Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anaMtanArI svAmilo namaH paramopAsya A.zrI vinaya jami-vijJAna karatura sAmarIja zrI siba, hema zabdAnuzAsanAta sAriNI haimantanalaghuprakriyA saMpAdakaH pa.A.zrI vijaya caMdrodArIzvarajI ma. prakAzana raka:pa.A.zrI vijaya azI kazIdallIma. saMvAritA paMDitavarya zrI caMdrazekhara jhAlI prakAza, zaha zrI namaka melA laMDa hI jalabAhI upAzraya TrasTa gapikyAsarata
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI anaMtanAthajI bhagavAnanuM derAsara-surata pratiSThA vi. saM. 1947-jeTha suda-6
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ RAISINSTISASTRESARSHASTREGISTRY zrI anaMtanAthasvAmine namaH / .. paramopAsya zrI nemi-vijJAna-kastUrasUribhyo namaH / zrI siddhahemazabdAnuzAsanAnusAriNI haimanUtanalaghuprakriyA SHASTRSSISTRIS H TippaNI-pariziSTAdivibhUSitA saMpAdakaH A. zrI vijaya candrodayarijI mahArAja prakAzanaprerakaH .... ... A. zrI vijaya azokacandrasUrijI mahArAja ... - saGkalayitA darabhaMgAmaNDalAntargata-ladauragrAmanivAsi palivAra haripura kuloddhava-jhopAravya zaubhAnandi zrI candrazekhara zarmA prakAzakaH zrI suratanA zeTha zrI nemacaMda melApacaMda jhaverInA, zrI anaMtanAthajI bhagavAnanA derAsarajI tathA vADInoM upAzraya desTa gopIpurA, jUnI adAlata pAse, surata.. EKATAESAMRIDE-SERECTOR ISHIRSASik
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ *prAptisthAna :1. zrI nemacaMda melApanaMda morI jaina vADI upAzraya jUnI adAlata pAse, gopIpurA, surata 2. zrI nemi-vijJAna-kastUrasUri jJAnamaMdira gopIpurA, mehana roDa, surata prathama AvRti bI. saM. 2514 vi.saM. 2043 prataH 750 I. sa. 1987 jItendra vI. zAha * jogI prinTarsa 305, mahAvIra darzana, kastUrabA krosa roDa naM. 5, borI (isTa), bambaI-400066 IMG.Net
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ EBS3 33233 0 prakAzakIya 'CiE E CHE ie3e3. amAruM parama saubhAgya che ke je vyAkaraNa dvArA saMskRta bhASAnA rahasyanuM jJAna meLavI zakAya che. te kalikALa sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya viracita zrI siddhahema zabdAnuzAsanane AdhAre pIDitajI zrI caMdrazekharajIjhA e saMkalita karela "hema nUtana ladhu prakriyA" graMtha prakAzita karavAne avasara amane prApta thayo che. surata zeTha zrI nemacaMda melApacaMda jhaverI vADI jaina upAzraye vi. saM. 204nI sAlamAM zAsanasamrA, pa. pU. A.zrI vijaya nema surIzvarajI ma.sA. nA paTTa. pa. pU. A zrI viThya vijJAna surIzvarajI ma.sA. nA paTTa. 5. pU. zrI vijaya kAra sarajI ma.sA. nA paTTa. 5. pU. A. zrI vijaya caMdrodaya sUrIzvarajI ma.sA. nA guruaMdhu pa.pU. A. zrI vijaya akacaMdra surIzvarajI ma.sA. gaNi zrI puSpacaMdra vijayajI ma. gaNe zrI bhacakra vijacajI ma. muni zrI kailAsacaMdra vi. ma, mune zrI puNacaMdra vi.ma, munizrI rAmacaMdra vima, munizrI zrI vima, eNnizIvizvacaMdra vi.ma, munizrI prazamacaMdra vi. muni zrI zAca nima. A isahita padhAryA . te samaye sAsuhAyika hitanI AzA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ prasaMga cirasmaraNIya banI gaye. pU.A. zrI vijaya azokacaMdra sUrima., gaNi zrI semacaMdra vi. muni vizvacaMda vi., pU. sAdhvIjI ma. Adi sahita u. varSa 9 thI 6 80 varSanA 400 ArAdhakoe ullAsabhera ArAdhanA karI. sAmudAyika 400 uparAMta aThThAIo, mAsakSamaNadika vividha tapazcaryA paNa utsAhavardhaka banI. siddhitapanA udyApana mahotsava prasaMge "zrI sUrisamrATu dharmarAjA nagaramAM tapasvIonA sAmUhika jJAnapUjana samaye pUjya AcArya bhaMgavaMte sUcana karyuM ke ArAdhanAnI kAyamI smRti rUpe para mAtmAnI bhakti sAthe jJAna bhakti thAya tema vicAravuM (1) aMjanazalAkA saMbaMdhI mahepAdhyAyajI zrI sakala caMdrajI gaNi kRta "pratiSThA kalpa" (2) siddha hemane AdhAre saMkalita thayela "haMma nUtana laghu prakriyA"(3) pU. dharmarAjA gurudeve saMgRhIta karela "prAkRta subhASita saMgraha : A traNa graMtha zrIsaMghanI anukULatA mujaba prakAzita karavAnI preraNA karatAM ame e teozrInI vAta svIkArI laI traNe pustake zeTha zrI nemacaMda melApacaMda jhaverI jaina vADI upAzraya TrasTanA jJAnakhAtAmAMthI prakAzita karavAnuM nakkI karyuM. tenI phaLazrutirUpe "pratiSThA kalpanI prata prakAzita thaI gaI. vidhi vidhAna mATe to te prata eTalI upagI pUravAra thaI ke te pratanI mAMga jotAM kadAca thoDA samayamAM ja te prata aprApya prAyaH thaI jaze tema * *
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAge che. tyAra bAda A 'haimanUtanalaghuprakriyA" prakAzita thaI rahI che. A baMne pustakanA mudraNanI tamAma vyavasthA jIgI prinTasa vALA zrI jItubhAi mI. zAhe karI ApI te badala temanA hArdika AbhAra mAnIe chIe. prAMte AzA rAkhIe chIe ke sa`skRta vyAkaraNanu jJAna meLavavAnI jijJAsA rAkhanAra pU. sAdhu, sAdhvIjI ma. temaja mumukSu jIvAne A pustaka savizeSa upayegamAM Ave jethI amArA A prayAsa saphaLatAne pAme. li. zrI suratanA zeTha zrI nemacaMdra melApacadra jhaverInA zrI anatanAthajI bhagavAnanA derAsarajI tathA vADI upAzraya TrasTanA TrasTIo
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAthana kalikALa sajJa zrI hemacaMdra sUrijI ma., ke temanI sAthe avinAbhAve rahela zrI siddhahemazabdAnuzAsana viSayaka ghaNuM khadhuM lakhANa paNa adhUruM ja lAgavAnuM, virAT lekhinI paNa vAmana ja lAgavAnI, te pachI nAnIzI kalame te pUjyazrInuM jIvana kavana ze` AlekhI zakAya ? tethI te viSe vizeSa vicAraNA na karatAM prastuta haimanUtanalaghuprakriyA" nI upayogitA a Mge ka'Ika vicArIzuM'. vyAkaraNanA abhyAsanI mahattA yadyapi bahu nA'dhISe, tathApi paTha putra ! vyAkaraNam / svajanaH zvajano mA bhUt, sakalaH zakalaH sakRcchakRt // sthUla dRSTie nIrasa lAgatA paNu vyAkaraNane viSaya sUkSmadRSTie prAcIna mahApuruSonI vicAra zreNI sAthe sRSTi meLavavAnA eka mAtra upAya che. saMskRta bhASAnA jJAna sivAya saskRtamaya syAdvAda nAdi SaDjhananA akhUTa khajAnAnI prApti azakayaprAyaH che. Adhunika duniyAnI koipaNa zaidha siddhi evI na haze ke jenA UMDA UMDA paNa mULa saMskRtamaya koi kRtimAM na heAya ? prAcIna-arvAcIna dareka pracalita bhASAmAM prAyaH bhASAkIya parivartana AvavAM chatAMya sugrathita hAvAne kAraNe A bhASAmAM kaI paNa pheraphAra thaI zakayo nathI. eTale sudhI ke ekAda akSara paNa Adeza-pAche
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavAthI arthano anartha turata thaI jAya che jemake caMdana eTale AtmIya ane tene badale vagara thAya te kUtarAne parivAra, 4=AkhuM, saMpUrNa ane rASTa=eka khaMDa, TUkaDe, sa=eka vAra ane rAtra chANa, eTalA mATe ja vyAkaraNanuM jJAna Avazyaka che. tenAthI buddhi nirmaLa thatAM zuddha preganuM jJAna, azuddhanuM nivAraNa ane yatheSTa phaLanI prApti thAya che. tethI pAtaMjala mahAbhASyamAM kahyuM che ke " rAjA sabhya jJAna , prayu, rANAnvitA, sva rove mavati !" siddha hemanuM ziya vyAkaraNAtpadasiddhiH, padasiddherarthanirNayo bhavati / arthAttattvajJAnam, tattvajJAnAtparaM zreyaH / / iti // vyAkaraNathI padanI siddhi thAya che. pada siddhithI arthane nirNaya thAya che. arthanI jANakArIthI tatvajJAna thAya che. ane tattva jJAnathI Atmazraya thAya che te dRSTie zuddha preganI sAdhanikA kevI rIte karavI te mATe judA judA vyAkaraNe potapotAnI rIte uddabhaLyAM. te aneka vidha vyAkaraNamAM paNa prAcInatAnI dRSTie maharSi pANini kRta vyAkaraNa temaja tyArabAda arvAcInatAnI dRSTie "siddha hema" vizeSa khyAtine pAmyuM. samayanI sAthesAtha vAtika ane bhASyanA AkhI paNini vyAkaraNe je vizeSatA prApta karI te sarvanuM smArakAma temaja anya sarjana
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ nirIkSaNa pratibhA dvArA abhyAsunI saraLatAhikane gahana vicAra karI eka eka zabda sArthaka bane ane saraLatAthI samajAya te rIte kalikALa sarvajJa pU. A. zrI. hemacaMdrasUrijI mahArAje ATha adhyAyayukta je vyAkaraNanuM nirmANa karyuM te "siddha hema zabdAnuzAsana." prakriyA krama aSTAdhyAyI vyAkaraNanI racanA bAda tenA sUtronA pratyeka zabdonI AvazyaktA ane viziSTa chaNAvaTa mATe vaiyAkaraNe e "nyAsa" ke "bRhanyAsa" vagerenI racanA buddhizALI puruSonI buddhine kaseTInI eraNa para caDhAvavA karI, vyAkaraNa zAstra rUpI agAdha samudramAMthI thoDuM paNa jJAna meLavI zakAya te daSTie bRhadavRtti, laghuvRtti vigere sAkAra banI. chatAMya te adhyAya, pAda ke sUtranA pAThanI paddhatinA kAThInyane khyAlamAM rAkhI prAthamika abhyAsuone saraLa paDe te rIte vyAkaraNAntaranI paddhatine anulakSI laghuprakriyA, bRhaprakriyA, vigerenI racanA paThana-pAThanamAM vizeSa upayegI siddha thaI. nUtana prakriyAnI AvazyakatA - vartamAna samayamAM pU. sAdhu-sAdhvIjI ma. nA paThanapAThanamAM "laghuprakriyA" khUbaja upayogamAM Ave che. ghaNuM varSo pahelAM tenA prakAzana thayA bAda punaH prakAzananI AvazyakatA hatI. sAthe sAthe tenuM paThana-pAThane pagI prAyogika saMzAdhana paNa jarUrI hatuM ane te rIte saMze
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhana karI graMthanuM nAma te ja rAkhI prakAzana karavAthI tenA mULa kartA-mahepAdhyAyajI zrI vinayavijayajI mane anyAya thAya tethI temAM "nUtana" zabdane umero karI tene ja AgavuM svarUpa ApI vyavasthita saMkalana A nUtana prakriyamAM karavAmAM AvyuM che. paM. zrI caMdrazekharajI jhAne prazasya prayAsa graMtha saMkalananuM kArya kaMI vicArIe eTaluM saraLa -nahetuM. siddhahemanA paThana pAThanane jemane bahoLo anubhava haiya, prasiddha-aprasiddha sarva sUtro jemanA khyAlamAM hoya ane hima vyAkaraNanI prakriyA-hastagata hoya tevA vidvAna vaiyAkaraNa ja A kArya karI zake. jogAnujoga chellA keTalAya varSothI jaina samAjamAM jJAna pipAsuonI jJAnapipAsAne tRpta karanAra vidvamUrdhanya, paMDita varya zrI caMdrazekharajI jhA haima vyAkaraNane abhyAsa karAvatAM avAranavAra jaNAvatA ke A prakriyAnuM vidyArthIne upayogI nIvaDe te rIte saMkalana thAya te khUba ja lAbhadAyI bane paNa e kArya temanA sivAya keNa karI zake? tethI 5. pU. A.zrI. vijaya caMdrodayasUrijI ma. nI satata preraNAne lakSyamAM rAkhI pUrvokta paMDitajIe nAdurasta tabIyata ane bujharga vaye paNa e kArya upADI lIdhuM ane jANe potAnA prANu na pUryA hoya tema sAMgopAMga pUrNatAne pamADayuM. nUtana prakriyAnI viziSTatA saMskRta vyAkaraNanA prAthamika abhyAsIne anulakSI A prakriyA taiyAra thaI che tethI vyAkaraNa viSayaka sarva *hakIkata saraLatAthI samajAya tene pUrNa khyAla rAkhavAmAM
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 AvyA che. te dRSTie prakasiNanI goThavaNI paNa abhyAsInA. abhyAsane anukULa paDe temaja vyAkaraNa viSayaka samaja AvatI jAya te rIte kramabaddha karavAmAM AvI che. e kAraNe pUrvArdhamAM zabda viSayaka, paMcasaMdhi, paribhASA, paliMga, strI pratyaya, kAraka, samAsa, taddhita Adi, uttarArdhamAM AkhyAta viSayaka dazagaNu, sanattAdi prakriyA, kRdaMta Adi te rIte prakaraNa na goThavatAM paMca saMdhi, SaliMga pUrNa thayA. bAda AkhyAtAdi ane kRdaMta vigere temaja chelle kaMIka ' vizeSa khyAla AvatAM kAraka, taddhita, strI pratyaya, samAsa ane paribhASA vigere prakaraNe levAmAM AvyAM che. prakaraNa bAhulya prakaraNe paNa banatA pratyane lagabhaga badhAM ja bRha-. strakriyAmAM che te AvarI lIdhAM che. jethI abhyAsIne badhI prakriyAne khyAla A pustakathI AvI jAya ane savizeSa jANakArI meLavavAja bRhadavRttine abhyAsa karavAnuM rahe. tethI laghu prakriyAmAM tyAghanamAM tyAghartha, paramapada-Atmanepada prakriyA syAdyattamAM paNa samAsAzraya, ekazeSa vigere je prakaraNa nahotAM te sarva Akara graMthane AdhAre ahIM levAmAM AvyAM che. kAraka-samAsa prakaraNanI maulikatA kAraka prakaraNamAM prathama dritAdi sarva kArakanA. arthanI saraLa spaSTa samaja ApavAmAM AvI che. jethI sAteya vibhakatyarthanuM hArda samajamAM Ave arthanI spaSTatA mATe kyAreka viziSTa kArikAono paNa ullekha karavAmAM
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ AvyuM che. sUtro paNa kAraka saMbaMdhI vizeSa lIdhAM che. jethI kyAre kaI vibhaktine pravega karo, kAzka-upapada vibhaktine prayoga vigerene turata khyAla Ave samAsa prakaraNamAM paNa samAsanI prakriyA ane paddhati . saraLatAthI samajAya te daSTie bahuvrIhi, avyayabhAva,. tapuruSa, karmadhAraya, dvanda Adi samAsanAM viziSTa sUtro lagabhaga praga-vigraha Adi sAthe tarata khyAlamAM Ave. te rIte AvarI lIdhAM che. ane samAsAnanI hakIkata paNa sugamatAthI samajAvI che. sUtra bAhulya vartamAnamAM pracalita prayoga saMbaMdhI prAyaH keIpaNa. sUtra pachI te saMdhi, AkhyAta, kAraka, taddhita ke samAsa saMbaMdhI kema na hoya? te sarvane samAveza karI levAmAM AvyuM che. kadAca tethI prathama najare graMtha gaurava thayAnI pratIti thAya paNa abhyAsIne prasiddha prAganuM jJAna thAya. te najara samakSa rAkhavAmAM AvyuM che. eja rIte je sUtro prAthamika abhyAsIne samajavAmAM kaThIna paDe tevAM lAgyAM tevAM sUtronI upekSA paNa karavAmAM AvI che. prAga prAcarya sUtranA edaMparya--tAtparyane khyAla ApavA prayege. ApavAmAM kayAMya, keI paNa prakaraNamAM saMkIrNatA darzAvI nathI, banatA prayatna jeTalA jarUrI lAgyA te sarva prAge batAvyA che. AkhyAta prakaraNamAM paNa dhAtunAM viziSTa . rUpe ApavAnA bAkI rahyA nathI ane keTalAka prayoge.
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12. "jevAke AzIvuM, mArAm, anucot vigere je siddhahema ke khIjA vyAkaraNanI dRSTie siddha thaI zake tevA nahAtA te sarva prayAgAnI upekSA karavAmAM AvI che, tene sthAne gAzIjI, mAyAma, bavRtturat vigere zuddha prayAgA lIdhA che. -TIppaNanI sArthakatA sUtra ke tenI vRttimAM lagabhaga hakIkatAnA samAveza karavA chatAMya te sarva hakIkata kadAca vidyAthIne khyAlamAM na Ave, kayAreka te sUtra-vRtti gahana paNa hoya, keTalAka viziSTa prayAgAmAM kayAM vizeSa sUtra lAgyAM te khyAlamAM na AvatAM hAya te sanI saraLa samajaNa sUtranI nIce karela TippaNamAM karavAmAM AvI che ane tethI ja pa. pU. A.zrI. vijayacaMdrodyayasUrIzvarajI mahArAje saMpAdita karela te TippaNu sUtra-vRttinA arthanI spaSTatA mATe sAka anavA sAthe abhyAsIne khUba ja upayegI thAya tevI che. A rIte A nUtana prakriyAmAM prAthamika abhyAsIne sugamatAthI sutra, artha, prayAga, prakriyAkrika sa MtuM jJAna vyutpattinI dRSTie thAya te rIte zakaya prayatna karavAmAM AvyuM che. aniTkArikA, anubaMdha phlekArikA Adi upayAgI zleAkAnA sagraha, sUtronA akArAdikramanI sUci, zuddhipatraka vigere ApIne prakriyAne sarvAMgINa karavA prayAsa karyAM che. muni zrI kulacaMdna vijayajI ma. Adi abhyAsI sAdhuone A prakriyAnA abhyAsa karAvavAthI zikSApayegI vizeSa sudhArA-vadhArA khulAsA paNa thatA rahyA. sUtronA akArAdi krama taiyAra karavA vigere nAnA
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 meTA sarva kAryamAM munizrI zrIcaMdra vi. ma. tathA munizrI kulacaMdra vi. ma. Adi sAdhu bhagavaMtee sArI evI jahemata uThAvI. paM. zrI kapUracaMda Ara. vAraiyAe presakepInuM kArya karI ApyuM. ane mudraNanuM kArya "jIgI prinTasa"nA utsAhI kAryakara zrI jItubhAI bI. zAhe sahAnubhUti pUrvaka jhaDapI karI ApyuM. zeTha zrI nemacaMda melApacaMda jhaverI jenavADI upAzraya TrasTane pUrNa Arthika sahaga. - A pustaka saMpUrNa taiyAra thatAM tenA prakAzana mATe vicArI rahyA hatA tevA saMyogomAM sUratamAM sAmudAyika 400 siddhitapanA udyApananA mahotsava prasaMge A pustaka zeTha zrI nemacaMda melApacaMda jhaverI vADI jaina upAzraya TrasTa taraphathI prakAzita karavA pU gurudevazrI pa. pU. A.zrI. vijaya azokacaMdra sUrIzvarajI mahArAje preraNA karatAM TrasTanA TrasTIoe te vAta saharSa svIkArI lIdhI ane tenA phaLa rUpe A graMtha prakAzita thaI rahyo che. ' , ane chelle.... saMskRta vyAkaraNa ane temAMya siddhihemanI prakriyAne vizeSa khyAla saraLatAthI Ave te ja A "hema nUtana laghu prakriyA prakAzita karavAne uddeza che. abhyAsIo A pustakane savizeSa upayoga karI yatkiMcit paNa karela. prayatnane sArthaka banAve teja abhilASA sAthe A.zrI vi. azokacakra sUri pAdareNu. gaNi semacaMdra vijaya.
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddhahemazabdAnusAriNI haimanUtanalaghuprakriyA 1 2 3 10 11 12 13 14 15 17 17 18 20 21 22 Ra saMjJA svarasaMdhi asandhi vyaJjanasaMdhi viSayAnukramaNikA viSayaH rephasaMdhi 'svarAnta puMliGga 99 "" suvAdi mAi vanAdi prakaraNam 99 strIliGga ,, napuMsakaliGga, vyakSamA svaliGga zIliGga napuMsakaliGga" yuSmadasmandAkriyA "" -99 "9 10. yAdi 12 99 12 99 29 apaya ArugAta bhvAdigaNa adAdigaNa akSayantargaNahAdi 99 divAdi yaNaH prakaraNam khAdi "" 44 ***** prakaraNam "7 'prakaraNam 99 " patrAGkaH 1 zrI 10 10- 16 16- 17 18- 22 23- 27 27- 42 43- 46 46- 49 49- 64 65- 66 67 68 68- 73 4-76 177238 77-130 130- 154 154-161 161-170 170-174 174 - 180 180 - 183 183 - 185 185- 189
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 25 26 27 rsm bn svArthikAyAdipratyayAntAH prakaraNam kaNDavAdi curAdi Niganta sannanta yaDanta yaGalubanta parasmaipada prakriyA Atmanepada prakrikA tyAdayartha nAmadhAtu bhAvakarma karmaka kRdantaprakaraNam kRdante kRtvaprakriyA prakaraNam pUrva kRdanta kAraka taddhitaprakaraNam taddhitasaMjJAdhikAra prakaraNam apatyAdyartha raktAdyartha vikArAdyartha cAturarthika divatAdyartha zaiSika prAjitIya 289-192 192-193 193-194 294-200 200-208 208-215 215-217 217-219 219-223 223-226 226-231 231-236 236-238 238-308 238-246 246-308 308-335 1 9 lf sy N ... . .... 4 . XY 42 335-336 336-352 352-356 356-360 45 46 SHO l l l "48 363-367 367-385 385-388
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 51. 52 53. 54 55. 56. 57 55 - 59. . 600 61. 62. .63. 64 . 65 . 66 67 68 69 70 71 72 73. 74 ikaNadhikAra yAdhikAra arhadAdyartha tvarthIya prakriyA prakArAdyarthaH strIpratyaya samAsa nAmasamAsa bahuvrIhisamA avyayIbhAvasamAsa. tatpuruSasamAsa karmadhAraya samAsa dvandvasamAsa ekazeSa alup samAsAzrayaprakriyA samAsAnta dvitva pluta vRttagaNaphalam aniTkArikA 16 * prakaraNam "9 sUtra sUci . dhAtusUci zuddhipatrakam " 99 paribhASA prakaraNam upayogizlokAH anubandhaprayojanam "" "" 99 prakaraNam prakaraNam 19 93 "" samAsa 99 "" 93 27 "" 17. 97 d ." 388-400 400-405 405-424 424-431 431-456 457-468 469-550 469-471 471-487 487-495 495-509 509-540 540-550 550-553 554-557 558-565 565-567 568-571. 571-579 579-583 584-587 587-588 589-591 592-679 680-686 687-692
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vItarAgAya paramAtmane namaH / zrI-siddhahemazabdAnuzAsanAnusAriNI haimanUtanalaghuprakriyA // // bhaGgalam // jIyAdrIro jagadvandyo bhavyakairavacandramAH / zabdAtItaguNo'zeSAtizayazrIniSevitaH // 1 // hemacandraM muni natvA siddhahemAnusAriNI / prakriyA nUtanA lacI kriyate sukhabodhadA // 2 // ahaM / 1 / 1 / 1 // ahamityetadakSaraM paramezvarasya parameSThinI vAcakaM siddhacakrasyAdibIjaM sakalAgamarahasyaM vighnavinAzakaM sakalakAmapradaM zAstrAdhyayanAdhyApanAvadhi praNidheyam // 1 // // maGgalam // vIraM naumi jinAdhIza devadevaM jagadgurum jhAnagIcarasarvArtha mokSamArgapradarzakam // 1 // . nUtanA prakriyA ladhvI zrIcandrodayasUriNA paThatAmupakArAya TippaNyA bhUSyate . mayA // 2 // . Ti0-1 na kSarati kSIyate vetyakSarakhadakhaNDaH zabdaH, vAcyavAcakayoH kathaJcidabhedAttIrthaGkarazca / atra zrIvinayavijayagaNikArikA "ahamityakSaraM dhyeya, paramezvaravAcakam / zAstrAdau paThatAM kSemavyutpattyabhyudayapradam // iti
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm siddhiH syAdvAdAt / 1 / 1 / 2 // syAdvAdAt-anekAntavAdAt prakRtAnAM zabdAnAM siddhiHjJaptiniSpattizca jJAtavyA / vAdAt-zuddhazabdaprayogAt, siddhiH samyagjJAnaM mokSazca syAditi vA'rthaH // 2 // // atha saMjJAprakaraNam // audantAH svraaH|1|14| varNamAtRkApAThe aukArAntA varNAH svarasaMjJakA bhavanti / te yathA-a A i I u U R R la la e ai o au iti / atra // audantA // iti bahuvacanAt plutAnAmapi grahaNaM bodhyam / evamagre'pi // 3 // ekadvitrimAtrA husvadIrghaplutAH / 1 / 115 // mAtrA uccaarnnkaalvishessH| nimeSamAtra iti bahavaH / ekadvijyuccAraNamAtrA audantA varNA yathAsaMkhyaM hUsvadIrghaplutasaMjJakA 1-syAdityanekAntadyotakamavyayam / syAdvAdazca nityAnityAdyanantadharmAtmakavastusvIkAraH / / 2-jJaptiH siddhasya prakAzanam , niSpattirasata utpattiH / nityaikAntavAde zabdasyotpattirna ghaTate / anityaikAntavAde ca zabdasya pUrvamasattvAja zatirna ghaTate iti draSTavyam / vi0vi0 kArikA "zabdAnAM jJaptiniSpattI syAtAM syAdvAdadarzane / zabde hyekAntato nitye'nitye vA tad dvayaM kutaH ? // 1 // iti / 3-vi0 vi0 kArikA-"aukArAntA akAdAdyAH svarA varNAaturdaza" iti /
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA bhavanti / a i u R lR iti hrasvA: / A U R lR e ai o au iti dIrghAH / a 3 A 3 3 3 I 3 ityAdayaH plutAH / dUrAtsambodhanAdau svarAH plutAH jJeyAH / udAttAdisaMjJAstviha nopayujyante iti noktAH / bodhArthaM tu suhRd bhUtvA kiJciducyante / tatra hUsvAdayaH pratyekamudAttA anudAttAH svaritAzca / tAlvAdiSu sthAne pUrdhvabhAganiSpannAH svarA udaattaaH| teSveva sthAneSvadhobhAganiSpannAH svarAH anudAttAH / teSu sthAneSu niSpacA ubhayadharmayogAt svaritAH svarAH / te ca pratyekaM mukhasahitanAsikayoccAryamANAH sAnunAsikA mukhenaivoccAryamANA niranunAsikAzca / taditthaM hrasvadIrghaplutAH 1- vi0 vi0 kArikA "ekamAtro bhaved hUsvo, dvimAtro dIrgha ucyate / 3 plutaH svarastrimAtraH syAd vyaJjanaM cArdhamAtrakam // 1 // , dUrAdAmantraNe prazne, praznAkhyAne ca bhartsane / sammatyasUyA kopAdau yathAyogaM svarAH plutAH || 2 || iti / Ti0 2 - vi0vi0 kA0 "sa caikaikastridhodAtto 'nudAttaH svarito'pi ca / poDhA ca sAnunAsikaniranunAsikA iti // 1 // uccairnIcaiH samavRttyoccAryamANAH svarAH kramAt / udAttAzcAnudAttAzca svaritAzca bhavantyamI // 2 // 3 vi0vi0 kAo - " mukhanAsoccAryamANo varNa: syAtsAnunAsikaH / mukheneocAryamANaH khyAto niranunAsikaH || 1 ||
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pratyekaM SoDhetyavarNAdayaH paJca pratyekamaSTAdezadhA / sandhyakSarANi e ai o au ityetAni dvAdazadhA, teSAM hrasvAbhAvAt / matAntareNa tu lakAro'pi dvAdazadhaiva, tasya dIrghAbhAvAditi bodhyam // 5 // - anavarNA nAmI sh116|| avarNavarjitA aukArAntA varNA nAmisaMjJakA bhavanti / i I u U R R la la e ai o au / bahuvacanena plutasyApi saMgrahaH // 6 // lRdantAH samAnAH 11117 // lukArAntAH varNAH samAnasaMjJakA bhavanti / a A i I u U R R la la / bahuvacanaM plutasaMgrahArtham // 7 // e~ ai o au sandhya kSaram // 1 // 18 // e ai o au ityete varNAH sandhyakSarasaMjJakA bhavanti // 8 // aM aHanusvAravisargau / 1 / 1 / 9 aNkaaraavuccaarnnaathauN| 1. vi0vi0 kA0-pratyekamityavarNAdyAH paJcASTAdazadhAH smRtAH / sandhyakSaraM dvAdazadhA hasvaSaDbhedavarjitam // 1 // lakAro'pi dvAdazadhA dIrghAbhAvAttu pANineriti ca / 2. vi0 vi0 kA0-"avarNavarjitAzcaite svarA dvAdaza nAminaH / / 3. vi0 vi0 kAo-"lukArAntA akArAdyAH samAnAkhyAH svarA daza" / 4. vi0vi0 kA0-"sandhyakSarAkhyAzcatvAra e ai o au ime svarAH / . . . 5-vi0vi0 kA "akArAvetayormadhye sukhoccAraNahetuko".
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA aM nAsikyo varNaH aH iti kaNThayaH / tau yathAsaMkhyamanusvAravisargasaMjJakau bhavataH // 8 // kAdirvyaJjanam / 1 / 1 / 10 // kAdivoM hakAraparyantovyaJjanasaMjJako bhavati / ka kha ga gha Ga / ca cha ja jha Ja / Ta Tha Da Dha Na / ta tha da dha na / pa pha ba bha ma / ya ra la va. za Sa sa ha // 9 // paJcako vargaH / 1 / 1 / 12 // kAdiSu varNeSu yo yaH paJcasaMkhyAparimANo varNaH sa sa vargasaMjJako bhavati / kavarga:ka kha ga gha Ga / cavargaH-ca cha ja jha ba / TavargaH- Ta Tha Da Dha Na / tavargaH-ta tha da dha na / pavarga:-pa pha ba bha ma // 10 // yaralavA antasthA / 1 / 1 / 15 // yaralava ityete varNA antasthAsaMjJakA bhavanti / bahuvacanaM sAnunAsikasaMgrahArtham / 11 / ___ apaJcamAntastho dhuTa / 1 / 1 / 11 // vargapaJcamAntasthAvarjitaH kAdivoM dhusaMjJako bhavati / ka kha ga gha / ca cha ja jha / Ta Tha Da Dha / ta tha da dha / pa pha ba bha / za Sa sa ha // 12 // AdyadvitIyazaSasA aghoSAH / / 1 / 13 // vargANA1-vi0 vi0 kA0 "vyaJjanAkhyAstrayastriMzadvarNA hAntAzca kAdayaH" / 2-vi0 vi0 kA0 "mAnteSu kAdivarNeSu kacaTatapasaMjJakAH / paJcabhiH paJcabhirvarNairvargAH paJca prakIrtitAH" // 1 // 3-vi0 vi0 kA "avargapaJcamAntasthAste caturviMzati(TaH /
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA mAdyadvitIyA varNAH zaSasAcAghoSasaMjJakA bhavanti / ka, kha, ca, cha, Ta, Tha, ta, tha, pa, pha, za, Sa, sa // 13 // anyo ghoSavAn 1 / 1 / 14 / / aghoSebhyo'nyeo gAdirvarNo ghoSavatsaMjJako bhavati / ga gha Ga / ja jha Ja / Da Dha Na / dadha na / ba bha ma ya ra la va / hra // 14 // aM aH 5 ka paH zaSasAH ziT | 1|1|16|| anusvAro visargoM vajrAkRtirgaja kumbhAkRtizca varNaH zaSasAca ziTsaMjJakA bhavanti / akAra - kakAra - pakArA uccAraNArthAH // 15 // tulyasthAnAsyaprayatnaH svaH | 1|1|16|| tulyau / 1 / 1 / 16 / / varNAntareNa sadRzau sthAnAsyaprayatnau yasya sa varNastaM prati svasaMjJako bhavati / tatra sthAnAnyaSTau / yaduktam " aSTau sthAnAni varNAnAmuraH kaNThaH zirastathA // jihvAmUlaM ca dantAzca nAsikoSThau ca tAlu ca" ||iti / 1 - vi0 vi0 kA0 "AdyadvitIyA vargANAmaghoSAH zaSasA api " / 2 - vi0 vi0 kA0 " anye syurgAdayo varNA ghoSavantazca viMzatiH" / 3 - vi0 vi0 kA0 " ziTsaMjJakA amI sapta tatra - kaH kulizAkRtiH / gajakumbha kRtiH ) ( pazca kapa | vuccAraNArthakau" // 1 // 4 - vi0 vi0 kA0 " AsyaprayatnasthAnAbhyAM tulyA varNAH svasaMjJakAH // caturdazAnAM svarANAM svasvabhedA yathA mithaH // 1 // paJca paJcaikavargasthA varNAH svAH syuH parasparam / yalavAH sAnunAsika - niranunAsikA api ||2||"
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ziro mUrdhA / tatrA'varNahakAravisargakavargAnAM kaNThaH / ivarNacavargayakArazakArANAM tAlu / uvarNapavargoMpadhmAnIyAnAmoSThau / RvarNaTavargarephaSakArANAM mUrdhA / lavarNatavargalakArasakArANAM dantAH / edaitoH kaNThatAlu / odautoH kaNThoSTham / vakArasya dantoSTham / jihvAmUlIyasya jihvAmUlam / anusvArasya naasikaa| GaJaNanamAnAM svasthavargasthAnaM nAsikA ca / antasthAsahitaH paJcamasahitazca hakAra urasyaH / havisargAvurasyAvityanye / prayatno dvidhA-Asyaprayatno bAhyaprayatnazca / AdyazcaturdhA-spRSTateSatspRSTateSadvivRtatAvivRtatAbhedAt / tatra sparzAnAM spRSTatAprayatnaH, antasthAnAmIpatspRSTatAprayatnaH / USmaNAmIpadvivRtatAprayatnaH / svarANAM vivRtatAprayatnaH / hasvasyA'varNasya prayogadazAyAM saMvRtatAprayatna ityapi matam / kAdayo mAvasAnAH sprshaaH| zaSasahA USmANaH / tatra ai u R la varNAnAm e ai o au ityeteSAM ca svastrabhedA 1-vi0 vi0 kA0 "visargo'thAkuhAH kaNThayAstAlavyA icuyAzca zaH / upUpadhmAnIyA oSThyA mUrdhanyA RTuSAzca raH // 1 // dantyA lutulasA, e ai kaNThatAlusamudbhavau / o au kaNTauSThajau jJeyau vo dantyauSThayaH prakIrtitaH" // 2 // 2-jihvayazca jihvAmUlIyo'nusvAro nAsikodbhavaH / svasthAnanAsikAsthAnAH syurDaJaNanamA iti // 3 // 3-sAdurasyo hakArastu sahAntasthaH sapaJcamaH / AsyapnayatnAH saMvAravivAraspRSTatAdayaH // 4 // ....
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUtana laghu prakriyA mithaH svasaMjJakAH / tathA varyAH paJca paJca mithaH svasaMjJakAH / yalavAnAM pratyekaM sAnunAsikaniranunAsikatayA dvau bhedau parasparaM svasaMjJakau / rephasyoSmaNAM ca svA na bhavanti / svasaMjJAyAmanupayukto'pi bAhyaprayatno bodhArtha vitriyatetadyathA - tatra vivAraH saMvAraH zvAso nAdo ghoSo'ghoSo'lpaprANo mahAprANa udAtto'nudAttaH svaritazceti bAhyaprayatnA ekAdaza / vargANAM prathamadvitIyau zaSasAcA'nusvAravisargajihvAmUlIyopadhmAnIyAzca vivArAH zvAsar aghoSAzca / vargANAM tRtIyacaturthapaJcamA antasthA hakArathAnusvArazca saMvArA nAdA ghoSAzca / vargANAM prathamatRtIyapaJcamA antasthAvAlpaprANAH / vargANAM dvitIyacaturthAvRSmANazca mahAprANAH / svarAzrodAttAnudAttasvaritAH / 8 aprayogIt | 1|1|37 iha zAstre upadizyamAno varNastatsamudAyo vA yo laukike zabdaprayoge na dRzyate sa itsaMjJako bhavati / / 1 - " ukte varNe svasaMjJo'pi grAhyaH kAre ca kevalaH || saMyogaH syAd vyaJjanAniM svarA'vyavahitAnyaho " ||5|| iti / 2 - vi0 vi0 kA 0 " varNo varNasamUho vA pAThe samupalabhyate / na dRzyate prayoge yaH sa itsaMjJaka iSyate" // 1 // syAdityAdirvibhaktiH syAd vibhaktyantaM bhavetpadam / AdezaH zatruvajjJeyo bhavenmitravadAgamaH ||2||
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA lokAt | 1|1|3|| uktAtiriktAnAM kriyAguNadravyajAtikAla liGgasaMkhyAparimANA'patyavI sAlukasaMyogagurulaghvavarNAkArAdisaMjJAnAM parAnnityaM nityAdantaraGgamantaraGgAccAnavakAzaM balIya ityAdiparibhASANAM ca varNasamAmnAyasya ca lokAd vaiyAkaraNasiddhAntavedinaH sakAzAt siddhirbhavatIti jJeyam / tatra suhRd bhUtvA kiJciducyate yasya sthAne yo bhavati sa tasyAdezaH / yathA ikArAdeH sthAne bhavan yakArAdi-rAdezaH / ata evAdeza: zatruvaditi prasiddhiH / puro varNAnAmabhAvo virAmo'vasAnamiti cocyate / luklup - lopazabdA varNAdarzanavAcakAH / visargayukto'nusvArayuktaH saMyogaparazca hrasva dIrghaplutau ca svarA gururityucyate / visargAnusvArarahiaisiyogapara hrasvaH svaro laghusaMjJako bhavati / ara et - avasAnaM virAmaH syAd varNAnuccAraNaM puraH / yo luka lup ca lopazca varNAdarzanavAcakAH ||3|| dIrghA visargAnusvAra - yuk saMyogaparo guruH / asaMyogaparo hrasvo visargAdyujjhito laghuH ||4|| aredoto guNasaMjJA R i u sthAnabhAvinaH / vRddhisaMjJA smRtA A Ara aidaucca svarasaMbhavAH // 5 // syamaujasaH syurghasaMjJAH puMstriyoH zirnapuMsake / vinA saMbodhanArthaM siM zeSaghuTsaMjJakA amI // 6 // iti / 1 - vi0 vi0 kA0 " yadatra saMjJAnyAyAdi varNAmnAyAdi noditam / tadvaiyAkaraNAdibhyo lokebhyo budhyatAM budhaiH " // 1 // iti siddhahemazabdAnuzAsana laghuprakriyATippaNyAM saMjJAdhikAraH samAptaH /
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ot ete guNasaMjJakAH / A Ara ait aut ityete varNAM vRddhisaMjJakA jJeyAH / a i u R lR ityetatsvarottaraM varNazabde prayukte svasaMjJakAnAmapi grahaNaM jJeyam / yathA - "avarNasyevarNAdinaidodarali' 'tyAdAvavarNavarNAdizabdena sarveSAmevAkArAdInAmIkArAdInAM ca pratyekamaSTAdazAnAM mithaH svasaMjJakAnAM grahaNam / evaM svarAtparato vyaJjanAdvA kArazabdaprayoge sati hrasvAdimAtrasya SaDbhedasya vyaJjanamAtrasyaiva ca grahaNam / yathA akAra ityukte hrasvAkArasya SaDbhedasya kakAra iti prayoge ca kevalasya vyaJjanasya karUpasya grahaNam / ghuDAdisaMjJAstattatkAryAvasare darzayiSyante / iti manUtanalaghu prakiyAyAM saMjJAdhikAraH samAptaH // 10 B atha hemanUtanalaghu prakriyAyAM svarasandhi prakaraNam / samAnAnAM tena dIrgha : | 1| 2|1|| samAnasaMjJa kAnAM varNAnAM tena pareNa samAnena sahitAnAM dIrghaH syAt / atra sahitAnAmityukterdvayoH sthAne eko dIrgho bhavati / 1- yo sahakAryAnvaye sAhityam, pRthagAdeze tu tanna syAt / teneti sUtre sahArthe tRtIyeti bodhyam /
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA evamagre'pi bodhyam / sverahIno varNaH paraM dhAvatItyetattu lokAtsiddham // 11 Asanna : | 7|4|120 / / iha zAstre AsannAnAsannayorekatra prasaGge sthAnAdibhirAsanna eva vidhirbhavati / evaM ca kaNThayayorakArayoH sthAne sthAnenAsanna AkAra eva dIrghaH / evamanyatrApi / daNDAgram, tavAyuH dadhIdam madhUdakam, pitRSabhaH, klRkAraH // RlRti hrasvo vA |1| 2|3|| samAnAnAm RkAre lukAre ca pare hrasvo vA syAt / bAla RzyaH, bAlayaH / kartR RSabhaH, kartRSabhaH / bAla lakAraH, bAlalakAraH / / 1 1 avarNasyevarNAdinaidodarala | 1|2|6|| avarNasya sthAne ivarNo varNavarNavarNaiH paraiH sahitasya krameNa et ot ar ala ityete AdezA bhavanti / takAra uccAraNArthaH / evamanyatrApi / jinendraH, tavehA, gaGgodakam, ma RSiH, maharSiH, tava lakAraH, tavalkAraH // RNe pradazArNavasanakambalavatsara vatsatarasyAr | 12|7|| prAdInAM saptAnAmavarNasya RNazabde pare pareNa 1- dvayoH sthAne dIrdhaikAdeze daND AgramityAdirUpeNa prayogApattimAzaGkayAha - svarahIna iti / 2 - RlRtIti sUtreNa hrasvaH, pakSe'r / hrasvapakSe tu na sandhiH, hrasvavidhAnavaiyarthyApatteriti bodhyam /
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA RkAreNa sahitasya ArityayamAdezo bhavati / aro'pvaadH| prArNam , RNArNam // __ Rte tRtIyAsamAse // 1 // 28 // avarNasya Rtazabde pare pareNa RkAreNa sahitasya sthAne bhArityayamAdezo bhavati tRtIyAsamAse / zItena RtaH zItAta ityAdi // RtyArupasargasya / 1 / 2 / 9 // upasargasya sambandhino'varNasya RkArAdau dhAtau pare pareNa RkAreNa sahitasya sthAne ArAdezo bhavati / sarvApavAdaH // ... SaSThyA antasya / 7 / 4 / 106 // SaSThyA nirdiSTe yatkAryamucyate tat SaSThInirdiSTasyaiva yo'ntyastasya sthAne bhavati na tu samastasya // prAIti, upArchati // aidautsandhyakSarai : / 1 / 2 / 12 // avarNasya sandhyakSaraiH paraiH sahitasya sthAne ait aut ityAdezau bhavataH / tavaiSA, mahA+aizvaryam-mahaizvaryam , tabaudanaH, khaTvaupagavaH // UTA / 1 / 2 / 13 / / avarNasya pareNa UTA sahitasya sthAne 1- nimittanimittinorekatra tRtIyAsamAse satorityarthaH / 2- ArityanuvRtyaiva siddhe Ar prahaNasya Areva yathA syAditi niyamArthatvAt / tena isvo na bhavatti / upsrgaaHprpraapsmnvvnirdurbhivydhisuudtiniprtiprypyH| upa-AGiti viMzatireSa sakhe upasargagaNaH kathitaH kavibhiH // 1 //
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA aukArAdezo bhavati / odapavAdaH / dhautaH, dhautavAn // prasyaiSaiSyoDhoDhyUhe svareNa / 1 / 2 / 14 // prazabdasamba-- ndhino'varNasya eSa-eSya-UDha-uDhi-Uha ityeteSu pareSu pareNa svareNa sahitasya sthAne aidautAvAdezau staH / praiSaH, preSyaH, prauDhaH, prauDhiH, prauhaH // svairasvairyakSauhiNyAm // 1 // 2 // 15 // khaira-svairinakSauhiNItyeteSu zabdeSu avarNasya pareNa svareNa sahitasya sthAne ait aut ityetAvAdezau bhvtH| svairaiH, svairI, akSauhiNI // ___ aniyoge lugeve / 1 / 2 / 16 // niyogo niyamaH, tadabhAvo'niyogo'niyamaH, tadviSaye evazabde pare'varNasyaH lukU syAt / iheva tiSTha / niyoge tu na / ihaiva tiSTha mA gaaH|| __vauSThIto samAse / 1 / 2 / 17 / oSThazabde otuzabde ca pare'varNasya lug vA syAtsamAse / bimboSThI, bimbausstthii| sthUlotuH, sthuulautuH|| __omAGi / 1 / 2 // 18 // avarNasya omi AGAdeze ca pare lag bhavati / aghoGkAraH / A UDhAoDhA, aghoDhA / A ihi ehi, upehi // 1-dhA+UtaH / 2-sva+IraH / ___3-nimittanimittinAvekatraiva samAse ced bhavata ityarthaH /
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA upasargasyAniSedhedoti | 1|2|19|| upasargasambandhinovarNavarjite ekArAdAvokArAdau ca dhAtau pare luka syAt / prejate, parokhati / aniNedhediti kim ? upaiti upaidhate / 14 ivarNAderasva svare yavaralam / / 1 / 2 / 21 // ivarNovarNaRvarNavarNAnAmasve strare pare yathAsaMkhyaM y v r l ityete Adeza bhavanti // adIrghAdvimaikavyaJjane | 3|32|| adIrghAt svarAt parasya r hasvaravarjitasya varNasya sthAne virAme'saMyuktavyaJjane ca pare dve rUpe vA bhavataH, anu yadanyatkArya prApnoti tasmin kRte, pazcAdityarthaH // tRtIyastRtIyacaturthe |1| 3 | 49 || ghuTAM sthAne tRtIye caturthe ca pare tRtIyo bhavati / daddhyatra, dadhyatra / maddhvatra, madhvatra / pittrarthaH pitrarthaH, lu+i=lita // hadirhasvarasyAnu navA | 1|3|31|| svarebhyaH parau yau rephahakArau tAbhyAM parasya rekahakArasvaravarjitasya varNasya sthAne dve rUpe vA syAtAm anu yadanyatkArya prApnoti - tasmin kRte, paJcAdityarthaH / gauryatra, gauyryatra / nAsti, nayyasti // eko'yAy 1|2|23|| ekArakArayoH sthAne svare
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pare yathAsaMkhyam ay Aya ityetAvAdezau bhvtH| ne+ anamna yanam / nai+aka: nAyakaH // . odauto'vAva / 1 / 2 / 24 // okAraukArayoH sthAne svare pare yathAsaMkhyam av Av ityetAvAdezau bhvtH| lo+anam lavanam / lau+aka:=lAvakaH // vyakye / 1 / 2 / 26 // okAraukArayoH sthAne kyavajite yakArAdau pratyaye pare yathAsaMkhyamab Ava ityetAvAdezo bhavataH / gavyati / nAvyati / svare vA / 1 / 3 / 24 // avarNa-bho-bhago-adhobhyaH parayoH padAnte sthitayorvakArayakArayoH svare pare lug vA bhavati, luki satyAM ca na sandhiH / ta AgatAH, tyaagtaaH| tasmA idaM, tasmAyidam / paTa iha, paTaviha / vRkSA iha, vRkssaavih| svare vAna'kSe shs29|| gorokArasya padAnte sthitasya svare pare ava ityakArAnta Adezo vA bhavati, sa cetsvaro'kSazabdastho na bhavati / pakSe yathAprAptam / / edotaH padAnte'sya luka / / 2 / 27 // padAntasthAbhyAmedobhyAM parasyAkArasya lugU bhavati / gakAMgresa, mo'nam / gavezaH, gviishH|| 1-atrA'sandhau sati go agramityevamapi rUpamiti rUpatrayam / 2-vakAralope ga Iza ityapi /
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA govo |1| 2|28|| gorokArasya padAntasthasyAkSazabde pare saMjJAyAmava ityAdezo bhavati / gavAkSaH // indre | 1|2 / 30 gorokArasya padAntasthasyendrasthe svare pare ava ityAdezo bhavati / gavendreH // // iti manUtanalaghu prakriyAyAM svarasandhiprakaraNam || // athAssandhiprakaraNam // vAvyasandhiH | 1|2|31|| padAntasthasya gorokArasya akAre pare sandhirvA bhavati / go agram / go ajinam // 16 luto'nita | 1|2|32|| itizabdavarjite svare pare plutossandhirbhavati / sandhi na bhajata ityarthaH / devadatta 3 atra nvasi / itau tu - suzloketi / 1 3 IdUded dvivacanam | 1|2|34|| It Ut et ityevamantaM dvivacanaM svare pare sandhibhAg na bhavati / munI iha, sAdhU etau, mAle ime, pacete imau // ado mumI | 1|2| 35 || adas zabdasambandhinau mumI 1 - " indre pare saMjJAyAM ca nityami" tyevaM vacanaM tvavicAritAbhidhAnam, saMjJAyAmapi 'gornAmnItyAdinA akSazabde pare / evadeza vidhAnAditi draSTavyam / 2 - sandhikAryAbhAva ityarthaH / 3 - suzloka 3 itIti sthite 'avarNasyeM' tyedAdezaH /
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA ityetAvasandhI bhavataH / amumuIcA | amI azvAH | cAdiH svaro'nAG | 1|2|36|| AivarjitazvAdigaNapaThito'vyayasaMjJakaH svaraH svare paressandhirbhavati / a apehi, i indraM pazya, u uttiSTha, A evaM nu tat / anAGiti kim ? oSNam, ehi // 17 odantaH | 1|2|37|| odantazcAdiH svare pare asandhirbhavati / aho atra // sau navetau | 1|2|38|| sinimitta odanta itau pare'sandhirvA bhavati / paTa iti / pakSe yathAprAptam || 1 hrasvo'pade vA |1| 2|22|| ivarNAdInAmasve svare pare hrasvo vA bhavati na cettau nimittanimittinAvekatra pade bhavataH / dadhi atra, madhu atra / apade iti kim ? nadyau, vadhvau // // itizrI manUtana laghuprakriyAyAmasandhiprakaraNam // dhAtoH kvipi tRtIyaikavacane rUpamidam / 1 - adas pUrvakA 2 - A uSNam, A ihi iti ca cchedaH / atra zlokaH / " ISadarthe kriyAyoge maryAdAbhividhau ca yaH / etamAtaM GitaM vidyAd vAkyasmaraNayoraGit" // iti / 3 - avAdeze vakAralope ca 'paTa iti' lopavikalpe ca 'paTavitI' ti / 5 (r)
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA // athavyanamasandhiprakaraNam // 'dhuustRtIyaH / 2 / 1176 // padAnte dhuTAmAsanastRtIyo bhavati / vaagiishH|| tRtIyasya paJcame / 13 / 1 // padAnte vargatRtIyasya vargapazcame pare anunAsiko vA bhavati / vAGmadhurA / bAga madhurA // ___ 'pratyaye ca / 1 / 332 // padAnte vargavRttIyasya sthAne vargapazcamAdau pratyaye pare'nunAsiko bhavati / vAGmayam // tato hazcaturthaH / 133 // padAnte vargatRtIyAtparasya hakArasya sthAne pUrvasavargazcaturthoM vA bhavati / vAgdhInaH. vAya honaH / taddhitam , tahitam // no'prazAno'nusvArAnunAsikau ca pUrvasyA'dhuTpareM / 1138 // padAnte prazAnvarjazabdasambandhino nakArasya sthA caTateSuH sadvitIyeSvacaTpareSu parato yathAsaMkhyaM za Sa s ityete AdezA bhavanti, pUrvasyA'nusvArAmamo'nunAsikAdezazca krameNa bhavataH / bhavAMvarati, bhavA~zcarati / bhavAMzchekaH, bhavaoNzchekaH / bhavAMSThIkate, bhavA~STIkate / bhavAMSThakAraH, bhvaasstthkaarH| bhavAMstarati, bhavA~starati / bhavAMsthuGati, bhavA~Iti / aprazAniti kim ? pravAn tarati // ssaTi samaH / 1 / 312 // samityetasya ssaTi pare 1-anunAsikAtpazcAd dvitvam-vAG madhurA /
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghupakiyA . 19 sakArAntAdezo bhavatyanukhArAnunAsikau ca pUrvasya / saMskartA sa~skartA // dviH kAlaH kAni saH | 1|3|11|| dviruktasya kAnaH kAni pare sakArAntAdezo bhavati, anusvArAnunAsikau ca pUrvasya / kAMskAn, kaskAn // tau mumo vyaJjane strau |1|3|14|| mu ityAgamasya padAntasthasya ca makArasya vyaJjane pare tasyaiva svau tAvanusvArAnunAsika krameNa bhavataH / tvaM karoSi tvaGkaroSi / tvaM cAruH, tvaJcAruH / tvaM TIkase, tvaNTIkase / tvaM tarasi vntrsi| tvaM pacasi tvampacasi / saMgataH, saMyyataH // mnAM dhuDvarge'ntyo'padAnte | 1|3|39|| apadAntasthAnAM makAranakArANAM ghuTTasaMjJake varge pare tasyaivA'ntyo'nu bhavati / gantA, zaGkitA, kampitA // ziDhe'nusvAraH : | 1|3|40|| apadAntasthAnAM nAM sthAne ziTi ikAre ca pare anusvArAdezo bhavati atu / puMsi, yazAMsi / vAt zrara iti sthite naH zivaH | 1|3 | 19 // padAntasthasya nakArasya sthAne 1 - svetyanunAsikasyaiva vizeSaNaM cobhyam /
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA zakAre pare cc ityAdezo vA bhavati / zc iti saMyogAvayavazcet zakAro na bhavati / bhavAJcU zUra iti jAte prathamAdadhuTi zazchaH / 1 / 3 / 4 // padAnte prathamAtparasya zakArasya sthAne adhuTi pare chakArAdezo vA bhavati / bhavAJca chUra iti jAte dhuTodhuTi sve vA / 1 / 3 / 48 // vyaJjanAt parasya dhuTo dhuTi sve pare lug vA bhavati / bhavAJchUraH, bhavAJcchUraH, bhavAJc zUraH, bhavAJ shuurH| ___NoH kaTAvantau ziTi navA / 1 / 3 / 17 / / padAntasthayorDakAraNakArayoH ziTi pare krameNa k TU ityetAvantau vA bhavataH / prAGgakchete, prAGkote, prADUzete / sugaNchete,. mugaNTote, sugaNazete // hUsvAda GaNano dve / 1 / 3 / 20 // hrasvAtpareSAM padAntasthAnAM pan ityeSAM varNAnAM sthAne svare pare dve rUpe bhvtH| kruGAste, sugaNNiha, pacanAste // DnaH sA tso'zvaH // 13 // 18 // padAntasthAd DakArAnakArAcca parasya sakArasya sthAne ts ityAdezo vA bhavati / zca saMyogAvayavazcet sakAro na bhavati / SaDtsIdanti, 1-asya sUtrasyA'trAnullekhastu nyUna iti spaSTameva / 2-sUtre DakAranirdezAnna prathama iti bodhyam / tavargasyeti Tavargo'pi na, padAntAhavargAditi niSedhAt /
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 21 AAAAAAAA haimanUtanalaghuprakriyA paiTsIdanti / bhavAntsAdhuH, bhavAn sAdhuH // svarebhyaH / 1 / 2 / 30 // svarAtparasya chakArasya dve rUpe bhavataH // aghoSe prathamo'ziTaH / 1 / 3 / 50 // ziDvarjasya dhuTaH sthAne'ghoSe pare prathamo bhavati / devacchatram , gacchati // anAGmAGo dIrghAkhA chaH / 13 / 28|| AGmAG varjitapadasambandhino dIrghAtpadAntasthAtparasya chakArasya dve rUpe vA bhavataH / kanyAcchatram , kanyAchatram // ____ plutAdvA / 1 / 3 / 29 // padAntasthAd dIrghasthAnAtplutAtparasya chakArasya dve rUpe vA bhvtH| Agaccha mune 3 cchatramAnaya, Agaccha mune 3 chatramAnaya / AGmAGvarjanAttatonityameva-AcchAyA, mA cchidat / / tavargasya zcavarga-STavargAbhyAM yoge caTavargoM 11360 // tavargasya sthAne zakAracavargAbhyAM yoge cavargaH, SakAraTavargAbhyAM yoge ca TavargaH syAt / tacchAstram , tac zAstram / taccAru, peSTA, taTTIkate // sasya zaSau / 1 / 3 / 61 // sakArasya sthAne zakAracavargAbhyAM yoge zakAraH, SakAraTavargAbhyAM yoge ca SakAro bhavati / 2-sasya zaSAviti na pravartate, padAntATTavargAditi niSedhAt /
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 haimanUtanalaghuprakriyA vRzcati, mejati, sapiSu // na zAt / 1 / 3 / 62 // sakArAtparasya tavargasya sthAne cavargoM na bhavati / aznAti, praznaH // pdaantaahvrgaadnaamngriinvteH|1|3|63|| padAntasthAdRvargAt parasya nAm nagarI navati sambandhivarjitasya tavargasya TavargaH sasya pazca na syAt / SaNnayAH, pasu / anAmnagarInavateriti kim ? SaNNAm , paNNagaryaH, SaNNavatiH / / Sitavargasya / 1 / 3 / 64 // padAntasthasya tavargasya sthAne SakAre pare TavargoM na bhavati / tIrthakRt poDazaH zAntiH / bhavAn SaNDaH // udaH sthA-stambhaH saH / 1 / 3 / 44 // udaH parayoH sthAstambhayoH sakArasya lug bhavati / utthAtA, uttambhitA / lilo / 1 / 3 / 65 // padAntasthasya tavargasya sthAne lakAre pare lau bhavataH / nakArasya sAnunAsiko la~kAro'nyasya niranunAsiko lakAra iti vivekH| tallunAti, bhavAlalunAti // iti vyaJjanasandhiH // 1-masjatIti sthite zakArAdeze tRtIyastRtIyetyAdinA tRtIyatvaM bodhyam / 2-sarpisa su iti sthite sakArasya rutvam , tasya zaSase ityAdinA satvam , supaH Satvam , tato'nena pUrvasakArasya Satvamiti bodhyam / 3-tRtIyasyetyAdinA paJcamatvam / 4-SaSa Amiti sthite nAmAdezaH / SakArasya tRtIyaH, nakArasyA. nena NakAraH / tataH pUrvasya tRtIyasya pratyaye ceti paJcamaH /
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ AMMAMAMAHA haimanUtamalaghuprakriyA // atha rephasamdhiprakaraNam // kam cAruriti sthite- . so ruH / 2 / 1172 // padAntasthasya sakArasya rurAdezI bhavati / ukAra ita / kara cAruriti jAte__ caTate sadvitIye / 1 / 3 / 7 // padAntasthasya rephasya caTateSu sadvitIyeSu pareSu yathAsaMkhyaM z S s ityAdezA bhavanti / kazcAruH, antazcarati / karachAdayati, kaSTIkate, kaSThakAraH, kastarati, kasthuDati, punaSTIkate, antastarati // zaSase zaSasaM vA / 1 / 3 / 6 // padAntasthasya rephasya zavaseSu pareSu yathAsaMkhyaM zaSasa ityAdezA vA syuH|| . ra padAnte visargastayoH / 1 / 3 / 53 // padAntasthasya rephasya sthAne visargAdezo bhavati virAme aghoSe pare ca / karazete, kaH zete / kaSSaNDaH, kaH SaNDaH, kassAdhuH, kaH sAdhuH // . rakakhapaphayoH k)(pau|1|3|5|| padAntasthasya rephasya kakhayoH paphayoH ca parayoH yathAsaMkhyaM - ka )( pau jihvAmUlIyopadhmAnIyau Adezau vA bhavataH / kax karoti, kaH karoti, ka khanati, kaH khanati / ka ) 1-atra sUtre rephasAmAnyagrahaNa na tu roreveti bodhyam / evamagre'pi / 2-klIbaH /
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 haimanUtanalaghuprakriyA pacati, kaH pacati, ke )( phalati, kaH phalati // khyAgi / 1 / 3 / 54 / padAntasthasya rephasya khyAdhAtau pare visarga eva bhavati / kaH khyAtaH, punaH khyAti // ziTyaghoSAt / 1 / 3 / 55 // aghoSAtpare ziTi parataH padAntasthasya rephasya visarga eva bhavati / kaH psAti, paruSaH srukH|| vyatyaye lugvA / 1 / 3 / 56 // ziTaH pare'ghoSe parataH padAntasthasya rephasya lugvA bhavati / puna spRzati, puna: spRzati / ka skhalati, kaH skhalati / cakSuzcyotati, cakSuH zyotati // avarNabhobhagoagholuMgasandhiH / 1 / 3 / 22 // avarNAd bhobhagoaghobhyazca parasya padAntasthasya roghoSavati pare luga bhavati, sa ca sandhenimittaM na bhavati / zramaNA gacchanti / bhos bhagos aghos iti sakArAntA nipAtAH / bho gacchasi, bhago hasasi, agho yAhi // royaH / 1 / 3 / 20 // avarNabhobhagoaghobhyaH parasya padAntasthasya roH sthAne svare pare yakArAdezo bhavati / ke Aste, kayAste / bho atra, bho yatra / bhago atra, bhago yatra / agho atra, agho yatra // 1-khaDgamuSTiH / 2-bhagavannityarthaH / / 3-aghavannityarthaH / 4-svare veti yakAralopo'sandhizca /
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA 25 ghoSavati 1 / 3 / 21 // ataH parasya padAntasthasya roH sthAne ghoSavati pare ukAro bhavati / lugapavAdaH / dharmo jayati / roriti kim ? prAtargacchati // ato'ti roruH | 1|3|20|| akArAtparasya padAntasthasya roH sthAne akAre pare ukArAdezo bhavati / ko'tra, ko'rthaH // rore lugdIrghazcAdidutaH | 1 | 3 | 49 || rephasya rephe pare lugbhavati, akArekArokArANAM cA'vyavahitapUrvANAM dIrgho bhavati anu / punA ramate, munI rAjate, paTU rAjA / anviti kim ? jino rojate // ro lupyari |2| 1 | 75 || ahan zabdasya syAdilupi satyAM padAnte rephavarjite varNe pare ro'ntAdezo bhavati / zerapavAdaH / aharadhIte / ahargaNaH / arIti kim / ahorUpam // 1 - avarNa bho ityAdinA vihitaluko'pavAda ityAzayaH / 2- atra pUrvamutve rephalopAbhAvaH / anvityasyAbhAve tu paratvAdrephalopa eva syAt / atra vi0 vi0 kArikA " sAmAnyazAstrato nUnaM vizeSo balavAn bhavet / pareNa pUrvabAdho vA prAyazo dRzyatAmiha' / / iti / atra dharmo jayatItyAdyuddezena pUrvArdhaH, jino rAjate ityAdyuddezena cottarAdhe ityAbhAti / zAstrakRttu 'anu' ityadhikaroti / tadetatsamAlocanIyaM tajjJaiH / / 3 - ahna iti tvam, tata utvamotvaM ca /
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimantanalaghuprakriyA anH|2|1|74|| aham zabdasya padAnte rUrityayamAdezo bhavati / he dIrghAho nidAgha ! / ahobhyAm // vaa'hrptyaadyH|1|3|58|| aharpatyAdayaH zabdAH yathAsaMkhyamakRtavisargAH kRtotvAbhAvAzca vA nipaatynte| aha. patiH, aha - patiH, ahHptiH| he pracetA rAjan ! / he praceto rAjan ! // etadazca vyaJjane'naganasamAse // 1 // 3 // 36 // etadastadazca parasya seyaMcane lugU bhavati, aki nasamAse ca sati na bhavati / eSa dadAti, sa gacchati / anagnasamAsa iti kim ? eSakaH karoti, aso yAti // tadaH seH svare pAdArthA / 1 / 345 // tadaH parasya seH svare pare lugU bhavati, sA cetpAdapUraNI bhavati / saiSa dAzarathI rAmaH / pAdArtheti kim ? sa eSa bharato rAjA // na sandhiH / 1 / 3 / 52 // virIme sandhirna bhavati / dadhi atra, te AhuH / jinaH jayati / saMhitAyAM tu sandhireva / sA ca 1-pulliGge lubabhAvAd ro lupIti na pravartate / 2-atra virAmo vilambenoccAraNa bodhyam / ardhamAtrAdhikakAlavilambAbhAve tu virAmo neSyate / ayameva virAmAbhAvaH saMhitetyucyate /
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaMdhuprakriyA "saMhitaikapade nityA, nityA dhAtUpasargayoH / / nityA samAse vAkye tu sA vivakSAmapekSate // iti // iti rephasandhiH , // atha svarAntapulliGgaprakaraNam / / adhAtuvibhaktivAkyamarthavannAma / 1 / 1 / 27 // dhAtuvibhaktyantavAkyavarjitamarthavad yacchandarUpa tanAmasaMjJaM bhavati // styAdivibhaktiH / 1 / 1 / 19 // syAdayastyAdayazca pratyayAH supsyAmahiparyantA vibhaktisaMjJakA bhavanti // - syaujasamauzasTAbhyAMbhisGebhyAMbhyasGasibhyAMbhyasGasosAMjhyossupAM vayI trayI prathamAdiH / 1 / 1 / 18 // syAdInAM pratyayAnAM trayI trayI yathAsaMkhyaM prathamAdvitIyAtRtIyAcaturthIpaJcamISaSThIsaptamIsaMjJA bhavati / tadyathA-si au jasiti prathamA, am au zasiti dvitIyA, TA bhyAm bhisiti tRtIyA, De bhyAm bhyasiti caturthI, usi bhyAm bhyasiti paJcamI, Gas os Amiti SaSThI, Di os sup iti saptamI / ikAra-jakAra-zakAra-TakAra-ukAra-pakArA itsaMjJakA anubndhaaH| tatra devazabdAnAmasaMjJAyAM prathamaikavacane sAvanubandhazabdalope deva-s iti sthite,1-kvacid vyapekSAmiti pAThaH, sa tu na manojJaH / vAkye vivakSAdhInA saMhitetyAzayaH / 2-tatra pratyekaM kramaza ekavacana-dvivacana-bahuvacana-saMjJA jJeyAH /
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 haimanUtanalaghuprakriyA tadantaM padam |1|1|20||syaadyntN tyAdyantaM ca zabdarUpaM padasaMjJa syAt / rutvavisagauM, devH| dvivacane-devauM' / bahuvacane-deva asiti sthite__ ata AH syAdau jasbhyAmye / 1 / 4 / 1 // syAdau jasi bhyAmi yakArAdau ca pare akArasya AkAro bhavati / samAnadIrghaH / devaaH|| samAnAdamo'taH / / 4 / 46 // samAnAtparasya amo'kArasya luga bhavati / devam , devau / dvitIyAbahuvacane deva asiti sthite zaso'tA sazca naH puMsi / 1 / 4 / 49 // zaso'kAreNa saha samAnasya dIrghaH, tatsanniyoge ca pulliGgaviSaye zasaH sakArasya nakAro bhavati / devAn / tRtIyaikavacane deva A iti sthite TAGasorinasyau / 1 / 4 / 5 // akArAtparayoH syAdyoH TAGasoH sthAne yathAsaMkhyamina-sya ityAdezau bhavataH / devena, devAbhyAm / deva bhis iti sthite bhisa ais / 1 / 4 / 2 // akArAtparasya syAderbhisaH sthAne aisityAdezo bhavati / devaiH / caturyekavacane deva 'e iti sthite1-aidaudityauH / 2-ata A ityAtvam /
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 29 DeGasyoryAtau | 1|4|6|| akArAtparayoH syAde -- GasyoryathAsaMkhyaM ya At ityAdezau bhavataH / devAya / devAbhyAm / deva bhyasiti sthite e bahubho | 1|4| 4 || bahuvacane sakArAdau bhakArAdau osi ca syAdau pare akArasya ekArAdezo bhavati / devebhyaH // virAme vA / 1 / 3 / 51 // birAmasthasya ziDUvarjasya dhuTaH prathamo vA syAt / devAt, devAd / devAbhyAm, devebhyaH / devasya / devayoH / SaSThIbahuvacane deva Amiti sthite T hrasvApazca | 1|4|32|| hrasvAntAdAvantAtstrIliGgAdIdUdantAcca parasya Ama: sthAne nAmityAdezo bhavati / deva nAmiti sthite dIrgho nAmyatisucatasRSaH 1|4|47 // tisRcatasRSakArAntarephAntavarjazabda sambandhinaH samAnasya syAdau nAmi pare dIrgho bhavati / devAnAm / deve devayoH / saptamIbahuvacane deva iti sthite d bahubhosItyetve deve su iti jAte -- nAmyantasthAkavargAtpadAntaH kRtasya saH zinAntare'pi | 2|3 | 15 || nAmino'ntasthAyAH kavargAcca parasya 1-ata A ityAtvam / 2- AdAdeze samAnadIrghe dhuTastRtIya iti tRtIyatvam / 3 - TAGasoriti syAdezaH / 4- ehusbhosItyetve ayAdezaH /
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA padamadhye sthitasya kRtasya sakArasya sthAne So avati, ziTA nakAreNa ca vyavadhAne'pi bhavati / deveSu / sambodhane prathamaikavacane deva s iti sthite___ adetaH syamonukU / 111 // 44 // akArAntAdekArAntAbaca sambodhane sestadAdezasyA'mazca lugbhavati / deva ! devau ! devAH / evaM jinasiddhabudhAdayo'krAntAH pulliGgAH / sarvAdiSu vizeSaH / sarva, vizva, ubha, ubhayaT, anya, anyatara itara, Datara, Datama, tva, tvat, nema, samasimau sarvArthoM; pUrvaparAvaradakSiNottarAparAdharANi vyavasthAyAm , svamajJAtidhanAkhyAyAm , antaraM bahiyoMgopasaMvyAnayorapuri, tyad , tad, yad , adas , idam , etad, eka, dvi, yuSmad , bhavatu, asmad , kim , ityasaMjJAyAM sarvAdiH / sarvaH savauM / jasa iH / 1 / 4 / 9 // sarvAderakArAntasya sambandhino jasaH sthAne ikAra Adezo bhavati / sarve, sarvam , savauM, sarvAn // ravarNAtroNa ekapade'nantyasyA'lacaTatavargazasAntare / 2 / 3 / 63 // rephaSakAraRcarNebhyaH parasyAnantyasya prakArasya rekAkAraNaireva saukApAdevamAnasya jo bhavati, 1-sambodhamAbhivyaktaye he aye re ityAdizabdaprayogo'pi prAg bhavati yathA-he. deva iti / 2-pratyayasyeti parimAjhyA sarvasyAdezo bodhyaH /
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA na cennimittanimittinorantare lakAra-cArga- Tavarga-tavargazakAra - sakArA bhavanti / lAdIn vihAya zeSavarNavyavadhAne'pi bhaktItyarthaH / sarveNa / ekapade iti kim ? agnirnayati 1 anantyasyeti ? sarvAn / lAdivarjanaM kim ? viralena, arcanam, kirITena, kIrtanam razanA, rasanA / srvaa| bhyAm, sarvaiH // 31 sarvAdeH smaismAtau | 1|4|7|| sarvAderakArAntasya sambandhino DeDasyoryathAsaMkhyaM smai smAt ityAdezau bhavataH / sarvasmai, sarvAbhyAm sarvebhyaH / sarvasmAt sarvasmAda, sarvAbhyAm sarvebhyaH / sarvasya, sarvayoH / SaSThIbahuvacane sarva Amiti sthite- avarNasyAmaH sAm | 1|4 | 15 || avarNAntasya sarvAdeH sambandhinaH SaSThIbahuvacanasyAmaH sthAne sAmityAdezo avati / etve patve ca sarveSAm / saptamyekavacane sarva i iti sthite -- " : smin | 1|4| 8 || sarvAderakArAntasya sambandhinaH sAmyekavacanasya De: sthAne sminnityAdezo bhavati / sarvasmin sarvayoH, sarveSu / he sarve ! he sarvo, he sarve ! // navabhyaH pUrvebhya ismAt smin vA // 114 // 16 // 1- padAnte tRtIyatvaM vikalpena prathamatvaM bodhyam /
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pUrvAdibhyo navabhyo jasUGasiGInAM yathAsaMkhyaM i-smAt smin ityAdezA vA bhavanti / pUrve, pUrvAH / pUrvasmAt , pUrvasmAd, pUrvAt , pUrvAd / pUrvasmin, pUrve / pUrva, para, avara, dakSiNa, uttara, apara, adhara, stra, antara iti nava pUrvAdayaH / zeSaM sarvavat / evaM parAdInAmapi // nemArdhaprathamacaramatayAyAlpakatipayasya vA / 1 / 4 / 10 // nemAdInAm akArAntAnAM sambandhino jasaH sthAne irvA bhavati / neme nemaaH| zeSaM sarvavat / tayAyau pratyayau / tatastadantA grAhyAH / dvitaye, dvityaaH| tritaye, trityaaH| dvaye, dvayAH, traye, trayAH / zeSaM devavat // dvande vA / 1 / 4 / 11 // dvandvasamAse vartamAnasyAkArAntasya sarvAdeH sambandhino jasaH sthAne iyaM bhavati / pUrvottare, pUrvottarAH // na sarvAdiH / 14 / 12 // dvandva samAse sarvAdiH sarvAdirna bhavati / pUrvottarAya / zeSaM devavat // tIyaM DiskArye vaa| 1 / 4 / 14 // tIyapratyayAntaM nAma siGasaGInAM kArye kartavye vA srvaadirbhvti| dvitIyasmai, dvitIyAya / dvitIyasmAt , dvitIyasmAd , dvitIyAt , 1-dvAvayavAvasyetyarthe tayapratyayaH / evaM tritaya ityatrApi / dvaya ityatra tvaya pratyayaH / evaM trayaH /
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA / dvitIyAd / dvitIyasmin , dvitiiye| zeSaM devavat / evaM tRtIyasmai, tRtIyAyetyAdi / ubhazabdo nityaM dvivacanAntaH / ubhayazabdasya ca dvivacanaM nAsti / ubhau 2, ubhAbhyAm 3, ubhayoH 2 / ubhayazabdasyaikavacanabahuvacanayoH sarvazabdavad rUpANi // mAsanizAsanasya zasAdau lugvA / 2 / 1 / 100 // mAsa-nizA-Asana ityeSAM zasAdau syAdau pare lugantAdezo vo bhavati / mAsaH, mAsAn , mAsA, mAsena // nAma sidayavyaJjane / 1 / 2 / 21 // siti pratyaye yavajavyaJjanAdau ca pare pUrva nAma padasaMjJaM bhavati / mAbhyAm / mAsAbhyAm / sarvavibhaktiSu vA lugiti mate prathamaikavacanAdAvapi mAH mAsaH // ___ dantapAdanAsikAhRdayAmRgyUSodakadoryakRcchakRto dutpannashRdasanyUSannudandoSanyakaJzakan vA / 2 / 11 101 // danta, pAda, nAsikA, hRdaya, asaj , yUSa, udaka, dos , yakRt , zakRt , ityeSAM dazAnAM zabdAnAM sthAne zasAdau syAdau pare yathAsaMkhyaM dat, pad , nas, hRd , asan., guSan , udan , doSan , yakan , zakan , ityete dazAdezA 1-SaSThayA'ntasyeti paribhASayeti bodhyam / 2-lugantAdeze padasaMjJAyAM rutve avarNabho iti roluMki rUpam / 3-lugantAdeze dIrghaDyAbiti silope rUtve visarge ca rUpam / ..
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 haimanUtanalaghuprakriyA vA syuH / dataH, dantAn / datA, dantena / dayAm , dantAbhyAm / dadbhyaH, dntebhyH| datAm , dantAnAm / datsu, danteSvityAdi / padaH, pAdAn / padA, pAdena / padbhyAm , pAdAbhyAmityAdi // ___ano'sya / 2 / 1 / 108 // ano'kArasya DIpratyaye syAdyaghuTsvarAdau ca pare lug bhavati / yUSNaH, yUSAn / yUSNA, yUSeNa // nAmno no'nhH| // 1191 // padAnte vartamAnasya anazabdavarjitasya nAmno nakArasya lug bhavati / gRSabhyAm yUSAbhyAm // I jau vA / 2 / 11109 // ano'kArasya IkAre Dau ca lugvA bhavati / gRSNi, yUSaNi yUSe / ityadantAH / - vizvapAH, vizvapau, vishvpaaH| vizvapAm // __lugaato'naapH| 2 / 1 // 107 // Apa varjitasyAkArasya DIpratyaye syAdyaghuTsvarAdau ca lag bhvti| vizvapaH, vizvapA, vizvapAbhyAm / he vizvapAH / hAhaH hAhAbhyAm / evamanye' pyAdantAH pulliGgAH / muniH|| ... iduto'strerIdUt / 1 / 4 / 21 // strIzabdavarjasyedanta 1-nAma siditi padatve tRtIyatvam / 2-ravarNAditi NaH / 3-nAma sidayiti padatvena lopaH / AtvaM tu na, nalopAsattvAditi bodhyam // 4-hAhAzabdaH /
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA syodantasya ca autA saha yathAsaMkhyamIt Ut ityAdaizau bhavataH / munI // jasyedot / 114 // 22 // idantasyodantasya ca jasi pare yathAsaMkhyamet ot ityAdezau bhvtH| munyH| munim , munIn // TaH puMsi naa| 1 / 4 / 24 // idantAdudantAcca parasya tRtIyaikavacanasya TA ityasya sthAne puMliGge nA ityAdezo bhavati / muninA, munibhyAm , munibhiH // Dityaditi / 114 / 23 // aditi Giti syAdau pare idantasyodantasya ca krameNa et ot ityAdezau bhvtH| munaye / munibhyaH // edodA siGaso rH| 1 / 4 / 35 // et ot ityAbhyAM parayoGasiGasoH sthAne rephAdezo bhavati / sUtre raityakAra uccAraNArthaH / muneH / munyoH munInAm / ___Gi Dau / 1 / 4 / 25 // idantAdudantAcca paro GiH Gaubhavati // ddityntysvraadeH|2|1|14|| sabhiviSTAnAM svarANAM 1-yasya dai ityAdyAdezo na bhavati tasmin Giti Ge Gasi Das GisvarUpe syAdAvityarthaH / 2-pratyayasyeti srvsyaadeshH| 3-tadantaM padamiti padatve rutve raH padAnta iti visrgH||
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 manUtana laghu prakriyA yo'ntyaH svarastadAdeH zabdarUpasya Diti pare lug bhavati munau muniSu // hrasvasya guNaH | 1|4|4|1|| sambodhane varttamAnastha hrasvAntasya sinA saha guNo bhavati / he mune ! / evaM yatikavi - ravi - prabhRteyaH / sAdhuH, sAdhU, sAdhavaH, sAdhum, sAdhUn / sAdhunA, sAdhubhyAm sAdhubhiH sAdhave, sAdhubhyaH / sAdhoH, sAdhvoH / sAdhUnAm / sAdhau, sAdhuSu / he sAdho ! | zeSaM munivat / evaM guru- bhAnuprabhRtayaH // 1 RduzanaspurudaMzo'nehasazca se rDA | 1|4|84 | RkArAntAd uzanas- purudaMzas - anehas ityetebhyaH sakhyurikArAntAcca parasya zeSasya seH sthAne DAM ityAdezo bhavati / sakhA / sukhA // sakhyurito'zAvait | 1|4 |83 || sakhizabdasyekArAntasya zivarjite zeSe ghuTi pare aikArAntAdezo bhavati / sakhAyau, susakhAyau / sakhAyaH / sakhAyam / sakhIna // na nA videt | 1|4|27|| kevalAtsa khizabdAtpatizabdAcca parasya TAvibhakternAdezaH, Diti pare ekArazca na 1 - atra atistrizabdamapyudAharanti tannAtIvopayogItyupekSitaM bodhyamiha / 2- DityantyetIkAralopaH / 3 - sarvatra idantasakhizabdAntADAdezaH / evamaidAdezo'pi /
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 haimanUtanalaghuprakriyA bhavati / sakhyA, sakhye / kevaleti kim ? susakhinA / susakhaye // khitikhItIya ura / 1 / 4 / 36 // khi-ti-khI-tIetatsambandhina ivarNasthAnAd yakArAtparayoH GasiGasoH sthAne urAdezo bhavati / sakhyuH / susakhe // kevlskhipterauH| 1 / 4 / 26 // kevalAbhyAM sakhipatibhyAmidantAbhyAM parasya H sthAne au ityAdezo bhavati / sakhyau / susakhau / zeSa munivat / patyA, patye, patyuH / patyau / zeSaM munivat / kevaletyeva / munipatinA, munipteH| munipatau / sarva munivadeva / dvizabdo nityaM dvivacanAntaH // AderaH / 2 / 4 / 41 // dvizabdAntaM yAvat tyadAdI nAma: ntyasya svasambandhini syAdau tasAdau ca pare akArAdezo bhavati / dvau, dvAbhyAm , dvayoH / svasambandhinIti kim ? priyadviH / zeSaM munivat / trizabdo nityaM bahuvacanAntaH / trayaH, trIn , tribhiH, tribhyH|| vestrayaH / // 4 // 34 // AmaH sambandhinastrizabdasya trayAdezo bhabati // anekavarNaH sarvasya / 7 / 4 / 107 // anekavarNa AdezaH SaSThyA nirdiSTasya sarvasya sthAne bhavati / trayANAm / AmaH 1-Gityadityasya na nA Gidediti niSedhe ivarNAderiti yAdeze pazcAdura /
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 haimanUtanalaghu prakriyA sambandhina iti kim ? priyatrINAm / triSu / katizabdo nityaM bahuvacanAntaH // DatiSNaH saMkhyAyA lup / 1 / 3 / 54 // itipratyayAntAyAH SakArAntAyA nakArAntAyAzca saMkhyAyAH sambandhinosolupa bhavati / kati katibhiH, katibhyaH, katInAm, katiSu / svasambandhinoreva teneha na / priyaketayaH, priyakatIn / evaM yatitatizabdau / nIH // dhAtori varNovarNasyeyuva svare pratyaye | 2|1|40|| dhAtusambandhinaivarNasyovarNasya ca sthAne svarAdau pratyaye pare yathAsaMkhyamiy uv ityAdezau bhavataH / niyau,' niyaH / niyam, niyaH / niyA, nIbhyAm nIbhiH / niye nIbhyaH / niyaH, niyoH, niyAm // niya Am | 2|4|51 || niyaH parasya Ge: sthAne AmityAdezo bhavati / niyAm, nISu, heM nIH / lUzabdo nIzabdavat / senAnIH // kvivRtterasudhiyastau | 2|1|58 || kvivantenaiva yaH sudhIzabdavarjitaH samAsastatsambandhino dhAtorivarNo varNasya 1 - atra hi priyakatisambandhinau jas zasau na tu katizabdasambandhinAviti lag na bhavati / 2-atra nAmatvAtsyAdayaH, dhAtutvAcceyAdayaH, evamanyatrApi bodhyam / " kvivantA dhAtutvaM nojjhanti nAmatvaM ca pratipadyante" iti siddhAntAt /
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA sthAne svarAdausyAdau pare yathAsaMkhyaM yakAravakArAdezau bhvtH| senAnyau, senAnyaH / senAnyam , senAnyA / senAnyAm , senAnISu / he senaaniiH| evaM grAmaNyAdayaH / sudhIzabdo nIzabdavat / mulUH / sulli / zeSaM senAnIvat / evaM khalapU -prabhRtayaH / inbhuuH| dRnpunarvarSAkArairbhuvaH / 2 / 1159 // dRn-punar-varSA-kAra-etatpUrvasya vibantabhUdhAtoruvarNasya sthAne svarAdau syAdau pare vakArAdezo bhavati / dRnbhvau / dRdhi / zeSa senAnIvat / punarbhUH / varSAbhUH / zeSaM inbhUvat / etatpUrvasyaiva bhUdhAtoH vivantasya vo nA'nyasya, teneha na- svayambhuvau / zeSaM lUvat / yavakrIH // saMyogAt / 2 / 1152 // dhAtusambandhina iva!syovarNasya ca dhAtusambandhina eva saMyogAtparasya sthAne svarAdau pratyaye pare iyuvAdezau bhavataH / khorpvaadH| yatrakriyau / yavakriyi / zeSaM nIvat / evaM kaTaghU-prabhRtayaH / unI / unnyaH / unyAm / mushriiH|| veyuvo'striyaaH|1|4|30|| iyuyoH sthAninau strIzabdavajitau yo nityastrIdatau tadantAtpareSAM syAdiDitAM sthAne 1-niya Amiti DerAm / 2-hiMsakaH / 3-maNDUkaH / 4-dhAtusambandhinaH saMyogAtparatvAbhAvAnneyAdezaH / 5-DerAm / 6-zobhanA zrIryasya saH /
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA yathAsaMkhyaM dai dAs dAsa dAm-ityAdezA vA bhavanti / muzriyai, muzriye / muzriyAH, suzriyaH // ___ Amo nAm vA / 1 / 4 / 39 // iyuvoH sthAninau strIzabdavarjito yau nityastrIdUtau tadantAtparasyAmaH SaSThIbahuvacanasya sthAne nAmityAdezo vA bhavati / suzrINAm , muzriyAm / muzriyAm , suzriyi / he suzrIH / atibhraH // . bhraznoH / 2 / 1153 / bhrazabdasambandhinaH anupratyayasambandhinazcovarNasya saMyogAtparasya sthAne svarAdau pratyaye pare uvAdezo bhavati / atibhruvau| atibhruvai, atibhrve| atibhrUNAm , atibhruvAm , atizruvi / he atibhraH / saMkhIH // ___ yo'nekasvarasya / 2 / 1 // 56 // anekasvarasya dhAtoH sambandhinaH ivarNasya sthAne svarAdau pratyaye pare yAdezo bhavati / sakhyau / skhyH| skhyaa| skhyuH| sakhyAm / sakhyi / patIH, patyau / patyAm / patyi / vasaH // syAdau vaH / 2 / 1157 // anekasvarasya dhAtoH samba. ndhina uvarNasya sthAne svarAdau syAdau pare vakArAdezo bhavati / vasvau, vsvH| vasvAm , vastri / pitA, atipitA // 1-nityaditvAbhAvAnna hrsvH| 2-sakhAyaM patiM vasu cecchatItyarthe sakhIyapatIya-vasUyeti nAmadhAtoH kvipi sakhI-patI-vasU-zabdAH / 3-Rduzanasiti ddaaH|
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 41 ajhai ca / 1 / 4 / 39 // RkArasya sthAne Divibhaktau ghuTi ca pare arityAdezo bhavati / pitarau, atipitarau, pitan , atipitRRn / pitrA, atipitrA / Rto Dur / 1 / 4 / 37 // RkArAtparayorDasiGasoH sthAne Dur ityayamAdezaH syAt / pituH, atipituH pitRNAm , atipitRNAm / pitari, atipitari / pitRSu, atipitRSu / pitaiH / atipitaH / evaM bhrAtRdevAdayaH / nA, narau, nRn / vrA, nuH, broH // nurvA / 1 / 4 / 48 // nRzabdasambandhinaH samAnasya nAmi pare dIrghA vA syAt / nRNAm , nRNAm , nari, nRSu / he nH| krtaa|| tRsvasRnaptaneSTutvaSTakSatahotRpotRprazAstro ghuTyAra / 1 / 4 / 38 // tRpratyayAntasya tRnpratyayAntasya svasAdizabdAnAM ca sambandhina RkArasya sthAne ghuTi pare ArityAdezo bhavati / kartArau / atikartArau / zasAdiSu pitRvat // kruzastunastRc puMsi / 1 / 4 / 91 // kuzUdhAtoH paro yastun tasya zeSe ghuTi pare tRjAdezo bhavati, puMsi / krazadhAtostun pratyaye kroSTuzabdaH, tataH sau-kroSTA, krossttaarau| kroSTn / 1-Dityantyeti RkArasya luk / 2-isvasya gunnH| 3-serddaaH| jambUkaH /
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ aanaanaa 42 haimanUtanalaghuprakriyA _____TAdau svare thA / 1 / 4 / 92 // TAdau svarAdau syAdau pare kruzaH parasya tunastRjAdezo vA bhavati / kroSTrA, kroSTunA / kroSTe, kroSTave / kroSTuH, kroSToH / kroTroH, kroSTvoH / kroSTUnAm / kroSTari, kroSTau / kroSTuSu / he kroSTI ! / atihe| atihayau / atihyaa| atihH| atihayoH / atihayAm / atihayi / he atihe ! // A rAyo vyaJjane / 2 / 115 // raizabdasya vyaJjanAdau syAdau pare AkArAntAdezo bhavati / suriiH| surAyo / surAbhyAm / murAyAm / he surAH ! // ___ ota auH / 1 / 4 / 74 // okArasya okArAntAdeva vihite ghuTi pare aukAra Adezo bhavati / gauH, gAvau // __ A am zaso'tA / 1 / 4 / 75 // okArasya amzasorakAreNa saha AkAro bhavati / gAm , gaaH| gavA, gobhyAm / goH, gavAm / goSu / he gauH ! / evaM sudyoprbhRtyH| glauH| glAvau / glAvaH / glAvAm / gjhauSu / evaM sunauprabhRtayaH / iti svarAntapuMliGgaprakaraNam // 1-hasvasya guNaH, se luk / 2-dhanabAn / 3-candraH /
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA // atha svarAntastrIliGgaprakaraNam // tatra AkArAntaH strIliGgo gaGgAzabdaH // dIrghayAvyaJjanAtseH | 1|4 | 45 // dIrghAbhyAM yAbbhyAM vyaJjanAcca parasya se: sthAne luk syAt / anena seluki, gaGgA // autA | 1|4|20|| Avantasya prathamAdvitIyAdvivacanena aukAreNa saha ekArAntAdezo bhavati / gaGge / gaGgAH / gaGgAm, gaGgeAH // 43. yet | 1|4|19 // Avantasya TausoH parayorekArAntAdezo bhavati / gaGgayA, gaGgAbhyAm / gaGgAbhiH // Apo GitAM yai yAs yAs yAm | 1|4|17 Abantasya syAdeGitA GeGasiGasaGInAM sthAne krameNa yai yAsa yAtra yAm ityAdezA bhavanti / gaGgAyai / gaGgAbhyaH / gaGgAyAH / gaGgayoH / gaGgAnAm / gaGgAyAm | gaGgAsu || 1 edApaH | 1|4|42|| sambodhane Avantasya sinA saha ekArAntAdezo bhavati / he gaGge / evaM khaTvA - prabhRtayaH // nityadidvisvarambArthasya hrasvaH | 1|4| 43 nityaM dit= daidAsadAsadAmAdezA yebhyasteSAM dvisvarAmbArthAnAM cAssvantAnAM sambodhane sinA saha hUsvAntAdezo bhavati / he 1 - puMstvAbhAvAnna nAdezaH /
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA amba!, he akka ! he atta ! he alla !, zeSaM gaGgAvat / nizaiH, nizA: / nizA, nizayA / nijbhyAm, nizAbhyAm / nijbhiH, nizAbhiH / nicchu, nizAsu / nasaiH, nAsikAH / nasA, nAsikayA / nobhyAm nAsikAbhyAm / nassu, naHsu, nAsikAsu / zeSaM vyaJjanAntavadAvantavacca yathAyathaM bodhyam // 8383 44 sarvAderDa pUrvAH | 1|4|18|| sarvAderAbantasya ye GitAM yai yAs yAs yAmaste DaspUrvA bhavanti / sarvasyai, sarvasyAH, sarvAsAm / sarvasyAm / zeSaM gaGgAvat / dvitIyasyai, dvitIyAMyai, dvitIyasyAm, dvitIyAyAm / evaM tRtIyA / zeSaM gaGgAvat || jarAyA jarasa vA | 2|1|3|| svarAdau syAdau pare jarAzabdasya jaras ityAdezo vA bhavati / jarasau, jare / jarasaH, jarAH / jarasA, jarayA / jarasoH, jarayoH / jarasAm, jarANAm / jarasi, jarAyAm / zeSaM gaGgAvat / buddhIH // striyAM GitAM vA dai dAsa dAtra dAm | 1|4|28|| striliGgedudantAtpareSAM syAderDitAM sthAne krameNa dai dAs 1 - amvAdayo mAtRvAcakAH / 2 - maasnishetyaadinaa'ntyluk| 3- tRtIyastRtIyacaturthe iti tRtIyatvam / 4- antyalope tRtIyatve aghoSa iti prathamatve sasya zaSAviti zatve prathamAdadhuTIti chatvam / 5 - dantapAdetyAdinA nAsikAzabdasya nasAdezaH / 6 - nAma siditi padatve rutve utve otvam / 7 - padatvAdrutve zaSaseti satvam, vikalpe visargaH / 8 - Adau yai ityAdezaH, pazcAd ispUrvaH / evamagre'pi / 9-tIyaM kArye sarvAditvam /
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 haimanUtanalaghuprakriyA dAs dAmityAdezA vA bhavanti / buddhathai, buddhaye / buddhayAH, buddheH / buddhayAm , buddhau / zeSaM munivat / evaM mati-gati-rati prabhRtayaH / dhenuuH| dhenvai, dhenave / dhenvAH, dhenoH / dhenvAma , dhenau / zeSa sAdhuvat / nedI / nadyau / ndyH| nadIm , ndiiH| nadyA, nadIbhyAm , ndiibhiH|| strIdUtaH / 1 / 4 / 29 // nityastrIliGgAdIkArAntAdUkArAntAcca zabdAtpareSAM syAdeGitAM sthAne yathAsaMkhyaM dai dAsa dAs dAmityAdezA bhavanti / nadyai / ndyaaH| nadInAm / nadyAm / nadISu / he nadi ! / evaM gauriiprbhRtyH|| striyAH / / 1 / 54 // strIzabdasambandhina ivarNasya svarAdau pratyaye pare iyAdezo bhavati / striyo, striyaH // __ vAm-zasi / 2 / 1155 // strIzabdasambandhina ivarNasya ami zasi ca pare iyAdezo vA bhavati / striyam , strIm / striyaH, strIH / zeSa nadIvat / lakSmIH / zeSaM nadIvat / vadhaH, vadhvau, vadhaH / vdhuuH| vadhvA, vadhyai / he vadhu ! zrIhIdhIzabdAH muzrIvat / bhUH svayaMbhUvat / bhUratibhrUvat / / tricaturastisUcatasR syAdau / 2 / 1 / 1 // strIliGge vartamAnayostricaturoH sthAne syAdau vibhaktau pare yathAsaMkhya tisa-catasa ityAdekhau bhavataH / 1-DyantatvAt silopaH / 2-aDyantatyAnna silopaH /
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA ni dIrghaH | 1|4|85 // zeSe' ghuTi pare yo nakArastasmin pare pUrvasya svarasya dIrgho bhavati / kulAni / dvitIyAyAM prathamAvat / he kulai ! | zeSaM devavat / sarvam, sarve sarvANi / evaM dvitIyAyAmapi / he sarva ! | zeSaM puMvat || 47 paJcato'nyAderanekatarasya daH | 1|4|28|| ekatara - zabdavarjasya sarvAderanyAdipaJcakasya napuMsakasya sambandhino: syamoH sthAne d ityAdezo bhavati / anyaMt, anyad / itarat, itarad, anyatarat anyatarad / katarat / katarad / katamat, katamad / zeSaM sarvavat / ekataram / zeSaM sarvavat / ausAni, AsanAni / AsnA, Asanena / AsaibhyAm, AsanAbhyAm / AsniM, Asani, Asane // " ghuTa prAk | 1|4|66 || svarAtparA yA dhujAtistadantasya napuMsakasya dhuDbhya eva prAk zau pare no'nto bhavati / haindi, hRdayAni / hRdA, hRdayena / hRdbhyAm, hRdayAbhyAm / udAni, udakAni / udnA, udakena / udabhyAm udakAbhyAm / uni, udani, udake / zeSaM yUSanavat / pakSe kulavacca // " 1 - sambodhanaikavacanaM vihAya zisyamaiaujasaH zeSaghuTzabdenocyanta iti dhyeyam / 2-adetaH syamorluk / 3 - virAme vA / 4 - mAsanizAsanasya zasAdau lugvA / 5 - nAmno no'nahnaH / 6-I Gau kA / 7 - mnAmiti bahuvacanasAmarthyAd vargAntya eva bhavati NatvaM bAdhitve dhyeyam /
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 haimanUtanalaghuprakriyA klobe / 2 / 4 / 97 // napuMsake vartamAnasya svarAntasya nAmno husvo bhti| zrIpam / zeSaM kulavat / evaM vishvpaadyH|| ___ anato lup / 1 / 4 / 59 // akArAntavarjasya klIbasya sambandhinoH syamoH sthAne lup bhavati / vAri // anAmasvare no'ntaH / / 4 / 64 // nAmyantaklIbasya sambandhini Amvarje svarAdau syAdau pare no'nto bhavati / vAriNI, bArINi / vAriNA, vAriNe, vAriNaH, vAriNoH, vArINAm / vAriNi // nAmino lugvA 11 / 4 / 61 // nAmyantaklIvasya sambandhinoH syamoH sthAne lug vA bhavati / he vAri, he vAre ! / zeSaM munivat / madhu, madhunI, madhUni, madhunA, he madho, he madhu ! / zeSaM vArivat // dadhyasthisakthyakSNo'ntasyAn / 1 / 4 / 61 // dadhi, asthi, sakthi, akSi-ityeSAM nAmyantAnAM napuMsakAnAmantyasya sthAne TAdau svarAdau pare an ityAdezo bhavati / danA,dadhne, dadhnaH, dadhnoH, dadhnAm , dadhni, dadhani / zeSaM vArivat // 1-hasvApazcati nAm / dIrtho nAmiti dIghe Natvam / 2-luki sthAnivadbhAvena guNaH, lupi tu na sthAnivattvam , "lupyaravRllenat" iti niSedhAditi lugvikalpe lupi na guNa iti bodhyam / 3-amo'sya / 4-I Dau vA /
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vA'nyataH pumAMSTAdau svare / 1 / 4 / 62 // vizeSyavazAnnapuMsakasya nAmyantasya nAmnaH TAdau svarAdau pare puMvadvA bhavati / anena puMvadbhAve naagmhuusvyorbhaavH| tatazca pakSe puvadrUpam / paTunA, paTune, paTave / paToH, paTunaH / paTunoH, pttvoH| paTUnAm / paTau paTuni / klIbe dIrghAntaM nAma na bhavati, hasvavidhAnAt / evaM ca nI-grAmaNIprabhRtInAM vArivata pakSe ca puMvadrUpaM bodhyam / kartR, vartRNI, kartRNi / he kartaH, he kartR ! / kartA, kartRNA, kattaH, kartRNaH, kartari, karpaNi / ekAraikArAntAnAM hrasvatvena vArivad-rUpANi / okAraukArAntAnAM hasatve madhuzabdavadrUpANi / atihi / atiri / vyajanAdAvAttam / atirAbhyAm / anirINAm / atigu, atinu, ityaadi| // iti svarAntanapuMsakaliGgaprakaraNam // // atha vyaJjanAntapuMliGgaprakaraNam // cakArAntaH suvAcazabdaH // .......... .. cajaH kagam / 2 / 1 // 86 // cakArajakArayoH sthAne "dhuDAdau pratyaye pare padAnte ca kakAramakAsadekhau bhavataH / muvAk, suvAga / bAcau / suvaacH| suvAcA avAgbhyAm / 1-puliMGge klIbe nAmAveze dIrghaH // 2- virAme vA / 3-nAmeti padatve kakArAdeze tRtIyatvam /
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 haimanUtanalaghuprakriyA muAzca / evaM pyomucprbhRtyH| kvibantAt pratyacazabdAtsau pratyac sa iti sthite // acaH / 1 / 4 / 69 // dhuDantasyAncadhAtoryuTi pare dhuTaH prAga no'nto bhavati / padasya / / 1 / 89 // padAnte vartamAnasya saMyogasya lugantAdezo bhavati // - yujaJcakruzco no GaH / 2 / 1171 / / yuj-ac-kruzcAM nakArasya padAnte vartamAnasya DakArAdezo bhavati / pratyaG, prtyshcau| he pratyaG // ___ acc prAga dIrghazca / 2 / 1 / 104 // nakArarahitasyAJcadhAtoH sarvasya Ni-kya-ghuTvarje yakArAdau svarAdau ca 'pratyaye pare cakArAdezo bhavati, pUrvasvarasya ca dIrthoM bhavati / prtiicH| pratyagbhyAm / pratyakSu / prAG, prAzcam , prAcaH, prAgbhyAm / prAkSu, he praang|| ___ udaca udIc / 2 / 1 / 103 // kRtanalopasya utpUrvakasyA dhAtorudaca. ityasya Nikya ghuDvarje yakArAdau svarAdau ca 1-padatve katve tRtIyatve aghoSa iti prathamatve Satvam / 2-mnAmiti paJcamatvam / kecittu tavargasyeti cavargamAhuH / 3-acchetyAdisUtraviSaye prAg ivarNAderiti na pravartate dIrghArambhasAmarthyAt / pUrva pUrvottarapadayoH kArya pazcAtsandhikAryamiti jJApanAcca /
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pratyaye pare udIc ityAdezo bhavati / udeGa, udaJcaH, udIcaH / udagbhyAm , udakSu // sahasamaH sdhismi|3|2|123|| saha-sam ityetayoH sthAne vibante'zcatau uttarapade pare yathAsaMkhyaM sadhrisami ityetAvAdezau bhavataH / sabhrayaG, sadhrayazcau, sadhIcaH / sadhyagrabhyAm, sadhyakSu, he sadhrayaG ! / samyaGa, samyaJcaH, samIvaH, samIcA, samyagbhyAm , samyakSu, he smyng|| tirasastiyati / 3 / 2 / 124 // tirasUzabdasya akArAdau kvinte'zcatAvuttarapade pare tiri ityAdezo bhavati / tiryaG, tiryazcau, tiraizcaH / tirazvA, tiryagbhyAm , tiryakSu // yaja-sRja-mRja-rAja-bhrAja-bhrasja-vazva-paribrAjaH zaH SaH / 2 / 1 / 87 / / yajAdInAM cakArasya jakArasya zakArAntasya dhAtoH zasya ca dhuDAdau pratyaye pare padAnte ca SakArAdezo bhavati / devapUrvAda yajeH vipi deveja zabdaH / deveda, deveD devejau, devejA deveDbhyAm , devetsu deveTresu, he deveha, he deveD / tIrthasaha, tIrthasai, tIrthasRjau / tIrtha'saibhyAm , tIrthasaitsu, tIrthasTsu / kaMsaparimRT, kaMsaparisaha, kaMsaparimRjaH, kaMsaparimRDbhyAm , kaMsaparisaitsu, kaMsa1-no'ntaH, saMyogAntalope GAdezaH / 2-sasya -zaSau / 3-Satve tRtIyatve prathamatvam / 4-patve tRtIyatve DnaH sa iti tsAdezaH / sUtre DakAranirdezAtprathamatvaM na bhavati / Tavargastu padAntAditi niSidhyate /
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 52 haimanta laghu prakriyA parimRTsu / vivAha, vibhrAD / zeSaM devej zabdavat / samrAT, samrAD / zeSaM vibhrAj zabdavat // saMyogasyAdau skorluk || 2|1|88 || ghuDAdau pratyaye padAnte ca yaH saMyogastadAdisthayoH sakAra kakArayorluga bhavati / dhAnAbhRda, dhAnabhRD / dhAnAbhRjjau / dhAnAbhRjjA | dhAnAbhRGbhyAm / dhAnAbhRGgatsu, dhAnAbhRTsu / mUlavRT, mUlavRD / mUlavRcau, mUlavRDbhyAm / mUlavRitsu, mUlavRTsu / parivAda, parivrAD, parivrAjau, paritra, bhyAm // 1 samAse | 1|4|71 // rudhAderyujdhAtorasamAse ghuDantasya dhuTaH prAg ghuTi pare no'nto bhavati / yuG, yuJjau / yujaH, yugbhyAm, yukSu, he yuG ! | asamAsa iti : kim ? azvayuk, azvayug / azvayujau / azvayugbhyAm / maMzvayukSu / evaM suyujAdayaH / divAderyujdhAtorna bhavati / yuk, yug / yujau / yugbhyAm, yukSu // 1 Rtvij dizU dRzU spRz khajadadhRSuSNiho gaH |2| 169 // eSAM padAnte gakArAdezo bhavati / Rtvik, 1 - nipAtanAnnAnusvAraH / 2-dhAnAbhRsjuzabdaH kvintaH / saMyogAdilope... patve tRtIyatvAdi / 3 - sasya zatrau / tRtIyastRtIyacaturthe / 4 - sakAropadiSTaM kArya lakSyAnusArAdatra zAstre zakArasyApi bhavatIti saMyogAdeH sakArasyAtra luk /
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA Rvig , Rtvijau, RtvimbhyAm / RtvikSu / marut , marud / maruto, marudbhyAm , marutsu // RduditaH / 1 / 4 / 70 // Rdita uditazca dhuDantasya ghuTi pare dhuTaH prAk svarAtparo no'nto bhavati // samahatoH / 1 / 4 / 86 // santasya mahatazca sambandhinaH svarasya zeSe ghuTi pare dIghoM bhavati / mahAn / mahAntau / mahadbhyAm , mahatsu, he mahan / pacan , pacantau, pacataH, pacadbhyAm , pavatsu / evamanye'pi zatrantAH / ukArAnubandho bhavat zabdaH / ____ abhvAderatvasaH sau / 1 / 4 / 90 / / atvantasyA'santasya ca bhvAdivarjitasya sambandhinaH svarasya zeSe sau pare dIrghaH syAt / bhavAn , bhAnnau, bhavataH, bhavadbhyAm , bhavatsu, he bhavan ! / gomAn, gomantau, gomataH, gomadbhyAm , gomatsu / he goman ! / dadhimat , dadhimad / dadhimathau, dadhimadbhyAm / dadhimatsu // . lugasyAdetyapade / 2 / 1 / 113 // apadAdAvakAre ekAre ca pare akArasya luga bhavati // taH sau saH // 42 // dviparyantatyadAdInAM takArasya 5-nAmasiditi padatvam / 2-padatve gatve aghoSa iti prathamatve Satvam / 3-padasyeti takAralopaH / 4-Adau dIrghaH pazcAnno'ntaH / 5-dhuTastRtIyaH, virAme vA / 6-padatve dhuTastRtIyaH, aghoSe iti prathamaH /
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA svasambandhini sau pare sakArAdezo bhavati / syaH / tyau, tye / tyam , tyAn / tyena, tyAbhyAm , tyaiH / tyasmai, tyebhyaH / tyasmAt , tyasmAd , tyayoH, tyeSAm , tyasmin , tyeSu / tyadAdeH sambodhanaM nAstItyutsargaH / saH, zeSaM tyadvad / yaH, eSaH / zeSaM tyadvat // tyadAmenadetado dvitIyATausyavRttyante / 2 / 1 / 33 // tyadAdInAM sambandhina etadityasya dvitIyAyAM TAyAmosi ca pare anvAdeze enadityAdezo bhavati, na tu vRtyante / kthitsyaanukthnmnvaadeshH| kasyacid vastunaH kizcit kriyAdikaM vidhAtuM kathitasya tenAnyena vA zabdena punaranyat kriyAdikaM vidhAtuM kthnmityrthH| Agata eSaH, atho ainaM bhojaya / enau, enAn , enena, enyoH|| iidmH|2|134|| tyadAdInAM sambandhina idamityasya dvitIyAyAM TAyAmosi ca pare'nvAdeze enadityAdezo bhavati, na tu vRttyante // gaDadabAdezcaturthAntasyaikasvarasyAdezcaturthaH sdhvozca pratyaye / 2 / 1 / 77 / / gaDadabAdezcaturthAntasyaikasvarasya dhAtorava 1-advera ityatvam / 2-kvacid he saH ! he asau ! ityAdyapavAdaH / 3-atvalukoH kRtayoH satve nAmyantastheti SaH / 4-atvaluko / 5-prasaGgAdatredaM sUtramupAttam / upayogastu makArAnteSu idam zabde /
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA 55 " yavasyA dezvaturthI bhavati padAnte sakArAdau dhvAdau ca pratyaye pare / dharmat, dharmabhud | he dharmat d / dharmabudhau / dharmabhudbhyAm / dharmabhRtsru / rAjA / rAjAnau, rAjJeH / rAjabhyAm, rAjabhiH / rAjabhyaH / rAjJi rArjani / rAjasu // , nAmadhye | 2|1|12|| sambodhane nAmno nakArasya lugU na bhavati / he rAjan // na vamantasaMyogAt | 2|1|111 // vakArAntAd makArAntAcca saMyogAtparaspAno'kArasya lug na bhavati / yajvanaH, yajvani / AtmanaH Atmani / zeSaM vyaJjanAdau rAjavat / evaM suparvan suzarman prabhRtayaH // in han pUSAryamNaH zisyoH | 1|4|87 || inantasya han- pUSan - aryaman - ityeSAM ca svarasya zau zeSe sau ca pare eva dIrgho bhavati / daiNDI, daNDinau / daNDinA / da DiMbhyAm / daNDinam / daNDa, he daNDin ! | evaM yazasvi nityAdayospInnantA jJeyAH / vRtrahAM // kavargaikasvaravati |2|3|76 || pUrvapadasthAd raSRvarNA 1 - - gaDadabAderiti caturthaH, padatve caturtha:, ghuTa iti tRtIyaH / 4- ano'sya, tavargasya cavargaH 6 - I Go vA / 7- dIrghe sati lopaH / 9 - nidIrghe na lopaH / / dhuTastRtIyaH, virAme vA / 2 - nAmasiditi 3 - ni dIrghaH, nAmno no'nahnaH 5 - padatve nAmno no'nalaH / siloge naye / 8- padatve na
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA parasya kavargavata ekasvaravatazcottarapadasyAntasya tathA nAgamasya syAdezva nakArasya No bhavati, na cetsa nakAraH pakvasambandhI bhavati / vRtrahaNau / hano ho naH / 2 / 1 / 112 // hantehra ityevaM rUpasya ghna ityAdezo bhavati / hano ghi / / 2 / 3 / 94 / hantehra ityevaMrUpasya dhakAre nimittanimittinormadhye sati No na bhavati / vRtraghnaH / vRtraghnA / vRtrahabhyAm / vRtraghni, vRtraheNi / vRtrahasu. he vRtrahan ! / pUSA, pUSaNo, pUSNaH, pUSabhyAm , pUSNi, pUSaNi / he pUSan ! / arthamA, aryamaNau, arthamNaH, arthamabhyAm , aryamNi, aryamaNi / arthamasu, he arthaman / zvA, zvAnau / zvana-yuvan-maghono Go-sthAdyadhuhasvare va u: 12 / 1 / 106 // zvan-yuvan-maghavan-ityeSAM sasvaro kAro DyAM syAdAvaghuTsvarAdau ca pare u bhavati / zunaH, zunA, zvabhyAm , zuni, zvasu / he zvan ! / yuvA, yuvAnI, yUnaH, yUnA, yuvabhyAm , yUni, he yuvan ! / maghavA, maghavAnau, maghonaH maghavabhyAm , maghoni, he maghavan ! / maghavat zabdasya tu matvantatayA gomadvadrUpANi // 1-I Gau vA / NatvaniSedhaH / 2-va ityasyokArAdeze sati samAnadIrghaH / 3-indraH / 4-va ityasyokAre avarNasyetyAdinA okAraH /
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUnanalaghuprakriyA 57 pathin mathin RbhukSaH sau|1|476|| pathin mathin RbhukSinnityeteSAM nakArAntAnAmantasya nakArasya sau pare AkArAdezo bhavati / ___e: / 11477 // pathyAdInAM nakArAntAnAmi pArasya ghuTi pare AkArAdezo bhavati // ___thontha / 11478 // pathin mathinityetayonakArAntayo. sthakArasya sthAne ghuTi pare nyU ityAdezo bhavati / panthAH, panthAnau, panthAnaH / he panthAH / panthAnam / / in DIsvare luk / 12479 // pathyAdInAM nakArAntAnAM sambandhina in i-yasya zrIpratyaye syAdAvaghuTsvarAdau ca lug bhavati / pathaH, pathA, pathibhyAm , pathi, pathiSu / manthAH / zeSaM pathin vat / RbhukssaaH| kabhukSANau, RbhukSaH, RbhukSA, RbhukSibhyAm , he RbhukssaaH| pazcan prabhRtayo nAntAH saMkhyAvAcakAH zabdAstriSu liGgeSu sruupaaH| paJca / pnycbhiH| paJcabhyaH / saMkhyAnAMNAm / / 4 / 33 // rephaSakAranakArAntAnAM saMkhyAvAcinAM zabdAnAM sambandhina AmaH sthAne nAm ityAdezo bhavati / pazcAnAm / paJcasu / he paJca ! / priya5-indraH / 2-DatiSNa iti jaszasolup , nAmno.na iti nalopaH / 3-nAmAdeze dIrgho nAmIti dIrdhe nAmno na iti nalopaH /
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ ---- hemanUtanalaghuprakriyA paJcan prabhRtayo rAjavat / saptan prabhRtayaH pazcanvat / aSTan zabdasya tu vishessH|| vA'STana AH syAdau / 1 / 4 / 52 // aSTan zabdasya syAdau pare AkArAntAdezo vA bhavati // ___ aSTa aurjazazasoH / 1 / 4 / 53 // aSTAzabdasambandhinorjasazasoH sthAne aukArAdezo bhavati / aSTau / AtvAbhAve-aSTa / aSTAbhiH, assttbhiH| aSTAnAm / aSTAm / aSTasu / tuNDaiip , tuNDhib / tuNDhi bhau, tuNDibbhyAm / tuNDipsu // apamiyaM pustriyoH sau|2|1138|| tyadAdisambandhini sau pare puMstriliGgayoridamaH sthAne yathAsaMkhyam ayam iyamityAdezau bhavataH / ayam // do maH syAdau / 2 / 1 / 39 / / tyadAdisambandhini syAdau pare idamo dakArasya makArAdezo bhavati / imau / ime / imam , imAn // TosyanaH / 2 / 1 / 37 // tyadAdisambandhini TAyAmosi 1-nakArasyA''tve samAnadIrdhe autve aidaudityautvam / 2-tuNDhim jJabdaH / gaDadabAderiti caturthaH / dhuTastRtIyaH / viraamevaa| 3-paratvAdATera ityatve lugasyeti luki pazcAdanenA'yamAdezaH / atvamayohyAyamAdeza ityapi matam / evamanenetyAdAvari vodhyam / ayamAghAdezasya nityatvaM tu na zaGkanIyam , zabdAntaraprAptatvAdipti dhyeyam /
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ca pare avarjitasya idamaH sthAne ana ityAdezo bhavati / anena // anaka / 2 / 1 / 36 // tyadAdisambandhini vyaJjanAdau syAdau pare agavarjita idam aM bhavati / AbhyAm // ___ idamadaso'kyeva / 1 / 4 / 3 // idam adas ityetayorakyeva satyakArAt parasya bhisa ais bhvti| teneha na bhavati / ebhiH / asmai / ebhyaH, asmAt , asmAd / asya, anayoH, eSAm , asmin , eSu / anvAdeze-ainam , enau, enAn , enena, enayoH // kimaH kastasAdau ca / 2 / 1 // 40 // tyadAdisambandhini syAdau tasAdau ca pare kimzabdasya sthAne ka ityAdezo bhavati / kaH / akshitsyaapyymaadeshH| kau, ke| zeSaM sarvavat / catuzabdo bahuvacanAntaH // vAH zeSe / 1 / 4 / 82 zeSe ghuTi ca pare anaDuhU catur 1-idamo'tve luki ca kRte sarvasyeda ityasya sthAne UrAdezo bhavatItyartho bodhyaH / 2-atve kRte ata A ityAtvam / 3-paratvAdakArAdezaH, pazcAt smai / 4-idam ityenadAdeze Advera ityatve lugasyetyaluk / 5-kim zabdAtsvArthe aki kRte'pi anena sarvasya kAdeze ka ityevameva rUpaM na tu kaka iti bodhyam / 6-sambodhane siM vinA syamaujasaH zizca zeSaghuTa iti bodhyam /
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 60 haimanUtanalaghuprakriyA ityetayorukArarasya vA ityAdezo bhavati / catvAraH / caturaH, caturbhiH, caturthyaH caturNAm // __aroH supi rH|1|3|57|| varjitasya rephasya sthAne supi repha eva bhavati / na rAt svare / 1 // 3 // 37 // rephAtparasya ziTaH sthAne svare pare dve rUpe na bhavataH / catuSu / priyacatvAH, priyctvaarau| to'naDuccaturo vaH / 1 / 4 / 41 // anaDuha catura ityetayorukArasya sambodhane sau pare va ityAdezo bhavati / he priyacatvaH ! / priyacaturA / priyacatuAm / priyacaturAm / vida, viD, vizau, vizaH / viDbhyAm , vitsu, viTsu / tattvaprAT, tattvaprAi, tattvaprAzau / tattvaprADbhyAm / tattvaprAzi / tAdRk, tAdRg / tAdRzI, taadRshH| tAdazA / tAdRgbhyAm / tAdRkSu / evaM yAdazAdayaH / ghRtaspRk, ghRtaspRg / ghRtaspRzaH, ghRtaspRgbhyAm / ghRtaspRkSu / / nazo vA / 2 / 170 // nazaH padAnte gakArAdezo vA bhavati / jIvanaka, jIvanana / jIvana, jIvanai / jiivnshH| 1-saMkhyAnAmiti nAmi Natve ca diheMti vA dvitvaM bodhyam / 2-atra hA~diti prAptaM dvitvaM niSidhyate / nAmyantastheti SaH / 3vitsviti tu pANinIyAnusAreNa / siddhahemAnusAreNa tvatra DakArazrutireva / tavargasyeti tu neha pravartate, padAntATTavargAditi niSedhAt / 4-Rtvimiti gatve aghoSe prathama iti prathamatve nAmyantastheti SaH /
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA jIvanaDbhyAm , jIvanagbhyAm / jIvanakSu, jIvanaitsu,.. jIvanaTsa / dak, dadhRga, dadhRSoM, dadhRgbhyAm / dadhRkSu // . sajuSaH / 2 / 1 / 73 // sajuSaH padAnte rurantAdezo bhavati // pdaante||sh64||pdaante vartamAnayordhAdisambandhino rephavakArayostasyaiva bhvAdernAmino dIpoM bhavati / sNjH| sajuSau, sajuSaH / saaAm , sajUSSu, sajUM!Su / he sanaH / rAtsaH / 2 / 1 / 90 // padAnte vartamAnasya saMyogasya sambandhino rephAt parasya sakArasyaiva luga bhavati / cikIrSa shbdH| cikii| cikIrSoM, cikiirssH| cikIAm / cikISu / he cikIH / SaS zabdo nityaM bahuvacanAntaH / paiT, SaD / SaDbhiH , SaDbhyaH , SaNAm , paiitsu, paTasu / do,. 1-sajuSazabdaH, dIrghasAviti salopaH / 2-nAmasiditi padatve rutve padAnta iti dIrghaH / 3-supi padatve rutve dIrgha ca zaSasa iti satve ziTAvyavadhAne'pi nAmyantastheti Satve sasya zaSAviti Satve ca rUpama / satvavikalpe visarga nAmyantastheti Satvam / sajU Su iti pAThastu kvacidanupayogaprayukta eva, aroH supi ra iti sUtrasattvAditi dhyeyam / 4-rAtsa iti karttavye SatvasyA'satvam / evaM ca sakArAnteSu tadullekhaH prAmAdika eva bodhyaH / 5-dhuTastRtIyaH / 6-saMkhyAnAmiti nAmAdeze tatIyatve tavargasyeti Tavargave pratyaye ceti paJcamaH / 7-DnaHsa iti tsaH / padAntAditi TavarganiSedhaH SatvaniSedhazca / 8-doSa zabdaH, rutve kartavye SatvasyAsattvaM bodhyam /
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 haimanUtanalaghuprakiyA doSau, doSaH / doSNaH / dossaa| doSabhyAm , dobhyA'm / doSNi, doSaNi, doSe / doSSu, doHSu / he doH ! / asantaH sumanas shbdH| abhcAderiti diirghH| sumanAH, sumanasau, sumanasaH / sumanobhyAm / sumanaissu, sumanaHsu / he sumnH!| evaM vedhas muvacam prabhRtayaH / udit zreyas zabdaH / zreyAn , zreyAMsau, zreyasA, zreyobhyAm , zreyassu, zreyaHsu / he zreyan ! / vidvAn , vidvAMsau // kvasuSmatau ca / / 1 / 105 // Ni-kya-ghuDvarje yakArAdau svarAdI matau ca pratyaye pare kvasaH sthAne uS bhavati / viduSaH, viduSA / sanmadhvanskva ssanaDaho daH / 2 / 1 / 68 // sansdhvansoH kvaspratyayAntasya sakArasyA'naDuDzabdasya ca yo'tyastasya padAnte dakAro bhavati / vidvadbhyAm / vidvatsu, he vidvan ! / paMsoH pumans / 1 / 4 / 73 // puMsu ityetasya udito ghuTi pare pumans ityAdezo bhavati / pumAn / pumAMsau, puMsA, pubhyAm , puMsu, he puman ! / uzanA, uzanasau, uzanasaH / uzanobhyAm , uzanassu, uzanaHsu // 1-dantapAdeti doSannAdezaH / 2-rutvaM vaikalpikaM satvam / 3-Rdudita iti nontaH, nsmahatoriti dIrghaH / 4-ziDhe ityanusvAraH / 5-smahatoriti dIrghaH / 6-padasyeti sakAralopaH / 7-Rduzanasiti serDA /
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 haimanUtanalaghuprakriyA vozanaso nazcAmadhye sau |1|4|80|| sambodhane usanamazabdasya sau pare nakArA luk cAntAdezau vA bhavataH / he uzanan, he uzana, he uzanaH ! | purudaMzA, purudaMzasau / purudaMzasaH, purudaMzobhyAm purudaMzassu, purudaMza :su / he purudaMza: / / anehA anehasau, anehasaH / aneobhyAm | anehassu, ahaH / he ahaH | adaso daH sestu Dau / 2|1|43|| tyadAdisambandhini sau pare adaso dakArasya sakArAdezo bhavati, sestu Dau ityAdezaH / asau || mo'varNasya | 2|1|45 || avarNAntasya tyadAdisambandhiaiser dakArasya sakArAdezo bhavati // mAduvarNo'nu |2| ||47 // adasaH sambandhino makArAsvarasya varNasya uvarNAdezo bhavati pazcAtkAryAntarebhyaH / aMnU // bahuSverIH | 2|1|49 // bahuvacane adaso makArAtparasya ekArasya sthAne IkArAdezo bhavati / amI / amum, amRn // prANinAt | 2|1|48 || adaso makArAtparasya varNasya inAdezAtprAgU uvarNAdezo bhavati / amunA / amRbhyAm, amIbhiH, amuSmai, amIbhyaH / zramuSmAt amuSmAd / amuSya, amuyoH, amISAm, amuSmin, amISu / he asau / 1-Advera ityatve lugasyeti luki saMndhau ca matvAdikAryam, evamanyatrApi / 2 - nAmyantastheti SaH, evamamuSmAdityAdAvapi / "
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 64 haimanUtanalaghuprakriyA ___ anaDuhaH sau 134172 // anaDuzabdasya dhuDantasya sau pare dhuTaH prAga no'nto bhavati / anaDvAn / anddvaahau| anaDuhaH / anaDuhA, anaDudbhyAm / anaDutsu / he anaDvan ! / ho dhuTa padAnte / 2 / 1 / 82 // hakArasya dhuDAdau pratyaye pare padAnte ca DhakAro bhavati / madhuliT , madhuliDa, madhulihau, madhulihaH / madhuliDbhyAm , madhulitsu, madhulimu / he madhuliT // ___ vAderdAdeghaH / 2 / 1 / 83 / / vAderdhAtoryoM dakArAdiravayavastasyAvayavasya hakArasya dhuDAdau pratyaye pare padAnte ca ghakArAdezo bhavati / godhuka , godhuga / goduhau, goduhaH, godhugbhyAm , godhukSu, he godhuka, he godhum // ___ muha druhU snih snuho vA / 2 / 1 / 84 // muha-druhasnuha-sniha-ityeSAM sambandhino hakArasya dhuDAdau pratyaye pare padAnte ca dhakArAdezI vA bhavati / tatvamuk, tattvamuga , tattvamuT, tattvamuD / tatvamuhau, tattvamuhaH, tattvamugbhyAm , tattvamuDbhyAm, tattvamukSu, tattvamutsu, tatvamusu / he tattvamuka , g|| // iti vyaJjanAntapulliGgaprakaraNam // 1-vAHzeSa iti vAdeze nontatve ca padasyeti hakAralopaH / 2-sans dhvansa ityAdinA dH| 3-aghoSa iti prthmH| 4-ghatve gaDadabAditi dhatvam / 5.-muha druh iti ghatve dhuTastRtIya iti tRtIyatve aghoSe iti prathamatve nAmyantastheti ssH| ghatvavikalpe ho dhuDiti Dhatve tRtIyatve tsAdeze padAntAditi TavargatvaniSedhaH /
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 65 // atha vyaJjanAntastrIliGgaprakaraNam // tatra cakArAdhantA vAca srajityAdayaH pulliGgacakArAntAdivadeva bodhyAH / atha dkaaraantaaH| tatra tyadazabdasya nAmasaMjJAyAM sau Advera ityatve lugasyetyaluki-- At / 2 / 4 / 18 // akArAntAnAmnaH striyAmAp pratyayo bhavati / syA, tye, tyAH / sA, te, tAH / yA, ye, yaaH| eSA, ete, etAH / anvAdeze-enAm, ene, enAH, enayA, enayoH / zeSaM sarvatra sarvAvat / ay zabdo bahuvacanAntaH / / ___apaH / / 4 / 48 // apaH svarasya zeSe ghuTi pare dIrthoM bhavati / ApaH, apaH // apo'da bhe / 2 / 1 / 4 // ap ityasya bhakArAdau syAdau pare ad ityAdezo bhavati / adbhiH, adbhyaH , apAm , apsu / svAe~ , svAba , svApau / svapaH / svadbhyAm, svapsu / he svapa, he svaba / kakue~ , kakub / kakubhau, kakubhaH / kakubhyAm, kakupsu / iyam , Ime, imaaH| anayA, AbhyAm, AbhiH, asyai, AbhyaH, asyaaH| anayoH, AsAm, asyAm Asu / anvAdeze-enAma, ene, enAH, enayA, enyoH| 1-Api dIrdhe dIrghaDyAbiti sakAraluk / taH sau sa iti saH / evamagre'pi / 2-padatve tRtIyatve aghoSa iti prathamatvam / 3-sujalA / 4-kakubhazando digarthe / 5-atve luki ca striyAmApi dIdhe ca iyamAdezaH / 6-pUrvavadApi dIrvaM matve Itvam / evamagre'pi /
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 66 haimanUtanalaghuprakriyA caturazabdo nityaM bahuvacanAntaH / catesraH / catasRbhiH, catasRbhyaH, catasRNIm / catasRSu, he catasraH / gIH, girau, giraH / girA, garbhyAm / gIrSu / he gIH // diva: au: sau | 2|1|117 // divo'ntasya sau pare aubhavati / dyauH, divau, divaH // uH padAntenUt | 2|1|118 / / padAnte divo'ntasya ukArAdezo bhavati / tasya ca dIrghatvaM na bhavati / dyubhyAm, Su / he dyauM / dikU, digeM, dizau dizaH, digbhyAm, dikSu, he di / AzI, AziSa, AziSaH, AzIrbhyAm, AzISSu AzI:- 5, he AzIH / asau abhUH amUm, amuyA, amRbhiH, amuSyai, amRbhyaH, amuSyAH, amuyoH, amUpAm, amuSyAm, amRSu || hA''ho | 2|1|85|| naherbrasthAnA''hazca dhAtoIkArasya ghuDAdau pratyaye padAnte ca krameNa dhakArAtakArAvAdezau bhavataH / upAnat, upAned, upAnahau, upAnahaH / upAnadbhyAm, upAnatsu // iti vyaJjanAntastrIliGgaprakaraNam // 1 - catatrAdeze Rto ra iti ratvam / 2 - atisRcatasR iti paryudAsAnna dIrghaH / 3- padAnte iti dIrghaH / 4-do mAmyantastheti Satve aroriti ratve na rAditi dvitvaniSedhaH / 5-RtvigitiH / 6- stve padAnta iti dIrghaH / 7-rutve dIrghe ca zatruseti sattve zivyavadhAne'pi tve sasya zAvitiSaH / 8-ave kina striyAmA aTamoda iti satyam se DaH / 9 - upapUrvAd nadhAtoH tripadI upAnahUndadharmanirmitadabhAvAcakaH /
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ haila " // atha vyaJjantanapuMsakaliGgaprakaraNam // " pratipUrvAdaJcadhAtoH kvipi RtvigityAdinA gaH / prasyaik, pratyagU, pratIcI, pratyezci / punastadvat / zeSaM puMvat / evaM prAc prabhRtayaH / asRk, ag asRjI, asoni, asRJji / asnA, asRjA, asabhyAm asRgbhyAm / asni, asani, asRji, asasu, asRkSu ! jaMgate, jagad / jagatI, jaganti / jagatA, jagadbhyAm, jagatsu / mahat, mahatI, mahAnti, mahatA, mahadbhyAm, mahatsu / yakRt d yoni, kRti / yavanA, yakRtA, yakabhyAm, yakRdbhyAm / yavimaiM, yakani, yakRti / zakRt d / zakAMni, zatrunti / zakmA, zakRtA, zakabhyAm, zakradbhyAm, zakni, zakani, zakRti / syarte, d / tye, tyAmi / zeSaM puMvat / evaM tadAdayaH / a~ha, ahI, aMhanI, ahAni, ahA, ahobhyAm | ahni, ahani / ahassu, 1 - anato lubiti serlup, lupi na sthAnivattvamiti na nAgamAdi / caja iti kaH / 2- acca prAg dIrghazca / 3 - nAgame mnAmiti paJcamaH / 4- caMja iti gaH / 5 - dantapAdeti asannAdezaH, ni dIrghaH / 6ano'sya / 7-padatve nalopaH / 8 - IGau vA / 9-dhuTAM prAk, mnAmiti parjanyavallakSaNanyAyena pravartate / 10 - smahatoH / 11 - dantapAda0 12- mnAmiti bahuvacananirdezAnna Natvam / 13 - IDau vA / 14 - lupina sthAnivaditi nA'tyAdi / 15 - ro lukIti se visargaH / 16-IDau vA / 17- dIrghaH // 18- ano'sya / 19 - iti ru, poSavati /
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~ ~ ~ ~ haimanUtanalaghuprakriyA aNhHsu| he ahaH / brahma, brahmaNI, brahmANi / brahmaNA, brahmabhyAm, brahmasu // ___klIbe vA / 2 / 1 / 93 // sambodhane nAmno nasya klIbe lug vA bhavati / brahma ! brahman ! / idam , ime, imAni / kim, ke, kAni / zeSaM puMvat / catvAri / zeSaM puMvat / payaH, payasI, payAsi, payasA, payAbhyAm , payassu, payaHsu / evaM manas vacas tapas prbhRtyH| adaH, amU, amUni / zeSaM puMvat / kASThataT , kASThatakSI, kASThata iikssi| kASThatakSA, kASThataDbhyAm / kASThataitsu, kaasstthtttsu|| // iti vyaJjanAntanapuMsakaliGgaprakaraNam // // atha yuSmadasmacchabdaprakriyA // yuSmadasmadI aliGge / " nantA saMkhyA DatiyuSmadasmacca syuraliGgakA" iti liGgAnuzAsanAt // svamahaM sinA prAk cAkaH / 2 / 1 / 12 // yuSmadasmadoH svasambandhinA'nyasambandhinA vA sinA saha yathAsaMkhyaM tvam aham ityAdezau bhavataH / prAk cAkaH / tvam , aham // 1-ahna iti ruH, zaSase iti saH / 2-na vamantasaMyogAt / 3-nidIce jatvam / 4-na vamantasaMyogAt / 5-vAH zeSe / 6-smahatoH / '7-vibhaktikArya prAk pazcAd mUtvam / 8-dhuTAM prAk / mnAM dhuDvarge / 9-aHprasaGge akapratyayavidhAnAtprAgeva tvamahamAdezAvityAzayaH / pazcAdakaH, tena tvakamityAdiprayogaH /
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA mantasya yuvAvI dvayoH / 2 / 1 / 10 // dvitvaviziSTe'rthe vartamAnayoyuSmadasmadormakArAntasyA'vayavasya syAdau pare krameNa yuva Ava ityAdezau bhavataH // amau mH|2|1|16|| yuSmadasmadbhyAM parayoram au ityetayorma ityAdezo bhavati / akAra uccAraNArthaH // __yuSmadasmadoH / 2 / 16 / / yuSmadasmadorvyaJjanAdau syAdau pare AkArAntAdezo bhavati / yuvAm , AvAm // yUyaM vayaM jasA / 2 / 1 / 13 / / yuSmadasmadoH svasambandhinA'nyasambandhinA vA jasA saha yathAsaMkhyaM yUyaM vayamityAdezau bhavataH prAk cAkaH / yUyam / vayam // tvamau pratyayottarapade caikasmin / 2 / 1111 // ekakhaviziSTe'rthe vartamAnayoyuSmadasmadormakArAntasyAvayavasya syAdau pare pratyayottarapadayozca parataH krameNa va ma ityAdezau bhavataH / tvAm, mAm / yuvAm, AvAm // zaso naH / 2 / 1 / 17 // yuSmadasmadbhyAM parasya zasa: sarvasya sthAne na ityAdezo bhavati / akAra uccaarnnaarthH| yuSmAn , asmAn // 1-yuvAdeze kRte yuva aditi sthite lugasyetyalluki Atve ca samAnAnAmiti dI? bodhyaH / evamanyatrApi / 2-tvAdyAdeze'lluki Atve dIrghaH / 3-nAdeze Atve doghH| ....
