________________
૫૦૯
कलुसीकओ अ किट्टीकओ अ खयरीकआ मलिणिओ अ । कम्मेहिं एस जीवो, नाऊणवि मुज्ज्ञई जेणं ।।२४९।। कम्मेहिं वज्ज-सारोवमेहि जउनंदणोवि पडिबुद्धो । सुबहु पि विसूरंतो, न तरइ अप्पक्खमं काउं ।।२५०।। वाससहस्सं पि जई, काऊणं संजमं सुविउलं पि । अंते किलिट्ठ भावो, न विसुज्झइ कंडरीउ व्व ।।२५१।। अप्पेण बि कालेणं, केइ जहागहिय-सील - सामण्णा । સાર્ત્તતિ નિયય-ખ્ખું, પુંડરિય-મદારિસિવ ના ||રપુર।।
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૧33. નિકાચિત આદિ કર્ભાવસ્થાઓ
ધૂળ-રજથી જળ ડોળું થાય, તેમ આત્મા કર્મરજથી કલુષિત થાય છે. આ કર્મની બદ્ધાવસ્થા જણાવે છે. કિટ્ટીકૃતકર્મ એને કહેવાય છે કે, જેમ તાંબું અને સોનું રસરૂપ બની એકરૂપ બની જાય, તેમ આત્મા અને કર્મ એકરૂપ બની જાય. આ કર્મની નિધત્તાવસ્થા જણાવે છે. કર્મરજ ગુંદાના ચીકાશવાળા રસમાં એકરૂપ બીજાં દ્રવ્ય ચોંટી જાય, તેમ આત્મામાં ગાઢપણે ચોંટી જાય, તે કર્મની નિકાચિતાવસ્થા જાણવી. જેમ સૂકી૨જ શ૨ી૨પર વળગી જાય, પરંતુ ખંખેરતા સહેલાઈથી ખરી જાય, તે પૃષ્ટાવસ્થા કહેવાય. આવાં કર્મ ઉપશાંત-ક્ષીણમોહ અને સયોગી કેવલીપણામાં બંધાય છે. જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોથી આ જીવ કહેલી અવસ્થાઓ પામે છે અને તે દરેક જીવને પોતાના અનુભવ-વેદનથી સિદ્ધ છે. આ જીવ પોતે સર્વ તત્ત્વ જાણવા છતાં પણ મુંઝાય છે. (૨૪૯) વળી, વજ્રલેપની ઉપમાવાળાં, ગાઢ નિકાચિત કર્મના આવરણવાળા કૃષ્ણજી અને તેમના સરખા બીજાઓ પ્રતિબોધ પામેલા હોવા છતાં પણ, સેંકડો વખત મનથી બળાપો ક૨વા છતાં આત્મહિત સાધવા સમર્થ બની શક્યા નહિં. (૨૫૦) આવું ક્લિષ્ટ કર્મનું વિલસિત દૃષ્ટાન્તથી કહે છે.
એક હજાર વર્ષ સુધી વિપુલ સંયમ પાલન કરીને છેવટે ક્લિષ્ટ-અશુભ પરિણામવાળો આત્મા કંડરીક માફક વિશુદ્ધિ-આરાધના પામી શકતો નથી. વળી કોઇક અલ્પકાળ મહાવ્રતરૂપ શીલ સંયમ યથાર્થ પાલન કરીને પુંડરીક મહર્ષિ માફક પોતાના આત્માનું હિતકાર્ય સાધી લે છે. (૨૫૧-૨૫૨)
