtra-5 uvavajjittae se NaM bhaMte! kevaiya kAla ThiIesu uvavajjejjA? goyamA! jahaNNeNaM dasavAsa- sahassaThiIesu, ukkoseNaM paliovamaThiIesu / sesaM taM ceva jahA NAgakumArauddesae jAvakAlAdeseNaM jahaNNeNaM sAiregA puvvakoDI dasahiM vAsasahassehiM abbhahiyA, ukkoseNa cattAri paliovamAi jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaI karejjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, vANavyaMtara devomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! jaghanya 10,000 varSa ane utkRSTa eka palyopamanI sthitivALA vANavyaMtara devomAM utpanna thAya che. zeSa kathana nAgakumAra uddezaka anusAra jANavuM thAva, kAlAdezathI jaghanya sAdhika pUrvakoTi varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa cAra palyopama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. te gamaka-1 / | 4 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo jahevaNAgakumArANaM biiygmevttvvyaa| bhAvArtha - te asaMkhyAta varSAyuSka saMzI tiryaMco marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA vANavyaMtaradevomAM utpanna thAya to nAgakumAranA bIjA gamakamAM kahelI vaktavyatA jANavI joIe. e gamaka-2 / 5 soceva ukkoseNakAlaDhiIesuuvavaNNojahaNNeNaMpaliovamaTThiIesu, ukkoseNaM vi paliovamaTThiIesu / esa ceva vattavvayA, NavaraM-ThiI se jahaNNeNaM paliovamaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / saMveho jahaNNeNaM dopaliovamAI, ukkoseNaM cattAri paliovamAI, jAvaevaiyaM kAlaMgairAgaDukarejjA / majjhimagamagA tiNNi vi jaheva NAgakumAresu / pacchimesu tisugamaesutaMceva jahA NAgakumAruddesae, NavaraM-ThiI saMveha ca jANejjA / saMkhejjavAsAuya saNNipacidiya tirikkhajoNie vitaheva, Navara-ThiI aNubaMdho saMvehaM ca ubhao ThiIe jaannejjaa| bhAvArtha :- saMjJI tiryaMco marIne, utkRSTa kAlanI sthitivALA vANavyaMtaradevomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa eka palyopamanI sthitivALA vANavyaMtaradevomAM utpanna thAya che, ityAdi pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. sthiti-jaghanya eka palyopama ane utkRSTa traNa palyopamanI jANavI joIe. saMvedha-jaghanya be palyopama ane utkRSTa cAra palyopama che yAvata eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. | gamaka-3 madhyanA traNa gamaka ane aMtima traNa gamaka nAgakumAra uddezaka anusAra che, paNa sthiti ane saMvedha(kAlAdeza) upayoga pUrvaka jANavA. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryaMca paMcendriyanA viSayamAM paNa te ja rIte (nAgakumAravatu) jANavuM joIe paraMtu sthiti ane anubaMdha judA che. saMvedha(kAlAdeza) baMnenI sthitine saMmilita karIne jANavo joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMca ane yugalika tiryaMcanI vyaMtara devomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA nAgakumAra uddezakanA atideza pUrvaka che.
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-22 149 yugalika tiryaMcano kAlAdeza - tenI sthiti jaghanya kroDapUrva jhAjherI, utkRSTa traNa palyopamanI hoya che ane vANavyaMtara devomAM te jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa 1 palyopamanI sthiti pAme che. 1) zika-zika- AgamamAM yagalika tiryaMcanI sthiti jaghanya kroDaparva jhAjherI, utkRSTa traNa palyopamanI hoya che ane te vANavyaMtara devamAM jaghanya-10,000 varSa, utkRSTa-1 palyopamanI sthiti prApta kare che tathA be bhava kare che. tethI teno kAlAdeza jaghanya sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa baMne sthAnanI utkRSTa sthiti maLIne (3+1=)4 palyopama thAya che. (2) audhika-jaghanya- audhika sthitivALA yugalika tiryaco vANavyaMtaradevomAM jaghanya 10,000 varSanI sthiti pAme to, teno kAlAdeza jaghanya sAdhika kroDa pUrvavarSa ane 10,000 varSa adhika, utkRSTa traNa palyopama ane 10,000 varSa adhika thAya che. (3) auvika-utkRSTa- A gamakathI yugalikatiryaMca eka palyopamanI sthitie vANavyaMtara devamAM utpanna thAya ane te yugalika tiryaMcanI sthiti paNa jaghanya eka palyopamanI ane utkRSTa traNa palyopamanI hoya che. kAraNa ke eka palyopamathI ochI sthitivALA yugaliko vANavyataranI utkRSTa eka palyopamanI sthiti prApta karI zakatA nathI. A rIte jaghanya eka palyopama utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA yugalika tiryaMca trIjA gamakathI vyaMtaradevamAM jaghanya-utkRSTa eka palyopamanI sthitie utpanna thAya, to teno kAlAdeza jaghanya be palyopama, utkRSTa cAra palyopama hoya che. A rIte zeSa gamaka paNa samajI levA joIe. yugalika tiryaMca vANavyaMtaramAM nave namakathI jaghanya, utkRSTa be bhava kare che. saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMcaH- tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDa pUrvanI che ane vANavyaMtara devamAM te sthAnAnusAra jaghanya-10,000 varSa, utkRSTa-1 palyopamanI sthiti prApta kare che. te nava gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. yugalika tiryaMcono vANavyaMtara devo sAthe kAlAdeza :gamaka. jaghanya(be bhava) utkRSTa(be bhava). (1) o au | sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa cAra palyopama (2) au jagha0 | sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa 3 palyopama ane 10,000 varSa (3) - u. be palyopama cAra palyopama (4) jagha aura sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sAdhika be kroDapUrva varSa (5) jagha0 jagha0 sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa sAdhika kroDapUrva varSa ane 10,000 varSa (6) jagha0 u0 sAdhika be kroDapUrva varSa sAdhika be kroDapUrva (7) u aura 3 palyopama ane 10,000 varSa cAra palyopama (8) u0 jagha0 3 palyopama ane 10,000 varSa 3 palyopama ane 10,000 varSa (9) u u. 4 palyopama cAra palyopama yugalika tiryaMcanI sthiti-jaghanya sAdhika kroDapUrva varSa, utkRSTa traNa palyopama. vyaMtara devanI sthiti jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka palyopama. nANatA :- saMjJI tiryaMca vANavyaMtaramAM jAya tenA 10 nANattA thAya che. jaghanya gamakamAM-8 nANattA thAya che- (1) avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa aneka dhanuSa, (2) vezyA-3,
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 | zrI bhagavatI sUtra-5 (3) daSTi- mithyA, (4) jJAnAjJAna-2 ajJAna (5) samudyAta-3 (6) AyuSya-aMtarmuhUrta (7) adhyavasAya- prazasta (8) anubaMdha-AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM-2 nANattA thAya che- (1) AyuSya- kroDapUrva varSa (2) anubaMdha-AyuSya pramANe. yugalika tiryaMca vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre 5 nANA thAya che. jaghanya gamakamAM-3: (1) avagAhanA- jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa sAdhika 1000 yojana (2) AyuSya- sAdhika kroDapUrva (3) anubaMdha- AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM-2: (1) AyuSya- traNa palyopama (2) anubaMdhaAyuSya pramANe, avagAhanA prathama gamakanI samAna sarve ya prakAranI hoya che. tethI teno nANatto nathI. manuSyonI vANavyaMtara devomAM utpatti - |6 jaiNaM bhaMte ! maNussehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA ! asaMkhejjAvAsAuyANaM jaheva NAgakumArANaM uddese taheva vttvvyaa| NavaraM-taiyagamae ThiI jahaNNeNaM paliovama, ukkoseNaM tiNNi paliovamAI ogAhaNA jahaNNeNaMgAuyaM, ukkoseNaM tiNNi gAuyAI, sesaMtaheva / saMveho se jahA ettha ceva uddesae asaMkhejja-vAsAuyasaNNipaMciMdiyANaM / saMkhejjavAsAuya saNNimaNusse jaheva NAgakumAruddesae, NavaraM-vANamaMtare ThiI saMvehaM ca jaannejjaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te vANavyaMtara devo, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAtavarSAyuSka saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyonI vakatavyatA nAgakumAra uddezakanA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA manuSyonI samAna che. trIjA gamakamAM sthiti jaghanya eka palyopama ane utkRSTa traNa palyopama che. avagAhanA jaghanya eka gAu ane utkRSTa traNa gAunI che. zeSa pUrvavatu che. kAya saMvedha-A ja uddezakamAM asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryaMca paMcendriyanuM kathana karyuM che, te pramANe jANavuM. saMkhyAtavarSAyuSka saMjJI manuSyanA viSayamAM nAgakumAra uddezaka anusAra jANavuM joIe. paraMtu sthiti ane kAlAdeza vANavyaMtarano upayoga pUrvaka jANavo. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : prastuta saMkSipta sutramAM saMkhyAta ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA baMne prakAranA manuSyonI vANavyaMtaradevamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA karI che. saMmUrchAima manuSyo devagatimAM jatA nathI. karmabhUminA saMjJI manuSya ane yugalika manuSyo vANavyaMtaradevamAM sthAnAnusAra jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka palyopamanI sthiti prApta kare che. yugalika manuSyo vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre nava gamakathI jaghanya, utkRSTa be bhava kare che. tenI RddhinuM kathana nAgakumAramAM jema karyuM che, temaja ahIM paNa karavuM paraMtu yugalika manuSya trIjA gamakathI
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-22 [ 151] vANavyaMtara devamAM utpanna thAya, tyAre tenI avagAhanA ane sthitimAM bhinnatA hoya che. trIjo gamaka: audhika utkRSTa - jaghanya eka palyopama, utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA yugalika manuSya trIjA gamakathI vyaMtara devamAM utpanna thAya che. yugalika manuSyonI avagAhanAno saMbaMdha tenI sthiti sAthe hovAthI, jyAre te trIjA gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya eka gAu, utkRSTa traNa gAunI hoya che. A ja rIte jyAre yugalika manuSyo cothA, pAMcamA ane chaThThA te traNa jaghanya gamakathI vyaMtaramAM jAya tyAre tenI avagAhanA 500 dhanuSya jhAjherI hoya che ane sAtamA, AThamA, navamA te traNa utkRSTa gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA traNa gAunI hoya che. saMjJI manuSyo vANavyaMtaramAM utpanna thAya tyAre nava gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. tenI RddhinuM kathana nAgakumAronI jema che paraMtu sthiti ane kAlAdezanuM kathana sthiti pramANe che. nANatA :- yugalika manuSyomAM nANattA-da hoya che. temAM jaghanya gamakamAM 3 nANattA hoya che- (1) avagAhanA- sAdhika 500 dhanuSa, (2) AyuSya- sAdhika kroDapUrva, (3) anubaMdha- AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM 3 nANattA hoya che- (1) avagAhanA-3 gAu, (2) AyuSya- traNa palyopama, (3) anubaMdha- AyuSya pramANe. saMjJI manuSyomAM nANattA-8 hoya che. jaghanya gamakamAM-5 nANatA hoya che- (1) avagAhanA aneka aMgula (2) jJAnAjJAna- 3 jJAna, 3 ajJAna (3) samughAta5 (4) AyuSya- aneka mAsa (5) anubaMdha- AyuSya pramANe. utkRSTa gamakamAM-3nANattA (1) avagAhanA-500 dhanuSa, (2) AyuSyakroDapUrva, (3) anubaMdha-AyuSya pramANe. vANavyatara devomAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane nANatA :utpanna thatA jIvo | bhava saMkhyA garamA nANatA | | jaze. | u. | vivaraNa | kula | vivaraNa | kula asaMjJI tiryaMca | 2 9 gammAthI 149= | yugalika tiryaMca ane 9 gammAthI ra49= 18 pa+ = yugalika manuSya saMjJI tiryaMcamanuSya 2 9 gammAthI 249 18 10+8= 45 gamA 94 18 zataka-ra4/rara saMpUrNa
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15ra zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra4H uddezaka-ra3 ROR ORLa saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM jyotiSI devomAM jIvonI utpatti saMbaMdhI nirUpaNa che. yugalika tiryaMca ane yugalika manuSyo tathA saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyo te cAra prakAranA jIvo jyotiSI devomAM utpanna thAya che. jaghanya palyopamanA AThamA bhAga ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA yugaliko jyotiSIdevamAM utpanna thAya che. tyAM te sthAnAnusAra sthiti prApta kare che ane jaghanya-utkRSTa be bhava kare che. yugaliko jyotiSImAM utpanna thAya tyAre jaghanyanA traNa gamakamAMthI cothA gamathI jAya che, pAMcamA, chaThThA be gamakathI jatA nathI. kAraNa ke yugaliko jyAre jaghanya gamakathI jAya tyAre tenI sthiti palyopamanA AThamA bhAganI hoya che ane jyotiSIdevamAM paNa jaghanya-utkRSTa palyopamanA AThamA bhAganI eka ja sthiti prApta kare che. A rIte cothA-pAMcamA ke chaThThA te traNe gamakano samAveza cothA gamakamAM thaI jAya che. tethI zAstrapAThamAM eka(cothA) gamakanI ja gaNanA thAya che, thokaDAmAM tenI gaNanA pAMcamA gamaka rUpe karI che. yugalikonI avagAhanA tenI sthiti anusAra bhinna-bhinna gamakamAM bhinna-bhinna hoya che. jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSanI sthitivALA saMjJI tiryaMco ane jaghanya aneka mAsa utkRSTa kroDapUrva varSanI sthitivALA saMjJI manuSyo jyotiSI devamAM utpanna thAya, tyAM sthAnAnusAra sthiti prApta kare, nava gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. tenI zeSa Rddhi ane nANattA asurakumAra uddezakanI jema thAya che. kAlAdeza jyotiSInI sthiti anusAra bhinna-bhinna hoya che.
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-23 [ 153] zataka-ra4 : uddezaka-ra3 jyotiSI jyotiSI devomAM jIvonI utpatti - | 1 joisiyA NaM bhaMte !kaohiMto uvavajaMti ? kiM Neraiehito uvavajaMti, pucchA? goyamA ! bhedo jAvasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiehiMto uvavajjati,No asaNNi paMciMdiya tirikkhjonniehitouvvjjti|| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jyotiSI devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM nairayikomAMthI utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! jIvanA sarva bhedonuM kathana pUrvavat karavuM yAvatuM te saMzI paMcendriya tiryomAMthI AvIne utpanna thAya che, asaMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thatA nathI. saMjJI tiryaMca paMcendriyanI jyotiSI devomAM utpatti :| 2 jai NaM bhaMte ! saNNi kiM saMkhejja, asaMkhejjavAsAuya, pucchA? goyamA! saMkhejja- vAsAuya, asakhejjavAsAuya dohi vi uvvjjejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo jyotiSI devo, saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya, to saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMcomAMthI AvIne utpanna thAya che ke asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! saMkhyAta varSanA AyuSyavALA ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA baMne prakAranA saMjJI paMcendriya tiryaMcamAMthI AvIne utpanna thAya che. 3 asaMkhejja-vAsAuya-saNNipaMciMdiya-tirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie joisiesu uvavajjittae se NaM bhaMte ! kevaikAlaThiIesu uvavajjejjA? ____goyamA !jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovamaTThiIesu, ukkoseNaMpaliovamavAsasahassa TThiIesu uvavajjejjA, avasesaMjahA asurakumAruddesae, NavaraM-ThiI jahaNNaNaM aTThabhAgapaliovamaM, ukkoseNaM tiNNi paliovamAiM / evaM aNubaMdho vi / sesaMtaheva, NavaraMkAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aTThabhAgapaliovamAiM, ukkoseNaM cattAri paliovamAI vAsasaya-sahassamabbhahiyAI, jAvaevaiyaM kAlaM gairAgaI krejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMco marIne, jyotiSImAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! te jaghanya palyopamanA AThamo bhAga ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 154] zrI bhagavatI sUtra-5 palyopamanI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya che. zeSa asurakumAra uddezaka anusAra jANavuM, sthiti palyopamanA AThamA bhAga ane utkRSTa traNa palyopamanI hoya che ane A ja rIte anubaMdha paNa che. zeSa pUrvavat che. kAlAdezathI jaghanya palyopamanA be AThamA bhAga ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika cAra palyopama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-1 //. | 4 so ceva jahaNNakAlaTThiIesu uvavaNNo, jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovamaTThiIesu, ukkoseNa viattubhaagpliovmttttiiiesu| escvvttvbyaa,nnvs-kaalaadesennjaannejjaa| bhAvArtha-te asaMkhyAtavarSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMca marIne, jaghanya kAlanI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa palyopamanA AThamA bhAganI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya che. ityAdi prathama gamakavatuM vaktavyatA che. kAlAdeza tenAthI bhinna upayogapUrvaka jANavo. // gamaka-2 // | 5 so ceva ukkosakAlaTThiIesu uvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraM-ThiI jahaNNeNaM paliovamaM vAsasayasahassamabbhahiyaM, ukkoseNaM tiNNi pliovmaaii| evaM aNubaMdho vi / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do paliovamAiMdohiM vAsasayasahassehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM cattAri paliovamAiMvAsasayasahassamabbhahiyAI / bhAvArtha :- saMjJI paMcendriya tiryaMca, utkRSTa sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya, to paNa te ja vaktavyatA kahevI sthiti ane anubaMdha jaghanya eka lAkha varSa adhika palyopama ane utkRSTa traNa palyopama. kAlAdeza jaghanya be lAkha varSa adhika be palyopama ane utkRSTa eka lAkha varSa adhika cAra palyopama che. gamaka-3 //. 6 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovama TThiIesu, ukkoseNa vi aTThabhAgapaliovamaTTiIesu uvavajjejjA / bhAvArtha:- te saMjJI paMcendriya tiryaMca, svayaM jaghanya kAlanI sthitivALA hoya ane jyotiSImAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa palyopamanA AThamA bhAganI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya che. |7 te NaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajaMti ? goyamA ! esa ceva vattavvayA, NavaraM- ogAhaNA jahaNNeNaM dhaNupuhuttaM, ukkoseNaM sAiregAi aTThArasadhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM aTThabhAgapaliovama, ukkoseNa vi aTThabhAga-paliovamaM / evaM aNubaMdhovi, sesaM taheva / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do aTThabhAgapali- ovamAI, ukkoseNa vido aTThabhAgapaliovamAI, jAvae vaiyaM kAlaMgairAgaiMkarejjA / jahaNNakAlaTThiIyassa esa ceva ekko gmo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI paMcendriya tiryaMco eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? - uttara- he gautama! pUrvokta vaktavyatA anusAra jANavuM. avagAhanA jaghanya- aneka dhanuSa ane utkRSTa sAdhika 1800 dhanuSa, sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa palyopamano AThamo bhAga che.
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-ra3. | | 155] zeSa pUrvavatu. kAlAdeza- jaghanya ane utkRSTa palyopamanA be AThamA bhAga; yAvat eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. jaghanya kAlanI sthitivALAne mATe A eka ja gamaka che. // gamaka-4 / | 8 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIo jAo,sA ceva ohiyA vattavvayA, NavaraMThiI jahaNNeNaM tiNNi paliovamAI, ukkoseNa vi tiNNi pliovmaaii| evaM aNubaMdho vi, sesaMtaMceva / evaM pacchimA tiNNi gamagANeyavvA, NavaraM-ThiiMsaMvehaMca jaannejjaa| sattAmaIII bhAvArtha :- asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMca svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya ane jyotiSImAM utpanna thAya to tenuM kathana to audhika gamakanI samAna che. paraMtu sthiti ane anubaMdha jaghanya ane utkRSTa traNa palyopama, zeSa pUrvavat jANavuM. A ja rIte aMtima traNa camaka jANavA joIe. tenA sthiti ane saMvedha upayoga pUrvaka jANavA. A rIte kula sAta gamaka ja thAya che. gamaka-chA | 9 jai saMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiya tirikkhajoNiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA!saMkhejjavAsAuyANaM jaheva asurakumAresuuvavajjamANANaM taheva Nava vigamA bhANiyavvA, NavaraM- joisiya ThiI saMvehaMcajANejjA, sesaMtaheva nnirvsesNbhaanniyvvN| bhAvArtha - prazna- te jyotiSI deva, saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryacomAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA jyotiSImAM utpanna thAya che? uttara- asurakumAramAM utpanna thanArA saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMconI samAna nava gamaka jANavA joIe. sthiti ane saMvedha jyotiSI yogya upayogapUrvaka jANavA. zeSa saMpUrNa kathana asurakumAravat che. // 1thI 9 / vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMco ane yugalika tiryaMconI jyotiSImAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. yugalika tiryaMconI RddhinuM kathana asurakumAra uddezaka anusAra che. temAM avagAhanA ane sthitimAM bhinnatA che. avagAhanA - yugalika tiryaMcanI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa dagAunI che. paraMtu jyAre te jaghanya gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa sAdhika 1800 dhanuSanI hoya che. jaghanya gamakamAM tenAthI adhika avagAhanA hotI nathI. jyotiSamAM utpanna thanArA yugalika tiryacomAM jaghanya aneka dhanuSanI avagAhanA laghukAya sthalacara yugalika temaja khecara yugalikanI apekSAe che. utkRSTa sAdhika 1800 dhanuSanI avagAhanA vizAlakAya hAthI AdinI apekSAe che. A prakAranI hAthI Adi sthalacaronI avagAhanA avasarpiNInA trIjA ArAnA aMtima vibhAgamAM thAya che ane khecara yugalikanI aneka dhanuSanI avagAhanA sarva yugalika kAla ane sarva yugalika kSetramAM hoya che. sthiti- jaghanya palyopamanA AThamA bhAga, utkRSTa traNa palyopamanI hoya che. trIjA gamakamAM utkRSTa sthitie utpanna thavAnA kAraNe tenI sthiti jaghanya eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI hoya che. utkRSTa traNa palyopamanI hoya che. kiAya sarvedha- bhavAdeza- jaghanya, utkRSTa be bhava kare che
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 yugalika tiryaMcano jyotiSI sAthe kAlAdeza Hjaghanya (be bhava) gama-7 (1) o. (2) o jaLa (3) ula (4) jagha. au (7) u. au. (Ta) uM java (e) uM OM palyopamano cotho bhAga (be AThamA bhAga) palyopamano cotho bhAga (be AThamA bhAga) be palyopama ane be lAkha varSa palyopamano cotho bhAga (be AThamAM bhAga) 3 palyopama ane palyopamano AThano bhAga 3 palyopama ane palyopamano AThamo bhAga 4 palyopama ane 1 lAkha varSa zrI bhagavatI stra-5 utkRSTa (be bhava) 4 palyopama ane 1 lAkha varSa. rUpalyopama ane palyopamano AThamo bhAga 4 palyopama ane 1 lAkha varSa. palyopamano cotho bhAga 4 palyopama ane 1 lAkha varSa. OM palyopama ane palyopamano AThamo bhAga 4 palyopama ane 1 lAkha varSa. jyotiSImAM janArA yugalika tiryaMcanI sthiti- jaghanya-- palyopama no AThamo bhAga. utkRSTa-traNa palyopama. jyotiSI devInI sthiti- jaghanya palyopama no AThamo bhAga, utkRSTa eka palyopama ane eka lAkha varSa sAta gamaka H- jaghanyanA traNa gamakamAMthI cothA gamakamAM, pAMcamA ane chaThA gamakano samAveza thaI jAya che arthAt A traNeya gamakano kAlAdeza jaghanya ane utkRSTa eka samAna pA( ol ) palyopama thAya che. A ja rIte pahelA bIjA devalokamAM samajavuM, tyAM traNe ya gamakamAM kAlAdeza eka samAna kramazaH be palyopama ane sAdhika be palyopama thAya che. A rIte jyotiSI ane pahelA bIjA devalokamAM utpanna thatA baMne prakAranA yugalikonA saMbaMdhamAM sAta-sAta gamaka samajavA. nANattA :- yugalika tiryaMco jyotiSImAM jAya, tenA nANattA pAMca thAya che. jaghanya gamakramAM traNa nANattA thAya che- (1) avagAhanA (ra) AyuSya ane (3) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM be nANanA thAya che- (1) AyuSya ane (2) anubaMdha. A pAMca nANattAnuM spaSTIkaraNa asurakumAra uddezaka anusAra jANavuM. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI paMcendriya tiryaMco - tenuM kathana asurakumAramAM utpanna thanArA saMkhyAta varSanA saMjJI tiryaMcanI samAna che. te jyotiSIdevamAM sthAnAnusAra jaghanya palyopamanA AThamA bhAga, utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI sthiti prApta kare che. baMne sthAnanI sthiti anusAra kAlAdeza thAya che. nALattA :- jaghanya gamakamAM ATha ane utkRSTa gamakamAM be ema kula 10 nANattA asurakumAra uddezaka pramANe thAya che. manuSyonI jyotiSI devomAM utpatti H 10 jaNaM bhaMte! maNussehiMto uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! bhedo taheva / jaavbhAvArtha:- prazna- jo te jyotiSI devo, manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, to zuM saMkhyAta ke asaMkhyAta varSAyuddha manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- manuSya saMbaMdhI bheda prabheda yukta kathana karavuM thAvata saMkhyAta varSAyuSka ane asaMkhyAta varSAyuddha baMne prakAranA manuSyo jyotiSImAM utpanna thAya che. 11 asaMkhejja-vAsAThaya-saNNimaNusse NaM bhaMte! je bhavie joisiesu uvavajjittae, bhaMte! vakAlaThiIesu uvavajjejjA ?
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-ra3. 157] goyamA !jahA asaMkhejjavAsAuya-saNNipaMciMdiyassa joisiesuceva uvavajjamANassa sattagamagA taheva maNussANa vi,Navara- ogaahnnaaviseso| paDhamesutisugamae suogAhaNAjahaNNeNaMsAiregAiNava dhaNusayAI, ukkoseNaM tiNNi gaauyaaii| majjhimagamae jahaNNeNaM sAiregAiNava dhaNusayAI, ukkoseNaM vi sAiregAiNava dhnnusyaaii| pacchimesu tisugamaesujahaNNeNaM tiNNi gAuyAI, ukkoseNa vi tiNNi gAuyAI / sesaMtaheva Niravasesa jAvasaveho tti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo, jyotiSImAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jyotiSImAM utpanna thanArA asaMkhya varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMconI samAna sAta gamaka jANavA paraMtu avagAhanAmAM vizeSatA che. prathamanA traNa gamakamAM avagAhanA jaghanya sAdhika 900 dhanuSa ane utkRSTa traNa gAunI che. madhyama traNa gamakamAMthI eka gamakamAM (be nathI) jaghanya ane utkRSTa sAdhika 900 dhanuSanI che, aMtima traNa gamakamAM jaghanya ane utkRSTa traNa gAu che. zeSa kAya saMveda(kAlAdeza) sudhInuM kathana tiryaMca yugalikonI samAna che. |12 jaiNaM bhate ! saMkhejjavAsAuyasaNNimaNussehito uvavajjati, pucchA? goyamA ! saMkhejjavAsAuyANajaheva asarakamAresauvavajjamANANatahevaNava gamagA bhANiyavvA, NavaraM-joisiyaThiiMsaMvehaMca jANejjA,sesaMtaMceva nnirvsesN| // sevaM bhaMte !sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- jo saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo marIne, jyotiSImAM utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- asurakumAramAM utpanna thanArA saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyonI samAna nava gamaka jANavA joIe. ahIM jyotiSIdevonI sthiti ane saMvedha upayoga pUrvaka jANavA joIe. zeSa sarva kathana asurakumAra uddezakanI jema jANavuM. zeSa pUrvavatu. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecanaH prastuta sutromAM be prakAranA manuSyonI jyotiSI devomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che- temAM yugalika manuSyanuM saMpUrNa kathana yugalika tiryaMcanI samAna che. mAtra yugalika manuSyanI avagAhanAmAM bhinnatA che. avagAhanA :- yugalika manuSyonI avagAhanAno saMbaMdha sthiti sAthe che. prathama traNa audhika gamakamAM jaghanya avagAhanA sAdhika 900 dhanuSa ane utkRSTa traNa gAunI che. madhyama traNa gamakamAM jaghanya ane utkRSTa sAdhika 900 dhanuSanI hoya che ane traNa utkRSTa gamakamAM traNa palyopamanI sthiti hovAthI avagAhanA jaghanya utkRSTa traNa gAunI hoya che. - trIjA rAmakathI janArA yugalika manuSya jyotiSIdevonI eka palyopama ane eka lAkha varSanI utkRSTa sthiti ja prApta kare che. tethI te gamakamAM tenI jaghanya sthiti ane anubaMdha eka palyopama ane eka lAkha varSanA che, te kAraNathI jaghanya avagAhanA paNa sAdhika eka gAu hoya che ane utkRSTa sthiti traNa palyopamanI ane utkRSTa avagAhanA traNa gAunI hoya che. A rIte trIjA rAmakanI A vizeSatA
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 svataH samajavAnI che, prastuta sUtramAM teno nirdeza nathI. yugalika manuSyomAM utkRSTa AyuSya sAthe utkRSTa avagAhanA ja hoya che. tiryaMca yugalikamAM te pramANe jarUrI nathI. tene utkRSTa gamakamAM sarva avagAhanAo saMbhava hoya che. yugalika manuSya paNa tiryaMcanI jema sAta gamakathI ja jAya che ane jaghanya-utkRSTa be bhava kare che. nANattA :- yugalika manuSyamAM nANattA--dra thAya che. jaghanya gamakamAM traNa nANattA- (1) avagAhanA (2) AyuSya (3) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM paNa traNa nANattA- (1) avagAhanA (ra) AyuSya ane anubaMdha. avagAhanAnuM spaSTIkaraNa upara karyuM che. saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo marIne jyotiSI devamAM utpanna thAya to jayotiSInA sthAnAnusAra jaghanya palyopamano AThamo bhAga, utkRSTa eka lAkha varSa adhika eka palyopamanI sthiti prApta kare che. te 9 gammAthI jaghanya-ra, utkRSTa-8 bhava kare che. nANattA- kula ATha nANattA thAya che. jaghanya gamakamAM nANattA-5 (1) avagAhanA (2) samuddAta (3) jJAnAjJAna (4) AyuSya (5) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM nANattA-3 (1) avagAhanA (2) AyuSya (3) anubaMdha. tenuM spaSTIkaraNa 'asurakumAra' uddezaka(bIjA uddezaka) pramANe che. jyotiSImAM utpanna thatA jIvonA kula gammA ane kula nANattA H- jIva prakAra bhAva sakhyA gamA vivaraNa tiryaMca yugalika, manuSya yugagika saMtI niya | saMtrI manuSya jaya. ra ra 2 u. 2 8 8 5,6 be gammAne choDIne zeSa sAta gammAthI 2x7= 9 gammAthI 149= 9 gammAthI 149= maMtra 14 zrI bhagavatI sUtra-5 2 9 3ra || zataka-24/23 saMpUrNa // nANA vivaraNa 5+ = 8 10 kula 11 10 8 29
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--24 : uddezaka-24 zataka-ra4 : uddezaka-24 saMkSipta sAra A uddezakamAM vaimAnika devomAM utpanna thanArA jIvo viSayaka nirUpaNa che. saMnnI tiryaMca ane yugalika tiryaMca tathA saMjJI manuSya ane yugalika manuSya A cAra sthAnanA jIvo marIne, vaimAnika devomAM utpanna thAya che. ROBORO 159 DRDRO yugalika tiryaMca ane yugalika manuSya, vaimAnika devomAM pahelA ane bIjA devalokamAM jAya che. te tyAM jaghanya kramazaH eka palyopama ane eka palyopama jhAjherI, utkRSTa traNa-traNa palyopamanI sthiti prApta kare che. te sAta gamakathI jaghanya utkRSTa be bhava kare che. jaghanyanA traNa gamakamAMthI te cothA gamakathI jAya che; pAMcamA, chaThThA be gamakano samAveza cothA gamakamAM thaI jAya che. baMne devalokamAM janArA yugalika tiryaMconI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa 6 gAunI hoya che paraMtu cothA jaghanya gamakathI baMne devalokamAM jAya tyAre tenI utkRSTa avagAhanA kramazaH be gAu ane sAdhika be gAunI hoya che. baMne devalokamAM janArA yugalika manuSyonI avagAhanA jaghanya kramazaH eka gAu ane sAdhika eka gAu, utkRSTa traNa gAunI hoya che paraMtu cocA jaghanya gamakathI jAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya 4 (eka gAu ane sAdhika eka gAunI) hoya che ane sAtamA, AThamA, navamAM(utkRSTa) gamakathI jAya tyAre traNa gAunI eka ja(utkRSTa) avagAhanA hoya che. saMjJI tiryaMca AThamA devaloka sudhI utpanna thaI zake che. tyAM sthAnAnusAra sthiti prApta kare che ane nava gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. saMzI manuSya sarvArthasiddhavimAna sudhI janma dhAraNa kare che. temAM prathama be devalokamAM utpanna thanArA manuSyonI jaghanya avagAhanA aneka aMgula ane jaghanya sthiti aneka mAsanI hoya che. trIjAthI uparanA devalokamAM janArA manuSyonI jaghanya avagAhanA aneka hAtha ane jaghanya sthiti aneka varSanI hoya che. te manuSyonI utkRSTa avagAhanA 500 dhanuSa ane utkRSTa sthiti koDapUrvanI hoya che. saMjJI manuSya ekathI ATha devalokamAM nava gamakathI jaghanya be, utkRSTa ATha bhava kare che. navamA devalokathI nava zaiveyaka sudhImAM jaghanya traNa, utkRSTa sAta bhava kare che. cAra anuttara vimAnamAM jaghanya traNa, utkRSTa pAMca bhava kare che. sarvArthasiddhavimAnamAM pahelA, cothA ane sAtamA gamakathI jaghanya-utkRSTa traNa bhava kare che. anya cha gamaka tyAM ghatA nathI. *** A rIte vaimAnika devomAM utpanna thanArA jIvonI vizeSatA ane tenA bhavabhramaNane spaSTa karato uddezaka pUrNa thAya che.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 160 ] zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra4 : udazaka-raja vaimAnika vaimAnika devomAM jIvonI utpattiH| 1 sohammagadevANaMbhaMte!kaohiMto uvavajjati-kiMNeraiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA ! bhedojahA joisiyuddese| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saudharma devalokanA devo kaI gatimAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM te narakamAMthI ke tiryaMca, manuSya, devamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvokta jyotiSI uddezaka anusAra jIvonA bhedo sAthe utpanna thatA jIvonuM kathana karavuM. yugalika tiryaMconI vaimAnikadevomAM utpatti - | 2 asaMkhejjavAsAuya saNNipaMciMdiyatirikkhajoNieNaM bhaMte !je bhavie sohammaga devesuuvavajjittae, seNaM bhaMte ! kevaiyakAla ThiIesuuvavajjejjA? goyamA !jahaNNeNaM paliovamaTTiIesu, ukkoseNaM tipliovmttttiiiesuuvvjjejjaa| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI paMcendriya tiryaMco, saudharmadevalokanA devomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya eka palyopama ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA saudharma devalokanA devomAM utpanna thAya che. | 3 teNaM bhaMte ! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA ! avasesaMjahA joisiesuuvavajjamANassa, NavaraM-sammadiTThI vi,micchAdiTThI vi, No smmaamicchaaditttthii| NANI vi,aNNANI vi,donnaannaadoannnnaannaanniymaa| ThiI jahaNNeNaMpaliovamaM,ukkoseNaM tiNNi pliovmaaii| evaM annubNdhovi| sesaMtaheva / kAlAdeseNaMjahaNNeNaMdopaliovamAI, ukkoseNaM chappaliovamAI, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! jyotiSImAM utpanna thanArA asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA sannI tiryaMconI samAna saMpUrNa RddhinuM varNana jANavuM. vizeSamAM- te samyagudRSTi ane mithyAdaSTi hoya che paraMtu mizradaSTi hotA nathI. te jJAnI ane ajJAnI baMne hoya che. temAM be jJAna athavA be ajJAna niyamA hoya che. tenI sthiti jaghanya eka palyopama ane utkRSTa traNa palyopama che. A ja rIte anubaMdha paNa che. zeSa kathana bhavAdeza paryata jyotiSIdevo pramANe che. kAlAdezathI jaghanya be palyopama ane utkRSTacha palyopama; yAvatueTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. || gamaka-1||
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddeza4-24 [ 11 | |4 soceva jahaNNakAlaTThiIesuuvavaNNo, esa ceva vattavvayA, NavaraM- kAlAdeseNaM jahaNNeNaM do paliovamAI, ukkoseNaM cattAri paliovamAI, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaI karejjA / bhAvArtha:- te asaMkhya varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco, jaghanya kAlanI sthitivALA saudharma devalokanA devomAM utpanna thAya, to tenA mATe pUrvokta prathama gamakanI vaktavyatA ja che. kAlAdezathI jaghanya be palyopama ane utkRSTa cAra palyopama; thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. gamaka-2 // 5 soceva ukkosakAlaTThiIesukhavaNNo, jahaNNeNaMtipaliovamaThiIesu, ukkoseNa vitipaliovamaThiIesu, esaceva vattavvayA,NavaraM-ThiI jahaNNeNaM tiNNi paliovamAI, ukkoseNa vi tiNNi pliovmaaiN| sesaMtaheva / kAlAdeseNaMjahaNNeNaMchappaliovamAI, ukkoseNa vi chappaliovamAI, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa|| bhAvArtha:- te asaMkhya varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco utkRSTa kAlanI sthitivALA saudharma devalokanA devomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa traNa palyopamanI sthitivALA saudharma devalokanA devomAM utpanna thAya che. ityAdi pUrvokta vaktavyatAnusAra kathana che paraMtu yugalikonI sthiti jaghanya ane utkRSTa traNa palyopama che. zeSa pUrvavatu. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa cha palyopama; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-3 II. |6 socava appaNA jahaNNakAlaTThiIojAo,jahaNNeNaMpaliovamaTThiIesu, ukkoseNa vipaliovamaTThiIesa,esacevavattavvayA,NavaraM- ogAhaNAjahaNNeNaM dhaNuputtaM,ukkoseNaM dogaauyaaii| ThiI jahaNNeNaMpaliovama,ukkoseNa vipaliovamA sesaMtaheva / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM dopaliovamAiM, ukkoseNa vidopaliovamAI, jAvaevaiyaMkAlaMgairAgaI vALA | bhAvArtha :- asaMkhya varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco svayaM jaghanya sthitivALA hoya ane saudharma devalokavAsI devomAM utpanna thAya, to jaghanya ane utkRSTa eka palyopamanI sthitivALA saudharmadevalokavAsI devomAM utpanna thAya che. tenA mATe paNa pUrvokta vaktavyatAnusAra jANavuM. paraMtu tenI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa be gAunI che, sthiti jaghanya ane utkRSTa eka palyopamanI che. zeSa pUrvavat jANavuM. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa be palyopama; yAvatu eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che.// gamaka4thI 6. | 7 soce appaNAkkosakAlaTThiIojAo,AdillagamagasarisAtiSNigamagANeyavvA, NavaraM-ThiiMkAlAdesaMca jaannejjaa| bhAvArtha - te asaMkhya varSAyuSka saMjJI paMcendriya tiryaMco svayaM utkRSTa sthitivALA hoya, to tenA aMtima traNa gamakanuM kathana prathamanA traNa gamakanI samAna jANavuM joIe. vizeSamAM sthiti ane kAlAdeza upayoga pUrvaka jANavo joIe.
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ ma vivecana - prastuta sUtromAM yugalika tirthaMca paMcendriyonI saudharma devalokanA devomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. tenI smRtinuM kathana jyotiSI uddezaka anusAra che. temAM bhinnatA A pramANe che- zrI bhagavatI sUtra-5 upapAta :- saudharma devalokavAsI devonI jaghanya sthiti eka popamanI che. tethI temAM utpanna thanArA yugalika tiryaMco ane manuSyonI sthiti paNa jaghanya eka palyopamanI avazya hoya che ane yugalikonI utkRSTa sthiti traNa palyopamanI che, tethI saudharma devalokanI utkRSTa sthiti be sAgaropamanI hovA chatAM paNa teo traNa palyopamanI ja sthiti prApta kare che. baMne bhavanI sthiti anusAra pratyeka gamakano kAlAdeza thAya che. ahIM jyotiSI devanI jema sAta gamaka ja thAya che. avagAhanA :- jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa cha gAunI avagAhanA hoya che. jyAre te svayaM jaghanya gamakathI saudharma devalokamAM utpanna thAya tyAre tenI avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa be gAunI hoya che. dRSTi :- bhavanapati, vyaMtara ane jyotiSImAM utpanna thanArA yugalikane eka mithyAdaSTi ja hoya che paraMtu saudharma ane IzAna devalokamAM utpanna thanArA yugalika tiryaMcane samyak ane mithyA baMne dRSTi hoya che. samyagdaSTi yugalika vaimAnikanuM AyuSya ja bAMdhe che ane vaimAnikamAM ja jAya che. mithyAdaSTi yugalika cAre ya jAtinA devomAM jAya che. yugalikone mizradaSTi hotI nathI. zAnAzAnaH- yugalikomAM be jJAna athavA be ajJAna hoya che. yugalikone avadhijJAna ke vibhaMgajJAna hotuM nathI. bhavAdeza sAta gamakathI jaghanya utkRSTa-2 bhava kare che. tiryaMca yugalikano saudharma devalokanA deva sAthe kAlAdeza H nava gamaka jaghanya (be bhava) (1) au au (2) au jaya (3) au. u. (4) ja5 (7) u (8) u. jatha (e) to be palyopama be palyopama che popama be palyopama cAra palyopama cAra palyopama cha palyopama utkRSTa (be bhava) cha palyopama cAra pahopama cha palyopama be palyopama che popama cAra popama che popama saudharma devalokamAM janArA yugalika tiryaMcanI sthiti- javanya eka polpama, utkRSTa traNa palyopama, saudharma devalokamAM prApta thatI sthiti- jaghanya eka palyopama utkRSTa, traNa palyopama. nANanA-- tiryaMca yugaliko saudharma devalokamAM utpanna thAya tenA 5 nANattA hoya che. jaghanya gamakamAM traNa nANattA- (1) avagAhanA (ra) AyuSya (3) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM be nANattA- (1) AyuSya (2) anubaMdha. saMjJI tiryaMconI saudharma devalokamAM utpatti H 8 jai NaM bhaMte! saMkhejjavAsAuyasaNNipaMcidiya, pucchA ? goyamA ! saMkhejjavAsAuyassa
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddeza4-24 [ 13] jaheva asurakumAresuuvavajjamANassataheva Nava vigmgaa,nnvrN-tthiiNsNvehNcjaannejjaa| jAheya appaNA jahaNNakAlaTThiIo bhavai tAhetisuvigamaesusammadiTThivi,micchAdiTThI viNo smmaamicchaaditttthii| doNANA do aNNANA NiyamaM / sesaMta ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMzI tiryaMca paMcendriyo marIne saudharma devalokanA devomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama! asurakumAramAM utpanna thanArA saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI tiryaMconI samAna nava gamaka jANavA joIe paraMtu ahIM sthiti ane saMvedha bhinna jANavA joIe. jyAre te svayaM jaghanyasthitivALA hoya, tyAre jaghanyanA traNa gamakamAM samyagdaSTi ane mithyAdaSTi hoya che, samyagRmithyAdaSTi nathI. be jJAna athavA be ajJAna avazya hoya che. zeSa saMpUrNa vaktavyatA asurakumAra uddezakavat che. vivecana : prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMca paMcendriyonI saudharma devalokamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. tenI Rddhi asurakumAra uddezaka anusAra che. te nava gamakathI jaghanya-2, utkRSTa-8 bhava kare che. te jyAre jaghanya gamakathI jAya che tyAre tenI RddhimAM bhinnatA hoya che. daSTi- saMjJI tiryaMcamAM traNe daSTi hoya che paraMtu jyAre te jaghanya sthitimAM marIne, saudharma devalokamAM utpanna thavAnA hoya tyAre tene mizra daSTi hotI nathI, be daSTimAMthI koIpaNa eka daSTi hoya che. jJAnAzAna- saMjJI tiryaMconI RddhimAM traNa jJAna athavA traNa ajJAna hoya che paraMtu tenI jaghanya sthitimAM tene be jJAna athavA be ajJAna hoya che, tyAre tene avadhijJAna ke virbhAgajJAna hotuM nathI. saMzI tiryaMca paMcendriyano saudharma devalokanA deva sAthe kAlAdezaHgamaka jaghanya (be bhava) utkRSTa (ATha bhava) (1) au aura aMtarmuhUrta ane 1 palyopama 4 pUrvakoTi varSa ane 8 sAgaropama (2) aura jagha0 aMtarmuhUrta ane 1 palyopama 4 pUrvakoTi varSa ane 4 palyopama. (3) au0 u0 aMtarmuhUrta ane 2 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 8 sAgaropama (4) jagha au aMtarmuhUrta ane 1 palyopama 4 aMtarmuhUrta ane 8 sAgaropama (5) jagha0 jagha0 aMtarmuhUrta ane 1 palyopama 4 aMtarmuhUrta ane 4 palyopama (6) jagha0 u aMtarmuhUrta ane 2 sAgaropama 4 aMtarmuhUrta ane 8 sAgaropama (7) u. au pUrvakoTi varSa ane 1 palyopama 4 pUrvakoTi varSa ane 8 sAgaropama (8) u0 jagha0 pUrvakoTi varSa ane 1 palyopama 4 pUrvakoTi varSa ane 4 palyopama (9) u u. pUrvakoTi varSa ane 2 sAgaropama 4 pUrvakoTi varSa ane 8 sAgaropama saMzI tiryaMcanI sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa kroDapUrva varSa. saudharma deva.nI sthiti- jaghanya eka palyopama, utkRSTa be sAgaropama. nANA - 10 nANattA asurakumAra uddezaka anusAra hoya che. jaghanya gamakamAM ATha nANattA hoya che- (1) avagAhanA (2) vezyA (3) daSTi (4) jJAnAjJAna (5) samuddAta (6) AyuSya (7) adhyavasAya ane
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrI bhagavatI sUtra-5 (8) anubaMdha. utkRSTa gamakamAM be nANattA hoya che- (1) AyuSya (2) anubaMdha. manuSyonI saudharma devalokamAM utpatti H 9 jai NaM bhaMte ! maNussehiMto uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! bhedo jaheva joisiesu uvavajjAmANassa / jAva bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo saudharma devalokavAsI devo manuSyamAMthI AvIne utpanna thAya, to te saMkhyAta ke asaMkhyAta varSAyuSya manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! jyotiSImAM utpanna thanArA saMjJI manuSyonI samAna vaktavyatA jANavI yAvat-- | 10 asaMkhejjavAsAuya-saNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie sohamme kappe devattAe uvavajjittae, pucchA ? goyamA ! evaM jaheva asaMkhejjavAsAuyassa saNNipaMcidiyatirikkhajoNiyassa sohamme kappe uvavajjamANassa taheva satta gamagA, NavaraM- ogAhaNA Adillaesu dosu gamaesu jahaNNeNaM gAuyaM, ukkoseNaM tiNNi gAuyAiM / taiyagame jahaNNeNaM ta gAuyAiM, ukkoseNa vi tiNNi gAuyAiM / cautthagamae jahaNNeNaM gAuyaM, ukkoseNa vi gAuyaM / pacchimaesu tisu gamaesu jahaNNeNaM tiNNi gAuyAiM, ukkoseNa vi tiNi gAuyAiM / sesaM taheva NiravasesaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo marIne, saudharma devalokavAsI devomAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! asaMkhyAta varSAyuSya saMjJI tiryaMca paMcendriya saudharmakalpamAM utpanna thAya, tenA varNana samAna ahIM paNa sAta gamaka kahevA. paraMtu tenI avagAhanAmAM vizeSatA e che ke yugalika manuSyonI prathama be gamakamAM avagAhanA- jaghanya eka gAu, utkRSTa traNa gAunI che; trIjA gamakamAM jaghanya, utkRSTa traNa gAunI che; cothA gamakamAM jaghanyautkRSTa eka gAunI ane aMtima traNa gamakamAM jaghanya-utkRSTa traNa gAunI che. zeSa saMpUrNa kathana te ja pramANe jANavuM arthAt yugalika tiryaMcanA varNana anusAra che. 11 jaNaM bhaMte! saMkhejja vAsAuya saNNimaNussehiMto, pucchA ? goyamA ! evaM saMkhejjavAsAuya saNNi maNussANaM jaheva asurakumAresu uvavajjamANANataheva nava gamagA bhANiyavvA, NavaraM - sohammadevaThiiM saMvehaM ca jANejjA | sesaM taM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te saudharma devalokavAsI deva saMkhyAta varSanA saMjJI manuSyomAMthI AvIne utpanna thAya, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! asurakumAramAM utpanna thanArA saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyonI vaktavyatA samAna ahIM nave gamaka jANavA joIe. vizeSatA e che ke ahIM saudharma devanI sthiti ane saMvedha jANavA. zeSa asurakumAra vat che. vivecanaH prastuta sUtromAM saMkhyAta varSanA AyuSyavALA saMjJI manuSyo ane yugalika manuSyo marIne, saudharma devalokamAM utpanna thAya tatsaMbaMdhI vicAraNA che. temAM yugalika manuSyonuM saMpUrNa kathana yugalika tiryaMconI
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-24 15] samAna che paraMtu yugalika tiryaMco ane yugalika manuSyonI avagAhanAmAM taphAvata che. tene koSTakamAM juo- yugalika tiryaMca ane manuSyamAM avagAhanAno taphAvata - (vaimAnikamAM utpanna thanArA) gamaka yugalika tiryaMca-avagAhanA | yugalika manuSya-avagAhanA pahelA bIjA gamakamAM jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa 6 gAu | jaghanya 1 gAu, utkRSTa traNa gAu trIjA gamakamAM jaghanya aneka dhanuSya, utkRSTa-6 gAu jaghanya, utkRSTa-traNa gAu cothA camakamAM | jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa 2 gAu | jaghanya, utkRSTa-eka gAu 7,8,9 gamakamAM jaghanya aneka dhanuSa, utkRSTa dagAu | jaghanya, utkRSTa-traNa gAu - yugalika manuSyomAM tenI avagAhanA sthiti anusAra hoya che. eka palyopamanI sthitivALA yugalikonI avagAhanA eka gAunI, traNa palyopamanI sthitivALAnI traNa gAunI avagAhanA hoya che. paraMtu yugalika tiryacomAM tevuM ekAMte hotuM nathI; temAM utkRSTa sthitimAM paNa aneka dhanuSanI jaghanya avagAhanA ane madhyama sarva avagAhanAo hoI zake che. saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyonI IzAna devalokamAM utpatti :|12 IsANadevA NaM bhaMte !kaohiMto uvavajjati? goyamA ! IsANadevANaM esa ceva sohammagadevasarisAvattavvayA,NavaraM-asaMkheja vAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNiyassa jesu ThANesu sohamme uvavajjamANassa paliovamaThiI tesu ThANesuiha sAiregaMpaliovamaM kAyavvaM / cautthagame ogAhaNA jahaNNeNaM dhaNupuhuttaM, ukkoseNa sAiregAiMdogAuyAI, te tahevA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! IzAna devalokanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! IzAna devonI vaktavyatA, saudharmavimAnavAsI devonI samAna che. vizeSatA tyAM je sthAnamAM asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMca paMcendriyonI sthiti eka palyopamanI kahI che tyAM sAdhika eka palyopama jANavuM joIe. cothA gamakamAM avagAhanA jaghanya aneka dhanuSa ane utkRSTa sAdhika be gAunI hoya che. zeSa kathana saudharma devalokanA devo pramANe che. 13 asaMkhejjavAsAuyasaNNimaNussa vitaheva ThiI jahA paMciMdiyatirikkhajoNiyassa asaMkhejjavAsAuyassa / ogAhaNA vijesuThANesugAuyaMtesuThANesuihaMsAiregaMgAuyaM sevaMtadevA bhAvArtha:- asaMkhyAta varSAyuSka saMjJI manuSyonI sthiti, asaMkhyAta varSAyuSka paMcendriyatiryaMconI samAna che, avagAhanA saudharma devalokanA devomAM kahela eka gAunA sthAne sAdhika eka gAunI jANavI joIe. zeSa kathana tiryaMca yugalikavat che. 14 saMkhejjavAsAuyANaMtirikkhajoNiyANamaNussANa yajahevasohammesuuvavajjamANANaM taheva NiravasesaMNava vigmgaa| NavaraM IsANaThiiMsaMvehaM ca jaannejjaa|
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 166 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- saudharmadevalokamAM utpanna thanArA saMkhyAta varSAyuSka tiryo ane manuSyonA viSayamAM je nava gamaka kahyA che, te ja rIte IzAna devalokanA viSayamAM paNa che, sthiti ane saMvedha IzAna devaloka pramANe jANavA joIe. vivecana : IzAna devalokanA devonuM utpatti saMbaMdhI saMpUrNa kathana saudharma devalokanA devonI samAna che. avagAhanA ane sthitimAM vizeSatA che. avagAhanA :- saudharma devalokanA devomAM cothA gamakamAM jyAM jaghanya eka gAunI avagAhanA kahI che, tyAM ahIM sAdhika eka gAunI avagAhanA hoya ane sthiti sAdhika eka palyopamanI hoya che. kAraNa ke IzAna devalokanI jaghanya sthiti sAdhika eka palyopamanI ja che. sthiti anusAra anubaMdha paNa hoya che ane kAyasaMvedha(kAlAdeza) paNa te baMne sthAnanI sthiti anusAra thAya che. sanakumArathI sahasAra sudhInA devomAM utpatti - 15 saNaMkumAradevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati? goyamA ! uvavAo jahA sakkara- ppabhApuDhavi-NeraiyANa / jaavbhAvArtha:- agna- he bhagavana! sanatkAra devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenI utpatti, zarkarA prajAnA nairayikomAM saMsI manuSya ane tiryaMcanI utpattinI samAna che yAvata16 pajjattasaMkhejjavAsAuyasaNNipaMciMdiyatirikkhajoNie NaM bhaMte ! je bhavie saNaMkumAra- devesu uvavajjittae, pucchA? goyamA! avasesA parimANAdIyA bhavAdesapajjavasANA sacceva vattavvayA bhANiyavvA jahA sohamme uvavajjamANassa, Navara- saNakumAraTThiI saMvehaM ca jANejjA / jAhe ya appaNA jahaNNakAlaTThiIo bhavai tAhe tisu vi gamaesu paMca lessAo AdillAo kAyavvAo, sesa taM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMkhyAta varSAyuSka paryApta saMjJI paMcendriya tiryaMco, sanakumAra devalokamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA sanaskumAra devalokamAM utpanna thAya che? uttara-he gautama ! parimANathI laIne bhavAdeza sudhInI sarva vakatavyatA, saudharmakalpamAM utpanna thanArA saMkhyAta varSAyuSka saMjJI tiryaMconI samAna jANavI joIe, paraMtu sanakumAranI sthiti ane kAya saMvedha upayoga pUrvaka jANavo joIe. jyAre te saMjJI tiryaMca jaghanya sthitivALA hoya, tyAre traNa gamakamAM prathamanI pAMca lezyAo hoya che. zeSa pUrvavat che. . gamaka-1thI 9 // 17 jai NaM bhaMte ! maNussehiMto uvavajjati, pucchA ? goyamA ! maNussANaM jaheva sakkarappabhAe uvavajjamANANaM taheva Nava vigamA bhANiyavvA, NavaraM-saNaMkumAraTTiiM saMvehaM ca jaannejjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo sanakumAra devo, manuSyamAMthI AvIne utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitivALA sanaskumAra devalokamAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! zarkarA prabhAmAM utpanna thanArA manuSyanI samAna nava gamaka jANavA joIe. paraMtu sanaskumAranI sthiti ane saMvedha upayogapUrvaka
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddeza4-24 167 jANavA joIe. // gamaka-1thI 9 / 18 mAhiMdagadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajaMti ? ____ goyamA !jahA saNaMkumAragadevANaM vattavvayA tahA mAhiMdagadevANa vibhANiyavvA, NavaraM- mAhiMdagadevANaM ThiI sAiregA bhANiyavvA sacceva / evaM baMbhalogadevANa vi vattavvayA, NavaraM- baMbhalogaTThiI saMvehaM ca jANejjA / evaM jAva sahassAro, NavaraM-ThiI saMvehaM ca jANejjA / laMtagAdINaM jahaNNakAlaTThiIyassa tirikkhajoNiyassa tisu vi gamaesuchappi lessAo kaayvvaao| saMghayaNAibaMbhalogalataesupaMca AdillagANi, mahAsukka sahassAresucattAri, tirikkhajoNiyANa vi maNussANa vi / sesataM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mAhendra devalokanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! je rIte sanakumAra devanI vaktavyatA kahI, te ja rIte mANendra devalokanI vaktavyatA paNa jANavI joIe. mAhendra devalokanA devonI sthiti, sanakumAra devonI sthitithI sAdhika kahevI. te ja rIte brahmalokanA devanI vaktavyatA che. sthiti ane saMvedha brahmalokanA jANavA joIe. A rIte sahasAra devaloka paryata jANavuM. sthiti ane saMvedha pota-potAno jANavA joIe. lAMtaka, mahAzukra ane sahasAra devalokamAM utpanna thanArA jaghanya sthitivALA tiryaMconA traNe gamakamAM chae vezyAo hoya che. brahmaloka ane lAMtaka devalokamAM janArAne prathamanA pAMca saMghayaNa hoya che. mahAzukra ane sahasAra devalokamAM janArAne prathamanA cAra saMghayaNa hoya che. A pramANe tiryaMco ane manuSyo baMnene mATe saMghayaNa jANavA joIe. zeSa kathana sanakumAravat che. // gamaka-1thI 9o. vivecanaH prastuta sUtromAM saMjJI tiryaMca paMcendriya ane saMjJI manuSyanI sanaskumArathI sahasAra devalokamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. bIjI narakamAM utpanna thanArA tiryaMca ane manuSyanI samAna tenI vaktavyatA che, vizeSatAo A pramANe cheupapAta - yugalika tiryaMca ane yugalika manuSya be devaloka sudhI jAya che. tethI trIjAthI AThamA devaloka sudhI saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyanI ja utpatti thAya che. te tyAM utpanna thaIne sthAnAnusAra sthiti prApta kare che, nava gamakathI jaghanya-2 ane utkRSTa-8 bhava kare che. saMghayaNa :- saMjJI tiryaMca ane manuSyamAM cha saMghayaNa hoya che paraMtu upara uparanA devalokamAM janArA manuSyone hIna-hInatama saMghayaNo hotA nathI. sevArya saMghayaNavALA cAra devaloka sudhI ja jaI zake che. kIlikA saMghayaNavALA cha devaloka sudhI, ardhanArA saMghayaNavALA Ai devaloka sudhI, nArA saMghayaNavALA bAra devaloka sudhI, traDhaSabha nArA saMghayaNavALA nava raiveyaka sudhI ane vajaaSabhanArA saMghayaNavALA anuttaravimAna sudhI jAya che. lezyA :- saMjJI tiryaMca ane saMjJI manuSyamAM cha lezyA hoya che. paraMtu be devaloka sudhI jaghanya(4,5,6) gamakathI janArA saMjJI tiryaMcane utkRSTa cAra vezyA hoya zake che. te ja rIte trIjA, cothA ane pAMcamAM devalokamAM jaghanya gamakathI utpanna thanArA tiryaMcane adhikatama pAMca lezyA hoya zake che. te jIvo potAnI
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 168 | zrI bhagavatI sUtra-5 jaghanya sthitimAM pAMca legyAmAMthI koIpaNa lezyAmAM pariNata thaI zake che. tema chatAM maraNanA aMta samaye paghalezyAmAM ja mRtyu pAme che. chaThThA, sAtamA ane AThamA devalokamAM janArA tiryaMca paMcendriyane jaghanya gamakamAM paNa utkRSTa chae vezyA hoya zake che. te devalokamAM zuklalezyA hovAthI tyAM janArA jIvo aMta samaye zuklalezyAmAM ja mRtyu pAme che. devalokamAM janArA manuSyamAM aneka varSanI jaghanya sthiti hovAthI tenA nave ya gamakamAM chae vezyA hoya che. tethI tene vezyAno nANatto nathI. hUta, utkRSTa kroDapUrvanI ane manuSyonI sthiti jaghanya aneka varSa ane utkRSTa kroDa pUrvanI che. te jIvo devalokanA sthAnAnusAra sthiti pAme che. sanakumAra devalokamAM jaghanya be sAgaropama, utkRSTa sAta sAgaropama, mAhendra devalokamAM jaghanya be sAgaropama jhAjherI, utkRSTa sAta sAgaropama jhAjherI. brahmaloka devalokamAM jaghanya sAta sAgaropama, utkRSTa daza sAgaropama, lAtaka devalokamAM jaghanya daza sAgaropama, utkRSTa cauda sAgaropama, mahAzukra devalokamAM jaghanya cauda sAgaropama, utkRSTa sattara sAgaropama, sahasAra devalokamAM jaghanya sattara sAgaropama, utkRSTa aDhAra sAgaropamanI sthiti che. devalokanI sthiti anusAra jaghanya-2, utkRSTa-8 bhavano teno kAlAdeza thAya che. nANatA:- saMjJI tiryaMcamAM 10nANattA thAya che. temAM jaghanya gamakamAM ATha nANA- (1) avagAhanA, (2) lezyA, (3) daSTi, (4) jJAnAjJAna, (5) samughAta, (6) AyuSya, (7) adhyavasAya, (8) anubaMdha utkRSTa gamakamAM nANattA-ra hoya che- AyuSya ane anubaMdha. te sarva nairayika uddezaka anusAra jANavA. pAMcamA devaloka sudhI A dasa nANattA che. paraMtu 6,7,8mA devalokamAM janArAne cha lezyA hoya che. tethI te traNa devalokamAM jAya tyAre vezyAno nANatto thato nathI. tethI tenA jaghanya gammAmAM sAta nANattA thAya che. saMjJI manuSyomAM-nANattA-dahoya che. temAM jaghanya gamakamAM-3 ane utkRSTa gamakamAM-3 (1) avagAhanA (2) AyuSya ane (3) anubaMdha. te sarvanuM spaSTIkaraNa bIjI narakamAM utpanna thanArA manuSyonI samAna che, te prathama naraka uddezaka anusAra jANavA. manuSyonI ANata devalokathI sarvArthasiddha vimAna sudhImAM utpatti - 19 ANayadevANaMbhate!kaohiMtokhavajjata,pucha?goyamA!uvavAojahAsahassAradevANaM, NavaraM-tirikkhajoNiyA khoDeyavvA jaavbhAvArtha - prazna-he bhagavan! ANata devalokanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! teno upapAta sahasAra devalokanA devonI samAna jANavo paraMtu ahIM tiryaMcono niSedha karavo joIe. (ahIM tiryaMca utpanna thatA nathI.) yAvatu20 pajjattasaMkhejjavAsAuya saNNimaNusse NaM bhaMte ! je bhavie ANayadevesu uvavajjittae pucchA?goyamA !maNussANa yavattavvayA jaheva sahassAresuuvavajjamANANaM, NavaraM-tiNNi saMghayaNANi, sesaM taheva jAva aNubaMdho / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM satta bhavaggahaNAI / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM aTThArasa
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddeza4-24 169 | sAgarovamAiM dohiM vAsapuhuttehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM sattAvaNNaM sAgarovamAI cauhiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jAva evaiyaM kAlaMgairAgaiMkarejjA / evaM sesA vi aTTha gamagA bhANiyavvA, NavaraM- ThiI saMvehaM ca jANejjA, sesaMtaM ceva / evaM jAva accuyadevA, Navara-ThiI saMvehaM ca jANejjA / causu vi saMghayaNA tiNNi aannyaadiisu| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMkhyAta varSAyuSka paryApta saMjJI manuSyo marIne, ANata (navamA) devalokamAM utpanna thAya to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara-he gautama! sahasAra(AThamA) devalokamAM utpanna thanArA manuSyonI samAna ahIM sarva vakatavyatA che. vizeSatA e che ke ahIM prathamanA traNa saMghayaNavALA utpanna thAya che. zeSa sahasAra devalokavatu che. bhavAdezathI jaghanya traNa bhava ane utkRSTa sAta bhava kare che. kAlAdeza- jaghanya be aneka varSa adhika 18 sAgaropama ane utkRSTa cAra pUrvakoTi adhika pa7 sAgaropama che; thAva eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. A rIte zeSa ATha gamaka paNa jANavA joIe. vizeSamAM sthiti ane kAlAdeza upayogapUrvaka jANavA joIe, zeSa sahasAravat che. A rIte azruta devaloka paryata jANavuM. sthiti ane kAlAdeza pota-potAnI sthiti anusAra jANavA. ANatAdi cAra devalokomAM prathamanA traNa saMghayaNavALA utpanna thAya che. 21 gevijjagadevANaM bhaMte!kaohiMtouvavati,pucchA?goyamA!esaceva vattavvayA, Navara- do saMghayaNA / Thiisaveha ca jaannejjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! raiveyaka devalokanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrvokta vaktavyatAnusAra jANavuM. vizeSatA e che ke ahIM prathamanA be saMghayaNavALA utpanna thAya che tathA sthiti ane kAlAdeza upayogapUrvaka jANavA. 22 vijayavejayaMta-jayaMta-aparAjiyadevANaM bhaMte !kaohiMto uvavati, pucchA? goyamA ! esa ceva vattavvayA NiravasesA jAvaaNubaMdho tti, nnvrN-pddhmsNghynnN| sesaMtaheva / bhavAdeseNaM jahaNNeNaM tiNNi bhavaggahaNAI, ukkoseNaM paMca bhvgghnnaaii| kAlAdeseNaM jahaNNeNaM ekkatIsaMsAgarovamAiMdohiM vAsapuhuttehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM chAvardisAgarovamAiMtihiM pavvakoDIhiM abbhhiyaaii.jaavevaayNkaalNgddraagddukrejjaa| evaM sesA vi aTThagamagA bhANiyavvA,NavaraM-ThiiMsaMvehaMca jaannejjaa| maNuseladdhI Navasu vigamaesujahAgevejjesu uvavajjamANassa, NavaraM- paDhama sNghynnN| bhAvArtha - prazna-he bhagavan!vijaya, vaijayaMta, jayaMta ane aparAjita vimAnanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara-goyamA! pUrvokta vaktavyatA anubaMdha paryata jANavI.ahIM kevaLa prathama saMghayaNavALA ja utpanna thAya che, zeSa pUrvavatu, bhavAdezathI jaghanya traNa bhava ane utkRSTa pAMca bhava thAya che, kAlAdezathI jaghanya aneka be varSa adhika 31 sAgaropama ane utkRSTa traNa pUrvakoTi varSa adhika 66 sAgaropama; yAvatuM eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. zeSa ATha gamaka paNa A ja pramANe che. sthiti ane kAlAdeza potAnI sthiti anusAra jANavA joIe. manuSyanI saMpUrNa Rddhi nava gamakathI raiveyakamAM utpanna thanArA manuSyanI samAna
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 170 | zrI bhagavatI sUtra-5 che. vizeSatA e che ke vijaya Adi anuttara vimAnamAM prathama saMghayaNavALA ja utpanna thAya che. 23 savvaTThasiddhagadevA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati, pucchA ? goyamA ! uvavAo jaheva vijayAdINa / jaavbhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarvArthasiddha vimAnanA devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara-he gautama! utpatti saMbaMdhI sarva kathana vijayAdi anuttara vimAnanI samAna che. yAvata24 seNaM bhaMte ! kevaiyakAladiIesa uvavajjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM tettIsa sAgarovamaTThiIesu, ukkoseNa vitettIsaMsAgarovamaTThiIesu uvavajjati, avasesA jahA vijayAIsuuvavajjatANaM,NavaraM- bhavAdeseNaM tiNNi bhavaggahaNAI,kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaMsAgarovamAiMdohiM vAsapuhuttehiM abbhahiyAI, ukkoseNaM vitettIsaMsAgarovamAI dohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, jaaveviyNkaalNgiraagiNkrejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMjJI manuSyo marIne, sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitimAM utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitivALA sarvArthasiddha vimAnamAM utpanna thAya che. zeSa vaktavyatA vijayAdi anuttara vimAnamAM utpanna thanArA manuSyanI samAna che. bhavAdezathI traNa bhava tathA kAlAdezathI jaghanya be aneka varSa adhika 33 sAgaropama ane utkRSTa be kroDapUrva adhika 33 sAgaropama; yAvat eTalAkAla sudhI gamanAgamana kare che..gamaka- 25 soceva appaNA jahaNNakAlaTThiIo jAo, esaceva vattavvayA,NavaraM- ogAhaNAThiIo rayaNipuhattavAsapuhuttANi / sesaMtaheva / saMvehaMca jaannejjaa| bhAvArtha - jo te saMzI manuSya svayaM jaghanya sthitivALA hoya, to paNa ahIM pUrvokta vaktavyatA jANavI joIe, avagAhanA-aneka hAtha ane sthiti aneka varSanI che. zeSa pUrvavatu, saMvedha(kAlAdeza) upayoga pUrvaka jANavo.. gamaka-4 .. 26 soceva appaNA ukkosakAlaTThiIojAo, esacevavattavvayA,Navara- ogAhaNA jahaNNeNaM paMca dhaNusayAI, ukkoseNaM vi paMcadhaNusayAI / ThiI jahaNNeNaM puvvakoDI, ukkoseNa vipuvakoDI, sesaMtaheva jAvabhavAdeso tti / kAlAdeseNaM jahaNNeNaM tettIsaM sAgarovamAiMdohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, ukkoseNa vitettIsaMsAgarovamAiMdohiM puvvakoDIhiM abbhahiyAI, evaiyaM kAla sevejjA, evaiyaM kAlaM giraagiNkrejjaa| ee tiNNi gamagA savvaTThasiddhagadevANaM / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- jo te saMjJI manuSya, svayaM utkRSTa kAlanI sthitivALA hoya, to pUvokta vaktavyatA jANavI joIe. avagAhanA-jaghanya ane utkRSTa 500 dhanuSa tathA sthiti-jaghanya ane utkRSTa pUrvakoTivarSanI che. zeSa kathana bhavAdeza paryata prathama gamakavatu jANavuM. kAlAdezathI jaghanya ane utkRSTa be pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama; eTalo kAla rahe che, eTalA kAla sudhI gamanAgamana kare che. // gamaka-7 / A rIte sarvArthasiddha vimAnanA devomAM utpanna thanArA manuSyamAM pahelo, cotho ane sAtamo, A traNa gamaka hoya che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che .
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-24: uddezaka-24 171] vivecanaH prastuta sUtromAM manuSyonI navamA ANata devalokathI sarvArthasiddha vimAna sudhInA devomAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. (1) upapAta-prastuta sUtrokta devomAM mAtra saMjJI manuSyo ja utpanna thAya che. te tyAM sthAnAnusAra sthiti prApta kare che. (2) parimANa- jaghanya- 1,2,3 utkRSTa saMkhyAtA. garbhaja manuSyo saMkhyAtA ja hovAthI ahIM utkRSTa saMkhyAtAnI ja utpatti thAya che. (3) saMghayaNa-9 thI 12devalokamAM janArAne prathama traNa saMghayaNa, nava raiveyakamAM janArAne prathama be saMghayaNa ane pAMca anuttara vimAnamAM janArAne eka vajaRSabhanArAca saMghayaNa hoya che. (4) avagAhanA-jaghanya aneka hAtha, utkRSTa-500 dhanuSa hoya che. (5) saMsthAna- 6 (6) vezyA- 6 (7) daSTi- manuSyomAM traNa daSTi hoya che. (8) jJAnAzAna- navamA devalokathI anuttara vimAna sudhI janArA manuSyomAM cAra jJAna, traNa ajJAna hoya che. (9) yoga3 (10) upayoga- 2 (11) saMzA- 4 (12) kaSAya- 4 (13) indriya- 5 (14) samughAta- 7 (15) vedanA-2 (16) veda-traNa (17) AyuSya- jaghanya- aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva, (18) adhyavasAyaprazasta-aprazasta, (19) anubaMdha- AyuSya pramANe. kAya sadhaH - bhavAdeza navamA ANata devalokathI nava raiveyaka paryata nava gamakathI jaghanya traNa ane utkRSTa sAta bhava, cAra anuttara vimAnamAM nava gamakathI jaghanya traNa ane utkRSTa pAMca bhava kare ane sarvArthasiddha vimAnamAM jaghanya-utkRSTa traNa bhava kare che. kAlAdeza- pratyeka sthAnanI sthiti anusAra thAya che. traNa bhavamAM be bhava manuSyanA ane eka bhava devano thAya che, sAta bhavamAM cAra bhava manuSyanA ane traNa bhava devanA thAya che. sarvArthasiddhamAM utpanna thanArA manuSyo traNa gamakathI ja jAya che. kAraNa ke sarvAthasiddha vimAnamAM jaghanya-utkRSTa sthiti 33 sAgaropamanI che. traNa gamaka- audhika-audhika, jaghanya-audhika, utkRSTa-audhika(1,4,7 gamaka) thAya che. zeSa cha gamaka thatA nathI. thokaDAmAM 3,6,9 A traNa gamaka kahe che. saMjI manaSyano ANata devalokanA deva sAthe kAlAdeza - nava gammA jaghanya(traNa bhava) utkRSTa(sAta bhava) (1) au au0 be aneka varSa ane 18 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane pa7 sAgaropama (2) au jagha0 be aneka varSa ane 18 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane 54 sAgaropama (3) au0 u0 be aneka varSa ane 19 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane 57 sAgaropama (4) jagha au0 be aneka varSa ane 18 sAgaropama cAra aneka varSa ane pa7 sAgaropama (5) jagha jagha0 be aneka varSa ane 18 sAgaropama cAra aneka varSa ane 54 sAgaropama (6) jagha0 u be aneka varSa ane 19 sAgaropama cAra aneka varSa ane 57 sAgaropama (7) u. aura be pUrvakoTi varSa ane 18 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane pa7 sAgaropama (8) u0 jagha0 be pUrvakoTi varSa ane 18 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane 54 sAgaropama (9) u u. be pUrvakoTi varSa ane 19 sAgaropama cAra pUrvakoTi varSa ane pa7 sAgaropama saNI manuSyanI sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa. ANata devanI sthiti- jaghanya 18 sAgaropama, utkRSTa 19 sAgaropama.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 17 ] zrI bhagavatI sUtra-5 saMsI manuSyano vijaya vimAnanA devo sAthe kAlAdeza - nava gammA jaghanya traNa bhava). utkRSTa(pAMca bhava) | (1) au au0 be aneka varSa ane 31 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane da sAgaropama (2) au jagha0 be aneka varSa ane 31 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane dara sAgaropama (3) aura u0 be aneka varSa ane 33 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane 6 sAgaropama (4) jagha0 0 be aneka varSa ane 31 sAgaropama traNa aneka varSa ane cha sAgaropama (5) jagha0 jagha0 be aneka varSa ane 31 sAgaropama traNa aneka varSa ane Dara sAgaropama (6) jagha0 u. be aneka varSa ane 33 sAgaropama traNa aneka varSa ane cha sAgaropama (7) u. au0 be pUrvakoTi varSa ane 31 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane 6 sAgaropama (8) u0 jagha be pUrvakoTi varSa ane 31 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane 2 sAgaropama (9) u u. be pUrvakoTi varSa ane 33 sAgaropama traNa pUrvakoTi varSa ane ddhasAgaropama saMjJI manuSyonI sthiti-jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa. cAra anAra vimAnanA devanI sthiti jaghanya 31 sAgaropama, utkRSTa 33 sAgaropama saMzI manaSyano sarvArthasiddha vimAnanA devo sAthe kAlAdeza - traNa gammA | jaghanya(traNa bhava). utkRSTa(traNa bhava) (1) au aura be aneka varSa adhika 33 sAgaropama be pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama (4) jagha au be aneka varSa adhika 33 sAgaropama be aneka varSa adhika 33 sAgaropama (7) u0 0 be pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama be pUrvakoTi varSa adhika 33 sAgaropama salI manuSyanI sthiti- jaghanya aneka varSa, utkRSTa kroDapUrva varSa. sarvArthasiddha vimAnanI sthiti- jaghanya- utkRSTa-33 sAgaropama. nANatA-6 - jaghanya ane utkRSTa gamakamAM 3-3 nANattA thAya che. (1) avagAhanA (2) AyuSya (3) anubaMdha. tenuM spaSTIkaraNa zarkarA prabhA narakamAM utpanna thanArA manuSyonI samAna jANavuM. vaimAnika devomAM utpanna thatAM jIvonA kula gammA ane nANAHjIva prakAra | utpattisthAna bhava saMkhyA gammA nANA | jatha.| u. | vivaraNa | kula vivaraNa | baMne prakAranA [1,2 devaloka | 2 | 2 | 7 gammAthI rax287= | 28 | (pa+s)xra = yugalika saMjJI tiryaMca |1 thI 5 devaloka | 2 | 8 | 9 gammAthI pa49= | 45 | 1045= 6,7,8 devaloka | 2 | 8 | 9 gammAthI 349 | 27 9*3= pa0
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ |zataka-24 : uddezaka-24 jIva prakAra |utpattisthAna bhava saMkhyA |jaya. | u. 2 8 saMtI manuSya 1 thI 8 devaloka 2 2 2 2 2 2 2 2 1 2 thI 11 12 13 14 15 16 17 9 thI 12 devaloka 3 ane 9 traiveyaka 18 (pa sthAna) 4 anu. vimAna (eka sthAna) sarvArtha siddha 19 bhavanA vibhAjanathI gammA :- jaghanya- utkRSTa be bhavanA gammA jaghanya- be, utkRSTa ATha bhavanA gammA jaghanya- traNa, utkRSTa sAta bhavanA gammA jaghanya- traNa, utkRSTa pAMca bhavanA gamA jaghanya- utkRSTa traNa bhavanA gammA kula gammA sarva jIvonA gammA ane nANattAno yoga H uddezaka nAma |o |o 7 5 3 nAraka daza bhavanapati pRthvIkAya aplAya teukAya vAlukAya vanaspatikAya beindriya teindriya cauraMndriya vivaraNa 9 gammAthI 849= ganmA 9 gammAthI 549= 9 gammAthI 149= 3 gammAthI 143= |z| gR%0deg gammA 135 450 228 228 102 102 228 102 102 102 kaza 72 45 4du 9 3 229 vivaraNa 2 devalo kaTa - devaloka 5x= 1x= nANatA 1x= 173 nANattA 119 340 145 145 89 89 145 89 89 89 kula 16 3 30 c 193
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrI bhagavatI sUtra-5 udezaka gumA nANA 345 197 375 nAma tiryaMca paMcendriya manuSya vANavyaMtara jyotiSI vaimAnika kula - 24 daMDaka 45 206 34 29 193 229 | kula -2,805 | kula 1,998 zataka-ra4/ra4 saMpUrNa che | I zataka-ra4 saMpUrNa |
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-24: gamyA prakaraNa : covIsa daMDakronI traDhaddhi, 175 | chevaTuM 'gamA prakaraNa : covIsa daMDakonA jIvonI Rddhi udezaka-1H nairayikomAM utpanna thanAra traNa jIvonI traDhaddhi :dvAra asalI tiryaMcanI |. sanI tiryaMcanI saNI manuSyanI prathama narakamAM utpatti | sAte narakamAM utpatti | sAte narakamAM utpatti 1 upapAta- jaghanya 10,000 varSa sthAna pramANe sthAna pramANe sthiti pAme | u palyano asaM bhAga 2 parimANa | | jagha0 1,2,3 | u asaMkhyAtA | jagha0 1,2,3 / u0 asaMkhyAta | jagha0 1,2,3usaMkhyAta 3 saMghayaNa | 1-2 narakamAM janArAne-6 tiryaMca pramANe trIjI narakamAM janArAne-pa cothI narakamAM janArAne-4 pAMcamI narakamAM janArAne-3 chaThThI narakamAM janArAne-ra sAtamI narakamAM janArAne-1 4 avagAhanA | jagha aMgulano asaM bhAga | jagha aMgulano asaM bhAga | prathama narakamAM janArAnI utkRSTa 1000 yojanA utkRSTa 1000 yojana ja aneka aMgula, zeSamAM aneka hAtha; u. 500 dhanuSa 5 saMsthAna 1 kuMDa 6 lezyA traNa azubha | 6 | 6 | 7 daSTi 1-mithyAdaSTi | 3 | 8 jJAnAjJAna | 2-ajJAna 3 jJAna-3 ajJAna 4 jJAna-3 ajJAna 9 yoga ra-kAyayoga, vacanayoga 10 upayoga 11 saMjJA 12 kaSAya 13 indriya 14 samudyAta 15 vedanA 16 veda | 1-napuMsaka veda narakamAM-3,7mI narakamAM-2 17 AyuSya jaghanya aMtamuhUrta jaghanya aMtarmuhUrta pahelImAManeka mAsa utkRSTa kroDapUrva varSa utkRSTa koDa pUrva zeSamAM--aneka varSa |utkRSTa-kroDapUrva varSa 6 | | | | | | |
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 dvAra 18 adhyavasAya 19 anubaMdha 20. kAyasaMve bhavAza saMsthAna lezyA dRSTi asaMtrI nirdezanI prathama narakamAM utpatti baMne AyuSya samAna jaghanya utkRSTa-2 bhava gamyA 941 naraka = 9 gammA 7 narakax9 gammA = 63 - kula gammA- 9+3+3 - 135. traNe ya jIvanA sAte ya narakamAM. nANattA pa-jaghanya gammAmAM-3, utkRSTa gammAmAM-2 10- jaghanya gammAmAM-8 utkRSTa gammAmAM-2 | saMghayaNa chevaTu avagAhanA jagha aMgUlano asaM bhAga u1,000 yojana jagha-- 1, 2, 3 utkRSTa- asaMkhyAna samuddAta veda kuMDa jJAnAjJAna |2 ajJAna yoga 5 nANattAx1 naraka = 5 10 nANattAx7 naraka = 70 kula nANattA- 5+70+44 = 119. traNeya jIvanA sAte ya narakamAM uddezaka--2 thI 11 : dazabhavanapatimAM utpanna thanAra pAMca jIvonI Rddhi - dvAra saMzI tiryaMca asalI tiryaMca yugalika niyaMca-manuSya | upapAta- |jaghanya - 10,000 varSa sthiti pAme u- palyono asaM. bhAga parimANa jaghanya- 10,000 varSa | sthAna pramANe u- traNa palya | 3 1 2 vacana, kAyA 3 napuMsaka vaida sannI tiryaMcanI sAte narakamAM utpatti ane AyuSya samAna 1 thI 6 naraka-28 bhava 7 mI naraka-3/7, 3/5 bhava jagha- 1, 2, 3 | utkRSTa- saMkhyAta 2 ajJAna 4 1 vajaRRSabhanArAca tithaeNca-jaya aneka dhanuSa jagha aMgulano u gAu manuSya-jaya sAdhika 500 dhanu, u- 3 gAu samarasa 3 3 strI-puruSaveda zrI bhagavatI stra-5 saMzI manuSyanI sAne narakamAM utpatti baMne asaMkhyAta bhAga, u. 10,00 yojana S S 3 3jJAna-3ajJAna 3 5 AyuSya samAna 1 thI 6 naraka-2/8 bhava 7mI naraka- 2 bhava 7 narakax9 gammA = 3 8- prathama naraka-5/3 6-zeSa cha naraka-3/3 8x1+x$= 44 jaghanya- 1, 2, 3 jagha-- 1, 2, 3 utkRSTa- asaMkhyAta | utkRSTa saMkhyAna saMzI manuSya sthAna pramANe jagha. aneka aMgula u 500 dhanuSa S 3 4 jJAna-3 ajJAna 3 S
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zataka-24: gawA prakaraNa : covIsa daMDakonI addhi | 177 | lAra | asalI tiryaMca yugalika tiryaMca-manuSya saMzI tiryaMca | saMzI manuSya | AyuSya |jagha0 aMtarmuhUrta jagha sAdhika kroDapUrva varSa asaMjJI pramANe | jagha aneka mAsa u0 kroDa pUrva varSa u0 3 palya. u0 kroDapUrva varSa bhavAdeza | bhava, 9 gammAthI 2 bhava, 9 gammAthI | 2-8 bhava, 9 gammAthI 2-8 bhava, gammAthI gammAM 9*10 devamAM - 90 |289410 devamAM-180 9410 devamAM - 90 9410 devamAM - 90 kula gammA- 90+1809090-450 nANA jagha - gamAmAM-3 tiryaMca yugalikamAM | jaghanya-8 jaghanya- 5 u- gamAmAM-2 | jagha- 3+ u- 2 = 5 | utkRSTa - 2 = 10 utkRSTa - 3 = 8 = 5x10- 50 manuSya yugalikamAM | 10x10- 100 8410 - 80 jagha--3+ u0-3 = 6 5x10+$410-110 | kula nANatA- 55 +100+80- 340 dazabhavanapatinI sthiti - asurakumAranI jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa eka sAgaropama jhAjherI. navanikAyanI jaghanya 10,000 varSa, utkRSTa dezona be palyopama che. udezaka-1ra thI 16: pAMca sthAvaramAM utpanna thanAra 26 jIvonI Rddhi :dvArA pAMca sthAvara | traNa vika | asaMnnI/saMzI | asaMzI/saMjJI |14 jAtinA deva tiryaMca manuSya 10 bhavana vya jyo 1-2 deva sthiti pAme sthAna pramANe sthAna pramANe sthAna pramANe sthAna pramANe sthAna pramANe parimANa asaMkhyAta jagha0 1,2,3 jagha0 1,2,3 jigha0 1,2,3 jigha0 1,2,3 vana marIne vanamAM u. asaMkhyAta |u asaMkhyAta ui saMjJI-saMkhyAta |u asaMkhyAta jAya tyAre anaMta asaMjJI-asaMkhyAta saMghayaNa chevaTu chevaTu /6 chevaTu / 6 asaMghayaNI avagAhanA prathama cAranI baI 12 yojana |1,000 yojana asaMjJI-aMgulano bhavadhA.-sAta hAtha u. aMgulano teI 3 gAu asaM bhAga uttara vai lAkha yo asaM bhAga caure 4 gAu saMjJI-500 dhanuSa vana u1000yo. pRpANI,vanagmAM 3/6 3/6 bhavana, vyaMtara-4 -4 teuvAyu-3 jyo1-2 deva--tejo 1/3 | 1/3 jJAnAjJAna 2 ajJAna 2 jJAna ane 2 ajJAna | | | ajJAna / | |3jJAna ane ra ajJAna 3 jJAna-3 ajJAna 4 jJAna-3 ajJAna 3i ajJAna chevaTu lezyA nazAna pAna ane AzAnu
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 | zrI bhagavatI sUtra-5 kAra samudyAta veda AyuSya ane anubaMdha bhavAdeza pAMca sthAvara | traNa vika | asaMzI/saMjJI | asaMzI/saMzI |14 jAtinA deva tiryaMca manuSya 10 bhavana baM jyo. 1-2 deva vAyu-4, zeSamAM-3 3 | 3/5 3/6 | 5 napuMsaka napuMsaka napuMsaka/3 napuMsaka/3 strI-puruSa veda pR22,000 varSa beI-12 varSa | kroDapUrva varSa asaMzI-aMtarmuhUrta bhavana-1 sAgaro apa7,000 varSa teI -49 di. saMjJI-kroDapUrva varSa |jhAjherI. vyaMtara-1 teutraNa ahorAtra caure...6 mAsa palya jyo-1 lAkha vAyu 3,000varSa varSa adhika 1 pa0 vana10,000varSa 1 deva-1 sAgaro ra deva-1 sAgaro jhAjherI 1,2,4,5 gammAthI 1,2,4,5 gammAthI 9 gammAthI asaMjJI manu |14 jAtinA jaghara, u. asaMs |jaghanya-2 bhava | jaghanya 2 1,2,3 gammAthI devo pR pANI vana vana marIne vanamAMu saMkhyAta bhava |utkRSTa 8 bhava jagha, ulTa8 bhavamAM 9 gammAthI u, anaMtabhava 3, 6, 7, 8, 9 saMjJI manuSya 9 jaghanya-2 bhava 3,6,7,8,9gamAthI gammAthI jagha0 2 gammAthI jara bhavautkRSTa-8 bhava jara, u0 8 bhava |utkRSTa 8 bhava utkRSTa8 bhava pAMca sthAvara traNa vikasendriya | baMne jIva pAMca baMne jIva pAMca |14 deva 43 sthA. 4 pAMca sthAmAM jAya pAMca sthAmAM jAyanuM sthAnAM jAya sthA mAM jAya | gammA = 378 54549= 22534549= 135 2x549 (3*5)+(945)gammA gammA gammA - 90 gammA = 0 gammA rarapa+13590+ +378-888 pRthvI-6, pANI-6 beindriya-9 | asaMjJI paMce-9 asaMjJI manuSya-x\pratyekanA-4 teu0-5, vAyu-6 tiindriya-9 | saMjJI paMce-11 saMjJI manuSya-12 14 jAtinA deva vana-7 = 30. A caurendriya-9 = ra3 = 20 pAMca sthA0 x 12 = pRthvI, pANI pAMca sthAnanA jIva traNa vikao pAMca |pAMca sthA0 x 20 0i nANA vana mAM jAya tethI pAMca sthAnamAM jAya sthAmAM jAya tethI = 100 nANatA 144344 = 168 tethI pa430 = x27 = 135 nAdA 150 nANA nANatA 150+135+100+0+18-17 gamAM kula gammA nANattA kula nANatA
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-24: gammA prakaraNa : covIsa daMDakonI traDhati 179 | uddezaka-17 thI 19H traNa vikalejiyamAM utpanna thanAra bAra jIvonI Rddhi :hAra | pAMca sthAvara | traNa vikalakiya | asalI/saNI |. asI/sI tiyaca manuSya sthiti pAme | sthAnAnusAra sthAnAnusAra sthAnAnusAra sthAnAnusAra parimANa jagha0 1, 2, 3 jagha0 1, 2, 3 jagha01, 2, 3 jagha0 1, 2, 3 u. asaMkhyAta u. asaMkhyAta u. asaMkhyAta u. asaMkhyAta / saMkhyAta saMghayaNa chevaTu(sevA) chevaTuM chevaTu / 6 chevaTu/6 avagAhanA cAranI aMgulano beIndriya-12 yo. asaMjJI-aMgulano asaM bhAga.vananI teiIndriya-3 gAu 1000 co asaM bhAga sAdhika 1000 yojana caurendriya-4 gAu saMjJI-500 dhanuSa saMsthAna huMDa | huMDa | huMDa/6 huMDa/6 lezyA | 3 | 3 | 3/4 3/6 daSTi 23 1/3 zAnAjJAna 2 ajJAna 2 jJAna-2 ajJAna 2 jJAna, 2 ajJAna | |2 ajJAna/4 jJAna, 3 jJAna, 3 ajJAna |3 ajJAna samughAta 3/4 vAyumAM | 3 | 3/5 napuMsaka napuMsaka napuMsaka/3 napuMsaka/3 AyuSya potapotAno AyuSya | beIndriya-12 varSa | jaghaTa aMtarmuhUrta asaMjJI-jagha0 u aMta teIndriya-49 di. | u0 kroDapUrva varSa saMjJI-jagha aMtarmuhUrta caurendriya-6 mAsa utkRSTa-kroDapUrva varSa kula gammA 5 sthAvara x 3 vikasendriya mAM x 9 gamakathI = 54349 = 3 vikao X 3 vikasendriya mAM 8 9 gamakathI = 34349 = 2 tiryaMca paMcendriya43 vikasendriyamAM 8 9 gamakathI = 24349 = 2 manuSyaz3 vikasendriyamAMz9+3 gamakathI = 3493 = - 3/6 veda 135 1 gammA 306 kula nANAM 5 sthAvaranA 30 nANattAx 3 vikasendriyamAM = 3043 = 90 3 vikalendriyanA 27 nANattA43 vikasendriyamAM = 2743 = 81 2 tiryaMca paMcendriyanA 11+9 = 20 nANattAjha3 vikasendriyamAM- 2043 = 60 saMjJI manuSyanA 12 nANatta 43 vikasendriyamAM= 1243 = 36 nANA 2chu.
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 uddezaka-20 : tiryaMca paMcendriyamAM utpanna thanAra 39 jIvonI RddhiH dvAra sthiti pAme kroDapUrva varSa parimANa saMghayaNa saMsthAna avagAhanA lezyA dRSTi jJAnAjJAna samudvAna veda AyuSya bhavAdeza sAta narakanA daramiko gammA jagha 1,2,3 u. asaMkhyAta aghaNI napuMsaka 4 bhavanathI 8 deva [20prakAranAdeva] pAMca sthAvara | asaMzI/saMzI asaMzI/saMzI traNa vikalendriya tiryaMca manuSya palyano asaM. asaMzI-kroDapUrva varSa kroDapUrva varSa bhAga/35lya. |saMjJI-3 palya koDapUrva varSa jagha. 1,2,3 ukhyAta chevaTu Da sthAna pramANe sthAna pramANe 1,2 narakamAM kApota pRthvI, pANI, 3 narakamAM kApota. vanaspatimAM-4 nIla. 4 narakamAM nIlaneu, vAyu ane 5 narakamAM nIza-kRSNa vikalemAM --3 6,7 narakamAM kRSNa 3 3 ajJAna-3 jJAna tu jagha 10000 varSa sthAna pramANe u0 33 sAgaropama 1thI6 narakanA nArakI 9 gamAthI 9 gammAthI 2-8 bhA2-8 bhava 7 mI narakanA nArakI 1 thI 6 gammAthI 2- bhava 7,8,9 gammAthI 2-4 bhava jagha. 1,2,3 OM asaMkhyAta 1/2 2/3 1/3 |2 ajJAna/2 jJAna, 2 jJAna,2ajJAna 2 ajJAna/ |2 ajJAna 3 jJAna,3 ajJAna 4 jJAna, 3 ajJAna vAyukAyAmAM-4 koSamAM 3 |napuMsaka 3/5 3/9 7 narakax 9 gammA |pAMca sthA+3 =53 | kula gammA- 63+72+18+12+180=345 jagha 1,2,3 asaMkhyAta chevaTa(S chevaTu)F 5/5 |eDa/$ 1000 yojana sthAna pramANe 3/9 3/9 napuMsaka zrI bhagavatI sUtra-5 napuMsaka 3 jagha 1,2,3 u asaMkhyAta asAyaNI |samacorasa sthAna pramANe bhavanavyaMtaramAM 4 |jyo 1-2 devamAMtejo 3,4,5 deva mA |-padma 6,7,8 devamAM -zukla. 3 | 3 ajJAna; 3 jJAna 5 be deva sudhIra veda 3 thI 8 devalokamAM puruSaveda sthAna pramANe 2 tirthaMca paMce tra asaMzImana-3gamAM 20 prakAranA deva vikatiryaMca paMcemAM 9 gammAthI = 18 saMzI manu9 gammA marIne tiryaMca paMce 9 gammAthI jAya |mAM jAya 2049 - 180 3+9 = 12 8x9 72 kroDapUrva aMtarmuhUrta / kroDapUrva asaMjJI manu. 1,2,3 9 gamAthI 3, 9 gammAthI jagha. ura bhava, gammAthI 2-8 bhava |2-8 bhava A57 gamAthI saMzI manuSya 28 bhava. 3,9 gammAthI 2bhava zeSa gammAthI 28 bhava
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-24: gammA prakaraNa : covIsa deDakonI traDhati 181 kAra sAta narakanA | pAMca sthAvara | asaMtI/sadanI asI /sI | bhavanathI 8 deva | narayiko traNa vikasendriya tiryaMca | manuSya [20 prakAranAdeva) nANattA pratyeka narakanA-4 pAMca sthA- 30 |asaMjJI paMce-9 asaMjJI manunA nathI pratyeka devasthAnanA sAta narakanA traNa vika-27 saMjJI paMce-11 saMjJI manu-12 | 4 nANattA 744 = 28 30+27 = 57 9+11 = 20. 2044 = 80 kula nANattA- 285+0+1280-197 uddezaka-21: manuSyomAM utpanna thanAra 43 jIvonI ddhi :dvAra | cha narakanA traNa sthAvara | asaMzI/saMzI | asaMzI/saMzI bhavanAthI sarvArtha. nArakI traNa vikasendriya | tiryaMca manuSya (27 prakAranA devo). sthiti pAme | naraka- jagha - krioDapUrva palyano asaM bhAga/ kroDapUrva/traNa palya bIjA deva sudhI aneka mAsa, 2 thI traNa padya jaghava- aneka mAsa, 6naraka jaghanya trIjAthI sarvArtha - aneka varSa utkRSTa jagha aneka varSa krioDapUrva varSa u0 kroDa pUrva parimANa 3,6,9 gammAthI 3,6,9 gammAthI asaMkhyAta/saMjJI jigha- 1,2,3 u0 saMkhyAta saMkhyAtA saMkhyAtA, zeSa manu.3,6,9 gammA |u saMkhyAta zeSa gammAthI gammAthI saMkhyAtA, thI saMkhyAta, zeSa saMkhyAtA-asaMkhyAtA asaMkhyAtA. gammAthIasaMkhyAta saMghayaNa asaMghayaNI | chevaTu chevaTu) chevaTu6 asaMghayaNI avagAhanA sthAna pramANe sthAna pramANe 1000 yojanA saMjJI manu-3,9 sthAna pramANe gamAthI jAya tyAre jagha0-aneka aMgula u 500 dhanuSa zeSamAM sthAna pramANe saMsthAna hiMDa hiMDa/6 samacorasa traNa azubha pRpA vana mAM 3/6 3/6 8deva sudhI pUrvavat cAra vezyA, zeSamAM uparanA devamAM zuklalezyA daSTi | 2/3 | 1/3 nava greve sudhI-3 anu vimAnamAM-1 * lezyA 12
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ veda dvAra |samuddhAta ra Ayu. bhavAdeza gamA cha narakanA nArI adhyavasAya baMne 4 napuMsaka sthAna pramANe 9 gamAthI 2-8 bhava 1 narakanA x9=54 traNa sthAvara traNa vienDiya vAyune-4 |zeSamAM-3 |napuMsaka sthAna pramANe 9 gamAthI 2-8 bhava. zrI bhagavatI stra-5 asaMzI/saMzI | asaMzI/saMzI |bhavana.thI sarvArtha. tiryaMca manuSya (27 prakAranA devo) kula gammA- 54+54+18+12+37 = 375 nANattA traNa sthA. nA 19 traNa vika nA 27 |19+27 = 46 35 pAMcamA gammAthI pAMcamA gamAthI jAya tyAre-aprazasta jAya tyArechaThThA gamAthI-prazasta aprazasta zeSamAM baMne chaThThA gamAthI pratyeka narakanA cAra |cha naraka x 4 |= 24 kula nANattA-24+46+20+12+104 = 206 napuMsaka/3 koMDapUrva traNa sthA., traNa vika. asaMjJI-saMjJI paMce nA 3+349 - 54 = 249=18 3/9 asalI ni--ka |saMjJI ti-11 9+11 - 20 jagha aneka mAsa, zeSamAM sthAnapramANe pAMcamA gammAnI jAya tyAre aprazasta chaThThA gamAthI prazasta prazasta zeSamAM baMne roSamAM baMne 3,9 gamAthI 2 bhava asaMzI manu.traNa 8 deva. sudhI 2-8 bhava kopa gamAthI gammAthI 2-8 bhava.9 deva thI 9 traive 2-8 bhava 12 deva sudhI-5,nava Urve anuttara 5/3 napuMsaka/3 saMzI manu.- 3,9 sthAna pramANe gammacI jAya tyAre be deva sudhIna trIjA devathI-puruSa asaMzI manu!x saMzI manu--12 sarvArtha mAM nathI. baMne saMjJI manu. 3,9 2-6 bhava. gammAthI be bhava anuttara. 2-4 bhava zeSa gammAthI 2-8 sarvArtha. 2 bhava 3+9 =12 26 deva x 9 gamAthI = 234 sarvArtha3 gammAthI |234+3=237 pratyeka deva nA cAra devax4 = 104 26 =
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-24: gamyA prakaraNa: covIsa daMDakonI traDhaDhi | [ 183] uddezaka-22 thI 24: vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devomAM utpanna thanAra pAMca(cAra, be ane eka) jIvonI addhi : hAra | asalI tithI pacendriya | yugalikatiyaca-manuSya | saMzI taiiya-saNI manuSya sthiti pAme yaMtaramAM jagha0-10,000 varSa | vyaMtaramAM-jagha0 10,000 varSa saMzI tiryaMca Ai devaloka sudhI u0 palyano asaMva bhAga |u eka palya jAya jyotiSI ane vaimAnikamAM | jyomAM jagha palyano AThamo bhAga saMjJI manuSya sarvArtha siddha vimAna jatAM nathI u. eka lAkha varSa adhika 15lya sudhI jAya, sthAnAnusAra 1devamAM jaghana palya, u0-3 palyasthiti pAme 2devamAM jagha sAdhika 1 palyopama utkRSTa 3 palyopama parimANa |jaghanya 1,2,3 u asaMkhyAta | jaghanya 1,2,3 u0 saMkhyAta saMjJI tiryaca-asaMkhyAta saMjJI manuSya-saMkhyAta saMghayaNa chevaTu vajaRSabhanArAca cAra deva sudhI janArAne-6 5,6 devamAM janArAne-5 7,8 devamAM janArAne-4 9 thI 12 devamAM janArAne-3 9 raiveyakamAM janArAne-ra anuttara vimAnamAM janArAne prathama saMghayaNa avagAhanA |1,000 yojana tiryaMca yugalikanI saMjJI tiryaMcanI-1,000 yo. jagha-aneka dhanu u0-6gAu saMjJI manuSyamAM bIjA deva sudhI manuSya yugalikanI janArAnI jaze. aneka aMgula jagha sAdhika 500 dhanu trIjAthI sarvArtha sudhI janArAnI u traNa gAu jagha0 aneka hAtha, u0 500 dhanu saMsthAna huMDa samacorasa(samacaturasa) lezyA vyaMtara-jyomAM janArAne-1 9 greve sudhI janArAne-3 1-2 devamAM janArAne-2 anuttara vimAnamAM janArAne-1 jJAnAjJAna |2 ajJAna vyaMtara, jyomAM janArAne-ra ajJAna greve sudhI janArAne traNa jJAna, 1-2 devamAM janArAne-2 jJAna, |traNa ajJAna. 5 anuttara vi mAM 2-ajJAna janArAne traNa jJAna samudyAta 5/6 veda napuMsaka strI-puruSaveda 3 - ke veda
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrI bhagavatI sUtra-5 bhAga hAra | asaMzI tiryaMca paMcaniya | yugalika tiryaca-manuSya | saMzI taiiyaca-saMzI manuSya AyuSya | kroDapUrva vyaM mAM janArAne sAdhika kroDapUrva saMjJI tiryaMcamAM kroDapUrva jyo janArAne palyano AThamo saMjJI manuSyamAM bIjA deva sudhI janArAne jagha aneka mAsa 1deva mAM janArAne eka palya trIjAthI sarvArtha sudhI janArAne 2 devamAM janArAne sAdhika 1 palya aneka varSa; utkRSTa kroDapUrva utkRSTa traNa palya bhavAdeza 9i gammAthI jagha--2 bhava baMne prakAranA yuga vyaMtaramAM saMjJI paMce ATha deva sudhInA 9 gamAthI be bhava. 10 sthAnamAM 9 gamAthI 2-8 bhava jyo. 1,2 deva nA traNa sthAnamAM saMjJI manuSya ATha deva sudhInA 7 gamAthI be bhava. 10 sthAnamAM 9 gamAthI 2-8 bhava 9 greve sudhInA pAMca sthAnamAM 9 gammAthI 7-7 bhava. cAra anu9 nA eka sthAnamAM 9 gammAthI 35 bhava. sarvArthamAM-traNa gammAthI 3 bhava. gammA asaMjJI ti vyaMtaramAM jAya | vyaMtaramAM 249= 18 saMjJI tiryaMca 1049 = 90 149 = 9 gammA zeSa 3mAM-2x3x7 = 4ra saMjJI manuSya 1049= 90 kula gammA = 0 saMjJI manuSya pax9= 45 saMjJI manuSya 149 = 9 asaMjJI manuSya 143 = 3 kula gammA 237 kula gamA- 0277306 nANattA jagha0 gammAmAM-3 tiryaMcayugamAM jaghamAM-3, umAM-2| saMjJI tiryaMcanA jagha gammAmAM-8 u. gammAmAM-2 3+2 = 5 nANatA uM.-2.8+2 = 10 3 + 2 = 5 manuSyayugamAM jaghamAM-3, umAM-310 sthAnanA 1010 = 100 3+3 = 6.5+6 = 11 | paraMtu 6,7,8 devamAM vezyAno vyaMtara, jyo1-2 deva te cAra nANatto nathI. tethI 100-3=97 sthAnanA pa+ = 1144 = 44 saMjJI manuSyamAM vyaMtara, jyo. 1,2 devanA cAra sthAnamAM 844 = 32 trIjA devathI sarvArtha. 13 sthAnamAM nANattA 1346 = 78 97+3+78207. kula nANA - 5+44+207 - 256
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 [ 185] | zataka-rapa | RORO RO paricaya DROROR A zatakamAM bAra uddezaka che. temAM vividha viSayo che, te A pramANe cheprathama uddezakamAM lezyAnA prakAra ane jIvanA prakAranuM kathana karyA pachI mukhyatayA yoganuM alpabahatva tathA samasamayavartI jIvonA yoganI samAnatA ane viSamatA vagere yoga saMbaMdhI sUkSmatama nirUpaNa che. bIjA uddezakamAM cha dravyomAM koNa kone prabhAvita kare? zuM jIva dravya ajIva dravyonA paribhogamAM Ave ke ajIva dravya jIvanA paribhogamAM Ave che? tenuM spaSTIkaraNa karIne jIvanI anaMta zakti ane sAmarthyane pragaTa karyuM che. trIjA udezakamAM ajIva dravyanA cha saMsthAna, tenuM alpabadutva ane saMkhyA parimANanuM kathana che. tatpazcAtu lokAkAza ane alokAkAzanI zreNIonI vicAraNA karIne, jIva ane pagalonI anuzreNI gati tathA vizreNI gatinuM pratipAdana karyuM che. aMte sUkSma saiddhAttika jJAna pratipAdaka dvAdazAMgI gaNipiTakano ullekha che, temaja cAra gatio tathA siddha gatinA jIvonA tathA pugalonA alpabadutvanI prarUpaNA che. cothA uddezakamAM 24 daMDakavartI jIvomAM katayugma AdinI vicAraNA, jIvonI sakaMpatA-niSkapatA tathA dezakaMpatA, sarvakaMpatAnI carcA che. paramANu pudgala, eka pradezAvagADha, eka samayasthitika, eka guNakALA Adi paramANu saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtapradezI DhaMdhonA alpabadutvanuM nirUpaNa che. pAMcamA uddezakamAM jIva ane ajIvanA paryavonI prarUpaNA karIne, AvalikAthI pugala-parAvartana sudhInA kAlanI carcA che. aMte dvividha nigoda jIvonuM ane audayika Adi pAMca bhAvonuM nirUpaNa karyuM che. chaThThA uddezakamAM pAMca prakAranA nigraMthonuM svarUpa, 36 dvAronA mAdhyamathI spaSTa karyuM che.Da sAtamA uddezakamAM pAMca prakAranA saMyatonuM chaThThA uddezaka kathita 36 kAronA mAdhyamathI varNana karyuM che, temaja nigraMthone pAMca prakAranA cAritramAM lAgelA doSonI zuddhi mATe pratisevanAnuM svarUpa, AlocanAnA doSa, AlocanA yogya ziSya, prAyazcitta ApanAra guru, samAcArI, prAyazcitta ane bAhA-AtyaMtara bAra prakAranA tapa, A sAta viSayonuM vizada varNana che. AThamA udezakamAM jIvonI utpatti, tenI zIdhra gati, zIdhra gatino viSaya, zIdhra gatinuM kAraNa, AyuSya baMdhanuM kAraNa spaSTa karIne jIva AtmaRddhithI, svakarmothI, AtmaprayogathI utpanna thAya che paraMtu paraRddhi, parakarma ke paraprayogathI utpanna thatA nathI, te siddhAMtanI prarUpaNA che. 9 thI 12 uddezakamAM kramazaH bhavI, abhavI, samyagdaSTi ane mithyAdaSTi jIvonI utpatti AdinuM uddezaka-8 pramANe nirUpaNa che. A rIte A zatakamAM Atmika vikAsanA sAdhaka-bAdhaka tattvonI temaja jIvAjIva tattvanI gahana carcA che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 186] zrI bhagavatI sUtra-5 | zataka-rapaH uddezaka-1 ( RRORBLa saMkSipta sAra chaROR OR A uddezakamAM mukhyatayA yoga ane yoganA alpabadutvanuM pratipAdana che. saMsArI jIvonI vIryazaktine yoga kahe che. te vIryazakti pudgala grahaNa, pariNamana ane AlaMbanamAM nimittabhUta che. tenA mukhya traNa prakAra che- mana, vacana ane kAyA. (1) manoyoganA cAra prakArasatya, asatya, mizra ane vyavahAra manoyoga, (2) vacana yoganA cAra prakAra- satya, asatya, mizra ane vyavahAra vacana yoga, (3) kAyayoganA sAta prakAra- audArika, audArika mizra, vaikriya, vaikriya mizra, AhAraka, AhArakamizra ane kArpaNa kArya yoga. saMsArI jIvonA 14 prakAra che. tenA jaghanya ane utkRSTa yoganA bhedathI 28 bolonA alpabadutvanuM pratipAdana che. jIvanI vIryazaktine pragaTa karavAnA sAdhanabhUta indriyo jema-jema vadhatI jAya tema-tema te jIvanuM yogasAmarthya paNa kramazaH vadhatuM jAya che. paMdara yoganA jaghanya ane utkRSTanA bhedathI 30 prakAra thAya che. te 30 bhedonA alpabadutvanuM ahIM kathana che. mana, vacana ane kAyayogamAM kAyayogathI manoyoga ane vacanayoganuM sAmarthya adhika hoya che. eka ja samaye eka ja sthAnamAM utpanna thayelA be jIvonA yoga kyAreka samAna hoya che ane kyAreka taratamatAvALA paNa hoya che. sUtrakAre te samAnatA-viSamatAnA kAraNo spaSTa karyA che. saMkSepamAM A uddezakamAM yoga sAmarthyanuM sukSmatama vizleSaNa che.
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-1 _. [ 187] zataka-rapa: uddezaka-1 lezyA udezakonAM nAma : lessA ya davva saMThANa, jumma pajjava niyaMTha samaNA ya / ohe bhaviyAbhavie, sammA micche ya uddesA // 1 // bhAvArtha:- A zatakanA bAra uddezaka che, tenA nAma A pramANe che- (1) lezyA (2) dravya (3) saMsthAna (4) yugma (5) paryava (6) nigraMtha (7) zramaNa (8) ogha (9) bhavI (10) abhavI (11) samyakatvI (12) mithyAtvI. vivecana : prastuta uddezakonAM nAmo tenA mukhya athavA Adya viSayanA AdhAre che. (1) nessA- prathama uddezakamAM prathama prazna vezyAnA prakAra viSayaka hovAthI tenuM nAma "lezyA che. (2) bla- bIjA uddezakamAM cha dravyo viSayaka varNana hovAthI tenuM nAma 'dravya' che. (3) savA-trIjA uddezakano Adya viSaya ajIvanA saMsthAna hovAthI tenuM nAma saMsthAna' che. (4) garama- cothA uddezakamAM cAra prakAranA yugmanuM vistRta vivecana hovAthI tenuM nAma "yugma' che. (5) panava- pAMcamA uddezakano prAraMbha jIvAjIvanA paryavothI thato hovAthI tenuM nAma 'paryava' che. () niyaM- chaThThA uddezakamAM cha prakAranA nigraMthonuM 36 dvAranA mAdhyamathI nirUpaNa hovAthI tenuM nAma nigraMtha che. (7) samaga- sAtamA uddezakanA prAraMbhamAM pAMca prakAranA cAritranA dhAraka zramaNonuM kathana hovAthI tenuM nAma "zramaNa che. (8) - AThamA uddezakamAM ogha- samuccaya rIte jIvonI utpatti viSayaka pratipAdana hovAthI tenuM nAma "gha' che. (9) kavi bhavI jIvonI utpatti viSayaka kathana hovAthI navamA uddezakanuM nAma "bhavika" che. (10) amavi-abhavI jIvonI utpatti viSayaka kathana hovAthI dazamA uddezakanuM nAma 'abhavika" che. (11) samA- samyagdaSTi jIvo viSayaka kathana hovAthI agiyAramA uddezakanuM nAma "samyagu daSTi' che. (12) fche- bAramA uddezakamAM mithyAdaSTi jIvonI utpatti viSayaka kathana hovAthI tenuM nAma mithyAdaSTi che. lezyAo ane alpabahuta: 2 teNaM kAleNaM teNaM samaeNaM rAyagihe jAva evaM vayAsI-kaiNaM bhaMte ! lessAo paNNattAo? goyamA !challesAo paNNattAo,taMjahA-kaNhalessA jahA paDhamasae biie
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 ] zrI bhagavatI sUtra-5 uddesae taheva lessaavibhaago| appAbahugaMca jAvacauvvihANaMdevANaMcauvvihANaMdevINaM miisgappaabhugNti| bhAvArtha - prazna- te kAle, te samaye rAjagRhanagaramAM gautama svAmIe yAvatuM A pramANe pUchyuM- he bhagavan! vezyAo keTalI che? uttara- he gautama ! vezyAo cha che, yathA- kRSNa lezyA Adi. A rIte prathama zatakanA bIjA uddezaka anusAra lezyAonA vibhAganuM kathana karavuM. tatpazcAt alpabadutvanuM varNana yAvat cAra prakAranA devo ane cAra prakAranI devIonuM eka sAthe alpabadutva jANavuM. vivecana : - prastuta sUtromAM vezyAnA alpabadutvanuM atidezAtmaka kathana che, te yoga sApekSa che. pratyeka saMsArI jIvone vezyA avazya hoya che. deva-devIo saMbaMdhI alpabadutvano ahIM ullekha mAtra che. te mATe juozataka-1, uddezaka-2. saMsArI jIvonA bheda:| 3 kaivihANaM bhaMte ! saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA? goyamA ! coddasavihA saMsArasamAvaNNagA jIvA paNNattA,taMjahA-suhumaapajjattagA,suhamapajjattagA, bAyaraapajjattagA, bAyarapajjattagA, beidiyA apajjattagA, beidiyA pajjattagA, evaM teidiyA, evaMcauridiyA,asaNNipaciMdiyA apajjattagA,asaNNipaciMdiyA pajjattagA,saNNipaMciMdiyA apajjattagA,saNNipaciMdiyA pjjttgaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! saMsAra samApannaka(saMsArI) jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! saMsAra samApannaka jIvonA cauda prakAra che, yathA- (1) sUkSma ekendriya aparyApta (2) sUkSma ekendriya paryApta (3) bAdara ekendriya aparyApta (4) bAdara ekendriya paryApta (5) beindriya aparyApta (6) beindriya paryApta (7) teindriya aparyApta (8) teindriya paryApta (9) caurendriya aparyApta (10) caurendriya paryApta (11) asaMjJI paMcendriya aparyApta (12) asaMjJI paMcendriya paryApta (13) saMjJI paMcendriya aparyApta (14) saMjJI paMcendriya paryApta. vivecanaH prastuta sUtramAM saMsArI jIvonA 14 bhedono nAmollekha che. tenuM svarUpa A pramANe chesUkSama - sUma nAma karmanA udayathI je jIvonuM zarIra atyaMta sUma hoya; asaMkhya zarIra ekatrita thavA chatAM je carindriyano viSaya na bane; agni, pANI vagere koI paNa zastra teno ghAta na karI zake; tene sUkSma kahe che. te jIvo ekendriya ja hoya che. bAdara - bAdara nAma karmanA udayathI je jIvonuM zarIra bAdara-sthala hoya, jenuM eka zarIra carmacakSano viSaya bane athavA na paNa bane paraMtu ghaNA zarIrono samudAya cakSu Adi Idriyono viSaya banI zake che. sthUla zastrothI jeno ghAta thaI zake, tene bAdara kahe che. temAM ekendriyathI paMcendriya paryatanA jIvo hoya che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25: deza -1 | 189 paryApta - je jIva paryApta nAma karmanA udaye svayogya paryApti pUrNa karI le, te jIvane paryApta kahe che. ekendriyane AhAra, zarIra, indriya, zvAsocchavAsa te cAra paryAptio hoya che. vikalendriya ane asaMjJI paMcendriyane pUrvokta cAra ane bhASA, te pAMca paryAptio hoya che, saMjJI paMcendriyane pUrvokta pAMca ane mana:paryApti, te 7 paryAptimo Doya che. aparyAptaH- tenI vyAkhyA be rIte thAya che. (1) je jIvo aparyApta nAma karmanA udaye svayogya paryApti pUrNa karyA vinA ja mRtyu pAme tene aparyApta kahe che. te jIvo labdhi aparyApta che.(2) je jIve potAnI svayogya paryAptione pUrNa karI na hoya tyAM sudhI tene aparyApta kahe che. te jIva labdhithI paryApta ja che paraMtu karaNa aparyApta hoya che. te jIva potAne yogya paryApti pUrNa karyA pachI paryApta thaI jAya che. koI paNa jIva aparyAptAvasthAmAM mare to paNa traNa paryAptine avazya pUrNa kare che, kAraNa ke sarva jIva AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhIne ja mare che ane AgAmI bhavanuM AyuSya traNa paryAptio pUrNa karyA pachI ja baMdhAya che. ekendriyanA cAra bheda - pUrvokta 14 bhedomAMthI ekendriyanA cAra bheda che. sUkSma ekendriya ane bAdara ekendriya, baMnenA paryAptA ane aparyAptA. traNa vikasendriyanA cha bheda :- beindriya Adi traNe vikasendriyamAM pratyekanA be-be bheda che, yathAbeindriyanA paryAptA ane aparyAptA. paMcendriyanA cAra bheda - asaMjJI paMcendriya ane saMjJI paMcendriya. te baMnenA paryAptA ane aryAptA tema cAra bheda thAya che. saMsArI jIvonA yogonuM alpabadutva:| 4 eesiNaM bhaMte ! coisavihANaM saMsArasamAvaNNagANaM jIvANaM jahaNNukkosagassa jogassa kayare kayarehito appA vA bahuyA vAtullA vA visesAhiyA vA? goyamA ! savvatthove suhumassa egidiyassa apajjattagassa jahaNNae joe / 1 / bAyarassa egidiyassa apajjattagassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe / 2 / beiMdiyassa apajjattagassa jahaNNae joe asNkhejjgunne|3| evaM teidiyss|4| evaM cauridiyassa 15 / asaNNissa paMciMdiyassa apajjattagassa jahaNNae joe asNkhejjgunne|6| saNNissa paciMdiyassaapajjattagassajahaNNae joe asNkhejjgunne|7| suhamassapajjattagassajahaNNae joe asaMkhejjaguNe / 8 / bAyarassa egidiyassa pajjattagassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe / 9 / suhamassa apajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 10 / bAyarassa egidiyassa apajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 11 / suhumassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 12 / bAyarassa egidiyassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 13 / beidiyassa pajjattagassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe / 14 / evaM teidiyassa vi / 15 / evaM jAvasaNNipaMciMdiyassa pajjattagassajahaNNae joe asaMkhejjaguNe / 16,17,18 // beiMdiyassa apajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 19 / evaM teidiyassa vi|20|
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 190 ] zrI bhagavatI sUtra-5 evaM cauridiyassa vi / 21 / evaM jAvasaNNipaMciMdiyassa apajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 22,23 // beiMdiyassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 24 / teiMdiyassa vipajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 25 / cauridiyassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 26 / asaNNipaMciMdiyassa pajjattagassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe / 27 / saNNipaciMdiyassa pajjattagassa ukkosae joe asNkhejjgunne|28| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! A cauda prakAranA saMsAra samApannaka jIvonA jaghanya ane utkRSTa yogomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ane vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDo aparyAptA sUkSma ekendriyano jaghanya yoga che. (2) tenAthI aparyApta bAdara ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (3) tenAthI aparyApta beIndriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (4) tenAthI aparyApta te indriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (5) tenAthI aparyApta caurendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (6) tenAthI aparyApta asaMjJI paMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (7) tenAthI aparyApta saMjJI paMcendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. () tenAthI paryApta sUkSma ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (9) tenAthI paryApta bAdara ekendriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (10) tenAthI aparyApta sUkSma ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (11) tenAthI aparyApta bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (12) tenAthI paryApta sUkSma ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (13) tenAthI paryApta bAdara ekendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (14) tenAthI paryApta beindriyano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (15-18) tenAthI paryApta te indriya, paryApta caurendriya, paryApta asaMjJI paMcendriya ane paryApta saMjJI paMcendriyanA jaghanya yoga uttarottara(kramaza:) asaMkhyAtaguNo che. ' (19) tenAthI aparyApta beindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (20-23) tenAthI aparyApta te indriya, aparyApta caurendriya, aparyApta asaMjJI paMcendriya ane aparyApta saMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga uttarottara(kramazaH) asaMkhyAtaguNo che. (24) tenAthI paryApta beindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (25) tenAthI paryApta teindriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (26) tenAthI paryApta caurendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (27) tenAthI paryApta asaMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (28) tenAthI paryApta saMjJI paMcendriyano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. vivecana : prastuta sUtramAM cauda prakAranA saMsArI jIvonA yogonuM alpabadutva pratipAdita karyuM che. yoga :- (1) AtmapradezonA parispaMdanane yoga kahe che, vIAMtarAya karmanA kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe yogamAM taratamatA thAya che. (2) saMsArI jIvonI karmagrahaNamAM kAraNarUpa zakti vizeSane yoga kahe che. (3) jIva dvArA thatAM pudgalonA pariNamana, AlaMbana ane grahaNanA sAdhanane yoga kahe che. pugalone
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddeza 1 grahaNa karavAnuM, grahaNa karelA pudgalone zarIrAdi rUpe pariNata karavAnuM ane tenA AlaMbananuM sAdhana, te yoga che. saMsArI jIvomAM te vIryazakti vIyatarAyakarmanA kSaya ke sopazamathI pragaTa thAya che. te vIryazakti dvArA jIvo audArika Adi zarIra yogya puddagalone grahaNa kare che. grahaNa karIne tene zarIrarUpe pariNamAve che. te ja rIte zvAsocchvAsa, bhASA ane mana yogya pudgalone grahaNa karIne tene te te rUpe pariNamAve che. tene pariNata karIne tenuM AlaMbana, sahAyatA laIne anya pudgala grahaNa kare che. yoganA prakAra :- pudgala grahaNa karavAnA mukhya traNa sAdhano che. mana, vacana ane kAyA. tethI yoganA paNa mukhya traNa prakAra che. mananA nimittathI thato vyApAra manoyoga, vacananA nimittathI thato vyApAra vacanayoga ane kAyAnA nimittathI thato vyApAra, te kAyayoga kahevAya che. A rIte jIvamAM vidyamAna yoga nAmaka zaktithI te mana, vacana ane kAyAnuM nirmANa kare che ane A mana, vacana, kAyA ja tenI yogazaktinA AlaMbanabhUta che. A rIte baMne paraspara sApekSa che. ekendriyathI paMcendriya sudhInA jIvomAM A yogazakti bhinna-bhinna mAtrAmAM pragaTa thAya che. tenI be avasyAo che-- jaghanya ane utkRSTa, saMsArI jIvonA 14 prakAra che, tenA yoganA jaghanya ane utkRSTa be bheda thatAM ra8 prakAra thAya che. apabartRtva H- (1) sarvathI thoDA sUkSma ekendriya labdhi aparyAptAno jayanya yoga che. kAraNa ke te jIvonuM zarIra atyaMta sUkSma che. te uparAMta te jIva aparyApta hovAthI tenuM zarIra apUrNa hoya che tethI anya jIvonA yogonI apekSAe tenI yoga zakti alpa hoya che. te yoga utpattinA prathama samaye jyAre kAmaNa zarIra dvArA audArika zarIra yogya pudgalonuM grahaNa thAya tyAre ja hoya che. tyAra pachI samaye-samaye yogamAM vRddhi thAya che. (2) tenAthI bAdara ekendriyanA aparyAptAno jaghanya yoga asaMkhyAta guNo hoya che. tenuM zarIra bAdara hovAthI teno yoga asaMkhyAtaguNo adhika hoya che. A rIte kramazaH pratyeka jIvonA yoganA viSayamAM jANavuM joIe. nIcenA koSTakamAM jaghanya yoga ane utkRSTa yoganA kolamamAM aMko darzAvyA che. te aMko mujaba 1 thI 2 ane 2 thI 3, ema uttarottara asaMkhyAtaguNI yoga zakti te te jIvonI hoya che. 14 prakAranA jIvonA jaghanya-utkRSTa yoganuM alpabahutva - aparyApta utkRSTa jIva prakAra | 1 | sUkSma ekendriya 2 | bAdara ekendriya 3 | beindriya 4 | teindriya aparyApta jaghanya sarvathI alpa 1 10. asaMkhyo 2 asaMkhyaguNo 11. asaMkhyaguo 3 asaMkhyaguNo 19 asaMkhyaguNo 4 asaMkhyaguNo 20 asaMkhyaguNo 191 5| caurendriya 5 6 | asaMjJI paMcendriya 6 asaMkhyaguNo 21 asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo 22 asaMkhyaguNo 7 | saMjJI paMcendriya 7 asaMkhyaguNo 23 asaMkhyaguNo koSTakamAM ApelA kramAMka pramANe alpabahutva samajavuM. paryApta jaghanya 8 9 14 15 16 17 18 paryAptA utkRSTa asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo asaMkhyaguNo asaMkhyo asaMkhyaguNo 12 asaMkhyaguNo 13 asaMkhyaguNo 24 asaMkhyaguNo | 25 asaMkhyaguNo | 26 asaMkhyaguNo | 27 asaMkhyaguNo | 28
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 192 | zrI bhagavatI satra-5 yogamAM sama-viSamatA : 5 dobhaMte ! NeraiyA paDhamasamayovavaNNagA kiM samajogI, visamajogI? goyamA ! siya samajogI,siya vismjogii| se keNatuNaM bhaMte! evaM vuccai-siya samajogI, siya visamajogI? goyamA! AhArayAo vA se aNAhArae, aNAhArayAovA se AhArae siyahINe, siyatulle, siya abbhhie| jaihINe- asaMkhejjaibhAgahINevAsaMkhejjaibhAgahINevAsaMkhejjaguNahINe vaa| asaMkhejjaguNahINevA / aha abbhahie asaMkhejjaibhAgamabhahievAsaMkhejjaibhAgamabhahie vA saMkhejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie vAseteNaTeNaM jAvasiya vismjogii| evaM jaavvemaanniyaann| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama samaya utpanna be nairayiko samayogI che ke viSamayogI ? uttaragautama! kadAcit samayogI hoya che, kadAcit viSamayogI hoya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te kadAcit samayogI hoya che, kadAcit viSamayogI hoya che? uttara- he gautama! AhAraka nArakathI anAhAraka nAraka ane anAhAraka nArakathI AhAraka nAraka kadAcit hInayogI, kadAcit tulya yogI ane kadAcit adhika yogI hoya che. jo te hInayogI hoya, to asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna ke asaMkhyAtaguNahIna hoya che, jo adhika hoya, to asaMkhyAtamobhAga adhika, saMkhyAtamo bhAga adhika, saMkhyAtaguNa adhika athavA asaMkhyAtaguNa adhika hoya che. tethI he gautama! A pramANe kahyuM che ke te jIvo kadAcitu samayogI hoya che, kadAcit viSamayogI hoya che. A rIte vaimAnika sudhI jANavuM joIe. vivecana : - prastuta sUtramAM eka samaye utpanna thayelA be jIvonA yoganI taratamatA ane samAnatAnuM kathana che. samayogI-viSamayogI - prathama samayopapannaka be jIvonuM yoga sAmarthya samAna hoya, to te samayogI ane be jIvonuM yoga sAmarthya viSama hoya, to te viSamayogI kahevAya che. eka ja samaye utpanna thayelA be nArako pAse vartamAna samayanI sAmagrI samAna che kAraNa ke baMne jIvono utpattino prathama samaya che. baMne jIvo kArpaNa zarIra dvArA vaikriya zarIra yogya pagalo grahaNa kare che te baMne jIvonuM zarIra apUrNa che. tema chatAM te baMne jIvonA yogamAM taratamatA paNa hoya zake che. sama samayavartI jIvonA yogonI viSamatA:- eka jIva RjugatithI ja narakamAM utpanna thayo hoya, to te jugatimAM paNa AhAraka che ane utpanna thaIne prathama samaye AhAra grahaNa kare che. A rIte te niraMtara AhAraka hovAnA kAraNe pugalothI upasthita hoya che tethI tenuM yoga sAmarthya adhika hoya che. bIjo jIva be ke traNa samayanI vakragatithI narakamAM utpanna thayo hoya, to te vakragatimAM eka ke be samaya anAhAraka hoya che ane utpanna thaIne prathama samaye AhAra grahaNa kare che. A rIte te jIva anAhAraka thaIne AhAra grahaNa kare che. AhAra grahaNa karavAnA samaye te pudgalothI anupacita hovAthI tenuM yoga sAmarthya pahelA jIvathI hIna hoya che.
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 25 : uddeza6-1 193 sama samayavartI jIvonA yogonI samAnatA :- eka ja samaye utpanna thayelA baMne jIvo jo RRjugatithI athavA baMne jIvo vakragatithI ja narakamAM utpanna thayA hoya, to te baMne jIvonI pUrvanI paristhiti paNa samAna hovAthI baMne samayogI hoya che. asaMkhyAta bhAgahIna H- yoga sthAno asaMkhyAtA ja che. tethI temAM catuHsthAnapatita hAni-vRddhi thAya che. asaMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtabhAgahIna, saMkhyAtaguNahIna, asaMkhyAtaguNahIna, te ja rIte cAra sthAnathI vRddhi samajavI. anaMtabhAga ke anaMtaguNa hAni vRddhi yogomAM thatI nathI. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM samabhavu. yoganA paMdhara leha : 6 kaivihe NaM bhaMte! joe paNNatte ? goyamA ! paNNarasavihe joe paNNatte, taM jahA - saccamaNajoe, mosamaNajoe, saccAmosa maNajoe, asaccAmosa maNajoe, saccavaijoe, movaijoe, saccAmosavaijoe, asaccAmosavaijoe, orAliyasarIrakAyajoe, orAliya-mIsAsarIrakAyajoe, veDavviyasarIrakAyajoe, veDavviyamIsA- sarIrakAyajoe, AhAragasarIrakAyajoe, AhAragamIsAsarIrakAyajoe, kammAsarIrakAyajoe / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! yoganA DeTA prahAra che ? uttara - he gautama! yoganA paMhara prakAra che, yathA - (1) satya manayoga, (2) bhRSA manayoga, ( 3 ) satyabhUSA manayoga, (4) asatyAmRSA manayoga, (4) satyavayanayoga, (5) bhRSA vayanayoga, (7) satyabhUSA vayanayoga, (8) asatyAbhUSA vayanayoga, (e) mohAri zarIra ayayoga, (10) mohAri mizra zarIra prayayoga, (11) vaiDiya zarIra ayayoga, ( 12 ) vaikriya mizra zarIra kAyayoga, (13) AhAraka zarIra kAyayoga, (14) AhAraka mizra zarIra kAyayoga, (15) arbhaza zarIra DAyayoga. paMdara yogonuM alpabahutva H 7 | eyassa NaM bhaMte ! paNNarasavihassa jahaNNukkosagassa jogassa kayare kayarehiMto appA vA bahuyA vA tullA vA visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthove kammagasarIragassa jahaNNae joe // 1 // orAliyamIsagassa jahaNa joe asaMkhejjaguNe // 2 // veDavviyamIsagassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe // 3 // orAliyasarIragassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe // 4 // veDavviyasarIragassa jahaNNae jo asaMkhejjaguNe // 5 // kammagasarIrassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe // 6 // AhAragamIsassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe // 7 // tassa ceva ukkosae joe asaMkhejjaguNe // 8 // orAliyamIsagassa, veDavviyamIsagassa ya- eesi NaM ukkosae joe doha vi tulle asaMkhejjaguNe // 9,10 // asaccAmosamaNajogassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe // 11 // AhAragasarIrassa jahaNNae joe asaMkhejjaguNe // 12 // tivihassa maNajogassa, caDavvihassa vayajogassa - eesi NaM sattaNha vi tulle jahaNNae joe asaMkhejjaguNe
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 194] zrI bhagavatI satra-5 // 13-19 // AhAragasarIrassa ukkosae joe asaMkhejjaguNe // 20 // orAliyasarIrassa, veuvviyasarIrassa cauvvihassaya maNajogassa, cauvvihassaya vaijogassa- eesiNaM dasaNha vitulle ukkosae joe asaMkhejjaguNe // 21-30 // // sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha -prazna-he bhagavan! A paMdara prakAranA yogomAM koNa konAthI alpa, bahu tulya kevizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDo kArmaNa zarIrano jaghanya kAyayoga che. (2) tenAthI audArika mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (3) tenAthI vaikriya mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (4) tenAthI audArika zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (5) tenAthI vaikriyazarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (6) tenAthI kArpaNa zarIrano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (7) tenAthI AhAraka mizrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (8) tenAthI AhAraka mizrano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (9-10) tenAthI audArika mizra ane vaikriya mizrano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che ane paraspara tulya che. (11) tenAthI asatyAmRSA manoyogano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (12) tenAthI AhAraka zarIrano jaghanya yoga asaMkhyAtaguNo che. (13-19) tenAthI traNa prakAranA manoyoga ane cAra prakAranA vacanayoga, A sAtanA jaghanya yoga asaMkhyAtaguNA che ane paraspara tulya che. (20) tenAthI AhAraka zarIrano utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNo che. (21-30) tenAthI audArika zarIra, vaikriyazarIra, cAra prakAranA manayoga ane cAra prakAranA vacanayoga, A dezanA utkRSTa yoga asaMkhyAtaguNA che ane paraspara tulya che. A he bhagavana! Apa kaho cho temaja che. Apa kaho cho temaja che II vivecanaH prastuta sUtromAM yoganA paMdara prakArane jaghanya ane utkRSTanA be bheda karIne tenA 30 bolonuM alpabadutva karyuM che. yoganA 15 prakAraH-manayoganA cAra, vacana yoganA cAra ane kAyayoganA sAta prakAra che. te bhAvArthathI spaSTa che. yoganI taratamatAH-vIryaMtarAya karmanA kSayopazamanI vicitratAthI yogamAM taratamatA thAya che. kSayopazamanI tIvratAthI yoganuM sAmarthya adhika ane kSayopazamanI maMdatAthI yoganuM sAmarthya alpa hoya che. traNa prakAranA yogamAM mana ane vacanayoganuM sAmarthya tIvra ane kArya yoganuM sAmarthya alpa hoya che. (1) tethI ja sarvathI alpa kArpaNa zarIrano jaghanya kAyayoga che. utpattinA prathama samaye ja hovAthI te sarvathI alpatama che. (2) tenAthI audArika mizrano jaghanya yoga asaMkhyAta guNo che. utpattinA bIjA samayathI aparyApta avasthAmAM manuSya ane tiryaMcane hoya che. (3) tenAthI vaikriya mizrano jaghanya yoga asaMkhyAta guNo che. te nArako ane devone aparyAptAvasthAmAM hoya che. A rIte kramazaH yogamAM asaMkhyAtaguNI vRddhi thAya che. jeno krama bhAvArthathI spaSTa che. nIcenA koSTakamAM jaghanya yoga ane utkRSTa yoganA kolamamAM aMko darzAvyA che. te aMko mujaba 1 thI 2 ane 2 thI 3 ema uttarottara asaMkhyAtaguNA yogo hoya che.
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-1 _ 195 15 yoganuM alpabadutvaHyoganA prakAra | jaghanya yoga utkRSTa yoga satya manoyoga 13 asaMkhyAta. guNo 23 asaMkhyAtaguNo asatya manoyoga 14 paraspara tulya 24 asaMkhyAta guNo mizra manoyoga 15 paraspara tulya 25 asaMkhyAta guNo vyavahAra manoyoga 11 asaMkhyAta guNo 26 asaMkhyAta guNo satya vacanayoga 16 paraspara tulya 27 asaMkhyAta guNo asatya vacanayoga 17 paraspara tulya 28 asaMkhyAta guNo mizra vacanayoga 18 paraspara tulya 29 asaMkhyAta guNo vyavahAra vacanayoga 19 paraspara tulya(13thI19 tulya) | | 30 asaMkhyAta guNo audArika kAyayoga 4 asaMkhyAta guNo 21 asaMkhyAta guNo (21thI305rasparatulya) audArika mizra kAyayoga 2 asaMkhyAta guNo 9 asaMkhyAtaguNo vaiikriya kAyayoga 5 asaMkhyAta guNo rara asaMkhyAta guNo vaikriya mizra kAyayoga 3 asaMkhyAta guNo 10 asaMkhyAta guNo (9-10 paraspara tulya) AhAraka kAyayoga 12 asaMkhyAta guNo 20 asaMkhyAta guNo AhAraka mizra kAyayoga | 7 asaMkhyAta guNo 8 asaMkhyAta guNo kArpaNa kAyayoga 1 sarvathI thoDo 6 asaMkhyAta guNo koSTakamAM ApelA kramAMka pramANe alpabadutva samajavuM. che zataka-rapa/1 saMpUrNa
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 196] zrI bhagavatI sUtra-5 | zataka-rapa : uddezaka-ra RORoR) saMkSipta sAra chaROR A uddezakamAM sUtrakAre jIva ane ajIva dravyanI anaMtatAnuM kathana karIne jIvabhogya pudgalonA svarUpanuM pratipAdana karyuM che. dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ane kAla, te cAra arUpI ajIva dravya che ane eka pudgala dravya rUpI che, rUpI pudgalAstikAyanA paramANu, ddhipradezI yAvatu anaMta pradezI skaMdha anaMtaanaMta che. vanaspatikAyanA jIvo anaMta che, zeSa daMDakanA jIvo asaMkhyAta che, siddha jIvo anaMta che. asaMkhya pradezAtmaka lokamAM anaMta dravya rahI zake che. avagAhanA pradAna karanAra AkAza dravya ane avagAhI jIva-ajIva dravyano tathA prakArano svabhAva hovAthI anaMta dravya asaMkhya pradezAtmaka lokamAM samAviSTa thaI jAya che. eka AkAza pradeza para caya, upacaya thanArA pugalo ke chedana, bhedana pAmanArA, vikherAya janArA pugalo AkAzapradezanA sthAnAnusAra traNa,cAra,pAMca ke chadizAmAMthI Ave che ane traNa,cAra,pAMca ke cha dizAmAM jAya che. jIva dravya, ajIva dravyano bhoga kare che. jIva sacetana, grAhaka ane bhoktA che ane ajIva dravya jaDa, grAhya ane bhogya che. tethI jIva pAMca zarIra, pAMca indriya, traNa yoga ane zvAsocchavAsane mATe ajIva dravyane grahaNa kare che ane tene te rUpe pariNata karIne bhogave che. ajIva dravyomAM tathA prakAranI zakti na hovAthI te jIvane grahaNa karIne bhogavI zakatA nathI. jIva je dravyane grahaNa kare che te sthita ane asthita baMne prakAranA hoya che. jIvane grAhya pudgalo dravyathI anaMtapradezI, kSetrathI asaMkhyAtapradezAvagADha, kAlathI ekathI laIne asaMkhyAta samaya sudhInI koIpaNa sthitivALA, bhAvathI anaMta varNAdiyukta hoya che. jIva potAnA sthAna ane sthiti anusAra traNa,cAra, pAMca ke cha dizAmAMthI pugalone grahaNa kare che. *
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-1 _ [ 197] zataka-rapaH uddezaka-ra dravya dravyonA bheda-prabheda - | 1 kaivihANaM bhaMte ! davvA paNNattA? goyamA ! duvihA davvA paNNattA,taM jahAjIvadavvAya ajIvadavvA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dravyonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! dravyonA be prakAra che, yathA- jIva dravya ane ajIva dravya. | 2 ajIvadavvANaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA, taMjahArUviajIvadavvAya arUviajIvadavvA ya / evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ajIvapajjavA jAvase teNadveNa goyamA ! evaM vuccai-te Na No sakhejjA,No asakhejjA, aNatA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ajIva dravyonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! tenA be prakAra che, yathA- rUpI ajIva dravya ane arUpI ajIva dravya. A abhilApa(sutrapATha) dvArA prajJApanA sutranA pAMcamA padamAM kathita ajIva paryavonA varNana anusAra kathana karavuM yAvat he gautama ! tethI e pramANe kahyuM che ke ajIvadravya saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, paraMtu anaMta che. | 3 jIvadavvANaM bhaMte ! kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNatA? goyamA !No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNaMtA / sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai-jIvadavvA No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNatA? goyamA! asaMkhejjA NeraiyA jAva asaMkhejjA vAukkAiyA, aNatA vaNassaikAiyA, asakhejjA beidiyA, evaM jAvavemANiyA, aNatA siddhA,se teNaTeNaMgoyamA ! jAva anntaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva dravya saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! jIva dravya saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, anaMta che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIva dravya saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, anaMta che? uttara- he gautama ! nairayiko asaMkhyAta che yAvata vAyukAyika jIvo asaMkhyAta che ane vanaspatikAyika jIvo anaMta che. beindriya jIvo yAvatu vaimAnika jIvo asaMkhyAta che tathA siddho anaMta che. tethI he gautama ! yAvatu jIvo anaMta che. vivecana : prastuta sUtromAM jIva ane ajIva dravyanI anaMtatAne sUcita karavA prajJApanA sUtranA pAMcamA padano atideza karyo che.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 148 zrI bhagavatI sUtra-5 ajIva davvAH-sa3pI apadravyanAzaprArache-dhabhAstikAya, abhAstiyamAzAstikAya, te traNe dravyanA skaMdha, deza, pradeza, tema traNa-traNa bheda thatAM nava bheda thAya che ane kAla dravya maLIne daza bheda thAyacha.3pIsanA yAra mehache-dha, za, prazasane 52mA. bhAM 52mA anaMtacha,dviprazI, tripradezI vAvata anaMta pradezI aMdha anaMta che. tethI ajIva dravya anaMta che. jIva davvA :-saMsArI vobhA vanaspatimAthi vo anaMta cha,zeSa sarvavo asaMdhyAtAcha sane siddhanA jIvo paNa anaMta che. A rIte sarva maLIne jIva dravya anaMta che. apane majayano parimoga:| 4 jIvadavvANaMbhate !ajIvadavvAparibhogattAehavvamAgacchaMta,ajIvadavvANaMjIvadavvA paribhogattAehavvAmAgacchaMta?goyamA !jIvadavvANaMajIvadavvAparibhogattAehavvamAgacchaMti, No ajIvadavvANaMjIvadavvA paribhogattAe hvvmaagcchti| sekeNadveNaM bhaMte ! evaM vuccai-jAvahavvamAgacchaMti ? goyamA ! jIvadavvA NaM ajIvadavve pariyAdiyaMti, pariyAdiittA orAliyaM, veuvviyaM, AhAragaM, teyagaM, kammagaM, soiMdiyaM jAva phAsiMdiyaM, maNajogaMvaijogaM, kAyajogaM, ANApANuttaMca NivvattayaMti, se teNaTeNaM jaavhvvmaagcchti| bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! zaMsava dravya, drvyon| parimogamA Ave cha vadravyo, ajIva dravyonA paribhogamAM Ave che? uttara- he gautama! ajIva dravya, jIva dravyonA paribhogamAM Ave che paraMtu jIvadravya, ajIva dravyonA paribhogamAM AvatA nathI. prazna- bhagavana ! tena shur|cheyaavt paritbhogamA sAvatA nathI? 612-gautama ! jIva dravya, ajIva dravyone grahaNa kare che, grahaNa karIne tene audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArpaNa, A pAMca zarIra; zrotendriya yAvatu sparzanendriya, A pAMca indriya; manayoga, vacanayoga, kAyayoga ane zvAsocchavAsarUpe pariNamAve che. tethI ajIva dravya, jIva dravyonA paribhogamAM Ave che, paraMtu jIva dravya, ajIva dravyonA paribhogamAM AvatA nathI. 5 NeraiyANaM bhaMte ! ajIvadavvA paribhogattAe havvamAgacchaMti, ajIva davvANaM NeraDyA paribhogattAe havvamAgacchaMti ? goyamA ! NeraiyANaM ajIvadavvA paribhogattAe havvamAgacchati, No ajIvadavvANaM NeraiyA paribhogattAe havvamAgacchati / se keNatuNaM bhaMte ! evaM vuccai ? goyamA !NeraiyA ajIvadavve pariyAdiyaMti, pariyAdiittA veuvviyateyaga-kammagaM, soidiyaM jAvaphAsiMdiyaM maNajogaM, vaijogaM, kAyajogaM, ANApANuttaMca NivvattayaMti,se teNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai-NeraiyANaM ajIvadavvA paribhogattAe havvamAgacchati, No ajIva-davvANaM NeraiyA paribhogattAe havvamAgacchati / evaM jAvavemANiyA, NavaraMsarIraiMdiyajogAbhANiyavvA jassaje asthi /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka-2 199 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM ajIva dravyo, nairayikonA paribhogamAM Ave che ke naiyika jIva, ajIva dravyonA paribhogamAM Ave che ? uttara- he gautama ! ajIva dravyo, nairayikonA paribhogamAM Ave che paraMtu nairiyaka jIva, ajIva dravyonA paribhogamAM AvatA nathI. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ? uttara- he gautama ! nairayiko ajIva dravyone grahaNa kare che, grahaNa karIne tene vaikriya, taijasa ane kAryaNa zarIra; zrotendriya yAvat sparzendriya; manayoga, vacanayoga, kAya yoga ane zvAsocchvAsarUpe pariNata kare che. tethI he gautama ! e pramANe kahyuM che ke ajIva dravya, nairayikonA paribhogamAM Ave che paraMtu nairayiko, ajIva dravyanA paribhogamAM AvatA nathI. A rIte nairiyakanA kathana pramANe vaimAnika paryaMta jANavuM paraMtu jene jeTalA zarIra, indriya ane yoga hoya teTalA kahevA. vivecanaH prastuta sUtromAM jIvanA paribhogamAM AvatA ajIva dravyonuM kathana che. jIva dravya caitanyavaMta, grAhaka ane paribhoktA che. ajIva pudgala dravya acetana, gAhya ane paribhogya che. tethI jIva potAnI zaktithI pudgala dravyone grahaNa kare che. tene zarIrAdi rUpe pariNamAvI teno upabhoga kare che. pudgala dravya svayaM jaDa hovAthI tenAmAM grAhaka zakti ke bhoga zakti nathI. tethI te jIvane grahaNa karI zakatA nathI. 24 daMDakanA jIvo potAnI yogyatA pramANe pAMca zarIra, pAMca indriya, traNa yoga ane zvAsocchvAsa yogya pudgalo grahaNa karIne tene te rUpe pariNata kare che. nArakI ane devatA vaikriya, taijasa, kAryaNa te traNa zarIra, pAMca indriya, traNa yoga ane zvAsocchvAsa yogya pudgalo grahaNa kare che. A rIte pratyeka jIvomAM samajI levuM joIe. asaMkhya pradezAtmaka lokamAM anaMta dravyo H 6 seNU bhaMte! asaMkhejje loe anaMtAI davvAI AgAse bhaiyavvAiM ? haMtA goyamA ! asaMkhejje loe aNaMtAiM davvAiM AgAse bhaiyavvAiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! asaMkhya pradezAtmaka lokamAM zuM anaMta dravyo rahI zake che ? uttara- hA gautama ! asaMkhya pradezAtmaka lokAkAzamAM anaMta dravyo rahI zake che. vivecanaH prastuta sUtrano Azaya e pramANe che ke je rIte eka makAna eka dIpakanA prakAzathI paripUrNa hoya ane te ja makAnamAM anya be, pAMca, daza Adi dIpaka rAkhIe to paNa teno prakAza temAM samAI jAya che. kAraNa ke pudgalanA pariNamananI vicitratA che. AkAza dravyamAM avagAhanA pradAna karavAno ane anya dravyomAM avagAhana karavAno svabhAva che. tethI asaMkhya pradezAtmaka lokamAM anaMta dravyo samAI zake che, temAM koI paNa prakArano virodha Avato nathI. ke pudgalono caya-upacaya Adi : 7 logassa NaM bhaMte ! egammi AgAsapaese kai disiM poggalA cijjaMti ? goyamA
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI bhagavatI sUtra-5 !NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM, siya caudisiM, siya pNcdisiN| zabdArtha -LavyApAra-vyAghAtavinA, pratibaMdhana hoya to vAyAyaM paDukya vyAghAtanI apekSAe, koI dizAmAM alokano vyAghAta hoya to. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! lokanA eka AkAzapradeza para keTalI dizAmAMthI pugalo AvIne ekatrita thAya che? uttara- he gautama ! nirvAghAtathI cha dizAmAMthI ane vyAghAta hoya to kadAcitu traNa dizAmAMthI, kadAcit cAra dizAmAMthI ane kadAcit pAMca dizAmAMthI pulo AvIne ekatrita thAya che. 8 logassaNaM bhaMte ! egammi AgAsapaesekaidisiM poggalA chijjati? goyamA ! evaM ceva, evaM uvacijjati, evaM avacijjati? bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! lokanA eka AkAzapradeza para ekatrita thayelA pugalo keTalI dizAmAM vikherAya che? uttara- he gautama! pUrvavatuM. A rIte anya pulonA maLavAthI pudgala skaMdha upasthita thAya che ane chUTA paDavAthI apacita thAya che. vivecana : - prastuta be sUtromAM pudgalonA maLavA ane chUTA paDavA viSayaka kathana che. pratyeka AkAzapradeza para anaMtAnaMta pudgala paramANu, pugala skaMdho sthita hoya che. te paramANu ane skaMdha eka AkAza pradezathI anya AkAza pradeza para gati karatA ja hoya che. tethI eka AkAza pradeza para sthita skaMdha sAthe anya pugala skaMdho AvIne joDAya to te pudgala skaMdha vadhe che, kyAreka temAMthI keTalAka pudgala paramANuo chUTA paDavAthI te pudgala skaMdha ghaTe che. kyAreka te pugala skaMdha chedAya, bhedAya ane vikherAi jAya che. A prakriyA sahaja rIte satata cAlyA ja kare che. vyAghAta-nircAghAta - jo te pugala dravya lokAMte sthita hoya ane tenI koIpaNa dizAmAM aloka hoya to traNa cAra ke pAMca dizAnA pagalo bhegA thAya ane chUTA paDelA pudgalo paNa traNa, cAra ke pAMca dizAmAM vikherAi jAya che. te pulaskaMdhanI jeTalI dizAmAM aloka hoya teTalI dizAno vyAghAta thAya che kAraNa ke alokamAM pudagala dravya paNa nathI ane tyAM pugala dravyanuM gamana paNa thatuM nathI. je aMdha lokanA vigrahakaMDakamAM arthAt vaLAMkavALA bhAgamAM sthita hoya, to tenI traNa dizAmAM aloka Ave che, tethI te skaMdhamAM zeSa traNa dizAnA pulo Ave che ane chUTA paDelA pudgalo traNa dizAmAM jAya che. jo te skaMdha, vigrahakaMDakanA vakrabhAgamAM sthita hoya, to tenI be dizAmAM aloka Ave che. tethI zeSa cAra dizAnA pagalo Ave che ane chuTA paDelA pudgalo cAra dizAmAM jAya che. jo te aMdha lokanI Urdhva ke adho sapATIe sthita hoya, to tenI eka dizAmAM aloka Ave che, tethI zeSa pAMca dizAnA pulo Ave che ane chUTA paDelA pudgalo pAMca dizAmAM jAya che paraMtu jo te skaMdha, lokanA madhyabhAgamAM hoya, tyAre tenI eka paNa dizAmAM aloka na hovAthI cha dizAmAMthI pudgalo bhegA thAya che ane chUTA paDatA pugalo paNa cha dizAmAM vikherAya che. vinaMti - caya. anekadizAmAMthI AvIne pugalo eka sthAna para ekatrita thAya, eka AkAzapradeza para samAI jAya, to tene caya kahe che. chinnati - cheda. eka sthAne ekatrita thayelA pudagalo judA paDI jAya, to tene cheda kahe che.
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka-2 vavikhtati:- upacaya. skaMdharUpa pudgalo, anya pudgalonA joDAvAthI vadhI jAya tene upacaya kahe che. avadhinnati :- apacaya. skaMdharUpa pudgalomAMthI keTalAka pradezo chUTA paDI jAya ane skaMdha nAno thaI jAya, tene apacaya kahe che. 201 jIvane grAhaca pudgalanI yogyatA : 9 jIve NaM bhaMte ! jAI davvAiM orAliyasarIrattAe geNhai tAiM kiM ThiyAI geNhai, aDhiyArUM neharU ? goyamA !niyA vizejjara, aDhiyArUM vizeSThak / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIva, je pudgala dravyone audArika zarIrarUpe grahaNa kare che, zuM te sthita dravyone grahaNa kare che ke asthita dravyone grahaNa kare che ? uttara- he gautama ! te sthita dravyone paNa grahaNa kare che ane asthita dravyone paNa grahaNa kare che. 10 tAiM bhaMte! kiM davvao geNhai, khettao geNhai, kAlao geNhai, bhAvao geNhai ? gomA ! davvAo vi geNhai, khettAo vi geNhai, kAlao vi geNhai, bhAvao vi gennhi| tAi davvao aNatapaesiyAiM davvAiM, khettao asaMkhejjapaesogADhAI - evaM jahA paNNavaNAe paDhame AhAruddesa jAvaNivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM, siya caudisiM, siya paMcadisiM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM te dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI grahaNa kare che ? uttarahe gautama ! te dravyone dravyathI, kSetrathI, kAlathI ane bhAvathI paNa grahaNa kare che. te dravyathI anaMtapradezI dravyone grahaNa kare che. kSetrathI asaMkhya pradezAvagADha dravyone grahaNa kare che, A rIte prajJApanA sUtranA 28mA padanA prathama AhAroddezaka anusAra yAvat nirvyAghAtathI cha dizAmAMthI ane vyAghAta hoya, to kadAcit traNa, kadAcit cAra ane kadAcit pAMca dizAmAMthI AvelA pudgalone grahaNa kare che. 11 jIve NaM bhaMte ! jAI davvAiM veDavviyasarIrattAe geNhai tAiM kiM ThiyAI geNhai, aniyADuM neharU ? poyamA !U deva, va- niyama driAi, AhArana sarIrattA vA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIva, je dravyone vaikriya zarIrapaNe grahaNa kare che, zuM te sthita dravyone grahaNa kare che ke asthita dravyone grahaNa kare che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. vizeSatA e che ke je dravyone vaikriya zarIrapaNe grahaNa kare che, te niyamA cha dizAmAMthI AvelA hoya che. A rIte AhAraka zarIranA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 12 jIve NaM bhaMte ! jAI davvAiM teyagasarIrattAe geNhai, pucchA ? goyamA ! ThiyAI gehai, No aThiyAiM geNhai, sesaM jahA orAliyasarIrassa / kammagasarIre evaM ceva / evaM jAva bhAvao vi giNhai / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIva, je dravyone taijasa zarIrapaNe grahaNa kare che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! te sthita dravyone grahaNa kare che, asthita dravyone grahaNa karatA nathI. zeSa kathana audArika
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 ] zrI bhagavatI sUtra-5 zarIra pramANe jANavuM. kArpaNa zarIranA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM. A rIte thAvata bhAvathI paNa grahaNa kare che, tyAM sudhI jANavuM. 13 jIveNaMbhaMte !jAiMdavvAiMdavvaogeNhaitAikiM egapaesiyAiMgeNhai, dupaesiyAI geNhai? goyamA !jahA bhAsApae jaavaannupubigennhi,nnoannaannupurigennhi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva, je dravyone dravyathI grahaNa kare che, te zuM eka pradeza che, e pradezI che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! prajJApanA sutranA 'bhASA' nAmanA agiyAramA pada anusAra jANavuM yAvat AnupUrvIthI(kramathI) grahaNa kare che, anAnupUrvIthI (krama rahita) grahaNa karatA nathI. 14 tAibhaMte ! kaidisiMgeNhai ? goyamA !evaM jAvaNivvAghAeNaMjahA oraaliyss| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! jIva keTalI dizAmAMthI AvelA pudgalone grahaNa kare che? uttara- he gautama !nircAghAta hoya to cha dizAmAMthI AvelA pudgalone grahaNa kare che, tyAM sudhI audArika zarIravat jANavuM. |15 jIveNaMbhaMte !jAiMdavvAiMsoIdayattAegeNhai,pucchA?goyamA !jahAveubviyasarIraM evaM jAvajibhidiyattAe / phAsiMdiyattAe jahA orAliyasarIraM / maNajogattAe jahA kammagasarIraM, Navara-NiyamaMchaddisiM, evaMvaijogattAe vi| kAyajogattAe jahA orAliya sriirss| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva je dravyone zrotendriyarUpe grahaNa kare che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! vaikriya zarIra pramANe jANavuM. A rIte yAvat jIlaeNndriya paryata jANavuM. sparzendriyanA viSayamAM audArika zarIranI samAna jANavuM. manoyoganA viSayamAM kArpaNa zarIranI samAna jANavuM. paraMtu te niyamA cha dizAmAMthI AvelA dravyone grahaNa kare che, A rIte vacanayoganA dravya paNa jANavA. kAyayoganA dravya audArika zarIranI samAna che. |16 jIve NaM bhaMte ! jAiMdavvAiM ANApANuttAe geNhai, pucchA? goyamA ! jaheva orAliyasarIrattAe jAva siya paMcadisi / kei cauvIsadaMDaeNaM eyANi payANi maMti-galsa # OiT | seva mate seva mate ! II bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jIva, je dravyone zvAsocchavAsarUpe grahaNa kare che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! audArika zarIranI samAna yAvatu kadAcit traNa, cAra, pAMca dizAmAMthI AvelA dravyone grahaNa kare che. koI koI AcArya A padone covIsa daMDakamAM kahe che yAvatu jene je zarIrAdi hoya tene tenuM kathana karavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || vivecanaH prastuta sUtromAM jIvane grAhya pugalonuM svarUpa aneka vikalpothI samajAvyuM che. jIva pAMca zarIra, pAMca indriya, traNa yoga ane zvAsocchavAsa, A cauda bola mATe jIva, pugalone grahaNa kare che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-2 | 203 | (1) dravyathI- anaMta pradezI kaMdhone, (2) kSetrathI- asaMkhyapradezAvagADha pulone, (3) kAlathI- eka samayathI asaMkhya samaya sudhInI sthitivALA pudgalone, (4) bhAvathI- anaMta varNAdithI yukta pudgalone grahaNa kare che. tenuM vizeSa spaSTIkaraNa prajJApanA sUtrAnusAra jANavuM. sthita-asthita dravya :- gati rahitanA pudgala dravya sthita ane gati sahitanA muddagala dravya asthita kahevAya che. jIva sthita dravyone paNa grahaNa kare che ane asthita dravyone paNa tyAMthI kheMcIne grahaNa kare che. keTalI dizAnA pudgala grahaNa kare? cha e dizAmAM pagalo sthita che. jIva jayAM sthita hoya, tyAM tene anya dizAno vyAghAta(avarodha) na hoya to cha dizAnA ane vyAghAta hoya to yathAyogya 3,4,5 dizAnA pudgalo grahaNa kare che. pAMca zarIra yogya pagalo :- audArika, vaikriya ane AhAraka zarIrane mATe sthita ane asthita baMne prakAranA pudgalo grahaNa kare che. je dravya asthita che tene potAnI zaktithI kheMcIne grahaNa kare che. taijasa ane kAzmaNa zarIrane mATe sthita dravyone ja grahaNa kare che. kAraNa ke teno tathAprakArano svabhAva ja che. vaikriya ane AhAraka zarIrane yogya pagalo cha dizAmAMthI ja grahaNa thAya che. kAraNa ke vaikriya zarIrI jIva prAyaH paMcendriya ja hoya che. tenuM sthAna trasanADImAM ja che. vaikriyazarIrI jIvo trasanADImAM hovAthI te cha dizAnA pudgalo grahaNa kare che. AhAraka zarIra manuSyone ja hoya che ane te paNa trasa nADImAM hovAthI cha dizAnA pagalo grahaNa kare che. audArika taijasa ane kArmaNa zarIrI jIvo lokanA niSphaTa- khUNAomAM paNa hoya che. tene anya dizAnA vyAghAtanI saMbhAvanA hovAthI traNa,cAra,pAMca dizAnA pagalo grahaNa kare che ane te jIvo nighAtanI apekSAe chae dizAnA pudgalone paNa grahaNa kare che.. pAMca indriya yogya pudagalo - jIvo pAMca indriyone mATe sthita ane asthita baMne prakAranA pudgalone grahaNa kare che. zrotrendriya, cakSurindriya, ghrANendriya ane rasendriya trasa jIvone hoya che ane te jIvo trasa nADImAM hovAthI tene yogya pugalo cha dizAmAMthI ane sparzendriyavALA jIvo sarva lokamAM hovAthI tene yogya pagalo traNa,cAra, pAMca ke cha dizAmAMthI grahaNa kare che. traNa yoga yogya pagalo :- tathA prakAranA svabhAve manoyoga ane vacana yogane mATe sthita dravyone ane cha dizAnA dravyo grahaNa kare che. kAyayogane mATe sthita ane asthita baMne prakAranA pugalo grahaNa kare che. ekendriyanI apekSAe traNa,cAra,pAMca ke cha dizAnA pudgalo grahaNa kare che. zvAsocchavAsa yogya pagalo -jIva zvAsocchavAsane mATe sthita ane asthita baMne prakAranA pudgalone grahaNa kare che. jagatanA sarva jIvo zvAsocchavAsa yogya pudgalone grahaNa kare che. tethI pratyeka jIva potAnA sthAnAnusAra traNa,cAra,pAMca ke cha dizAnA pudgalone grahaNa kare che. jIvane grAhya pudgalo :pudgalo sthita | asthita | dizAmAMthI audArika zarIra yogya 3,4,5,6 vaikriya zarIra yogya
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 | zrI bhagavatI sUtra-5 asthita dizAmAMthI 3,4,5,6 pudgalo AhAraka zarIra yogya taijasa-kAzmaNa zarIra yogya cAra indriya yogya sparzendriya yogya mana-vacanayoga yogya kAyayoga yogya zvAsocchavAsa yogya 3,4,5,6 ja 4 | | ja ja | 3,4,5,6 | 6 | . zataka-rapa/ra saMpUrNa
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-3 . 205 | zataka-rapaH uddezaka-3| RORoR) saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM ajIva saMsthAna, tenA bheda-prabheda, avagAhanA Adi temaja zreNInA bheda prabhedanuM vistRta varNana che. saMsthAna :- AkAra. ajIva pudgala dravyonA cha saMsthAna che. (1) parimaMDala- cUDInA AkAre (2) vRttamodakanA AkAre (3) vyasa- trikoNa (4) caturasa-corasa (5) Ayata- lAMbI lAkaDInA AkAre ane (6) anitthastha- pUrvokata pAMca prakArathI bhinna anizcitAkAra. A lokamAM pratyeka saMsthAna yukta pudgala dravyo anaMta che. ratnaprabhApRthvI Adi lokanA pratyeka sthAnamAM paNa cha e saMsthAna yukta pudgala skaMdho anaMta che. saMsthAnomAM kRtayugmAdi:- pAMca saMsthAna paNa samuccaya rUpe kRtayugma che ane vyaktigata apekSAe tenA pradezomAM kRtayugma Adi koIpaNa rAzi hoya zake che. pratyeka saMsthAnanA pradezo anusAra tenI rAzi nizcita thAya che. saMsthAnonI sthiti-varNAdiH- pratyeka saMsthAnanI asaMkhyAta samayanI sthiti che. temAM katayugmAdi koIpaNa rAzi saMbhave che. pratyeka saMsthAnamAM ekathI anaMtaguNa parvatanA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. temAM paNa kRtayugmAdi koIpaNa rAzi saMbhave che. zreNI:- eka pradezI AkAzapradezanI paMkitane AkAza zreNI kahe che. lokamAM asaMkhyAta zreNIo che. temAM saMkhyAta-asaMkhyAta pradezo hoya che. alokamAM anaMta zreNIo che ane temAM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezo hoya che. loka parimita hovAthI lokanI zreNIo paNa sAdi sAtta hoya che ane alokanI zreNImAM sAdi sAnna Adi cAre bhaMga ghaTita thAya che. alokanA niSphaTanI zreNIo sAdi sAtta che. lokathI prAraMbha thatI zreNI sAdi anaMta che. alokathI prAraMbha thaIne loka pAse pUrNa thatI zreNI anAdi sAtta che ane je zreNI lokathI saMbaMdhita na hoya tevI alokanI zreNI anAdi anaMta che. zreNInA prakAra - gatizIla jIva ane pudgala dravyanI vividha prakAranI gatinA AdhAre zreNInA sAta prakAra che. (1) rajU AyatA- sIdhI zreNI. (2) ekato vakA- eka vaLAMkavALI gati, (3) dvivakA-be vaLAMkavALI gati, (4) ekataHkhA- eka tarapha trasanADInI bahAranA AkAzane sparza karanArI gati. (5) dvitaH khA- baMne tarapha trasanADInI bahAranA AkAzane sparza karanArI gati. (6) cakravAla gatigoLAkAra gati, (7) ardhacakavAla gati- ardha goLakAra gati. prathama pAMca gati jIva ane pudgala baMnemAM svAbhAvika hoya che, kAraNa ke jIva ane pudgalanI svAbhAvika gati AkAza pradezanI zreNI anusAra ja thAya che. cakravAla ane ardhacakravAla gati pudgalomAM paraprerita hoya che ane jIvomAM audArika Adi traNa zarIrayukta jIvanI hoya che.
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-rapa: uddezaka-3 saMsthAnA saMsthAnonA prakAra:| 1 kai NaM bhaMte ! saMThANA paNNattA? goyamA ! cha saMThANA paNNattA,taM jhaaparimahatve, vaTTa, tate, varale, gAya, tyaMthe bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! saMsthAnonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! saMsthAnonA cha prakAra che, yathA parimaMDala, vRtta, vyasa, caturasa, Ayata ane anitthastha. vivecana : saMsthAna eTale AkAra. je rIte jIvanA cha saMsthAna che, te ja rIte ajIva dravyanA paNa cha saMsthAna hoya che. prastuta sUtramAM ajIvanA cha saMsthAnonuM nirUpaNa che. (1) parimaMDala- cUDInA AkAre athavA jhAlaranA AkAre goLAkAra, (2) vRtta-modaka jevo goLAkAra, (3) vyasa-siMghoDAnI jema trikoNAkAra, (4) caturasa- bAjoTanI jema catuSkoNa AkAra, (5) Ayata- lAkaDI jevo lAMbo AkAra, (6) anitthastha- aniyata AkAra, parimaMDala Adi pAMce saMsthAnathI bhinna AkAra hoya te anitthastha saMsthAna kahevAya che. paramANu ke sUkSmapradezI skaMdhamAM anitthastha saMsthAna hoya che. saMsthAnomAM dravyapradezarUpe anaMtatA:| 2 parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA davvaTThayAe kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNaMtA? joyA !o saMveLA, go ahejA, gaNatA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAna dravyarUpe saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che. | 3 vaTTANaM bhaMte ! saMThANA davaTThayAe kiM saMkhejjA, pucchA ? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva aNitthathA / evaM paesaTTayAe vi / evaM davvaTThapaesaTTayAe vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vRtta saMsthAna dravyarUpe saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! te paNa pUrvavat anaMta che. A rIte yAvatu anitthastha saMsthAna paryata jANavuM. A rIte pradezarUpe ane dravya-pradezarUpe paNa jANavuM joIe. saMsthAnonuM dravyAdi rUpe alpabadutvaH| 4 eesiNaMbhaMte ! parimaMDala vaTTataMsacauraMsaAyata-aNitthaMthANaMsaMThANANaMdavaTThayAe
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25: Graza-3 _ 207 | paesaTTayAe davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarahito appA vA bahuyA vAtullA vA visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovA parimaMDalasaMdhaNAdavaTThayAe, vaTTAsaMThaNAdavaTThayAesaMkhejjaguNA, causAsaMtraNAdavaTThayAesaMkhejjaguNA,tasAsaMThaNAdavaTThayAesaMkhejjaguNA,AyatAsaMThANA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, aNitthathA saMThANA davvaTThayAe asNkhejjgunnaa| paesaTTayAe-savvatthovA parimaMDalA saMThANA paesaTThayAe, vaTTAsaMThANA paesaTThayAe saMkhejjaguNA, evaM jahA davvaTThayAe tahA paesaTTayAe vi jAva aNitthaMthA saMThANA paesaTTayAe askhejjgunnaa| davvaTTha paesaTThayAe- savvatthovA parimaMDalA saMThANA davvaTThayAe, evaM so ceva davvaTThayAe gamao bhANiyavvo jAva aNitthaMthA saMThANA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, aNitthaMthehito saMThANehiMto davvaTThayAe parimaMDalA saMThANA paesaTThayAe asaMkhejjaguNA, vaTTAsaMThANA para saTThayAe sakhejjaguNA, evaM soceva paesaTThayAe gamao bhANiyavvo jAva aNitthathA saThANA paesaTThayAe asakhejjaguNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! parimaMDala, vRtta, vyasa, caturasa, Ayata ane anitthastha, A saMsthAnomAM dravyathI, pradezathI ane dravya-pradezathI rUpe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! (1) sarvathI thoDA dravyarUpe parimaMDala saMsthAno che, (2) tenAthI dravyarUpe vRtta saMsthAno saMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI dravyarUpe caturasa saMsthAno saMkhyAtaguNA che, (4) tenAthI dravyarUpe vyasa saMsthAno saMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI dravyarUpe Ayata saMsthAno saMkhyAta guNA che. (6) tenAthI dravya- rUpe anitthastha saMsthAno asaMkhyAtaguNA che. pradezArtha rUpe - (1) sarvathI thoDA parimaMDala saMsthAno che, (2) tethI vRtta saMsthAno pradezArtha rUpe saMkhyAta guNA che. A rIte dravyArthanA kathana (krama) pramANe pradezArthanuM kathana karavuM yAvat anitthastha saMsthAna pradezArtha rUpe asaMkhyAta guNA che. dravya-pradeza rUpe :- sarvathI thoDA dravyathI parimaMDala saMsthAno che. A rIte dravya saMbaMdhI anitthastha saMsthAna asaMkhyAtaguNa paryatanuM alpabadutva pUrvavat jANavuM thAva dravyathI anitthastha saMsthAna asaMkhyAtaguNA che. tenAthI pradezarUpe parimaMDala saMsthAna asaMkhyAtaguNA, tenAthI pradezarUpe vRtta saMsthAna saMkhyAtaguNA, A rIte kramazaH caturasa, cesa, Ayata saMsthAno pradezarUpe kramazaH saMkhyAtaguNA ane aMte anitthastha saMsthAno pradezarUpe asaMkhyAta guNA che. vivecana : saMsthAnonA alpabadutvanI vicAraNA tenI avagAhanAnA AdhAre thAya che. je saMsthAna bahu pradezAvagAhI hoya te svAbhAvika rIte alpa hoya che ane je alpa pradezAvAhI hoya che te kramazaH bahu-bahu hoya che. parimaMDala saMsthAna jaghanya vIsa pradezAvagAhI hoya che ane vRtta, caturasa, vyasa ane
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 208 | zrI bhagavatI sUtra-5 Ayata saMsthAna kramazaH pAMca, cAra, traNa ane be pradezAvagAhI hoya che. tethI sarvathI thoDA parimaMDala saMsthAna yukta pugala dravyo che. tenAthI vRttAdi saMsthAnavALA pudgala dravyo kramazaH saMkhyAtaguNA che. anitthastha saMsthAnavALA pudgala dravyo, sarvathI adhika ane asaMkhyAtaguNA che. kAraNa ke te parimaMDalAdi anya saMsthAnanA dvisaMyoga AdithI banatA hovAthI ghaNA adhika hoya che. pradezonI apekSAe paNa alpabadutva A ja prakAre che. kAraNa ke pratyeka saMsthAnanA pradezo, tenA dravyo pramANe hoya che ane A ja rIte dravya ane pradezanuM sammilita rUpe paNa alpabadutva thAya che. paraMtu dravyarUpanA anitthastha saMsthAnathI parimaMDala saMsthAna pradezarUpe asaMkhyAta guNA che. saMsthAnonA pAMca bhedaH 5 kai NaM bhaMte ! saMThANA paNNattA ? goyamA ! paMca saMThANA paNNattA,taM jahAparimaDale jAva aayye| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMsthAnonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! saMsthAnonA pAMca prakAra che, yathA- parimaMDala yAvat Ayata. | 6 parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNatA? goyamA !No saMkhejjA, No asaMkhejjA, anntaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! te saMkhyAtA nathI, asaMkhyAtA natha paraMtu anaMta che. | 7 vaTTANaM bhaMte ! saMThANA kiM saMkhejjA, pucchA? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva bAyathA | bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! vRtta saMsthAna saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! pUrvavat yAvanuM Ayata saMsthAna paryata jANavuM. vivecana : saMsthAnanA prakAranI vicAraNA pUrve karI che tema chatAM prastuta prasaMgamAM ratnaprabhA Adi pRthvInA viSayamAM saMsthAnonI prarUpaNA karavAnI hovAthI saMsthAnanA prakAranuM punarAvartana karyuM che. ahIM saMsthAnanA pAMca bheda kahyA che, kAraNa ke anitthastha saMsthAna, anya saMsthAnonA saMyogathI thAya che, tethI tenI vivakSA ahIM karI nathI. lokanA vividha sthAnomAM saMsthAno - 8 imIseNaMbhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe parimaMDalA saMThANA kiMsaMkhejjA, asaMkhejjA, aNatA? goyamA ! No saMkhejjA, No asaMkhejjA, anntaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM parimaMDala saMsthAna yukta pudgalo zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama ! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI paraMtu anaMta che.
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka 3 1 vALa mate ! saMvALA isavengA, pucchA ?noyamA ! va ceva / vaM khAva AyayA 209 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ratnaprabhA pRthvImAM vRtta saMsthAnayukta pudgalo zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che ? uttara- he gautama ! pUrvavat yAvat Ayata saMsthAna paryaMta jANavuM. | 10 sakkarappabhAe NaM bhaMte ! puDhavIe parimaMDalA saMThANA, pucchA ? goyamA ! evaM cev| evaM jAva AyayA / evaM jAva ahesattamAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zarkarAprabhA pRthvImAM parimaMDala saMsthAnayukta, pudgalo zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che ? uttara- he gautama ! pUrvavat yAvat Ayata saMsthAna paryaMta jANavuM ane A ja rIte adhaHsaptama pRthvI(sAtamI naraka pRthvI) paryaMta jANavuM. 22 sohammu kha mate ! bve miMDatA saMtALA, pucchA ? goyamA !C veva / vaM jAva accue / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saudharma kalpamAM parimaMDala saMsthAnayukta pudgalo zuM saMkhyAta che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pUrvavat yAvat Ayata saMsthAna sudhI ane acyuta kalpa paryaMta jANavuM. 22 mevengavimALALa khaM mate ! miDalasaMDALA, pucchA ? noyamA ! va ceva / evaM aNuttaravimANesu vi / evaM IsipabbhArAe vi / - bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! traiveyaka vimAnomAM parimaMDala saMsthAna yukta pudgalo zuM saMkhyAta che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavA. A ja rIte anuttara vimAna ane ISatprAkbhArA pRthvI mATe paNa jANavuM. vivecanaH prastuta sUtromAM pudgala jagatanI anaMtatAne sUcita karI che. A lokamAM paramANu pudgala, dvipradezI yAvat anaMtapradezIskaMdha anaMtAnaMta che. pratyeka saMsthAna yukta pudgalo paNa anaMtAnaMta che. tethI lokanA pratyeka sthAnamAM arthAt ratnaprabhA pRthvIthI laIne ISat prAkbhArA pRthvI sudhImAM parimaMDala Adi pAMce saMsthAnayukta pudgalo anaMta hoya che. javamadhyagata parimaMDalAdi saMsthAno - 13 jattha NaM bhaMte ! ege parimaMDale saMThANe javamajjhe tattha parimaMDalA saMThANA kiM saMveA, asavengA, aLatA ? goyamA ! kho saMveggA, no asaMveggA, anaMtA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! yavamadhyamAM (lokamAM) jyAM eka parimaMDala saMsthAna che, tyAM anya parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che, ke anaMta che ? uttara- he gautama ! te saMkhyAta nathI, asaMkhyAta paNa nathI, paraMtu anaMta che.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 | zrI bhagavatI sUtra-5 14 vaTTANaM bhaMte! saMThANA kiM saMkhejjA, pucchA ? goyamA ! evaM ceva jaavaayyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vRtta saMsthAna zuM saMkhyAta che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! pUrvavat anaMta che. A ja rIte yAvatuM Ayata saMsthAna sudhI jANavuM. 15 jattha NaM bhaMte! ege vaTTe saMThANe javamajjhe tattha parimaMDalA saMThANA, pucchA? goyamA! evaM ceva / vaTTA saMThANA evaM ceva / evaM jAva AyayA / evaM ekkekkeNaM saMThANeNaM paMca vi cAreyavvA jAva AyateNaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jyAM yavamadhya(lokamAM) eka vRtta saMsthAna che, tyAM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta che ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrvavat anaMta che. tyAM vRtta saMsthAna yAvatu Ayata saMsthAna paNa A ja prakAre anaMta che. A rIte pratyeka saMsthAnanI sAthe pAMce saMsthAnonA saMbaMdhamAM vicAra karavo joIe. 16 jattha NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ege parimaMDale saMThANe javamajhe tattha NaM parimaMDalA saMThANA.kiMsaMkhejjA.pacchA? goyamA! No saMkhejjA.No asaMkhejjA. anntaa| vaTTANa bhate !saMThANA kiMsakhejjA,pucchA? goyamA ! evaM ceva jAva aayyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! yavamadhya-lokamAM A ratnaprabhA pRthvImAM jyAM eka parimaMDala saMsthAna che, tyAM anya parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta paNa nathI, anaMta che. prazna- he bhagavan! tyAM vRtta saMsthAna zuM saMkhyAta che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrvavat yAvat Ayata saMsthAna paryata jANavuM. 17 jattha NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe ege vaTTe saMThANe javamajjhe tattha NaM parimaMDalA saMThANA kiM saMkhejjA, pucchA? goyamA! No saMkhejjA, No asaMkhejjA, annNtaa| vaTTA saMThANA evaM ceva, evaM jAva AyayA / evaM puNaravi ekkekkeNaM saMThANeNaM paMca vicAreyavvA jaheva hechillA jAvaAyaeNaM, evaM jAva ahesattamAe, evaM kappesuvi jAvaIsIpabbhArAe puddhviie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! yavamadhya-lokamAM A ratnaprabhA pRthvImAM jyAM eka vRtta saMsthAna che, tyAM parimaMDala saMsthAna zuM saMkhyAta che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! saMkhyAta, asaMkhyAta nathI, anaMta che. A ja rIte vRtta thAvaAyata saMsthAna sudhI jANavuM. ahIM paNa pratyeka saMsthAnanI sAthe pAMce ya saMsthAnanuM kathana karavuM. temaja sAtamI naraka pRthvI, devaloka ane siddhazilA paryata jANavuM. vivecana :navamaH - je AkAramAM-saMsthAnamAM yavanI samAna kramazaH hAni-vRddhi thAya, temAM yavamadhyanI upamA ghaTita thAya che. ahIM yavamadhya upamA che ane loka upameya che; upameyamAM upamAnano upacAra karI lokane yavamadhya kahyo che. lokanI AkRti paNa yavanI jema kramazaH pradezonI hAni-vRddhivALI che. Urdhvaloka
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 211] to yavAkAra ja che, adholoka paNa kramazaH pradezonI vRddhivALo ane ardha yavAkAra che. sthAnAMga sUtra ane vyavahAra sUtramAM bhojananI dattinI hAni-vRddhivALI paDimAne paNa navA vaMhimA kahI che. te baMne sUtranI TIkAmAM paNa "yavamadhya'no A pramANe ja artha karyo che. sUtra 8 thI 12mAM sUtrakAre ratnaprabhAdi pRthvI vageremAM parimaMDalAdi saMsthAnavALA pudgalonI anaMtatA pradarzita karIne pachI lokanA zeSa bhAgomAM paNa pAMcepAMca saMsthAnavALA pudgalonI anaMtatA darzAvavA sUtra 13 thI 15mAM loka sUcita yavamadhya zabdano prayoga karyo che ane tyAra pachI sUtra 16, 17mAM lokagata ratnaprabhAdi pRthvIomAM pratyeka saMsthAnavALA pudgalomAM anya saMsthAnavALA anaMta pudgalonuM kathana che. te varNanamAM paNa yuvaka- zabda prayoga che te ratnaprabhAdinA vizeSaNarUpe prayukta thayo che. kAraNa ke te pRthvIo paNa kramazaH pradeza vRddhivALI che. lokamAM jyAM eka parimaMDala saMsthAna-samudAya hoya che, tyAM anya parimaMDala saMsthAna anaMta hoya che. tyAM vRttAdi saMsthAno paNa anaMta hoya che. eka saMsthAna yukta pudgala hoya tyAM anya pAMce saMsthAna yukta pudgala anaMta hoya che kAraNa ke pratyeka pudgala skaMdha anaMtAnaMta che. saMsthAnonA pradeza ane avagAhanA :18 vaTTe NaM bhaMte ! saMThANe kaipaesie kaipaesogADhe paNNatte? goyamA ! vaTTe saMThANe duvihe paNNatte, taMjahA- ghaNavaTTe ya, payaravaTTe ya / tattha NaM jese payaravaTTe se duvihe paNNatte, taMjahA- oyapaesie ya, jummapaesie ya / tatthaNaMjese oyapaesiesejahaNNeNaMpaMcapaesiepaMcapaesogADhe, ukkoseNaaNaMtapaesie, asaMkhejjapae - sogADhe / tattha NaM je se jummapaesie se jahaNNeNaM bArasapaesie bArasapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| tattha NaMje se ghaNavaTTe se duvihe paNNatte, taMjahA- oyapaesie ya, jummapaesie y| tattha NaM je se oyapaesie se jahaNNeNaM sattapaesie sattapaesogADhe ukkoseNaM aNata-paesie askhejjpesogaaddhe| tatthaNajesejummapaesiesejahaNNeNabattIsapaesie battIsa paesogADhe ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| zabdArtha:- opasi= ojapradezI, ekI saMkhyaka pradezanala yugmapradezI, bekI saMkhyaka. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vRtta saMsthAna keTalA pradeza ane keTalA pradezAvagADha hoya che? uttara- he gautama ! vRtta saMsthAnanA be prakAra che, yathA- ghanavRtta ane prataravRtta. prataravRttanA be prakAra che. yathA- oja pradeza ane yugmapradezI. temAMthI ja pradeza prataravRtta jaghanya paMca pradeza ane paMca pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugmapradeza prataravRtta jaghanya bAra pradezI ane bAra pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. ghanavatta saMsthAnanA be prakAra che, yathA- oja pradezI ane yugma pradezI. oja pradezI jaghanya sapta pradeza ane sapta pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugma
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 212 / zrI bhagavatI sUtra-5 pradezI ghanavRtta saMsthAna jaghanya batrIsa pradezI ane batrIsa pradezAvagADha hoya che tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. 19 taMse NaM bhaMte ! saMThANe kaipaesie kaipaesogADhe paNNatte? __goyamA !taMseNaM saMThANe duvihe paNNatte / taMjahA-ghaNataMse ya payarataMse ya / tattha NaM je se payarataMse se duvihe paNNatte, taM jahA- oyapaesie ya, jummapaesie ya / tattha NaMje se oyapaesie se jahaNNeNaM tipaesie tipaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se jammapaesie se jahaNNeNaM chappaesie chappaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| tattha NaMje se ghaNataMse se duvihe paNNatte, taMjahA- oyapaesie ya, jummapaesie y| tattha NaM je se oyapaesie se jahaNNeNaM paNatIsapaesie paNatIsapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaMjesejummapaesie sejahaNNeNaM cauppaesiecauppaesogADhe paNNatte, ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! yasa saMsthAna 240 pradezI ane 240 pradezAvagADha Doya cha? uttara- he gautama! casa saMsthAnanA be prakAra che, yathA- ghanatyasa ane prataratryasa. prataratresanA be prakAra che. yathA- oja pradeza ane yugmapradezI. oja pradezI vyasa saMsthAna jaghanya traNa pradeza ane traNa pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugmapradezI prataratryasa saMsthAna jaghanya cha pradezI ane cha pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. ghanatyasa saMsthAnanA be prakAra che, yathA- ojasvadezI ane yugmapradezI. ojapradezI ghanatyasa saMsthAna jaghanya 35 pradezI ane 35 pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugmapradezI ghana vyasa saMsthAna jaghanya cAra pradezI ane cAra pradezAvagADha, utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhyapradezAvagADha hoya che. 20 cauraMse NaM bhaMte ! saMThANe kaipaesie, kaipaesogADhe paNNatte? goyamA ! cauraMse saMThANe duvihe paNNatte,taM jahA- ghaNacauraMseya, payaracauraMse y| tatthaNaMje se payaracaurase se duvihe paNNatte, taMjahA- oyapaesie ya jummapaesie ya / tattha NaMje se oyapaesie se jahaNNeNaM Navapaesie NavapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaMje se jummapaesie sejahaNNeNaM caupaesie caU paesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| tattha NaM je se ghaNacauraMse se duvihe paNNatte, taM jahA- oyapaesie ya jummapaesie ya / tatthaNaMjeseoyapaesiesejahaNNeNaMsattAvIsai paesie sattAvIsai pae sogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie akhaMkhejjapaesogADhe / tattha NaMje se jummapaesie se jahaNNeNaM aTThapaesie aTThapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe|
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka 3 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caturasra saMsthAna keTalA pradezI ane keTalA pradezAvagADha hoya che ? uttara- he gautama ! caturasa saMsthAnanA be prakAra che, yathA- ghanacaturasa ane pratara caturasa. prataracaturasa saMsthAnanA be bheda che- ojapradezI ane yugmapradezI. oja pradezI pratara caturasa saMsthAna jaghanya nava pradezI ane nava pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugma pradezI pratara caturasa saMsthAna jaghanya cAra pradezI ane cAra pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. 213 ghana caturasa saMsthAnanA be prakAra che, yathA- oja pradezI ane yugma pradezI. oja pradezI ghana caturasa saMsthAna jaghanya 27 pradezI ane 27 pradezAvagADha hoya che tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugma pradezI ghanacaturasa saMsthAna jaghanya aSTa pradezI ane aSTa pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. 21 Aya NaM bhaMte! saMThANe kaipaesie kaipaesogADhe paNNatte ? noyanA ! Aya na lAge tiviSe paLatte, te nahA- peDhIAya, patharAyaNa, ghaNAyae / tattha NaM je se seDhiAyae se duvihe paNNatte, taM jahA - oyapaesie ya jummapae sie ya / tattha NaM je se oyapaesie se jahaNNeNaM tipaesie tipaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se jummapaesie se jahaNNeNaM dupaesie dupaesogADhe, ukkoseNaM anaMta- paesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se payarAyae se duvihe paNNatte, taM jahA - oyapaesie ya jummapaesie ya / tattha NaM je se oyapaesie se jahaNNeNaM paNNarasapaesie paNNarasapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se jummapaesie se jahaNNeNaM chappaesie chappaesogADhe, ukkoseNaM anaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se ghaNAyae se duvihe paNNatte, taM jahA - oyapaesie ya jummapaesie ya / tattha NaM je se oyapaesie se jahaNNeNaM paNayAlIsapaesie paNayAlIsapaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejjapaesogADhe / tattha NaM je se jummapaesie se jahaNNeNaM bArasapaesie bArasapaesogADhe, ukkoseNaM aNatapaesie asaMkhejjapaesogADhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! Ayata saMsthAna keTalA pradezI ane keTalA pradezAvagADha hoya che ? uttara- he gautama ! Ayata saMsthAnanA traNa prakAra che, yathA- zreNIAyata, prataraAyata ane ghanaAyata. zreNIAyata saMsthAnanA be bheda che, yathA- oja pradezI ane yugmapradezI. ojapradezI zreNIAyata saMsthAna jaghanya traNa pradezI ane traNa pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugma pradezI zreNIAyata saMsthAna jaghanya dvipradezI ane dvipradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhyapradezAvagADha hoya che. pratara Ayata saMsthAnanA be prakAra che, yathA- oja pradezI ane yugmapradezI. oja pradezI pratara
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 214 | zrI bhagavatI sUtra-5 Ayata saMsthAna jaghanya paMdara pradeza ane paMdara pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugma pradezI pratara Ayata saMsthAna jaghanya cha pradezI ane cha pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. ghana Ayata saMsthAnanA be prakAra che, yathA- oja pradeza ane yuma pradezI. oja pradezI ghana Ayata saMsthAna jaghanya 45 pradezI ane 45 pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. yugmapradezI ghanaAyata saMsthAna jaghanya bAra pradezI ane bAra pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMta pradeza ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. 22 parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kaipaesie, kaipaesogADhe paNNatte ? goyamA ! parimaMDaleNaMsaMThANeduvihe paNNatte,taMjahA-ghaNaparimaMDaleya payaraparimaMDale ya / tatthaNaMje se payara- parimaMDalesejahaNNeNaM vIsaipaesie vIsaipaesogADhe, ukkoseNaM aNaMtapaesie asaMkhejja- paesogADhe / tattha NaMje se ghaNaparimaMDale se jahaNNeNaM cattAlIsaipaesie cattAlIsapaesogADhe ukkoseNaM aNaMtapaesie asNkhejjpesogaaddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAna keTalA pradezI ane keTalA pradezAvagADha hoya che? uttara- he gautama! parimaMDala saMsthAnanA be prakAra che, yathA- ghana parimaMDala ane pratara parimaMDala. pratara parimaMDala saMsthAna jaghanya vIsa pradezI ane vIsa pradezAvagADha hoya che tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. ghana parimaMDala saMsthAna jaghanya cAlIsa pradezI ane cAlIsa pradezAvagADha tathA utkRSTa anaMtapradezI ane asaMkhya pradezAvagADha hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMce saMsthAnonA bheda, pradeza saMkhyA ane avagAhanAnuM nirUpaNa karyuM che. parimaMDalAdi pAMce saMsthonAnA pratara ane ghana, evA be-be prakAra ane Ayata saMsthAnanA zreNI (sUci), pratara ane ghana,evA traNa prakAra prastutamAM nirdiSTa che. parimaMDala saMsthAnane choDIne zeSa cAre saMsthAnamAM punaH oja pradezI ane yugma pradezI tevA be-be bheda karyA che. oja ane yugma - eka, traNa, pAMca, sAta, nava Adi viSama eTale ekI saMkhyAne "oja' kahe che ane be, cAra, cha Adi sama arthAt bekI saMkhyAne "yugma' kahe che. zreNI(sUci) :- jemAM mAtra laMbAI hoya, soyanI jema be, traNa, cAra paramANu pradezo eka paMkitamAM goThavAyelA hoya to zreNI bane che. te eka Ayata saMsthAnamAM ja zakya che. pratara :- jemAM laMbAI ane pahoLAI hoya tene pratara kahe che. be, traNa, cAra vagere zreNIo bhegI thAya tyAre pratara bane che. eka sapATIe, eka paDa rUpe hoya tene pratara kahe che. ghana - jemAM laMbAI, pahoLAI ane jADAI(UMDAI) hoya tene ghana kahe che. be cAra vagere prataro bhegA hoya to te ghana kahevAya che. zreNI, pratara, ghanamAM oja ane yugma pradezI saMsthAnonA jaghanya pradezonI sthApanA AkRti dvArA spaSTa karI che.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 215 ajIva saMsthAnanA bhedawbheda ane pradeza saMkhyA :ojasvadezI pratara vRtta | yugla pradeza pratara vRtta 12 pradezo ojapradezI ghanavRtta 7 pradezo | yugma pradeza ghanavRtta 3ra pradezo 5 pradezo eka sapATIe pAMca pradezo goLAkAre oja pradeza pratara vyasa 3 pradezo eka sapATIe bAra pradezo |upara 1, tenI nIce 5, tenI nIce 1|upara 4, tenI nIce 12, tenI nIce goLAkAre pradeza goLakAre | 12, tenI nIce 4 pradeza goLAkAre | yugma pradeza pratara vyasa 6 pradezo oja pradezI ghana vyasa 35 pradezo | yugma pradezI ghana cesa 4 pradezo eka sapATIe traNa pradezo eka sapATIe cha pradezo upara 1, tenI nIce kramazaH 3,6,10, upara 1, tenI nIce 3 pradeza trikoNAkAre trikoNAkAre 15 pradezo trikoNAkAre trikoNAkAre oja pradeza pratara caturasa 9 | yugma pradezI pratara caturasa | oja pradezI ghana caturasa 27 | yugma pradezI ghana caturasa 8 pradezo pradezo 4 pradezo eka sapATIe 9 pradezo eka sapATIe cAra pradezo | upara 9, tenI nIce kramazaH 9,9 | upara 4, tenI nIce 4 pradezo catuSkoNAkAre catuSkoNAkAre pradezo catuSkoNAkAre catuSkoNAkAre oja pradezI zreNI Ayata yama pradezI zreNI Ayata 2 pradezo, oja pradezI ghana Ayata 45 | yugmapradezI ghana Ayata 12 pradezo 3 pradezo pradezo eka sapATIe traNa pradezo laMbacorasAkAre oja pradeza pratara Ayata 15 | pradezo eka sapATIe be pradezo laMbacorasAkAre yugma pradeza pratara Ayata 6 pradezo | upara 15, tenI nIce kramazaH 15, 15 pradezo laMbacorasAkAre pratara parimaMDala yugma pradezI 20 pradezo upara 6, tenI nIce pradezo laMbacorasAkAre ghana parimaMDala yuma pradezI 40 pradezo eka sapATIe 15 pradezo laMbacorasa AkAre eka sapATIe 6 pradezo laMbacorasa AkAre | eka sapATIe 20 pradezo cUDI | upara 20 pradezo goLAkAre tenI AkAre nIce 20 pradezo goLAkAre.
