________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ
૬૨૭. માટે આગમસૂત્રને આધીન બનીને અને લોકઆચરિતથી નિરપેક્ષ બનીને, મોક્ષમાર્ગને અનુસરતું શક્તિ અનુસાર અનુષ્ઠાન કરનાર નિર્જરા કરાવનાર થાય છે. એને જ પુષ્ટ કરતાં કહે છે – શુદ્ધ ચારિત્રવાળાની વાત બાજુ પર રાખીએ, પરંતુ ઉત્તમગુણોની અપેક્ષાએ • ન્યુન ગુણવાળો હોય, યથાસ્થિત સર્વજ્ઞાના આગમને કથન કરનાર-શુદ્ધકરૂપક, સંવિગ્નપાક્ષિક હોય અને જે તેને યતનાની થોડી પરિણતિ હોય, જેમકે, પરિમિતજળ આદિ ગ્રહણ કરવા, તે સંવિગ્નપાક્ષિકને નિર્જરાનાં કારણે થાય છે. કાયાથી તે બીજે પ્રવર્તેલો હોવા છતાં સુંદર અનુષ્ઠાન પ્રત્યે સજ્જડ મન પરોવાયેલું છે. તે માટે કહેલું છે કે, સંવિગ્ન-પાક્ષિક કાયાથી બીજામાં પ્રવર્તતો હોવા છતાં બીજા પુરુષમાં ગાઢરાગવાળી સ્ત્રીની જેમ ધર્મમાં તેની ગાઢપરિણતિ છે. હવે ગીતાર્થ બહુલાભ અને અલ્પદોષની વિચારણાપૂર્વક ભગવંતની આજ્ઞાનુસાર કંઈક દોષ સેવે, તો પણ નિર્જરાલાભનું ભાન બને છે, તે દૃષ્ટાન્ત સહિત કહે છે - વેપારી રાજાનો કર તથા નોકર-ચાકરનો ખર્ચ વગેરેથી પરિશુદ્ધ વ્યાપારની ચેષ્ટા લાભ થાય-નફો થાય, તેમ કરે છે, એ પ્રમાણે ગીતાર્થપુરુષ જેણે આગમનો ભાર મેળવેલો છે, એવા તેઓ જ્ઞાનાદિકનો વધારે વધારે લાભ થાય તેમ વિચારીને યતનાથી અલ્પદોષ સેવન કરે છે અને વધારે લાભ મેળવે છે. વળી શંકા કરી કે, ગીતાર્થ લાભ-નુકશાનની તુલના કરીને પ્રવર્તે, તેમને તો નિર્જરા થાય, પરંતુ જે વગર કારણે સંપૂર્ણ અનુષ્ઠાન વગરનો સંવિગ્નપાક્ષિક માર્ગ તેનું શા માટે સમર્થન કરાય છે ? તે કહે છે -
સર્વ પ્રકારે જેણે સંયમના યોગો છોડી દીધા છે, એવા સાધુવર્ગને થોડી જીવદયા હોય છે જ, તેથી સંવિગ્નપાક્ષિકની યતના મોક્ષાભિલાષાના અનુરાગથી ભગવંતે તેમનામાં દેખેલી છે, તેથી જેમ રોગી ઘણા કાળથી અપથ્યનું સેવન કરનાર સારા હિતકારી વૈદ્યના સંપર્કથી પથ્ય સેવનનો ગુણ જાણેલો હોવાથી આરોગ્યની અભિલાષાવાળા અપથ્યને છોડવાની ઇચ્છાવાળો ભાવની સુંદરતા હોવાથી ક્રમસર અપથ્યને ત્યાગ કરીને ત્યાગ કરનાર થાય છે અને ધીમે ધીમે હિતકારી પથ્યનું સેવન કરે છે. ક્રમ આગળ જણાવીશું. કોઇ પ્રકારે લાંબાકાળથી પાસત્કાદિકના ભાવને સેવનાર હોય, પણ વળી ઉત્તમ સાધુઓના સંપર્કમાં આવે તો વળી ધર્મની તીવ્ર શ્રદ્ધાવાળો બની જાય છે. આગળ કહેવાઇ ગયું છે કે “ઓસન્નવિહારીપણું ત્યજવું ઘણું મુશ્કેલ છે પણ તેના ભાવને ક્રમે ક્રમે ઘટાડતો સજ્જડ સંયમ પ્રત્યે રુચિવાળો થાય અને સંપૂર્ણ વિર્ય પ્રગટ થવાથી પ્રથમ સંવિગ્નપાક્ષિક થાય તેથી તેનો માર્ગ પણ મોક્ષના કારણભૂત કહેલો છે.
આ પ્રકારે અનેક આકારવાળા સદુપદેશોને પ્રતિપાદન કરીને તેને સુપાત્રમાં સ્થાપન કરવાની યોગ્યતા વિપક્ષના વિક્ષેપ કરવા દ્વારા જણાવે છે કે, ઉંદરને સુવર્ણ શા કામનું?
