________________
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ
૪૮૯
પણ મંદ પરિણામ થવાના કારણે તેનો સંસર્ગ કરે, તેને આશ્રીને કહે છે કે, લોકો પણ જેને કુસોબત પ્રિય હોય, ખરાબ વેષ પહેરનાર હોય, હાસ્ય કરનારા હોય, ઘૂતાદિક વ્યસન સેવનારા હોય, તેવાને નિંદે છે; તેમ ચારિત્રધર્મમાં ઉદ્યમ ન કરનારા અને કુશીલિયાપ્રિય હોય, તેવા વેષધારી સાધુની સારા મનુષ્યો-સાધુલોકો તેવાની નિંદા કરે છે. કોઇ મારું ખરાબ વર્તન ન દેખો એમ હંમેશાં શંકા કરતો, કદાચ મારી આ દુષ્ટ પ્રવૃત્તિ કોઈક જાહેર ક૨ી દેશે-એવા ભયવાળો, બાલકો અને બીજાઓને પરાભવ કરવા યોગ્ય, જેણે ચારિત્રમાં સ્ખલના કરેલી હોય, તેવો કુશીલિયો સાધુ મુનિજનોને અમાન્ય થાય છે, વળી તે મૃત્યુ પામીને નરકાદિક દુર્ગતિમાં જાય છે અને અનંત સંસારી બને છે. માટે ગમે તેવા પ્રાણના ભયમાં પણ ચારિત્રની વિરાધના કરવી નહિં. કુસંસર્ગના દોષ વિષયક દૃષ્ટાંત કહે છે - હે સુવિહિત સાધુ ! પર્વતમાં વાસ ક૨ના૨ ભિલ્લનો પોપટ અને પુષ્પવાડીમાં સારા મનુષ્ય પાસે રહેનાર પોપટ તે બંનેનું દૃષ્ટાન્ત ગુણ અને દોષ જણાવનાર છે. એ જાણીને શીલચારિત્ર રહિત, આચારરહિત સાધુઓનો પરિચય-સંગ વર્લ્ડવો અને સુંદર ચારિત્રવાળા સાધુનો સમાગમ કરવા પ્રયત્ન કરવો. (૨૨૦ થી ૨૨૭)
૧૨૫. સંસર્ગથી થનાર ગુણ-દોષનું દૃષ્ટાન્ત
કાદંબરી નામની અટવીમાં એક વડલાના વૃક્ષના પોલાણમાં બે સાથે જન્મેલા પોપટો રહેતા હતા. તેમાંથી એકને એક મ્લેચ્છ પોતાને ત્યાં લઇ ગયો. તે પર્વતની પલ્લીમાં મોટો થએલો હોવાથી પર્વત પોપટ તરીકે ઓળખાતો હતો, સોબત અનુસાર તે ક્રૂર પરિણામવાળો તે થયો. બીજો પોપટ પુષ્પમસૃદ્ધ તાપસના શ્રમમાં વૃદ્ધિ પામેલો હોવાથી પુષ્પ પોપટ તરીકે જાણીતો થયો હતો. કોઇક દિવસે અવલચંડા ઘોડાએ વસંતપુર નામના નગરથી કનકકેતુ રાજાને હરણ કરીને ભીલની પલ્લી પાસે ખેંચી લાવ્યો. ત્યારે મ્લેચ્છની મતિથી ભાવિત થએલ વૃક્ષ ઉપર બેઠેલ પોપટે કોઇ પ્રકારે રાજાને જોયો. ત્યારે પોપટ બોલ્યો કે, હે ભિલ્લો ! અહિં ઘેર બેઠાં જ રાજા આવી ગયો છે, તો તેને જલદી પકડી લો. ત્યારે રાજાએ વિચાર્યું કે, જ્યાં પક્ષીઓ પણ આવા છે, તો તે દેશ દૂરથી જ ત્યાગ ક૨વા લાયક છે. એમ માનીને રાજા ત્યાંથી પલાયન થઇને તાપસના આશ્રમે આવી પહોંચ્યો. તેને દેખીને પુષ્પપોપટે કહ્યું કે, ‘અરે તાપસકુમારો ! અતિથાકેલ મહેમાન આવે છે. આ ચારે આશ્રમના ગુરુ-રાજા છે, તો જલ્દી તેને આસન આપો અને તેની બરાબર પરોણાગત સાચવો' – એમ તાપસકુમારોને ઉત્સાહિત કર્યા. તેઓએ રાજાને ભોજન કરાવ્યું, ખેદ દૂર કરાવ્યો. રાજાએ ભિલ્લ પોપટનો વૃત્તાન્ત અહિં જણાવ્યો.
-
એક જાતિમાં ઉત્પન્ન થએલા છતાં બે વચ્ચે આટલું આંતરું કેમ ? એમ પૂછ્યું,
ત્યારે
