________________
પ૨0
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ પગલાં પૃથ્વીતલ ઉપર દેખાતાં નથી. આ પણ એક આશ્ચર્યની વાત બની છે, તો હવે આ કાર્ય કોઇ દિવ્યપુરુષનું હોવું જોઇએ અને તેને કોઈ અસાધ્ય નથી-એમ વિચારીને રાજાએ આ વાત અભયને જણાવી. એ પ્રમાણે ચોરી કરનાર ચોરને હે પુત્ર ! જલદી પકડી લાવ કે જેણે ફળહરણ કર્યા હોય. નહિતર વળી આવતીકાલે સ્ત્રીઓનું પણ હરણ કરી જશે. ભૂમિતલ પર મસ્તક સ્થાપન કરીને “મહાકૃપા કરી” એમ કહીને અભયકુમાર ત્રિભેટા ચૌટામાં ચોરની તપાસ કરવા લાગ્યો, કેટલાક દિવસો પસાર થયા છતાં ચોરનો પત્તો ન લાગ્યો. ત્યારે તેનું ચિત્ત ચિંતાથી વધારે વ્યાકુળ બન્યું. કોઈક દિવસે નટે નગરીમાં નાટ આરંભ્ય, એટલે ત્યાં ઘણા નગરલોકો એકઠા થયા હતા. અભય પણ ત્યાં ગયો અને લોકોના ભાવ જાણવા માટે લોકોને કહ્યું કે, “હે લોકો ! જ્યાં સુધી હજુ નટ નાટક શરુ ન કરે, ત્યાં સુધી હું એક આખ્યાનક કહું, તે તમે સાંભળો.’ લોકોએ કહ્યું કે, “હે નાથ ! કહો.” તો કહેવાનું આ પ્રમાણે શરુ કર્યું -
વસંતપુર નગરમાં જીર્ણશેઠને એક કન્યા હતી. દારિદ્રયના દુઃખ કારણે તેને પરણાવી ન હતી. તે કન્યા મોટીવયની થઇ, તે વર મેળવવાની અભિલાષાવાળી કામદેવની પૂજા કરવા માટે બગીચામાં પુષ્પો તોડવા માટે ગઈ. પુષ્પો ચોરીને એકઠાં કરતી હતી, ત્યારે માળીના દેખવામાં આવી. એટલે માળીએ વિકાર સહિત ભોગની માગણી કરી. ત્યારે કન્યાએ કહ્યું કે, “તને મારા સરખી બેન કે પુત્રીઓ નથી કે હું કુમારી હોવા છતાં મારી પાસે આવી માગણી કરે છે ?' ત્યારે માળીએ તેને કહ્યું કે, “તારું લગ્ન થાય, ત્યારે ભર્તારને ભોગવ્યા પહેલાં જો પ્રથમ મારી પાસે આવે, તો જ તને છોડું, નહિતર નહિં. આ પ્રમાણે કબૂલ કર્યું, એટલે ઘરે ગઈ, તુષ્ટ થએલા કામદેવે તેને મંત્રીપુત્ર એવો શ્રેષ્ઠ પતિ આપ્યો. સારા માંગલિક દિવસે શુભ હસ્તમેળાપ, યોગ્ય લગ્નાવસરે વિવાહ થયો. આ સમયે સૂર્યબિંબ અસ્તાચળે પહોંચ્યું. કાજળ અને ભ્રમરની કાંતિ સમાન ગાઢ અંધકાર-સમૂહ સર્વ દિશામાં પ્રસરી ગયો. કુમુદનાં વનો કરમાઈ ગયાં. ચંદ્રમંડલ પ્રકાશિત થયું. એટલે તે પરણેલી કન્યા વિવિધ પ્રકારના મણિ-સુવર્ણના આભૂષણથી અલંકૃત થઇ સર્વાગે સુંદર વસ્ત્ર પરિધાપન કરી શોભિત અંગવાળી મંત્રીપુત્રના વાસભવનમાં પહોંચી અને પતિને વિનંતિ કરી કે, “મેં આગળ માળીને કબૂલાત આપી છે, તો ત્યાં તમારી આજ્ઞાથી જાઉ.' “આ સત્ય પ્રતિજ્ઞાવાળી છે' એમ માનીને જવાની રજા આપી. આભૂષણ પહેરીને તે નગર બહાર જતી હતી, ત્યારે તેને ચોરોએ દેખી. આજે મોટો નિધિ મળી ગયો-એમ બોલતા ચોરોએ તેને પકડી. ત્યારે પોતાનો સદ્ભાવ જણાવ્યો. ત્યારે ચોરોએ કહ્યું કે, “હે સુંદર ! તું ભલે જલ્દી ત્યાં જા, પણ પાછી વળીશ, ત્યારે તને લૂંટી લઈશું. ભલે હું પાછી આવું છું. એમ કહીને અર્ધમાર્ગે પહોંચી, ત્યારે ચપળકીકી અને વિસ્ફારિત નેત્રયુગલવાળો, જેના