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 haimabhUtamalaghuprakriyA TAyosi yaH / / 17 / / yuSmadasmadoH TA Gi os ityeSu syAdiSu pareSu yakArAntAdezo bhavati / svayA, mayA / yuvAbhyAm, AvAbhyAm / yuSmAbhiH, asmAbhiH // tubhyaM mahyaM DyA / 2 / 1 / 14 // yuSmadasmadoH svasambandhinA'nyasambandhinA vA Depratyayena saha yathAsaMkhyaM tubhyaM mahya miti Adezau bhavataH / tubhyam, mahyam // abhyam bhyasaH / 2 / 1 / 18 // yuSmadasmadbhyAM : parasya caturthIbahuvacanasya bhyasaH sthAne abhyamityAdezo bhavati // zeSe lukU / 2 / 1 / 18 // yasmin syAdAvAtvaM yata ca kRtaM tato'nyasmin syAdau pare yuSmadasmadorantasya luga bhavati / yuSmabhyam , asmabhyam / / GasezcAda / 2 / 1 / 19 // yuSmadasmadbhyAM parasya use: pazcamIbhyasazca sthAne ad ityAdezo bhavati / tvet , d / mat , d / yuSmat , d / asmat , d / / tava mama GasA / 2 / 1 / 15 // yuSmadasmadoH svasambandhinA'nyasambandhinA vA Gspratyayena saha krameNa tava mama ityAdezau bhavataH / tava, mama, yuvayoH, AvayoH // Ama Akam / 2 / 1 / 20 // yuSmadasmadbhyAM parasya 1-tvAdyAdeze'lluki yatvam / 2-yuvAdeze'lluki Atve dIrghaH / 3-Atve diirghH| 4-antyalukyallukcha / 5-tvAdeze'llumyantyalukyallukU / 6-antylukyllukuu|
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamanUtanalaghuprakriyA bhAmaH sthAne AkamityAdevo bhavati / yuSmAkem, asmAkam / tvayi mayi / yuSmAsu, asmAsu // ___ padAda yugavibhaktyaikavAkye basnasau bahutve / 2 / 1 // 21 // padAtparayodvitIyAcaturthISaSThIbahuvacanaiH saha yuSmadasmadoyathAsaMkhyaM vasUnas ityAdezo vA bhvtH| taccetpadaM yuSmadasmadI caikavAkye bhvtH| dharmoM vo rakSatu / dharmoM no rakSatu / pakSe-dharmoM yuSmAn rakSatu, dharmo'smAn rakSatu / sapo vo dIyate, tapo no dIyate / pakSe-yuSmabhyam, asmabhyam / zIlaM vaH svamasti, zIlaM naH svamasti / pakSe-yuSmAkam, asmAkam / padAditi kim ? yuSmAn dharmo rakSatu / asmAn dharmo rakSatu / ekavAkye iti kim ? ekasmin pade mA bhUt-atiyuSmAn pazyati, atyasmAn pazyati / vAkyAntare ca mA bhUt-odanaM pacata, yuSmAkaM bhaviSyati / paTaM vayata, asmAkaM bhaviSyati // dvitve vAm nau / 2 / 1 / 22 / padAtparayoyuSmadasmadodvitIyAcaturthISaSThIdvivacanaiH saha yathAsaMkhyaM vAm nau ityAdezau vA bhavataH / taccespadaM yuSmadasmadI caikavAkye bhavataH / 1-antyaluki dIrghaH / 2-Atve dIrghaH / 3-anyatra zlokenodAharaNamuktam tadyathA "dharmo rakSatu vo lokA ! dharmo rakSatu naH sadA / namo vaH zrIjinAH ! zuddha, jJAnaM nau dIyatAM dhanam // darzanaM vo jinAdhIzAH !, pApaM harati no rayAd / iti / /
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 haimanUtanalaghuprakriyA dharmoM vAM rakSatu, dharmoM nau rakSatu / pakSe yuvAm AvAm / zIlaM vAM dIyate, zIlaM nau dIyate / pakSe yuvAbhyAm, AvAbhyAm / jJAnaM vAM svam, jJAnaM nau svam / pakSe yuvayoH, AvayoH / amA tvAmA / 2 / 1 / 24 // padAtparayoyuSmadasmadoramA saha yathAsaMkhyaM tvA mA ityAdezau vA bhavataH / ekavAkye / dharmastvA rakSatu, dharmoM mA rakSatu / pakSe tvAm, mAm / / . DasA te me // 2 // 1 // 23 // padAtparayoryuSmadasmado.. Dansa ityetAbhyAM saha te me ityAdezau yathAsaMkhyaM vA bhavata ekavAkye / dharmaste dIyate, dharmoM meM dIyate / pakSe tubhyam, mahyam / dharmaste svam, dharmoM me svam / pakSe tava, mama // nityamanvAdeze / 2 / 1 / 31 // padAtparayoryaduktaM vasnasAdi tadanvAdezaviSaye nityaM bhavati / yUyaM vinItAstadvo guravo mAnayanti, vayaM vinItAstanno guravo mAnayanti / / asadivAmanyaM pUrvam / 2 / 1 / 25 // sambodhyavAcakaM padaM yuSmadasmadbhyAM pUrvamasadiva bhavati / sati tasmin yatkArya 1- "pAtu vAM nau jino'yaM ca, dadyAdvA nau paraM padam / mano vAM nau sadA bhUyAd , dRDhaM dharme jinodite" iti|| 2-anvAdezaH prAguktaH / 3-sati tasmin padAtparatvAt prApto vasnasAdirna bhavati / padAtparatvAbhAvAcca prAptaH savibhaktikaH prayogo bhavatItyAzayo bodhyaH /
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA tanna bhavati, asati yattad bhvtiityrthH| zramaNAH ! yuSmAn rakSatu dharmaH / zramaNAH ! asmAn rakSatu dharmaH // pAdAdyoH / 2 / 1 / 28 // niyataparimANamAtrAkSarapiNDaH pAdaH / zlokatAMza ityarthaH / padAtparayoyuSmadasmadoryaduktaM vamanasAdi tatpAdasyAdibhUtayorna bhavati / "vIro vizvezvaro devo, yuSmAkaM kuladevatA / sa eva nAtho bhagavAnasmAkaM pApanAzanaH" // 1 // pAdAdyoriti kim ? pAdamadhyAdau yathA syAt-"pAntu vo dezanAkAle, jainendrA dazanAMzavaH / bhavakUpapatajjamujAtoddharaNarajjavaH" // 1 // iti // ___cAhahavaivayoge / 2 / 1 / 29 // ca aha, ha vA eva ityebhiryoge padAtparayoyuSmadasmadoryaduktaM vasnasAdi tamna bhavati / jJAnaM yuSmAMzca rakSatu / asmAMzca rakSatu / jJAnaM yuSmAnaha asmAnaha rakSatu / jJAnaM yuSmAn ha asmAn ha rakSatu / jJAna yuSmAn vA asmAn vA rakSatu / jJAnaM yuSmAneva asmAneva rakSatu / evamanyadapyudAhAryam // // iti yuSmadasmatprakriyA // 1-atra dvitIyapAdAdisthatvAd vasAdezo na / 2-caturthapAdAdisthatvAnnasAdezo n| prathama-tRtIyapAdAdisthayostu yuSmadasmadoH padAt paratvAbhAvAdeva vasnasAdayo neti dhyeyam / 3-atra pAdamadhyasthasya dvitIyAbahuvacanAntasya yusmado vasAdezo bhavati /
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA // athA'vyayAni // avyayamityanvartheSA saMjJA / yatra vyeti vikAraM prApnoti taditi / taduktam-"sadRzaM triSu liGgeSu sarvAsu ca vibhaktiSu / vacaneSu ca sarveSu, yanna vyeti tdvyym"||1|| iti|| "nantI saMkhyA DaeNti yuSmadasmacca syurlinggkaaH| paidaM vAkyamavyayaM cetyasaMkhyaM ca tadabahulami"ti ca // 2 // svarAdayo'vyayam / 11 / 30 // svarAdayaH zabdAH avyayasaMjJakA bhvnti| svara, antar, sanutar, punar , prAtara 5 / sAyam naktam astam divA doSA, 10 / hyam, zvas kam zam yos 15 / mayas vihAyasA rodasI om bhUs , 20 / bhuvam svasti samayA nikaSA antarA, 25 / purA bahim avam atham asAmpratam, 30 / addhA Rtam satyam iddhA mudhA, 35 / mRSA vRthA mithyA mitho mithu, 40 / mithas mithus mithunam anizam muhus , 45 / abhIkSNam makSu jhaTiti uccais nIcais, 50 / zanais avazyam sAmi 1-anugatArthamityarthaH / evaM ca vivakSitArthAbhAve nA'vyayasaMjJetyAzayaH / 2nakArAntAH paJcan prabhRtayaH saMkhyAvAcinaH / 3-DatipratyayAntAH katitati prbhRtyH| 4-liGgarahitAH / 5-pariniSThitaM 'devaH' ityAdipadam / devazabdasya hi liGgasaMkhyAvAcitA, na tu 'devaH' iti vibhaktyantasya punaH saMkhyAntarayogaH, tathA sati vibhaktyAdyApatteriti dhyeyam / evaM vAkye'pi vodhyam / 6-cakArAdaliGgamiti bodhyam / 7-tena vibhaktiluki liTU dhukU ityAdeH pariniSThitasya liGgasaMkhyAvAcitve'pi na kSatiH /
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ haiM manUsana laghuprakriyA I sAci viSvak, 55 / anvak tAjak drAk khAk Rdhak, 60 | pRthak dhik hiruk jyokU manAkU, 65 / ISat jyoSam joSam tUSNIm kAmam, 70 / nikAmam prakAmam aram varam param, 75 / ArAt tiras manas namas bhUyas, 80 / prAyas prabAhu prabAhuk prabAhukam Arya, 85 / halam Aryahalam svayam alam ku, 90 / balavat atIva suSThu duSThu Rte, 95 / sapadi sAkSAt san prazAn sanAt 100 / sanat sanA nAnA vinA kSamA, 105 / zu sahasA yugapat upAMzu puratas, 110 / puras purastAt zazvat kuvit Avis prAdus 116 iti svarAdayaH / AkRtigaNo'yam / 1 75 cAdayo'sattve | 1|1|39|| adravyArthAzcAdayaH zabdA avyayasaMjJakAH syuH / cAdayazca nipAtA ityapyucyante / ca aha havA eva evam nUnam zazvat sUpat kUpat kuvit net cet nacet caNa kaccit yatra naha nahi hanta mArkisa nakisa mA mAG na naJa vAgha tvA nvAva vAvat syAt nvAvat vai tuvai vai vai raiva zrauSaT vauSaT vaSaT TU bATU veTU pAhU pyATTa phaT huMphaT chaMbad adha At svadhA svAhA alam cana hi atha om atho no nohi bhos bhagos aghos aMgho ho ho aho Aho utAho hA hI he hai haye ayi aye arare aGga re are ave nanu zukam sukam tukam hikam Um hum kum u sutra kam m kim him ad kad yad tad id
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 76 ___winnarriwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww haimanUtanalaghuprakriyA cid vidH svid uta bata iva tu nu yacca kaccana kimuta kila kiMkila kiMsvit udasvit Ahosvit ahaha nahavai navai navA anyat anyatra zava zap athakim viSu para pazu khalu yadinAma, yaduta pratyuta, yadA, jAtu, yadi yathAkathAca yathA tathA puda atha purA yAvat tAvat diSTyA maryA Ama nAma sma itiha saha amA samam satrA sAkam sArdham Im sIm kIm Am As iti ava aTha aDa bAhyA anuSak khos a A i I u U R R la la e ai o au pra parA apa sam anu ava nis nir dus dur AG ni vi prati pari upa adhi api mu ud ati abhi iti cAdayaH / bahuvacanamAkRtigaNArtham // __ ktvAtumam / 1 / 1 / 35 / / ktvA tum am ityetatpratyayAntaM zabdarUpamavyayasaMjJakaM bhavati / kRtvA, hatvA, prakRtya, prahRtya, kartum, hartum, yAvajjIvam, svAduGkAram // gatiH // 1 // 1 // 36 // gatisaMjJakAH zabdA avyayasaMjJakA bhavanti / adAkRtya // __ avyayasya / 3 / 2 / 7 // avyayasambandhinaH syAdelapa bhavati / svarasti / prAtarasti, svaH pazya, prAtaH pazya / evamanyatrApi // // ityavyayaprakaraNam //
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 77 // athAkhyAtaprakaraNam // tatrAdau NijAdyantavarjitAH zavikaraNA rUDhayA bhyAdaya iti khyAtA dhAtava ucyante / AkhyAtapadena tyAdipratyayAstadantAzca zabdA ucyante / AkhyAtapratyayAzca dhAtorbhavanti // kriyArthoM dhAtuH / 3 / 3 / 3 // kriyA kRtiH| pravRttiH,. vyApAra iti yAvat / kriyA eva arthoM yasya sa zabdo dhAtusaMjJako bhavati / dhAtaivavividhAH-parasmaipadina Atmanepadina ubhayapadinaizca / tatra-- navAdyAni zatRkvasU ca parasmaipadam / 3 / 3 / 19 // 1-atra bhvAdizabdena dhAtusAmAnyasya grahaNaM dRzyate na tu gaNavizeSasya / kintUkteSu bhvAdiriti rUDhiriti bhAvaH / 2-kRtirguNo nyAyanaye nAti dhyeyam / 3-atra vi0 vi0 prakriyA dhAtustrividho gaNajo nAmajaH sautrazca / Adyo navadhA / tathAhuH"adAdayaH kAnubandhA zvAnubandhA divAdayaH / svAdayaSTAnubandhAzca tAnubandhAstanAdayaH // 1 // rudhAdayaH pAnubandhA, yAnubandhAstanAdayaH / krayAdayaH zAnubandhAzca, NAnubandhAzcarAdayaH" // 2 // uktAnubandharahitA bhvAdayaH / yatra nAmaiva pratyayasambandhAda dhAtutvaM yAti sa nAmadhAtuH / sautrAzca kaNDvAdayo dolApramukhAzca / tannAbhinandanti budhAH / bhvAdernAmina ityAdau bhvAdipadena dhAtusAmAnyasya grahaNAt / nAmnazca na dhAtutvaM kintu pratyayAntasyetyapi draSTavyam / 4-tathA cAtra kArikA-"Danubandha idanubandhaH, karttaryapyAtmanepadI. dhAtuH / Iganubandhastubhayapado, parasmaipadI zeSaH naaiti|| // 1 //
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimAnalaghumita sarvAsAM tyAdivimaktInamAyAni mA nava vacanAni zatakyam ca pratyayau parasmaipadasaMjJakAni bhavanti / / parANi kAnAnazaucAtmanepadam |3|3|20||srvaasaaN tyAdivibhaktInAM parANi nava nava vacanAni kAnAnazauca pratyayAvAtmanepadasaMjJakAni bhavanti / zrINi zrINyanyayuSmadasmadi / 3 / 3 / 27 // sarvAsAM tyAdivibhaktInAM trINi trINi vacanAni anyasminnarthe yuSmadarthe asmadarthe ca vAcya yathAkrama bhavanti / atrA'nyo'thoM yuSmadasmadapekSayA bodhyH|| . ekadvibahuSu / 3 / 3 / 18 / / anyAdiSu yAni trINi trINi vacanAni uktAni tAni ekadvibahuvartheSu yathAkrama bhavanti / ekasminnarthe ekavacanam, dvayorarthayodvivacanam, bahuSvartheSu bahuvacanamiti vivekaH // zeSAtparasmai / 33 / 100 // yebhyo dhAtubhyo yena vizeSaNAtmanepadamuvataM tato'nyasmAdeva dhAtoH kartari parasmaipadaM bhvti.|| sati / 5 / 3 / 19 / / sati arthe vartamAnAdAtorvartamAnA 'vibhktirbhvtiH| san vidyamAna vartamAna ityarthaH / prArabdhA
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ 79 haimanUtanalaghuprakriyA na ca samAptA kriyA vrtmaankriyaa| tadupahitaH kAlo varttamAnakAlo vartamAna iti cocyate // . .. vartamAnA-tiva tas anti, siv thasa tha-miva vas masa, te Ate ante, se Athe dhve, e vahe mahe 13 / 3 / 6 // imAni vacanAni vartamAnAsaMjJakAni bhavanti / cakAra it, vitkAryArthaH // etAH zitaH / 3 / 3 / 10 / / etA vartamAnAsaptamIpazcamIyastanyaH zitaH zakAsanubandhA jhAtanyAH / tatazcaiSu zinimittaM kArya bhavati / / kataryanabhyaH zat / / 471 // adAdivarjitAd dhAtoH kartari vihita ziti zab pratyayo bhavati / kAraka kArAktiau / bhU-sattAyAm / tato bhUdhAtoH kartari prathamapuruSai. kavacane tivi anubandhalope zisvAcchabyanubandhalo bhUka ti iti sthite-- .. nAmino guNo'kGiti / 4 / 3 / 1 / / nAmyantasya dhAtoH kiddhirjite pratyaye pare AsannoM guNo bhavati / avAdezaH / sa bhavati, tau bhavataH, te bhavanti / tvaM bhavasi, yuvAM bhavathaH, yUyaM bhavaya // 1-lugasyetyalluka /
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ 80 haimanUtanalaghuprakriyA - mavyasthAH / 4 / 2 / 113 // dhAtovihite makArAdau vakArAdau ca pratyaye pare ata AkArAdezo bhavati / ahaM bhavAmi, AvAM bhavAvaH, vayaM bhvaamH| yatrAnyayuSmadamasmatsu dvayostrayANAM vA yogastatra sarvAdigaNapAThApekSayA paratvamAzritya paranimittaka eva puruSo bodhyaH / yathA-sa ca tvaM ca-bhavathaH / sa ca tvaM ca ahaM ca-bhavAmaH / vaM ca ahaM c-bhvaaveH|| vidhinimantraNAmantraNAdhISTasaMpraznaprArthane // 5 // 4 // 28 // pratyayArthaH kartA karma bhAvazca / sa vidhyAdiviziSTazcetadA dhAtoH saptamI-paJcamyau pratyayau bhavataH // saptamI yAt yAtAm yus, yAs yAtam yAta, yAm yAva yAma / Ita IyAtAm Iran , IthAs IyAthAm Idhvam , Iya Ivahi Imahi // 3 // 37 // imAni vacanAni saptamIsaMjJakAni bhavanti // yaH saptamyAH / 4 / 2 / 122 // akArAtparasya saptamyA: sambandhino yAzabdasya ikArAdezo bhavati / bhavet , d / bhavetAm // 1-evaM sa cAhaM ca bhavAvaH / 2-vidhiH kriyAyAM preraNA / nimantraNama pratyAkhyeyA preraNA / AmantraNaM kAmacAganujJA / adhISTaM satkArapUrvikA preraNA, saMpraznaH saMpradhAraNA / prArthanaM yAcA /
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA yAm yusoriyamiyusau / 4 / 2 / 123 // akArAtparayoryAm yus ityetayoryathAsaMkhyamiyamiyusAvAdezau bhavataH / bhaveyuH / bhaveH, bhavetam , bhaveta / bhaveyam , bhaveva, bhavema // AziSyAzI:paJcamyau / 5 / 4 / 38 // AzI viziSTe'rthe dhAtorAzI paJcamyau vibhaktI bhavataH // ___ paJcamI-tu tAm antu, hi tam ta, Aniva Ava Amava, tAm AtAm antAm , sva AthAs dhvam , aiva Avahaiva Amahain / 3 / 3 // 8 // imAni vacanAni paJcamIsaMjJakAni bhavanti / vakAra it // AziSi tuhyostAta vA / 4 / 2 / 119 // AziSi vihitayostuhyoH sthAne tAtaG ityAdezo vA bhavati / akAraGakArAvitau / bhavatAt , da, bhavatu / bhavatAm , bhavantu // ataH pratyayAlluka / 4 / 3 / 85 // dhAtoH paro yo'kArAntaH pratyayastasmAtparasya heluMga bhavati / bhavatAta , da, bhava / bhavatam, bhavata / bhaivAni, bhavAva, bhavAma // - adurupasarmAntaro NahinumInAneH / 2 / 277 // durvajaoNpasargasthAdantaHzabdasthAcca rapRvarSAtparasya NakAra-hinu1-dhuTastRtIyaH, virAme vA / 2-lugasya / 3-samAnadIrghaH /
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghupakriyA mInA-Ani sambandhino nakArasya mo bhavati / Neti NopadezA gad Nam prabhRtayo dhaatvH| prabhavANi, antarbhavANi / aduriti kim ? durbhavAni // ____anadyatane yastanI / 5 / 2 / 7 // anadyatanabhUte'rthe vartamAnAddhAtobastanI vibhaktirbhavati // ___hyastanI-div tAm an , siv tam ta, amv va ma / ta AtAm anta, thAm AthAm dhvam , i vahi mahi / / 3 / 3 / 9 / / imAni vacanAni hyastanIsaMjJakAni bhavanti / cakAra it , disyorikArazca // aDdhAtorAdityastanyAM cAmAGA / 4 / 4 / 29 // bAstanyAmabatanIkriyAtipatyoztra viSaye dhAtorAdisvayavo'D bhavati / mAG yoye tu na bhavati / abhavat , d, abhavatAm , abhavat / abhavaH, abhavatam, abhavata, abhavam , abhavAva, abhavAma // ... adyatatI / / 2 / 4aa bhUtethe vartamAnAd dhAnoradyatanI vibhaktirbhavati // vizeSAlivakSAzyAmi // 5 // 2 // 5 // adyatanAdivizeSasyA'vivakSAyayaM vyAmikSaNe ca sati bhUte'rthe vartamAnA AnyAnAzAyadAnyAyAca saMvezanAdaharubhyataH sAdhAna vA kaalo'dytnstdnyoshnvtnH| 2-virAme vA / 3-lugasya / 4-lugasya / 5-madhyasyAH / .. .. . . .
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ddhAtoradyatanI vibhaktirbhavati // adyatanI-ditAm an , si tam ta, am va m| ta AtAm anta, thAra AthAm dhvam, i vahi mahi 13 / 2 / 11 / / imAni vacanAnyadyatanI-sajJakAni bhavanti / sijadyatanyAm / 3 / 4 / 53 // dhAtoradhattanyAM parabhUtAyA satyAM sic pratyayo bhavati / ikAracakArAvitI // pibaitidAbhUsthaH sico lup parasmai na ceT 14 // 3 // 66 // pibetyanena yasya pibAdezaH sa pAdhAtuH etiitI NikograhaNam / deti dAsaMjJakA dhAtavaH / pA iN ika dA-dhA bhU-sthA-ebhyaH parasya sicaH parasmaipade lup lup sanniyoge caitebhya iT na bhavati // bhavateH sijlupi / 4 / 3 / 12 // sico lupi bhavateguNo na bhavati / abhUt , d, abhuutaam.|| bhuvo vaH parokSAdyatanyoH / 4 / 2 / 43 // bhuvo vakArAntasya parokSAdyatanyoH parata upAntyasya UdityAdezo bhavati / abhUvan / abhUH, abhUtam , abhUta / abhUrvam , abhUva, abhuma // 1-disyorikAra it / 2-bhUdhAtoH sijlope'pi stAdyazita itIT prApto niSidhyate / anyatra tvanusvArettvAdeva ekasbarAditi neTa / 3-sico lukIniSedhe ca guNaniSedhe aDdhAtorityaTi virAme vaa| 4-sino luki gApAnidhe dhAtorinovarNI dAdezaH /
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 84 haimanUtana laghuprakriyA -~ mmmmmmmmmm mAjhyadyatanI / 5 / 4 / 39 // mAGi upapade dhAtoradyatanIvibhaktirbhavati / srvvibhktypvaadH| mA bhUt / mAGA yoge'trA n|| sasme hyastanI ca / 5 / 4 / 40 // smazabdasahite mAyupapade dhAtohastanI adyatanI ca bhavati / mA sma bhavat , mA sma bhUt // . parokSe / 5 / 2 / 12 // bhUtAnadyatane parokSe'rthe varlamAnAda dhAtoH parokSAvibhaktirbhavati // parokSA-Nav atus. us, thas athus a, Na va m| e Ate ire, se Athe dhve, e vahe mahe / 3 / 3 / 12 // imAni vacanAni parokSAsaMjJakAni bhavanti / NakAravakArA itaH // dvirdhAtuH parokSA prAk tu svare svaravidheH / 4 / 1 / 1 // parokSAyAM upratyaye ca pare dhAturbhivati, svarAdau tu dvivacananimitte pratyaye svarasya kAryAta prAgeva dvitvaM bhvti|| husvaH / 4 / 1 // 39 // dhAtoditve sati pUrvasya svarAntasya hastro bhavati / bhUsvaporadutau / / 170 bhUsvap ityetayoH parokSAyAM dvitve sati pUrvasya yathAsaMkhyamakArokArau bhavataH / /
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA dvitIyaturyayoH pUauM / 4 / 1142 // dhAtodvitve sati pUrvasya dvitIyaturyayoH sthAne yathAsaMkhyamAdyatRtIyAvAsanau bhvtH|| nAmino'kalihaleH / 4 / 3 / 51 // nAmyantasya dhAtoH kalihalivarjasya nAmnazca niti Niti ca pratyaye pare vRddhibhavati / bbhuuvuH| ____ indhyasaMyogAt parokSA kidvat / 4 / 3 / 21 // indherasaMyogAntAcca dhAtoH parA avitparokSA kidvad bhavati / babhUvaituH, babhUvuH / / ___ skrasRvRbhRstudruzrusrocUcanAdeH prokssaayaaH|4|4|82|| saspaTaH kRdhAtoH mRvRbhRstudrazrRmRjitebhyazca sarvadhAtubhyaH parasya vyaJjanAdeH parokSApratyayasya AdiriTa bhavati / ska iti ssaTA nirdezaH kim ? kevalasya mA bhUtacava, cakama / babhUvitha, babhUvathuH, babhUva / babhUva, babhUviva, babhUvima // AzI:-kyAt kyAstAm kyAsus, kyAs kyAstam, kyAsta kyAsam kyAsva kyAsma / sISTa sIyAstAm sIran, sISThAs sIyAsthAm sIdhvam , soya sIvahi sImahi / 3 / 3 / 13 / / imAni 1-bhUdhAtorNavi anubandhalope vRddheH pUrva dvitvAdi / tato vRddhau AvAdeze Ut / 2-atra kittvAd guNAbhAve dhAtorivarNetyuvi at / evamagre'pi /
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ wimmmmmmmmmmmmmmmmmmonikawwwwwwwwwwwwwww haimanUtanalaghuprakriyA vacanAni AzIHsaMjJakAni bhavanti / kakAraH sarvatret / bhUyAt, d / bhUyAstAm, bhUyAsuH bhUyAH, bhUyAstam , bhUyAsta / bhUyAsam, bhUyAsma, bhUyAsma // __ anadyatane zvastanI / 5 / 3 / 5 // anadyatanabhaviSyadarthAda dhAtoH zvastanIvibhaktirbhavati / / ___ zvastanI-tA tArau tAras , tAsi tAsthas tAstha, tAsmi tAsvas tAsmas / tA tArau tAras, tAse tAsAthe tAdhve tAhe tAsvahe tAsmahe / 3 / 3 / 14 // imAni vacanAni zvastanIsaMjJakAni bhavanti // stAzito'troNAderi 4432 // dhAtoH parasya sakArAMdestakArAdevAzitaH pratyayasya Adirida bhavati / pratyayasya uNAdezca na bhavati / bhavitA, bhavitArauM, bhvitaarH| bhavitAsi, bhavitAsthaH, bhavitAstha / bhavitAsmi, bhavitAsvaH, bhavitAsmaH // bhaviSyantI / 5 / 3 / 4 // bhaviSyadarthe vartamAnAddhAtoH parI bhaviSyantI vibhaktibhavati // __ bhaviSyantI-spati syatas syanti, syasi syathasa sthatha, syAmi syAvara syAmas / syate syate syante, syase sthathe syadhve, sye syAvahe 1-kittvAnna guNaH / dhuTastRtIyaH, virAme vA / 2-iDAgame guNe avAdezaH /
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~ ~ haimanUtanalaghuprakriyA sthAmahe / 3 / 3 / 15 // imAni vacanAni maviSyantIsajJAni bhavanti / bhaviSyati, bhaviSyataH, bhaviSyanti / bhaviSyasi, bhaviSyathaH, bhaviSyatha / bhaviSyAmi, bhaviSyAvaH, bhaviSyAmaH // saptamyarthe kriyAtipatto kriyAtipattiH / 5 / 4 / 9 // saptamyA arthoM nimittaM hetuphalakathanAdiko sAmagrI / kutazcid vaiguNyAt kriyAyA atipatanamanabhinivRtiH kriyaatipttiH| kriyAtipattau satyAM bhaviSyatyarthe vartamAnAddhAtoH saptamyarthe kriyAtipattivibhaktirbhavati // kriyAtipattiH-syat syatAm syan , syas syatam syata, syam syAva syAma / syata syetAm / syanta, syathAs syethAm syadhvam , sye sthAvahiM syAmahi / 3 / 3 / 16 // imAni vacanAni kriyAtipattisaMjJakAni bhavanti / suvRSTizcedabhaviSyat subhikSamabhaviSyat / abhaviSyatAm , abhaviSyan / abhaviSyaH, abhaviSyatam , abhaviSyata / . abhaviSyam , abhaviSyAva, abhaviSyAma // pAM pAne // // zrautikRvudhivupAghrAdhmAsthAmnAdAmadRzya1-iTi guNe avAdeze nAmyantastheti ssH| 2-sUtre saptamyarthapadArtha kriyAtipattipadArtha cAha / 3-iTi guNe avAdeze aDAgame SaH / 4-zru, kRva', ghibU , pA, ghA, mA, sthA, mnA, dA, dRz. R, zad, sad, eteSAM dhAtUnAM sthAne yathAsaMkhyaM za; kR, dhi, piba, jighra, dhama, tiSTha, mana yaccha, pazya, Rccha, zIva, sIda, ityete AdezA bhavanti /
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana prakriyA tizadasadaH zukRdhipivajighaghamatiSThamanagacchapaiya cchezIyasIdam |4 |2| 108 // zrautyAdInAM trayodazAnAM ziti pare yathAsaMkhyaM vA ityAdaya AdezA bhavanti atyAdau / piveti pibanti / pibAmi pibed / pibatu / piveM / apivat d / apivam / apAt d // , / 9 88 sivido'bhuvaH |4| 2292 // sicaH pratyayAd vidazca dhAtoH parasya ana: sthAne pusAdezo bhavati, na ced bhUdhAtoH paraH sij bhavati / pakAra it // itapusi cAto luka | 4|3|14|| Gityaziti svarAdau iTi ekAre pusi ca pare AkArAntasya dhAtorantasya lugU bhavati / apuH apAm / Ato Nava au: / 4 / 2120|| AkArAtparasya NavaH sthAne aurityAdezo bhavati / pau / pepatuH // sRjidRziskasvarAtvatastRjnityAniTasthavaH // 4|4|19|| sRjidRzibhyAm ssaDAgamasahitAtkRgaH svarA 1-lugasyetyalluk / 2-lugasyeti punarluk / 3 - madhyasyAH / 4-yaH sptmyaaH| avarNasyetyet / 5 - he luk / 6 - picaitIti sico luk / 7- sijluki samAnadIrghaH / 8- dvitve hrasvatve aidaudityaitvam / 9-kittvAdAluk /
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ntAdakAravatazca vRci nityAniTo' dhAtorvihitasya thava AdiriD vA bhavati / papithe, papAtha / papima // .. gApAsthAsAdAmAhAkaH / 4 / 3 / 96 gA, pA, sthA, sA, dA, mA, hA, ityeteSAmantasya kDityAziSi ekAro bhavati / peyAt , d // ekasvarAdanusvAretaH / 4 / 4 / 57 // ekasvarAdanusvAre. to dhAtovihitasya stAdyazita. AdiriT na bhavati / pAtA, pAsyati / apAsyat , d // dhrAM gandhopAdAne // jiMghrati / jighranti, jighrAmi / jighrat , d / jighratAt , d , jighratu / jighrANi / ajighrat , d| ajinan / ajighram , ajighrAma || dheghAzAcchAso vA / 4 / 3 / 67 // dhe, ghA, zA, chA, sA, ebhyaH parasya sicaH parasmaipade lup vA bhavati / aghrAt , d / apraiH / aghrAm / pakSe saH sijsterdisyoH|4|3|65|| sicU pratyayAntAd dhAtorastezca sakArAntAtparaH parAdirIt bhavati disyoH 'parayoH / 1-anusvAret dhAtuH sarva eva tRci nityAniT bhavati / veT dhAturapi na nityAniDiti bodhyam / 2-iTi. Aluka / 3-lugasya / 4-samAnadIrgha raghuvarNAditi NaH / 5-pusyAluk /
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA miraminasyAtaH so'ntazca | 4|4|87 // yamiraminamibhya Adantebhyazca dhAtubhyaH parasya parasmaipadaviSayasya siMca Adiri bhavati, eSAM dhAtUnAM ca so'mto bhavati // 90 iTa iti | 4 | 3 |71 || iTaH parasya sica iti pare laga bhavati / aghrAsIt d / aghAsiSTam aghAsiSuH / 9 aMghAsIH, aghAsiSam / aghrAsiSva // " vizve vyaJjanasthAnAderla |4|1||44 dhAtordvitve sati pUrvasya anAdervyaJjanasya lugU bhavati / ekavacanamavivakSitam / gorjaH | 4|1|40|| dhAtordvitve sati pUrvayorgakAraha-: kArayorjakAro bhavati / jaghrau, jatuH, jathi, janAtha / javi / saMyogAdeva ziSyeH // 4 / 3 / 95 // dhAtoH saMyogAderA-kArAntasya GityAziSi pare antasyaikArAdezo vA bhavati / ' gheyAt, dH / trAyat d / gheyAstAm ghrAyAstAm / dhAtA, " 1- stayazita iti svekasvarAditi niSiddhaH / ' sijlukiM samAnadIrghaH / / 2 - nAmyantasyeti SaH, tavargasyeti TaH / 3 - rutvavisargau / 4- ato yathAsambhavamanekasyApi luka / 5- dvitve anAdivyaJjanalope hrasvatve dvitIyeti tRtIyatve jaraveM autvam / 6 kittve itpusI syAluk / 7 - sRjidRzItIT / iDeMdityAluk / 8 - vyaJjanAditvAdiT / 9- ekasvarAditi neT / ''
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ghAsyati, aghrAsyat , d // dhmAM shbdaagnisNyogyoH|| dharmati, dhamet , d / dhamatAt , d, dhamatu / adhamat , d / adharman , adhamam / adhamAma / adhmAsIt, d| adhmA-- sipuH / dadhmau, dadhmaH, dadhimatha, dadhmAtha / dadhmima / dhmeyAt , d / dhmAyAt , d| dhmAtA, dhmAsyati, adhmAsyat , d ||ssttaaN gatinivRttau // SaH so'STthaiSThivaSvaSkaH / 2 / 3198 // STyaiSThivaSvakavarjasya pAThe dhAtvAdeH pakArasya sakArAdezo bhavati / nimittApAye naimittikasyA'pyapAyo'gnyapAye tanimitta dravatvApAyavat / ataH SakArAbhAve tannimittaThakArasthA'pyabhAve sthAdhAtuH / tiSThati / tiSThet , d / tiSThatAt , 'd', tiSThatu / ' tiSThAni / atiSThat , dH| atiSThan / atiSTham / arthAt ,. duH| asthAtAm , asthuH / asthAm / aghoSe ziTaH / 4 / 1145 // dhotoditveM saMti pUrvasya ziMTastatsambandhinyevA'ghoSe pare luga' bhavati / anAdiluga-- pavAdo'yam / tasthauM, tasthetuH, nasthitha, tasthAtha / tasthima / stheyot , d / sthAtA, sthAsyati, asthAsyat , duH|| 1-lugasya / 2-punalugasya / 3-yamirami0 / 4-sividaH / 5-saMyogAdervA / 6-pibaitIti' sijluk / 7-iDetpusItyAluk / 8-dvitIyeti prathamatvam / 9-kitve Aluka / 10-sRjidRzIti veTyAlak / 11-gApAsthA0 / 12-ekasvasat /
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ 92 haimanUtanalaghuprakriyA mnAM abhyAse // manati, manet, d| manatAt, d / amnAMsiSTAm , amnaasissuH| mamnau, mamnatuH, mamnitha, mamnAtha, mamnima / mneyAta, d / mnAyAt, d| mnAtA, mnAsyati, amnAsyat , d / dAMm dAne // yacchati, yacchet , d / yacchatAt , d, yacchatu / ayacchat , d| avau dA dhau dA / 3 / 3 / 5 / / avitau dA dhA ityevaMrUpau dhAtU dAsaMjJau bhavataH / adAt , , / aNduH| adAm / dadau, daduH / daditha, dadAtha / dadima / deyAt , d / dAtA, dAsyati / adAsyat, d| ji jiM abhibhave / jayati, jayet , du / jayatAt , d, jayatu / ajayat , d|| sici parasmai samAnasyA'Giti / 4 / 3 / 44 // samAnAntasya dhAtoH parasmaipadaviSaye aGiti sici pare AsannA vRddhirbhavati / ajaiSIta, da / ajaiSTAm , ajaiSuH / / jegiH sanparokSayoH / 4 / 1 / 35 // jidhAtoH sani 'parokSAyAM ca dvitve sati pUrvasmAtparasya gi ityAdezo bhavati / jigoya / jigyatuH / jigayitha, jigetha / 1-yamiraminami0 / 2-saMyogAdervA0 / 3-zrautikavu / 4-vivaiti0 / 5-iDetpusi0 / 6-gaaraa0| 7-nAmina iti guNe ayAdezaH / 8-eksvraaditiinissedhH| 9-nAmino'kalIti vRddhiH| 10-yo'nekasvarasya / 11 16-thavi veTa /
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA 93 vidvAntyo Nava | 4 | 3 |58 || parokSAyA antyo Nava vANi na bhavati / pUrvatra dhAtuSu vivikalpe'pi na rUpabheda iti bhUdhotAveva nedaM sUtramullikhitam / jigAya, jiya / jigmaii // " dIrghavikyeSu ca | 4 | 3 | 108 // cvau yaGi ki kyeSu yakArAdAvAziSi ca pare antyasvarasya dIrgho bhavati / jIyAt du / jeta, jeSyati, ajeSyat d / jayati jayet d jrayatAt d jayatu / ajrayat d / atraiSIt d / jijrAya, jijrituH / jijrayitha, jijetha / jijriyima | jIyAt d / jetA, jeSyati / ajreSyat, d|| , " smR cintAyAm / smarati, d, smaratu / asmarat, d / STam, asmArSuH // Rto " smaret d / smaratAt, asmArSIt dU~ / asmA " |4|1|38|| dhAtordvitve sati pUrvasya 1 - bhUdhAtau Nidvikalpe guNe avAdeze upAntyasya Utve babhUvetyeva rUpam / 2- Niti vRddhi:, NitvAbhAve guNaH / 3 - skaTa iti iT yosnekasvarasya / 4 - stAdyazita iti ekasvarAditi niSidhyate / nAmina iti guNaH / 5 - saMyogAditIyAdezaH / kicvAnna guNaH / 6 - dIrgha cvIti dIrghaH / 7 - sici vRddhiriti vRddhiH, anusvArevAnneT / 8- prasaGgAdupanyastam, na tu tasyAtropayogaH, dvittvAtparatvAd guNasyaiva pravRtteH, tato dvitvamiti dhyeyam /
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA wwwkarmirmirman Rto'd bhavati // ___saMyogAdRteH / 4 / 3 / 9 // saMyogAtparo ya RkArastadantasya dhAtorartezca parokSAyAM parato guNo bhavati / kakAropalakSitAyAM kyamukAnarUpAyAM na bhavati // Niti / 4 / 350 // niti Niti ca pratyaye pare dhAtorupAntyasyAto vRddhirbhavati sasmAra, sasmaratuH // RtaH / 4 / 4 / 80 // tRci nityAniTa RkArAntAd dhAtovihitasya thava Adirida na bhavati / sasmartha / sasmAra, ssmr,| sasmarimai // kyayaDAzIrthe / 4 / 3 / 19 // saMyogAtparo ya RkArastadantasya dhAtorartezca kye yaDi AzIHsambandhini yAdau ca pratyaye pare guNo bhavati / smaryAt , d / smartA // hanutaH syasya // 4 // 49 // inteRkArAntAca dhAtoH parasya syasyAdiriD bhavati / smariSyati / asmariSyat., d|| tR plaghanataraNayoH / tarati, itaret , d| taratAt , d, taratu / atarat , d / aMtArIt , d| atAriSTAm , atAriSuH // skacchRto'ki parokSayAm :4 // 38 // ka Rcch 1-guNe dvisve NitImata vRddhiH / 2-skrasritIT / -3-stAdyazita .iti tu na, anusvArettvAt / ayaM tu . pratiprasavaH / 4-sicITIti siMci parasmai iti vRddhau sijlope dIrgha ca.rUpam / 5-sijavidaH /
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ityetayorkakArAntAnAM ca dhAtUnAM nAminaH parokSAyAM parato guNo bhavati, kakAropalakSitAyAM tasyAM na bhavati / tatAra // tRtrapaphalabhajAm / / 1 / 25' / tRtrapphalbhaj ityeSAM dhAtUnAmavitparokSA-seTthavoH parayorakArasya etvaM bhavati, eSAM dvitvaM na bhavati / testuH, teruH, teritha, tatAra, tatara, terima // RtAM kGitIra / 4 / 4 / 117 / / RkArAntasya dhAtoH kiti Diti ca pratyaye pare RkArAntasya sthAne ir ityayamAdezo bhavati // bhvAde mino dIrgho voryajane / 2 / 1 / 63 // bhvAderdhAtoravayavabhUtau yau rephavakArau tayoH parayostasyaiva bhvAdernAmino dIrthoM bhavati tAbhyAM cetparaM vyaJjanaM bhavati / tIryAt , d|| vRto navAinAsoH sin sarasmaiH ca / 4 / 4 / 35 / / cAGbhyAm RkAramantebhyazca jhAtubhyaH parasya ido vA dIpoM bhavati, parokSAyAmAzikSiH parasmaipadaviNye sicica na bhavati / turItA, tarItA / tarISyati, tariSyati / atarISyat d // TveM pAne / yati, dhayet , d / 1-nAmina iti vRddhiH / 2-skranitIH / 3-stAdyazita itIT / 4-zavyayAdezaH / AdityAtvaM tu na, na zitIti niSedhAditi dhyeyam / Mutal:
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanUtanalaghuprakriyA dhayatAt , d, dhayatu / adhayat , d // AsandhyakSarastha / 4 / 2 / 1 // sandhyakSarAntasya dhAto. rAkArAntAdezo bhavati ninimittaH // na ziti / 4 / 2 / 2 // dhAtoH sandhyakSarAntasya ziti pratyaye viSayabhUte AkAro na bhavati // ___TdhezvervA / 3 / 4 / 59 // dhezvibhyAM karttayadyatanyAM chapratyayo vA bhavati / adadhat ,' d / adadhan / adadham / adadhAma / adhAt , d, / adhuH / adhAsIt , d / adhAsiSuH adhAsiSTam / adhAsiSma / dadhau, dadhuH / dadhitha / dadhima / dheyAt , d| dhAtA, dhAsyati, adhAsyat , d // gaiM gAne / gAyati, gAyet , d / gAyatAt , d, gAyatu / agAyat , d / agAsIt , d| agAsuH / jagau, jagatuH, jagitha, jagAtha / jagima / geyAt, du / gAtA, gAsyati, agAsyat , du, // dhya cintAyAm / dhyAyati, dhyAyet , d / dhyAyatAt , d, dhyAyatu / adhyAyat , ' / adhyAsIt , du / dakSyau, dadhyatuH, dadhyitha, dadhyAya / dadhyima / dhyeyAt , d / 1-Atve Ga pratyaye dvitve hRsvatve dvitIyeti tRtIyatve iDedityAluk / 2-lugasya / 3-lugasya / 4 mavyasyAH / 5-vikalpe dadhebreti sijluk / 6-sijlumvikalpe yamiraminami0 / 7-kittve Aluk / 8-dAsaMjJAyAM gApetyet / 9-Atve iniSedhe yo parami0 / 10-gApetyet /
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA dhyAyAt , d / dhyAtA, dhyAsyati, adhyAsyat , d / arca pUjAyAm / arceti, arcat , d| arcatAt , d| arcatu / svarAdestAsu / 4 / 4 / 31 // svarAderdhAtorAdeH svarasyAdyatanIkriyAtipattiAstanISu viSaye AsannA vRddhirbhavati / mAGa yoge tu na bhavati / Arcat , d / ArcIt d' / ArciSuH / ArciSTam // anAto nazcAntaRdAdyazau saMyogasya / 4 / 1 / 69 / / RkArAderaznoteH saMyogAntasya ca dhAtoH parokSAyAM dvitve pUrvasya AderakArasya AkArasthAne aniSpannasya AkAro bhavati, kRtAkArAttasmAnontazca / Anace, AnacatuH, Anacitha, Anacima / aAt , d / aciMtA, acidhyati ArciSyat , d // __laghorupAntyasya / 4 / 3 / 4 // dhAtorupAntyasya nAmino laghorakGiti pratyaye pare guNo bhavati // zuc zoke / zocati, zocet , d , zocatAt , d , zocatu, azocat , d , azocIt , d, zuzoca, zuzocitha, zuzucima / zucyAt, d, zocitA, zociSyati / azociSyat, d|| tyajaM hAno / tyajati, tyajet , d, tyajatAt , d, 1-mici stAdyazita itITi saH sijasteritIti, svarAderiti vRddhau sijlope samAnadIrghaH /
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimabhUtanalaghuprakriyA syametu, atyajat, da / vynjnaanaamnitti|4|3|4|| vyaJjanAntasya bhatoH parasmaipadaviSaye'niTi sici pare samAnasya vRddhirbhavati / atyAkSIt , d|| dhuDhUsvAlluganiTastathoH / 4 / 370 // dhuDantAd hasvAntAcca dhAtoH parasyAniTaH sicastakArAdau thakArAdau ca pratyaye pare lug bhavati / atyAktAm , atyAkSuH, atyAkSma / tatyAja, tatyajuH, tatyajitha, tatyaktha / tyAja, tatyaja / tatyajima / tyajyAt , d| tyaktA, tyakSati, atyakSat , d // vraja gtau| vrajati, vrajet , d , bajatAt , d, bajatu / avajat , d // vvrjlH|4|3|48|| vadavajolekArAntAnAM rephAntAnAM ca dhAtUnAmupAntyasyAkArasya parasmaipadaviSaye seTi sici pare vRddhirbhavati / avAjIt , d / atrAjiSuH atrAjiSTam , atrAjiSma / vAja, vajitha, vajathuH, vAja, vatraja / vajima / vrajyAt , du, bajitA, vrajiSyati, avajiSyat , d| patla pathe gato / patati // -sici ekasvasaditIniSedhe Iti vRddhau aTi caja iti gatve aghoSa ... .iti. prathamatve nAmyantastheti SaH / 2-vRddhau sijluki gatve prathamatve ca rUpam / 3-sijviMda iti pus / 4-giti / 5-sRjizIti - veda / parve carja iti gatve aghoSa isi prathamatvam / 6ekasvarAditi neT , gatvam , katvam /
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmmmar hai manUtanalaghuprakriyA nemAdApatapadanadagadavapIvahIzamUcigyAti vAtidrAtipsAtisyatihantidegdhau / 2 / 379 / / mAGmeGau, dA, pat, pad , nad, gad, vap , vaha , zam , ci, yA, vA, drA, psA, so, han , dihU, ityeteSu dhAtuSu pareSu duvejopasargasthAd antaHzabdasthAcca rAdeH parasyopasargasya ne kArasya No bhavati / deti dAsaMjJakasya grahaNam / praNipatati / patet , d / patatAt , d , patatu, apatat , d / tRdidAtAdipuSyAdeH parasmai / 3 / 4 / 64 // ludito dhAtoryutAdibhyaH puSyAdibhyazca karttaryadyatanyAM parasmaipade aG pratyayo bhavati // ____ zvayatyasUbacapataH zvAsthavocapaptam / 4 / 3 / 103 // zvi, as, vac , pat ityeteSAmaGi pare yathAsaMkhyaM zva astha voca papta ityete AdezA bhavanti / apapset , d / apaptan / apaptatam / apaptam / apaptAma / papAta // ___ anaadeshaaderekcycnmdhye'tH|4|1124|| avitparokSAseTthavoH parayo ?'nAdezAdirdhAtustatsambandhinaH svarasyA'kArarUpasya asaMyuktavyaJjanamadhyasthasya sthAne ekArAdezo bhavati, na ca dhAturbhivati / pettuH| phetithe / papAta, papata / petima / patyAt , d| patitA / patiSyati / 2-jAsyetyAlA / 2-punarlagastha / 3-punarlaMgasya / 4-skasitIT /
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 ... haimanUtanalaghuprakriyA apatiSyata , d| pathati / patheta , d| pathatAt , d / pathatu / apathat , d|| na zvijAgRzaskSaNmye ditaH / 4 / 3 / 49 // zvi, jAgR, zama , kSaN ityeSAM hakAramakArayakArAntAnAm editAM ca dhAtUnAM parasmaipadaviSaye seTi sici pare vRddhirna bhavati / / __vyaJjanAdevopAntyasyAtaH / 4 / 3 / 47 // vyaJjanAde rdhAtorupAntyasyAkArasya seTi sici parasmaipadaviSaye pare vRddhirvA bhavati / apathI , d / papAtha / pethatuH / pethitha / pethima / pathyAt , d| pthitaa| pathiSyati / apathiSyat , d // gada vyaktAyAM vAci / gadati / praNigaMdati / gadet , d / gadatAt , d , gadatu / agadat , d / a~gAdIt , d , agadIt , agAdiSuH, agadiSuH / agAdIH, agdiiH| agAdiSma, agadiSma / jaMgAda / jgduH| jagaditheM / jagAda, jgd| jgdim| gadyAt , d| gaditA, gadiSyati, agadiSyat , d|| arda gtiyaacnyoH| ardati, ardeta , d| ardatAt , d, ardatu / Ardat , d| ArdIt , d| * Anarda, AnarduH, Anarditha / arthAt , d| arditA, ardi.. Syati, ArdiSyat , d||nnidu kutsAyAm // . 1-vyaJjanAderiti prAptA vRddhiredittvAnna zvijAnityAdinA niSidhyate iti ..bodhyam / 2-ne mAdeti. NaH / 3-sicITIti vRddhAvaTi ca sijlope samAnadIrghaH pakSe vRddhayabhAva ityagadIditi bodhyam / 4-gahorjaH / NitIti vRddhiH| 5-skrastitIT / 6-svarAdestAsviti vRddhiH /
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 101 pAThe dhAtvAderNo naH | 2|3|17|| pAThaviSaye dhAtvAderNakArasya nakArAdezo bhavati / " " " 9 uditaH svarAnnontaH | 4|4|19|| udito dhAtoH svarAtparo nosntAvayavo bhavati / nindeti / nindet d / nindatAt d nindatu / anindat d / anindIt d / nininda / nininditha / ninindima / nindyAt d | ninditA, nindiSyati / anindiSyat d // Tu nadu samRddha || nandati / nandet d / nandatAt, d, nandatu / anandat d / anandIt d / nananda / nananditha / nandyAt, d / nanditA, nandiSyati, anandiSyat d // NamaM pravasve / namati, praNamati / namet d / namatAt, d, " " namatu / anamat, d / anaMsI, d / anaMsiSuH / anaMsizRm / anaMsiSma / nanAma, nematuH / nemitha, narnantha / nanAma, nanama / nemima / namyAt d / naintA / nasyati / anaMsyat, d // gamlR gatau // " gamiSayama chaH |4| 2|106 || gam iSat, yam, 1 1- parjanyavallakSaNa pravRttiritinyAyena mnAM dhuDvargeti paJcatvam / 2udittvAt Giti naluk na / udittvAt kiti naluk na / 3 - adurupasargAntara iti NaH / 4 - svAdyazita itIya ekasvarAditi niSedhe yamiramIti iT sontazca / ziDhe ityanusvAraH / 5 - anAdezAderityetvaM dvitvaniSedhazca / 6-mnAM dhuDUvarge iti paJcamaH / 7-mnAm / 8- zi0 /
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 haimanUtanalaghuprakriyA ityeSAM ziti pratyaye pare chakArAntAdezo bhavati / gacchati / gacchet , d| gacchatAt , d, gacchatu / agacchat , d| argamat , d / agaman / agamam / agamAma / jgaam.|| gamahanajanakhanaghasaH svare'naGi Diti luka / 4 / 2 / 44 // gam , han , jan , khan , ghara , ityeSAM dhAtUnAmupAntyasya aDvarje svarAdau viGati pratyaye pare lag bhavati / jgmtuH| jagamitha, jagantha / jagAma, jagama / jagmima / gamyAt , d / gantA / gamo'nAtmane / 4 / 151 // 52 // gamaH parasya sakArAdestAdyazita AdiriD bhavati, Atmanepade na bhavati / gamiSyati, agamiSyat , d / kramU paadvikssepe| bhrAzalAzabhramakramaklamatrasitruTilaSi yasi saMyaservA / 3 / 4 / 73 // bhrAz , bhlAz bhram kram klam tras truTa laS yasa saMyas ityetebhyaH kartari vihite ziti zyaH pratyayo vA bhavati / zakAra it // kramo dIrghaH parasmai / 4 / 2 / 109 // krameH parasmaipade ziti pare dIpoM bhavati atyAdau / krAmyati, kAmati / krAmyet , d , kAmet , d / krAmyatAt , d, krAmyatu, krAmatAt , d, krAmatu / akrAmyat , d / akrAmat , d // 1-svarebhyaH, aghoSe prathamaH / 2-ladid / 3-sRjidRzIti veTa, mnA dhuDvarge / 4-anusvArettvAnneT , mnAM dhuDvarme /
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 103 kramaH || 4|4|14|| kramaH parasya stAdyazita AdiriD bhavati / Atmanepade na bhavati / akramI, d / akramiSuH / akramiSTam, akramiSma // kaGazcaJ |4|1|46|| dhAtordvitve sati pUrvayoH kakAraGakArayoryathAsaMkhyaM cakAraNakArau bhavataH / cakrAma, cakramatuH, cakramitha / cakrAma, cakrama / cakramima / krasyAt / kramitA, kramiSyati / akramiSyat d // dRnaM prekSaNe // payati, pazyet d / pazya, pazyatAt d / apazyam // / | 1 9 RdicchvistambhUmrucUmlucca glucaluJcUjo vA |3|4|65 || Rdito dhAtoH zviprabhRtibhyazca karttaryadyatanyAM parasmaipade vA apratyayo bhavati // RvarNadRzo'Gi | 4|3|7|| RvarNAntAnAM dhAtUnAM dRzavAGi pratyaye pare guNo bhavati / adarzat d | adarzan, adarzaH, adarzam, aMdarzAma // " aH sRjidRzo'kiti | 4|4|112|| sRjidRzoH svarAtro ghuDAdau pratyaye akArAnto bhavati na tu kiti / / DhoH kaH si | 2|1|62 || SakAraDhakArayoH sthAne sakAre pare kakArAdezo bhavati / adrAkSIt, d, / adrASTAm / 1 - vyaJjanAdervetyasya nazvijAgR iti niSedhaH / 2-skrakhitI / 3 krama itIT / 4- zrautikubudhidhviti pazyAdezaH, lugasyetyalluk / 5lugasyeti punarluk / 6-mavyasyAH / 7 - iniSedhaH vyaJjanAnAmiti vRddhiH, yajasRjeti SaH / 8 dhuD hasvAditi sijluk / ,
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 haimanUta laghu prakriyA adrAkSma / adrAkSuH / adrAkSIH / adrASTa / adrAkSam, dadarza / dazatuH / dadarzi dadraSThaM / daddezima / draSTA, drakSyati adrakSyat d // daza dazane // 1 " 9 daMzasaJjaH zavi || 2|49 || daMzasaJjarupAntya nakArasya zavi pare lugbhavati / dazati / dazet d / dazAni / adazat d / adakSIt d | adaSTam / adAkSuH / adakSma / dadaMza | dardazatuH / dadaMzitha, dardaSThaM / dadarzima || no vyaJjanasyAnuditaH |4| 2|45 || vyaJjanAntasyAudito dhAtorupAntyasya nakAsya viGati pratyaye pare lugbhavati / dazyAt, da / daSTI, dakSyeti / adakSyat d // kRSa vilekhne| karSati, karSanti karSAmaH / karSet, d / karSANi / akarSam || " spRzamRzakRpatRpadRpo vA | 3|4|54 || spRz - mRzU- kRS tR-dRp ebhyo dhAtubhyo'dyatanyAM sic vA bhavati // 1- avitparokSAyAH kittvAnna guNaH 2 - sRjidRzIti veT / pakSe yajasRjeti SaH, tavargasyeti TavargaH / aH sRjidRza iti aH / 3 -skrasritIT / 4 - iNniSedhaH, aH sRjityaH / yajasRjeti SaH / 5 - DhoH kaH / 6 - igniSedhaH vyaJjanAnAmiti vRddhi:, yajasRjeti H / SaDhoriti kaH / mnAmiti GaH nAmyantastheti SaH / 7- dhuD hrasvAditi sijluk / ziDhe ityanusvAraH / 8 - nakArajo'nusvAra iti saMyogAttaratvAtkittvAbhAvAnnalopAbhAve'nusvAraH / 9 - viveTU | 10- yajasRjeti SaH / 11 - igniSedhaH, yajasRjeti SaH / Dhoriti kaH / mnAmiti GaH /
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamanUtanalaghuprakriyA 105 spRzAdisRpo vA / 4 / 4 / 113 / / spRza-mRz-kRS-tRpadRpAM mRpezca svarAtparo dhuDAdau pratyaye pare akAro'nto vA bhavati na tu kiti / akrAkSIte , d / akrASTom / akrAkSuH / akAkSIt , d / akASTam , akArSuH / / haziTo nAmyupAntyAdadRzo'niTaHsaka / 3 / 4 / 55 // hakArAntAt ziDantAcca nAmyupAntyAd dRzivarjAd aniTo dhAtoradyatanyAM parataH sak pratyayo bhavati / sico'pvaadH| akSat , d // svare'taH / 4 / 3 / 75 // sako'kArasya svarAdau pratyaye pare lug bhavati / avakSan / akRkSam / akRkSAma / cakarSa, cakRSatuH, cakarSitha, cakRSima / kRSAt / kraSTA, kI / krakSyati, kayati / akrakSyat , d, ayat , d // hase hasane / hasati / haset , d / hasantu / ahasat , d / arhasIt , d / jahAsa / jahasitha / hasyAt , d / hasitA, hasiSyati / ahasiSyat , da // dahaM bhasmIkaraNe / dahati, daheta , d / dahAni, adahat / adhIkSIt , d // ___ adhazcaturthAttathodhaH / 2 / 1 / 79 // caturthAtparayostakAra1-iniSedhaH, vyaJjanAnAmiti vRddhiH, SaDho.te kaH / 2-dhuDDsvatvAditi sijluk / 3-sakaH kittvAd guNAbhAvaH / 4-spRzAdItyadantaH / 5-spRzAdityadantaH / SaDhoH kaH / 6-nazvIti vRddhiniSedhaH / 7-iniSedhaH / vyaJjanAnAmiti vRddhiH / bhvAderdAderiti ghaH / gaDadabAderiti caturthodhaH aghoSa iti prathamaH / ....
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghumakiyA thakArayordhAturUpAd dhAtorvihitayoH sthAne dhakArAdezo bhavati / akSagdhAm / adhAkSuH / adhAkSIH, adhAkSam / dadAGa, detuH / dehi dadagdha / dehima / dadyAt d / dagdhA, dhakSyati, adhakSyat d || mihaM secane // mehati mehet, d / meha, mehatAt d / amehat d | ameham, amehAma / amikSet, d / amikSaMn / amikSAma / mimeha / mimihuH / mimehima / midyAt d // 9 " " 106 dastaDhe | 1|3|42 || DhakArasya tanimitte hamAre pare anu lugbhavati dIrghazcAdidutaH / meDhA, mekSyati, amekSyat // arha maha pUjAyAm | arhati, arheta, du / arhANi Arhata, d / hat, d / ArhiSuH, ArhiSam / Anarha, Anarhitha / arthAt, , d / ArhiSyati / ArhiSyat d / mahati, mahet / mahatAt, d, mahatu / amahat, d / ama~hIt, d / amahiSuH / mamAha, mehatuH, mehitha / mehiva / mahyAt, d / mahitA, mahivyati, amahiSyat d || akSau vyAptau ca // 1 " vA'kSaH |3|4|76|| akSau ityetasmAtkarttari vihite ziti inuH pratyayo vA bhavati // 1 - dhuD hrasvAditi sijluk, tRtIyastRtIyeti tRtIyatvam / 2 - haziTa iti sak, ho dhuDiti DhaH, DhoH kaH / 3 -svare'to luk / 4-svarAditvAdvRddhiH / 5-na zrIti vRddhiniSedhaH /
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA 107 umnoH | 4 | 3 |2 || dhAtoH parayoru nuhatyetayoH pratya - - yayorakGiti guNo bhavati / akSNoti, akSati // zidavit ||3|20|| dhAtoH paro vidvarjitaH zitpra-tyayo Gidvad bhavati / aNutaH, akSataH / aNuvanti, akSati / akSNuyAt d | akSet d / akSNutAt dUM, akSNotu / " " akSatAt, d, akSatu / aNuvantu, akSantu / akSNutAt d, akSatAt d / akSNAni, akSANi / AkSNot d / AkSat, " , d / AkSNuvan, AkSan / ANavam, AkSam / AkSNuma, AkSAma || , 1 ? dhUgauditaH | 4|4|38|| dhUga audibhyazca dhAtubhyaH parasya stAdyazita Adi riG vA bhavati / AkSIta, da, AkSiSTAm / pakSe AkSI, d / aSTAm AkSuH / AnakSa, AnakSitha | akSyAt, d / akSitA, aSTA, akSiSyati, akSyati / AkSiSyat d / AkSyat d // takSau tvakSau tanUkaraNe // takSaH svArthe vA | 3|4|77 || tanUkaraNe'rthe vartamAnAkSau ityetasmAd dhAtoH karttari vihite ziti nuH pratyayo vA bhavati / takSNoti, takSati / takSNutaH, takSataH / takSNuvanti, takSanti, takSNuyAt da, takSet, dU / takSNotu, takSatu / taNuhi, takSa / taNavAni, takSANi / atakSaNot 1- bhruznorityuv / 2- iD vikalpe saMyogasyAdAviti kakAra luka, kaH, nAmyantastheti Sa: / 3 - iDabhAve dhuD hrasvAditi sijluki / saMyogasyeti kakAraluk / tavargasyeti TavargaH, varAditvAd vRddhiH /
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 haimanUtanalaghuprakriyA d / atakSat , d| aMtakSIt , atAkSIt / atakSiSTAm , atASTAm / atakSuH, ataakssuH| tatakSa, tatakSitha / takSyAt / takSitA, taSTA / takSiSyati, takSyati / atakSiSyat , atakSyan / tvakSNoti, takSati / tvaSNuvanti, tvakSanti / tvaSNuyAt , tvakSyAt / tvakSNuhi, tvakSa / atvakSNot , atvakSat / atvakSIt , atyAkSIt / atvakSiSTAm , atvASTAm / tatvakSa / tatvakSitha / vakSyAt / tvakSitA, tvaSTA, tvakSiSyati, . vakSyati / avaziSyat , avakSyat / iti parasmaipadinaH // athaatmnepdinH| - edhi vRddhau / edhte| AtAmAte AthAmAthe AdiH / 4 / 2 / 121 // akArAtpareSAmAtAmAte AthAmAthe ityeteSAmAta irbhavati / eghete, eNdhante / edhase, edhethe, edhadhve / ethe, edhAvahe / edhAmahe / egheta, edheyAtAm , everan / edhethAH, edheyAthAm , edhedhvam / edheya, edhevahi, edhemahi / edhatAm , edhetAm edhantAm / edhastra, eghethAm . edhadhvam / edhai, edhAvahai, edhaamhai| aidharta, aighetAm , aidhanta / aidhathAH, aidhethAm, aidhadham / aidhe, aidhAvahi, aidhAmahi / aidhiSTa, aidhiSAtAm / 1-iivikalpe vyaJjanAntatvAd vRddhiH, saMyogasyeti kakAraluk , paDhoH kaH, na myantarastheti SaH / 2-zav / 3-avarNasyetyeH / 4-lugasya / 5-mdhysyaaH| 6-aidautsndhykssH| 7-samAnadoghaH / 8-svarAdestAsviti vRddhiH, 9-avrnnsyetyeH| 10-mvysyaaH| 11-svarAdestAsviti vRddhiH, nAmyantastheti SaH, tavargasyeti TavargaH /
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA anato'ntodAtmane |4 |2| 114 || anakArAtparasyAtmanepadasambandhino'ntarUpasya vayavasya ata ityayamAdezo bhavati / aidhiSata / aidhiSThAH, aidhiSAthAm // sodhi vA |4| 3|72 | dhAtordhakArAdau pratyaye pare sakorasya luga vA bhavati / aidhidhvam aidhiidam / aidhiSi, aidhiSvahi, aidhiSmahi / 109 " gurunAmyAderanRcchUrNo | 3 | 4 | 48 || gururnAmI Adiryasya tasmAd dhAtoH Rcch - UrNuvat parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo bhavati, AmantAcca pare krubhvastayaH parokSAntA anuprayujyante || , AmaH kramaH | 3 | 3|75 || AmaH parAdanuprayujyamAnAtkaroterAma eva pUrvI yo dhAtustasmAdiva karttaryAtmanepadaM bhavati / dhAtorAtmanepaditve anuprayujyamAnAtkRgo'pyAtmanepadamanyathA tu parasmaipadamityarthaH / edhAJcakre, edhAJcakrAte, edhAJcakrire / dhAkRSe edhAJcakrAthe // namyantAtparokSAdyatanyAziSo dho DhaH | 2|1|80| 1 - sicaH sakArasya dhAtoH sakArasya ceti bodhyam / 2 - sijlugvikalpe nAmyantasyeti pratve tRtIyastRtIyeti tRtIyatve tavargasyeti TavargaH / 3 - indhyasaMyogAditi kittvAnna guNaH mnAmiti vikalpena paJcamaH / tena edhAMcakre ityevamAdInyapi rUpANi bodhyAni / 4-skrIti sakAra : grahaNAtssa bhAve kRgo neT, nAmyantastheti SaH / 1
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ "110 - hemanUtanalaghupakriyA rephAntAd nAmyantAca dhAtoH parAsAM parokSAdyatanyAziSAM dhakArasya DhakArAdezo bhavati / edhAzcakuve / edhAzcakre, edhAJcakavahe, edhaanyckRmhe| edhAmbebhUva, edhAmbabhUvatuH, edhAmbabhUvuH, edhAmbabhUSitha, edhAmbabhUvathuH, edhAmbabhUva, edhAmbabhUva, edhAmbabhUviva, edhAmbabhUvima // asyAderAH parokSAyAm / 4 / 1 / 68 // dhAtodvitve sati pUrvasyAderakArasya AkAro bhavati / edhAmAsa, edhAmAsatuH, edhAmAsuH / edhA~mAsitha, edhAmAsathuH, edhAmAsa, edhAmAsa, edhAmAsiva, edhaamaasim| edhiSISTa, edhiSIyAstAm , edhiSIran , edhiSISThAH, edhiSIyAsthAm , edhiSIdhvam , 'edhiSIya, edhiSIvahi, edhiSImahi / edhitA, edhitAro, edhitAraH, edhitAse, edhitAsAthe, edhitAdhve, edhitAhe, edhitAsvahe, edhitAsmahe / edhiSyate, edhiSyete, edhiSyante, edhiSyase, edhiSyethe, edhiSyadhve, edhiSye, eviSyAvahe, edhiSyAmahe / aidhiSyaMta, aidhiSyetAm , aidhiSyanta / aidhiSyathAH, aidhiSyethAm , aidhiSyadhvam , aidhiSye, aidhipyovahi, aiMdhiNyAmahi // atha dyutAdayaH // dyuti diiptau| ghortate, dhoteta, dhotatAm , adyotata // 1-parokSAntabhuvo'nuprayoge tato babhUvetyAdivatsarvA prakriyA bodhyA / mnAmiti vikalpe tau muma ityanusvAro bodhyaH / 2-Aderata Atve samAnadIrghaH / 3-asastRcyabhAvAtsRjizIti na veT / 4-svarAde. stAsu / 5-dyutAdayastrayoviMzatidhAtupAThato jnyeyaaH| 6-laghoriti guNaH / - . .. .
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai manUtanalaghuprakriyA dyudbhyo'yatanyAm | 3 | 3 | 44 || ghutAdibhyo'dyatanIviSaye karttaryAtmanepadaM vA bhavati / adyotiSTa, adyotiSata, adyotidhvam / adyotiDvam / pakSe'G / adyutat d / adyatana, adyutam, adyutAma || " 111 ri: |4|1|1|| terdvitve sati pUrvasyota i bhavati / didyute, didyutiSe, didyutimahe / dyotiSISTa, dyotitA, dyotiSyate, adyotiSyata // ruci abhiprItyAM ca / rocate, roceta, rocatAm bharocata / arociSTa, arucat, ruruce / rociSISTa rocitA, rociSyate, aroci - yA || vRtU vartane / varttate, vartteta, varttatAm, avarttata / avarttiSTa, avRtat / vavRte, vartiSISTa, vartitA // , I vRdbhyaH syasanoH | 3 | 3 | 45 || vRtAdayo dyutAdyantatAH paJca / vRt, syand, vRdha, zaMdhU, kRpa - iti vRtAdibhyaH syAdipratyayaviSaye san pratyayaviSaye ca karttaryAtmanepadaM vA bhavati / vartiSyate / pakSe na vRdbhyaH / 4|4|56 // vRtAdibhyaH parasya stAdyaMzita AdiriD na bhavati / AtmanepadaviSaye tu bhavatyeva / vartsyati / avatiSyata, avartsyat / syandaur3a prasravaNeM / syandate, bRdidityAdinA / 2- lugasya /
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 - hemanUtanalaghuprakriyA syandeta, syandatAm , asyandata asyandiSTa, asyanta / asyandiSAtAm , asyantsAtAm , asyandiSi, asyansi / asyadat , asyadan / asyadaH, asyadAma / sasyande, sasyandiSe, sasyantse, sasyandimahe / syandiSISTa, syantsISTa, syanditA, syanttA, syandipyate, syantsyate, syantsyati / asyandiSyata, asyantsyata, asyantsyat / / nirabhyanozca sthandasyA'prANini / 2 / 3 / 50 // nirabhyanubhyaH parinivibhyaH parasya syandeH sakArasyAprANini kartari sati So vA syAt / niSSyandate nissyandate niHsyandate vA tailam / evaM pariSyandate, viSyandate ityAdi / prANini kartari tu-anusyandate hastI / / vRdhaG vRddhau / vardhate, vardheta, vardhatAm , avardhata / avadhiSTa, avRdhat / vavRdhe, vavRdhiSe, vardhiSISTa, vardhitA, vardhiSyate, vaya'ti / avadhiSyata, avaya't // zRdhUG zabdakutsAyAm / zardhate, zardheta, zardhatAm , azardhata, azardhiSTa, azRdhat / zazRdhe, zazRdhiSe, zardhiSISTa, zardhitA, zarSiSyate, zartyati, azarSiSyata, azaya't // kRpauG sAmarthya // 1-dhuTo dhuTIti vA luk / pUrva tu audittvAdiDvikalpe dhuDhasvAditi sijlugiti dhyeyam / 2-no vyaJjanasyeti naluk / 3-audittvAdvizeSatvAdveT / 4-dhuTo dhuTi / 5-zaSase iti Satve SaH, vikalpa saH tadvikalpe visargaH / 6-na vRdbhyaH, aghoSe iti prathamaH /
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmmmmm haimanUtanalaghuprakriyA RralalaM kapo'kapITAdiSu / 2 / 3 / 99 // kRperdhAto kraMkArasya lukAro rephasya ca lakAro bhavati kRpITAdiviSayasya tu na bhavati / kalpate, kalpeta, kalpatAm , akalpata, akalpiSTa // . sijAziSAvAtmane / 4 / 3 / 35 / / nAminyupAntye sati dhAtoH pare AtmanepadaviSaye aniTau sijAziSo kidvada bhavataH / aklapta / akalpiSAtAm , aklapsAtAm , / akalpidhvam , / akalpiDDhavam , aklabdhvam, / aklapat, / caklape, caklupiNe, caklupse / kalpiSISTa, kRpsISTa // kRpaH zvastanyAm / 3 / 3 / 46 // kRpeH zvastanyAM viSaye karttaryAtmanepadaM vA syAt / kalpitA, kalptA, kalpitAse, kalptAsi / kalpiSyate, kalpsyate, kalpsyati / akalpiSyata, bhakalpsyata akalpsyat / iti vRtAdayo dyutAdayazca // kapuG malane / kampate, kammeta, kampatAm , akampata, akampiSTa, 1-laghorupAntyasya / 2- audittvAdii vikalpe kitvAd guNAbhAvaH / dhuDDsvAditi sico luk / 3- ivikalpe sodhi veti sico luki tRtIya iti tRtIyatvam / sodhIti vikalpe sakArasya pakArasya ca tRtIyatve aklanva mityapi bodhyam / 4- udita iti nAgame mnAmiti paJcamaH /
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 hai manUtanalaghuprakriyA , cakampe, kampiSISTa, kampitA, kampiSyate, akampiSyata // kSamauSi sahane / kSamate, kSameta, kSamatAm, akssmt| akSamiSTa, asta | akSamiSAtAm akSasAtAm / cakSame, cakSamiSe, / cakSase / cakSamiva / kSamiSISTa, kSaMsISTa / kSamitA kSantA / kSamiSyate, zaMsyate / akSamiSyata, akSaMsyata // ramiM krIDAyAm // ramate, rameta, ramatAm, aramata, araMstai, araMsAtAm / reme, remiSe / raMsISTa, rantA, raMsyate, araMsyata // Mw 1 vyAGpare ramaH / 3 / 3 / 105 // vyAparibhyaH parAd rame: karttari parasmaipadaM bhavati / viramati, viramet, viramatu, vyaramat / vyaraMsIt / virarAma, virematuH / viremitha, virarantha | viramyAt, virantA, viraMsyati, vyaraMsyat // bopAt | 3 | 3|106 // upapUrvAda rameH karttari parasmaipadaM vA bhavati / uparamati, uparamate, vA bhAryAm / DulabhiS 1 - auditvAdiD vikalpe ziDhe ityanusvAraH / 2 - iDavikalpe mnAmiti paJcamaH / 3- anusvArevAnneda, ziDhe ityanusvAraH / 4- anusvAretvAdiniSeghe yami- ramIti sonta iT ca / 5- upapUrvo ramantarbhAvitaNyartha iti sakarmakaH /
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ~~~~mmmmmmmmmmmmpraaptau| labhate, labheta, labhatAm , alabdha / alapsAtAm , alabdhAH, alabdhvam , alabddhva m / lebhe| lebhidhve / lapsISTa, labdhA, lapsyate, alapsyata // yabhi maithune // yabhate, yabheta, yabhatAm , ayabhata, ayabhiSTa, ayabhiSAtAm , yebhe, yabhiSISTa, yabhitA, yabhiSyate, ayabhiSyata // sphAyai opyAyaiG vRddhau| sphAyate, sphAyeta, sphAyatAm , asphAyiSTa / hAntasthAnIDbhyAM vA / 2 / 181 // hakArAntAdantasthAyAzca parAd meriTazca parAsAM parokSA'dyatanyAziSAM sambandhino dhakAsya DhakAro vA bhavati / asphAyitvam , asphAyidhvam , asphAyiDUvam / pasphAye, pasphAyitve, pasphAyidhve / sphAyiSISTa, sphAyiSIDhvam , sphAyiSIdhvam / sphAyitA, skAyiSyate, asphAyiSyata / ApyAyate, ApyAyeta, ApyAyatAm , ApyAyata // dIpajanayudhipUritAyapyAyo vA / 3 / 4 / 67 // dIpjan-budha-pUri-tAya-pyAya-ebhyaH kartaryadyatanyAste pare nin pratyayo vA bhavati tapratyayasya luk ca / ncaavitau| 1-anusvAretvAdiniSedhe dhuD hasvAditi sico luki adha iti dhatve tRtIya iti tRtIyaH 2-anusvAretvAdiniSedhe aghoSe prthmH| 3-soghIti sijluki DhatvavikalpaH, lugvikalpe nAmyanteti Satve. tRtIya iti tRtIye tavargasyeti TavargaH /
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 haimanUtanalaghuprakriyA ApyAyi, ApyAyiSTa, ApyAyiSAtAm / ApyAyitvam , ApyAyidhvam , ApyAyivam // pyAyaH pii| 4 / 1 / 91 // pyAyateH parokSAyAM yaDi ca pI ityAdezo bhavati / Apipye', ApipyAte, ApipyiDhave, Apipyidhve / ApyAyiSISTa, ApyAyiSIdavam , ApyAyiSIdhvam / ApyAyitAse, ApyAyiSyate, ApyAyi. pyata / pyAyadhAtuH prAyeNApUrvaH prayujyate, pIna ityAdau kvacideva na tathA // tAyaG sntaanpaalnyoH| tAyate, tAyeta, tAyatAm , atAyata / atAyi, atAyiSTa, atAyipAtAm / atAyiyam , atAyidhvam , atAyiDvam , tatAye, tatAyitve, tatAyidhve / tAyiSIvam , tAyiSIdhvam / tAyitAse, tAyiSyete; ataayissyt|| ayi gtii| ayate / upasargasyAyo / 2 / 3 / 100 // upasargasambandhino rephasya api gatAvityasmin dhAtau pare lAdezo bhavati / plAyate, palAyate / ayeta / ayatAm, Ayata, AyiSTa, AyiSAtAm, Ayitvam, Ayidhvam, AyiDvam / / dayAyAskAsaH // 34 // 47 // dara ay As kAs ityetebhyo dhAtubhyaH parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo 1-yo'nekasvarasyeti yaH /
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 117 - - - haimanUtanalaghuprakriyA bhavati, AmantAca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante / ayAzcakre, ayAcakRhave, ayiSISTa, ayiSIdvam , ayiSIdhvam , ayitA, ayiSyate, AyiSyata / dayi dAnagatihiMsA''dAneSu ca / dayate, dayeta, dayatAm , adyata / adayiSTa, adayitvam, adayidhvam , adayiDDhvam / dayAzcakre, dayAJcakRTve / dayiSISTa, dayiSIDhvam , dayiSIdhvam / dayitA, dayiSyate, adayiSyata / / vRG sevane / sevate, seveta, sevatAm , asevata, ase viSTa, asevivam , ase vidhvam , aseviDvam / siSe ve| siSevizve, siSevive / seviSISTa, seviSIdavam , seviSIdhvam , sevitAse, seviSyate, asevissyt|| pariniveH sevaH / 2 / 3 / 46 // pari-ni-vyupasargasthAsAmyantasthAkavargAtparasya sevadhAtoH sakArasya dvitve'pyaTayapi pAdezo bhavati / pariSevate, viSiSeve, nyaSevata // Sahi marSaNe / sahate, saheta, sahatAm , asahata / asahiSTa, asahivam , asahidhvam , asahiDvam / sehe, sehive, sehidhve / sahiSISTa, sahiSIyam , sahiSIdhvam / / shlubhecchrussrissstaadeH|4|4|46 // saha-lubhaiSa-ruSa-riS-ebhyaH parasya satAdhazita Adi riD vA 1-so dhi vA, hAntasthA0 / 2-hAntasthA0 / 3-nAmyantasthA0 / 4-anAdezAderityatvaM dvitvaniSedhazca /
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA syAt / sahitA // sahivaheroccAvarNasya / 13 / 43 // saha-va-ityetayorTasya tannimitte DhakAre pare anu lug bhavati, avarNasya ca okAro bhavati / soDhA, sahitAse, soddhaase| sahiSyate, asahiSyata // gAhauG viloDane // gAhate, gAheta, gAhatAm , agAhata / agAhiSTa, agaaddhe| agAhiSAtAm , aghAkSAtAm / agAhiSThAH, agADhAH / agAhivam , agAhidhvam , agAhiDDvam , aAiDvam , aghAiDDvam / jagAhe, jagAhiye, jaghAkSe, jagAhiTve, jagAhidhve, gAhiSISTa, ghAkSISTa, gAhitAse, gADhAse, gAhiSyate, ghAkSyate, agAhipyata, aghAkSyata // Ihi ceSTAyAm // Ihate, Iheta, IhatAm , aihata, aihiSTa / aihiDhdam , aihidhvam , aihiDDvam / IhaoNzcakre, IhiSISTa, IhiSIDhvam , IhiSIdhvam / iMhitA, IhiSyate, ehiSyata // IkSi darzane // IkSate, IkSeta, IkSatAma, aikSata, aikSiSTa, aikSidhvam , aikSivam , IkSAzcakre, IkSiSISTa, IkSitA, IkSiSyate, aikSiSyata // itya tmanepadinaH // 1-iDvikalpe ho dhuDiti Dhatve, adha iti dhatve, tavargasyeti TavargaH / 2-ivikalpe dhuDahasvAditi sico luki ho dhuDiti DhaH, adha iti dhaH, tavargasyeti TavargaH, DhastaDDhe iti ddhlopH| 3-iDvikalpe ho dhuDiti DhaH, gaDadabAderiti ghaH, paDhoriti kaH, nAmyantastheti SaH / 4-dhuTo dhuTi sve veti lopavikalpaH / 5-gurunAmyAdeH /
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA athobhayapadinaH // | IgitaH | 3 | 3|15|| IkAretsaMjJakAd gakAretsaMjJakAcca dhAtoH phalavati karttayyAtmanepadaM bhavati / atra kartuH phalavatvenA'vivakSAyAM parasmaipadamevetyubhayapaditvaM bodhyam // DupacaS pAke / pacati, pacate, pacet, paceta, pacatu, pacatAt, pacatAm, apacat, apct| apekSIta, apakta / apAktAm, apakSAtAm, apAkSuH, apakSata / apAkSam, apakSi / papAca, pece, pecitha, papaktha / peciSe / pacyAt, pakSISTa / paktAsi, paktA se / pakSyati, pakSyate, apakSyat apakSyata // zri sevAyAm / zrayati, zrayate zrayet zrayeta, zrayatu, zrayatAt, zrayatAm, azrayat, azrayata // , 119 NizrisrakamaH karttari GaH | 3|4|58 || NyantAt zri- dru- su-kam - ityetebhyazca karttaryadyatanyAM Ga pratyayo bhavati / sijapavAdaH / azizriyat / azizriyata / azizri1 yatAm, azizriyetAm / azizriyan, azizriyanta / zizraya, zizriye / zizriyatuH zizriyAte / zizrayitha, zizriyiSe / zizriya, zizriyive, zizriyidhve / zrIyA~t, 1 - iniSeve vyaJjanAnAmiti vRddhiH / cajaH kagamiti kaH, nAmyantastheti SaH / 2-dhuD hasvAditi sijluk, caja iti kaH / 3 - Ge dvitvAdikArye saMyogAditIya / 4- nAmina iti vRddhiH / 5- kittvAdguNAbhAve saMyogAditIy / 6-hAntasthAditi vA DhaH / 7- dIrgha vIti dIrghaH /
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120. haimanUtanalaghuprakriyA. zrayiSISTa, zrIyAsta, zrayiSIr3havam, zrayiSIdhvam / zrayitAsi, shryitaase| zrayiSyati, shryissyte| azrayiSyat , azrayiSyata / NIMm prApaNe / nayati, nayate, nayet , nayeta, nayatu, nayatAm / anayat , anayata, anaiSIta, aneSTa / aneSTAm , aneSAtAm / aneSuH, anepata / anaiSTa, aneTavam , aneDDhvam / ninAya, ninye| ninayitha, ninetha / ninyiSe / ninyiDhve, ninyidhve / ninyima, ninyimahe / nIyAt , neSISTa / nIyAsta, nepoyam / netAsi, netAse / neSyati, neSyate / aneSyata , aneSyata / praNayati, praNIyate // DukaMga krnne| kRgatanAderuH / 3 / 4 / 83 // kagastanAdezva gaNAt kartari vihite ziti uH pratyayo bhavati / karoti // ataH zityut / 4 / 2 / 89 // zityaviti pratyaye ya ukArastannimitto yaH kRgo'kArastasya ukAro bhavati / kurute, kurutaH // kurucchuraH / 2 / 1166 // kurucchuroH sambandhino nAmi1-iniSedhe sici parasmai iti vRddhiH / 2-kitvAd guNAbhAve yo'nekasvarasyeti yaH / 3-adurupasargAntaroga iti NaH / 4-nAmino guNa iti uznoriti guNazca / 5-zidavidIti GitvAnna guNaH /
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai manUtanalaghuprakriyA 121 no rephe pare dIrtho na bhavati / kurvAte, kurvanti, kurvate / karoSi, kuruSe, kuruthaH, kurvAthe / kurutha, kurudhve / karomi, kurve / kRgo yi ca / 4 / 2 / 88 // kRgaH parasya ukArasya yakArAdau vakArAdau makArAdau ca pratyaye para lugU bhavati / kurvaH, kurbahe, kurmaH, kurmahe / kuryAt , kurvIta, kuryuH, kurvIran / karotu, kurutAt , kurutAm , kurvantu, kurvatAm / ___ asaMyogAdoH / 4 / 2 / 86 // asaMyogAtparo ya ukArastadantAt pratyayAtparasya helag bhavati / kuru, kurutAt , kuruSva / karavANi, krvai| karavAma, karavAmahai / akarot , akuruta / akaravam , akurvi, akurma, akurmahi / akArSIt // ___RvarNAt / 4 / 3 / 36 // RvarNAntAd dhAtoH pare aniTAvAtmanepadaviSaye sijAziSau kidvad bhavataH / akRta, akArTAm , akRSAtAm / akArSaH, akRpata / akArSIH, akRthAH, akATa, akRtvam , akuDDavam / akArSam , akRSi / cakAra, cakre, cakruH, cakrire / cakartha, cakRSe / 1-GitvAdguNAbhAve ivarNAderiti vH| bhvAdemina iti dIrghaH prApto niSidhyate / vamagre'pi yathAsambhavaM bodhyam / 2-dIrghaniSedhaH / NatvaM tu mnAmiti bahuvacananirdezAnna bhavati / 3-GitvAnnaguNaH, nAmIti SaH / 4-iniSedhaH, sicoti vRddhiH / 5-iniSedhaH, kittvAnna guNaH, dhuDiti sijlukU / 6-kittvAnna guNaH / 7-skriti sakAranirdezAttadrahitasya neTa /
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 haimanUtana laghu prakriyA cakAra, cakara, cakre / cakrama, cakramahe // " 1 / riH zakyAzI | 4 | 3 | 110 / / RkArAntasya dhAtoH RtaH sthAne ze kye AzIrye ca pare rirAdezo bhavati / kriyAMt, kRSISTa / kriyAsta, kRSIdvam / kartAsi kartAse / kariSyati, kariSyate / akariSyat akariSyata // haMg haraNe // harati, harate, haret, hareta / haratu. haratAm, aharat, aharata, ahArSIt, ahRta / ahATa, ahRdvam, ahRDvam / jahAra, jahre, jahartha, jahniSe, jahU, jahridUve jahidhve / hUiyAt, hRSISTa / hartAsi, hartAse, hariSyati, hariSyate / ahariSyat ahariSyata // bhRMg bharaNe / bhRMga dhAraNe / anayorhadhAtuvad rUpANyRhyAni / duyAg yAJcAyAm / yAcati, yAcate, yAcet, yAceta, yAcatu, yAcatAm, ayAcat, ayAcata / ayAcIt, ayAciSTa / yayAca, yayAce / yAcyAt, yAciSISTa / yAcitAsi, yAcitAse / yAciSyati, yAciSyate / ayAciSyat ayAciSyata // bhajIM sevAyAm / bhajati, bhajate, bhajet, bhajeta, bhajAni, bhajai / abhajat, abhajata | abhAkSI, abhakta / abhAktAm, abhakSatAm / " 1 , 1 - hrasvavidhAnasAmarthyAd dIrgha cvIti na dIrghaH / 2 - hanRta itIT / 3 - iNniSedhaH vyaJjanAnAmiti vRddhiH / caja iti gaH / aghoSa iti nAmyanteti SaH / 4-dhuDiti sijluk, caja iti gaH, iti prathamaH | 5 - iniSedhe vyaJjanAnAmiti vRddhiH, sijluk, gaH, kaH / 6 - igniSedhe gaH kaH SaH / aghoSa prathamaH
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 123 abhAkSIH, abhkthaaH| abhAkta, abhagdhvam , abhagddhvam / babhAja, bheje'| bhejuH, bhejire / bhejitha, babhaktha / bhejiSe / bhajyAt , bhakSISTa / bhaktAsi, bhaktAse / bhakSyati bhakSyate / abhakSyat , abhakSyata // rAjaga Tu bhrAz2aga dIpto / rAjati, rAjate, rAjet , rAjeta, rAjatu, rAjatAm , arAjat , agajata / arAjIt , arAjiSTa / rarAja // ju-bhrama-bama-basa-phaNa-syama-svana-rAja-bhrAja-bhrAsa-glAso vA / 4 / 1 / 26 // japrabhRtInAmeSAmavitparokSAseTthavoH parayorata evaM vA syAt, tatsaniyoge ca dvitvaM na syAt / reje, rarAje / rejuH, rarAjuH / rejire, rarAjire / rAjyAt , rAjiSISTa / rAjitAsi, rAjitAse, rAjiSyati, rAjiSyate, arAjiSyat , arAjiSyata / evaM bhrAjerapi svayamUhyam // raJjIM rAge // ___ akaTa ghinozca rajjeH / 4 / 2 / 50 // rabjerakaTi ghinaNi zavi ca pratyaye upAntyanakArasya luga bhavati / rajati, rajate, rajet , rajeta / rajatu, rajatAm / Ajat , arajata / arAGkSIt , araGkta / arAGktAm , araikSAtAm , arAkSuH, araGkSata / raraJja, rabje / rajyAt . rakSISTa / raGktAsi, raGktAse / rakSyati / rakSyate / arakSyat ,. 1-tRtrapetyedvitvAbhAvazca / 2-iniSedhe vyaJjanAnAmiti vRddhau gatve katve patve ca mnAmiti paJcamaH / 3-no vyaJjanasyeti naluk / /
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmmmminaxxxwww haimanUtanalaghuprakriyA araDjhya ta // zapI Akroze / zapati, zaphte, zapet , zapeta, zapata, zapatAma, azapata, azapata / azApsIta, azapta, azAptAm , azapsAtAm / zazApa, zepe, zepuH, zepire, zepitha, zazaptha, zepiNe / zapyAt, zapsISTa / zatAsi, zaptAse, zapsyati, zapsyate, azapsyat, azapsyata // guhaura saMvaraNe // ___ gohaH svare / 4 / 2 / 42 // kRtaguNasya guheH svarAdau pratyaye pare upAntyasya Ud bhavati / gRhati, gUhate, gRhet , gRheta, gRhatu, gUhatAm , agRhat , agUhata / agRhIt , aghukSat , // duha diha liha guho dantyAtmane vA sakaH / 4 / 3 / 74 // duha-diha-liha-guha-ebhyaH parasya sak pratyayasya dantyAdAvAtmanepade pare lug vA bhavati / agUhiSTa agUDha, aghukSata / agUhiSTAm , aghukSatAm , agahiSAtAm , aghukSAtAm , agUhiSuH, aghukSan / agUhiSata, aghukSata, agUhIH, aghukSaH, ahiSThAH, agUDhAH, aghukssthaaH| agUhiSTa, agUDha, aghukSata / ahidavam , agUhidhvam , agUhiDva m , 1-iD vikalpe haziTa iti saka hA dhuDiti DhaH, gaDadabAderiti ghaH, ghaDhoriti kaH, nAmyantastheti SaH / 2-svare'taH / 3-ivikalpe Dhatve dhatve Tavarge DhalopaH / 4-audittvAdveTi sodhIti salopavikalpaH / hAntastheti DhatvavikalpaH / iDvikalpe DhatvAdI kRte dastaDDhe iti DhalopadI? / tatrApi salopavikalpe Satve Dhatve TavargaH /
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ hamanUtanalaghuprakriyA 125 aghUDhavam , aghukSadham , ahiSam , aghukSam , agahiSi, aghukSi, agUhiSva, aghukSAva, agUhiSvahi, aghukSAvahi // sijAziSAvAtmane / 4 / 3 / 35 // nAminyupAntye sati dhAtoH pare AtmanepadaviSaye aniTau sijAziSau kidvad bhavataH guhyAt , gUhiSISTa, ghukSoSTa / gUhipIDhvam , gRhiSIdhvam , ghukSIdhvam / jugUha, jugUhe / juguhatuH, juguhAte / jugUhitha, juguhiSe, jughule, juguhiDhve, juguhidhve / gRhitAsi, goDhAsi / gRhitAse, goDhAse / gUhiSyati, ghokSyati / gahiSyate, ghokSyate / agUhiSyat , adhokSyat , agRhiSyata, aghokSyata / atha yajAdayo nava / yajI devapUjAsaGgatikaraNadAneSu / yajati, yajate, yajet , yajeta, yajatu, yajatAm , ayajat / ayajata / ayAkSIt , ayaSTa, ayASTAm , ayakSAtAm / ayASTa, ayaDDhvam , ayaiDvam / yajAdivazavacaH sasvarAntasthA svRva / 4 / 1372 yajAdInAM vazvacozca parokSAyAM dvitve sati, pUrvasya sasvarAntasthA svRt bhavati / iyAja / 1-saka, svare'taH / 2-ivikalpe lugvA duheti sako luka / 3-"yajirvapirvahizcaiva, vasirvebha vyaJ ityapi / haveJ vadi zvayatizveti yajAdyAH syurime nava" // 1 // 4-iNNinaSedhe vyaJjanAnAmiti vRddhau yajasajeti Satve SaDhoriti katve ssH|
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA " yajAdivaceH kiti |4|1|79 || yajAdInAM dhAtUnAM vizva sasvarAntasthA khUt kiti pare bhavati / Ije ' / Ija:, IjAte / iyajitha iSTha, IjiSe / ijyAt, yakSISTa / / vyaSTAsi yssttaase| yakSyati, yakSyate / ayakSyat ayakSyata // Tu vapIM bIja santAne / vapati, vapate, vapet, vapatu, vayatAm, avapat, avapata / avApsIt, avapta / avandhvam, avandhvam / uvApa, Upe / uvapitha, uvaptha, UpiSe / upyAt, vapsISTa / vaptAsi, vaptAse, vapsyati, vapsyate, avapsyat, atrapsyata // vahIM prApaNe / vahati, bar3hate, vaheda, vaheta, vahatu vahatAm, avahat avahata | avakSIt, avo, avoDhAm, avakSAtAm avAkSuH, avakSata / avoha, avodvam, avaDr3daivam / uvAha, Uhe / uvahitha, uboda, UhiSe / Uha, UhidUve, Uhidhve / uhyAt, vakSISTa, codAsi, voDhAse, vakSyati, vakSyate, avakSyat, avakSyata / vasaM nivAse / ayaM parasmaipadI | vasati, vaset, -basatu, avasat // , " sastaH si | 4 | 3 |92 // dhAtoH sakArAntasyA'ziti 1- vRti sati dvitvam / 2 - igniSedhe vyaJjanAnAmiti vRddhau datve katve SaH / 3 - dhuDhasvAditi sijluki datve adha iti ghatve tavargasyeti Tavarge sahivaheriti dalopautve / 4- atra danimittasya dasyAbhAvAt sahivaheriti na pravarttate / sakArasya tRtIyatve hasya dave vargo vayoH kramAt / 126
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 127 haimanUtanalaghuprakriyA sakArAdau pratyaye viSayabhUte takArAntAdezo bhavati / avAsIt , avAttAm , uvAsa // ghasvasaH / 2 / 3 / 36 / / nAmyantasthAkargAtparasya ghasebasezca dhAtoH sakArasya po bhavati / upetuH, uvasitha, uvastha, uSyAt , vastA, vatsyati, avatsyat / vega tantusandhAne // vati, vayate / vayet , vayatu, vayatAm / avayat , avayata / avAsIt , avAsta / avAsiSuH, avAsata / avAsta, avAddham , avAddhvam / vervaya / 4 / 4 / 19 // vego dhAtoH parokSAyAM vaya ityAdezo vA bhavati / uvAya // na vayo ra / 4 / 1173 // vegAdezasya vayo yakArasya parokSAyAM vRd na bhavati / Uye / verayaH / 4 / 1 / 74 // vego'yakArAntasya pUrvasya parasya ca parokSAyAM vRSa bhavati / vvau| . aviti vA 41175 / vego'yakArAntasyAviti parokSAyAM ravRdvA na bhavati / vave, Uve / UyatuH, vavatuH, uuvtuH| UyAte, vAte, uvaate,| uvayitha, vavitha, 1-paratvAtpUrva vRttato dvitvam / 2-AdityAtve iniSedhe yaminamoti sonta. iT ca / 3-dvitve sati vRt . NitIti vRddhiH / 4-paratvAtpUrva vRti dvitve samAnadIrghaH / .....
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 haimamUtanalaghuprakriyA vavAtha / UyiSe, vaviSe, aviSe / Uya, vava, Uva / Uyiduve, Uyidhve, vavive, vavidhve, avive, avidhve / ayima, vavima, Uvima / Uyivahe, vavivahe, vivahe / UyAt / vAsISTa / vAtAsi, vAtAse / vAsyati, vAsyate / avAsyat , avAsyata // vyag saMvaraNe / byayati, vyayate, vyayet , vyayeta / vyayantu, vyayantAm / avyayat , avya yata / avyAsIt , avyAsta / avyAsiSuH, avyAsata // jyaavyevydhivycivytheriH|4|171|| jyA-vyevyadh-vyaca vyath-eSAM parokSAyAM dvitve sati pUrvasya ikAro bhavati // vyasthavavi 42 // 3 // vyayatesthavi Navi ca viSayabhUte AkAro na bhavati / vivyAyai / vivye / vivyatuH, vivyAte // Rtye'da iT / 4 / 481 // R-vR-vyega-ada-ebhyo dhAtubhyaH parasya thava Adirida bhavati / vipayitha, vivyiSe vivyaya, vipiDve, vivyidhve / vivyAya, vivyaya, viSye / vIyAt , vyAsISTa / vyAvAsi, vyAtAse / vyAsyati, nyA1-ravRti dIrghaH / 2-isvatvenekAralAbhe'pi ikAravidhAnasAmarthyAtpUrvasya vakArasya na vRt , nAmina iti vRddhAvAyAdezaH / 3-Atve vRti dvitve yo'neketi yaH / 4-hAntastheti vA DhaH / 5-Atve vRti dIrghaccIti diirghH|
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanUtana laghuprakriyA 129 syate / avyAsyat, avyAsyata / haveMg spardhAzabdayoH / hvayati, hvayate, hvayet, hvayeta, hvayatu, hvayatAm, ahvayat, ahvayata // vAlipsicaH | 3 | 4 |62 // karttaryadyatanyAmaG pratyayo bhavati / Ahevat / / dvA-lipU- sic-ebhyaH vAtmane |3|4|63 || vA lip sic ebhyaH karttaryadyatanyAmAtmanepade vA' bhavati / ahUvata, ahvAsta | advaivatAm, ahvetAm | ahUvAsAtAm / avata, avadhvam, addadhvan // dvitve huH |4|1|87|| vedhAto dvitvaviSaye sastrarAntasthA vRd bhavati / juDAva. juhuve, juhuvatuH, juhuvire / juvitha, juhotha / juhuviSe / juhuva, juhuvidave, juhuvidhye hRyAt / vAsISTa / vAtAsi dvAtAse / hUAspati, * vAsyate / avAsyat, avAsyata // vada vyaktAyAM vAci vadati vadet vadatu avadat / avAdIt / avAdi 9. STAsH / uvAda // na sadadavAdiguNinaH // 41130 / / zas-dak-ama 1 - Atve- aGi iDe diyAlopaH / 2-Atve'Gi iMDedityAlope AtAmAte iti iH / 3 - AveM smRti dvitve nAmina iti vRddhAvAv / 4- kittvAd guNAbhAve dhAtorivarNetyuva / 5-Ara smRti dIrghIti dIrghaH / 6 - badajeti vRddhiH 1
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 haimanUtanalaghuprakriyA yorvakArAdInAM yasya guNo jAtasteSAM ca dhAtUnAM svarasya etvaM na bhavati / UdatuH / uvaditha / ubAda, uvada / udyAt / vaditA, vadiSyati, avadiSyat / / Tu o zci gtivRddhyoH| zvayati, zvayet , zvayAni, azvayam / azizviyet , azvat , azvayIt // vA parokSAyaGi / 4 / 1 / 90 // vidhAtoH sasvarAntasthA parokSAyAM yaGi ca pare svRt vA bhavati / zuzAtra / zuzavitha / shushuvthuH| zuzAva, zuzava / zuzuvima / zizvAya, zizviyatuH, zizvayitha, zivAya, zizvaya / zUyAt / zvayitA zvayiSyati, azvayiSyat / / iti yjaadyH|| atra zvivadavasaH parasmaipadinaH / zeSA ubhayapadinaH / tathaiva rUpANi darzitAni gaNapAThAnurodhAt / ete ca dhAtavo'dAdigaNASTakabahirbhUtatvAd bhAdaya ityucyante / vastutastu sarve dhAtavo bhvAdayo'dAdayastu tadantargaNA eveti dhyeyam // iti bhavAdayaH // athA'dAdayaH / " adAdayaH kAnubandhAzcAnubandhA divAdayaH / svAdamAnupadhAca, taanukdhaastudaadyH||1|| rudhAdayaH pAca1-anAdezAderityetvaniSedhe rabRti dvitve smaandiirdhH| kittvAnna guNaH / 2-Tdhe iti ke dvitve saMyogAditIya / 3-adiditya Gi zvayatyasU iti. zvAdeze lAsyetyaluka / 4-na zvijAya iti vRddhi niSedhe guNAyAdezau / 5-vRti dvitve vRddhayAvAdezau // iti bhvAdayaH //
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUtana laghuprakriyA bandhA, yAnubandhAstanAdayaH / krayAdayaH zAnubandhAzva, gAnubandhAzcurAdayaH // 2 // " asAMkU bhakSaNe / atti, ataH adanti / adyAt, adyu: / attu, attAt / 131 Tohe: 4|2|83 || hudhAtorghuDantAcca dhAtoH parasya dhirAdezo bhavati / attAt, addhi / adAni // adazcAd |4|4|91|| ad dhAtoH rutpaJcakAcca dhAtoH parasya disyoH zitorAdirada bhavati / Adate, Adan, Ata, Adam // ghaslR sanadyatanIghatracali | 4|4|17|| san - adyatanIvaJ-ac-al-eSu pratyayeSu pareSu ad dhAtorghaslR ityAdezo bhavati / aghasait / aghasain / asAma // parokSAyAM navA | 4|4|18|| parokSAyAM parato'd prAtorghaslAdezo vA bhavati / jaghAsa, jakSatuH, jaghasitha / sastucyabhAvAnityamid / jaghAsa, javasa, jakSima / pakSeAde, Adi, adyAt, attA atsyati, Atsyat / plAti, 1 - atreoSe iti prathamaH | 2 - svarAdestAsu / 3 - baslAdeze ladidityaG / 4-lugasya / 5-mavyasyAH / 6 - gahorjaH, JNiti vRddhiH / 7-gamahanetyupAntyalope ghoSa iti prathamatve ghas vasa iti SaH / 8-tuci na ghaslAdeza iti tRci nAthaM nityAniT / tato na veDiti bhAvaH / 9-asyAderityAtve samAnadIrghaH / 10 - vRvye'da itIT /
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA psAnti / saath| psAyAt, psAtu, psAtAt, psAhi, psAni / apsAt // vA dviSA''to'naH pusa / 4 / 2 / 91 // dviSa AkArAntAca dhAtoH zito'naH sthAne vA pusAdezo bhavati / apmuH / apsAn / apsAsIt / apsaasissuH| apsAsiSTa / papsau, ppmuH| papsitha, papsAtha / papsima / seyAt , psAyAt / psAtA, psAsyati, apsAsyat // bhAMka dIsau // bhAti, bhAyAt , bhAtu, bhAhi, abhAt , abhuH, abhAn / abhAsIt , babhau, babhatuH, babhitha, babhAtha / bhAyAt / bhAtA, bhAsyati, abhAsyat // yAMka prApaNe // bhAtivad rUpANi bodhyAni / SNAMka shauce| snauti / psAtivadrapANi // zrAMpAke / / snAtivadrUpANi // drAMka kutsitagatI / / pAMka pUraNe // ubhayoH zrAtivadrapANi / vAMka gatigandhanayoH / pAtivat // khyAMka prakathane // khyAti / ayaM zinmAviSaya iti bahavaH ||paaNk rakSaNe | lAMka 'AdAne ||raaNk dAne / ete trayo 'yAtivat / / mAMka mAne // AziSi meyAt / zeSaM yAtivat // davika lavane // dAyAta / zeSaM yAtivat / / iMka gatau / eti, itH|| . 1-iDetpusItyAlukU / 2-sNyogaaderityeH| 3-paH sa iti satve nimittA bhAve naimittikasya NatvasyAbhAvaH / 4aapaasyetye|| 5-vitvAddAsaMjJAbhArAdevaM na / 6-avicchito jisyAna guNA / ....
