________________
૫૬૩
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
અષ્ટમી-ચતુર્દશીમાં ઉપવાસ કરવો એમ પાક્ષિકચૂર્ણિમાં કહેલું છે. તે શ્રાવક અષ્ટમી ચતુર્દશીમાં ઉપવાસ કરે છે અને પુસ્તક વાંચે છે. એમ નિશીથચૂર્ણિમાં તથા બીજાં સૂત્રોમાં ચતુર્દશી જ ગ્રહણ કરેલી છે, પણ પાક્ષિક નહિં. વળી અષ્ટમી, પાક્ષિક તથા વાચનાકાળ છોડીને બાકીના સમયમાં આવતી સાધ્વીઓ અકાલચારી કહેવાય છે. ચઉત્થ, છઠ, અઠમ કરવામાં અષ્ટમી, પપ્ની, ચોમાસી, સંવત્સરી તેમાં અનુક્રમે ઇત્યાદિ વ્યવહારભાષ્ય આ વગેરે સૂત્રમાં પાક્ષિક જ ગ્રહણ કરેલ છે, પણ ચતુર્દશી નહિ. તથા અષ્ટમી, ચતુર્દશી, જ્ઞાનપંચમી, ચોમાસી, સંવત્સરીમાં ચઉત્થ એટલે ઉપવાસ, છઠ, અઠ્ઠમ ન કરે તો પ્રાયશ્ચિત્ત આવે એમ મહાનિશીથસૂત્રમાં સર્વ વ્રતનું પ્રતિપાદન કરેલું છે, તો એકલા બિચારા પાક્ષિકને પંક્તિ-વંચિત કરાય તો ચતુર્દશી અને પાક્ષિકનું ઐક્ય છે તે નિશ્ચિત છે. નહિતર તો કોઇ સ્થાનપર બંનેને ગ્રહણ કરવાનું થાય.
હવે કોઇક સ્થાને દેશગ્રહણ કરાય, કોઈ સ્થાને સર્વ ગ્રહણ કરાય, ઉત્કમયુક્ત સૂત્રો વિવિધ પ્રકારે ગ્રહણ કરવામાં આવે છે. એ વચનથી ક્યાંઇક ચતુર્દશી અને ક્યાંઇક પાક્ષિક ગ્રહણ કરેલ છે - એમ કદાચ તમે કહેતા હો તો મહાનિશીથમાં સાધુઓનાં સ્થિતપર્વના સર્વસંગ્રહમાં ચતુર્દશી ગ્રહણ કરવા છતાં પણ ચાતુર્માસિક-સંવત્સરી પર્વ સાથે પાક્ષિક વિશેષપર્વ પણ કેમ નથી કહેવાયું? આ કયા પ્રકારનો તમારો વાણીવિલાસ છે ? બીજું સીધો માર્ગ છોડીને “ક્યાંઈક દેશથી ગ્રહણ' એ વાંકા માર્ગને પકડીને પ્રયાણ કરો છો. આથી પૂનમ એ પાક્ષિક છે - એમ કોઇ રીતે સિદ્ધ થઇ શકતું નથી. પારવગરના આગમસમુદ્રમાં તેના પ્રત્યક્ષર જોઇએ, તો પણ તેવા અક્ષરો મળતા નથી, તો હવે અભિનિવેશનો ત્યાગ કરી, ચતુર્દશીનો ઉપવાસ જ પાક્ષિક ચતુર્થ છે-એમ માન્યતા સ્વીકારો. જે માટે કહેલું છે કે – મહાગ્રહી પુરુષ યુક્તિને ત્યાં ખેંચી જવાની ઇચ્છાવાળો હોય છે કે, જ્યાં પોતાની બુદ્ધિ સ્થાપન કરેલી હોય, અને પક્ષપાત-રહિત મધ્યસ્થ પુરુષ તો જ્યાં યુક્તિ હોય, ત્યાં પોતાની બુદ્ધિને સ્થાપન કરે છે. આ પ્રમાણે પૂજ્યશ્રીએ રચેલ “પાક્ષિક સપ્તતિ' ગ્રન્થમાં જણાવેલ યુક્તિલેશ છે. તે માત્ર તમને બતાવ્યું. આ કદાગ્રહ કે લડવા માટે કહેલ નથી. આથી વિશેષ સ્પષ્ટતર યુક્તિ મેળવવાની અભિલાષાવાળાએ વૃત્તિસહિત તે પાક્ષિક સપ્તતિ ગ્રન્થને વારંવાર વિચારવો. (૩૭૦) ૧૬૪. પાસ@ાદિક હીનાથાનાં પ્રમાદરથાનો
नीयं गिण्हइ पिंडं, एगागी अच्छए गिहत्थ-कहो | વસુઝાળ ગરિબ્બડુ, મદિરારો નો-મિ રૂ૭ના.