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 ] zrI bhagavatI satra-5 saMsthAnomAM kRtayugmAdi rAzi - 23 parimaMDaleNaMbhaMte! saMThANedavvaTThayAe kiMkaDajumme, teyoe, dAvarajumme, kaliyoe ? goyamA ! No kaDajumme, No teyoe, No dAvarajumme, kaliyoe / vaTTe NaM bhaMte! saMThANe davvaTThayAe, pucchA? goyamA ! evaM ceva jAva aaye| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! eka parimaMDala saMsthAna dravyarUpe(dravyApekSayA, dravyathI) zuM kRtayugma che, vyoja che, dvAparayugma che ke kalyoja che? uttara- he gautama! kRtayugma nathI, vyoja nathI, dvAparayugma paNa nathI paraMtu kalyoja che. prazna- he bhagavan! vRtta saMsthAna dravyarUpe zuM kRtayugma che, ityAdi pRcchA ? uttara- he gautama! pUrvavatuM. A ja rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. 24 parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA davvaTThayAe kiM kaDajummA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siyakaDajummA, siyateyogA,siyadAvarajummA, siya kaliyogA, vihANAdeseNaM No kaDajummA,NoteyogA,NodAvarajummA, kliyogaa| evaM jAva AyayA / zabdArtha :- vArSi = oghAdezathI, sAmAnyatayA, samuccaya rUpe, sarvasAmAnyanI apekSAe, eka sAthe samUharUpe vicAratAM vihAlekha = vidhAnAdezathI, eka-ekanI apekSAe, eka-ekano vicAra karatAM. bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aneka parimaMDala saMsthAno dravyarUpe zuM kRtayugma che, vyoja che, dvAparayugma che ke kalyoja che? uttara- he gautama ! sarva sAmAnyanI apekSAe kadAcit kRtayuma, kadAcit troja, kadAcit dvAparayugma ane kadAcita kalyoja hoya che. eka-ekanI apekSAe katayugma nathI, vyoja nathI, dvAparayugma nathI paraMtu kalyoja che. A ja rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. 25 parimaMDaleNaM bhaMte ! saMThANe paesaTThayAe kiM kaDajumme, pucchA? goyamA ! siya kaDajumme, siya teyoge, siya dAvarajumme, siya kliyoe| evaM jaavaaye| bhAvArtha-prazna-he bhagavan! eka parimaMDala saMsthAna pradezathI (pradezarUpe, pradezApekSA) zuM kRtayugma che, ityAdi pRcchA ? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayuma, kadAcit vyAja, kadAcit dvAparayugma ane kadAcit kalyoja che. A ja rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. 26 parimaMDalA NaM bhaMte! saMThANA paesaTThayAe kiM kaDajummA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliyogA, vihANAdeseNaM kaDajummA vi, teyogA vi, dAvarajummA vi, kaliyogA vi / evaM jAva aayyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka parimaMDala saMsthAno pradezathI zuM katayugma che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! sarva sAmAnyanI apekSAe kadAcitu kRtayugma yAvatu kadAcit kalyoja hoya che. eka-ekanI apekSAe kRtayugma, coja, dvAparayugma ane kalyoja paNa hoya che. A ja rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca saMsthAnonI rAzi nizcita karI che. zAstromAM mukhyatayA cAra rAzi pracalita
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 | 217 | che. kRtayugma, coka, dvAparayugma ane kalyo. (1) kUtayugma- je rAzine cAra vaDe bhAgatA kaMI ja zeSa na rahe te rAzine ane cAranI saMkhyAne kRtayugma kahe che. jema ke 4,8,12,16, 20 vagere. (2) yoja- je rAzine cAra vaDe bhAgatA traNa zeSa rahe te rAzine ane traNanI saMkhyAne yoja kahe che. jema ke- 3,7,11,15,19 vagere. (3) dvApara yugma- je rAzine cAra vaDe bhAgatA be zeSa rahe te rAzine ane enI saMkhyAne dvApara yugma kahe che. jema ke-2,6, 10, 14, 18 vagere. (4) kalyoja- je rAzine cAra vaDe bhAgatA eka zeSa rahe te rAzine ane ekanI saMkhyAne kalyoja kahe che. jema ke- 1,5, 9, 13, 17 vagere. sUtrakAre pAMce saMsthAnonI rAzi nizcita karavA cAra prakAre prazno pUchayA che. (1) ekavacanamAM dravyApekSAe, (2) bahuvacanamAM dravyApekSAe, (3) ekavacanamAM pradezApekSAe, (4) bahuvacanamAM pradezApekSAe. (1) saMsthAna rAzi ekavacanamAM dravyanI apekSAe - parimaMDala saMsthAna dravyathI eka che. eka vastuno cAra-cArathI apahAra(bhAga) thato nathI, tethI te kalyojarUpe che. A rIte vRttAdi saMsthAna ekavacananI apekSAe kalyoja rUpe che. (2) saMsthAnonI rAzi bahuvacanamAM dravyanI apekSAeH- bahuvacana be prakAre che- (1) oghAdezasamuccaya rUpe, sarva sAmAnyanI apekSAe ane (2) vidhAnAdeza- eka-ekanI apekSAe. sAmAnya rUpe jo sarva parimaMDala Adi saMsthAnonI vicAraNA karIe tyAre cAra-cArano apahAra karatA kadAcitu kAMI zeSa rahetuM nathI, kadAcit traNa, be, ke eka zeSa rahe che, tethI parimaMDalAdi saMsthAna kadAcit kRtayugma, kadAcit troja, kadAcit dvAparayugma, kadAcit kalyoja rUpa hoya che. (2) vizeSa rUpe sarva saMsthAnomAMthI eka-eka (pratyeka) saMsthAnanI pRthaka-pRthaka vicAraNA karIe, to te eka ja hovAthI teno cAra vaDe bhAgAkAra thato nathI. tethI te dareka kalyoja rUpe che. (3) saMsthAna rAzi ekavacanamAM pradezanI apekSAe- (4) saMsthAnonI rAzi bahuvacanamAM pradezanI apekSAe- koIpaNa eka ke aneka saMsthAnonA pradezonI apekSAe tenI rAzi cAre prakAranI hoya zake che. parimaMDala Adi saMsthAno jeTalA pradezI hoya te pramANe tenI rAzi nizcita thAya che. jo tenA pradezomAM cAra-cArano apahAra karatA zeSa na rahe tyAre kRtayugma, traNa zeSa rahe tyAre vyoja, be zeSa rahe tyAre dvAparayugma ane eka zeSa rahe tyAre kalyoja hoya che. saMsthAnonI pradeza saMkhyA ane avagADhapradeza saMkhyA kUtayugmAdi rUpe :saMsthAna saMsthAna bheda | pradeza bheda | jaghanya | utkRSTa. avagADha pradeza pradeza-rAzi pradeza jaghanya | utkRSTa (1) vRtta pratara vRtta | oja pradeza | pa-kalyoja anaMta asaMkhya pratara vRtta | yugma pradezI | 12-kRtayugma anaMta asaMkhya ghana vRtta oja pradezI | 7-coja asaMkhya ghana vRtta yugma pradezI | 3ra-kRtayuma anaMta asaMkhya L (4) saM tenI rAzi jo tenA anaMta
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 18 ] 218 | zrI bhagavatI sUtra-5 anaMta anaMta anaMta saMsthAnA | saMsthAna bheda | pradeza bheda | jaghanya | utkRSTa avagADha pradeza pradezarAzi pradeza jaghanya | utkRSTa (2) vyasa prata vyasa. oja pradezI | 3-vyoja |. anaMta asaMkhya pratara vyasa yugma pradezI | i-dvAparayugma anaMta asaMkhya ghana vyasa oja pradezI | 35-vyAja anaMta asaMkhya ghana vyasa yugma pradezI | 4-kRtayugma anaMta asaMkhya (3) caturasa pratara caturasa oja pradezI | 9-kalyoja anaMta asaMkhya pratara caturasa yugma pradezI | 4-kRtayugma asaMkhya ghana caturasa oja pradezI | 27-vyAja anaMta asaMkhya ghana caturasa yugma pradezI | 8-kRtayugma anaMta asaMkhya (4) Ayata zreNI Ayata | oja pradezI | 3-vyAja anaMta asaMkhya zreNI Ayata yuma pradezI | 2-dvAparayugma anaMta asaMkhya pratara Ayata oja pradezI | 15-nyoja | asaMkhya pratara Ayata yugma pradezI | -dvAparayugma| asaMkhya ghana Ayata oja pradezI | 45-kalyo anaMta asaMkhya ghana Ayata | | yugma pradezI | 12-kRtayugma anaMta asaMkhya (5) parimaMDala | pratara parimaMDala yugma pradezI | 20-kRtayugma anaMta 20 asaMkhya ghana parimaMDala | yugma pradezI | 40-kRtayugma anaMta 40 asaMkhya saMsthAnonA avagADha pradezomAM kRtayugmAdiH27 parimaMDaleNaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajummapaesogADhe jAvakaliyogapaesogADhe ? goyamA !kaDajummapaesogADhe,NoteyogapaesogADhe,NodAvarajummapaesogADhe,Nokaliyoga pesogaaddhe| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAna zuM kRtayugma pradezAvagADha che yAvatu kalyo pradezAvagADha che? uttara- he gautama ! te katayugma pradezAvagADha che, paraMtu vyoja pradezAvagADha nathI, dvAparayugma pradezAvagADha paNa nathI ane kalyoja pradezAvagADha paNa nathI. 28 vaTTe NaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajummepaesogADhe, pucchA? goyamA !siya kaDajumma paesogADhe, siya teyogapaesogADhe,NodAvarajummapaesogADhe siya kliyogpesogaaddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vRtta saMsthAna zuM kRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna? uttara-he gautama! kadAcit kRtayugma pradezAvagADha che, kadAcit vyoja pradezAvagADha che paraMtu dvAparayugma pradezAvagADha nathI, kadAcit kalyoja pradezAvagADha hoya che. 29 tase NaM bhaMte ! saMThANe, pucchA? goyamA ! siya kaDajummapaesogADhe, siya teyoga
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka-3 paesogADhe, siya dAvarajummapaesogADhe, No kaliyogapaesogADhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tryasa saMsthAna zuM mRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ? uttarahe gautama ! kadAcit kRtayugma pradezAvagADha, kadAcit tryoja pradezAvagADha ane kadAcit dvAparayugma pradezAvagADha hoya che paraMtu kalyoja pradezAvagADha nathI. rU0 varase na bhaMte ! saMDALe, pucchA ?noyamA ! nahA vadetA pakSe vi 219 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! caturasa saMsthAna zuM mRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! vRtta saMsthAnanI samAna caturasa saMsthAna paNa jANavuM joIe. 31 Ayae NaM bhaMte! saMThANe, pucchA ? goyamA ! siya kaDajummapaesogADhe jAvasiya kaliyogapaesogADhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! Ayata saMsthAna zuM kRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma pradezAvagADha yAvat kadAcit kalyoja pradezAvagADha hoya che. 32 parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummapaesogADhA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM vi vihANAdeseNaM vi kaDajummapaesogADhA, No teyogapaesogADhA, jo dAvarajummapaeso- gADhA, jo kaliyogapaesogADhA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aneka parimaMDala saMsthAno kRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! oghAdezathI ane vidhAnAdezathI paNa kRtayugma pradezAvagADha che, jyoja pradezAvagADha nathI, dvAparayugma pradezAvagADha nathI ane kalyoja pradezAvagADha paNa nathI. 33 vaTTA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummapaesogADhA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA, No teyogapaesogADhA, No dAvarajumma- paesogADhA, jo kaliyogapae sogADhA / vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhA vi, teyogapaesogADhA vi, No dAvarajummapae sogADhA, kaliyogapaesogADhA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! vRtta saMsthAno zuM mRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ? uttarahe gautama ! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che, jyoja pradezAvagADha nathI, dvAparayugma pradezAvagADha nathI ane kalyoja pradezAvagADha paNa nathI.vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha paNa che, jyoja pradezAvagADha che, dvAparayugma pradezAvagADha nathI, kalyoja pradezAvagADha che. 34 tasA NaM bhaMte ! ThANA ki kaDajummapaesogADhA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA, No teyogapaesogADhA, No dAvarajummapaesogADhA, No kaliyogapae - sogADhA / vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhA vi, teyogapaesogADhA vi, dAvarajummapae - sonAnA vi, go liyo paNDo nAnA / paDaralA nahIM vaTTA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka vyasa saMsthAno zuM mRtayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ?
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 220 | zrI bhagavatI sUtra-5 uttara-he gautama!oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che paraMtu coka, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI katayugma pradezAvagADha hoya che, tyoja pradezAvagADha paNa hoya che, dvAparayugma pradezAvagADha paNa hoya che. paraMtu kalyoja pradezAvagADha nathI. vRtta saMsthAnanI samAna caturasa saMsthAna paNa jANavuM joIe. 35 AyayANaM bhaMte ! saMThANA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA, NoteyogapaesogADhA,NodAvarajummapaesogADhA, No kaliyogapaesogADhA; vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhA vi jAvakaliyogapaesogADhA vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! Ayata saMsthAno zuM katayugma pradezAvagADha che, ityAdi prazna ? uttara-he gautama! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha paNa che yAvat kalyoja pradezAvagADha paNa che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMce saMsthAnonI avagAhanAnA pradezomAM kRtayugma AdinI vicAraNA karI che. saMsthAnonA pradezonI avagAhanAnuM kathana pUrve karyuM che. te pradezo parathI temAM kRtayugma Adi jANI zakAya che. pratara parimaMDala saMsthAna jaghanya vIsa pradezAvagAhI che ane ghana parimaMDala saMsthAna cAlIsa pradezI che. tethI te vIsa ke cAlIsa baMne kRtayugma pradezAvagADha che. vatta saMsthAnamAM ja pradeza prataravRtta paMcapradezI hovAthI kalyoja che. oja pradezI ghanavRtta sAtapradezI hovAthI vyoja che. yugma pradeza prataravRtta ane ghanavRtta kramazaH bAra ane batrIsa pradezI hovAthI kRtayugma che. A rIte vRtta saMsthAnamAM kalyoja, vyAja ane kRtayugma te traNa rAzi ghaTita thAya che. te dvApara yugma nathI. casa saMsthAnamAM ja pradeza pratara vyasa ane ghana vyasa kramazaH traNa ane pAMtrIsa pradezI hovAthI vyoja che. yugma pradezI pratara vyasa cha pradezI hovAthI dvAparayugma, yugmapradezI ghana vyasa cAra pradezI hovAthI kRtayugma che. A rIte vyasa saMsthAnamAM dvAparayugma, vyAja ane kRtayugma te traNa rAzi ghaTita thAya che. te kalyoja nathI. catarasa saMsthAnamAM ja pradeza pratara caturasa saMsthAna nava pradezI hovAthI kalyoja che. oja pradezI ghanacaturasa saMsthAna 27 pradezI hovAthI vyoja che. yugma pradezI pratara caturasa ane ghana caturasa saMsthAna kramazaH cAra ane ATha pradezI hovAthI kRtayugma che. A rIte temAM paNa vRtta saMsthAnanI jema kalyoja, vyAja ane kRtayugma te traNa rAzi ghaTita thAya che. temAM dvAparayugma rAzi nathI. Ayata saMsthAnamAM ja pradezI zreNI Ayata ane pratara Ayata kramazaH traNa ane paMdara pradezI hovAthI yoja che. yugmapradezI zreNI Ayata ane pratara Ayata saMsthAna kramazaH be ane cha pradezI hovAthI dvAparayugma che. oja pradezI ghana Ayata 45 pradezI hovAthI kalyoja ane yumapradezI ghana Ayata bAra pradezI hovAthI kRtayugma che. A rIte Ayata saMsthAnanI avagAhanAmAM cAre rAzi ghaTita thAya che. A rIte pratyeka saMsthAnanI pradeza rAzi anusAra tenI avagAhanA rAzi nizcita thAya che. saMkSepamAM (1) parimaMDala saMsthAnanI avagAhanAmAM kRtayugma; (2) vRtta saMsthAnanI avagAhanAmAM kalyoja, coja ane kRtayugma, (3) vyasa saMsthAnanI avagAhanAmAM dvAparayugma, vyoja ane kRtayugma;
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-3 | 221 | (4) caturasa saMsthAnanI avagAhanAmAM kalyoja, coja ane kRtayugma,(5) Ayata saMsthAnanI avagAhanAmAM cAra; A rIte yugma rAzi ghaTita thAya che. parimaMDala Adi saMsthAnomAM pahelAM eka vacana saMbaMdhI kathana che, tyAra pachI bahuvacana saMbaMdhI nirUpaNa che. bahuvacanamAM sarva sAmAnyarUpe ane vyaktigata rUpe vicAraNA che. te baMnemAM kRtayugma AdinuM parimANa sUtra pramANe samajavuM. saMsthAnonI sthitimAM kRtayugmAdiH 36 parimaMDale NaM bhaMte ! saMThANe kiM kaDajummasamayaThiIe, pucchA? goyamA ! siya kaDajummasamayaThiIe jAvasiya kaliyogasamayaThiIe / evaM jAva aaye|| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAna zuM kRtayugma samayanI sthitivALA che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma samayanI sthitivALA che yAvata kadAcit kalyoja samayanI sthitivALA che. A ja rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. 37 parimaMDalA NaM bhaMte ! saMThANA kiM kaDajummasamayaThiIyA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummasamayaThiIyA jAvasiya kaliyogasamayaThiIyA / vihANAdeseNaM kaDajammasamaya ThiIyA vi jAvakaliyogasamayaThiIyA vi| eva jAva aayyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAno zuM kutayugma samayanI sthitivALA che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! oghAdezathI kadAcit kRtayugma samayanI sthitivALA che yAvatu kadAcit kalyoja samayanI sthitivALA che. vidhAnAdezathI kRtayugma samayanI sthitivALA paNa che yAvat kalyo samayanI sthitivALA paNa che. A rIte Ayata saMsthAna paryata jANavuM. vivecana : prastuta sutromAM pAMce saMsthAnothI pariNata aMdha keTalo samaya sthita rahI zake che tenI vicAraNA ekavacana ane bahuvacananI apekSAe karI che. pratyeka skaMdhonI sthiti asaMkhyakAlanI che. tethI temAM kRtayuma Adi cAre rAzi ghaTI zake che. saMsthAnonA varNAdimAM kRtayugmAdiH 38 parimaMDaleNaM bhaMte ! saMThANe kAlavaNNapajjavehiM kiM kaDajumme jAva kaliyoge? goyamA!siya kaDajumme, evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva tthiiie| evNnniilvnnnnpjjvehi| evaM paMcahiM vaNNehi,dohiMgaMdhehi,paMcahiM rasehi,aTThahiM phAsehiM jaavlukkhphaaspjjvehi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! parimaMDala saMsthAnanA kALA varNAdi paryAyo zuM kRtayugma che yAvatuM kalyoja che? uttara- he gautama! kadAcit kRtayugma rUpa hoya che ityAdi pUrvakathita sthitinA pATha anusAra saMpUrNa kathana karavuM. A ja rIte nIlA varNanA paryAyo saMbaMdhI kathana karavuM. A rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzanA viSayamAM kathana karavuM yAvat rUkSa sparza paryAya paryata jANavuM.
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ rarara | zrI bhagavatI satra-5 vivecana : prastuta sUtramAM pAMca saMsthAna yukta pudgala skaMdhanA varNa, gaMdha, rasa ane sparzamAM kRtayugma AdinI prarUpaNA karI che. pratyeka yugala skaMdhamAM eka aMzathI laine anaMtaaMza sudhInA varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che ane temAM parivartana paNa thayA ja kare che, tethI sthitinI jema varNAdi paryAyomAM paNa kUtayugma Adi cAre rAzi saMbhavita che. dravyApekSavA zreNI saMkhyA: 39 seDhIo NaM bhaMte ! davvaTThayAe kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAo? goyamA! No saMkhejjAo, No asaMkhejjAo, annNtaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AkAza pradezanI zreNIo dravyathI zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama ! te saMkhyAta nathI, asaMkhyAta paNa nathI, anaMta che. 40 pAINapaDINAyayAo NaM bhaMte! seDhIo davvaTThayAe kiM saMkhejjAo, pucchA? goyamA! evaM ceva / evaMdAhiNuttarAyayAo vi, evaM uDDamahAyayAo vi| bhAvArtha :- na- he bhagavan! pUrva ane pazcima lAMbI zreNIo dravyathI zuM saMkhyAta che ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrvavatu jANavuM arthAt te anaMta che. A ja rIte dakSiNa ane uttara lAMbI tathA Urdhva ane adho lAMbI zreNIonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 41 logAgAsaseDhIoNaMbhaMte !davvaTThayAe kiMsaMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAo? goyamA !No saMkhejjAo, asaMkhejjAo, No annNtaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! lokAkAzanI zreNIo dravyApekSayA zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama ! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta che, anaMta nathI. 42 pAINapaDINAyayAoNaM bhaMte ! logAgAsaseDhIo davvaTThayAe kiM saMkhejjAo, pucchA? goyamA ! evaM ceva / evaM dAhiNuttarAyayAo vi, evaM uDDamahAyayAo vi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! pUrva-pazcima lAMbI lokAkAzanI zreNIo dravyanI apekSAe zuM saMkhyAta che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! pUrvavatu. A rIte dakSiNa-uttara lAMbI tathA Urdhva-adho lAMbI lokAkAzanI zreNIo paNa asaMkhyAta che. 43 alogAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! davvaTThayAe kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNatAo? goyamA ! No saMkhejjAo, No asakhejjAo, aNatAo / evaM pAINapaDINAyayAo vi / evaM dAhiNuttarAyayAo vi / evaM uDDamahAyayAo vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! alokAkAzanI zreNIo dravyathI zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che?
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka-3 uttara- he gautama ! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta nathI, anaMta che. A ja rIte pUrva-pazcima lAMbI, dakSiNa-uttara lAMbI tathA Urdhva-adho lAMbI alokAkAzanI zreNIo paNa anaMta che. vivecanaH 223 prastuta sUtromAM zreNIonuM svarUpa, tenA prakAra ane tenI saMkhyAnuM nirUpaNa karyuM che. lokAkAzanI zreNIo zreNInuM svarUpa:-zreLI zabvena ca yadyapi himAtramuvyate tathApIhAjAza pravezapaya: zreNayo prAhmA: / zreNI zabdano artha lAMbI paMkti thAya che. tema chatAM ahIM zreNI zabdathI AkAzapradezanI paMktio vivakSita che. saMpUrNa lokamAM pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa ane Urdhva-aghodizAmAM AkAzapradezo tANAvANAnI jema kramabaddha goThavAyelA che. te AkAza pradezanI eka pradezI paMkitane AkAzapradezanI zreNI kahe che. pratyeka zreNI eka pradeza jADI ane saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta pradeza lAMbI hoya che. zreNInA prakAraH--sUtrakAre tenuM varNana traNa prakAre karyuM che. (1) lokAkAza ke alokAkAzanI vivakSA karyA vinA sAmAnya zreNI, (2) lokAkAzanI zreNI, (3) alokAkAzanI zreNI. zreNIonI saMkhyA :- dravyathI sAmAnyarUpe AkAzapradezanI zreNIo lokAlokanI apekSAe anaMta che. lokAkAza asaMkhyAta pradezAtmaka hovAthI lokAkAzanI zreNIo dravyathI asaMkhyAta che. alokAkAza anaMta pradezAtmaka hovAthI alokAkAzanI zreNIo dravyathI anaMta che. pradezApekSayA zreNI-saMkhyA : 44 seDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM saMkhejjAo, pucchA ? goyamA ! jahA davvaTTayAe tahA pasaTTayAe vi jAva uDDhamahAyayAo vi; savvAo anNtaao| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! AkAzanI zreNIo pradezanI apekSAe zuM saMkhyAta che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! dravyanI jema pradezathI paNa Urdhva-adho lAMbI zreNIo paryaMta sarva zreNIo anaMta che. 45 logAgAseDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM saMkhejjAo, pucchA / goyamA ! siya saMkhejjAo, siya asaMkhejjAo, jo anaMtAo / evaM pAINapaDINAyayAo vi / dAhiNuttarAyayAo vi evaM ceva / uDDamahAyayAo No saMkhejjAo, asaMkhejjAo, No atAo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! lokAkAzanI zreNIo pradezathI zuM saMkhyAta che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kadAcit saMkhyAta ane kadAcit asaMkhyAta pradezI che paraMtu anaMta pradezI nathI. A ja rIte pUrva-pazcima lAMbI tathA uttara-dakSiNa lAMbI zreNIo paNa saMkhyAta ane asaMkhyAta pradezI che. Urdhva-adho lAMbI lokAkAzanI zreNIo saMkhyAta pradezI nathI, anaMta pradezI paNa nathI, paraMtu asaMkhyAta pradezI che. 46 matonA AsakSeDhIo naM maMte ! paNDakApa, pucchA ? goyamA !siya saMveggAo,
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224] zrI bhagavatI sUtra-5 siya asaMkhejjAo, siya annNtaao| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanu ! alokAkAzanI zreNIo pradezanI apekSAe zuM saMkhyAta che ItyAdi prazna? uttara- he gautama ! kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta che. 47 pAINapaDINAyayAo NaM bhaMte ! alogAgAsaseDhIo paesaTThayAe, pucchA? goyamA ! No saMkhejjAo, No asaMkhejjAo, annNtaao| evaMdAhiNuttarAyayAo vi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! pUrva-pazcima lAMbI alokAkAzanI zreNIo zuM saMkhyAta pradeza che ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrva pazcima lAMbI alokAkAza zreNIonA pradeza saMkhyAta nathI ane asaMkhyAta paNa nathI paraMtu anaMta che. A rIte dakSiNa-uttara lAMbI zreNIonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 48 uDDamahAyayAoNaMbhate ! alogAgAsaseDhIo,pucchA?goyamA !siyasaMkhejjAo, siya asaMkhejjAo,siya anntaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! Urdhva ane adho lAMbI alokAkAzanI zreNIo zuM saMkhyAta pradeza che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! te zreNIo kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta pradezI hoya che. vivecana : prastuta sutromAM pradezanI apekSAe zreNIonI vicAraNA karI che. AkAza zreNInA pradezo :- lokAkAza ke alokAkAzanA vibhAganI virakSA karyA vinA mAtra AkAza dravyanI zreNIonI vicAraNA karIe to cha e cha dizAomAM anaMta zreNIo che ane pratyeka zreNImAM anaMta pradezo che. lokAkAzanI zreNIonA pradezo - lokAkAzamAM asaMkhyAta zreNIo che. temAMthI keTalIka zreNIomAM saMkhyAta pradezo che ane keTalIka zreNIomAM asaMkhyAta pradezo che. lokAkAza asaMkhyAta pradezAtmaka hovAthI lokamAM anaMta pradezovALI eka paNa zreNI nathI. lokano prAMta bhAga prAyaH karavatanA dAMtAnI samAna aneka khUNA dharAve che. A khUNAnA bhAgamAM pUrvAdi dizAonI zreNIomAM saMkhyAta pradezo hoya che. te khUNAnA bhAgomAM Urdhva ke adho dizAmAM aloka AvI javAthI tyAM Urdhva-adho dizA vyApI AkAza zreNIo nathI. A khUNAnA bhAgone choDIne lokanA madhya bhAgamAM cha e cha dizAnI zreNIomAM asaMkhyAta pradezo che. pAMcamA devaloka pAse, sAtamI naraka pAse vigraha kaMDakonI zreNIomAM asaMkhyAta pradezo hoya che kAraNa ke aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM paNa asaMkhya AkAza pradezo hoya che. alokAkAza zreNInA pradezoH-alokAkAzamAM anaMta zreNIo che, temAMthI keTalIka zreNIomAM saMkhyAta, keTalIka zreNIomAM asaMkhyAta ane keTalIka zreNIomAM anaMta pradezo che. loka ane alokanI sImA samIpe, jyAM lokano datAkAra bhAga che tyAM alokamAM paNa daMtAkAra (khUNA) bhAga bane che. lokanA khUNA alokamAM ane alokanA khUNA lokamAM che. alokanA A khUNAmAM pUrvAdi
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--25 : uddezaka-3 dizAmAM loka che, tethI pUrvAdi dizAmAM alokAkAzanI zreNIo nathI. te khUNAmAM Urdhva-adho dizAnI zreNIomAM saMkhyAta pradezo che. alokanA vigraha kaMDakonI zreNIomAM asaMkhyAta pradezo hoya che. alokAnte khUNA ane vigrahakaMDakone choDI zeSa alokAkAzanI cha e cha dizAonI zreNIomAM anaMta pradezo hoya che. AkAza zreNIomAM pradeza saMkhyA :- zreNIonA sthAna saMkhyAta pradezo AkAza zreNIomAM lokAkAza lokagata pUrvAdi cAra dizA lokagata Urdhva-adho dizA lokanA vigrahakaMDako lokAnte khUNAmAM alokAkAza alokanI pUrvAdi cAra dizA alokanI Urdhva-adho dizA alokanA vigrahakaMDaka alokanA khUNA X X X X X asaMkhyAta pradezo X X X X anaMta pradezo X X X X X X 225 X zreNIomAM sAdi-sAnta Adi : 49 seDhIo NaM bhaMte! kiM sAiyAo sapajjavasiyAo, sAiyAo apajjavasiyAo, aNAiyAo sapajjavasiyAo, aNAiyAo apajjavasiyAo ? goyamA ! No sAiyAo sapajjavasiyAo, No sAiyAo apajjavasiyAo, jo aNAiyAo sapajjavasiyAo, aNAiyAo apajjavasiyAo / evaM jAva uddddmhaayyaao| zabdArtha:sapangavattiyAo-saparyavasita, sAMta apakhtavaliyAo-aparyavasita, anaMta. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zreNIo zuM sAdi-sAMta che, sAdi-anaMta che, anAdi sAMta che, anAdianaMta che ? uttara- he gautama ! sAdi sAMta nathI, sAdi anaMta nathI ane anAdi sAMta paNa nathI, paraMtu anAdi anaMta che. A ja rIte Urdhva ane adho lAMbI zreNIo paryaMta jANavuM joIe. 50 logAgAsaseDhIo NaM bhaMte! kiM sAiyAo sapajjavasiyAo, pucchA ? goyamA ! sAiyAosapajjavasiyAo, NosAiyAo apajjavasiyAo, No aNAiyAosapajjavasiyAo, No aNAiyAo apajjavasiyAo / evaM jAvauDDamahAyayAo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! lokAkAzanI zreNIo zuM sAdi-sAMta che ityAdi prazna ? uttara- he
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 226] zrI bhagavatI sUtra-5 gautama ! sAdi sAMta che, sAdi anaMta nathI, anAdi sAMta nathI ane anAdi anaMta paNa nathI, A rIte thAvat Urdhva-adho lAMbI lokAkAzanI zreNIonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 51 alogAgAsaseDhIo NaM bhaMte ! kiM sAiyAo sapajjavasiyAo, pucchA? goyamA!siya sAiyAosapajjavasiyAo, siyasAiyAo apajjavasiyAo, siya aNAiyAosapajjavasiyAo, siya aNAiyAo apjjvsiyaao| pAINapaDINAyayAo dAhiNuttarAyayAo ya evaM ceva, NavaraM- No sAiyAo sapajjavasiyAo, siya sAiyAo apajjavasiyAo,sesaMtaMceva / uDDamahAyayAo jahA ohiyAotaheva cubhgo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! alokAkAzanI zreNIo zuM sAdi-sAMta che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! kadAcitu sAdi sAMta che, kadAcit sAdi anaMta che, kadAcit anAdi sAMta che ane kadAcit anAdi anaMta che. pUrva-pazcima tathA dakSiNa-uttara lAMbI zreNIo paNa A ja prakAre che. paraMtu te sAdi-sAMta nathI. kadAcit sAdi anaMta che. zeSa pUrvavat. Urdhva ane adho lAMbI zreNIonA viSayamAM audhika kathanAnusAra cAra baMga jANavA joIe. vivecana : prastuta sutromAM sAmAnya zreNIo, lokAkAzanI zreNIo ane alokAkAzanI zreNIomAM sAdi sAMta Adi cAra bhaMganuM nirUpaNa karyuM che. sAmAnya zreNIo - lokAkAza ke alokAkAzanI vivakSA karyA vinA AkAza dravyanI cha e cha dizAonI zreNIomAM anAdi-anaMta eka ja bhaMga prApta thAya che. zeSa traNa bhaMga prApta thatA nathI kAraNa ke AkAza anaMta che. lokAkAzanI zreNIo :- lokAkAzanI pUrva-pazcima lAMbI Adi pratyeka zreNI sAdi-sAMta che kAraNa ke lokAkAza parimita kSetrapramANavALuM che. alokAkAzanI zreNIo :- temAM cAre bhaMga prApta thAya che- (1) aloka daMtakonI upara-nIce loka vibhAga AvI javAthI Urdhva-adho dizAnI zreNIo sAdi sAMta che. (2) alokAntathI (lokAnta samIpenA alokAttathI) prAraMbha thayelI ane cAre tarapha gayelI zreNIo sAdi anaMta che. (3) lokAttanI nikaTa sarva zreNIono aMta thavAthI te anAdi sAMta che. (4) lokane sparza na karatI zreNIo anAdi anaMta che. alokamAM pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa lAMbI zreNIomAM dizAonA prAraMbhathI tenI Adi thAya paraMtu teno aMta thato nathI. tethI temAM sAdi sAMta te prathama bhaMga ghaTita thato nathI. zeSa traNa bhaMga ghaTita thAya che. Urdhva-adho dizAnI zreNIomAM loka daMtakanA kAraNe cAre bhaMga ghaTita thAya che. zreNIomAM dravya ane pradezathI kRtayugma Adi - 52 seDhIo NaM bhaMte ! davvaTThayAe kiM kaDajummAo, pucchA? goyamA ! kaDajummAo, NoteogAo, NodAvarajummAo, No kliogaao| evaM jaavuddddhmhaayyaao| logAgAsa seDhIo evaM ceva / evaM alogAgAsaseDhIo vi /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 . [ 227] bhAvArtha:- prahana- he bhagavan! AkAzanI zreNIo dravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttarahe gautama! te katayugma che paraMtu yoja, dvAparayugma ane kalyoja nathI. A ja rIte Urdhva-adho zreNIonA viSayamAM jANavuM joIe. lokAkAzanI zreNIo ane alokAkAzanI zreNIo paNa A ja rIte kRtayugma che. 53 seDhIo NaM bhaMte ! paesaTTayAe kiM kaDajummAo, pucchA? goyamA ! evaM ceva / eva jaavuddddmhaayyaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zreNIo pradezathI (eTale zreNIonA pradeza) zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! pUrvavat yAvat Urdhva-adho lAMbI zreNIo paNa te ja pramANe kRtayugma che. 54 logAgAsaseDhIoNaM bhaMte ! paesaTTayAe, pucchA? goyamA ! siya kaDajummAo, NoteoyAo, siyadAvarajummAo, No kaaliogaao| evaM pAINapaDINAyayAo vi, dAhiNuttarAyayAo vi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! lokAkAzanI zreNIo pradezathI zuM kRtayugma che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! kadAcitu katayugma che, vyoja nathI, kadAcit dvAparayugma che, kalyoja nathI. A rIte ja pUrva-pazcima lAMbI tathA dakSiNa-uttara lAMbI zreNIo paNa kRtayugma ane dvAparayugma che. |55 uDDhamahAyayAoNaM bhate ! seDhIopaesaTThayAe, pucchA? goyamA ! kaDajummAo, NoteoyAo, No dAvarajummAo, No kliogaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! Urdhva-adho lAMbI lokAkAzanI zreNIo pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! te kRtayugma che paraMtu yoja, dvAparayugma ke kalyoja nathI 56 alogAgAsaseDhIoNaM bhaMte ! paesaTTayAe, pucchA? goyamA !siya kaDajummAo jAvasiya kliogaao| evaM pAINapaDINAyayAovi / evaM dAhiNuttarAyayAo vi| uDDamahAyayAo vi evaM cev| NavaraMNo kliogaao| sesaMtaMceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! alokAkAzanI zreNIo pradezathI zuM katayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kadAcita kRtayugma che yAvatu kadAcita kalyoja che. A rIte pUrva-pazcima lAMbI tathA dakSiNa-uttara lAMbI tathA Urdhva-adho lAMbI zreNIo kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma che paraMtu te kalyo nathI. zeSa pUrvavat che. vivecana - prastuta sUtromAM dravyathI ane pradezathI zreNIomAM kRtayugma Adi bhAvonI prarUpaNA karI che. dravyathI :- sAmAnya zreNIo, lokAkAzanI zreNIo ane alokAkAzanI zreNIo, te sarva zreNIonI saMkhyA svabhAvika rIte dravyathI kRtayugma che. zeSa traNa bhaMga nathI. pradezathI :- sAmAnya zreNIonI pradeza saMkhyA svabhAvathI kRtayugma ja che. lokAkAzanI zreNIo pradezathI kRtayugma ane dvAparayugma che. kAraNa ke rucaka pradezothI prAraMbha karIne je pUrva-dakSiNa goLArdha che, te pazcima ane uttara golArdhanI samAna che, tethI pUrva-pazcima ane dakSiNa-uttara zreNIo samasaMkhyaka pradezI ja che.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 228 | zrI bhagavatI sUtra-5 temAMthI koI kRtayugma pradezI ane koI dvAparayugma pradeza che, te vyoja ke kalyoja pradezI nathI. Urdhva-adho lAMbI lokAkAzanI zreNIo katayugma pradeza che. te coja, dvAparayugma ke kalyoja pradezI nathI. alokAkAzanI zreNIonA pradezomAM kRtayugma Adi cAre bheda prApta thAya che. te loka ane lokanA daMtAkAra khUNAonA kAraNathI thAya che. prakArAntarathI zreNIonA bhedaH57 kaiNaM bhaMte! seDhIo paNNattAo? sAta zrerI goyamA!sattaseDhIo paNNattAo,taMjahAujjaAyayA, egaovaMkA, duhaovaMkA, egaokhahA, duhaokhahA, cakkavAlA, addhckkvaalaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zreNIonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! zreNIonA sAta prakAra che. yathA- (1) RjuAyatA, (2) ekatovakrA, (3) ubhayatovakrA (4) ekataHkhA, (5) ubhayataHkhA, (6) cakravAla ane (7) ardha cakravAla. vivecana :teDhIo = zreNIo. jIva ane pudgalanuM svAbhAvika gamana AkAza pradezanI paMkti anusAra thAya che. jIva ane pugalanI gatinA mAdhyamarUpa A AkAzapradezanI paMktione zreNi kahe che. te zreNIo tANA-vANAnI jema AkhA lokamAM vyApta che. jIva ane pudgalanI A svAbhAvika gati ane paraprerita gatinA AdhAre prastutamAM sAtazreNI nirdiSTa che. () 3nuzAyatA-RjuAyatA.vaLAMka rahita sIdhI gati. jIva ane pugala UrdhvalokathI adholoka, adholokathI UrdhvalokamAM, pUrvathI pazcima Adi dizAmAM gamana karatAM eka paNa vaLAMka na letAM samarekhAmAM gati kare te mArgane RjuAyatA zreNi kahe che. temAM eka ja samaya thAya che. AkRtinI nodhaH (1) RgvAyatA zreNI (2) ekato vakrA zreNI (3) dvito vakrA zreNI (4) ekataH khahA zreNI (5) dvitaH khahA zreNI (6) cakravAla zreNI (7) ardha cakravAla zreNI - - - - -- - - - - - - - - ---
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 229 - ekatovakrA. eka vaLAMkavALI gati. AkAzapradezanI zreNIo tANA-vANAnI jema ADI ane UbhI sIdhI-ju ja hoya che. te zreNIomAM koI vaLAMka hotA nathI. A mArge gamana karatAM jIva ane pudgala vaLAMka le te apekSAe zreNIne vakra kahevAmAM Ave che. ekatovakrA zreNI eTale jIva ane pudgalanI eka vaLAMkavALI gatino mArga. jIva ane pudgala eka zreNI para Rjugatie eka dizAmAM gamana karatA jyAre bIjI zreNI para anya dizAmAM jAya tyAre tene vaLAMka levo paDe che ane te mArgane ekatoSakA zreNI kahe che. jema ke koI jIva ke pudgalane adhosthAnanA pUrvabhAgamAMthI Urdhva sthAnanA pazcima- bhAgamAM javAnuM hoya tyAre te prathama samaye Urdhva sthAnanI pUrvadizAmAM RjugatithI pahoMce ane tyAMthI bIjA samaye vaLAMka laI pazcima dizAmAM jAya. eka vaLAMkavALI gatimAM be samaya thAya che. (3) ku -dvitovakrA. jIva ane pugalabe vaLAMka laI gati kare te mArgane dvitovakrA zreNI kahe che. jema ke koI jIva ke pudagala UrdhvasthAnanA vAyavyakoNamAMthI adhosthAnanA agnikoNamAM jAya tyAre te prathama samaye vAyavyakoNathI tirachI gati karI naiRtya tarapha jAya che. tyAM vaLAMka laI bIjA samaye agni tarapha jAya ane tyAM vaLAMka laI trIjA samaye adhosthAnanA agnikoNamAM pahoMce che. be vaLAMkavALI gatimAM traNa samaya vyatIta thAya che. A zreNI trasanADI, sthAvaranADI baMnemAM hoya che. (4) paIoha- ekataHkhahA. jenI ekabAju trasanADInuM AkAza ane eka bAju aMkuzanI jema vaLAMkavALI gati-gamana mArga hoya. jema ke koI sthAvara jIva ke pudgala trasanADInI DAbI bAjuthI trasanADImAM praveza karI, be-traNa vaLAMka laI niyata sthAne pahoMce che. te trasanADInI bahAranuM AkAza eTale sthAvara nADInuM AkAza eka bAju sparze che. tethI tene ekataHkhahA kahe che. temAM ekatovakrA, dvitovakrAnI jema vaLAMkavALI gati hoya che. temAM be, traNa ke cAra samaya thAya che. trasanADInA sparzanI apekSAe ekatovakrA ane dvitovakrAthI te alaga che. (6) kudauM- dvitaHkhahA. koI jIva ke pugala sthAvaranADImAMthI trasanADImAM koIpaNa ekabAjuthI praveza karI, be ke traNa vaLAMka laI trasanADInI bIjI bAju sthAvara nADImAM rahelA niyata sthAne pahoMce che. tyAre A zreNI (mAga) trasanADInI bahAra baMne bAjunA AkAzane sparze che. tethI tene dvitokhA kahe che. temAM traNa ke cAra samaya thAya che. (6) va vAta-cakravAla. goLAkAra zreNI. (7) arajavANA- ardhacakravAla, ardha goLAkAra zreNI. A sAta zreNImAMthI aMtima be zreNIthI audArikAdi sthUla zarIrayukta jIvana ane paraprerita pulanI gati thAya che. pAMca zreNIthI vATe vahetA jIvanI ane svAbhAvika rIte pudgalanI gati thAya che. pudgala ane jIvonI anuzreNI gati: 58 paramANupoggalANaM bhaMte ! kiM aNuseDhiM gaI pavattai, visedi gaI pavattai ? goyamA ! aNuseDhiM gaI pavattai, No viseDhiM gaI pavattai / zabdArtha - puDiM-anuzreNI gati, zreNI anusAra gativihiM vizreNI gati, AkAzapradezonI zreNIthI viparIta gati, zreNInuM ullaMghana karatI gati.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 230 zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM paramANu yugalanI gati AkAza pradezonI zreNI anusAra hoya che ke AkAza pradezonI zreNIthI viparIta gati hoya che? uttara- he gautama ! paramANu yugalanI gati anuzreNI hoya che. vizreNIthI gati thatI nathI. 59 dupaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM aNuseDhiM gaI pavattai, viseDhiM gaI pavattai? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva aNaMtapaesiyANaM khaMdhANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! ddhipradezI DhaMdhanI gati zuM anuzreNIthI hoya che ke vizreNIthI hoya che? uttara- he gautama! pUrvavat che. A ja rIte anaMtapradezI skaMdha parvatanI gati anuzreNI hoya che. 60 raiyANaM bhaMte! kiM aNuseDhiM gaI pavattai, viseDhiM gaI pavattai ? goyamA! evaM cev| evaM jAvavemANiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikanI gati zuM anuzreNIthI thAya che ke vizreNIthI ? uttarahe gautama! pUrvavatu che. A ja rIte vaimAnika paryata jANavuM. vivecanaH prastuta sUtromAM jIva ane pudgala dravyanI svAbhAvika gatinuM kathana karyuM che. cha dravyamAMthI jIva ane pudgala dravya gatizIla che. te jyAre jyAre gati kare che tyAre sUtrokta koIpaNa prakAranI eka gatithI gati kare, paraMtu te pUrva-pazcima Adi zreNI anusAra ja gati kare che. zreNIthI viparIta arthAtu vizreNIthI gati karatA nathI. zreNI-anazreNI-vizreNI :- zreNIno artha che paMkti. AkAza pradezonI zreNI be prakAre thAya che. (1) lokamAM pUrva-pazcima, uttara-dakSiNa, Urdhva-aghodizAmAM paMkti rUpe anuzreNI vizreNI AkAza pradezo goThavAyelA che, tene anuzreNI kahe che. (2) te pradezonI vidizAthI paNa paMktio(zreNIo) kalpI zakAya che, tene vizreNI TTTTTT kahe che. jIva ane pudgalanI svAbhAvika gati anuzreNImAM thAya che ane para prayogathI pudgalanI vizreNI gati paNa thAya che paraMtu ahIM ETTE svAbhAvika gatinI apekSAe ja kathana che. jIvonA AvAsa sthAna :61 imIseNaM bhaMte ! rayaNappabhAe puDhavIe kevaiyA NirayAvAsasayasahassA paNNatA? goyamA !tiisnniryaavaassyshssaapnnnnttaa| evaMjahA paDhamasaepaMcamuddesae jAvaaNuttaravimANa tti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvImAM keTalA lAkha narakAvAso hoya che? uttara- he gautama ! trIsa lAkha narakAvAso hoya che. A rIte prathama zatakanA pAMcamA uddezaka anusAra yAvata attara vimAna paryata vimAnonI saMkhyA jANavI. dvAdazAMga gaNipiTaka - 62 kaivihe NaM bhaMte ! gaNipiDae paNNatte? goyamA !duvAlasaMgegaNipiDae paNNatte,taM / < X
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 _ 231] jahA-AyAro jaavditttthivaao| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! gaNipiTakanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! gaNipiTaka bAra aMga rUpa che. yathA- AcArAMga yAvat daSTivAda. 63 se kiMtaMAyAro? AyAreNaMsamaNANaM NiggaMthANaM AyAsgoyasveNaiya sikkhA bhasAabhAsA-caraNa-karaNa-jAyA mAyA vittIo Aghavijjati; evaM aMgaparUvaNANiravasesaM bhANiyavvA jahA nndiie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AcArAMga kone kahe che? arthAt AcArAMga sUtramAM zenuM varNana che? uttara- he gautama! AcArAMga sUtramAM zramaNa nigraMthono AcAra, gaucarInI vidhi, vinayazikSA, bhASAabhASA viveka, caraNasitterI, karaNasitterI, saMyamayAtrA, AhAra mAtrA, Adi cAritra dharmanI prarUpaNA karI che. A rIte AcArAMga Adi sarva aMga sUtronuM paricayAtmaka varNana naMdI sUtrAnusAra jANavuM. vivecana : prastuta saMkSipta sUtromAM dvAdazAMgIno paricaya che. tenuM vistRta varNana naMdI sUtra ane samavAyAMga sUtramAM che. gaNipiTaka - gaNi arthAt AcAryane mATe je piTaka-peTI arthAt maMjUSA samAna hoya, tene gaNipiTaka kahe che. AcArAMga Adi bAra aMgazAstro AcAryo mATe jJAna maMjUSA rUpa che. vistRta varNana mATe juo naMdI sUtra ane samavAyAMga sUtra. gati AdinuM alpabadutvaH64 eesi NaM bhaMte ! NeraiyANaM jAva devANaM, siddhANa ya paMcagaisamAseNaM kayare kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA ! appAbahuya jahA bahuvattavvayAe, aTThagaisamAsa appAbahugaca / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nairayika yAvatu deva ane siddha, A pAMca gatinA jIvomAM kayA jIvo konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! prajJApanA sUtranA bahuvaktavyatA nAmanA trIjA pada anusAra A pAMca gati sApekSa alpabadutva che tathA tyAM ATha gatinA jIvonI apekSAe alpabadutva che; tyAM sudhInuM alpabadutva ahIM paNa jANavuM joIe. 65 eesiNaM bhaMte ! saiMdiyANaM, egidiyANaM jAva aNiMdiyANa ya kayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyA vA? goyamA ! jahA bahuvattavvayAe taheva ohiyaM payaM bhANiyavva, sakAiyaappAbahugataheva ohiya bhANiyavvaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! saindriya, ekendriya yAvata aniSkriya jIvomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! prajJApanA sutranA trIjA bahu vaktavyatA padanA saindriya AdinuM audika alpabadutva ahIM jANavuM joIe. sakAyika jIvonuM paNa audhika alpabadutva trIjA pada anusAra kahevuM joIe.
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23ra | zrI bhagavatI sUtra-5 66 eesiNaMbhaMte !jIvANaM, poggalANaM jAvasavvapajjavANa yakayarekayarahitoappAvA bahuyAvAtullAvAvisesAhiyAvA? goyamA !jahA bhuvttvvyaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva ane pudgala yAvatuM sarva paryAyomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya, vizeSAdhika che? uttara- he gautama! prajJApanA sUtranA trIjA "bahuvaktavyatA pada' anusAra jANavuM. 67 eesi NaM bhaMte! jIvANaM Auyassa kammassa baMdhagANaM abaMdhagANaM, pucchA? goyamA! jahA bahuvattavvayAe jAva Auyassa kammassa abaMdhagA visesAhiyA // sevaM mate sevA mete !! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! AyuSya karmanA baMdhaka ane abaMdhaka jIvomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA trIjA bahuvaktavyatA pada anusAra thAvatu AyuSyakarmanA abaMdhaka jIvo vizeSAdhika che, tyAM sudhI kathana karavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : prastuta saMkSipta sUtromAM gati AdinA alpabadutvanuM varNana che. tenA vistAra mATe prajJApanA sUtranA trIjA bahuvaktavyatA nAmanA padanuM sUcana che. pAMcagatine alpabadutvaH- sarvathI thoDA manuSyo che, tenAthI nairayiko asaMkhyAtaguNA che, tenAthI devo asaMkhyAtaguNA che, tenAthI siddho anaMtaguNA che, tenAthI tiryaMco anaMtaguNA che. ATha gatine alpabahatvaH- naraka gati, tiryaca, tiryaMcANI, manuSya, manuSyANI, deva, devI ane siddha, A ATha gati che. tenuM alpabadutva A pramANe che-(1) sarvathI thoDI manuSyANI che (2) tenAthI manuSyo asaMkhyAtaguNA che, (3) tenAthI nairiyako asaMkhyAtaguNA che (4) tenAthI tiryaMcANI asaMkhyAta guNI che (5) tenAthI devo asaMkhyAtaguNA che (6) tenAthI devIo saMkhyAtaguNI che (7) tenAthI siddho anaMtaguNA che (8) tenAthI tiryaMco anaMtaguNA che. sAikiya Adina a5bahatva:- (1) sarvathI thoDA paMcendriya jIvo che, (2) tenAthI caurendriya jIvo vizeSAdhika che. (3) tenAthI te indriya jIvo vizeSAdhika che, (4) tenAthI beindriya jIvo vizeSAdhika che, (5) tenAthI ekendriya jIvo anaMtaguNA che, (6) tenAthI saindriya vizeSAdhika che. sAyika jIvona alpabahatva :- (1) sarvathI thoDA trasakAyika jIvo che, (2) tenAthI tejaskAyika jIvo asaMkhyAtaguNA che, (3,4,5) tenAthI pRthvI, pANI, vAyukAyika jIvo uttarottara vizeSAdhika che, (6) tenAthI vanaspatikAyika jIvo anaMtaguNA che, (7) tenAthI sakAyika jIvo vizeSAdhika che. jIva, 5gala Adina alpabahatva :- (1) sarvathI thoDA jIvo che, (2) tenAthI pudgalo anaMtaguNA che, (3) tenAthI addhAsamayo anaMtaguNA che, (4) tenAthI sarva dravyo vizeSAdhika che, (5) tenAthI sarva pradezo anaMtaguNA che ane (6) tenAthI sarva paryAyo anaMtaguNA che. AyuSya karma baMdhaka Adi 14 bolona alpabahuta :- ahIM (1) AyuSyakarma baMdhaka jIvo, (2) abaMdhaka jIvo, (3) paryApta, (4) aparyApta, (5) sukha (6) jAgRta, (7) samavahata (8) asamavahata,
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-3 233] (9) zatAvedaka (10) azAtA vedaka, (11) indriyopayogayukta, (12) noindriyopayogayukta, (13) sAkAropayukta, (14) anAkAropayukta; A 14 bolonuM alpabadutva che- (1) sarvathI thoDA AyuSya karmanA baMdhaka, (2) tenAthI aparyApta saMkhyAtaguNA, A rIte kramazaH (3) suptajIvo saMkhyAtaguNA, (4) samavahata saMkhyAtaguNA (5) zAtAvedaka saMkhyAta guNA, (6) indriyopayukta jIvo saMkhyAtaguNA, (7) anAkAropayogI saMkhyAtaguNA, (8) sAkAropayogI saMkhyAtaguNA, (9) noindriyopayukta jIvo vizeSAdhika, (10) azAtavedaka jIvo vizeSAdhika, (11) asamavahata vizeSAdhika, (12) jAgRta jIvo vizeSAdhika, (13) paryApta jIvo vizeSAdhika, (14) AyuSyakarmanA abaMdhaka jIvo vizeSAdhika che. zataka-rapa/3 saMpUrNa
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-rapaH uddezaka-4| RORRED saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM vividha prakAre kRtayugma Adi cAra yugma ane paramANu AdimAM sakaMpatA, niSkapatA tathA tenA alpabadutvanuM kathana che. jenI saMkhyA niyata hoya, je rAzimAM koIpaNa prakAranuM parivartana thatuM na hoya ane je rAzi AThamA anaMtamAM samAveza pAme te rAzi kRtayugma ja hoya che. jema ke dharmAstikAyAdi dravyanA pradezo. jenI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatI hoya temAM cAramAMthI koIpaNa yugmarAzi ghaTita thAya che. jema ke 24 daMDakanA jIvo. cha dravyamAM kRtayugma :- dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzAstikAya te traNe eka dravya rUpa hovAthI kalyoja che. jIvAstikAya ane adrAsamaya kAla niyata anaMta dravya rUpa hovAthI kRtayugma che. pagalAstikAya anaMta dravya rUpa che. te cAramAMthI koIpaNa yugma rUpa che. pradezanI apekSAe sarva dravya katayugma che. kAraNa ke pratyeka dravyanA pradezo niyata rUpe asaMkhyAta ke anaMta che cha dravyanI avagADhatAmAM kutayugmAdi - dharmAstikAya, adharmAstikAya loka pramANa; AkAzAstikAya lokAloka pramANa; jIva ane pudgala paNa lokamAM ja hovAthI tenuM avagADha kSetra loka pramANa ane addhAsamaya (vyavahAra kAla) aDhI dvIpa pramANa avagADha che. te pratyekanA sthAna niyata che tethI te dravya ane pradezanA avagADha kSetra kayummarUpa che. ratnaprabhA Adi sAta naraka pRthvI, 12 devaloka, ISatuprabhArA pRthvI Adi sthAno paNa zAzvata hovAthI nizcita pradezAvagADha che tethI tenA avagADha pradezo paNa kRtayugma che. jIva dravyamAM kutayugmAdi :- eka jIva kalyoja che. aneka svataMtra jIvonI apekSAe aneka kalyo ane sammilita apekSAe anaMta jIvarAzi niyata hovAthI katayugma che. A svataMtra ane sammilita apekSAo mATe zAstrakAre vidhAnAdeza ane ovAdeza zabdaprayoga karyo che. oghAdezamAM- samuccaya rUpe sarva jIvonuM kathana thAya ane vidhAnAdezamAM- svataMtra rUpe eka-eka jIvonuM kathana thAya che. jIva dravyanI avagADhatAmAM katayugmAdi -eka jIvanA Atmapradezo kRtayugma che paraMtu tenI avagAhanA zarIra pramANa hoya che. zarIranI avagAhanA anusAra eka jIvanA avagADha pradezo koIpaNa eka yugma rUpa hoya che. jIva dravyanI sthitimAM katayugmAdi :- eka ke aneka jIvo oghAdeza ane vidhAnAdezathI kutayugma samayanI sthitivALA che. kAraNa ke jIvanI sthiti trikAla zAzvata che. nairayika Adi 24 daMDakanA eka jIvomAM koIpaNa eka yugma, aneka jIvomAM oghAdezathI koIpaNa eka yugma ane vidhAnAdezathI cAre yugmarUpa hoya che. jIva dravyanI varNAdi paryAyomAM kRtayugmAdi - jIva arUpI che paraMtu tenA zarIranI apekSAe temAM
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 | 235 | varNAdinuM kathana che. tenA zarIra pramANe varNAdimAM parivartana thAya che. tethI temAM koIpaNa eka yugma hoya che. jJAnAdi paryAyomAM kRtayugmAdi - matijJAnAdinA anaMta paryavo che. eka jIvanI apekSAe koIpaNa eka yugma, aneka jIvonI apekSAe oghAdezathI eka yugma, vidhAnAdezathI cAre yugma hoya che. kevalajJAna darzananA paryavo anaMta che. te kSAyika jJAna hovAthI tenA paryavo eka samAna hoya che. temAM parivartana thatuM nathI. tethI te paryavo kRtayugma rUpa che. jIva dravyamAM sakapatA-niSkapatA - saMsArI jIvomAM zailezI avasthA prApta na thAya tyAM sudhI sarva jIvo sakaMpa hoya che. zailezI avasthAmAM te niSkapa hoya che. siddha thavAnA prathama samaye gatikriyA thatI hovAthI anaMtara siddha sarva sakaMpa ane paraMpara siddha niSkapa hoya che. saMsArI jIvo kayAreka dezakaMpa ane kayAreka sarvakaMpa hoya che. jyAre vigrahagatimAM IlikAgatithI jAya tyAre dezakaMpa ane daDAnI jema sarvAtmapradezothI utpatti sthAnamAM jAya tyAre te sarvakaMpa hoya che. anya samaye paNa jIva kayAreka(zarIra ane aMgopAMganI apekSAe) dezakaMpa hoya che ane kayAreka sarvakaMpa hoya che. A lokamAM paramANa, ddhipradezI Adi anaMta pradezI aMdha anaMtAnaMta che. te ja rIte eka pradezAvagADhathI laIne asaMkhya pradezAvagADha sudhI, eka samayathI laIne asaMkhya samaya sudhInI sthitivALA; eka guNakALAthI laine anaMtaguNa kALA sudhInA pagalo anaMtAnaMta che. sUtrakAre vividha prakAre tenA alpabahutvanuM tathA temAM kRtayugma AdinuM kathana karyuM che. pudgala dravyamAM sAddha-anaA :- paramANu pudgala, tripradezI, paMcapradezI Adi viSama saMkhyaka(ekI saMkhyaka) pudgalonA samAna bhAga thatA nathI, tethI te anaoche ane ddhipradezI, catuSpadezI Adi samasaMkhyaka pudgalo sAddha che. pudgala dravyamAM sakapatA niSkapatA - paramANu pudgala apradezI che. temAM sakaMpa athavA niSkapa bemAMthI koIpaNa eka avasthA hoya che. dvipradezI Adi skaMdhomAM kayAreka eka bhAgamAM, kayAreka sarva bhAgamAM kaMpana thAya che ane kayAreka taniSkapa hoya che tethI te sarvadhomAM sarvakaMpa, dazakaMpa ane niSkapa, A traNa avasthAmAMthI koIpaNa avasthA saMbhave che. pudgala dravyamAM sarvakaMpa ke dezakaMpanI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganI ane niSkapanI sthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyakAlanI hoya che. bahuvacananI apekSAe paramANu ane skaMdhomAM sakaMpa ane niSkapa baMne avasthA zAzvata che. sakapaniSkapanuM aMtara - sakaMpatAnuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyakAlanuM che ane niSkapatAnuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganuM che. sucaka pradeza - dharmAstikAya, adharmAstikAya, AkAzAstikAya ATha-ATha rucaka pradeza-madhyapradeza che. je ATha AkAzapradeza para rahe che, dareka jIvanA paNa ATha rucakapradeza hoya che, te zarIranI apekSAe saMkoca ane vistAra thato hovAthI kyAreka eka,be,traNa,cAra, pAMca ke cha pradeza para paNa rahe che. tathA prakAranA svabhAve te sAta AkAzapradeza para rahetA nathI. pudgala skaMdha joDAtA vikherAtA rahe che, tethI tenA cakapradezanuM kathana nathI.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-rapa: uddezaka-4 yugma jIvomAM kRtayugmAdiH| 1 kai NaM bhaMte ! jummA paNNattA ? goyamA ! cattAri jummA paNNattA,taM jahAkaDajumme jaavklioge| sekeNaTeNaMbhaMte! evaM kuccai ? goyamA !evaMjahA aTThArasamasae cautthe uddesae taheva jAvase teNaTeNaM goyamA ! evaM vucci|| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! yugma keTalA che? uttara- he gautama! yugma(rAzi)nA cAra prakAra che, yathA- kRtayugma yAvata kalyoja. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke cAra yugma che? uttara-he gautama! zataka-184 anusAra te yugmonA artha jANavA yAvat te kAraNe he gautama ! A pramANe kahyuM che. | 2 raiyANaM bhaMte !kai jummA paNNattA? goyamA ! cattAri jummA paNNattA,taMjahAkaDajumme jaavklioge| sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai? goyamA ! aTThotaheva / evaM jaavvaaukaaiyaann| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikomAM keTalA yugma hoya che? uttara- he gautama! cAra yuma che, yathA- kRtayugma yAvata kalyo. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke nairayikomAM cAra yugma che? uttara- he gautama ! pUrvavat (zataka-184 pramANe) jANavuM. A ja rIte vAta vAyukAyika jIvo paryata jANavuM. | 3 vaNassaikAiyANaM bhaMte ! pRcchA? goyamA !vaNassaikAiyA siya kaDajummA, siya teogA,siyadAvarajummA,siya kliogaa| sekeNaTeNaM bhaMte !evaMkuccai-vaNassaikAiyA jAvakaliogA?goyamA !uvavAyaMpaDucca / seteNaTeNataceva / bediyaannjhaanneriyaann| evaM jAvavemANiyANaM, siddhANaM jahA vaNassaikAiyANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! vanaspatikAyika jIvomAM keTalA yugma hoya che? uttara- he gautama! vanaspatikAyika jIvo kadAcit kRtayugma kadAcit stroja, kadAcit dvAparayugma ane kadAcit kalyoja hoya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke vanaspatikAyika jIvo kRtayugma vAvanuM kalyoja hoya che? uttara- he gautama ! upapAta (janma)nI apekSAe A pramANe kahyuM che ke vanaspatikAyika jIvo kRtayugma thAvata kalyoja hoya che. beindriyonuM kathana nairayikonI samAna jANavuM. A ja rIte vaimAniko paryata jANavuM. siddhonuM kathana vanaspatikAyika jIvonI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvonI ane siddha jIvonI rAzinuM kathana cAra prakAranA yumanI
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-4 [ 237] apekSAe karyuM che. vanaspatikAyika jIvone ane siddhone choDIne zeSa sarva daMDakanA jIvo asaMkhyAtA che. temAM janma-maraNanI apekSAe vadhaghaTa thayA kare che tethI te sarva jIvomAM kayugma Adi cAre yumarAzi prApta thAya che. vanaspatikAyika jIvo anaMta che. te svAbhAvika rUpe kRtayugma ja hoya che. tema chatAM bIjI gatimAMthI AvIne vanaspatimAM eka, be ityAdi jIvo utpanna thAya che, tethI te jIvo kRtayugma Adi cAre rAzirUpa hoya che. sarva jIvo maraNanI apekSAe paNa kRtayugmAdi cAre rAzirUpa hoya che. paraMtu, tenI ahIM vivakSA nathI. siddha jIvo anaMta che. temAM paNa siddha thavAnI apekSAe cAre rAzi saMbhavita che. cha dravyamAM dravya ane pradezathI kRtayugmAdi - |4 kaivihANaM bhaMte ! savvadavvA paNNatA? goyamA !chavihA savvadavvA paNNattA,taM jahA-dhammatthikAe adhammatthikAe jAvaaddhAsamae / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! sarvadravyanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! sarvadravyanA cha prakAra che, yathA- dharmAstikAya, adharmAstikAya yAvat addhAsamaya-kAla. | 5 dhammatthikAe NaM bhaMte ! davvaTThayAe kiM kaDajumme jAvakalioge? goyamA !No kddjumme,nnoteyoe,nnodaavrjumme,klioge| evaM ahammatthikAevi,evaMAgAsatthikAe vilA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dharmAstikAya, dravyathI zuM katayugma yAvata kalyojarUpa che? uttara- he gautama! dharmAstikAya, dravyathI kRtayugma nathI, vyoja nathI ane dvAparayugma paNa nathI, paraMtu kalyoja rUpe che. A rIte adharmAstikAya ane AkAzastikAya paNa jANavA joIe. |6 jIvatthikAe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! kaDajumme, No teoe, No dAvarajumme, No klioge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIvAstikAya, dravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! jIvAstikAya, dravyathI kRtayugma che paraMtu vyoja, dvAparayugma ke kalyoja nathI. |7 poggalatthikAe NaM bhaMte !pucchA? goyamA ! siya kaDajumme jAvasiya klioge| addhAsamae jahA jiivtthikaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pudgalAstikAya, dravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma yAvatu kadAcit kalyoja paNa hoya che. addhAsamayanuM kathana jIvAstikAyanI samAna che. 8 dhammatthikAe NaM bhaMte ! paesaTThayAe kiM kaDajumme, pucchA? goyamA !kaDajumme, No teoe, NodAvarajumme, No klioge| evaM jAvaaddhAsamae / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! dharmAstikAya, pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 gautama ! kRtayugma che, paraMtu jyoja, dvAparayugma ane kalyoja nathI. A ja rIte aTThAsamaya paryaMta jANavuM. vivecana - che prastuta sUtromAM dravyathI ane pradezathI cha dravyonuM kRtayugma Adi saMkhyArUpe nirUpaNa che. dravyathI :-- dharmAstikAya, adharmAstikAya ane AkAzastikAya, A traNe dravyo, dravyathI eka dravyarUpa tethI te kalyoja rUpa che. jIva dravya anaMta che, te kRtayugmarUpa che. jIvonI paryAyamAM parivartana thavA chatAM jIvonI rAzi niyata che. tenI saMkhyAmAM vadhaghaTa thatI nathI. je dravya ke pradezonI rAziniyata hoya te svabhAvikarUpe kRtayugma rAzirUpa ja hoya che. 238 pudgala dravya anaMta che. temAM paramANu, dvipradezI, tripradezI yAvat anaMtapradezI kaMdho anaMta che. saMghAta ane bhedathI temAM parivartana thayA ja kare che. kyAreka paramANu, skaMdha rUpa ane kyAreka skaMdha, paramANu rUpe pariNata thaI jAya che. A rIte pudgala paramANu ke skaMdhonI saMkhyA anaMta hovA chatAM te anaMtatA anizcita che tethI temAM cAre rAzi ghaTI zake che. pradezathI :- sarva dravyo pradezathI kRtayugma che. dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA asaMkhyAta pradezo, AkAzAstikAyanA anaMta pradezo ane ahvA kAlanA anaMta samayo kRtayugmarUpa che. pratyeka jIva dravyomAM janma-maraNAdinI apekSAe ane pratyeka pudgala dravyomAM saMghAta ane bhedanI apekSAe parivartana thayA kare che. tema chatAM saMpUrNa jIvAstikAya ane pudgalAstikAyamAM eka paNa pradezanI hAni-vRddhi thatI nathI arthAt sarva jIvonA Atmapradezo tathA sarva skaMdhonA pradezo ane paramANu pudgala lokamAM nizcita che tenI saMkhyA haMmezAM teTalI ja rahe che. tethI te baMne astikAyanA pradezo paNa kRtayugma che. cha dravyonuM dravya ane pradezathI alpabahutva : 9 eesi NaM bhaMte! dhammatthikAya adhammatthikAya jAva addhAsamayANaM davvaTTayAe, pucchA? goyamA ! eesi NaM appAbahugaM jahA bahuvattavvayAe taheva NiravasesaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! dharmAstikAya, adharmAstikAya yAvat ahvAsamaya, temAM dravyanI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA trIjA bahuvaktavyatA pada anusAra A sarvanuM alpabahutva jANavuM. vivecanaH prajJApanA sUtrAnusAra tenuM alpabahutva A pramANe che- dravyathI- dharmAstikAya Adi traNe dravya eka eka dravya rUpa hovAthI dravyArtha rUpe paraspara tulya che ane sarvathI alpa che. tenAthI jIvAstikAya dravyo anaMtaguNA che. tenAthI pudgalAstikAya ane ahvAsamaya uttarottara anaMtaguNA che. pradezathI H-- dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA pradezo asaMkhyAta che, sarvathI thoDA che ane paraspara tulya che. tenAthI jIvAstikAya, pudgalAstikAya, ahrAsamaya ane AkAzastikAyanA pradezo uttarottara anaMtaguNA che.
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 | 239 | cha dravyomAM dravyApekSayA ane pradezApekSayA alpabadutvaH dharmAsi | adharmAsti | AkAzAsti | jIvAsti pudgalAsti | kAla dravyathI | 1 | 1 | na sarvathI thoDA | 2 anaMtaguNA | 3 anaMtaguNA | 4 anaMtaguNA | pradezathI | 1 | 1 | 5 anaMtaguNa | ra anaMtaguNA | 3 anaMtaguNA |4 anaMtaguNA * uparokta alpabadutva kramAMka pramANe che. * dravyathI ane pradezathI baMne bhinna bhinna che. cha dravyonI avagADhatAmAM kUtayugma Adi - |10 dhammatthikAeNaMbhate ! kiM ogADhe, aNogADhe? goyamA !ogADhe,NoaNogADha / bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! dharmAstikAyadravya, zuM avagADha(Azrita) che ke anavagADha che? uttarahe gautama! avagADha che, anavagADha nathI. | 11 jai bhaMte ! ogADhe-kiM saMkhejjapaesogADhe, asaMkhejjapaesogADhe, aNaMtapaesogADhe? goyamA !No sakhejjapaesogADhe, asakhejjapaesogADhe, No anntpesogaaddhe| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! jo dharmAstikAya avagADha che, to zuM saMkhyAta pradezAvagADha che, asaMkhyAta pradezAvagADha che ke anaMta pradezAvagADha che? uttara- he gautama ! saMkhyAta pradezAvagADha nathI ane anaMta pradezAvagADha paNa nathI paraMtu asaMkhyAta pradezAvagADha che. |12 jaibhate !asaMkhejapaesogADhe-kiMkaDajummapaesogADhe,pucchA?goyamA !kaDajumma paesogADhe, NoteogapaesogADhe, NodAvarajummapaesogADhe, No kliogpesogaaddhe| evaM adhammatthikAevi / evaM AgAsatthikAe vi| jIvatthikAe ,pugalatthikAe, addhAsamae evaM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo dharmAstikAyadravya, asaMkhyAta pradezAvagADha che, to kRtayuma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara- he gautama! te kRtayugma pradezAvagADha che. paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyo pradezAvagADha nathI. A ja rIte adharmAstikAya, AkAzastikAya, jIvAstikAya, pudgalAstikAya ane addhAsamaya paNa jANavA. |13 imANaM bhaMte ! rayaNappabhA puDhavI kiM ogADhA, aNogADhA? goyamA ! jaheva dhammatthikAe / evaM jAvaahesattamA / sohamme evaM ceva / evaM jAvaIsipabbhArA puddhvii| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! A ratnaprabhA pRthvI zuM avagADha che ke anavagADha ? uttara-he gautama! ratnaprabhA pRthvInuM sarva kathana dharmAstikAyanI samAna che. A rIte yAvat adhasaptama pRthvI paryata jANavuM tathA saudharma devalokamAM paNa A ja rIte che temaja ISatuprAsmArA pRthvI paryata paNa A ja rIte jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM cha dravyonI avagADhatAmAM kRtayugma Adi rAzinuM nirUpaNa che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrI bhagavatI sUtra-5 dharmAstikAya, adharmAstikAya loka pramANa asaMkhyAta pradezAvagADha che. AkAzAstikAya lokAloka pramANa anaMta pradezAvagADha che. jIva ane pudgala dravyo paNa lokamAM ja hovAthI loka pramANa asaMkhya pradezAvagADha che. addhA samayavyavahArakAla) manuSya kSetra pramANa asaMkhya pradezAvagADha che. ratnaprabhA Adi sAta naraka pRthvI, 12 devaloka Adi ISa~AbhArAputhvI parvatanA pratyeka sthAno asaMkhya pradezAvagADha che. pratyeka dravya temaja uparokta pratyeka sthAna zAzvata hovAthI tenA avagADha pradezo paNa zAzvata che, temAM parivartana thatuM nathI; tenA avagADha pradezo niyata che. tethI sUtrokta sarva dravyo ane sarva sthAno goLAkAra hovAthI tenA avagADha pradezonI saMkhyA svabhAvathI kRtayuma che. temAM parivartana thatuM nathI. jIvomAM dravya-pradezathI kRtayugmAdi - 14 jIveNaM bhaMte ! davvaTThayAe kiM kaDajumme, pucchA ? goyamA ! No kaDajumme, No teoge, No dAvarajumme, klioge| evaMNeraie vi, evaM jAvasiddhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva dravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! eka jIva katayugma, coja ke dvAparayugma nathI paraMtu te kalyoja che. A ja rIte eka nairayika paNa kalyoja che. A ja rIte eka siddha paryata jANavuM. 15 jIvANaM bhaMte ! dabaTThayAe kiMkaDajummA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaMkaDajummA, NoteogA,NodAvarajummA,No kliogaa| vihANAdeseNaMNo kaDajummA,NoteogA, godAvarakunA, tior I bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka jIvo dravyathI zuM katayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! jIvo sarva sAmAnyanI apekSAe kRtayugma che, paraMtu coja, dvAparayugma ane kalyoja nathI ane pratyekanI apekSAe kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma nathI paraMtu kalyoja che. 16 NeraiyA NaM bhaMte !davvaTThayAe, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAva siya kliogaa| vihANAdeseNaMNo kddjummaa,nnoteogaa,nnodaavrjummaa,kliogaa| evaM jaavsiddhaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nairayika jIvo dravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! sarva sAmAnyanI apekSAe kadAcitu katayugma che yAvatu kadAcit kalyoja che ane pratyekanairayikanI apekSAe kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma nathI paraMtu aneka kalyoja che. A rIte siddha jIvo paryata jANavuM. 17 jIve NaM bhaMte ! paesaTThayAe kiM kaDajumme, pucchA? goyamA ! jIvapaese paDucca kaDajumme, Noteoge, NodAvarajumme, No klioge| sarIrapaese paDucca siya kaDajumme jAva siya klioge| evaM jAvavemANie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka jIva dravya ane pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-4 gautama ! eka jIva pradezonI apekSAe kRtayugma che, paraMtu jyoja, dvAparayugma ane kalyoja nathI tathA zarIra pradezonI apekSAe kadAcit kRtayugma che yAvat kadAcit kalyoja hoya che. A rIte vaimAnika paryaMta jANavuM. che 28 siddhe " bhaMte! paEkayA iGanumme, pucchA ? noyamA ! Dajhume; kho teone, kho vAvaravumme, go jione / 241 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! eka siddha, AtmapradezothI zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttarahe gautama ! eka siddha AtmapradezothI kRtayugma che, paraMtu jyoja, dvAparayugma ane kalyoja nathI. zarIra na hovAthI temAM zarIranI apekSAnuM kathana nathI. 19 jIvANaM bhaMte! paTTayAe kiM kaDajummA, pucchA / goyamA ! jIvapaese paDucca oghAdeseNa vi vihANAdeseNa vi kaDajummA, No teogA, jo dAvarajummA, jo kaliogA / kho sarIrapaese paDucca oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliogA, vihANAdeseNaMkaDajummA vi jAvakaliogA vi / evaM NeraiyA vi / evaM jAva vemANiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka jIvo pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! jIvo AtmapradezonI apekSAe oghAdezathI ane vidhAnAdezathI paNa kRtayugma che; jyoja, dvApara- yugma ane kalyoja nathI. zarIrapradezonI apekSAe oghAdezathI kadAcit kRtayugma che yAvat kadAcit kalyoja che ane vidhAnAdezathI mRtayugma paNa che yAvat kalyoja paNa che. A ja rIte nairiyakanuM kathana paNa karavuM joIe. A ja rIte vaimAnika paryaMta jANavuM joIe. 20 | siddhANaM bhaMte! paesaTTayAe kiM kaDajummA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM vi vihANAdeseNa vi kaDajumA; No teogA, No dAvarajummA, No kaliogA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka siddho pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! siddho nA pradezo sarva sAmAnyanI apekSAe ane pratyeka siddhanI apekSAe kRtayugma che, te jyoja dvApara yugma ke kalyoja nathI. vivecanaH prastuta sUtromAM dravyathI ane pradezathI ekavacana ane bahuvacananI apekSAe jIva dravyamAM kRtayugma Adi bhedanuM nirUpaNa karyuM che. dravyathI :- jIva, dravyanI apekSAe eka dravyarUpa che tethI te kalyoja che. oghAdezathI eTale aneka jIvonI apekSAe jIva dravya avasthita anaMta che ane te anaMta saMkhyA svabhAvika rIte mRtayugma che. vidhAnAdezathI eTale pratyeka jIvanI apekSAe te pratyeka jIva eka-eka hovAthI kalyoja che. 24 daMDakanA jIvomAM janma-maraNanI apekSAe tenI saMkhyAmAM vadhaghaTa thayA ja kare che tethI oghAdezathI- tenI sarva sAmAnya saMkhyAmAM cAramAMthI koIpaNa rAzi ghaTI zake che. vidhAnAdezathI- pratyeka jIvanI apekSAe te kalyoja rUpa che. siddhonI rAzimAM vRddhi thayA kare che tethI temAM paNa cAramAMthI koI rAzi ghaTita thaI zake che. pratyeka sidghanI apekSAe te kalyoja che.
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 24ra | zrI bhagavatI sUtra-5 pradezathI - pratyeka jIvanA Atmapradezo avasthita asaMkhyAtA che ane sarva jIvonA Atmapradezo paNa avasthita anaMta che. A rIte eka ke aneka jIvonI apekSAe Atmapradezo niyata hovAthI kRtayugma che. 24 daMDakanA jIvo ane siddhomAM paNa Atma pradezo niyata hovAthI kRtayugma ja che. zarIramAM saMghAta ane bhedathI parivartana thatuM rahe che tethI samuccaya jIva ane eka ke aneka jIvonA zarIra pradezomAM cAra rAzimAMthI koIpaNa eka rAzi hoya che. siddho azarIrI hoya che. jIvomAM avagAhanAnI apekSAe kRtayugmAdi:21 jIveNaM bhaMte ! kiM kaDajummapaesogADhe, pucchA? goyamA ! siya kaDajummapaesogADhe jAvasiya kaliogapaesogADhe / evaM jAvasiddhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIva zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! jIva kadAcita kutayugma pradezAvagADha hoya che yAvata kadAcitu kalyoja pradezAvagADha thAya che. A rIte siddha paryata jANavuM. 22 jIvANaMbhaMte ! kiMkaDajummapaesogADhA,pucchA?goyamA !oghAdeseNaMkaDajummapae sogADhA,NoteogapaesogADhA,NodAvarapaesogADhA,NokaliogapaesogADhA / vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhA vi jAvakaliogapaesogADhA vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara-he gautama ! aneka jIvo sarva sAmAnyanI apekSAe kRtayugma pradezAvagADha che paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. pratyekanI apekSAe kRtayugma pradezAvagADha paNa hoya che yAvat kalyoja pradezAvagADha paNa hoya che. 23 raiyANaM bhaMte ! kiMkaDajummapaesogADhA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummapaesogADhA jaavsiykliogpesogaaddhaa| vihANAdeseNaMkaDajummapaesogADhA vi jAvakaliogapaesogADhA vi| evNegidiysiddhvjjaasvevi| siddhaegidiyA yajahA nIvA.. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nairiyako zuM kUtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara- he gautama! te sarva sAmAnyApekSayA kadAcit kRtayugma pradezAvagADha bhAvatu kadAcit kalyoja pradezAvagADha che. pratyeka jIvanI apekSAe te kUtayugma pradezAvagADha paNa che yAvata kalyoja pradezAvagADha paNa che. A ja rIte ekendriyo ane siddhone choDIne sarva jIvonuM kathana karavuM. siddha ane ekendriya jIvonuM kathana samuccaya jIvonI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM jIvonI avagAhanAmAM kRtayugma Adi cAra rAzinuM nirUpaNa che. pratyeka jIvanA Atmapradezo asaMkhyAtA che. te rAzi nizcita ane nRtayugma rUpa che.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-4 243 | jIva tene prApta thayelA zarIramAM avagAhana kare che. tethI pratyeka saMsArI jIvonI te zarIra avagAhanAnA AdhAre temAM kRtayugmAdi cAreya rAzi saMbhavita che. - 24 daMDakanA temaja siddhanA pratyeka jIvo kadAcit katayugma pradezAvagADha, kadAcit oja pradezAvagADha, kadAcitu dvAparayugma pradezAvagADha, kadAcitu kalyoja pradezAvagADha hoya che, kAraNa ke pratyeka jIvanA zarIranI avagAhanA ane siddhanI avagAhanA bhinna-bhinna hoya che. aneka jIvonI pRcchAmAM sarva sAmAnya jIvo ane ekendriya jIvo loka vyApta hovAthI katayugma hoya che. pAMca sthAvarane choDIne 19 daMDakanA sarva sAmAnya jIvomAM sarva sAmAnyanI apekSAe zarIra avagAhita pradezo cAra rAzimAMthI koIpaNa rAzi pramANa hoya che. siddhonuM avagAhana sthAna siddha kSetra kRtayugma pradezAtmaka che, tethI sarva sAmAnyanI apekSAe siddhonA avagADha pradeza kRtayugma rAzi pramANa ja niyata che. A rIte baMne prakAranA jIvonA avagAhana sthAna niyata hovAthI te kRtayugma rUpa ja che. vidhAnAdezathI- eka-eka jIvanI apekSAe aneka jIvomAM cAre rAzi ghaTI zake che. jIvonI sthitimAM kRtayugmAdi - 24 jIveNaM bhaMte ! kiM kaDajummasamayaTThiIe, pucchA? goyamA !kaDajummasamayaTThiIe, NoteogasamayaTTiIyA,NodAvarasamayaTThiIyA,No kliogsmytttthiiie| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! eka jIva zuM kRtayugma samayanI sthitivALo che ityAdi prazna? uttarahe gautama ! eka jIva kRtayugma samayanI sthitivALo che, paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja samayanI sthitivALo nathI. 25 NeraieNaM bhate ! pucchA?goyamA !siyakaDajummasamayaTThiIe jAvasiya kalioga samayaTThiIe / evaM jAvavemANie / siddhe jahA jiive| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka nairayika zuM kRtayugma samayanI sthitivALo che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! kadAcitu katayugma samayanI sthitivALo che yAvatu kadAcit kalyoja samayanI sthitivALo che, A ja rIte vaimAnika paryata jANavuM. siddhanuM kathana sAmAnya jIvanI samAna che. 26 jIvANaMbhate!pucchA? goyamA!oghAdeseNa vivihANAdeseNa vikaDajummasamayaTThiIyA, NoteogasamayaTTiIyA,NodAvarasamayaTTiIyA, No kliogsmyttttiiiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo zuM kRtayugma samayanI sthitivALA che ityAdi prazna? uttara- he gautama! oghAdeza ane vidhAnAdezathI jIvo kRtayugma samayanI sthitivALA che, paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja samayanI sthitivALA nathI. |27 NeraiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummasamayaTThiIyA jAva siya kaliogasamayaTTiIyA vi / vihANAdeseNaMkaDajummasamayaTThiIyA vi jAvakalioga
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 244 | zrI bhagavatI sUtra-5 samayaTTiIyA vi / evaM jaavvemaanniyaa| siddhA jahA jiivaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka nairayiko zuM katayugma samayanI sthitivALA che ityAdi prazna? uttara- he gautama! oghAdezathI kadAcit kRtayugma samayanI sthitivALA yAvatu kadAcit kalyoja samayanI sthitivALA che. vidhAnAdezathI kRtayugma samayanI sthitivALA paNa yAvat kalyoja samayanI sthitivALA paNa che. A ja rIte vaimAnika paryata jANavuM. siddha jIvonuM kathana sAmAnya jIvonI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM jIvonI sthitimAM kRtayugma Adi cAre rAzinuM nirUpaNa che. eka ke aneka samuccaya jIvonI sthiti trikAla zAzvata che. tenA anaMta samaya kRtayugma saMkhyAvALA che. - narayika Adi 24 daMDakanA jIvonI sthiti bhinna-bhinna hovAthI temAM oghAdeza ane vidhAnAdezathI kRtayugma Adi cAre prakAranA yugma ghaTita thAya che. eka ke anekasiddhonI sthiti sAdi anaMtakAlanI che ane samuccaya jIvanI jema tenA anaMta samaya paNa kRtayugma saMkhyAvALA che. tethI temAM anya traNa yugmano saMbhava nathI. jIvomAM varNAdinI apekSAe kRtayugmAdi - 28 jIveNaM bhaMte ! kAlavaNNapajjavehiM kiM kaDajumme, pucchA? goyamA ! jIvapaese paDucca No kaDajumme jAvaNo klioge| sarIrapaese paDucca siya kaDajumme jAvasiya klioge| evaM jAvavemANie / siddho ceva Na pucchijjai / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! eka jIva kALA varNa paryAyonI apekSAe zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! jIva pradezonI apekSAe kRtayugma yAvat kalyoja, koIpaNa nathI. jIvAtmA arUpI che. tethI temAM varNAdi saMbaMdhI kutayugma Adi cAreyano niSedha che. zarIra pradezonA varNAdinI epakSAe te kadAcit kRtayugma yAvat kalyoja che, A ja rIte vaimAnika paryata jANavuM. ahIM siddhonA viSayamAM prazna ja na karavo joIe. 29 jIvANaMbhaMte ! kAlavaNNapajjavehi,pucchA?goyamA !jIvapaese paDucca oghAdeseNa vi vihANAdeseNa viNo kaDajummA jAvaNo kliogaa| sarIrapaese paDucca oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliogA,vihANAdeseNaMkaDajummAvi jAvakaliogA vi| evaM jaavvemaanniyaa| evaMNIlavaNNapajjavehiM daMDao bhANiyavvo egattapuhatteNaM / evaM jaavlukkhphaaspjjvhiN| bhAvArtha - prazna- he bhagavana! aneka jIvo kALA varNanA paryAyonI apekSAe zuM kutayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! jIvapradezonI apekSAe oghAdeza ke vidhAnAdezathI te kUtayugma yAvata kalyo nathI, paraMtu zarIra pradezonI apekSAe oghAdezathI kadAcit katayugma yAvata kalyoja che. vidhAnAdezathI
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 245 katayugma paNa che yAvata kalyoja paNa che. A rIte vaimAnika paryata jANavuM. A ja rIte ekavacana ane bahuvacananI apekSAe nIlavarNa paryAyonuM kathana karavuM tathA te ja rIte badhA varNa, gaMdha, rasa ane sparzonuM kathana karatAM rUkSa sparza paryAyo sudhI jANavuM. vivecana : jIva pradezo amUrta ane arUpI che tethI temAM varNAdi paryAyo nathI, paraMtu prastuta prasaMgamAM zarIra sahitanA saMsArI jIvonuM grahaNa karIne zarIranA varNAdi paryAyomAM katayugma Adi cAre rAzi kahI che. ahIM siddha jIvomAM paNa pradeza, avagAhanA, sthiti saMbaMdhI varNana karavAmAM AvyuM paraMtu siddho azarIrI hovAthI temAM varNAdi saMbaMdhI kRtayugmAdi praznono niSedha karyo che. jIvonA jJAnAdi paryavomAM kRtayugmAdi - 30 jIveNaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANapajjavehiM kiM kaDajumme, pucchA? goyamA ! siya kaDajumme jAvasiya klioge| evaM egidiyavajja jAvavemANie / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva Abhinibodhika jJAna paryavonI apekSAe zuM kRtayugma che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma yAvata kalyoja che. A rIte ekendriyane choDIne vaimAnika sudhI jANavuM. 31 jIvANaM bhaMte ! AbhiNibohiyaNANapajjavehiM kiMkaDajumme, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kliogaa| vihANAdeseNaM kaDajummA vi jAva kaliogA vi / evaM egidiyavajjaM jAvavemANiyA / evaM suyaNANapajjavehiM vi / ohiNANapajjavehiMvievaMcava / NavaravigaliMdiyANaMNatthi ohiNANaM / maNapajjavaNANaM evaM ceva, NavaraMjIvANaM maNussANa ya, sesANaM Natthi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvo Abhinibodhika jJAna paryavonI apekSAe zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama! oghAdezathI kadAcita katayugma che yAvatu kadAcit kalyoja che. vidhAnAdezathI kayugma paNa che yAvata kalyoja paNa hoya che. A rIte ekendriyone choDIne vaimAnika paryata jANavuM. A ja rIte zrutajJAnanI paryavonA viSayamAM jANavuM. avadhijJAnanI paryavonA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM che, vizeSatA e che ke vikasendriya jIvone avadhijJAna hotuM nathI. mana:paryavajJAnanA paryavonA viSayamAM paNa A ja prakAre che paraMtu samuccaya jIvo ane manuSyone ja mana:paryavajJAna hoya che. zeSa daMDakomAM nathI. 32 jIveNaM bhaMte ! kevalaNANapajjavehiM kiM kaDajumme, pucchA? goyamA !kaDajumme, Noteoge, No dAvarajumme, No klioge| evaM maNusse vi| evaM siddhe vi|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka jIva, kevalajJAna paryavonI apekSAe zuM kRtayugma che ityAdi pucchA? uttara- he gautama ! kutayugma che paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja nathI, A ja rIte manuSya ane siddhanA viSayamAM paNa che.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 ] zrI bhagavatI sUtra-5 33 jIvANaM bhaMte ! kevalaNANapajjavehiM kiM kaDajumme, pucchA? goyamA ! oghAdeseNa vi vihANAdeseNa vi kaDajummA, No teogA, No dAvarajummA, No kaliogA / evaM maNussA vi / evaM siddhA vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka jIvo kevalajJAnanA paryavonI apekSAe zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! oghAdeza ane vidhAnAdezathI kRtayugma che paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja nathI. A rIte manuSyo ane siddhonA viSayamAM jANavuM. 34 jIveNaM te! maiaNNANapajjavehiM kiMkaDajumme, pucchA?goyamA!jahA AbhiNibohiyaNANapajjavehiM taheva do daMDagA / evaM suyaaNNANapajjavehi vi, evaM vibhagaNANapajjavehi vi / cakkhudasaNa-acakkhudasaNa-ohidasaNa-pajjavehi vi evaM ceva, Navarajassa jaMatthitaMbhANiyavvaM / kevaladasaNapajjavehiM jahA kevlnnaannpjjvehi| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! eka jIva mati ajJAnanA paryavonI apekSAe zuM kRtayugma che, ityAdi prazna? uttara-he gautama! Abhinibodhika jJAnanA paryavonI jema mati ajJAna paryavonA be daMDaka jANavA joIe. zruta ajJAna, virbhAgajJAna, cakSudarzana, acakSudarzana ane avadhidarzananA paryavo paNa A ja prakAre che paraMtu jene je jJAnAdi hoya, tene te kahevA. kevaladarzananA paryavo, kevalajJAnanA paryavonI samAna che. vivecana : prastuta sutromAM pAMca jJAna, traNa ajJAna ane cAra darzananA paryavomAM kutayugma Adi rAzinuM nirUpaNa che. jJAna paryava - jJAnanA sukSma avibhAjya aMzone jJAnanA paryava kahe che. pAMca jJAnanA anaMta paryavo che. temAM mati, zruta, avadhi ane mana:paryava jJAna, traNa ajJAna, cakSu, acakSu ane avadhi darzana kSAyopathamika jJAna-darzana che. kSayopazamanI vicitratAthI temAM aneka prakAranI taratamatA hoya che. tethI tenA paryavonuM anaMtapaNuM avasthita nathI. prathama cAra jJAna, traNa ajJAna ane traNa darzananA paryavomAM eka jIvanI apekSAe cAra yugmamAMthI koIpaNa yugma hoya che. aneka jIvonI apekSAe oghAdezathI cAra yugmamAMthI koIpaNa eka yugma hoya ane vidhAnAdezathI cAre yugma hoya che. kevaLajJAna ane kevaLadarzana kSAyika bhAva hovAthI temAM koI paNa prakAranI taratamatA nathI. tenA paryavo eka samAna che. te avasthita che ane anaMta che tethI te kRtayugma ja hoya che. 24 daMDakanA jIvomAMthI jene je jJAna ane darzana hoya te pramANe kathana karavuM joIe. kevaLajJAna ane kevaLadarzananA dhAraka samuccaya jIvo, manuSyo ane siddha jIvo che. mana:paryavajJAna samuccaya jIvo ane manuSyone hoya che. avadhijJAna ekendriya ane vikasendriya jIvone choDIne zeSa jIvone hoya che. mati jJAna ane zrutajJAna ekendriya jIvone choDIne zeSa sarva jIvone hoya che.
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 247 padravyo ane jIvomAM dravya ane pradezAliyA kRtayugmatAdi - SaTadravya dravyApekSA pradezApekSA | avagAhanApekSA| sthiti varNAdi | jJAnAdi apekSA | apekSA | paryAyApekSA jIva bheda (zarIranA) dharmAstikAya | kalyoja kRitayuma | kRtayuma kRtayugma adharmAstikAya | kalyoja |kRtayuma | kRtayuma kRtayugma AkAzAstikAya | kalyoja |kRtayuma kRtayugma kRtayugma jIvAstikAya kRtayuma kRitayuma | | kRtayuma kRtayugma kRtayuma kAla | kRtayuma kRtayugma | kRtayugma | X | x pudgalAstikAya | cAre rAzi kRitayugma | kRtayugma x | kRtayugma | X eka jIva kalyo kRtayuma | koI paNa eka rAzi| kRtayugma | cAramAMthI | koIpaNa eka, zarIrApekSayA koI paNa eka | kevaLajJAnanA koI eka paryavo kRtayugma aneka jIvo | kRtayugma upara pramANe | kRtayugma kRtayugma koI paNa eka | koIpaNa eka, oghAdeza rAzi kevaLajJAna-kuta. aneka jIvo kRtayugma | cAre ya rAzi kRtayugma | cAre rAzi | cAre rAzi, vidhAnAdeza kalyoja zarIra-cAreya kevaLajJAna-kRta. 24 daMDakanA kalyo kRtayugma | koI paNa eka rAzinuM koIpaNa koI paNa eka | cAra jJAnaeka jIva zarIrApekSayA - eka koIpaNa eka, koIeka kevaLajJAna-kRta. 24 daMDakanA | koIpaNa kRitayugma 19 daMDaka-koIpaNa | koIpaNa | koIpaNa eka | koIpaNa eka aneka jIvo eka zarIrApekSayA | eka. ekendriyaovAdeza koI eka | kRtayugma 24 daMDaka aneka kRtayugma | | cAre ya rAzi cAre rAzi |cAre rAzi |cAre rAzi aneka jIvo kalyojI zarIra-cAreya vidhAnAdeza kalyoja | kRtayugma | koIpaNa eka | kRtayugma | | kRtayuma aneka siddha oghA | koI eka | kRtayugma | kRtayugma kRtayuma kRitayuma aneka siddhavidhA aneka kRtayugma | cAre ya rAzi kRtayugma | * |kRtayugma kalyoja pAMca zarIra :35 kai NaM bhaMte ! sarIragA paNNattA? goyamA ! paMca sarIragA paNNattA,taM jahA aneka eka x | X | x
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248 ] zrI bhagavatI sUtra-5 orAlie jAvakammae / ettha sarIrapayaM NiravasesaM bhANiyavvaMjahA pnnnnvnnaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavana! zarIra keTalA che? uttara- he gautama! zarIra pAMca che, yathAr audArika zarIra yAvatu kArpaNa zarIra. ahIM prajJApanA sUtranA bAramAM zarIra padanuM saMpUrNa kathana karavuM joIe. jIvomAM sakapa ane niSkapa:36 jIvANaM bhaMte ! ki seyA, NireyA? goyamA !jIvA seyA vi,NireyA vi| se keNaTeNaM bhaMte ! evaM kuccai-jIvAseyA viNireyAvi?goyamA !jIvAduvihA paNNattA,taM jahA-sasArasamAvaNNagAya asasArasamAvaNNagAya / tatthaNajete asasArasamAvaNNagA teNaM siddhA / siddhA NaMduvihA paNNattA,taMjahA- aNaMtarasiddhA ya paraMparasiddhA ya / tattha NaMje te paraMparasiddhA te NaM NireyA, tattha NaM jete aNaMtarasiddhA te NaM seyaa| teNaM bhaMte ! kiM deseyA, savveyA? goyamA ! No deseyA, svveyaa| zabdArtha -rasaramAvaUMIT = saMsArI jIvo sAra samavaIT siddha jIvo, muktajIvo. bhAvArtha - prazna- he bhagavana! jIvo zuM sakaMpa che ke niSkapa che? uttara- he gautama! jIvo sakaMpa paNa che ane niSkapa paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke jIvo sakaMpa paNa che ane niSkapa paNa che? uttara-he gautama! jIvonA be prakAra che- (1) saMsAra samApannaka ane asaMsAra samApannaka. je asaMsAra samApannaka che te siddha che. siddhonA be prakAra che- (1) anaMtara siddha ane paraMpara siddha. je paraMpara siddha che te niSkapa che ane je anaMtara siddha che te sakaMpa che. prazna- he bhagavan! te anantara siddha zuM deza kaMpaka che ke sarvakaMpaka che? uttara- he gautama! te deza kaMpaka nathI, sarva kaMpaka che. 37 tattha NaMjete saMsAssamAvaNNagAte duvihA paNNattA,taMjahA-selesipaDivaNNagA ya, aselesipaDivaNNagA ya / tattha Naje te selesipaDivaNNagAteNaM NireyA, tattha NaMje te aselesipaDivaNNagAteNaM seyaa| teNaM bhaMte ! kiM deseyA savveyA? goyamA ! deseyA vi, savveyA vi / seteNaTeNaM goyamA ! evaM vuccai jIvA seyA viNireyA vi| zabdArtha:-sepiDivaUUT= zailezI avasthAne prApta, caudamAM guNasthAnavartI jIvo. bhAvArtha:- je saMsAra samApannaka che, tenA paNa be prakAra che- (1) zailezI pratipannaka (2) azailezI pratipannaka. temAM je zailezI pratipannaka che te niSkapa che ane azailezI pratipannaka che te sakaMpa hoya che. prazna- he bhagavan! te azailezI pratipannaka zuM deza kaMpaka che ke sarvakaMpaka che? uttara- he gautama! te deza kaMpaka paNa che ane sarvakaMpaka paNa che. tethI he gautama! e pramANe kahyuM che ke jIvo sakaMpa paNa che ane
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 249] niSkapa paNa che. 38 NeraDyA NaM bhaMte ! kiM deseyA, savveyA? goyamA ! deseyA vi savveyA vi / se keNaTeNaM bhaMte ! deseyA vi, savveyA vi? goyamA ! NeraiyA duvihA paNNattA,taM jhaavigghgismaavnnnngaayavigghgismaavnnnngaay| tatthaNaMjeteviggahagaisamAvaNNagA teNaMsavveyA,tattha NaMjete avigghgismaavnnnngaatennNdeseyaa| seteNaTeNaM goyamA ! jAvasavveyA vi / evaM jAvavemANiyA / zadArtha:-vidAphavA = vATe vahetAjIva vidaphasamAvaUMI = sthAna sthita jIvo, bhavastha jIvo. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! nairayiko zuM deza kaMpaka che ke sarva kaMpaka? uttara- he gautama! te dezakaMpaka paNa che ane sarvakaMpaka paNa che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te yAvatu sarvakaMpaka paNa che? uttara-he gautama! nairayikonA be prakAra che, yathA- vigrahagati samApannaka ane avigrahagati samApannaka. temAM vigrahagati samApannaka sarvakaMpaka che ane avigrahagati samApannaka dezakaMpaka che. tethI he gautama ! A pramANe kahyuM che ke narayiko yAvatuM savekapake paNa che. A rIte vaimAnika paryata jANavuM vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jIva ane 24 daMDakamAM kaMpatA ane niSkapatAnuM nirUpaNa che. sevA- LiyA:-sakaMpa, niSkapa.calanakriyA sahita hoya tene sakaMpa ane calanakriyA rahita nizcala hoya tene niSkapa kahe che. sidamAM sakapatA-niSkapatA:- siddhatva prAptinA prathama samayavartI siddha anaMtara siddha kahevAya che. siddho ayogI che. tenA AtmapradezomAM koIpaNa prakAranuM kaMpana thatuM nathI tema chatAM prathama samayavartI siddhomAM calanakriyA hoya che kAraNa ke siddhatva prAptino ane lokAgre pahoMcavAno samaya eka ja che. lokAgre pahoMcavAmAM gamanakriyA thavAthI te sakaMpa hoya che ane siddhatva prApti pazcAtu jene be, traNa Adi samaya thaI gayA hoya tene paraMpara siddha kahe che. te sarvathA nizcala hovAthI niSkapa hoya che. saMsAra samApatraka jIvoH- tenA be bheda che. (1) zailezI pratipannaka- zailezI avasthAne prApta jIvo ane (2) azailezI pratipannaka- zailezI avasthAne aprApta jIvo. zailezI avasthAmAM traNa yoganuM saMdhana thaI javAthI Atmapradezo saMpUrNa rIte nizcala thaI jAya che, tethI te niSkapa che. azelezI pratipannaka sarva jIvo sakaMpa hoya che. tenA be bheda che vATe vahetA jIvo ane sthAna sthita jIvo. vATe vahetA jIvo eka gatithI bIjI gatimAM sarvAtmapradezothI jAya, to te sarva sakaMpa che ane Atmapradezo ilikAgatithI jAya, to te dezasakaMpa hoya che. sthAsthita jIvo audArika ke vaikriya zarIranI apekSAe deza sakaMpa hoya che.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 ] zrI bhagavatI sUtra-5 jIvomAM sakapa-niSkapaH jIva asaMsAra samApaka saMsAra samApatraka anaMtara samaya siddha sarvataH sakaMpa paraMpara samaya zailezI samApannaka azailezI samApannaka siddha niSkapa (niSkapa) vigraha gati samApannaka avigraha gati samApannaka (sthAna sthita jIvo) 1 dezataH sakaMpa samohiyA maraNa asamohiyA maraNa Atmapradezo IlikAgatithI Atmapradezo eka sAthe jAya daDAnI jema jAya dezataH sakaMpa sarvataH sakaMpa pudgala dravyonI anaMtatA : 39 paramANupoggalANabhate! kiMsaMkhejjA,asaMkhejjA,aNatA? goyamA!No saMkhejjA, No asaMkhejjA, aNaMtA / evaM jAvaaNaMtapaesiyA khNdhaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pulo zuM saMkhyAta che, asaMkhyAta che ke anaMta che? uttarahe gautama! saMkhyAta nathI, asaMkhyAta paNa nathI paraMtu anaMta che, A rIte yAvat anaMta pradezI dha paryata jANavuM. 40 egapaesogADhANaM bhaMte ! poggalA kiMsaMkhejjA, asaMkhejjA, aNatA? goyamA ! evaM ceva / evaM jaavasNkhejjpesogaaddhaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka AkAza pradeza para rahelA yugalo zuM saMkhyAta che. asaMkhyAta che ke anaMta che? uttara- he gautama! pUrvavatu ! A rIte yAvata asaMkhyAta AkAza pradezamAM rahelA pudgalo paNa anaMta che. 41 egasamayaThiIyA NaM bhaMte ! poggalA kiM saMkhejjA, pucchA? goyamA ! evaM ceva / evaM jaavasNkhejjsmyttttiiiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka samayanI sthitivALA pudgalo zuM saMkhyAta che ityAdi prazna? uttara-he gautama! pUrvavat anaMta che yAvat asaMkhyAta samayanI sthitivALA pulo paNa anaMta hoya che.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 251] 42 egaguNakAlagANaM bhaMte! poggalA kiM saMkhejjA,pucchA? goyamA! evaM ceva / evaM jaavanntgunnkaalgaa| evaM avasesA vi vaNNa-gaMdharasaphAsANeyavvA jAvaaNaMtaguNalukkha tti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka guNa kALA pugalo zuM saMkhyAta che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! pUrvavat yAvatuM anaMtaguNa kALA pugalonuM kathana paNa pUrvavat jANavuM. zeSa varNa, gaMdha, rasa ane sparzanuM varNana paNa anaMtaguNa rUkSa spaze paryata jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe pudgala dravyanI anaMtatAnuM nirUpaNa che. dravyathI - paramANuthI laIne anaMtapradezI sudhInA skaMdho anaMta che. kSetrathI - eka pradezAvagADhathI laIne asaMkhya pradezAvagADha sudhInA pagalo anaMta che. kAlathI - ekathI laIne asaMkhya samaya sudhInI sthitivALA pudgalo anaMta che. bhAvathI :- ekathI laine anaMtaguNa sudhInA pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparzavALA pudgalo anaMta che. pudgala dravyomAM vividha apekSAe alpabadutva: 43 eesiNaM bhaMte ! paramANupoggalANaM, dupaesiyANa ya khaMdhANaM davvaTThayAe kayare kayarehito bahuyA? goyamA !dupaesiehiMtokhaMdhehiMto paramANupoggalA davvaTThayAe bhugaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pudgalo ane dvipradezI skaMdhomAM dravyanI apekSAe koNa konAthI adhika che ? uttara- he gautama! kripradeza skaMdhothI paramANu yugalo dravyathI adhika che. 44 eesiNaM bhaMte ! dupaesiyANaM tippaesiyANa yakhaMdhANaMdavvaTThayAe kayarekayarehito bahayA? goyamA !tipaesiehiMtokhaMdhehiMtodapaesiyA khaMdhA davaTyAe bhyaa| evaM eeNaMgamaeNaM jAvadasapaesiehiMtokhadhehiMto NavapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe bahuyA / bhAvArtha - prazna-he bhagavana!ddhipradezI skaMdho ane tripradeza skaMdhomAM, dravyanI apekSAe koNa konAthI adhika che? uttara- he gautama! tripradezI DhaMdhothI ddhipradezI DhaMdho dravyathI adhika che. A rIte kramazaH kathana karavuM yAvata daza pradezI skaMdhothI nava pradeza skaMdha dravyathI adhika che. 45 eesiNaM bhaMte ! dasapaesiyANaM, pucchA ? goyamA ! dasapaesiehiMto khaMdhehito saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe bhuyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! daza pradezI DhaMdho ane saMkhyAtapradezI DhaMdhomAM dravyanI apekSAe koNa konAthI adhika che? uttara- he gautama! daza pradezI DhaMdhothI saMkhyAta pradezI DhaMdho dravyathI adhika che. 46 eesiNaM bhaMte ! saMkhejjapaesiyANaM, pucchA? goyamA ! saMkhejjapaesiehito
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrI bhagavatI sUtra -5 khaMdhehiMto asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTTayAe bahuyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! saMkhyAta pradezI kaMdho ane asaMkhyAta pradezI skaMdhomAM koNa konAthI adhika che ? uttara- he gautama ! saMkhyAta pradezI kaMdhothI asaMkhyAta pradezI skaMdho dravyathI adhika che. 47 siNaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM, pucchA ? goyamA ! aNatapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTTayAe bahuyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAta pradezI kaMdho ane anaMta pradezI kaMdhomAM koNa konAthI adhika che ? uttara- he gautama ! anaMtapradezI kaMdhothI asaMkhyAta pradezI saMdho dravyathI adhika che. 48 esi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM dupaesiyANa ya khaMdhANaM parasaTTayAe kayare karehiMto bahuyA ? goyamA ! paramANupoggalehiMto dupaesiyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA / evaM eeNaM gamaeNaM jAva NavapaesiehiMto khaMdhehiMto dasapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA, evaM savvattha pucchiyavvaM / dasapaesiehiMto khadhehiMto saMkhejjapaesiyA khaMdhA parasaTTayAe bahuyA / saMkhejjapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejjapaesiyA khaMdhA paesaTTayAe bahuyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paramANu pudgalo ane dvipradezI skaMdhomAM pradezanI apekSAe koNa konAthI adhika che ? uttara- he gautama ! paramANu pudgalothI dvipradezI skaMdho pradezathI adhika che yAvat nava pradezI skaMdhothI daza pradezI skaMdho pradezathI adhika che. A badhAnA prazna paNa karavA joIe. daza pradezI skaMdhothI saMkhyAta pradezI kaMdho pradezathI adhika che, saMkhyAta pradezI saMdhothI asaMkhyAta pradezI kaMdho pradezathI adhika che. 49 eesi NaM bhaMte ! asaMkhejjapaesiyANaM, pucchA ? goyamA ! aNatapaesiehiMto khaMdhehiMto asaMkhejjapaesiyA khadhA paesaTTayAe bahuyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! asaMkhyAta pradezI kaMdho ane anaMta pradezI kaMdhomAM pradezApekSayA koNa konAthI adhika che? uttara- he gautama ! anaMta pradezI kaMdhothI asaMkhyAta pradezI baMdho pradezathI adhika che. 50 esi NaM bhaMte ! egapaesogADhANaM dupaesogADhANa ya poggalANaM davvaTTayAe kayare karehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA !dupaesogADhehiMto poggalehiMto egapaeso gADhA poggalA davvaTTyAe visesaahiyaa| evaM eeNaM gamaeNaM tipaesogADhehiMto poggalehiMto dupaesogADhA poggalA davvaTThayAe visesAhiyA jAvadasapaesogADhehiMto poggalehiMto NavapaesogADhA poggalA davvaTTayAe visesAhiyA / dasapaesogADhehiMto poggalehiMto saMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTTayAe bahuyA, saMkhejjapaesogADhehiMto poggalehiMto asaMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTTayAe bahuyA / pucchA savvattha bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! eka pradezAvagADha ane dvipradezAvagADha pudgalomAM dravyanI apekSAe
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 | 253 | koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! dvipradezAvagADha pudgalothI eka pradezAvagADha pudgalo dravyathI vizeSAdhika che. A ja kramathI tripradezAvagADha pagalothI ddhipradezAvagADha pagalo dravyathI vizeSAdhika che yAvatuM daza pradezAvagADha pudgalothI nava pradezAvagADha pudgalo dravyathI vizeSAdhika che. daza pradezAvagADha pudgalothI saMkhyAta pradezAvagADha pagalo dravyathI adhika che. saMkhyAta pradezAvagADha pudgalothI asaMkhyAta pradezAvagADha pugalo dravyathI adhika che. A badhAnA prazna paNa karavA joIe. 51 eesiNaM bhaMte ! egapaesogADhANaMdupaesogADhANa ya poggalANaM paesaTThayAe kayare kayarahito appA vA jAvavisesAhiyAvA? goyamA ! egapaesogADhehiMto poggalehito dupaesogADhA poggalA paesaTThayAe visesAhiyA,evaM jAvaNavapaesogADhehitopoggalehito dasapaesogADhA poggalApaesaTThayAe visesAhiyA, dasapaesogAdehitopoggalehito saMkhejja paesogADhA poggalA paesaTThayAe bahuyA, saMkhejjapaesogADhehiMto poggalehiMto asaMkhejjapaesogADhA poggalA paesaTTayAe bhuyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka pradezAvagADha ane ddhipradezAvagADha pagalomAM pradezanI apekSAe koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! eka pradezAvagADha pagalothI DhipradezAvagADha pudgalo pradezathI vizeSAdhika che yAvat nava pradezAvagADha pudgalothI dasapradezAvagADha pugalo pradezathI vizeSAdhika che. daza pradezAvagADha pudgalothI saMkhyAta pradezAvagADha pudgalo pradezathI adhika che. saMkhyAta pradezAvagADha pudgalothI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo pradezathI adhika che. 52 eesiNaM bhaMte ! egasamayaTThiIyANaM, dusamayaTTiIyANa ya poggalANaMdavaTThayAe kayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyA? goyamA !jahA ogAhaNAe vattavvayA evaM ThiIe viA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka samayanI sthitivALA ane be samayanI sthitivALA pudgalomAM dravyanI apekSAe koNa konAthI alpa yAvata vizeSAdhika che? uttara- he gautama! avagADhatAnI vaktavyatA pramANe sthitinuM kathana paNa jANavuM joIe. 53 eesiNaM bhaMte ! egaguNakAlayANaM duguNakAlayANa ya poggalANaMdavvaTThayAe kayare kayarehiMto jAvavisesAhiyA? goyamA ! eesi jahA paramANupoggalAINaM taheva vattavbayA NiravasesA / evaM savvesivaNNa-gaMdharasANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka guNa kALA ane dviguNa kALA pudgalomAM dravyanI apekSAe koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che? uttara- he gautama! paramANu yugala AdinI vaktavyatA anusAra jANavuM. A rIte varNa, gaMdha ane rasanA viSayamAM paNa jANavuM. 54 eesiNaMbhaMte ! egaguNakakkhaDANaMduguNakakkhaDANa yapoggalANaMdavvaTThayAe kayare kayarehiMto appA vA jAvavisesAhiyA vA?
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 ] zrI bhagavatI sUtra-5 goyamA ! egaguNakakkhaDehiMto poggalehito duguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe visesAhiyA / evaM jAvaNavaguNakakkhaDehiMto poggalehiMto dasaguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe visesAhiyA / dasaguNakakkhaDehitopoggalehito saMkhejjaguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe bahuyA / saMkhejjaguNakakkhaDehitopoggalehito asaMkhejjaguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe bhuyaa| asaMkhejjaguNakakkhaDehitopoggalehito aNaMtaguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe bahuyA / evaM paesaTTayAe / savvattha pucchA bhANiyavvA / jahA kakkhaDA e vamauyagaruyalahuyA vi / sIyausiNa-Niddha lukkhA jahA vaNNA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka guNa karkaza ane dviguNa karkaza sparzavALA pudgalomAM dravyArthathI koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! eka guNa karkaza sparzavALA pudgalothI dviguNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyathI vizeSAdhika che. A rIte yAvata nava guNa karkaza sparzavALA pulothI daza guNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyathI vizeSAdhika che, daza guNa karkaza sparzavALA pudgalothI saMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pudgala dravyathI adhika che. saMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pudgalothI asaMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pudgalo dravyathI adhika che. asaMkhyAta guNa karkaza sparzavALA pugalothI anaMtaguNa karkaza sparzavALA pudagalo dravyathI adhika che. A ja rIte pradezathI paNa jANavuM. A badhAnA prazna paNa karavA joIe. karkaza sparza anusAra mRdu, guru ane laghu sparza paNa samajavA joIe. zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzanuM kathana varNanI samAna che. vivecana : prastuta sUtramAM pudgala dravyomAM vividha apekSAe alpabadutvanuM kathana karyuM che. dravyanI apekSAe - paramANu yugalo ane kripradezathI anaMtapradezI sudhInA skaMdho anaMtAnaMta che. anaMtanA anaMta bheda thatA hovAthI temAM alpabadutva thAya che. ekathI daza pradezI sudhInA skaMdhomAM- daza pradezathI nava pradezI DhaMdho ane nava pradezI DhaMdhothI ATha pradezI skaMdho adhika-adhika che. te ja rIte viparIta kramathI yAvat ddhipradezI skaMdhothI paramANu pudgalo adhika che. te ja rIte agiyAra pradezI aMdhathI daza pradeza skaMdho ane bAra pradezathI agiyAra pradeza skaMdho kramazaH adhika-adhika hoya, A rIte zIrSaprahelikA sudhInI saMkhyAmAM pUrva-pUrvanI saMkhyAvALA skaMdho kramazaH adhika hoya tema samajI zakAya; paraMtu sUtrakAre daza pradezI skaMdha pachI saMkhyAtapradezI DhaMdhanuM sAmAnya rIte ja kathana karyuM che. agiyAra, bAra pradezI Adi skaMdhonuM kathana karyuM nathI. tadanusAra- daza pradezI DhaMdhothI saMkhyAta pradezI DhaMdho adhika che. kAraNa ke temAM aneka saMkhyAono arthAtu asaMkhyAta pahelAnI sarva saMkhyAono samAveza thAya che. saMkhyAta pradezI DhaMdhothI asaMkhyAtapradezI DhaMdho adhika che. kAraNa ke saMkhyAtapradezI DhaMdhonA sthAna saMkhyAta ane asaMkhyAtapradeza skaMdhonA sthAna asaMkhyAta hovAthI te saMkhyAtapradezI DhaMdhathI vadhI jAya che. anaMtapradezI DhaMdha karatAM asaMkhyAtapradezI skaMdha tathA prakAranA svabhAvathI ja adhika hoya che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-4 255 prastuta sUtromAM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMtapradezI skaMdhono paramANu sAthe saMbaMdha karatAM alpabahutvanuM kathana nathI. pradezanI apekSAe -- - pradezanI apekSAe alpabahutvamAM dravyApekSAthI viparIta krama thAya che. paramANu pudgalo eka pradeza pramANa che. dvipradezI kaMdho be pradeza pramANa che tethI te pradezathI adhika che, te ja rIte dvipradezI dhothI tripradezI kaMdho yAvat asaMkhya pradezI skaMdho kramazaH pradezonI apekSAe adhika-adhika hoya che. anaMtapradezI skaMdhothI asaMkhyAta pradezI baMdha, pradezathI adhika hoya che. avagAhanAmAM dravyanI apekSAe H- paramANu pudgalathI anaMta pradezI kaMdho paryaMtanA sarva skaMdho eka AkAza pradeza para rahI zake che. prastuta prakaraNamAM pudgala dravyanI avagAhanAnI apekSAe ja kathana karyuM che. dvipradezAvagADha pudgalothI eka pradezAvagADha pudgalo vizeSAdhika che. A rIte yAvat dazapradezAvagADha pudgalothI navapradezAvagADha pudgalo vizeSAdhika che. dazapradezAvagADha pudgalothI saMkhyAta pradezAvagADha pudgalo saMkhyAtaguNA ane tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo asaMkhyAtaguNA adhika che. kAraNa ke tenA avagAhanA sthAna adhika hoya che. avagAhanAmAM pradezanI apekSAe H-dravyanI apekSAe je kathana che, tenAthI viparIta krama jANavo. eka pradezAvagADha pudgalothI dvipradezAvagADha pudgalo pradezathI vizeSAdhika che. tenAthI traNa, cAra yAvat dazapradezAvagADha pudgalo sudhI kramazaH vizeSAdhika che. tenAthI saMkhyAta ane asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo pradezathI kramazaH saMkhyAtaguNA ane asaMkhyAtaguNA che. sthitinI apekSAe H- tenuM kathana avagAhanAnI samAna che. varNAdimAM dravya ane pradezanI apekSAe H- * varNAdinuM kathana paramANu AdinI samAna jANavuM arthAt eka guNa kALA varNavALA pudgalo, be guNa kALA pudgalothI adhika che. sarvathI alpa anaMtaguNa kALA pudgalo, tenAthI asaMkhyAtaguNa kALA pudgalo asaMkhyAtaguNA, saMkhyAta guNa kALA pudgalo saMkhyAta guNA; tenAthI dasa, nava A rIte viparIta kramathI be guNa kALA pudgalo kramazaH adhika hoya che ane tenAthI eka guNa kALA pudgalo adhika che. A rIte pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa paryaMta jANavuM. karkaza, suMvALo, haLavo ane bhAre, A cAra sAMyogika sparza yukta pudgalomAM eka guNa karkaza sparzavALA pudgalothI be guNa karkaza sparzavALA pudgalo tathAvidha svabhAvanA kAraNe adhika che. A rIte anaMtaguNa karkaza sparzavALA pudgalo kramazaH adhika che; te pramANe jANavuM. zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa A cAra mULabhUta sparza yukta pudgalonuM kathana varNAdinA kathananI samAna che arthAt viparIta kramathI yAvat be guNa zIta pudgalothI eka guNa zIta pudgalo adhika che. paramANu AdinuM dravya-pradeza saMyukta alpabahutva : 55 eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM, saMkhejjapaesiyANaM, asaMkhejjapaesiyANaM, aNaMtapaesiyANa ya khaMdhANaM davvaTTayAe, parasaTTayAe, davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ?
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 zrI bhagavatI sUtra-5 goyamA !savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe, paramANupoggalA davvaTThayAe aNaMtaguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davaTThayAe asaMkhejjaguNA / paesaTTayAe-savvatthovAaNaMtapaesiyAkhaMdhApaesaTTayAeparamANupoggalA apaesaTTayAe aNaMtaguNA,saMkhejjapaesiyAkhaMdhApaesaTTayAesaMkhejaguNA,asaMkhejja paesiyA khaMdhA paesaTThayAe asaMkhejjaguNA,davvaTThapaesaTTayAe-savvatthovA aNaMtapaesiyA khadhAdavvaTThayAetecevapaesaTTayAe aNataguNA,paramANupoggalAdavvaTThapaesaTTayAe aNataguNA, saMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe saMkhejjaguNA,te ceva paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA khaMdhA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA,teceva paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! paramANu pudgalo, saMkhyAta pradezI, asaMkhyAta pradeza ane anaMtapradezI skaMdhomAM dravyathI, pradezathI ane dravya-pradezathI koNa konAthI alpa vAva vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! dravyathI- sarvathI thoDA anaMtapradezI DhaMdho che. tenAthI paramANu pudgalo dravyArthathI anaMtaguNA che, tenAthI saMkhyAta pradeza skaMdho dravyArthathI saMkhyAtaguNa che, tenAthI asaMkhyAta pradezI skaMdho dravyArthathI asaMkhyAtaguNA che. pradezathI- sarvathI thoDA anaMta pradezI DhaMdho che. tenAthI paramANu pudgalo(apradezathI) anaMtaguNA che. tenAthI saMkhyAta pradezI DhaMdho pradezathI saMkhyAtaguNA che, tenAthI asaMkhyAta pradezI DhaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. dravya-pradezathI- sarvathI thoDA anaMtapradezI skaMdho dravyathI che. tenAthI anaMta pradezI DhaMdho pradezathI anaMtaguNA che. tenAthI paramANu pudgala dravyathI ane apradezathI anaMtaguNA che, tenAthI saMkhyAta pradezI DhaMdho dravyathI saMkhyAtaguNA che. tenAthI saMkhyAta pradezI skaMdho pradezathI saMkhyAtaguNA che, tenAthI asaMkhyAtapradezI skaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhyAtapradezI DhaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. 56 eesiNaM bhaMte! egapaesogADhANaM, saMkhejjapaesogADhANaM, asaMkhejjapaesogADhANa ya poggalANaM davvaTThayAe, paesaTThayAe, davvaTThapaesaTThayAe kayare kayarehito appA vA jAva visesAhiyA vA? goyamA !savvatthovA egapaesogADhA poggalAdabvaTThayAe, saMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesogADhA poggalA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA / paesaTThayAe-savvatthovA egapaesogADhA poggalA apaesaTTayAe,saMkhejjapaesogADhA poggalA paesaTThayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesogADhA poggalA paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| davvaTThapaesaTThayAe- savvatthovA egapaesogADhA poggalA davvaTThaapaesaTThayAe, saMkhejjapaesogADhApoggalAdabaTTayAesaMkhejjaguNA,tecevapaesaTTayAesaMkhejjaguNA,asaMkhejja paesogADhA poggalA davvaTThayAe asakhejjaguNA,teceva paesaTTayAe asakhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka pradezAvagADha, saMkhyAtapradezAvagADha ane asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalomAM dravyathI, pradezathI ane dravya-pradezathI koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che?
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata:-25: deza-4 257 uttara- he gautama ! dravyathI- sarvathI alpa eka pradezAvagADha pudgalo che. tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pudgalo dravyathI saMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pudgalo dravyathI asaMkhyAtaguNA che. pradezathI- sarvathI thoDA eka pradezAvagADha pulo apradezathI che. tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pugalo pradezathI saMkhyAtaNA che. tenAthI asaMkhyAta pradezAvagADha pagalo pradezathI asaMkhyAtaguNA che. dravya-pradezathI-sarvathI thoDA eka pradezAvagADha pudagalo dravyathI aneapradezathI che. tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pugalo dravyathI saMkhyAtaguNA che. tenAthI saMkhyAta pradezAvagADha pudgalo pradezathI saMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhya pradezAvagADha pugalo dravyathI asaMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhya pradezAvagADha pudgalo pradezathI asaMkhyAtaguNA che. 57 eesiNaM bhaMte ! egasamayaTTiIyANaM, saMkhejjasamayaTTiIyANaM, asaMkhejjasamayaTTiIyANa yapoggalANaMdavvaTThayAe jAvakayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyA vA? goyamA! jahA ogAhaNAetahA ThiIe vibhANiyavvaM appaabhugN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka samayanI sthiti, saMkhyAta samayanI sthiti ane asaMkhyAta samayanI sthitivALA pagalomAM dravyathI yAvata koNa konAthI alpa che vAva vizeSAdhika che? uttara- he gautama! avagAhanAnA alpabadutva anusAra sthitinA viSayamAM paNa jANavuM. 58 eesiNaMbhaMte ! egaguNakAlagANaM,saMkhejjaguNakAlagANaM, asaMkhejjaguNakAlagANaM, aNaMtaguNakAlagANaMyapoggalANaMdavvaTThayAe,paesaTTayAe, davaTThapaesaTTayAekayarekayarahito appA vA jAvavisesAhiyAvA? goyamA ! eesiM jahA paramANupoggalANaM appAbahugaMtahA eesi pi appAbahugaM, evaM sesANa vivaNNagaMdharasANaM / bhAvArtha:--- bhagavana! rANA, saMdhyAta ANA, asaMdhyAtAsaneanaMta kALA, pudgalomAM dravya, pradeza ane dravya-pradezathI kayA pudgalo konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che? uttara- he gautama! paramANu yugalanA alpabadutva(sU.-pa3) anusAra jANavuM. A ja rIte sarva varNa, gaMdha, rasa saMbaMdhI alpabadutva jANavuM. 59 eesiMNabhate !egaguNakakkhaDANaM, saMkhejaguNakakkhaDANaM,asaMkhejaguNakakkhaDANaM, aNataguNakakkhaDANa yapoggalANaMdavvaTThayAe, paesaTTayAe, davvaTupaesaTTayAekayarekayarahito appA vA jAvavisesAhiyA vA? ____ goyamA !savvatthovA egaguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe, saMkhejjaguNakakkhaDA poggalAdavaTThayAe sakhejjaguNA,asakhejjaguNakakkhaDApoggalAdabaTThayAe asakhejjaguNA, aNataguNakakkhaDA poggalA davvaTThayAe aNataguNA / paesaTTayAe evaM ceva, NavarasaMkhejjaguNakakkhaDA poggalA paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| sesaMtaceva / davvaTThapae saTTayAe -savvathovA egaguNakakkhaDApoggalA dabar3haapaesaTTayAe / saMkhejjaguNakakkhaDApoggalA
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 ] zrI bhagavatI sUtra-5 davvaTThayAesaMkhejjaguNA,teceva paesaTThayAesaMkhejjaguNA / asaMkhejjaguNakakkhaDApoggalA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA,tevapaesaTTayAe asaMkhejjaguNA / aNaMtaguNakakkhaDApoggalA davvaTThayAe aNaMtaguNA,tevapaesaTTayAe aNataguNA / evaMmauyagaruya lahuyANa viappAbahuyA sIyausiNaNiddhalukkhANajahAvaNNANataheva / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! eka guNa karkaza, saMkhyAtaguNa karkaza, asaMkhyAtaguNa karkaza ane anaMtaguNa karkaza pudgalomAM dravyathI, pradezathI ane dravya-pradezathI koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che? uttara-he gautama!dravyathI- sarvathI thoDA eka guNa karkaza pudagalo che. tenAthI saMkhyAtaguNa karkaza pudgalo saMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhyAtaguNa karkaza pudgalo asaMkhyAtaguNA che, tenAthI anaMtaguNA karkaza pugalo anaMtaguNA che. pradezathI paNa A ja prakAre samajavuM joIe, paraMtu vizeSa e che ke saMkhyAtaguNa karkaza pudgalo pradezathI asaMkhyAtaguNA che. zeSa pUrvavat che. dravya-pradezathI- sarvathI thoDA eka guNa karkaza pudgala dravyathI ane apradezathI tenAthI saMkhyAtaguNa karkaza pulo dravyathI saMkhyAtaguNA che, tenAthI saMkhyAtaguNa karkaza pudgalo, pradezathI saMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhyAtaguNa karkaza pudgalo dravyathI asaMkhyAtaguNA che. tenAthI asaMkhyAtaguNa karkaza pudgalo, pradezathI asaMkhyAta- guNA che. tenAthI anaMtaguNa karkaza pudgalo, dravyathI anaMtaguNA che. tenAthI anaMtaguNA karkaza pudgalo pradezathI anaMtaguNA che. A rIte mRdu, guru ane laghu sparza paNa jANavA. zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzonuM alpabadutva vaNonA alpabadutvanI samAna che. vivecana : prastuta sutromAM dravya, pradeza ane dravya-pradezanI sammilita apekSAe paramANa AdimAM dravya, kSetra, kAla ane bhAvanI pradhAnatAthI kramazaH alpabadutvanuM kathana karyuM che. dravyanI pradhAnatAmAM paramANu, saMkhyAtapradezI, asaMkhyAtapradezI ane anaMtapradezI skaMdha, te cAranuM kSetranI pradhAnatAmAM eka pradezAvagADha, saMkhyAta pradezAvagADha ane asaMkhya pradezAvagADha, te traNanuM; kAlanI pradhAnatAmAM eka samayanI, saMkhyAta samayanI ane asaMkhyAta samayanI sthitivALA, te traNanuM ane bhAvanI pradhAnatAmAM eka guNakALA, saMkhyAtaguNakALA, asaMkhyAtaguNakALA ane anaMtaguNakALA, te cAranuM alpabahutva kahyuM che. alpabadutvanuM kathana bhAvArthathI spaSTa che. varaMsaheluFRha potA pAkuvAmahengaguNA-eka guNa karkaza pudgalaskaMdhothI saMkhyAtaguNa karkaza pudgalaskaMdho pradezanI apekSAe saMkhyAtaguNA nathI paraMtu asaMkhyAtaguNA che. sUtrakAranA A kathanathI saMkhyAtaguNa karkaza pugalonI vizALatA pratIta thAya che. arthAt te skaMdhomAMthI ghaNA skaMdhonA pradezo utkRSTa ane utkRSTa tulya saMkhyAtA hoya che. tethI te skaMdho dravyanI apekSAe saMkhyAtaguNA hovA chatAM pradezanI apekSAe pUrvanA bolanI saMkhyAthI asaMkhyaguNA thai jAya che. pugala dravyamAM kRtayugmAdi - 60 paramANupoggaleNaM bhaMte !davvaTThayAe kiM kaDajumme, teoe, dAvarajumme, kalioge? goyamA ! No kaDajumme, Noteoe, NodAvarajumme, klioge| evaM jAvaaNaMtapaesie havA
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 _ 259] bhAvArtha :-prazna- he bhagavan! eka paramANu pudgala dravyathI zuM kRtayugma che, vyoja che, dvAparayugma che ke kalyoja che? uttara-he gautama! kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma nathI, kalyoja che. A rIte yAvat anaMta pradeza skaMdha paryata jANavuM. 61 paramANupoggalANaM bhaMte !davvaTThayAe kiMkaDajummA, pucchA?goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliogA, vihANAdeseNaM No kaDajummA, NoteogA, No dAvarajummA, kliogaa| evaM jAvaaNaMtapaesiyA khNdhaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aneka paramANu pudgalodravyathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttarahe gautama! oghAdezathI kadAcitu katayugma yAvata kadAcitu kalyoja che. vidhAnAdezathI katayugma, vyAja ane dvAparayugma nathI paraMtu aneka kalyoja che. A rIte anaMta pradeza skaMdha sudhI jANavuM. 62 paramANupoggaleNaMbhaMte !paesaTThayAe kiMkaDajumme, pucchA? goyamA !NokaDajumme, No teoge, No dAvarajumme, klioge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pudgala, pradezathI zuM kRtayugmAdi che ityAdi prazna ? uttarahe gautama ! kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma nathI, kalyoja che. 63 dupaesieNaM bhaMte!khaMdhe paesaTTayAe kiMkaDajumme, pucchA? goyamA !NokaDajumme, Noteoge, dAvarajumme, No klioge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ddhipradezI skaMdha pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kRtayugma, vyAja ane kalyoja nathI, paraMtu te dvAparayugma che. 64 tipaesie NaM bhaMte!khaMdhepaesaTThayAe kiMkaDajumme, pucchA? goyamA !NokaDajumme, teoe, NodAvarajumme, No klioge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! tripradeza skaMdha pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! kRtayugma, dvAparayugma ane kalyoja nathI, paraMtu te vyoja che. 65 cauppaesieNaM bhaMte !khaMdhe paesaTThayAe kiMkaDajumme, pucchA? goyamA !kaDajumme, Noteoge, NodAvarajumme, No klioge| paMcapaesie jahA prmaannupoggle| chappaesie jahA duppaesie / sattapaesie jahA tipaesie / aTThapaesie jahA cauppaesie / Navapaesie jahA prmaannupoggle| dasapaesie jahA duppesie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! cAra pradeza skaMdha pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! kRtayugma che paraMtu vyoja, dvAparayugma ane kalyoja nathI. pAMca pradezI DhaMdhanuM kathana paramANu pudgalanI samAna, cha pradezI DhaMdhanuM kathana kripradezI skaMdhanI samAna, sAta pradezI DhaMdhanuM kathana tripradezI skaMdhanI samAna, ATha pradezI skaMdhanuM kathana cAra pradezI DhaMdhanI samAna, nava pradezI skaMdhanuM kathana paramANu pugalanI samAna ane daza pradezI DhaMdhanuM kathana DhipradezI DhaMdhanI samAna jANavuM joIe.
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 20 | zrI bhagavatI sUtra-5 66 saMkhejjapaesie NaM bhaMte ! poggale paesaTThayAe kiMkaDajumme pucchA? goyamA ! siyakaDajumme jAvasiya klioge| evaM asaMkhejjapaesie vi, aNaMtapaesie vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMkhyAtapradeza skaMdha pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara-he gautama! kadAcit kRtayugma yAvat kalyoja che. A rIte asaMkhyAtapradezI ane anaMtapradezI skaMdha paNa che. 67 paramANupoggalANaMbhaMte !paesaTTayAe kiMkaDajummA, pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliogA; vihANAdeseNaM No kaDajummA, No teogA, No dAvarajummA, kliogaa| bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! ane 52mA 56galo prazathI zutayugamache chatyAhi prazna ? uttara- he gautama! oghAdezathI kadAcit kRtayuma yAvatu kadAcit kalyoja che. vidhAnAdezathI kRtayugma, coja ane dvAparayugma nathI paraMtu aneka kalyoja che. 68 duppaesiyA NaMbhaMte !khaMdhA paesaTTayAe kiMkaDajummA,pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM siyakaDajummA,NoteogA,siyadAvarajummA,NokaliogA,vihANAdeseNaMNokaDajummA, NoteogA,dAvarajummA,No kliogaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka ddhipradezI skaMdho pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttarahe gautama! oghAdezathI kadAcit kRtayugma ane kadAcit dvAparayugma che paraMtu coja ane kalyoja nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma, vyAja ane kalyoja nathI, aneka dvAparayugma che. 69 tipaesiyANaMbhaMte !khaMdhApaesaTThayAe kiMkaDajummA,pucchA?goyamA !oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kliogaa| vihANAdeseNaM No kaDajummA,teogA, NodAvarajummA, No kliogaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavan! anetripradezI yo pradezathI zukRtayubhachetyAhi prazna ? 612he gautama! oghAdezathI kadAcit kRtayuma yAvat kadAcit kalyoja che. vidhAnAdezathI kRtayugma, dvAparayugma ane kalyoja nathI paraMtu aneka vyoja che. 70 cauppaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA paesaTThayAe kiM kaDajummA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM vi vihANAdeseNa vikaDajummA,NoteogA, NodAvarajummA, No kliogaa| paMcapaesiyA jahA paramANupoggalA / chappaesiyA jahA duppaesiyA / sattapaesiyA jahA tipaesiyA / aTThapaesiyA jahA caupaesiyA / NavapaesiyA jahA prmaannupogglaa| dasapaesiyA jahA dupesiyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka catuSpadezI skaMdho pradezathI zuM kRtayugma che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! oghAdezathI ane vidhAnAdezathI kRtayuma che paraMtu coja, dvAparayugma ane kalyo nathI. aneka paMca pradeza skaMdhonuM svarUpa paramANu pudgalonI samAna, SaSTadezI skaMdhonuM kathana dvidezI
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 21] skaMdhonI samAna, saptapradezI DhaMdhonuM varNana tripradeza skaMdhonI samAna, aSTapradezI skaMdhonuM kathana catuudezI skaMdhonI samAna, navapradezI skaMdhonuM kathana paramANu pulanI samAna ane daza pradezI skaMdhonuM kathana DhipradezI kaMdhonI samAna che. 71 saMkhejjapaesiyANaMbhate!khaMdhApaesaTTayAekiMkaDajummA,pucchA?goyamA! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kliogaa| vihANAdeseNaMkaDajummA vi jAvakaliogA vi| evaM asaMkhejjapaesiyA vi, aNatapaesiyA vi / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka saMkhyAtapradezI skaMdho pradezanI apekSAe zuM katayugma che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! oghAdezathI kadAcitu kutayugma yAvatu kadAcit kalyoja che. vidhAnAdezathI katayugma paNa che yAvatu kalyoja paNa che. A ja rIte asaMkhyAtapradezI ane anaMtapradezI DhaMdhonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. vivecana : prastuta sutromAM dravya ane pradezanI apekSAe eka tathA aneka paramANu ane skaMdhomAM kutayuma Adi cAre yugmanuM nirUpaNa che. dravyanI apekSAe - paramANu pudagala dravyanI apekSAe eka dravyarUpa che. te ja rIte kripradezathI anaMta pradezI sudhInA skaMdha paNa dravyarUpe eka ja che. tethI paramANu ke koI paNa eka skaMdha kalyoja rUpa che. aneka paramANuo ke aneka skaMdho oghAdezathI samuccaya rIte cAra yugmamAMthI koI paNa eka yugma rUpa hoya che. paramANu ane skaMdho anaMtAnaMta che, saMghAta ane bhedathI tenI rAzimAM vadha-ghaTa thAya che, jethI tenI anaMtatA nizcita na hovAthI te cAre yugmamAMthI koIpaNa eka yugma hoya zake che. vidhAnAdezathI- paramANu ke skaMdha dravyathI aneka kalyoja hoya che. pradezanI apekSAe - paramANu svayaM eka pradeza rUpa che. tene anya pradeza na hovAthI zAstrakAra tene apradezI kahe che. tenA eka pradezanI apekSAe te kalyoja che. aneka paramANuo sammilita apekSAe (oghAdezathI)katayugma che ane pratyekanI apekSAe (vidhAnAdezathI) aneka kalyoja che. kripradezI skaMdhamAM be pradeza che tethI te pradezanI apekSAe dvAparayugma che. aneka ddhipradezI skaMdho(oghAdezathI) aneka dvAparayugma athavA aneka kRtayugma hoya che, yathA- kripradezI skaMdho ra5 hoya to tenA 50 pradezo thAya, te aneka dvAparayugma che ane ddhipradezI DhaMdho 50 hoya to tenA 100 pradezo thAya tyAre te aneka kRtayugma che. DhipradezI skaMdhanA be pradeza hovAthI aneka DhipradezI skaMdhonA pradezo bekI saMkhyaka ja hoya ane bekI saMkhyaka pradezomAM dvAparayugma ane kRtayugma be yugma ja ghaTI zake che. vidhAnAdezathI te aneka dvAparayugma hoya che. tripradezI eka skaMdhamAM traNa pradeza hovAthI te vyoja che. aneka tripradezI DhaMdhomAM ozodezathI cAra yumamAMthI koIpaNa yugma ghaTI zake che. jema ke traNa tripradeza skaMdhanA nava pradeza thAya te kalyoja che. tripradezI be skaMdhanA cha pradezo thAya te dvAparayugma che. pAMca tripradeza skaMdhanA paMdara pradeza thAya te vyoja che. cAra tripradezI skaMdhanA bAra pradeza thAya te katayugma che. vidhAnAdezathI :- eka eka tripradeza skaMdhamAM traNa pradeza ja hovAthI te aneka tripradeza skaMdho aneka cIja che. catawdezI audhamAM- cAra pradeza hovAthI te katayugma che ane aneka catuudezI skaMdho oghAdeza ane
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 22 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vidhAnAdezathI kRtayugma ja hoya che. jema ke catuSpadezI be skaMdhanA ATha pradeza, catuSpadezI traNa skaMdhanA bAra pradeza thAya. A rIte catuSpadezI eka ke aneka skaMdhanA pradezo kRtayugma ja thAya che. paMca pradezI skaMdha kalyoja che, tenuM kathana paramANunI samAna che. Sa pradeza skaMdha dvAparayugma che, tenuM kathana DhipradezI DhaMdhanI samAna che. sapta pradezI DhaMdha vyoja che tenuM kathana tripradezI DhaMdhanI samAna che. aSTa pradezI DhaMdha kRtayugma che, tenuM kathana catuSpadezI skaMdhanI samAna che. nava pradezI DhaMdha kalyoja che, tenuM kathana paramANunI samAna che. daza pradezI skaMdha dvAparayugma che, tenuM kathana kripradeza skaMdhanI samAna che. saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta pradezI skaMdhamAM oghAdezathI koIpaNa yugma ane vidhAnAdezathI cAre ya yugma hoya che. avagAhanA, sthiti, varNAdi paryAyomAM kRtayugmAdi - 72 paramANupoggaleNaM bhaMte ! kiM kaDajummapaesogADhe, pucchA? goyamA !No kaDajumma paesogADhe,NoteogapaesogADhe, NodAvarajummapaesogADhe, kliogpesogaaddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pugala zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttarahe gautama ! kRtayugma pradezAvagADha, vyoja pradezAvagADha ane dvAparayugma pradezAvagADha nathI, kalyoja pradezAvagADha hoya che. 73 dupaesieNaM bhaMte ! khaMdhe kiMkaDajummapaesogADhe, pucchA? goyamA ! No kaDajumma paesogADhe,NoteogapaesogADhe, siydaavrjummpesogaaddhesiykliogpesogaaddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! ddhipradezI aMdha zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara-he gautama ! katayugma pradezAvagADha ane coja pradezAvagADha nathI, kadAcit dvAparayugma pradezAvagADha ane kadAcit kalyoja pradezAvagADha hoya che. 74 tipaesieNaMbhaMte !khaMdhe kiMkaDajummapaesogADhe, pucchA? goyamA !No kaDajumma paesogADhe, siyateogapaesogADhe, siyadAvarajummapaesogADhesiya kliogpesogaaddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan!tripradezI aMdha zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara-he gautama ! kRtayugma pradezAvagADha nathI, paraMtu kadAcit vyoja pradezAvagADha, kadAci dvAparayugma pradezAvagADha ane kadAcit kalyoja pradezAvagADha hoya che. 75 cauppaesieNaM bhaMte ! kiMkaDajummapaesogADhe, pucchA? goyamA ! siya kaDajumma paesogADhe jAvasiya kaliogapaesogADhe / evaM jaavanntpesie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! catuSpadezI skaMdha zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttarahe gautama ! kadAcit kRtayugma pradezAvagADha che yAvatu kadAcit kalyoja pradezAvagADha hoya che. A rIte anaMta pradeza skaMdha paryata jANavuM. 76 paramANupoggalANaMbhate !kiMkaDajummapaesogADhA,puccha?goyamA !oghAdesegaMkaDajumma
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata:-25: deza-4 | 263 paesogADhA, NoteogapaesogADhA, NodAvarajummapaesogADhA, No kliogpesogaaddhaa| vihANAdeseNaMNo kaDajummapaesogADhA, No teyogapaesogADhA,NodAvarajummapaesogADhA, kalioga- pesogaaddhaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! aneka 52mA pugato zaMtayubha pradezavachatyAhi prazna ? uttara- he gautama ! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che, vyoja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma, vyAja ane dvAparayugma pradezAvagADha nathI, kalyoja pradezAvagADha hoya che. 77 duppaesiyANaM bhaMte ! khaMdhA kiMkaDajummapaesogADhA,pucchA? goyamA ! oghAdeseNaM kddjummpesogaaddhaa,nnoteogpesogaaddhaannodaavrjummpesogaaddhaa,nnokliogpesogaaddhaa| vihANAdeseNa No kaDajummapaesogADhA,NoteogapaesogADhA, dAvarajummapaesogADhA vi kaliogapaesogADhA vi| bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! Dhipradeza skaMdho zuM kRtayugma pradezAvagADha che ityAdi prazna? uttara-he gautama ! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che, vyoja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha ane vyAja pradezAvagADha nathI, dvAparayugma pradezAvagADha ane kalyo pradezAvagADha che. 78 tippaesiyANaM bhaMte !khaMdhA kiMkaDajummapaesogADhA,pucchA? goyamA !oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA,NoteogapaesogADhA,NodAvarajummapaesogADhA,No kaliogapae sogADhA / vihANAdeseNaMNokaDajummapaesogADhA,teogapaesogADhA vi,dAvarajummapaesogADhA vi, kaliogapaesogADhA vi| bhAvArtha:- -he bhagavana! tripradezI dhozaMtayubha pradezavache, ityAhi prazna ? 612he gautama ! oghAdezathI katayuma pradezAvagADha che, tyAMja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayugma pradezAvagADha nathI paraMtu vyoja pradezAvagADha, dvAparayugma pradezAvagADha ane kalyo prazAvAda cha. 79 cauppaesiyANaMbhaMte !khaMdhA kiMkaDajummapaesogADhA,pucchA? goyamA !oghAdeseNaM kaDajummapaesogADhA, NoteogapaesogADhA, NodAvarapaesogADhA, No kaliogapaesogADhA / vihANAdeseNaM kaDajummapaesogADhA vi jAvakaliogapaesogADhA vi / evaM jaavannNtpesiyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! yatuSpraTezI 24o zukRtayuma pradezaquDha cha tyA prazna ? uttara-he gautama! oghAdezathI kRtayugma pradezAvagADha che paraMtu vyAja, dvAparayugma ane kalyoja pradezAvagADha nathI. vidhAnAdezathI kRtayuma pradezAvagADha paNa che yAvat kalyoja pradezAvagADha paNa che. A rIte anaMtapradezI skaMdha paryata jANavuM.
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 80 paramANupoggale NaM bhaMte ! kiM kaDajummasamayaTThiIe, pucchA ? goyamA ! siya kaDajumma samayaTThiIe jAvasiya kliogsmytttthiiie| evaM jAva aNatapaesie / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paramANu pudgala zuM kRtayugma samayanI sthitivALA che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma samayanI sthitivALA che yAvat kadAcit kalyoja samayanI sthiti- vALA che. A rIte anaMtapradezI skaMdha paryaMta jANavuM. 264 81 paramANupoggalA NaM bhaMte! kiM kaDajummasamayaThiIe, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummasamayaTThiIyA jAvasiya kaliogasamayaTThiIyA / vihANAdeseNaM kaDajumma samayaTThiIyA vi jAvakaliogasamayadviIyA vi / evaM jAva aNatapaesiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aneka paramANu pudgalo zuM kRtayugma samayanI sthitivALA che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! oghAdezathI kadAcit kRtayugma samayanI sthitivALA che yAvat kadAcit kalyoja samayanI sthitivALA che. vidhAnAdezathI kRtayugma samayanI sthitivALA paNa che yAvat kalyoja samayanI sthitivALA paNa che. A rIte anaMtapradezI kaMdho sudhI jANavuM. 82 paramANupoggaleNaM bhaMte! kAlavaNNapajjavehiM kiMkaDajumme, pucchA ? goyamA ! jahA ThiIe vattavvayA evaM vaNNesu vi savvesu / gaMdhesu vi evaM ceva / rasesu vi jAva mahura rasetti / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paramANu pudgala kALAvarNanA paryAyonI apekSAe zuM kRtayugma che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! sthitinI vaktavyatAnusAra jANavuM. sarva varNa, gaMdha ane rasamAM madhura rasa paryaMta jANavuM joIe. 83 aNatapaesie NaM bhaMte! khaMdhe kakkhaDaphAsapajjavehiM kiM kaDajumme, pucchA ? goyamA ! siya kaDajumme jAvasiya kalioge / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anaMtapradezI skaMdha karkaza sparza paryAyonI apekSAe zuM kRtayugma che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kadAcit kRtayugma yAvat kadAcit kalyoja hoya che. 84 aNatapaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA kakkhaDaphAsapajjavehiM kiM kaDajummA, pucchA ? goyamA ! oghAdeseNaM siya kaDajummA jAvasiya kaliogA / vihANAdeseNa kaDajummA vi jAvakaliogA vi / evaM mauya garuya - lahuyA vi bhANiyavvA / sIya-usiNa- Niddha-lukkhA jahA vaNNA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anaMtapradezI kaMdho karkaza sparza paryAyonI apekSAe zuM kRtayugma che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! oghAdezathI kadAcit kRtayugma che yAvat kadAcit kalyoja che. vidhAnAdezathI kRtayugma paNa che yAvat kalyoja paNa che. A rIte mRdu, guru ane ladhu sparza paryAyonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa sparzanuM kathana varNonI samAna che.
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 25 ] vivecanaH prastuta sUtramAM kSetra, kAla ane bhAvanI apekSAe paramANu ane skaMdhomAM cAra yugmanuM nirUpaNa karyuM che. zetrApekSA kRtayugmadi-paramANu pudgala eka pradeza para avagAhanA kare che tethI te kalyoja pradezAvagADha ja hoya che. koIpaNa skaMdha potAnA pradezanI samAna athavA tenAthI nyUna AkAzapradezane avagAhI zake che. tethI anaMta pradeza skaMdha ochAmAM ochA eka AkAza pradeza para rahI zake che ane vadhAremAM vadhAre asaMkhyAta AkAza pradeza avagAhIne rahI zake che.. kripradeza skaMdhamAM be pradeza che. tethI te kyAreka dvAparayugma (be) pradeza pradezAvagADha ane kyAreka kalyoja(eka) pradezAvagADha hoya che. tripradeza skaMdhamAM traNa pradeza hoya che. te kayAreka traNa, kyAreka be ane kyAreka eka pradezAvagADha hoya che. tethI te vyoja pradezAvagADha, dvAparayugma pradezAvagADha ane kalyoja pradezAvagADha hoya che. saMkhyAta pradeza skaMdha, utkRSTa saMkhyAta pradezAvagADha; asaMkhyAta-pradezI aMdha utkRSTa asaMkhyAta pradezAvagADha ane anaMtapradezIskaMdha paNa utkRSTa asaMkhya pradezAvagADha hoya che kAraNa ke lokAkAzanA asaMkhyAtapradezo ja che. A saMkhyAta pradezAvagADha Adi skaMdhomAM cAramAMthI koIpaNa rAzi hoya che. aneka paramANuo oghAdezathI sakaLa lokavyApI hovAthI kRtayuma pradezAvagADha che. vidhAnAdezathI (eka-eka paramANunI apekSAe) sarva paramANu eka-eka AkAza pradezamAM avagADha hovAthI kalyoja pradezAvagADha hoya che. ddhipradezI skaMdho paNa saMpUrNa lokamAM hovAthI oghAdezathI katayugma che. vidhAnAdezathI je ddhipradezI aMdha ddhipradezAvagADha che te dvAparayugma che ane je ddhipradezI aMdha, eka pradezAvagADha che te kalyoja che. A rIte anya skaMdho saMbaMdhI paNa vicAra karI levo joIe. sthiti ane varNa, gaMdha, rasa paryAyonI apekSAe - paramANu pudgalathI laine anaMtapradezI skaMdha sudhInI sthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAlanI che. tethI temAM cAre ya rAzi ghaTita thAya che. varNa, gaMdha ane rasa paryAyonuM kathana sthitinI samAna che. kAraNa ke paramANu ane skaMdhomAM ekathI anaMta guNa kALA Adi varNa, gaMdha, rasa hoya che. tethI temAM paNa cAre rAzi hoya che. sparza paryAyonI apekSA :- ATha sparzamAM karkaza sparzano krama prathama che ane karkaza Adi cAra sparza anaMtapradezI bAdara skaMdhamAM ja hoya che; paramANuthI laIne anaMta pradezI sUkSma skaMdhamAM karkaza Adi cAra sparza hotA nathI. zIta, uSNa, snigdha ane rUkSa A cAra mULabhUta sparza paramANuthI sUkSma anaMtapradezI skaMdha paryatamAM ane bAdara skaMdhamAM paNa hoya che. tenuM kathana kALA varNanI samAna che ane karkaza, mRdu, guru ane laghu sparza paryAyomAM ovAdezathI kyAreka kRtayugma, kyAreka coja, kyAreka dvAparayugma ane kyAreka kalyoja hoya che. vidhAnAdezathI te cAre ya rAzi hoya che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 paramANu AdimAM dravyAdinI apekSAe kUtayugmatAdi : pudgala dravya bI devI avagAhanAthI paramANu dvipradezI skaMdha tripradezI pa catuSpadezI skaMdha | kalyoja paMcapradezI skaMdha kalyoja koTa kora kalyoja padmadezI skaMdha koya saptapradezI skaMdha | kalyoja aSTapradezI pe kyoka navadezI pa kalyoja dazapradezI pa kahyo kalyoja saMkhyAtaasaMkhyAta-anaMta pradezI sUkSma skaMdha anaMta pradezI bAdara skaMdha aneka paramAra oghAdeza aneka paramANu vidhAnAdeza aneka dvipradezI oghAdeza kavyoja dvApara yugma coja aneka koTa kRtapuSma kalyo ja dvApara yugma sroja kRtayugma kalyoja |dvAparayugma cAmaDI koI eka kalyoja cAramAMthI | cAramAMthI koi eka koI eka cAramAMthI koI eka aneka kaLyo.ja cAramAMthI | mRtayugma,athavA eka dvApara yugma aneka aneka dvApara yugma kavyoja cAramAMthI cAramAMthI ne eka aneka vipradeza vidhAnAdeza aneka tripradezI ovA deza aneka tripradeza vidhAnAdeza aneka catuSTadezI | cAramAMthI kRtayugma ovA deza aneka aneka kalyoja coka karyA ja kojha, dvAparayugma kalpojha, dvAparayugma yoja. cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka cAramAMthI eka kRta yugma aneka karyA ja kRtayugma aneka dvApara yugma, aneka kalyoja kRta yugma aneka jyoja, dvApara ke kayauja kRtayugma. sthitithI cA 2 mAM thI ko I. , ka cAramAMthI eka cAre rAzi zrI bhagavatI stra-5 varNa, gaMdha. rasa, cAra sparzI cA cAramAMthI ne 2 mAM thI ko I e cAramAMthI ma cAramAMthI eka cAre rAzi | cAre ya rAzi ka cAramAMthI eka cAre ya rAzi cAramAnI eka eka cAre rAzi | cAre ya rAzi cAramAMthI ne ka karkaza Adi cAra sparzathI X X X X X X X X * * X cAramAMthI eka X X X X X X X
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-4 267 | x x | eka eka = = + -- -- -- + - -- * pudgala dravya | dravyathI | pradezathI | avagAhanAthI | sthitithI | varNa, gaMdha, | karkaza Adi 2sa, cAra cAra sparzathI | sparzathI aneka catuudezI | aneka kRtayugma cAre ya rAzi cAre ya rAzi | cAre rAzi vidhAnAdeza | kalyo saMkhyAtapradezI | cAramAMthI cAramAMthI | cAramAMthI eka cAramAMthI | cAramAMthI | asaMkhyAta pradezI, eka eka eka | sUkSma anaMtapradezI ovAdeza aneka saMkhyAta |aneka cAre ya rAzi | cAre ya rAzi cAre rAzi | cAre rAzi | pradezI AdisUkSma | kalyoja skaMdha vidhAnAdeza aneka anaMta cAramAMthI cAramAMthI cAramAMthI eka TcAramAMthI cAramAMthI | cAramAMthI pradezI bAdaraskaMdha | eka eka eka eka oghAdeza aneka anaMta aneka cAre ya rAzi | cAre ya rAzi cAre ya rAzinuM cAre ya rAzi | cAre ya rAzi pradezI bAdara | kalyoja vidhAnAdeza pudgala dravyamAM sArdhatA-anardhatA :85 paramANupoggale NaM bhaMte ! kiM saDDhe aNaDDe? goyamA ! No saDDe, aNaDDe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pula sAddha(ardhA bhAga sahita) che ke anaddha(ardhA bhAga rahita) che? uttara- he gautama! sAddha nathI, anao che. 86 dupaesieNaM bhaMte !khaMdhe kiMsaDDe, aNaDDe? goyamA !saDDe, No anndddde| tipaesie jahA prmaannupoggle| caupaesie jahA dupesie| paMcapaesie jahA tipesie| chappaesie jahA dupaesie / sattapaesie jahA tipaesie / aTThapaesie jahA dupesie| Nava paesie jahA tipaesie / dasapaesie jahA dupesie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dvipradezI aMdha zuM sAdhe che ke anardha che? uttara- he gautama! sArdha che, anardha nathI. tripradeza skaMdha, paramANu pudgalanI samAna che. catuSpadezI skaMdha, ddhipradezI skaMdhanI samAna che. paMcapradezI aMdha, tripradeza skaMdhanI samAna che. SaTrapradeza skaMdha, ddhipradezI DhaMdhanI samAna che. saptapradezI skaMdha,tripradeza skaMdhanI samAna che. aSTapradezI skaMdha, ddhipradezIskaMdhanI samAna che. navapradezI skaMdha,tripradezI skaMdhanI samAna ane dazapradezI skaMdha, ddhipradezI skaMdhanI samAna che. 87 saMkhejjapaesie NaM bhaMte !khaMdhe kiM saDDe aNaDDe? goyamA ! siya saDDe, siya anndddde| evaM asaMkhejjapaesie vi / evaM aNaMtapaesie vi|
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- saMkhyAta pradezI skaMdha zuM sArdha che ke anardha ? uttara- he gautama ! kadAcit sArdha ane kadAcit anardha che. A ja rIte asaMkhyAta pradezI skaMdha ane anaMtapradezI skaMdha paNa che. 28 88 paramANupoLatA aaN te ! isaTTA maLaThThA ? goyamA !sAvA,gaLA vA evaM jAva aNatapaesiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aneka paramANu pudgalo zuM sArdra che ke anaa ? uttara- he gautama ! sArdra che athavA anadgha che. A rIte anaMtapradezI skaMdha paryaMta jANavuM. vivecanaH sArdra H-- jenA be samAna bhAga thaI zake tene sArdha kahevAya che. be, cAra, cha, ATha Adi sama saMkhyaka pradezI skaMdha sArdha che. anarha H-- jenA be samAna bhAga na thaI zake tene anardha kahe che. paramANu pudgala ane traNa, pAMca, sAta, nava Adi viSama saMkhyaka pradezI skaMdha anardha che, kAraNa ke tenA samAna bhAga thatA nathI. jyAre aneka paramANu sama saMkhyAvALA hoya tyAre te sArdha hoya che ane viSama saMkhyAvALA hoya, tyAre te anardha hoya che. saMghAta ane bhedanA kAraNe tenI saMkhyA avasthita rahetI nathI. tethI te sArdha ane anartha baMne prakAranA hoya che. A rIte aneka dvipradezI Adi skaMdhomAM paNa baMne vikalpo prApta thAya che. sarkapa, niSkapa paramANu AdinI sthiti: 86 paramANupote aaN mate ! ise, khire ? goyamA !siya se, siya khire / evaM jAva aNatapaesie / bhAvArtha:prazna- he bhagavan ! paramANu pudgala zuM sakaMpa che ke niSkupa che ? uttara- he gautama ! kadAcit sakaMpa ane kadAcit niSkapa che. A rIte anaMtapradezI skaMdha sudhI jANavuM joIe. | paramANupoLatA khaM te ! iseyA, khireyA ?poyamA ! seyA vikhireyA viA evaM jAva aNatapaesiyA / bhAvArtha:- :- prazna- he bhagavan ! aneka paramANu pudgalo zuM sakaMpa che ke niSkupa che ? uttara- he gautama! sakaMpa paNa hoya che ane niSkapa paNa hoya che. A rIte anaMtapradezI baMdha sudhI jANavuM. 91 paramANupoggale NaM bhaMte ! see kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paramANu pudgala keTalA kAla sudhI sakaMpa paNe rahe che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga sudhI sakaMpa rahe che. |92 paramANupoggale NaM bhaMte ! Niree kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! jahaNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM / evaM jAva aNatapaesie /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 269 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paramANu pudgala keTalA kAla sudhI niSkapa rahe che? uttara-he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakAla sudhI niSkapa rahe che. A rIte anaMtapradezI skaMdha sudhI jANavuM. |93 paramANupoggalA NaM bhaMte ! seyA kAlao kevaciraM hoti ? goyamA ! savvaddhaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka paramANu pudgalo keTalA kAla sudhI sakaMpa rahe che? uttara- he gautama! sakaMpa paramANu yugalo sadAkAla zAzvata rahe che. |94 paramANupoggalA NaM bhaMte ! NireyA kAlao kevaciraM hoti? goyamA ! savvaddha / evaM jaavanntpesiyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka paramANu pudagalo keTalA kAla sudhI niSkapa rahe che? uttara- he gautama ! niSkapa paramANu pudgalo sadAkAla zAzvata rahe che. A rIte anaMtapradezI skaMdha parvatanA skaMdho sadAkAla zAzvata rahe che. vivecana : prastuta sUtromAM paramANu ane skaMdhomAM sakaMpa ane niSkapa avasthA ane tenI sthitinuM kathana karyuM che. - Nika - sakaMpa ane niSkapa. paramANu pudagala ke DhipradezathI laine anaMta pradezI sudhInA skaMdha jyAre svAbhAvika rUpe calanAdi kriyAthI rahita hoya che tyAre te niSkapa kahevAya che paraMtu kyAreka temAM calanAdi kriyA thAya che tyAre te sakaMpa bane che. svAbhAvika rIte ja skaMdhomAM niSkapatAnI sthiti dIrghakAlIna hoya ane sakaMpatAnI sthiti alpakAlIna hoya che. sakapatAnI sthiti:- eka paramANu ke koI paNa eka skaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga paryata kaMpita thAya che. tyAra pachI avazya te niSkapa banI jAya che. niSkapatAnI sthiti - eka paramANu ke koI paNa eka skaMdha jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyakAla paryata niSkapa rahe che. tyAra pachI avazya temAM koI paNa prakAre calana kriyA thatA te sakaMpa thaI jAya che. aneka paramANuo ane anekaDhipradezI Adi skaMdho, sakaMpa ane niSkapa baMne avasthAvALA sadAkAla prApta thAya che. kAraNa ke lokanA anaMtAnaMta paramANu ke skaMdhomAM keTalAka paramANu ane keTalAka skaMdho niSkapa ane keTalAka sakaMpa hoya ja che. sakapa-niSkapa paramANu AdinuM aMtara - 95 paramANupoggalassaNaM bhaMte ! seyassa kevaiyaMkAlaM aMtaraMhoi ? goyamA !saTThANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM asaMkhejjakAlaM, paraddhANaMtaraM paDucca jahaNNeNa ekkaM samaya, ukkoseNaM asNkhejkaalN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sakaMpa paramANunuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAla ane parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAlanuM aMtara hoya che.
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 96 Nireyassa kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! saGghANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM, paraTuANaMtara paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM / 270 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! niSkapa paramANu pudgalanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganuM aMtara hoya che. parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakAlanuM aMtara hoya che. 97 dupaesiyassa NaM bhaMte! khaMdhassa seyassa kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! saTThANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM, paradvANaMtaraM paDucca jahaNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM anaMtaM kAlaM / Nireyassa NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! saTTANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM, paradvANaMtara paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM anaMta kAlaM / evaM jAva aNatapaesiyassa / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! sakaMpa dvipradezI dhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakAla tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara hoya che. prazna- he bhagavan ! niSkapa dvipradezI skaMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganuM tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara hoya che. A rIte anaMtapradezI skaMdha sudhI jANavuM joie. 98 paramANupoggalANaM bhaMte ! seyANaM kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / NireyA NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / evaM jAva anaMtapaesiyANaM khaMdhANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sakaMpa aneka paramANu pudgalonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttarahe gautama ! aMtara nathI. prazna- he bhagavan ! niSkapa aneka paramANu pudgalonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! aMtara nathI. A rIte anaMtapradezI skaMdha sudhI jANavuM joie. vivecanaH prastuta sUtromAM paramANu AdinuM svasthAna ane parasthAnanI apekSAe aMtara kahyuM che. svasthAna ane parasthAna :- paramANu, paramANu rUpe ja rahe te tenuM svasthAna ane paramANu, dvipradezI Adi skaMdha sAthe rahe te tenuM parasthAna kahevAya che. svasthAnanI apekSAe sarkapatAnuM aMtara H- svasthAnanI apekSAe paramANunI sakaMpatAnI sthiti te niSkapatAnuM aMtara ane niSkapatAnI sthiti te sakaMpatAnuM aMtara thAya che. jema ke eka paramANu eka samaya
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-4 sudhI calanakriyAthI aTakIne, niSkapa thaine punaH calita thAya tyAre svasthAnanI apekSAe tenuM aMtara jaghanya eka samayanuM thAya. te ja paramANu asaMkhyAta kAla sudhI niSkapa rahIne pachI calita thAya tyAre svasthAnanI apekSAe sakaMpatAnuM utkRSTa aMtara asaMkhyAtakAlanuM thAya che. 271 parasthAnanI apekSAe sakaMpatAnuM aMtara :- paramANu, dvipradezI skaMdha rUpe joDAIne jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAtakAla paryaMta niSkapa rahe che kAraNa ke koIpaNa skaMdhanI sthiti utkRSTa asaMkhyAta kAlanI che. tyAra pachI calita thAya to parasthAnanI apekSAe tenuM sakaMpatAnuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAlanuM thAya che. A rIte dareka skaMdhanuM aMtara thAya che. svasthAnanI apekSAe niSkapatAnuM aMtara H- jyAre niSkapa paramANu ke skaMdha jaghanya eka samaya, utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga paryaMta sakaMpa rahIne pachI niSkapa thAya tyAre tenuM svasthAnanI apekSAe niSkapatAnuM aMtara jaghanya eka samaya utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganuM thAya che. parasthAnanI apekSAe niSkapatAnuM aMtara H- paramANu, dvipradezI skaMdha sAthe eka samaya sakaMpa rahIne pachI niSkupa thAya to parasthAnanI apekSAe tenuM jaghanya eka samayanuM aMtara thAya che ane te ja paramANu asaMkhyAtakAla paryaMta dvipradezI baMdha sAthe rahIne pachI te skaMdhathI pRthak thaIne paramANu rUpe niSkapa thaI jAya, tyAre parasthAnanI apekSAe niSkapatAnuM utkRSTa aMtara asaMkhyAta kAlanuM thAya che. dvipradezI skaMdha sakaMpa thaIne anaMtakAla paryaMta uttarottara anya anaMta pudgalonI sAthe saMbaddha thatAM thatAM punaH te ja paramANunI sAthe saMbaddha thaIne punaH sakaMpa thAya tyAre parasthAnanI apekSAe utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara thAya che arthAt paramANu pudgalanuM parasthAnanI apekSAe niSkapatAnuM utkRSTa aMtara asaMkhyAtakAla ane dvipradezI Adi skaMdhanuM utkRSTa aMtara anaMtakAlanuM hoya che. bahuvacananI apekSAe paramANuo ane skaMdhomAM sakaMpatA ane niSkapatA haMmezAM prApta thAya che tethI temAM aMtara nathI. - sakaMpa, niSkapa paramANu AdinuM alpabahutva 99 esiNaM bhaMte! paramANupoggalANaM seyANaM, NireyANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAvavisesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA paramANupoggalA seyA, NireyA asaMkhejjaguNA / evaM jAva asaMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sakaMpa ane niSkapa paramANu pudgalomAM koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sakaMpa paramANu pudgala che ane niSkapa paramANu pudgala asaMkhyAta guNA che. A rIte asaMkhyAta pradezI skaMdha paryaMta jANavuM. 100 eesi NaM bhaMte ! aNatapaesiyANaM khaMdhANaM seyANaM, NireyANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAvavisesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA NireyA, seyA aNaMtaguNA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! sakaMpa ane niSkapa anaMta pradezI skaMdhamAM koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA niSkapa anaMta pradezI skaMdha che, tenAthI sakaMpa anaMtapradezI skaMdha anaMtaguNA che.
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa 101 siNaM bhaMte! paramANupoggalANaM, saMkhejjapaesiyANaM, asaMkhejjapaesiyANaM, aNatapaesiyANa ya khaMdhANaM seyANaM NireyANa ya davvaTTayAe, paesaTTayAe, davvaTThapaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? 272 goyamA ! savvatthovA aNaMtapaesiyA khaMdhA NireyA dvvttttyaae| aNaMtapaesiyA khaMdhA seyA davyA aNaMtaguNA / paramANupoggalA seyA davvaTTayAe aNataguNA / saMkhejjapae siyA khaMdhA seyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA seyA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA / paramANupoggalA NireyA davvaTTyAe asaMkhejjaguNA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe saMkhejjaguNA / asaMkhejjapaesiyA khadhA NireyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / paesaTTayAe evaM ceva, NavaraM - paramANupoggalA apaesa- yAe bhANiyavvA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA NireyA parasaTTayAe asaMkhejjaguNA / sesaM taM caiva / davvaTThapaesaTTayAe- savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe / te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA / aNatapaesiyA khaMdhA seyA davvaTTayAe anaMtaguNA te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA / paramANupoggalA seyA davvaTTaapaesaTTayAe anaMtaguNA / saMkhejjapae siyA khaMdhA seyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / te ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA seyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / te caiva parasaTTayAe asaMkhejjaguNA / paramANupoggalA NireyA davvaTThaapaesaTTayAe asaMkhejjaguNA / saMkhejjapaesiyA khadhA NireyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / te ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / asaMkhejjapae siyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe asakhejjaguNA / te ceva paesaTTayAe asaMkhejjaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! saca khane niSTuMpa paramANu yuchgaso, saMkhyAta pradezI sTuMdho, asaMkhyAta pradezI skaMdho ane anaMta pradezI skaMdhomAM dravyArtha, pradezArtha ane dravyArtha-pradezArthathI koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama! dravyApekSayA - (1) sarvathI thoDA niSTuM anaMta pradezI sTuMgho che, (2) tenAthI sakaMpa anaMtapradezI kaMdho anaMtaguNA che, (3) tenAthI sakaMpa paramANu pudgalo anaMtaguNA che, (4) tenAthI sakaMpa saMkhyAta pradezI kaMdho asaMkhyAtaguNA che, (5) tenAthI sakaMpa asaMkhyAta pradezI kaMdho asaMkhyAtaguNA che, (6) tenAthI niSkapa paramANu pudgalo asaMkhyAtaguNA che, (7) tenAthI niSkapa saMkhyAta pradezI skaMdho saMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI niSkapa asaMkhyAta pradezI kaMdho asaMkhyAta guNA che. je rIte dravyathI ATha bola kahyA che, te ja rIte pradezathI paNa ATha bola jANavA joIe. paraMtu paramANu pudgalomAM pradezArthanA sthAne apradezArtha kahevuM joIe tathA niSkapa saMkhyAta pradezI kaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. zeSa pUrvavat che. dravya ane pradezanI sammilita apekSAe- (1) sarvathI thoDA niSkapa anaMta pradezI skaMdho dravyArthathI che, (2) tenAthI niSkapa anaMtapradezI kaMdho pradezArthathI anaMtaguNA che, (3) tenAthI sakaMpa anaMtapradezI skaMdho dravyArthathI anaMta guNA che, (4) tenAthI sakaMpa anaMtapradezI kaMdho pradezArthathI anaMtaguNA che, (5) tenAthI
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-4 sakaMpa paramANu pudgalo dravyathI ane apradezathI anaMtaguNA che, (6) tenAthI sakaMpa saMkhyAtapradezI kaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che, (7) tenAthI sakaMpa saMkhyAtapradezI kaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che, (8) tenAthI sakaMpa asaMkhyAta pradezI saMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che, (9) tenAthI sakaMpa asaMkhyAtapradezI skaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che, (10) tenAthI niSkapa paramANu pudgalo dravyArtha-apradezArthathI asaMkhyAtaguNA che, (11) tenAthI niSkapa saMkhyAta pradezI baMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che, (12) tenAthI niSkapa saMkhyAta pradezI skaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che, (13) tenAthI niSkapa asaMkhyAta pradezI kaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che, (14) tenAthI niSkapa asaMkhyAta pradezI kaMdho praderzathI asaMkhyAtaguNA che. vivecanaH prastuta sUtromAM sakaMpa, niSkapa paramANu AdinA alpabahutvanuM vividha rIte kathana karyuM che. paramANuthI asaMkhya pradezI skaMdha sudhImAM- paramANuthI laine asaMkhyAta pradezI kaMdho sudhI sakaMpathI niSkapa asaMkhyAtaguNA che. kaMpana kriyA kyAreka ja thAya che, temaja tenI sthiti alpakAlanI hovAthI sakaMpa pudgala thoDA che ane niSkaMpanI sthiti dIrghakAlanI hovAthI niSkapa pudgalo adhika che. anaMta pradezI skaMdhamAM- jIvane grAhya vargaNAo anaMtapradezI ja hoya che. anaMta jIvo samaye samaye anaMta vargaNAone grahaNa kare che. tethI anaMta pradezI kaMdhomAM kaMpana-calanAdi kriyA adhika thAya che. tethI anaMtapradezI kaMdhomAM niSkapa pudgalathI sakaMpa pudgala anaMta guNA adhika hoya che. svataMtra rIte pratyeka skaMdhanuM alpabahutva kahyA pachI sUtrakAre paramANu, saMkhyAta pradezI skaMdha, asaMkhyAta pradezI skaMdha ane anaMta pradezI skaMdha, te cAra bolamAM sakaMpa niSkapa avasthAnI apekSAe ATha bolanuM dravyApekSayA pradezApekSayA ane dravya pradezanI sammilita apekSAe alpabahutva kahyuM che. dravyanI apekSAe sarkapa-niSkapa paramANu AdinuM alpabahutva H- sapa puddagala dravyo paramANu pudgalo saMkhyAtapradezI kaMdho asaMkhyAtapradezI skaMdho anaMtapradezI kaMdho 273 3 anaMtaguNA 4 asaMkhyAtaguNA 5 asaMkhyAtaguNA 2 anaMtaguNA pradezanI apekSAe sarkapa-niSkapa paramANu AdinuM alpabahutva H- sapa 3 anaMtaguNA 4 asaMkhyAtaguNA 5 asaMkhyAtaguNA 2 anaMtaguNA pudgala-pradezo paramANu pudgalo saMkhyAtapradezI baMdhonA pradezo asaMkhyAtapradezI skaMdhonA pradezo anaMtapradezI kaMdhonA pradezo niSkapa 6 asaMkhyAtaguNA 7 saMkhyAtaguNA 8 asaMkhyAtaguNA 1 sarvathI thoDA niSkapa 6 asaMkhyAtaguNA 7 asaMkhyAtaguNA 8 asaMkhyAtaguNA 1 sarvathI thoDA
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrI bhagavatI sUtra-5 saMkhyAtapradezI skaMdha - dravya ane pradezanI apekSAe alpabadutva samAna che. paraMtu dravyApekSayA alpabadutvanA kathanamAM niSkapa saMkhyAta pradezI skaMdho, niSkrapa paramANuothI saMkhyAtaguNA che ane pradezathI saMkhyAta pradezI DhaMdho, paramANuothI asaMkhyAtaguNA thai jAya che. kAraNa ke saMkhyAta pradeza skaMdhomAM ghaNA skaMdhonA pradezo, utkRSTa saMkhyAmAM hoya che. te sarva pradezo maLIne asaMkhyAtaguNA thaI jAya che. tethI dravyapekSayA niSkrapa paramANuthI saMkhyAta pradezI DhaMdha saMkhyAtaguNA che paraMtu pradezApekSayA te asaMkhyAtaguNA thAya che. keTalIka pratomAM sakaMpa ane niSkapa paramANu pudgalothI sakaMpa ane niSkapa saMkhyAta pradeza skaMdho dravyanI apekSAe asaMkhyAta guNA che, tevo pATha paNa maLe che. te apekSAe jyAre dravya ja asaMkhyaguNA che tyAre pradeza to asaMkhyaguNA thaze ja, te spaSTa che. ahIM saMkhyAtaguNA ane asaMkhyAtaguNA evA pATha bhedamAM satyano nirNaya karavo kaThina che. kAraNa ke pugala dravyanuM alpabadutva kevaLIgamya ane zraddhAgamya che. dravya ane pradezanI apekSAe sakapa-niSThapa paramANu AdinuM alpabadutvaHpugala | dravyathI | pradezathI | sakaMpa | niSkapa | sakaMpa | niSkapa paramANuo | 5 anaMtaguNA | 10 asaMkhyAtaguNA | x saMkhyAtapradezI skaMdho | asaMkhyAtaguNA | 11 asaMkhyAtaguNA | 7 asaMkhyAtaguNA | 12 asaMkhyAtaguNA asaMkhyAtapradezI DhaMdho 8 asaMkhyAtaguNA | 13 asaMkhyAtaguNA | 9 asaMkhyAtaguNA | 14 asaMkhyAtaguNA anaMtapradezI DhaMdho | 2 anaMtaguNA |1 sarvathI thoDA | 4 anaMtaguNA | 3 anaMtaguNA dravyanI apekSAe ATha bola ane pradezanI apekSAe ATha bola che. tethI dravyArtha-pradezArthanI apekSAe 16 bola thAya. paraMtu paramANu apradezI hovAthI temAM pradezArthanI apekSAe sakaMpa- niSkapanuM kathana nathI. A rIte paramANunA be bola ghaTatA 14 bolanuM alpabadutva thAya che. pudgala dravyamAM dezakaMpatA, sarvakaMpatA, niSkapatA:102 paramANupoggaleNaMbhaMte! kiMdeseesavveeNiree? goyamA!Nodesee, siyasavvee, siya I bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paramANu pudgala zuM dezakaMpaka che, sarvakaMpaka che ke niSkapaka che? uttarahe gautama! paramANu pudgala dezakaMpaka nathI paraMtu kadAcit sarvapaka che ane kadAcit niSThapaka che. 103 dupaesieNaMbhaMte!khaMdhekiMdeseesavvee Niree ? goyamA!siyadeseesiyasavvee, siya Niree / evaM jaavannNtpesie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! dvipradezI aMdha zuM dazakaMpaka che, sarvakaMpaka che ke niSkapaka che? uttara- he gautama! kadAcita dezakaMpaka, kadAcit sarvakaMpaka ane kadAcita niSThapaka hoya che. A ja rIte anaMtapradezI skaMdha paryata jANavuM joIe. 104 paramANupoggalANaMbhaMte! kiMdeseyA,savveyA,NireyA? goyamA!NodeseyA,savveyA vi, NireyA vi|
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 275 ] bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka paramANu pula zuM dezapaka che, sarvakaMpaka che ke niSThapaka che? uttara- he gautama! dezakaMpaka nathI. te sarvakaMpaka paNa hoya che ane niSThapaka paNa hoya che. 105 dupaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA kiM deseyA, savveyA, NireyA? goyamA ! deseyA vi, savveyA vi, NireyA vi / evaM jAvaaNaMtapaesiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka ddhipradezI DhaMdho dezakaMpaka che, sarvakaMpaka che ke niSThapaka che? uttara- he gautama! dezakaMpaka paNa hoya che, sarvakaMpaka paNa hoya che ane niSThapaka paNa hoya che. A ja rIte anaMta pradeza skaMdha paryata jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM paramANu ane skaMdhomAM sarvakaMpatA, dezakaMpatA, niSkapatAnuM nirUpaNa che. sarvakaMpa- saMpUrNa skaMdhamAM kaMpana thAya, te sarvakaMpa. dezakapa- skaMdhanA eka vibhAgamAM kaMpana thAya, te dezakaMpa. paramANa- paramANu niraMza che. tenA be vibhAga thatA nathI. tethI temAM jyAre kaMpana thAya tyAre savaze ja thAya che. tethI paramANumAM sarvakaMpa ane niSkapa be bhaMga ja prApta thAya che, te dezakaMpa nathI. aneka paramANuomAM keTalAka sarvakaMpa hoya ane keTalAka niSkapa hoya che. te baMne bhaMga haMmezAM hoya che. DhipradezI Adi skaMdha - koIpaNa skaMdhanA vibhAga thAya tyAre teno eka vibhAga chUTo paDe, sthAnAMtara kare vagere koIpaNa nimittathI tenA eka dezamAM kaMpana thAya, kyAreka saMpUrNa aMdha sarvAze kaMpita thAya ane kyAreka saMpUrNa aMdha niSkapa hoya che. A rIte dareka skaMdhamAM traNe ya bhaMgamAMthI koIpaNa eka bhaMga prApta thAya che. aneka dvipradezI Adi skaMdhomAM traNe bhaMga haMmezAM hoya che. keTalAka skaMdho dezakaMpaka hoya che, keTalAka skaMdho sarvakaMpaka ane keTalAka skaMdho niSThapaka hoya che. sarvakaMpa-dezakapa AdinI sthiti ane aMtara :106 paramANupoggale NaM bhaMte ! savvee kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM AvaliyAe asNkhejjibhaagN| Niree kAlao kevaciraMhoi? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM asaMkhejjaMkAlaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka paramANu pudgala keTalA kAla paryata sarvakaMpaka rahe che? uttaragautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga paryata sarvakaMpaka rahe che. praznahe bhagavan! eka paramANu pudgala keTalA kAla paryata niSkapaka rahe che? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAla paryata niSkapa rahe che. 107 dupaesie NaM bhaMte! khaMdhe desee kAlao kevaciraM hoi? goyamA!jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNaM AvaliyAe asNkhejjibhaagN| savvee kAlao kevacirahoi ? goyamA! jahaNNeNa ekkaMsamaya, ukkoseNaM AvaliyAe asNkhejjibhaag| NireekAlaokevacira
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 hoi ? goyamA ! jahaNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM / evaM jAva anaMtaesie / 276 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! eka dvipradezI saMdha keTalA kAla paryaMta dezakaMpaka rahe che ? uttara- he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga paryaMta deza kaMpaka rahe che. praznahe bhagavan ! eka dvipradezI skaMdha keTalA kAla paryaMta sarvakaMpaka rahe che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAga paryaMta sarvakaMpaka rahe che. prazna- he bhagavan ! eka dvipradezI skaMdha keTalA kAla paryaMta niSkapaka rahe che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAla paryaMta niSkapaka rahe che. A rIte anaMtapradezI skaMdha paryaMta jANavuM. | 108 paramANupoggalA NaM bhaMte! savveyA kAlao kevaciraM hoMti ? goyamA ! savvaddhaM / khiyA naM mate ! vAto jevavi hoti ? goyamA ! sabaddha bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aneka paramANu pudgalo keTalA kAla paryaMta sarvakaMpaka rahe che ? uttarahe gautama ! sadAkAla sarvakaMpaka rahe che. prazna- he bhagavan ! aneka paramANu pudgalo keTalA kAla paryaMta niSkapaka rahe che ? uttara- he gautama ! sadAkAla niSkapaka rahe che. | 109 duppaesiyA NaM bhaMte ! khaMdhA deseyA kAlao kevaciraM hoMti ? goyamA ! savvaddhaM / sandreyA 5 mate ! atao virahati ?noyamA !sabaddha reiyA " mate ! vAlao vacira hoti ? goyamA !saLavuM nAna anaMtapattiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aneka dvipradezI kaMdho keTalA kAla paryaMta dezakaMpaka rahe che ? uttara- he gautama! sarvakAla. prazna- he bhagavan ! aneka dvipradezI kaMdho keTalA kAla paryaMta sarvakaMpaka rahe che ? uttarahe gautama ! sarvakAla. prazna- he bhagavan ! aneka dvipradezI kaMdho keTalA kAla paryaMta niSkapaka rahe che ? uttara- he gautama ! sarvakAla. A rIte aneka anaMta pradezI kaMdho paryaMta jANavuM joIe. | 110| paramANupoggalassa NaM bhaMte ! savveyassa kevaiyaM kAlaM aMtaraM hoi ? goyamA ! saTThANataraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM / paradvANaMtaraM paDucca jahaNeNa ekkaM samayaM, ukkoseNaM evaM ceva / Nireyassa NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! saTThANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM / paraTThANaMtaraM paDucca jahaNaNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM asaMkhejjaM kAlaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sarvakaMpaka paramANu pudgalanuM aMtara keTalA kAlanuM aMtara hoya che ? uttara- he gautama ! svasthAnamAM jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAla tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAtakAlanuM aMtara hoya che. prazna- he bhagavan ! niSkapaka paramANu pudgalanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAlanuM aMtara hoya che.
