________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૯૧
સાધુવેષ હોવાથી શ્રાવક પણ નથી. પોતે પોતાના આત્માને ઓળખેલો જ નથી. મૂઢ એવો તે ઉત્તમ સાધુને શા માટે વંદન કરાવે છે ? (૨૨૮-૨૨૯) (૮૯૯૦ ગ્રન્થાગ્ર.)
આ પ્રમાણે શ્રી રત્નપ્રભસૂરિએ રચેલ ઉપદેશમાલા વિશેષ વૃત્તિના આગમોદ્વા૨ક આ. શ્રી આનન્દસાગરસૂરીશ્વરજી મ. ના શિષ્ય આ. શ્રીહેમસાગરસૂરિએ ત્રીજા વિશ્રામનો ગૂર્જરાનુવાદ પૂર્ણ કર્યો. [સં. ૨૦૩૦ કાર્તિક શુદિ ૧૧, મંગળ, તા. ૬-૧૧-૭૩ સૂરત નવાપુરા, શ્રીશાંતિનાથજી દેરાસરજી પાસેનો ઉપાશ્રય.]
ત્રીજો વિશ્રામ પૂર્ણ થયો.
ઉપદેશમાલા-વિશેષવૃત્તિ-ચોથો વિશ્રામ.
આટલા ગ્રન્થ સુધી ઘણા ભાગે સાધુઓને, કોઇક સ્થળે ગૃહસ્થોને, કાંઇક બંનેને સાધારણરૂપે ધર્મનો ઉપદેશ આપ્યો. અત્યારે ખાસ કરીને ગૃહસ્થને જ ધર્મોપદેશ કહેવાય · છે, તે સામાન્યથી ગૃહસ્થધર્મમાં રહેલા હોય તેને જ સારી રીતે તે ધર્મ થાય છે. તે જ વાત કહેવાય છે. સૂરિવર્યોમાં તિલકસમાન એવા શ્રીહેમચન્દ્રાચાર્ય ગુરુમહારાજાએ વાણીની વિશુદ્ધિ માટે ઉત્તમ વ્યાકરણરૂપ અમૃતની રચના કરી, વળી તેમાં અવાન્તર-તે કુમારપાળ રાજાના ચરિત્રરૂપ બીજો અર્થ કહ્યો, તે કુમારપાળ મહારાજાએ ધર્મનો મર્મ જાણીને પોતાના રાજ્યમાંથી શિકાર, જુગાર, મદિરા વગેરે વ્યસનો દૂર કરવાથી નિરંતર મહોત્સવમય પૃથ્વી બનેલી છે. તેમને ઉપદેશ ક૨ના૨ હેમચંદ્રાચાર્યે શ્રાવકધર્મને લાયક ૩૫ માર્ગાનુસારીના ગુણો આ પ્રમાણે જણાવેલા છે, તે કહે છે -
૧૨૬. માર્ગાનુસારીનાં ૩૫ ગુણો
૧ ન્યાયથી ઉપાર્જન કરેલ વૈભવવાળો, ૨ ઉત્તમ આચારોની પ્રશંસા કરનાર, ૩ સરખા કુલ-શીલવાળા અન્ય ગોત્રિયો સાથે વિવાહ કરનાર, ૪ પાપથી ડરનાર, ૫ પ્રસિદ્ધ દેશાચારને આચરતો, ૬ કોઈનો પણ અવર્ણવાદ ન બોલનાર અને રાજા વગેરેનો તો વિશેષ પ્રકારે, ૭ અતિગુપ્ત નહિં અને અતિપ્રગટ નહિં એવા મારા પાડોશીવાળા સ્થાનમાં તેમ જ જવા-આવવાના અનેક દ્વા૨-રહિત મકાનમાં રહેનાર, ૮ સદાચારીઓ સાથે સોબત કરનાર, ૯ માતા-પિતાની પૂજા કરનાર, ૧૦ ઉપદ્રવવાળા સ્થાનનો ત્યાગ કરનાર, ૧૧ નિંદનીય કાર્યમાં ન પ્રવર્તનાર, ૧૨ આવક પ્રમાણે ખર્ચ કરનાર, ૧૩ વૈભવઅનુસારે વેષ પહેરનાર, ૧૪ બુદ્ધિના આઠ ગુણોથી યુક્ત ૧૫ હંમેશાં ધર્મ શ્રવણ કરનાર, ૧૬ અજીર્ણ વખતે ભોજનનો ત્યાગી, (ગ્રં. ૯૦૦૦) ૧૭ ભોજન સમયે સ્વસ્થતાથી પથ્યભોજન ક૨ના૨, ૧૮ એકબીજાને હ૨કત ન આવે તેવી રીતે ધર્મ, અર્થ અને કામરૂપ ત્રણ વર્ગને