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA - hivaNorapvitivyau / 4 / 3 / 15 // hu-iN ityetayo - minaH svarAdAvapityaviti ca ziti pare kramAd vakArayakAsadezau bhavataH / yanti, eSi, ithaH, itha, emi, ivaH, imaH / iyAt / iyAtAm / etu, itAt / yantu / ihi / ayoni // ___ etyastevaddhiH // 4 / 4 / 30 // iN-ik-as eSAmAdeH svarasya hyastanyAM viSaye vRddhirbhavati, na tu mAjhyoge / yatvA'llugapavAdaH / ait , Ayan / Ayam aima // iNiko rgaaH|4|4|23|| adyatanyAM viSaye iNa ikazca dhAtorgA ityAdezo bhavati / agA~t / aguH| agAH, agAm // - pUrvasyA'sve svare boriyut / 4 / 1 / 37 // dhAtotvei sati pUrvasyekArasyokArasya cAsve svare pare kramAdiya uva ityAdezau bhvtH| iyAya // ___ iNaH / 2 / 1151 // iNo dhAtoH svarAdau pratyaye pare iyAdezo bhavati / ytvaapvaadH| Iyatu / IyuH / iyayitha, huyetha / iyAya, iyaya / Iyima / IyAt / etA, eSyati, aiSyat // 5-gunnaayaadeshau| 2-hiNoriti yatvasyeNi asdhAtau cAlluka ityAzayaH / . 3-pibaitIti sico luk / 4-sijvida iti pusIDetpusItyAluk / ... 5-dvitve vRddhAvAyAdeze iy / 6-dvitve iyAdeze samAnadIrghaH / ____7-dIrghaccIti dIrghaH /
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA AziSINaH | 4 | 3 | 107 // upasargAtparasyeNa IkA rasya kGiti yakArAdAvAziSi parato hrasvo bhavati / udiyAt // iMka smaraNe // prAyeNAyamadhipUrvaH / adhyeti, adhItaH // 134 1 iko vA | 4|1|16|| ik dhAtoH svarAdAvaviti ziti pare yakAro vA bhavati / adhiyanti / adhIyanti / zeSa - rUpANINvat / AziSi tu adhIyAt / vIM prajananakAnyasanakhAdane ca // veti, vItaH, viyanti / vIyAt / ve, vAt / vIhi / vayAni, avet, avItAm | aviyan avayam, avIma / atraiSIt avaiSuH / avaiSTam / vivAya vivyu: / vivayitha, vivetha / vivAya, vivaya / vivyima vIyAt / vetA, veSyati, aveSyat // puMk prasavaizvaryayoH / prasavo'bhyanujJAnam // 1 " 1 uta auviti vyaJjane'ddheH | 4 | 3|19|| adviruktasyo kArAntasya dhAtorvyaJjanAdau viti pratyaye pare aukArAnta dezo bhavati / sauti, sutaH, suvanti / suyAt, sauta sutAt / savAni / asaut, asuvan, asavam, asuma // 1 1 - yatvAbhAve iy / pazcAtsamAnadorghaH / 2- GitvAdguNAbhAve iyU / 3- kittvAdguNAbhAve yo'nekasvarasyeti yaH / 4- avicchito GittvAnna gunnH| 5 - GittvAdguNAbhAve u / 6-avicchito GitvAnna guNaH /
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 135 dhUgasustoH parasmai / 4 / 4 / 86 // dhUg-su-stu-ebhyaH parasya sica AdiriDa bhavati parasmaipade pare / asAvIte / asAviSuH / asAviSTam / atra sumAtragrahaNam / sunotereva grahaNamiti pakSo bRhavRttyAdau na dRzyate / suSAva / suSuvatuH, suSavitha, suSotha / sUyAt , sotA, soSyati / asoSyat // tuMk hiMsAvRttipUraNeSu // ____yaturustobahulam / 4 / 364 // yaGlubantAdadviruktebhyastu-ru-stu-ityetebhyazca dhAtubhyaH paro vyaJjanAdau viti pratyaye pare parAdirId bhavati bahulam / tabIti, tauti / tutaH, tuvanti / tuyAta , tavItu, tautu, tutAt / tavAni, atavIt , ataut , atoSIt / atauSTAm / tutAva, tutuvuH| tutavitha, tutotha. tutAva, tutava / tUyAt , totA, toSyati, atoSyat // TukSu ru kuMka zande / Turit / kSauti, kSutaH kSuvanti / kSuyAt / kSautu, kSutAt , kSuhi / kSavANi / akSaut , akSAvIt / cukSAva / cukSavitha / syAt / kSavitA, kSaviSyati, akSaviSyat / ravIti, rauti / ruyAt / ravItu, rautu, rutAt / vANi / aravIt , araut / arAvIt / rurAva, ruravitha / rUyAt , ravitA, raviSyati, araviSyat / kauti, kuyAt , kautu, kutAt / kuhi, kavAni / akaut , akau1-sici parasmai iti vRddhiH / 2-sRjidRzIti veT / 3-dIrgha cvIti dIrghaH /
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pIt / aauSTAm / cukAva, cukavitha, cukoth| kUyAt , kotA, koSyati, akoSyat // yuk mizraNe / yauti, yuyAt , yautu, yutAt, ayaut / ayAvIt / yuyAva / yuyavitha / yUtAt, yavitA, yaviSyati / ayaviSyat // Nuk stutau / pAThe dhAtvAderNonaH / yautivat / rudRka azruvimocane // ____rutpazcakAcchidayaH / 4 / 4 / 89 // rud-svap-zvas-an jaz-asmAd rutpaJcakAtparasya yakAravarjavyaJjanAdeH zita AdiriD bhavati / roditi, ruditaH, rudanti / rudyAt / roditu, ruditAt / rudihi, rodAni // disyorIT / 4 / 4 / 90 // rutpaJcakAtparayodisyoH zitorAdirIT bhavati / arodIta , arodat / aruditAm / arodIH, arodaH, arodam / arudat / arodIt / arudan , arodissuH| arudAma, arodiSma / ruroda, rurodiya / rudyAt / roditA, rodiSyati, arodiSyat // niSvapaMka shye| svapiti, svapimi, svapima / svapyAt / svapitu, svapitAt / svapihi, arvapIt , asvapat / asvApsIt , asvIptam / suSvApa / 1-anusvArettvAnneTa / sici parasmai iti vRddhiH| 2-adazcADityaT / 3-RdicchvityaG vA / GitvAnnaguNaH / 4-sijyida iti pus / 5-paH sa iti saH / 6-paryAyeNeDaTau / 7-vyaJjanAnAmiti vRddhiH / 8-dhuDhasvAditi sijluka / 9-bhUsvaporityut , nAmyantariti SaH /
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmmaa haimanUtanalaghuprakriyA 137 svaperyar3e ca / 4 / 1 / 80 // svaperyaGi De kiti ca pratyaye sasvarAntasthA vRd bhavati / sussuptuH| suSvapitha, suSvaptha / supyAt , svaptA, svapsyati, asvapsyat // ana -zvasana prANane // prANanaM zvAsagrahaNam / jIvanamityarthaH / ayaM prapUrva iSyate // dvitve'pyante'pyaniteH parestu vA / 2 / 3 / 81 // adurupasargAntaHsthAd rasUvarNAt parasyA'nitenakArasya dvitve cA'dvitve cAnte cAnante ca No bhavati, paripUrvakasya tu vA bhavati / prANiti, prANyAt , prANitu, prANihi, prANItU , prANat / prANIt , prANiSTAm / prANa, prANiya / prANyAt , prANitA, prANiSyati, prANiSyat / zvasiti, zvasyAt , zvasitu, azvasIt , azvasat / azvAsIt , azvasIt / zazvAsa, zvasyAt , zvasitA, zvasiSyati, azvasiSyat / / jakSaka bhksshsnyoH| jakSiti / __ anto no luk / 4 / 2 / 94 // dvayuktajakSapaJcataH parasya zito'vito'ntaH sambandhino nakArasya luga bhavati / jakSati / jakSyAt , jakSitu, jakSatu / ajakSIt , anakSat // yuktajakSapazcataH / 4 / 2 / 93 // dve ukte yasya sa dvayuktaH, pazcAnAM vargaH pazcat / vyuktAt dhAtojakSapaJca1-pUrva vRtto dvitvam / 2-vyaJjanAderiti vA vRddhiH /
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA tazca parasya zito'vito'naH sthAne pusAdezo bhavati / ajkssuH| anakSIt / jajakSa, jakSitha / jakSyAt , jakSitA, jakSiSyati, anakSiSyat // iti rudAdayaH paJca / daridrAk durgatau // daridrAti / / irdaridraH / 4 / 2 / 98 // daridrAteya'JjanAdau zityaviti pratyaye vare AkArasya ikAro bhavati / daridritaH / / znazcAtaH / 4 / 2 / 96 // dvayuktajakSapaJcataH nApratyayasya ca AkArasya zityaviti pratyaye pare luga bhavati / daridrati / daridriyAt , daridihi, adaridrAt , adaridritAm / adridruH|| . daridro'dyatanyAM vA / 4 / 3 / 76 // daridrAteradyatanyA viSaye antasya vA luga bhavati / adaridrIt , adaridrAsIt adaridriSTAm / adaridrAsiSTAm // dhAtoranekasvarAdAm parokSAyAH kRbhvasti cAnu tadantam / / 4 / 46 // anekasvarAd dhAtoH parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo bhavati, AmantAcca pare kRbhvastayo dhAtavaH parokSAntA anu pazcAdanantaraM 1-pakSe yaminamItIT sontazca / stAdyazita iti hi sAmAnyazAstramiti dhyeyam /
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUnanalaghuprakriyA prayujyante / daridrAzcakAra / daridrAMcakAra / dadaridrAviti tu pANinimate / nehe // azityassanNakacNakAnaTi / 4 / 3 / 77 // sakArAdisan , Nakac , Naka, anaT etebhyo varjite azitipratyaye viSayabhUte daridAterantasya luga bhavati / daridrayAt / daridritA, daridriSyati, adaridriSyat / jAgRk nidrAkSaye // jAgarti, jAgRtaH, jAgrati / jAgarSi, jAgRmaH / jAgRyAt / jAgartu, jAgRhi, jAgarANi || vyacanAddeH sazca dH| 4 / 3 / 78 // dhAtoya'canAtparasya derlak, yathAsambhavaM dhAtusakArasya ca dakAro bhavati / ajAgaH, ajAgRtAm // ____ puspo / 4 / 3 / 3 // nAmyantasya dhAtoH pusi pau ca pare guNo bhavati / a~jAgaruH // seH sddhAM ca rurvA / 4 / 3 / 79 // dhAtorvyaJjanAtparasya se k , sakAradakAradhakArANAM ca yathAsaMbhavaM vA rubhavati / ajaagH| ajAgarIt / triNavyeveti niymaanvRddhiH| ajAgariSTAm // jAgruSasamindhernavA / 3 / 4 / 49 // jAgR-upa-sampUrva 1-atra hyAkArasya nityaM lugiti dhyeyam / evaM ca parokSAyAM viSaye Aluk , tataH parokSApratyaya iti bodhyam / 2-avicchito GittvAd guNAprAptyA ivarNAderiti rAdezaH 3-dvayukteti pusa / /
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 haimantanalaghuprakriyA indha-ityetebhyo dhAtubhyaH parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo vA bhavati, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante / jAgarAJcakAra, jAgarAMcakAra // AdyoMza eksvrH|4|2|| anekasvarasya dhAtorAdha ekasvaro'vayavaH parokSADepratyaye pare dhirbhavati // jAgurbiNavi / 4 / 3 / 52 / / jAgarte auM Navyeva ca bNiti pratyaye pare vRddhirbhavati nA'nyatra / jajAgAra / niyamaH kim ? jAgarayati, jAgarakaH // jAguH kiti / 4 / 36 // jAgarteH kiti pratyaye pare guNo bhavati / jjaagrtuH| jajAgaritha / jajAgAra, jjaagr| jAgaryAt / jAgaritA, jAgariSyati ajAgariSyat // cakAmuka diiptau| cakAsti, cakAsati / cakAsyAt, cakAstu, cakAdhi / cakAddhi / acakAt , avakAH, acakAd / acakAsIt / acakAsaditi tu prmaadH| cakAsAzcAkAra / cakAsyAt , ckaasitaa| cakAsiSyati / acakAsiSyat zAsUk anuziSTau / zAsti // isAsaH zAso'vyaJjane / 4 / 4 / 119 // zAsterava 1-to mumAvityanusvArAnunAsikau / 2-sodhi veti dhAtusakArasyApi lopaH, pakSe tRtIyastRtIyeti daH / 3-atra hi dIrghakarito'G vA bhavati na tu hasvekarita iti bhAvaH /
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 141 yavasya AsaH sthAne'Gi vyaJjanAdau ca kDiti pratyaye pare isa ityAdezo bhavati / ziSTeH / zAsati / zAssi, ziSThaH, ziSyAt / zAstu, ziSTAt / zAsatu / / zAsashanaH zAdhyadhijahi / / 2 / 84 // zAs-as. han-ityeteSAM hi pratyayAntAnAM zAdhi-edhi-jahi-ityete . AdezAH krameNa bhavanti / zAdhi, ziSTAt , azAt / aziSTAm / ashaasuH| azAH, azAt // zAstyasUvaktikhyAteraG / 7 / 4 / 60 // zAsU-as-vac khyA ityetebhyo dhAtubhyaH karttaryadyatanyAmapratyayo bhavati / azipat / aziSan , aziSAma / zazAsa / ziSyAt / . zAsitA, zAsiSyati / azAsiSyat varcaka bhASaNe / vakti, vaktaH / antiparasya vace prayogo na dRzyate / vakSi, .. vacmi, vacyAt , ktu, vagdhiM, avak , avocat / avokan / . abocAma / uvAca / actuH| upacitha, uvathA / ujyAta / 1-nAmyantastheti SaH tavargasyeti ttvrgH| 2-anto no luk / 3-vyasamAditi delu sazca daH / 4-svAmiti se luk rutvaM / pakSe padAnte dhuTastRtIya iti datve virAme vA prathamatvam / 5-yAtrA kagam / 6-cajaH kamam / nAmyantasthA / 7-hudhuTohe dhiH / cajaH kagam / tRtIyastRtIyeti gaH / 8-vyaJjanAditi delk, canaH kaMgam , dhuTastRtIyaH, virAme vA / 9-zAstyasU ityaG / zvayatyasU' iti vocaadeshH| 10-yajAdIti ravRt / 11-yamAdikveriti vRti dvitvam /
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 haimanUtanalaghuprakriyA caktA / vakSyati / avakSyat / mRjauk zuddhau // majo'sya vRddhiH / 4 / 3 / 42 // mRjerguNe satyakArasya vRddhirbhavati / mASTi, mRSTaH / / RtaH svare vA / 4 / 3 / 43 // mRjekArasya svarAdau pratyaye pare vA vRddhirbhavati / mArjanti, mRjanti / mAkSi, mRjyAt / mASTuM, mRSTAt / mRjantu, mArjantu / maDDi / mRSTAt / mArjAni / amA, D / amRSTAm / amRjan , amArjan / amArjIt / amAIt / amAjiSTAm , amAm / amAjiSuH / amAjhuH / mamArja / mamArjatuH, mamajatuH / mamArjitha mRjyAt / mArjitA, mArTA / mArjiSyati, mAyati / amAjiSyat , amAyat // vidak jJAne / / tivAM gavaH parasmai / / 2 / 117 // vetteH pareSAM parasmaipadAnAM tivAdInAM navAnAM pratyayAnAM sthAne NavAdayo navAdezA yathAsaMkhyaM bhavanti / vedeM, vidatuH / viduH, vettha, vidathuH, vida, veda, vidva, vijha / pakSe-vetti vittaH, vidanti / vetsi, vityaH, vittha / veni, vidvaH, vidmH| vidyAt // . 1-yajasajeti SaH, tavargasyeti TavargaH / 2-vRddhau, yajamRjeti SaH, SaToriti kA, nAmyanteti ssH| 3-hudhuTa iti SiH, tataH Sa Da ddhoH| . . . *-ivikalpe pkssaaH| 5-laghoriti guNaH / 6-aghorSe prathamaH /
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 143 haimanUtanalaghuprakriyA paJcamyAH kRga / / 4 / 52 // vetteH parasyAH paJcamyAH sthAne kidAmAdezo vA bhavati, AmantAcca paraH paJcamyantaH kRg anu prayujyate / vidAkarotu, vidAMkarotu / vidAMkurutAt / pakSe-vettu, vittAt / 'viddhi, vedAni / avet / avirduH, aMveH avet / avitta / avedam / avedIta , avediSuH, avediSTa // vettaH kit / 3 / 4 / 51 // vetteH parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo vA bhavati, sa ca kit , AmantAcca pare kRbhvastayo'nu prayujyante / vidAJcakAra, vidAMcakAra / pakSeviveda, vividuH / vivediya / vidyAt / veditA, vediSyati, avediSyat // hanaM hiMsAgatyoH // hanti, praNihanti / yamiraminamigamihanimanivanatitanAdedhuTikDiti / 4 / 2 / 55 // yamAdInAM tanAdInAM cAntyasyA'nunAsikasya dhuDAdau viGati luk syAt / hataH, ghnanti, haMsi, ithaH, hanmi / praghnanti / 1-tau mumaH / 2-hudhuTa iti dhiH / 3-vyaJjanAditi delRk / 4-sijvida ityus / 5-se:sddhAmiti se chuk , rutvaM ca / 6-mnAmiti parjanyavallakSaNanyAyena paJcamaH / 7-nermeti NaH / 8-yamiramIti nakAralopaH / 9-hano ghIti NatvaniSedhaH / gamahanetyupAntyalopaH, hano huno na iti ghnAdezaH / /
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 haimanUtanalaghuprakriyA hanaH / 12 / 3 / 82 // adurupasargAntaHzabdasthAdrAdeH parasya hante kArastha No bhavati // vami vA / 2 / 3 / 83 // adurupasargAntaH zabdasthAdrAdeH parasya hanternasya vakAre makAre ca pare No vA bhavati / prahaNmi, prahanmi, hanyAt , prahaNyAt / hantu, hatAt / ghnantu, jaihi, hutAt / hata / hanAni / aha~n , ahatAm , asain , ahata // ___adyatanyAM vA tvAtmane / 4 / 4 / 22 // adyatanyAM viSaye hano vadha ityayamAdezo bhavati, Atmanepade tu vA bhavati / ataH / 4 / 3 / 82 // akArAntAda dhAtorvihite'ziti pratyaye tasyaiva dhAtoluMgantAdezo bhavati / allopasya sthAniyavAna vRddhiH / avadhIt , avdhissuH| avadhiSTa // ... nidhi dhan / 4 / 3 / 101 // nau Navi ca pratyaye pare hanterdhana ityayamAdezo bhavati / jaghAne // aGe hi hano ho ghaH pUrvAt / 4 / 1 // 34 // hi-hanityetayordhAtorDavarje pratyaye pare dvitve sati pUrvasmAt 1-mahanetyupAntyalopaH, hano ho na jhaMta ghnAdezaH / 2-zAsashana iti jahyAdezaH / 3-jyaanAditi de ka / 4-sddhAmiti se k / 5-dvitve dvitIyaturyayoriti gatve gahorja iti jaH /
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 145 parasya hasya gho bhavati / jghntuH| jaghanitha, jaghantha / jaghnima // hano vadha AziSyo / 4 / 4 / 21 // AzIviSaye hano vadha ityakArAntAdezo bhavati / triviSaye tu na bhavati / vadhyAt / hantA, haniSyati, ahaniSyat / / vazak kAntau / kAntirihecchA / vaSTi / / . vazerayaGi / 4 / 1 / 83 // vazeH sasvarAntasthA ayaGi Giti pratyaye vRd bhavati / uSTaH, vrki| uzyAt , vaSTu, uSTAt / uDhi, vazAni / ava , auSTaoNm , avaT / avAzIt / avazIta / uvAza, UzatuH / uvazitha / uzyAt , vazitA, vaziSyati, avaziSyat // asA bhuvi // sattAyAmityarthaH / asti // ... ___ nAstyormuk / 4 / 2 / 90 // znasya pratyayasyA'stezca dhAtorakArasya zityaviti pratyaye lug bhavati / staH, santi // 1-upAntyalope vizeSatvAd hano huna iti bAdhitvA ar3e hIti ghaH / 2-hanRta itITa / 3-yajasRjeti SaH, tavargasyeti TaH / 4-yajasRjeti SaH, SaDhoriti kaH, nAmyantastheti SaH / 5-hu dhuTa iti dhiH, SaH, tRtIya iti DaH, tavargasyeti DhaH / 6-vyaJjanAditi de k , SaH, tRtIyaH prathamaH / 7-8vRti svAderiti vRddhiH / 8-vyaJjanAderiti vA vRddhiH / 8-yajAdivazeti vRt / 9-pUrva yvRt tato dvitvam / 10
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ d manUta laghuprakriyA asteH sahasveti | 4 | 3 |73 || aste sakArasya sakArAdau pratyaye pare lugU bhavati, ekAre tu pratyaye sakArasya hakAraH / asi syAt / astu, stAt / aidhi / asAni / AsIt, AstAm // astitruvorbhUva cAvaziti | 4|4|1|| astibruvoyathAsaMkhyaM bhU vac ityetAvAdezau bhavato'zitipratyaye viSayabhUte / abhUt / babhUva, bhUyAt, bhavitA bhaviSyati, abhaviSyat // prAdurupasargAdyasvare'steH | 2|3|58 || prAduHzabdAdupasargasthAcca nAmyantasthAkavargAtparasyAsteH sakArasya yakArAdau svarAdau ca pratyaye pare So bhavati zinAntare'pi / prAduSNyAt / niSanti / niHSanti / duHSanti // ityadAdayaH parasmaipadinaH // adhAdAdaya AtmanepadinaH || I iMka adhyayane || adhipUrva evA'yaM prayujyate / adhIte, adhIyAte / adhIyate / adhIyIta / adhIyIyAtAm / adhItAm adhIyAtAm / adhISva / adhyayai / adhyayAmahe / adhyeta / adhyeyAtAm / adhyaiyata / adhyaiyi / adhyaimahi || 1 - zAsasityedhyAdezaH / 2- saH sijasteritIt / etyasteriti vRddhiH / 3 - lopApavAdatvAdetyasteriti vRddhireva / 4- GittvAd guNAbhAve dhAtoritIyAdeze samAnadIrghaH / 5 - guNe'yAdeze yaH / 6 - svarAderiti vRddhiH / 7- AdAviy, pazcAd vRddhiH /
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ laghu prakriyA 147 vAdyatanI kriyAtipacyorgI |4|4|28|| adyatanIkriyAtipanyoH parata iGo gIGAdezo vA bhavati / adhyagISTa, adhyagISata / adhyagIdhvam, adhyagIDvam / pakSe - adhyaiSTa, adhyaiSAtAm, adhyaiSata / / gAH parokSAyAm | 4|4|26|| iGaH parokSAviSaye gAdezo bhavati / adhijage / adhijagAte, adhijagiSe / adhyeSISTha, adhyetA, adhyeSyate, adhyagISyata, adhyaiSyata // zI svapne // zIGa eH ziti | 4 | 3 | 104 || zIGaH ziti pare ekArAntAdezo bhavati / zete, zayAte // zIGo rat |4| 2|115 || zIGaH parasyA''tmanepadasambandhino'nto rat ityAdezo bhavati / zerate, zayIta, zetAm, zeratAm / zayai / azeta, azayAtAm, azerata / azayiSTa / azayidvaim, azavidhvam, azayiDUvam / ziye, zizyire / zizyidUve, zizyidhve / zayiSISTa, zayiSIdvam, zayiSIdhvam / zayitA, zayiSyate, azayipyata / pUGauka prANigarbhavimocane // sUte, suvAte, muvIta, sUtAm // 1- gIGiti GitkaraNAnna guNaH / 2- parokSAyAM viSaye iGo gAdeze dvisvAdau gasya jaH, iDedityAluk / 3 - hAntastheti vA DhaH / 4- kittvAd guNAbhAve yo'nekasvarasyeti yaH / 5-- GittvAd guNAbhAve ubU /
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 haimanUtanalaghuprakriyA . sUteH pazcamyAm / 4 / 3 / 13 // sUteH paJcamyAM guNo na bhavati / suvai, asUta, asuvata / asaviSTa, asoSTa, asaviSAtAm , asaviram , asavidhvam , asaviDDvam / asodevam , asoDDvam / suSuve, suSuviDhve, suSuvidhve / saviSISTa, soSISTa / savitA, sotaa| saviSyate, soSyate / asaviSyata, asoSyata // IDika stutau // ITTe, IDate // IziDaH se dhvesvadhvamoH / 4 / 4 / 88 // Iz ID AbhyAM parayorvartamAnA se dhve ityanayoH paJcamIsvadhvamozcAdiriDa bhavati / IDi, IDive / IDIta / ITTAm , IDiSya, IDi. dhvam / aiTTa, aiTThAH / aiDi / aiDiSTa, IDAzcakre / IDipISTa, IDitA, IDiSyate / aiDiSyata / / Irika gtikmpnyoH|| itte, IrSe, IrIta, Im , Ila, Irdhvam , aita, airiSTa, IrAzcakre, IriSISTa / IritA, IriSyate, airiSyata // Izika aizvarye // ISTe, iishisse| Izidhve, IzIta, ISTAm, Izijva. Izidhvam / aiSTa, aiziSTa / IzAMcakre, IziSISTa, IzitA, IziSyate, aiziSyata // vasika AcchAdane / vaste, vasse, vadhve, vave / vasIta, vastAm / vassva, vadhvam , vaddhvam / avasta, avadhvam , avaddhvam // avasiSTa, vaivase, vavasidhve, 1-audittvAdveT / 2- myantAditi DhaH / 3-tavargasyeti TaH, aghoSa iti prthmH| 4-gurunAmyAderityAm / 5-yajasRjeti ssH| tavarga'syeti TaH / 6-sodhiveli sUluk, pakSe tRtIyastRtIya iti tRtIyaH / 7-na zasadadeti anAdezAderityasya niSedhaH /
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUtana laghu prakriyA 149 " 1 " vasiSISTa, vasitA, vasiSyate, avasiSyata // AGgaH zAsUki icchAyAm / AzAste / prAyeNAyamAGpUrvaH, " namo vAkaM prazAsmahe " iti darzanAt / AzAsate, AzAdhve, AzAdhve / AzAsIta, AzAstAm AzAsta / IzAsa iti ne pravartate, AGpUrvasya zAsa Asa is kvipyeveti niyamAt / AzAsiSTa, AzazAse / AzAsiSISTa / AzAsitA, AzAsiSyate / AzAsiyata || Asika upavezane || Aste, Adhve, Adhve / Asota, AstAm, Asstra, Asta, AsiSTa, ausAMcakre / AsiSISTa, AsitA, AsiSyate, AsiSyata // Nisuki cumbane // niste, niMsse, nindhve, nindadhve / nisIta, nistAm, aniMsta, arnisiSTa / niniMse, niMsisISTa, niMsitA, niMsiSyate, aniMsiSyata // cakSika vyaktAyAM vAci / ceSTe, cakSe, ceMDUve / cakSIta, caSTAm, acaSTa, acakSata // cakSo vAci kzAMg khyAMga | 4|4|14|| cakSika dhAtorvAci varttamAnasyA'ziti pratyaye viSayabhUte kzAMgU khyAMg * ityAdezau bhavataH // navA parokSAyAm | 4|4|5|| cakSiko vAci parokSAyAM viSaye kzAMg - khyAMgoM vA bhavataH / anusvArezvamiGabhAvAya, 1 - AGpUrvaH zAs icchAyAmarthe AtmanepadItyarthaH / 2 - dayAyAsityAm / 3- saMyogasyeti kakAralope tavargasyeti TaH / -4 - saMyogAdilope tRtIya : /
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 haimanUtanalaghuprakriyA gittvamubhayapadArtham / akzAsIt, akzAsta, akhyat, akhyt| akhyetAm , akhyanta / cakzau, cakze, cakhyo, cakhye, pakSe-cacakSe, kzAyAt , kzeyota , kzAsISTa, khyAyAt, khyeyAta , khyAsoSTa, kzAtA, khyAtA, kzAtAsi, khyAtAsi, kzAsyati, kzAsyate, khyAsyati, khyAsyate, akzAsyat , akzAsyata, akhyAsyat , akhyAsyata / / ityadAya AtmanepadinaH / athAdAdaya ubhayapadinaH / Urgugak AcchAdane / vorNoH / 4 / 3 / 60 // Uo teradviruktasya vyaJjanAdau viti pratyaye aurvA bhavati / uauti, UrNoti / uurgutH| Urguvanti / UrguyAt / UauMtu, UrNotu / UrgutAt / UNuhi / UrNavAni // ___ na disyoH / 4 / 3 / 61 // UoMterdisyoH parayorauna bhavati / aurNot // vortugaH seTi / 4 / 3 / 46 // UrNoteH parasmaipadaviSaye seTi sici pare vRddhio bhavati // vorNoH / 4 / 3 / 19 // UrgoMteriDa vA Gidvat bhavati / auMvIt, aurNAvIt , aurNavIt // 1-zAsyatyasU ityaG, iDedityAlopaH / 2-saMyogAderityervA / 3-iTo Gitve uv , pakSe vRddhiH, pakSe guNaH /
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA svraadedvitiiyH|4|1|4|| svarAderdhAtodvivacanabhAjo dvitIyoMza ekasvaro virbhavati na tvAdyaH // ayi raH / 4 / 116 // svarAderdhAtodvitIyasyAvayavasyaikasvarasya rephaH saMyogAdidvinaM bhavati. rephAtyara AnantaryeNa yakArazcena bhavati / NatvasyAsattvAnnuzabdasya dvitvam / UNunAva / UrjunuvuH / UrNanuvitha / Urjunavitha / UNUyAt / UNuvitA, UrNavitA / aNuviSyati, UrNaviSyati / auNuviSyat , aurNaviSyat / Urgute, UrNavate / UrgubIta, aNutAm , UrNavai / auNuta, auNuviSTa, aurNaviSTa / auNuvidavam , auNuvidhvam , auNuviDDvam / aurNaviDhvam , aurNavidhvam , aurNaviDDvam / Urjunuve / UrjunuviDhve, Urjunuvidhve / UNuviSISTa, UrNaviSoSTa / aNuviSIdavam , UrNaviSIDhvam / aNuviSIdhvam , UrNaviSI dhvam / UrNavitA, UrNavitA / UrNaviSyate, UrNaviSyate / aurNaviSyata, aurNaviSyata // STuMgA stutau // stavIti, stauti / stuyAt / stavItu, stautu, stutAt / stuhi, stavAni, astavIt , astIt // stusvaJjazcATi na vA 2 // 3 // 49 // parinivibhyaH 1-kittvAd guNAbhAve uv / 2-iTo Ditve uv , pakSe guNaH / 3-dIrghazvi iti diirghH| 4-SaH sa iti saH, yatvitIt / pakSe uta aurityauH /
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 haimanUtanalaghuprakriyA parasya stusvaJjordhAtvorasoG sivussahassaTAM ca sakArasyATi sati So vA bhavati / paryaSTaut / paryastot , astA. vIt , tuSTAva, tuSTuvuH, tuSTotha, stUyAt , stotA, stopyati, astoSyat / stune, stuvate, stuvIta, stutAm , astuta, astoSTa, astovam , astoDThvam , tuSTuve, tuSTuSe, tuSTuve, stoSISTa, stotA, stoSyate, astopyata // brUgaka vyaktAyAM vAci // brUgaH paJcAnAM pazcAhazca / 4 / 2 / 118 // brUgaH pareSAM tivAdInAM paJcAnAM sthAne yathAsaMkhyaM pazca NavAdaya AdezA vA bhavanti, tatsaniyoge brUga Aha ityAdezazca bhavati / akAra uccAraNArthaH / Aha, AhatuH, AhuH / Attha aahthuH| brUtaH parAdiH / 4 / 3 / 63 // terukArAtparo vyaJjanAdau viti pratyaye pare parAdirId bhavati / bravIti, bruvanti / bravISi, bUtha / brUte, bruvate, brUyAt , bruvIta / bravItu, brUtAt , bahi, bavANi / vratAm , bhrUSva, avai / abravIt, abrUtAm , abravam / abrUta / abruvi / avorcat / avocata / 1-dhUgsustoriT , sici parasnai iti vRddhiH / 2-skraniti neT / 3dIrghazvi / 4-aghoSe ziTaH / nAmya-tastheti SaH, tavargasyeti Ta: / 5-nahAhoriti taH / 6-GittvAd guNAprAptAvuv / 7-bUta itIT / 8-zAstyasU ityaG / zvayatyasU iti vocAdezaH /
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUtana laghuprakriyA 153 ucyAt / " 9 uvAcaM, UcatuH / uvacitha uvaktha / Uce, vakSISTe, vaktAsi, vaktAse, vakSyati, vakSyate / avakSyat, avakSyata // dviSa aprItau / dveSTi, dviSanti dvekSi", dviSTe, dvikSe, dvidave, dviSyAt, dviSIta / dveSTu, dviSTazat, dviDDi, dveSANi dviSTAm, dvikSva dviDvam, dveSai / advereM, D, adviSuH, adviSain / adviSTa, advikSetra, advikSata / didveSa, didviSe / dviSyAt, dvikSISTa / dveSTAsi, dveSTAse / dvekSyati dvekSyate / advekSyat, advekSyata // duhIM prapUraNe / dogdhiM, dugdhaH, duhanti, ghokSi, dugdhaH, dohni, duhyAt, dogdhu, dugdhAt / dugdhi, dohAni / adho, g / adugdhAm, adho, g / adugdha, adoham / adhukSet, dudoha, duduhuH / dudohitha / duhyAstAm / dogdhA, ghokSyati, adhokSyat / 9 - yajAdivazavaca iti vRt / yajAdivaceriti vRti dvitvam / veT, pakSe-ca 10- avitparokSAyAH kittvAd samAnadIrghaH / 11 - sRjidRzIti - cajaH kagam / 12 - caja iti kaH / nAmyantastheti SaH / 13 - paDhoriti kaH / 14 - tRtIya iti tRtIyatve TavargaH / 15- upAntyaguNaH, vyaJjanAditi derluk, tRtIyatve vA prathamaH / 16- vA dviSAtaH / 17 - haziTa iti sak, paDhoriti kaH / 18 - Dhoriti kaH, nAmyantastheti SaH / sijAzivAviti kittvAnna guNaH / 19 - dAderiti ghatve, adha iti caturthaH, tatastRtIyatvam / 20 - hasya ghatve gaDadabAderiti caturthaH / aghoSa iti prathamaH, Satvam / 21 - vyaJjanAditi deluki upAntyaguNe ghatve caturthe tRtIyatve vA 22 - saki ghatva - dhatva - nRtIyatva - prathamatvaSatvAni / prathamatvam /
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 haimanUtana laghu prakriyA dugdhe, duhate, dhukSe, ghugdhve / duhe / duhIta, dugdhAm, ghukSya, dhugdhvam, dohai / adugdha, adugdhAH, adhugdhvam, adugdha, adhukSata / adhukSAtAm adhukSata / adhukSadhvam, adhuradhvam / aduvA, adhukSAvahi / duduhe duduhiSe / duduve, duduhidhve / ghukSISTa, dogdhAse, ghokSyate, adhokSyata // dihIMka lepe // duhivadrapANi, praNidegdheiM || lihIM AsvAdane || leTi, lI, lihanti, lekSiM / lIDha / lIDhe, likSe, lIve | lihyAt, lihIta | leDu, lIDhAt, lIDhi, lehAni / lIDhAm, likSva / lIvam / aleT, D / alIDha, alihAtAm, alIDhAH / alikSat | alIDha, alikSata / alikSAtAm alikSanta / atrIDhAH, aliyAH / alihavA, alikSAvahi / lileha, lilehitha / lilihe, lilihiduve, lilihidhve / lihyAt, likSISTa / leDhAsi, leDhAse / lekSyati, lekSyate / alekSyat alekSyata // " // ityadAdaya ubhayapadinaH || adAdayaH samAptAH / // athAdAdyantargaNA havAdayaH // huMkU dAnAdanayoH || havaH ziti | 4|1|12| 1 - duhaditi sako vA luk / 2- svare'taH / 3-sako vA luk / 4--hAntastheti vA DhaH / 5 - neti NaH / 6 - ho dhuDita adha iti caturthatve tavargasyeti DhaH, dastaDUDha iti DhalopaH / 7-ilopadIrghau / 8 - Dhoriti katve SaH /
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vAdayaH ziti pare dvirbhavanti / juhoti, juhutaH, juvati," juhoSi, juhuthaH, juhutha / juhomi, juhuvaH, juhumaH / juhuyAt / juhuyuH / juhotu, juhutAt / juhudhi, juhavAni, ajuhot , ajuhutAm , ajuhavu:, ajuhoH, ajuhuta, ajuhavam / ahauSIt , ahauSuH, ahauSTa // bhIhIbhRhostivvat / 3 / 4 / 50 // bhI-hI-bhR-hu ityetebhyo dhAtubhyaH parasyAH parokSAyAH sthAne AmAdezo vA bhavati, sa ca tivvat, AmantAcca pare kRbhvastayaH parokSAntA anu prayujyante / tivvadbhAvAd yathAyathaM dvitvamitvaM ca / juhavAJcakAra / pakSe-juhAva, juhuvuH, juhavitha, juhotha, hUyAt , hotA, hoSyati, ahoSyat // ohAMka tyaage| jahAti // hAkaH / 4 / 2 / 100 // jahAtedvaryuktasya vyaJjanAdau zityaviti pratyaye pare antasyekAro vA bhavati // essaamiiy'nyjne'dH|4|3|97|| eSAM dvayuktajakSapaJcanApratyayAntAnAmAkArasya zityaviti vyaJjanAdau parata 9-nAmina iti guNaH / 10-GittvAnna guNaH / 11-anto no luk , hivaNoriti vaH / 12-hudhuTa iti dhiH / 13-guNAvAdezau / 94-dvayuktajakSeti pusi puspAviti guNaH / 15-tivvadbhAvAd havaH zitIti dvitve gahoriti jatve guNAvAdezau / tau muma ityanunAsikAnumvArau /
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 haimanUtanalaghuprakriyA IkAro bhavati, dAsaMjJaM varjayitvA / jahitaH, jahItaH, jahati / jahithaH, jahIthaH / jahimaH, jahImaH // yi luka / 4 / 2 / 102 // yakArAdau ziti pratyaye pare jahAterantasya lag bhavati / jahyAt , jahAtu, jahitAt , jahItAt / jahatu / / ___ A ca hau / 4 / 2 / 101 // dvayukAsya jahAtehauM pare AkAra ikArazca vA bhavati / jahAhi, jahihi, jahIhi / jahitAt , jahItAt , jahAni / ajahAt , ajahuH / ahAsIt / jahau, jahaH, jahitha, jahAtha / jahima / heyAt / hAtA, hAsyati, ahAsyat / tribhIka bhaye / bibheti // bhiyo navA / 4 / 2 / 99 // vibheteyaMJjanAdau zityaviti pratyaye pare antasyekAro vA bhavati / bibhitaH, bibhItaH, bibhyati / bibhimaH, bibhImaH / bibhiyAt , bibhIyAt , vibhetu, bibhitAt , bibhItAt , bibhihi, vibhIhi, vibhayAni / avibhet , abibhitAm , abibhItAm , avibhayuH, avibhayam , abhaiSIt , vibhayAJcakAra / pakSe-bibhAya, vibhyuH, bibhayitha, bibhetha, bibhyima, bhIyAt , bhetA, bheSyati, abheSyat // hrIMka lajjAyAm / jiheti, jihiyaMti, 1-bhazcAta ityAluk / 2-iDedityAluk / 3-gAposthetyeH / 4-yo'nekasvarasyeti yaH / 5-puspAviti guNaH / 6-dIrghazcvIti dIrghaH / 7-dvidbhAvAd guNAprAptau saMyogAditIya /
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 157 jihIyAt jihetu, jihItAt / jihriyatu, jihvIhi,, jihayANi, ajita, ajihUyuH, advaiSIt, jihUyAJcakAra / pakSe- jihAya, jihiyuH / hrIyAt adveSyat || paMkU pAlanapUraNayoH // hetA, hRSyati, , " pRbhRmAhAGAmiH |4|1158 / / pR-R - bhR mA hAiityeteSAM ziti pare dvitve sati pUrvasyekAro bhavati / pipatti, pipRtaH, pipreti, piparti, pitRyAt, piparnu, pitRtAt, pipratu, pipRhi, piparANi, apipaiH, apiparu, apirSaiH, apiparam, apArSIt, papAra, pazu, papairtha, paprima, priyAt, partA, pariSyati, apariSyat / / pR iti dIrgharkArAnta iti pakSe tu - piparti / oSThyAdur |4|4|118 // dhAtoroSThyAd varNAtparaRkArasya kGiti pratyaye pare urAdezo bhavati / pipUrtaH, pipurati, pipUryAt, pipUrtAt, pipuratu, pipUrhi, piparANi, apipaH, apipUrtam apiparuH, apArIt, papAra // R zR dR praH / 4 / 4 / 20 // zR-dR-pU- ityeteSAM dhAtUnAM parokSAyAM parata RkAro'ntAdezo vA bhavati / papratuH, 6 2 - nAmina iti 3 - pusi guNaH / 6 - ri: zetiH 1 - GidvadbhAvAd guNAprAptau ivarNAderiti raH / guNe vyaJjanAditi derluk, rephasya visargaH / 4 - nAmi iti guNe seluk / 5 - Rta iti neT / riH / 7-hanRta itIT / 8 - bhvAderiti dIrghaH /
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 haimanUtanalaghuprakriyA paparaMtuH, paparitha, paprima, paparima / pUryAt , parItA, paritA, 'parISyati, pariSyati, aparISyat , apariSyat // Rka gatau // Iyati, iyutaH, iyati, iyarSi, iyUyAt , iyartu, iyatAt , iyatu, iyUhi, iyarANi, aiyeH, aiyatAm , aiyruH|| saya'rtervA / 3 / 4 / 61 // mR--ityAbhyAM kartaryadyatanyAmaG pratyayo vA syAt / aurat , Aran / pakSe-ArSIt , ASTIm , ArSaH, aura, AruH, Arithai, aryAta, artA, ariSyati, AriSyat // athaatmnepdinH|| ohAMka gatau // jihIte, nihIte, jihate, jihIye, jihIdhve, jihe, jihImahe / jihIta, jihItAm , ajihIta, ajihAtAm , ajihata, ahAsta, ahAdhvam , ahAddhvam / jahe, jahive, jahidhve, hAsISTa, hAtAse, hAsyate, ahAsyata / / mAMGk maanshbdyoH|| mimIte, mimIta, mimItAm , amimIta, amAsta, mame, mamiSe, mAsISTa, mAtA, mAsyate, amAsyata / 6-skRcchRta iti guNe dvitvam / 7-vRta iti vA dIrghaH / 8-dvitve guNe pUrvasyetve pUrvasyAstra itIyAdezaH / 9-iyAdeze vRddhiH, delRk / 10-RvarNeti guNe svarAderiti vRddhiH / 11-skRcchRta iti guNe dvitve asyAderityAtve upAntyavRddhau smaandiirghH| 12-RvRvye itIT / 13-kyayati guNaH / 14-eSAmIritIH / 15-znazcAta ityAluk / 16-Iya'Jjane /
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghuprakriyA atha huvAdaya ubhayapadinaH // dAMga dAne || dadAti, dattaH, dadati, dattha, 159 dadmaH / dadyAt dadAtu dattAt dadatu // " 1 hau daH |4|1|31|| dAsaMjJakasya dhAto hauM pare'ntasya ekArAdezo bhavati, dvitvaM ca na bhavati / dehi, dattAt, dadAni aidAt / attAm, ardaduH, adadma, adaiAt, arkai :, dadau, daduH, dadi, dadAtha, dadima, deyAt, dAtA, dAsyati, adAsyat datte, dadAte, dadate dadhve dade / dadIta, dAm datsva, dadai, adatta, adadarta, adadi / " " izca sthAdaH || 4 | 3 | 41 // tiSThaterdAsaMjJAcca dhAtoH para AtmanepadaviSayaH sic kidvatsyAttatsaMniyoge ca sthAdorantyasyekArAdezaH / aditai, adiSAtAm adiSata, adithAH, adidhvam, adivam dade, dAsISTa, dAtAse, dAsyate, adAsyata || DudhAMga dhAraNe // dadhAti / / ghAgastathozca | 2|1|78 / / dadhAtezvaturthAntasya dakArAderdakArasya padAnte sakArAdau dhvazabdAdau tathayozca pratyayeSu pareSu caturtho bhavati / varttaH, dadhati, dhattha, dadhyAt, " 1 - inazvAtaH, aghoSe prathamaH / 2- dvayukteti pusi azvAta ityAluka / 3-pitraitIti sijluk / 4 - sivida iti pusi, sico lukya luk / 5-gApetyeH / 6-anto no luki zrazvAta ityAluk / 7 - izcatItve kitve ca dhuDiti sijluk / 8- dvitve zrAta ityAlope caturthe'ghoSe prathamaH /
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 haimanUtanalaghuprakriyA dadhAtu, dhattAt , ghehi, adadhAt , adhAt , dadhau, dheyAt , dhAtA, dhAsyati, adhAsyat / dhatte, dhaddhve, dadhIta, dhattAm , adhatta, adhita, dadhe, dhAsISTa, dhAtAse, dhAsyate adhAsyata / Du g k dhAraNapoSaNayoH // vitti, vibhRtaH, vibhrati, vibhRyAt , bibhartu, vibhRhi, bibharANi, avibhaH, abibharuH, abhArSIta , bibharAMcakAra, babhAra, babhratuH, babhartha, babhRma / bhriyAt , bhartI, bhariSyati, abhariSyat / bibhRte, bibhrate, vibhrIta, vibhRtAm , avibhRdhvam , avibhri, abhRta, abhRvam , abhRDDvam , bibharAMcakre, babhre, babhRSe, babhRTve, bhRSISTa, bhRSIvam , bharttAse, bhariSyate, abhariSyata // NijUMki zauce // nijAM zityet / 4 / 1157 // nijU-vija-viSAM trayANAM ziti dvitve sati pUrvasya ekArAdezo bhavati / pAThe dhAtvAde NoM naH / nenekti, nenijati, nenekSi, nenijyAta , nenektu, neniktAt, nenimdhi // dvayuktopAntyasya ziti svare / 4 / 3 / 14 // kRtadvitvasya dhAtorupAntyasya nAminaH svarAdau ziti pratyaye pare guNo na bhavati / nenijAni, aneneka, g| anenijuH, anenek , g / anenijam, anirjana , 1- myantAditi daH / 2-upAntyaguNe ca ja iti ge'ghoSe prathamaH / 3-hu dhuTa iti dhiH caja iti gaH / 4-RdicchavItyaG /
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA .161 anaikSIt, anaitAm, anaikSuH / nineja ninejitha, nijyAt, nektA, nekSyati, anekSyat, nenikte nenikSe, nenijIta, neniktAm, nenikSva, nenigdhvam, nenijai, anenikta, aneniji, anita, anikSata, anikthAH anikSi, nikSISTa, nektAse, nekSyate, anekSyata / vijuMkI pRthagbhAve || veveti / nijvat // viSlaMkI vyAptau // veveSTi, veviSTaH, veviSati, vaividhyAt, veveSTu, veviDDhi, veviSANi, aveveT, D | aviSait, viveSa, viSyAt, veSTA, vekSyati, avekSyat, veviSTe, vevikSe, veviSIta, veviSTAm, vevi, veviSai, aveviSTa, avikSeta viviSe, vikSISTa, veSTAse, vekSyate, avekSyata / / iti vAdayaH // 9 // atha divAdayaH // divUc krIDAjayecchApaNadyutistutigatiSu // divAdeH yaH | 3 | 4|72 || divAdergaNAt kartR vihite ziti zyaH pratyayo bhavati / zakAraH zitkAryArthaH / dIvyati, divyanti, dIvyet, dIvyatu, adIvyat, adevIt, adevIt, dideva, 1- herdhitve tRtIya iti tRtIye tavargasyeti DhaH / 2-lRdidityaG / 3 - upAntyaguNe H kaH, SaH / 4- traH kaH, SaH / 5 - haziTa iti sak, SaH kaH, SaH / 6 - sijAziSAviti kittvAdguNAbhAve SaH kaH, SaH / 7- bhvAderiti dIrghaH / 8 - lugasya / 11
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA didivatuH dideviya, dIvyAt , devitA, deviSyati, adeviSyat // jRS aS ca jarasi // jI yati, jIryet , jIryatu, ajIryat , ajarata , ajArIt , jajAra, jeratuH, jajaratuH, jIryAt , jarItI, jaritA, jarISyati, jariSyati, ajarISyat , ajariSyat / ajhArIt , jajhAra, jajharatuH / zeSa jIryativat / / zoMca takSaNe / / __ otaH iye / 4 / 2 / 103 // dhAtorokArasya zye pare lug bhavati / zyati, zyet , zyatu, azyat / azAt , azAsIt / zazau, zazitha, zazAtha, zazima, zAyAt , zAtA, zAsyati, azAsyat / / do choca chedane // yati, gheta , dhatu, adyat , adAt , dadau, deyAt , dAtA, dAsyati, adA syat, chayati, chyet , chayatu, acchyat , acchAt , acchAsIt , cacchau, chAyAt , chAtA, chAsyati, acchAsyat / / SoMca antakarmaNi // SaH sH| syati, syeta , syatu, asyat', asAt , asAsIt / sasau, seyot , sAtA, 2-RtAmitIri bhvAderiti dIrghaH / 10-RdicchvItyaG / RvarNeti guNaH / 11-skRcchRta iti guNaH, jubhrameti vA e: 12-vRta iti vA dIrghaH / 13-AtsandhyakSarasyetyAH, TveghAzeti sijluk / pakSeyamiramItIT sontazca / 14-dAsaMjJAyAM pibaitIti sijluk / 1-svarebhya iti dvitve'ghoSe prathamaH / 2-Tadhepreti vA sigluka , pakSe yamiramIti sontaH iT c| 3-aadityaaH| 4-Tdhepreti vA sijluk / 5-gApetyeH /
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghuprakriyA 163 sAsyati, asAsyat // nRtaic narttane // nRtyati nRtyet, nRtyatu, anRtyat, anartIt, nanartta, nanRtatuH, nRtyAt, nartitA // kRtacUta nRtahRdatRdo'sicaH sAde | 4|4|10|| kRt-cat-nRt-hRd-tRd- aibhyaH parasya sijvarjitasya sakArAdeH stAdyazitaH pratyayasyAdiriD vA bhavati / nartiSyati, natrtsyati, anartiSyat anartsyat || kuthac pUtIbhAveM // kudhyati, kudhyet, kudhyatu, akudhyat, akothIt, cukotha, kudhyAt, kothitA, kothiSyati, akothiSyat // vyardhac tADane || , jyAvadhaH kGiti | 4|1|81 // jinAte vidhyatezva sasvarAntasthA kiti Giti ca pratyaye pare vRd bhavati / vidhyati, vidhyet, vidhyatu, avidhyat, ardhyAtsIt, avyAddhAm vivyAdha, vividhatuH, vivyadhitha, vivyaddha, vidhyAt, vyadI, vyatsyati, avyatsyat // SivUc utau // yaH saH / sIvyati, sIcyet, sIvyatu, asIvyat, asevIt siSeva, sIvyAt, sevitA, seviSyati, aseviSyat // " 6 - pUtIbhAvo daurgandhyam / 7 - vedha ityarthaH / 8-yaJjanAnAmiti vRddhiH, aghoSe prathamaH / 9 - jyAvyadha itIH pUrvasya / 10 - jyAvadha iti vRti dvitvam / 11 - adha iti dhaH, tRtIyaH /
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 . haimanUtanalaghuprakriyA SThivU kSibUca nirasane // nirasanamatra thUtkArAdirUpeNeti dhyeyam / / SThivUklambAcamaH / 4 / 2 / 110 // SThiveH klamerAGpUrva sya ca cameH ziti pare dIrthoM bhavati atyAdau / SThIvyati, SThIvyet , SThIvyatu, aSThIvyat , aSThevIt // tirvA SThivaH / 4 / 1 / 43 // SThive dvitve sati pUrvasya dvitIyasya tirAdezo vA bhavati / tiSThe, TiSTheva, SThIvyAta pThevitA, pTheviSyati, aSTheviSyat // saica bhye|| trasyati, sati trasyet , traset , trasyatu, satu, atrasyat , atrasat , atrAsIt , atrasIt , tatrAsa, saituH, tatrasatuH, trasyAt , trasitA, siSyati, atrasiSyat // atha pussaadyH| puSaMca puSTau / puSyati, puSyet , puSyatu, apuSyat , apuMSat , pupoSa, pupoSitha, puSyAt , poSTA, pokSyati, apokSyat, // zuSaMc zoSaNe // duSaMca vaikRtye / / bitRSaMca pipAsAyAm / / tuSaM hRSaM ca tuSTau // ruSaMca roSe // puSyativad rUpANi // klidauca ArdIbhAve // kliyati, kliyet , 12-aSTayai SThiva ityuktena saH / 13-aghoSe ziTaH iti prathamasyaiva lopaH / upAntyaguNaH / 14-bhrAzabhlAzeti vA zyaH / pakSe zav / 1-vyaJjanAdervati vA vRddhiH / 2-jabhrameti vA e:, dvitvAbhAvazca / 3-ladidityaG / 4-SaH kaH, SaH /
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 165 klidyatu, aklidyat, aklidat , cikleda, klidyAt , kleditA, klettA, klediSyati, kletsyati, aklediSyan, akletsyat // trimidAMc snehane // midaH shye|4|3|5|| miderupAntyasya zye pare guNo bhavati / medyati, medyet, medyatu, amedyat , amidat, mimeda, midyAt , mettA, metsyati, ametsyat // kSudhaMca bubhukSAyAm // cukSodha, kSudhyAt , kSoddhA, kSotsyati, akSotsyat , / zeSaM puSyativat , / zudhaM ca zoce / zuzodha / zeSaM kSudhyatipat / / krudhaM ca kope // cukrodha / zeSaM zudhyativat // tRpauca prItau // atIt", atrApsI', atApsIt, atRpat" / atrAptAm , aAptam , atrApsuH, tatarpa, tatarpitha, tRpyAt , tarpitA, traptA, tA, tarpiSyati, trapsyati, tasya'ti, atapipyat, atrapsyat , ataya't // dRpauc harSamohanayoH // ___ tRpyativadrUpANi // lubhac gAyeM // lobhitA, lobdhA, lobhiSyati, alobhiSyat // kSubhac saMcalane / cukSobha / zeSaM lubhyativat // nazauca adrshne| 5-dhUgaudita iti vett| 6-upAntyaguNe'ghoSe prathamaH / 7-anAdivyaanalope kaGazcaJ / 8-upAntyaguNe adha iti caturthe tRtIyaH / 9upAntyaguNe'ghoSe prathamaH / 10-spRzamazeti vA sici dhUgaudita iti veT |11-iddviklpe spRzAdItyaH, vyaJjanAnAmiti vRddhiH / avikalpe vRddhiH / 12-lUdidityaG / 13-iDvikalpe vyaJjanAnAmiti vRddhau dhuhasvAditi sijluka / 14-sahalubheccheti veT /
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 haimanUtanalaghuprakriyA nazaH zaH / 2 / 3 / 38 // adurupasargAntaHsthAd raghuvarNAtparasya nazeH zakArAntasya sambandhino nasya No bhavati / praNazyati / zaH kim ? prnkssyti| pranaSTaH / nazyet, nazyatu, anazyat // nazerne z vA'Gi / 4 / 3 / 102 // nazeraGi pare nez ityayamAdezo vA bhavati / anezat, anaMzat, nanAza, nezatuH, nezitha, nazyAt, nazitA / nazo dhuTi / 4 / 4 / 110 // nazyateH svarAtparo dhuDAdau pratyaye pare nonto bhavati / naMSTA, naziSyati, nakSyati, anaziSyat, anajhyat // zliSaMca AliGgane / zliSyati, zliSyet , zliSyatu, azlipyat // zliSaH / 3 / 4 / 56 // zliSo dhAtoraniTo'dyatanyAM sak pratyayo bhavati / aGapavAdaH / azlikSat , azlikSan / nA'satvAzleSe / 3 / 4 / 57 // zliSo dhAtoraprANyAzleSe vartamAnAtsak pratyayo na bhavati / upAzliSejatu ca kASThaM c| zizleSa, zliSyAt , zleSTA, zlekSyati, azlekSyat / / asUcU kSepaNe // asyati, asyet , asyatu, 1-didityaGa / 2-audittvAdveT / 3-yajasRjeti SaH / SaDhoriti kaH, mnAmiti paJcamaH, nAmyantastheti SaH / 4-svare'taH / 5-ladidityaG /
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ ananww. haimanUtanalaghuprakriyA 167 Asyat , Asthat , A~sa, asyAt , asitA, asiSyati, AsiSyat // atha zamasaptakam / zamUdamUc upazame // tamUca kAkSAyAm // zramUca khedatapasoH // bhramUc anavasthAne / / kSamauca sahane // madaic harSe / / zamsaptakasya iye / 4 / 2 / 111 // zamAdInAM madeca paryantAnAM saptAnAM zye pare dIpoM bhavati / zAmyati, zAmyet , zAmyatu, azAmyat , azamat , zazAma, zemuH, zemitha, zamyAt , zamitA, zamiSyati, azamiSyat / damitamyoH zamivad rUpANi / zazrAma, zazramatuH, zazramitha / zeSaM zamivadeva / bhrAmyati, bhramati, bhrAmyet , bhramet , bhrAmyatu, bhramatu, abhrAmyat, abhramat , abhramIt , babhrAma, bhramai tuH, babhramatuH, zeSaM zamivat / cakSAma, cakSamatuH, cakSamitha, kSamitI, kSantI, kSamiSyati, kSasthati, akSamiSyat , akSasyat / zeSaM zamivat / mAdyati / zeSa zamivat / // muhauca vaicitrye // muhyati, muhyet muhyatu, 6-zAstyasU ityaG , zvayatyasU, ityasthAdezaH, lugasyetyaluk , svarAderiti vRddhiH / 7-asyAderityAtve samAnadIrghaH / 8-bhrAzabhlAzeti vA zyaH / 9-lu dedityaG, bhvAdestvabhramIditi / 10-jabhrameti vA eH / 11-audittvAdveT / 12-pakSe mnAmiti paJcamaH / 13-ziD he ityanusvAraH /
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 haimanUtanalaghuprakriyA amuhyat, amuhat, mumoha, mumuhatuH, mumohitha, muhyAt, mohitA, mogdhA, moDhA, mohiSyati, mokSyati, amohiSyat , amokSyat // duhIca jighAMsAyAm // drohitA, drogdhA, droDhA, drohiSyati, dhrokSyati, adrohiSyat , adhokSyet , zeSa muhyativat / // SNihauca prItau // siMSNeha, snehitA, snegdhA, sneDhA, snehiSyati, snekSyati / / zeSaM druhyativat / iti puSAdayaH / athAtmanepadinaH / // padiMca gatau // padyate, padyeta, padyatAm , apadyata // nica te padastaluk ca / 3 / 4 / 66 // padiMca gatAvityasmAddhAtoH karttayadyatanyAste pare mic pratyayo bhavati nimittabhUtasya tapratyayasya luk ca / apAdi, apatsAtAm , apatsata, apatthAH, apaddhvam , apaddhvam , pede, patsISTa, pattAse, patsyate, apatsyata // yudhiMca saMgrahAre // ayuddha, ayutsAtAm , ayuddhvam , ayudhvam , yuyudhe, yoddhAse, yotsyate, ayotsyata // budhiMca 1-au dettvAdveT , pakSe vA druheti ghatve adha iti caturthe tRtIyaH, ghatva vikalpe Dhatve caturthe Tavarge DhastaDDha iti DhalopaH / 2-iDvikalpe ghatve'ghoSa iti prathame Satve, ghatvavikalpe ca Dhatve katve Satve ca tulyaM rUpam / 3-pUrvavatprakriyA / 4-iDvikalpe ghatve pakSe Dhatve ca gaDadabAderiti caturthaH / zeSaprakriyA pUrvavat / 5-nAmyantastheti Satve Natvam / 6-JNitIti vRddhiH / 7-dhuDhasvAditi sijlope adha iti caturthe tRtIyaH, sijAziSAviti kittvAnna gunnH|
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA maniMca jJAne // abodhi, arbuddha, a(tsAtAm , abuddhAH, abhuddhvam, abhuvam , bubudhe, bhutsISTa, boddhAse, bhotsyate, abhotsyata // zeSaM yudhivat / amaMstai amaMsAtAm , amandadhvam , amandazvam , mene, maMsISTa, mantA, maMsyate, amaMsyata // / janaici prAdurbhAve // jA jJAjano'tyAdau / 4 / 2 / 104 // jJAjan ityetayoH ziti pratyaye pare jA ityayamAdezo bhavati / tivAdizcedanantaro na bhavati / jAyate, jAyeta, jAyatAm , ajAyata / na janabadhaH / 4 / 3 / 54 // jan badhyoH Niti kRti gau pare ca vRddhina bhavati / aMjani, ajaniSTa, ajaniSata, ajaniSThAH, jaMjJe, janiSISTa, janitA, janiSyate, ajaniSyata // dIpaici dIptau // dIpyate, dIpyeta, dIpyatAm , - adIpyata, adIpi, adIpiSTa, didIpe, dIpiSISTa, dIpitAse, dIpiSyate, adIpiSyata // iti aatmnepdinH|| atha divAdaya ubhayapadinaH ||nnhiic bandhane // pAThe dhAtvAdeNoM naH / nAti, nAte, na ta , nayeta, 8-dIpajaneti jic / 9-jijvikalpe ayuddhetivatprakriyA / 10-gaDadabAderiti caturthe'ghoSe prathamaH / 11--shiddhe'nusvaarH| 12-dIpajana iti jica , NitIti vRddhiprAptiH, tanniSedhaH / 1-gamahanetyupAntyalopaH, cavargaH /
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUtana laghuprakriyA nAtu, nahyatAm anahyat, anahyata / anatsIt, anAddhAm, anaddha, anatsAtAm, nanAha, nehatuH, nehitha, nanaddha, nehe, nehive, nehidhve, nahyAt, natsISTa, nAsi, naddhAse, natsyati natsyate, anatsyat, iti divAdayaH // anatsyata // atha svAdayaH // 170 // puMgaT abhiSave // 5H saH // svAdeH inuH | 3|4|75 || svAdergaNAt karttari vihite ziti nuH pratyayo bhavati / munoti, sunutaH, sunvanti, sunoSi sunomi // sunmaH, vayaviti vA | 4|2|87 || asaMyogAtparo ya ukArastasya pratyayasambandhino lug vA bhavati vakArAdau makArAdau cAviti pratyaye / sunvaH, sunuvaH, sunumaH, sunuyAt sunotu, sunutAt, sunu, sunavAni, asunota, asAvIt, suSAva suSavitha, suSotha, sUyAt, sotA, sopyati, asopyat, sunute, sunvate sunvIta, sunu-tAm, asunuta, asunvahi, asunuvahi, asoSTa, asodUvam, 2-yaJjanAnAmiti vRddhiH, nahAheriti dhaH / aghoSe prathamaH / 3 - vRddhau " " ghur3asvAditi sijluki adha iti caturthe tRtIyaH / 4 - inoGitvAddhAtorna guNaH, unoriti guNaH / 5 - ubhayoH pratyayayo GitvAt guNAbhAve ivarNAderiti yaH / 6 - asaMyogAditi herluk / 7 - dhUgasustoritI, sici parasmai iti vRddhiH / 5
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 171 asoidravam, suSuve, suSuviDhve, supuvidhve, suSuvimahe, soSISTa, sopIdavam, sotAse, soSyate, asoSyata // upasargAtsu vastustu bhosTyapyadvitve | 2|3|39|| dvirvacanAbhAve sati sunoti sudati stauti stobhatInAM sakArasyopasargasthAnnAmyantasthAkavargAnparasya po bhavati aDAgame'pi sati zinAntare'pi // abhiSu'Noti, niHpuMNoti, abhyapuNot || ciMgad cayane // cinoti, cinute, cinuyAt, cinvIta, cinotu, cinutAm, acinot, acinuta, acaiSIt, aceSTa, acedavam, aceDvam // ceH karvA |4|1|36|| cinoteH sanparokSayordvitve rAti pUrvasmAtparasya kirAdezo vA bhavati / cikAya, cicAya, cikyaituH, cicyatuH, cikayitha, ciketha, cicayitha, cicetha, cikye, cicye, cikiyave, cikyidhve cicyir3have, cicyidhve cIyAt, cepISTa, cetAsi, cetAse, ceSyati, cepyate, aceSyat, aceSyata // dhUgad kampane || adhAvIta, adhaviSTa, adhoSTa, adhavivam adhavidhvam, adhaviDdvam, adhovam, adhoDvam, ghavitAsi, ghotAsi, dhavitAse, dhotAse, dhaviSyate, ghoSyate, adhaviSyat aghoSyat, " 9 , 8- patve pRvarNAditi NaH / 9 - zivyavadhAne'piSaH / 1 - sici parasmai iti vRddhiH / 2- kittvAdguNAbhAve yo'nekasvarasyeti yaH / 3-hAntastheti vA DhaH / 4- dhUga sustoritIT sici parasmai iti vRddhiH / "
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 haimanUtanalaghuprakriyA adhaviSyata, adhoSyata // stuMgaTa AcchAdane / / astArSIt , astAsam // saMyogAdRtaH / 4 / 4 / 37 / / dhAtoH saMyogAtparo ya RkArastadantAd dhAtoH parayorAtmanepada viSayayoH sijAziSorAdiriDa vA bhavati / astariSTa, astRta, astariSAtAm , astRSAtAm , tastAra, tastaratuH, tastathai, tastare, tastariTve, tastaridhve, staryAt , stariSISTa, steSISTa, stariSIDhvam, stariSIdhvam , stRSIDhvam , stAsi, startAse, stariSyati, stariSyate, astariSyat , astarISyita // vRgaT varaNe // avArIt // iT sijAziSorAtmane / 4 / 4 / 36 / / vRbhyAmadantebhyazca parayorAtmanepadaviSayayoH sijAziSorAdiriD vA bhavati / avarISTa, abariSTa, avRta, avarIDhvam , avarIdhvam abarIDvam / evaM dIrghavikalpe'pi / avRvam , avRDDva m , vavAra, vavratuH vavaritha, vatre, vavidave, vavidhve, variSISTa, vRSISTa, variSIDhavam , variSIdhvam , vRssiiddh'vm| 5-sici parasmai iti vRddhiH, nAmyantastheti SaH / 6-iDvikalpe RvarNAditi kitvAd guNAbhAve dhuihasvAditi sijluk / 7-skRcchrata iti guNe NitIti vRddhiH / 8-kyayaGAzIriti guNaH / 9-RvarNAditi kittvAnna guNaH / 10-hanRta itIT / 11-vRto naveti vA dIrghaH 12- myantAditi DhaH / sijAziSAviti kittvAnna guNaH /
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 173 varItA, varitA, varItAse, varitAse, varISyati, variSyati, varISyate, variSyate, avarISyat , avariSyat , avarISyata, avariSyata // atha parasmaipadinaH // hiMTa gativRddhayoH / prehiNoti, hinuyAt , hinotu, ahinot, ahaiSIt , jighAya, jidhyatuH, hIyAt , hetA, heSyati, aheSyat // zrRMT zravaNe // zaiNoti, zRNuyAt , zRNotu, azRNot , azraupIt , zuzrAva, zuzrothai, zuzruma, zrUyAt , zrotA, zroSyati, azroSyat // zaklaMTa zaktau // zaknoti, zaknuvanti, zaknuyAt , zaknotu, zaknuhi, azaknot , azarkata , zazAka, zekatuH, zekitha, zazaktha, zakyAt , zaktA, zakSyati, azakSyat // AplaMTa vyAptI // Apnoti, ApnuyAt, Apnotu, Apnuhi, Apnot , Apat , Apa, ApuH, Apitha, Apima, ApyAt , AptA, Apsyati, Apsyat / athAtmanepadI / azauTi vyAptI / / aznute, aznuvIta, aznutAm , Aznuta / A~ziSTa, AziSAtAm / pakSe-A~STa, AkSAtAm , Avam ADDDhavama, oNnaze, AziSISTa, AkSISTa, AzitA, ASTA, AziSyate, 1-adurupasargAntara iti NaH / 2-ar3e hihana iti ghaH / 3-auti kRvviti zRH, Natvam / 4-skraniti paryudAsAnneT / 5-bhraznorityut / 6-ladidityaG / 7-bhrUznorityuv / 8-audittvAdveT , vikalpe tu. sijluki Satve TavargaH / 9-iDvikalpe SaH ka, SaH / 10-anAta ityAtvaM nontazca / 11-ivikalpe SaH kaH, ssH|
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 haimantanalaghuprakriyA AkSyate, AziSyata, AkSyata || iti svAdayaH // || atha tudAdayaH // // tudat vyathane // tudAdeH zaH | 3 | 4|81 // tudAdergaNAt karttari vihite ziti zaH pratyayo bhavati / tudeti tudeva, tudatu, atudat, atautsIt, atauttAmeM, tutoda, tutuduH, tutoditha, tudyAt, totA, totsyati, atotsyat / tudate tudeta, tudatAm atudad, ateMca, atutsAtAm, atudhvam, atudhvam tutude, tutsISTa, totA se, totsyate, atotsyata // bhrasjat pAke // " grahavrazcabhrasjapraccha / 4 / 1 / 84 / / graha-zv-bhrasj pracchra- eSAM dhAtUnAM sasvarAntasthA kGiti pratyaye pare vRd bhavati / bhRjjati, bhRjjet, bhRjjatu, abhRjjat // bhRjjo bharja | 4|4|6|| bhRjjateraziti pratyaye bharj ityayamAdezo vA bhavati / abhArthIt, abhASTam, abhAkSuH, abhrAkSI, abhraSTAm, abhrAkSuH babharja, babhrajja, vabhajetu:, I " 12- avicchito GitvAnna guNaH / 13 - vyaJjanAnAmiti vRddhi:, aghoSe prathamaH | 14 - vRddhau dhuihasvAditi sijluki aghoSe prathamaH / 15 - sijAziSAviti kittvAdguNAbhAve sijluki aghoSe prathamaH / 1 - sasya zaSAviti zaH tRtIya iti tRtIyaH, 2- vyaJjanAnAmiti vRddhiH, yajasRjeti SaH, kaH, SaH / 3 - dhuDDUsvAditi sijluki yajasRjeti SaH, TavargaH / 4 - saMyogasyAdAviti salope SaH kaH SaH 5- sijluki 1 * saMyogasyeti salope yajasRjeti SaH / svargaH /
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 175 babhrajjatuH barjitha babharcha, babhrajitha, babhraSTha, bhAt , bhRjjyAt , bhraSTAsi, bhaSTa si, bhrazyati, bhayeti, abhaya't , abhrakSyat / bhRjate, bhRjjeta, bhRjjatAm , abhRjata, abheMTa abhraSTa", abhItAm , abhrakSAtAm , babhrarje, babhrajje, bhISTa, bhrakSISTa, bhAse, bhraSTAse, bhayaMte, bhrakSyate, abhayaMta, abhrakSyata / / kSipIt preraNe // kSipati, kSipate, kSipet , kSipeta, kSipatu, kSipatAm , akSipat , akSipata, apsIt, ajhaiptAm , akSipta, akSipsAtAm , cikSepa, vikSipe, kSipyAt , kSipsISTa, kSeptAsi, kSeptAse, kSepsyati, kSepsyate, akSepsyat , akSepsyata // dizIta atisarjane // atisarjanaM dAnamiti vadanti / dizati, dizate, dizet , dizeta, dizatu, dizatAm , adizat, adizata, adikSat, adikSata, dideza, didize, deSTAsi, deSTAse, dekSyati, dekSyate, adekSyat , adekSyata // kRSIta vilekhane // kRSati, kRSate, kRSet, kRSeta, kRSatu, kRSatAm , akRSat, akRSata, akrAkSIt, akArSIta , 6-saMyogAdilope yajasRjeti SaH, ttvrgH| 7-sRjidRzIti veTa sasya zaSAviti zaH, tRtIya iti tRtIyaH / 8-saMyogasyeti salope SaH, TavargaH / 9-saMyogasyeti salope SaH kaH ssH| 10-dhuDDsvAditi sijluki SaH, TavargaH / 11-saMyogasyeti salope SaH TavargaH / 12-haziMTa iti sak, yajasRjeti SaH, kaH, Sa / 13-yajasRjeti SaH / kaH / SaH /
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 haimanUtanalaghuprakriyA akRkSat , akRSTa, akSata, akRkSAtA, cakarSa, cakRSe, kRSyAt , kRkSISTa, RSTAsi, kAsi, kraSTAse, kAse, krakSyati, kayati, krakSyate, kayate, akrakSyat , ayaMt, akrakSyata, akaya'ta / muc-tI mokSaNe // ___ mucAditaphadaphaguphazubho-bhaH ze / 4 / 4 / 100 // mucAdInAM tRph-daph-zubha guph-ubh-ityeSAM ca svarAnno'nto bhavati ze pare / muJcati, muzcate, muJcet , muJceta, muJcatu, muJcatAm , amuJcat , amuJcata, amucat , amukta, amukSAtAm , mumoca, mumuce, mucyAt , mukSISTa, montAsi, moktAse, mokSyati, mokSyate, amokSyat , amokSyata // SicIt kSaraNe // SaH saH / siJcati, siJcate, siJcet , siJceta, siJcatu, siJcatAm , asiJcat , asiJcata, asicat , asicata, asikta, asikSAtAm , siSeca, siSice, sicyAt , sikSISTa, sektAsi, sektAse, sekSyati, sekSyate, asekSyat , asekSyata // viluMtI lAbhe // vindati, vindate, vindet , vindeta, vindatu, vindatAm , 14-sicaH kitvAnnaguNaH, dhuDiti sijlopaH / 15-svare'ta ityaluk / 16-spRzAdItyaH / 1-mnAmiti paJcamaH / 2-sijAziSAviti kitvaadgunnaabhaavH| dhuDiti sijluk , caja iti kaH / 3-kittvAdguNAbhAve caja iti kaH, ssH| 4-havAlipsica ityaG / Atmanepade tu vAtmane ityaG /
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 177 avindat, avindata / avidait, avitta, avitsAtAm, viveda, vivide, vidyAt, vitsISTa, vettAsi, vettAse, vetsyati, vetsyate, avetsyat, avetsyata // luptI chedane // lumpati, lumpate, alapat, alupta, loptAsi, loptAse // lipIMt upadehe // upadehanaM vilepanam / alipet, alipata, alipta, alipsAtAm, zeSaM lumpativat // kRtait chedane // kRnteti, kRntet, kRntatu, akRntat, akarttIt, cakartta, kRtyAt, kartitA, kartiSyati, kartsyati, akartiSyat akartsyat // khidaMt parighAte || parighAto dainyam / khindatti, akhaitsIt", akhaittAm", cikheda, khettA, khetsyati, akhetsyat // pizat avayave // viMzati, apezIt, pipeza, pezitA, // trayaH parasmaipadinaH // aSTau mucAdayaH // mRt prANatyAge // mriyateradyatanyAziSi ca | 3 | 3 | 42 || mriyateradyatanyAzIrviSayAt zidviSayAcca karttaryAtmanepadaM bhavati / mriyate, mriyeta, mriyatAm, amriyata, amRteM, amRSAtAm mamAra, 5-kRditvAdaG / 6 kittvAd guNAbhAve dhuDiti sijluki aghoSe prathamaH / 7- mnAmiti paJcamaH / 8 - vAlipsica ityaGa / Atmanepade vAtmane iti 'vA'G / 9-mnAmiti paJcamaH, bahuvacanasAmarthyAcca na NaH / 10- kRtachrudeti veT / 11 - vyaJjanAnAmiti vRddhiH / 12 - vRddhau dhuMDita sijluk / '13 - ziDDe ityanusvAraH / 14 - riH zakyeti riH / saMyogAditIy / 15-RvarNAditi kittvAnnaguNaH, hasvAditi sijyuka 12
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 haimanUtanalaghuprakriyA mamratuH, mamartha, mamriva, mRSISTa, mAsi, mariSyati, amariSyat // kRt vikSepe / kirati", kiret , kiratu, akirat, akArIt , cakAra, cakaretuH, cakaritha, kIryAt , karItA, karitA, karISyati, kariSyati // gRt nigaraNe // __ navA svare / 2 / 3 / 102 // girate rephasya svarAdau pratyaye vihitasya lakAro vA bhavati / gilati, girati, agAlIt , agArIt , jagAla, jagAra, jagaratuH, jagalatuH, gIryAta , galItA, galitA, garItA, garitA, || ovrazcaut chedane // vRzcati, abravIt , anAkSI , avASTom , avAkSuH / vatrazca, vazcithe, vRzcyAt , vrazcitA, braSTA, avazviSyat , avakSyate // pracchaMt jJIpsAyAm // jJIpsA pRcchA / pRcchati // anunAsike ca cchvaH zUTa / 4 / 1 / 108 // 16-RtAmitIr / 1-skRcchRta iti guNaH / 2-RtAmitIri bhvAdernAmina iti dIrghaH / 3-vRto naveti vA dIrghaH / 4-RtAmitIri laH / 5-sici ceti vRddhiH / 6-skRcchRta iti gunnH| 7-RtAmitIri bhvAderiti dIrghaH / 8-vRta iti vA dIrghaH / 9-grahazceti vRt / sasya zaSAviti zaH 10-saMyogasyAdAviti salope vyaJjanAnAmiti vRddhau yajasRjeti Satve SaDhoriti katve ssH| 12-saMyogAdisakAralope vRddho sijlope yajasRjeti Satve tavargasyeti TavargaH / 12-tRci nityAniTvAbhAvAnnityamiT / 13-iDvikalpe saMyogAdisakAralope yasRjeti Satve TavargaH / 14-SadoH ka itikH| 15-sahanazceti vRt / . . . .
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 haimanUtanalaghuprakriyA dhAtozcchakAravakArayoranunAsikAdau kvau dhuDAdau pratyaye ca pare krameNa z UTa ityetAvAdezau staH / aprAkSIt , aA~STAm, aprAkSuH, papracchatuH, papracchitha, peMpraSTha, pRcchyAt, praSTA, prakSyati / / sat visrge|| sRjati, asrAkSIta, asASTAm, asrAkSuH, sasarja, saMsarjitha, sasreSTha, sraSTA, srakSyati // Tu masjot zuddhau // majjati // - masjeH saH / 4 / 4 / 111 // masjeH svarAtparasya sakArasya sthAne dhuDAdau pratyaye no'nto bhavati / aGkSiIt, amAGktAm, amAkSuH, mamajja, mamajjitha, mamaGktha, mamajjiva, maGktA, ma.kSyati, // Nudat prernne|| dati, anautsIt, anauttAm, anautsuH, nunoda, nunoditha, nottA, notsyati / matAntare'yamubhayapadI / nudate, anutta, anutsAtAm, nunude, nutsISTa, nottaase|| spRzaMt sNsprshe| spRzati, aspAkSIt, aspAkSIt , aspRkSat , sparza, 16-zAdeze vyaJjanAnAmiti vRddhau 'yajasRjeti Satve SaDhoriti kaH / SaH / 17-vRddhau sijluki Satve TavargaH / 18-zatve Satve TavargaH / 19-aH sRji dRza ityadantatve ivarNAderiti rAdeze vRddhauM yajasRjeti patve katve ssH| 20-dhuDiti sijluk , adantaH, vRddhiH, SaH, TavargaH / 21-sRjidRzIti veT / 22-pakSe adantatve Satve TavargaH / 23-sasya zaSAviti zaH, tRtIya iti tRtIyaH / 24-jontatve vyaJjanAnAmiti vRddhau caja iti gatve aghoSa iti prathamaH / mnAmiti paJcamaH / 25-nontatve gatve prathamatve paJcamatve ssH| 26-avicchito ddivaangunnH| 27-kRSivatsarvA prakriyA / 28-aghoSe ziTa ityAdilopaH /
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA paspRzatuH, spRzyAt , spreSTA, spardhA, strakSyati, spakSyati, aspakSyat , aspayat // vizaMt pravezane // vizati, avikSat, viveza, vivezitha, veSTA, vekSyati // mRzaMt Amarzane // mRzati, amrAkSIt, amAkSIt , amRkSat / spRzivatsarvA prakriyA // mamarza, bhraSTA, mI, // iSatU icchAyAm / / Icchati, aicchet , aiSIt, iyeSa, iSatuH, epitA, eTA, eSiSyati // athAtmanepadinaH // ovijati bhayacalanayoH // asyotpUrvakatvaM prAyikam , saMvigna ityAdiprayogANAmapi darzanAt / udvijate, udvijt|| . vijeriTa / 4 / 3 / 18 // vijeriTa dvid bhavati / udavijiSTa, udvivije, udvijiSISTa, udvijitAse, udviji. dhyate // aulasjaiti vrIDe / lajjate, alajiSTa, lalajje, lajjiSISTa, lajjitA // juSaiti priitisevnyoH|| juSate, ajoSiSTa, jujuSe, joSiSISTa, joSitA // iti tudAdayaH smaaptaaH|| ||ath rudhaadyH|| ||rudhuupi aavrnne|| rudhAM svarAcchno na luk c| .1-spRzAdisRpo vetyadantaH, ivarNAderiti raH, yamasRjetiH SaH, TavargaH, .. pakSe guNaH / 2-SaDhoH ka iti kaH / 3-haziTa iti sak, Saka . SAH / 4-gamiSaditi ke dvitve prathamaH / 5-svarAderiti vRddhiH / 6-dvitve AntyaguNe pUrvasyAsva itIya / . 7-sahalubheccheti veTa / ...8-sasya zaSAviti zaH, tRtIya iti tRtIyaH / .. ..... -
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 181 haimanUta laghuprakriyA ||3|4|82|| rudhAdergaNasya svarAtparaH kartari vihite zii naH pratyayo bhavati, tatsanniyoge ca prakRtinakArasya lug bhavati // ruNaddhiM, rundhaH, rundhanti / ruNatsi, rundvaH, rundha / ruNadhmi, rundhvaH, rundhmaH / rundhyAt / ruNaddhu, rundhAt, rundhiM, ruNadhAni, aruNat", d / aruNaiH, aruNat, d / arkaidhat, arautsIt, rundhe, rundhAte, rundhate, runtse, rundhIta, rundhAm, ruNadhai, arundha, arkaiddha, arutsAtAm, rurudhe, rutsISTa, roddhAse, rotsyate, asetsyata // yajUMSi yoge // yunakti, yuGktaH, yujyAt, yunaktu, yugradhi, yunajAni, ayunak, ayujat, ayaukSIt, ayaukAm, yuyoja, yujyAt, yoktAsi, yokSyati, ayokSyat, yuGkte, yuJjIta, yuGktAm, ayukta, ayukta, ayukSAtAm, yuyuje, yukSISTa, yoktAse, yokSyate, ayokSyata // bhipI vidAraNe // bhinatti, bhinte, bhindyAt, bhindIta, bhindIta, bhinattu, bhindhi, bhintAm, abhinat, abhinaH, abhinat d / 9- adha iti dhaH, tRtIya iti tRtIyaH, Natvam / 10 - nAstyorityaluk ghuTo ghuTIti lopaH, nAmiti bahutvasAmarthyANNatvAbhAvaH / 11-hudhuT iti dhitve dhuTa iti lopaH / 12 - yaJjanAdderiti deluk / 13 - seruddhAmiti serluk tvaM ca / 14 - divIt / 15 - dhuDsvAditi sico luki adha iti ghaH / 1 - ca ja iti gaH, aghoSe prathamaH / 2 - nAstyo lugityaluki, gattve prathamatve mnAmiti paJcamaH /
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 haimanUtanalaghuprakriyA abhidat , abhaitsIt , abhaittAm , abhitta, abhitsAtAm , vibheda, vibheditha, bibhide, bhidyAt , bhitsISTa, bhettAsi, bhettAse, bhetsyati, bhetsyate, abhetsyat , abhetsyt|| chidaMpA vaidhIkaraNe // bhidivat / svarAtparasya chasya dvitvaM vizeSaH // ityubhypdinH| . atha parasmaipadinaH // - bhaJjoMp Amardane // zno naluk ca / bhakti, bhaktaH , bhaJjayAt , bhanaktu, bhadhi , amana, abhAGkSIt , abhA GktAm , babhanJja, babhaJjitha, babhaLtha, bhajyAt , bhaktAsi, bhakSyati, abhaGkhyat / / bhujaMp paalnaa'bhyvhaaryoH|| bhunavita, bhuGktaH, bhujyAt , bhugdhi, abhunak, abhaukSIt , abhauktAm , bubhoja, bhujyAt , bhoktAsi, bhokSyati, abhokSyat // aJjaup vyaktimrakSaNakAntigatiSu // anakti, aGktaH, ajyAt , adhi, Anaka, AJjIt , AJjiSTAm , AsIt / AGktAm , AnaJja, Ananitha, ajyAt , aJjitA, aGkatA, abhiSyati, akSyati, AmiSyat , Ajhyat // ziSlRp vizeSaNe / zinaSTi, 3-znapratyayo dhAtunakArasya luk ca / cajaH kagam , aghoSe prathamaH / 4-znAstyorityaluki nAmiti pnycmH| 5-vyaJjanAditi deluki caja iti gaH, virAme prathamo vA / 6-no vyaJjanasyeti naluk / 7-dhUgaudita iti vikalpe vyaJjanAmiti vRddhau ca ja iti gatve'ghoSa iti prathame ssH| 8-no vyaJjanasyeti naluk / 9-iDvikalpe gatve prathamatve paJcamaH / - -
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 183 " ziSTeH ziSyAt, zinaSTu, ziNTi, zinaSANi, azinaT, aziSat, zizeSa, ziSyAt, zeSTA, zekSya~ti, azekSyat // hisu tRp hiMsAyAm || hinasti hiMstaH, hinassi hiMsyAt 'hindhi, hiMstAt, ahinat d ahinaH, ahinet, d, ahiMsIt, jihiMsa, jihiMsetuH jihiMsitha, hiMsyAt, hiMsitA, hiMsiSyati, ahiMsiSyat // tRhaH znAdIt || 4 | 3 |62 // vahaH znAtparo vyaJjanAdau viti pratyaye pare IkAro bhavati / vaiNedi, tRNThaH, turhanti, deNekSi, hyAt, tRSTi, tRNDAt, atRNeT, D / atat, / qhatarha, vRhyAt, tarhitA, tarhiSyati atarhiSyat // iti rudhAdayaH // // atha tanAdayaH // // tanUyI vistAre // tanoti, tanutaH tanvanti, 10 - nAstyorityaluki ziDhe ityanusvAraH / 11 - inAstyorityaluki dhitve tRtIyatve Tavarge mnAmiti paJcame dhuTo dhuTIti DalopaH / 12-lRditvAdaG / 13 - Dhoriti kaH SaH / 14- udita iti nAgamasya yadAgamanyAyena dhAtunakA ratvAt znasanniyoge luk / 1 - dhitre tRtIya iti tRtIye dhuTo dhuTIti vA luk / 2 vyaJjanAdderiti derluk sasya datvaM ca / 3- seAmiti : | pakSe - padAnte tRtIyaH / 4 - ziDhe ityanusvAraH / 5 - IkArAgame avarNasyetyetve ho dhuDiti Gasa iti dhatve Tavarge dastaDDhe iti luki rUpam / 6 - zir3a he ityanusvAraH / 7 - SaDhoriti kaH, SaH / 8-snAstyorityaluki herdhitve tve Tavarge Dhalope paJcamaH / 9- uznoriti guNaH /
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 haimanUtanalaghuprakriyA tanoSi, tanvaH, tanukA, tanuyAt , tanu, tanutAt, tanavAni, atanot , ataunIt , atanIt , tatAna, tenatuH, tenitha, tanyAstAm , tanitAsi, taniSyati, ataniSyat / tanute, tanvate, tanvIta, tanutAm , tanabai, atanuta / / tanbhyo vA tathAsinNozca / 4 / 3 / 68 // tanAdergaNANAtparasya sicaste thAsi ca pratyaye pare lup vA bhavati, tatsaMniyoge ca nakArasya NakArasya ca lup bhavati, na cet / atata, ataniSTa, ataniSAtAm , atathAH, ataniSThAH, tene, taniSISTa, tanitAse, taniSyate, ataniSyata // SaNUyI dAne // SaH saH, nimittAbhAve NakArasyAbhAvAnnaH / sanoti, sanute, asAnIt , asanIt / sanastatrAvA / 4 / 3 / 69 // sanoternalupi satyAmantasya vA AkAro bhavati / asAta, asata, asaniSTa, asAthAH, asathAH, asaniSThAH, asaniSAthAm , asanidhvam , asaniDDhavam , sasAna, senatuH, sene, senAte, sanyAt , saniSISTa, sanitAsi, sanitAse, saniSyati, saniSyate, asaniSyat, asaniSyata / kSaNu kSiNUyI hiMsAyAm // akSaNIt, cakSANa, cakSaNatuH / zeSaM tanotikt / evaM kSiNotItyAdyapi / . 11-vamyaviti vA / 1.2-asaMyogAdoH / 13-vyaJjanAdervopAntyasya / 14-anata ityadAdezaH, ivarNAderiti vaH / 15-nazvIti bRddhiniSedhaH /
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA upratyayanimittopAntyaguNo'tra netyapi matam, tathA ca kAlidAsaH - " na tadyazaH zastrabhRtAM kSiNotI " ti / vanUyi yAcane // vanute, vanvate, vanuvahe, vanvahe, vanvIta, vanutAm, vanavai, avanuta, avata, avaniSTa, vevane, vaniSISTa, vanitAse, vaniSyate, avaniSyata // manUyi avabodhane // mene, nAte / zeSaM vanivat / imAvAtmanepadinau // iti tanAdayaH // I 185 // atha krayAdayaH // / // krIMz dravyavinimaye // krayAdeH inA 3 | 4|79 // krayAdergaNAta karttari vihite ziti nA pratyayo bhavati / krINAMti, krINItaiH, krIrNenti, krINImaH, krINIyAt, krINAtu, krINItAt, krINIhi, krINAni, akrINAt, akraiSIt, cikrAya, cikriyetuH, cikrayitha, cikretha, krIyAt, kretA, keSyati, akreSyat / krINIte, krINAte, krINIta, krINItAm, akrINIta, akrINata, akreSTa, akreSAtAm, cikriye, cikriyive, cikriyidhve, kreSISTa, kretAse, krepyate, akreSyata || prIMguza tRptikAntyoH // prINAti / krINAtivat || mIMga hiMsAyAm || pramINAti / mInIte, 1 1 - na zasdadetyetvaniSedhaH / 2 - zno'vicchito GittvAnna guNaH / 3 - I0rvyaJjana iti IH / 4- azvAta ityAluk / 5 - saMyogAditIy / 6 - anurupasargAntara iti NaH /
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 haimanUta laghu prakriyA mInIyAt, monIMta, mInAtu, mInItAm, mInIhi mInISva, amInAt, amInIta // | minoti 4|2| 8 || mInAtyoryapi khal - ac- alvarjite akGiti ca pratyaye viSayabhUte AkArAntAdezo bhavati / amA~sIt, amAsta, mamau mimyatuH, mimye, mamitha, mamAtha, mimyihave, mimyidhve mIyAt, mAsISTa, mAtAsi, mAtA se, mAsyati, mAsyate, amAsyat, amAsyata / grahIzU upAdAne | gRhaNIti, gRhNIte, gRhNIyAt, gRhUNIta, gRhUNAtu, gRhNItAm // mig mIgo'khalacali | , vyaJjanAcchnAherAnaH | 3 | 4|80|| vyaJjanAntAd dhAtoH parasya nAyuktasya he: sthAne Ana ityAdezo bhavati / gRhANa, gRhaNItAt / gRhaNISva agRhUNAt, agrahaNIta // , gRhaNosparokSAyAM dIrghaH | 4 | 4 | 3 4 | | gRhNAte ryo vihita iT tasya dIrgho bhavati na cetsa iT parokSAyAM bhavati / agrehIt, agrahISTAm, agrahISTa, jagrAha, jagRhatuH, 7- mig mIga ityAtve yaminamIti so'nta iT ca / 8 - avitparokSAyAH kittvAd guNAbhAve yo'nekasvarasyeti yaH / 9 - grahazcati vRt / Natvam / 1 - nazvIti vRddhiniSedhaH / iTo dIrghe sthAnivadbhAvAt sico luk / 2- zvati vRti dvitvAdi /
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 187 jagrahitha, jagRhe, jagRhIdave, jagRhIdhve, gRhyAt , grahISISTa, grahItAsi, grahItAse, grahISyati, grahISyate, agrahISyat , agrahISyata / pUgaz pavane / __ vAdehasvaH / 4 / 2 / 105 // pvAdergaNasya ziti pratyaye pare hrasvo bhavati / punAti, punIte, punIyAt , punIta, apunAt , apunIta, apAvIt , apaviSTa, apavidvam , apavidhvam , apaviDDhavam , pupAva, pupuvatuH, pupavitha, pupuvima, pupuve, pupuviDhave, pupuvidhve, pUyAt, paviSyati, paviSyate, apaviSyat , apaviSyata // lUgaz chedane / dhUgaz kampane / punAtivadrUpANi / / stRgaza AcchAdane // stRNAti, stRNIte, stRNIyAt , stRNIta, stRNAtu, stRNItAm , astRNAt , astRNIta, astArIt, astarISTa, astariSTa, astITa, - astIrSAtAm, astItvam , astIIvam , tastAra, tastaratuH, tastaritha, tastare, tastaritve, tastaridhve, stIryAt , stariSISTa, stIDhuSTa, stariSIdavam , stariSIdhvam , stISarSIT vam , starItAsi, staritAsi, starItAse, staritAse, starISyati, stariSyati, starISyate, staridhyate, astarISyat , astariSyata, astarISyata, astariSyata 3-iT sijAziSAvitITi vRto naveti dIrghaH / 4-iDvikalpe RvarNAditi kittve RtAmitIri bhvAderiti dIrghaH / 5-aghoSe. ziTa iti ziDlopaH, skRcchRta iti guNaH /
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 haimanUtanalaghuprakriyA // vRgaz varaNe // avArIt, vavAra, vavaratuH, vavarima, avarISTa, avariSTa, avUSTa, avarSAtAm , cavare, vUryAt , variSISTa, varSISTa, varItAsi, varitAsi, barItAse, varitAse / zeSaM sAmAnyam / atha parasmaipadinaH // jyAMza vayohAnau // dIrghamavo'ntyam / 4 / 1 / 103 // vegavajitasya dhAtodantyaM dIrgha bhavati / jinAti, jinIyAt , jinAtu, ajinAt , ajyAsIt , jiMjyau, jijyatuH, jijyitha, jijyAtha jIyAt , jyAtA, jyAsyati, ajyAsyat // iti pvaadyH|| 'bandhaMza bandhane / badhnoti, badhnIyAt, badhnAtu, badhAna, badhnIyAt , abadhnAt , aAntsIt , abAndhAm , abhAnmuH, babandha, badhyAt, baindhA, bhansyati, abhantsyat // azara bhojane // aznAti, aznIyAt , aznAtu, azAna, AznAt , AzIt, Aza, azyAt, azitA, 6-skRcchRta iti guNaH / 7-iDvikalpe RvarNAditi kittvAd oSThyAdurityurAdeze bhvAderiti dIrghaH / 8-jyAvyadha iti vRti dIrgha pvAdeIsvaH / 9-jyAvye iti pUrvasya ikAraH / 10-jyAvyadha iti vRti dvitvAdi / 1-no vyaJjanasyeti nalopaH / 2-vyaJjanAnAmiti vRddhiH / gaDadabAderiti caturthaH / aghoSe prathamaH / 3-vRddhau dhuDiti sijluki adha iti caturthe dhuTo dhuTIti lopH| 4-no vyaJjanasyeti nlopH| 5-adha iti caturthe dhuTo dhuTIti lopH|
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghu prakriyA 189 " aziSyati, AziSyat // muSaz steye // muSNAti, muSNIyAt muSNAtu muSANa, amuSNAt, amoSIt, mumoSa, mukhyAt, moSitA, moSiSyati, amoSiSyat // puSaz puSTau // muSNAtivat // jJAMza avabodhane // jAnAti, jAnIyAt, jAnAtu jAnIhi jAnItAt, ajAnAt, ajJAsIt jajJau, jajJitha, jajJAtha, jJeyA~ta, jJAyAt jJAtA, jJAsyati, ajJAsyat // iti krathAdayaH // // atha svArthikAyAdipratyayAntAH || " " || gupau rakSaNe // gupaudhUpa vicchipaNipanerAyaH | 3 | 4|1 || gup-dhUpU - vicchra - paN - pan-ebhyo dhAtubhyaH para Ayapratyayo bhavati svArthe / zabU / gopAyati, gopAyet, gopAyatu, agopAyat || dhUpa santApe / paNi vyavahAre stutau / pana ca // dhUpAyati, paNAMyati, panAyati // kamUha kAntau // kAntirihecchA // kamerNiGga | 3|4|2|| kamerdhAtoH svArthe NiG pratyayo bhavati / kAmayate, kAmayeta, kAmayatAs / akAmayata // Rta ghRNAgatispardheSu // RterDIyaH | 3|4|3|| Rt ityasmAd dhAto: 6 - jAjJeti jAdezaH / 7 - saMyogAdervetyeH / 8 - ghorupAntyasyeti guNaH, lugasyetyaluk / 9-paNipanI AyapratyayAntoH parasmaipadinau / 1ti vRddhiH zavi guNAyAdezau /
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 haimantanalaghuprakriyA svArthe GIyapratyayo bhavati / RtIyate, RtIyeta, RtIyatAm , AtIyIta // azavi tevA / / 4 / 4 // gupAdibhyo'zavi viSaye Aya-NIG-DIyA vA bhavanti / agopAyIt , agopIta , agaupsIt , agauptAm , gaupAyAzcakAra, jugopa, jugopitha, jugopiva, gopAyyAt , gupyAt , gopAyitA, gopitA, goptA, gopAyiSyati, gopiSyati, gopsyati, agopAyiSyat , agopiSyat , agopsyat / adhUpAyIt , adhUpIt / apaNAyIt, apoNIt , apaNIt , apanAyIt , apAnIt , apanIt / zeSaM seDU gupivat // upAntyasyA'samAnalopi zAsvRdito De / 4 / 2 / 35 // samAnalopi zAsUk Rdanubandhavarjitasya dhAtorupAntyasyapareNau hUsvo bhavati / / asamAnalope sanvallaghuni De / 4 / 1 / 63 // na 'vidyate samAnasya lopo yasmin Gapare Nau tasmin dvitve sati pUrvasya laghuni dhAtvakSare pare sanIva kArya bhavati // sanyasyetItvamuktamihApi tathetyAzayaH // 11-DIyasya GittvAdAtmanepadam / 12-dhUgaudita iti veT , ata ityallopaH / -1-vyaJjanAderiti vA vRddhiH /
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 191 sanyasya |4|1|59 // dhAtordvitve pUrvasyAkArasya sani pare ikAro bhavati // laghordIrgho'svarAdeH 4|1|64 || asvarAdedhAtorDapare asamAnalope Nau dvitve sati pUrvasya laghorlaghuni dhAtvakSare pare dIrgho bhavati // raniTi | 4 | 3 |83 || aniTyaziti pratyaye gerlug bhavati / acIkamata, acIkametAm, acIkamanta / acakamata, 'acakametAm // AmantAlvAyyetnAvay | 4|3|85 || Am-antAlu-Ayya-itnu-eSu pratyayeSu pareSu NerayAdezo bhavati / luko'pavAdaH / kArmeyAJcakre, cakame, kAmayiSISTa, kamiSISTa, kAmayiSIdvam, kAmayiSodhvam, kamiSIdhvam, kAmayitA, kamitA, kAmayiSyate, kamiSyate, akAmayiSyata, akamibyata // ArtiyiSTa, ArtIt, Artiyivam, Artiyidhvam, ArtiyiDvam, RtIyiSIdhvam, RtyAt, RtIyitAse, 2 - kam dhAtorNiGi anubandhalope upAntyavRddhau adyatanyAM tapratyaye madhye Gapratyaye hrasvatve dvitvAdikAyeM sanvattvAditve dIrghe Nilope'Ti ca rUpam / 3 - Nivikalpe Ge dvisvAdi / 4 - Ami NerayAdeze anuprayogAdikaM bodhyam / 5-Ne guNAyAdezau parasvAt / 6-bhata ityakAralopaH svarAdestA svityAdivRddhiH / 7-bhata ityalak
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 haimanUtanalaghu prakriyA artitAsi, RtIyiSyate, artiSyati, ArtIyiSyata, ArtiSyat / atha kaNDvAdayaH / kaNDUga gAtravigharSaNe / dhAtoH kaNDavAde ryak | 3 |4| 8 || kaNDvAdibhyo | dhAtubhyaH svArthe yak pratyayo bhavati / kaNDUyeti, kaNDUyate / kittvAnna guNaH / ata eva kitkaraNAd yak dhAtubhya eva / dvidhA hi kaNDvAdayaH - dhAtavaH prAtipadikAni ceti dhyeyam / dhAtugrahaNamuttarArthaM spaSTapratipattaye ihaiva kRtam // kaNDUyeta, kaNDUyet, kaNDUyatAm, kaNDUyatu, akaNDUyata,akaNDUyat, akaNDUyiSTa, akaNDeyiSTa, akaNDUyIt, kaNDUyAzcakAra, kaNDUyAJcakre, kaNDUyiSISTa, kaNDUyiSIdravam, kaNDUyiSIdhvam, kaNDUyyAt kaNDUyitAse, kaNDUyitAsi, kaNDUyiSyati, kaNDUyiSyate, akaNDUyiSyata, akaNDUyiSyat // mahI vRddhau pUjAyAzca // hRNIG roSalajjayoH // mahIyate, hRNIyate, AtmanepadinAvimau // mantu aparAdhe // valgu pUjAmA - ghuryayoH // mantUyati, valgayati / parasmaipadinAvimau / duraja bhiSaj cikitsAyAm // durajyati, bhiSajyati, durajyet, bhiSajyet, bhiSajyatu, abhiSajyat / / yo'ziti | 4 | 3 |8|| vyaJjanAntAd vAtovyaJjanAtpara1 - zavi lugasyetyaluk / 2 - ata ityallopaH / 3 - dIrgha vIti dIrghaH / ,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 193 sya yakArasyAziti pratyaye pare lug bhavati / abhiSajIt / allopasya sthAnivattvAnna vRddhiH| bhiSajAzcakAra, bhiSajyAt , bhiSajitA, bhiSajiSyati, abhiSajiSyat // sukhaduHkha takriyAyAm // sukhAyati, duHkhAyati, amukhAyIt , mukhAyAJcakAra, sukhAyyAt , sukhAyitA, mukhAyiSyati, . amukhAyiSyat / zeSaM sAmAnyam , evaM duHkhAyaterapi // iti knnddvaadyH|| // atha curaadyH|| ||curnn steye // curAdibhyo Nica / 3 / 4 / 17 // curAdibhyo dhAtubhyaH svArthe Nic pratyayo bhavati / cArayati, corayet , corayatu, acorayat, acUcurat , corayAcakAra, coryAt', corayitA, caurayiSyati, acorayiSyat // pUjaNa pUjAyAm // pUjayati, apUpujana, pUjyAt , pUjayitA // citaNa saMvedane // cetayati, acIcitat // cituN smRtyAm // cintayati, acicintat , cintyAt // kRtaNa saMzabdane // 4-ata ityallopaH, pazcAd ya lopaH / 5-dIrghazcvIti dIrghaH / 6-ata ityallopaH / 7-Nici upAntyaguNe aSi guNAyAdezau / 1-Nici guNe ke isvatve dvitvAdau laghoriti pUrvadI Nilope aDAgame ca... rUpam / 2-Neriti NilopaHH / 3-uditvAduditaH svarAditi nontaH, upAntyAbhAvAna gunnH|
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA kRtaH kIrtiH / 4 / 4 / 123 // kRtaN ityetasya kI ityayamAdezo bhavati // kIrtayati // RvarNasya / 4 / 2 / 3.7 // dhAtorupAntyasya RvarNasya Gapare pau vA akAro bhavati / acIkRtat , acitava kIrA , kIrtayitA / / gaNaNa saMkhyAne // gaNapati / / I gaNaH 431167aa gaNeIpare Nau dvitve pUryasyekAro'kArazcAntAdezo bhavati / bajIgaNat , ajagaNat , gaNayAmAsa, gaNyAt , gaNayitA // kathaNa vAkyaprabandhe / kathayati, acakathat // imAvadantau // yujaNa saMparcane // yujAdernayA / 3 / 4 / 18 // yujAdibhyo dhAtubhyaH svArthe Nic pratyayo vA bhavati / yojayati, ayayujat / yojati, yojet , yojatu, ayonat , ayojIt , yuyoja, yujyAt , yojitA, yojiSyati, ayojiSyat // sahaNa marSaNe // sAhayati, asIsahat / 'sahati, asahIt , sasAha, sehuH, sehiya, sahAb , sahitA, soDhA, sahiSyati, asahiSyat / / iti curaadyH|| ||nnignt prakriyA // prayohalyAbare pim 43 // 20 // kartAraM yaH 4-gau mata ityakArasya luka, tasya sthAnivad bhaavaannopaanyvRddhiH|| 5-Nau samAmalopitvAnna snvaayH|| 6-Nivikalpe zab / 7-na vijAya iti vRddhiniSeSaH / 8-sahalubheccheti veT /
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtabalaghukriyA 195 prayuGkte - prerayati sa prayoktA / prayoktRrvyAvAre vAcye dhAtoziMga pratyayo bhavati vA / cakAra ubhayapadArthaH / NakAro vRddhyarthaH / bhavantaM prayuGkte bhAveyati, bhovaMyate, bhAvayet, bhAvayeta, bhAvayatu, bhAvayatAm, abhAvayat abhAvayata // , ajantasthApavarge'varNe |4|1|60 // dhAtordvitve pUrvasyokArAntasyAvarNAnte jAntasthApavarge parataH sani pare ikAro 'ntAdezo bhavati // Nau yatkRtaM tatsarvaM sthAnivad bhavati dvitve karttavye || avIbhavat, abIbhavata, bhAvayAmAsa, bhAvayAJcakre, bhAvayat, bhAvayiSISTa, bhAvayiSIdvam, bhAvayizrIdhvam, bhAvayitAsi, bhAvayitAse, bhAvayiSyati, bhAvayiSyate, abhAvayiSyat abhAvayiSyata / pAcayaiti, pAcayate, pAcayet, pAcayeta, pAcayatu, pAcayatAm, apAcayat, apAcayata / apIpacat, apIpacata, pAcayAJcakAra, pAcayAkre, pAcyAt, pAcayipoSTa, pAcayitAstri, pAcayitAse, mAcayiSyati, pAcayiSyate, apAcayiSyat, apAcayiSyata // kArayati, avIkarat / / rAvayati, rAvayate, arIravat, arIrakta / lAvayati, lAvayate, alIlavat, alIlavata // , 9 - gau vRddhayAvAdezau / 10 - Igita ityAtmanepadam || 1 - bhUdhAtorNigyanubandhalope vRddhayAvAdezayorayatanyAM dipratyaye he ya dvive kartavye sthAnivadbhAvAd bhU ityasyaiva dvitve sambaMdbhAvAdorjAntasyeti itve dIrghe ca rUpam ! 2 - Amantetyay / 3-preriti nilopaH / 4- upAntyavRddhiH /
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 haimanUtanalaghuprakriyA pAvayati, pAvayate, apIpavat , apIpavata // zAsayati, zAsayate, azazAsat , azazAsata // zeSaM svayamunneyam // DhokRG gtau| Dhaukate, aDhaukiSTa, // zavavikaraNaH / DhaukamAnaM prayuGkte Dhokayati, Dhokayate, aDuDhaukat , aDu Dhaukata / rAjayati, rAjayate, ararAjat , ararAjata / ___ ghaTAdehUsvo dIrghastu vA niNampare / 4 / 2 / 24 // ghaTAdInAM dhAtUnAM Nau pare hrasvo bhavati, bhiNampare tu Nau dIrthoM vA bhavati // smaM AdhyAne // ayaM ghaTAdiH zavvikaraNaH / smarati, asmArSIt , sasmAra, sasmartha, sasmarima, smaryAt , smartA, smariSyati // smarantaM prayuGkte-smarayati smarayate // smRdRtvaraprathamradastuspazeraH 4 / 1 / 65 // smR-dR-tvarapratha-mad-stR-spaz-eSAM dhAtUnAmasamAnalope Ga pare Nau dvitve sati pUrvasyA'kAro'ntAdezo bhavati / asasmarat , asasmarata // dArayati, dArayate, adadarat , adadarata / sanvadbhAvApavAdo'dAdezaH paratvAddIrghamapi bAdhate / stArayati, astira , atastarata // 5-zAsvRdidvarjanAnna hrasvo na sanvadbhAva iti netvAdi / 6-ayamRdit / 9-RtaM iti neT / 8-Rtazceti gunnH| 9-nAmina iti vRddhau ghaTAditvAdA hasvaH 1-aghoSe ziTa iti ziTo luk /
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA bhrAja bhAsa bhASadIpapIDajI va mIlakaNaraNavaNabhaNazraNa huve he luT lupalapAM navA |4| 2|36|| bhrAjUbhAs-bhAS-dIpU-pID-jIv-mIla - kaN- raNvaN-bhaN-zraN- hUveheT-luT-lup-lap-eSAM dhAtUnAM Gapare Nau upAntyasya hrasvo vA bhavati / bhrAjayati, avibhrAjat avabhrAjat / bhAsayate, abIbhasata, avabhAsata / varttayati, avIvRrtat, avavarttat / svApayati, aSupet // " atirI blI hI knuyIkSmAyyAtAM puH |4| 2|21 // R-rI-blI-hI-knuy kSmAy - eSAmAkArAntAnAM ca dhAtUnAM Nau pare puranto bhavati / arpayati, Arpayat, Arpipat / dApayati, adIdapat // / . 197 Nau ko jIGaH | 4|2| 10 // krIg-ji-iG-ityeteSAM gau pare AkAro'ntAdezo bhavati / krApayati, acikrapat / jApayati, ajIjapat / adhyApayati // Nau san De vA | 4|4|27|| san pare Gapare ca Nau parata iGo gAdezo vA bhavati / adhyajIgapat / adhyApipat / prApayati // 2-RduvarNasyeti vA RH / 3 - svaperiti puspAviti guNaH / 5 - pUrvo dvirukta iti parasya iti pi svarAdedvitIya iti vAlluk / 6 - pizabdasya ti dvitvam / 4- vAga ityaskArasya - ityasyaiva dvitvaM bodhyam / dviruktiH /
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima nUtanalaghuprakriyA jiteriH |4| 2|38|| jighraterupAntyasya Gapare NAvi kAro vA bhavati // ajighripait / ajighrapat / sthApayati / liSThateH |4| 2|39|| tiSThaterupAntyasya upare NAvikAro bhavati / atiSThipat // 198 ruhaH paH |4| 2|14|| ruheNa parataH pakAro'ntAdezo vA bhavati / ropayati, rohayati / arurupat, arUruhat // pAteH |4| 2|17|| pAMkU rakSaNe ityetasya Nau pare lo'nto bhavati / pAlayati, apIpalat // dhUg prIgorna H | 4|2| 18 || dhUg - prIg-ityetayo pare no'nto bhavati / dhUnayati, adhunat / prINayati, apipriNat // pAzAchAsAvecyA hU vo yaH |4| 2|20|| pA-zA-chAsA-ve-vyA - havA eSAM Nau pare yonto bhavati / pAyayati // Ge piyaH piSya |4|1|33|| Nyantasya pibaterDapare pIpya ityayamAdezo bhavati, na cAyaM dvirbhavati / apIpyat / vAyayati // Nau ni |4|1|88 || havayateH sasvarAntasthA upare 7-itvedvitvam / evamatiSThipadityAdAvapi dvitvavidhiritvAnantaraM bodhyam / 1 - NAvAtsandhyakSarasyetyAtve Ata airityaiH /
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA sanpare ca Nau viSaye vRd bhavati / ajUhavat , ajuhAvat // __ zaderagato zAt / 4 / 2 / 23 // zIyateragatAvarthe Nau pare zAt ityayamAdezo bhavati / zAtayati puSpANi, azIzatat / gatau tu-zAdayati, azIzadat // __Niti ghAt / 4 / 3 / 100 // Niti pratyaye pare hanterSAt ityayamAdezo bhavati / ghAtayati, ajItat // ___ Ud duSo nnau|4|2|40|| duSerupAntyasya Nau pare UkArAdezo bhavati / dUSayati, adRduSat // ___ kagevanUjanajaSkanasanaH / 4 / 2 / 25 // kam-vanjana-jU-knas-raja-eSAM Nau pare hUsvo bhavati, bhiNampare tu Nau vA dIrSo bhavati / janayati, ajIjanat / jayati, araraJjat // No mRgaramaNe / 4 / 2 / 51 // rabjerupAntyanakArasya gau pare mRgANAM krIDAyAmarthe lugU bhavati / rajayati mRgAna , arIrajat // amo'kmymicmH|4|2|26|| kamyamicamivarjasyAmantasya dhAtoNauMpare hUsvo bhavati, viNampare tu Nau vA dI| bhavati / ramayati, arIramat , gamayati, ajIgamat // 2-Gapare Nau viSaye svRti Nau kRtasya sthAnivadbhAvAd hu ityasya dvitve bhrAja bhAseti isvatve ajUhayaditi, pakSe ajuhAaditi bodhyam /
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 haimanUtanalaghuprakriyA curAdiNyantANNau pUrvaNilope-corayantaM prayuGkte corayati, acUcurat / acucoraditi tu dhyAndhyavilasitameva / iti NigantaprakriyA // // atha sannantaprakriyA // tumodicchAyAM snnttsnH|3|4|21||yo dhAturiSeH karma, iSiNaiva ca samAnakartRkaH sa tumarhaH / tumarhAd dhAtoricchAyAmarthe san pratyayo vA bhavati // sanyaGazca / 4 / 13 // sannantasya yaGantasya ca dhAtorAdya ekasvaro'vayavo virbhavati / paThitumicchati pipaThiSati, pipaThiSet , pipaThiSatu , apipaThiSat , apipaThiSIt , pipaThiSAzcakAra, pipaThiSyAt , pipaThiSitA, pipaThiSiSyati, apipaThiSiSyat // aTitumicchati aTiTiSati, ATiTiSat , ATiTiSIt / attumicchati jighasaMti, ajiyatsat , ajighatsIt , jighatsAmAsa // 3-paThanaM hIcchAyAH karma, icchAyAH kartA ca tasya karteti padhAtustu.. marhaH / evmnytraa'pyuuhym| 4-sanITi dvityAdikArye sanyasyetItve nAmyantastheti SaH / zavi lugasyetyaluk / 1-iTi ata ityaluk / sannanto'nekasvaratvAtseDiti dhyeyam / 2-aneka. svaratvAdAmyata ityaluk / 3-ata ityaluk / 4-svarAderiti Tizabdasya dvitvam / 5-svarAdestAsu / 6-aderghasla sanadyatanIti ghaslAdeze dvitvAdikArye itve sasta iti taH /
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima nUtana laghuprakriyA graha guhazca sanaH |4|4| 60 // grahi guhibhyAmuvarNAntAcca dhAtorvihitasya sana AdiriD na bhavati // 201 rudavidamuSagrahasvapapracchaH san ca | 4 | 3 | 32 // rud -vid - muS-graha- svap- praccha-ebhyo dhAtubhyaH paraH san ktvA ca dvid bhavataH / grahItumicchati jighRkSati, ajighRkSIt jighRkSAmbabhUva, jighRkSiSyati // " upAntye | 4 | 3 | 34 // nAminyupAntye sati dhAtoH paro'naT san dvid bhavati / goDumicchati jughukSati, ajughukSIt, jughukSyAt / bhetumicchati vibhitsati, abibhitsIt / moSitumicchati mumuSiSati, amumuSiSat, amumuSiSIt / svaptumicchati suSupsati, asuSupsIt / prayoktRvyApAre NigantAtsani tu svapo NAvuH | 4|1|62 || svapeNa sati dvitve kRte pUrvasyokAro 'ntAdezo bhavati / svApayitumicchati suSvApayiSati, asuSvApayiSIt suSvApayiSAJcakAra / roditumicchati rurudiSati, arurudiSIt / veditumicchati vividiSati, avividiSIt / " 7 graha guha itIniSedhaH, kittvAd mRt, dvitvAdikAryam, Dhatve caturthaH, SaDhoriti kaH, SaH / 8 - Amyata ityaluk / tau muma iti svAnusvArAnunAsikau / 9- kittvAd vRti dvitvAdi /
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 haimanUtanalaghuprakriyA ___ RsmipUDajazaukagRhadhRpracchaH / 4 / 4 / 48 // Rsmi-pU-a-aza-kR-ga-da-dhR-pracch-ebhyaH parasya sana AdiriD bhavati / praSTumicchati pipRcchiSati, apipRcchiSIt // nAmino'niT / 4 / 3 / 33 // nAmyantAd dhAtoraniTa san kidvad bhavati // ___ svarahangamoH sanithuTi / 4 / 1 / 104 // svarAntasya dhAtorhantergamezca dhuDAdau sani pare svarasya dIrthoM bhavati / bhavitumicchati burbhUSati, abubhUSIt , bubhUSyAt / jetumicchati jigISeti, ajigISIt / jigiissitaa| cetumicchati cikIpati, cicIpati, stotumicchati tuSTUpati / kartumicchati cikIrSati, cikIrSitA hantumicchati jighAMsaiMti, ajighAMsIt // _. sanIDazca / 4 / 4 / 25 // iGa iNikozvAjJAne vartamAnayoH sani pare gamurAdezo bhavati / ajJAna iti iNa eva vizeSaNam // 10-kittvAd guNAbhAvaH, dIrghaH parjanyavallakSaNanyAyena / 11-kittvAnna guNaH / dIrghaH / jegiriti giH / 1-aniTsani kittvAnna guNaH, dIrghaH, ceH kirveti kiH / 2-aghoSe ziTa iti ziDluk / 3-kittvAdguNAbhAve dIrdhe irAdeze bhvAdernAmina iti dIrghaH / 4-aGe hIti ghaH / ziDheM ityanusvAraH /
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 203 prAgvat / 3 / 3 / 74 // sanaH pUrvo yo dhAtustasmAdiva sannantAkartaryAtmanepadaM bhavati / yatpUrvasya dhAtoranubandhenopa-. padenArthavizeSeNa vA''tmanepadaM dRSTaM tatsanantAdatidizyata iti yAvat / adhyetumicchati adhijigAMsate, adhyajigAMsata, adhyajigAMsiSTa, adhijimAMsAzcakre, adhijigAMsisISTa / iNa-etumicchati jigamiSati videhAn , ajigamiSIt / ik-adhyetumicchati adhijigamiSati maatuH| . iNo jJAne pratISirSati pratyaiSiSata , pratyaiSiSIt / adhIDo NigantAttu adhyApayitumicchati adhijigApayiSati, adhyA- . pipayiSati, adhyajigApayiSIt , adhyApipayiSIt // . vau vyaJjanAdeH san cAyavaH / 4 / 3 / 25 // akAre ikAre copAntye sati vyajanAderdhAtoH paraH san ktvA ca seTau vA kidvad bhavataH, yakArAntAt vakArAntAcca na bhvtH| dyotitumicchati didyutiSate, didyotiSate, adidyutiSIt , adidyotiSIt / adidyutiSiSTa / adidyotiSiSTa / lekhitumicchati lilikhiSati, lilekhipati, alilikhipIt , alilekhiSIt / vartitumicchati vivartiSate, avi--- 5-svarahaniti dIrghaH, ziDhe ityanusvAraH / 6-svarAde dvitIyaitisazabdasya dvitve sanyasyetIH / 7-sani Nau gAdeze puH| 8-gAdezavikalpe Atve pau pizabdasya dvitvam / 9-dyuteririti pUrvasya iH / 10-yudbhya iti vikalpenAtmanepadam / .
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ 0 0 204 haimanUtanalaghuprakriyA vartipata, avivartiSiSTa / vivRtsati, avivRtsIt / nitiSati, ninRtsati, aninatiSIt , aninRtsot / ___ ivRdhabhrasjadambhazriyUrNabharajJapisanitanipativRdadaridraH sanaH / 4 / 4 / 47 // ivantebhya Rdh-bhrasja-dambhazri-yu-UNu- bhara -jJap - san-tan-pat-vRg-Rdantebhyo daridrAtezca parasya sana AdiriD vA bhavati / devitumicchati dideviSati / ayva iti paryudAsAnna kidvad bhAvaH / duyUpati, adideviSIt , adudyUSIt // Rdha It / 4 / 1 / 17 // RdhaH sakArAdau sani pare Ita ityAdezo bhavati na cAsya dviH / adidhiSeti, AdidhiSIt / iDabhAve Irlsati, aitsIt / bhraSTumicchati vibhajiSati, bibhrajjiti, vibhekSati, vibhrakSati, abibhajiSIt , abibhrajjiSIt , abibhIt , avibhrakSIt / dambhitumicchati didambhiSati / iDabhAve dambho dhipdhIp / 4 / 1 / 18 // dambheH sakArAdau sani . 11-vRdbhyaH syasanorityAtmanepadavikalpe na vRdbhya itIniSedhaH / . 12-kRtacateti veT / 13-kittvAnna guNaH / / ..1-iDabhAve kittvAd guNAbhAve anunAsike cetyUTa , dIrghaH / 2-iTi guNe svarAderiti dhizabdasya dvitvam / 3-bhRjjo bharjiti bhrjaadeshH| 4-pakSe sasya zaSAviti zaH, tRtIya iti tRtIyaH / 5-iDabhAve yajasRjeti SaH, SaDhoriti kaH, nAmyantastheti SaH / 6-bharjAdezAbhAve -saMyogasyAdAviti sakAraluk / tataH SatvAdi /
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 205 haimanUtanalaghuprakriyA pare dhip dhIp ityetAvAdezau bhavato na cAsya dviH / dhipsati, dhIpsati, adhipsIt , adhIpsIt / zrayitumicchati zizrayiSati, zizrISati // yuk mizraNe // adAdirayam / yavitumicchati yiyaviSaMti, yayuSati / UrNavitumicchati Urjunu viti, arjunaviSati, UrjunUSati, aurNanuviSIt , aurjunaviSIt , aurgunSIt / bhara iti. zava vikaraNe bhRdhAtuH / bhartumicchati bibhariSati, bubhUrSati, vibhariSate, bubhUpate / jJapyApo jJopIp na ca dviH si sani / 4 / 1 / 16 // jJaperApezca sakArAdau sani pare kramAd jJIpa Ip ityetAvAdezau bhavataH, na cAnayorekasvaroMzo dvirbhavati / Aptumicchati Ipsati, aipsIt / jJapayitumicchati jijJapayiSati, jIpsati / tanitumicchati titaniSati // tano vA / 4 / 1 / 105 // tanotedhuMDAdau sani pare svarasya dIpoM vA bhavati / titAMsati', titaMsati / patitamicchati pipatiSati // :: 7-kittvAnna gunnH| 8-kitvAd guNAbhAve. svarahaniti . dIrghaH / 9-iTi guNAvAdezau / orjAntasthetIH / 10-vorNoriti GittvAd guNAbhAve dhAtorityut / 11-iTi guNAyAdezau / 12-iDabhAve / dIrgha ziDhe ityanusvAraH /
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA rabhalabhazakapatapadAmiH / 4 / 1 / 21 // ram-labh-zakpat-pad eSAM svarasya sakArAdau sani pare ikAra Adezo bhavati, na caiSAM dviH| pitsati / varItumicchati vivarISati, "vivariSati, vuvarSati / vivarISate, vivariSate, varSate / tarItumicchati titarIpati, titariSati, titIrSati / daridritumicchati didaridviSati, didaridrAsati / atumicchati ariri ti, AririSIt / smetumicchati sismayiSate, asismathiSISTa / pavitumicchati pipaviSate / tadanubandhagrahaNe nA'tadanubandhakasya / puY=Sati, pupUSate // . . na badanaM saMyogAdiH / 4 / 1 / 5 // svarAde todvitIyAMzasyaikasvarasya badanAH saMyogasyAcA dvirna bhavanti / tato aJje: jizabdasya bitvam / ajitumicchati aJjijirSati, AjijiSIt / azitumicchati aziziSate / karItu'micchati cikarISati. cikariSati / galItumicchati nigalipati, jiyAlIpati, jigarIpati, niyariSati / bhAda micchati Adidarikhate, yAdidariSiSTa / Aradhu 13-kittvAd guNAbhAvaH / 14-iMTi guNaH / vRto nayeti vA dIrghaH / 1-iDabhAve kitvAd guNAbhAve oSThyAdurityurAdeze bhvAdernAmina iti ' dI / 2zityassannityAluk / 3-RsmIti iMTi guNe rizabdasya dvizaktiH / miDitITi gunnaayaadeshau| 5-atra pUgaMdhAtuH / grahahama sana tI miSedhaH / 6-iTi ji zabdasya dvitvam /
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 207 haimanUtanalaghuprakriyA micchati Aripsate, AsipsiSTa / labdhumicchati lipsate / alipsiSTa, sthAtumicchati tiSThAsati / mimImAdAmitsvarasya // 20 // mimI-mAityeteSAM dAsaMjJakAnAM ca svarasya sakArAdau sani pare in ityayamAdezo bhavati, na caiSAM dviH / dAtumicchati disati disate vA vastram / vidhAtumicchati cidhitsati vidhilate cA ninapUjAm / padiMca gatau / pratipattumicchati pratipitsate zrutam / pratyapirisaSTa // atha svArthasamantAH // gup-tijo gokSAnto san // 3 / 4 / 5 // gup tija ityetAbhyAM krameNa gardAyAM kSAntau ca vartamAnAbhyAM svArthe san pratyayo bhavati / gupirgatau zabdhikaraNa AtmanepadI / . svArSe 4461 // svArthe vihitasya sana dhAdiriDU na bhavati / jugupsate / garhate ityarthaH / ajurAsiTI tijiH kSamAnizAnayoH zavikaraNa AtmanepadI / titikSate, sahata ityarthaH / atitikSiSTa // kilazAre azA kilo pAlo saMpanya prakAre cartavAna sanaH mtsyo-maati| ki kahAvidInamicimiti ne yati sinhA ne gatve samora . iMti prathamastataH ssH| kivAnna guNaH / 9 kittvAnna guNaH / . .
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 haimamUtanalaghuprakriyA ityarthaH / cikitsati vyAdhim , pratikarotItyarthaH / nigraho vinAzo'pi ceha pratIkAraH / cikitsati cauram , nigRhNAtItyarthaH / cikitsati kSetre tRNAni, nAzayatItyarthaH / acikitsIt / / zAn dAna mAn badhAnnizAnArjava vicAravairUpye dIrghazvetaH // 47 // zAna-dAna-mAn-badh ityetebhyo yathAsaMkhyaM nizAne Arjave vicAre vairUpye cArthe vartamAnebhyaH svArthe san pratyayo bhavati, dIghazcaiSAM dvivacane sati pUrvasyekArasya // dAnI tejane / zAnI avakhaNDane / mAni pUjAyAm / badhi bandhane / ete shbdhikrnnaaH| tatra nizAne zIzAMsate, azIzAMsiSTa, zIzAMsati, azIzAMsIt / Arjave dIdAMsate, dIdAMsati, adIdAMsiSTa, adIdAMsIt / vicAre mImAMsate, amImAMsiSTa / vairUpye bIbhatsate, abIbhatsISTa // iti sanantaprakriyA // // atha yaGanta prakriyA // vyaJjanAderekasvarAd bhazAbhIkSNye yaGvA / 3 / 4 / 9 bhRzatvaviziSTe AbhIkSNyaviziSTe cArthe vartamAnAd dhAtorvyaJjanAderekasvarAd yaDpratyayo vA bhvti| svarAderanekasvarAcaM dhAtonAyaM vidhiH| avayavakriyANAM kriyAntarAnyavadhAnena yathocitakrameNa sAkalpena niSpatti zatvam / 1-gaDadeti caturthaH, aghoSa iti prathamaH / . . ..
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanUtanalaghuprakriyA phalAtireko vA bhRzatvam / pradhAnakriyAyAH kriyAntarAvyavadhAnenAssvRttirAbhIkSNyam / phalAtizayo yathAvatkriyAniSpattizca bhRzatvaM, paunaHpunyamAbhIkSNyamiti yAvata / GiccAdAtmanepadI yaGantaH // 209 AguNAvanyAdeH |4|1|48 // dhAtoryaGantasya dvitve sati pUrvasya nImurIrirantavarjitasya AkAroM guNazcAsannau bhavataH / akArasya AkAra ivarNAdezva guNa iti yAvat / nyAdirAgamo vakSyamANo bodhyaH / bhRzaM punaH punarvA pacatIti pApacyate / pApacyeta, pApacyatAm / apApacyata / 1 yo'ziti | 4 | 3 |80|| vyaJjanAntAd dhAtoH parasya yakArasyA'ziti pratyaye pare lug bhavati / apApaciSTa, pApacAJcakre, pApaciSISTa, pApacitA, pApaciSyate, apAyaciSyata // adyartisUtrimUtrisUcyazUrNoH | 3|4|10|| aTUR-sUtra mUtra-sUca az- UrNu-ebhyo dhAtubhyo bhRzAbhIkSNye varta - mAnebhyo yaG pratyayo vA bhavati / eSu keSAJcidavyaJjanA, ditvAtkeSAJcidane kasvaratvAdurNItezva ubhaya virahAdaprApte vidhirym| bhRzaM punaH punarvA'tItyAyate / ATATiSTa, 7 2 - sanyaGazceti dvitvaM pUrvasmA''tvam / 3. ata ityaluk, tato yalopaH, baGanto'nekasvaratvAt seT / 4-svarAderiti Tyazabdasya dvitvam, dvitve vyaJjanasyeti b lope AtvaM bodhyam / 14
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ 210 haimanUta laghu prakriyA aTATitA / punaH punaratizayena vA iyatati azaryate, Azaryata, ArAriSTa, arAritA / punaH punaratizayena vA sujayate iti sosUtryate, asotriSTa / punaH punaratizayena vA mUtrayate iti momUtrayate, momUtritA / punaH punaratizayena vA sUcayate iti sosUcyate, asosUciSTa / punaH punaratizayena vA'znute'znAti vA azAMzyate, AzAziSTa / punaH punarbhRzaM voNatItyUrNo yate, auNanUyiSTa // matyarthAt kuTile | 3|4|11|| vyaJjanAderekasvarAd gatyarthAt kuTila evArthe vartamAnAd dhAtoryaG bhavati, na bhRzAbhIkSye // murato'nunAsika | 4|1|51 // akArAtparo yo'nunAsika stadantasya dhAtoryaGantasya dvitve sati pUrvasya muranto bhavati / kuTilaM krAmatIti caGkramyate, acaGkramiSTa // gRluSa sadacara japajabhadazadaho gayeM | 3 | 4 | 12 || ma evArthe varttamAnebhyo gR-lup sad-car-jap-jabhU-das-dahaityetebhyo yapratyayo bhavati, na bhRzAdiSu // 1 - yaGi kayayahAzIriti guNaH, ayi ra iti rya ityasya dvim / tataH pUrvasya Atvam / 2- sUtrasUtrasUcA adantAH, yaGi bhata ityaluk dvitve pUrvasya guNaH / 3 - svarAderiti sya ityasya dvina pUrvasyA- usamA 4-kuzabdasya dvizvam; dIrgha vIti dIrghaH / 5 - bAgame tau muma iti svAnusvArAnumAsikI
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtabala ghumakriyA 211 gro yahi | 2|3|101 // yaGi pratyaye pare girate rephasya lakArAdezo bhavati / garhitaM gilati jegilyate, ajegiliSTa / garhitaM lumpati lolupyate / na vRddhizcAviti villope | 4 | 3 | 11 || kito Gitazca lope sati aviti pratyaye guNo vRddhizca na bhavataH / lopa hAdarzanamAtram / tenAkArayakAralopAbhyAM yaGo'darzane sati na guNaH / lolupatAse, lolupiSyate / garhitaM niSIdati niSAdyate, nyaSAsadiSTa // caraphalAm ||4|1|53 || car-phala- triphalA ityeSAM yaGantAnAM dvitve sati pUrvasya muranto bhavati || ti copAnsthAto'noduH |4|1|54 || yaGantAnAM car-phala- triphalA ityeteSAM takArAdau ca pratyaye upAntyasyAta urAdezo bhavati, tasya guNo na bhavati / garhitaM carati cacuryate, acaJcUriSTa, garhitaM phalati pamphulyate, apamphuliSTa || japajabhadazadahabhaJjapazaH |4|1|52 || japU-bhU-idaha-bhaJja-paz eSAM yaGantAnAM dvitve sati pUrvasya muranto bhavati / garhitaM japati jaJjapyate, ajaJjapiSTha / garhitaM tAmitIyadeze dikhe pUrvasya guNo ro laH / 7-u itvAdeze vAdenamina iti dIrghaH / tau muma iti svAnusvArAnunAsikauM / I
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 haimanUtanalaghuprakriyA dazati dandazyate, adandaziSTa / garhitaM jabhate iti jaJjabhyate, ajaJjabhiSTa / garhitaM dahati dandabate, adandahiSTa / garhitaM bhanaktIti bambhajyate, abambhajiSTa / garhitaM pazaiti pampazyate, apampaziSTa // na gRNAzubharucaH / 3 / 4 // 13 // gRNAtizubhirucibhyo bhRzAbhIkSNyAdau yaG na syAt / garhitaM gRNAti, bhRzaM zobhate, bhRzaM rocate vAkyameva // Iya'cane'yapi / 4 / 3 / 97 // gA-pA-sthA-sA-dA-mAhAk ityeSAM dhAtUnAmantyasya yapavarjite Gityaziti vyaJjanAdau pratyaye pare I bhavati / punaH punarbhRzaM vA gAyatIti jegIyate, ajegIyiSTa / punaH punarbhRzaM vA pibatIti pepIyate pepiiyitaa| punaH puna zaM vA tiSThatIti teSThIyate, ateSThIyiSTa / punaH punarbhRzaM vA syatIti seSIyate, seSIyAJcakre / sessiiyitaa| dAsaMjJaH-punaH punaratizayena vA dadAtIti dedIyate, adedIyiSTa / punaH punarbhRzaM vA dadhAtIti dedhIyate, adedhIyiSTa / punaH puna1-yaGi upAntyanalopaH / 2-paza bandhane zanvikaraNaH parasmaipadI / 3 gai ghAtorAdityAtve IkArAdezaH, tatoM dviruktiH, parjanyavallakSaNapravRtyA dIrghavIti dIrghaH / 4-aghoSe ziTa iti ziDluk / 5-So itiH dhAtoH SaH sa iti satve AdityAtvam / . .
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 213 rbhazaM vA mAtIti memIyate, amemIyiSTa / punaH punaratizayena vA jahAtIti jehIyate, ajehIyiSTa // ___ghAmoryaDi / 4 / 3 / 98 // prAdhmoryaGi pare IkArontAdezo bhavati / punaH punarbhRzaM vA jighratIti jeghIyate, ajeghrIyiSTa / punaH punarbhRzaM vA dhamatIti dedhmIyate adedhmIyiSTa // hanonIrvaghe / / 4 / 3 / 99 // hantehiMsAyAM vartamAnasya yaGi ghnI ityAdezo bhavati / punaH punarbhRzaM vA hantIti jenIyate, ajeghnIyiSTa / gatau tu-jaGghanyate, ajaGghaniSTa // kGiti yi zay 14 / 3 / 105 // zIGaH kGiti yakArAdau pratyaye zay ityAdezo bhavati / zAzayyate, azAzayiSTa // . - Rto riH|4|3|109|| dhAtoradhAto rvA Rdantasya RtaH sthAne rirityayamAdezo bhavati, ci-yaG-yaka-kyeSu pratyayeSu pareSu / punaH punaratizayena vA karotIti cekriyate, acekrIyiSTa / cekrIyitA // matAM roH / 4 / 1 / 15 // RkAravatAM dhAtUnAM yaGantAnAM dvitve sati pUrvasya rIrantAdezo bhavati / / 6 nyAgame mnAmiti paJcamaH / ar3e hIti ghaH /
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA nRteryaGi | 2|3|15|| nRterdhAtornakArasya yaviSaye No na bhavati / narInRtyate, anarInratiSTa, narInRtitA / punaH punaratizayena vA bhinattIti bebhidyate, bebhiditA / punaH punarbhRzaM vA chinattIti cecchidyaMte, cecchiditA / punaH punaratizayena vA pRcchatIti parapRcchrayete, aparIpRcchiSTa / punaH punaratizayena vA smaratIti sAsmaryate', sAmaritA // 3 214 vaJcasraMsadhvaMsa bhraMzaka sapatapadaskando'nto nIH 4|1|50 // vaJc sraMs-dhvaMs-zraMg- kas-pat- pad - skand-eSAM yaGantAnAM dvitve sati pUrvasya nIranto'vayavo bhavati / punaH punaratizayena vA vaJcatIti vanIrvecyate, avanIvaciSTa / punaH punaratizayena vA srasata iti sanIsrasyate / asanIsrasiSTa / punaH punarbhRzaM vA dhvaMsata iti danIdhvasyate, adanIdhvasiSTa / punaH punarbhRzaM vA aMzata iti banIbhrazyate, avanIbhraziSTa / punaH punaratizayena vA kasatIti canIkasyate, acanIkasiSTa | punaH punaratizayena vA patatIti panIpatyate, apanIpatiSTa / punaH punaratizayena vA padyata iti panIpadyate apanIpadiSTa / punaH punaratizayena vA''skandatItyAcanIskadyate, AcanIskadiSTa || 1 - svarebhya iti dviruktiH, aghoSe iti prathamaH | 2 - yaGi mRt / 3-kyayaGiti guNe dvitvam / 4- yaGi no vyaJjanasyeti Antyana kAralup /
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 215 cAya kI | 4|1|86 // cAyRgityasya yaGi pare kI ityayamAdezo bhavati / punaH punaratizayena vA cAyatIti cekIyate, acekIyiSTa / punaH punaratizayena vA vaSTIti vAvaizyate, avAvaziSTa / punaH punaratizayena vA bhavatIti borbhUyate, abobhUyiSTa, bobhUyAJcakre, bobhUyitA // iti yaGantaprakriyA || // atha yaGlubantaprakriyA || " bahulaM lup |3|4|14|| yaGo lup bahulaM bhavati / tivA zavAnubandhena, nirdiSTaM yad gaNena ca / ekasvaranimittaM ca, paJcaitAni na yaGlupi // teneha yaGane Gizve'pyAtmanepadaM na, anubandhanirdiSTatvAt 'iGinta' ityasya / zyAdayo'pi na, divAdibhya ityAdinA gaNanirdiSTatvAt / " yaGlupUce ' tyAdigaNasUtrAccAdAditvAcchvapi na / yaGlubantaM parasmaipadaM zeSatvAt zeSAtparasmaipadamiti sUtrAt punaH punaratizayena vA bhavatIti bobhavIti, bobhoti / bobhUrtaH, bobhuMvati / bobhavISi, bobhoSi, bobhUyaH, bobhUtha / bobhavImi, bobhomi, bobhUvaH, bobhUmaH / bobhUyAt, bobhUyuH bobhavItu, bobhotu, / 5 - ayaGIti paryudAsAnna vRt / 6 - Giti guNApravRttau dIrghavata parjanyavallakSaNavRttyA dIrghaH / " 1 1 - yaGtu rustoritIdAgame guNAvAdezau pUrvasya tvAguNeti guNaH / 2avicchito GittvAnna guNaH / 3 - anto na iti naluk / GittvAd guNAbhAve u v /
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 haimanUtanalaghuprakriyA bobhUtAt , bobhUhi, bobhUtAt , bobhUta, bobhavAni / abobhavIt , abobhot , abobhvH| abobhUt / vastutastu na vRddhirityasya aviti pratyaye yaH kito Dintazca lopa ityarthaH / evaM yaGlupo'naimittikatvAda guNo bhavatyeva / bebhiditetyAdau yaGante tu yaGo DivAllukaH sthAnivatvAcca na guNa iti dhyeyam / tatazca abobhodityeva rUpam / ata eva 'bhavateri' tyAdisUtre bRhadvRttau abo bhoditi pratyudAharaNamapi saGgacchate / evaM ca matAntarasaGgrahArthameva kitoDintazca lope satItyAdivyAkhyA bRhadvRttAvADhateti pratibhAti / abobhotAm , abo vana , abobhUvam , abobhoma / bobhavAzcakAra / bobhUyAt , bobhavitA, vobhaviSyati, abobhaviSyat / rirau ca lupi / 4 / 1 / 56 / / RmatAM dhAtUnAM yaGo lupi dvitve sati pUrvasya rirau rIzcAnto'vayavo bhavati / punaH punaratizayena vA karotIti carIkarIti, carikarIti, carkarIti, carIkarti, carikati carkarti, carIkRtaH, carikRtaH. crktH| carIkrati, carikrati, cakrati / acarIkaruH, acarikaruH, 4-avicchito GitvAnna guNaH / 5-dvayuktajakSeti pus , puspAviti guNe'vAdezaH / 6-sijlupi guNaH / bhavateriti neha pravartate, tiv nirdiSTatvAt / evaM ca sijlupyatra tAmAdAvapi ca guNaH / azittvAnna Gittvamiti dhyeyam / 7-abhuva iti paryudAsAnna pus / guNe bhuvo va ityUH / 8-IdAgame guNaH /
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA 217 acarkaruH / acarIkArIt, acarikArIt, acarkArIt, acakAriSTAmityAdi / carkarito, carIkaritA, carikaritA / narInratIti, narinRtIti, narnRtIti, narInarti, narinarti, narnarti / varIvRtIti, varivRtIti, varvRtIti, varIvarti, varivarti, varvarti / pApracchIti, papriSTi, pApRSTaH pApRcchati / pAprazmi | pApRzmaH // iti yaGlubantaprakriyA || // atha parasmaipadaprakriyA | 1 zeSAt parasmai | 3 | 3 | 100 // yebhyo dhAtubhyo yena nimittenAtmanepadamuktaM tadrahitAd dhAtoH karttari parasmaipadaM bhavati / bhavati, jayati, tiSThatItyAdi // parAnoH kramaH | 3 | 3 | 101 || parAnubhyAmupasargAbhyAM parAt karoteH kartari parasmaipadameva bhavati / gitvAtprAptasya vidhirniyamArtho bodhyaH / parAkaroti, anukaroti // pratyabhyateH kSipaH | 3 | 3 | 102 || pratyabhyatibhya upa-sargebhyaH parAt kSipeH katteri parasmaipadameva bhavati / pratikSipati, abhikSipati, atikSipati // * prAdvahaH | 3|3|103 || prapUrvAdvaheH karttari parasmaipadameva bhavati / pravahati // 9 - iTi guNaH / 10 - anunAsike cacchva iti zaH, yajasRjeti SaH / tavargasyeti TavargaH / 11 - GitvAd vRt, za, SaH, TaH / 12- vyuktopAntasyeti guNaniSedhaH /
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 , haimanUtanalaghuprakriyA parema'Sazca / 3 / 3 / 104 // paripUrvAnmRServahezca kartari parasmaipadameva bhavati / parimRSyati, parivahati // ___vyAGpareramaH / 3 / 3 / 105 // vyAGaparibhyaH parAd rameH kartari parasmaipadaM bhavati / viramati, viramet , viramatu, vyaramat , vyaraMsIt , virarAma, viremaituH, viremitha, viraranya, viramyAt , virantoM, virasyati, vyaraMsyat // Aramati, pariramati // bopAt / 3 / 3 / 106 // upAd rameH kartari parasmaipadaM bhavati vA / uparamati bhAryAm / uparamayatItyarthaH / uparamatyavadyAt / evamuparamate // aNigi prANikartRkAnApyANNigaH / 3 / 3 / 107 // aNigavasthAyAM yaH prANikartRko'karmakazca dhAtustasmAt NigantAtkartari parasmaipadameva bhavati / zete maitraH, zAyayati maitram , azIzayat / Aste caitraH, Asayati caitram , AsIsayat // calyAhArArthe dhayudhapudrasunazajanaH / 3 / 3 / 108 // caliriha kampane / calyarthebhya AhArArthebhya iG-budh-yudh-gudru-su-nara-jan-ityetebhyazca NigantebhyaH kartari parasmaipadaM 1-ghamiraminamItITa sontazca / ziDhe ityanusvAraH / 2-anAdezAderityevaM dviruktyabhAvazca / 3-mnAmiti paJcamaH / 4-mnAmiti paJcamaH 5-shiddheitynusvaarH|
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ muman wwwwwwwwwwww haimanUtanalaghuprakriyA 219 bhavati / calyarthaH-carlayati, acIcalat , kampayati, aca-- kampat / AhArArtha:-bhojayati, adhajata , zrAdayati, Adidat , khAdayati, acIkhadat / adhyApayati, adhyajIgapat , adhyApipat / bodhayati, abUbudhat , yodhayati, . ayUyudhat , prAvayati, apipravat , drAvayati, adidravat , srAvayati, asisravat , nAzayati, anInazat , / janai yati, . * ajIjanat // iti parasmaipadaprakriyA // ||athaatmnepdprkriyaa|| iDitaH kartari / 3 / 3 / 22 // ikAreto GakAretazca dhAtoH kartaryAtmanepadaM bhavati / idina-edhate / Dit-zete // nivizaH / 3 / 3 / 24 // nipUrvAdvizaH kartaryAtmanepadaM bhavati / nivizate, nyavikSata, niveSTAse // - parivyavAt kriyaH / 3 / 3 / 27 // pari-vi-ava ityetebhya upasargebhyaH parAt krINAteH karttaryAtmanepadaM bhavati / parikrINIte, paryaveSTa / vikrINIte, avakrINIte // parAvejeM: / 3 / 3 / 28 // parA-vi ityetAbhyAmupasargAbhyAM parAjjayateH kartaryAtmanepadaM bhavati / parAjayate, parAjayata, 6-Niti vRddhiH, ghaTAderiti ghaTAditvAd hrasvaH 7-Nau krItyAtve puH / 8-Nau sanIti gAdezo vA / 9-ojantistheti pUrvasya iH / 10-kagevanU iti isvaH / 1-haziTa iti sak , yajasajeti SaH, SaDhoriti kA, SaH /
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 manUta laghu prakriyA parAjeSTa, parAjedavas, parAjeDvam / parAjigye, parAjigyidave, parAjigyidhve, parAjeSIDhvam, parAjetAse / vijayate // anvAGpareH | 3|3|34|| anu - AG - pari ityebhya upasargebhyaH parAt krIDateH karttaryAtmanepadaM bhavati / anukrIDate, anvakrIDiSTa, anucikrIDe, anukrIDiSISTa, anukrIDitAse, AkrIDate, parikrIDate // bhujo'trANe | 3|3|37|| pAlanAdanyatrArthe vartamAnAd bhunakteH karttaryAtmanepadaM bhavati / annaM bhuGkte, abhukta, bubhuje bhukSISTa, bhoktAse / pAlane tu mahIM bhunakti // zadeH ziti | 3 | 3 | 41 || zadeH zidviSayAtkartaryAtmanepadaM bhavati / zIyate, azIyata / aziti tu - azadat, zazAda // I mriyaterayatanyAziSi ca | 3 | 3 | 42 || mriyateradyatanyAzIrviSayAcchidviSayAcca karttaryyAtmanepadaM bhavati / mriyate, amRta, mRSISTa / anyatra tu mamAra, mariSyati // yudbhyo'yatanyAm ||3|3|45 // dyutAdibhyo'dyatanI-viSaye karttaryyAtmanepadaM vA bhavati / adyutat, adyotiSTa || kramo'nupasargAt | 3 | 3|47 // avidyamAnopasargAtkrameH - karttaryyAtmanepadaM bhavati / kramate, akraMste // 2 - krama iti neTa / "
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 221 veH svArthe / 3 / 3.50 // pAdavikSepe'rthe vidyamAnAd ve parAt krameH kartaryAtmanepadaM bhavati / sAdhu vikramate vAjI // propAdArambhe // 3 // 3 // 51 // Arambhe'rthe vartamAnAt propAbhyAM parAtkrameH kartaryAtmanepadaM bhavati / prakramate, upakramate / prArabhate ityrthH|| ___ ADo jyotirudagame / 3 / 3 / 52 / / AGaH parAkramaH jyotiSAM candrAdInAmUrdhvagamane'rthe vartamAnAkarttaryAtmanepadaM bhavati / Akramate bhAnuH / udayatItyarthaH // nupracchaH / 3 / 354 // AGpUrvAnnauteH pRcchatezca karttayAtmanepadaM bhavati / Anute zugAlaH, utkaNThitaH zabdaM krotiityrthH| atrArtha evAyaM vidhirnAnyatra / ApRcchate gurUn , viyujyamAnaH pRcchatItyarthaH / atrArtha evAyaM vidhiH| ApRcchata, ApraSTa, Apapracche, AprakSISTa, ApraSTAse AprakSyate // ___yamaH svIkAre / 3 / 3 / 59 // upAd yamaH svIkAre'theM vartamAnAtkaryAtmanepadaM bhavati / kanyAmupayacchate, pariNaya-- tiityrthH|| vA sviikRtii|4|240|| svIkRtau vartamAnAd yameH 1-ghuD hasvAditi silope anunAsike ceti zAdeze yajasajeti paH / . TavargaH / 2-zAdeze yajasRjeti SaH, SaDhoriti kaH SaH / ...
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 haimanUtanalaghuprakriyA para AtmanepadaviSayaH sica kidvad vA bhavati / upAryaMta, * upAyaMsta, upAyasAtAm, upAyaMsAtAm , upayeme, upayaMsISTa, upyntaase|| saMviprAvAt / 3 / 3 / 63 // sam-vi-pra-aba ebhya "upasargebhyaH parAttiSThateH kartaryAtmanepadaM bhavati / saMtiSThate, vitiSThate, pratiSThate, avatiSThate / / izca sthAdaH / 4 / 3 / 41 // tiSThaterdAsaMjJAcca dhAtoH para AtmanepadaviSayaH sic kivad bhavati, tatsanniyoge ca . sthAdorantasyekArAdezo bhavati / prAsthita, pratasthe, prasthAtAse // avAt / / 3 / 67 // avapUrvAd girateH kartaryAtmanepadaM bhavati / avagirate, avagilate, AgarISTa, avAgariSTa, 'avAmalISTa, avAgaliSTa, avAgITa, avajaMgare, avajagale // ___ ananoH snH|3|370|| sannantAjjAnAteH kartaryA manepadaM bhavati sa cedanorupasargAtparo na bhavati / dharma "jijJAsate, ajijJAsISTa // zruvo'nAmateH 3371 // sanantAmote. 3-sicaH kitvAd yamiramIti makAralope dhuD hrasvAditi siluk / pakSe zihe ityanusvAraH / 4-kitvAd guNAbhAvaH, dhuD hasvAditi mijluk / 5-iT mijAzisliITi bRto naveti dIrghaH / pakSe Rditi kittvam , RtAmitIri cAriti dILa / - sata. isi mumaH /
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 haimanUtanalaghuprakriyA karyAtmanepadaM bhavati sa cedApratibhyAmupasargAbhyAM paro na bhavati / zuzrUSate gurUn / / smRdRzaH / / 3 / 72 / / smRzibhyAM sannantAbhyAM kartaryAtmanepadaM bhavati / susmUrSate pUrvavRttam , didRkSate devam // IgitaH / 3 / 3159 // IkAreto gakAretazca ghAtoH phalacati kartaryAtmanepadaM bhavati / yajate, pacate, kurute // jJo'nupasargAt / / 3 / 96 / / avidyamAnopasargAjjAnAte kartaryAtmanepadaM bhavati phalavati kartari / gAM jAnIte, ajJAsta, jjnye| vadopAt / 3 / 3 / 97 // apapUrvAd vadateH phalavati karttaryAtmanepadaM bhavati / ekAntamapavadate, apAvadiSTa, apode, apavaditAse // ityAtmanepadaprakriyA // // atha tyAdyarthaprakriyA // tatsApyAnApyArakarmabhAve kRtyaktakhalAbha 13 / 3 / 21 // AtmanepadaM kRtyaktakhalAzca pratyayAH sakarmakAda dhAtoH karmaNi akarmakAdavivakSitakarmakAcca bhAve bhavanti / kriyete kaTazcaitreNa / bhUyate tvayA / kriyate bhavatA, / atra 7-kitvAd guNAbhAve svarahangamoriti dIrghaH / 8-kitvAd guNAbhAve dIrgha oThyAdityur / dIrghaH / 9-sanaH kittvAd guNAbhAve yaja. sujeti SaH, kToritiH kaH vaH / . .: . 5-adhyayogAditi nitve yamAdikatyeriti vRtinityAdikAryam / .. 2-riH zeti riH| nadIlavIti dI, parjanmAllayAmanyAlA
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 haimanUtanalaghuprakriyA karotiravivakSitakarmako bodhyH|| - iGitaH kartari // 3 // 3 // 22 // ikAreto kAretazca dhAtoH karttaryAtmanepadaM bhavati / edhate, zete // zrusadavasbhyaH parokSA vA / 5 / 2 / 1 // zru-sad-cas ebhyo dhAtubhyo bhUtArthavRttibhyaH parokSAvibhaktirvA bhavati / upazuzrAva / pakSe yathAkAlaM prtyyaaH| upAzRNot , upAzrauSIt / upasasAda / pakSe-upAsIdat , upAsadet / anUvAsa, pakSe anvavasat , anvavAtsIt / / adyatanI 5 / 2 / 4 // bhUte'rthe vartamAnAd dhAtoradyatanIvibhaktirbhavati / abhUt , akArSIt / / vizeSAvivakSAvyAmizre / 5 / 2 / 6 // anadyatanAdivizeSasyAvivakSAyAM vyAmizraNe ca sati bhUte'rthe vartamAnAd dhAtoradyatanIvibhaktirbhavati / akArSa kaTam / / ___ vAdyatanI purAdau / 5 / 2 / 15 // bhUtAnadyatane parokSe cAparokSe cArthe vartamAnAd dhAtoH purA ityAdAvupapade adyatanIvibhaktirbhavati vaa| avAtsuriha puraacchaatraaH| pakSe-avasan , Udhuriti vA // ..... 4-zrautIti sIdAdezaH / 5-ldidityaadinaa'ng| 6-yaz2AdIti vRt , smaandiirghH| 7-sasta iti tAdezaH / 8-inthyasaMyogAditi kittve yanAdIti vRti dvitvAdikArye ghasvasa iti ssH| . :.
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 225 haimanUtanalaghuprakriyA sme ca vartamAnA / 5 / 2 / 16 // bhUtAnadyatane parokSecAparokSe vartamAnAddhAtoH smazabde purAdau copapade vartamAnA vibhaktirbhavati / vasantIha puraacchaatraaH| pRcchati sma purodhasam // . purAyAvatovartamAnA / 5 / 3 / 7 / / purAyAvato nipAtayorupapadayorvartyati dhAtvarthe vartamAnAd dhAtorvartamAnA vibhaktirbhavati / purA bhuGkte, yAvad bhukte, bhokSyate ityarthaH // kadAko na vA / 5 / 3 / 8 // kadAkorupapadayovasyatyarthe vartamAnAda dhAtovartamAnA vibhaktirvA bhavati / kadA bhuGkte, bhokSyata ityrthH| pakSe-kadA bhokssyte| kadA bhoktA / kahi mujhate / pakSe kahi~ bhokSyate, kahi bhoktA // satsAmIpye sadvadvA / 5 / 4 / 1 // vartamAnasya sAmIpye bhUte bhaviSyati cArthe vartamAnAd dhAtorvarttamAnAvatpratyayA vA bhavanti / kadA''gato'si ? akmAgacchAmi, ayamAgamam / kadA gamiSyasi ? eSa gacchAmi, eSa gamiSyAmi // satIcchArthAt // 24 // samAne'the vartamAnAd bAtoricchArthakAtsaptamI vA bhavati / icchena, icchati // AziSyAzIH paJcamyauM / 5 / 4 / 38 // AdhI viziSTe
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 haimanUtanalaghuprakriyA 'rthe vartamAnAd dhAtorAzIH paJcamyau vibhaktI bhavataH / jIyAt , jayatAt // - mAyadyatanI / 5 / 4 / 39 // mAjhyupapade dhAtoradyatanIvibhaktirbhavati / sarvavibhaktyapavAdaH / mA korSIdadharmam / / - sasme tyastanI ca 5 / 4 / 40 // smazabdasahite mAjhyupapadeSAto_stanI cakArAdadyatanI ca vibhaktirbhavati / mA sma karot , mA sma kArSIt // dhAtoH sambandhe pratyayAH 5 // 4 // 41 // dhAtvarthAnAM vizeSaNavizeSyabhAve sati ayathAkAlamapi pratyayAH sAdhavo bhavanti / vasan dadarza / bhAvi kRtyamAsIt // icchArthe karmaNaH saptamI / 5 / 4 / 89 // icchArthe dhAtAvupapade tulyakartRke'rthe vartamAnAtkarmabhUtAd dhAtovizeSyavizeSaNabhAve sati saptamIvibhaktibhavati / bhuJjIyetIcchati // // itityAdyarthaprakriyA // // atha nAmadhAtuprakriyA // tatra nAmna parataH kAmyakyaGgyanNivipakyaG pratyayeSu satsu tadantasya kriyAvAcakatvAd dhAtutvamiti sa nAmakRtikavAda dhaaturvaavdhaatuH| kAmmadaya ucynte| 1-amAleti paryudAsAnnAT / 2-amAveti naatt|
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 227 dvitIyAyAH kAmyaH / 3 / 4 / 22 // dvitIyAntAnnAmna icchAyAmarthe kAmyapratyayo vA bhavati / / aikAyeM / 3 / 2 / 8 // aikAryamaikapadyam , tannimittasya syAderlup bhavati / putramicchati putrakAmyati, aputrakAmyat putrakAmyatu, putrakAmyet , aputrakAmyIt, putrakAmyAzcakAra / vyaJjanAtpazcamAntasthAyAH sarUpe vA // 13 // 47 // vyaJjanAtparasya paJcamasyAntasthAyAzca sarUpe varNe pare luga vA bhavati / putrakAmyAt , putrakAmyitA putrakAmyiSyati, aputrakAmyiSyat // amAvyayAtkyan ca / 3 / 4 / 23 // amakArAntAdanavyayAcca dvitIyAntAnnAmna icchAyAmarthe kyan pratyayo vA bhavati kAmyazca / / kyani / 4 / 3 / 112 // kyani pare'varNAntasya IkAro'ntAdezo bhavati / diirghtvaapvaadH| putramicchati putrIyati, aputrIyat, putrIyatu, putrIyet , aputrIyIt , putrIyAzcakAra, putrIyyAt , putrIyitA, putrIyiSyati, , aputrIyiSyat , ametyukteH-idaMkAmyati, aidaMkAmyIt // AdhArAccopamAnAdAcAre / 3 / 4 / 24 // amAvyayAdupamAnabhUtAd dvitIyAntAd AdhArAccAcAre'rthe 3-zavi lugasyetyaluk / 4-ata ityaluk / 1-ata: ityaluk , tato yalugvA / 2-lugasyetyaluk /
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 haimanUtanalaghuprakriyA kyanpratyayo vA bhavati / putramivAcarati putrIyaticchAtram / prAsAde ivAcarati prAsAdIyati kuTyAM bhikSuH / dhAtusaMjJAprayojake pratyaye cikIrSite upasargasamAnAkAra pUrvapadaM pRthak kriyate / prAsAdIyat , prAsAdIyIt // - kartuH kvigalbhaklIbahoDAttu Git / 3 / 4 / 25 // karturupamAnAnnAmna AcAre'rthe vip pratyayo vA bhavati, galmaklIbahoDebhyaH punaH sa eva Dint / tata ebhya Atmanepadam / azva ivAcarati ati, Azvat , AzvIt , azvAJcakAra, azvyAt , ashvitaa| pragalbha, ivAcarati pragalbhate, prAgalbhata, prAgalbhiSTa, pragalbhAJcakre / klIbate, hoDate // .. ___ kyaG / 3 / 4 / 26 // karturupamAnAdAcAre'rthe kyapratyayo vAH bhavati / haMsa ivAcarati haMsAyate, ahaMsAyiSTa // so vA lukca 3 / 4 / 27 // sa ityAvartate / tatraikaM paJcamyantamaparaM SaSThyantam / sakArAntAtka rupamAnAdAcAre'rthe kyaGapratyayo bhavati antyasakArasya ca lug vA bhavati / paya ivAcarati payAyate, paryasyate, apayAyiSTa, kyoM vA / 4 / 3 / 8 / / dhAtorvyaJjanAtparasya kyasyA'ziti 3-zavi lugasyetyaluk / 4-svarAderiti vRddhiH| 5-lugasyevyaluk / aadivRddhiH| 6-dIrghazcvIti dIrghaH / 7-dIrgha cvIti dIrghaH / 8-avyaJjane ityukteH padatvAbhAvAnna ruH|
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 229 pratyaye pare lugvA syAt / apayasiSTa, apayasthiSTa / payAyitA, payasitI, payasyitA, payAyiSyate, payasiSyate, payasyiSyate // ojo'psarasoH // 3 // 4 // 28 // oja zabdAdapsaraHzabdAcca kartarupamAnabhUtAdAcAre'rthe kyaG pratyayo vA bhavati slopshc| ojasvIvAcarati ojAyate, aujAyiSTa / apsarAyate, ApsarAyiSTa // phenoSmabASpadhUmAdudramane / 3 / 4 / 33 // phena-USmanbASpa-dhUma-ebhyaH karmabhya udvamane'rthe kyaGpratyayo vA bhavati / phenamudvamati phenAyate, aphenAyiSTa / naM kye / 1 / 1 / 22 // nakArAntaM nAma kye pratyaye pare padasaMjJaM syAt / evamUmAdhyate, bAppAyate, dhUmAyate // sukhAderanubhave / 3 / 4 / 34 // sukhAdibhyaH karmabhyo'nubhave'rthe kyaGpratyayo vA bhavati / sukhamanubhavati sukhAyate, asukhAyiSTa / duHkhamanubhavati duHkhAyate, aduHkhAyiSTa / zabdAdeH kRtau vA / / 4 // 35 // zabdAdibhyaH karmabhyaH karotyarthe kyaG pratyayo vA bhavati / zabdaM karoti zabdAyate, azabdAyiSTa // 9-kyo veti vA yaluk / 10-ata ityulaki vA yaluka / 1-ojaH zabdo vRttiviSaye tadvatIti bodhyam / dIrghazccIti dIrghaH / 2-padatvAnnalope dIrghazcvIti diirghH|
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 haimanUtanalaghuprakriyA tapasaH kyan / 3 / 4 / 36 / / tapaHzabdAtkarmaNaH karotyarthe kyanpratyayo vA bhavati / tapaH karoti tapasyati, atapasIt , atapasyIt // - namovarivazcitrako'rcAsevAzcarye / 3 / 4 / 37 // namasvarivas-citraG ityebhyaH zabdebhyaH karmabhyo yathAsaMkhyaM pUjAsevAzcaryeSvartheSu kyanpratyayo vA bhavati / namaskaroti namasyati devAn , anamasIt , anamasyIt / namasitA, nmsyitaa| parivaH sevAM karoti varivasyati gurUn , avarikhasIt , avarivasyIt / citramAzcarya karoti citrIyate / citraG iti DiskaraNAdAtmanepadam , avayavedhacaritArthA anubandhAH samudAyamupakurvanti / acitrIviSTa // __NijbahulaM nAmnaH kRgAdiSu / 3 / 4 / 42 // kagAdInAM dhAtUnAmarthe nAmno Nicpratyayo bhavati bahulam // trantyasvarAdeH / 7 / 4 / 43 // tRpratyayasyA'ntyasvarAdezrAvayavasya imani NISTheyasuSu ca pratyayeSu pareSu lugbhavati / muNDaM karoti muNDayati cchAtram / amumuNDat / paTuM karoti paTayati, apaipaTat / laghu karoti laghayati, alalaghat / AdinA paTumAcaSTe paTayatItyAdi / evamanye'pi prasiddhA 2-kyo vetyasya ata iti luki kRte pravRttirityalukaH sthAnivad bhAvAd vyaJjanAderveti na pravartate iti dhyeyam / 3-ulukaH sthAnivadbhAvAnna vRddhiH / 4-Nau samAnalopIti nettvAdIti bodhyam /
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA jJAtavyAH / bahulagrahaNaM hi prayogAnusaraNArtham / tena odanasya pAkaM karotItyAdau na bhavati / satyArthavedasyAH // 34 // 44 // satya-artha-veda-ityeteSAM Nicsanniyoge AkAro'ntAdezo bhavati / satyamAcaSTe karoti vA satyApeyati / asasatyapat / arthamAcaSTe karoti vA arthApayati, Athipat / vedamAcaSTe karoti vA vedApayati, avivedapat // iti nAmadhAtuprakriyA // // atha bhAvakarmaprakriyA // kyaH ziti / 3 / 4 // 70 // sarvasmAd dhAto vakarmavihite ziti kyaH pratyayo bhavati / tatsApyAnApyAdityAdinA karmaNi sakarmakebhyo bhAve cA'karmakebhya AtmanepadapratyayA bodhyAH / yadarthe pratyayaH sa uktH| ukta kartari karmaNi ca prathamA / anukte kartari tRtIyA, karmaNi cAnukte dvitiiyaa| kriyate kaTazcaitreNa / akriyata, kriyatAm , kriyet|| bhAvakarmaNoH / 3 / 4 / 68 // sarvasmAd dhAto rbhAvakarmavihite'dyatanyAste pare jic pratyayo bhavati taluk ca / akAri // 1-atra trantyasvarAderiti na pravartate AkAravidhAnasAmarthyAt / pvAgamaH zavi guNAyAdezau / 2-riH zakyeti ri ityAdezaH, kyasya kittvAnna guNaH / 3-Jici nAmina iti vRddhiH / ...."
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 haimanUtanalaghuprakriyA svara-graha-dRzahanbhyaH syasijAzIHzvastanyAM biTa vA 3 / 4 / 69 / / svarAntAddhAto graha-dRz-han-ityetebhyo dhAtubhyazca vihitAsu bhAvakarmaviSayAsu syasijAzI:zvastanISu niT pratyayo vA bhavati / akAriAMtAm , aka. bAMtAm , akAriSata, akRSata, akAriSThAH, akRthAH / akAri dvam , akAridhvam akAriDvam , akRtvam , akuDDvam / cakre, cakave / kAriSISTa, kRSISTa / kAriSIDhvam , kAripIdhvam , kRSIDhvam / kAritAse, kartAse / kAriSyate, kariSyate, akAriSyata, akariSyata / dIyate, adIyata / / Ata aiH kRtrau / 4 / 3 // 53 // AkArAntasya dhAtomiti katipratyaye auca pare aikArAntAdezobhavati / adAyi', adAyiSAtAm , adiSAMtAm , adAyitvam , adAyidhvam , adAyiDDvam , adivam , adivam / dade, dAyiSISTa, dAsISTa, dAyitAse, dAtAse, dAyiSyate, dAsyate, adAyiSyata, adAsyata // pIyate, apAyi, apAyiSAtAm , apAsAtAm / evaM jJAdInAmapi / gRhyate, agrAhi, agrAhiSAtAm , agrahIghAtAm / jagRhe, jagRhive, jagRhidhve / grAhiSISTa, grahI . 4-jiTi vRddhiH, SaH / 5-RvarNAditi kitvAd guNavRddhayabhAvaH / 6-IvyaMJjana iti IH / 7-AyAdezaH / 8-izca sthAda iti i: kittvaM ca 1-grahavazceti vRt / 2-iTi gRNo'parokSAyAmiti doghaH /
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 233 haimanUtanalaghuprakriyA poSTa, grAhitAse, grahItAse / dRzyate, adarzi, adarziSAtAm , adRkSAtAm , adarziSata, adRkSanta / dadRze, darziSISTa dRkSISTa, darzitAse, draSTAse, darziSyate, drakSyate / hanyate, avadhi, aMghAni, avadhiSAtAm , aghAniSAtAm / / ___hanaH sic / 4 / 3 / 38 // hanteH para AtmanepadaviSayaH sic kidvad bhavati / ahasAtAm , jaghne, ghAniSISTa, haMsISTa ghAnitA, hantA, ghAniSyate // ye navA / 4 / 2 / 62 // khan-san-jan ityeSAM dhAtUnAM ye kGiti pratyaye antasyA''kAro vA bhavati / khAyate, khanyate, akhAyata, akhanyata, akhAni, akhaniSAtAm , akhaniSata / cakhne, khaniSISTa, khanitAse / sAyate, sanyate, asAni, asaniSAtAm / sene, saniSISTa, sanitAse // ___ tanaH kye / 4 / 2 / 63 // tanoterantasya kye pare AkAro vA bhavati / tAyate, tanyate / atAni, ataniSAtAm , tene, taniSISTa, tnitaase| 3-bhiTi guNaH / 4-haziTa iti sak, yajasRjeti SaH, SaDhoriti kaH, nAmyanta stheti SaH / svare'ta ityalopaH / 5-adyatanyAM vA tviti vadhAdezaH, ata ityaluk , tasya sthAnivattvAnna vRddhiH| 6-JiNavIti ghanAdezaH / 7-yamiramIti na lopaH / 8-ahIti ghaH, gamahanetyupAntyaluk / 9-hanRta itIT / 10-Atve samAnadIrghaH / 11-stAdyazita itIT / 12-kittvAd gamahanetyupAntyaluk / ....