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 277] 111 dupaesiyassa NaM bhaMte ! khaMdhassa deseyassa kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! saTThANataraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNaM asaMkhejjakAlA paraDhANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaMsamayaM, ukkoseNaM aNaMtaM kaalN| savveyassaNaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM aMtara hoi? goyamA !evaM ceva jahA deseyss| ___NireyassaNaM bhaMte! kevaiyaMkAlaM aMtaraMhoi? goyamA !saTThANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNaM AvaliyAe asaMkhejjaibhAgaM / paraDhANaMtaraM paDucca jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNa aNata kAla / evaM jaavanntpesiyss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dezakaMpaka ddhipradezI skaMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta kAla tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara hoya che. prazna- he bhagavan! sarvakaMpaka ddhipradezI skaMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! je rIte dezakaMpaka kripradeza skaMdhanuM aMtara kahyuM che, te ja rIte sarvakaMpakanuM aMtara paNa jANavuM joIe. prazna- he bhagavan! niSkapaka dvipradezI DhaMdhanuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! svasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga tathA parasthAnanI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara hoya che, A rIte anaMta pradeza skaMdha parvata jANavuM joIe. 112 paramANupoggalANaM bhaMte ! savveyANaM kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / NireyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarvakaMpaka aneka paramANu yugalonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama ! aMtara nathI. prazna- he bhagavan! niSkapaka aneka paramANu pudgalonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara-he gautama ! aMtara nathI. 113 dupaesiyANaM bhaMte ! khaMdhANaM deseyANaM kevaiyaM kAlaM aMtara hoi? goyamA ! Natthi aMtaraM / savveyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! Natthi aMtaraM / NireyANaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA !Natthi aMtaraM / evaM jAvaaNaMtapaesiyANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! dezakaMpaka aneka thripradezI DhaMdhonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara-he gautama! aMtara nathI. prazna- he bhagavan! sarvakaMpaka aneka kripradezI DhaMdhonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! aMtara nathI. prazna- he bhagavan! niSThapaka aneka kripradezI DhaMdhonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! aMtara nathI. A rIte anaMtapradezI skaMdha paryata jANavuM. vivecana : - prastuta sUtromAM ekavacana ane bahuvacananI apekSAe dazakaMpaka, sarvakaMpaka ane niSThapaka paramANu
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 278 | zrI bhagavatI satra-5 pudgalathI anaMtapradezI DhaMdhanI sthiti ane aMtarane samajAvyuM che. sthiti - paramANu ke skaMdhamAM kaMpana thAya tyAre jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamAM bhAga paryata ja thAya che. tyAra pachI avazya te niSThapa thaI ja jAya che. tethI dezakaMpa ke sarvakaMpanI sthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa AvalikAnA asaMkhyAtamA bhAganI che ane niSkapatAnI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa asaMkhyAtakAlanI che. tyAra pachI temAM avazya kaMpana thAya che. aneka paramANu ane aneka skaMdhonI apekSAe dezakaMpa, sarvakaMpa ane niSkapatAnI sthiti sarva kAlanI che. aMtara - sakaMpa ane niSkapa paramANu AdimAM svasthAna ane parasthAna A be apekSAe aMtara thAya che. svasthAnamAM niSkapatAnI sthiti te sakaMpatAnuM aMtara ane sakaMpatAnI sthiti te niSkapatAnuM aMtara bane che. te koSTaka anusAra jANavuM. parasthAnamAM niSkapatAnuM aMtara kaMpatAnI sthiti jeTaluM rahetuM nathI temAM parasthAnanA sakaMpa-niSkapa baMne kAlano yoga thAya che tethI parasthAnamAM niSkapatAnI sthiti asaMkhyakAlanI hovAthI aMtara asaMkhya kAlanuM thaI jAya che. paramANa AdimAM dezapatA-sarvakaMpatA niSkapatAnI sthiti ane aMtara :pudgala | sthiti svasthAna aMtara parasthAna aMtara utkRSTa utkRSTa utkRSTa (1) sarvakaMpaka paramANu | AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga asaMkhya kAla asaMkhya kAla (2) sarvakaMpaka ddhipradezathI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga asaMkhyAta kAla anaMta kAla anaMtapradezI DhaMdha sudhI (3) dezakaMpaka ddhipradezathI AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga asaMkhya kAla anaMta kAla anaMta pradeza skaMdha sudhI (4) niSkapaka paramANu asaMkhya kAla AvalikAno asaMkhyAtamo bhAgaasaMkhya kAla (5) niSThapaka ddhipradezathI asaMkhya kAla AvalikAno asaMkhyAtamo bhAga) anaMta kAla anaMtapradezI aMdha sudhI * cArTamAM jaghanya sthiti ane jaghanya aMtara sarvatra eka samayanA samajavA. A cArTa ekavacananI apekSAe che, anekanI | apekSAe sarva sakaMpa-niSkapa pudgalo zAzvata che, tenuM aMtara nathI. noMdhaH- koSTakamAM jaghanya sthiti ane aMtara sarvatra eka samayanuM samajavuM. bahuvacananI apekSAe sarvakaMpaka, niSThapaka paramANuonI tathA dezakaMpaka, sarvakaMpaka ane niSThapaka kripradezAdi skaMdhanI sthiti sarvakAlanI che ane tenuM aMtara nathI. sarvakapa, dezakapa, niSkapa paramANu AdinuM alpabadutva:114 eesiNaM bhaMte! paramANupoggalANaMsavveyANaM NireyANa yakayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyAvA?goyamA !savvatthovA paramANupoggalAsavyA,NisyA asNkhejjgunnaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarvapaka ane niSThapaka paramANu pudgalomAM koNa konAthI alpa vAva vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDA sarvakaMpaka paramANu pudgalo che. tenAthI niSThapaka
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata- 25 : uddeza-4 278 paramANu pudgalo asaMkhyAtaguNA che. 115 eesi NaM bhaMte! dupae siyANaM khaMdhANaM deseyANaM, savveyANaM, NireyANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA dupaesiyA khaMdhA savveyA, deseyA asaMkhejjaguNA, NireyA asaMkhejjaguNA / evaM jAva asaMkhejjapaesiyANaM khaMdhANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! dezakaMpaka, sarvakaMpaka ane niSkapaka dvipradezI kaMdhomAM koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sarvakaMpaka dvipradezI kaMdho che, tenAthI dezakaMpaka dvipradezI kaMdho asaMkhyAta guNA che ane tenAthI niSkapaka dvipradezI kaMdho asaMkhyAtaguNA che. A rIte asaMkhyAta pradezI kaMdho paryaMta jANavuM. | 116 eesi NaM bhaMte ! anaMtapaesiyANaM khaMdhANaM deseyANaM, savveyANaM, NireyANa ya kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA savveyA, NireyA anaMtaguNA, deseyA anaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! dezakaMpaka, sarvakaMpaka ane niSkapaka anaMta pradezI dhomAM koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sarvakaMpaka anaMtapradezI kaMdho che, tenAthI niSkapaka anaMtapradezI skaMdho anaMtaguNA che ane tenAthI dezakaMpaka anaMtapradezI kaMdho anaMtaguNA che. sakapaka-niSkapaka pudgalonuM dravyArtha AdithI alpabahutva : 117 eesi NaM bhaMte ! paramANupoggalANaM, saMkhejjapaesiyANaM, asaMkhejjapaesiyANaM, aNaMpaesiyANa ya khaMdhANaM deseyANaM, savveyANaM, NireyANaM davvaTTayAe, paesaTTayAe, davvaTupaesaTTayAe kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyA vA ? goyamA ! savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTTayAe, aNatapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe anaMtaguNA / aNatapaesiyA khaMdhA deseyA davvaTTayAe anaMtaguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTTayAe anaMtaguNA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTTayAe asNkhejjgunnaa| paramANupoggalA savveyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA deseyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA deseyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / paramANupoggalA NireyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / saMkhejja- paesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe saMkhejjaguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe asaMkhejjaguNA / paesaTTayAe- savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA / evaM jahA davvaTTayAe tahA pa saTTayAe vi, NavaraM - paramANupoggalA apaesaTTayAe bhANiyavvA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA NireyA pasaTTayAe asaMkhejjaguNA, sesaM taM ceva / I davvaTThapaesaTTayAe- savvatthovA aNatapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTTayAe, te ceva paesaTTayAe aNaMtaguNA / aNatapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTTayAe anaMtaguNA, te ceva
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 280 | zrI bhagavatI sUtra paesaTThayAe aNaMtaguNA, aNaMtapaesiyA khaMdhA deseyA davvaTThayAe aNaMtaguNA, te ceva paesaTTayAe aNataguNA / asaMkhejjapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTThayAe aNataguNA,teceva paesaTThayAe asaMkhejjaguNA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA savveyA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, teceva paesaTTayAe saMkhejjaguNA / paramANupoggalA savveyA davvaTThaapaesaTTayAe asaMkhejja guNA / saMkhejjapaesiyA khaMdhA deseyA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA, te ceva paesaTTayAe sakhejjaguNA / asakhejjapaesiyA khadhA deseyA davvaTThayAe asakhejjaguNA,teceva pae saTThayAe asaMkhejjaguNA, paramANupoggalA NireyA davvaTThaapaesaTThayAe asNkhejjgunnaa| saMkhejjapaesiyA khaMdhA NireyA davvaTThayAe saMkhejjaguNA,teceva paesaTTayAe saMkhejjaguNA, asaMkhejjapaesiyA NireyA davvaTThayAe asaMkhejjaguNA,teceva paesaTTayAe asNkhejjgunnaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! dezakaMpaka, sarvakaMpaka ane niSThapaka paramANu pudgalo, saMkhyAtapradezI skaMdho, asaMkhyAta pradezI DhaMdho ane anaMtapradezI DhaMdhomAM dravyathI, pradezathI ane dravyA-pradezAthI koNa konAthI alpa yAvata vizeSAdhika che? uttara- dravyApekSayA- (1) sarvathI thoDA sarvakaMpaka anaMta pradezI audho che. (2) tenAthI niSThapaka anaMta pradezI DhaMdho anaMtaguNA che. (3) tenAthI dezakaMpaka anaMtapradezI DhaMdho anaMtaguNA che. (4) tenAthI sarvakaMpaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho anaMtaNA che. (5) tenAthI sarvakaMpaka saMkhyAta pradeza skaMdho asaMkhyAtaguNA che. (6) tenAthI sarvakaMpaka paramANu pudgalo asaMkhyAtaguNA che. (7) tenAthI dezakaMpaka saMkhyAtapradezI skaMdho asaMkhyAtaguNA che. (8) tenAthI dezakaMpaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho asaMkhyAtaguNA che. (9) tenAthI niSThapaka paramANu pudgalo asaMkhyAtaguNA che. (10) tenAthI niSThapaka saMkhyAta pradeza skaMdho saMkhyAtaguNA che. (11) tenAthI niSkapaka asaMkhyAtapradezI skaMdho asaMkhyAtaguNA che. pradezApekSayA-sarvathI thoDA sarvakaMpaka anaMtapradezI DhaMdho che. dravyApekSayAnA kramathI pradezApekSayAnuM paNa alpabadutva jANavuM joIe. paraMtu paramANu yugalone mATe apradezArtha kahevuM joIe tathA niSkapaka saMkhyAta pradezI DhaMdho, pradezArthathI asaMkhyAtaguNA che, e pramANe kahevuM joIe. zeSa kathana pUrvavat che. dravya ane pradezanuM sammilita alpabadutva- (1) sarvathI thoDA sarvakaMpaka anaMtapradezI skaMdho dravyathI che. (2) tenAthI sarvakaMpaka anaMtapradezI DhaMdho pradezathI anaMtaguNA che. (3) tenAthI niSThapaka anaMtapradezI DhaMdho dravyathI anaMtaguNA che. (4) tenAthI niSkapaka anaMtapradezI DhaMdho pradezathI anaMtaguNA che. (5) tenAthI dezakaMpaka anaMtapradezI DhaMdho dravyathI anaMtaguNA che. (6) tenAthI dezakaMpaka anaMtapradezI skaMdho pradezathI anaMtaguNA che. (7) tenAthI sarvakaMpaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho dravyathI anaMtaguNA che. (8) tenAthI sarvakaMpaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. (9) tenAthI sarvakaMpaka saMkhyAta pradezI DhaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che. (10) tenAthI sarvakaMpaka saMkhyAta pradezI DhaMdho pradezathI saMkhyAtaguNA che. (11) tenAthI sarvakaMpaka paramANu yugalo dravya-apradezathI asaMkhyAtaguNA che. (12) tenAthI dezakaMpaka saMkhyAtapradezI DhaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che. (13) tenAthI dezakaMpaka saMkhyAtapradezI kaMdho pradezathI saMkhyAtaguNA che. (14) tenAthI dezakaMpaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che. (15) tenAthI dezakaMpaka asaMkhyAtapradezI skaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. (16) tenAthI niSThapaka paramANu pudgalo dravya ane apradezathI asaMkhyAtaguNA che. (17) tenAthI niSkapaka saMkhyAtapradezI DhaMdho dravyathI saMkhyAtaguNA che.
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-4 [ 281 ] (18) tenAthI niSThapaka saMkhyAtapradezI skaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. (19) tenAthI niSkapaka asaMkhyAta pradezI skaMdho dravyathI asaMkhyAtaguNA che. (20) tenAthI niSkapaka asaMkhyAtapradezI DhaMdho pradezathI asaMkhyAtaguNA che. vivecana : prastuta sUtromAM dravya, pradeza ane dravya-pradezanI sammilita apekSAe alpabadutvanuM kathana che. dravyanI apekSAe temAM 11 bolanuM alpabadutva che. paramANamAM sarvakaMpa ane niSkapa te be bola ane saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMtapradezI skaMdhamAM sarvakaMpa, dezakaMpa ane niSkapa te traNa traNa bola gaNatA nava bola thAya. kula 9+2 = 11 bola thAya. dravyathI dezakaMpa-sarvakaMpa paramANu AdinuM alpabadbhutvaHpudgala dravya sarvakaMpa dezakaMpa niSkapa paramANu 6 asaMkhyAtaguNA | X 9 asaMkhyAtaguNA saMkhyAta pradeza skaMdha | 5 asaMkhyAtaguNA 7 asaMkhyAtaguNA 10 saMkhyAtaguNA asaMkhyAta pradeza skaMdha | 4 anaMtaguNA 8 asaMkhyAtaguNA 11 asaMkhyAtaguNA anaMta pradeza skaMdha | 1 sarvathI thoDA 3 anaMtaguNA | ra anaMtaguNA pradezanI apekSAe- dravyanI samAna pradezanuM alpabadutva che paraMtu paramANu apradezI hovAthI temAM apradezanI apekSAe kathana karavuM ane saMkhyAta pradezI niSkapa skaMdha dravyanI apekSAe saMkhyAtaguNA che. te pradezanI apekSAe asaMkhyAtaguNA hoya che. dravya pradezanI sammilita apekSAe pradezArthanA 11 bola che ane dravyArtha-pradezArthathI bAvIsa padanA sthAne vIsa pada ja thayA che. kAraNa ke sakaMpa ane niSkapa paramANuonA dravyArtha ane pradezArtha A be padanA sthAne 'dravyArtha-apradezArtha eka ja pada bane che. tethI dravyArtha-pradezArtha A ubhaya pakSamAM vIsa ja pada bane che. dravya-pradezathI dezakaMpa, sarvakaMpa paramANa AdinuM alpabahatva :pudgala dravya dravyArtha | pradezAthe sarvakaMpa | dazakaMpa | niSkapa | sarvakaMpa | dezapa | niSkapa paramANu ,11 asaguNA x 16 asaguNA | 4 | * saMkhyAta pradeza skaMdha | asaguNA |1ra asaguNA |17 saMkhyA guNA 10 saMkhyA guNA13 saMkhyA guNA 18 saMkhyA guNA asaMkhyAtapradezI skaMdha7 anaMtaguNA |14 asaMguNA 19 asaguNA |8 asaguNA |15 asaguNA |20 asaguNA anaMta pradeza skaMdha 1 sarvathI thoDApa anaMtaguNA |3 anaMtaguNA | anaMtaguNA | anaMtaguNA |4 anaMtaguNA | * saMkhyA = saMkhyAta, asaM = asaMkhyAta. astikAyanA madhyapradezo - 118 kaiNaMbhaMte ! dhammatthikAyassamajjhapaesA paNNattA? goyamA !aTTa dhammatthikAyassa majjhapaesA pnnnnttaa|
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 282 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! dharmAstikAyanA madhyapradezo keTalA che? uttara- he gautama ! dharmAstikAyanA madhyapradeza ATha che. 119 kai NaM bhaMte ! adhammatthikAyassa majjhapaesA paNNattA? goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! adharmAstikAyanA madhyapradezo keTalA che? uttara- he gautama ! A ja rIte ATha che. 120 kaiNa bhate ! AgAsatthikAyassamajjhapaesA paNNattA? goyamA ! evaM cev| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! AkAzAstikAyanA madhyapradezo keTalA che? uttara- he gautama! A ja rIte ATha che. 121 kaiNaMbhate !jIvatthikAyassamajjhapaesA paNNattA?goyamA !aTThajIvatthikAyassa majjhapaesA pnnnnttaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIvAstikAyanA madhyapradezo keTalA che? uttara- he gautama! jIvAstikAyanA eTale dareka jIvanA madhyapradezo ATha che. 122 eeNaM bhaMte ! aTThajIvatthikAyassa majjhapaesA kaisuAgAsapaesesuogAhati? goyamA ! jahaNNeNaM ekkasi vA dohiM vA tIhiM vA cauhiM vA paMcahi vA chahiM vA 3oseLa adRyu, jo veva sattanuI II seva te seva mate ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIvAstikAyanA A ATha madhyapradezo keTalA AkAza pradezo para rahe che? uttara-he gautama! jaghanya eka, be, traNa, cAra, pAMca, cha ane utkRSTa ATha AkAza pradezo para rahe che paraMtu sAta pradezo para rahetA nathI. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : prastuta sUtromAM dharmAstikAya Adi dravyonA madhyapradeza temaja jIvAstikAyanA madhyapradezonI avagAhanAnuM pratipAdana karyuM che. dharmAstikAyanA ATha madhyapradezo, meruparvatanA madhyavartI rucakapradezomAM che. yadyapi dharmAstikAya Adi loka vyApta dravyono madhyabhAga rucakapradezothI asaMkhyAta yojana dUra nIce ratnaprabhAnA AkAzAntaramAM Ave che, tema chatAM dizA ane vidizAonuM utpatti sthAna rucakapradeza hovAthI tene ja te loka vyApta dravyonA madhyasthAna rUpe svIkAryA che. jIvanA caka pradezo ane tenI avagAhanA:- pratyeka jIvanA ATha rucaka pradezo hoya che, te zarIranA madhyabhAgamAM hoya che. AtmapradezomAM saMkoca ane vistAra thato hovAthI madhyavartI ATha Atma pradezo eka AkAzapradeza para paNa samAI zake che. te ja rIte be, traNa Adi cha pradezo ane utkRSTa ATha AkAzapradezo rahI zake che paraMtu tathA prakAranA vastu svabhAvanA kAraNe sAta AkAzapradezo para rahetA nathI. zataka-rapa/4 saMpUrNa che
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-5 283 zataka-rapaH uddezaka-pa| RRORLa saMkSipta sAra chaRROR A uddezakamAM jIva-ajIvanA paryavo, nigodanuM svarUpa ane pAMca bhAvanuM atidezAtmaka kathana che temaja kAlanA vividha ekamonuM parimANa sUtrakAre vividha rIte pradarzita karyuM che. jIva ke ajIva dravyanA guNadharmane ke tenI avasthAne paryava athavA paryAya kahe che. asaMkhyAta samayanI eka AvalikA thAya che. eka avasarpiNI parvatanA kAlamAM paNa asaMkhyAta samaya thAya che. eka pudgala parAvartanamAM anaMta samaya thAya che. saMkhyAta varSomAM saMkhyAta AvalikA, saMkhyAta stoka Adi thAya che. palyopama, sAgaropama, utsarpiNI, avasarpiNI Adi kAlamAM asaMkhyAta AvalikA ane pudgala parAvartanamAM anaMta AvalikA thAya che. bhUtakAla anaMta che. bhaviSya kAla paNa anaMta che. vartamAna kAla eka samayano che. bhUtakALa ane bhaviSyakAla anaMtanI apekSAe samAna che. paraMtu vartamAna samaya avinaSTa hovAthI teno samAveza bhaviSyakAlamAM thAya che. tethI bhaviSyakAla eka samaya adhika hoya che. sarvoddhA-sarvakAla bhUtakAlathI kaMika adhika bamaNo ane bhaviSyakAlathI kaMIka nyUna bamaNo hoya che. anaMtakAyika jIvone rahevAnA zarIrane nigoda ane te jIvone nigoda jIva kahe che. nigoda jIvanA be prakAra che. sUkSma ane bAdara. asaMkhya nigodanA zarIra bhegA thavA chatAM je daSTigocara na thAya te sUkSma nigoda kahe che ane asaMkhya nigoda zarIra bhegA thatAM je daSTigocara thAya tene bAdara nigoda kahe che. audayika, aupathamika, kSAyopathamika, kSAyika, pAriNAmika ane sannipAtika A cha prakAranA bhAvanI samAna nAmanA cha prakAra che. tenA bheda-prabheda Adi zataka-17/1 anusAra che. A rIte sUtrakAre jIvanA paryavomAMnigodanuM svarUpa ane jIvanA cha bhAvonuM kathana karyuM che. ajIvanA paryavomAM kAlanA ekamonuM parimANa vividha rIte pradarzita karyuM che.
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 zrI bhagavatI sUtra-5 zata-25: deza-5 'parya' paryavonAma :| 1 kaivihANaMbhaMte !pajjavA paNNattA? goyamA !duvihA pajjavA paNNattA,taMjahAjIvapajjavAya ajiivpjjvaay| evaMpajjavapayaNiravasesabhANiyavva,jahA pnnnnvnnaae| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! pryvon| 24 mecha? 6ttara- gautama! pryviinaarchejIva paryava ane ajIva paryava. ahIM prajJApanA sUtranuM pAMcamuM paryava pada saMpUrNa kahevuM joIe. viveyana :pajjavA :-paryava, raadhdrvyn| arAdhana, tenI avasthAne paryavacha. paryavaza hI paryAya arthano sUcaka che. jIva ane ajIvanA anaMta paryAya che. tenuM vistRta varNana zrI prajJApanA sUtranA pAMcamA padamAM che. kAlanA ekamonuM vividha rIte parimANa: 2 AvaliyA NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA samayA, asaMkhejjA samayA, aNaMtA samayA? goyamA !No saMkhejjA samayA, asakhejjA samayA,No aNatA smyaa| bhAvArtha:-prazna-bhagavan ! mAvalimA zusaMdhyAta samayo cha, asaMdhyAta samayo anaMta samayo che? uttara- he gautama ! AvalikAmAM saMkhyAta samayo nathI, anaMta samayo nathI paraMtu asaMkhyAta samayocha. | 3 ANApANUNaMbhate! kiMsaMkhejjAsamayA,asaMkhejjAsamayA,aNaMtAsamayA?goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha:-52- bhagavan ! meM zvAsovAsamA zusaMdhyAta samayo che tyA prazna ? 6ttara-3 gautama! te ja rIte asaMkhyAta samayo che. |4 thoveNaM bhaMte ! kiM saMkhejjAsamayA, asaMkhejjA samayA,aNatA samayA? goyamA ! evaM ceva / evaM lave vi, muhutte vi, evaM ahoratte, evaM pakkhe, mAse, uU, ayaNe, saMvacchare, juge, vAsasaye, vAsasahasse, vAsasayasahasse, puvvaMge, puvve,tuDiyaMge, tuDie, aDaDaMge, aDaDe, avavaMge, avave, hUhuyaMge, hUhue, uppalaMge, uppale, paumaMge, paume, NaliNaMge, NaliNe, atthaNiuraMge, atthaNiure, auyage, auye, NauyaMge, Naue, pauyaMge,
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-5 [ 285 ] pauecUliyaMge,cUlie, sIsapaheliyaMge,sIsapaheliyA, paliovame,sAgarovame, osappiNI, evaM ussappiNI vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka stokamAM zuM saMkhyAta samayo che, ItyAdi prazna? uttara- he gautama! A ja rIte asaMkhyAta samayo che. A ja rIte lava, muhurta, ahorAtra, pakSa, mAsa, Rtu, ayana, saMvatsara, yuga, so varSa, hajAra varSa, lAkha varSa, pUrvAga, pUrva, truTitAMga, truTita, aDaDAMga, aDaDa, avavAMga, avava, hUhUkAMga, hUhUka, utpalAMga, utpala, padhAMga, padma, nalinAMga, nalina, arthanipurAMga, arthanipura, ayutAMga, ayuta, nayutAMga, nayuta, prayutAMga, prayuta, culikAMga, cUlikA, zIrSaprahelikAMga, zIrSaprahelikA, palyopama, sAgaropama, avasarpiNI ane utsarpiNI, A sarvamAM asaMkhyAta samayo hoya | 5 poggalapariyaTTeNaMbhaMte ! kiM saMkhejjAsamayA,asaMkhejjAsamayA,aNaMtA samayA? goyamA ! No saMkhejjA samayA,No asaMkhejjA samayA, aNaMtA samayA / evaM tIyaddhA, annaagyddhaa,svvddhaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka pula parAvartanamAM zuM saMkhyAta samayo che, asaMkhyAta samayo che ke anaMta samayo che? uttara- he gautama! saMkhyAta samayo nathI, asaMkhyAta samayo nathI paraMtu anaMta samayo che. A rIte bhUtakAla, bhaviSyakAla tathA sarvakAlanA viSayamAM paNa jANavuM. |6 AvaliyAoNaM bhaMte ! kiM saMkhejjA samayA, asaMkhejjAsamayA, aNaMtA samayA? goyamA !No saMkhejjA samayA, siya asaMkhejjA samayA, siya aNaMtA smyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka AvalikAomAM zuM saMkhyAta samayo che, asaMkhyAta samayo che ke anaMta samayo che? uttara- he gautama ! saMkhyAta samayo nathI, kadAcitu asaMkhyAta samayo ane kadAcitu anaMta samayo hoya che. 7 ANApANU NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA samayA, asaMkhejjA samayA, aNaMtA samayA? goyamA ! evaM cev| zadArtha -AgApU zvAsozvAsa. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka zvAsozvAsamAM zuM saMkhyAta samayo che, asaMkhyAta samayo che ke anaMta samayo che? uttara- he gautama ! uparokta pramANe asaMkhya ke anaMta samayo che. 8 thovANaM bhaMte ! kiMsaMkhejjAsamayA,asaMkhejjAsamayA, aNatA samayA? goyamA! evaM ceva / evaM jAvaosappiNIo tti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka stokamAM zuM saMkhyAta samayo che, asaMkhyAta samayo che ke anaMta samayo che? uttara-he gautama! uparokta pramANe asaMkhyAta ke anaMta samayo che. A rIte avasarpiNI kAla paryata jANavuM.
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zrI bhagavatI sUtra-5 | 9 poggalapariyaTTANaM bhaMte ! kiM saMkhejjAsamayA, asaMkhejjA samayA, aNaMtA samayA? goyamA !No saMkhejjA samayA, No asaMkhejjA samayA, aNatA smyaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! anepAla parivartanomAMzusaMdhyAta samayoche, asaMdhyAta sabhayo che ke anaMta samayo che? uttara- he gautama! saMkhyAta samayo nathI, asaMkhyAta samayo nathI paraMtu anaMta sabhayo cha. 10 ANApANUNaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo aNaMtAo AvaliyAo? goyamA ! saMkhejjAo AvaliyAo, No asaMkhejjAo AvaliyAo,No aNaMtAo aavliyaao| evaMthovevi evaM jAva'sIsapaheliya' tti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka zvAsocchavAsamAM zuM saMkhyAta AvalikAo che, asaMkhyAta AvalikAo che ke anaMta AvalikAo che? uttara- he gautama! saMkhyAta AvalikAo che. asaMkhyAta ke anaMta AvalikAo nathI. A rIte stokathI laIne zIrSaprahelikA paryata jANavuM. 11 paliovameNaM bhaMte ! kiM saMkhejjA AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo, aNaMtAo AvaliyAo? goyamA ! No saMkhejjAo AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo, No aNaMtAo aavliyaao| evaM sAgarovame vi evaM osaNiNI vi ussappiNI vi| bhAvArtha:-prazna- bhagavan! yasyopabhamAMzusaMdhyAta mAvasiAmaocha,asaMdhyAtAvasiAmo che ke anaMta AvalikAo che? uttara- he gautama! saMkhyAta AvalikAo nathI, anaMta AvalikAo paNa nathI paraMtu asaMkhyAta AvalikAo che. A ja rIte sAgaropama, avasarpiNI ane utsarpiNImAM paNa jANavuM. 12 poggalapariyaTTeNaM bhaMte ! kiMsaMkhejjAo AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo, aNatAo AvaliyAo? goyamA !No sakhejjAo AvaliyAo,No asakhejjAo AvaliyAo, aNaMtAo aavliyaao| evaM jaavsvvddhaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! pugata parivartanamA zusaMdhyAta mAvasiDAmoche, asaMNyAta AvalikAo che ke anaMta AvalikAo che? uttarahe gautama ! saMkhyAta AvalikAo ke asaMkhyAta AvalikAo nathI, anaMta AvalikAo che. A rIte yAvat sarvoddhA paryata jANavuM. 13 ANApANUNaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo, anaMtAo AvaliyAo?goyamA !siya saMkhejjAo AvaliyAo, siya asaMkhejjAo, siya annNtaao| evaM jaavsiispheliyaao| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka zvAsocchavAsamAM zuM saMkhyAta AvalikAo che, asaMkhyAta AvalikAo che ke anaMta AvalikAo che? uttara-he gautama! kadAcit saMkhyAta AvalikAo, kadAcit
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25: deza-5 | 287 / asaMkhyAta AvalikAo ane kadAcit anaMta AvalikAo hoya che. A rIte yAvatuM zIrSaprahelikA sudhI jANavuM. 14 paliovamANaMbhate ! kiMsaMkhejjAo AvaliyAo, asaMkhejjAo AvaliyAo, aNaMtAo AvaliyAo? goyamA !No saMkhejjAo AvaliyAo, siya asaMkhejjAo AvaliyAo, siya aNaMtAo AvaliyAo / evaM jaavussppinniio| bhAvArtha:-prazna-De mAvan! mane palyopabhamAMzusaMdhyAta mAvasiDAmocha, asaMNyAta mAvaliAmo che ke anaMta AvalikAo che? uttara- he gautama ! saMkhyAta AvalikAo nathI, kadAcitu asaMkhyAta AvalikAo, kadAcita anaMta AvalikAo che. A rIte yAvatu utsarpiNI kAla paryata jANavuM. |15 poggalapariyaTTANaMbhate! kiMsaMkhejjAoAvaliyAo,asaMkhejjAoAvaliyAo, aNaMtAo AvaliyAo? goyamA !No saMkhejjAo AvaliyAo, No asaMkhejjAo AvaliyAo, aNaMtAo aavliyaao| bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! aneka pugasa parAvartanamA zusaMdhyAta AvasiDAmoche, asaMNyAta AvalikAo che ke anaMta AvalikAo che? uttara- he gautama ! saMkhyAta AvalikAo ane asaMkhyAta AvalikAo nathI, paraMtu anaMta AvalikAo che. 16 thoveNaMbhaMte !kiMsaMkhejjAo ANApANUo, asaMkhejjAoANApANUo, aNaMtAo ANApANUo? goyamA !jahA AvaliyAe vattavvayA evaM ANApANUo vinnirvsesaa| evaM eeNaMgamaeNa jAvasIsapaheliyA bhaanniyvvaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! zugestomA saMdhyAta, asaMdhyAta anaMta zvAsocchavAsa cha? uttara- he gautama! AvalikAnI samAna zvAsocchavAsamAM paNa jANavuM. A rIte yAvatuM zIrSaprahelikA sudhI samajavuM joIe. |17 sAgarovameNaM bhaMte !kiM saMkhejjA paliovamA,asaMkhejjA paliovamA,aNaMtA paliovamA? goyamA !saMkhejjA paliovamA, No asaMkhejjA paliovamA,No aNaMtA paliovamA, evaM osappiNIe vi ussappiNIe vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka sAgaropamamAM zuM saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta palyopama che ke anaMta palyopama che? uttara- he gautama! saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta ane anaMta palyopama nathI. A rIte avasarpiNI ane utsarpiNImAM jANavuM. |18 poggalapariyaTTe NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA paliovamA, asaMkhejjA paliovamA, aNaMtA paliovamA? goyamA !No saMkhejjA paliovamA,No asaMkhejjA paliovamA, aNaMtA paliovamA / evaM jAvasavvaddhA / bhAvArtha-prazna- he bhagavan! eka pudgala parAvartanamAM zuM saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta palyopama
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 288 ] zrI bhagavatI sUtra-5 che ke anaMta palyopama che? uttara- he gautama! saMkhyA ane asaMkhyAta palyopama nathI, anaMta palyopama che. A rIte thAvat sarvoddhA paryata jANavuM. 19 sAgarovamANaM bhaMte ! kiM saMkhejjA paliovamA,asaMkhejjA paliovamA,aNaMtA paliovamA? goyamA !siyasaMkhejjA paliovamA, siya asaMkhejjA paliovamA, siya aNaMtA paliovamA / evaM jAvaosappiNI vi, ussappiNI vi| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aneka sAgaropamamAM zuM saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta palyopama che ke anaMta palyopama che? uttara- he gautama ! kadAcita saMkhyAta palyopama, kadAcit asaMkhyAta palyopama ane kadAcit anaMta palyopama che. A rIte yAvat avasarpiNI ane utsarpiNImAM jANavuM. 20 poggalapariyaTTANaM bhaMte ! kiM saMkhejjA paliovamA, asaMkhejjA paliovamA, aNaMtA paliovamA? goyamA !No saMkhejjA paliovamA,No asaMkhejjA paliovamA, aNatA pliovmaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aneka pudgala parAvartanomAM zuM saMkhyAta palyopama che, asaMkhyAta palyopama che ke anaMta palyopama che? uttara- he gautama! saMkhyAta palyopama ane asaMkhyAta palyopama nathI, anaMta palyopama che. 21 osappiNIeNaM bhaMte ! kiM saMkhejjA sAgarovamA, asaMkhejjA sAgarovamA,aNatA sAgarovamA? goyamA !jahA paliovamassa vattavvayA tahA sAgarovamassa vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! avasarpiNI kAlamAM zuM saMkhyAta sAgaropama che, asaMkhyAta sAgaropama che ke anaMta sAgaropama che? uttara- he gautama! palyopamanI samAna sAgaropamamAM paNa jANavuM. 22 poggalapariyaTTe NaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAo osappiNI ussappiNIo? goyamA ! No saMkhejjAo, No asaMkhejjAo, aNaMtAo osppinniiussppinniio| evaM jaavsvvddhaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! eka pudgala parAvartanamAM zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta avasarpiNI ane utsarpiNI che? uttara- he gautama! saMkhyAta ane asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNIo nathI, anaMta avasarpiNI ane utsarpiNI che. A rIte yAvat sarvoddhA paryata jANavuM. 23 poggalapariyaTTANaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAoosappiNI ussappiNIo? goyamA !No saMkhejjAo, No asaMkhejjAo, aNaMtAo osppinniiussppinniio| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! aneka pudgala parAvartanomAM zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta avasarpiNI ane utsarpiNIo che? uttara- he gautama ! saMkhyAta ane asaMkhyAta avasarpiNI-utsarpiNIo nathI, anaMta avasarpiNI-utsarpiNIo che.
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-5 [ 289 ] 24 tIyaddhA NaM bhaMte ! kiM saMkhejjA, asaMkhejjA, aNaMtA poggalapariyaTTA? goyamA ! No saMkhejjA,No asaMkhejjA,aNatA poggalapariyaTTA / evaM aNAgayaddhA vievaM savvaddhA viA zabdArtha :- braha= sarvakAla, sarvoddhA. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bhUtakALamAM zuM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta pudgala parAvartano che? uttara- he gautama ! saMkhyAta ane asaMkhyAta pugala parAvartano nathI, anaMta pudgala parAvartano che. A rIte bhaviSyakAla ane sarvakAla mATe jANavuM. 25 aNAgayaddhA NaM bhaMte ! kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAotIyaddhAo? goyamA !No saMkhejjAo,No asaMkhejjAo, No anntaaotiiyddhaao| aNAgayaddhANaM tIyaddhAo samayAhiyA,tIyaddhANa aNAgayaddhAo smyuunnaa| bhAvArtha - prazna - bhaviSyakAlamAM zuM saMkhyAta bhUtakAla, asaMkhyAta bhUtakAla che, ke anaMta bhUtakAla che? uttara-he gautama! bhaviSyakAlamAM saMkhyAta bhUtakAla asaMkhyAta bhUtakAla ane anaMta bhUtakAla nathI, paraMtu bhUtakAlathI bhaviSyakAla eka samaya adhika che ane bhaviSyakAlathI bhUtakAla eka samaya nyUna che. 26 savvaddhANaMbhaMte ! kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAotIyaddhAo?goyamA! No saMkhejjAo, No asaMkhejjAo, No aNaMtAotIyaddhAo / savvaddhANaMtIyaddhAo sAiregaduguNA,tIyaddhA NaM savvaddhAo thovUNae addhe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sarvoddhAmAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta bhUtakAla che? uttara- he gautama! saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta bhUtakAla nathI, paraMtu sarvakAla bhUtakAlathI kaMIka adhika dviguNo che ane atItakAla, sarvakAlathI kaMIka nyUna addhabhAga pramANa che. 27 savvaddhANaM bhaMte !kiM saMkhejjAo, asaMkhejjAo, aNaMtAo aNAgayaddhAo? goyamA !No saMkhejjAo,No asaMkhejjAo, No aNaMtAo annaagyddhaao| savvaddhANaM aNAgayaddhAo thovUNagaduguNA, aNAgayaddhANasavvaddhAo saairegeaddhe| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sarvoddhAmAM saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta bhaviSyakAla che? uttara- he gautama! saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta bhaviSyakAla nathI, paraMtu sarvakAla, bhaviSyakAlathI kaMIka nyUna dviguNo che ane bhaviSyakAla, sarvakAlathI kaMIka adhika ardha bhAga pramANa che. vivecana : prastuta sUtromAM samayathI laIne pudgala parAvartana sudhInA kAlanuM mApa vividha rIte samajAvyuM che. samayathI zIrSaprahelikA sudhI 46 bheda che. tyAM sudhIno kAla gaNitano viSaya bane che. tethI tene gaNanAkAla kahe che. zIrSaprahelikAmAM 194 aMkanI saMkhyA Ave che. tyAra pachInuM kAlaparimANa gaNitano viSaya nathI. zAstramAM tene palya AdinI upamAthI samajAvavAmAM Ave che. tethI palyopama, sAgaropama Adi upamAkAla che, tenuM vistRta vivecana zataka-66 anusAra jANavuM.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 290 | zrI bhagavatI sUtra-5 vividha rIte kAlanuM parimANa: samayanI apekSAe eka AvalikA = asaMkhyAta samaya eka utsarpiNI sudhI = asaMkhyAta samaya eka avasarpiNI = asaMkhyAta samaya eka pugala parAvartana = anaMta samaya aneka AvalikA = asaMkhyAt ke anaMta samaya aneka avasarpiNI sudhI = asaMkhyAta ke anaMta samaya aneka pula parAvartana = anaMta samaya AvalikA apekSAe eka zvAsozvAsa = saMkhyAta AvalikA eka zIrSa prahelikA sudhI = saMkhyAta AvalikA eka palyopama = asaMkhyAta AvalikA eka sAgaropama = asaMkhyAta AvalikA eka avasarpiNI = asaMkhyAta AvalikA eka pudgala parAvartana = anaMta AvalikA aneka zvAsozvAsa = saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta AvalikA aneka zIrSaprahelikA sudhI = saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta AvalikA aneka avasarpiNI sudhI = asaMkhyAta ke anaMta AvalikA aneka pudgala parAvartana = anaMta AvalikA siAta AnapAna - eka sto. tenuM kathana AvalikAnI samAna jANavuM) sTokanI apekSAe sAta AnapAna(zvAsocchavAsa) = eka sToka eka zIrSaprahelikA = saMkhyAtA sToka eka palyopama = asaMkhyAtA sToka eka sAgaropama = asaMkhyAtA sToka eka avasarpiNI = asaMkhyAtA sToka eka pugala parAvartana = anaMta sToka palyopamanI apekSAe eka sAgaropama = daza kroDAkoDI palyopama eka sAgaropama = saMkhyAta palyopama eka avasarpiNI = saMkhyAta palyopama eka pudgala parAvartana = anaMta palyopama aneka sAgaropama = saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta palyopama aneka avasarpiNI = saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta palyopama aneka pudgala parAvartana = anaMta palyopamAM utsarpiNInI apekSAe eka pudgala parAvartana = anaMta utsa, avasarpiNI aneka pudgala parAvartana = anaMta utsa, avasarpiNI pudgala parAvartananI apekSAe bhUtakAla = anaMta pudgala parAvartana bhaviSyakAla = anaMta pugala parAvartana sarvadvAkAla = anaMta pudgala parAvartana bhUtakAlathI bhaviSyakAla eka samaya adhika; bhaviSyakAlathI bhUtakAla eka samaya nyUna; bhUtakAlathI sarvadvAkAla sAdhika bamaNo; bhaviSyakAlathI sarvaddhAkAla dezona bamaNo. aneka AvalikAdimAM samayAdinI gaNanA :- eka AvalikAmAM asaMkhyAta samaya che. aneka AvalikAomAM saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta AvalikAono samAveza thAya che, temAMthI saMkhyAta AvalikAo ane asaMkhyAta AvalikAonA asaMkhyAta samaya thAya ane anaMta AvalikAonA anaMta samaya thAya che. tethI samuccayarUpe aneka AvalikAomAM kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta samayonuM kathana karyuM che. eka zvAsozvAsamAM saMkhyAta AvalikAo che. aneka zvAsozvAsamAM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-5 291] zvAsozvAsano samAveza thAya che. temAMthI saMkhyAta zvAsozvAsamAM saMkhyAta AvalikAo, asaMkhyAta zvAsozvAsamAM asaMkhyAta AvalikAo thAya che. anaMta zvAsozvAsamAM anaMta AvalikAo thAya che. te apekSAe sUtrakAre aneka zvAsozvAsamAM kadAcit saMkhyAta, kadAcit asaMkhyAta ane kadAcit anaMta AvalikAo kahI che. A rIte aneka palyopama, sAgaropama, utsarpiNI-avasarpiNI ane aneka pagalA parAvartanamAM paNa samajavuM. nigodanA bheda - 28 kaivihANaM bhaMte !NigoyA paNNattA? goyamA ! duvihA NigoyA paNNattA / taM jhaa-nnigoygaay,nnigoygjiivaay| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigodanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama!nigodanA be prakAra che, yathA- nigoda ane nigoda jIva. 29 NigoyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taM jahAsuhamaNigoyA ya, bAyaraNigoyA ya / evaM NigoyA bhANiyavvA jahA jIvAbhigametaheva nnirvsesN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigodanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama!nigodanA be prakAra che, yathA- sUkSma nigoda ane bAdara nigoda. A rIte jIvAbhigama sUtrAnusAra tenA saMpUrNa bheda-prabhedonuM kathana karavuM joIe. vivecana : - nigodanuM svarUpa ane prakAra - anaMtakAyika jIvonA zarIrane nigoda' kahe che ane sAdhAraNa nAma karmano udaya hoya tevA anaMtakAyika jIvone "nigoda jIva' kahe che. sAdhAraNa nAmakarmanA udaye te anaMtajIvonuM eka ja zarIra hoya che temaja te jIvonI zarIrajanya AhAragrahaNa, zvAsocchavAsa Adi pratyeka kriyAo sAdhAraNa rUpe, eka sAthe thAya che. te jIvonuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. nigoda zarIranA be prakAra che- sUkSma ane bAdara. sUkSma nAmakarmanA udaye je jIvonA asaMkhya zarIra ekatrita thavA chatAM daSTigocara na thAya tene sUkSma nigoda kahe che. te jIvo AkhA lokamAM bharelA che. bAdara nAmakarmanA udaye je jIvonA asaMkhya zarIra ekatrita thAya tyAre daSTigocara thAya athavA na thAya tene bAdara nigoda kahe che. te lokanA dezabhAgamAM hoya che. tenuM vistRta varNana jIvAbhigama sUtramAM che. audayikAdi cha bhAva:30 kaivihe NaM bhaMte ! NAme paNNatte? goyamA ! chavvihe NAme paNNatte, taM jahAodaie jaavsnnnnivaaie| se kiM taM odaie NAme ? odaie NAme duvihe paNNatte, taM jahA- udae ya,
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 udayaNipphaNNe ya- evaM jahA sattarasame sae paDhame uddesae bhAvo taheva iha vi / NavaraM - iha gAma'tti AttAvano / sesa tadeva nAva LavAr / / seva te ! seva mate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bhAva-nAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! bhAva-nAmanA cha prakAra che, yathA- audayika nAma yAvat sannipAtika nAma. 292 he be prazna- he bhagavan ! auyika bhAva-nAmanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! auyika bhAva-nAmanA be prakAra che, yathA- udaya ane udayaniSpanna. A rIte zataka-17/1 kathita cha bhAvonA varNana anusAra jANavuM. paraMtu ahIM 'bhAva'nA badale 'nAma' zabdano prayoga karI saMpUrNa sUtrAlApakanuM kathana karavuM joIe. A rIte yAvat sannipAtika nAma paryaMta jANavuM. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH prastuta sUtromAM cha bhAvonuM atidezAtmaka nirUpaNa cha prakAranA nAmathI karyuM che. nAma, pariNAma ane bhAva, te zabdo samAna arthamAM prayukta thAya che. cha bhavonuM vivecana zataka-17/1 mAM che; tyAM jovuM joIe. A || zataka-ra5/pa saMpUrNa
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 297 zataka-rapaH uddezakaRRORLa saMkSipta sAra chaREDROR A uddezakamAM cha prakAranA nigraMthonuM svarUpa 36 tAranA mAdhyamathI karyuM che. nigraMtha :- rAga dveSAdi graMthithI je rahita hoya, te graMthino nAza karavA mATe je puruSArthazIla hoya, te nigraMtha kahevAya che, te sarvavirati sAdhu hoya che. tenI vividha avasthAonA AdhAre zAstrakAre tenA cha prakAra A uddezakamAM kahyA che. pulAka - pulAka nAmanI labdhinA prayogathI mULaguNa ane uttaraguNamAM doSa sevana karIne je potAnA cAritrane zALanA pULAnI jema niHsAra banAvI de che, tene pulAka kahe che. te nigraMtha saMgha ke zAsana para koI Apatti Ave tyAre labdhinA prayogathI cakravartIne paNa zikSA ApI zake che, daMDita karI zake che ane te nigraMtha, pulAka labdhinA prayoga dvArA aMtarmuhUrtamAM ApattinuM nivAraNa karI zake che. te nigraMthanuM guNa svarUpa pANIthI bharelI mazakanuM mukha kholI nAkhavA samAna che. je rIte mazakanuM mukha kholatAnI sAthe ja pANI zIghratAthI bahAra nIkaLI jAya che, te ja rIte pulAka labdhi prayoganA samaye tenA saMyamaparyavono zIghratAthI hrAsa thAya che. jo aMtarmuhUrtamAM ja tenI AlocanA vagere karIne zuddha thaI jAya to kaSAyakuzIlanigraMthapaNuM pAme che, anyathA khAlI mazakanI jema te asaMyama avasthAne pAme che. bakaza - saMyama svIkAryA pachI mAnasika zithilatAthI, asahanazIlatAthI ke zarIranI AsaktithI cAritra pAlanamAM pramAdanuM sevana karatAM uttaraguNamAM doSonuM sevana karIne je sAdhu potAnA cAritrane zabala kAbaracitaruM banAvI de che tene bakuza kahe che. te sAdhu potAnA zarIranI ke upakaraNonI zobhA-vibhUSA karavA aneka prakAre doSonuM sevana kare che. - bakuza nigraMthanuM svarUpa pANInI TAMkImAM tirADonI samAna che. TAMkImAM uparathI pANI bharAI rahyuM hoya ane nAnI nAnI tirADamAMthI pANI bahAra vahI rahyuM hoya, te samaye tirADa nAnI nAnI hovAthI pANI bharavAnuM cAlu hovAthI pANInuM saMrakSaNa ane vitaraNa baMne kAryavAhI cAle che. vyakti jo tenI upekSA kare, tirADa moTI thaI jAya ane pANInI jAvaka vadhI jAya to kArya aTakI jAya che. te ja rIte bakuza nigraMtha uttaraguNamAM doSasevana kare che chatAM jJAnAdinI ArAdhanA cAlu hovAthI tenA saMyama paryavo jaLavAI rahe che ane jIvanaparyata paNa A paristhiti TakI zake che paraMtu moTI tirADanI jema jo doSasevananI mAtrA vadhI jAya, azubhalezyAnA pariNAmo AvI jAya to te asaMyamabhAvane pAme che. kuzIla:- mULaguNa ke uttaraguNamAM doSa sevanathI athavA saMjavalana kaSAyanA udayathI jenuM cAritra dUSita thayuM hoya tene kuzIla kahe che. tenA be bheda che- pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzIla. pratisevanAkuzIla:- pramAda AdinA nimittathI mULaguNa ke uttaraguNamAM doSanuM sevana karIne je potAnA cAritrane dUSita banAve che tene pratisevanA kuzIla kahe che. te pANInI TAMkImAM chidra paDavA samAna che. je rIte chidrane TUMka samayamAM pUrI devAmAM Ave, to kAryavAhI yathAvat cAlatI rahI zake paraMtu bedarakArIthI chidra moTuM thaI jAya, to pANI zIdhra khAlI thaI jAya
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 294 ] zrI bhagavatI sUtra-5 che. te ja rIte A nigraMtha paNa doSasevananI maryAdAmAM rahe, yathAsamaya doSa zuddhinuM ke prAyazcittanuM lakSya rAkhe tyAM sudhI teno saMyamabhAva rahe che anyathA doSasevananI maryAdAnuM ullaMghana kare, zuddhinuM ke prAyazcittanuM lakSya na rAkhe athavA azubha lezyAnA pariNAmo AvI jAya to asaMyamabhAvane prApta kare che. kaSAyazIla - te sAdhu mULaguNa ke uttaraguNamAM doSa sevana karatA nathI. te mahAvrata, samiti, guptinuM yathArtha pAlana kare che. tema chatAM mAtra saMjavalana kaSAyanA udayanA kAraNe jenuM cAritra kaMIka aMze dUSita thAya che tene kaSAyakuzIla kahe che. nigraMtha :- rAga dveSanI graMthIno sarvathA upazama athavA kSaya thayo hoya tevA chadmastha vItarAgI sAdhakane nigraMtha kahe che. temAM agiyAramuM ane bAramuM be guNasthAna hoya che. agiyAramA guNasthAne upazAMta vItarAga ane bAramA guNasthAne kSINa vItarAga hoya che. snAtaka - jenuM cAritra akhaMDa che, je cAra ghAtikarmathI rahita che, tevA kevaLI bhagavAnane snAtaka kahe che. temAM teramuM ane caudamuM be guNasthAna hoya che. A rIte cha prakAranA nigraMtho uttarottaravizuddha pariNAmI hoya che. sUtrakAre tenA bheda-prabheda vagerenuM 36 dvArathI vistRta varNana karyuM che.
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 O O zataka-25H uddezaka-6 nigraMtha svarUpa nirUpaka 36 dvAra : nigraMtha paNNavaNa veya rAge, kappa caritta paDisevaNA NANe / tithe liMga sarIre, khetta kAla gai saMjama NigAse // 1 // va kasA, lesA pariNAma baMdha vede ya / kammodIraNa uvasaMpajahaNa, saNNA ya AhAre // 2 // bhava Agarise kAlaMtare ya, samugdhAya khetta phusaNA ya / bhAve parimANe vi ya, appAbahuyaM NiyaMThANaM // 3 // 295 RO YOG bhAvArtha:- chaThThA uddezakamAM nigraMthonA viSayamAM 36 dvAranuM kathana che- (1) prajJApanA (2) veda (3) rAga (4) kalpa (5) cAritra (6) pratisevanA (7) jJAna (8) tIrtha (9) liMga (10) zarIra (11) kSetra (12) kAla (13) gati (14) saMyama (15) nikAsa(sannikarSa) (16) yoga (17) upayoga (18) kaSAya (19) lezyA (20) pariNAma (21) baMdha (22) vedana (23) karmonI udIraNA (24) upasaMpada tyAga (25) saMjJA (26) AhAra (27) bhava (28) AkarSa (29) kAla (30) aMtara (31) samuddAta (32) kSetra (33) sparzanA (34) bhAva (35) piramANa ane (36) alpabahutva. (1) prajJApanA dvAra(nigraMthonA bheda-prabheda) : 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI - kai NaM bhaMte ! NiyaMThA paNNattA ? goyamA ! paMca niyaMThA paLattA, taM nahIM- puttA, vaDale, sItte, giyare, kSipANa bhAvArtha:- prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe yAvat A pramANe pUchyuM- he bhagavan ! nigraMthonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! nigraMthonA pAMca prakAra che, yathA- (1) pulAka, (ra) bakuza, (3) kuzIla, (4) nigraMtha, (5) snAtaka. 2 pujA " mate ! viSe paLatte ? goyamA ! paMcaviSe paLatte, ta nahA- bALapulaae, daMsaNapulAe, carittapulAe, liMgapulAe, ahAsuhumapulAe NAmaM paMcame / bhAvArtha:- :- prazna- he bhagavan ! pulAkanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! pulAkanA pAMca prakAra che, yathA- (1) jJAna pulAka (2) darzana pulAka (3) cAritra pulAka (4) liMga pulAka (5) yathAsUkSma pulAka. rU vaDale te ! viSe paLatte ?moyamA !paviSe paLatte, teM nA- Amo vaDale,
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 28 / zrI bhagavatI sUtra-5 aNAbhogabause, saMvuDabause, asaMvuDabause, ahAsuhumabause nnaampNcme| bhAvArtha:- 5-3 magavan ! pshn||24|| 12 cha ? 612- gautama! pazanA pAya 2 cha, yathA- (1) sAmoza, (2) manabhogapaza, (3) saMvRttapata, (4) asaMvRtta / (5) yathAsUkSmaNapuza. 4 kusIle NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jhaapddisevnnaakusiiley,ksaaykusiiley| bhAvArtha:- prazna-De mAvan ! muzIbana 24 // 52 cha ? 6ttara- gautama! duzAsanAne pra2 cha, yathA- (1) pratisevanAzIya (2) SAya zIla. 5 paDisevaNAkusIleNaMbhaMte! kaivihe paNNatte? goyamA !paMcavihe paNNatte, taMjahANANapaDisevaNAkusIle,dasaNapaDisevaNAkusIle, carittapaDisevaNAkusIle, liMgapaDisevaNAkusIle, ahAsuhamapaDisevaNAkusIle NAmaM pNcme|| bhAvArtha - prazna- pratisevanA kuzIlanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pratisevanA kuzIlanA pAMya prakAra cha, yathA- (1)zAna pratisevanAzIsa, (2)zana pratisevanAzIla, (3) yAstri pratisevanA muzIsa, (4) siMga pratisevanAzIla (5) yathAsUkSma pratisevanAmuzIla. / 6 kasAyakusIle NaM bhaMte! kaivihe paNNatte? goyamA! paMcavihe paNNatte, taM jahANANakasAyakusIle,dasaNakasAyakusIle,carittakasAyakusIle,liMgakasAyakusIle,ahAsuhama kasAyakusIle nnaampNcme| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pAya duzAsana 24prA2 cha ? uttara- gautama! pAya duzIlanA pAMya 2 cha, yathA- (1) zanAyaDuzIsa, (2) zanAyaDuzIsa, (3) yAstri SAyazIsa, (4) liMga kaSAyakuzIla (5) yathAsUkSma kaSAyakuzIla. | 7 NiyaMTheNaM bhaMte !kaivihepaNNatte? goyamA !paMcavihe paNNatte,taMjahA- paDhamasamayaNiyaMThe, apaDhamasamayaNiyaMThe, caramasamayaNiyaMThe, acaramasamayaNiyaMThe, ahAsuhamaNiyaMTheNAma pNcme| bhAvArtha:-prazna-bhagavana!nigraMthanA 20 praDArache? ta2- gautama!nigraMthanA pAya prakAra cha, yathA- (1) prathama samayavA nigraMtha, (2) aprathama samayavA nigraMtha, (3) ya2ma samayatA nigraMtha, (4) atharabha samayayatA nigraMtha (5) yathAsUkSma nigraMtha. | 8 siNAe NaM bhaMte !kaivihe paNNate? goyamA !paMcavihe paNNatte,taMjahA- acchavI, asabale, akammase, saMsuddhaNANadasaNadhare arahA jiNe kevalI, aparissavI / bhAvArtha:- prazna-De bhagavan ! snaatn||24|| 52 cha ? 6ttara- gautama ! snAtana pAya pra12 cha, yathA- (1) achavi, (2) azala, (3) bhAMza, (4) saMzuddha zAna-zana dhA24, arihaMta, ni, upakSI (5) aparisAvI.
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 297 | vivecana : prastuta sUtromAM prajJApanA nAmanA prathama vAra vaDe nigraMthanA pAMca bheda-prabhedonuM nirUpaNa karyuM che. nigraMtha :- mithyAtvAdi AvyaMtara graMthI ane dhana-dhAnyAdi bAhya graMthithI rahita sarva virata zramaNone nigraMtha kahe che. cAritra mohanIyakarmanA kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe te nigraMthonA pAMca prakAra chepulAka - zALa-cokhAnA pULAmAM sArabhAga alpa ane ghAsa, mATI Adi niHsAra bhAga adhika hoya, tema jenA cAritramAM sAra bhAga alpa ane niHsAra bhAga adhika hoya tene pulAka kahe che. saMyama prAptinA samaye sAdhaka, kaSAya kuzIla niyaMThAne prApta thAya che. tenI saMyama sAdhanAthI saMyama paryAyonI vRddhi thAya ane nava pUrvanA jJAnanI prApti thAya, tyAra pachI nirdoSa cAritranuM pAlana karanAra keTalAka sAdhakone pulAka nAmanI labdhi pragaTa thAya che. te sAdhu koI Avazyaka prasaMge athavA jJAna, darzanAdi prayojanathI te labdhino prayoga kare che. labdhiprayoga avasthAmAM aMtarmuhUrta mATe tene pulAka nigraMtha kahe che. A nigraMtha, caturvidha saMgha Adi para AvelI Apattine dUra karavA mATe anya koI mArga na hoya, tyAre anivArya saMyogomAM labdhi prayoga dvArA cakravartI, rAjA Adine paNa bhayabhIta karI zake che, daMDa ApI zake che. tenA saMyamamAM mULaguNa pratisevanA ane kyAreka uttaraguNa pratisevanA paNa thAya che. labdhi prayoga samaye Aveza, akSamAbhAva vagere aneka nAnA-moTA doSa sevanathI tenuM cAritra niHsAra thaI jAya che. labdhi prayoganA aMtarmuhUrtamAM jo te sAdhu labdhithI nivRtta thaI jAya to kaSAyazIla nigraMthapaNAne prApta kare che ane jo nivRtta na thAya to asaMyama avasthAne prApta kare che. labdhiprayoganA prayojanonA AdhAre mulAkanA pAMca prakAra che. jJAnapulAka - jJAna- adhyayananA viSayamAM koI dvArA koI paNa prakAranI bAdhA utpanna thAya, yathArAjyamAM rAjA Adi jJAnaprAptimAM bAdhaka banatA hoya, tyAre te vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe pulAka labdhino prayoga kare, tene jJAnapulAka kahe che. darzanapalAka:- darzana arthAtu zraddhA, prarUpaNAnA viSayamAM koI dvArA, koI prakAranI bAdhA utpanna thAya, te paristhitine dUra karavA mATe labdhi prayoga kare che, tene 'darzanapulAka' kahe che. cAritrapulAka :- rAjAdi cAritrapAlanamAM vikSepa kare, koI upadravAdi kare, tyAre te paristhitimAM mulAkalabdhino prayoga kare tene cAritra ,lAka kahe che. liMga 5lAka:- jaina zramaNanI Avazyaka vezabhUSA ane upadhinA viSayamAM koI prakAranI bAdhA utpanna thAya, tyAre te vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe labdhi prayoga kare, tene liMgapulAka kahe che. yathAsUma pulAka - anya vividha kAraNothI, saMgha athavA sAdhu, zrAvaka, dIkSArthI Adi koI vyakti para AvelI vikaTa paristhitinA nivAraNa mATe pulAka labdhino prayoga kare te yathAsUkSma pulAka kahevAya che. "pulAka' nAma ja pulAka labdhiprayogane sUcita kare che. tenA pratyeka bhedamAM palAkalabdhino prayoga avazya thAya che. temaja tenI vezyA, sthiti, gati, bhava, AkarSa, aMtara, pratisevanA, liMga, saMyamaparyavo, samudyAta Adi dvAranA varNanathI spaSTa che ke pulAka nigraMtha labdhi prayoganA samaye ja hoya che. mULapAThamAM paNa mulAkanA pAMca bheda pulAka labdhithI saMbaMdhita che. bakuzaH- bakuza arthAt zabala-kAbara cita-citravicitra. jenuM cAritra, doSasevana rU5 azuddhithI mizrita
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 ] zrI bhagavatI sUtra-5 hoya tene bakuza nigraMtha kahe che. doSasevananA nimittathI tenA be bheda che. zarIrabakuza ane upakaraNa bakuza. (1) zarIra bakuza :- zarIranI zobhA vibhUSAne mATe hAtha, paga, mukha Adi sApha kare, AMkha, kAna, nAka Adino mela dUra kare, nakha, keza Adi avayavone susajjita kare, dAMta Adine raMge, ityAdi pravRttinA sevanathI je zramaNa kAyaguptithI rahita hoya, te zarIra bakuza che. (2) upakaraNa bakaza - saMyamI jIvananA Avazyaka upakaraNonI AsaktithI tenI zobhA vibhUSAmAM pravRttizIla bane, akAlamAM vastra, pAtrAdi vAraMvAra dhue raMge, niSkAraNa pAtrAdi para rogAna lagAve, avanavI DIjhAIno kare, ityAdi pravRttio kare, tene upakaraNa bakuza kahe che. A baMne prakAranA bakuza Rddhi ane yazanA kAmI hoya che. te satata zAtAnI ja kAmanA kare che, tethI te sAdhu jIvananA kartavya anuSThAnomAM pUrNa sAvadhAna rahI zakatA nathI. te nigraMtho mULaguNamAM doSanuM sevana karatA nathI. tenI doSanI pravRtti, uttara guNanI sImA parvatanI ja hoya che ane te zithila mAnasika vRttithI janmelI hoya che. jo doSanuM sevana kramazaH vadhatuM jAya ane mULaguNanI virAdhanA kare to pratisevanA kuzIla athavA asaMyamabhAvane prApta kare che. jo doSanI zuddhi karI le to kaSAyakuzIla nigraMthapaNAne prApta kare che. athavA sUkSmadoSonI pravRtti cAlu rAkhe ane saMyama ArAdhanAmAM tatpara banI jAya to jIvanaparyata bakuzapaNe rahI zake che. baMne prakAranA bakuzanA pAMca prakAra che (1) Abhoga bakuza- saMyama vidhi, zAstrAjJA temaja doSa pravRttionA pariNAmane jANavA chatAM zithilavRttithI ane bedarakArIthI doSasevana kare te Abhoga bakuza che. 2) anAbhoga bakuza- je saMyama vidhi ke zAstrAjJAne jANyA vinA, potAnI pravRttinA sArAsArano vicAra karyA vinA anukaraNavRttithI, dekhAdekhIthI tathA prakAranA saMgathI doSanuM sevana kare che te anAbhoga bakuza che. (3) saMvRtta bakuza- gupta rIte athavA chUpI rIte doSa sevana kare ke koI paNa bakuza pravRtti kare, te saMvRtta bakuza che. (4) asaMvRtta bakuza-duHsAhasathI, zarama ke saMkoca vinA pragaTa rUpe doSa sevana kare, te asaMvRtta bakuza che. (5) yathAsUma bakuza- je ALasa, nidrA, pramAdAdinA kAraNe sAdhu samAcArInA pAlanamAM utsAha rahita, indriyonA viSayomAM Asakta, anAvazyaka padArthonuM sevana karanAra ityAdi aneka rIte doSa sevana kare, te yathAsUkSmabakuza che. saMkSepamAM je pravRttiothI vinaya, vairAgya, indriya damana, icchAnirodha, jJAna, tapa Adi saMyama guNomAM avarodha thAya tevI pravRttio karanAra yathAsUkSma bakuza kahevAya che. kuzIla:- mULa athavA uttaraguNomAM doSa lagADavAthI tathA saMvalana kaSAyathI jenuM cAritra dUSita hoya, tene kuzIla kahe che. tenA be bheda che- pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla. pratisevanA kuzIla - sakAraNa mULaguNa athavA uttaraguNamAM amuka maryAdA sudhInuM doSasevana karanAra pratisevanA kuzIla kahevAya che. A prakAranA nigraMthamAM koI prakAranI lAcArI, asahanIya sthiti athavA kyAreka pramAda, kutUhala, abhimAna, adhUrI samajaNa Adi doSasevananuM kAraNa hoya che athavA jJAna Adi pAMcanA nimitte doSasevana thAya che. A prakAranA nigraMthanuM doSasevana bakuzanA doSo karatA adhika paNa hoya che. bakuzanA doSasevanuM kAraNa mukhyatayA zithilavRtti ane Asakti che. jyAre pratisevanA kuzIlamAM doSanI mAtrA adhika hovA chatAM mukhyatayA tenuM kAraNa asahanIya paristhiti ke kSetra kAlanI vizeSa paristhiti hoya che. tethI tenA utkRSTa saMyama paryavo bakuzathI adhika hoya che. bakuza lAgelA doSanI zuddhi kare, to te kaSAyakazIla nigraMthapaNAne prApta kare che. jo doSasevananI
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka | 299 | pravRtti cAlu hoya ane tenI sAthe saMyama ArAdhanAmAM tatpara hoya, to A nigraMtha jIvanaparyata paNa rahI zake che paraMtu jo doSanuM pramANa kramazaH vadhatu jAya ane tenI zuddhi na kare to asaMyamabhAvane prApta kare che. pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla A traNe niyaMThAmAM traNa zubha lezyA ja hoya che. temAM azubha lezyAnA pariNAmo kSamya nathI. doSasevana sAthe jo pariNAmo azubha thaI jAya to te nigraMthapaNAnA bhAvathI cuta thaI asaMyamabhAvane prApta kare che. pratisevanAkuzIlanA paNa pAMca prakAra che- (1) jJAna pratisevanA kuzIla- jJAna bhaNatAM, bhaNAvatAM ke pracArAdi karavA mATe mULaguNamAM ke uttaraguNamAM doSasevana kare, yathA- pustako kharIdavA, chapAvavA vagere. jJAnAdithI AjIvikA calAve te paNa jJAna pratisevanA kuzIla kahevAya che. (2) darzana pratisevanA kuzIla- zuddha zraddhAnI prApti mATe, tenA pracArAdi mATe doSasevana kare te darzanapratisevanAkuzIla che. (3) cAritra pratisevanA kuzIla- cAritranI pravRttionuM pAlana karavA ke karAvavA mATe doSasevana kare, yathAcAritrapAlananuM sAdhana zarIra che, zarIra sazakta haze to cAritrapAlana vizeSa thaze te daSTikoNathI zarIra mATe doSasevana kare te cAritra pratisevanAkuzIla che. (4) liMga pratisevanA kuzIla- liMganA viSayamAM arthAt sAdhunI vezabhUSAnA nimitte tathA sAdhuliMganA Avazyaka upakaraNa, vastra, pAtra, rajoharaNa AdinA nimitte doSasevana kare te liMga pratisevanA kuzIla che. (5) yathAsUma pratisevanA kuzIla- pUrvokta cAra kAraNa sivAya anya kAraNe arthAt paulika sukhanI lAlasAthI, kaSTa sahana na thavAthI, icchApUrti mATe, mAnAdi kaSAyonA poSaNa mATe athavA koInA dabANathI mULaguNa ke uttaraguNamAM doSasevana kare, te yathAsUkSma pratisevanA kuzIla che. A rIte pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla, te traNe niyaMThA pratisevI che, doSa sevI che, temAM chaThuM ane sAtamuM be ja guNasthAna hoya che, zeSa traNa niyaMThA apratisavI che. pulAkamAM eka chaThTha guNasthAna ja hoya che. kaSAya kuzIla:- saMjvalana kaSAyanA pragaTa ke apragaTa udayathI jenuM cAritra kaMIka aMze malina bane che tene kaSAya kuzIla kahe che. te nigraMtha mahAvrata, samiti, gupti AdimAM kiMcit paNa aticAra ke anAcAra rUpa doSa sevana karatA nathI. saMyama prAptinA samaye avazya kaSAya kuzIla nigraMthapaNuM ja hoya che. bIjA niyaMThA tyAra pachI prApta thAya che. sAdhaka jIvanamAM kyAreka koIpaNa nimittathI kaSAyano udaya thAya paraMtu te turaMta ja upazAMta thaI jAya to ja kaSAya kazIla nigraMthapaNuM rahe che. jo kaSAyanI kAlamaryAdA vadhI jAya to kaSAya kuzIlapaNu rahetuM nathI. A nigraMthamAM 6,7,8,9,10A pAMca guNasthAna hoya che. chaThThA guNasthAnamAM kaSAyano udaya pragaTa jaNAya che. paraMtu sAtamAthI dazamA guNasthAna sudhI apragaTapaNe kaSAyano udaya hoya che. A nigraMthanA paNa pAMca prakAra che. (1) jJAna kaSAya kuzIla - jJAna bhaNatA ke jJAna preraNA, pracArAdi kArya karatAM pramatta dazAnA kAraNe saMjvalana kaSAyanI pragaTa avasthA AvI jAya to tene jJAnakaSAya kuzIla kahe che. 2) darzana kaSAya kazIla - darzana-zraddhAgamya viSayone samajavA, samajAvavAmAM kyAreka pragaTa kaSAyano udaya thaI jAya tene darzana kaSAya kuzIla kahe che. (3) cAritra kaSAya kuzIlaH- cAritranuM pAlana karatA, karAvatA athavA vaiyAvacca Adi karatAM pramAdavaza pragaTa kaSAyano udaya thai jAya to tene cAritrakaSAya kuzIla kahe che.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 300 | zrI bhagavatI sUtra-5 (4) liMga kaSAya kuzIla:- zuddha liMga, veSabhUSA, upakaraNAdinA nimitte pramAdavaza saMjavalana kaSAyano pragaTa udaya thAya, tene liMga kaSAya kuzIla kahe che. (5) yathAsUkama kaSAya kuzIlaH- pUrvokta cAra kAraNa sivAya apragaTarUpe ane kyAreka pragaTarUpe kaSAyano udaya thaI jAya. jema ke icchA ke AjJA viruddha kArya thavAthI, anukULa vAtAvaraNa na hovAthI, koInI kSati sahana na thavAthI kaSAya thaI jAya, tene yathAsUkSmakaSAya kuzIla kahe che. A nigraMthano kaSAya jo saMjvalananI koTithI vadhI jAya to te anyanigraMthapaNAne athavA asaMyamabhAvane prApta kare che. nigraMtha :- rAgadveSanI graMthithI sarvathA rahita hoya tene nigraMtha kahe che. ahIM 11,12mAM guNasthAnavartI vItarAga sAdhakane nigraMtha kahyA che. temAM koI paNa prakAranA doSasevana ke kaSAyanA udayanI saMbhAvanA nathI. te sAdhaka kaSAyano udaya na hovAthI vItarAga ane jJAnAvaraNIyAdi zeSa ghAtakarmano udaya hovAthI te chadmastha hoya che arthAt chadmastha vItarAgane nigraMtha kahe che. pUrvanA cAra nigraMthonA pAMca-pAMca bhedanI zailInuM anukaraNa karIne sUtrakAre nigraMthanA paNa pAMca bheda karyA che. tenA bhedanuM kAraNa doSasevana ke kaSAyAdi nathI. tema chatAM A nigraMthAvasthA azAzvata che. tethI sarva nigraMthonI apekSAe tenA pAMca prakAra thAya che. (1) prathama samayavartI nigraMtha :- kyAreka AkhA lokamAM eka paNa nigraMtha na hoya ane navA je zramaNo nigraMtha avasthAne prApta kare te sarva prathama samayavartI nigraMtho hoya che. (2) aprathama samayavartI nigraMtha:- kyAreka navA koI paNa sAdhu nigraMthapaNAne prApta karatA na hoya to, te sarva nigraMtho aprathamavartI ja hoya che. (3) carama samayavartI nigraMtha :- kyAreka sarva nigraMtho carama samayavartI ja hoya che, te sarvanI chadmasthAvasthAno carama samaya hoya te carama samayavartI nigraMtha che. (4) acaramasamayavartI nigraMtha :- kyAreka sarva nigraMtho acarama samayavartI ja hoya che. sarvanI chadmasthAvasthAne be, traNa, cAra, pAMcAdi samaya zeSa rahyA hoya, te acarama samayavartI nigraMtha che. prathama ane aprathamanuM kathana pUrvAnupUrvInI apekSAe che ane carama-acaramanuM kathana pazcAnupUrvAnI apekSAe che. (5) yathAsUma nigraMtha - prathama-aprathama, carama ke acarama samayanI apekSA rAkhyA vinA sAmAnyarUpe sarva samayamAM vartatA nigraMthone yathAsUkSmanigraMtha kahe che. temAM keTalAka prathama samayavartI hoya, keTalAka aprathamasamayavartI hoya. A rIte dvisaMyogI Adi bhaMga banI zake che. bIjI rIte nigraMthanA pAMca prakAra A pramANe samajavA- (1) nigraMtha avasthAnA prathama samayavartI sarva nigraMthone prathama samayavartI nigraMtha (2) bIjA Adi samayavartI nigraMthone aprathama samayavartI nigraMtha (3) aMtima samayavartI nigraMthone carama samayavartI nigraMtha (4) aMtima samaya sivAyanA nigraMthone acarama samayavartI nigraMtha ane (5) nigraMtha avasthAnA koI paNa samayavartI nigraMthone yathAsUkSma nigraMtha kahe che. nigraMthanA be prakAra che- upazAMtakaSAyanigraMtha ane kSINakaSAyanigraMtha. agiyAramA guNasthAnavartI nigraMtha upazAMta kaSAya nigraMtha che ane bAramAM guNasthAnavarsI nigraMtha kSINa kaSAya nigraMtha che. snAtaka - pUrNataH zuddha, akhaMDa cAritrasaMpanna nigraMthane snAtaka kahe che. te cAra ghAtakarmanA nAzathI kevaLa
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 301 jJAna ane kevaLadarzanathI yukta hoya che. temAM teramuM ane caudamuM be guNasthAna hoya che. A prakAranA nigraMthamAM paNa bhedanuM koI kAraNa nathI. temaja A guNasthAna paNa zAzvata che. tenA saMyama sthAno, AtmaguNo-jJAna, darzana paNa samAna che. tema chatAM pAMca prakAranA bhedanI zailInuM anukaraNa karIne sUtrakAre tenA pAMca bhedanuM kathana karyuM che. sUtra kathita stAnakanA pAMca bhedo tenA pAMca guNone pragaTa kare che. (1) acchava- yoganirodha avasthAmAM chavI arthAtu zarIrabhAva na hoya te acchavI. akSaTghAtakarmano kSaya karyA pachI temAM kAMI paNa khAsa kSapaNa zeSa nathI, te akSapI che. (2) asavane saMpUrNa doSa rahita avasthA. (3) empale- ghAtakarmanA aMzathI rahita hoya te akarmAza. (4) samuddha - saNa dhare- vizuddha jJAna-darzananA dhAraka. (5) aparikSAva- karmabaMdhanA AzravathI rahita hoya te aparizrAvI che. caudamA guNasthAne sAdhaka ayogI, niSkriya, banI jAya che tyAre karmano Azrava aTakI jAya che. A rIte A pAMce ya avasthA, bheda rUpa nathI paraMtu "zukra-puraMdara AdinI jema zabda nayanI apekSA pAMca bheda samajavA. (2) vedadvAra:| 9 pulAe NaM bhaMte ! kiM saveyae hojjA, aveyae hojjA?goyamA ! saveyae hojjA, No aveyae hojjaa| bhAvArtha - pragna-he bhagavan! pulAka savedI hoya che ke avedI? uttara-he gautama!te savedI hoya che, avedI nathI. 10 jaiNaMbhate!sakyaehojjA kiMisthiveyaehojjA,purisakyaehojjA, purisaNapuMsagaveyae hojjA? goyamA ! No itthiveyae hojjA, purisaveyae hojjA, purisaNapuMsagaveyae vA honA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka savedI hoya che, to zuM strIvedI hoya che, puruSavedI hoya che ke puruSa napuMsakavedI hoya che? uttara-he gautama! te strIvedI nathI paraMtu puruSavedI athavA puruSa napuMsakavedI hoya che. 11 bause NaM bhaMte ! kiM saveyae hojjA, aveyae hojjA? goyamA !saveyae hojjA, No aveyae hojjaa| bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! bakuza savedI hoya che ke avedI? uttara-he gautama!bakuza savedI hoya che, avedI nathI. 12 jaiNaMbhate!sakyaehojjA kiMithikyaehojjA,purasaveyaehojjA, purisaNapuMsagaveyae hojjA? goyamA ! itthiveyae vA hojjA, purisaveyae vA hojjA, purisaNapuMsagaveyae vA hojjA / evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! bakuza savedI hoya che, to zuM strIvedI hoya che, puruSavedI hoya che ke puruSa napuMsakavedI hoya che? uttara- he gautama! te strIvedI, puruSavedI athavA puruSa napuMsakavedI hoya che, A ja rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA.
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 ] zrI bhagavatI sUtra-5 13 kasAyakusIleNaM bhaMte ! kiM saveyae, pucchA / goyamA !saveyae vA hojjA, aveyae vaahojjaa| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla savedI hoya che ke avedI? uttara- he gautama! kaSAyakazIla savedI paNa hoya che ane avedI paNa hoya che. 14 jai bhaMte ! aveyae kiM uvasaMtaveyae, khINaveyae hojjA? goyamA !uvasaMtaveyae vA, havecavA honDA | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla jo avedI hoya, to upazAMtavedI hoya ke kSINavedI hoya che? uttara- he gautama ! te upazAMtavedI paNa hoya che ane kSINavedI paNa hoya che. 15 jai bhaMte ! saveyae hojjA kiM itthiveyae, pucchA / goyamA !tisuvi jahA buso| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo kaSAyakuzIla savedI hoya, to zuM strIvedI hoya, ityAdi prazna? uttara- he gautama! bakuzanI samAna traNe vedomAM hoya che. 16 NiyaMThe NaM bhaMte ! kiM saveyae, pucchA / goyamA ! No saveyae hojjA, aveyae honnA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMtha savedI hoya che ke avedI ? uttara- he gautama ! nigraMtha savedI nathI, avedI hoya che. 17 jai bhaMte ! aveyae hojjA kiM uvasaMtaveyae, pucchA / goyamA ! uvasaMtaveyae vA hojjA,khINaveyae vA hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMtha avedI hoya, to zuM upazAMtavedI hoya ke kSINavedI hoya? uttara- he gautama ! upazAMtavedI hoya che ane kSINavedI paNa hoya che. 18 siNAeNaM bhaMte ! kiM saveyae hojjA, pucchA? goyamA !jahA NiyaMThetahA siNAe vi,Navara- No uvasaMtaveyae hojjA,khINaveyae hojjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! snAtaka savedI hoya che ke avedI? uttara- he gautama! nigraMthanI samAna snAtaka paNa avedI hoya che paraMtu te upazAMtavedI nathI, te kSINavedI ja hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM cha prakAranA nigraMthomAM vedanuM kathana che. ATha guNasthAna sudhI jIvo savedI hoya che. tyAra pachI jo te jIva upazamazreNI para hoya to upazAMtavedI ane kSapakazreNI para hoya to kSINavedI thAya che. pulAka, bakuza ke pratisevanAkuzIlamAM chaThuM ane sAtamuM be ja guNasthAna hoya che. tethI teo savedI hoya che. pulAka labdhi strIne hotI nathI. kAraNa ke pulAka labdhi pUrvadharane ja hoya che ane strIne pUrvanuM jJAna hotuM nathI, tethI pulAkamAM puruSa ane puruSa napuMsaka be veda hoya che.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 303 nigraMtha avedI puruSa napuMsaka veda - napuMsakanA be prakAra hoya che. strI napuMsaka ane puruSa napuMsaka. strInI samAna zarIrAkRtivALA napuMsaka, strI napuMsaka kahevAya che ane puruSanI samAna zarIrAkRtivALA napuMsaka, puruSa napuMsaka kahevAya che. tathA prakAranA svabhAve strI napuMsakamAM eke ya niyaMThA hotA nathI. puruSa napuMsakamAM pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIla te cAra niyaMThA hoya che. bakuza ane pratisevanA kuzIlamAM strIveda, puruSaveda ane puruSa napuMsaka te traNe veda hoya che. kaSAya kuzIlamAM 10 guNasthAna hoya che. tethI temAM savedI ane avedI baMne hoya che. chaThThA, sAtamA ane AThamA guNasthAnanI apekSAe temAM traNe veda hoya ane navamA ane dazamA guNasthAnanI apekSAe te upazAMtavedI ane kSINavedI baMne hoya che. nigraMthamAM agiyAramuM ane bAramuM be guNasthAna hoya che tethI te savedI nathI, avedI che. agiyAramA guNasthAnavartI hoya te upazAMtavedI ane bAramA guNasthAnavartI hoya te kSINavedI hoya che. snAtaka avedI-kSINavedI ja hoya che. temAM teramuM ane caudamuM be guNasthAna ja hovAthI te upazAMta vedI hotA nathI. nigraMthomAM veda:guNasthAna savedI strI | puruSa | pu. napuM.' upazAMta vedI | kSINavedI pulAka bakuza, pratisevanA | 6,7 kaSAyakuzIla 6thI 10 nigraMtha 11, 12 13, 14 (3) rAgadvAra: 19 pulAe NaMbhaMte ! kiM sarAgehojjA,vIyarAgehojjA? goyamA !sarAgehojjA, No vIyarAgehojjA, evaM jAvakasAyakusIle / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanu ! pulAka sarAgI hoya che ke vItarAgI ? uttara- he gautama ! pulAka sarAgI hoya che, vItarAgI nathI. A rIte yAvatu kaSAyakuzIla paryata jANavuM. 20 NiyaMTheNaM bhaMte ! kiM sarAgehojjA, pucchA / goyamA !No sarAge hojjA, vIyarAge how I bhAvArtha - prazna-he bhagavan!nigraMtha sarAgI hoya che ke vItarAgI? uttara-he gautama! sarAgI nathI, vItarAgI hoya che. 21 jai bhaMte ! vIyarAgehojjA kiM uvasaMtakasAyavIyarAgehojjA,khINakasAyavIyarAge | x 18 | | | | X | x | TX | | snAtaka
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 ] zrI bhagavatI sUtra-5 hojjA? goyamA ! uvasaMtakasAyavIyarAgevA hojjA,khINakasAyavIyarAgevA hojjaa| sinnaaeevcev,nnvr-nnouvstksaayviiyraagehojjaa,khiinnksaayviiyraagehojjaa| bhAvArtha :- pragna- he bhagavana ! nigraMtha vItarAgI hoya, te zuM upazAMta kaSAya vItarAgI hoya che ke kSINakaSAya vItarAgI hoya che? uttara-he gautama! upazAMta kaSAya vItarAgI paNa hoya che ane kSINakaSAya vItarAgI paNa hoya che. A rIte snAtaka paNa jANavA paraMtu snAtaka upazAMta kaSAya vItarAgI nathI, kevaLa kSINa kaSAya vItarAgI ja hoya che. vivecana :saro :- sarAga = sakaSAyaavasthA. sakaSAya bhAva dazamA guNasthAna sudhI rahe che. nigraMthomAM sarAgI-vItarAgI :nigraMtha vItarAgI upazAMta prathama cAra | sarAgI kSINa nigraMtha - snAtaka | 4 (4) kalpahAra : 22 pulAeNaM bhaMte ! kiM Thiyakappe hojjA, aTThiyakappehojjA?goyamA !ThiyakappevA hojjA, aTThiyakappevA hojjA / evaM jaavsinnaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka sthitakalpamAM hoya che ke asthita kalpamAM hoya che? uttara-he gautama! te sthita kalpamAM paNa hoya che ane asthita kalpamAM paNa hoya che. A rIte yAvatu snAtaka paryata jANavuM. 23 pulAe NaM bhaMte ! kiM jiNakappe hojjA, therakappe hojjA, kappAIe hojjA? goyamA !No jiNakappe hojjA, therakappe hojjA,No kappAIe hojjaa| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! pulAka jinakalpamAM hoya che, sthavirakalpamAM hoya che ke kalpAtIta hoya che? uttara- he gautama! pulAka jinakalpamAM nathI, kalpAtIta paNa nathI paraMtu sthavira kalpamAM hoya che. 24 bause NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jiNakappevA hojjA,therakappevA hojjA, No kappAIe hojjaa| evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza jinakalpamAM hoya che, ityAdi prazna? uttara-he gautama! bakuza jinakalpamAM ane sthavirakalpamAM hoya che paraMtu kalpAtIta nathI. A rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA joIe.
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 25 sAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jiNakappe vA hojjA, therakappe vA hobbA, bApa vA hokhkhA | 305 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kaSAyakuzIla jinakalpamAM hoya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! jinakalpamAM paNa hoya che, sthavirakalpamAM paNa hoya che ane kalpAtIta(tIrthaMkaranI apekSAe) paNa hoya che. 26 piyaDheLa mate ! pucchA ? noyamA ! khoniLabbe okhkhA, kho therape honA, kappAIe hojjA / evaM siNAe vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nigraMtha jinakalpamAM hoya che, ityAdi prazna? uttara-nigraMtha jinakalpamAM ke sthavira kalpamAM nathI, paraMtu kalpAtIta hoya che. A rIte snAtaka paNa jANavA. vivecana : kalpa eTale maryAdA. tenA daza prakAra A pramANe che- (1) acela kalpa :-- maryAdita-sImita ane sapheda vastro rAkhavA tathA pAtra Adi anya upakaraNo paNa zAstrAjJAnusAra maryAdita rAkhavA, te acela kalpa che. (2) auddezika kalpa :- samuccaya sAdhu samudAyanA nimitte banelA AhAra, pANI, makAna Adi auddezika kahevAya che. je kalpamAM auddezika vastuno tyAga karavo Avazyaka hoya te audezika kalpa che. (3) rAjapiMDa :- anya rAjAo dvArA abhiSeka karAyelA mukuTabaMdhI rAjAonA gharano AhAra rAjapiMDa kahevAya che. tene grahaNa na karavo, te rAjapiMDa kalpa che. (4) zayyAtarapiMDa :- zayyA-sthAna. sAdhu-sAdhvIne rahevA mATe je vyakti sthAna Ape che, jenA makAnamAM sAdhu-sAdhvI rahe che, te makAna mAlika zayyAtara kahevAya che. tenA gharanA AhAra, pANI, vastra Adine zayyAtarapiMDa kahe che. tene grahaNa na karavA, te zayyAtarapiMDa kalpa che. -= (5) mAsakalpa :- sAdhune mATe eka gAmamAM 29 divasa ane sAdhvIne 58 divasathI vadhu na rahevAnI kAlamaryAdAne mAsakalpa kahe che. (6) cAturmAsika kalpa :- aSADhI pUnamathI kAratakI pUnama sudhI Agamokta kAraNa vinA vihAra na karavo, eka ja sthAne rahevuM, te cAturmAsika kalpa che. (7) vratakalpa :- pAMca mahAvrata ane chaThThuM rAtri bhojana viramaNa vratanuM pAlana karavuM athavA cAturyAma dharmanuM pAlana karavuM te vratakalpa che. (8) pratikramaNa :- ubhayakAla niyamita pratikramaNa karavuM, te pratikramaNa kalpa che. (9) kRtikarma [ :- ratnAdhiko sAthenA vaMdana vyavahArane kRtikarma kahe che. (10) puruSa jyeSTha :- sAdhu-sAdhvIonA samudAyamAM puruSanI-sAdhunI jyeSThatAne svIkAravI. nAnA ke moTA koI paNa sAdhune sAdhvIe vaMdanAdi karavA. A prakAranI praNAlikAne puruSa jyeSTha kalpa kahe che. A kalpanA be prakAra- (1) sthitakalpa (2) asthitakalpa.
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrI bhagavatI sUtra-5 (1) sthitakalpa - uparokta dasa prakAranI maryAdAonuM pAlana karavuM anivArya hoya tene sthita kalpa kahe che. bhArata ane airAvata kSetramAM prathama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM chae prakAranA nigraMtho mATe A daza-daza kalpanuM pAlana anivArya hovAthI tenA kalpa sthitakalpa kahevAya che. (2) asthita kalpa:- uparokata 10 kalpamAMthI acalakalpa, audezika, rAjapiMDa, mAsakalpa, cAturmAsika kalpa ane pratikramaNa kalpa A cha kalpanuM pAlana svaicchika hoya ane zeSa zayyAtarapiMDa, vratakalpa, kRtikarma ane puruSa jyeSTha A cAra kalpanuM pAlana anivArya hoya, A prakAranI kalpa maryAdAne asthita kalpa kahe che. madhyanA rara tIrthakaranA zAsanamAM ane mahAvideha kSetramAM chae niyaMThAmAM asthita kalpa hoya che. anya rIte kalpanA traNa prakAra :- jinakalpa, sthavirakalpa ane kalpAtIta. (1) jinakalpa :- jinano artha che- vItarAga. zarIra prati pUrNa vItarAgI samAna AcaraNa hoya tene jinakalpa kahe che. temAM dehanA mamatvano sarvathA tyAga hoya che. A kalpa saMbaMdhI koI paNa niyamamAM koI paNa prakAranA apavAda sevanane avakAza nathI. zarIranI sevA zuzruSA ane upakaraNanA samArakAmarUpa parikarma thatuM nathI. roga Ave, kAMTo vAge, AMkhamAM kaNa paDe, zarIramAM ghA vagere paDe to upacAra thato nathI. A rIte viziSTa abhigraha pUrvaka saMyamanuM pAlana karavAne jinakalpa kahe che. temAM cha ane sAtamuM be guNasthAna hoya che. jinakalpamAM sAdhaka eka paNa labdhino prayoga karatA nathI. (2) sthavira kalpa:- A kalpamAM nAnA-moTA niyama-upaniyamonuM utsarga rUpe pUrNatayA pAlana karAya che paraMtu vizeSa paristhitimAM gItArtha, bahuzrutamuninI AjJA anusAra apavAdamArganuM paNa sevana thAya che ane pachI Agamokta prAyazcita laIne zuddhi karI zakAya che. A rIte utsarga ane apavAdanA vaikalpika AcaraNa sahitanI kalpa maryAdAne sthavirakalpa kahe che. temAM gItArthamuninI AjJAthI zarIranI sevA-suzruSA ane upadhinuM parikarma paNa karI zakAya che. (3) kalpAtIta :- je zramaNo zAstrAjJAo ane kalpa-maryAdAothI mukta thaI jAya che, je potAnA jJAna ane vivekathI ja AcaraNa kare che, tene kalpAtIta kahe che. tIrthakara bhagavAna tathA upazAMta vItarAga ane kSINa vItarAga Adi 11 thI 14 guNasthAnavartI sAdhako kalpAtIta hoya che. nigraMthomAM kalpa:nigraMtha sthita asthita sthavira kalpAtItamAM kalpamAM kalpamAM kala5mAM kalpamAM pulAka bakuza-pratisevanA 4 kaSAyakuzIla nigraMtha | V | snAtaka | ja | / (5) cAritra dvAra:27 pulAe NaM bhaMte ! kiM sAmAiyasaMjame hojjA, cheovaTThAvaNiyasaMjame hojjA, .. |
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 parihAravisuddhiyasaMjame hojjA, suhumasaMparAyasaMjame hojjA, ahakkhAyasaMjame hojjA ? goyamA ! sAmAiyasaMjame vA hojjA, cheovadvAvaNiyasaMjame vA hojjA, No parihAravisuddhiya saMjame hojjA, No suhumasaMparAyasaMjame hojjA, jo ahakkhAyasaMjame hojjA / evaM bause vi, evaM paDisevaNAkusIle vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka nigraMthamAM zuM sAmAyika saMyama, chedopasthApanIya saMyama, parihAra- vizuddha saMyama, sUkSmasaMparAya saMyama ke yathAkhyAta saMyama hoya che ? uttara- he gautama ! pulAka nigraMthamAM sAmAyika saMyama ke chedopasthApanIya saMyama hoya che; parihAra vizuddha saMyama, sUkSma saMparAya saMyama ane yathAkhyAta saMyama hotA nathI. A rIte bakuza ane pratisevanAkuzIla viSe paNa jANavuM. 28 kasAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! sAmAiyasaMjame vA hojjA va suhumasaMparAyasaMjame vA hojjA, jo ahakkhAyasaMjame hojjA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kaSAya kuzIla nigraMthamAM zuM sAmAyikAdi saMyama hoya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! temAM sAmAyika saMyama yAvat sUkSmasaMparAya saMyama hoya che, yathAkhyAta saMyama hoto nathI. suhuma 29 niyaMThe te ! pucchA ? goyamA ! No sAmAiya saMjame hojjA jAva No saMparAyasaMjame hojjA, ahakkhAya saMjame hojjA / evaM siNAe vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nigraMthamAM kayA saMyama hoya che ? uttara- he gautama ! sAmAyika saMyama yAvat sUkSma saMparAya saMyama nathI. temAM yathAkhyAta saMyama ja hoya che. A ja rIte snAtakamAM paNa yathAkhyAta saMyama ja hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM pAMca prakAranA nigraMthono samavatAra pAMca prakAranA saMyamamAM karyo che. nigraMthomAM cAritra : nitha sAmAyika pulAka bakuza, pratisevanA kaSAyakuzIla nigraMtha snAtaka (6) pratisevanA dvAra : 30 lA NaM bhaMte! kiM paDisevae hojjA, apaDisevae hojjA ? goyamA ! paDiseva hojjA, jo apaDisevae hojjA / X X chedopasthApanIya parihAra vizuddha sUkSma saMparAya yathAkhyAta X pa X X X X X 307 X X X X X X
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna-he bhagavan! mulAka, zuM pratisavI(doSonuM sevana karanAra) hoya che ke apratisevI hoya che? uttara- he gautama! pratisevI hoya che, apratisavI nathI. 31 jaiNaM bhaMte ! paDisevae hojjA kiM mUlaguNapaDisevae hojjA, uttaraguNapaDisevae hojjA? goyamA !mUlaguNapaDisevae vA hojjA, uttaraguNapaDisevae vA hojjA / mUlaguNapaDisevamANe paMcaNhaM AsavANaM aNNayaraMpaDisevejjA, uttaraguNapaDisevamANe dasavihassa paccakkhANassa aNNayara pddisevejjaa| bhAvArtha-prazna-he bhagavan! jo pulAka pratisevI hoya, to zuM mULaguNonA pratisevI hoya ke uttaraguNonA pratisevI hoya? uttara- he gautama! mULaguNonA pratisavI paNa hoya che ane uttaraguNonA pratisavI paNa hoya che. jo mULaguNonI pratisevanA kare, to pAMca prakAranA AzravamAMthI koI paNa eka AzravanA pratisevI hoya che ane uttaraguNonI pratisevanA kare, to te daza prakAranA pratyAkhyAnomAMthI koI eka pratyAkhyAnanA pratisevI hoya che. 32 bauseNaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! paDisevae hojjA,No apaDisevae hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza pratisevI hoya che, ityAdi prazna? uttara-he gautama!pratisevI hoya che, apratisavI nathI. 33 jaiNaM bhaMte ! paDisevae hojjA kiM mUlaguNapaDisevae hojjA, uttaraguNapaDisevae hojjA? goyamA !No mUlaguNapaDisevae hojjA, uttaraguNapaDisevae hojjA / uttaraguNapaDisevamANedasavihassa paccakkhANassa aNNayaraMpaDisevejjA / paDisevaNAkusIle jahA punA. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo bakuza pratisevI hoya, to zuM mULaguNa pratisevI hoya ke uttaraguNa pratisevI hoya? uttara- he gautama! te mULaguNa pratisavI nathI, uttaraguNa pratisevI hoya che. uttaraguNanuM pratisevana kare, to te daza prakAranA pratyAkhyAnamAMthI koI eka pratyAkhyAnanA pratisevI hoya che. pratisevanAkuzIlanuM kathana pulAkanI samAna che. |34 kasAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! No paDisevae hojjA, apaDisevae hojjA / evaM NiggaMthevi, evaM siNAe vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla pratisevI hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! te pratisevI nathI. paraMtu apratisevI hoya che. A rIte nigraMtha ane snAtaka paNa apratisevI hoya che. vivecana - pratisevanA:- saMjavalana kaSAyanA udaye saMyama maryAdAonuM ullaMghana karavuM, doSonuM sevana karavuM tene pratisevanA kahe che. tenA be bheda che- mULagaNa pratisevanA- pAMca mahAvrata ke rAtribhojana viramaNa vratamAM doSasevana karavuM, doSo lagADavA, te mULaguNa pratisevanA che. sUtrakAremUnAga paDilevAne pAchuM ApavAmAM
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 309 | aparaMpattinA A pAMca AzravanuM sevana karavuM te mULaguNa pratisevanA che, te pramANe kathana karyuM che. pAMca AzravanA kathanathI ahIM prANAtipAta, mRSAvAda Adi pAMca prakAranA avratarUpa AzravanuM grahaNa thAya che kAraNa ke te ja mULaguNa pratisevanA che. uttaragaNa pratisevanA- svAdhyAya, tapa, paccakakhANa vagere temaja niyama-upaniyamonI maryAdAno bhaMga karavo, te uttaraguNa pratisevanA che. apratisevanA- koI paNa prakAranA doSanuM sevana na karavuM te apratisevanA che. vidatta pAsa:-dazavidha pratyAkhyAna be prakAranA che. prathama prakAre-navakArazI, porasI, doDha porasI, be porasI, ekAsaNu, ekaThANu-ThAma cauvihAra sahita ekAsaNu, AyaMbila, navI AyaMbila, upavAsa ane abhigraha; A 10 paccakhANa che. bIjA prakAre- zataka-7/ramAM kathita anAgata paccakhANa Adi daza che. | mulAka-mULaguNa ane uttaraguNa baMnemAM doSa sevana kare che. pulAka labdhinA prayoga samaye hiMsAdinuM AcaraNa karIne te mULaguNanI virAdhanA kare che temaja labdhi prayogathI sAdhu samAcArInI virAdhanA thavAthI uttaraguNanI virAdhanA thAya che. bakuza- mahAvratane dUSita banAvatA nathI paraMtu pramAda temaja Asakti AdinA kAraNe sukhazIlavRttithI uttaraguNamAM ja doSasevana kare che. pratisevanAzIla mULaNa ke uttaraguNamAM doSa sevana kare che. kaSAyakuzIla, nigraMtha ane snAtaka apratisevI hoya che, te koI paNa prakAranA doSanuM sevana karatA nathI. nigraMthomAM pratisevanA : nigraMtho | mULaguNa pratisevanA | uttaraguNa pratisevanA | apratisevI X | X | pulAka bakuza, | pratisevanAkuzIla | aMtima traNa 4 | Y | 4 | | () jJAna dvAra:35 pulAe NaM bhaMte ! kaisuNANesu hojjA? goyamA ! dosuvA tisuvA hojjaa| dosu homANe dosu AbhiNibohiyaNANe suyaNANe hojjA; tisu homANe tisuAbhiNibohiyaNANe, suyaNANe, ohiNANe hojjA / evaM bause vi, evaMpaDisevaNAkusIle vi| zabdArtha :- honA hoya to. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! palAka nigraMthamAM keTalA jJAna hoya che? uttara- he gautama! be athavA traNa jJAna hoya che. jo be jJAna hoya to, Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAna hoya che ane traNa jJAna hoya to, Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna hoya che. A rIte bakuza ane pratisevanAkuzIlamAM paNa jANavuM.
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 rU6 vasAvavuMbhIne khaM mate ! pucchA ? poyamA !ovu vA, tivu vA, paDatu vA hokhkhA dosu homANe dosu AbhiNibohiyaNANe, suyaNANe hojjA; tisu homANe tisu AbhiNibohiyaNANa-suyaNANa-ohiNANesu hojjA ahavA tisu homANe tisu AbhiNibohiyaNANa suyaNANa-maNapajjavaNANesu hojjA, causu homANe causu AbhiNibohiyaNANa-suyaNANa ohiNANa-maNapajjavaNANesu hojjA / 310 bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! kaSAyakuzIla nigraMthamAM keTalA jJAna hoya che ? uttara- he gautama ! be, traNa athavA cAra jJAna hoya che, be jJAna hoya to Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAna; traNa jJAna hoya to Abhinibodhika jJAna, zrutajJAna ane avadhijJAna athavA AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna ane manaHparyavajJAna hoya; cAra jJAna hoya to AbhinibodhikajJAna, zrutajJAna, avadhijJAna ane manaHparyavajJAna hoya che. A rIte nigraMthamAM paNa be, traNa athavA cAra jJAna hoya che. rU7 sikhA khaM mate ! pucchA ?noyamA ! mi valakhAne hoggA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! snAtakamAM keTalA jJAna hoya che ? uttara- he gautama ! snAtakamAM eka kevaLajJAna hoya che. vivecanaH nigraMthomAM jJAna Hnitha matijJAna pulAka bakuza, pratisevanA | kaSAyakuzIla nigraMtha snAtaka zruta adhyayana : | 38 pulAe NaM bhaMte ! kevaiyaM suyaM ahijjejjA ? goyamA ! jahaNNeNaM Navamassa puvvassa taiyaM AyAravatthaM, ukkoseNaM Nava puvvAiM ahijjejjA / zrutajJAna X avadhijJAna mana:paryavajJAna * bhajanA * bhajanA * bhajanA * bhajanA X X X X * bhajanA * bhajanA kevaLajJAna X X X X X bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka keTaluM zruta bhaNe che ? uttara- he gautama ! pulAka jaghanya navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu ane utkRSTa nava pUrva sudhI bhaNe che. 39 use bhaMte! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM aTTha pavayaNamAyAo, ukkoseNaM dasa puvvAiM ahijjejjA / evaM paDisevaNAkusile vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bakuza keTaluM zruta bhaNe che ? uttara- he gautama ! jaghanya aSTa pravacanamAtA ane utkRSTa daza pUrva sudhI bhaNe che. A rIte pratisevanAkuzIlamAM paNa jANavuM.
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka [ 311] 40 kasAyakusIleNaMbhaMte !pucchA? goyamA !jahaNNeNaM aTTha pavayaNamAyAo, ukkoseNaM coddasaMpuvvAiM ahijjejjA / evaM NiyaMThe vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyakuzIla keTaluM zruta bhaNe che? uttara- he gautama! jaghanya aSTa pravacana mAtA ane utkRSTa caudapUrva sudhI bhaNe che. A rIte nigraMthamAM paNa jANavuM. 41 siNAe NaM bhate ! pucchA? goyamA ! suyavairitte hojjA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! snAtaka keTaluM kRta bhaNe che? uttara- he gautama! snAtaka zrutavyatirikta hoya che arthAt temAM zrutajJAna hotuM nathI, kevaLajJAna hoya che. vivecana: - prastuta sUtromAM cha prakAranA nigraMthamAM zrutadvAranA mAdhyamathI zrutajJAnanI apekSAe kathana che. koI paNa nigraMthane cAritra pAlana mATe pAMca samiti ane traNa gupti rUpa aSTa pravacana mAtAnuM jJAna Avazyaka che, cAritra jJAnapUrvaka ja hoya che, tethI pratyeka niyaMThAmAM jaghanya aSTa pravacana mAtAnuM jJAna hoya che. pulAkamAM jaghanya navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu paryata ane utkRSTa nava pUrvanuM jJAna hoya che, tenAthI alpajJAnI ane dasa-caudapUrvI paNa pulAka nigraMtha thatA nathI. bakuza ane pratisevanAzIlamAM jaghanya aSTa pravacanamAtAnuM jJAna ane utkRSTa dazapUrvanuM jJAna hoya che. tenAthI adhika jJAna (caudapUrvanuM jJAna) tene hoya to paNa te naSTa thaI jAya che. kaSAyakuzIla ane nigraMthamAM jaghanya aSTa pravacanamAtAnuM jJAna ane utkRSTa 14 pUrvanuM jJAna hoya che. snAtaka kevaLajJAnI hovAthI zrutavyatirikta hoya che. nigraMthomAM zrutaHnigraMtha jaghanya zruta utkRSTa kRta mulAka navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu nava pUrva bakuza-pratisevanA 10 pUrva kaSAyakuzIla pAMca samiti, traNa gupti nigraMtha snAtaka zrutavyatirikta-kevaLajJAnI (8) tIrtha dvAra:42 pulAe NaM bhaMte ! kiM titthe hojjA, atitthe hojjA?goyamA ! titthe hojjA, No atitthe hojjA / evaM bause vi, evaM paDisevaNAkusIle vi|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mulAka, zuM tIrthamAM hoya ke atIrthamAM hoya che? uttara- he gautama! tIrthamAM hoya che, atIrthamAM hotA nathI. A rIte bakuza ane pratisevanA kuzIla paNa tIrthamAM ja hoya che. 43 kasAyakusIleNaM bhate !pucchA? goyamA !titthevA hojjA, atitthevA hojjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla zuM tIrthamAM hoya che ke atIrthamAM? uttara- he gautama ! tIrthamAM paNa hoya che ane atIrthamAM paNa hoya che. 14 pUrva 14 pUrva
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zrI bhagavatI sUtra-5 44 jaiNaM bhaMte ! atitthe hojjA kiM titthayare hojjA, patteyabuddhe hojjA ? goyamA! titthayare vA hojjA, patteyabuddhe vA hojjA / evaM NiyaThevi, evaM siNAe vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! jo kaSAyakazIla atIrthamAM hoya, to zuM tIrthakara hoya che ke pratyeka buddha? uttara- he gautama ! te tIrthakara athavA pratyeka buddha hoya che. A rIte nigraMtha ane snAtaka paNa jANavA. vivecana :atIrtha :- koI tIrthakaranuM zAsana viccheda thaI jAya, tyAre ane utsarpiNI ke avasarpiNIkAlamAM prathama tIrthakaranA zAsanano prAraMbha na thayo hoya te kAlane atIrtha kahe che. atIrthakAlamAM koI svataH saMyama aMgIkAra kare, to te atIrthamAM kahevAya che. tIrtha - kevaLajJAnanI prApti pachI tIrthakara caturvidha saMgha rUpa cAra tIrthanI sthApanA kare ane tyAra pachI tIrthano viccheda na thAya tyAM sudhInA kAlane tIrthakAla kahe che. tIrthakaranA zAsanamAM ja je dIkSita thAya che, te tIrthamAM kahevAya che. 5lAka, bakaza ane pratisevanAkazIla tIrthamAM ja hoya che. atIrthakAlamAM je saMyamano svIkAra kare, te kaSAyakuzIla hoya che. tIrthanI sthApanA karyA pUrve chadmasthAvasthAmAM tIrthakaro kaSAyakuzIlanigraMtha hoya che. zAsana sthApanA pUrve ke zAsana viccheda pachI koI pratyeka buddha, svayaM saMyama svIkAra kare to te paNa kaSAya kuzIla hoI zake che. pratyeka buddhanI jema upalakSaNathI svayaM buddha paNa atIrthamAM thaI zake che. atIrthakAlamAM kevaLajJAna ane mokSa prApta thaI zake che tethI atIrthakAlamAM nigraMtha ane snAtaka baMne hoya che. A rIte tIrthakAlamAM chae prakAranA nircatho hoya che ane atIrthakAlamAM aMtima traNa nigraMtho hoya che. nigraMthomAM tIrtha - | nigraMtha tIrthamAM | atIrtha mulAka, bakuza, pratisevanA kaSAya ku. nigraMtha, snAtaka (9) liMga dvAra: 45 pulAe NaM bhaMte ! kiMsaliMge hojjA, aNNaliMge hojjA, gihiliMge hojjA? goyamA !davvaliMgaM paDucca saliMge vA hojjA, aNNaliMge vA hojjA, gihiliMgevA hojjA, bhAvaliMgapaDucca NiyamA saliMgehojjA / evaM jaavsinnaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka zuM svaliMgamAM, anyaliMgamAM ke gRhasthaliMgamAM hoya che? uttara- he gautama ! dravyaliMganI apekSAe svaliMgamAM, anyaliMgamAM ke gRhasthaliMgamAM hoya che, paraMtu bhAvaliMganI apekSAe niyamA svaliMgamAM ja hoya che. A rIte snAtaka paryata jANavuM.
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka [ 313] vivecana : liMganA be bheda che. dravyaliMga ane bhAvaliMga. dravyaliMga :- bAhyaveSa. dravyaliMganA traNa bheda che. (1) svaliMga- jaina sAdhuno veSa dhAraNa karavo. (2) anyaliMga- anyamatAvalaMbI sAdhu-saMnyAsIno veSa dhAraNa karavo. (3) gRhasthaliMga- gRhastha veSamAM rahevuM. pulAka Adi cha e niyaMThA A traNamAMthI koI paNa dravya liMgamAM hoya che. kAraNa ke koIpaNa nigraMtha viziSTa ApavAdika paristhitimAM alpakAla mATe gRhasthaliMga ke anyaliMgane dhAraNa karI zake che. te apekSAe pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla anyaliMga ke gRhasthaliMgamAM hoya zake che. zeSa kaSAya kuzIla Adi traNa niyaMThA gRhasthaliMga ane anya liMgathI siddha thanAra jIvomAM svAbhAvika rIte paNa hoya che. bhAvaliMgaH- samyagu jJAna, darzana ane cAritranuM pAlana karavuM te bhAvaliMga che. bhAvaliMganI apekSAe sarva niyaMThA svaliMgamAM ja hoya che. anyaliMga ke gRhasthaliMganA bhAvomAM nigraMthapaNuM hotuM nathI. nigraMthomAM liMgaHnigraMtho dravyaliMga bhAvaliMga anyaliMga | gRhasthaliMga svaliMga svaliMga cha prakAranA nigraMtho (10) zarIra dvAra :46 pulAe NaM bhaMte ! kaisusarIresu hojjA? goyamA ! tisu, orAliyateyA-kammaesu bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mulAkane keTalA zarIra hoya che? uttara- he gautama! dArika, taijasa ane kAzmaNa, A traNa zarIra hoya che. 47 bauseNaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! tisuvA causu vA hojjA, tisuhomANe tisu orAliyateyA-kammaesuhojjA, causuhomANe causu orAliyaveuvviyateyA-kammaesu hojjA / evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavana! bakuzane keTalA zarIra hoya che? uttara- he gautama! bakuzane traNa athavA cAra zarIra hoya che. jo traNa zarIra hoya to dArika, taijasa ane kArpaNa zarIra hoya che ane cAra zarIra hoya, to dArika, vaikriya, tejasa ane kArmaNa zarIra hoya che. A rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA. 48 kasAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! tisuvA causuvA paMcasuvA hojjaa| tisuhomANe tisuorAliyateyA-kammaesuhojjA, causuhomANecausuorAliyaveuvviya teyA-kammaesuhojjA, paMcasuhomANe paMcasuorAliyaveuvviya AhAragateyA-kammaesu hojjaa| NiyaMTho siNAo ya jahA pulaao|
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kaSAyakuzIlane keTalA zarIra hoya che ? uttara- he gautama ! traNa, cAra athavA pAMca zarIra hoya che. traNa zarIra hoya, to audArika, taijasa ane kArmaNa zarIra hoya che. cAra zarIra hoya, to audArika, vaikriya, taijasa ane kArpaNa zarIra ane pAMca zarIra hoya, to audArika, vaikriya, AhAraka, taijasa ane kArmaNa zarIra hoya che. nigraMtha ane snAtakanA zarIra, pulAkanI samAna che. vivecanaH 314 pulAka labdhivAnane anya labdhi hotI nathI temaja nigraMtha ane snAtakane koIpaNa labdhi hotI nathI, tethI tene traNa zarIra hoya, bakuza ane pratisevanAkuzIlane vaikriyalabdhi hoya zake paraMtu AhAraka labdhi hotI nathI, tethI temAM traNa athavA cAra zarIra hoya che. kaSAyakuzIlamAM vaikriya ane AhAraka baMne labdhinI saMbhAvanA che tethI temAM traNa, cAra ke pAMca zarIra hoya che. nigraMthomAM zarIra HnigraMtha pulAka, nigraMtha snAtaka bakuza, pratisevanA kaSAyakuzIla (11) kSetra dvAra : 49 lA bhaMte! kiM kammabhUmIe hojjA, akammabhUmIe hojjA ? goyamA ! jammaNasaMtibhAva paDucca kammabhUmIe hojjA, jo akammabhUmIe hojjA / kula zarIra | audArika taijasa, kAryaNazarIra 3 * 5 vaikriya zarIra X * bhajanA * bhajanA AhAraka zarIra X X * bhajanA bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka zuM karmabhUmimAM hoya che ke akarmabhUmimAM hoya che ? uttara- he gautama ! janma ane sadbhAvanI apekSAe karmabhUmimAM hoya che, akarmabhUmimAM nathI. 50 bause NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jammaNa-saMtibhAvaM paDucca kammabhUmIe hojjA, jo akammabhUmIe hojjaa| sAharaNaM paDucca kammabhUmIe vA hojjA, akammabhUmIe vA hojjA / evaM jAva siNAe / zabdArtha :- satibhAvaM- sadbhAva sAhaLa = saMharaNa-devAdi dvArA eka sthAnathI bIjA sthAne laI javuM. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bakuza zuM karmabhUmimAM hoya che ke akarmabhUmimAM hoya che ? uttara- he gautama ! janma ane sadbhAvanI apekSAe karmabhUmimAM hoya che, akarmabhUmimAM nathI. paraMtu saMharaNanI apekSAe karmabhUmimAM paNa hoya che ane akarmabhUmimAM paNa hoya che, A rIte snAtaka paryaMta jANavuM. vivecanaH namaLa-timAAM paDuttva- karmabhUminA manuSyo ja cAritra aMgIkAra karI zake che. tethI sarva prakAranA niyaMThA janma ane sadbhAvanI apekSAe to karmabhUmimAM ja hoya che. akarmabhUmimAM janmelA manuSyo yugalika hovAthI cAritrano svIkAra karI zakatA nathI.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-6 [ 315] | X | X | TX | TP | X | IT sAdara paDuttva- koIdeva saMyamIonuM saMharaNa karIne akarmabhUmimAM laI jAya, to saMharaNanI apekSAe saMyamIo akarmabhUmimAM paNa hoI zake che. paraMtu pulAka labdhivAnanuM koI deva saMharaNa karI zakatA nathI. temaja saMharaNa karelA muni akarmabhUmimAM pulAka labdhino prayoga karatA nathI. nigraMtha ke snAtakanuM paNa saMharaNa thatuM nathI paraMtu deva koI muninuM saMharaNa karIne akarmabhUmimAM laI jAya ane tyAM te muni kevaLajJAna prApta kare te apekSAe nigraMtha, snAtaka Adi niyaMThAo(nigraMtho) akarma bhUmimAM paNa hoya che. nigraMthomAM kSetra dvAra:nigraMtha karmabhUmi akarmabhUmi janma | saddabhAva | saMharaNa | janma | sadbhAva | saMharaNa pulAka zeSa pAMca (12) kAla dvAra :51 pulAeNaMbhaMte ! kiM osappiNikAlehojjA,ussappiNikAlehojjA,NoosappiNI NoussappiNikAlevA hojjA? goyamA !osappiNikAlevA hojjA, ussappiNikAle vA hojjA,NoosappiNI-NoussappiNIkAlevA hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka avasarpiNI kAlamAM hoya che, utsarpiNI kAlamAM hoya che ke no avasarpiNI-noutsarpiNI kAlamAM hoya che? uttara- he gautama! avasarpiNIkAlamAM hoya che, utsarpiNIkAlamAM paNa hoya che ane noavasarpiNI noutsarpiNIkAlamAM paNa hoya che. 52 jaiNaM bhaMte ! osappiNikAle hojjA kiM susamasusamAkAle hojjA,susamAkAle hojjA, susamadussamAkAle hojjA, dussamasusamAkAle hojjA, dussamAkAle hojjA, dussamadussamAkAle hojjA? goyamA ! jammaNaM paDucca No susamasusamAkAle hojjA, No susamAkAle hojjA, susamadussamAkAlevA hojjA, dussamasusamAkAlevA hojjA,NodussamAkAle hojjA, No dussamadussamAkAlehojjA / saMtibhAvaMpaDuccaMNosusamasusamAkAlehojjA,NosusamAkAle hojjA, susamadussamAkAlevA hojjA, dussamasusamAkAlevA hojjA, dussamAkAlevA hojjA,No dussamadussamAkAle hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka jo avasarpiNIkAlamAM hoya, to zuM suSamasuSamA kAlamAM hoya che, suSamAkAlamAM hoya che, suSamaduSamA kAlamAM hoya che, duSamasuSamA kAlamAM hoya che, duSamA kAlamAM hoya che, duSamaduSamAkAlamAM hoya che? uttara-hegautama!janmanI apekSAe suSamasuSamA ane suSamA kAlamAMhotA nathI, paraMtu suSama-duSamA
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 31s zrI bhagavatI sUtra-5 aneduSamasuSamA kAlamAM hoya che, duSamA aneduSamaduSamA kAlamAM hotA nathI. sadbhAvanI apekSAe suSamasuSamA, suSamA ane duSamaduSamA kAlamAM hotA nathI; suSamaduSamA, duSamasuSamA ane duSamakAlamAM hoya che. 53 jaiNaM bhaMte ! ussappiNikAle hojjA kiM dussamadussamAkAle hojjA,dussamAkAle hojjA, dussamasusamAkAle hojjA, susamadussamAkAle hojjA, susamAkAle hojjA, susamasusamAkAle hojjA? goyamA !jammaNaM paDucca No dussamadussamAkAle hojjA, dussamAkAlevA hojjA, dussamasusamAkAlevA hojjA,susamadussamAkAlevA hojjA, No susamAkAlehojjA, No susamasusamAkAlehojjA / saMtibhAvaMpaDucca NodussamadussamAkAlehojjA,NodussamAkAle hojjA, dussamasusamAkAle vA hojjA,susamadussamAkAle vA hojjA, No susamAkAle hojjA,No susamasusamAkAle hojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! purA, tsapielamA Doya, to zuM huSamahuSamA samAM, duSamAkAlamAM, duSamasuSamAkAlamAM, suSamaduSamAkAlamAM, suSamAkAlamAM ke suSamasuSamAkAlamAM hoya che? uttara-he gautama!janmanI apekSAe duSamaduSamakAlamAM hotA nathI, duSamAkAla, duSamasuSamAkAla ane suSamaduSamAkAlamAM hoya che, paraMtu suSamA ane suSamasuSamA kAlamAM hotA nathI. sadbhAvanI apekSAe duSamaduSamAkAla ane duSamAkAlamAM hotA nathI. duSamasuSamAkAlamAM, suSamaduSamA kAlamAM hoya che, paraMtu suSamA ane suSamasuSamA kAlamAM hotA nathI. 54 jaiNaM bhaMte !NoosappiNi-NoussappiNikAle hojjA kiM susamasusamA-palibhAge hojjA,susamApalibhAgehojjA,susamadUssamApalibhAgehojjA,dUrasamasusamApalibhAgehojjA? goyamA !jammaNasatibhAvaMpaDuccaNosusamasusamApalibhAgehojjA,NosusamApalibhAgehojjA, NosusamadUssamApalibhAge hojjA, duussmsusmaaplibhaagehojjaa| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! pulAka, jo noavasarpiNI-noutsarpiNIkAlamAM hoya, to zuM suSamasuSamA samAna kAlamAM, suSamA samAna kAlamAM, suSamaduSamA samAna kAlamAM ke duSamasuSamA samAna kAlamAM hoya che? uttara- he gautama! janma ane sadbhAvanI apekSAe suSamasuSamA samAna kAlamAM, suSamA samAna kAlamAM ane suSamaduSamA samAna kAlamAM hotA nathI, paraMtu duSamasuSamA samAna kAlamAM hoya che. 55 bauseNaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! osappiNikAlevA hojjA,ussappiNikAle vAhojjA,NoosappiNi NoussappiNikAlevA hojjaa| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! paza, jyA sabhAMDAyacha? 612-gautama! savasapiesamAM, utsarpiNIkAlamAM ane noavasarpiNI-noutsarpiNI A traNe kAlamAM hoya che. 56 jaiNaM bhaMte ! osappiNikAle hojjA kiM susamasusamAkAle hojjA, pucchA? goyamA !jammaNaMsatibhAvaMpaDucca No susamasusamAkAle hojjA,NosusamAkAle hojjA,
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 317] susamadussamAkAlevA hojjA,dussamasusamAkAlevA hojjA,dussamAkAlevA hojjA, No dussamadussamAkAle hojjA / sAharaNa paDucca aNNayare samAkAle hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza, avasarpiNIkAlamAM hoya, to zuM suSamasuSamAkAlamAM hoya che ityAdi prazna? uttara-he gautama! janma ane sadbhAvanI apekSAe suSamasuSamAkAlamAM ane suSamAkAlamAM hotA nathI; suSamaduSamA kAlamAM, duSamasuSamA kAlamAM ane duSamA kAlamAM hoya che paraMtu duSamaduSamA kAlamAM hotA nathI. saMharaNanI apekSAe koI paNa kAlamAM hoya che. 57 jaiNaM bhaMte ! ussappiNikAle hojjA kiMdussamadussamAkAle hojjA, pucchA? goyamA !jammaNaM paDucca No dussamadussamAkAle hojjA jahevapulAe / saMtibhAvaMpaDucca NodussamadussamAkAle hojjA,NodussamAkAle hojjA, evaM satibhAveNa vi jahA pulAe jAvaNo susamasusamAkAle hojjA / sAharaNaM paDucca aNNayare samAkAle hojjaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! bakuza, jo utsarpiNIkAlamAM hoya che, to zuM duSamaduSamA kAlamAM hoya che ityAdi prazna? uttara- he gautama! janmanI apekSAe duSamaduSamA kAlamAM hotA nathI, ityAdi pulAkanI samAna che. sadbhAvanI apekSAe duSamaduSamA kAlamAM ane duSamAkAlamAM hotA nathI ityAdi mulAkanI samAna yAvata suSamasuSamA kAlamAM hotA nathI. saMharaNanI apekSAe koI paNa kAlamAM hoya che. 58 jai NaM bhaMte ! NoossappiNi-NoussappiNikAle hojjA, pucchA? goyamA ! jammaNaM-satibhAvaM paDucca No susamasusamApalibhAge hojjA, evaM jaheva pulAe jAva dussamasusamApalibhAgehojjA / sAharaNaM paDucca aNNayare palibhAgehojjA,jahA buse| evaM paDisevaNAkusIle vi / evaM kasAyakusIle vi / NiyaMTho siNAo yajahA pulAo, NavaraM- eesiM abbhahiya-sAharaNaM bhANiyavvaM, sesataMceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza, jo noavasarpiNI-noutsarpiNI kAlamAM hoya to tenA kayA pasibhAgamAM hoya che? uttara- he gautama! janma ane sadbhAvanI apekSAe suSamasuSamA samAna kAlamAM hotA nathI. ityAdi sarva kathana pulAkanI samAna yAvatu duSamasuSamA samAna kAlamAM hoya che. saMharaNanI apekSAe koI paNa kAlamAM hoya che. bakuzanI samAna pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. nigraMtha ane snAtakanuM kathana pulAkanI samAna che paraMtu temAM saMharaNa adhika kahevuM joIe arthAt saMharaNanI apekSAe sarvakAlamAM hoya che. zeSa pUrvavat che. vivecana : kAlanA traNa prakAra che. avasarpiNIkAla, utsarpiNIkAla ane noavasarpiNI-noutsarpiNIkAla. avasarpiNI kAlaH- je kAlamAM jIvonA AyuSya, bala, zarIranI avagAhanA Adi bhAvo uttarottara ghaTatA jAya te avasarpiNI kAla che. daza kroDAkroDI sAgaropamano eka avasarpiNI kAla che. tenA cha ArA che (1) suSamasuSamA (2) suSamA (3) suSamaduSamA (4) duSamasuSamA (5) duSamA (6) duSamaduSamA kAla. utsarpiNI kAlaH-je kAlamAM jIvonA AyuSya, bala, zarIranI avagAhanA Adi bhAvo uttarottara vadhatA
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 zrI bhagavatI sUtra-5 jAya te utsarpiNI kAla che. te kAla paNa daza kroDAkoDI sAgaropamano che. tenA paNa cha ArA che (1) duSamaduSamA (2) duSamA (3) duSamasuSamA (4) suSamaduSamA (5) suSamA (6) suSamasuSamAkAla. bharata ane airavata kSetramAM kAlanuM parivartana thAya che, jemAM kramazaH avasarpiNI ane utsarpiNIkAla hoya che. tenA cha ArAmAMthI suSamaduSamAkAla, duSamasuSamAkAla ane duSamAkAla te traNa ArAmAM ja saMyamIo hoya che. noavasarpiNI-noutsarpiNI kAla:- je kAlamAM bhAvonI hAni-vRddhi na thAya ane sadA samAna pariNAma rahe, te kAlane noavasarpiNI-noutsarpiNIkAla kahe che. pAMca mahAvideha kSetra ane yugalika kSetromAM A kAla hoya che. tenA cAra prakAra che- (1) prathama ArAnA prAraMbha jevo kAla, devakuru, uttarakurumAM hoya che. (2) bIjA ArAnA prAraMbha jevo kAla harivAsa ane ramyavAsa kSetramAM hoya che. (3) trIjA ArAnA prAraMbha jevo kAla, hemavaMta ane haraNyavaMta kSetramAM hoya che.(4) cothA ArAnA prAraMbha jevo kAla mahAvideha kSetramAM hoya che. A cAre ya kAla mATe sUtramAM "pavibhAga' zabdano prayoga che. teno artha che te-te ArAnA prAraMbha jevo kAla. chappana aMtarlepano samAveza trIjA palibhAgamAM thAya che arthAt trIjA ArAmAM jyAre palyopamanA AThamA bhAganI sthiti hoya, tevo kAla chappana aMtarlIpamAM hoya che. A rIte sUtrakAre noutsarpiNI-noavasarpiNIkAlanA cAra prakAranuM kathana karyuM che, te cAra prakAramAMthI cothA ArAnI samAnakAlamAM saMyamIo hoya che. prastuta sutromAM utsarpiNI Adi traNa kAlamAM janma ane sadubhAvanI apekSAe temaja saMharaNanI apekSAe kayA niyaMThA kayA kAlamAM hoya taviSayaka nirUpaNa che. palAka-janma-sadabhAvanI apekSAe - avasarpiNIkAlamAM janmanI apekSAe trIjA, cothA ArAmAM ane sabhAvanI apekSAe trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM pulAka hoya che. pahelo suSamasuSamA ane bIjo suSamAkAla yugalikakAla hovAthI temAM koI paNa prakAranA nigraMtho hotA nathI. trIjA ArAmAM paNa prathama tIrthakara tIrthanI sthApanA kare tyAra pachI ja pulAka nigraMtha thAya che. cothA ArAmAM tIrthakaronA zAsanamAM hoya che. cothA ArAmAM koI jIvane pulAka labdhi utpanna thaI hoya ane te jIva pAMcamA ArAmAM hoya tenI apekSAe pAMcamA ArAmAM hoya che. pAMcamA ArAmAM janmelAne pulAka labdhi utpanna thatI nathI. chaThThA ArAmAM cAritra dharma ja na hovAthI saMyamIo hotA nathI. utsarpiNIkAlamAM janmanI apekSAe bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM ane sabhAvanI apekSAe trIjA ane cothA ArAmAM pulAka hoya che. utsarpiNIkALamAM prathama ane bIjA ArAmAM cAritradharma hoto nathI. trIjA ArAmAM tIrthakara tIrthanI sthApanA kare tyAra pachI pulAka nigraMtha hoya zake che. tethI bIjA ArAmAM janmelAne trIjA ArAmAM pulAka labdhi prApta thaI zake che. trIjA ane cothA ArAmAM aMtima tIrthakaranA zAsanakAla paryata pulAka hoya che. tyAra pachI pAMcamA ane chaThThA ArAmAM yugalika kAla hovAthI koIpaNa prakAranA nigraMtho hotA nathI.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 319 noutsarpiNI-noavasarpiNI kAlamAM jyAM cothA ArAnI samAna kAla varte che tevA mahAvideha kSetramAM janma ane sadbhAvanI apekSAe pulAka hoya che. saMharaNa apekSAe H- pulAka labdhivAnanuM koI devo saMharaNa karI zakatA nathI. tethI saMharaNanI apekSAe tenuM astitva kayAMya hotuM nathI. bakuza, pratisevanA kuzIla, kaSAya kuzIla janma sadbhAvanI apekSAe :- avasarpiNIkAlamAM janma ane sadbhAvanI apekSAe trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM hoya che. pAMcamA ArAmAM janmelA manuSyone bakuza Adi traNe prakAranA nigraMthapaNAnI prApti thaI zake che. utsarpiNIkAlamAM bIjA trIjA ane cothA ArAmAM janmanI apekSAe ane sadbhAvanI apekSAe trIjA, cothA ArAmAM bakuza Adi traNe ya nigraMtha hoya che ane noavasarpiNI noutsarpiNIkAlamAM janma ane sadbhAvanI apekSAe cothA ArAnA prAraMbha jevA kAlamAM arthAt mahAvideha kSetramAM hoya che. bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAya kuzIla saMharaNa apekSAe H- te traNe prakAranA nigraMtho saMharaNa apekSAe sarvakAlamAM hoya che. : bharata ane airavatakSetramAM kAlanuM parivartana satata thayA ja kare che. paraMtu mahAvidehakSetramAM sadAya cothA ArAnA prAraMbhakAla jevA bhAvo hoya che. tyAM sarva prakAranA nigraMtho haMmezAM hoya che. devo tyAMthI koI bakuza Adi nigraMthanuM saMharaNa karIne bharata Adi karmabhUminA kSetramAM ke akarmabhUminA koIpaNa kSetramAM mUkI de, te-te dareka kSetromAM bhinna-bhinna kAla hovAthI bakuzAdi niyaMThA koI paNa kAlamAM hoya zake che athavA kyAreka bharata ke airavatakSetranA sAdhunuM saMharaNa karIne akarmabhUmimAM rAkhe, tyAM pahelA, bIjA, trIjA ArAnI samAna kAla hoya che. A rIte vividha prakAre vicAratA saMharaNanI apekSAe bakuzAdi traNe prakAranA nigraMtho sarvakAlamAM hoya zake che. nigraMtha ane snAtaka H- - tenuM kathana pulAkanI samAna che arthAt nigraMtha ane snAtaka janmanI apekSAe avasarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM ane utsarpiNInInA bIjA, trIjA, cothA ArAmAM hoya che. sadbhAvanI apekSAe nigraMtha ane snAtaka avasarpiNInA trIjA-cothA-pAMcamA ArAmAM ane utsarpiNInA trIjA-cothA ArAmAM hoya che. nigraMtha ane snAtakanuM saMharaNa thatuM nathI. samaNImavagayaveyaM, parihAra-pulAyamappamattaM ca / coddasapuvviM AhArayaM ca, Na ya koi saMharai // zramaNI, apagataveda-avedI parihAra vizuddha cAritrI, pulAka, apramattasaMyata(sAtamA Adi guNasthAnavartI), cauda pUrvadhara ane AhAraka labdhivAna sAdhuonuM saMharaNa thatuM nathI. nigraMtha ane snAtaka avedI che, tethI tenuM saMharaNa thatuM nathI. paraMtu jenuM saMharaNa thayuM hoya tevA manuSyo game te kAlamAM nigraMtha ane snAtakapaNAne prApta karI zake che, A apekSAe te baMne niyaMThA sarvakAle hoya che. aDhIdvIpa bahAra saMharaNa thatuM nathI.
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 320 ] zrI bhagavatI sUtra-5 nigraMthomAM kAla dvAra : | suSamA suSamA | suSamA | suSama duSamA | duSamA suSamA duSamA duSama dudhamAM kAla janmasidda saha janma| sad sahajanma sasaha janma satsaMha janma sa6, saha janmasasaha | | bhAva raNa | |bhAva rA| |bhAva raNa bhAva raka bhAva 2 | bhAva raNa pulAka [avara utsava | x noutsava bakuza- ave | x pratise[unsa x kaSAya noutsa| nigraMtha |ava| x snAtaka/utsava noutsa| x x | *koSTakamAM (1) ava = avasarpiNIkAla, utsa0 = utsarpiNIkAla, noutsa0 = noutsarpiNI noavasarpiNIkAla. (2) noutsarpiNI noavasarpiNImAM suSamA Adi ArA parivartana nathI paraMtu te avasarpiNIkAlanA 1 thI 4 ArA jevA bhAva sthAyI varte che. (3) avasarpiNI kAlamAM suSamasuSamA Adi kAlathI pahelA, bIjA, trIjA Adi ArAnI gaNanA | thAya che. utsarpiNI kAlamAM duSamaduSamA kAlathI kramazaH pahelA, bIjA, trIjA Adi ArAnI gaNanA thAya che. (13) gati dvAra :59 pulAe NaM bhaMte ! kAlagae samANe kaMgaiMgacchai ? goyamA ! devagaiMgacchai / devagaiMgacchamANe kiM bhavaNavAsIsukhavajjejjA,vANamaMtaresuuvavajjejjA,joisie suuvavajjejjA, vemANiesuuvavajjejjA? goyamA ! No bhavaNavAsIsu, No vANamaMtaresu, No joisiesa.vemANiesa uvvjjejjaa| vemANiesa uvavajjamANe jahaNNeNaM sohamme kappe, ukkoseNaM sahassAre kappe uvavajjejjA / bause NaM evaM ceva, NavaraM- ukkoseNaM accuekppe| pddisevnnaakusiilejhaabuse| kasAyakusIlejahApulAe, NavaraM-ukkoseNaM aNuttaravimANesu uvavajjejjA / NiyaMThe NaM evaM ceva jAvavemANiesu uvavajjamANe ajahaNNamaNukkoseNaM aNuttaravimANesu uvvjjejjaa| bhAvArtha-prazna-he bhagavan! pulAka marIne kaI gatimAM jAya che? uttara-he gautama!devagatimAM jAya che. prazna- he bhagavan! jo te devagatimAM jAya, to zuM bhavanapatimAM, vANavyaMtaramAM, jyotiSImAM ke vaimAnikamAM jAya? uttara- he gautama ! bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSIdevomAM utpanna thatA nathI paraMtu vaimAnika devomAM ja utpanna thAya che. vaimAnika devomAM utpanna thatAM jaghanya saudharma devalokamAM ane utkRSTa sahasAra devalokamAM utpanna thAya che. A rIte bakuza paNa jANavA paraMtu te utkRSTa ayyata devalokamAM utpanna thAya che. pratisevanA kuzIla bakuzanI samAna che. kaSAya kuzIla, pulAkanI samAna che paraMtu utkRSTa
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka [ 321] anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. nigraMthanuM kathana paNa te ja rIte jANavuM. vAva te vaimAnikamAM utpanna thatAM ajaghanyAnutkRSTa anuttara vimAnamAM utpanna thAya che. 60 siNAe NaM bhaMte ! kAlagae samANe kaMgaiMgacchai ? goyamA ! siddhigaiMgacchai / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! snAtaka marIne kaI gatimAM jAya che? uttara-he gautama!siddha gatimAM jAya che. 61 pulAe NaM bhaMte ! devesu uvajjamANe kiM iMdattAe uvavajjejjA, sAmANiyattAe uvavajjejjA,tAyattIsagattAe uvavajjejjA,logapAlattAe uvavajjejjA,ahamiMdattAe vA uvavajjejjA?goyama!avirAhaNapaDuccajhattAeuvavajjejjA,sAmANiyattAe uvavajjajjA, tAyattIsagattAe uvavajjejjA,logapAlattAe uvavajjejjA,No ahamiMdattAe uvvjjejjaa| virAhaNaM paDucca aNNayaresu uvavajjejjA / evaM bause vi, evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! pulAka, vaimAnikadevomAM utpanna thAya, to zuM indrapaNe, sAmAnikadevapaNe, trAyasviMzakadevapaNe, lokapAladevapaNe ke ahamendrapaNe utpanna thAya che? uttara-he gautama! avirAdhanAnI apekSAe indra, sAmAnikadeva, trAyasviMzaka deva ane lokapAlapaNe utpanna thAya che. paraMtu ahamindra thatA nathI, virAdhanAnI apekSAe te padavI sivAyanA anya sAmAnya devapaNe utpanna thAya che, A rIte bakuza ane pratisevanAzIla paNa jANavA. 62 kasAyakusIleNaMbhate !pucchA?goyamA !avirAhaNaMpaDuccadattAevAuvavajjejjA jAvaahamiMdattAevA uvavajjejjA / virAhaNaMpaDucca annnnyresuuvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyakuzIla zuM indrapaNe utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! avirAdhanAnI apekSAe indrapaNe yAvatu ahamindrapaNe utpanna thAya che ane virAdhanAnI apekSAe te padavI sivAya anya sAmAnya devomAM utpanna thAya che. 63 NiyaMThe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! avirAhaNaM paDucca No iMdattAe uvavajjejjA jaavnnologpaalttaaeuvvjjejjaa,ahmiNdttaaeuvvjjejjaa| virAhaNaMpaDucca aNNayaresu uvvjjejjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMtha zuM indrapaNe utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! avirAdhanAnI apekSAe indrapaNe yAvatu lokapAlapaNe utpanna thatA nathI paraMtu ahamindrapaNe utpanna thAya che. virAdhanAnI apekSAe te padavI sivAyanA anya sAmAnya devapaNe utpanna thAya che. 64 pulAyassaNaM bhaMte ! devalogesu uvavajjamANassa kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA? goyamA !jahaNNeNaM paliovamahatta, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka devalokamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che ? uttara- he gautama! jaghanya aneka palyopama ane utkRSTa aDhAra sAgaropamanI sthitie utpanna thAya che.
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 322 ] zrI bhagavatI sUtra-5 65 bausassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM paliovamapuhattaM, ukkoseNaM baaviisNsaagrovmaaii| evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! bakaza devalokamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che? uttara-he gautama! jaghanya aneka palyopama ane utkRSTa bAvIsa sAgaropamanI sthitie utpanna thAya che, A rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA. 66 kasAyakusIlassaNaMbhate !pucchA? goyamA !jahaNNeNaMpaliovamapuhuttaM, ukkoseNaM tettiisNsaagrovmaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kaSAyakuzIla devalokamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya aneka palyopama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthitie utpanna thAya che. 67 NiyaMThassaNaM bhaMte !pucchA? goyamA ! ajahaNNamaNukkoseNa tettiisNsaagrovmaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! nigraMtha devalokamAM utpanna thAya, to keTalA kAlanI sthitie utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ajaghanyAnutkRSTa tetrIsa sAgaropamanI sthitie utpanna thAya che. vivecana - prastuta sutromAM chae prakAranA nigraMthonI gati, devasthiti ane deva padavInI prApti viSayaka nirUpaNa karyuM che. tenI gati ane sthiti sUtrapAThathI spaSTa che. jaghanya sthiti :- prastuta niyaMThA prakaraNamAM cAra niyaMThAmAM jaghanya sthiti aneka palyopama kahI che ane A pachI saMyata prakaraNamAM sAmAyika Adi traNa cAritramAM jaghanya sthiti be palyopama kahI che. A prakAranA varNanathI spaSTa thAya che ke saMyatane prApta thatI jaghanya sthiti nizcita che ane niyaMThAne prApta thatI jaghanya sthiti aneka palyopamarUpe anizcita che. tethI ema samajavuM ke cAre nigraMthonI jaghanya sthiti nyUnAdhika palyopamarUpe hoya che. sutrakAre che e prakAranA nigraMthonI gati ane sthitinA kathana pachI vaimAnika devagatimAM prApta thatI padavInuM kathana ArAdhanA ane virAdhanAnI apekSAe karyuM che. A pAMce nigraMtho jo ArAdhaka bhAve AyuSya pUrNa kare to padavIdhArI vaimAnikadeva thaI zake ane virAdhaka bhAve AyuSya pUrNa kare to sAmAnya vaimAnika deva thAya che. cha prakAranA nigraMthomAM pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla pratisavI arthAtudoSanuM sevana karanAra che. tema chatAM aMta samaye potAnI duSpavRttinI AlocanAdi karI tenuM prAyazcitta grahaNa karI le to aMta samayanI A prakAranI ArAdhanAthI te ArAdhaka banI jAya che. pulAka Adi ArAdhaka bane tyAre kaSAyakuzIlapaNAne prApta kare che ane kaSAyakuzIla avasthAmAM aMtarmuhUrtamAM ja tenuM mRtyu thAya to bhUtakAlIna paryAya anusAra te pulAka kahevAya ane tenI mArI paDuzva ArAdhanAnI apekSAe gati thAya che. jo te AlocanA ke prAyazcitta Adi ArAdhanA karyA vinA kALa karI jAya to te pulAkanI viraha pahunna virAdhanAnI apekSAe gati thAya che.
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 323 kaSAyakuzIla ane nigraMtha apratisevI che, te doSanuM sevana karatA nathI arthAt te zuddhAcArI che. tema chatAM kyAreka pariNAmonA parivartanathI ke doSa sevanathI bakuza ke pratisevanA kuzIlapaNAne prApta karIne aMtarmuhUrtamAM ja mRtyu pAme to te pratisevanA ke bakuza hovA chatAM bhUtakAlIna paryAya anusAra kaSAyakuzIla ke nigraMtha kahevAya che; ane tenI gati virAdhanA dazAvALA kaSAyakuzIla ane nigraMthapaNAnI thAya che. tyAre te saMyata 12 devaloka sudhI utpanna thAya che ane padavI prApta karatAM nathI paraMtu sAmAnya deva thAya che. jyAre kaSAyakuzIla ane nigraMtha niyaMThAvALA zuddhAcAra sahita ArAdhanA bhAvamAM mRtyu pAme to ArAdhanAnI apekSAe pota-potAnI gati anusAra utpanna thAya che ane koIpaNa padavI prApta karI zake che. ArAdhanAdazAmAM mRtyu pAmanAra kaSAyakuzIlanigraMtha prathama devalokathI anuttara vimAna sudhI pAMcamAMthI koIpaNa padavI prApta karI zake che ane nigraMtha niyaMThAvALA aNuttara vimAnamAM avazya ahamendra padavI prApta kare che. A rIte pulAka, bakuza, pratisevanA niyaMThAmAM ArAdhanAdazA temaja kaSAyakuzIla ane nigraMtha niyaMThAmAM virAdhanAdazA ghaTita thAya che. saMkSepamAM saMyamanI virAdhanAyukta pravRtimAM(pariNAmamAM) kALa karanAra virAdhanAdazAnI (bakuza AdinI) gati pAme che ane saMyama virAdhanAyukta pravRtimAM(pariNAmamAM) AyuSya baMdha karanAra bhagavatI sUtra zataka-1/2 kathita virAdhaka sAdhunI gati pAme che. nigraMthomAM kSINa kaSAyI nigraMtha pratipAti thatAM nathI, tenuM mRtyu paNa thatuM nathI te avazya snAtakapaNAne ja pAme che. tethI tenI gati nathI te amara kahevAya che. Araha paDunna-vivAha paduSya-aMta samaye potAnA jIvanabharanAduSkRtyonI AlocanAniMdA, gaha Adi karI, tenuM prAyazcita karI zuddha banavuM jJAnAdinI ArAdhanAmAM lIna thavuM; tene ArAdhanA kahe che ane tenI gati ArAdhanAyukta gati kahevAya che. potAnA duSkRtyonI AlocanAdi na karavA, tenuM prAyazcitta na levuM, doSa sevananA bhAvonI paraMparA cAlu rAkhavI; athavA aMta samaye doSa sevana dazA ane tenA pariNAma AvI jAya. tene virAdhanA kahe che ane tenI gati virAdhanAyukta gati kahevAya che. nigraMthanI gati, sthiti ane padavI - nigraMtha gati | sthiti padavI. jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa | pulAke prathama devaloka | AThamo devaloka aneka palyopama | 18 sAgaropama | cAramAMthI eka bakuza, pratisevanA prathama devaloka | bAramo devaloka aneka palyopama | rara sAgaropama cAramAMthI eka kaSAya kuzIla | prathama devaloka | | anuttara vimAna aneka palyopama | 33 sAgaropama |pAMcamAMthI eka nigraMtha | anuttara vimAna | 33 sAgaropama ahamendra snAtaka | siddhagati sAdi anaMtakAla | * pAMca padavI-indra, sAmAjika, trAyazciMzaka, lokapAla, ahamendra. (14) saMyama sthAna dvAra :68 pulAgassa NaM bhaMte ! kevaiyA saMjamaTThANA paNNattA? goyamA ! asaMkhejjA saMjamaTThANA paNNattA / evaM jAvakasAyakusIlassa /
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 324] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAkanA saMyama sthAna keTalA che? uttara- he gautama ! pulAkanA asaMkhya saMyamasthAna che. A rIte kaSAyakuzIla paryata jANavuM. 69 NiyaMThassaNaMbhaMte !kevaiyA saMjamaTThANApaNNattA? goyamA !egeajahaNNamaNukko sae saMjamaTThANe / evaM siNAyassa vi| bhAvArtha-prazna- he bhagavana!nigraMthanA saMyamasthAna keTalA che? uttara- he gautama ! ajaghanyAnutkRSTa eka saMyama sthAna che. A rIte snAtaka paNa jANavA. 70 eesiNaMbhate !pulAgabausapaDisevaNA kasAyakusIlaNiyaMThasiNAyANaMsaMjamaTThANANaM kayarekayarahito appAvA jAvavisesAhiyAvA? goyamA!savvatthovANiyaMThassa siNAyassa yaegeajahaNNamaNukkosae saMjamaTThANe, pulAgassaNaMsaMjamaTThANA asaMkhejjaguNA,bausassa saMjamaTThANAasaMkhejaguNA,paDisevaNAkusIlassasaMjamaTThANAasaMkhejaguNA,kasAyakusIlassa saMjamaTThANA asNkhejjgunnaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka, bakuza, pratisevanA kuzIla, kaSAyakuzIla, nigraMtha ane snAtakanA saMyama sthAnomAM koNa konAthI alpa yAvata vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! nigraMtha ane snAtakanA saMyama sthAna, ajaghanyAnutkRSTa eka ja che ane sarvathI alpa che, tenAthI pulAkanA saMyama sthAna asaMkhyaguNA che, tenAthI bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIlanA saMyama sthAna kramazaH asaMkhyaguNA-asaMkhyaguNA che. vivecana :saMyama sthAnaH-saMyama: carivaMtasthAnAni supivarSapiA evA saMyanasthAnAni saMyama arthAtuM cAritra, tenA sthAna arthAt zuddhinI prakarSatA ane aprakarSatAkRta(nyUnAdhikatA AdhArita) bhedane saMyama sthAna kahe che. saMkSepamAM saMyamanI bhAvAtmaka vibhinna avasthAone saMyama sthAna kahe che. cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe asaMkhya saMyama sthAna thAya che. jIva jyAre kaSAya rahita avasthAne prApta kare tyAra pachI tenA saMyamasthAnamAM taratamatA rahetI nathI; tenuM saMyama sthAna sthira thaI jAya che, tethI akaSAyI nigraMtha ane snAtakane eka ja saMyama sthAna hoya che. pulAkAdinA saMyamasthAnonuM alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che. (15) sargikarSa dvAra:71 pulAgassaNaMbhaMte ! kevaiyA carittapajjavA paNNattA?goyamA !aNatA carittapajjavA paNNattA / evaM jaavsinnaayss| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mulAkanA cAritra paryavo keTalA hoya che ? uttara- he gautama ! pulAkanA cAritra paryavo anaMta che. A rIte snAtaka paryata jANavuM. 72 pulAe NaM bhaMte ! pulAgassa saTThANasaNNigAseNaM carittapajjavehiM kiMhINe, tulle, abbhahie? goyamA !siyahINe siyatulle siya abbhahie / jaihINe aNatabhAgahINe
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka vA asaMkhejjaibhAgahINevA saMkhejjaibhAgahINevA saMkhejjaguNahINevA asaMkhejjaguNahINe vA aNaMtaguNahINe vA / aha abbhahie aNaMtabhAgamabbhahie vA asaMkhejjaibhAgamabbhahie vAsaMkhejjaibhAgamabhahie vAsaMkhejjaguNamabbhahie vA asaMkhejjaguNamabbhahie vA annNtgunnmahipavA zabdArtha - saLaraj tulanAmAM sApa = svasthAna arthAt eka pulAkabIjA pulAkathI. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka pulAka, bIjA pulAkanA svasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna che, tulya che ke adhika che? uttara- he gautama ! kadAcit hIna hoya che, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che. jo hIna hoya to- (1) anaMtamo bhAga hIna (2) asaMkhyAtamo bhAga hIna (3) saMkhyAtamo bhAga hIna (4) saMkhyAta guNa hIna (5) asaMkhyAta guNa hIna athavA (6) anaMtaguNa hIna hoya che. jo adhika hoya, to- (1) anaMtamo bhAga adhika (2) asaMkhyAtamo bhAga adhika (3) saMkhyAtamo bhAga adhika (4) saMkhyAtaguNa adhika (5) asaMkhyAtaguNa adhika athavA (6) anaMtaguNa adhika hoya che. 73 pulAe NaM bhaMte ! bausassa paraDhANasaNNigAseNaM carittapajjavehiM kiM hINe, tulle, abbhahie? goyamA !hINe, Notulle, No abbhahie; aNaMtaguNahINe / evaM paDisevaNAkusIlassa vi| kasAyakusIleNa smNchtttthaannvddiejhevstttthaanne| NiyaMThassa jahAbausassa / evaM siNAyassa vi| zabdArtha - parAja vNa te = pulAka nigraMtha, bakuza AdiavanigraMthanI tulanAmAM. bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! palAka potAnA cAritra paryavothI, bakaza35 parasthAnanA cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna che, tulya che, ke adhika che? uttara- he gautama! hIna hoya che, tulya ke adhika hotA nathI ane te anaMtaguNahIna hoya che. A rIte pratisevanAkuzIla sAthe paNa jANavuM joIe. kaSAyakuzIla sAthe mulAkanA cAritra paryavo svasthAnanI samAna jasthAna patita hoya che. nigraMtha ane snAtaka sAthe bakuzanI samAna arthAt anaMtaguNa hoya che. 74 bauseNaM bhaMte ! pulAgassa paraTThANasaNNigAseNaM carittapajjavehi kiM hINe,tulle, abbhahie? goyamA !NohINe, Notulle, abbhahie, annNtgunnbbhhie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza, pulAkarUpa parasthAnanA cAritra paryavanI tulanAmAM zuM hIna che, tulya che ke adhika che? uttara- he gautama! hIna nathI ane tulya paNa nathI paraMtu adhika che, te anaMtaguNa adhika che. 75 bause NaM bhaMte! bausassa saTThANasaNNigAseNaM carittapajjavehiM, pucchA? goyamA! siya hINe, siyatulle, siya abbhahie / jaihINe chaTThANavaDie / jai abbhahie chtttthaannvahipaI bhAvArtha - prazna-he bhagavan! eka bakuza, bIjA bakuzarUpa svasthAnanA cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna che, tulya che ke adhika che? uttara- he gautama! kadAcitu hIna, kadAcit tulya ane kadAcitu adhika hoya
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 ] zrI bhagavatI sUtra-5 che. jo hIna hoya, to SaTu sthAnapatita hoya che. jo adhika hoya to paNa jasthAna adhika(cha prakAre adhika) hoya che. 76 bause NaM bhaMte ! paDisevaNAkusIlassa paraTThANasaNNigAseNaM carittapajjavehiM kiM hINe tulle, abbhahie? goyamA !chaTThANavaDie, evaM kasAyakusIlassa vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza nigraMtha, pratisevanAkuzIlarUpa parasthAnanA cAritra paryAyonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika che? uttara-he gautama!SasthAnapatita hoya che. A rIte kaSAyakuzIlanI apekSAe paNa jANavuM joIe. 77 bauseNaM bhaMte !NiyaMThassa paraddhANasaNNigAseNaM carittapajjavehi, pucchA? goyamA ! hINe, Notulle,No abbhahie, aNaMtaguNahINe, evaM siNAyassa vi| paDisevaNAkusIlassa evaM ceva bausavattavvayA bhANiyavvA / kasAyakusIlassa esaceva bausavattavvayA,NavarapulAeNa vi smNchtttthaannvddie| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! bakuza nigraMtha, nigraMtha niyaMThArUpa parasthAnanA cAritraparyavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama ! hIna hoya che, tulya ane adhika hotA nathI, te anaMtaguNahIna hoya che. A rIte snAtakanI apekSAe paNa jANavuM joIe. pratisevanAkuzIlanuM kathana bakuzanI samAna jANavuM joIe. kaSAyakuzIlane mATe paNa bakuzanI samAna kathana karavuM joIe, paraMtu te pulAkanI apekSAe Sa sthAna patita kahevA joIe. 78 NiyaMTheNaM bhaMte ! pulAgassa paraddhANasaNNigAseNaM carittapajjavehi, pucchA? goyamA! No hINe, Notulle, abbhahie; aNataguNamabbhahie / evaM jaavksaaykusiilss|| bhAvArtha-prazna-he bhagavan!nigraMtha niyaMThA, pulAkarUpa parasthAnanigraMthanA cAritraparyavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama! hIna ane tulya hotA nathI, paraMtu adhika hoya che; te anaMtaguNa adhika hoya che. A rIte yAvatu kaSAyakuzIlanI apekSAe paNa jANavuM joIe. 79 NiyaMTheNaM bhaMte!NiyaMThassa saTTANasaNNigAseNaM, pucchA? goyamA !No hINe, tulle, No abbhhie| evaM siNAyassa vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka nigraMtha niyaMThA, bIjA nigraMtha niyaMThAnA svasthAna cAritraparyavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama ! hIna nathI ane adhika paNa nathI, paraMtu tulya hoya che. A ja rIte snAtakanI sAthe paNa jANavuM joIe. 80 siNAeNaM bhaMte ! pulAgassa paraddhANasaNNigAseNaM, pucchA? goyamA !jahA NiyaMThassa vattavvayA tahA siNAyassa vi bhANiyavvA jAvasiNAe NaM bhate! siNAyassa saTThANasaNNigAseNaM, pucchA? goyamA !No hINe, tulle, No abbhahie / bhAvArtha-prazna-he bhagavan! snAtaka, pulAkarUpa parasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama! je rIte nigraMtha niyaMThAnI vaktavyatA kahI, te ja rIte snAtakanI vaktavyatA paNa
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-6 3ra7 jANavI joIe. yAvata prazna- he bhagavan! eka snAtaka, bIjA snAtakanA svasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama! hIna ane adhika hotA nathI paraMtu tulya hoya che. 81 eesiNaM bhaMte ! pulAgabausapaDisevaNAkusIlakasAyakusIla-NiyaMThasiNAyANaM jahaNNukkosagANaM carittapajjavANaM kayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyA vA? goyamA !pulAgassa kasAyakusIlassa ya eesiNaMjahaNNagA carittapajjavA doNha vitullaasvtthovaa| pulAgassaukkosagAcarittapajjavAaNaMtaguNA / bausassapaDisevaNAkusIlassa ya eesiNaMjahaNNagA carittapajjavA doNha vitullA aNaMtaguNA / bausassa kosAgAcarittapajjagAaNaMtaguNA / pddisevnnaakusiilsskosgaacrittpjjvaaannNtgunnaa| kasAyakusIlassaukkosagA carittapajjavA aNataguNA / NiyaMThassasiNAyassaya eesi NaM ajahaNNamaNukkosagA carittapajjavA doNha vitullA anntgunnaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIla, nigraMtha ane snAtakanA jaghanya ane utkRSTa cAritra paryavomAM koNa konAthI alpa yAvatuM vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! (1) pulAka ane kaSAyakuzIlanA jaghanya cAritra paryavo paraspara tulya che ane sarvathI alpa che. (2) tenAthI pulAkanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che. (3) tenAthI bakuza ane pratisevanA kuzIlanA jaghanya cAritra paryavo anaMtaguNA che ane paraspara tulya che. (4) tenAthI bakuzanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che. (5) tenAthI pratisevanA kuzIlanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che. (6) tenAthI kaSAyakuzIlanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che. (7) tenAthI nigraMtha ane snAtaka, A baMnenA ajaghanyAnutkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che ane paraspara tulya che. vivecana : prastuta sutromAM svasthAna ane parasthAnanI apekSAe cAritra paryavonI hInAdhikatAnuM pratipAdana karyuM che. cAritra paryava - saMyamanA paryavonenikarSa kahe che. tethI A dvAranuM nAma sannikarSa dvAra che. varitapAvatti cAritrasya-sarvaviratirUpapariNAmasya paryavA bhedAzcAritraparyavAsteca buddhikRtA avibhAgapalicchedA viSayanA vA . cAritranA arthAt sarvaviratirUpa pariNAmanA; paryava arthAtu avibhAgI paricchedaaMza, tene cAritra paryava kahe che. A rIte saMyamanI vibhinna avasthAone saMyama sthAna ane te saMyamathI upalabdha AtmavikAsane, AtmaNonI upalabdhine saMyama paryava kahe che. saMyamarUpa dhanano, saMyamarUpa guNono, saMyamarUpa bhAvono AtmAmAM je saMcaya thAya che te saMyama paryavo che. eka ja saMyama sthAnanA anaMtAnaMta paryava hoya che. sarvaAkAzapradezane sarva AkAzapradezothI guNatAM je rAzi Ave teTalA anaMtAnaMta paryavo eka saMyama sthAnanA hoya che. tethI ja eka sthAnamAM rahelA be niyaMThAmAM paNa paraspara hInAdhikatA (taratamatA) hoya zake che ane te hInAdhikatA SasthAna patita(cha prakAranI)hoya che. pratyeka cAritranA anaMta anaMta paryavo hoya che. eka cAritranuM pAlana karanAra aneka jIvo hoya che. yathAkhyAta cAritra sivAya bIjA cAritranuM pAlana karanAranA pariNAmomAM samAnatA ane asamAnatA baMne
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 | zrI bhagavatI sUtra-5 hoya che. temAM rahelI samAnatA ke asamAnatAne darzAvavA SasthAna patita zabdano prayoga thayo che. arthAt te samAnatA ane asamAnatA cha-cha prakAranI hoya che. SaTrasthAna patita - SaTrasthAna hIna. A pramANe che, yathA- (1) anaMtamo bhAga hIna (2) asaMkhyAtamo bhAga hIna (3) saMkhyAtamo bhAga hIna (4) saMkhyAta guNa hIna (5) asaMkhyAta guNa hIna (da) anaMta guNa hIna. A rIte adhikanA paNa cha sthAna che, yathA- (1) anaMtamo bhAga adhika (2) asaMkhyAtamo bhAga adhika (3) saMkhyAtamo bhAga adhika (4) saMkhyAta guNa adhika (5) asaMkhyAta guNa adhika (6) anaMtaguNa adhika. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che SasthAna patitanA svarUpane samajAvavA vRttikAre asatkalpanA karI che. asat kalpanAthI anaMtAnaMta paryavo 10,000 pramANa che. anaMtamA bhAgane samajAvavA mATe anaMta rAzi 100 pramANa che. asaMkhyAtamA bhAgane samajAvavA mATe asaMkhyAtanI rAzi 50 pramANa che. saMkhyAtamA bhAgane samajAvavA mATe utkRSTa saMkhyAta rAzi 10 pramANa che, tema dhArI laIe. (1) anamo bhAga hIna-adhika - anaMta cAritra paryavone anaMtanI rAzithI bhAgatA je bhAga Ave te anaMtamo bhAga kahevAya che. dhArelI saMkhyA pramANe anaMta cAritra paryavo 10,000 ne anaMta rAzi pramANe 100thI bhAgatA 100 saMkhyA Ave che. A "so' daza hajArano anaMtamo bhAga kahevAya. tene 10,000 mAMthI nyuna karIe to anaMtamo bhAga hIna thAya. yathA- 10,000-300 = 9900. 10,000nI apekSAe 9,900nI saMkhyA anaMtamo bhAga hIna kahevAya ane 9,900nI apekSAe 10,000nI saMkhyA anaMtamo bhAga adhika kahevAya che. (ra) asaMkhyAtamo bhAga hIna-adhika :- anaMta cAritraparyavone asaMkhyAtanI rAzithI bhAgatA je bhAga Ave te asaMkhyAtamo bhAga kahevAya. yathA- 10,000 cAritra paryavone asaMkhyAta rAzithI bhAgatA arthAtu 50thI bhAgatAM 10,000+50 = 200 Ave. "baso' te daza hajArano asaMkhyAtamo bhAga che. tene 10,000mAMthI nyUna karIe to asaMkhyAtamo bhAga hIna thayo kahevAya. 10,000-200 = 98,00. 10,000nI apekSAe9,800nI saMkhyA asaMkhyAtamo bhAgahIna ane 9,800nI apekSAe 10,000nI saMkhyA asaMkhyAtamo bhAga adhika kahevAya che. (3) saMkhyAtamo bhAga hIna-adhika - anaMta cAritra paryavone saMkhyAtanI rAzithI bhAgatA je bhAga Ave te saMkhyAtamo bhAga kahevAya. yathA- 10,000 paryavone saMkhyAta rAzi 10thI bhAgatA 1000 Ave. eka hajAra' te daza hajArano saMkhyAtamo bhAga che. tene 10,000mAMthI nyUna karIe to saMkhyAtamo bhAga hIna thayo kahevAya. 10,000-1000 = 9000 thAya. 10,000nI apekSAe 9,000nI saMkhyA saMkhyAtamo bhAga hIna ane 9,000nI apekSAe 10,000nI saMkhyA saMkhyAtamo bhAga adhika kahevAya. (4) saMkhyAta guNa hIna-adhika - anaMta paryavone saMkhyAtanI rAzithI guNatAM je guNAkAra Ave te saMkhyAtaguNa kahevAya. anaMta cAritraparyavo jo 10,00hoya tene 10thI guNatAM 1000x10 = 10,000 Ave. 10,00nI apekSAe 10,000 nI saMkhyA saMkhyAta guNa adhika che ane 10,000nI apekSAe 1,000nI saMkhyA saMkhyAta guNa hIna che. (5) asaMkhyAta gaNa hIna-adhika - anaMta paryavone asaMkhyAtanI rAzithI guNatA je guNAkAra Ave te asaMkhyAtaguNa kahevAya. anaMtaparyavo jo 200 pramANa hoya tene asaMkhyAtanI rAzi 50 thI guNatAM 200450 = 10,000 thAya. 10,000nI apekSAe 200nI saMkhyA asaMkhyAtaguNa hIna ane 200nI
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 329 | apekSAe 10,000nI saMkhyA asaMkhyAtaguNa adhika kahevAya che. (6) anataguNa hIna-adhika - anaMta paryavone anaMtanI rAzithI guNatAM je rAzi Ave te anaMtaguNa kahevAya. anaMta paryavo 100 che. tene anaMtanI rAzi 100thI guNatA 1004100 = 10,000 thAya, 10,000nI apekSAe 100 anaMtaguNa hIna ane 100nI apekSAe 10,000 anaMtaguNa adhika che. SaTrasthAna hInAdhikane samajavA asatkalpanA :SasthAna hIna SaTrasthAna adhika | 1 anaMtamo bhAga hIna |10,000nI apekSAe 9,900/1 anaMtabhAga adhika 9i,900 nI apekSAe 10,000 ra asaM bhAga hIna |10,000nI apekSAe 9,950/1 asaM. bhAga a dhika 9,950nI apekSAe 10,000 3 saMkhyA bhAga hIna |10,000nI apekSAe 9,990 |3 saMkhyAta bhAgaadhika|9,990nI apekSAe 10,000 4 saMkhyAta guNa hIna |10,000nI apekSAe 1,000 4 saMkhyAta guNa adhika|1,000nI apekSAe 10,000 5 asaMkhyAta guNa hIna 10,000nI apekSAe 200 piasaMkhyAtaguNa adhika200nI apekSAe 10,000 anaMta guNa hIna |10,000nI apekSAe 100 | anaMtaguNa adhika |100nI apekSAe 10,000 * ahIM anaMta cAritra paryavo = 10,000, jaghanya anaMta 100,jaghanya asaMkhyAta = 50 ane jaghanya saMkhyAta = 10dhAravAnA che.TIkAkAre karela asatkalpanAnuM koSTaka pRSTa-401mAM juo. asaM = asaMkhyAtamo bhAga, saMkhyA = saMkhyAtamo bhAga. pulAkanI svasthAna satrikarSatA :- be nigraMtho pulAka avasthAmAM hoya, tyAre tenA cAritra paryavomAM samAnatA paNa hoya ane nyUnAdhikatA paNa hoya; jo nyUnAdhikatA hoya to SaTrasthAna (chaprakAre)nyUnAdhikatA hoya che. pulAkanI parasthAna sajJikarSatA :- tathAvidha vizuddhinA abhAve ja mulAkanA cAritra paryavo bakuza, pratisevanA kuzIla, nigraMtha ane snAtakathI anaMtaguNa hIna hoya che ane kaSAyakuzIlanA cAritra paryavo sAthe tulya athavA SaTrasthAna patita cha prakAranI nyUnAdhikatAvALA hoya che. A rIte cha prakAranA niyaMThAmAM paraspara tulyatA athavA nyUnAdhikatA hoya che. nigraMthonA paryavonI tulanA : nAma | mulAkathI | bakuzathI prati kuzIlathI kaSAya kuzIlathI nigraMthathI | snAtakathI mulAka tulya ane anaMtaguNahIna anaMtaguNahIna tulya ane anaMtaguNahIna anaMta guNa hIna SasthAna patita SasthAna patita bakuza anaMtaguNa adhika tulya ane tulya ane tulya ane anaMtaguNahIna anaMta guNa hIna | SaTrasthAna patita sthAna patita SaTrasthAna patita pratisevanA anaMtaguNa adhika tulya ane tulya ane tulya ane anaMtaguNahIna anaMta guNa hIna kuzIla | SasthAna patita SasthAna patita SaTrasthAna patita kaSAya kuzIla tulya ane | tulya ane tulya ane tulya ane anaMtaguNahIna anaMta guNa hIna |SasthAna patita | SasthAna patita |SasthAna patita SaTrasthAna patita nigraMtha anaMtaguNa adhika anaMtaguNa adhikaanaMtaguNa adhikaanaMtaguNa adhika tulya tulya snAtaka anaMtaguNa adhika anaMtaguNa adhikAanaMtaguNa adhika/anaMtaguNa adhika tulya tulya * SaTrasthAna patita = SaTrasthAna hIna ane SaTrasthAna adhika bane samajavA, prati = pratisevanA
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 330 | zrI bhagavatI sUtra-5 nigraMthonA cAritra paryavonuM alpabadutvaH pulAka | bakuza | pratisevanA kuzIla | kaSAya kuzIla | nigraMtha | snAtaka | jaghanya | 1sarvathI thoDA | 3 anaMtaguNA | 3 anaMtaguNA |1 sarvathI thoDA | ajaghanyotkRSTa che. | utkRSTa | 2 anaMtaguNA | 4 anaMtaguNA | 5 anaMtaguNA |da anaMtaguNA | 7 anaMtaguNA | 7 anaMtaguNA * koSTakamAM jyAM samAna kramAMka che, te paraspara tulya che tema samajavuM tathA kramAMkAnusAra alpabadutva samajavuM. nigraMthonA cAritra paryavonI taratamAtA - A AkRtimAM saMyama paryava lITIrUpe dorIne samajAvela che. lITI pAse te nigraMthanuM nAma che ane te lITI nIce tenI jaghanya utkRSTatA samajAvI che. >sarvotkRSTa saMyama paryava lA zI] 2 hada lA - jagha0 jagha0 u0 jagha0 jagha0 u0 u0 u0 ajaghanyotkRSTa (16) yoga dvAra:82 pulAe NaM bhaMte ! kiM sayogI hojjA,ayogI hojjA? goyamA !sayogI hojjA, No ayogI hojjA? jai sayogI hojjA se NaM bhaMte ! kiMmaNajogI hojjA, vayajogI hojjA, kAyajogI hojjA? goyamA ! maNajogI vA hojjA, vayajogI vA hojjA,
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka [ 331] kAyajogI vA hojjA / evaM jaavnniyNtthe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka zuM sayogI hoya che ke ayogI? uttara- he gautama! sayogI hoya che, ayogI nathI. prazna- he bhagavan! jo sayogI hoya, to zuM manayogI hoya che, vacanayogI hoya che ke kAyayogI hoya che? uttara- he gautama ! te manayogI, vacanayogI athavA kAyayogI hoya che. A rIte nigraMtha paryata jANavuM. 83 siNAeNaMbhaMte !pucchA?goyamA !sayogI vA hojjA, ayogI vA hojjA / jaiNaM bhate !sayogI hojjA kiMmaNajogI hojjA,pucchA? goyamA !sesajahA pulaagss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! snAtaka zuM sayogI hoya che ke ayogI? uttara- he gautama ! sayogI hoya che athavA ayogI hoya che. prazna- jo sayogI hoya, to zuM manayogI hoya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! tenuM kathana pulAkanI samAna che arthAt te manayogI, vacanayogI athavA kAyayogI hoya che. vivecana : mulAkathI nigraMtha parvatanA pAMca nigraMtho sayogI ane traNa yoganA dhAraka hoya che. snAtaka sayogI ane ayogI baMne prakAre hoya che. zelezI avasthAnI pUrve sayogI ane zelezI avasthAmAM ayogI hoya che. (10) upayoga dvAra:84 pulAe NaM bhaMte ! kiM sAgArovautte hojjA, aNAgArovautte hojjA? goyamA ! sAgArovauttevA hojjA, aNAgArovauttevA hojjA / evaM jaavsinnaae| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! pulAka zuM sAkAropayogayukta hoya che ke anAkAropayogayukta hoya che? uttara- he gautama! te sAkAropayogayukta paNa hoya che ane anAkAropayogayukta paNa hoya che. A rIte snAtaka paryata jANavuM. nigraMthomAM yoga ane upayoga - nigrotha sayogI | ayogI | upayoga prathama pAMca baMne upayoga snAtaka baMne upayoga (18) kaSAya dvAra :85 pulAe NaMbhaMte!sakasAyI hojjA,akasAyI hojjA? goyamA !sakasAyI hojjA, No akasAyI hojjA / jai sakasAyI hojjA,se NaM bhaMte ! kaisu kasAesu hojjA? goyamA !causukohamANamAyA-lobhesuhojjA / evaDaMbause vi / evaMpaDisevaNAkusIle viA
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 33ra | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka sakaSAyI hoya che ke akaSAyI? uttara- he gautama! sakaSAyI hoya che, akaSAyI hotA nathI. prazna- he bhagavan! jo te sakaSAyI hoya, to tene keTalA kaSAyo hoya che? uttara-he gautama! krodha, mAna, mAyA ane lobha, A cAre ya kaSAyo hoya che. A rIte bakuza ane pratisevanA kuzIlamAM paNa jANavuM. 86 kasAyakusIleNaMbhaMte!pucchA? goyamA !sakasAyI hojjA,No akasAyI hojjaa| jai sakasAyI hojjA seNaM bhaMte ! kaisukasAesuhojjA? goyamA ! causuvA tisuvA dosuvA egammivAhojjA / causuhomANe caususaMjalaNakohamANa-mAyA-lobhesuhojjA, tisuhomANe tisusaMjalaNamANamAyA-lobhesuhojjA, dosuhomANe saMjalaNamAyA-lobhesu hojjA, egammi homANe sNjlnnlobhehojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla sakaSAyI hoya che ke akaSAyI ? uttara- he gautama ! sakaSAyI hoya che, akaSAyI hotA nathI. prazna- he bhagavana! jo te sakaSAyI hoya, to tene keTalA kaSAya hoya che? uttara- he gautama! tene cAra, traNa, be athavA eka kaSAya hoya che. cAra kaSAya hoya, to saMjvalana krodha mAna, mAyA ane lobha hoya che. traNa kaSAya hoya to saMjvalana mAna, mAyA ane lobha. be kaSAya hoya, to saMjvalana mAyA ane lobha ane eka kaSAya hoya to saMjvalana lobha hoya che. 87 NiyaMTheNaM bhaMte !pucchA? goyamA !No sakasAyI hojjA, akasAyI hojjA / jai NaM bhate !akasAyI hojjA,seNaMbhaMte ! kiMuvasaMtakasAyI hojjA,khINakasAyI hojjA? goyamA ! uvasaMtakasAyI vA hojjA,khINakasAyI vA hojjA / siNAe evaM ceva, NavaraMNo uvasaMtakasAyI hojjA,khINakasAyI hojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMtha zuM sakaSAyI hoya che ke akaSAyI? uttara-he gautama! sakaSAyI hotA nathI, akaSAyI hoya che. prazna- he bhagavan! jo te akaSAyI hoya, to zuM upazAMta kaSAyI hoya che ke kSINakaSAyI hoya che? uttara- he gautama! upazAMtakaSAyI hoya che athavA kSINakaSAyI hoya che. A ja rIte snAtaka paNa jANavA paraMtu te upazAMta kaSAyI hotA nathI, kSINa kaSAyI hoya che. vivecana : - | mulAkathI pratisevanA kuzIla parvatamAM krodhAdi cAre kaSAyo hoya che. pulAkamAM chaThuM ane bakuza pratisevanA kuzIlamAM chaThuM ane sAtamuM guNasthAna hoya che; tethI tene kaSAyano upazama ke kSaya hoto nathI. kaSAya kuzIla nigraMthane chaThThAthI dazamA sudhInA guNasthAna hoya che. AThamA guNasthAnathI upazama athavA kSapaka zreNImAM saMjavalana krodha, mAna, mAyAno kramazaH upazama athavA kSaya thAya che tethI tene cAra, traNa, be athavA eka kaSAya hoya che. jyAre cAra kaSAya hoya, tyAre saMjvalana krodha, mAna, mAyA ane lobha hoya che. upazama ke kSapaka zreNImAM jyAre krodhano upazama ke kSaya thaI jAya tyAre traNa kaSAya, krodha ane mAnano upazama ke kSaya thaI jAya tyAre be kaSAya ane saMjvalana krodha, mAna ane mAyAno upazama ke kSaya thaI jAya, tyAre sUkSma saMparAya nAmanA dazamA guNasthAne saMjvalana lobha eka ja kaSAya hoya che.nigraMtha agiyAramA guNasthAne hoya, to upazAMta kaSAyI ane bAramAM guNasthAne hoya, to kSINa kaSAyI hoya che. snAtakamAM teramuM ane caudamuM guNasthAna hovAthI te kSINakaSAyI ja hoya che.
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 333 X. X | | x x | 1 x nigraMthomAM kaSAya - nigraMtha sakaSAyI akaSAyI upazAMta kSINa prathama traNa saMjvalana cAra kaSAya kaSAya kuzIla saMjvalana 4,3,2,1 nigraMtha snAtaka * saMjvalana-4 = krodha, mAna, mAyA, lobha, 3 = mAna, mAyA, lobha, 2= mAyA, lobha, 1= lobha. (19) lezyA dvAra:88 pulAe NaMbhaMte ! kiMsalessehojjA, alessehojjA?goyamA !salessehojjA,No alesse hojjA / jai salesse hojjA,seNaM bhaMte ! kaisulessAsuhojjA? goyamA!tisu visuddhalessAsuhojjA,taMjahA-teulessAe, pamhalessAe sukklessaae| evaMbausassa vi, evaMpaDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka zuM salezI hoya ke alezI che? uttara- he gautama ! salezI hoya che, alezI nathI. prazna- he bhagavan! jo salezI hoya, to tene keTalI vezyA hoya che? uttara- he gautama! traNa vizuddha vezyAo hoya che, yathA- tejovezyA, padmalezyA ane zuklalezyA. A rIte bakuza ane pratisevanA kuzIla paNa jANavA. 89 kasAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !salesse hojjA, No alesse hojjaa| jaisalesse hojjA,seNaM bhaMte !kaisulesAsuhojjA? goyamA !chasulesAsuhojjA, taMjahA- kaNhalessAe jAvasukkalessAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! kaSAyakazIla zuM salezI hoya ke alezI hoya ? uttara- he gautama ! salezI hoya che, alezI nathI. prazna- he bhagavan! jo salezI hoya, to tene keTalI vezyAo hoya che? uttara- he gautama! cha vezyAo hoya che, yathA- kRSNalezyA yAvata zuklalezyA. 90 NiyaMThe NaM bhaMte! pucchA? goyamA! salesse hojjA / jaisalesse hojjA seNaM bhate! kaisulessAsu hojjA? goyamA ! ekkAe sukkalessAe hojjaa| bhAvArtha -prazna-he bhagavan!nigraMtha salezI hoya che ke alezI? uttara-he gautama! salezI hoya che, alezI nathI. prazna- he bhagavan! jo salezI hoya, to tene keTalI vezyAo hoya che? uttara- he gautama! eka zuklalezyA ja hoya che. 91 siNAeNaM bhaMte !pucchA? goyamA !salessevA hojjA,alessevA hojjA / jai salessehojjA, seNaM bhaMte !kaisulessAsuhojjA? goyamA !egAe paramasukkalessAe hogA |
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 334 | zrI bhagavatI sUtra-5 X | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! snAtaka salezI hoya ke alezI hoya? uttara- he gautama! salezI paNa hoya che ane alezI paNa hoya che. prazna- he bhagavan! jo salezI hoya, to tene keTalI vezyA hoya che? uttara- he gautama! eka parama zuklalezyA hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM nigraMthomAM vezyAnuM kathana che. cha e prakAranI nigraMthAvasthAnI prApti traNa zubhalezyAmAM ja thAya che. pulAka, bakuza ane pratisevanA kuzIla doSanuM sevana karanAra hovA chatAM temAM traNa zubha lezyA hoya che, jo azubhalezyAnA pariNAmo Ave, to tenuM nigraMthapaNuM rahetuM nathI. kaSAyakuzIlanI prApti samaye avazya zubhalezyA hoya tyAra pachI temAM kyAreka azubha lezyA AvI zake che. tethI temAM cha lazyAnuM kathana che. - nigraMtha vItarAgI hovAthI zuklalezyA hoya che. snAtakane teramA guNasthAne parama zuklalezyA hoya che ane caudamA guNasthAne te alezI hoya che. nigraMthomAM lezyA:nigraMtha salezI | alezI prathama traNa traNa zubha lezyA kaSAya kuzIla cha lezyA nigraMtha zukla lezyA snAtaka parama zukla lezyA (20) pariNAma dvAra :92 pulAe NaM bhaMte ! kiMvaDDamANapariNAme hojjA,hIyamANapariNAme hojjA, avaTThiya pariNAme hojjA?goyamA ! vaDDamANapariNAmevA hojjA,hIyamANapariNAmevA hojjA, avaTThiyapariNAmevA hojjA / evaM jaavksaaykusiile| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka zuM vardhamAna pariNAmI hoya che, hIyamAna pariNAmI hoya che ke avasthita pariNAmI hoya che? uttara- he gautama ! te vardhamAna pariNAmI, hIyamAna pariNAmI athavA avasthita pariNAmI paNa hoya che, A ja rIte kaSAyakuzIla paryata jANavuM. 93 NiyaMTheNaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! vaDDamANapariNAme hojjA, NohIyamANapariNAme hojjA, avaTThiyapariNAmevA hojjA / evaM siNAe vi| bhAvArtha - pragna- he bhagavanuM ! nigraMtha vardhamAna pariNAmI hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! vardhamAna athavA avasthita pariNAmI hoya che, paraMtu hIyamAna pariNAmI nathI. A ja rIte snAtaka paNa jANavA. 94 pulAe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM vaDDamANapariNAma hojjA? goyamA ! jahaNNeNaM X | X | | |
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / . bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka keTalo samaya sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che. 95 vaiyaM kAlaM bhaMte ! hIyamANapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / 335 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka keTalo samaya sudhI hIyamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI hIyamAna pariNAmI hoya che. 96 vaiyaM kAlaM bhaMte! avaTThiyapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkoseNaM satta samayA / evaM jAva kasAyakusIle / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! pulAka keTalo samaya sudhI avasthita pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa sAta samaya sudhI avasthita pariNAmI hoya che. A ja rIte kaSAyakuzIla paryaMta jANavuM. 97 niyaMThe NaM bhaMte! kevaiyaM kAlaM vaDDhamANapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / . bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nigraMtha keTalo samaya sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrta sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che. 98 vayaM kAla bhaMte! avaTThiyapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nigraMtha keTalo samaya sudhI avasthita pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI avasthita pariNAmI hoya che. | 99 siNAe NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM vaDDhamANapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! snAtaka keTalo samaya sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhurta sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che. | 100 vaiyaM kAlaM bhaMte! avaTThiyapariNAme hojjA ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM desUNA puvvakoDI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! snAtaka keTalo samaya sudhI avasthita pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa sudhI avasthita pariNAmI hoya che. vivecanaH pariNAma :- cAritra saMbaMdhI bhAvone pariNAma kahe che. tenA traNa prakAra che- (1) vardhamAna pariNAma- saMyama zuddhinI utkarSatA thAya te. (2) hIyamAna pariNAma- saMyama zuddhinI apakarSatA thAya te. (3)
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 avasthita pariNAma- jemAM saMyama zuddhi sthira rahe, nyunAdhikatA na thAya te. pulAkathI kaSAyakuzIla paryaMtanA nigraMthomAM traNe prakAranA pariNAma hoya che.nigraMtha ane snAtakamAM hIyamAna pariNAma nathI. upazAMta kapAyI nigraMthanI sthitipUrNa thatAM te kaSAyakuzIla nigraMthapaNAne prApta kare che, tyAre hIyamAna pariNAma thAya che. snAtakamAM kyAreya pariNAmonI hInatA thatI nathI. kAraNa ke tyAM rAga, dveSa, moha ke ghAtIkarmono kSaya thaI gayo hoya che. pariNAmonI sthiti :- sakaSAya nigraMthomAM arthAt pulAka, bakuza, pratisevanA kuzIla ane kaSAya kuzIlamAM vardhamAna ane hIyamAna pariNAmanI sthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuharta hoya che. zrI bhagavatI sUtra-5 te nigraMthomAM vardhamAna pariNAma thaI rahyA hoya ane eka samaya pachI ja kaSAyanA udayathI vardhamAna pariNAma rokAI jAya to te eka samaya mATe vardhamAna pariNAmano anubhava kare che ane utkRSTa aMtarmuhUrta paryaMta vardhamAna pariNAma rahe che. te ja rIte hIyamAnanI sthiti jANavI. te baMne pariNAmamAM eka samayanI sthiti maraNanI apekSAe paNa ghaTI zake che. maraNa thatAM ja nirgaMdha avasthA samApta thaI jAya che. tethI te vardhamAna ke hIyamAna pariNAma tyAM ja rokAI jAya che. pulAka Adi cAre ya nigraMthomAM avasthita pariNAmanI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa sAta samayanI ja svAbhAvika rIte hoya che. tyAra pachI avazya tenA pariNAmamAM parivartana thAya che. nigraMthomAM vardhamAna ane avasthita be prakAranA ja pariNAma hoya che. temAM vardhamAna pariNAma bAramA guNasthAnanI apekSAe che. te jIva vardhamAna pariNAmamAM AgaLa vadhato cAra ghAtIkarmono kSaya karIne, terame guNasthAne pahoMce che, tenI sthiti jaghanya-utkRSTa aMtarmuhUrtanI hoya che. nigraMthanA avasthita pariNAmanI sthiti jaghanya eka samaya utkRSTa aMtarmuhUrtanI che, te agiyAramA guNasthAnanI apekSAe che. tyAM jIva maraNa pAme to tenI jaghanya eka samayanI ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhInI koIpaNa sthiti ghaTita thAya che. agiyAramA guNasthAne hIyamAna pariNAma nathI. te guNasthAnanI sthiti pUrNa thAya tyAre temAM utkRSTa aMtarmuhUrtanI sthiti ghaTita thAya che. sthiti pUrNa thayA pachI te dazamA guNasthAne kaSAya kuzIla nigraMthamAM AvI jAya che. snAtakanA vardhamAna pariNAma jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrta paryaMta rahe che. zailezI avasthAmAM vardhamAna pariNAma hoya che ane te aMtarmuhUrta sudhI hoya che. snAtakanA avasthita pariNAmano kAla paNa jaghanya aMtarmuhUrta che arthAt kevaLajJAna utpanna thayA pachI aMtarmuhUrta sudhI avasthita pariNAma rahe pachI ja te zailezI avasthAno svIkAra kare che. utkRSTa dezonapUrvakoTi varSa paryaMta avasthita pariNAma rahe che. pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA koI puruSane nava varSe kevaLajJAna utpanna thAya, to te kevaLI nava varSa nyUna pUrvakoTi varSa paryaMta avasthita pariNAmI rahe ane aMte zailezI avasthAmAM vardhamAna pariNAmI thAya che. nigraMthomAM pariNAmo ane sthiti :- hIyamAna jagha. eka samaya u. aMtarmuhUrta nigraMtha prathama cAra vardhamAna jagha. eka samaya u. aMtarmuhUrta avasthita jagha. eka samaya u. sAta samaya
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: zika- . | 337 | X x | nigraMtha hIyamAna vardhamAna avasthita nigraMtha jagha0 u aMtarmuhUrta jagha eka samaya u0 aMtarmuhUrta snAtaka jaze. u. aMtarmuhUrta jaghaTa aMtarmuhUrta u0 dezona pUrvakoTi (ra1) baMdha dvAra :101 pulAe NaM bhaMte !kai kammappagaDIo baMdhai ? goyamA ! AuyavajjAosattakamma ppagaDIo bNdhi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che? uttarahe gautama ! AyuSya karmane choDIne sAta karma prakRtiono baMdha kare che. 102 bause NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !sattavihabaMdhae vA, aTThavihabaMdhae vA / satta baMdhamANe AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhai, aTTha baMdhamANe paDipuNNAo aTTha kammappagaDIo baMdhai / evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bakuza keTalI karma pravRtiono baMdha kare che? uttara- he gautama ! sAta athavA ATha karma prakRtiono baMdha kare che. jyAre sAta karma prakRtiono baMdha kare, tyAre AyuSyakarmane choDIne zeSa sAta karma prakRtiono baMdha kare che. jyAre AyuSya karmano baMdha kare che, tyAre saMpUrNa ATha karmaprakRtiono baMdha kare che. A ja rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA. 103 kasAyakusIle NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! sattavihabaMdhae vA, aTThavihabaMdhae vA, chabihabaMdhae vA / satta baMdhamANe AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhai / aTThabaMdhamANe paDipuNNAo aTThakammappagaDIobaMdhai / cha baMdhamANe AuyamohaNijjavajjAochakkamma ppagaDIo bNdhi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyakazIla keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che? uttara-he gautama! sAta, ATha athavA cha karmaprakRtiono baMdha kare che. jyAre sAta karmano baMdha kare, tyAre AyuSyakarmane choDIne sAta karmaprakRtiono baMdha kare che, ATha karmano baMdha kare, tyAre pratipUrNa ATha karmaprakRtiono baMdha kare che ane jyAre cha karmano baMdha kare, tyAre AyuSya ane mohanIya karmane choDIne cha karmaprakRtiono baMdha kare che. 104 NiyaMThe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! egaMveyaNijjaM kammaM baMdhai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMtha keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che ? uttara- he gautama! eka mAtra vedanIya karmano baMdha kare che. 105 siNAe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! egavihabaMdhae vA abaMdhae vaa| egaMbaMdhamANe egaveyaNijja kamma badhai /
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! snAtaka keTalI karmaprakRtiono baMdha kare che? uttara- he gautama! eka karmaprakRtino baMdha kare athavA abaMdhaka che. eka karmaprakRtino baMdha kare, tyAre vedanIya karmano baMdha kare che. vivecana : pulAka sAta karma bAMdhe che kAraNa ke pulAka avasthAmAM AyuSyano baMdha thato nathI. bakuza ane pratisevanA kuzIlamAM chaThuM ane sAtamuM be guNasthAna hoya che tethI sAta athavA ATha karma bAMdhe che. kaSAyakuzIlamAM 6 thI 10 guNasthAna hoya che. tethI ATha, sAta athavA cha karma bAMdhe che. dazamA guNasthAne bAda kaSAyano abhAva hovAthI mohanIya karmano baMdha paNa thato nathI. tethI AyuSya ane mohanIya karmane choDIne zeSa cha karma bAMdhe che. nigraMtha ane snAtaka yoga nimittaka eka vedanIya karma ja bAMdhe che. te baMnene anya karmabaMdhanA hetuono abhAva che. snAtaka caudamA ayogI kevaLI guNasthAnamAM abaMdhaka hoya che. tyAM baMdha hetuono sarvathA abhAva che. (rara) vedana dvAra:106 pulAe NaM bhate !kai kammappagaDIo vedei ? goyamA !NiyamaMaTTha kammappagaDIo vedei / evaM jaavksaaykusiile| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka keTalI karma prakRtionuM vedana kare che? uttara-he gautama!niyamA ATha karma prakRtionuM vedana kare che, A ja rIte kaSAya kuzIla paryata jANavuM. 107 NiyaMTheNaM bhaMte !pucchA?goyamA ! mohaNijjavajjAo satta kammappagaDIo vedei| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nigraMtha keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che ? uttara- he gautama ! mohanIya karmane choDIne sAta karma pravRtionuM vedana kare che. 108 siNAe NaM bhaMte ! pucchA?goyamA ! veyaNijja AuyaNAmagoyAo cattArikamma ppagaDIo vedei| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! snAtaka keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama ! vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra A cAra karmaprakRtionuM vedana kare che. vivecana : pulAkathI kaSAyakuzIla sudhInA prathama cAra niyaMThA ATha karmaprakRtionuM vedana kare che. nigraMthe mohanIyakarmano kSaya athavA upazAMta karyo hovAthI mohanIyakarmane choDIne sAtakarmanuM vedana kare che. snAtake cAra ghAtakarma kSaya karyA hovAthI zeSa cAra aghAtI karmonuM vedana kare che. (23) udIraNA dvAra :109 pulAe NaM bhaMte !kai kammappagaDIo udIrei ? goyamA ! AuyaveyaNijjavajjAo cha kammappagaDIo udIrei /
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: udezaka-6 . | 339 | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka keTalI karma prakRtionI udIraNA kare che? uttara- he gautama! AyuSya ane vedanIya choDIne cha karmonI udIraNA kare che. 110 bause NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! sattavihaudIrae vA, aTThavihaudIrae vA, chavihaudIrae vA / satta udIremANe AuyavajjAo satta kammapagaDIo udIrei / aTTha udIremANepaDipuNNAoaTThakammappagaDIoudIi / cha udIremANeAuyaveyaNijjavajjAo cha kammappagaDIo udIrei / paDisevaNAkusIle evaM ceva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza keTalA karmonI udIraNA kare che? uttara- he gautama! sAta, ATha athavA cha karmonI udIraNA kare che. sAtanI udIraNA kare, to AyuSyane choDIne sAta karmanI udIraNA kare che. ATha karmanI udIraNA kare to pratipUrNa ATha karmanI udIraNA kare che. cha nI udIraNA kare, to AyuSya ane vedanIyane choDIne zeSa cha karma prakRtionI udIraNA kare che, A ja rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA. 111 kasAyakusIleNaM bhaMte !pucchA? goyamA !sattavihaudIrae vA, aTThavihaudIrae vA, chavihaudIrae vA,paMcavihaudIrae vaa| sattaudIremANe AuyavajjAosattakammappagaDIo udiirei| aTTha udIremANe paDipuNNAo aTTha kammappagaDIo udIrei / cha udIremANe Auya veyaNijjavajjAo cha kammappagaDIo udIreD / paMca udIremANe AuyaveyaNijjamohaNijjavajjAo paMca kammappagaDIo udIrei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyakuzIla keTalA karmonI udIraNA kare che? uttara- he gautama ! sAta, ATha, cha athavA pAMca karmonI udIraNA kare che. sAtanI udIraNA kare to AyuSyane choDIne sAtakarmonI udIraNA kare che, AThanI kare tyAre pratipUrNa AThakanI udIraNA kare che, chanI udIraNA kare tyAre AyuSya ane vedanIya karmane choDIne cha karmonI udIraNA kare che ane pAMcanI udIraNA kare tyAre, AyuSya, vedanIya ane mohanIyane choDIne zeSa pAMca karmonI udIraNA kare che. 112 NiyaMThe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! paMcavihaudIrae vA, duvihaudIrae vA / paMca udIremANe AuyaveyaNijja-mohaNijjavajjAo paMcakammappagaDIo udIrei, doudIremANe NAmaMca goyaM ca udIrei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nigraMtha keTalA karmonI udIraNA kare che? uttara- he gautama ! pAMca athavA be karmonI udIraNA kare che. pAMcanI udIraNA kare, tyAre AyuSya, vedanIya ane mohanIya karmane choDIne zeSa pAMca karmonI udIraNA kare che ane be nI udIraNA kare, tyAre nAma ane gotra karmanI udIraNA kare che. 113 siNAe NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! duvihaudIrae vA aNudIrae vA / do udIremANe NAmaMca goyaM ca udIrei / bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! snAtaka keTalA karmonI udIraNA kare che ? uttara- he gautama ! be karmonI udIraNA kare che athavA anudIraka hoya che arthAt udIraNA karatA nathI. be nI udIraNA kare tyAre nAma ane gotra karmonI udIraNA kare che.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vivecana : pulAka cha karmanI udIraNA kare che. pulAka avasthAmAM labdhi prayoganI tallInatAnA kAraNe vedanIya karma ane AyuSyakarmanI udIraNA thatI nathI. nigraMthomAM karmabaMdha, vedana, udIraNA - | nigraMtha | karmabaMdha | karmavedana | udIraNA mulAka 7 (AyuSya varjine) - Ayu ane veda varjine | bakuza, pratisevanA 8, 7 8, 7- Ayu varjine - Ayu, veda varjine kaSAyakuzIla |8,7, 6 Ayu moha vajine | 8 |8,7,6,5 Ayu, veda, moha, varjine nigraMtha 1, zAtAvedanIya 7 moha0 varjine | pa, -nAma, gotra | snAtaka |1, zAtAvedanIya ane abaMdha | 4 aghAtI karma | 2, anudIraka (ra4) upasaMpada-tyAga dvAra:114 pulAe NaM bhaMte ! pulAyattaMjahamANe kiM jahai, kiM uvasaMpajjai ? goyamA !pulAyattaM jahai, kasAyakusIlaMvA asaMjamaMvA uvasaMpajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka, pulAkapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che? zuM prApta kare che? uttara- he gautama! pulAkapaNAne choDe che ane kaSAyakuzIlapaNAne athavA asaMyamane prApta kare che. 115 bause NaM bhaMte ! bausattaM jahamANe kiM jahai, kiM uvasaMpajjai ? goyamA ! bausattaM jahai, paDisevaNAkusIlavAkasAyakusIlavA asaMjamaMvA saMjamAsajamavA uvsNpjji| bhAvArtha - praznahe bhagavan! bakuza, bakuzapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che? zuM prApta kare che? uttara- he gautama ! bakuzapaNAne choDe che ane pratisevanA kuzIla, kaSAyakuzIla, asaMyama athavA saMyamasaMyamane prApta kare che. 116 paDisevaNAkusIleNaM bhaMte! pucchA / goyamA !paDisevaNAkusIlattaMjahai, bausaMvA kasAyakusIlavA asajamavA saMjamAsajamavA uvasaMpajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratisevanAkuzIla, pratisevanAzIlapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che ? uttara- he gautama ! pratisevanAzIlapaNAno tyAga kare che ane bakuza, kaSAyakuzIla, asaMyama athavA saMyamasaMyamapaNAne prApta kare che. 117 kasAyakusIle NaM bhaMte! pucchA? goyamA ! kasAyakusIlataM jahai, pulAyaMvA bausaMvA paDisevaNAkusIlaMvA NiyaMThaM vA asaMjamaMvA saMjamAsaMjamaMvA uvasaMpajjai / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! kaSAyakuzIla, kaSAyakuzIlapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka || 341 ] prApta kare che? uttara- he gautama! kaSAyakuzIlapaNAno tyAga kare che ane pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla, nigraMtha, asaMyama athavA saMyamasaMyamapaNAne prApta kare che. 118 NiyaMTheNaM bhaMte ! pucchA? goyamA !NiyaMThattaMjahai, kasAyakusIlaMvA siNAyaMvA asajamavA uvasapajjai / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! nigraMtha nigraMthapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama! nigraMthapaNAno tyAga kare che ane kaSAyakuzIla, snAtaka athavA asaMyamapaNAne prApta kare che. 119 siNAe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! siNAyattaM jahai, siddhigaI uvasaMpajjai / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! snAtaka, snAtakapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama! snAtakapaNAno tyAga kare che ane siddhagatine prApta kare che. vivecana : - sAdhaka jyAM sudhI siddha na thAya tyAM sudhI tenA pariNAmomAM hAni-vRddhi thayA ja kare che ane taddanusAra tenI avasthA paNa parivartita thAya che. prastuta upasaMpadatyAga dvAramAM cha prakAranA niyaMThAmAM koI paNa rIte pariNAmonuM parivartana thAya tyAre te te avasthA choDIne anya kaI avasthAne prApta kare che? tenuM spaSTIkaraNa che arthAt A dvArathI nigraMthonI mArgaNAnuM kathana karyuM che. pulAka - pulAkapaNAne choDIne kaSAyakuzIlapaNAne prApta kare che kAraNa ke te baMnenA jaghanya saMyamasthAno eka samAna che. jo koIpaNa kAraNe te nigraMthapaNAthI Tyuta thAya to asaMyamabhAvane prApta kare che. bakuza anya nigraMthapaNAne prApta kare to pratisevanAkuzIla athavA kaSAyakuzIlapaNAne prApta kare che. jo koIpaNa kAraNe te nigraMthapaNAthI Tyuta thAya to asaMyama athavA saMyamasaMyamane prApta kare che. pratisevanA kazIla anya nigraMthapaNAne prApta kare to bakuza athavA kaSAyakuzIlapaNAne prApta kare che. jo koIpaNa kAraNe te nigraMthapaNAthI gruta thAya to asaMyama athavA saMyamasaMyama bhAvane prApta kare che. kaSAyakuzIla anya nigraMthapaNAne prApta karatAM vardhamAna pariNAma thAya, to nigraMtha niyaMThAne prApta kare che; doSa sevana kare to pulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla, nigraMthapaNAne prApta kare che ane koIpaNa kAraNe nigraMthapaNAthI ta thAya tyAre saMyamasaMyama athavA asaMyamabhAvane prApta kare che. nigrathanA be prakAra (1) agiyAramAguNasthAnavALA nigraMtha, sthiti pUrNa thatAM kaSAyakuzIlapaNAne prApta kare che ane jo agiyAramA guNasthAne kALadharmane prApta kare, to devarUpe utpanna thAya ane tyAM asaMyatabhAvane prApta kare che. (2) kSapaka zreNIvALA nigraMtha, nigraMthabhAvane choDIne snAtaka bhAvane prApta kare che. snAtaka, snAtaka bhAvane choDIne mokSamAM jAya che. agiyAramA guNasthAna sudhInA nigraMtho anukramathI nIcenA guNasthAnamAM jAya che arthAt agiyAramAthI dazamA, dazamAthI navamA, navamAthI AThamA, AThamAthI sAtamA ke sAtamA guNasthAnathI chaThThA guNasthAnane prApta thAya che.
