________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૩૯૯ અમારા રાજા જેઓનાં સર્વાગો ઘણાં મનોહર છે, એવા શ્રેણિકની પ્રતિકૃતિ છે. અરે ! મનુષ્યોમાં પણ આવું દિવ્યરૂપ સંભવે ખરું ?, હા, જરૂર સંભવે. અરે ! તેનું સમગ્ર રૂપ છે તેનો અંશ આબેહુબ ચિતરવા કોણ સમર્થ થઈ શકે છે ? દાસીઓએ સુજ્યેષ્ઠા પાસે જઇને સર્વ હકીકત કહી, એટલે તેમને આદર પૂર્વક અહિં લાવવા જણાવ્યું. ત્યાં જઇને તેઓ તે ચિત્રની માગણી કરે છે કે, “અમારાં કુમારી મંગાવે છે. અભયે કહ્યું કે, “આ તો મનોરથ પૂર્ણ કરનાર ચિંતામણિ છે, તેને કેવી રીતે આપી શકું ? તમારા સ્વામિનીને તેના તરફ આદર છે કે નહિ ? કોણ જાણી શકે કે, માણિકયની સાથે કાંકરાની રમત ન ખેલાય. વળી સુજેષ્ઠા પાસે જઇને સર્વ હકીકત જણાવી. ત્યારપછી દેવ-ગુરુ અને બીજા સોગન ખાઇને (૧૨૫) તેવી રીતે વિશ્વાસ બેસાડ્યો. અને મોટા બહુમાન અને આદર-સહિત સંભાળીને લાવવા ફરી પાછી મોકલી. એ પ્રમાણે કહ્યું, ત્યારે તેઓને અભયે શ્રેણિકનું ચિત્ર આપ્યું. તે ચિત્રામણ દેખતાં દેખતાં અનિમેષ નયનથી એકીટસે નિરખવા લાગી. પલકમાં જેવું ચિત્રામણ છે, તે જ પ્રકારે તે પણ ચિત્તમાં તેનું ધ્યાન કરવા લાગી, એટલે તે બંનેનો એક ભાવ થયો તેમાં શું આશ્વર્ય ?
ત્યારપછી તે શૂન્ય બની ગઈ. જાણે કામદેવે પોતાના પાંચ બાણથી રોષ કરીને પાંચ ઇન્દ્રિયોનો વ્યાપાર હરી કેમ લીધો હોય. હવે નથી હસતી, નથી જમતી, આશ્ચર્ય-ક્ષોભ પામતી નથી, ખીજાતી નથી, કોઇ કાર્ય કરવા તૈયાર થતી નથી. પોતાની અતિવિશ્વાસુ દાસીને કહે છે કે, “અરે ! સખી ! આને તું મેળવી આપ. (૧૩૦) દાસી અભય પાસે જઇને કહે છે કે, “અરે ! ચિત્રનું દર્શન કર્યા પછી શું થઈ ગયું તે ખબર પડતી નથી, અને તેના જીવનનો સંશય થયો છે. હવે શ્રેણિકરૂપ સંજીવનીનો સંયોગ મેળવવાનો શો ઉપાય ? વૃક્ષની છેક ટોચ પર ફળ લાગેલું છે, અત્યારે આ તો ઠીંગણી છે, તો ફળ કેવી રીતે મેળવી શકે ? આ વાત આણે જાણેલી છે, તેથી આ રહસ્ય નક્કી ખુલ્લું થશે, અભયે કહ્યું કે-જો તે તેની સાથે જલ્દી જાય, તો હું તેને અહિ લાવું. સુજ્યેષ્ઠાએ તે વાત સ્વીકારી, એટલે અભયે તેને કહેવરાવ્યું કે, અમુક સુરંગથી અમુક રાત્રિના પ્રથમ પહોરના અંતે શ્રેણિક જાતે જ તેને લઈ જશે. આ વાત તમારે કોઇને પણ કહેવી નહિ અને સર્વ લોકોને ઠગીને તમારે નીકળી જવું. આ પ્રમાણે આ વાત ગોઠવીને નગરના દરવાજાથી માંડી છેક કન્યા-અંતઃપુરના મધ્યભાગ સુધી લાંબી સુરંગ ખોદાવી. બીજી બાજુ આદરથી શ્રેણિક રાજાને ખબર કહેવરાવી, તો અતિશય આનંદ પામેલા તે બત્રીશ સુંદર રથ અને વીર-સારથી સહિત વૈશાલી નગરીના દરવાજાના સ્થાનમાં રાત્રે આવી પહોંચ્યા. એકદમ સુરંગના માર્ગે કોઈ ન જાણેતે રીતે પ્રવેશ કર્યો.