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 haimanUtanalaghuprakriyA mo'kamiyamiraminamigamivamAcamaH / 4 / 3 / 55 / / kam-yam-ram-nam-gam-tram-Acam-etairvinA mAntasya dhAtoNiti kRti nau ca pare vRddhirna bhavati / zamyate, azami, zeme, zamitAse / bhAve Atmanepadam , zAntau zamerakarmakatvAt / bhAve cautsargikamekavacanaM yuSmadasmatsAmAnAdhikaraNyAbhAvAt kriyAyAzca saMkhyAbhAvAt / avivakSitakarmakAdapi-kiM karotIti kriyAprazne pacatItyuttare kriyAmAtrasyaiva vivakSA, tAvataiva jijJAsAnivRtteH / itthameva karmaNo'vivakSA'nyatrApyUhyA / tatra bhAve AtmanepadaM kyazceti pacyate, apAci, pece, pakSISTa, paktAse, pakSyate / kamyAdestu kamyate, akAmi, akamiSAtAm , yamyate, ayAmi, upAyAmi, upAyasAtAm , upAyaMsAtAm , upayeme, upAyasISTa, upAyantAse, ramyate, arAmi, reme, raMsISTa, rantAse / namyate, anAmi, anaMsAtAm . neme, naMsISTa, nantAse / gamyate, agAmi // gamo vA / 4 / 3 / 37 // gameH pare AtmanepadaviSaye sijAziSau kidvad vA bhavataH / agasAtAm , agaMsAtAm , jagme, gasISTa, gaMsISTa, gantA, gaMsyate / vamyate, avAmi, avamiSAtAm , vemeM, vavame, vamiSISTa, vamitAse / Acamyate, 1-caja iti kaH, nAmyantastheti SaH / 2-vA svIkRtAviti kittve yamiramIti makAralopaH / pakSe zihe ityanusvAraH / 3-mnAmiti paJcamaH / 4-gamo veti kittve yamiramIti makAralopaH / pakSe ziDahe ityanusvAraH / 5-indhyasaMyogAditi kittve gamahanetyupAntyalopaH 6-jubhrameti vA ekAro dvitvaniSedhazca /
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 235 9 haimanUtana laghuprakriyA AcAmi, AcamiSAtAm Aceme, AcamiSISTa / upasargAntara-pUrvAbhirupasargAcca camervRddhirna bhavati / acami / paThyate, apAThi, apaThiSAtAm, peThe, paThiSISTa, paThitAse / sthIyate, asthIyata, asthAyi tasthe, sthAsISTa, sthAtAse / bhUyate, abhAvi / anubhUyate, anvabhAvi, anvabhAviSAtAm anvabhaviSAtAm anubabhUve, anuvabhUvida ve, anuvabhUvidhve, anubhAviSISTa, anubhaviSISTa, anubhAvitAse, anubhavitAse, anubhAviSyate, anubhaviSyate, anvabhAviSyata, anvabhaviSyata // upasargavazAd dhAtorarthAntaravRttitayA'karmako'pi sakarmakaH / upasthIyate, upAsthAyi, upAsthAyiSAtAm upAsthAsAtAm, upatasthe, upasthAyiSISTa, upasthAsISTa, upasthAyiSIdvam, upasthAsIdhvam upasthAyitA, upasthAtA // " lajjAsattAjAgaraNa -sthitivRddhikSaya jIvitamaraNe / zayanakrIDArucidIptyAdau, dhAturakarmaka iSTaH zAstre " // 1 // niSkarSastu dhAtuvAcyavyApAra phalayoH sAmAnAdhikaraNye'karmakatA kriyAyAH, tayorvaiyadhikaraNye punaH sakarmakatA / taduktam - " phalavyApArayoreka-niSThatAyAmakarmakaH / dhAtustayordharmibhede, sakarmaka udAhRtaH // 1 // iti / kriyAyA akarmakatvasakarmakatve tadvAcakadhAtuSUpacaryate / bhAvo dhAtvarthaH kriyA / phalAzrayaH karma vyApArAzrayazca kartA / " dhAtorarthAntare vRtterdhAtvarthenopa 9 , 7- IJjana iti IH / 8 - sakarmakatvAtkarmaNi tyAdiH, dIrghavIta dIrghaH / 9- JiTi vRddhAvAn / pakSe guNAvAdezau /
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 haimanUtanalaghuprakriyA saGgrahAt / prasiddharavivakSAtaH, karmaNo'kamikA kriyA // 1 // uttapate pANim , tapati raviH / zabdAyati meghaH / nadI vahati / pacati caitraH // "gauNe karmaNi duhyAdeH, pradhAne nIhakRSvahAm / buddhibhakSArthayoH zabdakarmakANAM nijecchayA // 1 // prayojyakarmaNyanyeSAM NyantAnAM tyAdayo matAH // iti / duhyAdegauMNe karmaNi nyAdezca pradhAne karmaNi tyAdayaH / buddhayarthabhakSArthazabdakarmakANAM NyantAnAM prayojye karmaNi mukhya vA tyaadyH| anyeSAM NyantAnAM tu prayojye karmaNi tyAdaya ityAzayaH / yadartha kriyA''rabhyate tanmukhyaM karma, tatsiddhaye ca yadanyakriyayA''pyate tad gauNaM karmeti vivekH| gAM dogdhi payaH, gauH payo duhyate / ajAM nayati grAmam , ajA grAmaM nIyate / evamanyadapyUhyam // duhAdayazca yathA- "duha yAcapacdaNDarudhipracchicigazAsajimanthamuSo nIkRSvahazca / " eSAM dhAtUnAmarthe vartamAnA anye'pi dvikarmakAH, arthanibandhanaM hi dvikarmakatvamiti dhyeyam // ___ iti bhAvakarmaprakriyA // // atha karmakartRprakriyA // yadA saukaryAtizayAdi dyotayituM kartRvyApAro na vivakSyate tadA kArakAntarANyapi kartRsaMjJAM labhante, svavyApAre svatantratvAt / taduktam-"svavyApAreSu kartRtvaM, sarvatraivAsti kArake / vyApArabhedApekSAyAM, karaNatvAdisambhavaH // 1 // iti /
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA ca evaM ca kartRvyApArApekSayA pUrvaM karaNatvAdisadbhAve'pi samprati kartRvyApArAvivakSAyAM svavyApAre kartRtvAtkartari vibhakti: karaNAdeH / yathA sAdhvasirichanatti, sthAlI paMcatItyAdi / karmaNastu kartRtvavivakSAyAM karmaNo'bhAvAt prAk mekA api sampratyakarmakA iti tebhyo bhAve karttari pratyayaH / tatra bhAve - pacyate odanena, bhidyate kASThenetyAdi / kartari pratyaye tu - ekadhAtau karmakriyayaikA karmakriye | 3|4|86|| ekasmin dhAtau karmasthakriyayA pUrvadRSTayA ekA abhinnA sampratyakarmikA kriyA yasya tasmin kartari karmakartRrUpe dhAto jikyAtmanepadAni tathA bhavanti / karmaNi bhAve vA yathA bhavanti tathA bhavantItyAzayaH / yatra karmaNi kriyAkRto vizeSa upalabhyate sA kriyA karmasthA pAkAdikA / pacyate odanaH svayameva, kriyate kaTaH svayameva, abhedi kASThaM svayameva // rudhaH | 3|4|89 || rudho dhAtoH karmakartari Jicna bhavati / aruddha gauH svayameva // 237 svaraduho vA | 3 | 4 | 90 // svarAntAd dhAtorduhezva karmakartari tric vA na bhavati / akRta akAri vA kaTaH svayameva / adugdha adohi vA gauH svayameva // 1 - dhuD hasvAditi sijluk / sinAziSAviti kittvAnna guNaH / adha iti ghaH, tRtIyaH / 2 - bhvAdedadiriti ghaH, aMdha iti caturthaH / tRtIya iti tRtIyaH, guNastu kittvAnna /
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhUSArthasannikarAdibhyazca trikyau |3|4|13|| bhUSArthebhyaH sannantebhyaH kirAdibhyo NyAdibhyazca dhAtubhyaH karmakartari nikyau na bhavataH / alaMkurute alaMkariSyate alamakRta vA kanyA svayameva // iti karmakartRprakriyA || 238 atha kRdante kRtyaprakriyA A tumotyAdiH kRt |5|1|1 // dhAtorvidhIyamAnastyAdivarjito vakSyamANaH pratyayastumamabhivyApya kRtsaMjJo bhavati // te kRtyAH | 5|1|47|| dhyaN - tavya - anIya-ya - kyap ityete pratyayAH kRtyasaMjJakA bhavanti / te ca tatsAdhyAnApyAditi bhAvakarmaNorbodhyAH || RvarNavyaJjanAd dhyaNa | 5 | 1|17|| RvarNAntAd vyaJjanAntAcca dhAtorghyaN pratyayo bhavati / kAryam, hAryam, dhAryam, pAyeMm // kte'nizcajoH kagau ghiti | 4|1|111 // kte'niTo dhAtozvakArajakArayoH sthAne ghiti pratyaye yathAsaMkhyaM kamau bhavataH / bhaGgyam, yorgyam, bhogyam // / 3 - kRdantebhyaH sarvebhya eva nAmasaMjJAyAM syAdivibhaktiH, nAmina iti vRddhiH / 4 - NitIti vRddhiH / 5- mnAM dhuDiti paJcamaH / 6-laghorupAntya - syeti guNaH /
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 239 vaco'zabdanAmni / 4 / 1 / 119 / / azabdasaMjJAyAM gamyamAnAyAM vaceya'Ni ko na bhavati / vaacyo'rthH| zabde tu vAkyam // praiSAnujJAvasare kRtyapaJcamyau / / 4 / 29 // praiSAnujJAvasareSu gamyamAneSu dhAtoH kRtyapratyayAH paJcamI ca vibhakti rbhavati // nyatkArapUrvikA preraNA pressH| anujJA kaamcaaraanumtiH| atisarga iti yAvat / avasaraH praaptkaaltaa| nimittabhUtakAlopanatiriti yAvat // zakkAhe kRtyAzca / 5 / 4 / 35 // zakte'rhe ca kartari gamyamAne dhAtoH kRtyAH saptamI ca bhavati / bhavatA khalla kaTaH kAryaH / atra hi bhavAn hi preSito'nujJAtaH zato'rhaH, bhavato'vasaraH kaTakaraNe iti vA gamyate / evamanyatrApi yathAyathamUhyam // niprAd yujaH zakye / 4 / 1 / 116 // niprAbhyAM parasya yujaH zakye'rthe gamyamAne vyaNi pare go na bhavati / niyoktuM zakyo niyojyaH, prayoktuM zakyaH pryojyH| anyatra tu niyogyaH prayogyaH / / bhujo bhakSye / 4 / 1 / 117 // bhakSye'rthe vyaNi pare mona syAt / mujyata idaM bhojymmaadi| anyatra bhogyA bhuuH|| --
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghuprakriyA tyajayajapracacaH || 4|11118|| tyaj - yaj - pravatra eSAM vyaNi kagau na maktaH / ata evaM niSedhAcchakitakItyapavAdaM bAdhitvA yaje rghyaNiti bodhyam / tyAjyam, yAjyam / vacaiH sopargasya cetprapUrvasyaiva niSedha iti pragrahaNAtsUcyate / pravAcyaH pAThaH // 240 varNAdA |5|1|19|| avazyaMbhAve dyotye uvarNAntAd dhAtorghyam bhavati / avazyaM bhavituM zakyAdi lAvyem, pAvyam, bhAvyam / avazyaMzabdenA'pyavazyaMbhAvo dyotyate / lAvyamavazyam pAvyamavazyam // , kRtye'vaigramo luk / 3 / 2 / 138 || avazyam, zabdasya kRtyapratyayAnteH uttarapade luka antAdezo bhavati / samAsasya: caramapadamuttarapadam / avazyakAryam, avazyalAvyam / nAmanAneti mayUravyaMsakAditvAdvA samAsaH / samAsavikalpe avazyamkAryamityAdi vAkyameva / evaM tavyAdAvapi // 1 orash |4| 1 | 115 // avazyaMbhAce dyotye jaste dhyaNi pratyaye parato dhAtozvajoH kagau na bhavataH // avazyapAcyam / avazyaM pAcyam / raJjayamavazyam // tavyAnIyau // 431127 // dhAtoM parauM tathya anIya 1 - nAmina iti vRddhau vyakya ityAv /
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ - ityetI pratyayau bhvtH| zaktivyam , zayanIyam / bastavyam , sanIyam // - asarUpo'pavAde votsargaH prAk kteH / 5 / 1 / 16 // itaH sUtrAdArabhya striyAM ktirityataH prAk yo'pavAdastaliye'samAnarUpa autsagikaH pratyayo vA bhvti| kartavyaH karaNIyaH kAryoM vA kaTastvayA / avazyaM lAvyaM lavitavyaM lavanIyam / evamanyatrASi bodhyam // ya eccaatH|5|1128|| svarAntAda dhAtoryaH pratyayo bhavati, antyAkArasya caikAro bhavati / ceyam , jegm , deyam , dheyam , dhyeyam , gleyam , geyam, neyam , zeyam , lavyam , bhavyam , varNAntAttu dhyaNeva // zakitakicatiyatizasisahiyajibhajipavargAta 15 / 1 / 29 // zak-tak-cat-yat-zas-sa-yaj-bhaj-ebhyaH pavargAntebhyazca dhAtubhyo yaH pratyayo bhavati / dhynno'pvaadH| zakyam , takyam , catyam , yatyam , zasyam , sahyam , yajyam , bhajyam , gopyam , labhyam , gamyam / yajestyajayajetiniSedhAd bhajezca bAhulakAd dhyaNapi / tathA ca sUtram bahulam / 5 / 1 / 2 // adhikAro'yam / kRtpratyayo yathA 2-iTi guNAvagadezau / 3-iniSedhaH / 4-iNniSedhe guNaH / 5-iTi guNAvAdezau / 6-mAtsandhyakSaretyAitvam / 7-guNe: zyakya ityvaadeshH|
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292H haimanUtanalaghuprakriyA: nirdiSTAdarthAderanyatrApi bahulaM' bhavati / yAjyam , bhAgyam / Avazyake tu bhAjyam // ' yamamadagado'nupasargAt / 5 / 1 // 30 // yam-ud-gad -ebhyo'nupasargebhyo yaH pratyayo bhavati / yamyam , madyam , gadyam / yamo'nupasargAdeveti niymH| niyamyamiti bAhulakAt / mAdyatyaneneti madyam , bAhulakAtkaraNe'pi / pramAdyam , nigAdyam // 'kSayyajayyau zaktau / 4 / 3 / 90 // kSi-ji ityetayoH zakto gamyamAnAyAM yapratyaye ayantAdezo nipAtyate / kSetuM zakyaH bhaiyyo vyaadhiH| jetuM zakyo jayyaH shtruH| ahadiau kSeyaM jeyam // - krayyaH krayAthaiH / 4 / 3 / 91 // krINAteyapratyaye ayantAdezo nipAtyate krayAya cetprasArito'bhidheyo bhavati / kretAraH krINIyuriti buddhayA ApaNe prasArita krayyam / anyatra tu kreyaM no dhAnyaM na cAti prasAritamASaNe // vA karaNe / 5 / 1 // 34 // vahe: karaNe yo nipAtyate / vahanti anena vA zakaTam , bAhyamanyat // nAmno vadaH kyap ca / 5 / 1 // 35 // anupasargAnAmnaH / 1-kvacitpravRttiH kvacidapravRttiH, kvacidvibhASA, vavacidanyadeva / vidhervi. 'dhAnaM bahudhA samIkSya, caturvidhaM bAhulukaM vadanti // 1 // 2-dhyaNi kte'niTa iti gaH / 3-sopasargAd dhyaN / 4-guNe nipAtanAdayAdezaH /
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 haimanUtanalaghuprakriyA parAd vadeH kyap yazca pratyayo bhavataH / brahmodyam , brahmavadham / satyodyam , satyavadyam // ___ hatyAbhUyaM bhAve / 5 / 1 // 36 // anupasargAnAmnaH parau hatyA bhUya ityetau bhAve kyavantau nipAtyete / brahmaNo hananaM brahmahatyA, bhrUNahatyA / strItvaM lokAt / bhavate napuMsake bhAve kyap / brahmabhUyaM gataH, devabhUyaM gataH, brahmatvaM devatvaM gata ityrthH| hante bhavedhyaN na bhavatyanabhidhAnAt // kheyamRSoye / 5 / 1 // 34 // kheya-mRSodya ityetau kyavantau nipAtyete / khaneya'No'pavAdaH kyapa , antyasvarAderekArazca / kheyam , nikheyam , utkheyam / mRSApUrvAdvadateH kyapa / mRSodyam , karmaNi bhAve vA / ucchrAyasaundaryaguNA mRssodyaaH|| . dRvRgastujuSetizAsaH / / 1 // 40 // dR-vR-stu-juSai-zAs-ebhyaH kyapa bhavati // . isvasya taH pitkRti / 4 / 4 / 114 // hUsvAntasya dhAtoH piti kRtpratyaye to'nto bhavati / AityaH, prAvRtyaH, stutyaH, avazyastutyaH, / juSyaH, etItINikohaNam / ityaH, adhItya H / ziSyaH / AzAsestu AzAsyam // __ RdupAntyAdakRpicadRcaH / 5 / 1 / 14 // RdupAntyAd . 5-kyapi yajAdivaceriti . TavRti samAse nAmno na iti. nalope sandhiH / 6-hanteH strIbhAve kyap takArazcAntAdezaH / samAse nalope AdityAp / 1-paratvAtsyabeva na dhyaN / 2-pUrva : pUrvottarapadayoH kArya pazcAt sandhikAryam / 3-kyapi isAsa itIsAdeze nAmyantastheti ssH|
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 haimanUtanalaghuprakriyA. dhAtoH kRSi cati RcivarjitAt kyappratyayo bhvti| vRtyA, gRdhym| akRpicUdRca iti kim ? kalpyam , cartyA aya'm // kRSimRjizaMsiguhiduhijapo vA / 5 / 14 // -vRS-maj-zaMs-guhU-dui jap-ebhyaH kyap pratyayo ca bhavati / kRtyam , kAryam , vRSyam , varNyam , mRjyam , mAryam , Avazyake mArvyam / zasyam , zaMsyam / guhyam , gohyam , duhyam , dohyam / japyam , jAya'm // vyApye dhurakelimakRSTapacyam / 5 / 1 / 4 // ghurakelima ityetau pratyayau kRSTapacyazabdazca vyApye kartari bhavati / bhajyate svayameva bhaguraM kASTham / svayameva pacyante pacelimA mASAH / bhidelimaassrlaaH| kRSTe svayameva pacyanta iti kRSTaMpacyAH shaalyH|| rucyAvyathyavAstavyam / 5 / 1 / 15 // rucya-avyathya -vAstavya ete kartari nipAtyante / rocate iti haicyoM 4-pavargAntatvAdaye guNe Rra iti laH / 5-vyaJjanAd dhyaN / 6-anAvazyake dhyaNi laghUpAntyaguNe mRjo'syeti vRddhau kte'niTa iti gaH / 7-no vyaJjanasyeti nalopaH / 8-kyavikalpabalAd dhyA 9-kte'niTa iti gatve mnAmiti paJcamaH / 10-ya pratyayo nipAtvate / 11 rocate pUrvAdvayavatezca kyappratyayo vasatestu tathA mAtyo / mitIti dhiH /
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 245 modako maitrAya / na vyathata ityavyathyo muniH / vasatIti paastvyH|| - bhavyageyajanyaramyApAtyAplAvyaM navA / 5 / 17 // bhavya-geya-janya-ramya-ApAtya-AplAvya-ete kartari vA nipAtyante / bhavatyasAviti bhvyH| pakSe bhAvyamanena / anAvazyaka tu bhavyam / gAyatIti 'geyo mANavakaH sAmnAm / geyAni sAmAni / jAyate iti jnyH| janyamanena / ramayatIti ramyaH, antarbhAvitaNyarthaH / ramyamanena / svymevaapttiityaapaatyH| ApAtyamanena / Apalavate'sAvAplAvyaH, A~plAvyamanena, Aplavyamiti vA / / pravacanIyAdayaH / 5 / 18 // pravacanIyAdayaH zabdA: katari anIyapratyatyAntA vA nipAtyante / pravakti prabrUte kA pravacanIyo guruH zAsanasya / upatiSThate ityupasthAnIyaH ziSyo guroH| ramayatIti ramaNIyo deshH| mAdayatIti madanIyA yoSit / dIpayatIti dIpanIyaM cUrNam / mohayatIti mohanIyaM karma / jJAnaM darzanamAvRNotIti jJAnAvaraNIyaM darzanA. varaNIyaM karma / bahulAdhikArAdeva siddhe prapazcArthamidam // 12-svarAntatvAdyapratyaye guNe vyakya ityav / avazyaMbhAve dhyaNi vRddhiH, Ava // 1-kartari ye Ata etvam / 2-na jana badha iti vRddhiniSedhaH / 3-Avazyake dhyaNi rUpamidam / ye tvAplavyam /
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA: .. svarAt / 2 / 3385 / / adurupasargAntaHzabdasthAd raghuvarNAtparasya kRdviSayasya nakArasya svarAduttarasya No bhavati / pattaviSaye alacaTatavargazasAntara iti sarvatra draSTavyam / prayANIyam , pravahaNIyam , prabhavaNIyam / svarAditi kim / / prabhagnaH, prbhugnH|| nAmyAdereva ne / 2 / 3 / 86 // adurupasargAntaHzabdasthAda ravarNAt parasya nAgame sati nAmyAdereva dhAtoH paraspa svarAduttarasya kRdviSayasya nakArasya No bhavati / prejheNIyam / ikhu gatau shbdhikrnnH| nAmyAdereveti kim ? prakampanIyam / / vyaJjanAde myupAntyAdA / 2 / 387 // adurupasagargAntaH zabdasthAd raghuvarNAtparo yo vyaJjanAdirnAmyupAntyo dhAnustataH parasya kRdviSayasya svarAduttarasya nakArasya No vA bhavati / prakopaNIyam , prakopanIyam / pramehaNIyam / pramehanIyam // iti kRdante kRtyaprakriyA // // atha pUrvakRdantaprakaraNam // kartari / 5 / 1 / 3 // kRtpratyayo'rthavizeSanirdezamantareNa kartari bhavati // ___NakatRcau / 5 / 1 / 48 // dhAtoH parau NakatRcau pratyayau kartari bhavataH / pA~cakaH, paktA, paThitA, kArakaH, kartA, 4-mnAmiti paJcabhe sati Natvam / 5-NitIni vRddhiH / 6-caja iti kaH /
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 247 eSakaH, edhitA, gopakaH, goptA, gopitA, saMhitA, soDI, voDhA // ___ aheM tRc / 5 / 4 / 37 // arhe kartari vAcye dhAtostRn pratyayo bhavati / bhavAn kanyAyA voDhA, voDhumarhatItyarthaH // / tuH / 4 / 455 // anAtmanepadaviSayAtkramaH parasya tRcastunazca stAdyazita AdiriT syAt / kramitA / AtmanepadaviSayAttu prAntA // - ac / 5 / 1149 // dhAtoracU pratyayo bhavati kartari / kairaH, haraH, pacaH, paThaH, udvahaH / / lihAdibhyaH / 5 / 1 / 50 // lihAdibhyo dhAtubhyo'capratyayo bhavati kartari / pRthagyogo bAdhakabAdhanArthaH / lehaH, zeSaH, meSaH, devaH, dehaH, eSu nAmyupAntyalakSaNasya vakSyamANasya kasya bAdhanam / bahulAdhikArAt kvacitko'pi, animiSaH / zvapaMcaH, kavadaH, rasA~vahaH, eSu aNaM bAdhate / bhAkRtigaNo'yam / nadI, tarI, devI, corI / gaurAditvAn ddiiH|| 7-dhUgaudita iti veT , upAntyaguNaH / 8-sahalubheccheti veMT / 9-ho dhuDiti DhaH, adha iti dhaH, TavargaH, sahivaheriti Dhalopa otvaM ca / 1-mnAmiti paJcamaH / 2-nAmina iti guNaH / 3-laghorupAntyasyeti guNaH / 4-na nimiSatItyanimiSaH / 5-zvAnaM pacatIti vigrahaH, nAmno na iti nlopH| 6-kutsitaM vadatIti vigrahaH, rathavade iti kdaadeshH| 7-rasamAvahatIti vigrahaH / 8-asya yAmityaluk /
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re haimanUta laghu prakriyA dhruvaH ||1151 // bruvo dhAtoraci bruva iti nipAtyate / brAhmaNamAtmAnaM bravIti brAhmaNatruvaH / aNvacA deza guNabAdhanArthe nipAtanam // nandyAdibhyo'naH | 5 | 1 | 52 || nandyAdibhyo dhAtubhyo nAgaNe dRSTebhyo'naH pratyayo bhavati kartari / nandanaH madanaH, zobhanaH, vardhanaH, sahanaH, ramaNaH, nipAtanANNatvam / AkRtigaNo'yam // lavaNa grahAdibhyo Nin |5|1| 53 || grahAdibhyo dhAtubhyo nAmagaNaTebhyo Nin pratyayo bhavati kartari / grAhI, sthAyI / grahAdirAkRtigaNaH // nAmyupAntyamI kR-gR-jJaH kaH | 5|1|54 // nAmyupAnyebhyo dhAtubhyaH prI-kR-- jJA ityetebhyazca kaH pratyayo bhavati kartari / kakAra it / budhaH, kRzaH, prINAtIti priyai: kiratIti kire, gilatIti gilaiH / jAnAtIti / jJeH // upasargAdAto Do'zyaH | 5 | 1|56 // upasargAtparAtvarjitAdAkArAntAd dhAtorDaH pratyayo bhavati kartari / 37:, DE 7:, Ter:, gia || 11 - saMyogA 14 - iDe pu AlopaH / | 9 - Ata airityaiH AyAdezaH, / 10 - kittvAnna guNaH / ditIy / 12 - RtAmitIr, 13 - navA svare iti laH sItyalopaH / 15 - Dityantya ityAlopaH / 16- Atve 17 - AdityAtve Dityanta ityAluk /
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ .211 ... mmm haimanUtanalaghuprakriyA vyAghrAdhe praanninsoH|5|1157|| vyAghra AghA ityetau zabdau jighrateryathAsaMkhyaM prANini nAsikAyAM cArtheDapratyayAntau nipAtyete kartari // vividhaM vizeSeNa dUrAditor3apyAjighratIti vyAghraH prANI / AjighnatItyAMnA naasikaa| zApavAdaH // ghrAdhmApA dRzaH zaH / 5 / 1 / 58 // ghrA-dhmA-pAdhe-dRz ebhyaH zaH pratyayo bhavati kartari / jighratIti jighraH / uddhmtiityuddhmH| pibatIti pivaH / jagajjIvapibaM zivaM vadan / udrayaH / dhe iti Tinirdezo Gyartha iti bRhadvRttiH / uddhayI, vidhayI, utpazyatItyutpazyaH // nRtkhanajaH zilpinyakaT / 5 / 1 / 64 // nRtikhaniraJjibhyaH zilpini kartaryakaT pratyayo bhavati / zilpaM karmakauzalam / tadvAn shilpii| nartakaH, nate kI khanakaH, . khanakI / rajakaH, rajakI / / gasthakaH / 5 / 1 / 66 // gAyateH zilpini kartari thakaH pratyayo bhavati / gAthakaH, gAyikA // TanaNa 51167 // gAyateH zilpini kartari TanaNU 1-Dityantya ityAluk / 2-strItva lokAt / 3-ze zavi jighrAdeze lugasyeti zavyakArasya ze'kArasya ca luk / 4-shityaatvaabhovaadyaadeshH| 5-akaTi guNe TittvAt agajebekaNiti DIH, asya GyAmi tyaluk / 6-akaTAnozceti naluk / 7-AdityApi asyAyattaditItvam /
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 haimanutanalaghuprakriyA pratyayo bhavati / gAyanaH gAyanI // ' tikkRtI nAmni |5|1171||aashissi viSaye saMjJAyAM gamyamAnAyAM dhAtostika kRtazca sarve pratyayAH kartari bhavanti // ahan paJcamasya vivakGiti / 4 / 1 / 107 // invarjitasya paJcamAntasya dhAtoH svarasya kvau dhuDAdau ca kGiti pratyaye dIpoM bhavati / zamyAditi zAntiH / vardhiSISTa vrdhmaanH|| karmaNo'Na / 5 / 1 / 72 // karmaNo nirvartyavikAryaprApyarUpAtparasmAd dhAtoraNapratyayo bhavati kartari |ajaadypvaadH / kumbhaM karoti kumbhkaarH| kANDaM lunAti kANDalIvaH / sUtradhAraH, bhAravAhaH, dvArapAlaH // zIlikAmibhakSyAcarIkSikSamo Na : / 5 / 1173 // karmaNaH parebhyaH zIli-kAmi-bhakSi-Acari-IkSi-kSam-ityetebhyo dhAtubhyo NaH pratyayo bhavati kartari // dharma zIlayati dharmazIlaH" / dharma kAmayate dharmakAmaH / aNyantAvaNeva // 8-AdityAtve Ata airityatve AyAdezaH / striyAM TitvAnDIH / 9-mnAmiti paJcamaH / 10-Anazi ato ma iti montaH / 11-kumbhaM karotIti laukikavigrahe kumbha am kR iti sthite'Ni, kumbha asa ka a iti jAte vRddhau gatikAraketi paribhASayA syAdyutpatteH prAgeva Gasyuktamiti samAse aikArya iti syAdi lupi nAmasaMjJAdikAryam / evamanyatrApi samAsaH kRdantaviSaye bodhyaH / 12-aNi vRddhAvAn / 13-Ne NeraniTIti NilopaH / 14-Ne nnilopH|
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ataH kRkamikaMsakumbhakuzAkarNIpAtre'navyayasya 12 / 3 / 5 // akArAt parasyA'navyayasambandhino rephasya kakami-kaMsa-kumbha-kuzA-karNI-pAtrastheSu kakhapapheSu pareSu so bhavati tau cennimittanimittinAvekatra samAse bhvtH| payaskAmI / vAyumeva bhakSayati vaayubhkssH| kalyANamAcarati kalyANAcArA / sukhaM pratIkSate sukhprtiikssH|| mo'kmiymirminmigmivmaacmH|4|3|55 / / mAntasya dhAtoH kam-yam-ram-nam-gam-vam-Acam ebhyo varjitasya Niti kRtpratyaye nau ca pare vRddhina bhavati / vahuM kSamate bahukSamaH / aNantatvAbhAvAdAp / bahukSamA // ___ gAyo'nupasargATTaka / 5 / 1 / 74 // karmaNaH parAdanupasargAd gAyateH Tak pratyayo bhavati kartari / sAmAni gAyati sAmagaH, sAmagI // .. Ato Do'hvAvAmaH / 5 / 1176 // karmaNaH parAdanupasargAd dvAvAmAvarjitAdAkArAntAd dhAtorDaH pratyayo bhavati kartari / gAM dadAti godH| vAdestvam / svarga hvayate svrgvaayH| dhAnyaM mAti dhaanymaayH|| 1-aNi vRddhau rutve satve striyAM DIH / 2-Taki Atve iDetpusI-. tyAluk / 3-Dityanta ityAlopaH / 4-aNi Atve Ata airityaikArAdeze Ay / 5-Ata airityatve Aya 1- .
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ___AziSi hanaH / 1 / 5 / 80 // AziSi gamyamAnAyAM karmaNaH parAd hanteau~ bhavati kartari / zatru vadhyAt zatruhaH / paaphH| duHkhhH|| klezAdibhyo'pAt 5 / 1181 // klezAdibhyaH karmabhyaH parAdapapUrvAda hanteDoM bhavati kartari / klezamapahanti kleshaaphH| klezAdayaH prayogagamyAH // - acitte Taka |5|1183||krmnnH parAd hanteracittavati kartari Tak pratyayo bhavati / vAtaM hanti vAtaghnaM tailam / jAyAM hanti jaayaaghnaastilkaalkaaH| patighnI pANirekhA / acitta iti kim ? pArpaghAto ytiH|| . brahmAdibhyaH / 5 / 1185 // brahmAdibhyaH karmabhyaH parAd inteSTak pratyayo bhavati kartari / brahma hanti brahmaghnaH / kRtghnH| bAhulakAsaMpradAne'pi / gAM hanti yasmai sa godhno'tithiH / acitta pUrveNa siddha cittavadartha aarmbhH|| raajghH|5|1|88|| rAjJaH karmaNaH parAd hanteSTak pratyayaH kartari ghAdezazca nipAtyate / rAjAnaM hanti sjdhH|| kuzyAtmodarAda bhRgaH khiH / 5 / 1 // 9 // kukSiAtman-udara-ebhyaH karmabhyaH parAd bhRgo dhAtoH khiH pratyayo bhavati kartari / khakAra it / 6-antyasvarAdilopaH / 7-Taki gamahanetyupAntyaluki hanohana iti mnH| 8-aNi miti ghAditi ghAta ityAdezaH /
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 mmmmraw haimanUcAla prakriyA khityanavyapAruSo mo'ntoM hUsvaca 3 / 2 / 111 // svarAntasyAnavyayasya arusUzabdasya ca khitpratyayAnte uttarapade mo'nto bhavati yathAsaMbhavaM hasvazcAntAdezo bhavati / kukSimeva bibharti kukssimbhriH| AtmAnameva bibharti AtmambhariH / udarameva bibharti udrmbhriH|| arho'n / 5 / 1 / 91 // karmagaH parAdaha terac pratyayo bhavati kartari / pUjAmarhati pUjA) dvijaH / pUjArhA braahmnnii|| dhanurdaNDatsarulAGgalAGkuzaSTiyaSTizaktitomaraghaTAd grahaH / 51192 // dhanus-daNDa-tsaru-lAGgala-akuzaRSTi-yaSTi-zakti-tomara-ghaTa ebhyaH karmabhyaH parAd grahera pratyayo bhavati kartari / dhanugRhNAti dhanugrahaH / daNDagrahaH / ghaTagrahaH / liGgaviziSTasyapi / ghaTIgrahaH // - sUtrAd dhAraNe / 5 / 1 / 93 // sUtrAtkarmaNaH parAd grahegrahaNapUrvake dhAraNe'rthe vartamAna'd' ac pratyayo bhavati kartari / sUtraM gRhNAti gRhItvA dhArayati sUtragraho meghAvI / sUtraMgrAho yo gRhaNAti na tu dhArayati // __ AyudhAdibhyo dhRgo'dnnddaadeH|5|1|94|| daNDAdIn varjayitvA AyudhAdibhyaH karmabhyaH parAd dhRgo dhAtoracna 1-montatve to muma iti svAnusvArAnunAsiko, nAmina iti guNaH / 2-nAmmo na iti nalope montaH / 3 striyAmAdityAp / 4-antarvattivibhaktyA padatve soriti 41 5 aNi digatIti vRtiH /
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pratyayo bhavati kartari / dhanurdharati dhanurdharaH shktidhrH| cakradharaH / haladharaH / AdigrahaNAd bhUdharaH, payodharaH / daNDAdestu - daiNDadhAraH, krnndhaarH| suutrdhaarH| AyudhAdayaH prayogagamyAH // hago vayo'nudyame / 5 / 1 / 95 // karmaNaH parAd haratevayasi anudyame ca gamyamAne ac pratyayo bhavati kartari / prANinAM kAlakRtAvasthA vyH| udyama utkSepaNamAkAzasthasya vA dhAraNam / tadabhAvo'nudyamaH / asthi haratyasthiharaH shvshishuH| kavacaharaH kumaarH| manoharaH praasaadH| anyatra bhaarhiirH|| _ AGaH shiile|5|1|96|| karmaNaH parAdAG pUrvAd harateH zIle gamyamAne acpratyayo bhavati krtri| zIlaM svAbhAvikI pravRttiH / puSpANyAharatItyevaMzIlaH puSpAharaH |lihaadiprpnycprkrnnmidm // .. dRtinAthAtpazAviH / 5 / 1197 // dRti-nAtha AbhyAM karmabhyAM parAd harateH pazau kartari i. pratyayo bhavati / dRti harati dRtihariHzvA / nAthaM harati nAthahariH siMhaH / anytraanndRtihaarH|| . rajaH phalemalAd grhH-15/1198|| rajas-phala-mala 6-antarvativibhaktyA padatvAdrutvam / . 7-aNi nAmino'kalIti 'vRddhiH / 8 aNi nAmino'kalihaleriti vRddhiH|
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 255. haimanUtanalaghuprakriyA ebhyaH karmabhyaH parAd graherirbhavati kartari / rajAMsi gRhaNAti rajogrehiH kancukaH / phalAni gRhaNAti phlegrhivRkssH| sUtranirdezAdetvam / malaM gRhNAti malagrahiH kmblH|| . zakRtstambAdatsavIhI kRgaH / 5 / 1 / 100 // zakastambAbhyAM karmabhyAM parAt kRgo yathAsaGkhyaM vatse vIhI ca kartari iH pratyayo bhavati / zakRtkarirvatsaH / stambaM gucchaM karoti stmbkri/hiH| anyatrANa / stmbkaarH|| . kiMyattabahoraH / 5 / 1 / 101 // kim-yad-tada-baha ebhyaH karmabhyaH parAt karoteraH pratyayo bhavati krtri| ki karoti kiMkaraH / yatkaraH / caurye taskara; bahukaraH // saMkhyAhadivAvibhAnizAprabhAbhAzcitrakAdyantAnantakArabAharudhanurnAndIlipilivivalibhaktikSetrajaGghAkSapAkSaNadArajanidoSAdinadivasAT ttH|5|1|103|| saMkhyA-ahan-divA-vibhA-nizA-prabhA-bhAs-citra-kartRAdi-anta-ananta-kAra-bAhu-arus-dhanus-nAndI-lipi libi-vali-bhakti-kSetra-jaGghA-kSapA-kSaNadA-rajani-doSAdina-divasa-ebhyaH karmabhyaH parAt karoteSTaHpratyayo bhavati kartari / saMkhyetyarthapradhAnamapi / tenaikaadiprigrhH| ahe1-rutve ghoSavatItyutve'varNasyetyoH / 2-tau muma iti svAnusvArAnu- naasiko|
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256 haimanUsana diyA tvAdyartha ArambhaH / saMkhyAM karoti saMkhyAkaraH / ekakaraH / bahukarI // hetutacchIlAnukUle'zabda zloka kalahagAthAvaira cATusUtramantrapadAt / 5 / 1 / 103 || hetu - tacchIlA - nukUleSu kartRSu zabdAdivarjitAtkarmaNaH parAtkaroteSTaH pratyayo bhavati / - hetuH pratItazaktikaM kAraNam / tacchIlaM tatsvabhAvaH / anukUla ArAdhya cittAnuvartI / yazaH karoti yazaskarI vidyA / yazoheturityarthaH / krIDAM karotIti krIDAkaraH / krIDAyAM phalanairapekSyeNa pravartamAna ityarthaH / vacanakaraH / AjJAnuvartItyarthaH // bhRtau karmaNaH | 5|1|104 // karma zabdAtkarmaNaH parAkarote ratau yamAnAyAM kartari To bhavati / bhRtirvetanam, karma mUlyamiti yAvat / karmakaro bhRtyaH / karmakarI dAsI // kSemapriyamadrabhadrAtkhANa |5|1|105 || kSema - priyabhadra-bhadra - ebhyaH karmabhyaH parAtkaroteH kha aN ityetau pratyayau bhavataH karta re / kSemaM karoti kSemaGkaraH, kSemakAraH / priyaGkaraH, priyakAraH // I 3-Te TitvAtstriyAM GIH / asya nAmityaluk / 4 - rutve'taH kRkamIti saH / TitvAtstriyAM GIH / 5- nAmno na iti nalopaH / striyAM TittvAnGIH / 1 - khiti monte tau muma iti svAnusvArAnunAsikau / 2 - aNi nAmino'kalIti vRddhiH / 1
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 257 F meghartibhayAbhayAtvaH / 5 / 1 / 106 // megha-Rti-bhayaabhaya ebhyaH karmabhyaH parAkaroteH khapratyayo bhavati / meghAn karoti meghaGkaraH, meghddkraa| RtirgatiH satyatA vA, RtikrH| bhayaGkaraM zmazAnam // priyavazAbadaH / 5 / 11107 // priya vaza AbhyAM karmabhyAM parAd vadeH kho bhavati / priyaM vadati priyaMvadaH / zaM vadati vshNvdH|| parimANArthamitanakhAtpacaH / 5 / 11109 // sarvato mAnaM parimANam / tadarthAH prasthadroNAlpabaDvAdayaH zabdAH, tebhyo mitanakhAbhyAM ca karmabhyAM parAtpaceH khaH pratyayo bhakati kartari / prasthaM pacatIti, prasthaMpacA sthAlI / alpaM pacanti alpaMpacA munayaH / mitampacA braahmnnii| nakhampacA yvaaguuH|| - kalAbhrakarISAtkaSaH / 5 / 1 / 110 // kUla-abhrakaziSa-ebhyaH karmabhyaH parAtkaSeH khaH pratyayo bhavati / kUlaM kapati kUlaMkaSA ndii| abhraMkaSo giriH| karISaMkaSA vAtyA / / / sarvAtsahazca / / 11111 // sarvazabdAkarmaNaH parAt maheH kaSezca khaH pratyayo bhavati / sabai sasta sarvatahI niH| sarvasahA vasudhA / sarvakalokhalA . 3-monte to muma iti.. svAnusvArAmumasiko / ...
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA manyANin |5|1|116 || karmaNaH parAnmanyaterNin pratyayo bhavati kartari / paNDitaM manyate bandhuM paNDi taimAnI bandhoH // . 258 kyamAnipittaddhite |3 | 2|50 || kyaGpratyaye mAnini zabde cottarapade piti taddhite ca pratyaye pare parataH straliGgazabdo'nUG puMvad bhavati / darzanIyAM manyate bhAryA darzanIyamAnI bhAryAyAH // kartuH khaz / 5 / 1 / 117 // pratyayArthAtkartuH karmaNaH parAnmanyateH khaz pratyayo bhavati / yadA pratyayArthaH kartAsstmAnameva paNDitatvAdinA dharmeNa viziSTaM manyate tadAyaM karma, tatrAyaM vidhiH / paNDitamAtmAnaM manyate paNDitaMmanyaH / ejeH | 5 | 1|118 || karmaNaH parAdejayateH khaz bhavati kartari / janamejayati janamejayaH / arimejayaH // zunIstanamuJjakUlAsyapuSpAT dUdheH | 5|1|119 // sunI-stana-mujha-kUla- Asya- puSpa - ebhyaH karmabhyaH parAt hveH 4- mini tIti vRddhauM nAmatve sau in hanniti dIrghaH / 5-khaza:zivAt zrapratyayaH, khityanavyayeti montaH, Asyetyaluk / 6-khazi -nAmina iti guNe zavi anAdezaH, lugasya /
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 259 khaz pratyayo bhavati / zunIM dhayati zunIndhayaH / stnndhyH|| nADIghaTokharImuSTinAsikAvAtAd dhmazca 5 / 1 / 120 // nADI-ghaTI-kharI-muSTi-nAsikA-vAta ebhyaH 'karmabhyaH parAd dhamateSTdhezca khar bhavati / nADI ghamati naaddiindhmH| nADI dhayati nADIndhayaH / Gyanta 'nirdezAttadabhAve khaz pratyayo na bhavati / ata eva hasvatvamapi na / nADi dhamati nADimaH, naaddidhH| pANikarAt / 5 / 1 / 121 // pANi-kara AbhyAM karmabhyAM parAd dhamateH khaz pratyayo bhavati / pANindhamA: karandhamAH pnthaanH|| kUlAdudrujorahaH / 5 / 1 / 122 // kUlAtkarmaNaH parAbhyAm udj udvah ityetAbhyAM paraH khaz pratyayo bhavati / kUlamudrajati kUlamudrujo gjH| kUlamudvahati kUlamudrahA ndii|| vahAbhrAllihaH / 5 / 1 / 133 // vahAmrAbhyAM karmabhyAM 1-khazi zavi ayAdezo lugasya / mo'ntaH / isvatvaM tu na, zunIti DyantanirdezAt / kecid hrasvamapIcchanti / zunindhayaH / 2-khazi 'autIti 'dhamAdezaH, montaH / zavi lugasya / ihApi hasvatve matamedaH / 3-Dapratyaye Atve'ntyasvarAdiluk / 4-avicchito DitvAnopAntyaguNaH /
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ 260 haimanUtanalaghuprakriyA parAlilaheH khaz bhavati / vahaH skandhaH, taM leDhi vahalihoM" gauH / abhraMlihaH prAsAdaH // . bahuvidhvastilAsudaH / 5 / 1 / 124 // bahu-vidhuaruma-tila ebhyaH karmabhyaH parAttudeH kham bhavati / bahu tudati bahuntudaM yugam / vidhuntudo raahuH| aruntudo marmAvit // . . . lalAvAtazardhAtapAjahAkaH / 5 / 1 / 125 / / lalATavAta-zardha ebhyaH karmabhyaH parebhyo yathAsaGkhyaM tap-aj-hAk ityetebhyo dhAtubhyaH khaz pratyayo bhavati / lalATaM tapati lalATantapaH suuryH| lipirlalATantapaniSThurAkSarA / vAtamajanti vAtamajA mRgaaH| zardho'pAnazabdastaM jahati zardhajahA mASA: // ___asUryogrAdU dRzaH / 5 / 1 / 126 / / anaryogrAbhyAM karmabhyAM parAd hoH khaz bhavati / sUryamapi na pazyanti asUryapazyA raajdaaraaH| asAmarthye'pi mmktvaatsmaasH| ugraM pazyati ugrampazyaH // ___iraMmada 511127 // irApUrvonmAyatteH khag bhavati zyAbhAvazca nipAtyate / irA surA tayA mAdhati iraeNmmado 5-DisvAna guNaH / 6monte sakArasya saMyogAntatvAlcha / unnAt ityaH / khazi pazyAdezaH / zaki lAsya / 8-monto isvazva khityanavyayasyetyanena /
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 261 hastI / meghajyotirirammadaH // nagnapalitapriyAndhasthUlasubhagADhyAtadantacccyarthe'cverbhuvaH viSNukhuko / 5 / 1 / 128 // nagna-palitapriya-andha-sthUla-subhaga-Aya ebhyastadantebhyazcAcyantebhya* vyarthe vartamAnebhyaH parAd bhavateH khiSNukhuko pratyayau bhavataH kartari / anagno nagno bhavati nagnambhaviSNuH / nagnaM bhaabukH| ananagno'nagno bhaktyanagnaM bhaviSNuH, anagnaM bhAvukaH / sunagnaM bhaviSNuH / sunagnaM bhAvukaH // --- kRgaH khanaTakaraNe // 5 / 1 / 129 // nagnAdibhyo'vyantebhyazvyarthe vartamAnebhyaH parAtkRgaH khanaT pratyayo bhavati karaNe / anagno nagnaH kriyate'neneti nagnakaraNaM dyUtam / ananagno'nagnaH kriyate'nenetyavagnakaraNaH pttH| evamanyadapyUhyam // nAmno gamaH khaDDau ca vihAyasastu vihaH / 5 / 1 // 132 // nAmnaH parAd gameH khaDDa ityetau khazca pratyayA bhavanti kartari vihAyas zabdasya ca vihAdezo bhavati / turo gacchati turaMgaH, turagaH, turaMgamaH / bihAyasA 5-khiSNau guNAvAdezau montaH / 2-khukabhi nAmino'kalIti vRddhayAmavAdezaH, montaH / 3-khanaTi nAmina iti guNaH / montaH / 4khaDi DityantyasvarAdilopaH / montaH / De'ntyasvarAdilopaH, khe tu monta eva /
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 haimanUtanalaghuprakriyA gacchati vihaMgaH, vihagaH, vihaMgamaH // careSTaH / 5 / 1 / 138 // AdhAravAcino nAmnaH parAccareSTaH pratyayo bhavati kartari / kuruSu carati kurucaraH / vanecaraH / saptamyA alup / nizAcaraH, nizAcarI // puro'grato'greSu sarteH / 5 / 1 / 140 // purasa-agratasagre ebhyo nAmabhyaH parAtsarteSTo bhavati kartari / puraH sarati purHsrH| purassarI / agrataH saraH agresrH| edantatvaM nipAtanAt // . sthApAsnAtraH kaH / 5 / 1 / 141 // nAmnaH parebhyaH sthA-pA-snA-trA ebhyaH kaH pratyayo bhavati kartari / same tiSThati samasthaH / dvAbhyAM mukhazuNDAbhyAM pibati dvipH|| ninadyAH snAteH kauzale / 2 / 3 / 20 // ninadIzabdAbhyAM parasya snAteH sambandhinaH sakArasya samAse po bhavati / nadyAM snAti nadISNaH prataraNe / kuzala ityarthaH / AtapAtrAyate Atapatram // zokApanudatundaparimRjastambaramakarNejapaM priyA. lasahastisUcake / 5 / 1 / 143 // zokApanuda-tundaparimRja5-vihAdeze'ntyasvarAdilope montaH / 6-zaSase iti vA saH / pakSe raH padAnta iti visargaH / 7-ke iDedityAlopaH / 8-ke AlopaH, raSavarNAditi nnH| 9-ke AdityAtve iDetpusityAluk /
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 263 stamberama-karNejapa ete zabdA yathAsaMkhyaM priya-alasa-hastisUcaka eSvartheSu kapratyayAntA nipAtyante / zokamapanudati zokApanudaH priyH| tundaM parimASTiM tundaparimRjo'lasaH / stambe ramate stamberamo hstii| saMjJAyAM saptamyaluk / karNe japati karNejapaH sUcakaH // duherDadhaH / 5 / 1 / 145 // nAmnaH parAd duherDaghaH pratyayo bhavati kartari / kAmAn dugdhe pUrayati kAmadudhA / / bhajo viN / 5 / 1 / 146 // nAmnaH parAd bhajeviNa pratyayo bhavati kartari / ardha bhajate ardhabhauk / mukhabhAk / zrRNoti tasmAdapi yaH sa pApabhAk / etadviSaye vakSyamANaH kvika neti draSTavyam // ___ manvanakvanipvica kvacit / 5 / 1 / 147 // nAmnaH parAd dhAtorman-van-kvanip-vic ete pratyayAH kvacid bhavanti kartari / suzaNAti muzarmA, sudAmA, kevalAdapi / zarma, dAma / ghRtaM pibati ghRtapAvA // vanyAG paJcamasya / 4 / 2 / 65 // dhAtoH paJcamasya vani pratyaye pare AkAro bhavati / vijAyate iti vijAvA / sudhI 1-DityantyasvarAdilope striyAmAp , diirghH| 2-Niti NitIti vRddhau sau ca-ca ja ityAdi / 3-mani nAmina iti guNaH / sau ni dIrgha ityAdi / 4-vani sau ni dIrgha ityAdi / 5-vanyAtve samAnadIrghaH, sau dIrghAdi /
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA yate iti mudhovA / ataritvA / zubhaMyAH / kevalAdapi / reTe, roT // kvim / 5 / 11148 // nAmnaH parAd ghAtoH vippratyayo bhavati kartari kvacit / ukhena ukhayA vA saMsate ukhAt , vahAd bhrazyate vahAbhraT , ghazupasargasya bahulamiti vakSyamANastre bahulagrahaNAdukhavahayo diirghH| pani dhvaMsate parNadhvat / kevalAdapi / gIH, kI:", luuH|| spRzo'nudakAt / 51 / 149 // udakavarjitAnAmnaH parAt spRzeH kvip pratyayo bhavati krtri| ghRtaM spRzatIti ghRtaspRk // tyadAdyanyasamAnApamAnAd vyApye dRzaSTaksako ca / / 1 / 152 // tyadAderanyazabdAtsamAnazabdAcopamAnabhUtAtkarmaNi vartamAnAtparAd dRzeApya eva Tak sako kvip ca pratyayA bhavanti // anytydaaderaaH|3|2|152|| anyazabdasya tyadAdezva 6-dhIdhAtoH kvanip / 7-isvasya ta iti tontH| 8-zubhamityavyayam / vijit / to muma iti svAnusvArAnunAsikau / 9-vicyupAntyaguNaH, tRtIyatvAdi / 10-no vyaJjanasyeti nlopH| padAnte laMsadhvaMseti dH| vahAbhraDiti / yajasRjetiSaH tRtIyaprathamatve / 11-kiti RtAmitIri bhvAdenomina iti dIrghaH / 12-RtvigityAdinA gaH /
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 haimanUta laghu prakriyA g-ha-kSeSUttarapadeSu AkArAntAdezo bhavati / sya ina dRzyate tyAdRzaH, tyAdRkSaH ", tyAdRkSA, tyAdRk" / anyAdRzaH " anyAdRkSaH, anyAdRk / evaM tAdRzaH, yAdRzaH ityAdi / 18 dRgdRdRkSe |3|2| 151 // dRg-dRza - dRkSa ityeteSUttarapadeSu samAnasya sAdezo bhavati / samAna iva dRzyate sadRzaH, sadRkSaH, sadRk // idaM kimakI | 3 |2| 153 / / idaMzabdaH kiMzabdazva hag- dRkSeSUttarapadeSu pareSu yathAsaMkhyamIkArarUpaH kIkArarUpazca bhavati / abheda nirdezaH sarvAdezArthaH / ayamitra dRzyate IdRza: / IdRkSaH, IdRk / kimiva dRzyate kIdRzaH kIdRkSa', kIdRk // " " karturNin |5|1|153 || kartRvAcina upamAnabhUvAnnAmnaH pAda dhAtorNin pratyayo bhavati kartari / uSTra iva krozati uSTrakozI / dhvAGkSa ina rauti dhvAGkSarAvI, khara iva nadali kharanAdI / siMha iva nardati siMhanada || ajAteH zIle |5|1|154 || ajAtivAcino nAmnaH dhAtoH zIle'rthe vartamAnANNina pratyayo bhavati kartari / parAd 13 - antyasyAtvaM samAna dIrghaH / 14 - yajasRjeti SaH, SaDhoriti kaH, nAmyantastheti SaH striyAmAdityAp dIrghaH / 15 -RtvigityAdinA , gaH / 16 - antyasyAtvam / 1-nAmina iti vRddhAvAca /
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ 261 haimanUtanalaghuprakriyA uSNaM mur3ate ityevazIla uSNabhojI shiitbhojii| prasthAyI, pratibodhI, pryaayii| saMbhokteti bAhulakAcchIle'pi vakSyamANastRnneva / jAteH parAna bhavati, zAlIn bhoktA / zIle vakSyamApastRnneva // sAdhau / 5 / 1 / 155 // nAmnaH parAtsAdhAvarthe vartamAnAd dhAtoNin pratyayo bhavati kartari / azIlArtha ArambhaH / sAdhu karoti sAdhukArI, sAdhudAyI, cArunI, suSThugAmI / sAdhu vAdayati sAdhu gAyatItyAdAvanabhidhAnAd bAhulakAd vA na bhavati // brahmabhrUNavRtrAt kvi 5 / 1 / 161 // brahman-bhrUNavRtra ebhya stribhyaH karmabhyaH parAd bhUte'rthe vartamAnAd dhAtoH vip pratyayo bhavati kartari / brahmANaM itavAn brhmhaa| bhrUNahA, vRtrahA // kRgaH supuNyapApakarmamantrapadAt 5 / 13162 // su. zabdAta puNya-pApa-karma-mantra-pada ebhyaH karmabhyazca parAtkarotebhUte'rthe vartamAnAt kSip pratyayo bhavati kartari / suSTu kRtavAnmuketa, puNyaM kRtavAn puNyakRt , pApakRt , karmakRt , mantrakRt , padakRt // dRzaH kvanip / 5 / 1 / 166 // karmaNaH parAda dRze2-3-Ata airityaiH, AyAdezaH / zabdazaktisvAbhAvyAtsAdhvAdizabdopAdAnaM vinA na tadarthapratItiriti tadupAdAnamiti bodhyam / 4- inhaniti dIghe, nalopaH / 5-hasvasya ta iti to'ntaH /
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 267. bhUte'rthe vartamAnAt kvanip pratyayo bhavati kartari / meruM dRSTavAn merudRzvA, vizvadRzvA, pAradRzvA // saharAjabhyAM kRg yudheH|5|1|167|| sahazabdAtAjan zabdAcca karmaNaH parAtkaroteyudhezca bhUte'rthe vartamAnAd dhAtoH kvanip pratyayo bhavati kartari / sahakRtavAniti sahakRtvA, sahakRtvanaH / saha yuddhavAn sahayuvA, sahayuzcanaH / rAjakRtvA, raajkRtvnH|| saptamyAH / 5 / 1 / 161 // saptamyantAnAmnaH parAjjane-. bhUte'rthe DaH pratyayo bhavati kartari / sarasi jAtaM sarojam / manasi jAtaM manojam , apsu jAtam abjam / / ___ ajAteH paJcamyAH / 5 / 1 / 170 // paJcamyantAda jAti-- vAcino nAmnaH parAd bhUte'rthe janeDoM bhavati / buddherjAto buddhijaH sNskaarH| saMskArAjAtA saMskArajA smRtiH / santoSajaM sukham // ___kvacit / 5 / 1 / 101 // uktAdanyatrApi kvacillakSyA-- nusAreNa DaH pratyayo bhavati / uktAnAmno'nyato'pi yathAkena jAtaH kiNjo'nitipitRkH| na jaato'jH| anujaato'nujH|| 6-kittvAd guNAbhAvaH, tontaH / 7-zasAdau na vamanteti niSedhaH / 1-DityantyasvarAdilopaH, sakArasya rutve utve cAvarNasyetyoH / 2-dhuTa iti. tRtIyaH / 3-striyAmAp / 4-nalopo najiti-"nakAralopaH /
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ "268 haimanUtanalaghuprakriyA ksaktavatU / 5 / 1 / 174 // dhAto te'rthe vartamAnA ktaktavatU pratyayau bhavataH / tatra tatsApyAnApyAditi bhAvakarmaNoH ktaH, ktavatustu kartaryeva / kriyate sma kRtaH / karoti sma kRtavAn // ___Arambhe / / 1 / 10 // AdikarmaNi bhUtAditvena vivakSite vartamAnAda dhAtoH kartari kto vA syAt / prakRtaH kaTaM bhavAn / kartumArabdhavAnityarthaH / pakSe-prakRtaH kaTo bhavatA / zliS-zIG - sthA''svasajanamahajabhajeH ktaH / 5 / 1 / 9 // zliS-zIG-sthA-As-vas-jan-ruha-ju-bhaJ ebhyaH kta-pratyayaH kartari bA bhavati / AzliSTaH kAntAM kAmukaH / pakSe bhAvakarmaNoH // na DIma-zIG-pU-vRSi-zcidisvidimidaH / 4 / 3 / 27 // DIGa-zIG-pUGa -dhRS-vid-svid-mid ebhyaH parau seTau ktaktavatU na kidvad bhvtH| aMtizayito guruM 'ziSyaH / pakSe'timamito guru ziSyeNa // ___ dosomAstha iH|4|4|11|| do-so-mA-sthA-eSAM tAdau kiti pratyaye irantAdezo bhavati / upasthito guruM ziSyaH / uposito guruM ziSyaH // 5-anida , kitvAnna guNaH / 6-abhvAderiti dIrghaH, Rdudita iti no'ntaH / 7-targasyeti TavargaH / 8-iTyakittvAd guNAyAdezau / 9-una bhAs / svAdyazita itIT /
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 269 kSudhavasasteSAm / 4 / 4 / 43 // kSudhivasibhyAM pareSAM ktaktavatuktvAnAmAdiriD bhavati / anUSito' guruM bhavAn / AH khnisnijnH|4|2|60|| khanAdInAM dhuDAdau Giti pratyaye pare'ntasyAkArAdezo bhavati / anujAto mANavako mANavikAm / vijAtA vatsaM gauH, AruDho vRkSaM bhavAn // radAdamUrcchamadaH ktayordasya c|4|2|69|| mUrchi- . madivarjitAd rephadakArAntAd dhAtoH parasya ktaktavatostakArasya tatsanniyoge dhAtudakArasya ca nakAro bhavati / anu-. jIrNoM vRSalI caitraH / anuprApya jIrNa ityrthH| vibhaktA. bhrAtaro dhanam // kSazuSipaco makavam / 4 / 278 // zuSipacibhyaH parasya ktayostakArasya kramAt makaba ityete AdezAH syuH / , kSAmaH kSAmavAn , zuSkaH, zuSkavAn , pakvaH pakvavAn , - gatyarthAkarmakapibabhuje: / 5 / 1 / 11 // gatyarthebhyo'... karmakebhyazca dhAvasyaH piva jibhyAM ca, bhUtAdau kato vA bhavati 1-yajAdivaceriti vRt , ghasvasa iti SaH / 2-DIyasyaidita itI niSedhaH / 3-ho dhuDiti daH, agha itiH dhA, TavargaH, dasbaDDhe iti Dhalopo diirssdh| 4-RvarNetIniSedhaH, ir, mvAderiti dIrghaH, radAditi naH, NaH, 5-caja iti yaH, aghoSa iti ka ..
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 haimabUtanalaghuprakriyA kartari / gato maitro grAmam / Asito bhavAn , zapito bhavAn / payaH pIto vatsaH / annaM bhukto bhavAn / jJAnecchA rthocchilyAdibhyaH ktaH / 5 / 2 / 92 // jJAnArthebhya icchArthebhyo'rcArthebhyo jIbhyaH zIlAdibhyazca dhAtubhyaH satyarthe vartamAnebhyaH ktaH pratyayo bhavati / rAjJo jJAtaH, rAjAnaM jaanaatiityrthH| rAjJAmiSTaH / veTa itiiddnissedhH| rAjJa icchantItyarthaH / rAjJAM puujitH| zIlitaH, shiilytiityrthH| seTatayoriti NilopaH / rakSitaH rakSayatItyarthaH / ___ aaditH|4|472|| AkArAnubandhAd dhAtoH parayoH ktaktavatvorAdiriD na bhavati / minnaH, viSNaH, svinnaH, dhRSTaH, suptaH, bhiitH| lvAdereSAM to no'praH / 4 / 2 / 68 // pRvarjitAd RkArAntAd dhAtorkhAdibhyazca pareSAM ktiktaktavatUnAM takArasya nakAra Adezo bhavati // ... RvarNa zrUyUgeMgaH kitaH / 4 / 4 / 58 // RvarNAntAd dhAtoH zrayateruNugazcaikasvarAdvihitasya kitaH pratyayasyAdiriDa na bhavati / "tIrNaH, tIrNavAn / kIrNaH, kIrNavAn / gIrNaH, gIrNavAn / krapAdyantargaNo lvaadiH|| 6-yamiramItyantalopaH / 7-IrvyaJjana iti ii| 8-caja iti, gaH, aghoSa iti kaH / 2-rAjJaH puujytiityrthH| :10-svaperiti vRt / 11-RvarNeti neT / ir dIrghaH / natvaNatve /
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 271 haimanUtanalaghuprakriyA uvarNAt / 4 / 4 / 59 // uvarNAntAdevasvarAddhAtorvihitasya kita AdiriD na bhavati / lUnaH, lUnavAn, lInaH, lInavAn // / lubhyazcevimohAceM / 4 / 4 / 44 // lubhyazcibhyAM yathAsaDarUyaM vimohe'rcAyAM ca vartamAnAbhyAM pareSAM ktaktavatuktvAmAdiriD vA bhavati / vimohanamAkulIkaraNam / arcA. pUjA / vilubhitAH kezAH, AkulIkRtA ityrthH| . anerana yAm / 4 / 2 / 46 / / azcarana yAmeva varttamAnasyopAntya-nakArasya lug bhavati / azcitA guravaH, pUjitA ityarthaH // pUklizibhyo navA / 4 / 4 / 45 // pUGaH klizibhyAM ca pareSAm ktaktavatuktvAmAdiriD vA bhavati / pavitaH, pUtaH klizitaH, kliSTaH / bahuvacanena cit zicca kliziyate // DIyazvyaiditaH ktayoH / 4 / 4 / 62 // DIyateH zvayatedibhyazca dhAtubhyaH parayoH ktayorAdirid na bhavati / sUyatyAyoditaH / 4 / 270 // sUyatyAdibhyo navabhya odidbhyazca parasya ktayostakArasya nakArAdezI bhavati / DInaH DInavAn / uDDInaH, zUnaH, zUnavAn / olasjait1-alvAderiti natvam / 2-na. DIDityAdinA kittvaniSedhAd guNAvA. dezau / 3-yajAdIti vRt , dIrghamaba iti dIrthaH / sUbatyAdIti nH|
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 haimanUta prakriyA lagnaiH, lagnavAn, sai-trastaH, trastavAn // tospataH | 4|4|63 || pativarjitAd yatra kvacid vikalpiteTo dhAtorekasvarAtparayoH ktayorAdiriD na bhavati / nazauc- neSTaH, naSTavAn, zAntaH, zAntavAn, soDhaH, soDhavAn / avata iti kim ? patitaH patitavAn / trimidA-minnaH, minnavAn / zvitA - zvittaH, zvittavAn // navA bhAvArambhe | 4|4|13|| Arambha AdikriyA / Adito dhAtorbhAve Arambhe ca vihitayoH ktayorAdiriGga vA na bhavati / minnamanena, praminaH // zvasajapavamaruSatvarasaMghuSAsvanAmaH |4|4|76 // zvas- javam - rup-tvara- saMghuS - Asvan-am ebhyaH parayoH ktayorAdiriD vA na bhavati / AzvastaH, AzvasitaH, japtaH, japitaH, vIntaH, vamitaH, ruSTaH ruSitaH // madhyavizrivijavaritvareNAntyena |4|1|109 || mavyAdInAmanunAsikAdoM ko ghuDAdau ca pratyaye vakArasyo 4- saMyogavAdAviti sak, ca ja iti gaH, sUyatvAdIti naH / 5-yasRjeti SaH, ravAditvAdveT / 6- UdivAtktvAyAM veT / ahan paJcaH masyeti dIrghaH, mnAmiti vargAntyaH / 7- sahalumeti veT, ho dhuDiti daH, agha iti ghaH, tavargasyeti yaH sahivaherityod Dhapa |8raaditi / 9-bhAve ktaH / 10- Arambhe ktaH / 11 - ahan paJcamazidIrgha', mAmiti vacantayaH /
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 273 pAntyena saha UD bhavati / tUMrNaH, tvaritaH, saMghuSTaH saMghuSitaH, AsvAntaH, AsvanitaH, abhyAntaH, abhyamitaH // ____No dAntazAntapUrNadastaspaSTacchannajJaptam / 4 / 4 / 75 // Nau sati damAdInAM ktAntAnAM dAntAdayo vA nipAtyante / dAntaH, damitaH zAntaH, zamitaH / pUrai-pUrNaH, pUritaH, eSu Nilag nipAtyate / dAsa-dastaH, dAsitaH, spaSTaH, spAzitaH, channaH, chAditaH / eSu Nilopahastrau / jJaptaH, jJApitaH, saMjJapitaH / atra kvacid hUsvazva, iDabhAvastu sarvatra / / seTktayoH / 4 / 3 / 84 // seTkayoH ktayoH paratA geluMg bhavati / kAritaH, kAritavAn / kathitaH, kavitaghAn , racitaH bhAvitaH // sphAyaH sphI vA 4|1194 // sphAyateH ktayoH parataH sphI ityayamAdezo vA bhavati / sphiitH|| vo pvavyacane luka / 4 / 4 / 122 // pau.yakArarahita vyaJjanAdau ca pratyaye yakAra. kAsya DaMga- bhavati / sphaatH|| 1-mavyavItyUTa , radAditi naH, Natvam / 2-ahanniti dIrghaH, mnAmiti paJcamaH / 3-gilaki . dIpaJcamI mAvupAntyasya vRddharamo'kamIti husvaH / 4-natvaNatve / 5-yajasRjeti SaH / 6-Nici vRddhiH / 7-alopasya sthAniSattvAnna vRddhiH / 8-Nici vRddhiH / avAdezaH / 9-aidittvAdiniSedhaH / 18
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 haimanUtanalaghuprakriyA ktayoranupasargasya / 4 / 1192 // anupasargasya pyAyaH ktayoH parayoH pI ityayamAdezo bhavati / pInam , pInaivet / anupasargasyeti kim ? prapyono meghaH // prAda dAgasta Arambhe kte / 4 / 47 // Arambhe - AdikarmaNi vartamAnasya prazabdAduttarasya dAgaH sthAne ktapratyaye pare ttAdezo vA bhavati / prattaH, pradAtumArabdhavAnityarthaH / pakSe dadAdezo vakSyamANaH / pradattaH // nivisvanvavAt / 4 / 4 / 8 // ebhyaH parasya dAgaH kte pare ttAdezo vA bhavati / ... dasti / 3 / 2 / 88 // dA ityetasya yastakArAdirAdezaH tasmin pare nAmyantasyopasargasya dIrgho'ntAdezo bhavati / nIttam , vottam , sUttam , anUttam , avattam / pakSe-nidattamityAdi // svarAdupasargAdastikityadhaH / 4 / 4 / 9 // svarAntAdupasargAtparasya dhArjitasya dAsaMjJakasya takArAdau kiti pratyaye pare tAdezo bhavati / prattaH // dat / 4 / 4 / 10 // dhAvarjitasya dAsaMjJakasya tAdau kiti 10-sUyatyAdIti naH / 11-yvoH pvayiti ylopH| 12-dhuTo dhuTIti taloSo vA /
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA 275 pare dat ityayamAdezo bhavati / dattaH / nirditeH / nirditacAn, sitaH, sitavAn, mitaH, mitavAn / sthitaH, sthitavAn // chAzo rvA | 4|4|12|| chozo ityetayordhAtvostAdau kiti pratyaye pare irantAdezo vA bhavati / avacrcchitaH, avacchAtaH / nizitaH, nizAtaH // dhAgaH | 4|4|15|| dadhAtestAdau kiti pratyaye pare feat bhavati / vihitaH, vihitavAn // vA'vApyostanikrIdhAgnahorvapI / 3 / 2 / 156 / / avazabdasyopasargasya tanikrINAtyoH parayorapi zabdasya ca dhAgranahoH parayoryathAsaMkhyaM vapi ityetAvAdezau vA bhavataH / pihitaH, apihitaH, pinaddham apinaddham // 9 yapi cAdo jagdhU |4|4|16|| tAdau kiti pratyaye picAderjagdha ityayamAdezo bhavati / jagdhaH / iSTam, uptam UDham uktam, uSirtam hRtaH, utaH, , , 1 - dodhAtoH kte AtsandhyakSarasyetyAtve itvam / 2 -svarebhya iti dvitve'ghoSa iti prathamaH / 3 - aniT kte nahAhoriti dhaH, adha 4- adha iti dhaH, dhuTo dhuTIti adha iti dhaH, tavargasyeti daH, vasatIti iT ghasvasa iti iti ghaH, tRtIyastRtIya iti daH / lopaH / 5 - vRti ho ghuTIti daH, taDDhe iti lopadIrghau / 6 - vRti 'SaH / 7-vRti dIrghamiti dIrghaH / 8 - vRt /
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 . haimanUtanalaghuprakriyA muptaH, gRhItaH, mRSTaH, bhRssttH| tatra kvasukAnau tadvat / / 2 / 2 // tatra parokSAmAtraviSaye dhAtoH parau kvasukAnau pratyayau bhvtH| tau ca parokSAvad bhvtH| tatra kvasuH parasmaipadatvAtkartari, kAnastvAtmanepadatvAd bhAvakarmaNorapi / parokSAvadbhAvAd dvitvAdi, kittvAd guNAbhAvaH / zuzruvon , cakavAn , ckraannH|| ghasekasvarAtaH kvasoH / 4 / 4 / 83 // ghasekasvarAdAdantAcca dhAtoH parasya parokSAyAH kvasorAdiriD bhavati / jakSivAn , AdivAn , ucivAn , peciAna , IyivAn , peMcAnaH, yayivAn , papivAn , tasthivAn |ghse 9-svaperiti vRt / 10-iTi gRhNa iti dIrghaH, grahatrazceti vRt / 11-ravRti anunAsike ceti zaH; yajasRjeti SaH, TavargaH / 12-vRti saMyogasyAdAviti salopaH, yajeti SaH, TavargaH / -- 1-zravasa iti sthite vakSyamANaniyamAdiDabhAve sau Rdudita iti nonte smahatoriti dIrghe saMyogAntalopAdi / 2-kRdhAtoH kAne dvitvAdi 3-gamahanetyupAntyalopaH, ekasvaratvAdiT , aghoSa iti prathamaH, ghasvasa iti SaH / 4-ad' dhAtotvei asyAderityAtve samAnaMdIrghaH / ekasvaratvAdiT , evamagre'pi, dvitvAnantaramekasvaratvaM bodhyam / 5yajAdivaceriti vRti dvitve samAnadIrghaH / 6-anAdezAderityetvam / 7-iNa itIyAdeze dvitve samAnadIrghaH / 8-anAdezAderityeH / 9-iMDetpusItyAluk / 10-aghoSe ziTo luk /
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 277. kasvarAta iti kim ? babhUvAn / skraniti siddhe niyamArthamidam "ebhya eva kyasorAdiriD bhavatI"ti // ___gamahanaviluvizadRzo vA / 4 / 4 / 84 // ebhyaH parasya kvasorAdiriD vA bhavati / jagmivAn , __mo no mvozca / 2 / 1167 // makArAntasya bhvAderantasya padAnte vartamAnasya makAravakArayozca parayornakArAdezo bhavati / sa cAsan pare / jaganvAn / jaghnivAn , jaghanvAn , vividivAn , vividvAne, vivizivAn , vivizvAn , dadRzivAn , dadRzvAn // zatrAnazAveSyati tu sasyau / 5 / 2 / 20 // satyarthe varttamAnAd dhAtoH zatrAnazau pratyayau bhavataH, eSyati bhaviSyantIviSaye'rthe syapratyayasahitau zatrAnazau bhavataH / zaka-yAne, yAsyan / aansh-shaanH| pacain , pakSyan // ___ ato ma Ane / 4 / 4 / 115 // dhAtovihite Ane. pratyaye pare akArasya monto bhavati / pacamAnaH, zayi . 11-gasya jaH, gamahanetyupAntyalopaH, aGa iti ghaH / 12-mo na iti naH / 13-kittvAnna guNaH / 14-Rto't , kittvAnna guNaH / 15-Rdudita iti nontaH, / 16-zIGa erityatve'ya / 17-zavi lugasyetyalopaH, adudita iti no'ntaH, saMyogAntalopaH / 18-aniT / ca ja iti kaH, nAmyantaHstheti SaH /
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 vvvvvvvv haimanUtanalaghuprakriyA SyamANaH, kariSyan , kariSyamANaH, vidhamAnaH, vartamAnaH / / AsInaH / 4 / 4 / 116 // AsteH parasya AnasyAderIkAro nipAtyate / AsInaH, udAsInaH, upAsInaH // __ avarNAdazno'nto vA'turIyoH / / 1 / 115 // nAvarjitAdavarNAtparasyA'tuH sthAne anta Adezo vA bhavati Ipratyaye GIpratyaye ca pre| tudantI, tudatI / bhauntI, bhAtI // yazavaH / 2 / 1 / 116 // zyAt zavazca parasyA'turIyoH parayoranta ityAdezo bhavati / dIvyantI, pacantI / / to mAGyAkrozeSu / 5 / 2 / 21 // mAGi upapade Akroze gamyamAne sati zatrAnazau pratyayau bhavataH / mA pacan vRSalo jJAsyati / evaM mA pcmaanH| vA vetteH kvasuH / / 2 / 22 // satyarthe vartamAnAdvetterdhAtoH kvasu pratyayo vA bhavati / tattvaM vidvAn , vidan / 1-hanRta itITa / 2-divAdeH zyaH, zidaviditi Gittvam / 3-tudAdeH zaH, lugasyetyalopaH, klIve aurIH / 4-samAnadIrghaH / 5-div dhAtoH zatari zye bhvAderiti dIrghaH, klIbe aurIH / striyAM tvadhAnUditi GIH, antAdezaH, lugasya / 6-zava , lugasya / 7 zavi ato ma iti maH / 8-vid kvasuH, Rdudita iti nontaH / nsmahatoriti dIrghaH / silopasaMyogAntalopau /
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 haimanUtanalaghuprakriyA pUyajaHzAnaH / 5 / 2 / 23 // satyarthe vartamAnAbhyAM pavati yajibhyAM paraH zAnaH pratyayo bhavati / pavamAnaH, yajamAnaH // vayAzaktizIle / 5 / 2 / 24 // satyarthe vartamAnAd dhAtorvayaHzaktizIleSu gamyamAneSu zAnaH pratyayo bhavati / vayaH prANinAM kAlakRtA baalyaadyvsthaa| katIha zikhaNDaM vahamAnAH / zaktiH sAmarthyam / katIha hastinaM nibhaanaaH| zIlaM svabhAvaH / katIha parAn nindamAnAH // dhArIDo'kRcche'tRz / 5 / 2 / 25 // akRcchaH mukhsaadhyH| akRcche satyarthe vartamAnAd dhAreriDazca paro'tRz pratyayo bhavati / dhArayan AcArAGgam / adhIyan drumapuSpIyam // tRn zIladharmasAdhuSu / 5 / 2 / 27 // zIle dharma sAdhau ca satyarthe vartamAnAd dhAtostRn pratyayaH kartari bhavati / zIlaM svabhAvaH, dharmaH kulAdyAcAraH, sAdhviti kriyAvizeSaNam / kartA kaTem // 9-zavi montaH, guNAvAdezau 10-zAne'vittvAnDitve gamahanetyupAntyalopaH, hanohna iti dhnaadeshH| 11-ato maH / 12-dhRdhAtoNici zavi guNAyAdezau / 13-adhipUrvAdidhAtoratRzi avittvAnchitve guNAbhAve dhAtoritoya / 1-nAmina iti guNaH, serDA, tRnnudanteti SaSThIniSedhAtkarmaNi dvitIyA /
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 inprakriyA bhrAjyalaMkRgnirAkRmbhUsahi rucivRtivRdhicaripra janApatrapa iSNuH | 5|2|28|| ebhyaH zIlAdisatyakeM varttamAnebhya iSNuH pratyayo bhavati / bhrAjanazIlo bhrAjana - dharmA sAdhu bhrAjate vA bhrAjiSNuH / alaM pUrvaH kRgalaMkariSNuH / nir-A- kRg - nirAkariSNuH / bhU-bhaviSNuH, sahiSNuH, rociSNuH, vartiSNuH, vardhiSNuH, cariSNuH / prajan prajaniSNuH / apa trap - apatrapiSNuH // udaH pacipatipadimadaH | 5|229 // utpUrvebhyaH zIlAdisatyarthe vartamAnebhya ebhya iSNu rbhavati / utpaciSNuH, utpatiSNuH, utpadiSNuH, unmadiSNuH // bhUjeH SNuk |5|2|30|| zIlAdau satyarthe vartamAnA # bhyAM bhUjibhyAM SNuk pratyayo bhavati / bhUSNuH, jiSNuH // mlApaciparimRjikSeH snuH | 5|2|31|| ebhyaH zIlAdau satyarthe varttamAnebhyaH stupratyayo bhavati / sthAsnuH, glaustuH, mlAstuH, paNuH, parimokSNuH, kSeNuH // sigRdhighRSikSipaH knuH | 5|2|32|| zIlAdisatyarthe vartamAnebhya ebhyaH knuH pratyayo bhavati / trasnuH, gRdhnuH, dhRSNuH kSipnuH // 2 - tRtIyasyeti paJcamaH / 3 - AtsandhyakSarasyetyAtvam / 4-cajaH kagam, SaH, NaH / 5-laghoriti guNe mRjo'sya vRddhiH, cajaH kagam, prathamaH, SaH, NaH / 6-guNaH, SaH, NaH
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 281 haimanUtanalaghuprakriyA san bhikSAzaMsesaH / 5 / 2 // 33 // zIlAdau satyarthe tamAnAtsannantAd dhAtobhikSarAzaMsezca para u: pratyayo bhavati / cikIrSuH, bhikSuH, AzaMsuH // vindvIcchu / 5 / 2 // 34 // zIlAdau satyarthe vartamAnAd vettericchatezca uH pratyayo yathAsaMkhyaM nopAntya-chakArAntAdezau ca nipaatyete| vedanazIlo vinduH, eSaNazIla icchuH| binduH prakRtyantaramauNAdikaH // zavanderAru : / 5 / 2 / 35 // zIlAdau satyarthe vartamAnAbhyAM zRzbandibhyAmAruH pratyayo bhavati / vizarAruH, vandAruH // zIzraddhAnidrAtandrAdayipatigRhispRherAluH 15 / 2 // 37 // ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhya Alu: pratyayo bhavati / shyaaluH| zratpUqa dhAg-zraddhAluH, nidraaluH| tad drAti-tandrAlu / nipAtanAttado dasya nH| patigRhispRhayo'dantA cauraadikaaH| patayAlaM, gRhayAlaH, spRhayAluH // jAguH / / 2 / 48 // zIlAdau satyarthe vartamAnAjjAgarne7-ata ityallopaH, kRgaH sani cikarSa ityata urbodhyaH / / 1- gunnaayaadeshau| 2-Nicyata ityalopaH, svarasya pare iti sthAnivattvAnna vRddhiH, guNAyAdezau /
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 haimanUtanalaghuprakriyA rUkaH pratyayo bhavati / jAgarUkaH / / - zamaSTakAda ghinaNa / 5 / 2 / 49 // zIlAdau satyarthe vartamAnebhyaH zamAdibhyo'STAbhyo dhAtubhyo ghinaN pratyayo bhavati // zAmyatItyevaMzIlaH zamI / mo'kamIti vRddhiniSedhaH / tamI, damI, zramI, bhramI, kSamI, pramAdI, unmAdI / akarmakAdityeva, tena 'araNyaM bhramitA', tan / yujabhujabhajatyajaraJjadviSaduSadruhaduhA'bhyAhana : / 5 / 2 / 50 // ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyo ghinaN bhavati / yogI, bhogI, bhAgI, tyAgI, rAgI, dveSI, doSI, drohI, dohI, abhyaaghaatii| akarmakAdityeva, gAM dogdhA, tun // vRbhikSiluNTijalpikuTTAhAkaH / 5 / 2 / 72 // ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyaH TAkaH pratyayo bhavati / vRNIte ityevaMzIlo varAkaH, varAkI, bhikSAkaH, luNTAkaH, kuTTAkaH, jalpAkaH // - saghasyado maraka / 5 / 2 / 73 // ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyo marak pratyayo bhavati / saraNazIlaH samaraH,. ghasmaraH, amrH|| 3-NitIti vRddhiH / 4-ko'niTa iti gaH / 5-akaghinoriti nalopaH / 6-Niti ghAditi ghAdAdezaH / 7-striyAM TittvAnDIH, evamanyatrApi /
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 283 haimanUtanalaghuprakriyA ___ bhanibhAsimido ghuraH / 5 / 2 / 74 // ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyo ghuraH pratyayo bhavati / bhajyate ityevaM-.. zIlaM bhaGguraM kASTham / bhaasurH| medurH| . vitti chida bhidaH kit / 5 / 2 / 75 / / ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyaH kid ghuraH pratyayo bhvti| vettItye-- vaMzIlo viduraH, chidyate bhidyate svayameva chiduraH, bhidurH|| bhiyo rurukalukam / 5 / 2176 / / zIlAdau satyarthe vartamAnAd vibhete ru-ruka-luka iti pratyayatrayaM kid bhavati / bhIruH, bhIrukaH, bhIlukaH // sRjINnazaSTva rap / 5 / 2 / 77 // mR-ji-iN-naz ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyaH kit Tvarap pratyayo bhavati / prasaraNazIlaH prasaMtvaraH, jitvaraH itvaraH, nshvrH|| gatvaraH / 5 / 278 // gameSTvarap makArasya ca takAro nipAtyate / gatvarI // smyajasahiMsadopakampakamanamo raH / 5 / 2179 // smyAdibhyaH zIlAdau satyartha vartamAnebhyo ra pratyayo bhavati / smayanazIlaM smeraM mukham / jasUc mokSaNe, na jasyatItyajasram / 1-kte'niTa iti gaH / mnAmiti paJcamo GaH / 2-hasvasya ta iti tontaH, evamagre'pi / 3-naat /
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ " 284 haimanUta laghutrakriyA 'zabdazakti svAbhAvyAdayamajastrazabdaH kriyAyAH sAtatyamAha / kriyAvizeSaNa majasramityavyayaM tu nityArtham / hiMsraH, dIpraH, kampraH, kamrA yuvatiH namraH // , 2 tRSi ghRSi svapo najiG | 5 | 2|80|| ebhyaH zIlAdau satyarthe vartamAnebhyo najiG pratyayo bhavati / tRSNaka, tRSNajau, dhRSNak, svak // * sthezabhAsapisakaso varaH | 5|2|81|| sthAdibhyaH zIlAdau satyarthe varttamAnebhyo varaH pratyayo bhavati / sthAvaraH, IzvaraH / IzvarA / IzvarIti tvauNAdike varaTi TitvAn GIH / bhAsvaraH, pesvaraH, vikasvaraH / pramaderapi pramadvaraH / saMsvaryaviprAd bhuvo DuH | 5 | 2|84 / / zaM-saM-svayaM - vi - pra= etebhyaH parAd bhuvo varttamAne DuH pratyayo bhavati / zembhu, sambhuH svayambhuH, vibhuH prabhuH / iti zIlAdyarthakAH / " uNAdayaH | 5|2|93 || bahulamityanuvartate / satyarthe varttamAnAda dhAtoruNAdayaH pratyayAH syurbahulam / kAruH, vAyuH, pAghurgudam // 4- GitvAnna vRt / -1 - dditynty| iti TilopaH / tau muma iti svAnusvArAnunAsikau / 2 - kRdhAtoruNi nAmina iti vRddhi: / 3 - Ata aiH, AyAdezaH /
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanUsa laghu prakriyA saMjJAsu dhAturUpANi pratyayAzca tataH pare / kAryAnubandhopapadaM, vijJAtavyamuNAdiSu // 1 // kriyAyAM kriyArthAyAM tum Nakaca bhaviSyantI |5|3|14|| yasmAd dhAtostumAdi tadvyApyA yA kriyA sA'rthaH prayojanaM yasyAH sA kriyArthI, tasyAM kriyAyAmupapade vartyatyarthe varttamAnAddhAtostum Nakac bhaviSyantI pratyayA bhavanti / bhoktuM bhojako bhokSye iti vrajati / kartu kArakaH kariSyAmIti vrajati // 285: tumaca mana:kAme | 3| 2|140 / / tum pratyayAntasya samzabdasya ca pratyekaM manasi kAme cottarapade lugantAdezo bhavati / bhoktuM mano'sya bhoktumanAH, samyaG mano'sya samanAH / gantuM kAmo'sya gantukAmaH / samyak kAmo'sya sakAmaH // ktvA tumam bhAve |5|1|13|| ktvA tum am ityete pratyayA bhAve veditavyAH / zaka ghRSa jJAsbhalabhasahArhaglAghaTAstisamarthArthe ca tum |5|4|10|| zakyAdyartheSu dhAtuSu samarthArtheSu nAmasu ca cakArAdicchArtheSu dhAtuSUpapadeSu karmabhUtAd dhAtostumam pratyayo bhavati / iha karmabhUtAditi sAmarthyAd zakAdiSvaI 4 - saMjJAzabdeSu dhAtavaH tataH pare pratyayAH, anubandhAstadAzritaM kArye copapadaM ca svayamUhyamityAzayaH / 5 - samIpoccArite / 6 -caja iti ga, aghoSa iti kaH / 7- abhvAderiti dIrghaH / 8- mnAM dhuDvarge / 9 - dhAtvarthamAtre /
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 haimanUtanalaghuprakriyA paryanteSu icchArtheSapapadeSu ca satsveva vizeSaNaM bodhyam / zaknoti pArayati vA bhoktum / evaM dhRSNotItyadhyavasyati vA jAnAti vetti vA, Arabhate prakramate vA, labhate vindate cA, sahate kSamate vA, arhati prApnoti vA, glAyati mlAyati vA, ghaTate yujyate vA, asti vidyate vA, samartho'laM prabhavatISTe vaa| samarthAthai gamyamAne'pi, yathA-draSTuM cakSuH, yodhdu dhanuH / icchati vaSTi vA bhoktum // ___ kAlavelAsamaye tumvA'vasare / 5 / 4 / 3 // kAlavelAsamayazabdeSUpapadeSu avasare gamyamAne dhAtostum pratyayo vA bhavati / kAlo velA samayo vA bhoktum / pakSe kAlo bhojanasya // padarujavizaspRzo gha 5 // 3 // 16 // ebhyo dhAtubhyo ghaJ pratyayaH kartari bhavati / pA~daH, rogaH, vezaH, sprshH|| bhAvAkoMH / 5 / 3 / 18 // bhAve kartuvarjite kArake ca vAcye dhAtopaJ pratyayo bhavati // ghani bhAvakaraNe / 4 / 2 // 52 // rabjerupAntyanakArasya 10-caja iti gaH, prathamaH / 1-aH sRjidRzorityaH, yajasajeti SaH, TavargaH / 2-adha iti dhaH, tRtIyastRtIya iti daH / 3-NitIti vRddhiH / 4-kte'niTa iti gaH, upAntvaguNaH / 5-upAntyaguNaH /
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 287 haimanUtanalaghuprakriyA bhAvakaraNe pani pare lag bhavati / rAgaH, pAkaH / kartavarjite kArake samAhAraH, AhAra ityAdi // bhUyado'l / / 3 / 23 // bhU-zri-ad ityetebhyaH sopasargebhyo bhAvAkoral pratyayo bhavati / prabhavaH, upAzrayaH, vidhsH|| ne dagadapaThasvanakvaNaH / 5 / 3 / 26 // nerupasargAtparebhyo nadAdibhyo dhAtubhyaH paro bhAvAkAral pratyayo vA bhavati / ninadaH, ninaudaH, nigadaH, nigAdaH, nipaThaH, nipAThaH, nisvanaH, nisvAnaH, nikvaNaH, nikvaannH|| yuvarNavRdRvazaraNagamUdagrahaH / 5 / 3 / 28 // ivarNAntebhya uvarNAntebhyo vRtvazaraNagamibhya RkArAntebhyo grahezca dhAtorbhAvAkoral syAt / ghno'pvaadH| cayaH, nizcayaH, krayaH, yvH| lavaH, stavaH, pavaH, varaH, pravaraH, daraH, AdaraH, vazaH, raNaH, gamaH, avgmH| kR-karaH, tR-taraH, grhH| samRhAvasarakriyAbhyAvRttiSu bAhulakAd ghaJ / vaarH| parivAra iti NyantAdac // 6-te'niTa iti gaH, upAntyavRddhiH / 7-samAhiyate'sau samUhaH / nAmina iti vRddhiH / 8-annAdiH / 9-nAmina iti guNaH / 10-ayAdezaH / 11-ghaslasaneti ghslaadeshH| 12-NitIti vRddhiH, pakSe ghaJ / 13-nirduriti saH, tavargasyeti shH|
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimakiyA varSAdayaH klIbe | 4 | 3 |29|| varSAdayaH zabdA alantAH klIve yathAdarzanaM bhAvAkaryornipAtyante / varSa bhayaM dhanaM vanaM khalaM padaM yugam // 288 saMmadapramadau harSe | 5|3|33|| saMmadaH pramada ityetau esed nipAtyete // nighoddha saMghoGghanApaghanopanaM nimitaprazastagaNAdhAnAGgAsannam |5|3|36|| hanternighAdayaH zabdAH kRtaghatvAdayo nimitAdiSu vAcyeSvalantA nipAtyante / samantAnmitaM nimitam, niSaiA vRkSAH, uddhaH prazastaH, saMgha :- prANisamUha:, lohoddhanaH- yasmin lauhasya kuTTanAdi vidhIyate tat / apadhano'Ggam, upaghna AsannaH // mUrtinicitAbhre ghanaH | 5|3|37|| mUrtiH - kAThinyam, / eSvartheSu hanteralU pratyayo * nizcitaM - nirantaram, abhraM - meghaH ghanAdezazca nipAtyate / ghanaH kAThinyamityarthaH / ghanAH kezAH, nirantarA ityarthaH / ghano meghaH // 1 4 "no vA vadhU ca |5|3|46 // anupasargAd hanterbhAve'l pratyayo bhavati tatsanniyoge ca hantervadhAdezaH / hananaM vadhaH, // 1- gatvaguNAbhAvo nipAtamAt / 2 tulyArohapariNAhAH / 3 -Jjati ghAditi 'vAdAdezaH /
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vydhjpmdbhyH|5|3|47|| vyadhU-japa-mad-ebhyo'nupasargebhyo bhAvAkoral bhavati / vyadhaH, japaH, madaH // navA kvaNayamahasasvanaH / 5 / 3 / 48 // anupasargebhya ebhyo bhAvAkausla vA bhavati / kvaNaH, yamaH, hasaH, svnH| pakSe kyANaH, yAmaH, hAsaH, svaanH| - grahaH / 5 / 3 / 55 // utpUrvAd aherbhAvAkoMpaJ bhavati / alo'pavAdaH / udgrAhaH / uda ityeva, grahaH, vigrahaH / parigrahastu kartari / / - niyazcAnupasargAhA / 5 / 3 / 60 // anupasargAnnayateyududrozca bhAvAkoMrghaJ vA bhvti| pakSe'l / nAyaH, nayaH, yAvaH, yavaH, dAvaH, davaH, drAvaH, dravaH // verazabde prathane / 5 / 3 / 69 // prathanamiha vistIrNatA / veH parAt stRNA terazabdaviSaye prathane ghaJ bhavati / vistAraH paTasya zabda viSaye prathane chAdanAdau cAleva / tRNasya vistaraH, chaadnmityrthH| aho dvAdazAGgasya vistrH|| sthAdibhyaH kaH / 5 / 3 / 82 // sthAdibhyo dhAtubhyo yathAdarzanaM bhAvAkoMH kaH pratyayo bhavati / utpaH, utthaanmityrthH| santiSThantyasyAmiti saMsthA / vyava1-iDetpusItyAlopaH / evamaye'pi abhyam / udaH stheti sluk / agre striyAmAp dIrghazca / iEMASTI-ASPASHEER
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 haimanUtanalaghuprakriyA tiSThante'nayeti vyvsthaa| prasnAntyasminniti prsnH| prapibantyasyAmiti prpaa| vihanyate'neneti vighnaH // dvito'thuH / 5 / 3 / 83 // Tivato dhAto rbhAvAkoMrathuH pratyayo bhavati / vepathuH, vamathuH, zvayathuH, nndthuH|| vitastrimA tatkRtam / 5 / 3 / 84 // Divato dhAtobharbhAvAkoMsvimak pratyayo bhavati tena dhAtvarthena kRtamityasminnarthe / pAkena nivRttaM pavitramam / kRtrimam , uptimam // yajisvapirakSiyatipraccho naH / 5 / 3 / 85 // ebhyo bhAvAkonaH pratyayo bhavati / yaH, svapnaH, rakSNaH, yatnaH, prshnH|| ___ upasargAd daH kiH / 5 / 3 / 87 // upasargapUrvakAd dAsajJakAda. dhAtorbhAvAkoM: kiH pratyayo bhavati / A~diH, AdhiH, nidhiH, sandhiH, samAdhiH // . vyApyAdAdhAre / 5 / 288 // vyApyAt-karmaNaH parAd dAsaMjJakAd dhAtoradhikaraNe kArake kirbhavati / jaladhiH, idhudhiH / 2-gamahanetyupAntyalopaH, hano huna iti dhanaH / 3-cajaH kagam / 4-yajAdauti ravRt / / 5-savasthiti aH| 6- anunAsike ceti zaH, na zAditi na aH| 7-iddedityaalopH| 8-tau muma iti svaanusvaaraanunaasikau| -dityAlIpaH, syAdyutpatteH prAgeva jala as ghi. ityasya samAsaH, evamanyatrApi /
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 291 antarddhiH / 5 / 3 / 89 // antaHpUrvAda dhAdhAtorbhAvAkoM: kiH pratyayo nipAtyate // antadhiH / striyAM ktiH / 5 / 3 / 91 // dhAto vAkoMH strIliGge ktiH pratyayo bhavati / ghnaaderpvaadH| kRtiH, maitiH, lUniH, jandhiH // sAtihetiyUtijUtijJaptikIti / 5 / 3 / 94 // ete zabdAH khiyAM bhAvAkoM: ktipratyayAntA nipAtyante / sinoteH sunoH syatervA AtvamitvAbhAvazca nipAtyate / sAtiH / hinoterguNe hantervA'ntyasvarAdere-ve hetiH / yautejavatezca dIrghatve yUtiH, juutiH| jJapaya te ptiH| kIrtayateH kiirtiH|| gApApaco bhAve / 5 / 395 / / ebhyo bhAve'rthe striyAMtirmavati / gA iti sAmAnyagrahaNam / praigItiH, gItiH pibateH prapotiH, pacateH pNktiH|| __stho vA / / 3 / 96 // tiSThaterbhAve'rthe striyAM ktivA bhavati / sthitiH, upsthitiH| pakSe'Ga // 1-yamiramIti malopaH / 2-RlvAderiti naH / 3-yapi ceti jagdhAdeze adha iti catve dhuTo dhuTIti dhalopaH / 4-sunoteH sinotervA''tvaM syaterAtvamitvAbhAvazca / 5-NeraniTIti NilopaH / 6-Iya'jana itItvam / 7-ca naH kagam / 8-do so itItvam / /
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 haimanUtanalaghuprakriyA upasargAdAtaH / 5 / 3 / 110 // upasargebhyaH AkArAntebhyo dhAtubhyaH striyAM bhAvAkoraG pratyayo bhavati / upadA, AdhA-AsthA, saMsthA, vyavasthA // AsthaTivrajyajaH kyap / 5 / 3 / 97 // ebhyaH paro bhAve'rthe striyAM kyap pratyayo bhavati / AsyA, aTyA, vrajyA, parivrajyA / ijyA // kRgaH za ca vA / 5 / 3 / 100 // karoterbhAvAkoM: striyAM zaH pratyayo vA bhavati. cakArAt kyap ca / kriyA, kRtyoM, kRtiH| bhAvakarmaNoH ze kyo'nyatra reriyAdezaH // mRgayecchAyAmAtRSNAkRpAbhAzraddhAntardhA // 5 // 3101 // ete zabdAH striyAM nipAtyante / tatrecchA bhAva eva / zeSAstu bhAvAkoMH / mRgayateH zaH zava ca kyApavAdo nipAtyate mRgayA / icchateH zaH kyAbhAvazca / icchA / yAcitRSyonanaGau / yAcyA, tRSNA, kraperaG , rephasya ca RkAraH / kRpA / bhAteraG, bhA, zratpUrvAda9-striyAmAp dIrghaH / 10-yajAdivaceriti vRt / 11-riH zakyeti riH saMyogAditIyAdezaH / 12-isvasya taH / 13-mRgadhAtorNigyata .. ityalope ze zavi nAmina iti guNe'yAdeze lugasyetyalukyAbdIghauM / 14-tavargasyeti aH / 15-raghuvarNAt // ..... ....
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 293 ntaHpUrvAcca dhAdhAtoraG, zraddhA, antardhA / pareH sacareryaH / 5 / 3 / 102 // paripUrvAbhyAM sUcaribhyAM striyAM yaH pratyayo bhavati bhAvAkoMH / parisaryA, paricaryA // vATATyAt / 5 / 3 / 103 // aTateyaGantAt striyAM yaH pratyayo vA bhavati bhaavaakoNH| aTATyau / jAgurazca / 5 / 3 / 104 // jAgarteH striyAmaH pratyayo yazca bhavati bhAvAkoMH / jAgarI, jAgaryA / / . zaMsipratyayAt / 5 / 33105 // zaMseH pratyayAntebhyazca dhAtubhyo bhAvAkoMH striyAmaH pratyayo bhavati / prazaMsA, aTATA, gopAyA, mImAMsA, cikIrSA, putrakAmyA // kteTo gurorvyaJjanAt / 5 / 3 / 106 // kteTo gurumato 1-iDedityAlopaH, striyAmAbdIghauM / 2-nAmina iti guNaH / 3-aT dhAtoryaGi dvitIyakasvarasya hyeyasyAdvitve'ntyasvarAdilope AguNetyAtve AbdI? / 4-nAmina iti guNaH / 5-aTATya a ityatrAto lopa ityalope yo'zitIti yakAralope AbdIyauM / 6-azavi te veti vA''yaH, aGyalopaH / 7-mAn dhAtoH zAn dAniti sani dvitvAdau pUrvasya dIrdhe ziTyanusvAre'Gyalope Aba dIghauM / 8-kRdhAtoH sani kittvAd guNAbhAve svarAntatvAddIdhaiM RtAmitIri dvitvAdau nvAderiti dIdhaiM nAmyanta iti SaH, aAbdIghauM / 9-putramiccha tIti kAmyaH /
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima nUtanalaghuprakriyA vyaJjanAntAd prAtarbhAvAkartrIH striyAmaH pratyayo bhavati // IhA, UhA, IkSA, parIkSA, upekSA, apekSA, zikSA, dIkSA, bhikSA !! 294 Sito'G | 5|3|107 // Sibhyo dhAtubhyo bhAvAkartrIH striyAmaG pratyayo bhavati / kSamA, ghaTA, tvarA, prathA, vyathA, jarIM // bhidAdayaH | 5|3|108 || bhidAdayaH zabdAH striyAmaG pratyayAntA yathAdarzanaM nipAtyante / bhidA, chidA, dayA, rujA, pRcchA // bhISibhUSicintipUjika thikumbicarcis pRhitolidolibhyaH | 5 | 3|109 || ebhyo NyantebhyaH striyAM bhAvAkartrIraG bhavati / bhISa, bhUSA, cintA, pUjA, kathoM, kumbA, carcA, spRhA, tolA, dolA yathAdarzanamanyatrApi pIDA // NivettyA sazranthaghaTTavanderanaH | 5|3|111 || Nyantebhyo veyAsazranthaghaTTavandibhyazca dhAtubhyaH striyAM bhAvAkaranaH pratyayo bhavati / kAraNI, kAmanA, lakSaNA, bhAvanA, vedanA, upAsanA, zranthanA, ghaTTanA, vandanA // 10 - RvarNeti guNaH / 11 - grahazceti vRt / 13 - NAvakAralopaH, aGi NilopaH, AbdIrghau // 12 - NilopaH / 1 - NilopaH /
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 295 iSo'nicchAyAm / 5 / 3 / 112 // iSeranicchAyAM varsamAnAt striyAM bhAvAkorano bhavati / eSaNA, piNDaiSaNA / bAhulakAdicchAyAmapi, putraiSaNA / krutsampadAdibhyaH kvi / 5 / 3 / 114 // krudhAdibhyo' nupasargapUrvebhyaH padAdibhyazca samAdipUrvebhyo dhAtubhyaH striyAM bhAvAkoM: kviApratyayo bhavati / krute , mut , gIH, dika, sa, sampat , vipat , pratipat // ___ kvau / 4 / 4 / 120 // zAso'vayavasyA''saH sthAne kyAvisAdezo bhavati / aashiiH|| - - ___UryAdyanukaraNacciDAcazca gatiH / 3 / 1 // 2 // UryAdayo'nukaraNAni cyantA DAjantAzca zabdA upasargAzca dhAtoH sambandhino gatisaMjJA bhavanti / ___ gatikArakasya nahivRtivRSivyadhirucisahitanau kvau / 3 / 2 / 85 // gatisaMjJasya kArakavAcinazca nahyAdiSu kvibanteSUttarapadeSu pareSu dIrgho'ntAdezaH syAt / upaunat / / bhyAdibhyo vA / 5 / 3 / 115 // vibhetyAdibhyo dhAtubhyaH striyAM bhAvAkoM: kvim vA bhavati / bhIH, pakSe yathAyathaM 2-zuddhirityarthaH, mArgaNaM vA / 3-piNDasya eSaNA / 4-putrecchetyarthaH / 5-virAme vA / 6-padAnte dIrghaH / 7-RtvidiadRz iti gH| 8-aH sRjItyaH / 9-padAnte dIrghaH / 10-nahAhoriti dhH|
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ktyaadiH| bhItiH, ma bhatiH, ha. dRtiH| ' , namo'niH zApe / 5 / 3 / 117 // namaH parAd dhAtoH zApe gamyamAne striyAM bhAvAkoMraniH pratyayo bhavati / tasyAjananirevAstu // ___ glaahaajyH|5|3|118|| ebhyaH striyAM bhAvAkauraniH pratyayo bhavati / glAniH", hAniH, jyAniH / bAhulakaoNnmlAniH // praznAkhyAne veJ / 5 / 3 / 119 // prazne AkhyAne ca gamyamAne dhAtoH striyAM bhAvAkoMrib pratyayo vA bhavati / kAM kArimakArSIH / sarvA kArim // paryAyAhotpattau ca NakaH / 5 / 3 / 120 // paryAye, arhaNaM yogyatA tasmin , RNe, utpattau praznAkhyAnayozca gamyamAneSu dhAtoH striyAM bhAvAkoMrNakaH pratyayo bhavati / ktyAdyapavAdaH / paryAyaH kramaH, bhavata AsikA, zAyikA, agragAmikA vA vartate / AsituM zayitumane gantuM ca bhavataH kramaH ityarthaH / arhati ikSubhakSikAm / RNaM yatparasmai dhAryate, ikSubhakSikAM me dhArayati / utpattijanma / ikSubhakSikA me udapAdi, prazne kAM kArikAmakArSIH ? / AkhyAnaM prati11-Rtvijiti gH| 12-yajasRjeti SaH, ttvrgH| 13-AtsandhyakSa rasyetyAtvam / 14-AtsandhyakSarasyetyAtve samAnadIrghaH / 1-prazne / 2-AkhyAne / 3-JjitIti vRddhiH / striyAmApi samAnadIrgha asyaa'yttditiiH| 4-ithUNAM bhkssnnmityrthH|
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 297 haimanUtanalaghuprakriyA vacanam / sarvA kArikAmakArSam // bhAve / 5 / 3 / 122 // bhAve dhAtvarthanirdeze, striyAM dhAtorNakaH pratyayo bhavati / AsikA, jIvikA, kArikA / bAhulakAda-IkSA, IhA, UhetyAdi / __ klove ktaH / 5 / 3 / 123 // klIbe bhAve'rthe dhAtoH ktapratyayo bhavati / ghanAdyapavAdaH / hasitaM chAtrasya / smitaM muneH / nRttaM mayUrasya // ____anaT / 5 / 3 / 124 // klIbe bhAve'rthe dhAtoranaT pratyayo bhavati / gamanaM bhojanaM vacanaM hasanaM vA chAtrasya / upasargAt khalghanozca / 4 / 4 / 108 // upasargAtparasya labheH svarAtparaH khaldhobikhNamozca parayooMnto bhavati / upalambhanam / ramyAdibhyaH kartari / 5 / 3 / 126 // ramyAdibhyo dhAtubhyo yathAdarzanaM kartaryanaT pratyayo bhavati / ramaNaH, ramaNI, kamanaH, kamanI / kAmanaH kAmanI / ___ kAraNam / 5 / 3 / 127 / / kRgaH kartaryanaT vRddhizca nipAtyate / karotIti kAraNam / katarIti kim ? karaNam // bhujipatyAdibhyaH karmApAdAne / 5 / 3 / 128 / / bhujyAdibhyaH patyAdibhyazca dhAtubhyo yathAsaMkhyaM karmaNyapAdAne cAnaT bhavati / bhujyate taditi bhojanamapUpAdi / AcchAda 5-striyAmaNajetyAdinA TittvAnDoH / asya yAmityalopaH / 6-NAvupAntyavRddhirNilopaH, svarebhya iti dviH /
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 haimanUtanalaghuprakriyA nam , vasanam , AbharaNam / prapatatyasmAditi prapatanaH, prasravaNaH, apAdAnam // karaNAdhAre / 5 / 3 / 129 // karaNAdhArayorarthayordhAtoranaT bhavati / ghAdyapavAdaH / karaNe-eSaNI, lekhnii| AdhArematsyodhAnI, masidhAnI, zayanam , Asanam , adhikaraNam // punAmni ghaH / 5 / 3 / 130 // puMsonAma saMjJA puMnAma, tatra gamyamAne dhAtoH karaNAdhArayorarthayogheH pratyayo bhavati / ____ekopasargasya ca ghe|4|2|34|| ekopasargasyA'nupa-. sargasya ca chadepare Nau hRsto bhavati / praicchadaH, dantacchadaH, plavaH, praNavaH, karaH, pratyayaH, zaraH, AdhAre-etya kurvantyasminnityAkaraH, bhavaH, layaH, viSayaH, bharaH, praharaH, prasaraH, avsrH|| gocarasaMcaravahavrajavyajakhalApaNanigamabakabhagakaSAkaSanikaSam / 5 / 3 / 131 // gocarAdayaH zabdA yathAyathaM karaNAdhArayorghapratyayAntA nipAtyante / gho'pvaadH| gAvazcarantyasminniti gocaro dezaH / vyutpattimAtramidam , viSayasya tu saMjJA, anyaddhi vyutpattinimittamanyacca pravRttinimittam / "anekAntAtmakaM vastu, gocaraH sarvasaMvidAm" / karaNe sNcro'shvaadiH| vaho vRssskndhdeshH| adhikaraNe-vrajo goThaM 1-striyAmaNajetyAdinA ddiiH| asya DyAmityalopaH / 2-NAvupAntyavRddhiH, ekopasameti hasvaH, NilopaH, svarebhya iti dviH| 3-adurupasargeti NaH /
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 299. samudAyo vA, vyajatyanena vyajaH, khalantyasmin khalaH, etyaH paNAyantyasminnityApaNaH, nigamo dezAdiH, vaktIti bakaH,. bAhulakAtkartari ghaH, nipAtanAd baH / bhgH| adhikaraNe-- kaSa AkaSo nikssH|| ___vyaJjanAda ghaJ / 5 / 3 / 132 // vyaJjanAntAd dhAto:puMnAmni karaNAdhAre ghaJpratyayo bhavati / ghApavAdaH / vedaH, etya pacantyasminnityApAkaH, ArAmaH, lekhaH, bandhaH, vegaH rAgaH, raGgaH krmH|| ___ rabho'parokSAzavi / 4 / 4 / 103 // ramateH svarAtparaH parokSAzavvajite svarAdau pratyaye pare nAnto bhavati / ArambhaH / bhAveghaJ / lbhH|4|4|104|| labhate svarAtparaH parokSAzavavarjite svarAdau pratyaye pare nonto bhavati / lambhanam , bhAve'naT / ghavyupasargasya bahulam / 3 / 2 / 86 // ghAnte uttarapade pare upasargasya bahulaM dIrgho'ntAdezo bhavati / praasaad.|| avAt tRstRbhyAm / 5 / 3 / 133 // avapUrvAbhyAM 4-vipUrvAdadhAtonipAtanAdvIbhAvo na / 5-6-7-kte'niTa iti. ko gazca yathAyatham / 1-Niti vRddhiH / 2-viz2a dhAtuH, kte'niTa iti gaH / 3-upAntya-- vRddhiH, kte'niTa iti gaH / adhikaraNe tu na nalopa iti raGgaH, mnAmiti paJcamaH / 4-evaM zamAdayo'pi, mo'kamIti vRddhinissedhH| 5-upAntyavRddhiH /
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 haimanUtanalaghu prakriyA -tRstRbhyAM karaNArayoH puMnAmni ghaJ pratyayo bhavati / avatAraH, avastAraH / bAhulakAduttAraH // ykhkh nyAyAvAyAdhyAyodyAvasaMhArAvahArAdhAradAra jAram ||5|3|134|| ete zabdAH puMnAmni karaNAdhArayontA nipAtyante / nyAyaH, A vayanti vAyanti vA tatresyAvAyaH, ardhyAyaH, udyAvaH saMhAraH, avahAraH, AdhAraH, dAroM: puMsi ca bhUmnyeva / jAraH // iti svarUpArthe | 5|3|138 || svarUpe'rthe cAbhidhe i-ka - viityete pratyayA bhavanti / bhaJjiH, krudhiH, vettiH / arthe - yajeraGgAni, bhujiH kriyate, pacati varttate // 1 duHsvISataH kRcchrAkRcchrArthAt khal |5|3|139 // kRcchraM duHkhamakRcchraM sukham / kRcchrArthavRtte duro'kRcchrArthavRttibhyAM svISadbhyAM parAd dhAto bhavikarmaNorarthayoH khalpratyayo bhavati / kRtyAdInAmapavAdaH / duHkhena sukheneSadvA zayyate iti duHzayaM suzayamISaccheyaM bhavatA // nirdurbahirAviSprAduzcaturAm | 2|3|9|| nirAdInAM sambandhino rephasya kakhapapheSu pareSu So bhavati / duSkaraH 6 - nipUrva iN dhAtuH / 7- ve sandhyetyAtvabAdhaH / 8-adhi pUrva dhAtuH / 10 0--dRdhAtuH / 11 1- dhAtuH 1 - tavargasyeti ca:, prathamAditi chaH dhAturvaidhAturvA / nipAtanAdAtiG dhAtuH / 9 - udupasarge yu / 12 - ritavaH zittvAcchavirUpam / / 2- nis dusiti SaH /
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ haima nUtanalaghu prakriyA 301 sukara ISatkaraH kaTo bhavatA // zAstrayudhidRzidhRSimRSAto'naH | 5|3|141 // kRcchrAkRcchrArthaduHsvISatpUrvebhyaH zAsprabhRtibhya AkArAnte-bhyazca dhAtubhyo bhAvakarmaNorarthayoranaH pratyayo bhavati / duHzAsanaH suzAsana ISacchAsainaH, duryodhanaH suyodhanaH, durda-rzanaH, durdharSaNaH durmarSaNaH / durutthAnaM sUtthAnamISadutthAnam / duSpAnaM supAnamISatpAnam // prAkkAle |5|4|47 // parakAlena dhAtvarthena tulya kartRke prAkkAle'rthe varttamAnAddhAtoH sambandhe ktvA vA bhavati / niSedhe'laMkhalvoH ktvA |5|4 |44 || niSedhe vartta - mAnayoralaM khaluzabdayorupapadayordhAtoH ktvA pratyayo vA bhavati / alaM kRtvA, khalu kRtvA / na kartavyamityarthaH // anatraH kvo ya | 3 |2| 154 // naJvarjitAd / || vyApyAt pUrvapadAd yaduttarapadaM tadavayavasya ktvA pratyayasya: yabAdezaH syAt / parAvare |5|4|45 || pare avare ca gamyamAne ghAto:ktvA vA bhavati / atikramya nadIM parvata, nadyA para ityarthaH / aprApya nadIM parvataH / nadyA arvAgityarthaH // 3-tasya caH zasya chaH / 4- udaH stheti salopaH / 5 - nis dusiti SaH / 6-atizabdena gatisamAsaH syAdyutpatteH prAgreva / evamanyatrApi / / 7 - propasarga Ap dhAtuH, pUrvavatsamAsaH /
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA nimIlyAdimeGastulyakartRke / 5 / 4 / 46 // tulyo dhAtvarthAntareNa kartA yasya sa tulyakartRkastasminnarthe vartamAnebhyo nimIlyAdibhyo meDazca dhAtoH sambandhe sati ktvA vA bhavati / akSiNI nimIlya hasati / mukhaM vyAdAya svapiti / aypiityukternekaarH| pAdau presArya svapiti / dantAn prakAzya jalpati // __ ktvA / 4 / 3 / 29 // dhAtoH paraH seTa ktvA kidvanna bhavati / zizurayaM bhvyitvopjaatH| pUrva hasanAdi pshcaanniimolnaadi| apamitya yAcate / pUrva yAcate, pazcAdapamayate ityrthH|| janazcaH kvaH / 4 / 4 // 41 // jabazcibhyAM parasya ktvApratyayasyAdiriD bhavati / jarItvA, jarityA, prazcitvA // ____Udito vA / / 4 / 42 // Udito dhAtoH parasya kvApratyayasyAdiriD vA bhavati / damitvA, dAntvA / zamiyA, zAntavA, azikhA, pakviA , pUtvA // 8-IrvyaJjana ityA / 9-Nau vRddhiH, pazcAt ktvAdiH, nnilopH| 10-yantasyA'nitvAd guNe' . yaaveshH| 11-kvAyAmAdityAtve. dosometItve yapi isvasyeti tontaH / 1-vRto naveti vA dIrghaH / 2-ktvetyakittvAnna vRt / 3-ahanpaJcamasyeti dIpaH / mnAmiti' paJcamaH / 4-pUrDiti veda, iT pakSe ktveti kittvaniSedhaH /
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 303 haimanUtanalaghuprakriyA skandasyandaH / 4 / 3 // 30 // skandisyandibhyAM paraH ktvA kidvanna bhavati / skanditvA, skanvA, syanditvA, syatvA // kSudhaklizakuSagudhamRDamRdavadavasaH / 43 / 31 / / ebhyaH paraH ktvA seT kidvad bhavati / kSudhitvA~, klizitvA kliSTvA, kuSitvA, gudhitvA, muDitvA, mRditvA, uditvA, upittoM lubhittI, azcitvA, pUtvoM, rudityA, viditvA, muSitvA, gRhItvoM, supraivI, pRSTavA, dyutitvA, dhotitvA / ___ janazo nyupAntye tAdiH ktvA / 4 / 3 / 23 // jakArAntAd dhAtonazezca nakAre upAntye sati takArAdiH ktvA kidvadvA bhAti / raktvA, raGkavA, bhaktvA, bhaGktvA, nazitvoM, naSTvA, naMSTvA // 5-audittvAdveT / 6-audittvAdveT / 7-kSudhavasa itIT / .8-pUklizibhya itIniSedhe yajasujeti SaH, tavargasyeti TavargaH / 9yajAdivaceriti vRt / 10-ravRti ghasvasa iti SaH, iT tu kSudhavasa. ityanena / 11-lubhyaJceritIT , vauvyaJjanAderiti kidvA / 12-pUGiti . beT / 13-seT, svariti. kitvam / 14-grahAzceti svRt / - gRhaNa iti dIrghaH 1 yajAdIti vRt / 16-grahoti kutanu nAsike ceti zaH, yajasRjeti SaH / TavargaH / 17-vau vyaJjanAderiti. vA kit / 18-no vyaJjanasyeti nalopaH, kte'niTa iti gaH, aghoSa iti prathamaH / pakSe mnAmiti paJcamaH / 19-audhikAra, pakSe nazo / zruTIti montaH, grAmasaneti SA, jAsveti yaH, ziDhe itynusvaarH| .
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai manUtanalaghuprakriyA RtuSamRSakRzavazcalucathaphaH seT / 4324 // Rt-vRSa-mRS-kaz-vaJc-lubc ityetebhyo nyupAntyAbhyAM thakAraphakArAntAbhyAM ca vihitaH ktvA seT kidvadvA bhavati / matitvA, atitvA, tRSitvA, tarSitvA, maSitvA, marSitvA, kRzitvA, karzivA, vacitvA, vazcitvA lucitvA, luJcitvA, zrathitvA, zranthitvA, grathitvA, granthitvA, guphitvA, gumphitvA // laghoryapi / 4 / 3 / 86 // laghoH parasya Neryapi pare'yAdezo bhavati / NilopApavAdaH / prazamayya, pravigaNayya // vA''pnoH / 4 / 3 / 87 // ApnoteH parasya Neryapi ayAdezo vA bhavati / prApayya, prApya // meDo vA mit / 4 / 3 / 88 // meDo yapi pare midAdezo vA bhavati / apamitya, apamAya // kSeH kSIH / 4 / 3 / 89 // kSeryapi pare kSI ityAdezo bhavati / prakSIya // prajagdhya // yapi 4 // 2 // 56 // hanimanInAM vanatestanAdInAM va nAntAnAmantasya yapi pare lug bhavati / prahatya, pramatya pratatya // 20-auditvAdveT / . . 1-NAvupAntyasya vRddhAvamo'kamIti hsvH| 2-hasvasya ta iti to'nsaH /
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 305. vA'maH / 4 / 2 / 57 // yamiraminamigamInAM mAntAnAmantasya yapi pratyaye lug vA bhavati / nipatya, niyamya, viratya, viramya, praNatya, praNamya, Agatya, Agamya // . ruNam cA''bhIkSNye / 5 / 4 / 48 // AbhIkSNye parakAlena tulyakata ke prAkkAle'rthe vartamAnAddhAtoH sambandhe khNam bhavati / cakArAt ktvA ca bhavati // . bhRzAbhIkSNyAvicchede dviHpraaktmbaadeH|7|4|73|| bhRzAbhIkSNyAvicchedeSu dyotyeSu yatpadaM vAkyaM vA vartate tattamabAdipratyayebhyaH prAgeva dvirucyate / bhRzaM kAtsnya netyrthH| AbhIkSNyam paunaHpunyam , avicchedaH sAtatyam / bhoja bhoja vanati, muktvA bhuktvA / AmIkSNye dviruktiH // ghATa ghATaM ghaTaM ghaTaM vA dadAti // ___ anyathaivakathamitthamaH kRgo'narthakAt / / 4 / 50 // anyathA evaM-katham-ittham ebhyaH parAttulyakatake'rthe vartamAnAkaroteranarthakAd dhAtoH sambandhe khNam vA bhavati / anyathAkAramevaMkAraM kathaMkAramitthaMkAraM vA bhuGkte / anyathaivaM kathamitthaM vA bhukate ityrthH| anarthakAditi kim ? anyathAkRtvA ziro bhuGkte / atra kRgo'prayoge zirasaH karmatvaM na syAt / 3-adurupasargAntareNeti NaH / 4-cajaH kagamiti gaH / aboSe prathama iti prathamaH / 5-ghaTAderiti vA dIrghaH / 20 -
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA yathAtathAdIyoMttare |5|4|51 || yathAtathAzabdAbhyAM parAttulyakartRke'rthe varttamAnAdanarthakAtkaroterdhAtoH sambandhe sati khNam vA bhavati IrSyazcet pRcchate uttaraM dadAti / kathaM bhavAn bhokSyate iti pRSTa ISyA Aha-yathAkAramahaM bhokSye tathAkAra mahaM bhakSye kiM tavAnena / ISyoMttara iti kim ? yathAtvA'haM bhokSye tathA drakSyasi / 306 zApe vyApyAt |5|4|12|| vyApyAt - karmaNaH parAtakartRke'rthe varttamAnAtkaroterdhAtoH sambandhe ruNam vA bhavati zApe gamyamAne / iha kRg nA'narthakaH / zApa AkrozaH / caureGkAramAkrozati / cauraM kRtvetyarthaH / caurazabdamuccAryeti taatprym| tvaM caura ityevamAkrozatIti yAvat / zApa iti kim ? yathArthakathane mA bhUt / cauraM kRtvA hetubhiH kathayati / atra pAkSiko'pi khNam na // svArthAdadIrghAt | 2|4|53 || svAdvarthe varttamAnAcchabdAdadIrghAntAd vyApyAtparAttulyakartRke'rthe varttamAnAtkaroteH dhAtoH sambandhe khNam vA bhavati / svAduGkAraM bhuGkte // vigbhyaH kAtsnyai Nam |5|4|54 || kAsyai vyApyAt parebhyastulyakartRke prAkkAle'rthe vartamAnebhyo vidibhyo dRzezva dhAtoH sambandhe Nam vA bhavati / iha saka1 - khityanavyayeti montaH, mumo dhyaJjane svAviti svAnusvArAnunAsikau /
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 307 makA vido gRhyante, vyApyAt parebhya ityukteH / atithivedaM bhojayati / yaM yamatithiM jAnAti labhate vicArayati vA taM taM sarva bhojayatItyarthaH / kanyAdarza varayati, yAM yAM kanyA pazyati tAM tAM sarvA varayatItyarthaH / akAtsnye tu atithi viditvA bhojayati, kanyAM dRSTvA varayati // - yAvato vindjiivH|5|4|55|| kAtsnye yAvacchabdA. tparAbhyAM vindajIvibhyAM tulyakartake'rthe vartamAnAbhyAM dhAtoH sambandhe Nam vA bhavati / yAvadvedaM bhukate / yAvallabhate tAvad bhuchate ityarthaH / jIverapUrvakAla eva / yAvajjIvamadhIte / yAvajjIvati tAvadadhIta ityarthaH / / / kRggraho'kRtajIvAt / 5 / 4 / 61 // akRtajIva itye- . tAbhyAM vyApyAbhyAM parAbhyAM yathAsaGkhyaM karotigRhNAtibhyAM tasyaiva dhAtoH sambandhe sati Nam vA bhavati / akRtakAra karoti, akRtaM karotItyarthaH / jIvagrAhaM gRhNAti, jIvantaM gRhnnaatiityrthH|| zuSkacUrNarUkSAspiSastasyaiva / 5 / 4 / 60 // zuSkacUrNarUkSebhyo vyApyebhyaH parAtpiparNam vA syAttasyaiva dhAtoH sambandhe sati / zuSkapeSaM pinaSTi, zuSkaM pinaSTItyarthaH / evaM cUrNapeSaM, rUkSapeSam // hanazca samUlAt / / 4 / 63 // samUlazabdavyApyAtpara
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA smAddhanteH kaSezca tasyaiva dhAtoH sambandhe sati Nam vA bhavati / samUlaghAtaM hanti / samUlaM hntiityrthH| samUlakASaM kaSati samUlaM ksstiityrthH|| ___ vyApyAccevAt / / 4 / 71 // vyApyArakarmaNazvakArAskartuzcopamAnArthAtparastasyaiva dhAtoH sambandhe sati Nam vA bhavati / suvarNanidhAyaM nihitH| suvarNamiva nihita ityarthaH / kAkanAzaM naSTaH / kAka iva naSTa ityarthaH / iti ktvAdipratyayAdhikAraH / ayamevottarakRdanta ityapyucyate // ||ath kArakaprakaraNam // kriyAhetuH kArakam / / 2 / 1 // kriyAyAH kAraNaM pharnAdi kArakasaMjJaM bhavati / kriyA hetuzca padArthAnAM kriyAnirvatikA zaktiH, tasmAcchaktiH kArakam / sA ca sahabhUryAvadravyabhAvinI ca kriyAkAla eva vyajyate iti kriyAyoga eva kArakamiti kriyAzUnyasya hetvAdeH kriyAyAM nimittatve'pi na kArakatvam // 1-mUlamapyaparityajyeti samUlam / sAkalye'vyayIbhAvaH, mUlena saha vartate iti bahuvrIhirvA / Niti ghAditi ghAt / 2-Nami Ata airityeH, AyAdezaH / 3-phalavyApArau dhAtvarthaH kriyocyate / phalayApArayovaiyadhikaraNye sakarmikA, tayoH sAmAnAdhikaraNye sakarmikA socyate / iya kriyA padArthazaktyaiva nivartyate iti zaktiH kArakam / tatra kartA svavRttivyApAranivartakaH, karma ca svavRttiphalanirvartakam / karaNAdikaM ca paravRttikriyAnirvartakam /
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA svatantraH kartA / / 2 / 2 // kriyAyA janakaH kriyAsiddhAvaparAdhInaH prAdhAnyena vivakSitaH kArakavizeSaH kartRsaMjJaH syAt // nAmnaH prathamaikadvivahau / 2 / 2 // 31 // ekatvadvitvabahutvaviziSTe'rthe vartamAnAnAmnaH parA yathAsaMkhyaM si au jas lakSaNA prathamA vibhakti bhavati / dvitIyAdividhyanyathAnupapattyA karmavAdyatirikte'rthamAtre prathamA bhavati / karmAdirajyabhihito'rthamAtramiti bodhyam / evaM lAkSaNikamaliGgamasaGkhyaM zaktipradhAnaM dyotyamapi cArthamAtrameva / tadayaM sakSepaHdvitIyAdivinimukto nAmA'rtho'rthamAtraM, svArthadravyaliGgasaMkhyAkArakalakSaNaH samagro'samagro vaa| tatra zabdasyArthe pravRttinimittaM svarUpajAtiguNakriyAdravyasambandhAdirUpaM tvatadipratyayavAcyaM svArthaH / varUpa-DitthaH, DavitthaH / bAtau-gauH, azvaH / guNe-zuklaH, kRssnnH| kriyAyAmkArakaH, paackH| dravye-daNDI, kuNDalI / sambandherAjapuruSaH // Ex-taduktaM zabdamahArNavanyAse "niSpattimAtre kartRtvaM, sarvatravAsti kArake / vyApArabhedApekSAyAM, karaNatvAdisambhavaH // 1 // phalArthI yaH svatantraH san , phalAyArabhate kriyAm / niyoktA paratantrANAM, sa kartA nAma kArakam // 2 // ". iti /
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA Amantraye |2| 2|32|| siddhasyAbhimukhIkaraNaM sambodhanam, tadevehAmantraNam, tadviSaya AmantryaH / tasminnartheH varttamAnAnAmna ekadvivau yathAsaMkhyaM prathamA vibhakti bhavati / he vItarAga ! he mune ! // 310 karturvyApyaM karma | 22|3|| kartrA kriyayA yadvizeSeNAptumiSyate tadvyApyam, tatkArakaM karmasaMjJaM bhavati, yatkarma kartrA kriyate tad vyApyasaMjJaM bhavatItyapi sUtrArthaH / karmaNi dvitIyA | 22|40|| gauNAnnAmnaH karmaNi kArake dvitIyA bhavati / tatkarma tredhAniya vikArya prApyaM ca / yadasajjAyate janmanA vA prakAzyate tad nirvaryam, yathA ghaTaM karoti, sutaM prasUte / prakRtyucchedena guNAntarAdhAnena vA yadvikRtimApAdyate tad vikAryam, yathA kASThaM dahati, yaSTiM takSNoti / yatra kriyayA kRto vizeSo nAsti tatprApyam, yathA - jinabimbaM pazyati / samyaktvaM pratipadyate / karmAdipratyayenokamarthamAtramityukte - rukte karmAdau prathamaiveti karmAdAvanukta eva dvitIyAdikaM bodhyam / evaM trividhamapyetadiSTAniSTAnubhayabhedAttrividham / tadetannavavidhamapi karma pradhAnagauNa bhedAdaSTAdazavidham / pradhAnakriyAjanyaphalAzrayaH pradhAnamitaradapradhAnam / yadarthaM kriyA''rabhyate tatpradhAnam, tatsiddhaye tu yadanyatkriyayA vyApyate tadapradhAnamiti yAvat / etad dvaividhyaM ca duhi-bhikSi- rudhi- pracchi- cig- brUg - zAsvartheSu
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 311 dhAtuSu yAci-jayati prabhRtiSu nIhRkRSvaheSu ca bhavati / duhAdibhyaH karmaNi pratyaye gauNaM karmoktaM bhavati, tasmAttataH prathamA, mukhyAca dvitIyaiva / nyAdiSu tu mukhyaM karma karmaNi pratyaye satyabhihitamiti tataH prathamA'nyatra dvitIyA / gAM dondhi payaH, gauH payo duhyate / ajAM grAmaM nayati, ajA grAmaM nIyate / gatibodhAhArArthazabdakarmanityAkarmaNAmanIkhAdyadivAzabdAyakrandAm / 2 / 2 / 5 // gatyarthabodhArthAhArArthAnAM zabdakarmaNAM nityAkarmaNAM ca dhAtUnAM nIkhAdyadivayati-zabdAyati-krandajitAnAmaNigavasthAyAM yaH kartA sa Nau karmasaMjJo bhavati / gacchati maitro grAmam , gamayati maitraM grAmam / budhyate ziSyo dharmam , bodhayati guruH ziSyaM dharmam / bhuGkte baTurodanam , bhojayati baTumodanam / jalpati maitro dravyam , jalpayati maitraM dravyam / zabdo yadA na kriyA kintu vyApyastadApi karmasaMjJA, zabdaH karma-kriyA vyApyaM ca yeSAmityarthAt / zRNoti zabdaM caitraH, zrAvayati zabdaM caitram / Aste maitraH, Asayati maitraM caitraH / kAlAdhvabhAvadezaizca sarve'pi dhAtavaH sakarmakA evetyanya-karmApekSayA nityAkarmakA bodhyaaH| nityagrahaNamavivakSitakarmakatvenAkarmakavyAvRttaye / tatra hi vA karmasaMjJA, yathA pacati caitraH, pAcayati caitraM caitreNa vA / nyA1-yAcirihAnunaye iti bhikSeH pRthaG nirdeza iti /
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 haimanUtanalaghu prakriyA divarjanaM kim ? nayati bhAraM caitraH, nAyayati bhAraM caitreNa / gatyarthAnAmakarmakANAM ca NyantAnAM prayojyameva karma karma - pratyayenocyate / gamayati grAmaM caitram gamyate grAmaM caitraH / Asayati mAsaM maitram, Asyate mAsaM maitratreNa / bodhArthIdInAM tu NyantAnAmubhayatra karmaNi yathecchaM karmaNi pratyayaH / bodhyate ziSyaM dharmaH, bodhyate dharme ziSya iti vA / 9 smRtyarthadayezaH | 2|2| 11 || smaraNArthAnAM dayaterIzazca vyApyaM karma vA bhavati / mAtaraM smarati, mAtuH smarati / sarpiSo dayate, sarpirdayate, lokAnISTe, lokAnAmaSTe // 1 rujArthasyA'jvarisantApe bhave kartari |2| 2|16|| pIDArthasya dhAtordhvarisaMtApivarjitasya vyApyaM vA karmasaMjJaM bhavati bhAvArthasya kartA bhavati / cauraM caurasya vA rujati rogaH / jvarisantApyostu nityameva / AdyanaM jvarayati, atyAzinaM santApayati vyAdhiH / bhAva iti kim ? maitra rujati zleSma / jAsanATakAthapiSo hiMsAyAm | 2|2| 14 || eSAM hiMsAyAM varttamAnAnAM vyApyaM karma vA bhavati / cauraM caurasya bojjAsayati nATayati krAthayati pinaSTi vA // niprebhyo naH | 2|2|15|| niprAbhyAM parasya hiMsAyAM 1 - zeSaSaSThI / 2 - zleSmA dravyaM, na bhAvaH /
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vartamAnasya hante ApyaM vA karma bhavati / cauraM caurasya vA niprahanti nihanti prahanti praNihanti vArA ___ adheH zIsthAsa AdhAraH / 2 / 2 / 27 // adheH sambaddhAnAM zIDsthA-As ityeteSAM ya AdhArastakArakaM karmasaMjJaM bhavati / grAmamadhizate'dhitiSThatyadhyAste vA maitrH|| ___ upAnvadhyAvasaH / 2 / 2 / 21 // upAnvadhyApUrvasya vasaterAdhAraH karmasaMjJo bhavati / grAmamupavasatyanuvasatyadhivasatyAvasati vA maitrH|| __ vA'bhinivizaH / 2 / 2 / 22 // abhinItiviziSTopasargasamudAyapUrvasya vizaterAdhAraH karmasaMjJo vA bhavati / grAmaM grAme vA'bhinivizate / vyavasthitavibhASeyam / kalyANe'bhinivizate / atra kalyANamiti na prayogaH / _____ kAlAdhvabhAvadeza vA karma cAkarmaNAm / 2 / 2 / 23 // akarmakANAM dhAtUnAM prayoge, kAlo muhUrtAdirUpaH, adhyA gantavyaM krozAdi, bhAvaH kriyA godohAdirUpA, dezo janapadagrAmanadIparvatAdiH-ete AdhArabhUtAH karmasaMjJA vA bhavanti, akarmasaMjJA api vA bhavanti / sabhiyogaziSTa3-nemati NaH / 1-nivasatItyarthaH / bhojananivRtyarthayoge neti bodhyam / ..
