________________
૫૨૭
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
नरएसु सुरवरेसु य, जो वंधइ सागरोवमं इक्कं |
पलिओवमाण बंधइ, कोडिसहस्साणि दिवसेण ।।२७४।। ૧૪૨. એકદિવસમાં પુણ્ય પાપ કેટલું?
સો વર્ષના આયુષ્યવાળો જે પુરુષ પાપકર્મ કરવાથી નરકગતિમાં નરક સંબંધી દુઃખ અને પુણ્યકાર્ય કરવાથી દેવગતિમાં દેવગતિ સંબંધી સુખ તેમજ એક સાગરોપમનું આયુષ્ય બાંધે છે, તે પુરુષ એક દિવસે-સો વર્ષમાંના દરેક દિવસે દુઃખ સુખ નરક-સ્વર્ગ સંબંધી પલ્યોપમના કરોડો હજારો વર્ષ જેટલું આયુષ્ય બાંધે છે. એટલે કે સો વર્ષના દિવસોને એક સાગરોપમના દશ કોડાકોડી પલ્યોપમ સાથે ભાગાકાર કરતાં તેટલા આયુષ્યને બાંધવાવાળું પાપ અને-અથવા પુણ્ય એક દિવસમાં જીવ ઉપાર્જન કરે છે, માટે પ્રમાદનો ત્યાગ કરી મનુષ્યજીવનમાં કુશલતાનુબંધી પુણ્ય ઉપાર્જન કરવાનો પ્રયત્ન કરવો-એ આ ગાથા કહેવાનું તત્ત્વ સમજવું. સો વર્ષના આયુષ્યવાળા પુરૂષ દરેક દિવસે ત્રણ ન્યૂન એવા કરોડો હજાર પલ્યોપમ નરક કે સ્વર્ગનું કર્મ બાંધે છે. એક સાગરોપમના દશ કોટાકોટી પલ્યોપમ થાય. એકડા આગળ પંદર મિંડા લખાય, તેને છત્રીસ હજાર આયુષ્યના દિવસો વડે ભાગાકાર કરવાથી ૨૭૭૭૭૭૭૭૭૭૭ ૭/૯ પલ્યોપમ થાય. (૨૭૪)
पलिओवम-संखिज्जं, भागं जो बंधई सुरगणेसु । दिवसे दिवसे बंधइ, स वासकोडी असंखिज्जा ||२७५।। एस कमो नरएसुवि, बुहेण नाऊण नाम एयंपि ।
ધમૅમ્પિ વદ પામો, નિમેd fu વાયવ્યો પારઉદ્TI. નરભવમાં રહેલો સો વર્ષના આયુષ્યવાળો પુરુષ પુણ્યકાર્યના આચરણથી દેવગતિમાં પલ્યોપમના અસંખ્યાત ભાગને-તેટલા અલ્પાયુષને બાંધે છે તે પુરુષને દરરોજ કેટલા કરોડ વર્ષ આવે ? તે જણાવતાં કહે છે કે, દેવગતિમાં પલ્યોપમના સંખ્યામાં ભાગ પરિણામ આયુષ્યને બાંધનાર સો વર્ષના આયુષ્યવાળો પુરુષ દિવસે દિવસે-દરરોજ અસંખ્યાતા કરોડ વર્ષનું આયુષ્ય બાંધે છે. એટલે પલ્યોપમના સંખ્યાતમા ભાગના વર્ષોના વિભાગ કરીને સો વર્ષના દરેક દિવસોમાં વહેંચીએ, તો તે દરેક દિવસે ધર્મની પ્રધાન બુદ્ધિવાળો હોય, તે સૌધર્માદિક દેવલોકમાં મધ્યમ વૃત્તિથી સાગરોપમનું પણ આયુષ્ય બાંધે, અસત્કલ્પનાથી પુરુષના આયુષ્યના દિવસોથી ભાગાકાર કરીએ, ત્યારે એક ન્યૂન ત્રણ ક્રોડ હજાર પલ્યોપમ ભાગ પ્રાપ્ત થાય. દિવસના પલકારા જેટલા વિભાગ કરીએ, તો પલ્યોપમનો
