________________
૫૮૮
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરનુવાદ હંમેશાં તેની પૂજા કરે છે, તો આપણે પણ પ્રયત્નપૂર્વક તેની પૂજા કરીએ. કારણ કે, સિંહ, વાઘ, હાથી ઉપર સવાર થવું, કાલસર્પની સન્મુખ જવું, પિશાચોની સભામાં હાજરી આપવી, તથા રાજાની સેવા કરવી તથા હંમેશાં મીઠું બોલનાર અંદરતી પ્રચંડ એવા ખુશામતિયા-દુર્જનના આશ્રયે પડેલા હોય, તેવા કાનના કાચા રાજા અને સર્પો હોય છે, લોકમાં કોણ તેમનો વિશ્વાસ કરે છે ? કદાચ કોઈક સમયે રાજા આપણા ઉપર દ્વેષ ચિત્તવાળા બની જાય, તો આ રાજાને ઘણો વલ્લભ હોવાથી તેનાથી પણ રાજાની કૃપા મેળવી શકાય.” એમ વિચારીને પ્રધાન દ્વારપાળથી માંડીને નગરમાં રહેલા નગરવાસીઓ દરેક પોતાને ઘરે લઈ જઇને ભોજન કરાવીને તરત દક્ષિણા આપતા હતા. તેવા પ્રકારના હંમેશના લાભથી તે અધિક ઋદ્ધિવાળો થયો અને જલ્દી પુત્ર-પૌત્રાદિકની વૃદ્ધિ પામ્યો.
આ પ્રમાણે દક્ષિણાના લોભથી ઘરે ઘરે ભોજન કરવા લાગ્યો, જેથી ભોજન પચતું નથી, તેથી ઉલ્ટી થવા લાગી. તે કારણે તેને ભયાનક ચામડીનો રોગ ઉત્પન્ન થયો. સડી ગએલ નાસિકાવાળા, છિદ્રોમાંથી ઝરતી દુર્ગધી રસીની ગંધથી જેની ચારે બાજુ માખીઓ બમણી રહેલી હતી, તેવી કષ્ટમય અવસ્થા પામ્યો તો પણ પહેલાની જેમ તે કોઢરોગી “હું આવા અસાધ્ય રોગવાળો છું” એમ મનમાં શંકા પામતો નથી અને રાજાને ત્યાં ભોજન કરતો હતો. કુષ્ઠી અને કુલટા એ બંનેની સમાનતા સ્પષ્ટ છે કે, લોકો તેને આવતાં રોકે છે, તો પણ પરાણે સામે આવે છે.' દક્ષિણાના લોભથી પાંચેક ઘરે ભોજન કરતો હતો, પરંતુ લોકોની ધૃણા સાથે તેનો વ્યાધિ વૃદ્ધિ પામવા લાગ્યો. (૧૦૦) વિષ, અગ્નિ, વ્યાધિ, દુર્જન, સ્વચ્છંદતા આટલી વસ્તુઓનો પ્રતિકાર કરવામાં ન આવે, તો નક્કી મૃત્યુ પમાડે છે.” એટલે મંત્રી વગેરેએ રાજાને પ્રાર્થના કરી કે, “હે દેવ ! આપના આસન નજીક આ રોગી ભોજન કરે, તે યોગ્ય નથી. કારણ કે, તેનો રોગ ચેપી છે. એક સ્થાને ભોજન કરનાર, સ્પર્શ કરનાર, શય્યા કરનાર કે તેના આસન પર બેસનારના શરીરમાં રોગની સંક્રાન્તિ થાય છે - તેમ વૈદ્યક શાસ્ત્રમાં કહેલ છે. માટે રાજકુલમાં તેને આવવાનું નિવારણ કરાવો, તેને પુત્રો છે, તેઓ નિરોગી છે, તેને અહીં ભોજન કરાવો.
રાજાએ તે વાત સ્વીકારી. એટલે મંત્રીએ તેને નિવારણ કરતાંજણાવ્યું કે, હવેથી તારા પુત્રોને રાજા પાસે ભોજન કરવા મોકલજે. ત્યારપછી તેના પુત્રોને ભોજન કરાવતા હતા, જેઓ ઘણા પ્રસિદ્ધિ પામ્યા. પેલો પિતા બિચારો દુઃખી મનવાળો દુઃખી દેહવાળો ઘરમાં જ પડી રહેતો હતો. ક્રમે કરી તેના દેહમાં વ્યાધિ વ્યાપી ગયો એટલે કુટુમ્બના ક્ષેમકુશલ માટે પુત્રોએ ઘરની બહાર ક્યાંઇક પિતાને રહેવા માટે એક કુટીર તૈયાર કરાવી. તેમાં રસીની દુર્ગધના સંબંધથી અનેક માખીઓ આવી તેની મૈત્રી કરવા લાગી. અનેક પ્રકારની