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 haimanUtanalaghuprakriyA svAtsahaiveti gmyte| mAsamAste, mAsa Asyate, mAsamAsyate / pakSe mAse Aste / krozaM svapiti, krozaH mupyate, krozaM supyate, kroze supyate / odanapAkaM zete, odanapAkaH zayyate / odanapAkaM zayyate, odanapAke zete / grAmaM vasati, grAma uSyate, grAmamudhyate, grAme uSyate // - gauNAtsamathAnikaSAhAdhigantarAntareNAtiyenatenardvitIyA / 2 / 2 // 33 // AkhyAtapadenAsamAnAdhikaraNaM gauNam / tasmAd gauNAnAmnaH samayAdibhirnipAtairyuktAd dvitIyAvibhaktirbhavati / sssstthypvaadH| samayA nikaSA vA parvataM ndii| hA devadattaM vardhate vyAdhiH / dhiga jAlmam / antarA'ntareNa vA niSadhaM nIlaM ca videhAH / antareNa samyaktvaM na mokSaH / ati vRddhaM kurUn mahad balam / kurvatikrameNa vRddhmityrthH| yena pazcimAM gataH, tena pazcimAM nItaH / yena teneti nipAto lakSaNe / bahuvacanAtpratiyoge'pi / bubhukSitaM na prati bhAti kizcit / / dvitve'dho'dhyuparibhiH / / 3 / 34 // adhas adhi upari ebhiyuktAda gauNAnnAmna eSAmeva dvitve sati 2-karmattvAdvitIyA'karmakatvAcca bhAve pratyayaH / 3-samIpArthe dvayaM bodhyam / 4-jAlmo'samIkSyakArI /
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimalaghunUtanaprakriyA dvitIyA bhavati / SaSThyapavAdaH / adho''dho grAmaM graamaaH| adhyadhigrAma kSetrANi / uparyupari grAmaM grAmAH / dvitve iti kim ? adho gRhasya / / sarvobhayAbhipariNA tasA / / 2 / 35 // sarvAdibhistasantayuktAd gauNAnnAmno dvitIyA bhavati / sarvata ubhayato'bhito vA grAmaM vanAni / parito grAma kSetrANi / / utkRSTe'nUpena / 2 / 2 / 39 // utkRSTe'rthe vartamAnAdanUpAbhyAM yuktAd gauNAnnAmno dvitIyA bhavati / anu siddhasenaM kvyH| upomAsvAti sNgrhiitaarH| tasmAdanye hInA ityarthaH / / kriyAvizeSaNAt / 2 / 2 / 41 // kriyAyA yadvizeSaNaM tadvAcino gauNAnnAmno dvitIyA bhavati / stokaM pacati / mukhaM zete // . kAlAdhvanoAptau / / 2 / 42 // vyAptiratyantasaMyogaH / sambandhinIbhirdravyaguNakriyAbhirvyAptau dyotyAyAM kAle'dhani ca vartamAnAd gauNAnnAmno dvitIyA bhavati / mAsaM guDadhAnAH, mAsaM kalyANI, mAsamadhIte, kroza parvataH, krozaM kuTilA nadI, krozamadhIte // iti dvitIyA // 1-vIpsAyAM dvirbhAvaH /
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA siddhau tRtIyA | 2|2|43 // kriyAphalaniSpattau gamyAyAM kAlAdhvavAcino gauNAnnAmnastRtIyA vibhakti - bhavati vyAptau dyotyAm / mAsenAvazyakamadhItam, krozena prAbhRtamadhItam / siddhAviti kim ? mAsamadhIta AcAro nA'nena gRhItaH, atra vyAptamAtraM gamyate || 316 sAdhakatamaM karaNam 2|2|24|| kriyAsiddhau yatprakRSTopakArakatvenA'vyavadhAnena vivakSitaM kArakaM tatsAdhakatamaM tatkaraNasaMjJaM bhavati / hetukartRkaraNesthaMbhUtalakSaNe | 2|2|44 // hetau kartari karaNe itthaMbhUtalakSaNe cArthe varttamAnAd gauNAnmAmnastRtIyA bhavati / hetau dhanena kulam / vidyayA yazaH / karttari - caitreNa kRtam / karaNe - parazunA chinatti / dAnena labhate bhogAn / yadA tUpadezamAtraM tadA dAneneti hetumAtraM bodhyam / itthaMbhUtalakSaNe=api bhavAn kamaNDalunA chAtramadrAkSIt // jaTAbhistApasaM jAnIyAt / atra chAtratvAdikaM prakAramApannasya kamaNDalvAdikaM lakSaNam // sahArthe | 2|2|46 || sahArthastulyayogo vartamAnatA ca | sahArthe zabdAdarthAdvA gamyamAne gauNAnnAmnastRtIyA 2 -- phalasAdhanayogyaH padArthoM hetuH / 3 - ittha kaJcitprakAraM bhUta Apanna itthaMbhUtaH, sa lakSyate yena sa itthambhUtalakSaNaH / yathA chAtratvaprakAramApannaH kamaNDalunA lakSyate iti kamaNDaluritthambhUtalakSaNam //
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhavati / "ekenApi suputreNa, siMhI svapiti nirbhayam / sahaiva dazabhiH putra-auraM vahati gardabhI" // 1 // atra pUrvArdhe sahArthoM vidyamAnatA'rthAd gmyaa| uttarArdhe tu. tulyakriyAyogaH zabdavAcyaH / putreNa saha sthUla Agato, gomAnityAdAvapi tulyayogo bodhyH| evaM sAkaM sAdhaM samaM satrA yugapadAdizabdayoge'pi sahArthatvAtRtIyA / evaM kAtsnyena sAkalyena sukhena duHkhena kaSTenAnavayavenAnAyAsenetyAdAvapi sahArthoM gamyate iti bodhyam / kriyAvizeSaNatve tu sukhAdiSu dvitIyaiva / mukhaM svapitItyAdi // ____yadabhedaistadAkhyA 2 / 2 / 46 // yasya bhedinaH prakAravato'rthasya bhedaiH prakAraibizeSaistadvatastatprakAravadarthayuktasyAkhyA nirdezo- bhavati, tadvAcino gauNAnnAmnastRtIyA bhavati / atra yasyeti yatpadena yasmAnnAmnastRtIyeSTA tadgrahaNam / akSaNA kANaH / atrAkSiprakAreNa kANenAkSimAnucyate / evaM prakRtyA darzanIyaH, gotreNa gArgyaH, varNena gaura, ityaadi| loke tathA prayoge prasiddha satyeva tRtIyA / akSaNA dIrgha ityAdi na prayujyate, aprasiddharavAta bAdhyam / / kRtAdyaiH / 2 / 2 / 47 // kRta ityevaMprakArai niSedhArtheyuH tAda gauNAnnAmnastRtIyA bhavati / kRtaM tena, bhavatu
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA tena, alaM vitaNDayA, kiM gatena, mRtaM bahUktena // vyApye vidroNAdibhyo vIpsAyAm / / 2 / 50 // vyApye vartamAnebhyo dvidroNAdibhyo gauNAnnAmabhyo vIpsAyAM tRtIyA vA bhavati / dvidroNene, dvidroNaM dvidroNaM vA dhAnyaM krINAti // ititRtIyA / karmAbhipreyaH sampradAnam / 2 / 2 / 25 // karmaNA vyAyena kriyayA vA kAraNabhUtena yamabhipreyate zraddhAnugrahAdikAmyayA yamabhisambadhnAti tatkArakaM sampradAnasaMjJaM bhavati / spRheApyaM vA / 2 / 2 / 26 // spRhayaterdhAto ApyaM vA sampradAnasaMjJaM bhavati / kudhaduheAsUyAthai ye prati kopH|2|2|27|| kudhAdharthairdhAtubhiyoMge yaM prati kopastatkArakaM sampradAnasaMjJa bhavati // nopasargAkrudhahA / 2 / 2 / 28 // upasargAtparAbhyAM krudhi-hibhyAM yoge yaM prati kopastatkArakaM sampradAnasaMjJaM na bhavati // .. .1-tRtIyayA vIpsokterna dvitvam / dvitIyA tu na vIpsAyAmiti tadantasya tatra dvitvam / .1-krodho'marSaH, droho'pacikIrSA, IrSyA parasampattau cetaso vyAroSaH, ... asUyA guNeSu doSAviSkaraNam / /
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA .. caturthI / 2 / 2 / 53 // sampradAne vartamAnAda' gauNAnnAmno DebhyAMbhyasulakSaNA caturthI vibhakti bhavati / devAya baliM dadAti / dvijAya gAmutsRjati, ziSyAya dharmamupadizati, rAjJe kAryamAcaSTe / eSu karmabhirbalyAdibhirdevAdayo'bhisambadhyante kA / patye zete, yuddhAya sannahyate, devebhyo namati, mahArAjAya nivedayati / eSu zayanAdikriyayA patyAdayo'bhisambadhyante / puSpebhyaH puSpANi vA spRhayati / sampradAnasaMjJApakSe dhAtorakarmakatvAtpuSpebhyaH spRhita ityAdi / maitrAya krudhyati, kupyati, rupyati, druhyati, apacikIrSatyapakarotIrNyati sUya'ti asUryAta vaa| maitramabhikrudhyati abhidruhyati vaa| abhipUrvI RdhidruhI sakarmakau // ___ tAdarthe / 2 / 2 / 54 // tasmA ayaM tadarthastasya bhAve tAdarthya sambandhavizeSe gamyamAne gauNAnnAmnazcaturthI bhavati / SaSThayapavAdaH / yUpAya dAru, kuNDalAya hiraNyam , randhanAya sthAlI // rucikRpyarthadhAribhiHpreyavikArottamaNeSu / 2 / 2 / 55 // rucyathaiH kRpyarthe rdhAriNA ca dhAtunA yoge yathAkrama preye vikAre uttamaNe ca vartamAnAd gauNAnnAmnazcaturthI bhavati / preyaH priiymaannH| zrAvakAya rocate svadate vA
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUvanalaghuprakriyA dhrmH| abhilaassmutpaadytiityrthH| pratibhAnArthayoge tu SaSThyeva / sarveSAmetad rovate / kvacitta sambandhamAtravivakSAyAM SaSThyeva / rocate mama ghRtam / kRpyathai vikAre-mUtrAya kalpate sampadyate jAyate vA ytraagRH| apAyavivakSAyAM paJcamyapi / mUcaM sampadyate yvaagvaaH| zaGgAccharo jAyate / dhAriNottamaNe-caitrAya zataM dhArayati / - utpAtena jJApye / 22 / 59 // utpAta AkasmikaM nimittam tena jJApyamAne'rthe vartamAnAd gauNAnnAmnazcaturthI bhavati / "vAtAya kapilA vidhudAtapAyAtilohinI / pItA varSAya vijJeyA, durbhikSAya sitA bhavet // 1 // ___ tumo'rthe bhAvavacanAt / 2 / 2 / 61 // kriyAyAM kriyArthAyAmupapade tum bhavati, tasya tumo'rthe ye bhAve ghanAdayaH pratyayA uktAstadantAd gauNAnAmnaH svArthe caturthI bhavati / pAkAya vamati, pktumityrthH|| . gamyasyA''pye / 2 / 2 / 62 // prayogaM vinA yadarthoM gamyate sa gamyaH, tasya gamyasya tumo vyApyAd gauNAbhAmnazcaturthI bhavati / phalebhyo nati, phalAnyAhartumityarthaH / prayoge tu na, phalAnyAhartuM yAti // gatenavA'nApte / 2 / 263 // pAdaviharaNAtmakagateApte'nApte vartamAnAd gauNAnAmnazcaturthI bhavati / grAma
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 hai manUna laghu prakriyA grAmAya vA gacchati / Apte tu grAmaM gataH, prApta ityarthaH / atra grAmAyeti na bhavati || 1 manyasyA'nAvAdibhyo'tikutsane / 2 / 2 / 64 // atIva kutsyate'nenetyatikutsanam / tasmin manyaterApye varttamAnAnAvAdigaNavarjitAd gauNAnnAmnaturthI vA bhavati / na tvA tRNAya tRNaM vA manye / na tvAM nAvaM manye / hitasukhAbhyAm | 2|2|65 || hitasukhAbhyAM yuktAd gauNAnnAmnacaturthI bhavati vA / sAdhave sAdhova hitaM sukhaM vA // tad bhadrAyuSyakSemArthArthenAziSi | 2|2|66|| hitasukhabhadrAyuSya kSemArthAyairyuktAda gauNAnAmna AziSi gamyamAnAyAM caturthI vA bhavati / hitaM sukhaM bhadramAyuSyaM kSemamartho vA jIvAnAM jIvebhyo vA bhUyAt / evaM hitAdyarthairyuktAdapi / pathyaM ze madraM dIrghAyuH kuzalaM prayojanaM vA bhUyAjjIvebhyo jIvAnAM vA // parikrayaNe | 2|2|67 // pari krIyate niyatakAlaM svIkriyate yena tadvetanAdi parikrayaNam / tasmin varttamAnAd * gauNAmAmnazvaturthI vA bhavati / karaNatvAtpakSe tRtIyA / zavAya zatena vA parikrItaH / sambhomAya - parikrItaH kartA1- nAvAnnabusazukakAkazvazRgAleti nAvAdiH / AkRtipraNo'yam /
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 haimanUtamalaghuprakriyA smi taba nA'priyam / sambhogena dhaa| zatAdinA niyatakAla svIkRta ityrthH| zaktArthavaSaDnamAsvastisvAhAsvadhAbhiH / 2 / 2 / 68 // zaktArtheSaDAdibhizca zabdairyuktAd gauNAnAmnazcatuthI bhavati / zakto'laM prabhuH samarthoM vA mallo mallAya / vaSaDa gnaye / nmo'iidbhyH| svasti saMghAya / indrAya svAhA pitRbhyaH svdhaa| ||iti caturthI // apAye'vadhirapAdAnam / 2 / 2 / 29 // sAvadhika gamana' mpaayH| vibhAga iti yAvat / saca kriyAjanyaH smbndhnaashdvaaraa| tatra yadavadhibhUtamapAyenAmadhiSThitaM tatkArakamapAzanasaMjhaM bhavati / paJcamyapAdAne / 2 / 69 // apAdAne kArake gauNAnAmnaH paJcamIvibhaktirbhavati / apAyo dvividhA - kAyasaMsargapUrvako buddhisambandhapUrvakazca / tatrAgho yathA-vRkSAtparNa patati / patanaM mamanavizeSo yena vibhAmo bhavati, vRkSasaMsRSTasya patrasya tadiha / evaM parvatAdavarohati, prAmAdAgacchati, meSA meyo'pa dvitIyo yathA-tatra budisaMsargako vibhAgo pudiviSayIkaraNa, pacAsato nivRtiH| 1-pAyajanakaviyA'nAzritamityayaH / vibhAgasya dilatyAditi bodhyam /
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 323 pApAjjugupsate / atra pApaM duHkhaheturiti tdupshytiityrthH| evaM ca spaSTamevAtra pUrva pApasya buddhiviSayIkAraH, pazcAgnivRttiH / na tvajJAte viSaye pravRttinivRttI bhvtH| pApAdviramati, dharmAtpramAdyati, caurAd bibheti, udvijate, trAyate, rakSati vaa| adhyayanAd bhojanAdvA parAjayate, yavebhyo gAM vArayati, upAdhyAyAdantardhatte, zRGgAccharo gomayAd vRzciko golomAvilomabhyo dUrvA vA jAyate / himavato gaGgA prabhavati / valabhyAH zatrunayaH SaDyojanAni / kArtikyA AgrahAyaNI mAse / caitrAnmaitraH paTuradhika Uno vA / mAthurAH pATaliputrakebhya aaddhytraaH| atra sarvatra buddhisNsrgpuurvko'paayH| apAdAnatvAvivakSAyAM tu yathAyogaM vibhaktayo bodhyAH / balAhake vidyotate vidyut , bIje'Gkuro jAtaH, Izvarasya bhayena mithyA na vakti, caubibheti, ityAdi // AGA'vadhau / 2 / 2170 // avadhimaryAdA, abhividhirapi maryAdAvizeSa eva / avadhau vartamAnAdAGA yuktAda gauNAbhAmnaH paJcamI vibhaktirbhavati / ApATaliputrAda vRSTo meghaH / AkumArebhyo yazo gItaM kRSNasya // parvapAbhyAM bajyai / / 2 / 71 // varNanIya banAnAt parvamAnyAM yuktAd gauvAcAmnaH pazcamI vibhakti bhavati / AN
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 haimanUtanalaghuprakriyA pari apa vA pATaliputrAd vRSTo meghaH / pATaliputra vrjyitvetyrthH|| yataH pratinidhipratidAne pratinA / / 2 / 72 // prtinidhirmkhysdRsho'rthH| pratidAnaM gRhItasya pratyarpaNam , vizodhanamityarthaH / pratinA yoge yataH pratinidhiryatazca pratidAnam , tadvAcino gauNAnAmnaH pazcamI bhavati / pradyumno vAsudevAtprati, abhayakumAraH zreNikataH prati / sadRza ityrthH| tilebhyaH prati mASAnasau prayacchati / tilAn gRhItvA mASAn ddaatiityrthH| - AkhyAtaryupayoge / 2 / 2 / 73 // AkhyAtopadezakaH tatra vartamAnAd gauNAnnAmnaH paJcamI bhavati niyamapUrvakavidyAgrahaNaviSaye / upAdhyAyAdadhIte / upayoge kima ? naTasya zRNoti / upayoge tu syAdeva // gamyayapaH karmAdhAre / 2 / 2 / 74 // gamyasya yabantasya yatkarmAdhArazca tatra vartamAnAd gauNAnnAmnaH paJcamI bhavati / dvitiiyaasptmyorpvaadH| prAsAdAt prekSate / AsanAt prekSate / prAsAdamAruhya Asana upavizya prekSataH ityarthaH / yavantaprayoge tu na / prAsAdamAruhya prekSate // * prbhRtynyaarthdikshbdvhiraaraaditH|2|2|75|| prabhRtyadikzabdaibahirArAditara ityetaizca zabdairyuktAd gauNA
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 325 nnAmnaH paJcamI bhavati / tataH prabhRti, grISmAdArabhya, himavata Arabhya gaGgAM yAvad videhaaH| maitrAd bhinno'nyo'rthAntaraM vyatirikto vilakSaNo hirukpRthag vA caitrH| dizi dRSTaH zabdo dikzabdaH / grAmAduttarasyAM dizi vasati, kauzikyAH pazcimAyAM videhaavaasaaH| gaNDakyAH pUrvo videhajanapadaH / pazcimo rAmAd yudhisstthirH| dikzabdenA'prayuktenApi, krozAllakSyaM vidhyati / kameNika / pareNeti gamyate / bahirgAmAt / ArAd grAmAt kSetram / itrshcaitraanmtrH| tasya dvitIya ityarthaH / RNAddhetoH / 2 / 276 // hetubhUtaM yadRNaM tadvAcino gauNAnnAmnaH paJcamI bhavati / zatAd baddhaH / zatena baddha ityAdau kartari tRtiiyaa| hetu hi phalasAdhanayogyaH padArthaH kAdibhyo'nya ucyate iti dhyeyam // guNAdastriyAM navA / / 2 / 2:77 // astriyAM varttamAnAd hetubhUtaguNavAcino gauNAnnAmnaH pazcamI vA bhavati / jADyAjjAiyena vA baddhaH, jJAnAj jJAnena vA muktH| khiyAM tu hetutRtIyaiva, buddhayA muktaH // - ArAdarthaiH / 2 / 2 / 78 // dUrArthairantikAthaizca zabdayuktAd gauNAnAmnaH pazcamI vA bhavati / grAmAd grAmasya vA 1-hetau tRtIyA /
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 . haimanUtanalaghuprakriyA daram / grAmAda grAmasya vA'ntikam / pakSe zeSe sssstthii| evaM viprakRSTasannikRSTAdizabdayoge'pi / / ___stokAlpakRcchakatipayAdasattve karaNe / 22179 // asattve karaNe vartamAnebhyaH stokAdibhyaH paJcamI vA bhavati / stokAtstokena vA muktH| evamalpAdizabdayoge'pi // iti paJcamI / ___ajJAne jJaH SaSThI / 2 / 2 / 80 // ajJAne'rthe vartamAnasya jAnAteH sambandhini karaNe vartamAnAda gauNAnAmnaH SaSThI vibhaktirbhavati / sarviSo jAnIte / sarpirupAyena pravartata ityatra jAnAterajJAnArthatA / tRtIyApavAdaH // zeSe / 2 / 2 / 81 // karmAdibhyo'nyaH kriyAkArakapUrvakaH karmAdyavivakSAlakSaNo'zrayamANakriyaH zrUyamANakriyo vA'syedaM bhAvarUpaH svasvAmibhAvAdiH sambandhavizeSaH shessH| tatra gauNAnAmnaH SaSThI bhavati / rAjJaH purussH| janakasya putrI sItA / paMzoH pAdaH, kSIrasya vikAraH, na mASANAmaznIyAt / subhASitasya zikSate / na te mukhasya jAnate / na tasya sAyamaznIyAt / annasya no dehi // 2-yato dravye pravRttiH sa paryAyo guNo'sattvam , asattvarUpeNocyamAnaM dravyAdi cA'sattvam / 3-svasvAmibhAvaH / 4-janyajanakabhASaH / 5-avayavAvayibhAvaH / 6-vikAryavikArakabhAvaH / 7-pharmAvivakSA / 8-karaNAvivakSA / 9.-sampradAnAvivakSA / 10-apaadaanaavivkssaa| 11-adhikaraNAvivakSA /
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 327 ririSTAtstAdastAda satasAtA (2/2/82 // ririSTAt - stAt - astAt - asU - atasU - At etatpratyayAntairyuktAd gauNAnAmnaH SaSThI vibhakti rbhavati / upari upariSTAd vA gRhasya | evaM parastAdityAdau / paJcamyapavAdaH // karmaNi kRtaH | 2|2|83 || kRdantasya sambandhini karmaNi gauNAnnAmnaH SaSThI bhavati / dvitIyApavAdaH / apAM sraSTA, purAM bhettA, varSazatasya pUrakaH, putrapautrANAM darzakaH / udakasya piSaH / grAmasya gamanam, gavAM dohaH // kartari |2|2|86|| kRdantasya kartari gauNAnnAmnaH SaSThI bhavati / tRtIyApavAdaH / bhavata AsikA || vaikatra dvayoH | 2|2|85|| dvikarmakeSu dhAtuSu dvayoH karmaNorekatarasmin vA paSThI bhavati / anyatra pUrveNa nityameva / ajAyA netA videhAnAM videhAn vA / ajAyA ajAM vA netA videhAnAm // dvihetoraNakasya vA / 2 / 2 / 87 || stryadhikAravihitAbhyAmakAraNa kAbhyAmanyasya kartRkarmaSaSThyoH prAptihetoH kRtaH kartari SaSThI vA bhavati / vicitrA sUtrasya kRtirAcAryasyA''cAryeNa vA / Azcaryo gavAM doho'gopasyAgopena vA / antardhI yenAdarzanamicchati, yasyeti vA //
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 haimanUtanalaghuprakriyA 4 - dviSo'tRzaH | 2|2|84 // atRpratyayAntasya dviSa:" karmaNi gauNAnnAmnaH SaSThI vA bhavati / caurasya cauraM vA dviSan // kRtyasya vA | 2|2|88 || kRtyasya kartari gauNAnnAmnaH SaSThI vA bhavati / bhavato bhavatA vA kAryaH paTaH // nobhayorhetoH |2| 289 // kartRkarmaNoH SaSThIhetoH kRtyasya sambandhinoH kartRkarmaNorubhayoreva paSThI na bhavati / netavyA janakapuramajA dvijena / ekaikahetostu syAdeva / upasthAnIyo guruH ziSyasya // tRnnudantAvyayakvasvAnAtRza zatRGiNakacakhalarthasya |2| 2|10|| tUna udantasyAvyayasya kA sorAnasya atRzaH zatu rDeH NakacaH khalarthasya ca kRtaH sambandhinoH karmakartrIH SaSThI na bhavati / tRn vaditA janApavAdAn / udantaHkanyAmalaGkariSNuH / avyayam - kaTaM kRtvA / kvasuH odanaMpecivAn / tattvaM vidvAn / Aneti kAnazAnAnazAM trayANAM grahaNam / kaTaM cakrANaH, malayaM pavamAnaH, odanaM pacamAnaH / atRz- tatrArthamadhIyan / zatru kaTaM kurvan / Gi-pariSahAn sAsahiH / Nakac - edhAnAhArako vrajati / khalartha:-sujJAnaM tattvaM bhavatA, ISatkaraH kaTo bhavatA // tayora sadAdhAre | 2|291 // varttamAnAdAdhArAccAnyasminnarthe vihitau yau ktaktavatU tatsambandhinoH karmakartrIH
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 329 SaSThI na bhavati / kRtaH kaTo maitreNa / kaTaM kRtavAn / vartamAnerAjJAM jJAtaH / AdhAre idameSAM zayitamAsitaM vA // vA klIve / 2 / 2 / 92 // klIbe vihitasya ktasya , kartari SaSThI vA na bhavati / chAtrasya chAtreNa vA hasitam // __ akamerukasya / 2 / 2 / 93 // kameranyasyokapratyayAntasya karmaNi SaSThI na bhavati / bhogAnabhilASukaH / kamestu dAsyAH kAmukaH / iti SaSThI // kriyAzrayasthAdhAro'dhikaraNam / 2 / 2 / 30 // kriyAzrayasya kartuH karmaNo vA ya AdhArastatkArakamadhikaraNasaMjJaM bhavati / kriyAzrayasyAdhikaraNamAdhArasaMzaM ca bhavatIti caarthH| adhikaraNaM poDhA-vaiSayikamaupazleSikamabhivyApakaM sAmIpyakaM naimittikamaupacArikaM ca // saptamyadhikaraNe / 2 / 2 / 95 // gauNAnAmno'dhikaraNe kArake saptamI bhavati vibhaktiH / vaiSayikaim-divi devAH, mokSe icchA / aupazleSikam-kaTe Aste / abhivyApakamtileSu tailam , gavi gotvam / sAmIpyam-vApyAmazvaH, gurau vaasH| naimittikam-yuddhe sanA te, Atape 5-ananyatrabhAvo viSayastasmai prabhavati vaiSayikam / 2- ekadezamAtrasaMyoga upazleSastatra bhavamaupazleSikam / 3-yasyAdheyena samastAvayavasaMyogastadabhivyApakam / 4-yadAdheyasannidhimAtreNa kriyAhetustatsAmIpyakam / 5-nimittameva naimittikam /
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 haimabUtanalaghuprakriyA klAmyati / aupacArikam sa me muSTimadhye tiSThati, mamA gulyagre karizatam // . svAmIzvarAdhipatidAyAdasAkSipratibhUprasUtai : / 2 / 2 / 98 // ebhiH zabdayuktAd gauNAnAmnaH saptamI vA bhavati / pakSe zeSe SaSThI / gavAM goSu vA svAmIzvaro'dhipatiyAdaH sAkSI pratibhUH prasUto vA / / vyApye ktenaH / 2 / 2 / 99 // ktapratyayAntAd ya in tadantasya vyApye vartamAnAd gauNAnAmnaH saptamI bhavati / adhI'tI vyAkaraNe, iSTI yajJe // tadyukte hetau / 2 / 2 / 100 // vyApyena saMyukte hetau vartamAnAd gauNAnAmnaH saptamI bhavati / hetutRtiiyaapvaadH| carmaNi dvIpinaM hanti, dantayorhanti kuJjaram / kezeSu camarauM inti, sImni puSkalako hataH // 1 // __ apratyAdAvasAdhunA / 2 / 2 / 101 // asAdhuzabdena yuktAd gauNAnAmnaH pratyAdiprayogAbhAve saptamI bhavati / asAdhurmAtari / pratyAdau tu dvitIyaiva, asAdhurmAtaraM prati // sAghunA / 2 / 2 / 102 // sAdhuzabdena yuktAda gauNA6-upacAre bhavamaupacArikam / 1 . aghItamanenetyarthe ktAntAdiSTAditvAdin / 2-heturatranimittaM kAraNam /
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 331 nAmno'pratyAdau saptamI bhavati / sAdhurdvije / pratyAdau tu dvitIyaiva // 1 nipuNena cArcAyAm | 2|2| 103 || nipuNazabdena sAdhuzabdena ca yuktAd gauNAnnAmno'pratyAdau saptamI bhavatyarcAyAM gamyAyAm / SaSThyapavAdaH / mAtari nipuNaH, mAtari sAdhuH, anarcAyAM tu - nipuNo maitro mAtuH / sveze'dhinA | 2|2| 104 || Izitavye Ize ca varttamAnAdadhinA yuktAd gauNAnnAmnaH saptamI bhavati / adhivideheSu janakaH / adhizreNi magadhAH || upenAdhikini | 2|2| 105 || upena yuktAdadhi-kini vartamAnAd gauNAnAmnaH saptamI bhavati / upakhAya droNaH / upaniSke kArSApaNaiH // yadbhAvo bhAvalakSaNam | 2|2| 106 // yasya sambandhinyA kriyayA'parakriyA lakSyate tasmin varttamAnAd gauNAnAmnaH saptamI bhavati / goSu duhyamAnAsa gata caitraH / goSu dugdhA svAgatazca / gamyamAnApi kriyA kArakavibhaktinimittam / vRkSe zAkhetyAdau AdhAranimittaM 3 - mAtaivena nipuNaM manyate na tu tathA'stItyarthaH / 4 - janakasya videhA IzitavyA ityarthaH / 5 - magadhAnAmIzaH zreNika ityarthaH / 6 - khAya droNo'dhikaityarthaH / 7 - niSke kArSApaNo'dhika ityarthaH / kriyA | prasiddhaM lakSaNam / aprasiddhaM lakSyam / 8 - bhAvaH
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 haimanUtanalaghuprakriyA yathA gamyA bhavati kriyaa| tathA ca-AneSu phalAyamAneSu gataH pakveSu caagtH| jAteviti gamyate / tadapekSayA saptamI / evaM zreSTheiSu bhuJjAneSu daridrA Asate, zreSThivAsIneSu daridrA bhuJjate / daridreSvAsIneSu zreSThino bhuJjate, daridreSu bhuJjAneSu zreSThina Asate / ityAdau yatrArhANAM kartRtvaM tadviparyayo vA tathA'narhANAmakArakatvaM tadviparyayo vA, tatrApi bhAvalakSaNa eva saptamI bodhyA // SaSThI vA'nAdare / 2 / 2 / 108 // yadbhAvo bhAvalakSaNaM tasmin vartamAnAd gauNAnAmno'nAdare gamyamAne SaSThI vA bhavati / rudato lokasya prAvAjIt / rudantaM lokmnaahtyetyrthH| pakSe bhaavlkssnnsptmii| rudati loke prAbAjIt // saptamI cAvibhAge nirdhAraNe / 2 / 2 / 109 // jAtiguNakriyAsaMjJAbhiH . samudAyAdekadezasya buddhayA pRthakaraNaM nirdhAraNam / nirdhAraNe gamyamAne gauNAnAmnaH SaSThI saptamI ca bhavati nirdhAryamANasyaikadezasya samudAyena saha kathaJcidaikye zabdAd gamyamAne / nRNAM nRSu vA dvijaH shresstthH| kSatriyaH puruSANAM puruSeSu vA shuurtmH| gavAM goSu vA kRSNA bahukSIrA // iti saptamI / 1-arhANAM kArakatvam / 2-arhANAmakArakatvam / 3-anarhANAmakArakatvam / 4-anarhANAM kArakatvam /
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pRthaganAnA pazcamI ca / 2 / 2 / 113 // pRthaganAnAzabdAbhyAM yuktAd gauNAnAmnaH paJcamI tRtIyA ca bhavati / pRthaG maitrAnmaitreNa vA / nAnA caitrAccaitreNa vA // Rte dvitIyA ca / 2 / 2 / 114 // varjanArthAda Rtezabdena yuktAd gauNAnnAmno dvitIyA-paJcamI ca bhavati / citraM yathAzrayamRte / Rte dharmAnna sukham // vinA te tRtIyA ca / 2 / 2 / 115 // vinAzabdena yuktAd gauNAnAmno dvitIyA tRtIyA pazcamI ca bhavati / vinA vAtaM vAtAd vAtena vA // __tulyAthai stRtIyASaSThyo / 2 / 2 / 116 // tulyAthaiyuktAda gauNAnAmnastRtIyASaSThyau bhvtH| mAtrA mAturvA tulyaH sadRzaH samAnaH samo vaa| tulopamAzabdo tu sAdRzye, na sadRze iti tadyoge na bhavati / kRSNasya tulopamA vA nAsti // . .. . dvitiiyaasssstthyaavenenaa'nvce||2|117|| enapratyayAntena yuktAd gauNAnAmno dvitIyASaSThayau vibhaktI bhavato. na. cetso'JceH paro bhavati / pUrveNa grAmaM grAmasya vA / anazceriti kim ? proga grAmAt // 1-pUrvo'dUro deza ityarthe adUre ena ityenapratyayaH / 2-enapratyayasya lubaJceriti lup /
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 manUtanalaghuprakriyA hetvastRtIyAdyAH / 2 / 2 / 118 // hetvathaiH zabdaiyuktAt tatsamAnAdhikaraNAd gauNAbhAmnastRtIyAcaturthIpaJcamISaSThIsaptamIvibhaktayo bhavanti / dhanena hetunA, dhanAya hetave dhanAddhetodhanasya hetodhane hetau vA vasati / evaM kAraNanimittAdizabdayoge'pi // sarvAdeH sarvAH / 2 / 2 / 119 // hetvathairyuktAttatsamAnAdhikaraNAd sarvAdeH gauNAnnAmnaH sarvA vibhaktayo bhavanti / ko hetuH kaM hetuM kena hetunA kasmai hetave kasmAd hetoH kasya hetoH kasmin hetau vasati / evaM kAraNAdAvapi, yattadAdAvapi // asattvArAdarthAhAGasiyam / 2 / 2 / 120 // asattvavAcino darArthAdantikArthAcca TA si Di am ityete pratyayA bhavanti / dareNa, dUsad dUre dUraM vA grAmasya grAmAdvA / dUreNAvasathAnmUtraM, dUrAtpAdAvanejanam / dUre ca bhAvyaM dasyubhyo, dUraM ca kupitAd guroH||1|| ____jAtyAkhyAyAM navaiko'saGkhyo bhuvt||2|121|| 'jAtau vAcyAyAmeko jAtilakSaNo'rthaH saGkhyAvAcivizeSaNarahito bahuvadvA bhavati / sampannoM yavaH, sampannA yavAH / jAtivANaM kim ? caitrH| eka iti kim ? saMpannI niihiyo| asatya iti kina ? eko brIhiH sampannaH mubhikSaM karoti // .. ..
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA ____ avizeSaNe do cAsmadaH / 2 / 2 / 122 // asmado dvAvekazcArthoM kA bahuvad bhavani na cettasya vizeSaNaM prayujyate / AvAM brUvaH, vayaM brUmaH / ahaM bravImi, vayaM brUmaH / avizeSaNa iti kim ? brUmo vayaM sakalazAstravicAradakSAH // ahaM paNDito bravImi / nATye ca dakSA vayamityAdau tu dakSatvAdikaM vidheyaM na vizeSaNam / vizeSaNaM tyavidheyaM yattaducyate, iti bahuvacanopapattiH // . gurAvekazca / 2 / 2 / 124 // gauravAhe 'rthe vartamAnasya zabdasya dvAvekazvArthoM bahuvadvA bhavati / tvaM guruH, yuvAM gurU, yUyaM guravaH / ap dAretyAdayaH zabdA ekAdiSvarthevapi tattalliGgasaGkhyA eva, tathA zabdasvAbhAvyAditi bodhyam // iti kArakapariziSTam // atha tddhitaaH| tatrAdau sNjnyaadhikaarH|| taddhito'NAdiH / 6 / 11 // ita Uce vakSyamANo'NAdiH pratyayastaddhitasaMjJo bhavati // - pautrAdi vRddham / / 2 // paremaprakRterapatyavato yatpau. 5-yaH svayaM nApasyatvena - bodhito yasyA'nyo'patyatvena bubodhiyiSitassa paramaprakRtistadvAcakAdityarthaH / yathA gargavatsAdayaH /
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 haimanUtanalaghuprakriyA trAdyapatyaM tavRddhasaMjJaM bhavati / vaMzyajyAyobhrAtrorjIvati prapautrAdyastrI yuvA / 6 / 1 / 3 // strIvarjitaM prapoprAdyapatyaM vaIye jyAyobhrAtari vA jIvati yuvasaMjhaM bhavati // sapiNDe vayaHsthAnAdhike jIvadvA / 6 / 1 / 4 // paramaprakRteH strIvarjitaM prapautrAdyapatyaM vaiyaHsthAnAbhyAM dvAbhyAmapyadhike seMpiNDe jIvati jIva deva yuvasaMjJaM vA bhavati / ___ saMjJA durvA // 3 // 16 // yA saMjJA saMvyavahArAya haiThAniyujyate sA dusaMjJA vA bhavati // tyadAdiH / 6 / 1 / 7 // sarvAdhantargatAstyadAdayo dusaMjJA bhavanti / / vRddhiryasya svareSvAdiH / 6 / 18 // yasya zabdasya svareSu madhye AdiH svaro vRddhisaMjJo bhavati sa zabdo dusaMjJo bhavati // iti taddhita-saMjJAprakaraNam // vAdyAt / / 1 / 11 // vA iti ca AdyAditi ca dvayamadhikriyate / tatra vA'dhikArAdita Urdhva vakSyamANAH 2-vasyaH pitrAdirAtmanaH kAraNam / 3-ekapitRka ekamAtRko vaa| 4-vayo yauvanAdi, sthAnaM pitA putra ityAdi / 5-yayorekaH pUrvaH saptamastAvanyonyasya spinnddau| 6-kRtrimA saMjJetyarthaH / yathA devdttH| 7-AraidaudrapaH /
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 337 pratyayA vikalpyante / tena pakSe samAso vAkyaM ca prayujyate / AdyAdityadhikArAcca sUtre yadAdau nirdiSTaM tasmAtpratyayo bhavati nAnyasmAt // 9 so'patye | 6 | 1|128 / / yaSThyantAnnAmno'patye'rthe yathAvihitamaNAdayaH pratyayA bhavanti / vRddhiH svareSvAdaNiti taddhite |7|4|1|| Jiti Niti ca taDite pare pUrvo yaH prakRtibhAgastasya svarANAM madhye Adi svastasya vRddhirAdezo bhavati || asvayambhuvo'v ||4 | 70 // svayaMbhUzabda varjitasyApadasaMjJakasyovarNAntasya taddhite pare ava ityayamAdezo bhavati / aupagaveH / asvayaMbhuva iti kim ? svAyambhuvaH // nospadasya taddhite ||4 | 61 || nakArAntAnAmapadasaMjJakAnAM taddhite pare'ntyasvarA derlug bhavati || aNi |7|4|52 || an ityetadantasyANi taddhite pare 'ntyasvarAderlugU na bhavati / sautvenaH // 1 8 - tena sAsya devatetyAdau tatpadena parAmRSTAdindrAdiprakRtereva pratyayo bhavati / aindraM haviH / C 1 - upa - samIpe gauryasya sa upaguH, tataH upagu Gas ityatra tasyApatyamityaNi upagu Gas a iti sthite ekArthIbhAvo bhavati / tatazca nAmasaMjJAyAM sau padatvamityapadyanimittasya syAderluki AdisvaravRddhiH, tato'v // 2 - sutvano'patyam / antyasvarAdilopaniSedha AdivRddhiH / 22
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA ata iJa | 6|1|31|| akArAntAnGasantAnnAmnojha patye'rthe in pratyayo bhavati // 338 avarNavarNasya |7|4|68 || avarNAntasyevarNAntas cApadasya taddhite pare lug bhavati / dAkSiH, i: / | bAhvAdibhyo gotre | 6 | 1|32|| bAhuvAdibhyo santebhyaH sati sambhave gotre'nyathA'patye'rthe in pratyayo bhavati / svApatyasantAnasya sva-vyapadezakAraNamRSistRSiva yaH prathamaH puruSastadapatyaM gotram | bauhaviH / vArkali rA~miH, kANiH / pArzviH, ASTiH, AgnizarmiH / " 6 14 zIrSaHsvare taddhite | 3 |2| 103 || ziras zabdasya svarAdau taddhite pare zIrSa ityayamAdezo bhavati / hastizIrSiH, auDulomiH, sAkhiH", vAlmIkiH, AruNiH / bidAdigargAdibhyo'pyanantarApatye'neneva / baidiH", mArgiH // bhUyaH sambhUyo'mbho'mitaujasaHsluk ca / 6 / 1 / 36 3- dakSasyApatyam / 4- asyApatyam, akAralope pratyaya evAvaziSyate / 5 - bAhorapatyam okha / 6 - vRkalasyApatyam / 7 - rAmasyApatyam / 8- kRSNasyApatyam / 9 - paJcAnAmapetyamantyasvarAdiluk / 10- aSTAnAmapatyam / 11 - agnizarmaNo'patyam / 12 - alopAdivRddhI / 13uDulomno'patyam / antyasvarAdilopavRddhI / 14 - AkRtigaNatvAt / sakhyurapatyam, ikAralopaH / 15 - valmIkasyApatyam / 16- atra tu vRddhApatye /
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhUyas , sambhUyas ambhas amitaujas ityetebhyo'patyerthe iJ pratyayo bhavati, sakAralopazceSAm / bhauyiH", sAmbhUyiH, AmbhiH, aamitaujiH| __vyAmavaruTasudhAtRniSAdabimbacaNDAlAdantyasya cA'k / 6 / 1 / 38 // vyAsAdibhyo'patye'rthe iJ pratyayo bhavati tatsanniyoge caiSAmak ityayamantAdezo bhavati // ravaH padAntAtprAgaidaut / 7 / 4 / 5 // bNiti taddhite ivarNovarNa yovRddhiprasaGge tayoretra sthAne yau yakAravakArI padAntau tAbhyAM prAk yathAsaMkhyamait aut ityetAvAgamau bhavataH / vaiyA~sakiH, vAruTakiH, saudhAtakiH, naipAdakiH, vaimbakiH, cANDAlakiH // ___ punarbhUputraduhituna nAnduranantare'J // 6 // 1 // 39 // punarbhU-putra-duhita-nanAnDa ityetebhyo usantebhyo'nantare'patye'rthe aJ pratyayo bhavati / paunarbhavaH, pautraH, dauhitraH, naanaandrH| vidAdevRddhe / 6 / 141 // bidAdibhyo Gasantebhyo vRddhe'patye'rthe aJ pratyayo bhavati / baidaiH, aurvaH, kAzyapaH, bhaardvaajH|| 17-slope'kaarlopH| 1-vyasanaM vyAsaH, tatkriyAyogAtpuruSo'pi vyAsaH, tasyApatyam / vItyupasarmakArasya padAntasya sthAne yakAro'pi padAnta iti bodhyam / 2-ivarNAderiti raH / 3-bidasya vRddhApatyam / evamagre'pi vRddhathallopau
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 haimanUtanalaghuprakriyA . yAtro'zyAparNAntagopavanAdeH / 6 / 1 / 126 // yatrantasyA'antasya ca bahutvaviziSTe gotre'rthe vartamAnasya yaH se pratyayastasyA'striyAM lup bhavati / gopavanAdibhyaH zyAparNAntebhyo vihitaM varjayitvA / bidasya vRddhApatyAni bidaaH| kazyapAH, urvAH, bharadvAjAH // gargAderyaJ / 6 / 1 / 42 // gargAdibhyo Gasantebhyo vRddhe'patye'rthe yaJ pratyayo bhavati / gargasya vRddhApatyaM gArgyaH / vAtsyaH, gargAH, vatsAH / anantarApatye tu vaidiH, gaagiH|| kunyjaadeaaynyH|6|1|47|| kuJjAdibhyo Dasantebhyo vRddhe'patye'rthe bAyanyaH pratyayo bhavati / kauJjAyanyaH, naaghnaaynyH|| strIbahuSvAyana / 6 / 1 / 48 // kuJjAdibhyo Gasantebhyo bahutvaviziSTe vRddha striyAM vA bahutve'pi AyanaJ pratyayo bhavati / kaunyjaaynaaH|| ___ azvAdeH / 6 / 1149 // azvAdibhyo Gasantebhyo vRddha 'patye Ayana pratyayo bhavati / AzcAryanaH / zAkhAyanaH / 4-yaJ aJ ca / 5-pratyayasya lope aito'bhAvAnna vRddhiH / 6-ini vRddhayallopau / bidasyAnantarApatyamiti / 7-kuJjasyApatyaM vRddham / 8'kuJjasyA'patyAni / 9-azvasya vRddhAMpatyam / ..
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai manUtanalaghuprakriyA . 341 bidAdi pAThAdaapi, AzvaH / anantarApatye AzviH / bidAdigargAdipAThAt zAGkhaH, zAGkhyaH, anantarApatye shaakhiH|| naDAdibhya AyanaN / / 1 // 53 // naDAdibhyo Gasantebhyo vRddhe'patye Ayanag pratyayo bhavati / nADAthanaH / caaraaynnH| anantarApatye tu nADiH, caariH|| vRddhAda yUni / 6 / 1 // 30 // yanyapatye vivakSite yaH pratyayaH sa paramaprakRtayoM vRddhapratyayastadantAd bhavati / AdyAdityasyA'pavAdaH / vRddhApatyapratyayAnta eva yuvApatyapratyayasya prakRtirbhavatIti yAvat // yavitraH / 6 / 1 // 54 // vRddha vihitau yau yajinau tadantAd yuvApatye AyanaN pratyayo bhavati / gAya'syApatyaM yuvA gaaaaynnH| dAkSerapatyaM yuvA dAkSAyaNaH / striyAM paratvAdeyaNeva / zivAderaN / 6 / 1160 // zivAdibhyo Gasantebhyo'patyamAtre'N pratyayo bhavati / ata iaaderpvaadH| zaivaH, prauSTheH, pauSThikaH // RSivRSNyandhakakurubhyaH / 6 / 1161 // RSavRSNyandha1-naDasya vRddhApatyam , vRddhayallopau / 2-akAralopo'varNevarNasyetyanena / vyaJjanAditi yalopaH / 3-ikAralopaH, dakSasya yuvApatyam / iJi AyanaN / raghuvarNeti nnH| 4-proSThasyApatyam , avarNevarNasyetyalopaH, evaM prauSThikaH / 5-RSayovaziSThAdayaH, vRSNayo'ndhakaH: kustrazca kSatriyAH prasiddhAH /
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 . haimanUtanalaghuprakriyA kakuruvAcibhyaH zabdebhyo'patye aN pratyayo bhavati / ibo'pavAdaH / RssiH-vaashisstthH| vaizvAmitraH, gautamaH / vRSNi-vAsudevaH, aaniruddhH| andhaka-vAphalkaH / kurunAkulaH, sAhadevaH // kanyAtriveNyAH kanInatrivaNaM ca / 6 / 1 / 62 // kanyAzabdAt triveNIzabdAcA'patye aN pratyayo bhavati / tatsanniyoge kanInatrivaNa ityetau ca yathAsaMkhyamAdezau bhvtH| kA~nIno vyAsaH karNazca / triveNyA apatyaM traivaNaH // Nazca vizravaso vizlak ca vA / 6 / 1 / 65 // vizravaso GasantApatye aN pratyayastatsanniyoge NakArazcAntAdezo bhavati Nasanniyoge vizzabdalopazcAsya vA / vizravaso'patyaM vaizravaNaH, rAvaNaH // bhRgvagirasakutsavaziSThagotamAtreH / 6 / 2 / 128 // bhRgu-aGgiras kutsa vaziSTha gautama atri ityetebhyo yaH pratyayastadantasya bahutaviziSTe gotre'rthe vartamAnasya yo gotrArthapratyayastasyA'striyAM lup bhavati / bhRgevaH, aGgi 6-vapalkasyApatyam , uddhavaH / 7-kanyAyA apatyam / 8-vizlope Adisvarasya vRddhiH / 1-bhRgorapatyAni / pratyayaluki jasyedoditi guNaH /
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ - haimanUtanalaghuprakriyA rasaH, kutsAH, vaziSThAH, gotmaaH| RSyaNo lup / atrayaH, ito'niba itye yaNo lup // saMkhyAsaMbhadrAnmAturmAtur ca / 6 / 166 // saMkhyAvAcinaH sam bhadra ityetAbhyAM ca paro yo mAtRzabdastadantAdapatye'g pratyayo bhavati mAtuzca maaturityaadeshH| dvayo. triorapatyaM dvaimAturo gaNezaH / pANmAturaH skandaH / zAtamAturo bharataH, sAmAturaH, bhAdramAturaH // adonadImAnuSInAmnaH / / 1 / 67 / / adusaMjJakAnadInAmno mAnuSInAmnazcA'patye'N pratyayo bhavati / eyaNo'gvAdaH / yAmunaH, devadaittaH // jhyAptyUGaH / 6 / 1170 // GyantAdAbantAttyantAdRGantAca apatye eyaNa pratyayo bhavati / sauparNeyaH, vainateyaH, yauvteyH|| akadrUpANDvoruvarNasyaiye / / 4 / 69 // kadrUpANDuzabdavarjitasya uvarNAntasya eye taddhite pare lug bhavati / 2-dvayormAtrorapatyamityarthe dviosamAtRosityavasthAyAM taddhitArthe samAso vibhaktilugaNa pratyayo mAturAdezazcAdivRddhizca / evaM SaNNAM mAtRRNAmapatyam / saMgatA bhadrA vA mAtA bhadrasya vA mAtA, tasyA apatyam , zatasya mAtA, tasyA apatyam / 3-yamunAyA apatyam / 4-devadattAyA apatyam / 5-suparNAyA vinatAyAzcA'patyam /
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 haimanUtanalaghuprakriyA kAmaNDa leyH| dvisvarAdanadyAH / 6 / 1 / 71 // dvisvarAd GyAptyUGantA danadIvAcino'patye eyaN pratyayo bhavati / dAtteyaH / nadIvAcinastu saitaH, saipraH, raivaH / ito'nikaH / 6 / 1172 // inantavarjitAd dvisvarAdi kArAntAdapatye eyaNa pratyayo bhavati / nAbheyaH, naidheyaH / / anitra iti kim ? dAkSAyaNaH / advistarAttu mArIcaH // zubhrAdibhyaH / 6 / 1173 // zubhrAdibhyo'patye eyaNa pratyayo bhavati / iJAdInAmapavAdaH / zaubhreyaH, gAGgeyaH,, vaimaatreyH|| kalyANyAderin cAntasya / 6 / 177 // kalyANyAdibhyo'patye eyaNa pratyayo bhavati in ityayamantasya cAdezaH / kaalyaannineyH| maadhymineyH|| hRdbhagasindhoH / 7 / 4 / 25 // hRdbhagasindhu itye vamantAnAM Niti taddhite pare pUrvapadasyottarapadasya kI svarevAdeH svarasya vRddhirbhavati / saubhAgineyaH / P INTAN nayaH / 6-kamaNDalvA apatyam / 7-dattAyA apatyam / 8-nAbhenidhezcApatyam / . 9-marIcerapatyam / 10-vimAturapatyam / ibarNAderiti raH / 1-subhagAyA apatyam /
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 345 ____ anuzatikAdInAm / 7 / 4 / 27 // anuzatika ityevamAdInAM zabdAnAM Niti taddhite pare pUrvapadasyottarapadasya ca svareSvAdeH svarasya vRddhirbhavati / pArastraiNeyaH // __ kulaTAyA vA / 6 / 178 // kulaTAzabdAdapatye eyaNa pratyayo bhavati tatsanniyoge in ca vaa'ntaadeshH| kaulaTineyaH / Adeza eva vikalpyate, kaultteyH|| . caTakANNairaH striyAM tu lup / 6 / 1179 // caTakazabdAnDasantAdapatyamAtre gairaH pratyayo bhavati, striyAM tvapatye vihitasya gairasya lup / cATakairaH, stryapatye lup-caTakA // kSudrAbhya eraNa yA / 6 / 180 // kSudrAvAcibhyaH zabdebhyo GasantebhyaH strIliGgebhyo'patye eraNa pratyayo vA bhavati / aGgahInA aniyatapuMskA vA striyaH kssudraaH| aNeyaNo'pavAdaH / kANeraiH, kANeyaH, dAseraH, dAseyaH nATeraH, nATeyaH / godhAyA duSTe NArazca / 6 / 1 / 81 // godhAzabdAnGasantAd duSTe'patye NArazvakArAderaN pratyayo bhavati / gauMdhAraH, gaudheraH / aduSTe tu gaudheyaH / 2-parastriyA apatyam , ekapadatvANatvam / 3-kulasyA'TA kulaTA, tasyA apatyam / 4-caTakasya caTakAyA vA'patyam / 5-kANyA apatyam , avarNevarNasyetIkAralopaH / 6-yAptyUGa ityeyaNa / evaM dAsyA naTyAzcA'patyam / 7-godhAyA apatyam , yo'hinA godhAyAM janyate saH /
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 haimanUtanalaghuprakriyA . catuSpAdabhya eyaJ / 6 / 1 / 83 // catuSpAdavAcibhyo Gasantebhyo'patye eyaJ pratyayo bhavati / annaadiinaampvaadH| zAbaleyaH, bAhuleyaH, saurbheyH|| vRddhastriyAH kSepe Nazca / 6 / 187 // vRddhApatyAntAstrIvAcinaH zabdAdapatye NaH pratyayo bhavati, cakArAdikaN ca kSepe gamyamAne / gArgaH, gArgiko vA jaalmH|| bhrAturvyaH / 6 / 1 / 88 // bhrAt zabdAdapatye vyaH pratyayo bhavati / bhrAturapatyaM bhrAtRvyaH // IyaH svasuzca / 6 / 1 / 89 // bhrAtRzabdAtsvamRzabdAccApatye IyaH pratyayo bhavati / bhrItrIyaH, svasrIyaH // ___ mAtRpitrAdeyaNIyaNau / 6 / 1 / 90 // mAtRpitrAdeH svasazabdAntAnmAtRsvasRpitRSvamRzabdAccApatye DeyaNIyaNau pratyayau bhvtH| mAtRdhvaMseyaH, mAtRSvatIyaH / paitRSvaseyaH, paitRSvastrIyaH / paramamAtRSvasurapatyamityAdau mAtuH svazurapatyamityAdau ca na bhavati // __ shvshuraadyH|6|1|91|| zvasurazabdAdapatye yaH pratyayo bhavati / zvazuyaH // 8-zabalAyA bahulAyAH surabhezvA'patyam / 9-gAryA apatyam / 10-ivarNAderiti raH / 1-DityantyasvarAde k / 2-zvazurasyApatyam , avarNevarNasyetyalopaH /
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimalaghunUtanaprakriyA 347 jAtau rAjJaH / / 1 / 92 // rAjan zabdAdapatye jAto gamyamAnAyAM yaH pratyayo bhavati // / ano'Tye ye 7 / 4 / 51 // anityetadantasya Tyavarje ye pratyaye pare antyasvarAdekheMga na bhavati / rAjanyaH: kSatriyajAtiH // kSatrAdiyaH / 6 / 1 / 93 // kSatrazabdAdapatye iyaH pratyayo bhavati jAtau gamyamAnAyAm / kSatriyaH, jAtizcet / / manoryANI pshcaantH|6|1194|| manuzabdAdapatye ya aN ityetau pratyayau bhavatastadyoge ca manuzabdasya SakAro'nto bhavati jAtau gamyamAnAyAm / manuSyAH, mAnuSAH, apatyamAtravivakSAyAM jAteragamyamAnatve'Neva, mAnavaH / vRddhApatye gargAditvAd yaJ, mAnavyaH // _ mANavaH kutsAyAm / 6 / 1 / 95 // kutsAyAM gamyamAnAyAM mAnava ityapatye'Ni nakArasya NakArAdezo nipAtyate / manorapatyaM kutsitaM mUDhaM mANavaH / / kulAdInaH / 6196 // kulazabdAntAtkevalAcca kulazabdAdapatye InaH pratyayo bhavati / kulInaH / dvijakulInaH, IpadasamAptaM kulaM bahukulaM tasyApatyaM bahukulInaH / / 3-no'padasyeti prApto lopo niSidhyate / 4-manorapatyam , asvayambhuvo'vityav / 5-kulasyApatyam , avrnnlopH|
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA yaikatrAvasamAse vA / 6 / 1197 || kulazabdAntAtkevalAcca kulazabdAdapatye ya, eyakaJ ityetau pratyayau vA bhavataH, tAbhyAM mukte Inazca, na cetkulazabdaH samAse vartate / kulyaH, kauleyakaH, kulInaH, bahukulyaH, bAhukuleyakaH, bahukulInaH / samAse tu / pUrveNena eva // 348 duSkulAdeyaNa vA | 6 | 1|98 || duSkulazabdAdapatye paNa pratyayo vA bhavati / dauSkuleyaH / duSkulInaH // mahAkulAdvAsairat | 6 | 199 // mahAkulazabdAdapatye aJ InaJ ityetau pratyayau bhavato vA, tAbhyAM mukke Inazva | mohAkulaH / mAhAkulInaH, mahAkulInaH // kurvAdeH | 6|1|100 // kuru ityevamAdibhyo'patye vyaH pratyayo bhavati / kauravyaH zAGkavyaH vRddhe'pi gargAdipAThAcchAGkavyaH // / tikAderAyana |6|1|107 || tika ityevamAdibhyospatye Ayanitra pratyayo bhavati / ivAderapavAdaH / taikAyaniH / kauravyAyaNiH || dvisvarAdaNaH | 6|1|109 // dvisvarAdaNntAdapatye Ayanitra pratyayo bhavati / putrasyApatyaM pautraH, tasyApatyaM pautrAyaNiH || 6 - avarNasyetyanena akAralopaH / 1- AdisvaravRddhayakAralopau / 2 - kuroH zaGko zvA'pattyam / asvayambhuva ityav / 3 - anantarApatye punarbhUityAdinA /
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 349 avRddhAdonavA / 6 / 1 / 110 // avRddhavAcino dusaMjJakAdapatye AyaniJ pratyayo vA bhavati / AmraguptAyaniH, AmraguptiH // putrAntAt / 6 / 1 / 111 // putrazabdAntAt dusaMjJakAdapatye AyaniJ pratyayo vA bhavati / gArgIputrAyaNiH / gaargiiputriH| adorAyaniH prAyaH / 6 / 1 / 113 // adusaMjJakAda-- patye AyaniH pratyayo bhavati praayH| glucukAyaniH, glaucukiH, tripRSThAyaniH, traipRSThiH // rASTrakSatriyAtsarUpAdrAjApatye diraJ / 6 / 1 / 114 // kSatriyavAcisarUpAt rASTravAcino rASTravAcissarUpAcca kSatriyavAcino yathAsaMkhyaM rAjani kSatriye'patye cAJ pratyayo bhavati, sa ca disaMjJo bhavati / videhAnAM rASTrasya rAjA vaidehaH // bahuSvastriyAm / 6 / 1 / 124 // drathantasya zabdasya bahuSu vartamAnasya yo driH pratyayaH tasyA'striyAM lup bhavati / videhAnAM rASTrasya rAjAno videhaaH| evaM 4-AmraguptasyApatyam / akAralopaH / 5-avarNevarNasyetyakAralopaH / ataH ijitIJ pratyayaH / 6-gArgIputrasyApatyam , vRddhiriti dusaMjJA / pakSe'ta iJ / 7-glucukasyApatyam , pakSe'ta cha |8-vRddhbllopau|
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 haimanUtanalaghuprakriyA "videhasya rAjJo'patyaM vaidehaH / bahutve videhAH / ___ sAravaizvAkamaitreyabhrauNahatyadhaivatyahiraNmayA 174 / 30 // sAravAdayaH zabdA aNAdipratyayAntAH kRtAya lopAdayo nipAtyante / aizvokaH, ikSvAkavaH, pAJcAlA pazcAlAH // sarUpAditi kim ? dAzarathiH, traipRSThiH // purumagadhakaliGgasUramasadvisvarAdaN / 6 / 1 / 116 // puru-magadha-kaliGga-sUramasa ityetebhyo dvisvarebhyA sarUpebhyo yathAsaMkhyaM rAjanyapatye cArthe diraNa pratyayoM bhavati / ano'pavAdaH / pauravaH, puravaH / mAgadhA, mgdhaaH| kAliGgaH, kaliGgAH / sauramasaH, saramasAH, AGgaH, aGgAH, vAgaH, vaGgAH / sarvatra bahuSu lum // dunAdikurvikozalAjAdAJ vyaH / 6 / 1 / 118 // 'dusaMjJakebhyo nakArAdibhyaH kuruzabdAd ikArAntebhyaka kozala, ajAda ityetAbhyAM ca rASTravAcibhyaH kSatriyaH / "vAcibhyazca sarUpebhyo yathAsaMkhyaM rAjanyapatye ca jyA pratyayo bhavati sa ca drisNjnyH| du-AmbeSThyA aambsstthaaH| naiSadhyaH, nissdhaaH| kuru-kauravyaH, kuravaH / / .1-vRddhthulopau| 2-ata iJ / traipRSThastu dAzarathavatsamAdheyaH / zivAdi-. pAThAdaN / 3-purUNAM purormagadhAnAM magadhasya kaliGgAnAM kaliGgasya sUramasAnAM, sUramasasya rAjA'patyaM ca / 4-vRddhayakArekAralopAvAdezA yathAsaMbhavaM bodhyaaH|
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 351 it-AvantyaH, avantayaH / kauzalyaH, kauzalyA, kozalAH / AjAdyaH, ajAdAH // ___pANDoDyaN / 6 / 1 / 119 // pANDuzabdAdrASTrakSatriyavAcinaH sarUpAd yathAsaGkhyaM rAjanyapatye cArthe DyaNa pratyayo bhavati saca drisNjnyH| pANDeyaH, pANDavaH / pANDavA iti tu kururAjavizeSArthAtpANDuzabdAdapatye zivAyaNa // __zakAdibhyo nerlup / 6 / 1 / 120 // zaka ityevamAdibhyaH parasya drisaMjJakasya pratyayasya lup bhavati / zakaH, yavanaH / zakAdayaH pryoggmyaaH|| pitRmAturvyaDulaM bhrAtari / 6 / 2 / 62 // pitRmAtRbhyAM SaSThyantAbhyAM bhrAtari vAcye yathAsaMkhyaM vyaDula ityeto pratyayau bhvtH| piturbhrAtA pitRvyH| mAturdhAtA sAMtulaH // pitro mahaT / 3 / 2 / 63 // pitRmAtRzabdAbhyAM SaSThayantAbhyAM mAtApitro cyayorDAmahaT pratyayo bhavati / pituH pitA pitaamhH| piturmAtA pitAmahI, mAtuH 5-DittvAdantyasvarAdilopaH, bahutve pANDavaH / 6-saMjJAtvAd disaMjJA, jyasya lup / 7-GittvAdantyasvarAdilopaH / 2-DittvAdantyasvarAdi lopaH, striyAM TivAnDIH /
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 haimanUtanalaghuprakriyA pitA mAtAmahaH, mAturmAtA mAtAmahI // ityptyaadyrthprkriyaa|| rAgATTo rakte / 6 / 2 / 1 // rejyate'neneti rAgaH prasiddhaH kusumbhaadiH| rAgavizeSavAcino nAmnastRtIyA-- ntAda raktamityetasminnarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / kusumbhena raktaM vastraM kaumumbham / kASAyam , mAJjiSTham , hAridram , kaukumam / vA'dhikArAt pakSe samAso vAkyaM ca / evaM sarvatra taddhite'bhyUhyam / lAkSArocanAdikaN / 62 / 2 // lAkSA, rocanA ityetAbhyAM tRtIyAntAbhyAM raktamityetasminnarthe ikaNa pratyayo bhavati / anno'pvaadH| lAkSikam / raucanikam // zakalakadamAhA / 6 / 2 / 3 // zakala-kardama-ityetAbhyAM tRtIyAntAbhyAM rAgavizeSavAcibhyAM raktamityetasminnarthe ikaN pratyayo vA bhavati / zAkalikam , kArdamikam / pakSe'N-zAkalam , kArdamam // . nIlapItAdakam / 62 / 4 // nIlapItazabdAbhyAM rAgavizeSavAcibhyAM tRtIyAntAbhyAM raktamityetasminnarthe yathAsaMkhyam a, ka . 'ityetau pratyayau bhvtH| nIlena, 2-iha zuklasya varNAntarApAdanaM raJjanaM bodhyam / 3-AlopAdivRddhI /
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vigaviziSTagrahaNAnnIlyA vA raktam nIlam / pItena to pItakam / aNapavAdaH // candrayuktAtkAle luptvaprayukte / 6 / 2 / 6 // candreNa taM yannakSatraM tadvAcinastRtIyAntAd yukte'rthe yathAvihitaM pratyayo bhavati sa ced yukto'rthaH kAlo bhavati, prayukte tu kAlavAcake zabde lub bhavati // tiSyapuSyayorbhA'Ni / 2 / 4 / 90 // tiSyapuSyayoryakAsya bhauNi parato lug bhavati / puSyeNa candrayuktena pRktamahaH pauSamahaH / pausso'horaatrH| evaM taiSam / agramukte iti kim ? adya pussyH| / SaSThyAH samUhe / 6 / 2 / 9 // SaSThyantAnnAmnaH samUhethe yathAvihitamaNAdayaH pratyayA bhavanti / cASANAM samUhazcApam / evaM yatrApi na vizeSavihitaM tatrApyaNeva / ke bAkaM zaukaM bhaikssukmityaadyH|| bhikSAdeH / 6 / 2 / 10 // bhikSAdibhyaH samRhe'rthe yathAvihimaNAdiH pratyayo bhavati / bhakSam , gAbhiNam , yauvatam // 1 4-avarNevarNasyeti nIlIzabdekAralopaH / 5-bhaM nakSatram , nksstr| vaackaadnniityrthH| .. 1-kAkAnAM kAnAM zukAnAM bhikSukANAM ca samUhaH 2-bhikSANAM garmi. NInAM yuvatInAM ca samUhaH / avarNevarSAlopAvAdivRdhiH ....
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA gotrokSavatsoSTravRddhAjora bhramanuSya rAjarAjanyarA! japutrAdakaJ |6|2|12|| svApatyasantAnasya stravyapadeza kAriNaH prathamapuruSasyApatyaM gotram | gotrapratyayAntebhya ukSAdibhyazca samUhe'kaJ pratyayo bhavati / aNo'pavAdaH / aupagavakam gArgakam, aukSakam, vAtsakam, auSTrakam vArdhakram", Ajakam aurabhrakam, mAnuSyakam, rAjeM kam, rAjanyakam, rAjaputrakam // 354 " kedArANyazca | 6| 2|13|| kedArazabdAtsamUhe 'rye pyo'kav ca pratyayau bhavataH / acittekaNo 'pavAdaH / kaidAryam, kaidArakam // kavacihatyacittAcceka hastin ityetAbhyAmacittavAcibhyaH ikaNa pratyayo bhavati / kAvacikaim // | 6 | 2|14|| kavacin kedArAcca samUhe jAtizca Nitadvitayasvare | 3 |2| 51 || parataH jAtizca Nipratyaye yakArAdau svarAdau ca taddhite viSayabhUte utpatsyamAne tadvivakSAyAmeva puMvad bhavatyanD / hastinAM liGgaviziSTa grahaNAd hastinInAM vA samUho 3 - aupagavAnAM gargANAM ukSNAM samUhaH / alopa AdivRddhiH / no'padasyetyantyasvarAdilIpaH / 4-dhuTo dhuTIti dalopaH / 5 - antyasvarAdilopaH / - 6 - kedArANAM samUhaH 7 - kavacAnyeSAM santIti kavacinaH, teSAM samUhaH, no'padasyeti lopaH /
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 355 hAstikam , ApUpikam , zAkulikam : kaidArikam // dhenoranatraH / 6 / 2 / 15 // dhenuzabdAtsamUhe'rthe ikaN pratyayo bhavati na cetsa natraH paro bhavati / / __RvarNovarNadosisusazazvadakasmAtta ikasyeto luk / 7 / 4 / 71 // RvarNAntAduvarNAntAd dosU zabdAdisantAdusantAcchazvadakasmAdvarjitAttakArAntAcca parasyekapratyayasya sambandhina ikArasya lug bhavati / dhainukam / brAhmaNamANavavADavAdyaH 6 / 2 / 16 // ebhyaH samUhe yaH pratyayo bhavati / brAhmaNyam , mANavyam , vADavyam / gaNikAyA NyaH / 6 / 2 / 17 // gaNikAzabdAt samUhe NyaH pratyayo bhavati / gANikyam // kezAdvA / / 2 / 18 // kezazabdAt samUhe NyaH pratyayo vA bhavati / kaizyam , kaizikam / ___ vA'zvAdIyaH / 6 / 2 / 19 // azvazabdAt samUhe IyaH pratyayo vA bhavati / azvIyam , Azvam // gorathavAtAtnalakaTyalUlam / 6 / 2 / 24 // go-rathacAta ityetebhyaH samUhe yathAsaMkhyaM bala kaTyal Ula ityete - 8-hastinIzabde'varNavarNasyetIkAralope no'padasthetyantyasvarAdilopaH / - 1-dhenUnoM samUhaH, AdivRddhiH / 2-avarNevaNetyalopaH / 3-gaNikAnAM samUhaH, avarNalomAMdivRddhI / 4-alopAdivRddhI / 5-pakSe SaSThayAH samUha ityaN /
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pratyayA bhavanti / gotrI, rathakaTyA, vAtUlaH / / __ pAzAdezca lyaH / 6 / 2 / 25 / / pAzAdibhyo gorathavAtebhyazca samUhe lyA pratyayo bhavati / ikaNAderapavAdaH / pAzyA, tRNyA // gavyA~, rathyA, vAtyA // - zvAdibhyo'J / 6 / 2 / 26 // zvan prakArebhyaH samUhe'J pratyayo bhavati / zunAM samUhaH zaurvam // anInATyaho'taH / 7 / 4 / 66 // In-at-avarjite taddhite pare apadasyA'hano yo'kArastasya lug bhavati / auhnam , dANDam, cAkram // ____khalAdibhyo lin / 6 / 2 / 27 // khalaprakArebhyaH samUhe lin pratyayo bhavati / khalAnAM samUhaH khalinI / pAzAditvAllyo'pi / khlyaa| UkAnAmUkinI kuTumbAnAM kuTumbinI / zvAdayaH khalAdayazca prayogagamyAH // grAmajanabandhugajasahAyAttal / 6 / 2 / 28 // ebhyaH samRhe tal bhavati / grAmatA, janatA, bandhutA, gajatA, sahAyatA / litvAt striyAmApa / iti raktAdyarthAH // puruSAtkRtahitavadhavikAre caiyaJ / 6 / 2 / 29 // 6-litvAtstriyAmAp / 7-yyakya ratyav / 8-no'padasyetyantyasvarAdi- . lope dvArAderityauH / 9-ahnAM samUhaH / 10-daNDinAM cakriyAM ca samUhaH / no'padasyetyantyasvarAdilopaH / .. .
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 357 haimanUtanalaghuprakriyA puruSazabdAt kRte hite vadhe vikAre samUhe cArthe eyaJ pratyayo bhavati / puruSeNa kRtaH, puruSAya hitaH, puruSasya vadho vikAro vA paurusseyH| puruSANAM samUhaH pauruSeyam / / vikAre / 6 / 2 // 30 // SaSThyantAdvikAre yathAvihitamaNAdayaH pratyayAH syuH| dravyasyAvasthAntaraM vikaarH|| vA'zmano vikAre 7463 // azman zabdasyA'padasya vikAre vihite taddhite pare'ntyasvarAdeluMg vA bhavati / azmano vikAra AzmaH, AzmanaH / bhAsmanaH / maartikH|| pujatoH So'ntazca / 6 / 2 // 33 // trapujatu ityetAbhyAM vikAre yathAvihitamaN pratyayo bhavati tayozca So'nto bhavati / trApuSam , jAtuSam / / ___ payodroryaH / / 6 / 2 / 35 // payas dru ityetAbhyAM vikAre yaH pratyayo bhvti| annmyttorpvaadH| payasyam / drordAruNo vikAro dravyam // - prANyauSadhivRkSebhyo'vayave ca / 6 / 2 // 31 // prANyaupadhivRkSavAcibhyaH SaSThyantebhyo'vayave vikAre ca yathAvihitamaNAdayaH pratyayAH syuH| kapotasyAvayavaH kApotaM-sakthi / kapotasya vikAraH kApotaM mAMsam / durvAyA avayavo 1-aNItyantyasvarAdilopaniSedhaH / 2-trapuNo jatuno vA vikAraH / 3-ayIti paryudAsAdapadatyAnna ruH / 4-asvayambhuva ityav /
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 haimanUtana laghuprakriyA dau kANDam / duyA vikAro dau bhasma | bilvasyAarat vikAro bailvaM kANDaM bhasma ca / abhakSyAcchAdane vA mayaT | 6 |2|46 || SaSThyantAd bhakSyAcchAdanavarjite vikAre'vayave ca yathAyogaM mayaT vA bhavati / bhasmano vikAro bhasmaiprayaM bhAsmainam / azmamayam, Azmam, Azmanam / dUrvAmayaM daurvam / bhakSyAcchAdane tvaNeva / maudgaH sUpaH kArpAsaH paTaH // I " ekasvarAt |6|2|48 || ekasvarAnnAmno yathAsambhavaM bhakSyAcchAdanavarje vikAre'vayave cArthe nityaM mayaT pratyayo bhavati / vAco vikAro vAGmayem tvaGmayam mRnmayam, gIrmayaim // , doraprANinaH | 6 |2| 49 || dusaMjJakAdaprANivAcino yathAyogaM bhakSyAcchAdanavarjite vikAre'vayave ca mayaT pratyayo bhavati / aNo'pavAdaH / Amramayam, zAkamayam ; tanmayam // goH purISe | 6 |2|50 || gozabdAt purISe'rthe mayaTU pratyayo bhavati / goH purISaM gomayam / purISAdanyatra vikAre pratyayo vakSyate // 1 5- nAma siditi padatve nAmno na iti na lopaH / 6 - prakSe'N / aNItyantyasvarAdilopaniSedhaH / 1 - caja iti kaH, ghuTa iti tRtIyaH pratyaye ceti paJcamaH / 2bhvAdernAmina iti dIrghaH /
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai manUtanalaghuprakriyA 359 tilayavAdanAmni | 6| 2|52 || tila yava ityetAbhyAM vikAre'vayave ca mayaT pratyayo bhavatyanAmni / tilamayam, yavamayam / nAmni tvaNeva tailaM yAvaH, sa eva yAvakaH svArthe kaH // piSTAt |6|2|53 || piSTazabdAdvikAre mayaTU pratyayo bhavatyanAmni | piSTamayam // nAmni kaH | 6 | 2|54 || piSTazabdAnAmni vikAre kaH pratyayo bhavati / piSTasya vikAraH piSTikA // yogodohAdInaJ hiyagucA'sya |6| 2|55 // goate zabdAdvikAre nAmni inaJa pratyayo bhavati tatsanniyoge ca prakRterhiyaGgu ityAdezaH / hyogodohasya vikAro haiyaGgavInaM navanItaM ghRtaM vA / asaMjJAyAmaNeva, godamudavidAdi // apo yaJ vA | 6|2|56 || ap zabdAdvikAre yab pratyayo vA bhavati / apAM vikAra Apyam, ammaryam // lubbahulaM puSpamUle |6| 2|57 // vikArAvayavayorvihitasya pratyayasya puSpe mUle vA vikAratayA'vayavatayA vA 3 - AdityApi asyAyattaditItvam / 4- gavAM dohoM godohaH, hyo godohaH, asvayambhuva ityav / AdivRddhiH / 5-dhuTa iti tRtIyaH, pratyaye ceti paJcamaH /
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 haimanUta laghuprakriyA vivakSite bahulaM lupa bhavati / mallikAyA vikAro'vayavo vA puSpaM mallikA, mAlatI, yUthikA / eSvauSadhyaNo dumayaTo vA lup / haridrAyA mUlaM haridrA / bAhulakAtkvacina, bailvAni puSpANi phalAni vA / kvacidvikalpaH, zirISANi zairISANi vA puSpANi / kvacidanyatrApi, Amalakasya vikAro vRkSa AmalakI, badarI / strItvaM lokAt // phale |6| 2|58 || vikAre'vayave phale vivakSite pratyayasya lup bhavati / AmalakyA vikAro'vayavo vA phalamAmalakam, badaram / phale lubantasya klIvatA / trIhiH, yavaH / atra prakRtiliGgatA // na viyagomayaphalAt |6| 2|61 || druvayaM gomayaM phalajAtivAci ca varjayitvA'nyasmAnnAmno vikArAvayavayodraH pratyayo na bhavati / kApotasya vikAro'vayavo veti doraprANina iti mayaNna bhavati // // iti vikArAdyarthAH // atha cAturarthikAH- nivAsAdarabhava iti deze nAmni | 6 | 2|69 // SaSThyantAnAmno nivAse'dUrabhava ityetayorarthayoryathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati pratyayAntaM ceddezasya nAmadheyaM bhavati / 1- atra lupi yAdergauNasyetyAdinA strIpratyayanivRttau lubantasya strItvAtpunaH strIpratyayo bodhyaH /
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 361 zibInAM nivAsaH zaibaH / zakalAyA nivAsaH zArkalaH / vidizAyA adUrabhavaM vaidi zaM nagaram / vaidizo janapadaH // 1 pUrvapadasthAd ravarNAdakArAntAtparasya uttarapadasthasya nakArasya NakAra Adezo bhavati saMjJAyAM viSaye / varaM ca tadanazca varAnaH, tasyAdUrabhavA nagarI vArANasI, vAraNAsI // pUrvapadasthAnnAnyagaH | 2|3|64 // | tadatrAsti |6|2|70 || taditi prathamAntAdatreti saptamyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati yattatprathamAntaM taccedastIti bhavati, pratyayAntaM ceddezasya nAma bhavati / udumbarA asmin deze santItyodumbaraM nagaram / audumbara: parvato janapado vA // tena nirvRtte ca | 3|2|71 // teneti tRtIyAntAd nirvRttamityetasminnarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati pratyayAntaM ceddezasya nAma bhavati / kuzAmbena nirvRttA kauzImbI nagarI / sahasreNa nirvRttA sAhasrI parikhA / // nadyAM matuH |6|2|72 // tasya nivAsastasyAdUrabhavastadatrAsti tena nirvRttaM cetyeteSu caturSvartheSu yathAyogaM 2 -- avarNavarNasyetyAlopa AdivRddhiH / 3 - AlopAdivRddhI / 4 - striyAmaNantatvAnGIH, asya GyAmityalopaH saMjJAyAM Natvam / 5 - varaNA cA'sizca tayoradUrabhavA nagarI / ikAralopAdivRddhI / 1- akAralopAdivRddhI, striyAmaNantatvAnGIH 1 ,
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 manUta laghuprakriyA matuH pratyayo bhavati pratyayAntaM cennadIviSayaM dezasya nAma bhavati // mAvarNAntopAntyApaJcamavargAnmatormo vaH | 2 | 1194 // mAvaca mAvarNo tau pratyekamantyopAntyau yasya tasmAnmakArAntAnmakAropAntyAdavarNAntAdavarNopAntyAcca paJcamarahitavargAntAcca : nAmnaH parasya matormakArasya vakAra Adezo bhavati || anajirAdibahusvarazarAdInAM matau | 3|2|78 || ajirAdivarjita bahusvarANAM zarAdInAM ca matau pratyaye dIrghau'ntAdezo bhavati saMjJAyAm / udumbarA asyAM santItyudumbarAvatI nadI / zarauvatI // madhvAdeH | 6|2|73 || madhvAdibhyazrAturarthiko matuH pratyayo bhavati pratyayAntaM ceddezasya nAma bhavati / madhvastyatra madhumAn / bisavAn // naDakumudavetasamahiSADit |6|2|74 || naDAdibhyo DinmatuH pratyayo bhavati cAturarthiko deze nAmni / navAn, kumudvAn // 2 - zarAH santyatreti / adhAtUditi GIH / 3 - abhvAderiti dIrghaH / Rdudita iti nontaH, saMyogAntalopaH, tasyA'sattvAnnalopo na / 4- DitvAdantyasvarAdilopaH /
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 363 nastaM matvarthe / 1 / 1 / 23 // sakArAntaM takArAntaM ca nAma matvarthe pratyaye paraM padasaMjJaM na bhavati / vetasvAn / mahiSmAn // naDazAdAbalaH / 6 / 2 / 75 // naDa zAda ityetAbhyAM DitvalaH pratyayo bhavati / naDvalaM zAdvalam / / ___iti caaturrthikaaH|| sA'sya paurNamAsI / 6 / 2 / 98 // prathamAntAt SaSThyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati, yattatprathamAntaM taccetpaurNamAsI bhavati, pratyayAntaM cennAma syAt / pauSI paurNamAsI asya pauSo mAsaH, mAghaH, vaizAkhaH // devatA / 6 / 2 / 101 // prathamAntAt SaSThyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati yattatprathamAntaM devatA cetsA bhavati / arhan devtaa'syetyaarhtH| jainaH, aindraM haviH, vAruNazcaruH // mahendrAdvA / 6 / 2 / 103 // mahendrazabdAtsA'sya devatetyasmin viSaye Iya iya ityetau pratyayau vA bhavataH / mahendrIyam , mahendriyam / pakSe'N , mAhendraM haviH // vAyavRtupitruSaso yaH / 6 / 2 / 109 / / vAyu-Rtu-pitRupasa ityetebhyaH sA'sya devatetyasmin viSaye yaH pratyayoH 5-nastamiti niSedhAdapadatvAdrutvaM na / 6-saMjJAbhaGgabhiyA tRtIyo na / 1-apadatvAd dhuTastRtIya iti na /
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 haimanUta laghuprakrayA bhavati / aNo'pavAdaH / vAryavyam Rtavyam, , / Rtorastaddhite |12|26|| RkArasya yakArAdau taddhine pare rAdezo bhavati / pitryam, upasyeMm // yo prayojanAd yuddhe | 6 | 2|113 || prathamAntAd yoddhRvAcinaH prayojanavAcinazca asyeti SaSThyarthe yuddhe'bhidheye yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / vidyAdharA yoddhAro'sya vaidyAdharaM yuddham / devAsuram // praharaNAt krIDAyAM NaH | 6 |2| 116 || praharaNavAcinaH prathamAntAdasyAmiti strIliGge saptamyarthe krIDAyAM NaH pratyayo bhavati / daNDaH praharaNamasyAM krIDAyAM dANDA / mauSTI / pAdA krIDA // tatyadhIte | 6 |2| 117 // dvitIyAntAd vecyadhIte tyetayorarthayoryathAvihitamaNAdiH pratyayo bhatavi / muhUrtta vetti mauhUttaH, autpAtaH, naimittaH / muhUrttanimittazabdayoyayAdipAThamate ikaNeva / mohartikaH, naimittikaH / chandosaIte chAndasaH, vyAkaraNaM vetyadhIte vA vaiyAkaraNaH // 2 - asvayambhuvo'vityav, apadatvAnna valopaH, athIti paryudAsAt, evamagre'pi / 3 - Rtorastaddhita iti raH / 4- amiti niSedhAdapadatvAdrutvaM na / 5 - devAzcAsurAzca teSAM samAhAradvandvaH, devAsuraM yoddhAro'sya yuddhasyetyarthaH / 6-muSTiH praharaNamasyAM krIDAyAmityarthaH / ikAralopaH / = 1 - yaH padAntAdityait /
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 365 nyAyAderikaN / 6 / 2 / 118 // nyAyAdibhyo vettyadhIte vetyarthe ikaNa pratyayo bhavati / nyAyaM vettyadhIte vA naiyAyikaiH / naiyaasikH|| padakramazikSAmImAMsAsAmno'kaH / / 2 / 116 // padAdibhyastadvettyadhIte vetyarthe akaH pratyayo bhavati / padakaH, kramakaH, zikSakaH, mImAMsakaH saamkH|| ... __ sa-sarvapUrvAllup / 6 / 2 / 127 // sazabdapUrvAtsarvazabda. pUrvAcca vettyadhIte vetyarthe vihitasya pratyayasya lupa bhavati / savAttikaH, sasaMgrahaH / atrANo lum / / saMkhyAkAt sUtre / 6 / 2 / 128 // saMkhyAyAH paro yaH kaH pratyayo vihitastadantAssUtre vartamAnAnAmno vettyadhIte vetyarthe utpannasya pratyayasya lup bhavati / aSTAvadhyAyAH parimANamasyetyaSTakaM sUtram / tadvettyadhIte vA aSTakAH paanniniiyaaH| dazA'dhyAyAH parimANamasyeti dazakaM sUtram, tadvidantyadhIyate vA dazakA umaastraatiiyaaH| parimANe vakSyamANaH kaH, tato'No lup // proktAt / / 2 / 129 // , proktArthapratyayAntAnAmnovettyadhIte vetyarthe utpannasya pratyayasya lup bhavati / 2-yvaH padAntAdityait / 3nyAsamadhIte vetti vA / vaH padAntAdityait / 4-zikSAmadhIte vetti vA / AlopavRddhI / 5-no'padasyetyantyasvarAdilopaH / ........
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 haimanUtanalaghuprakriyA gotamena proktaM gautamam / aNu / tadvetyadhIte veti gautamaH, aNo lup / gautamA / bhadrabAhunA proktaM bhAdrabAhavaM 'vedhIte vA bhAdrabAhavaH / bhAdravAhavAH // tena channe rathe |6|2| 131|| tRtIyAntAcchane rathe vAcye yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / vatreNa channo ratho vAstraH / carmaNA channo rathazvArmaNaH || tatroddhRte pAtrebhyaH | 6 / 2 / 138 // saptamyantAtpAtravAcina uddhRta ityasminnarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / zarAveSUdghRta odanaH zArAvaH // sthaNDilAcchete vratI | 6 |2| 139 || sthaNDilazabdAtsaptamyantAcchete ityasminnarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati, yo'sau zete sa ced vratI bhavati / sthaNDila eva zete sthANDilo bhikSuH / zayanAnnivRtta ityarthaH // anyatra saMskRte bhakSye |6|2| 140 || saptamyantAtsaMskRte bhakSye'rthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / sata utkarSAdhAnaM saMskAraH / bhraSTre saMskRtA bhraSTrA yavAH / bhraSTrA apUpAH / / 6 - atrANo luptatvAdaNantatvAbhAvAnna GIH, kintvA beva, pUrvo'N - tu gauNa iti dhyeyam / 7 - aNItyantyasvarAdilopaniSedhaH . tvam AdivRddhiH /
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 367 zUlokhAdyaH / 62 / 141 // zUlokhAzabdAbhyAM saptamyantAbhyAM saMskRte bhakSye'rthe yaH pratyayo bhavati / zule saMskRtaM zUlyaM mAMsam / ukhAyAmukhyam // kSIrAdeyaNa / 6 / 2 / 142 // kSIrazabdAtsaptamyantAtsaMskRte bhakSye'rthe eyaNa pratyayo bhavati / kSIre saMskRtaM bhakSya kSaireyam // dadhana ikaNa / 6 / 2 / 143 // dadhizabdAtsaptamyantAsaMskRte bhakSye'rthe ikaN pratyayo bhavati / dadhni saMskRtaM bhakSyaM dAdhikam // kvacit / 62 / 145 / / apatyAdibhyo'nyatrApyarthe kyacidyathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / cakSuSA gRhyate iti cAkSuSaM rUpam / zrAvaNaH zabdaH / rAsano rsH| vAcaH sprshH| dRzadi piSTA dAdAH sktvH| samprati yujyate sAMprataM sAmprataH / evamanye'pi prayogA yathAdarzanamunneyAH // iti sA'sya devatAdyarthaprakriyA // // atha zaiSika prakriyA // zeSe / 63 / 1 // adhikAro'yam / upayuktAdanyaH zeSaH / apatyAdibhyaH saMskRtabhakSyaparyantebhyo yo'nyo'rthaH sa shessH| sa ca prArajitAtkRtAdirarthaH saptadazasaMkhyAkaH / tatrAdau bodhasaukaryAya kRtArtheSu pratyekaM pratyayA * ucya. nte / pazcAcchepe'yeM vakSyante //
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ 368 haimanUtanalaghuprakriyA tatra kRtalabdhakrItasambhUte / 6 / 3 / 94 // saptamyantAskRte labdhe krIte sambhUte cArthe yathAyogamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / yadanyenotpAditaM tatkRtam / yatpratigrahAdinA prAptaM tallabdham , yanmUlyena svIkRtaM tatkrItam , yatsambhAvyate saMmAti vA tatsambhUtam / sughne dezavizeSe kRto labdhaH krItaH sambhUto vA saunaH // kuzale / 6 / 3 / 95 // saptamyantAtkuzale'rthe yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / mathurAyAM kuzalo maathurH|| jAte / 6 / 3 / 98 // saptamyantAd jAte'rthe yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / mathurAyAM jAto maathurH| mithilAyAM jAto maithilaH // sodaryasamAnodayau~ / 6 / 3 / 112 // sodaryasamAnodaryazabdau jAte'rthe yapratyayAntau nipAtyete / samAnodare jAtaH sodaryaH smaanodyH| nipAtanAtpakSe samAnasya sbhaavH| bhrAtRSvevA'bhidhAnametanna kRmimalAdiSu, nipAtanAdeva / nAmnItyadhikArAdveti bodhyam // kAlAddeye RNe / / 3 / 113 // sAmyantAkAlavizeSavAcino deye'rthe savAkihitamamAdiH pratyAyo bhavati yattaddeyaM tacceNaM bhavati / mAse devapaNa mAsikam ,
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 369. ArdhamAsikam / sAMvatsarikam / sAdhupuSyatpacyamAne | 3 | 3 | 117 || saptamyantAtkAlavizeSavAcinaH sAdhau puSyati pacyamAne cArthe yathAvihitamaNAdirikaNAdizca pratyayo bhavati / zizire sAdhu zaiziraM tailam / vasante puSyanti vAsantyaH kundalatAH / zaradi pacyante zAradAH zAlayaH // upte |6|3|118|| saptamyantAt kAlavAcina upte'rthe yathAvihitamaNAdirikaNAdizca pratyayo bhavati / zaraghuptAH zAradA yavAH // vyAharati mRge | 6 | 3 | 121 // saptamyantAt kAlavAcino vyAharatyarthe yathAvihitamaNikaNAdayaH pratyayA bhavanti vyAvenmRgo bhavati / nizAyAM vyAharati naiziko naizo vA zRgAlaH / ikaN pakSe'N // jayini ca / 6 | 3 | 122 // saptamyantAt kAlavAcino jayinyarthe yathAvihitamaNikaNAdayaH pratyayA bhavanti / nizAsahacaritamadhyayanaM nizA, tatra jayI: sAbhyAso naiziko naizo vA baTuH / nizAdhyayanAbhyAsavAnityarthaH // * bhave | 6 | 3|123 // saptamyantAd bhave'rthe yathAvititumaNAdaya eyaNAdayazva pratyayA bhavanti / ludhne bhavaH 1 - mAsasyArthamarSamAsastatra devamRNamityarthaH / 2- striyAmanantatvAnDIH / - 24
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ mmmmm 370 haimanUtanalaghuprakriyA sattAvAn saumnaH, mAthura, maithilaH // digAdidehAMzAda yH|6|3|124|| digAdibhyo dehAvayavavAcinazca sasamyantAd bhave'rthe yaH pratyayo bhavati / dizi bhavaM dizyam / varge bhavo vayaH, pakSyaH, AdhaH, antyaH, mukhyaH vaMzyaH // mUni bhavo sUrdhanyaH, ano'Tye iti niSedhaH / dantyaH, oSThyastAlavyo jghnyH|| - madhyAdinaNNeyA montazca / 6 / 3 / 126 // madhyazabdAt saptamyantAd bhave'rthe dinaN Na Iya ityete yatyayA bhavanti tatsapiyoge ca mAgamo bhavati / madhye bhakSA mAdhyandinAH, mAdhyamAH, mdhymiiyaaH|| .. jihavAmUlAgulezceyaH / 6 / 3 / 127 // jihAmUla aGguli ityetAbhyAM madhyazabdAcca bhave'rthe IyaH pratyayo savati / jivAmUlIyaH, agulIyaH / mdhyiiyH|| vargAntAt / 6 / 3 / 128 // vargazabdAntAt saptamyantAd bhavezya IyaH pratyayo bhavati / kavargIyaH, madhyavargIyaH / / Inayo cA'zabde / / 3 / 129 // vargazabdAntAd saptamyantAd bhave'ya Ima- ityeto cakArAdIyazca pratyathA mAnti na vessa avArthaH zabdo bhavati / 28canAtipadAsAdapadayAtvidigiti go na / -
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 haimanUtana laghuprakriyA bhairavargINaH / bharatavarNyaH, bharatavargIyaH / zabde tu pUrveNa vargIya ityeva // caturmAsAnAmni |6|3|133|| caturmAsazabdAt saptamyantAd bhave'rthe'N pratyayo bhavati samudAyace nAma bhavati / caturSu mAseSu bhavA caturmAsI, ASADhI kArtikI phAlgunI ca paurNamAsI bhaNyate jainaiH / gambhIrapaJcajanabahirdevAt | 6 | 3 | 135 || ebhyastatra bhave vyaH pratyayo bhavati / gAmbhIryaH pAJcajanyaH // prAyo'vyayasya |7|4 | 65 || avyayasyApadasaMjJakasya taddhite pare'ntyasvarAdeH prAyo lug bhavati / bahirbhavo bAhyaH, devyaH // chandaso yaH | 6|3|147 // chandaH zabdAd granthacAcinastasya vyAkhyAne tatra bhave cArthe yaH pratyayo bhavati / chandaso vyAkhyAnaM tatra bhavo vA chandesyaH // zikSAdevANa | 6 | 3 | 148 || zikSAdibhyaH chanda:zabdAcca granthavAcinastasya vyAkhyAne tatra bhave cArthe'N pratyayo bhavati / zikSAyA vyAkhyAnaM tatra bhavo vA zaikSaH, nairukta ityAdiH // 2-sRrNAditi NaH / 3-taMdvitArthe samAsaH, dvigorlugiti luk tu na, vidhAnasAmarthyAt / 1 - apadasvAdrurna /
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 372 haimanUtanalaghuprakriyA .. prAyo bahusvarAdikaN / 6 / 3 / 143 // bahusvarAd granthavAcinastasya vyAkhyAne tatra bhave cArthe prAya ikaN pratyayo bhavati / SatvaNatvayoAkhyAnaM tatra bhavaM vA pAvaNavikam , AkhyAtikam / narukta ityAdi tu zikSAditvAt / ata eva prAyo grahaNam / tata Agate / 6 / 3 / 149 // paJcamyantAdAgate'rthe yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / sranAdAgataH sodhno dUtaH, mahezvarAdAgatAni mAhezvarANi pANinisUtrANi // .. pituryo vA / 6 / 3 / 151 // pitazabdAd yonisambandhavAcinaH paJcamyantAdAgate'rthe yaH pratyayo vA bhavati / pitryam / pakSe Rta ikaNa / 6 / 3 / 152 // RkArAntAdvidyAyonisambandhavAcinaH paJcamyantAdAgate'rthe ikaN pratyayo bhavati / paitRkam , mAtRkam , hotakam // .. ... * AyasthAnAt / 6 / 3153 // svAmigrAhyo bhAgo yatrotpadyate tdaaysthaanmityucyte| AyasthAnavAcina: paJcamyantAdAgate'rthe ikaNa pratyayo bhavati / ApaNikam , ...dvArAde :1746 // dvAra ityevamAdInAM yau yakArava2-Rto ra iti raH / 3-RvarNovaNetIkAraluk /
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 haimanUta laghuprakriyA kArau tayoH samIpasya svareSvAdeH svarasya vRddhiprasaGge tAbhyAmeva prAkU ait aut ityetAvAgamau taddhite pare / dauvArikam / bhavato Niti nahetubhyo rUpyamayau vA | 6 | 3 | 156 // nRvAcibhyo hetuvAcibhyazca paJcamyantebhya Agate'rthe rUpya mayaT ityetau pratyayo vA bhavataH / devadattarUpyam, devadattamayam / pakSe yathAprAptam daivadattam / samAddhetorAgataM samarUpyam, samamayam / pakSe mahAdipAThAdIyaH / samIyam // * prabhavati / 6 / 3 / 157 || paJcamyantAtprabhavatyarthe yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / prabhavo'tra prathamamupalabhyamAnatA / himavataH prabhavati tatra prathamamupalabhyate iti haimavatI gaGgA // tyadAderma | 6 | 3 | 158 || tyadAdibhyaH paJcamyantebhyaH prabhavatyarthe mayaT pratyayo bhavati / tasmAd prabhavati tanmaiyam, bhavanmayam || tasyedam |6|3|160|| SaSThyantAdidamityarthe yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / upagoridamau'pagavam / sraughnam / / 4--dvArAdAyasthAnAdAgatamityarthaH / 1 - striyAmaNantatvAnGIH / 2 - pratyaye ceti paJcamaH / 3-dhuTastRtIya iti tRtIye pratyaye ceti paJcamaH /
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 . haimanUtanalaghuprakriyA halasIrAdikam / 6 / 3 / 161 // halasIra ityetAbhyAM SaSThyantAbhyAmidamityarthe ikaNa pratyayo bhavati / hAlikam , sairikam // adevAsurAdibhyo vaire / 6 / 3 / 164 // dvandvAt SaSThayantAd devAsurAdivarjitAd idamarthaM vaire akal pratyayo bhavati / kAkolUkasyedaM vairaM kAkolUkikA, ahinakulikA // rathAtsAdezca voDhaGge / 6 / 3 / 175 // rathAtkevalAt sapUrvAcca SaSThyantAdidamarthe yaH pratyayo bhavati sa sthasya voDhari rathAGge eva ca bhavati / rathasyA'yaM voDhA rthyo'shvH| rathasyedamaGgaM rathyaM cakraM yugaM vetyAdi / iha tu na-rathasyedaM sthAnam / / __ vAhanAt / / 3 / 178 // vAhanavAcinastasyedamityarthe'J pratyayo bhavati, idamarthazced vAhya panthA upakaraNa bhavati / azvasyAyamAzvo rathaH panthA vA, AzvaM palyayanam / anyatra na-azvasyAyaM ghaasH|| tena prokte / 6 / 3 / 181 // prakarSaNa vyAkhyAtamadhyApitaM vA proktam / prokte'rthe tRtIyAntAnAmno yathAvihitamaNeyaNAdayaH pratyayA bhavanti / bhadrabAhunA proktAni bhAdrevAhavAnyuttarAdhyayanAni / yAjJavalkyena proktAni 4-litvAt striyAmAp / asyA'yattaditItvam / 5-asvayambhuva ityav , dusaMjJApakSe dorIye bhadrabAhavIyam , kanyatrApyUhyam /
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghupakriyA yAjJavalkyAni brAhmaNAni // upajJAte / 6 / 3 / 191 // prathamata upadezena vinA kI jJAtamupajJAtaM prathamataH kRtaM vA / upajJAte'rthe tRtIyAntAnAmno yathAvihitamaNeyaNAdayaH pratyayA bhavanti / bhadrabAhunopajJAtA bhAdrabAhavI saMhitA // - kRte / 6 / 3 / 192 // tRtIyAntAdutpAdite'rthe yathAvihitamaNAdayaH pratyayA bhavanti / zivena kRto anyaH zaivaH / vararucinA kRtAni vArarucAni vArtikAni // ___amo'dhikRtya granthe / 6 / 3 / 198 // dvitIyAntAdadhikRtya kRte granthe'rthe yathAvihitamaNAdayaH pratyayA bhavanti / subhadrAmadhikRtya kRto granthaH saubhadraH // dvandvAtprAyaH / 6 / 3 / 201 // dvandvAtsamAsAd dvitIyAntAdadhikRtya kRte granthe'rthe prAyaH IyaH pratyayo bhavati / vAkyapade adhikRtya kRto grantho vAkyapadIyam / pAyo grahaNAd gauNamukhye adhikRtya kRto grantho gauNamukhyam / atrANeva // ___ abhiniSkAmati dvAre / 6 / 3 / 202 // dvitIyAntAdabhaniSkrAmatyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / 6-striyAmaNantatvAnDIH /
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 haimanUtanalaghuprakriyA taccedaminiSkAmad dvAraM bhavati / sughnamabhiniSkrAmasi sraughnaM kAnyakubjadvAram // gacchati pathi dUte / 6 / 3 / 203 // dvitIyAntA gacchatyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati, yo'sau gacchati, sa panthA dUto vA bhavati / mathurAM gacchati mAthuraH panthA dUto vA // - bhajati / 6 / 3 / 204 // dvitIyAntAd bhajatyarthe yathAvihitamaNAdiH pratyayo bhavati / sughnaM bhajati sraughnaH, mAthuraH, maithilaH // tasi / 6 / 3 / 211 // tRtIyAntAttulyadizyarthe tasiri tyayaM pratyayo bhavati yathAvihitamaNAdaya eyaNAdayazca pratyayA bhavanti / sudAmnaikadik sudomataH saudAmanI vA vidyut / tulyA samAnA sAdhAraNA vA dig yasya sa tulydik| ekdigityrthH| himavatto haimavatI vA gaGgA // senivAsAdasya / 6 / 3 / 213 // prathamAntASaSThyarthe yathAvihitamaNeyaNAdayaH pratyayA bhavanti prathamAntaM cennivAso bhavati / nivAsa iha deshH| sughno nivAso'sya 1-padatve nAmno na iti nalopaH / 2-aNItyantyasvarAdilopaniSedhaH, striyAmaNantatvAnDIH / 3-apadatvAnna tRtIyaH, striyAmaNantatvAnDIH /
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA - sraughnaH, mAthuraH, maithilaH // abhijanAt || 6 |3|214 // abhijanaH pUrvabAndhavAH, prathamAntAdabhijanAnivAsAdasyeti teSAmayamAbhijanaH / SaSThyarthe yathAvihitamaNeyaNAdayaH pratyayA bhavanti / sunossyAssbhijano nivAsaH sraughnaH, mAthuraH, maithilaH / sA'sya paurNamAsItyArabhya zeSAdhikArasthA arthavizeSA: pratyayavizeSAzroktAH sAmprataM sAmAnye zaiSike'rthe pratyayA ucyante // 9 377 nadyAdere |6|3|2 || nadyAdibhyo yathAsambhavaM prAgjitIye zeSe'rthe eyam pratyayo bhavati / nadyAM jAto bhavo nadyA ayaM vA nAdeyaH / evaM yathAsambhavamanyasminnapi zeSArthe nadyAdereyaNa pratyayo bhavati / mahyAM bhavo vane bhavo vA mAheyaH, vAneyaH // rASTrAdiyaH | 6|3|3|| rASTrazabdAtprAgjitIye zeSe'rthe iyaH pratyayo bhavati / rASTre krItaH kuzalo jAto bhavo vA rASTriyaH // dUrAdetyaH | 6|3|4|| dUrazabdAccheSe'rthe etyaH pratyayo bhavati / dUre bhavo jAto vA dUretyaH // uttarAdAhaJ |6|3|5|| uttarazabdAccheSe'rthe AhaJ pratyayo bhavati / ucarasmin bhavo jAto vauttarAhaH / +
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA auttarAhA strii| auttarAhIti tUttarAhIzabdAd bhave''Ni striyAM kiiH|| pArAvArAdInaH 636 // pArAvArazabdAccheSe'rthe InaH pratyayo bhavati / pArAvAre bhavaH pArIvArINaH / / vyastavyatyastAt // 6 // 37 // pArAvArazabdAdvayastAdviparyastAca zeSe'rthe InaH pratyayo bhavati / pArINaH, avArINaH, avArapArINa: // dyaprAgavAgudakpratIco yaH 638 // divazabdAta prAca avAc udac pratIc ityetebhyazcA'vyayAnavyayebhyaH zeSe'rthe yaH pratyayo bhavati / divi bhavaM divyam / prAci prAgvA bhavaM prAcyam / evamavAcyam , udIcya'm , pratIcya'm / kAlaparAttvavyayAtprAgAdestanaT / anavyayAtvikaNa bodhyaH // grAmAdInaJ ca / 6 / 3 / 9 // grAmazabdAccheSe'rthe Ina cakArAd yazca pratyayo bhavati / grAmINaH, grAmyaH // dakSiNApazcAtpurasastyaN / 6 / 3 / 13 // ebhyaH zeSe'rthe tyaN pratyayo bhavati / anno'pvaadH| dakSiNA 1-striyAmAp / 2-avAraH samudrastasya pAraH raajdntaaditvaatrnipaatH| pArAvAraH / raghuvarNAditi NaH / 3-ayIti niSedhAdapadatvAd uH padAnta iti na / 4-apadatvAdudaca udIc / 5-acca prAgdIrghazca / /
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 379.. iti dakSiNasyAmavyayam / tatra bhavo dAkSiNAtyaH / zciAdbhavaH paashcaatyH| purobhavaH paurastyaH / / kvehAmAtratasastyaca / 6 / 3 / 16 // kA iha amA ityetebhyastratasUpratyayAntebhyazca zeSe'rthe tyac pratyayo bhavati / svatyaH, ihatyaH, amAtyaH, tatratyaH, atratyaH, yatratyaH, kutratyaH, tatastyaH, yatastyaH, kutastyaH // aiSamohyasUzvaso vA / 6 / 3 / 19 / / aiSamas hyas zvasa ityetebhyaH zeSe'rthe tyac pratyayo vA bhavati / aiSamo bhavamaiSamastyam / hyastyam , zvastyam / pakSe tanaT // __ bhavatorikaNIyasau / 6 / 3 / 30 // bhavatuzabdAccheSe'rthe ikaNa Iyas ityetau pratyayau bhvtH| bhavata idaM bhAvakam , bhAvatkI, bhavadIyaH, avadIyA // parajanarAjJo'kIyaH / 63 / 31 // ebhyaH zeSe'rthe yakIyaH pratyayo bhavati / parasyA'yaM parakIyaH, janakIyaH,. rAjJa idaM rAjakIyam // dorIyaH / 6 / 3 // 32 // dusaMjJakAccheSe'rthe IyaH pratyayo bhavati / devdttiiyH| dusaMjJAvikalpe tvaNeva / devadattaH / 1-dhuTastRtIyaH, aghoSe prathamaH / 2-sasya rutve caTata iti saH / 3-RvarNovarNetIkAraluk / 4-IyasaH sittvAnnAmasiditi padatve dhuTastR-. tIyaH / 5-no'padasyetyantyasvarAdilopaH / 6-saMjJAdurveti vA dusaMjJA / ..
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 380 haiM manUtana laghuprakriyA tadIyaiH, zAlAyAM bhavaH zAlIyaH / pANininA proktaM pANi nIyam // uSNAdibhyaH kAlAt || 6 | 3 | 34|| uSNAdipUrvapadAt kAlAntAccheSe'rthaM IyaH pratyayo bhavati / uSNakAle bhava * uSNakAlIyaH // vyAdibhyo NikekaNau | 3 | 3|34|| vi ityevamAdibhyaH paro yaH kAlazabdastadantAccheSe'rthe Nika ikaN ityetau pratyayau bhavataH / vikAle bhavo vaikAlikaH, vaikAlikA / vaikAlikI, / dazavaikAlikam, tAtkAlikam // kAzyAdeH | 6|3|35|| kAzyAdibhyo dusaMjJakebhyaH zeSe'rthe Nika ikaNU ityetau pratyayau bhavataH / kAzikI vRttiH, karaNe bhavaH kAraNikaH / yuvarAje bhavo yauvarAjika; // parvatAt | 6|3|60 || parvatazabdAdezavAcinaH zeSe'yeM IyaH pratyayo bhavati / parvatasyAyaM parvatIyo rAjA, parvatIyaH pumAn // anare vA | 6| 3|69 || parvatazabdAdezavAcino naravarjite "zeSe'rthe IyaH pratyayo vA bhavati / parvatIyAni pArvatAni phalAni // 7 - tyadAdiriti dusaMjJA / 8 - vRddhiryasyeti dusaMjJA / mikaNantatvAnGIH, pUrvatrAvevekAntatvAt / vRddhiryasyeti dusaMjJA / 10- kAyAM 9- striyA jAtA /
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 381 gahAdibhyaH / 6 / 3 / 63 / / gahAdibhyo yathAsambhavaM dezavAcibhyaH zeSe'rthe IyaH pratyayo bhavati / gahIyaH, antsthiiyH| samIyam , viSamIyam , uttamIyaH, uttarIyam , antarIyam , svakIyam , devakIyam // pRthivImadhyAnmadhyamazcAsya / 6 / 3 / 64 // pRthivI-. madhyazabdAddezavAcinaH zeSe'rthe IyaH pratyayo bhavati / pRthivImadhyazabdasya madhyamAdezazca bhavati / pRthivImadhye jAto bhavo vA mdhymiiyH|| vA yuSmadasmado'nIno yuSmAkA'smAko cAsyaikatve tu tavakamamakam / 6 / 3 / 67 // yuSmad asmad ityetAbhyAM zeSe'rthe aJ inaJ ityeto pratyayau vA bhavataH, tatsanniyoge ca yathAsaMkhyaM yuSmadasmadoryuSmAkAsmAko, ekatvaviziSTe tvarthe vartamAnayostayostavakamamakAvAdezau bhavataH / iha pratyaye nAsti yathAsaMkhyam / yuSmAkamayaM yuvayorvA yaussmaakiinnH| yaussmaakH| asmAkamAvayorvA AsmAkaH, aasmaakiinH| pakSe doriiyH| yuSmadIyaH, asmdiiyH| tavAyaM tAvakaH, mamAyaM mAmakaH, tAvakIna:, mAmakInaH / pakSetvadIyaH, mdiiyH|| amo'ntAvodhasaH / 6 / 3 / 74 // . anta avas adhas ityetebhyaH zeSe'rthe amaH pratyayo bhavati / ante bhavo'ntamaH 1-raghuvarNAditi NaH / 2-tvamau pratyayeti tvAmAdezau /
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 haimanUtana prakriyA avo bhavosamaH, adho bhavo'dhamaH // pazcAdAdyantAgrAdimaH | 6|3|75 || pazcAt Adi anta agra ityetebhyaH zeSe'rthe imaH pratyayo bhavati / pazcAdbhavaH pazcimaiH AdimaH, antimaH, agrimaH / bhave digAditvAd vAdyantazabdAbhyAm / Adau bhava AdyaH, antyaH // madhyAnmaH |6|3|76 // madhyamazabdAccheSe'rthe maH | pratyayo bhavati bhavAdanyatra / madhye jAto madhyamaH // adhyAtmAdibhya ikaN / 6 / 3 / 78 || adhyAtmAdibhyaH zeSe'rthe iN pratyayo bhavati / adhyAtmaM bhavamAdhyAtmikam // Adhidaivikam / Adhibhautikam / anuzatikAditvAdubhayapadavRddhiH / akasmAd hetuzUnyaH kAlastatra bhavamAkasmikaim / amuSmin paraloke bhavamAmuSmikam / Ammutrikam, pAratrikam aihikam, zaiSikam // samAnapUrvalokottarapadAt | 6 | 3 |79 || samAnapUrvapadebhyo lokottarapadebhyazca zeSe'rthe ikaNU pratyayo bhavati / - samAnagrAme kRto jAto bhavo vA sAmAngrAmikaH / sAmAna : 3 - avyayatvAdantyasvarAdilopaH / 4-bhave dinaNeva / 5- AtmanItyadhyAtmamityavyayIbhAvaH / evamadhidevamityAdyapi / 2 - avyayatvAdantyasvarAdilopaH / 3 - anuzatikAdiSu amuSmanniti pAThasAmarthyAsaptamyA alup / no'padasyetyantyasvarAdilopaH /
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 383 deshikH| iha loke kRto bhavo vA. aihalaukikaH, paarlaukikH|| varSAkAlebhyaH / 6 / 3 / 80 // varSAzabdAtkAlavizeSavAcibhyazca zeSe'rthe ikaNa pratyayo bhavati / . ____ aMzAhatoH 7 / 4 / 14 // aMzavAcinaH zabdAtparasya RtuvAcina uttarapadasya svareSvAdeH svarasya sthAne Nititaddhitepare vRddhiH syAt / varSAmu bhavo vArSikaH, pUrvavArSikaH, mAsikaH, sAMvatsarikaH, ahni bhavaM jAtaM vA Ahnikam / evaM devasikamityAdi / nizApradoSAt 6383 // nizApradoSazabdAbhyAM kAlavAcibhyAM zeSe'rthe ikaN vA bhavati / naizikaM tmH| pakSe'N naizam / prAdoSikaH, prAdoSaH // ___ ciraparutparArestnaH / 6 / 3 / 85 // cira, parut , parAri ityetebhyaH kAlavAcibhyaH zeSe'rthe tnaH pratyayo bhavati vA / ciratnam , parutnam , parAritnam / pakSe tanaT // puro naH / 6 / 3186 // purAzabdAtkAlavAcino'vyayAccheSe'thai naH pratyayo bhavati vA / purA bhavaM purANam / pakSe tanaT // 4-anushtikaaditvaadubhypdvRddhiH|
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 haimanUtanalaghuprakriyA pUrvAhnAparAhnAttanaT / 6 / 387 // pUrvAhna aparAhna ityetAbhyAM kAlavizeSavAcibhyAM zeSe'rthe tanaT vA bhavati / kAlAttanataratamakAle / 3 / 2 / 23 / / adantAd vyaJjanAntAcca kAlabAcinaH parasyAH saptamyAstanataratamapratyayeSu kAlazabde cottarapade pare vA lup na bhavati / pUrvAhnebhavaM pUrvAhnetanam / aparAhnetanaH, aparAhnatanaH / pakSe ikaN / paurvA-- hnika ityAdi // sAyaMciraMmANe prage'vyayAt / 6 / 3 / 88 // sAyaM ciraM prAr prage ityetebhyo'vyayebhyazca kAlavAcibhyaH zeSe'rthe tanaT pratyayo nityaM bhavati / sAye bhavaM sAyantanam / mAntatvaM nipAtanAt / evamagre'pi / cire bhavaM cirantanam / prAhe bhavaM prage bhavaM prAletanam , pragetanam / anayoredantatvaM nipAtanAt / divAtanam , doSAtanam , prAktanam // ___ bhartusandhyAderaN / 6 / 3 / 89 // nakSatravAcibhya RtuvAcibhyaH sandhyAdibhyazca kAlavAcibhyaH zeSe'rthe'N pratyayo bhavati / iknno'pvaadH| puSyeNa candrayuktena yuktaH kAlaH puSyaH / nakSatrANo lup / puSye bhavaH pauSaH / taissH| graissmH| vAsantI ltaa| saoNndhyaH / aamaavaasyH| caaturdshH| praatipdH|| 1-anaH pUrvamiti samAsaH / 2-nipAtanAnmAntatve to muma iti svAnusvArAnunAsikau / 3-prAgityavyayam / 4-bhANatvAd tiSyapuSyayoriti yalopaH / 5-sandhyAyAM bhavo jAto vA /
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAdvA talA bhavati, tAkam // haimanUtanalaghuprakriyA 385 hemantAdvA taluk ca / 6 / 3 / 91 / / hemantazabdAtuvizeSavAcinaH zeSe'rthe 'N vA bhavati, tatsanniyoge ca takArasya lugvA bhavati / haimanam , haimantam , haimantikam // prAvRSa eNyaH / 6 / 3 / 92 // prAvRS ityetasmAd RtuvAcinaH zeSe'rthe eNyaH pratyayo bhavati / prAvRSi bhavaH prAvRSeNyaH // jAte tu prAvRSa ikaH / 6 / 399 // saptamyantAt prAvRS zabdAjAte'rthe ikaH pratyayo bhavati / eNyApavAdaH / prAvRSi jAtaH prAvRSikaH // iti shessaadhikaarH|| __atha praagjitiiyaaH|| prAgajitAdaN / 6 / 1 / 13 // prAgajitazabdasaMkIrtanAdita Arabhya pAdatrayaM yAvat ye'rthA apatyAdayasteSvapavAdaviSayaM parityajyAN pratyayo vA bhavati / upagorapatyamaupagavaH / paziSThayA raktaM vastraM mAJjiSTham / bhikSANAM samUho bhaikSam / azmano vikAra AzmaH / mudhne bhavaH saughna ityAdi / / dhanAdeH patyuH / 6 / 1 / 14 // dhanAdermaNAtparo yaH patizabdastadantAd dhanapatItyevamAdeH prAjilIye'rthe'Na pratyayo vA bhavati / dhanapaterasatya tatra bhavastata Agato vA / 6-talope aNItyantyasvarAdilopaniSedhaH / 1-AdivRddhiH, asvayambhuva ityav /
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 haimanUtanalaghuprakriyA dhaanptH| aashvptH| gANapatam , pAzupatam evamanye'pi // anidamyaNapavAde ca diyadityAdityayamapatyu ttarapadAcyaH / 3 / 1 / 15 / / diti-aditi-Aditya-yamazandebhyaH patyuttarapadAcca prAgajitIye idamarthavarjite'patyAdA varthe yo'NapavAdaH pratyayastadviSaye ca vyaH pratyayo bhavati / diterapatyaM daityaH, aditerapatyamAdityaH / ditiraditirAdityo vA devatA'sya daityamAdityamAdityam / yamo devatA'sya yAmyam / bRhaspaterapatyaM bArhaspatyaH / prAjApatyam , vAnaspatyam / / - bahiSaSTIkaN ca / 6 / 1 / 16 // bahis zabdAt prAgjitIye'rthe TIkaN pratyayo bhavati vyazca / bahirjAto bAhIko, bAhyaH, bAhyA // ___ kalyagnereyaNa / 6 / 1 / 17 / kali agni ityetAbhyAM prAgjitIye'rthe anidamyaNapavAde ca eyaNa pratyayo bhavati / kalirdevatA'sya kAleyam , Agneyam / evaM bhave aNapavAde AgatAdau ca bodhyam // 2-AdivRddhIkAralopau / 3-AdivRddhIkAralopau / 4-Adityo devatA'syetyAdityaM haviH / jye avarNevaNetyakAralope vyaJjanAdityAdinA vA yakAraluk / 5-prAyo'vyayasyetyantyasvarAdilopaH / .
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA 387 pRthivyA nAJ | 6|1|18 / / pRthivIzabdAt prAgjitIyessnidamyaNapavAde ca tra an ityetau pratyayau bhavataH / pRthivyA apatyaM pRthivyAM bhavo jAto vA pArthivaH, pArthivA / aa striyAM GIH / pArthivI || utsAderaJ |6|1|19|| utsAdibhyaH zabdebhyaH prAgjitIye'rthe'nidamyaNapavAde ca an pratyayo bhavati / utsasyApatyamautsaH, utsasyedamautsam / audapAnam / tAruNam, dhainaivam / jAnapadam, bhAratam, graiSmaH, sauvarNam // devAd yav ca / 6 / 1 / 21 || devazabdAtprAgjitIye'rthesnidamyaNapavAde ca yaJ cakArAdaJ ca pratyayo bhavati / devasyedaM devAdAgataM vA daivyam devam // 9 dvigoranapatye yasvarAderlubadviH |6|1|24|| apatyArthAdanyasmin prAgjitIye'rthe utpannasya dvigoH parasya yakArAdeH svarAdezva pratyayasya sakRllup bhavati na tu dviH / yAdergauNasyAkvipastaddhitalukyagoNIsUcyoH / 2 / 4 / 95 // GayAdeH pratyayasya gauNasyAkvinantasya taddhitaluki sati lug bhavati goNIsUcI sambandhinastu na bhavati / stovRttau tatsaniyogaziSTAgamAdinivRttiH / paJcendrANyaH devatA'sya paJcendraH / caturanuyogAn caturanuyogIM vA'dhIte 1- asvayambhuva ityav / 2 - dvigusamAsastaddhitArthe
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ rU88 haimanUtanalaghuprakriyA caturanuyogaH / adviriti kim ? paJcasu kapAleSu paJcakapAlyAM vA saMskRtaM paJcakapAlaM tasyedaM pAzcakapAlam / atra tasyedamityaNo luG na // prAgvataH strIpuMsAnnasna / 6 / 1 / 25 // prAgvato ye'rthAsteSvanidamyaNapavAde ca strIzabdAt puMsazabdAcca yathAsaMkhyaM na snaJ pratyayo bhavataH / striyA apatyaM strainnH| puMso'patyaM pauNsnH| straMNAM samUhaH straiNam , pauMsnam , evamanyatrA'rthe'pi // tve vA / 6 / 1 / 26 // strIzabdAt pusazabdAcca tvapratyayaviSaye bhAve yathAsaMkhyaM naJ snaJ pratyayau vA bhavataH / striyA bhAvaH straiNaM strItvaM striitaa| posnaM pustvaM puMstA // ____go svare yaH / 6 / 1 / 27 // gozabdAtsvarAditaddhitaprasaGge yaH pratyayo bhavati / goridaM gavyam / gorapatyaM gvyH| agviSaye'tra yaH // // iti prAgjitIyaprakriyA // __ atheknndhikaarH|| tena jitajayaddIvyatkhanassu 642 // tRtIyAntAda jite jayati dIvyati khanati cArthe ikaNa pratyayo 3-AdivRddhiH, ra varNAditi NaH / 4-saMyogasyetyAdisakAraluk / 5-saMyogasyeti salope pumo'ziyaghoSa iti rAdaize, caTate iti saH / 6-yyakye ityava /
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhavati / ajhai jitamAkSikam / jayadAdyartheSu kAlavivakSA naasti| akSarajaipIjjayati jeSyati vA aakssikH| ardIvyati aakssikH| adhyA khanati AdhikaH / karaNatRtIyAntAdeva, neha devadattena jitam, dhanena jitam // ___ saMskRte / 6 / 4 / 4 / tRtIyAntAt saMskRte'rthe ikaN pratyayo bhavati / sata utkarSAdhAnaM sNskaarH| dadhnA saMskRtaM dAdhikam / upAdhyAyena saMskRta aupAdhyAyikaH shissyH| vidyayA saMskRto vaidhikH|| - - saMsRSTe / 6 / 4 / 5 // tRtIyAntAtsaMsRSTe'rthe ikaN pratyayo bhavati / mizraNamAtraM saMsarga iti: saMskRtAd bhedaH / dadhnA:saMsRSTaM dAdhikam , viSeNa saMsRSTA vaiSikyo bhikssaaH| azucinA saMmRSTamAzucikamannam / / lavaNAdaH / 6 / 4 / 6 // lavaNazabdAttatIyAntAt saMsRSTe'rthe akAraH pratyayo bhavati / lavaNena saMsRSToH lavaNaH sUpaH / vyaJjanebhya upasikte / 6 / 4 / 4 // vyaJjanavAcinastRtIyAntAdupasikte'rthe ikaNa pratyayo bhavati / sUpenopasiktaiH saupika odanaH / evaM dAdhiko ghAtika ityAdi / tarati / 6 / 4 / 9 // tRtIyAntAttaratyarthe ikaN pratyayoM 1-avarNevarNasyetyalopaH / 2-yadyapyupasekaH saMsarga eva, tathApi vyaJjanebhya evopasikte evetyubhayatra niyamArtha sUtram /
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ 390 haimanUtanalaghuprakriyA bhavati / uDupena tarati auddupikH| gopucchena tarati gaupucchikH|| ____ nau-dvisvraadikH|6|4|10| nauzabdAd dvisvarAcca tRtIyAntAttaratyarthe ikaH pratyayo bhavati / nAvA tarati naavikH| ghaTena tarati ghttikH| bAhubhyAM tarati bAhukaH, bAhukA // ___ carati / 6 / 4 / 11 // tRtIyAntAccaratyarthe ikaNa pratyayo bhavati / caratiriha gatyarthoM bhakSaNArthazca / hastinA carati hAstikaH / dadhnA carati daadhikH| pAderikaTa 16 / 4 / 12 // paryAdibhyastRtIyAntebhyazcaratyarthe ikaT pratyayo bhavati / ppikH| ashvikii| azvathikaH, rathikaH , adhyikaH, vyAlikaH, vyAptikaH, / padikaH / 6 / 4 / 13 // pAdazabdAtRtIyAntAccaratyarthe ikaT pratyayo bhavati, pAdasya padbhAvazca nipAtyate / pAdAbhyAM carati padikaH / padikI // vetanAde rjiivti|6|4|15|| vetanAdibhyastRtIyAntebhyo jIvatyarthe ikaNa pratyayo bhavati / vetanena jIvati vaitnikH| 3-RvarNovaNetIkAralopaH / 4-no padasyetyanyasvarAdilak / 5-striyAM TitvAnDIH /
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakiyA nAminastayoH SaH / 2 / 38 // nAmina uttarasya rephasya pAza-kalpa-ka-kAmyeSu pratyayeSu pareSu satsu po bhavati / dhanuSA jIvati dhaanusskH| vezena jIvati vaizikaH / vyastAca krayavikrayAdikaH / 6 / 4 / 16 // krayavikrayazabdAd jyastAtsamastAcca tena jIvatyarthe ika: pratyayo bhavati / krayavikrayeNa jIvati krayavikrayikaH, krayikaH vikrayikaH // bhAvAdimaH / 6 / 4 / 21 // bhAvavAcinastena nivRttamityarthe imaH pratyayo bhavati / pAkena nivRttaM pAkimam , sekimam . tyAgimam , sammUrchimam // rakSaduJchatoH / 6 / 4 / 30 // dvitIyAntAd rakSatyuJchati cArthe ikaNa pratyayo bhavati / samAja rakSati sAmAjikaH / badarANyuJchati baadrikH|| pakSimatsyamRgArthAda ghnati / 6 / 4 / 31 // dvitIyAntebhyaH pakSyarthebhyo matsyArthebhyo mRgArthebhyazca ghanatyarthe ikaN pratyayo bhavati / pakSiNo hanti pAkSikaH, zAkunikaH / mAtsyikaH, mainikaH, mArgikaH, hAriNikaH, saukrikH|| 1-nAma siditi padatvAdrutve'nena SaH, RvarNovaNetIkAralopaH / 2-sammU chayA nivRttamityarthaH /
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA paradArAdibhyo gacchati / 6 / 4 / 38 // paradArAdibhyo dvitIyAntebhyo gacchatyarthe ikaNa pratyayo bhavati / paradArAn gacchati pAradArikaH // samUhAtsamavete 64 / 46 // samUhavAcibhyo dvitIyAntebhyaH samavete tadekadezIbhUte'rthe ikaN pratyayo bhavati / samUhaM samavaiti sAmUhikaH / sAMsadikaH, sAmAjikaH, gausstthikH| parSado yaH / 6 / 4 / 47 // parSacchandAd dvitIyAntAt samavete'rthe NyaH pratyayo bhavati / pArSadyaH, pariSacchabdAdapi pAripadyaH // senAyA vA // 4 // 48 // senAzabdAd dvitIyAntAt samavete'yaM NyaH pratyayo vA bhavati / senAM samavaiti sainyaH / pakSe samUhArthAdikaNa, sainikaH // dharmAdharmAcarati / 6 / 4 / 49 // dharma adharma ityetAbhyAM dvittIyAntAbhyAM caratyarthe ikaN pratyayo bhavati / caratiriha tAtparyeNAnuSThAne / dharma carati dhArmikaH / aadhrmikH|| tadasya paNyam / prathamAntAdasyeti SaSThyarthe ikaN pratyayo bhavati, prathamAntaM cetpaNyaM vikreyaM bhavati / apUpAH paNyamasya ApUpikaH / maudakikaH //
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 393 haimalaghunUtanaprakriyA zilpam / / 4 / 57 // prathamAntAdasyetyarthe ikaN pratyayo bhavati, prathamAntaM cet zilpa bhavati / zilpaM kauzalaM vijnyaanprkrssH| zilpanirvartyaH kriyAvizeSa iha zilpazabdena lakSito bodhyaH / nRttaM zilpamasya nAtika, gaitikaH, vAdanikaH / vINA-vINAvAdanaM zilpamasya vainnikH| maardnggikH| IdRzasthale vINAdayaH zabdA vAdanArthe santaH . pratyayamutpAdayantIti bodhyam // zIlam / 64.59 // prathamAntArasyetyarthe ikaNa pratyayo bhavati prathamAntaM cecchIlaM bhavati / apUpA apUpabhakSaNaM zIlamasyetyApUpikaH / tAmbUlikaH // asthAcchannAdera / 6 / 4 / 60 // apratyayAntAttiSThatezchatrAdibhyazca tadasya zIlamityasmin viSaye aJ pratyayo bhavati / Astho zIlamasya AsthaH / vaiyvsthH| gurodardoSAvaraNaM chatram , tacchIlamasya chAtraH, curA zIlamasya cauraH, caurI / tApasaH, kArmaH / bhaikSaH // praharaNam / / 4 / 62 // prathamAntAdasyetyarthe ikaNa pratyayo bhavati prathamAntaM cet praharaNaM bhavati / asiA aharaNamasyetyAsikaH / dhAnuSkaH / maudgaskiH // 1-upasargAdAta ityaG / AsthA zIlamasya / 2-yyaH padAntAdityaiH / vyavasthA zIlamasya / 3-striyAmaJantatvAnDIH / 4-no'padasyetyantyasvarAdi lopaH / 5-nAminastayoriti Satvam , RvargovaNetIkAralopaH /
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 haimanUtanalaghuprakriyA zaktiyaSTeSTIkam / / 4 / 64 // zakti yaSTi ityetAbhyAM tadasya praharaNamityasmin viSaye TIkaN pratyayo bhavati / zaktiH praharaNamasya zaktIkaH, zaktiIkI / yASTIkaH // nAstikAstikadaiSTikam / / 4 / 66 // ete zabdAstadasyetyasmin viSaye ikaN pratyayAntA nipAtyante / tenaite rUDhA eva bodhyaaH| nAsti paralokaH puNyaM pApamiti ga matirasya naastikH| asti paralokaH puNyaM pApamiti matirasya AstikaH / atra. nAstyasti shbdaavvyye| diSTaM daivaM tatpramANamiti matirasya, diSTA pramANAnupAtinI vA matirasya daiSTikaH // ___tatra niyukte|6|474|| saptamyantAniyukte'rthe ikaNa pratyayo bhavati / niyukto'dhikRto vyApArita ityarthaH // dvAre niyukto dauvArikaH dvArAditvAdauH / ApaNikaH // __ agArAntAdikaH / 6475 // agArAntAttatra niyukte'rthe ikaH pratyayo bhavati / pUjAgArikA, bhANDAgArikaH, koSThAgArikaH / nikaTAdiSu vasati: / 6477 // nikaTAdibhyaH pANakaH / / 6-striyAM TitvAnDIH
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 395 saptamyantebhyo vasatyarthe ikaNa pratyayo bhavati / nikaTe vasati naikttikH| vRkSamUle vArbhamUlikaH // satIrthyaH / 6 / 4 / 78 // samAnatIrthazabdAttatra vasatyarthe yaH pratyayo nipAtyate samAnazabdasya ca sbhaavH| samAnatIrthe vasati stiirthyH| tIrthamiha gururucyate // . devavratAdIn Din / 483 // devavratAdibhyo dvitIyAntebhyazcaratyarthe Din pratyayo bhavati / devavrataM carati devvrtii| avAntaradIkSAM caratyavAntaradIkSI / mahAvratI // tadyAtyebhyaH / 6 / 4 / 87 // krozazata yojanazata yojana ityebhyo dvitIyAntebhyo yAti gacchatyarthe ikaN pratyayo bhavati / krozazataM yAti krauzazatikaH / yaujanazatikaH yaujnikH| - patha ikaT / 6 / 4 / 88 // pathin zabdAd dvitIyAntAd yAtyarthe ikaT pratyayo bhavati / panthAnaM yAti pathikaH / pathikI // nityaM NaH panthazca / 6 / 4 / 89 // pathinzabdAda dvitIyAntAnityaM yAtyarthe NaH pratyayo bhavati pathin 1-DittvAdantyasvarAdilopaH / 2-nopadasyetyantyarAdilopaH /
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 nUtanahaimalaghuprakriyA zabdasya ca pnyaadeshH| panthAnaM nityaM yAti paanthH| pA~nthA // nivRtte / 6 / 4 / 105 // kAlabAcinastRtIyAntAnnivRtte'rthe ikaNa pratyayo bhavati / ahanA nivRttamAhUnikam / mAsikam // ___ triMzadvizaterDako'saMjJAyAmAhadarthe / 6 / 4 / 129 // triMzad viMzati ityetAbhyAM A-ahaMdarthAda yo'rthoM vakSyate krItAdistasmin DakaH pratyayo bhavati, kApavAdaH, na cetpratyayAntaM kasyacit saMjJA bhavati / triMzatA krItaM triMzakam // viMzatesteDiti 7 / 4 / 67 // viMzatizabdasyA'padasaMjJakasya yastizabdastasya Diti taddhite pare luga bhavati / viMzatyA krItaM viMzakam / triMzatamarhati triMzakaH / viNshkH| evamanyatrApi // saMkhyADatezvA'zattiSTeH kaH / 6 / 4 / 130 // zadantatyanta-STyantavarjitAyAH saMkhyAyA DatipratyayAntAcca triMzada' viMzatibhyAM ca Ahedarthe kA pratyayo bhavati / dvAbhyAM krItam dvikam , paJcakam / katibhiH krItaM 3-striyAmadantatvAdAp / 4 anInAdityakAraluk / 1-DittvAdantyasvarAdilopaH / 2-padAntavAnnAmno na iti na luk / nAmasiditi padasaMjJA bodhyA /
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUtanahaimalaghuprakriyA katikam , triMzatkam , viMzatikam / azattiSTeriti kim ? catvAriMzatkam , RvarNovaNetIkaNa ikaarlopH| sAptatikam , pASTikam / krIte ikaNeva // __zatAskevalAdatasminyeko / 6 / 4 / 131 // kevalAt zatazabdAdAIdarthe ya ika ityetau pratyayau bhavataH sa cedarthoM vastutaH prakRtyarthAdabhinno na bhavati / zatena krItaM zatyaM, zatikam / kevalAditi kim ? dvizatenai krItaM dvizatakam , atra ka evaM pUrveNa / atasmibhiti kim ? zataM mAnamasya zatakaM stotram , atrApi ka eva / vAtorikaH / / 4 / 132 // atyantAyAH saMkhyAyA Ahedarthe ikaH pratyayo vA bhavati / yAvatikam / yAvatkam / pakSe kaH // vidhAnasAmarthyAt RvarNovaNetIkAralopo na // - anAmnyadviH plup / 61141 // dvigoH samAsAdAhadarthe utpabhasya pratyayasya pillam sakRd bhavati na tu dviH, na cetpratyayAntaM kasyacitrAma bhavati / dvAbhyAM kaMsAbhyAM dvikaMsyA vA krItaM dvikaMsam , pikcaatpuNkdbhaavH| dvizUrpam / maansNvtsrsthaashaajkulijsthaanaamni|14|19|| 3-yadhikaM zataM dvizataM tena / 4-yAvatA krItam / apadatvAnna tRtIyaH /
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 398 haimanUtanalaghuprakriyA saMkhyAyA adhikazabdAcca parasya zANa kulijazabdavarjitasya parimANavAcinaH saMvatsarazabdasya ca Niti taddhite pare svareSvAdeH svarasya vRddhirbhavatyasaMjJAyAM viSaye / adviriti kim ? dvAbhyAM zurpAbhyAM krItaM dvizUrpam / atro lup / tena krItaM dvizaupikam / pittvaM puMvadbhAvArtham / ___mUlyaiH krIte / 6 / 4 / 105 // mUlyavAcinastRtIyAntAd "krIte'rthe yathAvihitamikaNAdayaH pratyayAH syuH| prasthena krItaM prAsthikam , sAptatikam / pANikam / pRthivIsarvabhUmerIzajJAtayozcAJ / / 4 / 156 // pRthivI sarvabhUmizabdAbhyAM SaSThyantAbhyAmIza-jJAtayostasya hetuH, saMyoga, utpAta ityetasmin viSaye cA'J pratyayo bhavati / pRthivyA IzaH svAmI pArthivaH / sarvabhUmeH saarvbhaumH| evaM pRthivyA jJAto hetuH saMyoga utpAto vA paarthivH| evaM saarvbhaumH|| ____lokasarvalokAjjJAte / 6 / 4 / 157 // loka-sarvaloka 'zabdAbhyAM SaSThyantAbhyAM jJAte'rthe yathAvihitamikaN pratyayo bhavati / lokasya jJAto laukikaH / sArvalaukikaiH / / mAnam / 6 / 4 / 169 // prathamAntAt SaSThyarthe yathA1-anuzatikAditvAdubhayapadavRddhiH / srvbhuumeriishaadiH| 2-sarvalokasya jJAtaH / anuzatikAditvAdubhayapadavRddhiH /
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 399 haimanUtanalaghuprakriyA vihitaM pratyayo bhavati prathamAntaM cenmAnaM bhavati prastho mAnamasya prAsthiko raashiH| droNo mAnamasya drauNikaH // - viMzatyAdayaH 6173|| viMzatyAdayaH zabdA nAmni viSaye tadasya mAnamityarthe sAdhavo bhavanti / dvau dazatau mAnameSAM saMkhyeyAnAmasya vA saMkhyAnasya viNshtiH| dverdazadarthe vibhAvaH, zatizca prtyyH| trayo dazato mAnameSAM triMzat / rdazadarthe tribhAvaH, zacca prtyyH| evaM catvAriMzadAdikaH pryogo'pyuuhyH|| paJcadazadvarge vA / 6 / 4 / 175 // paJcaddazadityetau zabdo tadasya mAnamityetasmin viSaye varge vAcye DatpratyayAntau nipAtyete vA / pakSe kH| paJca mAnamasya vargasya paJcadvargaH, paJcako varga: / dazadvargaH, dazako vA // __tamahati / 6 / 4 / 177 // dvitIyAntAdaIdarthe yathAvihitamikaNAdayaH pratyayA bhavanti / zvetacchatramarhati caitacchatrikaH / evaM vaissik-baastrikaadyH| daNDAderya / 6 / 4 / 178 // daNDAdibhyo dvitIyAntebhyo'hatyarthe yaH pratyayo bhavati / ikaNo'pava dH| daNDamarhati daNDyaH / vadhyaH, ibhyaH // .
