________________
४०८
પ્રા. ઉપદેશમાલાનો ગૂર્જરાનુવાદ (આ હકીકત વિસ્તારથી ઉપદેશપદના ગૂર્જરાનુવાદ પત્ર ૧૨૭માંથી જોઇ લેવી.)
ત્યાં નિવાસ કરતા એવા અભયકુમારે અવંતી રાજા પાસેથી ચાર વરદાન પ્રાપ્ત કર્યા હતાં, તે હાલ રાજા પાસે થાપણરૂપે રાખી મૂકેલાં હતાં.
લેખવાહક-દૂત લોહજંઘના ચંબલમાં લાડવામાં એવાં દ્રવ્યો મિશ્રિત કરી યોગચૂર્ણ નાખેલું અને તેથી દૃષ્ટિવિષ સર્પ ઉત્પન્ન થયો છે, તે અભયકુમારે કહી આપ્યું, જેથી પ્રથમ વરદાન ચંડપ્રદ્યોતે આપ્યું. અનલગિરિ હાથી તેના બાંધવાના સ્તંભથી છૂટી ગયો અને અતિમદોન્મત્ત થવાથી પાછો કબજે આવતો ન હતો. રાજાએ અભયને પૂછયું કે, “આ વિષયમાં શું કરવું ? ત્યારે જણાવ્યું કે, ભદ્રાવતી હાથણી ઉપર આરૂઢ થએલ વાસવદત્તાપુત્રી સહિત વત્સરાજ ગાયન કરે, તો તે હાથી વશ કરી શકાય તે પ્રમાણે કર્યું. તે પ્રમાણે ગાતાં ગાતાં હાથથી પકડીને હાથી બાંધવાના સ્તંભ પાસે હાથીને લાવ્યા, એટલે બીજું વરદાન મળ્યું. વાસવદત્તાને ગીત શીખવવા માટે ઉદાયનને બનાવટી હાથીના પ્રયોગથી ઉજેણીએ લાવ્યા. જેવી રીતે પડદામાં રાખી સંગીત શીખવતો હતો. અંધ છે, બરાબર શીખતી કેમ નથી ? “તું કુષ્ઠી છો પડદો ખોલી એકબીજાની દૃષ્ટિઓ એકઠી થઈ, નેધ્વાળા થયા પછી અનલગિરિ હાથીને વશ કરી ભદ્રાવતી હાથણી ઉપર બેસીને પોતાને ઘરે ગયો. જેવી રીતે કૌશાંબી નગરીએ ગયો, તે વિશેષ અધિકાર (ઉપદેશપદ વગેરે) અન્ય ગ્રન્થોથી જાણી લેવો. જતાં જતાં તેણે આ પ્રમાણે કહ્યું, તે જાણવું. “કાંચનમાલા, વસંતક, ઘોષવતી, ભદ્રવતી હાથણી, વાસવદત્તા અને ઉદાયનની સાથે જાય છે.'
કોઇક સમયે ઉજેણીમાં રાક્ષસી અગ્નિ ઉત્પન્ન થયો. કે જે પત્થર, ઇંટ પણ બાળી મૂકતો હતો. આ પ્રમાણે ભયંકર નગર-દાહ ઉત્પન્ન થયો. રાજા વિચારે છે કે, “અત્યારે અહિ કેવો અશુભ ઉપદ્રવ આવી પડ્યો છે. અભયને પૂછ્યું કે, “આ ઉપદ્રવ-વિનાશનો શો ઉપાય ? ત્યારે અભયે કહ્યું કે, “જાણકાર લોકોનું એવું કથન છે કે, લુચ્ચા પ્રત્યે લુચ્ચાઇ, ઝેરનું ઔષધ ઝેર, ઠંડીથી પીડાએલાને જેમ અગ્નિ તેમ અગ્નિનો શત્રુ અગ્નિ જાણવો. બીજો જુદી જાતનો અગ્નિ પ્રગટ કર્યો, એટલે તે પ્રયોગથી અગ્નિ ઓલવાઇ ગયો. આ પ્રમાણે રાજા પાસેથી ત્રીજું વરદાન પ્રાપ્ત થયું.
એક વખત ઉજેણીમાં ભયંકર રોગચાળો ઉત્પન્ન થયો. જ્યારે અભયને ઉપાય પૂછ્યો, ત્યારે તેવો પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, “અંતઃપુરની બેઠક સભામાં શૃંગાર પહેરેલા દેહવાળી અને વસ્ત્રાભૂષણથી સજ્જ થએલી સર્વ રાણીઓ તમારી પાસે આવે અને જે કોઈ તમને પોતાની દૃષ્ટિથી જિતે, તે મને જણાવો. તે પ્રમાણે કરતાં શિવાદેવી સિવાય સર્વ રાણીઓએ નીચું મુખ કર્યું. એટલે રાજાએ અભયને કહ્યું કે, “તારી નાની શિવાદેવી માતાએ જિત્યા એટલે