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrI bhagavatI sUtra-5 uparokata koIpaNa guNasthAne athavA koIpaNa saMyata-nigraMthamAM AyuSya pUrNa thaI jAya to te sAdhaka sIdhA cothA guNasthAnane arthAt asaMyamane prApta kare che. paraMtu saMyamanA ukta guNasthAnomAM mRtyu pAmanArA nigraMtho sIdhA prathama guNasthAnane prApta karatA nathI. nigraMthomAM mArgaNA : nigaLa | nigraMthAvasthAnI prApti nigraMtha rahita avasthAnI prApti pulAkane choDe to kaSAyakuzIlane | asaMyama bakuzane choDe to pratisevanAzIla ane kaSAyakIlane saMyamasaMyama ke asaMyamane pratisevanA kuzIlane choDe to kaSAyakuzIla ane bakuzane saMyamasaMyama, asaMyama kaSAyakuzIlane choDe to nigraMtha, pulAka, bakuza, pratisevanA kuLa ne saMyamasaMyama, asaMyama nigraMthane choDe to snAtaka ane kaSAyakuzIlane asaMyama | snAtakane choDe to mokSa (25) saMjJA dvAra:120 pulAe NaM bhaMte ! kiM saNNovautte hojjA, NosaNNovautte hojjA? goyamA ! nnosnnnnovuttehojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! mulAka, saMjJopayukta(AhArAdi saMjJAmAM upayogavAna) hoya che ke nosaMjJopayukta(AhArAdi saMjJAmAM upayoga rahita) hoya che? uttara- he gautama ! te saMjJopayukta nathI, nosaMjJopayukta hoya che. 121 bauseNaMbhaMte ! pucchA?goyamA !snnnnovuttevaahojjaa,nnosnnnnovuttevaahojjaa| evaM paDisevaNAkusIle vi, evaM kasAyakusIle vi / NiyaThe siNAe ya jahA pulAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! bakuza, saMjJopayukta hoya che ke nosaMjJopayukta hoya che? uttara- he gautama! te saMjJopayukta paNa hoya che ane nosaMjJopayukta paNa hoya che. A ja rIte pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. nigraMtha ane snAtaka pulAkanI samAna nosaMjJopayukta hoya che. vivecana :saMzopayukta :- AhArAdi saMjJAnA upayoga sahita hoya athavA AhArAdinI Asakita sahita hoya te jIvone saMjJopayukta kahe che. nosaMzopayukta - AhArano upayoga karavA chatAM paNa AhArAdimAM Asakti rahita hoya athavA AhArAdi saMjJAnA upayoga rahita hoya, te jIvone nosaMjJopayukta kahe che. pulAka, nigraMtha ane snAtaka nosaMjJopayukta che, temAM pulAkane labdhi prayoga samaye labdhi prayoganI ja tallInatA hovAthI AhArAdi saMjJAmAM upayoga hoto nathI; nigraMtha ane snAtaka vItarAgI hovAthI saMjJA nathI. bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla pramattadazAmAM saMjJopayukta hoya che temaja apramatadazAmAM nosaMjJopayukta hoya che. kAraNa ke apramatta sAdhaka Atma svarUpAdinAciMtanamAM ke saMyama yogomAM tallIna hovAthI temane saMjJAomAM upayoga hoto nathI.
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 343 nigraMthomAM saMzopayuktatA-nosaMzopayuktatA - nigraMtha saMzA | saMzopayuktatA nosaMzopayuktatA pulAka, nigraMtha, snAtaka | bakuza, pratisevanA, kaSAyakuzIla | 4 | (26) AhAraka dvAra:122 pulAe NaM bhaMte ! kiM AhArae hojjA, aNAhArae hojjA? goyamA ! AhArae hojjA, No aNAhArae hojjA / evaM jaavnniytthe| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! mulAka, AhAraka hoya che ke anAhAraka? uttara-he gautama ! AhAraka hoya che, anAhAraka hotA nathI. A rIte nigraMtha paryata jANavuM. 123 siNAe NaM bhaMte !pucchA? goyamA !AhArae vA hojjA, aNAhArae vA hojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! snAtaka AhAraka hoya che ke anAhAraka? uttara- he gautama ! AhAraka paNa hoya che ane anAhAraka paNa hoya che. vivecana : vigrahagatimAM, kevaLIsamudaghAtamAM ane ayogI avasthAmAM jIva anAhAraka hoya che. te sivAyanI sarva sthitimAM AhAraka ja hoya che. pulAka Adi prathama pAMca nigraMthone vigrahagati Adi anAhArakapaNAnA kAraNano abhAva hovAthI te AhAraka ja hoya che. snAtaka, kevaLI samughAtanA trIjA, cothA ane pAMcamA samaye tathA ayogI avasthAmAM anAhAraka hoya che. zeSa samayamAM AhAraka hoya che. nigraMthomAM AhAraka-anAhAraka - nigraMtha | AhAraka | anAhAraka | prathama pAMca | ja snAtaka (ra0) bhava dvAra :(124 pulAe NaM bhaMte ! kai bhavaggahaNAiMhojjA?goyamA !jahaNNeNaM ekkaM, ukkoseNaM tiMiA . bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mulAka, keTalA bhava grahaNa kare che arthAt pulAkapaNe keTalA bhavamAM Ave che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa traNa bhava grahaNa kare che arthAt traNa bhavomAM pulAkepaNuM prApta thaI zake che. |125 bause NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM, ukkoseNaM aTTha / evaM
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrI bhagavatI stra-5 DisevaNAkusIle vi, evaM kasAyakusIle vi| NiyaMThe jahA pulAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bakuzapaNuM keTalA bhavamAM prApta thAya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa ATha bhavomAM bakuzapaNuM prApta thaI zake che. A ja rIte pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla jANavA. nigraMthanuM kathana pulAkanI samAna che. 6 siLAt khaM mate ! pucchA ?noyamA ! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! snAtakapaNuM keTalA bhavamAM prApta thAya che ? uttara- he gautama ! eka bhavamAM ja prApta thAya che. vivecana : prastuta sUtromAM cha prakAranA nigraMthapaNAnA bhAva keTalA bhavomAM prApta thAya che tenuM kathana che. pulAkapaNuM H-- jaghanya eka, utkRSTa traNa bhavamAM prApta thAya che arthAt koI jIva pulAka labdhino prayoga eka bhavamAM karIne kaSAya kuzIlapaNAne prApta karI kramazaH AgaLa vadhatA te ja bhavamAM siddha thaI jAya che ane koI jIva aneka bhavabhramaNanI apekSAe traNa bhavamAM pulAka labdhino prayoga karI zake che. tenAthI adhika bhavamAM pulAka labdhino prayoga thato nathI. ja bakuza, pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIlapaNuM :- jaghanya eka, utkRSTa ATha bhavamAM prApta thAya che. koI jIva eka ja bhavamAM bakuza Adi avasthA prApta karIne siddha thaI jAya to eka ja bhavamAM cAritranI prApti thAya ane koI jIva bhavabhramaNa karatAM ATha bhavamAM bakuza Adi bhAvone prApta karI zake che. utkRSTa ATha bhavamAM cAritrane prApta karIne tyAra pachI te jIva AThamA bhave avazya siddha thaI jAya che. nigraMthapaNuM H-- jaghanya eka, utkRSTa traNa bhavamAM prApta thAya che. jo eka ja bhavamAM nigraMthapaNAmAM kSapaka zreNInA bhAvone prApta kare to te ja bhavamAM siddha thAya che ane jo upazama zreNInA bhAvone prApta kare to utkRSTa bai bhavamAM upazama zreNI ane trIjA bhavamAM avazya Apaka zreNI karIne jIva siddha thAya che. A rIte upazama ane Apaka zreNInA maLIne utkRSTa traNa bhavamAM nigraMthapaNuM prApta thAya che. snAtakapaNuM H- eka ja bhavamAM prApta thAya che kAraNa ke snAtaka to kevaLI ja hoya che ane kevaLI to te ja bhavamAM siddha thaI jAya che. (28) AkarSa dvAra : 127 pulAgassa NaM bhaMte! egabhavaggahaNIyA kevaiyA AgarisA paNNattA ? goyamA ! jahaNaNaM ekko, ukkoseNaM tiNNi / zabdArtha :-Asa- AkarSa, keTalI vAra thAya. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pulAkanA eka bhavamAM keTalA AkarSa thAya che? arthAt pulAkapaNuM eka bhavamAM keTalI vAra Ave che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa traNa AkarSa thAya che. arthAt eka bhavamAM traNa vAra AvI zake che.
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 345 | 128 bausassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM syggso| evaM paDisevaNAkusIle vi, evaM kasAyakusIle vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuzanA eka bhavamAM keTalA AkarSa thAya che arthAt bakuzapaNuM eka bhavamAM keTalI vAra Ave che? uttara- he bhagavan! jaghanya eka ane utkRSTa seMkaDo AkarSa thAya che. A ja rIte pratisevanA kuzIla ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. 129 NiyaMThassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM doNNi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nigraMthapaNuM eka bhavamAM keTalI vAra Ave che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa be vAra Ave che. 130 siNNAyassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! ekko| bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! snAtakapaNuM eka bhavamAM keTalI vAra Ave che? uttara-he gautama! eka vAra Ave che. 131 pulAgassa NaM bhaMte !NANAbhavaggahaNIyA kevaiyA AgarisA paNNattA? goyamA ! jahaNNeNa doNNi, ukkoseNaM satta / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAkapaNuM aneka bhavomAM keTalI vAra Ave che? uttara- he gautama ! jaghanya be ane utkRSTa sAta vAra Ave che. 132 bausassaNaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM doNNi, ukkosennNshssggso| eva jaavksaaykusiilss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuzapaNuM aneka bhavomAM keTalI vAra Ave che? uttara- he gautama! jaghanya be ane utkRSTa hajAro vAra Ave che. A ja rIte kaSAya kuzala paryata jANavuM. 133 NiyaMThassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM doNNi, ukkoseNaM paMca / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMthapaNuM aneka bhavomAM keTalI vAra Ave che? uttara-he gautama! jaghanya be ane utkRSTa pAMca vAra Ave che. 134 siNAyassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! Natthi ekko vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! snAtakapaNe aneka bhavomAM keTalI vAra Ave che ? uttara- he gautama! eka paNa vAra AvatuM nathI. vivecanaHAkarSa-AkarSazabda jaina pAribhASika zabda che. tatrALanA vAtrithAiili AkarSa eTale cAritranI prApti. prastuta dvAramAM pulAkAdi saMyama eka bhavamAM ke aneka bhavomAM keTalI vAra Ave che? te viSayane spaSTa karyo che.
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zrI bhagavatI sUtra-5 mulAka:- koI pulAka labdhivAna sAdhu eka bhavanI apekSAe jaghanya eka ane utkRSTa traNa vAra ja pulAka labdhino prayoga karI zake che tenAthI adhika vAra te labdhino prayoga karI zakatA nathI ane aneka bhavanI apekSAe jaghanya be ane utkRSTa sAta vAra Ave che. temAM prathama bhavamAM eka AkarSa ane bIjA bhavamAM eka AkarSa ema aneka(be) bhavamAM jaghanya be AkarSa ghaTita thAya che aneka bhavomAM utkRSTa sAta AkarSa thAya che. te koIpaNa vikalpathI traNa bhavamAM thaI zake che. arthAt traNa bhavamAM- 1,3,3, vAra; 2,3,1 vAra; 3,3,1 vAra tema kula sAta vAra ja pulAka labdhino prayoga karI zake che. bakaza, pratisevanAkazIla ane kaSAyakazIla :- A traNe ya nigraMtha avasthA pariNAmonA parivartananA AdhAre pratyeka bhavamAM seMkaDo vAranI apekSAe ATha bhavamAM utkRSTa hajAro vAra thAya che. nigraMtha :- eka bhavanI apekSAe jaghanya eka ane utkRSTa be vAra upazama zreNI karavAnI apekSAe be vAra prApta thAya che ane aneka bhavonI apekSAe jaghanya be ane utkRSTa pAMca vAra prApta thAya che. temAM prathama bhavamAM upazama nigraMthapaNuM be vAra, bIjA bhavamAM paNa upazama nigraMthapaNuM be vAra ane trIjA bhavamAM kSapaka nigraMthapaNuM eka vAra, A rIte kula pAMca vAra prApta thAya che. temAM mulAkanI jema anya vikalpa saMbhavita nathI. snAtaka-eka bhavanI apekSAe eka AkarSa thAya. te ja bhavamAM te siddha thAya che. tethI te avasthA aneka bhavonI apekSAe prApta thatI nathI. A kathana bhAvanI apekSAe che. dravyanI apekSAe to eka bhavamAM eka ja vAra jIvanaparyatanuM cAritra aMgIkAra karAya che. tyAra pachI tenA bhAvonI taratamatAnA ane cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI vicitratAnA kAraNe tenA pariNAmomAM parivartana thayA kare che tethI eka bhavamAM bakuzapaNu Adi utkRSTa seMkaDo vAra ane ghaNA bhavonI apekSAe utkRSTa hajAro vAra AvI zake che. nigraMthomAM bhava ane AkarSa :nigraMtha - bhava | eka bhavamAM AkarSa | aneka bhavamAM AkarSa ja. | u. | jaze. | u. | jaze. u. | mulAka 7 vAra bakuza, pratisevanA, kaSAyakuzIla | 1 | 8 | 1 aneka so vAra| 2 | aneka hajAra nigraMtha 1 | 3 | 1 | be vAra | 2 | pAMca vAra snAtaka | 1 1 vAra | aneka bhava nathI (ra9) kAla dvAra :135 pulAe NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoI? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! pulAkapaNe keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa paNa aMtarmuhUrta sudhI rahe che.
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 [ 347 | 136 bause NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM desUNA puvkoddii| evaM paDisevaNAkusIle vi, kasAyakusIle vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuzapaNe keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa sudhI rahe che. A ja rIte pratisevanAkuzIla ane kaSAyakuzIla paNa jANavA. 137 NiyaMTheNaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM aNtomuhttN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nigraMthapaNe keTalA kAla paryata rahe che? uttara-he gautama!jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI rahe che. 138 siNAe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM desUNA puSyavAhI bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! snAtakapaNe keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa sudhI rahe che. vivecana : palAka labdhino prayoga karatAM munine aMtarmuhUrtano samaya lAge che. ahIM aMtarmuhUrtanA kathanamAM be miniTathI 47 miniTa sudhIno koIpaNa samaya hoya zake che. tethI jaghanyamAM ochA samayavALuM aMtarmuhUrta ane utkRSTamAM vadhu samayavALuM aMtarmuhUrta hoya che. - bakuza, pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIla AdinA bhAvonI prApti jIvanamAM seMkaDo vAra thAya temAM kyAreka eka samaya pachI pariNAmonuM parivartana thaI jAya athavA eka samaya pachI mRtyu thaI jAya to jaghanya eka samayanI sthiti ghaTI zake che ane pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA sAdhika ATha varSe saMyama aMgIkAra kare to utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa sudhI bakuzapaNuM Adi rahe che. nigraMthano jaghanyakAla eka samaya che. upazAMtamoha guNasthAnavarsI nigraMtha prathama samayamAM ja mRtyune prApta thAya tyAre eka samayanI sthiti thAya che. utkRSTakAla aMtarmuhUrtano che te agiyAramA, bAramA guNasthAnanI aMtarmuhUrta sthiti ja che. snAtakanI jaghanya sthiti aMtarmuhUrtanI che. koIne AyuSyanA aMtima aMtarmuhUrtamAM kevaLajJAna thAya ane mokSe jAya, to jaghanya aMtarmuhUrtanI sthiti thAya che ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSanI sthiti che. aneka jIvonI apekSAe sthiti:139 pulAyA NaM bhaMte ! kAlao kevaciraM hoti ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aNtomuhuttN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka jIvonI apekSAe pulAka nigraMtho keTalA kAla paryata rahe che? uttara- he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta paryata rahe che.
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 ] zrI bhagavatI sUtra-5 140 bausA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! savvaddhaM / evaM jAvakasAyakusIlA / NiyaMThA jahA pulAyA,siNAyA jahA busaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvonI apekSAe bakazo keTalA kAla paryata rahe che? uttara-he gautama! sarvoddhA (sarvakAla) rahe che. A rIte kaSAyakuzIla paryata jANavuM. nigraMtha, niyaMThA pulAkanI samAna ane snAtaka, bakuzanI samAna sadAkAla rahe che. vivecana - prastuta sUtromAM bahuvacananI apekSAe chae niyaMThAnI sthitinuM pratipAdana che. pulAka - jyAre eka pulAkanI aMtarmuhUrtanI sthitino aMtima samaya hoya, tyAre anya muni pulAkapaNuM prApta kare, to baMne pulAkano sadbhAva eka samaya paryata sAthe rahe che, tethI bahuvacananI apekSAe eka samayanI jaghanya sthiti ghaTita thAya che. utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI che. eka samaye eka sAthe utkRSTa aneka hajAra pulAko hoya zake che, aneka jIvonI apekSAe paNa tenI sthiti aMtarmuhUrtanI ja che paraMtu eka pulAkanI sthitinA aMtarmuhUrtathI aneka pulAkanI sthitinuM aMtarmuhUrta moTuM hoya che. bakuza, pratisevanA kuzIla, kaSAya kuzIla ane snAtakanI sthiti aneka jIvonI apekSAe sarvakAlanI che kAraNa ke chaThuM, sAtamuM ane teramuM guNasthAna zAzvata che. te niyaMThA haMmezAM prApta thAya che. nigraMthonI sthiti aneka jIvonI apekSAe paNa pulAkanI samAna che. kAraNa ke agiyAramuM bAramuM guNasthAna azAzvata che. tethI nigraMtho kyAreka hoya ane kyAreka hotA nathI. jyAre hoya tyAre tenI sthiti pulAkanI jema jaghanya eka samaya utkRSTa aMtarmuhUrtanI ja che. nigraMthonI sthiti :nigraMtha eka jIvanI apekSAe | aneka jIvonI apekSAe jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa pulAka aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | eka samaya | aMtarmuhUrta bakuza, pratisevanA, kaSAyakuzIla, eka samaya dezona pUrvakoTi varSanuM zAzvata zAzvata nigraMtha eka samaya | aMtarmuhUrta | ekasamaya | aMtarmuhUrta snAtaka aMtarmuhUrta dizIna pUrvakoTi varSanuM zAzvata | zAzvata (30) aMtara dvAra:141 pulAgassa NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhattaM, ukkoseNa aNataMkAla-aNaMtAo osappiNiussappiNIokAlao,khettao avala poggalapariyaTTa desUNaM / evaM jAvaNiyaMThassa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAkanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! jaghanya
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka 349 aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAlanuM aMtara che; te kAlanI apekSAe anaMta avasarpiNI-utsarpiNI, kSetranI apekSAe dezona ardha pudgala-parAvartana che. A rIte nigraMtha paryata jANavuM. 142 siNAyassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! Natthi aMtaraM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! snAtakanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara-he gautama! aMtara nathI. 143 pulAyA NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM aMtara hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM sNkhejjaaiivaasaaii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka pulokonuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara-he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAtA varSonuM aMtara hoya che. 144 bausA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! Natthi aMtaraM / evaM jAvakasAyakusIlANaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka bakuzonuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama ! aMtara nathI. A ja rIte kaSAyakuzIla paryata jANavuM. 145 NiyaMThA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM chmmaasaa| siNAyANaM jahA busaann| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka nigraMthonuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsanuM aMtara hoya che, snAtakonuM kathana bakuzonI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM eka ane aneka jIvonI apekSAe cha e niyaMThAonuM aMtara spaSTa karyuM che. eka jIvanI apekSAne pulAka labdhi prayoga karanAra muni te labdhithI nivRtta thaIne aMtarmuhUrta pachI punaH labdhi prayoga kare tyAre jaghanya aMtarmuhUrtanuM aMtara thAya che. eka vAra pulAka labdhino prayoga karanAra muni kALa karI dezona addha pudgala parAvartana sudhI saMsAra bhramaNa karyA pachI manuSya bhava pAmI pulAka labdhi prayoga kare to utkRSTa dezona addha pula parAvartananuM aMtara thAya che. A rIte nigraMtha sudhI samajavuM. snAtakanuM aMtara nathI kAraNa ke snAtaka niyamo siddha thAya che. aneka jIvonI apekSAe pulokonuM aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAta varSanuM che. arthAt aneka jIvo pulAka labdhino prayoga samApta karyo hoya tenA eka samaya pachI anya aneka jIvo pulAkANuM prApta kare to jaghanya eka samayanuM aMtara thAya che. utkRSTa saMkhyAta varSonuM aMtara che arthAt saMkhyAta varSo pachI koI paNa eka jIva avazya mulAkANuM prApta kare che. bakuza, pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIla ane snAtaka te cAra niyaMThA zAzvata che. tethI aneka jIvonI apekSAe tenuM aMtara nathI. nigraMthonuM aMtara jaghanya eka samaya, utkRSTa cha mAsanuM che, kAraNa ke vadhumAM vadhu cha mahinA pachI avazya koI jIva zreNI para caDhI nigraMthapaNAne prApta kare che.
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 niyaMThAonuM aMtara :- nigraMtha pulAka bakuza, pratisevanA. kaSAyakuzIla nigraMtha eka jIvanI apekSAe aMtara javanya utkRSTa ardhapudgala parAvartana (anaMtakAla) aMtarmuhUrta aMtara nathI zrI bhagavatI sUtra-5 aneka jIvonI apekSAe aMtara jayanya utkRSTa eka samaya saMkhyAta varSa zAzvata hovAthI aMtara nathI. eka samaya nathI 6 mAsa snAtaka (31) samuddAta dvAra : 146 lAgaNaM bhaMte ! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! tiNNi samugdhAyA paNNattA, taM jahA- veyaNAsamugghAe, kasAyasamugdhAemAraNaMtiyasamugdhAe / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pulAkane keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! traNa samuddAta hoya che, yathA--vedanA samuddAta, kaSAya samuddAta ane mAraNAntika samuddAta. 147 bausassa NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! paMca samugdhAyA paNNattA, taM jahA - veyaNAsamugghAe jAvateyAsamugdhAe / evaM paDisevaNAkusIle vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bakuzane keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! pAMca samuddAta hoya che, yathA- vedanA samuddAta yAvat taijasa samuddAta. A rIte pratisevanAkuzIla paNa jANavA. 48 vasAyavuDDInalsa La aMte ! pu ?noyamA ! cha samuAyA paLattA, taM nahAveynnaasmugdhaae jAva AhAragasamugdhAe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kaSAyakuzIlane keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! cha samuddAta hoya che, yathA- vedanA samuddAta yAvat AhAraka samuddAta. 46 niyaMtaH " mate ! pucchA ?poyamA ! patyio vidha bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! nigraMthane keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! eka paNa samuddAta nathI. zya0 libAyassa naM mate !pucchA ?poyama !Ne jevattisamu khAd paLatte / bhAvArtha: 1:- prazna- he bhagavan ! snAtakane keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! eka kevalI samuddAta hoya che. vivecanaH prastuta sUtromAM cha niyaMThAmAM samuddAtanuM nirUpaNa che. kula samuddAta 7 che. vedanIya, kaSAya,
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 | 351 | nigraMtha prathama cha mAraNAMtika, vaikriya, tejasa, AhAraka ane kevalI. pulAkane prathama traNa samudyAta hoya che. pulAkane saMjvalana kaSAyano udayahovAthI kaSAya samughAtanI saMbhAvanA che. pulAka avasthAmAM mAraNAMtika samuddhAta paNa hoya che ane vedanIya karmano viziSTa udaya hovAthI vedanA samudyAta paNa hoya zake che. A rIte temAM prathama traNa samudyAta hoya che. pulAka avasthAmAM vaikriya Adi anya labdhi prayoganI saMbhAvanA na hovAthI anya samudyAta nathI. bakuza ane pratisevanA kuzIlane prathama pAMca samudyAta hoya che. te baMne nigraMthane AhAraka labdhi ke kevaLajJAna na hovAthI aMtima be samudyAta nathI. kaSAya kuzIlane AhAraka labdhi paNa hoya zake che tethI tene prathamanA cha samudyAta hoya che. nigraMthane tathAprakAranA svabhAvathI ja eka paNa samudyAta nathI. snAtaka kevaLI hovAthI temAM eka kevaLI samuddaghAta hoya che. niyaMThAmAM samadughAta : samududhAta pulAka prathama traNa bakuza, pratisevanA prathama pAMca kaSAya kuzIla nigraMtha snAtaka kevaLI samudraghAta (3ra) kSetrAvagAhanA dvAra:151 pulAe NaM bhaMte ! logassa kiM saMkhejjaibhAge hojjA, asaMkhejjaibhAge hojjA, saMkhejjesu bhAgesu hojjA, asaMkhejjesu bhAgesuhojjA, savvaloe hojjA? goyamA !No saMkhejjaibhAge hojjA, asaMkhejjaibhAge hojjA, No saMkhejjesu bhAgesu hojjA, No asaMkhejjesu bhAgesu hojjA, No savvaloe hojjA / evaM jaavnniyNtthe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka zuM lokanA saMkhyAtamA bhAgamAM hoya che, asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che, saMkhyAta bhAgomAM hoya che, asaMkhyAtabhAgomAM hoya che ke saMpUrNa lokamAM hoya che? uttara- he gautama! saMkhyAtamA bhAgamAM nathI, asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che, saMkhyAta bhAgomAM, asaMkhyAta bhAgomAM ke saMpUrNa lokamAM paNa nathI. A rIte nigraMtha paryata jANavuM. 152 siNAe NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !No saMkhejjaibhAge hojjA, asaMkhejjaibhAge hojjA, No saMkhejjesu bhAgesu hojjA, asaMkhejjesu bhAgesu hojjA, savvaloe vA hojjaa| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! snAtaka zuM lokanA saMkhyAmAM bhAgamAM hoya che ityAdi prazna ? uttarahe gautama ! saMkhyAtamA bhAgamAM ane saMkhyAta bhAgomAM nathI paraMtu asaMkhyAtamA bhAgamAM, asaMkhyAta bhAgomAM tathA saMpUrNa lokamAM hoya che.
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35ra | zrI bhagavatI sUtra-5 vivecana : - prastuta sUtromAM pulAka Adi nigraMthonA zarIra lokanA keTalA bhAgane avagAhita kare che? tenuM spaSTIkaraNa karyuM che. pulAka Adi prathama pAMca nigraMthonA zarIra lokanA asaMkhyAtamA bhAgane avagAhita kare che. kAraNa ke koIpaNa manuSyanuM zarIra lokanA asaMkhyAtamA bhAga pramANa hoya che. snAtaka, kevalI samudyAta kare, tyAre daMDa, kapATa avasthAmAM hoya tyAre lokanA asaMkhyAtamA bhAgane avagAhita kare che, maMthAna avasthAmAM bahu bhAgane vyApta kare che ane thoDo bhAga avyApta rahe che, tethI asaMkhyAta bhAgone vyApta kare che ane jyAre AMtarA pUrIne samagra lokane vyApta kare che tyAre saMpUrNa lokamAM hoya che. nigraMthomAM kSetrAvagAhanA :nigraMtha saMkhyAtamo | saMkhyAtamA | asaMkhyAtamo | asaMkhyAta saMpUrNa bhAga | bhAgo | bhAga | bhAgo prathama pAMca snAtaka (33) kSetra-sparzanA dvAra :153 pulAeNaM bhaMte !logassa kiM saMkhejjaibhAgaMphusai, asaMkhejjaibhAgaMphusai, pucchA? goyamA !jahA ogAhaNA bhaNiyA tahA phusaNA vibhANiyavvA jaavsinnaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pulAka zuM lokanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che ke asaMkhyAtamAM bhAgano sparza kare che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! avagAhanA anusAra sparzanA paNa jANavI joIe. A rIte snAtaka paryata jANavuM. vivecana : kSetra anusAra sparzanA che, tema chatAM temAM vizeSatA che, zarIra jeTalA pradezone avagAhita karIne rahe che, te kSetrane kSetrAvagAhanA kahe che, avagADha kSetra ane tenuM pArzvavartI kSetra jenI sAthe zarIra pradezono sparza thaI rahyo che, te saMpUrNa kSetrane sparzanA kSetra kahe che. tethI avagAhanA kSetrathI sparzanAnuM kSetra kaMIka adhika thAya che. (34) bhAva dvAra :154 pulAe NaM bhaMte ! kayarammi bhAve hojjA? goyamA ! khaovasamie bhAve hojjA / evaM jaavksaaykusiile| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pulAka kayA bhAvamAM hoya che? uttara- he gautama! kSAyopathamika bhAvamAM hoya che. A rIte kaSAyakuzala paryata jANavuM. 155 NiyaMThe NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! uvasamie bhAve vA hojjA, khaie bhAve vA honA I
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-6 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! nigraMtha kayA bhAvamAM hoya che ? uttara- he gautama ! aupamika athavA kSAyika bhAvamAM hoya che. 6 siLA " mate ! pucchA ? goyamA ! svapa bhAve hokhkhA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! snAtaka kayA bhAvamAM hoya che ? uttara- he gautama ! kSAyika bhAvamAM hoya che. vivecanaH - prastuta sUtromAM pulAkAdi nigraMthapaNAmAM upazama Adi pAMca bhAvonuM nirUpaNa che. pulAkathI laIne kaSAyakuzIla paryaMtanA cAre ya niyaMThA cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI prApta thAya che. tethI te kSayopazama bhAvamAM che. nigraMtha niyaMThA cAritra mohanIyanA upazama ke kSayathI prApta thAya che; tethI te aupamika ane kSAyika baMne bhAvamAM che. snAtaka avasthA cAritra mohanIyanA kSayathI prApta thAya che; tethI te kSAyika bhAvamAM hoya che. niyaMThAomAM bhAva H- ni tha 353 prathama cAra nigraMtha snAtaka upazamabhAva kSayopazama bhAvamAM upazama ane kSAyika be bhAvamAM kSAyika bhAvamAM (35) parimANa dvAraH | 157 lAyANaM bhaMte! egasamaeNaM kevaiyA hojjA ? goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya atthi, siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayapuhuttaM / puvvapaDivaNNae paDucca siya atthi, siya Natthi / jai atthi jahaNaNaM ekko vA do vA tiNivA, ukkoseNaM sahassapuhuttaM / zabdArtha :-pahivapnamAkhaN= pratipadhamAna, pulAka Adi nigraMthapaNAne navA prApta karanAra puStrapahivaLa = pUrva pratipatra, pulAka AdinigraMthapaNAne prApta thayelA. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! pulAka eka samayamAM keTalA thAya che ? uttara- he gautama ! pratipadyamAna pulAka kadAcit hoya che, kadAcit hotA nathI. jo hoya to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka so hoya che. pUrva pratipanna pulAka paNa kadAcit hoya che ane kadAcit hotA nathI. jo hoya to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka hajAra hoya che. 158 baDasA NaM bhaMte ! egasamaeNaM kevaiyA hojjA ? goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya atthi, siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sayapuhuttaM / puvvapaDivaNNae paDucca jahaNNeNaM koDisayapuhuttaM, ukkoseNaM vi koDisayapuhuttA evaM paDisevaNAkusIle vi /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bakuza eka samayamAM keTalA hoya che? uttara-he gautama! pratipadyamAna bakaza kadAcita hoya che ane kadAcitu hotA nathI. jo hoya to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka so hoya che. pUrvapratipanna bakuza jaghanya, utkRSTa aneka so karoDa hoya che. A rIte pratisevanA kuzIla paNa jANavA. 159 kasAyakusIlA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya atthi, siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNNi vA, ukkoseNaM shssphutt| puvvapaDivaNNae paDucca jahaNNeNaM koDisahassahuttaM, ukkoseNaM vi koDisahassapahuttaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAyakuzIla eka samayamAM keTalA hoya che? uttara- he gautama ! pratipadyamAna kaSAyakuzIla kadAcitu hoya che ane kadAcita hotA nathI. jo hoya to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka hajAra hoya che. pUrvapratipanna kaSAyakuzIla jaghanya ane utkRSTa aneka hajAra kroDA hoya che. 160 NiyaMThANaMbhaMte !pucchA?goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya asthi,siyaNatthi, jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM bAvaTuM sataM- aTThasayaM khavagANaM, cauppaNNaM uvsaamgaannN| puvvapaDivaNNae paDucca siya atthi, siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA, ukkoseNaM sypuhuttN|| bhAvArtha - prazna-he bhagavan!nigraMtha eka samayamAM keTalA hoya che? uttara-he gautama! pratipadyamAna nigraMtha kadAcituM hoya che ane kadAcit hotA nathI. jo hoya, to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa 12 hoya che. temAM kSapaka zreNIvALA 108 ane upazama zreNIvALA 54, baMne maLIne 162 thAya che. pUrva pratipanna nigraMtha kadAcit hoya che ane kadAcit hotA nathI, jo hoya to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa aneka so hoya che. 161 siNAyA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya atthi, siya patthi; jai atthi jahaNNeNaM ekkovA dovA tiNNi vA, ukkoseNaM aTThasayaM / puvvapaDivaNNae paDucca jahaNNeNaM koDipuhuttaM, ukkoseNaM vi koDipuhuttaM / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! snAtaka eka samayamAM keTalA hoya che? uttara-he gautama! pratipadyamAna snAtaka kadAcituM hoya che, kadAcit hotA nathI. jo hoya to, jaghanya eka, be, athavA traNa ane utkRSTa 108 hoya che. pUrvapratipanna jaghanya aneka kroDa hoya che ane utkRSTa paNa aneka kroDa hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM pulAka Adi nigraMthapaNAne prApta karanAra ane pUrve prApta thayelA jIvonI saMkhyAnuM nirUpaNa che. pulAka - aneka jIvonI apekSAe paNa pulAka avasthA zAzvata nathI. tethI temAM pratipadyamAna ane pUrvapratipanna baMne prakAranA jIvo kyAreka hoya che ane kyAreka hotA nathI. tenI saMkhyA bhAvArthathI spaSTa che. pudatta :- A jaina pAribhASika zabda che. teno prayoga aneka saMkhyAvAcI zabdanA arthamAM thAya che. koI
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-6 [ 355] paNa viSayamAM nizcita saMkhyAnuM kathana zakya na hoya tyAre zAstrakAra putta zabdano prayoga kare che. pura zabda bahuvAcI che temAM be ke be thI AgaLanI aneka saMkhyAno samAveza thAya che. dara zabdanI chAyA karIne teno artha e thI nava karavAnI pracalita paraMparA che. TIkAkAre paNa Avo artha pratipAdita karyo che. koIka sthAnavizeSa mATe te artha saMgata thato hoya paraMtu badhe te artha saMgata thato nathI. mATe pura zabdano artha "aneka" karavo ucita che. bakaza-pratisevanA kazIla :- pratipadyamAna jIvo kyAreka hoya che kyAreka hotA nathI. jo hoya to jaghanya 1, 2, 3, utkRSTa aneka so hoya che arthAt bhAvathI bakuzapaNAne prApta karanArA eka sAthe utkRSTa aneka so thaI zake che. pUrva pratipanna zAzvata che. te jaghanya ane utkRSTa aneka so kroDa hoya che. paraMtu jaghanyathI utkRSTanI saMkhyA moTI hoya che. kaSAya kuzIla pratipadyamAna azAzvata che ane pUrvapratipanna zAzvata che.nigraMtha-pratipadyamAna ane pUrvapratipanna baMne prakAranA jIvo azAzvata che. snAtaka- te pratipadyamAna azAzvata che. pUrva pratipanna zAzvata hoya che. nigraMthonI saMkhyA :| | pratipadyamAna | pUrvapratipanna 1 nAma | jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa | pulAka | x 1, 2, 3 | aneka so | x 1,2,3 | aneka hajAra bakuza x/ 1, 2, 3 aneka so | | aneka so kroDa | aneka so kroDa pratisevanAkuzIla | x/ 1, 2, 3 aneka so | aneka so koDa | aneka so koDa kaSAyakuzIla x/ 1, 2, 3 | anekahajAra | aneka hajAra kroDa | aneka hajAra kroDa nigraMtha x/ 1, 2, 3 | x/ 1,2,3 aneka so snAtaka | x 1, 2, 3 | 108 | aneka kroDa | aneka kroDa * x = kadAcit na thAya, kadAcit thAya to. pratipadyamAna sarva nigraMtho temaja pUrva pratipanna pulAka ane nigraMtha kadAcit hoya, kadAcituM na hoya; jo hoya to uparokta rAzi pramANa hoya che. chae nigraMtha maLIne tenuM parimANa aneka hajAra kroDa hoya che ane mAtra kaSAyakuzIlanuM parimANa paNa aneka hajAra kroDa che. tema chatAM koI virodha nathI. kAraNa ke aneka hajAra kroDa zabda bahu vyApaka che. tethI kaSAya kuzIlanA aneka hajAra kroDa parimANamAM anya nigraMthonI rAzine umeratAM paNa aneka hajAra kroDa ja rahe che. (36) alpabadutva:162 eesiNaM bhaMte ! pulAgabausapaDisevaNAkusIla-kasAyakusIla-NiyaMThasiNAyANaM kayare kayarahito appA vA jAvavisesAhiyA vA? goyamA ! savvatthovA NiyaMThA, pulAyA saMkhejjaguNA, siNAyA saMkhejjaguNA, bausA saMkhejjaguNA, paDisevaNAkusIlA saMkhejjaguNA, kasAyakusIlA sNkhejjgunnaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mulAka, bakuza, pratisevanAkuzIla, kaSAyakuzIla, nigraMtha ane snAtaka, 12
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 | zrI bhagavatI sUtra-5 A cha prakAranA nigraMthomAM koNa konAthI alpa, baha, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama! sarvathI thoDAnigraMtha che. tenAthI pulAka saMkhyAtaguNA che, tenAthI snAtaka saMkhyAtaguNA che, tenAthI bakuza saMkhyAtaguNA che, tenAthI pratisevanAkuzIla saMkhyAtaguNA che ane tenAthI kaSAyakuzIla saMkhyAtaguNA che. llhe bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecanaH prastuta sUtramAM chae niyaMThAonI utkRSTa saMkhyAnI apekSAe alpabadutvanuM kathana che. (1) sarvathI thoDA nigraMtha che. te utkRSTa aneka so hoya che. (2) tenAthI pulAka saMkhyAta guNA che. te aneka hajAra hoya che. (3) tenAthI snAtaka saMkhyAta guNA che. te aneka kroDa hoya che. (4) tenAthI bakuza saMkhyAta guNA che. te aneka so koDa hoya che. (5) tenAthI pratisevanAkuzIla saMkhyAtaguNA che. utkRSTamAM te baMne aneka so kroDa hoya che. aneka so nI saMkhyA ati vyApaka hovAthI utkRSTa saMkhyA samaye bakuzathI pratisevanA kuzIla saMkhyAtaguNA hoya che. (6) pratisevanA kuzIlathI kaSAyakuzIla saMkhyAta guNA che kAraNa ke te aneka hajAra kroDa hoya che. nigraMthonuM alpabadutvaHmulAka bakuza pratisevanA | kaSAyakuzala nigraMtha nAtaka suzIla saMkhyAtaguNA saMkhyAtaguNA | saMkhyAtaguNA | saMkhyAtaguNA | saMkhyAtaguNA aneka hajAra | aneka so kroDa | aneka so kroDa | aneka hajAra kroDa | aneka so | aneka koDa cha niyaMThAmAM jJAtavya noMdha: (1) palAka labdhi strIne prApta thatI nathI (2) pulAka labdhiprayukta zramaNanuM saMharaNa thatuM nathI. (3) pulAka labdhino prayoga karmabhUminA kSetramAM ja thAya che (4) pAMcamA ArAnA janmelA manuSyone pulAka labdhi hotI nathI (5) pulAka avasthAmAM AyuSyano baMdha thato nathI (6) julAkamAM traNa samuddhAta hoya che. pulAka, bakuza, pratisevanA kuzIlamAM traNa prazasta lezyA ja hoya che (7) pulAka, bakuza ke pratisevanAkuzIla ahamendranI padavI pAmI zakatA nathI (8) pulAka labdhinA prayoga samaye anya koI paNa labdhino prayoga thato nathI (9) AhAraka zarIrI avazya kaSAyakuzIla ja hoya che (10) mana:paryavajJAnI kaSAyakazIla athavA nigraMtha hoya che (11) pulAka ane nigraMtha be niyaMThA azAzvata che (12) strI napuMsakane eka paNa niyaMThA hotA nathI (13) nigraMtha niyaMThAmAM eke ya samaghAta nathI. || zataka-rapa/6 saMpUrNa
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ra5: uddeza4-7 [ 357 | zataka-rapaH uddezaka-7 | RRORLa saMkSipta sAra chaROROR A uddezakamAM 36 dvAranA mAdhyamathI pAMca prakAranA cAritranuM vistRta varNana che. te uparAMta pratisevanA AlocanA, samAcArI, prAyazcitta ane tapanA bheda-prabheda Adi zramaNopayogI viSayonuM nirUpaNa che. cAritra:- varittaraM vAritta = karma kSaya karavAnuM pramukha sAdhana te cAritra arthAtu saMyama ane tapanI sAdhanA mATe je sarva-virati dharmano svIkAra karavAmAM Ave, tene cAritra kahevAya che. jIvana paryaMta azubha kriyAthI nivRtta thaIne zubha kriyAmAM pravRtta thavuM te cAritra kahevAya che. cAritra mohanIya karmanA kSayopazamanI nyUnAdhikatAthI ane kalpa-akalpanI vividhatAthI cAritranA pAMca bheda che. sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra vizuddha, sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritra. pratisevanA :- saMyamI jIvanathI pratikULa AcaraNane, saMyamamAM thatAM doSasevanane pratisevanA kahe che. tenA be bheda che. muLaguNa pratisevanA ane uttaraguNa pratisevanA. pratisevanAnA kAraNanI apekSAe tenA daza bheda thAya che. AlocanAH- potAnA doSone samyaka prakAre jovA, guru samakSa tene yathArtha rUpe pragaTa karavA, tene AlocanA kahe che. paraMtu sAdhaka kyAreka bhaya, lajjA, ke mAyA kapaTanA kAraNe AlocanA karavA chatAM yathArtha rIte AlocanA karI zakatA nathI. te doSayukta AlocanA kare che; sUtrakAre AlocanAnA daza doSa, AlocanA karanAranA daza guNa ane AlocanA sAMbhaLanAranA ATha guNonuM kathana karyuM che. samAcArI - gurukuLavAsI sAdhu jIvananA samyaka AcaraNa-vyavahArane samAcArI kahe che. tenA daza prakAra che- (1) icchAkAra (2) mithyAkAra (3) tathAkAra (4) AvazyakI (5) naiSelikI (6) ApRcchanA (7) pratipRcchanA (8) chaMdanA (9) nimaMtraNA (10) upasaMpadA. prAyazcittanA daza bheda - guru samakSa pApanuM pazvAtApa karIne tenA daMDano svIkAra karavo, tene prAyazcitta kahe che. doSanI tIvratA maMdatAnA AdhAre prAyazcittanA daza prakAra che. tapa - AtmazuddhinA lakSyapurvaka zarIra ane karmane tapAvavA mATe je je anuSThAno karAya. tene tapa kahe che. tenA mukhya be bheda che. bAhyatA ane AtyaMtara tapa. bAhyatapa - jeno saMbaMdha mukhyatayA zarIra sAthe che, jenuM AcaraNa karanAra lokamAM tapasvI kahevAya che tene bAhyatapa kahe che. tenA cha bheda che. (1) anazana- traNa athavA cAra prakAranA AhArano tyAga karavo, te anazana che. (2) uNodarIbhojanAdinuM tathA rAga-dveSAdi kaluSita pariNAmonuM pramANa ghaTADavuM te uNodarI tapa che. (3) bhikSAcaryAvividha prakAranA abhigrahapUrvaka bhikSA mATe javuM. temAM vRttino saMkSepa thAya che. tethI tene vRtti saMkSepa paNa kahe che. (4) rasaparityAga- ghI, tela Adi rasayukta bhojanano tyAga karavo, te rasa parityAga che. (5)
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 zrI bhagavatI sUtra-5 kAyakleza- Atma lakSyathI karma nirjarA mATe vividha prakAre kAyAne kaSTa ApavuM, te kAyakaleza che. (6) pratisalInatA viSayomAM Asakta thayelA indriya ane manane pAchA vALI AtmabhAvamAM sthira karavA. vivikta-zayanAsanatA- viSaya vikAra vRddhi na pAme tevA strI, pazu, napuMsaka rahita ekAMta sthAnamAM nivAsa karavo, te vivikata-zayanAsanatA che. Abhyatara tapa- je tapano saMbaMdha mukhyatayA zarIra sAthe na thatAM AtmabhAvo sAthe hoya tene AtyaMtara tapa kahe che. tenA paNa cha bheda che. (1) prAyazcitta-jenA dvArA aticAra AdithI dUSita thayelo AtmA zuddha thAya tene prAyazcitta tapa kahe che. (2) vinaya- guru ke vaDIla vagere sAthe namratAyukta vyavahAra temaja yathAsamaye jaghanya, madhyama ane utkRSTa vaMdana vyavahAra karavo, te vinaya tapa che. (3) vaiyAvacca- AcAryAdi mATe saMyama sAdhanAne yogya bAhya, AtyaMtara sarva prakAre anukULatA karavI aglAna bhAve zArIrika sevA karavI, te vaiyAvacca tapa che. (4) svAdhyAya- mokSamArga prarUpaka vItarAga vacanonA saMgraha rUpa zAstronuM vAMcana, zravaNa, manana Adi karavuM, te svAdhyAya tapa che. (5) dhyAna- cittane ekAgra karavuM te dhyAna che. tenA cAra bheda che. ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna, zukladhyAna. jemAM dharma dhyAna ane zukla dhyAna, te be dhyAna tapa rUpa che. A cAra dhyAnamAM Arta ane rIdra dhyAnano tyAga karIne dharma ane zukladhyAnamAM cittane ekAgra banAvavuM te ja AtyaMtara tapa che. (6) vyutsarga- niHsaMgapaNe dehano, upadhi Adino tyAga karavo te vyutsarga che. tenA dravya ane bhAva rUpa bheda-prabheda che. bAra prakAranA tapa, karma nirjarAnA pramukha sAdhana che. A rIte A uddezakamAM sAdhanAne mATe upayogI mahattama viSayonuM saMkalana che. je sAdhakone atyaMta upayogI che.
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25: deza-7 359 zata-25: deza-7 saMyata [saMdhyA ] (1) prajJApanA dvAra : saMyatanA leha-pra:| 1 kaiNaM bhaMte! saMjayA paNNattA? goyamA! paMca saMjayA paNNattA,taMjahA-sAmAiya saMjae,cheovaTThAvaNiyasaMjae, prihaarvisuddhysNje,suhmsNpraaysNje,ahkkhaaysNje| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! saMyatana 24 prakArache? 6ttara- gautama! saMyatanA pAyaprakArache, yathA- (1) sAmAyi saMyata (2)chehopasthApanIya saMyata (2) parihAra vizuddhi saMyata (4) sUkSma sN52|y saMyata ane (5) yathAkhyAta saMyata. | 2 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte ? goyamA ! duvihe paNNatte, taM jahAittarie ya aavkhiey| bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! sAmAyika sNytn| 24 prAracha?ttara- gautama! sAmAyika saMyatanAle prA2cha, yathA-tvari ane yAvat thita. | 3 cheovaTThAvaNiyasaMjae NaM bhaMte !kaivihe paNNatte? goyamA ! duvihe paNNatte,taM jahA-sAiyAre yaNiraiyAre y| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! chehopasthAnIya sNytn| 24 // 52 cha ? 6ttara- gautama ! 52 cha, yathA- sAtiyAra sane nitiyAra. |4 parihAravisuddhiyasaMjae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! duvihe paNNatte,taM jahA-NivvisamANae ya NivviTThakAie y| bhAvArtha:- -- bhagavan ! parihAra vizuddhi saMyatana 241 12 cha ? 612- gautama ! prakAra che, yathA-nirvizamAnaka ane nirviSTakAyika. | 5 suhamasaMparAya saMjaeNaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA ! duvihe paNNatte,taMjahAsakilissamANae ya visuddhamANae ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma saMparAya saMyatanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! be prakAra cha, yathA-saMsizyamAna bhane vizuddhamAna. |6 ahakkhAyasaMjae NaM bhaMte ! kaivihe paNNatte? goyamA !duvihe paNNatte, taMjahAchaumatthe ykevliiy|
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha-prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyatanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! be prakAra che, yathA- chadmastha ane kevalI. saMyatonuM svarUpa : sAmAiyammi ukae, cAujjAmaM aNuttaraM dhammaM / tiviheNaM phAsayaMto, sAmAiyasaMjao sa khalu // 1 // chettUNa upariyAgaM, porANaMjo Thavei appaannN| dhammammi paMcajAme,cheovaTThAvaosakhalu // 2 // pariharai jo visuddhaMtu,paMcajAmaM aNuttaraM dhamma / tiviheNaM phAsayato, parihArisaMjao sakhalu // 3 // lobhANU veyayaMto, jo khalu uvasAmao va khvovaa| so suhumasaMparAo, ahakkhAyA uNao kiMci // 4 // uvasaMte khINammiva, jo khalu kammammi mohaNijjammi / chaumattho va jiNo vA, ahakkhAo saMjao sakhalu // 5 // bhAvArtha:- sAmAyika cAritrano svIkAra karyA pachI cAra yAmarUpa(pAMca mahAvrata rU5) anuttara dharmanuM je trividha- traNa karaNa ane traNa yogathI pAlana kare che, te sAmAyika saMyata kahevAya che. / 1 // pUrva paryAyanuM chedana karIne je potAnA AtmAne paMca mahAvrata rUpa dharmamAM sthApita kare che, te chedoSasthApanIya saMyata kahevAya che. // 2IL. je paMca mahAvrata rUpa anuttara dharmane mana, vacana ane kAyAthI, trividha-trividha vizuddha rIte pAlanA kare che, temaja viziSTa prakAranA tapa kare che, te parihAra vizuddhika saMyata kahevAya che. / 3 / je sukSma lobhanuM vedana karatA cAritra mohanIya karmano upazama athavA kSaya kare che, te sukSma saMparAya saMyata kahevAya che, te yathAkhyAta saMyatathI kaMIka nyUna hoya che. // 4 / mohanIya karma pUrNa rUpe upazAMta ke kSINa thaI jAya tyAre je chadmastha athavA kevaLI hoya che, tene yAkhyAta saMyata kahe che. / pI. vivecana - prastuta sUtro ane gAthAomAM prathama prajJApanA dvAranA mAdhyame pAMca cAritranA bheda-prabheda ane tenA svarUpanuM nirUpaNa che. cAritra:- rivaM sini triA saMcita karmono kSaya kare tene cAritra kahe che. kSayopazamanI vividhatA athavA kalpAkalpanI vividhatAnA AdhAre cAritranA pAMca prakAra thAya che. (1) sAmAyika cAritra - sarvaviratirUpa cAritra athavAtrikaraNa traNa yoge sarva sAvadhayoganA pratyAkhyAna rUpa cAritrane sAmAyika cAritra kahe che. tenA be bheda che.
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7. 31 (1) InDarika - alpakAlIna sAmAyika cAritra. prathama athavA aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM jaghanya sAta divasa, utkRSTa cha mAsa pachI punaH paMca mahAvrata rUpa chedopasthApanIya cAritranuM AropaNa karAya che. jyAM sudhI chedopasthApanIya cAritranuM AropaNa na thAya, tyAM sudhInuM tenuM cAritra Itvarika sAmAyika cAritra kahevAya che. (2) vAva kathita :- jIvanaparyatanuM sAmAyika cAritra. madhyanA bAvIsa tIrthakaro ane mahAvideha kSetranA sarva tIrthakaronA zAsanamAM sAmAyika cAritra grahaNa karyA pachI punaH mahAvratonuM AropaNa karAtuM nathI. tenA jIvana paryaMtanA cAritrane yAvatkathita sAmAyika cAritra kahe che. (2) chedopasthApanIya cAritra:- je cAritramAM pUrva paryAyano cheda karIne mahAvratonuM upasthApana eTale AropaNa thAya che, tene chedopasthApanIya cAritra kahe che, A cAritra bharatakSetra ane airAvatakSetranA prathama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM hoya che, tenA be bheda che- sAticAra ane niraticAra. sAticAra :- mahAvratamAM doSa lagADanAra sAdhune prAyazcitta rUpe saMpUrNa dIkSA paryAyano cheda karIne punaH mahAvratonuM AropaNa karAya tene sAticAra chedopasthApanIya cAritra kahe che. niraticAraH-itvarika sAmAyika cAritravALA sAdhune tenI kAlamaryAdA pUrNa thatAM paMca mahAvratanuM AropaNa karAya athavA prabhu pArzvanAthanA zAsananA sAdhuo prabhu mahAvIranA zAsanamAM praveza kare tyAre temane paMca mahAvratanuM AropaNa karAya che, tene niraticAra chedopasthApanIya cAritra kahe che. prathamanA A baMne cAritramAM 6 thI 9 guNasthAna hoya che. (3) parihAra vizuddha cAritra:- je cAritramAM parihAra = tapa vizeSathI karma nirjarA rUpa zuddhi thAya che, tene parihAra vizaddha cAritra kahe che. A cAritramAM eka prakAranI viziSTa tapArAdhanA hoya che. chedopasthApanIya cAritravALA ja A cAritrano svIkAra karI zake che. tethI bhArata ane airAvata kSetramAM prathama ane aMtima tIrthakaranA zAsanamAM ja A cAritra hoya che. cAritra svIkAra vidhi - jaghanya navamA pUrvanI trIjI AcAravastu ane utkRSTa dazapUrvanA dhAraka, vIsa varSanI dIkSAparyAyavALA saMyama sthavira nava sAdhuono gaNa, eka sAthe parihAra tapa svIkAre che. temAM cAra sAdhuo tapa kare che, cAra sAdhuo tenI Avazyaka sevA kare che ane eka sAdhu gaNanI pramukhatAno svIkAra kare che. cha mahinA pachI sevA karanArA tapa kare, tapa karanArA sevA kare, tenA cha mahinA pUrNa thayA pachI gaNa pramukha tapa kare, sAta vyakti tenI sevA kare ane eka sAdhu gaNa pramukha bane che. temAM tapa karanArAne nirvizamAnaka ane sevA karanArane ane gaNapramukhane nirviSTakAyika kahe che. tapasAdhanA - unALAmAM jaghanya eka, madhyama che ane utkRSTa traNa upavAsa kare che. ziyALAmAM jaghanyabe, madhyama traNa ane utkRSTa cAra upavAsa kare che. comAsAmAM jaghanya aTTama, madhyama cAra ane utkRSTa pAMca upavAsa kare ane tapanA pAraNAmAM AyaMbila tapa kare che, sevA karanArA nitya AyaMbila kare che. gaNa pramukha paNa nitya AyaMbila kare che. A saMyatone AyaMbila vagerethI vadhAre tapa karavo aicchika hoya che. A rIte 18 mAsano eka kalpa pUrNa thAya. tyAra pachI te sarva sAdhako gacchamAM paNa AvI zake che athavA bIjI vAra paNa punaH A kalpa aMgIkAra karI zake che. A rIte utkRSTa jIvana paryata paNa A cAritramAM rahI zake che. A cAritramAMchaDuM ane sAtamuM be guNasthAna hoya che. sAdhvIo A cAritrano svIkAra karI zakatA nathI. (4) sUthama saparAya cAritra:- uparokta cAritronuM pAlana karatA jyAre mohanIya karmanI 27 prakRtino
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrI bhagavatI sUtra-5 kSaya ke upazama thaI jAya ane kevaLa sUkSma saMjvalana lobhanuM ja vadana hoya, sAdhakanI A prakAranI avasthAne sUkSmasaMparAya cAritra kahe che. temAM eka dazamuM sUkSma saMparAyaNasthAna ja hoya che. tenA be bheda che- vizuddhayamAna ane saMzyimAna. vizya mAna :- caDhatA pariNAmavALA upazama ke kSapaka zreNI para caDhatA sAdhakanA pariNAma uttarottara vizuddha hovAthI tenA cAritrane vizuddhayamAna sUkSma saMparAya cAritra kahe che. saMkSizyamAna - utaratA pariNAmavALA upazama zreNIthI pAchA pharatAM sAdhakanA pariNAma saMklezayukta (hIyamAna) hoya che. tethI tenA cAritrane saMkSizyamAna sUma saMparAya cAritra kahe che. pratyeka tIrthaMkaranA zAsanamAM, tIrthamAMthI ke atIrthamAMthI siddha thanArA pratyeka jIvane temaja upazamazreNI karanArA jIvane sUkSmasaMparAya cAritranI sparzanA avazya thAya che. (5) yathAkhyAta cAritra:- mohanIya karmanI 28 prakRtio sarvathA upazAMta athavA sarvathA kSaya thaI jAya te samayanI jIvanI vItarAga dazAne yathAkhyAta cAritra kahe che. tenA be bheda che- chadmastha ane kevaLI. chavAstha yathAkhyAta cAritra - 11mA, 12mAM guNasthAne vItarAgabhAva hovA chatAM zeSa traNa ghAti karmono udaya hovAthI jIvanI te avasthA chadmastha kahevAya che ane tenuM cAritra chadmastha yathAkhyAta cAritra kahevAya che. kevaLI yathAkhyAta cAritra - 13mAM, 14mA guNasthAne sAdhaka vItarAgI hovAnI sAthe ghAtIkarma rahita ane kevaLajJAna sahita hoya che. tethI tenuM cAritra kevaLI yathAkhyAta cAritra che. A rIte pAMce cAritramAM saMyamArAdhakano kramazaH vikAsa sUcita thAya che. (2) veda dvAra :| 8 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte ! kiM saveyae hojjA aveyae hojjA? goyamA !saveyae vA hojjA, aveyae vA hojjA / jai saveyae- evaM jahA kasAyakusIle taheva nnirvsesN| evaMcheovaTThAvaNiyasaMjae vi| parihAravisuddhiyasaMjaojahA pulaao| suhamasaMparAyasaMjao ahakkhAyasaMjao yajahA nniyttho| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata savedI hoya che ke avedI hoya che.? uttara-he gautama! savedI paNa hoya che ane avedI paNa hoya che. savedI ke avedI hoya tenuM sarva kathana kaSAyakuzIlanI samAna che, A rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAra vizuddhika saMyata pulAkanI samAna che. sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta saMyata, nigraMthanI samAna che. vivecana - prastuta sUtramAM pAMca cAritramAM vedanuM kathana cha prakAranA nigraMthonA atidezapUrvaka che. sAmAyika saMyata ane chedoSasthApanIya saMyatamAM savedI ane avedI baMne hoya che. sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritramAM cha thI nava sudhInA guNasthAna hoya che. temAM chaThThA, sAtamA ane AThamA guNasthAnamAM te savedaka ane navamAM guNasthAnamAM savedaka ane avedaka baMne hoya che. jo savedaka hoya to strIvedI, puruSavedI ane puruSa napuMsakavedI A traNe veda hoya che ane avedaka hoya to upazama zreNImAM upazAMta vedI athavA kSepaka zreNImAM kSINavedI hoya che.
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 33 savedI avedI parihAra vizuddha saMyatamAM chaThuM ane sAtamuM be ja guNasthAna hoya che. tethI te savedaka ja hoya che. te puruSavedI athavA puruSa napuMsakavedI hoya che. strIone parivAra vizuddha cAritra hotuM nathI. tethI temAM strIveda nathI ane te avedI hotA nathI. sUkSma saMparAya saMyatane dazamuM guNasthAna ane yathAkhyAta sayatane 11 thI 14 guNasthAna hoya che. tethI te baMne saMyata avedI ja hoya che. temAM upazama zreNIvALA upazAMta vedI ane kSapaka zreNIvALA kSINavedI hoya che. saMyatomAM vedasaMyata prakAra gaNa sthAna strI | puruSa napuMsaka | upazAMta vedI | kSINa vedI sAmAyika, chedoSasthAnIya dathI 9 | 4 | 4 | ja | parihAra vizuddha | | thI 7 | X | Y | 4 | X | x sukSma saMparAya | 10muM 11 thI 14| (3) rAga dvAra:|9 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM sarAge hojjA, vIyarAge hojjA? goyamA !sarAge hojjA, No vIyarAge hojjA / evaM jAvasuhumasaMparAyasaMjae / ahakkhAyasaMjae jahA LiyaTe bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM sarAgI hoya che ke vItarAgI? uttara- he gautama! sarAgI hoya che, vItarAgI nathI. A ja rIte sUkSmasaMparAya saMyata paryata jANavuM. yathAkhyAta saMyata, nigraMtha niyaMThAnI samAna upazAMta vItarAgI athavA kSINa vItarAgI hoya che. saMyatomAM sarAgI-vItarAgI :sayato sarAgI vItarAgI upazAMta | kSINa yathAkhyAta prathama yathAkhyAta (4) kalpa dvAra : 10 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM Thiyakappe hojjA, aTThiyakappe hojjA? goyamA ! ThiyakappevA hojjA, aTThiyakappevA hojjaa| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM sthita kalpamAM hoya che ke asthita kalpamAM hoya che? uttara- he gautama! sthita kalpamAM paNa hoya che ane asthita kalpamAM paNa hoya che. |11 cheovaTThAvaNiyasaMjaeNaM bhaMte !pucchA?goyamA !ThiyakappehojjA, No aTThiyakappe
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 ] zrI bhagavatI satra-5 hojjA / evaM parihAsa visuddhiyasaMjae vi / sesA jahA saamaaiysNje| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! chedopasthApanIya saMyata zuM sthita kalpamAM hoya che ke asthita kalpamAM hoya che? uttara- he gautama!sthita kalpamAM hoya che, asthita kalpamAM nathI. A rIte parihAravizuddha saMyata paNa jANavA. sUma saMparAya ane yathAkhyAta sayatanuM kathana sAmAyika saMyatanI samAna che. 12 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM jiNakappehojjA,therakappehojjA,kappAIe hojjA? goyamA ! jiNakappevA hojjA, jahA kasAyakusIle tahevaNiravasesa / cheovaTThAvaNio parihAravisuddhioya jahA bauso, sesA jahA nniytthe| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! sAmAyika saMyata jinakalpamAM hoya che, sthavira kalpamAM hoya che ke kalpAtIta hoya che? uttara- he gautama! jinakalpamAM hoya che, ityAdi saMpUrNa kathana kaSAya kuzIlanI samAna che. chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha saMyatanuM kathana bakuzanI samAna che. sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta saMyata nigraMthanI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM sayatomAM kalpanuM nirUpaNa che. sthita-asthita be kalpamAMthI - sAmAyika cAritra, sukSma saMparAya cAritra ane yathAkhyAta cAritra sarva tIrthakaronA zAsana kALamAM hoya che. tethI te traNeya cAritramAM sthitakalpa ane asthitakalpa baMne hoya che. chedopasthAnIya ane parihAra vizuddha cAritra prathama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsanamAM ja hoya che ane tyAre sthitakalpa ja hoya che. tethI te be cAritramAM eka sthitakalpa hoya che A be cAritramAM daze ya kalpanuM pAlana anivArya hoya che. jinakalpa Adi traNakalpamAMthI - sAmAyika cAritramAM jinakalpa, virakalpa ane kalpAtIta, A traNe ya kalpa hoya che. tIrthakaronI apekSAe te kalpAtIta hoya che. chedoSasthAnIya ane parihAra vizaddha saMyatamAM be kalpa hoya che. te kalpAtIta hotA nathI. kAraNa ke tIrthakarone sAmAyika cAritra hoya che. paraMtu A baMne cAritro hotA nathI. sUma saMparAya ane yathAkhyAta saMyata kalpAtIta ja hoya che. kalpanI maryAdA sarAgI sAdhakone mATe ja che. sUkSma saMparAya saMyatane paNa sUkSma lobhano ja udaya hoya che. temAM bAdara kaSAyano udaya nathI tethI tene kalpamaryAdA hotI nathI ane yathAkhyAta cAritra to vItarAgAvasthAmAM ja hoya che. tethI teo paNa kalpAtIta hoya che. sayatomAM kalpa: saMyata sthita kaha5 | asthita ka5 jina kalpa | sthavira kaha5 | kapAtIta sAmAyika chedopasthApanIya parihAra vizuddha | sUkSma saMparAya, yathAkhyAta 7 | 8 | X | x
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uzaka-7 365] (5) nigraMtha dvAra:13 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM pulAe hojjA, bause jAva siNAe hojjA? goyamA!pulAe vA hojjA, bause jAvakasAyakusIlevA hojjA,NoNiyaMThe hojjA, No siNAe hojjA / evaM cheovaTThAvaNie vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM pulAka, bakuza vAva snAtaka hoya che? uttarahe gautama! te pulAka, bakuza yAvat kaSAyakuzIla hoya che paraMtu nigraMtha ane snAtaka hotA nathI. A rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. 14 parihAravisuddhiyasaMjae NaM bhaMte! pucchA? goyamA!NopulAe, Nobause, No paGisevaNAkusIle hojjA, kasAyakusIle hojjA, No NiyaMThe hojjA, No siNAe hojjaa| evaM suhumasaMparAe vi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! parivAra vizuddha saMyata, pulAka yAvatu snAtaka hoya che? uttara- he gautama! te palAka, bakuza, pratisevanAzIla, nigraMtha ane snAtaka hotA nathI paraMtu kaSAyakuzIla hoya che. A rIte sUkSma saMparAya paNa jANavA. 15 ahakkhAyasaMjaeNaMbhaMte !pucchA?goyamA !NopulAehojjA jAvaNokasAyakusIle honnA,NiyavAhonnA, sigAvA honnA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata zuM pulAka yAvatuM snAtaka hoya che? uttara- he gautama! te pulAka yAvatu kaSAyakuzIla hotA nathI paraMtu nigraMtha athavA snAtaka hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca cAritramAM mulAkAdiSTaprakAranA nigraMthonuM kathana karyuM che. pula pariNAma vAritratvanA pulAkAdi nigraMthapaNAnA bhAvo paNa cAritra rUpa ja che. pAMca cAritra ane cha prakAranA nigraMthapaNAnA bhAva paraspara sApekSa che. pAMca cAritramAM kramazaH kayA kayA nigraMthapaNAnA bhAvo hoya zake che? tenuM vizleSaNa prastuta dvAramAM che. sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritramAM prathamanA cAra niyaMThA hoya che. A baMne cAritra sarAgI hoya che. tethI nigraMtha ke snAtaka banI zakatA nathI. parihAra vizaddha ane samasaparAya cAritramAM kaSAyakuzIlanigraMtha ja hoya che kAraNa ke parihAra vizuddha cAritra eka viziSTa prakAranI tapasAdhanA che ane kamaparAya cAritramAM sUkSmalobhano udaya hoya che, bAdara kaSAyano udaya nathI. A baMne cAritromAM doSa sevana thatuM nathI. tethI temAM apratisavI eka mAtra kaSAyakuzIlapaNuM ja hoya che. A baMne cAritra sarAgI hovAthI temAM nigraMtha ane snAtakapaNuM hotuM nathI. yathAkhyAta cAritramAM nigraMtha ane snAtaka baMne niyaMThA hoya che, agiyAramA, bAramA guNasthAne nigraMtha ane teramA, caudamA guNasthAne snAtaka hoya che.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3ss zrI bhagavatI sUtra-5 | x T | X | X | X | X | | X | }]}| | = | x1 X | |*| x | = | x1 X | X | X | X] | | saMyatomAM nigraMtha : saMyata | mulAka bakuza | pratisevanA | kaSAyakuzIla, nigraMtha | nAtaka sAmAyika | Y chedopasthA | parihAra vi. | sUkSma saMparAya | yathAkhyAta (6) pratisevanA dvAra:|16 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM paDisevae hojjA, apaDisevae hojjA? goyamA ! paDisevae vA hojjA,apaDisevae vA hojjaa| jai paDisevae hojjA-kiMmUlaguNapaDisevae hojjA? goyamA !sesa jahA pulAgassa / jahA sAmAiyasaMjae evaM cheovaTThAvaNie vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! sAmAyika saMyata zuM pratisevI hoya che ke apratisevI ? uttara- he gautama! pratisavI paNa hoya che ane apratisevI paNa hoya che. prazna- he bhagavan! jo pratisevI hoya che, to zuM mulaguNa pratisevI hoya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! zeSa kathana pulAkanI samAna che. sAmAyika saMyatanI samAna chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. 17 parihAravisuddhiyasaMjaeNaM bhaMte !pucchA?goyamA !NopaDisevae hojjA,apaDisevae hojjA / evaM jaavahkkhaaysNje| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha saMyata pratisevI hoya che ke apratisavI? uttara- he gautama!parihAra vizuddha saMyata pratisevI nathI, apratisevI hoya che. A rIte sUma saMparAya ane yathAkhyAta saMyata paNa apratisavI che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMce cAritramAM doSa sevana-asevananuM nirupaNa che. sAmAyika ane chedoSasthApanIya cAritra dIrghakAlIna che. temAM sthavirakalpI AbAlavRddha badhA sAdhako hoya che temaja temAM pulAka, bakuza ane pratisevanA traNe pratisavI niyaMThA che te kAraNe A baMne cAritra pratisevI che. temAM mUlaguNa ane uttaraNa baMnemAM doSanuM sevana thAya che ane apratisevI kaSAya kazIla nigraMtha paNa A baMne cAritramAM hoya che tenI apekSAe te apratisevI paNa hoya che. parihAra vizaddha cAritravALA viziSTa tapa sAdhanAmAM hoya che te koI doSa sevana karatA nathI. mATe apratisavI che. sUthama saparAya ane yathAkhyAta saMyata pramAda ane kaSAyanA abhAve koI doSa sevana karatA nathI, mATe mAtra apratisevI hoya che.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 367 saMyatomAM pratisevanA :saMyata pratisevI apratisevI mULaguNa | uttaraguNa sAmAyika, chedoSasthAnIya parihAra vizuddha, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta () jJAna dvAra:|18 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kaisu NANesu hojjA? goyamA ! dosu vA tisu vA causuvANANesu hojjA / evaM jahA kasAyakusIlassa taheva cattAriNANAi bhayaNAe, evaM jAvasuhumasaMparAe / ahakkhAyasaMjayassa paMca NANAi bhayaNAe jahA nnaannuddese| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatamAM keTalA jJAna hoya che? uttara- he gautama! be, traNa athavA cAra jJAna hoya che. temAM kaSAyakazIlanI samAna cAra jJAnanI bhajanA hoya che. A rIte sUkSma saMparAya saMyata paryata tathA jJAnoddezaka zataka 8/2] anusAra yathAkhyAta saMyatamAM pAMca jJAnanI bhajanA hoya che. vivecana : prathama be cAritramAM 6 thI 9 guNasthAna, parihAra vizuddhamAM 6,7 guNasthAna ane sUkSma saMparAya cAritramAM dazamuM guNasthAna hoya che. A rIte prathama cAra cAritramAM thI 10 guNasthAna hovAthI be, traNa athavA cAra jJAna hoya che. yathAkhyAta saMyatanA be bheda che- chadmastha ane kevaLI. temAM chaghastha yathAkhyAta saMyatamAM agiyAramuM ane bAramuM guNasthAna hovAthI be, traNa athavA cAra jJAna ane kevaLI yathAkhyAta saMyatamAM eka kevaLajJAna hoya che, A rIte sarva maLIne yathAkhyAta saMyatamAM pAMca jJAna bhajanAthI hoya che. sayatomAM jJAna - sayata mati | zrata | avadhi mana:paryava kevaLajJAna | sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra, vi.| 4 bhajanA | / bhajanA sUkSma saMparAya / bhajanA | / bhajanA yathAkhyAta | 4 bhajanA | Y bhajanA | / bhajanA zruta jJAna adhyayana :19 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kevaiyaM suyaM ahijjejjA? goyamA ! jahaNNeNaM aTTha pavayaNamAyAo, evaM jahA kasAyakusIle / evaM cheovaTThAvaNie vi| zabdArtha - adra pavayamayAna aSTapravacanamAtA, pAMca samiti ane traNa gupti. bhAvArtha - prazna-he bhagavan! sAmAyika saMyata keTaluM zruta bhaNe che? uttara- he gautama! jaghanya aSTa X X
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 zrI bhagavatI sUtra-5 pravacana mAtAnuM jJAna ityAdi saMpUrNa varNana kaSAyakuzIlanI samAna jANavuM. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. 20 parihAravisuddhiyasaMjae NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM Navamassa puvvassa taiyaM AyAravatthu, ukkoseNaM asaMpuNNAiMdasa puvvAiMahijjejjA / suhamasaMparAyasaMjae jahA saamaaiysje| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! parivAra vizuddha saMyata keTaluM zruta bhaNe che? uttara- he gautama! jaghanya navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu ane utkRSTa dezona(kaMIka ochuM) daza pUrva bhaNe che. sUkSma saMparAya saMyata, sAmAyika saMyatanI samAna che. 21 ahakkhAyasaMjae NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM aTTha pavayaNamAyAo, ukkoseNaM coddasa puvvAiM ahijjejjA,suyavairitte vA hojjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata keTaluM kRta bhaNe che? uttara- he gautama ! jaghanya A pravacana mAtAnuM jJAna ane utkRSTa cauda pUrva bhaNe che athavA zruta vyatirikta (kevaLI) hoya che. vivecana : saMyama pAlana mATe aSTa pravacana mAtAnuM jJAna anivArya che. tethI koIpaNa saMyatane jaghanya aSTa pravacana mAtAnuM jJAna hoya che ane utkRSTa zrutajJAna caudapUrvanuM hoya che. tethI sAmAyika, chedopasthApanIya ane sUthamaparAya saMyata, A traNeyamAM jaghanya ATha pravacana mAtA ane utkRSTa cauda pUrvanuM jJAna hoya che. parihAra vizuddha saMyata jaghanya navamA pUrvanI trIjI AcAra vastu ane utkRSTa asaMpUrNa daza pUrvanuM jJAna prApta kare che. yathAkhyAta sayata jo nigraMtha hoya, to tene jaghanya ATha pravacana mAtAnuM jJAna ane utkRSTa 14 pUrvanuM jJAna hoya che ane jo te snAtaka hoya to te zrutavyatirikta arthAt zruta rahita hoya che. kevalIne zrutajJAna hotuM nathI. tene kevalajJAna hoya che. saMyatomAM zrutaHsayata jaghanyakRta | utkRSTadbhuta sAmAyika, chedopasthApanIya, sUkSma saMparAya pAMca samiti, traNa gupti | 14 pUrva parihAra vizuddha 9 mAM pUrvanI trIjI vastu | dezona 10 pUrva | yathAkhyAta pAMca samiti, traNa gupti | 14 pUrvI zruta vyatirikta (8) tIrtha dvAra : 22 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM titthe hojjA, atitthe hojjA? goyamA !titthevA hojjA, atitthevA hojjA, evaM jahA kasAya kusiile| cheovaTThAvaNie parihAravisuddhie ya jahA pulAe, sesA jahA saamaaiysje| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM tIrthamAM hoya ke atIrthamAM hoya? uttara- he gautama! tIrthamAM paNa hoya che ane atIrthamAM paNa hoya che. ItyAdi sarva kathana kaSAyakuzIlanI samAna che.
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7. 369 chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha saMyata, pulAkanI samAna che tathA sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta saMyata sAmAyika saMyatanI samAna che. vivecana - pAMce ya cAritra tIrthamAM to hoya ja che. sAmAyika sayata, sUmasaparAya saMyata ane yathAkhyAta A traNa cAritra atIrthamAM paNa hoya che. kAraNa ke tIrthanI sthApanA thayA pUrve tIrthakarone sAmAyika, sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta cAritranI sparzanA thAya che. te uparAMta koI pratyeka buddha Adi paNa tIrthanI sthApanA pUrve athavA tIrtha viccheda thayA pachI cAritrano svIkAra karIne siddha thAya to tene paNa pUrvokata traNa cAritra hoya che. chedopasthApanIya ane parihAravizaddha cAritra tIrthamAM ja hoya che kAraNa ke te bharata ane airAvata kSetramAM prathama ane aMtima tIrthaMkaranA zAsana kALamAM ja hoya che. atIrthamAM thanAra pratyeka buddha ke svayaMbuddhane te baMne cAritranI AvazyakatA hotI nathI. saMyatomAM tIrtha:saMyata tIrthamAM | atIrthamAM sAmAyika, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta chedopasthApanIya, parihAra vizuddha (9) liMga dvAra :23 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM saliMge hojjA, aNNaliMge hojjA, gihiliMge hojjA? goyamA ! jahA pulAe / evaM cheovaTThAvaNie vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM svaliMgamAM, anyaliMgamAM ke gRhasthaliMgamAM hoya che? uttara-he gautama! sarvavarNana pulAkanI samAna jANavuM. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. 24 parihAravisuddhiyasaMjae NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !davvaliMga pi bhAvaliMga pi paDucca saliMge hojjA, No aNNaliMge hojjA, No gihiliMge hojjA / sesA jahA saamaaiysje| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha saMyata, svaliMgamAM, anyaliMgamAM ke gRhasthaliMgamAM hoya che? uttara- he gautama ! dravyaliMga ane bhAvaliMganI apekSAe svaliMgamAM ja hoya che, anyaliMga ke gRhasthaliMgamAM hotA nathI. sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta baMne saMyata sAmAyika saMyatanI samAna che. saMyatomAM liMga :saMyata dravyaliMga bhAvaliMga anyaliMga gRhasthaliMga| svaliMga | svaliMga sAmAyika, chedoSasthAnapanIya, sUkSmasaMparAya, yathAkhyAta che | | parihAra vizuddha
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 | zrI bhagavatI sUtra-5 (10) zarIra dvAra: 25 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kaisu sarIresu hojjA ? goyamA ! tisu vA causu vA paMcasu vA jahA kasAyakusIle / evaM cheovaTThAvaNie vi / sesA jahA pulaae| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatane keTalA zarIra hoya che? uttara-he gautama! traNa, cAra athavA pAMca zarIra hoya che, ityAdi kaSAyakuzIlavatu jANavuM. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. zeSa saMyatonuM kathana pulAkanI samAna che. vivecana : sAmAyika ane chedopasthApanIya saMyatane traNa, cAra ke pAMca zarIra hoya che. traNa zarIra hoya to audArika, tejasa ane kArpaNa zarIra hoya. jo vaikriya ke AhAraka zarIramAMthI koIpaNa eka zarIra hoya to cAra zarIra ane baMne hoya to pAMca zarIra hoya zake che. parihAravizuddha, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta saMyatane traNa zarIra hoya che. kAraNa ke te traNe cAritramAM vaikriya ke AhArakalabdhino prayoga thato nathI. tethI te baMne zarIra hotA nathI. saMyatomAM zarIra HsaMyata zarIra audArika | vaikiya AhAraka taijasa kArpaNa zarIra | zarIra | zarIra zarIra zarIra prathama be saMyata | 5 | / bhajanA | / bhajanA | ja aMtima traNa saMyata (11) kSetra dvAra:26 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte ! kiM kammabhUmIe hojjA, akammabhUmIe hojjA? goyamA ! jammaNaMsatibhAvaMpaDucca kammabhUmIe hojjA,No akammabhUmIe hojjaa| evaM jahA buse| evaM cheovaTThAvaNie vi / parihAravisuddhie ya jahA pulAe, sesA jahA saamaaiysNje| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM karmabhUmimAM hoya che ke akarmabhUmimAM hoya che? uttara-he gautama! janma ane sadbhAvanI apekSAe te karmabhUmimAM ja hoya che, akarmabhUmimAM hotA nathI ityAdi bakuzanI samAna che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa che. parihAra vizuddha saMyata, pulAkanI samAna jANavA ane sUkSma saMparAya saMyata tathA yathAkhyAta saMyata, sAmAyika saMyatanI samAna che. vivecana : - sAmAyika, chedopasthApanIya, sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta saMyata janma ane sadbhAvanI apekSAe karmabhUmimAM hoya che kAraNa ke karmabhUminA manuSyo ja cAritrano svIkAra karI zake che. saharaNanI apekSAe sarvatra hoya, parihAra vizuddha saMta janma ane sadbhAvanI apekSAe karmabhUmimAM ja hoya, tenuM saMharaNa thatuM nathI.
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7. 371 | saMyatomAM kSetra :sayata karmabhUmi | akarmabhUmi | janma siddabhAvasiMharaNa| janma sidUbhAvasiMharaNa sAmAyika, chedopasthApanIya, sUkSma saMparAya, yathAkhyAta Y | parihAra vizuddha (12) kAla dvAra :27 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM osappiNIkAle hojjA, ussappiNIkAle hojjA, NoosappiNINoussappiNIkAle hojjA?goyamA ! osappiNIkAle hojjA, evaM jahA bause / evaM cheovadrAvaNie vi| NavaraM jammaNaM saMtibhAvaM paDacca causa vipalibhAgesa Natthi, sAharaNaM paDucca aNNayare palibhAge hojjA / sesataMceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! sAmAyika saMyata zuM avasarpiNI kAlamAM, utsarpiNIkAlamAM ke noavasarpiNI-noutsarpiNIkAlamAM hoya che? uttara- he gautama ! avasarpiNI kAlamAM hoya che, ityAdi sarva kathana bakuzanI samAna che. A ja rIte chedoSasthAnIya saMyata paNa jANavA paraMtu te noutsarpiNI noavasarpiNIkAlamAM janma ane sabhAvanI apekSAe cAre palibAga(suSamasuSamA, suSamAM, suSamaduSamA ane duSamasuSamAnI samAna kAla)mAM hotA nathI. saMharaNanI apekSAe koI paNa palibhAgamAM hoya che, zeSa pUrvavat che. 28 parihAravisuddhieNaM bhate!pucchA? goyamA!osappiNIkAlevA hojjA,ussappiNI kAle vA hojjA, NoosappiNINoussappiNIkAleNo hojjA / jai osappiNIkAle hojjA-jahA pulaao| ussappiNIkAle vi jahA pulaao| suhamasaMparAio jahA nniyNttho| evaM ahakkhAo vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha saMyata zuM avasarpiNI kAlamAM hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! avasarpiNI kAla ane utsarpiNI kAlamAM hoya che, paraMtu noavasarpiNI-noutsarpiNI kAlamAM hotA nathI. jo avasarpiNI kAlamAM athavA utsarpiNI kAlamAM hoya to tenuM kathana pulAkanI samAna jANavuM. sUkama saparAya saMyata ane yathAkhyAta saMyatano kAla nigraMthanI samAna che. vivecana :sAmAyika cAritra:- janmanI apekSAe- (1) avasarpiNI kAlanA trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM janmelA manuSyane hoya che, (2) utsarpiNI kAlanA bIjA, trIjA ane cothA ArAnA janmelA manuSyane hoya che, (3) noutsarpiNI noavasarpiNIkAlanI apekSAe cothA ArAnI samAna kAlamAM (mahAvideha kSetramAM) janmelA manuSyane hoya che. saddabhAvanI apekSAe- (1) avasarpiNI kAlanA trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM (2) utsarpiNI kAlanA trIjA, cothA ArAmAM (3) noutsarpiNI noavasarpiNI kAlanA cothA ArA jevA kAlamAM sAmAyika cAritrano sabhAva hoya che. saharaNanI apekSAe- (1) sAmAyika
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 ] zrI bhagavatI sUtra-5 cAritra utsarpiNI kAlanA chae ArAmAM hoya che, (2) avasarpiNI kAlanA chae ArAmAM hoya che, (3) noutsarpiNI noavasarpiNI kAlanA pahelA, bIjA, trIjA ane cothA, e cAra ArAnI samAna kAlamAM hoya che arthAt 30 akarmabhUmi, chappana aMtaradvIpa ane mahAvideha kSetramAM sadA noutsarpiNI noavasarpiNI kAla che. tyAM kramazaH prathama cAra ArAnI samAna kAla che. saMharaNanI apekSA e te sarva kSetromAM sAmAyika cAritra hoya che. chedoSasthAnapIya cAritra :- janma, sabhAva ane saMharaNa saMbaMdhI saMpUrNa kathana sAmAyika cAritranI samAna che. vizeSatA e che ke chedoSasthAnIya cAritra janma ane sadbhAvanI apekSAe noutsarpiNI noavasarpiNI kAla(mahAvidehakSetromAM hotuM nathI. parihAravizala cAritra - janmanI apekSAe- (1) avasarpiNIkAlanA trIjA, cothA ArAmAM hoya che. (2) utsarpiNIkAlanA bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM hoya che, (3) noutsarpiNI-noavasarpiNI kAlamAM parihAra vizuddha cAritra hotuM nathI. sabhAvanI apekSAe- (1) avasarpiNI kAlanA trIjA, cothA ane pAMcamA ArAmAM hoya che. (2) utsarpiNI kAlanA trIjA ane cothA ArAmAM hoya che. (3) noutsarpiNI noavasarpiNIkAla(mahAvidehakSetromAM hotuM nathI, haraNanI apekSAe koI paNa kAlamAM hotuM nathI. kAraNa ke parihAra vizuddha saMyatanuM saMharaNa thatuM nathI. sUmaparAya ane yathAkhyAta cAritra:- janmanI apekSAe- (1) avasarpiNI kAlanA trIjA, cothA ArAmAM; utsarpiNI kAlanA bIjA, trIjA ane cothA ArAmAM tathA noutsarpiNI noavasarpiNI kAla (mahAvidehakSetra)nA cothA ArA samAna kAlamAM janmelA manuSyane hoya che, saddabhAvanI apekSAeavasarpiNInA trIjA, cothA, pAMcamA ArAmAM hoya che. utsarpiNIkAlanA trIjA, cothA ArAmAM hoya che ane noutsarpiNI noavasarpiNIkAla(mahAvidehakSetra)mAM cothA ArAnI samAna kAlamAM hoya che. saMharaNanI apekSAe baMne cAritra sarvakAlamAM hoya che. A baMne cAritravALA apramatta che tethI tenuM saMharaNa thatuM nathI paraMtu koIdeva pramatta avasthAmAM sAdhunuM saMharaNa karIne koI paNa kSetramAM laI jAya ane tyAM jaIne te jIva kevaLajJAna prApta kare, tyAre te jIvane sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta A baMne cAritra hoya che. saMyatomAM kAla : | | suSamA suSamA suSamA | suSama duSamA | iSama suSamA duSamA | duSamadupamA Y | Y | X | X | sAmAguavaze ane - | + X | X - -+ * | | E +- x| 4 X | pari0 ave | X | X | 4 | x utsa X | x sUkSma avaka | x li -4-Ft | yathA [utsa| *|*| Y | *| * | " - | * | | | | | | | | | | | | | | | | | | |
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, [ 373 | sAmAM, | suSama-suSamA | suSamA | suSamaduSamA | duSamA suSamA | duSamA | duSamaduSamA | kAla jabasada saha-janmasada saMha-janmasada siMha janmasiddha |saMha jasadasaMha jana sadara saMha noutsarpiNI sUkSma,no utsa| x | 4 | W | X | X | Y | X | X | Y | Y | noavasarpiNImAM yathA..| chido. no utsa x | X | Y | X | X | Y | x | X | Y | X | X | Y A be pari. no utsa| 4 |x | x | | | X | X | x | X | * | x | x ArA nathI (13) gati dvAra : 29 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte ! kAlagae samANe kaMgaiMgacchai ? goyamA ! devgiNgcchi| seNaM bhaMte ! devagaiMgacchamANe kiM bhavaNavAsIsuuvavajjejjA, vANamaMtaresuuvavajjejjA, joisiesuuvavajjejjA,mANiesukhavajjejjA?goyamA!NobhavaNavAsIsukhavajjejjA, evaMjahA ksaaykusiile| evNcheovtttthaavnnievi| prihaarvisuddhiejhaaphulaae| suhumasaMparAe jahA nniyNtthe| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! sAmAyika saMyata kALadharma prApta karIne kaI gatimAM jAya che? uttara-he gautama ! devagatimAM jAya che. prazna- he bhagavan! devagatimAM jAya, to te zuM bhavanapati, vANavyatara, jyotiSI ke vaimAnika jAtinI devagatimAM utpanna thAya che? uttarahe gautama! bhavanapatimAM utpanna thatA nathI. ityAdi kaSAya-kuzIlanI samAna jANavuM. A rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAra vizuddha saMyatanI gati pulAkanI samAna ane sUkSmasaMgharAya saMyatanI gati nigraMthanI samAna jANavI. 30 ahakkhAeNaMbhate!pucchA?goyamA!evaMahakkhAyasaMjaevijAvaajahaNNa maNukkoseNaM aNuttaravimANesuuvavajjejjA / atthegaie sijjhai jAva ata karei / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata, kALadharma prApta karIne kaI gatimAM jAya che? uttarahe gautama ! yathAkhyAta saMyata paNa pUrvakathanAnusAra yAvata ajaghanyAnutkRSTa anuttara vimAnamAM utpanna thAya che ane keTalAka yathAkhyAta saMyata siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che. 31 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte ! devalogesuuvavajjamANe kiM iMdattAe uvavajjai,pucchA? goyamA !avirAhaNaM paDuccaM iMdattAe, evaM jahA kasAyakusIle / evaM cheovtttthaavnnie| parihAravisuddhie jahA pulAe / sesA jahA nniytthe| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, devalokamAM utpanna thAya, to indrapaNe utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! avirAdhanAnI apekSAe arthAt ArAdhanAnI apekSAe indra Adi pAMca padavImAMthI koI paNa padavI prApta kare che ityAdi kathana kaSAyakuzIlanI samAna jANavuM. A rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAravizuddha saMyata, pulAkanI samAna che. sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta saMyata, nigraMthanI samAna che.
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 devAyu sthiti H | 32 sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte! devalogesu uvavajjamANassa, kevaiyaM kAlaM ThiI paNNattA ? goyamA ! jahaNNeNaM do paliovamAI, ukkoseNatettIsaM sAgarovamAiM / evaMcheovadvAvaNie vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAmAyika saMyata devalokamAM utpanna thaIne keTalI sthiti prApta kare che? uttara- he gautama ! jaghanya be palyopama ane utkRSTa 33 sAgaropamanI sthiti prApta kare che. A rIte chedopasthApanIya saMyatanI sthiti paNa jANavI. 33 parihAravisuddhiyassa NaM bhaMte! pucchA ? goyamA ! jahaNaNeNaM do paliovamAI, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmaaiN| sesANaM jahA NiyaMThassa / bhAvArtha:- :- prazna- he bhagavan ! parihAra vizuddha saMyata devalokamAM utpanna thaIne keTalI sthiti prApta kare che ? uttara- he gautama ! jaghanya be palyopama ane utkRSTa aDhAra sAgaropamanI sthiti prApta kare che. sUkSmasaMparAya ane yathAkhyAta saMyatanI sthiti nigraMthanI samAna che. vivecanaH prastuta sUtromAM pAMca prakAranA saMyatonI gati, devalokamAM prApta thatI padavI ane tenI sthitinuM nirUpaNa che. saMyatonI gati, sthiti, padavI H- saMyata | sAmAyika, chedopasthApanIya parihAra vizuddha jayanya utkRSTa prathama devaloka | anuttara vimAna | pAMca prathama devaloka | AThamo devaloka | prathamanI cAra | anuttara vimAna | 1-ahamendra | mokSa X * pAMca padavI--indra, sAmAnika, trAyatriMzaka, lokapAla, ahamendra. sUkSma saMparAya, chadmasthayathAkhyAta kevaLI yathAkhyAta zrI bhagavatI sUtra-5 X gati X padavI jayanya utkRSTa be palyo | 33 sAgaropama be palyo.18 sAgaropama - sthiti X 33 sAgaropama sAdi anaMta (14) saMyama sthAna :34 sAmAiyasaMjaya NaM bhaMte! kevaiyA saMjamaTThANA paNNattA ? goyamA ! asaMkhejjA saMjamaTThANA paNNattA / evaM jAva parihAravisuddhiyassa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! sAmAyika saMyatanA keTalA saMyama sthAna che ? uttara- he gautama ! asaMkhya saMyama sthAna che. A rIte parihAra vizuddha saMyata sudhI jANavuM. | 35 suhumasaMparAyasaMjayassa NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! asaMkhejjA aMtomuhuttiyA sajamaTThANA paNNattA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sUkSma saMparAya saMyatanA saMyama sthAna keTalA che ? uttara- he gautama!
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 375 | aMtarmuhUrtanA samaya jeTalA asaMkhya saMyama sthAna che. 36 ahakkhAyasaMjayassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! ege ajahaNNamaNukkosae sajamaTThANe pnnnntte| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyatanA keTalA saMyama sthAna che? uttara- he gautama ! ajaghanyAnutkRSTa eka ja saMyama sthAna hoya che. 37 eesiNaM bhaMte !sAmAiyacheovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiyasuhamasaMparAyaahakkhAya saMjayANaM saMjamaTThANANaM kayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyA vA? goyamA!savvatthoveahakkhAyasaMjamassaegeajahaNNamaNukkosaesaMjamaTThANe, suhama saMparAyasaMjayassa aMtomuhuttiyAsaMjamaTThANA asaMkhejjaguNA,parihAravisuddhayasaMjayassasaMjamaTThANA asaMkhejjaguNA,sAmAiyasaMjayassa cheovaTThAvaNiyasaMjayassaya eesiNaMsaMjamaTThANA doNha vitullA asNkhejjgunnaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! sAmAyika saMyata, chedopasthApanIya saMyata, parihAra vizuddha saMyata, sUkSma saMparAya saMyata ane yathAkhyAta saMyatatemanA saMyama sthAnomAM koNa konAthI alpa yAvatu vizeSAdhika che? uttara- he gautama! yathAkhyAta saMyatanuM ajaghanyAnukuSTa eka saMyama sthAna che ane te sarvathI alpa che, tenAthI sUkSma saMparAya saMyatanA aMtarmuhUrtanA samaya pramANa saMyama sthAna asaMkhyAtaguNA che, tenAthI parihAra vizuddha saMyatanA saMyamasthAna asaMkhyAtaguNA che, tenAthI sAmAyika ane chedopasthApanIya saMyatanA saMyama sthAna asaMkhyAta guNA che ane te baMne paraspara tulya che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca saMyatonA saMyama sthAnanuM nirUpaNa che. pratyeka kaSAyayukta cAritranA asaMkhyAta saMyama sthAno hoya che. cAritra mohanIya karmanA kSayopazamamAM jUnAdhikatAnA kAraNe saMyama sthAnomAM paNa nyUnAdhikatA hoya che. vItarAga cAritra(yathAkhyAta cAritra)mAM mohanIyakarmano upazama athavA kSaya thaI gayo hoya che, tethI tenuM saMyama sthAna eka ja hoya che. temAM saMyama sthAnonI nyUnAdhikatA nathI. sUtrakAre sUma saMparAya saMyatanA asaMkhyAta saMyama sthAnonuM parimANa pradarzita karyuM che. tenI sthiti aMtarmuhUrtanI che. prati samaya tenA cAritra pariNAma kramazaH vizuddha thatAM jAya che. tethI aMtarmuhUrtanI sthitinA asaMkhyAta samaya tulya tenA saMyama sthAno hoya che. pAMce ya saMyatanA saMyama sthAno saMbaMdhI alpabadutva bhAvArthathI spaSTa che. saMyatonA saMyamasthAnanuM alpabadutva :| sAmAyika | chedopasthApanIya | parihAravizuddha | sUkama saMparAya | yathAkhyAta | 4 asaMkhyAtaguNA | 4 asaMkhyAtaguNA | 3 asaMkhyAtaguNA | ra asaMkhyAtaguNA | 1 sarvathI thoDA * 4-4 samAna aMka paraspara tulya saMyamasthAnanA sUcaka che.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 35 zrI bhagavatI satra-5 (15) yAtri paryava dvAra:38 sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! kevaiyA carittapajjavA paNNattA? goyamA ! aNaMtA carittapajjavA paNNattA / evaM jaavahkkhaaysNjyss| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! sAmAyika sNytn| 20 yAtri paryavocha? 612- gautama ! tenA anaMta cAritra paryavo che. A rIte yathAkhyAta saMyata sudhI jANavuM. 39 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte !sAmAiyasaMjayassa saTThANasaNNigAseNaM carittapajjavehi kiM hINe, tulle, abbhahie? goyamA ! siya hINe, evaM jaavchtttthaannvddie|| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka sAmAyika saMyatanA cAritra paryavo, bIjA sAmAyika saMyatarUpa svasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna hoya, tulya hoya ke adhika hoya? uttara- he gautama ! kadAcitu hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che yAvata te SasthAna patita hoya che. 40 sAmAiyasaMjaeNaMbhate! cheovaTThAvaNiyasaMjayassa paDhANasaNNigAseNaMcarittapajjavehiM, pucchA? goyamA !siya hINe evaM jAvachaTThANavaDie / evaM parihAravisuddhiyassa vi| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! sAmAyika saMyatanA cAritra paryavo, chedopasthApanIya saMtarUpa parasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama ! kadAcitu hIna, kadAcitu tulya ane kadAcit adhika hoya che vAva te SasthAna patita hoya che. A ja rIte parihAra vizuddha saMyata paNa jANavA. 41 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte !suhamasaMparAyasaMjayassa paraTANasaNNigAseNaMcarittapajjavehi, pucchA? goyamA!hINe,Notulle,No abbhahie, aNaMtaguNahINe / evaM ahakkhAyasaMjayassa vi| evaMcheovaTThAvaNie viheTThillesutisu vi samaMchaTThANavaDie, uvarillesudosutaheva hINe / jahA cheovaTThAvaNietahA parihAravisuddhie vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatanA cAritra paryavo, sUkSma saMparAya saMyatarUpa parasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che? uttara- he gautama ! hIna hoya che, tulya ane adhika nathI. te anaMtaguNa hIna che. A ja rIte yathAkhyAta saMyata paNa jANavA. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa nIcenA(prathamanA traNa saMyatonI sAthe SaTrasthAna patita hoya che ane uparanA(aMtima) be saMyatonI sAthe te ja rIte anaMtaguNa hIna hoya che. parihAra vizuddha saMyatanuM kathana chedopasthApanIya saMyatanI samAna che. |42 suhamasaMparAyasaMjae NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayassa paraTThANa saNNigAseNaM, pucchA? goyamA!NohINe,Notulle, abbhahie, aNaMtaguNamabbhahie / evaMcheovaTThAvaNiyaparihAravisuddhiesu vi samaM / saTThANe siya hiNe, siyatulle, siya abbhahie / jai hINe aNaMta guNahINe, aha(jai) abbhahie annNtgunnmbbhhie|
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-7 377 bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! sUkSma saMparAya saMyatanA cAritra paryavo, sAmAyika saMyatarUpa parasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika che ? uttara- he gautama ! hIna ane tulya nathI, adhika ke che ane te anaMtaguNa adhika che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata ane parihAra vizuddha saMyata sAthe paNa jANavuM joIe. sUkSma saMparAya saMyatanA cAritra paryavo, bIjA sUkSma saMparAya saMyatanA cAritra paryavorUpa svasthAnanI tulanAmAM kadAcit hIna, kadAcit tulya ane kadAcit adhika hoya che, jo hIna hoya to anaMtaguNahIna hoya che ane adhika hoya to anaMtaguNa adhika hoya che.(anya vikalpa nathI.) 43 suhumasaMparAyasaMjayassa ahakkhAyasaMjayassa paradvANa saNNigAseNaM, pucchA ? goyamA ! hINe, Notulle, No abbhahie, annNtgunnhiinne| ahakkhAe heTThillANaM cauNha vi NohINe, No tujo, amahi, anaMta muLamahim / saTTAne kho hIne, tui, kho ahi / bhAvArtha::- prazna- he bhagavan ! sUkSma saMparAya saMyatanA cAritra paryavo, yathAkhyAta saMyatarUpa parasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM zuM hIna, tulya ke adhika hoya che ? uttara- he gautama ! hIna hoya che paraMtu tulya ane adhika nathI. te anaMta guNa hIna hoya che. yathAkhyAta saMyata nIcenA(prathamanA) cAra saMyatonI apekSAe hIna nathI, tulya paNa nathI paraMtu adhika che ane anaMtaguNa adhika che. yathAkhyAta saMyatarUpa svasthAna cAritra paryavonI tulanAmAM hIna nathI, adhika paNa nathI, paraMtu tulya che. 44 eesi NaM bhaMte ! sAmAiya-cheovaTThAvaNiya parihAravisuddhiya- suhumasaMparAya ahakkhAyasaMjayANaM jahaNNukkosagANaM carittapajjavANaM kayare kayarehiMto appA vA jAva visesAhiyAvA ? goyamA ! sAmAiyasaMjayassa cheovaTThAvaNiyasaMjayassa ya eesi NaM jahaNNagA carittapajjavA doNha vi tullA savvatthovA, parihAravisuddhiyasaMjayassa jahaNNagA carittapajjavA anaMtaguNA / tassa ceva ukkosagA carittapajjavA aNataguNA / sAmAiyasaMjayassa cheovaTThAvaNiyasaMjayassa ya eesi NaM ukkosagA carittapajjavA doNha vi tullA anaMtaguNA / suhumasaMparAyasaMjayassa jahaNNagA carittapajjavA aNaMtaguNA / tassa ceva ukkosagA caritapajjavA aNaMtaguNA / ahakkhAyasaMjayassa ajahaNNamaNukkosagA caritapajjavA aNaMtaguNA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! sAmAyika saMyata, chedopasthApanIya saMyata, parihAra vizuddha saMyata, sUkSma saMparAya saMyata ane yathAkhyAta saMyata, A pAMce ya saMyatonA jaghanya ane utkRSTa cAritra paryavomAM koNa konAthI alpa yAvat vizeSAdhika che ? uttara- he gautama ! (1) sAmAyika saMyata ane chedopasthApanIya saMyata, A baMnenA jaghanya cAritra paryAvo paraspara tulya che ane sarvathI thoDA che. (2) tenAthI parihAra vizuddha saMyatanA jaghanya cAritra paryavo anaMtaguNA che (3) tenAthI parihAra vizuddha saMyatanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che (4) tenAthI sAmAyika saMyata ane chedopasthApanIya saMyatanA utkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che ane paraspara tulya che (5) tenAthI sUkSma saMparAya saMyatanA jaghanya cAritra paryavo anaMtaguNA che (6) tenAthI sUkSma saMparAya saMyatanA utkRSTa cAritra paryavo anaMta guNA che. (7) tenAthI yathAkhyAta saMyatanA ajaghanyAnutkRSTa cAritra paryavo anaMtaguNA che.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vivecanaH pAMce cAritranA asaMkhya-asaMkhya saMyama sthAno ane eka-eka saMyamasthAnanA anaMta-anaMta paryavo hoya che. saMyama sthAnomAM hInAdhikatAnI jema cAritra paryavomAM paNa nyUnAdhikatA hoya che. eka ja cAritranA dhAraka be saMyatonA cAritra paryavomAM paNa nyUnAdhikatA hoya che. tenI tulanAne svasthAna sannikarSa ane bhinna-bhinna cAritranA dhAraka saMtonA cAritra paryavomAM cUnAdhikatA hoya tenI tulanAne parasthAna satrikarSa kahe che. prastuta sUtromAM sannikarSa dvAranA mAdhyame pAMce ya saMtonA cAritra paryavonI paraspara tulanA darzAvI che. te tulanAmAM koI tulya, hIna ke adhika hoya che. temAM paNa hInAdhikatA cha prakAre(SaTrasthAnapatita) hoya athavA eka prakAre anaMtaguNa hInAdhika hoya che. te sarvanuM vivaraNa pUrve nigraMtha prakaraNathI jANavuM. saMyatonA paryavonI tulanA :- saMyata | sAmAyikathI | chaMdopasthA- | parihAra sUkSma saM5- | yathAkhyAtathI panIyathI | vizuddhathI rAyathI sAmAyika | chaThThANa vaDiyA |chaThThANa vaDiyA | chaThThANa vaDiyA | anaMta guNa hIna | anaMtaguNa hIna chedopasthApanIya chaThThANa vaDiyA | chaThThANa vaDiyA | chANa vaDiyA |anaMta guNa hIna | anaMtaguNa hIna parihAra vizuddha | chaThThANa vaDiyA |chaThThANa vaDiyA |chaThThANa vaDiyA | anaMta guNa hIna | anaMtaguNa hIna sUkSma saMparAya | anaMtaguNa adhika/anaMtaguNa adhika| anaMtaguNa adhika| anaMtaguNa hInAdhika anaMtaguNa hIna yathAkhyAta anaMtaguNa adhika/anaMtaguNa adhika anaMtaguNa adhika anaMtaguNa adhika | tulya noMdhaH (1) chaThThANavaDayA = cha sthAna hIna hoya ke cha sthAna adhika hoya athavA tulya hoya. (2) sUkSma saMparAya, sUkSma saMparAthI mAtra anaMtaguNahIna ke anaMtaguNa adhika hoya arthAt eka sthAna hIna ke eka sthAna adhika hoya che athavA tulya paNa hoya che. cAritra paryavonuM alpa bahatva :- saMyamaparyavonA alpabadutvanuM mukhya kAraNa AtmaguNono vikAsa ane upara-uparanA guNasthAno che. sAdhaka jema-jema upara-uparanA guNasthAnone prApta kare tema-tema tenA saMyama paryavo vadhatA jAya che. (1) sarvathI thoDA sAmAyika ane chedopasthApanIya cAritranA jaghanya paryavo che(te paraspara tulya che, kAraNa ke cAritra paryavono prAraMbha A baMne cAritrathI thAya che. tyAM AtmaguNono vikAsa alpatama hoya che. (2) tenAthI parihAra vizuddha cAritranA jaghanya paryavo anaMtaguNA adhika che kAraNa ke vIsa varSanI dIkSA paryAya pachI ja parihAra vizuddha cAritrano svIkAra thAya che. dIrghakAlanI saMyama sAdhanAthI teno AtmavikAsa ane saMyama paryavo anaMtaNA adhika hoya che. (3) tenAthI parihAra vizuddha cAritranA utkRSTa paryavo anaMtaguNA adhika che kAraNa ke jaghanya paryavothI utkRSTa paryavo anaMtaguNA hoya che. (4) tenAthI sAmAyika ane chedApasthApanIya cAritranA utkRSTa paryavo anaMtaguNa adhika che kAraNa ke temAM 6 thI 9 guNasthAnavartI sAdhakono samAveza thAya che temaja keTalA ya cauda pUrvadhara, AcAryo, upAdhyAyo Adi tathA upazama ke kSapaka zreNIne prApta thayelA viziSTa koTinA sAdhako hoya che. tenA saMyama paryavo parihAra vizuddha saMyatanA utkRSTa paryavothI anaMtaguNa adhika thaI jAya che. (5) tenAthI sUkSma saMparAya cAritranA jaghanya paryavo anaMtaguNA adhika che. kAraNa ke temAM dazamuM guNasthAna hoya che, mohanIya karmanI prakRtiomAM mAtra sUkSma lobhano ja udaya che tethI tenA paryavo anaMtaguNA thAya che. (6) tenAthI sUkSma saMparAya cAritranA
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 379 | utkRSTa paryavo anaMtaguNA adhika che. (7) tenAthI yathAkhyAta cAritranA ajaghanyotkRSTa saMyamaparyavo anaMta- guNA che. yathAkhyAta saMyata vItarAgI hoya che. tenuM saMyamasthAna eka ja hovAthI dareka yathAkhyAta saMyatonA paryavo eka samAna hoya che. vItarAgInA saMyama paryavo sarAgIthI anaMtaguNA adhika ja hoya che. sayatonA paryavonuM alpabadutva : sAmAyika-chedopasthApanIya | parihAra viza8 | sukama saparAya yathAkhyAta jaghanya 1 sarvathI thoDA 2 anaMtaguNA adhika | pa anaMtaguNA utkRSTa | 4 anaMta guNA 3 anaMtaguNA adhika | anaMtaguNA | 7 anaMtaguNA (16) yoga dvAra : 45 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte ! kiM sajogI hojjA, ajogI hojjA? goyamA !sajogI hojjA, evaM jahA pulAe / evaM jaavsuhumsNpraaysNje| ahakkhAe jahA sinnaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM sayogI hoya che ke ayogI? uttara- he gautama! sayogI hoya che, ityAdi pulAkavatu jANavuM. A rIte yAvatu sUkSma saMparAya saMyata sayogI hoya che. yathAkhyAta saMyata, snAtakanI samAna sayogI ane ayogI baMne hoya che. vivecana :saMyatomAM yoga :sayata sayogI ayogI manayogI | vacanayogI | kAyayogI prathamanA cAra saMyata yathAkhyAta X | VT (10) upayoga dvAra :46 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! kiM sAgArovautte hojjA, aNAgArovautte hojjA? goyamA! sAgArovautte vA hojjA, evaM jahA pulAe / evaM jAva ahakkhAe / NavarasuhumasaMparAe sAgArovautte hojjA,No aNAgArovautte hojjaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM sAkAropayoga yukta hoya che ke anAkAropayoga yukta ? uttara- he gautama ! sAkAropayoga yukta hoya che athavA anAkAropayukta hoya che ityAdi pulAvat jANavuM. A ja rIte yathAkhyAta saMyata paryata jANavuM paraMtu sUkSma saMparAya saMyata sAkAropayoga yukta ja hoya che, anAkAropayogayukta hotA nathI. vivecana : sUkSmasaMparAya saMyatane choDIne zeSa cAra saMyatomAM baMne upayoga hoya che, paraMtu sUkSma saMparAya saMyatamAM eka sAkAropayoga ja hoya che. kAraNa ke koIpaNa labdhinI prApti sAkAropayogamAM thAya che.
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 sukSmasaMparAya saMyata, dazamA guNasthAnakamAM praveza kare tyAre tene sAkAropayoga ja hoya che ane sAkAropayogano samaya pUrNa thatAM pahelA ja te dazamA guNasthAnane choDI de che. sUrmaparAyaH savArapazuetathAsvabhAvavAlitiA A guNasthAnamAM tathA prakAranA svabhAvathI ja upayoga badalAto nathI. tethI temAM eka sAkAropayoga ja hoya che, anAkAropayoga hoto nathI. saMyatomAM upayoga - sAkAropayoga | nirAkAropayoga sUkSma saMparAya sivAya cAramAM sUkSma saMparAmAM (18) kaSAya dvAra:|47 sAmAiyasaMjaeNaMbhate! kisakasAyI hojjA,akasAyI hojjA?goyamA!sakasAyI hojjA, No akasAyI hojjA / evaM jahA kasAyakusIle / evaM cheovaTThAvaNie vi| parihAravisuddhie jahA pulaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, sakaSAyI hoya che ke akaSAyI? uttara- he gautama! sakaSAyI hoya che, akaSAyI nathI ityAdi kaSAyakuzIlanI samAna jANavuM. tene cAra, traNa athavA be kaSAya hoya che, paraMtu eka kaSAya nathI. A rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAra vizuddha saMyatanuM kathana pulAkanI samAna che. 48 suhamasaMparAyasaMjaeNaMbhate !pucchA?goyamA !sakasAyI hojjaa,nnoaksaayiihojjaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma saMparAya saMyata sakaSAyI hoya che ke akaSAyI? uttara- he gautama! te sakaSAyI hoya che, akaSAyI nathI. 49 jai sakasAyI hojjA, seNaM bhaMte ! kaisu kasAyesu hojjA? goyamA ! egammi saMjalaNalobhe hojjA / ahakkhAyasaMjae jahA nniyNtthe| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! jo sukSma saMparAya saMyata sakaSAyI hoya che, to tene keTalA kaSAya hoya che? uttara- he gautama ! eka mAtra saMjvalana lobha hoya che. yathAkhyAta sayata, nigraMtha niyaMThAnI samAna akaSAyI hoya che. saMyatomAM kaSAya - saMyata sakaSAyI akaSAyI upazAta | kSINa sAmAyika, chedoSasthAnanIya 4, 3, 2 kaSAya parihAra vizuddha 4 kaSAya sUkSma saMparAya yathAkhyAta | 4 | ja x | 4 |x | 1
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7. [ 381] (19) lezyA dvAra:50 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM salesse hojjA, alesse hojjA? goyamA !salesse hojjA, evaM jahA kasAyakusIle / evaM cheovaTThAvaNie vi / parihAravisuddhie jahA pulaae| suhamasaMparAe jahA nniytthe| ahakkhAe jahA siNAe, Navara-jaisalessehojjA, egAe sukkalessAe hojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! sAmAyika saMyata salezI hoya che ke alezI ? uttara- he gautama ! salezI hoya che ityAdi kaSAyakazIlanI samAna che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAravizuddha saMyata pulAkanI samAna che. sUkSma saMparAya saMyatanigraMtha niyaMThAnI samAna che ane yathAkhyAta saMyata, snAtakanI samAna che paraMtu jo salezI hoya che, to eka zuklakezI hoya che, tema kathana karavuM. vivecana : prastuta saMkSipta sUtramAM lazyAnuM nirUpaNa che. dareka saMyata bhAvanI prApti zubha lezyAmAM ja thAya che. tyAra pachI jIvana kAlanI apekSAe sAmAyika ane chedoSasthApanIya saMyatamAM cha lezyA hoya che. parihAra vizuddha saMyatamAM tejo, padma ane zukla traNa vizuddha lezyA hoya che kAraNa ke te eka viziSTa kalpa che, temAM azubha lezyAnA pariNAmo hotA nathI. jo azubha lezyAnA pariNAmo Ave to parihAra vizuddha cAritra rahetuM nathI. suthama saparAya saMyatamAM eka zuklalezyA hoya che. yathAkhyAta saMyata snAtakanI jema salezI ane alezI baMne hoya che. 11,12 ane 13, A traNa guNasthAne zukla lezI hoya che tathA caudamA guNasthAne alezI hoya che. avaraMga sone rojJA -sUtrakAre yathAkhyAta saMyatamAM lesthAnuM kathana snAtakanA atidezapUrvaka karIne tenI vizeSatA ivara zabda dvArA pragaTa karI che. snAtakamAM 13muM, 14muM be ja guNasthAna che. temAM 13mAM guNasthAne parama zuklalazI ane 14mA guNasthAne alezI hoya che. jyAre yathAkhyAta saMyatamAM 11 thI 14 guNasthAna hovAthI temAM sAmAnya rUpe zuklalezyA kahI che. topaNa yathAkhyAta saMyatamAM 13mAM guNasthAne parama zuklalezyA ane 14mA guNasthAne alezI che. saMyatomAM vezyA:saMyata salezI alezI kRSNAdi traNa vezyA teijo Adi traNa vezyA sAmAyika, chedopasthApanIya parihAra vizuddha sUkSma saMparAya zuklalezyA yathAkhyAta zukla vezyA | (20) pariNAma dvAra :51 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM vaDDamANapariNAme hojjA,hIyamANapariNAme hojjA, | X | x |x | |
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 382 ] | zrI bhagavatI sUtra-5 avaTThiyapariNAme hojjA?goyamA !vaDDamANapariNAmevA hojjA, evaM jahA pulAe / evaM jaavprihaarvisuddhie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM vardhamAna pariNAmI hoya che, hIyamAna pariNAmI hoya che ke avasthita pariNAmI hoya che? uttara- he gautama ! vardhamAna pariNAmI hoya che ityAdi sarva kathana pulAkanI samAna che. A ja rIte parihAra vizuddha saMyata paryata jANavuM. 52 suhamasaMparAe NaM bhaMte ! pucchA?goyamA ! vaDDamANapariNAmevA hojjA,hIyamANapariNAmevA hojjA,No avaTThiyapariNAme hojjA / ahakkhAe jahA nniyNtthe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma saMparAya saMyata zuM vardhamAna pariNAmI hoya che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! vardhamAna pariNAmI athavA hIyamAna pariNAmI hoya che, avasthita pariNAmI nathI. yathAkhyAta saMyata nigraMtha niyaMThAnI samAna che. 53 sAmAiyasaMjaeNaMbhaMte! kevaiyaMkAlaMvaDDamANapariNAmahojjA? goyamA !jahaNNeNaM ekkaM samaya, evaM jahA pulAe / evaM jAvaparihAravisuddhie / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata keTalA kAla sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che? uttarahe gautama! jaghanya eka samaya ityAdi pulAkanI samAna jANavuM. A ja rIte chedopasthApanIya ane parihAravizuddha saMyatanA viSayamAM jANavuM. 54 suhumasaMparAyasaMjae NaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM vaDDamANapariNAme hojjA? goyamA ! jahaNNeNa ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / seNaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM hIyamANa pariNAme hojjA? goyamA ! evaM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sUkSma saMparAya saMyata keTalA kAla sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che. praznahe bhagavan! te keTalA kAla sudhI hIyamAna pariNAmI hoya che. uttara- he gautama! te ja rIte jANavuM. 55 ahakkhAyasaMjae NaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM vaDDamANapariNAme hojjA? goyamA ! jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNa vi aMtomuhuttaM / seNaM bhaMte ! kevaiyaM kAlaM avaTThiya pariNAme hojjA? goyamA !jahaNNeNaM ekka samayaM, ukkoseNaM desUNA puvvkoddii| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! yathAkhyAta saMyata keTalA kAla sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa aMtarmuhurta sudhI vardhamAna pariNAmI hoya che. praznahe bhagavan! yathAkhyAta saMyata keTalA kAla sudhI avasthita pariNAmI hoya che? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSa sudhI avasthita pariNAmI hoya che. vivecana : sUkSma saMparAya saMyata jyAre zreNI para caDhe che tyAre vardhamAna pariNAma hoya che ane jyAre
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 383 zreNIthI pAcho phare tyAre hIyamAna pariNAma hoya che. yathAkhyAta saMyatamAM vardhamAna ane avasthita be prakAranA pariNAma ja hoya che. te vItarAgI hovAthI hIyamAna pariNAma nathI. sthiti - chAsthone vadhumAM vadhu caDhatA-utaratA pariNAmonI sthiti aMtarmuhUrtanI ane avasthita pariNAmonI sthiti sakaSAyI chadmasthone sAta samayanI hoya che. tyAra pachI tenA pariNAmomAM avazya parivartana thAya che. 11mA upazAMta vItarAga guNasthAne avasthita pariNAma hoya che. tenI utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI hoya che. jaghanyathI sarva pariNAmo eka samayamAM badalAI jAya che temaja AyuSya pUrNa thavAnI apekSAe paNa eka samayanI sthiti ghaTita thaI zake che kAraNa ke AyuSya pUrNa thayA pachI saMyata bhAva raheto nathI. yathAkhyAta saMyatamAM vardhamAna pariNAmanI sthiti jaghanya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. yathAkhyAta saMyatamAM bAramA ane caudamA guNasthAne vardhamAna pariNAma hoya che. bAramA guNasthAne jIva vardhamAna pariNAmamAM traNa ghAtI karmono kSaya karI teramA guNasthAnamAM avasthita pariNAmane prApta kare che. caudamAM guNasthAne vardhamAna pariNAmamAM cAra aghAtI karmono kSaya karI siddhadazAmAM sthita thaI jAya che. bAramA guNasthAnanI sthiti aMtarmuhUrtanI hovAthI tenA vardhamAna pariNAmanI sthiti aMtarmuhUrtanI thAya che. yathAkhyAta saMyatanA avasthita pariNAmanI sthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona pUrvakoTi varSanI che. temAM eka samayanI sthiti agiyAramA guNasthAne mAtra maraNanI apekSAe ghaTita thAya che ane utkRSTa dezona pUrvakoTinI sthiti utkRSTa AyuSyanI apekSAe teramA sthAne ghaTita thAya che. arthAtu kevaLajJAna thayA pachI dezona pUrvakoTi varSa paryata teramA guNasthAnamAM avasthita pariNAma hoya che. saMyatomAM pariNAma ane sthiti:saMyata vardhamAna utkRSTa | hIyamAna utkRSTa | avasthita utkRSTa | sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAra vizuddha | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta 7 samaya sUkSma saMparAya aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | yathAkhyAta aMtarmuhUrta dezona pUrvakroDa * koSTakamAM parimANanI utkRSTa sthiti darzAvela che. jaghanya sthiti sarvatra eka samaya samajavI. (ra1) baMdha dvAra 56 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kai kammappagaDIo baMdhai? goyamA !sattavihabaMdhae vA, aTThavihabaMdhae vA evaM jahA bause / evaM jAva prihaarvisuddhie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! sAmAyika saMyata keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! sAta athavA ATha karma prakRtio bAMdhe che, ItyAdi bakuzavat che. A rIte parihAra vizuddha saMyata paryata jANavuM 57 suhumasaMparAyasaMjameNaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! AuyamohaNijjavajjAo cha kammappagaDIo baMdhai / ahakkhAyasaMjae jahA sinnaae| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! sukSma saMparAya saMyata keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! AyuSya ane mohanIya karmane choDIne zeSa cha karmaprakRtio bAMdhe che. yathAkhyAta saMyatano baMdha snAtakanI samAna che.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 ] zrI bhagavatI satra-5 vivecana : sAmAyika, chedopasthApanIya, parihAravizuddhasayata sAta athavA ATha karmo bAMdhe che. AyuSya baMdhanA samaye ATha ane te sivAyanA samaye sAta karmo bAMdhe che. AyuSya karmano baMdha sAtamA apramatta guNasthAna paryata thAya che, sukSma saMparAya saMyata dazamA guNasthAne hovAthI tene AyuSya karmano baMdha thato nathI ane sUkSma lobhano ja udaya hovAthI mohanIya karmano baMdha paNa thato nathI. tethI zeSa cha karmono baMdha kare che. yathAkhyAta saMyata agiyAramA, bAramA ane teramA guNasthAne eka zAtA vedanIya karmano baMdha kare che athavA caudamA guNasthAne ayogI kevaLInI apekSAe te abaMdhaka hoya che. (rara) vedana dvAra: 58 sAmAiyasaMjaeNaM bhaMte !kai kammappagaDIo vedei ? goyamA !Niyama aTTa kamma ppagaDIo vedei / evaM jaavsuhumsNpraae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, keTalI karma prakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama ! niyamA ATha karma prakRtionuM vedana kare che, A rIte vAvata sUkSma saMparAya saMyata sudhI jANavuM. 59 ahakkhAeNaM bhaMte! pucchA? goyamA! sattavihaveyae vA, caubihaveyae vA / satta vedemANe mohaNijjavajjAo satta kammappagaDIo vedei / cattAri vedemANe veyaNijjAuya NAmagoyAo cattArikammappagaDIo vedei / bhAvArtha :- pragna- he bhagavanuM ! yathAkhyAta saMyata keTalI karma pravRtionuM vedana kare che ? uttara- he gautama! sAta athavA cAra karma pravRtionuM vedana kare che. jo sAtanuM vedana kare, to mohanIyane choDIne sAta karmaprakRtionuM vedana kare che, jo cAranuM vedana kare, to vedanIya, AyuSya, nAma ane gotra, A cAra karma prakRtionuM vedana kare che. (23) udIraNA dvAra :60 sAmAiyasaMjae NaM bhate! kai kammappagaDIo udIrei ? goyamA!sattaviha udIrae vA, aTThavihaudIraevA,chavihaudIraevA evaMjahA buso| evaM jaavprihaarvisuddhie| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata keTalI karmaprakRtionI udIraNA kare che? uttara- he gautama ! sAta, ATha athavA cha karma pravRtionI udIraNA kare che, ityAdi bakuzanI samAna che. A rIte parihAra vizuddha saMyata paryata jANavuM. 61 suhumasaMparAe NaM bhaMte ! pucchA?goyamA ! chavvihaudIrae vA,paMcavihaudIrae vA / cha udIremANe Auya veyaNijjavajjAo cha kammappagaDIo udIrei, paMca udIremANe Auya veyaNijjamohaNijjavajjAo pNckmmppgddiioudii| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma saMparAya saMyata keTalI karmaprakRtionI udIraNA kare che? uttara- he gautama! cha athavA pAMca karma pravRtionI udIraNA kare che, chanI udIraNA kare, to AyuSya ane vedanIyane choDIne zeSa cha karma pravRtionI udIraNA kare che, pAMcanI udIraNA kare to AyuSya, vedanIya
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7, [ 385 | ane mohanIyane choDIne zeSa pAMca karma prakRtionI udIraNA kare che. 62 ahakkhAyasaMjaeNaM bhaMte !pucchA? goyamA !paMcavihaudIrae vA, duvihaudIrae vA, annudiirevaa| paMca udIremANe AuyaveyaNijjamohaNijjavajjAo, sesaMjahANiyaMThassA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata keTalI karma prakRtionI udIraNA kare che? uttarahe gautama! pAMca athavA be karmaprakRtionI udIraNA kare che athavA anudIraka hoya che. pAMcanI udIraNA kare to AyuSya, vedanIya ane mohanIyane choDIne zeSa pAMca karmaprakRtionI udIraNA kare che(be karmanI udIraNA kare to nAma ane gotra karmaprakRtionI udIraNA kare che.) ityAdi nigraMthanI samAna jANavuM. vivecana : - prastuta sUtromAM pAMca cAritramAM udIraNAnuM atidezAtmaka kathana che. prAraMbhanA traNa cAritramAM bakuzanI jema cha, sAta ke ATha karmonI udIraNA hoya che. sAta karmonI udIraNA hoya, tyAre AyuSyanI udIraNA karatA nathI ane cha karmonI udIraNA hoya, tyAre AyuSya ane vedanIya karmanI udIraNA karatA nathI. samasta saMsArI jIvone A be karmanI udIraNA bhajanAthI thAya che. zeSa cha karmanI udIraNA navamA guNasthAna sudhI niyamA hoya che. trIjA guNasthAnamAM jIvanuM maraNa thatuM nathI. tyAM niyamA ATha karmonI udIraNA thAya che. sUkSma saMparAya saMyata che athavA pAMca karmanI udIraNA kare che, te bhAvArthathI spaSTa che. yathAkhyAta saMyatamAM agiyAramA ane bAramA guNasthAnamAM pAMca athavA be karmonI udIraNA kare. jyAre temAM pAMca karmonI udIraNA kare tyAre AyuSya, vedanIya ane mohanIyane choDIne zeSa pAMca karma prakRtionI udIraNA kare che ane be karmanI udIraNA kare tyAre nAma ane gotra karma prakRtionI udIraNA kare che. sayogI kevaLImAM be karmonI udIraNA kare che. ayogI kevaLImAM te anudIraka hoya che. ayogI avasthAmAM koI karmanI udIraNA thatI nathI. saMyatomAM karmabaMdha, vedana, udIraNA - baMdha | na udaya hatha | udIraNA sAmAyika, chedopasthApanIya ane |8-karmono athavA | 8-karmonuM 8-athavA parihAra vizuddha 7-AyuSya varjIne 7-AyuSya varjIne athavA -AyuSya, vedanIya varjIne sUkSma saMparAya, -Ayu, moha, varjIne 8-karmonuM -AyuSya, vedaka, varjIne athavA pa-AyuSya vedanIya mohablarjIne yathAkhyAta 1-vedanIyano athavA | 7-moha varjIne | pa-AyuSya, veda, moha0 varjIne abaMdha 4 aghAtI | ra-nAma, gotra/anudIraka (ra4) uvasaMpadatyAga dvAra :63 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! sAmAiyasaMjayattaM jahamANe kiM jahai, kiM uvasaMpajjai? goyamA !sAmAjhyasaMjayattaMjahai, cheovaTThAvaNiyasaMjayaMvA suhamasaMparAyasaMjayaMvA asaMjamaM vA saMjamAsaMjamaMvA uvsNpjji| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, sAmAyika saMtapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 386] zrI bhagavatI sUtra-5 ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama ! te sAmAyika saMtapaNAne choDe che ane chedopasthApanIya saMyama, sukSmasaMparAya saMyama, asaMyama athavA saMyamasaMyamanA bhAvone prApta kare che. 64 cheovaTThAvaNie NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! cheovaTThAvaNiyasaMjayattaM jahai, sAmAiya- saMjaya vA parihAravisuddhiyasaMjaya vA suhumasaMparAyasaMjaya vA asaMjaya vA saMjamAsaMjayavA uvasaMpajjai / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! chedopasthApanIya saMyata, chedopasthApanIya saMyatapaNAno tyAga kare, tyAre te zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama! te chedopasthApanIya saMtapaNAno tyAga kare che ane sAmAyika, parihAra vizuddha, sUkSma saMparAya saMyama, asaMyama athavA saMyamasaMyamanA bhAvone prApta kare che. 65 parihAravisuddhie NaM bhate!pucchA? goyamA !parihAravisuddhiyasaMjayattaMjahai, cheo vaTThAvaNiyasaMjayavA asajamavA uvsNpjji| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha sayata, parihAra vizuddha saMtapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama ! te parihAravizuddha saMtapaNAno tyAga kare che ane chedopasthApanIya saMyama athavA asaMyamanA bhAvone prApta kare che. 66 suhamasaMparAeNaM bhaMte ! pucchA?goyamA ! suhamasaMparAyasaMjayattaMjahai,sAmAiyasaMjayaM vA cheovaTThAvaNiyasaMjayaMvA ahakkhAyasaMjayaMvA asaMjamaMvA uvsNpjji| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! sanma saMparAya saMyata. sarmasaMparAyasaMtapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama! te sUkSmasaMparAyasaMtapaNAno tyAga kare che ane sAmAyika saMyama, chedoSasthAnanIya saMyama, yathAkhyAta saMyama athavA asaMyamanA bhAvone prApta kare che. 67 akkhAyasaMjaeNaMbhaMte !pucchA? goyamA !ahakkhAyasaMjayattaMjahai,suhumasaMparAya sajamavA asajamavA siddhigaivA uvspjji| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata, yathAkhyAta saMtapaNAno tyAga kare, tyAre zuM choDe che ane zuM prApta kare che? uttara- he gautama ! te yathAkhyAta saMtapaNAno tyAga kare che ane sUkSma saMparAya saMyama athavA asaMyamanA bhAvone prApta kare che athavA siddha gatine prApta kare che. vivecana : saMsArI jIvonA pariNAmo parivartita thatA rahe che. kyAreka uccatama ane kyAreka nimnatama pariNAmo prApta thAya che. prastuta dvAramAM cAritranA pariNAmomAM parivartana thatAM sAdhaka te cAritrano tyAga karIne, kai-kai avasthAne prApta karI zake te viSayanuM varNana che arthAt A dvAramAM pAMca cAritranI mArgaNAonuM nirUpaNa che. nada6 3vasaMpanna - tyAga ane svIkAra karavo. saMyama bhAvono tyAga ane svIkAra traNa prakAre thAya che- (1) saMkalpa pUrvaka ane (2) pariNAma parivartanathI athavA (3) mRtyu thavAthI. ahIM sAmAnya pRcchA hovA chatAM traNe ya prakArono samAveza thayo che. sAmAyika saMyata :- sAmAyika saMtapaNAno koI saMkalpa pUrvaka tyAga kare to tIrthaMkaranA zAsana
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 387 parivartananI apekSAe chedopasthApanIya saMtapaNAne prApta kare che athavA saMyamano saMkalpapUrvaka tyAga kare to asaMyama ke saMyamasaMyamane prApta kare che. pariNAma parivartananI apekSAe sAmAyika saMtapaNAnuM parivartana thAya to te chedopacchanIyapaNuM, sUkSma saMparAyapaNuM tathA asaMyama ane saMyamasaMyama avasthAne prApta kare che. mRtyu pAme to mAtra asaMyamane prApta kare che. sAmAyika saMyamano tyAga karIne anaMtarapaNe parihAra vizuddhapaNuM ke yathAkhyAtapaNuM prApta thatuM nathI ane paraMpara bhAvonuM A dvAramAM grahaNa karyuM nathI. parihAra vizuddhapaNuM chedopasthApanIyathI ja prApta thAya che ane yathAkhyAta, sUkSma saMpAyathI ja prApta thAya che. te baMne cAritranI Agata eka-ekanI ja che ane gata paNa eka-eka cAritranI che. kALa kare to asaMyamanI gati thAya che. chedopasthApanIya saMyata - chedopasthApanIyapaNAno koI saMkalpa pUrvaka tyAga kare to zAsana parivartananI apekSAe sAmAyika saMtapaNAne prApta kare che athavA viziSTa sAdhanAnI apekSAe parihAra vizuddha cAritra prApta thAya che tathA saMyamano ja saMkalpapUrvaka tyAga kare to asaMyama ke saMyamasaMyamanA bhAvone prApta kare che. pariNAmonA parivartanathI chedopasthApanIyapaNAnuM parivartana thAya, to sAmAyika, parihAra vizuddha ane sUkSma saMparAyapaNuM tathA asaMyama ane saMyamasaMyamanA bhAvo prApta thAya che. mRtyu pAme to mAtra asaMyama bhAvane prApta kare che. parihAra vizaddha saMyata te sAdhanAno saMkalpapUrvaka tyAga karIne punaH gacchamAM Ave, to chedopasthApanIya saMyamano svIkAra kare che ane pariNAma parivartanathI chedopasthApanIyapaNuM ke asaMyamane prApta kare che ane jo te avasthAmAM kALadharmane prApta kare to devalokamAM utpanna thaIne asaMyamane prApta kare che. sUkSma saMparAya saMyata :- A saMtapaNAno saMkalpa pUrvaka tyAga thato nathI. pariNAma parivartananI apekSAe zreNIthI pAchA phare to sUkSma saMparAya saMyamano tyAga karIne te sAmAyika ke chedopasthApanIya cAritrane prApta kare che. zreNI upara caDhe to yathAkhyAta saMyamane prApta kare che ane kALadharmane pAme to asaMyamanA bhAvone prApta kare che. yathAkhyAta sayata :- A sayatapaNAno paNa saMkalpapUrvaka tyAga thato nathI. pariNAma parivartanathI upazama zreNIne prApta yathAkhyAta saMyata agiyAramA guNasthAnanI sthiti pUrNa thatAM yathAkhyAta saMyamano tyAga karIne dazamA guNasthAne sUkSma saMparAya saMyamane prApta kare che, mRtyu thatAM asaMyama bhAvone prApta kare che. kSepaka zreNIne prApta yathAkhyAta saMyata bAramA guNasthAnathI teramA ane caudamA guNasthAnane prApta karIne, yathAkhyAta saMtapaNAno tyAga karIne, siddha gatine prApta kare che. saMyatomAM mArgaNA - saMyata nigraMthAvasthAnI prApti | nigraMtha rahita avasthAnI prApti | sAmAyika cAritrane choDe to chedopasthApanIya, sUkSma saMparAya | saMyamasaMyama ke asaMyama chedopasthApanIyane choDe to sAmAyika, parihAra vizuddha ane | saMyamasaMyama ke asaMyama sUkSma saMparAne parihAra vizuddhane choDe to chedopasthApanIyane asaMyama (kALa kare to ja) sUkSma saMparAne choDe to sAmAyika, chedo, yathAkhyAtane asaMyama (kALa kare to ja) yathAvAtane choDe to | sUkSma saMparAya athavA siddhagatine | asaMyama (kALa kare to ja)(siddha
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 388 | zrI bhagavatI satra-5 (rapa) saMjJA dvAraH 68 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kisaNNovautte hojjA,NosaNNovautte hojjA? goyamA! saNNovauttehojjA,evaMjahA buso| evaM jAvaparihAravisuddhie / suhumasaMparAe ahakkhAe ya jahA pulaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, saMjJopayukta hoya che ke nosaMjJopayukta che? uttarahe gautama ! te saMjJopayukta hoya che ityAdi bakuzanI samAna che. A rIte parivAra vizuddha saMyata paryata jANavuM. sUkSma saMparAya saMyata ane yathAkhyAta saMyatanuM kathana pulAkanI samAna jANavuM joIe. vivecana - prastuta sUtramAM saMyatomAM saMzopayuktatA ane nosaMjJopayuktatAnuM kathana niyaMThAonA atidezapUrvaka che. saMzopayakta- AhArAdi cAra saMjJAmAM upayogavAna. nosaMzopayukta AhArAdi saMjJAmAM upayoga na hoya te. chaThThA pramatta saMyata guNasthAna sudhI saMjJAomAM upayoga hoya che. apramatta saMyata sarveya nosaMjJopayukta hoya che. sAmAyika ane chedopasthApanIya saMyatamAM 6 thI 9 guNasthAna ane parivAra vizuddhimAM 67 be guNasthAna hoya che. A traNe ya saMyata AhAraka hoya che ane savedI paNa hoya che. tema chatAM apramattadazAmAM teo AhAra ke maithuna saMjJopayukta nathI. tethI te traNe saMyato bakuzanI jema ja chaThThA guNasthAnanI apekSAe saMjJopayukta ane apramatta avasthAnI apekSAe nosaMjJopayukta hoya che. sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta saMyatamAM saMpUrNa apramatta dazA hovAthI te nosaMjJopayukta che. saMyatomAM saMzopayuktatA, nosaMzopayuktatA - saMyata saMzA | saMzopayukta | nosaMzopayukta sAmAyika, chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha sUkSma saMparAya ane yathAkhyAtA nathI | x (ra) AhAraka dvAra :69 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kiM AhArae hojjA, aNAhArae hojjA? goyamA ! jahA pulAe / evaM jAvasuhumasaMparAe / ahakkhAyasaMjae jahA siNAe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata zuM AhAraka hoya che ke anAhAraka? uttara- he gautama! pulAkanI samAna che. A rIte sUkSma saMparAya paryata jANavuM. yathAkhyAta saMyata snAtakanI samAna che. vivecana : pAMca saMyata paryAptAvasthAmAM hoya che. tethI temAM aparyAptAvasthAnuM anAhArakapaNuM hotuM nathI paraMtu yathAkhyAta saMyatamAM kevaLI samudyAta ane ayogI avasthAnI apekSAe anAhArakapaNuM hoya che.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, [ 389 ] A rIte prathama cAra saMta eka mAtra AhAraka che ane yathAkhyAta saMyata AhAraka ane anAhAraka bane hoya che. saMyatomAM AhAraka-anAhAraka:saMyata AhAraka | anAhAraka sAmAyika, chedoSasthAnIya, parihAra vizuddha ane sUkSma saMparAya | yathAkhyAta (ra0) bhava dvAra: 70 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! kai bhavaggahaNAiMhojjA? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM, ukkoseNa aTTha / evaM cheovaTThAvaNie vi / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata keTalA bhava grahaNa kare che arthAt sAmAyika saMyama keTalA bhavamAM Ave che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa ATha bhavamAM Ave che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. 71 parihArAvisuddhieNaM bhaMte! pucchA? goyamA!jahaNNeNaM ekkaM, ukkoseNaM tinnnni| eva jaavahkkhaae| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! parivAra vizuddha saMyama keTalA bhavamAM Ave che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa traNa bhavamAM Ave che. A ja rIte sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta saMyama paNa utkRSTa traNa-traNa bhavamAM Ave che. vivecana : prastuta sUtromAM pAMca saMyamanA bhAvo keTalA bhavamAM prApta thaI zake che, te viSayanuM nirUpaNa che. sAmAyika ane chedopasthApanIya saMyama utkRSTa ATha bhavamAM ane parivAra vizuddha utkRSTa traNa bhavamAM ja prApta thAya che. sUkSma saMparAya ane yathAkhyAta saMyama paNa traNa bhavamAM prApta thAya che. temAM be bhavamAM upazama zreNI ane trIjA bhavamAM kSapaka zreNI kare che. tAtparya e che ke eka bhavamAM be vAra upazama zreNI thaI zake che paraMtu baMne prakAranI zreNI eka bhavamAM thatI nathI. tethI kSapaka zreNIno eka svataMtra bhava thAya che. (28) AkarSa dvAra: 72 sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! egabhavaggahaNiyA kevaiyA AgarisA paNNattA? goyamA! jahA busss| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatanA bhAvo eka bhavamAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama ! bakuzanI jema jaghanya eka vAra ane utkRSTa aneka so vAra prApta thAya che. 73 cheovaTThAvaNiyassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM vIsapuhutta /
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 390 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! chedopasthApanIya saMyatanA bhAvo eka bhavamAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa aneka vIsa vAra(120 vAra) prApta thAya che. 74 parihAravisuddhiyassaNaMbhaMte!pucchA? goyamA!jahaNNeNaMekko, ukkoseNaM tinnnni| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha saMtanA bhAvo eka bhavamAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama! jaghanya eka ane utkRSTa traNa vAra prApta thAya che. |75 suhumasaMparAyassaNaM bhaMte! pucchA? goyamA!jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM cttaari| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! sUkSma saMparAyanA bhAvo eka bhavamAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya eka ane utkRSTa cAra vAra prApta thAya che. 76 ahakkhAyassa NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM ekko, ukkoseNaM donnnni| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyatanA bhAvo eka bhavamAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama! jaghanya eka ane utkRSTa be vAra prApta thAya che. 77 sAmAiyasaMjayassaNaM bhaMte ! NANAbhavaggahaNiyA kevaiyA AgarisA paNNattA? goyamA !jahA buse| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatanA bhAvo aneka bhavomAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama! bakuzanI jema aneka hajAra vAra prApta thAya che. 78 cheovaTThAvaNiyassa NaM bhaMte! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM doNNi, ukkoseNaM uvaraNavaNhaMsayANaMaMtosahassassa / prihaarvisuddhiyssjhnnnnennNdonnnni,ukkosennNstt| suhamasaMparAyassajahaNNeNaMdoNNi,ukkoseNaMNava / ahakkhAyassajahaNNeNaMdoNNi, ukkoseNaM pavA bhAvArtha :- prazna- he bhagavana! chedopasthApanIya saMyatanA bhAvo aneka bhavomAM keTalI vAra prApta thAya che? uttara- he gautama ! jaghanya be vAra, utkRSTa navasothI adhika ane eka hajArathI ochI vAra prApta thAya che. parihAra vizuddha saMyatanA bhAvo jaghanya be vAra ane utkRSTa sAta vAra, sUkSma saMparAya saMyatanA bhAvo jaghanya be vAra ane utkRSTa nava vAra tathA yathAkhyAta saMyatanA bhAvo jaghanya be vAra ane utkRSTa pAMca vAra prApta thAya che. vivecana : prastuta sutromAM AkarSa dvAranA mAdhyame eka ke aneka bhavomAM jIvane pAMca saMyatanA bhAvo keTalI vAra prApta thAya te viSayanuM nirUpaNa che. vIra duttara-vIsa pRthakatva. pudutta zabda aneka saMkhyAno vAcaka che. tethI vIra puduttano artha aneka vIsa thAya che. aneka zabdamAM koI paNa saMkhyA nizcita nathI. paraMtu TIkAkAre vIla pudu zabdanI vyAkhyA karatAM 120 nizcita saMkhyAnuM kathana karyuM che. te kroDapUrva varSanI uMmare saMbhava bane che.
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25 : uddezaka-7 chaMdopasthApanIya saMyamanA bhAvo pariNAma parivartanathI ke prAyazcita rUpe upasthApanA karatAM eka bhavamAM 120 vAra Ave che ane aneka bhavomAM navasothI adhika ane eka hajArathI ochI vAra Ave che. TIkAkAre tenI saMkhyA 960 nizcita karI che. te ATha bhavanA ATha koDapUrva varSamAM thaI zake che. chedopasthApanIya cAritra utkRSTa ATha bhavomAM prApta thAya che. eka bhavamAM te 120 vAra Ave to ATha bhavomAM 12048-960 vAra Ave che. A rIte TIkAkAranuM kathana sUtrakAranA Azayane spaSTa kare che. parihAra vizuddha cAritra eka bhavamAM 1,2 ke 3 vAra prApta thaI zake che, tenAthI adhika vAra prApta thatuM nathI. ke aneka bhavomAM arthAt be ke traNa bhavomAM 2,3,4,5,6 ke 7 vAra prApta thaI zake che. A rIte A cAritra traNa bhavothI ke sAta vArathI adhika koI jIvane prApta thatuM nathI. traNa bhavomAMthI kayA bhavamAM keTalI vAra prApta thAya, teno koI niyama sUtramAM prApta thato nathI. sUkSma saMparAya saMyamanA bhAvo traNa bhavamAM ja prApta thAya che. temAM eka bhavamAM be vAra uparAma zreNI kare tyAre caDatA-utaratA be be vAra A cAritra prApta thAya tethI kula cAra vAra, bIjA bhavamAM pharI be vAra upazama zreNInI apekSAe cAra vAra ane carama bhavamAM Apaka zreNInI apekSAe eka vAra A rIte aneka mavonI apekSAe 4+4+1 - 9 AkarSa thAya che. eka bhavamAM koI paNa jIva upazama ane paka tema be prakAranI zreNI karato nathI ane carama bhavamAM jIva eka paka zreNI ja kare che. kSepaka zreNI karanArane te bhavamAM sUkSma saMparAya cAritranI sparzanA eka ja vAra thAya che ane upazama zreNI karanArane sUkSma saMparAya cAritranI sparzanA eka bhavamAM utkRSTa cAra vAra ane be bhavamAM utkRSTa ATha vAra thAya che. saMkSepamAM jIvane saMsAra kAlamAM kSapaka zreNI eka vAra, upazama zreNI cAra vAra ane sUkSma saMparAya saMyama nava vAra prApta thAya che. yazAkhyAta saMyamanA bhAvo utkRSTa traNa bhavomAM prApta thAya che. temAM eka bhavamAM be vAra upazama zreNI kare tyAre be vAra, bIjA bhavamAM pharI be vAra upazama zreNInI apekSAe be vAra ane carama bhavamAM kSepaka zreNInI apekSAe eka vAra, A rIte aneka bhavonI apekSAe 2+2+1 = 5 AkarSa thAya che. sUkSma saMparAya ane yacAkhyAta A be cAritra aMtima bhavamAM eka ja vAra prApta thAya che. koIka jIva eka bhavamAM upazama zreNI kare ane bIjA bhavamAM kSapaka zreNI karIne mokSe jAya, to tenA sUkSma saMparAya ke yathAkhyAta saMyamanA ochA AkarSa paNa thaI zake che. saMyatomAM bhava ane AkarSa : saMcana sAmAyika chedopasthApanIya parihAra vizuddha sUkSma saMparAya yathAkhyAta jaghanya 1 1 1 1 1 bhava utkRSTa 8 8 3 3 3 eka bhavamAM 391 jayanya 1 1 1 1 1 utkRSTa seMkaDo 120 3 4 ra aneka bhavomAM jaghanya 2 2 ra 2 ra utkRSTa hajAro o 7 9 5
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 ] zrI bhagavatI satra-5 utkRSTa dezona(rAjasthApanIya saMyata tenI sthiti, nirgathI muhUrtanI che. yathApyA (29) sthiti dvAra: 79 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte !kAlao kevacirahoi ? goyamA !jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM desUNaehiM NavahiM vAsehiM UNiyA puvvakoDI / evaM cheovaTThAvaNie vi / parihAravisuddhie jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaMdesUNaehiM eguNatIsAe vAsehiMUNiyA puvvkoddii| suhamasaMparAe jhaanniyNtthe| ahakkhAe jhaasaamaaiysNje| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyatanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona(nava varSa jUna) pUrvakoTi varSanI che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyata paNa jANavA. parihAra vizuddha saMyata jaghanya eka samaya ane utkRSTa dezona(29 varSa nyUna) pUrvakoTi varSa sudhI rahe che. sUkSma saMparAya saMyatanI sthiti, nigraMthanI samAna che arthAt jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. yathAkhyAta saMyatanI sthiti sAmAyika saMyatanI samAna che. 80 sAmAiyasaMjayA NaM bhaMte !kAlao kevaciraM hoMti ? goyamA !savvaddhaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! aneka jIvonI apekSAe sAmAyika saMyatanI sthiti keTalI che? uttara-he gautama! te sarvoddhA(sarvakAla) hoya che. 81 cheovaTThAvaNiyasaMjayANaMbhaMte !pucchA? goyamA !jahaNNeNaM aDDAijjAiMvAsasayAI, ukkoseNaM pnnnnaasNsaagrovmkongi-syshssaaii| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana ! aneka jIvonI apekSAe chedopasthApanIya saMyatanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya ra50 varSa ane utkRSTa pa0 lAkha kroDa sAgaropamanI che. 82 parihArAvisuddhiyasaMjayA NaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM desUNAI do vAsasayAI ukkoseNaM desUNAo do puvvkoddiio| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka jIvonI apekSAe parihAra vizuddha saMyatanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama! jaghanya dezona baso varSa, utkRSTa dezona be pUrvakoTi varSanI che. 83 suhumasaMparAyasaMjayA NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuttaM / ahakkhAyasaMjayA jahA saamaaiysNjyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aneka jIvonI apekSAe sUkSma saMparAya saMyatanI sthiti keTalI che? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya, utkRSTa aMtarmuhUrtanI che, yathAkhyAta saMtonuM kathana sAmAyika saMyatonI samAna che. vivecana : prastuta sutromAM kAla dvAranA mAdhyame eka jIva ane aneka jIvonI apekSAe saMyatonI sthiti darzAvI che. eka jIvanI apekSAe sthiti :- sAmAyika, chedopasthApanIya ane yathAkhyAta cAritranI utkRSTa sthiti nava varSa nyUna pUrvakoTi varSanI che. pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA manuSya nava varSe cAritrano svIkAra
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 393 | kare tenI apekSAe utkRSTa sthiti nava varSa jUna pUrvakoTi varSanI thAya che. jaghanya eka samayanI sthiti maraNanI apekSAe athavA pariNAmottarane prApta thavAnI apekSAe ghaTita thAya che. zarIra sApekSa kiyAmAM ochAmAM ochA asaMkhya samaya thAya che parata AtmAnA pariNAmonI sthiti saMyama bhAvamAM eka samaya, sAta samaya Adi thaI zake che ane mRtyu pAmatA koIpaNa bhAvanI sthiti eka samayanI thAya che. parihAra vizuddha cAritranI jaghanya eka samayanI sthiti maraNanI apekSAe che ane utkRSTa dezona (29 varSa nyUna) pUrvakoTi varSa pramANa che. jo koI pUrvakoTi varSanA AyuSyavALo manuSya nava varSe dIkSA grahaNa kare ane vIsa varSanI dIkSA paryAya pachI te parihAra vizuddha cAritrano svIkAra kare to dezona(29 varSa jUna) pUrvakoTi varSanI sthiti thAya che. jo ke parivAra vizuddha cAritrano kalpa 18 mAsano che, tema chatAM koI sAdhaka avicchinna pariNAmothI tenuM jIvana paryata pAlana karI zake che. sama saMparAya cAritranI sthiti jaghanya eka samaya mRtyunI apekSAe che ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. te dazamAM guNasthAnanI sthiti pramANe che. aneka jIvonI apekSAe sthiti :- sAmAyika ane yathAkhyAta saMyatanI sthiti sarvakAla hoya che. kAraNa ke te baMne saMyata zAzvata che. - chedoSasthApanIya cAritranI sthiti aneka jIvonI apekSAe jaghanya 250 varSa ane utkRSTa 50 lAkha kroDa sAgaranI che, yathA- utsarpiNI kAlanA prathama tIrthaMkaranA zAsanamAM chedopasthApanIya cAritra hoya che ane te zAsana 250 varSa sudhI cAle che, tethI jaghanya sthiti ra50 varSanI che ane avasarpiNI kAlanA prathama tIrthakaranA zAsanamAM chedopasthApanIya cAritra hoya che ane temanuM zAsana 50 lAkha kroDa sAgaropama sudhI cAle che, te apekSAe utkRSTa sthiti ghaTita thAya che. parihAra vizuddha cAritranI sthiti aneka jIvonI apekSAe jaghanya dezona(58 varSa jUna) baso varSanI(= 142 varSanI) che, yathA- utsarpiNI kAlamAM prathama tIrthakaranI samIpe so varSanA AyuSyavALA koI muni ra9 varSe parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra kare ane tenA jIvananA aMte tenI pAse so varSanA AyuSyavALA anya koI muni ra9 varSe parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra kare, tenI pAse trIjA koI paNa muni parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra karI zakatA nathI. kAraNa ke parihAra vizuddha cAritra tIrthakaranI be pATa sudhI ja hoya che. tethI 58 varSa nyUna baso varSanI sthiti thAya che. arthAt jaghanya sthiti 14ra varSanI thAya che. utkRSTa sthiti dezona be pUrvakoTi varSanI hoya che, yathA- avasarpiNI kAlanA prathama tIrthakaranI samIpe pUrvakoTi varSanA AyuSyavALA koI muni parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra kare ane tenA jIvananA aMte tenI pAse teTalA ja AyuSyavALA anya muni A cAritra aMgIkAra kare, A rIte be pUrvakoTi varSa thAya che. temAM te baMne munionuM ra9-29 varSanuM AyuSya dhUna karavAthI dezona(58 varSa nyUna) be pUrvakoTi varSa thAya che. sUkama saparAya cAritranI sthiti aneka jIvonI apekSAe jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrtanI che, yathA- eka jIvane sUkSma saMparAya cAritrano aMtima samaya hoya, tyAre ja anya eka jIva sUkSma saMparAya cAritrane pAme to aneka jIvonI apekSAe eka samayanI sthiti thAya che. utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI che. eka jIvanI aMtarmuhUrtanI sthitithI aneka jIvonI apekSAnuM aMtarmuhUrta moTuM hoya che. kAraNa ke aMtarmuhUrtanA asaMkhya bheda che.
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 | zrI bhagavatI sUtra-5 saMyatonI sthiti:saMyata | eka jIvanI apekSAe | aneka jIvonI apekSAe | jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa sAmAyika ane yathAkhyAta | 1 samaya | dezona pUrvakoTi varSa | zAzvata | zAzvata chedopasthApanIya 1 samaya | dezona pUrvakoTi varSa | ra50 varSanuM 50 lAkha kroDa sAgaropama parihAra vizuddha | 1samaya | dezona pUrvakoTi varSa | 14ra varSa | pa8 varSa jUnA be pUrvakoTi varSa | sUkSma saMparAya 1 samaya | aMtarmuhUrta 1 samaya | aMtarmuhUrta * (1) sAmAyika chedopasthApanIyamAM dezona eTale 9 varSa nyUna che (2) parihAravizuddhamAM dezona eTale ra9 varSa jUna che. (30) aMtara dvAra :84 sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! kevaiyaMkAlaM aMtara hoi? goyamA !jahA pulaagss| evaM jaavahkkhaaysNjyss| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! eka sAmAyika saMyatanuM aMtara keTalA kAlanuM che? uttara- he gautama! jaghanya aMtarmuhUrta ityAdi pulAkanI samAna che. A rIte yathAkhyAta saMyata paryata jANavuM. 85 sAmAiyasaMjayANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! Natthi aNtrN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aneka sAmAyika saMyatonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! aMtara nathI. 86 cheovaTThAvaNiyANaM bhaMte! pucchA? goyamA ! jahaNNeNaM tevaDhei vAsasahassAI, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmkoddaakoddiio| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! chedopasthApanIya saMyatonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama! jaghanya 8,000 varSa ane utkRSTa kaMIka nyUna 18 kroDAkoDI sAgaropamanuM che. 87 parihAravisuddhiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA !jahaNNeNaM caurAsIIvAsasahassAI, ukkoseNaM aTThArasa saagrovmkoddaakoddiio| suhamasaMparAyANaMjahANiyaMThANaM / ahakkhAya saMjayANaM jahA saamaaiysNjyaann| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! parihAra vizuddha saMtonuM aMtara keTalA kAlanuM hoya che? uttara- he gautama ! jaghanya 84,000 varSa ane utkRSTa kaMIka nyUna 18 kroDakroDI sAgaropamanuM che. sukSma saMparAya saMyatonuM aMtara nigraMthonI samAna che. yathAkhyAta saMyatonuM aMtara sAmAyika saMyatonI samAna che. vivecana :eka jIvanI apekSAe aMtara :- sAmAyika Adi pAMce ya saMyatonuM aMtara jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa anaMtakAlanuM che. tenuM spaSTIkaraNa mulAkanI samAna samajavuM. aneka jIvonI apekSAe aMtara - sAmAyika saMyatonuM aMtara nathI. kAraNa ke te zAzvata che. chedopasthApanIya saMyatonuM aMtara jaghanya 8,000 varSa ane utkRSTa 18 kroDAkroDI sAgaropamanuM
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 395 | che, yathA- covIsamAM tIrthakaranA zAsanamAM pAMcamA ArAnA aMta sudhI chedopasthApanIya cAritra hoya che. tyAra pachI 21,000 varSa pramANa chaThThA ArAmAM ane utsarpiNI kAlanA 21-21 hajAra varSa pramANa prathama be ArAmAM chedopasthApanIya cAritrano abhAva hoya che. tyAra pachI utsarpiNIkAlanA trIjA ArAmAM prathama tIrthakara tIrthanI sthApanA kare tyAre chedopasthApanIya cAritra hoya che. tethI jaghanya aMtara 3,000 varSanuM thAya che. utkRSTa aMtara A pramANe che, yathA- utsarpiNI kAlanA 24mA tIrthaMkaranA zAsana sudhI chedopasthApanIya cAritra hoya che tyAra pachI be kroDAkoDI pramANa cothA ArAmAM, traNa kroDAkoDI pramANa pAMcamA ArAmAM ane 4 kroDAkroDI pramANa chaThThA ArAmAM tathA A ja rIte avasarpiNI kAlanA cAra kroDAkoDI sAgaropama pramANa prathama ArAmAM, traNa kroDAkroDI sAgaropama pramANa bIjA ArAmAM ane be kroDAkoDI sAgaropama pramANa trIjA ArAmAM chedopasthApanIya cAritra nathI. avasarpiNI kAlanA trIjA ArAnA pAchalA bhAgamAM prathama tIrthaMkaranA zAsanamAM chedopasthApanIya cAritra hoya che. A rIte chedopasthApanIya saMyatonuM utkRSTa aMtara 2+3+4+4+3+2 = 18 kroDAkoDI sAgaropamanuM hoya che, ahIM jaghanya aMtaramAM kiMIka adhika kAla thAya che ane utkRSTa aMtaramAM kaMika nyUna kAla thAya che. paraMtu te alpa hovAnA kAraNe tene gauNa karI sUtramAM tenuM kathana karyuM nathI. parihAra viza9 cAritranuM aneka jIvonI apekSAe aMtara jaghanya 84,000 varSa ane utkRSTa 18 kroDAkoDI sAgaropamanuM A pramANe thAya che, yathA- avasarpiNI kAlanA 21-21 hajAra varSa pramANa pAMcamA ane chaThThA ArAmAM ane utsarpiNI kAlanA paNa 21-21 hajAra varSanA pahelA ane bIjA ArAmAM A rIte kula 21000*4 = 84000 varSa paryata parihAra vizuddha cAritra hotuM nathI. kAraNa ke parihAra vizuddha cAritra nava pUrvadharane hoya che. pUrvanuM jJAna pUrvokta kAlamAM nathI. tethI parivAra vizuddha cAritra paNa nathI. paraMtu cothA ArAmAM janmelA pAMcamA ArAmAM parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra karI zake che. tethI pAMcamA ArAnA prAraMbhamAM parihAra vizuddha cAritra hoya che ane utsarpiNI kAlanA trIjA ArAmAM traNa varSa sADA ATha mahine prathama tIrthakara tIrthanI sthApanA kare tyAra pachI parihAra vizuddha saMyata thAya che. A rIte 84,000 varSanA aMtaramAMthI pAMcamA ArAno kAla ghaTADatAM ane utsarpiNInA trIjA ArAno kAla vadhAratAM kaMIka nyUna 84,000 varSanuM jaghanya aMtara thAya che. te baMne kAla alpa hovAthI sUtramAM tene gauNa karI tenuM kathana karyuM nathI. sUthama saMparAya cAritranuM aneka jIvonI apekSAe aMtara jaghanya eka samaya ane utkRSTa che mAsanuM che. kAraNa ke cha mahinA pachI avazya koI jIva zreNI para AruDha thAya che. yathAkhyAta cAritranuM aneka jIvonI apekSAe aMtara nathI, kAraNa ke kevaLInI apekSAe te zAzvata che. saMyatonuM aMtara :saMyata eka jIvanI apekSAe aneka jIvonI apekSAe jaghanya | utkRSTa sAmAyika, yathAkhyAta aMtara nathI. | zAzvata_ chaMdopasthApanIya] ja. aMtarmuhUrta, u. anaMtakAla arthAt 3000 varSaT dezona 18 kroDAkoDI sAgaropama parihAra vizuddha | ardhapudgala parAvartana kAla 84000 varSa | dezona 18 kroDAkoDI sAgaropama sUkSma saMpAya 1 samaya | 6 mAsa
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 39s | zrI bhagavatI sUtra-5 (31) samuThThAta dvAra :88 sAmAiyasaMjayassa NaM bhaMte ! kai samugghAyA paNNattA ? goyamA ! cha samugghAyA paNNattA-jahA kasAyakusIlassa / evaMcheovaTThAvaNiyassa vi / parihAravisuddhiyassajahA pulAgassa / suhamasaMparAyassa jahA NiyaThassa / ahakkhAyassa jahA sinnaayss| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! sAmAyika saMyatane keTalA samudyAta hoya che ? uttara- he gautama ! kaSAyakuzIlanI samAna cha samudraghAta hoya che. A ja rIte chedopasthApanIya saMyatane paNa cha samughAta hoya che. parihAra vizuddha saMtane pulAkanI samAna traNa samudyAta hoya che. sUkSma saMparAyane nigraMtha niyaMThAnI samAna eke ya samughAta nathI ane yathAkhyAta saMyatane snAtakanI samAna eka kevaLI samudyAta che. vivecana : parihAra vizuddha saMtonI eka viziSTa prakAranI sAdhanA hoya che. te vaikriyAdi labdhino prayoga karatA nathI. tethI tene traNa samudyAta hoya che. sama saparAya saMyatone samudyAta nathI, kAraNa ke AThamAthI bAramA guNasthAna sudhI upazama ke kSapaka zreNInI avasthAmAM sAdhaka apramatta hoya che ane apramatta sAdhaka (kevaLI samudyAta sivAya) koI samughAta karatA nathI. saMyatomAM samughAta :sayata samuddaghAta sAmAyika ane chedopasthApanIya 6- kevaLI samughAta varjIne parihAra vizuddha 3- vedanIya, kaSAya, mAraNAMtika sUkSma saMparAya yathAkhyAta 1- kevaLI samudyAta (3ra) kSetrAvagAhanA dvAra :89 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte! logassa kiM saMkhejjaibhAge hojjA, asaMkhejjaibhAge hojjA, pucchA? goyamA! No saMkhejjai bhAge hojjA, evaM jahA pulAe / evaM jAva suhumasaMparAe / ahakkhAyasaMjae jahA sinnaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, lokanA saMkhyAmA bhAgamAM hoya che ke asaMkhyAtamAM bhAgamAM hoya che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! lokanA saMkhyAmAM bhAgamAM hotA nathI, ityAdi pulAkanI samAna che. A rIte sUkSma saMparAya saMyata sudhI jANavuM yathAkhyAta saMyatanuM kathana snAtakanI samAna che. vivecana : sAmAyikAdi cAra sayato dArikAdi zarIranI apekSAe lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che ane yathAkhyAta saMyata kevaLI samudyAtanI apekSAe snAtakanI samAna lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM, asaMkhyAta bhAgomAM athavA saMpUrNa lokamAM hoya che.
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7, | 397 | X [X TV > saMyatonI kSetrAvagAhanA : saMyata |saMkhyAtamo bhAga) saMkhyAtA bhAgo|asaMkhyAtamo bhAga asaMkhyAta bhAgo saMpUrNa loka prathama cAra saMyata yathAkhyAta * (1) saMkhyAtamo bhAga Adi lokanA bhAga samajavA. (33) kSetra sparzanA dvAra :90 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte ! logassa kiM saMkhejjaibhAgaMphusai, pucchA? goyamA ! jaheva hojjA taheva phusi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! sAmAyika saMyata lokanA saMkhyAtamA bhAgano sparza kare che ityAdi prazna? uttara- he gautama! je rIte kSetrAvagAhanA kahI che, te ja rIte kSetra sparzanA paNa jANavI. avagAhanAthI sparzanA kaMIka adhika hoya che. (34) bhAva dvAra :91 sAmAiyasaMjae NaM bhaMte !kayarammi bhAve hojjA? goyamA ! khaovasamie bhAve hojjA / evaM jaavsuhumsNpraae| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata kayA bhAvamAM hoya che? uttara-he gautama!kSAyopathamika bhAvamAM hoya che, A rIte sUkSmasaMparAya saMyata paryata jANavA. 92 ahakkhAyasaMjaeNaMbhaMte !pucchA? goyamA ! uvasamie vAkhaie vA bhaavehojjaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyata kayA bhAvamAM hoya che? uttara- he gautama ! aupathamika athavA kSAyika bhAvamAM hoya che. vivecana : sAmAyikAdi cAra cAritra mohanIya karmanA kSayopazamathI prApta thAya che tethI te kSAyopathamika bhAvamAM hoya che ane yathAkhyAta cAritra mohanIya karmanA kSaya ke upazamathI prApta thAya che tethI te aupathamika ane kSAyika, baMne bhAvamAM hoya che. saMyatomAM bhAva :sayata pathamikabhAva | zAyopathamika bhAvI bhAyika bhAva prathama cAra saMyama 4 T + I yathAkhyAta (35) parimANa dvAra:93 sAmAiyasaMjayA NaM bhaMte ! egasamaeNaM kevaiyA hojjA? goyamA ! jahA
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 398 ] zrI bhagavatI sUtra-5 kasAyakusIlA taheva NiravasesaM bhANiyavvaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyato eka samayamAM keTalA thAya che? uttara- he gautama ! pratipadyamAna ane pUrvapratipanna sAmAyika saMyatanuM saMpUrNa parimANa kathana kaSAyakuzIlanI samAna che. 94 cheovaTThAvaNiyANaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! paDivajjamANae paDucca siya asthi siya Natthi / jai atthi jahaNNeNa ekkovA dovA tiNNi vA, ukkoseNa sayapuhutta / puvvapaDivaNNae paDucca siya atthi, siya Natthi, jai atthi jahaNNeNaM ekko vA do vA tiNNi vA ukkoseNa koDisayapuhuttaM / parihAravisuddhiyA jahA pulaayaa| suhamasaMparAyA gavAyA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! chedopasthApanIya saMyata eka samayamAM keTalA thAya che? uttara- he gautama! pratipadyamAna kadAcit hoya che ane kadAcit nathI. jo hoya, to jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa aneka so hoya che. pUrva pratipanna kadAcit hoya che ane kadAcit hotA nathI. jo hoya, to jaghanya eka, be, traNa ane utkRSTa aneka so kroDa hoya che. parihAra vizuddha saMtonuM parimANa pulAkanI samAna ane sUkSma saMparAya saMyatonuM parimANa nigraMthonI samAna che. 95 ahakkhAyasaMjayANaMbhaMte !pucchA? goyamA !paDivajjamANae paDucca siya asthi, siya Natthi / jai atthi jahaNNeNaM ekko vA dovA tiNNi vA ukkoseNaM bAvaTThasayaMaThuttarasayaM khavagANaM, cauppaNNaM uvasAmagANaM / puvvapaDivaNNae paDucca jahaNNeNaM koGi- puhuttaM, ukkoseNaM vi koDipuhuttaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! yathAkhyAta saMyato eka samayamAM keTalA hoya che? uttara- he gautama! pratipadyamAna kadAcitu hoya che ane kadAcitu hotA nathI. jo hoya che, to jaghanya eka, be athavA traNa ane utkRSTa 16ra hoya che, jemAM 108 kSepaka ane pa4 upazAmaka hoya che. pUrvapratipanna jaghanya ane utkRSTa aneka kroDa hoya che. vivecana : sAmAyika saMyatanuM kathana kaSAyakuzIlanI samAna che. arthAt pratipadyamAna kadAcit hoya, kadAcitu na hoya, jo hoya to jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa aneka hajAra hoya che. pUrvapratipanna jaghanya ane utkRSTa aneka hajAra kroDa hoya che kAraNa ke te zAzvata che. zAzvata bolomAM ja jaghanya utkRSTanuM kathana A pramANe hoya che. sAmAyika cAritra mahAvidehakSetramAM ane bharata-airavata kSetramAM dareka tIrthakaronA zAsanamAM hoya che. sAdhanAno prAraMbha sAmAyika cAritrathI thato hovAthI dareka sAdhakane tenI sparzanA avazya thAya che. pUrvakroDa varSanA AyuSyavALA manuSyo navamA varSe ja tIrthakaro pAse ke temanI zramaNa paraMparAmAM koI paNa zramaNo pAse sAmAyika cAritrano svIkAra karI zake che ane kroDapUrva varSa paryata sAmAyika
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7. | 399 | cAritranuM pAlana kare che. ATalA dIrghakAlamAM anya aneka zramaNonI paraMparA cAlavAthI tenI saMkhyA niraMtara vRddhi pAme che. tethI te haMmezAM aneka hajAra kroDa rahe che. mahAvideha kSetramAM jina zAsana zAzvata che. chedopasthApanIya saMyato pratipadyamAna kadAcit hoya, kadAcit hotA nathI, jo hoya to jaghanya 1, 2, 3, utkRSTa aneka so hoya, pUrvapratipanna paNa kadAcituM hoya ane kadAcit na hoya. jo hoya to jaghanya 1, 2, 3 ane utkRSTa aneka so koDa hoya che. chedopasthApanIya cAritra mahAvidehakSetramAM temaja bharata ane airAvatakSetramAM madhyanA bAvIsa tIrthakaronA zAsanamAM hotuM nathI. prathama ane aMtima tIrthakaranA zAsanamAM ja hoya che. teno vicchedakAla ane viccheda kSetra adhika che tethI te saMyatonI saMkhyA utkRSTa seMkaDo kroDa rahe che, hajAro kroDa thatI nathI. chedopasthApanIya saMyata pUrva pratipanna paNa azAzvata che tema sUtrathI spaSTa che. chatAM tenI jaghanya saMkhyA mATe pAThamAM eka, be, traNanuM kathana na hovAthI(pATha chUTI javAthI) teno vibhinna rIte artha karavAmAM Ave che. prastuta saMskaraNamAM te pATha sudhArIne jaghanya eka,be, traNano pATha rAkhyo che. parihAra vizaddha sayata paNa haMmezAM hotA nathI. te chedopasthApanIya saMyatanI jema bharata ane airAvata kSetramAM prathama ane aMtima tIrthakaranA zAsanamAM ja hoya che. jyAre hoya, tyAre pratipadyamAna jaghanya 1, 2, 3 ane utkRSTa aneka so hoya che ane pUrva pratipanna paNa kyAreka hoya, kyAreka na hoya, jyAre hoya tyAre jaghanya eka, be, traNa, utkRSTa aneka hajAra hoya che. parihAra vizuddha cAritra kaThinatama tapasAdhanA che. tethI teno svIkAra karanArAnI saMkhyA alpa hoya che. te cAritrano ekI sAthe nava zramaNo svIkAra kare che tema chatAM pratipadyamAnamAM navA pravezanI apekSAe ane pUrva pratipanna maraNa pAmI javAnA kAraNe jaghanya eka, be, traNa Adi saMkhyA ghaTita thAya che. sUkSma saMparAya saMyatanI pratipadhamAna saMkhyA sUtrapAThathI spaSTa che ane pUrva pratipanna aneka so hoya che, yathA- aneka jIvonI apekSAe paNa sUkSma saMparAya cAritranI sthiti aMtarmuhUrtanI ja hoya che. temAM eka sAthe 108 jIvo sUkSma saMparAya cAritrane prApta thAya, te jIvo potAnI sthiti pUrNa kare te pahelAM ja anya 108 jIvo sUkSma saMparAya cAritrane prApta thaI jAya. A rIte aMtarmuhUrtanI sthitimAM tenI saMkhyA aneka so thaI jAya che. jyAre te sarva jIvo potAnI sthiti pUrNa karI yathAkhyAta cAritrane prApta karI le tyAre eka paNa sUkSma saMparAya saMyata rahetA nathI. tethI te azAzvata che. yathAkhyAta sayatanI pratipadyamAna saMkhyA ane pUrva pratipanna saMkhyA bhAvArthathI spaSTa che. A saMyata kevaLInI apekSAe zAzvata che. te sadAya aneka karoDanI saMkhyAmAM mahAvideha kSetromAM hoya che. saMyatonI saMkhyA :saMyata pratipadyamAna pUrvapratipanna jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa sAmAyika x/1, 2, 3 aneka hajAra | aneka hajAra kroDa aneka hajAra kroDa zAzvata zAzvata chedopasthApanIya | X/1, 2, 3 aneka so |x/1, 2, 3 aneka so karoDa
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ ( 400 | zrI bhagavatI sUtra-5 yathAkhyAta saMyata pratipadyamAna pUrva pratipanna jaghanya | utkRSTa | jaghanya | utkRSTa parihAra vizuddha x/1, 2, 3 aneka so |x/1, 2, 3 aneka hajAra sUkSma saMparAya x/1, 2, 3 12-kSapaka 108) upazAmaka 54 |x/1, 2, 3 |aneka so X/1, 2, 3 1rakSapaka-108| aneka kroDa |aneka kroDa upazAmaka-54 | zAzvata zAzvata (36) aNbahuta dvAra : 96 eesiNaMbhaMte!sAmAiyacheovaTThAvaNiyaparihAsavisuddhiya-suhamasaMparAyaahakkhAya saMjayANaM kayare kayarehito appA vA jAvavisesAhiyAvA? goyamA !savvatthovA suhuma saMparAyasaMjayA, parihAravisuddhiyasaMjayA saMkhejjaguNA, ahakkhAyasaMjayA saMkhejjaguNA, cheovaTThAvaNiyasaMjayA saMkhejjaguNA,sAmAiyasaMjayA sNkhejjgunnaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sAmAyika saMyata, chedopasthApanIya saMyata, parihAra vizuddha saMyata, sUkSma saMparAya saMyata ane yathAkhyAta sayatomAM koNa konAthI alpa, bahu, tulya ke vizeSAdhika che? uttara- he gautama ! sarvathI thoDA sUkSma saMparAya saMyata che. tenAthI parihAra vizuddha saMyata saMkhyAta guNA che, tenAthI yathAkhyAta saMyata saMkhyAta guNA che, tenAthI chedopasthApanIya saMyata saMkhyAta guNA che ane tenAthI sAmAyika saMyata saMkhyAta guNA che. vivecana - - (1) sarvathI thoDA sUkSma saMparAya saMyata che kAraNa ke tenI sthiti alpa che ane tenI saMkhyA eka sAthe aneka so hoya che. (2) tenAthI parivAra vizuddha saMyata saMkhyAta guNA che, kAraNa ke temAM viziSTa tapa sAdhanA hovAthI tenA dhAraka alpa hoya che ane tenI utkRSTa saMkhyA aneka hajAra hoya che. (3) tenAthI yathAkhyAta saMyata saMkhyAtaguNA che kAraNa ke te zAzvata che ane tenuM parimANa aneka kroDa che. (4) tenAthI chedopasthApanIya saMyata saMkhyAta guNA che, kAraNa ke tenuM parimANa aneka so kroDa che. (5) tenAthI sAmAyika saMyata saMkhyAtaguNA che, kAraNa ke tenuM parimANa aneka hajAra kroDa hoya che. pAMca saMyatonuM alpabadutvaH sAmAyika | doSasthAnanIya parihAra viza8 | sUthama saMparAya yathAkhyAta 5 saMkhyAtaguNA 4 saMkhyAtaguNA 2 saMkhyAtaguNA | 1 sarvathI thoDA 3 saMkhyAtaguNA aneka hajAra kroDa | aneka so kroDa | aneka hajAra aneka so aneka kroDa saMjayA(sayata) adhikAramAM jJAtavya noMdha:(1) sAmAyika cAritra ane yathAkhyAta cAritra zAzvata che.