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 haimanUtanalaghuprakriyA chedAdernityam / 6 / 4 / 182 // chedAdibhyo dvitIyAntebhyo nityamarhatyarthe yathAvihitamikaNAdayaH pratyayA bhavanti / chedaM nityamarhati chaidikaH, bhaidikaH // virAgAdviraGgazca / / 4 / 183 // virAgazabdAd dvitIyAntAnityamarhatyarthe ikaN pratyayastatsanniyoge ca virAgazabdasya viraGgAdezo bhavati / virAgaM nityamarhati vairaGgikaH // zIrSacchedAdyo dhA / 6 / 4 / 184 // zIrSacchedAd dvitIyAntAnityamahatyarthe yaH pratyayo vA bhavati / pakSe ikaN / zIrSacchedaM nityamarhati zIrSacchedyaH zairSacchedikaauraH / ityAdarthAH prtyyaaH| atha yaadhikaarH|| ___ vahati rathayugaprAsaGgAt 7 / 1 / 2 // dvitIyAntebhyo sthayugaprAsaGga ityetebhyo vahatyarthe yaH pratyayo bhavati / rathaM vahati rthyH| dvau rathau vahati dvirthyH| yugaM vahati yugyaH, prAsaGgaM vahati praasnggyH|| dhuro yeyaNa // 7 // 1 // 3 // dhura ityetasmAd dvitIyAntAdvahaspa] ya eyaNa ityeto pratyayau. bhavataH / dhuraM vahati dhuryaH, dhaureya . 1-taddhitArthe samAsaH / avarNevaNetyalopaH / dvigoranapatveH iti tu na, aprAgjitIyatvAt /
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 401 vaamaadyaaderiin:7|1|4|| vAmAdipUrvAt dhurantAd dvitIyAntAdvahatyarthe InaH pratyayo bhavati / vAmadhurAM vahati vAmadhurINaH / sarvadhurINaH / kevalAdapi, dhuriinnH|| halasIrAdikaN / 7 / 1 / 6 // halasIra ityetAbhyAM dvitIyAntAbhyAM vahatyarthe ikaN pratyayo bhavati / halaM vahati hAlikaH, sairikaH // zakaTAdaNa 717 // zakaTazabdAd dvitIyAntAdvahatyarthe'N pratyayo bhavati / zakaTaM vahati zAkaTo mauH|| . . dhanagaNAllabdhari 719 // dvitIyAntAd dhana zabdAd gaNazabdAcca labdharyarthe yaH pratyayo bhavati / dhanaM lebdhA dhanyaH, gaNaM labdhA gnnyH|| hRdyapadyatulyamUlyavazyapathyavayasyadhenuSyAgAhapatyajanyadharmyam / 7 / 1 / 11 // hRdyAdayaH zabdA yathAsvamarthavizeSeSu yapratyayAntA nipAtyante // ... hRdayasya hallAsalekhANye 194 // hRdayazabdasya lAsalekhayoruttarapadayoraNi ye ca pratyaye pare hadityayamAdezo bhavati / hRdayasya priyaM hRdyamauSadham / hRyo dizaH, hRdayasya bandhanaM, hRyo vshiikrnnmntrH| padamasmin 2-vAmA dhUH samAsAnte satyAp / 3-raghuvarNAditi NaH / ..... 1-zIle tRn /
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 haimanUtanalaghuprakriyA dRzyaM padyaH kardamaH / tulayA saMmitaM tulyaM bhANDam / tula sadRzam / mUlameSAmutpATyaM mUlyA mudgAH / mUlenAnAm mUlyaM vastuvikrayAt prApyaM dravyam / mUlena samo mUlyA paTaH / vazaM gato vazyo vidheyH| patho'napetaM pthyNmodnaadi| vayasA tulyo vayasyaH sakhA / dhenureva dhenussyaa| yaH So'ntatra nipAtyate / A RNapradAnAdohArthamadhamaNenottamAya dttaa| gRhapatinA saMyukto gArhapatyo'gniH / nipAtanAd vRddhiH| janIM vadhU vahanti janyAH, jAmAturvayasyAH / janasya ? jalpo janyaH / dharmeNa prApyaM dharmAdanapetaM ca dharmyam // nauviSeNa tAryavadhye 71 / 12 // nau-viSa ityetAbhyAM tRtIyAntAbhyAM yathAsaMkhyaM tArye vadhye cArthe yA pratyayo bhavati / nAvA tArya nAvyamudakam / viSeSa vadhyo vissyH| nyAyArthIdanapete 7 / 113 // nyAya-artha ityAbhya paJcamyantAbhyAmanapete'rthe yaH pratyayo bhavati / nyAyAdana nyAyyam / arthAdanapetamarthyam / stutyaM stutibhirarthyAbhiH / / tatra sAdhI 71215 // saptambantAt sAdhAvarthe ya pratyayo bhavati / sAmani sAdhuH sAmanyaH, vemanyaH, karmaNyA sabhyaH, shrnnyH|| 2-no'padasyetyantyasvarAdi lopaH / 3-apadatvAnna ruH 4-yyakye ityAvAdezaH / 1-ano'Tye ityntysvraadilopnissedhH|
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 403 pathyatithivasatisvapatereyaN | 7|1|16|| ebhyastatra sAdhau eyaNa pratyayo bhavati / pathi sAdhu pAtheyam / Atitheyam, vAsateyam, svApateyaM dhanam // bhaktANNaH |7|1|17|| bhaktazabdAttatra sAdhAvarthe NaH pratyayo bhavati / bhakte sAdhu bhakti: zAli:, bhAktAstaNDulAH // parSado yaNau |7|1|18|| parSacchabdAttatra sAdhau NyaNetyetau pratyayau bhavataH / parSadi sAdhuH pArSadyaH, pArSadaH / pariSado'pISyate / pAriSadyaH pAriSadaH / / sarvajanApaNyena |7|1|19|| sarvajanazabdAttatra sAdhau Nya InaJ ityetau pratyayau bhavataH / sArvajanyaH, sArvajanInaH // pratijanA derInaM | 7|1|20|| pratijanAdibhyastaMtra sAdhAvInaJ pratyayo bhavati / pratijane sAdhuH prAtijanInaH / vaizvajanInaH, mAhAjanInaH, aidaMyugInaH, sAMyugInaH // kathAderikaNa | 7|1|21|| kathAdibhyastatra sAdhAvarthe ikaN pratyayo bhavati / kathAyAM sAdhuH kAthikaH / vaitaNDikaH / vRttau sAdhu vArttikam / sAMgrAmikam, sAMghAtikam // pAyAyeM |7|1|23|| pAdya, arghya ityetau tadarthe ya 2- nospadasyetyantyasvarAdilopaH / "
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 haimanUtanalaghuprakriyA pratyayAntau nipAtyete / pAdArthamudakaM pAdyam / nipAtanAye padAdezo na / arSoM mUlyaM pUjanaM vA / tadarthamadhyaM ratnAdi / / Nyo'titheH / / 1 / 24 // atithizabdAttadarthe NyaH pratyayo bhavati / atithyarthamAtithyam // . tasmai hite 7 / 1 / 35 // caturthyantAnAmno hite'rthe yathAvihitamIyAdayaH pratyayA bhavanti / hita upakArakaH / vatsebhyo hito vatsIyo godhuk / sAderapi, avtsiiyH| pitriiyH|| prANyaGgarathakhalatilayavavRSabrahmamASAdyaH / 7 / 1 / 37 // prANyaGgavAcibhyo rathAdibhyazca caturthyantebhyo hite'rthe yaH pratyayo bhavati / dantebhyo hitaM dantyam / sthAya hitA rathyA bhuumiH| khalAya hitaM khalyam / tilyo vAyuH / yvystussaarH| vRSyaM kSIrapANam / brahmaNyo deshH| mAghyo vAtaH / sAderapi, rAjadantyam // . . bhogottarapadAtmabhyAmIna: 7 / 1 // 40 // bhogottarapadAdAtmanazabdAcca tasmai hite'rthe InaH pratyayo bhavati / mAtRbhogoya hito maatbhogiinnH| Ine'dhvAtmanoH 7 // 4 // 48 // adhvan Atman ityeta3-vatsAya na hita ityarthaH / 4-Rto ra iti raH / . 1-ano'Tya ityantyasvarAdilopaniSedhaH / 2- raghuvarNAditi NaH /
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 405 yorIne pratyaye pare 'ntyasvarAderlug na bhavati / Atmane hita AtmanInaH / sAderapi / anAtmanInaH || paJca sarvavizvAjjanAtkarmadhAraye |7|1|41 // paJcasarvavizva - ityetebhyaH parAjjanazabdAtkarmadhAraye varttamAnAtasmai hite'rthe InaH pratyayo bhavati / IyApavAdaH / paJcajanebhyaH paJcajanAya vA hitaH paJcajanInaH / sarvajanInaH, vizvajanInaH // mahat sarvAdikaNa |7|1|42 || mahataH sarvocca yo janazabdastadantAtkarmadhAraye varttamAnAttasmai hite ikaN pratyayo bhavati / mahate janAya hito mAhAjanikaH / sArvajanikaH // sarvANNo vA | 7|1|43|| sarvazabdAttasmai hite NaH pratyayo vA bhavati / sarvasmai hitaH sArvaH / pakSe IyaH, sarvayaH / itIyAdhikAraH // tasyArhe kriyAyAM vat |7|1|51 || SaSThyantAdaEse vat pratyayo bhavati, kriyA cedaI bhavati / rAjJo'he rAjavadavartata bharataH / rAjatvayogyamityarthaH / kulInavat sAdhuvat / kriyAyAmiti kim ? zatasyArho devadattaH / " syAderive |7|1|12|| syAdyantAdivArthe vatpratyayo bhavati / ivArthaH sAdRzyaM kriyAgataM bodhyam / azvavad 3 - padatvAnnAmno na iti na lopaH / 4- azva ivetyarthaH / kriyAyAM sAdRzyaM na tu caitre |
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 haimanUtanalaghuprakriyA dhAvati caitraH / devamiva devavat pazyati bhUdevam / brAhmaNeneva brAhmaNavadAcaritamanena / sAdhave iva sAdhuvadattamasmai / gireriva girivatpatitaH prAsAdAt / gauriva gavaya ityAdau tu na kriyAgataM sAdRzyam / tatra 7 / 1153 // saptamyantAdivAthai vatpratyayo bhavati / mathurAyAmiva mathurAvatpATaliputra praasaadaaH| akriyArtha aarmbhH|| tasya / 7 / 1 // 54 // SaSThyantAdivArthe vatpratyayo bhavati / caitrasyeva caitracanmaitrasya gaavH| akriyArtha ArambhaH / yogavibhAga uttraarthH| ___bhAve tvatal / 7 / 1 / 55 // SaSThyantAd bhAve vAcye tvatal ityetau pratyayau syAtAm / bhavato'smAdabhidhAnapratyayAviti vyutpattyA zabdasya pravRttinimittaM dravyasaMsargI bhedako guNo bhAvaH / yadAhuH-yasya guNasya hi bhAvAd dravye zabdapravRttistadabhidhAne tvatalAviti / tatra-"jAtiguNAjjAtiguNe samAsakRttaddhitAtta smbndhe| DitthAdeH sve rUpe tvatalAdInAM vidhirbhavati // 1 // tatra jAtivAcakAjjAtau yathA goH zabdasya bhAvo gotvaM gotA / atra gozabdajAtireva bhAvaH / gorarthasya bhAvo gotvaM gotA / atra gavArthajAtirbhAvaH / evamazvatvamazvatetyAdi / talantaM litvAt striyAm /
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 407 rUpasya bhAvo rUpatvaM rUpatA, zuklasya bhAvaH zuklatvaM zuklatA / atra rUpAdiguNajAtirbhAvaH / katvaM khatvamityAdau bhinnavyaktivRttirjAtirbhAvaH / kavargatvamityAdau kakArAdivargavyaktivRttirjAtiH saMhatiH / guNavacanebhyastu zuklasya paTasya bhAvaH zuklatvamityAdau guNa eva bhAvaH / paTvAdayo'pi guNA eveti paTutvamityAdI guNa eva bhAvaH / rAjapuruSatvamityAdau samAsasthale svasvAmibhAvaH sambandha evaM bhAvaH / pAcakatva - mityAdau kRdantasthale kriyAkArakabhAvo bhAvaH / aupagavatvamityAdau taddhitasthale'pi upagusambandho bhAvaH / DitthAdistu yadRcchAzabda iti DitthatvamityAdau zabdasvarUpameva yaH zabdaH so'rtha ityevaM zabdArthayorabhedAdhyavasAyena bhAvaH / evamekavyaktisthale devadattatvamityAdau sUryatvamAkAzatvamityAdau ca zabdasvarUpameva bhAvaH || tvAntaM napuMsakam / nastatpuruSAdabudhAdeH | 7|1|57 || tasya bhAve naJpUrvAt tatpuruSAd budhAdyantavarjitAzvatalau bhavataH / TyaNAdyapavAdaH / na zuklo'zuklastasya bhAvo'zuklatvamazuklatA / varNe TyaN na bhavati / TyaNantena samAse tvazauklyamityapi / evamapaterbhAvaH karma vA'patitvamapatitA / TayaNantena samAse tu anAdhipatyam / tatpuruSAditi kim ? na vidyate patirasyApatigramastasya bhAvaH karma vA Apatyam / abudhAderiti kim ? na budho'budhastasya bhAva Abudhyam, na caturo'catura
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 haimanUtanalaghu prakriyA stasya bhAvaH karma vA''caturyam / rAjAditvAT TyaN // pRthvAderiman vA | 7|1| 58 || pRthvAdibhyastasya bhAve iman pratyayo vA bhavati svatalau ca vA vacanAdyathAprAptamaNAdirapi // pRthumRdubhRzakRzadRDhaparivRDhasya Rto raH | 7|4|39|| pRthvAdInAmRkArasya imani pare NISTheyasuSu ca pareSu ra ityayamAdezo bhavati / trantyeti antyasvarAderluk / pRthorbhAvaH prathimA, pRthutvam, pRthutA / vRvarNAdityapi / pArthavam / evaM dimA mRdutvaM mRdutA mArdavamityAdi // varNadRDhAdibhyaS TayaNa ca vA / 7 / 1 / 59 // varNavizeSavAcibhyo dRDhAdibhyazca tasya bhAve yaNa iman ca khatalau ca pratyayA bhavanti / zauklyaM zuklimA zuklatvaM zuklatA / dAdUrya draDhimA dRDhatvaM dRDhatA, pArivRdyam, parivraDhimA // patirAjAntaguNAGgarAjAdibhyaH ca karmaNi |7|1|60 // patyantebhyo guNAGgebhyo rAjAdibhyazca tasya bhAve kriyAtmakakarmaNi ca TyaN pratyayo bhavati tvatalau ca / adhipaterbhAvaH karma vA Adhipatyam / adhipatitvamadhipatitA / evaM bArhaspatyaM prAjApatyaM sainApatyaM nArapatyamityAdi / Adhi 1 - avarNevarNasyetyalopaH / 2 - trantyetyalopaH / 3 - pRthumRdu itirAdezaH / trantyetyalopaH I: / 4- -avarNe varNasyetyalopa AdivRddhiH /
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 409 rAjyam , adhirAjatvam , adhirAjatA / yauvarAjyam / ye guNadvArA guNini vartante te gunnaagaaH| mauDhyaM, mUDhatvaM mUDhatA / jADyam / mAndyam / rAjJo bhAvaH karma vA rAjyam', rAjatvaM rAjatA / kAvyaM kavitvaM kavitA / cauryam , vaiphalyam , pauro. hisyam , bAlyam , sauhityam , mAnyam / ayaM na gunnvcnH|| __arhatastonta ca 7 / 1 / 61 // arhatzabdAt SaSThyantAd bhAve karmaNi cArthe TayaNa pratyayo bhavati tatsanniyoge ca takArasya nt ityAdezo bhavati tvatalau ca / arhato bhAvaH karma vA Arhantyam , arhattvam , arhattA / ArhantI // sahAyAvA 71162 // sahAyazabdAttasya bhAve karmaNi ca TyaN pratyayo vA bhavati tvatalau ca / vA vacanAd yopAntyatvAdakatrapi / sAhAyyam , sahAyatvam , sahAyatA, sAhAyakam // sakhivaNigdutAyaH / 7 / 1163 // sakhivaNijadUtaityetebhyastasya bhAve karmaNi ca yaH pratyayo bhavati tvatalau ca / sakhyurbhAvaH karma vA sakhyaM sakhitvaM sakhitA / vaNijo bhAvaH karma vA vaNijyA, vaNijyam , vaNiktvam , vaNiktA / 1-ano'Tye iti paryudAsAnno'padasyetyantyasvarAdiluk / 2-striyAM TittvAn DIH / vyaJjanAttaddhitasyeti yalopaH / 3-striyAmAp / 4-ca z2a iti gaH, aghoSe prathama iti prathamaH /
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 haimanUtana laghu prakriyA dUtyaM dUtatvaM dUtatA / rAjAditvAd dUyaNapi, vANijyam, dautyam // stenAnnaluk ca / 7 / 1 / 64 || stenazabdAttasya bhAve karmaNi ca yaH pratyayo bhavati tatsanniyoge ca na ityetasya lugbhavati tvatau ca / stenasya bhAvaH karma ca steyaM, stetvaM stenatA / rAjAditvAt stainyamityapi || kapijJAtereyaNa | 7|1|65 || kapi jJAti ityetAbhyAM tasya bhAve karmaNi ca eSaN pratyayo bhavati tvatalau ca / kaperbhAvaH karma ca kApeyam, kapitvaM kapitA / jJAteyam, jJAtitvam, jJAtitA // prANijAtivayo'rthAda | 7|1|66 || prANijAtivAcino vayo'rthAcca tasya bhAve karmaNi ca aJ pratyayo Hafa raast ca / azvasya bhAvaH karma vA Azvam, azvatvam azvatA / evaM gArdabham mAhiSam, hAstem, dvaipam dvIpitA, dvIpitvaM / kumArasya bhAvaH karma vA kaumAram, kumAratvam, kumAratA / kaizoram / zaizavaMm zAvo bAlastasya bhAvaH karma vA zAvam, vArkaram / kAlabham // , ' yuvAderaNa |7|1|67 || yuvAdibhyaH zabdebhyastasya " 5-ayiti paryudAsAdapadatvAcca ja iti go na / 1 - no'padasyetyantyasvarAdilak / 2 - asvayambhuva ityav 1
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 411 bhAve karmaNi ca aN pratyayo bhavati tvatalau ca / yUno bhAvaH karma vA yauvanam // _yuvatyA bhAvaH karma vA yauvanam / jAtizceti puMvat / yuvatitvaM / samUhe yauvatamiti tu bhikSAdau yuvatIti strIliGgapAThAt / ___ vRvarNAllaghvAdeH / / 1 / 69 // laghurAdiryasyevoMvarNasya tadantAnAmnastasya bhAve karmaNi cAN pratyayo bhavati tvatalau ca / pRthorbhAvaH karma vA pArtham / zaucam , zucitvam , zucitA / maunam , munitvaM munitaa| saMmaterbhAvaH karma vA sAMmatam / pATaeNvam , lAghavam , mArdavam , gauravam , paitram / / puruSahRdayAdasamAse 71 / 70 // puruSahRdaya ityetAbhyAM tasya bhAve karmaNi cANa pratyayo bhavati tvatalau ca na cedanayoH samAso viSayabhUto bhavati / puruSasya bhAvaH karma vA pauruSaM puruSatvaM puruSatA / hArdam , hRdayatvam , hRdytaa| samAse tu sahRdayatvaM paramapuruSatvam / ___ yopAntyAda gurupottamAdasuprakhyAdakaJ / 7 / 1 / 72 / / upottamaM guruyasya tasmAd yakAropAnyAt suprakhyavarjitAttasya bhAve karmANa cA'kaJ pratyayo bhavati tvatalau ca / rAmaNIya 3-agItyantyasvAdilo paniSedhaH / 4-asvayambhuva ityav / 5-asva yambhuvo'v / 6-ivarNAderiti rH| 7-hRdayasyeti hRd / 8-tryAdI- nAmantyamuttamam , tatsamIpamupottamam /
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 haimanUtanalaghuprakriyA kam, ramaNIyatvaM ramaNIyatA / kAmanIyakam, pAnIyakam, aupAdhyAyakam AcAryakamityAdi // , caurAdeH | 7|1|73|| caurAdibhyastasya bhAve karmaNi cAskaJ pratyayo bhavati tvatalau ca / caurikA, cauram cauratvam, cauratA / bAhulakaM, vArdhakam Avazyakam // " , priyasthira sphirorugurubahulatR pradIrgha vRddhavRndArakasyemani ca prAsthAsphAvaragarabaMhatrapadrAghavarSavRndam |7|4| 38 || priyAdInAM yathAsambhavamimani NISTheyasuSu ca yathAsaMkhyaM prA ityAdaya AdezA bhavanti / varAdInA - makAra uccAraNArthaH / priyasyai bhAvaH premA / prAdAvavarNevarNasyeti na, vidhAnasAmarthyAt / sthirasya bhAvaH sthemA / urorbhAvo varimA / gurorbhAvo garimA / bahulasya baMhimA / tRprasya pimA, dIrghasya drAghimA, vRddhasya varSimA / vRndArakasya vRndimA | sphirAnne mantraprApteH // bhUrluk caivarNasya ||7||41 || bahuzabdasya IyasAvimani ca pare bhU ityayamAdezo bhavati Iyasu iman ityanayorivarNasya luk ca bhavati / bobhavo bhUmA / 9 - striyAmapi asyAyattaditItvam / 10 - amanojJAde caurAderakaJcantasya strInapuMsakate / 1- pRthvAditvAdiman, sthemeti / dRDhAditvAt baMhimetyapi / dRDhAderAkRtigaNatvAd vRndityapi / priyAdiH pRthvAdiH / 2 - pRthvAditvAdiman /
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhUU ityUkAraprazleSAdasvayambhuva ityav na / sthUla-dUra-yuva-hasva-kSipra-kSudrasyAntasthAdeguNazca nAminaH 74 / 42 // sthUlAdInAM yathAsaMbhavamimani NISTheyasuSu ca parevantasthAderavayavasya luk nAminazca guNo bhavati / hUsvasya bhAvo hasimA, kSiprasya kSepimA~, kSudrasya kSodimA // zAkaTa zAkinI kSetre // 71 / 78 // dhAnyAdInAmutpattyAdhArabhUmiH kSetram / SaSThayantAt kSetre'rthe zAkaTa. zAkina ityetau pratyayau bhavataH / ikSUNAM kSetramikSuzAkaTam , ikSuzAkinam / evaM mUlakazAkaTaM zAkazAkaTamityAdi / dhAnyebhya Ina 7 / 1 / 79 // dhAnyavAcibhyaH SaSThya-- tebhyaH kSetre'rthe InaJ pratyayo bhavati / maudagInam , naivArINam // - vrIhizAlereyaNa 7 / 1180 // trIhizAli ityetAbhyAM tasya kSetre eyaNa pratyayo bhavati / iinapvaadH| vrIhe: kSetraM heyam , zAleyam // ___yavayavakaSaSTikAyaH 171181 // yava-yavaka-paSTika ityetebhyastasya kSetre yaH pratyayo bhavati / iino'pvaadH|| 3-pRthvAdiH / 4-nAminoM guNaH / 5-nIvArANA kSetram / Natvam /
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 haimanUtanalaghuprakriyA yAnAM kSetraM yavyam , yavakyam , SaSTikyam // sarvAdeH pathyaGgakarmapatrapAtrazarAvaM vyApnoti 17 / 1 / 94 // sarvazabdapUrvebhyaH pathin aGga karman patra pAtra zarAva ityetadantebhyo dvitIyAntebhyo vyApnotItyarthe InaH pratyayo bhavati / sarvapathaM vyApnoti sarvapathIno rthH| sarvapathAn vyApnoti sarvapathInamudakam / evaM srvaanggiinn-staapH| sarvakarmINaH purussH| sarvapatrINaH sArathiH / patraM vAhanam / sarvapAtrINa odnH| sarvazarAvINa odanaH // sarvAnnamatti 7 / 1 / 98 // sarvAnazabdAd dvitIyAntAdattItyarthe InaH pratyayo bhavati / sarvAnnamatti sarvAmIno bhikSuniyamarahitaH // pArAvAraM vyastavyatyastaM ca 7 / 1 / 101 // pArAvArazabdAtsamastAd vyastAvyatyastAcca dvitIyAntAda gAminyarthe InaH pratyayo bhavati / pArAvAraM gAmo paaraavaariinnH| pArINaH, avArINaH, avaarpaariinnH|| . ___adhvAnaM yenI 7 / 1 / 103 // adhvan zabdAd 'dvitIyAntAdalaGgAminyarthe ya Ina ityetau pratyayau bhavataH / adhyAnamalaM gAmI adhvnyH| avanInaH / / 6-paSTirAtreNa pacyamAnA brIhayaH SaSTikAH, ata eva nipAtanAt siddhiH / 1-no'padasyetyantyasvarAdilopaH / 2-ano'Tye ye ityantyasvarAdilopaniSedhaH / 3-ine'zvAtmanoriyantyasvarAdilopaniSedhaH /
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 415 adistriyAM vA'zcaH 71 / 107 // aJcatyantAnAmna InaH pratyayo bhavati svArthe na cetsa dizi striyAM cartate / prAcInam , prAk / pratIcInam , pratyak / udIcInam , udak / avAcInam , avAk / samyaG, samIcInaH / prAcInA rItiH / dizi striyAM tu prAcI dik // tasya tulye kaH saMjJApratikRtyoH 71 / 108 // SaSThyantAttulye'rthe kA pratyayo bhavati, saMjJAyAM pratikRtau ca viSaye / azvasya tulyo'shvkH| saMjJeyam / evamuSTraka ityAdi / azvasya tulyamazvakaM rUpam , AzcikA pratimA // . zilAyA eyacca 7 / 1 / 113 // zilAzabdAt SaSThyantAt tulye'rthe eyaca pratyayo bhavati cakArAdeyaJ ca / zilAyAstulyaM zileyaM zaileyaM vA ddhi| . zAkhAderyaH 7 / 1114 // zAkhAdibhyaSaSThyantebhyastulye'rthe yaH pratyayo bhavati / zAkhAyAstulyaH zAkhyaH, mukhyaH, jaghanyaH, agryH|| drobhavye / 7 / 1 / 115|| druzabdAt tasya tulye'rthe bhavye cAcye yaH pratyayo bhavati / drutulyo dravyamayaM mANavakaH, iSTArthapAtramityarthaH / abhipretArthapAtra bhavyam // 4-acca prAgdIrghazca / 5-saha sama iti samiH, acca prAgdIrghazca / 6-striyAmApi asyAyattaditIkAraH / 7-asvayambhuva ityav /
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 haimanUtanalaghuprakriyA ___ kuzAgrAdIyaH 7411116 // kuzAgrazabdAttasya tulye'thai IyaH pratyayo bhavati / kuzAgrasya tulyaM kuzAgrIyaM zastram / tadAkAratvAt / kuzAgrIyA buddhistIkSNatvAt // ___ kAkatAlIyAdayaH / 7 / 1 / 117 // kAkatAlIyAdayaH zabdA IyapratyayAntAH sAdhavo bhavanti tasya tulye'rthe / kAkatAlasya tulyaM kAkatAlIyam / ardhejaratIyam / ghuNAkSarIyamityAdi // vevistRte zAlazaGkaTau / 7 / 1 / 123 // vizabdAt vistRte'rthe zAlazaGkaTa ityetau pratyayau bhavataH / vizAla: vizaGkaTaH, vistRta ityarthaH // kaTaH / 7 / 1 / 124 // vizabdAd vistRte'rthe kaTaH pratyayo bhavati / vikttH|| saMpronneH saMkIrNaprakAzAdhikasamIpe 71 / 125 // sam pra ud ni ityetebhyo yathAsaMkhyaM saMkIrNAdiSvartheSu kaTaH pratyayo bhavati / samaH saMkIrNe sngkttH| prAtprakAze prakaTaH, udo'dhike utkaTaH, neH samIpe nikaTaH // tatra ghaTate karmaNaSThaH 7 / 1 / 137 // karmanazabdAta saptamyantAd ghaTate ityarthe ThaH pratyayo bhavati / karmaNi ghaTate krmtthH|| 1-ardhazvAsau jaran / tata IyaH / apadatvAd dhuTastRtIya iti na / 2-nAmna iti nalopaH / . .
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA 417 tadasya saMjAtaM tArakAdibhya itaH | 7|1|138 // prathamAntebhyastArakAdibhyaH SaSThyarthe itaH pratyayo bhavati prathamAntaM saMjAtaM ced bhavati / tArakAH saMjAtA asya tArakitaM nabhaH / puSpitaH bubhukSitaH, pipAsitaH, rogitaH, sukhitaH, duHkhitaH paNDA saMjAtA asya paNDitaH / utkaNThitaH, phalita ityAdi / pramANAnmAtrad |7|1|140 // prathamAntAtpramANavAcino nAmnaH SaSThayarthe mAtraT pratyayo bhavati / jAnunI pramANamasya jAnumAtramudakam / rajjumaiAtrI bhUmiH, tanmAtrI; tAvanmAtrI // hastipuruSAdvANa | 7|1 | 141 // prathamAntAtpremANavAcino hastizabdAtpuruSazabdAcca SaSThyarthe 'N pratyayo bhavati / / saMyogAdinaH | 7|4|53 // saMyogAtparo ya in tadantasyANi pare'ntyasvarAderlug na bhavati / hastI pramANamasya hAstinamudakam, hAstinI parikhA / pauruSamudakam, pauruSI chAyA / pakSe mAtraDAdi // vo daghnaT dvayasaT | 7|1|142 || UrdhvaM yatpramANaM tadvAcino nAmnaH prathamAntAt SaSThyarthe daghnaT dvayaMsad ityetI 3- AyAmamAnaM pramANam, tadUrdhvamAnaM tiryagmAnaM ceti dvividham, UrdhvamAne jAnumAtramityAdi / tiryagmAne rajjumAtrItyAdi / TittvAnGIH / 4- rajjuH pramANamasyAH / TittvAnnaH //
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 haimanUsaladhumakiyA pratyayau vA bhaktaH / yo mAtraTa / bhAnudaghnaM mAnudvayasaM jAnumAtraM jalam / evaM tahaghnaM cAvaddaghnamityAdi / idaM kimo'turiyakiya cA'sya 71 / 148 // prathamAntAdidaM zabdAt kiMzabdAca mAnavRtteH SaSThyarthe meye'tuH pratyayo bhavati tatsabhiyoge cedaM-kiMzabdayoriya kiya ityetAvAdezau bhavataH / caturvidhaM mAnam-"UrdhvamAnaM kilonmAnaM parimANaM tu sarvataH / AyAmastu pramANaM syAt , saGkhyA bAlA tu sarvataH // 1 // " tatra pramANAsa-idaM mAnamasya iyAn phTaH / kimAnamasya kimAna paTaH / parimANAd-iyad dhAnya kiyad dhAnyam / unmAnAt-iyatsuvarNam , kiyassuvarNam / saMkhyAsa:-zyanto guNinaH, kiyanto guNinaH / iyaMtI, kipAtI // . baradevado DAvAdiH / 7 / 1 / 149 // yattadetaditye mApAramAnobhyo mAmatibhyo'sveti maSThyayeM meye atuH prasbayo mavati sa ca ddaavaadiH| yattadetadvA pramANamasva yAtrAn tAvAn etAvAn paTaH / evamumAnAdiSyapi / ma viSaye mAnavizeSe mAnAdirapi / tanmAtramityAdi / mAnamahAnyevaH // 5-idamityasyeyAdezaH, abhvAdetviti dIrghaH, adudita iti no'ntaH, saMyogasyeti lalopaH / 2-kiminyasya kiyaadeshH| 3-siyAmadhAtUdRdita iti DIH / 4-DittvAdantyasvarAdilopaH /
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 419 yattaskimaH saMkhyAyA DatirvA | 7|1|150 // saMkhyArUpaM yanmAnaM taddvRttibhyo yattatkimityetebhyaH prathamAntebhyo'syeti SaSThyarthe saMkhyeye meye itiH pratyayo vA bhavati / pakSeturyathAvihitam / yA saMkhyAmAnameSAM, yati" yAvantaH, tati, tAvantaH, kati kiyantaH / etau cAtuDatipratyayau svabhAvAdbahuvacanaviSayAveva / asaMkhyAyAM tu kiyAnityAdireva || avayavAta | 7|1|151 || avayave varttamAnAtU saMkhyAvAcino nAmnaH prathamAntAdasyeti SaSThyarthe avayavini tayada pratyayo bhavati / catvAro'vayavA asyAzcatuSTayI zabdAnAM pravRttiH / paJcatayo yamaH / saptatayI nayapravRttiH / dazatayo dharmaH, dvAdazatayaH siddhAntaH // dvitribhyAmayaT vA | 7|1 / 152 / / dvi-tri ityetAbhyA mavayavavRttibhyAM prathamAntAbhyAmasyeti SaSThyarthe avayavini ayaT pratyayo vA bhavati / dvAvayavAvasya dvaiyaM dvitayaM tapaH / trayaM tritayaM jagat / trayaH tritayo mokSamArgaH / dvaiyI dvitayI / dveye padArthA jIvA ajIvAzca // adhikaM tatsaMkhyamasmin zatasahasre zanivAra - DicvAdantyasvasadilopaH, DabiSNa iti jasluk 1 - nisdumiti SaH tavargasyeti TaH, kittvAnGIH / 2-nAmno na iti na lopaH / 3 avarNaivarNasyetIkAralopaH / 4 - striyAM divAndIH / 5nemArSe te jasa iH /
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA '; zAntAyA DaH | 7|1| 154 || prathamAntAt zatizaddazan ityevamantAtsaMkhyAzabdAdasminniti saptamyarthe zate sahasre ca . DaH pratyayo bhavati prathamAntaM cedadhikaM tatsaGkhyaM ca bhavati / sA zatasahasralakSaNA saMkhyA yasya yojanAdestattatsaMkhyaM zataM sahasramiti yatsaMkhyAyate tadeva yadyadhikamapi bhavatItyarthaH / yojanAnAM viMzatiryojanAni vA viMzatiradhikA'smin yojanazate zate vA yojaneSu viMzaM yojanazataM viMzaM zataM yojanAni / evaM viMzaM yojanasahasraM viMzaM sahasraM yojanAni vA / ekaviMzaM dvAviMzaM zatam / triMzaM zataM triMzaM sahasram / ekAdazaM zatam, ekAdazaM sahasram // 420 saMkhyApUraNe DaT | 7|1|155 // saMkhyA pUryate yena tat saMkhyApUraNam / saMkhyAzabdAt SaSThyantAt saMkhyApUraNe'bhidhe DaT pratyayo bhavati / ekAdazAnAM pUraNa ekAdezo rudraH / dvAdazamaGgam // viMzatyAdervA tamad / 7 / 1 / 156 // viMzatyAdeH saMkhyAyAH saMkhyApUraNe tamaT pratyayo vA bhavati / pakSe DaT / viMzateH pUraNo viMzatitamaH viMzo vA sargaH / viMzatitamI"viMzI strI // 6 - viMzatesteriti pratizabdalopaH / . 7 - DityantyasvarAdilopaH / striyAM TitvAnGIH / 8- DityantyasvarAdilopaH / 9 - DityantyasvarAdilopaH / striyAM TitvAnGIH /
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 421 .. zatAdimAsArdhamAsasaMvatsarAt / 7 / 1 / 157 // zatAdibhyaH saMkhyAzabdebhyo mAsArdhamAsasaMvatsara ityebhyazca saMkhyApUraNe tamaT pratyayo bhavati / zatasya pUraNaH shttmo'dhyaayH| sahasratamo dvijH| mAsasya pUraNo mAsatamo divsH| adhamAsatamaH, saMvatsaratamaH / saMkhyAderapi / dvizatatamaH / dazasahasratamaH // . SaSTyAderasaMkhyAdeH 7 / 1 / 158 // saMkhyAdivarjitebhyaH SaSTiprabhRtibhyaH saMkhyAzabdebhyaH saMkhyApUraNe tamaTU pratyayo bhavati / vikalpApavAdaH / SaSTeH pUraNaH SaSTitamaH / saptatitamaH / asaMkhyAderiti kim ? ekaSaSTitama ekaSaSTaH / viMzatyAderiti pUrveNa vikalpa eva / no maT / 7 / 1 / 159 // asaMkhyAdeH saMkhyAzabdAnakArAntAt saMkhyApUraNe maT pratyayo bhavati / ddtto'pvaadH| pazcAnAM pUraNaH paJcamaH / paJcamI / saptamaH, aSTamaH, navamaH, dazamaH / asaMkhyAdereva, ekAdazaH / SoDazaH / atra DaDeva // pittithaT bahugaNapUgasaMghAt / 7 / 1 / 160 // bahugaNapUgasaMgha ityetebhyaH saMkhyApUraNe tithaT pratyayo bhavati, saca pita // 1-nAmno na iti nalopaH, striyAM TittvAnDIH / 2-SoDazaSoDa.nnatyAdinipAtanam / ddivaadntysvraadilopH|
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bahUnAM pUraNo bahutithaH, bahInAM pUraNI bahutithI / evaM gaNatithaH, pUgatithaH, saMghatithaH / saMkhyAsambhava eva vizeSaNam, anyatra pUraNamAtre pratyayo bodhyaH || 422 atorithad |7|1|161 || atvantAt saMkhyAzabdAt saMkhyApUraNe ithaT pratyayo bhavati sa ca pit / iyatAM pUraNaH iyatirtheH / yAvatInAM pUraNI yAvatithI / evaM tAvatithaH, etAvatithaH // SaTkatikatipayAt thaT | 7|1|162 || ebhyaH saMkhyApUraNe thaT pratyayo bhavati sa ca pit / SaNNAM pUraNaH SaSThaH, SaSThI tithiH / katInAM pUraNaH katithaH / katipayAnAM strINAM pUraNI katipayathI || caturaH |7|1|163 // catur ityetasmAt saMkhyApUraNe yaha pratyayo bhavati sa ca pit / caturNAM pUraNarzvaturthaH, catasRNAM pUraNI caturthI tithiH // yeyau ca luk ca | 7|1|164 // catur ityetasmAt saMkhyApUraNe ya Iya ityetau pratyayau bhavataH, tau ca pit, ca ityetasya luk ca bhavati / caturNAM pUraNaH caturthaH, turIyaH, turyA / 3 - pittvAt puMvadbhAvaH, striyAM TittvADIH / 4 - apadattvAnna tRtIyaH / 5 - pitvAt puMvadbhAvaH / 6 - SaSThI vetyAdinirdezAnnaH matiditi na padatvam tena tRtIyo na / 7 - pittvAt puMvadbhAvaH / 1 - caturthIti nirdezAnna padatvam tena caTate iti na >
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUnAmakrima 423 dvestIyaH | 7|1|165 // dvivandAtsaMkhyApUraNe tIyaH pratyayo bhavati / dvayoH pUraNo dvitIyaH, dvitIyAM // stu ca / 7 / 1 / 166 // tri ityetasmAt saMkhyApUraNe tIyaH pratyayo bhavati sa ca pit, tatsanniyoge ca tresTa ityayamAdezo bhavati / trayANAM pUraNastRtIyaH, tisRNAM pUraNI tRtIyA tithiH // pUrvamanena sAdezcan / 7 / 1 / 167 || pUrvamiti kriyAvizeSaNAd dvitIyAntAt kevalAtsapUrvAccAneneti tRtIyArthe kartari in pratyayo bhavati / pUrvamanena kRtaM pItaM yuktamityAdi pUrvI / vizeSAvagamastvarthAtprakaraNAcchabdAntarasannidhervA / yathApUrvI kaTamiti, kRtamityavagamyate, odanamiti bhuktamiti paya iti pItamityAdi cAvagamyate / kRtaM pUrvamanena kRtapUrvI kaTam, bhuktapUrvI odanam, pItapUrvI payaH / bhUtapUrvAdivat kRtapUrvAdisamAsAt pratyayaH / ktAntaM yenaiva samAnAdhikaraNaM tasyaiva karmatAM vakti / na ca vRttau kAntaM kaTAdinA samAnAdhikaraNamiti kaTAdigataM karmAnuktameveti tato dvitIyaiva // iSTAdeH / 7 / 1 / 168 / / iSTAdibhyaH prathamAntebhyo'neneti tRtIyArthe kartari in pratyayo bhavati / iSTamamena ISTI yajJe, adhItI vyAkaraNe / 2 - striyAmA / 3 - pittvAtpuMvadbhAvaH / 4 cyApye klena iti saptamI /
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 haimanUtanalaghuprakriyA ; chando'dhIte zrotrazca cA 71 / 173 // chandas zabdAd dvitIyAntAdadhIta ityasminnarthe iyaH pratyayo vA bhavati tatsanniyoge ca chandas zabdasya zrotrAdezaH / pakSe'N / chando'dhIte zrotriyaH, chAndasaH / / - indriyam / 7 / 1 / 174 // indrazabdAdiyapratyayo nipAtyate / indrasyAtmano liGgamindriyam , cakSurAdikam / yathAyogyamarthAntaramapi vyutpAdyate // - - tena vitte caJcu-caNau / 7 / 1 / 175 // tRtIyAntAdvitte'rthe caJcucaNa ityeto pratyayau bhavataH / vitto jJAtaH prakAzo vA / vidyayA vitto vidyAcancuH, vidyAcaNaH, kezacaJcuH kezacaNaH / zrautrArhantIcaNaiH / / . atha matvarthIyaprakriyA // - tadasyAstyasminiti matuH / 7 / 2 / 1 // prathamAntAdasyeti SaSThyarthe'sminniti saptamyarthe vA matuH pratyayo bhavati prathamAntaM cedastisamAnAdhikaraNaM bhavati / gAyo'sya santi gomAn , yavAH santyasya yavamAn / aAditvAdvatvaM na / asti asyAstItyastimAn , svastyasyAstIti svastimAn / asti svastizabdAkavyayau dhanArogyavacanau / vRkSAH santyasmin vRkSavAn giriH // 5-akAralopaH / 6-apadvAduna / .. 1-abhvAderiti dIrghaH, Rdudita iti nontaH / 2-mAvarNeti vatvam /
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA : noyAdibhyaH / 2 / 1199 // aAdibhyo nAmabhyaH parasya matormakArasya vakArAdezo na bhavati / UrmimAn , bhUmimAn // nAvAderikaH / / 7 / 2 // 3 // nau ityevamAdibhyo matvarthe ikaH pratyayo bhavati matuzca / naurasyAsminvA'stIti nAvikaH, naumAn , kumArikA, kumArImAn // zikhAdibhya in / 7 / 2 / 4 // zikhAdibhyo matvarthe in pratyayo bhavatimatuzca / zikhI, zikhAvAn / mAlI, mAlAvAn / balI, balavAn / vratI, vratavAn / udyamI, udyamavAn // AkRtigaNo'yam / vrIhyAdibhyasto / 7 / 2 / 5 // brIhyAdibhyo matvarthe ika in ityetau pratyayau bhavato matuzca / vrIhimAn , trIhiH / brIhI / mAyikaH, mAyI, mAyAvAn // 'AkRtigaNo'yam / ato'nekasvarAt / 7 / 2 / 6 // akArAntAdane kasvarAnmatvarthe ika in ityetau pratyayau bhavato matuzca / daNDikaH, daNDI, daNDavAn / kRdantAdanekasvarAttu nekenau / kRtyavAn , kArakavAn / kyacitsyAdapi / kAyikaH, kAryo / gRhikaH, 3-apadatvAttRtIyo na / UryAditvAdvatvaM na / 4-apadatvAdrurna / 5-odauto'vAv / 6-avarNevarNasyetIkAralopaH / 1-akAralopaH / 2-3-4-5-avarNAntatvAnmo vaH, evamanyatrApi bodhyam / 6-ikAra lopH| 7-avarNAntyatvAnmo vH| evamanyatrApi /
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimamUta laghuprakriyA gRhI, bhogikaH, bhogI, vijayI, saMyamI, sthAnikaH, sthAnI ityAdi / jAtizabdebhyo nekenau / vyAghravAn / dravyAdibhyo'pi nekenau / dravyavAn, puNyavAn ityAdi / dhanAduttamarNe / dhanikaH dhanI // zRGgAt / 7|2|12|| zRGgazabdAnmatvarthe ArakaH pratyayo bhavati matuzca / zaGgamasyA'stIti zRGgArakaH, zRGgavAn / zikhAditvAt zRGgI // phalabaccenaH | 7|2|13|| phalavaI ityAbhyAM zRGgAca matvarthe inaH pratyayo bhavati matuzca / phalinaH phalavAn, bardiNaH, barDavAn, zaGgiNaH, zikhAditvAt phalI, vahIM // malAdImasaca |7|2|14|| malazabdAnmatvarthe Imasa inazca pratyayau bhavato matuzca / malImasaH, malinaH, malavAn // balavAtadntalalATAdUlaH | 7|2|19|| ebhyo matvarthe UlaH pratyayo bhavati matuzca / balUlaH, balavAn, vAtUlaH, dantUlaH, lalATUlaH // UrNAhaMzubhamo yus | 7|2|17|| UrNA aham zubham ityetebhyo matvarthe yus pratyayo bhavati matuzca / UrNAyuH urabhraH / ahaMyurahaMkArI, zubhaMyuH kalyANabuddhiH / ahaMzubhamiti vibhaktipratirUpakamavyayam // 1 - siti padatvAdavarNavarNasyetyAlopo na / 2 - tau muma iti svAnusvArAnunAsikau /
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA prANyaGgAdAto laH 7 / 2 / 20 // prANyAcAcina AkArAntAnmatvarthe laH pratyayo bhavati matuzca / cUMDAla:, cUDAvAn / zikhAlaH, zikhAvAn / jaGghAlaH, jaGghAvAn // sidhmAdikSudrajanturugbhyaH / 7 / 2 / 21 // sidhyAdegaNAt kSudrajantuvAcibhyo rugvAcibhyazca matvarthe lA pratyayo bhavati matuzca / sidhmAnyasya santi sidhmala:, sidhmavAn / varmalaH, aGgAditvAvama'naH, vama'vAn / gaDulaH, gaDamAn / yUkolA, yUkAvAna , makSikAlaH, makSikAvAn / mUrchAlaH, mUchaviAn / pAMzulaH, mAMsalaH, patralaH, snehalaH, zItalaH, zyAmalA, piGgalaH, pakSmalaH, pRthulaH, mRdulaH, maJjulA, caTulaH, kaNDUla ityAdi // prajJAparNodakaphenAllelau / 7 / 2 / 22 // ebhyo matvarthe la ila ityetau pratyayau bhavato matuzca / prajJAlaH, prazila:, prajJAvAn / parNalaH, paNilaH, udakalaH, udakilaH / phenala:,. phenilaH, phenavAn // vAca AlATau / 7 / 2 / 24 // vAca ityetasmAnmatvarthe Ala ATa ityetau pratyayau bhavataH kSepe gamyamAne / vAcAla:, vAcATaH / matunA kSepAgatena sH|| 3-nAmno na iti nalopaH / 4-nalopaH / 5-"kSudrajanturanasthiH syAdathavA kSudra eva yaH / zataM vA prasUtau yeSAM kecidAnakulAdapi // 1 // " 6-nAmno na iti nalopaH / 1-apadatyAsatIyAdika na /
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA . gmin vaaraa25|| vAvo matvarthe gmin pratyayo bhavati matuzca / vAMgmI, vAgyAn // madhvAdibhyo ra 7 / 2 / 26 / / madhvAdibhyo matvarthe ra: pratyayo bhavati / madhuram / madhumAn / evaM khaM mahatkaNThavivaramasyAstIti kharo grdbhH| mukharo vAcAlaH // lomapicchAdeH zelam / 7 / 2 / 28 / lomAdibhyaH picchAdibhyazca matvarthe yathAsaMkhyaM za ila ityeto pratyayau bhavato matuzca / lomazaH, lomavAn / romazaH / picchilaH, pkssilH| no'GgAdeH / 7 / 2 / 29 // aGgAdibhyo matvarthe naH pratyayo bhavati matuzca / aGgAnyasyAH santItyaGganA klyaannaanggii| anytraanggvtii| pAmAno'sya santIti 'paoNmanaH / evaM hemano balina ityAdi // lakSmyA anaH / / 32 // lakSmIzabdAnmatvarthe'naH pratyayo bhavati matuzca / lakSmIrasyA'sti lakSmaNaH / lakSmIvAn // - prajJAzraddhA vRttaNaH 7 // 2 // 33 // prajJA-zraddhA-'rcA'vRtti ityetebhyo matvarthe NaH pratyayo bhavati matuzca / 2-dhuTastRtIyatve ca ja iti gaH / 3-4-5-nAmno na iti nalopaH / 6-avarNevarNasyetIkAralopaH, Natvam / 7-mAvarNAntopAnteti mo vaH /
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ manUta laghu prakriyA 429. prAjJaH, prajJAvAn zrAddhaH zraddhAvAn, ArcaH, arcAvAn, vArttaH, vRttimAn / prAjJa zrAddhA ityAdi / jyotsnAdibhyo'N | 7|2|34|| jyotsnAdibhyo matvarthe aNU pratyayo bhavati matuzca / jyotsnI rAtriH, jyotsnAvatI / tAmistrI rAtriH / tApasaH, sAhasraH // dantAdunnatAt |7|2|40|| unnatatvopAdhikAddantazabdAnmatvarthe DaraH pratyayo bhavati matuzca / unnatA dantA asya santi dantureH / anyatra dantavAn / kRpAhRdayAdAluH |7|2|42 || AbhyAM matvarthe AluH pratyayo vA bhavati matuzca / kRpAluH, hRdayAluH, hRdayikeH, hRdayI, hRdayavAn // dhArathAnnaraH | 7 |2| 41 || pratyayo vA bhavati / medhiraH, rathikaH, rathI, rathavAn // AbhyAM matvarthe iraH meghAvAn / rathiraH, abhrAdibhyaH | 7 | 2|46 || abhrAdibhyo matvarthe a pratyayo bhavati matuzca / abhrANyasmin santi abhraM namaH / arzAsyasya santi arzasaH sAdhuH / urazaH urasvAn // AkRtigaNo'yam / 8 - striyAmaNantatvAbhAvAdAveva / 10- GittvAdantyasvarAdilopaH / 1- ato'nekasvarAditI kenau / 9 9- striyAmaNantatvAnGIH / 11 - anekasvarAdikenau 17 2 - nastamitipadatvaniSedhAdrurna /
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ hai prakriyA astapomAyAmethAmajI bina | 7|2|47 || asantebhyaH - tapas mAyA medhA sraj ityetebhyazca matvarthe vin pratyayo avati matubhra | yazasvI yazasvAn / evaM tejasvI, varcasvI / tapasvI / atra jyotsnAdyaNbAdhaH / mAyatrI mA~yI, mAyikaH / medhAvI, sragvI, sragvAn // 430 amAddIrgha |7|2|48 || AmayazabdAnmatvarthe vin dIrgha zramadasya bhavati matuca / AmayAbI, AmayavAn / / svAminIze |7|2|49 || svazabdAnmatvarthe IzevAcye min pratyayo bhavati dIrghazva svazabdasya / svamasyAstIti svAmI / anyatra stravAn // goH | 7 | 2|50 || gozabdAnmatvartha min pratyayo bhavati / gAvo'sya santi gomI, gomAn // 1 Urjo vilAzcAntaH | 7/2/51 || UrjazabdAnmatvarthe vinvau pratyayau bhavatastatsanniyoge cA'sya asU ityanto bhavati / UrjasvI / Urjasvala: I -matuzca kairkhAn / guNAdibhyo yaH |7|2|53 // guNAdibhyo matvarthe yaH Rtvi vizatiH / -3- trIhyAdipAThAdinI / 5- kAH gamiti gaH /
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 431 pratyayo bhavati matuzca / guNyaH, zivAditvAdinapi, guNI, guNavAn / himyaH himavAn / / sarvAderin / 7 / 2 / 59 // sarvAderakArAntAt karmadhArayAnmatsvarthe in pratyayo bhavati / sarva dhanaM sarvadhanamasyAsti sarvadhanI, sarvabIjI / sarvakezI nttH|| sukhAdeH 7 / 2 / 63 // sukhAdermatvarthe inneva pratyayo bhavati / sukhI, duHkhI, praNayI // iti matvarthaprakriyA atha prakArAdyarthAH // prakAre jAtIyar 7 / 2 / 75 // prathamAntAdasyeti SaSThyarthe jAtIyar pratyayo bhavati, prathamAntaM cetprakAro bhavati / prakAro vishessH| paTuH prakAro'sya pttujaatiiyH| yajAtIyaH, tajjAtIyaH, nAnAjAtIyaH, evaMjAtIyaH, ythaajaatiiyH| kthNjaatiiyH|| riti / 3 / 2 / 58 // parataH syanUG ritipratyaye pare eMvad bhavati / paTTI prakAro'syAH paTujAtIyA / mRdujAtIyA // bhUtapUrve pcaraTa / 7 / 2 / 78 // bhUtapUrve'rthe vartamAnapatrAstra pacaraT pratyayo bhavati svArthe / bhUtapUrva Aya AyacaraH, bhUtapUrvAdagA''ravarI / drshniiycrH|| 1-striyAM TittvAnDIH / pittvAtsyAmAnIti puMvRttvam / .. H1 .
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 haimanUtanalaghuprakriyA vyAzraye tasuH / 7 / 2 / 81 // SaSThayantAd vyAzraye gamyamAne tamaH pratyayo bhavati / nAnApakSAzrayo vyAzrayaH / devA arjunato'bhavan / arjunasya pksse'bhvnnityrthH| evaM yataH mattaH tataH ityAdi / yato'bhavat / yasya pakSe ityrthH|| AdhAdibhyaH / 7 / 2 / 84 // AdhAdibhyaH sambhavadvibhaktyantebhyastasuH pratyayo bhavati / Adau AdervA AditaH, madhyataH, anttH| duSTaH zabdaH svarato varNato vaa| svareNa varNena cetyrthH|| paryabheH sarvobhaye / 7 / 2 / 83 // pari abhi ityetAbhyAM yathAkrama saubhayAtheM vartamAnAbhyAM tasuH pratyayo bhavati / paritaH, sarvata ityarthaH / abhitaH, ubhayata ityarthaH / / ahIyaruho'pAdAne / 7 / 2 / 88 // apAdAne yA paJcamI vihitA tadantAttamaH pratyayo vA bhavati / taccedapAdAnaM hIyaruhoH sambandhi na bhavati / grAmAd grAmato vA'sgacchati / caurAd caurato vA bibheti / ahIyaruha iti kim ? sArthAd hIyate, sArthAd honaH, parvatAdavarohati atra tamurna bhavati // kimayAdisarvAdyavaipulyavahoH pittas / 7 / 2 / 89 // .2-karturapAye'vadhitvavivakSA, sArthena hIyata ityarthaH / sArthAtsvayameva hIyate iti karmakartari vA prayogaH / . :: ..: . . . .
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 433 kiMzavdAd dvayAdivajitebhyaH sarvAdibhyo'vaipulyabAsino bahuzabdAca paJcamyantAt tas pratyayo bhavati sa ca mit / ito'taH kutaH 7 / 2 / 90 // itas atas kutas ityete zandA nipAtyante / tas tamurvA lakSaNAntareNa siddha eveti idama iH, etadaH A, kimaH kurityAdezamAtramanena vidhIyate / kasmAt kutaH, etasmAdataH, asmaaditH| evaM sarvataH, yataH, tataH, bhutH| jyAdivarjanAt svat madityAdau na / tvatto matta ityAdi sadyAhi vAt / / kvakutrA'treha / 12 / 93 // jaba kuna atra iha ityete. zabdAtrabantA nipAtyante / aveti / kimaH kvAdezalapazcA'kAraH kasmin / neti kimaH kuraadeshH| atretyetado'kArAdezaH / ihetIdamanapazca .. haadeshH| trap siddha eva. saptamyantAt // sasamyAH // 12 // 14 // samamyAntAt kimayAdisarvAdyavaipulyabahosvap zravati / sarvatra, taMtra, bahISu bahuMtra // .. kisatsarvaikAnyAt kAle dA 71295 // ebhyaH samampannaH kAle vAcyesa pratyayo bhavati / kasmin kAle dA / yahA~ tadA sarvadA, ekadA agaa| deze 3-bhAva / 1-4-Ahera ityaH / 3 mA kati kaadeshH| 2-kyaGmAnipiditi puMkbhAvaH /
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 haimanUtanalaghuprakriyA tu. kvetyAyeva / sadA'dhunedAnIM tadAnImetahi // 2 / 96 // ete zabdAH kAle vAcye nipAtyante / sarvasmin kAle sadA / sarvazabdasya sAdezaH / pUrveNa sarvadetyapi / adhunA / idamo'kArAdezo dhunApratyayazca / idAnIm / idama ikArAdezo dAnI pratyayazca / tadAnIm / tado dAnI prtyyH| etarhi / idama etAdezo hiM pratyayazca // sadyo'dyaparedyavyahi / 7 / 2 / 97 // sadyas adya paredyavi ityete'ti kAle nipAtyante / samAne'hni kAle sdyH| samAnasya sabhAvo yas pratyayazca / adya / idamo'kArAdezo dyapratyayazca / parasminnahani paredyavi / parazabdAdedyavipratyayaH // pUrvAparAdharottarAnyAnyataretarAdedyus / 7 / 2 / 98 // ebhyaH saptamyantebhyo'hni kAle vartamAnebhya edyus pratyayo bhavati / pUrvasminnati kAle pUrveyuH, apareyuH, adhareyuH, uttareyuH, anyeyuH, anyatareyuH / itareyuH // .. ubhayAda guzca / 7 / 2 / 99 // ubhayazabdAdahi kAle dhum cakArAdeghus ca pratyayo bhavati / ubhayadyuH, ubhayeyuH // na aiSamaH parut parAri varSe 172 / 100 // aiSamas parut parAri ityete saMvatsare kAle nipAtyante / asmin varSe 5-Adera ityaH
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 435 aiSamaH / parasmin pUrvasmin vA varSe parut, utpratyayaH: prakRteH parAdezazca / parAri / pUrvatarazabdAtparatarazabdAdvA AripratyayaH prakRteH parA dezazca / pUrvatare paratare vA varSe ityarthaH / anadyatane hiH | 7|2| 101 // saptamyantAdanadyatane kALe varttamAnAd yathAsambhavaM kimadvyAdisarvAdya vaipulyavahoH pratyayo bhavati / kasminnadyatane kAle kehi / yahi, tarhi, anyarhi, etarhi, bahurhi / prakAre thA |7|2|102 // prakAre varttamAnAt kimavyAdisarvAdyavaipulya ho : thApratyayo bhavati / sarveNa prakAreNa sarvathA / prakAro bhedo vizeSaH / yathA, tathA, ubhayathA, anyathA, aparathA, itarathA // kathamittham | 7|2|103 // etauM prakAre nipAtyete / kena prakAreNa katham / anenaitena vA prakAreNettham / tham 1 pratyayaH prakRteridAdezaH // saGkhyAyA dhA |7 |2| 104 || saMkhyAvAcino nAmnaH prakAre varttamAnAd dhApratyayo bhavati / ekena prakAreNa ekadhA, dvidhA, tridhA, caturdhA, paJcadhA, zataghA, ityAdi / Datyatu saMkhyAvat | 1|1|39 // itipratyayAntamatu 1- 4 - kimaH ka iti kAdezaH / 2-3 - Ara ityatvam /
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 haimanUta laghuprakriyA pratyayAntaM ca nAma saMkhyAvad bhavati / saMkhyA kArya ityarthaH // bahugaNaM bhede | 1|1|40|| etau zabdau bhede varttamAnau saMkhyAvad bhavataH / bhedo nAnAtvam / bahudhA, katidhA, tAvaddhA // vidhAle ca |5|2| 105 || vicAle gamyamAne saMkhyAvAcino nAmno dhApratyayo vA bhavati / vicAlo nAma dravyasya pUrvasaMkhyAyAH saMkhyAntarApattiH / eko rAzidva kriyate dvidhA kriyate / dvidhA bhavati / dvidhA karoti / evaM trivetyAdyapi // bhajata vaikAd dhyamaJ |7|2|106 // ekazabdAtsaMkhyAvAcinaH prakAre varttamAnAdvicAle ca gamyamAne dhyaman pratyayo bhavati yA / ekena prakAreNa aikadhyam ekadhA vA bhuGkte / anekamekaM karoti aikavyaM karoti, ekadhA karoti // dvitremadhau vA | 7|2| 107 || dvitri AbhyAM saMkhyAvAcibhyAM prakAre vartamAnAbhyAM vicAle ca gamyamAne sa eSA ityetau pratyayau vA bhavataH / dvAbhyAM prakArAbhyAM dvaidhaM dveSA aate| ekaM rAtri dvau karoti dvaivaM dvidhA vA karoti // taiti ghaNU |7|3|108 || dvitribhyAM saMkhyAvAcibhyAM 5- evaM
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUmakiyA 437 prakAravati vicAlavati cAbhidheye SaN pratyayo bhavati / dvau prakArau vibhAga vA eSAM dvaidhAni / traidhAni / dvaidhIbhAvaH, traidhIbhAvaH // vAre kRtvas |7|2|109 // vAre varttamAnAtsaMkhyAzabdAt vAravati dhAtvarthe kRtvas pratyayo bhavati / vAro dhAtvarthasyAsyaugapadyena vRttistatkAlo vA / pazcavArA asya paJcakRtvo bhuGkte / zatakRtvo'dhIte / evaM bahukRtvaH, tAvatkRtvaiH // dvitricaturaH sutra |7|2|110 // dvitricatur ityetebhyaH saMkhyAzabdebhyo vAre varttamAnebhyastadvati suca pratyayo bhavati / dvau vArAvasya dvi muGkte / triradhIte / caituH pRcchati // ekAtsakRccAsya ||7|2|111 // ekazabdAdvAre varsamAnAt tadvati vAcye suc pratyayaH sakRditi cAdezo'sya mavati / ekavAra miti sakRd bhuGkte // UrdhvAd ririSTAtAvupazcA'sya |7|2||14|| UrdhvazabdAd digdezakAleSu varttamAnAt prathamApaJcamI saptamyantAt ri-riSTAt ityetau pratyayau bhavata upAdezazcA'sya / UrdhvA dig dezaH kAlo vA ramaNIyaH upari ramaNIyamupariSTAdvA 1 - nAmno na iti nalopaH / 2-ghuTastRtIyo'ghoSe prathamaH / 3 - rAssa iti salopaH / 4- avyayasya vizeSaNaM napuMsakam /
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 haimanUtanalaghuprakriyA ramaNIyam / evamupAMgata upariSTAdvA''gataH / upari upariSTAdvA vasati // pUrvA'varAdharebhyo'sastAto puravadhazcaiSAm / 7 / 2 / / 115 // pUrva avara adhara ityetebhyaH pratyekaM digdezakAlavRttibhyaH prathamApazcamIsaptamyantebhyo's astAt ityetau pratyayau bhavata eSAM ca yathAsaMkhyaM pura, ava , adh ityete AdezA bhavanti / pUrvA dig dezaH kAlo vA ramaNIyaH puraH purastAdvA ramaNIyam / puraH purastAdvA''gataH, puraH purastAdvA vasati / avo'vastAdvA ramaNIyamityAdi / adho'dhastAdvA ramaNIyamityAdi / parAvarAtstAt / 7 / 2 / 116 // para avara ityetAbhyAM digdezakAleSu vartamAnAbhyAM prathamA paJcamI saptamyantAbhyAM svArthe stAtpratyayo bhavati / __ sarvAdayo'syAdau / 3 / 2 / 61 // sarvAdigaNaH parataH strI puMvad bhavati, syAdizvettataH paro na bhavati / parA digra dezaH kAlo vA ramaNIyaH parastAd ramaNIyam / parastAdAgataH, parastAd vasati / evamavarasmAt / / dakSiNottarAcAtas 71 / 117 // dakSiNa uttara ityetAbhyAM cakArAtparAvarAbhyAM ca digdezakAleSu varta1-samudAyasyAvyayatve'vayavaliGga nivartata iti bodhyam / digvRtteH pareti prathamAntAtstAti puMvadbhAvaH / evamagre'pyanyatrottarAdizabde'pi draSTavyam /
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 439 mAnAbhyAM prathamApaJcamIsaptamyantAbhyAM svArthe'tasa pratyayo bhavati / dakSiNA digdezo vA ramaNIyo dakSiNato ramaNIyam / Agato vasati vA / evamuttarataH parataH avarataH // -- adharAparAccAt / / 2 / 118 // adharAparAbhyAM digdezakAlavRttibhyAM prathamApaJcamIsaptamyantAbhyAmAtpratyayo bhavati, cakArAd dakSiNottarAbhyAM ca / adharAdakSiNAduttarAdvA ramaNIyamAgato vAso vA // pazco'parasya dikpUrvasya cAti 7 / 2 / 124 // aparazabdasya kevalasya dikpUrvasya ca Ati pratyaye pare pazcAdezo bhavati / pazcAdramaNIyamAgato vAso vA / dakSiNA ca sA'parA ca dakSiNAparA / dakSiNapazcAdramaNIyamAgato vasati vA // vA dakSiNAtprathamAsaptamyA AH 7 / 2 / 119 // dakSiNazabdAd digdezavRtteH prathamAntAt saptamyantAcca A: pratyayo vA bhavati / pakSe'tasAtau / dakSiNA ramaNIyaM vasati vA / dakSiNato ramaNIya vasati vA / dakSiNAd ramaNIyaM vasati vA / / AhI dUre 7 / 2 / 120 // dik zabdA avdhisaapekssaaH| tatrAvadhere dizi deze vA vartamAnAt prathamAsaptamyantAd dakSiNazabdAd A, Ahi ityetau-pratyayau bhavataH /
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimamUlaghutrakriyA grAmAd dUrA dakSiNA dig ramaNIyA dakSiNA dakSiNAhi vA ramaNIyam / deze- dakSiNA dakSiNAhi vA vasati // 440 vottarAt |7|2|121|| uttarazabdAtprathamAsaptamyantAd digdezavRtterA, Ahi ityetau pratyayau vA bhavataH / grAmAduttarA uttarAhi vA ramaNIyam / deze, grAmAduttarottarAhi vA vasati // pakSe'tasAtau // adUre enaH | 7|2| 122 // dikzabdAd dvigdezakAlavRtteH prathamAsaptamyantAdavagheradUre varttamAnAdenaH pratyayo bhavati / asmAtpUrvA yA dUrI dika, kAlo vA ramaNIyaH, pUrveNAsya ramaNIyam / deze - pUrveNAsya vasati / evaM dakSiNemottareNetyAdi // dikzabdAddigdezakAleSu prathamApaJcamI saptamyAH |7|2| 113 || dizi prasiddhAd dikzabdAd dizi deze kAle ca varttamAnAt prathamApaJcamI saptamyantAt svArthe dhA pratyayo bhavati || lubaceH / 7 / 2 / 123|| azvatyantAd dikzabdAd digdezakAleSu varttamAnAt prathamApaJcamI saptamyantAd yaH pratyayo fatat dhA eno vA tasya lup bhavati // prAcI dik ramaNIyA prAge ramaNIyam / prAjAgataH, 1- iyAderiti luki ca ja iti kaH tatastRtIyaH /
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ 441 prAgvasati / / vottarapade'rdheH 7 / 2 / 125 // aparazabdasya kevalasya dikpUrvapadasya ca ardhazabde uttarapade pazcAdezo vA bhavati / aparamadhe pazcArdhamaparArdham / dakSiNAparasyA arthoM dkssinnpshcaardhH| uttrpshcaardhH| uttarapadasya samAsa eva bhAvAdasamAse na / aparA ardhe zobhate // kRbhvastibhyAM karmakartabhyAM prAgatattattve ciH 17 / 2 / 126 // karoti karmaNo bhvastikartuzca prAgatattattve, (abhUtatadbhAve) gamyamAne kRbhvastibhyAM ca yoge ciH pratyayo bhavati // IzcvAvarNasyAnavyayasya / 4 / 3 / 111 // anyayavarjitasyA'varNasya cau pare IkAro'ntAdezo bhavati / zuklIkaroti paTam / . azuklaM zuklaM karotItyarthaH / zuklIkriyate, zuklI karaNamityAdyapyUhyam / zuklIbhavati / azuklaH zuklo bhavatItyarthaH / mAlI karoti / mAlI bhavati / zuklIM syAt / mAlI syAt // zucIkaroti / paTTakaroti // dIrghaccIti diirghH| arumanazcakSuzvetorahorajasA luka cyau / 7 / 2 / 127 // eteSAmantyasya co para lug bhavati / anasararuH karIti alaMkaroti / unmniikroti| cakSukaroti / viSatIkaroti / 2-antyalope dIrgha vIti dIrghaH / .
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ 442 haimanUtanalaghuprakriyA rahIkaroti rajIkaroti / evaM bhvastiyoge svayamahyam // ___ isusobahulam / / 2 / 128 // is us ityevamantasya cau pare bahulamantasya luga bhavati / sapIkaroti navanItam / asarpiH sapiH krotiityrthH| dhanUkaroti vaMzam // ___ vyaJjanasyAntasya IH / 7 / 2 / 129 / / vyaJjanAntasya cau pare bahulamokAro'nto bhavati / dRSadIbhavati zilA / samidhIbhavati kASTham sarpibhavati, dhanurbhavati, dRSad bhavati, ityAdayo'pi bAhulakAt // ___vyAptau ssAt 7 / 2 / 130 // kRbhvastibhyAM yoge kRgaH karmaNo bhvastikartuzca prAgatattattve viSaye sakArAdiH sAtpratyayo bhavati, prAgatattattvasya cetsarvAtmanA dravyeNAbhisambandho gamyate / sarva kASThaM prAganagnimagni karoti agnisAtkaroti kASTham / dvisakArapAThaH SatvanivRttyarthaH / evaM bhavatyastiyoge'pyUhyam // jAteH sampadA ca 72 / 131 // kumvastibhiH sampadA ca yoge karoti karmaNo bhavastikartuH saMpadikartuzca prAgatattattvena sAmAnyasya vyAptau gamyamAnAyAM ssAtpratyayo bhavati / asyAM senAyAM sarva zastramagnisAtkaroti daivam / / tatrAdhIne 7 / 2 / 132 // saptamyantAdadhIne'rthe kamba1-antyalope diirghH|
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 443 stisaMpaniyoMge ssAtpratyayo bhavati / rAjanyadhInaM karoti rAjasAtkaroti / evamanyadapyUhyam // deye trA ca 7 / 2 / 132 // saptamyantAt deye'dhIne'rthe kRmastisaMpaniyoMge trApratyayo bhavati / yaddeyatvena prAk kalpitaM tadeva cedadhInaM kriyate bhavati veti yAvat / deve'dhInaM deyaM karoti devatrA karoti dravyam / devAya dAtavyamiti yat sthApitaM tadidAnIM dadAtItyarthaH // - saptamIdvitIyAda devAdibhyaH / 7 / 2 / 134 // saptamyantebhyo dvitIyAntebhyazca devAdibhyastrA pratyayo bhavati svArthe / deveSu vasati bhavati syAdvA devatrA vasatItyAdi / devAn gacchati karoti vA devatrA gacchatItyAdi / evaM manuSyatrA, gurutrA matyetrA puruSatrA bahutrA vasatItyAdi / / samayAdyApanAyAt / 7 / 2 / 137 // samayazabdAtkAlaharaNe gamyamAne kagA yoge DAc pratyayo bhavati / samayAkaroti kuvindH| adya zvaste paTaM dAsyAmIti kAlakSepaM karotItyarthaH / / priyasukhAdAnukUlye / 7 / 2 / 140 // priya sukha itye-- tAbhyAM kugA yoge AnukUlye gamyamAne DAc pratyayo bhavati 2-nAmno na iti nlopH| ..
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ : ma haiM mA , priyAkaroti gurum sukhAkaroti / gurorAnukUlyaM karoti, tamArAdhayatItyarthaH / duHkhAtprAtikUlye | 7|2| 141 // duHkhazabdAtprAtikUlye gamyamAne kugA yoge DAc pratyayo bhavati / duHkhAkaroti zatrum / zatroH prAtikUlyaM karoti / pratikUlAcaraNena taM pIDayatItyarthaH // zUlAtpAke |7|2|142 || zulazabdAt pAke gamyamAne kRgA yoge DAc pratyayo bhavati / zUlAkaroti mAMsam / zUle pacatItyarthaH // satyAdazapathe | 7|2|143 / / satyazabdAt zapathAdanyatra vartamAnAt kRgA yoge DAc pratyayoM bhavati / satyAkaroti vaNigU bhANDam / kArSApaNAdidAnena mayAvazyamevaita skretavyamiti kretAraM pratyAyayatItyarthaH / madrabhadrApa |7|2| 144 || madra bhadra zabdAbhyAM muNDane gamyamAne kRgA yoge DAc pratyayo bhavati / madraM vapanaM karoti madrAkaroti bhadrAkaroti nApitaH / zizormAGgalyaM kezacchedanaM karotItyarthaH / madra-bhadra zabdau mAGgalyavacanau || bahvalpArthAtkArakAdiSTAniSThe zas |7|2| 150 / bahuvarthAdalpArthAca kArakAbhidhAyino nAmnaH prazas pratyayo vA bhavati / yathA saMkhyamiSTe'niSTe ca viSaye / iSTe grAme bahuzo
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 445 1 dadati / bahavo dadatItyarthaH / evaM bahu dhanaM dadAti bahuzo dadAti / vivAhe bahubhirbhutaM bahuzo bhuktam / bahubhyo'ti-thibhyo dadAti, bahuzo'tithibhyo dadAti / bahubhyo grAmebhya Agacchati, bahuzo grAmebhya Agacchati / bahuSu grAmeSu vasati, bahuzo vA / evaM bhUrizaH prabhUtazo gaNaza ityAdi / aniSTealpo'lpazo vAssgacchati / alpamalpazo vA dadAti, alpairalpazo vA bhuktam / alpAyAlpazo vA'tithaye dadAti / alpAdalpazo vA grAmAdAgacchati / alpe'lpazo vA grAme vasati evaM stokazaH, katipayaza ityAdi // saMkhyaikArthAdvIpsAyAM zas |7|2|151 || saMkhyAafar ekatvaviziSTArthavAcinazca kArakAbhidhAyimo nAmno vIpsAyAM dyotyAyAM zas pratyayo vA bhavati // bIpsAyAM |7|4|80|| vIpsAyAM yadvartate zabdarUpa tad dvirucyate | pRthak saMkhyAyuktAnAM bahubAM sajAtIyAnAmarthAnAM sAkalyena pratyekaM kriyayA guNena dravyeNa jAtyA vA yugapatprayoktumicchA vIpsA / sA ca syAdyanteSveva bhavatIti teSAmeva dvirvacanam // lupyAdAvekasya syAdeH 7481 // ekazabdasya vIpsAyAM dviruktasyAdau vartate va ekazabdastatsamvandhinaH syAdeH bilDam avatiH / ekaikmeko vA drAvi / evaM dau
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA dvau dvizaH, trizaH, tAvacchaH, katizaH, gaNazaH / ekaikenaikazo vA dIyate / evaM kArakAntare'pyudAhAryam / mASaM mApaM mASazo vA datte / kaNaM kaNaM kaNazo vA saMcinoti / kSaNazaH kaNazazcaiva vidyAmarthaM ca cintayet / dhaNvarjAstastrAdyAH zasantA avyayasaMjJakA iti tebhyo jAtasya syAderluk sarvatra / / tIyATTIkaNa na vidyA cet / 7 / 2 / 153 // tIya. 'pratyayAntAt svArthe TIkaN pratyayo vA bhavati na cettIyAntasya vidyA viSayo bhavati / dvitIyaM dvaitIyIkaM puSpam / tRtIyaM -tArtIyikam / vidyAyAM tu na / dvitIyA tRtIyA vA vidyA / varNAvyayAt svarUpe kAraH 7 / 2 / 156 // varNebhyo'vyayebhyazca svarUpArthavRttibhyaH svArthe kAraH pratyayo bhavati / akAra ikAra ukAraH kakAra ityAdi / kakArAdiSvakAra uccAra'NArthoM bodhyH| oGkAraH, namaskAraH, cakAraH, evakAraH, huMkAraH, pUtkAraH, sItkAraH, satkAra ityAdiH // rAdephaH / / 2 / 157 // razabdAdephaH pratyayo vA bhavati / rephaH, rakAraH / / navAdInatanatnaM ca na cAsya 7 / 2 / 160 // navazabdAsvArthe Ina tana la cakArAd yazca pratyayA vA bhavanti tatsa1-tau muma iti svAnusvArAnunAsikau / 2-namaspurasa iti saH / /
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 447 piyoge ca navazabdasya nU ityayamAdezo bhavati / navameva navInam , nUtanaM, nUna, navyam / / prAtpurANe nazca / 72 / 161 // prazandAtpurANe'rthe vartamAnAt svArthe na: pratyayo bhavati cakArAdInatanatnAzca / pragataM kAleneti prazabdena purANamucyate / praNam , prINaM pratanaM pratnam // devAttala / 7 / 2 / 164 // devazabdAtsvArthe tal pratyayo vA bhavati / deva eva devatA / littvAt strItvam / / bheSajAdibhyaSTyaNa / / 2 / 164 // bheSajAdibhyaH svArthe TyaNa pratyayo vA bhavati / bheSajameva bhaiSajyam / ananta eva Anantyam / iti ha eva aitiham / catvAra eva varNAzcAturvarNyam / trilokI eva trailokyam // prajJAdibhyo'Na / 7 / 2165 // prajJAdibhyo nAmabhyaH svArthe'N pratyayo bhavati vA / prajJa eva prAjJaH, vaNigeva vaannijH| mana eva mAnasam , marudeva mArutaH, cora eva cauraH, devataiva daivatam , bandhureva bAndhavaH, caNDAla evaM cANDAlaH // AkRtigaNo'yam / vAca ikaNa / 7 / 2 / 16 / sandiSTe'rthe vartamAnAda 3-asvayambhuvo'vikhav / evaM navyamityatrApi bodhyam / 4-amadatyaH cajaH kagamiti na / 1-apadatvAnna gaH /
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ .... . . haimanUtanalaghuprakriyA pAca zabdAt svArya ikaN pratyayo bhavati / sandiSTA vAk eva vAcikam // "vinAdhAdibhyaH 7 / 2169 // vinayAdibhyaH svArthe ikaNa pratyayo vA bhavati / vinaya eva vainayikam , samaya eva sAmavikam , samAya eva sAmAyikam / evam aupacArika vyAvahArikam , sAmpradAyika, sAmUhikaM, vaizeSikamityAdi / upAyAddhastrazca / 7 / 2 / 170 // upAyazabdAtsvArthe ikaNa pratyayo vA bhavati tatsaMniyoge ca huusvH| upAya eva bhauSavikram / / mRdastikA 721170 // mRduzabdAtsvArthe tika: pratyayo kA bhavati / mRdaka mRttikA // sasno prazaste 7|s172|| mRd ityetasmAt prazaste matamAmAta mana to vA bhavataH / samApavAdaH prazAntA mRtmAmA mRtaranArUpApIcchanti, rupA // nAiti tsvaadisvaamiytyykriyaa|| prakRte maghaTa 73kSA prakRte'rthe vartamAnAnAmnaH svArthe mayaT pratyayo bhavati / prAcuryeNa prAdhAnyena vA kRtaM samaya prahalamanAyam / mamamam , pityam / yasatA yabArAmavIca anivartante'pinAkivi2-aghoSe prathama iti prathamaH, striyAmAp / M .
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA liGgavacanAnIti yavAgmayamityapi / ekmanyatrA'pi yathAdarzanaM bodhyam / ____ asmin / 7 / 3 / 2 // prakRte'rthe vartamAnAnAmno'smimiti saptamyarthe mayaT pratyayo bhavati / prakRtamannamasminniti annamayaM bhojanam / evamapUpamayam / vaTakamayI yaatraa|.. nindye pAzapa 734 // nindye'rthe vartamAnAnAmnaH svArthe pAzap pratyayo bhavati / kutsitaH sAdhuH sAdhupAzaH / pittvAt puMvadbhAvaH / sAdhupAzA / vaiyAkaraNapAzaH / chaandspaashH|| prakRSTe tamap / 73 / 5 // prakarSavatyarthe vartamAnAnAmnaH stamap pratyayo bhavati / prkrsso'tishyH| sa ca guNakriyayoreva ma jAti-dravyayoH / sarve ime zuklAH ayameSAM prakRSTaH zuklA zuklatamaH / sAdhakatamaH, mahattamaH / zuklatamA zAThI // / dvayorvibhajye ca tarap 7 / 3 / 6 // dvayostadguNayorarthayormadhye yaH prakRSTastasmin vibhaktavye ca prakRSTe'rthe vartamAnAnAmnastarap pratyayo bhavati / tamapo'pavAdaH / dvAvimau paTTa ayamanayoH prakRSTaH paTuH pttutH| evaM sukumAratara, paacktrH| gotaro yaH zakaTaM vahati sIraM ca / gotarA.yA samAMsamInA strIvatsA ca / dantauSThasya dantAH snigdhatarA, pANipAdasya pANI sukumAratarau / sAMkAzyakebhyo mAthurA 1-pittvAtpuMvat /
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ 750 haimanasanalaghuprakriyA mAyatasaH mukumAratarA abhiruuptraa| sAMkAzyakenyA mAthurebhyazca pATaliputrakA abhirUpatarA ADhyatarAH sukumAra traaH| zurUtarA shaattii|| - kvacit svArtha / / 37 // kvacit svA'pi tara pratyayo bhavati / abhinnamevA'bhinnatairakam / upapanatarakam // kintyAye'vyayAdasattve tayorantasyAm // 38 // kiMzabdAtyAcantAdekArAntAdavyayebhyazca parayostamaptarapo. rantasyAmityayamAdezo bhavati na cettau satve prakRSTe varttate / idaM taditi parAmarzayogya dravyaM satvam / idamanayoridameSAM vA'tizayena kiM pacati kintarAM kintamAM pacati vA / sarve ime canti, ayameSAM prakRSTaM pacati pacatitamAM devdttH| dvAvimau pacataH, ayamanayoratizayena pacati pacatitarAm / pUrvAhatarAM pUrvAhatamAM vA mukate / evmpraahnetraamityaadi| nitarAma , sutarAm / uccaistasam / sattve tu kintaraM dAru // - guNAjhA veSTheyas / / 3 / 9 // guNAhottamatarayorviSaye yathAsaMkhyam iMSTha Igrasu ityetau pratyayau bhakto vA / pakSe tmpttrpau| tamavarthe iSThaH, ayameSAtizayena paTu: 2-piscAt puMvat 3-ajJAtAdau kA / 4-tau muma iti svAnusvA. . "rAnunAsikau / 5-etadantatyaM nipAtanAt / 6-ni su ityanyayAbhyAM svArthe taram / 7-rutve caTate iti saH / / 1-yaH zabdo guNamuktvA guNinamAha, sa guNAGgo guNavacanaH /
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanatamalabuprakriyA 451 paTiSThaH, pttutmH| laSiSThaH, gariSTha, prdisstthH| taravarSe IyamaH, ayamanayoratizayena paTuH paTIyAn , paTutaraH / paTIyasI, paTiSThA // alpayUnoH kanyA 714 // 33 // alpa yuvana ityetayo Ni iSTha Iyasu ityeteSu pareSu kan ityayamAdezo bhavati caa| eSAmayamanayotizayenAlpo yuvA vAlpiSThaH,, ana yoralpIyAn kaniSThaH kanIyAn / yaviSThaH, yavIyAn // . prazasyasya zraH 74 // 34 // prazasyazabdasya NISTheyasuSu pareSu zra ityayamAdezo bhavati / zreSTaH, zreyAn // - vRddhasya ca jya: 744 // 35 // vRddhAdasya prazasyazabdasya ca NISTheyasuSu pareSu jya ityayamAdezo bhavati / jyesstthH|| jyAyAn 7436 // jyAdezAt parasya IyasorIkArasya AkArAdezo nipAtyate ayamanayoratizayena prazasyo vRddho vA jyAyAn / jyaaysii|| . bADhAntikayoH sAdhanedau 7 // 4 // 37 // anayoNIpTheyamuSu pareSu yathAsaMkhyaM sAdhaneda ityetAvAdezau maataa| 2-tryantyasvarAderityulopaH / 3-priyasthireti garAdezaH / pRthu sadu - dinA raH / 4-tryantyasvarAderityantyasvarAdilopaH / Rduditi noDala smahatoriti diirghH| 5-adhAtUditi ddiiH| 6-sthUlaretyantasthAdilIpo guNazca / 7-naiketi lopaniSedhe, avarNasyeti et /
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 haimanUtanalaghuprakriyA sAdhiSThaH, sAdhIyAn / nediSThaH, nedIyAn / priyasthiretyAdinA prAdhAdeze preSThaH, preyAn , stheSThaH, stheyAn / sthUladUretyAdinA'ntasthAdilope nAmino guNe ca sthaviSThaH, sthavIyAn , daviSThaH davIyAn // - bahoNISThe bhUya 7 // 4 // 40 // bahuzabdasya NISThayoH parayorbhUya ityayamAdezo bhavati / bhUyiSThaH, bhUyAn / avAdezastu na, bhU U ityUkAraprazleSAt // vinmatoNISTheyasau lup 7 // 4 // 32 // vinmatu ityetayoH pratyayayoH NISTheyasuSu pratyayeSu pareSu lub bhavati / ayameSAmanayoratizayena sragvI srajiSThe::, sajIyAn / ayameSAmanayo'itizayena tvagvAn tvaciSThaH, tvacIyAn / nakasvarasya 7444 // ekasvarasya zabdarUpasya yo'ntyasvarAdiravayavastasyemani gISTheyasuSu ca pareSu chaga na bhavati / .. tyAdezva prazaste ruupp.7|3|10|| tyAghantAnAmnazca prazaste'the vartamAnAd rUpap pratyayo bhavati / prazastaM pacati pacatirUpam / pnndditruupH| darzanIyarUpA / vaiyAkaraNarUpaH // 2-avarNevarNasya / 9-nabaiketi niSedhe et / - 10-bhUrlak caivarNasya / 1-apadatvAnna gaH / 2-kyaGmAnIti puMvat /
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghu prakriyA 453 RduditaratamarUpakalpabruvacelaDgotramatahate vA hrasvazva | 3|2|63 || Rdidudicca parataH strIliGgazabdastarAdiSu pratyayeSu bruvAdiSu ca stryekArtheSUttarapadeSu hrasvAntaH puMvacca vA bhavati / pacantitarA, pacattarA, pacantItarA / pacantitamA, pacattamA, pacantItamA / zreyasitaroM, zreyastarA, zreyasItarA / zreyasitamA, zreyastamA, zreyasItamA / pacantirUpA, pacadrUpA, pacantIrUpA / zreyasirUpA, zreyorUpA zreyasIrUpA // atamavAderaSadasamApte kalpapdezyapradezIyar / 7 / 3 / 11 // ISadasamApte'rthe varttamAnAcyAdyantAnnAmnazca tamavAdyantavarjitAt kalpap dezyap dezIyar ityete pratyayA bhavanti / sampUrNatA padArthAnAM samAptiH, sA kiJcidUnA ISadasamAptistadviziSTa ISadasamAptaH / ISadasamAptaM pacati pacatikalpam / pacatidezyam, pacatidezIyam / iissd| / samAptA paTvI paTukalpA / pacantIkalpA, pacantikalpA, pacatkalpA / paTudezyA, paTudezIyA, paTukalpA || nAmnaH prAg bahurvA | 7|3|12|| ISadasamApte 'rthe vartamAnAnAmno bahupratyayo vA bhavati sa ca nAmnaH 3- pacdhAtoH zatRH, tata RdittvAttarAdiSu puMtrad hasvazca vA / adhAtUditi GIH / 4- adhAtUditi GIH / udittvAt / 5- kyaG mAnIti puMvat / 6- Rduditi puMvad hRstrazca vA /
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA purastAdeva na prarastAt / ISadasamAptaH paTurbahupaTuH bahubhuktam , bahumukhazcandraH / pakSe kalpabAdiH / / - yAvAdibhyaH kH|73|15|| yAvAdibhyaH svArthe kaH pratyayo bhavati / yAva eva yAvakaH, mnnikH| bhikSukaH // tyAdisarvAdeH svareSvantyAtpUrvo'k // 73 // 29 // tyAdyantasya sarvAdInAM ca svareSu madhye yo'ntyasvarastasmAtpUrvo'k pratyayo bhavati kutsitAdiSu / kutsitamalpamajJAtaM vA pacati pacataki / sarvake, vizvake, sarvakasmai / yuSmadasmado'sobhAdisyAdeH 7 / 3 // 30 // yuSmadasmadityetayoH sakArAdhokArAdibhakArAdivarjitasyAdyantayoH svareSvantyAt pUrvo'k pratyayo bhavati / tvayA mayeti tvayakA, mayakA / tvayaki, mayaki / yuSmAkakam , asmAkakam / asobhAdi-syAderiti kim ? yuSmakAsu, AvakayoH, yuvakAbhyAm , asmkaabhiH| . avyayasya ko daca // 3 // 31 // kutsitAdivartheSu dyotyeSu avyayasya svareSvantyAt svarAt pUrvamak pratyayo bhavati tatsabhiyoge yatkakArAntamavyayaM tasya dakAro'ntAdezo bhavati / kutsitaadhuccairucckaiH| nIcakaiH / dhakidai / hirakud , pRthakad // 1-ikArAtpUrvamak , antyasya kasya daH /
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 455 tUSNIkAm ||3|32|| tUSNImo makArAtpUrva kA ityAgamo nipAtyate / kutsitAdi tUSNIM tUSNIkAm tiSThati / kutsitAlpAjJAte | 7|3|33|| kutsitAlpAjJAtopAdhike'rthe varttamAnAt tyAdernAmnazca yathAyogaM kabAdayaH pratyayA bhavanti / kutsitam - ninditam alpaM mahatpratiyogi / ajJAtaM prakRtyupAttadharmavyatirekeNa kenacitsvatvAdinA dharmeNA'nizcitam / kutsito'lpo'jJAto vA'zvaH azvakaH / ghRtakam / pacataki, sarvake, uccakaiH, tUSNIkAm // anukampAtadyuktanItyoH | 7|3|34|| anukampAyAMtadyuktanItau ca gamyamAnAyAM yathAyogaM qabAdayaH pratyayA bhavanti / putrakaH, bAlakaH / zanakaiH / ehaki ityAdi // hrasve |7|3|46 || hrasve'rthe varttamAnAcchandarUpAt yathAyogaM kavAdayaH pratyayA bhavanti / hrasvaH paTaH paTakaH, zATakaH / hrastraM-dIrghapratiyogI // vaikAd dvayornidhayeM uttaraH | 7|3|52 // ekazabdAd dvayormadhye nirdhArye'rthe varttamAnAd itaraH pratyayo vA bhavati / eka evaikataro bhavatoH kaThaH, paTurgantA devadatto, vetyAdi / pakSe ekakaH, atrAkU / eka ityapi // yattatkimanyAt |7|3|53 // yat tat kim anya
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 haimanUtanalaghuprakriyA ityetebhyo dvayorekasmin nirdhArye'rthe vartamAnebhyo DataraH pratyayo bhavati / yataro bhavatoH kaThaH tatara Agacchatu / kataro bhavatoH ktthH| anyataro bhavatoH ktthH| mahAvibhASayA, yo bhavatoH kaTha ityAdyapi / : bahUnAM prazne Datamazca vA 7354 // yattatkimanyebhyo bahUnAM madhye nirdhAye'rthe vartamAnebhyaH praznaviSaye DatamaH pratyayo vA bhavati cakArAd Datarazca / yatamo yataro vA bhavatAM kaThaH ? / katamo devadattaH ? kataro devadattaH ? anyatamo'nyatarau vA bhavatAM kaThaH ? vAvacanAdakapi / yako bhavatAM kaThaH saka Agacchatu ? / ko bhavatAM kaThaH ? mahAvibhASayA DatamAdarna bhavatyapi / yo bhavatAM kaThaH sa Agacchatu / .. vaikAt 7 / 3 // 55 // ekazabdAd bahUnAmekasmin nidhArye'rthe vartamAnAda - DatamaH pratyayo vA bhavati / ekatamo bhavatAM kaThaH / pakSe'gapi / ekkH| mahAvibhASayA -eko bhavatAM ktthH|| .. prAyo'toyasaTa mAtraT 7 / 2 / 155 // atupratyayAntAtsvArthe dvayasaTU mAtraT ityetau pratyayau bhavataH praayH| yAvadeva yAvanmAtram , tAvad dvayasam , tAvanmAtram / kiyad dvayasam , kiyanmAtram // iti tddhitprkriyaa| .. 1-DittvAdantyasvarAdilopaH / 2-kimaH ka iti sAko'pi kAdezaH / 3-pratyaye ceti paJcamaH, dhuTa iti tRtIyaH //
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghuntanaprakriyA // atha strIpratyayaprakaraNam // ajAdeH | 2|4|16|| ajAdibhyaH striyAM varttamAnebhya Ap pratyayo bhavati / aMjA, eDakA, bAlA, vatsA, jyeSThA, triphalA, zudrA // sarvA, yA, sA, gaGgA, khaTveti Aditi Ap / 457 asyAyattat kSipakAdInAm | 2|4|11|| yattadkSipakAdivarjasya nAmno yo'kArastasyA'nitpratyayAvayave kakAra Appare parata ikAro bhavati / kArikA, pAcikA // yajAdivarjanAda yakA, sakI kSipakA // iccAspuMso'nitatryApare | 2|4|107 || Abeva paro yasmAnna vibhaktiH sa ApparaH apuMliGgArthAcchandAdvitasyApa: sthAne kAro hrasvaztha vA bhavataH, anakArAnubandhasya pratyayasyAvayavabhUte kakAre Appare parataH / alpA khaTvA khaTkiA, khaTdvakA, khaTvAkA / Aveva paro yasmAnna vibhaktiriti niyamAdiha na priyakhaTvAkamatikrAntA'tipriyakhavakA / atra hi dvitIyAyAH para Ap || - striyAM nRto svasrAderDIH | 2|4|1|| striyAM varttamAnAd nakArAntAd RkArAntAcca nAmnaH svatrAdivarjitAd GIH 1 - Apa samAna dIrghaH, dIrghaDyAviti silopaH / 2 - sarvAditvAdaki sau tyadAdyatve'kAraluki ApU, yadAdivarjanAnnettvam / 3-taH sau saH /
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanaladhumakriyA pratyayo bhavati |raajnyii, daNDinI, kI, gantrI // svasAtisrazcatasrazca nanAndAduhitA tthaa| yAtAmAteti saptaite svasrAdaya udAhRtAH // 1 // . adhAtUdRditaH / / 4 / 2 // dhAtuvarjito ya udita Rdicca pratyayo'pratyayo vA tadantAnAmnaH striyAM vartamAnAt GIH pratyayo bhavati bhavantI, pacantI, bhavatI // azvaH / / 4 / 3 // azvantAnnAmnaH striyAM DIbhavati / prAcI, udIcI // manaH / 2 / 4 / 14 // mannantAnAmnaH striyAM DI ne bhavati / sImA // svarAghoSAda vanorazca / / 4 / 4 // vana iti van kvanipavanipAM sAmAnyena grahaNam / akArAntAt svarAntAdaghoSAntAcca yo-vihito van pratyayastadantAt striyAM DIbhavati vano'ntasya ca tatsanniyoge ro bhavati / sahakRtvarI shevrii| gaurAdibhyo. mukhyAnDIH / / 4 / 19 // gaurAdegaNAnmukhyAta striyAM kIH pratyayo bhavati / - - 4-ano'syetyakAraluki tavargasyeti JaH / 5-zyazava ityantAdezaH / 6-bhavatuzabdaH - sarvAdirudit / 7-acca prAgdIrghaca / 8-udaca udIca / 1-saharAjeti kvanip / 2-zadhAtorvan /
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 459. asya DyAM luk | 2|4 | 86 / / GIpratyaye pare pUrva-syA'kArasya lug bhavati / gaurI, nadI, putrI, dAsI // matsyasya yaH | 2|4|87 || matsyazabdasambandhino yakArasya yAM lugU bhavati / ma~tsI / aNayekaNnasnaTitAm | 2|4|20|| aN-aJ-eya-ikaN-naJ-snaJ-Tito daghnaDAdayaH / eSAM pratya yAnAM yo'kArastadantAnnAmnaH khiyAM GI rbhavati / aupa-gaivI, kumbhakArI, autsI, sauparNayI, prAsthikI, zreNI, paunI, " paJcaitayI, jAnudaghnI, kurucarI // vayasyanantye | 2|4|21|| anantye acarame vayasi vartamAnAdakArAntAnnAmnaH striyAM GI rbhavati / prANinAM kAlakRtAvasthA vayaH / kumArI, kizorI, taruNI / carame tu - vRddhA | bAletyAdistvajAditvAt / navA zoNAdeH | 2|4|31|| zoNAdergaNAt striyAM GI rbhavati / zoNI, zoNA / kalyANI, kalyANA | vRtraghnI, vRtroM / 3 - gaurAdiH / 4- apatye'N / 5 - karmaNo'N / 6 - apatye'J / 7-apatye eynn| 8-krIte ikan / 9 - apatyAdau naJ / 10 - apatyAdau snaJ / 11 - avayave tayaTa / 12- pramANe dadhnaT / 13-careSTaH | 14-ano'syetyaluki hno hano dhnaH / 15 - sau in hanniti dIrghaH /
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 haimanUtanalaghuprakriyA digoH samAhArAt / 2 / 4 / 22 // samAhAradvigusaMjJakAnAmno'kArAntAt striyAM GIrbhavati / paJcapUMlI / triphaleti tvajAditvAt // ito'ktyarthAt / / 4 / 32 // ikArAntAnAmnaH striyAM gIrvA bhavati / na cettat ktyarthapratyayAntaM syAt / bhUmI bhUmiH, dhUlI, dhUliH rAtriH, rAtrI // - paddhateH / / 4 / 32 // paddhatizabdAt striyAM DIrvA bhavati / paddhatI, pddhtiH|| .. __ zakteH zastra / 2 / 4 / 34 // zaktizabdAcchastre striyAM GIrvA bhavati / zaktI, zaktiH / ... svarAduto guNAdakharoH / / 4 / 35 // svarAtparo ya ukAra ekavarNavyavahitastadantAd guNavacanAt kharuvarjitAnAmnaH striyAM DIrvA bhavati / paTvI, paTuH / mRdvI, mRduH / laghI lghuH| vibhvI, vibhuH| ekavarNavyavahita iti kim ? pANDubhUmiH / uta iti kim ? zvetA pttii| guNAditi kim ? AkhuH strii| cikIrSuH strI / akharoriti kim ? kharuriyam / "sattve nivizate'paiti, pRthagjAtiSu dRzyate / AdheyazcA'kriyAjazva, so'sttvprkRtigunnH||1||" - 16-paJcAnAM pUlAnAM samAhAraH / 17-samAnadIrghaH / 1-kharuH patimbarA kanyA /
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ N haimanUtanalaghuprakriyA iti paribhASito guNa iha grAhyaH / sattve dravye, nivizate= tadevAzrayati yaH, sa guNa iti sambandhaH, evamagre'pi apaiti-dravyAdapagacchati yaH / yathA''mrAnIlatA pItatAyA jAtAyAm / pRthagjAtiSu-bhinnajAtIyeSu dRzyate-upalabhyate yaH, yathA ghaTapaTAdiSu nIlatAdiH / etaivizeSaNairjAtina guNa iti phalati / AdheyaH utpAdyazca yaH yathA kusumAdiyogAd vastrAdau gandhaH / akriyAjaH nityo yaH, yathA gaganAdau mhttvaadiH| evaM ca guNa utpAyo'nutpAdyazca / kriyA tu na tatheti sA na guNaH / asattvaprakRtiH-dravyasvabhAvarahitaH / tena dravyaM na guNa iti bodhyam // __ zyetaitaharitabharatarohitAvarNAtto na c|2|4||36|| zyeta-eta-harita-bharata-rohita-ebhyo varNavAcibhyaH striyAM GIrvA bhavati / tatsaMniyoge takArasya nakArazca bhavati / zyenI, zyetetyAdi // ____knaH palitAsitAt / / 4 / 37 // palitAsitAbhyAM striyAM kIrvA bhavati tatsaMniyoge takArasya knAdezazca / paliknI, palitA, asiknI asitA // asahanavidyamAnapUrvapadAtsvAGgAdakoDAdibhyaH / 2 / 4 / 38 // sahanavidyamAnavarjitaM pUrvapadaM yatsvAGgaM tadantAda kroDAdigaNa-varjitAnnAmno'kArAntAt striyAM - DILa bhavati / pInastanI, piinstnaa| atikrAntA kezAnatikezI, A
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 haimanUtana prakriyA 1 atikezA / niSkrAntA kezebhyo niSkezI, niSkezA yUkA / devaDI, vaDA vRzcikA / asahana vidyamAnapUrvapadAditi kim ? sahakezA, azA, vidyamAnakezA / svAGgAditi kim ? - bahuyavA / akroDAdibhya iti kim ? kalyANI kroDA asyAH kalyANakroDA / bhavyabhAlA, subhagA || "avikArosi mUrkha, prANisthaM svAGgamucyate / cyutaM ca prANinastattanibhaM ca pratimAdiSu // 1 // avikAra iti kim ? - bahuzophA / bhadravamiti kim ? bahukaphA | mUrttamiti kim ? bahujJAnA / prANisthamiti kim ? dIrghamukhA zAlA / cyutaM ca prANinastaditi kimartham ? aprANisthAdapi pUrvoktAdyathA syAt bahukezI bahukezA rathyA / tannibhaM ca pratimAdiSviti kimartham ? prANi sthasadRzAdapi pUrvoktAd yathAsyAt pRthumukhI pRthumukhA pratimA || nAsikodarauSTha jaGghAdanta karNazaGgAGgagAtra kaNThAt 12|4|39|| sahanavidyamAnapUrvapadebhyo nAsikAdibhyaH svAGgebhyo striyAM GIrvA bhavati / tuGganAsikI, tuGganAsikA / kRzodarI, kRzodarA bimboSThI, bimboSThA / sahAdipUrvapadAttusahanAsikA, anAsikA, vidyamAnanAsikA / pUrveNa siddhe niyamArthamidam, tesA'nyebhyo bahusvarebhyaH saMyogopAnte 1- aDo vRzcikAdyavayavavizeSaH / 2- azvAnAmuraH kroDA / 3 - okhoporiyam /
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ - OF.yA hamanUtamAdhumakriyA . bhyazca svAbhyo jIne bhavati / pRthajaghanA, sulalATA. kalyANagulphA, supArthA // - nakhamukhAdanAmni 24 // 40 // asahanavidhamAnapUrvapadAbhyAM svAgAbhyAM nakhamukhazabdAbhyAM striyAM DIvo bhavatyasaMjJAyAm / zUrpanakhI, zUrpanakhA / candramukhI cndrmukhaa| saMjJAyAM tu zUrpaNakhA / gauramukhA // pucchAda // 4 // 41 // asahanavidyamAnapUrvapadAt svAnAt pucchAt khiyAM jIrvA bhavati / dIrghapucchI, dIpRcchA // kabaramaNiviSazarAdeH / 2 / 4 // 42 // kabarAdipUrvAta pucchA striyAM nityaM kI bhavati kavaraM karburaM kuTila kA pucchamasyAH kbrpucchii| maNi vi zaraM puNche'syA maNipucchI viSapucchI shrpucchii|| tAtkarA 2 // 44 // karaNamAdirakyako yasya tasvAsnImAntAnnAnokArAmatAnta striyoM kImavati / azvena krIyate sma ashvkriitii| vstrkriitii| ktAntena vibhaktyutpatteH prAgeva samAsastano ddiiH||... ... .. sAdarape / 2 / 4545 // ktapratyayAnnAnnAmna karaNA4-purvapadasyAditi saMjJAyAM mH| 1-gatikArakaDasyuktAnAM kRbhiH samAsaH prAA sthAdhutpateriti paribhASA:
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ nUtanahaimalaghuprakriyA deralpe'rthe striyAM GIrbhavati / abhraviliptI sUpaviliptI sthAlI // sapalyAdau / 2 / 4 // 50 // sapalyAdau yaH patizabdastasmAt striyAM DIrbhavati nkaarshcaantaadeshH| samAnaH patiH rasyAH sapatnI / nipAtanAt samAnasya saH / evamekapatnI, putrapatnI, tyaadi| pasyanaHzapatyantAda bahavIheH striyAM DIvA bhavati tatsaniyoge'ntasya nakArAdezazca / dRDhaH patirasyA dRDhapatnI, dRddhptiH| evaM vRddhapatnI vRddhapatirityAdi // sAdeH // 24 // 49 // sapUrvAtpatizabdAt striyAM kIrvA bhavati asya ca nakAro'ntAdezaH / grAmasya patiH grAmapatnI grAmapatiH adhiSThAtrI patiradhipatnI adhipatiH / abahuvrIhyartha vacanam // ... .. .... . uDhAyAm / / 4 / 51 // patyuH kebalADhAyAM striyAM kI bhavati nakArazcAntAdezaH / patnI, yajamAnasya patnI / patirantA // pANigRhItIti / / 4 / 52 // pANigRhItItiprakArA: zabdAH UDhAyAM striyAM DyantA nipAtyante / pANiH gRhIto. 'syAH pANau vA gRhItA pANigRhItI pANyAttI, krgRhiitii| anUDhA tu pANigRhItA //
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pativanyantarvanyo bhAryAgabhiNyoH / 2 / 4 / 53 // bhAryA'vidhavA / tasyAmabhidheyAyAM patimacchabdAnDIrasya ca pativatlAdezastathA garbhiNyAM striyAmabhidheyAyAmantarvacchandAnDIrasya cA'ntarvatnAdezo nipAtyate // pativatnI antrvtnii| jAterayAntanityastrIzUdrAt / / 454 // jAtivAcino'kArAntAnnAmnaH striyAM DIbhavati na cettadhAntaM nityastrIjAtivAci zUdrazabdo vA bhavati // "AkRtigrahaNA jAtiliGgAnAM ca na sarvabhAk / sakRdAkhyAtaniryAzA gotraM ca caraNaiH saha // 1 // AkRtiH saMsthAnaM tavyaGgyA jAtiH kukkuTI zUkarItyAdi / taTI, pAtrI, ghttii| atriliGgA ekasyAM vyaktau putrAdau kathanAd vyaktyantare pitrAdau kathanaM vinaiva sugrahA jAti:- brAhmaNI vRSalI / gotrapratyayAnta nAma jAtiH nADAyanItyAdi / vedazAkhAvAcakaM nAma jAtiH kaThItyAdi / jAteriti kim ? muNDA, zuklA / ayAnteti kim ? ibhyA, ksstriyaa| hayI, matsItyAdayastu gaurAditvAt / nityastrIjAtivarjana kim ? makSikA, yUkA, khaTvA zUdravarjanAt zUdrA / akArAntAdeva, neha aakhuH|| dhavAda yogAdapAlakAntAt / 2 / 4 / 59 // dhavoM bhartA, tadvAcino'kArAntAd yogAtsambandhAt striyAM vartamAnAt pAlakAntazabdavarjitAnnAmno DIbhavati / praSThasya bhAryA
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 haimalaghunUtanaprakriyA praSTI, gnnkii| dhavavAcakAnAM praSThAdInAM dAmpatyasambandhena striyAM varzamAnatA / pAlakAntavarjanAt gopAlikA / jyeSThasya bhAryA jyeSThetyAdistvajAdipAThAt // mano rocavA / / 416 // manodhavanAmnastayogAt striyAM vartamAnAd GIrvA bhavati, tatsaMniyoge aukAra aikA. .razcAntAdezo bhavati / manorbhAryA manAvI, manAyI, mnuH|| ____ varuNendrarudrabhavazarvamRDAdAn cAntaH / 2 / 4 / 62 // ebhyo dhavanAmabhyastayoge striyAM vartamAnebhyo kIrbhavati tatsanniyogeca Ananta Agamo bhavati / varuNasya bhAryA varuNAnI, indraanniityaadi| mAtulAcAryopAdhyAyAvA / / 4 / 63 // ebhyo dhavanAmabhyastadyogAt striyAM vartamAnebhyo DIbhavati tatsanniyoge cAnanto vA bhvti| mAtulasya bhAryA mAtulAnI, maatulii| zuzmAdInAm R // kSubhnA ityevamAdInAM nakArasya mo bhavati / acAryAnI / AcAryo, DIvikalpe AcAryA / atra mate mAnu typi| upAdhyAyAnI, upAdhyAyI, upaadhyaayaa| syAkA 6sUryandiAd bhavanAmna mopAlAmAtyo mAmilapi sahita anya skAmazabdAd DIpratyaye AnAgame samAnadIrghaH /
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 467 rxxxmamimire 467 haimanUtanalaghuprakriyA stadyogAd devatAyAM striyAM vartamAnAd DIrvA bhavati tatsami yoge An caantH| sUryasya bhAryA devatA sUryANI / sUryA / / sUryAmastyayorIye ca raa89|| anayoryakArasya GI pratyaye Iya pratyaye ca luga bhavati / sUryasya bhAryA mAnuSI sUrI // .. AryakSatriyAdvA / / 4 / 66 // AbhyAM striyAM GIrvA bhavati tatsanniyoge An caantH| AryANI, AryA, kSatriyANI, kSatriyA // yavayavanAraNyahimAddoSalipyurumahattve / / 4 / 65 // yavAdibhyo nAmabhyaH kramAda' doSAdau gamyamAne striyAM DI bhavati tatsanniyoge Ana cAntaH / duSTo yavo yavAnI, yavanAnAM lipiryavanAnI / urvaraNyamaraNyAnI / mahaddhima himAnI // yatro DAyan ca vA / / 167 // yatpratyayAntAt striyAM berbhavati tatsaliyone DAyan cAnto vA bhavati / vyanjanAttaddhitasya sm|| vyaJjanAtparasya taddhivasya yakArasya jyAM lug bhavati / gArgI, gaaaaynnii|| uto'prANinazcAyurajjvAdibhya udaaraa73|| ukA1-gargazabdApatye yAMnI bAra yAnvizAdilopaH / gatvam / DAyam vikalpa DyAmakArasya luka,
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA rAntAnmanuSyajAtivAcino'prANijAtivAcinazca nAmnaH striyAmUGpratyayo bhavati yuzabdAntaM rajjvAdIMzca varjayitvA / kurUMH, ikSvAkUH / alAbUH, karkandhUH / uta iti kim ? viT / aprANinaceti kim ? AkhuH / jAterityeva, paTuH / ayurajjavAdibhya iti kim ? adhvaryuH strI / caraNatvAjjAtiH / rajjuH hanuH // 468 upamAna sahita saMhita sahazaphavAmalakSmaNAdyUroH 12 / 4 / 75 || upamAnAdipUrvapadAdruzabdAt striyAmUG pratyayo bhavati / karabha iva UrU yasyAH karabhorUH / sahitau UrU yasyAH sahitorUH / zaphau khurau tAviva saMzliSTatvAdupacArAt zaphorUH / upamAnAderiti kim ? pInorUH // - nArI sakhI pagUH zvazrUH | 2|4|76 / / ete zabdAH striyAM GyantA UGantAzca nipAtyante / nRnasyoya nArA - dezaH, nArI / sakhizabdAnGIH, sakhI / paGguzabdAdajAtAvUG, paGgaH / zvazurazabdAduG, ukArAkAralopazca zvazrUH // yUnastiH | 2|4|77 || yuvan zabdAt striyAM tiH pratyayo bhavati / yuvatiH / yuvatIti tu yauteH zatrantAt striyAmadhAtUedita iti GIpratyayaH / yauterauNAdikakidatipratyayAntAttu ito'ktyarthAditi GIH // iti strIpratyayaprakaraNam 2- samAnadIrghaH / 3-nAma siditipadasaMjJAyAM nAmno na iti nalopaH /
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA // atha samAsaprakaraNam // yatra na samarthaH padavidhiH |7|4|122|| padasambandhI vidhiH padavidhiH, tena padAt pade padasya padayoH padAnAM vA yo vidhiH sa sarvaH padavidhiH / sa yadA samarthapadasambandhI bhavati tadA samartho bhavati / sarvaH padavidhiH samartho bhavati / samarthAnAM padAnAmeva padasambandhI vidhirbhavatItyarthaH / padavidhizva samAsa- nAmadhAtu kRt-taddhitopapadavibhakti - yuSmadasmadAdeza - plutarUpo bhavati / sAmarthya tatra na samAsAdiH padavidhiH / sAmarthya vyapekSA ekArthIbhAvazca / vAkye padAnAM parasparAkAGvAlakSaNA vyapekSA, vRttau samAsAdau ekArthIbhAvaH, yatra samudAyArtho mukhyo'vayavArtha upasarjanIbhUto nivRtto vA bhavati / evaM ca pRthagarthAnAM padAnAmekArthabodhakatvamekArthIbhAvaH / sa ca samAsakRttaddhitanAmadhAtuSu / vAkye upapada - vibhaktyAdau ca vyapekSaiveti // 469 nAma nAmnaikArthye samAso bahulam | 3|1|18 // nAma nAmnA sabai kArye ekArthIbhAve sati samAsasaMjJaM syAd bahulam / adhikAra-sUtramidam / tena sarvaH samAso nAmno nAmnaikAyai sati bhavati / vidhisUtraM cedam / tena yatraikArthatA dRzyate, tatra bahuvrIhyAdisaMjJAyA aprAptAvanena samAso bodhyaH / samAsaphalaM caikapadyam // --
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ .470 - ___ haimamUlapakriyA ____aikArthe |3|2shkssaa kAryamaikapadyam / tanimittasya yAdela' bhavati / aikArthyamalaukikavigrahavAkye bhavati / vRttizcaturdhA-samAsaH kRt taddhito nAmadhAtuzca / vRttisamAnArtha vAkyaM vigrahaH, sa dvividhaH-laukiko'laukikazca / prayogAhoM laukikaH, yathA-rAjJaH puruSa ityaadiH| prayogAnoM 'laukikaH, yathA-rAjan Gas puruSa si -ityaadiH| tavAlaukrikavigrahavAkye ekArthatAyAM satyAM samAsasaMjJA, tataH samAsazAstre prathamAnirdiSTasya pUrvaprayogaH, tataH samAsAntaH pratyayaH, tato'nena syAdilabiti codhyam / anena luthavidhAnA'nyathAnupapattyA samAsazAstre 'nAma nAmne' syuktAvapi vibhaktyantAnAmeva samAso vijJAyate / yasmin syAdau satyekArthatA sa smAdiraikArthyanimittam / samAsAjjAyamAnastu syAdikArthatAnimittamiti rAjapuruSAdinAmno jAtasya syAherna lup / anAmno'pyanAmnA'pi samAsaH kvacid bahuvacanAd bodhyH| samAsaH poDhA - bahuvrIhiravyayIbhAvastatpuruSaH karmadhArayo dvigurdvandvazca / tatra prAyeNA'nyapadArthapradhAno bahuvrIhiH / prAyeNa pUrvapadArthapradhAno'vyayIbhAvaH / prAyeNocarapadArthapradhAnastatpuruSaH karmadhArayo dviguzca, yeNobhayapadArthapradhAno dvan / nAma mAmnetivihitaH samAso'pyubarapadArthapradhAna eva / babImAdikSaNAmAve'samAsa iti
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimantanalaghuprakriyA na bahuvrIhyAdisaMjJA'sya / tenAyaM kevalasamAsa iti nAmasamAsa iti samAsa ityeva vocyate / samAsaH punardividho nityo'nityazca / avigraho'svapadavigraho vA nityasamAsaH, svapadavigrahastvanityaH // . prathamoktaM prAk / / 1 / 148 // atra samAsaprakaraNe samAsavidhAyakasUtre yatprathamAntena padenoktaM tatpUrva nipatati / vispaSTaM pttuH-vispssttpttuH| pUrva bhUto bhuutpuurvH| kRtaH pUrvamaneneti kRtapUrvI kaTam // - iti nAmasamAsaprakaraNam // atha bahuvrIhi samAsa prakaraNam // sujvArthe saMkhyA saGkhyeye saMkhyayA bahuvrIhiH // 3 // 1 // 19 // sujvArthe vartamAna saMkhyAvAci nAma 'saMkhyeye 1-vispaSTaM paTuriti laukikavigrahaH, atraiva samAsasaMjJA, vispaSTa amiti vibhaktyantanAmnaH paTu si iti vibhaktyanta naamnaa| atra samAsasUtre nAmeti prathamoktam , nAmatvaM cobhayatra, tathApi ziSTaprayogamanusRtya vispaSTa amityeva prathamAntanAmapadena gRhyate iti prathamoktatayA tasyaiva pUrvanipAtaH, tata aikAyeM iti syAdilup / samAsasyAdhAtuvibhaktivAkyatvena nAmasaMjJA, tataH syAdiH / evamagre'pi / 2-atra bhUtazabdasya pUrvanipAtaH / 3-kRta si pUrva amityalaukika vigrahe aneneti taddhitArthe samAsaH, kRtazabdasya pUrvanipAtaH, syAdiluka, tata in pratyayaH / 4-'nAma nAmne' ti sUtreNa vihitasvAdayaM samAso nAmasamAsa ityucyte| 1-saMkhyAvatyarthe /
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472. haimanUtanalaghuprakriyA vartamAnena saMkhyAyAcinA nAmamA sahakArya samAsasaMjhaM bahuvrIhisaMjJaM ca bhavati / suco'rthoM vAraH, vArthoM vikalpa: saMzayo vA // pramANIsaMkhyADDaH / 7 / 3 / 128 // pramANIzabdAntAsaMkhyAvAcizabdAntAcca bahuvrIherDaH samAsAntaH pratyayo bhavati / dvirdaza dvidshaaH| dviviNshtidviviNshaaH| vArArthe samAsa ityuktArthatvAduktArthAnAmaprayoga' iti muco na prayogaH // __ saMkhyA samAse / 3 / 1 / 163 // samAsamAtre sakhyAvAcinAma anupUrva pUrva nipatati / alpasaMkhyAyAH pUrvaprayogArtha sUtram / dvau vA trayo vA dvitrAH, paJca vA paDU vA paJcaSAH // ekArtha cA'nekaM ca / 3 / 1 / 22 // ekArtha samAnAdhikaraNam / ekamane caikArtha nAma avyayaM ca nAmnA dvitIyAdyantasyA'nyasya padasyArthe samasyate sa ca samAso bahuvrIhisaMjJako bhavati / syAdyantAnAM samAsa iti prAg varNitam / 'avyayasyeti luvidhAnAdavyayebhyo'pi syAdipyite iti syAdyantatA teSAM bodhyaa| bahuvrIheranyapadArthasya pradhAnatvAttalliGgasaMkhyAvibhaktayaH / 2-dvi au dazan jasityalaukikavigrahaH / samAse DaH pratyayaH samAsAntaH, dvizandasya prathamoktatvAtprAkprayogaH / syAdiluk , DityantyasvarAdilopaH, bahuvacane jas / 3-viMzateriti tizabdalopaH / 4-DittvAd ikAralopaH / 5-DityantyasvarAdilopaH /
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 473 ktAH | 3|1|151 // ktapratyayAntaM bahuvrIhau pUrvaM nipatati / ArUDhA vAnarA yaM sa ArUDhavAnaro vRkSaH / kRtaH kaTosnena kRtakaTaH, upahRto valirasyai ityupahatavaliryakSI / bhItaH zatruryasmAt sa bhItazatrurnRpaH / gozcAnte hrasvosnaMzisamAseyo bahuvrIhau | 2|4| 96 // gauersary gozabdasya jyAdyantasya ca nAmno'nte varttamAnasya hrasvo bhavati na cedasAvaMzisamAsAnta IyasvantabahuvrIhyanto vA bhavati / parataH strI puMvat tryekArthe'nU | 3 |2|49 || parataH = vizeSyavazAd yaH zabdaH strIliGgaH sa striyAM varttamAne samAnAdhikaraNe uttarapade pare puMvad bhavati, na ceduGanto bhavati // vizeSaNa sarvAdisaMkhyaM bahuvrIhau | 3|1|150 // vizeSaNavAci sarvAdi saMkhyAvAci ca nAma bahuvrIhau pUrva nipatati / citrA gAvo yasya sa citraguH // zeSAdvA | 7|3|175 || yasmAd bahuvrIheH samAsAntaH pratyaya Adezo vA na vihitaH sa zeSa iha, tasmAccheSAtkac pratyayaH samAsAnto vA bhavati / vIrAH puruSAH santya - smin sa vIrapuruSako grAmaH / kaTe kRtamanena sa kRtaMkaTaH / 1 - citrA jasU go jas ityalaukika vigrahaH / vizeSaNasya prAkprayogaH puMbadubhAvo hrasvazva kAbU | 2 - ktAntasya pUrvanipAtaH /
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 474 haimanUtanalaghuprakriyA saptamyantasya 'na saptamI' tyAdinA prAkaprayoganiSedhAd vyadhikaraNa bahuvrIhimapyate / ArUDhA bahavo vAnarA yaM sa ArUDhabahuvAnaro vRkssH| paratvAt ktAntasya pUrvanipAtaH / nApriyAdau / 3 / 2 / 53 // pUraNyappratyayAnte stryekArthe uttarapade priyAdau ca pare parataH strI puMbana bhavati / paJca kumAryaH priyA asya paJcakumArI priyH| avyayamuccairmukhamasya uccaimukhaH, antaraGgAnyasya antaraGgaH / tumazca mana:kAme / / 2 / 140 // tum pratyayAntasya sam zabdasya ca pratyekaM manasi kAme cotrarapade lugantAdezo bhavati / katuM kAmo'sya kartu kaamH| gantuM mano'sya gntumainaaH| asti kSIramasyA astizIrA gauH| uSTramukhAdayaH / / 1 / 23 // uSTramukhAdayo bahulaM bahuvrIhisamAsA nipAtyante / uSTramukhamiva mukhamasya uSTramukhaH / vRSaskandha iva skandho'sya vRSaskandhaH / haMsagamanamiva gamanamasyA haMsagamanA / candrasadRzaM mukhaM yasyAH sA candramukhI / bimbasadRzAvoSThau yasyAH sA bimbosstthii| pita. 3-jasaHsthAnivattvAtpadasaMjJAyAM nAmno na iti nalopaH / 4-adhyayasya syAdyantatvaM prAguktameva / atra 'ato'tI' ti na, rorabhAvAt / 5-tumazceti tumo makArasva luk , abhvAderiti dIrghaH / 6-astIti vibhaktyantAbhamanyayam / 1-sadRzazabdalopaH / nakhamukhAditi ngiiH|| 2-vauSThautAvityasak / nAsikodauSTheti GIH /
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA sadRzaM sthAnamasya pitRsthAnaH / mAtarIya sthAnIyamasyAM sA mAtRsthAnIyA / samAsenoktArthatvAdiva zabdAprayogaH / amUrdhamastakAt svAGgAdakAme / 12 / 22 // mUrdhamastakazabdavarjitAt svAGgavAcino'dantAdvathaJjanAntAcca zabdAt parasyAH saptamyAH kAmazabdAdanyasminnuttarapade ghare lup na bhavati / kaNThe sthitaH kAlo'sya kaNThekAlaH / akAma iti kim ? mukhe kAmo'sya mukhakAmaH / bahulAdhikArAt kare kamalaM karakamalamityAdi / kezasaMghAtazcUDA'sya kezacUDaH kezasaMghAtacUDaH / prapatitAni parNAnyasya praparNaH prptiprnnH| avidyamAnaH putro'sya aputraH, avidyamAnaputraH / eSu bahuvrIhiSu saMghAtAdemadhyamapadasya lopaH / AkRtigaNo'yam // sahastena / 3 / 1 / 24 // saha ityetanAma tulyayoge vidyamAnArthe ca vartamAnaM tRtIyAntena nAmnA'nyapadArthe samasyate, sa bhuvriihiH| sahastha so'nyArthe / 3 / 2 / 143 // anyapadArthe, bahuprIhI samAse uttarapade pare sahazabdasya sa ityayamAdezo bhavati vaa| tulpayoge-saha putreNa yaH sa saiputraH pitA aagtH| Agamanamubhayostulyam / vidyamAnAye saha karmaNA vartate yaH 3-putra TA sahetyatra samAsaH, prathamoktatvAtsahasya zrAkprayoge sAdezaH /
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 haimanUtanalaghuprakriyA sa sakarmakaH / saha vidyayA vartate yaH sa svidyH|| nA''ziSyagovatsahale 3 / 2 / 148 // AziSi gamyamAnAyAM gavAdivajita uttarapade pare sahazabdasya sAdezo na bhavati / bhadraM sahasaGghAyA''cAryAya / svasti gurave sahaziSyAya / atra na bhavati-svasti bhavate sagave sahagave savatsAya sahavatsAya sahalAya sahahalAya // dizo rUDhyAntarAle / 3 / 1 / 25 // rUDhyA dizaH sambandhi nAma rUDhyaiva dizaH sambandhinA nAmnA'ntarAle'nyapadArthe vAcye samasyate, sa samApto bahuvrIhisaMjJo bhavati / / daciNasyAzca pUrvasyAzca dizoryadantarAlaM sA dakSiNapUrvA / pratiSedhaviSaye'pi-sarvA priyA'sya srvpriyH| priyAdivAtpratiSedhaH prAptaH / pUrvAzabdasya prathamoktatvaM pUrvadakSiNA dik / sarvA zuklA yasya sarvazuklaH / dve kRSNe yasya dvikRssnnH| yatrA'nyapadArthasyaikadezo vizeSaNatayA jJAyate sa tadguNasaMvijJAno bhuvriihirnyo'tdgunnsNvijnyaanH| 4-zeSAditi kaci nAmasiditi padasaMjJAyAM nAmno na iti na lopH| 5-gozcAnte iti hrsvH| 1-gozvAnte iti isvaH / caturthaMkavacanam / 2-sarvAdaya itipuMvat gozcAnte iti isvaH / tataH striyAmAp / ubhayoH sarvAditvAd yatheSTaM pUrvanipAtaH / 3-gozcAnta iti hrasvaH / 4-saMkhyAyAH pUrvaprayogaH /
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA lambau ko yasya sa lambakarNaH / / ___ jAtikAlasukhAde vA / 3 / 1 / 152 // jAtivAcibhyaH kAlavAcibhyaH sukhAdibhyazca zabdarUpebhyo bahuvrIhau ktAntaM pUrva vA nipatati / pANiH gRhIto'syAH pANigrahItI, gRhItapANiH / kRtaH kaTo'nena kRtakaTaH kaTakRtaH / kaTavyaktivivakSAyAM tu 'ktA' ityanena kRtakaTa ityeva / mAso yAto'syA mAsayAtA, yAtamAsA / gataM varSamasya gatavarSaH, varSagataH / mukhaM yAtamasyA yAtasukhA, sukhayAtA, duHkhahInA, hInaduHkhA // AhitAranyAdiSu / 3 / 1 / 153 // AhitAgnyAdiSu bahuvrIhisamAseSu ktAntaM pUrva vA nipatati / Ahito'gniryena.. sa AhitAgniH, agnyaahitH| dantajAtaH jAtadantaH / gatArthaH, arthagataH / AkRtigaNo'yam // praharaNAt |3|1|154||prhrnnvaacinH zabdAt ktAntaM bahuvrIhau pUrva vA nipatati / udyato'siranena udyatAsiH, asyudyataH // dhanuSo dhanvan / 7 / 3 / 158 // dhanuHzabdasya bahuvIhI dhanvan ityayamAdezaH samAsAnto vA bhavati / AkRSTaM dhanura-- nena AkRSTadhanvA, dhnuraakRssttH| kiM dhanurasya zAyadA / / / 5-vizeSaNasya prAkprayogaH / 6-pANigrahItIti DIH / 7-striyAmAp / 1-samAsAtsau ni dIrghaH / silopanalopau / 2-seH sthAnivadbhAvAtpadatve ruH / 3-vizeSaNasya pUrvanipAtaH / zRGgasya vikAraH zArzam / /
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalamumakiyA na saptamIndAdibhyaH 331155|| indrAdeH praharaNavAcinazca zabdAt pUrva saptamyantaM na nipatati bahuvrIhau / indumaulau yasya sa IndumauliH / cakrapANiH, vjrhstH| nAmenAmni 73134 // nAmizabdAntAd bahuvrIherae samAsAnto bhavati saMjJAyAm / pacaM nAbhAvasya padmanAbhaH / UrNanAbhaH / gaDvAdibhyaH // 3 // 1 // 56 // gaDvAdibhyaH zandebhyaH saptamyantaM kA pUrva nipatati bahutrIhau / kaNThe sthito maDurasya kaNThegaDaH, gaDakaNThaH / uSTramukhAditvAtsamAsaH / kaNThe gaDarasyeti vydhikrnnbhuvriihivaa| vyavasthitavibhASeyam / tena vahegaDarityeva / priyaH shsh157|| priyazabdo bahuvrIhI samAse pUrva vA nipatati / priyaM vizvaM yasya sa priyavizvaH, vizvapriyaH / / svAGgAn DIjItizcAmAnini 32 // 56 // svAGgAda 'yo vihito DIstadanto, jAtivAcI ca yaH zabdaH parataH strI sa vana bhavati mAnin zabdazcetparo na bhavati / dIrghakezI bhAI yasya sa diirmkeshiibhaarthH| kaMThImAH, mudraamaaryH| 4- si maukhi aupatra vyakiraNa pahuvIhiaba caitabhiSedha evaM chan eti patakhitAkA samAsAvayoM, varNasvetIkAralopaH / 6-amUrSamastakAditi sAmyaluGa / 7-smaGgAnahIMH / 8-caraNAcakaravAjjato DIH / gozcanta iti husvaH / 9-jAtAvapyajAditvAdAp /
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 479 mAnini tu-AtmAnaM dIrghakezI manyate sA diirghkeshaimaaninii| nAmagrahaNe liGgaviziSTasyApi dhyeyam // pUraNIbhyastatprAdhAnye'p 7 / 3 / 130 // pUraNapratyayAnto yaH strIliGgazabdastadantAd bahuvrIherapsamAsAnto bhavati pUraNyAH prAdhAnye / atra samAsenAbhidhIyamAno'rthaH pradhAnam / kalyANI paJcamI yAsAM tAH kalyANIpaJcamA raatryH| atra rAtrayaH samAsArthaH, tAsu paJcamyapi rAtritvenAnupraviSTeti pUraNIprAdhAnyam // taddhitAkakopAntyapUraNyAkhyAH 32 // 54 // taddhitapratyayasyA'kapratyayasya ca yaH kaH sa upAntyo yAsAM tAzca pUraNIpratyayAntAzca saMjJArUpAzca parataH khiyaH puMkma bhavanti / madrikAbhAryA yasya madrikaumAryaH, kArikAbhAryaH, dvitIyA bhAryA yasya sa dvitIyAbhAya:, dattA bhAryA yasya sa dattAbhAryaH // ___ nsuvyuptreshcturaa|3131|| nam muvi upa tri ityetebhyaH paro yazcaturgandastadantAd bahuvrIherapratyayaH 10-manyANNin , striyAM nAntatvAGIH / kyaGmAnIti puMvat / 1-pUraNAthai maTi striyAM TitvAnna / 2-api adhaNevarNasvatIyavaslopaH / striyAmA / nA'priyAzAviti puravanivadhA bhave'rthe jimanAditi kA, khiyAmApa , asyApatAta tyA 4-kRpAtIrNaka niyAmAp , itvam / 5-pUraNe tIyaH, liyAmA / 6-sNpaa| . . .
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA samAsAnto bhavati // nabat / 3 / 2 / 125 // naJ zabda uttarapade pare akAro bhavati / na-avidyamAnAni catvAri yasya so'caturaH / suzobhanAni, vi-vigatAni, catvAri yasya sa sucaturo victurH| upa-samIpe catvAro yeSAM te upacaturAH / trayo vA catvAro ghA tricturaaH| na su durvyaH saktisakthihalervA 33136 // naJ su dur ityetebhyaH pare ye sakti sakthihalizabdAstadantAd bahuvrIherap samAsAnto bhavati vA / saJjanaM sktiH| na-avidyamAnA saktirasya asaktaH, asaktiH, muzobhanA saktirasya susaktaH, susktiH| dur-durgatA kaSTA vA saktirasya duHsakto duHsaktiH / evamasaktho'hala ityAdi / sakthyakSNaH svAGge 173 / 126 // svAGgavAcI yaH sakthizabdo'kSizabdazca tadantAd bahuvrIhe: TaH samAsAnto bhavati / dIrgha sakthi yasya diirghskthH| vizAle akSiNI yasyAH sA vizAlAkSI / paGkajasadRze akSiNI yasyAH pkjaakssii| 7-uSTramukhAdisamAsaH / 8-ekArthamiti smaasH| 9-uSTramukhAdi- smaasH| 10-sujvArtha iti samAsaH / 11-uSTramukhAdi samAsaH / ava NetIkAralophaH / smaasaantstddhitaadhikaarH| 12- ekArthamiti smaasH| 1-avarNetIkAralopaH / 2-avarNetIkAra lopaH, TittvAnDI:, asya DyA mityalopaH /
Page #499
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 482 prajAyA asU |7|3|137 / / naJ sudurbhyaH paro yaH prajAzabdastadantAdbahuvaris samAsAnto bhavati / na- avidyamAnA prajA asya aprajAH, aprajasau, / suprajAH, duSprajAH // mandArapAcca medhAyAH | 7|3|138 || manda alpa ityetAbhyAM navAdibhyazca paro yo medhAzabdastadantAd bahuvrIheras samAsAnto bhavati / mandA medhA'sya mandamedhAH, alpamedhAH / evamamedhA ityAdi // dvipadAd dharmAdan | 7|3 | 141 || dharmazabdAntAd dvipadAd bahuvrIheran samAsAnto bhavati / sAdhUnAM dharmaH sAdhudharmaH, sAdhudharma iva dharmossya sAdhudharmA / sa dharmo'sya taddharmA / taddharma ityAdau tu matAntareNa vikalpaH / dvipadAditi kim ? paramaH stro dharmo'sya paramasvadharmakaH || supratyutsurabhergandhAdid guNe | 7|3|144 // supUti ut surabhi ityetebhyaH paro yo gandhazabdo guNe vartate tadantAdbahuvrIherit samAsAnto bhavati / zobhano gandho guNo'sya sugandhiM candanam / svAdibhya iti kim ? tIvro gandho'sya, tIvragandhaM hiGgu / guNa iti kim ? 3 - gozvAnta iti hrasvaH, avarNevarNetyakAralopaH / sau abhvAderiti dIrghaH / 4- nirduriti SaH / 5 - parataH strIti puMvat / 6-uSTrairmukhAdisamAsaH / avarNevarNetyalopaH sau nidIrghaH / 7 zeSAdvati ka / 8 - avarNe varNetyalopaH / 31
Page #500
--------------------------------------------------------------------------
________________ 482 hai manUtana laghuprakriyA zobhanA gandhA gandhadravyANyasya sugandha sugandha ApaNikaH / iditi takAra uccAraNArthaH // 4 assgantau ||3|145 || svAdibhyaH para Agantau guNe yo gandhazabdastadantAdbahuvrIherat samAsAnto vA bhavati / pUtiH gandho'sya pUtigandhi pUtigandhaM vA jalam // vA'lpe | 7|3|146 || alpe'rthe yo gandhazabdastadantAdbahuvrIheritsamAsAnto vA bhavati / vapasya gandhomAtrA'smin sUpagandhi sUpagandhaM vA bhojanam / uSTramukhAditvAd bahuvrIhirvyadhikaraNabahuvrIhirvA // vopamAnAt |7|3|147 // upamAnAtparo yo gandhazabdastadantAd bahuvrIherit samAsAnto vA bhavati / utpalasyeva gandho'sya utpalegandhi utpalagandhaM vA mukham // pAtpAdasyAshastyAdeH | 7|3 | 148 || hastyAdivarjitAdupamAnAtparasya pAdazabdasya bahuvrIhau pAdityayamAdezaH samAsAnto bhavati / vyAghrasyeva pAdAvasya vyAghrapAt / ahatyAderiti kim ? hastina iva pAdAvasya hastipAdaH | ajapAdaH // susaMkhyAt | 7|3|150 // supUrvasya saMkhyApUrvasya capadasya bahuvIst pAdityayamAdezaH samAsAnto 1 - uSTramukhAdiH / 2- padasye nAmno na iti nalopaH /
Page #501
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA bhavati / zobhanau pAdAvasya supAt / dvau pAdAvasya dvipAt / yasvare pAdaH padaNikyaghuTi / 2 / 1 / 102 // pAdantasya nAmno NikyaghuDvajite yakArAdau svarAdau ca pratyaye pare padityayamAdezo bhavati / striyAM supadI supAt / evamanyatra // vayasi dantasya data 7 / 3 / 151 // supUrvasya saMkhyApUrvasya ca bahuvrIhau vayasi gamyamAne dantazabdasya data ityayamAdezaH samAsAnto bhavati / RkAra it yaadyrthH| sujAtA dantA asya sudain bAlaH, sudaMtI kumArI / evaM dvidan , dvidatI // jAyAyA jAniH 73 / 164 // jAyAzabdasya bahuvrIhau jAnirityayamAdezaH samAsAnto bhavati / yuvatirjAyA yasya yuvjaaniH| bhUAyA yasya bhuujaaniH|| striyAbhUdhaso n / 7 / 3 / 169 // Udhas zabdasya bahuvrIhau striyAM nakArAdezaH samAsAnto bhavati / 'SaSThyA antasya' / kuNDa miva Udho'syAH kuNDodhnI / ghaTonI // samAnasya dharmAdiSu / 3 / 2 / 149 // samAnandasya 3-vA pAda iti vA GIH / 4-Rdudita iti nontaH / silISaH, sNyogaantlopH| 5-adhAtUdita iti DIH / 1-puMkt / nAmasiditi padatvAnnAmno na iti nakAraluk / 2-antyasya nakArAdezaH / striyAM * nRta iti DIH / ano'syetyaluk /
Page #502
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA dharmAdiSUttarapadeSu sAdezo bhavati / samAno dharmo'ya sarmA / sa eva sAdharmikaH // 483 inaH kac / 7 / 3 / 170 || innantAd bahuvrIheH striyAM varttamAnAt kac pratyayaH samAsAnto bhavati / bahavo daNDino'syAM bahudaNDikI nagarI / astriyAM zeSAdveti kac / huNDI, bahudaNDiko grAmaH // RnnityaditaH | 7|3|171 // RkArAntAd nityaM dita = deprabhRtirAdezo yasmAttadantAcca bahuvrIheH kac samAsAnto bhavati / bahavaH karttAro yasya jinajanmotsavaH || sa bahukartRko - yAdIdUtaH ke | 2|4|104 || GIpratyayasya AkArekArokArANAM ca ke pratyaye hrasvo bhavati / iti prApte na ca |2|4|104 // GyAdIdUtaH kaci pratyaye pare hrasvo na bhavati / bahvacaH kumAryo yasmin bahukumArIko grAmaH / evaM bahunadIko bahuvadhUka ityAdi // dadhyuraH sarpirmadhUpAnacchAleH | 7|3|172 || dadhi uras sarpisa madhu upAnah zAli ityetadantAd bahuvrIheH kac samAsAnto bhavati / priyadadhikaH // 3 - an, avarNevarNasyetyaluk / sau ni dIrghaH / padatve nAmno na iti na luk, striyAmAp / 4 - kaci nAmasiditi 5 - parataH strIti puMvat /
Page #503
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 485 pratyaye / 2 / 3 / 6 // anavyayasya yo rephastasya pratyayaviSayeSu kakhapapheSu so bhavati / vyUDham uro'sya vyUDhoraskaiH / pAzakalpaka kAmyeSvevecchanti / nAminastayoH SaH / 2 / 38 // pAzakalpakakAmyeSu pratyayeSu pareSu nAmina uttarasya rephasya SakAra Adezo bhavati / priyasarpiSkaH, priyamadhukaH, priyA upAnad yasya priyopAnakaH / priyshaalikH|| pumanaDunnaupayolakSmyA ekatve / 7 / 3 / 173 // ekasvaviSaye pums anaDDah nau payas lakSmI ityete zabdAzce. tadantAd bahuvrIheH kac samAsAnto bhavati / priyaH pumAnasya priyapuMskaH / priyo'naDvAnasya priyAnaDutkaH / priyA naurasya priyanaukaH, priyayaskaH, priylkssmiikH|| natro'rthAt 7 / 3 / 174 // natraH paro yo'rthazabdastadantAd bahuvrIheH kac samAsAnto bhavati // an svare / 3 / 2 / 129 // natraH svarAdAvuttarapade pare'n ityayamAdezo bhavati / na=avidyamAno'rtho'syA1-tAntasya pUrvaprayogaH, nAmasiditi padatvAd ruH / 2-priyaH, nAmetipadatvATThaH / 3-parata iti puMvat / priyH| nAmeti padatvAnnahAhoriti ghaH, prathamaH / 4-priyaH / nAmeti padatvAt padasyeti salopaH / pumo'ziTIti raH / puMsa iti saH / 5-priyaH / padatvAd ruH / pratyaya iti saH / /
Page #504
--------------------------------------------------------------------------
________________ - haimanUtanalaghuprakriyA narthakaM vcH| nabo'nyatra vA kac / apakRSTo'rtho'syA'pArtham , apArthakaM vcH|| na nAmniH / 7 / 3 / 176 // saMjJAyAM viSaye kac samAsAnto na bhavati / vizvAni yazAMsi yasya vishvyshaaH| evaM nAmA puruSaH / padmasyeva zrIryasyAH sA padmazrIH, evaMnAmnI strI // IyasoH 17 / 3 / 177 / / IyasvantAt samAsAt kaca samAsAnto na bhavati / bahUni zreyAMsi yasya bahuzreyAn / nAmagrahaNe liGgaviziSTasyApi / bavyaH zreyasyo'sya bahuzreyasI / Iyo bahuvrIDAviti paryudAsAnna hasvaH // sahAttulyayoge 17 / 1 / 170 // tulyayoge yaH sahazabdastadAdebahuvrIhe: kac samAsAnto na bhavati / saputra AgataH / vidyamAne tu bhavatyeva-saha vidyamAnaM karmAsya sakarmakaH // - bhrAtuH stutau 7 / 3 / 179 / bhrAtrantAd bahuvrIhe: kac na bhavati prazaMsAyAM gamyAyAm / subhrAtA // 6-an iti sUtre nirdezAd hasvAditi na dvitvam / 7-sarvAdeH prAkaprayogaH / abhvAderiti dIrghaH / 8-uSTamukhAdiH / 9-Rdudita iti no'ntaH, smahatoH / 10-saMkhyAyAH prAkprayogaH, paryudAsAd gozcAnta iti na pravartate / iti bhuvriihismaasH|
Page #505
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 487 subhvAdibhyaH 73182 // subhvAdibhyaH kac na. bhavati / zobhane bhravAvasyAH subhraH / jAtivacanAduG / AkRtigaNo'yam // iti bahuvrIhisamAsaprakaraNam // ||athaa'vyyiibhaavsmaasprkrnnm // tatrAdAya mithastena prahRtyeti sarUpeNa yuddhe'* vyayI bhAvaH / / 1 / 26 // saptamyantaM nAma mitha AdA. yeti kriyAvyatihAre, tRtIyAntaM nAma mithaH prahatyeti kriyAvyatihAre samAnarUpeNa nAmnA yuddhaviSaye'nyapadArtha samasyate sa ca samAso'vyayIbhAvasaMjJako bhavati / ic yuddhe / 7 / 3 / 74 // yuddhe yaH samAso vihitastasmAdic samAsAnto bhavati // . icyasvare dIrgha Acca / 3 / 2172 // ic pratyayAnte asvarAdAvuttarapade pare pUrvapadasya dIrgha AkArazcA'ntAdezo bhavati / dIrghatvAtvayorakArAntAdanyatra vizeSaH / dIrghasAhacaryAdAtvamapi svarAntAnAmeva / "svarasya hUsvadIrghaplutAH" // anato lup / 3 / 2 / // akArAntaM varjayitvA'nyasyAvyayIbhAvasya sambandhinaH syAderlum bhavati / kezeSu ca kezeSu ca mitho gRhItvA yad yuddhaM tat kezAkezi, vAhau ca bAhau ca gRhItvA kRtaM yuddhaM bAhUbAhavi / bAhAbAhavi / 1-avarNavarNasyetyalopaH, syAderlup / keza sup keza subityalaukikavigrahe samAse samAsAnte caikArthe iti syAdiluk / 2-asvayambhuva ityav /
Page #506
--------------------------------------------------------------------------
________________ 488 haimanUtanalaghuprakriyA daNDaizca daNDaizca mithaH prahatya kRtaM yuddhaM daNDAdaNDi, yaSTAyaSTi, yaSTIyaSTi // pAre madhye'gre'ntaH SaSThyA vA / 3 / 1 // 30 // pAraprabhRtIni nAmAni SaSThyantena nAmnA saha pUrvapadArthe samasyante, sa ca samAso'vyayIbhAvasaMjJako bhavati tatsabhiyoge ca pArAdInAM trayANAmekArAntatA nipAtyate / pAraM gaGgAyAH pAregaGgama , pAraM jalasya pArejalam , madhyaM gaGgAyA madhyegaGgam , madhyesamudram / / niSpAgre'ntaH khadira-kAryA''mra-zarekSu-plakSapIyUkSAbhyo vanasya / 2 / 3 / 66 // nis pra agre antar khadira kArya Amra zara ikSu plakSa pIyUkSA ityetebhyaH parasya vanazabdanakArasya NakArAdezo bhavati / agraM vanasya agrevaNam , agrasenam // . girinadIpaurNamAsyAgrahAyaNyapaJcamavaryAdvA / / 390 // giri nadI paurNamAsI AgrahAyaNI ityetacchabdAda, paJcamarahitA ye vAstadantAccA'vyayIbhAvAtsamAsAdatsamAsAnto vA bhavati // 3-" dvandvaikatvA'vyayIbhAvAvi "ti klIbatAnuzAsanAtklIbe iti hrasvaH / amavyayIbhAveti syAderam / prathamoktaM prAk / gaGgA us pAre sItyalaukikavigrahaH /
Page #507
--------------------------------------------------------------------------
________________ 489 haimanUtanalaghuprakriyA amavyayIbhAvasthAto'paJcamyAH / / 2 / 2 // avyayIbhAvasamAsasya akArasya sambandhinaH syAderamAdezo bhavati pazcamI varjayitvA / antagireH antagiram , antagiri / paJcamyAM tu antagirAt , pAregaGgAt / vAvacanAtpakSe sssstthiittpurussH| gaGgAyAH pAraM gaGgApAram / SaSThIsamAsavikalpe vAkyam / avyayasyeti syAdilumvidhAnAdavyayasya syAdyantatA jJApyate iti dhyeyam / vA tRtIyAyAH / 3 / 2 // 3 // akArAntasyAvyayIbhAvasya sambandhinyAstRtIyAyAH sthAne'mAdezo vA bhavati / pAregaGgam pAreganena // saptamyA vA 3 / 2 / 4 // akArAntasyA'vyayImAvasya sambandhinyAH saptamyA amAdezo vA bhavati / antagiram / antagire // yAvadiyattve / 3 / 1 // 31 // iyattvamavadhAraNam / iyattve gamyamAne yAvaditi nAma nAmnA samasyate pUrvapadArtha avyayIbhAvazca samAso bhavati / yAvantyamatrANi yAvaMdamatramatithIn bhojaya / amatraparimANenAtithiparimANamavadhAryate'tra // 1-antar giri usityalaukikavigrahaH / avarNevaNetIkAralopaH / 2-yAvad jas amatra jas ityalaukikavigrahaH, yAvadityavyayamapi / amatratulyaparimANAnnAdhikAnityavadhAraNamatra gamyate / ------
Page #508
--------------------------------------------------------------------------
________________ 490 haimanUtanalaghuprakriyA paryapAibahiraca paJcamyA 331 // 32 // paryAdIni nAmAni pratipadavihitapaJcamyantena nAmnA sahakArya pUrvapadArthe'bhidheye samasyante, sa ca samAso'vyayIbhAvasaMjJo bhavati / iha ac iti dhApratyayalope enapratyayalope cA'vyayaM gRhyate sAhacaryAt / pari zatrucayAt parizatruJjayam / evamapazatruJjayam / A zatruJjayam , bahimam , prAgyAmam / apagataH zAkhAyAH =apazAkha ityAdau tvapAye paJcamI, na pratipadavihiteti nA'vyayIbhAvaH / / ___ lakSaNenA'bhipratyAbhimukhye 31 // 33 // lakSaNaM cihanam cihnavAcinA nAmnA Abhimukhye vartamAne abhi prati ityete aikAyeM sati pUrvapadArthe'bhidheye samasyete, sa samAso'vyayIbhAvasaMjJako bhavati / abhi agnimabhyagni zalabhAH patanti / agnimabhilakSyAbhimukhaM patantItyarthaH / evaM pratyagni // dairye'nuH // 31 // 34 // anu ityetanAma dairdhya viSaye lakSaNavAcinA nAmnA aikAyeM sati pUrvapadArthe'bhidheye samasyate, sa samAso'vyayIbhAvasaMjJaH / anu gagAM dIrghA, 1-paryapAbhyAmiti paJcamI / vRSTo megha iti sarvatrohyam / 2-AGAva dhAviti paJcamI / 3-4-prabhRtyanyAti paJcamI / 5-prAdisamAsaH / gozcAnta iti hrasvaH 6-lakSaNetyAdinA dvitIyA / prathamoktaM prAk ,. anato lup / 7-atra bhAgini ca pratiparyanu0 iti dvitIyA /
Page #509
--------------------------------------------------------------------------
________________ 491 haimanUtanalaghuprakriyA anugaGgaM vArANasI / gaGgAdairdhyasadRzadaiyopalakSitetyarthaH / atra gaGgA dIrghatAcihnam , vArANasIdaidhye lakSyam / - samIpe / 3 / 1 // 35 // anu ityetanAma samIpe'rthe vartamAne samIpivAcinA nAmnA aikAyeM sati pUrvapadArthe'bhidheye samasyate, sa samAso'vyayIbhAvaH / anu samIpaM vanasya anuvanazanirgatA / anvityasya lakSaNe vRttirvanaM lakSaNamiti vana am antrityalaukikavigrahaH / nitya pratinA'lpe / 3 / 1 // 37 // alpe'rthe vartamAnena pratinA nAmnA nAma nityaM :samasyate sa samAso'vyayIbhAvaH / avigraho nityasamAso'svapadavigraho vaa| zAkasyAlpatvaM zAkaprati, sUpasya mAtrA sUpaprati, ghRtasya lezo ghRtaprati bhojane / nityasamAsa ityataH sUpasya pratItyevamAdi vAkyaM na prayujyate / vibhakti-samIpa-samRddhi-vRddhayarthAbhAvAtyayAsampratipazcAtkramakhyAtiyugapatsaksampatsAkalyAnte'. vyayam // 3 // 1 // 39 // vibhaktivibhaktyarthaH kArakam / vibhaktayarthAdiSvartheSu vartamAnamavyayaM nAma nAmnA sahakArye sati pUrvapadArthe'bhidheye nityaM samasyate sa samAso'vyayIbhAvaH / 8-avyayIbhAvasya klIbatvAd hrasvaH / amavyayIbhAveti seram / 1-prathamoktaM prAk / anato lup /
Page #510
--------------------------------------------------------------------------
________________ narinnamomumprin haimanUtanalaghuprakriyA strISu iti adhistri nidhehi / kumbhasya samIpe upakumbham / RddharAdhikyaM smRddhiH| jainAnAM samRddhiH sujainam , bhikSANAM samRddhiH subhikSam / vigatA Rddhiya'ddhiH, RddhayabhAvaH / yavanAnAmRddhayabhAvo duryavanam / bhikSANAmRddhayabhAvo durbhikSam / arthasya vrtipdaarthsyaabhaavo'rthaabhaavH| makSikANAmabhAvo nirmakSikam , amakSikam , unmazakam , nivAtam / atyayo'tItatvam / varSANAmatItatvamativarSam / evamatizItam , nihimam , artRNam / asampratIti vartamAnakAle upayogAdipratiSedhaH / kambalasyopabhoga prati nA'yaM kAla ityatikambalaM kAlaH / rathasya pazcAd anurathaM yAti / krama AnupUrvI / jyeSThasya krameNa anujyeSThaM pravizantu munayaH / khyAtiH zabdaprathA / bhadrabAhoH khyAtiritibhadrabAhu / bhadrabAhuzabdo loke prakAzata ityarthaH / evamahobhadrabAhu / yugapadekakAlArthaH / akAle'vyayIbhAve / 3 / 2 / 146 // sahazabdasyA'kAlavAcinyuttarapade'vyayIbhAvasamAse sAdezo bhavati / cakreNa 2-trI sup adhi ityalaukikavigrahaH, klIba-hasvaH, anato lup adhikaraNe adhiH / 3-kumbha Gas upetyalaukikavigrahaH / seramavyayIbhAvasyetyam / adhyayaM sarvatra prathamoktaM prAk / upo'tra samIpe / 4-jaina Am su ityalau kekavigrahaH / atra su ityavyayaM samRddhayarthe / 5-bhikSA Am dur / klIbatvAd hrasvaH / 6-nAt / klIbe hrasvaH / 7-tRNa Am naJ / naJat / amavyayetyam sarvatra bodhyam / 1-ratha am anu | lakSaNe dvitIyA /
Page #511
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA sahakakAlaM sacakra dhehi / atra yugapatsahArthaH / vratasya sadRzaM. savratam / atra sadRzamityarthe sahazabdaH / saMpat siddhiH| napuMsakAd vA / 7 / 3 / 87 // annantaM yannapuMsakaM tadantAdavyayIbhAvAdat samAsAnto vA bhavati / brahma sampannaM sabrahma sabrahma sAdhUnAm / sAkalyamazeSatA / tRNamapyaparityajya sataNamabhyavaharati, na kiJcidapi tyajati / sakalamabhyavaharatIti yAvat / antaH smaaptiH| piNDaiSaNayA saha sapiNDaiSaNamadhIte / pinnddessnnaapryntmityrthH|| - - ____ yogyatA vIpsArthAnativRttisAdRzye 321140 // yogyatAdiSvartheSvavyayaM nAma nAmnaikAyeM pUrvapadArthe nityaM samasyate, so'vyayIbhAvaH / rUpasya yogyamanurupa ceSTate / arthamarthamiti pratyartham , arthamartha pratItyarthaH / vIpsAyAM dvitIyAvidhAnasAmarthyAdvAkyamapi / anativRttiH padArthAnatikramaH / zakteranatikrameNa yathAzakti ptth| zIlasya sAdRzyaM saMzIlamanayoH / atra sAdRzyArthasya prAdhAnyam , sahazArthaprAdhAnyaM satratAdAviti bhedH| sAdRzye yathAzabdo na samasyate / yathA caitrastathA maitrH|| 2-cakra TA saha / 3-sahasya sAdezaH, brahma TA saha / nastaddhite / ad vikalpe nalopaH / 4-rUpa am anu / 5-artha am prati / bhAgini ceti dvitIyA / 6-zakti Das yathA / 7-zIla Gas saha / saadeshH|
Page #512
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA pratiparo'noravyayIbhAvAt / 7|3|87|| prati paras anu ityetatpUrvI yo'kSizabdastadantAdavyayIbhAvAdat samAsAnto bhvti| akSiNI prati pratyakSam | parazabdasamAnArthaH paras zabdo'vyayam / akSNoH param - atItaM parokSam / atyaye'vyayIbhAvaH / akSNaH samIpamanvakSam / pratyakSo'rthaH parokSaH kAla ityAdiprayogAstvAderA kRtigaNatvAdapratyayena samAdheyAH // anaH | 7|3|88 || annantAdavyayIbhAvAdatsamAsAnto bhavati / rAjJaH samIpamupairAjam / AtmanItyadhyAtmam / AtmAnamAtmAnaM prati pratyAtmam // 494 zaradAdeH | 7|3|12|| zaradAdyantAdavyayIbhAvAdat samAsAnto bhavati / zaradaH samIpamupazaradam / mano manaH prati pratimanasam / dizaH krameNAnudizam || jarAyA jarasU ca |7|3|13|| jarAzabdAntAdavyayIbhAvAdatsamAsAnto bhavati / tatsanniyoge ca jarAzabdasya 'jarasAdezaH / jarAyAH samIpamupajarasam / : i 1 - akSiNI au prati / bhAgini ceti dvitIyA / avarNetIkAralopaH / 2- akSi os paraM / se: sthAnivadbhAvena syAdyantatayA padasaMjJA, saH, ato'tItyuH, avarNasyeramoH, edota iti luk / atyavarNetIkAralopaH / 3 - akSi au anu, lakSaNe dvitIyA / 4- rAjan Gas upa / -asattvArAdarthakayoge SaSThI / nospadasyetyano lopaH / 5- Atman Gi adhi / nastaddhite / 6- Atman am prati /
Page #513
--------------------------------------------------------------------------
________________ 495 haimanUtanalaghuprakriyA sarajasopazunAnugavam / 7 / 3 / 94 // sarajasa upazuna anugava ityete'vyayIbhAvA adantA nipAtyante / rajo'pyaparityajya saraMjasam / zunaH samIpe upazunaM tiSThati / gAmanu anugavam / godairdhyasadRzadaiyopalakSitamityarthaH / dairthe'nurityavyayIbhAvaH // // ityavyayIbhAvasamAsaprakaraNam // // atha tatpuruSasamAsaprakaraNam // gatikvanyastatpuruSaH / 3 / 1142 // ku ityavyayaM kutsAdau / gatisaMjJakAH kuzca nAma nAmnA saha nityaM samasyate sa ca bahuvrIhyAdilakSaNarahitastatpuruSasaMjJako bhavati / urIkRtya, praNamya, prakRtya / kutsito brAhmaNaH kubrAhmaNaH, kusAdhuH, kumatiH / bahuvrIhau tu kutsitA matiryasya sa kumatikaH / bahuvrIhI vA kac // ... dunindAkRcchre / 3 / 1 / 43 // durityavyayaM nAma nindAyAM kRcchre cA'rthe vartamAnaM nAmnA nityaM samasyate,, sos 7-rajas TA saha / sAkalyejyayIbhAvaH / akAla iti sAdezaH / 8-zvan Gas upa, sasvarasya vasya nipAtanAduH / '1-urIkRtvA / uryAdIti gatisaMjJA, samAse ktvo yap , to'nto hrasvasye tyanena / ktvAtumetyayayatvAtsyAderluk / 2-pranam svA / uryAdrIti gatisaMjJA / samAse ktvo yapa / upasargAntara iti NaH / 3-ku brAhmaNasItyalaukikavigrahaH / .......
