________________
૫૦૪
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ જિનધર્મની પ્રાપ્તિ થઈ હતી. તે રાજા ન્યાયનીતિ પૂર્વક નિરવદ્ય રાજ્યસુખ ભોગવતો હતો. કોઇક સમયે થાવચ્ચાપુત્ર આચાર્યની પાટે વર્તતા શુકસૂરિ વિહાર કરતા કરતા તે નગરમાં પધાર્યા. મૃગવન નામના ઉદ્યાનમાં મુનિજનને યોગ્ય પ્રદેશમાં બિરાજમાન થયા. મુનિજનનું આગમન જાણી રાજા વંદન કરવા માટે આવ્યો. ત્રણ પ્રદક્ષિણા આપવાપૂર્વક તેમના ચરણકમળમાં નમસ્કાર કરીનેહર્ષથી રોમાંચિત થએલા અંવાળો રાજા ધર્મશ્રવણ માટે બેઠો. શુકઆચાર્ય ભગવંતે સંસારથી અતિશય વૈરાગ્ય પમાડનારી, વિષય ઉપર વૈરાગ્ય પમાડનારી, મોહને મથન કરનારી, શ્રેષ્ઠ, સંસારમાં ઉત્પન્ન થનારા સમગ્ર વસ્તુસમૂહના નિર્ગુણપણાને સમજાવનારી, કર્ણ-સુખ આપનાર, વચનસમૂહથી લાંબા કાળ સુધી ધર્મકથા સંભળાવી. જેવી રીતે કર્મનો બંધ, કર્મનાં કારણો, મોક્ષ, મોક્ષના હેતુઓ, પુણ્ય, પાપ નિર્જરા થાય છે. તે સર્વ પદાર્થો સમજાવ્યા. ધર્મશ્રવણ ક૨વાથી રાજા પ્રતિબોધ પામ્યો અને રોમાંચિત ગાત્રવાળો થઈ ગુરુના ચરણમાં પ્રણામ કરી કહેવા લાગ્યો કે, ‘હે ભગવંત ! હું પુત્રને રાજ્યાસન પર બેસાડી, રાજ્યનો ત્યાગ કરી આપની પાસે પ્રવ્રજ્યા અંગીકાર કરીશ.’ ‘હે રાજન્ ! ભવસ્વરૂપ જાણીને તમારા સરખાએ એ કરવું યોગ્ય જ છે. આ વિષયમાં અલ્પ પણ હવે મમત્વભાવ ન કરીશ.' આ પ્રમાણે હિતશિક્ષા પામેલો રાજા ઘરે ગયો અને મંડુકપુત્રને પોતાના પદ પર સ્થાપન કર્યો. ત્યારપછી આભૂષણોથી અલંકૃત થઇ હજાર મનુષ્યો વહન કરી શકે તેવી શિબિકામાં આરૂઢ થઈ પંથક વગેરે પાંચસો મંત્રી આદિના પરિવાર સાથે ગુરુની પાસે જઇને સર્વ સંગનો સર્વથા ત્યાગ કરી દીક્ષા સ્વીકારી. દરરોજ વૃદ્ધિ પામતા વૈરાગ્યથી ધર્મકાર્યોમાં ઉદ્યમ કરવા લાગ્યો.
કાળકર્મે તે રાજા ૧૧ અંગો ભણી ગયા. દુષ્કર તપ કરવામાં તત્પર બનેલા તે મુનિ નિઃસંગતાથી પૃથ્વીમાં વિચરવા લાગ્યા. શુકસૂરિએ પંથક વગેરે પાંચસો શિષ્યો આપી સૂરિપદ પર સ્થાપન કર્યા. હવે હજાર સાધુના પરિવાર સહિત શુકસૂરિ ઘણા કાળ સુધી પૃથ્વીમાં વિચરી પુંડરીક મહાપર્વત ઉપર અનશન કરી દેવ અને અસુરોથી પૂજિત તે નિર્વાણપદ પામ્યા. તે શૈલકાચાર્ય તો તપવિશેષોથી રસ વગરનાં વિરસ આહાર-પાણીથી તદ્દન હાડકાં અને ચામડીમાત્ર શરીરવાળા બની ગયા. તો પણ વાયુ માફક પૃથ્વીમંડલમાં મમત્વ રહિત ભાવથી વિચરતા હતા. પંથક વગેરે મુનિઓની આગળ દ૨૨ોજ આ પ્રમાણે પ્રરૂપણા કરતા હતા કે, એક સ્થાને મમતાથી સ્થિરતા કરવામાં આવે એટલે લઘુતા થ્રાય, લોકોને ઉપકાર ન થાય, દેશ-વિદેશનું વિજ્ઞાન ન થાય, જ્ઞાનની આરાધના ન થાય. આ અવિહાર પક્ષના દોષો છે. તથા અનિયતવાસમાં દર્શનશુદ્ધિ, સ્થિરતા પ્રાપ્ત થાય, ભાવનાઓ, અતિશયવાળા પદાર્થમાં કુશળતા, દેશની પરીક્ષા આ વગેરે ગુણો થાય. જિનેશ્વર ભગવંતની દીક્ષા કલ્યાણક ભૂમિઓ જ્ઞાન-નિર્વાણસ્થાન, જન્મભૂમિઓ, જિનબિંબો, જિનચૈત્યો વગેરેનાં
