________________
૫૯૪
ન
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ તેમ ‘જીવ કે મૃત્યુ પામ’ એમ કહ્યું. (૨૦૦) કાલસૌકરિક પ્રાણીઓનો વધ કરીને અતિશય પાપ ઉપાર્જન કરે છે, તેથી મૃત્યુ પામીને નક્કી દુર્ગતિમાં જશે. તેથી તેના ભયથી તેને મરવાનો નિષેધ કર્યો. શ્રેણિકે પોતાને દુર્ગતિમાં પડવાનું સાંભળીને ક્ષણવાર નિસ્તેજ છાયાવાળું મુખ કર્યું અને તીર્થનાથને વિનંતિ કરી કે, આપના સરખા ભગવંત અમારા સ્વામી હોવા છતાં પણ મારી દુર્ગતિ આપ કેમ ન રોકો ? આપનું આલંબન મેળવ્યા પછી મારી દુર્ગતિ કેમ થાય ? આ જન્મમાં તો આપ સ્વામી છો અને હું આપનો સેવક છું - આમ હોવા છતાં મને દુઃખ થાય, તો હે સ્વામિ ! તેમાં આપની શોભા ક્યાંથી રહે ? હે ભગવન્ ! મને પણ તેવો વિકલ્પ થાય છે કે, ‘અહિં હું આપનો ભક્ત છું કે કેમ ? અથવા તો તમારી કૃપાનો પાત્ર થયો નથી કે શું ? હે પ્રભુ ! ઇન્દ્રના વજ્ર માફક આપ અતિનિષ્ઠુર છો કે, જેથી કરીને આવી ભક્તિ હોવા છતાં આપ પ્રમાદી મારા પર કૃપા કરતા નથી. મેરુનો દંડ અને પૃથ્વીને છત્ર ક૨વા આપ સમર્થ છો, તો પછી મારા સરખાનો ઉદ્ધાર કરવા આપ સમર્થ નથી- એ શી રીતે શ્રદ્ધા કરી શકાય ?
ત્યારે પ્રભુએ તેને કહ્યું કે, ‘હે શ્રેણિક ! તેં નારકાયુષ્ય આગળ બાંધેલું છે, તેથી નક્કી તારી તે ગતિ થવાની જ છે. આ જન્મમાં અહિં બાંધેલું આયુ તે તે પ્રમાણે અવશ્ય ભોગવવું જ પડે, બાંધેલાં કર્મ હોય, તે ભોગવવાં જ પડે એવો કર્મનો સ્વભાવ છે, તે કોઈ ફે૨વવા શક્તિમાનૢ થઈ શકતા નથી. આત્માને અણુ અને અણુને આત્મા ક૨વા માટે કોઇ શક્તિમાન્ નથી, અવશ્યથનારા ભાવીભાવોમાં મનુષ્યની શક્તિ ચાલી શકતી નથી. પરંતુ આવતી ચોવીશીમાં તમે પ્રથમ પદ્મનાભ નામના તીર્થંકર થશો. માટે હે રાજન્ ! તમે અવૃતિ ન કરશો.’ તે સાંભળીને હર્ષની અધિકતાથી વિકસિત નેત્રકમળવાળા રાજા પ્રણામ કરી અંજલિ જોડી પ્રભુને કહેવા લાગ્યો કે, ‘હે પ્રભુ ! તો શું હું નરકાવાસમાં ન જાઉં, તેવો કોઇ ઉપાય છે જ નહિં ?' પ્રભુ આ વસ્તુ અવશ્ય બનવાની છે, એમ જાણતા હોવા છતાં પણ ધી૨જ વગરના તેને ધીરજ ઉત્પન્ન કરવાના કારણથી આ પ્રમાણે ઉપાય કહ્યો. ‘હે પૃથ્વીપતિ ! જો કપિલા બ્રાહ્મણી પાસે ભક્તિપૂર્વક તપસ્વીમુનિને એક વખત પણ સ્વેચ્છાએ દાન અપાવો, અથવા કસાઇ કાલૌકરિકને એક દિવસ હિંસા બંધ કરાવો, તો તમને
દુર્ગતિ મળવી બંધ થાય, નહિંતર ન થાય, કાર્યતાત્પર્યની વિચારણા કરીને કે, ‘આ કાર્ય ક્ષણવા૨માં થઇ શકે તેવાં છે, તેથી મનમાં હર્ષ પામ્યો અને વિસ્મયથી અત્યંત નૃત્ય કરતો હતો.
ભગવંતને નમસ્કાર કરીને પોતાના નગર તરફ પાછો વળ્યો. શ્રેણિકરાજા જિનશાસનમાં દૃઢ હતો, જેને દેવતાઓ પણ ક્ષોભ પમાડી શકતા ન હતા. કોઈક સમયે આ દર્દુરાંક દેવ