Page #514
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 496 haimanUtanalaghuprakriyA nyastatpuruSasaMjJako bhavati / ninditaH puruSo duSpuruSaH, kRcchreNa kRtaM duSkRtam / suH pUjAyAm // 3 // 1 // 44 // mu ityavyayaM pUjAyAM vartamAnaM nAmnA nitya samasyate so'nyastatpuruSaH / pUjitaH prazastaH zobhano sAdhuH susAdhuH, sumatiH, suphalam / / atiratikrame ca / 3 / 1145 // atItyavyayamatikrame pUjAyAM ca vartamAnaM nAmnA nitya samasyate, so'nysttpurussH| atikramya stutvA siktvA vaa'tistutyaa'tisicy| atikrame upasargatvAbhAvAnna ssH| atizayitaH purusso'tipurussH| atikrame bAhulakAt kvacinna, ati zrutvA / kvacidvikalpaH, ati siktvA // AGalpe 321146 // ADityavyayamalpe'rthe vartamAna nAmnA nityaM samasyate so'nysttpurussH| ISatkaDAra aakddaarH| kriyAyoge Aho gatitvAdISad baddhamAbaddhamityAdau gatisamAsa eva bodhyH|| - prAtyavaparinirAdayo gatakAntakuSTaglAnakrAntAdyarthAH prathamAdyantaiH / 3 / 1147 // gatyAdyartheSu vartamAnAH prAdayaH prathamAntena, krAntArtheSu atyAdayo dvitIyAntena, 4-dur puruSa si / nirduriti SaH / 5-dur kRta si| nirduriti SaH / 6-su sAdhu si / 7-yapa , to'ntaH /
Page #515
--------------------------------------------------------------------------
________________ 497 haimanUtanalaghuprakriyA kruSTAdyartheSvAdayastRtIyAntena, glAnAdyartheSu paryAdayazcaturthyantena, krAntAdyartheSu nirAdayaH paJcamyantena nAmnA saha samasyante, so'nyastatpuruSaH / pragataH prakRSTo vA''cArya: praacaaryH| pravRddho guruH prguruH| saMgato'rthaH samarthaH, viruddhaH pakSo vipakSa ityAdi / atikrAntaH khaTvAmatikhaTraivaH, abhiprapanno mukhamabhimukha ityAdi / avakruSTaH kokilayA'vaikokilo vsntH| anugatamarthenA'nvartha nAma, viyuktamarthena vyartha vcH| saMgatamarthena samartha padam ityAdi / pariglAno'dhyayanAya paryadhyayanaH, udyukta:saMgrAmAyotsaMgrAma ityAdi / niSkrAntaH kauzAmbyAH nisskaushoNmbiH| apagataH . zAkhAyAH apazAkhaH / utkrAntaH sUtrAdutsUtro nyAyaH, apagataM. vigataM vA'rthAdapArtha vyartha vA vacaH / bahulAdhikArAt SaSThayantenA'pi saptamyantenA'pi ca kvacid // .... vyAptI 331161 // vyAptI yA dvitIyA tadantaM kAlavAci nAma vyApakavAcinA. nAmnA samasyate, sa 1-pra AcArya si / 2-gauNAtsamayeti dvitIyA / ati khaTvA am| gozcAnta iti , husvaH / 3-lakSaNe dvitIyA / 4-gauNe kartari tRtIyA / ava kokilATA / gozvAnta iti isvaH / 5-sampradAne caturthI / 6-sampradAne caturthI tAdarthaM vA / 6-nir kauzAmbI hasi / apAdAne paJcamI / gozcAnta iti hasvaH, nirduriti SaH /
Page #516
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 . haimanUtanalaghuprakriyA tatpuruSaH / muhUrta sukhaM muhUrtasukham / / zritAdibhiH / 3 / 1 / 62 // dvitIyAntaM nAma zritAdibhirnAmabhiH samasyate, sa ttpurussH| dharma zrito . dhrmshritH| zrita atIta patita gata atyasta prApta Apana gamin gAmin AgAmin iti zritAdayaH / AkRtigayo'yam , tena mukhamicchuH mukhecchurityAdi siddham / *prAptApannI tayAca 163 // prAptApannau prathamAntauM dvitIyAntena nAmnA samasyate sa tatpuruSaH, tatsanniyoge ca striyAM prAptApannayorAkArasya akAro bhavati / prApta Apanno vA "jIvikAM prAptajIvikaH, aapnnjiivikH| prAptA jIvikAM prAptajIvikA, ApajIvikA / zritAditvAcca jIvikAM prApto jIvikAprApta ityevamAdiprayogo'pi / tRtIyA taskRtaiH // 3 // 1 // 65 // tRtIyAntaM nAma tRtIyAnnArthakRtairguNavacanairnAmabhiH samasyate sa tatpuruSaH / bakulayA kRtaH khaNDaH zaGkulAkhaNDazcaitreNa / aNA kANa ityAdau kRtatvavivakSAyAM samAso'nyathA neti bodhyam / 8-kAlApAriti dvitIyA / 9-karmaNi dvitIyA, prathamoktaM prAk / 1 mukha dhuli| karmaNi dvitiiyaa| 1-gozcAnta iti svaH / 2-karaNe tRtIyA / 3-yabhedairiti tRtIyA /
Page #517
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA UnArthapUrvAdyaiH / 3.167 // tRtIyAntaM nAma UnAthaiH pUrvAdibhizca nAmabhiH samasyate, sa tatpuruSaH / mASeNonaM mASonaM, kArSApaNam / mAsena pUrvo maaNspuurvH| pUrva avara sadRza sama kalaha nipuNa mizra zlakSNa iti pUrvAdayaH / AkRtigaNo'yam / tena dhAnyenArthoM dhAnyArthaH, ekena dravyavatvamekadravyavatvamityAdi siddham / kArakaM kRtA / 3 / 1168 // kartRkaraNarUpaM tRtIyAntaM kRdantena nAmnA samasyate, sa tatpuruSaH / AtmanA kRtam AtmakRtaM, parakRtam / kRtsagatikArakasyA'pi / nanirbhinno nakhanibhinnaH, caitreNa nakhanibhinnazcaitranakhanirminnaH / bahulAdhikArAt ktavatunA ktvayA tavyAnIyAbhyAM cAnena samAso na bhavati / dAtreNa lUnavAnityAdi / caturthI prakRtyA 3170 // caturthyantaM vikRtivAci nAma pariNAmikAraNavAcinA nAmnA samasyate sa tatpuruSaH / yUpAya dAru yUpadAru / prakRtyeti kim ? randhanAya sthAlI / 4-ya dairiti tRtIyA / kRtvetyAdyadhyAhAreNa . vA / / 5-hetau bhavatyAdyadhyAhAreNa karaNe vA tRtIyA / evamanyatrA'pyUhyam / 6-nAmasiditi padatve nAmno na iti nalopaH 7-karaNe tRtIyA / nakha mis nirminna iti syAdyutpatteH prAk samAsa iti vacanAt / 8-karaNe tRtIyA / dAtra TI lanavat si| 1-tAdarthe caturthI / 2-todaya caturthI /
Page #518
--------------------------------------------------------------------------
________________ 500 haimanUtanalaghuprakriyA ____hitAdibhiH / / 1 / 71 // caturthyantaM nAma hitAdibhiH samasyate, sa tatpuruSaH / gobhyo hitaM gohitam / hita mukha rakSita bali iti hitAdayaH / AkRtigaNo'yam / tena azvArya ghAso'zvaghAsaH, AtmanepadaM parasmaipadam , devadeyamityAdi siddham / tavyAntena tu na, dvijAya dAtavyam // :: tadarthArthena / 3 / 172 // caturthyantaM nAma caturthyarthena arthazabdena samasyate, sa ttpurussH| udakAyA'yamudakArthoM ghttH| AturAyetyAturArthA yvaaguuH| De'rthoM vAcyavaditi vAcyaliGgatA // ... 'paJcamI bhayAdyaH / 3 / 1173 // paJcamyantaM nAma bhayAdyainAmabhiH saha samasyate, sa ttpurussH| vRkAd bhayam vRkabhayam / bhaya bhIta bhIti bhI bhIru bhIluka nirgata jugupsu apeta apoDha mukta patita apatrasta iti bhyaadyH| AkRtigaNo'yam / tena sthAnAd bhraSTaH sthAnabhraSTaH, svargAccyutaH svargacyutaH, gRhAdAnIto gRhAnIta ityAdi / bahulAdhikArAta kvacinna-vRkSAtpatito bhojanaudapatrasta ityaadi| .. .. para zatAdiH / / 1 / 75 / / para zatAdiH paJcamItatpuruSaH .3-hiteti , caturthI |4-taadrthe caturthI / 5-parAtmabhyAmityalup / tAdarthe caturthI / 6-sampradAne . caturthI / 7-tAdarthya caturthI / 8-apAdAne paJcamI / 9-apAdAne paJcamI / 10-apAdAne pnycmii| 11-apAdAne paJcamI /
Page #519
--------------------------------------------------------------------------
________________ . . ... haimanUtanalaghuprakriyAlA sAdhurbhavati / zatAtpare paraiHzatAH, sahasrAtpareM para sahasrAH, lakSAt lakSAyA vA pare parolakSAH / parazabdasya pUrvanipAtaH sakArAgamazca nipAtanAt / yadvA parazabdasamAnArthaH paras zabdaH, zatAt paraH / evamagre'pi // .... . SaSThya yantAccheSe / 3 / 1 / 76 // zeSe yA SaSThI tadantaM nAma nAmnA samasyate, sa tatpuruSaH / na cetsa zeSo yatnAd bhavati / rAjJaH puruSo rAjapuruSaH / sApekSamasamartham / Rdasya rAjaH puruSaH, atrAsAmarthyAnna bhavati / sApekSatve'pi gamaka: tvAd bhavati / devadattasya gurukulam / ayatnAditi kim ? mAtuH smRtam / zAsanasya bhadraM bhUyAdityAdau vanabhidhAnAnna smaasH| kRti 33177 // kRtpratyayanimittA yA SaSThI tadantaM nAma nAmnA kRdantena samasyate, sa tatsuruSaH / gnndhrsyoktirgnndhroktiH| kartarIti sssstthii| tattvAnAmanucintanaM tattvAnucintanam // na kartari / 3 / 1182 // kartRvihitaSaSThyantaM nAma aka12-nAmasiditi padatve rutve zaSasa iti pakSe visrgH| dik zabdayoge paJcamI / 1-nAmasiditi padatve nAmno na iti naloSaH / 2- atra rAjJo vizeSaNAze AkAGkSA / 3-iSTArtha bodhAt / 4-2-zeSe SaSTI / 6-zeSaSaSThyartha . vyApyasya smRtyarthayoge vA karmasaMjJeti yatnaH / 7-zeSe SaSThI / sA ca siddhaiveti na yatnajA / 8-iSTArthAbodhAt / 9-karmaNi SaSThI kRdyoge / :
Page #520
--------------------------------------------------------------------------
________________ 502, . haimanUtanalaghuprakriyA pratyayAntena nAmnA na samasyate / bhavataH zAyikI / zeSe - SaSThyAM sambandhamAtravivakSAyAM tu syAdeveti bodhyam / karmajA tRcA ca / 3 / 1183 // karmaNi vihitA yA SaSThI tadantaM nAma kartRvihitA'kapratyayAntena tRjantena ca nAmnA na samasyate / odanasya bhojakaH / bhuvo bhartA / tRtIyAyAm / 3 / 1184 // kartari tRtIyAyAM satyAM karmajA SaSThI na samasyate / Azcaryo gavAM doho'gopAlakena / kartari SaSThyAM satyAM bhavati-sAdhvidaM zabdAnuzAsanamAcAryasya / godoho gopAlakenetyAdau tu zeSaSaSThyA samAso bodhyaH // yAjakAdibhiH / 3 / 1178 // SaSThyantaM nAma yAjaka ityevamAdibhirnAmabhiH samasyate, sa tatpuruSaH / brAmaNAnAM yAjako braahmnnyaajkH| evaM gurupUjakaH / AkRtigaNo'yam / tena tulyArthairapi-gurusamaH, pitRtulya ityAdi / tathAtIrthakartA, bhuubhrtetyaadi| sarvapazcAdAdayaH / 3 / 1 / 180 // sarvapazcAdityAdayaH SaSThItatpuruSAH sAdhavaH syuH| sarveSAM pazcAtsarvapazcAtpadaM 10-kartari SaSThI kRdyoge| 11-karmaNi SaSThI kRdyoge / 12 dvihetoriti SaSThI vikalpe kartari tRtIyA / 13-karmaNi SaSThI kRdyoge / 1-tulyArthairiti SaSThI / 2-karmaNi SaSThI / AM
Page #521
--------------------------------------------------------------------------
________________ 503 haimanUvanalaghuprakriyA vartate / tasyopari tadupari padaM nidhatte / avyayena prtissedhsyaapvaadH| AkRtigaNo'yam / tRptArthapUraNA'vyayAtRzazatrAnazAH / 3 / 1285 // tRptAthai H pUraNapratyayAntairavyayairatazantaiH : zatrantairAnazantaizca nAmabhiH SaSThyantaM nAma na samasyate / apAM tRptaH, phalAnAM suhitaH, tIrthakRtAM SoDazaH, cakriNAM dvitIyaH / grAmasya purastAt , caitrasya kRtvaa| rAmasya dviSan / caitrasya pacan / caitrasya pcmaanH| sarvatra zeSe sssstthii| jJAnecchA!rthAdhAraktena / 3 / 1186 // jJAnArthAdicchArthAdArthAcca vartamAne yaH ktaH, yazcAdhAre to vihitastadantena nAmnA SaSThyantaM nAma na samasyate / rAjJAM jJAtaH, rAjJAmiSTaH, rAjJAmacitaH, idaM caitrasyA''sitam / rAjapUjita ityAdau tu bAhulakAtsamAsaH, bhUte tAntena tRtIyAsamAso vA // asvasthaguNaiH / 3 / 1187 // asvasthaguNavAcibhirnAmabhiH SaSThyantaM nAma na samasyane / yo guNazabdoM guNe eva vartate na dravye sa svasthaH, tatpratiSedhAdasvastha iti bodhyam / paTaisya zuklaH / dvijasya zuklAH / atra 3-zeSe SaSThI / ayayena samAsaniSedhApavAdaH / 4-vartamAne ktaH, karmaNi SaSThI / 5-kartari SaSThI / 6-AdhAre ktH|7-shesse SaSThI /
Page #522
--------------------------------------------------------------------------
________________ 504 haimanUtanalaghuprakriyA: prakaraNAdinA'dviA varNAdi jJAyate, tadA yo'rthaH zuklaH sa paTasya, ye ime zuklAH te dvijasyetyevamarthalAbhAtsAmarthya bodhyam / evaM kAkasya kRSNa ityAdAvapyUhyam / kAkasya kASNyam , guDasya mAdhuryam / guNazabdena ceha rUparasagandhasparzA graahyaaH| tena yatnasya gauravaM yatnagauravam , aGgasauSThavam , paTahazabdaH, gozatam zabdAdhikyamityAdau samAso bhavati / asvasthaguNairiti kim ? ghttvrnnH| kanyArUpam / IdRzaprayogeSu varNAdayaH zabdA varNAdyartha eva vartante iti svasthA iti samAso bhavati, kusumasaurabhyamityAdau ca bhavatIti bodhyam / ___ saptamI zauNDAyaiH / 3 / 1 / 88 // saptamyantaM nAma zauNDAdibhirnAmabhiH samasyate, sa tatpuruSaH / pAne prasaktaH zauNDaH pAnazauNDaH / prasaktikriyAdvArA sAmarthyam / AkRtigaNo'yam / siMhAthaiH pUjAyAm / 3 / 1189 // saptamyantaM nAma siMhAdhairnAmabhiH saha samasyate pUjAyAM gamyamAnAyAm , sa tatpuruSaH / raNe vyAghra iva raNavyAghraH / bhuvi deva iva bhUdevaH / kalau yudhiSThira iva kliyudhisstthirH| upamayaiSu pUjA gamyate // kAkAdyaiH kSepe / 3 / 1190 // saptamyantaM nAma kAkAyai1-viSayasaptamI / 2-viSayasaptamI / raNa Gi vyAghra sIti vigrahaH / 3-aupazleSika saptamI / 4-viSayasaptamI /
Page #523
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA rnAmabhiH saha samasyate, kSepe gamye, sa tatpuruSaH / tIrthe kA iva tiirthkaakH| anavasthita evamucyate / upamayA cAtra kSepo gamyate / siMhAdiH kAkAdivAkRtigaNaH / pAtre samitAdayaH / 3 / 1191 // pAtresamitAdayaH . saptamItatpuruSA nipAtyante kSepe gamyamAne / pAtre eva samitAH pAtresamitAH, bhojanasamaye eva saMgatA na tu kArye ityarthaH / evaM gehe eva zUra iti geheshuurH| evamAdiSvavadhAraNena kSepo gamyate / kUpe maNDUka iva kUpamaNDUkaH / alpadarzI evamucyate / atropamayA kSepo gamyate / eSu nipAtanAtsaptamyA alupa / AkRtigaNo'yam / vAkyena kSepAnavagamAbhityasamAsA ete / / GasyuktaM kRtA / 3 / 1149 // kRtpratyayavidhAyake sUtre paJcamyantena nAmnoktaM nAma kRdantena nAmnA nityaM samasyate, sa tatpuruSaH / iha ca gatikArakaGasyuktAnAM vibhaktyantAnAmeva kRdantaivibhaktyutpatteH prAgeva samAsa iSyate / kumbha karotIti kumbhakAraH, kudyoge SaSThItyataH kumbha Gas kAra ityalaukikavigrahaH / evamanyatrApyUhyam // tRtIyoktaM vA / 3 / 1 // 50 // 'daMzestRtIyayA' ityArabhya yattatIyoktaM nAma tatkRtA nAmnA vA samasyate sa ttpurussH| 5-viSayasaptamI / 6-viSayasaptamI / 7-viSayasaptamI / 8-aupazleSikasaptamI / 1-karmaNyaN /
Page #524
--------------------------------------------------------------------------
________________ 506 . haimalaghunUtanaprakriyA mUlakenopadaMza mUlakopadaMza bhuGkte / . pArzvayoH pArdhAbhyAM kopapIDaM pAzrthopapIDaM zete // naJ / 3 / 1 / 51 // nabityetannAma nAmnA samasyate so'nysttpurussH| payudAse prasajye ca naJ / uttarapadArthena sambandhe paryudAsaH, kriyayA saha sambandhe prasajyaH / naJtarapuruSasamAsArthazcaturdhA--tatsazastadviruddhastadanyastadabhAvazca / na brAhmaNo'brAhmaNaH, atra brAhmaNasadRzaH kSatriyAdiHpratIyate / adharmaH, atra dharmaviruddhaH pApmA pratIyate / aniti svarUpanirdezAnalopo dvitvaM ca na bhavatIti bodhyam / anagniH, atrAgneranyaH prtiiyte| avacanam, atra vacanAbhAvaH pratIyate / uttarapadArthaprAdhAnyAnastatpuruSasya talliGgasaMkhyatA, pUrvapadArthAdiprAdhAnye amakSikamityAdau tu avyayIbhAvAdiriti vivekaH / prasajyapratiSedhe svasAmarthyAnna samAsaH / kvacittu asUryapazyA ityAdau gamakatvAdabAhulakAtsamAsa iti bodhyam / atra zloko 2-dazeriti Nam / mUlaka TA upadaMzaM sIti vigrahaH / pradhAnabhujikriyAkaraNatvAttRtIyA / 3-zayanakriyAyAM karaNatvavivakSayA saptamI / 4-na si brAhmaNa si - nAdityaH / 5-- si makSikA Am / arthAbhAve'vyayIbhAvaH / nAt / klIbatvAd hasvaH, amavyayIbhAvAdityam / 6-kriyAsApekSatvAt , sApekSamasamarthamiti vacanAditi bodhyam / 7-na sUrya pazyantItyarthe khazantaH /
Page #525
--------------------------------------------------------------------------
________________ 507.. haimanUtanalaghuprakriyA "dvau nabau prakRtau loke, paryudAsaprasajyakau / paryudAsaH sadRggrAhI, prasajyastu niSedhakRt // 1 // .. paryudAsaH sa vijJeyo, yatrottarapadena naJ / prasajyapratiSedho'sau, kriyayA saha yatra na" ||2||iti|| tyAdau kSepe / 3 / 2 / 126 // tyAdyante pade parataH kSepe gamyamAne naJ akAro bhavati / apacasi tvaM jAlma // koH kattatpuruSe / 3 / 2 / 130 // tatpuruSa samAse svarAdAvuttarapade kuzabdasya kadityayamAdezo bhavati / kutsito'zvaH kedshvH| pUrvAparAdhaMrottaramabhinnenAMzinA / 3 / 1 / 22 / / pUrvAdayaH zabdA aMzavAcino'zivAcinA saha samasyante, na cet soM'zI bhinnaH pratIyate, sa smaassttpurussH| pUrva kAryasya puurvkaayH| aMza ekdeshstdvaanNshii| iha na bhavati-pUrvo nAbheH / pUrvAdeH pUrvaprayogArtha vacanam / sAyAhAdayaH // 3 // 1 // 53 // sAyAhnAdayaH zabdA aMzinA tatpuruSeNa sAdhavo bhavanti / ____sarvAzasaMkhyAvyayAt / 7 / 3 / 128 // sarvazabdAdaMza-- vAcibhyaH saMkhyAvAcibhyo'vyayebhyazca paro yo'hanzandasta 1-ku si azva si / gatikveti samAsaH / sthAnivattvAt padatve tRtIyaH / 2-pUrva si kAya Gas / zeSe SaSThI / ...
Page #526
--------------------------------------------------------------------------
________________ 508 haimanUtanalaghuprakriyA dantAttatpuruSAda samAsAnto bhavati, tasya cAhanzabdasya nityamahanAdezo bhavati / saMkhyAsAyaverahasyAhan Gau vA / / 4 / 50 // saMkhyAvAcibhyaH sAyazabdAcca vizabdAca parasyA'hnazabdasya Gau pare'hannityayamAdezo vA bhavati / sAyamahnaH saayaahH| sAyAni, sAyAhani, sAyAhane / ato'hasya / 2 / 3 / 73 // rephAdimato'kArAntAtpUrvapadAt parasyA'tazabdasambandhino nasya NaH syAt / pUrvo'hnaH pUrvAhnaH / madhyaM dinasya madhyandinam / pUrva rAtre puurvraatrH| madhyaM rAtremadhyarAtraH / rAtrAhAhAntaM puMsi jJeyam / sameM'ze'rdha navA 331 // 54 // ardhamityetsameM'ze vartamAnamabhinnenAMzinA vA samasyate, sa ttpurussH| ardha 'pippalyA ardhpipplii| dvandvatatpuruSayoH parapadaliGgam / 'pakSe pippalyadham , pakSe vAkyamapi / asameM'ze tu grAmasyAoM graamaaH|| ____jaratyAdibhiH / 3 / 1 // 55 // ardhazabdo jaratyAdibhirabhinnairaMzibhiH saha vA samasyate, sa tatpuruSaH / artho jaratyA ardhajaratI / asamAMzArtha vacanam / pakSe-jaratyadha ityAdyapi / 3-sAya si ahan chas / avarNevarNasya / 4-pUrvApareti samAsaH / 5-sAyAhlAdiH / pUrvapadasya mAntatvaM nipAtanAt / tau muma iti -svAnunAsikaH / 6-pUrvApareti samAsaH / saMkhyAteke tyat , avarNevarNasya /
Page #527
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA .: 509 vaikavyAne pUrye / 3 / 2 / 104 // udakazabdasya pUraNIyavAcinyasaMyuktavyaJjanAdAvuttarapade uda ityayamAdezo vA bhavati / udakasya kumbha udakumbha udakakumbhaH / udakena pUraNIyaH kumbha ityarthaH / ekavyaJjanaH iti kim ? udakasyAmatramudakAmatram , udakasya sthAlamudakasthAlam / pUrye iti kim ? udakasya parvata udkprvtH| nAmnyuttarapadasya ca 3 / 2 / 107 // udakazabdasya pUrvapadasyottarapadasya ca saMjJAviSaye udAdezo bhavati / udakasya pAnamudapAnaM nipAnam / udakAni dhIyante'smin udadhiH samudraH / lavaNamudakaM yasya lavaNodaH / saMjJeyaM samudravizeSasya / evaM kssiirodaacchodaadyH|| . .... ||ath karmadhArayasamAsaH // vizeSaNaM vizeSyeNaikArtha karmadhArayazca / / 1 / 96 // vizeSaNavAci nAmaikArtha vizeSyavAcinA nAmnA saha samasyate, sa samAsastatpuruSasaMjJaH karmadhArayasaMjJazca bhavati / nIlaM ca tadutpalaM ca nIlotpalam / kRSNAzca te tilAzca kRssnntilaaH| viziSyate'nekaprakAraM vastu prakArAntarebhyo vyavacchidyate vyAvatyate'neneti vizeSaNaM vyAvartako dharmaH, -1-adhikaraNe'naT / karmaNi zeSe vA SaSThI / 2-udaka Am ghi iti vigrahaH / kamaNiH sssstthii| saMjJAyAMmadhikaraNe kiH / bahuprIhiH / 4-nIla si utpala si /
Page #528
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 haimanUtanalaghuprakriyA vyavacchedya vizeSyam / nIlAdikaM hyutpalAdikaM raktAdiprakArebhyo vyAvataiyatIti nIlAdikaM vizeSaNamutpalAdikaM vizeSyamiti bodhyam / bhinnapravRttinimittayoH zabdayorekasminnarthe vRttiraikArthyam , tadvaMdekArthamiti bodhyam / nIlAdizabdo hyatra nIlAdidharmaviziSTamartha bodhayati / utpalAdizabdazca utpalasAmAnyamAheti nIlaviziSTo'rtha utpamiti sAmAnyavizeSayoH kathaJcidabheda iti nIlAdizabdasyotpalAdizabdenaikArthatA bodhyaa| prathamoktatvAdvi'zeSaNasya praangnipaatH|| -- puMvat karmadhAraye 3 / 2 / 57 // parataH syanU karmadhAraye samAse snyekArthe uttarapade pare puMvad bhavati / kalyANI cAsau priyA ca kalyANapriyA / nA''priyAdAvityAdipratiSedhavAdhanArtha ArambhaH // pUrvakAlaikasarvaz2aratpurANanavakevalam / / 1197 // 'pUrvakAlavAci nAmaikAdIni caikArthAni pareNa nAmnA saha samasyante, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / pUrvaH kAlo yasya so'rthaH pUrvakAlaH, tadvAci nAmeha pUrvakAlapadena grAhyam / pUrva snAtaH pavAdanuliptaH snaanaanuliptH| pUrva chinna: pazcAtprarUDhazchimArUDho. vRkSaH / ekAndaH saMkhyAnyAsAyA- udvitiiyvaacii| ekA zATI ekaavaattii| eke RSaka ekrssyH| 1-snAta si anulipsa si /
Page #529
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 511 eko'sahAyazcaura ekacauraH / eko'dvitIyo dhanurdhara ekadhanurdharaH / sarve zailAH sarvazailAH / jaran sa ca valinazca jaralinaH / purANo muniH purANamuniH / navamuddakaM navodakam / kevalamasahAyaM jJAnaM kevalajJAnam / pUrvaprayogArthaM vacanam || C , nindyaM kutsanairapApAdyaiH | 3 | 1|100 // nindyavAci nAma pApAdivarjitairnindAhetubhiH samasyate sa tatpuruSaH kamacArayazca / dvijazvAsau jAlmazca dvijajAlmaH / munizvAsau dhUrtazca munidhUrtaH / apApAdyairiti kim ? pApazcAsau tApasacaM pApatApasaH / hatazvAsau vidhizva hatavidhiH / prAkprayogArtha sUtram // upamAnaM sAmAnyaiH | 3|1|101 // upamAnavAci nAmopamAnopameyasAdhAraNadharmavAcinA nAmnA samasyate, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / zastrIva zastrI, zastrI cAsau zyAMmA ca zastrIzyAmA | zastrIva zyAmetyarthaH / zastrIti strIliGgasaMjJeti parataH strItvAbhAvAnnaH puMvat 1 ghana iva zyAmo ghanazyAmaH / vizeSaNaM vizeSyeNetyeva samAse- siddhe 'upamAnaM sAmAnyaireveti niyamArtha sUtram / tenAgnirmANavaka ityAdau vizeSaNasamAso'pi na // 3 upameyaM vyAghrAdyaiH sAmyAnuktau |3|1|102 // "upameyavAci nAma upamAnaM vAcibhivyAdhinamibhiH saha -atra zyAmadiyaH zabdAstadvati / zyAmatvAdyapamAnopameyayasAdhAraNo * dharma iti bodhyam /
Page #530
--------------------------------------------------------------------------
________________ 512 haimanUtanalaghuprakriyA samasyate, na cedupamAnopameyasAdhAraNadharmavAcI zabdaH praya jyate, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / vyAghra iva vyAghraH, puruSa thAsau vyAghrazca puruSavyAghraH / evaM puruSasiMhaH, munipuMgavaH rAjakuJjaraH ityAdi / vyAghrAdirAkRtigaNaH / tena vAgvajam / mukhapadmamukhendukucakumbhAdayaH / sAmyAnuktAviti kim / puruSo vyAghra iva zUra ityAdau na bhavati / atrAhana puruSasya zUrasApekSatvAdevAtra vyAghraNa na samAsa iti / atrocyate-evaM tarhi ayameva pratiSedho jJApayati 'pradhAnasya sApekSatve'pi samAsa' iti / tena 'rAjapuruSo darzanIya ityAdau samAsaH sidhyati / upamAnaM sAmAnyaireveti niyamabAdhanArthamupameyasya pUrvaprayogArtha ca sUtramiti bodhyam // ____ pUrvAparaprathamacaramajaghanyasamAnamadhyamadhyamavIrama / 3 / 1 / 103 / / pUrvAdIni nAmAni pareNa nAmnA saha samasyante, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / pUrvazcAsau puruSazca pUrvapuruSaH / vIrapuruSa ityAdi / pUrvaprayoganiyamArya sUtram / ekavI ityAdau bAhulakAt pUrvakAlaiketi samAso bodhyaH // . sanmahatparamottamotkRSTaM pUjAyAm // 3 / 1 / 107 / sat-mahatu-parama-uttama-utkRSTa-ityetAni nAmAni pUjAya 2-zUratvamatrobhayasAdhAraNo dharmaH / / 3-sApekSamasamarthavadityamamarthyAditi bhAvaH / 4-anyathA sApekSatvAdasAmarthyAtsamAso na syAt /
Page #531
--------------------------------------------------------------------------
________________ 533 haimanUtanalaghuprakriyA gamyAyAM pUjyamAnavAcibhirnAmabhiH samasyate, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / saMcAsau puruSazca stpurussH| . jAtIyaikArthe'cveH 32170 // mahato'ccyantasya jAtIya pratyaye ekArthe cottarapade DA antAdezo bhavati / mahApuruSaH, paramapuruSaH, uttamapuruSaH, utkRssttpurussH| pUrvaprayo. gArtha vacanam / tena sacchukla ityAdau khaJjakuNTAdivadaniyamo na / mahodadhirityAdau mahadAdizabdasya vaipulyAdivAcitve'pi bAhulakAtsamAso bodhyaH / mahAvIsa, paramamahAnityAdau yathAparaM puurvnipaatH| - vRndArakanAgakuJjaraiH / 3 / 1 / 108 // pUjAyAM gamyamAnAyAM vRndAraka-nAga-kuJjarairnAmabhirekArtha nAma samasyate, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / vRndAraka iva vRndArakaH, munizvAsau vRndArakazca munivRndArakaH, gonAgaH, rAjakuJjaraH / ihopamAnAtpUjA gamyate // ki kSepe / 3 / 1 / 110 // nindAyAM gamyAyAM kimityenAma nindyavAcinA nAmnA samasyate, sa tatpuruSaH karmadhArayazca / kutsito naraH kiMnaraH, kinnaraH, azvamukhatvAt / kutsito vaiyAkaraNaH kiMvaiyAkaraNaH, zabdeSvavyutpannatvAt / kutsitaH zukA kiMzukaH, kizcimIlasvAt / evamanyatrA'pyUhyam // 1-mahat si puruSa si / DityantasvarAdilopaH / 2-paratvAdasyA'tra pUrvApareti samAsoM na / 3-tau mumo / 4-tau mumo / 5 shiddnusvaarH|
Page #532
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghukriyA digadhika saMjJAtadvitottarapade | 3|1|78 || digvAci adhika mityetaccaikArtha nAma pareNa nAmnA saha samasyate / saMjJAyAM taddhite ca pratyaye viSayabhUte uttarapade ca parataH, sa ca tatpuruSaH karmadhArayazca / dakSiNAzca tAH kozalAzca dakSiNakozalAH / janapadasaMjJeyam / vAkyena saMjJA'navagamAtsaMjJAyAM nityasamAsaH / vigrahavAkyaM tu vibhAgapradarzanaparaM na samAnA'rthakamiti bodhyam / dakSiNasyAM zAlAyAM bhavo dAkSiNazIlaH / 'atra bhavArthe taddhitapratyayaviSaye prAgeva samAsaH pazcAttaddhitapratyayaH / adhikayA SaSThyA krItaH adhikASTikaH / dakSiNo -gaurdhanaM yasyeti tripade bahuvrIhau trayANAmekArthIbhAve uttarapade pare dakSiNa sigo sidhana sItyalaukike vigrahe dakSiNa si gosi ityaMzasyAnena tatpuruSasaMjJA / tena tatra gostatpuruSA-dityaT / dakSiNagaMvadhanaH / evamanyatrApyuzam // 534 saMkhyAsamAhAre ca dviguzcA'nAgnyayam / 311199 // saMkhyAvAci nAma pareNa nAmnA saha samasyate, saMjJAtadvitayo 'viSaye uttarapade pare samAhAre va cAcye, sa samAstatpuruSaH karmadhArayatha / ayameva cAsaMjJAyAM dvigusaMjJazca / sapta ca te RSa 6 - sarvAdaya iti puMkt / 7- dakSiNA hi zAlA GI / samAse syAdi ek / sarvodaya iti puMvat / iti zAlAzabdasya hrasvaH dikpUrvapadAdanAmna iti NaH, mAdisvaravRddhiH, avarNevarNetyalopaH / 8adhika TATa TA / krIte iNa / mAnasaMvatsarasyetyAdinA vRddhiH / 1- aTyavAdezaH /
Page #533
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA yazca sptrssyH| samudAye pravRttAH zabdA avayave'pi vartante / tena ekaH saptarSirudita ityAdyapyaduSTam / dvayormAtrorapatyaM dvaimaaturH| paJca gAvo dhanamasya pazcagavadhanaH / tatpuruSasaMjJA'pItyat smaasaantH| paJcAnAM pUlAnAM samAhAraH paJcapUlI / akArAntottarapado dviguH, pAtrAdyantavarjitaH striyaamissttH| paJcAnAM pAtrANAM samAhAraH paJcapAtram / ajAditvAt / triphalA // myuurvyNsketyaadyH|3|11116|| mayUravyasaMkAdayastatpuruSasamAsA nipAtyante / vyasakaizvAsau mayUrazca myuurvyNskH| vizeSyasya prAkprayogo nipAtanAt / evamanyatrA'pyalAkSaNikaM sarva nipAtanAd bodhyam / zAkapriyaH, zAkabhojI, zAkapradhAno pArthivaH zAkapArthivaH / atrottarapadasya priyAdelopaH / evamanyatra // ekAdazaSoDaza SoDan SoDhA SaDDhA / 3 / 2 / 91 // ekAdayaH zabdA dazAdiSUttarapadAdiSu kRtadIrghatvAdayo nipAtyante / ekainAdhikA ekAdhikAzca te daza ca ekAdarza / 2-syAdeH sthAnivadbhAvena padatve nAmno na iti nalopo'varNasyetyar / 3-saMkhyAsaMmadrAdityaN mAturAdezazca / AdisvaravRddhiH / 4-nAma siditi padatvAnnalopaH / gorityaTyavAdezaH / 5-dviyoH samAhArAditi Go / asyetyaluk / 6-dhUtaH / sarahito vA / -mayUra vyaMsakAditvAtsamAsaH / adhikAdiyandulopaH / bahudA daza / uttarazabdale.paH SaSo'ntyasyotvamuttarapadAdeDakAraH / SaD dantA asya SoDan / dantazabdasya datrAdezAdi nipAtanAt / Rdudita iti nontaH /
Page #534
--------------------------------------------------------------------------
________________ 536 haimanUtanalaghuprakriyA SoDaza / evaM dvaadshaadyH| dadhyupasikto dadhisaMskRto dadhimizro vaudano dadhyodanaH / sarveSAM zvetataraH sarvazvetaH, sarveSAM mahattaraH sarvamahAn / evamavihitalakSaNastatpuruSo mayUravyaMsakAdiSu / ' jAtamahadavRddhAdukSNaH karmadhArayAt / / 3 / 95 // jAta-mahad-vRddha-ityetebhyaH paro ya ukSan zabdastadantAkarmadhArayAt at samAsAnto bhavati / jAtazcAsAvukSA ca jAtokSaH / evaM maihokSaH, vRddhokSaH / dvigoranahoTa 7 / 3 / 99 // annantAdahanzabdAntAca dvigoH samAhAre vAcye aT samAsAnto bhavati / zatAnAM rAjJAM samAhAraH zaitarAjam , zatarAjI / annantAnta AvantA. ntazca dvigurvA klIve / paJcAnAmajAnAM samAhAraH paJcAjI, pazcArjam / pAtrAdhantadvigustu nityaM klIbe pazcapAtram , caturyugam tribhuvanam trisandhyamiti nityaM klIbe / akArAntottarapado dviguranyaH striyAm / paJcAnAmajAnAM samAhAraH pazcAjI / paJcabrAhmaNItyAdi / prakRtamanutriyate / dvayorahoH samAhAro dvaithahaH / rAtrAhAhAntastatpuruSaH puMsi' gostatpuruSAt / 7 / 3 / 105 // gozabdAntAttatpuruSAdara - 8-taralopaH / ....... -aMti no'padasya taddhite / 2-jAtIyaikArtha ityAtvam / 3-no'padasya / . striyAM dvigoriti GI / 4-paJcan Am ajA Am / 5-gozcAnta .. - iti hrasvaH / 6-atrA'jazabdaH puMsi; dvigoriti DIH / 7-no'padasya /
Page #535
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimalaghunUtanaprakriyA 537 samAsAnto bhavati, na tu taddhitaluki / rAjJo gauH rAjagavaH rAjagavI, pumAMzcAsau gauzca puMgavaH, gAmatikrAnto'tirgavaH, paJcAnAM gavAM samAhAraH paJcavagaivam / pazca gAvo dhanaM yasya paJcavadhanaH / rAjan sakheH | 7|3|106 || rAjan sakhi ityetadantAtatpuruSAT samAsAnto bhavati / devAnAM rAjA devarAjaH / mahAsau rAjA ca mahAroMjaH / rAjJaH sakhA rAjasaiMkhaH, mahA~sau sakhA ca mahAsaMkhaH, atikrAntaH sakhAyamatisakhaH paJcAnAM sakhInAM samAhAraH paJcasakham, paJca sakhAyaH priyA yasya paJcakhapriyaH / rAjaniti nAntanirdezAdanakArAntAnna bhavati / mahatI cAsau rAjJI ca mahArAjJI || ahnaH / 7 / 3 / 116 || ahan zabdAntAttatpuruSAdadda samAsAnto bhavati / paramAhaH / janmAhaH, puNyAham // 8 - aTyavAdeze dittvAt striyAM GIH 9- nAma siditi padatvAt padasyeti saMyogAntalopaH, tau muma ityanusvAraH / 10 - gozcAnta iti hrasvaH, ayasvayambhuva ityav / 11 - uttarapadasyAdantatvAbhAvAnna strItvam / 12 - uttarapade pare tatpuruSa ityaT / 13 - jAtIyaikArtha ityAH, no'padasya / 14 - aTyavarNevarNasyetIkAralopaH / 1 - jAtIyaikArtha ityAH / 2 samAhAre dvigo rdvandvasya ca klIvatA / 3 - uttarapade pare tatpuruSa ityaT / 4 - puMvatkarmadhAraye / jAtIyaikArtha ityAH / 5- sanmahaditi samAsaH, aTi no'padasya / 6 - janmano'haH, sthAnivadbhAvena padatvAnnalopaH / 7- puNyamahaH, vizeSaNasamAsaH /
Page #536
--------------------------------------------------------------------------
________________ 538 haimanUtanalaghuprakriyA saMkhyAtAdahanazva vA 73 / 117 // saMkhyAtazabdAtparo yo'han zabdastadantAttatpuruSAdaTa samAsAnto bhavati tasyA'han zabdasya cAhanAdezo vA bhavati / saMkhyAtaM ca tadahazca saMkhyAtAhanaH, saMkhyAtAhaH / sarvamahaH sarvA gaH, anaH pUrvaH pUrvANaiH / dvayoranorbhavaH dvayanaH pttH| dve ahanI priye yasya sa dvyhnpriyH| aho'tikraanto'tynH| striyAM TitvAnDIH, atyahanI kathA // saMkhyAtakapuNyavarSAdIrghAcca rAtrarat / 73 / 119 // saMkhyAta eka puNya varSA dIrgha ityetebhyaH sarvAzAdibhyazca yo rAtrizabdastadantAttatpuruSAdat samAsAnto bhavati / saMkhyAtA rAtriH saMkhyAtarAtraH, ekA rAtri rekarAtraH, puNyA rAtriH puNyarAtraH, varSANAM rAtri varSArAtraH, dIrghA rAtri dIrgharAtraH, sarvA rAtriH sarvarAtraH, rAtreH pUrvaH pUrvarAtraiH, dvayo rAjyoH samAhAro dvirAtraH, rAtrimatikAnto 'tirAtra / striyAmAp // 8-avarNevarNasya, samAnadIrghaH / 9-pUrvakAleti samAsaH sarvA zetyaH ahlAdezazca / ato'hrasya ti NaH / 10-pUrvApareti samAsaH / 11-taddhitArthe samAsaH, bhave taddhitasya kAlekaNo dvigoranapatya iti luk, sarvAMzeti ahaadeshH| 12-uttarapade tatpuruSasamAsa ityayahAdeze'varNevarNasyetyalopaH / 13-puMvat , avarNevarNasyetyalopaH / 14-aMzisamAsaH pUrvAparetyanena / 15-prAdisamAsaH, vyAsau dvitIyA /
Page #537
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA nisazca shreysH|7|3|122|| nim zabdAt zvas zabdAcca paro yaH zreyazabdastadantAttatpuruSAdata samAsAnto bhavati / nizcitaM zreyo niHzreyasam , zobhanaM zreyaH zvaHzreyasam // natranyayAtsaMkhyAyA ddH|7|3|123|| namo'vyayAca paro yaH saMkhyAzabdastadantAttatpuruSAd DaM: samAsAnto bhavati / na daza adezAH, nyUnA daza ityrthH| evmnvaadyH| triMzato nirgatAni nistriMzAni varSANi // na kimaH kSepe / 7 / 3 / 70 // nindAyAM yaH kiMzabdastatpUrvapadAt samAsAtprAptaH samAsAnto na bhavati / kutsito rAjA kiMrAjA, yo na rakSati / evaM sikhA yo'bhidruhyati, kiMgauryoM na vahati, kutsite akSiNI yasya 'kimakSi dvija ityAdi / .. __naJ tatpuruSAt 74371 // naJtatpuruSAtsamAsAnto na bhavati / arAjA, asakhA / - pUjA svateH prAkTAt 17 // 3 // 72 // pUjArthakasvatipUrvapadAtsamAsAtsamAsAnto na bhavati, bahuvrIheryaH TasamA1-mayUrakhyasakAditvAtsamAsaH / 2-DityantasvarAdilopaH / 3-rAjan sakherityasya niSedhaH, nau muma ityanusvAraH, kiM kSepa iti samAsaH / 4-gostatpuruSAdityasya niSedhaH / 5-sakthyakSNorityasya niSedhaH / 6-rAjanasakheH, nAt /
Page #538
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA sAnto vihitastataH prAk / zobhano rAjA surAjA, atizayitaH sakhA atisakhA / pUjAgrahaNaM kim ? atikrAnto rAjAnamatirAja ityAdi / prAkaTAditi kim ? zobhane akSiNI yasya svakSaH // ||iti tatpuruSasamAsa prakriyA // // atha dvandva samAsa prakriyA // cArthe indraH sahotI / 3 / 1 / 117 // sahoktiviSaye cArthe vartamAnaM nAma nAmnA saha samasyate, sa samAso dvandvasaMjJo bhavati / cArthAzcatvAraH samuccayo'nvAcaya itaretarayogaH samAhArazceti / tatra dviprabhRtInAM kriyAkArakadravyaguNAnAM samakakSANAmavivakSitakramayogapadyAnAmekatrA''tmarUpabhedenA'nvayaH samuccayaH / yathA-caitraH pacati paThati ca / pacanapaThanakriyayoH kriyAtvena sAmye'pi AtmarUpabhedena caitre'nveti pacanarUpeNa paThanarUpeNa ca, na tu kriyArUpegaikarUpeNa, tatazcaitraH karotItyarthA'nabhidhAnAt / gauNamukhyabhAvenA'vivakSaNAJca samakakSatA, kramayogapadyaM ca na vivakSitam / evamanyatrA'pyUhyam / samuccayasthala evA'nyatarasyA'nuSaGgikatvAdinA gaunntve'nvaacyH| . . yathA-baTo bhikSAmaTa gAM cAnaya / atra gavAnayanasyAnuSaGgikatvAd 7-prAdisamAsaH, rAjansakheritya', no'padasya / 8-sakthyakSNa iti TaH, avarNevarNasya / su si akSi au|
Page #539
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA: gauNatvamiti samakakSatA nAsti, kramazcA'pyasti / ato'trA'nyAcayazvArthaH / yatra dravyANAmeva parasparApekSANAM samUho vivakSitAvayavasaMkhyAkaH sa itaretarayogaH / yathA caitrazca maitrazca ghaTaM kurvAte / caitramaitrau ghaTaM kurvAte / atra samUhasyaiva ghaTakaraNatAtparyamiti dvayoH sahakAro gamyate iti parasparApekSA / avayavasaMkhyAvivakSaNAcca dvivacanam / dhavakhadirau chindhItyAdAvapi samUhacchedana eva tAtparya kramAvivakSaNAditi samUhaghaTakatvena parasparApekSA, avayavasaMkhyAvivakSaNAca dvivacanam / evamanyatrA'pyUhyam / sa eva samUhapradhAno'vivakSitAvayavasaMkhyaH samAhAraH / yathAdhavakhadirapalAza tiSThati / samUhasyaikatvAdekavacanam / itaretarayoge tu dhavazca khadirazca palAzazca tiSThanti / samAse cakAro na prayujyate, tadarthasya samAsenAbhidhAnAt , uktArthAnAmaprayoga iti nyAyAt / atredaM bodhyam-samucayA'nyAcayayoH samAso na bhavati, sahoktyabhAvAt / anyatra bhavati tatsatvAt / sahoktizca vartipadaiH pratyekaM padArthAnAM yugapadabhidhAnam / dhavakhadirAvityatra. dhavo'pi 1-caitra si maitra si / atra samAse syAdiluk / avayavadvitvAd dvivacanam / pUrvaprayogastu samasvaratvAd yatheSTam / 2-3vazca khadi.. razca palAzazcaiSAM samAhAra. iti laukikavigrahaH / samAhAradvandvasyaikatvaM : klIbatvaM ca / pUrvaprayogazcAtra yathA'lpasvaram / caitrazca maitrazcA'nayoritaretarayogakSetramaitrau maitracaitrau vA /
Page #540
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghumakriyA dvayarthaH khadiro'Si dvyrthH| dhavazca khadirazceti vAkye cakAra enmevaarthmaah| evaM samAhAre'pi bodhyam / samuccayAnvAcayasthale tu samrahAnvayAvivakSaNAna sahoktiriti bodhyam / ekazca viMzatizcaikaviMzatirityAdisaMkhyAdvandve itaretarayoge samAhAre vA samUhaikatvasaMkhyaiva vivakSyate / zabdazaktisvAbhAvyAdityekavacanam , AzatAd dvandva iti liGgAnuzAsanAcca strIliGgatA bodhyaa| laghyakSaretyAdi sUtre ekagrahaNAd bahUnAmapi dvndvH| caitrazca maitrazca dattazva caitramaitradattA gacchanti / vakrazca kuTilazca vakrau, devazca devazca devau, evaMvidheSu samAnArtharUpAdisthaleSu dvandvasyA-- 'pavAda ekazeSa eva na dvandvaH / yadyapi dvandve kRte'pye kazeSaH saMbhavati, tathApi 'satyapi sambhave bAdhanaM bhavatIti vacanAda dvandvo bAdhyata eva / anyathA vAk ca vAk ca vAcAvityAdau paratvAt samAsAntapratyaye vairUpyAdekazeSo na syAditi dhyeyam / itaretarayogadvandvatatpuruSayoH parapadaliGgamityutsarga ityanusandheyam / virodhinAmadravyANAM navA indraH svaiH / 3 / 1 / 130 // virodhyarthavAcinAM dravyamapratipAdayatAM zabdAnAM dvandvo ekArthoM vA bhavati sa ceda dvandvaH sajAtIyairArabhyate / dravyamiha guNAdyAzrayaH / sukhaM ca duHkhaM ca mukhaduHkham , 1-ldhvkssrtvaatpuurvnipaatH| -
Page #541
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA mukhaduHkhe / zItoSNaM zItoSNe ityAdi / sahAnavasthAnamiha virodhaH, virodhinAmiti kim ? kAmakrodhI, rUparasagandhasparza ityaadi| adravyANAmiti kim ? zItoSNe udake stH| svairiti kim ? buddhisukhaduHkhAni / samAhAravivakSAyAmekatvasyetaretarayogavivakSAyAmanekatvasya ca siddhatvAdvikalpe siddha sarvamidaM vikalpAnukramaNaM niyamArtham , siddhe satyArambho niyamArtha iti vacanAt / tatazca virodhinAmeva adravyANAmeva svaireveti niyamo bodhyaH, tena pratyudAharaNe sarvatretaretarayoga eva // __pazuvyaJjanAnAm / 3 / 1 / 132 // pazUnAM vyaJjanAnAM ca svairdvandva ekArthoM vA bhavati / gauzca mahiSazca gomahiSam , gomahiSau / dvandvaikatve klIvatA bodhyaa| dadhighRtam , dadhighRte / svaireva teneha na-gonerau / eva manyatra // tastRNadhAnyamRgapakSiNAM bahutve / / 1 / 133 / / eteSAM bahutve vartamAnAnAM svairdvandva ekArthoM vA bhavati / 2-svarAditvAduSNazabdasya pUrvanipAtaprAptAvapi dharmArthAditvAcchIta- zabdasyA'pi pUrvanipAtaH / evaM coSNazIte ityapi / 1-2-dharmArthAditvAtpUrvaprayogaH, krodhakAmAvityAdyapi / 3-buddhe viSayaH sukhAdIti na sajAtIyatA / anekasya prAkprayoge prApte yatheSTam / 4-alpasvarasya prAkprayogaH / 5-idantasya prAkprayogaH / 6-alpasvarasya prAkprayogaH /
Page #542
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 haimanUtanalavuprakriyA - 'plakSAzca nyagrodhAzca plakSanyagrodha , plakSanyagrodhAH / kuzakAzam , kushkaashaaH| tilamASam , tilmaassaaH| ruruSatam , rurupRsstaaH| haMsacakravAkam , haMsacakravAkAH / ekasyA'pi padasya bahutve etat / plakSazca nyagrodhAzca 'plakSanyagrodham , plkssnygrodhaaH| bahutve iti kim ? 'plakSaca nyagrodhazca plakSanyagrodhau atretaretarayoga eva / evamanyatra / svairityeva plakSayavAH // .. senAkSudrajantUnAm / 3 / 1 / 134 // senAGgAnAM kSudrajantUnAM ca bahutve vartamAnAnAM svairdvandva ekArthoM nityaM bhavati / azvAzca rathAzcA'zvaratham / rathikAzvAroham / kSudrajantavo'lpakAyA: prANina Anakulamiha, yUkAlikSam / bahutve eva-azvazca rathazca azvarathau / svaireva hstimshkaaH| prANitUryAGgAnAm / 3 / 1 / 137 // prANyaGgAnAM tUryAgAnAM ca strairdvandva ekArthoM bhavati / dantAzca oSThau ca eSAM samAhAro dantauSTham / pANI ca pAdau ca eSAM samAhAraH pANipAdaim / zaGkhazca paTahazvA'nayoH samAhAraH 7-10-11-alpasvarasya prAkprayogaH / 8-9-ladhvakSarasya prAG nipAtaH / 12-dharmArthAdiH / yavaplakSA ityapi / .. 1-ladhvakSarasya prAG nipAtaH / 2-samAhArasya mukhyatvAt klIbatvAd hrasvatvam / samasvaratvAd likSAyUkamityapi / 3-jasaH sthAnivadbhAvena vyaJjanAdau vA padatvAnnAmno na iti nalopaH / alpasvarasya prAkprayogaH / 4-idantasya prAkprayogaH /
Page #543
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 545 zaGkhapaTaham / mArdaGgikapANavikam / svaireva-pANizca paNavazca pANipaNavau // nityavarasya / 3 / 1 / 141 // nityamanimittaM jAtinibaddhaM vairaM yeSAM tadvAcinAM zabdAnAM svairdvandva ekArthoM bhavati / ahizca nakulazcAnayoH samAhAro'hinakulam / kSudrajantutve'pi paratvAdane naivaikaarthtetiihopnyaasH| pazuvikalpaH, pakSivikalpazca paratvAdanena bAdhyate / azvamahiSam , kAkolUkam / yatra na ninimittaM vairaM tatra samAhAra itaretarayogo vA yatheSTam / devAsuram / devAsurA ityAdiH // gavAzvAdiH / 3 / 11144 // gavAzvAdidvandva ekArthoM bhavati / gauzvA'zvazcAnayoH samAhAro gozvam / putrapautram , mUtrapurISam , mAMsazoNitam , dAsIdAsamityAdi / AkRtigaNo'yam // ... na dadhipaya AdiH / 3 / 1 / 145 // dadhi payaH prabhRtirdvandva ekArthoM na bhavati / dadhi ca payazcA'nayo 4. 5-7-alpasvarasya prAkprayogaH / 6-samasvaratvAdyayeSTaM prAkprayogaH / 8-svarAditvAdalpasvaratvAnmahiSApekSayA'ya'tvAcca praakpryogH| 9-rAjadantAdiH / 10-aya'tvAtprAkprayogaH / 11-rAjadantAdiH, svare vetyavAdezaH, samAnadIrghaH / 1-ladhvakSaratvAdaya'tvAcca / 2-alpasvaraH / / 3-alpasvaraH / 4-striyA mAtRtayA'rcyatvAt /
Page #544
--------------------------------------------------------------------------
________________ 546 haimanUtanalaghuprakriyA 'ritaretarayomo dadhipayesI / zuklaM ca kRSNaM nA'nayoritaretarayogaH zuklakRSNe / dIkSAtapasItyAdi / saGkhyAne 3 / 1 / 146 // iyattAparicchedaH saMkhyAnam / vartipadArthAnAM saMkhyAne gamyamAne dvandva ekArthoM na bhavati / daza gomahiSAH / pazuvikalpo niSidhyate / evaJcezasthale itaretarayoga eva / yathA-iyanto gavAvA ityAdi // rAjadantAdiSu / 3 / 1 / 149 // rAjadanta ityAdiSu samAseSvaprAptapUrvanipAtaM prAnipatati / dantAnAM rAjA raajdntH| atra vyAkaraNe nirdhAraNaSaSThyAH samAso na niSidhyate iti SaSThIsamAse prathamoktatvAt dantazabdasyaiva pUrvanipAtaH praaptH| RNe'dhamo'dhamarNaH, evamuttamarNaH / atra RSasya praaptH| ulUkhalaM ca muzalaM colUkhalamuzale / atrAlpasvaratvAnmuzalasya praaptH| gavAzvam / atra svarAdeH praaptH| putrapatI, jAyApatI, dampatI, jampatI / svaspatI / maNe nipAtanAd jAyAyA dambhAvo jambhAvazca / atredantasya pUrvaprayogaH praaptH| AkRtigaNo'yam / kvacidvikalpo'pi-puruSANAmuttama uttamapuruSaH, purussottmH| madhyagRham , muDamadhyam / bimbaimiva-bimbam , tacca so'dharazcA5-idantasya praakpryogH| 6-yatheSTaM praakmyogH| kRSNazukle ityapi / - apatvAt / 1-nisNiSaSThayantena SaSThIsamAsaH / 2-SaSThI samAsaH / 3-upameyamiti samAsaH /
Page #545
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakiyA 547 gharabimbam bimbAdharaH zroSThabimbam bimboSThe ityAdi / dharmArthAdiSu dvandve |1| 3 | 159 / / dharmArthAdau dvandve samAse prAptapUrvanipAtaM vA pUrvaM nipatati / dharmArthI, arthadhama / kAmArthI, arthakAmau / zabdArtho arthazabdau / Adayantau, antAdI / guNavRddhI, vRddhiguNau / dIrghalaghU, 'laghudIrghau / tapaHzrute zrutapasI ityAdi / AkRtigaNo'yam / vasantagrISma, grISmavasantau ityAdi / ladhvakSarAsakhIdutsvarAdyadalpasvarAcaryamekam | 3 | 11160 // ladhvakSaraM sakhivarjitekArokArAntaM strarAdyakArAntamalpasvaram - arcyavAci ca zabdarUpaM dvandve samAse pUrva niphtati, yatra cAnekasambhavastatraikameva / kramaza udAharaNAni - tilemASam, patisutau svAdutiktau / sakhi - varjanAdaniyamaH sakhisutau sutasakhAyau | spardhe parameva"vrIhiyavau / idutoH spardhe yatheSTam - pativasa vasupatI / zastram | spardhe parameva-uSTrakharam / plaAnyagrodhI / vArthI // zraddhAmedhe dokSAtapasI / " ng - bauSThautAbityalDak / 5- paratvAtsvarAdyadantasya nityaM prAptiH / 6-ladhvakSarasya prAtriH / 7- arcyasya prAptiH / 8-alpasvarasya prAptiH / 9 - dhAnyavikalpaH ladhvakSarasya prAkprayogaH / 10- sakhyurita ityait AyAdezaH 11 - itaretarayogaH sUtranirdezaSameva paramasiha modhyam / 12- svarAdantasya prAkprayogaH 1 23-ladhvakSara tisvarAdantaH paraH / 14-15-alpasvaraH prAk / 16-10 - asya prAprayogaH /
Page #546
--------------------------------------------------------------------------
________________ .: haimanUtanalaghuprakriyA ___ mAsavarNabhrAtranupUrvam / / 3 / 11161 // mAsavAci varNavAci bhrAtRvAci ca zabdarUpaM dvandva samAse anupUrva pUrva nipatati / phAlgunacaitrau, caitrvaishaakhau-phaalguncaitrvaishaakhaaH| brAhmaNakSatriyau, braahmnnksstriyvittshuudraaH| baladevavAsudevau, yudhisstthirbhiimaarjunaaH| bharnu tulyasvaram 3 / 1 / 162 // tulyasaMkhyasvaraM nakSatravAci RtuvAci ca zabdarUpaM dvandvasamAse anupUrva pUrva nipatati / kRttikArohiNyaH, - * ashviniibhrnniikRttikaaH| hemantazizirau, hemantaziziravasantAH-tulyasvaramiti kiM ? grISmevasantau / ... striyAH puMso dvandvAcca / 7 / 3 / 96 // strIzabdAt paroya: puMs zabdastadantAd dvandvAtkarmadhArayAca atsamAsAnto bhvti| strI ca pumAMzvA'nayoH samAhAraH strIpuMsam / itaretarayoge-strIpuMsau strIpuMsAH / strI cAsau pumAMzca strIpuMsaH shikhnnddii| RksAmaryajuSadhenvanaDuhavAGamanasAhorAtrarAtridivanaktaMdivAhardivorvaSThIvapadaSThIvAkSidhruvadAraMgavam 7397 // RkasAmAdayo dvandvA apratyayAntA nissaatynte| Rk ca sAma-ca RvasAme / Rk ca yajuzca, Rgyaju.1-alpasvaram / 2-aya'tvAtprAk / 3-alpasvaraprAk / nastaddhita ityantya svarAdilopaH / padatvAcanaH kagam dhuTastRtIyo'ghoSe prathamaH / 4-caja iti kaH, dhuTa iti tRtiiyH| .. .........
Page #547
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA 549 pam / dhenvanaDuhau / vAk ca manazca vAmainasam / ahazca rAtrizva ahorAtraH / rAtrizca divA ca trindivam / naktaM ca divA ca naktandivam / ahazca divA ca ahardivam / UrU ca aSThIvantau ca urvaSThIm / nipAtanAdantyasvarAdilopaH / pAdau ca aSThIvantau ca paSThIvam / atra padbhAvo'pi / akSiNI ca bhruvau cAkSibhruvam / dArAzca gAvazca dAragavam / cavargadahaH samAhAre | 7|3|18|| cavargadakAraSakArahakArAntAt samAhAradvandvAda atsamAsAnto bhavati / vAk ca tvak ca vAktvacam / vAk ca samucca vAksaMmuccham / zrIjam / sampadvipardam / vAkU ca tviT ca vaktviSam / chatraM copAnahau ca chatropAnaham / itaretarayoge tu vAktvacau 9 5- udantaM prAk, samAhAre tu hAntatvenaiva siddham / 6 - alpasvaram prAk / padatvAcca iti kaH, dhuTastRtIyaH tRtIyasyeti paJcamaH, itaretarayogadvandve parapadaliGgatA samAhAre klIbatA vA / 7-svarAdi prAk, padatve'rIti prativAdatiruH ghoSavatItyuH, otvam, rAtrAntatvAtpuMstvam / 8- idantaMprAk, pUrvapadasya mo'nto nipAtanAt tau muma ityanunAsikaH, kliba - tvAd hrasvaH / 9 - ro lupIti raH / 10 - udantaM prAkU, prANyaGgam / 11prANyaGgam, alpasvaraM prAk / 12 - prANyaGgam idantaM prAkU, bhruznorityuv / 1- arcyam, samAhArakatvam evamagre'pi / caja iti kaH ghuTastRtIyo'ghoSe prathamaH | 2 - arcyam, ucchadhAtustudAdiH, sampUrvAdasmAt kvip / chakArasya padasyeti lopaH samuc / 3 - arcyam / 4 aryam / 5 - arccam / 6 -artham / , , 34 >
Page #548
--------------------------------------------------------------------------
________________ 550 hai manUtanalaghuprakriyA vAkvaca ityevamAdayaH // // iti bancha samAsaprakriyA // // atha ekazeSaprakriyA // samAnAmarthenaikaH shessH|3|1|118|| samAnArthAnAM zabdAnAM sahoktau gamyAyAm ekaH ziSyate / arthAdanye nivartante / samAnArthI zabdAH-sarUpA virUpAzca / tatra yatheSTamekaH ziSyate / bahuvacanamatantram / tena dvayorapyekaH ziSyate iti bodhyam / "yaH ziSyate sa lupyamAnArthAbhidhAyIti" nyAyAd dvivacanAdikaM bodhyam / vakrazca kuTilazca vakrau, kuTilau vA staH / sAdhuzca munizca vrato ca sAdhavo munayo vatino vA vandanIyAH, sahoktyabhAve tu-sAdhuzca munizca vratI cA''. gacchati namati gacchati ityeva, naikshessH|| ___ syAdAvasaMkhyeyaH / 3 / 1 / 119 // sarvasmin syAdau vibhaktau tulyarUpANAM sahoktau gamyAyAmekaH ziSyate'saMkhyeyaH / saMkhyeyavAcizabdarUpaM vrjyitvetyrthH| virUpasthale prakRtivairupyAdeva na tulyarUpateti sarUpArtha sUtram / akSazca zakaTAkSaH, akSazca devanAkSaH, akSazca vibhItakAkSa:-akSAH santi / - 7-"pratyartha zabdA abhinivizanta" iti nyAyAnurodhAtsarUpavirUpAdinAnAzabdAnAM samAnArthAdInAM saha prayogApattivAraNAya ekazeSArambha iti bodhyam /
Page #549
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtamalaghuprakriyA 551 muni ca muniM ca muni ca munIn vandasva / jinaM ca mahAvIraM jinaM ca pArtha, jinau namati / nArI ca nArI ca nAyauM gcchtH| syAdAviti kim ? mAtA ca jananI, mAtA ca dhAnyasya paricchettA, mAtRmAtArau / atra aukAre mAtarau mAtArAviti rUpe iti na sarvasmin syAdau sarUpatA / asaMkhyeya iti kim ? ekazcaikazca, dvau ca dvau ca, trayazca trayazca "A dazabhyaH saMkhyA sNkhyeye"| saMkhyAnavAcinastu bhavatyevaviMzatizca viMzatizca, viMzatI dve gavAm // tyadAdiH / 3 / 1 / 120 // tyadAdinA'nyena ca sahoktau tyadAdirevaikaH ziSyate / sa ca caitrazca tau / ayaM ca munizca imau / spardhe paramiti tyadAdInAM mithaH sahoktau yad yatpAThe paraM tasadevaikaM ziSyate / sa ca yazca yau| sa ca tvaM ca yuvAm / tvaM ca bhavAMzca bhavantau / bhavAMzca ahaM ca AvAm / tvaM ca bhavAMzca ahaM ca vayam / bahulAdhikArAt kvacitpUrvamapi-sa ca yazca tau / tvaM ca bhavAMzca yuvAm / etena sarvAdigaNe kvacid asmacchabdAtparaM bhavatuzabdapATho'papAThaH / strIpuMnapuMsakAnAM sahavacane syAtparamiti liGgAnuzAsanAt-sA ca caitrazca tau, sA ca kuNDe ca sAni, sa ca iyaM ca adazca amUni // __ bhrAtRputrAH svasahitRbhiH / 3 / 11121 // svasrarthena sahokto bhrAtrathaiH zabdo 'duhitrathaina sahoto punArtha ekA 8-arcyatvAtprAka prayogaH
Page #550
--------------------------------------------------------------------------
________________ .552 haimanUtanalaghuprakriyA ziSyate / bhrAtA ca svasA ca bhrAtarau, putrazca duhitA ca putrau / evaM sodaryamutAdiparyAyasthale'pi bodhyam / - zvazuraH zvazrUbhyAM vA / 3 / 1 / 123 // jAto dhavayoge ca zvazrazabdena sahoktau zvazurazabda eko vA ziSyate / zvazurazca zvazrUzca zvazurau, zvazrUzvazurau / puruSaH striyA / 3 / 1 / 126 // puruSaprANivAcizabdaH strIvAcinA zabdena sahoktau ziSyate, strIpuruSamAtrabhedazced bhavati / paTuzca paTvI ca paTU, kukkuTazca kukkuTI ca kukkuTau / brAhmaNazca brAhmaNI ca brAhmaNau / ' grAmyAzizudvizaphaso strI prAyaH / 3 / 1 / 127 // grAmyA azizavo ye dvikhurAH pazavasteSAM saMghe strIpuruSANAM sahoktau prAyaH strIvAcI ekaH ziSyate, strIpuruSamAtrabhedazced bhavati / gAvazcame gAvazcemA imA gAvaH / anyatra puruSazeSa eva / azvAzcamA ime'zvA ityapi / prAyo grahaNAtuSTrayazca uSTrAzcoSTrA ityAdi / gAvazca balIvardAzca gobelIvardam / atra prakRtibhedo'pIti na bhavati / ___ klIvamanyenaikaM ca vA / 3 / 11128 // klIbaM nAmA'klIbena sahoktAvekaM ziSyate klIbAklIvamAtrabhedazced bhavati, ziSyamANaM caikArtha vA. bhavati / zuklaM ca zuklazca 1-aya'tvAtprAk prayogaH 2-arghya prAk / .....
Page #551
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 553 zuklaM zukle vaa| zuklaM ca zuklazca zuklA ca zuklaM zuklAni vA / anyeneti kim ? zuklaM ca zuklaM ca zukle, zuklaM ca zuklaM ca zuklaM ca zuklAni / himaM ca himAnI ca himahimAnyau / atrArthabhedo'pIti na bhavati / pitA mAtrA vA / 3 / 11122 // mAtazabdena sahoktau pitRzabda ekaH ziSyate vA / pitA ca mAtA ca pitarau / ___ mAtarapitaraM vA / 3 / 2 / 47 // mAtRpitRzabdayoH pUrvocarapadayordvandve mAtarapitareti RkArasya ara iti vA nipAtyate / mAtara-pitarau / ... A dvandve // 2 // 39 // vidyAyonisambandhanimitte sati pravartamAnAnAmRkArAntAnAM zabdAnAM dvandve satyuttarapade pare pUrvapadasyA''kAse'ntAdezo bhavati / mAtApitarau / nAndAthAtarau, hotaapotaarau| putre / 3 / 2 / 40 // putrazabde uttarapade pare dvandve vidyAyonisambandhe-nimitte sati pravarttamAnAnAmRkArAntAnAmAkAro'ntAdezo bhavati / mAtAputrau, pitAputrau / // ityekazeSaprakriyA // 1-syAdAvasaMkhyeya ityekazeSaH / 2-alpasvaraM prAk / 3-arcya prAk / 4-dharmArthAdiH, yAtAnanAndarau / 5-6-7 arghya prAk /
Page #552
--------------------------------------------------------------------------
________________ 554 haimalaghunUtanaprakriyA ||athaa'lupmmaasprkriyaa|| na nAmyekasvarAt khityuttarapade'maH / 3 / 2 / 9 / / nAmyantAdekasvarAtpUrvapadAtparasyA'maH khitpratyayAnte uttarapade pare lup na bhavati / striyaM strI vA''tmAnaM manyate, strIMmanyaH, striymnyH| asatve use|3|2|10|| asattve vihitasya Gaseruttarapade lup na bhavati / stokaanmuktH| dUrAdogataH // ojo'jaHsaho'mbhastamastapasaSTaH 32 // 12 // ebhyaH parasyAH TAvibhakteruttarapade pare lup na bhavati / ojasAkRtamityAdi / samAsaphalamaikapadyam , tatazca naamdhaatutddhitaadiprtyyaadi| parAtmabhyAM DeH / 3 / 2 / 17 // parAtmazabdAbhyAM parasyA ke vibhakteruttarapade pare lup na bhavati saMjJAyAm / pairasmaipadaM parasmaibhASA, Atmanepadam , AtmanebhASA / tatpuruSe kRti / 3 / 2 / 20 // avyaJjanAtparasyAH 8-9-vA'mzasotoya , pakSe samAnAditi luk / tau muma ityanusvAro makAro vA / kartu: khara, divAdeH zyaH, usyuktasamAsaH, lugasya / 1-ktenA'sattva iti samAsaH, stokAlpe te paJcamI, tRtIyasya-paJcame, dUrAdityasattvArAditi siH / 2.-karaNe tRtIyA, kArakaM kRteti smaasH| 3-tAdarthe caturthI, hitAditvAtsamAsaH / .
Page #553
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghupakriyA . 555 saptamyAH kRdante uttarapade pare tatpuruSe lup na bhavati, bahulam / stambe ramate stmbermH| pAtresamitaH / bAhulakAt kvcidnyto'pi-goryucrH| kAciniSedho na-madracaraH / kvacidvikalpaH, khecaraH khcrH| vanecaraH vanacaraH paDkeruham , paGkarUham / madhyAntAd gurau / 32 / 21 // madhyAntazabdAbhyAM parasyAH saptamyA guruzabde uttarapade pare lup na bhavati / madhyeguruH, anteguruH| matAntareNa madhyagururantagurUrityapi // varSakSaravarApsara zaroromanaso je / 3 / 2 / 26 // varSa, kSara, vara, ap , saras , zara, uras , manasU ityetebhyaH parasyAH saptamyA je uttarapade pare vA lup bhavati / apsu jAtavadapsujem / annam / sarasi jAtavatsarasija, sarojem / urasijam urojam / manasijam manojam / SaSThayAH kSepe / 3 / 2 // 30 // kSepe gamye uttarapade 4-viSayasaptamI, zokApanudetyAdinA kapratyayAnto nipAtaH, GasyuktasamAsaH / 5-pAtre samitAdayaH iti samAsaH / 6-7-8 careSTa iti TaH, GasyuktasamAsaH / 9-aupazleSikasaptamI, nAmyugantyeti kaH, usyukta samAsaH / 10-aupazleSika saptamI / zauNDAditvAtsamAsaH / 11-saptamyA iti De'ntyasvarAdilope usyuktasamAsaH, lupi tu dhuTastRtIyaH / 12nAmeti padatve, soruH, ghoSavatItyuH, avrnnsyetyokaarH|
Page #554
--------------------------------------------------------------------------
________________ 556. haimanUtanalavuprakriyA pare SaSThayA lay na bhavati / caurasya kulam / tatvakathane tu caurakulam / ... putre vA 3 / 2 // 31 // kSepe gamye putrazabde uttarapade pare SaSThayA lup vA na bhavati / dAsyAH putraH, daasiiputrH| tattvAkhyAne tu dAsIputra ityeva / evamanyatrApi / pazyadvAdizoharayuktidaNDe / 3 / 2 // 32 // pazyad vAg , dikzabdebhyaH parasyAH SaSThayA yathAsaMkhyaM harayuktidaNDeghUttarapadeSu lub na bhavati / pazyeto hrH| anAdare sssstthii| janaM pazyantamanAdRtya hartetyarthaH / vAcoyuktiH, dishodnnddH| sambandhaSaSThayau / devAnAM priyaH / 3 / 2 // 34 // atra SaSThayA luvabhAvo nipAtyate / svasRpatyorvA // 2 // 38 // vidhAyonisambandhe nimitte sati pravartamAnAnAmRkArAntAnAM sambandhinyAH SaSThayAH svaspatyoruttarapadayo yonisambandhanimittayoH parayolab vA na bhavati / mAtRpituH svasuH // 2 // 3 // 18 // mAtRpitRbhyAM parasya svasazabdasambandhinaH sakArasya samAse po bhavati / 1-harateH pacAdyac /
Page #555
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 557 alupi vaa|2|3|19|| mAtRpitRbhyAM parasya svasRzabdasambandhinaH sakArasyA'lupi samAse po vA bhavati / mAtu:vasA, mAtuHsvasA, mAtRSvasA, evaM pituHSvasetyAdiH / nirduH suveH smsuuteH|2||3||56|| nirduHsuvibhyaH parasya samasatisambandhinaH sakArasya po bhavati / samAniSkrAnto niHSamaH / duHsthitAH samAH yasmin sa duHSamaH kaalH| evaM suSama ityAdi / ___ RtAM vidyAyonisambandhe / / 2 / 37 // RkArAntAnAM zabdAnAM vidyAkRte yonikRte ca sambandhe nimitte sati vartamAnAnAM sambandhinyAH SaSThayA vidyAyonisambandhe eva nimitte sati vartamAne uttarapade lup na bhavati / __ bhrAtuSputrakaskAdayaH / / 3 / 14 // bhrAtuSputrAdayaH kaskAdayazca kakhapapheSu - pareSu rephasya sthAne yathAsaMkhyaM kRtaSatvasatvAH sAdhavo bhvnti| bhrAMtuSputraH, paramaM ca tad yajuzca paramayajuH, tasya pAtraM parameyajuSpAtram / kaiskaH kautaskuMta ityAdi / nAminaH parasya rephasya patvamanyatra satvamiti vivekH| // ityalup samAsaH // 2-RtAmiti SaSThayA alup , Rno Duro rephasya ssH| 3-SaSThI tatpuruSaH, sakArasya ruH / 4-vIpsAyAM dvitve kaskas ityatra rutve sH| 5-vIpsAyAM dvitve kutas kutas ityatra zaiSiko bhave'rthe'N , prAyo'vyayasyetyantyasvarAdilopa AdivRddhiH so ruH / ....
Page #556
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 haimanUtanalaghuprakriyA // atha samAsAzrayaprakriyA // etyakaH / / 3 / 26 // kakAravarjitAnAmyantaHsthAkavargAtparasya sakArasya ekAre pare samAse po bhavati, saMjJAyAm / hariSeNaH, shriissennH| praSTho'grage / 2 / 3 / 32 // prAtparasya sthassakArasya ko nipAtyate'gragAmini vAcye / zreSThaH, agrgaamiityrthH| . __ hUsvAnnAmnasti / 2 / 3 // 38 // nAmno vihite takArAdau pratyaye pare hUsvAbhAmina uttarasya sakArasya So bhavati / tal, tva, tas , taya, tarap , tamapastAdaya iheSTAH / catuSTayam , sarpiSTamam / girinadyAdInAm / / 3 / 68 // girinadItyAdInAM nakArasya vA No bhavati / giriNadI, girinadI / mauSoNam , mASonam / vAhyAdvAhanasya / 2 / 3 / 72 // vAhyamikSvAdi, tadvAcino rephAdimataH, pUrvapadAtparasya vAhanazabdasambandhino nakArasya No bhavati / idhuvAhaNam / vahe: karaNe'naT ,. 1-hareH seneva senA ysyetyussttrmukhaadismaasH| gozcAnta iti hsvH| ravarNAditi NaH / 2-prAttiSThateH kaH, anena Satve, tavargasyeti ThaH / 3-avayave tayaH, caTate iti saH, Satve, tavaryasyeti TaH / 4-prakarSe tamap / 5-SaSThItatpuruSaH / 6-UnArtheti tRtIyAsamAsaH /
Page #557
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 559 prajJAditvAdaN / vAdyeti kim ? suravAhanam / atra sambandhamAtramiSTaM na vAhyavAhakabhAva iti na bhavati / naravAhanaH / atra nara eva vAhanamiti vAhyAtparatvAbhAvAna bhavati / grAmAgrAnniyaH / 2 / 371 / / grAmAgrAbhyAM parasya niyo nakArasya No bhavati, grAmaNIH, agrnniiH| vottarapadAntanasyAderayuvapakvAhnaH / 2 / 375 // pUrvapadasthAdrapravarNAtparasyottarapadAntabhUtasya nAgamasya syAdezcanakArasya, No vA bhavati, na cetsa nakAro yuvan pakvAn zabdasambandhI bhavati / moSavApiNau, maassvaapinau| mASApANi, mASavApAni kulAni / prahiNvan , prahinvan / dharmAGgaNa, dharmAGgena / yuvAdiparyudAsAt-raimyayUnA, prapakyAni, dIrghA hI zaradityAdau na bhavati / prahANaH prehINaH prayANamityAdi / NatvaprakaraNe'lacaTatavargazasAntara iti sarvatrAnusandheyam / 7-naro vAhanaM yasyeti bahuvrIhiH / 8-grAmaM nayatIti kvipi, Gasyukta samAsaH / grAma Gas nI ityalaukikavigrahaH / 9-mASAn vapata iti zIle Nin , GasyuktasamAsaH / 10-mASAn vapantIti karmaNa ityaNa isyuktsmaasH| 11-prAd hidhAtoH, zatari 3nupratyaye udita iti nonte gatisamAsaH / 12-dharmasyAGgaM tena / 13-ramyazcAsau yuvA ca tena / 14-dIrghANyahAni yasyAM sA / nAntatvAnDI. ano'sya / 1-prAd gatau hAdhAtoH ktaH, odittvAnnaH, svarAditi nnH| 2-prAd jahAteH ktaH, oditvAnnaH, I wJjana iti IH / 3-prAd yAteranaT /
Page #558
--------------------------------------------------------------------------
________________ 560 haimanUtanalaghuprakriyA - SAtpade / 2 / 3 / 92 // pade parato yaH SakArastasmAnnimittAtparasya nakArasya No na bhavati / niSpAnam / evamanyatra / kSumnAdInAm / 2 / 3 / 96 // kSumnA ityevamAdInAM nakArasya No na bhavati / kSu nAti, A~cAryAnI / sarvanAma , grAmanaTaH, harinandI, giriMgahanamityAdi / AkRtigaNo'yam / RphiDAdInAM DazcalaH |2|3|104||Rphidd ityAdInAmRro lulau DakArasya ca lo vA bhavati / luphiDaH, luphilaH, RphiDaH / loma, roma / talunaH taruNaH, / mUlam , mUram / rekhA / lekhA arthabhede'pi ilA bhUmiH, irA'mRtam / kalabho bAlahastI, karabha uSTraH / vAla: kezaH, vAraH kriyaabhyaavRttirityaadi| tve / 2|4|10||ddyaavntsy tve pratyaye pare bahulaM isvo bhavati / rohiNyA bhAvo rohiNitam , rohiNItvam , ajaitvam , ajAtvam / kumaarikaa| sompaikH| laiMkSmikA, 4-pAteranaT , nirduriti SaH, svarAditi NaH prAptaH / 5-kSubh dhAtuH kryaadiH| 6-striyAM GIrAnantazca / 7-SaSThI samAsaH, pUrvapadasthAditi NaH prAptaH / 8-hariM nandayatItyevaM zIlaH-tannAmA kazcit / 9-SaSThIsamAsaH, pUrvapadasthAditi NaH paaptH| 10-zyetaiteti GIsto nazca, Natvam / 11-striyAmajAditvAdAbdIrghaH / 12-vayasyanantye itiGIH, alpAdau kaH, DyAdiduta iti hrasvaH / 13-somaMpibatIti kvip / ajJAtAdau kaH / 14-alpAdau kH| /
Page #559
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA vadhukA / bahurkumArIkaH, bahurlakSmIkaH / navA''paH / 2 / 4 / 106 // ApaH kaci pare husvo vA bhavati / priyakhaTvakaH, priyakhaTvAkaH / bahumAlekaH / bahumAlAkaH // nAmni / 3 / 2175 // aSTan zabdasyottarapade pare saMjJAyAM dIgho'ntAdezo bhavati / aSTau padAnyatra-aSTApadaH kailaasH| aSTApadaM suvarNam , aSTauvako muniH| ___ RSau vizvasya mitre // 2 // 79 // vizvazabdasya mitrazabde uttarapade pare saMjJAyAmRSau vAcye dIrNo'ntAdezo bhavati / vizvasya mitraM vizvAmitro naamrssiH| anyatra vizvamitramityeva / __ vasurAToH / / 2 / 81 // vizvazabdasya vasau rATi cottarapade dIrgho'ntAdezo bhavati / vizvaM vasvasya vizvAvasuH / vizvasmin rAjate vizvAroT / rAT iti nirdezAdiha navizvarAjau, vizvarAjaH:-vizvArADbhyAm , vizvArAitsu, vizvArATsu / nitarAM vartante'syAmityadhikaraNe kvipa, nIvRjjana15-bahvayaH kumAryo yasya, Rnnityadita iti kac / DyAditi prApto hRsvo na kacIti niSidhyate / 16-bahvayo lakSmyo yasya, kac / 17-priyA khaTvA yasya, zeSAditi kac / 18-bahvayo mAlA yasya, kac / 19-aSTAvapyaGgAni vakrANi yasya saH / . 1-kvipi isyuktsmaasH| yajasRjeti SaH, dhuTa iti tRtIyaH, virAme iti prathamaH / 2-gatikArakasyeti dIrghaH / evamapre'pi /
Page #560
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA padaH / pravarSatIti prAvRT / marma vidhyatIti marmAvit / abhirocate ityaMbhIruk / jalaM sahate jalAsaT / paritanotIti parItat / dviyaSTAnAM dvAtrayo'STAH prAk zatAdanazIti'bahuvrIhau / 3 / 2 / 92 // dvi, tri, aSTan ityeteSAM yathAsaMkhyaM dvA, trayas , aSTA, ityete AdezAH prAk zatAtsaMkhyAyAmuttara'pade parato bhavanti / azIti bahuvrIhisamAsaviSayaM cottarapadaM varjayitvA / dvayadhikA daza, dvau ca daza ceti vA dvAdaza / -- evaM dvAviMzatirityAdi / tryodsh| trayoviMzatirityAdi / aSTAdaza / aSTAviMzatirityAdi / prAkzatAditi kim ? dvizatam , dvisahasramityAdi / anazIti bahuvrIhAviti kim ? dvayaMzItiH, dvau vA trayo jA dvitriiH| catvAriMzadAdau vA / / 2 / 93 // dvivyaSTAnAM prAk zatAccatvAriMzadAdau saMkhyAyAmuttarapade yathAsaMkhyaM dvA trayas aSTA ityete AdezA vA bhavantyanazIti bahuvrIhau / dvA. .. 3-marma vidhyatIti kvip / usyuktasamAsaH, nAmna iti na lopaH, jyAvyadha -- iti vRt / 4-caja iti kaH, tRtIyaH, vA prathamaH / 5-ho dhuDiti * DhaH, tRtIyaH, vA prathamaH / 6-kvipi yamiramIti nalopaH, hasvasyeti to'ntaH, tRtIyaH, vA prathamaH / 7-mayUravyaMsakAdirdvandvasamAso vaa| Dati SNa iti aso luki na lopaH / 8-padatyAdruH ghoSavatItyuH, avarNasye- tyokAraH / 9-dvayadhikaM zatamiti mayUravyaMsakAdiH, dvAbhyAM kRtamadhikamiti tRtIyevi samAsaH / 10-dvayadhikA'zIti dvau yA'zItizceti dvandvo vaa| -11-mujvArya iti samAsa pramANIti :, antyasvarAdilopaH, jas /
Page #561
--------------------------------------------------------------------------
________________ 563 haimanUtanalaghuprakriyA catvAriMzat , dvicatvAriMzat / trayazcatvAriMzat , trictvaariNsht| aSTAcatvAriMzat , aSTacatvAriMzat / telugvA / 3 / 2 / 108 // nAmaviSaye pUrvottarapade lug vA bhavataH / devadattaH, devaH, dattaH / satyabhAmA, satyA, bhAmA / nkhaadyH|3|2|128|| nakhAdayaH zabdA akRtAkArAdyAdezA nipaatynte| na khamasyAstIti nkhH| nakulamasya nakulaH / na pumAn na strIti napuMsakam / pRSodarAditvAdekasya na zabdasya lopaH, nipAtanAdakAgabhAvaH, strIpuMsayoH puMsakAdezazca / nakSIyate na kSarati vA nakSetram / kSIdhAtoH kSar dhAtovauNAdike RTi kSAdezo'kArAbhAvazca nipAtanAt / na akaM duHkhamasniti naakH| na vidyante gnAH zriyazchandAMsi vA yasya nagnaH / nAsti paralokAdiriti matirasya nAstika ityAdi / puruSe vA / 32 / 135 // kuzabdasya puruSazabde uttarapade kA''dezo vA bhavati / kutsitaH puruSaH puruSaH, kupurussH| 12-soruriti rutve, caTate iti zaH / 13-nAmna iti nalopaH / 2-devena datta iti kAskamiti tRtIyA samAsaH / deSa enaM deyAdityAziSikartari te tu devazcAsau dattazceti karmadhArayaH / 2-karmadhAraye muMbat bahuvrIhi rvA / 3-bahuvrIhiH kajabhAvo nipAtanAdeva / evamihAnyaprayo-. me'pi bodhyam / 4-na strIdhuMcAviti vigrahaH / 5-na kSatramiti vigrahaH / 6-mozcAnta ityAce hRsvaH / 7- astyasyeti vigrahaH / asti zabdaH sattve'vyayama , kac / 8-gatikvanya iti samAsaH, ekmane'pi /
Page #562
--------------------------------------------------------------------------
________________ 564 haimanUta laghuprakriyA kutsitAH puruSA asmin kApuruSaH kupuruSo grAmaH / alpe | 3 |2| 136|| ISarthe vartamAnasya kuzabdasya uttarapade pare kAssdezo bhavati / ISanmadhuraM kAmaMdhuram / ISadacchaM kAccham / kAkavau voSNe |3|2| 137 // kuzabdasyoSNazabde uttarapade kA kaba ityetAvAdezau vA bhavataH / ISatkutsitaM voSNaM koSNaM, kavoSNam / pakSe tatpuruSe kadAdezaH, kaduSNam / pRSodarAdayaH | 3 | 3|155 // pRSodara ityevaM prakArAH zabdA vihitalopAgama - varNa-vikArAH ziSTeH prayujyamAnAH sAdhavo bhavanti / pRSadudaramudare vAsya pRSodereH, pRSata udaraM pRSodarem / atra takAralopaH / jIvanasya jalasya mUtaH paTabandho jImUtaiH / atra vanasya lopaH / vAriNo vAhako balAhekaiH / atra pUrvapadasya va uttarapadAdezva la AdezaH / AdhyAyate ityAdayaH / dhyasya DhayAdezaH / bAhulakAtkarmaNi DaH / mahyAM rauti mayUraH / pacAditvAdaci antalopaH mahIzabdasya mayUbhAvaH / Gasyukta smaasH| mahyAM zete mahiSaH, DapratyayaH / pUrvapadasya hrasvatvaM zasya ca Satvam / pizitamaznAti pizAcaH, ay, DansyuktasamAsaH, pizitasya pizA dezaH, aznAteH zasya cAde 9-pAkSikaH kajapi / 10 - gativanya iti samAsaH / svarAdau paratvAdayameva na kat / 11 - bahutrIhisamAsaH / 12-13 - SaSThI - tatpuruSaH / 14- yAjakAditvAtsamAsaH / -
Page #563
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA shH| zabAnAM zayanaM shmshaanm| pUrvapadasya zmAdeza uttarapadasya ca zAnAdezaH / zakasyA'ndhuH shkndhuH| karkasyAndhuH krkndhuH| aTatItyac aTA, kulAnAmaTA kulaTA / eSu pUrvapadAntasyottara padAde ; lopH| hinastIti siMhaH, uditvAno'ntaH, sakAra-hakArayo viparyayaH / mayUramahiSAdInAmuNAdau vyutpAditAnAmapIha vyutpAdanamanekadhA zabdavyutpattijJApanArtham / AkRtigaNo'yam / tena azva iva sthAma balamasyA'zvatthAmetyAdayaH ziSTaiH prayuktAH pRSodarAdayaH / varNAgamo varNaviparyayazva, dvau cAparau vrnnvikaarnaashau| dhAtostadarthItizayena yogastaducyate paJcavidhaM niruktam // 1 // vataMsaH, avNtsH| vakrayaH avkryH| pihitam apihitam / pRSodarAdiprapaJca essH| tena shissttpryogo'nusrnniiyH| // iti samAsAzrayaprakriyA // // atha samAsAntaprakriyA // RkpU:pathyapo't / 7 / 3 / 76 // Rca, pura, pathin , ap ityetadantAtsamAsAd at-akAraH samAsAnto bhavati / Rco'rdhmdhrcH| ardharcAdayaH puMsi klIbe ca / saptarca sUktam / 1-adhikaraNe'naT / 2-3-4-SaSThItatpuruSaH / 5-vA vApya iti kAdeze . avAttanerauNAdikaH saH / 6-avAtkrINAte rbhAve al / 7-ardhA dhAtoH ktara, dhAga iti hiH / .. 1-sameM'za iti samAsaH / 2-sapta Rco'smin / nopArAdezau /
Page #564
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA evamanyatra / zriyAH pU: zrIpuram / saMjJAtvAtklIvatA / tisRNAM purAM samAhAraH tripuram / jalasya jalameva vA panthAH jelapathaH / evaM sthalapathaH / pathi pathi iti pratipatham / dvirgatA Apo'sminniti dvIpam / dhuro'nakSasya 7 / 377 // dhur zabdAntAtsamAsAdasamAsAnto bhavati sA cedakSasambandhinI na bhavati / rAjyasya rAjyameva vA dhU rAjyadhurA / raNadhurA / akSe tu akssedhuuH| saMkhyApANDUdakakRSNAd bhUmeH 7 / 3 / 78 // saMkhyA. vAcibhyaH pANDu, udaka , kRSNa ityetebhyazca nAmabhyaH paro yo bhUmizabdastadantAtsamAsAdat samAsAnto bhavati / dvayorbhUmyoH samAhAro dvibhUmam / dve bhUmI asya dvibhUmaH praasaadH| kRSNA bhUmiH-kRSNabhUmam / bhUmo'saMkhyAta ekArtha iti klIbatA / udagbhUmam / samavAndhAttamasaH 7 / 3 / 80 // sam , aba, andha ityetebhyaH paro yastamasUzabdastadantAtsamAsAdatsamAsAnto bhavati / saMtataM tamaH santataM tmsaa| saMtataM tamo'smi3-samAhAra dviguH / 4-ati no'padasyetyantyasvarAdilopaH / 5-vIpsA yAmavyayIbhAvaH / 6-pRSodarAditvAdvArArthe samAsa apo'kArasyekArazca / 1-padAnte iti dIrghaH / 2-avarNavarNasyetIkAralopaH / 3-karmadhArayaH, sam sitamas si / 4-tRtIyAntena praadittpurussH| 5-bahuvrIhiH /
Page #565
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 567 niti vA santamasam / andhayatItyandham , andhaM tamaH andhaM tamo'sminniti vA andhatamasam / andhaM ca tamazce. tyandhatamasam / anrdhatamase vaa| pratyanvavAtsAmalomnaH 7 / 3 / 82 // prati anu ava ityetebhyaH parau yau sAman loman zabdau tadantAsamAsAdatsamAsAnto bhavati / pratigataM sAma pratisAmam / pratigataM sAmAsya prtisaamH| evaM pratiloma pratiloma ityAdi / vIpsAdAvavyayIbhAve tu paratvAdanapuMsakAdveti vikalpo bodhyH| ____ akSaNoraprANyaGge 7 / 3 / 85 // akSizabdAntAt samAsAdatsamAsAnto bhavati na cetso'kSizabdaH prANyaGge vartate / gavAmakSIva / gavAkSaH, rudrAkSam / saMkaTAbhyAm 173 / 86 // saM-kaTa ityetatpUrvAdakSizabdAntAtsamAsAdatsamAsAnto bhavati / saMgatamakSNA, samIpamaikSNo vA samakSam / kaTasyA'kSi kttaakssH| -prANyaGgArtha aarmbhH| // iti samAsAntaprakriyA // 6-tau muma iti svAnunAsikaH / 7-samAhAra dvandvaH, svarAdyantaH prAk / 8-itaretarayogaH dvandvaH, parapadaliGgam / 9-prathamAntena dvitIyAntena vA prAditatpuruSaH / nopadasyetyano luk / 10 avargevarNasyetIkAralopaH, gornAmnItyavAdezaH, samAnadIrghaH / 1.1-tRtIyAntena pAditatpuruSaH, sam si akSi TA / 12-sAmIpye'vyayIbhAvaH //
Page #566
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUta laghuprakriyA , | // atha dvitva- pluta-prakriyA // asakRtsambhrame 19|4|72 || bhayAdibhizcittavyAkSepAtprayoktustvaraNaM saMbhramaH tasmin dyotye yatpravarttate padaM vAkyaM vA tadanekavAraM prayujyate / ahirahi:, budhyasva budhyasva | ahirahirahi:, budhyasva budhyasva budhyasva / hastyAgacchati, hastyAgacchati, laghu palAyadhvam laghu palAyadhvam / bhRzArthAdau dvitvaM yathA / bhojaM bhojaM vrajati bhukvA bhuktvA vrajati / pacati pacati / kriyAvizeSaNasyApi, vAraM vAraM pacati / muhurmuhuH pazyati, zanaiH zanairgacchati, mandaM mandaM tudatItyAdi / 568 4 nAnA'vadhAraNe | 7|4|74 || nAnAbhUtAnAM bhedeneyattAparicchedo nAnAvadhAraNam / tasmin yacchabdarUpaM varttate tad dvirucyate / asmAt kArSApaNAdiha bhavadbhyAM mASaM mASaM dehi / pratyekaM mASamAtraM dehi nAdhikamityarthaH / AdhikyAnupUrye 74/75 || AdhivayaM prakarSaH, AnupUrvya kramAnullaGghanam / etayoryacchandarUpaM vartate tad dvirucyate / namonamaH / adhikaM nama ityarthaH / mUle mUle sthUlAH agre agre sUkSmAH / mUlAdyAnupUryeNa sthaulyAdirityarthaH /
Page #567
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA pUrvaprathamAvanyato'tizaye 7477 // pUrvazabdaH prathamazabdazca tadarthasyA'nyebhyaH prakarSe dyotye dvirucyate / pUrva pUrva puSyanti, prathamaM prathamaM pacyante / anyebhyaH pUrvataraM puSyanti, prathamataraM pacyanta ityrthH| ___sAmIpye'dho'dhyupari 174479 // adhas adhi upari ityetAni zabdarUpANi sAmIpye vivakSite dvirucyante / sAmIpyaM dezakRtA-kAlakRtA vA prtyaasttiH| adho'dho'dhyudhyuparyupari vA grAmam / ____dvandaM vA 74482 // vIpsAyAM dviruktasya dvizazabdasyAdau syAdeH plup ikArasyA'mbhAvaH, uttaratrekArasyA'tvaM syAdezvA'mbhAvo vA nipAtyate / dvandvaM tiSThataH, dvo dvau tisstthtH| dvandvaM dvayo Iyo vA sthitam / evaM rahasyAdAvapi dvandvazabdo nipAtyate / dvandvaM mantrayante, rhsymityrthH| bhede-dvandvaM vyutkraantaaH| dvairAzyena bhinnA ityrthH| atra vyutkrAntirbhedaH / samAse kalahe puliGgo, yuddhayugmaduHkheSu klIbaM dvandvazabdo'nya eveti bodhyam / sammatyasUyAkopakutsaneSvAdyAmanyamAdau svarejvantyazca plutaH 7 / 4 / 89 // kAryeSvAbhimatyaM pUjanaM 1-dvitve'dha iti dvitIyA / 2-tau muma iti svAnunAsikaH /
Page #568
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA vA sammatiH, paraguNAsahanamasUyA / sammatyAdyartheSu vartamAnasya vAkyasyA''dibhUtamAmantryArthaM padaM dvirucyate, tatra dvirvacane pUrvoktau svarANAmantyaH svaraH pluto vA bhavati / sammatau - mANavaka 3 mANavaka, mANavaka mANavaka ! zobhanaH khalvasi / evamasUyAyAm - riktaM te AbhirUpyamityAdi, kope idAnIM jJAsyasi jAlmetyAdi ca vAkya yojanIyam / kutsane - yaSTike3 yaSTike, yaSTike yaSTike ! riktA te zaktiH / 570 bhane paryAyeNa | 7| 4 | 90 || bhartsane vartamAnasya: vAkyasyA''mantryaM padaM dvirucyate, tatra paryAyeNa pUrvasyAmuttarasyAM voktau svareSvantyaH svaraH pluto vA bhavati / bhartsanaM kopena daNDAviSkaraNam / caura 3 caura, cauracaura 3 caura caura ! ghAtayiSyAmi tvAm / -- prazne ca pratipadam ||4 | 98 || prazne praznAkhyAne ca vartamAnasya vAkyasya sambandhinaH padasya svareSvantyasvaraH eat at bhavati / agamaH 3 pUrvA3n grAmA3n devadatta 31 / agamaH pUrvAn grAmAn devadatta ! | praznAkhyAne- agama3m pUrvA3n grAmA3n devadatta 3 / agamaM pUrvAn grAmAn devadatta ! | dUrAdAmantryasya gururvai ko 'nantyo'pi |7|4|91 || vAkyasya yaH svareSvantyo dUrAdAmantrayasyA lanRt
Page #569
--------------------------------------------------------------------------
________________ 571 haimanUtanalaghuprakriyA padasya sambandhI gururvA'nantyo'pi RkAravarjitaH svaraH lakArazcaiko dUrAdAmanyasyaiva sambandhI sa pluto vA bhavati / Agaccha caitra 3 / Agaccha caitra ! / Agaccha klRptazikha 3, Agaccha kluptazikha ! Agaccha kla3pta zikha ! / Agaccha3 indrabhUte !, Agaccha indrabhU3te !, Agaccha indrabhUte ! ekagrahaNAdanekasya yogapadyena na bhavati / Agaccha nR3Sabha! Agaccha nRSabha ! / Rto niSedhe luto na niSedha iti lugrahaNaM vyartha sajjJApayati / RvarNagrahaNe luvarNasyA'pi grahaNam / tenA'cIklapadityAdau RvarNasyeti luvarNasya lutsidhyatIti bodhyam / hehaiSveSAmeva / 7 / 4 / 100 // durAdAmantryasya sambandhinau yau he hai zabdo tayo vAkye yatratatrasthayorevAntyaH svaraH pluto vA bhavati / he 3 devadatta ! Agaccha / evaM madhye'nte'pi / evaM haizabde'pi bodhyam / // iti dvitvaplutaprakriyA / / // atha paribhASAprakriyA // paJcamyA nirdiSTe parasya / 7 / 4 / 104 // paJcamyA nirdiSTe yatkAryamucyate tatparasya avyavahitasya sthAne bhavati / edotaH padAnte'sya lugityatra edota iti dikzabdAdhyAhAreNa tadayoge paJcamI / tatazca pUrvaparayorubhayoreva prAptau
Page #570
--------------------------------------------------------------------------
________________ 572 haimanUtanalaghuprakriyA anena paribhASAsUtreNa parasyaiveti niyamyate / tena hare'vetyAdau paJcamInirdiSTAdekArAdavyavahitasya parasya avetyAdyAkArasya sthAne lug bhavatIti bodhyam / evamanyatrA'pyuhyam / saptamyA pUrvasya / 7 / 4 / 105 // saptamyA nirdiSTe yatkAryamucyate tatpUrvasyA'nantarasya sthAne bhavati / 'ivarNAderasve svare' ityatra svare iti saptamyA nirdezaH, tato dadhyatretyAdau akArAdavyavahitapUrvasyaivekArasya yAdezaH, munyupAsanetyAdau parasya svarasya samidatretyAdau vyavadhAne ca na vyaadeshau| . SaSThayA'ntyasya / 7 / 4 / 106 // SaSThayA nirdiSTe yatkAyamucyate tatSaSThInirdiSTasya yo'ntyo varNastasyaiva sthAne bhavati na samastasya / yathA-'vA'STana AH syAdau' ityatrAena iti SaSThayAnirdeza iti tadantasya nakArasya sthAne AtvaM bhavati / aSTAbhiH, aSTAsu / ___anekavarNa : sarvasya / 7 / 4 / 107 // anekavarNa AdezaH SaSThInirdiSTasya sarvasyaiva sthAne bhavati / yathA-anekavau~ tisRcatasrAdezau-"tricaturaH" iti SaSThInirdiSTayoH sarvayoreva tricaturoH sthAne bhavataH / / tisraH, catasraH // 'nirdizyamAna syAdezA' iti 'RtAM viDatIr' itIrAdezaH kiratItyAdau nirdizyamAnasya RkArasyaiva sthAne bhavati na RkArAntasya / SaSThIprakRtyA yasya prathamamupasthitiH sa nirdizyamAna iti bodhyam //
Page #571
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghu prakriyA 573 pratyayaH | 7|4|108 || pratyayasya sthAne vidhIyamAna AdezaH sarvasya sthAne bhavati / sarve / atra sarvasya jasaH sthAne " jasa iri" ti ikArAdezaH // sthAnIvASvarNavidhau | 7|4|109 || AdezaH sthAnivad bhavati sthAnyAzrayANi kAryANi pratipadyate, na cettAni kAryANi sthAnivarNAzrayANi bhavanti / sthAniva - dityuktyA sthAnidharma Adeze upacaryate, tena sthAnibuddhayA vidhipravRttiriti bodhyam / yathA 'asti bruvori'ti bhUvacAdeza asU - gatadhAtutvAropAd dhAtU iti tatastRc - bhavitA / vaktI / 'kimaH ka' iti kAdezaH kiMzabdagata sarvAditvAropAtsarvAdiriti tataH sarvAdikAryam / ke, kasmai ityAdi / vRkSAyetyatra DeryAdezasya gatasyAditvadharmavattvAd yAdi - 'syAdau 'ata A' ityAtvaM pravartate / rAjetyatra serAdezo luk sigatasyAditvadharmavAniti ghuTi dIrghaH syAdyantatayA padasvAcca nalopaH sidhyati / tyAdyAdyA dezastyAdivaditi paceyurityAdau tyAdyantatayA padatvAdutyAdi / kRdAdeza: kRdvaditi prakRtyetyAdau yap ktvAgatakRccAtkRditi piti kRti to'ntaH / avyayAdezo 'vyayavaditi prakRtyetyAdauM kvAtumamityavyayatvAttadAdezo yabapya 1 vaccApratyayasya 1 - stAdyazita itITi nAmina iti guNe avAdezaH / se Rduzanas iti DA / 2 - caMja iti kaH /
Page #572
--------------------------------------------------------------------------
________________ 574 haimanUtanalaghuprakriyA vyayamiti adhyayasyeti syAdilubbhavati / padAdeza: padavaditi yuSmAnityAdezasya vasaH padatvAd rutvAdi / avarNavidhAvityatra varNAzrayo vidhiH varNavidhiH sa pratiSidhyate / sa myuurvyNskaadismaasH| tatazca varNAtparasya, vaNe parataH, varNasya sthAne, varNena apradhAnavarNAzrayo vA vidhiH varNavidhiriti sarvatra avarNavidhAviti sthAnivattvaM pratiSidhyate / tena-dyaurityAdAvauttvAdau kRte sthAnivadbhAvena vyaJjanAtparatvAt se lauMpaH prApto varNAzrayatvAt sthAnivattvaniSedhAnna bhavati / evamanyatrApi bodhyam / stAdyazita ityAdau azitaH prAdhAnyAtstoraprAdhAnyamityapradhAnavarNAzrayatayeTi karttavye ktvAgatatAditvasya sthAnivatvaM na bhavati tena pradIvya prapaThaye tyAdau neT / evamanyatrApi / svarasya pare prAgvidhau / 7 / 4 / 110 // svarasyAdezaH paranimittako vyavahite'vyavahite vA sthAnisvarAtpUrvasya vidhau karttavye sthAnivad bhavati / kathayatItyAdau, azinimittakasyAta ityakAralopasya sthAnivadbhAvAdakArAtpUrvasya upAntyA'kArasya NitIti vRddhirna bhavati / evamanyatra / varNavidhyartha sUtram / na sandhiGIyakvidvidIrghAsadvidhAvaskaluki 1-katha ityadantAd dhAtorNI ata ityakAralope tyAdau zavi gunne'yaadeshH|
Page #573
--------------------------------------------------------------------------
________________ 575 haimanUtanalaghukriprayA / 7 / 4 / 111 // sandhividhau, DIvidhau, yavidhau, vividhau,. dvayoditvasya vidhau, dIrghavidhau, saMyogasyAdAviti ska. lugvajite'sadvidhau ca svarasyAdezaH sthAnivanna bhavati / apaiyantItyAdAviNo hiNoriti yatvaM paranimittakaH svarasyAdezaH pUrvavidhau etve sandhividhau kartavye sthAnivanna bhavati / nimittApekSayA'pi pUrvavidhiriSyate / tena nayanamityAdAvanaTi nAmina iti guNasya sthAnivadbhAvapratiSedhAdayAdyAdezAH sandhividhayaH sidhyanti / bimbyAH phalaM bimbamityAdau hemAditvAdani "phale" iti lupi GyAdegauNasyeti GIluki tasya sthAnibhAvapratiSedhAd asya DyAmi' ti DyAmakArasya lugvidhina bhavati / voH pvayavyacane luk / 4 / 4 / 122 // pvAgame parataH yakArarahitavyaJjanAdau pratyaye ca pare yakAravakArayo DhuMga bhavati / kaNDUtirityAdau "yvoH pvayi" ti yalopavidhau ktAvata ityakAralopo na sthAnibaditi sa bhavati / yavidhi-. riti yaloparUpo vidhiH| dIvyate Nigi vipi Nilopa UTi vibidhau kartavye ca sthAnivaditi sa bhavatIti dayUriti sidhyati / daddhyatretyatra dvitvaividhau yAdezasya 2-apopasargAdiNa dhAtoranti pratyaye hviNoriti yAdezaH / 3-kaNDvAdiyagantAtkaNDUya dhAtoH striyAM ktAvata ityalope yalopaH / 1-NeraniTIti NilopaH, anunAsike ceyUT / ayAdeze syAdikArye dayUriti / 2-ivarNAderiti yaH, adIrghAditi dvitvam , tRtIya iti: tRtIyaH / / sthAnivattve hi ekavyaJjanaparatvAbhAvAt dvittvaM na syAt /
Page #574
--------------------------------------------------------------------------
________________ 576 haimanUtanalaghuprakriyA sthAnivatvaniSedhAtsa bhavati / zaMzAma zaMzAmamityatra zAmyateyaMGantANigi khNami alopo yalopazca ghaTAderiti doghaMvidhau kartavye na sthAnivaditi sa bhavati / lupyaravRllenat / 7 / 4 / 112 // parasya pratyayasya lupi satyAM lubbhUtaparanimittakaM pUrvakArya na bhavati vRllatvamenacca varjayitvA / tada / atra se lupaH sthAnivatvapratiSedhAt tyadAyatvAdi na bhavati / rAjetyAdau tu se luk na tu lubiti sthAnivad bhAvena dIrghatvAdi bhavatyeva / paya ityAdau sthAnivadbhAvena padatvAtvAdi bhavatyeva / rutvAdikaM hi padakAryamiti samudAyakArya na paranimittakaM pUrvakAryamiti bhavatyeva / "veviddhItyAdau yaGlupaH sthAnivadbhAvena Giti yavRt , tato dvitvAdi / ninAMgalItItyAdau yaGlupaH sthAnivattvena lavidhAnam / enatpazyetyAdau amo lupaH sthAnivatvena enadAdezo bhavatyeva paryudAsabalAditi bodhyam / 3-zameryaGi dvitvAdi, murata iti mvAgamaH, tau muma ityanusvAraH / Nigi ata ityalopaH, yo'zitIti yakAralopaH ghaTAderiti khNampare Nau vA dIrghaH / 4-anatolup / 5-vyadheryaGlapi sthAnivadbhAvena Giti vRt , tato dvitve. pUrvasya guNe he dhiH, tRtIya iti tRtIyaH / 6-nyupasargAd gR dhAtoryaGalupi sthAnivattvena dvitve hRsvatve, Rto'. dityatve AguNetyAtve tivi yatvitIdAgame, nAmina iti guNe sthAnivadbhAvena yaGi yo yaGoti laH / 7-idamo'mo'nato lubiti lupi sthAnivadbhAvenedama ityenat /
Page #575
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimalaghunUtanaprakriyA 577. vizeSaNamantaH | 7|4|113 || vizeSaNaM vizeSyasyA--- 'nto'vayavo bhavati / ataH syamo'm / / atrAta iti nAmno vizeSaNaM nAmno'nto'vayavo bhavati / tatazcAdantAnAmna ityartho labhyate / tena kuNDaM tiSThatItyAdau seram sidhyati / etatparibhASA'bhAve tu akArAnnAmna ityarthe kuNDeti samudAyasya akArarUpatvAbhAvAtseram na syAt / tadityAdau ca nAmno'kArAntatvAbhAvAtseram na bhavati / saptamyAH AdiH 7 / 4 / 114 saptamyantasya vizeSyasya yadvizeSaNaM tattasyAdiravayavo bhavati / inGIsvare lugityAdau syAderanuvRttasya svaraAdivayavo bhavati, tatazca svarAdau syAdAvityarthalAbhAtpatha ityAdAvino lug bhavati / anyathA tu svare syAdAvityarthe patha ityAdau yassyAdiH asiti sa na svaro yazva svaro'kAraH sa na syAdiriti nimittAbhAvAllug na syAt / evamanyatrApyUhyam / pratyayaH prakRtyAdeH | 7|4|115 / / pratyayaH prakRtyAdeH samudAyasya vizeSaNaM nonAdhikasya / mAturbhIgo mAtRbhoga stasmai hito mAtRbhogINaH / atra mAtRbhogINazabdAt sirna bhogInamAtrAditi tadantaM padamiti padasaMjJA mAtRbhogIna iti samudAyasya syAdyantatayA padatvAdekapadabhAvANatvaM 1- bhogo tarelInaH /
Page #576
--------------------------------------------------------------------------
________________ 578 haimanUta laghu prakriyA sidhyati / alpasya bhogIna ityetasya padatve tu padadvayaM syAdityeka padAbhAvANNatvaM na syAditi bodhyam / kRtsagatikArakasyApi |7|4|117 // kRtpratyayaH prakRtyAdeH samudAyasya gatikArakapUrvasya kevalasya ca vizepaNaM bhayati / tena yathA nakhairbhinno nakhabhinna ityatra bhinna ityasya kRdantatayA kArakaM kRteti samAsastathA nakhairnibhinno nakhanirbhinna ityatra nirbhinnetyasya gatipUrvakasyApi kRdantatayA tena samAsaH sidhyati / anyathA pratyayaH prakRtyA - deriti bhinnetyasyaiva kRdantatvaM syAnna nirbhinnetyasyeti samAso na syAt / evamanyatrA'pyUhyam / paraH | 7|4|118 // pratyayaH prakRteH para eva bhavati / vRkSaH, ajA, jugupsate, kAryam, aupagavam, ityAdi / spardhe |7|4|119 // dvayo viMdhyoranyatra sAvakAzayo- stulyabalayorekatrA'nekatra ca samAvezaH spardhaH, tatra yaH sUtrapAThe paraH sa vidhi rbhavati / yathA - zaso'tetyasyAvakAzo vRkSAnityAdau, napuMsakasya zirityasyAvakAzo yazAMsItyAdau, canAnItyAdau cobhayaM prApnoti / tatra paratvAcchireva bhavati / Asanna |7|4|120 // AsannAnAsannaprasaGge yathAsvaM sthAnArthapramANa guNairAsanna eva vidhi rbhavati / yathA daNDA
Page #577
--------------------------------------------------------------------------
________________ 579 haimanUtanalaghuprakriyA amityAdau kaNThayayorakArayoH sthAne sthAnata AsannaH kaNThaya evA''kAro bhavati nekArAdiH / evamanyatrApi bodhyam / kecana zAstre sUcitA lokasiddhAzca nyaayaaH| yathA-straM rUpaM zabdasyAzabdasaMjJA / svarasya isvadIrghaplutAH / Adyantavadekasmin / ekadezavikRtamananyavat / yathAsaMkhyamanudezaH samAnAm / vivakSAtaH kArakANi / arthavadgrahaNe nAnarthakasya grahaNam / lakSaNa-pratipadoktayoH pratipadoktasyaiva / nAmagrahaNe liGgaviziSTasyApi / tivA zavA'nubandhena nirdiSTaM yadgaNena ca / ekasvaranimittaM ca paJcaitAni na yaGlupi // 1 // saMnipAtalakSaNo ridhiranimittaM tadvighAtasya / asiddhaM bhirnggmntrngge| gauNamukhyayoH mukhye kAryasaMpratyayaH / siddhe satyArambho niyamArthaH / uktArthAnAmaprayogaH / nimittAbhAve naimittakasyA'pyabhAvaH / yena nAprApte yo vidhirArabhyate sa tasya bAdhako bhavati / upapadavibhakteH kArakavibhaktibalIyasI / paranityAntaraGgApavAdAnAmuttarottaraM balIyaH / evamanye'pi nyAyAH prakriyAsiddhaye AzritAH, te cAkarato'vagantavyAH // / upayogizlokAH / / 'saMhitaikapade nityA nityA dhaatuupsrgyoH| ........ nityA samAse vAkye tu sA vivakSAmapekSate // 1 // 1-padAnAmavilambenoccAraNaM saMhitA / ardhamAtrAdhikakAlA'vyavadhAnamityarthaH /
Page #578
--------------------------------------------------------------------------
________________ 580 haimanUtanalaghuprakriyA nimittamekamityatra vibhaktyA nAbhidhIyate / . tadvatastu yadekatvaM vibhaktistatra vartate // 2 // UrdhvamAnaM kilonmAnaM parimANaM tu srvtH| AyAmastu pramANaM syAtsaGkhyA bAhyA tu sarvataH // 3 // avikAro'dravaM mUrta prANisthaM svAGgamucyate / cyuta ca prANinastattannibhaM ca pratimAdiSu // 4 // oNkRtigrahaNA jAti liGgAnAM ca na sarvabhAk / sakRdAkhyAtanirlAhyA gotraM ca caraNaiH saha // 5 // sattve nivizate'paiti pRthag jAtiSu dRzyate / AdheyacA'kriyAjazca so'sattvaprakRti guNaH // 6 // idamastu sannikRSTaM samIpataravarti caitado rUpam / adasastu viprakRSTaM taditi parokSe vijAnIyAt // 7 // 2-ekaM. phalamityAdau phalagatamekatvamevaikazabdasyA'rthaH, tAdRzaikatve nAmArtha eva vibhaktiH, " AdazabhyaH saMkhyA saMkhyeye" iti niyamAd / evaM caikAdizabdAnAmekatvAdimati nirUDhalakSaNaiva / ekAdizabdAnAM saMkhyA. / rthakatve ekatvatvAdikameva nAmArthaH syAt , tAdRzasvArtha eva vibhaktyarthaH syAdityekaM phalamityAdAvabhedAbhAvAttayoramedAnvayo na syAd, dravyaguNayorbhedAditi bhAvaH // 2 // 3-uccaisvamityarthaH / parimANaM sarvato mAnaM prsthkhaaryaadiruupmityrthH| AyAmo dairdhyam / bAhyA bahiraGgaparimANam / 4-strIpratyayaprakaraNe vyAkhyAtamiti tad draSTavyam / 5-etadapi vyAkhyAtameva / 6-svarAduta iti sUtre vyAkhyAtametat / 7-idaM zabdasya sannikRSTaH samIrtho vAcyatvenaH vipramaH idam phalamiti ythaa:| aGgulyA nirdezyo'rthaH, iti: yAvat / etacchabdasya. tu samIpataravatti hastagatAdi vastu vaacym.| adas zabdasya dUravarti vastu vAcyam / tacchandasya ca parokSo'rtho vAcyaH ityAzayaH / /
Page #579
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA nakArajAvanusvArapaJcamau dhuTi dhAtuSu / sakArajaH zakArace pAhavargastavargajaH // 8 // upasargeNa dhAtvarthoM balAdanyatra nIyate / vihArAhAra saMhAra prahAra pratihAravat // 9 // dhAttha bAdhate kazcitkazcittamanuvartate / tameva vizinaSTayanyo'narthako'nyaH prayujyate // 10 // 1-dhAtuSu dhuTi apaJcamAntasthe varNe parato'nusvArapaJcamau nakArasthAne jAtau bodhyau, yathA saMsdhvaMs ityAdau / vrazcAdau ce cakAre zakAraH sakArajaH / SThAprabhRtiSu SakArAhavaryastavargaja ityarthaH / 2-dhAtorupasargasambandhe sati sa upasargaH svasambandhabalena dhAto nirdiSTAdarthAdarthAntaraM pratipAdayaMtItyarthaH / upasargasahito dhAturanyArthavRttirapi bhavati na tu sadA'nyArthamevA''hetyAzayaH / tadeva prapaJcayannAha dhAtvartha bAdhate ityaadinaa| anyArthanayanodAharaNAnyAha-vihAretyAdi / vihAro vilAso gamanaM vaa| hRdhAtuharaNe'rthe nirdiSTaH, haraNaM ca prApaNaM svIkAro vA / vihArAdau copasargasambandhavazAdarthAntaraM pratIyate / tadetadupasargakRtyam / 3-upasargakRtyaprapaJcamAha-dhAtvarthamityAdi / AhArAdau prApaNAdyarthabAdhena bhojanArthapratItiH / sidhyati niSidhyatItyAdau ca nyupasargabalAd dhAtvarthabAdhena niSedhapratItiH, evamanyatrApi svayamUhyam / anuvartata iti / harati, apaharatItyAdAvupasargo haraNamevAnusarati, upatiSThatItyAdau sthitimevopasargo vizeSayati sAmIpyena / adhyAgacchatItyAdAvadhikArthApratIterabhyupasargo'narthakaH, evamanyatra // 10 //
Page #580
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimaratanalAlakriyA bIjekAleSu sampadA payA lAkSAratAdayaH / varNAdipariNAmena kalAnAparvate // 11 // buddhisthAdamisambandhAtA dhAtUpasargayoH / abhyantarIkRto bhedaH padakAle prakAzyate // 12 // nipAtAyopasargAzca dhAtavazcetyamI trayaH / anekArthAH smRtAH sarve pAThasteSAM nidarzanam // 13 // aMparA'pasamanvanirdarami-vyaSipadatinipratiparyaSayaH / upacADiti viMzatiraSa sakhe ! upasargagaNaH kathitaH kavimiH // 14 // bIjeSu lAkSArasabhAvanayA phale raktateti pratItam , tathA dhAtUpasargayo - buddhikRtAtsambandhAdarthavizeSa ityAzayaH // 15 // 12 // vipAtAcAdaya upasargAH prAdayo dhAtavo bhavAdayo'nekArthAH, dhAtupAThAdAvarSollekhastu nidarzanamAtramudAharaNamAtramityarthaH // 13 // pra, parA, apa, sam , anu, - aba, nir, dur, abhi, vi, adhi, su, ut , ati, ni, pratiH pari, api, upa, Ai-ityete. vizatirupasargA ityarthaH / nis dusiti sakArAntAvapItyapi matam .. ..
Page #581
--------------------------------------------------------------------------
________________ phalavyApArayorekaniSThatA yAmakarNakaH / dhAtustayo dharmibhede sakarmaka udAhataH // 15 // dhAtorAntare vRtce dhAtvarSenopasaMgrAn / prasiddharavivakSAtaH karmaNo'karmikA kriyA // 16 // nIvaDikRSo gyantA duhipRcchibhikssicirudhiyaatvrthaaH| 'paciyAci daNDi kRahilavinimukhA dvikarmANaH // 17 // // 14 // ekaniSThatAyAm ekatra sadbhAve, sAmAnAdhikaraNye ityarthaH / vyApAre phalasamAnAdhikaraNe bhAturakarmaka iti bhAvaH / tayoH phalavyApArayordhAtuvAcyayodharmibhede caiyadhikaraNye kriyA sakarmiketi tadvAcakatvAipacArAd dhAtuH sakarmaka iti vyavahriyate / / 15 / / arthAntare bhinne'rthe ityarthaH / yathA bhUdhAtuH prAptI sakarmakaH sanAyAmakarmakaH / zabdAyeti nAmadhAtuH zabdaM karotItyarthe zabdarUpasya karmaNo pAtvartha evopasaMgrahAtaminezAdakarmakaH / / nadI bahatItyAdau jalaparmaNaH prasiddhatayA notisita baha dhAturakarmakaH / evamanyatra / kiM karotIti prazne pacatIti prativacane yathA taNDulAdikarmaNo'vikSayA'karmakaH pacabhAtuH // 16 // nI, ha, vah , kRS , ityete, NyantA preraNAyAM NiyantA matitrodhArthakAdayaH, na tu jigantamAtram, taNDulAn pAcayati / devadatvena, bhAraM. bAhayati bhRtyenetyAdau jigantve'pi hikarmakalAbhAvAditi bodhym| buha, tU, grancha, mi, ci, samdha , zAs , eteSAM se istadarthakA ete sAtavo'nye'pi ca / prathA bhAtusammanA , madhu , ahiAiyaH / tathA paca , gAn , daNDa, haka, graha, sabh, viyete. prAkhAveSu te duhAdayo'pi dvikarmakA ityarthaH // 1NA.
Page #582
--------------------------------------------------------------------------
________________ 584 haimalaghunUtanaprakriyA nyAdInAM karmaNo mukhyaM pratyayo vakti krmjH| nIyate gaurdvijo grAmaM bhAro grAmamathodyate // 18 // . gauNaM karma duhAdInAM pratyayo vakti karmajaH / gauH payo duhyate'nena ziSyo'rtha guruNocyate // 19 // // athAnubandhaprayojanam // uccAraNe'styakAro'nte AMsUktayo riNa niSedhane / .ikArAdAtmanepadamIkArAccobhayaM bhavet // 1 // uditaH svarAno'ntathoktvAdAviTo vikalpane / upAntye u pare'hasva RvarNazvA'vikalpakaH // 2 // nIhRkRS vaha-eSAM dhAtUnAM karmaNi pratyaye sati mukhyaM karmoktamiti tataH prathamA vibhaktiH, gauNaM. karmAnuktamiti tato dvitIyaiva / tatrodAharaNamAha-nIyate ityAdi / sugamam / yadartha kriyA ''rabhyate tanmukhyaM karmAnyad gauNamiti bodhyam // 18 // 19 // 1-vrajagatAvityAdauM dhAtupAThe'ntyo'kAra uccAraNArtha ityarthaH / 2-nividA ityAdidhAtau AkAro'nubandhaH kte ktavato ca AditazcetIniSedhArtha ityarthaH / 3-epiM vRddhAvityAdAMvikAsaMnubandha iGita ityAtmanepadArthamityarthaH / 4-vahIM prApaNe ityAdAvIkArAnubandha Igita ityubhayapadArtha ityarthaH / 5-Tunadu saMmRddhAviyAdAvukArAnubandha uditaH svarAnnonta iti . nAgamArtha-ityarthaH / 6-zamU upazame ityAdau UkArAnubandhaH ktvAdau . udito vetIvikalportha ityarthaH / 7-RvarNa ityanena isvadIrghayorubhayoH saMgrahaH / tatazca rAz2adItA vityAdau RkArAnubandha upAntyasyA'samAnalopa ityanena hasvAbhAvArthamityarthaH / RkArAnubandhazra Rdicchvi' ityAdinA aG vikalpArtha ityarthaH / ...
