________________
૫૪૦
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પૂજ્યની પૂજાનું ઉલ્લંઘન કરનાર બાહુબલી અભિમાનથી લતા માફક પાપકર્મથી બંધાયા અને જ્યારે અભિમાન છોડ્યું અને નમ્રતા મેળવી તો તરત જ પાપથી મુક્ત થયા અને કેવળજ્ઞાન મેળવ્યું. ચક્રવર્તી જ્યારે સંગનો ત્યાગ કરે છે, ત્યારે વૈરીઓના ઘરમાં પણ ભિક્ષા માટે જાય છે. ખરેખર માનનો નાશ કરવા માટે અતિમૃદુતા હોવી જરૂરી છે. તરતનો દીક્ષિત થએલ ચક્રવર્તી, જે રંકપણામાંથી સાધુ થયો હોય, તેને પણ વંદન, નમસ્કાર અને સેવા કરે છે. કારણ કે જેણે માનનો ત્યાગ કર્યો હોય, તે લાંબાકાળ સુધી પૂજ્યતા પામે છે.
આ પ્રમાણે માન અહંકાર સંબંધી દોષો જાણીને-વિચારીને માર્દવ સેવન કરવાથી ઉત્પન્ન થતા ગુણ સમુદાયને જાણીને માન-ત્યાગ કરીને યતિધર્મમાં વિશેષ ઉપયોગી એવા માર્દવ-નમ્રતા-વિનયને એકાગ્રમનવાળા થઇ તમે તત્કાલ આશ્રય કરો. (૧૯). . માયા તું પૂછન્ન-વિયા ૩ વટ વંવાયા |
सव्वत्थ असब्भावो, परनिक्खेवावहारो अ ||३०६ ।। હવે ક્રમાગત માયાના પર્યાયો અથવા માયાના કાર્ય દ્વારા થતા તેના આગળ માફક શબ્દો કહે છે. માયા, મહાગહન કુડંગ, છાની રીતે પાપ કરવું, કૂટકપટથી છેતરવું, હોય કિંઈ અને કહેવું બીજું, પારકી થાપણ-અનામત પાછી ન આપવી અને પ્રપંચથી પોતે પચાવી પાડવી. બીજાને છળ કરી છેતરવા, પોતાનું કાર્ય સાધવા માટે માયાથી ગાંડાપણાનો વર્તાવ કરવો બીજા ન જાણી શકે તેવા ગૂઢ આચાર સેવન કરી બહારથી પ્રામાણિકતાનો ડોળ દેખાડવો, કુટિલમતિ અને વિશ્વાસઘાત કરવો. આ સર્વે માયાનાં કાર્યો હોવાથી આગળ માફક તેને પણ માયા નામથી જણાવેલ છે. આવી માયા કરવાથી સેંકડો ક્રોડો ભવ સુધી સંસારમાં જીવોને હેરાનગતિ ભોગવવી પડે છે. (૩૦૧-૩૦૭) કહેલું છે કે – કપટમાં લમ્પટ થએલી ચિત્તવૃત્તિવાળાને ભોળા લોકોને છેતરવામાં તત્પર એવી ચતુરાઈનો પ્રયોગ કરે છે, પણ અપથ્ય ભોજન કરનારને વ્યાધિ જેમ ભવિષ્યમાં ઉપદ્રવ કર્યા વગર રહેતી નથી, ભોજન પચતું નથી, તેમ તેની ચતુરાઈ ભાવમાં ઉપદ્રવ કર્યા વગર રહેતી નથી. માયા કરવાના સ્વબાવવાળો પુરુષ, જો કે કંઇ પણ અપરાધ કરતો નથી, તો પણ સર્પ માફક પોતાના દોષથી હણાએલો વિશ્વાસ કરવા લાયક રહેતો નથી. કૂટષગુણ-યોગની પ્રપંચ અને વિશ્વાસઘાતથી ધનના લોભથી રાજાઓ સમગ્ર જગતને ઠગે છે. કપાળમાં મોટાં તિલકો ખેંચીને, મુખાકૃતિ તેવા પ્રકારની બતાવીને, મંત્રો વડે દુર્બળતા, દીનતા દેખાડીને અંદર શૂન્ય હોય, બહારથી આડંબર કરી બ્રાહ્મણો લોકોને ઠગે છે, વણિકલોકો ખોટાં ૧. સંધિ, ૨. વિગ્રહ, ૩. યુદ્ધ પ્રયાણ, ૪. છૂપાઇ, ૫ ફાટફૂટ પડાવવી, ૩. અધિક શક્તિવાળાનો
આશ્રય લેવો. આ છ ગુણ.
