________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧૨૯ સર્વપ્રકરણ આલાદ ઉત્પન્ન કરતું નથી. ઉલટું કદાચ વિમુખ પણ બનાવે, સંયમ, તપમાં પ્રમાદી હોય. તેમાં ઉત્સાહ વગરના હોય, તેવા ભારેકર્મી આત્માઓને ચાલુ ઉપદેશમાળા કે તેવી વૈરાગ્યકથા શ્રવણ કરે, તો પણ ચિત્તને આલ્લાદ ઉત્પન્ન કરનાર થતી નથી, આગળ કહી ગયા, તેવા સ્વરૂપવાળા સંવિગ્નપાક્ષિકો, જેઓ સંયમ-તપમાં આળસુ હોવા છતાં પણ વૈરાગ્યકથા તેમને કાનને સુખ કરનારી થાય છે, તેમ જ કેટલાક સંયમ પ્રત્યે રસિક ચિત્તવાળા, નિર્મળ જ્ઞાનવાળા હોય, તેમને આ ઉપદેશમાળારૂપ વૈરાગ્યકથા આલાદ કરનારી થાય છે. સર્વને સુખ કરનાર થતી નથી. વળી આ પ્રકરણ મિથ્યાત્વરૂપ કાળસર્પથી ખાએલ આત્માઓને સાધ્ય કે અસાધ્યરૂપ નીવડશે. તે જાણવા માટે સાધ્યનો સંગ્રહ અને અસાધ્યનો પરિહાર, કરાવનાર બતાવતા કહે છે.
આ ઉપદેશમાળા નામનું પ્રકરણ શ્રવણ કરીને જેને ધર્મ વિશે ઉદ્યમ થતો નથી, વિષયો તરફ અણગમો થતો નથી, તે કાળસર્પથી ડંખાએલા અસાધ્ય માફક અનંતસંસારી જાણવો. એમ કેમ બને ? માટે કહે છે - જે પ્રાણીઓને મિથ્યાત્વાદિકકર્મનો ક્ષય, ક્ષયોપશમ કે ઉપશમ, થવાથી અલ્પકર્મમાત્ર બાકી રહેલાં હોય, ત્યારે તેને આ પ્રકરણ સબોધ પમાડે છે. ઉલટાવીને કહે છે કે, કર્મના કાદવથી લપેટાએલા હોય તેની આગળ કહેવામાં આવે તો પાસેથી ચાલ્યું જાય છે, પણ આત્માની અંદર ઉપદેશ પ્રવેશ કરતો નથી. ઉપર તર્યા કરે છે. હવે આ પ્રકરણના પાઠાદિનું ફળ જણાવે છે - આ ઉપદેશમાળાને જે કોઈ ભાગ્યશાળી ભણે છે, સૂત્રથી શ્રવણ કરે છે. હૃદયમાં અર્થ ઉતારે છે, દરેક ક્ષણે તેના અર્થ ચિંતવે છે, તે આ લોક અને પરલોકનું હિત જાણીને સુખપૂર્વક આત્મહિતની પ્રવૃત્તિ કરે છે. આ વિષયમાં રણસિંહરાજનું જ દષ્ટાન્ત છે. (૫૩૧ થી ૫૩૬) ૧૯૨. ઉપદેશમાળા હાથ ણસિંહને પ્રતિબોધ
વિજયા રાણીની કુક્ષિરૂપે કમળના રાજહંસ એવા રણસિંહકુમારને જન્મતાંની સાથે અજયા નામની મોટી શોક્યરાણીએ કપટથી છૂપી રીતે જંગલમાં ત્યાગ કરાવેલ હતો. કેટલાંક વર્ષો પછી યથાર્થ વૃત્તાન્ત જાણીને ઉત્પન્ન થએલા વૈરાગ્યવાળા વિજયસેનરાજાએ વિજયારાણી અને તેના બધુ સુજય(સાળા) સાથે જગતના એક અલંકાર, કરુણાના સમુદ્ર શ્રીમહાવીરભગવંતના હસ્ત-કમળથી પ્રવજ્યા-મહોત્સવ અંગીકાર કર્યો.
ત્યારપછી ૧૧ અંગો ભણી, શ્રુતસંપત્તિ તતા તીક્ષ્ણ ધારા સમાન આકરાં વિશાળ તપોઅનુષ્ઠાન કરવામાં તત્પર, પ્રાપ્ત કર્યું છે “ધર્મદાસગણી' એવું નામ જેમણે, અવધિજ્ઞાનવાળા, મહાવીર ભગવંતના પોતાના હસ્તે દીક્ષિત થએલા અન્તવાસી-શિષ્ય, અધ્યયનની રચના કરવાની ઇચ્છાવાળા પોતાનું રાજ્ય પ્રાપ્ત કરનાર પોતાનો પુત્ર, તેને ભવિષ્યમાં કલિકાલ