Page #583
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 585 lakArAdaG samAyotyeH sici vRddhi niSedhakaH / aisataiyauriNa niSedhaH syAdosaktayostasya no bhavet // 3 // aukAra iDvikalpArthe'rnusvAro'niT vizeSaNe / lakArazca visargazcAnubandhau bhavato na hi // 4 // kou~dAdi nai guNI proktaH khe pUrvaya mumAgamaH / genobhaiyapadI prokto dhaizca cajoH kagau kRtau 8-gamlaM gatAvityAdau lukArAnubandhAd ladidyutAdItyAdinA aG pratyayo bhavati / 9-pathe gatAvityAdAvakArAnubandho na zvijAgR ityAdinA sici vRddhayabhAvArthamityarthaH / 10-olasjait ityAdau aikArAnubandho lagna ityAdau DIyazvyaidita ityAdinA iDabhAvArtha ityrthH| 11-olasjait ityAdAvokArAnubandhazca taktavatvostakArasya sUyatyAdyodita iti nakArAdezArtha ityarthaH / 12-guhoga saMvaraNe ityAdau aukArAnubandho dhUgaudita itID-vikalyArtha ityarthaH / 13-jiniM abhibhave ityAdau anusvArAnucandha ekasvarAdityAdinegniSedhArtha ityrthH| 14-TukAro visargazca kvA'pyanubandho na bhavatItyarthaH / 15-adaMka psAMk bhakSaNe ityAdau kakArAnubandhastasyAdAdigaNapATabodhakaH / tathA ktvApratyayAdau kakArAnubandhastasmin pare guNAbhAvArthaH, nAmina ityAdinA akchiti pratyaye guNavidhAnAt / vRdAdikArthamapi kittvaprayojanaM bodhyam / 16-pratyaye khazAdau khakArAnubandhaH pUrvapadasya khityanamyayetyAdinA montArthaH, pANinIye monto mumzabdena vidhIyate iti mumAgama ityuktaM bodhyam / 17-guhaugilyAdau gakArAnubandhastasya Igita ityanenobhayapadArtha ityarthaH / 18
Page #584
--------------------------------------------------------------------------
________________ 586 haimanUtanaladhumakriyA Atmane guNarodhe zco divAdigaNo bhavet / o vRddhau vartamAne ktaH TaiH svAdiGanyupakArakaH // 5 // trimagoMDakAraH syANa NazcurAdizca vRddhikRt / taistudAdau nakArazcecA'puMsIti vizeSaNe / / 7 / / ... rudhAdau vAgame po hi mo dAmaH sampradAnake / yestanAde rakAraH syAt vadbhAvArthavacakaH // 8 // ghanAdau ghakArAnubandha zcajoH te'niTa ityAdinA pAko rAga ityAdau kagavidhAnArtham / kRtAviti viSayasaptamI nimittasaptamI vA / 19-GakArAnubandha Atmane padArtho guNAbhAvArthazca / svadartho'pi upalakSaNatvAd bodhyam / 20-cakArAnubandho divUca krIDAdAvityAdau dhAtordivAdigaNapAThasUcanArthaH / 21-aidhaSA prAgalbhye ityAdau prakArAnubandho jJAnecchetyAdinA vartamAne ktavidhAnArtha ityrthH| ghanAdau pAka ityAdau buddhayarthazca / 22-TakArAnubandho dhAtau dhuMgaTa abhiSave ityAdau svAdigaNapAThasUcanArthaH, pratyaye careSTa ityAdau TakArAnubandhaH striyAM Dyartha ityarthaH / 23DupacI pAke ityAdau dhAtupAThe DukArAnubandhaH pavitramamityAdau Divatastrimagiti trimA pratyayArthaH, DakAganubandhastu anyatrAntyasvarAdilopArtha ityapi bodhyam / 24-curaNa steye ityAdau dhAto NakArAnukdhAcurAdigaNapAThabodhArthaH, pratyaye'nyatra vRddhividha nArthaH / 25-tudIt vyathane ityAdau dhAtau takArAnubandho dhAtostudAdigaNapAThasUcanArtha ityAzayaH / 26-kan pratyaye nakArAnubandho'nitkyApyare iti vizeSagAMze kanaH paryudAsArtha ityarthaH / 27-rudhUpI AvaraNe ityAdau pakArAnubandho rudhAdigaNapATha bodhArthaH / anyatra kalpabAdau pratyaye tu puMvadbhAvArthaH / nA puruSastadAgamo nAgamaH, puMvadbhAva ityAzayaH / 28-dAm dhAtau makArAnubandho dAmdhAtuprayoge'ziSTavyavahAre sampradAnasaMjJArtha ityarthaH / 29tanUyI vistAre ityAdau yakArAnubandho dhaatostnaadignnpaatthbodhaarthH| 30
Page #585
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUsamadhumakriyA strIliGgAthai laikAro hi uta au citi vo maveda / zaH krayAdiH ziti proktaH pito'Go vizeSaNe // 9 // padatvArthe sakAro hi noktA atra ma santi ca / dhAtUnAM pratyayAnAM cAnubandhaH kathito mayA // 10 // // vRtgaNaphalam // dyutAderedyatanyAM cA'GAtmanepadamiSyate / vRdAdipaJcakebhyo vA syasanorAtmanepadam // 1 // jAtIyarAdau pratyaye rakArAnubandho puMvadbhAvArthaH / 31-talapratyayAdau lakArAnubandhastadantasya strIliGgatAkhyApanayetyarthaH / 32-tivAdau vakArAnubandha uta aurvitItyAdau vizeSaNArthaH, zidavidityAdau paryudAmArthazcatyapi jJeyam / 33-DukrIMgUza dravyavinimaye ityAdau zakArAnubandho dhAtoH krayAdigaNa pAThasUcanArthaH anyatra zidavidityAdau vizeSaNArthazcetyapi bodhyam / 34-kSamauSi sahane ityAdau SakArAnubandhaH pito'Dityanena striyAmaG pratyayavidhAnArthaH, tena kSamA jaretyAdi sidhyatItyarthaH / 35-UrNA'haMzubhamoyusityAdau sakArAnubandho nAma sidityAdinA pada. saMjJArthaH, tatsAmarthyAcca yakArAditve'pi UrNAyurityAdau padasaMjJA sidhyatIti bodhyam / atra siddhazabdAnuzAsane ye na santyanubandhAsteSAM phalAnyapi noktAni / evaM dhAtUnAM pratyayAnAM cAnubandhaphalamuktamityAzayaH // 1-dhAtupAThe iha pANinIye'pi ca dhAtUnuktvA'nte avAntaragaNapAThe 'vRt' zabdo gagapAThasamAptisUcaka ucyate / sa iha vRtgaNazabdeneSTa iti bodhyam / tatra dyutAdigaNaphalaM dyutAderadyatanyAmityAdinA vikalpenAtmanepadamadyatanyAM parasmaipade ladibhutAdItyAdinA aG cetyAzayaH // 2 //
Page #586
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAdhayA 588 haimanUtanalavuprakriyA jvalAde NoM vikalpena yajAdeH samprasAraNam / ... gheTAdInAM bhaveda hasvo Nau pare'jIghaTat sadA // 2 // adyatanyAM puSAditvAdaG parasmaipade bhavet / svAditvAcca ktayostasya nakAraH prakaTo bhavet // 3 // dInAM gadito hRsvo lvAdeH taktayozca no bhavet / yuMjAdayo vikalpena jJeyAzcurAdike gaNe // 4 // mucAde nAgamaH ze ca kuTAditvAtsici pre| guNavRddhayorabhAvazca, kathito hemasariNA // 5 // vRtAdigaNaphalaM vRdbhyaH syasanorityanena vikalpenAtmanepadamityarthaH / 3jvalAdigaNapATho jvalAde vikalpena Na pratyayo 'vA jvalAdi' ityAdinA vidhAnArthaH / 4-yajAdigaNapATho yajAdivacerityAdinA ravRdvidhAnArthaH / iha vRcchabdeneSTaM kArya manyatra vyAkaraNe samprasAraNazabdenocyate iti bodhyam / 5-ghaTAdigaNapAThaphalaM ghaTayatItyAdau Nau vRddhau satyAM ghaTAdehrasva ityAdinA hRsva iti tAtparyam / 6-puSAdigaNapAThaphalaM lUdiddyutAdipuSyAderityAdinA'dyatanyAM parasmaipade addityrthH| 7-svAdigaNapAThaphalaM natvam sUyatyAdyodita iti sUtrAt / tena sUnaH sUnavAnityAdau sUyatyAdyoditaityanena ktaktavatvostakArasya nakAro bhavati / 8pvAdigaNapAThastu punAtItyAdau pvAdehrasva iti hrasvavidhAnArtha ityarthaH 9-lvAdigaNapAThastu lUna ityAdau lvAderityAdinA ktAdInAM takArasya natvArthaH / 10-curAdau yujAdigaNapAThastu yujAdenaiveti NijvilpArtha ityAzayaH / yujAdirvikalpena curAdirityevaM nAzayaH, gaNavikalpanAbhAvAditi bodhyam / 11-mucAdigaNapAThaH zepare muJcatItyAdau mucAditRphetyAdinA nontArtha ityarthaH / // 12 //
Page #587
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtana laghuprakriyA adantAnAM guNo vRddhirya curAdezva no bhavet / saMkSepeNa phalaM caitadISitaM vA reNa hi // 6 // // iti vRttagaNaphalam // // aniT kArikA // 589 zvi- zri-DI-zI-yu-ru-kSu- kSNu, Nu stubhyazca vRgo vRGaH / UdRdantAd yujAdibhyaH svarAntA dhAtavo'pare // 1 // pATha ekasvarAH syurye'nusvAreta ime smRtAH / dvividho'pi zakicaivaM vacirvici ricI paciH // 2 // kuTAdigaNapAThastu kuTAderjid Nivarjitapratyayasya Gidvat bhAvAtkuTitAskudityAdau guNAbhAvArtha ityarthaH / vRddhistu na kvApi prApteti vRddhipadamabhyAsAdApatitamiti bodhyam / matAntarasaMgrahArthaM vA tadbodhyam / 13prasaGgAdanyadapi gaNasambaddhamAha - adantAnAmiti / curAdigaNe adantatvenapratijJAtAnAM kathAdInAM yathAsvaM guNo vRddhizca na bhavati / ato lopasya sthAnivadbhAvena tadaprApte riti bodhyam / curAdezca nityaNijantaasarda yaG pratyayo na bhavati, vyaJjanAderekasvarAdeva yavidhAnAditi bodhyam / || 14 || saMkSepeNaitatphalaM narasyeSTamityarthaH 1- zvi- zrI - DI-zI-yu-ru-kSu-kSNu-Nu-snu ebhyo 'pare vRg vRGbhyAM cApare adantAd RintAd yujAdibhyazcApare ye dhAtupAThe svarAntA ekasvarAzca dhAtavaste anusvAreta ityarthaH / anusvAretazcaikasvarAdityAdinegniSedhAdaniTa ityAzayaH / 2 - zakIMc iti divAdiH, zaklaMT iti svAdiH / tadevaM dviprakAro'pItyarthaH /
Page #588
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUbhava prakriyA siJcati marato'pi pRcchati, stri-masji bhujayo yujiryajiH / vaJji-raJji rujayo niji biz2a, Sati bhaJji bhajayaH sRjityajI // 3 // skandi - vidya-vidla - vintayo nudiH, svidyatiH zadisadI bhidi - cchidI | tudyadI padi-hadI khidi-kSudI, rAdhi-sAdhi-zudhayo yudhi-vyadhI // 4 // bandhi - budhya-rudhayaH krudhi kSudhI, sidhyatistadanu hanti-manyatI / pinA tapi zapi kSipicchu po lumpatiH sRpi-lapI vapi svapI // 5 // yabhirabhilabhiyamira minami- gamayaH, kruzilizi - ruzirizi dizati dazatayaH / spRzi mRzati vizati dRzi ziSla zuSayastviSipipi viSla - kRSi tuSi duSi puSayaH // 6 // laSyati dviSirato ghasi vasatI, rohati luhi - rihI anigaditau / 3- Ap dhAtunA saha tapyAdaya ityarthaH / 4 - ataH paramityarthaH / 5 - zAstrAntare pANinIyAdAvakathitAvityarthaH //
Page #589
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA degdhidogdhaliyo mihi vahatI, nAtirdahiriti sphuTamaniTaH ||7|| // ityaniT kArikAH // 591 iti zrIdarabhaMgAmaNDalAntargata - ladauragrAma nivAsi palivAra haripura kulodbhava jhopAkhya zaubhAnandi candrazekhara zarmA saMkalitA haimanUtana laghu prakriyA samAptA // zrIrastu zubhamastu // iti zrIzAsanasamrAT kadambagiriprabhRtitIrthodvArakAcAryavarya zrI vijayane misUripaTTAlaGkAra zAntamUrtti samayajJa zrIvijaya vijJAnasUripa0 prAkRtavizAradAcArya zrIvijaya kastUra-, sUripa0 mahAprabhAvaka zrIvijaya candrodayasUri nirmitA haimanUtana laghuprakriyA TippaNI samAptA // zrIrastu = zubhaM bhavatu // Wan
Page #590
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrIsiddha haimanUtanalaghu prakriyAsUtrANAm akArAnukramaNikA * aM aH anusvAra visargau | 1|119 // -aM aH < ka ) ( paH zaSasAH ziT / 1 / 1 / 16 // aMzAdatoH / 7|4|14|| aH sRjidRzo'kiti / 4|4|12 // - akaT ghinozca rajeH / 4 / 2 / 50|| - aka pANDvoruvarNasyaiye / 7 / 4 / 69 // aka merukasya / 2 / 2 / 93 // akAle'vyayIbhAve / 3 / 2 / 146 // akSNoH prANya | 7|3 // 85 // agArAntAdikaH | 6 |4/75 // aghoSe prathamo'ziTaH / - 113150 // aghoSe 'ziTa | 4|1 |45 // - aDe hi no ho ghaH pUrvAt / 4|1|34|| asthA cchAtrAderaJ | 6|4|60|| "ac / 5 / 1 / 49 // * acaH / 1 / 4 / 69 // acitteTakU | 5|1|83 // acca prAgudIrghazva | 2|1|104 // -ajAteH pazcamyAH / 5 / 1 / 170 // 6 383 103 123 343 329 492 567 394 21 91 144 393 247 50 252 50 267
Page #591
--------------------------------------------------------------------------
________________ 593 265. 0 .. mr. 457. 326 458 271 209 . 82 459 337. 218 akArAdhanukramaNikA ajAteH zIle / 5 / 1 / 154 // ajAdeH / 2 / 4 / 16 // ajJAne jJaH SaSThI / 2 / 2 / 80 // aJcaH / 2 / 4 / 3 // aJceranarcAyAm / 4 / 2 / 26 // aTyati sUtri mUtri sUcyazUrNoH / 3 / 4 / 10 // aT dhAtorAdi ritanyAM cAmAGA / 4 / 4 / 29 // aNajeyekaN naJ snaJ TitAm / 2 / 4 / 20 // aNi / 7 / 4 / 52 // aNigi prANikartRkAnApyANNigaH / 3 / 3 / 107 // ataH / 4 / 3 / 82 // ataH kukamikaMsakumbhakuzAkarNI pAtre'navyayasya / 2 / 3 / 5 // ataH pratyayAlluk / 4 / 3 / 85 // ataH zityut / 4 / 2 / 89 // . ataH syamo'm / 1 / 4 / 57 // ata AH syAdau jasbhyAmye / 111 // 20 // ... ata iJ / 6 / 1 // 31 // atamabAderISadasamApte kalpapadezyapa dezIyar / / 3 / 12 // atiratikrame ca / 3 // 1 // 45 // ato'ti roruH| 113 // 20 // 144 251 81 120 49. 28 338
Page #592
--------------------------------------------------------------------------
________________ 425 277 422 508 TaimmUmanalakumakriyA ato'nekasvarAt / 7 / 2 / 6 / / ato ma mAne / 4 / 4 / 15 // batorithaT / 7 / 1 / 161 // ato'hasya / 2 / 3 73 // adazvAT / 4 / 4 / 91 // adasoH daH sestu Dau / 2 / 1143 // adistriyAM vA'zcaH / 7 / 1 / 107 / / aviti vA / 4 / 1175 // adIrghAdvirAmaikavyaJjane / 1 // 3 // 32 // adurupasargAntaro NahinumonAneH / 2 / 3 / 77 // adUre enaH / 7 / 2 / 122 // adetaH syamolaka / 1 / 1144 // adevAsurAdibhyo re / 6 / 3 / 164 // bhado nadImAnuSInAmnaH / 6 / 1 / 6.7 // ado mumI / 1 // 2 // 35 // adorAyaniH prAyaH / 6 / 1 / 113 // adytnii| 5 / 2 / 4 // adyatanI / 5 / 2 / 4 // adyatanI-di tAm an , si tamva, am va ma, ta itAm anta, bhAsU AyAm dhvam , ivahi mahi / 3 / 2 / 11 // : adhyatanyAM vAtvatmane / 1 / 4 / 22 // 0 0 .CGSM 440 374 343 349 82 224 83 144
Page #593
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA - avarAparAdhcAt / 7 / 2 / 118 // arthAttatho H | 2|1|79 // adhAtuvibhaktivAkyamarthavannAma | 1|1|27 // adhAtUhRditaH | 2|4|2 // adhikaM tatsaMkhyamasmin zata sahasre zatizad dazAntAyAGaH / 7 / 1 / 154 // adheH zIGkhthAsa AdhAraH // 22 // 72 // adhyAtmAdibhya ikaNU / 6 / 3 / 78 // adhvAnaM yenau / 7 / 1 / 103 // 4 anaH | 7|3|88 // "anak / 2 / 1 / 36 // anaTU / 5 / 3 / 124 // are vA | 6 | 3 |69 // anaDuhaH sau / 1 / 4 / 72 / / - anato 'ntodAtmane / 4 / 2 / 1145 - manato lup | 1|4|59 / / / anato lup / 3 / 2 / 6 // amanoH sanaH | 3|3|70 // anadyatane rhiH | 7|2| 101 // -anadyatane zvastanI |5|3|5|| -anadyatane hyastanI / rAja anaJaH ktvoyam / 3 / 2 / 154 // 439 105 27 458 419 313 382 414 494 59 237 380 64 109 48 487 222 435 86 282 cakra 1
Page #594
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6. Gm 397 haimanUtanalaghuprakriyA anavarNA nAmI / 11 / 6 / / anAGmAGo dIrghAdvA chaH / 1 / 3 / 28 // anAto nazcAnta RdAdazau saMyogasya / 4 / 1 / 69 // . anAdezAderekavyaJjanamadhye'taH / 4 / 1 / 24 // 99 anAmnyadviH plup / 6 / 4 / 141 // 'anAmvare no'ntaH / 1 / 4 / 64 // 48 '. anajirAdibahusvarazarAdInAM matau / 3 / 2 / 78 // . 362 * anidamyaNapavAde ca dityadityAdityayama patyuttara . padAJyaH / 6 / 1 / 15 // 386 aniyoge lugeve / 1 / 2 / 16 // anInAdaTyaho'taH / 7466 // 356 anukampA-tadyuktanItyoH / 7.3 / 34 // anunAsike ca cchvaH zUTa / 4 / 1 / 108 // 178 manuzatikAdInAm / 7 / 4 / 27 // 345. anekavarNaH sarvasya / 7 / 4 / 10 // ano'sya / 2 / 1 / 108 // anoTyeye / 7 / 4 / 51 // antarddhiH / 5 / 3 / 89 // 291 anto no luk / 4 / 2 / 94 // . . . . . 137 anyatyadAderAH / 3 / 2 / 152 // .. . . 264 bhanyathaivaM kathamitthamaH kRgo'narthakAt / 5 / 450 // 305 anyo ghoSavAn / 11 // 14 // 455 572
Page #595
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 65 -359 330 358 akArAnukramaNikA anvAGa pareH / 3 // 3 // 34 // an svare / 3 / 2.129 // apaH / 1 / 4 / 48 // apaJcamAntastho'dhuT / 1 / 1 / 11 // apAye'vadhirapAdAnam / 2 / 2 / 29 // apo'd me / 2 / 1 / 4 // apo yaJ vA / 6 / 2 / 56 // apratyAdAvasAdhunA / 2 / 2 / 101 // - aprayogot / 1 / 1 / 37 // abhakSyAcchAdane vA mayaT / 6 / 2 / 46 // abhiniSkrAmati dvAre / 6 / 3 / 202 // abhyam bhyasaH / .2 / 1 / 18 // abhrAdibhyaH / 7.2 // 46 // abhvAderatvaptaH sau / 11490 // amavyayIbhAvasyAto'pazcabhyAH / 3 / 2 / 2 / / amAtvAmA / 2 / 1 / 24 // amAvyayAt kyan ca / 3 / 4 / 23 / / amUrdhamastakAt svAhAdakAme / 3 / 2 / 22 / / amo'dhikRtya granthe / 6 / 3 / 198 // amo'ntAvodhasaH / 6 / 3174 // amo kamyamicamaH / 4 / 2 / 26 // : amo maH / 2 // 1 // 16 // .375 429 489 72 217 475 381
Page #596
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 44.1 haimanUtanalaghuprakriyA ayamiyaM pustriyoH sau / 2 / 1 / 38 // .. :: . . ayi raH / 4 / 16 // maharmanazcakSuzceto rahorajasA lukcau / 7 / 2 / 127 // aroH supi raH / 143157 // aDajhe ca / 1 / 4 / 39 // atirilIhIknuyIkSmAyyAtAM puH / 4 / 2 / 21 // arhatastont ca / 7 / 1 / 61 // aham / 1 / 11 // aheM tRca / 5 / 4 / 37 // artho'ca / 5 / 1 / 91 // alupi vA / 2 / 3 / 19 // alpayUnoH kanvA / 7 / 4 / 33 // alpe / 3 / 2 / 136 // avayavAttayaT / 7 / 1 / 151 // avarNabhobhagoaghorlaMgasandhiH / 1 / 3 / 22 // avarNasyAmaH sAm / 1 / 4 / 15 // avarNasyevarNAdinaidodaral / 112 // 6 // avarNAdazno'nto vA'turIDayoH / ,2 / 1 / 115 // ananuvarNasya / 7 / 4 / 68 // bhavAt / 3 / 367 // bhavAt tastRbhyAm / 5 / 3 / 133 // , bhavizeSaNe dvau cAsmadaH / 2 / 2:122 // 253 557 451 564 419 278 338 222 299 335
Page #597
--------------------------------------------------------------------------
________________ ---.... .ANTRI YAR akAraghinakamANakA ms 349 w or. .. 4 avRddhAd dona vA / 6 / 1 / 110 // avo dAdhau dA / 3 / 3 / 5 // .. bhavyayasya / 3 / 2 / 7 // avyayasya ko da ca / 7 / 3 / 31 // 454 mazavi te vA / 3 / 4 / 4 // azityassan NakacNakAnaTi / 4 / 3 / 77 // azvAdeH / 6 / 1 / 49 // aSTa aujaszasoH / 11453 // masaMyogAdoH / 4 / 2 / 86 // asakRtsambhrame / 7472 // 568 asatvArAdarthATAGasiGacam / 2 / 2 / 120 // 334 asattve GaseH / 3 / 2 / 10 // 554 asadivAmantryaM pUrvam / 2 // 1 // 25 // 72 asamAnalope sanvallaghuni ke| 4 / 1163 // . . 190 asarUpo'pavAde votsargaH prAk ktaH / 1|1|1kssaa ... 241 asahana vidhamAna pUrvapadAtsvAGgAdakoDAdibhyaH / ...s38|| 461 asUryogrAd dRzaH / 5 / 1 / 126 // mastapomAyAmedhAsajo vin / 7 / 2 / 47 // asti bravo vacAvaziti / 4 / 4 / 1 // masteH si hastveti / 4 / 3 / 73 // manabhari / 7 / 3 // 2 // 149 4 .
Page #598
--------------------------------------------------------------------------
________________ 459 110 457 337 503 250 432 26 537 600 haimanalaghuprakriyA asya GayAM luk / 2 / 4 / 86 // asyAderAH parokSAyAm / 4 / 1 / 68 // . asyAyattatkSipakAdInAm / 2 / 4 / 11 // asvayambhuvo'vU / 7 / 4 / 70 // asvastha guNaiH / 3 / 1 / 87 // ahanpaJcamasya kvikGiti / 4 / 1 / 107 // ahIyaraho'pAdAne / 7 / 2 / 88 // ahnaH / 2 / 1 / 74 // ahnaH / 7 / 3 / 116 // A A amshso'taa| 114 / 75 // AH khanisanijanaH / 4 / 2 / 60 // AkhyAtayupayoge / 2 / 2 / 73 // AguNAvanyAdeH / 4 / 1 / 48 // AGaH zIle / 531 / 96 // ADalpe / 3 / 1146 // . , . . 'mAGAvadhau / 202170 // mADo jyotirudgame / 3 / 3 / 52 // A.ca ho / 4 / 2 / 1015 : sAt / 2 / 4 / 18 // Ata aiH kRau| 4 / 3 / 5 // . Atumo'tyAdiH kRt / 5 / 1 / 1 // : 42 269 324 209 254 496 322 221 156 232 218
Page #599
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA Ato DoshvAvAmaH | 5|1|76 // Ato Nava au: / 4 / 2 / 120 // AtsandhyakSarasya / 4 / 2 / 1 // AditaH / 4 / 4 / 72 // AMdveraH H / 2 / 4 / 41 // AdyadvitoyazaSasA aghoSAH / 1 / 1 / 13 // AdyAdibhyaH | 7 | 2|84 // Adyaza ekasvaraH / 4 / 115 // A dvandve | 3|2|39 // AdhArAccopamAnAdAcAre | 3|4|24|| AdhikyAnupUrye / 74 / 75 / / ApotAM yAsyAmyam | 1|4|17|| abhijanAt / 6 / 3 / 214 // Ama Akam / 2 / 1 / 20 // // AmaH kRgaH / 3 / 3175 // AmantAvayyenAvay / 4 / 3 / 85 / / Amantraye / 2 / 2 / 32 // AmayAdIrSazca / 7 / 2148|| Amo nAma vA / 1 / 4 / 19 // AsthAnAt / 6 / 31153 // AyuSAdimyo ghRgo'daNDAdeH / 5 / 1 / 94 / / 601 251 88 96 270 37 432 140 553 227 568 43 337 70 109 192 310 4.30 40 372 253
Page #600
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 325 42 467 81 252 134 81 '602 haimantanalaghuprakriyA Arambhe / 5 / 110 // ArAdarthaiH / 2 / 2 / 78 // A rAyo vyaJjane / 2 / 1 / 5 // AryakSatriyAdvA / 2 / 4 / 66 // AziSi tuhyostAtaG vA / 4 / 2 / 119 // AziSi hanaH / 5 / 1 / 80 // AziSINaH / 4 / 3 / 107 // AziSyAzIH paJcamyau / 5 / 4 / 38 // ... AziSyAzIH pnycbhyo| 5 / 4 / 38 // AzI:-kyAt kyAstAm kyAsuma , kyAsa kyAstam kyAsta, kyAsam kyAstra kyAsma / soSTa sIyAstAm sIran , sISThAH sIyAsthAm sIyadhvam ___sIya sIvahi sImahi / 3 / 3 / 13 // AsannaH / 7 / 4 / 120 // AsannaH / 7 / 4 / 120 // AsInaH / 4 / 4 / 116 // AsyaTibajyajaH kyap / 5 / 3.97 // AhitAgnyAdiSu / 3 / 1 / 153 // AhI dUre / 7 / 2 / 120 // 85 578 278 292 477 439 ikiztiva svarUpArthe / 5 / 3 / 138 // iko vaa| 4 / 1 / 16 // 134
Page #601
--------------------------------------------------------------------------
________________ 603 219 157 226 487 88 133 133 akArAnukramaNikA iGitaH kartari / 3 / 3 / 22 // iccApuMso'nitkyAppare / 2 / 4 / 107 // icchArthe karmaNaH saptamI / 5 / 4 / 89 // icyasvare dIrgha Acca / 3 / 2 / 72 // ica yuddhe / 7 / 3 / 74 // iTa Iti / 43 / 71 // iTa sijAziSorAtmane / 4 / 4 / 36 // iDetpusi cA'to luk / 4 / 2 / 94 // iNaH / 2 / 1151 // iNikoIH / 4 / 4 / 23 // ito'taH kutaH / 7 / 2 / 90 // ito'ktyarthAt / 2 / 4 / 32 // ito'niJaH / 6 / 1 / 72 // . idaM kimItkI / 3 / 2 / 153 // idaM kimo'turiya kiya cAsya / 7 / 1 / 148 // idamaH / 2 / 1 / 34 // idamadaso'kyeva / 1 / 4 / 3 // iduto'strerIdUt / 1 / 4 / 21 // inaH kac / 7 / 3 / 170 // in GItvare luk / 1 / 4 / 79 // indriyam / 7 / 1 / 174 // 433 460 com occ 344 265 418 9 .4.24
Page #602
--------------------------------------------------------------------------
________________ 604 indre | 1|2|30|| indhyasaMyogAtparokSA kidvat | 4|3|21|| inhunupUSAryamNaH zisyoH | 1|4|7|| haimakriyA imadaH | 5 | 1 | 127 // irdaridraH / 4 / 2 / 98 // sarNAderave svare yavaralam | 1|2|21|| ivRdhabhrasjadambhazriyUrNubharajJapisanita nipati hRd daridraH sanaH / 4|4|17|| Izca sthAdaH / 4 / 3 / 41 // izca sthAdaH / 4 / 3 / 41 // ISo'nicchAyAm ||5|3|132 // iSTAdeH / 7 / 1 / 168 // isAsaH zAso'G vyaJjane / 4|4|119 // isusorbahulam / 7|2| 128 // I IGgitaH / 3 / 3 / 95 // IDau vA / 2 / 1 / 104 // I ca gaNaH / 4 / 9 / 67 // IdUded dvivacanam | 1|2|38 // inayau cA'zabde / 6 / 3 / 129 // Ime'dhvAtmanoH / 74 / 48 // IyaH svasuzca | 6 |1|89 // 16 85 5.5 260 138 14 204 159 222 295 423 140 442 223 34 194 16 370 404 346
Page #603
--------------------------------------------------------------------------
________________ 605 - --- -- -- akArAnukramaNikA IyasoH / 7 / 3 / 177 // IrvyaJjane'yapi / 4 / 3 / 97 // IcyAvarNasyAnavyayasya / 4 / 3 / 111 // 66 0C 467 138 377 utpadAnte'bhUt / 2 / 11118 // udaca udIca / 2 / 1 / 103 // uNAdayaH / 5 / 2 / 93 // utonaDuccaturo vaH / 1 / 4 / 41 // 'uto'prANinazcAyurajjvAdibhya UG / 2 / 4 / 73 // uta aurviti vyaJjane'dveH / 4 / 3 / 59 // uttarAdAhaJ / 6 / 35 // utpAtena jJApye / 2 / 2 / 59 // utsAderaJ / 6 / 1 / 19 // 'udaH sthAstambhaH saH / 1 / 3 / 44 // uditaH svarAjontaH / 4 / 4 / 99 / / upajJAte / 6 / 3.191 // * upamAna sahita saMhita saha zaphavAma lakSmaNAbaroH 2 / 4 / 75 // upamAnaM sAmAnyaiH / 3 / 1 / 101 // upameyaM vyAghrAyaH sAmyAnuktau / 3 / 1 / 102 // upasarmasyA'niNedhedoti / 1 / 2 / 19 // upasargAtkhalaghaJo'zca / 4 / 4 / 108 // .. 320 387 22 101 375 468
Page #604
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 606 haimanUtanalaghuprakriyA upasargAtsugasuvastustubho'Tyapyadvitve / 2 // 3 // 39 // upasargAdAtaH / 5 / 3 / 110 // upasargAdAto DozyaH / 5 / 1156 // upasargAd daH kiH / 5 / 3 / 87 // upAntyasyA'ptamAnalopi zAsvRdito De / 4 / 2 / 35 // upAntye / 4 / 3 / 34 // upAyAddhasvazca / 7 / 2 / 170 // upenAdhikini / 2 / 2 / 105|| upte / 6 / 3 / 118 // ubhayAdhuzca / 7 / 2 / 99 // uvarNAt / 4 / 4 / 59 // uvarNAdAvazyake / 5 / 1 / 11 // uznoH / 4 / 3 / 2 // uSTramukhAdayaH / 3 / 1 / 23 // uSNAdibhyaH kAlAt 6 / 3 / 40 // 292 248 290 190 201 448 331 369 434 271 __ mr m ur M 0 0 - 474 380. UTA / 1 / 2 / 13 // UdAyAma / 2 / 4 / 51 // Udito vA / 4 / 4 / 42 // USo Nau / 4 / 2 / 40 // UnArthapUrvAdyaiH / / 3 / 1167 // 12 464 302. 199 499.
Page #605
--------------------------------------------------------------------------
________________ 607.. 430. akArAnukramaNikA UrjAvinvalAvazcAntaH / 7 / 2 / 51 // UrNAhazubhamo yus / 7 / 2 / 17 // UrdhvAdririSTAtAvupazcA'sya / 7 / 2 / 114 // UryAdyanukaraNacciDAcazca gatiH / 3 / 1 / 2 // c. c. 437 . 295 11.. 565 548 325. 11. Rlati hUsvo vA / 1 / 2 / 3 // RkpU: pathya'po't / 7 / 3 / 76 // Rk sAmaryajuSa.......dhruvadAragavam / 7 / 3 / 97 // RNAddhetoH / 2 / 2 / 76 // RNe pradazArNavasanakambala vatsatara vatsara syAr / 1 / 217 // RtaH / 4|4|40 // RtaH svare vA / 4 / 3 / 43 // Rta ikaN / 6 / 3 / 152 // RtAM kGitIra / 4 / 4 / 117 RtAM vidyAyonisambandhe / 3 / 3 / 27 // RttaSamRSakRzavaJca luJca thaphaH seT / 4 / 3 / 24 // Rte tRtIyA samAse / 1 / 2 / 8 // Rte dvitIyA ca / 2 / 2 / 114 // . ... RteIyaH / 4 / 1 / 38 // Rto't / 3 / 3 / 8 // 142. 372. ___95 557 . 304.. 333 189. 93
Page #606
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA: 608 Rto Dur | 1|4|37|| Rto rastaddhite / 1 / 2 / 26 // to ra svare'ni / 2 / 1 / 2 // Rto riH / 4 | 3 |109 // RvyArupasargasya / 1 / 2 / 9 // 12 Rtvij dizU dRz spRzU sraj dadhRSuSNiho gaH / 2 / 1 / 69 // 52 Rrdicchvi stambhU bhrUcU glucU mrucU glu- JcUjo vA / 3 / 4 / 65 // RduditaH | 1|8|70 // RdupAntyAdakRSi cadRcaH | 5|1|18|| RduzanaspurudaMzo'nehasaca se rDA | 1| 4 | 84 // RdRvarNasya / 4 / 2 / 37 // Rdha It / 8 / 1 / 17 // RnityaditaH / 7 / 3 / 171 // RphiDAdInAM zcalaH / 2 / 3 / 104 // RmatAM vaH / 4 / 1 / 51 // Rra lulaM kRpo'kRpITAdiSu / 2 / 3 / 99 / / RlvAdereSAM to no'praH / 4 / 2 / 68 / / varNazo'Gi / 8|3 |7|| RvarNavyaJjanAd dhyaNU / 5 / 1 / 17 // RvarNa zrUyUrNagaH kitaH / RvarNAt | 4 | 3 | 36 | 41 364 46 213 103 53 293 36 194 204 484 560 213 113 270 103 238 270 121
Page #607
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAdyanukramaNikA RvavarNa do.......ikasyeto luk / 7 / 4 / 71|| / RvRvye'da iT | 4|4|81 // RH zapraH / 4 / 4 / 20 // kada RSi vRSNyandhaka kurubhyaH / 6 / 1 / 61 // RSau vizvasya mitre / 3 / 2 / 79 // RsmipUGaJjazau kugadRdhR pracchaMH / 4 / 4 / 48 / / aaae lR lRdantAH samAnAH | 1 / 1 / 7 // e sandhyakSaram | 1|1|8|| ai eH / 1 / 4 / 77 // ekadvitrimAtrA hRsvadIrghaplutAH | 1|1|5|| ekadvibahuSu | 3 | 3|18|| ekadhAtau karmakriyayaikAkarmakriye | 3|4|86 // ekasvarAt / 6 / 2 / 48 // ekasvarAdanusvAre'taH | 4|4|57 // ekAtsakRccAsya | 7|2| 111 // i ekAdaza SoDaza SoDan SoDhA SaDDhA | 3 |2| 91 // ekopasargasya ca ghe | 4|2|34|| ejeH | 5 | 1|118 // etadazca vyaJjane'nag naJ samAse / 1 | 3 | 36 || 609 355. 128 157 341 561 202 Do -57 2 7.8 237 * 358 89 437 535 298 258 : Vide 26
Page #608
--------------------------------------------------------------------------
________________ 558 s haimanUtanalaghuprakriyA etA zitaH / 3 / 2 / 10 // etyakaH / 2 / 3 / 26 // etyastervRddhiH / 4 / 4 / 30 // edApaH / 1 / 4 / 42 // edaito'yAy / 1 / 2 / 23 // edotaH padAnte'sya luk / 1 / 2 / 27 // edodbhyAM usiGaso raH / 1 / 4 / 35 // ed bahusbhosi / 1 / 4 / 4 // eSAmILaJjane'daH / 4 / 3 / 97 // h h h h h h 434 379 'aikAyeM / 3 / 218 // aikAyeM / 32 // 8 // aidaut sandhyakSaraiH / 12 / 12 // aiSamAparutparArivarSa / 7 / 2 / 100 // 'aiSamohyasUcaso vA / 6 / 3 / 19 // o ojo'naH saho'mbhastamastapasaSTaH / 3 / 2 / 12 // monopsarasoH / 3 / 4 / 28 // mota auH / 117 // motaH zye / 4 / 2 / 103 // odantaH / 1 / 2 // 37 // 554 229 42 162
Page #609
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA odauto'vAv | 1|2|24|| Harfs | 1|2| 18 // ojanta sthApavarge'varNe / 4 / 160 / / oSTyAdur | 4|4|118 // au autA | 1|4|20|| madantAH svarAH | 1|1|4 // aurIH / 1 / 4 / 56 // ka kagevanUjanaibRSa knas raJjaH / 4 / 2 / 25 // "kaGazcaJ / 4 / 1 / 46 // kaTaH / 7 / 1 / 124 // kathamittham / 7 / 2 / 103 // kathAderikA / 7 / 1 / 21 // kadA kornavA | 5|3|8 // kanyA triveNyAH kanIna - trivaNaM ca / 6 / 1 / 62 // kapijJAtereyaN / 7 / 1 / 65 // karamaNiviSazarAdeH | 2|4 |42 // 74 kamerNiG | 3 | 4|2|| karaNAdhAre | 5 | 3 | 129 // karttari | 5|1|3 // 611 15 .13 19 46 199 103 416 435 403 225 342 410 463 187 CMEN .298 246. el
Page #610
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 228 258 265 310 502 327. 310 612 haimanUtanalaghuprakriyA kartari / 2 / 2186 // kartaryanadyaH zav / 3 / 4 / 71 // kartuH kvip galbhaklibahoDAttu Git / 3 / 4 / 25 // kattuH khaz / 5 / 1 / 117 // kartuNin / 5 / 1 / 153 // kartApyaM karma / 2 / 2 / 3 // karmajA tRcA ca / 3 / 1183 // karmaNi kRtaH / 2 / 2 / 83 // karmaNi dvitIyA / 2 / 2 / 40 // karmaNo'N / 5 / 1 / 72 // .. karmAbhipreyaH saMpradAnam 2 / 2 / 25 // kalpagne reyaN / 6 / 1 / 17 // kalyagnAderin cAntasya / 6 / 177 // kavargaka svaravati / / 3 / 16 // kAkatAlIyAdayaH / 7 / 1 / 117 // kAka vo voSNe / 3 / 2 / 137 // kAkAyaH kSepe / 3 / 1 / 90 // kAdiya'Jjanam / 1 / 1 / 10 // kAskaM kRtA / 3 / 1162 // kAraNam / 5 / 3 / 127 // kAlavelAsamaye tumvA'vasare / 5 / 4 / 3 // kAhAttanataratamakA / 3 / 2 / 23 // 250 318 386 344 55. 416 Soc ___ wr 0.03. 00 . . . www.oc.
Page #611
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAsabANikA kAlAdeye RNe / 6 / 3 / 113 // ... 368 kAlAdhva norvyAptau / 2 / 2 / 42 // kAlAdhvabhAvadezaM vA karma cAkarmaNAm / sarA23 313 kAzyAdeH / 6 / 3 / 35 // . 380 kiM kSepe / 3 / 1 / 110 // --533 kiMyattatsarvaikAnyAt kAle dA / 7 / 2 / 95 // . 4.33 kiyattabahoraH / 5 / 1 / 101 // 255 kitaH saMzayapratikAre / 3 / 4 / 6 // 207 kintyAye'vyayAdasattve tayorantasyAm / 7 / 3 / 8 // 450 kimaH kastasAdau ca / 2 / 1 / 40 // kimavyAdisarvAdhavaipulyabahoH pittas / js89|| kRgaH khanaTa karaNe / 5 / 1 / 129 // 261 kRgagraho'kRtajIvAt / 5 / 4 / 61 // 307 kRgaH supuNyapApakarmamantrapadAt / 5 / 9 / 162 // kRgoM yi ca / 4 / 2 / 88 // kaMgaH za ca vA / 5 / 3 / 100 // kRgatanAderuH / 3 / 4 / 83 // . . . kRtaH kIrtiH / 4 / 4 / 123 // ...... . kRtaMcatanRtachudatRdo'sicaH sAdevI / 4450 // kRtAdhaiH / 2 / 2 / 47 // kRti / 3 / 1177 // 432 266 Y.M 121 212 ...
Page #612
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalavuprakriyA kRte / 6 / 3 / 192 // 375 kRtyasya vA / 2 / 2 / 88 // 328 kRtye'vazyamo luk / 3 / 2 / 138 // 240 kRtsagatikArakasyApi / 7 / 4 / 117 // 578 kRpaH zvastanyAm / 3 / 3 / 46 // 113 kRpA hRdayAdAluH / 7 / 2 / 42 // 429 kRbhvastibhyAM karmakartRbhyAM prAgatattattve cviH / 7 / 2 / 126 // 441 kRvRSimRji zaMsiguhiduho japo vA / 5 / 1 / 42 // 244 kukSyAtmodarAd bhRgaH khiH / 5 // 19 // 252 kuJjAde yanyaH / 6 / 1147 // 340 kutsitAlpAjJAte / 7 / 3 / 33 // 455 kurucchuraH / 2 // 1 // 66 // kurvAdeyaH 6 / 1 / 10 // 348 kulaTAyA bA / 6 / 178 // 345 kulAdInaH / 6 / 196 // kuzale / 6 / 3 / 95 // kuzAgrAdIyaH / 7 / 1 / 116 // kUlAdudrujohahaH / 5 / 1 / 122 // kUlAbhrakarISAtkaSaH / 5111110 // 257 kedArANNyazca / 6 / 2 / 13 // kevalasakhipaterauH / 1 / 4 / 26 // kezAdvA / 6 / 2 / 18 // 120 mm. 00r om 259 ..354 355
Page #613
--------------------------------------------------------------------------
________________ 615 507 213 268 274 328 273 463 293 238 302 : akArAnukramaNikA koH kattatpuruSe / 3 / 2 / 130 // kGiti yi zaya / 4 / 3 / 105 // ktaktavatU / 5 / 1 / 174 // ktayoranupasargasya / 4 / 1 / 92 // ktayorasadAdhAre / 2 / 2 / 91 // ktAH / 3 / 1 / 151 // ktAdalpe / 2 / 4 / 45 // kteToguro rvyaJjanAt / 5 / 3 / 106 // --- kte'niTazcajoH kago viti / 4 / 1 / 111 // ktvA / 4 / 3 / 29 // kvAtumam / 1 / 1 / 35 // ktvA tumama bhAve / 5 / 1 / 13 // knaH palitAsitAt / 2 / 4 / 37 // kyaH ziti / 3 / 4 / 70 // kyaG / 3 / 4 / 26 // syayuGAzIrye / 4 / 3 / 10 // kyamAni pit taddhite / 3 / 2150 // kyani / 4 / 31112 // kyo vA / 4 / 281 // kramaH / 41454 // kramo dIrghaH parasmai / 4 / 2 / 109 // krayAH kyAthaiH / 43191 // 76 285 461 231 bh h h lh m m h . mh s l m 242
Page #614
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimabhUtAnalaghuprakriyA kriyAMtipattiH-syat syatAm syan......syAmahi / 3 / 3 / 16 87 kriyAyAM kriyArthAyAM tum Nakac bhaviSyantI / 5 / 3 / 14 // 285 kriyArthI dhAtuH / 3 // 3 // 3 // * 77 kriyAvizeSaNAt / 2 / 2:41 // 315 kriyAzrayasyAdhAro'dhikaraNam / 2 / 2 / 30 // kriyAhetuH kArakam / 22 / 1 // 308 krItAtkaraNAdeH / sh4|44|| .... kretsampadAdibhyaH kvi / 5 / 3 / 114 // kadha duheAsUyArthairya prati kopaH / 2 / 2 / 57 // kruzastunastRca puMsi / 1 / 4 / 91 // krayAdeH znA / 3 / 4 / 79 // klImanyenaikaM ca vA / 3 / 1 / 128 // klIbe / 2 / 4 / 97 // klIbe ktaH / 5 / 3 / 123 // kilabe vA / 2 / 1193 // klezAdibhyo'pAt / 5 / 1 / 8 / / kvaM kutrA'treha / 7 / 2 / 93 // 433 kvacit / 5 / 1 / 101 // vAcat / 6 / 2 / 145 // 367 kvacitsvArthe / 737 // vicithastyacittAccekaNa / 6 / 2 / 14 // .....354 SO 267
Page #615
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 379 akAsAnukramaNikA kvasuSmatau ca / 2 / 15105 // kvim / 5 / 1 / 148 // kviA vRtterasudhiyastau / 2 / 1158 // kvehAmAtratastyaca / 6 / 3 / 16 // kvau / 4 / 4 / 120 // kSatrAdiyaH / 6 / 1 / 93 // kSayyajayyo zakto / 4 / 3 / 90 // kSorAdeyaNa / 6 / 2 / 142 // kSudrAbhya eraNa vA / 6 / 1 / 80 // kSudhaMklizakuSagRdhamRDamRdavadavasaH / 4 / 3 / 31 // kSudhaksasteSAm / 414143 // kSumnAdInAm / 233196 // kSubhnAdInAm / 2 / 3196 // kSeH kSIH / 453189 // kSemapriyamadrabhadrAtsvANa / 5 / 1 / 105 // zuSipaco mAm / 4 / 2 / 78 // 295 347 24.2 367 345 303 269 466 560 304. 256 269 356 253 khalAdibhyo lin / 6 / 2 // 27 // khitivItIya ura / 1 / 4 / 36 // khiAyAvyayAruSo monto havAca / 3 / 2 / 11.1 // kheDa pRSodye / 5 / 1134 // khNam cA''bhIkSNye / 5 / 4 / 48 // khyAgi / 113354 // 3.05 - 2.5
Page #616
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA 376 54 478 355 295 311 688 320 269 gacchati pathidUte / 6 / 3 / 203 // gaDadabAdezcaturthAnta.......pratyaye / 2 / 1 / 77 // gaDvAdibhyaH / 3 / 1 / 156 // gaNikAyA NyaH / 6 / 2 / 17 // gatiH / 1 / 1 / 36 // gatikArakasyanahi........tanau kvau / 3 / 2185 // gatibodhAhArArtha.......zabdakrandAm / 2 / 2 / 5 // gativinyastatpuruSaH / 3 / 1142 // gatenaivA'nApte / 2 / 2 / 63 // gatyarthAtkarmakapibabhujeH / 5 / 1.11 // gatyarthAtkuTile / 3 / 4 / 11 gatvaraH / 5 / 2 / 78 // gamahanajanakhanaghasaH svare'naGi kGitiluk / 4 / 2 / 44 // gamahana vidlavizadRzo vA / 4 / 4 / 84 // gamiSadyamazchaH / 4 / 2 / 106 // gamo vA / 4 / 3 / 37 // gambhArapaJcajana bahidevAt / 6 / 3 / 135 // gamyayapaH karmAdhAre / 2 / 2 / 74 // gamyasyA''pyeH / 2 / 2 / 62 // gargAderyaJ / 6 / 1142 // 210 283 277 101 234 371 324 320 340
Page #617
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAdyanukramaNikA gavAzvAdiH / 3 / 1 / 144 // gasthakaH | 5|1|66 // mahAdibhyaH | 6 |3|63 // gahorjaH | 4|1|40|| gAH parokSAyAm | 4|4|26 // gApApaco bhAve | 5|3|95 // gApAsthAsAdAmAhAkaH | 4|3|96 // gAyo'nupasargATTak / 5 / 1 / 74 // girinadIporNamAsyAgrahAyaNyapaJcamavargyAdvA / 7 / 3 / 90 // girinadyAdInAm | 2|3|68 // guNAGgAd veSTheyasU / 7 / 3 / 9 // guNAdastriyAM navA | 22|77 // guNAdibhyo yaH / 7 / 2 / 53 // gupatijo garbhAkSAntau san | 3 | 4|5|| gurAvekazca | 2|2| 124 // gurunAmyAderanRcchurNoH / 3 / 4 / 48 // gRhNo'parokSAyAM dIrghaH / 4 / 4 / 34 // gRlupasadacarajapajabhadazadaho garthe / 3 / 4 / 12 // goH / 7 / 2 / 50 // goH purISe / 6 / 2 / 50 // gocara saMcaravahavraja..kaSanikaSam / 5 / 3 / 131 // gotrokSavatsoSTravRddhAjora bhramaMnuSyarAjarAjanyarAja 619 545 249 381 90 147 291 89 251 489 558 45.0 325 430 207 335 109 186 210 430 358 298 putrAdakaJ / 6 / 2 / 12 // 354
Page #618
--------------------------------------------------------------------------
________________ 345 355 16 473 536 388 458 428 godhAyA duSTeNArazca / 6 / 181 // gorazvAtAtnala kayyallAt / 6 / 2 / 24 // gonAmnyavo'kSe / 1 / 2 / 28 // gozvAnte haskho'naMzisamAseyo bahuvrIhau / 2 / 4 / 96 // gostatpuruSAt / 7 / 3 / 105 / / go svare yaH / 6 / 1 / 27 // gaurAdibhyo mukhyAn GIH / 2 / 4 / 19 // gmin / 7 / 2 / 25 // grahaH / 5 / 3 / 55 // grahaguhazca sanaH / 4 / 4 / 60 // grahanazcabhrasjapracchaH / 4 / 184 // grAmajanabandhugajasahAyAttala / 6 / 2 / 28 // grAmAgrAnniyaH / 2 / 3 / 71 // grAmAdInaJ ca / 6 / 3 / 9 // grAmyAzizudvizaphasaGgha strI prAyaH / 3 / 1 / 127 // gro yaGi / 2 / 3 / 101 // glAhAjyaH / 5 / 3 / 118 // 289 201 174 356 559 378 552 211 296 286 pani bhAvakaraNe / 4 / 2 / 52 // ghaJyupasargasya banI ghaTAdeIsvodIrghastu vA jhiNampare / 142324 // ghokasvAsaH saH / 83 // 299 196 276
Page #619
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAdAyakamaNikA ghaslasanadyatanI ghncli| 4 / 4 / 17 // ghsvsH| 2 / 3 / 36 // dhyaNyAvazyake / 4 / 1 / 115 // ghrAmApATdhedRzaH zaH / 5 / 1158 // ghrAdhmoryaGi / 4 / 3 / 98 // 131 127 247 249 213 m sevAd / 2 / 1 / 19 // Gaso'patye / 6 / 1 / 128 // 337 GasyuktaM kRtA / 3 / 1149 // -- Di. / 1 / 4 / 25 // 'Dityaditi / 1 / 4 / 23 // ur3asA te me / 2 / 1 // 23 // DelasyoryAtau / 1 / 4 / 6 // De pivaH pipya / 4 / 1 // 33 // bNoH kaTAvantau ziTi navA / 113 // 17 // DyAptyUGaH / 6 / 170 // DyAdIdUtaH ke / 2 / 4 / 104 // 484 'ddyaadergonnsyaakvipstddhitlukygonniisuucyoH| 2 / 4 / 95 // 387 9. 0 34.3 49 cajaH kagam / 2 / 1 / 86 // caTakANNairaH striyAM tu lup / 6 / 171 // caturaH 7 / 1 / 163 // 522
Page #620
--------------------------------------------------------------------------
________________ 319. 499 371 346 562. 353 390 622 haimanUtanalaghuprakriyA caturthI / 2 / 2153 // caturthI prakRtyA / 3 / 1170 // caturmAsAnnAmni / 6 / 3 / 133 // catuSpAdya eyaJ / 6 / 1 / 83 // . catvAriMzadAdau vA / 3 / 2 / 93 // candrayuktAtkAle luptvaprayukte / 6 / 2 / 6 // carati / 6 / 4 / 11 // caraphalAm / 4 / 1 / 53 // calyAhArArthe budhayudhagrudrujhunazajanaH / 3 / 3 / 108 // cavargadaSahaH samAhAre / 7 / 3 / 98 // cAdayo'sattve / 1 / 1 / 31 // cAdiH svaro'nAG / 1 / 2 / 36 // cAyaH kii| 4 / 1 / 86 // cArtha dvandvaH sahoktau / 3 / 1 / 117 // cAhahavaivayoge / 2 / 1 / 29 // ciraparutparArestnaH / 6 / 3 / 85 // curAdibhyo Nic / 3 / 4 / 17 // ceH kirvA / 4 / 1 / 36 // caurAdeH / 7173 // 211 218 549 75 17 215 " 09-09 4. m m.. ~ ~ 171 412 371 chandaso yaH / 6 / 3 / 147 // chando'dhIte zrotrazca vA / 7 / 1 / 173 // ' 424
Page #621
--------------------------------------------------------------------------
________________ 623 akArAdyanukamaNikA chAzo / 4 / 4 / 12 // chedAde nityam / 6 / 4 / 182 / / 275: 40.. . 303. 211 369. 5080 m 0 janazo nyupAntye tAdiH ktvA / 4 / 3 / 23 // japajabhadazadahabhaJjapazaH / 4 / 1 / 52 // jayini ca / 6 / 3.122 // jaratyAdibhiH / 3 / 1 / 55 // jarAyA jarasU ca / 7 / 3 / 93 // jarAyA jaras vA / 2 / 1 // 3 // jasa iH / 1 / 4 / 9 // jasyedot / 114 // 22 // jAguH kiti / 4 / 3 / 6 // jAgurazca / 5 / 3 / 104 // jAgu jiNavi / 4 / 3 / 52 // jAgruSaHsamindhe narvA / 3 / 4 / 49 // jAjJA jano'jyAdau / 4 / 2 / 104 // jAtamahavRddhAdukSNaH karmadhArayAt / 7 / 3 / 95 // jAtikAlasukhAde vA / 3 / 1 / 152 // jAtizca Nitaddhitayasvare / 3 / 2 / 51 // jAtIyaikArthe'cveH / 3 / 270 // jAte / 6 / 3 / 98 // jAteH sampadA ca / 7 / 2 / 131 // 494. 444 30. 35 14.. 293 140 139 169. 536 477, 354. 533 368 442
Page #622
--------------------------------------------------------------------------
________________ 465 347 334 483 312 haimanilayaprakriyA jAtesyAntanityastrIzUdrAt / 2 / 4 / 54 // jAtau rAjJaH / 6 / 1 / 92 // jAtyAkhyAyAM navaiko'saGkhyo bahuvat / 2 / 2 / 121 // jAyAyAH jAniH / 7 / 3 / 16.4 // jAsanATakrAthapiSo hiMsAyAm / 2 // 2 // 14 // ninate riH / 4 / 2 / 38 // jihvAmUlAgulezcayaH / 6 / 3 / 127 // la brazcaH ktvaH / 4 / 4 / 41 // jergiH sanparokSayoH / 4 / 1 / 35 // ... jJapyApo jJIpIp na ca dviH si sani / 4 / 1 / 16 // jJAnecchArthinIcchilyAdibhyaH ktaH / 5 / 2 / 92 // jJAnecchA_rthAdhAraktena / 3 / 1186 // jyAyAn / 7 / 4 / 36 // jyAvyadhaH viGati / 4 / 1 / 81 // jyAvyevyadhivyacivyatheriH / 4 / 171 // jyotsnAdibhyo'N / 7 / 2 / 34 // 370 302 92 205 270 503 451 163 128 429 Jica te padasta luk ca / 3 / 4166 // ziti / 4 / 3 / 50 // jivi ghan / 4 / 3 / 101 // bhUNiti ghAt / 4 / 3 / 100 //
Page #623
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA ~ wwwood Ta 70 TaH puMsi nA / 1 / 4 / 24 // TanaN / 5 / 1 / 67 // TAyosi yaH / 2 / 1 // 37 // TAGsorinasyau / 1 / 4 / 5 // TAdau svare vA / 1 / 4 / 92 // TosyanaH / 2 / 1 / 37 // Tausyet / 1 / 4 / 19 // dheghrAzAcchAso vA / 4 / 3 / 67 // dhezvervA / 3 / 4 / 59 // Tvito'thuH / 5 / 3 / 83 // 435. 35. DatiSNaH saMkhyAyA lup / 1 / 3 // 54 // Datyatu saMkhyAvat / 1 / 1 / 39 // DityantyasvarAdeH / 2 / 1 / 14 // DIya zyaiditaH ktayoH / 4 / 4 / 62 // DnaH saH tsozca / 1 / 3 // 18 // jitastrima tatkRtam / 5 / 3 / 84 // 290 DhastaDDhe / 1 / 3 // 42 //
Page #624
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimanUtanalaghuprakriyA Na 342 458 230 93 294 'Nazca vizravaso vizluka ca vA / 6 / 1 / 65 // NasvarAghoSAd vanorazca / 2 / 4 / 4 // *NijbahulaM nAmnaH kRgAdiSu / 3 / 4 / 42 // "NidvAntyo Nav / 4 / 3158 // "NivetyAsazranthaghaTTavanderanaH / 5 / 3 / 111 // "NeraniTi / 4 / 3 / 83 // "NI krIjIGaH / 4 / 2 / 10 // "No dAntazAntapUrNadastaspaSTacchannajJaptam / 41475 // No mRgaramaNe / 4 / 2 / 51 // ' Nau san vA / 4 / 4 / 27 // / Nyo'titheH / 7 // 1 // 24 // 191 197 273 199 197 404 53 372 ta: sau saH / 2 / 1142 // takSaH svArthe vA / 3 / 477 // --tata Agate / 6 / 3 / 149 // tato hazcaturthaH / 1 / 3 // 3 // - tatpuruSe kRti / 3 / 2 / 20 // * tatra / 7 / 1153 // 'tatra kRtalabdhakrIta sambhUte / 6 / 3 / 94 // * tatra kvasukAnau tadvat / 5 / 2 / 2 // tatra ghaTate karmaNaSThaH / 7 / 1 / 137 // 554 406 368 276 416
Page #625
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAdyanukramaNikA tatra niyukte | 6 |4 |74 // tatra sAdhau | 7|1|15 // tatrAdAya mithastena prahRtyeti sarUpeNa yuddhe'vyayIbhAvaH | 3|1|26 // -tatrAdhIne / 7 / 2 / 132 // - tatroddhRte pAtrebhyaH / 6 / 2 / 138 // tasApyAnApyAt karmabhAve kRtya kta skhalarthAzva | 3 / 3 / 21 // tadatrAsti | 6 | 2|70 // tadaH seH svare pAdArthA / 1 / 3 / 45 // -tadantaM padam | 1|1|20 // tadarthArthena / 3 / 1 / 72 // tadasya paNyam / 6 / 4 / 54 // - tadasya saMjAtaM tArakAdibhya itaH / 711 / 138 // tadasyAstyasminniti matuH | 7|2|1|| taddhitAka kopAntya puNyAkhyAH | 3 |2| 54 // taddhito'NAdiH | 6|1|1 // tadbhadrA yuSyamArthArthanA ziSi / 2/2/66 // tadyAtyebhyaH / 6 / 4 / 87 // sadayukte hetau / 232 // 100 // tadvati ghaNU / 712/108 // tadravetyadhIte / 6 / 2 / 117 // 627 394 402 487 442 366 223 359 26 28 500 392 417 424 479 335 321 395 330 436 364
Page #626
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemamayupakriyA 628 tana: kye | 4/2/63 // tamo vA / 4 / 1 / 105 // tanbhyo vA tathAsinNozca | 4 | 3 |68 || tamarhati | 6|4|177 // tarati / 6 / 4 / 9 // tarutRNadhAnyamRgapakSiNAM bahutve | 3|1|133 || tavamama GasA / 2 / 1 / 15 // vargasyavaSTabhyAM yoge caTava / 1 / 3 / 60 // tavyAnIyau | 4|1|27 // tasi / 6 / 3 / 211 // tasmai hite | 7|1| 35 // tasya / 7 / 1 / 54 // tasya tulye kaH saMjJA pratikRtyau / 7 / 1 / 108 // tasyAdermayaT / 6 / 3 / 158 // sasthA kriyAyAM vat / 7 / 1151 // tasyedam | 6 |3|160 sAda | 2|2| 54 // tikAderAyaniJ / 6 / 1 / 107 tiSkRtau nAmni | 5 | 1|71 // ticIpAnyAto'noTuH / 4 / 1154 // - tirazastiryati / 3 / 2 / 124 // siSThivaH / 4 / 1 / 43 // 233 205 184 399 389 543 "7 21 290 376 404 406 415 373. 405. 3.73 319. 3.48. 250 211 1 164
Page #627
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAdyanukramaNikA tilayavAdanAni / 6 / 2 / 52 // tivAM NavaH parasmai / 4 / 2 / 117 // tiSThateH / 4 / 2 / 39 // tiSyapuSyayorbhANi / 2 / 4 / 90 // tIyaM GitkArye vA / 1 / 4 / 14 // tIyA TIkaNa na vidyA cet / 7 / 2 / 153 // tudAdeH zaH | 3 | 4 | 81 // tubhyaM mahyaM GayA / 2 / 1 / 14 // tumarhAdicchAyAM sannatatsanaH / 3 / 4 / 21 / / tumazca manaHkAme / 3 / 2 / 140 // tumo'rthe bhAvavacanAt / 2 / 2 / 61 // tulyasthAnAsyaprayatnaH svaH / 1 / 1 / 16 // tulyArthaistRtIyA SaSThcau / 2 / 2 / 116 // tUSNIkA | 7|3|32| tRtIyasya ca / 1 / 3 / 1 // tRtIyastRtIyacaturthe / 1 / 3 / 49 // tRtIyA tatkRtaiH / 3 / 1265 // tRtIyAyAm / 3 / 1 / 84 // - tRtIyoktaM vA / 3|1|50 // tRnnudantA'vya....... khalarthasya 10. tRn zIla dharma sAdhuSu / / 2 / 27 // 39 '629 359 142 198 353 32 446 174 70 200 285 320 6 '333 - 456 18 14 498 602 505 328 279 "7
Page #628
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 41 45 388 361 tasarthapUraNA'vyayAtRzAzatrAnazA / 3 / 1585 // 503 tRSiSisvapo najiG / 5 / 2 / 80 // tasasRnaptaneSTutvaSTa kSata hota pota prazAstrobhyAm / 11438 // tUhaH znAdIt / 4 / 3 / 62 // 183 sUtrapaphalabhajAm / 4 / 1 / 15 / / te kRtyAH / 5 / 1 / 47 // 238 tela channe rathe / 6 / 2 / 131 // .... 366 tena jitajayaddIvyatsvanatsu / 6 / 112 // tela nirvRtte ca / 3 / 2 / 71 // tema-prokta / 6 / 3 / 181 // sena vitte caJcu caNau / 7 / 1 / 175 // 424 te lugvA / 3 / 2 / 108 // 563 to mAjhyAkrozeSu / 5 / 2 / 21 // 278 to mumo vyAne svau / 1 / 3 / 14 // lAyamapravacaH / 4 / 1 / 118 // tvadAdanya samAnA......sakau ca / 5 / 1 / 152 // 264 khudrAdiH / 6 / 17 // 336 tvadAdiH / 3 / 1 / 120 // bAdAmenadetado dvitIyATaulyavRttyante / 2 / 1 / 33 // tyAdisarvAdaiH svareSvantyAtparyo' 29 // .. .454 tyAdezva prazaste rUpa / 7 / 3 / 10 // " 374 290 .
Page #629
--------------------------------------------------------------------------
________________ jyAdau kSepe / 3 / 2 / 126 // trantyasvarAdeH / 7 / 4 / 43 // traz2oH Sontazca / 6 / 2 / 33 // tratiSidhRSikSipaH knuH | 5|2|32|| triMzadvizaterDako'saMjJAyAmArhadarthe / 6 / 4 / 129 // tricAsti sRcatasRsyAdau / 2|1|1|| trINi trINyanyayuSmadasmadi / 313 /72 || trestu ca / 7 1 / 166 // trayaH | 1 | 4 | 34 // tvamarhasinAprAkUcAkaH | 2|1|12|| tvamau pratyayottarapade caikasmin | 2|1|11|| tve / 2 / 4 / 100 N tve vA / 6 / 1 / 26 // tha yog / 1 / 4 / 78|| dvirSAtuH parokSAGe prAktu svare svaravidheH / 4 / 1 / 1 // dvipadAd dharmAdan / 7 / 3 / 141 // dviSo'tRzaH / 2 / 2 / 84 // dvisvarAdanavAH / 6 / 1 / 71 // stryiNukasya vA 122187 || : / 7 / 1 / 165 // dhArANAmyari / 7 // 1 // 9 // 631 507 230 357 280 396 4.5 78 423 37 68 6 9 560 388 57 84 481 328 344 327 23
Page #630
--------------------------------------------------------------------------
________________ 632 nadiH patyuH | 6 |1| 14 // dhanurdaNDatsarulA gulAGkuzaSTiyaSTi zakti tomaraghaTAdgrahaH / 5 / 1 / 92 / / dhanuSo dhanvan / 7 / 3 / 158 // dharmArthAdiSu dvandve / 1 / 3 / 159 // laghu prakriyA dharmAdharmAccarati / 6 |4 |49 // dhavAd yogAdapAlakAntAt / 2 / 4 / 59|| dhAgaH / 4 / 4 / 15 // dhAgastathozvA / 2 / 1 / 78 // dhAtoH kaNDvAderyak / 3 | 4 |8 // tadantam | 3 | 4|46 // dhAtoranekasvarAdAm dhAtorivarNovarNasyeyubsvare pratyaye | 2|1|40|| dhAtoH sambandhe pratyayAH / 5 / 4 / 41 // dhAnyebhya inaJa | 7 | 1 // 79 // dhArIgeo'kRcche'tRzU / 5 / 2 / 25 / / ghuTastRtIyaH / 2 / 1 / 76 // ghuTAM prAk | 1|4|66 // dhuTo dhuTi sve vA | 1| 3 | 48 // dhuro'nakSasya / 7 / 3 / 77 // . / .. dhuroyaivaN | 7|1|3|| -gastoH parasmai / 4 / 4 / 86 // 385. 25.3. 477 547 392 465.. 275.. 159. 192 138. 38 226 .413 279 18. 89% 20 566 400 1350
Page #631
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAsadyanukramaNikA , 107 dhugauditaH / 4 / 4 / 38 // dhugaprogonaH / 4 / 2 // 18 // dhenoranaJaH / 6 / 2 // 15 // 355 . 229 563 . 212 261 ... naH ziJca / 163319 // naM kye / 1 / 1122 // nakhAdayaH / 3 / 21128 // na gRNA zubharucaH / 3 / 4 / 13 // nagnapalitapriyAncesthUla subhagADhava........khako / 5 / 1 / 128 // na jana vadhaH / 4 // 3 // 54 // naDAdibhyo AyanaNa / 6 / 1 / 53 // naDIzIpUGa dhRSi kSvidi svidi midaH / / 4 / 3 / 27 // na disyoH / 4 / 3 / 61 // . nayAM matuH / 6 / 2272 // na dviradruvayagomayaphalAt / 6 / 2061 / / na nA Didet / 114527 // na nAmyekasvarAt khittyuttarapade'maH / 3 / 2 / 9 // nandyAdibhyo'naH / 5 / 1152 // napuMskasya ziH / 114 // 55 // na badanaM saMyogAdiH / 43115 // ca rAt svare / 153537 // 341 268 150 361 360 36 554 ... 206
Page #632
--------------------------------------------------------------------------
________________ 4 mainUtana prakiyA navebhyaH pUrvebhyaH ismAt smin vA / 9|4|16| ne varmantasaMyogAt / 2 / 1 / 111 / / navA kvaNayamahasasvanaH / 5 / 3 / 48 / / navAdyAni zatRkvasU ca parasmaipadam / 3 / 2 / 19 / navA''paH | 2|4|106 // navA parokSAyAm / 4 / 4 / 5 / / navA bhAvArambhe | 4|4|73 // na vA svare / 2 / 3 / 102 // na vRddhizvAviti Dillope | 4|3|11|| na vRdbhyaH / 4 / 4 / 56 // nazaH zaH / 2 / 3 / 38 // : na zaMsadadavAdiguNinaH / 4 / 1 / 30 // ne zAt / 1 / 3 / 62 // naM ziti / 4 / 2 / 2 / / nazerne zU vA'Gi / 4 / 3 / 102 / / nazo dhuTi | 4|4|110 // na sandhiH / 1 / 3 / 52 // na sandhiGIyakvidvidIrghAsa dvidhAvaskluki / 74 / 111 // na sarvAdiH | 1|4|12 // nazo vA / 2 / 1 / 70 // nahA''tau / 2|1|85 // 31 55 289 77 561 149 272 178 211 111 166 129 22 96 166 166 26 574 32 60 6. 6
Page #633
--------------------------------------------------------------------------
________________ 309 akArAyaNamapina nAGaghaTIkharImuSTinAsikAvAtAmazca / 5 / 11120 // 259 nAnA'vadhAraNe / 74 / 74 // nAmantrye / 2 / 1 / 92 // nAma sidayvyaJjane / 1 / 2 / 21 // nAmino'kalihaleH / 4 / 3 / 59 // nAmino guNo'viGati / 4 / 3 / 11 // nAmino'niT / 4 / 3 / 33 // 202 nAmino lugvA / 1 / 4 / 61 // nAmnaH prathamaikadvibaho / 2 / 3 / 31 // nAmni / 3 / 2 / 75 // 561 nAmno gamaH khaDDauca vihAyasastu vihaH / 5 / 1 / 132 // 261 nAmnono'nahanaH / 2 / 1 / 108 // 34 nAmmo vadaH kyap ca / 5 / 1 / 35 // 212 naamyntsthaakvrgaatpdaant....shiddnaantre'pi| 2 / 3 / 151 // 29 nAmyAdereva ne / 2 / 3 / 86 // 246 nAmyupAntyaprokagajJaH kaH / 5 / 1 / 54 // nA'sattvAzleSe / 3 / 4 / 57 // 166 nighodgha saMghodghanApaghnopanaM...ghAnAGgA snnm| 5 / 3 / 36 // .. 288. nijI zityet / 4 / 1 / 57 // nityadid dvisvarAmbArthAsya hasvaH / 1 / 4 / 43 // ....... 13.. 248
Page #634
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 331 2 3 302 3 haimalaghunUtanaprakriyA nityamanvAdeze / 2 // 1 // 31 // ni dIrghaH / 1 / 4 / 85 // ninavAH snAteH kauzale / 2 / 3 / 20 // nipuNena cArcAyAm / 2 / 1 / 103 // niprAd yujaH zakye / 4 / 1 / 116 // nimIlyAdi meGastulyakartRke / 5 / 4 / 46 // niy Am / 2 / 4 / 51 // niyazcAnupasargAdvAH / 5 / 3 / 60 // nirabhyanozca syandasyA'prANini / 2 / 3 / 50 // nirduH sUveH samasUteH / 2 / 3 / 56 // nirduhirAviSprAduzcaturAm / 2 / 3 / 9 / / nivizaH / // 3 // 24 // nivisvanvavAt / 4 / 4 / 8 // . nivAsAdUrabhava iti deze nAmni / 6 / 2 / 69 // niSedhe'laM khalvoH ktvA / 5 / 4 / 44 // nIlapItAdakam / 6 / 2 / 4 // nu pracchaH / 3 / 3154 // nu vA / 1 / 4 / 48 // nRtakhanaraJjaH zilpinyakaT / 5 / 1 / 64 / / nRteyaGi / 2 / 3 / 95 // nernadda gadapaTha svankvaNaH / 5 / 3 / 26 // nemA prathama carama........katipayasya vA / 1 / 4 / 10 // .38 289 112 550 300 219 274 360 301 352 221 249 214 287 ___ 32
Page #635
--------------------------------------------------------------------------
________________ no'padasya taddhite | 7|4|61 // pahA | 22 // 28 // - nosprazAno'nusvArA.... ghuTapare / 1 / 3 / 8 // - nobhayorhetoH | 2|2|89 // -no vyaJjanasyA'nuditaH / 4 / 2 / 45 || nyAyA vAyA.... dArajAram / 5 / 3 / 134 // -nsumahatoH / 1 / 4.86 // pa pakSi matsya mRgArthAd ghnati / 6 / 4|31|| paJcako vargaH | 1|1|12 // * paJcato'nyAderanekatarasya daH | 1|4|58 // Y - paJcadazadvarge vA / 6 / 4 / 175 // 4 akArAdyanukramaNikA * 7 paJcamI tuvatAmaantu, hitamta,...: Amahaiva | 3 | 3 // 8 // pazcamI bhayAdyaiH | 3|1 // 73 // 'paJcamyA'pAdAne / 2 / 2 / 69 // 67 337 318 18 * pativanyantarvalyau bhAryAgarbhiNyoH | 2|4|53 // * patyurnaH | 2|4|48 // 328 104 300 53 391 49 399 81 500 322 143 571 paJcamyAH kRgaH / 3|4|52 // paJcamyA nirdiSTe parasya | 7|4|104 // pazca sarva vizvAjjanAtkarmadhAraye / 7 / 4 / 41 // 405 patirAjAntaguNAGga.... rAjAdibhyaH karmaNica / 7|1160 // 408 465 464
Page #636
--------------------------------------------------------------------------
________________ 395 403 365. 286 50 390 460 357. patha ikaT / 6 / 4 / 88 // pacin mathin RbhukSaH sau / 1 / 476 // pathyatithivasatisvapatereyA / 7 / 1 / 16 // padanAma zikSAmImAMsA sAmno'kaH / 6 / 2 / 116 // padarubhavizaspRzo ghaJ / 5 / 3 / 16 // padasya / 2 / 1 / 89 // . dAd yugavibhaktyaivAkye vasanasau bahutvA / 2 / 1 / 21 // padAntAdRvargAdanAmanagarInavateH / 1 / 3 / 63 // pdikH| 6 / 4 / 13 // paddhataH / 2 / 4 / 32 // payodoryaH / 6 / 2 / 35 // paraH / 7 / 4 / 118 // paraHzatAdiH / 3 / 175 // parajanarAjJo'kIyaH / 6 / 3 / 31 // parataH strI puMvat syekArthe'nUG / 3 / 4 / 49 // paradArAdibhyo gacchati / 6 / 4 / 38 // parANi kAnAnazau cAtmanepadam / 2 / 3120 // paraoNtmabhyAM De / 3 / 2 / 17 // parAMnauH kRgaH / 3 / 3 / 101 // paeNrAvarAtastAt / 7 / 2 / 116 // pairavI / 5 / 4 / 45 // paravirjaH / 3 / 3 / 28 // 578 500 396 473 392 78 554 217 438
Page #637
--------------------------------------------------------------------------
________________ akAracinukramaNikA parikrayaNe / 2 / 2 / 67 // parimANArthamitanakhAtpacaH | 5 | 1|109 || parivyayAt kriyaH / 3 / 3 / 27 // pareH sUcareryaH | 5 | 3 | 102 // para Sa | 3 | 3 | 104 // parIkSA Navaatum um.... e va hemahe / 3 / 3 / 12|| parIkSAyAM navA | 4|4|18 // parokSe / 5 / 2 / 11 / parpArika | 6 |4|12 // paryapAG bahirac paJcamyA | 3|1|32|| paryaH sarvobhaye / 7 / 2 / 83 // paryAbhyAM varthe / 2 / 2 / 71 // paryAyarNotpattau caNakaH / 5 / 3 / 120 / / parvatAt | 6 |3|60 || parSado NyaH / 6 / 4 / 47 // parSado vyaNau / 7 / 1 / 18 // pazubhyaJjanAnAm | 3|1|132 // pazcAdAvantAprAdibhaH | 6 | 3 |75 || poparasya dikpUrvasya cAti / 7 / 2 / 124 || pazyadvAgU dizoharayuktidaNDe | 3|2|23|| pAThe dhAtvAderNonaH / 2 / 3 / 97 // 639 321 257.. 219. 293. 218. 84 131 84 390.. 490 432 : 323.. 296 . 380. 392. 403 : 543 : 382 439. 556. 101 :
Page #638
--------------------------------------------------------------------------
________________ " 640 * pAdyArthye / 7 / 123 // pANigRhItIti / 2 / 4 / 52 // pANDoyaN / 6 / 1 / 119 // * * pAtpAdasyAshatyAdeH / 7 / 3 / 148 // * pAtresamitAdayaH / 3 / 1 / 91 // pAdAdyoH / 2 / 1 / 28 // pANikarAt / 5 / 1 / 121 // pArAvAraM vyastavyavyastaM ca | 7|1|101 // pAteH / 4 / 2 / 17 // 30 haimanUtanalaghuprakriyA b * pArAvArAdInaH | 6 |3|6 // pAremadhye'gre antaH SaSThyA vA / 3|1|30|| N pAzAchAsAvevyAhno yaH / 4 / 2 / 20 // pAzAdezca lyaH / 6 / 2 / 25 // prAvRSa ikaH / 6 / 3 / 99 // pitRmAtu DulaM bhrAtari / 6 / 2 / 62 || *pitu yoM kA / 6 / 3 / 151 // vittiya bahugaNapUgasaMghAt / 7 / 1 / 160 // pitrA mAtrA vA / 3 / 1 / 122 // pitro mahada | 3|2 / 63 // 'pibaiti dAbhUsthaH sico luk parasmai na ceT | 4|3|66 // priyaH / 3 / 1 / 157 // priyavazAvaH 5|1|107 // 403 464 351 198 482 505 73 259 414 378 488 198 356 385 351 372 421 - 553 351 83 478 257
Page #639
--------------------------------------------------------------------------
________________ 641 443 412 359. 298 510. 1 62 akArAnukramaNikA priyasukhAdAnukUlye / 7 / 2 / 140 // priyasthiraskiroru........drAghavarSavRndam / 7 / 4 / 38 // piSTAt / 6 / 2 / 53 // puMnAmni ghaH / 5 / 3 / 130 // puMvat karmadhAraye / 3 / 2 / 57 // puMsoH pumans / 1 / 4 / 73 // pucchAd / 2 / 4 / 41 // putrAntAt / 6 / 1 / 111 // .: putre / 3 / 2 / 40 // ... putre vA / 3 / 2 / 31 // punabhUputraduhitananAnduranantare'maH / 6 / 1 / 39 // pumanaDunnaupayo lakSmyA ekatve / 7 / 3 / 173 // purAyAvatorvartamAnA / 5 / 317 // purumagadhakaliGga sUramasadvisvarAdaNa / 6 / 1 / 116 // puruSaH striyA / 3 / 1 / 126 // .. puruSahRdayAdasamAse / 7 / 1 / 70 // ...... puruSAtkRtahatavidha vikAre caiyam / 6 / 2 / 29 // puruSe vA / 3 / 1135 // . . puro'grato'greSusatteH / 5|1|140|puro naH / 6 / 386 // puspo / 4 / 3 / 3 / / paGa klizibhyo na vA / 4 / 4 / 45 // .463 .349 . 553 556 33.9. 485 225. 350. 552 111 356 563: 262. 383 271
Page #640
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra 6 pahU yajaH zAnaH / 5 / 2 / 23 // pUjAH khateH prAkU sat / 7 / 3 / 72 // pUraNIyastat prAdhAnye'pU / 7 / 3 / 130 // pUrvakAle sarvajatpurANa navakevalam | 3|197 // pUrvapradAsthAnnAmnyagaH / 2 / 3 / 64 // pUrvaprathamAvanyato'tizaye / 7|4|77|| pUrvamanena sAdena | 7|1 / 167 // pUrNasyA'sve svareyvoriyuk / 4|1|37|| pUrvApara prathamacarama .... madhyamavIram | 3|1|103 // pUrvAparAdharottarAnyAnya taretarAdedyus | 7| 2|98 || pUrvAparodharottaramabhinnenazitA / 3 / 1 / 32 / / pUrNA'vArA gharebhyo'sastAsau puruSAm / 7 / 2 / 115 // parAhAcana / 6 / 3 / 87 // pRthagatAnA pazcamI ca / 282 // 113 // Ti F f + va pRthivI madhyAnmadhyamazcA'sya / 6 / 3 / 66 // visarvabhUmerIzajJAtayozcAJ / 6 / 3 / 156 / / pRthivyAJAJ / 6 / 1 / 18 prathamabhRzakRzadRDha parivRDhasya Rtora: | 7/4/39 vAriman vA / 7 / 1158 pedrAdayaH | 3 | 3 | 155 // hAGAbhiH | 4|1|58|| divRddham / 6 / 1 // 2 // 279 539 479 510 361 569 423 133 512 434 507 438 384 333 381 398 387 408 408 564 157 -335
Page #641
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAre thA 7 / 2 / 102 // -prakAre jAtIyan / 7|2|75|| prakRtermayaT | 7|3|1|| prakRSTelama | 7|3|5|| prajAyA as / 7 / 3 / 137 zajJAdimyo'NU / 7 / 2 / 135 // jJa parNodaka phenAllelau / 7 / 2 / 22 // -prajJA zraddhA cavRtterNaH | 7|2|33||pratinanAdena | 7|1 // 20 // pratiparo'noravyayI bhAvAt / 7 / 3 // 87 // prasyanvavAtsAma lomnaH | 7|3|82 // pratyabhyateH kSipaH | 3|3|102 // alyamaH / 754 / 108 // pratyayaH prakRtyAdeH | 7|4|115 // asyaye | 2|3|6| atyamaye ca / 11312 // prathamAda ghuTizazchaH | 1 / 3 / 45 prathamoktaM prAkU | 3|1|148 // 'abhavati / 6 / 3 / 157 // gaNAnmAtram | 7|1|140 // kA tI saMkhyADDaH | 7|3|128 // proktu / 3 / 4/2 46 4.35 431 448 449 481 447 127 428 403 494 567 217 573 577 485 18 20 471 373 41.7 2 19.4
Page #642
--------------------------------------------------------------------------
________________ 477 haimanUtanalaghuprakriyA pravacanIyAdayaH / 5 / 18 // 245 prazasyasya zraH / 7 / 4 / 34 // .451 praznAkhyAne veJ / 5 / 3 / 119 // 296 praznecaM pratipadam / 7 / 4 / 98 // 570 praSTho'prage / 2 / 3 / 32 // 558 prasyaiSaiSyo DhoDhayuhe svareNa / 1 / 2 / 14 // praharaNam / 6 / 4 / 62 // . . . 393 praharaNAt / 3 / 1 / 154 // ..... praharaNAt kiDAyAMNaH / 6 / 2 / 116 // 364 prAkakAle / 5 / 4 / 47 // 301 prAginAt / 2 / 1 / 48 // prAg jitAdaN / 6 / 1 / 13 // .. 385. prAgvat / 3 / 374 // 203 prAgvataH strIpuMsAnaJ snaJ / 6 / 1 / 25 // 388 prAdadAgasta ArambheleH / 4 / 4 / 7 // ...... 274 prANyethakhala........brahma mASAyyaH / 7 / 1 / 37 // 404 prANijAtivayo'rthAdaJ / 71 // 66 // prANi tUryaGgAnAm / 3 / 1 / 137 // : 544 grANyAlAdAto laH / 7 / 2 // 20 // prANyoSAdhi vRkSebhyo'vayave ca / 6 / 2 / 31 // prAkhurANe nazca / 7 / 2 / 61 // ....: prAtyava parinirAdayo......prathamAyyantaiH / 3 / 1 / 47196 427
Page #643
--------------------------------------------------------------------------
________________ kA pradurupadrgAsaya svare'steH / 2 / 3158 // prAdvahaH | 3 | 3|103 // prAptApannautamAcdha | 3|1|63 // prAyo'toyasamAT / 7 / 2 / 155 // prAyobahusvarAdikaN / 6 / 3 / 143 // prAyo'vyayasyA | 7|4|65 // prAvRSaNyaH | 6 | 3192 // praiSyAnujJAvasarekRtyapaJcamyauH | 5|4|29|| proktAt | 6 |2| 129 // propadArambhe || 3 | 3|51 // plutyadvA / 1 / 3 / 29 // pluto'nitau // 1 // 3 // 2 // plupucAdAvekasya syAdeH | 7|4|81 // pvAderhasvaH / 4 / 2 / 105 // pha phalabaccanaH | 7|2 / 13 // phale | 6 |2|58|| phenoSmabAmadhUmAdudvamane | 2|4|33 // balavattidantalalATadUlaH | 7|2|19|| ca |6|1|16 // hITI bahugaNa mede | 1|1|40|| 146 : 217. 498 456 372 371 385 236 36-4 221 21 16 445 187 426. 3601 229 426 386 436
Page #644
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanta baladhutrakriyA bahulam ||5|1|2|| bahulam lup | 3 | 4|14 // bahuvidhvarastilAttudaH | 5|1|124 // duSvastriyAm || 6 | 1|124 // bahuSverIH | 2|1|49 // bahuprazne'tamazva vA | 7|3|54 // bahoMSThebhUy |7|4|40| bahubalpArthAtkArAkAdiSTAniSTepzas / 7 / 2 / 150 / / vADhAntikayoH sAdhanedau | 7|4|37|| bAhavAdibhyo gotre | 6|1|32|| : biDhAdervRddhe / 6 / 1 / 41 / brahmabhrUNa vRtrAt kvip / 5 / 1 / 161 / / bahmAdibhyaH | 5|1|85 / / brAhmaNamANavavA'vAdyaH | 6 |2| 16 | brUgaH paJcAnAM paJcAhazca / 4 / 2 / 118 // brUtaH parAdiH | 4 | 3 |63 // bha bhaktANNaH | 7|1|17 // bhajati | 6 | 3 | 204 // bhanibhAsibhidoghuraH |5|2|74 // bhatutulyasvaram (((((16sA 241. 215 260 349 63 456 452 444 451 338 339 266 252 355 152 152 403 376 283 986
Page #645
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAcA - 83.. bhartusandhyAderaNa / 6 / 3 / 89 / / bharsane paryAyeNa / 74 / 90 // bhavataH sijlupi / 4 / 3 / 12 // bhavatorikaNIyasau / 6 / 3 // 30 // bhaviSyantI / 5 / 3 / 4 / / bhaviSyantI syati syatasU, syanti...syAmahe / 3 / 3 // 15 // 86. bhavyageyajanyaramyApAtyAplAvyanavA / 5 / 17 // 245. bhvAderdAdeghaH / 2 / 1 / 83 // bhaveH / 6 / 3 / 123 // 269 bhAvAkoH / 5 / 3 / 18 // 286 bhAvakarmaNoH / 3 / 4 / 68 // bhAvAdimaH / 6 / 4 / 21 // 391 bhAve 15 / 3 / 112 // 297 bhAvatvatalU 7 / 155 // .406 bhikSAdeH / 6 / 2 / 10 // 353 bhidAdayaH / 5 / 3 / 108 // bhiyonavA / 4 / 2 / 99 // bhiyorurukalukam / 5 / 2 / 76 // bhisU ais / 1 / 4 / 2 // bhISibhUSicinti...toldiolibhyaH / 5 / 3 / 109 // bhIhI hostivvat / 3 / 4 / 50 // 294 283
Page #646
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 bhujipatyAdibhyaHkarmApAdAne / 5 / 3 / 154aa muSNuk / 5 / 2 / 30 // 20 bhujaubhakSye / 4 / 1 / 117 // bhuvIca: parokSAyatanyoH / 4 / 2 / 43 // .. 83 bhUtapUrvepcaraT / 7 / 2 / 78 / / bhUyaH sambhyo'nImatoM jaisaH luk ca / 6 / 1 / 36 // 138 bhUlace varNasya / 7 / 4 / 4.1! 412 mulIH / 2 / 1:53 // mukhyado'la / 5 / 3 // 23 // 287 bhUSArthasan kirAdibhyazcatrikyau / 314193 / / 238. morisa kutsavasiSThagotamAtroH / 6 / 1 / 128 // 342 bhUjAbhaja / 4 / 4 / 6 // 174 mRto, karmaNaH / 5 / 1 / 104 / / 256 bhRkSAbhIkSNyA vicchededviH pAktamavAdeH // 1473 // 305 grepalAdi bhyaSTyaN / 7 / 2 / 164 // 447 somottara padAtmabhyAmInaH / 7 / 1140 // ........ 404 bhyAdibhyo vA / 5 / 3 / 195 // bhAjyAlaMkRga......prajanApatrapahaSNuH / 512 // 28 // . . 280 bhAtuH stutau / 7 / 3 / 179 // 486 bhAturyaH / 6 / 1 / 068 ..... prAtuputra kaskAdayaH / 2 / 3 / 14 //
Page #647
--------------------------------------------------------------------------
________________ apAra prAtaHputrAH svamRduhivRbhiH / 3 / 1 / 121 // bhrAjabhAsabhASa...lulapulapAMnaMvA / 4 / 2 / 36 // prAzaMmlAzabhrama...sayaservA / 3 / 4 / 73 // . . bhvAdernAminodI?rvowJjane / 2 / 1 / 63 // / o 370 382 424 13.62 14 madrabhadrAdvapane / 7 / 2 / 144 // mathyAddiNNeyA montshcaa| 6 / 3 / 126 // madhyAntAdgurau / 3 / 3 / 21 // madhyAnmaH / 6 / 3 / 76 // mdhyaadibhyorH| 7 / 2 / 26 // madhvAdeH / 6 / 2 / 73 / / manaH / 2 / 4 / 14 // .... manavanakvanivikvacit / 5116147 // manorocavA / 2 / 4 / 61 // manoryANauSazcAntaH / 6 / 1 / 94 / / ... antasyayuvApodvayoH / 2 / 1 / 10 // madANyAcca megAvAH / zA138 / sanyasyAnAvAdimovikutmane / saa2|64 / / manyANNin / 5 / 1 / 116 // .. mayUrakSyasaketyAdayaH / 3 / 1 / 116 / / malAdimasazca / 7 / 2 / 14 // matyasyAH / 4 / 2 / 113 // - 263 466 317 441 3.11 258 425
Page #648
--------------------------------------------------------------------------
________________ 179 348 263 , 226 553 abhiyA mavyavitrivijvaritvarerupAntyena / 4 / 1 / 109 // masjeH saH / 4 / 4 / 111 // mahat sarvAdikaN / 7 / 1 / 42 / / 405 mahAkulAdvA'trIno / 6 / 199 // mahendrAdvA / 6 / 2 / 103 // mADyadyatanI / 5 / 4 / 39 / / mAGmayatanI / 5 / 4 / 39 // mANavaH kutsAyAm / 6 / 1 / 95 // 347 mAttapitaraM vA / 3 / 2 / 47 // bhAtulAcAryopAdhyAyAdvA / 2 / 4 / 63 // 466 mAtRpituH svasuH / 2 / 3 / 18 // mAtRpitrAderDeyaNIyaNauH / 6 / 1190 // mAduvarNo'nu / 2 / 147 // .. mAnam / 6 / 4 / 169 // .. 398 mAnasaMvatsarasthAzANakulijAsyA nAni / 7 / 4 / 19 // 397 mAvarSAntopAntyA paJcamavAnmatomovaH / 2 / 1194 // 362 mAsa nizA zanasya zasAdau lumvA 2 / 16100 // 33 mAsavarNanAtra'nupUrvam / 3 / 1 / 161 // 548 mimigo'khalacali / 4 / 2 / 8 // . 186 mitaHzye / 4 / 3 / 5 // 165 mimImAdAmitsvarasya / 4 / 1 / 20 // 207 346
Page #649
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhikA 651 mucAditRkaTakamuka zubho maH ze / / 4 / 100 // 176 210 murato'nunAsikasya |4|1151 // muhahastihasnuho vA |2| 118-4 // mUrti nicatA ghanaH | 5|3|37|| mUlyaiH krIte | 6|4|105 // mRgayecchAyAJcAtRSNAkRpAbhAzraddhAnta |5|3|1 0 1 // mRjo'syavRddhiH | 4 | 3 | 42 // * mRdastikaH | 7|2|170 // meghartibhayAbhayAtkhaH / 5 / 1 / 166 // meghArathAnnaveraH | 7|2 // 41 // meDovA mit |4|3|88 / / mo'kami miraminamigamivamAcamaH |4 | 3 |55 // mosvarNasya | 2|1|45 // monovozca | 2|1|67 // nAMghu varga'ntyo'padAnte |1| 3 | 39 // mriyateradyananyAziSi ca | 3 | 3 | 42 // ya ya eccAtaH | 5|1|28|| yaH saptamyAH |4| 2 / 122 // turustorbahulam ||4|3 // 64 // yajasRjamRjarAjabhrAjabhrasjatrazca parivrAjaHzaH SaH | 2|1|87 // 64 - 288 398 292 192 448 257 4.29 304 251 63 277 19 177 341 80 135 51
Page #650
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 467 418 652 anAdivace kitiH||4||9||79|| yamAdikzavacaH sasvarAntathAyavRt / 4 / 1 / 72 // 125 yajisvapirakSiyatipracchonaH / 5 / 3385 / 290 sabao'zyAparNAntagopavanAdeH / 6 / 1 / 126 // sacilaH / 6 / 1 / 54 // yoDAyanAH cA 21456 // yataHpratinidhipratidAne pratinA / 2 / 2 / 72 / / 324 antakimaHsaMhabAyAH'tirvA / 71 / 150 // matadoDAvAdiH / 7 / 1 / 149 // yathAtathAdISyottare / 5 / 4 / 51 // 306 yadbhAvobhAvalakSaNam / 3 / 2 / 106 / yabhedaistadvadAsyA / 2 / 2 / 46 // yapi / 4 / 2 / 56 // yapicAdo jagdha / 4 / 4 / 16 // 275 yamaH svIkAre / 3 / 3 / 59 // yamamadagado'nupasargAt / 5 / 1 / 30 // yamiraminamihanimanivanitanAdeghuTiviGati / 4 / 2 / 55 // 143 yamiraminabhyAtaH sontazcaH / 4 / 4 / 87 // yaralavA antasthA / 1 / 1 / 15|| yavayavakaSaSTikadhiH / 7 / 1 / 81 // yavayavanAraNyahimAddoSAlipyarumahattve / 2 / 4 / 65 / / 467 331 304 221 ....... 242
Page #651
--------------------------------------------------------------------------
________________ .. 0 : yasvaraipAdaH padaNikyadhuTi / 221102 / / mAjakAdibhiH 3 / 1178 // 'yAm yusosthimiyusau / 4 / 2 / 123 / / 'mAvatAvindajIvaH / 5 / 4 / 55 / / yAvadiyattve / 3 / 1 / 31 // 489 yAvAdibhyaH kaH / 7.3 / 15 / / yiluk / 4 / 2 / 102 // 'yujanakuJjonoG / 2 / 171 // 50 yujabhuja bhajatyajaracadviSaduSdruhaduhAbhyAhAnaH / 5 / 2 / 50 / / 282 yujAdernavA / 3 / 4 / 18 // suJo'samAse / 14 / 71 // yugavayaMjasA / 2 / 1 / 13 // yuvarNavRdRvarNavazaraNagamamRdgrahaH 5 / 3 / 28 // yuvAderaN / 7 / 1 / 67 / / yuSmadasmadoH / 2 / 1 / 6 // yuSmadasmado'sobhAdi syAdeH / 7 / 3 / 30 / / yUnastiH / 2 / 4 / 77 // yenavA / 4 / 2 / 62. // 233 yeyoca luka ca / 7 / 1 / 164 // :422 yAnAvasamAse vA / 6 / 1197 // ... yogyatAvIpsApadArthAnativRttisAdRzye / 361140 // 49.3 * : vi: .... . .. 20. 200 or M
Page #652
--------------------------------------------------------------------------
________________ mayavide o 364 yoddhR prayojanAda yuddhe / 6 / 2 / 123 // yo'nekasvarasya / 2 / 156 // yopAntyAdgurupottamAdasuprakhyAdakA / 7 / 1 / 72 // mo'ziti / 4 / 3 // 8 // vyakye / 1 / 2 / 26 // svaHpadAntAtpAgadaut / 74 / 5 / / skhuvarNAllavAdeH / 71169 // khoH pvay vyaJjaneluk / 4 / 4 / 122 // " 411 192 339 m in m sakasapaphayoH kaH )pau| 1315 // raH padAnte visargastayoH / 1 / 3 / 53 / / rakSaduJchatoH / 6 / 4 / 30 // rajaH phalemalAdgrahaH / 5 / 1198 // sthAtsAdezca voDhane / 6 / 3 / 175 // 374 radAdamUcchamadaH ktayodasyaca / 4 / 2 / 69 // 269 rabhalabhazakapatapadapadAmiH / 4 / 1 / 21 // 206 rabho'parokSAzavi / 4 / 4 / 103 // 299 ramyAdibhyaH kartari / 5 / 3 / 126 // ravarNAnnoNa ekpde'ntysaalctttvrgeshsaantre| 2 / 3 / 63 // 30 rAgAhorakteH / 6 / 2 / 1 // -352 rAjaSaH / 5 / 1 / 88 // . ...252 rAjadantAdiSu / 3 / 1 / 149 // 546 is 297
Page #653
--------------------------------------------------------------------------
________________ ... ahAyakamaSikA rAjan sakheH / 7 / 3 / 106 // 537 rAdekaH / 7 / 2 / 157 // 446. rASTakSatriyAtsarupAdrAjApatye die / 6 / 1111.4 / / ..349 rASTAdiyaH / 6 / 3 / 3 // 377 riti / 3 / 2 / 58 // 431 ririSTAstAdastAdasatasAtA / 2 / 2 / 82 / / 327. rirIca lupi / 4 / 1156 // 216. rucikRpyarthadhAribhiH preyavikArottamaNeSu / raaraa55|| rucyAvyathya vAstavyam / 5 / 1 / 15 // 244. rutpaJcakAcchidayaH / 4 / 4 / 89 // . 136 rudavidamuSagrahasvapapracchaHsanca // 4 // 3 // 32 // 201 rughaH / 3 / 4 / 89 // 237. rughAMsvarAcchno na luka ca / 3 / 4 / 82 // ruhaHpaH / 4 / 2 / 14 // 1980 rorelugdIrghazvAdidutaH / 1 / 3 / 49 // .. 25 nAmyantAtparokSAdyatanyAziSodhoDhaH / 2 / 1 / 80 // .. 109 hadirhasvarasyA'nunavA / 1 // 3 // 31 // lakSaNenA'bhipratyAbhimulyo / 3 / 1 // 33 // lakSmyA anaH / 1 // 2 // 32 // laghordIrghA'svarAdeH / 4 / 1 / 64 // ladhorupAntyasya 3 // //
Page #654
--------------------------------------------------------------------------
________________ mantaklamAkyA Sopi |4|3|86 // 304 dhvakSarA sakhIdutvAcAmema 2/11160 // 547 - 299 260 za rukhaH // 4|4|104 // kalAvA tazardhAtapAjahAkaH | 5|1|125 || daH | 6|4|6 // | 1|3|65 // desya 21 / 113 // tosnApaH | 2|1|107 // bahulaM puSpamUle |6|2|57 // SyavRllet | 7|4|112 // cervimohAceM ||4|44 // tuH |7|1|123 // kRSiyyutAdipuSyAdeH parasmai | 3|4|64|| lokasarvalokajjJAte |6|4|1575 lokAt | 1|13|| losapicchAdeH zelam | 7|2|28|| 22 prave 34 359 576 271 440 398 428 vaMzajyAyo bhrAtrorjIvati prapautrAya strIsuvA 6 / 113 // 336 ko zabdanAmni | 4 // 1 // 119 // baJcasaMsadhvaMsa bhraMza kasapatapada skondo'ntonIH 4 // 1 // 50 // 294 239
Page #655
--------------------------------------------------------------------------
________________ - mar vadabrajalaH / 4 / 2 / 48 // kdo'pAt / 3 / 3 / 97 // vansAG paJcamasyA / 4 / 2 / 65 // vRmi vA / 2 / 3183 // kamyaviti vA / 4 / 2 / 87 // vayaH zakti zIle / 5 / 2 / 24 // vayasidantasya datR / 7 / 3 / 151 // vayasya nantyai / 2 / 4 / 21 // - varuNendra rudrabhavazarvamRDAdAnacAntaH / 2 / 4 / 63 // vargAntAt / 6 / 31128 // varNAdRDhAdibhyaSTyaN ca vA / 1159 / / varNAvyayAt svarupekAraH / 7 / 2 / 156 // vartamAnA tiktasaanti...evaDhemahai / 3 / 3 / 6 // varSakSara varApsaraH zaroromanaso je / 3 / 2 / 26 / / varSAkAlebhyaH / 6 / 3 / 8 / / varSAdayaH klIbe / 4 / 3 / 29 // vaMzerayaMGi / 4 / 1 / 83 // vaMsurATo / 3 / 2 / 81 // vahatirathayugaprAsaGgAt / 7 / 1 / 2 / / vahAbhAllihaH / 5 / 11133 // vadha karaNe / 5134 // vA klIbe / 212 / 12 / / 555 383 288 145 . . ..
Page #656
--------------------------------------------------------------------------
________________ patanalamAyA - - 482 427 447 293 489 397 129 224 vo'kSaH / 3 / 4 / 76 // vA''gantau / // 3 // 145 // cAca aalaattau| // 2 // 24 // vAca ikaN / 7 / 2 / 168 // vA'TATyAt 5 / 3 / 103 // vA tRtIyAyAH / 3 / 2 / 3 // vAtorikaH / 3 / 4 / 132 // cA'tmane / 3 / 4 / 63 // vA'tyasandhiH / / 2 / 31 // vAdyatanI kriyAtipattyorgIG / 4 / 4 / 28 // cAyatanI purAdau / 5 / 2 / 15 / / vAdviSA''to naH pus / 4 / 2 / 91 // vAdyAt / 6 / 1 / 11 // - vA'nyataH pumASTAdau svare / 1 / 4 / 62 // . vA parokSA'yaGi / 4 / 1 / 90 // vA''pnoH / 4 / 3 / 87 // vA'maH / 4 / 2 / 57 // vAmazasi / / 155 // vAmAdyAderIn / 7 / 114 // vAyupnadasmado'trInau yuSmAkA'smAko...tabakamamakam / 6 / 3 / 67 // vAvRtupitruSasoyaH / 6 / 2 / 109 // 132 336 130 304 305 45 401
Page #657
--------------------------------------------------------------------------
________________ 437 482 275 278. 357 221 vArekRtvas / 109 // vA'rhapatyAdayaHH / 1 / 3 / 58 // vA'rupe / 73 / 116 // kA vApyostanikrIdhAgnahorvapI / 3 / 2 / 156 // vA vetteH kvasu / 5 / 2 / 22 // kAH zeSe / 1 / 4 / 82 // vA'zmano vikAre / 7 / 4 / 63 // vA'zvAdIyaH / 6 / 2 / 19 // vA'STanaH AH syAdau / 1 / 4 / 52 // vAsvIkRtau / 4 / 3 / 40 // vAhanAt / 6 / 3 / 178 // vAhayAdvAhanasya / 2 / 3 / 72 // viMzatesteDiti / 74 / 67 viMzatyAdervAtamaT / 7 / 1 / 156 // vikAre / 6 / 2 // 30 // vicAleca / 7 / 2 / 105 // vijerida / 4 / 3 / 18 // vinichidbhidaHkit / / 2 / 75 // bihAbhyaH kAtsnyeNam / 5 / 4 / 54 // vidhinimantraNAmantraNAdhiSTasaMprazna prArthane / 5 / 128 // vinayAdibhyaH / 7 / 2 / 169 // binA te tRtIyA ca / 2 / 2 / 115 // 374 558 396 420 357 436 180 283 306 80 444 333
Page #658
--------------------------------------------------------------------------
________________ 660 prakiyA tiSTheyasaulup / 7 / 4 / 32 // 452 vibhakti samIpasamRddhi.... sAkalyAnte'vyayam / 3 / 1 / 39 / / 491 viragAdvirazca / 6 / 4983 // 400. vimeA / 1 / 3 / 51 // - 29 virodhinAm dravyANAM navA dvandvaH svaiH | 3|1|130 // 542 vizeSaNamantaH / 7 / 4 / 113 // vizeSaNaM vizeSyeNaikArthakarmadhArayazca / 3 / 1896 / / vizeSaNaM sarvAdi saMkhyaM bahuvrIhau / 311 / 150 // vizeSAvivakSA vyAbhizre | 5|25 // vizeSa vivakSA vyAmizre | 5|25|| vIpsAyAm | 7|4|80 // krIhizA lereyaN / 7|1180 // zrImadabhyasto | 7|25 // bhikSiluNTijalpikuTTATTAkaH / 5 / 2 / 72 // vRdabhyaH syasanoH | 3 | 3|45 // vRddha striyAH kSepe Nazca | 1|7|6 // vRddhasmacajyaH / 7 / 4 / 35 // vRddhiH svareSvAde Nititaddhite / 74 // 1 // vRddhi ryasya 'svarekAdi / / 618 // vRddhAda yUni / 6 / 1 / 30 // vRndarika nAga kuJjaraiH / 311104 5077 501 -473, 82 225 445 413 435. 282 111 346 451 330 336 241 513
Page #659
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA vatanavA'nAzIH sicparasmai ca / 4 / 4 / 35 // veHsvArthe | 3 | 3 |50 // veTospataH / 4|4|63 // vetanAderjIvati | 6|4|15|| vetteH kit | 3 | 4 | 51 // yuvo'striyAH / 1 / 4 / 30 // vezyaH / 4 / 1 / 74 // verazabde prathane | 5|3|69 // verva | 4|4|19|| ve vistRte zAlazaGkayai / 7 / 1 / 123 // vaikatra dvayoH / 2285 // vaikavyaJjanapU / 3 / 2 / 104 // vaikAt / 7 / 3 / 55|| vaikAd dvayornirghAryetaraH | 7|3|52 || vaikAddhyamaJ / 7 / 2 / 106 // vottara padAntanasyAdezyuva pakvAhaH | 2|3|75 // vottara pade / 7 / 2 / 125 // vottarAt / 7 / 2 / 121 // vopamAnAt / 7 / 3 / 147 // vopAt / 3 / 3 / 106 // vopAt / 3 / 3 / 106 // bogaH seTi | 4 | 3 |46 // 41 dUra 221 272 390 143 39 127 *289 127 416 327 509 456 8465 0436 559 441 440 482 "114 318 w w d
Page #660
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 150 417 63 203 13 442 186 467 227 . vorNoH / 4 / 3 / 19 // koNoH / 4 / 3 / 60 // votraM dadhnaT yasaTa / 7 / 1 / 142 // vozanasonacA mannyai sau / 1480 // bau vyaJjanAdeH sancAyyaH / 4 / 3 / 25 // boSThau tau samAse / 1 / 2 / 17 // yamanasyAntasya IH / 7 / 2 / 129 // vyaJjanAcchnA herAnaH / 3 / 4180 // yAcanAttasthitasya / 2 / 4 / 88 // mAnanAtpazcamAntasthAyAH sarUSe kA / 1 / 3 / 47 // sAnAdeH sazcadaH / 4 / 3178 // mAnanAdereka svarAbhRzA0bhIkSNye yaDyA / 14 // 9 // vyasanAde rvopAntya syAtaH / 4 / 3 / 47 // vyasanAd ghaJ / 5|3|13s mAnAnamaniTi / 413 // 45 // aAnanebhya upsiko| dAbhadA vyavyaye lugvA / 113156 // vyAjapamadbhyaH / 5 / 3 / 47 // vyastavyatyastAt / 6 // 37 // vyAtAca krayavikrayAdikaH / 6 / 4 / 16 // vyasthavavi / 4 / 2 / 3 // vyAdhAghra prANinasoH / 5 / 1157 // 139 208 100 299 98 389 UM 289 358 391 128 lm
Page #661
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhagAmina cyAGpare smaH | 3|3|105 // vyApare ramaH | 3 | 3 | 105 // yAdibhyogike kaNau / 6 / 3 / 34 // vyApyAccevAt / 5 / 4 / 71 // vyApyAdAdhAre / 5/3/88 || vyApyekenaH 2/2/99 // vyApyedvi droNAdibhyo bIpsAyAs / 2/2/50 // vyApye ghurakelimakRSTa pacyam | 5|1|4|| vyAptau | 3|1|61 // ptaussAt / 7 / 2 / 130 // vyAzraye tasuH / 7 / 2 / 81 // vyAsavaruTasudhA.. .... dantyasyacA'kU / 6 / 1 / 38 || ... khAharati mRge | 6 |3|121 // za svayaM viprAd bhuvo DuH / 512184 // jAMsi pratyayAt | 5|3|105 // zAdaNU | 7|1|7 // 15 zakaSajJA smasamarthArthe ca tum / 54 // 90 // jhalakardamAdvA / 623 // - zakkAdibhyo drerlup / 6 / 1120 zakti kicati........pavargAt / 5/1/29 // * zakRtstambAddatsavIhau kRmaH | 5 | 13100|| 163 114 218 380 308 290 330 318 244 497 442 132 339 369. 284 293 401 285 352 151 241 355
Page #662
--------------------------------------------------------------------------
________________ ra haimanUtanalaghuprakriyA zaktArthavaSaT namaH svasti svAhA svadhAbhiH | 2|2| 68 // zakteH zastre | 2|4|34| zatAtkevalAdatasmin yekau / 6 / 4 / 131 // zatAdimAsArtha mAsa saMvatsarAt / 7|1|157 // zatrAMnazAveSyati tu sasyau | 5|2|20|| / 5 / 2 / 20 // zadeH ziti / 2 / 3 // 41 // zabdAdeH kRtau vA / 3 | 4 | 35 // zamasaptakasyazye | 4|2|111 // zaktA kRtyAzca / 5 4 / 35 // zaktiyaSTeSTIkaNU | 6 | 4 | 34 // zaradAdeH H / 7 / 3 / 92 / / zaSase zaSasaM vA / 1 / 3 / 6 // zaMso'tAzazca naHpuMsi / 1 / 4 / 49 // zasonaH / 2 / 1 / 27 // : zAkaTa zAkinau kSetre | 7|1178 // zAstrAderyaH | 7|1| 114 // zAnadAnamAn... dIrghazvataH | 3 | 4|7|| zApe vyApyAt / 5 / 4 / 52 // zAMsas hanaH zAdhyeSi nahi / 4 / 2 / 84 // suyudhidRzidhRSimRSAto 'na / 5 / 3 / 141 // zAstya sUvatikhyAteraG / 7 / 4 / 60 - zikSAdevA'N / 6 / 3 / 148 // / 322 . 460 397 421 277 220 229 167 239. 394 494 23 28 69 413 415 208 306 141 301 .141 371
Page #663
--------------------------------------------------------------------------
________________ 425 19 107 415 393 341 147 akArAnukramaNikA zikhAdibhya in / 7 / 2 / 4 // ziTyaghoSAt / 1 / 3 / 55 // ziDhenusvAraH / 113140 // zidavit / 4 // 3 // 20 // zighuT / 1 / 1 / 28 // zilAyA eyacca / 7 / 1 / 113 // zilpam / 6 / 4157 // zivAderaNa / 6 / 1 / 60 // zIG e: ziti / 4 / 3 / 104 // zIDorat / 4 / 2 / 115 // zIrSaH svare taddhite / 3 / 2 / 103 // zIrSacchedAdhovA / 6 / 4 / 184 // zIlam / 6 / 4 / 59 // zIlikAmibhakSyAcarIkSi kSamo NaH zunIstanamuna kUlAsya puSpAda dheH / 5 / 1 / 119 // zubhrAdibhyaH / 6 / 1 / 73 // zuddhokhAdhyaH / 6 / 2 / 141 // zuSka cUrNarukSAspiSastasyaiva / 5 / 4 / 60 // zUlApAke / 7 / 2 / 142 // zRGgAt / 7 / 2 / 12 // zeSAdvA / 7 / 3 / 175 // 0 mm ~ Mmm M 147 338 400 393 250 258 344 367 307 444 2020 473
Page #664
--------------------------------------------------------------------------
________________ haimamUrtanalaghukriyA 666 zeSAtparasmai / 3 3 100 // zeSAtparasmai | 3 | 3 | 100 // zepe / 2 / 2 / 81 // zeSe luk | 2|7|18 // zokApanudtunda........hasti sUcake / 5 / 1 / 14.3 // inazvAtaH / 4 / 2 / 96 // inAstborluk / 4 / 2 / 90 // zyazavaH / 2 / 1 / 116 // zyeta taharitabharata rohitAdvarNAtto nazca | 2|4|36| zritAdibhiH | 3|1|62 // zrutro'mAprateH | 3 | 3|71 // zru sadasyaH parokSA vA / 5 / 2 / 1 // zrautikRzIyasIdam | 4|2| 108 || bhilaSazI jabhajektaH | 5 | 1|9 // vanyuvan ghuTa khare vA uH / 2 / 1 / 106 // vazuraH zvabhyAM vA / 3 / 1 / 123 // zvazurAyaH | 6 | 1|120 // zvasajapavamaruSatvara saMghuSAsvanAmaH | 4|4|76 // zvastanItAtArautAram .......tA tAsva he tAsmahe / zvAdimyo'J / 6 / 2 / 26 // 78 217 367 70 262 138 145 278 461 498 222 224 q@ 268 . 56 552. 346. . 272 86 . 356.
Page #665
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA . SaH so'STyai SThivaSvaSkaH / 2 / 3 / 98 // SaTkatikatipayAthaT / 7 / 1 / 162 // SaDhoH kaH si / 2 / 1 / 62 // SaSThIvA'nAdare / 2 / 2 / 108 // . . . SaSThyayayatnAtcheSe / 3 / 1176 // . SaSThyAH kSepe / 3 / 2130 // SaSThyA'ntyasya / 7 / 4 / 106 // SaSThyAH samuhe / 6 / 2 / 9 // SaSTyAderasaMkhyAdeH / 7 / 1 / 158 // pAtpade / 2 / 3 / 92 // Sitavargasya / 1 / 3 / 64 // STiklambAcamaH / 4 / 2 / 110 // 103 332 501 555 572 421 560 1 // 22 164 "365 '396 saMkaTAbhyAm / 7 / 3 / 86 // saMkhyA kAt sUtre / 6 / 2 / 128 // saMkhyA'tezcA'zattiSTeH kaH / 6 / 4 / 130 // saMkhyAtAdahanazca vA / 7 / 3 / 117 // saMkhyAteka rAtrarat / 7 / 3 / 119 // saMkhvAnAMrNAm / 1 / 4 / 33 // saMkhyAne / 3 / 1 / 146 // 538 546
Page #666
--------------------------------------------------------------------------
________________ 566 435 343 472 534 508 255 445 336. 288 668. haimalasanatanaprakriyA saMkhyApANDUdaka kRSNAd bhUmeH / 7 / 3178 // saMkhyAyA dhA / 7 / 2 / 104 // saMkhyAsaMbhadrAn mAturmAturaca / 6 / 1166 // saMkhyA samAse / 3 / 1 / 163 // saMkhyA samAhArenAmnyayam / 3 / 1 / 99 // saMkhyA sAyaverahasyAhan Dau vA / 1 / 4 / 50 // saMkhyAhardivAvibhA........divasATTaH / 5 / 1 / 103 // saMkhyaikArthAdvIpsAyAMzam / 7 / 2 / 151 // saMjJAdurvA / 6 / 16 // saMbhadapramado harSe / 5 / 3 / 33 // saMyoga syAdau skorlak / 2 / 1 / 88 // saMyogAt / 2 / 1 / 52 // saMyogAdinaH / 7 / 4 / 155 // saMyogAdRtaH / 4 / 4 / 37 // saMyogAdadaH / 4 / 3 / 9 // saMyogAdervA / 4 / 3 / 95 // saMvidhAvAt / 3 / 3 / 63 // saMsRSTe / 6 / 4 / 5 // saMskRte / 6 / 4 / 4 // saMskRte bhakSye / 6 / 2 / 140 // saH sarvapUrvAllup / 6 / 2 / 127 // m 417 h h h 222 h m
Page #667
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 409 akArAyanukramaNikA saH sijaste disyoH / 4 / 3 / 65 // sakthyakSNaH svAGge / 7 / 3 / 126 // sakhivaNigadUtAyaH / 7 / 1 / 63 // . sakhyurito'zAvat / 1 / 4 / 83 // sajuSaH / 2 / 173 // sati / 5 / 3 / 19 // satIcchArthAt / 5 / 4 / 24 // satIrthyaH / 6 / 4 / 78 // sartyarte vA / 3 / 4 / 61 // -satyAdazapathe / 7 / 2 / 143 // satyArthavedasyAH / 3 / 4 / 44 // satsAmIpyesad vad vA / 5 / 4 / 1 // sadAdhunedAnI tadAnometarhi / 7 / 2 / 96 // sadhyo'dhya paredhya vyahina / 7 / 2 / 97 // sanastatrA vA / 4 / 3 / 69 // sanIDazca / 4 / 4 / 6 // san bhikSA zaMze ruH / 5 / 2 // 33 // sanmahatparamocamotkRSTa pUjAyAm / 3 / 1 / 107 // sanyaGazvA / 4 / 1 / 3 // sanyasya / 4 / 1159 // sapalyAdau / 2 / 4 / 50 // 225 395 158 444. 231 225 434 184 202. 281 512 200. 191 464
Page #668
--------------------------------------------------------------------------
________________ hemanUtanalaghuprakriyA sapiNDe vayaH sthAnAdhike jIvadvA / 6 // 6 // 4 // saptamI cA vibhAge nirdhAraNe / 2 / 2 / 109 // .. saptamI dvitIyAt devAdibhyaH / 7 / 2 / 134 // .. . 443 saptamI yAt yAtAm yusa........IvahiImahi / 3 / 37 // 8. saptamI zauNDAdhyaiH / 3 / 1 / 88 // 504 saptamyadhikaraNe / 202 / 95 // 329 saptamyartha kriyAtipattau kriyAtipattiH / 5 / 4 / 9 // 87 saptamyAH / 5 / 1 / 161 // 267 saptamyAH / 7 / 2 / 94 // saptamyA AdiH / 7 / 4 / 114 // 577. saptamyA pUrvasyA / 7 / 4 / 105 // 572 saptamyA vA / 3 / 2 / 4 // .. 489 samayAyyApanAyAm / 7.21137 // 443 samarthaH padavidhiH / 7 / 4 / 122 // , 469 samavAndhAttamaptaH / 7 / 3 / 80 // 566 samAna pUrvalokottara padAn / 6 / 3 / 79 // 382 samAnasya dharmAdiSu / 3 / 2 / 149 // .483 samAnIdamo'taH / 1 / 4 / 46 // . .' samAnAnAM tenadIrghaH / 1 / 2 / 1 // samAnAmarthanai kaH zeSaH / 3 / 1 / 118 // samIpe / 3 / 1 / 35 //
Page #669
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 508 569. 495 403. . 507 akArAnukramaNikA sahahArthAtsamavete / 6 / 4 / 46 // .. sameM'ze'dha na vA / 3.154 // sammatyasUyA........zcaplutaH / 7 / 4 / 8.9 // sarajasopazunAnugavam / 7 / 3 / 94 // ... . sarvajamANNyenau / 7 / 1 / 19 // sarvapazcAdAdayaH / 3 / 1 / 180 // sarvAMza saMkhyAvyayAt / 7 / 3 / 128 // .... sarvANo vA / 7 / 1.43 // . . sarvAtsahazvA / 5 / 1 / 111 // sarvAdayo'syAdau / 3 / 2 / 61 // ... sarvAdeH pathyarga vyApnoti / 7 / 1 / 125 // savAdeH sarvAH / 2 / 2 / 119 // sarvAdeH smaiM smAtau / 114 46 // sarvAderin / 7 / 2 / 59 // ... sarvAderDaspUrvAH / 1 / 4 / 18 // .. .. sarvobhayAbhipariNAtasA / 2 2 // 35 // . sastaH siH| 4 / 3 / 92 // .... sasnau prazaste / 7 / 2 / 172 // sasbhe hyastanIca / 5 / 4 / 40 // sasya zaSau / 1 / 3 / 61 // saharAjamyAM kRga yudheH / 5 / 1 / 167 // sahalubhoccharuSariSastAdeH / 4 / 4 / 16 // 257 438 416 334 431 448.
Page #670
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 475 186 409 316 291 464 316 672 haimanUtanalaghuprakriyA saha. samaH sadhisami / 3 / 2 / 123 // sahastena / 3 / 1 / 24 // sahasya so'nyArthe / 3 / 21143 // sahAttulya yoge / 71 / 178 // sahayAdvA / 71162 // sahArthe / 2 / 2 / 46 // sahivaheroccA varNasyA / 1 / 3 / 43 // sAtihetiyUtijUti jJapti kIrti / 5 / 3 / 94 // sAdeH / 2 / 4 / 49 // sAdhakatamaM karaNam / 2 / 2 / 24 // sAdhunA / 2 / 2 / 102 // sAdhu puSyat pacyamAne / 6 / 3 / 117 // sAdhau / 5 / 1 / 155 // sAmIpye'dho'dhyupari / 7 / 4 / 79 // sAyaMciraM prAhaNe prage'vyayAt / 6 / 3 / 88 // sAyAhmAdayaH / 3 / 1153 // sAravaizvAka....hiraNmayam / 7 / 4 / 30 // sA'sya paurNamAsI / 6 / 2 / 98 // siMhAdhyaiH pUjAyAm / 3 / 189 // sivi parasmai samAnasthA'Giti / 4 / 3 / 44 // sijaya tanyAm / 3 / 4 / 53 // sijAziSA'vAtmane / 4 / 3 / 35 // . 330 369 266 w my w w 10 m m mr I m mms w V I w 569 384 507 350 363 504 . 92 113
Page #671
--------------------------------------------------------------------------
________________ ~~ 125 316 427 496 akArAnukramaNikA sijAziSAvAtmane / 4 / 3 / 35 // sivido'bhuvaH / 4 / 2 / 92 // siddhiH syAdvAdAt / 1 / 1 / 2 // siddhautRtIyA / 2 / 2 / 43 // sidhmAdi kSudra janturugmyaH / 7 / 2 / 21 // suH pUjAyAm / 3 / 1 / 44 // sukhAdeH / 7 / 2 / 63 // sukhAderanubhave / 3 / 4 / 34 // sujvArthe saMkhyA bahuvrIhiH / 3 / 1 / 19 // supUtyutsurabhigandhAdid guNe / 7 / 3 / 144 // subhvA dibhyaH / 7 / 3 / 182 // susaMkhyAt / 7 / 3 / 150 // sUteH paJcamyAm / 4 / 3 / 13 // sUtrAd dhAraNe / 5 / 1 / 93 // sUyatyAdhyoditaH / 4 / 270 // sUryAgastyayorIpeca / 2 / 4 / 89 // sUryAd devatAyAM vA / 2 / 4 / 64 // sRghasyadobharak / 5 / 2 / 73 // sRjINa nazaSTvaram / 5 / 2 / 77 // seH syAMcararvA / 4 / 379 // seTktayoH / 4 / 3 / 84 // 229 471 481 487. 482 118 253 271 467. 466 282. 283 139.. 273.
Page #672
--------------------------------------------------------------------------
________________ 544 392 368 109 23 228 303 senAGgakSudvajantUnAm / 3 / 1 / 13 // senAyA vaa| 6 / 4 / 48 // sernivAsAdasyA / 6 / 3 / 213 // . soharya samAnodayau / 6 / 3 / 112 // sodhi vA / 4 / 3172 // sosaH / 2 / 1 / 72 // sovAluk ca / 3 / 4 / 27 // saunveto| 1 / 2 / 38 // skanda syandaH / 4 / 3 / 30 // skRcchato'ki parokSAyAm / 4 / 38 // nasa rvyaJjanAdeH parokSAyAH / 4 / 4 / 82 // stu svaJjazcATina vA / 2 / 3 / 49 // slevAna luk ca / 7 / 1 / 64 // hokAtmpakRccha katipayAdasatve karapaNe / 2279 // svAdirvibhaktiH / 1 / 1 / 19 // zivAH / 2 / 1159 // likhAH puMsodvandvAcca / 7 / 3 / 96 // vimAm / 2 / 4 / 1 // striyAM ktiH / 5 / 3 / 91 // striyAMcitAM vaidAs dAsdAm / 1 / 4 / 28 // striyAM'nRtosvanAdemaH / 2 / 4 / 1 // "niyAmUdhasona 7 / 3 / 169 // bIdUtaH / 1 / 4 / 29 // 410 326 27 548 291 .44 457 483 C.
Page #673
--------------------------------------------------------------------------
________________ 86 366 28. 573 262 284 svI bahuSpAyanana / 6 / 1 / 48 // sAdya zitotroNA deriTa / 4 / 4 / 32 // sthaNDilAcchele vasI / / 2 / 139 // sthAglAmnA paciparimRjikSeH stuH / 5 / 2 // 31 // sthAvijayaH kaH / 5 / 3 / 82 // sthAnI vA'varNa vidhau / 7 / 4 / 109 // .... sthApAsnAtraH kaH / 5 / 141 // dhUdUrahasva.......,anAminA // rameza bhAsapisakasau varaH / 5 / 2 / 81 // sthotrA / 5 / 3 / 96 // spardhe / 7143119 // . . spRzamazakRSa tRpadRpo vA / 3 / 3 / 54 // spazAdisRpo vA / 4 / 4 / 113 // spRzo'nudakAt / 5 / 11149 / / spRheppyaM vA / 2 / 2 / 26 / / . . sphAyaH sphI vA / 4 / 1 / 94 // ......... smRtyartha dayezaH / 2 / 2 / 11 // mAdRzaH 33172 // smRdutvara pracabhradasta spsherH|4|1|65|| meca varcamAnA 35 / 2 / 16 // yajasahiMsadIpa kampakama namoraH / 5 / 27 // khAdAva saMkhyeyaH / 3 / 11119 // 31.8 222 225 283
Page #674
--------------------------------------------------------------------------
________________ . 62 309 137 201 232 237 574 haimanUtanalaghuprakriyA syAderive 17152 // ... 'syAdauvaH / 2 / 1 / 57 // syaujama mauzas....prayItrayI prathamAdiH / 1 / 1 / 18 // saMsa dhvaMsa kvassanaDuhodaH / 2 / 1 / 68 // svatantraH kartA / 2 / 2 / 2 // svaperyaca / 4 / 1 / 80 // svapoNAvuH / 4 / 1 / 62 // svara graha daza hanbhyaH ....sinNozca / 3 / 4 / 69 / / 'svamvuho vA / 3 / 4 90 // 'svarasya pare prAgvidhau / 7 / 4 / 110 // svara hangamoH sanidhuTi / 4 / 1 / 104 // svarAt / 2 / 3 / 85 // svarAcchau / 1 / 4 / 65 // svarAdayo'vyayam / 1 / 1 // 30 // svarAduto gunnaadkhroH|2|4|35|| . svarAdupasargAdRsti kityadhaH / 4 / 4 / 9 // svarAde dvitIyaH / 4 / 14 // svarAdestAsu / 4 / 4 / 31 // svaretaH / 4 / 3 / 75 // svarebhyaH / 1 / 2 // 30 // svarevA / 1 / 3 / 24 // 202 GM G. cc * GAN
Page #675
--------------------------------------------------------------------------
________________ 677 556 478 150 skovA'nakSe / 1 / 2 / 29 // svasRpatyo / 3 / 2 / 28 // svAGgAnDI tizcAmAnini // 3 // 2 // 56 // svAdeH znuH / 3 / 4 / 75 // svArthAdadIrghAt / 2 / 4 / 53 // svAna bhinnIze / 7 / 2 / 49 // svAmIzvarAdhipati....pratibhUH prasUtaiH / 2 / 29.8 // svArthe / 4 / 4 / 61 // speze'dhinA / 2 / 2 / 104 // - svaira svairyakSohiNyAm / 1 / 2 / 15 // saTisamaH / 1 / 3 / 12 // 9... 14 33.. 207 ~ ..18 R53 24 hatyAbhUyaM bhAve / 5 / 1 // 36 // hanaH / 2 / 3 / 82 // hanaH sic / 4 / 3 // 38 // inazca samUlAt / 5 / 4 / 63 // hantaH sya sya / 4 / 4 / 49 // hamo ghi / 2 / 3 / 94 // hasonI vaidhe / 4 / 3 / 99 // ino vadha mAziSyatro 4 / 4 / 21 // hano vA vadhU ca RIPAN hamo ho naH / 2 / 1991 // 312
Page #676
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 halasIrAdikaN ||116 // hnaH ziti | 4 | 1|12 // haziTo nAmyupAntya dadRzo'niTaH sakU | 3 | 4|55 // hasti puruSAdvA'N / 7 / 1 / 141 // hAkaH |4|2|100 // haimanUtana laghukriyA hAntasthAjJIbhyAM vA / 2 / 1181 // hita sukhAbhyAm ||2||65 // hitAdibhiH | 3|1|71 // huse herdhiH |4| 2|83 // go vayo'nuddha me / 5 / 1195 // hRdayasya hRllAsa lekhaNU ye | 3 |2| 94 // hRdbhagasindhoH / 7 / 4 / 25 // hRca padya tulya.... ..janya dharmyam / 7 / 1 / 11 / / hetu kartRkaraNetthaM bhUta lakSaNe | 2|2|44 || hetutacchIlA.... mantra padAt |5|1|103 // 'hetvarthe tRtIyAyAH | 2|2|18|| hemantAdvA talukUca | 6 / 3 / 91 // hai haipyeSAmeva | 7|4|100 // haT padAnte / 2 / 1 / 82 // / 4 / 1 / 31 // hyastanI divatAm aniva himahi / 3(3 (9 // yogodohAdInahiGgumbA'sya / 6 / 2255 // ...... 401 154 105 417 155 115 321 500 131 254 401 344 401 316 256 334 385 571 64 159 82 359
Page #677
--------------------------------------------------------------------------
________________ akArAnukramaNikA 679 hasvaH / 4 / 1 // 39 // hasvasya guNaH / 1 / 4 / 41 // hasvasya taH pitkRti / 4 / 4 / 114 // hasvAnnAmnisti / 2 / 3 / 38 // hasvAd DaNano dve / 1 // 3 // 20 // hasvApazca / 1 / 4 / 32 // hasve / 73 / 46 // hasvo'padevA / 1 / 2 / 22 // hAlipasicaH / 3 / 4 / 62 // hiNorapvitivyo / 4 / 3 / 15 // 455 17 129 133
Page #678
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtu pada parasmaipada akSau aqhaup pa. aMka pa. ayi arca arda Atmanepada parasmai. pa0 aza pa0 azataiTi Atmane. asam parasmai. asUc ApTaMT iMk iMk iMND iSat IkSi IDik Irik AAA Atmane parasmai " dhAtusUci prakaraNam" pRSTha dhAtu pa. Atmane A. A. Ihi A. UrNugam ubhayapada parasmai zra 106 182 131 116 97 100. 188 173 kuthaca DukRMga kRtait kRpauD 145 166 173 134 48 PAC Rta edhi 97 118 150 158 kaNDUga katha kapuG kamU kuMkU kRSa karSIt kuca klidauc kSaNuyI kSamauc pada pa0 Atmane 185 108 ubhayapada 192 parasmai 194 Atmane parasmai pa0 pa0 ubhaya parasmai Atmane parasmai pRSTha pa0 pa0 ubhaya parasmai pa0 ubhaya parasmai 113 189 135 163 120 177 112 104 ubhayapada 175 parasmai 178 193 102 185 165 164 184 16
Page #679
--------------------------------------------------------------------------
________________ dhAtuH pada kSamauSi kSiNuyI kSipat Tu kSu kSuSaMc kSubhac khidaMt khyAMka gad gamlaM gAhau gupau Atmane ubhaya gut grahIza ghAM u0 parasmai CCCCC pa0 pa0 pa0 pa0 pa0 pa0 Atmane parasA guhaug ubhaya parama ubhaya parasmai cakAsRk pa0 cakSik ciMmad citaNU cituN cura Atmane ubhaya parasmai pa0 pa0 dhAtusUci prakaraNam pRSTha dhAtu chidupA choMc 113 184 175 135 165 165 177 jakSaka janaici jAgUka jiM. jubaiti 132. 100 101 118. ziM 189 muu 124 DhokkaDU 178. takSau 186 tanUyI 89 namUca 140 tAyuk tuka tudat jabU jJAMza jyAMza 149 171 193 tuSaMca tRpaucU 193 193.. tRpU- pada ubhaya parasmai pa0 Atmane parasmai. pa0 Atmane parasmai pa0 pa0 pa0 Atmane parasmai ubhaya parasmai Atmane parasmai ubhaya parasmai pa0 6819 pRSTha 182 162 137 169 139 92 180 162 189 188 93 162 196 107. 183. 167 . 116. 135 1.74 64 165. 192
Page #680
--------------------------------------------------------------------------
________________ 682 dhAtu bitRSaMca tR pRSTha 165 103 162 159 171 tya 164 trasain tvakSau dazaM damUn dayi daridrAk 187 -dhUpa parasmai 167 189 122 95 haimanUtanalaghuprakriyA pada pRSTha | dhAtu pada | hapauca parasmai pa0 dRzaM pa0 doM pa0 pa0 Du dhAMgak ubhaya 107 dhUgaTa u0 pa0 104 . dhUgaz u0 - pa0 Atmane | dhuMga ubhaya parasmai 138 Tdhe parasmai pa0 pa0 dyuti Atmane ubhaya parasmai parasmai -- 132 pa0 Atmane 208 dviSIMka ubhaya parasmai NahIca u0 ubhaya 175 NijUMki u0 u0 gidu parasmai Nisuki Atmane parasmai 193 NIMga ubhaya 50 Nuk parasmai 164 | Nudat ubhaya ubhaya 153 / nazauca parasmai pa0 . 110 drAMka druhauca 153 dAM Du dAMga dAMvaka donI divUca dizIt dihIka dIpaici duHkha 161 169 154 / A0 169 149 120 duraja 192 136 duSaca duhIka
Page #681
--------------------------------------------------------------------------
________________ pA~ pa0 156 pizat dhAtusUti prakaraNam aaaaaana 683 dhAtu pada pRSTha / dhAtu pada pRSTha nRteca pa0 163 budhiMca Atmane 168 Du pacI ubhaya baMgA ubhaya 152. paNi parasmai 189 bhajI u0 : 122 patla pa0 bhaJjoMp parasmai 182 pathe pa0 / bhAMka 50 . 132 pardica Atmane 168 Tu bhAjaga ubhaya 123 pana parasmai 189 bhidaMpiya ....181 pa0 bhiSaj parasmai pAMk 132 jibhIka pa0 177 bhujaMp 182 puSaMca 164 bhU pa0 ubhaya pUgz ubhaya 187 Du bhaMgak .. ubhaya 160 pUjaNa parasmai bhramUca parasmai dhRk pa0 157 bhrasjIt ubhaya 174 puMkU pa0 155 parasmai 167 opyAyaiG Atmane maniMca Aramane 169 pracchat parasmai 178 manUyi A0 185 prIMgaza ubhaya mantU parasmai 192 psAMka parasmai Tu masjoMt badhi Atmane 208 mahIG asmane 192 bandhaMza pasamai 188 / mAMka parasmai pa0 puSaza pa0 189 bhaga 193
Page #682
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTha vRkSa para bhAtu pada mAMcaka Atmane mAni A0 mi midAMca pa0 dhAtu saMka pada parasmai 132 ubhaya 123 135 mihaM. 106 parasmai Atmane parasmai 111 mogaza ujya 185 176 parasmai - 142 180 132 u0 154 177 Bo mukna parasmai 189 muhAca ka Du labhiS Atmane olati A0 mRjauk lAMka parasmai pa. ___92 lipIt umAya bajI 125 cami Atmane luplatI parasmai 9 yAcaga upaya sugara . ubhaya pada parasmai bada pa0 banyi Atmane 181 Tu vapI ubhASa Atmane 168 / syU parasmai meM na 3 / bAra mAtmane 153 / 136 141 129 185 126 192 145
Page #683
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 167 dhAtu pada pRSTha vasika Atmane . 148 zAsUk parasmai 140 vahIM ubhayaH 126 sAsUk Atmane 119 saMka parasmai 13.2 ziSlaMpa __parasmai 182 vijJapI umaSa 161 sIka Atmane o vijaiti aAtmane / 180 zuda . pasamai 97 vidA pasmai / 142 zubaMdha vilaMtI ubhaya 176. maMca--- 50 - 164 vizaMm parasmai sabUla Atmane 112 viSlaMkI ubhaya parasmai ko zramUca pa0 kRgada jAya 172 Atmane ubhaya A0 112 vipaMca parasmai zvasak pa0 vyadhaMcU parasmai Tu o zvi pa0 130 vyega ubhaya 128 ubhaya 184 piMcIt u0 o caut pa0 188 SivUca parasmai 163 zaklaMT pa0 173 ubhaya 170 zapI ubhaya 124 parasmai 134 zamUca parasmai 167 pUDauka Atmane 147 zAni Atmane 208 ' vRddhA0 117 132 163 176 kuMk
Page #684
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 haimanUtanalaghuprakriyA: ___ dhAtu pada pRSTha / dhAtu SoMca parasmai 162 / sma STuMgaka. ubhaya 151 | syandauGa SThAMparasmai hanaMk SThivU 50 hase. SNAMka pa0. 132 o hAMka SNihauca pa0 168 o hAk bi SvapaMk pa0 hiTa sahaNa pa0 194 | hisup sukha pa0. sRjat pa0 179 ubhaya hRNIGa stRgaz hRSaMcU spRzaMt parasmai 179 / hrIMka sphAyaiG Atmane 115 / haveMgU 136 pada pRSTha parasmai 93 Atmane 111 parasmai 143. pa0 105 parasmai . 155 Atmane 158 parasmai .173 pa0 183 pa0 ..155 ubhaya 122 . Atmane 192 parasmai 164 pa0 156 ubhaya 129 193 | hUMgU staMgaTa u0 // iti samAptam //
Page #685
--------------------------------------------------------------------------
________________ - pRSThabhU .. paMktiH zuddham 14 zuddhipatrakam azuddham gIcara U-R ghuDAdi hema // 3 // 32 // sandhiH vAnAkSe mav 10 15 11 33 m" gocara / U R / dhuDAdi / haima / 1 / 3 / 32 // / sandhiH / vA'nakSe / 'ma / rutve / yUSNaH / ahun / yUSabhyAm / DiDau~ / ll` rUtve ll` yUSNaH aha 34 34 yUSabhyAm DiDI parasya susakhe ivarNAsyo 39 45 dhenAH ityetayo no'ntaH / parasyAH / . susakheH / ivarNasyo / dhenoH / ityetayoH / no'nto no'nte'pi sAmarthyAdIrgha iti vA idamaH / akArA / IdamaH UkArA dogha taH eka jantU dIrgha / 11 mms ta eka / jantu / - RR abyaya - R / avyy|
Page #686
--------------------------------------------------------------------------
________________ www pRSTham - zuddham kArya / vidhyAdi / itINiko / 7 . . . o m mg30, ___ haimanUtana paMktiH azuddham vArya vidhyAdi itI Niko lupa saspaSTaH kyAsta tAdhve / syetAm / dityaitvam / ajiznan adhnAt sassaTa: / kyaastaa| tAdhve / syetaam| dityautvam / ajighran / aghrAt / jergiH / - jeGgiH sicIyeti hRsvatve aceti, arthat tyAja tyakSati, atyakSat saH sicItITi / hrsvtke| arcati, arcet / ttyaaj| tyakSyati atyakSyat / sicivRddhAvaTItIti / - ra . .204 104 .106 sicItITi vRddhAvaTi cauditvAt Giti naluknadadarzima daSTA dhAturUpa varAditvAt tvakSNotiH / tvaSNuvantiH dadaMzima / daMSTA / ghaaruup| svarAditvAt / 208 108
Page #687
--------------------------------------------------------------------------
________________ N pRSTham . azuddham zuddham 108 h 114 114 120 121 sx mi-222urmus tvakSNuyAt tvakSNuhi sya vayavasya kRpsISTa aMkSasta uparamati praNIyate / vamagre 'hAdhuMDiti bhavataH IjA: vyathati ahadhvam iDendiyA RdidityaGi yUtAn syAvayavasya / klapsISTa / akSasta / uparameti / praNayate / evmle| . hodhuDiti / bhaktaH / 125 126 128 18 20 22 hascarita nisitISTa vyavati / ahadhvam / iDeMdityA / RdidityaGi yUyAt / neha vApi styetyyaatH|| hasvakAreta / nisiSISTa / pRbhR / kArasya / bhkaaro| kaamn| anokhyat / vArDa / pR . 157 157 157 165 168 RkArI, anI 517: 175 175 178
Page #688
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham paMktiH ... rudhUpi 180 181 w m 198 m sm 214 h s s h h m 229 234 -235 -238 245 249 249 252 253 h m haimanUtanalaghuprakriyA azuddham - zuddham rudhuNpii| yujaMpi yujNpii| hAyayati hAyayati / caJcuryate caJcUMryate / srasate sraMsate / ojantistheti ontistheti / bhUmASyate mUSmAyate / upAyantAse upyntaase| kSayajIbita kSayabhayajIvita / dhyaNa .. dhyaNa / jana, vadha janavadha / 511 // aNoka anngeyek| ghAta ghAt / pUjA pUjAr2yA / bhRtau / bhRtau / bhadra bhadra madra-bhadra / sarvakaSoH sarvakaSaH / gADhayAtadanta gADhayatadantA / gIH / dajAti / zIlAdi zIlyAdi / RlpAde lvAde / . RkArA / RlyAde alvAde / veto'pataH veTo'pataH / paratA. parato / aDaiti ghaH m h s . . . 256 257 261 m bh s 264 goH h dyati 267 -270 -270 m m sh r "271 272 273 277 bh sh mhrh
Page #689
--------------------------------------------------------------------------
________________ 277 m zuddhipatrakam / paGktiH azuddham iti naH vaTasya hyetyasyA aH sRjItyaH isvo 2. 293 295 zuddham / / itinaH, aha iti ghH| paTasya / hyetyasya / RtvigityaH gazca / hrasvo / goSThaM / rudavideti / svaperiti / hrasvaH / sm sm goThaM sm 19 . sm llm 304 22 svaperiti yajAdIti . hrasvaH . hasvasya rIzazca vIpsAyAM itya hasvasya / .. sh llh lm 0 0 0 0 0MM mmmmmm rIzezca / sAmIpye / itthaM / nlm n qsm llh M.NM 368 mapetyamantya trAAyaNaH vAcistarUpA yathAyAga kAyAM adhyAtmA ityava 308 382 388 mayatyamityantya / gAyaNaH / / vAcisarUpA / . yathAyoga / kAzyAM / adhyAtmA / ityava / 6 / 4 / 54 // zAktIkaH / dauvaarikH| zatikAdi / janasya / iti yAdhi tvam / 392 394 394 fylm 398 402 405 zaktIkaH dauvArika:zatikadi. janasya ? itIyAdhi tvaM
Page #690
--------------------------------------------------------------------------
________________ pRSTham 412 414 415 427 436 436 442 449 450 450 451 456 457 458 458 459 463 464 466 468 478 485 492 496 499 513 535 578 580 paMkti: 16 12 6 18 15 12 18 21 -8.0 12 13 15 11 21 4 13 19 G DO .ti haimanUtana azuddham ika jayanta gAmo pratyayo : simAde 336 saMkhyA kAya kumbasti jati pratyayA tamapUttara niyAtyate ma nRto svatA bhavati rAdhAto paustI bhavati grAmapatiH 23 // pInorUH 155 // kakAyai Am dur zobhatI iti 533. pradhAno Asanna vyuta zuddham / ikaJanta / gAmI / pratyayo vA / simAde | 436 / saMkhyAkArya / kRbhvasti | jAti / pratyayo / tamaptara / nipAtyate / mAdarna / nRto'svasA / bhavati / dhAto / maunI / bhavati / grAmapatiH / 2|3|96|| | pInorUH / 156 // kakAmye / Am su / zobhano vA / iMti vigrahaH / , 513 pradhAno vA / AsannaH cyutaM /
Page #691
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI 108 jana tAtha- dazana bhavana zrI samavasaraNamaMdira-pAlItANA FREE REFERE prabhupratiSThA vi. saM. 2041 mAgasara suda6 tIrthapaTTa pratiSThA vi.saM. 2042 AUR FFAISA preraka pa. pU. A. zrI vijaya kastUra sUrIzvarajI mahArAja, mArgadarzaka : pa. pU. A. zrI vijaya caMdrodayasUrIzvarajI mahArAja.
Page #692
--------------------------------------------------------------------------
________________ 05 prAptisthAna:1 1. zrI nemacaMda melApacaMda jhaverI jaijavADI upAzraya jUnI adAlata pAse,gopIpurA surata. 2. zrI nemi-vijJAna-kasturasari jJAnamaMdira gopIpurA,meinaroDa, surata mudraka :jIvendra bI zAha * jIgI prinTarsa 300,mahAvIra darzana, kastUrabA kosrodn| borIvalI (hasTa), bambaI - 400066 phona:0317810