________________
ક૨૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ કાગડાને સુવર્ણ-મણિની માળા પહેરવાથી શો લાભ ! તેમ મોહ-મલથી ખરડાએલા મિથ્યાત્વાદિ કર્મ-કાદવથી લિપાએલા ભારેકર્મીને આ ઉપદેશમાળાથી કયો ઉપકાર થવાનો ? કંઈપણ તેવા આત્માઓને ઉપકાર નહિ થવાનો. પાંચ મહાવ્રતરૂપ ચારિત્ર અને પિંડવિશુદ્ધિ આદિ કરણમાં આળસ-પ્રમાદ કરનારા, અવિનયની બહુલતાવાળા જીવોને માટે હંમેશા આ ઉપદેશમાળા અયોગ્ય છે. લાખ સોનામહોરની કિંતમી મણિ-સુવર્ણની માળા કાગડાના કંઠે બંધાતી નથી. પહેરાવનાર હાસ્યપાત્ર બને છે. (૫૨૧ થી ૫૩૦) શું આમ કહેવાથી કેટલાક સારી રીતે ન વર્તે, જેથી આમ કહેવાય છે ? જરૂર, કારણ કે પ્રાણીઓ તેવા કર્મથી પરતંત્ર થએલા છે. તે કહે છે -
नाऊण करयलगयाऽऽमलं व सब्भाबओ पहं सव्वं । धम्मम्मि नाम सीइज्जइ त्ति कम्माइं गुरुआई ।।५३१।। धम्मत्थ-काम-मुक्खेसु जस्स भावो जहिं जहिं रमइ । वेरग्गेगंतरसं, न इमं सव्वं सुहावेइ ।।५३२।। संजम-तवालसाणं, वेरग्गकहा न होइ कण्णसुहा । संविग्ग-पक्खियाणं, हुज्ज व केसिंचि नाणीणं ।।५३३ ।। सोऊण पगरणमिणं, धम्मे जाओ न उज्जमो जस्स | न य जणियं वेरग्गं, जाणिज्ज अणंतसंसारी ||५३४।।
कम्माण सुबहुआणुवसमेण उवगच्छई इमं सव्वं । कम्म-मल-चिक्कणाणं, वच्चइ पासेण भन्नंतं ।।५३५।। उवएसमालभेयं जो पढइ सुणइ कुणइ वा हियए ।
सो जाणइ अप्पहिंय नाऊण सुहं समायरई ।।५३६ ।। ૧૯૧. ઉપદેશમાળાથી વૈરાગ્ય ન પામે તે કેવો?
હથેલીમાં રહેલા આમળાની માફક પ્રગટ-પ્રત્યક્ષ આ જ્ઞાનાદિક મોક્ષમાર્ગ સ્વીકારવાયોગ્ય છે, અથવા આ નિર્મલ સર્વજ્ઞાનાદિરૂપ મોક્ષમાર્ગ આદરસહિત ગ્રહણ કરવા યોગ્ય છે – એમ જાણીને કેટલાક ભારેકર્મી આત્માઓ તેમાં પ્રમાદ કરે છે. તે ખરેખર કર્મનું નાટક છે. વળી ધર્મ, અર્થ, કામ અને મોક્ષ કહેવાતા હોય, ત્યારે જે જીવને જેમાં રસ ઉત્પન્ન થાય છે, તેમાં તેમાં તેને આનંદ ઉત્પન્ન થાય છે. એકાંત વૈરાગ્યરસ ઉત્પન્ન થયા સિવાય આ