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7, 401 (2) chedopasthApanIya ane parihAra vizuddha cAritra mahAvidehakSetramAM nathI. (3) parihAra vizuddha cAritra strIne hotuM nathI. (4) parihAra vizuddha cAritramAM eka kaSAyakuzIla nigraMtha ja hoya che. (5) parihAra vizuddha cAritramAM vaikriya Adi labdhino prayoga thato nathI. (6) parihAra vizuddha cAritravAnanuM saMharaNa thatuM nathI. () parihAra vizuddha cAritramAM chaThuM, sAtamuM, A be guNasthAna hoya che. (10) parihAra vizuddha cAritra prathama ane aMtima tIrthaMkaranA ziSya ane te ziSyanA ziSya tema be pATa sudhI ja cAle che. (11) parihAra vizuddha cAritra pUrvadharane ja hoya che. (12) parihAra vizuddha cAritra atIrthamAM hotuM nathI. (13) avasarpiNInA pAMcamA ArAmAM janmelA, parihAra vizuddha cAritra aMgIkAra karI zakatA nathI. (14) sUkSma saMparAya cAritramAM kevaLa sAkAropayoga ja hoya che. temAM traNa darzana sattAmAM hoya che paraMtu teno upayoga hoto nathI. (15) sUkSma saMparAya cAritramAM koI samudyAta nathI temaja 8 thI 12 guNasthAne koI samudyAta nathI. (1) sukSma saMparAya cAritramAM avasthita pariNAma nathI. hIyamAna ke vardhamAna pariNAma ja hoya che. te paNa parasparamAM chaThThAvaDiyA hotA nathI paraMtu vAvaDiyA ja hoya che. (17) yathAkhyAta cAritramAM hIyamAna pariNAma nathI. avasthita ane vardhamAna pariNAma hoya che. cAritra paryava mATe TIkAkAre karela asatkalpanA yukta alpabahatva :- (anusaMdhAna peIja 329) 1 anaMtamo bhAga hIna | 10000 | 990) 1 anaMtamo bhAga adhika | 9900 | 10000 2 asaMkhyAtamo bhAga hIna 10000 | 9800 2 asaMkhyAtamo bhAga adhika 9800 10000 3 saMkhyAtamo bhAga hIna | 10000 | 9000 3 saMkhyAtamo bhAga adhika 9000 10000 4 saMkhyAta guNa hIna 10000 1000 4 saMkhyAta guNa adhika 1000 10000 5 asaMkhyAta guNa hIna | 10000 20) 5 asaMkhyAta guNa adhika 200 10000 6 anaMta guNa hIna 10000 100 ga6 anaMta guNa adhika 100 | 30000 saMyA-niyaMThA prakaraNa samApta
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 nigraMtho ane saMtonA 36 dvAra niyaMThA - saMjayAdvAra | pulAka| bakuza | pratise | kaSAyaku nigraMtha | snAtaka sAmAyika chedopa0 | parihAra sUkSma | yathAkhyAta guNasthAna 6 thI 10 11, 12 | 13, 14 I 6 thI 9 | 6 thI 9 | 10muM 11 thI 14 1 prazApanA | 5 bheda | 5 bheda | 5 bheda | 5 bheda | 5 bheda 5 bheda 2 bheda | 2 bheda 2 bheda 2 bheda 2 bheda 2 | 3 | 3 | 3/avedI | avedI avedI 3/avedI | 3/avedI avedI avedI 3 rAga | sarAgI | sarAgI | sarAgI sarAgI vItarAgI | vItarAgI sarAgI | sarAgI sarAgI | sarAgI vItarAgI 4 be kalpa sthita kalpa sthita kalpa | | traNa kalpa | sthavira 1 prathama 2 prathama 2 - 3 | kalpAtIta 1 kapAtItaT-3- 2-1 - kalpAtIta kalpAtItA 5 cAritra | prathama-2 | 2 | 2 | prathama-4] yathAkhyAta | yathAkhyAta prathama-4 | 4 | kaSAya ku. | kaSAya ku. | aMtima be | da pratisevanA 2 | 1-uttara 2 | apratisavI apratisavI | apratisevI ra4 | 2/4 | apratisevI | apratisavI| apratisevI 7 |jJAna | 2, 3 | 2, 3 | 2, 3 | 2, 3, 4, 2, 3, 4 | kevaLajJAna 2,3,4 | 2,3,4 | 2,3,4 | 2,3,4 | 2,3,4,5 zrata-jaa|navamA pUrva | aSTa | aSTa | aSTa aSTa aSTa || aSTa | 9mAM pUrvanI | aSTa | aSTa trIjI vastu | pravacana. | pravacana | pravacana pravacana vyatirikta pravacana pravacana | trIjI | pravacana | pravacana utkRSTa | navapUrva | 10 pUrva | 10 pUrva | 14 pUrva | 14 pUrva | 14 pUrva 14 pUrva | dezona 10pU| 14 pUrva 14pUrva/x 8 tIrtha | tIrthamAM tIrthamAM | tIrthamAM baMnemAM baMnemAM baMnemAM - baMnemAM tIrthamAM | tIrthamAM baMnemAM baMnemAM 9 liMga svaliMga 10|zarIra' | 3 | 3, 4 | 3, 4 | 3, 4, 5 3, 4, 5 | 3, 4, 5 | 11| |15karmabhUmi 15karma | 15karma | 15karma 15karma 1pakarma 15karmaTha | 10karma | 10karma | 15karma 1pakarmo saharaNa | x | baMnemAM | baMnemAM | baMnemAM baMnemAM - baMnemAM T baMnemAM | baMnemAM | X | baMnemAM | baMnemAM 12 kAla | 3 | | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 avajanma 3-4 ArA 3-4-5 | 3-4-5 | 3-4-5 | 3-4 | 3-4 ] 3-4-5 | 3-4-5 | 3-4 | 3-4 saddabhAva | 3-4-5 | 3-4-5 | 3-4-5 3-4-5 | 3-4-5 | 3-4-5 ] 3-4-5 | 3-4-5 3-4-5 | ---E- HE== zruta - - - - - - zrI bhagavatI sUtra-5 3-4 3-4-5
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ ! zataka-25H uddezaka-7 x x | 4 asaMha | | dvAra | pulAka | bakuza | pratise. kaSAyaku | nigraMtha | snAtaka sAmAyika | chedopa0 | parihAra0 | sUkama yathAkhyAta utsajanma| 2-3-4 | 2-3-4 | 2-3-4 | 2-3-4 | 2-3-4 2-3-4 2-3-4 | 2-3-4 2-3-4 2-3-4 | 2-3-4 sadbhAva | 3-4 3-4 | 3-4 || 3-4 | 3-4 3-4 | 3-4 | 3-4 noutsava mahAvideha mahAvideha mahAvideha | mahAvideha mahAvideha mahAvideha | x mahAvideha mahAvideha saharaNa | 4 sarvatra | sarvatra sarvatra | sarvatra sarvatra sarvatra sarvatra sarvatra | sarvatra 13|gati |saudharmathI | saudharmathI saudharmathI | saudharmathI | anuttara0 | mokSa saudharma thI | saudharmathI | saudharmathI | anuttara0 anuttara 8 devaLa | 12 deva | 12 deva | anuttara anuttara0_| anuttara0 | 8deva | mokSa sthiti pAme aneka pala0 aneka pala0 aneka pala0 aneka pala0 |33 sAgara mokSa 2 pala0 | 2 pala0 | 2 pala0 33 sAgara0 53 sAgara ja/ u0 8 sAgaro- rara sAgarorara sAgara0 |33 sAgara | anaMtakAla u3 sAgaro B3 sAgaro|18 sAgaro | mokSa padavI prathama-4 | 4 | 4 | 5 | 1 | 1 14 saMyama | asaMkhya | asaMkhya | asaMkhya | asaMkhya L 1___ _ asaMkhya | asaMkhya | asaMkhya | asaMkhya | 1 alpaba0" | 2 asaMha 3 asaM. | 5 asaMs 1 thoDA 1 thoDA 4 asaM0 | 4 asaM | 3 asaM. 2 asaM0 | 1 thoDA 15paryavo | anaMta anaMta anaMta | anaMta | anaMta | anaMta anaMta | anaMta | anaMta | anaMta | anaMta alpaba0" 3/4 3/5 1/6 | 7 anaMta | 7 anaMta 1/4 1/4 | ra3 pas |7 anaMta | 3 | 3 | 3/ayogI ga 3 3 |3/ayogI |upayoga 1 sAkAro | 2 kaSAya 4 | 4 | 4,3,2,1 | akaSAyI | akaSAyI 4,3,2 | 4,3,2 | 1lobha akaSAyI 19lezyA | 3 zubha | 3 zubha | 3 zubha | 6 | 1 zukla | 1/alezI 6 | 6 | 3 | 1 zukla |1/alezI 20|pariNAma | vardhatuM ja| 1 samaya | 1 samaya 1 samaya | 1 samaya | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta I1 samaya | 1 samaya | 1 samaya | 1 samaya aMtarmuhUrta u sthiti aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta |aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta hoya ja. | 1 samaya 1 samaya |1 samaya | 1 samaya 1 samaya | 1 samaya | 1 samaya 1 samaya u0 sthiti aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | aMtarmuhUrta | 7 6 | cha | ja | 0 | ja | | cha | ja | 0 | | | x | X 403 X x -- -- -- -- -- -- -- -11 - - - - - - L - - - - - L |
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ 08 - 8 | tAra | pulAka | bakuza pratise kaSAyaku | nigraMtha | snAtaka sAmAyika | dopa0 parihAra | sUkama yathAkhyAta ava. 60 1 samaya, 1 samaya 1 samaya 1 samaya | 1 samaya aMtara 1 samaya 1 samaya 1 samaya 1 samaya 5. sthiti 7 samaya | 7 samaya 7 samaya | 7 samaya | aMtarmuhUrta | dezona 7 samaya 7 samaya 7 samaya dezona pUrvakoTi varSa pUrvakoTi ra1 kamabala 7-8 7-8 | 7-8-6 ] 1 1/abaMdha 7-8 | 7-8 | 7-8 1abaMdha rara dina 7/4 23 udIraNA 8,7,6 8,7, 8,7,6,5 | 8,7,6 | 8,7,6 | 8,7,6 6/5 5,2/4 24 uvasaM'' mokSa 4 2 mokSa 25 aMza | no saMjJo baMne | baMne | baMne | nosaMjJo nosaMjJo. baMne | baMne | baMne nosaMjJo nosaMzo 26 AhAra AhAraka | AhAraka | AhAraka | AhAraka | AhAraka baMne AhAraka AhAraka AhAraka AhAraka baMne 27 bhava ja/u0 | 1/3 | 1/8 | 1/8 | 1|8 | 1/3 1|8 | 1/8 | 1/3 1/3 13 28 AkarSa eka bhava 1/3 1/aneka so | 1/aneka 1 aneka so] 1/2 1/aneka so | 1/120. 1/3 1/4 aneka bhava ra aneka sora/aneka ra anekaf ra aneka 2960 hajAra || hajAra | hajAra hajAra 29 sthiti eka jIva | aMta | 1 samaya 1 samaya | 1 samaya | 1 samaya aMta| 1 samaya 1 samaya 1 samaya 1 samaya | 1 samaya dezonA dezona dezona aMta. dezona dezona dezona dezona aMtarmuhUrta pUrvakoDaTi | pUrvakoTi | pUrvakoTi pUrvakoTi pUrva koTi pUrvakoTi pUrvakoTi pUrvakoTi ganechavasabhayA 1 zAzvata zAzvata | zAzvataf1 samaya 1 zAzvata 1 zAzvata ripa0 varSaf 142 varSa / samaye zAzvata eta. aMta 50 lAkha 58 varSa nyUna | aMta kroDa sAgara | be pUrvakoTi 30 aMtara eka jIva aMtartha dezona aMtartha dezona aMtadezo aMtanuM dezo aMta dezo aMta | aMta | aMta | aMta | ardha pu |ardhapu | ardhapu ardha pud[ardhapu ardhapudardhapu | ardhapuddha ardhapu| ardhana./4 ghaNA jIva T1 samaya 1 nathI nathI | aMtara T1 samaya trasaTha hajAra 84000varSa ]1 samaya saMkhyAtavarSa zAzvata zAzvata nathI cha mAsa nathI varSa dezona | dezona 18 | 6 mAsa 18kro.ko.sA] kro.ko.sAruM 2 T2/9 dezona aMta zrI bhagavatI sUtra aMtara aMtara nathI
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7. 8 aneka 3 | | hAra | pulAka | bakuza pratise | kaSAyaku | nigraMtha | snAtaka sAmAyika | dopa | parihAra | sUthama yathAkhyAta | 31|samudyAta | prathama-3 32 avagAhanA lokano | lokano | lokano | lokano | lokano | traNa lokano | lokano | lokano | lokano traNa asaM0 |asaM bhAga |asaM bhAga asaMha bhAga | asaM bhAga vikalpa | asaM bhAga asaM bhAga asaM bhAga | asaM bhAga vikalpa 33]sparzanA" sAdhika | sAdhika | sAdhika | sAdhika T sAdhika sAdhika sAdhika sAdhika |traNe sAdhika 34)bhAva" kSayopa0 | kSayopa0 | kSayopa0 | kSayopa0 | upakSA kSAyika kSayopa0 | kSayopa0 | kSayopa0 | kSayopa0 | upavRkSA 35parimANa pratipadya x/1,2,3| x/1,2,3 | x/1,2,3 | x/1,2,3 | x/1,2,3] x/1,2,3 x/1,2,3 | x/1,2,3 4/1,2,3 | 4/1,2,3| x/1,2,3 aneka so] aneka so | aneka so aneka hajAra | 1ra aneka hajAra | aneka so aneka so | 162 | 162 pUrva prati x/1,2,3 | aneka aneka ] aneka | 4/1,2,3 . aneka | x/1,2,3 x/1,2,3 4/1,2,3] aneka aneka hajA. so kroDa | so kroDa | hajA2 kroDa | aneka so kroDa hajAra kroDa | aneka sonuM aneka hajAra | aneka so] kroDa 3|alpaba" | 5 | $ 3 5 | 4 saguNA | saguNA | saguNA | saguNA | thoDA | saMguNA T saguNA | saguNA | saMguNA thoDA | saMguNA (1) veda-jyAM veda-2 hoya tyAM puruSa ane puruSa napuMsaka te be veda samajavA. (2) pratisevanA- ramULaguNa ane uttaraguNa pratisevanA. 4 x apratisavI. aprati = apratisavI. (3) dravyaliMga- 3 = anyaliMga, gRhasthaliMga, svaliMga. bhAvaliMga sarvamAM eka svaliMga hoya che. (4) zarIra- 3=audArika, taijasa, kArpaNa. 4..rai.kA.athavA au.A.tai.kA. (5) kSetra- janma ane sadbhAva apekSAe. (I kAla- janma, sadbhAva apekSAe. 3=avasarpiNI, utsarpiNI, noutsarpiNI noavasarpiNI, ranaavasarpiNI ane utsarpiNI. no utsa= janma ane sadbhAva baMne apekSAe mahA videha kSetramAM hoya che. (7) saharaNa- pulAkanuM thatuM nathI. sarvatra sarvakALa(ArA)mAM (8) padavI- 1 = ahamendra. 4-indra, sAmAnika, trAyanTiMzaka, lokapAla. (9) saMyama- saMyama sthAna. (10) alpa alpabadutva. asaM asaMkhyAtaguNA. (11) alpabahatva- kramAMka pramANe samajavuM. 1/2 Adi jaghanya/utkRSTaparyavo samajavA. tathA sarakhA AMka paraspara tulya che. anaMta =anaMtaguNA. (12) uvAM uvasaMpadA. 2-pulAkANu choDIne te kaSAyakuzIla athavA asaMyamabhAva, te be avasthAne pAme. A rIte darekamAM te jeTalI avasthAne pAme tenI saMkhyAnuM sUcana che. spaSTIkaraNa bhAvArtha, vivecanamAM che. (13) avagA - avagAhanA. lokano asaM=lokano asaMkhyAtamo bhAga. (14) sparzanA- sAdhika avagAhanAthI sparzanA sAdhika samajavI. (15) bhAva dvAra- kSayopannakSayopazama, upa==upazama. kSA=kSAyika. (16) alpaba - alpabadutva. te kramAMka pramANe samajavuM. saguNA = saMkhyAtaguNA. (17) jJAna dvAramAM 'yathAkhyAta' saMyatanA pAMca jJAna darzAvyA che, te aneka jIvanI apekSAe samajavA; eka saMyatane pAMca jJAna eka sAthe na hoya. hol
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 406 ] zrI bhagavatI sUtra-5 avazeSa viSayo - 97 paDisevaNa dosAloyaNA ya, AloyaNArihe ceva / tatto sAmAyArI, pAyacchittetaveceva // bhAvArtha - (1) pratisevanA (2) AlocanAnA doSa (3) AlocanA karanAranI yogyatA (4) AlocanA zravaNa karanAranI yogyatA (5) samAcArI (6) prAyazcita ane (7) tapa. sUtrakAra have pachI A sAta viSayonuM kramazaH varNana kare che. vivecana : saMyata prakaraNa samApta thayA pachI paNa A uddezakamAM aneka mahattvapUrNa viSayonuM nirUpaNa che. pratomAM te viSayonI saMgrAhaka gAthA rUpe A sUtra upalabdha che. TIkAkAra zrI abhayadeva sUrie A gAthA saMbaMdhI vizleSaNa ke koI saMketa karyo nathI. pratisevanA ane tenA prakAra: 98 kaivihANaM bhaMte ! paDisevaNA paNNattA? goyamA !dasavihA paDisevaNA paNNattA, taMgaNA dappapamAdaNAbhoge, Aure AvatIti ya / saMkiNNe sahasakkAre, bhayappaosA ya vImaMsA // 1 // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratisevanAnA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pratisevanA daza prakAra che, yathA- (1) darpa pratisevanA (2) pramAda pratisevanA (3) anAbhoga pratisevanA (4) Atura pratisevanA (5) Apatu pratisevanA (6) saMkIrNa pratisevanA (7) sahasAkAra pratisevanA (8) bhaya pratisevanA (9) pradveSa pratisevanA ane (10) vimarza pratisevanA. vivecana :pratisevanAnuM svarU5 :- prati pratikULa, sevana = AcaraNa. saMyamI jIvanathI pratikuLa AcaraNane pratisevanA kahe che athavA pApa doSanA sevanathI thatI saMyama virAdhanAne pratisevanA kahe che. kAraNanI apekSAe pratisevanAnA daza prakAra che, yathA (1) darpa pratisevanA-ahaMkArathI thatI saMyamavirAdhanA. (2) pramAda pratisevanA-bedarakArIthI thatI saMyama virAdhanA. (3) anAbhoga pratisevanA- ajANatA thatI saMyama virAdhanA. (4) Atura pratisevanA- bhUkha, tarasa Adi koI pIDAthI vyAkuLa thatAM thatI saMyama virAdhanA. (5) Apa~tisevanA- koI paNa prakAranI ApattithI thatI saMyama virAdhanA. ApattinA cAra prakAra che, yathA-1. dravya Apatti- prAsuka nirdoSa AhArAdinI prApti na thAya tyAre 2. kSetra Apatti- mArga bhUlI javAthI bhayAnaka jaMgalamAM phasAI jAya tyAre, 3. kAla Apatti- duSkALa Adi hoya tyAre, 4. bhAva Apatti- roga-AtaMka AdithI zarIra asvastha thaI jAya tyAre, A cAre prakAranI ApattimAM thatI saMyama virAdhanAne Apa~tisevanA kahe che.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7 407 () saMkIrNa pratisevanA- nAnA kSetramAM adhika sAdhu-sAdhvI ane bhikSAcaro bhegA thaI javAthI saMyamamAM je doSa lAge che. bIjI rIte zakita pratisevanA- grahaNa yogya AhAramAM koI paNa doSanI zaMkA thavA chatAM paNa tene grahaNa karavo. (7) sahasAkAra pratisevanA- acAnaka, akasmAt doSa lAgI jAya te. jema ke varasAda samaye sAvadhAnI rAkhavA chatAM moDhAmAM pANI cAlyuM jAya, zarIrAdi bhIMjAi jAya te sahasAkAra pratisevanA che. (8) bhaya pratisevanA- siMha Adi koI paNa upadravanA bhayathI thatI saMyama virAdhanA. (9) praDheSa pratisevanA- anya vyakti paranA dveSa athavA IrSyAthI thatI saMyama virAdhanA. (10) vimarza pratisevanA- ziSyanI parIkSA Adine mATe thatI saMyama virAdhanA. A daza kAraNe saMyama virAdhanA thAya che. AlocanAnA samaye doSasevananA kAraNane jANIne, guru prAyazcitta Ape che. uparokta kAraNothI spaSTa thAya che ke sAdhaka koI paNa paristhitimAM doSanuM sevana kare tyAre saMyama dUSita thAya che. tethI te AcaraNa pratisevanA(saMyamathI pratikUla AcaraNa) kahevAya che. AlocanAnA doSoH99 dasa AloyaNAdosA, paNNattA,taMjahA AkaMpaittA aNumANaittA, diTuMbAyaraMca suhumNvaa| chaNNaM sadAulaya, bahujaNa avvatta tssevii| bhAvArtha - AlocanA saMbaMdhI doSonA daza prakAra che, yathA- (1) Akathya, (2) anumAnya, (3) daSTa, (4) bAdara, (5) sUkSma, (6) chatra-prachatra, (7) zabdAkula, (8) bahujana, (9) avyakta ane (10) tatsavI. vivecana :AlocanAnuM svarUpa :- Alocana eTale potAnA doSone samyaka prakAre jovuM. pote jANatA ke ajANatA je doSonuM sevana karyuM hoya te doSone samyaka prakAre joIne, AcArya athavA ratnAdhika zramaNa samakSa pragaTa karIne tenuM ucita prAyazcitta grahaNa karavuM, tene AlocanA kahe che. pApanI vizuddhi mATe AlocanA karavAnI hoya che. sAdhake koI paNa prakAranA bhaya, lajjA ke mAyA kapaTanA bhAva vinA doSonuM yathArtha rUpe, saraLa bhAve pragaTIkaraNa karavuM jarUrI che. sAdhaka jo te pramANe kare to ja tene teno lAbha thAya che. chadmasthadazAnA kAraNe kyAreka sAdhaka yathArtha rUpe AlocanA karI zakato nathI. sUtrakAre te AlocananA daza doSa kahyA che. (1) patta- AkaMpyu. A zabdanA be artha thAya che- 1. AoSya-varjitaH | AcAryAdinI sevA karIne. sevA karavAthI AcAryAdi prasanna thaze to alpa prAyazcitta Apaze; tema vicArI AcAryAdinI sevA karIne pachI doSonI AlocanA kare. 2. AkaMpya- dhrujatA-dhrujatA AlocanA kare. jethI guru samaje ke A sAdhu doSanA uccAraNa mAtrathI dhruje che to tenA manamAM doSa sevanano keTalo Dara ke khaTakAro haze? tema vicArIne guru alpa prAyazcitta Apaze. (2) ajunAgadattA- anunaya-vinaMti karIne. jema ke huM durbala chuM, mane ochuM prAyazcitta Apo', tema anunaya(vinaMti) pUrvaka AlocanA kare. (3) - je aparAdhane gurudeve(ke koIe) joyA hoya, tenI ja AlocanA kare. koIe na joyA hoya
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 ] zrI bhagavatI sUtra-5 tevA(adaSTa) doSonI AlocanA na kare. (4) vAva- kevaLa moTA-moTA aparAdhonI AlocanA kare. nAnA aparAdhonI upekSA karIne tenI AlocanA na kare. (5) - sUkSma doSonI AlocanA kare. je potAnA sUkSma doSonI AlocanA kare che te sthUla doSone to avazya kaheze ja. e prakArano vizvAsa utpanna karavA mATe kevaLa sUkSma doSonI AlocanA kare. (6) chatrA-prachA- lajjA AdithI atyaMta avyakta zabdothI AlocanA kare ke jethI jenI samakSa AlocanA karAya che te sAMbhaLI ke samajI na zake. (7) sADana- anya agItArthone saMbhaLAvavA mATe UMcA svarathI bolIne AlocanA kare. (8) vahunaeka ja doSanI aneka sAdhuonI samIpe AlocanA kare. (9) adhvara- je sAdhune, kayA aticAranuM kayuM prAyazcitta apAya tenuM yathArtha jJAna na hoya, tevA agItArtha sAdhunI samakSa AlocanA kare.(10) tahevIje doSanI AlocanA karavI hoya, te doSa sevana karanAra sAdhu pAse ja tenI AlocanA kare.. A doSone jotAM spaSTa thAya che ke sAdhake potAnA doSonI AlocanA, AlocanA vidhinA yathArtha jJAtA, pUrNa yogyatA saMpanna AcArya AdinI samakSa uparokta daza doSono tyAga karIne Atma zuddhinA lakSe zuddha cittathI, saraLa bhAve karavI joIe. AlocanA karanAranI yogyatA :100 dasahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai attadosaMAloittae,taMjahA- jAisaMpaNNe, kulasaMpaNNe, viNayasaMpaNNe,NANasaMpaNNe, dasaNasaMpaNNe carittasaMpaNNe, khate, daMte, amAyI, apcchaannutaavii| bhAvArtha:- daza guNothI saMpanna aNagAra AlocanAne yogya hoya che, yathA- (1) jAti saMpanna (2) kula saMpanna (3) vinaya saMpanna (4) jJAna saMpanna (5) darzana saMpanna (6) cAritra saMpanna (7) kSamAvAna, (8) damitendriya (9) amAyI ane (10) apazcAttApI. vivecana : AlocanA te sAdhaka jIvananI eka viziSTa kriyA che. tethI daza viziSTa guNothI saMpanna sAdhaka ja AlocanAne yogya che. (1) jati saMpanna- mAtRpakSane jAti kahe che. uttama jAtivAna adhama kRtya karatA nathI, kyAreka doSa sevana thaI jAya to te zuddha hRdayathI AlocanA karI le che. (2) kula saMpanna- pitRvaMzane kula kahe che. uttama kulamAM janmelI vyakti doSano svIkAra karIne prAyazcitta vahana kare che. (3) vinaya saMpannavinayavAna vyakti, gurnAdikanI AjJAno svIkAra karIne zuddha hRdayathI AlocanA kare che. (4) jJAna saMpanna- jJAnavAna vyakti mokSa mArganI ArAdhanA mATe AlocanAnI mahattA samajIne samyaka prakAre AlocanA kare che. (5) darzana saMpanna- zraddhAvAna vyakti zAstra kathita prAyazcittathI thatI zuddhine jANIne AlocanA kare che. (6) cAritra saMpanna- uttama cAritravAna vyakti potAnA cAritrane zuddha rAkhavA mATe doSonI AlocanA kare che. (7) sAnta- kSamAvAna hoya te ja sAdhu doSa sevana nimitte guru upAlaMbha Ape chatAM krodha na kare ane potAnA doSano svIkAra karIne AlocanA kare che. (8) dAjA- damendriya, indriyonA viSayamAM anAsakta vyakti kaThoratama prAyazcitta svIkAre che, te pApanI AlocanA zuddha hRdayathI kare che. (9) amAyI-kapaTa rahita sarala vyakti ja zuddha hRdayathI AlocanA kare che. (1) apazcAttApI
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 409 AlocanA karyA pachI teno pazcAttApa nahIM karanAra vyakti AlocanA karI zake che. A daza guNa saMpanna vyakti AlocanA karIne doSa mukta banI zake che. AlocanA sAMbhaLanAra gurunI yogyatA :101 aTThahiM ThANehiM saMpaNNe aNagAre arihai AloyaNaMpaDicchittae,taMjahA-AyAravaM, AhArava, vavahArava,uvvIlae, pakuvvae, aparissAvI,NijjAjjAvae, avaaydsii| bhAvArtha:- ATha guNothI yukta sAdhu AlocanA sAMbhaLavA yogya hoya che, yathA- (1) AcAravAna, (2) AdhAravAna, (3) vyavahAravAna, (4) apavrIDaka, (5) prakurvaka, (6) aparisAvI, (7) niryApaka ane (8) apAyadarzI. vivecana : prastuta sUtramAM AlocanA sAMbhaLanAra gurunI yogyatA pragaTa karI che. AlocanA vidhi ziSyanI AdhyAtmika cikitsA che. te cikitsA karanAra guru, ziSyanA doSo ane tenA yathArtha upacAranA jJAtA hovA jarUrI che. ATha guNothI yukta sAdhu AlocanA sAMbhaLavA yogya hoya che, yathA (1) AcAravAna- jJAnAdi pAMca prakAranA AcAravAna. svayaM paMcAcAranA jJAtA hoya ane tenA pAlaka hoya. (2) AdhAravAna- pragaTa karelA aticArone manamAM dhAraNa karanAra hoya, (3) vyavahAravAna-Agama vyavahAra, zrata vyavahAra Adi pAMca prakAranA vyavahAranA jJAtA.(4) apIDakapremapUrvakanA vartanathI ane samajAvIne lajjAthI potAnA doSone chupAvanAra ziSyanI lajjAne dUra karI zake te prakAre AlocanA karAvanAra. (5) prakurvaka- Alocita doSonuM prAyazcitta ApI, aticAronI zuddhi karAvavAmAM samartha. (6) aparisAvI- AlocanA karanAranA doSone anya samakSa pragaTa nahIM karanAra. (7) niryApaka- azakti athavA anya koI paNa kAraNe eka sAthe pUrNa prAyazcitta levAmAM asamartha sAdhune thoDuM-thoDuM prAyazcitta ApIne prAyazcitta pUruM karAvanAra (8) apAyadarzI AlocanA na karavAmAM paralokano bhaya tathA anya doSa batAvIne samyak prakAre AlocanA karAvanAra. A aSTa guNa saMpanna vyakti anyane AlocanA karAvavAmAM samartha hoya che ane temAM saphaLa thAya che. zrI sthAnAMga sUtramAM tenA daza guNa kahyA che, jemAM priyadharmI ane daDhadharmI be guNa vadhu kahyA che. daza prakAranI samAcArI:102 dasavihA samAyArI paNNattA,taMjahA icchA micchA tahakkAro, AvassiyA ya NisIhiyA / ApucchaNA ya paDipucchA, chaMdaNA ya nnimNtnnaa| uvasaMpayA ya kAle, samAyArI bhave dasahA // bhAvArtha :- samAcArInA daza prakAra che, yathA- (1) icchAkAra, (2) mithyAkAra, (3) tathAkAra, (4) AvazyakI, (5) naidhikI, (6) ApRcchanA, (7) pratipucchanA, (8) chaMdanA, (9) nimaMtraNA ane (10) upasaMpadA.
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 410 | zrI bhagavatI sUtra-5 vivecana :samAcArInuM svarUpa :- sAdhunA vidhipUrvakanA samyaka AcaraNane samAcArI kahe che. tenA daza bheda che, yathA- (1) icchAkAra- ApaNA kAryamAM gurunI icchAne jANavI te icchAkAra che. jema ke "jo ApanI icchA hoya to huM amuka kArya karuM athavA ApanuM amuka kArya karyuM. A rIte pUchavuM te icchAkAra che. temaja anyanuM kArya karavAmAM paNa gurunI icchA jANavI. (2) mithyAkAra- saMyama pAlana karatA koI viparIta AcaraNa thaI gayuM hoya, to te pApano pazcAttApa karatA sAdhu svayaM " micchAmi dukkaDam'-"mAruM pApa niSphaLa thAo' A pramANe zabdoccAraNa kare, te mithyAkAra samAcArI che. (3) tathAkAra- sUtrAdi AgamanI vAcanAmAM ke praznottaramAM gurudeva uttara Ape tathA vyAkhyAna Ape tyAre temanA vacanana "tahatti'- Apa kaho cho temaja che' tema kahIne bahumAnapUrvaka svIkAravuM, te tathAkAra samAcArI che. (4) AvazyakIAvazyaka kArya mATe upAzrayamAMthI bahAra jatAM 'Avo AvasahI' Avazyaka kArya mATe bahAra jAuM chuM. te pramANe kahevuM te AvazyakI samAcArI che. (5) auSadhikI-bahArathI pAchA pharIne upAzrayamAM praveza karatA " nidi nitsahi' uccAraNa karavuM. je kArya mATe bahAra gayo hato, te kAryathI nivRtta thaIne Avyo che. gata kAryano niSedha karavo "naiSedhikI samAcArI' che. () ApRcchanA- koI paNa kArya karatAM pahelAM gurune pUchavuM ke he gurudeva! huM amuka kArya karuM? A rIte pUchavuM te "ApRcchanA samAcArI che. (7) pratikRcchanA- pahelA je kAryano niSedha karyo hoya, te kArya karavAnI AvazyakatA hoya to gurudevane punaH pUchavuM ke Ape amuka kAryano niSedha karyo hato paraMtu te kArya karavuM Avazyaka che. to Apa tenI AjJA Apo, to huM karuM, A rIte punaH pUchavuM te pratipRcchanA samAcArI che athavA anya sAdhunuM kArya karavA mATenI gurunI AjJA hoya paraMtu jyAre kArya karavAnuM hoya tyAre punaH pUchavuM te pratipRcchanA samAcArI che. (8) chaMdanA- prApta thayelA AhAranuM anya sAdhune AmaMtraNa ApavuM, yathA-jo Apane upayogI hoya, to A AhArano svIkAra karo, te "chaMdanA samAcArI che. (9) nimaMtraNA- gaucarI samaye anya sAdhuone AmaMtraNa ApavuM ke "zuM Apane mATe AhAra laI Avu?" te nimaMtraNA samAcArI che. (10) upasaMpadAjJAnAdi prApta karavA mATe gurunI AjJApUrvaka anya jJAnI gurunI samIpe rahevuM te upasaMpadA samAcArI che. A rIte daza samAcArI gurukuLavAsI guru-ziSyanA pavitra saMbaMdhane ane temanA ujajavaLa vyavahArane sUcita kare che. pratyeka samAcArImAM ziSyano gurnAdiko ane ratnAdhiko prati zraddhA, bhakti ane bahumAnano bhAva pradarzita thAya che. samarpaNabhAvapUrvaka samAcArInuM samyak pAlana karanAra ziSyanA svacchaMdano, ahaMkArano nAza thAya che. namratA Adi aneka AtmaguNono vikAsa thAya che. daza samAcArInA pAlanathI ja ziSyano sarvAgI vikAsa thaI zake che. prAyazcittanA bheda - 103 dasavihe pAyacchittepaNNatte,taMjahA- AloyaNArihe, paDikkamaNArihe,tadubhayArihe, vivegArihe, viusaggArihe,tavArihe,chedArihe,mUlArihe, aNavaTThappArihe, paarNciyaarihe| bhAvArtha - prAyazcittanA daza prakAra che, yathA- (1) AlocanAI, (ra) pratikramaNAI, (3) tadubhAI, (4) vivekAI, (5) vyutsarsAI, (6) tapAuM, (7) chedAI, (8) mUlAI, (9) anavasthApyAha ane pArAMcitAI.
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 411 vivecanaHprAyazcittanuM svarUpa - aticAronI zuddhine mATe guru samakSa pApane pragaTa karI, teno pazcAttApa karavo ane gurunA Adeza anusAra tenA daMDa rUpa tapano svIkAra karavo tene prAyazcitta kahe che. (1) AlocanAI- guru samakSa saraLa ane nirdoSa bhAve, spaSTa rUpe pApane pragaTa karavA te AlocanA che. je doSanI zuddhi AlocanA mAtrathI thaI jAya, tene "AlocanAI prAyazcita kahe che. (2) pratikramaNAI pApathI pAchA pharavA mATe " micchAmi dukkaDam' kahevuM ane bhaviSyamAM te pApanuM punarAvartana na thAya teno saMkalpa karavo, te pratikramaNa prAyazcitta che. je doSanI zuddhi pratikramaNathI thAya tene pratikramaNAI kahe che. (3) tadubhayAI- je doSanI zuddhi AlocanA ane pratikramaNa baMne karavAthI thAya te tadubhAI prAyazcitta che. (4) vivekAI- azuddha AhAra-pANI Adino tyAga karavo. je doSanI zuddhi AdhAkarmAdi AhArano viveka arthAtu tyAga karavAthI thaI jAya, tene vivekAI prAyazcitta kahe che. (5) vyutsargohakAyotsargane yogya. je doSanI zuddhi zarIranI ceSTAne rokIne dhyeyamAM upayogane sthira karavA rUpa kAyotsargathI thAya che, tene vyutsagAI prAyazcitta kahe che. (6) tapAuM-je doSanI zuddhi tapathI thAya tene tapAuM prAyazcitta kahe che. (7) chedAI-dIkSA-paryAyanA chedane yogya, je doSanI zuddhi dIkSA paryAyano cheda karavAthI thAya, tene chedAI prAyazcitta kahe che. (8) mUlAI- mUla arthAt punaH dIkSA levAthI je doSa zuddha thAya te, arthAt je doSanI zuddhi, eka vAra svIkRta saMyamano pUrNatayA cheda karIne punaH saMyama svIkAravAthI thAya tene mUlAI prAyazcitta kahe che. cheda prAyazcittamAM cAra-cha mahinA ke amuka divasanI dIkSAparyAyano cheda karAya che. jeTalA divasanI dIkSA paryAyano cheda thayo hoya tene nyUna karIne ja tenI dIkSAparyAyanI gaNanA thAya che. ratnAdhikone vaMdana vyavahAra Adi te ja pramANe thAya che. paraMtu mUlAI prAyazcitamAM tenI pUrva saMyama paryAyano sarvathA cheda karIne punaHdIkSA grahaNa karAya che. tyArathI pUrva dIkSita sarva sAdhuone vaMdana vyavahAra karavo paDe che. (9) anavasthApyAuM- je doSanI zuddhi mATe viziSTa tapAcaraNa karAvyA pachI eka vAra gRhasthano veza paridhAna karAvIne pharI vAra dIkSA ApavAmAM Ave, te anavasthApyAI prAyazcitta che. A navamA prAyizcittavALAne jaghanya cha mahinA, utkRSTa 12 varSa sudhI saMghathI alaga rAkhavAmAM Ave, arthAt sAthe rahevA chatAM tenI sAthe AhAra, vaMdana Adi vyavahAra na hoya.(bImAra thAya to bIjA sAdhu sevA avazya kare.) prAyazcittakALa pUrNa thayA pachI upasthApanA samaye saMgha sAme gRhastha veza paridhAna karAve. tyAra pachI te punaH zramaNa veza dhAraNa kare ane tyAre tene chedopasthApanIya cAritra pradAna karavAmAM Ave, tenI saMpUrNa dIkSAno cheda karI navI dIkSA devAmAM Ave che. (1) pArAcitArya- dasa prAyazcittamAM A aMtima utkRSTa prAyazcitta che. A prAyazcittanI vidhi ane teno tapasamaya navamA prAyazcittanI samAna che. paraMtu A dasamA prAyazcittamAM doSa sevana karanAra sAdhu sAthe zayyA(eka sthAna)no vyavahAra paNa raheto nathI. te sAdhune bIjA gAmamAM ke bIjA makAnamAM rahevAnuM hoya che. te sAdhune potAnA saMghADAnA sAdhuothI utkRSTa aDhI gAu dUra rAkhe che. aMtima baMne prAyazcittanuM vahana karanAra sAdhu AcAryanI sAthe yogya vinaya vyavahAra kare che. AcArya paNa yogya rIte tenuM dhyAna rAkhe che. prAyazcitta vahanakALamAM koI bImArI Adi Ave to AcArya tenI sevA mATe zramaNanI vyavasthA kare che. A baMne prAyazcittanuM kAraNa jo gurunI azAtanA hoya to tene jaghanya cha mAsa, utkRSTa eka varSanI tapasyA ane anya mULaguNanI virAdhanA Adi doSasevana karyuM hoya to jaghanya eka varSa, utkRSTa 12 varSanI tapasyA karavAnI hoya che. temanI tapasyAmAM UnALAmAM eka upavAsa, ziyALAmAM chaThTha, comAsAmAM
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 412 | zrI bhagavatI sUtra-5 aTTama ane pAraNAmAM AyaMbila karavAnI hoya che. anya aneka niyamo jinakalpInI samAna che. prAyazcittano uddezya pApavizuddhino che. tethI doSano prakAra, doSanI tIvratA-maMdatA, temaja prAyazcitta vahana karanAranI yogyatAnA AdhAre prAyazcitta apAya che; tethI ja AcAryane ke AcArya tulya pUrvadhara sthavira Adine dasa prakAranA prAyazcitta ane sAmAnya sAdhune ATha prakAranA prAyazcitta apAya che. tapanA bheda-prabheda - 104 duvihe tave paNNatte, taMjahA- bAhirae ya abhitarae ya / bhAvArtha:- tapanA be prakAra che, yathA-bAhya ane AtyaMtara. 105 se kiMtaMbhaMte ! bAhirae tave ? goyamA ! bAhirae tave chavihe paNNatte, taMjahAaNasaNa, omoyariyA, bhikkhAyariyA,rasapariccAo,kAyakileso, pddisliinnyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bAhya tapanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! bAhya tapanA cha prakAra che, yathA-anazana, avamodarikA(UnodarI), bhikSAcaryA, rasaparityAga, kAyAkaleza ane pratisaMsInatA. 106 se kiMtaM bhaMte ! aNasaNe? goyamA ! aNasaNe duvihe paNNatte,taM jahA- ittarie ya Avakahie y| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! anazananA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! anazananA be prakAra che, yathA- Itvarika ane yAvatkathita. vivecana : - chanirothad: I icchAno nirodha karavo te tapa che. jenA dvArA karmono nAza thAya ane AtmA ujjavaLa thAya te anuSThAnone tapa kahe che. tenA be bheda che- bAhyatA ane AtyaMtara tapa. bAhyatapa:- jeno saMbaMdha prAyaH zArIrika pravRtti sAthe hoya tathA jenA AcaraNanI anyane pratIti thAya tene bAhyatapa kahe che. jema ke karmanirjarAnA lakSe AhArano tyAga karavo, alpa AhAra karavo. dravyonI maryAdA karavI vagere anuSThAno bAhyatA che. Abhyatara tapa - jeno saMbaMdha Atma pariNAmo sAthe hoya tathA jenA AcaraNanI anyane pratIti thAya ke na paNa thAya tene AtyaMtara tapa kahe che. jema ke- vinaya, vaiyAvacca(guru AdinI sevA), svAdhyAya vagere. guru Adi sAtheno namra vyavahAra ke sAnukULa vyavahAra te vinaya tapa che ane guru AdinI sevA karavI te vaiyAvacca tapa che. AtyaMtara tapamAM zArIrika pravRtti hovA chatAM pradhAnatA AtmabhAvonI ke ahaMkAranA nAza AdinI hoya che. saMkSepamAM bAhya ane AtyaMtara baMne prakAranA tapamAM karmanirjarAnuM lakSa hovA chatAM bAhyatAmAM pravRttinI ane AtyaMtara tapamAM AtmapariNatinI pradhAnatA apekSita hoya che. anazana - 107 se kiM taM bhaMte ! ittarie ? goyamA ! ittarie aNegavihe paNNatte,taM jahA- cautthe
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7 | 413 | bhatte, chaThe bhatte, aTThame bhatte, dasame bhatte, duvAlasame bhatte, coisame bhatte, addhamAsie bhatte, mAsie bhatte,domAsie bhatte, temAsie bhatte jAvachammAsie bhatte / seta ittrie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! Ivarika anazananA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! Itvarika anazananA aneka prakAra che, yathA- caturtha bhakta (eka upavAsa), SaSTha bhakta(eka sAthe be upavAsa), aSTama bhakta(traNa upavAsa), dazama bhakta(cAra upavAsa), dvAdaza bhakta(pAMca upavAsa), caturdaza bhakta (cha upavAsa), advaimAsika bhakta(paMdara upavAsa), mAsakhamaNa, be mAsakhamaNa, traNa mAsakhamaNa yAvat chamAsItapa, A Ivarika anazana che. 108 sekiMtajhate !Avakahie? goyamA !Avakahie vahepaNNatte,taMjahA-pAovagamaNe ya, mattapanvAyA bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! yAvatkathita anazananA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! yAvatkathita anazananA be prakAra che, yathA- pAdapopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. 109 se kiMtaM bhaMte ! pAovagamaNe? goyamA ! pAovagamaNe duvihe paNNatte,taM jahANIhArimeya aNIhArimeya,Niyama apaDikamme / setaM paaovgmnne| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pAdapopagamananA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pAdapopagamananA be prakAra che, yathA- nirima ane aniharima. A baMne avazya apratikarma hoya che. A pAdapopagamana tapa che. 110 se kiM taM bhaMte ! bhattapaccakkhANe? goyamA ! bhattapaccakkhANe duvihe paNNatte, taM jahA- NIhArimeya aNIhArime ya,NiyamaMsapaDikamme / setaM bhattapaccakkhANe / setaM Avakahie / setaM annsnne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! bhakta pratyAkhyAnanA keTalA bheda che? uttara- he gautama ! bhakta pratyAkhyAnanA be prakAra che, yathA- niharima ane aniharima. A baMne avazya sapratikarma hoya che. A bhakta pratyAkhyAna che. A rIte yAvatkathita anazana ane anazananuM kathana pUrNa thAya che. vivecana :anazana - AhArano tyAga karavo te anazana che. tenA be bheda che. (1) Itvarika anazana - alpa kALa mATe AhArano tyAga karavo. tenA aneka bheda che, eka upavAsa, be upavAsa yAvatu cha mAsanA upavAsa. upavAsa mATe caturthabhakta saMjJA che, yathA upavAsasya saMjJA, evaM SaSThAdikamupavAsadvayAderiti / caturthamekenopavAsena, SaSThaM dvAbhyAM, aSTamaM tribhiH / caturthabhakta' te eka upavAsanI saMjJA che. "SaSTha bhakta' te be upavAsanI ane "aSTama bhakta' te traNa upavAsanI saMjJA che. A rIte kramazaH AgaLa samajavuM joIe. cAra vakhatanA AhAra tyAgane vaDalyamatta;
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 zrI bhagavatI sUtra-5 cha vakhatanA AhAra tyAgane chaThThamatta; ATha vakhatanA AhAra tyAgane akUmamatta kahevAya; tevo artha paNa karavAmAM Ave che paraMtu te sarvatra ghaTita thaI zakato nathI. prathama tIrthakaranA zAsanamAM eka varSano, bAvIsa tIrthakaronA zAsanamAM ATha mAsano ane aMtima tIrthakaranA zAsanamAM cha mAsano utkRSTa anazana tapa hoya che. (2) yAvankathita anazana- jIvana paryata AhArano tyAga karavo. tenA be bheda che- pAdapopagamana ane bhaktapratyAkhyAna. (1) pAdapopagamana- azana, pAna, khAdima ane svAdima rUpa cAre prakAranA AhArano sarvathA tyAga karIne, potAnA zarIranA koI paNa aMgane kiMcitmAtra paNa na halAvavuM. pAdapa = vRkSa. je rIte kApeluM vRkSa athavA kApelA vRkSanI DALI svayaM halanacalana karatI nathI, te ja rIte je AsanamAM saMthAro svIkAryo hoya, te ja AsanamAM, te ja kSetramAM te ja rUpe mRtyu paryata rahevuM, tene pAdapopagamana anazana kahe che. temAM aMgopAMganA halanacalanano AgAra nathI. temAM anya munionI koI paNa prakAranI sevAno niSedha hoya che, tethI tene apratikarma kahevAya che. pAdapopagamana anazananA be bheda che- niharima ane aniharima. niharima- saMthAro gAmamAM karyo hoya ane mRta zarIrane aMtima kriyA mATe gAmanI bahAra laI javAya, tene niharima kahe che. aniharima- gAmanI bahAra parvatAdinI guphAmAM ke tevA anya nirjana sthAne saMthAro karyo hoya, tenA mRta zarIranI aMtima koI vidhi karavAnI na hoya, tene aniharima kahe che. (2) bhaktapratyAkhyAna - traNa athavA cAra AhArano jIvana paryaMta tyAga karavo, tene bhaktapratyAkhyAna athavA bhaktaparijJA kahe che. temAM aMgopAMganA halana calanano AgAra hoya che temaja anya munionI sevA paNa laI zakAya che, tethI tene sapratikarma kahe che. tenA paNa niharima ane aniharima be bheda che. [vizeSa varNana mATe juo- zrI AcArAMga sUtra adhyayana-9] UnodarI tapa - 111 se kiM taMbhaMte ! omoyariyA? goyamA ! omoyariyA duvihA paNNattA,taM jahAdavvomoyariyA ya bhAvomoyariyA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! avamodarikA-UnodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama! UnodarInA be prakAra che, yathA- dravya UnodarI ane bhAva UnodarI. 112 se kiMtaM bhaMte! davyomoyariyA ? goyamA ! davvomoyariyA duvihA paNNattA,taM jahA- uvagaraNadavvomoyariyA ya bhattapANadavyomoyariyA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan!dravya UnodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama!dravya UnodarInA be prakAra che, yathA- upakaraNa dravya UnokarI ane bhaktapAna dravya UnodarI. 113 sekiMtaMbhaMte ! uvagaraNadavvomoyariyA? goyamA ! uvagaraNadavyomoyariyA tivihA paNNattA,taMjahA-egevatthe,egepAe, ciyttovgrnnsaaijjnnyaa| settNddvgrnndbomoyriyaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! upakaraNa dravya UnodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama ! upakaraNa dravya UnodarInA traNa prakAra che, yathA- (1) vastra UnodarI (2) pAtra UnodarI ane (3) guhastha pUrNa upayoga karI lIdhelA ke choDI dIdhelA upakaraNa grahaNa karavA; A upakaraNa dravya UnodarI che.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, [ 415] 114 se kiMtaMbhaMte ! bhattapANadavyomoyariyA ? goyamA !bhattapANa davvomoyayariyA aTTha [kukkuDiaMDagappamANameta] kavaleAhAraAhAramANeappahAre,evaMjahAsattamasaepaDhamoddesae jAva No 'pakAmarasabhojI tivattavvaMsiyA / setNbhttpaanndvvomoyriyaa| setNdvyomoyriyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhaktapAna dravya UnodarInuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama ! ATha kavalano AhAra karanAra sAdhu alpAhArI che. A rIte zataka-7/1 anusAra saMpUrNa kathana karavuM yAvatu 3ra kavalamAM eka kavala paNa nyUna AhAra karanAra prakAma rasabhojI kahevAto nathI. A bhakta pAna dravya UnodarInuM kathana thayuM. A rIte dravya UnodarInuM kathana pUrNa thayuM. 115 se kiMtaMbhaMte ! bhAvomoyariyA? goyamA !bhAvomoyariyA aNegavihA paNNattA,taM jahA- appakohe jAvaappalobhe, appasadde, appajhajhe, appatumaMtume / setNbhaavomoyriyaa| setaM omoyriyaa| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! bhAva UnodarInuM svarUpa kevuM che? uttara-he gautama! bhAva UnodarInA aneka prakAra che, yathA- alpakrodha thAvat alpa lobha, alpa zabda, alpa jhaMjha, alpa tumatuma. A bhAva UnodarInuM kathana thayuM. A rIte UnodarInuM kathana pUrNa thayuM. vivecana : nokarI-avamodarikA - bhojana AdinuM parimANa ane krodhAdi Avezone ochA karavA, tene UnodarI tapa kahe che. tenA be bheda che- dravya UnokarI ane bhAva UnodarI. (1) dravya UnodarI - dravya arthAt bhojananuM parimANa athavA vastra, pAtra Adi upakaraNonuM parimANa ghaTADavuM te. tenA paNa be bheda che- (1) upakaraNa UnodarI (2) bhaktapAna UnodarI. upakaraNa UnodarI - tenA traNa bheda che. (1) pAtra UnodarI :- zAstramAM sAdhu-sAdhvIne maryAdita pAtra rAkhavAnuM vidhAna che, temAM cAra pAtra rAkhavAnI paraMparA vizeSa pracalita che. tenAthI ochA pAtra rAkhavA te pAtra UnodarI che. sAdhu-sAdhvIne mATInA, kASTanA ane tuMbInA te traNa jAtinA pAtra rAkhavAnuM vidhAna che. temAMthI koIpaNa eka jAtinA pAtra rAkhavA, te paNa pAtra UnodarI che. (2) vastra UnodarI :- zAstramAM sAdhu-sAdhvIne maryAdita vastra rAkhavAnuM vidhAna che. temAM sAdhune mATe 72 hAtha ane sAdhvIne mATe 96 hAtha vastra rAkhavAnI dhAraNA pracalita che. te maryAdAne ghaTADavI te vastra UnodarI che. ahIM sutrakAre ne vadhe, ne paNa zabda prayoga karyo che. temAM zabda eka saMkhyAvAcI nathI paraMtu prakAravAcI che, tevuM pratIta thAya che. eka pAtra rAkhe to ja pAtra UnodarI thAya tema artha karavo ucita nathI. sAdhunI kalpa maryAdA cAra pAtra rAkhavAnI che. temAM traNa ke be pAtra rAkhe to paNa pAtra UnodarI thAya che. te ja rIte vastramAM samajavuM. (3)vivettAvArasAnathI tyaktApakaraNa svadanatA -tyAgelA upakaraNono svIkAra karavo. tenA be artha thAya che- (1) gRhasthanA upayogamAM AvelA ane gRhasthoe upayoga karI, choDI dIdhelA. (2) anya zramaNoe upayoga karIne choDI lIdhelA. ahIM prathama artha prAsaMgika che kAraNa ke dareka sAdhuo
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 416 | zrI bhagavatI sUtra-5 potAnI upadhino pUrNa rIte upayoga kare che. tethI sAdhu dvArA vyakta upakaraNa to paraThavAne yogya hoya che, anyathA te vyakta thatuM nathI. bhaktapAna dravya UnodarI - 3ra kavala pramANa AhArane pramANopeta bhojana kahe che. temAMthI eka kavala paNa ocho levo tene UnodarI kahe che. tenAM pAMca bheda che- (1) alpAhAra- ATha kavala pramANa AhAra levo. (2) avaDha-apAI UnodarI- bAra kavala pramANa AhAra levo. (3) arva UnodarI- soLa kavala pramANa AhAra levo (4) catuthAza UnodarI- covIsa kavala pramANa AhAra levo arthAt traNa bhAga AhAra levo ane eka bhAgano tyAga karavo. (5) kiMcit UnodarI- 31 kavala pramANa AhAra levo. (2) bhAva UnodarI :- kaSAyonI mAtrAne alpa karavI te bhAva UnodarI che. tenA aneka bheda che- krodha, mAna, mAyA, lobhane alpa karavA, kaSAyAdinA Avezone ghaTADavA, alpa zabdo bolavA, kaSAyane vaza thaIne na bolavuM, kaSAyane upazAMta karavA, te bhAva UnodarI che. bhikSAcarI tapaH116 se kiMtaMbhaMte! bhikkhAyariyA? goyamA ! bhikkhAyariyA aNegavihA paNNattA,taM jahA-davvAbhiggahacarae,evaMjahAuvavAie jaavsuddhesnnie,sNkhaadttie| setNbhikkhaayriyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! bhikSAcaryAnuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama ! bhikSAnA aneka prakAra che, yathA- dravyAbhigrahacaraka bhikSAcaryA, ityAdi aupapAtika sUtrAnusAra jANavA yAvat zuddhaSaNika, saMkhyAdattika, A bhikSAcaryA che. vivecanaH vividha prakAranA abhigrahapUrvaka bhikSA prApta karavI te bhikSAcaryA" tapa kahevAya che. abhigraha pUrvaka bhikSA karavAthI vRtti saMkSepa thAya che. tethI tene vRttisaMkSepa tapa paNa kahe che. aupapAtika sutramAM tenA dravya, kSetra, kAla, bhAva, dveSaNika, saMkhyAttika Adi aneka bheda-prabhedano ullekha che. rasa parityAga tapa: 117 se kiMtaMbhaMte! rasapariccAe? goyamA ! rasapariccAe aNegavihe paNNatte,taMjahANivigiie, paNIyarasavivajjae, evaM jahA uvavAie jaavluuhaahaare| setrspriccaae| zabdArtha - vvirUpa-nirvikRtika, vigayarahita. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rasa parityAganuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama! rasa parityAganA aneka bheda che, yathA- vigaya rahita AhAra levo, praNItarasano arthAtu gariSTha padArthono tyAga karavo, ityAdi kathana aupapAtika sUtrAnusAra jANavuM yAvatu lukho-sUko AhAra karavo, A rasaparityAga che. vivecanaH rasavaMtA AhAranA tyAgane rasa parityAga kahe che. dUdha, dahIM, ghI, tela ane miSTAnna, A pAMca vigaya che. A vikArajanaka vigayono tathA praNIta- snigdha ane gariSTha AhArano tyAga karavo tene rasa
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 417 parityAga kahe che. tenA paNa vigaya tyAga, AyaMbila, gariSTha bhojanano tyAga, annAhAra, prAntAhAra, arasAhAra, virasAhAra, rUkSAhAra Adi aneka bheda che. tenuM vistRta varNana aupapAtika sUtramAM che. kAyakleza tapaH118 se kiM taM bhaMte ! kAyakilese? goyamA ! kAyakilese aNegavihe paNNatte,taM jahA- ThANAIe, ukku DuyAsaNie, evaM jahA uvavAie jAva svvgaayprikmmvibhuusvippmukke| setaM kaaykilese| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kAyakleza tapanuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama ! kAyakleza tapanA aneka prakAra che, yathA- sthAnAyatiga(UbhA rahevuM), utkaTukAsanika(ukaDu Asana) Adi aupapAtika sUtrAnusAra jANavA yAvat zarIranA sarva prakAranA saMskAra ane zobhAno tyAga karavo. A kAyakleza tapanuM kathana thayuM. vivecana : dehanA mamatvane choDavA mATe zarIrane vividha prakAre kaSTa ApavA, tene kAyakleza tapa kahe che. tenA aneka prakAra che. vividha prakAranA Asane sthita thaIne dhyAna sAdhanAmAM ekAgra thavuM. zarIranI zobhA saMskArano tyAga karavo, zIta ke uSNa AtApanA levI, loca karavo vagere. pratisalInatA tapaH119 sekiMtaMbhate !paDisalINayA?goyamA !paDisalINayA cauvvihA paNNattA,taMjahAidiya pddisliinnyaa,ksaaypddisliinnyaa,jogpddisliinnyaa,vivittsynnaasnnsevnnyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama! pratisalInatAnA cAra prakAra che, yathA-indriya pratisalInatA, kaSAya pratisalInatA, yogapratisalInatA ane vivikta zayanAsanasevanatA. 120 sekiMtaMbhaMte! IdayapaDisalINayA? goyamA! dayapaDisalINayA paMcavihA paNNattA,taM jahA-soidiyavisayappayAraNirohovA,soidiyavisayappattesuvA atthesurAgadosa viNiggaho, cakkhidiyavisayappayAraNirohoevaMjAvaphAsidiyavisayappayAraNirohovAphArsidiya visayapattesu vA atthesuraagdosvinniggho| setNidiypddisliinnyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! indriya pratisalInatAnuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama ! indriya pratisalInatAnA pAMca prakAra che, yathA- zrotendriya viSaya-pracAranirodha athavA zrotendriyanA prApta viSayomAM rAga-dveSa na karavo. A rIte caridriya viSaya-pracAra nirodha athavA cakSurindriyanA prApta viSayomAM rAga-dveSa na karavo. A rIte yAvatu sparzanendriyaviSaya-pracAra nirodha athavA sparzendriyanA prApta viSayomAM rAga-dveSa na karavo. A indriya pratisalInatA tapanuM kathana thayuM. 121 sekiMtaMbhaMte ! kasAyapaDisalINayA? goyamA !kasAyapaDisaMlINayA cauvvihA
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 418 / zrI bhagavatI sUtra-5 paNNattA,taMjahA-kohodayaNirohovA udayappattassavA kohassa viphalIkaraNaM / evaM jAva lobhodayaNirohovA udayappattassavAlobhassaviphalIkaraNaM / setNksaaypddisliinnyaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! 4Aya pratisaMdInatAnu sva35 cha ? 6ttara- gautama ! SAya pratisalInatAnA cAra prakAra che, yathA- udayamAM AvelA krodhano nirodha athavA udayamAM AvelA krodhane niSphaLa karavo. A rIte yAvatu udayamAM AvelA lobhano nirodha athavA udayamAM AvelA lobhane niSphaLa karavo. A kaSAya pratisaMlInatAnuM kathana thayuM. 122 se kiMtaMbhaMte !jogapaDisalINayA? goyamA !jogapaDisalINayA tivihA paNNattA, taMjahA-maNajogapaDisalINayA, vijogpddisliinnyaa,kaayjogpddiliinnyaa| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! yoga-pratisaMdInatAna- 2135 cha ? ta2- gautama ! yoga pratisalInatAnA traNa prakAra che, yathA- manayoga pratisalInatA, vacanayoga pratisaMlInatA ane kAyayoga pratisalInatA. 123 sekiMtaMbhate!maNajogapaDisalINayA?goyamA!maNajogapaDisalINayAtivihApaNNattA paNNattA,taMjahA-akusalamaNaNirohovAkusalamaNaudIraNavAmaNassavA egttiibhaavkrnn| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! manoyoga pratisaMsAnatAnu sva35 cha ? 612- gautama ! ten| traNa prakAra che, yathA- (1) akuzala eTale azubha manano nirodha (2) kuzala eTale zubha mananI udIraNA arthAt prayatnapUrva zubha viyaa29|| 42vI. (3) bhanane me 2. 124 sekiMtaMbhate! vaijogapaDisalINayA?goyamA!vaijogapaDisalINayAtivihApaNNattA, taMjahA- akusalavaiNiroho vA kusalavaiudIraNaM vA vaie vA egttiibhaavkrnnN| / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kyanayoga pratisaMdInatA- 21353cha ? ta2- gautama! ten| tra prakAra cha, yathA- (1) azala se azubha kyanano nirodha (2) huzala ase zuma kyananI Ghii29|| arthAt prayatnapUrva zubha vayana polavA. (3) kyananI sAta 42vI. 125 sekiMtaMkAyajogapaDisalINayA? kAyajogapaDisalINayAjaNNaMsusamAhiyapasaMta sAhariyapANiyAekummoivagutidie allIpallINeciTThai,setaMkAyapaDisalINayA / se tNjogpddisliinnyaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! Aya pratisaMsAnatAnu sva35 cha ? 6ttara- gautama ! sabhya prakAre zAMta thaIne, hAtha-pagane saMkucita karIne, kAcabAnI jema gukhendriya thaIne AlIna-pralIna(sthira) thavuM te kAya-pratisalInatA che. A yoga pratisalInatAnuM kathana thayuM. 126 se kiMtaM vivittasayaNAsaNasevaNayA? vivittasayaNAsaNasevaNayAjaNNaM ArAmesu vA ujjANesuvA jahA somiluddesae jAvasejjAsaMthAragaMuvasaMpajjittA NaM viharai / se tta vivitasayaNAsaNasevaNayA / setaM paDisalINayA / setaM bAhirae tave / bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! vividhata zayanAsanasevanatAnu sva35cha? 6ttara- gautama!
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-7 vivikta(strI, pazu ane paMDaga-napuMsakathI rahita) sthAnamAM arthAt ArAma-bagIcA, udyAna Adi zataka-18/10 anusAra sthAna ane upakaraNa Adi prApta karIne rahevuM, tene viviktazayanAsanasevanatA kahe che. A viviktazayanAsanasevanatA tapa, pratisaMlInatA tapa ane khAdyutapanuM kathana pUrNa thayuM. vivecana : viSaya ke kaSAyamAM saMlIna banelA indriya ane manane, pAchA vALavA arthAt tenuM gopana karavuM tene pratisaMhInatA kahe che. tenA cAra bheda che. (1) indriya pratisaMlInatA-tenA pAMca bheda che- zrotendriya Adi pAMca indriyone pota-potAnA viSayomAM jatI rokavI tathA pAMca indriyo dvArA haNa karelA viSayomAM rAga ke dveSa na karavo. (2) kaSAya pratisaMlInatA-- tenA cAra bheda che- krodha Adi cAre kapAyano udaya thavA na devo ane udaya prApta kAyane niSphaLa karavo. (3) yoga pratisaMlInatA-- tenA traNa bheda che- mana pratisaMlInatA- mananI akuzala(azubha) pravRttine rokavI. kuzala pravRtti karavI tathA cittane ekAgra karavuM. vacana pratisaMlInatA- sAvadha vacanane rokavA, kuzala(zubha) ane niravadha vacana bolavuM tathA vacananI pravRttine rokavI. te vacana pratisaMlInatA che. kAya pratisaMlInatA :- samyak prakAre, samAdhi pUrvaka zAMta thaIne, aMgopAMgane saMkucita karavA tathA kAcabAnI jema guptendriya thaIne sthira thavuM te kAya pratisaMlInatA che. (4) viviktazayanAsanasevanatA- strI, pazu ane napuMsaka rahita sthAnamAM nirdoSa zayyA-saMstAraka Adino svIkAra karIne rahevuM athavA ArAma-bagIcA, udyAna AdimAM saMstAraka aMgIkAra karavA te paNa vivikta zayanAsananA che. A rIte pratisaMlInatAnA kula 13 bheda che. bAlA tapanA bheda-prabhedaH Irika I eka, be, traNa upavAsa thAvat cha mAsI tapa pAdapopagamana nihArima anazana apratikarma yAvat kavita bhakta pratyAkhyAna aniha rima nirima anirima sapratikarma UnodarI vastra UnodarI dravya UnodarI upakaraNa UnodarI pAtra UnodarI bhikSAcArya aneka bheda aupapAtika sUtrAnusAra bhAva UnodarI aneka bheda kaSAyone ghaTADavA bAhya tatha bhaktapAna UnodarI tyaktopANa svadanatA (gRhasthe pUrNa upayoga karI lIdhelA vastrAdi) rasa parityAga aneka bheda aupapAtika sUtrAnusAra Indriya pratisalInatA (5) pAMca indriya alpAhAra kAya kleza aneka bheda aupapAtika sUtrAnusAra 419 kapAya yoga vivikta pratisaMlInatA pratisaMlInatA rAyanAsana (4) (3) sevanatA cAra kapAya traNa yoga avarjha UnodarI pratisaMlInatA ardha UnodarI caturtha UnodarI cit UnodarI
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 420 | zrI bhagavatI satra-5 Alcatara tapaH127 se kiMtaM bhaMte ! abhitarae tave ? goyamA ! abhitarae tave chavvihe paNNatte, taM jahA- pAyacchittaM, viNao, veyAvaccaM, sajjhAo,jhANaM, viusggo| bhAvArtha:- pragna-he bhagavana! AtyaMtara tapanuM svarUpa kevuM che? uttara- he gautama! AtyaMtara tapanA cha prakAra che, yathA-prAyazcitta, vinaya, vaiyAvRtya, svAdhyAya, dhyAna ane vyutsarga. vivecana : je tapano saMbaMdha mukhyatve AtmAnA bhAvo sAthe hoya ane zarIra sAthe gauNa rUpe hoya che, tene AtyaMtara tapa kahe che. te mokSa prAptinuM aMtaraMga kAraNa che. teno prabhAva bAhya zarIra para nahIM paraMtu AtyaMtara rAga-dveSAdi kASAyika bhAvo para paDe che. aMtardaSTi AtmA ja tenuM sevana kare che. tethI tene AtyaMtara tapa kahe che; tenA cha bheda che. prAyazcitta tapaH128 se kiM taM bhaMte! pAyacchitte ? goyamA! pAyacchitte dasavihe paNNatte, taM jahAAloyaNArihe jaavpaarciyaarihe| setaM pAyacchitte / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prAyazcittanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! prAyazcittanA daza prakAra che, yathA- AlocanAI yAvatu pArAMcitAryuM. A prAyazcitta tapanuM kathana thayuM. vivecana :prAyazcittanuM svarUpa :- je anuSThAnathI mULaguNa ane uttaraguNa viSayaka aticArothI malina thayelo AtmA zuddha thAya tene prAyazcitta kahe che athavA prAyaH = pApa ane citta = zuddhi. je anuSThAnathI pApanI zuddhi thAya, tene prAyazcitta kahe che. tenuM vistRta varNana A uddezakanA sUtra-103mAM thaI gayuM che. vinaya tapaH129 se kiMtaMbhaMte ! viNae ? goyamA ! viNae sattavihe paNNatte,taMjahA- NANaviNae dasaNaviNae, carittaviNae, maNaviNae, vaiviNae, kaayvinne,logovyaarvinne| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vinayanA sAta prakAra che, yathA- jJAna vinaya, darzana vinaya, cAritravinaya, mana vinaya, vacana vinaya, kAyavinaya ane lokopacAra vinaya. 130 sekiMtate!NANaviNae? goyamA!NANaviNae paMcavihepaNNatte,taMjahA-AbhiNibohiyaNANaviNae jAvakevalaNANaviNae / setaMNANaviNae / bhAvArthaH- prazna- he bhagavana! jJAna vinayanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! jJAna vinayanA pAMca prakAra che, yathA- Abhinibodhika jJAna vinaya yAvatu kevalajJAna vinaya. A jJAna vinayanuM kathana thayuM.
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25: deza-7 | 421 / 131 se kiM taM bhaMte! daMsaNaviNae / goyamA! daMsaNaviNae duvihe paNNatte,taM jahAsussUsaNAviNaeya annccaasaaynnaavinney| bhAvArtha:-prazna- bhagavana !zanavinayanA 241 prArache? 612- gautama!zanavinayanA be bheda che, yathA- zuzruSA vinaya ane anAzAtanA vinaya. 132 sekiMtaMbhaMte !sussUsaNAviNae? goyamA !sussUsaNAviNae aNegavihe paNNatte, taMjahA-sakkAreivAsammANeivA evaMjahAcoddasamasaetaieuddesae jaavpddisNsaahnnyaa| setsussuusnnaavinne| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! zuzrUSA vinayanA 241 aracha? 6ttara- gautama ! zuzrUSA vinayanA aneka prakAra che, yathA- satkAra, sanmAna Adi zataka-14/3 anusAra yAvat pratisaMsAdhanatA paryata jANavuM. A zuzruSA vinayanuM kathana thayuM. 133 se kiMtaM bhaMte ! aNaccAsAyaNAviNae? goyamA !aNaccAsAyaNAviNaepaNayAlIsaivihepaNNatte,taMjahA-arahatANaMaNaccAsAyaNayA, arahatapaNNattassa dhammassa aNaccAsAyaNayA, AyariyANa aNaccAsAyaNayA, uvajjhAyANaM aNaccAsAyaNayA, therANaM aNaccAsAyaNayA, kulassa aNaccAsAyaNayA, gaNassa aNaccAsAyaNayA,saMghassaaNaccAsAyaNayA,kiriyAe aNaccAsAyaNayA,saMbhogassa aNaccA- sAyaNayA, AbhiNibohiyaNANassa aNaccAsAyaNayA jAvakevalaNANassa aNaccAsAyaNayA, eesiM ceva bhatti bahumANeNaM, eesiM ceva vaNNasaMjalaNayA / setaM aNaccAsAyaNAviNae / setdsnnvinne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! manAzAtanA vinyn| 28 // 2 cha ? uttara- he gautama ! anAzAtanA vinayanA 45 bheda che, yathA- (1) arihaMta bhagavaMtonI anAzAtanA-mAzAtanA na 42vI. (2) marihaMta prazasta dhanI mAzAtanAna 42vI (3) AyAyanI AzAtanA na karavI (4) upAdhyAyanI AzAtanA na karavI (5) sthavira bhagavaMtonI AzAtanA na karavI (G) dukhanI sAzAtanA na 72vI (7) gaenI sAzAtanA na 42vI (8) saMghanI AzAtanA na 42vI (C) kriyAnI AzAtanA na karavI, (10) sAdharmikanI AzAtanA na karavI (11 thI 15) Abhinibodhika jJAnanI AzAtanA na karavI vAva kevalajJAnanI AzAtanA na karavI (16 thI 30) A paMdaranI bhakti, bahumAna karavA. (31 thI 45) temanA guNa kIrtana karavA. A rIte anAzAtanA vinayanA 45 bheda thAya che. A anAzAtanA vinaya tapanuM kathana thayuM, A darzana vinayanuM kathana pUrNa thayuM. 134 se kiMtaMbhaMte ! carittaviNae? goyamA ! carittaviNae paMcavihe paNNatte,taM jahAsAmAiyacarittaviNae jAvaahakkhAyacarittaviNae / setcrittvinne| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! yAritra vinyn| 24 ghaDAracha ? 612- gautama ! yAritra
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 4rara | zrI bhagavatI sUtra-5 vinayanA pAMca prakAra che, yathA- sAmAyika cAritra vinaya thAva yathAkhyAta cAritra vinaya. A cAritra vinayanuM kathana thayuM. 135 se kiM taM bhaMte! maNaviNae ? goyamA! maNaviNae duvihe paNNatte,taM jahApasatthamaNaviNae, appstthmnnvinney| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! mana vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! mana vinayanA be prakAra che, yathA- prazasta mana vinaya ane aprazasta mana vinaya. 136 se kiMtaMbhaMte ! pasatthamaNaviNae ? goyamA !pasatthamaNaviNae sattavihe paNNatte,taM jahA- apAvae, asAvajje, akirie Niruvakkese, aNaNhavakare, acchavikare, abhUyAbhisaMkaNe / setaM pasatthamaNaviNae / zabdArtha - apAva = apApaka(krodhAdi pApa rahita) aravindra = niravadha rii = akriya, kAyikI Adi kriyA rahita zivase = nirupakleza, zokAdi kleza rahita anuddavare = anAzravakara, Azrava rahita chavire = acchavikara, sva ane paranI pIDA rahita amUyAmAM = abhUtAbhizaMkita, jIvone bhaya utpanna na karanAra. bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prazasta mana vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! prazasta mana vinayanA sAta prakAra che, yathA- (1) krodhAdi pApa rahita vicAraNA karavI (2) hiMsA Adi sAvadha rahita vicAraNA karavI. (3) kAyikI Adi kriyA rahita vicAraNA karavI (4) zokAdi kleza rahita vicAraNA karavI (5) Azrava rahita vicAraNA karavI (6) sva ane paranI pIDA rahita vicAraNA karavI (7) jIvone bhaya utpanna na karanArI vicAraNA karavI; A prakAranI zubha vicAraNAmAM ja manane pravRtta karavuM. A prazasta mana vinayanuM kathana thayuM. 137 sekiMtaappasatthamaNaviNae? appasatthamaNaviNae sattavihepaNNatte,taMjahA-pAvae, sAvajje, sakirie, sauvakkese, aNNahayakare, chavikare, bhUyAbhisaMkaNe / setaMappasattha maNaviNae / setaM maNaviNae / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! aprazasta mana vinayanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! aprazasta mana vinayanA sAta prakAra che, yathA- pApakArI, sAvadha, sakriya, klezayukta, AzravakArI, sva para pIDAkArI ane bIjAne bhaya utpanna karanArI, A sAta prakAranI azubha vicAraNAmAM manane pravRtta na karavuM te aprazasta mana vinaya che. A aprazasta mana vinayanuM kathana thayuM. A rIte mana vinayanuM kathana thayuM. 138 se kiMtaMbhaMte ! vaiviNae ? goyamA ! vaiviNae duvihe paNNatte,taMjahA- pasattha vaiviNae ya, appasatthavaiviNae ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vacana vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! vacana vinayanA be prakAra che, yathA- prazasta vacana vinaya ane aprazastavacana vinaya. |139 se kiMtaMbhaMte ! pasatthavaiviNae ? goyamA ! pasatthavaiviNae sattavihe paNNatte,taM
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7, 4ra3 | jahA- apAvae, asAvajje jAva abhUyAbhisaMkaNe / setaM pasatthavaiviNae / bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! prazasta vacana vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! prazasta vacana vinayanA sAta prakAra che, yathA- apApakArI, niravadhakArI pAvatu jIvone bhaya rahita karanArA A sAta prakAranA zubha vacanaprayoga karavA. A prazasta vacana vinayanuM kathana thayuM. 140 sekiMtaMbhate! appasatthavaiviNae? goyamA !appasatthavaiviNae sattavihe paNNatte, taMjahA-pAvae, sAvajje jaavbhuuyaabhisNknne| setaMappasatthavaiviNae / setaMvaiviNae / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aprazasta vacana vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! aprazasta vacana vinayanA sAta prakAra che, yathA- pApakArI, sAvadhakArI yAvat jIvone bhaya utpanna karanArA A sAta prakAranA azubha vacana prayoga na karavA. A aprazasta vacana vinayanuM kathana thayuM. A vacana vinayanuM kathana pUrNa thayuM. 141 se kiM taM bhaMte! kAyaviNae ? goyamA! kAyaviNae duvihe paNNatte, taM jahApasatya kAyaviNae ya, appasatthakAyaviNae ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kAya vinayanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama!kAya vinayanA be prakAra che, yathA-prazasta kAya vinaya ane aprazasta kAya vinaya. 142 se kiMtaMbhaMte ! pasatthakAyaviNae ? goyamA ! pasatthakAyaviNae sattavihe paNNatte, taM jahA- AuttaM gamaNaM, AuttaM ThANaM, AuttaM NisIyaNaM, AuttaM tuyaTTaNaM, AuttaM ullaMghaNaM, AuttaM pallaMghaNaM, AuttaM savvidiyajogajujaNayA / setapasatthakAyaviNae / zabdArtha:- A3d = upayoga pUrvaka, viveka yukta, sAvadhAnI pUrvaka. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prazasta kAya vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! prazasta kAya vinayanA sAta prakAra che, yathA- sAvadhAnIpUrvaka javuM, sAvadhAnI pUrvaka UbhA rahevuM, sAvadhAnIpUrvaka besavuM, sAvadhAnIpUrvaka zayana karavuM, sAvadhAnIpUrvaka UMbarA AdinuM ullaMghana karavuM, sAvadhAnIpUrvaka khADA, TekarA AdinuM vizeSa rIte ullaMghana karavuM ane sAvadhAnIpUrvaka indriyo ane yogonI pravRtti karavI, A prazasta kAya vinayanuM kathana thayuM. 143 se kiM taM bhaMte! appasatthakAyaviNae ? goyamA! appasatthakAyaviNae sattavihe paNNatte,taMjahA-aNAuttaMgamaNaM jAva aNAuttaMsavvidiyajogajujaNayA / setaappasattha kAyaviNae / setNkaayvinne| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! aprazasta kAya vinayanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! aprazasta kAyavinayanA sAta prakAra che, yathA- asAvadhAnIthI gamana yAvat asAvadhAnIthI indriyo ane yogonI pravRtti karavI. A sAta prakAranI kAyAnI azubha pravRtti na karavI. te aprazasta kAya vinayanuM kathana thayuM. A kArya vinayanuM kathana thayuM. 144 se kiMtaMbhaMte ! logovayAraviNae ? goyamA !logovayAraviNae sattavihe paNNatte,
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 424 | zrI bhagavatI sUtra-5 taMjahA- abbhAsavattiyaM, paracchaMdANuvattiyaM, kajjaheDaM, kayapaDikaiyA, attagavesaNayA, desakAlaNNayA, savvatthesuappaDilomayA / setaM logovayAraviNae / setaM vinne| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! lokopacAra vinayanA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! lokopacAra vinayanA sAta prakAra che, yathA- (1) abhyAsavRttitA- guru AdinI samIpe rahevuM ane abhyAsamAM ruci rAkhavI. (2) parazRMdAnavartitA- guru Adi ratnAdhikonI icchAnusAra kArya karavuM (3) kArya hetu- gurnAdika dvArA karAyelA jJAnapradAna Adi kAryane mATe temane vizeSa bahumAna ApavuM, temane AhArAdi lAvIne ApavA. (4) kRtipratikriyA potAnA para karelA upakArathI RNa mukta thavA mATe temanI vinaya bhakti karavI. AhArAdithI gurnAdikanI zuzruSA karavI. (5) ArtagaveSaNatA- rogI sAdhuonI sAra-saMbhALa levI, (6) deza-kAlAnujJatA- samayAnusAra kArya karavuM. sarvArtha apratilomatA- sarva kAryamAM gurune anukULa pravRtti karavI. vivecana - prastuta sUtramAM vinayanuM svarUpa ane tenA bheda-prabhedanuM nirUpaNa che. vinayana svarUpaH- (1) viroSa nIyamonuNa Atma diyate cena savinayaH je kriyAthI AtmA vizeSapaNe mokSanI najIka jAya che, te vinaya kahevAya che. (2) jenA dvArA saMpUrNa duHkhonA kAraNabhUta ATha karmonuM vinayana eTale vinAza thAya che, tene vinaya kahe che (3) gurujanonI ke ratnAdhikonI dezakAla anusAra sevA-bhakti, satkAra-sanmAna karavA, tene vinaya kahe che. mArU niSao mUtta = dharmarUpI vRkSanuM mULa vinaya che. dharmano mULa-maulika guNa vinaya che, parano re mohaka vinayanuM aMti phaLa sarva karma kSaya rUpa mukti che. vinayanA mUla sAta bheda che ane 114 uttara bheda che- (1) jJAnavinayanA-5, (2) darzana vinayanApapa, (3) cAritra vinayanA-5, (4) mana vinayanA-14, (5) vacana vinayanA-14, (6) kAya vinayanA14, (7) lokopacAra vinayanA-7 bheda, A kula 114 bheda thAya che. (1) jJAna vinaya :- jJAna ane jJAnI tathA jJAnanA sAdhano para zraddhA, bhakti ane bahumAnano bhAva rAkhavo, tenA dvArA pratipAdita tattvonuM samyaka prakAre ciMtana, manana karavuM, vidhipUrvaka jJAna grahaNa karavuM, te jJAna vinaya che, jJAnanA pAMca bheda anusAra jJAna vinayanA pAMca bheda che. (2) darzana vinaya :- deva, guru ane dharma para zraddhA rAkhavI te darzana-samyaktva che. darzananI-samyagudaSTi jIvonI vinaya-bhakti karavI te darzana vinaya che. tenA be bheda che, yathA- zuzruSA vinaya ane anAzAtanA vinaya. - zaRSA vinayanA daza prakAra che- (1) abhyatthAna- gurnAdika padhAre tyAre temane joIne UbhA thavuM. (2) AsanAbhigraha- gurnAdikane AsananuM AmaMtraNa karavuM. "padhAro Asana svIkAro" A pramANe kahevuM. (3) Asana pradAna- gurnAdikane Asana ApavuM. (4) satkAra- temano satkAra karavo. (5) sanmAna- temanuM sanmAna karavuM. (6) kutikarma- temanA guNagrAma stuti karavI, (7) aMjali pragrahahAtha joDIne praNAma karavA. (8) anugamanatA- gurnAdika pAchA phare tyAre thoDe dUra temanI sAthe javuM. (9) paryApAsanA- beThA hoya tyAre temanI papAsanA- sevA karavI. (10) pratisaMsAdhanA- temanA vacanano svIkAra karavo.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7 425 | (2) anAzAtanA vinaya :- darzana ane darzanavAnanI azAtanA na karavI, tenA 45 bheda che. (1) arihaMta, (2) arihaMta prarUpita dharma (3) AcArya, (4) upAdhyAya, (5) sthavira, (6) kula, (7) gaNa, (8) saMgha, (9) kriyAvAna, (10) sAdharmika ane (11 thI 15) pAMca jJAna te paMdaranI azAtanA na karavI. (16 thI 30) te paMdaranA bhakti, bahumAna karavA ane (31 thI 45) temanA guNagrAma karavA. bhakti, bahamAna, gaNagrAma :- hAtha joDavA Adi bAhya AcArone bhakti kahe che. hadayamAM zraddhA ane prIti rAkhavI te bahumAna che. guNakIrtana karavA tathA guNone grahaNa karavA te guNagrAma-varNavAda che. (3) cAritra vinaya - cAritra ane cAritravAnano vinaya karavo te cAritra vinaya che. tenA sAmAyika cAritra Adi pAMca bheda mULa pAThamAM spaSTa che. (4) mana-vinaya - AcAryAdino manathI vinaya karavo, mananI azubha pravRttine rokavI tathA zubha pravRttimAM manane pravRtta karavuM te mana vinaya che. tenA be bheda che. prazasta vinaya ane aprazasta vinaya. prazasta vinayamanamAM prazasta bhAvo lAvavA te prazasta mana vinaya che. prazasta bhAvo dvArA AtmA mokSanI sanmukha thAya che tethI prazasta vicAraNAne prazasta mana vinaya kahe che. aprazasta mana vinaya aprazasta bhAvone manamAM na lAvavA te aprazasta mana vinaya che. aprazasta vicAraNAnA tyAgathI AtmA mokSanI sanmukha thAya che. tethI aprazasta vicAraNAnA tyAgane aprazasta mana vinaya kahe che. baMnenA bheda-prabheda mULa pAThathI spaSTa che. A rIte prazasta-aprazasta vinayamAM sUtrakAre vidhi ane niSedha baMne dRSTikoNathI kathana karyuM che. aupapAtika sUtramAM tenuM vistRta vivecana che. prastuta zatakamAM prazasta ane aprazasta vinayanA sAta-sAta bheda karyA che. jyAre aupapAtika sUtramAM tenA bAra-bAra bheda karyA che. yathA aprazastanA bAra bheda- (1) sAvadhakArI, (2) sakriya, (3) karkaza, (4) kaTu, (5) niSphara, (6) paruSa-sneha rahita, (7) AzravakArI, (8) chedakArI, (9) bhedakArI, (10) paritApakArI, (11) upadravakArI, (12) bhUtopaghAtaka. A ja rIte prazasta mana vinayanA paNa bAra bheda karyA che. (pa) vacana vinaya - AcAryAdino vacanathI vinaya karavo, vacananI azubha pravRttine rokavI tathA zubha pravRttimAM vacanane pravRtta karavA te vacana vinaya che. mana vinayanI samAna tenA sAta bheda che. () kAya vinaya :- kAyAthI AcAryAdino vinaya karavo, kAyAnI azubha pravRtti rokavI ane zubha pravRtti karavI, te kAyavinaya che. tenA cauda bhedanuM kathana mULapAThathI spaSTa che. (7) lokopacAra vinayaH- (1) anyane sukha pahoMce te rIte bAhya kriyAo karavI te lokopacAra vinaya che. (2) anya lokone jenI pratIti thAya te prakAranA vyavahArane lokopacAra vinaya kahe che. jenA bheda mULa pAThamAM spaSTa che. anyatra vinayanA bAvana bheda paNa kahyA che. tIrthakara, siddha, kula, gaNa, saMgha, kriyA, dharma, jJAna, jJAnI, AcArya, upAdhyAya, sthavira ane gaNi. A teranI (1) azAtanA na karavI, (2) bhakti karavI, (3) bahumAna karavuM, (4) temanA guNonI prazaMsA karavI, A cAre prakAre uparokta terano vinaya thAya che. tethI 1344 = bAvana bheda thAya che. vaiyAvacca tapa:145 se kiM taM bhaMte ! veyAvacce? goyamA ! veyAvacce dasavihe paNNatte, taM jahA
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 426 ] zrI bhagavatI sUtra-5 AyariyaveyAvacce, uvajjhAyaveyAvacce, theraveyAvacce,tavassiveyAvacce, gilANaveyAvacce, sehaveyAvacce, kulaveyAvacce,gaNaveyAvacce, saMghaveyAvecce, sAhammiyaveyAvacce / setaM veyAkhyA bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vaiyAvaccanuM svarUpa kevuM che? uttara-he gautama! vaiyAvaccanA daza prakAra che, yathA-(1) AcAryanI vaiyAvacca, (2) upAdhyAyanI vaiyAvacca, (3) sthaviranI vaiyAvacca, (4) tapasvInI vaiyAvacca, (5) rogInI vaiyAvacca, (6) zaikSa- nava dIkSitanI vaiyAvacca, (7) kula- eka AcAryanA ziSya parivAranI vaiyAvacca, (8) gaNa- aneka AcAryonA samudAyanI vaiyAvacca, (9) saMghanI vaiyAvacca ane (10) sAdharmika- samAna samAcArIvALA zramaNonI vaiyAvacca. A vaiyAvacca tapanuM kathana thayuM. vivecana : prastuta sUtramAM vaiyAvRtya tapanA bheda-prabhedanuM kathana che. sUtrokta daze prakAranA sAdhakone vidhipUrvaka AhArAdi lAvIne ApavA. tema ja sAdhanAne yogya bAhya-AtyaMtara sarva prakAranI anukuLatA ApavI, temanI sevA karavI tene vaiyAvRtya kahe che. vaiyAvRtyane yogya vyaktinA bhedathI tenA daza prakAra thAya che; je bhAvArthathI spaSTa che. svAdhyAya tapa :146 se kiMtaMbhaMte !sajjhAe? goyamA !sajjhAe paMcavihe paNNatte,taMjahA- vAyaNA, paDipucchaNA, pariyaTTaNA, aNuppehA, dhammakahA / setaM sjjhaae| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! svAdhyAyanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! svAdhyAyanA pAMca prakAra che, yathA- (1) vAcanA (2) pRcchanA (3) parivartanA (4) anuprekSA ane (5) dharmakathA. A svAdhyAyanuM kathana thayuM. vivecana : prastuta sUtramAM svAdhyAyanA bhedanuM kathana che. Agama pAThanA adhyayana-adhyApanane svAdhyAya kahevAya che. tenA pAMca prakAra che- (1) vAcanAguru pAsethI sUtranA artha zIkhavA, sUtra vAMcana karavuM te. (2) pRcchanA vAcanA daramyAna koI saMdeha thAya athavA pahelA zIkhelA sUtrAdinA jJAnamAM zaMkA thAya to taviSayaka pUchavuM te. (3) parivartanA- zIkhelA jJAnanI vismRti na thaI jAya, tenA mATe vAraMvAra tenuM punarAvartana karavuM te. (4) anuprekSA- zIkhelA jJAna para vizeSa prakAre ciMtana manana karavuM. (5) dharmakathA- uparokta cAre prakAre zAstrano abhyAsa karyA pachI zrotAone dharmopadeza Apavo te dharmakathA che. dhyAna tapa:147 se kiMtaM bhaMte ! jhANe ? goyamA ! jhANe cauvihe paNNatte,taM jahA- aTTe jhANe, rodde jhANe, dhamme jhANe, sukke jhANe /
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25 : uddezaka-7 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! dhyAnanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! dhyAnanA cAra prakAra che, yathA- ArtadhyAna, raudradhyAna, dharmadhyAna ane zukladhyAna. vivecanaH 427 prastuta sUtramAM dhyAnanA mukhya bhedanuM kathana che. koI paNa eka viSaya para cittane ekAgra karavuM tene dhyAna kahe che. chadmasthonI vicAra dhArA aMtarmuhUrta paryaMta ja sthira rahe che. eka viSayathI bIjA viSaya para dhyAnanuM saMkramaNa thavAthI dhyAnano pravAha cirakALa sudhI rahI zake che. kevaLIne mATe yogono nirodha karavo te dhyAna che. jema ke ghyAna zatakamAM kahyuM che- aMtomuhuttamettaM, citavatthANa ega vatthummi / chaumatthANaM jhANaM, joga Niroho jiNANaM tu // 3 // ArtadhyAnaH | 148 aTTe jhANe caDavvihe paNNatte, taM jahA- amaNuNNasaMpaogasaMpatte tassa vippaogasaisamaNNAgae yAvi bhavai, maNuNNasaMpaogasaMpatte tassa avippaogasaisamaNNAgae yAvi bhavai, AyaMkasaMpaogasaMpatte tassa vippaogasaisamaNNAgae yAvi bhavai, parijusiyakAma bhogasaMpaogasaMpatte tassa avippaogasaisamaNNAgae yAvi bhavai / aTTassa ya jhANassa vattAra navalakhA paLattA, teM bahA- valaLayA, soyaLayA, tikhaLayA, viLayA II bhAvArtha:- ArtadhyAnanA cAra prakAra che, yathA- (1) amanojJa viyoga ciMtA--aniSTa vastunI prApti thAya, tyAre tenA viyoganuM satata ciMtana karavuM. (2) manojJa aviyoga ciMtA-iSTa vastunI prApti thAya tyAre teno saMyoga satata rahe, te mATenuM ciMtana karavuM. (3) AtaMka-roga thAya tyAre te dUra thavAnuM satata ciMtana karavu. (4) prIti utpanna karanAra kAmabhoga AdinI prApti thAya tyAre tenA saMyoganuM satata ciMtana karavuM. ArtadhyAnanA cAra lakSaNa che, yathA- (1) krandana karavuM (2) zoka karavo (3) AMsu pADavA ane (4) paridevanatA-vilApa karavo, chAtI ke mAthuM kUTavuM. vivecanaH prastuta sUtramAM ArtadhyAnanA bheda ane lakSaNanuM nirUpaNa che. ArtadhyAna H- Arta arthAt duHkhanA nimitte thatuM dhyAna athavA duHkhI prANInuM dhyAna te ArtadhyAna che, duHkhanA kAraNonI apekSAe tenA cAra bheda che. ArtadhyAnanA prakAra H (1) amanojJa viyoga ciMtA H- aniSTa zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparzano, tenA kAraNabhUta vastuono, aprItikara vyakti ke paristhitino saMyoga thAya tyAre tenA viyoganuM satata ciMtana karavuM tathA bhaviSyamAM paNa teno saMyoga na thAya, tevI icchA rAkhavI, te ArtadhyAnano prathama bheda che. tenuM kAraNa dveSa che. (2) manojJa aviyoga ciMtA :- pAMca indriyonA manojJa viSayo ane tenA kAraNa rUpa svajana, dhana,
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 428 | zrI bhagavatI sUtra-5 saMpatti Adi sAdhana sAmagrIno viyoga na thAya te mATe satata ciMtavanA karavI ane bhaviSyamAM paNa tenA saMyoganI icchA rAkhavI te ArtadhyAnano bIjo bheda che. tenuM kAraNa rAga che. (3) roga viyoga ciMtA - roga Adi azAtAnA udayamAM vyAkuLa thaIne rogathI chUTavA mATe satata ciMtana karavuM ane bhaviSyamAM paNa rogAdino saMyoga na thAya tenI ciMtavanA karavI, te ArtadhyAnano trIjo bheda che. tenuM kAraNa zarIrano moha che. (4) nidAna :- potAne prApta thayelA bhoga vilAsamAM atyaMta Asakta thavuM, devendra, cakravartI ane vAsudeva AdinA rU5 ane Rddhi Adine joIne ke sAMbhaLIne temAM Asakta thavuM ane tapasaMyamanA phalasvarUpe te Rddhi prAptinI icchA karavI, tene nidAna kahe che. tenuM kAraNa ajJAna che. ArtadhyAnanA cAra lakSaNa :- jenAthI ArtadhyAna pragaTa thAya tene ArtadhyAnanA lakSaNa kahe che. tenA cAra prakAra A pramANe che- (1) kardInatA- UMcA svarathI rudana karavuM. (2) zocanatA- dInatAnA bhAva sahita AMkhamAM AMsu bharAI javA. zokAtura banavuM. (3) tapanatA- Tapa Tapa AMsu pADavA ane (4) paridevanatA- vAraMvAra karuNa bhASaNa karavuM. vilApa karavo. ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa che ane saMsAravardhaka che. raudra dhyAna:149 rodde jhANe cauvvihe paNNatte, taM jahA-hiMsANubaMdhI, mosANubaMdhI, teyANubaMdhI, sArakkhaNANu-baMdhI / rodassa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA, taM jahAossaNNadose, bahuladose, aNNANadose, aamrnnaaNtdose| bhAvArtha :- raudradhyAnanA cAra prakAra che, yathA-(1) hiMsAnubaMdhI (2) mRSAnubaMdhI (3) steyAnubaMdhI ane (4) saMrakSaNAnuMbaMdhI. raudradhyAnanA cAra lakSaNa che, yathA- (1) osanna doSa, (2) bahula doSa, (3) ajJAna doSa, (4) AmaraNAnta doSa. vivecana - prastuta sUtramAM rodra dhyAnanA bheda ane lakSaNanuM nirUpaNa che. raudradhyAna - atizaya rIdra pariNAma te raudradhyAna che, hiMsA, jUTha, corI, chedana, bhedana, vadha, prahAra Adi kUra pravRttiomAM lIna rahevuM te raudradhyAna che. tenA cAra prakAra che- (1) hiMsAnubaMdhI-jUra, hiMsaka pravRtti karavI. prANIone cAbuka AdithI mAravA, rassI ke jaMjIra AdithI bAMdhavA, agnimAM nAkhavA, DAma devA, ityAdi pravRttiothI prANIone nirdayatAthI pIDA pahoMcADavI athavA krodhane vaza thaIne nirdayatApUrvaka hiMsaka pravRttinuM ciMtana karavuM te hiMsAnubaMdhI raudradhyAna che. (2) mRSAnubaMdhI- asatya vicAraNA karavI. anyane ThagavA mATe mAyA kapaTa pUrvaka asatya bolavuM, te ja rIte aniSTa sUcaka vacana, asabhya vacana, asatu arthanuM prakAzana, satu arthano apalApa, upaghAtakAraka vacano bolavA athavA niraMtara te prakAranuM ciMtana karavuM te mRSAnubaMdhI raudradhyAna che. (3) sneyAnubaMdhI-cauryAnubaMdhI-corI saMbaMdhI vicAraNA karavI. bIjAnA dhana-dolata Adi sAdhana sAmagrInI corInI vicAraNA ane te kAryomAMcittavRttine tallIna banAvavI tene teyAnubaMdhI raudradhyAna kahe che. (4) saMrakSaNAnubaMdhI- zarIra saMrakSaNanI ke bhoga-upabhoga yogya
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-7 429 | padArthonA saMrakSaNanI vicAraNA karavI. potAnI surakSA mATe "koNa jANe koNa kyAre vizvAsaghAta karaze?" evI AzaMkAthI anyano upaghAta karavAnI kaSAyayukta cittavRtti rAkhavI, te saMrakSaNAnubaMdhI rodradhyAna che. raudradhyAnanA cAra lakSaNa:- raudra dhyAna karanAranI duSTavRtti cAra prakAre pragaTa thAya che- (1) satra doSa- raudradhyAnI hiMsA Adi pApasthAnamAM ja rata hoya che, tethI haMmezAM hiMsA Adi koI paNa eka pApasthAnamAM pravRtti kare che. (2) bahula doSa- te hiMsAdi aneka doSomAM pravRtti kare che. (3) ajJAna doSate ajJAnathI, kuzAstranA saMskArathI, pApapravRttimAM dharmabuddhithI pravRtta thAya che te ajJAna doSa che. (4) AmaraNAtta doSa- tene maraNa paryata dUra hiMsAdi kAryono pazcAttApa na thAya ane jIvana paryata temAM ja pravRtta rahe te AmaraNAtta doSa che. jema ke kAlasaurika kasAI. raudradhyAna karanAra kaThora ane saMkliSTa pariNAmI hoya che, te bIjAnA duHkhamAM prasanna thAya che ane te aihika ane pAralaukika bhayathI ke anukaMpAbhAvathI rahita hoya che. te pApa karIne pazcAttApa karavAnA badale prasanna thAya che. raudradhyAna saMsAra vardhaka ane narakagatinuM kAraNa che. dharmadhyAnaH150 dhamme jhANe cauvihe cauppaDoyAre paNNatte,taMjahA- ANAvijae, avAyavijae vivaagvije,sNtthaannvije| dhammassaNaMjhANassacattAri lakkhaNA paNNattA,taMjahAANAruI, NissagaruI, suttaruI, ogADharuI / dhammassa NaM jhANassa cattAri AlaMbaNA paNNattA,taMjahA- vaaynnaa,pddipucchnnaa,priyttttnnaa,dhmmkhaa| dhammassaNaMjhANassacattAri aNuppehAo paNNattAo,taM jahA- egattANuppehA, aNiccANuppehA, asaraNANuppehA, sNsaaraannuppehaa| bhAvArtha :- dharmadhyAnanA cAra prakAra ane cAra pratibheda kahyA che, yathA- (1) AjJAvicaya, (2) apAyaricaya, (3) vipAkavicaya (4) saMsthAnavicaya. dharmadhyAnanA cAra lakSaNa che, yathA- (1) AjJAruci, (2) nisargaruci, (3) sUtraruci (4) avagADha ruci. dharmadhyAnanA cAra avalaMbana che, yathA- (1) vAcanA, (2) pratipRcchanA, (3) parivartanA (4) dharmakathA. dharmadhyAnanI cAra anuprekSA che, yathA- (1) ekatva anuprekSA, (2) anitya anuprekSA, (3) azaraNa anuprekSA, (4) saMsAra anuprekSA. vivecana : prastuta sUtromAM dharmadhyAnanA bheda, lakSaNa, AlaMbana ane anuprekSAnuM nirUpaNa che. varakhoyA - catuSpatyavatAra, cAra prakAre cAra-cAra bheda karAya che. ahIM dharma dhyAnanA bheda, lakSaNa, AlaMbana ane anuprekSA, A cAreyanA cAra-cAra bheda karyA che. dharmadhyAna:- (1) jinezvara kathita padArthanA svarUpanI vicAraNAmAM manane ekAgra karavuM. (2) zrata ane cAritra dharmanI ciMtavanAmAM manane ekAgra karavuM. (3) AtmatattvanA sAkSAtkAra mATe thatI pravRttimAM cittane ekAgra karavuM, te dharmadhyAna che. tenA cAra prakAra che(1) AzAvicaya :- jinAjJAnI vicAraNA karavI. jinezvaranI AjJAne sarvasva mAnIne, tenA para pUrNa zraddhA rAkhIne, temAM pratipAdita tattvonuM ciMtana-manana karavuM. temAM koI prakArano saMdeha na karavo ane
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 430 | zrI bhagavatI sUtra-5 AjJAnI ArAdhanAmAM ja manane ekAgra karavuM, te AjJAvicaya dharmadhyAna che. (2) apAya vicaya :- apAya-duHkha ane tenA kAraNanI vicAraNA karavI. rAga-dveSa, kaSAya, mithyAtva, avirati Adi Azravo ane kriyAo duHkhanuM kAraNa che, tema jANIne tenA duSpariNAmonI vicAraNA karavI te "apAya vicaya" dharmadhyAna che. (3) vipAka vicaya :- vipAka-karmaphaLanI vicAraNA karavI. AtmAnuM zuddha svarUpa kevaLa jJAna-darzana ane anaMta sukhasvarUpa che. tema chatAM karmAdhIna banIne te cAra gatimAM paribhramaNa kare che. jIva potAnA karmAnusAra saMpatti-vipatti, saMyoga-viyoga, pApa-puNyajanita sukhaduHkhane bhogave che. te sukha-duHkha potAnA karelA karmanuM ja pariNAma che. anya koI paNa vyakti ke vastu sukha-duHkhanuM mukhya kAraNa nathI. A prakAranI vicAra-dhArAmAM manane tallIna banAvavuM te vipAka vicaya dharmadhyAna che. (4) saMsthAna vijaya :- saMsthAna- lokanA AkAranI vicAraNA karavI. jIvanA paribhramaNanA sthAna svarUpa cauda rAjalokano AkAra, prakAra, tenA vividha sthAno- naraka, svarga, dvIpa, samudra, devaloka AdinI vicAraNA, temAM jIvanI gati-Agati, te te sthAnamAM paribhramaNanA kAraNabhUta karmabaMdha, tenA kAraNo vagerenI vicAraNA karavI che, temaja lokamAM rahelA jIva, pudgala Adi dravyanA svarUpanI vicAraNA karavI te sarva saMsthAna vijaya dharmadhyAna che. - A cAra prakAranA dharmadhyAna dvArA sAdhaka parokSa tattvone UMDANathI samajatAM kramazaH pratyakSanI bhUmikAmAM pahoMcI jAya che. dharmadhyAnanA cAra lakSaNaH- dharmadhyAna cAra lakSaNa dvArA pragaTa thAya che, te A pramANe che- (1) AzA ruci- tene jinezvaranI AjJA para zraddhA, bhakti ane AjJA pAlananI ruci hoya. (2) nisarga ruci- anyanA upadeza ke Adeza vinA, svabhAvathI ja jinakathita tattvo para zraddhA hoya. (3) sutra ruci- sUtra arthAtu AgamanA adhyayana-adhyApanamAM ruci hoya. (4) avagADha ruci-upadeza ruciAgamanuM vAMcana, ciMtana, manana karavAthI, vistArapUrvaka jJAna karavAthI jinakathita tattvo para je zraddhA thAya che, te avagADha ruci che athavA sAdhunA upadeza zravaNathI je zraddhA thAya che te upadeza ruci che. tAtparya e che ke tatvArtha zraddhAna rUpa samyakatva ja dharmadhyAnanuM mukhya lakSaNa che. deva, guru, dharmanI bhakti, stuti vagere karavA, gurnAdikano vinaya karavo, zruta-cAritranI ArAdhanA karavI, vagere dharmadhyAnanA lakSaNa che. tenAthI dharmadhyAnI oLakhAya che. dharmadhyAnanA cAra avalaMbana :- vAcanA, pRcchanA, parivartana ane dharmakathA. vAcanA, pRcchanA Adi svAdhyAyanA AlaMbanathI ja dharmadhyAnamAM praveza karI zakAya che. dharmadhyAnanI cAra anapekSA :- dhyAnamAM sthiratA prApta karavA mATe cittanI nirmaLatA temaja ahaMkAra ane mamakAranuM visarjana Avazyaka che. anuprekSA tathA prakAranI sthiratAnuM sarjana kare che. (1) ekatva anuprekSA- A saMsAramAM huM ekalo chuM, mAruM koI nathI ane huM paNa koIno nathI. A rIte AtmAnA ekatva bhAvanI vicAraNA karavI te ekatva anuprekSA che. ekatva anuprekSA ahaMkArano nAza kare che. (2) anitya anuprekSA- A saMsAranA pratyeka padArtho, pratyeka saMyogo, pratyeka saMbaMdho, pratyeka paristhiti anitya che. jenA para jIva rAga-dveSa kare che ane jemAM mUDha thAya che, te sarva nAzavaMta che. A rIte anityapaNAnI vicAraNA karavI te anitya anuprekSA che. A anuprekSA mamakArano nAza kare che. (3)
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7 431 azaraNa anuprekSA- janma, jarA, mRtyunA bhayathI bhayabhIta; vyAdhi ane vedanAthI pIDita A saMsAramAM koI koIne trANa- zaraNarUpa nathI, koI koIne bacAvI zakatuM nathI, A rIte asahAyapaNAnI vicAraNA karavI te azaraNa anuprekSA che. (4) saMsArAnuprekSA- saMsAranA saMbaMdhonI vicitratAnI vicAraNA karavI, mitra maTIne zatru thAya, zatru maTIne mitra thAya, pitA marIne putra thAya, mAtA marIne putrI thAya. cAra gatinA paribhramaNamAM A prakAranI vicitratA cAlyA ja kare che, tenI vicAraNA karavI te saMsArAnuprekSA che. azaraNa anuprekSA ane saMsAra anuprekSA jIvane saMsAranA sarva saMbaMdhonuM bhAna karAvI svAvalaMbI banAve ane AtmabhAvamAM sthira kare che. cothAthI sAtamA guNasthAna sudhInA jIvomAM dharmadhyAna hoya che. sAdhaka Arta-raudradhyAnathI uparata thaI, kaSAyonI maMdatA pUrvaka zubha adhyavasAya sAthe puNyanA kAryo kare; vrata, zIla, saMyamanuM pAlana kare; tenA mATe ciMtana kare, ityAdi vividha anuSThAna, pravRttinI apekSAe dharmadhyAna che. te anuSThAnomAM jeTalo samaya citta ekAgra rahe teTalo samaya dhyAna rUpa thAya che. zeSa samaya dharmadhyAna mATenI kriyA che, AlaMbana rUpa che. zukladhyAna :151 sukke jhANe cauvvihe cauppaDoyAre paNNatte, taMjahA-puttaviyakkesaviyArI, egattaviyakke aviyArI,suhamakirie aNiyaTTI,samucchiNNakirie appddivaayii| sukkasa NaM jhANassa cattAri lakkhaNA paNNattA,taMjahA-khatI, muttI, ajjave, maddave / sukkassaM NaMjhANassa cattAriAlaMbaNA paNNattA.taM jahA-avvahe. asaMmohe.vivege. viusgge| sukkassaNaM jhANassa cattAri aNuppehAo paNNattAo, taMjahA- aNaMtavattiyANuppehA, vippariNAmANuppehA, asubhANuppehA, avAyANuppehA / setasukkajhANe / seta jhaanne| bhAvArtha:- zukladhyAnanA cAra prakAra ane cAra-cAra pratibheda che, yathA prakAra- (1) pRthakatva vitarka savicArI, (2) ekatvavitarka avicArI, (3) sUkSma kriyA anivRtti ane (4) samucchinnakriyA apratipAtI. zukla dhyAnanA cAra lakSaNa che, yathA- kSamA, (2) mukti, (3) Arjava ane (4) mArdava. zukla dhyAnanA cAra avalaMbana che, yathA- (1) avyathA, (2) asaMmoha, (3) viveka ane (4) vyutsarga. zukladhyAnanI cAra anuprekSA che, yathA- (1) anaMtavartitAnuprekSA (2) vipariNAmAnuprekSA, (3) azubhAnuprekSA ane (4) apAyAnuprekSA. A rIte zukladhyAnanuM ane dhyAnanuM kathana pUrNa thayuM. vivecana : - prastuta sUtramAM zukladhyAnanA bheda, lakSaNa, avalaMbana ane anuprekSAnuM nirUpaNa che. zukla dhyAna :- zukladhyAnanA svarUpanI spaSTatA mATe tenI vyAkhyA bhinna bhinna prakAre karI che- (1) je zokane naSTa kare te zukla dhyAna. (2) parAvalaMbana rahita zukla arthAt nirmala Atma svarUpanuM tanmayatApUrvaka ciMtana karavuM te zukla dhyAna, (3) je dhyAna karmamaLane dUra karIne AtmAne zukla-ujjavaLa banAve te zakta dhyAna, (4) je dhyAnamAM viSayono saMbaMdha hovA chatAM paNa, vairAgya baLathI citta aMtaramukhI banI jAya, zarIranuM chedana-bhedana thavA chatAM paNa cittanI sthiratA akhaMDa rahe te zukla dhyAna, (5) pUrvagata zrutanA AdhAre mananI atyaMta sthiratA athavA yogano nirodha te zukla dhyAna. tenA cAra prakAra che
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 (1) pRthatva vitarka savicAra :- pUrvagata zrutanA AdhAre eka dravyanI aneka paryAyonuM pRtha-pRthak vistArapUrvaka ciMtana karavuM te pRtha vitarka savicAra zukla dhyAna che. A dhyAna vicAra sahita che. vicAra eTale artha, vyaMjana--zabda ane yogomAM saMkramaNa. A dhyAnamAM koI paNa viSayanA arthathI zabdamAM, zabdathI arthamAM, zabdathI zabdamAM, arthathI arthamAM, eka yogathI anya yogamAM saMkramaNa thAya che. para tenA svAmI AThamAthI bAramA guNasthAnavartI saMyata che. A dhyAna dvArA sAdhaka upazama athavA hApaka zreNI para AruDha thaI mohanIya karmano upazama athavA kSaya karIne agiyAramA athavA bAramA guNa- sthAne jAya che. (2) ekatva vitarka avicAra :- pUrvagata zrutanA AdhAre koI eka padArthanuM athavA eka paryAyanuM sthira cittathI ciMtana karavuM te 'ekatva vitarka avicAra zukladhyAna' che. temAM artha, vyaMjana ane yoganuM saMkramaNa thatuM nathI. je rIte vAyu rahita ekAMta sthAnamAM rAkhelA dIpakanI jyota sthira rahe che, te ja rIte A dhyAnamAM koI paNa prakAranuM saMkramaNa na thavAthI citta sthira rahe che. tenA svAmI bAramA guNasthAnavI kSINamohI sAdhaka che. te sAdhaka zukaladhyAnanA A bIjA bheda rUpa prajvalita agnimAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya ane aMtarAyakarmanI sarva prakRtiono kSaya karI anaMta jJAna, anaMta darzanane pragaTa karI teramA guNasthAne pahoMcI jAya che. (3) sUkSma kriyA anivRtti - jyAM sarva sthUla kriyAono nirodha thaI jAya, sUkSma kriyAo ja zeSa rahe ane jyAMthI anivRtta-pAchA pharavApaNuM nathI; te prakAranI AtmapariNatine sUkSma kriyA anivRtti zukla dhyAna kahe che. mokSa jatAM pahelA kevaLI bhagavAna mana ane vacanano temaja sthUla kAyayogano nirodha kare che. ucchavAsa Adi sUkSma kriyA ja zeSa rahe che. tyAre tenA pariNAmomAM uttarottara zudvi hoya che. kevaLI bhagavAna mokSa gamana sivAya tyAMthI pAchA pharatA nathI. te sUkSma kriyA anivRtti zukla dhyAna che. (4) samucchinna kriyA apratipAti H- jyAM yoganI sUkSma ane sthUla sarva kriyAono nirodha thaI jAya che tevI AtmapariNatIne samucchinna kriyA apratipAtI zukla dhyAna kahe che. rIlezI avasthAne prApta kevaLI bhagavAna sarva yogano nirodha kare che, yoga nirodhathI sarva kriyAono nirodha thaI jAya che. tethI tene samucchinna kriyA apratipAti zukla dhyAna kahe che. pRthaktva vitarka savicArI zukla dhyAna traNe yogamAM, ekatva vitarka avicAra eka ja yogamAM, sUkSma kriyA anivRtti zukla dhyAna sayogI kevaLI avasthAmAM eka kAyayogamAM ane aMtima samucchinna kriyA apratipAti zukladhyAna ayogI kevaLI avasthAmAM hoya che. cAra prakAranA zuklAnanuM svarUpa samajatAM spaSTa thAya che ke chadmastha avasthAmAM manane sthira karavuM te dhyAna che ane kevaLI avasthAmAM yogane sthira karavA arthAt yoga nirodha karavo te dhyAna che. zukla dhyAnanA cAra lakSaNa H- zukladhyAnanuM pragaTIkaraNa cAra prakAre thAya che- (1) zAnti-- kSamA krodha na karavo, udayamAM AvelA krodhane niSphaLa karavo te. (ra) mukti- udayamAM AvelA lobhane niSphaLa karavo. lobhano tyAga te mukti athavA nirlobhatA-zauca che. (3) Arjava- mAyAne udayamAM na AvavA devI udaya prApta mAyAne niSphaLa karavI te Arjava-saraLatA che. (4) mArdava- abhimAna na karavuM. udaya prApta mAnane niSphaLa karavo te madutA-komaLatA che. anyatra teno krama A prakAre che, kSamA, mArdava, Arjava ane mukti. zukla dhyAnanA cAra avalaMbana :- (1) avyaya- zukladhyAnI parISaha-upasargothI bhayabhIta thaIne
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7. [ 433 ] dhyAnathI calita thatA nathI. (2) asaMmoha- tene atyaMta sUkSmatama viSayomAM athavA devAdikRta mAyAmAM saMmoha thato nathI. (3) viveka- AtmAne dehathI bhinna ane sarva saMyogone bhinna samaje che. (4) vyasargate nisaMgapaNe deha ane upadhino tyAga kare che. zrI sthAnAMga sUtramAM avyaya, asaMmoha Adi cArane zukladhyAnanA lakSaNa ane kSamA, nirlobhatA Adi cArane zukladhyAnanA AlaMbana kahyA che. zaktadhyAnanI cAra anapekSA :- (1) anaMtavartitAnuprekSA- anaMta bhava paraMparAnI vicAraNA karavI, yathA- A jIva anAdi kAlathI cAra gatirUpa saMsAramAM paribhramaNa karI rahyo che. teno pAra pAmavo atyaMta duSkara che. A prakAranI vicAraNA karavI te anantavartitAnuprekSA che. (2) viparikSAmAnapekSA- vastuonA vipariNamananI vicAraNA karavI. yathA- sarva padArtho azAzvata che. sarva padArthonuM, bhautika sukha ke duHkhanuM vipariNamana thayA ja kare che; A prakAranI vicAraNA karavI te vipariNAmAnuprekSA che. (3) abhAnuprekSA- saMsAranA azubha svarUpano vicAra karavo. jema ke A saMsArane dhikkAra che- eka svarUpavAna manuSya marIne potAnA ja mRta zarIramAM kRmi rUpe utpanna thAya che; A prakAranI vicAraNA karavI te azubhAnuprekSA che. (4) apAyAnu prekSA- duHkhanA kAraNonI vicAraNA karavI, yathA- krodha ane mAna, vadhatI mAyA ane lobha, A cAre kaSAya saMsArarUpI mULanuM siMcana kare che, A cAre kaSAya ja duHkhanuM kAraNa che; A rIte AzravathI thanArA duHkhanuM ciMtana karavuM, te apAyAnuprekSA che. A rIte dharmadhyAna ane zukladhyAna prazasta dhyAna che. nirjarAnuM kAraNa che. prazasta dhyAnanuM sevana karavuM ane aprazasta dhyAnano tyAga karavo te ja AtyaMtara tapa che. A daSTikoNathI tapanA prakaraNamAM prazasta ane aprazasta baMne prakAranA dhyAnanuM varNana karyuM che. A rIte ArtadhyAnanA ATha bheda, raudra dhyAnanA ATha bheda, dharmadhyAnanA soLa bheda ane zukla dhyAnanA 16 bheda che kula maLIne dhyAnanA 48 bheda che. dhyAna : ArtadhyAna(8) | raudra dhyAna(8) | dharmadhyAna(1) | zukladhyAna(1) cAra prakAra cAra prakAra cAra prakAra cAra prakAra (1) iSTa viyoga | (1) hiMsAnubaMdhI | (1) AjJA vicaya | (1) pRthakatvavitarka savicAra (2) aniSTa saMyoga (2) mRSAnubaMdhI (2) apAya vicaya (2) ekatvavitarka avicAra (3) roga ciMtA (3) teyAnubaMdhI (3) vipAka vicaya | (3) sUkSmakriyA anivRtti (4) nidAna (4) saMrakSaNAnubaMdhI (4) saMsthAna vicaya | (4) samucchitrakriyA apratipAti cAra lakSaNa cAra lakSaNa cAra lakSaNa cAra lakSaNa (1) kendranatA (1) osanna doSa (1) AjJAruci (1) kSAnti-kSamA (2) zocanatA (2) bahula doSa | (2) nisarga ruci (2) mukti-nirlobhatA (3) tepanatA (3)ajJAna doSa (3) sUtra ruci (3) ArjavatA (4) paridevanatA (4) AmaraNAtta doSa (4)avagADha ruci (4) mArdavatA
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 zrI bhagavatI sUtra-5 ArtadhyAna8) | raudradhyAna(8) | dharmadhyAna(1) | zukaladhyAna(1) cAra AlaMbana cAra AlaMbana (1) vAcanA (1) avyaya (2) pRcchanA (2) asaMmoha (3) parivartanA (3) viveka (4) dharmakathA (4) vyutsarga cAra anuprekSA | cAra anuprekSA (1) ekatAnuprekSA (1) anaMtavartitAnuprekSA (2)anityAnuprekSA (2) vipariNAmAnuprekSA (3) azaraNAnuprekSA (3) azubhAnuprekSA (4)saMsArAnuprekSA (4) apAyAnuprekSA vyutsarga tapa:152 se kiM taM bhaMte ! viusagge ? goyamA ! viusagge duvihe paNNatte, taM jahAdavvaviusaggeya bhAvaviusaggeya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! vyutsarganA be prakAra che, yathA- dravya vyutsarga ane bhAva vyutsarga. 153 se kiMtaMbhaMte !davvaviusagge? goyamA !davvaviusaggecauvihe paNNatte,taMjahAgaNaviusagge, sarIraviusagge,uvahiviusagge, bhttpaannviusgge| setdvvviusgge| bhAvArtha - praznahe bhagavan!dravya vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara-he gautama!dravya vyatsarganA cAra prakAra che, yathA- gaNa vyutsarga, zarIra vyutsarga, upadhi vyutsarga ane bhaktapAna vyutsarga. A dravya vyutsarga che. 154 se kiM taM bhaMte ! bhAvaviusagge ? goyamA ! bhAvaviusagge tivihe paNNatte, taM jahA-kasAyaviusagge, saMsAraviusagge, kmmviusgge| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! bhAva vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! bhAva vyutsarganA traNa prakAra che, yathA- kaSAya vyutsarga, saMsAra vyutsarga ane karmavyutsarga. 155 sekiMtaMjhate !kasAyaviusagge?goyamA !ksaayviusggecuvihepnnnntte,tNjhaakohviusgge,maannviusgge,maayaaviusgge,lobhviusgge| setNksaayviusgge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kaSAya vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! kaSAya vyutsarganA cAra prakAra che, yathA- krodha vyutsarga, mAna vyutsarga, mAyA vyutsarga ane lobha trutsarga. A kaSAya vyutsarga che. 156 se kiMtaMbhaMte ! saMsAraviusagge? goyamA ! saMsAraviusaggecauvihe paNNatte,taM
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-7 435 ] jahA- NeraiyasaMsAraviusagge jAvadevasaMsAraviusagge / setaM sNsaarviusgge| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! saMsAra vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! saMsAra vyutsarganA cAra prakAra che, yathA- nairayika saMsAra vyutsarga yAvat deva saMsAra vyutsarga. A saMsAra vyutsarga che. 157 se kiM taM bhaMte ! kammaviusagge? goyamA ! kammaviusagge aTThavihe paNNatte,taM jahA-NANAvaraNijjakammaviusagge jaavatraaiykmmviusgge| setkmmviusgge| setaM bhAvaviusagge / setaM viusagge / setaM abhitarae tave // sevaM bhaMte! sevaM bhaMte !" bhAvArtha - prazna- he bhagavan! karma vyutsarganA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! karma vyutsarganA ATha prakAra che, yathA- jJAnAvaraNIya karma vyutsarga yAvatu aMtarAyakarma vyutsarga. A karma vyutsarga che. A bhAva vyutsarga che. A vyutsargatapa che ane A AtyaMtara tapa che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || vivecana : prastuta sUtromAM vyutsarga tapanA bheda-prabhedanuM kathana che. je sUtra bhAvArthathI spaSTa che. vyutsarga:- zarIra, upAdhi AdinA tyAgane tathA tenA mamatvanA tyAgane vyutsarga kahe che. dravya vyutsarga:- tenA cAra bheda che- (1) zarIra vyutsarga- mamatva rahita thaIne zarIrano tyAga karavo. (2) gaNa vyatsarga potAnA gacchano tyAga karIne jinakalpano svIkAra karavo. (3) upadhi vyatsarga- koI kalpa vizeSamAM upadhino tyAga karavo. (4) bhakta pAna vyatsarga- AhAra-pANIno tyAga karavo. bhAva vyatsargaH - tenA traNa bheda che- (1) kaSAya vyatsarga- kaSAyano tyAga karavo. tenA krodhAdi cAra kaSAyanI apekSAe cAra bheda che. (2) saMsAra vyutsarga-saMsAraviDasori nAraMvavuvihetunA mithyAtviAlInAM tyAnAH naraka Adi cAra gatirUpa saMsAranA kAraNabhUta mithyAtva Adino tyAga karavo. tenA paNa cAra gatinI apekSAe cAra bheda che. (3) karmayutsarga -'mmaviDa rijJAnAvaraNajirmana-vahetUnAM jJAnapratyana svAdhInatyAdA jJAnAvaraNIya Adi karmabaMdhanA kAraNono tyAga karavo. anyatra bhAva vyutsarganA cAra prakAra kahyA che. traNa pUrvokta ane cotho prakAra yoga vyutsarga che. yogano tyAga te yoga vyutsarga che. yoga traNa hovAthI yogavyutsarganA traNa bheda che. Abhyatara tapanA bheda-prabheda : prAyazcitta | vinaya | vaiyAvRtya | svAdhyAya | dhyAna | vyutsarga 1 AlocanAI |1 jJAnavinaya(5) |1 AcArya |1 vAcanA |ArtadhyAna-8 1dravyavyatsarga(4) 2 pratikramaNAI | darzana vinaya (2). ra upAdhyAya|1 pRcchanA 4 bheda 3 tadubhayArNa | zuzruSA vinaya (10) 3i sthavira 3i parivartanA|4 lakSaNa gaNavyutsarga 4 vivekAI | anAzAtanA vinaya-45 4 tapasvI |4 anuprekSA raudradhyAna-8 zarIra vyutsarga
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ re prAyazcitta pa vyutsagAMTha | tapAI 7 che. vinaya 3 cAritra vinaya (5) 4, mana vinaya (2) prazastamanavinaya(7) aprazastamana vinaya(7) 7 kula | mULa |8 gaNa 9 saMgha 10sAdharmika 9 anavasthApyArha 5 vacana vinaya (2) 10 pAracitAnuM prazasta vacana vinaya(7) prAthoitta denAranA aprazata vacana vinaya(7) nI vaiyAvRtya = kAya vinaya (2) karavI -10 guNa prAyazcitta lenAranA prazasta kAya vinaya (7) aprazastakAya vinaya (7) 7 lokopacAra vinaya(7) - 10 guNa AlocanAnA-- | 10 doSa doSa sevananA vaiyAvRtya svAdhyAya |5 glAna | zaikSa |-10 kAraNa 50 bheda dhyAna 5 dharmakathA 4 bheda 4 lakSaNa dharmadhyAna-16 4 bheda | 4 lakSaNa |4 AlaMbana 4 anuprekSA |zukladhyAna-16 4 bheda 4 lakSaNa |4 AlaMbana 4 anuprekSA 19 bheda, 114 prabheda 10 bheda 5 bheda noMdha : vinayanA bhedamAM DArka saMkhyA bhedarUpa che ane lAiTa saMkhyA prabhedarUpa che. 48 bheda CASA || zataka-25/7 saMpUrNa // DEARNED zrI bhagavatI stra-5 vyutsarga upavi vyutsarga bhaktapAnavyutsarga bhAva vyunsa(3) kapAya vyutsarga(4) saMsAra vyutsarga(4) karma vyutsarga (8) 20 bheda
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddeza4-8 thI 12 [ 437] zataka-rapaH uddezaka-8 thI 1ra RoROjaLa saMkSipta sAra chaRoROR A pAMca uddezakamAM jIvanI utpatti, jIvanI zIghragati ane zIghragatinA viSayane samajAvyo che. jIva jyAre eka bhavanuM AyuSya pUrNa karIne bIjA bhavamAM jAya che tyAre game teTaluM kSetramaMtara hoya to paNa jema kUdako mAranAra puruSa kUdako mArIne sIdho ja gaMtavyasthAne pahoMcI jAya che te ja rIte jIva paNa eka, be ke traNa samayamAM eka lokAMtathI bIjA loko sudhI paNa pahoMcI jAya che, vacce kyAMya aTakato ke rokAto nathI. jIva eka, be, ke traNa samayamAM cauda rajaju pramANa lokanA eka caramAttathI bIjA caramAntamAM pahoMcI jAya che. jIvanI A zIdhra gati che. jIva potAnA Atma pariNAmothI ane yoganI pravRttithI parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. jIvanuM A bhavanuM AyuSya, bhava ane sthitino kSaya thAya tyAre tenI zIghragati thAya ane parabhavamAM utpanna thAya che. jIva game tyAM utpanna thAya paraMtu te svayaM potAnI RddhithI, potAnA karmothI ane potAnA ja prayatnathI utpanna thAya che. jIvanI utpattimAM Izvara preraNA ke anya koI paNa zakti sahAyaka banI zakatI nathI. 24 daMDakanA jIvonI utpatti; bhavI, abhavI, samyagdaSTi ane mithyAdaSTi jIvonI utpatti upara pramANe zIghragatithI jANavI. sUtrakAre samuccaya jIvonuM kathana karIne, tyAra pachI bhavI Adi cAra
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-rapa: uddezaka-8 orika covIsa daMDakanA jIvonI zIgha gati AdiH| 1 rAyagihe jAva evaM vayAsI- jeraiyA NaM bhaMte ! kahaM uvavajjati? goyamA !se jahANAmae pavae pavamANe ajjhavasANaNivvattieNaMkaraNovAeNaMseyakAletaMThANaMvippajahittA puramaThANaMDvasaMpajjittANaviharai, evAmeva eevijIvApavaovivapavamANA ajjhavasANaNivvattieNaMkaraNovAeNaMseyakAletaMbhavaMvippajahittApuramaMbhavaMuvasaMpajjittANaviharati / zabdArtha - pavaE-plavaka, kUdanAra pavano phUdatA purama DhALa purovartisthAna-sanmukhasthAna, gaMtavya sthAna purinamavaMtavya nA mavAmItyarthaH AgAmI bhavasthAna sevAne AgAmI kAlano vicAra karIne tyAra pachI vicAra karyA pachI. bhAvArtha - prazna- rAjagRha nagaramAM gautama svAmIe yAvatu A pramANe pUchyuM- he bhagavan! nairayiko kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama! je rIte koI kUdato puruSa adhyavasAya vizeSathI "mAre kUdavuM che," te vicArathI, kUdavAnA upAyathI, te saMkalpa karyA pachI potAnA pUrva sthAnane choDIne bhaviSya kAlanA gaMtavya sthAna para pahoMcI jAya che, te ja rIte jIva paNa adhyavasAya vizeSathI, potAnA karma rUpa upAyathI aMtima samaye te pUrvabhavane choDIne, AgAmI bhava sthAnane prApta karIne utpanna thAya che. |2 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kaha sIhA gaI,kahaMsIhe gaivisae paNNatte? goyamA !se jahANAmae kei purisetaruNe balavaM, evaM jahA coddasamasae paDhamuddesae jAvatisamaeNa vA viggaheNaM uvavajjati / tesiNaMjIvANaMtahA sIhA gaI, tahA sIhA gaivisae pnnnntte| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayika jIvonI zIdhra gati ane zIvra gatino viSaya kevo che? uttarahe gautama! je rIte koI puruSa taruNa ane balavAna hoya, ityAdi zataka-14/1 anusAra yAvata te jIva tyAM eka, be ke traNa samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che. A rIte te jIvonI tathA prakAranI ja zIdhra gati ane zIvra gatino viSaya hoya che. | 3 teNaM bhaMte!jIvA kaha parabhaviyAuyaMpakaraiti? goyamA! ajjhavasANajogaNivvatti eNaM karaNovAeNaM; evaM khalu te jIvA parabhaviyAuyaM pakareti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo parabhavanuM AyuSya kaI rIte bAMdhe che? uttara- he gautama! te jIvo potAnA adhyavasAya ane mana, vacana, kAyayoga dvArA saMpAdana karelA karmabaMdhanA hetu dvArA parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. | 4 tesiNaM bhaMte ! jIvANaM kahaMgaI pavattai ? goyamA ! AukkhaeNaM, bhavakkhaeNaM,
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25: uddezaka-8 [ 439 | ThiikkhaeNaM, evaM khalu tesiM jIvANaM gaI pvtti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvonI gati zAmATe thAya che? uttara- he gautama! te jIvonuM AyuSya, bhava ane sthitino kSaya thavAthI gati thAya che. 5 teNaM bhaMte ! jIvA kiM AyaDDIe uvavajjati, pariDDIe uvavajjati? goyamA ! AyaDDIe uvavajjati,No pariDDIe uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo AtmaRddhithI(Atma zaktithI) utpanna thAya che ke paraRddhi (anyanI zakti)thI utpanna thAya che? uttara-he gautama! jIvo AtmaRddhithI utpanna thAya che, paraRddhithI utpanna thatA nathI. |6 teNaM bhaMte !jIvA kiM AyakammuNA uvavajjati, parakammuNA uvavajjati? goyamA! AyakammuNA uvavajjati,No parakammuNA uvavajjati? bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo potAnA karmothI utpanna thAya che ke anyanA karmothI utpanna thAya che? uttara- he gautama! te potAnA karmothI ja utpanna thAya che, anyanA karmothI utpanna thatA nathI. |7 te NaM bhaMte ! jIvA kiM AyappaogeNaM uvavajaMti, parappaogeNaM uvavajaMti ? goyamA ! AyappaogeNaM uvavajjati, No parappaogeNaM uvvjjti| bhAvArtha :- prazna- he bhagavana ! jIvo Atmaprayoga eTale potAnA vyApArathI utpanna thAya che ke paraprayogathI utpanna thAya che? uttara- he gautama! Atma prayogathI utpanna thAya che, para prayogathI nahIM. 8 asurakumArANaM bhaMte !kahaM uvavati? jahANeraiyA tahevaNiravasesaM jAvaNo parappaogeNaM uvavati / evaM egiMdiyavajjA jaavvemaanniyaa| egidiyA evaM ceva / NavaraM causamaio viggaho, sesNtNcev| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! asurakumAra devo kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama ! nairayikonI samAna asurakumAra devo paNa utpanna thAya che, yAvat AtmaprayogathI utpanna thAya che, paraprayogathI nahIM. A rIte ekendriya sivAya vaimAnika sudhI sarva jIvonA viSayamAM jANavuM joIe. ekendriyonuM kathana paNa te ja prakAre che paraMtu tenI vigrahagati utkRSTa cAra samaya sudhInI hoya che. zeSa pUrvavatu.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : - prastuta sUtromAM jIvonI utpatti ane zIghragati viSayaka cAra tathyone spaSTa karyA che- (1) daSTAMta sahita jIvanI utpatti, (2) jIvanI zIdhra gati ane teno viSaya, (3) AyuSya baMdhanuM kAraNa ane, (4) gatinuM kAraNa. (1) jIvanI utpatti- sUtrakAre jIvanI utpattine navava:- kUdatA puruSanA daSTAMtanA mAdhyamathI samajAvI che. kUdako mAranAra puruSa eka sthAnethI kUdako mArIne sIdho gaMtavya sthAne pahoMcI jAya che, vacce kayAMya
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 rokAto ke aTakato nathI, cAlIne ke doDIne janAra puruSathI kUdako mAranAra puruSanI gatimAM zIghratAnI apekSAe ghaNo taphAvata che. ro jIva parabhavamAM game teTalA kSetrAMtare utpanna thAya paraMtu te kUdatA puruSanI jema vacce karyAMya aTakayA ke rokAyA vinA, anya kSetranI sparzanA karyA vinA eka, be ke traNa samayamAM sIdho gaMtavyasthAne pahoMcI jAya che. (2) zIghragati ane teno viSaya- jIva eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che. te kSetra 14 rajju pramANa hoya to paNa traNa samayamAM pahoMcI jAya che. A jIvanI zIghragati ane zIghra gatino viSaya che. (3) AyuSya baMdhanuM kAraNa- karmabaMdhanA kAraNa rUpa adhyavasAya ane yoganI pravRttithI parabhavanuM AyuSya baMdhAya che. (4) gatinuM kAraNa- jIvanA eka bhavanA AyuSya, bhava ane sthitino kSaya thavAthI te eka bhavamAMthI bIjA bhavamAM jAya che, gati(gamana) kare che. jIvanI utpatti AtmaRddhithI, AtmakarmothI ane AtmaprayogathI ja thAya che, anyanI Rddhi, anyanA karmo ke anyanA prayogathI jIvonI utpatti thatI nathI. jIvo potAnA AtmapariNAmothI ane yoganI pravRttithI AyuSyano baMdha kare che ane potAnA karmAnusAra ja tenI gati ane utpatti thAya che. jo anyanI Rddhi, anyanA karmo ke anyanA vyApArathI jIvonI utpatti thatI hoya to A jagatanI vyavasthitatA he nahIM. Po || zataka-ra5/8 saMpUrNa /
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-25H uddezaka-9, 10. 441 zataka-rapa: uddezaka-9, 10 bhavI, abhavI bhavasiddhika jIvonI utpatti : 1 bhavasiddhiyaNeraiyA NaM bhaMte ! kahaM uvavajjati? goyamA ! se jahANAmae pavae pavamANe, avasesaMtaMceva jaavvemaannie| / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! bhavasiddhika nairayiko kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvavatu kudatA puruSanI jema ityAdi sarva pUrvokta kathana vaimAnika paryata jANavuM. / he bhagavana! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che abhavI jIvonI utpatti :|2 abhavasiddhiyaNeraiyA NaM bhaMte !kahaM uvavajjati? goyamA !se jahANAmae pavae pavamANe, avasesaMtaM ceva / evaM jAvavemANie / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! abhayasiddhika nairayiko kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvokta kUdatA puruSanI samAna yAvatuM vaimAnika paryata jANavuM. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // zataka-rapa/9-10 saMpUrNa .
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 442] zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-rapa: uddezaka-11, 12 samyagdaSTi-mithyAdaSTi R samyagra daSTi jIvonI utpatti - | 1 sammadiTThiNeraDyANaMbhaMte !kahaMuvavajjati ? goyamA !sejahANAmae pavae pavamANe, avasesaMtaMceva / evaM egiMdiyavajjaM jaavvemaanniyaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! samyagadaSTi nairayiko kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama! kudatA puruSanI samAna pUrvavatu sarva kathana jANavuM. A rIte ekendriyane choDIne vaimAnika paryata jANavuM. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. / vivecana : ekendriyomAM ekAMta mithyAdaSTi che, tethI ahIM tenuM kathana karyuM nathI. mithyAdaSTi jIvonI utpatti - | 2 micchAdiTThiNeraiyA NaM bhaMte ! kahaM uvavajjati ? goyamA ! se jahANAmae pavae pavamANe, evaM avasesaMtaMceva, evaM egidiyavajjaM jaavvemaanniyaa| // sevaM bhaMte !sevaM bhale! I bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mithyAdaSTi nairayiko kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama! plavakanuM daSTAMta vagere sarva varNana pUrvavatu che. A rIte ekendriyane choDI vaimAnika paryata jANavuM. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. / vivecana - prata samyagudaSTi, mithyAdaSTi nAmanA A be uddezakomAM pAMca sthAvaranA jIvone choDIne 19 daMDakanA jIvonuM kathana che kAraNa ke sthAvara jIvo ekAMta mithyAdaSTi che. tethI tenA samyagudaSTimithyAdaSTi rU5 be bheda thatAM nathI. uddezaka-8 mAM sAmAnya rIte 24 daMDakanA jIvonuM kathana che. uddezaka-9,10mAM bhavI-abhavInA bhedathI 24 daMDakanA jIvonuM ane uddezaka-11,12mAM samyagdaSTi, mithyASTinA bhedathI 19 daMDakanA jIvonuM kathana che. A pAMce ya uddezakamAM nirUpaNano viSaya samAna che. |zataka-rapa/11-1ra saMpUrNa 'mA zataka-rapa saMpUrNa n
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26 . 443 | zataka-ra6 | ROR ORLa paricaya chaRchaROR A zatakanA sarva uddezakomAM karmabaMdha saMbaMdhI nirUpaNa hovAthI tenuM nAma baMdhI zataka che. temAM vividha apekSAe vividha vikalpothI karmabaMdhane samajAvyo che. prathama uddezakamAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvo, te 25 sthAnanA jIvomAM 11 dvAra ane tenA 47 bolanA mAdhyamathI pApakarmabaMdha ane ATha karma baMdha tathA abaMdhanuM cAra bhaMgathI nirUpaNa che. bIjA udezakamAM 24 daMDakanA anaMtarotpannaka jIvomAM 47 bolanA mAdhyamathI pApakarma baMdha ane AThakarma baMdha-abaMdhanuM pratipAdana che. trIjA uddezakamAM paraMparAtpannaka jIvomAM karmabaMdha-abaMdhanuM kathana che. cothA uddezakamAM anaMtarAvagADha jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. pAMcamA uddezakamAM paraMparAvagADha jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. chaThThA uddezakamAM anaMtarAhAraka jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. sAtamA uddezakamAM paraMparAhAraka jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. AThamA uddezakamAM anaMtara paryAptaka jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. navamA udezakamAM paraMpara paryAptaka jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. dazamA udazakamAM carama jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. agiyAramA uddezakamAM acarama jIvomAM karmabaMdhAdinuM kathana che. pahelA ane bIjA uddezakamAM vistRta varNana che ane tyAra pachInA uddezakomAM atidezAtmaka saMkSipta kathana che. cothA, chaThThA ane AThamA uddezakamAM anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka ane anaMtaraparyAptaka jIvonuM kathana che, te uddezaka-ramAM kathita anaMtarotpannaka jIvonI samAna che ane trIjA, pAMcamA, sAtamA ane navamA uddezakamAM paraMparAtpannaka, paraMparAvagADha, paraMparAhAraka, paraMpara paryAptakanuM kathana tathA dazamA uddezakamAM carama ane agiyAramA uddezakamAM acarama jIvonuM kathana prAyaH uddezaka-1mAM kathita audhika jIvonI samAna che. A rIte A zatakamAM karmabaMdhanuM vistRta vizleSaNa prApta thAya che.
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra6H uddezaka-1 RRORLa saMkSipta sAra A uddezakamAM samuccaya jIvomAM vezyA Adi 11 dvAranA 47bolanA mAdhyamathI saikAlika karmabaMdhanI vicAraNA che. temAM pApakarma ane AThakarma tema nava prakAre, samuccaya jIvo ane 24 daMDakanA jIvo, te 25 sthAnanI apekSAe varNana che. 24 daMDakanA jIvomAM jene jeTalA bola prApta thatAM hoya tenI apekSAe vicAraNA che. sarva prathama pApakarma, mohanIyakarmanI vicAraNA che, tyAra pachI zeSa sAta karma baMdhanI vicAraNA che. prastuta zatakamAM "pApakarma' zabdano prayoga samuccaya ATheya karmonI apekSAe ane mohakarmanI mukhyatAe thayo che. jIva anAdikAlathI karma sahita che ane karma sahita jIva samaye samaye karmano baMdha kare che. paraMtu jIvano adhyAtma vikAsa thAya, te uccatama avasthAne prApta kare, tyAre karmabaMdha aTakI jAya che. kyAreka jIva uccatama avasthAthI paNa patita thaI jAya, to punaH karmabaMdha cAlu thaI jAya che. A rIte anaMta janma maraNamAM jIvanI vibhinna avasthAonA AdhAre karmabaMdhanI paNa vibhinna avasthAo saMbhavita che. sUtrakAre cAra bhaMga dvArA A viSayane spaSTa karyo che- (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM. sutrakAre A cAra bhaMgothI pratyeka bolamAM prApta thatAM guNasthAna anusAra baMdha vikalpanuM vistRta varNana karyuM che. A rIte A uddezakamAM jIvanI vibhinna avasthAonA AdhAre tenA saikAlika karmabaMdhanuM vizada varNana prApta thAya che.
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 [ 44pa | 'zataka-ra6: uddezaka-1 audika [NamoluyadevayANa bhAvaUI] viSaya nirUpaka agiyAra dvAra: jIvA yalessa pakkhiya, diTThiNANa aNNANa snnnnaao| - veya kasAe joga uvaoga, ekkArasa viThANA // bhAvArtha:- A zatakamAM agiyAra uddezaka che. temAM agiyAra dvArathI viSayanuM varNana karavAmAM AvyuM che, te A pramANe che- (1) jIva (2) lezyA (3) pAkSika(zuklapAkSika ane kRSNapAkSika) (4) daSTi (5) jJAna (6) ajJAna (7) saMjJA (8) veda (9) kaSAya (10) yoga (11) upayoga. vivecana : prastuta sutramAM kathita agiyAra dvAranA kula 47 bola thAya che. A zatakanA agiyAre agiyAra uddezakomAM A 47 bola dvArA saMpUrNa varNana che. te 47 bola A pramANe che(1) jIva dvAra-1 bola samuccaya jIva. (2) lezyA dvAra-8 bola (1) salezI (2 thI 7) cha vezyA (8) alezI. (3) pakSa dvAra- 2 bola (1) kRSNapAkSika (2) zuklapAkSika. (4) daSTi dvAra- 3 bola (1) samyagdaSTi (2) mithyA daSTi (3) mizra daSTi. (5) jJAna dvAra- 6 bola (1) samuccayajJAna (2 thI 6) pAMca jJAna. (6) ajJAna dvAra4 bola (1) samuccaya ajJAna (2 thI 4) traNa ajJAna. (7) saMjJA dvAra- 5 bola (1 thI 4) AhArAdi cAra saMjJopayukta (5) nosaMjJopayukta. (8) veda dvAra- 5 bola (1) savedI (2 thI 4) traNa veda (5) avedI. (9) kaSAya dvAra- 6 bola (1) sakaSAyI (2 thI 5) cAra kaSAya (6) akaSAyI. (10) yoga dvAra- 5 bola (1) sayogI (2 thI 4) traNa yoga (5) ayogI. (11) upayoga dvAra- 2 bola (1) sAkAropayogI (2) anAkAropayogI. A rIte 1+8+2+3++4+5+5++5+2 = 47 bola. (1) jIvano saikAlika baMdha:| 2 teNaM kAleNaMteNaMsamaeNaM rAyagihe jAvaevaM vayAsI-jIveNaM bhaMte ! pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, baMdhI baMdhai Na baMdhissai, baMdhI Na baMdhai baMdhissai, baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai ? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI baMdhai Na baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai /
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 bhAvArtha:- prazna- te kAle, te samaye rAjagRha nagaramAM yAvat gautama svAmIe pUchyuM- he bhagavan ! (1) jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyuM hatuM bAMdhato nathI, bAMdhaze; (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI bAMdhaze nahIM ? uttara- he gautama ! (1) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; (2) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM. (3) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze; (4) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. vivecana : 446 prastuta sUtramAM samuccaya jIvanA traikAlika pApa karma baMdha viSayaka cAra bhaMgathI vicAraNA karI che. jIva anAdikAlathI karmasahita ane kaSAya sahita che. jyAM sudhI te kaSAya sahita che, tyAM sudhI samaye-samaye sAta athavA ATha karma bAMdhe che. jyAre te upazama athavA kSepaka zreNIne prApta thAya, tyAre kaSAya rahita thavAthI pApakarmano baMdha aTake che paraMtu upazama zreNIne prApta thayelo jIva tyAMthI patita thaIne punaH sakaSAyAvasthAne prApta thAya ane pApakarmano baMdha kare che. je jIva kSapaka zreNIne prApta thAya, je jIve mohanIya karmarUpa pApakarmano kSaya karyo che te jIva te avasthAthI patita thatA nathI ane karmabaMdha karatA nathI. A rIte jIvonI vividha avasthAnI apekSAe karmabaMdhanA cAra bhaMga thAya che-- (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze H- A bhaMga abhavI jIvonI apekSAe che. te jIvo haMmezAM kaSAya sahita hoya che tethI traNe kAlamAM tenI pApakarma baMdhanI paraMparA cAlu ja rahe che. te uparAMta navamA guNasthAna sughInA bhavI jIvone paNa pApakarmano baMdha thAya che. tethI navamA guNasthAnanA vicarama samaya sudhInA jIvonI apekSAe paNa prathama bhaMga ghaTita thAya che. navamA guNasthAnanA carama samayavartI jIvomAM bIjo bhaMga ghaTita thAya che. pApakarmano baMdha navagulasthAna sudhI thAya che. tethI navamA guNasthAnathI uparanA guLasthAnane prApta thayelA bhavI jIvo ja pApakarma baMdhanI paraMparAne aTakAvI zake che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM H- A bhaMga caramazarIrI bhavI jIvonI apekSAe che, navamA guNasthAnanA carama samaya sudhI pApakarmano baMdha thAya che paraMtu navamA guNasthAnanA aMtima samaye sthita jIva dazamA guNasthAne praveza karIne mohanIyakarmano baMdha karaze nahIM. tethI navamA guNasthAnanA carama samayavartI kSepaka jIvone A bhaMga prApta thAya che. - (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze H- A bhaMga upazama avasthAne prApta dasamA, agiyAramA guNasthAnavartI bhavI jIvonI apekSAe che kAraNa ke te jIvo pApa karma bAMdhatA nathI paraMtu upazamano samaya pUrNa thatAM kaSAyano udaya thAya che. tyAre punaH sakaSAyAvasthAne prApta thaine te jIva pApa karmono baMdha karaze. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM :- A bhaMga kSepaka zreNIgata dazamA, bAramA Adi guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAne pApakarma bAMdhatA nathI ane bhaviSyamAM mokSe javAnA che, tethI pApakarma bAMdhaze paNa nahIM. ahIM bAMdhyuM hatuM"nA cAra bhaMga banyA che, te ja rIte 'bAMdhyu nathI' tenA cAra bhaMga banatA nathI kAraNa ke bhUtakAlamAM pApakarma bAMdhyuM na hoya tevA koI paNa jIvo nathI, dareka jIvonI karmabaMdhanI paraMparA anAdikAlIna che. A rIte samuccaya jIvomAM pUrvokta cAra bhaMga prApta thAya che. (ra) lezyAmAM traikAlikabaMdha : 3 salesse NaM bhaMte! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissaha, pucchA ? goyamA !
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-1 447 ] atyaMgaie baMdhI baMdhai baMdhissai, evaM cubhNgo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna? uttara- he gautama ! koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi cAre bhaMga samajavA. | 4 kaNhalesseNaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! atthegaie badhI baMdhai badhissai, atthegaie badhI baMdhai Na badhissai / evaM jAvapamhalese, savvattha paDhamabiiyabhagA / sukkalessejahA salessetaheva cubhgo| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! kRSNalezI jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna? uttara- he gautama! (1) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; (2) koI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che paraMtu bhaviSyamAM bAMdhaze nahIM. A rIte kRSNalezIthI pAlezI paryata sarvamAM prathama ane dvitIya be bhaMga hoya che. zuklalazImAM salezInI samAna cAra bhaMga jANavA. | 5 alesseNaM bhaMte! jIve pAvaM kammaM, kiMbaMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! baMdhI Na baMdhai Na bNdhissi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! alezI jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama! alezI jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM. vivecana : prastuta sUtromAM vezyA dvAranA ATha bola- (1) salezI jIvo (2 thI 7) kRSNalezIthI zuklalezI paryata cha vezyA sahita jIvo ane (8) alezI jIvomAM karmabaMdha saMbaMdhI cAra bhaMga viSayaka nirUpaNa che. salezI- salezI jIvomAM ekathI tera guNasthAna hoya che. temAM pApa karma baMdhaka-abaMdhakanA sarva bhaMga saMbhavita che. (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze- A bhaMga salezI abhavI jIvonI apekSAe che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM- A bhaMga salezI carama zarIrI bhavI jIvonI apekSAe che. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze- A bhaMga salezI upazamazreNIne prApta dazamA, agiyAramA guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. A bhaMga salezI kSapaka zreNIne prApta dazamAM bAramA Adi guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. kaSaNAdi pAMca lezyA- temAM ekathI sAta guNasthAna hoya che. tethI te jIvo pApakarmanA baMdhaka ja hoya che. temAM paNa abhavI jIvonI apekSAe prathama bhaMga ane bhavI jIvonI apekSAe bIjo bhaMga prApta thAya che. zeSa trIjo ane cotho bhaMga A lezyAomAM thato nathI. kAraNa ke te jIvomAM pApa karmano baMdha niyamA hoya che, abaMdha hoto nathI. zakSalezI- temAM ekathI tera guNasthAna hoya che. tethI salezInI samAna cAre bhaMga prApta thaI zake che. alezI- alezImAM eka cotho bhaMga prApta thAya che, kAraNa ke caudamAM guNasthAnavartI ayogI jIvo ja alezI hoya che ane te sarva karmonA abaMdhaka hoya che.
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 448 zrI bhagavatI sUtra-5 (3) kRSNa-zulapAkSikamAM traikAlika baMdha : 6 kaNhapakkhiNaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA ? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai badhissai, evaM paDhama biiyA bhaMgA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNapAkSika jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! (1) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze. (2) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM. A rIte kRSNapAkSikamAM pahelo ane bIjo A be bhaMga che. 7 supaviSa na mate ! pIve pAvuM maM ivadhI, laMdhara, dhistara, puSNa ? goyamA ! caubhaMgo bhANiyavvo / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! zuklapAkSika jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! zuklapAkSika jIvomAM cAra bhaMgonuM kathana karavuM. vivecanaH prastuta sUtromAM pakSa dvArathI- (1) kRSNapAkSika ane (2) zuklapAkSika jIvomAM pApakarma baMdhaabaMdhanI vicAraNA che. kRSNapAkSika :- je jIvono saMsAra paribhramaNakAla ardhapudgala parAvartana kAlathI adhika hoya tene kRSNapAkSika kahe che. te jIvone prathama guNasthAna ja hoya che. tethI temAM pahelo ane bIjo be bhaMga ghaTita thAya che. (1) bAMdhyu hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze-- abhavI jIvo ane kRSNapakSI bhavI jIvonI apekSAe A bhaMga thAya che. (2) bAMdhyu hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM- kRSNapakSI bhavI jIvonI apekSAe bIjo bhaMga ghaTita thAya che. te jIvo vartamAnamAM to pApakarmanA baMdhaka che paraMtu bhaviSyamAM zuklapakSI thaIne kramazaH pApakarmanA abaMdhaka thAya che. temAM trIjo ane cotho bhaMga ghaTita thato nathI kAraNa ke kRSNapAkSika jIvo pApa karmanA abaMdhaka thaI zakatA nathI. tethI temAM 'bAMdhatA nathI' te bhAvayukta aMtima be bhaMga prApta thatA nathI. zuklapAkSika :- je jIvono saMsAra paribhramaNakAla ardha pudgala parAvartanakAlathI nyUna hoya tene zuklapAkSika kahe che. te jIvo bhavI ja hoya che. temAM cauda guNasthAna hoya che tethI temAM cAre bhaMga ghaTita thAya che. prathama bhaMga :- bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze-- A bhaMga mithyAtvI bhavI jIvonI apekSAe che. te jIvo upazama ke kSapaka avasthAne prApta na kare tyAM sudhI arthAt navamA guNasthAnanA be samaya zeSa hoya tyAM sudhI teno karmabaMdha cAlu ja rahe che. tethI temAM prathama bhaMga ghaTita thAya che. bIjo bhaMga H- bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM- A bhaMga navamA guNasthAnanA carama samayavartI upazama ke kSapaka zreNIvALA jIvonI apekSAe ghaTita thAya che. trIjo bhaMga :- A bhaMga zuklapAkSika upazama zreNIvALA dazamA, agiyAramA guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che cotho bhaMga- A bhaMga zuklapAkSika kSapaka zreNIvALA dazamA, bAramA Adi guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. (4) traNa dRSTimAM traikAlika baMdhaH 8 sammadiTThINaM cattAri bhaMgA, micchAdiTThINaM paDhamabiiyA, sammAmicchAdiTThINaM evaM caiva /
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 449. bhAvArtha:- samyagudaSTimAM cAra bhaMga, mithyAdaSTimAM prathama be bhaMga, samyagumithyAdaSTi jIvomAM paNa te ja rIte prathama be bhaMga jANavA. vivecana :sagardaSTi - prastuta sUtramAM daSTi dvArathI (1) samyam daSTi, (2) mithyA daSTi ane (3) mizra daSTi jIvomAM karmabaMdha-abaMdhanuM nirUpaNa che. samyak daSTi jIvomAM paheluM trIjuM choDIne bIjuM guNasthAna ane cArathI cauda, tema kula-12 guNasthAna hoya che tethI temAM zuklapAkSikanI jema cAre bhaMga prApta thAya che. mithyAdaSTi ane mizradaSTi jIvomAM kramazaH paheluM ane trIjuM eka-eka guNasthAna ja hoya che. te jIvo mohanIyakarmanA abaMdhaka thaI zakatA nathI, tethI temAM prathama be bhaMga prApta thAya che, aMtima be bhaMga thatA nathI. (pa-6) jJAna-ajJAnamAM saikAlika baMdha:| 9 NANINaMcattAribhaMgA,AbhiNibohiyaNANINaM jAvamaNapajjavaNANINaMcattAri bhaMgA, kevalaNANINaMcaramo bhagojahA alessANaM / aNNANINaM paDhamabiiyA, evaMmaiaNNANINaM, suyaaNNANINaM vibhaMgaNANINaM vi|| bhAvArtha :- jJAnI jIvomAM cAra bhaMga, Abhinibodhika jJAnI yAvatuM mana:paryavajJAnImAM cAra bhaMga, kevalajJAnI jIvomAM alezI jIvonI samAna aMtima eka bhaMga prApta thAya che. ajJAnI jIvomAM prathama be bhaMga, A ja rIte matiajJAnI, zrutaajJAnI ane virbhAgajJAnImAM paNa prathama be bhaMga prApta thAya che. vivecana :samuccayajJAnI :- prastuta sUtramAM jJAna dvArathI- (1) samuccaya jJAnI, (2 thI 6) mati jJAnI Adi pAMca jJAnImAM ane ajJAna dvArathI- (1) samuccaya ajJAnI, (ra thI 4) traNa ajJAnI jIvomAM pApakarmabaMdhaabaMdhanuM kathana che. samuccaya jJAnImAM bAra(paheluM ane trIjuM choDIne) guNasthAna hoya che. tethI temAM cAra bhaMga ghaTita thAya che. matijJAna, zrutajJAna ane avadhijJAnamAM 12 guNasthAnamAMthI teramuM, caudamuM guNasthAna choDI daza guNasthAna hoya che. mana:paryavajJAnamAM cha thI bAra tema sAta guNasthAna hoya che. dazamA agiyAramA ane bAramA guNasthAne jIvo pApakarmanA abaMdhaka thaI jAya che. tethI A cAre ya jJAnamAM cAre bhaMga ghaTita thAya che. (1) navamA guNasthAnanA dvicarama samaya sudhI prathama bhaMga (2) navamA guNasthAnanA carama samaye bIjo bhaMga (3) upazamaka jIvone dazamA, agiyAramA guNasthAne trIjo bhaMga ane (4) kSapaka jIvone dazamA, bAramA Adi guNasthAne cotho bhaMga ghaTita thAya che. kevaLajJAnamAM teramuM ane caudamuM guNasthAna ja hoya che. te jIvo pApakarmanA abaMdhaka ja hoya che. tethI alezI jIvonI jema cotho eka bhaMga ja ghaTita thAya che. samuccaya ajJAnImAM matiajJAnI, zruta ajJAnI ane virbhAgajJAnI jIvomAM paheluM ane trIjuM tema be guNasthAna hoya che. te jIvo pApakarmanA abaMdhaka thaI zakatA nathI, tethI trIjA ane cotho, te be bhaMga
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 ghaTita thatA nathI. temAM prathama bhaMga abhavI jIvonI apekSAe ane bIjo bhaMga bhavI jIvonI apekSAe hoya che. 450 (7) saMjJAmA traikAlika baMdha H 10 AhArasaNavattANaM jAva pariggahasaNNovauttANaM paDhamabiiyA, gosaNNovauttANaMcattAri / bhAvArtha:- AhArasaMjJopayukta yAvat parigrahasaMjJopayukta jIvomAM prathama be bhaMga ane nosaMjJopayukta jIvomAM cAre bhaMga prApta thAya che. vivecanaH prastuta sUtramAM saMjJA dvArathI- (1 thI 4) AhArAdi cAra saMjJopayukta ane (5) nosaMjJopayukta jIvomAM pApakarmabaMdha-abaMdhanI vicAraNA che. saMzopayukta jIva- je AhArAdinI Asakti ke AhArAdimAM upayogavAna hoya tene saMzopayukta kahe che. temAM ekathI cha guNasthAna hoya che. te jIvo mohanIyakarmano upazama ke kSaya karI zakatA nathI, tethI temAM trIjo ane cotho bhaMga nathI. abhavI tathA cha guNasthAna sudhInA bhavI jIvonI apekSAe prathama bhaMga ane carama zarIrI bhavI jIvonI apekSAe bIjo bhaMga hoya che. nosaMzopayukta jIva- je AhArAdinI AsaktithI rahita athavA AhArAdinA upayoga rahita hoya tene nosaMzopayukta kahe che. temAM prAyaH sAtathI cauda guNasthAna hoya che. te jIvo mohanIyakarmano upazama ke kSaya karI zake che, tethI temAM cAre ya bhaMga ghaTita thAya che. (8) vedamAM aikAlika baMdha : 11 | saveyagANaM paDhamabiiyA / evaMitthIveyagA, purisaveyagA, NapuMsagaveyagA vi / aveyagANaM cattAri / bhAvArtha:- savedaka jIvomAM prathama be bhaMga hoya che. A rIte strIvedaka, puruSavedaka tathA napuMsaka vedakamAM paNa prathama be bhaMga prApta thAya che. avedakamAM cAre ya bhaMga prApta thAya che. vivecanaH prastuta sUtramAM veda AranA mAdhyame- (1) savedI (2 thI 4) strIvedI, puruSavedI, napuMsaka vedI (5) avedI jIvomAM pApakarma baMdha-abaMdhanuM kathana che. savedI ane traNe ya vedI jIvo mohanIya karmanA upazAmaka ke kSapaka hotA nathI. tethI temAM prathama be bhaMga ja ghaTita thAya che. avedI jIvo upazAmaka ke kSapaka hoya che. tethI temAM cAre ya bhaMga prApta thaI zake che. (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze-- navamA guNasthAnamAM pApakarmono baMdha thAya che. te jIvone sUkSma saMparAya guNasthAna prApta na thAya tyAM sudhI pApakarmabaMdha thavAno ja che. tethI prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM- navamA guNasthAnanA carama samayavartI kSapaka zreNIvALA jIvone A bhaMga hoya che kAraNa ke te jIvo vartamAnamAM bAMdhe che paraMtu te dazamA guNasthAne jaIne pApakarmanA
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--26 : uddezaka-1 451 abaMdhaka thaze ane kSapakazreNIvALA hovAthI bhaviSyamAM paNa bAMdhaze nahIM. (3) bAMdhyu hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze-- A bhaMga dazamA, agiyAramA guNasthAnavartI upazAmaka jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAnamAM mohanIya karmanA upazAmaka hovAthI pApakarmano baMdha karatA nathI paraMtu te jIvo kaSAyano udaya thatA pharI pApakarmano baMdha avazya karaze, tethI A bhaMga ghaTita thAya che. (4) bAMdhyu hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM.-- A bhaMga kSapaka zreNImAM dazamA, bAramA, teramA ane caudamA guNasthAnavartI jIvone hoya che. te jIvo mohanIyakarmanA kSapaka hovAthI pApakarmano baMdha karatA nathI ane bhaviSyamAM paNa karaze nahIM. (9) kaSAyamAM traikAlika baMdhaH 12 sakasAyINaM cattAri / kohakasAyINaM paDhama-biiyA bhaMgA / evaM mANakasAiyassa vi, mAyAkasAiyassa vi / lobhakasAiyassa cattAri bhaMgA / bhAvArtha:- sakaSAyI jIvomAM cAra bhaMga, krodha kaSAyI jIvomAM prathama be bhaMga ane mAnakaSAyI tathA mAyAkaSAyI jIvomAM paNa be bhaMga prApta thAya che. lobhakaSAyI jIvomAM cAre ya bhaMga prApta thAya che. 13 akasAyI NaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM baMdhI, pucchA ? goyamA ! atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! akaSAyI jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bhaviSyamAM bAMdhaze ane koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI bhaviSyamAM bAMdhaze nahIM.(trIjo, cotho be bhaMga prApta thAya che.) vivecanaH prastuta sUtramAM kaSAya dvArathI (1) sakaSAyI (2 thI 5) cAra kaSAyI (6) akaSAyI jIvomAM pApakarma baMdha-abaMdhanuM nirUpaNa che. sakaSAyI- te jIvomAM ekathI daza guNasthAna hoya che. tethI temAM cAre bhaMga prApta thAya che. prathama bhaMga abhavInI apekSAe tathA navamA guNasthAnanA dvicarama samaya sudhInA bhavI jIvonI apekSAe che. bIjo bhaMga navamA guNasthAnanA carama samaya sudhInA mokSagAmI bhavI jIvonI apekSAe che. trIjo bhaMga dazamA guNasthAnavartI upazamaka jIvonI apekSAe che. dazamA sUkSma saMparAya guNasthAnake jIvane sUkSma lobhano udaya hovAthI te sakaSAyI che paraMtu sUkSma lobhano udaya mohanIya karmanA baMdhanuM kAraNa banato nathI. tethI te guNasthAnavartI jIvo pApakarmanA abaMdhaka hoya che. tethI temAM trIjo bhaMga ghaTita thAya che. cotho bhaMga dazamA guNasthAnavartI kSapaka jIvonI apekSAe che. krodha-mAna-mAyA :- temAM prathama be bhaMga hoya che. temAM ekathI nava guNasthAna hoya che. krodha, mAna ane mAyAnA udayamAM jIva pApakarmanA abaMdhaka hotA nathI. te jIvomAM aMtima be bhaMga ghaTita thatA nathI. tethI temAM prathama be bhaMga hoya che. prathama bhaMga abhavInI apekSAe ane bIjo bhaMga bhavI jIvonI apekSAe hoya che. lobhakaSAya H-- temAM ekathI daza guNasthAna hovAthI sakaSAyI jIvonI jema cAre bhaMga ghaTita thAya che. akaSAyI - akaSAyI jIvomAM trIjo ane cotho be bhaMga prApta che. te jIvo akaSAyI hovAthI vartamAnamAM
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45ra zrI bhagavatI sUtra-5 pApakarmano baMdha karatA nathI tethI prathama be bhaMga te jIvone nathI. upazAMta kaSAyImAM trIjo ane kSINa kaSAyImAM cotho bhaMga prApta thAya che. (10) yogamAM saikAlika baMdha :14 sajogissa caubhaMgo, evaMmaNajogissa vi, vayajogissa vi,kAyajogissa vi| ajogisscrimo| bhAvArtha :- sayogI jIvomAM cAra bhaMga hoya che. A ja rIte manayogI, vacanayogI ane kAyayogI jIvomAM paNa cAra bhaMga prApta thAya che. ayogI jIvomAM aMtima eka bhaMga prApta thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM yoga dvArathI- (1) sayogI (2-4) manayogI, vacanayogI, kAyayogI (5) ayogI jIvomAM pApakarma baMdha-abaMdhanI vicAraNA che. sayogImAM ekathI tera guNasthAna hovAthI zuklapAkSikanI jema cAra bhaMga prApta thAya che. ayogI jIvomAM eka caudamuM guNasthAna hovAthI eka cotho bhaMga prApta thAya che, te jIvo pApakarma bAMdhatA nathI ane bAMdhaze paNa nahIM. (11) upayogamAM saikAlika baMdha:15 sAgArovauttecattAri, aNAgArovauttevi cattAri bhNgaa| bhAvArtha - sAkAropayukta ane anAkAropayukta jIvomAM cAre bhaMga prApta thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM upayoga dvAranA be bola- (1) sAkAropayogI ane (2) anAkAropayogI jIvomAM karmabaMdha-abaMdhanuM pratipAdana che. sAkAra ane anAkAropayogamAM ekathI cauda guNasthAna hoya che. temAM pUrvavat cAre bhaMga prApta thaI zake che. samuccaya jIvanA 47 bolamAM pApakarma baMdha viSayaka cAra bhaMga:dvAra ane bola guNasthAna bhaMga | (1) jIva hAra 1 thI 14 4 cAra bhaMga | (2) vezyA tAra-8 bola. salezI jIva 1 thI 13 4 cAra bhaMga kRSNAdi pAMcalezI 1 thI 7 2 prathama be bhaMga zuklalezI 1 thI 13 4 cAra bhaMga alezI 14muM 1 cotho bhaMga (3) pakSa dvAra-2 bola. kRSNapAkSika paheluM 2 prathama be bhaMga zuklapAkSika 1 thI 14 4 cAra bhaMga
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 453 1, 3 kAra ane bola guNasthAna bhaMga (4) daSTi dvAra- 3 bola. samyaguSTi 2, 4 thI 14 4 cAra bhaMga mithyAdaSTi paheluM 2 prathama be bhaMga mizradaSTi trIjuM 2 prathama be bhaMga (5) jJAna dvAra- 6 bola. samuccaya jJAnI 2, 4 thI 14 4 cAra bhaMga prathama traNa jJAnI 2, 4 thI 12 4 cAra bhaMga mana:paryavajJAnI 6 thI 12 4 cAra bhaMga kevalajJAnI 13, 14. 1 cotho bhaMga (6) AzAna dAra-4 bola. samuccaya ajJAnI, 2 prathama be bhaMga traNa ajJAnI (7) saMzA hAra5 bola. AhArAdi cAra saMjJopayukta | 1 thI 6 2 prathama be bhaMga nosaMjJopayukta 6 thI 14 4 cAra bhaMga (8) vedavAra-pa bola. savedaka, traNe vedaka 1 thI 8/9 2 prathama be bhaMga avedaka 9 thI 14 4 cAra bhaMga (9) kaSAya dvAra- cha bola. sakaSAyI-lobhakaSAyI 1 thI 10 4 cAra bhaMga krodha, mAna, mAyA 1 thI 9 2 prathama be bhaMga akaSAyI 11 thI 14 2 trIjo, cotho bhaMga (10) yogakAra-5 bola. sayogI, traNa yogI 1 thI 13 4 cAra bhaMga ayogI 14 muM 1 cotho bhaMga (11) upayoga dvAra-ra bola. sAkAra ke anAkAropayogI | 1 thI 14 4 cAra bhaMga ra4 daMDakavartI jIvomAM 11 dvAranA mAdhyame saikAlika pApakarmabaMdha:16 jeraie NaM bhaMte ! pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai evaM paDhamabiiyA bhNgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayika jIve zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama! koInairayika jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze ityAdi pahelo ane bIjo bhaMga prApta thAya che. 17 salesseNaM bhaMte ! Neraie pAvaM kammaM kiMbaMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA ? goyamA! evaM ceva / evaM kaNhalesevi,NIlalesse vi,kAulesse vi / evaM kaNhapakkhie, sukka pakkhie, sammadiTThI,micchAdiTThI,sammAmicchAdiTThI;NANI,AbhiNibohiyaNANI,suyaNANI, ohiNANI, aNNANI, maiaNNANI,suyaaNNANI, vibhaMgaNANI, AhArasaNNovautte jAva pariggahasaNNovautte,saveyae,Napusagaveyae, sakasAyI jAvalobhakasAyI,sajogI,maNajogI,
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 454] zrI bhagavatI sUtra-5 vayajogI, kAyajogI, sAgArovautte, aNAgArovautte; eesusavvesupaesu paDhamabiiyA bhagA bhaanniyvvaa| bhAvArtha-prazna- he bhagavan! salezI nairayika jIve pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze ityAdi prazna? uttara- he gautama! pUrvavat pahelo ane bIjo bhaMga, A rIte kRSNalezI, nIlalezI, kApotalezI, kRSNapAkSika, zuklapAkSika, samyagudaSTi, mithyAdaSTi, mizradaSTi, samuccaya jJAnI, AbhinibodhikajJAnI, zrutajJAnI, avadhijJAnI, samuccaya ajJAnI, mati ajJAnI, zruta ajJAnI, virbhAgajJAnI, AhArasajJopayukta thAvat parigraha saMjJopayukta, savedaka, napuMsaka vedaka, sakaSAyI, krodha kaSAyI yAvatu lobha kaSAyI, sayogI, manayogI vacanayogI, kAyayogI, sAkAropayukta, anAkAropayukta A sarva padomAM pahelo ane bIjo bhaMga prApta thAya che. |18 evaM asurakumArassa vivattavbayA bhANiyavvA,NavaraM-teulessA,itthiveyagA purisa veyagAya abbhahiyA, NapuMsagaveyagANa bhaNNaMti, sesaMtaMceva,savvattha paDhamabiiyA bhNgaa| evaM jaavthnniykumaarss| __ evaM puDhavikAiyassa vi, AukAiyassa vi jAvapaMciMdiyatirikkhajoNiyassa vi savya vipa+viphA bhaII, ivara-kassanA terA, viThThI, , kALa, velo, jogo ya atthitaMtassa bhANiyavvaM, sesaMtaheva / maNusassa jacceva jIvapae vattavvayA taccavaNiravasesAbhANiyavvA / vaannmNtrssjhaaasurkumaarss| joisiyassavemANiyassa evaM ceva, NavaraM- lessAo jANiyavvAo, sesaMtaheva bhANiyavvaM / bhAvArtha - A rIte asurakumAromAM paNa narakanI samAna kathana karavuM joIe. paraMtu temAM tejolezyA, strIvedaka ane puruSavedaka adhika kahevA ane napuMsaka vedaka na kahevA joIe. zeSa pUrvavatuM. temAM pahelo ane bIjo be bhaMga prApta thAya che. A rIte svanitakumAra paryata jANavuM. pRthvIkAyika, aSkAyika yAvatu paMcendriya tiryaMcayonika sudhI sarvane prathama be bhaMga hoya che. paraMtu je jIvone je vezyA, daSTi, jJAna, ajJAna, veda ane yoga hoya, temAM tenuM kathana karavuM joIe. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. manuSyomAM samuccaya jIvapadanI vaktavyatA anusAra sarva kathana karavuM joIe. vANavyaMtaranuM kathana asurakumAranI samAna che. jyotiSI ane vaimAnika paNa A ja rIte che. paraMtu vezyAonuM aMtara upayoga pUrvaka jANavuM joIe. zeSa kathana asurakumAranI jema karavuM. vivecana : prastuta sUtromAM nairayikAdi 24 daMDakanA jIvonI apekSAe baMdha vaktavyatAnuM kathana karyuM che ane eka manuSyanA daMDakane choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo mohanIyakarmanA upazAmaka ke kSapaka thaI zakatA nathI. tethI temAM prathama be bhaMga ja prApta thAya che. manuSyanuM saMpUrNa kathana samuccaya jIvanI samAna che. manuSyo mohanIya karmanA upazAmaka ane kSapaka thaI zake che. tethI temAM cAra bhaMga hoya che. 24 daMDakomAM je jIvone je Rddhi hoya tenuM kathana karavuM.
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 455 nArakI 47 bolamAMthI 24 daMDakamAM prApta thatA bola:jIva bola bolonuM vivaraNa nArakI jIva, lezyA-4, pakSa-2, daSTi-3, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-4, upayoga-= 35 bhavanapati, vyaMtara deva | 37 | jIva, vezyA-5, pakSa-2, daSTi-3, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-3, kaSAya-5, yoga-4, upayoga-2 = 37 jyo. 1, 2 devaloka jIva, lekSA-2, pakSa-2, daSTi-3, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-3, kaSAya-5, yoga-4, upayoga-2 = 34 trIjA devaloka thI | 33 jIva, vezyA-2, pakSa-2, daSTi-3, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-2, nava raiveyaka sudhI kaSAya-5, yoga-4, upayoga-2 = 33 pAMca anuttara vimAna jIva, lekSA-2, pakSa-1, daSTi-1, jJAna-4, saMjJA-4 veda-2, kaSAya-5, yoga-4, upayoga-2 = 26 pRthvI, pANI, vanaspati, 27 jIva, legyA-5, pakSa-2, daSTi-1, ajJAna-3, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-pa, yoga-, upayoga-2 = 27 tela, vAu jIva, lezyA-4, pakSa-2, daSTi-1, ajJAna-3, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, | yoga-2, upayoga-2 = 26 traNa vikasendriya jIva, vezyA-4, pakSa-2, daSTi-2, ajJAna-3, jJAna-3, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-3, upayoga-2 = 31 tiryaMca paMcendriya jIva, vezyA-7, pakSa-2, daSTi-3, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-4, kaSAya-5, yoga-4, upayoga-ra = 40 manuSya | uparokta 40mAM 7nI vRddhi- (1) alezI, (2) mana:paryavajJAna (3) kevalajJAna (4) nosaMjJopayukta (5) avedI (6) akaSAyI (7) ayogI. * vivaraNamAM lezyA, ajJAna, jJAna, veda, kaSAya ane yoganI saMkhyAmAM salezI, ajJAnI, jJAnI, savedI, sakaSAyI, sayogI vagere samuccaya bolanI gaNanA karI che. jema ke-nArakImAM 3lezyA che ane salezInI gaNanA karI lezyA-4 kahI che. A rIte dareka bolamAM samajavuM. jJAnAvaraNIya-darzanAvaraNIya karmano saikAlika baMdha: 19 jIveNaM bhaMte !NANAvaraNijjaMkammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA ! evaM jaheva pAvakammassa vattavvayA taheva NANAvaraNijjassa vi bhANiyavvA, NavarajIvapae maNussapae yasakasAimmi jAvalobhakasAimmiya paDhamabiiyA bhaMgA, avasesataM ceva jaavvemaanniyaa| evaMdarisaNAvaraNijjeNa vidaMDao bhANiyavvo nnirvseso| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIve jJAnAvaraNIya karma bAMdhyuM hatuM ityAdi prazna? uttara- he gautama! pApakarmanI vaktavyatAnI samAna jJAnAvaraNIya karmanA viSayamAM paNa jANavuM joIe paraMtu jIva
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 45 pada ane manuSya padamAM sakAthI yAvat lobhakaSAyImAM pahelo ane bIjo, A be bhaMga ja kahevA joIe. zeSa kathana vaimAnika paryaMta pUrvavat jANavuM. jJAnAvaraNIya karmanI samAna darzanAvaraNIya karmanA viSayamAM paNa saMpUrNa kathana karavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM samuccaya jIva ane 24 daMDakamAM agiyAra dvAranA 47 bolonA mAdhyame jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmanA traikAlika baMdha viSayaka nirUpaNa che. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmabaMdhanA bhaMga H- samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvo jJAnAvaraNIya * karma bAMdhe che. jJAnAvaraNIya karma daza guNasthAna sudhI baMdhAya che. samuccaya jIvamAM pApakarmanA baMdhanI jema jJAnAvaraNIya karmonA cAra bhaMga hoya che. te A pramANe ghaTita thAya che-- (1) bAMdhyu hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze A bhaMga abhavI jIvonI apekSAe temaja dazamA guNasthAnanA dvicarama samaya sudhInA bhavI jIvonI apekSAe che. te jIvone traikAlika jJAnAvaraNIyakarmano baMdha thAya che. (2) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che. bAMdhaze nahIM- A bhaMga kSapaka zreNIvALA bhavI jIvone dazamA guNasthAnanA carama samaye hoya che. te jIvo vartamAnamAM jJAnAvaraNIyakarma bAMdhe che paraMtu anaMtara samaye bAramA guNasthAnane prApta karaze tyAre jJAnAvaraNIya karmanA abaMdhaka thaI jaze. (3) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze- A bhaMga agiyAramA upazAMta moha guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. te jIvo agiyAramA upazAMtamoha guNasthAne jJAnAvaraNIyakarma bAMdhatA nathI paraMtu te jyAre dasamA guNasthAnane prApta karaze tyAre jJAnAvaraNIyakarma bAMdhaze. (4) bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM- A bhaMga bAramA, teramA ane caudamA guNasthAnavartI jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAnamAM jJAnAvaraNIya karmanA abaMdhaka hoya che ane bhaviSyamAM paNa te mokSa prApta karanArA che, tethI jJAnAvaraNIya karmane bAMdhaze nahIM. A rIte samuccaya jIvomAM jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIya karmabaMdhanA cAra bhaMga prApta thAya che. manuSyone choDIne zeSa 23 daMDakanA jIvo jJAnAvaraNIyakarmanA abaMdhaka thaI zakatA nathI, tethI temAM prathama be bhaMga ja ghaTina thAya che. samuccaya jIvomAM ane manuSyanA daMDakamAM 47 bolomAMthI sakathAthI ane lobhakaSAyIne choDIne zeSa 45 bolonuM kathana pApakarma baMdhanI samAna che. sakaSAyI-lobhakaSAyI :- sakaSAyI ane lobhakaSAyI jIvomAM pApakarma baMdhanA cAra bhaMga hoya che. paraMtu jJAnAvaraNIya ane darzanAvaraNIyakarma baMdhamAM prathama be bhaMga ja hoya che. sakaSAyAvasthA ane lobhakaSAyano udaya daza guNasthAna sudhI hoya che ane jJAnAvaraNIyAdi karmano baMdha paNa daza guNasthAna sudhI thAya che tethI sakaSAyI ke lobha kaSAyI jIvo jJAnAvaraNIyakarmanA abaMdhaka thaI zakatA nathI, tethI temAM aMtima be bhaMga ghaTita thatA nathI. A rIte samuccaya jIva, salezI, zuklalezI, zuklapakSI, samyagdaSTi, sattAnI, prathama cAra jJAna, nosaMjJopayukta, avedI, sayogI, manayogI, vacanayogI, kAyayogI, sAkAra anAkAra upayogI te
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--26 : uddezaka-1 18 bolomAM cAra bhaMga; alezI, ayogI, kevaLajJAnI te traNa bolomAM cotho bhaMga; akaSAyInA eka bolamAM trIjo, cotho, be bhaMga ane zeSa 25 bolamAM jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya karmabaMdhanA prathama be bhaMga hoya che. vedanIya karmano traikAlika baMdha : 20 jIve NaM bhaMte! veyaNijjaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai pucchA ? 457 goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI baMdhai Na baMdhissara, atthegaie baMdhI Na baMdhai Na baMdhissai / salesse vi evaM ceva taiyavihUNA bhaMgA / kaNhalesse jAva pamhalessepaDhamabiiyA bhaMgA, sukkalese taiyavihUNA bhaMgA, alesse carimo bhNgo| kaNhapakkhie pddhmbiiyaa| sukkapakkhiyA taiyavihUNA / evaMsammadiTThissa vi / micchAdiTThissa sammAmicchAdiTThissa ya paDhamabiiyA / NANissa taiyavihUNA, AbhiNibohiyaNANI jAvamaNapajjavaNANI paDhamabiiyA / kevalaNANItaiyavihUNA / evaMNosaNNovautte, aveyara, akasAyI, sAgArovautte aNAgArovautte eesu taiyavihUNA / ajogimmi ya carimo, sesesu ya paDhama biiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jIve zuM vedanIya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna ? / uttara- he gautama ! (1) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, (2) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM, (3) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM, A traNa bhaMga prApta thAya che. A ja rIte salezI jIvomAM paNa trIjA bhaMgane choDIne zeSa traNa bhaMga prApta thAya che. kRSNalezI yAvat padmalezImAM pahelo ane bIjo bhaMga prApta thAya che. zuklalezI jIvomAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga prApta thAya che. alezImAM cotho bhaMga hoya che. kRSNapAkSika jIvomAM pahelo ane bIjo bhaMga, zukla pAkSika jIvomAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga prApta thAya che. A ja rIte samyagdaSTi jIvomAM traNa bhaMga hoya che, mithyAdaSTi ane mizradaSTi jIvomAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che. jJAnI jIvomAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga hoya che. Abhinibodhika jJAnI yAvat manaHparyavajJAnImAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che tathA kevaLajJAnImAM trIjA bhaMga sivAya traNa bhaMga hoya che, A rIte nosaMjJopayukta, avedaka, akaSAyI, sAkAropayukta ane anAkAropayukta, A sarvamAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga hoya che. ayogImAM eka cotho bhaMga hoya che. zeSa sarvamAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che. 21 raie NaM bhaMte! veyaNijjaM kammaM baMdhI, baMdhai baMdhissai, pucchA ? goyamA ! evaM NeraiyA jAvavemANiya tti / jassa jaM atthi savvattha vi paDhama biiyA, NavaraM - maNusse jahA jIve / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM naiyika jIve vedanIya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! samuccaya jIvanA kathananI jema nairayikathI vaimAnika paryaMta vedanIya karma baMdha saMbaMdhI kathana karavuM, vizeSamAM 47 bolamAMthI jene je bola hoya te kahevA joIe. te sarvamAM vedanIyakarma baMdha saMbaMdhI pahelo ane bIjo bhaMga prApta thAya che. manuSyanuM kathana sAmAnya jIvonA kathana pramANe karavuM. vivecanaH prastuta sUtramAM vedanIyakarmanA traikAlika baMdha viSayaka nirUpaNa che. vedanIya karmano baMdha tera guNasthAna sudhI thAya che.
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 vedanIya karmamAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga saMbhavita che. (1) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; A bhaMga abhavI jIvonI apekSAe che tathA teramA guNasthAnanA dvicarama samaya paryaMtanA bhavI jIvonI apekSAe che. (2) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM- A bhaMga teramA guNasthAnanA carama samayavartI kevaLInI apekSAe ghaTita thAya che. (4) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM, A bhaMga caudamA guNasthAnavartI ayogI kevaLInI apekSAe che. trIjo bhaMga- bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze, te asaMbhavita che. kAraNa ke vedanIya karmano abaMdha caudamA guNasthAne ayogI avasthAmAM ja thAya che. tyAra pachI te jIva zIghra sarva karmothI mukta thaI siddha avasthA pAme che. A kAraNe vedanIya karmanA abaMdhaka thayA pachI koI jIva punaH vedanIya karmano baMdha karatA nathI, tethI trIjo bhaMga thato nathI. salezI :- salezI jIvomAM pUrvokta yuktithI trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga hoya che. temAM cotho bhaMga ayogI kevaLInI apekSAe che paraMtu ayogI avasthAmAM jIva alezI hoya che. tema chatAM A sUtranA pramANathI caudamA guNasthAne ayogI avasthAnA prathama samaye ghaMTanAdanA raNakAranI jema parama zukla lezyA hoya che ane tethI salezI avasthAmAM cotho bhaMga ghaTita thAya che, yathA- ata va vavanA yozinA prathamasamaye ghaNTAlAlAnyAyena paramazuklalezyA'sti iti salezyasya catubhaMgakaH saMbhavati / - TI. 458 kRSNAdi pAMca lezyAvALA jIvomAM ayogIpaNAno abhAva hovAthI te vedanIyakarmanA abaMdhaka thatA nathI, tethI temAM prathama be bhaMga hoya che. zuklalezImAM salezInI samAna traNa bhaMga hoya che. alezImAM eka cotho bhaMga hoya che. pakSa :- kRSNapAkSika jIvomAM ayogIpaNAno abhAva hovAthI prathama be bhaMga hoya che. zuklapAkSika jIvo ayogI paNa hoya che, tethI temAM trIjA bhaMga sivAya traNa bhaMga hoya che. dRSTi :- samyagdaSTi jIvomAM ayogIpaNAnI saMbhAvanA hovAthI temAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga hoya che. mithyAdaSTi ane sabhyamithyAdaSTimAM ayogIpaNAno abhAva hovAthI prathama be bhaMga hoya che. jJAna :- jJAnI ane kevaLajJAnImAM ayogIpaNuM saMbhavita che, tethI temAM trIjA bhaMga sivAya traNa bhaMga hoya che. Abhinibodhika jJAna Adi cAra jJAnamAM prathama be bhaMga hoya che. kevaLajJAnamAM teramA guNasthAnanA prathama samayathI dvicarama samaya paryaMta prathama bhaMga, teramA guNasthAnanA carama samaye bIjo bhaMga ane caudamA guNasthAne ayogI avasthAmAM cotho bhaMga hoya che. A rIte saMjJopayukta, savedaka, sakaSAyI, sayogI jIvomAM prathama be bhaMga; nosaMjJopayukta, avedaka, akaSAyI, sAkAra ane anAkAropayogI jIvomAM trIjo bhaMga choDIne zeSa traNa bhaMga ane ayogImAM eka cotho bhaMga hoya che. saMkSepamAM jyAM ayogI avasthAno saMbhava che, tyAM trIjA bhaMga sivAyanA traNa bhaMga ane jyAM ayogI avasthAno saMbhava nathI, tyAM pahelo ane bIjo, be bhaMga ja prApta thAya che ane jyAM mAtra ayogI avasthA ja hoya tyAM eka cotho bhaMga hoya che. mohanIya karmano traikAlika baMdha : 22 jIve NaM bhaMte! mohaNijjaM kamma kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA ? goyamA ! jaheva pAvaM kamma taheva mohaNijjaMpi NiravasesaM jAva vemANie / bhAvArtha: prazna- he bhagavan ! jIve mohanIya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ?
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-1 [459] uttara- he gautama! pApakarmanI samAna mohanIya karma paNa che. A rIte vaimAnika paryata jANavuM. vivecana - prastuta sUtramAM krama prApta mohanIya karmanA baMdha saMbaMdhI saMkSipta nirUpaNa che. tenuM saMpUrNa kathana prAraMbhamAM varNita pApakarmabaMdhanI samAna che. agiyAra dvAronA mAdhyame jIva ane 24 daMDakamAM vaimAnika paryata sarva varNana samAna che kAraNa ke pApakarmanuM varNana paNa ATha karmomAM mohanIyakarmanI mukhyatAe ja che. AyuSyAdi karmono saikAlika baMdhaH|23 jIveNaM bhaMte !AuyaMkammaM kiMbaMdhI baMdhai baMdhisai, pucchA? goyamA !atthegaie baMdhI, baMdhai- cubhNgo| salesse jAvasukkalesse cattAri bhaMgA, alesse carimo bhNgo| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttarahe gautama! koI jIve bAMdhyuM hatuM bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi cAra bhaMga hoya che. salezI thAvata zuklalezI jIvomAM cAra bhaMga hoya che, alezI jIvomAM eka mAtra aMtima eka bhaMga hoya che. 24 kaNhapakkhieNaMbhate!pucchA? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai / sukkapakkhie, sammadiTThi, micchAdiTThi cattAri bhNgaa|| bhAvArtha - prazna - he bhagavan! kRSNapAkSika jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che bAMdhaze, ItyAdi prazna? uttara- he gautama! koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze, koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze, A be bhaMga hoya che. zuklapAkSika, samyagudaSTi ane mithyAdaSTi jIvomAM cAra bhaMga prApta thAya che. |25 sammAmicchAdiTThINaM bhaMte ! pucchA? goyamA ! atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhai Na badhissai, NANI jAva ohiNANI cattAri bhgaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mizradaSTi jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara-he gautama! koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze, koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze nahIM. A be bhaMga prApta thAya che. jJAnI yAvata avadhijJAnI jIvomAM cAra bhaMga prApta thAya che. 26 maNapajjavaNANINaMbhaMte!puccha?goyamA !atyAiebaMdhI baMdhaibaMdhissai,atthegaie baMdhI Na baMdhai baMdhissai, atthegaie baMdhI Na baMdhaiNa baMdhissai / kevalaNANe caramo bhgo| evaM eeNaM kameNaM NosaNNovautte biiyavihUNA jaheva maNapajjavaNANe / aveyae akasAyI yataiyacautthA jaheva smmaamicchtte| ajogimmicarimo, sesesupaesucattAri bhaMgA jAva annaagaarovutte| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! mana:paryavajJAnI jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! koI mana:paryavajJAnIe AyuSya karma (1) bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 460 | zrI bhagavatI sUtra-5 bAMdhaze; (3) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze; (4) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM; A traNa bhaMga hoya che. kevaLajJAnImAM eka cotho bhaMga ja hoya che. A rIte kramazaH nosaMjJopayukta paryaMtanA jIvomAM bIjA bhaMgasivAyanA traNa bhaMga, mana:paryavajJAnInI samAna hoya che. avedaka ane akaSAyI jIvomAM mizradaSTinI samAna trIjo ane cotho bhaMga hoya che, ayogImAM eka aMtima bhaMga hoya che. zeSa sarva padomAM cAvatuM anAkAropayukta sudhI cAre bhaMga hoya che. vivecana : prastuta sUtromAM AyuSyakarmabaMdha saMbaMdhI saikAlikavicAraNA che. AyuSyakarmano baMdha trIjuM guNasthAna choDIne prathama guNasthAnathI sAtamA guNasthAna sudhI thAya che. AyuSya karma baMdha viSayaka cAra bhaMga- (1) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, A bhaMga abhavI ane acarama zarIrI bhavI jIvonI apekSAe che. (2) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM, A bhaMga AyuSya baMdhakAlamAM dvicarama zarIrI jIvonI apekSAe che. (3) koIjIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze. A bhaMga AyuSyanA abaMdhakAlamAM acarama zarIrI jIvonI apekSAe athavA upazama zreNIvALA jIvonI apekSAe che. kAraNa ke teNe bhUtakALamAM AyuSyakarma bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu bhaviSyamAM janma-maraNa karavAnA hovAthI AyuSya karma bAMdhaze. (4) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM. A bhaMga carama zarIrI jIvonI apekSAe che. teNe bhUtakALamAM AyuSya bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM bAMdhatA nathI ane bhaviSyamAM mokSe javAnA hovAthI AyuSya bAMdhaze nahIM. lezyA:- salezI ane kRSNalezI Adi cha lezyA sahitanA jIvomAM AyuSya baMdhanA cAra bhaMga hoya che(1) prathama bhaMga abhavI jIvonI apekSAe ane je jIvo dIrghakALa saMsAra paribhramaNa karavAnA che tevA bhavI jIvonI epakSAe che. te jIvo AyuSyanA baMdhakAlamAM AyuSya bAMdhe che ane bhaviSyamAM paNa anaMta bhavabhramaNamAM AyuSya bAMdhaze. (2) bIjo bhaMga dvicarama zarIrI jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAnamAM AyuSya bAMdhe che ane tyAM utpanna thaIne te bhavamAMthI ja mokSe javAnA hovAthI bhaviSyamAM AyuSyano baMdha karaze nahIM. (3) trIjo bhaMga acarama zarIrI jIvomAM AyuSyanA abaMdhakAlanI apekSAe athavA upazAmaka jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAnamAM AyuSyakarma bAMdhatA nathI paraMtu bhaviSyamAM janma maraNa karavAnA hovAthI AyuSyanA baMdhakAlamAM AyuSyakarma bAMdhaze. (4) cotho bhaMga carama zarIrI jIvonI apekSAe che. te jIvo vartamAnamAM AyuSyakarma bAMdhatA nathI ane te ja bhavamAM mokSe javAnA hovAthI bhaviSyamAM paNa AyuSyakarma bAMdhaze nahIM. avezI jIvomAM cotho bhaMga ja hoya che. caudamA guNasthAne jIva alezI hoya che, tyAM AyuSyano baMdha thato nathI ane te jIva mokSagAmI hovAthI bhaviSyamAM paNa AyuSyabaMdha karaze nahIM. pakSa :- kaSaNapAkSika jIvomAM pahelo ane trIjo bhaMga che. kRSNapakSI jIvo anaMta saMsAra paribhramaNa karavAnA che tethI AyuSya baMdha karavAnA ja che. tethI te jIvomAM AyuSyanA baMdhakAlanI apekSAe pahelo ane abaMdhakAlanI apekSAe trIjo bhaMga ghaTita thAya che. te jIvo bhaviSyamAM AyuSya baMdha karavAnA ja che tethI temAM "bAMdhaze nahIM? sahitano bIjo ane cotho bhaMga thato nathI. zahpAkSika jIvomAM cAra bhaMga hoya che- (1) bhavI jIvonA AyuSya baMdhakAlanI apekSAe pahelo bhaMga (2) dvicarama zarIrI jIvonA AyuSya baMdhakAlanI apekSAe bIjo bhaMga (3) AyuSyanA abaMdhakAlanI apekSAe athavA upazama zreNIgata jIvonI apekSAe trIjo bhaMga ane (4) carama zarIrI jIvonI apekSAe cotho bhaMga hoya che.
