________________
૫૨૯
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ ઘાલી અગ્નિમાં પકાવવાની વેદના, શાલ્મલિવૃક્ષના કાંટા સાથે આલિંગન, તરવાર સરખાં તણ પત્રો વડે અંગોપાંગનું છેદન, તપાવેલા સીસારસ સરખા વૈતરણી નદીના જળમાં વહેવું. તેવા જળનું પાન કરવું, કુહાડા, કરવત વગેરે સેંકડો શસ્ત્રો વડે અંગ-છેદન વગેરેની વેદના સહેવી પડે છે. તે સર્વ યાતનાઓ નારકીના જીવો કરેલા અધર્મનું ફળ ભોગવે છે. (૨૮૦) જેમ પ્રથમ વરાહ અવતાર ધારણ કરીને કાદવમાં ડૂબી ગએલી પૃથ્વીનો ઉદ્ધાર કર્યો, તેમ મનોહર ચારિત્રવાળા સુંદર મુનિ અનુષ્ઠાનના સ્થાન, તેમ જ તર્ક-ન્યાયશાસ્ત્ર, આગમશાસ્ત્ર, કર્મવિષયક સાહિત્ય, વ્યાકરણના મર્મ સમજાવનાર શાસ્ત્રોની જેમણે રચનાઓ કરી છે, એવા મારા પૂજ્ય ગુરુવર્ય શ્રીમુનિચંદ્રસૂરિ જેમણે પ્રમાદ-સમુદ્રમાં સજ્જડ ડૂબી રહેલા એવા મને હસ્તાવલંબન આપી મારો તત્કાળ ઉદ્ધાર કર્યો છે. તેમણે નારકીના દુઃખ સંબંધી આવા જ પ્રકારનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. જેમકે – “પંચેન્દ્રિય જીવોનો વધ કરવામાં આસક્ત થએલા, માંસભક્ષણ લહેરથી કરનારા, બહુ આરંભ-પરિગ્રહવાળા જીવો મરીને નરકમાં ઉત્પન્ન થાય છે, કુંભીપાકથી જેઓ અગ્નિમાં રંધાય છે, મદિરાપાન કરેલ માફક બેભાન ચેતનાવાળા નારકીમાં મુંજ વગેરે માફક ઢેફાં વગેરેથી સજ્જડ હણાયા કરાય છે. વજના યંત્રોમાં ઘાણી માફક પલાય છે, તલ અને શેરડી માફક તેમના શરીરમાંથી પીલીને રસ કાઢવામાં આવે છે. ભઠ્ઠીમાં ધાણી-ચણા ભુંજાય તેમ તેવી અગ્નિ સરખા સ્પર્શવાળી ભૂમિમાં શરણરહિત તેઓ ભુંજાય છે. લાકડા માફક ભયંકર આકૃતિવાળી કુહાડી વગેરે હથિયારોથી તેમનાં શરીરો છેદાય છે, અને શિકારીઓ જેમ મૃગલા આદિ વનના પશુઓને તેમ તીક્ષ્ણ બાલાદિકથી વીંધી નાખે છે. તપાવેલ સીસું પરાણે પાય છે, શિલાતલ ઉપર તેને ઝીંકે છે, તીક્ષ્ણ અણીવાળા કાંટાથી વ્યાપ્ત એવા સાલ્મલી વૃક્ષ ઉપર સુવડાવે છે. અત્યંત નિર્દય એવા કાગડા, બાજપક્ષી શિયાળ વગેરેથી ભક્ષણ કરાય છે, તેમ જ પરમાધામી એવા અધમ અસુરો વડે દીન એવા નારકીઓને વૈતરણી નદીમાં તરાવે છે. જેના મુખમાં સો જિલ્લા હોય અને તેનું આયુષ્ય સો વર્ષનું હોય તે પણ નારકીનું સમગ્ર દુઃખ કહેવા સમર્થ થઇ શકતો નથી. (૭) વળી સંસારની તિર્યચ, મનુષ્ય કે દેવગતિમાં પણ સુખ નથી. તેમાં તિર્યંચગતિને આશ્રીને દુઃખ કહે છે -
तिरिया कसंकुसारा-निवाय-वह-बंध-मारण-सयाई ।
નવિ સુર્ય પર્વેતા, પરસ્થ ન નિમિયા કુંતા ર૮૧TI ૧૪૪. તિર્યંચગતિનાં દુઃખો
જો આગલા ભવમાં ધર્મકાર્યની પ્રવૃત્તિ અને અધર્મ-પાપકાર્યની નિવૃત્તરૂપ નિયમવાળો
