________________
૫૭૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ શાસ્ત્રની વિદ્યાઓ શિષ્ય અને આચાર્યના ક્રમે કરીને શીખી શકાય છે, અને તે જ ગુરુકુળવાસમાં રહી મેળવેલી વિદ્યા, શાસ્ત્રજ્ઞાન પ્રશંસાપાત્ર ગણાય છે. તેથી નક્કી થયું કે - વિનયપૂર્વક ગુરુ પાસેથી મેળવેલ જ્ઞાનવાળો તપ-સંયમમાં ઉદ્યમ કરવાનું જાણે છે, જ્ઞાનીઓ સિદ્ધાંતના જ્ઞાનના આધારે તપ-સંયમમાં ઉદ્યમ કરે છે, તે પ્રમાણે તપસ્વી કે સંયમીને દેખવા માત્રથી તેમના તપ-સંયમનાં અનુષ્ઠાનો દૂરથી દેખીને શુદ્ધ આચારો જાણી શકાતા નથી. માટે આગમનું જ્ઞાન ગુરુભગવંતો પાસેથી વિનય-આદરપૂર્વક ગ્રહણ કરવા પ્રયત્ન કરવો. તેવું જ જ્ઞાન મોક્ષફલ-દાયક નીવડે છે. (૪૧૩ થી ૪૨૦) આ સાંભળીને કોઈક માત્ર જ્ઞાનનું જ આલંબન પકડી સંતોષ માને, તેને ક્રિયાશૂન્ય જ્ઞાન ફળ વગરનું છે, તે દૃષ્ટાંત-સહિત સમજાવતા કહે છે – ૧૭૦. ક્રિયાશૂન્ય જ્ઞાન નકામું છે
सिप्पाणि य सत्थाणि य, जाणेतो वि न य जुंजइ जो ऊ । तेसिं फलं न भुंजइ, इअ अजयंतो जई नाणी ।।४२१।। गारव-तिय-पडिबद्धा, संजम-करणुज्जमम्मि सीअंता । નિતૂ IIIકો( રાગો)હિંતિ પમય-ઇનિ Tીકરા! नाणाहिओ वरतरं, हीणोऽविहु पवयणं पभावंतो | न य दुक्करं करंतो, सुठु वि अप्पागमो पुरिसो ||४२३।। नाणाहियस्स नाणं, पुज्जइ नाणा पवत्तए चरणं । जस्स पुण दुण्ह इक्कं पि, नत्थि तस पुज्जए काइं ? ||४२४।। नाणं चरित्तहीणं, लिंगग्गहाणं च दंसणविहीणं ।
संजमहीणं च तवं, जो चरइ निरत्थयं तस्स ।।४२५।। લોકમાં પણ શિલ્પો અને શાસ્ત્રો જે જાણતો હોવા છતાં તેનો વ્યવસાય-ઉપયોગ કરતો નથી, તો તેને દ્રવ્યાદિકની પ્રાપ્તિ થતી નથી કે તે દ્વારા ભોગોની પ્રાપ્તિ થતી નથી. તે પ્રમાણે પ્રયત્ન ન કરનાર અનુષ્ઠાન વગરનો જ્ઞાની જ્ઞાન હોવા છતાં મોક્ષ-લક્ષણ ફળ મેળવી શકતો નથી. રસ, ઋદ્ધિ અને શાતાગૌરવમાં આસક્ત થએલા પૃથ્વી આદિ છકાય જીવોના રક્ષણ કરવાના ઉત્સાહમાં સીદાતા પ્રમાદી બની ગચ્છમાંથી બહાર નીકળી વિષય, કષાયરૂપ ચોર અને વ્યાપદોથી આકુલ એવી પ્રમાદ અટવીમાં ભ્રમણ કરે છે. ત્યાં પછી
