________________
પ૦૨
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ કરીને લજ્જા વગરની જે જાર પુરુષને ભજે છે, તેવી ક્ષણિક સ્નેહ ચિત્તવાળી બીજાની સ્ત્રીમાં વિશ્વાસ કેવી રીતે કરી શકાય ? મૂઢબુદ્ધિવાળા લોકો નિતમ્બ, સાથળ, સ્તનના મોટા ભારને, સુરતક્રીડા માટે છાતી ઉપર ભાર વહન કરે છે, પરંતુ સંસાર-સમુદ્રની અંદર ડૂબાડનારી પોતાના કંઠે બાંધેલી આ સ્ત્રી રૂપી શિલાને જાણતો નથી.
ભવ સમુદ્રમાં ભરતી સમાન, કામદેવ શિકારી માટે હરિણી સમાન, મદાવસ્થા માટે ઉગ્રઝેર સમાન, વિષયરૂ૫ મૃગતૃષ્ણા માટે મરુભૂમિ સમાન, મહામોહ અંધકારને પુષ્ટ કરનાર અમાવાસ્યાની રાત્રિ સરખી, વિપત્તિની ખાણ સમાન નારીને હે બુદ્ધિશાળી શ્રાવકો ! તમે પરિહાર કરો. (૨૪૩)
विरया परिग्गहाओ, अपरिमिआओ अणंत-तण्हाओ ।
વાતોસ-સંજુનાગો, નરયામM-પંથાગો Tીર૪૪TI. ૧30. પરિગ્રહ મમતા મહાદુઃખ, સંતોષ મહાસુખ
શ્રાવક અપરિમિત પરિગ્રહથી વિરમેલા હોય, અનંત તૃષ્ણારૂપ મૂચ્છથી વિરમેલા તે આ પ્રમાણે - નિર્ધન માણસ અલ્પ ધનની ઇચ્છા કરે, એમ કરતાં સમગ્ર રાજ્યની પ્રાપ્તિ કરી, રાજા થયો એટલે ચક્રવર્તીપણું ઇચ્છવા લાગ્યો, સમ્રા-ચક્રવર્તી થયો એટલે ઇન્દ્રપણું વાંછવા લાગ્યો, જેમ જેમ અધિક ઇચ્છવા લાગ્યો, તેમ તેમ આગળ આગળની તૃષ્ણા વધવાલાગી, પણ ઇચ્છાથી અટકતો નથી. પરિગ્રહ ઉપર બેસીને જે અપવર્ગની અભિલાષા રાખે છે, તેખરેખર લોહના નાવમાં બેસીને સમુદ્ર તરવાની અભિલાષા રાખવા બરાબર છે. તૃષ્ણારૂપી ખાણી અતિશય ઉંડી છે અને ગમે તેટલો પ્રયત્ન કરીએ તો પણ પૂરાય તેવી નથી, અંદર ચાહે તેટલું નાખો, તો પણ તે તૃષ્ણાનું ઉડાણ વધતું જાય છે, પણ તૃષ્ણા પૂર્ણ થતી નથી. આ બાહ્ય પરિગ્રહો ધર્મના પ્રભાવથી થવાવાળા છે, પરંતુ અગ્નિ જેમ ઇન્વણાનો તેમ પરિગ્રહ ધર્મનો વિનાશ કરનાર થાય છે. દોષ વગરના હોય કે દોષવાળા હોય, પરંતુ નિર્ધનો સુખેથી જીવન પસાર કરે છે, જ્યારે જગતમાં ધનિકોના દોષ ઉત્પન્ન કરીને તેમને હેરાન કરવામાં આવે છે, કોડો વચનોના સારભૂત એક વાક્યથી હું તમને કહું છું કે, “તૃષ્ણા-પિશાચિણી જેમણે શાન્ત કરી છે, તેઓએ પરમપદ પ્રાપ્ત કરેલું છે. કોઇપણ પદાર્થની આકાંક્ષા-અભિલાષા કરવી, તે મહાદુઃખ છે અને સંતોષ રાખવો તે મહાસુખે છે. સુખ-દુઃખનું આ સંક્ષેપથી લક્ષણ જણાવેલું છે. જેનું મન સંતુષ્ટ થએલું છે, તેને સર્વ સંપત્તિઓ મળેલી છે, જેણે પગમાં પગરખાં પહેરેલાં હોય, તેણે આખી પૃથ્વી ચામડાંથી મઢેલી જાણવી. તમારા ચિત્તને આશા-પિશાચણીને આધીન રખે કરતા અર્થાત્ ન કરશો;
