________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૫૦૫
દર્શન, વંદન સ્પર્શન ક૨વાથી સમ્યક્ત્વ અતિનિર્મલ થાય છે. સંવેગ ન પામેલાને વિહાર કરવાથી સંવેગ ઉત્પન્ન થાય છે. સુવિહિત મુનિ બીજાઓને સુવિહિત-ગીતાર્થ બનાવે છે. અસ્થિર મનવાળાને વળી ધર્મમાં સ્થિર કરણવાળો બનાવે છે. વિહાર કરતા કરતા અતિસંવિગ્નોને દેખીને પ્રિયધર્મવાળા અને પાપભીરૂઓને જોઇને પોતે પણ પ્રિય સ્થિર ધર્મવાળો થાય છે. ઘણાભાગે વિહાર કરતાં કરતાં ભૂખ, તરશ, ટાઢ, તડકો વગેરે ચર્યાથી ટેવાય જાય છે, અનિયત વિહાર કરવાથી શય્યા-પરિષહ પણ સહેલો ગણાય છે. સૂત્ર, અર્થનું સ્થિરીકરણ, અતિશાયિત પદાર્થો જાણવાના પ્રાપ્ત થાય. કારણ કે, વિચરતાં વિચરતાં અતિશયવાળા શ્રુતધરોના સમાગમ-દર્શન થાય છે. જુદા જુદા પ્રકારના આચાર્યો પ્રવ્રજ્યા આપતા હોય, યોગોમાં પ્રવેશ કરાવતા હોય, તેમને દેખીને સામાચારીમાં કુશળ થાય, આ સર્વ જુદા જુદા ગણના સમાગમ પ્રવાસ કરવાથી થવાય છે.
જ્યાં આગળ સાધુને આહાર-પાણી ઔષધાદિક સુલભ અને નિરવઘ પ્રાપ્ત થતાં હોય, તે સુખવિહારવાળું ક્ષેત્ર ગણાય અને તે અનિયતવિહાર ચર્ચાથી જાણી શકાય. જોકે મારું શરી૨-બલ ઘટી ગયું છે, તો પણ મારા સત્ત્વનો ત્યાગ કર્યા વગર વિચરું છું. એ પ્રમાણે અંત-પ્રાન્ત ભોજન કરવાથી તે ગ્લાનપણું પામ્યા. જો કે રોગોથી ઘેરાએલા છે, તો પણ અધિકસત્વવાળા તે સેલકાચાર્ય સેલકનગર પહોંચીને મૃગવન ઉદ્યાનમાં સમવસર્યા. પિતાના સ્નેહથી મંડુકરાજા વંદન કરવા આવ્યો, ધર્મકથા શ્રવણ કરીને પ્રતિબોધ પામી શ્રાવક થયો. આચાર્યને અત્યંત રોગી શરીરવાળા દેખીને વિનંતિ ક૨વી લાગ્યો કે, ‘હે ભગવંત ! આપના સાધુધર્મને બાધ ન આવે, તેવી રીતે આપની ચિકિત્સા કરાવું. કલ્પે તેવાં ભોજન-પાણી અને ઔષધથી હું આપની ભક્તિ કરું. મુનિપતિએ વિનંતિનો સ્વીકાર કર્યો. અને ત્યારપછી શરીરના રોગ મટાડનારી ક્રિયા કરી. હવે જ્યારે આચાર્યનું શરીર સ્વસ્થ થયું, તો પણ રાજાના ઘરના રસવાળા આહારમાં આસક્ત બની મુનિસમુદાયથી વિમુખ બની ત્યાં જ પડી રહેવા લાગ્યા. પંથક સિવાય બાકીના સર્વ સાધુઓ તેમને છોડીને વિહાર કરી ગયા. હવે ચોમાસીની રાત્રિએ સુખપૂર્વક નિરાંતે ઉંઘી ગયા હતા. તે સમયે પંથક સાધુએ ચોમાસીના અતિચારો ખમાવવા માટે મસ્તકથી તેમના ચરણનો સ્પર્શ કર્યો; એટલે જલ્દી જાગેલા તે ક્રોધથી કહેવા લાગ્યા. આ વળી કયો દુરાચારી આવેલો છે કે, જે મસ્તકથી મારા પગનો સ્પર્શ કરે છે ? ત્યારે તેણે કહ્યું કે, ‘હું પંથક નામનો સાધુ આપને ચોમાસી ખામણા ખામું છું, તો આપ ક્ષમા આપો, ફરી આમ નહીં કરીશ.' આ સાંભળીને સંવેગ પામેલા આચાર્ય કહેવા લાગ્યા કે, ‘૨સ ગૌરવ વગેરે ઝેરથી બેભાન બની ગએલા ચિત્તવાળા મને તેં બરાબર પ્રતિબોધ કર્યો. તો હવે આવી અવસ્થાવાળા સુખથી મને સર્યું. હવે તે મહાત્મા અનિયતચર્યાથી વિહાર કરવા લાગ્યા. વિચરતા વિચરતા વળી તેઓ આગળના જુના