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-1 [ 461] daSTi :- samyagudaSTimAM cAra bhaMga hoya che. mithyAdaSTimAM cAra bhaMga- abhavInI apekSAe prathama bhaMga, dvicarama zarIrI jIvo carama zarIranI prApti thayA pachI bAMdhaze nahIM te apekSAe bIjo bhaMga, AyuSyanA abaMdhakAlanI apekSAe trIjo bhaMga ane carama zarIrInI apekSAe cotho bhaMga hoya che. mizradaSTimAM trIjA ane cotho bhaMga hoya che, kAraNa ke mizra daSTimAM AyuSyano baMdha thato nathI paraMtu temAMthI keTalAka jIvo bhaviSyamAM AyuSyano baMdha karaze ane keTalAka jIvo carama zarIrI thaI javAthI bhaviSyamAM paNa bAMdhaze nahIM; tethI temAM trIjo, cotho bhaMga ja saMbhavita che. zAnaH- sammacaya jJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnImAM cAra bhaMga hoya che. mana:paryavajJAnImAM pahelo, trIjA ane cotho bhaMga hoya che. (1) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze- koI mana:paryavajJAnI AyuSya baMdhakAlamAM AyuSya bAMdhe to avazya devAyuno baMdha kare che. jeNe devAyuno baMdha karyo che tevA jIvo devalokamAM jaIne avazya manuSyAyano baMdha karaze. tethI prathama bhaMga ghaTita thAya che. (2) mana:paryavajJAnamAM bIjo bhaMga nathI kAraNa ke je mana:paryava jJAnI vartamAnamAM AyuSya bAMdhe che te jIva devabhavamAM avazya manuSya AyuSyano baMdha karaze; tethI bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze nahIM; A bIjo bhaMga ghaTita thato nathI. (3) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze. AyuSya karmano jIvanamAM eka ja vAra baMdha thAya che tethI abaMdha kAlanI apekSAe tathA upazama zreNInI apekSAe trIjo bhaMga che. te jIva vartamAnamAM bAMdhatA nathI paraMtu te bhaviSyamAM AyuSya bAMdhaze. (4) koI jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze nahIM; A bhaMga kSepaka avasthAnI apekSAe che. te jIva mokSe javAnA hovAthI AyuSya bAMdhatA nathI ane bAMdhaze paNa nahIM. kevaLajJAnImAM cotho bhaMga hoya che, kAraNa ke te AyuSyano baMdha karatA nathI ane bhaviSyamAM paNa karaze nahIM. saMjJA-saMjJopayukta jIvomAM cAra bhaMga hoya che, tenuM kathana salezInI samAna che. nosaMjJopayuktamAM mana:paryavajJAnInI jema pahelo, trIjA ane cotho bhaMga hoya che. veda- saMvedaka, strIvedaka, puruSavedaka ane napuMsakavedakamAM pUrvavat cAra bhaMga ane avedakamAM trIjA ane cotho bhaMga hoya che. avedI jIva AyuSyakarmano baMdha karatA nathI. temAM upazama zreNInI apekSAe trIjo ane kSepaka zreNInI apekSAe cotho bhaMga hoya che. kaSAya- sakaSAyI ane krodha Adi cAra kaSAyayukta jIvomAM cAra bhaMga hoya che akaSAyImAM avedInI jema trIjA ane cotho be bhaMga hoya che. yoga- sayogImAM cAra bhaMga ane ayogImAM cotho bhaMga ja hoya che kAraNa ke ayogI jIva zIdhra mokSa gAmI hoya che. te AyuSya bAMdhatA ja nathI. upayoga- baMne upayogamAM cAra-cAra bhaMga hoya che. A rIte samuccaya jIvomAM alezI, kevaLajJAnI, ayogI te traNa bolomAM eka cotho bhaMga; kRSNapakSInA eka bolamAM pahelo ane trIjo bhaMga; mizradaSTi, avedI, akaSAyI te traNa bolomAM trIjo ane cotho bhaMga; noraMjJopayukta ane mana:paryavajJAna te be bolomAM pahelo, bIjo ane cotho te traNa bhaMga hoya che ane zeSa 38 bolomAM AyuSya baMdha saMbaMdhI cAra bhaMga hoya che. 24 daMDakanA jIvomAM AyuSyAdino saikAlika baMdha - 27 raie NaM bhaMte !AuyaM kammaM kiMbaMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? goyamA !cattAri bhgaa| evaMsavvattha viNeraiyANaMcattAribhaMgA,Navara-kaNhalessekaNhapakkhie ya paDhamataiyA bhaMgA,sammAmicchattetaiyacautthA / asurakumAre evaM ceva, Navara-kaNhalesse vi cattAri
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhaMgA bhANiyavvA, sesaM jahANeraiyANaM / evaM jAvathaNiyakumArANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! nairayika jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM bAMdhe che bAMdhaze, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! koI nairayika jIve bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi cAra bhaMga hoya che. A rIte sarva sthAnomAM nairayikamAM cAra bhaMga kahevA joIe. paraMtu kRSNalezI ane kRSNapAkSikamAM pahelo ane trIjo bhaMga tathA mizradaSTimAM trIjA ane cotho bhaMga hoya che. A ja rIte asurakumAramAM paNa jANavuM paraMtu kRSNalezImAM cAra bhaMga kahevA joIe. zeSa sarva kathana nairayikanI samAna che, A rIte svanitakumAro sudhI jANavuM. 28 puDhavikkAiyANaMsavvattha vicattAribhaMgA,NavaraMkaNhapakkhie paDhamataiyA bhNgaa| teulesseNaM bhate !pucchA? goyamA !baMdhI Na baMdhai baMdhissai, sesesusavvattha cattAri bhNgaa| evaMAukkAiyavaNassaikAiyANa viNiravasesa / teukAiyavAukkAiyANaMsavvatthavipaDha mataiyA bhaMgA / beiMdiyateidiyacauridiyANaM pisavvattha paDhamataiyA bhNgaa| NavaraM-sammatte, NANe,AbhiNibohiyaNANe,suyaNANetaio bhNgo|| pNcNdiytirikkhjonniyaannNknnhpkkhiepddhmtiyaabhaa| sammamicchattetaiyacauttho bhNgo| sammatte, NANe, AbhiNibohiyaNANe,suyaNANe, ohiNANe eesupaMcasuvi paesu biiyavihUNAbhaMgA,sesesucattAribhaMgA / maNussANajahAjIvANaM,Navara-sammatte,ohieNANe, AbhiNibohiyaNANe,suyaNANe,ohiNANe-eesubijhyavihUNA bhaMgA,sesaMtaMceva / vANamaMtara joisiyavemANiyA jahA asurkumaaraa| NAmaMgoya aMtarAyaMca eyANi jahANANAvaraNijja /sevaM maMte seva aMte ! bhAvArtha:- puthvIkAyika jIvomAM paNa sarva sthAnomAM cAra bhaMga hoya che. paraMtu kRSNapAkSikamAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. prazna- he bhagavan! tejolezI pRthvIkAyika jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara- he gautama! bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI ane bAMdhaze; A eka ja trIjo bhaMga hoya che, zeSa sarva sthAnomAM cAra bhaMga hoya che. A rIte aplAyika ane vanaspatikAyika jIvomAM paNa jANavuM. teukAyika ane vAyukAyika jIvonA sarva sthAnomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. beindriya, teindriya ane caurendriya jIvomAM sarva sthAnomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. paraMtu samyagdaSTi, samuccaya jJAnI, Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnImAM eka trIjo bhaMga ja hoya che. paMcendriya tiryaMcamAM kRSNapAkSikamAM pahelo ane trIjo bhaMga, mizradaSTimAM trIjA ane cotho bhaMga; samyagdaSTi, jJAnI, Abhinibodhika jJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnI A pAMca bolomAM bIjA bhaMga sivAya traNa bhaMga hoya che. zeSa sarva bolomAM cAra bhaMga hoya che. manuSyanuM kathana auvika jIvonI samAna che. paraMtu samyakdaSTi, jJAnI, Abhinibodhika jJAnI, zratajJAnI ane avadhijJAnI, A sarva bolomAM paNa bIjA bhaMga sivAya zeSa traNa bhaMga kahevA joIe. zeSa pUrvavat che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevonuM kathana asurakumAranI samAna che. nAmakarma, gotrakarma
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 463 ane aMtarAyakarmanuM kathana jJAnAvaraNIyakarmanI samAna che. I he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM AyuSya karmanA saikAlika baMdhanI vicAraNA karI che. narayika - nairayika jIvomAM cAra bhaMga hoya che. (1) je nairayika jIve AyuSya bAMdhyuM hatuM, baMdhakAlamAM bAMdhe che ane bhavAntaramAM bAMdhaze te apekSAe prathama bhaMga, (2) je jIva narakamAMthI nIkaLIne manuSya janma prApta karIne mokSa prApta karavAnA che, tevA jIvonA AyuSya baMdha kAlanI apekSAe bIjo bhaMga, (3) AyuSyanA abaMdhakAlamAM bhAvi baMdhakAlanI apekSAe trIjo bhaMga, (4) je nairayike parabhavanuM AyuSya bAMdhI lIdhuM che ane narakamAMthI nIkaLIne mokSe javAno che; tenI apekSAe cotho bhaMga che. A rIte cAra bhaMga sarvatra ghaTita karI levA joIe. nairayikomAM lezyA - nairayikomAM kRSNa, nIla ane kApota lezyA hoya che. temAM nIla ane kApota lezyAmAM cAra bhaMga che. kAraNa ke te jIva manuSya janma prApta karI mokSa jaI zake che. paraMtu kRSNalezI narayikamAM pahelo ane trIjo bhaMga che. temAM bIjo bhaMga nathI, kAraNa ke kRSNalezI nairayika pAMcamI, chaThThI ane sAtamI narakamAM hoya che. tyAMthI nIkaLelA jIvo siddha thatA nathI tethI te nairayika marIne, tiryaMca paMcendriyamAM athavA acarama- zarIrI manuSyamAM utpanna thAya che tethI te jIvo bhaviSyamAM avazya AyuSya bAMdhaze tethI 'bAMdhaze nahIMvikalpa sahitanA be bhaMga(bIjo ane cotho) saMbhavita nathI. - kRSNalezI nairayika abaMdhakAlamAM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu baMdhakAlamAM bAMdhaze tethI temAM trIjo bhaMga ghaTe che. narayikomAM pakSa :- kRSNapAkSika nairayikomAM kRSNalezI nairayikanI jema pahelo ane trIjo bhaMga ja hoya che. te jIvo paNa anaMta saMsAra paribhramaNa karavAnA che tethI temAM bhaviSyamAM AyuSya bAMdhaze nahIM te vikalpa sahitano bIjo ane cotho bhaMga thato nathI. zuklapAkSika nairayikomAM cAra bhaMga hoya che. nairayikomAM daSTi :- mizradaSTi nairayiko AyuSya bAMdhatA nathI tethI temAM trIjA ane cotho bhaMga hoya che. te bhaMganuM spaSTIkaraNa samuccaya nairayikanA trIjA, cothA bhaMganI samAna jANavuM. samyagudaSTi ane mithyAdaSTi nairayikomAM cAra bhaMga hoya che. traNa jJAna, traNa ajJAna, cAra saMjJA napuMsakaveda, cAra kaSAya, traNa yoga, be upayoga vagere bolamAM cAra bhaMga hoya che. - saMkSepamAM nArakomAM kRSNapakSI ane kRSNalezI, te be bolamAM pahelo ane trIjo bhaMga, mizradaSTimAM trIjo, cotho bhaMga hoya che. zeSa bola 35-3 = 3ramAM cAra bhaMga hoya che. bhavanapati, vyaMtara devo - A baMne prakAranA devomAM 37 bola hoya che, te nairayikonI jema jANavA. temAM vizeSatA e che ke kRSNalezImAM cAra bhaMga hoya che. kAraNa ke kRSNalezI bhavanapati ke vyaMtara devo manuSya janma prApta karIne siddha thaI zake che tethI temAM bIjA ane cotho bhaMga paNa ghaTita thaI zake che. saMkSepamAM bhavanapati ane vyaMtara devone kRSNapakSImAM pahelo, trIjo be bhaMga, mizradaSTimAM trIjo, cotho be bhaMga ane zeSa bola 37-2 = 3pamAM cAra bhaMga hoya che.
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 : jyotiSI devo - temAM 34 bola hoya che. temAMthI kRSNapakSImAM pahelo ane trIjo be bhaMga, mizradaSTimAM trIjo ane cotho, be bhaMga ane zeSa bola 34-2 - 32mAM cAra bhaMga hoya che. ** : vaimAnika devo H- ahIM sUtramAM daMDakanI apekSAe kathana hovAthI vaimAnika devo mATe vemALiyA nahIM asura mArA eTaluM ja kathana che. tema chatAM A prakAre samajavuM ke pahelA, bIjA devalokamAM 34 bola ane trIjA devalokathI nava caiveyaka sudhI 33 bola prApta thAya che. temAM asurakumAranI jema bhaMga hoya che. arthAt kRSNapakSImAM pahelo ane trIjo be bhaMga, mizradaSTimAM trIjo, cotho be bhaMga ane zeSa 3ra ke 31 bolamAM cAra bhaMga hoya che. cAra anuttara vimAnamAM kRSNapakSI ane mizradaSTino bola nathI. tethI tene prApta 26 bolamAM cAra bhaMga hoya che. sarvArtha siddha vimAnamAM prApta 26 bolamAM bIjo, trIjo ane cotho te traNa bhaMga hoya che. prathama bhaMga nathI. kAraNa ke sarvArtha siddha vimAnanA devo ekAvatArI hovAthI prathama bhaMga ghaTita thato nathI. te devo eka manuSyano bhava prApta karIne mokSe javAnA che tethI te devo potAnA AyuSyanA baMdha kAlamAM manuSyAyuSya bAMdhe che; tyAra pachI AyuSya bAMdhavAnA nathI. tethI AyuSya baMdha kAlanI apekSAe bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM te bIjo bhaMga thAya che. AyuSya baMdha thayA pahelA, abaMdhakAlamAM bAMdhyu hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze te trIjo bhaMga thAya che ane AyuSya baMdha thaI gayA pachI, bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM te cotho bhaMga ghaTita thAya che. pRthvI, pANI, vanaspati - temAM 27 bola hoya che. kRSNapAkSika pRthvIkAyamAM pahelo ane trIjo maMga hoya che. tejolezI pRthvIkAyamAM eka trIjo bhaMga hoya che. kAraNa ke pRthvI kAyika jIvone aparyAptAvasthAmAM tejolezyA hoya che tyAre te jIvo AyuSya bAMdhatA nathI; tethI tejolezyAmAM prathama be bhaMga nathI. te jIvo paryApta thaIne avazya AyuSya bAMdhe che, kAraNa ke pRthvIkAyamAMthI nIkaLIne te jIvo manuSya janma prApta karIne ja siddha thaI zake che; tethI bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze, A trIjo bhaMga ghaTita thAya che ane te jIvo avazya AyuSya karma bAMdhavAnA che, tethI temAM cotho bhaMga thato nathI. pRthvI, pANI, vanaspatimAMthI nIkaLelA jIvo siddha thaI zake che tethI tenA zeSa 25 bolamAM naiyikonI jema cAre bhaMga hoya che. teukAya-vAyukAya H-- teukAyika ane vAyukAyika jIvomAM 26 bola hoya che. temAM sarvatra prathama ane tRtIya bhaMga ja hoya che. tyAMthI nIkaLelA jIvo manuSyamAM utpanna thatAM nathI ane siddha paNa thatAM nathI; tethI temAM bIjo ane cotho bhaMga thato nathI. traNa vikahIndriyaH- vikalendriya jIvomAM 31 bola hoya che. temAM samyagdaSTi ane samuccayajJAna, mati-zruta jJAna te cAra bola choDIne zeSa 27 bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. kAraNa ke tyAMthI nIkaLelA jIvo manuSya thAya che paNa siddha thatA nathI. te jIvo bhaviSyamAM avazya AyuSya bAMdhe che, tethI temAM bIjo ane cotho bhaMga thato nathI. temAM samyaktva, samuccaya jJAna, matijJAna, zrutajJAnamAM eka trIjo bhaMga hoya che. kAraNa ke temAM samyakatva Adi aparyApta avasthAmAM hoya che ane te avasthA vyatIta thayA pachI ja te AyuSya bAMdhe che, tethI teNe bhUtakAlamAM AyuSya bAMdhyuM hatuM, samyaktva avasthAmAM AyuSya bAMdhato nathI ane tyAra pachI bAMdhaze. A rIte trIjo bhaMga ghaTita thAya che. tiryaMca paMcendriya :- samuccaya tiryaMca paMcendriyomAM 40 bola hoya che. temAM pUrvavat cAra bhaMga hoya che.
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-1 45 kRSNapAkSika paMcendriya tiryaMcamAM AyuSya baMdha saMbaMdhI pahelo ane trIjo bhaMga ja prApta thAya che. te jIva vartamAnamAM AyuSya bAMdhatA hoya ke na bAMdhatA hoya paNa bhaviSyamAM avazya AyuSya bAMdhaze. A rIte AyuSya baMdhakAlanI apekSAe pahelo bhaMga ane AyuSya abaMdhakAlanI apekSAe trIjo bhaMga hoya che. mizradaSTi tiryaMca paMcendriyamAM AyuSya baMdhano abhAva hovAthI trIjo ane cotho bhaMga hoya che. - samyaguSTi, samuccaya jJAna, traNa jJAna te pAMca bolayukta tiryaMca paMcendriyamAM bIjA bhaMgane choDIne zeSa traNa bhaMga hoya che. (1) te jIve bhUtakALamAM AyuSya bAMdhyuM hatuM. vartamAnamAM AyuSyabaMdha kAlamAM bAMdhe che ane bhaviSyamAM paNa bhavabhramaNa karatA AyuSyano baMdha karaze. (2) samyagdaSTi tiryaMca paMcendriya AyuSyabaMdha kAlamAM avazya devagatinuM AyuSya bAMdhe che. devagatinuM AyuSya bAMdhanAra manuSya gatimAM janma dhAraNa karIne ja mokSe jaI zake che. te bhaviSyamAM avazya AyuSyabaMdha karaze. tethI AyuSya bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che ane bAMdhaze nahIM, A bIjo bhaMga samyagdaSTi tiryaMca paMcendriyamAM thato nathI. (3) AyuSya abaMdhakAlamAM trIjo bhaMga thAya che. (4) koI paMcendriya tiryaMce manuSyanuM AyuSya bAMdhI lIdhuM, tyAra pachI prApta thayelA manuSya bhavamAM ja te mokSe jAya, to tyAM AyuSya baMdha karato nathI, tyAre temAM bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI. bAMdhaze nahIM; A cotho bhaMga saMbhave che. traNa ajJAna, cAra saMjJA, veda, kaSAya, yoga, upayoga vagere zeSa 33 bolamAM cAra bhaMga hoya che. manuSya :- manuSyomAM alezI, kevaLajJAnI ane ayogI te traNa bolomAM cotho bhaMga; mizradaSTi, avedI ane akaSAyI te traNa bolomAM trIjo, cotho bhaMga; samyagudaSTi, samuccayajJAna, prathama cAra jJAna, nosaMjJopayukta te sAta bolomAM pahelo, trIjo ane cotho bhaMga; kRSNapakSImAM pahelo, trIjo bhaMga ane zeSa 33 bolomAM cAra bhaMga hoya che. ATha karmonA cAra bhaMganA baMdhaka jIvo - krama bhaMga | pAMca karma | pApa/mohakarma | vedanIya | AyuSya | bAMdhyuM hatuM, | abhavI tathA abhavI tathA abhavI tathA abhavI tathA bAMdhe che, |1 thI 10 guNasthAnanA 1 thI 9 guNa.nA | 1 thI 13 guNa.nA saMsAra bhramaNa bAMdhaze. kicarama samayavartI dvicarama samayavartI | dvicarama samayavartI karanArA bhavI jIvo bhavI jIvo bhavI jIvo bhavI jIvo | bAMdhyuM hatuM, dasamAM guNasthAnanA navamAM guNasthAnanA | 13mAM guNasthAnanA | AyuSya baMdhakAlamAM bAMdhe che, | | carama samayavartI carama samayavartI caramasamayavartI dvicarama zarIrI jIvo bAMdhaze nahIM. | jIvo jIvo bAMdhyuM hatuM, |11mAM guNasthAnavartI dasamA, agiyAramAM AyuSya bAMdhatA nathI, jIvo guNasthAnavartI abaMdhakAlamAM bAMdhaze. upazAmaka jIvo acarama zarIrI jIvo bAMdhyuM hatuM, | 12, 13, 14mA | 10, 12, 13, 14mA | 14mA guNasthAnavartI| carama zarIrI tathA bAMdhatA nathI, guNasthAnavartI jIvo | guNasthAnavartI jIvo | jIvo AyuSyabaMdha pachInA bAMdhaze nahIM. dvicarama zarIrI jIvo 2 | jIvo
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4s ] zrI bhagavatI sUtra-5 18 | | ----- | na | | |=| R | | | | | | | | | karmonI apekSAe 24 daMDakanA 47 bola ane bhaMga:karma | jIva | bola. bhaga mohakarma-pApa karma samuccaya jIva 20-(jIva, malezI, zuklalezI, zuklapakSI, samyagudaSTi | cAre ya ane manuSyamAM | pAMca jJAna, nosaMjJA, avedI, 4 yoga, sakaSAyI, lobha, upayoga-2 = 20 bolamAM 3-alezI, kevaLI, ayogImAM 1-akaSAyImAM zeSa bola- 23 mAM 23 daMDakamAM | yathAyogya-jemAM jeTalA bola hoya temAM jJAnA darzanA aMtarAya samuccaya jIva | 18-jIva, salezI, zuklakezI, zuklapakSI, samyagudaSTi | cAre ya nAma, gotra(pAMcakama) | ane manuSyamAM | pAMcajJAna, nosaMjJA, avedI, yoga-4, upayoga-ra018mAM 3-alezI, kevaLI, ayogImAM - - - - - 1-akaSAyamAM zeSa bola- 25 mAM 23 daMDakamAM | yathAyogya-jemAM jeTalA bola hoya temAM 1, 2 vedanIya karma samuccaya jIva 12-jIva, salezI, zuklalezI, zuklapakSI, samyagudRSTi |1, 2, 4 ane manuSyamAM samuccaya jJAnI, kevaLajJAnI, nosaMjJA, avedI, akaSAyI,. be upayoga = 1ramAM 2-alezI--ayogImAM zeSa bola-33 mAM 1, 2. 23 daMDakamAM | yathA yogya- jemAM jeTalA bola hoya temAM AyuSya karma samuccaya jIva 1-kRSNapakSImAM | 3-mizradaSTi, avedI, akaSAyImAM 3-alezI, kevaLI, ayogImAM 2-mana:paryavajJAna, nosaMjJopayukta 1, 3, 4 zeSa bola- 38 mAM cAre ya nairayiko 2-kRSNalezI, kRSNapakSImAM - - - - - - - - 1-mizradaSTimAM zeSa bola hara mAM ----- cotho | | | PT 9TxT= | | | | 1, 3. | | cAre ya
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-1 _ 467 bola bhaMga 1, 3 3. 4 bhavanapatithI 1-kRSNapakSI nava raiveyaka || 1-mizradaSTi -- -- -- -- sudhInA devo zeSa yathAyogya bolomAM (3634/33-2 = 35/32/31) cAra cAra anu vi0 | sarva bola- 26mAM cAre ya 2, 3, 4 AyuSya karma che I sarvArtha siddha vi| sarva bola-2mAM pRthvI, pANI | 1-tejo legyAmAM vanaspati | 1-kRSNapakSImAM zeSa bola- 25 mAM tela, vAyu | ra6 sarva bolamAM vikasendriya | 4-samyagudaSTi, samuccaya jJAna, mati-zrutajJAnamAM zeSa bola- 27 mAM tiryaMca paMcendriya 1-kRSNapakSI 1, 3 trIjo 1, 3 1, 3 1 -mizradaSTi -------- 9 = ! | -T jI ! cAra cotho | 3, 4 | 5-samyagurdaSTi, samuccaya jJAna, traNa jJAna zeSa bola- 33 mAM manuSya 3-alezI, kevaLI, ayogImAM 3-mizradaSTi, avedI, akaSAyImAM - - - - - - - -- -- -- -- - 7-samyagurdaSTi, samuccaya jJAna, cAra jJAna, nosaMjJA | | 1-kaNapakSImAM - - - - - - - - - - - - zeSa bola- 37 mAM noMdhaH bhaMganA kolamamAM -1 = pahelo, 2 = bIjo, 3 = trIjo ane 4 = cotho bhaMga samajavo. | |1, 3, 4 1. 3 cAra | || zataka-ra6/1 saMpUrNa
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra6: uddezaka-ra thI 11 RRORLa saMkSipta sAra chaROCROR A daza uddezakomAM kramazaH anantarotpannaka, paraMparAtpannaka, anantarAvagADha, paraMparAvagADha, anantarAhAraka, paraMparAhAraka, anantaraparyAptaka, paraMpara paryAptaka, carama ane acarama jIvomAM pUrvokata 47 bolanA mAdhyamathI saikAlika karmabaMdhanI vicAraNA karI che. bIjo uddezaka anantarotpannaka jIvo saMbaMdhI che- koI paNa sthAnamAM utpanna thayelA jIvane utpattinA prathama samaye anantarotpannaka kahe che. anaMtarotpannaka jIvo sAta karmano baMdha avazya kare che. tethI temAM sAta karmomAM prathama be bhaMga hoya che. eka samayanI sthitinA kAraNe te jIvo AyuSya karmano baMdha karatA ja nathI. tethI anaMtarotpannaka 23 daMDakanA jIvomAM AyuSya karma baMdhamAM eka mAtra- bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze, A trIjo bhaMga ghaTita thAya che ane manuSyomAM trIjo ane cotho be bhaMga hoya che. trIjo uddezaka paraMparAtpannaka jIvono che. utpattinA bIjA, trIjA samayathI jIvana paryaMtanA jIvone paraMparAtpannaka kahe che. tenuM saMpUrNa varNana uddezaka-1 pramANe che. cotho uddezaka anantarAvagADha jIvono che. te jIva utpatti pachInA anantara samaye utpatti sthAnane avagADha thAya, tene anantarAvagADha kahe che. tenuM saMpUrNa varNana uddezaka-ra anusAra che. pAMcamo udezaka paraMparAvagADha jIvono che. anantarAvagADha pachInA samayathI jIvana paryaMtanA jIvone paraMparAgADha kahe che. tenuM kathana uddezaka-1 pramANe che. chaThTho uddezaka anaMtarAhAraka jIvo saMbaMdha che. prathama samayanA AhArakane anannarAhAraka kahe che. tenuM kathana uddezaka-2 pramANe che. sAtamo uddezaka paraMparAhAraka jIvo saMbaMdhI che. dvitIyAdi samayanA AhArakane paraMparAhAraka kahe che. tenuM kathana uddezaka-1 pramANe che. AThamo udezaka anaMtara paryAptaka jIvo saMbaMdhI che. paryApta nAmakarmanA udayavALo, paryApti bAMdhavAnA prathama samayavartI jIva anaMtara paryAptaka kahevAya che. athavA AhAra paryAptinI apekSAe paNa paryApta thayAnA prathama samayavartI jIva anaMtara paryAptaka kahevAya che. tenuM kathana uddezaka-2 pramANe che. navamo udezaka paraMpara paryAptaka jIvono che. paryApti bAMdhavAnA dvitIyAdi samayavartI jIvane paraMpara paryAptaka kahe che. tenuM kathana uddezaka-1 pramANe che. dasamo uddezaka carama jIvo saMbaMdhI che. je jIvo te ja bhavamAM mokSe javAnA hoya ane je jIvo vartamAna avasthAne punaH prApta karavAnA na hoya tene carama kahe che. tenuM kathana uddezaka-1 pramANe
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 26 : uddezaka-2 thI 11 che. vizeSatA e che ke carama manuSyamAM AyuSyakarmamAM eka cotho bhaMga ja hoya che. te jIvo carama zarIrI hovAthI AyuSya bAMdhatA nathI ane bAMdhaze paNa nahIM. * agiyAramo uddezaka acarama jIvono che. je jIva te ja bhavamAM mokSagatine prApta karavAnA nathI athavA te avasthAne punaH prApta karavAnA che, te jIvone acarama kahe che. 23 ThaMDakamAM acaramamAM sAta karmanuM saMpUrNa kathana prathama uddezaka anusAra che. acarama manuSyamAM cotho bhaMga hoto nathI. acarama manuSyamAM alezI, kevaLajJAnI ane ayogI A traNa bola nathI. zeSa 44 bola hoya che. acarama jIvomAM je bolomAM AyuSya baMdha thAya tyAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che ane je sthAnamAM tathA je bolomAM AyuSyabaMdha nathI tyAM eka trIjo bhaMga ja hoya che, A rIte uddezaka-2,4,6,8 nuM varNana eka samAna che ane uddezaka- 1,3,5,7,9,10,11 nuM varNana prAyaH samAna che. // // //
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 zrI bhagavatI sUtra-5 zatas-25: 6za-2 anaMtaropapatraka anaMtaropapannaka jIvomAM saikAlika baMdhaH| 1 aNaMtarovavaNNae NaM bhaMte! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA ! atthegaie baMdhI baMdhai baMdhissai; evaM paDhamabiiyA bhNgaa| bhAvArtha:-prazna-De bhagavan ! anaMtarotpanna naiyi pA5madhyu utuM, bAMdhe cha, mAvaze; tyAha prazna ? 6ttara- gautama ! o vejAMdhyuDatuM, bAMdhecha, mAze, ityAhi paDeso-bIla bhaMga thAya che. | 2 salesseNaM bhaMte ! aNaMtarovavaNNae Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai, puccha?goyamA !paDhamabiDyA bhgaa| evaMkhalusavvatthapaDhamabijhyAbhANavas-sammAmicchattaM, maNajogo, vaijogoyaNa pucchijjai / evaM jAvathaNiyakumArANa / egidiyANa savvattha paDhamabiiyA bhagA / beidiyateidiyacauridiyANaM vayajogoNa bhnnnni| paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM pisammAmicchattaM, ohiNANaM, vibhaMgaNANaM,maNajogo, vayajogo; eyANi paMca payANi Na bhaNNaMti / maNussANaM alessasammAmicchattamaNapajjakaNANakevalaNANa-vibhaMgaNANaNosaNNovautta aveyaga-akasAyImaNajogavayajoga-ajogI eyANi ekkArasa payANi Na bhnnnnti| vANamaMta-joisiyavemANiyANaM jahA NeraiyANaM taheva te tiNNi Na bhaNNaMti / savvesiMjANi sesANi ThANANi savvattha paDhamabiiyA bhNgaa| jahA pAvekamme evaMNANAvaraNijjeNa vidNddo| evaM Auyavajjesu jAvaaMtarAie dNddo|| bhAvArtha :- prazna- mAvan ! savezI anatarotpanna naiyi zu pA5 mAMyu tuM, jAdhe , bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara- he gautama! pahelo ane bIjo bhaMga kahevo joIe. A rIte lezyAdi sarva bolamAM pahelo ane bIjo bhaMga kahevo paraMtu mizradaSTi, manoyoga ane vacanayoganA prazno karavA nahIM, A rIte svanitakumAra paryata jANavuM. ekendriyonA sarva sthAnomAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che, beIndriya, teIndriya ane caurendriyomAM eka vacanayoganuM kathana na karavuM joIe.(manoyoga ane mizradaSTi temAM hotA 4 nathI.) paMcendriya tiryacomAM mizradaSTi, avadhijJAna, virbhAgajJAna, manoyoga ane vacanayoga A pAMca bola na kahevA joIe. manuSyomAM alezI,mizradaSTi, mana:paryavajJAna, kevalajJAna, virbhAgajJAna, nosaMjJopayukta, avedaka, akaSAyI, manoyoga, vacanayoga ane ayogIpaNuM A agiyAra bola na kahevA joIe. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevonuM kathananairayikanI samAna che, temAM paNa pUrvokta mizradaSTi,
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-2 471 | manoyoga ane vacanayoga A traNa bola na kahevA joIe. sarva daMDakonA avazeSa bolomAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che. je rIte pApakarmanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte jJAnAvaraNIya karmanA viSayamAM paNa kathana karavuM joIe. A rIte AyuSyakarmane choDIne zeSa karmonA viSayamAM kathana karavuM joIe. vivecana : A bIjA uddezakamAM anaMtarotpannaka nairayika Adi 24 daMDakomAM uparyukta 11 dvAranA 47 bolanA mAdhyamathI pApakarma AdinI baMdha vaktavyatA kahI che. prastuta kathanamAM samuccaya jIvanuM svataMtra kathana nathI. kAraNa ke samuccaya jIvamAM anaMtarotpannaka Adi koI paNa vizeSaNa hotuM nathI. 47 bolamAMthI anataropapaka 24 daMDakamAM prApta thatA bolaHjIva | bola | vivaraNa nArakI 35-3 = 3ra | jIva-1, vezyA-4, pakSa-2, daSTi-, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-2, upayoga-2 = 3ra. (samuccaya bolamAMthI traNa-mizradaSTi, manayoga, vacanayoga; te traNa bola varjIne) bhavanapati, vyaMtara | 37-3 = 34 | jIva-1, vezyA-5, pakSa-2, daSTi-ra, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-3, kaSAya-5, yoga-ra upayoga-2 = 34 (samuccaya bolamAMthI mizradaSTi, manayoga, vacanayoga; te traNa bola varjIne) jyo. 1, 2 devaloka | 34-3 = 31 | jIva-1, vezyA-2, pakSa-2, daSTi-2, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-3, kaSAya-5, yoga-2, upayoga-= 31 (samuccaya bolamAMthI traNa varjIne) trIjA deva.thI nava greve. | 33-3 = 30 | jIva-1, lekSA-2, pakSa-2, daSTi-2, ajJAna-4, jJAna-4, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-2, upayoga-= 30 (samuccaya 33 bolamAMthI traNa varjIne) pAMca anuttara vimAna | 26-2 = 24 | jIva-1, vezyA-2, pakSa-1, daSTi-1, jJAna-4, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-2, upayoga-2 = 24 (samuccaya ra6mAMthI manoyoga vacanayoga varjIne) pRthvI, pANI, vanaspati, 27-0= 27 jIva-1, vezyA-5, pakSa-2, daSTi-1, ajJAna-3, saMjJA-4, veda-2 kaSAya-5, yoga-ra, upayoga-2 = 27. tela, vAu 26-0 = 26 |. uparokta 27 bolamAMthI tejolezyAne choDIne 26 traNa vikasendriya 31-1 = 30 jIva-1, vezyA-4, pakSa-2, daSTi-2, jJAna-3, ajJAna-3, saMjJA-4, veda-2, kaSAya-5, yoga-ra, upayoga-2 = 30 (samuccaya 31 bolamAMthI vacanayogane varjIne). tiryaMca paMcendriya 40-5 = 35 | jIva-1, vezyA-7, pakSa-2, daSTi-2, ajJAna-3, jJAna-3, saMjJA-4, veda -4, kaSAya-5, yoga-2,upayoga-2-35 (samuccaya 4 bolamAMthI mizradaSTi, virbhAgajJAna, avadhijJAna, manayoga, vacanayoga; te pAMca bola varjIne) |
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 zrI bhagavatI sUtra-5 jIva | bola | vivaraNa manuSya 47-11 = 36| jIva-1, vezyA-7, pakSa-2, daSTi-2, ajJAna-3, jJAna-4, saMjJA-4, veda-4, kaSAya-5, yoga-2, upayoga-= 36 (47 bolamAMthI alezI, mizradaSTi, virbhAgajJAna, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, nosaMjJopayukta, avedI, akaSAyI, manayoga, vacanayoga, ayogI A 11 bolane varjIne) * (1) A koSTakamAM lezyA, jJAna, ajJAna Adi bolomAM salezI, samuccaya jJAnI, samuccaya ajJAnI A rIte samuccaya bolanI gaNanA sahita saMkhyA ApI che. jema ke nArakImAM traNa vezyA che ane temAM salezInI gaNanA karIne vezyA-4 kahI che. A rIte dareka bolamAM samajavuM. (2) bolanA kolamamAM dareka daMDakanA bolanI saMkhyA darzAvIne aMtarotpannakamAM aprApta bolanI saMkhyAne bAda karIne, prApta thatA bolanI saMkhyA spaSTa karI che. - koIpaNa daMDakanA anaMtarotpannaka jIvomAM paheluM, bIjuM ane cothuM A traNa guNasthAna hoya che. te jIvo karmabaMdha rokI zakatA nathI. tethI temAM trIjA ane cotho bhaMga saMbhavita nathI. A rIte anaMtarotpannaka jIvonA pratyeka daMDakamAM prApta thatI RddhimAM pApakarmanI apekSAe pahelo ane bIjo, te be bhaMga ja hoya che. A ja rIte AyuSya karmane choDIne zeSa sAta karmomAM paNa pahelo ane bIjo be bhaMga hoya che. anaMtarotpannakamAM saikAlika AyuSya baMdhaH| 3 aNaMtarovavaNNaeNaM bhaMte !Neraie AuyaMkammaM kiMbaMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? noyanI !nathI, gaMdha, thirUpha! bhAvArtha - prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka nairayike zuM AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara- he gautama! te anaMtarotpannaka nairayikamAM pahelAM bAMdhyuM hatuM, vartamAnamAM bAMdhato nathI ane bhaviSyamAM bAMdhaze. A eka trIjo bhaMga ja prApta thAya che. |4 salesseNaM bhaMte !aNaMtarovavaNNae Neraie AuyaMkammaM kiMbaMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? goyamA ! evaM ceva taio bhaMgo / evaM jAvaaNAgArovautte savvattha vitaio bhago / evaMmaNussavajja jAvavemANiyANaM / maNussANaM savvattha taiyacautthA bhaMgA,NavaraM kaNhapakkhiesutaio bhaMgo, savvesiM NANattAi tAIceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI anaMtarotpannaka nairayike zuM AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze, ityAdi prazna? uttara-he gautama! pUrvavat trIjo bhaMga hoya che. A rIte yAvatu anAkAropayukta nairayika sudhI sarvatra trIjo bhaMga hoya che. A rIte manuSya sivAya vaimAnika sudhI jANavuM. manuSyomAM sarva sthAnomAM trIjA ane cotho te be bhaMga kahevA joIe, paraMtu kRSNapAkSikamAM eka trIjo bhaMga ja hoya che. sarva sthAnomAM prApta thatA bolonI bhinnatA pUrvavat samajavI. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA anaMtarotpannaka jIvomAM AyuSya karmabaMdhanI saikAlika vicAraNA che.
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-2 473 manuSya sivAyanA 23 daMDakamAM AyuSya karmamAM eka trIjo bhaMga hoya che, yathA- koI jIve AyuSya karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze. anaMtarotpannaka koI paNa jIva AyuSya karma bAMdhatA nathI, AyuSyano baMdha vartamAna AyuSyanA be bhAga vyatIta thayA pachI trIjo bhAga zeSa rahe tyAre ja thAya che. tethI te prathama samayotpannakamAM prathama be bhaMga saMbhavita nathI, 23 daMDakanA jIvo mokSe jatA nathI tethI yathAyogya kAle bhaviSyamAM AyuSya karmano baMdha avazya karaze. tethI temAM cotho bhaMga paNa saMbhavita nathI paraMtu trIjo eka bhaMga ja saMbhavita che. manuSyamAM - trIjo ane cotho be bhaMga hoya che. temAM trIjo bhaMga pUrvavat ghaTita thAya che ane cotho bhaMga carama zarIrI jIvonI apekSAe ghaTita thAya che kAraNa ke te jIvo vartamAne AyuSya bAMdhatA nathI ane carama zarIrI hovAthI te ja bhave mukta thAya che mATe bhaviSyamAM paNa AyuSya bAMdhavAnA nathI. manuSyamAM 47 bolamAMthI pUrvokta 11 bola anaMtarotpannaka manuSyomAM nathI. zeSa 36 bolamAMthI kRSNapAkSikamAM eka trIjo bhaMga hoya che. kAraNa ke te carama zarIrI hotA nathI. zeSa 35 bola yukta jIvo carama zarIrI hoya zake che. tethI temAM trIjo, cotho be bhaMga hoya che. A 35 bolamAM traNe ya veda hovAthI prathama samayotpannaka traNe ya vedavALA jIvo te ja bhave mukta thaI zake che. janma napuMsakanI siddhi:- prastuta sUtromAM anaMtaropapatraka manuSyomAM vedAdi 35 bolamAM cotho bhaMga carama zarIrInI apekSAe ghaTita thAya che. sUtragata A vidhAnathI siddha thAya che ke strI, puruSa ane napuMsaka traNe vedavALA jIvo carama zarIrI hoya zake che ane traNe ya vedavALA jIvo mokSe jAya che. vRddha paraMparA anusAra janma napuMsaka siddha thatAM nathI paraMtu kRtrima napuMsaka siddha thAya che. te kathana A sUtrAzathI anucita Thare che. A sUtramAM anaMtarotpannaka arthAt utpattinA prathama samayavartI napuMsakanI vAta che ane te janma napuMsaka ja kahevAya che. zataka-25 nA saMjayA-niyaMThAmAM paNa puruSavedI, puruSanapuMsakavedIne saMyatapaNuM- nigraMthapaNuM prApta thAya che, tevuM kathana che. puruSa napuMsakathI puruSAkRtivALA napuMsakonuM tyAM kathana che. puruSAkRti janma jAta ja hoya che. A baMne sUtra pAThathI spaSTa thAya che ke janma napuMsaka siddha thAya che. te uparAMta janma napuMsaka ke kRtrima napuMsaka jevA bheda AgamomAM kyAMya jaNAtA nathI. sUtra vyavahArI zramaNo mATe napuMsakone dIkSA ApavAno kalpa nathI. paraMtu Agama vyavahArI zramaNo tene dIkSA ApI zake che. sutra vyavahArI zramaNo dIkSA na Ape tevA samaye puruSa napuMsako svayaM potAnI meLe dIkSA laI Atma kalyANa karI zake che. anaMtarotpannaka jIvone ATha karmamAM caturbhAga: karma | daMDaka | bola | bhaMga sAta karma 24 daMDakamAM yathAyogya sarva bolamAM | pahelo, bIjo AyuSya karma 23 daMDakamAM | yathAyogya sarva bolamAM | trIjo AyuSya karma manuSyamAM kRSNapakSImAM trIjo AyuSya karma manuSyamAM zeSa 35 bolamAM trIjo, cotho che zataka-ra6/ra saMpUrNa
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 O OS zataka-26 : uddezaka-3 paraMparotpannaka zrI bhagavatI sUtra-5 RO YOG paraMparotpatraka jIvono vaikAlika baMdha : o paraMparovavaLa nA mate ! khera pAva varmAM vidhI, vadhara, dhistara, puSNa ? goyamA ! atthegaie paDhama biiyA / evaM jaheva paDhamo uddesao taheva paraMparovavaNNaehiM vi uddesao bhANiyavvo NeraiyAo taheva NavadaMDagasahio / aTThaNha vi kammappagaDINaM jA jassa kammassa vattavvayA sA tassa ahINamairittA NeyavvA jAva vemANiyA aNAgArovauttA / // seva mate ! seva mate ! // zabdArtha:- ahIMLamattA = nahIna na adhika, aparizeSa, saMpUrNa, jema che tema. bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! paraMparotpannaka nairayika jIve zuM pApa karma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! koIe bAMdhyuM hatuM ityAdi pahelo ane bIjo bhaMga kahevo joIe. je rIte prathama uddezaka kahyo, te ja rIte paraMparotpannaka nairayika AdinA viSayamAM pApakarmAdi nava daMDaka sahita A trIjo uddezaka jANavo joIe. ATha karmaprakRtiomAMthI jenA mATe je karmonA bhaMga saMbaMdhI vaktavyatA kahI che, tenA mATe te karmonI vaktavyatA saMpUrNa rIte tenI samAna ja kahevI joIe. A rIte anAkAropayogayukta vaimAniko sudhI jANavuM. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II vivecanaH paraMparotpannaka- je nAraka Adi jIvanI utpattine be, traNa Adi samaya vyatIta thaI gayA hoya tene paraMparotpannaka kahe che. arthAt utpattinA bIjA samayathI jIvana paryaMtanA samayavartI jIvane paraMparotpannaka kahevAya che. je rIte prathama uddezakamAM nairayika Adi 24 daMDakanA jIvonuM kathana karyuM, te ja rIte trIjo uddezaka kahevo joIe. vizeSatA e che ke prathama uddezakamAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvo tema 25 AlApaka kahyA che, paraMtu ahIM 24 daMDakanA 24 AlApakanuM ja kathana karavuM. kAraNa ke paraMparotpannaka jIvomAM samuccaya jIvonuM kathana hotuM nathI. samuccaya jIvomAM anaMtarotpannaka ane paraMparotpannaka Adi vizeSaNa hotA nathI. || zataka-ra6/3 saMpUrNa //
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-16: uddezaka-4 thI 9. [ 475 ] 'zataka-ra6: uddezaka-4 thI 9 anaMtarAvagADha Adi anaMtarAvagADha jIvono saikAlika baMdha:| 1 aNaMtarogADhae NaM bhaMte ! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? goyamA !evaMjaheva aNaMtarovavaNNaehiNavadaMDagasaMgahio uddeso bhaNiotaheva aNatarogADha ehiM vi ahINamairitto bhANiyavvo NeraiyAIe jaavvemaannie|| sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarAvagADha nairayike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna? uttara- he gautama! je rIte anaMtarotpannakanA nava daMDaka(pApakarmano eka daMDaka ane ATha karmanA ATha daMDaka te rIte nava daMDaka) sahita uddezaka kahyo che, te ja rIte anaMtarAvagADha nairayikathI vaimAnika paryaMtanA jIvonuM varNana A uddezakamAM paNa kahevuM joIe.. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. |uddezaka-4 | paraMparAvagADha jIvono saikAlika baMdha:| 2 paraMparogADhae NaM bhaMte! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? goyamA ! jaheva paraMparovavaNNaehiM uddeso so ceva Niravaseso bhANiyavvo / sevaM bhaMte ! seva mate !!. bhAvArtha :- pragna- he bhagavanu ! paraMparAvagADha nairayike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna? uttara-he gautama! je rIte paraMparAtpannakanA viSayamAM uddezaka kahyo, te ja rIte paraMparAvagADha nA viSayamAM paNa saMpUrNa uddezaka kahevo joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che./ uddezaka-pa || anaMtarAhAraka jIvono saikAlika baMdhaH| 3 aNaMtarAhArae NaM bhaMte ! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA? goyamA ! evaMjaheva aNaMtarovavaNNaehiM uddeso taheva NiravasesaM / sevaM bhaMte ! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarAhAraka nairayike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! anaMtarotpannaka uddezakanI samAna anaMtarAhAraka uddezaka paNa kahevo joIe. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . uddezaka-$A paraMparAhAraka jIvono saikAlika baMdha:| 4 paraMparAhArae NaM bhate!Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA!
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 ! evaM jaheva paraMparovavaNNaehiM uddeso taheva Niravaseso bhANiyavvo / // sevaM bhaMte ! sevaM mate !! 476 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paraMparAhAraka nairiyake zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze ityAdi prazna ? uttara- he gautama! paraMparotpannaka uddezakanI samAna paraMparAhAraka uddezaka paNa kahevo joIe. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II II uddezaka-7 || anaMtara paryAptaka jIvono traikAlika baMdha : 1 anvaMtaravAtta " bhaMte ! khera pAvuM maMvita vadhI, vadha, vadhistara, puSThA ? goyamA ! jaheva aNaMtarovavaNNaehiM uddeso taheva NiravasesaM / // sevaM bhaMte ! sevaM bhate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anaMtara paryAptaka nairayike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! anaMtaronnaka uddezakanI samAna saMpUrNa uddezaka kahevo joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II II uddezaka-8 // he paraMpara paryAptaka jIvono traikAlika baMdha : 6 paraMparapajjattae NaM bhaMte ! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI, baMdhai, baMdhissai, pucchA ? goyamA ! evaM jaheva paraMparovavaNNaehiM uddeso taheva Niravaseso bhANiyavvo / seva bhaMte ! sevaM bhaMte! bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! paraMpara paryAptaka nairayike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! paraMparotpannakanI samAna paraMpara paryAptaka uddezaka paNa kahevo joIe. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II II uddezaka-9 // // zataka-26/4-9 saMpUrNa 5
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--26 : uddezaka-10 OR sy zataka-26 : uddezaka-10 carama 477 RO YOG carama jIvono traikAlika baMdhaH 1 carime NaM bhaMte! raie pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA ? goyamA ! evaM jaheva paraMparovavaNNaehiM uddeso taheva carimehiM Niravaseso / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! carama naiyike zuM pApakarma bAMdhyuM hatuM, bAMdhe che, bAMdhaze; ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! paraMparotpannaka uddezakanI samAna carama nairayika AdinA viSayamAM paNa saMpUrNa uddezaka jANavo joIe. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecanaH carama :- (1) te ja bhavamAM mokSamAM janArA jIvo carama kahevAya che. (2) te avasthAne choDI anya avasthAne prApta karI punaH te avasthAne prApta na karanAra jIvo carama kahevAya che, yathA--- je jIva narakamAMthI nIkaLIne manuSyAdi traNa gatiomAM keTalAka bhava karIne mokSa prApta karaze, paraMtu punaH narakamAM jaze nahIM, tene carama nairayika kahevAya. A rIte pratyeka sthAnamAM samajavuM joIe. jema ke koI manuSya anya gatimAM na jAya ane manuSya rUpe ja be, cAra bhava karIne aMte mokSe jAya tene paNa carama manuSya kahevAya che. ahIM carama naiyika mATe paraMparotpannaka uddezakano atideza karyo che ane paraMparotpannaka uddezakamAM tenA mATe prathama uddezakano atideza karyo che. prathama uddezakamAM AyuSya karmanA sAmAnyataH cAra bhaMga kahyA che. te anusAra carama manuSyamAM paNa AyuSyakarma baMdhanA cAra bhaMga sUcita thAya che. carama manuSya H- tadbhava mokSagAmI carama zarIrI manuSyo to carama che ja, te sivAya je manuSya manuSyagatine choDI bIjI gatimAM na jAya, manuSyanA ja be, traNa ke utkRSTa ATha bhava karI mukta thAya, tenuM manuSya gatinI apekSAe caramapaNuM hovAthI tene carama manuSya kahevAya che. A rIte sUtranA Azayane samajatA prathama uddezaka anusAra carama manuSyamAM paNa cAre ya bhaMga ghaTita thAya che. saMkSepamAM caramazarIrI ane niraMtara manuSyanA ja bhava karI mukta thanAra jIvo carama manuSya kahevAya che. || zataka-26/10 saMpUrNa //
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 zrI bhagavatI sUtra-5 zads-21:46za-11 / acarama mayaramanodha:| 1 acarimeNaM bhaMte ! Neraie pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! evaMjaheva paDhamoddesae taheva paDhamabiiyA bhaMgA bhANiyavvA savvattha jAvapaciMdiyatirikkha jonniyaannN| bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! ayama nairavizaMpAmadhyuDatuM, madhecha, bAMdhaze, ityAhi prazna ? uttara- he gautama! prathama uddezaka anusAra sarvatra pahelo ane bIjo bhaMga kahevo joIe yAvat paMcendriya tiryaMco paryata jANavuM. | 2 acarimeNaM bhaMte !maNusse pAvaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! atthegaie baMdhI baMdhai badhissai, atthegaie baMdhI baMdhai Na badhissai; atthegaie baMdhI, Na baMdhai, bdhissi| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! ayarama manuSye zu pApabhamAdhyaM tuM, pAMdhecha, bAMdhaze, ityAhi prazna? 6ttara- gautama! (1) 50vemAMdhyuDatuMbAMdhecha,bAMdhaze, (2) vejAMdhyaMta,pachi ane jAMdhaze nahI, (3) ovejAMdhyuDatuM, mAMdhato nathI mane mAze. | 3 salesse NaM bhaMte ! acarime maNusse pAvaMkammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA ! evaM ceva tiNNi bhaMgA caramavihUNA bhANiyavvA evaM jaheva paDhamuddese, NavaraM-jesu tattha vIsasucattAribhaMgA tesuiha AdillA tiNNi bhaMgA bhANiyavvA crimbhNgvjjaa| alesse kevalaNANI ya ajogI ya, ee tiNNi Na pucchijjati,sesaMtaheva vANamaMtarajoisiyavemANie jhaannerie| bhAvArtha:--- bhagavan ! sadezI ayarama manuSye zupAmAdhyuDatuM, bAMdhecha, madhize, ityAdi prazna? uttara- he gautama! te ja rIte cotho bhaMga choDIne zeSa traNa bhaMga kahevA joIe. zeSa kathana prathama uddezakanI samAna che, paraMtu tyAM je vIsa bolomAM cAra bhaMga kahyA che, te bolomAM ahIM aMtima bhaMga sivAya prathama traNa bhaMga kahevA joIe. te sivAya ahIM alezI, kevaLajJAnI ane ayogInA viSayamAM prazna na karavo joIe. zeSa kathana pUrvavatu jANavuM. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikadevonuM kathana nairayikanI samAna jANavuM joIe. | 4 acarimeNaM bhaMte ! Neraie NANAvaraNijjaMkammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! evaM jaheva pAvakamma, Navara-maNussesusakasAyIsulobhakasAyIsuyapaDhamabiiyA
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-25 : deza-11 | 478 bhaMgA, sesA aTThArasa caramavihUNA, sesaMtaheva jAvavemANiyANaM / darisaNAvaraNijjaM pi evaM ceva nnirvsesN| veyaNijje savvattha vi paDhamabiiyA bhaMgA jAvavemANiyANaM, NavaraMmaNussesualesse, kevalI ajogIya Natthi / bhAvArtha :- prazna- mAvan ! aya2ma nairayi zuM nAva24Iya mAdhyuDatuM, mAM cha. jAMdhaze, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pApakarmanI samAna kahevuM joIe. paraMtu sakaSAyI ane lobhakaSAyI manuSyomAM pahelo ane bIjo bhaMga kahevo joIe tathA zeSa aDhAra bolomAM aMtima bhaMga sivAyanA zeSa traNa bhaMga kahevA joIe. zeSa pUrvavatu che. A rIte vaimAnika paryata jANavuM. darzanAvaraNIya karmanA viSayamAM paNa te ja rIte che. A ja rIte vedanIya karmanA viSayamAM sarva bolomAM pahelo ane bIjo bhaMga yAvata vaimAnika paryata jANavuM. paraMtu ahIM acarama manuSyomAM alezI, kevalI ane ayogI hotA nathI. | 5 acarime NaM bhaMte! Neraie mohaNijjaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA !jaheva pAvaMtaheva NiravasesaM jaavvemaannie| bhAvArtha:-prazna- he bhagavana ! aya2ma naizya bhoDanIya bAMdhyaM tuM, madhecha, bAMdhaze, tyAhi prazna ? uttara- he gautama ! je rIte pApakarmanA viSayamAM kahyuM, te ja rIte vaimAnika paryata saMpUrNa varNana | 6 acarimeNaM bhaMte ! Neraie AuyaM kammaM kiM baMdhI baMdhai baMdhissai, pucchA? goyamA! paDhamatiiyA bhgaa| evaM savvapaesuviNeraiyANa paDhamataiyA bhagA, Navara-sammAmicchatte taio bhago / evaM jAvathaNiyakumArANaM / puDhavikkAiyaAukkAiyavaNassakAjhyANaMteulessAetaiobho,sesesupaesusavvattha paDhamataiyA bhNgaa| teukAiyavAukkAiyANaMsavvattha paDhamataiyA bhNgaa| beidiya teidiya cauridiyANaM evaM ceva, NavaraM-sammatte, ohiNANe, AbhiNibohiyaNANe,suyaNANe; eesu causu vi ThANesutaio bhNgo|| paMciMdiyatirikkhajoNiyANaM sammAmicchatte taio bhaMgo, sesesupaesu savvattha paDhamataiyA bhNgaa| maNussANaMsammAmicchatte aveyae akasAimmiyataio bhaMgo,alessa kevalaNANa-ajogI yaNa pucchijjati / sesa paesusavvattha paDhamataiyA bhNgaa| vANamaMtarajoisiyavemANiyA jahANeraiyA / NAmaMgoyaM aMtarAiyaMca jahevaNANAvaraNijjaMtaheva NiravasesaM / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:-prazna-bhagavan ! ayarama naiyiAyuSyabhamAMdhyuDatuM, jAMdhecha, bAMdhaze, tyAhi prazna ? uttara- he gautama! temAM AyuSyakarma baMdha saMbaMdhI pahelo ane trIjo A be bhaMga che. A rIte narayikonA salezI Adi sarva bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga thAya che, paraMtu mizradaSTimAM eka trIjo bhaMga hoya che. A rIte yAvatu khanitakumAra paryata jANavuM. pRthvIkAyika, aSkAyika ane vanaspatikAyika jIvone tejalezyAmAM trIjo bhaMgahoya che. zeSa bolomAM
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 zrI bhagavatI sUtra-5 sarvatra pahelo ane trIjo A be bhaMga che. teukAyika ane vAyukAyikane prApta sarva bolomAM prathama ane tRtIya bhaMga che. beindriya, teindriya ane caurendriyane mATe paNa A ja rIte tene prApta bolomAM be-be bhaMga kahevA joIe paraMtu vizeSatA e che ke samyakatva, audhika jJAna, AbhinibodhikajJAna ane zrutajJAna, A cAra bolomAM eka trIjo bhaMga hoya che. paMcendriya tiryaMcamAM mizradaSTimAM trIjo bhaMga ane zeSa sarva bolomAM prathama ane tRtIya bhaMga hoya che. manuSyane mizradaSTi, avedI, akaSAyI, A traNa bolomAM trIjo bhaMga che. acarama manuSyamAM alezI, kevalI ane ayogI A traNa bola hotA nathI, mATe tenI pRcchA karavI nahIM. zeSa sarva bolomAM prathama ane tRtIya bhaMga che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanA viSayamAM nairayikanI samAna kahevuM joIe. jJAnAvaraNIyanI samAna nAmakarma, gotrakarma ane aMtarAya karmanA viSayamAM paNa kahevuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. //. vivecana :acarama :- je jIva anya gatimAM ke anya daMDakamAM jaIne punaH te ja avasthAne prApta karaze, te jIva te gatinI apekSAe acarama kahevAya che, jema ke- koI jIva narakamAMthI nIkaLIne manuSya ke tiryaMcAdi gatimAM paribhramaNa karatA punaH narakamAM javAnA hoya tene acarama nairayika kahevAya. A rIte pratyeka sthAnamAM samajavuM. sarvArthasiddha vimAnanA sarva devo carama hoya che, te acarama hotA nathI, tethI tenuM kathana ahIM na karavuM joIe. acarama-23 daMDakanA jIvo H- acarama jIvo koIpaNa karmanA baMdhane aTakAvI zakatA nathI. tethI AyuSyakarmane choDIne sAta karmamAM pratyeka sthAnamAM pahelo ane bIjo bhaMga hoya che. acarama manuSyaH- acarama manuSya te ja bhavamAM mokSe jatA nathI, tethI te jIvo karmabaMdhano sarvathA nirodha karI zakatA nathI paraMtu upazama zreNI karIne karmano upazama karI zake che. te jIvone alpakAla mATe pApa karmabaMdha aTakI jAya ane punaH te paraMparA cAlu thAya che. tethI temAM trIjo bhaMga(bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze) hoya zake che paraMtu bAMdhyuM hatuM, bAMdhatA nathI, bAMdhaze nahIM; A cotho bhaMga ghaTita thato nathI. A kAraNe prathama uddezakamAM manuSyanI RddhimAM jyAM-jyAM cAra bhaMganuM athavA cothA bhaMganuM kathana che tenA sthAne acarama manuSyomAM cotho bhaMga choDIne kathana karavuM joIe. acarama manuSyomAM alezI, kevaLajJAnI ane ayogI te traNa bola hotA nathI. kAraNa ke traNa bola carama zarIrI jIvomAM ja hoya che. zeSa 44 bolomAMthI akaSAyImAM eka trIjo bhaMga hoya che. samuccaya jIva, salezI, zulezI, zuklapakSI, samyagudaSTi, pAMca jJAna, nosaMjJopayukta, avedI, sakaSAyI, lobhakaSAyI, sayogI, manayogI, vacanayogI, kAyayogI ane sAkAra ane anAkAra upayogI te 20 bolamAM prathama traNa bhaMga ane zeSa 23 bolamAM prathama be bhaMga hoya che. acarama manuSyomAM prathama bhaMga abhavInI apekSAe, bIjo bhaMga mokSagAmI bhavInI apekSAe ane trIjo bhaMga upazama zreNIvALA jIvonI apekSAe che. acarama jIvo kSapaka zreNI karatA nathI. tethI temAM cotho bhaMga hoto nathI. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, aMtarAya, nAma ane gotrakarma baMdhanuM kathana pApakarmanA varNananI samAna che. vizeSatA e che ke pApakarmamAM sakaSAyI ane lobhakaSAyamAM prathamanA traNa bhaMga hoya che paraMtu ahIM prathamanA be bhaMga ja hoya che. kAraNa ke dazamA sUkSmasaMparAya guNasthAne jIva mohanIya-pApakarmanA
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-26: uddezaka-11. || 481 | abaMdhaka thAya che. te samaye jJAnAvaraNIyAdi karmano baMdha cAlu hoya che, tenA abaMdhaka thatA nathI. tethI sakaSAyI avasthAmAM jJAnAvaraNIya Adi pAMca karmonA baMdhamAM trIjo bhaMga ghaTita thato nathI ane ahIM acarama jIvono kathana hovAthI cotho bhaMga paNa saMbhavita nathI. vedanIya karmamAM sarvatra pahelo ane bIjo bhaMga ja hoya che. temAM trIjo bhaMga zakya nathI. kAraNa ke vedanIya karmanA abaMdhaka thayA pachI punaH koI baMdhaka thatA nathI. tethI temAM- bAMdhyuM hatuM, bAMdhato nathI, bAMdhaze; A trIjo bhaMga thato nathI ane cotho bhaMga acarama jIvone hoto ja nathI. acaramamAM AyuSyabaMdha :- acarama jIvo saMsAra paribhramaNa karavAnA ja che tethI te jIvo AyuSyanA abaMdhakAlamAM AyuSya bAMdhatA nathI paraMtu bhaviSyamAM te avazya AyuSya baMdha karavAnA ja che. tethI te jIvone prApta sarva bolomAM bIjo ane cotho bhaMga hoto nathI, mAtra pahelo ane trIjo be bhaMga hoya che. nAraka ane devomAM mizra daSTimAM AyuSya baMdha na hovAthI trIjo bhaMga hoya che ane zeSa bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. pRthvI-pANI-vanaspatimAM tejo lezyAmAM AyuSya baMdha thato na hovAthI trIjo bhaMga che ane zeSa bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. teuvAyumAM sarvatra pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. traNa vikasendriyamAM samyagu daSTi, mati, zruta jJAna aparyAptAvasthAmAM ja hoya che tyAre AyuSya baMdha thato nathI, tethI temAM eka trIjo bhaMga hoya che. zeSa bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. tiryaMca paMcendriyamAM mizra daSTimAM trIjo bhaMga ane zeSa bolamAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. manuSya- mizra daSTi, avedI, akaSAyI jIvomAM trIjo bhaMga, zeSa bolomAM pahelo ane trIjo bhaMga hoya che. 24 daMDakanA acarama jIvone prApta thatA bola ane karmabaMdhanA bhaMgaH - | karma | jIvana bola-vivaraNa bhaMga pApakarma ane mohakarma | manuSya 20-jIva, salezI, zuklalezI, zuklapakSI, samyagdaSTi |1,2,3 samuccaya jJAna, prathama cAra jJAna, nosaMjJopayukta, avedI, sakaSAyI, lobha kaSAyI, sayogI, manayogI, vacanayogI, kAyayogI sAkAropayogI-anAkAropayogI 1-akaSAyI trIjo 3-alezI, ayogI, kevaLajJAnI, A traNa bola nathI |x 23-5 lezyA, kRSNapakSa, mithyASTi, cAra ajJAna, | cAra saMjJA, cAra veda, krodha, mAna, mAyA, mizradaSTi 23 daMDakamAM | yathAyogya bola mAM 1,2 jJAnAvaraNIya, manuSya 18-uparokta 20mAMthI sakaSAyI ane lobha kaSAyI 1,2,3 darzanAvaraNIya, nAma, be bola choDIne gotra ane aMtarAya 1-akaSAyI 5 karma | 3-alezI, ayogI, kevaLajJAnI-traNa bola nathI 25-zeSa bola - - | 23 daMDaka | yathAyogya bolamAM | IT | | | | | kiI | | ja | | na
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrI bhagavatI sUtra-5 1,2 | | t | | | 2 | 3 | 2 | 3 | 2 {ii ? ? | karma bola-vivaraNa bhaga vedanIya 24 daMDaka | yathAyogya bolamAM AyuSya nairayiko 34-bolamAM 1-mizradaSTimAM bhavana-vyaMtara 36 bolamAM devo 1-mizradaSTimAM * - - jyotiSI | 33-bolamAM 1-2 devaloka | 1-mizradaSTimAM trIjA devathI | 3ra-bolamAM nava raiveyaka | 1-mizradaSTimAM - - - - - - 4 anutara vi. | 2-bolamAM pRthvI, pANI ra-bolamAM vanaspati | 1-tejo lezyAmAM teuM, vAyu | 26-bolamAM traNa 27-bolamAM | vikasendriya | 4-samyagdaSTi, samuccayajJAna, matijJAna, zrutajJAnamAM trIjo tiryaMca 39 bolamAM paMcendriya 1mizradaSTimAM - - - - - manuSya 41-bolamAM 3-avedI, akaSAyI, mizradaSTi 3-alezI, ayogI, kevaLajJAnI traNa bola nathI sarvArthasiddha vimAnanA devo acarama nathI. tethI tenuM kathana nathI. acaramamAM cotho bhaMga thato nathI, traNa bhaMgonI apekSA ja sAta karmonuM kathana che. * acaramamAM AyuSya karmamAM pahelo-trIjo, be bhaMga hoya che ane bIjo-cotho be bhaMga hotA nathI. | | | 13 che zataka-ra6/11 saMpUrNa | zataka-ra6 saMpUrNa )
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-27, 28, 29 489 zataka-ra7, 28, 29 RORocha paricaya jIjaLaROR zataka-ra7: A zatakanuM nAma "kariMsu zataka' che, temAM 11 uddezaka che. te uddezakonA nAma baMdhI zatakanI samAna che. baMdhI zatakanI samAna A zatakamAM paNa samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM 11 dvAranA 47 bolanA mAdhyamathI saikAlika pApakarmanI prarUpaNA caturbhagathI karI che. A zatakamAM bAMdhelA karmane puSTa karavAnI apekSAe varNana che tethI tenuM nAma kariMtu zataka che. zataka-ra8 : A zatakanuM nAma "karma samarjana zataka che. tenA 11 uddezakanA nAma baMdhI zatakanI samAna che. temAM samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvoe karmanuM upArjana ane tadyogya AcaraNa cAra gatimAMthI kaI gatimAM karyuM hatuM? te viSayane samajAvavA mATe cAra gatinA ATha bhaMgathI nirUpaNa che. zataka-ra9 : A zatakanuM nAma "karma prasthApana' che. tenA paNa 11 uddezakanA nAma baMdhI zatakanI samAna che. temAM pApakarma ane AThakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta samasamaye ke viSama samaye thAya, tadviSayaka cAra bhaMganA mAdhyamathI nirUpaNa che. A rIte zataka- 26,27,28,29 te cAre zatakamAM kramazaH (1) karmabaMdha (2) karmanuM puSTIkaraNa (3) cAra gatinI apekSAe karmonuM upArjana ane (4) karma vedananA prAraMbha ane aMtanI sama-viSamatA saMbaMdhI spaSTIkaraNa che. saMkSepamAM A zatakomAM sUtrakAre karma siddhAMtanuM sUkSma daSTie vizleSaNa karyuM che. jIvo vividha gati, jAti ke yonimAM janma dhAraNa karIne, vividha kaSAya pariNAmothI yukta banIne svayaM karmabaMdha kare che ane baMdhAnusAra ja tenA phaLane bhogave che. A rIte ahIM jainadarzananA karmasiddhAMtanI sacoTatA pragaTa thAya che.
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 484 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-ra0 : uddezaka-1 thI 11 kariMsu zataka pApakarmanI saikAlikatA:| 1 jIveNaMbhaMte ! pAvaM kammaM kiM karisukarati karissaMti; karisukarati Na karissaMti; karisuNa kareti karissaMti; karisuNa kareti Na karissati? goyamA !atthegaie karisukareMti karissaMti; atthegaie karisukareMtiNa karissaMti; atthegaie karisuNa kareMti karissaMti; atthegaie karisuNa karaiti Na krissNti|| bhAvArthaH- prazna-he bhagavan! jIve zuM pApakarma (1) karyuM hatuM, kare che ane karaze? (2) karyuM hatuM, kare che ane karaze nahIM? (3) karyuM hatuM, karato nathI ane karaze? (4) karyuM hatuM, karato nathI ane karaze nahIM? uttara-he gautama! (1) koI jIve pApakarma karyuM hatuM, kare che ane karaze, (2) koI jIve karyuM hatuM, kare che ane karaze nahIM, (3) koIjIve karyuM hatuM, karato nathI ane karaze, (4) koIjIve karyuM hatuM, karato nathI ane karaze nahIM. vivecana : A zatakamAM karma karavA saMbaMdhI nirUpaNa hovAthI tenuM nAma kariMsu zataka che. temAM 'baMdhI zatakanA atideza pUrvaka karma karavAnA viSayane samajAvyo che. kasi kiyAnI saikAlikatA - jIva anAdi kAlathI kaSAya ane karma sahita che. tethI teNe karmabaMdhanI jema pApakarma ane ATha karma karavAnI kriyA bhUtakALamAM karI che. jyAM sudhI te kaSAya sahita che tyAM sudhI te vartamAnamAM paNa pApakriyA kare che ane bhaviSyamAM paNa karaze. A rIte baMdhI zatakamAM kathita vikalpa anusAra A kariMsu zatakanuM saMpUrNa kathana che. samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM 11 dvAranA 47 bolanA mAdhyamathI pApakarma ane karma karavAnuM ane na karavAnuM cAra bhaMgathI nirUpaNa che, jema ke- (1) koI jIve pApakarma karyuM hatuM, kare che, karaze yathA- abhavI jIva. (2) koI jIve karyuM hatuM, kare che, karaze nahIM, yathA-bhavI jIva. (3) koI jIve karyuM hatuM, karato nathI, karaze, yathA11mA guNasthAnavALA jIva. (4) karyuM hatuM. karato nathI, karaze nahIM, yathA- 12, 13 ane 14mA guNasthAnavartI jIva. A rIte samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvamAM pApa karma ane ATha karma, tema navadaMDakanuM kathana baMdhI zataka pramANe che. lezyAdimAM pApa karmanI saikAlikatA:| 2 salesse NaM bhaMte ! jIve pAvaM kammaM kiM kariMsu kareMti karessaMti, pucchA?
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-27 : uddezaka-1 thI 11 [ 485 | goyamA ! jacceva baMdhisae vattavvayA, sacceva NiravasesA bhANiyavvA, taheva NavadaMDaga- saMgahiyA ekkArasa uddesagA bhANiyavvA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salethI jIve zuM pApakarma karyuM hatuM, kare che ane karaze ityAdi prazna? uttara-he gautama! baMdhI zatakamAM je vaktavyatA kahI, te sarva ahIM kahevI joIe tathA te ja prakAre nava daMDaka(pApakarma+8 kama) sahita 11 uddezaka kahevA joIe. vivecanaH prastuta bIjA sUtramAM samuccaya jIvanA vezyAdi 10 dvAranA 46 bolamAM pApakarma ane ATha karma karavA ane na karavA saMbaMdhI nirUpaNa che. prathama sUtramAM samuccaya jIvanuM jIva dvAranA mAdhyame kathana che. salethI jIvamAM pApakarma karavA, na karavA saMbaMdhI paNa cAra bhaMga thAya che, yathA- (1) salezI abhavI jIvomAM prathama bhaMga (2) bhavI jIvomAM bIjo bhaMga (3) agiyAramA guNasthAne trIjo bhaMga (4) 12, 13, 14 mAM guNasthAne cotho bhaMga hoya che. alezI jIvo karmabaMdha karatA nathI. A rIte kuSNapAkSika, zuklapAkSika Adi pratyeka dvAramAM baMdhI zatakanI samAna pApakarma ane ATha karma, tema nava daMDakanuM saMpUrNa kathana che. saMkSipta pAThathI covIsa daMDakamAM 47 bolanuM kathana paNa samajavuM. A rIte prathama uddezaka pUrNa thAya che. tyArapachI anaMtarotpannaka, paraMparotpannaka, anaMtarAvagADha, paraMparAvagADha, anaMtarAhAraka, paraMparAhAraka, anaMtara paryAptaka, paraMpara paryAptaka, carama ane acarama jIvonuM kathana agiyAra uddezakathI che. te zataka-ra7/ 1 thI 11 saMpUrNa || | zataka-ra saMparNa |
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 486 ] zrI bhagavatI sUtra-5 | zataka-ra8: uddezaka-1 thI 11 karma samarjaka zataka pApakarmanuM samarjanaH| 1 jIvANaM bhaMte ! pAvaM kammaMkahiM samajjiNiMsu, kahiM samAyariMsu ? goyamA !savve vitAva tirikkhajoNiesu hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya, Neraiesuya hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya,maNussesuya hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya, devesuya hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya, Neraiesuya, maNussesuya hojjA; ahavA tirikkha joNiesuya,Neraiesuya, devesuya hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya, maNussesuya, devesuya hojjA; ahavA tirikkhajoNiesuya,Neraiesuya, maNussesuya, devesuya hojjaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jIvoe kaI gatimAM pApakarmonuM samarjana(upArjana) karyuM hatuM ane kaI gatimAM samAcaraNa(vedana) karyuM hatuM? uttara- he gautama ! (1) sarva jIvo tiryaMcagatimAM hatA, (2) sarva jIvo tiryaMcagati ane narakagatimAM hatA, (3) sarva jIvo tiryaMcagatimAM ane manuSyagatimAM hatA, (4) sarva jIvo tiryaMca ane devagatimAM hatA, (5) sarva jIvo tiryaMca, naraka ane manuSyagatimAM hatA, (6) sarva jIvo tiryaMca, naraka ane devagatimAM hatA. (7) sarva jIvo tiryaMca, manuSya ane devagatimAM hatA. (8) sarva jIvo tiryaMca, naraka, manuSya ane devagatimAM hatA.(tete gatimAM tene jIvoe pApakarmanuM upArjana ane vedana karyuM hatuM) vivecana - zataka 26 ane 27mAM karma saMbaMdhI saikAlika varNana che. A zatakamAM karmabaMdha saMbaMdhI bhUtakAlIna pRcchA che. prastuta sUtramAM sarva jIvoe pApakarmanuM upArjana ane tenuM phaLa kaI gatimAM prApta karyuM? tenuM kathana cAra gatinA ATha bhaMganA mAdhyamathI karyuM che. sUtrakAre tenA mATe be zabdano prayoga karyo che. sakti , samIgi :- (1) sarjitavADa, gRhatavanA, samarjana eTale grahaNa karavuM, upArjana karavuM. (2)samAvaritavana, pArSitusamAvarabena, tapAchAnubhavaneti pApakarmabaMdhane yogya AcaraNa karavuM athavA tenA phaLano anubhava karavo, tene samAcaraNa karavuM kahevAya che. ahIM TIkAkAre A zabdanA be prakAre artha karyA che temAM bIjo artha "karma phaLanuM vedana' vizeSa saMgata che. (1) sarva jIvoe tiryaMcagatimAM rahIne karmanuM upArjana ane tenuM phaLa vedana karyuM che. anaMta saMsAra paribhramaNa karatA pratyeka jIvone mATe tiryaMcagati te mAtRsthAna rUpa che. pratyeka jIva pahelAM tiryaMca gatimAM hoya che. tiryaMca gatimAM karmabaMdha karIne te jIva narakAdi gatimAM jAya che. A rIte vartamAnanA vivakSita sarva jIvoe tiryaMca gatimAM rahIne karma upArjana karyuM te prathama bhaMga thAya che. (2) vivakSita jIvoe tiryaMca athavA naraka gatimAM karma upArjana karyuM hatuM. manuSya ke deva gatimAM rahelA te jIvoe tadyogya karmopArjana tiryaMca ke naraka gatimAM rahIne karyuM hatuM, A rIte bIjo bhaMga thAya che. (3) te ja rIte tiryaMca ane manuSya
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-28: uddezaka-1 thI 11 [ 487 | gatimAM (4) tiryaMca ane devagatimAM (5) tiryaca, naraka ane manuSyagatimAM (6) tiryaca, naraka ane devagatimAM (7) tiryaca, manuSya ane devagatimAM (8) tiryaMca, naraka, manuSya ane devagatimAM rahIne te sarva jIvoe pApakarmanuM upArjana ane tenA phaLanuM vedana karyuM che. A ATha bhaMgamAM kramazaH pahelo asaMyogI eka bhaMga che, bIjo, trIjA ane cotho A traNa dvisaMyogI bhaMga, pAMcamo, chaThTho ane sAtamo A traNa trisaMyogI bhaMga ane aMtima AThamo cArasaMyogI eka bhaMga che. | 2 salessANaMbhate!jIvApAvaMkammaMkahiMsamajjiNiMsu,kahiMsamAyariMsu?goyamA! evaM ceva / evaM kaNhalessA jAvaalessA / evaM knnhpkkhiyaa,sukkpkkhiyaa| evaM jAva annaagaarovuttaa| bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! salezI jIvoe kaI gatimAM pApakarmonuM upArjana ane vedana karyuM hatuM? uttara- he gautama ! te ja rIte ATha vikalpayukta pApakarma upArjana ane vedana kRSNalezI thAvat alezImAM, kRSNapAkSika ane zuklapAkSikamAM vAvatu anAkAropayukta parvatamAM jANavuM. vivecana : prastuta sUtramAM lezyA Adi daza dvArathI samuccaya jIvonuM kathana che. salezI jIvoe kaI gatimAM karmanuM upArjana ane vedana karyuM? temAM paNa uparokata ATha bhaMga thAya che. te ja rIte kRSNalezI Adi anAkAropayoga parvatanA sarva bolomAM te te jIvoe ATha bhegamAMthI koI paNa bhaMgathI karmabaMdha ane tenuM phaLa prApta karyuM che. ra4 daMDakanA jIvomAM pApakarmanuM samArjana:| 3 NeraiyANabhaMte ! pAvaM kammaMkahiM samajjiNiMsu, kahiM samAyariMsu? goyamA !save vitAva tirikkhajoNiesuhojjA, evaM ceva aTThabhaMgA bhANiyavvA / evaM savvattha aTTha bhagA / evaM jAvaaNAgArovauttA vi / evaM jAvavemANiyANaM / evaMNANAvaraNijjeNa vi dNddo| evaM jAva aMtarAieNaM / evaM ee jIvAdIyA vemANiyapajjavasANA Nava daMDagA mati / seva mane ! seva mane ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! nairayikoe kaI gatimAM pApakarmonuM upArjana ane tenuM vedana karyuM hatuM? uttara- he gautama! sarva jIvo tiryaMca gatimAM hatA ityAdi ATha bhaMga jANavA. A ja rIte anAkAropayukta sudhI sarvatra ATha-ATha bhaMga ane (daMDakanA kramathI) vaimAnika sudhI jANavuM joIe. A ja rIte jJAnAvaraNIyathI laIne aMtarAya karma sudhI jANavuM joIe. jIvathI laIne vaimAnika sudhInA jIvomAM pApakarmano eka ane ATha karmanA ATha tema kula nava daMDaka thAya che. he bhagavan Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che... vivecana : - prastuta sUtramAM nairayika Adi24 daMDakanA jIvomAM pApakarmanA upArjana ane tenA phaLa vedana saMbaMdhI saMkSipta nirUpaNa che. vartamAnanA nairayika jIva bhUtakALamAM cAra gatimAMthI koI paNa gatimAM paribhramaNa karatA hoya ane te te gatimAM te jIvoe karma baMdha karyA hoya che. A rIte temAM paNa pUrvokata ATha bhaMga thAya che. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM 11 dvAranA 47 bolamAMthI je jIvone je-je bola prApta thatA hoya, te
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 pramANe pApakarmabaMdha ane jJAnAvaraNIyAdi ATha karma tema nava daMDakamAM ATha-ATha bhaMga thAya che. II uddezaka--1 // anantarotpannaka jIvomAM karma samArjana : 4 aNaMtarovavaNNagANaM bhaMte ! NeraiyA pAvaM kamma kahiM samajjiNisu ? kahiM samAyariMsu ? goyamA ! savvevitAvatirikkhajoNiesuhojjA, evaM etthavi aTTha bhNgaa| evaMaNatarovavaNNagANaM NeraiyAINaM jassa jaM atthi lesAIyaM aNAgArovaogapajjavasANaM taM savvaM eyAe bhayaNAe bhANiyavvaM jAvavemANiyANaM, NavaraM - aNaMtaresu je parihariyavvA te jahA baMdhisae tahA iha pi / evaMNANAvaraNijjeNa vi daMDao, evaM jAva aMtarAieNaM NiravasesaM / eso viNavadaMDagasaMgahio dezo mALiyaLo seva mate ! seva mate ! 488 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka nairayikoe bhUtakAlamAM kaI gatimAM pApakarmanuM upArjana ane vedana karyuM hatuM ? uttara- he gautama ! te sarva jIvo tiryaMcagatimAM hatA, ityAdi pUrvokta ATha bhaMga ahIM paNa kahevA joIe. anaMtarotpannaka nairayikomAM lezyAthI anAkAropayoga paryaMtanA bolomAMthI je bola prApta thAya, te pramANe kathana karavuM. te ja rIte vaimAnika sudhI kahevuM joIe paraMtu anaMtarotpannaka jIvomAM(mizradaSTi, manoyoga, vacanayogAdi) je je bolanuM baMdhI zatakamAM varjana karyuM che te te bolanuM varjana karavuM joIe. A ja rIte jJAnAvaraNIyathI aMtarAya karma sudhInuM kathana karavuM. A rIte ahIM paNa nava daMDaka sahita uddezaka kahevo joIe. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che| uddezaka-rA 5 evaM eeNaM kameNaM jaheva baMdhisae uddesagANaM parivADI taheva ihaM pi aTThasu bhaMgesu NeyavvA, NavaraM- jANiyavvaM jaM jassa atthi taM tassa bhANiyavvaM jAva acarimuddeso / savve vi paNa vArasa dresA // seva mate ! seva mate ! // bhAvArtha :- je rIte baMdhI zatakamAM uddezakano krama che te ja kramAnusAra dareka uddezakamAM ahIM paNa AThe bhaMga jANavA joIe, paraMtu jyAM je bola saMbhavita che, tyAM te bola ja kahevA joIe yAvat acarama uddezaka paryaMta jANavuM. A sarva maLIne 11 uddezaka che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II vivecanaH - A sUtramAM zeSa nava uddezakanuM saMkSipta kathana che. temAM (3) paraMparotpannaka, (4) anaMtarAvagADha (5) paraMparAvagADha (6) anaMtarAhAraka (7) paraMparAhAraka (8) anaMtara paryApta (9) paraMpara paryApta (10) carama (11) acarama. A pratyeka uddezakamAM kathita jIvo pUrvavat ATha bhaMgathI karmanuM upArjana ane vedana kare che. // zataka-28/1 thI 11 saMpUrNa // zataka-28 saMpUrNa //
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-29 : uddezaka-1 cha fjny zataka-29 : uddezaka-1 karma prasthApana 489 ROR YOG jIvomAM karmavedanano prAraMbha ane aMtaH 1 jIvANaM bhaMte! pAvaM kammaM kiM samAyaM paTTavisu samAyaM NiTThaviMsu ? samAyaM paTThaviMsu visamAyaM NiTThaviMsu ? visamAyaM paTuvisu samAyaM NiTThaviMsu ? visamAyaM paTTaviMsu visamAya fugi ? goyA ! athegaiyA samAyaM paTThaviMsu samAyaM NiTThaviMsu jAva atthegaiyA visamAyaM paTThaviMsu visamAyaM NiTThaviMsu / zabdArtha:-paTTurvidyu=prasthApana, prAraMbha duirvidyu= niSThApana, aMta. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! zuM jIvo (1) pApakarmanA vedanano eka sAthe prAraMbha kare che ane tene eka sAthe samApta kare che ? (2) zuM eka sAthe prAraMbha kare che ane bhinna samayamAM samApta kare che ? (3) zuM bhinna samayamAM prAraMbha kare che ane eka sAthe samApta kare che ? ke (4) zuM bhinna samayamAM prAraMbha kare che ane bhinna samayamAM samApta kare che ? uttara- he gautama ! keTalAka jIvo eka sAthe prAraMbha kare che ane eka sAthe samApta kare che yAvat keTalAka jIvo bhinna samayamAM prAraMbha kare che ane bhinna samayamAM samApta kare che. 2 sekeNaTTeNaM bhaMte! evaM kuccai - atthegaiyA samAyaM paTTarvisu samAyaM NiTTharvisu-taM ceva ? goyamA ! jIvA cauvvihA paNNattA, taM jahA- atthegaiyA samAuyA samovavaNNA, atthe samAuyA visamovavaNNagA, atthegaiyA visamAuyA samovavaNNagA, atthegaiyA visamAuyA visamovavaNNagA / tattha NaM je te samAuyA samovavaNNagA te NaM pAvaM kammaM samAyaM paTThavisu samAyaM NiTThaviMsu / tattha NaM je te samAuyA visamovavaNNagA te NaM pAvaM kammaM samAya paTThaviMsu visamAyaM NiTThaviMsu / tattha NaM je te visamAuyA samovavaNNagA te NaM pAvaM kammaM visamAyaM paTThaviMsu samAyaM NiTThaviMsu / tattha NaM je te visamAuyA visamovavaNNagA te NaM pAvaM kammaM visamAyaM paTThaviMsu visamAyaM NiTThaviMsu / se teNaTTeNaM goyamA ! taM ceva / zabdArtha:- samAyA-samAyuSka-- eka sAthe utpanna thayelA jIvo samovavA= samotpannaka- eka sAthe parabhavamAM utpanna thanArA jIvo. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke jIvo, pApakarmanA vedanano eka sAthe prAraMbha kare che ane eka sAthe samApta kare che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! jIvonA cAra prakAra che, yathA- (1) keTalAka jIvo eka sAthe utpanna thayA che ane eka sAthe ja parabhavamAM utpanna thavAnA che, (2) keTalAka jIvo eka sAthe utpanna thayA che paraMtu bhinna bhinna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che, (3) keTalAka jIvo bhinna-bhinna samaye utpanna thayA che paraMtu eka sAthe parabhavamAM utpanna thavAnA che, (4) keTalAka jIvo
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhinna-bhinna samaye utpanna thayA che ane bhinna-bhinna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che. (1) je jIvo eka sAthe utpanna thayA che ane samAna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano eka sAthe prAraMbha kare che ane eka sAthe tene samApta kare che. (2) je jIvo eka sAthe utpanna thayA che ane viSama samaye para bhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano eka sAthe prAraMbha kare che ane bhinna samayamAM tene samApta kare che. (3) je jIvo bhinna-bhinna samaye utpanna thayA che ane samAna samaye para bhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano bhinna samayamAM prAraMbha kare che ane eka sAthe tene samApta kare che. (4) je jIvo bhinna-bhinna samaye utpanna thayA che ane bhinna-bhinna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano bhinna samayamAM prAraMbha kare che ane bhinna samayamAM tene samApta kare che. tethI he gautama! pUrvokta prakAre kahyuM che. vivecana : prastuta sUtromAM vividha jIvomAM karmanA udaya ane aMtanI vividhatAnuM caubhaMgInA mAdhyamathI pratipAdana karyuM che. koIpaNa eka sthAnamAM rahelA jIvonA AyuSyamAM aneka prakAranI vividhatA hoya che. sUtrakAre te vividhatAne sUcita karavA jIvonA cAra prakAra kahyA che. (1) samAyuddha-samotpaka:- je jIvo eka sAthe utpanna thayA che ane eka sAthe ja parabhavamAM utpanna thAya che tene samAyuSka samotpannaka kahe che. AyuSyanA mAdhyamathI ja anya karmo bhogavI zakAya che. tethI je jIvonA AyuSyakarmano udaya ane aMta samAna samaye thAya tenA pApakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta paNa te bhavanI apekSAe samAna samaye ja thAya che. (2) samAyazka-viSamotpakaH-je jIvonA AyuSya karmano udaya samAna samaye thayo hoya paraMtu AyuSyanI nyUnAdhikatAnA kAraNe AyuSyanI pUrNatA samAna samaye na thavAthI parabhavamAM samAna samaye utpanna thatA nathI; tene samAyuSka viSamotpannaka kahe che. te jIvo te bhavanI apekSAe pApakarmanA vedanano prAraMbha samAna samaye kare che paraMtu teno aMta bhinna-bhinna samaye kare che. (3) viSamAyuSka-samotpannaka :- je jIvonA AyuSya karmano udaya samAna samaye na thayo hoya paraMtu AyuSyanI cUnAdhikatAnA kAraNe tenI pUrNatA samAna samaye thAya ane samAna samaye parabhavamAM utpanna thAya; tene viSamAyuSka samAtpannaka kahe che. te jIvo te bhavanI apekSAe pApakarmanA vedanano prAraMbha bhinna samaye kare che paraMtu teno aMta samAna samaye kare che. (4) viSamAyuSka-viSamotpannakaH- je jIvonA AyuSya karmano udaya ane aMta bhinna-bhinna samaye hoya; tene viSamAyuSka viSamotpannaka kahe che. te jIvo te bhavanI apekSAe pApakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta bhinna-bhinna samaye kare che. lezyA Adi 11 dvAranA 47 bolamAM jIvonA pUrvokata cAra prakAra che. te cAre prakAre karmabhogano prAraMbha ane aMta thAya che. A rIte 24 daMDakanA jIvomAM je jIvone je je bola prApta thatA hoya te pramANe pApakarmavedana ane ATha karmavedananuM kathana jANavuM. ATha karmamAM AyuSyakarmano udaya ane aMta koIpaNa nizcita bhavanI apekSAe hoya che. anya sAta karmonI paraMparA bhava-bhavAntarathI cAlu ja che. sAta karmono udaya paNa anAdikAlIna che ane jyAre
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-29: uddezaka-1 491 jIva adhyAtma vikAsa karI karmakSaya kare tyAre ja tenA vedanano aMta thAya che. paraMtu prastuta prasaMgamAM sUtrakAre nizcita bhavanA AyuSyanI apekSAe ja pApakarmavedananA prAraMbha ane aMtanuM kathana karyuM che. lezyAdimAM karmavedanano prAraMbha ane aMtaH| 3 salessA NaM bhaMte ! jIvA pAvaM kammaM kiM samAyaM paTTaviMsu, samAyaMNiTThaviMsu, pucchA? evaM ceva, evaMsavvaTThANesuvi jAvaaNagArovauttA / ee savve vipayA eyAe vattavvayAe bhaanniyvvaa| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! zuM salezI jIvo, zuM pApakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta eka sAthe kare che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. A rIte sarvasthAnomAM anAkAropayukta paryata jANavuM. sarva bolomAM pUrvokta vaktavyatA ja kahevI joIe. | 4 NeraiyA NaM bhate! pAvaMkammaM kiM samAyaMpaTThaviMsusamAyaMNiTThaviMsu, pucchA? goyamA! atthegaiyA samAyaM paTThaviMsu-evaM jaheva jIvANaMtaheva bhANiyavvaM jaavannaagaarovuttaa| evaM jAvavemANiyANa jassa ja atthita eeNa ceva kameNa bhANiyavvaM / jahA pAvaNa daMDao, eeNaM kameNaM aTThasuvikammappagaDIsuaTThadaMDagA bhANiyavvA,jIvAIyA vemANiya pjjvsaannaa| esoNavadaMDagasaMgahio paDhamo uddeso bhaanniyvvo| sevaM bhaMte! sevaM bhNte!|| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! zuM nairayiko zuM pApakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta eka sAthe kare che ityAdi prazna? uttara-he gautama! keTalAka nairayika pApakarmanA vedanano prAraMbha ane aMta eka sAthe kare che ityAdi samuccaya jIvonI vaktavyatA anusAra yAvatuM anAkAropayukta sudhI jANavuM. A rIte yAvat vaimAnika paryata jANavuM. jemAM je bola prApta thAya che, te kramathI kahevuM joIe. je rIte pApakarmano daMDaka kahyo, te ja rIte te ja kramathI ATha karma prakRtinA ATha daMDaka, jIvAdithI laIne vaimAnika paryata kahevA joIe. A rIte nava daMDaka sahita prathama uddezaka kahevo joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : prastuta sUtramAM vezyA Adi 11 dvAranA 47 bolanA mAdhyamathI samuccaya jIva ane 24 daMDakanA jIvomAM pApakarma vedanA ane jJAnAvaraNIyAdi ATha karma vedananA prAraMbha ane aMtanuM kathana karyuM che. salezI Adibola yukta koI paNa daMDakanA jIvonA cAra prakAra hoya che. (1) samAyuSka samAtpannaka (2) samAyuSka viSamotpannaka (3) viSamAyuSka samotpannaka (4) viSamAyuSkaviSamotpannaka; A cAra prakAranA jIvonI apekSAe karma vedananA prAraMbha ane aMtanA paNa cAra bhaMga thAya che. A rIte (1) pApakarmavedana ane (2 thI 9)ATha karmavedana, tema nava daMDaka thAya che. | zataka-ra9/1 saMpUrNa |
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ 492 zrI bhagavatI sUtra-5 'zataka-ra9 : uddezaka-ra-11 | anantarotpannaka Adi R anantarotpannaka jIvomAM karmavedanano prAraMbha-aMta:| 1 aNaMtarovavaNNagANaM bhaMte ! herajhyA pAvaMkammaki samAraMparvisu, samAyaNiTThaviMsu, pucchA? goyamA!atthegaiyA samAyaMpaTTaviMsu,samAyaMNiTThaviMsuH atthegaiyA samAyaMpaTTaviMsu, vismaaynnitttthviNsu|sekenntunnN bhaMte ! evaM kuccai-atthegaiyA samAyaM paTThaviMsu-taMceva? goyamA !aNatarovavaNNagANeraDyAduvahApaNNattA,tajahA-atyAiyAsamAuyAsamovavaNNagA, atthegaiyA samAuyA vismovvnnnngaa| tatthaNaMjete samAuyA samovavaNNagAteNaM pAvaM kamma samAya paTTavisusamAyaNi?visu / tattha Na je tesamAuyA visamovavaNNagAte Na pAvaM kammaM samAyaM paTThaviMsuvisamAyaM TThiviMsu / seteNaTeNaM goyamA !taMceva / bhAvArtha-5gna- he bhagavana! anaMtarotpannakanairayiko zuM pApakarmanA vedanano prAraMbha eka sAthe kare che ane eka sAthe samApta kare che ityAdi prazna? uttara- he gautama! keTalAka nairayiko eka sAthe prAraMbha kare che ane eka sAthe samApta kare che ane keTalAka nairayika eka sAthe prAraMbha kare che ane bhinna samaye samApta kare che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara-he gautama! anaMtarotpannakanairayikonA be prakAra che, yathA- (1) keTalAka nairayiko eka sAthe utpanna thayA che ane eka sAthe ja para bhavamAM utpanna thavAnA che. tathA (2) keTalAka nairayiko eka sAthe utpanna thayA che ane bhinna-bhinna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che. (1) temAMthI je eka sAthe utpanna thayA che ane eka sAthe parabhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano prAraMbha eka sAthe kare che ane samApti paNa eka sAthe kare che. (2) je eka sAthe utpanna thayA che ane bhinna samaye parabhavamAM utpanna thavAnA che, te pApakarmanA vedanano prAraMbha eka sAthe kare che ane bhinna samayamAM samApta kare che. tethI he gautama! pUrvokta kathana che. vivecana :anaMtarotpannakaH- AyuSyanA udayanA prathama samayavartI jIvone anaMtarotpannaka kahevAya che. tenI sthiti eka samayanI ja hoya che. bIjA, trIjA Adi samaye te anaMtarotpannaka kahevAtA nathI paraMtu paraMparAtpannaka kahevAya che. anaMtarotpannaka jIvo eka sAthe utpanna thayelA ja hoya che tethI temAM samAyuSya saMbaMdhita pahelo ane bIjo be bhaMga hoya che.viSamAyuSka saMbaMdhita trIjo, cotho bhaMga hoto nathI. koIpaNa jIva AyuSyakarmanA udayanA prAraMbha samaye anaMtarotpannaka hoya paraMtu AyuSya pUrNa karIne parabhavamAM utpanna thAya tyAre te anaMtarotpannaka raheto nathI. paraMtu bhUtapUrvItyAganantarotpavA 3Syanta -vRitti].bhUtapUrvaavasthAnI apekSAe tene anaMtarotpannaka kahevAya che. anaMtarotpannaka jIvonA be prakAra hovAthI tenA karmabhogano
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-29: uddezaka-2-11. [ 493 | prAraMbha ane aMta be prakAre thAya che. (1) je samAyuSka ane sAmotpannaka che, tenA pApakarmabhogano prAraMbha ane aMta samAna samaye thAya che. (2) je samAyuSka ane viSamotpannaka che, tenA pApakarmabhogano prAraMbha samAna samaye thAya paraMtu tenI AyuSya sthiti jUnAdhika hovAthI teno aMta bhinna-bhinna samaye thAya che. lezyAdimAM karma vedanano prAraMbha ane aMtaH| 2 salessA NaM bhate! aNaMtarovavaNNA NeraiyA pAvaM kamma, pucchA? goyamA ! evaM ceva, evaM jAvaaNAgArovauttA / evaM asurakumArANaM / evaM jAvavemANiyANaM, NavaraM jaMjassa atthitaMtassa bhANiyavvaM / evaMNANAvaraNijjeNavidaDao, evaNiravasesa jaavaNtraaiennN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtaropapannaka salezI nairayiko zuM eka sAthe pApakarmanA vedanano prAraMbha kare che ane eka sAthe samApta kare che? uttara- he gautama ! pUrvavatu jANavuM. A rIte yAvata anAkAropayukta sudhI jANavuM. asurakumArathI vaimAnika paryata pUrvavat jANavuM, paraMtu jene je bola prApta hoya, te pramANe kathana karavuM joIe, A rIte jJAnAvaraNIyakarma yAvatu aMtarAya karma sudhI jANavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM lezyAdi 11 dvAranA 47 bolanA mAdhyamathI 24 daMDakanA jIvomAM pApakarmavedananA prAraMbha ane aMtanuM kathana karyuM che. salezI Adi anaMtarotpannaka jIvone temaja 24 daMDakanA jIvone je-je lezyAdi bola prApta hoya tene pApakarmavedana ane AThakarmavedana paNa be-be prakAre thAya che. paraMparotpannaka Adi uddezakaH| 3 evaM eeNaMgamaeNaM jacceva baMdhisae uddesagaparivADI sacceva iha vi bhANiyavvA jAvaacarimo tti / aNaMtarauddesagANaMcauNha vi ekkA vattavvayA,sesANaM sattaNha ekkaa| bhAvArtha- baMdhI zataka mAM uddezakanI je paripATI kahI che, te rIte ahIM paNa uddezakonI saMpUrNa paripATI acaramoddezaka paryata kathana karavuM joIe. anantara saMbaMdhI cAra uddezakonI vaktavyatA eka samAna che ane zeSa sAta uddezakonI vaktavyatA samAna che. vivecana: prastuta sUtramAM uddezaka-3 thI 11nuM saMkSipta kathana che. temAM anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka, anaMtara paryAptaka uddezakanuM kathana anaMtarotpannaka uddezaka-2 anusAra che. paraMparAtpannaka, paraMparAvagADha, paraMparAhAraka, paraMpara paryAptaka, carama ane acarama uddezakanuM kathana samuccaya jIvanA kathana anusAra (uddezaka-1 anusAra) che. vA zataka-ra9/ra thI 11 saMpUrNa ) che zataka-ra9 saMpUrNa
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 494 ] zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-30 paricaya | chaREchaROR prastuta zatakanuM nAma "samavasaraNa" che. tenA 11 uddezaka ane 11 dvAra baMdhI zataka anusAra che. (1) prathama uddezakamAM baMdhI zatakamAM kathita 11 dvAranA 47 bolathI vizeSita 24 daMDakavartI jIvomAM kriyAvAdI Adi samavasaraNanA cAra prakAranuM nirUpaNa che. tatpazcAtu temAM AyuSyabaMdha ane bhavItvaabhavItvano nirNaya karyo che. (2) bIjA uddezakamAM anantarotpannaka nairayikAdimAM kriyAvAdI Adi cAra samavasaraNanuM, temAM AyuSyabaMdhanuM ane bhavItva-abhavItvanuM kathana che. (3) trIjA uddezakamAM paraMparAtpannaka nairayikAdimAM paNa cAra samavasaraNa, temAM AyuSya baMdha ane bhavItva-abhavItva te traNa daMDaka dvArA viSayanuM kathana che. (4 thI 11) zataka-26 anusAra anantarAvagADha, paraMparAvagADha, anantarAhAraka, paraMparAhAraka, anantara paryAptaka, paraMpara paryAptaka, carama, acarama A ATha uddezakamAM pUrvokta viSayanuM nirUpaNa A rIte A zatakamAM vibhinna prakAre kriyAvAdI Adi cAra prakAranA samavasaraNanuM sAMgopAMga varNana che.
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 495 zataka-30: uddezaka-1 RDROjaLa saMkSipta sAra chaROROR prastuta uddezakamAM cAra prakAranA samavasaraNanuM varNana che. "samavasaraNa" zabda be arthamAM pracalita che- (1) tIrthakara prabhunuM dezanA ApavAnuM sthAna, tIrthaMkaraprabhunI dharmasabhA. (2) vividha mAnyatAo dharAvatA matAvalaMbIo, bhinna-bhinna maMtAtaro. zrI sUtrakRtAMga sUtranA prathama zrutaskaMdhanA bAramA adhyayananuM nAma "samavasaraNa" che. temAM anyatIrthikonA bhinna-bhinna mato pradarzita karyA che. A uddezakamAM paNa kriyAvAdI Adi cAra prakAranA samavasaraNa ane te samavasaraNamAM AyuSya baMdha, bhavItva vagerenuM kathana che. cAra prakAranA samavasaraNa:- (1) kiyAvAdI -kriyAvAdInA be prakAra che. (1) ekAMte kriyAthI ja mokSa prApta thAya che. jJAnanI AvazyakatA nathI, tevuM mAnanArA kriyAvAdI kahevAya che. jJAnano niSedha karanArA kriyAvAdIo mithyAtvI che. (2) koIpaNa kriyA tenA kartA vinA saMbhavita nathI. kriyA kartAthI kathaMcita abhinna che. apekSAe kriyAne ja AtmA kahevAmAM Ave che. A rIte kriyA AtmA. AtmAnA astitvane svIkAre te kriyAvAdI che. A kriyAvAdI samyaktI che. prastutamAM kriyAvAdIthI samakitI kriyAvAdIne grahaNa karyA che. te jIvAdi tattvono yathArtha rIte svIkAra karanArA, mokSa mArganA ArAdhaka ane samyagdaSTi hoya che. (2) akiyAvAdI - tenA be prakAra che- (1) kriyAno niSedha karanArA, kriyA vinA ekAMte(mAtra) jJAnathI ja mokSa mAnanArA akriyAvAdI che. (2) kriyA AtmA.AtmAnA astitvano svIkAra na karanArA akriyAvAdI kahevAya che. A baMne prakAranA akriyAvAdIo mithyAtvI che. (3) ajJAnavAdI - ajJAnane zreSTha mAnanArA, jJAnano niSedha karanArA, ajJAnathI ja mokSa prApta thAya che, tevuM mAnanArA ane jJAna, kriyA, vinaya vagere guNono niSedha karanArA ajJAnavAdI kahevAya che. teo mithyAtvI che. (4) vinayavAdI :- ekAMte (mAtra) vinayathI ja mokSa prApta thAya che, tevuM mAnanArA ane jJAna kriyAno niSedha karanArA vinayavAdI kahevAya che. teo mithyAtvI che. sUtrakRtAMga sUtranA bAramA adhyayanamAM cAra prakAranA mithyAtvI samavasaraNanuM vizada varNana che. prastutamAM samakitI kriyAvAdI samavasaraNanuM ane mithyAtvI akriyAvAdI vagere traNa samavasaraNanuM, tema kula cAra samavasaraNanuM kathana che. 11 dvAramAM cAra samavasaraNa :- 11 dvAranA 47 bolamAM je je bola ekAMta samakitIne ja hoya temAM kriyAvAdI samavasaraNa hoya che, yathA- alezI, samyagudaSTi, samuccaya jJAnI, pAMca jJAnI, nosaMjJopayukta, avedI, akaSAyI, ayogI, A 12 bolomAM avazya samakita hoya che; tethI temAM ekAMtakiyAvAdI samavasaraNa ja hoya che. kaSNapAkSika, mithyAdaSTi, samuccaya ajJAna, traNa ajJAna, te cha bolomAM eka mithyAdaSTi hovAthI kriyAvAdIne choDIne aMtima traNa samavasaraNa hoya che. mizra daSTimAM aMtima be samavasaraNa ajJAnavAdI, vinayavAdI hoya che. mizradaSTimAM pariNAmonI
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 496 ] zrI bhagavatI satra-5 nizcitatA na hovAthI astitva rUpa kriyAno svIkAra ke asvIkAra karI zakatA nathI. je bolamAM samyakatva ane mithyAtva baMnenI saMbhAvanA hoya, temAM cAre samavasaraNa hoya che, yathAsamuccaya jIva, salezI, kRSNalezIthI zuklalazI, zuklapAkSika, AhArAdi cAra saMjJopayukta, sakaSAyI, cAra kaSAyI, savedI, traNa vedI, sayogI, traNa yogI, sAkAropayogI, anAkAropayogI te 28 bolamAM cAra samavasaraNa hoya che. cAra samavasaraNamAM AyuSya baMdha - kriyAvAdI nAraka tathA deva, manuSya AyuSyano baMdha kare che ane kriyAvAdI manuSya tathA tiryaMca paMcendriya, vaimAnika devAyuno baMdha kare che. aMtima traNa samavasaraNamAM cAra gatimAMthI koI paNa AyuSyano baMdha karI zake che. mizradaSTimAM AyuSya baMdha thato nathI. te ja rIte sUtrakAre 24 daMDakamAM 47 bolamAM jyAM jeTalA samavasaraNa prApta thatAM hoya te pramANe AyuSya baMdhanuM kathana karyuM che. cAra samavasaraNamAM bhavI-abhavI - kriyAvAdI jIvo ekAMta bhavI ja hoya che. zeSa traNa samavasaraNamAM sthita jIvo bhavI ane abhavI baMne prakAranA hoya che. 11 dvAranA 47 bolamAMthI pratyeka daMDakamAM prApta thatA bola ane temAM prApta thatAM samavasaraNanA AdhAre temAM bhavI-abhavInuM kathana che.
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 _ 497 zataka-30: uddezaka-1 samavasaraNa samavasaraNanA prakAra :| 1 kaiNaM bhaMte ! samosaraNA paNNattA? goyamA !cattArisamosaraNA paNNattA,taMjahAkiriyAvAI, akiriyAvAI, aNNANiyavAI, veNaiyavAI / zabdArthaH-samosara = samavasaraNa, mata, darzana. bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! samavasaraNanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! samavasaraNanA cAra prakAra che, yathA-(1) kriyAvAdI, (2) akriyAvAdI, (3) ajJAnavAdI ane (4) vinayavAdI. vivecana :samavasaraNa:- saviNajinAnA pariNAma jovA tathazvigcatalAva mateputAni navarAni, samavasRtayo vA'nyonyabhinneSu kriyAvAdAdimateSu kathaJcittulyatvena kvacitkeSAJcidvAdInAmavatArA: samavasaraNAnA aneka prakAranA pariNAmavALA jIvo jemAM hoya, tene samavasaraNa kahe che arthAt bhinnabhinna mato ane darzanone samavasaraNa kahe che. (1) kiyAvAdIH-diyA vinAsaMmatisA AtmasamavAdinIti natti tachanAgrate diyAvA inaH | karyA vinA kriyAno saMbhava nathI, tethI 'kriyAno je kartA che, te AtmA che." A rIte je AtmAnA astitvane svIkAre te kriyAvAdI che. prastutamAM tene samyaguvAdI, samya samavasaraNa rUpe svIkAryA che. (2) akiyAvAdI - akriyAvAdI paNa aneka prakAranA hoya che- (1) sarva padArthone kSaNika mAnanArA bauddha dArzaniko akriyAvAdI che. teonI mAnyatAnusAra koI paNa padArtha kSaNika hovAthI temAM kriyA thatI nathI. A rIte te sarva padArthomAM kriyAno abhAva mAne che, tethI te akriyAvAdI kahevAya che. (2) kriyAno niSedha karIne mAtra jJAnathI muktine mAne te akriyAvAdI che. temanA matAnusAra kriyAnI AvazyaktA nathI, kevala cittanI zuddhi ja anivArya che. (3) jIvAdinA astitvane nahIM mAnanArA paNa akriyAvAdI che. (3) ajJAnavAdI -ajJAnane ja prAdhAnya ApanArA ajJAnavAdI che. temanA matAnusAra jIvAdi atIndriya padArthone jANanAra koI nathI ane tene jANavAnuM prayojana paNa nathI, te uparAMta jJAnI ane ajJAnI baMneno samAna aparAdha hoya, to jJAnI vizeSa doSita che. tethI ajJAna ja zreSTha che. (4) vinayavAdI - svarga ane mokSanI prApti vinayathI ja thAya che; tethI vinaya ja zreSTha che. A rIte vinayane prAdhAnya ApanAra vinayavAdI hoya che. 11 dvAranA 40 bolamAM samavasaraNa:| 2 jIvANaM bhaMte ! kiM kiriyAvAI, akiriyAvAI, aNNANiyavAI, veNaiyavAI ?
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 488 | zrI bhagavatI sUtra-5 goyamA ! jIvA kiriyAvAI vi, akiriyAvAI vi, aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jIvo zuM kriyAvAdI che, akriyAvAdI che, ajJAnavAdI che ke vinayavAdI cha? 6ttara- gautama! voliyAvAhI 5||ch, aDiyAvAhI, azAnavAhIsane vinayavAhI che. | 3 salessA NaM bhaMte! jIvA kiM kiriyAvAI, pucchA? goyamA! kiriyAvAI vi, akiriyAvAI vi, aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi / evaM jAvasukkalessA / bhAvArtha:-prazna- bhagavana ! zaMsalezI vojyiAvAhI tyAhi prazna ? 612- gautama ! kriyAvAdI paNa che, akriyAvAdI paNa che, ajJAnavAdI paNa che ane vinayavAdI paNa che. A rIte zuklalezyA paryata jANavuM. |4 alessA NaM bhaMte ! jIvA,pucchA? goyamA ! kiriyAvAI, No akiriyAvAI, No aNNANiyavAI,No venniyvaaii| bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! malezI vo zaMkhyiAvAhIche, ityAhi prazna? 6ttara- gautama ! alezI jIvo kriyAvAdI che, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI nathI. | 5 kaNhapakkhiyANaM bhaMte ! jIvA kiM kiriyAvAI, pucchA? goyamA !No kiriyAvAI, akiriyAvAI,aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi / sukkapakkhiyA jahA slessaa| sammadiTThI jahA alessA / micchAdiTThI jahA knnhpkkhiyaa| bhAvArtha:-prazna-bhagavana! pAkSiozaMDiyAvAhIche,tyAhi prazna?ttara- gautama! kriyAvAdI nathI, paraMtu akriyAvAdI che, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa che. zuklapAkSika jIvo, salezI jIvonI samAna che. samyagadaSTi jIvo alezInI samAna che. mithyASTi jIvo kRSNapAkSikanI samAna che. 6 sammAmicchAdiTThINaM bhaMte ! kiMkiriyAvAI,pucchA? goyamA !No kiriyAvAI,No akiriyAvAI,aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi| NANI jaavkevlnnaanniijhaaalesse| aNNANI jaavvibhaannaanniijhaaknnhpkkhiyaa| AhArasaNNovauttA jAvapariggahasaNNovauttA jhaaslessaa| NosaNNovauttA jahA alessaa| saveyagA jAvaNapuMsagaveyagA jhaaslessaa| aveyagA jahA alessA / sakasAyI jAvalobhakasAyI jahA salessA / akasAyI jahA alessaa| sajogI jAvakAyajogI jahA salessA / ajogI jahA alessaa| sAgArovauttA aNAgArovauttA jahA slessaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! mizraSTivo zuThiyAvAhIche, ityAhi prazna? uttara- gautama! kriyAvAdI nathI, akriyAvAdI paNa nathI paraMtu ajJAnavAdI ane vinayavAdI che. jJAnI vAva kevalajJAnI jIvo, alezI jIvonI samAna che. ajJAnI yAvatu virbhAgajJAnI jIvo, kRSNapAkSika jIvonI samAna che. AhArasaMjJopayukta yAvat parigrahasaMjJopayukta jIvo, salezI jIvonI samAna che. nosaMjJopayukta jIvo alezInI samAna che. savedaka yAvata napuMsakavedaka jIvo, salezInI samAna che. avedaka jIvo alezI jIvonI samAna che. sakaSAyI yAvata lobhakaSAyI jIvo salezI jIvonI samAna che. akaSAyI jIvonuM varNana alezI
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 | 499 ] jIvonI samAna che. sayogI yAvata kAyayogI jIvo, salezI jIvonI samAna che. ayogI jIvo alezI jIvonI samAna che. sAkAropayukta ane anAkAropayukta jIvo salezInI samAna che. vivecana : prastuta sutromAM jIva, vezyA Adi 11 dvAronA 47 bolamAM kriyAvAdI Adi cAra samavasaraNamAMthI keTalA samavasaraNa prApta thAya che, tenuM nirUpaNa che. 11 dvAranA 47 bolamAM je bolamAM samyakatva hoya te mAtra kriyAvAdI che ane je bolamAM mithyAtva hoya te akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI che. kriyAvAdI ane vinayavAdI samavasaraNa saMjJI jIvomAM ja hoya che. (1) samaccaya jIvomAM cAre prakAranA samavasaraNa hoya che. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriya A ATha daMDakamAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI te be samavasaraNa hoya che. traNa vikasendriya jIvone aparyAptAvasthAmAM sAsvAdana samyakatva hoya che paraMtu te mithyAtvAbhimukha hovAthI ahIM tenI gaNanA karI nathI. zeSa 16 daMDakamAM cAra-cAra samavasaraNa hoya che. (2) legyA dvAra- salezathI zuklalezI paryatanA jIvomAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che, alezI jIvo ekAMta samakitI hovAthI temAM eka kriyAvAdI samavasaraNa hoya che. temAM anya traNa samavasaraNa nathI. (3) pakSa dvAra-zuklapakSImAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che kAraNa ke te jIvo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hoya che. kRSNapakSI jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI te kriyAvAdI nathI. temAM zeSa traNa samavasaraNa hoya che. (4) daSTi dvAra- samyagudaSTimAM eka kriyAvAdI samavasaraNa hoya che. mithyAdaSTimAM kriyAvAdIne choDIne zeSa traNa ane mizradaSTimAM ajJAnavAdI ane vinayavAdI be samavasaraNa hoya che. (5) jJAna dvAra- samuccaya jJAnI ane pAMca jJAnImAM eka kriyAvAdI samavasaraNa che. () ajJAna dvAra- samuccaya ajJAnI, mati ajJAnI, zrata ajJAnI ane virbhAgajJAnImAM kriyAvAdIne choDIne zeSa traNa samavasaraNa hoya che. (7) saMjJA dvAra- AhArAdi cAra saMjJopayukta jIva samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hovAthI temAM cAre prakAranA samavasaraNa hoya che. nosaMjJopayukta jIva samakitI ja hovAthI temAM eka kriyAvAdI samavasaraNa ja hoya che. (8) veda vAra- savedI ane traNa vedI jIvo samakitI ane mithyAtvI baMne hovAthI temAM cAra samavasaraNa che ane avedI jIvo ekAMta samakitI hovAthI temAM eka kriyAvAdI samavasaraNa hoya che. (9) kaSAya dvAra- sakaSAyI ane cAre kaSAyI jIvo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hovAthI temAM cAra samavasaraNa che ane akaSAyI jIvo ekAMta samakitI hovAthI temAM eka kriyAvAdI samavasaraNa hoya che. (10) yoga hAra- sayogI, manayogI, vacanayogI ane kAyayogI jIvo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hovAthI temAM cAra samavasaraNa hoya che. ayogI jIvo samyagdaSTi hovAthI temAM eka kriyAvAdI samavasaraNa hoya che.
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 500 | zrI bhagavatI sUtra-5 ja | = IN | | ja G (11) upayoga dvAra- sAkAra upayogI ane anAkAra upayogI jIvo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hovAthI temAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che. agiyAra dvAranA 47 bolamAM samavasaraNa :kAra samavasaraNa kriyAvAdI | akiyAvAdI | ajJAnavAdI | vinayavAdI | samuccaya jIva salezI, 6lezyA alezI kRSNapAkSika zuklapAkSika samyadRSTi mithyAdaSTi mizradaSTi jJAnI-pAMca jJAnI ajJAnI-traNa ajJAnI 4 saMjJopayukta nosaMjJopayukta savedI-traNa vedI avedI sakaSAyI- 4 kaSAyI akaSAyI sayogI-3 yogI ayogI | 11 | sAkAra-anAkAropayukta ra4 daMDakamAM 11 dvAra ane samavasaraNa: 7 raiyANaM bhaMte! kiM kiriyAvAI,pucchA?goyamA !kiriyAvAI vijAvaveNaiyavAI | | 4 | ja | - ja | ja | ja | viA bhAvArtha - praznahe bhagavan! nairayiko zuM kriyAvAdI che, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! te kriyAvAdI vAva vinayavAdI paNa che. 8 salessA NaM bhaMte !NeraDyA kiM kiriyAvAI, pucchA? goyamA ! evaM ceva / evaM jAva kAulessA / kaNhapakkhiyA kiriyaavivjjiyaa| evaeeNaMkameNaMjaccevajIvANaMvattavvayA
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30H uddezaka-1 501 ] sacceva NeraiyANaM vi jAva aNAgArovauttA, NavaraM-jaM atthitaM bhANiyavvaM, sesaMNa bhaNNai / jahANeraiyA evaM jaavthnniykumaaraa| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! salezI nairayiko zuM kriyAvAdI che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! pUrvavatu yAvata kApotalezI nairayiko paryata jANavuM.kRSNapAkSika nairayiko kriyAvAdI nathI. A rIte ane A ja kramathI jIvonI vaktavyatA anusAra nairayikonA viSayamAM anAkAropayukta paryata jANavuM. paraMtu temAM je bola hoya tenuM ja kathana karavuM joIe. zeSa bolanuM kathana karavuM nahIM. nairayikonI samAna asurakumArathI svanitakumAra paryata daza bhavanapati devonuM kathana karavuM. 9 puDhavikAiyANaMbhate! kiM kiriyAvAI,pucchA?goyamA!NokiriyAvAI,akiriyAvAI vi| aNNANiyavAI vi,nnovenniyvaaii| evaM puDhavikAiyANaMjaM atthi tattha savvattha vi eyAiMdo majjhillAiMsamosaraNAI jAvaaNAgArovauttA vi / evaM jAvacauridiyANa savvaThANesu eyAiMceva majjhillagAiMdosamosaraNAI,NavaraM-vigaliMdiyANaMsammataNANehiM vi eyANi ceva majjhillagAido smosrnnaaii| paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahA jIvA, NavaraM-jaMatthitaMbhANiyavvaM / maNussA jahAjIvAtahevaNiravasesa / vANamaMtasjoisiya vemANiyA jahA asurakumArA / bhAvArtha -prazna- he bhagavan! zuM pRthvIkAyika jIvo kriyAvAdI che ityAdi prazna? uttara- he gautama! te kriyAvAdI ane vinayavAdI nathI, akriyAvAdI ane ajJAnavAdI che. A rIte pRthvIkAyika jIvomAM je-je bola hoya te sarvamAM yAvatu anAkAropayogayukta jIvomAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI te be samavasaraNa hoya che yAvata anAkAropayoga paryata jANavA joIe. A ja rIte caurendriya sudhInA jIvone prApta sarva bolomAM madhyanA be samavasaraNa hoya che. vikasendriyomAM samyaktva ane jJAnamAM paNa madhyanA be samavasaraNa hoya che. tiryaMca paMcendriyanuM kathana audhika jIvonI samAna che, paraMtu temAM je bola hoya te ja kahevA joIe. manuSyanuM saMpUrNa kathana audhika jIvonI samAna che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanuM kathana asurakumAradevonI samAna che. vivecana : prastuta sUtramAM 24 daMDakanA jIvomAM cAra prakAranA samavasaraNanuM nirUpaNa che. nAraka ane devaH- sAta naraka ane devamAM je bola prApta thAya che, temAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che kAraNa ke nArako ane devo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hoya che. te sivAya kRSNapakSI, samyagdaSTi, mithyASTi, mizradaSTi, jJAnI-ajJAnImAM samavasaraNanuM kathana auvika jIvonI samAna che. pAMca sthAvara ane traNa vikasendriyaH- pRthvIkAyikAdi sthAvara jIvo, mithyAdaSTi hovAthI temAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI, be samavasaraNa hoya che. yadyapi temAM vacanano abhAva hovAthI koIpaNa vAda hotA nathI, tema chatAM te te vAdane yogya pariNAma hovAthI temAM samavasaraNanuM kathana karyuM che. kriyAvAda ane
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 502 | zrI bhagavatI sUtra-5 vinayavAda saMjJI jIvomAM hoya che. pRthvIkAya Adi asaMjJI che, tethI temAM vinayavAda ane kriyAvAda nathI. traNa vikasendriyamAM paNa sarva bolomAM te ja be samavasaraNa hoya che. beindriyAdi jIvonA aparyAptAmAM sAsvAdana samyakatvano sadbhAva hoya che. te alpakAlIna che ane mithyAtvAbhimukha hovAthI tenI gaNanA kriyAvAdImAM thatI nathI ane saMjJIpaNAnA abhAvamAM te jIvo vinayavAdI paNa nathI. mATe tenA samyakta ane jJAnamAM paNa te ja be samavasaraNa che. paMcendriyatiryaMco ane manuSyoH-paMcendriya tiryo ane manuSyo samakitI ane mithyAtvI baMne prakAranA hovAthI temAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che. tene je-je bola prApta thAya che temAM audhika jIvonI samAna yathAyogya eka, be, traNa ke cAra samavasaraNa hoya che. 11 dvAramAM samavasaraNa ane AyuSya baMdha:10 kiriyAvAI NaM bhaMte !jIvA kiMNeraiyAuyaMpakareMti, tirikkhajoNiyAuyaMpakareMti, maNussAuyaMpakareMti, devAuyaM pakareMti? goyamA !NoNeraiyAuyaMpakareMti, No tirikkha joNiyAuyaM pakareti, maNussAuyaM pipakareti, devAuyaM pipakareti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kriyAvAdI jIvo, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, tiryaMcanuM, manuSyanuM ke devanuM AyuSya bAMdhe che? uttara- he gautama! kriyAvAdI jIvo, nairayika ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhatA nathI. paraMtu manuSya ane devanuM AyuSya bAMdhe che. 11 jai devAuyaMpakarati kiM bhavaNavAsIdevAuyaMpakarati jAvavemANiyadevAuyaMpakaraiti? goyamA !No bhavaNavAsIdevAuyaMpakareti,NovANamaMtaradevAuyaMpakaraita NojoisiyadevAuyaM pakareMti, vemANiyadevAuyaM pakareti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo kriyAvAdI jIvo, devanuM AyuSya bAMdhe che, to zuM bhavanapati devanuM AyuSya bAMdhe che, vANavyaMtaradevanuM AyuSya bAMdhe che, jyotiSIdevanuM AyuSya bAMdhe che ke vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhe che? uttara- he gautama ! te bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhe che. 12 akiriyAvAINaM bhaMte !jIvA kiMNeraDyAuyaMpakareMti,tirikkhajoNiyAuyaMpati, pucchA?goyamA !NeraDyAuyaMpipakareMti jAvadevAuyaMpipakaraiti / evaMaNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! akriyAvAdI jIvo, zuM narayikanuM AyuSya bAMdhe che, tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! nairayika yAvatu devanuM AyuSya bAMdhe che. A rIte ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. 13 salessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAI kiMNeraiyAuyaM pakareMti, pucchA? goyamA ! NoNeraiyAuyaM evaM jaheva jIvA taheva salessA vicauhiM vi samosaraNehiM bhaanniyvvaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI kriyAvAdI jIvo, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che ityAdi prazna ?
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-30: deza-1 | 503 uttara-he gautama!nairayikanuM AyuSya bAMdhatA nathI, ityAdi auvika jIvonI samAna salezI jIvomAM cAre samavasaraNamAM AyuSya baMdha ke abaMdha saMbaMdhI kathana karavuM joIe. 14 kaNhalessA NaMbhaMte ! jIvA kiriyAvAI kiMNeraiyAuyaMpakareti, pucchA?goyamA! No NeraiyAuyaMpakareMti, NotirikkhajoNiyAuyaMpakareti, maNussAuyaMpakaraiti, No devAuyaM pakareMti / akiriyAI aNNANiyavAI veNaiyavAI yacattAri vi AuyAiMpakareMti / evaM NIlalessA vi / evaM kAulessA vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI kriyAvAdI jIvo, zuM narayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! kRSNalezI kriyAvAdI jIvo nairayika, tiryaMca ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu manuSyanuM AyuSya bAMdhe che, kRSNalezI akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI jIvo, nairayika Adi cAre prakAranuM AyuSya bAMdhe che. A rIte nIlalezI ane kApotalezI paNa jANavA. 15 teulessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAI kiM NeraDyAuyaM pakareMti, pucchA? goyamA! No NeraiyAuyaM pakareMti, No tirikkhajoNiyAuyaM pakareMti, maNussAuyaM pakareMti, devAuyaM pipakareti / jai devAuyaM pakaraiti-taheva / bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! tevezI jiyAvAhI vo, zunairayituM mAyuSya jAMdha cha, tyahi prazna? uttara- he gautama! nairayika ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhatA nathI paraMtu manuSya ane devanuM AyuSya bAMdhe che. jo te devanuM AyuSya bAMdhe, to pUrvavat vaimAnika deva AyuSyano baMdha kare che. 16 teulessANaM bhaMte ! jIvA akiriyAvAI kiMNeraiyAuyaMpakareMti pucchA? goyamA! NoNerajhyAuyaMpakaraiti, maNussAuyaM pipakareMti,tirikkhajoNiyAuyaMpipakaraiti, devAuyaM pipakareti / evaM aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi / jahA teulessA evaM pamhalessA vi sukkalessA vinnaayvvaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! tIvezI maThiyAvAhI vo, zunayirnu mAyuSya jAdhe cha tyAha prazna? uttara- he gautama!nairayikanuM AyuSya bAMdhatA nathI paraMtu manuSya, tiryaMca ane devanuM AyuSya bAMdhe che. A rIte ajJAnavAdI ane vinayavAdI jIvo paNa jANavA. tejovezI jIvonI samAna pAlezI ane zuklalazI jIvonuM kathana karavuM joIe. 17 alessANaM bhaMte !jIvA kiriyAvAI kiMNeraiyAuyaMpakaraiti,pucchA?goyamA!No NeraiyAuyaMpakaraiti,NotirikkhajoNiyAuyaMpakareMti,NomaNussAuyaMpakareMti,No devAuyaM pkreti| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! malezIDiyAvAhI vo, zunarayi numAyuSyamAMdhecha,tyAhi prazna? uttara- he gautama ! te nairayika, tiryaMca, manuSya ke deva koInuM paNa AyuSya bAMdhatA nathI. 18 kaNhapakkhiyANaM bhaMte ! jIvA akiriyAvAI kiM NeraiyAuyaM pakareMti, pucchA?
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa goyamA ! NeraiyAuyaM pi pakareMti evaM caDavihaM pi / evaM aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi|sukkpkkhiyaa jahA slessaa| 504 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNapAkSika akriyAvAdI jIvo, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! kRSNapAkSika jIvo nairayika Adi cAre ya prakAranuM AyuSya bAMdhe che. A rIte kRSNapAkSika ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. zuklapAkSika, jIvomAM AyuSya baMdhanuM kathana salezI jIvonI samAna che. 19 sammadiTThI NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAI kiM NeraiyAuyaM pakareMti, pucchA ? goyamA ! No NeraiyAuyaM pakareMti, No tirikkhajoNiyAuyaM pakareMti, maNussAuyaM pakareMti, devAuyaM pipakareti / micchAdiTThI jahA kaNhapakkhiyA / 1 bhAvArtha: 1 :- prazna - he bhagavan ! samyagdRSTi DiyAvAhI kavo, zuM nairayi'nuM AyuSya jAMghe che, hatyAhi prazna ? uttara- he gautama ! nairayika ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhatA nathI paraMtu manuSya ane devanuM AyuSya bAMdhe che. mithyAdaSTi akriyAvAdI Adi jIvonA AyuSyano baMdha kRSNapAkSikanI samAna che. | 20 sammAmicchAdiTThI NaM bhaMte! jIvA aNNANiyavAI kiM NeraiyAuyaM pakareMti, pucchA ? jahA alessaa| evaM veNaiyavAI vi / NANI AbhiNibohiyaNANI ya, suyaNANI ya, ohiNANI ya jahA sammadiTThI / bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! samyagmithyAdRSTi ajJAnavAhI kavo, zuM nairayiGanuM AyuSya jAMdhe che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! alezI jIvonI samAna che. A rIte vinayavAdInuM kathana paNa jANavuM joIe. arthAt mizradaSTi jIvo koI prakAranuM AyuSya bAMdhatA nathI. jJAnI, matijJAnI, zrutajJAnI ane avadhijJAnInI vaktavyatA samyagdaSTinI samAna che. 21 maNapajjavaNANI NaM bhaMte ! pucchA ? goyamA ! No NeraiyAuyaM pakareMti, No tirikkhajoNiyAuyaM, No maNussAuyaM pakareti, devAuyaM pakareMti / bhAvArtha :- prazna-he bhagavan! bhanaH paryavajJAnI DiyAvAhI kavo, zuMnairayiGanuM AyuSya jAMdhe che, hatyAhi prazna ? utta2- he gautama ! te nairayika, tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu devanuM AyuSya jAMghe che. I 22 jai devAyaM pakareMti kiM bhavaNavAsidevAuyaM pakareMti, pucchA ? goyamA ! No bhavaNavAsidevAuyaM pakaraiti, No vANamaMtaradevAuyaM pakareMti, No joisiyadevAuyaM pakaraiti, mANiyadevAyaM pakaraiti / kevalaNANI jahA alessaa| aNNANI jAvavibhaMgaNANI jahA kaNhapakkhiyA / saNNAsu causuvi jahA salessA | NosaNNovauttA jahA mnnpjjvnnaannii| saveyagA jAva NapuMsagaveyagA jahA salessA / aveyagA jahA alessaa| sakasAyI va lobhakasAyI jahA slessaa| akasAyI jahA alessaa| sajogI jAva kAyajogI jahA
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 505 | salessA / ajogI jahA alessA / sAgArovauttA ya aNAgArovauttA yajahA slessaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te devanuM AyuSya bAMdhe che, to zuM bhavanapati deva yAvatu vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhe che? uttara- he gautama! mana:paryavajJAnI bhavanapati, vANavyaMtara ane jyotiSI devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu vaimAnika devanuM AyuSya bAMdhe che. kevaLajJAnInuM kathana alezI jIvonI samAna che. ajJAnI yAvata virbhAgajJAnI, kRSNapAkSikanI samAna che. AhArAdi cAra saMjJopayukta jIvo, salezInI samAna che. nosaMjJopayukta jIvo mana:paryavajJAnInI samAna che. savedI bhAvatuM naMpusakavedI salezInI samAna che. avedI, alezInI samAna che. sakaSAyI yAvatu lobhakaSAyI jIvo, salezInI samAna che. akaSAyI, alezInI samAna che. sayogI yAvatukAyayogI, salezInI samAna che. ayogI, alezInI samAna che. sAkAropayukta ane anAkAropayukta jIvo, salezInI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM samuccaya jIvomAM vezyAdi 11 dvAranA mAdhyame cAre ya samavasaraNamAM AyuSya baMdhanuM nirUpaNa karyuM che. AyuSyano baMdha trIjuM guNasthAna choDIne sAta guNasthAna sudhI thAya che. AThamAthI caudamA guNasthAnavartI jIvo AyuSyano baMdha karatA nathI ane sAta guNasthAna sudhInA jIvo jIvanamAM eka ja vAra AyuSyano baMdha kare che. kiyAvAdImAM AyuSyabaMdhaH- te jIvo samakitI hoya che. temAM jo kriyAvAdI manuSyo ane tiryaMca paMcendriyo AyuSyano baMdha kare to vaimAnika jAtinA devAyuSyano baMdha kare che ane jo kriyAvAdI nArako ane devo AyuSyano baMdha kare to karmabhUminA garbhaja manuSyAyuSyano baMdha kare che. akiyAvAdI AditraNa samavasaraNamAM AyuSyabaMdha - te jIvo mithyAtvI hoya che. te jIvo AyuSyano baMdha kare to cAra gatimAMthI koIpaNa gatinA AyuSyano baMdha kare che. leyA dvAra :- salezI kriyAvAdI jIvo manuSyAya tathA vaimAnika devAyuSyano baMdha kare che. temAM kriyAvAdI nArako ane devo manuSyanuM AyuSya bAMdhe che ane kriyAvAdI tiryaMca paMcendriya ane manuSyo vaimAnika jAtinA devAyuSyano baMdha kare che. zeSa traNa samavasaraNamAM cAre ya gatinA jIvo hoya che ane te jIvo cAre gatinA AyuSyano baMdha kare che. kaSaNa, nIla, kApotalethI jIvokriyAvAdI hoya to eka manuSyAno ja baMdha kare che. te kathana nAraka devonI apekSAe che. kRSNa, nIla ke kApotalezI kriyAvAdI tiryaMca paMcendriya ane manuSyo te vezyAnA pariNAmamAM AyuSyano baMdha karatA nathI. kAraNa ke kriyAvAdI samakitI tiryaMca paMcendriya ane manuSya jo AyuSyano baMdha kare to avazya vaimAnika jAtinA devAyuno ja baMdha kare che ane vaimAnikomAM te traNa azubha lezyA na hovAthI te azubha lezyAmAM manuSyo ane tiryaMcone AyuSyano baMdha thaI zakato nathI. zeSa traNa samavasaraNavALA jIvo cAre ya gatinA AyuSyano baMdha kare che. tejo, pA ane zuklalazI jIvo kriyAvAdI hoya to manuSyAya ane vaimAnika devAyuno baMdha kare che. temAM devo manuSyAyano baMdha kare che ane manuSya ane tiryaMca paMcendriyo, vaimAnika devAyuno baMdha kare che. nArakomAM traNa zubhalezyA nathI. tethI zeSa traNa samavasaraNavALA narakagatisivAyanI traNa gatinA AyuSyano
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 | zrI bhagavatI sUtra-5 baMdha kare che. alezI jIvomAM caudamA guNasthAnavartI manuSyo ja hoya che. te mAtra kriyAvAdI ja hoya che. te koI paNa AyuSyano baMdha karatA nathI kAraNa ke te mokSagAmI hoya che. pakSa dvAraH- kRSNapAkSika jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI traNa samavasaraNamAM cAra prakAranA AyuSyano baMdha kare che. zuklapAkSika jIvo kriyAvAdI samavasaraNamAM manuSyAyuno ane vaimAnika devAyuno baMdha kare che ane zeSa traNa samavasaraNamAM cAra gatinA AyuSyano baMdha kare che. daSTi dvAra :- samagudaSTi jIvomAM eka mAtra kriyAvAdI samavasaraNa hoya che. te jIvo manuSya ane devAyuSyano baMdha kare che. mithyAdaSTi jIvo kriyAvAdI nathI, temAM aMtima traNa samavasaraNa che ane te cAra prakAranA AyuSyano baMdha kare che. mizradaSTimAM ajJAnavAdI ane vinayavAdI be samavasaraNa ja hoya che. te jIvo koI paNa AyuSyano baMdha karatA nathI. kAraNa ke mizraSTimAM AyuSya baMdha yogya Atma pariNAmo hotA nathI. jJAna dvAraH- samuccaya jJAna ane pAMca jJAna te chae bolamAM eka kriyAvAdI samavasaraNa ja hoya che. temAM samuccayajJAnI, mati, zrata ane avadhijJAnI cAre ya gatinA jIvo hovAthI te manuSyAyuSyano ane devAyuSyano baMdha kare che. mana:paryavajJAnI manuSya ja hovAthI te mAtra vaimAnika jAtinA devAyuno baMdha kare che. kevaLajJAnI tabhava mokSagAmI hovAthI AyuSyano baMdha karatA nathI. ajJAna dvAra :- samuccaya ajJAna ane traNa ajJAna te cAra bolamAM traNa samavasaraNa hoya che. temAM kriyAvAdI samavasaraNa nathI. te traNa samavasaraNavALA jIvo cAra prakAranA AyuSyano baMdha kare che. saMzA tAra:- AhArAdi cAra saMzopayukta jIvo cAra gatimAM hoya che. te jIvomAM cAre ya samavasaraNa hoya che. temAM kriyAvAdI jIvo manuSyAya ane vaimAnika jAtinA devAyuno baMdha kare che ane zeSa traNa samavasaraNavALA cAra prakAranA AyuSyano baMdha karI zake che. nosaMzopayukta jIvomAM eka kriyAvAdI samavasaraNa che, te jIvo AyuSya baMdha kare to vaimAnika devAyuSyano baMdha kare che. veda dvAraH- savedI, strIvedI, puruSavedI ane napusakavedI te cAra bolamAM cAra prakAranA samavasaraNa hoya che ane temAM kriyAvAdI samavasaraNavALA jIvo be prakAranA AyuSyano baMdha kare che ane zeSa traNa samavasaraNavALA cAre ya prakAranA AyuSyano baMdha kare che. avedI avasthA navamAthI caudamA guNasthAna sudhI hoya tethI te jIvo koI AyuSyano baMdha karatA nathI. kaSAya dvAra - sakaSAyI ane cAra kaSAyI jIvomAM cAra samavasaraNa hoya che. temAMthI kriyAvAdI samavasaraNamAM be ane zeSa traNa samavasaraNamAM cAra prakAranA AyuSyano baMdha hoya che. akaSAyI avasthA agiyAramAthI caudamA guNasthAna sudhI hoya che. te jIvo avedInI samAna AyuSya baMdha karatA nathI. yoga dvAra :- sayogI, manayogI, vacanayogI ane kAyayogI jIvomAM cAra samavasaraNa hoya che. temAM kriyAvAdI samavasaraNamAM be ane zeSa traNa samavasaraNamAM cAra prakAranA AyuSyano baMdha hoya che. ayogI jIvo tadbhava mokSagAmI hovAthI AyuSyano baMdha karatA nathI. upayogadvAra:- sAkAropayogI ane anAkAropayogI jIvomAM cAra samavasaraNa hoya che temAMthI kriyAvAdI samavasaraNamAM be ane zeSa traNa samavasaraNamAM cAra prakAranA AyuSyano baMdha hoya che.
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 507. 4 gati x x | x x x 4 gati samuccaya jIvanA 11 dvAramAM samavasaraNa ane AyuSyabaMdha: kiyAvAdI| AyuSyabaMdha aMtima traNa AyuSyabaMdha samavasaraNI samavasaraNa | 1. jIva hAra manuSya, vaimAnika deva 4 gati 2. vezyAvAra-salezI | manuSya, vaimAnika deva 4 gati kRSNa, nIla, kApota lezI manuSya 4 gati tejo, pA, zuklalezI manuSya, vaimAnika deva naraka vinA 3 gati alezI 3. pakSa dvAra- kRSNapAkSika 4 gati zuklapAkSika | manuSya, vaimAnika deva 4. daSTi dvAra- samyagudaSTi | manuSya, vaimAnika deva mithyAdaSTi 4 gati mizradaSTi aMtima be 5. jJAna tAra- samuccaya jJAna, traNa jJAna | manuSya, vaimAnika deva mana:paryavajJAna vaimAnika devA kevaLajJAna 6. ajJAna dvAra- samuccaya ajJAna ane traNa ajJAna 7. saMjJA dvAra- AhArAdi cAra saMjJo manuSya, vaimAnika 4 gati nosaMjJopayukta vaimAnika deva 8. veda dvAra- savedI, traNavedI manuSya, vaimAnika deva 4 gati avedI X 9. kaSAya hAra- sakaSAyI, cAra kaSAyI manuSya, vaimAnika deva 4 gati akaSAyI 10. yoga dvAra- sayogI, traNa yogI | manuSya, vaimAnika deva 4 gati ayogI | 11. upayoga dvAra- sAkArAnAkAropayoga 4 | manuSya, vaimAnika deva 4 gati ra4 daMDakanA 11 dvAramAM samavasaraNa ane AyuSyabaMdha:23 kiriyAvAI NaM bhaMte ! NeraiyA kiM NeraiyAuyaM pakareMti, pucchA? goyamA ! No NeraDyAuyaM pakareMti, No tirikkhajoNiyAuyaM pakareMti, maNussAuya pakareMti, No devAuyaM pati bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kriyAvAdI nairayiko, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! te nairayika, tiryaMca ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, te manuSyanuM AyuSya bAMdhe che.
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 508 / zrI bhagavatI sUtra-5 24 akiriyAvAI NaM bhaMta! NeraiyA, pucchA? goyamA! No NeraiyAuyaM pakareMti, tirikkha-joNiyAuyaM pakareMti, maNussAuyaM pipakareMti, No devAuyaM pakareMti / evaM aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi| bhAvArtha:-prazna- bhagavan ! aDiyAvAhI nairayiDI, zunairayi numAyuSya bAMdhachetyAhi prazna? uttara- he gautama! te nairayika ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa A ja rIte tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. 25 salessANaM bhaMte ! NeraiyA kiriyAvAI kiMNeraiyAuyaMpakareMti, pucchA? goyamA! evaM savve vi NeraiyA je kiriyAvAI te maNussAuyaM egaM pakareti, je akiriyAvAI, aNNANiyavAI,veNaiyavAIte savvadANesuviNoNeraiyAuyapakareti,tirikkhajoNiyAuyapi pakareMti, maNussAuyaM pipakareMti, No devAuyaM pakareti, NavaraM-sammAmicchatte uvarillehiM dohi vi samosaraNehiM Na kiMci vipakareMti jaheva jIvapae / evaM jAva thaNiyakumArA jaheva nneriyaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! sadezI vyAvahI nairaDio zunairayituM AyuSya mAMche, ityAhi prazna? uttara-he gautama!salezI Adi yathAyogya sarvabola yuktakriyAvAdI nairayiko eka mAtra manuSyAyuno baMdha kare che ane akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI nairayiko sarva sthAnomAM tiryaMca ane manuSya, A be prakAranA AyuSyano baMdha kare che; nairayika ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI. vizeSatA e che ke samuccaya mizra daSTivALA jIvonI jema mizradaSTi nairayiko ajJAnavAdI ane vinayavAdI, A be samavasaraNamAM, koIpaNa AyuSyano baMdha karatA nathI. A rIte nairayikanA kathana pramANe asurakumArathI svanitakumAra paryata saMpUrNa kathana jANavuM. 26 akiriyAvAINaMbhate! puDhavikkAiyA,pucchA?goyamA!NoNerajhyAuyaMpakaraita,tirikkha joNiyAuyaMpakareti,maNussAuyaM pakareti,No devAuyaM pakareti / evaM aNNANiyavAI vi| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! akriyAvAdI pRthvIkAyika jIvo, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! te narayika ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI, paraMtu tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. ajJAnavAdI pRthvIkAyika paNa A ja rIte manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. 27 salessA NaM bhaMte! puDhavikAiyA, pucchA? goyamA! evaM jaMjaM payaMatthi puDhavikAiyANaM tahiM tahiM majjhimesudosusamosaraNesu evaM ceva duvihaM AuyaM pakareti, NavarateulessAe Na kiM pipakareti / evaM AukkAiyANa vi, evaM vaNassaikAiyANa vi / teukAiyA vAukAiyA savvaTThANesumajjhimesu dosusamosaraNesuNoNeraiyAuyaMpakareMti, tirikkhajoNiyAuyaM pakareMti, No maNussAuyaM pakareMti, No devAuyaM pakareti / beidiya teiMdiya cauriMdiyANaM jahA puDhavikAiyANaM, NavaraM-sammattaNANesuNa ekkaM piAuyaM pakareti /
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-30: deza-1 / 508 | bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! sakhezI maThiyAvAhI pRthvIyi (r)vo, zunai2yituM AyuSya jAMdhecha, ityAdi prazna? uttara- he gautama ! salezI pRthvIkAyika jIvomAM je je bola hoya, te sarvamAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI, A be samavasaraNamAM pUrva kathanAnusAra manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che, paraMtu tejolezyAmAM koI paNa AyuSyano baMdha karatA nathI, A rIte aplAyika ane vanaspatikAyika jIvomAM jANavuM joIe. teukAya ane vAyukAyanA sarva sthAnomAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI, A be samavasaraNamAM narayika, manuSya ane devanA AyuSyano baMdha karatA nathI. eka mAtra tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. beindriya, teindriya ane caurendriya jIvonuM kathana pRthvIkAyika jIvonI samAna che, paraMtu samyatva ane jJAnayukta vikasendriyo koI paNa prakAranuM AyuSya bAMdhatA nathI. 28 kiriyAvAI NaM bhaMte! paMciMdiyatirikkhajoNiyA kiMNeraiyAuyaM pakareMti, pucchA? goyamA!jahA maNapajjavaNANI / akiriyAvAI, aNNANiyavAI, veNaiyavAI yacauvihaM pi AuyaM pakareti / jahA ohiyA tahA salessA vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kriyAvAdI paMcendriya tiryaMco zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che ityAdi prazna? uttara-he gautama! teno baMdha samuccaya jIvanA mana:paryavajJAnInI samAna che. akriyAvAdI ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMcendriya tiryaMco cAre ya prakAranuM AyuSya bAMdhe che. salezI tiryaMca paMcendriyanuM nirUpaNa lezI audhika jIvonI samAna che. 29 kaNhalessANaM bhaMte ! kiriyAvAI paMciMdiyatirikkhajoNiyA kiMNeraiyAuyaM, pucchA? goyamA!NoNeraDyAuyaMpakareti,NotirikkhajoNiyAuyaMpakareti, No maNussAuyaMpakaraiti, No devAuyaMpakaraiti / akiriyAvAI, aNNANiyavAI, veNaiyavAI, cauvvihaM piAuyaM pakaraiti / jahA kaNhalessA evaMNIlalessA vi, kAulessA vi,teulessA jahA slessaa| NavaraM- akiriyAvAI, aNNANiyavAI, veNaiyavAI yaNoNeraiyAuyaM pakareMti, devAuyaMpi pakareti, tirikkhajoNiyAuyaM pipakareti, maNussAuya pipakareti / evaM pamhalessA vi, evaM sukkalessA vi bhaanniyvvaa| ___ kaNhapakkhiyA tihiMsamosaraNehiM cauvvihaM piAuyaMpakaraiti / sukkapakkhiyA jahA salessA / sammadiTThI jahA maNapajjavaNANI taheva vemANiyAuyaMpakareti / micchadiTThI jhaaknnhpkkhiyaa| sammAmicchAdiTThINaya ekkaMpipakaraitijahevaNeraiyA / NANI jAva ohiNANI jahA smmditttthii| aNNANI jAvavibhaMgaNANI jahA kaNhapakkhiyA / sesA jAvaaNAgArovauttA savve jahA salessA tahA ceva bhaanniyvvaa| jahA paMciMdiyatirikkhajoNiyANaMvattavvayA bhaNiyA evaMmaNussANa vibhANiyavvA, Nava-maNapajjavaNANI.NosaNNovauttAyajahAsammadidI tirikkhjonniyaathevbhaanniyvvaa| alessA, kevalaNANI, aveyagA, akasAyI, ajogI, ya ee egaMpiAuyaNa pakareti, jahA ohiyA jIvA / sesaMtaheva / vANamaMtasjoisiyavemANiyA jahA asurkumaaraa|
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 510 zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kRSNalezI kriyAvAdI paMcendriya tiryaMco zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna? uttara- he gautama! kriyAvAdI kRSNalezI paMcendriya tiryaMco; nairayika, tiryaMca, manuSya ane deva, A cAramAMthI koI paNa prakAranuM AyuSya bAMdhatA nathI. akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMcendriya tiryaMco, cAre ya prakAranuM AyuSya bAMdhe che. je rIte kRSNalezI paMcendriya tiryaMconuM kathana karyuM. te ja rIte nIlalezI ane kApotalezI paMcendriya tiryaMconuM kathana karavuM joIe. tejolezI kriyAvAdIno baMdha salezInI samAna che paraMtu akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI tejolezI tiryaMca paMcendriya jIvo, nairayikanuM AyuSya bAMdhatA nathI paraMtu deva, tiryaMca ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. A rIte padmalezI ane zuklalezI paNa jANavA joIe. kRSNapAkSika paMcendriya tiryaMco traNa samavasaraNamAM cAra prakAranuM AyuSya bAMdhe che. zuklapAkSikanuM kathana salezInI samAna che. samyaguSTi jIvo, manaH paryavajJAnInI jema vaimAnikanuM AyuSya bAMdhe che. mithyAdaSTi jIvo kRSNapAkSikanI samAna che.mizradaSTi nArakonI jema mizradaSTi paMcendriya tiryaMco eka paNa AyuSya bAMdhatA nathI. jJAnI pAvatu avadhijJAnIno AyuSya baMdha samyagudaSTinI samAna che. ajJAnI yAvatuM virbhAgajJAnInuM kathana kRSNapAkSikanI samAna che. zeSa sarva anAkAropayukta paryata salezInI samAna che. manuSyonuM saMpUrNa kathana paMcendriya tiryaMconI samAna che. paraMtu mana:paryavajJAnI ane nosaMjJopayukta jIvonuM kathana samyagdaSTi tiryaMca paMcendriyanI samAna che. alezI, kevaLajJAnI, avedI, akaSAyI ane ayogI, A pAMca bola yukta manuSyo koI paNa prakAranuM AyuSya bAMdhatA nathI. tenuM kathana audhika jIvonI samAna che. manuSyamAM prApta thatAM zeSa bolonuM kathana tiryaMca paMcendriyanI samAna che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonuM kathana asurakumAranI samAna che. vivecana : prastuta sUtromAM 24 daMDakanA jIvomAM cAra samavasaraNanI apekSAe AyuSya baMdhanuM nirUpaNa che. nairayika:- kriyAvAdI nairiyaka jIvo manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. kAraNa ke nArakI bhava-svabhAvathI ja nAraka ke devanuM AyuSya bAMdhatA nathI ane te kriyAvAdI hovAthI tiryaMcanuM AyuSya paNa bAMdhatA nathI. tethI eka mAtra manuSyanuM AyuSya bAMdhe che; zeSa traNa samavasaraNamAM sthita nairayiko sarva sthAnomAM tiryaMca paMcendriya ane manuSyanuM AyuSya bAMdhe che. mizradaSTi nairayiko svabhAvathI ja koI paNa prakAranA AyuSyano baMdha karatA nathI. A rIte nArakomAM je je bola prApta thAya temAM yathAyogya AyuSya baMdha samajI levo. bhavanapati, vyaMtara, jayotiSI, vaimAnika devo - sAmAnya rIte sarva devo manuSya ane tiryaMcAyuno baMdha kare che. temAM bhavanapati, vyaMtara, jyotiSI ane prathama be devalokanA devo pRthvI, pANI ane vanaspatimAM utpanna thAya che. tethI te devo ekendriya tiryaMcAyuno baMdha paNa kare che. kriyAvAdI devo, manuSyanuM ane zeSa traNa samavasaraNamAM sthita devo manuSyanuM ane ekendriya athavA paMcendriya tiryaMconuM AyuSya bAMdhe che. devo vikasendriyanuM AyuSya bAMdhatA nathI. mizradaSTi devo koIpaNa AyuSya baMdha karatA nathI. pRthvI, pANI, vanaspatiH- temAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI be samavasaraNa ja hoya che. te jIvo sarva sthAnomAM manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. paraMtu tejolezI pRthvIkAyika Adi AyuSya baMdha karatA nathI. kAraNa ke te jIvone aparyApta avasthAmAM ja tejalezyA hoya che ane te jIvonA AyuSyano baMdha
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 [ 511] paryApta thayA pachI ja thAya che. teukAya, vAyukAya:- temAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI be samavasaraNa hoya che. te jIvo sarva sthAnamAM eka tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. traNa vikasendriya :- temAM akriyAvAdI ane ajJAnavAdI be samavasaraNa hoya che. te jIvo yathAyogya sarvasthAnomAM manuSya ane tiryaMcanuM AyuSya bAMdhe che. paraMtu te jIva samyakatva ane jJAna avasthAmAM AyuSya baMdha karatA nathI. vikalendriya jIvone aparyAptAvasthAmAM ja sAsvAdana samyakatva hoya che tyAre te jIvone AyuSyano baMdha thato nathI. tiryaMca paMcendriya - kriyAvAdI paMcendriya tiryaMco eka vaimAnika devagatinuM AyuSya bAMdhe che. akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paMcendriya tiryaMco cAre prakAranuM AyuSya bAMdhe che. kriyAvAdI paMcendriya tiryaMco kRSNAdi traNa azubha lezyAnA pariNAmamAM koI paNa AyuSyano baMdha karatA nathI, kAraNa ke kriyAvAdI paMcendriya tiryaMco jo AyuSyano baMdha kare, to vaimAnika devAyuSyano ja baMdha kare che paraMtu vaimAnika devomAM kRSNAdi azubhalezyA nathI. kriyAvAdI tiryaMca paMcendriyo tejolezyA Adi zubha pariNAmamAM ja vaimAnikanuM AyuSya bAMdhe che. zeSa traNa samavasaraNamAM sthita tiryaMca paMcendriya traNa azubha lezyAmAM cAre gatinuM ane traNa zubhalezyAmAM narakagatine choDIne zeSa traNa gatinA AyuSyano baMdha kare che. te uparAMta yathAyogya bolomAM cAra prakAranuM AyuSya bAMdhe che. manuSyaH- kriyAvAdI manuSyo paNa tiryaMca paMcendriyanI jema traNa azubha legyAmAM AyuSya baMdha karatA nathI ane traNa zubha lezyAmAM vaimAnika devAyuno baMdha kare che. manuSya jyAre zeSa traNa samavasaraNamAM sthita hoya tyAre tiryaMca paMcendriyanI samAna traNa zubha lezyAmAM naraka sivAya traNa gatinA AyuSyano ja baMdha kare che ane azubha lezyAmAM cAre ya gatinA AyuSyano baMdha kare che. alezI, kevalajJAnI, avedI, akaSAyI ane ayogI A pAMca bolamAM manuSyo koI paNa prakAranuM AyuSya bAMdhatA nathI. zeSa bolamAM cAre gatinuM AyuSya bAMdhe che. mizradaSTimAM AyuSyano baMdha thato nathI. 24 daMDakanA 47 bolamAM samavasaraNa ane AyuSya baMdha:daMDaka bola 47 bolamAMthI prApta thatA bola | samavasaraNa | AyuSya baMdha kiyAvAdI | zeSa traNa | 35 samuccaya nairayika, salezI, kRSNa, nIla, manuSya | manuSya ke nairayiko kApota lezI, zuklapAkSika, AhArAdi cAra tiryaMca saMjJopayukta, savedI, napuMsakavedI, sakaSAyI, paMcendriya cAra kaSAyI, sayogI, traNa yoga, be upayoga A trevIsa bolamAM samuccaya ajJAna, traNa ajJAna, kRSNapAkSika | aMtima-3 manuSya ke tiryaMca mithyASTi, A cha bolamAM paMcendriya mizradaSTinA eka bolamAM aMtima-2 |. abaMdha samyagRSTi, samuccayajJAna, traNa jJAna A pAMca bolamAM kriyAvAdI manuSya
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ para daMDaka bhavanapati vyaMtara devo bola 47 bolamAMthI prApta thatA bola 37 samuccaya jIva, salezI, prathama cAra lezyA, zuklapAkSika, AhArAdi cAra saMjJopayukta, savedI, strIvedI, puruSavedI, sakaSAyI, cAra kaSAyI, sayogI, traNa yoga, be upayoga A 25 bolamAM kRSNe pAkSika Adi 6 bolamAM mizra daSTimAM- 1 bolamAM samyagdaSTi Adi 5 bolamAM jyotiSI devo 34 samuccaya jIva, salezI, tejolezI, pahelA, bIjA devalokamAM zuklapAkSika, cAra saMjJopayukta, savedI, strIvedI, puruSavedI, sakaSAyI, cAra kathAcI, soMgI, traNa ghoga be upayoga A 22 bolamAM kRpAyika Adi 6 bolamAM miyardaSTimAM-1 bolamAM samyagadaSTi Adi 5 olamAM devaloka trIjAthI AThamA 33 samuccaya jIva, salezI, padma athavA zukla lezyA, zukla pAkSika, cAra saMjJopayukta, savedI, puruSavedI, sakaSAyI, cAra kaSAyI, sayogI, traNa yoga, be upayoga, A 21 bolamAM kRSNapAyika Adi 6 bolamAM mizradaSTi 1 bolamAM samyagdaSTi Adi 5 bolamAM navamA devaloka 33 samuccaya jIva Adi 21 bolamAM thI 9 traiveyaka pAyika Adi bolamAM mizradaSTi 1 bolamA samyak daSTi Adi 5 bolamAM pAMca anuttara | 26 samuccaya jIva, rAlezI, zuzreNI, vimAna zuklapAyika, samyagadRSTi, samuccayajJAna, traNa jJAna, cAra saMjJopayukta, savedI, puruSavedI, sakaSAyI, cAra kaSAyI, sayogI, traNa yoga, be upayoga, A 26 bolamAM 4 aMtima-3 tema ka siMdhAvAdI 4 samavasaraNa onama-3 aMtima-2 kriyAvAdI 4 aMtima-3 tema siMdhAvAdI 4 aMtima-3 tema siMdhAvAdI pAvArI zrI bhagavatI stra-5 AyuSya baMdha kriyAvAdI zeSa traNa manuSya manuSya ke niyaMtra paMcendriya manuSya-tiryaMca abaMdha manuSya manuSya manuSya manuSya ke tiryaMca paMcendriya manuSya abaMdha manuSya manuSya ke niyaMca paMcendriya manuSya ke niyaMca paMcendriya abaMdha manuSya manuSya manuSya abaMdha manuSya manuSya
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 517 | daMDaka bola 47 bolamAMthI prApta thatA bola | samavasaraNa | AyuSya baMdha kiyAvAdI | zeSa traNa pRthvI, pANI, [27|samuccaya jIva, salezI, traNa lezyA, pakSa-2, 2 akriyAvAdI manuSya ke tiryaMca vanaspati mithyASTi, samuccaya ajJAna, be ajJAna, || ajJAnavAdI paMcendriya cAra saMjJopayukta, savedI, napuMsakavedI, sakaSAyI, cAra kaSAyI, sayogI, kAyayogI ane be upayoga, A 26 bolamAM tejalezyAmAM 1 bolamAM 2-akriyAvAdI abaMdha ajJAnavAdI teuM, vAu | 2 |samuccaya jIva Adi 26 bolamAM ra-akriyAvAdI tiryaMca ajJAnavAdI traNa 31|samuccaya jIva, salezI, traNa lezyA, pakSa-2, ra-akriyAvAdI manuSya ke tiryaMca vikasendriya mithyAdaSTi, samuccaya ajJAna, be ajJAna, | ajJAnavAdI paMcendriya cAra saMjJopayukta, savedI, napuMsakavedI, sakaSAyI, cArakaSAyI, sayogI, vacanayogI, kAyayogI, be upayoga, A 27 bolamAM samyag daSTi, samuccaya jJAna, be jJAna, A || abaMdha 4 bolamAM ajJAnavAdI tiryaMca 40|samuccaya jIva, salezI, zuklapAkSika, vaimAnika paMcendriya cAra saMjJopayukta, savedI, traNa vedI, sakaSAyI, cAra kaSAyI, sayogI, traNa yoga ane be upayoga, A 22 bolamAM traNa azubha lezyAnA 3 bolamAM abaMdha | 4 gati traNa zubha lezyAnA 3 bolamAM vaimAnika | 3 gati kRSNapAkSika, mithyASTi, samuccaya ajJAna, traNa ajJAna A 6 bolamAM mizradaSTi 1 bolamAM abaMdha | simyam daSTi, samuccaya jJAna, traNa jJAna,A | kriyAvAdI vaimAnika deva 5 bolamAM manuSya 47|samuccaya jIva Adi 22 bola tiryaMca paMce.nI 4 vaimAnika | 4 gati samAna deva traNa azubha lezyAnA 3 bolamAM ------ abaMdha 4 gati traNa zubha lezyAnA 3 bolamAM vimAnika T naraka varjIne 3 gati - - - - - - --- deva | | - ----- / | | y m / -- 4 gati ---- * -- -- -- -- -- | aMtima-2
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ 514] zrI bhagavatI sUtra-5 daMDaka bola 47 bolamAMthI prApta thatA bola | samavasaraNa | AyuSya baMdha kiyAvAdI | zeSa traNa kRSNapAkSika Adi bolamAM aMtima-3 4 gati mizradaSTi 1 bolamAM aMtima-2 abaMdha samyag daSTi, samuccayajJAna, prathama cAra | kriyAvAdI vaimAnika deva jJAna, nosaMjJopayukta, A 7 bolamAM alezI, kevaLajJAnI, avedI, akaSAyI, | kriyAvAdI abaMdha ayogI 5 bolamAM 11 dvAranA samavasaraNamAM bhavI-abhavI :30 kiriyAvAINaMbhate !jIvA kiM bhavasiddhiyA abhavasiddhiyA? goyamA ! bhavasiddhiyA, No abhvsiddhiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika che? uttara- he gautama! abhayasiddhika nathI, bhavasiddhika che. |31 akiriyAvAI NaM bhaMte !jIva kiM bhavasiddhiyA,pucchA? goyamA ! bhavasiddhiyA vi, abhavasiddhiyA vi / evaM aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! akriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika che? uttara- he gautama ! bhavasiddhika paNa che ane abhivasiddhika paNa che, A rIte ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. 32 salessANaMbhaMte !jIvA kiriyAvAI kiM bhavasiddhiyA,pucchA? goyamA! bhavasiddhiyA, nnoabhvsiddhiyaa| bhAvArtha :- pragna- he bhagavanuM ! salezI kriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika che ? uttara- he gautama! abhayasiddhika nathI, bhavasiddhika che. 33 salessANaMbhaMte!jIvA akiriyAvAI kiM bhavasiddhiyA,pucchA?goyamA !bhavasiddhiyA vi,abhavasiddhiyA vi| evaM aNNANiyavAI vi, veNaiyavAI vi / jahA salessA, evaM jaavsukklesaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! salezI akriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika che? uttara- he gautama! bhavasiddhika paNa che ane abhavasiddhika paNa che. A rIte ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. malezInI samAna kRSNalezIthI zuklalezI paryata jANavuM. 34 alessA NaM bhaMte ! jIvA kiriyAvAI kiM bhavasiddhiyA,pucchA? goyamA ! bhavasiddhiyA, No abhvsiddhiyaa| evaM eeNaM abhilAveNaMkaNhapakkhiyA
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 [ pa15 | tisuvi samosaraNesu bhayaNAe / sukkapakkhiyA causu vi samosaraNesu bhavasiddhiyA,No abhvsiddhiyaa| smmditttthiijhaaalessaa| micchaaditttthiijhaaknnhpkkhiyaa| sammAmicchadiTThI dosuvismosrnnesujhaaalessaa| NANI jaavkevlnnaanniibhvsiddhiyaa,nnoabhvsiddhiyaa| aNNANI jAvavibhaMgaNANIjahA knnhpkkhiyaa| saNNAsucausuvijahA salessA / No saNNovauttA jahA smmditttthii| saveyagA jAvaNapuMsagaveyagA jahA slessaa| aveyagA jahA sammadidI / sakasAyI jAvalobhakasAyI jahA salessA / akasAyI jahA smmdidii| sajogI jaavkaayjogiijhaaslessaa| ajogiijhaasmmditttthii| sAgArovauttAaNAgArovauttA jahA slessaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! alezI kriyAvAdI jIvo, zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika? uttara-he gautama! bhavasiddhika che, avyavasiddhika nathI. A rIte kRSNapAkSika jIvo, akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI te traNa samavasaraNamAM bhavI ane abhavI baMne hoya che. zuklapAkSika jIvo, cAre samavasaraNamAM bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. samyagdaSTinuM kathana alezInI samAna che.mithyAdaSTinuM kathana kRSNapAkSikanI samAna che. samyagumithyAdaSTi jIvo, ajJAnavAdI ane vinayavAdI, A be samavasaraNamAM bhavasiddhika che. jJAnI yAvata kevalajJAnI jIvo bhavasiddhika che, avyavasiddhika nathI. ajJAnI yAvata virbhAgajJAnI jIvo, kRSNapAkSika jIvonI samAna che. cAra saMjJopayukta jIvonuM nirUpaNa salezI jIvonI samAna che. nosaMjJopayukta jIvonuM kathana samyagudRSTinI samAna che. savedI yAvata napuMsakavedI jIvo salezInI samAna che ane avedI jIvo samyagadaSTinI samAna che. sakaSAyI yAvatuM lobhakaSAyI jIvo salezInI samAna che, akaSAyI jIvo samyagudaSTinI samAna che. sayogI thAvata kAyayogI jIvo salezInI samAna che. ayogI jIvo samyagudaSTinI samAna che. sAkAropayukta ane anAkAropayukta jIvo, salezInI samAna che. vivecana : prastuta sutromAM ra4 daMDakanA jIvomAM vezyAdi 11 dvAranA mAdhyame samavasaraNanI apekSAe bhavItva abhavItvanuM nirUpaNa che. samuccaya jIvonA cAra samavasaraNamAM bhavI-abhavI - kriyAvAdI jIvo samakitI hoya che. te jIvo avazya mokSagAmI hoya che. tethI te bhavI ja hoya che. akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI jIvo mithyAtvI hoya che. temAM keTalAka jIvomAM mokSagamananI yogyatA hoya che ane keTalAka jIvomAM hotI nathI. te jIvo bhavI ane abhavI baMne prakAranA hoya zake che. samuccaya jIvanA vezyAdi dvAramAM bhavI-abhavI -lezyAdi 11 dvAranA 47 bolamAM je bola samakitIne ja prApta thatAM hoya temAM kriyAvAdInuM eka ja samavasaraNa hoya che. te jIvo bhavI ja hoya che, yathA- alezI, zuklapAkSika, samyaguSTi, samuccaya jJAnI, pAMca jJAnI, nosaMjJopayukta, avedI, akaSAyI, ayogI te 13 bolanA jIvo ekAMte bhavI hoya che. mizradaSTimAM ajJAnavAdI ane vinayavAdI be samavasaraNa hoya che. temAM paNa ekAMta bhavI jIvo
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 516 ja hoya che. abhavI jIvo ekAMta mithyAtvI hovAthI temAM mizradaSTi hotI nathI. zeSa bolomAM bhavI ane abhavI baMne hoya che. yathA- samuccaya jIva, salezI, kRSNalezI Adi chae lezI, kRSNapAkSika, mithyAdaSTi, samuccaya ajJAnI, traNa ajJAnI AhArAdi cAra saMjJopayukta, savedI, strIvedI Adi traNa vedI, sakaSAyI, 4 kaSAyI, sayogI, traNa yogI, be upayogI te 33 bolanA jIvo bhavI ane AbhavI baMne prakAranA hoya che. A rIte 47 bolamAMthI 14 bolamAM ekAMta bhavI ane 33 bolamAM bhavI ane abhavI baMne hoya che. samuccaya jIvanA 47 bolamAM samavasaraNa ane bhavI abhavI :- boya 1. ra. 3. kAra jIva lezyA pakSa 4. dRSTi 8. 5. ajJAna 5. jJAna 7. saMjJA kAya 9. veda 10. yoga jIva sarvezI-kaiMkayA alezI kRSNapAkSika zuklapAkSika samyagi mithyAdaSTi mizradaSTi samuccaya ajJAna, traNa ajJAna samuccaya jJAna, pAMca jJAna AhArAdi cAra saMtoSayukta, nosaMjJopayukta sapAhI, cAra kapAvI akaSAyI savedI, traNa vedI avedI sayogI, traNa yogI ayogI samavasaraNa 4 (cAre tha) 4 yiAvAdI aMtima-3 4 vyAvAdI aMtima-3 aMtima-2 aMtima-3 yiAvAdI 4 vyAvAdI 4 kriyAvAdI 4 yiAvAdI 4 kriyAvAdI zrI bhagavatI sUtra-5 4 bhavI abhavI * X X X X * x * X 11. upayoga sAkAra-anAkAropayogI 24 daMDakanA 47 bolamAM bhavI-abhavI : ? 35 evaM raiyA vi bhANiyavvA NavaraM NAyavvaM jaM atthi / evaM asurakumArA vi jAva dhaNiyakumArA / puDhavikkAiyA savvadvANesu vi majjhillesu dosu vi samosaraNesu bhavasiddhiyA vi, abhavasiddhiyA vi / evaM jAva vaNassaikAiyA /
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-1 _ 517 | * beiMdiyateiMdiyacauridiyA evaMceva, NavaraM-sammatte, ohiNANe, AbhiNibohiyaNANe, suyaNANe eesuceva dosumajjhimesu samosaraNesu bhavasiddhiyA, No abhavasiddhiyA, sesaMtaM ceva / paMciMdiyatirikkhajoNiyA jahANeraDyA, NavaraMNAyavvaM jaM atthi / maNussA jahA ohiyaajiivaa| vANamaMtasjoisiyavemANiyA jahA asurakumArA ||sevN bhate! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- A rIte nairayika paNa jANavA paraMtu temAM je bola prApta thAya, tenuM kathana karavuM joIe. A rIte asurakumArathI svanitakumAra sudhInuM kathana karavuM. pRthvIkAyika sarva sthAnomAM madhyanA be samavasaraNamAM(akriyAvAdI, ajJAnavAdImAM) bhavasiddhika paNa che ane abhavasiddhika paNa che. A rIte thAvat vanaspatikAyika paNa jANavA. te ja rIte beindriya, te indriya ane caurendriya jIvonuM kathana karavuM paraMtu samyakatva, samuccayajJAna, Abhinibodhika jJAna ane zrutajJAnamAM madhyanA be samavasaraNamAM bhavasiddhika che, avyavasiddhika nathI. zeSa pUrvavatu. paMcendriya tiryaMco, nairayikanI samAna che paraMtu temAM je bola prApta thAya che, te kahevA joIe. manuSya, audhika jIvonI samAna che. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnikanuM nirUpaNa asurakumAranI samAna che. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || 47 bolamAMthI 24 daMDakamAM prApta thatA bola ane bhavI-abhavI :| daMDaka prApta thatA bola | bhavI | abhavI nairayika 35mAMthI-zuklapakSI, samyagudaSTi, mizradaSTi, samuccaya jJAna, traNa jJAna te sAta bolamAM zeSa 28 bolamAM ----- - - daza bhavanapati, vyaMtara 3i7mAMthI- uparokta sAta bolamAM zeSa 30 bolamAM jyotiSI 34mAMthI- uparokta sAta bolamAM 1, 2 deva. zeSa 27 bolamAM | trIjA devalokathI 33mAMthI- uparokta sAta bolamAM - - - - - - - - zeSa 26 bolamAM - nava raiveyaka pAMca anuttara vimAna 26mAMthI- bolamAM pRthvI, pANI, 27mAMthI- zuklapAkSikamAM - - - - - - - vanaspati zeSa 26 bolamAM 2mAMthI- zuklapakSikamAM zeSa 25 bolamAM traNa vikasendriya 31mAMthI- zuklapAkSika, samyagdaSTi, samuccaya jJAna, mati-zrutajJAna te pAMca bolamAM ----------- zeSa 26 bolamAM -- | | * | | * | | * | <<<<<<<<<<< | * |4| --- tela, vAyu | | | * |>
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 518 daMDaka niyaMca paMcendriya manuSya prApta thatAM bola 40mAMthI-uparokta pAMca ane avadhijJAna te kolama zeSa 34 bolamAM 47mAMthI- ajJezI, Adi 14 bolamAM zeSa 33 bolamAM || zataka-30/1 sapUrNa // zrI bhagavatI stra5 bhavI amavI * *
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: 9zaka-2 _. [ pa19 ] zataka-30 : uddezaka-ra anaMtarotpannaka jIvomAM samavasaraNa:| 1 aNaMtarovavaNNagANaMbhaMte !NeraiyA kiM kiriyAvAI,pucchA? goyamA !kiriyAvAI vi jAvaveNaiyavAI vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka nairayiko zuM kriyAvAdI che, ityAdi prazna ? uttara-he gautama ! kriyAvAdI paNa che vAva vinayavAdI paNa che. | 2 salessA NaM bhaMte ! aNaMtarovavaNNagANeraiyA kiM kiriyAvAI, pucchA? goyamA ! evaM ceva, evaM jaheva paDhamuddese NeraiyANaM vattavvayA taheva iha vi bhANiyavvA, NavaraM-jaM jssasthiannNtrovvnnnngaannNnnerddyaanntNtssbhaanniyvvN| evaMsavvajIvANaMjAvavemANiyANaM, NavaraM- aNaMtarovavaNNagANaM jaMjahiM atthitaMtahiM bhaanniyvvN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! salezI anaMtarotpannaka nairayiko zuM kriyAvAdI che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa kathana prathama uddezakanI samAna che, paraMtu anaMtarotpannaka nairayikamAM je-je bolano saMbhava che, tenuM nirUpaNa karavuM joIe. A rIte sarva jIvo yAvatu vaimAnika paryata jANavuM. anaMtarotpannaka jIvomAM jyAM je bola hoya, tenuM ja kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtramAM anaMtarotpannaka jIvomAM cAra prakAranA samavasaraNanuM kathana karyuM che. koIpaNa sthAnamAM utpanna thayelA jIvane tenI utpattinA prathama samaye anaMtarotpannaka kahe che. utpattinA prathama samaye paNa te jIva samakitI ke mithyAtvI hoya che, temaja bhinna-bhinna mAnyatAonA pariNAma paNa hoya che. tethI sUtrakAre temAM cAra prakAranA samavasaraNanuM kathana karyuM che. lezyAdi11 dvAranA-47 bolamAMthI 24 daMDakanA jIvomAM jene je bola prApta thatA hoya te pramANe tenuM kathana uddezaka-1 mAM kathita auvika jIvonA kathanAnusAra samajavuM. anaMtarotpannaka avasthAmAM alezI, mizradaSTi, mana:paryavajJAnI, kevaLajJAnI, nosaMjJopayukta, avedI, akaSAyI, manayogI, vacanayogI ayogI, A daza bolanI saMbhAvanA nathI tethI tenuM kathana na karavuM. anaMtarotpannaka jIvomAM samavasaraNa ane AyuSya baMdha:| 3 kiriyAvAINaMbhate !aNaMtarovavaNNagANeraDyA kiMNeraDyAuyaMpakareMta,pucchA?goyamA! NoNeraiyAuyaMpakareti,No tirikkhajoNiyAuya, No maNussAuya, No devAuyaMpakareti /
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ para0 ] zrI bhagavatI sUtra-5 evaM akiriyAvAI vi aNNANiyavAI vi veNaiyavAI vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kriyAvAdI anaMtarotpannaka nairayiko, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! nairayika, tiryaca, manuSya ane devanuM AyuSya bAMdhatA nathI. A rIte akriyAvAdI, ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. |4 salessA NaM bhaMte ! kiriyAvAI aNaMtarovavaNNagANeraiyA kiMNeraiyAuyaMpakareMti, pucchA? goyamA !NoNeraiyAuyapakareti jAvaNo devAuyaMpakareti / evaM jaavvemaanniyaa| evaMsavaTThANesuviaNaMtarovavaNNagANeraDyANa kiMciviAuyaMpakati jAvaaNAgArovautte tti / evaM jAvavemANiyA, NavaraM-jaMjassa atthitaMtassa bhANiyavvaM / bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! anaMtarotpannaka kriyAvAdI malezI nairayiko, zuM nairayikanuM AyuSya bAMdhe che ityAdi prazna? uttara- he gautama!nairayikA, yAvata devAyu vagere koI paNa AyuSya bAMdhatA nathI, A rIte vaimAnika paryata jANavuM. A rIte anAkAropayoga parvatanA sarva sthAnomAM anaMtarotpannakanairayiko eka paNa AyuSya bAMdhatA nathI. A rIte vaimAnika parvatanA je sthAnamAM je bola prApta thatA hoya te pramANe kathana karavuM joIe. vivecana : prastuta sUtromAM anaMtarotpannaka jIvomAM AyuSyabaMdhanuM kathana karyuM che. koI paNa jIva utpattinA prathama samaye parabhavanuM AyuSya bAMdhatA nathI. vartamAna bhavanA AyuSyanA be tRtIyAMza bhAga vyatIta thayA pachI ja jIva AgAmI bhavanuM AyuSya bAMdhe che. tethI 24 daMDakamAM anaMtarotpannaka jIvo AyuSya baMdha karatA nathI. anaMtarotpannaka jIvomAM bhavI-abhavI :| 5 kiriyAvAINaM bhaMte! aNaMtarovavaNNagANeraiyA kiM bhavasiddhiyA, abhavasiddhiyA? goyamA! bhavasiddhiyA,No abhvsiddhiyaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! kriyAvAdI anaMtarotpannakanairayiko zuM bhavasiddhika che ke abhavasiddhika? uttara- he gautama! abhavasiddhika nathI, bhavasiddhika che. |6 akiriyAvAI NaM bhaMte! pucchA? goyamA! bhavasiddhiyA vi, abhavasiddhiyA vi| evaM aNNANiyavAI vi veNaDayavAI vi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! akriyAvAdI anaMtarotpannaka nairayiko, zuM bhavasiddhika che ke abhava siddhika? uttara- he gautama! te bhavasiddhika paNa che ane abhavasiddhika paNa che. A rIte ajJAnavAdI ane vinayavAdI paNa jANavA. | 7 salessANaMbhate! kiriyAvAIaNaMtarovavaNNagANeraDyA kiMbhavasiddhiyA,abhavasiddhiyA? goymaa!bhvsiddhiyaa,nnoabhvsiddhiyaa| evaMeeNaMabhilAveNaMjaheba ohie usaeNeraiyANaM vattavvayA bhaNiyAtaheva iha vibhANiyavvA jAvaaNAgArovautta tti / evaM jAvavemANiyANa, NavaraM-jaMjassa atthitaMtassa bhANiyavvaM / imase lakkhaNaM-je kiriyAvAI,sukka
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-30: uddezaka-3 thI 11 [ para1 | pakkhiyA, sammAmicchadiTThIyA ee savve bhavasiddhiyA, No abhavasiddhiyA, sesA savve bhavasiddhiyA vi, abhavasiddhiyA vi // sevaM bhate !sevaM bhate ! // bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! salezI anaMtarotpannaka kriyAvAdI nairayika, zuM bhavasiddhika che ke abhava siddhika che? uttara- he gautama! bhavasiddhika che, avyavasiddhika nathI. A rIte audhika uddezakamAM nairayikanI vaktavyatA che, te ja rIte ahIM paNa jANavuM yAvatu anAkAropayukta ane vaimAnika paryata jene je bola hoya te pramANe jANavuM joIe. saMkSepamAM kriyAvAdI, zuklapAkSika ane samyamithyAdaSTi, te sarva bhavasiddhika che, abhavasiddhika nathI. zeSa sarva bhavasiddhika paNa che ane abhavasiddhika paNa che. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : prastuta sUtromAM anaMtarotpannaka jIvomAM bhavI-abhavItvanuM pratipAdana che. bhavItva ane abhavItva jIvano pAriNAmika bhAva che, te jIvanI koI paNa paristhitimAM jIvanI sAthe ja hoya che. tethI bhavI jIva utpattinA prathama samaye paNa bhavI ja hoya che ane abhavI jIva utpattinA prathama samaye paNa abhavI ja rahe che. lezyAdi 11dvAranA 47 bolamAMthI alezI, mizradaSTi, mana:paryavajJAna, kevaLajJAna, nosaMjJopayukta, akaSAyI, avedI, manayogI, vacanayogI, ayogI A daza bola anaMtarotpannaka jIvane hotA nathI. zeSa 37 bolamAMthI je daMDakamAM je bola prApta thatA hoya temAM samavasaraNanA AdhAre bhava-abhavItvanuM kathana che. te bhAvArthathI spaSTa che. ne zataka-30/ra saMpUrNa che. zataka-30: uddezaka-3 thI 11 paraMparAtpannaka jIvomAM samavasaraNa:| 1 paraMparovavaNNagANaM bhaMte! NeraiyA kiriyAvAI,pucchA? goyamA! jaheva ohio uddesao taheva paraMparovavaNNaesu vi NeraiyAIo taheva NiravasesaM bhANiyavvaM, taheva tiyadaMDagasaMgahio / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paraMparAtpannaka nairayiko, zuM kriyAvAdI che ityAdi prazna ? uttara- he gautama! audhika uddezaka anusAra paraMparAtpannaka nairayikonuM kathana che. te ja rIte vaimAniko paryata samagra uddezaka paNa te ja pramANe, traNa daMDaka sahita jANavA joIe.// he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che / uddezaka-3 // vivecana : je jIvonI utpattine eka samayathI vadhu samaya thayA hoya arthAt utpattinA prathama samaya pachI te
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ parara | zrI bhagavatI satra-5 paraMparAtpannaka kahevAya che. tenI saMpUrNa vaktavyatA audhika uddezaka anusAra che. traNa daMDakaH- sUtrakAre 24 daMDakanA jIvone prApta thatA 47 bolamAM (1) kriyAvAdI Adi cAra samavasaraNanI vaktavyatA (2) AyuSya baMdha saMbaMdhI nirUpaNa ane (3) bhava-abhavItvanuM nirUpaNa, A traNa viSayanA kathanane traNa daMDaka(traNa AlApaka rUpe) kahyA che. anantarAvagADha Adi zeSa AThamAM samavasaraNa:| 2 evaM eeNaMkameNaMjacceva baMdhisae uddesagANaMparivADIsacceva iha pi jAvaacarimo uddeso,NavaraM- aNaMtarA cattAri viekkagamagA, paraMparA cattAri viekkagamaeNI evaMcarimA vi| acarimA vi evaM ceva, NavaraM- alessI, kevalI, ajogINa bhaNNai, sesaMtaheva // seva mane ! seva mata ! I bhAvArtha - A rIte ane A ja kramathI baMdhI zatakamAM uddezakono je krama che, te pramANe vAvatu acarama uddezaka paryata kahevuM joIe, "anaMtara' zabdathI vizeSita cAra uddezako eka samAna che, "paraMpara' zabdathI vizeSita cAra uddezako eka samAna che. A ja rIte "carama' ane 'acarama" uddezakonA viSayamAM paNa samajavuM joIe. paraMtu acarama uddezakamAM alezI, kevaLI ane ayogInuM kathana na karavuM. zeSa kathana pUrvavat che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che III uddezaka-4thI 11 // vivecanaH prastuta sUtramAM uddezaka-4 thI 11nuM saMkSipta kathana che. anaMtarotpannaka, anaMtarAhAraka, anaMtarAvagADha, anaMtaraparyApta, te cAra uddezakanuM kathana eka samAna che ane paraMparAtpannaka, paraMparAhAraka, paraMparAvagADha, paraMpara paryApta, carama, acarama, te cha uddezakanuM kathana audhika jIvonI samAna che paraMtu acarama jIvomAM alezI, kevaLI ke ayogIno bola nathI, tethI tyAM tenuM kathana na karavuM joIe. che zataka-30/3 thI 11 saMpUrNa . | zataka-30 sapUrNa |
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-31. [ para3] | zataka-31 | 80808cha paricaya A zatakanuM nAma "upapAta zataka' che. tenA 28 uddezaka che. upapAta eTale utpatti athavA janma. A zatakamAM saMsAramAM paribhramaNa karatA prANIo kaI-kaI gatimAMthI AvIne janma dhAraNa kare che, eka samaye, eka sthAnamAM, eka sAthe keTalA jIvonI ane kaI rIte utpatti thAya che ityAdi viSayanuM varNana laghuyuma Adi cAra rAzinA parimANathI karyuM che. uddezaka-1mAM samuccaya nairayikonI utpattinuM kathana cAra prakAranI laghuyugma rAzinA mAdhyamathI karyuM che. uddezaka-2 thI 28mAM vividha vizeSaNothI vizeSita nairayikonI utpattinuM kathana cAra prakAranI laghuyugma rAzinA mAdhyamathI karyuM che, yathAuddezaka-2mAM pAMcamI, chaTTI ane sAtamI narakanA kRSNalezI nairayikonI utpattinuM kathana che. uddezaka-3mAM trIjI, cothI, pAMcamI narakanA nIlalezI nairayikonI utpattinuM kathana che. uddezaka-4mAM pahelI ane bIjI narakanA kApotalezI nairayikonI utpattinuM kathana che. uddezaka 5 thI 8mAM bhavasiddhika nairayiko, bhavasiddhika kRSNalezI nairayiko, bhavasiddhika nIlalezI nArako, bhavasiddhika kApotalezI nairayikonuM kramazaH varNana che. uddezaka 9 thI 1ramAM abhavasiddhika nairayiko, abhavasiddhaka kRSNalezI, abhavasiddhika nIlezI, abhavasiddhika kApotalezI nairayikonuM kramazaH varNana che. uddezaka-13 thI 16mAM samyagudaSTi nairayikonuM kramazaH varNana che. samyagudaSTi jIva sAtamI narakamAM utpanna thatA nathI, tethI samyagurdaSTimAM sAtamI narakanuM kathana nathI. uddezaka-17 thI 20mAM mithyASTi nairayikonuM kathana kramazaH che. uddezaka 21 thI 24mAM kRSNapAkSika nairayikonuM kathana kramazaH che. uddezaka 25 thI 28mAM zuklapAkSika nairayikonuM varNana kramazaH che.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 524 zrI bhagavatI sUtra-5 'zataka-31 : upapAta zataka uddezaka-1 laghuyugmanA prakAra:| 1 rAyagihe jAvaevaM vayAsI-kaiNaM bhaMte !khuDDA jummA paNNattA? goyamA !cattAri khuDDAjummA paNNattA / taMjahA- kaDajumme, teyoe, dAvarajumme, kalioe / sekeNaTeNaM bhate ! evaM vuccai-cattAri khuDAjummA paNNattA,taM jahA- kaDajumme jAvakalioe? goyamA !jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANecaupajjavasie setaMkhuDDAgakaGa jumme / jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie setNkhuddddaagteoge| jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie setaMkhuDDAgadAvarajumme / je NaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe egapajjavasie setNkhuddddaagklioge| se teNaTeNaMgoyamA ! jaavklioge| zabdArtha -raghugummA = kSullakayugma, laghuyugma avahAra = apahAra karatAM, bAda karatAM. bhAvArthaH- prazna - rAjagRhanagaramAM gautama svAmIe yAvatu A pramANe pUchyuM- he bhagavan! laghuyugmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! laghuyugmanA cAra prakAra che, yathA-kRtayugma, vyAja, dvAparayugma ane kalyoja. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke kRtayugma thAvata kalyoja, laghuyugmanA A cAra prakAra che? uttara- he gautama! je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra (bAda) karatAM aMte cAra zeSa rahe(athavA niHzeSa thAya aMte zUnya rahe) tene laghutayugma kahe che, je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra karatA aMte traNa zeSa rahe, tene laghutyoja kahe che. je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra karatAM aMte be zeSa rahe, tene laghu dvAparayugma kahe che, je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra karatAM aMte eka zeSa rahe, tene laghu kalyoja kahe che. tethI te gautama ! tenA kalyoja sudhInA cAra prakAra che. vivecanaH prastuta sUtramAM cAra prakAranA laghuyumanuM svarUpa spaSTa karyuM che. zataka-184 ane zataka-25/4mAM cAra prakAranA yugmanuM kathana che. prastuta prasaMgamAM tene ja laghuyugma, nAnI rAzi rU5 yugma kahyuM che, yathAcAra, ATha, bAra vagere. zataka-40mAM cAra prakAranA mahAyugmanuM kathana che. tenI apekSAe laghuyuma nAnI rAzirUpa hovAthI prastutamAM tenuM 'laghuyugma rAzi" rUpe varNana che. laghu yugma Adi nairayikonI utpatiH| 2 khuDDAgakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati-kiMNeraiehiMto uvavajjati,
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-31: uddezaka-1 para5 ] pucchA? goyamA !NoNeraiehiMto uvavati / evaMNeraiyANaM uvavAojahA vakkaMtIe thaabhaanniyvvo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghu katayugma rAzi parimANa nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM nairayika, tiryaca, manuSya ke devamAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! nairayikomAMthI AvIne utpanna thatA nathI, paMcendriyatiryaMca ane garbhaja manuSyamAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMti padamAM nairayikonA upapAta anusAra jANavuM. | 3 teNaM bhaMte !jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA !cattArivA aTThavA bArasa vA solasa vA saMkhejjA vA asakhejjA vA uvavajjati / bhAvArtha- prazna-he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara-he gautama!cAra, ATha, bAra, soLa, saMkhyAta, asaMkhyAta utpanna thAya che. 4 te NaM bhaMte ! jIvA kahaM uvavajaMti? goyamA ! se jahANAmae pavae pavamANe ajjavasANa nivvattieNaM karaNovAeNaM evaM jahA paMcaviMsaime sae aTThamuddesae NeraiyANaM vattavvayA taheva iha vi bhANiyavvA jAva AyappaogeNaM uvavajjati, No parappaogeNaM 3vavati bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo kaI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama ! je rIte koI kUdato puruSa, kUdatAM-kUdatAM potAnA pUrva sthAnane choDIne anya sthAnane prApta kare che, te rIte nairayiko paNa pUrvavartI bhavane choDIne adhyavasAya rUpa kAraNathI anya bhavane prApta kare che ityAdi zataka-25/8mAM narayika saMbaMdhI kathanAnusAra yAvat te AtmaprayogathI utpanna thAya che, paraprayogathI nahIM. 5 rayaNappabhApuDhavikhuDDAgakaDajummaNeraiyANaM bhaMte!kaouvavajjati-kiMNeraiehito uvavati pucchA? goyamA ! evaM jahA ohiyaNeraiyANaM vattavvayA sacceva rayaNappabhAe vibhANiyavvA jAvaNoparappaogeNaMuvavati / evaMsakkarappabhAe vi jAvaahesattamAe evaM uvavAo jahA vakkaMtIe / sesaMtaheva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! laghukatayugma rAzi pramANa ratnaprabhA pRthvInA nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che, zuM nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! audhika nairayikonI vaktavyatA anusAra ratnaprabhA pRthvInA nairayikonI vaktavyatA jANavI thAva te paraprayogathI utpanna thatA nathI, tyAM sudhI kahevuM. A rIte zarkarA prabhA yAvat adhaHsaptama pRthvI sudhI, prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti pada anusAra ahIM paNa upapAta jANavo joIe. zeSa pUrvavat che. 6 khuDDAgateogaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati-kiMNeraiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA ! uvavAo jahA vkktiie| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! laghu vyoja rAzi pramANa nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che, zuM
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ parada] zrI bhagavatI sUtra-5 nirayikomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAnti pada anusAra upapAta jANavo joIe. 7 teNaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! tiNNi vA satta vA ekkArasavA paNNarasa vAsakhejjA vA asakhejjAvA uvavajjati / sesaMjahAkaDajummassa, evaM jaavahesttmaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara-he gautama! traNa, sAta, agiyAra, paMdara, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. zeSa saMpUrNa kathana laghu kRtayugma nairayikonI samAna yAvat adhaHsaptama pRthvI paryata jANavuM. 8 khuDDAgadAvarajummaNeraiyA NaMbhaMte !kao uvavajaMti,pucchA? goyamA ! evaM jaheva khuDDAgakaDajumme,Navara-parimANadovA cha vAdasavAcodasavAsakhejjAvAasakhejjA vA uvavati / sesaMtaMceva jAva ahesttmaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghu dvAparayugma rAzi pramANa nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna ? uttara- he gautama! laghu kRtayugma rAzi anusAra jANavuM. parimANa- be, cha, daza, cauda, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che, zeSa pUrvavat yAvat adhaHsaptama pRthvI paryata jANavuM. 9 khuDDAgakaliyogaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati, pucchA? goyamA ! evaM jaheva khuDDAgakaDajumme,Navara-parimANaMekkovA paMcavANavavAterasa vAsaMkhejjAvA asaMkhejjA vA uvavajjati / sesataceva / evaM jAvaahesattamAe / seva bhate ! seva bhate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! laghu kalyoja rAzi pramANa nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara-he gautama! laghukRtayugma rAzi anusAra jANavuM. parimANa- eka, pAMca, nava, tera, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. zeSa pUrvatavuM bhAvatuM adhaHsaptama pRthvI paryata jANavuM. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana - prastuta sUtromAM laghu kRtayuma Adi nairayikonI utpatti viSayaka nirUpaNa che. utpatti(Agata) saMbaMdhI varNana prajJApanA sUtranA chaThThA padamAM che. tene ahIM laghu kRtayugma saMkhyA sAthe saMbaMdhita karIne varNana karyuM che. utpatti :- laghu katayugma nairayikonI utpatti paMcendriya tiryaMca ane garbhaja manuSyamAMthI ja thAya che. narayiko, devo, ekendriya ke vikasendriya AditiryaMco marIne narakagatimAM jatA nathI. asaMjJI tiryaMca paMcendriya prathama naraka sudhI, saMjJI paMcendriya tiryacomAM bhujaparisarpa bIjI naraka sudhI, khecara trIjI naraka sudhI, sthalacara cothI naraka sudhI, uraparisarpa pAMcamI naraka sudhI, jalacara strI ane manuSya strI chaThThI naraka sudhI; jalacara puruSa tathA manuSya sAta naraka sudhI jaI zake che. parimANa :- laghu kRtayugma nArako eka samayamAM jaghanya cAra, ATha, bAra, soLa ane utkRSTa saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che.
