________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
૧૧૭ રજોહરણ અને છરી અમૃત અને ઝેર એમ એક સાથે બંને વહન કરતો હતો. પ્રપંચથી રાજાનો ઘાત કરવાની ઇચ્છાવાળા કૃત્રિમ એવા તે સાધુને બાર વરસ પસાર થયાં, પરંતુ રાજાના પુણ્યપ્રભાવથી તેને ધારેલા કાર્ય કરવાનો અવસર પ્રાપ્ત ન થયો.
કોઇક સમયે સર્વ સાધુ-પરિવાર કામકાજમાં એકદમ વ્યાકુલપણે રોકાઇ ગયા હતા, ત્યારે તે જ કુશિષ્ય સાથે આચાર્ય રાજભવનમાં ગયા. "દુર્જન, ચોર, પરસ્ત્રીલંપટ, બિલાડા વગેરે જીવો મહાક્રૂર હોય છે, તે પાપીઓને લાંબા કાળ સુધી ગમે તેટલા સાચવ્યા હોય, રક્ષણ-પાલન કર્યું હોય, તો પણ પોતાના પાપી કાર્યના એકાગ્રચિત્તવાળા તેઓ પ્રપંચ કરી ઠગે છે." "બાર વરસના દીક્ષા પર્યાય પાળતા અને હજારો ઉપદેશનાં વચનો સાંભળતા ગીતાર્થની જેમ પ્રૌઢ થઇ ગયો હશે, એમ ધારીને વર્જવા યોગ્ય હોવા છતાં આજે ભલે તે ઉપધિસહિત આવે.” વસતિ માગીને ગુરુગુણવાળા તે આચાર્ય ભગવંત એકાંત સ્થળમાં રહ્યા. સમય થયો, એટલે સુવિશુદ્ધ શ્રદ્ધાવાળા રાજા ત્યાં આવ્યા. (૨૫)
ઉત્તમ ગુરુ ભગવંતના ચરણ-કમળમાં પ્રણામ કરવા પૂર્વક પૌષધ લીધો. પ્રતિક્રમણ કર્યા પછી પ્રશ્નો પૂછતો હતો અને તેના જવાબો પણ શ્રવણ કરતો હતો. ભાલતલ પર બે હાથની અંજલી જોડી ક્ષણવાર દેશના સાંભળી, ત્યારપછી પોતાના શ્વાસોશ્વાસ લાગવાથી ગુરુની આશાતના ટાળવા માટે મુખે મુખકોશ બાંધી શક્તિ અનુસાર વિશ્રામણા કરી. વળી રાજાએ તે કૃત્રિમ કુશિષ્યની પણ મનની વિશુદ્ધિથી શરીર વિશ્રામણા કરી.
મુહપત્તિ પડિલેહણ કરી પછી સંથારો પાથરીને આચાર્ય, ઉપાધ્યાય વગેરે જેઓ મારા અપરાધ જાણે છે ઇત્યાદિક ચાર શરણ સ્મરણ કરીને અનિત્યાદિક ભાવના ભાવીને બાહુનું ઓશીકું અને ડાબે પડખે કૂકડીની જેમ ઉંચા પગ લાંબા કરીને ભૂમિ-પ્રમાર્જન કરીને આ વગેરે સંથારાપોરિસી ભણાવીને ગુરુ સુઈ ગયા, પછી રાજા સુઈ ગયો. પરંતુ પેલો ભેખધારી કુમુનિ એકલો દ્રવ્યથી જાગતો હતો, પણ ભાવથી ઊંઘતો હતો. તે ધીમે ધીમે ઉઠ્યો. નરકના અંધકારવાળા કૂવામાં પડવાના પરિણામ કરતો દુઃખની ખાણ સરખી કંકલોની છરી તૈયાર કરી. રાજાના કંઠ ઉપર તે છરી સ્થાપન કરી, પરંતુ પોતાના આત્માનો કંઠ કાપી નાખ્યો. તત્ત્વ સમજનાર રાજા પંચત્વ પામ્યા. ભયથી કંપતા હસ્તવાળો તે પાપી તે છરી ત્યાં જ મૂકીને ત્યાંથી ચાલી નીકળ્યો. મુનિ હોવાથી પહેરેગીરે અને અંગરક્ષકોએ તેને ન રોક્યો. રાજાનું શરીર પુષ્ટ હોવાથી તે શરીરરૂપ પર્વતના શિખરથી લોહીનું ઝરણું વહેતું વહેતું આચાર્યના સંથારા-પ્રદેશ સુધી આવી ગયું. લોહીના સ્પર્શ અને ગંધથી જાગીને જ્યાં દેખે છે, તો મસ્તક અને કંઠ કપાઈ ગએલાં જોયાં. અરેરે ! આ તો મહા અકાર્ય થયું, આ કયા ક્રૂર કર્મીએ શા માટે કર્યું ? ત્રણ ગણા અંગરક્ષકોથી વીંટળાએલ છતાં
