________________
શતક—૨૫ : ઉદ્દેશક ૩
૧ વાળ મતે ! સંવાળા િસવેન્ગા, પુચ્છા ?નોયમા ! વ ચેવ । વં ખાવ
આયયા
૨૦૯
ભાવાર્થ:- પ્રશ્ન- હે ભગવન્ ! રત્નપ્રભા પૃથ્વીમાં વૃત્ત સંસ્થાનયુક્ત પુદ્ગલો શું સંખ્યાત છે, અસંખ્યાત છે કે અનંત છે ? ઉત્તર– હે ગૌતમ ! પૂર્વવત્ યાવત્ આયત સંસ્થાન પર્યંત જાણવું.
| १० सक्करप्पभाए णं भंते ! पुढवीए परिमंडला संठाणा, पुच्छा ? गोयमा ! एवं चेव। एवं जाव आयया । एवं जाव अहेसत्तमाए ।
ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન− હે ભગવન્ ! શર્કરાપ્રભા પૃથ્વીમાં પરિમંડલ સંસ્થાનયુક્ત, પુદ્ગલો શું સંખ્યાત છે, અસંખ્યાત છે કે અનંત છે ? ઉત્તર- હે ગૌતમ ! પૂર્વવત્ યાવત્ આયત સંસ્થાન પર્યંત જાણવું અને આ જ રીતે અધઃસપ્તમ પૃથ્વી(સાતમી નરક પૃથ્વી) પર્યંત જાણવું.
૨૨ સોહમ્મુ ખ મતે ! બ્વે મિંડતા સંતાળા, પુચ્છા ? ગોયમા !Ç વેવ । વં जाव अच्चुए ।
ભાવાર્થ :- પ્રશ્ન− હે ભગવન્ ! સૌધર્મ કલ્પમાં પરિમંડલ સંસ્થાનયુક્ત પુદ્ગલો શું સંખ્યાત છે ઇત્યાદિ પ્રશ્ન ? ઉત્તર– હે ગૌતમ ! પૂર્વવત્ યાવત્ આયત સંસ્થાન સુધી અને અચ્યુત કલ્પ પર્યંત જાણવું. ૨૨ મેવેન્ગવિમાળાળ ખં મતે ! મિડલસંડાળા, પુચ્છા ? નોયમા ! વ ચેવ । एवं अणुत्तरविमाणेसु वि । एवं ईसिपब्भाराए वि ।
-
ભાવાર્થ:- પ્રશ્ન− હે ભગવન્ ! ત્રૈવેયક વિમાનોમાં પરિમંડલ સંસ્થાન યુક્ત પુદ્ગલો શું સંખ્યાત છે, ઇત્યાદિ પ્રશ્ન ? ઉત્તર– હે ગૌતમ ! પૂર્વવત્ જાણવા. આ જ રીતે અનુત્તર વિમાન અને ઈષત્પ્રાક્ભારા પૃથ્વી માટે પણ જાણવું.
વિવેચનઃ
પ્રસ્તુત સૂત્રોમાં પુદ્ગલ જગતની અનંતતાને સૂચિત કરી છે.
આ લોકમાં પરમાણુ પુદ્ગલ, દ્વિપ્રદેશી યાવત્ અનંતપ્રદેશીસ્કંધ અનંતાનંત છે. પ્રત્યેક સંસ્થાન યુક્ત પુદ્ગલો પણ અનંતાનંત છે. તેથી લોકના પ્રત્યેક સ્થાનમાં અર્થાત્ રત્નપ્રભા પૃથ્વીથી લઈને ઈષત્ પ્રાક્ભારા પૃથ્વી સુધીમાં પરિમંડલ આદિ પાંચે સંસ્થાનયુક્ત પુદ્ગલો અનંત હોય છે.
જવમધ્યગત પરિમંડલાદિ સંસ્થાનો -
१३ जत्थ णं भंते ! एगे परिमंडले संठाणे जवमज्झे तत्थ परिमंडला संठाणा किं સંવેા, અસવેન્ગા, અળતા ? ગોયમા ! ખો સંવેગ્ગા, નો અસંવેગ્ગા, અનંતા । ભાવાર્થ:- પ્રશ્ન− હે ભગવન્ ! યવમધ્યમાં (લોકમાં) જ્યાં એક પરિમંડલ સંસ્થાન છે, ત્યાં અન્ય પરિમંડલ સંસ્થાન શું સંખ્યાત છે, અસંખ્યાત છે, કે અનંત છે ? ઉત્તર- હે ગૌતમ ! તે સંખ્યાત નથી, અસંખ્યાત પણ નથી, પરંતુ અનંત છે.