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--31 : uddezaka-2 A rIte laghu jyoja nairayikonI utpatti jyoja rAzimAM, dvAparayugma nArakonI utpatti dvAparayugma rAzimAM, kalyoja nairayikonI utpatti kalyoja rAzimAM thAya che. 527 te sarva naiyiko potAnA pUrvasthAnane choDIne adhyavasAya rUpa karaNathI anya bhavamAM(narakamAM) utpanna thAya che. te nairayiko potAnA Atma pariNAma ane yoganI pravRttithI parabhavanuM AyuSya bAMdhe che. tenA AyuSyano, bhavano ane sthitino kSaya thavAthI tenI parabhavamAM zIghra gati thAya che. tenI gati Atma RddhithI, AtmakarmathI ane AtmaprayogathI ja thAya che. paraRRddhi AdithI jIvanI gati thatI nathI. || zataka-31/1 saMpUrNa // zataka-31 : uddezaka-ra laghuyugma kRSNalezI nairayikonI utpatti H 1 kaNhalessa- khuDDAga-kaDajummaNeraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! evaM ceva jahA ohiyagamo jAva No parappaogeNaM uvavajjaMti, NavaraM- uvavAo vakkaMtIe dhUmappabhApuDhaviNeraiyANaM, sesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! laghukRtayugma rAzi pramANa kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! aughika gamaka anusAra yAvat paraprayogathI utpanna thatA nathI. ahIM paNa prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAnti pada anusAra jANavuM. ahIM dhUmaprabhA pRthvInA nairayikono upapAta kahevo joIe. zeSa kathana pUrvavat jANavuM. 2 dhUmappabhApuDhavi kahalessa khuDDAga kaDajumma NeraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! evaM ceva NiravasesaM / evaM tamAe vi, ahesattamAe vi, NavaraM - uvavAo savvattha jAvakkatI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! laghu kRtayugma rAzi pramANa dhUmaprabhA pRthvInA kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM arthAt utpatti, parimANa, AtmakRta pariNAma Adi varNana prathama uddezakanI samAna che. A rIte tamaHprabhA ane adhaH saptama pRthvInuM varNana paNa jANavuM. sarva sthAnomAM utpatti prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAnti pada anusAra jANavI. 3 kaNhalessa-khuDDAga-teogaNeraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! evaM ceva, NavaraM - tiNNi vA satta vA ekkArasa vA paNNarasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajjati / sesaM taM ceva / evaM jAva ahesattamAe vi / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! laghu jyoja rAzi pramANa kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM paraMtu te traNa, sAta, agiyAra, paMdara, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat che. A rIte yAvat adhaHsaptama pRthvI paryaMta jANavuM. 4 kaNhalessa-khuDDAga-dAvarajummaNeraiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti? goyamA ! evaM
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa28 ] zrI bhagavatI sUtra-5 ceva,NavaraM- dovA cha vA dasavAcoisa vA; sesaMtaMceva, dhUmappabhAe vi jaavahesttmaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghudvAparayugma rAzi pramANa kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavatu jANavuM paraMtu te be, cha, daza, cauda, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che, zeSa pUrvavat jANavuM. A rIte dhUmaprabhA yAvat adhaHsaptama pRthvI paryata jANavuM. 5 kaNhalessakhaDAgakaliogaNeraDayA NabhaMte !kaouvavajjati? goyamA evaM ceva, NavaraM- ekko vA paMca vA Nava vA terasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA; sesaMtaM ceva / evaM dhUmappabhAe vi, tamAe vi, ahesattamAe vi / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghukalyoja rAzi pramANa kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvavatu jANavuM paraMtu te eka, pAMca, nava, tera, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. zeSa pUrvavatuM. A rIte dhUmaprabhA, tamaHprabhA ane adhaHsaptama pRthvI paryata jANavuM. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : prastuta uddezakamAM laghu kRtayugma Adi rAzi pramANa kRSNalezI nairayikonI utpatti saMbaMdhI kathana che. pAMcamI, chaThThI ane sAtamI narakamAM ja kRSNalezyA hoya che, tethI sAmAnya kathana ane te traNa naraka viSayaka kathana, A rIte ahIM kula cAra sUtrAlApaka thAya che. tenI utpatti prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti pada anusAra che. ne zataka-31/ra saMpUrNa che. [ zataka-31 : uddezaka-3 laghuyugma nIlakezI nairayikonI utpatti :| 1 NIlalessakhuDDAgakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati ? goyamA !jaheva kaNhalessakhuDAgakaDajummA;Navas-uvavAojovAluyappabhAe / sesataceva / vAluyappabhA puDhaviNIlalessakhuDDAga-kaDajummaNeraiyA evaM ceva, evaM paMkappabhAe vi,evaM dhUmappabhAe vi / evaM causa vijammesa. Navara- parimANa jaanniyvv| parimANaM jahA kaNhalessa uddesae / sesaM taheva / sevaM bhaMte! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghukRtayugma rAzi pramANa nIlalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! laghukatayugma rAzi pramANa kuSNalezI nairayikanI samAna che paraMtu teno upapAta vAlukAprabhAnI samAna che, zeSa pUrvavat che. A rIte vAlukAprabhA pRthvInA laghukRtayugma nIlakezI nairayikonuM kathana jANavuM. te ja rIte paMtaprabhA ane dhUmaprabhAnA viSayamAM paNa cAra yugmanuM kathana karavuM joIe. parimANa kRSNalezI uddezaka anusAra che. zeSa pUrvavat che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che !
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-31: uddezaka-4 | pa29 | vivecanaH prastuta uddezakamAM laghukatayugma Adi rAzi pramANa nIlalezI nairayikonI utpatti saMbaMdhI kathana che. trIjI, cothI ane pAMcamI narakamAM nIlalezyA hoya che. tethI ahIM paNa sAmAnya kathana ane traNa naraka viSayaka kathana A rIte kula cAra sUtrAlApaka thAya che. tenI utpatti prajJApanA sUtrAnusAra ane parimANa Adi pUrva uddezaka anusAra che. || zataka-31/3 saMpUrNa . | zataka-31 : uddezaka-4 laghuyugma kApotalezI nairayikonI utpatti - | 1 kAulessakhuDDAgakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA !jaheva kaNhalessakhuDDAgakaDajummaNeraiyA,NavaraM- uvavAojorayaNappabhAe, sesaMtaMceva / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! laghukRtayugma rAzi pramANa kApotalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! laghukatayuma kRSNalezI nairayikonI samAna jANavuM. teno upapAta ratnaprabhA pRthvI anusAra jANavo. zeSa pUrvavat che. 2 rayaNappabhApuDhakkiAulessakhuDDAgakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA !evaM ceva / evaMsakkarappabhAe vi, evaMvAluyappabhAe vi| evaMcausuvijummesu, NavaraM- parimANaMjANiyavvaM, jahA kaNhalessauddesae, sesaMtaMceva // sevaM bhaMte !sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghukRtayugma rAzi pramANa ratnaprabhA pRthvInA kApotalezI narayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavatu jANavuM. A rIte zarkarA prabhAmAM ane vAlukAprabhAmAM cAra yugmonuM nirUpaNa karavuM joIe. tenI saMkhyA kRSNalezyA uddezaka anusAra jANavI. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che // vivecana : prastuta uddezakamAM laghukatayugma Adi rAzi pramANa kApotalezI nairayikonI utpatti saMbaMdhI kathana che. pahelI, bIjI ane trIjI narakamAM kApotalezyA hoya che tethI temAM paNa kula cAra sUtrAlApaka che. jemAM utpatti zrI prajJApanA sUtronusAra ane zeSa parimANa AdinuM kathana pUrva uddezakanI samAna che. sAmAnya AlApakamAM ratnaprabhAnI samAna upapAta jANavo joIe. Raa zataka-31/4 saMpUrNa che
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa30] zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-31: uddezaka-pa laghuyugma bhavasiddhika nairayikonI utpatti:| 1 bhavasiddhiya khuDDAgakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavati-kiMNeraiehito uvavajjati,pucchA?goyamA !jaheva ohiogamaotahevaNiravasesaMjAvaNo parappaogeNaM DevalatiA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! laghukatayugma rAzi pramANa bhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che, ityAdi prazna? uttara-he gautama! audhika gamaka anusAra jANavuM yAvatu te paraprayogathI utpanna thatA nathI. 2 rayaNappabhApuDhavibhavasiddhiyakhuDDAgakaDajummaNerajhyANaM bhaMte ! kao uvavajjatikiMNeraiehitouvavajjati,pucchA?goyamA ! evaMceva nnirvses| evaM jaavahesttmaae| evaM bhavasiddhiya khuDDAga- teogaNeraDyA vi / evaM jAvakalioga tti, NavaraM- parimANaM jANiyavvaM, puvvabhaNiyaM jahA paDhamuddesae / sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! laghukRtayugma rAzi pramANa ratnaprabhA pRthvInA bhavasiddhika aurayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM yAvat adhaHsaptama pRthvI sudhI jANavuM. A ja rIte bhavasiddhika laghutroja rAzi pramANa nairayikanA viSayamAM jANavuM yAvat kalyoja rAzi paryata jANavuM joIe ane saMkhyA parimANa Adi pUrva kathita prathamodezakanI samAna jANavuM. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. vivecana : prastuta sUtramAM laghukatayugma Adi rAzi pramANa bhavasiddhika nairayikanI utpatti saMbaMdhI kathana che. bhavasiddhika nairayiko sAte naraka sudhI hoya che, tethI ahIM sAte narakamAM utpatti saMbaMdhI vicAraNA che. || zataka-31/pa saMpUrNa . zataka-31H uddezaka-6 laghuyugma kRSNalezI bhavasiddhika aurasikonI utpatti :| 1 kaNhalesa bhavasiddhiyakhuDDAgakaDajummaNeraiyANaMbhaMte !kaouvavajjati ? goyamA! jaheva ohiokaNhalessauddesaotaheva NiravasesaMcaumavi jummesu bhANiyavvo jAva ahesattamapuDhavi-kaNhalessa-khuDDAga-bhavasiddhiya kalioga-NeraiyA NaM bhaMte !kao uvavati ? goyamA ! taheva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! //
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--31 : uddezaka-7 thI 28 531 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! laghukRtayugma pramANa kRSNalezI bhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! aughika kRSNalezI uddezaka anusAra cAre ya yugmanuM kathana karavuM joIe yAvat prazna- he bhagavan ! adhaHsaptama pRthvInA kRSNalezI laghukalyoja rAzi pramANa kRSNalezI bhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che. uttara- he gautama ! pUrvavat che. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecanaH prastuta uddezakamAM laghukRtayugma Adi rAzi pramANa bhavasiddhika kRSNalezI nArakonI utpatti saMbaMdhI kathana che. pAMcamI, chaThThI, sAtamI narakamAM kRSNalezyA hoya che. tenI utpatti bIjA uddezakamAM kathita kRSNalezI naiyikonI samAna che. ahIM bhavasiddhikanA kathananI vizeSatA che. || zataka-31/6 saMpUrNa zataka-31 : uddezaka-7 thI 28 laghuyugma nIlalezI Adi nairayikonI utpatti H 1 NIlalessa bhavasiddhiyA causuvi jummesutaheva bhANiyavvA jahA ohie pIla sad / bhAvArtha :- nIlalezI bhavasiddhika nairayikonA cAre ya yugmanuM kathana aughika nIlalezI uddezaka anusAra jANavuM. // uddezaka-7 2 kAulessA bhavasiddhiyA causu vi jummesu taheva uvavAeyavvA jaheva ohie kAulessauddesae / bhAvArtha:- kApotalezI bhavasiddhika nairayikonA cAre ya yugmanuM kathana aughika kApotalezI uddezaka anusAra jANavuM. // uddezaka-8 // 3 jahA bhavasiddhiehiM cattAri uddegA bhaNiyA evaM abhavasiddhiehiM vi cattAri uddesagA bhANiyavvA jAva kAulessauddesao tti / bhAvArtha :- je rIte bhavasiddhikanA cAra uddezaka kahyA che, te ja rIte abhavasiddhikanA paNa cAra uddezaka jANavA yAvat kApotalezI uddezaka paryaMta kathana karavuM. // uddezaka-9thI 12 I 4 evaM sammadiTThIhiM vi lessAsaMjuttehiM cattAri uddesagA kAyavvA, NavaraM - sammadiTThI paDhamabiiesu dosu vi uddesaesa ahesattamApuDhavIe Na uvavAeyavvo, sesaM taM ceva / bhAvArtha :- A rIte samyagdaSTinA paNa lezyA sahita cAra uddezaka che, pahelA ane bIjA uddezakamAM adhaH saptama naraka pRthvImAM samyagdaSTino upapAta na kahevo joIe, zeSa pUrvavat che. II uddezaka13 thI 16 / /
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 5 micchAdiTThIhiM vi cattAri uddesagA kAyavvA jahA bhavasiddhiyANaM / bhAvArtha :- bhavasiddhikanI samAna mithyAdaSTinA paNa cAra uddezaka che. / uddezaka-17thI 20 6 evaM kaNhapakkhiehiM vi lessAsaMjuttehiM cattAri uddesagA kAyavvA jaheva bhavasiddhiehiM / bhAvArtha :- A rIte kRSNapAkSikanA lezyA sahita cAra uddezaka paNa bhasiddhikanI samAna che. II uddezaka-21thI 24 // 532 7 sukkapakkhihiM evaM ceva cattAri uddesagA bhANiyavvA / jAvavAluyappabhApuDhavikAulessa-sukkapakkhiya-khuDDAgakalioga-NeraiyA NaM bhaMte! kao uvavajjati ? goyamA ! taheva jAva No parappaogeNaM uvavajjati // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // savve vi ee aTThAvIsaM uddegA / bhAvArtha :- prazna- A rIte zuklapAkSikanA paNa lezyA sahita cAra uddezako che yAvat he bhagavan ! vAlukAprabhA pRthvInA kApotalezI zuklapAkSika laghu kalyoja rAzi pramANa nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM yAvat te paraprayogathI utpanna thatA nathI. II uddezaka-25thI 28 // // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II A sarva maLIne 28 uddezaka che. vivecanaH prastuta sUtromAM uddezaka-7 thI 28nuM saMkSipta kathana che. uddezaka-7mAM nIlalezI bhavasiddhika nairayika, uddezaka-8mAM kApotalezI bhavasiddhika nairayika saMbaMdhI kathana che. tyArapachI abhavasidghika, samyagdaSTi, mithyAdaSTi, kRSNapAkSika, zuklapAkSika nairayikonA kramazaH cAra-cAra uddezaka che. samyagdaSTi jIvo sAtamI narakamAM utpanna thatA nathI tethI sAtamI narakanA upapAtamAM sabhyaSTinuM kathana na karavuM. zeSa abhavasiddhika, mithyAdaSTi Adi bhAvo sAte ya narakamAM hoya che. tethI tenuM kathana pUrvavat jANavuM. || zataka-31/ 0 thI 28 saMpUrNa // || zataka-31 saMpUrNa
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ * ROORD zataka 32 * * * * zataka-3ra paricaya A zatakanuM nAma 'urtanA zataka' che. tenA paNa 28 uddezaka che. urtana eTale maraNa athavA zarIramAMthI AtmapradezonuM nIkaLavuM. saMsAramAM paribhramaNa karatA prANIo AyuSya pUrNa thatAM eka zarIrane choDIne anya zarIrane dhAraNa kare, tyAre kayA-kayA jIvo, kaI gatimAM, keTalI saMkhyAmAM urtana kare che ityAdi viSayanuM varNana A zatakamAM laghu yugma Adi cAra rAzinA parimANathI karyuM che. 533 ORROR uddezaka-1thI 4mAM samuccaya nairayiko ane kRSNa, nIla, kApotalezI naiyikonA uddavartana saMbaMdhI varNana che. uddezaka--5thI 8mAM bhavasiddhika samuccaya nairayiko ane bhavasidghika kRSNa, nIla ane kApotalezI nairiyakonA urtana saMbaMdhI varNana che. uddezaka-9 thI 12mAM abhavasiddhika nairayiko saMbaMdhI varNana che.. uddezaka-13 thI 16mAM samyagdaSTa naiyiko saMbaMdhI varNana che. uddezaka-17 thI 20mAM mithyAdaSTi nairayiko saMbaMdhI varNana che. uddezaka-21 thI 24mAM kRSNapAkSika nairayiko saMbaMdhI varNana che. uddezaka-25 thI 28mAM zuklapAkSika nairayiko saMbaMdhI varNana che. //////
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 O OS zataka-3ra : uddhartana zataka uddezaka-1 thI 28 zrI bhagavatI sUtra-5 RO IOS laghuyugma nairayikonI uddhartanA 1 khuDDAkaDajummaNeraiyA NaM bhaMte ! anaMtaraM uvvaTTittA kahiM gacchati, kahiM uvavajjaMtikiM Neraiesu uvavajjaMti, tirikkhajoNiesu uvavajjaMti, pucchA ? goyamA ! ! uvvaTTaNA jahA vakkatI / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! laghukRtayugma rAzi pramANa nairayiko tyAMthI nIkaLIne turaMta kyAM jAya che ane kyAM utpanna thAya che ? zuM nairayikomAM utpanna thAya che, tiryaMcamAM utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAnti pada anusAra jANavuM. 2 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvvaTTaMti ? goyamA ! cattAri vA aTTha vA bArasa vA solasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvvaTTeti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te jIvo eka samayamAM keTalA udyartana pAme che ? uttara- he gautama ! cAra, ATha, bAra, soLa, saMkhyAta ke asaMkhyAta uddhartana pAme che, mare che. rU. tenuM te! nIvA nheM kavvakRti ? goyamA ! che nahALAmaN pava, vaM tadeva / evaM so ceva gamao jAva AyappaogeNaM uvvaTTaMti, No parappaogeNaM uvvaTTaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te jIvo kaI rIte udvartana pAme che ? uttara- he gautama ! je rIte koI kUdanAro puruSa eka sthAnethI bIje sthAne pahoMcI jAya che, ityAdi pUrvavat jANavuM yAvat AtmaprayogathI uddhartana pAme che, para prayogathI nahIM. te 4 rayaNappabhApuDhavi-khuDDAgakaDajumma, pucchA ? goyamA ! evaM rayaNappabhAe vi, evaM jAva ahesattamAe / evaM khuDDAgateoga-khuDDAgadAvarajumma-khuDDAgakaliogA, NavaraM - parimANaM nALiyarvAM, sekSa ta ceva // seva mate ! seva mate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! ratnaprabhA pRthvInA laghukRtayugma rAzi pramANa nairayiko tyAMthI uddhartana pAmIne turaMta kyAM jAya che ? kyAM utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvokta narakanA kathana anusAra ratnaprabhA pRthvInA nairayikonI uddhartanAnuM kathana karavuM. te ja rIte adhaHsaptama pRthvInI uddhartanA paryaMta kahevuM. A ja rIte laghu jyoja, laghudvAparayugma, laghu kalyoja rAzi pramANa nairayikonA viSayamAM paNa jANavuM joIe. tenuM parimANa pUrvavat pota-potAnuM pRthak-pRthak kahevuM joIe. zeSa pUrvavat. II uddezaka-1 // 5 kaNhalessa-kaDajummaNeraiyA - evaM eeNaM kameNaM jaheva uvavAyasae aTThAvIsaM uddesagA
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-32: uddezaka-1 thI 28 [ 535] bhaNiyA taheva uvvaTTaNAsae vi aTThAvIsaM uddesagA bhANiyavvA NiravasesA / NavaraMuvvadRti tti abhilAvo bhANiyavvo, sesaMtaM ceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna - he bhagavan! kRSNalezI laghukRtayugma rAzi pramANa nairayiko tyAMthI nIkaLIne turaMta kyAM jAya che? kyAM utpanna thAya che? uttara- A ja kramathI upapAta zatakanA 28 uddezakanI samAna, udvartanA zatakanA paNa 28 uddezaka jANavA joIe, vizeSatA e che ke "utpanna thAya che'nA sthAne "udvartana pAme che" kahevuM joIe. zeSa pUrvavat che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che | II uddezaka-2 thI 28 | vivecana : prastuta zatakamAM kRtayugma Adi rAzinA mAdhyamathI nArakonA udvartananuM (maraNanuM) kathana che. udvartana :- nairayiko marIne karmabhUminA garbhaja manuSya ane saMjJI tiryacapaMcendriya be sthaLe ja jAya che. prathama cha narakanA nairayiko karmabhUminA garbhaja manuSyo ane saMjJI tiryaMcamAM jAya ane sAtamI narakanA nairayiko saMjJI tiryaMcamAM ja utpanna thAya che. parimANa:-kRtayugma nairayikonuM udvartana kRtayugma saMkhyAmAM ja thAya. te ja rIte vyoja nairayikonuM udvartana vyoja saMkhyAmAM, dvAparayugma nairayikonuM udvartana dvAparayugma saMkhyAmAM ane kalyoja nairayikonuM udvartana kalyoja saMkhyAmAM thAya che. utpattinI jema kudatA puruSanA daSTAMte te nairayika potAnuM pUrvasthAna choDIne utpattisthAnamAM zIghragatithI pahoMcI jAya che. tenuM udvartana AtmaRddhithI, AtmakarmathI ane AtmaprayogathI thAya che. A rIte pratyeka sthAnamAM udvartana samajI levuM. zataka-31, 3ramAM narakanI apekSAe kathana karyuM che. te ja rIte zeSa daMDakanI utpatti ane udvartanA samajI levA joIe. zataka-32/1-28 saMpUrNa che I zataka-3ra saMpUrNa che ||
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 zrI bhagavatI sUtra-5 ] | zataka-33 ROROjaLa paricaya A zatakanuM nAma ekendriya zataka che. tenA bAra avAntara zataka che ane eka-eka avAjora zatakanA 11 uddezaka che. samuccaya ekendriya, kuSNalezI ekendriya, nIlalezI ekendriya, kApotalezI ekendriya A rIte cAra zataka thAya che. te ja rIte bhavI ane abhavI ekendriyonA cAra-cAra zataka che. tema kula 12 avAntara zataka thAya che. 12 avAntara zatakamAMthI dareka zatakanA 11-11 uddezako pUrvazatakonI samAna che. tethI bAra zatakanA 10x11 = 13ra uddezaka thAya, paraMtu abhavI jIvonA cAra avAMtara zatakamAM carama ane acarama, A be uddezaka nathI; tethI 4 zatakax2 uddezaka = ATha uddezaka ochA thAya che. 13ra - 8 = 124 uddezaka thAya che. prastuta zatakamAM ekendriya jIvonA 20 bheda che. te pratyeka jIvane ATha karmanI sattA, sAta ke ATha karmanobaMdha, anaMtarotpannaka jIvone sAta karmono baMdha ane apekSAe 8 karma cAra indriyanuM AvaraNa; strIveda, puruSavedano avarodha; A 14 karmaprakRtinuM vadana hoya che. ekendriya zatakanA mAdhyamathI sUtrakAre pRthvI, pANI, agni, vAyu ane vanaspatimAM caitanyanI siddhi karI che. pRthvI Adi ekendriya jIvomAM alpavikasita cetanA hovA chatAM paNa temAM krodhAdi kaSAyo, AhArAdi daza saMjJAo, 18 pApasthAnanuM sevana hoya che. te jIvomAM AtmapariNAmo ane te anusAra thato karmabaMdha, baMdhAnusAra karmaphaLabhoga, sukha duHkha vedana ityAdi tattvo vidyamAna hoya che. A rIte ekendriya zatakamAM vividha dRSTikoNathI ekendriya jIvonuM ja sAMgopAMga nirUpaNa che.
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-73: avAMtara zataka-1 _ [ 537] zataka-33 : ekendriya zataka avAnara zataka ekendriya jIvonA bheda-prabheda :| 1 kaivihANaM bhaMte ! egiMdiyA paNNattA? goyamA ! paMcavihA egidiyA paNNattA,taM jahA-puDhavikAiyA jaavvnnssikaaiyaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. 2 puDhavikAiyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taMjahAsuhamapuDhavikAiyA ya, bAyarapuDhavikAiyA ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! be prakAra che, yathA- sUkSma pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyika. 3 suhamapuDhavikAiyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taM jahA- pajjattA suhamapuDhavikAiyA ya, apajjattA suhumapuDhavikAiyA ya / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sUkSma pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! be prakAra che, yathA-paryApta sUkSma pRthvIkAyika ane aparyApta sUkSma pRthvIkAyika. | 4 bAyarapuDhavikAiyA NaM bhaMte ! kaivihA paNNattA? goyamA ! evaM ceva / evaM AukAiyA vicaukkaeNaM bheeNaM bhANiyavvA / evaM jAvavaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavanuM ! bAdara pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! pUrvavatu be bheda che. A rIte aplAyika jIvonA paNa cAra bheda che. A rIte vanaspatikAyika paryata jANavuM. vivecana : prastuta sUtromAM ekendriya jIvonA bheda-prabheda kahyA che. ekendriya jIvonA mukhya pAMca bheda che. pRthvIkAya, aSkAya, teukAya, vAyukAya ane vanaspatikAya, te pAMcanA sUkSma ane bAdara be bheda che. tethI pa42=10 bheda thAya che. te pratyekanA paryAptA ane aparyAptA be bheda thAya che, tethI 1042=20 bheda thAya che. sUthama jIvo - sUkSma nAmakarmanA udaye je jIvonuM zarIra atyaMta sUkSma hoya, je jIvo agni, pANI, vAyu Adi koI paNa zastrothI mRtyu pAmatA na hoya, tene sUkSma jIva kahe che. tenuM AyuSya aMtarmuhUrtanuM ja hoya che. cakSu dvArA tenuM zarIra joI zakAtuM nathI. te jIvo AkhA lokamAM ThasoThasa bharelA che. sUkSma jIvo ekendriya ja hoya che.
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ | pa38 | zrI bhagavatI sUtra-5 bAdara jIva - bAdara nAma karmanA udaye je jIvonuM zarIra kaMIka dhUla hoya; je jIvo, agni, pANI Adi zastro dvArA nAza pAmatA hoya; te bAdara kahevAya che. te jIvonA zarIrane cakSu dvArA joI zakAya athavA na joI zakAya che. tenI sthiti bhinna-bhinna hoya che, te lokanA deza vibhAgamAM ja hoya che. paryAptA:- utpattisthAnamAM pahoMcIne aMtarmuhUrtamAM svayogya paryAptione pUrNa kare, tene paryAptA kahe che. ekendriya jIvone cAra paryApti hoya che, AhAra paryApti, zarIra paryApti, indriya paryApti ane zvAsocchavAsa paryApti. aparyAptA:- utpattisthAnamAM pahoMcIne svayogya paryAptio pUrNa na kare, tyAM sudhI te jIvane aparyApta kahe che. ekendriya jIvonI karmaprakRti, baMdha ane vedanA :| 5 apajjattasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte !kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammappagaDIopaNNattAo,taMjahA- NANAvaraNijjaM jaavaNtraaiy| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama! ATha karmaprakRtio hoya che. yathA- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. |6 pajjattasuhamapuDhavikAiyANaM bhate !kai kammappagaDIopaNNattAo? goyamA ! aTTha kammappagaDIo paNNattAo,taM jahA- NANAvaraNijja jaavaNtraaiy| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama! ATha karmaprakRtio hoya che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. | 7 apajjattabAyarapuDhavikAiyANaM bhaMte !kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! evaM cev| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta bAdara pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM. | 8 pajjattAbAyarapuDhavikAiyANaM bhaMte!kai kammappagaDIopaNNattAo? goyamA ! evaM ceva / evaM eeNaM kameNa jAvabAyaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM ti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama! pUrvavatu jANavuM. A rIte A ja kramathI yAvatu paryApta bAdara vanaspati paryata jANavuM. | 9 apajjattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo baMdhati ? goyamA ! sattavihabaMdhagA vi,aTThavihabaMdhagA vi / satta baMdhamANA AuyavajjAosattakammappagaDIo baMdhati, aTTha baMdhamANA paDipuNNAo aTThakammappagaDIo bNdhti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara-he gautama! sAta athavA ATha karma bAMdhe che. sAta karma bAMdhe to AyuSya karmane choDIne sAta karmaprakRtio bAMdhe che. ATha karmane bAMdhe, to pratipUrNa ATha karmaprakRtio bAMdhe che.
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-33: avAMtara zataka-1 | | pa39 ] |10 pajjattasuhumapuDhavikAiyA NaM bhaMte ! kai kammappagaDIo baMdhati ? goyamA ! evaM ceva / evaM savve jAvapajjattabAyaravaNassaikAiyANaM bhate !kai kammappagaDIo badhati? goyamA ! evaM cev| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paryApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttarahe gautama! pUrvavat jANavuM. A rIte sarva ekendriya jIvonA viSayamAM baMdhanuM kathana karavuM joIe. yAvatu. prazna- he bhagavan! paryApta bAdara vanaspatikAyika jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM. |11 apajjattasuhumapuDhavikAiyANaMbhaMte !kai kammappagaDIo vedeti? goyamA !coddasa kammappagaDIoveta,taMjahA-NANAvaraNijjajAvaaMtarAiya,soidiyavajjha,cakkhidiyavajjha, ghANidiyava, jibhidiyavajjhaM, itthiveyavajjhaM, purisveyvjjhN| evaM caukkaeNaM bheeNaM jAvapajjattabAyaravaNassaikAyA NaM bhaMte !kai kammappagaDIo vedeti? goyamA ! evaM ceva coddasa kammappagaDIo vedeti // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // zabdArtha:- vajuM - vadhya, varya, avarodhaka, Avaraka. bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama ! te cauda karma pravRtionuM vedana kare che. yathA- (1thI 8) jJAnAvaraNIya yAvatu aMtarAya, (9) zrotendriya avarodhaka-zroteMdriyAvaraNa, (10) cakSurindriya avarodhaka-cakSurindriyAvaraNa, (11) dhrANendriya avarodhaka dhrANendriyAvaraNa, (12) jihendriya avarodhaka-jihA indriya AvaraNa, (13) strIveda avarodhaka-strIvedAvaraNa, (14) puruSaveda avarodhaka-puruSavedAvaraNa. A rIte sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyAptanA cAra bheda pUrvaka kathana karavuM yAvatu-prazna-he bhagavan! paryApta bAdara vanaspatikAyika jIvo keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama! pUrvavatu cauda karmaprakRtionuM vedana kare che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II uddezaka-1I. vivecana : prastuta sUtromAM ekendriya jIvomAM karma sattA, karmabaMdha, karmavedana saMbaMdhI vicAraNA che. karma sattA H- jIva adhyAtma vikAsa karIne kSapakazreNi para AruDha thaIne mohanIya karmano nAza na kare tyAM sudhI tene ATha karmanI sattA hoya che. ekendriya jIvone prathama guNasthAna hoya che. tenI cetanA alpa vikasita hovA chatAM tene ATha karmonI sattA hoya che. karma baMdha - ekathI nava guNasthAnamAM trIjuM guNasthAna choDIne pratyeka guNasthAnanA jIvo samaye-samaye sAta ke ATha karmono baMdha kare che. ekendriya jIvo paNa AyuSyano baMdha kare tyAre ATha karmono baMdha kare ane te sivAyanA samayamAM sAta karmono baMdha kare che. karmavedana - daza guNasthAna sudhInA jIvo ATha karmanuM vedana kare che. ekendriya jIvo paNa ATha karmanuM vedana kare che. te uparAMta ekendriya jIvone eka sparzendriya ja hoya che. zeSa zrotendriya Adi cAra indriyanuM AvaraNa
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 540 | zrI bhagavatI sUtra-5 hoya che. sUtrakAre tene zrotendriya avarodhaka Adi cAra prakRti kahI che. temaja ekendriyomAM napuMsakaveda ja hoya che. strI ke puruSavedajanya karmanuM AvaraNa hovAthI strIveda ke puruSavedanA avarodhaka karma(prakRti)nuM vedana kare che. A rIte ekendriya jIvo ATha karmacAra indriya avarodhaka+strIveda avarodhaka+puruSaveda avarodhaka = 14 prakRtinuM vedana kare che. zrotendriya avarodhaka AdijJAnAvaraNIya karmanI ja uttara prakRti che. tema chatAM sUtrakAre tenuM pRthak kathana karIne sUcita karyuM che ke ekendriya jIvone eka sparzendriya ane napuMsakaveda ja hoya che. sarva prakAranA ekendriya jIvo, A 14 prakRtinuM vedana kare che. sovijJa:- zrotendriya vadhya- zrotendriyanuM hanana karavA yogya karma arthAt zrotendriyanuM AvaraNa karanAra karma.je karma prakRtinA udayathI zrotendriyanI prAptimAM avarodha thAya te karmane zrotendriyavadhya-avarodhaka karma kahe che. A rIte cakSurindriyavadhya Adi jANavuM. sthivecavajJa strIvedavadhyaH-je karmanA udayathI strIvedanI prApti na thAya tene strIvedavadhya karma kahe che. te ja rIte puruSavedavadhya-avarodhaka karma paNa jANavuM. (aa zataka-33/1/1 saMpUrNa ) avAntara zataka-1: uddezaka-ra anaMtarotpannaka ekendriya - | 12 kaivihANaMbhaMte!aNaMtarovavaNNagAegiMdiyA paNNattA?goyamA!paMcavihAaNaMtarovavaNNagA egidiyA paNNattA,taMjahA- puDhavikAiyA jaavvnnssikaaiyaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! anaMtarotpannaka ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara-he gautama anaMtaropapannaka ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. | 13 aNaMtarovavaNNagANaMbhate! puDhavikAiyAkaivihApaNNattA?goyamA!duvihApaNNattA,taM jahA-suhampuDhavikAiyAya,bAyarapuDhavikAiyAya / evaMdupaeNaM bheeNaM jaavvnnssikaaiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! be prakAra che, yathA-sukSma pRthvIkAyika ane bAdarapRthvIkAyika. A rIte be bhedathI yAvatu vanaspatikAyika paryata jANavA. 14 aNaMtarovavaNNagasuhamapuDhavikAiyANaMbhaMte !kaikammappagaDIopaNNattAo?goyamA! aTTha kammappagaDIo paNNattAo,taMjahA- NANAvaraNijja jAvaaMtarAiyaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka sukSma pIkAyika jIvone keTalI karmapravRtio hoya che? uttara- he gautama! ATha karmaprakRtio hoya che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya.
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-33: avAMtara zataka-1 [ 541] 15 aNaMtarovavaNNagabAyarapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA!aTThakammappagaDIopaNNattAo,taMjahA- NANAvaraNijjaMjAvaaMtarAiyAM evaM jAva aNaMtaro- vavaNNagabAyaravaNassaikAiyANaM ti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka bAdara pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama ! ATha karmaprakRtio hoya che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvat aMtarAya. A rIte anaMtarotpannaka bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. 16 aNaMtarovavaNNagasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo baMdhati? goyamA! AuyavajjAo satta kammappagaDIo baMdhati / evaM jAvaaNaMtarovavaNNaga bAyaravaNassai ttiA bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama! AyuSya karma sivAya zeSa sAta karma pravRtio bAMdhe che, A rIte yAvata anaMtarotpannaka bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. 17 aNaMtarovavaNNagasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte !kai kammappagaDIo vedeti? goyamA ! cauddasa kammappagaDIo vedeti,taMjahA- NANAvaraNijja,taheva jaavpurisveyvjhN| evaM jAvaaNaMtarovavaNNagabAyaravaNassaikAiyatti / seva bhate !sevaM bhate ! // bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka sUkSma pRthavIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara- he gautama! cauda karma prakRtionuM vedana kare che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvana puruSaveda- vadhya. A rIte yAvat anaMtarotpannaka bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || uddezaka-2TI vivecana : prastuta uddezakamAM anaMtarotpannaka ekendriya jIvonA bheda-prabhedanuM kathana karIne temAM karmanI sattA, baMdha ane vedananuM pratipAdana che. anaMtarotpannaka ekendriyonA bheda - tenA mukhya bheda pAMca che. pRthvIkAyika yAvatu vanaspatikAyika. tenA sUkSma ane bAdara evA be-be bheda che. tethI pa42=10 bheda thAya che. anaMtarotpannaka(utpattinA prathama samaye) jIvo aparyAptA ja hoya che. tethI tenA paryAptA ke aparyApta rUpa be-be bheda thatA nathI. anaMtarotpannaka ekendriyone karmasattA - anAdikAlathI karmonI paraMparA bhava-bhavAMtarathI jIvanI sAthe ja hoya che. tethI utpattinA prathama samaye paNa te jIvone ATha karmonI sattA hoya che. anatarotpannaka ekendriyone karmabadhaH-te jIvo AyuSyane choDIne zeSa sAta karmono baMdha kare che. utpattinA prathama samaye koI paNa jIva AyuSyano baMdha karatA nathI. anaMtarotpannaka ekendriyo cauda prakRtinuM vedana kare che. ( zataka-33/1/ra saMpUrNa .
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ 542 avAntara zataka-1 : uddezaka-3 zrI bhagavatI sUtra-5 paraMparotpatraka ekendriyaH 18 kaivihANaM bhaMte! paraMparovavaNNagA egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA paraMpa vavaNNagA egiMdiyA paNNattA, taM jahA - puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / evaM cakkao o jahA ohiya uddesae / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! paraMparotpannaka ekendriya jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama! pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. A rIte aughika uddezaka anusAra cAra-cAra bheda kahevA joIe. 19 paraMparovavaNNaga-apajjatta suhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohiya uddesae taheva NiravasesaM bhANiyavvaM jAva vaDala jevRti / seva mate ! seva mate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paraMparotpannaka aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che ? uttara- he gautama ! A rIte A ja abhilApathI aughika uddezaka anusAra yAvat cauda karma prakRtionuM vedana kare che, tyAM sudhI kathana karavuM // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che / / / / uddezaka-3 || || zataka-33/1/3 saMpUrNa // avAntara zataka-1 : uddezaka-4 thI 11 anantarAvagADha Adi ekendriyoH // 20 gADhA hA anntrovvnnnngaa| paraMparogADhA jahA prNprovvnnnngaa| aNaMtarAhAragA jahA anntrovvnnnngaa| paraMparAhAragA jahA prNprovvnnnngaa| aNaMtarapajjattagA jahA annNtrovvnnnngaa| paraMparapajjattagA jahA paraMparovavaNNagA / carimA vi jahA paraMparovavaNNagAtaheva / pUrva azmiA vi|DvA rikSa dresA / / seva te! seva mate ! // bhAvArtha :- anaMtarAvagADha ekendriyonuM kathana atyaMtarotpannakanI samAna jANavuM. // 4 // paraMparAvagADhanuM kathana paraMparotpannakanI samAna jANavuM. // 5 // anaMtarAhArakanuM kathana anaMtarotpannakanI samAna jANavuM. // 6 // paraMparAhArakanuM kathana paraMparotpannakanI samAna jANavuM. // 7 II anaMtara paryAptakanuM kathana anaMtarotpannakanI samAna jANavuM. // 8 // paraMpara paryAptakanuM kathana paraMparotpannakanI samAna jANavuM. / 9 / caramanuM kathana paraMparotpannakanI samAna jANavuM. II 10 / A ja rIte acarama paNa kahevA joIe. A rIte
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-33: avAMtara zataka-1 543 11 uddezaka che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II || 11 // vivecana : - prastuta 4 thI 11 uddezakamAM atidezAtmaka kathana che. anaMtarotpannaka, anaMtarAvagADha, aMnatarAhAraka ane anaMtaraparyAptaka ekendriya A cAranuM kathana eka samAna che ane samuccaya ekendriya, paraMparAtpannaka, paraMparAvagADha, paraMparAhAraka, paraMparaparyAptaka, carama ane acarama ekendriya A sAtanuM kathana eka samAna che. / uddezaka-4thI 11 zataka-33/1/4-11 saMpUrNa . zataka-33 / avAMtara zataka-1 saMpUrNa |
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 cha OS zataka-33 avAntara zataka-2 H uddezaka-1 zrI bhagavatI sUtra-5 RO ZOG kRSNalezI ekendriyaH 1 ivihANaM bhaMte! kaNhalessA egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA kahA egiMdiyA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI ekendriya jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! kRSNalezI ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika. 2 kaNhalessA NaM bhaMte ! puDhavikAiyA kaivihA paNNattA ? goyamA ! duvihA paNNattA, taM jahA- suhumapuDhavikAiyA ya, bAyarapuDhavikAiyA ya / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI pRthvIkAyikanA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! be prakAra che, yathA- sUkSma pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyika. 3 kaNhalessA NaM bhaMte ! suhumapuDhavikAiyA kaivihA paNNattA ? goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNaM caukkaobheo jaheva ohiya uddesae jAva vaNassaikAiya tti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI sUkSma pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! aughika uddezaka anusAra jANavuM. A abhilApathI cAra bheda yAvat vanaspatikAyika paryaMta jANavuM. 4 kaNhalesa apajjattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo paNNattAo ? gomA ! evaM ceva eNaM abhilAveNaM jaheva ohiya- uddesae taheva paNNattAo, taheva vaMyaMti, tadeva jevRti / seva maMte ! seva maMte ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che ? utta2- he gautama ! A ja rIte aughika uddezaka anusAra te ja karmaprakRtio kahevI joIe tathA te ja rIte teno baMdha ane vedana paNa kahevuM joIe. || zataka-33/2/1 saMpUrNa // avAntara zataka-2 H uddezaka-ra anantarotpatraka kRSNalezI ekendriya : 5 kaivihANaM bhaMte! aNaMtarovavaNNaga-kaNhalessa- egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-33: avAMtara zataka-2 545 | aNaMtarovavaNNagA kaNhalessA egidiyA paNNattA / evaM eeNaM abhilAveNaM taheva duyao bheo jAvavaNassaikAiyatti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka kuSNalezI ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttarahe gautama ! anaMtarotpannaka kRSNalezI ekendriya jIvonA pAMca prakAra che. A rIte te ja abhilApathI pUrvokta rUpe be bheda karatAM vanaspatikAyika paryata jANavuM. 6 aNaMtarovavaNNaga-kaNhalessa-suhumapuDhavikAiyANaM bhate! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA !evaMeeNaM abhilAveNaM jahA ohio aNaMtarovavaNNagANaM uddesao taheva jAva vedeti // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna-he bhagavan! anaMtarotpannaka kRSNalezI sUkSmapRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio kahI che? uttara- he gautama ! pUrvokta abhilApathI aughika anaMtarotpannaka uddezaka anusAra yAvat 14 prakRtinuM vedana kare che. A zataka-33/ra/ra saMpUrNa ) | avAntara zataka-raH uddezaka 3-11 | paraMparAtpannaka Adi kRSNalezI ekendriya: 7 kaivihANaM bhaMte ! paraMparovavaNNagA kaNhalessA egidiyA paNNattA? goyamA ! paMcavihA paraMparovavaNNagA kaNhalessA egidiyA paNNattA,taM jahA-puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / evaM eeNa abhilAveNataheva caukkaobheo jaavvnnssikaaiytti| bhAvArtha -prazna- he bhagavan! paraMparAtpannaka kRSNalezI ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttarahe gautama!paraMparotpannaka kRSNalezI ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA-pRthvIkAyika yAvatuvanaspatikAyika. A rIte A abhizApathI, te ja cAra bheda vanaspatikAyika paryata jANavA. 8 paraMparovavaNNaga-kaNhalessa apajjaktasuhuma puDhavikAiyANaMbhaMte !kai kammappagaDIo pnnnnttaao| goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNa jaheva ohio paraMparovavaNNaga uddesao taheva jaavvedeti| evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiyaegiMdiyasae ekkArasa uddesagA bhaNiyAtaheva kaNhalessasae vibhANiyavvA jAvacarimaacarimakaNhalessA egidiyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paraMparAtpannaka kRSNalezI aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama! pUrvokta abhilApathI audika uddezaka anusAra paraMparotpannaka sabaMdhI kathana karavuM yAvatu vedana kare che, tyAM sudhI jANavuM. audhika ekendriya zatakamAM 11 uddezaka kahyA che, te ja rIte kRSNalezI zatakamAM paNa kahevuM joIe yAvat carama ane acarama kRSNalezI ekendriya paryata jANavuM.
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 ] zrI bhagavatI sUtra-5 vivecana : prathama avAntara zatakamAM samuccaya ekendriya jIvonuM kathana karyuM che. bIjA avAjora zatakamAM kRSNalezI ekendriya jIvonuM kathana pUrvavat jANavuM. (aa zataka-33/2/3-11 saMpUrNa zataka-33H avAntara zataka-ra saMpUrNa |
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 33 : avAMtara zataka--3 thI 12 O fjny zataka-33 avAntara zataka-3 thI 12 547 RO IOS nIlalezI, kApotalezI ekendriya : 1 jahA kaNhalessehiM bhaNiyaM evaM NIlalessehi vi sayaM bhANiyavvaM // sevaM bhaMte! sevaM bhate ! // evaMkAulessAhi vi sayaM bhANiyavvaM, NavaraM 'kAulesse' ti abhilAvo bhANiyavvo / bhAvArtha :- kRSNalezInI samAna nIlalezInA viSayamAM paNa eka zataka kahevuM joIe. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II avAntara zataka--3 / / kApotalezInA viSayamAM paNa A ja rIte zataka kahevuM joIe. temAM 'kApota lezyA' e pramANe pATha kahevo joIe.(A zatakamAM tejolezyAnI gaNanA karI nathI.) II avAntara zataka-4 // bhavasiddhika ekendriyaH 2 kaivihANaM bhaMte ! bhavasiddhiyA egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA bhavasiddhiyA egiMdiyA paNNattA, taM jahA - puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / bheo caukkao jAva vaNassaikAiya tti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! bhavasiddhika ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika, tenA cAra bheda Adi vaktavyatA vanaspatikAyika paryaMta jANavI. 3 bhavasiddhiyaapajjattasuhUmapuDhavikkAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNa jaheva paDhamillagaM egiMdiyasayaM taheva bhavasiddhiya sayaM pi mALiyAM|ddeza ravADI taheva nAvaaoitti tevuM te ! seva mate !!! 11 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhavasiddhika aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che ? uttara- he gautama ! prathama ekendriya zataka anusAra bhavasiddhika zataka paNa kahevuM joIe. uddezakono krama paNa te ja rIte acarama uddezaka paryaMta jANavo. // avAntara zataka-5 // te kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya H 4 kaivihANaM bhaMte ! kaNhalessA bhavasiddhiyA egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA kaNhalessA bhavasiddhiyA egiMdiyA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA jAvavaNassaikAiyA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika.
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 548 / zrI bhagavatI sUtra-5 | | 5 kaNhalessabhavasiddhiyapuDhavikAiyA NaM bhaMte! kaivihA paNNattA? goyamA! duvihA paNNattA,taMjahA-suhumapuDhavikAiyA ya, bAyarapuDhavikAiyA y| bhAvArtha:- prazna-mAvan ! vezI mavasiddhi pRthvI45 vona 241 2 cha ? uttrhe gautama! be prakAra che, yathA- sUma pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyika, | 6 kaNhalessabhavasiddhiyasuhamapuDhavikAiyA NaM bhate !kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,taMjahA-pajjattagAya apajjattagAya / evNbaayraavi| eeNaM abhilAveNaM tahevacaukkaobheo bhaanniyvvo| bhAvArtha:- prazna- bhagavana! sezI bhavasiddhi sukSma pRthvIyi vona 240 prA2cha? uttara- he gautama! be prakAra che, yathA-paryAptA ane aparyAptA. A ja rIte bAdara pRthvIkAyika jIvonA be bheda che. A abhizApathI te ja rIte cAra-cAra bheda kahevA joIe. 7 kaNhalessabhavasiddhiyaapajjattasuhumapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohiyauddesae taheva jAvavedeti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI bhavasiddhika aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio che? uttara- he gautama! audhika uddezaka anusAra A abhizApathI yAvat vedana kare che. tyAM sudhI hoy.|| 6desh-1|| |8 kaivihANaMbhaMte !aNaMtarovavaNNagAkaNhalessA bhavasiddhiyA egidiyA paNNattA? goyamA !paMcavihA aNaMtarovavaNNagAkaNhalessA bhavasiddhiyA egidiyA, evaM jAvavaNassai kaaiyaa| bhAvArtha - praznahe bhagavan! anaMtarotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra cha ? 612- gautama ! pAMya 2 cha, yathA- pRthvI yi yAvat vanaspatiya. | 9 aNatarovavaNNaga-kaNhalessa bhavasiddhiya-puDhavikAiyANa bhate!kaivihA paNNattA? goyamA ! duvihA paNNattA,ta jahA-suhumapuDhavikAiyA, evaM duyao bheo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika pRthvIkAyika jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! be prakAra che, yathA- sUkSma pRthvIkAyika ane bAdara pRthvIkAyika. A rIte - meharAvA . 10 aNaMtarovavaNNaga-kaNhalessa bhavasiddhiya suhamapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA! evaM eeNaM abhilAveNaM jaheva ohio aNaMtarovavaNNauddesagotaheva jaavvedeti| evaM eeNaM abhilAveNaM ekkArasa viuddesagAtaheva bhANiyavvA jahA ohiyasae jAvaacarimo tti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio che? uttara- he gautama ! anaMtarotpannakanA audhika uddezaka anusAra, ahIM paNa yAvata
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-33: avAMtara zataka-3 thI 12 | 549 | vedana kare che. tyAM sudhI kathana karavuM joIe. A abhizApathI auvika zataka anusAra 11 uddezaka yAvata 'acarama" uddezaka paryata jANavuM. // avAjora zataka-$ll nIlalezI, kApotalezI bhavasiddhika ekendriya - | 11 jahA kaNhalessabhavasiddhiehiM sayaM bhaNiyaM evaMNIlalessabhavasiddhiehiM visayaM bhANiyavvaM / evaM kAulessa bhavasiddhiehiM vi sayaM / bhAvArtha - kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya zataka anusAra nIlezI bhavasiddhika ekendriyanA viSayamAM paNa zataka kahevuM joIe. kApota lezI bhavasiddhika ekendriyanuM kathana paNa pUrvavat che. avAva za0-7-8 abhavasiddhika ekendriya:| 12 kaivihANaMbhate!abhavasiddhiyAegidiyApaNNattA?goyamA!paMcavihAabhavasiddhiyA egidiyA paNNattA,taMjahA-puDhavikAiyA jAvavaNassaikAiyA / evaMjaheva bhavasiddhiyasayaM bhaNiya,taheva abhavasiddhiyasayaNavaraNava uddesgaacrmacrmuddesgvjjaa,sesthev| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! abhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! abhavasiddhika ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA-pRthvIkAyika yAvata vanaspatikAyika. A rIte bhavasiddhika zataka anusAra abhayasiddhika zataka paNa kahevuM joIe paraMtu ahIM 'carama ane acarama' te be uddezaka choDIne nava uddezaka kahevA joIe. zeSa pUrvavat che. te avAntara zataka-9 vivecana : abhavasiddhika jIva acarama hoya che. tethI temAM "carama ane acarama" evA be vibhAga nathI. tethI be uddezaka choDIne nava uddezaka thAya che. kRSNa-nIla-kApotalezI abhavasiddhika ekendriya:|13 evNknnhlessabhvsiddhiyegidiysyNpi| NIlalessaabhavasiddhiyaegidiya vi sayaM / evaM kAulessaabhavasiddhiyasayaM vi / evaM cattAri vi abhavasiddhiyasayANi, NavaNava uddesagA bhavaMti / evaM eyA vi bArasa egidiyasayANi bhvNti| bhAvArtha-A rIte kRSNalezI abhavasiddhika ekendriya zataka paNa jANavuM. A rIte nIlalezI abhavasiddhika ekendriya zataka paNa jANavuM. A rIte kApotalezI abhayasiddhika ekendriya zataka paNa kahevuM joIe. abhavasiddhikanA cAra zataka che ane pratyekamAM nava-nava uddezaka che. A rIte kula maLIne ekendriyanA bAra zataka che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che /avA za-10-11-12 // avAntara zataka-3 thI 1ra saMpUrNa | ne zataka-33 saMpUrNa
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 550] zrI bhagavatI sUtra-5 | zataka-34 | 2O12che. paricaya DRDROR A zatakanuM nAma zreNI zataka che. temAM jIvane gamana yogya AkAzapradezanI paMkti rU5 zreNInuM kathana che. te zreNInA AdhAre ekendriya jIvonI vigrahagatinA vividha vikalpo ane tenA kAlamAnanuM vistRta varNana A zatakamAM che. viSayanI pradhAnatAe "zreNI zataka' te sArthaka nAma che. A zatakamAM 12 avAMtara zataka che ane eka-eka zatakanA 11-11 uddezaka che. (1) avAMtara zataka-1. ekendriya zreNI zataka. tenA 11 uddezaka-(1) audhika ekendriya zreNI (2) anaMtarotpannaka ekendriya zreNI (3) paraMparAtpannaka ekendriya zreNI (4) anaMtarAvagADha ekendriya zreNI (5) paraMparAvagADha ekendriya zreNI (6) anaMtarAhAraka ekendriya zreNI (7) paraMparAhAraka ekendriya zreNI (8) anaMtara paryApta ekendriya zreNI (9) paraMpara paryApta ekendriya zreNI (10) carama ekendriya zreNI (11) acarama ekendriya zreNI. (2) avatara zataka-2. kRSNalezI ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (3) avAMtara zataka-3. nIleza ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (4) avAMtara zataka-4, kApotalezI ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (5) avAMtara zataka-5. bhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. () avAMtara zataka- kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (7) avAMtara zataka-7. nIlalezI bhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (8) avAMtara zataka-8, kApotalezI bhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA 11 uddezaka che. (9) avAMtara zataka-9. abhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA nava uddezaka che. (10) avAMtara zataka-10. kRSNalezI abhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA nava uddezaka che. (11) avAMtara zataka-11. nIlalezI abhayasiddhika ekendriya zreNI zatakanA nava uddezaka che. (12) avAMtara zataka-12, kApotalezI abhavasiddhika ekendriya zreNI zatakanA nava uddezaka che. abhavI jIvomAM carama ane acaramanA bheda hotA nathI. tethI abhavI ekendriya zatakamAM aMtima be uddezaka nathI. A zatakamAM, ekendriya jIvonI ekendriyomAM utpatti thAya, te apekSAe vigraha gatinuM kathana karyuM che. jIvonI gati, AkAzapradezanI paMkita rUpa zreNInA AdhAre thAya che. te zreNIonA sAta prakAra che. jIvanuM utpattisthAna jyAM hoya tene anukuLa zreNIthI gamana karIne jIva utpattisthAnamAM eka, be, traNa ke cAra samayamAM pahoMcI jAya che. ekendriya jIvo saMpUrNa lokamAM vyApta che. temaja te lokanA eka caramAMthI bIjA caramatamAM paNa utpanna thaI zake che. tethI vividha sthAnanI apekSAe tenA vividha vikalpo thaI zake che.
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34 551 | jIvanI gamanazreNI anusAra teno vigrahagatino samaya nizcita thAya che. jo te samazreNIthI ja jAya to eka samaya, ekato vakrA zreNIthI jAya to be samaya, dvi vakrA zreNIthI jAya to traNa samaya thAya, A rIte zreNI pramANe samaya lAge che. jIvane pUrvI caramAMtathI pazcimI caramatamAM jatAM eka, be athavA traNa samaya. A ja rIte pUrvathI pUrvamAM jatAM eka, be athavA traNa samaya. pUrvathI uttara athavA dakSiNamAM be athavA traNa samaya lAge che. manuSyalokathI ratnaprabhApRthvInA caramatamAM jatA ke AvatA jIvane eka, be athavA traNa samaya lAge che. manuSyalokathI zarkarA prabhA Adi pRthvInA caramatamAM jatA ke AvatA jIvane be athavA traNa samaya lAge che. manuSya lokathI upara, nIce athavA tirachAvidizAmAM(viSamazreNImAM) jatA jIvane be,traNa athavA cAra samaya lAge che ane dizAmAM(samazreNImAM) jatAM eka,be,traNa samaya lAge che. trasanADIthI trasanADImAM jatA jIvane eka, be, traNa samaya lAge che, sthAvaranADIthI trasanADImAM athavA sthAvaranADIthI sthAvaranADImAM jatAM, eka, be, traNa samaya lAge che tathA viSama zreNImAM, vidizAmAM athavA upara, nIce, tirachA jatAM be, traNa athavA be, traNa, cAra samaya athavA traNa ke cAra samaya lAge che. jIvane lokamAM sthAvaranADI, trasanADI Adi game te kSetramAM utpanna thavAnuM hoya, topaNa te jIva cAra samayamAM pahoMcI jAya che. A rIte jIvanA utpattisthAna anusAra tenI gati ane tenA kAlamAnamAM vividhatA hoya che. AyuSya ane utpattinI tulyatA ane vibhinnatAnA AdhAre tenA cAra bhaMga tathA tenA cAra prakAranA karmabaMdhanuM sUtrakAre varNana karyuM che. anantarotpannaka, anantarAvagADha, anantarAhAraka, anantara paryAptaka, A cAre uddezakanuM varNana paNa pUrvavat che paraMtu temAM jIvanA bheda 10 che. sAta karmano baMdha thAya che, be samudyAta hoya che, AyuSya ane utpattinI caubhaMgImAMthI prathama be bhaMga ja hoya che. paraMparAtpannaka Adi zeSa cha uddezaka prathama uddezakanI samAna che.
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ papara cha OS zataka-34 : zreNI zataka avAMtara zataka-1 : uddezaka-1 zrI bhagavatI sUtra-5 ROR IOS ekendriya jIvonI vigrahagatiH 1 ivihANaM bhaMte ! egiMdiyA paNNattA ? goyamA ! paMcavihA egiMdiyA paNNattA, taM jahA- puDhavikAiyA jAva vaNassaikAiyA / evaM ete caukkaeNaM bheeNaM bhANiyavvA jAva vaNassaikAiyA | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! ekendriya jIvonA keTalA prakAra che ? uttara- he gautama ! ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvat vanaspatikAyika, A rIte pUrvokta(sUkSma, bAdara, paryApta ane aparyApta) cAra bheda vanaspatikAyika paryaMta jANavuM. 2 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puracchimille carimaMte samohae, samohaNittA je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paccatthimille carimaMte apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kaisamaeNaM viggaheNaMuvavajjejjA ? goyA ! esaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna-- he bhagavan ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, A ratnaprabhA pRthvInA pUrva dizAnA caramAntamAM mAraNAMtika samuddAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pazcima caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! eka samaya, be samaya athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. 3 sekeNadveNaM bhaMte ! evaM kuccai - egasamaieNa vA dusamaieNa vA jAva uvavajjejjA ? evaM khalu goyamA ! mae satta seDhIo paNNattAo, taM jahA - ujjuAyatA seDhI, egaovaMkA, duhaovaMkA, egaokhahA, duhaokhahA, cakkavAlA, addhacakkavAlA / ujjuAyatAe seDhIe uvavajjamANe egasamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA / egaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe dusamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA / duhaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe tisamaieNaM viggaNaM uvvjjejjaa| se teNaTTeNaM goyamA ! jAva uvavajjejjA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke te eka samaya, be samaya ke traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! meM sAta zreNIo kahI che, yathA- (1) Rju AyatA, (2) ekatovakrA, (3) ubhayatovakrA, (4) ekataH khA, (5) ubhayataH khA, (6) cakravAla ane (7) ardhacakravAla. je pRthvIkAyika jIva Rju AyatA zreNIthI arthAt RjugatithI utpanna thAya che, te eka samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. je ekato vakrA zreNI arthAt eka vaLAMkavALI gatithI utpanna thAya, te be samayanI vigrahagatithI
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 | 553 | utpanna thAya che. je ubhayato vakrA zreNI arthAtu be vaLAMkavALI gatithI utpanna thAya, te traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. he gautama! tethI te pramANe kathana karyuM che ke te jIva eka samaya, be samaya, traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. | 4 apajjattasuhamapuDhavikAieNaMbhate! imIserayaNappabhAe puDhavIe purathimillecarimate samohae,samohaNittAjebhavieimIserayaNappabhAepuDhavIephaccathimillecarimatepajjattasuhama puDhavikAiyattAe uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? ___ goyamA ! egasamaieNa vA,sesaMtaMceva jAvaseteNaTeNaM jaavvigghennNuvvjjejjaa| evaM apajjattasuhamapuDhavikAio purathimillecarimaMtesamohaNAvettA paccathimille carimaMte bAdarapuDhavikAiesu apajjattaesuuvavAeyavvo, tAhetesuce pjjttesu| evaM AukAi esucattAri AlAvagA-suhumehiM apajjattaehiM tAhe pajjattaehiM, bAyarehiM apajjattaehiM tAhepajjattaehiM uvvaaeyvvo| evaMcevasuhumateukAiehiM vi apajjattaehiM tAhepajjattae hiM uvvaaeyvvo| bhAvArthaH-prazna-he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAttika samuddAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pazcimI caramAntamAM paryApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to he bhagavan! te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavat te jIva eka samaya, be samaya athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che, te pramANe kathana karavuM. A rIte aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvanuM pUrvI caramAttathI mAraNAntika samughAta sahita mRtyu pAmIne pazcimI caramAntamAM aparyApta bAdara pRthvIkAyikapaNe ane tyAM ja paryAptapaNe utpattinuM kathana karavuM joIe. A rIte aplAyika jIvanA cAra AlApaka che, yathA-sUkSma aparyApta, sUkSma paryApta, bAdara aparyApta ane bAdara paryAptamAM utpatti kahevI joIe ane A ja rIte sUkSma teukAyika aparyApta ane paryAptamAM utpatti kahevI joIe. [5 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe purathimille carimatesamohaesamohaNittAjebhaviemaNussakheteapajjattabAyarateukAiyattAe khavajjittae seNaMbhaMte !kaisamaieNaviggaheNaMuvavajjejjA?sesaMtaMceva / evaMpajjattabAyasteukAiyattAe uvvaaeyvvo| vAukAiesusuhumabAyaresujahA aaukaaiesuuvvaaiothaauvvaaeyvyo| evaM vnnssikaaiesuvi| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, A ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAttika samudughAta karIne manuSya kSetramAM aparyApta bAdara teukAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM. A rIte paryApta bAdara teukAyikapaNe paNa upapAta kahevo joIe. je rIte sUkSma ane bAdara aplAyikano upapAta kahyo, te ja rIte sUkSma ane bAdara vAyukAyika ane vanaspatikAyikamAM paNa upapAta kahevo joIe. |6 pajjattasuhumapuDhavikAieNaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe, pucchA?
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 554 zrI bhagavatI sUtra-5 goyamA ! evaM pajjattasuhumapuDhavikAio vi purathimille carimaMte samohaNAvettA eeNaM ceva kameNaM eesuceva vIsAe ThANesuuvavAeyavvo jAvabAyaravaNassaikAiesu pajjattaesuvi / evaM apajjaktabAyarapuDhavikAio vi / evaM pajjattabAyarapuDhavikAio vi| evaM AukAio vicausu vigamaesu purathimille carimaMte samohae, eyAe ceva vattavvayAe eesuceva vIsAe ThANesu uvavAeyavyo / suhumateukAio vi apajjattao pajjattao ya eesuceva vIsAe tthaannesuuvvaaeyvvo| bhAvArtha:- -bhagavana ! paryApta sukSma pRthvImAthi 04, 2tnaprabhA 5thvInA pUrvI ya2matithI mAraNAMtika samughAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pazcimI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya to keTalA samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! A ja rIte paryApta sUkSma pRthvIkAyika jIvano paNa ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAntika samudyAta sahita mRtyu pAmIne anukrame yAvat bAdara vanaspatikAyika sudhInA visa sthAnomAM upapAta kahevo joIe. A rIte aparyApta bAdara pRthvIkAyika ane paryApta bAdara pRthvIkAyikano paNa upapAta kahevo joIe. A rIte cAra prakAranA akhAyika jIvo paNa pUrvI caramAnsathI mAraNAttika samughAta karIne pazcimI caramAntamAM vIsa bheda paNe utpanna thAya, to tenI utpattinuM kathana pUrvavatu jANavuM. te ja rIte aparyApta ane paryApta sUkSma teukAyika jIvonI vIsa sthAnamAM utpatti thAya. tenuM kathana pUrvavat jANavuM. 7 apajjattabAyarateukAieNaMbhaMte! maNussakhettesamohae, samohaNittAje bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paccatthimille carimate apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaeNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA !sesaMtaheva jaavsetennttennN| evaMpuDhavikAiesucauvihesuviuvavAeyavvo, evaM AukAiesucauvihesuvi,teukAie susuhumesu apajjattaesupajjattaesu ya evaM ceva uvvaaeyvyo| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! aparyApta bAdara teukAyika jIva, manuSya kSetrathI mAraNAMtika samudyAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pazcimI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to he bhagavan! te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvavatu jANavuM. A rIte aparyApta bAdara teukAyika jIvano cAre prakAranA pRthvIkAyikamAM, cAre prakAranA aSkAyikamAM tathA aparyApta ane paryApta sUkSma teukAyikamAM paNa upapAta kahevo joIe. 8 apajjattabAyarateukAie NaM bhaMte ! maNussakhette samohae, samohaNittA je bhavie maNussakhette apajjattabAyarateukAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaeNaM, viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA!sesataMJca / evNpjjttbaayrteukaaiyttaaeviuvvaaeytvo| vAukAiyattAe yavaNassaikAiyattAe ya jahA puDhavikAiesutahevacaukkaeNaM bheeNaM uvavAeyavyo / evaM
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-34 : avAMtara zata-1 555 pajjattabAyarateukAio vi samayakhette samohaNAvettA eesu ceva vIsAe ThANesu uvavAe yavvo, jaheva apajjattao uvavAio / evaM savvattha vi bAyarateDakAiyA apajjattagA ya pajjattagA ya samayakhette uvavAeyavvA samohaNAveyavvA vi / vAukAiyA vaNassaikAiyA ya jahA puDhavikAiyA taheva caukkaeNaM bheeNaM uvavAeyavvA jAva bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyApta bAdara teukAyika jIva, manuSya kSetrathI mAraNAntika samuddAta karIne, manuSya kSetramAM aparyApta bAdara teukAyikapaNe utpanna thAya, to he bhagavan! te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. A rIte paryApta bAdara teukAyikapaNe paNa utpatti kahevI joIe. je rIte cAra bhedathI pRthvIkAyakapaNe utpatti kahI che, te ja rIte cAre bhedathI vAyukAyikapaNe ane vanaspatikAyikapaNe utpattinuM kathana karavuM joIe. A rIte manuSya kSetramAM paryApta bAdara teukAyikano samuddAta pUrvaka A vIsa sthAnomAM upapAta kahevo joIe. je rIte aparyAptakano upapAta kahyo che, te ja rIte sarva paryApta ane aparyApta bAdara teukAyikano manuSya kSetramAM samuddAtapUrvaka upapAta kahevo joIe. pRthvIkAyikanA upapAtanI samAna cAra-cAra bhedathI vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvono upapAta paNa kahevo joIe. yAvat 9 pajjattabAyaravaNassaikAie NaM bhaMte! imIse rayaNappabhAe puDhavIe puratthimille carimaMte samohae, samohaNittA je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe paccatthimille carimaMte pajjatabAyaravaNassaikAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA ? goyamA ! sesaM taheva jAva se teNaTTeNaM / bhAvArtha:- prazna--he bhagavan ! paryApta bAdara vanaspatikAyika jIva, ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAntathI mAraNAntika samuddAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pazcimI caramAntamAM bAdara vanaspatikAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM yAvat tethI he gautama ! A prabhAo 'dhuM che, tyAM sudhI hevu. 10 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe paccatthimille carimaMte samohae, samohaNittA je bhavie imIse rayaNappabhAe puDhavIe puratthimille carimaMte apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaMuvavajjejjA ? goyamA ! sesaM taheva NiravasesaM / evaM jaheva puratthimille carimaMte savvapaesuvi samohayA paccatthimille carimaMte samayakhette ya uvavAiyA, je ya samayakhette samohayA paccatthimille carimaMte samayakhette ya uvavAiyA, evaM eeNaM ceva kameNaM paccatthimille carimaMte samayakhette ya samohayA puratthimille carimaMte samayakhette ya uvavAeyavvA teNeva gamaeNaM / evaM eeNaM gamaeNaM dAhiNille carimaMte samohayANaM uttarille carimaMte samayakhette ya uvavAyavvA / evaM ceva uttarille carimaMte samayakhette ya samohayA dAhiNille carimaMte samayakhette ya uvavAeyavvA teNeva gamaeNaM /
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika jIva, ratnaprabhA pRthvInA pazcimI caramAttathI samuddAta karIne, ratnaprabhA pRthvInA pUrva caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatie utpanna thAya che? uttara-he gautama! pUrvavat jANavuM. je rIte ane je kramathI pUrvI caramAntanA sarva padomAM samudyAta karIne pazcimI caramAntamAM ane manuSyakSetramAM utpattinuM kathana karyuM tathA manuSyakSetrathI samughAta karIne, pazcimI caramAntamAM ane manuSyakSetramAM utpatti kahI, te ja rIte, te ja kramathI pazcimI caramAnsathI ane manuSyakSetrathI samuddAta karIne, pUrvI caramAttamAM ane manuSyakSetramAM utpanna thAya che, tenuM kathana karavuM ane te ja rIte dakSiNIcaramAntathI samughAta karIne, uttarI caramAntamAM ane manuSyakSetramAM utpatti tathA uttarI caramAthI ane manuSyakSetrathI samughAta karIne dakSiNI caramAntamAM ane manuSyakSetramAM utpatti kahevI joIe. | 11 apajjattasuhamapuDhavikAieNaM bhaMte !sakkarappabhAe puDhavIe purathimille carimaMte samohae, samohaNittA je bhavie sakkarappabhAe puDhavIe paccatthimille carimaMte apajjatta suhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA! evaM jaheva rayaNappabhAe jAvase teNaTeNaM / evaM eeNaM kameNaM jAvapajjattaesu suhumteukaaiesu| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, zarkarAprabhA pRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAttika samughAta karIne, zarkarA prabhAnA pazcimI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama!ratnaprabhApRthvInA kathanAnusAra jANavuM yAvatuM tethI A pramANe kathana karyuM che ane A ja kramathI paryAptaka sUkSma teukAyika paryata kahevuM joIe. |12 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte !sakkarappabhAe puDhavIe purathimille carimaMte samohae,samohaNittA je bhavie samayakheteapajjattabAyarateukAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte ! kaisamaeNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA ! dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNa uvvjjejjaa| bhAvArtha-prazna-he bhagavan!aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika jIva, zarkarA prabhApRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAttika samughAta karIne manuSyakSetramAM aparyApta bAdara teukAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. | 13 sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai? evaM khalu goyamA !mae satta seDhIo paNNattAo, taMjahA- ujjuAyatA jaavaddhckkvaalaa| egaovaMkAe seDhIe uvavajjamANedusamajh eNaM viggaheNa uvavajjejjA, duhaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA,seteNaTeNA evaM pjjttesuvibaayrteukaaiesu| sesaMjahA rynnppbhaae|
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34 : avAMtara zataka--1 557 jevi bAyarateDakAiyA apajjattagA ya pajjattagA ya samayakhette samohaNittA doccAra puDhavIe paccatthimille carimaMte puDhavikAiesu cauvvihesu, AukAiesu cauvvihesu, teDakAiesa duvihesu, vADakAiesu caDavvihesu, vaNassaikAiesu cauvvihesu uvavajjati, te vi evaM ceva dusamaieNa vA, tisamaieNa vA, viggaheNa uvavAeyavvA / bAyara ukAiyA apajjattagA ya pajjattagA ya jAhe tesu ceva uvavajjati tAhe jaheva rayaNappabhAe taheva egasamaiya dusamaiyatisamaiyaviggahA bhANiyavvA / sesaM jaheva rayaNappabhAe taheva NiravasesaM / jahA sakkarappabhAe vattavvayA bhaNiyA evaM jAva ahesattamAe vi bhANiyavvA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke te be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! meM sAta zreNIo kahI che. yathA- RRjuAyatA yAvat ardhacakravAla. temAMthI je ekatovakrA zreNIthI utpanna thAya che, te be samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. je ubhayato vakrA zreNIthI utpanna thAya che, te traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. he gautama ! tethI A pramANe kahyuM che. A rIte paryApta bAdara teukAyika paNa jANavA joIe. zeSa sarva kathana ratnaprabhAnI samAna jANavuM. paryApta ane aparyApta bAdara teukAyika jIvo manuSyakSetrathI samuddAta karIne zarkarAprabhA pRthvInA pazcimI caramAntamAM cAre prakAranA pRthvIkAyika jIvomAM, cAre prakAranA apsAyika jIvomAM, be prakAranA teukAyika jIvomAM, cAra prakAranA vAyukAyika jIvomAM ane cAra prakAranA vanaspatikAyika jIvomAM utpanna thAya che. teno upapAta paNa be athavA traNa samayanI vigrahagatithI kahevo joIe. jyAre paryApta ane aparyApta bAdara teukAyika jIva temAM ja(manuSya kSetramAM ja) utpanna thAya che, tyAre tenA mATe ratnaprabhApRthvInA kathana anusAra eka, be athavA traNa samayanI vigrahagati kahevI joIe. zeSa sarva kathana ratnaprabhApRthvInI samAna che. je rIte zarkarAprabhAnuM kathana karyuM te ja rIte adhaHsaptama pRthvI paryaMta jANavuM joIe. vivecanaH prastuta sUtromAM sAta narakanA eka caramAntathI bIjA caramAntamAM utpanna thatAM ekendriya jIvonI vigrahagatinA kAlamAnanuM vividha vikalpothI kathana karyuM che. vigrahagati :- jIva jyAre eka bhavanuM AyuSya pUrNa karIne bIjA bhavamAM janma dhAraNa karavA mATe je gati kare che tene vigrahagati kahe che athavA vigraha-zarIra. eka sthUla zarIrane choDIne bIjA sthUla zarIranI prApti mATe je gati thAya tene vigraha gati kahe che. zreNI :- AkAzapradezanI paMkitane zreNI kahe che. tenA sAta prakAra che. tenuM vistRta vivecana zataka-25/3 sUtra 57mAM che, tyAM juo. pUrvI caramAnta saMbaMdhita 400 vikalpo H- ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAntamAM ekendriya jIvonA 18 bheda hoya che. bAdara teukAyanA paryAptA ane aparyAptA be bheda aDhIdvIpamAM ja hoya che. ratnaprabhAnA pUrvI caramAntanA 18 prakAranA jIvo mAraNAMtika samuddAta karIne ratnaprabhAnA pazcimI caramAMtamAM ekendriyanA 18 prakAramAM utpanna thAya, tenA 18x18=324 vikalpo thAya.
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI stra-5 ratnaprabhAnA pUrvI caramAntanA 18 prakAranA jIvo manuSya kSetramAM bAdara teukAyanA paryApta ane aparyAptapaNe utpanna thAya, tenA 1842-36 vikalpo thAya. 558 manuSya kSetranA bAdara teukAyanA paryApta ane aparyApta jIvo marIne ratnaprabhAnA pazcimI caramAMtamAM 18 prakAramAM utpanna thAya, tenA 2x18-36 vikalpo thAya. manuSya kSetranA bAdara teukAyanA paryApta ane aparyAptA jIvo marIne manuSya kSetramAM bAdara teukAyanA paryApta ane aparyAptapaNe utpanna thAya, tenA 242-4 vikalpo. A rIte 3ra4+3+3+4-400 vikalpo thAya che. pUrvI caramAMtathI pazcimI caramAMta saMbaMdhita 400 vikalpo, pazcimI caramAMtathI pUrvI caramAMta saMbaMdhita 400 vikalpo, uttarI caramAMtathI dakSiNI caramAMta saMbaMdhita 400 vikalpo ane dakSiNI caramAMtathI uttarI caramAMta saMbaMdhita 400 vikalpo, A rIte cAre dizAnA kula-1600 vikalpo thAya che. uparokta vikalpomAM bAdara agninA jIvo aDIdvIpamAM ja che. tethI te jIvonA paryAptA ane aparyAptAnI utpattinuM kathana aDhIdvIpamAM ja kahevuM. vigrahagatinuM kAlamAna H- ratnaprabhA pRthvImAM 1600 vikalpothI utpanna thatA ekendriya jIvo eka, be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. RjuAyatA zreNIthI utpanna thAya to eka samaya, ekatovakrA zreNIthI utpanna thAya to be samaya ane ubhayatovakrA zreNIthI utpanna thAya to traNa samaya thAya che. tenA utpattisthAnAnusAra tenI gati ane gati anusAra tenuM kAlamAna nizcita thAya che. zarkarAprabhAthI tamastamA pRthvImAM utpanna thatA ekendriyonI vigrahagatinA vikalpo ane kAlamAna- ratnaprabhA pRthvInI jema eke-eka narakanA eka-eka caramAMtanA 400-400 vikalpo thAya che. 324 vikalpomAM eka, be, traNa samayanI vigrahagati-zarkarAprabhA pRthvInA pUrvI caramAMtamAM rahelA 18 bhedanA jIvo(bAdara teukAyanA be bhedane choDIne) pazcimI caramAMtamAM 18 bhedapaNe utpanna thAya to 18418-3ra4 vikalpo thAya che. te jIvo eka, be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. cAra vikalpomAM eka, be athavA traNa samayanI vigrahagati- manuSya kSetramAM rahelA bAdara teukAyanA paryApta ane aparyApta jIvo marIne, manuSya kSetramAM ja bAdara teukAyanA paryApta ke aparyAptapaNe utpanna thAya to 242-4 vikalpo thAya. te jIvo eka, be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. manuSyakSetramAMthI manuSya kSetramAM utpanna thatA jIvonuM utpatti sthAna samazreNImAM paNa thaI zake che. jayAre utpattisthAna samazreNImAM hoya tyAre eka samaya ane utpatti sthAna viSama zreNImAM hoya to be samaya athavA traNa samaya thAya che. 72 vikalpomAM be, traNa samayanI vigraha gati- 18 prakAranA jIvo manuSya kSetramAM bAdara teukAyanA paryApta ke aparyAptApaNe utpanna thAya. 1842-3 vikalpo thAya. ane manuSya kSetramAM rahelA bAdara neukAyanA paryApta ke aparyApta jIvo zarkarApramAnA pazcimI caramAMtamAM 18 prakAranA jIvomAM utpanna thAya to 2018-36vikalpo thAya. 36+36 - 7ra prakAranA jIvo paNa be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. te 72 vikalpathI utpanna thatA jIvo eka samayanI vigrahagatithI utpanna thatA nathI kAraNa ke zarkarAprabhAnA pUrvI caramAMtathI manuSya kSetramAM utpanna thatAM jIvonuM utpatti sthAna samazreNImAM thatuM nathI. te ja rIte manuSya kSetramAMthI zarkarAprabhAnA pazcimI caramAMtamAM utpanna thatA jIvonuM utpatti sthAna paNa
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 [ 559] samazreNImAM thatuM nathI. tethI tyAM utpanna thatA jIvo eka samayanI vigrahagatithI utpanna thatA nathI. tene be samaya athavA traNa samaya thAya che. A rIte 72 vikalpothI utpanna thatA jIvo be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. 400 vikalpomAM 7ra vikalpone bAda karatAM 400-7=328 vikalpathI utpanna thatA jIvo eka, be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. A ja rIte sAtamI naraka pRthvI sudhInA cAre caramatamAM vigrahagatinA vikalpo ane vigrahagatinI sthiti jANavI. adho-UrdhvalokAMtamAM ekendriyonI vigrahagati:14 apajjattasuhamapuDhavikAieNaM bhaMte ! aholoyakhettaNAlIe bAhirillekhettesamohae samohaNittA je bhavie uDDaloyakhetaNAlIe bAhirillekheteapajjattasuhamapuDhavikAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA ! tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvvjjejjaa| sekeNaTeNaMbhate! evaMkuccai-tisamaieNa vAcausamaieNa vA viggaheNaM vavajjejjA? goyamA ! apajjattasuhumapuDhavikAie NaM aholoyakhettaNAlIe bAhirille khette samohae, samohaNittA je bhavie uDDaloyakhettaNAlIe bAhirillekheteapajjattasuhamapuDhavikAiyattAe egapayaraMmi aNuseDhIe uvavajjittae, seNaM tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA; je bhavie viseDhIe uvavajjittae seNaMcausamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA,seteNadveNaM jAvauvavajjejjA / evaMpajjattasuhamapuDhavikAiyattAe vi, evaM jaavpjjttsuhumteukaaiyttaae| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo, adholokanI trasa nADInI bahAranA kSetrathI mAraNAttika samudaghAta karIne UdgalokanI trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to he bhagavan! te keTalA samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che? uttarahe gautama! te traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! te aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo adholokanI trasanADInI bahAranA kSetrathI mAraNAntika samughAta karIne Urdhvaloka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe koI eka prataranI anuzreNI-dizAmAM utpanna thAya, to te traNa samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che ane vizreNImAM--vidizAmAM utpanna thAya, to te cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. he gautama! tethI e pramANe kahyuM che ke te jIvo traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che." A rIte paryApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe yAvatuM sUkSma teukAyikapaNe utpanna thAya, tenA viSayamAM paNa jANavuM joIe. 15 apajjattasuhumapuDhavikAieNaMbhaMte ! aheloga jAvasamohaNittA je bhavie samayakhete apajjattabAyarateukAiyattAe uvavajjittaeseNaMbhate !kaisamaieNaM vigghennNuvvjjejjaa| goyamA ! dusamaieNa vA tisamaieNa vA viggaheNaM uvvjjejjaa|
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa sekeNaNaM bhaMte! evaM vaccai ? evaM khalu goyamA ! mae satta seDhIo paNNattAo, taMjahA - ujjuAyatA, jAva addhacakkavAlA / egaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe dusamaie NaM viggaNaM uvavajjejjA, duhaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA, se teNadveNaM goyamA ! evaM vuccai / evaM pajjattaesu vi bAyarateDakAiesuvi uvavAeyavvo / vAukkAiya vaNassaikAiyattAe caukkaeNaM bheeNaM jahA AukkAiyattAe taheva uvavAeyavvo / evaM jahA apajjattasuhumapuDhavikAiyassa gamao bhaNio evaM pajjatasuhumapuDhavikAiyassa vi bhANiyavvo, taheva vIsAe ThANesu uvavAeyavvo / 50 bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptaka sUkSma pRthvIkAyika jIva, adholoka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetrathI mAraNAntika samuddAta karIne manuSyakSetramAM aparyApta bAdara teukAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che ke te be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! meM sAta zreNIo kahI che. yathA- RjuAyatA yAvat ardhacakravAla. jo te jIva ekatovakrA zreNIthI utpanna thAya, to be samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ane jo te ubhayatovakrA zreNIthI utpanna thAya, to traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. tethI he gautama ! pUrvokta kathana che. A rIte paryApta bAdara teukAyika jIvamAM paNa utpatti jANavI joIe. aplAyikanI samAna vAyukAyika ane vanaspatikAyikapaNe paNa cAra-cAra bhedathI utpatti jANavI joIe. A rIte aparyApta sUkSma pRthvIkAyikanA kathananI samAna paryApta sUkSma pRthvIkAyikamAM paNa vIsa sthAnomAM utpatti kahevI joIe. 16 apajjatta bAdara puDhavikkAie NaM bhaMte ! aholoyakhettaNAlIe bAhirille khette samohae, samohaNittA, pucchA ? goyamA ! evaM bAyarapuDhavikAiyassa vi apajjattagassa pajjattagassaya bhaanniyvvN| evaM AukkAiyassa cauvvihassa vi bhANiyavvaM / suhumataukkAissa duvihassa vi evaM ceva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyAptA bAdara pRthvIkAyika jIva, adholoka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM mAraNAntika samuddAta karIne, Urdhvaloka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikamAM utpanna thAya to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM. paryApta ane aparyApta bAdara pRthvIkAyikamAM ane cAre prakAranA apsAyika jIvomAM tathA paryApta ane aparyApta sUkSma teukAyikanA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM. 17 apajjattabAyarateDakkAie NaM bhaMte ! samayakhette samohae, samohaNittA je bhavie uDDalogakhettaNAlIe bAhirille khette apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA / goyamA ! dusamaieNa vA tisamaiNa va causamaieNa vA viggaheNaM uvavajjejjA / bhaMte! evaM vaccai ? goyamA ! jaheva rayaNappabhAe taheva satta seDhIo /
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 [ pa1 | evaM jAva apajjattabAyarateukAie NaM bhaMte !samayakhette samohae, samohaNittA je bhavie uDDhalogakhettaNAlIe bAhirillekhetepajjattasuhumateukAiyattAeuvavajjittaeseNa bhate ! kaisamaieNa viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA ! sesNtNcev| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! aparyApta bAdara teukAyika jIva, manuSyakSetrathI mAraNAttika samughAta karIne, UdgalokamAM trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama! be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che te be, traNa ke cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ratnaprabhA pRthvImAM sAta zreNI AdinuM je kathana karyuM che, te pramANe ahIM kathana karavuM joIe. A rIte yAvatu prazna- he bhagavan! aparyApta bAdara teukAyika jIva, manuSyakSetrathI mAraNAttika samudughAta karIne, Urdhvaloka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM paryApta sUkSma teukAyikapaNe utpanna thAya to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama! zeSa kathana pUrvavat jANavuM. 18 apajjattabAyarateukkAie NaM bhaMte! samayakhette samohae, samohaNittA je bhavie samayakhete apajjattabAyarateukkAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA!egasamaieNa vAdusamaieNavAtisamaieNavA vigghennNkhvjjejjaa| sekeNaTeNaMbhaMte! evaM vaccaDa? goyamA!jaheva rayaNappabhAetaheva satta seddhiio| evaM pjjttbaayrteukaaiyttaaevi| vAkAiesuvaNassaikAiesuyajahApuDhavikAiesuuvavAio taheva caukkaeNa bheennuvvaaeyvyo| evaMpajjattabAyarateukAio vieesuceva ThANesu uvvaaeyvyo| vAkkAiyavaNassaikAiyANajaheva puDhavikAiyatteuvavAotaheva bhaanniyvyo| bhAvArtha- prazna- he bhagavana! aparyAptaka bAdara teukAyika jIva, manuSyakSetrathI mAraNAntika samughAta karIne manuSyakSetramAM aparyApta bAdara teukAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! eka, be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che? uttara- he gautama! ratnaprabhA pRthvImAM je rIte sAta zreNI kahI che, te pramANe ahIM paNa sarva varNana jANavuM. A ja rIte paryApta bAdara teukAyikanuM kathana paNa jANavuM. je rIte pRthvIkAyanI utpatti kahI te ja rIte vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvomAM paNa cAra-cAra bhedathI utpatti jANavI joIe. A rIte paryApta bAdara teukAyika jIvonI utpatti paNa A ja sthAnomAM jANavI. je rIte pathvIkAyika jIvonI utpatti kahI che. te ja rIte vAyukAyika ane vanaspatikAyika jIvonI utpatti paNa kahevI joIe. |19 apajjattasuhamapuDhavikAieNaM bhaMte ! uDDalogakhettaNAlIe bAhirillekhetesamohae samohaNittA jebhavie ahelogekhetaNAlIe bAhirillekheteapajjaktasuhamapuDhavikAiyattAe vavajjittaeseNaMbhaMte !kaisamaeNavigaheNaMkhavajjejjA?goyamA !evaMDalogakhettaNAlIe bAhirille khette samohayANaM ahelogakhettaNAlIe bAhirille khette uvavajjaMtA soceva
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ pada2 ] zrI bhagavatI sUtra gamao Niravaseso bhANiyavvo jAvabAyaravaNassaikAio pajjattao bAyara vaNassai kaaiesupjjttesuuvvaaio| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, Urdhvaloka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetrathI mAraNAttika samuThThAta karIne, adholoka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! A rIte pUrvavatu jANavuM. Urdhvaloka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM mAraNAntika samuddaghAta karIne adholoka kSetranI trasanADInI bahAranA kSetramAM utpanna thatA sukSma aparyApta pRthvIkAyikathI laine paryApta bAdara vanaspatikAyamAMthI, paryApta bAdara vanaspatikAyika jIvomAM paNa utpattinuM kathana karavuM joie. vivecana : prastuta sUtromAM adholokanI sthAvaranADImAM rahelA ekendriya jIvo UdgalokanI sthAvaranADImAM utpanna thAya ane te ja rIte UrdhvalokanA ekendriya jIvo adholokamAM utpanna thAya tenI vividha prakAranI vigrahagati ane tenuM kAlamAna samajAvyuM che. vikalpo - ekendriyanA 20 prakAranA jIvo te 20 prakAranA jIvomAM utpanna thAya 20420=400vikalpo pUrvavata thAya che. temAM paNa bAdara teukAyanA paryAptA ane aparyAptA jIvo adholoka ke UrdhvalokanA caramAntamAM nathI. tethI te jIvonI utpattinuM kathana aDhIdvIpamAM karavuM. vigrahagati kAlamAna - 3ra4 vikalpothI utpanna thatAM jIvonI traNa athavA cAra samayanI vigrahagati thAya che. yathA- adholokanI trasa nADInI bahAra rahelA 18 prakAranA jIvo(bAdara teunA be bheda choDIne) UrdhvalokanI trasanADInI bahAra 18 bhedapaNe utpanna thAya. tethI 18418=3ra4 vikalpothI utpanna thatA jIvo dvidhAkhA-baMne tarapha sthAvara nADInuM AkAza hoya tevI gatithI traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. jo te jIva adholokanI sthAvara nADInI koI paNa dizAmAM hoya ane UrdhvalokanI sthAvaranADInI koI paNa dizAmAM utpanna thAya to traNa samayamAM utpanna thAya che. te jIva prathama samaye trasanADImAM praveza kare, bIjA samaye trasanADImAM ja Urdhvagamana kare ane trIjA samaye trasa nADI bahAra pUrva ke pazcima dizAnA prataramAM utpanna thAya che. A rIte tene utpatti sthAna sudhI pahoMcavAmAM traNa samaya lAge che. jo te jIva adholokamAM trasanADInI bahAra vAyavya vidizAmAM hoya ane UrdhvalokamAM trasanADInI bahAra pUrva dizAmAM utpanna thAya to prathama samaye vAyavya vidizAmAMthI uttaradizAmAM Ave, bIjA samaye trasanADImAM praveza kare, trIjA samaye trasanADImAM ja Urdhvagamana kare, cothA samaye trasanADInI bahAra pUrva dizAmAM utpanna thAya che. A rIte tene utpatti sthAna sudhI pahoMcavAmAM cAra samaya lAge che. traNa ke cAra samayanuM kAraNa :- te jIvane adholokanI sthAvara nADImAMthI UrdhvalokanI sthAvara nADImAM utpanna thavAnuM che. temAM vacce lokanA niSphaTa bhAgo hovAthI te jIvo samazreNIthI ke eka vaLAMkavALI gatithI eka ke be samayamAM utpanna thaI zakatA nathI. te jIvane sthAvaranADImAMthI trasanADImAM praveza karIne pachI Urdhvagamana karavuM paDe che ane pachI te trasanADInI bahAra sthAvaranADImAM utpanna thaI zake che. tethI te jIvane ochAmAM ochA traNa samaya thAya ja che ane jo te jIvane vidizAmAM utpanna thavuM hoya to cAra samaya thAya che.
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 [ 53] 72 vikalpothI utpanna thatA jIvonI be athavA traNa samayanI vigrahagati hoya che. temAM paNa dizAmAM rahelo jIva be samayamAM ane vidizAmAM rahelo jIva traNa samayamAM utpanna thAya che, yathAadholokamAM trasanADInI bahAra pUrva dizAmAM rahelA aparyAptA sUkSma pRthvIkAyika jIvo manuSya kSetramAM bAdara teukAyanA paryAptApaNe utpanna thAya to te jIva prathama samaye trasanADImAM praveza kare ane bIjA samaye trasanADImAM ja Urdhvagamana karIne manuSya kSetramAM utpanna thAya che. jo te jIva adholokamAM trasanADInI bahAra vAyavya Adi vidizAmAM hoya to prathama samaye pazcima athavA uttaradizAmAM Ave. bIjA samaye trasanADImAM praveza kare. trIjA samaye trasanADImAM ja Urdhvagamana karIne manuSya kSetramAM utpanna thAya che. be athavA traNa samayanI vigrahagatine kAraNa ke te jIva adholokamAM trasanADInI bahAra che ane tenuM utpatti sthAna manuSya kSetramAM che. te samazreNImAM AvatuM nathI. te jIvane utpatti sthAna sudhI pahoMcavAmAM ochAmAM ocho eka vaLAMka levo ja paDe che. tethI te jIvo eka samayanI vigrahagatithI jatA nathI. te jIva eka ke be vaLAMka laIne be ke traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. te jIvonuM utpatti sthAna manuSya kSetramAM trasanADInI aMdara ja hovAthI tene cAra samaya thatA nathI. te jIvo ekato khA(eka tarapha sthAvara nADInA AkAzavALI) zreNIthI jAya che. temAM be athavA traNa samaya ja thAya che. A rIte 7ra vikalpothI utpanna thatA jIvo be athavA traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. cAra vikalpathI utpanna thatA jIvonI eka, be, traNa samayanI vigrahagati - manuSya kSetramAM rahelA bAdara teukAyanA paryApta ane aparyApta jIvo marIne manuSya kSetramAM utpanna thAya 242=4 vikalpothI utpanna thatA jIvo eka, be, traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya. A rIte 3ra4+7+4=400 vikalpothI utpanna thatA jIvonI vigrahagatinuM kAlamAna kramazaH traNa athavA cAra samaya; be athavA traNa samaya ane eka, be athavA traNa samaya thAya che. UrdhvalokamAM trasanADInI bahAra rahelA ekendriya jIvo adholokamAM trasanADInI bahAra utpanna thAya to tenA paNa pUrvavat 400 vikalpa thAya che. tenI vigrahagatinuM kAlamAna paNa pUrvavat jANavuM. lokanA caramatamAM ekendriyonI vigrahagatiH 20 apajjattasuhamapuDhavikAieNaMbhate!logassapurathimillecarimatesamohaesamohaNittA jebhavie logassa purathimilleceva carimaMte apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae, seNaM bhaMte ! kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA ! egasamaieNa vA, dusamaieNa vA, tisamaieNa vA,causamaieNa vA, viggaheNaM uvvjjejjaa| sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- egasamaieNa vA jAva uvavajjejjA? evaM khalu goyamA ! mae satta seDhIo paNNattAo, taMjahA-ujjuAyayA jAva addhckkvaalaa| ujjuAyayAe seDhIe uvavajjamANe egasamaieNaM viggaheNaM uvvjjejjaa| egaovaMkAe seDhIe uvavajjamANedusamaieNaM vigghennNuvvjjejjaa| duhaokkAe seDhIe uvavajjamANe
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa64 ] zrI bhagavatI sUtra-5 | je bhavie egapayaraMsi aNuseDhI uvavajjittae seNaM tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA,je bhavie visedi uvavajjittae seNaMcausamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA,seteNadveNaM jAva 3vavanezvA evaM apajjattasuhamapuDhavikAiologassa purathimillecarimaMtesamohae,samohaNittA logassa purathimille ceva carimate apajjattaesupajjattaesu ya suhumapuDhavikAiesu, apajjattaesupajjattaesusuimaAukAiesu, apajjattaesupajjattaesusuhumateukkAiesu, apajjattaesupajjattaesuyasuhumavAukAiesu,apajjattaesupajjattaesuyabAyaravAukAiesu, apajjattaesupajjattaesuyasuhamavaNassaikAiesu,apajjattaesupajjattaesuyabArasasuviThANesu eeNacevakameNa bhaanniyvyo| suhamapuDhavikAiopajjattao-evaM ceva Niravaseso bArasasu vitthaannesuuvvaaeyvvo| evaM eeNaMgamaeNa jAvasuhumavaNassaikAiopajjattaosuhuma vaNassaikAiesupajjattaesuceva bhaanniyvvo| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! je aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, lokanA pUrva caramAttathI mAraNAntika samughAta karIne, lokanA pUrvI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke te eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama! meM sAta zreNIo kahI che. RjuAyatA yAvatu ardha cakravAlagati. jo juAtA zreNIthI utpanna thAya, to eka samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. jo ekatovakrA zreNIthI utpanna thAya, to be samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. jo ubhayatovakrA zreNIe jo koIpaNa eka prataramAM anuzreNIthI (dizAmAM) utpanna thAya, to te traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ane jo vizreNIthI (vidizAmAM) utpanna thAya to te cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. tethI he gautama! pUrvokta kathana karyuM che. A rIte aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvano lokanA pUrva caramAttathI samughAta karIne, lokanA pUrvI caramAntamAM ja aparyApta ane paryApta pRthvIkAyikamAM, aparyApta ane paryApta sUkSma ayyAyikamAM, aparyApta ane paryApta sUkSma teukAyikamAM, aparyApta ane paryApta sUkSma vAkAyikamAM, aparyApta ane paryApta bAdara vAyukAyikamAM, aparyApta ane paryApta sUkSma vanaspatikAyikamAM, A rIte A bAra sthAnomAM kramapUrvaka upapAta kahevo joIe. paryApta sUkSma pRthvIkAyika jIvano upapAta paNa A ja bAra sthAnomAM kahevo joIe. A rIte A kramathI yAvatu paryApta sUkSma vanaspatikAyikano upapAta paryApta sUkSma vanaspatikAyikamAM kahevo joIe. | 21 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! logassa purathimille carimaMte samohae samohaNittAjebhavielogassadAhiNillecarimateapajjattasuhamapuDhavikAiesuvavajjittae seNaM bhaMte !kaisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA !dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvvjjejjaa|
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-34 : vAMtara zata-1 | 565 sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai ? evaM khalu goyamA !mae satta seDhIo paNNattA,taM jahA-ujjuAyatA jaavaddhckkvaalaa| egaovakAe seDhIe uvavajjamANedusamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA, duhaovaMkAe seDhIe uvavajjamANe je bhavie egapayaraMsi aNuseTiM uvavajjittae seNaM tisamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA,je bhavie viseDhiM uvavajjittae se NaMcausamaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA / seteNadveNaM goyamA ! evaM vucci| evaM eeNaMgamaeNaM purathimille carimaMtesamohae dAhiNille carimaMte uvavAeyavvo jAvasuhumavaNassaikAiopajjattao suhumavaNassaikAiesupajjattaesuceva / savvesi dusamaio tisamaiocausamaio viggaho bhaanniyvvo| bhAvArtha -prazna-he bhagavan! je aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, lokanA pUrvI caramAttathI samudyAta karIne, lokanA dakSiNI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara-he gautama! te be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. prazna- bhagavan ! tenu zu 124 // yAvat yAra samayanI viDagatithI utpanna thAya cha? uttara- he gautama! meM sAta zreNIo kahI che, yathA- RjuAyatA yAvat ardhacakravAla. jo te ekatovakrA zreNIthI utpanna thAya, to be samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. jo ubhayatovakrA zreNIthI koI eka prataranI anuzreNIthI (dizAmAM) utpanna thAya, to te traNa samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ane vizreNIthI (vidizAmAM) utpanna thAya, to cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. tethI he gautama ! pUrvokta kathana che. A ja rIte pUrve caramAttathI samudraghAta karIne dakSiNI caramAntamAM utpatti kahevI joIe yAvatu paryApta sUkSma vanaspatikAyika jIvanI utpatti paryApta sUkSma vanaspatikAyika jIvamAM paNa thAya che. te sarvamAM be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagati kahevI joIe. 22 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! logassa purathimille carimaMte samohae samohaNittA je bhavie logassa paccasthimille carimate apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae seNaM bhaMte !kai samaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA? goyamA ! egasamaieNa vA dusamaieNa vA tisamaieNa vA causamaieNa vA viggaheNaM uvvjjejjaa| sekeNaTeNaM bhaMte! evaM vuccai ? goyamA!evaM jaheva purithimille carimaMte samohayA purathimille ceva carimaMte uvavAiyA taheva purathimille carimaMte samohayA paccathimille carimate uvavAeyavvA svve| bhAvArthaH- prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, lokanA pUrvI caramAntathI samughAta karIne lokanA pazcimI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! te eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che.
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra - pa prazna- he bhagavan ! tenuM zuM kAraNa che yAvat cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. je rIte pUrvI caramAntathI samuddAta karIne pUrvI caramAntamAM utpattinuM kathana che, te ja rIte pUrvI caramAntathI samuddAta karIne pazcimI caramAntamAM utpattinuM sarva kathana karavuM joIe. 23 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! logassa puratthimille carimaMte samohae samohaNittA je bhavie logassa uttarille carimaMte apajjattasuhumapuDhavikAiyattAe uvavajjittae se NaM bhaMte kai samaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA ? goyamA ! evaM jahA puratthimille carimaMte samohao dAhiNille carimaMte uvavAio tahA puratthimille samohao uttarille carimaMte uvavAyavvo / pa bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva lokanA pUrvI caramAntathI samuddAta karIne lokanA uttarI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je rIte pUrvI caramAntathI samuddAta karIne dakSiNI caramAntamAM utpattinuM kathana karyuM che, te ja rIte pUrvI caramAntathI samuddAta karIne uttarI caramAntamAM utpattinuM kathana karavuM joIe. 24 apajjattasuhumapuDhavikAie NaM bhaMte ! logassa dAhiNille carimaMte samohae samohaNittA je bhavie logassa dAhiNille ceva carimaMte apajjattasuhuma-puDhavikAiyattAe uvavajjie se NaM bhaMte ! kai samaieNaM viggaheNaM uvavajjejjA ? goyamA ! evaM jahA puratthimille samohao puratthimille ceva uvavAio taheva dAhiNille samohae dAhiNille ceva uvavAeyavvo; taheva NiravasesaM jAva suhumavaNassa - kAio pajjattao, suhumavaNassaikAiesu ceva pajjattaesu dAhiNille carimate uvavAe yavvo; evaM dAhiNille samohao paccatthimille carimaMte uvavAeyavvo, NavaraM - dusamaiya tisamaiya- causamaiya viggaho, sesaM taheva / evaM dAhiNille samohao uttarille carimaMte uvavAeyavvo jaheva saTThANe taheva; egasamaiya- dusamaiya-tisamaiya- causamaiya - viggaho / puratthimille jahA paccatthimille, taheva dusamaiya-tisamaiya- causamaiya viggaho / paccatthimille ya carimaMte samohayANaM paccatthimille ceva uvavajjamANANaM jahA saTTA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! je aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, lokanA dakSiNI caramAntathI mAraNAntika samuddAta karIne, lokanA dakSiNI caramAntamAM aparyApta sUkSma pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je rIte pUrvI caramAntathI samuddAta karIne pUrvI caramAntamAM ja utpattinuM kathana karyuM che, te ja rIte dakSiNI caramAntathI samuddAta karIne dakSiNI caramAntamAM ja utpattinuM kathana karavuM joIe yAvat paryApta sUkSma vanaspatikAyikanI utpatti paryApta sUkSma vanaspatikAyikamAM dakSiNI caramAntamAM thAya che; tyAM sudhI jANavuM. A ja rIte dakSiNI caramAntathI samuddAta karIne pazcimI caramAntamAM utpatti thAya che; temAM be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagati thAya che. zeSa kathana pUrvavat che. je rIte
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 567 | svasthAnamAM kahyuM, te ja rIte dakSiNI caramAntathI samughAta karIne uttarI caramAttaramAM utpattinuM kathana svasthAnanI samAna jANavuM. te eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. pazcimI caramAttanI samAna dakSiNI caramAMtathI samughAta karIne pUrvI caramAntamAM utpanna thAya temAM paNa be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagati jANavI joIe. pazcimI caramAttathI samuddAta karIne pazcimI caramAntamAM utpanna thanArA pRthvIkAyika jIvane mATe svasthAna anusAra kahevuM joIe arthAt eka, be, traNa, cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. 25 uttarille uvavajjamANANaM egasamaio viggahoNatthi, sesaMtaheva / purathimille jahA saTThANe, dAhiNille egasamaio viggaho Natthi, sesaMtaMceva / uttarillesamohayANaM uttarilleceva uvavajjamANANaMjaheva stttthaanne| uttarillesamohayANapurathimilleuvavajja mANANaM evaM ceva; NavaraM- egasamaio viggaho Natthi / uttarille samohayANaMdAhiNille uvavajjamANANajahAsaTTANe,uttarillesamohayANapaccatthimilleuvavajjamANANaM egasamaio viggahoNatthi, sesaMtaheva jAvasuhumavaNassaikAio pajjattao suhumavaNassaikAiesu pjjttesucev| bhAvArtha:- uttarI caramAttamAM utpanna thanArA jIvanI eka samayanI vigrahagati thatI nathI. zeSa pUrvavatu jANavuM. pUrvI caramAntamAM utpattinuM kathana svasthAnanI samAna jANavuM. dakSiNI caramAttamAM eka samayanI vigrahagati thatI nathI. zeSa pUrvavatu che. uttarI caramAttathI samudraghAta karIne uttarI caramAntamAM utpanna thanArA jIva svasthAnanI samAna che. uttarI caramAttathI samuddAta karIne pUrvI caramAttamAM utpanna thanArA pRthvIkAyikAdi paNa A ja prakAre jANavA. paraMtu te jIvanI eka samayanI vigrahagati thatI nathI. uttarI caramAttathI samRdurghAta karIne dakSiNI caramAMtamAM utpanna thanArA jIvo svasthAnanI samAna che. uttarI caramAMtathI samudraghAta karIne pazcimI caramAntamAM utpanna thanArA jIvonI eka samayanI vigrahagati thatI nathI. zeSa pUrvavat yAvatuM paryApta sUkSma vanaspatikAyika jIvonI utpatti paryApta sUkSma vanaspatikAyika jIvomAM jANavI. vivecana : prastuta sutromAM lokanA caramatamAM utpanna thatA ekendriya jIvonI vigrahagatinA vividha vikalpo ane tenuM kAlamAna samajAvyuM che. vigrahagatinA vikalpo - lokanA aramAntamAM ekendriya jIvonA bAra bheda ja hoya che. pAMca sthAvaranA sUkSma jIvo, tenA paryAptA ane aparyApta jIvo pa42=10 ane bAdara vAyunA paryAptA ane aparyAptA. te bAra prakAranA jIvo hoya che. anya bAdara jIvo lokAMtamAM hotA nathI. - te bAra prakAranA jIvo marIne, te ja bAra prakAramAM utpanna thAya to 1212=144 vikalpo thAya che. pUrvI caramAnamAM 144 vikalpo thAya, te rIte cAre dizAnA caramatanA 144-144 vikalpo jANavA. vigrahagatinuM kAlamAna - te bAra prakAranA jIvo lokanA pUrvI caramAMtathI pazcima caramatamAM bAra prakAranA jIvamAM utpanna thAya to eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. kAraNa ke te jIvonuM utpatti sthAna anuzreNImAM athavA vizreNImAM hoya zake che. jo utpatti sthAna anuzreNImAM
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ 568 | zrI bhagavatI sUtra-5 hoya to eka samayanI vigrahagatithI ane utpatti sthAna vizreNImAM hoya to be, traNa athavA cAra samaya thAya che. te ja rIte pUrve caramAMtathI pUrve caramatamAM utpanna thatAM 144 vikalpomAM paNa eka, be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagati thAya che. TI pathati napuseDI.. vidiM 3vavajittara(sUtra-20,21) -ubhayatovakrA gatithI koI eka prataramAM anuzreNI (dizA)mAM utpanna thAya to traNa samayanI ane vizreNI (vidizA)mAM utpanna thAya to cAra samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che. ahIM jIva je pratara upara che te sivAyanA anya koIpaNa prataramAM utpanna thAya, tema samajavAnuM che. jIva je prataramAM hoya te ja prataramAM samazreNI maLe to RjuAyatA zreNIthI avigrahagatie utpanna thAya che. ahIM anuzreNI zabdathI koIpaNa eka dizAmAM utpatti samajavI ane vizreNI zabdathI vidizAmAM utpatti samajavI che. jIva ane pudgalanI svAbhAvika gati vizreNIthI thatI nathI, anuzreNIthI ja thAya che, A vidhAnagatavizreNI zabda AkAza pradezonI vizreNI ane anuzreNI zabda, tANAvANAnI jema rahelI AkAza pradezonI zreNIono sUcaka che. ubhayato vakro gatimAM anuzreNI zabda dizA sUcaka che ane vizreNI zabda vidizA sUcaka che. te bAra prakAranA jIvo pUrvI caramAMtathI uttarI caramAMtanA bAra prakAranA jIvomAM utpanna thAya to be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. kAraNa ke te jIva pUrva dizAthI uttaradizAmAM utpanna thAya tyAre tenuM utpatti sthAna samazreNImAM rahetuM nathI te jIvane pUrvathI uttara dizAmAM javA mATe ochAmAM ocho eka vaLAMka levo paDe che tethI te jIva be, traNa ke cAra samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. te ja rIte pUrve caramAMtathI dakSiNa caramatamAM utpanna thatA 144 vikalpomAM paNa be, traNa athavA cAra samayanI vigrahagati thAya che. - A rIte lokanA pUrvI caramAMtathI pazcima caramatamAM athavA pUrvI caramAttathI pUrvI caramAntamAM utpanna thatA 144 vikalpomAM 1,2,3,4 samaya, pUrvI caramAMtathI uttarI caramAMtamAM ane pUrvI caramAMthI dakSiNI caramatamAM utpanna thatA 144 vikalpomAM 2,3,4 samaya thAya che. tAtparya e che ke pratyeka dizAnA caramAMtanA jIvo tenA svasthAnamAM arthAt te ja dizAnA caramatamAM athavA tenI samAMtara dizAmAM utpanna thAya to 1,2,3,4 samaya ane parasthAnamAM arthAt samAMtara na hoya te dizAmAM temAM utpanna thAya to 2,3,4 samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che. - A rIte pUrve caramatanA 576 vikalpa thayA. te ja rIte cAre dizAnA cAre caramAMtanA vikalpo jANavA. ekendriyonI vigrahagati ane tenuM kAlamAnaHutpatti sthAna vigrahagatinA vikalpo kAlamAna ratnaprabhAnA pUrvI caramAttathI 18 prakAranA jIvo (bAdara tenA be bheda choDIne) marIne 18 1,2,3 samaya pazcimI caramAna | prakAramAM utpanna thAya 18418 = 3ra4 ratnaprabhAnA pUrvI caramAnsathI 18 prakAranA jIvo bAdara teukAyanA be bhedamAM utpanna thAya- 1842 2, 3 samaya manuSya kSetramAM ane = 36. bAdara teukAyanA be prakAranA jIvo, 18 prakAramAM utpanna thAya manuSyakSetrathI ra418 = 36. 36+36 = 72 vikalpa ratnaprabhAnA pUrvI caramAttamAM - - - - - - -
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 569 | utpatti sthAna vigrahagatinA vikalpo kAlamAna manuSya kSetrathI manuSya kSetramAM | bAdara teunA be prakAranA jIvo, bAdara teunA be bhedamAM utpanna | 1,2,3 samaya thAya 2xra = 4. A rIte cAre dizAnA 324176+4 = 400 vikalpo caramAnsathI uparokta rIte 40044 = 1600 vikalpo 2 thI 7 narakanA pUrvathI 324-3ra4 cAra vikalpa uparokta 1,2,3 samaya pazcima caramAtta vagere-4 | 32484 dizA = 1296 pUrvI caramAntAdithI manuSyakSetra 72-7ra cAra vikalpa uparokta 2, 3 samaya manu.kSetrathI pUrvaAdi caramAnta 7ra44 = 288 manuSyakSetrathI manuSya kSetra | 4 vikalpa uparokta cAra dizAnA 4-4 vikalpa.444 = 16 | 1,2,3 samaya kula yoga - | 129288+1 = 16O0x7 naraka = 11,200 adholokanI sthAvara nADIthI | 324 vikalpa uparokta 3,4 samaya UrdhvalokanI sthAvara nADImAM adholokanI sthAvara nADIthI | 72 vikalpa uparokta 2, 3 samaya manuSyakSetramAM, manuSya kSetrathI UdgalokanI sthAvara nADImAM manuSya kSetrathI manuSya kSetra | 4 vikalpa uparokta : 324+7+4 = 400 1,2,3 samaya lokanA pUrva caramAnsathI bAra ekendriyanA jIvo bAra prakAramAM utpanna thAya 1,2,3,4 pUrva athavA pazcimI caramAnta | 12412 = 144 vikalpo (5 sUkSma ekendriya+bAdara vAyukAya; A | samaya nA paryApta-aparyApta 6x2 = 1ra jIva) lokanA pUrvI caramAttathI | 144 vikalpa uparokta. 2,3,4 samaya uttarI athavA dakSiNI caramAnta jIvanA gamana yogya zreNI ane tenuM kAlamAnaH(1) RjuAyatA zreNI- vaLAMka rahita samazreNI- eka samaya (2) ekato vakrA zreNI- eka vaLAMka vALI gati- be samaya (3) ubhayato vakrA zreNI- be vaLAMka vALI gati - traNa samaya (4) ekato khA zreNI- eka tarapha sthAvaranADInuM AkAza hoya tevI gati-be, traNa samaya (5) dvidhA khA zreNI- baMne tarapha sthAvaranADInuM AkAza hoya tevI gati- traNa athavA cAra samaya ekendriya jIvonA sthAnaH26 kahiNaMbhaMte !bAyarapuDhavikAiyANaMpajjattagANaMThANA paNNattA? goyamA !saTThANeNaM aTThasupuDhavIsujahA ThANapae jAvasuhumavaNassaikAiyA jeya pajjattagAjeya apajjattagA tesave egavihA avisesamaNANattA savvalogapariyAvaNNA paNNattA smnnaauso|
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 570 | zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha :- prazna- he bhagavanu ! paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama! svasthAnanI apekSAe ATha pRthvIo che, ityAdi prajJApanA sUtranA bIjA sthAna pada anusAra thAvatuM paryApta ane aparyApta sarva sUkSma vanaspatikAyika jIvo eka ja prakAranA che. temAM kAMI paNa vizeSatA ke bhinnatA nathI. he AyuSyamAnuM zramaNa ! te sarvalokamAM vyApta che. vivecana : - prastuta sUtramAM prajJApanA sUtranA atidezapUrvaka ekendriya jIvonA sthAnanuM kathana che. jIva jyAM sthita thAya tene sthAna kahe che. tenuM kathana traNa prakAre thAya che. utpattinI apekSAe, mAraNAMtika samudyAtanI apekSAe ane svasthAnanI apekSAe. temAM utpatti ane samudyAtanI apekSAe ekendriya jIvo saMpUrNa lokamAM vyApta che kAraNa ke ekendriya jIvo eka lokAMtathI anya lokAMtamAM utpanna thaI zake che. tenI utpatti samaye te mAraNAMtika samudyAta karIne Atmapradezo tyAM sudhI phelAve che. svasthAnanI daSTie sukSma jIvo AkhA lokamAM bharelA che. bAdara ekendriya jIvo lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM hoya che. bAdara pathvIkAyika jIvonA svasthAna- ATha pRthvI, dvIpa, vimAna AdimAM che. bAdara aplAyika jIvonA svasthAna- sAta ghanodadhi, ghanodadhivalayo ane samudrAdimAM che. bAdara teukAyika jIvonA svasthAnamanuSya kSetramAM che. bAdara vAyukAyika jIvonA svAsthAna- sAta ghanavAta, sAta ghanavAta valayo, sAta tanuvAta ane sAta tanuvAta valayo AdimAM che. bAdara vanaspatikAyika jIvonA svAsthAna- aSkAyika jIvonA sthAnAnusAra che. bAdara ekendriya jIvonA paryAptA, aparyAptA, anaMtarotpannaka, paraMparAtpannaka AdinA sthAna pUrvavat jANavA. ekendriya jIvone karmaprakRti Adi - 27 apajjattasuhamapuDhavikAiyANaMbhaMte!kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA! aTTha kammappagaDIo paNNattAo, taMjahA- NANAvaraNijja jAvaaMtarAiyaM / evaM caukkaeNaM bheeNaM jaheva egidiyasaesu jaavbaayrvnnssikaaiyaannNpjjttgaannN| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che? uttara- he gautama! ATha karma pravRtio hoya che, yathA- jJAnAvaraNIya yAvata aMtarAya. A rIte cAre bhedathI ekendriya zataka anusAra yAvata paryApta bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. 28 apajjattasuhamapuDhavikAiyANaMbhaMte!kaikammappagaDIobaMdhati? goyamA!sattaviha baMdhagA vi, aTThavihabaMdhagA vi,jahA egidiyasaesu jAvapajjattA bAyaravaNassaikAiyA / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtio bAMdhe che? uttara- he gautama ! sAta athavA ATha karmaprakRtio bAMdhe che, ityAdi ekendriya zataka anusAra yAvatu paryApta bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. 29 apajjattasuhamapuDhavikAiyANaM bhaMte! kai kammappagaDIo vedeti ? goyamA !coddasa kammappagaDIo vedeti,taMjahA- NANAvaraNijja, evaM jahA egidiyasaesu jAvapurisa veyavajhaM, evaM jAvabAyaravaNassaikAiyANaM pajjattagANaM /
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-34 : bhavAMtarazata:-1 | 571 / bhAvArtha -prazna-he bhagavan! aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIvo keTalI karmaprakRtionuM vedana kare che? uttara-he gautama! cauda karmaprakRtionuM vedana kare che, yathA- jJAnAvaraNIya Adi ekendriya zataka anusAra, thAvat puruSavedavadhya karmaprakRti paryata jANavuM. A rIte paryApta bAdara vanaspatikAyika paryata jANavuM. 30 egiMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajjati ? kiM NeraiehiMto uvavajjati, pucchA? goyamA !jahA vakkaMtIe puDhavikAiyANaM uvvaao| bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! Dendriya vo yAMthI AvIna utpanna thAya cha zunai2yiDImAthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna? uttara- he gautama! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti padamAM kathita pRthvIkAyika jIvonI utpattinI samAna ekendriyonI utpatti kahevI joIe. 31 egidiyANaM bhaMte ! kai samugghAyA paNNattA? goyamA !cattArisamugghAyA paNNattA, taMjahA- veyaNAsamugghAe jaavveuvviysmugghaae| bhAvArtha:- - bhagavana! sandriya vona 24 samadhAtaDIyacha? 612- gautama ! yAra samughAta che, yathA- vedanA samudyAta yAvatu vaikriya samughAta. ekendriyomAM tulya ane vizeSAdhika karmanI caubhaMgI :32 egidiyA NaM bhaMte ! kiMtullaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaMpakareMti ? tullaTThiIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareti? vemAyaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti? vemAyaTTiIyA vemAyavisesAhiyaM kammaMpakareMti ? goyamA! atthegaiyA tullaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti, atthegaiyA tullaTThiIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareMti, atthegaiyA vemAyaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti, atthegaiyA vemAyaTThiIyA vemAyavisesAhiyaM kmmNpkreNti| sekeNaTeNaM bhaMte ! evaM vuccai- atthegaiyA tullaTTiIyA jAvavemAyavisesAhiyaM kammaMpakareMti? goyamA ! egidiyA cauvvihA paNNattA,taMjahA- atthegaiyA samAuyA samovavaNNagA,atyAiyAsamAuyAvisamovavaNNagA,atyAiyAvisamAuyAsamovavaNNagA, atthegaiyA visamAuyA vismovvnnnngaa| tattha NaMjete samAuyA samovavaNNagAteNaM tullaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaMpakareti / tattha NaMjetesamAuyA visamovavaNNagAte NatullaTThiIyA vemAyavisesAhiyaMkammaMpakaraiti / tatthaNaMjete visamAuyA samovavaNNagA teNaM vemAyaTTiIyA tullavisesAhiyaM kammaMpakaraiti / tattha NaMjete visamAuyA visamovavaNNagAteNaM vemAyaTThiIyA vemAyavisesAhiyaM kammaMpakareMti / seteNaTeNaMgoyamA ! jAva vemAyavisesAhiyaM kammaMpakareti // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! bhendriya chavo zu (1) tulya(samAna) sthitivAmA cha bhane tulya vizeSAdhika karmano baMdha kare che? (2) zuM tulya sthitivALA che ane viSama vizeSAdhika karmano baMdha kare che?
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa72 ] zrI bhagavatI sUtra-5 (3) zuM viSama sthitivALA che ane tulya vizeSAdhika karmano baMdha kare che? ke (4) zuM viSama sthitivALA che ane viSama vizeSAdhika karmano baMdha kare che? uttara- he gautama ! (1) tulya sthitivALA keTalAka ekendriya jIvo tulya-vizeSAdhika karmano baMdha kare che. (2) tulya sthitivALA keTalAka ekendriya jIvo viSama-vizeSAdhika karmano baMdha kare che. (3) keTalAka viSama sthitivALA ekendriya jIvo, tulya- vizeSAdhika karmano baMdha kare che ane (4) keTalAka viSama sthitivALA ekendriya jIvo viSama- vizeSAdhika karmabaMdha kare che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke keTalAka ekendriya jIvo tulya sthitivALA che yAvat viSama vizeSAdhika karmano baMdha kare che? uttara- he gautama! ekendriya jIvonA cAra prakAra che, yathA- (1) keTalAka jIvo samAna AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayA che, (2) keTalAka jIvo samAna AyuSyavALA ane viSama samaye utpanna thayA che, (3) keTalAka jIvo viSama AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayA che ane (4) keTalAka jIvo viSama AyuSyavALA ane viSama samaye utpanna thayA che. temAM je samAna AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayA che, te tulya sthitivALA jIvo tulya ane vizeSAdhika karmano baMdha kare che. je samAna AyuSyavALA ane viSama samaye utpanna thayA che, te tulya sthitivALA jIvo viSama-vizeSAdhika karmano baMdha kare che. je jIvo viSama AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayA che, te viSama sthitivALA jIvo tulyavizeSAdhika karmano baMdha kare che ane je viSama AyuSyavALA ane viSama samaye utpanna thayA che, te viSama sthitivALA jIvo, viSama vizeSAdhika karmano baMdha kare che. tethI he gautama ! A pramANe kahyuM che yAvata vimAtrA-vizeSAdhika karmabaMdha kare che. te he bhagavana! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che // vivecana - prastuta sUtromAM ekendriya jIvomAM AyuSya ane utpattinI apekSAe thatAM cAra bhaMga ane tenA AdhAre tenA karmabaMdhamAM thatI cAra prakAranI vividhatAnuM nirUpaNa che. pratyeka jIvono karmabaMdha kaSAya ane yoganA nimitte thAya che. karmabaMdhanI prakriyAmAM kaSAyanI taratamatAnA AdhAre sthiti ane anubhAgabaMdha thAya che ane yoganI zubhAzubhatA Adi taratamatAnA AdhAre prakRti ane pradezabaMdha thAya che. eka sAthe utpanna thayelA jIvonI yogazakti samAna hovAthI teno prakRti ane pradezabaMdha samAna thaI zake che. eka sAthe eka ja sthAnomAM utpanna thayelA jIvonA Atma pariNAmo eTale kaSAyanI tIvratA, maMdatA samAna hotI nathI. pariNAmonI tIvratA maMdatAnA AdhAre tenA sthiti ane anubhAga baMdhamAM nyUnAdhikatA vizeSAdhikatA thAya che. A rIte eka sAthe utpanna thayelA jIvono karmabaMdha prakRti ane pradezabaMdhanI apekSAe tulya tathA sthiti ane anubhAgabaMdhanI apekSAe vizeSAdhika hoya che. sUtrakAre utpatti ane AyuSyanI vividhatAnA AdhAre jIvonA cAra bheda karIne, karmabaMdhanA cAra vikalponuM nirUpaNa karyuM che. (1) tu rphi tu vitelAdicaMnne pati-samAna AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayelA jIvo talya vizeSAdhika karmabaMdha kare che- te jIvo sAthe utpanna thayelA hovAthI tenI yogazakti samAna hoya che tethI te jIvo eka samAna pugalo grahaNa kare che. tenA prakRti ane pradezabaMdha eka samAna thAya che ane tenA AtmapariNAmomAM taratamatA hovAthI sthiti ane anubhAgabaMdha nyUnAdhika-vizeSAdhika thAya che. tethI tulya-vizeSAdhika karmabaMdhavALA kahevAya che.
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 573 (2) suttarSi venAvileNadacaM varnApatiH -samAna AyuSyavALA ane bhinna-bhinnasamaye utpanna thayelA jIvo viSama-vizeSAdhika karmabaMdha kare che- te jIvo samAna AyuSyavALA hovA chatAM bhinna-bhinna samaye utpanna thayelA hovAthI tenI yogazaktimAM taratamatA hoya che. tethI te jIvo eka samAna pudgalo grahaNa karatA nathI, tethI tenA prakRti ane pradeza baMdha viSama arthAt bhinna-bhinna thAya ane Atma pariNAmomAM taratamatA hovAthI sthiti ane anubhAgabaMdha paNa vizeSAdhika thAya che. tethI te viSama vizeSAdhika karmabaMdhavALA kahevAya che. (3) vediyA tumnaliselAdi zame pati -viSama AyuSyavALA paraMtu eka sAthe utpanna thayelA jIvo tulya vizeSAdhika karmabaMdha kare che- te jIvo bhinna-bhinna AyuSyavALA hovA chatAM eka sAthe utpanna thayelA hovAthI samAna yogazaktinA dhAraka hoya che. tenI vartamAnanI yogazakti samAna hovAthI prakRti ane pradezabaMdha samAna thAya che paraMtu Atma pariNAmonI taratamatAnI apekSAe sthiti ane anubhAgabaMdha vizeSAdhika hoya che. tethI te tulya vizeSAdhika karmabaMdhavALA kahevAya che. (4) veriDyA vevizeSAdi RgNapati -viSama AyuSyavALA ane bhinna-bhinna samaye utpanna thayelA jIvo viSama vizeSAdhika karmabaMdha kare che- te jIvonA AyuSyamAM ane utpattimAM viSamatA che. tethI tenI yogazaktimAM viSamatA hoya che, pariNAme tenA prakRti ane pradezabaMdhamAM viSamatA hoya che ane Atma pariNAmonI apekSAe sthiti ane anubhAga baMdha paNa vizeSAdhika hoya che. tethI te viSama vizeSAdhika karmabaMdhavALA kahevAya che. A rIte samAna samaye utpanna thayelA jIvonI yogazakti samAna hovAthI samAna karmabaMdha ane bhinna samaye utpanna thayelA jIvonI yogazakti bhinna-bhinna hovAthI viSama karmabaMdha thAya che ane te dareka jIvonA Atma pariNAmomAM vividhatA hovAthI sthiti ane anubhAga baMdha to vizeSAdhika ja hoya che. ( zataka-34/1/1 saMpUrNa ) | avAntara zataka-1H uddezaka-ra | anaMtarotpannaka ekendriyo - | 33 kaivihANaMbhaMte! aNaMtarovavaNNagAegidiyA paNNattA?goyamA!paMcavihAaNaMtarovavaNNagAegidiyA paNNattA,taMjahA-puDhavikAiyA-duyAbheojahA egidiyasaesujAva baayrvnnssikaaiyaay| bhAvArtha-ana-he bhagavana! anaMtarotpannaka ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! anaMtarotpannaka ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA- pRthvIkAyika yAvatu vanaspatikAyika. pratyekanA be-be bheda ekendriya zataka anusAra bAdara vanaspatikAyika paryata jANavA. (anaMtarotpannakamAM cAra-cAra bheda thatA nathI, tethI be-be bheda kahyA che) | 34 kahiNaM bhaMte ! aNaMtarovavaNNagANaMbAyarapuDhavikAiyANaMThANA paNNattA? goyamA! saTThANeNaM aTThasupuDhavIsu,taMjahA- rayaNappabhAe evaM jahA ThANapae jaavdiivesusmuddesu|
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 ettha NaM aNaMtarovavaNNagANaM bAyarapuDhavikAiyANaM ThANA paNNattA, uvavAeNaM savvaloe, samugghAeNaM savvaloe, saTThANeNaM logassa asaMkhejjaibhAge / aNaMtarovavaNNaga-suhumapuDha vikAiyA egavihA avisesamaNANattA savvaloe pariyAvaNNA paNNattA, samaNAuso ! evaM eeNaM kameNaM savve egiMdiyA bhANiyavvA, saTTANAiM savvesiM jahA ThANapae / tesiM pajjattagANaM bAyarANaM uvavAya-samugdhAya-saTTANANi jahA tesiM ceva apajjattagANaM bAyarANaM / suhumANaM savvesiM jahA puDhavikAiyANaM bhaNiyA taheva bhANiyavvA jAva vaNassaikAiya tti / 574 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna kyAM che ? uttara- he gautama ! svasthAnanI apekSAe ATha pRthvIomAM, yathA- ratnaprabhA pRthvImAM ityAdi prajJApanA sUtranA bIjA sthAna pada anusAra yAvat dvIpomAM ane samudromAM anaMtarotpannaka bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna che. upapAta ane samuddAtanI apekSAe te samasta lokamAM che. svasthAnanI daSTie lokanA asaMkhyAtamA bhAgamAM che. anaMtarotpannaka sarva sUkSma pRthvIkAyika jIvo eka ja prakAranA che te vizeSatA tathA bhinnatA rahita che tathA he AyuSyamAn zramaNa ! te sarvalokamAM vyApta che. A ja kramathI sarva ekendriyonuM kathana karavuM joIe. te sarvanA svasthAna prajJApanA sUtranA bIjA sthAna pada anusAra che. paryApta bAdara ekendriya jIvonA sthAna upapAta, samuddAta ane svasthAna aparyApta bAdara ekendriya jIvonI samAna jANavA. sUkSma pAMca sthAvaranuM kathana pRthvIkAyika jIvonA kathana pramANe karavuM yAvat vanaspatikAyika paryaMta jANavuM joIe. 35 vANaM suhumapuDhavikAiyANaM bhaMte ! kai kammappagaDIo paNNattAo? goyamA ! aTTha kammappagaDIo paNNattAo / evaM jahA egidiyasaesa aNaMtarovavaNNagauddesae taheva paNNattAo, taheva baMdhaMti, taheva vedeti jAva aNaMtarovavaNNagA bAyaravaNassaikAiyA / bhAvArtha: :- prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka sUkSma pRthvIkAyika jIvone keTalI karmaprakRtio hoya che ? uttara- he gautama ! ATha karma prakRtio hoya che ityAdi ekendriya zatakamAM anaMtarotpannaka uddezaka anusAra jANavuM yAvat te ja rIte te sAtakarma bAMdhe che ane cauda prakRtinuM vedana kare che yAvat anaMtarotpannaka bAdara vanaspatikAyika paryaMta jANavuM. 36 aNaMtarovavaNNaga-egiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! jaheva ohie uddesao bhaNio taheva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka ekendriya jIvo, kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! aughika uddezaka anusAra jANavuM. 37 aNaMtarovavaNNaga-egiMdiyANaM bhaMte! kai samugdhAyA paNNattA ? goyamA ! doNi samugdhAyA paNNattA, taM jahA- - veyaNAsamugdhAe ya kasAyasamugdhAe ya / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! anaMtarotpannaka ekendriya jIvone keTalA samuddAta hoya che ? uttara- he gautama ! be samuddAta hoya che, yathA-vedanA samuddAta ane kaSAya samuddAta. |38 aNaMtarovavaNNaga-egiMdiyA NaM bhaMte! kiM tullaTThiIyA tullavisesAhiyaM kammaM pakareMti,
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 pa75 | pucchA taheva ? goyamA ! atthegaiyA tullaTTiIyA tullavisesAhiyaMkammaMpakarati, atyagaiyA tullaTThiIyA vemAyavisesAhiyakammapakareti / sekeNaTeNaMbhaMte ! jAvamAyavisesAhiyaMkammaMpakaraiti? goyamA !aNaMtarovavaNNagA egidiyA duvihA paNNattA,taM jahA- atthegaiyA samAuyA samovavaNNagA, atthegaiyA samAuyA vismovvnnnngaa| tattha NaM jete samAuyA samovavaNNagA teNaMtullaTThiIyA tullvisesaahiyNkmmNpkreNti| tatthaNaMjetesamAuyA visamovavaNNagAteNaMtullaTThiIyA vemAyavisesAhiyaM kammaM pakareti / se teNaTeNaM goyamA ! jAvavemAyavisesAhiyaM kamma pakareti // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka ekendriya jIvo, zuM tulya sthitivALA che ane paraspara tulya, vizeSAdhika karmabaMdha kare che, ityAdi pUrvavat prazna? uttara- he gautama ! keTalAka ekendriya jIvo, tulya sthitivALA hoya ane tulya vizeSAdhika karmabaMdha kare che tathA keTalAka ekendriya jIvo tulya sthitivALA hoya ane viSama vizeSAdhika karmabaMdha kare che. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke yAvatu keTalAka jIvo viSama vizeSAdhika karmabaMdha kare che? uttara- he gautama ! anaMtarotpannaka ekendriya jIvonA be prakAra che. (1) keTalAka jIvo samAna AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayelA hoya che ane (2) keTalAka jIvo samAna AyuSyavALA ane bhinna-bhinna samaye utpanna thayelA hoya che. temAM je samAna AyuSyavALA ane sAthe utpanna thayelA hoya te tulya sthitivALA jIvo tulya-vizeSAdhika karmabaMdha kare che ane je samAna AyuSyavALA ane bhinna-bhinna samaye utpanna thayelA hoya te tulya sthitivALA jIvo viSama-vizeSAdhika karmabaMdha kare che. tethI he gautama! e pramANe kathana karyuM che ke te jIva yAvatuM viSama vizeSAdhika karmabaMdha kare che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II vivecana : prastuta uddezakanuM nAma anaMtarotpannaka zreNI uddezaka che. temAM anaMtarotpannaka ekendriya jIvonI vividhatAonuM nirUpaNa che. anaMtarotpannaka ekendriyanA 10 bheda, ATha karmanI sattA, sAtakarmano baMdha ane cauda prakRtinuM vedana vagere ekendriya zataka anusAra che. anaMtarotpannaka jIvonI vigrahagati nathI - utpattinA samaye koI paNa jIvanuM mRtyu thatuM nathI. tethI te jIvonI vigrahagati thatI nathI. tethI prastuta uddezakamAM tenI vigrahagatinA vikalpo ke tenA kAlamAnanuM kathana nathI. samuddaghAta - anaMtarotpannaka jIvone vedanIya ane kaSAya, te be samudyAta hoya che. te jIvanuM mRtyu thatuM nathI. tethI mAraNAMtika samudyAta hoto nathI. AyuSya ane karmabaMdha - anaMtarotpannaka jIvonA be prakAra hoya che. (1) samAna AyuSyavALA ane eka sAthe utpanna thayelA jIvo. te jIvonI yogazakti samAna hovAthI pUrvavatu samAna karmabaMdha kare che ane Atma
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 576 | zrI bhagavatI sUtra-5 pariNAmonI vividhatAnI apekSAe tenA karmabaMdha vizeSAdhika che. tethI te jIva tulya vizeSAdhikakarmabaMdhavALA kahevAya che. (2) keTalAka jIvo samAna AyuSyavALA ane bhinna samaye utpanna thayelA hoya che. utpattinA prathama samaye ja tene anaMtarotpannaka kahevAya che. tema chatAM sUtrakAre tenI bhinna-bhinna samayanI utpattinuM kathana karyuM che te vigrahagatinI apekSAe che. koI jIva eka samayanI vigrahagatithI, koI be, traNa Adi samayanI vigrahagatithI utpanna thatAM hoya che. vigrahagatinI vividhatA anusAra te jIvonA AyuSyanA udayamAM ane yogazaktimAM viSamatA thAya che. kAraNa ke AyuSyakarmano udaya vigrahagatimAM ja thaI jAya che. eka samayanI vigrahagatithI utpanna thatAM jIvo karatA be samayanI vigrahagatithI utpanna thayelA jIvone AyuSyano udaya eka samaya pahelAM thayo hoya che. paraMtu te jIvone utpattisthAnanI prAptino samaya eka samAna che. tethI te baMne prakAranA jIvo anaMtarotpannaka kahevAya che. te jIvo eka sAthe utpatti sthAnane prApta karavA chatAM tenI yogazaktimAM taratamatA hoya che; pariNAme te jIvonA karmabaMdhamAM viSamatA thAya che ane AtmapariNAmonI apekSAe temAM vizeSAdhikatA hoya che. tethI te jIvo viSama vizeSAdhika karmabaMdha- vALA kahevAya che. anaMtarotpannaka jIvomAM caubhaMgImAMthI aMtima be vikalpa ghaTita thatAM nathI. kAraNa ke temAM viSamasthitino abhAva hoya che. utpattinA prathama samaye ja tene anaMtarotpannaka kahevAya che, tyArapachI te paraMparAtpannaka banI jAya che, tethI anaMtarotpannaka jIvo eka sAthe utpanna thayelA ja hoya che. (aa zataka-34/1/ra saMpUrNa ) | aSAntara zataka-1H uddezaka-3 | paraMparAtpannaka ekendriya:39 kaivihANaMbhate! paraMparovavaNNagA egiMdiyA paNNattA? goyamA!paMcavihA paraMparoka vaNNagAegidiyA paNNattA,taMjahA-puDhavikAiyA evNbheocukkojaavvnnssikaaiytti| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! paraMparAtpannaka ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara-he gautama! paraMparotpannaka ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, yathA-pRthvIkAyika Adi pratyekanA cAra-cAra bheda ekendriya zataka anusAra vanaspatikAyika paryata jANavA. 40 paraMparovavaNNaga-apajjatasuhuma puDhavikAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe purathimille carimaMte samohae, samohaNittA je bhavie imIserayaNappabhAe puDhavIe paccatthi millecarimateapajjattasuhamapuDhavikAiyattAeuvavajjittae? goyamA!evaMeeNaMabhilAveNaM jaheva paDhamo uddesao jAvalogacarimaMto tti / jaavbhAvArtha:- prazna- he bhagavan! paraMparAtpannaka aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAttathI mAraNAntika samuThThAta karIne, ratnaprabhApRthvInA pazcimI caramAttamAM aparyApta sUkSma
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-34: avAMtara zataka-1 [ 577 | pRthvIkAyikapaNe utpanna thAya, to keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! A abhilApathI prathama uddezakAnusAra yAvata lokanA aramAnta paryatanuM saMpUrNa kathana karavuM. vAvata 41 kahiNaMbhaMte! paraMparovavaNNagapajjattagabAyaspuDhavikAiyANaMThANA paNNattA?goyamA! saTThANeNaM aTThasupuDhavIsu / evaM eeNaM abhilAveNaM jahA paDhame uddesae jAvatullaTThiIyatti che tevuM mane seva mate ! II bhAvArtha -prana-he bhagavan! paraMparAtpannaka bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna kyAM che? uttara-he gautama! svasthAnanI apekSAe ATha pRthvIomAM A rIte A abhizApathI prathama uddezaka anusAra yAvatu tulya sthiti viSayaka nirUpaNa paryata jANavuM. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. vivecanaH prastuta uddezakamAM paraMparAtpannaka ekendriya jIvonA bheda, tenI vigrahagati, tenuM kAlamAna, tenA sthAna vagere viSayonuM saMkSipta kathana che. utpattinA bIjA samayathI jIvana paryata te jIvane paraMparAtpannaka kahevAya che. tethI tenA bheda, vigrahagatinA vividha vikalpo, tenuM kAlamAna, tenA sthAna, AyuSya ane karmabaMdhanI apekSAe caubhaMgI parvatanA pratyeka viSayanuM kathana audhika uddezaka-1 anusAra jANavuM. / zataka-34/1/3 saMpUrNa ) | avAMtara zataka-1H uddezaka-4 thI 11 anaMtarAvagADha Adi ekendriya:42 evaM sesA vi aTTha uddesagA jAva acarimo tti / NavaraM- aNaMtarA, aNaMtarasarisA; paraMparA, paraMparasarisA; caramA ya acaramA ya evaM ceva / evaM ee ekkArasa uddesgaa| bhAvArtha :- A rIte zeSa ATha uddezaka "acarama' paryata jANavA. anaMtarAvagADha Adi uddezaka anaMtarotpannakanI samAna che. paraMparAvagADha Adi uddezaka paraMparAtpannakanI samAna che ane carama tathA acarama uddezaka paNa paraMparAtpannakanI samAna che. A rIte agiyAra uddezaka thAya che. vivecana : prastuta sUtramAM uddezaka 4 thI 11 ATha uddezakanuM saMkSipta nirUpaNa che. te ATha uddezakanA nAma A pramANe che, yathA- anaMtarAvagADha, paraMparAvagADha, anaMtarAhAraka, paraMparAhAraka, anaMtara paryAptaka, paraMpara paryAptaka, carama ane acarama. temAM anaMtarAvagADha, anaMtarAhAraka, anaMtara paryAptaka te traNa uddezakanuM kathana anaMtarotpannaka uddezaka-2 anusAra thAya che ane zeSa uddezakanuM kathana audhika uddezaka-1 anusAra thAya che. (aa zataka-34/1/4-11 saMpUrNa ) | | avantara zataka-1 saMpUrNa ]
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-34 R avAntara zataka-ra thI 12 kRSNalezI ekendriyaH| 1 kaivihANaM bhaMte ! kaNhalessA egidiyA paNNattA? goyamA !paMcavihA kaNhalessA egidiyA paNNattA,bheo caukkaojahA kaNhalessaegidiyasae jaavvnnssikaaiytti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! kRSNalezI ekendriya jIvonA pAMca prakAra che, tenA cAra-cAra bheda ekendriya zataka anusAra yAvatu vanaspatikAyika paryata jANavA. | 2 kaNhalessaapajjattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte! imIserayaNappabhAe puDhavIe puratthi mille, pucchA? goyamA! evaM eeNaM abhilAveNaMjaheva ohiyauddesao jAvaloga carimaMte tti / savvattha kaNhalessesuceva uvvaaeyvyo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! je kRSNalezI aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, A ratnaprabhApRthvInA pUrvI caramAttathI samughAta karIne, pazcimI caramAttamAM utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigrahagatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa kathana audhika uddezaka anusAra jANavuM yAvatu lokanA caramAnta sudhI kathana karavuM. sarvatra kRSNalezI ekendriyomAM jIvonI utpattinuM kathana karavuM joIe. | 3 kahiNaM bhaMte !kaNhalessaapajjattabAyarapuDhavikAiyANaM ThANA paNNattA? goyamA! evaM eeNaM abhilAveNaM jahA ohiyauddesao jAvatullaTThiiyatti / evaMeeNaM abhilAveNaM jaheva paDhamaseDhisayaMtaheva ekkArasa uddesagA bhANiyavvA ||sevN bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! kRSNalezI aparyApta bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna kyAM che? uttara- he gautama! audhika uddezakanA varNana anusAra sarva kathana karavuM yAvat 'tulya sthitivALA" che, tyAM sudhI kahevuM joIe. A rIte prathama zreNI zataka(prathama avAMtara zataka) anusAra ahIM kRSNalezI zreNI zatakanA(bIjA avAMtara zatakanA) paNa agiyAra uddezaka kahevA joIe. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : prastuta avAMtara zataka-ramAM kRSNalezI ekendriya jIvo viSayaka11 uddezakonuM saMkSipta nirUpaNa che. tenuM saMpUrNa kathana audhika ekendriya zreNI zataka anusAra arthAtu A ja zatakanA prathama avAMtara zataka anusAra che. sUkSma, bAdara, paryAptA, aparyAptA Adi sarva ekendriya jIvone kaSNalezyA hoya che.
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-34 : avAtara zataka-2 thI 12 579 kRSNalezI ekendriya jIvo paNa samasta lokamAM che. tenI utpatti vagere paNa pUrvavat pratyeka sthAnamAM thAya che. tenI vigrahagatinA vividha vikalpo kRSNalezI vizeSaNa yukta jANavA. A rIte 11 uddezakanuM saMpUrNa kathana karavuM joIe. // avAMtara zataka-2 //. nIlalezI Adi ekendriyaH|4 evaMNIlalessehi vitaiyaMsayaM / kAulessehi vi evaMceva cautthaMsayaM / bhavisiddhiya egidiehi vi sayaM paMcamaM / bhAvArtha:- uparokta kRSNalezI pramANe ja nIlalezI ekendriyanuM trIjuM zataka, kApotalethI ekendriyanuM cothuM zataka tathA samuccaya bhavasiddhika ekendriyanuM pAMcamuM zataka che. avAMtara zataka-3,4,5II kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya - | 5 kaivihANaM bhaMte ! kaNhalessA bhavasiddhiyA egiMdiyA paNNattA?goyamA !jaheva ohiyuddeso| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! audhika uddezaka anusAra jANavuM.. avAMtara zataka-6/1 // | 6 kaivihANaM bhaMte ! aNaMtarovavaNNagAkaNhalessA bhavasiddhiyA egidiyA paNNattA? goyamA ! jaheva aNaMtarovavaNNagauddesao ohio thev| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! anaMtarotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- he gautama ! aughika anantarotpannaka uddezaka(uddezaka-2) anusAra jANavuM. avA-ri // 7 kaivihANaMbhaMte ! paraMparovavaNNa-kaNhalessabhavasiddhiyaegiMdiyA paNNattAgoyamA! paMcavihA paraMparovavaNNa-kaNhalessabhavasiddhiyaegiMdiyA paNNattA-evaM bheo caukkao jaavvnnssikaaiytti| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paraMparotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA keTalA prakAra che? uttara- pAMca prakAra che. A rIte cAra-cAra bheda yAvat vanaspatikAyika paryata jANavA. 8 paraMparovavaNNa-kaNhalessa bhavasiddhiya-apajjattasuhamapuDhavikAie NaM bhaMte ! imIse rayaNappabhAe puDhavIe, pucchA? goyamA ! evaM eeNaM abhilAveNaMjaheva ohio uddesao jAvalogacaramate tti / savvattha kaNhalessesu bhvsiddhiesuuvvaaeyvvo| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! paraMparAtpannaka kRSNalezI bhavasiddhika aparyApta sUkSma pRthvIkAyika jIva, A ratnaprabhA pRthvInA pUrvI caramAntamAM mAraNAntika samughAta karIne pazcima caramAntamAM utpanna thAya, to te keTalA samayanI vigraha gatithI utpanna thAya che? uttara- he gautama! pUrvavat jANavuM. A rIte audhika uddezaka anusAra lokanA caramAtta sudhI kRSNalezI bhavasiddhikamAM utpatti viSayaka saMpUrNa kathana karavuM joIe.// avA-6/3 //
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 580 ] zrI bhagavatI sUtra | 9 kahiNaMbhaMte ! paraMparovavaNNa-kaNhalessabhavasiddhiyapajjattabAyarapuDhavikAiyANaMThANA paNNattA? goyamA !jaheva ohio uddesao taheva bhANiyavvaM jAvatullaTThiiya tti / evaMeeNaM abhilAveNaMkaNhalessa bhavasiddhiyaegidiehiM vitaheva ekkArasauddesagasaMjuttaM chtttthsy| bhAvArtha:- prazna- he bhagavanu! paraMparAtpannaka kRSNalezI bhavasiddhika paryApta bAdara pRthvIkAyika jIvonA sthAna kayAM che? uttara- he gautama! A rIte auvika uddezaka anusAra "tulyasthitivALA che tyAM sudhInuM kathana yAvat karavuM. A ja rIte uparokta paddhati anusAra kRSNalezI bhavasiddhika ekendriyanA paNa agiyAra uddezaka sahita chaThThA avAntara zatakanuM saMpUrNa kathana karavuM. / avAMtara zataka-6/4-11 /. vivecana : avAMtara zataka-5 mAM samuccaya bhavasiddhika ekendriya jIvonuM kathana che. prastuta avAMtara zataka-$ mAM kRSNalezI bhava siddhika ekendriya jIvonuM kathana che. chaTTA avAMtara zatakanuM saMpUrNa kathana prathama avAMtara zatakanI samAna che. tadanusAra anaMtarotpannaka kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvo aparyAptA ja hoya che. tethI temAM pAMca sthAvaranA sUkSma ane bAdara be bheda thatAM pa42=10 bheda ja thAya che. te jIvonuM mRtyu thatuM nathI. tethI tenI vigrahagati thatI nathI. tenuM saMpUrNa kathana anaMtarotpannaka uddezaka(prathama avAMtara zatakanA bIjA uddezaka) anusAra che. paraMparAtpannaka kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA bheda, vigrahagatinA vikalpo, vigraha gatinI sthitio, tenA sthAna, AyuSya ane karmabaMdha saMbaMdhI caubhaMgI Adi saMpUrNa varNana prathama audhika avAMtara zataka anusAra che. zeSa ATha uddezakonuM saMpUrNa varNana paNa audhika avAMtara zataka anusAra che. nIlalezI bhava siddhika ekendriya AdiH| 10 nniillessbhvsiddhiyegidiesusysttm| evaMkAulessabhavasiddhiyaegidiehiM vi saya aTThama / jahA bhavisiddhiehiM cattAri sayANi evaM abhavasiddhiehi vi cattAri sayANi bhANiyavvANi / NavaraMcaramaacaravajjA Nava uddesagA bhANiyavvA,sesaMtaMceva / evaM eyAI bArasa egidiyaseDhIsayAI // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- nIlalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonuM avAMtara sAtamuM zataka che. A ja rIte kApotalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonuM avAMtara AThamuM zataka che. A rIte bhavasiddhika jIvonA cAra zataka thAya. te ja pramANe abhavasiddhika ekendriya jIvonA paNa cAra zataka kahevA joIe. temAM carama ane acaramane choDIne zeSa nava uddezaka kahevA joIe. zeSa varNana bhavasiddhika pramANe che. A rIte bAra ekendriya zreNI zataka pUrNa thAya che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || avAMtara zataka-7thI 12 // vivecana : nIlalezI bhavasiddhika ekendriya ane kApotalezI bhavasiddhika ekendriyanuM kramazaH avAMtara sAtamuM
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' zataka-34 : avAtara zataka-2 thI 12 581] ane AThamuM zataka thAya che. A rIte samuccaya bhavasiddhika ekendriya tathA kRSNa, nIla ane kApotalezI bhavasiddhika ekendriya; te cAra zataka bhavasiddhika ekendriyanA thAya che. te ja rIte abhivasiddhika jIvonA paNa cAra zataka thAya che paraMtu abhavasiddhikomAM carama, acaramano bheda hoto nathI; te sarva acarama ja hoya che. tethI temAM carama, acarama sivAyanA nava uddezakonuM ja kathana che. tethI cAra avAMtara zatakomAM be-be uddezaka ochA thavAthI kula 442 = 8 uddezaka nyUna thAya che. A rIte covIsamA zatakamAM 12 avAMtara zataka X 11 uddezaka = 13ra-8 = 124 uddezaka thAya che. te avAntara zataka-ra thI 1ra saMpUrNa zataka-34 saMpUrNa
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ 582 zrI bhagavatI sUtra-5 | - zataka-35 ROORcha paricaya A zatakanuM nAma mahAyugma ekendriya zataka che. temAM 16 prakAranA mahAyugmanuM nirUpaNa che. A zatakamAM paNa 12 avAMtara zataka pUrvokta zreNI zatakanI samAna che. pratyeka avAMtara zatakanA 11-11 uddezako che. mahAyugma:- zataka-31mAM cAra prakAranA laghuyumanuM kathana che. te ja cAra yumono paraspara saMyoga karavAthI mahAyugdha bane che. mahAyugmanA 16 prakAra che. ekendriya jIvomAM anya gatimAMthI 16 mahAyugma rUpe jIvo AvIne utpanna thaI zake che. A zatakamAM te soLa yugma rUpa utpanna thanAra jIvonuM nirUpaNa 33 dvArathI zataka-11nA atideza pUrvaka che. (1) prathama uddezakamAM samuccaya ekendriya mahAyugmanuM kathana che. (2) bIjA uddezakamAM prathama samayavartI ekendriya mahAyumanuM kathana che. (3) trIjA uddezakamAM aprathama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana prathama uddezaka anusAra che. (4) cothA uddezakamAM carama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana che. (5) pAMcamA uddezakamAM acarama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana prathama uddezaka anusAra che. (6) chaThThA uddezakamAM prathama prathama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana bIjA uddezaka anusAra che. (7) sAtamA uddezakamAM prathama aprathama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana prathama uddezaka anusAra che. (8) AThamA uddezakamAM prathama carama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana cothA uddezaka anusAra che. (9) navamA uddezakamAM prathama acarama samayavartI ekendriya mahAyumanuM kathana pahelA uddezaka anusAra che. (10) dazamA uddezakamAM carama carama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana cothA uddezaka anusAra che. (11) agiyAramAM uddezakamAM carama acarama samayavartI ekendriya mahAyugmanuM kathana prathama uddezaka anusAra che. A 11 uddezakomAMthI 1, 3, 5, 7, 9, 11, A 6 uddezako samAna che. temAM saMpUrNa bhavanI mukhyatA hovAthI te prathama uddezakanI samAna che, zeSa pAMceyanI RddhimAM bhinnatA che. uddezaka-2 ane 6 mAM prathama samayotpanna jIvonuM varNana hovAthI A baMne uddezaka samAna che, temAM prathama uddezaka thI 10 bolomAM vizeSatA che. uddezaka-4, 8, 10 A traNa uddezako carama samayavartI hovAnI apekSAe paraspara samAna che. A rIte prathama avAMtara zatakamAM agiyAra uddezako che. tyAra pachI kRSNa, nIla ane kApota lezI ekendriyanA traNa avAMtara zataka che. A rIte kula cAra avAMtara zataka sAmAnya ekendriya jIvonA che. te ja rIte bhavI ane abhivI ekendriya jIvonA cAra-cAra avAMtara zataka che. kula 12 avAMtara zataka ane pratyekanA 11 uddezako gaNatAM 12411=13ra uddezako thAya che. ekendriyomAM tejalezyAne nagaNya karatAM sUtrakAre tejolezI ekendriyanuM avAMtara zataka kahyuM nathI.
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ zata-upa : avAMtara zata-1 R & zata- 34: kheDendriya mahAyugbha avAntara zata- 1 : 6-1 583 RR mahAyugmanA prakAraH 1 ka NaM bhaMte! mahAjummA paNNattA ? goyamA ! solasa mahAjummA paNNattA, taM jahAkaDajummakaDajumme,kaDajummateoge, kaDajummadAvarajumme, kaDajummakalioge, teoga kaDajumme, teogatteoge,teogadAvarajumme, teogakalioge, dAvarajummakaDajumme, dAvarajumma teoge, dAvarajumma-dAvarajumme, dAvarajumma kalioge, kaliogakaDajumme, kaliogateoge, kaliogadAvarajumme, kliogklioge| bhAvArtha :- prazna - he bhagavan ! mahAyugmanA DeTA prahAra che ? uttara - he gautama! mahAyugbhanA soNa prahAra che, yathA- (1) drutayugbha drutayugbha, (2) drutayugbha tryo, (3) mRtayugbha dvAparayugbha, (4) drutayugbha syo, (4) yo mRtayugbha, (5) tryo tryo, (7) tryo4 dvAparayugbha, (8) tryo dusyo4, (8) dvAparayugbha drutayugbha, (10) dvAparayugbha tryo4, (11) dvAparayugbha dvAparayugbha, (12) dvAparayugbha yo4, (13) syo drutayugbha, (14) syoS4 tryo4, (15) udayo4 dvAparayugbha, ( 15 ) udayo4yo4. 2 sekeNa bhaMte! evaM kuccai - solasa mahAjummA paNNattA, taM jahA - kaDajummakaDajumme jAvakaliogakalioge ? goyamA ! jeNaM rAsI cakkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie, jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA tevi kaDajummA, setaMkaDajummakaDajumme / jeNaM rAsI caukkaNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie, jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA, te kaDajummA, setaM kddjummteoge| jeNaM rAsi caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajja- vasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayA te kaDajummA, se taM kaDajummadAvarajumme / jeNaM rAsI caukkaNaM avahAreNaM avahIramANe egapajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayA te kaDajummA, setaM kddjummklioge| I jeNaM rAsI caukkaNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie, je NaM tassa rAsissa avahArasamayA te teogA, se taM teogakaDajumme / je NaM rAsi caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie, je NaM tassa rAsissa avahArasamayA te teogA, setaM teoga teoge| jeNaM rAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dopajjavasie, jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA te teogA, se taM teogadAvarajumme / je NaM rAsi caukkae
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 584 / zrI bhagavatI sUtra-5 NaMavahAreNaM avahIramANe egapajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayAteteogA,se tNteogklioge| jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie,jeNaMtassa rAsissa avahArasamayA tedaavrjummaa,setNdaavrjummkddjumme| jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie, jeNaM tassa rAsissa avahArasamayA te dAvarajummA, setaM dAvarajummateoe / jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANedupajjavasiejeNaMtassa rAsissa avahArasamayAtedAvarajummA,setaMdAvarajummadAvarajumme / jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe egapajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayA tedAvarajummA,se tNdaavrjummklioge| jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANecaupajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayAtekaliogA,setaMkaliogakaDajumme / jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe tipajjavasie,jeNatassa rAsissa avahArasamayAtekaliogA,setakali ogteoge| jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe dupajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayAtekaliogA,setaMkaliogadAvarajumme / jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaMavahIramANe egapajjavasie, jeNaMtassa rAsissa avahArasamayAtekaliogA,se tNkliogklioge| seteNaTeNagoyamA ! evaM kuccai jaavkliogklioge| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! tenuM // 29 // zuMcha / mahAyumana so pra2 cha ? uttara- he gautama ! (1) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM cAra zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya(saMkhyA) paNa kRtayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi "kRtayugmakRtayugma' kahevAya che, (2) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM traNa zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya(saMkhyA) kRtayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi "kRtayugmavyoja' kahevAya che, (3) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAno apahAra karatAM be zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya kRtayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi "kRtayugma dvAparayugma' kahevAya che, (4) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM eka zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya kRtayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi kRtayugma kalyoja kahevAya che. (5) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM cAra zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya vyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi "vyojakRtayugma' kahevAya che, (6) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM traNa zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya vyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi vyAja vyoja kahevAya che, (7) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM be zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya vyAja saMkhyaka hoya, to te rAzi vyAjadvAparayugma kahevAya che, (8) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM eka zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya vyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi vyAja kalyoja kahevAya che. () je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM cAra zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya dvAparayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi dvAparayugma kRtayugma' kahevAya che, (10) je rAzimAMthI jyAthI apaDA232tA . (3) he zAzamAyA layama
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ha5: avAMtara zataka-1 585 | cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM traNa zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya dvAparayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi dvAparayugmoja kahevAya che, (11) je rAzimAMthI cAra saMkhyAthI apahAra karatAM be zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya dvAparayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi dvAparayumadvAparayugma" kahevAya che, (12) je rAzimAMthI cAranI saMkhyAthI apahAra karatAM eka zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya dvAparayugma saMkhyaka hoya, to te rAzi dvAparayugma kalyoja kahevAya che. (13) je rAzimAMthI cAra saMkhyAthI apahAra karatAM cAra zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya kalyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi kalyoja kRtayugma kahevAya che, (14) je rAzimAMthI cAra saMkhyAthI apahAra karatAM traNa zeSa rahe ane te rAzino apahAra samaya kalyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi kalyoja vyAja kahevAya che, (15) je rAzimAMthI cAra saMkhyAthI apahAra karatAM be zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya kalyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi kalyoja dvAparayugma kahevAya che, (16) je rAzimAMthI cAra saMkhyAthI apahAra karatAM eka zeSa rahe ane te rAzinA apahAra samaya kalyoja saMkhyaka hoya, to te rAzi "kalyo kalyoja' kahevAya che. tethI he gautama ! kRtayugma kRtayugma yAvanuM kalyoja kalyoja rAzi kahevAya che. vivecana : rAzi-saMkhyA vizeSane yugma kahe che. tenA be prakAra che. laghuyugma ane mahAyuma. laghuyugmanuM varNana zataka-31 mAM che. prastuta uddezakamAM mahAyugmanuM varNana che. tenA 16 bheda che, eka eka yugmane cAre yugma sAthe saMyoga karatAM 444 = 16 bhaMga thAya che. (1) kutayugma bhUtayuma- ahIM prayukta "kRtayugmakRtayugma' be zabdamAM prathama kRtayugma zabda apahAra karavAnI saMkhyAne sUcita kare che ane bIjo kRtayuma zabda te rAzine sUcita kare che. jema ke- 3ra saMkhyAmAMthI cAra-cArano apahAra(bAdabAkI) ATha vAra thAya. te apahAra saMkhyA-8 kRtayugma che ane karanI rAzi paNa kRtayugma che. tethI te rAzine kRtayugma kRtayugma kahe che. (5) yoja kAyama- 28nI rAzimAMthI cAra-cArane sAta vAra bAda karI zakAya che. ahIM apahAra saMkhyA 7 che, te vyoja che ane 28nI rAzi kRtayugma che. tethI te rAzine coja kRtayugma kahe che. (9) dvAparayugma kayuma-24nI rAzimAMthI cAra-cArane cha vAra bAda karI zakAya che. A (6) apahAra saMkhyA dvAparayugma che ane 24nI rAzi kRtayugma che. tethI te rAzine dvAparayugma kRtayugma kahe che. (13) kalyoja katayuma- 20nI rAzimAMthI cAra-cArano apahAra pAMca vAra thAya che. apahAra saMkhyA pAMca kalyoja che ane 20nI rAzi kRtayugma che. tethI te rAzine kalyoja kRtayugma kahe che. A rIte zeSa mahAyugmanuM svarUpa samajI zakAya che. soLa mahAyugmonI saMkhyAonA udAharaNa A pramANe che- (1) kRtayugma kRtayugma = 16, 3ra, 48, 64 (2) kRtayuma vyoja = 19, 35, 51, 67 (3) kRtayugma dvAparayugma = 18, 34, 50, 66 (4) kRtayugma kalyoja = 17, 33, 49, 5 (5) vyoja kRtayugma = 12, 28, 44, 0 (6) vyoja vyAja = 15, 31, 47, 3 (7) vyAja dvAparayugma = 14, 30, 46, 2 (8) vyAja kalyoja = 13, ra9, 45, 1 (9) dvAparayugma kRtayugma = 8, 24, 40, 56 Adi (10) dvAparayugma vyoja = 11, 27, 43, 59 Adi. (11) dvAparayugma dvApara = 10, 26, 42, 58 Adi (12) dvAparayugma kalyoja = 9, 25, 41, 57 Adi (13) kalyoja kRtayugma = 4, 20, 36, para Adi (14) kalyoja vyAja = 7, 23, 39, 55 Adi (15) kalyoja dvAparayugma = 6, 22, 38, 54 Adi (16) kalyoja kalyoja = 5, 21, 37, pa3 Adi.
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 58 | zrI bhagavatI satra-5 kRtayugma kRtayugma ekendriyonI utpatti Adi:| 3 kaDajummakaDajummaegiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjati- kiM Neraiehito uvavajaMti, pucchA? goyamA ! jahA uppaluddesae tahA uvvaao| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kRtayuma kRtayugma rAzi rUpa ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? zuM nairayikomAMthI AvIne utpanna thAya che ityAdi prazna ? uttara- he gautama ! ahIM utpatti viSayaka saMpUrNa kathana utpaloddezaka(zataka-11/1) anusAra jANavuM. | 4 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjati? goyamA ! solasa vA, saMkhejjA vA, asaMkhejjA vA, aNatA vA uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- bhagavana! vo samayamAM 32416tpanna thAya cha? 612- gautama ! soLa saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta utpanna thAya che. 5 te NaM bhaMte! jIvA samae samae, pucchA ? goyamA! te NaM aNaMtA samae samae avahIramANA avahIramANA aNaMtAhiM ussappiNI-avasappiNIhiM avahIrati, No ceva NaM avahariyA siyA / uccattaM jahA uppaluddesae / bhAvArtha:- prazna-bhagavan ! te anaMta vomAMthI samaya-samaye - vano apahAra thAya, to te jIvono apahAra keTalA kAlamAM thAya che? uttara- he gautama! pratisamaya eka-eka jIvano apahAra thAya, to anaMta utsarpiNI avasarpiNI kAla vyatIta thAya, to paNa te jIvono apahAra thato nathI arthAt khAlI thatA nathI. tenI UMcAI utpaloddezaka anusAra che. 6 te NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM baMdhagA, abaMdhagA? goyamA ! baMdhagA, No abaMdhagA / evaM savvesiM kammANaM AuyavajjANaM / Auyassa baMdhagA vA abaMdhagA vA / bhAvArtha:-- bhagavana!tendriya pozAnAvarIya nAma ? 612he gautama! baMdhaka che, abaMdhaka nathI, A rIte AyuSya karmasivAya zeSa sarva karmonA baMdhaka che, AyuSya-karmanA te baMdhaka paNa che ane abaMdhaka paNa che. | 7 te NaM bhaMte ! jIvA NANAvaraNijjassa kammassa kiM veyagA, aveyagA? goyamA ! veyagA, No aveyagA / evaM savveMsi kammANaM / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! te vo nA124Iya bhanAi cha / ave ? 6ttrgautama ! te vedaka che, avedaka nathI, A rIte sarva karmanA viSayamAM jANavuM. |8 teNaM bhaMte ! jIvA kiM sAyAveyagA, asAyAveyagA? goyamA ! sAtAveyagA vA, asAtAveyagA vA / evaM uppluddesg-privaaddii| savvesi kammANaM udaI, No aNudaI / chaNhaM kammANaM udIragA, No annudiirgaa| veyaNijjAuyANaM udIragA vA, aNudIragA vaa|
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ha5: avAMtara zataka-1 587 bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! te vo zatAve azAtAva cha ? 6ttara- gautama! te zAtAddaka che athavA azAtAddaka che. utpaloddezakanA krama anusAra jANavuM. te sarva karmonA udayavALA che, anudayI nathI, cha karmonA udIraka che, anudIraka nathI. vedanIya ane AyuSyakarmanA udIraka paNa che ane anudIraka paNa che. | 9 teNaM bhaMte ! jIvA kiMkaNhalesA, pucchA? goyamA !kaNhalessA vA, NIlalessA vA, kAulessA vA teulessA vA / No sammadiTThI, No sammAmicchAdiTThI, micchaaditttthii| NoNANI, aNNANI,NiyamaMduaNNANI,taMjahA- maiaNNANI ya suyaaNNANI ya / No maNajogI, No vaijogI, kaayjogii| sAgArovauttA vA aNAgArovauttA vaa| bhAvArtha:- prazna- bhagavana ! te vAzI che, ityAhi prazna ? 6ttara- gautama!te kRSNalezI, nIlalezI, kApotalezI ane tejalezI che. te samyagudaSTi ane mizradaSTi nathI, eka mithyAdaSTi ja hoya che. jJAnI nathI, ajJAnI hoya che, temAM niyamA be ajJAna-matiajJAna ane zrutaajJAna hoya che, te manayogI ane vacanayogI nathI, kAyayogI hoya che. te sAkAropayukta athavA anAkAropayukta hoya che. |10 tesi NaM bhaMte! jIvANaM sarIrA kaivaNNA-jahA uppaluddesae savvattha, pucchA? goyamA! jahA uppaluddesae; UsAsagAvA,NIsAsagAvA,No ussaasnniisaasgaavaa| AhAragAvA aNAhAragAvA / No virayA, avirayA,No virayAvirayA / sakiriyA,No akiriyA / sattavihabaMdhagA vA aTThavihabaMdhagA vA / AhArasaNNovauttA vA jAva pariggaha-saNNovauttAvA / kohakasAyI vAmANakasAyI vA mAyAkasAyIvAlobhakasAyI vaa| No itthiveyagA,NopurisaveyagA,NapusagaveyagA / itthiveyabaMdhagAvA purisaveyabaMdhagA vA nnpusgveybdhgaavaa| nnosnnnnii,asnnnnii| saidiyA,No annidiyaa| bhAvArtha:-prazna- bhagavan!tendriya vona zarIramAM 240vaDoyache, ityAdi tyasodeza anusAra sarva prazna? uttara- he gautama! utpaloddezaka anusAra tenA zarIramAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ane ATha sparza hoya che, te ucchavAsa, niHzvAsa athavA noucchavAsa niHzvAsavALA hoya che. teo AhAraka ke anAhAraka hoya che, teo sarva virata ke dezavirata nathI, avirata hoya che. teo sakriya hoya che, akriya nathI. te sAta athavA ATha karmanA baMdhaka hoya che. te AhArasaMjJA yAvatu parigrahasaMjJAvALA hoya che. te krodhakaSAyI, mAnakaSAyI, mAyAkaSAyI ane lobhakaSAyI hoya che. strIvedI ane puruSavedI nathI paraMtu napuMsakavedI hoya che. te strIveda baMdhaka, puruSaveda baMdhaka athavA napuMsakaveda baMdhaka hoya che. te saMjJI nathI, asaMjJI hoya che. te saIndriya hoya che, aniSkriya nathI. | 11 te NaM bhaMte ! kaDajummakaDajummaegiMdiyA kAlao kevaciraM hoMti ? goyamA ! jahaNNeNaMekkaMsamaya,ukkoseNaMaNataMkAlaM-aNaMtA ussappiNIossappiNIo,vaNassai kaaiykaalo| saMveho Na bhaNNai, AhAro jahA uppaluddesae, NavaraM-NivvAghAeNaM chaddisiM, vAghAyaM paDucca siya tidisiM, siya caudisiM, siya paMcadisiM, sesaMtaheva / ThiI jahaNNeNaM aMtomuhuttaM, ukkoseNaM baaviisNvaasshssaaii| samugghAyA AdillA cattAri /
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ 588 ] zrI bhagavatI sUtra-5 mAraNatiya samughAeNaMsamohayA vimarati,asamohayA vimati / bvttttnnaajhaauppludese| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te kRtayugmakRtayugma rAzirUpa ekendriya jIvo, kAlanI apekSAe keTalA kAla sudhI rahe che? uttara- he gautama ! te jaghanya eka samaya ane utkRSTa anaMtakAla, anaMta utsarpiNI ane avasarpiNI rUpa vanaspati kAla paryata rahe che. ahIM saMvedha na kahevo joIe. AhAra utpaloddezaka anusAra jANavo paraMtu vizeSatA e che ke vyAghAta rahita cha dizAno ane vyAghAta hoya, to kadAcit traNa, cAra, pAMca, dizAno AhAra grahaNa kare che.(utpalamAM niyamA cha dizAno AhAra kahyo che) tenI sthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa bAvIsa hajAra varSanI che. samudyAta-prathama cAra hoya che. mAraNAntika samughAtathI samavahata athavA asamavahata baMne prakAre mare che. udvartananuM kathana utpalodezaka anusAra jANavuM joIe. |12 aha bhaMte! savvapANA jAva savvasattA kaDajummakaDajummaegidiyattAe uvavaNNapuvvA? haMtA goyamA ! asaI aduvA aNaMtakhutto / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! sarva prANa thAvat sarva sattva kRtayugmakRtayugma ekendriya rUpe pUrve utpanna thayA che? uttara- hA, gautama ! pUrve aneka vAra athavA anaMta vAra utpanna thayA che. vivecana : ekendriya jIvo 16 mahAyugma rUpa bhaMgothI AvIne utpanna thAya che. prastuta sUtromAM kRtayugma katayugma ekendriya jIvonuM 33 kArothI varNana che, tenA mATe prAyaH zataka-11/1 utpaloddezakano atideza (sUcana) karyo che. tadanusAra tenA 33 dvAra A pramANe che- (1) u5pAta- narakagatine choDIne zeSa traNa gatinA jIvo ekendriyapaNe utpanna thAya che. (2) parimANa- ahIM kRtayugma kRtayugma ekendriyanuM kathana hovAthI jaghanya 16, 32, 48, 64 yAvatuM saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta jIvo utpanna thAya che. (3) apahAra- temAMthI samaye-samaye eka-eka jIvano apahAra karIe, to anaMta utsarpiNI avasarpiNI kAla vyatIta thaI jAya to paNa teno upahAra thato nathI. (4) avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa 1,000 yojana jhAjherI che. (5) karma baMdha- AyuSyanA abaMdhakAlamAM sAta ane AyuSyanA baMdhakAlamAM ATha karmanA baMdhaka hoya che. (6) veda- ATha karmanuM vedana kare che. zAtA ane azAtAnA vedaka hoya che. (7) udaya- ATha karmano udaya hoya che. (8) udIraNA AyuSya ane vedanIyane choDIne cha karmanA niyamA udIraka hoya che. AyuSya ane vedanIyakarmanI udIraNA bhajanAthI thAya che. teo anudIraka nathI.(9) lezyA- prathama cAra lezyA hoya che.(ahIM samuccaya ekendriyanuM kathana che) (1) daSTimithyA daSTi. (11) jJAna- be ajJAna. (12) yoga-kAya yoga. (13) upayoga- sAkAra ane anAkAropayoga. (14) varNAdi- tenA zarIramAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa ane ATha sparza hoya che. (15) ucchavAsa-te jIvo ucchavAsaka, nizvAsaka hoya che. aparyAptAvasthAmAM noucchavAsaka nonizvAsaka hoya che. (1) AhAraka AhAraka hoya che, vigrahagatimAM anAhAraka hoya zake che. (17) virati- te avirata hoya che. (8) kiyA- sakriya che, akriya thaI zakatA nathI. (19) baMdhaka- sAta athavA ATha karmanA baMdhaka hoya che. (20) saMzA cAra saMjJA hoya. (21) kaSAya- krodhAdi cAra kaSAya. (22) vedanapuMsaka veda. (23) veda baMdhaka- traNe vedanA baMdhaka hoya. (24) saMdI- asaMjJI. (25) Indriya- eka sparzendriya hoya. (26) kAyasthiti-jaghanya eka samaya, utkRSTa anaMtakAla. ekendriya jIvonI kAyasthiti
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ha5: avAMtara zataka-1 589 jaghanya aMtarmuhUrtanI ja hoya che paraMtu te jIvonI kRtayugma-kRtayugma rAzinuM parivartana eka samayamAM thaI zake che tethI jaghanya eka samayanI kAyasthiti ghaTita thAya che. (27) saMdha- sAmAnya rUpe ekendriyonuM kathana hovAthI kAya saMvedhanuM kathana nathI. kAya saMvedha pRthvIkAya Adi jIvavizeSamAM hoya che. (28) AhAravyAghAtanI apekSAe traNa, cAra, pAMca dizAno ane vyAghAta na hoya to cha dizAno AhAra kare. (29) sthiti-jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa 22,000 varSa.(samuccaya ekendriyanI apekSAe) (30) samaghAtaprathama cAra samughAta hoya.(samuccaya ekendriyanI apekSAe) (31) maraNa- mAraNAMtika samughAta sahita ane samudyAta rahita, baMne prakAranA maraNathI mare. (32) udvartana- ekendriya jIvo marIne manuSya ane tiryaMca gatimAM jAya. (33) sarva prANa, bhUta, jIva ane sattva pUrve kRtayugma kRtayugma ekendriya rUpe aneka vAra ke anaMtavAra utpanna thayA che. kRtayugmabhyoja Adi ekendriyonI utpatti Adi - 13 kaDajummateogaegidiyANaMbhaMte!kaouvavajjati? goymaa!uvvaaothev| bhAvArtha - pragna- he bhagavan! kRtayugmavyoja rAzinA ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! upapAta pUrvavat che. 14 te NaM bhaMte! jIvA egasamae NaM kevaiyA uvavajjati ? goyamA! egUNavIsA vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajjati, sesaM jahA kaDajummakaDajummANaM jaavanntkhutto| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama ! 19, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che, zeSa pUrvavat che. kRtayugma-kRtayugma rAzi ekendriya anusAra yAvat pUrve pratyeka prANa, bhUta, jIva ane satva kRtayugma vyoja ekendriya rUpe aneka vAra athavA anaMta vAra utpanna thayA che; tyAM sudhI kahevuM. |15 kaDajumma-dAvarajumma-egidiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajjati ? goyamA! uvavAo taheva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRtayugma-dvAparayugma rAzinA ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. 16 te NaM bhaMte! jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavajjaMti ? goyamA! aTThArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajjati / sesaMtaheva jAva annNtkhutto| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara- he gautama! eka samayamAM 18, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. zeSa save kathana pUrvavat yAvat pUrve anaMta vAra utpanna thayA che. 17 kaDajummakaliogaegidiyANaMbhaMte !kaohiMtouvavati?goyamA !uvavAo taheva / parimANaM sattarassa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNatA vA sesaMtaheva jAva annNtkhutto|
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 580 zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRtayugmakalyoja rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavatu jANavuM. parimANa 17, saMkhyAta, asaMkhyAta athavA anaMta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat yAvatuM anaMtavAra utpanna thayA che. 18 teogakaDajummaegidiyANaMbhate !kaohitovavajjati? goyamA !uvvaaothev| parimANaM bArasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajjati / sesaMtaheva jAva anntkhutto| bhAvArtha:- prazna-bhagavana ! tryo4tayabharAzindriya vodhyAthI mAvImatpanna thAya cha? uttara- he gautama! upapAta pUrvavatu che. parimANa eka samayamAM 12 saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat yAvat pUrve anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayA che. 19 teogateogaegidiyANaMbhaMte !kaohiMtouvavajjati ? goyamA ! uvvaaothev| parimANaMpaNNarasavA saMkhejjAvA asaMkhejjAvA aNatA vaa| sesaMtaheva jaavanntkhutto| evaMeesusolasasumahAjummesu ekko gamao, NavaraMparimANeNANattaM-teogadAvarajummesu parimANaMcoisa vAsaMkhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvvjjti| teogakaliogesu terasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjAvA aNaMtA vA uvavajjati / dAvarajummakaDajummesuar3havA sakhejjAvA asakhejjAvA anntaavaauvvjjt| dAvarajummateogesuekkArasavAsakhejjA vA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvavajjati / dAvarajummadAvarajummesudasa vAsaMkhejjA vA asaMkhejjAvAaNaMtAvAuvavati / dAvarajummakaliogesuNavavAsakhejjAvAasaMkhejjA vAaNaMtAvAuvavati / kaliogakaDajummecattArivAsakhejjAvAasaMkhejjAvAaNaMtA vAvavajjati / kaliogateogesusattavAsakhejjAvA asaMkhejjAvA anntaavaavvjjti| kaliogadAvarajummesucha vAsaMkhejjAvA asaMkhejjA vA aNaMtA vA uvvjjti| bhAvArtha :- prazna- bhagavan ! yo tryo4 rAzi mendriya chavozyAMthI AvIne 6tpanna thAya cha ? uttara- he gautama! upapAta pUrvavatu che. parimANa pratisamaya 15, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat yAvatuM pahelA anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayA che, tyAM sudhI kahevuM. A rIte soLa mahAyumonuM eka ja prakAranuM kathana samajavuM joIe, parimANamAM vizeSatA che, yathA- vyAja dvAparayugmamAM parimANa cauda, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya che. vyAja kalyojamAM tera, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya che. dvAparayugma kRtayugmamAM ATha, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta hoya che. dvAparayugma vyAjamAM agiyAra, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. dvAparayugma-dvAparayugmamAM daza, saMkhyAta asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. dvAparayugma kalyojamAM nava, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. kalyoja kRtayugmamAM cAra, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. kalyo cojamAM sAta, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. kalyoja dvAparayugmamAM cha, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. 20 kaliogakaliogaegidiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA ! uvavAo
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-35: avAMtara zataka-1 [ 591 | taheva / parimANaM paMca vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA, aNaMtA vA uvavajjati / sesaM taheva jAva aNaMtakhutto // sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kalyoja kalyoja rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! upapAta pUrvavatu jANavo. parimANa pAMca, saMkhyAta, asaMkhyAta ke anaMta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat yAvatuM pahelA anekavAra athavA anaMtavAra utpanna thayA che. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : prastuta sUtromAM kRtayugma vyAja Adi zeSa 15 mahAyugma ekendriyonuM kathana 33 kArathI karyuM che. tenuM saMpUrNa kathana kRtayuma kRtayugma mahAyugma ekendriyanI samAna che. parimANamAM je mahAyugmanI pRcchA hoya te pramANe kathana karavuM joIe. te yugmonI saMkhyA mULapATha ane bhAvArthamAM spaSTa che. ( zataka-35/1/1 saMpUrNa ) avAMtara zataka-1H uddezaka-ra prathama samaya kRtayugma ekendriyanI utpatti Adi - 21 paDhamasamayakaDajummakaDajumma egidiyA NaM bhaMte! kao uvavajjati? goyamA ! taheva, evaM jaheva paDhamo uddesao taheva solasakhutto biio vi bhANiyavvo / taheva savvaM, NavaraM- imANi ya dasa NANattANi-ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNa vi aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM / Auyakammassa No baMdhagA, abNdhgaa| AuyassaNo udIragA, annudiirgaa| No ussAsagA,NoNissasagA,NoussAsaNissAsagA Tsavidavadha IT, no vidavadha IT IS bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prathama samaya katayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavatu. A rIte prathama uddezaka anusAra soLa mahAyugma rAzinA soLa vAra kathanapUrvaka bIjo uddezaka kahevo. zeSa pUrvavatu che paraMtu temAM prathama uddezakathI daza vizeSatAo che, yathA- (1) avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa paNa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, (2) AyuSya karmanA baMdhaka nathI, abaMdhaka hoya che, (3) te AyuSya karmanA udIraka nathI, anudIraka hoya che, (4) te ucchavAsa, nizvAsa yukta nathI paraMtu no ucchavAsaka noniHzvAsaka hoya che, (5) te sAta prakAranA karmabaMdhaka hoya che, ATha prakAranA karmabaMdhaka nathI. 22 teNaM bhaMte ! paDhamasamayakaDajummakaDajummaegidiyattikAlao kevaccira hoi? goyamA! ekkaM samayaM / evaM ThiIe vi / samugghAyA AdillA doNNi / samohayA Na pucchiti / uvvaTTaNA Na pucchijjai / sesaMtaheva svvnnirvses| solasasuvigamaesu jAva aNaMtakhutto // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! //
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ 592 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prathama samaya kRtayugma kRtayugma rAzi ekendriya jIvo keTalA kAla sudhI rahe che? uttara-he gautama! (6) eka samaya sudhI hoya che. (7) sthiti paNa te ja pramANe che. (2) samudyAta prathama be hoya che. (9-10) prathama samaya utpanna jIvomAM samavahata ane udvartanA na hovAthI prazna na karavA joIe. zeSa 15 mahAyugmonuM kathana paNa A ja rIte karavuM. 16 mahAyumonA varNananA 33mA dvAramAM yAvatu anaMtavAra utpanna thayA che, tyAM sudhI kahevuM. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja cho. vivecana : prastuta uddezakamAM prathama samayavartI kUtayugma kRtayugma Adi ekendriya jIvonuM pUrvavat 33 dvArathI varNana che. tenuM kathana audhika uddezaka anusAra jANavuM paraMtu A uddezaka kathita jIvo utpattinA prathama samayavartI hovAthI tenA daza dvAramAM vizeSatA che. prathama samaya ekendriya- utpattinA prathama samayavartI ekendriyane prathama samaya ekendriya kahe che. (1) avagAhanA prathama samayavartI jIvonI jaghanya ane utkRSTa baMne avagAhanA aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ja hoya che. (2) AyuSyano abaMdha- utpattinA prathama samayavartI jIva AyuSyano baMdha karatA nathI. tethI te jIva sAta karmano baMdha kare che. (3) udIraNA AyuSyanI udIraNA karatA nathI. te jIvo cha athavA sAta karmanI udIraNA kare che. (4) ucchavAsa- prathama samaye zvAsocchavAsanI kriyA thatI nathI. tethI te noucchavAsaka nonizvAsaka hoya che. (5) baMdhaka- sAta karmanA baMdhaka hoya che. (-7) kAyasthiti ane sthiti- eka samayanI ja hoya che kAraNa ke anaMtarotpannaka avasthA eka ja samaya rahe che. (8) samuddaghAta- prathama be hoya che. kAraNa ke prathama samayavartI jIvone mAraNAMtika samudyAta hotI nathI. temaja te jIvone vaikriya Adi samughAta paNa nathI. (9) maraNa nathI. (10) udvartanA- cyavana thatuM nathI. A rIte 10 vizeSatA sivAya zeSa 23 dvAranuM kathana uddezaka-1 pramANe che. mahAyazma ekedriyonI agiyAra uddezakomAM Dhaddhi :kAra samuccaya ekendriya | prathama samaya ekendriya | carama samaya ekendriya uddezaka-1,3,5,7,9,11 uddezaka-2, uddezaka-4,8,10 1. upapAta | - deva, manuSya, tiryaMcathI | deva, manuSya, tiryaMcathI manuSya, tiryaMcathI 2. parimANa 16, 32,48, saMkhyAta, 16, 32,48, saMkhyAta, 16, 32,48, saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta asaMkhyAta, anaMta asaMkhyAta, anaMta | 3. apahAra | samaye samaye apahAra karatAM | anaMta utsava ava pramANa | anaMta utsava ava pramANa anaMta utsava ava vyatIta thAya 4. avagAhanA jaghanya aMgulano asaMmo bhAga jaghanya ane utkRSTa aMgulano jagha aMgulano asaMkhyAta bhAga utkRSTa 1,000 yojana sAdhika asaM bhAga | u. 1000 yo jhAjherI | 5. baMdha nI niyamA, AyuSyanI bhajanA 7 athavA 8 vedana | zAtA-azAtA | zAtA-azAtA zAtA-azAtA 7. udaya
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ | zataka-35: avAMtara zataka-1 | 53 | - 7. samuccaya ekendriya | prathama samaya ekendriya | carama samaya ekendriya udezaka-1,3,5,7,9,11 | uddezaka-2, uddezaka-4,8,10. 8. udIraNA | 6-7-8 karma 6-7-8 6 niyama, Ayu, vedanIya- | duniyAmAM, vedanIyanI bhajano | niyamA; AyuSya, vedanIyanI | bhajanA AyuSyanI udIraNA nathI | bhajanA 9. lezyA | 10. daSTi | 11. jJAna 2 ajJAna | 2 ajJAna | 2 ajJAna | 12. yoga kAyayoga kAyayoga kAyayoga 13. upayoga | sAkAra, anAkAra baMne baMne baMne | 14. varNAdi | varNAdi 20 bola varNAdi 20 bola varNAdi 20 bola 15. ucchavAsa ucchavAsaka,niHzvAsaka, nocchi-| noucchavAsa nonizvAsaka | ucchavAsaka ane niHzvAsaka | 16. AhAraka | AhAraka, anAhAraka bane | baMne AhAraka | 17. virati avirata avirata avirata 18. kriyA sakriya | sakriya | sakriya | 19. karma baMdhaka saptavidha, aSTavidha saptavidha saptavidha, aSTavidha 20. saMjJA 21. kaSAya 22. veda napuMsaka napuMsaka | napaMka napuMsaka 23. vedabaMdhaka | 3 veda bAMdhe 24. saMgI asaMzI asaMjJI | asaMsI | 25. indriya 26. kAyasthiti | jaghanya eka samaya, jaghanya, utkRSTa eka samaya | jaghanya, utkRSTa eka samaya (yumonI) | utkRSTa anaMtakALa 27. saMvedha 28. AhAra 3,4,5,6 dizAno | 3,4,5,6 dizAno | 3,4,5,6 dizAno | 29. sthiti jaghanya eka samaya, jaghanya, utkRSTa eka samaya | jaghanya, utkRSTa eka samaya utkRSTa rara,000 varSa | 30. samududhAta | 31. maraNa samavahata, asamavahata baMne maraNa nathI baMne | 3ra.udvartana(gati)| manuSya, tiryaMca | nathI | manuSya, tiryaMca 33. pUrve utpanna| sarva jIva aneka ke anaMtavAra | aneka ke anaMtavAra | aneka ke anaMtavAra // zataka-35/1/ra saMpUrNa
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ 594 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-35 : avAMtara zataka-1 : uddezaka-3 thI 11 - aprathama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriyonI utpatti H | 23 apaDhamasamayakaDajummakaDajummaegiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajrjjati ? goyamA ! jahA paDhamuddeso solasahi vi jummesu taheva Neyavvo jAva kaliogakaliogattAe jAva atakhutto / bhAvArtha :- prazna- he bhagavat ! aprathama samayanA kRtayugma kRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! prathama uddezaka anusAra A uddezakamAM paNa soLa mahAyugmothI nirUpaNa karavuM yAvat tyAM jIvo kalyoja kalyoja rAzithI yAvat anaMta vAra utpanna thayA che. / / uddezaka-- vivecana : aprathamasamaya ekendriya- utpattinA prathama samayane choDIne jIvana paryaMta te jIvone aprathama samaya ekendriya kahevAya che. temAM paNa 16 mahAyugmanA vizeSaNa yukta ekendriyomAM utpatti Adi 33 dvAranuM kathana saMpUrNa rIte aughika uddezaka(prathama uddezaka) anusAra karavuM. temAM koI paNa vizeSatA nathI. carama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriyonI utpatti : 24 caramasamayakaDajummakaDajummaegiMdiyA NaM bhaMte! kaohiMto uvavajrjjati ? goyamA ! jaheva paDhamauddesao [paDhama-samaya- uddesao] NavaraM- devA Na uvavajjaMti, teulessANa pucchijjaMti, sesaM taheva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! carama samaya kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenuM varNana prathama uddezaka anusAra che. paraMtu ahIM devo utpanna thatA nathI tethI tejolezyA viSayaka prazna na karavo, zeSa kathana pUrvavat che. II uddezaka-4 // vivecanaH carama samaya ekendriya H- AyuSyanA carama(chellA) samayavartI ekendriya jIvone carama samaya ekendriya kahe che. tenuM kathana prathama uddezakanI samAna che. be bolamAM taphAvata che. tejolezyA--devotpatti H- ekendriyone tejolezyA aparyAptAvasthAmAM ja hoya che ane te paNa tejolezI devonI utpattinI apekSAe hoya che. tethI jIvananA aMtima samaye tejolezyA ke devonI utpattinI saMbhAvanA nathI. sUtrakAre aughika(prathama) uddezaka karatAM be bolamAM vizeSatA darzAvI che. upalakSaNathI sthiti, kAyasthiti, ucchvAsa ane AhArakamAM paNa taphAvata samajavo. carama samayavartI jIvonI sthiti ane kAyasthiti eka samayanI che, carama samayavartI jIvo AhAraka ja hoya che ane ucchavAsaka, niHzvAsaka hoya che. aparyAptAvasthAmAM zvAsozvAsa paryApti pUrNa na thAya tyAM sudhI ja jIva noucchavAsaka noniHzvAsaka hoya che. acarama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriya H 25 acaramasamaya-kaDajummakaDajumma-egiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ?
