________________
४०
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ ધ્યાન કરવા લાગી. હવે એક દિવસ ધનશેઠને બહારથી આવતાં ઘણું મોડું થયું. મનમાં કષાય કરતા આવ્યા છે, સેવકોને બૂમ પાડી, પણ કોઇ ઘરમાં રહેલા ન હતા, દરેક પોતપોતાના કાર્ય માટે બહાર ગયા હતા. એટલે ચંદના પાણી લેવા ચાલી અને પોતાના પિતાના પગ ધોઉં, વારંવાર શેઠે નિવારણ કરવા છતાં એકતાનથી વિનયથી પિતાના પગ ધોવા લાગી. સારી રીતે ઓળેલા લટકતા કેશ કલાપ અંબોડામાંથી છૂટા પડી કાદવમાં ન ખરડાય એટલે ધનાવહશેઠે પોતે વાળની વેણી પકડી રાખી. ચંદના તો એકતાનથી વિનયથી પગ ધોતી હતી. આ બીજા કોઇના દેખવામાં ન આવ્યું, પરંતુ બિલાડીની જેમ ધનાવહની પત્નીએ સર્વ બરાબર જોયું. ક્રોધ પામેલી તે એવું ચિંતવવા લાગી કે મારું કાર્ય નક્કી નાશ પામ્યું. હવે જ્યારે પતિ ઘરની બહાર જાય, ત્યારે પોતાની પુત્રી અને પતિને કલંક આપીશ. શેઠને એનો કેશપાશ બહુ પ્રિય છે. તો મૂળાએ પોતાના રોષ સ્વભાવાનુસાર આ દાસીને બોડા મસ્તકવાળી કરી નાખું. એમ વિચારી નાપિત હજામને બોલાવી મસ્તક મુંડાવરાવી નંખાવ્યું. પગમાં બેડીની સાંકળ બાંધી, ભોંયરામાં પૂરીને સોટીથી મારે છે અને પછી, પાણી આપવાનું પણ નિવારણ કર્યું, તથા દ્વાર ઉપર તાળું માર્યું. ત્યારપછી ઘરના દાસ-દાસી વર્ગને અને બીજા સમગ્રને નિષ્ફર વચનથી કહ્યું કે, “આ વાત જો કોઇ શેઠને કહેશે, તો તેને માર પડશે, તેને ઘણો અનર્થ સહન કરવો પડશે.'
• ત્યારપછી શેઠ આવ્યા અને બાલા દેખવામાં ન આવી. ગુણરત્નની માળા, વિશાળ ઉજ્વલ યશવાળી પુત્રી રમત અને ક્રીડા કરવામાં પણ જેનું શરીર થાકી જાય છે, તેથી સુખે સુઈ ગઈ હશે. જ્યારે બીજા દિવસે પણ જોવામાં ન આવી, એટલે શેઠની ધીરજ ના રહી, તેને દેખવા માટે અતિ ઉત્કંઠિત થયા.
આદર સહિત પરિવારને તેના સમાચાર પૂછતાં મૂલાના ભયથી કોઇ શેઠને હકીકત કહેતાં નથી. વળી શેઠ વિચારવા લાગ્યા કે, ગુણભંડાર તે સખી પાસે રમવા ગઇ હશે એમ કરતાં જ્યારે ચોથો દિવસ થયો, ત્યારે શેઠ એકદમ કોપાયમાન થયા. ત્યારે બાલ્યકાલથી એક ગુણિયલ દાસી સેવા કરતાં કરતાં શેઠને ત્યાં જ ઘરડી થઈ હતી, તેણે જીવનનું જોખમ વહોરીને મૂલા શેઠાણીનું દુશ્ચરિત્ર જણાવ્યું. તે સાંભળી શેઠ મનમાં ઘણા જ દુઃખી થયા, મોગરનો ગાઢ પ્રહાર મારવા માટે ભોંયરામાં ગયા અને ઘણા વેગથી કુહાડી મારી તાળું તોડી નાખ્યું. પોતાના કરકમલમાં કપાલ સ્થાપન કરીને જેનું શરીર શિથિલ બની ગયું છે, એવી બાલાને રુદન કરતી દેખી. ત્રણ દિવસ કંઇ પણ ભોજન ગ્રહણ કરેલ ન હોવાથી એકદમ ભૂખી થએલી, જાણે હાથીએ કમલિનીને મૂળમાંથી ઉખેડી નાખી હોય, તેના સરખી આ બાલા સુધાના કારણે ભોજન ઇચ્છતી હતી. અત્યારે મૂળા પાસેથી તો કંઇપણ મેળવી શકાય તેમ ન હતું. કોઈ પ્રકારે બાફેલા અડદના બાકળા દેખ્યા, તે લઈને સૂપડાના ખૂણામાં
