________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
પ૭૧ છેતરવા રૂપ કપટ પણ હોઇ શકતું નથી, બીજાને રંજન કરવાની માયાવી એટલે સામાને અનુકૂળ આવે, તેવાં વચનો બોલવારૂપ અનુવૃત્તિ પણ હોતી નથી. પરંતુ સ્પષ્ટ અક્ષરોવાળું, લજ્જા વગરનું સરળ ધર્મવચન મોક્ષનું કારણ છે – એમ સમજ. મોટા આસન પર બેસી, બાજુમાં આજ્ઞાંકિત શિષ્યોને બેસાડવા અને તેવો મોટો આડંબર-મોટા દેખાડવી, તેને ધર્મ કહેવાતો નથી. કપટવ્રત ધારણ કરવાથી અને તેમ કરીને બીજાને છેતરવાથી, “તું મને કંઇક આપે તો હું ધર્મ કરું એવી લાલસા-તૃષ્ણાથી ધર્મ થતો નથી, પરંતુ દેવ, મનુષ્ય અને અસુરો સહિત લોકને વિષે માયારહિત હોય, તેને જ કેવલી ભગવંતોએ ધર્મ કહેલો છે. માયારહિત શુદ્ધ હોય તેને જ ધર્મ થાય છે. માયા સહિત હોય, તેને ચરિત્રધર્મનો ભેદ થાય છે. ૧૭. ગીતાર્થ-અગીતાની રૂપરેખા
ગીતાર્થ અને અગીતાર્થ એમ ભિક્ષુ બે પ્રકારના. ઉપાધ્યાય, આચાર્ય, જ્ઞાનાદિ ગુણરૂપ રત્નની અધિકતાવાળો, તે રત્નાધિક, ચ શબ્દથી નહિં કહેલ એવા સ્થવિરાદિ ગ્રહણ કરવા. એવા જ્ઞાનાદિ ગુણરૂપ વસ્ત્રના યોગથી વસ્તુ-પુરુષવસ્તુ તેનો પ્રથમ વિચાર કરવો અને પછી દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ આ ચારનો વિચાર કરવો, અર્થાત્ લાભાલાભનો વિચાર કરનારે પ્રથમ વસ્તુને જાણવી જોઇએ. જેમાં ઘણો લાભ થાય, તેવું કરવું જોઇએ. નહિતર અતિચાર લાગે. (૩૯૨ થી ૩૯૫) તે અતિચાર જ્ઞાન દર્શન, ચારિત્રને વિષે લાગે, તેમાં પણ મોક્ષ પ્રત્યે ચારિત્રનું અંતરંગ કારણ હોવાથી ચારિત્રના અતિચારો કહે છે. -
चरणइयारो दुविहो, मूलगुणे चेव उत्तरगुणे य । मूलगुणे छट्ठाणा, पढमो पुण नवविहो तत्थ ||३९६ ।। सेसुक्कोसो मज्झिम जहन्नओ वा भवे चउद्धा उ । ઉત્તર ગુડળે વિરો, વંસ-નાળેલુ ગઢડઢ Tીરૂ૨૭ll जं जयइ अगीयत्थो, जं च अगीयत्थनिस्सिओ जयइ । वट्टावेइ य गच्छं, अणंतसंसारिओ होइ ||३९८।। कह उ जयंतो साहू, वट्टावेई य जो उ गच्छं तु ।
સંગમ-નુત્તો સ્વોર્ડ, સંસારનો દોરું? Il3891/ મૂલગુણ અને ઉત્તરગુણ એમ ચારિત્રના બે ભેદ, તેમાં છ સ્થાનકો, પાંચ મહાવ્રતો અને રાત્રિભોજનની વિરતિરૂપ છ મૂલગુણ અતિચાર, તેમાં પણ પ્રાણાતિપાતવિષયકના નવભેદો.