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ha5: avAMtara zataka-1 [ 595 | goyamA !jahA apaDhamasamayauddeso taheva Niravaseso bhaanniyvvo| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! acarama samayanA kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! tenuM varNana aprathama samaya uddezaka(trIjA uddezaka) anusAra jANavuM. / uddezaka-pa . vivecanaHacarama samaya ekendriya :- AyuSyanA aMtima samayane choDIne jIvana parvatanA samayavartI jIvo acarama samayavartI kahevAya che. tenuM saMpUrNa kathana audhika uddezaka-1 anusAra che. prathamaprathama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriya:26 paDhamapaDhamasamaya kaDajummakaDajummaegidiyA NaM bhaMte !kaohiMto uvavajjaMti? goyamA! jahA paDhamasamayauddesaotahevaNiravasesa / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! prathama-prathama samayanA kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa varNana prathama samayanA uddezaka(bIjA uddezaka) anusAra jANavuM. / uddezaka- II vivecana : - prathama prathama samaya kRtayugma ekendriya :- A padamAM be vAra prathama zabdano prayoga che. temAM prathama vAra prayukta "prathama" zabda, saMkhyArUpa mahAyugmanA prathama samayane sUcita kare che arthAt te te jIvo mATe kRtayugma rAzinI prAptinA prathama samayane "prathama' kahyo che ane bIjI vAra prayukta prathama' zabda utpattinA prathama samayano sUcaka che. A rIte A uddezaka varNita jIva mahAyugmanI apekSAe ane bhavanI apekSAe, ema baMne prakAre prathama che. tethI tenuM varNana bIjA (prathama samayanA) uddezaka pramANe che. prathama aprathama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya - 27 paDhamaapaDhamasamayakaDajummakaDajumma egidiyA NaM bhaMte ! kao uvavati ? goyamA! jahA paDhamauddeso [paDhama samaya uddesao] taheva bhaanniyvyo| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prathama aprathama samayanA kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIva kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! tenuM varNana prathama uddezaka anusAra jANavuM. / uddezaka-7// vivecanaHprathama aprathama samaya kRtayugma ekendriya :- A uddezaka varNita ekendriya jIvo kRtayugmakRtayugma rAzinA prathama samayavartI che ane ekendriya rU5 utpattinA aprathama samayavartI che arthAtu prathama samayane choDIne jIvana paryaMtanA samayavartI hovAthI tenuM saMpUrNa kathana prathama audhika uddezaka anusAra che. prathama carama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriya:28 paDhamacaramasamaya-kaDajummakaDajumma-egidiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjati?
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ 596 ] zrI bhagavatI satra-5 goyamA!jahA caramuddesao taheva NiravasesaM / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama-carama samayanA kRtayugma kRtayugma rAzi rUpa ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! tenuM varNana carama uddezaka(uddezaka-4) anusAra jANavuM. / uddezaka-8. vivecana :prathama carama samaya kayuma-katayugma ekendriya - A uddezaka varNita ekendriya jIvo kUtayugma-kRtayugma rAzinA prathama samayavartI che paNa AyuSyanA carama samayavartI hovAthI tenuM kathana cothA carama uddezaka anusAra che. tadunusAra temAM tejovezyA nathI temaja devonI utpatti thatI nathI. A uddezakanA sUtrAzayathI ja A nizcita thAya che ke sUtranA prAraMbhamAM prayukta padama padama, pama varama, AvA joDakA zabdomAM bIjo zabda jIvanI sthiti sUcaka che. tethI ja A AThamA uddezakamAM bIjA zabdathI carama samayane anulakSIne tenA mATe cothA carama uddezakano atideza karyo che. prathamaacarama samaya kRtayugma kRtayugma ekendriya - 29 paDhamaacaramasamaya-kaDajumma-kaDajumma-egiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjati? goyamA! jahA paDhamo uddesao [bIo uddesao/ tahevaNiravasesa / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama acarama samayanA kRtayugma kRtayugma rAzi rUpa ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! tenuM varNana prathama uddezaka anusAra jANavuM. / uddezakalI vivecana :prathama acarama samaya kRtayugma ekendriya - A uddezakamAM varNita ekendriya jIvo kRtayugma-kRtayugma rAzIrUpe prathama samayavartI che ane AyuSyanA carama samayane choDIne saMpUrNa AyuSyanA samayavartI hovAthI tenuM kathana prathama uddezaka anusAra che. carama-carama samaya kRtayugma-kRtayugma ekendriya:30 caramacaramasamayakaDajummakaDajummaegidiyANaMbhaMte !kao uvavajjati? goyamA! jahA cauttho uddesaotaheva Niravasesa / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! carama-carama samayanA kRtayugma kRtayugma rAzirUpa ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! tenuM saMpUrNa kathana cothA uddezaka anusAra jANavuM. // uddezaka-10 || vivecana :carama-carama samaya kayuma-kutayugma ekendriyaH- A uddezaka varNita ekendriya jIvo kRtayugmakRtayugma rAzinA carama samayavartI ane ekendriya AyuSyanA paNa carama samayavartI hovAthI tenuM saMpUrNa kathana cothA carama uddezaka anusAra che.
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-ha5: avAMtara zataka-1 197] caramaacarama samaya kRtayugmakRtayugma ekendriya : 31 caramaacaramasamayakaDajummakaDajummaegidiyANaMbhate !kaouvavajjati? goyamA! jahA paDhamauddesao [ paDhama samaya uddesao] taheva Niravasesa // seva bhate ! seva bhate ! // bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! carama-acarama samayanA kRtayugma-kRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! tenuM saMpUrNa varNana prathama uddezaka anusAra jANavuM. II he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che | II uddezaka-11 // vivecana :carama acarama samaya katayugma kutayu ekendriya :- A uddezaka varNita e kendriya jIvo kRtayugma-kRtayugma rAzinA carama samayavartI che paraMtu ekendriyaAyuSyanA carama samayane choDIne saMpUrNa AyuSyanA samayavartI hovAthI tenuM saMpUrNa kathana prathama uddezaka anusAra che. A rIte sarva mahAyugma ekendriyanA utpatti Adi 33 dvAranuM varNana che. upasaMhAra:32 [evaM ee ekkArasa uddesgaa| paDhamo taio paMcamaoya sarisagamA, sesA aTTa sarisagamagA, NavaraM-cautthe aTume dasame ya devAya Na uvavajjati / teulessA nntthi|| bhAvArtha:- A rIte agiyAra uddezako che, temAM pahelo, trIjo, pAMcamo, A traNa uddezako samAna pATha vALA che. zeSa ATha uddezako samAna che, paMratu cotho, AThamo ane dazamo A traNa uddezakamAM devo AvIne utpanna thatA nathI, tethI te traNe ya uddezakomAM tejolezyA hotI nathI. vivecana : kasavartI pATha saMpUrNa zatakano saMkSipta upasaMhArAtmaka pATha che. zataka ane uddezakanI samApti 1 mata ! saMva mane !nA sUtrapATha pachInA A sUtrano uddezaka sAthe sumeLa karavo muzkela thAya che. - uparokta pATha anusAra- 1, 3, 5, A traNa uddezaka eka sarakhA che ane zeSa ATha uddezaka eka sarakhA che arthAt te uddezakonI Rddhi eka sarakhI che. A ATha uddezakomAM aprathamasamaya, caramasamaya, acaramasamayanA uddezako che. tenI RddhimAM samAnatA saMbhavita nathI. TIkAkAra abhayadeva sUrie uparokta pAThane samajAvatAM aprathama ane acarama baMnene prathama samayavartI rUpe svIkAryA che, yathA- (1) phuda vaijiyotpAkAya prathama samayavartitve tevAM tavilita rahyAnupUraprathama samayevartivaMtatrAmavAsanunyAnAM tAzrityetyavase. AvAkayamAM aprathamane prathama samayavartI tarIke samajAvyA che. (2) arama samApavityA re prathama samavartana vivazatAvaraviniyathatevuvidyamAnavA...A vAkaya acaramane prathamasamayavartI rUpe samajAvyA che ane (3) varama samaya zastrakriyALAM maraNa samayo vivAtaH sa 2 paramavAthuSa: prathama samaya zva; tatra 2 vartamAnA, varama samatha...A vAkayamAMcaramasamayavartIne parabhavanA prathama samayavartI rUpe samajAvyA che. TIkAkAranuM A samAdhAna buddhigamya thaI zakatuM nathI.
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ 598] zrI bhagavatI sUtra-5 bahuzruta AcArya, A zataka ane uddezakamAM kaMika azuddhi rahI gai che,' tema jaNAve che. vAstavamAM A pAThonuM rahasya jJAnIgamya che. tethI A saMskaraNamAM A zatakanA AvA saMdehAtmaka pAThone kauMsamAM ApyA che. saMpUrNa bhavane darzAvatA- 1,3,5,7,9,11 A cha uddezako; prathama samayavartI jIvane varNavatA2, 6, A be uddezako ane carama samayavartI jIvanI Rddhi pragaTa karatA-4, 6, 10 A traNa uddezako eka sarakhA hovA joIe. tattva kevaLI gamya. (aa zataka-35/1/3-11 saMpUrNa ) | avAMtara zataka-1 saMpUrNa |
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-35 : avAMtara zataka-2 cha sy zataka-35 avAMtara zataka-ra : uddezaka-1 thI 11 199 ROR IOS kRSNalezI kRtayugma kRtayugma ekendriya : 1 kaNhalessa- kaDajummakaDajumma egiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! uvavAo taheva, evaM jahA ohiya uddesae / NavaraM - imaMNANattaM teNa bhaMte! jIvA kaNhalessA? haMtA kaNhalessA | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! tenI utpatti Adi sarva varNana aughika uddezaka anusAra jANavuM. vizeSatA e che ke he bhagavan ! zuM te jIvo kRSNalezI che ? hA, gautama ! te kRSNalezI che. 2 te NaM bhaMte! kaNhalessa- kaDajummakar3ajumma egiMdiya tti kAlao kevaccira hoi ? goyamA ! jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM aMtomuhuttaM / evaM ThiIe vi| sesaM taheva jAva anaMtakhutto / evaM solasa vi jummA bhANiyavvA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! te kRSNalezI kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kAlanI apekSAe keTalA kAla sudhI hoya che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta sudhI hoya che. A rIte sthiti paNa jANavI. zeSa pUrvavat che. yAvat anaMtavAra utpanna thayA che, tyAM sudhI kahevuM. A rIte soLa mahAyugmonuM kathana karavuM joIe. / / uddezaka-1 // prathama samaya kRSNalezI kRtayugma kRtayugma ekendriya H 3 | paDhama-samaya-kaNhalessa kaDajummakaDajumma egiMdiyANaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! nahIM ophio paDhamasamaya,lo, vara- te ja mate ! nIvA hallessA ? noyamA !hatA hossA, telaMta veva / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! prathama samayanA kRSNalezI kRtayugmakRtayugma ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! aughika zataka arthAt avAMtara prathama zatakanA prathama samaya uddezaka(bIjA uddezaka) anusAra jANavuM. vizeSatA e che ke- prazna- he bhagavan ! zuM te jIvo kRSNalezI hoya che ? uttara- hA, gautama ! te jIva kRSNalezI che. zeSa varNana pUrvavat che. II uddezaka-2 // aprathama samayAdinA kRSNalezI ekendriya : 4 evaM jahA ohiyasa ekkArasa uddegA bhaNiyA tahA kaNhalessasae vi ekkArasa uddegA bhANiyavvA / [ paDhamo taio paMcamo ya sarisagamA, sesA aTTha vi sarisagamA, NavaraMcauttha aTTama dasamesu uvavAo Natthi devassa / ]
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ SOO zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha:- audhika zatakanA 11 uddezakonI samAna kRSNalezI zatakamAM paNa agiyAra uddezako kahevA joIe. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecanaH prastuta avAMtara zataka-ramAM kRSNalezI kRtayugma kRtayugma ekendriya jIvonuM kathana che. tenA 11 uddezakonuM nirUpaNa prathama avAMtara zatakanI jema che. ahIM kRSNalezI jIvonuM ja kathana hovAthI pratyeka jIvone kRSNalezyA ja hoya che. tethI vezyA dvAramAM eka mAtra kRSNa vezyAnI pRcchA ane tenI svIkRti che ane tenI sthiti ane kAyasthiti kRtayugma kRtayugma rAzinI apekSAe jaghanya eka samaya thAya che arthAt eka samaya pachI tenI kRtayugma kRtayugma rAzimAM parivartana thaI jAya to jaghanya eka samayanI sthiti thAya che ane ekendriyomAM koI paNa lezyA aMtarmuhUrta pachI avazya parivartana pAme che. tethI tenI utkRSTa sthiti aMtarmuhUrtanI ja hoya che. zeSa sarva dvAranuM kathana prathama avAMtara zatakanA te te uddezakonA varNana samAna che ane temAM 16 mahAyumonuM kathana paNa tenI samAna che. - saMkSepamAM uddezaka-1,3,5,7,9,11 bhava paryatanI sthitinA kAraNe samAna che; uddezaka-4,8,10 carama samayavartI hovAnA kAraNe samAna che ane uddezaka-2, prathama samayavartI hovAnA kAraNe paraspara samAna che. 'In zataka-35/ra/1 thI 11 saMpUrNa ) avAMtara zataka-ra saMpUrNa
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-35: avAMtara zataka-3 thI 12 [ 01] zataka-35 R avAMtara zataka-3 thI 1ra nIlalezI, kApotalezI kRtayugma-kRtayugma ekendriya :| 1 evaM NIlalessehiM vi sayaM kaNhalessasayasarisaM, ekkArasa uddesagA taheva / evaM kAulessehiM vi saya kaNhalessasayasarisa / bhAvArtha:- kRSNalezyA zatakanI samAna nIlalezyAnA paNa agiyAra uddezako che. A avAMtara zataka-all kRSNalezyA zatakanI samAna kApotalezyA zataka che. // avAMtara zataka-4 / bhavasiddhika kRtayugma-kRtayugma ekendriya - |2 bhavasiddhiyakaDajummakaDajummaegidiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjati ? goyamA ! jahA ohiyasayaM taheva, NavaraM- ekkArasasu vi uddesaesu / aha bhaMte ! savve pANA jAvasavve sattA bhavasiddhiya-kaDajumma-kaDajumma-egidiyattAe uvavaNNapuvvA / goyamA! No iNaDhe samaDhe, sesaM taheva / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! bhavasiddhika kRtayugma-kRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! audhika zataka anusAra jANavuM. tenA agiyAra uddezako che. praznahe bhagavan! zuM sarva prANa yAvat sarva satva bhavasiddhika kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriyapaNe pUrve utpanna thayA che? uttara- he gautama! tema zakya nathI, zeSa kathana pUrvavat che. . avAMtara zataka-pI. vivecana : prastuta pAMcamA avAntara zatakamAM bhavasiddhika kRtayuma kRtayugma ekendriyanA nirUpaNamAM sarva prANa, bhUta, jIva ane satvane pUrve bhavasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriya rUpe utpanna thavAno niSedha che kAraNa ke bhavI-abhavIpaNuM zAzvata pAriNAmika bhAva che. bhavI jIvo bhavI ja rahe ane abhavI jIvo abhavI ja rahe che. bhavasiddhika kRSNalezI kRtayugma-kRtayugma ekendriya:| 3 kaNhalessa-bhavasiddhiya-kaDajummakaDajumma-egidiyA NaM bhaMte ! kaohiMto uvavajjati ? goyamA ! evaM kaNhalessabhavasiddhiyaegidiehiM vi sayaM, biiya-saya-kaNhalessasarisaM bhANi- yavvaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! kRSNalezI bhavasiddhika kRtayugmakRtayugma rAzi ekendriya jIvo kyAMthI
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ 602 ] zrI bhagavatI sUtra-5 AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! kRSNalezI bhavasiddhika ekendriya zatakanuM kathana bIjA kRSNalezI ekendriya zatakanI samAna jANavuM joIe. // avAMtara zataka-DA bhavasiddhika nIlalezI-kApotalezI kRtayugma-kRtayugma ekendriya - | 4 evaMNIlalessabhavasiddhiyaegidiyaehiM visyN| evaMkAulessabhavasiddhiyaegidiehiM vitaheva ekArasauddesagasajutta saya / evaM eyANi cattAri bhavasiddhiesusayANi / causu visaesusave pANA jaavuvvnnnnpuvvaa?nnoinnttesmtte| // sevaM bhate ! sevaM bhaMte !" bhAvArtha :- A rIte nIlalezI bhavasiddhika kutayuma-katayuma ekendriyanuM zataka jANavuM. // avAMtara zataka-7 || A rIte kApotalezI bhavasiddhika ekendriya jIvonA paNa agiyAra uddezako sahita A zataka che. A cAra zataka bhavasiddhika jIvonA che. A cAre ya zatakamAM sarva prANa bhAva pUrve utpanna thayA che? A praznanA uttaramAM tema zakya nathI." tyAM sudhI jANavuM joIe. // he bhagavan Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che! // avAMtara zataka-8 II abhavasiddhika kRtayugma-skRtayugma ekendriya - | 5 jahA bhavasiddhiehiM samaM cattAri sayAiMbhaNiyAI evaM abhavasiddhiehiM vi cattAri sayANi lessAsaMjuttANi bhANiyavvANi / savve pANA, taheva pucchA, jAvaNo iNaDhe smddhe| evaM eyAibArasa egidiyamahAjummasayAI bhavati / // sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- je rIte bhavasiddhika ekendriyanA cAra zataka kahyA, te ja rIte abhavasiddhika ekendriyanA paNa lezyA sahita cAra zataka kahevA joIe. sarva prANa yAvat sarva satva pahelAM utpanna thayA che? A praznanA uttaramAM tema zakya nathI." e pramANe jANavuM joIe. A rIte A ekendriya mahAyugmanA bAra zataka che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || avAMtara zataka-9 thI 12 //. vivecana : bhavasiddhikanA cAra zatakanI samAna abhavasiddhikanA paNa cAra zataka che- (1) abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriya (2) kRSNalezI abhayasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriya (3) nIlalezI abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriya (4) kApotalezI abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma ekendriya temAM paNa sarva prANa, bhUta, jIva ane sattvanI pUrve anekavAra ke anaMtavAra utpatti thaI nathI kAraNa ke sarva ekendriyo abhavI nathI. zeSa dvAranuM kathana pUrvavat jANavuM. te avAMtara zataka-3 thI 1ra saMpUrNa I zataka-35 saMpUrNa ,
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-36, 37, 38, 39 SO3 zataka-36,30,38,39| RRBORD. paricaya DROROR A cAra zataka kramazaH beindriya, teindriya, caurendriya ane asaMzI tiryaMca paMcendriya mahAyugma zataka che. te pratyeka zatakanA 12-12 avAMtara zataka ane eka-eka avAMtara zatakanA 11-11 uddezako pAMtrIsamAM zatakanI jema che. te pratyeka uddezakamAM 16 mahAyugmonuM 33 dvArathI varNana che, te saMpUrNa varNana pAMtrIsamA ekendriya mahAyugma zataka anusAra che. temAM vizeSatA A pramANe cheA cAre ya zatakomAM devagatimAMthI utpatti thatI nathI, te jIvo manuSya ane tiryaMcagatimAMthI AvIne utpanna thAya che. avagAhanA- beindriyanI 12 yojana, teindriyanI 3 gAu, caurendriyanI 4 gAu ane asaMjJI paMcendriyanI 1,000 yojananI che. A cAre ya zatakomAM traNa-traNa legyA che. vacanayoga ane kAyayoga, A be-be yoga che. A cAreyanI aparyAptAvasthAmAM samyagudaSTi ane mati, zrutajJAna paNa hoya che, tethI te sarvamAM be-be daSTi che. beindriyanI 12 varSa, teindriyanI 49 dina, caurendriyanI cha mAsanI ane asaMjJI paMcendriyanI pUrvakoTi varSanI sthiti che. sthiti ane kAyasthiti jaghanya eka samayanI je che, te kRtayugma Adi saMkhyAnA parivartananI apekSAe che. jIvanA te bhavanI apekSAe to jaghanya aMtamuhUrta hoya che. traNa vikasendriyanI jaghanya eka samaya, utkRSTa saMkhyAtakAlanI ane asaMjJI tiryaMca paMcendriyanI utkRSTa aneka kroDa pUrva varSanI kAyasthiti che. bhavI ane abhavInA avAMtara zatakamAM sarva jIvonI aneka vAra ke anaMta vAra utpatti thatI nathI tethI teno niSedha che. zeSa dvAranuM kathana pAMtrIsamA ekendriya mahAyugma zataka pramANe che. OLLO.
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ Fox cha OS zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-36 : beIndriya mahAyugma avAntara zataka-1 H uddezaka-1 KOR YOG kRtayugma mRtayugma beindriya jIvonI utpatti AdiH 1 kaDajummakaDajummabeiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! uvavAo jahA vakkaMtIe / parimANaM solasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavajjati / avahAro hA uppaluddesae / ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAgaM, ukkoseNaM bArasa joyaNA / evaM jahA egiMdiyamahAjummANaM paDhamuddesae taheva, NavaraM - tiNNi lessAo, devA Na uvavajrjjati / sammadiTThI vA micchadiTThI, jo sammAmicchAdiTThI / NANI vA aNNANI vA / jo maNajogI, vayajogI vA kAyajogI vA / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRtayugmakRtayugma beIndriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkrAMti pada anusAra upapAta jANavo. parimANa- eka samayamAM soLa, saMkhyAta ke asaMkhyAta jIvo utpanna thAya che. teno apahAra utpaloddezaka(zataka--11/1) anusAra jANavo. avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa bAra yojana che. zeSa varNana ekendriya mahAyugma rAzinA prathama uddezakanI samAna jANavuM paraMtu ahIM traNa lezyA hoya che ane te jIvo devamAMthI AvIne utpanna thatA nathI. te samyagdaSTi ane mithyAdaSTi hoya che, mizradaSTi hotA nathI. te jJAnI athavA ajJAnI hoya che. manayogI nathI, vacanayogI ane kAyayogI hoya che. 2. te NaM bhaMte! kaDajummakaDajumma beiMdiyA kAlao kevaciraM hoi ? goyamA ! jahaNaNaM ekkaM samayaM, ukkoseNa saMkhejja kAlaM / ThiI jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM bArasa sNvcchraaii| AhAro NiyamaMchaddisiM / tiNNi smugdhaayaa| sesaMtaheva jAva aNaMtakhutto / evaM soLasattu vi gummesu / / seva mate! seva mate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! kRtayugmakRtayugma rAzi beindriya jIvo kAlanI apekSAe keTalA kAla paryaMta rahe che ? uttara- he gautama ! jaghanya eka samaya ane utkRSTa saMkhyAtakAla sudhI rahe che. sthitijaghanya eka samaya ane utkRSTa bAra varSa che. te niyamA cha dizAno AhAra le che. samudghAta-prathama traNa hoya che. zeSa kathana kRtayugma-mRtayugma ekendriya jIvonI samAna che yAvat te pUrve anaMtavAra utpanna thayA che, tyAM sudhI kahevuM. A rIte soLa mahAyugmanA soLa AlApakathI beindriyanuM varNana karavuM joIe. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che / / vivecanaH prastuta uddezakamAM kRtayugma kRtayugma soLa mahAyugmavALA beindriya jIvonI utpatti Adi 33
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-36: avAMtara zataka-1 dao5 | dvAranuM saMkSipta nirUpaNa che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che (1) utpatti- manuSya ane tiryaMca te be gatinA jIvo utpanna thAya che. (2) parimANa- 16, saMkhyAta, asaMkhyAta utpanna thAya che. (3) apahAra-prati samaya eka ekano apahAra karIe to asaMkhyAta utsarpiNI avasarpiNI kAla vyatIta thAya che. (4) avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa-1ra yojana (5) badha- AyuSya karmanA baMdhaka athavA abaMdhaka () vedanA- zAtA ane azAtA. (7) udaya- ATha karmano (8) udIraNA- 6,7,8 karmanI (9) lezyA- prathama traNa. (10) daSTisamakita ane mithyA. aparyAptAvasthAmAM samyagudaSTi hoya che. (11) jJAnAjJAna- be jJAna, be ajJAna (12) yoga-vacana ane kAyayoga (13) upayoga- sAkAra ane anAkAra (14) varNAdi-tenA zarIramAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza hoya. (15) ucchavAsa-ucchavAsaka, niHzvAsaka ane noucchavAsaka noniHzvAsaka. (1) AhAraka- AhAraka hoya. vigrahagatimAM anAhAraka hoya zake. (17) viratiavirata hoya (18) kiyA- sakriya hoya. (19) baMdhaka- sAta athavA ATha karmanA baMdhaka hoya (20) saMjJA- cAra saMjJA (21) kaSAya- cAra (22) veda- napuMsaka veda (23) veda baMdhaka- traNa vedanA baMdhaka hoya (24) saMjJI-asaMjJI hoya (25) Indriya-sparzendriya ane jIlaeNndriya behoya che. (2) kAyasthitijaghanya eka samaya, utkRSTa saMkhyAto kAla. beindriya jIvonI kAyasthiti jaghanya aMtarmuhUrta ane utkRSTa saMkhyAtakAlanI che. paraMtu kRtayugma-kRtayugma rAzinuM eka samayamAM parivartana thaI jAya tethI kRtayugma-kRtayugma beindriyanI kAyasthiti jaghanya eka samayanI kahI che. (27) kAya saMvedha-saMvedha thato nathI. (28) AhArabeindriya Adi trasa jIvo che, te niyamA trasanADImAM ja hovAthI cha dizAno AhAra grahaNa kare che. (29) sthiti- jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa bAra varSa. (30) samughAta- prathama traNa. vedanIya, kaSAya ane mAraNAMtika. (31) maraNa- samudyAta sahitanuM ane samughAta rahitanuM baMne prakAranuM hoya che- (32) uddavartana- manuSya ane tiryaMca te be gatimAM jAya. (33) sarva jIvonI utpatti- sarva jIvonI pUrve anekavAra athavA anaMtavAra temAM utpatti thaI che. zataka-36/1/1 saMpUrNa . avAntara zataka-1H uddezaka-ra thI 11 prathama samaya Adi kRtayugma kRtayugma beindriya - | 3 paDhamasamayakaDajummakaDajummabeiMdiyA NaM bhaMte!kao uvavati? goyamA! evaM jahAegidiyamahAjummANapaDhamasamayauddesae / dasaNANattAitAiva iha vi| ekkArasamaMimaM NANattaM- NomaNajogI, No vyjogii,kaayjogii| sesaMjahA beiMdiyANaMceva paDhamuddesae / sevaM mate sevaM bhale ' / __evaMee vijahA egidiyamahAjummesu ekkArasa uddesagAtaheva bhaanniyvvaa| NavaraMcauttha-aTThamadasamesusammattaNANANi Na bhaNNati / [jaheva egidiesu paDhamo taio paMcamo ya ekkagamA sesA paMca ekkgmaa|]
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 06 ] zrI bhagavatI sUtra-5 bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama samayotpanna kRtayugmakRtayugma beindriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! ekendriya mahAyugmonA prathama samaya nAmanA(35/1/2) uddezaka anusAra che. ahIM paNa daza bolamAM vizeSatA che, te uparAMta agiyAramI vizeSatA e che ke te manayogI ane vacanayogI nathI, mAtra kAyayogI hoya che. zeSa kathana beindriyanA prathama uddezaka anusAra jANavuM. I he bhagavan! Apa kaho temaja che, Apa kaho cho temaja che . ekendriya mahAyugmonA agiyAra uddezakanI samAna ahIM paNa agiyAra uddezako kahevA joIe, paraMtu cothA, AThamA ane dazamA, A traNa uddezakomAM samyakatva ane jJAna na kahevA. vivecana : prastuta sUtromAM ra thI 11 sudhInA daza uddezakonuM atidezAtmaka kathana che. tenuM varNana ekendriya mahAyugma zataka-3pa anusAra che. uddezaka-2 mAM prathama samaya kRtayuma kRtayuma beindriyanuM utpatti Adi 33 dvArathI varNana che. te beindriyanA prathama uddezaka samAna che. paraMtu tenA 11 dvAramAM vizeSatA A pramANe che (1) avagAhanA- te jIvo prathama samayavartI hovAthI tenI avagAhanA aMgulanA asaMkhyAtamAM bhAganI hoya che. (2) karma baMdha- prathama samaye AyuSyano baMdha thato nathI. (3) udIraNA AyuSyakarmanI udIraNA thatI nathI. (4) ucchavAsa-zvAsocchavAsanI kriyA thatI nathI tethI te jIva noucchavAsa noniHzvAsaka hoya. (5) badha- sAta karmanA baMdhaka hoya. (6) yoga- manayoga ke vacana yoga nathI, eka kAyayoga hoya che. (7) sthiti- prathama samayavartInI pRcchA hovAthI sthiti eka samayanI che. (8) kAyasthiti- te avasthA eka samayanI che tethI kAyasthiti paNa eka ja samayanI hoya che. (9) samughAta- vedanIya ane kaSAya be samuddhAta che. prathama samayavartI jIvo mAraNAMtika samudyAta karatA nathI. 10) maraNa- mRtyu thatuM nathI. (11) udvartana thatuM nathI. uddezaka- trIjA thI 11 sudhInA uddezakanuM varNana zataka 3panA prathama avAMtara zatakanA 3 thI 11 sudhInA uddezaka pramANe che. chaThThA uddezakamAM paNa A ja 11 bolanI vizeSatA hoya che. vikalendriya jIvone aparyAptAvasthAmAM ja sAsvAdana samakita hoya che. uddezaka-4,8,10mAM carama jIvonuM kathana hovAthI temAM samyagdaSTi ane jJAna hotA nathI. A rIte 1dayugmomAM paNa 33dvAranuM kathana agiyAre ya uddezakomAM che. uddezaka-2, danuM varNana samAna che; uddezaka-4,8,10nuM varNana samAna che ane uddezaka-1,3,5,7,9 ane 11nuM varNana samAna che. ( zataka-361/ra-11 saMpUrNa ) | | avAntara zataka-1 saMpUrNa
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-36: avAMtara zataka-2 thI 12 [ 07] zataka-3 R avAntara zataka-ra thI 12 che mahAyugma beindriyaH| 1 kaNhalessakaDajummakaDajumma beiMdiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati ? goyamA ! evaM ceva / kaNhalessesuvi ekkArasauddesagasaMjuttaM saya, Navara-lessA, saciTThaNA, ThiI jahA egidiyakaNhalessANaM / evaM NIlalessehi vi sayaM / evaM kAulessehi vi| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI kRtayugmakRtayugma beindriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvavat jANavuM. kRSNalezI jIvonA agiyAra uddezaka sahita A avAMtara zataka che. paraMtu vezyA, kAyasthiti, sthiti, kRSNalezI ekendriyanI samAna utkRSTa aMtarmuhUrtanI che. A ja rIte nIlalezI ane kApotalezI beindriya jIvonA eka-eka avAMtara zataka che. avAMtara zataka-2,3,4, 2 bhavasiddhiyakaDajummakaDajummabeiMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavati? goyamA ! bhavasiddhiyasayA vi cattAriteNeva puvvagamaeNaM NeyavvA,NavaraM-savve pANA, pucchA?No iNaTesamaTe / sesaMtaheva ohiyasayANi cttaari| bhAvArtha:- pragna- he bhagavanuM ! bhavasiddhika katayugmakRtayugma beindriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! pUrvokta pATha anusAra bhavasiddhika jIvonA cAra avAMtara zataka jANavA. paraMtu vizeSatA e che ke prazna- zuM sarva prANa, bhUta, jIva ane satva pUrve anaMtavAra utpanna thayA che? uttara- he gautama ! te pramANe nathI arthAt sarva jIvo bhavI paNe utpanna thatA nathI. bhavI-abhavI je che temaja rahe che. zeSa kathana pUrvavatu che. A rIte audhika zatakanI jema cAra zataka jANavA.// avA zataka-5 thI 8 | 3 jahAbhavasiddhiyasayANicattArievaM abhavasiddhiyasayANicattAribhANiyabANi,Navassammatta, NANANi savvehiNatthi,sesataMceva / evaM eyANi bArasabeidiyamahAjummasayANi bhavati aa. bhAvArthaH- je rIte bhavasiddhika beindriya jIvonA cAra zataka kahyA, te ja rIte abhavasiddhika beindriyonA paNa cAra zataka kahevA joIe. paraMtu abhavImAM samyakta ane jJAna hotA nathI. A pramANe beindriya mahAyugmanA bAra avAMtara zataka che. avAMtara zataka-ra thI 1ra saMpUrNa gautama! pAraddhika kRtayugsa paraMtu vizeSa zataka-36 saMpUrNa
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ 608 zrI bhagavatI satra-5 'zataka-30 : teIndriya mahAyugma avAMtara zataka-1 thI 1ra mahAyugma teindriya jIvonI utpatti Adi:| 1 kaDajummakaDajummateiMdiyA NaM bhaMte !kao uvavati ? goyamA ! teidiesu vi bArasasayAkAyavvAdayasayasarisA,Navara ogAhaNAjahaNNeNaMAlassaasaMkhejjaibhAga, ukkoseNa tiNNi gAuyAI / ThiI jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM egUNapaNNa rAIdiyAI, sevaMtadevA seva mate sevaM mate | bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! katayugmakatayugma te indriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! beindriya zatakanI samAna teindriya jIvonA paNa bAra avAMtara zataka che. paraMtu avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa traNa gAunI che. sthiti-jaghanya eka samaya ane utkRSTa-49 rAtri-dinanI che. zeSa pUrvavat che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // avAMtara zataka-1 thI 12 // vivecana : beindriyanI samAna te indriyanA paNa avAMtara 12 zataka che, te pratyeka zatakanA 11-11 uddezako che ane te pratyeka uddezakomAM 16 mahAyugmanA mAdhyame 33 dvAranuM kathana che. te indriya jIvonI avagAhanA ane sthitimAM beindriyanI apekSAe vizeSatA che, te sUtrathI spaSTa che. avAMtara zataka-1 thI 1ra saMpUrNa | | zataka-37 saMpUrNa che ||
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka 38 O OS zataka-38 : caurendriya mahAyugma avAMtara zataka-1 thI 12 SOC RO IOS mahAyugma caurendriya jIvonI utpatti AdiH 1 cauridiehiM vi evaM ceva bArasa sayA kAyavvA, NavaraM- ogAhaNA jahaNNeNaM aMgulassa asakhajjaibhAgaM, ukkoseNaM cattAri gAuyAiM / ThiI jahaNNeNaM ekka samayaM, ukkoseNaM chammAsA / sekSa nahIM neviyALa / / seva mate ! seva mate !!! || zataka-38 saMpUrNa // bhAvArtha :- A ja rIte caurendriya jIvonA paNa bAra zataka kahevA joIe. vizeSatA e che ke tenI avagAhanA jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa cAra gAunI che. sthiti-jaghanya eka samaya ane utkRSTa cha mAsanI che. zeSa kathana beindriyonI samAna che. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che | avAMtara zataka-1 thI 12 / / || avAMtara zataka-1 thI 1ra saMpUrNa //
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrI bhagavatI sUtra-5 'zataka-39 : asaMjJIpaMcendriya mahAyumAM avAMtara zataka-1 thI 1ra mahAyugma asaMjJI tiryaMca paMcendriya jIvonI utpatti Adi:| 1 kaDajummakaDajumma asaNNipaMciMdiyANaMbhaMte !kaouvavati? goyamA !jahA beiMdiyANaMtaheva asaNNisuvibArasa sayAkAyavvA,NavaraM- ogAhaNAjahaNNeNaM aMgulassa asaMkhejjaibhAga, ukkoseNaMjoyaNasahassaM / saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM puvakoDIhattaM / ThiI jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaMpuSvakoDI, sesaMjahA beiNdiyaannN| // seva mata ! sevA mete ! II bhAvArthaH-prazna- he bhagavan! kRtayugma-kRtayugma asaMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! beindriya zatakanI samAna asaMjJI paMcendriya jIvonA paNa bAra zataka kahevA joIe. vizeSatA e che ke tenI avagAhanA-jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga ane utkRSTa eka hajAra yojananI che. kAyasthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa aneka pUrvakoTi varSanI che. sthiti jaghanya eka samaya(kRtayuma rAzinI apekSAe) utkRSTa pUrvakoTi varSanI (sthiti eka bhavanI hoya) che. zeSa kathana pUrvavat beindriya jIvonI samAna che. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che !!! vivecana : asaMjJI paMcendriyanI kAyasthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa aneka pUrvakoTi varSanI che kAraNa ke te jIva asaMjJI paMcendriyapaNe niraMtara pUrvakoTinI sthitinA sAta ke ATha bhava karI zake che. tethI tenI kAyasthiti aneka pUrvakoTi varSanI thAya che. te yugmanI sthiti eka bhava pramANe utkRSTa eka pUrvakoTi varSanI che. zeSa kathana bhAvArthathI spaSTa che temaja pUrva zatako pramANe che. traNa vikalekriya ane asalI tiryaya padriyonI 11-11 udezakomAM gatiHvara samuccaya vikasendriya | prathama samaya vikalakiya | carama samaya vikasendriya udezaka-1,7,5,7,9,11 uddezaka-2,6 udezaka-4,8,10 1. upapAta manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca | 2. parimANa |16,32,48saMkhyAta, asaMkhyAta 16,32,48,saMkhyAta,asaMkhyAta|16,32,48 saMkhyAta, asaMkhyAta 3. apahAra - asaMkhyAta utsarpiNI, asaMkhyAta utsarpiNI, asaMkhyAta utsarpiNI, avasarpiNI pramANa avasarpiNI pramANa avasarpiNI pramANa
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka--39 : avAMtara zataka-1 thI 12 4. dvAra avagAhanA 5. karmabaMdha 5. vedana 7. udaya 2. udIcyA 9. lezyA 10. dRSTi 11. jJAna 12. yoga 13. upayoga 14. varNAdi 15. ucchavAsa 16. AhAraka 17. virati 18. kriyA 19. baMdhaka 20. saMjJA 21. kAya 22. veda 23. veda baMdhaka 24. saMzI 25. indriya ra. kAsthiti (yugmonI) samuccaya viklenTiya uddezaka-1,3,5,7,9,11 java gulano asa bhAga u. 12 yojana, traNa gAuM, cAra gAu, 1000 yojana zAtA--azAtA 8 karma 6 niyamA; vedanIya, AyuSya bhajanA 3 2 samyak ane mithyA 2 jJAna, 2 ajJAna vacana, kAyA sAkAra, anAkAra 20 bola ucchvAsaka, nizvAsaka, norDavAsaka-noniAsaka AhAraka, anAhAraka avirata sadhdhi saptavidha, avidha jA aMgulano asa. bhAga OM. 12 yojana, traNa gAu, cAra gAu, 1000 yojana 7nI niyamA, AyuSya bhajanA 7nI niyamA, AyuSyano abaMdha 7nI niyamA, AyuSya bhajanA zAtA--azAtA zAtA--azAtA 4 4 napuMsaka 3 veda asI prathama samaya vikalendriya uddezaka-2.4 2, 3, 4, 5 jaghanya eka samaya utkRSTa vivendriya nI saMkhyAtakAla, asaMjJI tiryaMca aneka pUrvakoTi varSa jaghanya, utkRSTa gulano asaMkhyAtamo bhAga 8 6 niyamA, vedanIya bhajanA, AyuSyanI navI 3 2 2 jJAna, 2 ajJAna kAyA ne 20 bola noucchavAsaka-nonizvAsake baMne avirata sakriya saptavidha 4 4 napuMsaka 3 asaMjJI 2, 3, 4, 5 jaghanya utkRSTa eka samaya 611 carama samaya vikaToriya uddezaka-4,8,10 8 6 nI niyamA, vedanIya, AyuSyanI bhajanA 3 1 mithyA 2 ajJAna vacana, kAyA baMne 20 bola ucchvAsaka ane niHzvAsaka AhAraka avirata sakriya saMvidha 4 4 napuMsaka 3 asaMjJI 2, 3, 4, 5 jaghanya utkRSTa eka samaya
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 12] zrI bhagavatI sUtra-5 hAra | samuccaya vikalakiya | prathama samaya vikalakiya | carama samaya vikalakiya uddezaka-1,3,5,7,9,11] uddezaka-2, uddezaka-4,8,10. 27. saMvedha 28. AhAra dizAno 6 dizAno 6 dizAno 29. sthiti |jagha0 eka samaya, u0 12 varSa, | jaghanya, utkRSTa eka samaya | jaghanya, utkRSTa eka samaya 49 divasa cha mAsa / pUrvakoTi varSa 30. samudyAta 31. maraNa | 2-samavahata, asamavahata 3ra. udvartana | manuSya, tiryaMca manuSya, tiryaMca 33. pUrve utpanna| aneka ke anaMtavAra aneka ke anaMtavAra aneka ke anaMtavAra | ja | jha | X. che avAntara zataka-1 thI 1ra saMpUrNa | zataka-39 saMpUrNa
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40. [ 13 | zataka-40 | paricaya @RoROR A zatakanuM nAma saMjJI mahAyugma zataka che. tenA 21 avAMtara zataka ane pratyeka zatakanA 11-11 uddezako che. avAMtara zataka- audhika saMjJI paMcendriya mahAyugmano eka zataka ane cha lezyAnA cha zataka tema kula sAta sAmAnya saMjJI jIvonA avAMtara zataka che. te ja rIte bhavasiddhika saMjJI paMcendriyamAM audhikano eka ane cha vezyAnA 6 tema kula 7 avAMtara zataka che ane A ja rIte abhavasiddhika saMjJI paMcendriyanA sAta avAMtara zataka che. sarva maLIne 7+7+7 = 21 avAMtara zataka thAya che. pratyeka zatakanA 11-11 uddezako ekendriya mahAzatakanI samAna che. avAMtara zataka-1mAM samuccaya kRtayuma kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvonuM varNana ekendriya mahAzatakanI jema 33dvArathI che. saMjJI paMcendriya jIvomAM manuSyanI apekSAe ekathI bAra guNasthAna hoya che. tethI te jIvonI RddhimAM vizeSatA che. avAMtara zataka-ramAM kRSNalezI saMjJI paMcendriyanuM varNana prathama avAMtara zataka anusAra che. avAMtara zataka-3, 4mAM kramazaH nIlalezI ane kApotalezI saMjJI paMcendriyanuM kathana, kuSNalezI saMjJI paMcendriyanI samAna che. utkRSTa sthiti pratyeka vezyA anusAra jANavI. avAMtara zataka-5, 6mAM kramazaH tejolezI ane padmalezI saMjJI paMcendriyanuM kathana che. te paNa kRSNalezI zataka anusAra che paraMtu te nosaMjJopayukta paNa thaI zake che. avAMtara zataka-7 mAM zuklalazI jIvonuM kathana prathama avAMtara zataka anusAra che. avAMtara zataka-8 thI 14mAM bhavasiddhika saMjJI paMcendriyanA sAta avAMtara zatakanuM kathana pUrvakathita 1 thI 7 avAMtara zataka anusAra che paraMtu temAM sarva jIvonI utpattino niSedha che. avAMtara zataka-15 thI ra1mAM abhavasiddhika saMjJI paMcendriyanA paNa sAta avAMtara zataka bhavasiddhika anusAra che. A rIte 21 avAMtara zatakanA 11-11 uddezaka gaNatAM 21 X 11 = 231 uddezaka thAya che paraMtu abhavasiddhika saMjJI paMcendriyanA sAta avAMtara zatakamAM carama-acarama be-be uddezako nathI. tethI 742 = 14 uddezako ochA thatAM 231-14 = 217 uddezaka thAya che. te pratyeka uddezakamAM 16 mahAyumonA avalaMbane 33 dvAronuM varNana che.
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-40 : saMjJI mahAyugmA avAntara zataka-1: udezaka-1 thI 11 R che je kRtayugma-kRtayugma saMjJI paMcendriyanI utpatti Adi:| 1 kaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati?goyamA !uvavAo causu vigaIsu / saMkhejja-vAsAuya asaMkhejja-vAsAuyapajjattaapajjattaesuyaNa kao vipaDiseho jAva'aNuttaravimANa' tti / parimANaM avahAroogAhaNAya jahA asnnnnipciNdiyaannN| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! katayugmakatayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! cAre gatimAMthI Ave che. saMkhyAta varSa ane asaMkhyAta varSanA AyuSyavALA, paryApta ane aparyApta jIvomAMthI Ave che yAvatu anuttara vimAna paryata koI paNa gatino niSedha nathI. parimANa, apahAra ane avagAhanA asaMjJI paMcendriyanI samAna che. 2 veyaNijjavajjANaM sattaNhaM pagaDINaM baMdhagAvA abaMdhagAvA,veyaNijjassa baMdhagA, No abNdhgaa| mohaNijjassa veyagA vA aveyagA vA,sesANaM sattaNha viveyagA,No aveyagA / sAyAveyagA vA asAyAveyagA vA / mohaNijjassa udayI vA aNudayI vA, sesANaM sattaNha vi udayI, No aNudayI / NAmassa goyassa ya udIragA,No aNudIragA, sesANaM chaha vi udIragA vA aNudIragA vA / kaNhalessA vA jAvasukkalessA vaa| sammadiTThIvA micchAdiTThIvA sammAmicchAdiTThI vA / NANI vA aNNANI vA,maNajogI, vayajogI, kaayjogii| uvaogo, vaNNamAI, ussAsagAvANIsAsagAvA, AhAragAya jahA egidiyANa, virayAya avirayA ya virayAvirayA ya / sakiriyA,No akiriyaa| bhAvArtha:- te jIvo vedanIya sivAyanA sAta karmaprakRtionA baMdhaka athavA abaMdhaka hoya che. vedanIya karmanA to baMdhaka ja hoya che, abaMdhaka hotA nathI. mohanIya karmanA vedaka athavA avedaka hoya che. zeSa sAta karma prakRtionA vedaka hoya che, avedaka nathI. te zAtAdaka athavA azAtA vedaka hoya che. mohanIya karmano udaya hoya athavA na hoya paraMtu zeSa sAta karmaprakRtiono udaya avazya hoya che. nAma ane gotra karmanA udIraka hoya che, anudIraka nathI, zeSa cha karmaprakRtionA udIraka athavA anudIraka hoya che. te kRSNalezI thAvata zuklalezI hoya che, te samyagudaSTi, mithyAdaSTi ane mizradaSTi hoya che, te jJAnI athavA ajJAnI hoya che. te manayogI, vacanayogI ane kAyayogI hoya che. temAM upayoga, varNAdi, ucchavAsaka, niHzvAsaka ane AhArakanuM kathana ekendriyonI samAna che. te virata, avirata ane viratAvirata hoya che. te sakriya hoya che, akriya hotA nathI.
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-1 15 | | 3 te NaM bhaMte! jIvA kiM sattavihabaMdhagA vA aTThaviha baMdhagA vA chavvihabaMdhagA vA egavihabaMdhagAvA? goyamA !sattavihabaMdhagA vA jaavegvihbNdhgaavaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIva saptavidha karmabaMdhaka, aSTavidha karmabaMdhaka, pavidha karmabaMdhaka ke ekavidha karmabaMdhaka che? uttara- he gautama! te sakhavidha karmabaMdhaka yAvata ekavidha karmabaMdhaka hoya che. 4 teNaMbhaMte!jIvA kiM AhArasaNNovauttA jAvapariggahasaNNovauttAvA,NosaNNovauttA vA? evaM savvattha pucchA bhANiyavvA / goyamA!AhArasaNNovauttA jAvaNosaNNovauttA vA / kohakasAyI vA jAvalobha kasAyI vA akasAyI vA / itthIveyagA vA purisaveyagA vA NapuMsagaveyagA vA aveyagA vaa| itthiveyabaMdhagA vA purisaveyabaMdhagA vANapuMsagaveyabaMdhagA vA abaMdhagAvA / saNNI, No asaNNI / saiMdiyA, No aNiMdiyA / saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaM samayaM ukkoseNaM sAgarovamasayapuhuttaM sAiregaM / AhAro taheva jAvaNiyamaMchaddisi / ThiI jahaNNeNaM ekkaM samaya, ukkosenntettiissaagrovmaaii| cha samughAyA aadillgaa| mAraNatiyasamugghAe NaM samohayA vi marati, asamohayA vi marati / uvvaTTaNA jaheva uvavAo, Na katthai paDiseho jAvaaNuttaravimANa tti / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIvo AhArasaMjJopayukta yAvatuM parigrahasaMjJopayukta athavA nosaMjJopayukta hoya che? A rIte sarva kAronA prazna karavA joIe. uttara- he gautama! te AhArasaMzopayukta yAvata nosaMjJopayukta hoya che, te krodhakaSAyI yAvata lobhakaSAyI athavA akaSAyI hoya che. te strIvedaka, puruSavedaka, napuMsakavedaka athavA avedaka hoya che. te strIveda baMdhaka, puruSaveda baMdhaka, napuMsakavedabaMdhaka athavA abaMdhaka hoya che. te saMjJI hoya che, asaMjJI nathI. te saindriya hoya che, aniSkriya nathI. tenI kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa sAdhika aneka so sAgaropama hoya che. AhAranA viSayamAM pUrvavat yAvat niyamAM cha dizAno AhAra le che, sthiti-jaghanya eka samaya ane utkRSTa tetrIsa sAgaropamanI che. tene prathama cha samudyAta hoya che, mAraNAMtika samudyAtathI samavahata thaIne paNa mare che ane asamavahata paNa mare che. udvartanAnuM kathana upapAtanI samAna che. koI paNa sthAnano niSedha nathI thAva anuttara vimAna sudhI jANavuM. | 5 aha bhaMte ! savvapANA jaavannNtkhutto| evaM solasasuvi jummesubhANiyavvaM jAva aNaMtakhutto, NavaraM- parimANaM jahA beidiyANaM, sesaMtaheva / bhAvArthaH- pragna-he bhagavan! sarva prANa, bhUta, satva saMjJI paMcendriyamAM yAvata anaMtavAra utpanna thayA che? uttara- he gautama! pahelA aneka vAra athavA anaMta vAra utpanna thayA che. A rIte soLa yugmomAM thAvatupUrve anaMta vAra utpanna thayA che. parimANa beindriyonI samAna che. zeSa pUrvavat jANavuM. uddezaka-1I vivecana : - prastuta avAMtara zatakamAM saMjJI paMcendriya mahAyugmanuM 33 dvAranA mAdhyamathI varNana che.
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ 616] zrI bhagavatI sUtra-5 saMjJI paMcendriyamAM cAre gatinA jIvono samAveza thAya che. manuSyanI epakSAe temAM bAra guNasthAna hoya che. teramA, caudamA guNasthAnavartI kevaLI bhagavAna nosaMjJI-noasaMzI kahevAya che, tethI teno samAveza ahIM saMjJI paMcendriyamAM thato nathI. kRtayugma kRtayugma saMjJI jIvonA upapAta Adi 33 dvAronuM sUtramAM saMkSipta kathana che. tenuM spaSTIkaraNa A pramANe che, yathA (1) upapAtacAra gatimAMthI AvIne utpanna thAya che. naraka, tiryaMca ane manuSyagatimAM saMkhyAtavarSanA AyuSyavALA jIvonI ja utpatti thAya che. devagatimAM saMkhyA ane asaMkhyAtavarSanA AyuSyavALA tiryaMco, manuSyonI utpatti thAya che. A rIte paMcendriya sAmAnyamAM sarva jIvonI utpatti thAya che. (2) parimANa- 16, 3ra, 48 saMkhyAta, asaMkhyAta jIvonI utpatti thAya che. anya mahAyugmomAM saMkhyA te-te pramANe jANavI. (3) apahAra samaye samaye eka-eka jIvano apahAra thAya to asaMkhyAta avasarpiNI, utsarpiNI kAla vyatIta thAya che. (4) avagAhanA- jaghanya aMgulano asaMkhyAtamo bhAga, utkRSTa 1000 yojananI che. (5) baMdha- vedanIya karmanA baMdhaka hoya che ane zeSa 7 karmonA baMdhaka-abaMdhaka baMne hoya che. (6) vedanA- zAtA athavA azAtA, baMne prakAranI vedanA hoya che. (7) udaya- sAta karmanA udayanI niyamA ane mohanIya karmanI bhajanA che. sUkSma saMparAya guNasthAna sudhI saMjJI paMcendriya jIvone mohanIya karmano udaya avazya hoya che. upazAMtamoha ane kSINamoha baMne guNasthAnamAM jIvone mohanIya karmano udaya nathI. zeSa sAta karmono udaya avazya hoya che. (8) udIraNA- nAma ane gotra karmonA udIraka, zeSa cha karmonA udIraka-anudIraka baMne hoya che. guNasthAnanI apekSAe udIraNA mATe cArTa juo. (9) vezyA- cha lezyA. (10) daSTi-traNa daSTi (11) jJAna-cAra jJAna, traNa ajJAna (12) yoga- mana, vacana, kAyA. (13) upayoga-sAkAra, anAkAropayoga (14) varNAdi- tenA zarIramAM pAMca varNa, be gaMdha, pAMca rasa, ATha sparza hoya che. (15) ucchavAsa- ucchavAsa, niHzvAsaka ane noucchavAsa noniHzvAsaka hoya. (16) AhAraka AhAraka hoya, vigraha gatimAM anAhAraka hoya. (17) virati-virata, avirata ane viratAvirata hoya. (18) kriyA- sakriya hoya, akriya nathI. (19) baMdhaka- ATha, sAta, cha athavA eka karmanA baMdhaka hoya. AyuSya karmano baMdha thAya tyAre ATha karmano baMdha, AyuSya na baMdhAya tyAre sAta karmano baMdha, sUkSmasaMparAya guNasthAne che karmano baMdha ane upazAMta moha ane kSINa moha guNasthAne eka vedanIya karmano baMdha kare che. (20) saMjJA- cAra saMjJopayukta ane nosaMjJopayukta hoya che. (21) kaSAyasakaSAyI ane akaSAyI, baMne hoya che. (22) veda-traNa vedI ane avedI hoya che (23) veda baMdhaka-traNa vedanA baMdhaka ane abaMdhaka hoya che. (24) saMjJI- saMjJI che. (25) Indriya- saindriya hoya. (26) saMvedha- teno saMvedha thato nathI. (27) kAyasthiti- te yugmayukta paMcendriyanI kAyasthiti jaghanya eka samaya, utkRSTa aneka so sAgaropama sAdhika che kAraNa ke paMcendriyanI utkRSTa kAyasthiti teTalI ja che. (28) AhAra- te jIvo trasanADImAM ja hovAthI cha dizAno AhAra grahaNa kare. (29) sthiti- jaghanya eka samaya(saMkhyAnI apekSAe), utkRSTa 33 sAgaropamanI che. tenI katayugma kayugma rAzimAM parivartana thAya to jaghanya sthiti eka samayanI ghaTita thAya che ane utkRSTa sthiti nArakI, devatAnI apekSAe che. (30) samughAtaprathama cha samudyAta hoya, kevaLI samudyAta nathI. (31) maraNa- samavahata ane asamavahata baMne prakAranA maraNa hoya. (3ra) udvartana- cAra gatimAM jAya. (33) sarva prANa, bhUta, jIva ane satva pUrve anekavAra athavA anaMtavAra te rUpe utpanna thayA che. A rIte 16 mahAyugmamAM 33 dvAranuM kathana jANavuM. | | uddezaka-1II
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-1 [ 17 ] X 12. saMzI pakriyamAM 12 guNasthAnonI apekSAe kamanI udIraNA :guNasthAna | udIraNA niyamo bhajanA anudIraka 1 thI 6 karma AyuSya, vedanIya (trIjuM varjIne) trIjuM 8 karma | x 7,8,9 karma | X | vedanIya, AyuSya 10 - pAMca karma | mohanIya vedanIya, AyuSya 11 | pAMca karma | x AyuSya, vedanIya, mohanIya nAma, gotra jJAnAvaraNIya,darzanAvaraNIya, AyuSya, vedanIya, aMtarAya mohanIya prathama samaya Adi kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya - |6 paDhamasamayakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA ! uvavAo, parimANaM, AhArojahA eesiM ceva paDhamoddesae / ogAhaNA baMdho veyo veyaNA udayI udIragAya jahA beiMdiyANaM paDhamasamayANaM, taheva kaNhalessA vA jAvasukkalessA vA / sesaMjahA beiMdiyANaM paDhamasamaiyANaM jAvaaNaMtakhutto / NavaraM itthiveyagA vA purisaveyagA vANapuMsagaveyagA vA, saNNiNo No asaNNiNo, sesaMtaheva / evaM solasasuvi jummesu parimANaM taheva savvaM / evaM ettha vi ekkArasa uddesagA taheva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // [ paDhamo taio paMcamo ya sarisagamA, sesA aTTha vi sarisagamA / cauttha aTThamadasamesuNatthi viseso kaayvvo| ] bhAvArtha:-prazna- he bhagavan! prathama samayanA kRtayuma-kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! upapAta, parimANa ane AhAra prathama uddezaka anusAra jANavo. prathama samayanA beindriya jIvonI samAna avagAhanA, baMdha, veda, vedanA, udaya, udIraNA vagere bola jANavA joIe. kRSNalezI yAvatu zuklalazI paNa te ja prakAre che. zeSa kathana prathama samayotpanna beIndriyanI samAna thAvat pUrve anaMtavAra utpanna thayA che. te strIvedI, puruSavedI athavA napuMsakavedI hoya che. te saMjJI hoya che ane asaMjJI nathI ItyAdi pUrvavat che. A ja rIte soLa mahAyugmonI saMkhyA paNa jANavI joIe. A rIte ahIM paNa agiyAra uddezaka ekendriya zatakanI jema jANavA. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che || uddezaka-2 thI 11TI. vivecana : prastuta sUtramAM 2 thI 11 sudhInA 10 uddezakonuM saMkSipta kathana che.
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 prathama samaya kRtayugma kRtayugma saMzI paMcendriya H- ahIM utpattinA prathama samayavartIjIvonI vivasA hovAthI paryAptAvasthAbhAvI bhAvo temAM hotA nathI. tethI 33 dvA2 mAMthI 20 dvAromAM vizeSatA che, thayA- e (1) avagAhanA-- jaghanya ane utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga hoya. (2) sAta karmano baMdha hoya, AyuSyano abaMdha hoya. (3) vedanA- zAtA-azAtAmAMthI eka (4) udaya- ATha karmano hoya. (5) udIraNA- AyuSyanI udIraNA thatI nathI, vedanIyakarmanI vikalpe thAya che. cha karmanI udIraNA niyamA thAya. (6) dRSTi- samyag ane mithyA be daSTi hoya, mizra daSTi nathI. (7) jJAna- prathama traNa jJAna ane traNa ajJAna hoya. (8) yoga- eka kAyayoga hoya che, manayoga ane vacanayoga nathI. (9) ucchvAsa- noucchavAsanoniHzvAsaka hoya. (10) virati- avirati hoya. (11) baMdhaka- sAta karmanA baMdhaka hoya. anya vikalpa na hoya. (12) saMzA- cAra saMjJA hoya, nosaMjJopayukta thatA nathI. (13) kaSAya- cAra kaSAya hoya, akaSAyI thaI zakatA nathI. (14) veda- traNa veda hoya, avedI thaI zakatA nathI. (15) veda baMdhaka-- traNe vedanA baMdhaka hoya, vedanA abaMdhaka thatA nathI. (16) kAyasthiti- eka samaya. (17) sthitieka samaya. (18) samudkAta- prathama be samRdghAta.(19) maraNa- maraNa thatuM nathI. (20) urtana- nathI. zeSa dvAranuM kathana prathamodezakanI samAna che. zeSa uddezakonuM kathana ekendriyordezaka anusAra che. / / zataka-40/1/ 1 thI 11 saMpUrNa || avAMtara zataka 1 saMpUrNa //
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-2 thI 7 [ 19] zataka-40 R avAntara zataka-ra thI 7 kRtayugma-kRtayugma kRSNalezI saMjJIpaMcendriyaH| 1 kaNhalessakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaMbhaMte!kao uvavajjati ? goyamA! jahA paDhamuddesaosaNNINaM / NavarabaMdho veo udayI udIraNA lessA baMdhagasaNNA kasAya veyabaMdhagAya eyANi jahA beiMdiyANaM / kaNhalessANaM veotiviho, aveyagANatthi / saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM tettIsaMsAgarovamAiM aNtomuttmbbhhiyaaii| evaM ThiIe vi, NavaraM-ThiIe aMtomahuttamabbhahiyAiMNa bhaNNati / sesaM jahA eesiM ceva paDhame uddesae jaavanntkhutto| evaM solasasu vi jummesu / / seva bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI kRtayugmakRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! saMjJInA prathama avAMtara zatakanA prathama uddezaka anusAra sarva varNana che. vizeSamAM baMdha, veda, udaya, udIraNA, vezyA, baMdhaka, saMjJA, kaSAya ane veda-baMdhaka, A sarvanuM kathana beindriyanI samAna che. kRSNalezI saMjJIne traNa veda hoya che, te avedaka hotA nathI. kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika tetrIsa sAgaropamanI ane sthiti paNa te ja prakAre che. sthitimAM aMtarmuhUrta adhika na kahevuM. zeSa kathana prathama uddezakanI samAna jANavuM kAvat pUrve anaMtavAra utpanna thayA che. A rIte 16 mahAyugmomAM jANavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. IT uddezaka-1/. | 2 paDhamasamayakaNhalessakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyANaMbhate !kaouvavajjati? goyamA!jahA saNNipaMciMdiyapaDhamasamayauddesae taheva nnirvsesN| NavaraM-teNaM bhaMte!jIvA kaNhalessA ? haMtA kaNhalessA, sesaMtaM ceva / evaM solasasu vi jummesu / evaM ee vi ekkArasa vi uddesagA kaNhalessasae / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! prathama samayanA kRSNalezI kRtayugmakRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! prathama samayanA saMjJI paMcendriyonA uddezaka anusAra saMpUrNa varNana jANavuM. vizeSamAM prazna- he bhagavan! zuM te jIvo kRSNalezI hoya che? uttara- hA, gautama! te kaSNalezI hoya che. zeSa pUrvavatu che. A rIte soLa mahAyugamo jANavA. A rIte kRSNalezyA zatakamAM te pramANe ja agiyAra uddezaka che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho temaja che. . vivecana : prastuta sUtromAM avAMtara zataka-2 nA aMtargata kRSNalezI kRtayugmakatayugma saMjJI paMcendriyanuM varNana
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ 20 | zrI bhagavatI sUtra-5 che jemAM tenA agiyAra uddezakonuM saMkSipta kathana che. ahIM kRSNalezI saMjJI paMcendriyanA 33 dvAra audhika saMjJI paMcendriyanI samAna che. paraMtu keTalAka tAromAM vizeSatA che. kAraNa ke kRSNalezI jIvone eka thI cha guNasthAna ja hoya che. (1) baMdha- te sAta karmanA niyamataH baMdhaka hoya che ane AyuSya karmanA baMdhaka-abaMdhaka bane hoya che. te audhika saMjJI paMcendriya jIvonI jema che ke eka karmanA baMdhaka thaI zakatA nathI. (2) vedana- ATha karmanuM vedana. zAtA azAtA baMne vedanA hoya che. (3) udaya-ATha karmono udaya. (4) udIraNA-cha, ATha athavA sAta karmanI udIraNA. (5) leyA- kRSNalezyA. () baMdhaka- sAta karma baMdhaka athavA ATha karmanA baMdhaka hoya che. (7) saMzA- cAra saMjJA hoya, te nosaMjJopayukta thaI zakatA nathI. (8) kaSAya- cAra kaSAya hoya, te akaSAyI thaI zakatA nathI,(9) veda- traNa veda hoya, te avedI thaI zakatA nathI. (10) veda baMdhaka- traNa vedanA baMdhaka hoya, vedanA abaMdhaka thatA nathI. (11) kAya sthiti jaghanya- eka samaya, utkRSTa aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropama. ahIM kRSNalezyAnI kAyasthiti sAtamI naraka pRthvInA nairayikanI utkRSTa sthiti ane pUrvabhavanA aMtima pariNAmanI apekSAe aMtarmuhUrta adhika gaNatA aMtarmuhUrta adhika 33 sAgaropama thAya che. (12) sthiti- jaghanya eka samaya, utkRSTa 33 sAgaropama. zeSa dvAranuM kathana pUrvavat jANavuM. uddezaka-2 thI 11 nuM kathana audhika saMjJI paMcendriyanA te-te uddezaka anusAra jANavuM. paraMtu ahIM kevaLa kRSNalezyAnuM ja kathana karavuM. // avAMtara zataka-2 saMpUrNa II kRtayugma kRtayugma nIla lezI saMjJI paMcendriyaH| 3 evaMNIlalessesu visayaM, NavaraM- saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM paliovamassa asNkhejjibhaagmbbhhiyaaii| evaM ThiIe / evaM tisu uddesaesu, sesaMtaMceva / // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // zabdArtha - saMvi6 = kAyasthiti. bhAvArtha- nIlalezI jIvonuM saMpUrNa kathana kaSNalezI avAMtara zatakanI samAna che. vizeSamAM tenI kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika daza sAgaropama che. sthiti paNa te ja pramANe che. A rIte pahelo, trIjo ane pAMcamo, A traNa uddezaka eka samAna che. zeSa uddezakonuM kathana pUrvavat che. I he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : nIlalezyAmAM cha guNasthAna hoya che. tethI nIlezI kRtayugmakRtayugma saMjJI paMcendriyamAM upapAtAdi dvAranuM kathana kRSNalezI saMjJI paMcendriyanI samAna che. tenI sthitimAM taphAvata che. nIlalezyAnI sthiti - pAMcamI naraka pRthvImAM palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhikAdaza sAgaropamanuM AyuSya che ane tyAM nIlalezyA che. ahIM pUrvabhavanA aMtima aMtarmuhUrtano samAveza palyopamanA asaMkhyAtamAM bhAgamAM ja thaI jAya che. tethI aMtarmuhUrtanuM pRthaka kathana karyuM nathI.// avAMtara zataka-3 saMpUrNa .
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-2 thI 7. [ 21] kRtayugma kRtayugma kApotalezI saMjJI paMcendriya:|4 evaM kAulessasayaMpi, Navara-saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM tiNNi sAgarovamAiMpaliovamassa asaMkhejjaibhAgamabhahiyAI / evaM ThiIe vi / evaM tisuvi kapaNu, saMta velA che tevuM mane sevA mete !! bhAvArthaH- A ja rIte kApoTaleDyAnA viSayamAM paNa eka zataka che. vizeSamAM kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika traNa sAgaropama che. sthiti paNa A ja prakAre che tathA A rIte traNe ya (1,3,5) uddezako jANavA. zeSa uddezakonuM kathana pUrvavat che. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che . vivecana : kApotalezI kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriyamAM upapAtAdi dvAranuM kathana paNa kRSNalezI saMjJI paMcendriyanI samAna che. temAM paNa ekathI cha guNasthAna ja hoya che. tenI sthitimAM taphAvata che. kApotalezyA-sthiti - trIjI naraka pRthvImAM rahenArA nArakonI sthiti palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika traNa sAgaropama hoya che ane tyAM kApotalezyA hoya che, tethI pUrvokta sthiti ghaTita thAya che. // AvAMtara zataka-4 || kRtayugma-kRtayugma tejolezI saMjJI paMcendriya - | 5 evaM teulessesuvi sayaM, NavaraM-saMciTThaNA jahaNNeNaM ekkaM samayaM, ukkoseNaM do sAgarovamAiMpaliovamassa asNkhejjibhaagmbbhhiyaaii| evaM ThiIevi, NavaraM- NosaNNo vauttA vA / evaM tisu vi uddesaesu, sesaMtaMceva // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- tejolezyAnuM zataka paNa A ja prakAre che. vizeSamAM tenI kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa palyopamano asaMkhyAtamo bhAga adhika be sAgaropama che. sthiti paNa A ja prakAre che. ahIM nosaMjJopayukta paNa hoya che. A rIte traNa uddezakomAM paNa samajavuM joIe. zeSa pUrvavat che. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che ! vivecana : tejolezI kRtayugmakRtayugma saMjJI paMcendriyanuM kathana paNa pUrvavatu jANavuM. temAM ekathI sAta guNasthAna hoya che. tenI sthitimAM taphAvata che. tejalezyAnI sthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa IzAna devalokanA devonI apekSAe be sAgaropama ane palyopamanA asaMkhyAtamA bhAga adhika che. te devone tejalezyA hoya che. nosaMjJopayukta - tejolezI jIvane cAra saMjJA hoya che, te uparAMta tejolezI nosaMjJopayukta paNa thaI zake che. kAraNa ke sAtamA apramatta guNasthAne jIva saMjJAnA pariNAmathI rahita hoya tethI te nosaMjJopayukta kahevAya che. zeSa sarva kathana pUrvavat jANavuM. A avatAra zataka-5 saMpUrNa II
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ rara ] zrI bhagavatI satra-5 kRtayugma kRtayugma padmalezI saMjJI paMcendriya: 6 jahA teulessasayaMtahA pamhalessasayaM pi / NavaraM saMciTThaNA jahaNNeNaM ekka samaya, ukkoseNaM dasa sAgarovamAiM aMtomuhuttamabbhahiyAI / evaM ThiIe vi, NavaraMaMtomuhuttaM Na bhaNNai, sesaMtaMceva / evaM eesupaMcasusaesujahA kaNhalessasae gamao tahA Neyavvo jAva aNaMtakhutto / sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- tejovezyAnA zatakanI samAna padhalezyAnuM zataka che. tenI kAyasthiti jaghanya eka samaya ane utkRSTa aMtarmuhUrta adhika daza sAgaropama che. sthiti paNa te ja pramANe che. temAM aMtarmuhUrta adhika na kahevuM joIe. zeSa pUrvavat che, A rIte pAMca zatakomAM kRSNalezyA zatakanI samAna gamaka jANavA joIe. yAvatuM pUrve anaMtavAra utpanna thayA che / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecana - pAlezI katayugma-mRtayugma saMjJI paMcendriyanuM kathana tejolezI saMjJI paMcendriyanI samAna che. temAM paNa ekathI sAta guNasthAna hoya che. tenI sthitimAM taphAvata che. pAlezyAnI sthiti :- pAlezyAnI utkRSTa sthiti, pAMcamA brahmalokanA devonI utkRSTa sthitinI apekSAe pUrvabhavanA aMtima aMtarmuhUrta sahita daza sAgaropamanI che. te avAMtara zataka-6 saMpUrNa kRtayugma kRtayugma zuklakezI saMjJI paMcendriya - |7 sukkalessasayaMjahA ohiyasayaM, NavaraM-saMciTThaNA ThiI ya jahA knnhlessse| sesaM taheva jAva aNaMtakhutto // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - zuklalezyAnuM zataka paNa auvika zatakanI samAna che. tenI kAyasthiti ane sthiti kRSNalezyA zatakanI samAna che. zeSa aughika zataka samAna che yAvatu pUrve anaMtavAra utpanna thayA che. // he bhagavanuM ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : zuklalazI kRtayuma-kRtayugma saMjJI paMcendriyanuM kathana audhika saMjJI paMcendriyanI samAna che. kAraNa ke zuklalezyAmAM paNa eka thI bAra guNasthAna hoya che. tenI sthiti kRSNalezyAnI samAna che. zuklalazyAnI sthiti pUrvabhavanA aMtima aMtarmuhUrta sahita anuttara vimAnanA devonI utkRSTa sthitinI apekSAe 33 sAgaropamanI che. | | zatakaH 40/ra/ra thI 7 saMpUrNa |
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-8 thI 14 cha S zataka-40 avAMtara zataka-8 thI 14 23 RO YOG kRtayugma kRtayugma bhavasiddhika saMjJI paMcendriya -- 1 bhavasiddhiyakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjati ? goyamA ! jahA paDhamaM saNNisayaM tahA NeyavvaM bhavasiddhiyAbhilAveNaM / NavaraM savvapANA No vavaNNa puggA / sesa tadeva / / seva mate ! seva mate ! bhAvArtha :- * prazna- he bhagavan ! bhavasiddhika kRtayugma-mRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prathama saMzI zataka anusAra bhavasiddhika AlApakathI A zataka jANavuM joIe. vizeSamAM- sarva prANa, bhUta, jIva ane satva ahIM pUrve utpanna thayA nathI. zeSa sarva varNana prathama avAMtara zataka anusAra che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II kRtayugma kRtayugma kRSNalezI Adi bhavasiddhika saMjJI paMcendriya : 2 kaNhalessabhavasiddhiyakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? gomA ! evaM ee abhilAveNaM jahA ohiyakaNhalessasayaM / evaM NIlalessabhavasiddhie vi sayaM / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! evaM jahA ohiyANi saNNipaMciMdiyANaM satta sayANi bhaNiyANi, evaM bhavasiddhiehiM vi satta sayANi kAyavvANi / NavaraMsattasuvi saesusavvapANA jAva No NaTThe samaTThe / sesaM taM ceva / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! kRSNalezI bhavasiddhika kRtayugma-mRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! kRSNalezI audhika avAMtara zataka anusAra jANavuM. nIlalezI bhavasidghika zataka paNa A ja prakAre che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. saMzI paMcendriya jIvonA aughika sAta zataka kahyA che, te ja rIte bhavasiddhika jIvonA paNa sAta zataka kahevA joIe, vizeSatA e che ke A sAta zatakomAM sarva prANa, bhUta, jIva ane satva zuM pUrve utpanna thayA che ? he gautama ! tema zakya nathI. zeSa pUrvavat che. || zataka : 40/2/8 thI 14 saMpUrNa
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-40 R avAntara zataka-15 thI ra1 kRtayugma kRtayugma abhavasiddhika saMjJI paMcendriya - | 1 abhavasiddhiyakaDajummakaDajummasaNNipaMciMdiyA NaM bhaMte !kao uvavajati ? goyamA ! uvavAotaheva annuttrvimaannvjjo| parimANaM, avahAro, uccattaM, baMdho, vedo,vedaNaM,udao,udIraNAyajahAkaNhalessasae / kaNhalessAvA jAvasukkalessA vA / No sammadiTThI, micchAdiTThI,No smmaamicchaaditttthii| nnonnaannii,annnnaannii| evaM jahA kaNhalessasae, NavaraM- No virayA, avirayA, No virayAvirayA / saMciTThaNA ThiI yajahA ohiyauddesae / samughAyA AillagA paMca / ubaTTaNAtaheva annuttrvimaannvjj| savvapANA No uvavaNNa puvvA / sesaMjahA kaNhalessasae jAva anntkhutto| evaM solasasuvi gunegu . seva te seva mate ! I bhAvArtha - prazna-he bhagavan! abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama!anuttara vimAnone choDIne zeSa sarva sthAnethI AvIne utpanna thAya che, parimANa, apahAra, avagAhanA, baMdha, veda, vedana, udaya ane udIraNA kRSNalezyA zatakanI samAna che. te kRSNalezI thAvata zuklalezI hoya che. te samyagudaSTi ane mizradaSTi nathI, mAtra mithyAdaSTi che. jJAnI nathI, ajJAnI che. A rIte sarva kathana kRSNalezI zataka anusAra che, vizeSamAM te virata ane viratAvirata nathI, avirata hoya che, tenI kAyasthiti ane sthiti audhika uddezaka anusAra che. tene prathama pAMca samudyAta hoya che. udvartanA-anuttara vimAnane choDIne pUrvavat jANavI joIe. sarva prANI tyAM pUrve utpanna thayA nathI. zeSa kRSNalezyA zataka anusAra pAvatu pUrve ananta vAra utpanna thayA che. A rIte soLa yugmo paNa jANavA joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II uddezaka-1I. | 2 | paDhamasamaya abhavasiddhiyakaDajummakaDajummasaNNiciMdiyANaMbhate!kao uvavajjati? goyamA ! jahA saNNINaM paDhamasamayauddesae taheva / NavaraMsammattaM, sammAmicchattaM, NANaMca savvatthaNatthi, sesaMtaheva / 'sevabhaMte ! sevaM bhaMte !' tti / evaM ettha viekkArasa uddesagA NAyavvA / [paDhamataiya paMcamA ekkagamA, sesA aTTha vi ekkgmaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! prathama samaya abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara :- he gautama ! saMjJI paMcendriyanA prathama samaya uddezaka zataka-40/1/2 anusAra jANavuM,
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'zataka-40: avAtara zataka-15 thI 21 | dara5 | vizeSatA e che ke abhavI jIvone samyagudaSTi, mizradaSTi ke jJAna hotA nathI. zeSa kathana saMjJInA prathama samaya uddezaka anusAra jANavuM. he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che.. A rIte ahIM paNa 11 uddezakonuM kathana karavuM. I he bhagavana! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : prastuta sUtromAM abhavasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvonuM 33 dvArathI nirUpaNa che. abhavI jIvo ekAMta mithyAtvI hoya che. sUtrakAre tenuM kathana kRSNalezI saMjJI paMcendriyanA atideza pUrvaka karyuM che. tenA keTalAka dvAramAM vizeSatA che, te A pramANe che- (1) upapAta- anuttara vimAnane choDIne zeSa sarva sthAnathI thAya che. anuttara vimAnamAM ekAMta samakitI jIvo ja hoya che. abhavI jIvo tyAM hotA nathI. tethI te sthAnano niSedha karyo che. (2) daSTi- mithyAdaSTi hoya. samakita ke mizradaSTi nathI. (3) jJAna- tene jJAna nathI, be athavA traNa ajJAna hoya che. (4) virati- te jIvo avirata hoya che, ekAMta mithyAtvI hovAthI virata ke viratAvirata thaI zakatA nathI. (5) kAyasthiti- jaghanya eka samaya, utkRSTa aneka so sAgaropamanI che. () sthiti- jaghanya eka samaya, utkRSTa sAtamI narakanI apekSAe 33 sAgaropamanI che. (7) samughAtapAMca samudyAta hoya. AhAraka samudyAta saMyamIone ja hoya che. (8) udvartana- abhavI jIvo pAMca anuttara vimAnamAM jatAM nathI. te sivAyanA sarva sthAnamAM jAya che. (9) sarva jIvo abhAvasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriyapaNe pUrve anekavAra ke anaMtavAra utpanna thayA nathI kAraNa ke sarva saMjJI paMcendriya jIvo abhivI nathI. zeSa dvAranuM kathana kRSNalezI saMjJI paMcendriyanI samAna che. prathama samaya abhavasiddhika Adi 10 uddezakonuM kathana paNa pUrvavat jANavuM. // avAMtara zataka-15 / kRtayugma-kRtayugma kRSNalezI abhayasiddhika saMjJI paMcendriya :| 3 kaNhalessa-abhavasiddhiyakaDajummakaDajumma-saNNipaMciMdiyA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti? goyamA !jahA eesiM ceva ohiyasayaMtahA kaNhalessasayaM pi / NavaraM-te NaM bhate ! jIvA kaNhalessA?hatA kaNhalessA / ThiI, saciTThaNA ya jahA kaNhalessA sae saMta revA che tevuM mane ! mane ! I bhAvArtha - prazna- he bhagavan! kRSNalezI abhayasiddhika kRtayugma kRtayugma saMjJI paMcendriya jIvo kayAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! je rIte aughika abhavasiddhika mahAyugma zatakanuM kathana karyuM che. te ja pramANe jANavuM. temAM vizeSatA e che ke-prazna- he bhagavan! te jIvo kRSNalezI che? uttara- hA, gautama! te jIvo kRSNalezI hoya che. tenI sthiti ane kAyasthiti kRSNalezI bhavasiddhika zataka anusAra jANavI./ he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. avAMtara zataka-1. kRtayugma-kRtayugma nIlakezI Adi abhavasiddhika saMjJI paMcendriya:| 4 evaM chahi vilessAhiM cha sayA kAyavvAjahAkaNhalessasayaM / NavarasaMciTThaNA ThiI yajaheva ohiyasaetahevabhANiyavvA / NavaraMsukkalessAekkoseNaMekkatIsaMsAgarovamAI aMtomuhuttamabbhahiyAI / ThiI evaM ceva, NavaraM- aMtomuhuttaM Natthi / jahaNNagaMtaheva /
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 26 ] zrI bhagavatI sUtra-5 savvatthasammattaNANANi Natthi / viraI virayAviraI aNuttaravimANovavatti-eyANi NatthiA savvapANA jAvaNoiNaTe smddhe|| evaMeyANi satta abhavasiddhiyamahAjummasayA bhvNti| evaMeyANi ekkavIsaMsaNNimahAjummasayANi / savvANi vi ekAsIimahAjummasayAI / sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha:- je rIte kRSNalezyAnuM zataka kahyuM, te ja rIte cha lezyAnA cha zataka kahevA joIe. kAyasthiti ane sthiti audhika zataka anusAra jANavI joIe. zuklalazyAnI utkRSTa kAyasthiti aMtarmuhUrta adhika ekatrIsa sAgaropama che ane utkRSTa sthiti paNa eTalI ja che, paraMtu sthitimAM aMtarmuhUrta adhika na kahevuM. jaghanya sthiti parvavatu che. A abhayasiddhika jIvomAM sarvatra samyakatva ane jJAna nathI.virati, viratAvirati ane anuttara vimAnamAM utpatti paNa nathI. prazna- he bhagavan! sarva jIvo yAvatuM sattvo ahIM utpanna thayA che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. A rIte A sAta abhavasiddhika mahAyugma zataka pUrNa thAya che. A rIte saMjJI paMcendriyanA 21 mahAyugma zataka kahyA che. ekendriya Adi sarvamaLInezataka 35thI 40 sudhI 12+12+12+1+1+1= 81 mahAyugma avAMtara zataka thAya che. A he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // vivecana : abhavI saMjJI paMcendriyanI zuklalezyAnI sthiti aMtarmuhurta adhika 31 sAgaropamanI che, te pUrvabhavanA aMtima aMtarmuhUrta sahita navamA greveyakanI 31 sAgaropamanI utkRSTa sthitinI apekSAe jANavI joIe. abhavI jIvo utkRSTa navamA greveyaka sudhI utpanna thAya che ane tyAM zuklalezyA hoya che. ekendriya, traNa vikasendriya ane asaMjJI paMcendriya, A pAMcanA pratyekanA bAra-bAra mahAyuma zataka che. saMjJI paMcendriyanA 21 mahAyugma zataka che. A rIte sarvamaLIne zataka-35 thI 40 sudhI 12+12+ 12+12+12+21 = 81 mahAyugma avAMtara zataka thAya che. ekatiya vikalekriya ane padriyanI aughika prathama udezakamAM addhi :| dvAra | ekendriya | traNa vika, asaMjJI paMce saMjJI paMcendriya 1. upapAta deva, manuSya, tiryaMca | manuSya, tiryaMca | 4 gatithI | 2. parimANa 16, 3ra, saMkhyAta, 16, 3ra, saMkhyAta, asaMkhyAta | 16, 3ra,saMkhyAta, asaMkhyAta asaMkhyAta, anaMta | 3. apahAra | samaye samaye apahAra karatA | samaye samaye apahAra karatA | sayame samaye apahAra karatA anaMta utsarpiNI asaMkhya utsarpiNI asaMkhya utsarpiNI avasarpiNIkAla avasarpiNIkAla avasarpiNIkAla 4. avagAhanA | jagha aMgulano asara bhAga | bei-12 yo tei--3 gAu u. 1000 yo0 | u0 1000 yo jhAjherI caure -4 gAu.asaMjJI-1000 yo| 5. karmabaMdha 7nI niyamo 7nI niyamo vedanIyanI niyamA sAtanI AyuSyanI bhajanA AyuSyanI bhajanA bhajanA
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-15 thI 21 | 27 | hAra | ekendriya | traNa vika, asaNI paMce. | saMzI pakriya | vedana zAtA-azAtA zAtA-azAtA zAtA-azAtA 7. udaya mohanIya-udayI, anudayI zeSa 7 karma-udayI 8. udIraNA | niyamA; vedanIya, AyuSya | niyama, vedanIya, AyuSya nAma ane gotranA udIraka. | bhajanA | bhajanA zeSa 6 nA udIraka, anudIraka 9. vezyA | 4 | 3 | 10. daSTi 11. jJAna | 2 ajJAna | 2 jJAna, 2 ajJAna | 4 jJAna, 3 ajJAna | 12. yoga | kAyayoga | vacana, kAyayoga 3 yoga 13. upayoga sAkAra-anAkAra sAkAra-anAkAra sAkAra-anAkAra | 14. varNAdi varNAdi 20 bola 20 bola 20 bola 15. ucchavAsa | ucchavAsaka, nizvAsaka, ucchavAsaka, nizvAsaka, | | ucchavAsaka, nizvAsa, noucchavAsaka nonizvAsaka | noucchavAsaka nonizvAsaka | noucchavAsaka nonizvAsa, 16. AhAraka | AhAraka, anAhAraka AhAraka, anAhAraka AhAraka, anAhAraka | 17. virati avirata avirata | avirata,virata, viratAvirata | 18. kriyA sakriya sakriya sakriya | 19. baMdhaka saptavidha, aSTavidha saptavidha, aSTavidha aSTavidha, saptavidha, Savidha ekavidha, 20. saMjJA 4 4 4 | nosaMjJopayukta | 21. kaSAya 4 | akaSAyI rara. veda napuMsakaveda napuMsakaveda 3vedI ane avedI 23. vedabaMdhaka traNa veda baMdhaka traNa veda baMdhaka 3 veda baMdhaka ane abaMdhaka 24. saMjJI asaMjJI asaMjJI saMjJI 25. indriya 2,3,4,5 26. kAyasthiti jaghanya eka samaya jagha eka samaya u traNa vika.nI | jaghanya eka samaya utkRSTa anaMtakAla saMkhyAta kAla, asaMjJI tiryaMca | utkRSTa aneka so sAgaro paMce - aneka pUrvakoTi varSanI | 27. saMvedha 28. AhAra 3,4,5,6 dizAno | dizAno dizAno | 29. sthiti jaghanya eka samaya jaghanya eka samaya, ubeI-12 | jaghanya eka samaya utkRSTa 22,000 varSa varSa, teindriya-49 divasa, caure - utkRSTa-33 sAgaro, cha mAsa, asaMjJI paMcendriya kroDapUrva varSa. (yumonI)
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 zrI bhagavatI sUtra-5 baMne ekendriya traNa vika, asaNI paMce saMzI pakriya 30. samudyAta 31. maraNa baMne | baMne | 32. udvartana | manuSya, tiryaMca | manuSya, tiryaMca cAra gati | 33. pUrve utpanna | sarva jIva aneka ke anaMta vAra | sarva jIva aneka ke anaMta vAra | sarva jIva aneka ke anaMtavAra katayugma katayugma saMjJI paMcendriyonI 21 avAMtara zatakomAM addhi :kAra saMzI pakriya audhika | sadI paMcendriya kaNa, nIla, | saMzI paMcendriya abhavya, ane zamlezI bhavya-9 kApota, teja, pAlezI bhavya cha leyA - 7 1. upapAta cAre gati cAre gati anuttara vimAnane choDIne cAre gati 2. parimANa | 16, 3ra, saMkhyAta, asaMkhyAta | 16, 3ra, saMkhyAta, asaMkhyAta |16, 3ra, saMkhyAta, asaMkhyAta | 3. apahAra | samaye samaye apahAra karatA | asaMkhya utsava ava vyatIta thAya | asaMkhya utsava ava vyatIta asaMkhya utsava ava kAla thAya vyatIta thAya * avagAhanA vanya egulanA asaMkhyAtamo jagha0 aMguo asaMha bhAga jagha aMguno asaMtu bhAga, utkRSTa 1000yojana | u. 1000 yojana u. 1000 yojana 5. karma baMdha | vedanIya niyamo, zeSa bhajanA | 7 niyama, AyuSya bhajanA | 7 niyama, AyuSya bhajanA tu vedana | zAtA-azAtA | zAtA-azAtA zAtA-azAtA 7. udaya 8 athavA 7 8. udIraNA nAma, gotra niyamAM, nI niyamA, vedanIya nI niyamA, vedanIya dakarmanI bhajanA AyuSyanI bhajanA AyuSyanI bhajanA 9. vezyA | audhikamAM-6 pota potAnI 6, pratyeka sthAnamAM potAnI | 10. daSTi mithyA | 11. jJAna 4 jJAna, 3 ajJAna | 4 jJAna, 3 ajJAna 3 ajJAna 12. yoga 3 yoga | 3yoga | yoga | 13. upayoga | 2 sAkAra, anAkAra | 14. varNAdi 20 bola | 20 bola 20 bola 15. ucchavAsa | ucchavAsa, nizvAsaka ucchavAsaka, nizvAsaka, traNe noucchavAsaka nonizvAsaka noucchavAsaka nonizvAsaka | 16. AhAraka | AhAraka anAhAraka | baMne 17. virati |virata, viratAvirata, avirata | virata, avirata, viratAvirata | avirata 18. kriyA sakriya sakriya sakriya T baMne
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-40: avAMtara zataka-15 thI 21 29 ] nathI saMjI paMcendriya audhika | saMzI pakriya kaNa, nIla, | saNI paMcendriya abhavya ane zuklalazI bhavya kApota, tejo, pAlezI bhavya cha vezyA 19. saMjJA 4 saMjJA ane nosaMjJopayukta | kR. nIla kApota-4 saMjJA 4 saMjJA tejApadma-4 saMjJA, nosaMjJopayukta 20. baMdhaka aSTavidha, saptavidha, aSTavidha, saptavidha aSTavidha, saptavidha Savidha, ekavidha 21. kaSAya 4 kaSAya, akaSAyI. rara. veda | 3 veda, avedI 23. vedabaMdhaka | 3 veda baMdhaka ane abaMdhaka 3 veda baMdhaka 3 veda baMdhaka 24. saMjJI | saMzI saMjJI saMjJI 25. indriya 26. kAyasthiti | jaghanya eka samaya potapotAnI vezyAnI sthiti jaghanya eka samaya | utkRSTa aneka so sAgaropama anusAra | utkRSTa aneka so sAgaropama 27. saMvedha nathI nathI | 28. AhAra 6 dizAno dadizAno 6 dizAno ra9. sthiti jagha.ekasamaya, u.33 sAgaro. sthAna anusAra jagha.ekasamaya, utkRSTa dareka lezyAnI upasthiti anusAra 30. samududhAta 31. maraNa | baMne prakAranA | baMne prakAranA | baMne prakAranA 3ra. udvartana | sarvatra sarvatra anuttara vimAnane choDIne 33. pUrve utpanna | aughika mAM pUrve aneka ke | pUrve aneka ke anaMtavAra utpatti pUrve aneka ke anaMtavAra anaMtavAra. bhavIpaNe aneka ke thaI nathI. utpatti thaI nathI. | anaMtavAra utpatti thaI nathI. prathama samayotpanna saMjJI paMcendriyanA 20 dvAramAM vizeSatA (uddezaka-2, ) :vAra vizeSatA 1. avagAhanA jaghanya utkRSTa aMgulano asaMkhyAtamo bhAga 2. baMdha AyuSyano abaMdha, sAta karmano niyamataH baMdha 3. vedana zAtA / azAtAmAMthI eka 4 udaya ATha karmono 5 udIraNA AyuSyanI nathI, vedanIyanI bhajanA, zeSa 6nI niyamAna 6 daSTi be(mizradaSTi nathI) - - - - - - -- - - - - - - - - -
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zrI bhagavatI sUtra-5 hAra vizeSatA 8 yoga 9 ucchavAsa 10 virati 11 baMdhaka 12 saMjJA 13 kaSAya 14 veda 15 kAyasthiti 16 veda baMdhaka 17 sthiti 18 samudyAta 19 maraNa 20 udvartana traNa jJAna, traNa ajJAna kAyayoga noucchavAsaka nonizvAsaka avirati saptavidha baMdhaka 4 saMjJA 4 kaSAya traNa veda jaghanya utkRSTa eka samaya traNe vedanA baMdhaka eka samaya ra-vedanIya, kaSAya. nathI nathI te avAntara zataka-15 thI 21 saMpUrNa I zataka-40 saMpUrNa |
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41 [ 31] | zataka-41 ROORLa paricaya A zatakanuM nAma rAziyama zataka che. tenA 196 uddezaka che. temAM cAra prakAranA rAziyamanuM kathana karIne 24 daMDakanA jIvomAM utpatti Adi dvAronuM kathana che. rAziyugma katayugma nairayikomAM manuSya ane tiryaMcagatimAMthI utpatti thAya che. parimANa- jaghanya 4,8,12 utkRSTa saMkhyAta, asaMkhyAta utpanna thAya che. tenI utpatti sAMtara ane niraMtara, tema baMne prakAre thAya che, sAMtara thAya to jaghanya eka samaya, utkRSTa asaMkhyAta samayanA aMtare ane niraMtara thAya to jaghanya be samaya, utkRSTa asaMkhyAta samaya sudhI thAya che. jyAre te yugma kRtayugma rAzi rUpa hoya tyAre coja, dvAparayugma ke kalyo rUpe hotA nathI. kAraNa ke eka samayamAM koI paNa eka ja yugma hoya che. te jIva Atma Rddhi, Atmakarma, AtmaprabhAvathI kUdatA puruSanI jema utpatti sthAne pahoMcI jAya che, para Rddhi AdithI utpanna thatA nathI. narakamAM tenI utpatti Atma asaMyamathI thAya che ane asaMyamamAM ja jIvana vyatIta kare che. te jIva lezI ja rahe che; te ja bhavamAM alezI, akriya thaIne siddha thaI zakatA nathI. A ja rIte 23 daMDakanA jIvo asaMyamamAM jIvana vyatIta kare che tethI te alezI, akriya thaIne siddha thatA nathI. manuSyo asaMyamathI utpanna thAya che paraMtu saMyamano svIkAra karIne alezI, akriya thaIne siddha thaI zake che. A rIte cAra yumanA audhika cAra uddezaka thAya che. pratyeka yugmamAM chalezyA hoya che. tethI chalezyAnA cAra cAra uddezaka thatAM 644=24+4 aughika= 28 uddezaka thAya che. te ja rIte (1) bhava siddhika (2) abhavasiddhika (3) samyagudRSTi (4) mithyASTi (5) kRSNapAkSika (6) zuklapAkSikanA 28-28 uddezaka thAya. tethI 2846=18+ 28 aughikanA= 196 uddezaka thAya che. je sthAnamAM je vezyA ane daSTi hoya te pramANe kathana karavuM. audhika, bhavasiddhika, samyagRSTi, zuklapAkSikanA uddezakonuM kathana eka samAna che. abhava siddhika, mithyAdaSTi ane kRSNapAkSikanA uddezakonuM kathana eka samAna che. A rIte bhagavatI sUtranA aMtima ane sahuthI vadhu 196 uddezakayukta A zataka pUrNa thAya che.
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ dahara zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-41 : rAziyugma uddezaka-1 rAziyugmanA prakAra:| 1 kaiNaM bhaMte !rAsIjummA paNNattA? goyamA!cattArirAsIjummA paNNattA,taMjahAkaDajumme jaavklioge| sekeNaTTeNaM bhaMte ! evaM vuccai-cattAri rAsIjummA paNNattA, jAvakalioge? goyamA!jeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM avahIramANe caupajjavasie setaMrAsIjummakaDajumme / evaM jAvajeNaMrAsI caukkaeNaM avahAreNaM egapajjavasie se taMrAsIjummakalioge / seteNaTeNaM jaavklioge| bhAvArtha:- prazna- he bhagavana! rAziyugmanA keTalA prakAra che? uttara- he gautama! rAziyamanA cAra prakAra che, yathA- kRtayugma, coja, dvAparayugma ane kalyoja. prazna- he bhagavan! tenuM zuM kAraNa che ke rAziyamanA cAra prakAra che, yathA-kRtayugma yAvatu kalyoja? uttara-he gautama! je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra karatAM aMte cAra zeSa rahe, te rAzi yugmane kRtayuma kahe che yAvat je rAzimAMthI cAra-cArano apahAra karatAM aMte eka zeSa rahe, te rAzi yugmane kalyoja kahe che. tethI he gautama! yAvanuM kalyoja kahevAya che. vivecana : zataka-31 AdimAM laghuyugma ane zataka-35 AdimAM mahAyumanuM varNana che. A baMne yugmanA nirUpaNa pachI sUtrakAre ahIM rAzi yugmanuM varNana karyuM che, A zatakamAM laghu ke mahAyugmanA bheda karyA vinA sAmAnya rUpe rAziyugmanuM varNana che. tethI temAM te baMne yumono samAveza thayo hoya tema jaNAya che. rAziyugma kRtayugma nairayikAdinI utpatti :| 2 rAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavati? goyamA ! uvavAo jahA vkktiie| bhAvArtha:- pragna- he bhagavan! rAziyugma rUpa kutayuma nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama! tenI utpattinuM varNana prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti pada anusAra jANavuM. | 3 teNaM bhaMte !jIvA egasamaeNaM kevaiyA uvavati? goyamA !cattAri vA aduvA bArasa vA solasa vA sakhejjA vA asakhejjA vA uvavajjati / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! te jIvo eka samayamAM keTalA utpanna thAya che? uttara-he gautama! cAra, ATha, bAra, soLa, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. | 4 te NaM bhaMte ! jIvA kiM saMtaraM uvavati ,NiraMtaraM uvavajjaMti?
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-1 _ [ 17 ] goyamA!saMtaraMpiuvavajjati,NistaraMpiuvavati / saMtaraMuvavajjamANAjahaNNeNaM ekkaMsamaya, ukkoseNaM asaMkhejjesamae aMtaraMkaTuuvavajjati / NistarauvavajjamANA jahaNNeNaMdosamayA,ukkoseNaM asaMkhejjAsamayA annusmyNavirhiyNnnistrNuvvjjti| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! te jIvo sAntara utpanna thAya che ke nirantara? uttara- he gautama! te sAntara paNa utpanna thAya che ane nirantara paNa utpanna thAya che. jo sAntara utpanna thAya to jaghanya eka samaya ane utkRSTa asaMkhyAta samayanA AMtare utpanna thAya che. jo niraMtara utpanna thAya to jaghanya be samaya ane utkRSTa asaMkhyAta samaya sudhI niraMtara avirahita utpanna thAya che. 5 teNaM bhaMte !jIvA jaMsamayaMkaDajummAtaMsamayaMteogA,jaMsamayaMteogAtaM samayaM kaDajummA ? goyamA!No iNaDhe smddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIvo je samaye kRtayugma rAzi rUpa hoya che, te ja samaye coja rAzi rUpa hoya che ane je samaye vyoja rAzi rUpa hoya che, te ja samaye kRtayugma rAzi rUpa hoya che? uttara-he gautama! tema zakya nathI. |6 teNaM bhaMte! jIvA jaMsamayaMkaDajummA taM samayaMdAvarajummA, jaMsamayaMdAvarajummA ta samaya kaDajummA? goyamA !No iNaDhe smddhe| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIvo je samaye te kRtayugma rAzirUpa hoya che, te ja samaye dvAparayugma rAzirUpa hoya che ane je samaye dvAparayugma rAzirUpa hoya che, te samaye kRtayugma rAzirUpa hoya che? uttarahe gautama ! tema zakya nathI. |7 teNaM bhaMte ! jIvAjaMsamayaMkaDajummAtaMsamayaMkaliogA,jaMsamayaMkaliogA taM samaya kaDajummA? goyamA ! No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIvo je samaye kRtayugma rAzirUpa hoya che, te samaye kalyo rAzirUpa hoya che ane je samaye kalyoja rAzirUpa hoya che, te samaye kRtayugmarAzi rUpa hoya che? uttara-he gautama ! tema zakya nathI. | 8 te NaM bhaMte ! jIvA kahaM uvavajjati? goyamA !se jahANAmae pavae pavamANeevaM jahA uvavAyasae jAvaNo parappaogeNa uvavajjati / bhAvArtha :- prazna- he bhagavanuM ! te jIvo kevI rIte utpanna thAya che? uttara- he gautama ! je rIte kUdanAro puruSa, kUdIne eka sthAnethI bIje sthAne pahoMcI jAya che te ja rIte te jIvo paNa utpanna thAya che ItyAdi zataka-31/1 anusAra jANavuM yAvat te AtmaprayogathI utpanna thAya che, paraprayogathI nahIM. | 9 teNaM bhaMte ! jIvA kiM AyajaseNaM uvavajjati, AyaajaseNaM uvavajjati? goyamA !No AyajaseNa uvavajjati, AyaajaseNa uvavajjati / bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIvo Atmayaza-AtmasaMyamathI utpanna thAya che ke Atma
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 asaMyamathI utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! te AtmasaMyamathI utpanna thatA nathI, Atma asaMyamathI utpanna thAya che. 34 10 jaNaM bhaMte! AyaajaseNaM uvavajjaMti- kiM AyajasaM uvajIvaMti, AyaajasaM uvajIvaMti ? goyamA ! No AyajasaM uvajIvaMti, AyaajasaM uvajIvaMti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te AtmaasaMyamathI utpanna thAya to zuM te jIvo AtmasaMyamathI jIvana vyatIta kare che ke Atma asaMyamathI jIvanavyatIta kare che ? uttara- he gautama ! te AtmasaMyamathI jIvana vyatIta karatA nathI, paraMtu Atma asaMyamathI jIvana vyatIta kare che. | | naphaLa te ! AyaanasaM vanIti- sittessA, anessA ?noyanA ! jessA, alessaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te Atma asaMyamathI jIvana vyatIta kare che, to te jIvo zuM salezI hoya che ke alezI ? uttara- he gautama ! te salezI hoya che, alezI nathI. 12 nakLo! anestA-vi majiriyA, ajiriyA?noyanA!siiA,kho aiiAA bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! jo te jIva salezI hoya, to te jIvo zuM sakriya hoya che ke akriya ? uttara- he gautama ! te sakriya hoya che, akriya nathI. | 13 jai NaM bhaMte! sakiriyA - teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva savva dukkhANaM aMta vati ? poyamA !kho phaLake samade / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te sakriya hoya che, to te jIvo zuM te ja bhavamAM siddha thAya che yAvat sarva karmono aMta kare che ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. |14 rAsIjummakaDajummaasurakumArA NaM bhaMte! kao uvavajjaMti ? goyamA ! jaheva NeraDyA taheva NiravasesaM / evaM jAva paMcidiyatirikkhajoNiyA, NavaraM vaNasaikAiyA asaMkhejjA vA anaMtA vA uvajjati / sesaM evaM ceva / maNussA vi evaM ceva jAva No AyajaseNaM uvavajjaMti, AyaajaseNaM uvavajjati / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! rAziyugma kRtayugma asurakumAra devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! naiyikonI samAna asurakumAranuM kathana jANavuM. A rIte yAvat paMcendriya tiryaMca paryaMta jANavuM. paraMtu vanaspatikAyika jIvo yAvat asaMkhyAta athavA anaMta utpanna thAya che. zeSa pUrvavat che. A rIte manuSyanA viSayamAM paNa yAvat te AtmasaMyamathI utpanna thatA nathI. Atma-asaMyamathI utpanna thAya che. 15 jaNaM bhaMte! AyaajaseNaM uvavajjaMti - kiM AyajasaM uvajIvaMti, AyaajasaM uvajIvaMti ? goyamA ! AyajasaM pi uvajIvaMti, AyaajasaM pi uvajIvaMti / bhAvArtha: :- prazna-- he bhagavan ! jo te manuSyo Atma asaMyamathI utpanna thAya che, to zuM AtmasaMyamathI
Page #693
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-1 [ 35 | jIvana vyatIta kare che ke Atma asaMyamathI jIvana vyatIta kare che? uttara- he gautama! te manuSyo AtmasaMyamathI jIvana vyatIta kare che ane Atma asaMyamathI paNa jIvana vyatIta kare che. 16 jaiNaM bhaMte ! AyajasaM uvajIvaMti-kiMsalessA, alessA? goyamA !salessA vi alessA vi| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te manuSyo Atma saMyamapUrvaka jIvana vyatIta kare che, to te zuM salezI hoya che ke alezI? uttara- te gautama! te salezI paNa hoya che ane alezI paNa hoya che. 17 jaiNaMbhate! alessA-kiMsakiriyA,akiriyA? goymaa!nnoskiriyaa,akiriyaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te alezI hoya che, to te zuM sakriya hoya che ke akriya? uttara- he gautama ! te sakriya nahIM, paNa akriya hoya che. 18 jaiNaM bhaMte ! akiriyA-teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAvasavvadukkhANaM aMtaM kareMti? haMtA goyamA !sijjhati jAvasavvadukkhANaM aMta kareti / bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo te manuSyo akriya hoya che, to te ja bhavamAM siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che? uttara- hA, gautama ! te siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che. 19 jaiNaMbhate!salessA-kiMsakiriyA,akiriyA? goymaa!skiriyaa,nnoakiriyaa| bhAvArtha:- prazna-he bhagavan! jo te manuSyo salezI hoya che, to zuM sakriya hoya che ke akriya? uttarahe gautama! te sakriya hoya che, akriya nathI. 20 jaiNaM bhaMte ! sakiriyA- teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAvasavvadukkhANaM aMta kareti? goyamA ! atthegaiyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhati jAva aMta kareMti,atthegaiyA NoteNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAvaaMtaM kareti / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! jo te manuSyo sakriya hoya che, to te ja bhavamAM siddha thAya che yAvatu sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama! keTalAka jIvo te ja bhavamAM siddha thAya che yAvatu sarva duHkhono aMta kare che ane keTalAka jIvo te ja bhavamAM siddha thatA nathI yAvat sarva duHkhono aMta karatA nathI. 21 jaiNaM bhaMte! AyaajasaM uvajIvaMti-kiMsalessA, alessA? goyamA!salessA, No alessaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! jo te manuSyo Atma asaMyamathI jIvana vyatIta kare che, to te zuM salezI hoya che ke alezI hoya che? uttara- he gautama! te salezI hoya che, alezI nathI. 22 jaiNaMbhaMte!salessA-kiMsakiriyA,akiriyA? goyamA!sakiriyA,No akiriyaa| bhAvArtha - prazna-he bhagavan! jo te manuSyo salezI hoya, to te zuM sakriya hoya che ke akriya? uttarahe gautama! te sakriya hoya che, akriya nathI.
Page #694
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 23 jai NaM bhaMte! sakiriyA - teNeva bhavaggahaNeNaM sijjhati jAva savvadukkhANaM aMta rati ? noyanA ! Lo phaLadde samake| vALamaMtaIosiya-vemALiyA nA kheraDyA / / seva mate ! seva mate ! // FE bhAvArtha:- prazna- he bhagavan ! jo te sakriya hoya che, to te ja bhavamAM siddha thAya che yAvat sarva duHkhono aMta kare che ? uttara- he gautama ! tema zakya nathI. vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika devonuM kathana naiyikonI samAna che. // he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che vivecanaH prastuta sUtromAM rAziyugma kRtayugma nairayikAdinI utpatti AdinuM nirUpaNa che. rAziyugma-mRtayugma :- * yugma zabda yugalavAcaka paNa che, tethI tenI sAthe 'rAzi' vizeSaNano prayoga karyo che. tenA cAra prakAra che mRtayugma, vyoja, dvAparayugma ane kalyoja. tenuM svarUpa sUtramAM spaSTa karyuM che. je rAziyugma kRtayugma parimANa hoya, tene rAzi-yugma kRtayugma kahe che. utpattinuM kAraNa H- sarva jIvonI utpattimAM Atma-ayaza arthAt Atma asaMyama ja kAraNa bane che, kAraNa ke utpatti samaye sarva jIvo avirata hoya che. AyanAM bhayamanasa:-Atmayaza, Atma ayaza. yaza e saMyamano paryAya vAcI zabda che. tethI Atmayaza eTale AtmasaMyama ane Atma ayaza eTale Atma asaMyama. rAziyugma kRtayugma nairayika Adi covIse daMDakanA jIvonI Agati prajJApanA sUtrAnusAra che. te sAntara ane niraMtara utpanna thAya che. vanaspatine choDIne zeSa daMDakanA jIvo cAra, ATha, soLa yAvat saMkhyAta ane asaMkhyAta utpanna thAya ane vanaspatimAM anaMta jIvo paNa utpanna thaI zake che. sarva daMDakanA jIvonI utpatti Atma asaMyamathI thAya che. eka manuSyane choDIne sarva daMDakanA jIvo asaMyamanA bhAvamAM ja jIvana vyatIta kare che. te salezI ane sakriya hoya che. tethI te ja bhavamAM siddha thatA nathI. manuSyanA jIvo AtmasaMyama ane Atma asaMyama te baMne prakAre jIvana vyatIta kare che. te salezI ane alezI, sakriya ane akriya baMne hoya che. je akriya hoya che te, te ja bhavamAM siddha thAya che. || zataka 41/1 saMpUrNa //
Page #695
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-2 thI 28 [ 37 ] zataka-41 uddezaka-ra thI 28 rAziyugma vyAja jIvonI utpatti :| 1 rAsIjummateogaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA !evaM ceva uddesao bhANiyavvo, NavaraM-parimANaM tiNNi vA satta vA ekkArasa vA paNNarasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA vA uvavati / sNtrNthev| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! rAzi-yugma vyoja nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttarahe gautama! pUrvavat saMpUrNa uddezakanuM kathana karavuM. vizeSamAM parimANa-traNa, sAta, agiyAra, paMdara, saMkhyAta ke asaMkhyAta utpanna thAya che. sAntara-niraMtara utpattinuM kathana pUrvavat che. | 2 te NaM bhaMte ! jIvA jaMsamayaM teogA taM samayaMkaDajummA, jaM samayaMkaDajummAtaM samayaM teogA? goyamA !No iNaDhe samaDhe / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! zuM te jIvo je samaye coja rAzirUpa hoya che, te samaye kRtayugma rAzirUpa hoya che ane je samaye kRtayugma rAzirUpa hoya che, te samaye te vyoja rAzirUpa hoya che? uttarahe gautama ! tema zakya nathI. | 3 teNaM bhaMte ! jIvAjaMsamayaM teogA,taMsamayaMdAvarajummA, jaMsamayaMdAvarajummAtaM samayateogA? goyamA !NoiNadvesamaTe / evaM kaliogeNa visama.sesaMtaMceva jAva vemaanniyaa| NavaraM- uvavAo savvesiM jahA vkkNtiie| // sevaM bhaMte ! sevaM bhNte!|| bhAvArtha - prazna- he bhagavanuM ! zuM te jIvo je samaye coja rAzirUpa hoya che, te samaye dvAparayugma rAzirUpa hoya che ane je samaye dvAparayugma rAzirUpa hoya che te samaye coja rAzirUpa hoya che? uttara-he gautama! tema zakya nathI. kalyoja rAzinI sAthe paNa A ja prakAre kathana karavuM. zeSa pUrvavat yAvatu vaimAnika paryata jANavuM. sarvanI utpatti prajJApanA sUtranA chaThThA vyutkAnti pada anusAra jANavI. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // uddezaka-2 .. rAziyugma dvAparayugma jIvonI utpatti :|4 rAsIjummadAvarajummaNeraDyA NaM bhate!kaouvavati? goyamA!evaM ceva uddesao, Navara-parimANaMdovAchavA dasavAsajjAvA asakhejjAvA uvvjjti,strthev| bhAvArtha :- prazna- he bhagavan! rAzi yugma dvAparayugma nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! saMpUrNa uddezaka pUrvavatu jANavo, parimANa- be, cha, daza, saMkhyAta athavA asaMkhyAta utpanna thAya che. sAMtara-niraMtara utpattinuM kathana pUrvavat che.
Page #696
--------------------------------------------------------------------------
________________ | 38 zrI mAtA sUtra-5 | 5 teNaM bhaMte !jIvA NaM samayaMdAvarajummA taM samayaMkaDajummA, jasamayaMkaDajummA tasamayaMdAvarajummA? goyamA !NoiNaTesamaTe / evaM teogeNa visama, evaM kaliogeNa vi samaM / sesaM jahA paDhamuddesae jaavvemaanniyaa| // sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha:- prazna- bhagavan ! zute 1, 4 samaye dvA52yuma Doya cha, te samaye kRtayuma Doya che athavA je samaye kRtayugma hoya che, te samaye dvAparayugma hoya che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. A rIte coja rAzi ane kalyoja rAzinI sAthe paNa jANavuM. zeSa kathana prathama uddezaka anusAra yAvatu vaimAnika paryaMta . // bhagavan ! Apochatema4 cha, Apochatema ch.|| 6desh:-|| rAziyugma kalyoja jIvonI utpatti :|6 rAsIjumma kaliogaNeraiyANaM bhaMte!kao uvavajjati? goyamA! evaMceva, NavaraMparimANaM ekkovA paMca vA Nava vA terasa vA saMkhejjA vA asaMkhejjA uvavajjati,saMtaraM thev| bhAvArtha:-prazna-bhagavana ! rAziyubhatyo naiyiodhyAthI AvIna utpanna thAyacha? 6ttarau gautama ! pUrvavat che. paribhA meM pAMya, nava, te2, saMdhyAta anemasaMdhyAta utpana thAya che. saaNtrniraMtara utpattinuM kathana pUrvavat che. 7 teNaM bhaMte ! jIvA jaMsamayaMkaliogAtaMsamayaMkaDajummA,jaMsamayaMkaDajummAtaM samayaMkaliogA? goyamA !No iNaDhe samaDhe / evaM teogeNa visama, evaMdAvarajummeNa vi samaM / sesaM jahA paDhamuddesae jaavvemaanniyaa| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! zuM te jIva je samaye kalyoja rAzirUpa hoya che, te samaye kRtayugma rAzirUpa hoya che ane je samaye katayugma rAzirUpa hoya che, te samaye kalyoja rAzirUpa hoya che? uttara-he gautama! tema zakya nathI. A rIte vyAja ane dvAparayugmanI sAthe paNa jANavuM. zeSa kathana prathama uddezaka anusAra yAvat vaimAnika paryata jANavuM. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja ch.|| 6desh-4|| rAziyugma kRSNalezI jIvonI utpatti - |8 kaNhalessarAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA ! uvavAo jahA dhUmappabhAe, sesaMjahA paDhamuddesae / asurakumArANaM taheva, evaM jAvavANamaMtarANaM / maNussANa vi jahevaNeraiyANaM AyaajasaMuvajIvati / alessA, akiriyA, teNeva bhavaggahaNeNaM sijhati; evaM Na bhANiyavvaM / sesaM jahA paDhamuddesae / kaNhalessateogehiM vi evaM ceva uddeso| kaNhalessadAvarajummehiM evaM ceva uddeso| kaNhalessakaliogehiM vievaM ceva uddeso| parimANaM,saMtaraMya jahA ohiesuuddesesu| // sevaM bhaMte ! sevaM bhaMte ! //
Page #697
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-2 thI 28 39 bhAvArtha - prazna-he bhagavan! rAziyugma kRtayugma kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! dhumaprabhA pRthvInI samAna utpatti jANavI. zeSa kathana prathama uddezaka anusAra che. asurakumAranA viSayamAM paNa A ja rIte jANavuM yAvatu vANavyaMtara paryata jANavuM. nairayikonI samAna manuSyanuM varNana che, te Atma-asaMyamathI jIvana vyatIta kare che, tethI alezI, akriya ane te ja bhavamAM siddha thavAnuM kathana karavuM na joIe. zeSa kathana prathama uddezakanI samAna che. kRSNalezI rAziyugmamAM vyAja rAzi nairayika AdinuM kathana paNa pUrvavat che. kRSNalezI dvAparayugma rAzi nairayikano uddezaka paNa A ja prakAre che. kRSNalezI kalyoja rAzi nairayikono uddezaka paNa A ja prakAre che. parimANa ane sAMtara Adi audika uddezaka anusAra jANavA. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. II ne uddezaka-pathI 8 . vivecanaH pAMcamI narakamAM kRSNalezyA che. tethI tenI utpattino nirdeza che, bhavanapati ane vyaMtaromAM kRSNalezyA hoya che. jyotiSI ane vaimAnika devomAM kRSNalezyA na hovAthI tenuM kathana karyuM nathI. kRSNalezyAmAM prathama cha guNasthAna ja hoya che. te jIva kRSNalezyAnA pariNAmamAM ja alezI, akriya thaIne siddha thaI zakatA nathI. tethI tenA kathanano niSedha karyo che. nIla ane kApotalezI kRtayugmAdi jIvonI utpatti - 9 jahA kaNhalessehiM evaMNIlalessehiM vi cattAri uddesagA bhANiyavvA NiravasesA, NavaraM- NeraiyANaM uvavAo jahA vAluyappabhAe, sesaMtaMceva / kAulessehi vi evaM ceva cattAri uddesagA kAyavvA, Navara-NeraiyANaM uvavAo jahA rayaNappabhAe, sesNtNcev| bhAvArtha - kRSNalezI jIvonA kathana anusAra nIlezI jIvonA paNa cAra uddezakonuM saMpUrNa kathana karavuM joIe. paraMtu vAlukAprabhAnI samAna nairayikonI utpatti jANavI joIe. zeSa kathana pUrvavatu che. A ja rIte kApotalezInA paNa cAra uddezaka kahevA joIe. paraMtu nairayikonI utpatti ratnaprabhA pRthvInI samAna che. zeSa pUrvavat che. uddezaka-9thI 16ll. vivecana - je sthAnamAM nIla ane kApotalezyA hoya te sthAnamAM utpatti AdinuM saMpUrNa kathana upara pramANe karavuM. tejo-papra-zuklalezI kRtayugmadi jIvonI utpatti - | 10 teulessarAsIjummakaDajumma asurakumArANaM bhaMte!kao uvavati? goyamA! evaM ceva, NavaraM- jesuteulessA atthi tesu bhANiyavvaM / evaM ee vi kaNhalessasarisA cattAri uddesagA kAyavvA / evaM pamhalessAe vi cattAri uddesagA kAyavvA / paciMdiya tirikkhajoNiyANaM maNussANaM vemANiyANa ya eesiM pamhalessA,sesANaM nntthi|| jahA pamhalessAe evaMsukkalessAe vicattAriuddesagAkAyavvA,NavaraM-maNussANaM
Page #698
--------------------------------------------------------------------------
________________ [ 640] zrI bhagavatI sUtra-5 gamao jahA ohiyauddesaesu, sesaMtaM ceva / evaM ee chasulessAsucauvIsaM uddesagA, ohiyA cattAri, savvete aTThAvIsaM uddesagA bhavati / / sevaM bhate ! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna-he bhagavan! tejolezI rAziyugma kRtayugma asurakumAra devo kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama! pUrvavatu jANavuM. paraMtu jyAM tejovezyA prApta thatI hoya, tyAM tenuM kathana karavuM joIe. kRSNalezyAnI samAna tenA paNa cAra uddezaka jANavA. te ja rIte padmavezyAnA paNa cAra uddezaka jANavA. paMcendriya tiryaMca, manuSya ane vaimAnika devomAM pAlezyA hoya che. zeSa daMDakamAM nathI. pAlezyA anusAra zuklalazyAnA paNa cAra uddezako kahevA joIe, paraMtu manuSyonuM kathana audhika uddezaka anusAra che, zeSa pUrvavat che. A rIte cha lezyAnA covIsa uddezaka thAya che ane cAra audhika uddezaka che. A rIte sarva maLIne 28 uddezaka thAya che. te he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che | II uddezaka-17thI 28 .. vivecana : kaSaNa, nIla ane kApotalezyA- jyotiSI ane vaimAnika devomAM traNa azubha lezyA hotI nathI, bAvIsa daMDakanA jIvomAM hoya che. tejalegyA-jyotiSI, vaimAnika devomAM, pRthvI, pANI ane vanaspatimAM, manuSya ane tiryaMca paMcendriyamAM tejo vezyA hoya che. tela, vAyu, traNa vikasendriya ane nairayikomAM tejo lezyA nathI. padma ane zukla lezyA- vaimAnika devomAM, manuSya ane tiryaMca paMcendriyamAM hoya che. zeSa 21 daMDakamAM hotI nathI. je sthAnamAM je vezyA hoya temAM ja utpatti Adi dvAranuM kathana thAya che. 24 daMDakamAMthI manuSyo ja AtmasaMyamathI jIvana vyatIta karI zake che. koI paNa jIvo zukla vezyAnA pariNAmamAMthI ja alezI ane akriya thAya che ane tyAra pachI siddha thaI zake che. tethI anya legyAmAM alezI ke akriya thaI zakatA nathI. A rIte eka-eka vezyAmAM cAra rAzimuzmanI apekSAe cAra uddezaka thAya che. tethI cha lezyAnA 644=24+4 audhika = 28 uddezaka thAya che. che zataka 41/2 thI 28 saMpUrNa
Page #699
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-29 thI pas [ 641 ] zataka-41 uddezaka-ra9 thI pa6 rAziyugma kRtayugma bhavasiddhika jIvonI utpatti - | 1 bhavasiddhiyarAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA !jahA ohiyA paDhamagA cattAri uddesagA taheva NiravasesaM ee cattAri uddesgaa| bhAvArtha - prazna- he bhagavan! rAzi yugma kRtayugma bhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara-he gautama!prathama cAra odhika uddezaka anusAra ahIM paNa cAra uddezaka saMpUrNa rIte jANavA joIe. | 2 kaNhalessabhavasiddhiyarAsIjummakaDajummaNeraiyANaMbhaMte !kaouvavajjati? goyamA! jahA kaNhalessAe cattAri uddesagA bhavati tahA ime vi bhavasiddhiyakaNhalessehi vi cattAri uddesagA kaayvvaa| bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rAziyugma kRtayugma kRSNalezI bhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! kRSNalezInA cAra uddezakonI samAna bhavasiddhika kRSNalezI jIvonA paNa cAra uddezaka jANavA joIe. | 3 | evaMNIlalessabhavasiddhiehiM vicattAri uddesagA kAyavvA / evaM kAulessehiM vi cattAri uddesgaa| teulessehi vicattAri uddesagA ohiysrisaa| pamhalessehi vicattAri uddesgaa| sukkalessehi vi cattAri uddesagA ohiyasarisA evaM ee vi bhavasiddhiehi vi aTThAvIsaM uddesagA bhvti| bhAvArtha - A ja rIte nIlalezI bhavasiddhika jIvonA cAra uddezako, kApotalezI bhavasiddhika jIvonA paNa cAra udezaka ane tejolezI bhavasiddhika jIvonA cAra uddezako audhika uddezakanI samAna jANavA joIe. A ja rIte pAlezI bhavasiddhika jIvonA cAra uddezako jANavA joIe. zuklalazI bhavasiddhika jIvonA cAra uddezako audhika uddezakonI samAna jANavA, A rIte bhavasiddhika jIvonA 28 uddezaka thAya che. vivecana : bhavasiddhika rAziyugma jIvonA 28 uddezaka thAya che. audhika bhavasiddhikanA kRtayugma Adi cAra yugmanA cAra uddezaka ane te ja rIte cha lazyAnA cAra-cAra 684=14 + 4 audhika uddezaka =28 uddezaka thAya che. te pahelAM samuccaya jIvanA 28 uddezaka che. ahIM utpattiAdi sarva dvAranuM varNana pUrvavat jANavuM. | zataka 41/ra9 thI pada saMpUrNa
Page #700
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 O sy zataka 41 uddezaka-50 thI 84 zrI bhagavatI sUtra-5 ROR YOG rAziyugma kRtayugma abhavasiddhikamAM jIvonI utpatti H 1 abhavasiddhiya-rAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte ! kao uvavajjaMti ? goyamA ! jahA paDhamo uddego, varaM - maNussA NeraiyA ya sarisA bhANiyavvA / sesaM taheva / evaM causu vi jummesu cattAri uddesagA / bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! rAziyugma kRtayugma abhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama ! prathama uddezaka anusAra jANavuM. vizeSamAM manuSyo ane nairayikonuM kathana samAna jANavuM. zeSa pUrvavat che. A rIte abhavasidghikamAM kRtayugmAdi cAra rAzinA cAra uddezako jANavA. rAziyugma kRtayugma cha lezI abhavasiddhikamAM jIvonI utpatti : 2 kaNhalessa abhavasiddhiya rAsIjummakaDajumma - NeraDyA NaM bhaMte ! kao uvvjjti| goyamA ! evaM ceva cattAri uddesagA / evaM NIlalessa- abhavasiddhiya-rAsIjummakaDajumma NeraiyANaM cattAri uddesagA / kAulessehi vi cattAri uddesagA / teulessehi vi cattAri uddesgaa| pamhalessehi vi cattAri uddesagA / sukkalessa- abhavasiddhie vi cattAri uddesgaa| evaM eesa aTThAvIsAe vi abhavasiddhiya uddesaesa maNussA NeraiyagameNaM NeyavvA / evaM ee vi aThThAvIsa dresA / / levuM maMte ! teva mate ! // bhAvArtha :- prazna- he bhagavan ! rAziyugma mRtayugma kRSNalezI abhavasiddhika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che ? uttara- he gautama! pUrvavat cAra uddezako jANavA. A ja rIte rAziyugma kRtayugma nIlalezI abhavasiddhika jIvonA paNa cAra uddezako jANavA. A ja rIte kApotalezI abhavasiddhika jIvonA paNa cAra uddezako jANavA. A ja rIte tejolezI abhavasiddhika jIvonA paNa cAra uddezako jANavA. A rIte padmalezI abhavasiddhika jIvonA paNa cAra uddezako che. zuklalezI abhavasiddhika jIvonA paNa cAra uddezaka che. A rIte abhavasidghika jIvonA 28 uddezakomAM manuSyanuM kathana nairayikanI samAna jANavuM. A rIte abhavasiddhika jIvonA paNa 28 uddezaka che. II he bhagavan ! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che II / / zataka : 41/50 thI 84 saMpUrNa //
Page #701
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-85 thI 140 43 zataka-41 uddezaka-85 thI 140 samyam ane mithyAdaSTi raziyugma jIvo - | 1 sammadiTThIrAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavati ? goyamA !jahA paDhamo uddesao / evaM causu vi jummesu cattAri uddesagA bhavasiddhiyasarisA kAyavvA / II seva mate sevA mete ! bhAvArtha - prazna- he bhagavan! rAziyugma katayuma samyagdaSTi nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! prathama uddezakanI samAna A uddezaka paNa che, A ja rIte cAra yugmamAM bhavasiddhikanI samAna cAra uddezako jANavA./ he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. // | 2 kaNhalessasammadiTThIrAsIjummakaDajummaNeraiyANaM te!kaouvavajjati?goyamA! ee vikaNhalessasarisA cattArivi uddesagA kAyavvA / evaM sammadiTThIsuvi bhavasiddhiya sarisA aTThAvIsa uddesagA kAyavvA / / sevaM bhate ! sevaM bhate ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! rAziyugma kRtayugma samyagdaSTi kRSNalezI nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! kRSNalezI samyagdaSTinA cAra uddezako samuccaya kRSNalezInI samAna kahevA. te ja rIte nIlalezI Adi pAMce ya lezInA cAra-cAra uddezako kahevA. A rIte samyagdaSTi jIvonA 28 uddezako bhavasiddhikanI samAna che. . he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. . | 3 micchAdiTThIrAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte!kao uvavati?goyamA! ettha vimicchAdiTThIabhilAveNaMabhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaMuddesagA kaayvvaa|| sevaM bhaMte ! seva mate ! | bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rAziyugma katayugma mithyAdaSTi nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! ahIM paNa mithyAdaSTinA abhilApathI 28 uddezako abhavasiddhika jIvonI samAna kahevA. / he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. .. vivecana - samyagdaSTi ane mithyAdaSTi baMnenA 28-28 uddezako hovAthI pada uddezaka thAya che. || zatakaH 41/85 thI 140 saMpUrNa che.
Page #702
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrI bhagavatI sUtra-5 zataka-41 uddezaka-141 thI 196 RSO HISM kRSNa ane zulapAkSika rAziyugma jIvo - | 1 kaNhapakkhiyarAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kao uvavajjati? goyamA ! ettha vi abhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM uddesagA kAyavvA / / sevaM bhate! sevaM bhaMte ! // bhAvArtha - prazna- he bhagavan! rAziyugma katayugma kuSNapAkSika nairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama ! ahIM paNa abhavasiddhikanI samAna 28 uddezakonuM kathana karavuM joIe. // he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, Apa kaho cho temaja che. . 2 sukkapakkhiyarAsIjummakaDajummaNeraiyA NaM bhaMte !kaouvavajjati? goyamA ! evaM ettha vi bhavasiddhiyasarisA aTThAvIsaM uddesagA bhavati / evaM ee savve vi chaNNauyaM uddesagasayaM bhavaMti rAsIjummasayaM jAvasukkalessa sukkapakkhiyarAsIjummakaliogavemANiyA jAvajai sakiriyA teNeva bhavaggahaNeNaM sijhaMti jAvaaMta karaiti? No iNadve smddhe| bhagavaMgoyame samaNaM bhagavaM mahAvIraM tikkhutto AyAhiNaM payAhiNaM karei, karettA vaMdai NamaMsai, vaMdittA NamaMsittA evaM vayAsI- evameyaM bhaMte !tahameyaM bhaMte ! avitahameyaM bhaMte ! asaMdiddhameyaM bhaMte ! icchiyameyaM bhaMte ! paDicchiyameyaM bhaMte ! icchiyapaDicchiyameyaM bhaMte ! sacce NaM esamaDhe,jeNaMtubbhe vayaha tti kaTu apUivayaNA khalu arihaMtA bhagavaMto, samaNaM bhagavaM mahAvIra vaMdai, Namasai, vadittA NamasittA saMjameNaMtavasA appANaM bhAvemANe viharai / rAsIjummasayaM samattaM / bhAvArtha:- prazna- he bhagavan! rAziyama katayugma zuklapAkSikanairayiko kyAMthI AvIne utpanna thAya che? uttara- he gautama! ahIM bhavasiddhikanI samAna 28 uddezaka che. A rIte sarva maLIne 196 uddezakonuM rAziyugma zataka che vAva-prazna- he bhagavan! zuklalazI zuklapAkSika kalyoja rAzi vaimAniko yAvat je sakriya che, te jIvo te ja bhavamAM siddha thAya che yAvatu sarva duHkhono aMta kare che? uttara- he gautama! tema zakya nathI. bhagavAna gautame, zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne traNa vAra AdakSiNA pradakSiNA karI, AdakSiNA-pradakSiNA karIne vaMdana namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne A pramANe kahyuM- he bhagavanuM ! Apa kaho cho temaja che, he bhagavan! Apa kaho cho temaja che, he bhagavan! A bhAva avitatha-satya che, he bhagavan! A bhAva asaMdigdha-saMdeha rahita che, he bhagavan! A Icchita che, he bhagavan! A pratIcchita
Page #703
--------------------------------------------------------------------------
________________ zataka-41: uddezaka-141 thI 196 645 -vizeSarUpathI icchita, svIkRta che. he bhagavan! A icchita-pratIcchita che. he bhagavan! je Apa kaho cho te artha satya che. arihaMta bhagavAna doSarahita pavitra vacanabhASI che; A pramANe kahIne zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIne punaH vaMdana-namaskAra karyA, vaMdana namaskAra karIne saMyama ane tapathI potAnA AtmAne bhAvita karatAM vicaravA lAgyA. vivecanaH zataka-41 nA 196 uddezaka che- (1) audhika uddezaka (2) bhavI (3) abhavI (4) samyagudaSTi (5) mithyAdaSTi (6) kRSNapakSI (7) zuklapakSI; A sAtano eka-eka samuccaya uddezaka ane cha lazyAnA cha-cha uddezaka, tema 7-7 uddezaka thAya che tethI 7x7 = 49 uddezaka thAya ane te pratyekanA cAra rAzi yugmanI apekSAe cAra cAra uddezaka thAya che, tethI 4984 = 196 uddezaka thAya che. | zatakaH 41/141thI 196 saMpUrNa zataka-41 saMpUrNa 0 5
Page #704
--------------------------------------------------------------------------
________________ 646 zrI bhagavatI sUtra-5 sUtra-upasaMhAra zataka, uddezaka, pada Adi:| 1 savvAe bhagavaIe aTThatIsaMsayaMsayANaM, uddesagANaM egUNavisatisayANi paMcavisati mAiAi culasIi sayasahassA, payANa pvrvrnnaanndsiihiN| bhAvAbhAvamaNaMtA, paNNattA etthamagammi // 1 // tavaNiyamaviNayavelo, jayai sdaannaannvimlviuljlo| heusayaviulavego saMghasamuddo guNavisAlo // 2 // bhAvArtha:- bhagavatI sUtranA sarve maLIne 138 zataka che ane 1925 uddezako che. zreSTha jJAna ane darzananA dhAraka mahApuruSoe A aMganA 84 lAkha uttama pada kahyA che. je vidhi ane niSedha rUpa anaMta (aparimita) bhAvothI yukta che. // 1 // jenI tapaniyama ane vijaya rUpa velA che tathA jemAM nirmala ane vipula jJAna rUpI jala bharyuM che, je seMkaDo hetu rUpa mahAna vegavaMta che, je guNothI vizALa che, te saMgharUpI samudra jayane prApta kare. // 2 / vivecana : prastuta upasaMhAra rUpa be gAthAmAM saMpUrNa bhagavatI sUtranA zataka, uddezaka ane padanA parimANa sAthe zrI saMghanI prazasti che. zatakonuM parimANa :- 1 thI 3ra zatakamAM avAntara zataka nathI. 33 thI 39 te sAta zatakamAM pratyekanA 12-12 avAntara zataka che. A rIte 1247 = 84 zataka thAya che. 40 mA zatakamAM 21 avAntara zataka che, 41 mA zatakamAM avAntara zataka nathI. A rIte 32+84+21+1 = 138 zataka thAya che. 1 thI 41 zatakanA sarva maLIne 1925 udezako thAya che. uddezakonuM parimANa :- 1 thI 8 zatakanA 10-10 uddezako che. tethI 8x10 = 80. zataka-9,10nA 34-34 uddezako che tethI 2434 = 68. zataka-11nA 12 uddezako, zataka-12,13,14 nA 10-10 uddezako che tethI cAre ya zatakanA 12+(3410)30 = 42. zataka-15nA uddezaka nathI. zataka-1nA 14 uddezako, zataka-17nA 17 uddezako, zataka-18,19,20nA 10-10 uddezako che. tethI te pAMce ya zatakanA 14+17+ (3410)30 = 1. zataka-21nA ATha varga che. eka-eka varganA 10-10 uddezako che. tethI 8410 = 80 uddezako, zataka-raranA cha varga che. eka-eka varganA 10-10 uddezako che. tethI 6410 = 0 uddezako,
Page #705
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtra upasaMhAra 647 zataka-23nA pAMca varga che. eka-eka varganA 10-10 uddezako che. tethI 5x10 = 50 uddezako che. tethI te traNe yanA 80+40+50 = 190. zataka-24nA 24 uddezako, zataka-25nA 12 uddezako, zataka-26 thI 30nA 11-11 uddezako che tethI te sAte ya zatakanA 24+12+(5x11)25 = 91. zataka-31, 3ranA 28-28 uddezako che. tethI te baMne zatakanA 2828 = 56. zataka-33nA 12 avAntara zataka che. eka-eka avAjora zatakanA 11-11 uddezako che tethI 12411 = 13ra uddezako thAya paraMtu abhivI jIvonA carama ke acarama rUpa bheda thatA nathI tethI abhavI jIvonA cAra avAjora zatakamAM nava-nava uddezako ja thAya. A rIte cAra avAntara zatakamAM be-be uddezako bAda karatAM 442 = 8 uddezako ghaTI jAya. tethI 13ra-8 = 124 uddezako rahe che. te ja rIte zataka 34nA 12 avAra zataka ane 124 uddezako che. tethI te be zatakanA 124x2 = 248. zataka-35 thI 39mAM bAra-bAra avAntara zataka ane pratyeka zatakanA 11-11 uddezako che. tethI 12411 = 13ra uddezako dareka zatakanA thAya che. tethI te pAMce ya zatakanA 13ra45 = so. zataka-40mAM 21 avAntara zataka ane pratyeka zatakanA 11-11 uddezako che. tethI 21411 = ra31 uddezako che. zataka 41nA 196 uddezako che. A rIte kula maLIne 80+68+42+1+100+915+248+ 60+231+196 = 1,923 uddezako thAya che paraMtu uparokta gAthAmAM 1,925 uddezako kahyA che, tene A pramANe samajavuM ke zataka-20nA chaThThA uddezakamAM pRthvIkAya, aplAya ane vAyukAya te traNa prakAranA jIvonuM varNana che. te traNa prakAranA jIvono saMyukta rUpe eka ja uddezaka upalabdha che. tema chatAM vAcanAMtarathI te traNe prakAranA jIvonA judA-judA traNa uddezako gaNatAM 1925 uddezako thAya che. A rIte be uddezakonI nyUnAdhikatA samajavI. saMpUrNa sUtranA zataka ane uddezaka AdinI saMkhyA:- zataka | varga-avAMtara zataka | pratyekanA uddezaka guNA vivaraNa | kula uddezaka 1 thI 8 10-10 8x10 = 80 9, 10 | x 3434 2434 = 11 12. 10-10 3410= 12,13,14 15 16 - 17 18, 19, 20 | | |x |x |*| X |x | x |x | x| || || 14 17. 10-10 10-10 10-10 10-10 x 8varga varga 5 varga - 21 3410 = 8410 = 6410 = 5x10 = O 23 24 | | 24 24 25 26 thI 3O. 12 11-11 28-28 5x11= papa 56 31-3ra 2428=
Page #706
--------------------------------------------------------------------------
________________ 648 zrI bhagavatI sUtra-5 33 124 124 35 thI 39 $$0 11 zataka | varga-avAMtara zataka | pratyekanA uddezaka guNA vivaraNa | kula uddezaka 12 avAMtara 11-11 12411 = 13ra temAMthI bhavI-abhavInA 8 uddezaka ghaTADatA 13ra-8 = 124 34 | 12 avAMtara | 11 | 124 | 5x12 = 0 avAMtara | 11 | Ox11 = $$0 | 40 21 21411 = 231 231 | 41 | X | 196 | | 196 philaH zataka-41 varga-19/avAMza-105 uddezaka-1,927 [saMpUrNa bhagavatI sUtranA 41 zataka, 105 avAMtara zataka, 19varga ane 1,923 uddezaka che. 40 zatakomAM uddezaka che; paMdaramA gozAlakanA zatakamAM uddezaka Adi koI vibhAga nathI, saMlagna mAtra eka zataka ja che. pradhAna saMpAdakanA saMpAdakIya nibaMdhamAM 1,903 uddezakanA 1,923 prayoga ane gozAlaka zatakano eka prayoga kahIne 1,924 prayoga kahyA che. temaja prastuta upasaMhAra pAThamAM 1,925 uddezakanuM kathana vAcanA bhedathI prApta thAya che. A sUtranI TIkAmAM eTaluM ja kathana che ke- uddezaka parimANa je ahIM 1,925 darzAvela che te saMkhyAno saravALo saMpUrNa sUtrAvalokanathI jANI levo joIe. saMpUrNabhagavatI sUtranI TIkAsamApta karatA TIkAkAre kahyuM cheke- zatelu, vijayanu pitti, vihitavAnAmakhi suti : vivRti chaf fjara virahAvidda thamImiyarsa ahIM keTalAya zatakonI TIkA zaMkAyukta pariNAmothI karI che. anya vyAkhyA, cUrNi ke paraMparAnA abhAve vidvAna paNa te zaMkAonuM kema samAdhAna kare arthAt tenuM samAdhAna thaI zakyuM nathI. temAM mukhyatve 35 thI 40 zataka ane A upasaMhAra pATha che. vAstavamAM aMtima zatakomAM rahelI ati saMkSipta pATha vAcanA ja te zaMkAonuM ane aspaSTatAnuM mukhya kAraNa che. teno koI upAya zakya nathI. tattva vastI cikahIne virAma pAmavAnuM ja rahyuM.] bhagavatI sUtra adhyayana vidhiH divaso:| 2 paNNattIe AimANaM aTThaNhaM sayANaM dodo uddesagA uddisijaMti, NavaraM-cautthe sepddhmdivseattu,biiydivsedouddesgaauddisijti| NavamAosayAoAraddhaMjAvaiyaM jAvaiyaM ei tAvaiyaMtAvaiyaM egadivaseNaM uddisijjai, ukkoseNaM sayaM pi egadivaseNaM, majjhimeNaM dohiM divasehiM sayaM, jahaNNeNaM tihiM divasehiM sayaM; evaM jAvavIsaimaM sayaM, NavaraM-gosAlo egadivaseNaM uddisijjai, jai Thio egeNa ceva AyaMbileNaM aNuNNavai; ahaNaM Thio AyaMbileNaM chaTeNaM aNuNNavai / ekkavIsabAvIsatevIsaimAi sayAI ekkekkadivaseNaMuddisijati / cavIsaimasayaMcauhiMdivasehiM chacha uddesgaa| paMcavIsaima dohiM divasehiM; cha cha uddesgaa| baMdhisayAiM aTThasayAiMegeNaM egeNaM divaseNaM, seDhisayAI bArasa egeNa, egidiyamahAjummasayAibArasa egeNa divaseNa, evabaMdiyANabA bArasa, cauridiyANaM bArasa egeNaM divaseNaM, asaNNipaMciMdiyANaM bArasa, saNNipaMciMdiya mahAjummasayAIekkavIsaMegadivaseNaMuddisijjati,rAsIjummasayaMegadivaseNaMuddisijjai //
Page #707
--------------------------------------------------------------------------
________________ | parizeSa-prazasti 649 bhAvArtha :- vyAkhyAprajJapti sutranA prathama ATha zatakonA be-be uddezakono uddeza(vAcanA) eka-eka divasamAM karAya che. paraMtu cothA zatakanA ATha uddezakonI vAsanA prathama divase karAya che, bIjA divase be uddezakonI vAcanA karAya che. navamA zataka pachI eka divasamAM utkRSTa eka zatakanI vAcanA karAya che, madhyama be divasamAM ane jaghanya traNa divasamAM eka zatakanI vAcanA karAya che. A rIte 9 thI 20 zataka sudhI jANavuM joIe. paraMtu zataka-15 gozAlaka zatakanI vAcanA eka divasamAM karavuM joIe. tema chatAM zeSa rahI jAya to bIjA divase AyaMbila karIne vAcanA karavI joIe, topaNa zeSa rahe to trIjA divase AyaMbila chaThTha karIne vAcanA karavI joIe. zataka-21, 22, 23 nI vAcanA eka eka divasamAM karavI joIe. zataka-24 nA cha-cha uddezako cAra divasamAM pUrNa karavA joIe. zataka-rapa nA paNa cha-cha uddezako be divasamAM pUrNa karavA joIe. baMdhI zataka Adi ATha zatakonI vAcanA eka-eka divasamAM, zreNI zatakanA Adi bAra avAMtara zatakonI vAcanA eka divasamAM, ekendriya mahAyugma zatakanA bAra avAMtara zatakonI vAcanA eka divasamAM karavI joIe. beindriya, te indriya ane caurendriyanA bAra-bAra zatakonI vAcanA eka divasamAM karavI joIe tathA asaMjJI paMcendriyanA bAra ane saMjJI paMcendriyanA 21 avAMtara mahAyugma zatakonI vAcanA eka divasamAM karavI joIe ane rAziyugma zatakanI vAcanA eka divasamAM karavI joIe. vAMcananA divaso :| zataka | uddezaka saMkhyA | vivaraNa kula divasa 1 thI 7 | daza-daza be-be uddezaka pratidina 35 10. 8+ 2 uddezaka eka-eka dina 9 thI 14 | prati divasa eka zata-utkRSTa-3 divasa 6/18 15 | traNa divase athavA eka divase 1/3 16 thI 20 | prati divasa eka zataka, utkRSTa-3 divasa 5/15 21 thI 23 eka eka divase 24 | pratidina cha-cha uddezaka - ra5 | 12 pratidina cha-cha uddezaka 26 thI 33 | - eka-eka divasa 34-35 eka-eka divasa (zreNI zataka + ekendriya zataka) | 36-30-38 | eka divasa 39-40 || eka divasa 41 eka divasa kula divasa | 71/5 parizeSa-prazasti pustaka lekhakakRta namaskAra - NamogoyamAINaMgaNaharANaM, Namo bhagavaIe vivAhapaNNattIe, Namo duvAlasaMgassa gnnipiddgss|
Page #708
--------------------------------------------------------------------------
________________ 650 zrI bhagavatI sUtra-5 kummasusaMThiyacalaNA, amaliyakoreMTabaeNTasaMkAsA / suyadevayA bhagavaI, mama matitimiraM paNAseu // 1 // viyasiyaaraviMdakarA,NAsiyatimirAsayAhiyA devii| majjhaM pideu mehaM, buhavibuhaNamaMsiyA NiccaM // 2 // suyadevayAepaNamimo,jIe pasAeNa sikkhiyaMNANaM / aNNaM pavayaNadevI, satikarI taM NamasAmi // 3 // suyadevayA ya jakkho , kuMbhadharo baMbhasaMti veroTTA / vijjA ya aMtahuMDI, heu avigghaM lihaMtassa // 4 // bhAvArtha:- gautamAdi gaNadharone namaskAra ho. bhagavatI vyAkhyAprajJaptine namaskAra ho. dvAdazAMga- gaNipiTakane namaskAra ho. gAthArtha - kAcabAnI samAna susaMsthita caraNavALI, azlAna(nahIM murajhAyelI) koraMTa vRkSanI kaLI jevA, bhagavatI zrutadevI mArA mati ajJAnano nAza kare // 1// jenA hAthamAM vikasita kamaLa che, jeNIe ajJAnano nAza karyo che, jene budha-paMDita tathA devoe sadA namaskAra karyA che, evI zrutAdhiSThita devI mane buddhi Ape./ ra// jenI kRpAthI jJAnanI zikSA prApta thaI che, te mRtadevatAne namaskAra karuM chuM ane zAMtipradAtrI pravacanadevIne paNa namaskAra karuM chuM. // 3 // zrutadevatA, kuMbhadhayakSa, brahmakSati vairoTayAdevI ane vidyA devI aMta hUMDI lekhakane mATe avipna pradAna kare arthAt tenA kAryamAM koI vidana na Ave. //4ll. vivecana : prastuta sUtramAM lipikAroe karelA namaskAranuM kathana che. A namaskAra dvArA lipikAroe aMtima maMgalAcaraNa karyuM che. TIkAkAre A sUtranI vyAkhyAmAM A pramANe kahyuM che-Ano joyA daramityAyaH puta rahe ta namajjAra:, pra thafzva ti= gautama Adi gaNadharone namaskAra ho, ityAdi vairo, vidyAdevI paryata sarvane namaskAra; e hastaprata lekhanakartAnA bhAvo che, teno artha spaSTa che; ema kahIne vyAkhyAkAra AcArya zrI abhayadevasUrijIe A gaNadhara tathA deva devIone karAyelA namaskAra viSe potAnuM kaMI paNa maMtavya pragaTa karyuM nathI. tethI ahIM prastuta vAkya ane gAthAo sUtra samApti pachI svataMtra rIte darzAvyA che. saMkSepamAM A prakAranA maMgala mATenA namaskAra, kSetra-kAla ane vyaktivizeSanA maMtavyAnusAra saMgrahita che, tema samajavuM. te namaskArone saiddhAMtika ke Amika samajavAno Agraha rAkhavo nahIM ane A lekhana kartAonA vAkyone zAstranA pATharUpe svIkAra karavA nahIM. '. bhagavatI sUtrano pAMcamo bhAga saMpUrNa . | zrI bhagavatI sUtra saMpUrNa che
Page #709
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 s51 pariziSTa-1H 'vivecita viSayonI akArAdi anukramaNikA zataka | uddezaka pUSTa krama zabda 497 UNodarI 48 egaokhahA egaovaMkA o oja ane yugma zataka| uddezaka| pRSTa 3pa7 rara9 0 2 0 0 2 44 229 0 0 | kalpa 0 ra14 305 306 0 0 0 0 217 - pa85 4 . ra99 3pa7 0 - = - = 39 - 0 229 kalpAtIta 3pa7 kalyoja 406 kalyoja kRtayugma | kaSAya kuzIla kAya-phleza kAyasaMvedha 544 kAlAdeza kAlAdeza pa94 kriyAvAdI 309 pa94 kRtayugma kRtayugma-kRtayugma kRSNapAlika gaNipiTaka gamagA-gammA nava ghana cauppaDoyAre cakkavAlA - kama| zabda a akriyAvAdI acarama acarama manuSya acarama samaya ekendriya atIrtha addhacakkavAlA anaA anasanA anAbhoga pratisevanA anaMtarotpannaka aparyApta aparyApta apratisevanA aprathama samaya ekendriya avasarpiNIkAla avasthita pariNAma asthita kalpa ajJAnavAdI A AkarSa Atura pratisevanA Apatu pratisevanA AyajasaM AyaajasaM ArAhaNaM virAhaNaM paDucca AlocanA cha itthiveyavajhaM ujjuAyatA uttaraguNa pratisevanA utsarpiNIkAla 47 0 217 2 448 231 0 0 - 15 214 0 4ra9 0 rara9 = carama 8 477 n 8 pa96 O 407 8 - 540 carama carama samaya ekendriya carama acarama samaya ekendriya carama manuSya carama samaya ekendriya | cAritra 8 o 228 pa97 477 pa94 3pa7 ja n 3/9 che A 317
Page #710
--------------------------------------------------------------------------
________________ upara zrI bhagavatI sUtra-5 350 0 0 2OO 214 0 0 357 0 0 = = - 12 0 17 - para 0 YO 0 rara9 kama zabda cAritra cAritra paryavo viMti Adi-4 cha chedopasthApanIya cAritra 4 jahai uvasaMpajjai jAtisaMpanna Adi guNa jina kalpa jIvanArucaka pradezo | 55 NANattA NANattA ta tIrtha coja coja-kRtayugma da darpa pratisevanA duhao khahA duhao vaMkA dravyaliMga dvApara yugma dvAparayugma kalyo dha |dhyAna na nigoda nigraMtha noutsa.no avasarpiNIkAla nosaMjJopayukta nosaMjJopayukta jIva pajjavA parihAra vizuddha cAritra parimaMDala Adi saMsthAna paraMparAtpannaka paryApta paryApta puruSa napuMsakaveda zatakauddezaka| pRSTha |kama/zabda zataka, uddezaka pRSTa pulAka ra97 327 puhutta 354 pratara pratisevanA 308 386 pratisevanA 408 pratisevanA 406 pratisevanA kuzIla 298 pratisalInatA 358 prathama aprathama samaya ekendriya palpa prathama acarama samaya ekendriya 35/1 pa96 prathama carama samaya ekendriya pa96 prathama prathama samaya ekendriya palpa pa85 prathama samaya ekendriya pradveSa pratisevanA pramAda pratisevanA 406 229 prAyazcitta 410 313 prAyazcitta daza 411 217 ra97 bAdara 188 3pa8 bAdara jIvo 291 bhakti, bahumAna, guNagrAma bhaya bhavAdeza 342 bhAvaliMga 313 50 bhikSAcarI 284 mULaguNa pratisevanA 308 yava madhya-(loka) 270 rasa parityAga 357 lokopacAravinaya 4rapa vigrahagati papa7 303 vinaya 424 0 0 0 bakuza 2 pa85 0 538 8 1 297 1 317 1 - 416 8 o o o =
Page #711
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-1 _ _ s53 30 497 zataka/uddezaka| pRSTa 33/1 54) 407 324 - 490 319 2 0 390 0 306 2 0 300 270 3pa8 - 0 0 24s 0 328 - krama zabda zataka uddezaka| pRSTha krama) | zabda vinayavAdI soiMdiyavajja vivikta zayanAsana sevanatA 419 saMkIrNa pratisevanA viSamAyuSka-viSamotpannaka 1 490 saMyama sthAna viSamAyuSka-samotpannaka saMha raNaniSedha vIsa puhuttaM saMjJopayukta viyAvRtya 358 saMjJopayukta jIva vyutsarga 3pa8 sthavira kalpa za zuklapAkSika 448 sthita kalpa zreNI 25 snAtaka zreNI papa7 svasthAna parasthAna zreNI-anuzreNI-vizreNI 23) svAdhyAya zreNI-sUci 214 jJAna paryava zreNI-svarUpa rara3 SaTrasthAna patita sa saffsu sAsu 486 samayogI-viSamayogI 192 samavasaraNa 495 samavasaraNa 497 samAcArI daza 3pa7 samAcArI 410 samAyuSka viSamIpapatraka 490 samAyuSka-samIpapatraka 490 sarvakapadezakaMpa 25 sahasAkAra pratisevanA 407 sAmAyika cAritra sAddha 268 188 sUkSma jIvo pa37 sUkSma saMparAya cAritra 31 see Niree 269 seDhIo 228 seyA NireyA 249 - - - 0 0 = = = 7 350 = sUkSma = 0 che ja
Page #712
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2 : 54 1 _n_mo saMpUrNa bhagavatInA viSayone cAra vibhAgothI goThavavAmAM AvyA che, yathA- (1) java ane tenA bheda (2) jIvanA guNa-paryAya (3) vyakti-kathAnaka (4) ava. tenA viSaya A pramANe che-- krama viSaya viSaya 1. jIva ane tenA bheda jIva AtmA nAraka 4 |tiryaMcamAM ekendriya pRthvI pANI |agni vAyu vanaspati trasa tiryaMca paMcendriya 5 devo ||"Re aMtara jyotiSI vaimAnika 2. jIvanA guNa-paryAya jJAna S 7 | zramaNa-saMyama kayA niya gocarI saMpUrNa bhagavatI sUtranA mukhya viSayonI sUcI hUMDI jovAnI vidhi ArAdhanA-virAdhanA, asaMghama vrata, dharma-phaLa, tapa zrAvaka--vrata 8 |kriyA 9 | karma 10 Apya 11 baMdha sUci kramAMka krama 1-30 31-33 34-49 50-55 5-57 49-50 61-62 63-64 5-74 75 76-77 78-98 ho--22 12 vedanA 13 svapna 14 | AhAra 15 janma-maraNa(utpatti) 16 | samuddAta 17|bhASA 18 yoga 19 | kaSAya 20 zarIra yoni 21|saMjJA 22|bhAva 23|gamaka-gammA 24 garbha 25 pitA-putra 106 26 | samavasaraNa 107-114 |27 paryAya 115-129 28 yugma, rAzi 3. vyakti 130-145 | 29 | kathAnaka-vyakti 146-160 4. ajIva 161-163 30|loka 31|vya 170-179 | 32 | zreNI 164-19 180-184 33 paramANu zrI bhagavatI sUtra--pa 185-188 34 pudgala 189-212 35 kSetra 213-237 36 dizA 238-248 37 kAla 249-255 38 vividha. sUci kramAMka 25-266 267 28-274 275-281 282-283 284-285 286-287 288-289 290-293 294 295 296 297-299 300 301-302 303 304-310 311-339 340-352 353-360 31 362-371 372-398 399-402 403-405 40-412 413-420
Page #713
--------------------------------------------------------------------------
________________ pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci 55] [ saMpUrNa bhagavatI sUtranA viziSTa viSayonI sUci bhAga | pRSTAMka viSaya-vibhAga |kamAMka viSaya zataka. uddezaka - - - - - 1/4 120 1pa9 195 201 335 120 0 0 0 0 0 - 139 143 186 207 jIvonuM upasthAna-apakramaNa jIvonA AvAsanI saMkhyA, sthiti Adi jIva ane pudgalano saMbaMdha jIvonI vIryazakti vicAra jIvane haLavA bhAre thavAnuM kAraNa jIvanuM jIvatva jIvomAM AraMbha-parigraha jIvomAM hAni-vRddhi ane avasthiti jIvomAM sopacaya Adi cAra bhaMga jIvomAM sAdi sAMta Adi cAra bhaMga jIvomAM kAlathI sapradezatA-apradezanA jIvonI zAzvatatA-azAzvatatA jIva pudgala che ke pudgalI jIvanI parabhavamAM svayaM utpattinA kAraNo carama zarIrI jIvanuM saMghayaNa Adi jIvonuM saMsAra paribhramaNa ane saMbaMdho jIvomAM be prakArano unmAda jIvomAM satkArAdi vinaya jIvonA sukha-duHkhanuM vividha pariNamana jIvonuM agnimAM gamana sAmarthya jIvone jarA ane zoka jIvomAM sukha jAgRta Adi nirUpaNa jIvomAM cauda dvArathI prathama-aprathama jIvomAM cauda dvArathI carama-acarama jIvane paribhogya-aparibhogya dravyo jIvomAM bhavI dravyatva jIvomAM mahAzravAdi 16 bhaMga jIvane ajIvano paribhogaH grAhya pudgala jIvomAM sakaMpa-niSkapa jIva AtmAraMbhI parAraMbhI Atma pradezone zastrAdinI asara ATha AtmAno paraspara saMbaMdha caitanya AtmA karmano kartA w o Wauanuerw No O N a WAN Onnea ja 0 0 0 0 u40 289 401 pa79 729 124 131 137 142 271 298 39 Ta Ta ja ja ja ja ja ja 379 407 449 488 198 248 40 i Ta AtmA 123 764 ja 275
Page #714
--------------------------------------------------------------------------
________________ s56 zrI bhagavatI sUtra-5 zake. uddezaka | bhAga | pRSTAMka | 1 - - 1 = = 0 0 0 47 che - ja na ja ja ja che da viSaya-vibhAga kramAMka viSaya nAra. 34 nirayikonI vidurvaNA zakti 35 naraka pRthvI ane devalokanI nIce dravyo nirayikonI daza prakAranI vedanA sAta naraka pRthvIo narakAvAsonI saMkhyA-vistAra nArakomAM utpatti, udvartanA, sthAnasthita nirayikomAM daSTi, vezyA pariNamana nirayikomAM anaMtarAhArAdi narakAvAsonI vizALatA ane aMtara nirayikone ekendriyanA sparzano anubhava naraka pRthvInuM paraspara nAnA-moTApaNuM narakAvAsomAM sthita ekendriya mahAkarmI 46 nirayikono AhAra nirayikomAM pudgala pariNamana nirayika ane zramaNonI nirjarAnI tulanA nirayikonI zIghragati Adi tiryaMca ekendriya jIvomAM zvAsocchavAsa ekendriya jIva ane zvAsocchavAsa ekendriyonI paraspara avagADhatA ekendriyanI avagAhanAnuM alpabadutva ekendriya jIvonI sUkSmataratA ane pIDA ekendriya jIvonI vigrahagati kRSNarAjio pRthvI, aplAyanuM bAra dvArathI nirUpaNa sUkSma snehakAya garama pANInA kuMDa tamaskAya dIpaka AdimAM agni baLavAnuM nirUpaNa agnikAyanI sthiti vAyukAyanI vaikriyazakti 4 AghAtathI vAyunI utpattivinAza odanAdi ane madirAnI pUrva-pazciAdavasthA dhAnyono yonikAla vanaspatino alpa-adhika AhAra mULa-kaMda Adino saMbaMdha ane AhAra kaMdamULamAM anaMta ane vibhinnajIva = * = 8 ja ja ja = = = = = - 0 8 = = 468 70 478 482 papara 237 471 161 da da dha >> 8 314 o = = 0 0 0 0 0 = = = . 0 0 0 0 229 154 263 446 26ra 32 o o o o 257 343 u44 345
Page #715
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci 57 | zataka | uddezaka bhAga pRSNaka 121 ja che ! pa3ra Image m vym o da SOC 291 518 pa00 740 o SO o o 281/284 496 497 o 739 o 745 = = viSaya-vibhAga | kramAMka viSaya vRkSanA prakAra utpala Adi saMbaMdhI 33 dvAra 72 zAla Adi vRkSonI bhAvi bhava prarUpaNA vanaspatinA dazabhedamAM jIvotpatti nigodanA bheda bAra dvArothI trasa jIvonI Rddhi nirUpaNa doDatA azvanI khu chu dhvaninuM kAraNa 77 zIla rahita tiryaMca paMcendriyanI gati devonI bhASA ardhamAgadhI devonuM vidurvaNA ane jJAna sAmarthya divonI gamanazakti anya devonI vaccethI nIkaLavAnI kSamatA devonI nAga AdimAM utpatti ane mokSa pAMca prakAranA deva divomAM utpatti udvartanA saMbaMdhI 39 prazno 85 divomAM sthAnasthita saMbaMdhI 49 prazno divomAM daSTi, vezyA pariNamana devakRta tamaskAya ane vRSTi divono aNagAra prati vinaya vyavahAra devonI pugala sahAyI zakti devendronI bhoga paddhati 91 avyAbAdha devonI avyAbAdhatA 92 |mahaddhika devonI bhASaNa zakti divonuM alokagamananuM asAmarthya divonuM vidurvaNA sAmarthya 95 divonuM gamana sAmarthya, devAsura saMgrAma divomAM darzanIyatA-adarzanIyatAnuM kAraNa devono karmakSaya(puNyakSaya) karavAno kAla 98 divAvAsanI saMkhyA ane svarUpa 99 camarendranI camacaMcA rAjadhAnI 100 camarendra AdinI Rddhi, vaikriya zakti 101 zikrendra AdinI Rddhi, vaikriya zakti 10ra asurakumAra devonuM gamana sAmarthya y w ,,Namu = 32/33 126/127 13) 147 151 = = = 168 V 175 V = V = = = 319 417 437 414 437 488 = = = V 322 = = = = on u48 361 398 a
Page #716
--------------------------------------------------------------------------
________________ 658 zrI bhagavatI sUtra-5 | 1 0 0 ke ja che 78 chuM ja - o - 1 1 1 1 0 1 1 0 1 1 o o o ha o o - - a huM - - - - | viSaya-vibhAga kramAMka | viSaya | zataka | uddezaka | bhAga | pRSNaka 103 camarendranuM saudharma devalokamAM gamana 412 104 camarendra Adi indronA trAyasviMzaka deva 504 105 camarendranuM AvAsa sthAna 106 jiMbhaka devonuM svarUpa 170 107 sUryanA udaya-astanI vicAraNA 145 108 sUrya bhramaNa vidhi 109 sUryanI gati, prakAza kSetra, lokAnubhUti 197/201 110 jyotiSka deva UpapannakAdi 202 111 dviIpa samudromAM jyotiSIdevo 295 112 rAhu saMbaMdhI varNana 720 113 caMdra-sUryanA guNa niSpanna nAma 724 114 caMdra-sUryanA bhoga 725 115 zakrendra ane izAnendranA vimAna 388 116 zikrendra ane izAnendrano ziSTAcAra 389 117 sanaskumArendranI yogyatA 118 |zakrendranA cAra loka pAla 119 izAnendranA lokapAla 120 hariegameSI deva dvArA garbhApaharaNa 121 vaiimAnika devonI manolabdhi 122 lokAMtika devo 244 123 kilvISI deva 458 124 zikrendranI sudharmA sabhA ane Rddhi 125 lavasaptama deva 161 126 zikrendranI AzcaryakArI kAryakSamatA 19 127 zikrendrAvagraha, tenI bhASA,bhavasiddhikatAdi 272/275 128 zakrendranA prazno ane zIghagamana 288 129 izAnendranI sudharmAsabhA 3pa6 130 bhavanI apekSAe jJAnAdinI prarUpaNA 131 24 daMDakanA jIvomAM jJAna-ajJAna 13ra chidmastha ane kevaLInI zaktimAM taphAvata 45/1 133 keivaLInuM atIndriyajJAna 134 caturdazapUrvInuM labdhi sAmarthya 71 135 covIsa daMDakomAM samayanuM jJAna - ja - da ja 0 0 da ja 1 0 6 0 4 0 0 % 0 para6 & = 2 = 0 0 6 = 4 = & file 43 N = = = 0 0 0 0 0 0 154
Page #717
--------------------------------------------------------------------------
________________ ' pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci 59. zataka udezaka bhAga pRSNaka 294 4 N 0 0 0 0 0 0 0 | 72/116 268 270 viSaya-vibhAga |kramAMka viSaya 136 kevaLInuM jJAna-darzana sAmarthya 137 chidmastha ane kevaLInA jJAnanI kSamatA 138 |jJAna-ajJAnanA bheda-prabheda 139 jJAna viSayaka 15 dvAra : jJAna labdhi 140 zruta ane zIlanA ArAdhaka 141 | jJAnAdinI ArAdhanAo ane bhava 142 AtmAnuM jJAna-ajJAna ane darzana 143 nirjarAnA pudgalonI sUkSmatA, tenuM jJAna 144 chadmasthanuM paramANu Adine jANavAnuM sAmarthya 145 jinAntaromAM zruta viccheda zramaNa-saMyama 146 zramaNo mATe prazasta guNa 147 |maDAI aNagAra 148 zramaNa paryupAsanAnuM phaLa 149 aNagAranuM avadhijJAna sAmarthya aNagAranI vaikriyazakti 151 aNagAranI Abhiyojana zakti 15ra AcArya-upAdhyAyanI gati 153 asaMvRtta aNagAranuM vikurvaNA sAmarthya 154 |soccA-asoccA kevaLI 155 bhikSu pratimA ane ArAdhanA 156 aNagAranI vaikriyazakti 157|bhAvitAtmA aNagAranI jJAnazakti 158 zramaNa sukhanI devasukhathI uttamatA 159 zilezI aNagAramAM kaMpanAdi kriyA niSedha 10 |vidhAcaraNa-jaMghAcaraNa 161 |pramatta-apramatta saMyamanI sthiti 162 niyaMThAnA 36 dvAra 13 saMjayAnA 36 dvArA 164 sadoSa-nirdoSa AhAra sevananuM phaLa 15 |nirdoSa AhAradAnano lAbha 16s |gaucarInA doSo ane AhAra vidhi 17 AdhAkarma doSanuM phaLa 168 zramaNa-azramaNane pratilAbhita karavAnuM phaLa 169 anyane mATe prApta AhAra viSayaka kartavya 170 pratyenIkanA bheda-prabheda 171 puruSaghAtaka, nopuruSaghAtaka, RSighAtaka 772 397 444 578 207 240 311 443 456 40 ja 0 0 0 0 0 0 0 = 8 % 9 & 8 8 8 8 0 0 0 0 0 0 8 2 2 0 0 0 0 0 0 0 | che 0 0 - - - - - - = = = 395 Own wooo mvuYaBuyer wysymy muy on on vauva 30ra 492 2 ja ja na ja ja 105 173 176 345 584 438 293-3pa6 3ipa7-405 218 307 o o o o o o - 8 8 315 392 145 147 174 45 Co
Page #718
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI sUtra-5 | zataka | uddezaka | bhAga | pRSNaka | | 0 0 0 0 0 84 150 176 3ra7 377 381 295 40-409 576 177 580 182 7ra 0 0 0 2 = = = = 8 - 349 412-436 13) 133 306 kiyA viSaya- vibhAga |kramAMka viSaya 17 |ArAdhanA-virAdhanA 173 ArAdhakatA-virAdhakatAnI vicAraNA 174 pAMca vyavahAranA ArAdhaka-virAdhaka 175 supratyAkhyAna-dupratyAkhyAna 176 kAmabhoga bhogI ane kSINabhogI 178 maiithuna sevanathI asaMyama 179 pratisevanAAlocanA, samAcArI 180 |mahAvidehakSetramAM cAturyAmadharma 181 bharatakSetramAM jinadharma aMtakriyA 183 saMvegAdi dharmonuM aMtima phaLa 184 tapanA bheda-prabheda 185 sAmAyikamAM zrAvakanI parigraha maryAdA 186 zrAvaka vratanA 49 bhaMga 187 zrAvakanA vratanI vizALatA 188 bAla, paMDita ane bAlapaMDita 189 magaghAtakane lAgatI pAMca kriyA 190 rAjA ane raMkane kriyAnI samAnatA 191 aiiyapathikI ane sAMparAyikI kriyA 192 |kAyikI Adi pAMca kriyA kriyA ane vedanA 194 zramaNone kriyA ane kAraNa 195 jIvonI ejanAdi kriyA 196 vAsaNAdi saMbaMdhI lAgatI kriyA 197 dhanuSa ane bANathI lAgatI kriyA 198 sAmAyikamAM zrAvakane sAMparAyikI kriyA 199 saMvRtta aNagArane airyApathikI kriyA 200 hAthI ane kuMthuvAne kriyAnI samAnatA agninA samAraMbhathI lAgatI kriyA kriyAo ane tenA bheda-prabheda 203 |audArika zarIrathI lAgatI kriyA 204 zvAsocchavAsa samaye lAgatI kriyA 205 vAyukAyane vRkSa saMbaMdhI kriyA 206 saMvRtta aNagArane kriyAnA be vikalpa 207 tipta lokhaMDane pakaDavAmAM kriyA vikalpo 208 arza chedanamAM lAgatI kriyA 8 8 8 S S 0 0 0 0 0 0 8 da dha dha dha - - - 4 ( 0 0 8 & 2 8 8 8 0 0 0 da8i - zuM che ja 8 0 - 0 0 0 0 0 0 8 ja 1 0 0 8 0 0 0 0 0 0 0 8 0 0 0 . 339 188 217 229 429 43 432 433 13 ] 5 o o o o o 0 0 0 0 0 0 - - - - - - = 305 376 391 422 126 155 470 471 202 gukiyAe . 488 ja 4 278
Page #719
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci 61 viSaya zataka udezaka pRSNaka. 16 210 17 e = = = = | 319 33) 333 441 84 48-50 88 Uvmum m m m vom VVVO viSaya-vibhAga |kamAMka 209 sparza dvArA varasAda jANavAthI lAgatI kriyA puruSa ane tAlavRkSane lAgatI kriyA 211 zarIra, indriya, yoga ane sannimittaka kriyA 212 upayogapUrvaka gamana karanAra zramaNane kriyA 213 kAMkSA mohanIya karma 214 hAsya ane nidrAthI thato karmabaMdha 215 agnikAya mahAkarma-alpakarma 216 mithyAdoSAropaNanuM duSkaLa ra17 karma, pudgalopacaya svabhAvathI ke prayogathI 218 |karmanA sAdi sAMta Adi bhaMga 219 ATha karmonI sthiti 220 50 bola upara karmabaMdhaka-abaMdhaka rara1 karmabaMdhano paraspara saMbaMdha 222 karma rahita jIvanI Urdhvagati rara3 lazyAnI apekSAe alpa-mahAkarma 224 kirkaza, akarkaza vedanIya 225 zAtA, azAtA vedanIya 226 airyApathika baMdha : saikAlika vicAraNA 227 sAMparAyika baMdha : saikAlika vicAraNA 228 karmaprakRti ane pariSada 229 karmavargaNAothI Abaddha jIva 230 karma pariNAmathI jIvanI vibhinna avasthA 231 |carama-parama: mahAkarma7-alpakarmatva 23ra karmabaMdhanA prakAra 233 47 bola para karmabaMdha(baMdhI zataka) 234 pApa karma kariMzu zataka 235 pApakarma samArjana zataka 236 jIvomAM karmavedanano prAraMbha-aMta 237 ekendriyanI karmaprakRti, baMdha, vedana AyuSya 238 svakRta duHkha ane AyuSya vedana 239 |AyuSya baMdha saMbaMdhI prarUpaNA 240 AyuSya viSayaka anyatIrthikonI mAnyatA 241 |AyuSya baMdhanuM sthAna ane samaya 242 alpAyu ane dIrdhAyubaMdhanA kAraNa 243 pratyAkhyAna ane AyuSya 244 |AyuSya baMdhanA prakAra 182 184 187 190 281 309 che o o o o o o o o o o o o o o o o 346 35 365 183 188 191 281 718 494 ja ja 571 443-467 484 486 489 537 0 w w w w - Ta Ta Ta Ta 8 209
Page #720
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra zrI bhagavatI sUtra-5 uddezaka EWRRRRonn o o o o ja ja * * Iz pRSTAMka 361 364 416 pa91 206 206/217 258 26ra 118/120 121 401 vedanA 19 0 0 0 0 0 0 0 0 0 = 4 172 viSaya-vibhAga kramAMka viSaya 245 AyuSya baMdha ane vedana 246 anAbhoga nivartita AyuSyabaMdha 247 |vartamAna ane bhAvI bhavanuM AyuSya vedana 248 sopakrama ane nirUpakrama AyuSya 249 baMdha ane tenA prakAra 250 prayogabaMdha ane visasAbaMdhano vistAra 251 zarIra baMdhano pArasparika saMbaMdha ra5ra zarIra baMdhonuM alpabadutva 253 anaMtaropapannaka, nirgatamAM AyuSya baMdha 254 khedotpannakamAM AyuSya baMdha 255 drivyabaMdha-bhAvabaMdhanA bheda-prabheda | 256 evaMbhUta anevaMbhUta vedanA 257 vedanA ane nirjarAno saMbaMdha 258 kiraNa ane vedanA 259 vedanA ane nirjarAnI caubhaMgI ra60 |jIvomAM sukha duHkha vedana saMbaMdhI siddhAMta 261 vedanA ane nirjarA 22 alpavedanA-mahAvedanA akAma-prakAma nikaraNa vedana vedanAnuM svarUpa ane prakAra 25 AtmakRta sukha-duHkha ane vedanA nidA-anidA vedanA svapna ra67 mokSaphaLadAyaka ane viziSTa svapno AhAra 268 covIsa daMDakomAM samAhArAdi daza prazna 269 eka kSetrAvagADha AhAra 270 |jIvonI anAhArakatA : alpAhArakatA jIvomAM AhAra pariNamana 27ra |jIvomAM AhArAdinI sama-viSamatA 273 |jIvomAM AhAra nirUpaNa 274 jIvonI utpatti ane AhAra janma-maraNa 275 dizathI ke sarvathI janma-maraNa, AhAra (utpatti). 276 vigrahagati-avigrahagati 277 sAMtara utpatti 278 sAMtara-niraMtara utpatti ane cyavana 279 maraNanA vividha prakAra 280 vezyAnusAra gati-utpatti Adi 292 348 36ra. 384 263 264 491 26s 354 495 297/3/4 55 0 0 0 = 293 nonoonwino unexw onwO 301 15) 364 405 pa64 - ja ja ja
Page #721
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci udezaka | bhAga | pRSNaka | 117 251 111 pa00 saMjJA viSaya-vibhAga |kramAMka viSaya zataka 281 |covIsa daMDakomAM zIghragati samudyAta 282 |mAraNAMtika samudyAta 283 |chAAsthika samughAta bhASA 284 bhASAnA bheda 285 bhASA, mana ane kAyA viSayaka prazno yoga 286 |karaNanA bheda-prabheda 287yogo saMbaMdhI be alpabahutva kaSAya 288 kriodhAdinA paryAyavAcI nAmo ane varNAdi 289 kiSAyonA prakAra zarIra ra90 zarIranA bheda-prabheda 291 yonionA bheda-prabheda 292 zarIra, indriya,yoga,adhikaraNa,adhikaraNI 293 nivRtti Adi 19 prakAra ra94 saMjJAonA daza prakAra bhAva ra95 audAyikAdi cha bhAvo gamaka ra96 |gammA adhikAra garbha ra97|garbhagata jIva vicAra 298|garbhasthiti-kAyasthiti ra99 garbhastha jIvamAM varNAdi mAtA-pitA | 300 eka bhavamAM pitA-putra saMkhyA samavasaraNa 301 simavasaraNanA prakAra 302 47 bolamAM samavasaraNa : bhavI-abhavI paryava 303 |paryavonA bheda yuma,rAzi 304 cAra prakAranA yugma 305 jIvomAM kRtayuma Adi rAzi pramANa 306 kiti-akati saMcita, Sa samarjita Adi 20 307 laghu yumanA prakAra, utpatti, udvartanA 31-3ra 308 |mahAyumanA prakAra 309 |ekendriya Adi mahAyugmanA cha zataka 35-40 310 rAziyama zataka vyakti- 311 |gaNadhara indrabhUtinuM vyaktitva kathAnake 312 rohA aNagAranA prazno 313 kAlAsyaveSi putra aNagAranA prazno 314 piMgalanigraMtha ane aMdhaka parivrAjaka 315 zakrendranA sAmAnika deva- tiSyaka aNagAra | 316 izAnendrano pUrvabhava- tAmalI tApasa ba 9 0 3 na ra >> na ja na 5 x na je ra ra na na ra >> >> ? na ra | | ba na ja na EEEEEEEEEEKWaawwa WERKWOW 511 189-195 708 408 485 490 265 502 390 334 1-184 173 291 531 293 497 para6 284 409 410 pa94 pa33 583 583-31 3ra-45 11 151 35 - - 211 243 0 0 32 0
Page #722
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI bhagavatI satra-5 uddezaka bhAga pRSNaka 344 405 para 320 76. 321 o o o o o o o o o - 2 | . 397 33) 33ra 409 418 pa64 SOS 3ra vha6 643 = o o o 20 | viSayanavibhAga kramAMka | viSaya 317 sAmAnikadevaH kurudatta aNagAra 318 |camarendrano pUrva bhava-pUraNa tApasa 319 atimukta kumAra zramaNa kulakara, tIrthaMkarAdi saMkhyA mahAzilAkaMTakaH rathamUsala saMgrAma gAMgeya aNagAra 323 | gAMgeya aNagAranA bhaMga 324 RSabhadatta ane devAnaMdA 325 jamAlI caritra zivarAjarSi 3ra7 sudarzana pUrvabhava- mahAbala caritra 328 zramaNopAsaka RSibhadra putra 3ra9 pudgala parivrAjaka 330 zaMkha-puSkalI Adi zrAvaka 331 |yaMti zramaNopAsikA ane tenA prazno 33ra |udAyana caritra: abhIcikumAra 333 mahAvIra-gautamano bhavAntarIya saMbaMdha 334 aMbaDa parivrAjaka 335 gozAlaka caritra 336 gaMgadattadevano pUrvabhava gaMgadatta gAthApati 337 zikrendrano pUrvabhava-kArtika zreSThI 338 ]madruka zrAvaka 339 |somila brAhmaNa ane prabhu mahAvIra 340 aSTavidha loka saMsthiti 341 lokAkAza-alokAkAza 342 loka saMsthAna 343 lokAkAza ane jIvapradeza 344 loka-aloka saMsthAnAdi : vizALatA 345 lokamAM jIva-ajIva Adi 346 lokAdinA madhyabhAgo 347 |lokano sama ane saMkSipta bhAga 348 |lokanuM saMsthAna 349 lokanuM parimANa 350 lokanA aramAntamAM jIvAjIva 351 lokanA vibhAgomAM dharmAstikAya Adi upara lokacaramAttamAM ekendriyanI vigrahagati - 0 0 0 0 0 8 8 8 - 8 1 8 0 0 2 x 1 0 1 0 = 0 4 2 0 # # 6 da = * = | 167 186 292 388 431 456 0 0 0 0 - = = = = = = = loke 157 336 3O4 281 | 581/pa91 586 44 = = = = = = 311 311 para5 papara-578 2
Page #723
--------------------------------------------------------------------------
________________ 'pariziSTa-2: saMpUrNa bhagavatI sUtra viSaya sUci s5 zataka udezaka bhAga pRSNaka 329 336 pa94 49 71 para 281 31 366 EEERRRRRR WEEKOROW 138 318 422 454 5O viSaya-vibhAga kramAMka viSaya dravya-cha 353 paMcAstikAya svarUpa 354 dharmAstikAyanI sparzanA 355 lokAkAza pradeza para ghaNA jIva pradezo 356 paMcAstikAyamaya loka 357dharmAstikAyAdinI pradeza sparzanA 358 |dharmAstikAyAdi upara pravRtti niSedha 359 |paMcAstikAyanA paryAyavAcI nAma 36o |astikAyanA madhya pradezo zreNI zreNI saMkhyA, sAta zreNI paramANa 32 paramANu pudgala AdinI sarUpatA 33 paramANu pudgalanI zAzvatatA-azAzvatatA 364 paramANu pudgalanI caramatA-acaramatA 365 paramANu pudgalanI eka samayanI gati paramANu ane skaMdhamAM varNAdi 37 paramANu- skaMdhanI vAyukAya sAthe sparzanA 368 paramANunA prakAra 39 sikaMpa-niSThapa paramANu AdinI sthiti 370 sikaMpa-niSkapa paramANu AdinuM aMtara 371 sikaMpa-niSkrapa paramANu AdinuM alpabahu pudgala 372 agurulaghu-guru laghu padArtho 373 paramANu pudgalanuM kaMpana 374 pugalonuM avagAhana ane chedana 375 pudgalonI sArdhatA, samadhyatA 376 pudgalonI sthiti 377 pugalono aMtarakAla 378 pudgalonI sapradezatA, apradezanA 379 prakAza ane aMdhakAra 380 prakAzamAna pudgalo 381 prayoga, mizra, visasA pariNata pula pudgalanA varNAdi pariNAma pudgalAstikAyanA pradeza 384 pudgala skaMdhonA saMyoga, vibhAga ane bhaMga | 385 saptavidha pudgala parAvartana 386 saptavidha pugala parAvartana, alpabadutva 387 ]rUpI-arUpI bola 388 pudgala pariNamana 268 269 KERO OONOOOOOXXE Onnxx O W XNXXX Ooo 271 202 101 104 106 113 115 134 151 424 a w w w w w w w w w w w w NWU W 382 383 6/27 276 277 671 694 94-704 708-717 136
Page #724
--------------------------------------------------------------------------
________________ | dadada | zrI bhagavatI sUtra-5 zata. uddezaka pRSNaka = = | 145 173 174 = = 307 421 *** W winnare da = 201 ra0 250 6 da ra da ra 275 297 3thI 30 thI34 0 % pa28 0 che 575 27 je viSaya-vibhAga |kamAMka viSaya 389 zabdAdinI iSTAniSTa anubhUti 390 prakAzita pudgala 391 |covIsa daMDakomAM pudgala prarUpaNA 392 gadhanA pudgalo vahe che 393 nizcaya-vyavahArathI goLa AdimAM varNAdi 394 sthita-asthita grAhya pudgala dravya 395 saMsthAnonA prakAra, temAM kRtayugmAdi rAzi 396 pudgala dravyonI anaMtatA 397 pugala dravyamAM sAddhatA, anaddhatA 398 sarvakaMpa, dezakaMpa pudgalomAM sthiti, aMtara 399 asaMkhya dvIpa samudro 400 dakSiNa dizAvartI 28 aMtarlIpa 401 |uttara dizAvartI 28 aMtarlIpa 402 karma-akarma bhUmi ane kAla parivartana 403 dizA-vidizAmAM cAra prakAranA vAyu 404 daza dizA, temAM jIva-ajIvanuM astitva 405 dizA-vidizAno udgama ane vistAra 406 saMsAra saMsthAna(vikuDA) kAla 407 divasa-rAtrinuM kAlamAna 408 jiMbUdvIpanA vibhAgomAM divasa-rAtri 409 asaMkhya lokamAM anaMta rAtri-divasa 410|gaNanA-upamAkAla, prathama ArAnA bhAva 411 chaThThA ArAnuM varNana 412 |kAlanA ekamonuM vividha rIte parimANa vividha- 413 namaskAra mahAmaMtra viSayo 414 cilamANe calie Adi nava bola 415 pAMca hetu-ahetuonuM nirUpaNa 416 chi prakAranA tulya 417 |ejanA, calanAnA bheda-prabheda 418 |upadhi, parigraha praNidhAnanA prakAra 419 |uddezaka zataka saMkhyA 420 bhagavatI sUtra vAMcana vidhi, divaso 0 0 na >> P 0 0 0 0 - 9 0 0 0 9 259 368 284 ka ra 8 - = 16 - = * = 9 ) = = 123 156 345 429/430 646 648 18 9 | da upasaMhAra upasaMhAra | 8
Page #725
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . gura prANa Agama batrIsInA zruta sahayogI dAtAo . - prathama Agama vimocaka : mAtuzrI caMpAbena zAMtIlAla parazottamadAsa saMghavI tathA mAtuzrI mRdulAbena navanItarAya zAMtIlAla saMghavI nA smaraNa sAthe sau. kuMdanabena jayaMtIlAla zAMtIlAla saMghavI zrI navanItarAya zAMtIlAla saMghavI zrI rAjya jayaMtIlAla, zrI zaileza navanItarAya, zrI kirena navanItarAya saMghavI zrutAdhAra zrImatI dattA girIza zAha (pU. subodhikAbAI ma. nA bhAI-bhAbhI) saputra zrI muMjAla - vijyA, zrI bhAvina - tejala, saputrI nivizA manISa mahetA * pU. AratIbAI ma. nA baheno - zrImatI sarojabena jazavaMtarAya domaDiyA zrImatI harSAbena vasaMtarAya lAThIyA karate - zrI alakeza, zrI priyeza, zrI hemala mAtuzrI jayAbena zAMtIlAla kAmadAra, mAtuzrI ramAbena choTAlAla daphatarI haste zrImatI premilAbena kirITabhAI daphatarI DaoN. bharatabhAI cImanalAla mahenA putra-cI. mAya, saputrI zrImatI virala AziSa mahetA mAtRzrI vijyAlakSmIbahena mANekacaMda zeTha suputra zrI dilasukhabhAI zeTha, zrI caMdrakAMtabhAI zeTha (zeTha bilDarsa) zrIratigra cerITebala TrasTa, haste TI. Ara. dozI zrI ratiga cerITebala TrasTa, hane TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI zrI rati cerITebala TrasTa, iste TI. Ara. dozI mAtuzrI hIrAgaurI harilAla dozI, zrImatI pUrNimAbena narendra dozI haste - narendra - mInA dozI, ku. meghanA, ku. dezanA mAtuzrI kusumabena zAMtilAla zAha haste - suputra zrI Ipsita - Do. nItA zAha, zrI bhASita - darzitA zAha mAtRzrI savitAbena Do. nAnAlAla zAha (hemANI) suputra zrI satISa - razmi zAha, suputrI zrImatI Do. bhAratI - Do. razmikAMta zAha sAdhvI subodhikA (bhadrA) jaina TrasTa, mAtuzrI lalitAbena popaTalAla zAha (hemANI) bahena-zrImatI latA zarada zAha, zrImatI haryA bhUpendra modI muMbaI U.S.A. AvelA U.S.A. muMbaI U.S.A. rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa rAjakoTa A
Page #726
--------------------------------------------------------------------------
________________ * * * * * * * . * . . * * * . * mAtuzrI kAzmIrAbena kAMtibhAI zeTha haste - zrImatI hetala saMjaya zeDa, rU. upAsanA, ku. kIMjala mAnuzrI jazavaMtIbena zAMtIlAla sukhIyA, zrImatI bhAvanA dilIpa sukhIyA haste - dilIpa esa. turakhIyA, saputra - zrI pArasa - riddhi turakhIyA mAtRzrI kiraNabena pravINacaMdra dozI haste suputra zrI nIrava - tejala dozI, ku. priyAMzI, ku. jhIla mAtuzrI maMjulAbena chabIladAsa Dagara harane - putra zrI ketana - AratI cUDagara, ku. dhruvI zrI lakSmIcaMdabhAI jasANI parivAra zrI praviNabhAI gaMbhIradAsa pArekha ku. vidhi girIza jozI, kumAra kuzAna girIza jozI haste - zrImatI nIlAbena girIzabhAI jozI zrI parezabhAI amatI bhAI zAha zrI kizorabhAI zAha zrI ramezabhAI gaTulAla kAmadAra mAtuzrI lIlAvatIbena nImacaMda nathubhAI dozI, sva. kizorakumAra nImacaMda dozI, sva. mRdulA kuMdanakumAra mahetA. haste - harSada ane kumakuma dozI mAtuzrI tArAbena modI mAtRzrI madhukAMtAbena naMdalAla bhImANI haste - zrI rAjezabhAI bhImANI mAtRzrI kIkIbena desAI, haste - zrI kaulezabhAI-mInAbena desAI zrI aMjAbhAI DhAMkI gurubhakta zrI hemendrabhAI puMjANI mAtuzrI caMpakabena zazIkAMtabhAI mahenA, haste - satrI zrI kirITa-arUNA, - zrI ajaya - nItA, zrI kamaleza - divyA, suputrI - nirUpamA - niraMjana dozI mAtuzrI narmadAbena rUganAtha dozI, haste - zrI kAMtIbhAI rUganAtha dozI zrI hemalatAbena naTavaralAla maNIyAra mAnuzrI amRtabena bhagavAnajI avalANI parivAra haste - zrI ramaNIkabhAI bhagavAnajI avalANI zrI vajIbhAI zAha parivAra rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI cembura kalakattA kalakattA kalakattA muMbaI muMbaI rAjakoTa muMbaI kalakattA vaDodarA kalakattA kalakattA pa
Page #727
--------------------------------------------------------------------------
________________ U.S.A. U.S.A. AkolA AkolA kolhApura muMbaI muMbaI kalakattA kuta anumodaka zrImatI Do. bhAratIbena - Do. razmikAMta kAMtIlAla zAha zrImatI latAbena - zrI zaradabhAI kAMtIlAla zAha zrImatI harSA bhUpendra modI, zrImatI jImitA hirena modI, zrImatI Do. zruti maheza varmA, zrImatI bhavitA jayaMta IMgaLe zrI saurASTra dazAzrImALI prANa mahilA maMDaLa, haste - adhyakSA sau. harSAbena modI mAtuzrI nirmaLAbena lAlacaMda bharavADA * zrI parezabhAI ramezacaMdra sutarIyA * mAtuzrI suzIlAbena kAMtIlAla paMcamIyA * zrI mInAbena harIzabhAI desAI yuta sadasya zrI pAritoSa Ara. zAha * zrImatI rAjula rajanIkAMta zAha * jaina jAgRti senTara * zrI mukunda Ara. zeTha * zrI ketanabhAI zAha zrImatI guNavaMtIbena praphullacaMdradomaDIyA zrI sudhIrabhAI pI. zAha zrI rAjeza kalyANabhAIgAlA zrImatI mRdulAbena navanItarAya saMghavI haste - sau. hInA zaileza saMghavI, sau. sonala hirena saMghavI muMbaI muMbaI vAzI (muMbaI) muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI muMbaI kalakattA
Page #728
--------------------------------------------------------------------------
Page #729
--------------------------------------------------------------------------
________________ //////elc7/ 22/Lele ki/ kala/ mATe madaAYANa pAra HThe sa ha7 para pah! rANamANa a l mI rahI aude che //TaHelp/es/eD//toTa//es/e/za/eleke Balle/c/PR 222e/re. WWW / SLR marI 12 TH # mArI paNR dhAma dvArA dA/Na /// maNiThe FIR !! B/P A.''
Page #730
--------------------------------------------------------------------------
________________ Trepa 2ncl2 22112 211 2112 ile 201212 2 112 212 212 12lea ..KAME TRIM 72 Picle 27E dhe ne 22 10 12712 h 2 211212 212 dcl 2277212 2 h 22
Page #731
--------------------------------------------------------------------------
________________ PARASDHAM Vallabh Baug Lane, Tilak Road, Ghatkopar (E), Mumbai - 400 077. Tel: 32043232 www.parasdham.org www.jainaagam.org