________________
પ૬૯
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
નિય-જો-માન-માયા, નિય-નો-પરીક્ષા ૨ ને વીરા | वुड्ढावासे वि ठिया, खवंति चिर-संचियं कम्मं ।।३९०।। पंचसमिया तिगुत्ता, उज्जुत्ता संजभे तवे चरणे |
बाससयं पि वसंता, गुणिणो आराहगा भणिया ||३९१।। ધર્મબન્ધ અન્યમુનિ, ધર્મશિષ્ય રહિત એકલો, જ્ઞાનાદિકથી પાસે રહેનાર પાસન્થો, ગુરુની આજ્ઞા ન માનનાર-સ્વેચ્છાએ ચાલનાર, એક જ સ્થાને નિરંતર વાસ કરનાર, પ્રતિક્રમણ વગેરે ક્રિયામાં શિથિલ એવો અવસન્ન એ દોષોનો દ્વિકાદિક સંયોગ એટલે બે દોષ, ચાર દોષ અને પાંચ દોષ એકઠા જે પુરુષમાં હોય, તેમાં જેમ જેમ જેને વિષે બહુદોષ રહેલા હોય, તેમ તેમ તે પુરુષ મોટો વિરાધક હોય. હવે આરાધકનું સ્વરૂપ કહે છે - ૧૦. ગીતાર્થ નિશ્રાયુક્ત રહેનાર મોક્ષગામી છે
ગચ્છ-સમુદાયમાં રહેલો હોય, જ્ઞાનાદિકની સાથે સંબંધવાળો આથી પાસસ્થાપણાનો અભાવ જણાવ્યો. ગુરુની સેવા કરવાના સ્વભાવવાળો, આથી સ્વચ્છંદતાનો અભાવ જણાવ્યો, અનિયત મા કલ્પાદિક વિહાર કરનાર, આથી સ્થાનવીસા રહિતપણું કહ્યું, દરરોજની પ્રતિક્રમણ, પડિલેહણાદિક ક્રિયામાં સાવધાન-અપ્રમાદી, આથી અવસન્નતારહિતપણું જણાવ્યું. આ દરેક પદોનાં બે, ત્રણ, ચાર, પાંચ, સંયોગ કરવાથી તેના વધારે સંયોગ થાય, તેમ સંયમના અધિક આરાધક થાય છે. શંકા કરી કે, એક સ્થાને કાયમ રહેવામાં દોષ છે, તો પછી આર્ય સમુદ્રાચાર્ય વગેરે કેમ નિત્યવાસ રહ્યા છતાં આરાધક બન્યા ? ભગવંતની આજ્ઞા પ્રમાણે રહેલા હોવાથી તેઓ આરાધક થયા છે. તે કહે છે. - મમત્વભાવ-રહિત, નિરહંકારી, જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્રમાં ઉપયોગવાળા એવા એક ક્ષેત્રમાં રહેલા હો. અપિ શબ્દ અને ઉપલક્ષણથી જંઘાબલ ક્ષીણ થવાથી આવા ચોક્કસ યોગ્ય-પુષ્ટ આલંબનથી રહે, તો પણ તેઓ જુનાં જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મો ખપાવે છે. ક્રોધ, માન, માયા, લોભને જિતનારા, પરિષહોને જિતનારા, સત્ત્વવંત એવા તે પુરુષો વૃદ્ધાવાસમાં એક સ્થાને રહેલા હોય, તે લાંબા કાળનાં એકઠાં કરેલાં કર્મ ખપાવે છે. તથા પાંચ સમિતિઓથી યુક્ત, ત્રણ ગુપ્તિઓથી ગુપ્ત, સત્તર પ્રકારના સંયમ અથવા છકાય જીવોના રક્ષણમાં, તપમાં, ચારિત્રમાં ઉપયોગવાળા મુનિઓ એક ક્ષેત્રમાં સો વર્ષ રહે, તો પણ ભગવંતોએ તેમને આરાધક ગણેલા છે. (૩૮૭-૩૯૧) આગલી ગાથામાં અર્થ આવી ગયો, છતાં બીજી બે ગાથામાં શા માટે એ જ વાત જણાવી એમ કહેનારને કહે છે કે, ભગવંતની આજ્ઞામાં રહેલાને કોઇ પ્રકારે દોષ લવલેશ લાગતો નથી, તે જણાવવા માટે સમજવું. તે માટે કહેલું
