________________
४८७
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ विसय-विसं हालहलं, विसविसं उक्कडं पियंताणं । विसय-विसाइन्नं पिव, विसय-विस-विसूइया होई ।।२१३।। एवं तु पंचहिं आसवेहिं रयमायणित्तु अणुसमयं । चउगइ-दुह-पेरंतं, अणुपरियटॅति संसारे ||२१४।। सव्वगई-पक्खंदे, काहंति अणंतए अकयपुण्णा । जे य न सुणंति धम्म सोऊण य जे पमायति ।।२१५।। अणुसिट्ठा य बहुविहं, मिच्छद्दिट्ठी य जे नरा अहमा । बद्ध-निकाइय-कम्मा, सुगंति धम्मं न य करंति ।।२१६ ।। पंचव उज्झिऊणं, पंचेव य रक्खिऊण भावेणं ।
વ-ય-વિધ્વમુવા, સિદ્ધિ મધુરં પત્તા ર૧૭|| શબ્દ, રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ વગેરે વિષયોરૂપી વિષ સંયમરૂપ જીવિતનો નાશ કરનાર હોવાથી તરત જ મારી નાખનાર હાલાહલ ઝેર સમાન છે, ઉત્કટ કામસેવનરૂપ વિષનું પાન કરનાર દુર્ગતિરૂપી ઝાડા-ઉલટી કરાવનાર-વિસૂચિકા કરાવનાર અજીર્ણ છે, જે અનેક મરણો કરાવનાર થાય છે. હાલાહલ ઝેર પીનારને તેવું ઝેરનું અજીર્ણ થાય છે કે, જે મંત્ર, તંત્ર, જડીબુટ્ટી વગેરેથી પણ તે અજીર્ણ મટી શકતું નથી, અને મરણાદિ દુઃખ આપનાર થાય છે. તેમ વિષય વિષ અનંત સંસારના દુઃખ માટે થાય છે. આ પ્રમાણે ઇન્દ્રિયો અને હિંસાદિક પાંચ દ્વારા કર્મ આવવાના કારણભૂત પાપ ગ્રહણ, દરેક સમયે ચારે ગતિમાં રખડવાનું થાય છે, તેવાં પાપ ઉપાર્જન થાય છે, અર્થાત્ ચારે ગતિનાં ઉત્કૃષ્ટ દુઃખોનો અનુભવ કરનારો થાય છે. તેમ જ જેઓ ધર્મશ્રવણ કરતા નથી તેમ જ જેઓ ધર્મશ્રવણ કરીને ધર્મ કરવામાં પ્રમાદ કરે છે; એવા પુણ્ય કર્યા વગરના નિર્ભાગી આત્માઓ નરક વગેરે સર્વ ગતિવાળા દુઃખમય સંસારમાં અનંતકાળ સુધી પર્યટન કરશે. આ પ્રમાણે ધર્મ પ્રાપ્ત કરીને પ્રમાદ અને શિથિલતા કરનારને નુકશાન જણાવ્યું. હવે જેઓ શરૂઆતથી જ ધર્મ સ્વીકારતા નથી, તેઓને વિશેષ પ્રકારે ગેરલાભ-નુકશાન જણાવતાં કહે છે કે – ધર્માચાર્યો ઘણા પ્રકારે ધર્મદેશના દ્વારા ઘણી રીતે પ્રેરતા હોવા છતાં જે મિથ્યાદૃષ્ટિ બદ્ધ-નિકાચિત એવા ગાઢકર્મવાળા હોય છે, તે અધમ પુરુષો કદાચ કોઈના આગ્રહથી દાક્ષિણ્યથી સમવસરણમાં જાય, સાંભળે, પણ ધર્માચરણ કરતા નથી. વળી જેઓ શ્રવણ કરી ધર્માચરણ કરે છે, તેનો લાભ કહે છે - હિંસાદિક પાંચ મોટાં પાપોનો
