________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
પ૩૩ જે નજીકમાં મોક્ષ માર્ગ પામેલા હોય, તે કેવી રીતે જાણવા ? તે કહે છે.
संसार-चारए चारए व्व आवीलियस्स बंधेहिं । उब्विग्गो जस्स मणो, सो किर आसन्न-सिद्धिपहो ।।२८९।। आसन्नकाल-भवसिद्धियस्स जीवस्स लक्खणं इणमो । विसय-सुहेसु न रज्जइ, सव्वत्थामेसु उज्जमइ ||२९०।। हज्ज वन व देह-बलं, धिइ-मइ-सत्तेण जइ न उज्जमसि । अच्छिहिसि चिरं कालं, बलं च सोअंतो ||२९१।। लद्धिल्लियं च बोहिं, अकरितोऽणागयं च पत्थिंतो ।
બન્ને તારું વોહિં, નલ્મિસિ યરેખ મુન્ને ? Tીર૨૨ા. ૧૪૭. નજીકનાં મોક્ષગામી આત્માનું લક્ષણ
કેદખાનામાં સાંકળ, દોરડાં, બેડીથી જકડાએલ કેદી સરખો આ જીવ સંસારમાં કર્મથી હેરાનગતિ ભોગવતો જ્યારે અંતઃકરણથી જન્મ, મરણાદિ દુઃખથી ઉદ્વેગ પામે છે, તે નજીકનો મોક્ષગામી આત્મા સમજવો. જે જીવ ઇન્દ્રિયોના વિષયસુખમાં પોતાનું સર્વ સામર્થ્ય જોડે છે, આ નજીકના કાળમાં ભવથી મુક્ત થઇ સિદ્ધિ પામનાર આત્મા સમજવો. (૨૮૮-૨૯૦)
આ પાંચમા આરાના કલિકાલમાં તેવા ઉત્તમ સંઘયણ વગરનો કેવી રીતે મોક્ષ મેળવવાનો ઉદ્યમ કરી શકે ? એમ માનનારને કહે છે. દેહબલ હોય કે ન હોય, પરંતુ મનની દઢતા, મળેલી બુદ્ધિ અને આત્મવીર્ય જેટલા પ્રમાણમાં મેળવેલાં હોય, તે પ્રમાણે જો ઉદ્યમ નહિં કરીશ અને લાંબાકાળ સુધી શારીરિકબળ અને દુષમકાળનો શોક કર્યા કરીશ, તો તે શોકનો લાંબાકાળે પણ અંત નહીં આવશે. શોક કરવાથી તારું રક્ષણ થઇ શકવાનું નથી. માત્ર દીનતાની વૃદ્ધિ થશે. (૨૯૧) વળી કોઇક એમ વિચારે કે, આવા જન્મમાં બોધિલાભ અને ધર્મની ઉત્તમ સામગ્રી મેળવીશું, ત્યારે ધર્મનાં સુંદર અનુષ્ઠાનો કરીશું. અત્યારે કરી શકાય તેમ નથી-એમ ચિંતવનારા પ્રત્યે હિતશિક્ષા આપતા કહે છે કે – “હે મહાનુભાવ ! આ ભવમાં મેળવેલ બોધિ-જૈનધર્મને અનુષ્ઠાનથી સફળ કરતો નથી અને આવતા ભવમાં મને ધર્મની પ્રાપ્તિ થાય એવી પ્રાર્થના કરે છે, તો આવતા ભવમાં કયા મૂલ્યથી ધર્મ પ્રાપ્ત કરીશ ? માટે આ ધર્મ આગળ મેળવવા માટે પ્રાપ્ત ધર્મ-સામગ્રીનો
